Full text of "Glossarium mediæ et infimæ latinitatis conditum a Carolo du Fresne, domino du Cange, auctum a monachis ordinis s. Benedicti, cum supplementis integris D. P. Carpenterii, Adelungii, aliorum"

See other formats

Google 


This  is  a  digitai  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  pari  of  a  project 

to  make  the  world's  books  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legai  copyright  terni  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  originai  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  librarìes  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-C ommercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commerci  al  purposes. 

+  Refrain  fivm  automated  querying  Do  noi  send  aulomated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encouragc  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogX'S  "watermark"  you  see  on  each  file  is essential  for  informingpcoplcabout  this  project  and  helping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legai  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legai.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countiies.  Whether  a  book  is  stili  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  cani  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.   Google  Book  Search  helps  rcaders 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  icxi  of  this  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


From  the  Ewald  Fliigel  Library 


^r\f\f^fsht 


*^«^^^' 


^^n^A^ 


LEL-y  ID  -SCWTORD  JVNIOS-'VNIVERSnT 


^^^^A;;;-^g^^«fe;g^^«;s«sp;j>;^i5;i,^^,- 


.1:.^^^^;^^;:: 


p^O'^'°^.,^^ 


^,■^^,^/^ 


"  "  '-  -V 

mM-JB^Sn^B 

^^^,         ilBaiB 

^  ^r^^HI^S 

II 

,      ATfcA 

■'^^».-... 

f ■" ., 

_^---^^-    --.-'- 

•.  -^^^A^,^^^ 

r*    _    >■    r^  z'  '""  ^  /*!  C;   —  y    ^ 

"^-^ 

^^■'~-~'*^^^^^^^^~'':^-.^„. •;;.:, .^^,^,_ 

GLOSSARIUM 


MEDI^    ET    INFIMA    LATINITATIS 


i 


TOMUS  III. 


I 


7 


ì 


\ 


: 


h 


SIQLM  BENEDICTINORUM  * 


1    Pneponitur  vocabulis  de  novo  additis. 
^sr  Prseponitur  explicationibus  quibus  aut  apertius  Cangii  sententia  explanatur,  aut  emendaturlopinio. 
[  ]   Includuntur  quse  in  ipsum  textum  Cangii  inserta  sunt. 


SIGLJE  8DITI0NI8  DIDOTIANiE  : 


^     Additamenta  GARPENTERn  separatim  posila. 
[^]  Additamenta  Carpenterh  Cangiano  textui  inserta. 
^  ^   Voces  noves  quae  in  hac  editione  accesserunt. 
[^]  Additamenta  Editoris  sais  locis  inserta. 

lis  qu8B  sunt  Adelungii  subjectum  adel. 


SIGLJS  NOSTRiB  EDITIONIS  : 


3|c   Additamenta  Editoris  suis  locis  inserta. 

lis  quae  sunt  Diefenbachi  subjectum  dief. 


1         •    -  ..\  /, 


■:  •?;r".-r.::*Trr^'^  •*■' 


GLOSSARIUM 

MEDI^   ET   INFIMA  LATINITATIS 

CoNDiTUM  A  CAROLO  DU  FRESNE 

DOMINO  DU  GANGE 


A    MONACHIS    ORDINIS    S.    BENEDICTI 

CUM   SUPPLEMENTIS   INTEGRIS 

D.  P.   CARPENTERII 

ADELUNGU.  ALIORUM,  SUISQIJE 
DiGEssrr 

G.  A.  L.  HENSCHEL 

SEQUUNTUR 

GLOSSARIUM  GALLICUM,  TABUL/E,  INDICES  AUCTORUM  ET  RERUM,  DISSERTATIOUES 

EDITIO  NOVA  aucta  pluribus  verbis  aliorum  scriplorum 

A 

Léopold  FAVHE 
Membre  de  la  SodM  de  l'Histoiie  de  France  et  correspondant  de  la  Sodélé  des  Antìqtuires  de  Ftance. 


TOMUS    TERTIUS 


NIORT 
t.    FAVRE,   IMPRIMEUR-ÉDITEUR 


1884 

TOUS  DROITS  RÉSER7ÉS 


217217 


•••   •  • 


*• 


•  «  • 


• 


•  • 


GLOSSARIUM 


AD  SCRIPTORES 


MEDIE  ET  INFIMA  LATINITATIS 


D 


Liltcn  D.  Tdat  A 
Seu,  ut  leglt  Ugutio  : 


Eidem  lltertB  si  recta  linea  auperadda- 
tur.  qulngeDta  mlllla  signlQcaf. 
D.  Jn  tupertcriptioae  cantilena,  ut  de- 

SHmolur,  damoTUtrat.  Notkerus  Balbulus 
pusculo,  Quid  «ingula  titerv  in  «vperi- 
enptione  tignifieent  cantilenx.  Vide  A. 

i  D.  nonnunquam  prò  B.  scriptum. Sic 
a  Orseco  Ai;  factum  est  Latinum  Bis,  et 
a  voce  Duetlum  vocem  Betlum  ortam 
arbitrantur.  Mutatur  In  T.  non  semel, 
ut  Set  prò  Sed,  aut  vlclssim,  quod  Ar- 
ragonensibuB  pnesertlm  familiare  est, 
ut  Dada  et  Data.  D.  etiam  non  raro 
transit  In  Z.  ut  Zabultu  prò  Diabolut 
apud  Cyprianum ,  Zarrhytìu  prò  Diar- 
rkylua  In  Itinerario  Antonini.  Apud  ve- 
teres  procllvis  est  in  nominibus  pro- 
prlls  mutatlo  littene  D  in  Th.  maxime 
apud  Germanos,  et  littere  G  In  D,  ut 
observat  Mabill.  num.5.  PrieCat.  In  part. 
a.  ssBC.  4.  SS.  Benedlct.  pag.  xi.  In  com- 
positls  mutatur  in  N.  P.  et  S.  ut  Anni- 
lor,  Appareo,  Aiiideo,  prò  Adnitor,  Ad- 


, ^__..^le- 

apud   Mabillonlum  in   Supplem. 

-liplomatic»  pag.  113.  ubi  refert  hanc 
Inscrlptionem  in  Romano  C(Bmet«rlo 
ante  quatuor  annos,  dum  scribebat,  re- 
pertam. 

Anime  Innocenti 
Gaudentiae 

QtJE   VlXIT    AN.    V.    U.    VII.  D.   XXI.  IN 

Pace  Mercdrius  Pater  Filiae  a  vi.  id. 

NovEMBRis,  Urso  et  Polemio  Cosa. 
Quales  littersB  Inverste  nonnumquam  in 
Romanls  inscriptionlbus  occurrunt  ut 
apud  Fabrettum  pag-  566.  Inscrlpt.  cap. 


1.  *  DABER.  [Tonsor,  rasor.  Diep.] 

2.  ^  DABER.  [Gemma  In  medio  oracuU 
et  interp.    loque-la,  ns,  Ira,   adutatlo. 


DiEF.i 

1  D&BILIS,  pT 
Pisano  apud  Àcherlum  Splcil.  tom.  6. 


Dandua,   In  Condilo 


pag.  271  :  Nunquid  non  «wn(  Dabilea  alix 
vim  raiionabilei   prò  habendo  unionem 
EccletiK  lanctK  T 
B  Charta  Ricbardi  abb.  S.  Qerm.  Piat. 


e  A'is.^e  de  »ie«.o  seu 
!  Dabilci:!  ad  finnam 


thog 

sella  mea,   eamgue  1 
majoretn  vel  tninoreni,  s<  <  l'u'iiii-i  tetnjiu- 
rum  varielatem,  non   loniin-i    religioni^, 
«edetiam  seatlaribus pei.i'.iiì,  etc. 

rDABIH.  [Oraculum.  Huik.] 
DAGA.  Vfde  Dagger. 
DACERIA,  .£des,  in  guibus  daciK  s^u 
tributa  et  vectigaita  prò    merclbus  et 
merclum  transvectlono  inferuntur,  idem 

Ìuod  Doana.  Stat.  Genuens.  11  b.  4.  cnp. 
S.  pag.  121  :  A  quibus  Diigani»  seu  Dace- 
riis  portare  debeant  {idem  aulhenticain 
de  rebus  exoneratie,  cttm  declaratione  cut 
tpectent.  Vide  Data  1. 

1  DACHBRAND.  Leges  ri  roitsuet.  Fur 
nensea  lo  Archlvo  S.  AUiliimarl  ;  Domi- 
«M»  Cornea  relinet  sibi  iid  j'-.^iìftcandum 
per  curiam  suam...  coiiib".--iriiiaiii  ile  ilie 

gictam  id  est  Dachbraiid.  Holgis  Dadi. 
ies,  et  Brandi,  Combusti",  Vide  Dagh- 

DACIA,  Bacio,  Dacttum.  Vide  Da(a. 

DACRA,  vel  Dacrum,  eonsistit  ex:  10. 
coriii  f  decer»  vero  Dacra,  vel  Dacra, 
con/ictunl  unum  laslum  coriomm.  Ita 
Dacrum  ehirothecarum  eonsistit  ex  11). 
paribua  ehirothecarum  :  Dacrìim  vero 
ferrorvm  equorum,  ex  20.  ferris.  Utec 
Fleta  Ub.  a.  cap.  12.  |  8.  StntuU  Glidas 
1 


DiEM 


DiEM 


DÀE 


Berwicensis  cap.  43  :  In  dimidio  quarte- 
rio  p^lium^  et  dimidio  Dacì'es  coriorum, 
et  duobus  petris  lanm.  Teloneum  urbis 
S.   Audomari,  in  Tabular.   S.  Berlini  : 

De  Dacra  pellium  hurorum  2./^en de 

Dacra  de  pellibus  ealsis,  etc.  {GJi^rtula- 
rium  SS.  Trinit.  Cadom.  fol?  47,  .verso  : 
Joduinus  prò  una  virga  xvt.'dfin.  et  fer- 
ramenta lY.  carruehis.,.  et  wugLnHare  pen- 
turaa  hostiarum,  et  gù^,  x^  Jiaspas,  et 
unam  Dacram  de  ferrt^,}  *,  • 

<>*  Dacora.  Chajrt.  *Màrgar.  Comit. 
Flandr.  ann.  1252/  ap»..  Xappenb.  Init. 
Hanseat.  FoBder.  1)^^.56  :  Dacora  cutium 
unum  denariutif'é^'fuicquid  est  plus  vel 
minus  DacoraJ<iltélibet  cutis  debet  óbo- 
lum,  ,    •.^  ' 

«>  DicoRA,* DECARA.  Alia  Cliart.ejusd. 
ann.  1262«,ib.  pag.  81  :  De  Dicora  corio- 
rum 2»den'lde  dimidia  1.  den,  sed si  mt- 
nus  ^'qu^ùn  dimidia  Decara,  etc. 

9  fitf'TOrtinere  videtur  vox  Dogane  ex 

Lr(:«vlfini8s.ann.  1873.  in  Reg.  105.  Cbar- 

•  }oph>  reg.  eh.  184:  Guillaume  Chaudes- 

'i!Ìfe  hourhier»,.,  estoit  alez  guerre  environ 

;*  •  iieux  cens  pesant  deDagones  de  porc  pour 

*/'%'mettre  en  euvre, 

' .;  •  DAGRTANUS.  Epithetum  est,  quod 
*  idem  sonai  atque  Lacrymans.  flens,  a 
Gr.  fiaxp\5(o,  lacrymor,  lieo;  non  vero 
nomen  proprium,  ut  quidam  putarunt  ; 
sic  LuQov.  Blesius  scriptor  asceticus 
Dacryanus  appellatur.  Gonsule  Cave 
Script.  Eccles.  ssec.  8.  pag.  424.  edit. 
Genev.  ann.  1705. 

o  DAGTIUGI,  Hseretici,  de  quibus  Flo- 
rus  in  Opusc.  adv.  Amalar.  apud  Mar- 
ten.  tom.  9.  Ampi.  Collect.  col.  648:  Oro, 
quid  commeruerunt  Euchitm,  Grseco  vo- 
cabulo  ab  orando  nuncupati  f  quid  Dac- 
tilid  a  digito  f ....  Bona  est  oratio,  et  ta- 
men  primi  ób  nimium  orationis  excessum 
repulsi:  bonum  est  et  silentium,  sed  ob 
ntmiam  silendi  superstilionem  ,  ita  ut 
digitum  labiis  opponerent,  secundi  abjecti 
sunt, 

^  DAGUSATA,  Ornata.  Papias,  a  Da- 
cusa  civitate  de  qua  idem  Scriptor,  in 
Bituric.  MS.  habet  Homata.  [»  Vide 
Decussare.] 

^  DADA,  prò  Data  ssBpius  apud  Arra- 
gonenses. 

DADEA.  Oharta  ann.  1220.  apud  Geor- 
gium  Pilonum  in  Hist.  Bellunensi  pag. 
110.  v«  :  Et  juraverunt  sequi  Potestatem 
vel  Consules  secundum  quod  alii  cives 
civitatis  Tarvisii  facient  :  et  quod  facient 
coltam,  (collectam^  milites,  et  Dadeam^ 
quandocunque  facient,  et  eodem  modo. 
(Est  prò  Datea,  quod  idem  est  ac  Dacia, 
Tributum,  pensitatio.  Vide  Data.] 

<*  Gharta  ann.  1190.  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  191  : 
Quod  spiritualis  persona  episcopi,  et  spi- 
rituales  personss  canoìiicorum  Ceneten- 
sium  non  teneantur  facere  aliquam  col- 
lectam.  seu  Dadeam,  seu  et  expeditionem 
vel  publicum  communi  Tarvisit. 

DADSISA.  Indiculus  superstitionum  et 
paganiarum,  ex  Concilio Liptinensi  ann. 
743  :  De  sacril^io  ad  sepulcra  mortuo- 
rum.  De  sacrilegio  super  defunctos,  id 
est,  Dadsisas,  Quo  vocabulo,  ni  fallor, 
intelliguntur  dapes,  seu  convivia  ouae 
fiebant  super sepulcrismortuorum.  vide 
Convivium,  [<»  Naenias  interpretatur 
Grimmius  Mythol.  Germ.  pag.  tó8.] 

DADUS.  Vide  Decius. 

DAE,  Striss.  Ita  Papias  MS.  Editus 
vero,  Dahss,  Scotise.  An  prò  Dess  f  [<»  Pa- 

gias   in  cod.    7609  :    Dahe,  soctie    ani. 
lossar.  in  God.  reg.  7644  :  Dahe,  ScUhie 
gensA 

DiOION.  D^MONiuM,  quid  apud  Grse- 
cos  signincarit,  non  disquiro  :  id  cons- 


tai apud  Ghristianos,  hac  voce  semper 
intellectos  spiritus  immundos  et  mali- 
gnos,  hominumque  inimicos,  vexatores 
et  seductores,  et  quicquid  occursaculo- 
rum  et  terriculamentorum,  si  ve  noctu, 
sive  interdiu,  nobis  adversatur,  obsistit, 
et  perturbationi  est.  In  qua  signiflca- 
tione  accipitur  ab  Apuleio  lib.  de  Virtu- 
tibus  herbarum  cap.  10.  ubi  de  Artemi- 
sia :  Fugat  et  Desmonia  in  domo  posila, 
etc.  Et  cap.  19.  J  6  :  Si  infans  contrista" 
tus  fuerit,  herba  aristolochia  suffumiga- 
bis  tnfantem,  hilarem  facit  et  convalescit 
infans,  fugato  Dssmonio.j^  Conf.  Aaiito- 
viapéa  in  Glossar,  med.  GrsBC.I 

<*  Hinc  nostri  Demonie  vocabant  quid- 
quid  alieni  adversum  est.  Le  Roman  de 
Robert  le  Diable  MS.  : 

Or  oyez  moolt  grint  Demonie 
Que  li  Moescaut  respondra 
I>e  chou  que  il  le  semondra. 

Ncque  al  iter  accipi  videtur 

D.CMON  Meridianus,  apud  Gregorium 
Turon.  lib.  4.  de  Miracul.  S.  Martini 
cap.  36  :  Cum  de  cultura  rediret,  subito 
inter  manus  delapsa  comilantium  terree 
corruit,  ligataque  lingua,  nullum  verbum 
ex  ore  potens  proferre,  obmutuit.  Interea 
accedentibus  accolis,  ac  dicentibus  eam 
Meridiani  Dmmonis  incursum  pati,  liga- 
mina  herbarum,  atque  incantationum 
verba  proferebant,  etc.  Mox  addit,  adhi- 
bito  oleo  de  sepulcro  S.  Martini,  sei*- 
mone  reddito,  nequitiss  dolo  perempto, 
convaluisse.  Vita  S.  Rusticulse  Abbatissse 
Arelat.  cap.  27  :  Una  de  Sororibus,  cum 
graviter  ab  infeMatione  Meridiani  Dmmo- 
nis nimiam  fatigalionem  sustineret^  et 
corpore  tremebunda  nullatenus  se  erigere 
posset,  etc,  Miracula  S.  Jovini  Abb.  : 
Erant  duo  pueri  in  via  publica  circa 
meridiem  foris  stantes,  qui  valido  impulsi 
turbine  graviter  infirmati,  quasi  insanire 
cosperunt,  et  parentum  suorum  neminem 
recognoscere  valuerunt,,..  qui  meritis  SS. 
Martini  atque  Jovini  a  Dsemonio  Meri- 
diano sunt  liberati.  Ex  praedictis  eruit 
vir  apprime  doctus  Joan.  Mabillonius, 
incursum  dasmonìi  meridiani,  essesubi- 
tam  quamdam  et  apertam  morbi  violenti 
incursionem,  qua  quis  sensuum  men- 
tisve  facultate  privatur,  sic  dictum, 
quod  a  demone  imprimi  crederetur, 
tum  quod  summo  die  provenirci.  Pro 
quovis  diaboli  impulsu  ac  suasu  videtur 
sumere  Gregorius  in  Vita  S.  Basilii  Ju- 
nioris  num.  15  :  X>evaC6(ievoc  ònò  toO 
e^aicaTcòvTOc  avToO  [ie(Ty](i6ptvoO  fia^jiovoc. 
Pachymeres  lib.  11.  cap.  8.  de  quodam 
agyria.  qui  desperatione  adactus,  laqueo 
se  suspenderai  :  Kat  \ufrm^pi^h^f  Ixtivtù 
Sai|&6viov  TI  éictfft)$a...  xa\  èie  otx(ac  à^^aixe- 
voc  Bp&x^^'  SianeofilvY^xe.  Ex  Psalmo  90.  v. 
6  :  A  scLgitta  votante  in  die,  a  negotio 
perambulante  in  tenebris,  ab  incursu  et 
Dtsmonio  meridiano.  Vide  qusB  in  hunc 
locum  habent  Genebrardus  et  alli  Gom- 
mentaiores,  et  infra  Jncursus  et  Immis- 
sio  2.  Evagrius  de  octo  cogitationibus 
ait,  àxT}8tav  eum  esse  Satuova,  8c  |ie9t](i- 
Sptvòc  xaXetTat,  t&v  Sai(iov(ii>v  ^apurepov. 
tao  Vide  Graff.  Thesaur.  Ling.  Frane, 
tom.  5.  col.  359.] 

«>  D^MON  Marinxjs  in  Vita  S.  Galli 
ap.  Pertz.  Script,  tom.  2.  pag.  7.  Mn.  44. 

DAMONIAGUS ,  DsBmone  correptus. 
energumenus.  Agobardus  in  Epist.  ad 
BaribolomsBum  :  Ita  ut  caderent  quidam 
modo  epilepticorum,  vel  eorum  quos  Da- 
moniacos  vulgus  putat  vel  nominat.  Ro- 
gerus  Hovedenus  :  Quidam  civis.,.  factus 
est  energumenus ,  id  est,  Dssmoniaeus, 
Occurrii  passim,  apud  D.  Gregor.  lib.  1. 
Dial.  cap.  10.  Gelasium  I.  PP.  Epist.  9. 


in  Lege  Longob.  lib.  1.  iit.  19.  |  15.  lib. 
2.  tit.  1.  S  3.T<»  Rothar.  328.  180.]  Aaiao- 
vàpioc,  apud  Nicetam  in  Isaacio  Angelo  : 
*0  Jfvcov  oai(iova  ò  Svotxov  xòv  Stdt6oXov  ^Ycuv, 
apud  Ghrysostom.  Kot,xex^\uvo<:  \*tzò  Souiìo- 
voc,  apud  Strabon.  Aai{Aovo96pT]Toc  ò  dat- 
(iovi<dSv)c,  apud  Epiphaniuin.  etc. 

DiEMONiACi  dfcti  praeterea  Epileptici. 
Garioponius  lib.  1.  cap.  6  :  Èpilepsi/e 
genera,  duo  sunt,  unum  est,  in  quo  subito 
cadunt  nescientes,  et  contractionem  ma- 
nuum  pedumque  patiuntur,  et  cervicis 
tremorem.  Aliud,  in  quo  spumant  et  ster- 
tunt,  nec  contranuntur  membra,  cum  ce- 
ciderint  quos  vulgus  Daemontacos  dicit. 
Et  cap.  7.  de  iisdem  Epilepticis  :  Qui 
cum  tremore  totius  corporis  tenentur,  a 
Dssmonibus  teneri  dicuntur.  [<>*  Vide 
Foreellinum.] 

D.fiMONiAGi  Advexaticii,  apud  Amu- 
lonem  Lugd.  in  Epist.  ad  Theodboldum^ 
i.  a  dsemone  vexati  :  qui  x^^V^^^V*^^^ 
dicuntur,  Areptitii  qui  malo  spi  ri  tu  agi- 
tantur.  vexanlur,  Tribulantes,  in  Epis- 
tola Nicetii  Episc.  Trevirensis  ad  Ghlo- 
doswindan.  Qui  Dsemonio  infestantur, 
in  Goncil.  Arausicano  I.  cap.  14.  et  Are- 
latensi  II.  cap.  39^.  Gonciliiim  Ancyra- 
nunx^  cap.  16  :  Touc  àXoYeuaa(i£vouc  xai 
Xeicpouc  ovTac,  tJtoi  Xeicpcódoevrac,  tourouc 
icpoaétaEsv  t|  kyia,  (tjvoSoc  et;  touc  xetjiaCo- 
uévouc  ex;^E(TOai.  Ubi  Isidorus  Mercator  : 
Placuit  tnter  eos  orare  qui  tempestate 
jactantur,  qui  a  nobis  Energumeni  ap- 
pellantur.  Quo  loco  Gellotius  lib.  6.  Hie- 
rarch.  cap.  19.  {  1.  XsiftaCoi'-ivouc  censei 
esse  pcsnitentes,  qui  extra  Ecclesiam 
stabant  pluviae  et  hiemi  obnoxii^  in  quos 
tempestates  et  aeris  inJuriaB  omnes  de- 
pluunt.  Gujusmodi  erant  ot  icpocrxXaiovxec, 
qui  IT^cd  T7)c  ir5Xy}c  toO  eùxTTjptou  stabani, 
cum  àxpo&vTec  et    ònOTcinxowxtz  ^vdoti  tyjc 

7cuXy)c,  ev  T(i>  vdpOTjxi  consisterent,  ut  esi 
apud  Gregorium  Thaumaturgum  Gan  11. 

\  DiEMONiATUs,  Eadem  notione.  Mira- 
cula B.  Simonis  Erem.  Aprii,  tom.  2. 
pag.  826  :  Erat  a  dsemone  vexata,  et 
opera  faciebat,  ut  fadunt  DsemoniatsB, 

^'Sosirìs  Detnoniacle,  Insanus,  demens. 
Lit.  remiss.  ann.  1884.  in  Reg.  125.  Ghar- 
ioph.  reg.  eh.  120  :  Pierre  Naqot  a  esté  le 
plus  du  temps,  et  par  especiaì  en  temps 
d'esté,  fol  et  Demonicuile,  et  s*est  plusieurs 
foì/s  voulu  noyer  :...  et  pour  cause  de  ses 
folies....  il  fu  prins...  et  porte  en  une 
abbaye  nommée  S.  Sever,...  en  laquelle 
abbaye  Von  maine  les  Demoniacles. 

o  DiEMONIALITAS,  Deablerie,  in  Glos- 
sar. Gai.  Lai.  ex  God.  reg.  7684. 

^  DiBMONIGOLA ,  Gultor  dsemonum. 
Dssmonicola  civitas,  apud  S.  Augusiinum 
de  Givit.  Dei  lib.  18.  cap.  4.  Idem  Gonf . 
lib.  cap.  2  :  Offendere  superboe  Dsemoni- 
colas. 

DiEMONIOSUS,  Idem  qui  Dsemoniacus^ 
apud  Julium  Africanum  lib.  8.  Hist. 
Apost.  pag.  97.  Bedam  in  Vita  S. 
Guthberli  Episcopi  n.  23.  in  Vita  S.  Alt- 
manni  Episc.  Pataviensis  pag.  50.  [**  in 
Miracul.  S.  Apri  cap.  1.]  apud  Ordericum 
Viialem  pag.  400.  eie. 

oo  DAMONITIONES,  Superstitiones,  ex 
Glossar,  vet.  ap.  Maium  Glassic.  Aucior. 
tom.  6.  pag.  519.  Ita  etiam  in  cod.  reg. 
7644. 

DAMONIZARE,  Dsemonio  corripi.  daB- 
moniacus  fieri,  in  Miraculis  S.  Felini 
Mari,  apud  Ughell.  iom,  9.  pag.  37. 
[«>  Graecis  Aai(iLovfCo|iai.  Vide  Henr.  Sie- 
phan.  Thesaur.  Ling.  Grssc.  edit.  Didoi. 
tom.  2.  col.  856 J 

^  DfflIULUS,  Éjusdem  artis  simulator, 
Papias.  [«>  In  cod  .reg.  7609.  et  7644.  esi 
Demulus,  orium  ex  Aemulus.] 

DAERIA.  Fleta  lib.  2.  cap.  82.  S  3  :  Seu 


DAG 


DAG 


DAG 


casei  Buliri,  vel  Daerix,  Gap.  87.  de  Ca- 
seatrice  :  Androchia  pudica  esse  debet,.. 
et  laboriosa  in  officio  Daerise,  Vide  An^ 
drochia,  Habent  Campani  nostri  ac 
Lotbaringi  vocem  Dayer  ^  sed  alia 
notione.  ita  enim  appellant,  ut  auctor 
est  Jacobus  Bourgoing,  de  Origine  et 
usu  vulgarium  vocum  pag.  27.  conven- 
tus  serotinos  qaos  mulierculae  pensa 
agentes  sub  vesperum  facere  solent, 
quos  Belffffi  nostri  Seriet  vocant.  [Vide 
Ùayeriaj^ 

^  DAFERNON  exponit  Stephanus,  quod 
est  saganum  :  et  est  samag,  gummi,  glos- 
sar, medie.  Simon.  Januens.  ex  Cod. 
reg.  6959. 

i  DAGA.  Dagàrium^  Dagarius.  Vide 
Dàgger. 

DAGASGALGI.  [Servi  seu  operarii  diurni 
a  Teutonico  Dcig  vel  Tag,  dies,  et  Sale 
Saxon.  Servus.j  [«>  Homines  obnoxiae 
q^uidem  conditionis,  sed  ut  Cereariorum 
liberta  ti  proximae.  Conf.  Grimm.  Antiq. 
Jur.  German.  pag.  802.  num.  2.]  Gharta 
Henrici  IV.  Iinper.  ann.  1065.  prò  Abb. 
S.  Maxi  mini  Trevir.  :  Prssbenàarii  au- 
tetn...  vel  qui  foris  ad  curtes,  Dagascalci 
vel  piscatores,  aut  pistores  dicuntury  nulli 
Advocato  vel  Hwwni  subjaceanty  sed  tan- 
tum Abbati,  sicut  cereales,  vel  censuales 
prò  quibuscumque  rebus  respondeant.  Alia 
Henrici  III.  Imp.  ann.  10d6.  apud  Zyl- 
lesium  babet  Dagescalci.  Alia  Henrici 
IV.  Imper.  ann.  1116.  apud  eumdem  : 
Prssbendarii  etiam  sive  mansionarii  fra- 
trum  circa  MonasteHum  infra  milliare 
unum  e  vicino  manentes,  sive  Dagescalci^ 
aut  Cerearii  foris  ubigue  per  villas  posili, 
nuìlius  Advocativel  Hunnonis placilum.,, 
respidant. 

1  DAGEN,  OpersB,  Schiltero  in  Glossa- 
rlo Teutonico,  ex  Diplomate  Sigismundi 
Imp.  ann.  1417.  prò  Monasterio  Lucel- 
lensi  :  Cum  ^iscationey  molendinis.  Da- 

!ìen,  hortis,  lignis,  sylvis,  nemoribus,  etc, 
*•  Leg.  fort.  Hagen,  quae  vox  sepem,  et 
ocum  sepibus  cinctum  significat.l 

DAGEWARDUS,  [Operarius,  servus  in- 
ferior  Fìsealino,  ut  recte  Schilterus.] 
Burchardus  Wormaciensis  Episcopus  in 
Lege  Familiae  cap.  13  :  Si  quis  Fisgilinus 
homo  exfamiliarem  aliquam  magnam  vel 
parvam  ad  injustitiam  patraverit,  ad 
bannum  Episcopi  5.  solidos,  ut  Dagewar- 
dus,  vadetur,  et  5.  solidos  componat  ei  cui 
ini(j[uitas  facta  est.  Infra  cap.  16  :  Si  Fis- 
gilinus homo  Da^ewardam  accepit,  ut  filii 
qui  inde  nascantur,  secundum  pejorem 
manum  vivant  :  similitet*  si  Dagewardus 
Hsgilinam  mulierem  accepit.  Kursum 
cap.  22  :  Si  quis  Fiscali  viro  justitiam 
suam  infringere  voluerit,  id  est,  ad  Doge- 
wardum.f  vel  ad  censum  injustum,  Flscalis 
vir  cum  sejstem  proximis  suis  non  mercede 
conductis  justitiam  sibi  innatam  obtineat, 
et  8i  ex  patrie  parte  vituperetury  ex  eadem 
parte  duse  cognatorum  suoram  et  tertia 
ex  matre  assumatur,  [<*•  Vide  Grimm. 
Antl<|.  Jur.  Germ.  pag.  819.  num.  31.] 

JDAGGA,  ut  mox  Dagger.  Habens  sicam 
Daggam  ad  latusy  In  Chronico  Gor- 
nelii  Zantfliet,  apud  Marten.  tom.  5. 
AropHss.  Collect.  col.  357. 

DAGGER,  Daggerius.  Daggerium 
Pugio,  sica,  Anglis  Dagaer,  Hispanis 
Daga,  Gallis  Dague,  Camoro-Brltannis 
Dageret  Dagr,  [lulianus  :  Dagge.Dagges, 
Pugio,  Sica,  Dolch.]  Oatholicon  Armori- 
cum  :  Dac,  GulU  Dague,  Lat.  Pugio,  ou 
c'esi  badelaire,  Statuta  Willelmi  Regis 
Scotìae  cap.  23  :  Habeat  equum,  habergeon, 
capitium  e  ferrOy  ensemy  et  cultellum  qui 
dieitur  Dagger.,.,  Habeat  arcum  et  sagit- 
tas  et  Daggarium,  et  cultellum.  Thomas 
Walsinghamus  pag.  252  :  Mox  exlracto 


cultello  ,  quem  Daaaer  vulgo  dicimus, 
ictum  Militi  minabatur?  Alibi  :  Exlracto 
cultello  paqgarda  ejus  cerebrum  per  fora- 
vit.  Henr.  Knyghton  in  Edw.  Ili  :  Ha- 
benies  cultellos,  quos  Daggerios  vulgariter 
dicunt.  Li  ber  Angllcus  inscriptus  Jus- 
tice  ofpeace  pag.  730  :  Longum  Daggarum 
suum  extraxU,  et  in  pmfalum  N.  insuUum 
fecit.  Octavianus  de  5.  Gelais  in  Virida- 
rio  honoris  : 

Hamob  eompleiU  de  fine  armurarie. 
Trex,  irbalestrM,  Dague  de  Prtguerie. 

Alibi  : 

A  Bon  oosié  duiMun  U  Goarte  Digoe. 
Bursum  : 

a  lear  coste  l'eepée  longae  et  lai^, 

La  coorte  Dague  pour  soo  homme  aborder. 

Vide  Monstrelletum  1.  voi.  cap.  94.  pag. 
143.  Ghron.  Flandr.  pag.  282.  Joinvill.  in 
S.  Ludovico  pag.  105.  etc.  Vocem  a  Da- 
cis.  quasi  eorum  propria  fuerint  arma, 
quidam  deducunt^  vel  ab  Rehrseo  Dacach, 
Acuere. 

1  Daga,  Eadem  notione.  Goncilium 
II.  Pisanum  pag.  159  :  Nec  Dagas  seu 
cultellos  ferant  ultra  lonqitudinem  palmi 
unius,  prseter  Palefrananos^  cum  Dominos 
comitaountur,  Rursum  occurrit  in  Sy- 
nodo  Taracon.  ann.  1591.  Daga  argentea^ 
apud  Th.  Madox  in  Formulari  Anglìc. 
pag.  431.  bis. 

^  Dagha,  Pugio,  sica,  ensis,  Ital. 
Daga,  nostris  jDo^ué.  Annal.  Estens.  ad 
ann.  1395.  apud  Murator.  tom.  18.  Script. 
Ital.  col.  920:  Confoditur  pugnionibus, 
videlicet  Daghis  et  ensibus  in  omnibus 
partibus  corporis,  Dague  vero,  prò  Con- 
tumelia, maledicto,  metaphorico  sensu, 
Quatenus,  nimirum  convlciis  vindican- 
dis  Dagha  seu  ensis  adhibetur  :  vel  quod 
veluti  Daghay  convicium  pungit.  Lit. 
remiss.  ann.  1397.  ex  Reg.  1d2.  Chartoph. 
reg.  eh.  131  :  Et  pour  ce  qu'il  sembla  au- 
dit  Touse  qu*il  deist  ce  par  maniere  de 
raffarde  ou  moquerie,  lux  disi,  je  te  prie, 
ne  me  baille  pomt  de  Dague,  j'en  ai  assez 
d'une. 

1  Dagarium,  apud  Rymer.  tom.  10. 
pag.  508.  col.  1  :  Deferentes  sive  non 
deferenles  gladiosy  Dagaria,  etc. 

1  Dagarius,  apud  eumd.  tom.  12.  pag. 
583.  col.  1. 

1  Daga,  non  semel  in  Philippide  Guil- 
lelmi  Britonis,  et  in  Statutls  Arelat.  e 
MS.  D.  Brunet.  fol.  21.  verso. 

^  Diga  sive  magnus  cultellus,  in  Hlst. 
Translationis  S.  Appollinaris,  tom.  5. 
Julii  pag.  384. 

1  Daguificare  j  Dagis  con  fodere. 
Gbronicon  SicilisB  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  3.  col.  41:  Rogerio  de  Lauria,  viro 
utique  strenuo  et  sollicito  ad  manutenen- 
dum  Siculos  et  Daguificandos  hostes. 

DAGHBRANT,  Incendium  quod  inter- 
diu  excitatur.  ex  Fland.  dag^  dies,  et 
branty  incendium.  Consuetudines  Ar- 
kenses  ann.  1231.  in  Tabularlo  S.  Ber- 
tini  :  Majores  causasy  ut  sunt  Raptus 
mulierum,  berofy  mordad,  Daghbrant,  a 
Choremannis  in  Curia  de  Arkes  audien- 
tes,  sed  earum  emendss  per  francos  homi- 
nes Ecclesiss  judicabuntur.  [Vide  Dach- 
brand.] 

DAGLA.  Gharta  Adalberonis  I.  Epis- 
copi Metensis  apud  Meurissium  pag. 
309  :  Statuimus  quoque  ad  usus  fratrum, 
in  prssdicto  sancto  loco  militantiumy  quan- 
dam  Daglam  in  finibus  villas  nostra  si- 
tam,  nomine  Purnedo,  ubi  etiam  mundi' 
liones  plurimi  B.  Arnulphi  commanent, 
atque  commanentes  eandem  supradiclam 
Daglam  legitima  sanctione  custodiunt  ac 
procurant. 


<*  Prsedium  rusticum,  ut  videtur,  vel 
Vallis.  Vide  Dayla. 

1  DAGNIFIGARE  ,  Damnum  inferro. 
Chartularium  S.  Vandreg.  tom.  1.  pag. 
178  :  Nec  licébit  mihi  fide  media,  nec  mete 
haeredibus  prssdictum  Johannem  nec  suoe 
hssredes  a  prssdictis  ix.  solidis  et  prssdictie 
IX.  denariis  de  csstero  inolestarey  Dagni- 
ficare,  nec  gravare  in  foro  seculari  vel 
ecclesiastico...  Actum  an,  D.  m.  ce.  LX. 
Vide  Damnificare. 

^  DAGUA,  ut  supra  Dagha.  Lit.  remiss, 
ann.  1383.  in  Reg.  123.  Gbartoph.  reg. 
eh.  55:  Poncius  secum  deferens  unam 
Daguam  et  ensem,  etc.  Monstra  ann. 
1151  :  Claudius  Jornandi  habet...  unam, 
Daguam,  etc. 

T  DAGUBITA.  Agnelli  Lib.  Pontiflc.  de 
S.  Neone  :  Demum  infra  Episeopum  Ur- 
sianss  EcclesisB,  quss  vocatur  Quinque 
Dagubitas  afundamentis  construxit,  et 
usque  ad  effectum  perduxit.  In  quem 
locum  eruditissimus  Muratorius  :  Dagu- 
bita  idem  fere,  ut  arbitror,  significat 
ac  Accubita  Scriptoribus  corrupt»  Lati- 
nitatis,  et  àxou6ixov  apud  Auctores  cor- 
ruptSB  Grascitatis.  Est  autem  Accubita, 
ut  suo  loco  dictum  est,  Locus  editior  ad 
quem  accumbimus,  seu  Mensa  ad  quam 
accurabunt  convivae. 

^  DAGUIFICARE.  Vide  in  Dagger. 

DAGUS.  Gloss.  Gr.  Lat.  Editum  et  MS. 
liciaéXXiov,  subsellium,  Dagus.  [^  F. 
Sagma,  ex  Vulc.  in  Gastlgat.  ad  utrum- 
que  Glossar.  Vide  Martin.  Lex.  in  hac 
voce.]  Meursius  censet  esse  Gallicum, 
Daisy  scilicet  tapetem,  qui  sellas  inster- 
nitur.  At  Galli  ita  vocant  umbellam  quae 
Tbrono  Regio  interponitur  :  unde  le- 
gendum  supersellium  videretur  :  cujus 
quidem  vocis  Dais  meminit  Matthseus 
Paris  in  Vitis  Abbatum  S.  Albani  pag. 
92.  ubi  de  Abbate  recens  electo  :  Solus 
in  Refectorio  prandebit  supremus,  habens 
vastellumy  Priore  prandente  ad  magnam 
mensam  :  quam  Dais  vulgariter  appella- 
mus.  Galli  etiamnum  Dais  appellant 
umbraculum  quod  capiti  sedentis  aut 
prandentis  vel  coenantis  superponitur. 
Proinde  si  ad  vastellum  referatur,  idem 
significaverit,  tametsi  vocis  notio  piane 
incerta  sit  ipsis  etiam  Anglis.  Si  ad 
mensamy  quod  vox  guss  videtur  suadere, 
non  facilius  est  divinare  quid  hoc  loco 
so  net. 

Putaverim  tamen  vastellum  ipsum 
esse  nostrum  Dais,  sicque  appellatum 
ex  Angle  Saxonico  va  tei,  tegtuumy  teg- 
men, umbraculum.  Alii  melius  divinent. 
Gaeterum  haec  verba,  habens  vastellumy 
etc.  absunt  in  Gonciliis  Anglic.  tom.  2. 
ubi  eadem  recitantur,  de  modo  consti- 
tuendi  Abbatis  exempti  cap.  ult.  sub 
ann.  1235.  Ejusmodi  umbraculum.  sic 
describit  Menander  Protector.  in  legat. 
pag.  131  :^TcQs((rv|c  ol  xaOédpac  XP^^<>  eviCèt- 
vei  àuToO  ex  5uo  X(Où>v  Ooaa(iàTcev  oxeuaerOs^- 
(rv]c  auTCd,  ó>(ncep  xaXu6Y)c  Ttv&c.  Nostri 
porro  olim  DotSy  prò  Dais  dixere.  Le 
Roman  de  Garin  MS  : 

Qnand  fu  la  Cori  dea  Chevalien  de  pria, 
Li  mengiers  fu  apprestex  et  garnia, 
L'eue  demandant,  au  mangier  aont  aaais, 
Au  plus  baut  Dola  sist  li  noia  Anieia 
De  jouste  lui  sa  muillier  au  cler  via. 

5SBS*  Vocis  etymon  [**  forte  a  voce 
Germanica  Dach.  Adel.]  quidam  du- 
cunt  a  Gallico  Aie,  Assis,  tabula,  ita  ut 
primum  scriptum  fuerit  (i'ais,  ex  assibus, 
quoniam  alias umbellsB  compingebantur 
tabulis,  quibus  annectebantur  panni  pre- 
tiosiores  ad  ornamentum.  Huic  etymo 
non  favet  antiq  uus  seri  bendi  modus 
Dois:  quare  Menagi us  a  Dossium  vel 
Dossum,  quod  prò  Dorsum  scripserint 


DAL 


DAL 


DAL 


veteres  Glossatores,  putat  esse  arcessen- 
dum  ;  observatque  simili  modo  olim  a 
nostri s  dictum  fuisse  Ders,  Derselet,  a 
Darsum  scilicet  ac  Dorsiletum,  Ordo 
Henrici  II.  Fr.  ReRis  pag.  821.  Ceremo- 
nialis  Godefridi  :  Contre  la  cheminée  de 
ladite  chambre  y  avoit  un  riche  Dera, 
toul  couvert,  pentea,  fonda  et  doasier  de 
broderie  à  peraonage.  Et  pag.  835:  Le 
Roy  ae  vint  mettre  à  table  aur  un  haut 
Dera^  fait  et  préparé  en  la  grande  aalle 
du  logia  Archiepiacopal,  aoua  un  grand 
Dera  :  le  fond  duquel  étoit  tout  d'or.  Et 
pag.  812  :  Ledit  aeigneur  ae  mit  à  genoux 
aur  un  grand  drap  de  pie  et  deux  car- 
reauXy  aoua  un  grand  Deraelet  de  veloura 
cramoiai.  Vide  Vasium. 

1  DAHiE.  Vide  Dae. 

DAIENUS,  Judex,  JudsBis  Hispanicis 
sic  dictus.  Vitalis  Episcopus  Oscensis  : 
Inter  Judaeoa  vero  eat  Daien,  id  eat,  Ju- 
dex,  ad  cognoacendum  de  omnibua  cauaia 
magniat  parvia,  et  minimia  conalitutua. 
Huc  forte  spectant  quae  habent  Notse 
veteres  ad  Itinerarium  Burdeg.de  verbis 
Gallicis  :  Rhodanum,  violentum:  nam 
Rho,  nimium,  Dan^  judieem,  hoc  et  Gal- 
lice,  hoc  et  Hebraice  dicitur,  GiosssB  Ba- 
silio. :  Aàv,  ovofia  (ieYà>T}c  «PX^C  xaxk 
nèpaocc*    ouTco;  e{Ipov    sv    Ttu  Mapiuptcd  tv|c 

DAILlfs.  Vide  Dayla. 

DAIS.  Vide  Dagua, 

1  DALERUS  ve!  Thalerus,  a  Saxonico 
Dal,  vel  Germanico  Thal,  Vallis.  Num- 
mus  argenteus  uncialis  sic  dictus,  in- 
quit  Kilianus,  guod  ex  vallibua  materia 
ejua  argenti  defodiatur:  sed  potius  ex 
montibus  Juxta  Marti  ni  um  :  qui  Dale- 
rum  vocat  etiam  Joachimicum  a  villa 
Joachimica,  Jocheimathal,  in  Saxonia, 
ubi  Illa  moneta  cusa  est.  Germani  Tha- 
ler  appellant  et  Reichadaler,  Nostri  Ri- 
chedtàe.  Tres  valet  libras^  ut  Scutum 
nostrum  argenteum.  In  nova  Gallia 
Chrlst.  tom.  3.  col.  786.  narratur  Gode- 
fridum  II.  Àbbatem  Veteris-Campi  ann. 
1585.  Captivum,  prò  liberiate  recuperanda 

fendere  6000.  Dalerorum  coactum  fuiaae. 
*etrus  a  Beek  de  Ecclesiis  Aquisgran. 
pag.  25.  in-4*  :  Poacebat  aiquidem  quin^ 
guaginta  Dalerorum  millia.  Et  infra  : 

volentea  nolentea  tlliua  petitioni  aaaentiri 
coacti  aex  viginti  Dalerorum  milita,  una 
cum,  etc.  Legitur  alibi  non  semel  apud 
Scriptores  Grermanos.  Vide  Dalrua. 

)  DALEINUS.  Vide  Delphinua. 

^DALHA,  Dallis,  Falx,  Gali.  Faux, 
proprie  est  falcis  pars  ferrea,  nostris 
alias  Dail,  Datile;  eiDart:  unde  Daliare 
et  Dalliare,  falcare.  Gali.  Faucher,  et 
Dalliatùr,  falcator,  vulgo  Faucheur,  Lit. 
remiss.  ann.  1465.  in  Reg.194.  Chartoph. 
re^.  eh.  2  :  Oatendendo  quoddam  pratum 
qutbuadam  falcatoribuay  qui  herbam  dicti 
prati...  falcare  aeu  Dalliare  debebant.., 
Quandam  incliidem  ferream,  aupra  quam 
dicti  hominea  falcatorea^  aeu  Dalliatorea 
eorum  falcea  aive  Dalhaa  aptare  conaue^ 
veruni.  Leuds  major.  Carcass.  MSS.  : 
Jlempro  cargua  de  Dallibua,  iij.  aol.  Tu- 
ron.  ubi  versio  Gallica  ann.  1544 :  Iiem 
pour  chacune  charge  de  Daillea  pour  fau- 
cher, etc.  Lit.  remiss.  ann.  180é.  in  Reg. 
76.  cb.  84  :  Impoaitum  fuit  Franciaco  Pa- 
rarrani...  prata  diclas  bovarias  Daliaaae 
aeu  Daliari  feciaae  aua  auctorilale  pro~ 
pria.  Aprèa  ila  renconlrerent  ledit  Ron- 
deau  amai  qu*il  venoit  d'un  aien  pré  avec 
ung  Dail  à  aon  col,  in  Lit.  ann.  1473.  ex 
Reg.  204.  eh.  45.  Ali»  ann.  1416.  in  Reg. 
169.  eh.  853  :  Le  auppliant  d*une  faux  ou 
DaiìXe  frappa  icetlui  Pierre  environ  le 
genoU  hrèa  du  pomel  de  la  jambe.  Rur- 
sum  allse  ann.  1898.  ex  Reg.  158.  eh.  458  : 


Jefian  dea  Ouchea^  qui  portoti  un  Darl  à 
faucher  appareille  et  emolu  de  nouvel,  etc. 
Deux  faulx  ou  Dartz,  deaquelx  lea  deaaua- 
ditz  avoient  faulché  ladite  herbe  ealant 
audit  pré,  in  aliis  ann.  1481.  ex  Reg.  200. 
eh.  1.  Ncque  alio  sensu  inteili^enda  vi- 
detur  vox  Daux^  in  Lit.  remiss.  ann. 
1473.  ex  Reg.  195.  eh.  1002  :  Jehan  Paaaar- 
reu  diat  au  fila  du  auppliant  qu'il  lui 
avoit  dearobé  ung  Daux  ou  faugibe.  Dauxe 
vero,  prò  Gouaae,  in  aliis  ann.  1882.  ex 
Reg.  122.  eh.  89  :  Jehan  Planquiele  de- 
manda une  Dauxe  d'ail  pour  dauxer  aon 
pain.  Vide  Dayla. 

o  DALIA,  La  poverela,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS.  [«>Isidor.  Origin.  lib.7.  cap.  6. 
sect.  56.1 

^  DALiARE,  Oalliare,  Dallis.  Vide 
supra  in  Dalha, 

«  DALXyUM,  Dalivus.  Vide  infra  Da- 
vua  2. 

0  DALMASINUS,  Fructus  species,  pru- 
num  Damascenum,  nostris  jDamaj.  Stat. 
AvellSB  ann.  1496.  cap.  58.  ex  Cod.  reg. 
4624:  Si  aliqua  peraona,..  portaverit... 
caataneaa,  pira^  noma,  Dalmaainoa,  per- 
aica,  ficcua,  amiqaola,  et  quoacumque  alioa 
fructua,  etc.  Viae  Damascena. 

1  1.  DALMATA,  Veatia  Sacerdotalia  can- 
dida cum  clavia  purpureia.  Gloss.  Isid. 
Vide  mox  Dalmatica. 

o  2.  DALMATA.  Hist.  Frane.  Sfortiffi  ad 
ann.  1453.  apud  Murator.  tom.  21.  Script. 
Ital.  col.  639:  Georgiua  Dalmata,  cut  a 
multa  caeaarie  cognotnen  erat.  Et  ad  ann. 
1461.  col.  725:  Georgiua  Dalmata,  quia 
pelta,  quam  vulgo  largetam  dicunt,  co- 
gnominabalur,  etc. 

DALMATICA.  Vestis  sic  dieta,  quod  in 
Dalmatia  primum  sit  reperta.  ut  habent 
Isidorus  Ilo.  19.  Orig.  cap.  22.  Alcuinus 
lib.  de  Divin.  offic.  Paplas,  Durandus 
lib.  8.  cap.  11.  et  alii.  Usum  autem  Dal- 
maticarum  in  Ecclesiam  prlmus  invexit 
S.  Silvester  PP.  cum  antea  colobiis  ute- 
rentur  Sacerdotes ,   veste   scilicet  sic 
dieta,  qu8B  manicis  carebat.  [Longe  ante 
Silvestrum  Pontius  in  Vita  S.  Cypriani 
scribit  :  Et  cum  ae  Dalmatica  exapoliaa- 
aet  (Gyprianus)  et  Diaconibua  tradtdiaaet, 
in  linea  atetil.]  Sed  cum  nuditas  bra- 
chiorum  a  plerisque  culparetur,  Dalma- 
ticarum  a  B.   Silvestro  usus  inductus 
est,  ut  ait  idem  Alcuinus,  a  quo  dicitur 
esse  veatimenlum  in  modum  Crucia,  ha- 
bena  in  ainiatra  aui  parte  fimbriaa,  dextra 
iia  carente  :  inconautile,  et  cum   Idrgia 
manieia.  Hisconsentit  Gillebertus  Luni- 
censis  Episcopus  de  Usu  Ecclesiastico, 
ubi  de  Diaconis  :   Stolam  etiam  auper 
humerum  ainiatrum  ferre,  et  indui  Dal- 
matica in  aolennibua,  id  eat  tunica  amplia 
manieia.  Dalmaticam  vero  in  modum 
crucis  factam  docet  praeterea  Missa  An- 
tiqua a  Matthia  lUyrico  edita.  Bruno 
Signiensis  de  Vesti mentisEpiscoporum: 
Dalmatica  magia  ad  ornalum,  quam  ad 
aiqni ficai  ionem  pertinere   videtur ,  quae 
etiam  poat  alia  tndumenta  inventa  eaae 
probatur.  Fimbriaa  tamen  qua  in  Dalma- 
tica a  ainialro  Valere  penaent,  hujua  vitaa 
impedimenta,  et  auper ftuitatea,  et  aolli- 
citudinea  aignificare  poaaunl,  qum   quo- 
niam  in  altera  vita  non  aunl,  merito  nc- 
que fimbriaa  in  dexlro  latere  joonuntur, 
etc.  Robertus  de  Flameabure  óanonicus 
S.  Victoris  in  PcBUitentiali  :   Dalmatica 
etiam  qua  utuntur  Levitaa,  lalttudine  aui 
idem  significai  quod  caaula,  caritatem; 
per  duaa  lineaa  coccineaa,  quibua  ipaa 
ante  et  retro  a  aummo  uaque  deoraum 
decoralur,  ulriuaque  teatam^nlum,praBdi- 
catio  Dei  et  proximi  dilectio  figuratur. 
Duodecim  fimbriaa    linearum    utrimque 
12.  ramoa  caritc^ia  escprimunt,quoa  Apoa-  1 


tolua  enumerai,  dicena,  Carilaa  patiena 
eat,  benigna  eat,  etc.  Tenia  linea  quaa  eat 
inter  duaa,  et  tribua  fimbriia  ante  et  retro 
inaignitur,  caritatem  fide  S.  Trinitatia 
conaecoratam  demonatrat.  Per  fimbriaa 
in  ainiatro  latere  aolliciludo  activaa  vitaa 
circa  plurima  inlelligitur.  Dextrum  ta- 
tua, quod  caret  fimbriia,  contemplano  coa- 
leatium  aine  mullitudine  perturbalionum 
aignificatur.  Flmbriarum  Oalmatic»  me* 
minit  Theodulfus  Aurelian.  in  Parsnesi 
ad  Episcopos  pag.  288  : 

Candidi  nt  axtensto  nlleit  Dilmatict  rofft. 
Fimbria  ntawe  errai  buie  tine  lefe  lerls. 

N^que  alia  est  fimbria  Dalmatica,  a 
clavis  purpureis.  GÌ  ossee  Arabico-Lat.  : 
Dalmata,  veatia  aacerdotalia  candida  cum 
clavia  purpureia.  E];>iphanius  :  AaXiMttixàc, 
ert'  oSv  xoXo^ccovac  tx  icXaTUffrìficov  Sia  nop- 
9^Spac  àXoupYOiJ^etc  xataiffxeuaaiiévac.  Vide 
Amalar.  lib.  2.  de  Eccl.  ofllc.  cap.  21. 
Rhabanum  lib.  1.  de  Instit.  Cleric.  cap. 
7.  20.  Walafrid.  Strab.  lib.  de  Reb.  Eccl. 
cap.  24.  Petr.  Dam.  lib.  de  Dominus  vo- 
blscum  cap.  17.  Hug.  a  S.  Victore  lib.  1. 
de  Sacram.  cap.  W.  in  Speculo  Eccl. 
cap.  6.  Honor.  August.  lib.  1.  cap.  211. 
Innocent.  III.  lib.  1.  Myster.  Miss»  cap. 
40.  56.  Jacob.  Vitriac.  in  Hist.  Occident. 
cap.  85.  etc. 

Dalmaticam  propriam  Episcoporum 
vestem  fuisse  docent  laudati  Scriptores. 
Zacharlas  PP.  in  Eplst.  ad  Austrober- 
tum  Episc.  Viennens.  apud  Jo.  a  Bosco  : 
Dalmaticam  uaibua  veatria  miaimua,  ut 
quia  Ecclesia  veatra  aò  Aoc  aede  doctri- 
nam  fidai  percepii,  et  morem  habitua  aa- 
cerdotalia, ab  illa  etiam  percipiat  decorem 
honoria.  Hanc  sub  pianeta  poni  solitam 
scribit  Joannes  Diacon.  in  Vita  S.  Gre- 
gorii  Magni  lib.  4.  cap.  83.  84. 

Fuit  etiam  Dalmatica  Oiaconorum  ves- 
tis propria,  uti  supra  innuimus.  Amala- 
rius  in  Eclogis  de  Officio  Miss»  :  Dia^ 
coni  retro  alani,..,  qui  et  miniatrantea 
aunt  in  aancto  altari,  et  Dalmatieaa  por» 
lant.  quaa  aolebtU  militaria  uaua  portare. 
Herbertus  lib.  2.  de  Miracul.  cap.  9: 
Subdiaconea  tunicm  pretioaaa,  Diaconea 
Dalmatieaa  fulgidaa  aecorabant,  ipaoague 
Preabyteroa  piatietaa  oloaericaa  inaigntler 
adomabant.  Dalmatica  tamen  Diaconi 
non  utebantur,  nisi  in  majoribus  festi- 
vi tatibus,  ut  est  in  Concilio  Saleguns- 
tadiensi  cap.  2.  et  apud  Gillebertum  Lu- 
nicensem  Episcopum.  Porro  Silvestri 
PP.  institutio  fuit,t4f  Diaconi  Dalmatica 
ulerenlur  in  Eccleaia,  et  pallio  linoatimo 
laava  eorum  tegeretur,  ut  auctor  est  Anas- 
tasi  US  pag.  13.  Diaconis  vero  videtur 
tribuere  Ammianus  lib.  14:  Pectoralem 
tunieuìam  aine  manieia  textam.  Unde 
diversa  illa  fuerit  a  Dalmatica  mani- 
cata, quam  Chirodatam  vocat  Gapito- 
linus,  nostrique  Diaconis  adscribunt. 

^  Diaconorum  vestis  fuit  quotidiana, 
praeterquam  diebus  Jejunii,  uti  etiam 
nunc  mosest.  Consuet.  monast.  S.  Eme- 
ram.  Ratispon.  art.  21.  ex  Bibl.  S. 
Germ.  Prat.  cod.  1074.  8:  Dalmaticia 
tempore  prandii  et  caenaa  utanlur  diaco- 
nea, videlicet  quando  ad  Sextam  refici- 
lur  ;  tempore  jejuniorum  planetia  et  ca- 
aulia.  Damaticle,  in  Invent.  eccl.  Oame- 
rac.  ann.  1871.  Tuniquea,  Domaliquea, 
in  Oharta  dotat.  capellar.  de  Blainvilla 
ann.  1385.  ex  Reg.  70.  Chartoph.  reg. 
eh.  175. 

Sed  maxime  Diaconorum  Ecclesiss  Ro- 
man» fuit  Dalmatica,  cum  cffiteris  non- 
nisi  ex  indultu  summi  Pontificis  hac  uti 
fas  esset,  qui  eam  interdum  transmitte- 
bant,  ut  habet  Gregorius  M.  lib.  7.  Ind. 
2.  Epist.  118.  Idem  lib.  4.  Dialog.  cap.  41. 


DAL 


DAM 


DAM 


ubi  Paschasio  Diacono  Ecclesise  Roma- 
um  DalmaHeam  adscribit.  Cyprianus  in 
Vita  S.  CsBsarii  Arelatensis  :  Speciali 
quodam  privilegio  pallii  u*um  ei  permieit, 
et  Diaeonas  ejue  perinde,  ut  Romanm  Ec- 
clesiM  Diaeonos,  Dalmalicis  uti  voluti, 
[<»  Johannes  XVI.  PP.  ann.  996.  Abba- 
tibus  Selsensibus  concessit  cum  sandO" 
liia  et  Dalmatica  missarum  officia  cele' 
orare.  Idem  privileffium  indultum  Ab- 
batibas  Murbacensious  et  aliis.  Vide 
Alsatiam  Diplomaticam  num.  174.  846. 
sqq.l  Jacobus  Cardinalis  de  Goronat. 
Bonifacii  Vili.  PP.  lib.  1.  cap.  8  : 

Km  Levituiim  canoos,  not  Illa  Senatnt 
Dalmiticu  tmUU  togat. 

Cappa  Dalmatica^  in  libello  de  Fun- 
dat.  Monast.  Bigaugiensis  pag.  255. 

DalmaticU  etiam  indutos  Reges  ac  Ini- 
peratores  in  prsecipuis  solennitatlbus, 
eorumqueinaugurauonibus,  palam  est  : 
ex  iis  prsesertim  quee  habet  Hartman- 
nus  Maurus  lib.  de  Goronatione  Caroli  V. 
qui  Inter  solennia  illa  indumenta  qui- 
bus  induuntur,  recenset  Dalmaticam 
albam  holosericam  pretiosia  margaritia 
gemmi$(fue  distinctam^  auream  stolam 
margaritis  quoque  adomatam,  cappam 
holosericam  violacei  coloris  cui  aurum  in 
modutn  aquiles  intextum  est,  et  amictUum 
rubei  coloris  contextum  pari  modo  magna 
aurea  aquila,  Petrus  Rex  Aragon.  in 
Cbronlco,  quod  ipse  conscripsit,  lib.  2. 
cap.  9.  ubi  de  sua  Goronatione  :  E  len- 
dema  mati,  que  fon  diumenge,  nos  som 
(ippareillats  hora  del  sol  exit  ab  nostra 
Éalmatica,  e  ab  aquall  arreament  quis 
pertany  a  Rey  pendre  Coronacio,  Et  lib. 
8.  cap.  16.  de  solenni  in  urbe  Majorica 
processu  :  E  lo  diumenge  der  lo  matinos 
tsquem  de  la  Sacristia  de  la  Seu,  vestits 
e  appareillats  in  sede  Majestatis,  go  es 
ab  una  camisa  Romana  d'un  drap  de  seda 
primvert  ab  alcune  Jullatges  sene  tos 
ebree,  et  apres  una  Dalmatica  de  drap 
vermell  historiat,  ab  obres  d'aur,  e  db 
fullatges,  et  e.  Adde  cap.  33.  et  Raym. 
Montanerium  cap.  296. 

T  Dalmatium.  Hist.  Mediani  Monast. 

£ag.  242  :  Casulsi  tres  de  pallio,  capei  ix. 
^almiUia  quatuor  de  pallio» 

1  Dajlmutxa.  Instrum.  ann.  1582.  ex 
Archi vo  Rhedon.  :  Cum  cappis  absque 
Dalmatiie  se  congregaverunt  in  Ecclesia. 

DAL.MATICATUS ,  Dalmatica  indutus 
apud  Lampridium  in  Commodo. 

DsLMATiCA,  in  Gloss.  Gr.  Lat.  AeX(i.a(- 
Tixiq»  idem  quod  Dalmatica:  nam  Del- 
matita  prò  Dalmatia,  occurrlt  non  semel 
in  Nummis  apud  Aurei.  Victorem  in 
Augusto,  Claudio,  etc. 

0  DALPHINALIS  ,  Dalphinaliter. 
Vide  infra  Delphinus, 

1  DALPHINUS.  Vide  Délphinus. 

\  DALRUS,  ut  Dalerus,  Wernerus  Ti- 
tianus  in  Praefatione  ad  Annal.  Nove- 
sienaes  :  Post  rescissam  unionem  nos 
coégit ,  quatenus  Conventui  corporis 
Chrieti  ultra  4000.  Dalros  prò  tam  orevi 
cohabiUUione  unionie  tempore  numera'- 
retnu». 

DAIiTINI,  Scurrae,  velites,  seu  servi  a 

f^edibus  Hibernis,  apud  Stanihurstium 
ibro  1.  de  Reb.  Hibern.  et  Jac.  Wa- 
raeum  in  Antiauit.  Hibern.  cap.  12. 

DAIiDM.  i£Ifricus  in  Gloss.  Sax.  cap. 
de  Navibus :  Dalum,  Lytel  segeKi. 
parva m  velum.  Papias  et  Ugutio  :  Da- 
lutn^  minimum  velum  ad  proram  fixum. 
Inde  fortean  velum^  quod  Throno  Regio 
superponitur,  Dais  appellarunt  nostri. 
[Legendum  est  Dolon  ex  Isidoro  lib.  19. 
Orig.  cap.  8  :  Dolon,  Minimum  velum  ad 
proram  de/ixum.  Grsecis  quoque  6&X(ov. 


Procopius  lib.  1.  de  Bello  Vandal.  cap. 

17  :  XaXdo'avTac  xa  \uyàXci  lorta  Totc  (ti- 
xpolc(£  6v)  8òXa>vQc;  xaXoOaiv)  i^moOai.  Uesy- 
cnius  :  M>(dvec,  |jLtxpo\  Ioto\,  etc.  Livius  : 
Dolonibus  erectis  aìtum  potere  intendit  j 
r<^  Glossar.  MS.  et  codices  Isidori  ha- 
oent  Dalum.] 

1 1.  DALUS,  Ticio.  Papias  in  MS.  Bitu- 
ricensi.  [«>  AaX6«.] 

2.  DALuS,  Alia  notione.  Vide  Dayla, 

^  DAMAGIUS,  Bombycmus  pannus 
operis  Damasceni,  Gali.  Damas.  Inven- 
tar. Eccl.  Aniciens.  ann.  1444  ;  Item  alter 
tassellus  operatus  ad  modo  Damacii  cum 
lapidibus  modici  valoris.  Vide  Dameus. 

DAMADARIUS,  Hebdomadarius.  Charta 
Gorbelensis  vetus  MS.  de  Mensa  Dom. 
Abbatis  :  In  illa  firma  in  qua  serviunt 
Damadarii  de  coquina,  etc.  Alibi  :  Hoc 
totum  debent  prssparare  et  administrare 
Damadarii  de  coquina  ad  fenestram  re- 
fectorii.  Vide  Hesodomadarius, 

DAMALIO ,  ex  Gr.  SauaXi; ,  Juvenca. 
Lampridius  in  Alexandro  Severo  :  Ne 
quis  suminatam  ocdderet,  ne  quis  toc- 
tantem,  ne  qws  vaccam,  ne  quis  DamcL- 
lionem. 

DAMARIGIUS.  Vide  Canis. 

1  DAMASCENA,  Pruni  species.  Gali. 
Damas,  a  Damasco  oppido,  unde  prius 
asportata  est,  dieta,  isid.  lib.  17.  Orig. 
cap.  7.  Plinius  lib.  15.  cap.  13  :  Jn  pere- 
grtnis  arboribus  dieta  sunt  Damascerux,  a 
Syriai  Damasco  cognominata. 

J  DAMASGUS,  ut  Damacius.  Damascue 
albus,  in  Apparatu  bellico  Caroli  Vili. 
Regis  Fr.  in  Italiam^apud  Marten.  Iti- 
nerari! tom.  2.  pag.  898. 

3)c  DAMASQUINUM.  [Gallice  Damas  : 
e  Una  casula  de  Damasquino  parvonatio 
cum  amitu,  stella  alba,  manipulo  ac 
cingalo.  (Invent.  Calixt.  III.  an.  1458.  in 
archiv.  Romano.)»] 

0  DAMASTIGUS  Pannus,  Damascenus, 
Gali.  Damas.  Comput.  MS.  ann.  1472.  ex 
Tabul.  S.  Petri  Insul.  :  Johanni  de  Ou- 
pelines,  prò  una  ulna  panni  Damastici 
albi  figurati,,.»  iv,  lib.  itj.  sol.  Vide  Da- 
macius. 

^  DAMATA,  Fama  volatile.  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS. 

1  DAMATSELLA,  ut  Domicella,  Gali. 
Damoiselle,  in  Hist.  Dalphin.  tom.  2. 
pag.  158. 

1  DAMEIGIUM,  Idem,  ut  puto,  quod 
Damnum  2.  Chartularium  S.  Vandreg. 
tom.  2.  pag.  1240  :  Pechiam  terrss...  sitam 
inter  m^xsuram  Sibiles  de  Puteo  ex  una 
parte,  et  ex  altera  juxta  masuram  Eme- 
li fue  Gripe,  et  aboutat  ad  kaminum  Do- 
mini Regis  ad  unum  caput,  et  ad  aliud 
ad  Dameigium  nostrum. 

DAMEUS,  Damascenus.  Vestimenta 
Damea  in  Testamento  Ber tich ramni 
Episc.  Cenom.  Locum  vide  in  Paricula. 

^  DAMIGELLA,  ut  Domicella,  in  Vita  S. 
Francisci  de  Paula.  Damisella,  in  Hist. 
Dal  oh.  tom.  2.  pag.  278. 

1  DAMITUM,  f,  prò  Samitum,  Pannus 
holosericus.  Testamentum  Hug.  Ayce- 
lini  Cardinal.  Ostiens.  ann.  1297  :  item 
Ecclesias  Clarotnont.  legamus  paramenta 
seu  indumenta  nostra  de  Damilo  viridi. 
Vide  Exametum.  [«>  Gbart.  Lusit.  ann. 
1145.  ap.  S.  Rosa  de  Viterbo  Elucid. 
tom.  1.  pag.  844:  Uno  manto  de  grecisco, 
et  alio  de  Exami;  tres  cappas  una  de 
dclaton  et  alia  mudbage  et  alia  de  uno 
Dami.  Idem  fortasse  quod  Dimitum, 
AtutTÓc,  Pannus  duplici  filo  textus.] 

1  DAMIUM.  Gloss.  Lat.  Grsec.  S.  Ger- 
mani Paris.  :  Damium,  Ova^at,  {iicat'Opiov 
Y(v6|xevov.  Festus  :  Damium,  Sacrificium, 
quod  fiebat  in  operio,  in  honorem  Bonas 
deae,  quod  minime  esset  Syjt&iaiov,  id  est, 


publicum.  Dea  quippe  ipsa  Aa|&ta  et  Sa^ 
cerdos  Axuiiac  appellatur.  Hi  ne  monet 
Scaliger,  ita  dictum,  quod  prò  populo 
fieret  :  est  ergo  a  aaé(ioc  Dorice  prò 
firilio?,  Populus.  Vide  Vossium  Orat.  Ins- 
titut.  lib.  4. 

DAMMA.  Emissarium,  cataractSB  claus- 
trum,  quo  mare  excluditur,  vel  admitti- 
tur,  Tneutonibus  Dam  :  unde  locorum 
nomina,  Amster-dam,  Roterdam,  etc, 
Ordinatio  Marisci  Ramesiensis  :  Non 
liceat  alicui  de  cantero  f acero  Dammas, 
aut  fordas,  aut  alia  impedimenta  in  ali" 
quibus  landeis,  waterifangeis,  fossatis, 
sive  aquagiis,  etc, 

«DUNABILIS,  Exitialis.Conc.Tricass. 
ann.  878.  tom.  9.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  dOS:  Qui  etiam  ab  ìiominibus  suis 
sacramentum  Damnabile  et  damnandum 
blandìtiis  et  terroribus  tyrannice  centra 
divina  et  humana  jura  extorsit.  Dicitur 
de  pcena  crimini  inflicta,  apud  Glabr. 
Rodulph.  tom.  10.  ejusd.  Collect.  pag.57  : 
Protinus  domino  ultore  affuit  illius  vin- 
dex,  qui  iticentor  extiterat  fratemat  dia- 
cordite.  Multatus  enim  illieo  Damnabili 
caecitate,  etc.  Vide  in  Damnabilitas, 

DAMNABIUTAS,  KoLxàxgtaiQ,  coopta,  in 
Gloss.  Lat.  Gr.  Condemnatio,  exilium. 
Ita  Damnatio  perpetua,  prò  perpetua 
deportatione,  in  leg.l.  Cod.  Th.de Falsa 
mon.  (9,  21.)  DamnabUi  injuria  ductus, 
apud  Trebellium  Pollionem.  Damnabilis 
cohibentia,  in  lib.  8.  Cod.  Th.  de  appellai. 
(11.  80.) 

1  DAMNABILITER ,  Damnose  ,  apud 
Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  6.  pag.  70. 
et  alibi. 

^  DAMNAGIUS,  Damnosus,  exitiosus. 
Vita  S.  Bern.  de  Monte- Jovis  tom.  2. 
Jun.  pag.  1075.  col.  2  :  Quam  (imaginem) 
longe  post  dasmones  circumdantes,  in  ido- 
lolatricam  statuamprofanaverunt,  dantes 
in  ea  Damnacia  a^griludinum  remedia 
deceptis  concurrentibus  ad  eam.  Da- 
maiant,  in  Charta  ann.  1297.  ex  Ghar- 
tul.  S.  Vandreg.  tom.  1.  pag.  187:  Etoxi 
il  li  seroit  mains  Damaiant  à  moi, 

<»  DAMNAMENTUM»  Damnum,  incom- 
modum,  nostris  alias  Damage.  Gonsuet. 
Normam.  cap.  8.  part.  1.  ex  Cod.  re^. 
4651  :  Ex  irrogatione  vero  injurias  quis 
justitiandus  est,  quando  talem  alicui  in- 
juriam  intulerit,  ex  qua  membrorum  se- 

Ìuitur  Damnamentum.  Ou  préjudice  et 
)amage  de  nous,  in  Lit.  ann.  1871.  tom. 
6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  434.  Vita  J. 
C.  MSS.: 


t 


\  est  li  rob  kl  si  manache, 
i  nos  fera  si  grani  Damaghe  ? 


1  DAMNARE,  Damnum  inferre.  nocere. 
Radulphus  Coggesfiale  in  Chronico  T.  S. 
apud  Marten.  tom.  5.  Ampliss.  Collect. 
col.  568  :  Videns  denique  Saladinus  quod 
nihU  proficeret,  nec  sic  quidem  posse 
Damnare  civitatem,  ccepit  cum  suis  cir- 
cuire et  infirma  civitatis  perscrutari , 
quaBrendo  locum^  ubi  machinas  suas  sine 
timore  Christianorum  posset  erigere,  etc. 

^  Nostris  alias  Damaiger  et  Dampni- 
sier.  Lit.  ann.  1872.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  515  :  Etpour  ce  que  lee 

dictes  lettrea  originales sont  Damai- 

gées  et  empirées,  etc.  Libert.  villae  de 
Perrusses  ann.  1847.  ibid.  tom.  7.  pag.  83. 
art.  10  :  Et  restabliront  le  dommaige  au 
Dampnvsié,  Domager,  eodem  signincatu, 
in  Lit.  ann.  1872.  tom.  laudato  Ordinat. 
pag.  606. 

fDAMNATIGUS,  Ad  metalla  damnatus. 
Acta  S.  Caecili»  Virg.  et  Mart.  ;  Caedlia 
dixit  :  Miror  ut  non  intelligas  fiqurae 
pLcliles,  gypseas,  ligneas  atque  lapuieas, 
vel  cujuscumque  metalli  Deos  esse  non 


6 


DAM 


DÀM 


DAN 


posse,  quas  aranesR  texuntf  et  aves  sterco- 
rantt  in  quorum  capitibus  solent  ctconia 
nidos  instruerey  quas  Damnatici  faciunt. 
Nam  ad  omne  metallum  prò  critninibus 
Damnati  mittuntur.  Ergo  a  Damnatis 
initium  accipientes,  quomodo  possunt  Dii 
vel  eestimart  vel  credi  f 

^  DAMNATILIA  et  Damxatitia.  Mem- 
bra, dicuntur  in  Miraculis  S.  Maioli 
Abb.  quse  paralysi  laborant.  Similiter 
Damnatio  linguss  prò  Lingua  eodem 
morbo  impedita,  ibidem. 

DAMNATIO,  Damnum,  Gali.  Domage 
et  damage.  Eplst.  Caroli  Martelli  ad 
Episcopos  :  Ut  ei  nemo  aliquam  contra- 
rietatem  vel  Damnationem  adversus  eum 
facereprmsumat.  Mattb.  Paris  ann.  1267: 
Ne  rooeìHas  vel  Damnationes  tacer ent. 
Damage,  in  Legib.  Normanicis  willelmi 
Nothi  cap.  88.  Vide  Excommunicatio,  et 
^gid.  Menagium  in  Originibus  Ital.  in 
Dammagio. 

\  DAHNATITIUS,  Dedititius.  GÌ.  Isid. 
KsTadtxoc,  in  Gloss.  Lat.  Gr.  ubi  etiam 
Damnatilium,  xaTaxptTov,  xaTa6cxov.  Con- 
stantiensis  :  Damnativus,  Dedititius.  Di- 
ccbatur  autem  Dedititius,  qui  a  Judice 
creditori  addicebatur  et  dedebatur  ob 
debita,  cum  non  esset  solvendo,  ut  apud 
eum  serviret.  Hic  in  GÌ.  dicitur.  JtxfioToc 
ei(  x6Xa<nv,  xocTaxptToc,  ex6e56(jLsvoc,  propter 
quam  causam  videntur  etiam  dicti 
Damnalitiif  ut  apud  Graecos  xoiTaSeStxa^ 

Sévot,  quia  damnati  erant  a  Judicibus. 
[esychius:  'Aywy^iiwv  Ste  |iàv  foprlcDv,  Ste 
tk   xaTa6eStxa9(iiév(ov.    'Aye^yiiioi    appella- 

bantur,  qui  Judicum  sententia  damnati 
in  creditoris  domum  abducebantur. 
Alii  fuere  Dedititii  de  quibus  infra  in 
Datitius. 

^  DAMNATUS,  Detentus  in  purgatorio. 
Visio  Wetini  inter  Acta  SS.  Benedict. 
ssec.  4.  part.  1.  pag.  266  :  Circumibat 
maximus  fluvius  igneus,  in  quo  innume- 
rabilis  multitudo  Damnatorum  poenaliter 
inclusa  tenebatur,  etc. 

IdAMNIETAS.  Vide  Damnitas. 

DAMNIFIGARE,  Damnum  inferre. 
Pseudo-Ovidius  de  Vetula  : 

Damniflcaiisque  hoatam  numerb  qaibus  eyerat  illu. 

Utuntur  praeterea  Jacobus  de  Vitriaco 
lib.  3.  CsBSarius  Heisterb.  Will.  Brito 
lib.  4.  5.  6.  10.  Philippid.  et  alii.  [Dam- 
nifàcari,  Damnum  pati,  in  Consuetud. 
MSS.  Augustffi  Auscicorum  ann.  1901. 
art.  92.1 

1  DAMNIFIGATIO,  Dampnifigatio.  ut 
Damnitas.  Transactio  Rogerii  Siciliae 
Hegis  de  quadam  lite,  apud  Rocch. 
Pirrum  Sicil.  Sacrse  pag.  d^  :  De  terris 
autem  Flomarise  ordinatum  est  sic  :  Quod 
quantacumque  homines  Episcopi  habeant, 
remaneant  apud  eos  absque  Damnifica- 
tione,  in  perjpetuum  ternani  et  cognos- 
cant  ea  tanquam  ab  Episcopo.  Oompo- 
sitio  Universltatis  villae  de  Mari  cum 
Procuratore  Monasteri!  SilvsB  Regalis 
ann.  1S21.  ex  Schedis  D.  de  Mazaugues  : 
Ipsi  possint  facere  levatam  piscium  semel 
in  septimana  sine  Dampnificatione  retium 
piscatorum. 

1  DAMNIFIGATUS ,  Damnum  passus, 
cui  damnum  factum  est  seu  iilatum. 
Statuta  Massil.  lib.  1.  cap.  58.  S  7  :  Ad- 
dentes  huic  capitulo,  quod  totius  defectus 
farin»  debeat  reddi^ut^  dictum  est,  Dam- 
nificatss  persona.  Damnificata  persona 
rursum  Icgitur  hac  notione  ejusd.  lib. 
cap.  41.  54.  et  lib.  5.  cap.  19.  J-  24.  Vide 
Dampnificare, 

DAHNiTAS,  Idem  quod  Damnatio,  dam- 
num. Vetus  Notitia  apud  Frane.  Mariam 
in  Mathilde  Gomitlssa  :  Ulta  Damnitas, 
aut  intentionem,  vel  molestiam  deveniat 


per  aliquid  ingenium,  etc.  Gharta  Caroli 
M.  apud  Perardum  pag.  18  :  Neque  Mo- 
nachi aliauam  molestiam  ncque  Damni- 
tatem  inferre  prsBsumant,  Occurrit  prae- 
terea  in  Oapitulari  Radelchisi  Princlpis 
Beneventani  cap.  8.  8.  20.  apud  Ughel- 
lum  tom.  8.  pag.  301.  etc.  apud  Gregor. 
VII.  PP.  lib.  1.  Ep.  18.  etc.  [et  in  Addi- 
tamentis  ad  Chronicon  Casauriense  ann. 
1028.  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2. 
col.  998.] 

Damnietas  ,  Eadem  notione ,  apud 
Marculfum  lib.  1.  Formul.  32.  lib.  2. 
Form.  18.  et  in  Legib.  Longob.  lib.  2. 
tit.  29.  S  1.  6.  tit.  55.  §  17.  [<»  Liutpr.  19. 
(4,  1.)  17.  (6,  64.)  Rach.  4.] 

1.  DAMNUM,  Muleta  Judicis  sententia 
irrogata.  Cbarta  Sancii  Lascarensis 
Episcopi  ann.  1001.  apud  Marcam  :  Si 
forte  hts  duellum  vel  aliqua  divisio  adve- 
nerit,  Damnum  eis  concessit.  Alia  apud 
eumdem  :  Liberaverunt  totum  proprtum 
honorem  S.  Mariss  de  tot  carrei,  et  de  toto 
Damno,  et  de  tot  carnai,  etc. 

2.  DAMNUM,  quod  nostri  Danger  vo- 
cant,  id  est,  Procinctum,  seu  territorium. 
in  quo  si  qua  ob  commissa  crimina, 
irrogantur  mulct®,  eae  Dominorum  sunt  : 
maxime  vero  usurpatur  prò  animalibus 
damnum  facientìbus  in  alterius  praedio. 
Leges  Rotharis  Regis  Longob.  tit.  105. 
]  80.  [M  818.]  :  Si  quis  peculium  de  Damno 
suo  ad  clausuram  mmaverit^  etc.  Mox  : 
Habeat  ille  id  peculium  qui  in  Damno 
invenerit.  Leges  Luitprandi  tit.  61.  [««85. 
(6,  82.)]  :  Si  quis  caballum  in  Damnum 
suum  invenerit,  etc.  Magna  Charta  de 
Libertatibus  Angliae  :  Exceptis  averiis 
in  alieno  Damno  inventis,  Reg.  Majestat. 
lib.  4.  cap.  28.  g  2  :  Si  quis  Latronem  in 
Damno  suo  invenerit  cum  furto.  Leges 
Burgor.  Scoticor.  cap.  126.  8  4-5^*  q^^* 
invenent  in  Damno  suo  auras,  gallinas, 
aut  capros,  etc.  Bracton.  lib.  8.  tract.  de 
Corona  cap.  87.  §  9  :  Dicere  enim  poterit 
captor,  quod  juste  cepit  aveHa  sua,  quia 
invenit  m  Damno  suo,  et  secundum  con- 
suetudinem  regni  imparcavit  illa.  Fleta 
lib.  2.  cap.  49.  S  1  :  Possunt  enim  captio- 
nes  advocari,  eo  quod  dici  poterit  quod 
averia  capta  fuerunt  in  loco  certo  in 
Damno  suo,  vel  in  prato,  vel  alibi  in  suo 
separali.  M:onasticum  Anglic.  tom.  2. 
pag.  862  :  Ammalia  in  Damnis  dictorum 
fratrum  inventa,  [Cbartularium  Montis 
sancti  Michaells  articulo  de  Messeria  : 
Messorius  si  cceperit  aliquam  bestiam  in 
Damno  cujuslibet  hommis  S.  Michaelis 
de  Genesio,  debet  eam  reddere  homini  in 
cujus  Damno  eam  ceperit,  et  homo  debet 
Messorio  unum  Turonense  dare,]  Bestes 
trouvées  prinses  en  Domage,  in  Con- 
suetud. Hesdinensi  art.  82.  Vide  Dan- 
gerium. 

^  Vel  Loca  sub  damno  interdicta.  Lit. 
remiss.  ann.  1369.  in  Reg.  100.  Chartopb. 
reg.  eh.  418  :  Lequel  Tassin  avoit  mene 
vaches  et  autres  bestes  ès  Dangiers  de  la 
mère  de  Vexposant,  sans  sa  licence.  Alias 
ann.  1878.  in  Reg.  104.  eh.  806  :  -En  to- 
dite  terre  et  ou  Dangier  dudit  sire  trouva 
certaines  bestes  desdis  habitans.  Icelles 
bestes  se  bouterent  en  un  Dangier  ou  pas- 
turage  défendu,  in  aliis  ann.  1406.  ex 
Reg.  161.  eh.  173.  Hinc  Sergent  dange- 
reux,  qui  ejusmodi  delieta  probi bet  et 
a  delinquentibus  mulctas  exigit,  vel  eos 
Judici  defert.  Lit.  remiss.  ann.  1403.  in 
Reg.  158.  eh.  60  :  Esquels  bois  nous  avons 
droit  de  Dangier,  c'est  assavoir  que  toutes 
et  quantefoiz  aue  aucunes  bestes  sont 
trouvées  esdis  bois,  elles  sont  confisquées 

à  nous Robert  le  Fort  nostre  sergent 

Danqereux  advisa  de  loing  icelles  trebis, 
etc.  iJnde  Dammager  dicebatur  appari- 


tor,  qui  animai  in  damno  deprebensum 
pignerabatur.  Lit.  remiss.  ann.  1412.  in 
Reg.  167.  eh.  137  :  Come  Estienne  Lucai 
sergent  de  Macies,  ou  baillage  de  Mascan^ 

eust  prins  et  Dommagé  une  Jument 

laquelle  il  vouloit  mettre  en  toit. 

^3.  DAMNUM,  Sumtus,  impensffi,  Gali. 
Depens.  Chronicon  S.  Trudonis  apud 
Acner.  Spicil.  tom.  7.  pag.  388  :  Cumque 
altero  die  sedens  (Herimannus  Metensis 
Episc.)  in  cella  Abbatis  de  negotiis  suis 
strenue  ageret,  prandiumque  ingens  ex 
Damno  nostro  paratum  interea  expectOr- 
ret. . . .  Excepto  autem  Damno  quod  de 
magnifice  sibi  parato  servitio  afflìctss  Ec- 
clesisB  nostra,  auos  ei  Hérimannu«  ( Abbas) 
equos  transmisit,  prò  quibus  molendinum 
de  Stades  in  vadio  positum  fuit, 

^  DAMPNATIGIUS,  prò  Damnandus,  in 
Act.  S.  Januar.  tom.  6.  Sept.  pag.  876. 
col.  2  :  Venientes  ad  carcerem ,  cum 
Sossio  Dampnaticio  in  confabulatione 
junguntur, 

IDAMPNIFIGARE,  Mi  Damnificare,  Dam- 
num inferre.  Charta  anni  1272.  ex  Ar- 
chivo  Monasterii  de  Bono  Nuntio  Roto- 
mag.  :  Et  si  forte  contigerit,  quod  dein- 
ceps  dicti  Religiosi  Dampnificati  fuerint 
super  hoc. . , ,  nos  tenebimur, . . .  illud 
eisdem  penitus  et  plenarie  resarcire.  Ta- 
bularium  B.  MariaB  Piperacensis  :  Eccle- 
sia valde  Dampnificata ,  id  est ,  Cui 
magnum  damnum  illatum  est.  Charta 
Guidonis  Archiep.  Bituric.  ann.  1279. 
apud  Thomasserlum  in  Bituric.  116  : 
Ita  quod  Isesus  inuiilis  fiat,  vel  quod 
propter  ictus  prssdictos  non  apparentes 
moriatur  vel  corporaliter  Dampnifieeiur, 
hoc  est,  damnum  patiatur.  Occurrit 
alibi. 

*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Damneiar,  Prov,  Dampnificare , 
vindicare, 

1  DAMPNIFICATIO.  Vide  Damnificatio. 

sic  DAMUGULA.  [Capra  agresUs,  Dief.] 

^  DAMUS,  Dama  mascuTus,  apud  Afa- 
dox  in  Formulari  Anglic.  pag.  804.  et 
apud  Rymer.  tom.  1.  pag.  d57.  col.  1. 
vide  Damus, 

^  DANAFIL,  TubsB  species.  Instr.  ann. 
1847.  tom.  1.  Probat.  Hist.  geneal.  do- 
mus  reg.  Portug.  pag.  262  :  Ipsa  univer- 
sitas  Villa-francha  more  solito  congre* 
gata...  ad  sonum  tubss  sive  Danafil,  etc, 

^  DANAMARGA,  Dakna.marca,  Dania, 
Gali.  Danemarc  ;  unde  Danimarches , 
Dani.  Glab.  Radulph.  tom.  10.  Collect. 
Histor.  Frane,  pag.  14  :  Mortuo  rege 
Adalrado,  in  regno  scilicet  illorum,  qui 
Danimarches  cognominantur,  etc.  Ibid. 
pag.  155  :  Infinita  multitudo  Nortman- 
norum  ex  Dannamarca,  etc.  Et  pag.  156  : 
Rex  vero  Canotus  de  Danamarca  paga' 
nus,  etc. 

]  DANANTBRAS,  prò  Davantbras  vel 
Devantbras,  Brachiale  ferreum ,  Gali. 
Brassart,  Ducentos  arcus,  duodecim  lori- 
cas,  octo  paria  Danantbras,  seu  paria  de 
gantelez,  apud  Rymer.  tom.  8.  pag.  754. 
col.  1. 

DANE6ELDUM.  Tributum  Anglis  indi- 
ctum.  ob  pacandos,  vel  vi  propulsandos 
Danos,  Angliam  saepius  incurrentes. 
Joan.  Bromptonus  :  Danegeld  est  talla- 

?rtum  datum  Danis,  id  est,  3.  den.  de  aua- 
ibet  bovata  terree.  Leges  Edwardi  óon- 
fess.  cap.  11  :  Danegeldi  redditiojprojiter 
piratas  primitus  statuta  est.  Patriam 
enim  infestantes,  vastationi  ejus  prò  posse 
insist^ant.  Adeorum  quidem  insolentiam 
reprimendam  statutum  est  Danegeldum 
annuatim  reddi,  scilicet  12.  denarios  ex 
unaquaque  hida  totius  patrits,  ad  condu- 
cenaos  eos  qui  piratarum  irruptioni  reeis- 


DAN 


DAN 


DAN 


tendo  obviarent.  Vide  Le^es  Henrlci  I. 
cap.  15.  Ab  hac  pensitatìone  exempta 
est  Bcclesìa  Anglic.  ut  in  iisdem  Ed- 
ward! Legibus  narratur,  quse  videntur 
esse  recentioris  Scriptoris,  et  forte  Hen- 
rici  de  Knyghton  lib.  2.  apud  quem  ea 
reperiantur  pag.  2857.  nisl  ille  ab  alio 
hauserit. 

Tunc  vero  primam  indictum  est,  cum 
Swanas  Danoram  Rex  BritannlsB  insu- 
lam,  quam  magna  ex  parte  occupaverat, 
vastaret  et  spoliaret,  Etheiredo  re- 
gnante, ut  est  apud  Joannem  Sarisber. 
Jib-  8.  Polìcraticf  cap.  21.  Henricus  Hun- 
tindon.  lib.  5.  pag.  mi  :  Edelredi  Re^U 
an.  13.  primum  atatuerunt  Angli  Consilio 
infau9to  Siricii  Archiepiscopi,  quod  ipsi 
censum  Dacia  persolverent,  quatenus  a 
rapini*  et  caede  cessarent,  et  dederunt  eia 
decetn  tniUe  libraa. 

At  quod  ex  necessitate,  et  Danicarum 
Incursionum  occasionibus  Indictum  est 
mìseris  An^lis  tributum,  projpulsis  post- 
modum  et  intra  propnos  limites  sese 
continentibus  Danis,  continuatum  est. 
Hoc  autem  tnalum,  inquit  idem  Scriptor, 
uaque  in  hodiemum  dtem  duravit,  et  diu, 
nisi  Dei  pietas  subveniat,  durabit.  Regi- 
bus  namque  nostris  modo  persolvimus  ex 
constietuaine ,  quod  Dacis  persolvebatur 
ex  ineffabili  terrore. 

Sed  onus  Anglis  gravissimum  ab  eo- 
rum  cervicibus  auferre,  illudque  rela- 
xare  primus  aggressus  est  S.  Edwardus. 
Ferunt  enim,  verba  sunt  Ingulfl  pag. 
897.  Regem  sanctissimum ,  cum  dictum 
Danigeld  cubicularii  sui  collectum  in  Re- 
gie cameram  inlulissent,  et  ad  videndum 
tanti  thesauri  cumulum  ipsum  adduxis- 
sent,  ad  primum  aspectum  exhorruisse, 
protestantem  se  dsemonem  super  acervum 
pecunies  aaltantem,  et  nimio  gaudio  exul- 
tantem  prospexisse.  linde  pristinis  pos- 
sessoribus  jussit  statim  reddere,  et  de  tam 
fera  exactione  ne  iota  unum,  voluit  reti- 
nere  ;  quin  in  perpetuum  remisit,  anno 
scUicel  88.  ex  quo  tempore  Regie  Ethelredi 
patrie  sui  Swanus  Rex  Danorum  suo 
exercilui  illud  solvi  singulis  annis  impe- 
ravit.  Similia  narrant  ^Elfredus  in  Vita 
S.  Edwardi  cap.  7.  n.  28.  et  Bromptonus 
pag.  942. 

At  Willelmo  Notho  Angliam  obti- 
nente,  rursum  Anglis  eadem  pensitatio 
indicta  servata,  Danegeldi  appel lattone, 
licet  Dani  caeterique  maris  prasdones 
Septentrìonales  incursus  suos  cohibe- 
rent.  Cum  ergo  diu  solvisset  terra  sub 
ejusdem  Regia  Imperio,  noluit  hoc  ut  an- 
nuum^  eolvi,  quod  fuerat  urgente  necessi- 
tate bellica  tempestatis  exactum;  nee 
tamen  omnino  propter  inopinatoa  caaus 
dimitti.  Raro  igitur  temporibus  ejus,  vel 
succeeeorum  ipsius  solutum  est,  hoc  est 
cum  ab  exteris  gentibus  bella  vel  opinio- 
nes  bellorum  ingruebant.  Ita  li  ber  Sca- 
carii  lib.  1.  cap.  11. 

Praeterea  exsolutum  sub  Willelmo  Ju- 
niore  cum  Normanniam  invasiti  fratre 
suo  Roberto  in  expeditionem  Hierosoly- 
mitanam  profecto,  tradit  Enlghton  loco 
citato.  Henrlco  I.  denique  regnante, 
Danegèldum  inter  Jura  Regia  recense- 
tur  in  ejusdem  Regis  Legibus  cap.  10. 
quod  fortassis  ejusmodi  pensitationem 
populìs  indicere  solius  esset  Regis,  vel 

f)oliu8  quod  ad  Regium  flscum  deferre- 
ur  :  Hkc  sunt  jura  qum  Rex  Anglia 
solue  et  super  omnes  nomines  habet  in 
terra  eua,  commoda  pacis  et  aecuritatia 
instiiutìone,  retenta,  infractio  pacia  per 
manum  vel  breve  datm,  Danegèldum,  pick- 
citum  brevium,  etc*  Atque  inde  forte 
Danegèldum  Regia  voci  tatù  r  in  aliquot 
Chartls  ilio  regnante  descriptis  tom.  1. 


Monastici  Anglic.  pag.  111.  et  tom.  2. 
pag.  206.  207.  in  quibus  terra  concess» 
dicuntur  liberaB  et  quietaeabomni  ssecu- 
lari  exactlone  et  orani  re  ause  ad  Regem 
pertinet,  excepto  Danegelao  Regia.  Hen- 
rlco etiam  imperante  illud  ootinuisse 
in  Anglia  docet  ad  bue  caput.  16.  earum- 
dem  Legum  :  Danigildum^  quod  ali^ 
quando  Ringe  manua  (alias  Ymgeman, 
Spelmannus  legit  Ingliaman)  dabatur, 
ideal,  12.  den.  ae  unaquaque  hyda  per 
annum,  ai  ad  terminoa  non  aolvatur, 
wyta  emendetur.  Refert  etiam  Ranulfus 
Gestrensis  lib.  7.  cap.  17.  Henricum  in 
rederaptionem  peccatorum  suorum  vo- 
visse  circa  ann.  regni  sui  30.  aeptem  an- 
nia  Danicum  tributum  relaxaturum. 

Sed  longe  religiosior  fuit  Henrici  suc- 
cessor  Stephanus  Rex  :  nam  in  die  Co- 
ronationis  susb  inter  alia  vovit,  quod 
Danegèldum,  id  est,  duoa  aolidos  ad  hi" 
dam,  quos  antecessores  sui  accipere  sole^ 
bant,  singulis  annis  in  aeternum  condo- 
narci, ut  auctor  est  Henricus  Huntindon. 
lib.  8.  pag.  387.  a  quo  bausit  quse  habet 
in  hanc  rem  Bromptonus.  Nulla  dein- 
ceps  mentio  occurrit  Danegeldi  apud 
Scriptores.  Vide  Analecta  Seldeni  lib.  2. 
cap.  6.  [Vocis  origo  Saxonicum  g  i  1  d^ 
Solutio.  Vide  Gildum.] 
DANELA6A.  Vide  Lex  Danorum, 
1.  DAN6ERIUM,  seu  Danger,  vocant 
nostri,  quidquid  Juri  stricto,  atque  adeo 
confiscationi  obnoxium  est  :  ita  ut  res 
dicatur  esse  in  Dangerio  domini  feudalia, 
quse,  nisi  quod  de  ea  statutum  est  adim- 

Sleatur,  conflscari  possit.  Ita  fiefa  de 
Ranger  vocant  Consuetudines  aliquot 
municipales,  Trecensis  art.  87.  Calvi- 
montensis  art.  56.  Barrensls  art.  1.  etc. 
ejusmodi  fenda,  qnm  a  vassallis  adiri 
non  possunt,  nisi  post  prsestitum  Do- 
mino hominium  :  alioquin  in  commis- 
sum  cadunt.  Historia  fundationis  Abba- 
ti» Pipwellensisin  agro  Northampton.  : 
Nec  audèbant  Abbatea  eidem  resistere, 
quia  aut  prò  denariis,  aut  prò  bladis 
semper  fuerunt  Abbates  in  Dangerio  dicti 
Officialts.  Charta  Philipp!  Regis  Fr. 
ann.  1288  :  Poterunt  suos  sagenas  ponere 
et  retia  exsiccanda  in  sicca  terra,  aine 

Dangerio  Garennariorum, salvo  in 

pradictis  omnibus  Dangerio  traversi  de 
Archis,  quod  retinemus.  [Charta  prò  Mo- 
nialibus  Belli-prati  ann.  1270.  apud 
Mirasum  tom.  1.  pag.  418.  col.  2  :  Nec 
mihi  vel  successoribus  meis  aliquod  in  eis 
dominium  vSt  Daugerium  (Dangerium) 
dereliqui  ;  sed  omnia  ipsis  libera  et  quieta 
omnibus  decrevi  temporibus  permanere.] 
Philippus  Mouskes  in  Chilperico  : 

Et  si  ont  let  pois  qnllement, 
Si  ont  les  balances  sani  tredcr, 
La  signorie  et  le  Dangier. 

In  Carolo  Magno  : 

Tous  les  avoit  à  Dangier, 

K'U  no  pooit  sans  eus  mangier. 

Vide  Domigerium. 

^Quicquid  confiscationi  obnoxium  est 
sive  ratione  feudi,  sive  ex  conductione. 
Charta  ann.  1358.  in  Reg.  86.  Chartoph. 
reg.  eh.  492  :  Cum  accepissent  quemdam 
locum,  seu  plateam,  vel  Dangerium,  silos 
super  Auvium  Essonss,...  ad  molendinum 
ad  molam  construendum.  Ventes,  reliefs, 
Dangiers,  chambrellage  et  droitures.  in 
Cb.  joan.  abb.  Corb.  ann.  1359.  exCnar- 
tul.  ejusd.  monast.  fol.  272.  vo.  Hinc 
Estre  en  danger  de  quelqu'un,  significat 
alieni  obligatum  et  devmctum  esse.  Lit. 
remiss.  ann.  1896.  in  Reg.  149.  eh.  297  : 
Quant  vint  à  paier  Vescot,  Maronnat  dist 
à  Vexposant  qu'il  paiast  pour  lui  ;  leqitel 


lui  respondi  qu'U  n'enferoit  rien,  et  qu*il 
n*estoit  ^oint  en  son  Danger.  par  quoi  il 
deust  paier  pour  lui.  Vide  infra  in  Domi- 
gerium. 

2.  Dangerium,  in  re  forestaria,  dlci- 
tur  Jus  quod  Rex  habet  in  forestis  et 
silvis  Normanniae,  in  quibus  proprie- 
tarii  cssionem  facere  non  possunt  in- 
consulto Rege,  aut  illius  Offlcialibus, 
sub  commissi  poBna,  quam  Danger  vo- 
cant. Regestum  CameraB  Computor. 
Paris.  :  Tiers  et  Danger  aont,  que  toutes 
les  foreta  de  Normandie,  qui  ne  sani  du 
tresfond  du  Roy,  desquelles  les  treafon- 
ciera  n'ont  speciale  exemption  par  chartre 
et  usage,  soni  tenus  à  tiers  et  Danger  du 
Roy  ;  est  à  sgavoir  qu*iceux  tresfonders 
nepeuvent  faire  vente  ordinaire  ni  ex* 
ploiter  en  leurs  tresfonds  sans  lieence  du 
Roy,  qu'il  ne  perdent  laute  la  vente,  la- 
quelle  pour  ce  est  forfaite.  In  Charta  17, 
Jul.  ann.  1471  :  De  noble  homme  de  Guil- 
laume de  Casenove  dit  Coulomp  Escuier 
Vice  admiral  de  Franco,  Matstre  Enques- 
teur  et  Examinateur  des  Eaux  et  forests 
du  Roy.  Dangerium  dicitur  esse  decima 
acrarum  silvae  :  verbi  gratia  in  80.  acris 
silvffl  seu  bosci,  Tertium  et  Dangerium 
18.  acras  conficiunt  :  10.  prò  Tertw  et  8. 

grò  Dangerio j  qu»  et  decima  dicitur  : 
'est  a  sgavoir  pour  le  tiers,  des  [dix] 
acres  :  et  pour  le  Dangier  ou  disme,  8. 
acrea.  Quae  verba  infra  rursum  repetun- 
tur.  Hinc  Tertium  et  Dangerium,  in 
Charta  Ludovici  Hutini  prò  Normannis 
ann.  1815.  art.  9.  10.  etc.  Vide  Tertium 
et  Domigerium. 

^  Inquisit.  ann.  1258.  in  Reg.  Olim 
parlam.  Paris,  fol.  7:  Item  utrum  cornea 
ìbroicensia  vendebat  aua  nemora,  sine 
tertio  et  Dangerio.  Arrest.  ann.  1269. 
ibid.  fol.  168  :  Judicatum  est  quod  Jo- 
hannes  de  Neuilla  miles  non  potest  ven» 
dere  boscos  suos  de  Nevilla,  stne  licentia 
et  Dangerio  regis.  Reg.  Cam.  Comput. 
ex  Bibl.  reg.  sign.  8406.  fol.  102.  v«: 
Dangeria  vero  (sunt)  quando  bosci  non 
possunt  vendi  sine  licentia  regis,  et  tunc 
ibi  habet  decimum  denarium.  Ch.  ann. 
1470.  ex  Cod.  reg.  9849.  4.  fol.  158.  r».  : 
Quant  ung  boys  à  tiers  et  dangier  est 
vendu  par  le  treffoncier  tout  ensemble, 
tant  sa  pari  comme  la  part  du  roy,  le 
roy  prent  le  tiers  aur  toute  la  aomme  de 
la  vendue  avec  la  diamo  ou  Dangier  de 
deux  aouzpour  livre  v.  g.  aur  le  pria  de 
60.  aoui  Toumoia  l'acre  ou  Varpent,  ou  le 
totage  d'icelUs  vente,  le  roy  y  prent  20. 
80UZ  Tournoia  pour  aon  tiera,  et  le  Dan- 
gier  ou  diamo  sur  le  totage,  qui  monte 
pour  lesdiz  60.  aouz  Tour,  aix  souz  Tour. 
Consule  quse  de  Jure  Tertii  et  Dangerii 
scripsit  Lud.  Greard  cum  Instrumentis 
et  ODservationibus  Lud.  Froland.  Unde 
Sergent  dangereux  dicitur,  qui  Jus  illud 
regium  curat  et  servata  in  Lit.  remiss, 
ann.  1406.  ex  Reg.  160.  Chartoph.  reg. 
ch.  846:  Jehan  de  Grosmenil  sergent  Dan- 
gereuz  de  nos  foretz,  eie.  Vide  Glossar. 
Jur.  Gali,  et  in  Tertium  4. 

o  3.  DANGERIUM  Maritagiorum, 
Muleta  servis  irrogata,  qui  Invito  do- 
mino nuptias  inibant.  Reg.  S.  Justi  ex 
Cam  Comput.  Paris,  fol.  211.  v»  :  Ser- 
Vida  vavassorum,  Dangeria  maritagio- 
rum,  justitia  parva,  etc.  Vide  Foriama- 
ritagium. 

o  4.  DANGERIUM,  Incommodum,  diffi- 
cultas,  mora,  contentio,  nostris  Dan- 
gier, eodem  sensu.  Charta  Ingeranni  de 
Siarign.  prò  fundat.  eccl.  colleg.  Es- 
coiar, ann.  1310.  in  Reg.  Phil.  Pule,  ex 
Cod.  reg.  9607.  8.  ch.  68:  Concedo  tam 
ipsis  quam  aliis  personis  collegii  liberum 
molere,...  et  id  facere  ekbsque  Dangerio 


8 


DAN 


DAP 


DAP 


vel  exacHone  qualibet  tenebitur  in  futU' 
rum  molendinarius  moUndini,  Testam. 
Aymari  de  Hossilione  ann.  1364.  ex  Cod. 
ree.  6008.  fol.  127.  v».  :  Emantur,...  caliXj 
missale  et  alti  libri  neceaaarii  in  dieta 
capella,  et  omne  omamentum  a/lam, 
taiiter  quod  aeroitor  dieta  eapelUe  possit 
et  valeat  ibidem  eelebrare  sine  dongeraa 

ÌI.  Danqerio)  alterius  peraonse.  desta 
judov.  Pii,  cap.  16.  tom.  6.  CoIIect.  His- 
tor.  Frane,  pag.  152  :  Et  leur  eomman- 
derent  que  se  la  roine  feaoit  Dangier,  qìie 
il  la  aaehaaaent  à  foree  hors  de  Ve^ahae. 
Lit.  remiss.  ann.  1869.  In  Reg.  lOO.Ghar- 
toph.  reg.  eh.  247  :  Leaquelz  aupplianta 
dirent  aux  ditea  femmea  follea  que  ellea 
aUaaaent  eoueher  avee  eulz  ;  leaquellea  en 
firent  un  pou  de  Dangier:  et  aur  ee  orent 
un  pou  deparolea  danqereuaea.  Gomme  le 
tavemier  faiaoit  Dangter  ou  diffteuUé  de 
ce  faire,  in  aliis  ann.  1870.  ex  Reg.  102. 
eh.  88.  Hinc  Dangereux,  Dìfflcìlis,  mo- 
rosus.  Lit.  remiss.  ann.  1889.  in  Reg. 
186.  eh.  159  :  Laquelle  (emme,  quant  elle 
apperceut  que  iedit  preatre  aon  maitre 
venoitj  fiat  la  Dangereuae  et  a'eacria  fain» 
tement,  ete,  Cauae  dangereuae.  Implicata, 

?U8B  difficultatem  habet,  in  Lit.  ann. 
888.  ex  voi.  8.  Arestor.  parlam.  Paris.  : 
Gomme  ieeulx  parlieuliera  ayant  une  trea 
groaae  et  Dangereuae  eauae  en  noatre  par- 
lement.  Dangereux  denirjue,  Morbo  ob- 
noxius,  unde  quis  in  pericalo  versatur. 
Lit.  remiss.  ann.  1898.  In  Reg.  145.  cb. 
178  :  L'un  d'ieeulx  eoupa^  par  caa  de  mea-- 
ehief  et  d'aventure,  ehey  aur  l'iAeil  dudit 
Tkomaa,  lequel  il  avoit  un  pou  Dangereux 
et  malade.  Alias  ann.  1458.  in  Reg.  182. 
eh.  88:  Jeellui  Reeullet  ae  refroidi  tant, 
que  une  maladie  appeUée  apopeliaie,  dont 
il  eatoit  Dangereux,  enferme  et  aouvent 
makkdef  leorint. 

o  5.  DANGERIUM,  nostris  Dangier,  An- 
gustiae.  claustra  itineris  vel  montium, 
vulgo  Detroit,  défilé,  Lit.  remlss.  ann. 
1389.  in  Reg.  185.  Ghartoph.  reg.  eh. 
262  :  Gomme  la  ville  de  Mimnde  aoit  aituée 

frèa  de»  fina  et  mettea  de  noatre  royaume, 
a  deatroia  et  Dangiez  dea  eontez  de  Foiz 
et  d'Arminhac. 
BANGIO.  Vide  Dunjo, 
\  DANI6ELDUM.  Vide  Danegeldum. 
o  DANIMARGHES,  Dani.  Vide  supra 
Danamarea. 

«  DANIO,  Piscisgenus^Provincialibas. 
Vide  infra  Glaueua. 

1  DANIO.  Vide  Dunjo. 
DANISTA.  Vide  Damua, 
DANITARI,  si  tamen  certa  est  lectio, 
f.  prò  Morari,  nutricari.  Reg.  visitat. 
Odon.  archiep.  Rotomag.  ab  ann.  1248. 
ad  ann.  1269.  ex  Cod.  reg.  1245.  fol.  847. 
r>.  :  Oliveriua  aociua  prioria  frequenter 
venabatur  et  ibat  ad  perdieea  cum  rethe 
et  falcone,  et  habebat  tune  quoddam  ina' 
trumentum  in  quo  Danitantur  falconea, 
quod  nobia  diaptieuit,  prò  eo  quod  erat 
Ila  inpublico  et  propter  acandalum,  Leg. 
forte  Domantur. 

^  DANNAMARCA,  Dania.  Vide  supra 
Danamarea. 

«  DANRATA,  Merces  qusBvis,  Gali.  Den- 
réea.  Stat.  MSS.  eccl.  Tuli.  ann.  1497.  in 
unum  collecta  fol.  101.  r*.  :  In  eventum 
quo..,  tranagredi  edieta  ejuadem  civttatia 
tn  exercitio  miniateriorum  prasdictorum, 
prout  in  pendere  pania  aut  mercatura 
Danratarum  reprobatarum,  tenebuntur 
adire  prmpoaitum  de  Velleyo,  vel  capi' 
tulum,  et  proaequi  juatitiam  auper  que- 
relia  auia,  ita  quod  ai  panca  et  Danratae 
kujuamodi  invenirentur  defectivae,  exeeu' 

tio  earum competet  nobia  aeu  dicto 

praapoaito.  Danrée  vero  Modus  agri,  f. 
unde  redditur  unus  denarius  census,  in 


Testam.  Th.  de  FatKi/ann.  1473.  ex  Bibl. 
reg.  :  A  legué,  donne  et  deviaé  huit  fauU 
deca  et  deux  Danréea  de  prey.  Vide  Infra 
Denariata  prati  et  terree. 

DANSARÉ  ,  Gallis  Danaer,  Saltare  : 
Gambro  Britannis  Daumaio  idem  sonat. 

^  DANSATOR,  Gali.  Danaeur,  Saltator. 
Hist.  Monasterii  S.  Laurentii  Leodiensis 
pag.  1118:  Venerunt  Danaatorea  Aquia- 
grani,  deinde  Trajectum.  Mimi  sunt  et 
(*i  i*c  u  1  a  tores 

1  DANSATRIX,  Saltatrix,  Gali.  Dan- 
aeuae,  in  Ghr.  Gornelii  Zantfliet,  apud 
Marten.  tom.  5.  Ampliss.  Gollect.  col. 
809. 

T  DANTI,  prò  Dextri,  ut  conjecto.  Prae- 
ceptum  Caroli  Simplicis  ann.  919.  apud 
Marten.  Gollect.  Ampliss.  tom.  1.  col. 
275  :  Et  inauper  areaa...  intra  muroa  Tu- 
ronicm  urbia  aitaa  cum  muroa  et  poaterula, 
habentea  in  circuitu  a  porta  Aurelianenai 
uaque  ad  arenaa  pertxcaa  nonaginta  aex 
Dantoa.  Vide  Dextri. 

<>DANTULDS,  Qui  male  et  ridiculam 
ob  causam  dona  largitur.  Vita  S.  Wal- 
theni  abb.  tom.  1.  Aug.  pag.  259.  col.  2: 
Qui  (praelati)  cum  de  obacuria  parentibua 
genutnam  trahant  originem,  donia  me- 
diantibua,  militum  et  procerum  aibi  nun» 
dinantur  conaanguinitatia  claritatem  ;.., 
qui  tertium  gradwn  cognationia  vel  quar- 
tum  computant,  aut  concedunt  Dantulo, 
centeaimum  genu  numerare  neaciunt, 

o  DANUMARGHIA.  Dania,  vulgo  Dane- 
marCf  in  Vita  S.  Gerem.  tom.  6.  Sept. 
pag.  704.  col.  1.  Vide  supra  Danamarea. 

0  DANOS,  Uaurier.  Glossar.  Lat.  Gali, 
ex  Cod.  reg.  7692.  Vide  Damua. 

1  DANZA,  Hispanis  Saltatio,  Gallis 
Danae.  Legitur  m  Concilio  Tolet.  anni 
1582. 

1  DAPAR,  f.  Procuratio  seu  Convivium, 
vel  certa  presta  tio  loco  con  vi  vii,  a  La- 
tino Z)ape«,  Largior  et  opiparusciborum 
apparatus,  unde  Dapinare  vietum  alicui, 
apud  Plautum.  Testament.  Manigundis 
Langobardae  prò  erectione  puellaris  Mo- 
nasteri Cairati  ann.  20.  Luitprandi  et 
Heldeprandi  Regum,  apud  Maoill.  tom. 
2.  Annal.  Bened.  pag.  705.  col.  1  :  Dare 
debet  Dapar  aanctaa  Ticinenaia  EceleaUa, 
et  debet  et  facere  dare  et  conaignare  Ab" 
batiaaa,  qua  prò  tempore  praeordinata 
erat,  ad  domum  ipaiua  aanctsa  Mediola" 
nenaia  Eceleaias  Antiatttiaf  per  ante  dietaa 
ferias  de  Domini  Nativitale.  Et  ai  Dapar 
ipaiua  Mediolanenaia  Eceleaias  Antiatitia 
alia  auperimpoaita  facta  fuerit,  quctm 
aupra  judicavit  :  tune  volo  et  judieo,  ut 
habeat  poteatatem,  commendationem  et 
conaecrationem  in  qualem  Epiacopum  ivi 
ipaa  Abbatiaaa,  qusB  prò  tempore  praeor" 
ainata  erat.  cum  ipaa  munera^  qualiter 
auperiua  judicavit,  alia  auperimpoaita  eia 
da  nulla  par  non  fiat  :  forte  prò  Nulla 
Dapar  non  fiat.  Sed  et  base  obscura. 
[<»  Da  par  prò  de  parte.  Chart.  Mani- 

f:undis    suspecta    Muratorio  Antiquit. 
talic.  tom.  2.  col.  239.  e] 
^  DAPARE,  Edere,  manducare,  maniar, 
Prov.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657.  Vide  Dapere. 

DAPAX,  Dapatigds,  Dapticus.  Ugu- 
tio,  et  ex  eo  Joan.  de  Janna  :  Dapax,  lo' 
quax  et  facundua  ex  cibo.  Dapaticua,  et 
Dapticua,  i.  manifeatua,  aptua,  et  largua, 
dapailia,  munificua.  Dapatice,  id  est,  ma- 
gntfice,  large,  dapaililer.  Vide  Festum. 

^  DAPER,  Ghe  da  marnare.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS. 

1  DAPERE,  a  Dapea,  Epulari.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Dapet,  eÙMxetTat. 

o  DAPES,  Bona,  facultates  Ermold. 
Nigel.  de  Gest.  Ludov.  Pii  lib.  2.  vers. 


485.  tom.  6.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  35  : 

DÌTiiitque  Dapas,  neenoD  parltlur  hoooredn 
In  adMlem  propritm  Cesar  «more  palili. 

Idem  lib.  8.  vers.  617.  ibid.  pag.  50  : 

Gassar  ei  Tilaoi  trOndti  tribuitoiM  salatam. 
Et  miieruis  proprias  oeasit  baboiv  Dapat. 

0  DAPHARDDM,  perperam,  ni  fallor, 
prò  Gaphardum,  capitfs  tegumenti  spe- 
cies.  Vide  in  hac  voce.  Protocol,  de  re- 
format,  eccl.  tom.  1.  Conc.  Constant, 
part.  10.  pag.  603  :  Officialea  curisi^  ut 
acriptorea,    abbreuiatorea,     procuratorea, 

advocati ineedant  indutt  Daphardia, 

ut  anliquitua  conaueverunt. 

DAPIFER,  Idem  qui  Seneacallua.  Chro- 
nicon  Moriniacense  lib.  2  :  WiUelmua 
Dapifer,  qui  et  Seneacallua  appellcUur. 
Le^es  Henrici  I.  Regis  Anglor.  cap.  41  : 
Qui  reaidena  eat  ad  domum  aiuim,  aum" 
moniri  debet  de  quolibet  placito  cum  tea- 
tibua,  et  ai  domi  eat,  eiaem  dlcatur^  vel 
Dapifero,  vel  denique  familias  ausa  lìbere 
denuntietur.  Dapifer  vel  miniatermanerii, 
cap.  92.  Vide  Seldenum  de  Titulis  ho- 
norar.  2.  part.  pag.  656. 695.  840.  et  infra 
in  Seneacallua.  [«*  Murator.  Antiq.  Ital. 
tom.  1.  col.  119.  C.  et  in  fra  DroMar/iM.] 

\  Dapifer,  Offlcialis  Monasterii  idem 
qfii  alias  Refectuariua,  modo  Depoaita» 
riua  vel  Gelleranua.  Fol.  xxin.  Tabularli 
Virzionensis  postHumbaldum  Abbatem 
subscribunt  Monachi  plures,  inter  quos 
Rainaldua  Monachua  Dapifer.  Onomas- 
ticon  vetus  :  Dapifer,  vtTOf  ipoc 

1  Dapifera,  in  Necrologio  Lauresha- 
mensl  pag.  84.  Vindemiarum  Littera- 
riar.  Scnannati  :   Agnetia  Dapiferta,  etc. 

Dapiferi  A,  Dapiferi  dignitas,  in 
Charta  ann.  1318.  apud  Isaacum  Ponta- 
num  lib.  7.  Rer.  Danicar.  [Dapiferia  et 
Seneacallia  Franciae,  in  Edicto  Philipp! 
cognomento  Pulcri  ann.  1309.] 

Dapiferatus,  Eadem  notione,  apud 
Hugonem  de  Cleeriis,  Robertum  de 
Monte  et  Nicolaum  Trivettum  ann. 
1164.  Levoldum  Northovium  in  Chron. 
Marcano  ann.  1807.  et  alios. 

Dapiferatio,  Idem  quod  Dapiferia. 
Tabular.  S.  Remigli  Remensis:  Haacaunt 
feoda  quaa  tenet  m  manu  aua,  Dapifera' 
tUmem.  terram  de  Condato,  ete. 

DAPIFIGUS,  Condimentarius,  seu  po- 
tius  Cocus,  qui  dapeaja&TSl  aut  conficit. 
Matth.  Paris  ann.  12^  :  Dapifieoa  auoa, 
Goeoa,  et  Pincemaa,  etc. 

^  DAPISGIDA.  a  Dape  et  Gsado,  Sector 
mensarius.  Gali.  Ecuyer  trandiant.  Phi- 
lippum  Wentworth  Militem  unum  Dapia- 
eufarumnoatrorum,  in  Indentura  treuga- 
rum  Scotiae  ann.  1457.  apud  Rymerum. 
tom.  11.  pag.  397.  col.  2.  Rursus  occurrit 
ejusdem  tomi  pag.  834.  col.  2. 

DAPOGLEORIUM,  Papias  MS.:  Dapo- 
eleorium,  Faldiatorium.  Vide  Gliotne' 
drum, 

1  DAPSIBILITER,  ut  DapaUiter,  Laute, 
large,  liberallter.  vita  S.  Droctovei  tom. 
2.  Martii  pag.  40  :  Avaritiam  omnino  vi' 
tabat  et  Dapaibiliter  miaerorum  inopiae 
aubveniebat. 

DAPSILIS,  Vox  Latinis  cognita.  Glos- 
sar. Lat.  MS.  Regium  Cod.  1013.  et  Pa- 
pias :  Dapailia,  Largua,  profuaus,  vel  qui 
aatia  erogat  eacaa.  [«*  erogat  dapea,  in 
cod.  reg.  7609.1  Joan.  de  Janua.  :  Dap- 
ailia.  largua,  prmcipue  in  dbia.  Ebrardus 
Betnun.  : 

DapsUis  est  dapibns,  alib  rebus  ipioque  largus. 

Gloss.  S.  Benedicti;  Largua,  fiar^iXi^;, 
GlossaB  aliaB  :  Dapailia  8a+iXiQ«.  Fortuna- 
tus  de  Vita  S.  Medardi  cap.  7:  Erat  enim 


DAR 


DAR 


DAR 


9 


frugàlitate  laudabilia...  Dapailia  in  pau" 
perum  recreatione,  eie.  Ordericus  Vitalis 
Tib.  4  :  Hic  non  DapsilUf  aed  prodiaua 
eroi.  Occurrit  in  Notis  Tyronis,  et  alibi 
passim. 

Dapsilitas,  Liberalitas.  Ordericus 
YiUI.  lib.  12  :  Quem  prò  affabilitate  sua 
et  Dapailitate  oppido  dilexerunt,  [Vita  S. 
Genulpbi  Episc.  tom.  2.  Jan.  |[)ag.  84.  n. 
17  :  0  Serve  Dei  inchjte,  o  mi  care  Do* 
mine,  obsecro  Dapsilitatem  tua  magni  fi- 
centim,  ut  declines  in  domum  meam.] 
Matth.  Paris  ann.  1248  :  Qui  omnes  Mi- 
lites  circumdegentes  Dapnlitatis  et  hoepi- 
talitatismultiplieatis  honoribua  auperave- 
rat.  Ann.  1249  :  Nec  tamen  koapitium  eju$ 
Dapailitalis  alicujua  inde  auacepit  incre* 
mentum.  Vide  pag.  251.  d.  535.  f.  Vitam 
S.  Adelbeid.  cap.  8.  Henricum  Huntin- 
don.  lib.  8.  Stephanium  ad  Sazonem 
Grammaticum  pag.  177.  [Ànonymum  in 
Vita  S.  Gerardi  Abb.  inter  Acta  SS.  Be- 
nedìct.  SSBC.  5.  pag.  270.] 

\  Dapsiliter,  ut  Dapsibiliter,  Large, 
Liberaliter.  Chronicon  Fontanell.  apud 
Acberium  Spicil.  tom.  8.  pag.  259  :  Èum 
aatis  honorifice  auacepit^  neceaaaria  Dap' 
ailiter  indulsit,  Sueton.  in  Vespasiano 
Dapsile  dizit  eadem  notione.  Vide  Dap- 
8ìb%liter, 

1  DAPnCUS.  Vide  Dapax, 

t  DARAMARE  vel  Daraniare  bellum 
Spelmanno  in  Adrhamire,  idem  est  quod 
Denunciare,  Proflterl.  Vide  Adramire. 

•  Hinc,  ut  videtur,  Darement,  Denun- 
tiatio,  in  Charta  Margar.  comit.  Fland. 
ann.  1887.  ex  Suppl.  ad  Mirseum  pag. 
486.  col.  1  :  Et  de  ce  ont  joya  et  aaaez  pay- 
aiblement  avant  lea  Darement,  guerre  et 
eommotion  qu'ila  ont  eaté  à  noatredit  paya 
de  Fiandre, 

^  DARASTUUJE.  Vide  infra  Dauretwaa. 

^  DARBUS,  Animalis  genus  frugibus 
infestum.  Comput.  ann.  1480.  inter  Pro- 
bat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  842.  col.  1  : 
Item  aolverunt  prò  litteHa  monitoriia  a 
curia  domini  officialiaimpetratis...  cantra 
mures,  Darboa,  et  talpaa,  et  alia  ammalia 
fera  dampnum  inferendo  in  fructibua 
excretie  in  compia  et  aiqillOf  iij.  aolidoa, 
tx.  den.  Vide  infra  in  Èxcommunicatio, 

1  BARDA,  ut  Dardua  infra.  Memoriale 
Potestatum  Regiensium  ad  annum  1284. 
apud  Murator.  tom.  8.  col.  1165  :  Quod 
audiena  iste  inaanua,  atatim  cum  cultro 
auo,  aive  cum  Dardo  percuaait  Epiacopum 
etperforavit  corpua  ejua. 

f  BARDANA  Pugna,  Ludi  genus.  Vide 
Senio, 

DARDANARIL  Seplasiarii,  Pantopolse 
qui  nostris,  Aegratarii.  [Qui  merces, 
maximeque  annonam  emunt,  ut  postea 
carius  vendant  et  iniquius.l  GÌ.  Lat. 
Graec.  :  Dardanariua,  navToictoXvic,  TcavTo- 
uexdSoXoc,  oixQxàmìkoi.  GIoss.  Grsec.  Lat.  : 
McxaSoXoc.  Dardanariua,  cociator,  arilla- 
tor.  Alibi  :  IlaXtYxàiciQXiQc.  Dardanariua. 
Vide  Cujacium  lib.  10.  Observ.  cap.  19. 
et  Turnebum  lib.  9.  Advers.  cap.  7.  [Le- 
ges  Municip.  Mechiin.  tit.  ii.  art.  xvii: 
Dardanarii  qui  annonee  pretium  inten- 
duntf  in  orate  traducendi  a  Suprema  ad 
portam  Neptuni,  quam  Neccariam  vo- 
cani  ;  cUque  ita  eliminandua  eat  aine  ulta 
relcuéatione  pcenm  in  aatemum  eocilium.  In 
hujusmodi  homlnes  invehitur  S.  Am- 
bros.  Offlc.  8. 6.  Vide  Lexicon.  Martini!.] 

T  DARDANUS  Equus,  Subniger,  Bru- 
nua.  Vide  Brunicua, 

DARDIARII,  Milites  qui  dardoa  ges- 
tant,  apud  Albertinum  Mussatum  lib. 
5.  de  Gestis  Italicorum  rubrica  2. 

DARDUS.  Jaculum,  Gallis  Z)ard.  [Italis 
et  Hisp.  //ardo.]  Cambro-Britannis  Dar, 
est  quercus,  roDur,  Dart,  telum,  Jacu- 

in 


lum.  Abbo  lib.  1.  de  Bellis  Parislac. 
vers.  89  : 

At  lurrìs  Doelnnia  gemlt  Dardis  torebmla. 

Infra  vers.  603  : 

...  DardumqiM  fereos  castella  peUvit 
lUomm. 

Lib.  2.  vers.  218  : 

Scota  toDaot,  Dardique  Tolant. 

[Hist.  Dalph.  tom.  2.  pag.  510.  in  Gon- 
ventionibus  ann.  1345.  de  armis  ad  guer- 
ram  necessariis  :  Platsa  cervelleria  ce. 
gorgerim  ce.  GLXXX.  pavesii,  CG.  laneesR, 
ecce.  i)ardi.]  Guill.  Guiart.  ann.  1308: 

La  Tcitdét  ao  remuer, 
LanoM  brandir  et  Dart  mer, 
Qui  traperceol  coton  et  bourre. 

Henr.  de  Gauchi  in  versione  MS.  libri 
de  Regimine  Principum  :  La  torce  choae 
eat  con  leur  doit  apenre  à  traire  aajetea^  à 
lancier  dea  Darà,  et  ferir  de  lancea.  Mox  : 
Et  aachiéa  qu*à  bien  jeller  une  lance,  ou 
un  Dard^  on  le  doit  branaler,  etpuiajelter 
rudemenl.  In  vi  brand is  Dardia,  seu  Ja- 
culis  maxime  industrii  fuere  Genuenses, 
eoque  nomine  commendantur  non  se- 
mel in  Chronico  Bertrandi  Guesclini 
MS.: 

Et  Tint  mille  GenoU,  qui  yaai  toos  Darà  lan^ant. 
Alibi  : 

Vinrent  li  Genavois  deaut  giennet  teaiia, 
Qui  laocerenl  de  Dare  ainu  que  Payent. 

Octavianus  de  S,  Gelaia  in  Viridario  ho- 
noris : 

Beci  de  fanlooDB,  Dentea  Portingaloiaee. 

[*o  De  etymo  consule  Murator.  Antiq. 
Ital.  tom.  2.  col.  1195.  e]  Vide  Dardo. 

*  Interdum  Ensis  brevis,  pugio,  sica, 
Ital.  Dardo.  Gali.  Dardo,  Lit.  remiss, 
ann.  1376.  in  Reg.  109.  Chartoph.  reg. 
eh.  170  :  PraR fatua  Pillardua  eumdem  ex* 
ponentem  cum  g  Iodio  invaait;, . .  quod  videna 
dictua  exponena  ad  aui  defenaionem  quon- 
dam Dardam^  quam  in  manu  aua  tene- 
bat,  opposuil  ;  et  finaliler  dimiaais  per  eoa 
hinc  inde  gladio  et  Dardo  prtafati  expo- 
nena et  Jonannea  PillardxM  se  ad  invicem 

acceperunt Prasfalua  exponena  vim  vi 

repellendo  eumdem  Pillardum  aolo  ictu 
dieta  daga  percusail,  Exponena  portane 
in  zona  aua  unum  bazalardum  et  in 
manu  aua  unam  Dardam  pictam  de  vi* 
ridi,  in  alils  ann.  1388.  ex  Reg.  128.  eh. 
55.  A1188  ann.  1381.  in  Reg.  120.  eh.  137: 
Armez  d'une  cole  de  fer,  d'une  eapée, 
d'une  taloche  et  d'une  Darde  ou  demi- 
qlaive,  eie.  Rursum  alisB  ann.  1391.  in 
Reg.  142.  eh.  329  :  Le  auppliant  en  aoy 
defondant  mist  audevant  dudit  Marlin 
lodile  lance  ou  Darde,  dont  il  fu  altaint 
et  navré.  Gomme  lea  com^paignona  euasent 
joué  de  la  Darde,  le  Clerc  gagà  de  geter 
en  cinq  géez  ou  à  cinq  foiz  une  Darde  ou 
dori,  in  aliis  denique  Lit.  ann.  1394.  ex 
Reg.  146.  eh.  438.  Dardille^  diminut.  a 
Darde,  in  Lit.  remiss.  ann.  1454.  ex  Reg. 
191.  eh.  12:  Le  auppliant  getta  icelle  Dar- 

dille, laquelle  chey  sur  le  front  d'iceU 

lui  Poupartj  qui  la  tira  silost,  eie.  Hinc 

«  DARDEIARE,  Gali.  Darder,  Ital.  Dar- 
deggiare, Dardo  seu  Jaculo  ferire.  Ins- 
tr.  ann.  1218.  inter  Probat.  tom.  1.  His- 
tor.  f^em.  pag.  60.  col.  1  :  Bertrandua 
inpixit  troaaam  erbas  in  terra,  et  dictua 
Stephanua  aedena  auper  erbam  eecuiit  cum 
ea  %n  terra  :  lune  apreendentea  lanceaa 
quaa  fer ebani, ceperunt  tnter  a^Dardeiare 
cum  eia. 

o  DARDENA  Corda.,   Funis    palea, 


Ìunco  aut  cortice  exDardania  aut  Monte 
Jbano  contextus,  unde  vulgo  Corde  de 
Liban  dicitur.  Leudse  minut.  Carcass. 
MSS.  :  Iletn  de  duodeno  cordarum  Dardo- 
narum,  i,  den.  Haud  scio  an  ejusdem 
originis  sit  vox  Dareidoine,  vel  an  non 
sit  scripta  prò  Garcidoine  aut  Galcidoine, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1896.  ex  Reg.  151. 
Chartoph.  reg.  eh.  188  :  Le  auppliant print 
à  faire  un  petit  de  verriere  en  la  chambre 
de  frere  fehan  de  Bouaac,  eveaque  de 
Dareidoine,  en  la  ville  de  Èourgea.  Rur- 
sum infra  occurrit. 

T  DARE,  Statuere.  Leges  Ludovici 
Augusti  e  Codice  Ambrosiano  apud  Mu- 
rator. tom.  1.  part.  2.  pag.  1^.  col.  1  : 
Quomodo  Ludovtcua  Imp.  Dedit  quomodo 
Miasi  et  Gomitea  de  Eccleaicuticia,  eie, 

*  DARE  CONTRA,  Obsistere,  vel  etiam 
oppugnare,  in  aliquem  irruere.  Gali. 
S'oppoaer,  attaquer,  courir  aua.  Inst.  ann. 
13^4.  inter  Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem. 
pag.  65.  col.  1  :  Venit  dux  (Bituricensis) 
cum  gentibua  armorum  ad  partea,pro 
deatruendo  patriam  et  gubernando,  offero 
me  habere  a  comite  Fuxi  ducenlaa  tan- 
ceaa  et  plurea,  et  eidem  mandare  ad  tm- 
pediendum  et  Dandum  contro  genica 
armorum  dicti  domini  ducia, 

^  DARE  Famam,  Rumorem  dissemi- 
nare, fama  vulgare,  Gali.  Faire  courir 
un  bruii f  Ital.  Dare  voce.  Epist.  scripta 
vicario  et  concilio  Massil.  ex  Tabu).  S. 
Vict.  :  Bene  quingenli  vel  circa  de  inimt- 
cia  debebant  dormire  in  caatro  de  Vara" 
ginibua;  ai  fuerunt  ibi  vel  non,  adhuc 
nescio  ;  licei  Darent  famam,  quando  ae 
congregabant,  quod  volebant  venire  ad 
civtlalem  iatam  (Massiliae.)  Vide  Famare, 

^  DAR6HETTA,  DAR6UETTA.  [Minor 
targa  :  «  Salvatori  de  Valencia  nictori... 
prò  factura  pangesiorum  et  DarguettO' 
rum.  (Arcb.  Vatic.  mand.  camer.  1458. 
f.  81.)  »  —  «  (Eidem)  prò  pavesia.  Dar- 
ghettia  et  aliis  rebus.  (Ibid.  f.  64.)  i] 

^  DARIUS,  perperam  prò  Dedua,  taxll- 
lus,  Gali.  De.  Stat.  crimin.  Saonae  cap. 
37.  pag.  79  :  Et  quia  interdum  in  civitate 
Saonae  et  diatrictu  ae  reducunt  persona^ 
maUe  et  suapeclee,  ut  pula  ludentea  cum 
falsia  Dorila,  eie. 

DARNUS,  FcBnerator.  Papias  :  Danua, 
(davo e) /ben u«,  lucrum.  Grasce,  quod  rua* 
lice  JDarnua,  aive  fosneralor  [vel  fcenus 
dicitur.  Excerpta  Pithoeana  :  Danua,  Fos- 
neralor, Danista,  Hinc  corrigendae  Glosse 
Isidor.  ubi  peTferam,Damua, Fosneralor: 
quod  non  vidit  Grsevius  vir  alioquin 
oculatissimus.1  Cambre  Britannis  Dam 
est  pars,  portio  :  Damio,  in  partes  et 
frusta  dissecare.  Ita  etiam  in  Cath elico 
Armerie.  Arvernis,  Deame,  Dame,  ea- 
dem notione;  unde  Dame  de  saumon, 
portio  salmonis. 

1  DARRUS,  ut  Dardus,  Locum  vide  in 
Buchseu. 

«  DARSENA,  Dàrsixa,  Darsinale, 
Portus  interior,  Ital.  Darsena,  Convent. 
Saonae  pag.  60  :  Gum  his  diebua  prasleri* 
tia  comparuisaent  Vincenliua  Brexianua 
et  Pelrua  Vincenliua  Rochela,  oralorea 
civitalia  nostras  Saonae,  et  expoauiaaent 
Daraenam  dictee  civitalia  continue  tm- 
pleri  ;...  qui  cum  hodie  retuliaaent  nullam 
aalubriorem  formam  reperuiaae  ad  haben- 
dam  pecuniam  prò  dieta  Darsina  repa^ 
randa,  etc.  Stat.  crimin.  ejusd.  cap.  20. 
pag.  ^  :  Si  aliquia  raubariam  vel  deprae- 
dalionem  violenter  commiserit  ....  in  alt- 
qua  alrata  publica  dicti  communia,  aeu 
super  modulo  in  portu  aut  rippa  portua, 
vel  Darainali  retro  modulum,  etc. 

^  DARTUS^ut  Dardus,  Jaculum,  telum. 
Charta  ann.  1885.  ex  Cod.  reg.  5956.  A. 
fol.  1.  V*  :  Armaturaa  etiam  in  diclia  oa- 

2 


10 


DAT 


DAT 


DAT 


ìeisinfraseriptas  habebuntf,..  lanceas  ccl. 
Dart08  V».  Vide  suora  Darda. 

1  DAS6ASTALDUS,  Procurator.  Testa- 
mentum  fierticbramni  Episc.  Genom. 
ann.  615.  Inter  Acta  SS.  Jun.  tom.  1. 
pag.  725  :  Dasgaslaldi  qui  voluerint  ex 
tp9t8  cum  ipso  Abbate  cùnaiatere  vel  Ba- 
silicm  deservire,  de  rebus  sancta  Basi^ 
licss  dicentur.  Vide  Gastaldus,  [^  Apud 
Breq.  pag.  118:  (Libertini)  «uò  defensume 
S.  Petri  perseverent  et  Dasgustaldus.  Qui 
voluerint  ex  ipsis,  etc.  dotentur,] 

o  DASIA,  una  figura.  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS:  Dasia, denaitas spiritus,  signum 
vocalis  aspiratsB,  in  Amalth.  Glossar, 
vet.  ex  God.  reg.  7613:  Dasian,  flatilis,  a 
dando,  id  est  ostendendo  flatum  habere. 
[<»  Aaoeta.l 

^DASIUh,  Mensa  ceteris  excelsiorin 
reiectorio  S.  Germani  Paris,  sic  olim, 
ut  puto,  dieta,  guod  supra  esset  umbra- 
culum,  Gal.  Dats^  unde  nomen.  Veteres 
lìujusce  Monasteri!  Gonsuetudines,apud 
Marten.  de  antiquis  Monacborum  riti- 
bus  pag.  109.  udì  de  Gollatione  ante 
Completori um:  Conventus  ascendet  cui 
fnensas,  sed  non  sedebunt  quotutquePrior 
sederit  ad  Dasium,  et  sederit  super  sedem. 
Si  vero  Abbas  fuerit  ad  Collationem,  Con- 
ventiu  non  erit  superius  ad  mensas,  sed 
stabunt  inferius  donec  Abbas  transierit, 
et  sederit  ad  Dasium  supradictum....  Pri- 
tno  versu  dicto  lectionis,  quidam  juvenis 
pulsabit  uno  ictu  campanam  quts  pendet 
super  petram  eleemosinte,  et  lune  surgent 
guatuor,  aut  quinque,  vel  plures,  et  acct- 
pient  rnodellos  vitreos,  vel  argenteos,  et 
xmplebunt  eos  vino.  Et  cum  impleti  fue- 
rint,  juvenis  pulsabit  campanam  supra- 
dictam  ;  et  tunc  ibunt  ill%  quatuor  ordi- 
nate, unusjuxta  alium,  versus  Dasium, 
et  illis  inclinatis  coram  primo  gradu  as- 
census  Dasii,  Cantor  inctpiet  :  Benedicite, 
etc.  Tale  debet  esse  luminare  in  refecto- 
rio  per  totam  hyemem,  dum  bibit  Conven- 
tus.., Refectorarius  debet  accendere  ad 
Dasium  duos  cereos,  et  in  unaquaque 
tabula  inferius  tres  cereos.  Postea  dabunt 
illi,  qui  modellos  tenent,  bibere  Priori  et 
Conventui,  unicuique  in  ordine  suo.  Sche- 
dula  de  Officio  defunctorum  inter  Pro- 
bat.  Hist.eJusd.Monasterii  San-German. 
pag.  CLXix  :  Postìnodum  in  prandio, 
panis,  vinum,  generale  cum  pictantia,  si 
evenàrit,  debet  ad  Dasium  reponi  per 
triginta  dies  et  pauperibus  erogari.  Idem 
sunt,  si  bene  conjecto  et  prioris  loci 
Petra  eleemosynss,  et  hujus  posterioris 
Dasium,  ideo  f.  sic  dictum,  quod  vel 
esset  extrema  pars  illius  menssB  excel- 
sioris  Dasium  appellatae,  vel  locus  qui- 
dam peculiaris  ipsi  menss  proximus, 
ubi  cfbus  pauperibus  destinatus  pone- 
batur,  usquedum  iisdemdistribueretur, 
finitis  prandio  vel  ccBna.  Vide  Deis  et 
Dagus. 

^  Gujus  usus»  cibos  pauperibus  post 
coenam  vel  prandium  erogandos  appo- 
nendi  super  abbatis  mensam,  mentio 
flt  in  Ghron.  Gasaur.  laudato  in  Gente- 
narium  8. 

1.  DATA,  Datio,  Dacia,  Dagio.  Tribu- 
tum,  pensitatio,  vectigal  :  nostris  Dace. 
Ejusmodi  autem  tributis  nomina  indita, 
quod  primi tus  gratuita  essent,  et  ultro 
Dominis  darentur ,  et  pensitarentur. 
Glossffi  vett.  :  Data,  66iJL0(Ta.  Graecis  dav- 
[i&^.  Prseceptum  Pandulfi  Principis  Ca- 

Suffi  apud  Gamillum  Peregrinum  in 
[ist.  Langob.  :  Ut  faciant  illi  suorumque 
mredum  tibi  qui  supra  Adelmundo,  fuw- 
que  ssredibus  omne  servitium  et  impera- 
tionem  et  Dationem  hoste  et  data,  quas 
est  pensio  publica.  PrsBceptum  Roberti 
li.  Principis  Gapuae   ann.  1128.  apud 


An^elum  a  Nuce  pag.  521  :  Concedimus,.. 
sciltcet  trecentos  Tarenos  quos  singulis 
annis  accipiebamus  ab  hominibus  de  Casa 
Genzana  prò  Data,  Adde  Petrum  Diac. 
lib.4.  Ghr.Gasin.  cap.  96.  Gharta  Alexan- 
dri  Gomitis  Gupersanensis  ann.  1102. 
apud  Ugbellum  tom.  7.  Ital.  sacr.  pag. 
8d4  :  Data,  vel  angaria,  aut  adjutonum, 

?\uod  ex  nostr»  gentis  consuetudine  Col- 
ecta  vocatur,  vobis  non  auferet,  etc.  Datw 
vel  clamas ,  in  Statutis  Delpbinalibus 

fìSLg.  87.  [ubi  Datss  prò  speciali  tributo 
itigantibus  imposi  to  su  mi  tur.  Gum 
enim  aliqua  de  re  disceptabant  in  Guria 
Dalphinali,  tum  Datas  vulgo  duorum 
assium  prò  libra  rei  litigiossB  solvere 
cogebantur,  medietatem  scilicet  ante, 
alteram  medietatem  post  latum  Judi- 
cium.  Si  vero  ante  sententiam  Judicis 
lis  amice  componebatur,  Data  erat  so- 
lummodo  sex  denariorum  prò  libra,  uti 
nos  docent  Privilegia  urbi  Ebreduno 
concessa  :  Dicti  Cives  non  teneantur  spor- 
tulas  sive  Datam  dare  in  Curia  de  aliqua 
causa,  nisi  tunc  demum  cum  libello  dato 
lis  fuerit  contesterà,  vel  responsio  facta 
si/ie  libello  ;  et  tunc  teneantur  dare  me- 
dietatem sportularum,  in  fine  vero  causss 
aliam  medietatem.  Ante  responsionem 
vero,  si  partes  discedant  a  lite,  teneantur 
aì4selibet  dare  Curias  sex  denarios  prò 
libra  ratione  sportularum,  Has  datas 
sustulit  Humbertus  II.  Vide  Hist.  Dal- 
pbin.tom.  2. pag.  874.]  Tributum  annuum 
Datare  dixit  Sidonlus  lib.  5.  Ep.  18.  id 
est,  vectigal  quotannis  et  saspius  persol- 
vere. 

- 1  Dacium,  apud  Rymer.  tom.  8.  pag. 
234.  tom.  12.  pag.  283.  Marten.  Anecd. 
tom.  2.  col.  905.  et  906.  [<»  Ghart.  Carol. 
rv.  Imper.  ann.  1854.  ap.  Guden.  in  God. 
Dijplom.  tom.  8.  pag.  879J 

DATiUM,  Italis  Datio.  San  u tus  lib.  2. 
part.  2.  cap.  4  :  Tributa  aut  Dalia  et  com- 
mercia. Vide  Hist.  Gortusior.  lib.  8.  cap. 
14.  lib.  7.  cap.  7.  18.  Joan.  Villaneum 
lib.  1.  cap.  28.  [Bullam  Bonifacii  IX.  PP. 
ann.  1896.  apud  Illust.  Fontaninum  in 
Append.  Antiq.  Hortss  pag.  488.]  [^  Gons- 
tit.  Henric.  VII.  Imperat.  ann.  1311.  ap. 
Pertz.  tom. Leg.  2.  pag.  518. lin.  80.  Ghart. 
Gomit.  Oetting.  ann.  1859.  in  Alsat.  Di- 
plom.  tom.  2.  pag.  226.]  etc. 

33r  Pro  Pretio  rei  emt®  sumitur  ab 
Anonymo  in  Ghronico  Parmensi  ad  ann. 
1281.  apud  Murator.  tom.  9.  col.  795  : 
Item  eodem  tempore  et  anno  fuit  carum 
tempus,  ita  quod  sextarium  frumenti  ven- 
debatur  vi.  solidos  imperiales,  et  starium 
spelta  II.  solidos  imperiales.  Et  tunc  fuit 
ordinatum  per  Commune  Parmss,  quod 
Datium  solveretur  ducenlibus  blavam  de 
alieno  Episcopatu,  xvi.  imperiales  de 
stario  frumenti,  et  vili,  imperiales  de 
stario  cujuslibet  alterius  biadi...  Et  etiam 
fuit  ordinatum,  quod  quilibet  habens  vali- 
mentum  ecc.  Ithrarum  mutuaret  Com- 
muni XX.  solidos  imperiales  prò  dicto 
Datio  solvendo,  et  ut  melius  blaaum  habe^ 
reni  prò  subsidio  populi  Parmm. 

Datia.  Albertinus  Mussa  tus  lib.  12. 
de  Gest.  Italie.  postHenricum  VII.  pag. 
86  :  Populo  communes  Datiss,  exactiones" 
que  et  mutua  publica  et  privata  subiicie' 
oantur,  Utitur  etiam  Thomas  Archid.  in 
Hist.  Salonitana  cap.  85.  Hist.  Gortu- 
sior. lib.  8.  cap.  14.  [Regi mina  Paduss 
ann.  1291.  Ghronicon  Veronense  ann. 
1825.  et  Philip.  Aug.  in  Privilegio  ann. 
1278.  apudMirseum  tom.  1.  pag.  487.  col. 
1.]  etc. 

Dacia.  Petr.  de  Vineis  lib.  5.  Epìst. 
118.  [Gharta  Alberti  Ducis  AustriaB  prò 
GoBnobio  S.  Grucis  Viennae  ann.  1286. 
apud  Ludewig.  tom.  4.  Rellq.  MSS.  pag. 


267  :  Ad  nullas  teneantur  collectas,  con^ 
tributiones,  Da^nas  sive  steuras,] 

Dativa.  Anonymus  de  Gestis  Man- 
fredi et  Gonradi  Regum  apud  Murator. 
tom.  8.  col.  609  :  Omnes  angarisi,  peran- 
gariss,  collectes,  taglia,  Dattvss,  contribuì 
tiones  exercituum,  etc,  Utitur  Leo  X.  PP. 
apud  Illust.  Fontaninum  in  Appendice 
Antiquit.  Hortae  pag.  498.  et  494. 

Datiarius,  Qui  Datias  colligit,  Telo- 
narius,  in  Gharta  Henrici  Imp.  ann. 
1811.  prò  Monast.  de  Aqua  frigida  in 
Italia,  [et  in  Bulla  Galixti  Papae  ann. 
1456.  in  Bullario  Carmelitano  pag.  245. 
col.  2.] 

Datio,  Eadem  notione.  Gloss.  Lat. 
Graec.  :  Datio,  86mc.  Synodus  Romana 
sub  Eugenio  II.  PP.  ann.  826.  cap.  26  : 
NuUi  liceat  Episcoporum  a  subjecto  5a- 
cerdote,  vel  altquo  quolibet  loco  et  piis 
locis  Dationes  ultra  Statuta  Patrum  exi- 
gere,  Gharta  Ottonis  I.  Imp.  apud  Ba- 
ron.  ann.  962.  n.  7  :  Nec  non  et  censum 
et  pensionem,  et  caeteras  Dationes  ause 
annuatim  in  Palatium  Regis  Longobar» 
dorum  inferri  solebant  de  Tuscia.  Petrus 
Diac.  lib.  4.  Ghr.  Gasin.  cap.  84  :  Ut  nul- 
lam  Dationem  vel  censum  inde  exigeret. 
[f*  Benedicti  Ghron.  ap.  Pertz.  tom. 
Scriptor.  8.  pag.  699.  lin.  12.  Ghart.  ann. 
990.  ap.  Marin.  Pap.  Diplom.  pag.  255  : 
De  eeterum  autem  frugxum  nulla  Datione 
tribuatis.  Vide  Murator.  Antiquit.  Italie, 
tom.  2.  col.  75.  e]  Pactum  inter  Venetos 
et  Hierosolymitanos  Barones  apud 
W^ill.  Tyrium  lib.  12.  cap.  25  :  Venetici... 
de  nulla  penitus  causa  aliquam  Dationem 
persolvere  debent ,  nisi  solum  quando 
veniunt ,  aut  exeunt  cum  suis  navibus 
Peregrinos  portantes.  Occurrit  ibi  non 
semel.  Vide  Italiam  Sacram  tom.  1. 
pag.  107. 

Sic  etiam  appellabant  Dalmata  et 
Groati  dona  seu  xenia,  qusB  bis  quotan- 
nis dabantur  Banis,  Gomitibus,  et  Gas- 
tellanis,  scilicet  diebus  Nativitatis  Do- 
mini et  Paschatis,  ut  auctor  est  Joan. 
Lucius  lib.  6.  de  Regn.  Dalm.  cap.  1. 

Datigum.  Ghronicon  Farfensfs  Mo- 
nasterii  pa^.  657  :  Similiter  hominum 
nostrorum  sine  Datico,  herbatico,  scatico, 
aut  glandatico,  etc.  Vide  Daticus  suo 
loco. 

Dacitum.  Gonventiones  Gommunfs 
Januensium  et  Impera toris  Grsecor.  ann. 
1261.  in  Hist.  Gallo-Byzantina  :  Nec 
exigi  faciet  ab  aliqua  persona  aliquod 
novum  cotnmercium,  Dacitum,  seu  exac- 
tionem,  etc.  [Alterum  locum  vide  in 
Rullatura.] 

T  Dacita.  Gaffarus  lib.  1.  Annal.  Ge- 
nuens.  ann.  1158  :  In  mercationibus  suis 
solvant  innumeras  Dacitas.  Occurrit  rur- 
sus  in  Annal.  ejusdem  urbis  per  Oge- 
rium  Panem  lib.  4.  ad  ann.  1205.  et  in 
Statutis  Massil.  lib.  1.  cap.  44  :  Quod 
nefno  teneatur  bis  Dacitam  prmslare  prò 
eodem  avere.  Occurrit  ibi  non  semel,  et 
alibi. 

Dagitari,  Idem  quod  Talliari.  Vetus 
Gharta  apud  Gariellum  in  Episcopis 
Magalonensib.  pag.  293  :  Sedensque  prò 
tribunali  de  dacitis  et  Clericorum  collectis 
judieavit,  ac  clericos  honeste  ac  clericali- 
ter  viventes  non  debere  Dacitari,  nec  òo- 

norum  suorum  occasione  collectari 

pronuntiavit.  Vide  Datiare  suo  loco. 

2.  DATA,  Donatio,  cessio,  in  Ghartis 
Italicis  apud  Georg.  Pllonum  in  Hist. 
Bellunensi  pag.  117.  119.  I  Litterae  anni 
1861.  ex  Ghartophylacio  Regio  Regest. 
91.  Gh.  221  :  Ita  tamen  quod  morte  alte- 
rius ipsorum  proventa,  ad  alios  fratres  ac 
eorum  quemlibet  natos  et  nasci turos  ac 
ipsorum  liberos  masculos  in  matrimonio 


DAT 


DAT 


DAT 


11 


procreandosi  ut  prsefertur,  gradatim  et 
successive  tota  Data,  prout  se  comportai 
et  superius  continetur,  deveniat  consc 
quenter\ 

8.  DATA,  sea  Datum,  Anni,  mensis, 
dieique  et  loci  Diplomati  seu  Cliartas 
adscripta  notatio.  suidas  et  Glnss»  6a- 
Silic.  :  AaT^v  tcapòt  P(i>(i.ato(c  aT)(&ao-^a  ty); 
y^^pac»  xa\  toO  xaipoO,  Sts  tc;  Ix  icóXeuc,  >ì 
ex  Tivbc  t6icou  àTcooraX^.  Notffi  Magnonis  : 
DAT.  Data,  Goncilium  Lugdunense  III. 
can.  2  :  Dies  Datarum,  et  pretia  consti- 
tuta....  ibidem  inserantur.  [^*^  Usque  in 
diem  Dattse  prsRsentium^  litterarum,  in 
chart.  ann.  1807.  Alsat.  Diplom.  tom.  2, 
pag.  85.] 

Datare,  Annum  et  diem  literis  ads- 
cribere.  Sabscriptio  Chart»  apud  Hugo- 
nem  Flaviniac.  in  Gbr.  pag.  270.  271  : 
Ego  frater  Milo  Datavi  in  mense  Maio, 
etc.  Alia  ibidem  Achardi  Lingonensis 
Episcopi  Diplomati  apposita  :  Eoo  Wil- 
lelmus  Levita  indignus  ad  vicem  Rotherii 
Archicancellarii  hane  script  uram  scripsi 
et  Datavi  6.  Idus  Julii,  etc.  Vide  Perar- 
dum  in  Chartis  Burgundicis  pag.  8.  9. 
11. 12. 14.  etc.  [et  supra  Data  l.j 

Datum.  Chart»  ftegis  Chlodovei  IH. 
apud  Mabillonium  tom.  4.  Vitar.  SS. 
Ord.  S.  Benedicti  pag.  617.  618.  619.  sic 
clauduntur^  Datum  »uò  die,  e«c.  [Instru- 
mentum XI.  sseculi  in  Archlvo  S.  Victo- 
ris  Massil.  :  Literarurn  paginulis  prò 
obfirmatione  inseratur,  Antiquitus  vale- 

bat    Datum,   nec  tamen  incartatum 

modernis  temporibus  obscriptUmem  (ad- 
mus,  cum  aliquid  donamus,  Grerardus  de 
Arvernia  in  Epistola  nuncupatoria  ad 
Ivonem  Abb.  Cluniac.  in  Cbronicon 
Cluniac.  ann.  1282.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  1.  col.  1189  :  Verum  prsRsens  Opus- 
culum  in  novem  particulas  est  divisttm. 
Prima  enim  pars  eontinel  historiam  ab 
Adam  ad  Noe....  Poterò  octava  et  nona 
particula  careni  Dato;  id  est,  nullam 
praeferunt  inscriptionem  notis  chrono- 
logicis  distinctam  atque  determinatam. 
In  quibusdam  Chartis  simul  occurrunt 
Datum  et  Acium,  v.  g.  in  Placito  Pipi  ni 
prò  Dionysianis  Monachis:  Data  nono 
Kalendas  Octobris  anno  xvn.  regni  nos- 
tri. Acium  in  ipso  Monasterio  Sancii 
DUmysii  :  qusB  quo  non  sunt  confun- 
denda.  Data  seu  Datum  tempus  confecti 
diplomatis;  Actum  rem  transactam  si- 
gniflcat  ;  quorum  alterum  alteri  indiffe- 
renter  praeponitur  aut  subjicitur.  Utrius- 
que  formulse  exempla  in  Pippino  Rege 
invenies.  Aliud  tamen  significare  pos- 
sunt  Acium  et  Datum  ;  nempe  ut  Actum 
tempus  confecti  instrumenti  denotet, 
Datum  concessi^ cum  scilicet  instrumen- 
tum in  manus  impetrantis  tradebatur, 
ut  in  Pontificum  Komanorum  litteris 
sspe.  EJus  rei  luculentum  exstat  argu- 
mentum  in  Diplomate  Gerbergse  Reginse 
apud  Marlotum  Metropol.  Rem.  tom.  1. 
pag.  607.  quod  est  Actum  iv.  Idus  Fé- 
hruarii  anno  Incamationis  Dominici 
DGGCG  Lxviii.  Datum  prid.  Idus  Februa- 
rii  manu  Dominss  Reginae,  et  suscepium 
a  Domino  Abbate  Hugone.  Ubi  Actum 
biduo  Datum  prsecedit.  Mabillonii  ob- 
servatio  est  iib.  2.  de  Re  Diplom.  cap. 
26.  n.  X. 

•  Pro  genio  scribarum  ridiculae  inter- 
dum  occurrunt  hulusmodi  notationes, 
qualis  est  ista  qu»  legitur  tom.  1.  Pro- 
bat.  Hist.  Brit.  col.  4B7  :  Anno  ab  tncar- 
ncUUme  Domini  MXCV.  quo  stellss  de 
cesio  spissim,  quasi  pluvia,  cadere  visss 
sunt. 

Datarium,  Idem  quod  Data.  Sugges- 
tio  Dioscori  Diaconi  inter  Epistolas 
Hormisd»  PP.  :    Subscriptio  db  eodem 


facta  est  libello  conveniens,  similiier  et 
Datarium,  cujus  exemplaria  et  Grssce  et 
Latine  Apostolatui  veslro  direximus. 
Hormisdas  Epist.  62  :  Datarium  quoque 
literis  vestris  adjungite,  ne  vobis  portitoris 
tarditas  possit  adscribi.  Amalaricus  Iib. 
4.  cap.  48.  apud  Mabillonium  :  Videlicet 
ut  eodem  Datario  quo  accidii,  si  non  pò- 
test  persolvi,  crastino  reddatur  plenarium 
solenne.  [Petrus  Diaconus  Opusculo  de 
Viris  must.  Casinensibus  cap.  xxvi  : 
Quomodo  requla  terminorum  Hebrseorum 
ex  cursu  sohs  inveniatur  ad  feriam  unius- 
cujusque  dici  inveniendam.  De  quatuor 
temporibus,  in  auibus  Datariis  solstitia 
veraciter  esse  aebeani ,  ubi  tsquinoclia 
veraciter  credantur  esse.] 

1  Datarum,  Eadem  notione.  Facta 
electione  prescripto  mense,  ipsiusque  Da» 
taro  regnante  Francorum  Rege  Rodberio, 
ann.  miv.  trabeationis  Dominicss,  in  Ar- 
chivo  S.  Victoris  Massil.  n.  918. 

1  Datarium,  Necrologi ura,  ubi  Data 
seu  tempus  obitus  annotatur.  Necrolog. 
MS.  FF.  Mìnorum  Silvanect.  :  vii.  Jd. 
Aug...  Dedii  Conventui  lix.  scuios,  ut 
orarent  Fraires  prò  ea,  et  ut  in  Datario 
poneretur.  Occurnt  ead.  notione  in  Ta- 
bulario  S.  Martialis  Lemovicensis. 

1  Datarius,  Primus  Cancellari»  Ro- 
man» minister,  Pr»latus  semper,  inter- 
dum  Cardinalis,  sic  dictus  a  litteris 
expeditis,  quibus  vulgo  addit  Datum 
Romse,  etc.  [•<*  Prodaiarius  hodie  di- 
ci tur,  cujus  vices  interdum  agit  Subda- 
tarius. 

Dataria,  Officium  vel  Officina  Da- 
tarli Romani. 

Data.  Charta  Rogerii  I.  Regis  Sicili» 
apud  Ughell.  tom.  9.  pag.  45:  Concedi- 
mus...  villanos  80.  denarios  nostros  qui 
reddant  singulis  annis  in  duabus  Datis 
40.  Michalatos,  et  cenium  Miliarenses. 
Id  est.  ut  loguimur,  en  deux  paiemens, 
vel  en  deux  dates.  [•<*  Vide  Data  1.] 

Hujus  autem  vocis  origo  inde  mana- 
vit,  quod  Imperatorum  Constitutioni- 
bus,  qu»  Pr»fectis  Pr»torio,  aut  aliis 
Magistratibus  in  provincias  mitteban- 
tur,  dies  quo  daim  essent  iis  a  quibus 
perferebantur  annotaretur.  Hinc  crebro 
in  Consti tutionibus  iisdem  h»c  verba 
leguntur,  Data  tali  die,  Accepta  tali  die. 
Verbi  gratia  in  Epistola  Anastasii  ad 
Hormisdam  PP.  :  Data  quinto  Kl.  Jc^ 
nuarias  Constantxnopoli  Senatore  V.  C. 
Consule.  Accepta  pridie  Jdus  Maii  Fio- 
rentio  V.  C.  Consule.  Vide  Baron.  ann. 
814.  n.  72.  819.  n.  30.  881.  n.  28.  Jacobum 
Gotofred.  in  Prolegom.  ad  Cod.  Theod. 
cap.  9.  [et  Mabillonium  Iib.  2.  de  Re 
Diplomatica  cap.  25.  et  seqq.  ubi  varias 
Datarum  seu  notarum  Chronologicarum 
species,  qu»  litteris  Ecclesiasticfs,  regiis 
et  privatis  prò  temporum  ratione  appo- 
sit»  sunt,  fuse  recenset  et  accurate. 

^  DATALDS,  Dactylus,  palm»  fructus, 
Gali.  Date,  Ital.  Dattero,  in  Convent. 
Saon»  ann.  1526.  Vide  Dates  et  mox 
Datilis. 

9^  DATAN.  [Sepius  citatur  in  sententiis 
excomm unica tionis  latis  adversus  char- 
tarum  futures  violatores.  Confer  exem- 
pla sub  verbo  excommunigatio  relata  : 
«  Si  quis  homo  aut  ullus  de  heredibus 
nostris  contra  carta  ista  ire  aut  inquie- 
tare aut  tollere  voluerit  domino  Deo  et 
sancto  Petro  et  sancta  Fide,  cum  Datan 
et  Abiron  et  cum  Juda  Scarioht  sit  par- 
ticebs  in  infernum.  (Cartular.  Concnar. 
Rutben.  an.  1081.  p.  110).  »] 

4c  DATATIM,  [Scambievolmente,  invi- 
cem  dando,  ut  tudere  datatim,  quemad- 
modum  qui  pila  lusltant.  qu»  vicissim 
mittitur,  et  remittitur.  Plaut.  Cure.  2.  8. 


17.  Tum  isti,  qui  ludunt  Datatim,  servi 
scurrarum  in  via.  T  2.  Transfertur  et 
ad  obscenum  sensum.  Enn.  (corrige 
NsBvius)  de  meretrice  loquens,  apud 
Isid.  1.  Orifl.  26.  quasi  in  foro  pila  Lu- 
dens  Datatim  dat  se,  et  communem  fa- 
cit.  Pompon,  apud  Non.  2.  218.  Datatim 
in  lecto  ludere.  Adde  Afran.  ibid.] 

1  DATES,  Palm»  fructus,  Gali.  Daites. 
Codex  MS.  reddituum  Episcopatus  Au- 
tissiod.  e  Chartophyiacio  ejusd.  Episc.  : 
Res  qusB  non  debent  paagium  :  flgue, 
amigdale,  risus,  Dates,  castaness,  etc. 

DATI,  qui  alias  Oblati,  et  Donati  in 
Monasteriis.  Conci lium  Senonense  ann. 
1269.  can.  6:  Sane  intelligimus  quod  Tem- 
plarii  et  alti  ReligioH  privilegio  eocemp» 
tionis  gaudentes  de  Regno  Franciss,  hos- 
pites  suos  qui  Dati  Ordinum  eorum,  seu 
Oblati  dicuntur,  vel  qui  aliquem  censum 
modicum  eis  solvunt,  per  se  ac  conserva'^ 
tores  a  Sede  Apostolica  deputatos,  privile- 
giorum  pnetexiu  defendunt,  eie.  Vide 
Conci  1.  Later.  ann.  1215.  cap.  57.  et 
Oblati. 

T  DATIA,  Datiarius,  Daticum.  Vide 
Data  1. 

^  DATIARE,  Datias,  seu  tributa  legi- 
time  exigere.  Statuta  Pistor.  ann.  1107. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
»vi  col.  553  :  Item  statuimus  ut  potestas 
et  consules...  faciant  furare  omnes  fu>mi'' 
nes  de  civitate  Pistorti,  et  de  suo  districtu, 
quem  districtum  civitas  Pistoria  Datiat, 
quod  non  portent,  etc.  Vide  in  Data  1. 

*  DATIGuS.  CoLLECTA  Dattga,  Tribù- 
tum  seu  vectigal,  quod  a  Daiitiis  vel 
victis  exigitur.  Instr.  quo  Januenses 
Carolo  VI.  reg.  Frane,  se  dederunt  ann. 
1896.  tom.  8.  Cod.  Ital.  diplom.  col.  1957: 
In  cives  vel  districtuales  tpsius  (civitatis 
Janu»)  non  imponet  nec  imponi  faeiet 
(rex)  per  se  vel  per  alios  aliquam  collec" 
tam  Daticam  seu  anaxiam,  realem  seu 
personalem.  Vide  Datitii. 

^DATILIS,  Dactylus,  palm»  fructus. 
Gali.  Date,  Hisp.  Datil.  Leud»  major. 
Carcass.  Mss  :  Item  prò  eargua  de  Dati^ 
libus,  18.  den.  Versio  Gali.  ann.  1544  : 
D'une  charge  de  Datils,  etc.  Vide  supra 
Datalus. 

;  DATIGUS.  Vide  Datitii. 

1  DATIM,  Per  manus.  Papias.  Videtur 
esse  prò  Datatim,  quod  usurpatPlautus. 

DATIORA.  Ugutio  :  A  Do,  pluraliier 
Datiora,  orum,  quoddam  instrumentum 
fabrile,  vulgo  jorceps. 

«  DATITIA,  Tributum,  vectigal,  pensi- 
tatio,  idem  quod  Data  1.  Vide  in  bac 
voce.  Inquisit.  ann.  1288.  apud  Cencium 
inter  Cens.  eccl.  Rom.  :  Recipiebat  dic- 
tus Adam  banna,  tallias  et  DatiticLs  et 
salaria  integre,  sme  aliqua  diminucione. 
Deanne,  eodem  sensu,  in  Ch.  Phil.  Pule, 
ann.  1298.  ex  Lib.  rub.  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  41  :  Les  cens  des  tanneurs,  les 
bontez,  le  Deanne,  &est  assavoir  cens, 
aventures  et  autres  deniers  de  venie. 
Vide  in  Datitii. 

DATITII,  Gregorius  M.  Iib.  1.  Epist. 
78  :  Ita  ut  non  parva  loca  patrimonii 
^us  propnis  nudata  cultoribus  largitis 
Datittorum  hahitatoribus  restauraverit. 
Quo  loco  Datitios.  dedititios  interpre- 
tatur  Dadinus  Altaserra.  Gloss»  Isi* 
dori  :  Datitius,  Latinum  non  est,  sed 
deditius.  Si  barbarus  dedai  se  Romanie^ 
deditius  is  est.  Papias  :  Daticius,  Dediti- 
tius,  prò  fìliis  datus,  qui  vicius  hosii  se 
tradii.  [Gloss.  Sangerman.  num.  501  : 
Datici,  nostes  qui  vidi  tradunt  se  in  ser- 
vitute.]  Concessa  igitur  nudata  culto- 
ribus loca  Datitiis,  qui  ea  colerent.  Sed 
hoc  sensu  sententia  non  omnino  cons- 
tat,  nisi  largitis  Datitiorum  habitaioribus 


12 


DAV 


DAU 


DE 


idem  valeat,  ac  ex  DalUiia  :  vel  DcUixio- 
rum  habUatores  fuerìnt  incoi»  preedio* 
rum  concessorum  ad  colendum,  qusB 
Datitia  appellata  fuerint. 

DATIVA,  DonaUva,  in  Gloss.  Isid. 
[Vide  Daia  1.1 

DATIUM.  Vide  Data  1. 

^  DATIUS,  Tessera,  taxillus,  Ital.  et 
Hisp.  Dado.  Vita  B.  Quii.  Erem.  tom.  4. 
Mail  pag.  200.  col.  2  :  In  quadam  domo 
carrerÙB  de  DadieroSf  sic  dieta  quia  Datii 
in  eajiebant,  etc.  Vide  Decius. 

DATIVUS,  de  moneta  quie  in  usu,  com- 
mercio et  conversatione  est.  Denarii 
Constantienaea  vel  Hallenaes  iMuaìes  et 
Dativi^  in  Charta  Caroli  IV.  Imper.  ann. 
1851.  descripta  in  Chronico  Constan- 
tiensi  pag.  626.  [Debent  dari  quinque 
aolidi  Dativorum  aenariorum,  apud  Leib- 
nitium  Script.  Brunsvic.  tom.  2.  jpa^. 
474.]  [*®  12.  8oL  et  6.  den.  monet»  Turt" 
censis,  quas  tunc  Dativa  extiterit,  in 
chart.  ann.  1288.  ap.  Herrgott.  Hist. 
Geneal.  Habsburg.  tom.  2.  pag.  258.] 

1  Dativus  Judex,  Idem  qui  Juris- 
consultis  Datue,  Delegatus,  cui  litis  co- 
gnitio,  vel  pronunciatio,  vel  etiam 
utrumque  commissum  est.  [<»  Judex 
ordinarius,  quem  Dativum  appellabant, 
quia  non  a  civitate  eligebatur,  sed  ab 
imperatore  designabatur.  Vide  Savìn. 
Hist.  Jur.  Roman,  med.  temp.  tom.  1. 
cap.  5.  i  118.]  In  Placito  anni  999.  quod 
suis  Annalibus  inserit  Mabill.  tom.  4. 
pag.  129.  et  seqq.  Lmtus  quidam  indis- 
criminatim  dicitur  Dativus  vel  Datue 
Judex  :  alii  quoque  ibi  memorantur 
Dativi  judices,  ut  et  in  Notitia  anni  1005. 
apud  111.  Fontaninum  in  Appendice 
Antiq.  HortflB  pag.  895.  et  896.  necnon  in 
veteri  iudicio  apud  D.  Le  Blanc  in  Dis- 
sert.  Hist.  de  Monetis  pag.  90. 

T  Dativus  Tutor,  Qui  testamento 
datus  est,  apud  Ulpianum  ;  Dativos  ta- 
men  et  testamentarios  tutores  distin- 
guit.  Sed  de  bis  consulendi  Jurisperiti. 

0  Dativus  Prioratus.  Vide  infra 
Prioratue. 

DATORES.  Leges  Hoeli  Boni  Hegis 
Wallise  cap.  15  :  Si  qua  mulier  Datores 
habueritf  nt  vir  eub  dote  sua  ueque  ad  7. 
annos  :  et  si  habuerit  tres  noctes  de  sep- 
timo  anno,  totius  substanttse  ejus  medie- 
tatetn  in  divortio  eorum  mulier  habebit. 

^  Fidejussores,  sponsores,nostris  alias 
Datours,  Cbarta  ann.  1270.  in  Chartul. 
S.  Petri  de  Monte  :  Et  se  li  davant  dia 
Jacomes  ne  tenoit  ces  convenances  davant 
dittes,  Simones  Kalons,  Buevelas  li  Lons, 
Simonas  Abelenne  les  tenroient  comme 
droits  Datours.  Vide  Deyta. 

1.  DATUM.  Ordo  Homanus  :  Et  bibent 
de  Dato  Preshyteri,  Id  est,  de  vino  quod 
conceditur  Presbytero.  CeremonialeCen- 
cii  Gamerarii  :  Capellani  tale  Preabytc 
rium,  et  taliter  Datum  accipiunt,  quale 
in  die  Paschi  superius  nominatum  re- 
cipiunt. 

1  2.  DATUM,  Statutum,  decretum.  Ra- 
dulpbus  de  Gestis  Fridericil.  Imp.  apud 
Murator.  tom.  6.  col.  1184  :  Et  statuii 
(Legatus  Papae)  ut  omnia  Data  quss  facta 
erant,  vel  exinde  fierent  a  Frederico  Im- 
peratore, donec  non  haberet  pacem  cum 
"Ecclesia,  vacua  essent  et  irrita.  Vide 
Darej  et  Data  1. 

^  DATURA,  Donum.  Marbodus  Ms.  ex 
Bibl.  S.  Albini  Andegav.  ubi  de  Milone 
ejusd.  monast.  abb.  : 

Et  nralto  plurt  nobis  foret  illa  Datora. 

Et  foret  invictat,  sed  more  libi  suttulit  Ictos. 

HsBC  in  editis  desiderantur. 

DAVATA  T£RRj£,  Agri  portio,  apud 
priscos  Scotos,  quss  continet  4.  aratra 


terrffi,  quorum  unumquodque  trahitur  8. 
bobus.  Alii  4.  aratra  dupliciaintelligunt 
qu8B  sunt  8.  simpllcia.  Scotis  one  dau- 
vaht  of  land.  Leges  Baronum,  seu  Quo- 
niam  Attach lamenta  cap.  28  :  Ita  scilicet 
quod  ille  Husbandus  octavam  partem 
unius  Davatsi  tenuerit. 

Interdum  prò  Baronia,  seu  districtu, 
sumitur.  Statuta  Davidis  Regis  Scotise 
cap.  48  :  Non  fiet  taxatio  juxta  numerum 
Davatarum,  seu  Baroniarum,  sed  secun- 
dum  verum  valorem  bonorum. 

IDAUBATURA,  ab  Anglico  to  Dawb, 
Parieti  arenatum  inducere.  Parietem 
calce  arenaque  perpolire.  Gali.  Enduire. 
Thomas  Madox  Formul.  Anglic.  pag. 
145:  Prmdictus  Willelmus  Skrene  et  hm- 
redes  sui,  in  principio  termini,  repara- 
bunt  et  emendabunt  omnes  domos  manerii 
pradicti.,.  lam  in  coopertura  tegularum, 
quam  in  coopertura  straminis,  et  etiam 
inDaubatura  domorum  manerii  pra&dicti. 

«  DAVENTRENSES  Denarii,  Ex  Da- 
ventria,  Gali.  Deventer»  Charta  fundat. 
abbat.  Postul.  ann.  1178.  inter  Instr. 
tom.  5.  Gali.  Ghrist.  col.  410  :  Quartam 
quoque  partem  decimsR  in  Bladele  et  agros 
de  quibus  duodecim  solidi  et  quatuor  de- 
narii Daventrenses  solvuntur, 

^  DAU6ERIUM.  Vide  Dangerium. 

1.  DAVID,  iEgyptiis  est  Archimandrita, 
aut  qui  vis  Monasterii  PrsBfectus.  Atque 
inde  cum  aliquem  cum  systaticis  sive 
formatis  mittunt,  ipse  Prsefectus  Mo- 
nasterii iis  subscribit  nomen,  Ille  David 
illiuB  loci,  Hujus  prisci  moris  vestigia 
habentur  in  Decreto  Gratiani  de  For- 
matis, in  quarum  fine  David  ponitur. 
Ita  Scaliger.  [<»  Dist.  73.  e.  2.  ubi  corr. 
Rom.  sensum  piane  diversum  resti- 
tueruntj 

T  2.  DAVID,  Psalterium  Davidis  dic- 
tum.  Vita  SS.  Patrum  cap.  10.  pag.  820. 
tom.  8.  Bibl.  PP.  Ascet.  edit.  1661:  Scrip- 
turas  omnes  didicimus,  ex  corde  David 
consummavimus  ;  id  est^  Psalterium  me- 
mori ter  recitavi  mus. 

«  DAVIT,  prò  Dedit,  in  Charta  ex  Ta- 
bul.  Ruse  :  navit  Jacobus  Sanglet  jornale 
de  sua  terra  in  marisco  de  Marequinee 
terra  sancto  Spiritui  crucifixo  de  Rua^ 

«  DAVITIGUM,  Psalterium  Davidis. 
Vita  S.  Emmer.  tom.  6.  Sept.  pag.  474. 
col.  2  :  Psalmodia  inquiete  emanavit,  us- 
que  dum  cuncta  Davitica  ex  more  finirei. 
Vide  David  2. 

1  DAUNUS,  éi9p(ii>v.  Gloss.  Lat.  Grsec. 
MSS.  S.  Germani  a  Pratis,  Insipiens, 
demens.  [•  Vide  infra  Davus  2.] 

^  DAURA  est  Elleborus  ;  alii  aurum  fo- 
liatum  intelligunt.  Roch.  le  Baillif,  in 
Diction  ario .  Spagy  rico. 

sic  DAURATURA.  [Italis  Doratura,  Do- 
rure  :  «  Pro  auro  et  manufactura  per 
eum  positis  in  Dauratura  duorum  anel- 
lorum  ports  camerae  S.  D.  N.  papae. 
(Mandat.  Secret.  Camer.  Apost.  an.l460- 
62,  f.  24).  »f 

«  DAURERIUS,  f.  prò  Danrerius,  Dan- 
ratarum  seu  quarum  vis  mercium  ven- 
ditor.  Stat.  Astse  collat.  17.  cap.  61.  pag. 
61.  r>  :  Marzarii  et  DaureHi  prò  quoìibet 
malo  pendere  seu  mala  mensura,  per  eos 
facto  vel  facta,  in  rebus  et  mercibus,  quas 
vendent  vel  ement,  solvant  prò  posna  li- 
bras  duas  Astenses,  Vide  suòra  Danrata. 

«  DAURETWiB.  GIosssb  Óaesar.  Heis- 
terbac.  in  Reg.  Prum.  tom.  1.  Histor. 
Tre  vir.  Joan.  Nic.  ab  Hontheim  pag. 
662.  col.  2:  Dauretwss  sunt  corUces,  qui 
eoscoriantur  de  arboribus,  quas  vulganter 
appellamus  Dovete  ;  et  àe  corticibus  istis 
acAit  mansus  quinque  fasciculos.  Qu® 
vox  varie  infra  scribitur,  sed  eodem 
sensu.  Pagr  668.  col.  2  :  Ducit  de  fimo 


suo  carras  quinque,  Durascuras  v.  Ugna, 
etc.  Pag.  665.  col.  1  :  In  R/iumersheim 

mansus  xxx.  solvunt Durascunas  si- 

militer  ci,  Pag.  666.  col.  1  :  Claudit  per- 
ticas  iv,  Duratuuas  v.  Pag.  667.  col.  1  : 
Ducit  etiam  de  Calbume  de  annona  mo- 
dios  decem,  Durc^tuuas  iv,  Denique  pag. 
167.  col.  1  :  Gardos  tres,  Darckstuuas  lo- 
vefe  quinque. 

0  1.  DAVUS,  S6<nc.  Leg.  DcUus,  6o0eU, 
vel  datus,  prò  datio,  86<nc,  in  Castigai, 
ad  utrumque  Glossar,  ex  Vulc. 

<»  2.  DAVUS,  otspwv.  leg.  Dalivus,  ut  et 
Dalivum,  prò  Ùaunum,  fifpova,  ex  iisd. 
Castigai.  Consule  Scaliger.  ad  Festum 
in  Dalivum.  Vide  Daunus. 

1  DATERIA,  Dayri.  Anglis  vel  Dairi. 
Cella  lac tarla,  Gali.  Latterie  seu  locus 
ubi  butyrum  caseusque  conficiuniur. 
Antiquit.  Ambrosden.  pag.  580.  ad  ann. 
1425  :  Et  de  LVi.  sòl.  vin.  den,  receptie 
de  Johanne  Yve  prò  firma  novi  clausi 
juxta  Gravenhullper  annum.  Et  de  xxxv. 
sol.  VI.  den,  receptis  de  Dayeria  de  la 
Breche,  etc.  Ibid.  pag.  548.  ad  ann.  1407  : 
Compotus  Henrici  Deyc  et  JohannsB  uxo- 
rissuas  de  omnibus  exitibus  et  proventibus 
de  Dayri  Domini  Prioris  de  Bumestre 
apud  elausum  suum  de  le  Breck,  etc.  Vide 
Kennetti  Glossarium  ad  Calcem  earum- 
dem  Antiq.  et  supra  Daeria, 

«DAYG.  Vita  S.   Dega  tom.  8.  Aug. 


Dayg  vocabitur  ;  hoc  enim  nomen  Scotica 
lifigua  magnam  flammam  sonat. 

DATLA,  Dailus,  Dalus.  Charta  Hen- 
rici III.  Regis  Angli»  tom.  2.  Monastici 
Anglic.  pag.  211  :  Et  totam  Daylam  ma- 
risci  tam  de  Rossa  quam  de  prato.  Charta 
Simonis  Comitis  Northampton.  tom.  1. 
pag.  680  :  Et  in  eadem  villa  terram  trium 
carrucarum,  et  tres  Dalos  prati,  et  unum 
hulmum.  In  alia.  Dailos,  scribitur.  Date, 
Anglis  est  vallis,  vel  fossa.  Ita  Hector 
Boethius  in  Descript.  Scoti»  pag.  6. 
[Deriva tur  a  veteri  Teutonico  Dal,  quod 
idem  significai.]  In  Consuetud.  Britan- 
niae  art.  698.  et  Claromontensi  art.  221. 
Dalle,  vel  Date  sumitur  prò  fossa,  in 
quam  educuntur  sordes.  Ai  hicjQa{ii« 
et  Dayla  videntur  usurpari  prò  modo 
prati  aut  agri,  nisi  prò  falcatione  usur- 
petur  :  nam  Occitanis»  Dailla,  Dalha, 
est  falcare  ;  Dailhayre,  falcator  ;  Dalho, 
falx  qua  foenum  secatur.  In  veteri 
Charta  apud  Meurissium  in  Episcopis 
Metensibus  pag.  112  :  Pratum  ad  falces 
80.  [o  Vide  suora  Dalha.] 

1  DATNA,  Dama,  Itai.  Daino,  Gali. 
Daim.  Nicolaus  Specialis  de  Rebus  Si> 
cu  Iis  lib.  1.  cap.  li  :  Quis  occasione  ve- 
nationis  inhibitm,  ut  eorum  auferrent 
substanliamj  cervorum,  dorcadum  et  Day- 
narum  pellusulas  in  eorum  mapalibus 
clanculum  submittebat  ?  Vide 

«  DATNUS,  ut  Dayna,  Dama,  ab  Ital. 
Daino,  Inventar,  ann.  1889.  in  Annal. 
Medio!,  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  808  :  Fermalium  unum  auri  ad 
unum  Daynum  album,  cum  uno  breve  ad 
literas  dicenti  Plus  hault, 

1 DATRI.  Vide  Dayeria. 

DATWOREE.  Vide  Dies  8.  initio. 

^  1.  DE,  cum  accusativo,  in  Epist.  Sige- 
bertl  reg.  ad  S.  Deslder.  tom.  1,  Febr. 
pag.  232.  col.  1  :  De  id  vero  scripsistis  ut 
quam  prospere  nos  divina  pietas  degere 
permittebat,  vobis  insinuare  deberemus.,. 
De  conditiones  vero  vestrcu,  unde  injun- 
xistis,  taliter,  Christo  adjuvante,  ad  effee- 
tum  produximus,  ut  vestra  fuit  injunetio, 

^2.  DE,  prò  Ab.  Leg.  Lusitan.  sub  Alph» 
rege  tom.  1.  Pro  bai.  Hist.  geneal.  domus 


DEA 


DEA 


DEA 


43 


reg.  Portug.  pa^.  11  :  Si  aliquis  compre^ 
hensus  de  infideltbu8  tnortuua  erit,  propter 
quod  non  vult  e$$e  infidelis,  etc, 

0  DBàBBATUS.  Vide  infra  Deablatua. 

1  DEABLA6IUM,  ut  Bladagium,  Jus 
X>ercipiendi  partem  hladorum  demesso- 
rum,  Gallica  Champart.  Gharta  EmmiB 
de  VUreio  ex  Àrcnlvo  Majoris-Monas- 
terii  :  Quando  eram  uxor  Hugonis  de 
Alcia^  de  propriis  denariis  meta  compa- 
ravi de  Wtllelmo  de  Aatilleio  medietatem 
Deaòlagii  de  Chartra  cum  pratis  ad  illud 
periineniibus ,  et  filio  meo  Joanni  te- 
nenda,  Jure  hmredUario  tradidi.  Hmc  con- 
cessi Monachis  Vitrei,  etc.  Vide  Debiadare 
post  Bladum. 

•  Vel  Praestatio  nusBvis  ex  biado, 
Gharta  ann.  1114.  ex  Tabul.  episc.  Gar- 

not.  :  Concessit quod  ipsi  (monachi 

Tironenses)  et  sui  conversi,  donati,  ser- 
vUores  et  ceteri  homines  sub  ipso  monas- 

terio   et  ejus   membris  manentes, a 

Deablagiis,  boissellagiis,  moUuris in 

perpetuum  liberi  sint  et  immune$.  Ghar- 
tul.  ejusd.  eccl.  :  Sicut  episcopus  habet 
qumdam  Jura  apud  se  retenta  ab  initio 
sine  comUe,  ita  cornea  habet  aliqua  sine 
episcopo,  sicut  est  Deablagium  et  buffe- 
terianij  quaa  non  de  antiquo  jure,  sed  de 
nova  impositione  processerunt.  Vide  su- 
pra  Bladeria. 

o  DEABLATUS,  Ablatus,  etiam  in  or* 
dine  Judiciario.  Lit.  ann.  1870.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  847  :  Una  cum 
rebus  contenàosis  in  casu  novitatis,  ad 
manum  nostram  tamquam  superiorem 
positis,  locia^ue  Deablatia  realiter  et  de 
facto  reasaiattis.  Deabbatia  mendose,  prò 
Deablatia,  ibid.  pag.  569.  Lit.  ann.  ifeo. 
tom.  6.  earumd.  Ordinat.  pag.  588  :  Loca 
Deablatia  (1.  Deablata)  ai  qMaa  aint,  rea- 
liter et  de  facto  primitua  et  ante  omnia 
reaaaisiri  faciant.  Occurrit  prseterea  in 
aiiis  ann.  1402.  ibid.  tom.  8.  pag.  554. 

»  DEABUTI,  Abuti,  vastare.  Instr.  ann. 
1384.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem. 
pag.  66.  col.  2  :  Abaque  eo  quod  eaaent, 
con^uerent  ut  tochini  tochinantea  et  /ore- 
factentes  seu  alias  Deabutentes.  Hinc 
Abuti^  Desaier^ìiì  Glossar.  Lat. Gali. ann. 
1852.  ex  God.  reg.  4120. 

«  DEAGCIN6ERE,  Discingere.  Ghron. 
S.  Ferdin.  reg.  tom.  7.  pag.  816.  col.  2  : 
Ipso  rex  suacepto  gladio  o^  altari,  manu 
propria  se  acdnxit  cingulo  militari,  et 
mater  sua  regina  nobilis  etisis  cingulum 
Deaccinxit, 

09DEAGUTUS,  Exacutus.Virgil.  Gram- 
mat.  pag.  185  :  Sensus  acumen  aliquan- 
tuia  licet  parte  reperies  Deacutum. 

^  1.  DEADVOARÈ,  Professionem  clien- 
telarem  abnuere.  Vide  supra  in  Advo- 
care  4. 

o  2.  DEAOVOARE.  Abdicare  aliquem, 
improbare.  Gali.  Desavouer.  Pactum  In- 
ter episc.  et  commum.  Belvac.  ann.  1276. 
in  voi.  4.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Si 
malefactor  in  prsemissis  eis  (majori  et 
parious)  obedire  non  vellet,  illum  propter 
hoc  congeare  non  poterunt,  sed  ipsum  pò- 
terunt  Deadvoare  de  sua  communio, 
Gharta  ann.  1880.  ex  Ghartul.  S.  Maglor. 
Paris,  eh.  154  :  Dictus  abbaa  quam  cito 
prwmiaaa  ad  ejtia  notitiam  devenerant, 
ipaaa  gentea  auaa  Deadvoaverat  et  incre- 
paverat,  Desadvouer  Dieu,  Deum  ejurare, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1478.  ex  Reg.  195. 
Ghartopb.  reg.  eh.  998  :  Jcellui  Louau 
Deaadvoua  Dieu  par  deux  ou  troya  foia. 
Vide  infra  Diaaavoare  1. 

DEADVOGARE,  Denegare,  inflciari,  De- 
savouer, Bracton.  lib.  2.  cap.  5.  §  9:  Si 
donationea  et  chartas  Deadvocaverit.  DO" 
minum  Deadvocare,  eidem  lib.  2.  cap. 
35.  Adde  Fletam  lib.  1.  cap.  15.  %  4.  De- 


savouer Seiqneur,  dominum  non  agnos- 
cere,  apud  Petrum  de  Fontanis  cap.  18. 
1 15.  in  Gonsuetudine  Meldensi  art.  185. 
Britannica  art.  142.  Bituricensi  tit.  5. 
art.  29.  et  aliis. 

o  Libernig.  episcopat.  Gamot.  ad  ann. 
1289  :  Prasfato  domino  epiacopo  emendavit 
alte  et  baaae  omnia,  quaa  aibi  foriafecerat 
occasione  Deadvocationis,,.  Jtem  dictus 
miles...  asseruit  quod  nunquam  dictum 
y^iscopum  Deadvocavit,  noe  in  posterum 
Deadvocabit;  imo  confessus  futt  ea,  de 
quibus  inter  dictum  epiacopum  et  ipsum 
contentio  vertebatur.  Ubi  Deadvocatio  est^ 
Professionis  clientelaris  denegatio.  Vide 
supra  in  Advocare  4.  et  mox 

f  DEADVOCATIO,  ut  Advocatio  apud 
Anglos,  Jus  prsBsentandi  ad  beneficfum 
vacans.  Gharta  Henricì  Regis  Angl.  ann. 
1155.  prò  Normannis  apud  D.  Brussel  de 
Usu  feudorura  tom.  2.  pag.  vi.  ad  cal- 
cem  :  Omnea  Patroni  Abbatiarum,  qui 
ìtabent  terras  in  regno  Anglias,  Deaavo- 
cationem  vel  antiquam  teneuram  vel  pos- 
sessionem,  habeant  earum  custodiam  cum 
vacaverint.  siculi  habere  debent. 

o  DEADvOUARE,  Deavoare,  Dominum 
non  agnoscere,  professionem  clientela- 
rem  denegare.  Cfharta  ann.  1851.  in  Heg. 
80.  Ghartoph.  reg.  eh.  710  :  Dux  Athena- 
1*14171....  et  ejus  mater.,,  conquerebantur, 
videlicet  de  pluribus  hominibus  et  f emina- 
bus  comitatus  de  Drena,  qui  se  a  dicto 
comite  et  ejus  consortibus  Deadvouaverant 
et  Deadvouabant,  et  se  burqenses  noatros 
de  jurata  Trecensi  advouabant.  Alia  Al- 
fonsi corait.  Pictav,  ann.  1270.  in  Reg. 
64.  eh .  812  :  Feudum  sancii  Justi  cum  auis 
pertinentiis,  quod  Hugo  de  Alegre  Dea- 
voaverat  a  nobis,  ipso  asserente  quod  de 
nostro  feudo  non  movebat.  Arest.  parlam. 
Paris,  ann.  1890.  quo  ludicatur  marchio- 
natum  Saluciarum  de  Dalphino  Vien- 
nensi  movere  seu  dependere,  ex  God. 
reg.  6015  :  De  suo  marchionatu  fidem  et 
homagium  dicto  comiti  (Sabaudise)  praas- 
titerat  et  fecerat  (marchio  Saluciarum) 
et  sic  ipsum  ulterius  Deavoare  non  pote- 
rai, nec  alteri  de  hoc  fidem  tacere,  vide 
supra  in  Advocare  4.  et  infra  Disadvoare 2. 

f  DEJEDIFIGARE,  A  vera  pietate  revo- 
care, di  movere.  Dieta  B.  iEgidii  in  Actis 
SS.  Aprii,  tom.  8.  pag.  280:  Beatus  ille 
quem  nulla  res  a  csrìo  inferius  Deaadifi- 
cabit,  et  quem  omnia  quas  videbit  et  au- 
diet  vel  sdet  aidificabunt,  et  de  omnibua 
atudebit  elio  ere  utilitatem  auam, 

DEAFORESTARE,  fSilvam  in  pascua  vel 
culturam  redigere.]  Vide  Forcata, 

DEALBARE.  Li  ber  niger  Scaccarfi  cap. 
De  officio  Clericorum  Camerariorum, 
apud  Spelmannum  :  Memorandum  vero, 
quaa  de  firma  bianca  aemper  fieri  aolet 
tallio,  paulo  brevìor  est  :  quia  facto  eaaaio 
per  quod  firma  DealbcUurj  prima  illa 
confrinqitur,  et  apposita  sibi  tallea  com- 
bualioms,  Eodem  lib.  fol.  17  :  Per  hanc 
taleam  combustionis  Dealbatur  firma 
Vicecomit.  Et  cap.  Quod  ahter  de  ffrmia, 
aliter  de  cuatod.  reapond.  Fol.  22  :  Soluta 
hoc  termino  a  Vicecomite  firma,  de  qua 
examen  (per  combustionem)  facto  eat, 
eie.  Deinde  facto  detractione  per  combua- 
tionem,  aicut  aupra  dictum  eat,  eadem 
Dealbatur.  Et  mox  :  Similiter  quod  solu- 
tum  fuit  termino  Paachta  et  Dealbatum, 
Rursum  :  Sicut  quaa  in  Theaauro  aólvun- 
'  tur  Dealbata  per  combuationem.  Hic 
hseret  Spelmannus  :  tametsi  ut  et  Somne- 
rus  hffic  verba  ad  Dealbationem  moneta- 
rum  re  ferri  conliciat.  Sed  quid  com- 
mune  haibei  Dealbatio  firmaa  cum  monetSB 
dealbatione  ?  In  Fleta  lib.  5.  cap.  22. 
{  9.  Dealbare  rursum  reperio  :  Si  contro 
mentem  judicaverit,  lune  falaum  reddit 


judicium,  guamvia  Dealbatum,  et  qtu> 
caau  tenebttur  ex  malefacto,  male  pro- 
nunciando, etc. 

S^  An  non  dici  posset  Dealbare  idem 
esse  quod  Deci  arare  liberatum  sere 
alieno?  Notionem  hanc  pati  videntur 
loca  citata,  neque  longius  arcessita 
videretur  metaphora. 

^  Dici  tur  de  prasdio  seu  firma,  cujus 
census  annualfs  non  annona,  sed  ar- 
gento, hoc  est,  numerata  pecunia  exsol- 
vitur.  Vide  Firma  alba  In  Firma  8. 

^  DEALBATI.  Ita  nuncupabatur  ex  ves- 
tibus  albis  societas  qusedam  hominum^ 
qu»  pacem  publicis  precibus  precaba- 
tur  per  Italiam  religiose  ambulando 
ann.  1899.  Vide  Annal.  Bonincontrii 
apud  Murator.  tom.  21.  Script.  Ital.  col. 
79.  et  80.  Vide  supra  Bianchi. 

DEALBATIO  dlcitur  de  moneta,  qu» 
priusquam  signetur,  ab  artiflcibus  mo- 
netariis  nativo  colori  restltuitur  :  Blan- 
chiaaage,  nostris.  MatthsBUS  Paris  ann. 
1248  :  Pondua  veleria  monelaa  prae  pondero 
novaa  dabalur  trutinalum,  et  praelerea 
prò  opere  fabrili,  id  eat  monelalionia, 
quam  vulgariler  Dealbationem  vocabant, 
proqualibet  libra,  18.  denarii  aolvebantur. 

DEALBATORES,  recensentur  inter  arti- 
flces,  qui  a  publicis  muneribus  excu- 
santur,  in  leg.  1.  de  Excusat.  artif.  lib. 
10.  (64.)  Ubi  Gujacius  Deaìbatorea  ab 
Albinia  ibidem  memoratis  distinguit, 
quod  iilòini  parie tes  dealbarent,  hi  alia 
quaBlibet.    Gloss.    Lat.    Gr.  :    Dealbal, 

9^  1.  DEALBATURA.  [Gallice  Blanchia- 
aage  :  e  prò  muntatura  diete  lane,  sive 
Dealbatura  cum  alum1ne.(Archiv.  Vatic. 
Thesauraria  secreta,  an.  1451,  f.  71.)  »] 

^  2.  DEALBATURA.  [Gallice  action  de 
bianchir,  de  badigeonner:  «  Pro...  mer- 
cede incoUatursB  et  Dealbaturaa  180.  pas- 
suum  parietum  et  circuituum  turris 
noviter  factsa  prò  introitu  palatii  apos- 
tolici. (Archiv.  Vatic.  Ed.  pubi.  1460- 
1464.  f.  199.)  »Ì 

o  DEALBATuS,  Alba  seu  ehrismale 
baptisaiorum  vel  conflrmatorum.  sive 
oblatio,  qu8B  prò  benedictione  albarum 
flebat,  nostris,  Aubé.  Gharta  ann.  1178. 
in  Ghartul.  Gluniac.  :  Capellanus  ha- 
bere debet  confessiones,  eacerpaa,  baplia- 
leria,  reconciltationea  mulierum,  decimaa 
militum,  lea  Aubez,  auaa  miasaa  privalaa, 
etc.  Alia  Rob.  Gabilon.  episc.  ann.  1188. 
ibid.  :  Capellanua  habere  debet  confea- 
aionea,,..  aecimas  militum  Dealbatos,  eie. 
Vide  supra  Albata  1. 

DEALITAS,'  prò  Deilas,  seu  Divinitas. 
occurrit  non  semel  in  Gonflictu  Arnobil 

Iunioris  cum  Serapione  lib.  1.  et  apud 
juciferum  Galaritan.  lib.  1.  prò  S.  Atha- 
nasio  pag.  79. 

o  DEAMBULAGRUM ,  Porticus,  Gali. 
Galerie.  Ghron.  Jac.  Malvecii  apud  Mu- 
rator. tom.  15.  Script.  Ital.  col.  784:  Sub 
ipso  monte  ab  australi  parte  in  planicie 
miro  saxorum  opere  atrtum  edidit,  Deam- 
bulacrum  ab  eo  ad  arcem  super  saxeas 
columnas  atatuena.  Vide  Deamhulatorium, 
^  DEAMBULATIONES  Stergorum,  La- 
trinse  seu  loca  alia  qusevis  ad  exoneran- 
dum  ventrera.  Vita  S.  Batiidis  Reginse 
num.  11  :  Ita  humilitatia  magnaa  fortiter 
exhibebat  exemplum,  ut  ipaa  quoque  in 
coquina  miniatrarel  aoronbua,  et  mundi- 
tiaa  viliaaimaa,  etiam  Deambulationea 
atercorum  ipaa  mundaret. 

^  Vel  potius  Gulinas  emissaria,  quibus 
stercora  seu  sordes  emittuntur  et  pur- 
gantur.  Deambuler,  a  Lat.  Deambulare, 
in  Poenit.  Adami  Ms.  cap.  6  :  Adam  à  la 
parole  de  Ève  aa  compaiano  ae  leva  du 
lieu  triate,  ou  il  a'eatott  mu  pour  plourer^ 


A 


14 


DEA 


DEA 


DEB 


et  Deambula  par  sept  jours  touie  la  terre 
d'environ  eulz. 

DEAMBULATOR.  Vide  Ambulator, 

DEAMBULATORIUM,  Quod  proprie  di- 
citur  Lobiunif  quod  fit  juxta  domos  ad 
spatiandum.  Joan.  de  Janua.  Occurrìt 
apud  Capitolinum  in  Gordiano  III. 
DeambulcUoria  Claustrorum,  apud  Gui- 
bertum  Abbai,  de  Combustione  Monas- 
terii  Gemblac.  ann.  1137.  Deambulatoria 
Eccleaiarum,  por  tic  us  EcclesiSB  corpus 
ambientes.  Vila  S.  Geraldi  Abbat.  Gran- 
dis-SilvaB  n.  12  :  Purgavit  templum,  com- 
poauit  sedilibua,  et  ornavit  desuper  colutn- 
natia  cum  basibus,  chorum  purgavit  et 
cryptam,  et  Deambulatoria  aptamt.  inibì 
locatis  decenter  altariia.  Vita  Àldrici 
Episcopi  Cenoman.  num.  8  :  Deambula- 
toria stquidem  rursum  per  totum  in  cir- 
cuitu  ipsiua  Ecclesiss  fecit^  in  quibtM  et 
aitarla  quinque.  nobiltter  construxit  atque 
sacravit.  Vide  in  Nebula  [et  in  Destrarta.] 

Deambulacrum,  eidem  Januensi. 

«  DEAMPUNGTUARE,  Deturbare,  deji- 
cere,  nostris  Deapoinier,  Instr.  ann. 
1397.  apud  Marten.  tom.  7.  Ampi.  Ool- 
lect.  col.  598  :  J?£  d:»  veatro  toto  atatu  deji- 
ciemini  et  Deampunctuabimini.  Lit.  ann. 
1408.  tom.  9.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag. 
419  :  Et  iceulx  of fiderà  muer  ou  changer 
de  lieu  en  autre,  ou  despointer  etc.  Vide 
infra  Depunctare  et  Deaapunctare» 

•  DEAN  A,  prò  Dea,  in  vei.  Inscrìpt. 
apud  Monieralc.  Diar.  Ita),  pag.  2^. 
Basem  cum  pavimento  marmorato 
DeaNìE  DD.  [<»  Pro  Diana.  Vide  For- 
cellin.l 

7  DEAN6ILERE,  An  Confiscare  et  unde  ? 
Chartular.  Vedasiinum  notatum  V.  pag. 
144  :  Rex  Francorum  Ludovicua  filiua 
Ludovici  Regia  cognomento  Groaai...  cum 
gravi  atomacatione  miaaia  nuntiia  et  prò- 
priia  dia]aoailia  clientibua  bona  noatra 
Deangilevit  et  bannivit, 

DEANTEA,  prò  Antea,  quomodo  Galli 
dicunt  Devanti  in  Episi.  77.  inier  Fran- 
cicas.  [De  ante  eodem  intellectu,  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  8.  pag.  179.] 

1  DEARESTARE,  Quod  arreatatum  erat 
sea  retentum  relazare^  liberare.  Litterse 
Philippi  Regis  Frane,  prò  Mercatoribus 
Rotomag.  apud  Rymer.  tom.  2.  pag.  127  : 
Feciaaetia  Deareatari  penitua,  ut  credimua, 
mercimonia  prsadicta.  Occurrii  ejusdem 
tomi  pag.  285.  et  tom.  8.  pag.  667.  Vide 
Arreatare. 

^  Dearestatio  et  Deliberatio  Benedicti 
et  Edwardi  aociorumque  auorum,  apud 
eumdem  Rymerum  tom.  8.  pag.  809. 

1  Dearestatus,  Qui  posi  delictum 
non  est  comprebensus ,  liber.  Charia 
anni  1250.  apud  Miraeum  tom  2.  pag. 
1281.  col.  2:  Qui  fecerint  fore factum  vel 
delictum^  recederent  de  terra  noatra  pras- 
dieta  Dearreatatif  hoc  est,  antequam  cape- 
rentur. 

Dearrbstare,  Desarestare,  Impe- 
dimenium  tollere,  liberare.  Arest.  ann. 
1844. 17.  Maii  in  voi  2.  arestor.  parlam. 
Paris.  :  Bona  aua  omnia  curia  noatra 
prmdicta  Dearreatavit  et  liberavit.  Lit. 
remiss.  ann.  1895.  In  Reg.  149.  Chartoph. 
reg.  eh.  164  :  Reapondit  dictua  Raymun» 
dua,quodea  ausi  arreataverat  (bajulus) 
ipae  Desareatcufat. 

1  DEARGENTARE,  Obducere  argento. 
Crucifixum  Deargentavit,  in  Chartul.  S. 
Martialis  Lemovic.  Deargentata  arma, 
apud  Orosium  8. 22.  Deargentata  columna, 
apud  Augustlnum  Epist.  23.  ad  Bonifa- 
cium.  Columbm  deargentataa,  Psalm. 
67.  14. 

%  DEAR6ENTASSERE.  [Obsolet.  ver- 
bum  futuri  infiniti  modi,  prò,  argento 
spoliaturum.  Ludi,  apud  Non,  2.  218. 


Depeculassere  aliqua  sperans  me,  ac 
deargeniasserej 

«  DEARTUARR,  Deamembrer,  in  Glos- 
sar. Gali.  Lai.  ex  Cod.  reg.  7684.  GIoss. 
Lai.  Gr.  :  Deartuo,  àitapepa.  [<»  Vide 
Forcellin.l 

1  DEASSEGURARE,  Alicujus  securita- 
iem  perturbare  damnum  inferendo, 
aliisve  injuriis  eum,  violata  fide,  laces- 
sendo.  Siaiuia  Eccl.  Leodiensis  ann. 
1287.  inier  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col. 
858:  Excommunicaloa  denunciamua  om^ 
nea  laicoa  et  alioa  ^uoacumgue  qui  Cleri" 
eoa  Deaaaecuravennt,  maxime  coram  auo 
Judiee ,  volentea  facere  iustitise  eomple- 
mentum,  niai  infra  octo  diea  eoadem  aaae- 
curenl,  et  a  prasmiaaia  deatiierint.  Ibid. 
col.  886:  Item  aliam  (consiituiionem) 
ausa  acripta  eat  aub  titulo.  De  Vita  et 
nonestaie  Clericorum,  in  qua  excommu^ 
nicantur  et  excommunicati  denuntiantur 
omnea  laici,  et  omnea  quicumque  in  Cleri- 
eoa  Deaaaecuraverunt,  etc.  mitigamua  in 
hunc  modum^  quod  posnam  excommuni- 
cationia  in  eia  latam  revocamua .  ita 
tamen  quod  H  qui  fuerint  laici  vel  alii 
qui  Clericoa  Deaaaecuraverint ,  nec  eoa 
poatea  a^aecuraoerintj  Nos  et  alii  Judicea 
competentea  procedemua,  prout  de  iure 
fuerit  fadendum,  Charia  Caroli  IV.  Imp. 
prò  Ecclesia  Camsrac.  ann.  1377.  apud 
MiraBum  tom.  2.  pag.  1245.  coi.  1  :  Prae- 
dictoa  quoque  Prsapoaitum  ,  Decanum , 
Capitulum  et  Eccleauxm,  ac  villaa  et  aub- 
ditoa  eorumdemy  in  corporibua  et  rebus 
Deasaecurant  pariter  et  dif^dant,  ac  mul- 
taa  aliaa  injuriaa  intolerahilea  ipaia  infe- 
runt  et  inferri  procurant.  Ibid.  pag.  1246. 
col.  1  :  Qui  praafatoa  Praspoaitum,  Deca- 
num, Capitulum  et  Eccleaiam,  aut  villaa 
vel  aubditoa,  familiarea  et  servitorea  eo- 
rumdem  Deaaaecuraverint  vel  diffidave- 
rint,  etc.  Ibid.:  Necnon  impeditorea,  tur" 

batorea,   moleatatoresy  occupatores 

Deaaaecuratorea  aut  diffldatores,  ac  alios 
offenaores,  etc.  Vide  Aasecurare. 

^  DEASTRIGOLA.  Vox  probrosa  in  Ca- 
iholicos  Sanciorum  cultores.  Hist.  Mar- 
tyrum  Gorcomiensium  inter  Acia  SS. 
Julii  tom.  2.  pag.  7S4:  Ah  veterane  prO" 
ditor ,  inauientea,  nimium  tibi  tuisaue 
aodia  proaitoribua  ac  Deaatricolia  indul- 
getur. 

^  DEAUGTORIZARE,  Exauciorare  ,  in 
Onomastico  ad  calcem  tomi  6.  SS.  Mali. 

^  DEAURARE.  Gloss.  Graeco-Lat.  :  Xpu- 
(r6ci>,  Auro,  inauro.  Deauro.  Legitur  apud 
Teriul.  de  Idolo!,  cap.  8.  et  in  Cod. 
Theod.  leg.  1.  de  Fabricens.  (10,  22.) 

7  DEAURARII,  ut  Deauratorea.  Consue- 
iud.  Lemovic.  art.  42  :  Aurifabri  aive 
Deaurarii  et  eacampaorea  annuloa,  moni- 
lia,  zonaa  et  garlandaa  araenteaa  poat- 
quam  emerunt,  etc.  Versio  Gallica  Auri- 
fabroa  et  Deaurarioa  reddit  uno  Orfevres 
vocabulo. 

DEAURATORES,  recenseniur  inier  opi- 
fices,  quijure  immuniiatis  gaudent  in 
leg.  1.  C.  de  Excusat.  artiflc.  lib.  10. 
(64.)  Ubi  Cujacius,  alios  esse  ait  Deau- 
ratorea, alios  Auri/icea,  Xpuffcorotc  et  xP^* 
aoy6ouc  in  veieribus  Glossis. 

DEAURATURA,  Auraiura,  Dorure.  Ca- 
pitula  Caroli  Calvi  tit.  81.  J  24.  [«>  Edlct. 
Pistens.  ann.  864.]  :  Illud  vero  aurum 
quod  coctum  quidem  fuerit ^  aed  non  tan- 
tum, ut  ex  eo  Deauratura  fieri  poaait,  etc, 
[Noiitia  Ecclesiarum  et  praediorum  Ab- 
batisB  Stabulensis  apud  Miraeum  Diplom. 
tom.  1.  pag.  686.  col.  2:  Hoc  opus  fecit 
Abbaa  Wibaldua,  in  quo  aunt  argenti 
meri  lx.  marcae,  in  Deauratura  aunt  auri 
meri  tv.  marcee.] 

4c  [Pro  Deauratura  dici!  ensis  (dati 
per  ss.  d.  n.  papam  in  nocie  nativi tatis 


Domini.)  Mandai.  Camer.  apost.  arch. 
vatic.  an.  1439-48,  f.  24.] 

o  DEBAGGHARE,  Depopulari,  Gali.  Ra- 
vager.  Vita  S.  Hugon.  Monachi  inier 
Acia  SS.  Bened.  saec.  5.  pag.  94  :  Paga^ 
norum  quoque  infestationea,  quaa  olim  pa- 
triam  Deba^chaverant,  omni  ex  parte 
aedatm  erant.  Hi  ne 

0  DEBAGGHATIO,  Immaniias,  furens 
impeius.  Chron.  Wil.  Godei,  tom.  10. 
Coilect.  Hisior.  Frane,  pag.  261.  in  Nota  : 
Lucere  habea,.,  tam  vanta  injuriia  pere" 
grinoa  Uh  (ad  S.  Sepulcrum)  occulte 
euntea  affid  et  affiigi,  quam  etiam  saavia- 
aimia  Debacchattontbua  truddari, 

1  DEBAGGHATUS,  Ebrius.  Vita  S.  Ca- 
ibarinae  Sen.  n.  200.  Aprii,  tom.  8.  pag. 
902  :  Continue  Dormiena  et  in  aimilitudi" 
nem  Debacchati,  qui  non  poteat  a  aomno 
aurgere. 

DEBAGULARE,  valde  Baculare,  Ugu* 
tioni. 

^  DEBANNIRE,  Interdicium  •  tollere. 
Charia  Alexandris  Leodiensis  Episc.  de 
Godefrido  Namurci  Comite  ann.  1131. 
Colleci.  Ampliss.  tom.  1.  col.  711  :  InaU" 
per  ubicumque  faeuUatea  Eccleaiaa  minua 
rationabiliter  moleate  detinentur,  abaque 
alteriua  successoria  nostri  requisitione, 
liceat  locum  d  inta^dicere.  et  post  restitu- 
tioneminvasoris  similiter  Debannire.  Vide 
Bannus  Episcopi, 

^  DEBARBARE ,  Praecidere.  Traci.  Ms. 
de  Re  milii.  et  mach,  bellic.  cap.  154  : 
Levatorium  super  Barcharum  pontem 
causa  paios  fictos  (flxos)  in  aqua  Debar" 
bandi  levatur, 

^  DEBARIARE  ,  Barris  seu  repagulis 
dividere.  Reg.  feudor.  Aquii.  sign.  JJ. 
rub.  ex  Cam.  Compui.  Paris,  fol.  25.  v»  : 
Ex  parte  quam  tenebant  in  molendinis 
de  la  Barie,  sicut  est  illud  Debariata,  in" 
ter  terram  hominum  de  Bernos  ex  omni" 
bus  partibus.  Vide  Barrare  1. 

DEBARONIZARE.  Vide  Barones  in  AlC" 
mannia. 

1  DEBARRARE,  Repagula  tollere.  Lo- 
cum vide  in  Barrare, 

0  DEBASTARI,  prò  Devastarl.  Inventar, 
ann.  1476.  ex  Tabul.  Flamar.  :  Ne  ex 
omissione  confidendi  inventarium  seu 
repertorium  de  bonis  et  rebus  dictorum 
pupillorum,  et  quas  olim  fuerunt  dicti 
nobilis  Joannis  de  Gorsolis,  quondam  pa" 
tris  eorumdem  pupillorum,  jurium  hmre" 
ditarium  eisdem  pupillis  pertinentibus  et 
expectanlibus,  ut  aixerunt,  valeant  de- 
periri  seu  Debastari,  nec  de  negligentia 
reprehendi,  etc, 

1  DEBATABILIS,  Conientiosus,  de  quo 
litigatur.  Occurrii  apud  Rymerum  tom. 
12.  pag.  467.  col.  2.  Ibid.  pag.  475  :  Ter- 
ras  DS}atabile8  ibidem  adjacentes, 

o  DEBATARE,  a  Gali,  nebattre,  Con- 
tendere. Reg.  arestor.  parlam.  Paris,  ad 
ann.  1386.  ex  Cod.  ves.  9822.  2.  fol.  170. 
v«  :  In  contrariumpriedicto  magistro  Petra 
Debatante,  quod  exeo  quo  dictus  Alanus 
suatinuerat,  functus  erat  posse  suo, 

DEBATUM,  Controversia,  ex  Gallico, 
Debat,  in  Charia  Alani  Ducis  Briianniae 
ann.  1087.  [et  aliis  passim.J 

^  1,  DEBATUS,  f.  Agger,  moles  aquis 
opposita.  Gali.  Chausaee,  digue,  certis  in 
locis  Batte.  Liberi.  Marolog.  ann.  1366. 
tom.  4.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  676. 
ari.  7  :  Quod  dicti  conaules..,  habeant 
inatituere,  eligere  et  nominare annuatim... 
inaj)ectoì*es  et  regardatores  marcelli,  tri- 
perisR,  pisearias,  murum,  fuatarum  et  De- 
batorum. 

o  2.  DEBATUS,  Accusaius,  f.  prò  Dela- 
tus.  in  Charia  ann.  1378.  ex  Reg.  119. 
Chartoph.  reg.  eh.  48  :  Cum  Egidius  Gar- 
nerii  de  Lunello,  burg ensis  regius  Aqua» 


DEB 


DEB 


DEB 


15 


rttm  mortuarum,  sit  prmvenlus  et  Débatus 
in  curia  regia  caram  nobis  de  morte  Petri 
de  VaAriSf  etc. 

DEBELLABE,  Bellum  inferre.  Utitar 
Petrus  Diac.  lib.  4.  Ghron.  Gasin.  cap. 
17.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Debellat,  éxiroXeti^l, 
xaTaicoXciut.  [Ogerio  Pani  lib.  4.  Anna!. 
Genuens.  ann.  1219.  Debellare  etiam  est 
Bellum  inferre  seu  Prseliari,  Latinis  au- 
tem  Espugnare.  Superare,  et  interdum, 
ut  Livio,  Bello  nnem  imponere.] 

Debellare,  Duello  cum  aliquo  cer- 
tare.  Statuta  Davidis  n.  Regis  Scotise 
cap.  28  :  Si.*,  aliquem  appellant  de  ràbo- 
ria,  vel  occisione  hominis,  aut  aliquo  alio 
malefacto,  per  quod  Duellum  possit  oriri, 
bene  lieet  eis...  m  curia  D.  Regie  vel  alia 
aliqua  Curia  defendentem  Debellare,  per 
irUerpoHtam  personam.  Occurrit  dìcto 
capite  non  semel,  et  in  Observantìis  Re- 
gni Aragon.  lib.  8.  Ut.  de  Proditorib.  JS. 

\  Debbllatio,  Clades,  Gali.  Defaxte. 
Sailas  MalaspinsB  Rerum  Sicularum  lib. 
8.  apud  Baluzium  Misceli,  tom.  6.  pag. 
272  :  Hos  enim  belli  aut  Debellationia  ins" 
tantie  felieiue  dealutisset  eventus,  Loqui- 
tur  de  expugnatione  urbis  Beneventause. 
ubi  victricibus  Gallorum  armis  nihil 
supererat  quod  opponeretur. 

f  Debellio,  Eadem  notione,  ibid.pag. 
244  :  Ex  hac  itaque  Debellione  quamplu- 
rima  Gebellinorum  fuerunt  corda  con- 
cussa. 

1  Debellum,  Bellum  vel  pugna.  Glos- 
sar. Sangerman.  num.  501. 

0  DEBELLARI,  prò  Debellare,  in  Epist. 
Joan.  Vili.  PP.  tom.  9.  Collect.  Histor. 
Frane,  pag.  198  :  Gracorum  navigia  in 
mari  Ismaelitarum  victoriosissime  strave- 
runt  phalanges,  et  eos...  Debellati  sunt, 

9^  DEBELUS.  [Locus  pascendo  non 
aptus,  non  i>ecoralis,  ad^prseposit.,  seu 
particola  privativa,  et  &Wa,  oves.  ut  di- 
xere  veteres  Latini,  teste  Varrone.  Tabula 
alimentaria  Vellejas,  quae  vulgo  Trajani 
dici  tur,  col,  8.  Un.  8.  Fundos  Avegam, 
Veccium  (cum)  Debelis.  Ead,  col,  4.  l.  89. 
Fundum  Metilianum  cum  casis,  siivis, 
meridibus,  et  Debelis.  Ead.  col.  7.  l.  87. 
Saltus  Avegam,  Veccium,  Debelos  cum 
figlinis.  Petr.  de  Lama  in  not.  ad  eand. 
p.  86.  varias  aliorum  refert  de  hujus 
vocis  signifìcatione  sententias  :  nos  vero 
cum  Barpt,  Borgkesio  sentimus,  qui 
supra  allatam  interpretationem  nobis- 
curnper  litteras  communicavit.] 

DEBENDUS,  prò  Debitus.  Ennodius 
Di  et.  6  :  Superbi  sumus,  si  nostris  Debetv- 
dum  credimus  inatitutis.  Idem  lib.  1. 
Epist.  16  :  Salutationem  Debendam  resti- 
tuens.  Lib.  2.  Epist.  5.  :  Salutationis  De- 
bendas  obsequium  solvens.  Utitur  et  lib. 
8.  Epist.  25.  lib.  4.  Epist.  80. 

«  DEBERE,  Posse,  jus  et  facultatem 
habere.  Vita  S.  Emmer.  tom.  6.  Sept. 
pag.  474.  col.  2:  Intra  semet-ipsum  medi- 
tari  cospit  illuc  venire,  ut  Christum  ibi 
prsRdicare  deberet.  Et  pag.  475.  col.  1  : 
Pontifici  possessiones  concedere  Deberet^ 
et  eorum  pontifex  esse  Debuisset.  Pactum 
inter  reg.  et  episc.  Vivar.  ann.  1807.  in 
Reg.  122.  Chartoph.  reg.  eh.  294  :  Portare 
Debebit  episcopus  arma  nostra  regia  et 
ei«  uti  in  vexiilis  et  sigillis. 

1  DEBERIUM,  Debitum,  Gali.  Devoir. 
Instrum.  anni  1802.  tom.  2.  novae  Gali. 
Christ.  col.  801  :  Quantum  ad  homagium, 
fidelitatem  vel  quodcumque  aliud  novum 
Deberium.  Vide  DeveìHum. 

*  Inventar,  ann.  1476.  ex  Tabul.  Fla- 
mar.  :  Jtem  plus  in  eodem  loco  de  Fìama- 
renxis  totum  emolumentum,  jus  et  Debe- 
rium  pincernae  sive  tabernas  et  macelli,  etc, 

^  DEBETUM,  ex  mutatione  u  in  ò,  prò 
Devetum,  Interdictum,  prohibitio,  Debet 


etiam  vulgari  sermone.  Charta  Occita- 
nica ann.  1298.  in  Reg.  88.  Chartoph. 
reg.  eh.  13  :  Viginti  solidos  in  Debeto  an- 
nui redditua,  id  est  quod  nulli  licet  vinum 
in  dicto  loco  vendere  mense  Maii,  nisi 
domino  locij  quod  valere  potest  in  red- 
ditu  viginti  solidos  domino.  Alia  ann. 
1827.  in  Reg.  64.  eh.  557  :  Habere  consue- 
vimus  in  dieta  villa  Marmande  quoddam 
bannum  vini,  vocatum  Debet,  tate  videli- 
cet,  quod  in  certo  anni  tempore  per  spa- 
tium  viginti  odo  dierum  continue  du^ 
rante,  nullus  alius  nisi  nos...  infra  decos 
dictas  villee  audebat  vel  poterai  vendere 
vina  ad  tabemam.  Vide  Bannum  vini. 

Hf.  DEBIBO,  [idem  quod  bibo.  Solin.  7. 
ad  fin.  Esse  duo  flumina,  quorum  aite- 
rum  si  ovillum  pecus  debibat,  pullum 
fieri  etcì 

I.'debiLIS  Persona,  Infimi  ordinis. 
Decretio  Childeberti  Regis  cap.  7  :  Si 
Francus  fuerit,  ad  nostram  prsesentiam 
dirigatur  ;  et  si  Debilior  persona  fuerit, 
in  loco  pendatur.  Apud  JG.  DAiles  per- 
sonas  dlcuntur,  qui  infirmitate,  aut 
morbo  aliquo  perpetuo  laborant,  in  leg. 
2.  G.  de  Gurat.  fur.  (5,  70.)  Personas  mi' 
serabiles,  leg.  8.  G.  Quando  Imp.  inter 
pup.  (8, 14.)  Senes,  apud  Gapitolinum 
in  Gordianis.  Gloss.  Grseco-Lat.  :  DMlis, 

«  2.  DEBIUS,  Detritus,  Gali.  Use. 
Instr.  ann.  1892.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  169.  col.  1  :  A  dicto  ma- 
gistro  Eustachio,  prò  alio  capucio  dicti 
mantelli  Debili,  v.  sol,  Turon...  De  una 
cotardia,...  folrata  minutis  variia  Debili' 
bus  et  antiquis,  etc. 

Debiles  Solidi,  non  Justi  ponderisi 
in  leg.  2.  Ood.   Th.  de  Ponderatorib. 

(12,  H 
DEBILITARE,  Mutilare  :  Debilitatus, 

membro  aliquo  mulctatus  judicis  sen- 
tenza, vel  alio  quovis  modo.  Lactantius 
de  Mortìbus  Persecutor.  num.  86  :  Oc- 
ddi  Dei  servos  vetuit,  Debilitari  jussit. 
Gommodianus  Instr.  71  : 

Intpicite  tales,  sed  certe  DdiiliUtos, 
TraDti^re  sesa  qai  non  pMiunt,  date  subinde, 
A  Domino  Tobit  spondeo  dari  quadruplam. 

Lex  Burgund.  tit.  55.  {  8.  4  :  Ingenuus... 
manus  incisione  damnetur.  Si  vero  Debi- 
litatem  suam  redimere  volueritj  medieta- 
tem  pretii  sui  solvat.  Equus  Debilitatus, 
ibid.  tit.  78.  i  2.  Debilitatis  reus,  in  Lege 
Alamannor.  tit.  70.  {.  8.  Usatici  Barci- 
nonenses  MSS.  cap.  18  :  Debilitatio  et 
csmìo  emendetur  per  50.  sol.  denariorum. 
Ordericus  Vitalis  lib.  8.  pa^.  674  :  Aliis 
quoque  pluribus...  Debilitatio  membro^ 
rum  inflicta  est  ex  sententia  Curiae. 
Infra  :  Multos...  Debilitatis  membris 
mancos  aut  loripedes...  reddidit.  Gharta 
ann.  1845  :  Si  eiaem  membrum  abstulerit, 
vel  ipsuan  Debilitaverit,  solvat,  etc.  Utitur 
S.  Augustinus  Epist.  158.  Gapitula 
Theodor!  Gantuar.  cai).  28.  Edit.  Jac. 
Petiti  :  Qui  per  rixam  ictu  Debtlem,  vel 
deformem  hominem  fecerit,  etc.  Vide  Le- 

§em  Salicam  tit.  81.  qui  inscribi  tur  De 
ebilitatibus,  Goncilium  apud  Theodo- 
nis  villam  ann.  821.  cap.  1.  Odonem 
Gluniac.  in  Vita  S.  Geraldi  lib.  4.  cap. 
7.  Probat.  Historiae  Bressensis  pag. 
106.  etc. 

Debilitare,  Infirmare,  inutilem  red- 
dere.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Debilitat,  àxptjoTo- 
iroiet,  «apaX\5Ei.  Lex  142.  God.  Th.  de  De- 
curion.  (12,  1.)  :  Ne  paucorum  absentia 
Debilitet,  quod  a  majore  parte  ordinis 
salubriler  fuerit  constitutum. 

«  DEBILITATIOR,  prò  Debilior,  in 
Epist.  Gausl.  Bitur.  archiep.  tom.  10. 
Gollect.  Histor.  Frane,  pag.  496. 


1  DEBINARE,  Metas  flgere.  Vide  post 
Donna. 

^  DEBITA,  Debitio,  Debitum.  Instrum. 
axmi  1168.  ex  Archivo  Givitatis  Massil.  : 
Et  si  Debita  noi^  esset  soluta  tam  cito^ 
quae  esset  requisita,  dicto  Comm^uni  Mas' 
silies,  debet  habere  potestatem  vendere, 
cui  placuerit,  dictosgaudios.  Pro  speciali 
debito  seu  pensitatione  Episcopo  sol- 
venda  sumitur  in  Indice  MS.  Beneficio- 
rum  Eccl.  et  Dioec.  Gonstantiensis  e 
Musseo  D.  de  Gange  :  Rectores  debent 
Pro  crismale  XX.  den.  Jtetn  prò  Debita 
solvunt  sex  solidos.  Fol.  5  :  Item  solvit 
octo  solidos  prò  capa  Episcopi.  Item  de- 
cem  solidos  prò  Debita.  Et  fol.  44  :  Rector 
solvit  prò  cireata  tres  solidos,  et  prò  De" 
bita  quinque  solidos,  Quis  sit  iile  census 
non  satis  intelligo  nisi  forte  idem  sit 
quod  Synodaticum.  In  recensione  Gal- 
lica MS.  reddituum  Abbati»  S.  Vandre- 
gesili  Droit  de  Debite,  est  Jus  perei- 
piendi  tributi  e  mercibus  particulatim 
venditls,  sic  dictum  a  nostro  Debiter, 
Merces  singulatim  vendere  :  sed  istud 
nullo  modo  convenit  Rectoribus. 

0  Desdebter,  Sua  nomina  expedire,  in 
Poem.  du  Biche  et  du  Ladre  Ms.  : 

Qni  donne  aomome,  il  se  Deedebte  ; 
Gar  aumoane  est  et  dons  et  dable. 

1  DEBITABILIS,  ut  mox  Debitalie. 
Porci  D^itabiles,  apud  Stephanot.  in 
Fragmentis  Hist.  tom.  8. 

o  DEBITALE,  Debitum,  pensitatio. 
Gharta  ann.  1324.  ex  schedis  meis  :  In 
omnibus  et  singulis  bonis,,..  dominiis,  ba- 
roniis,  censibus,  redditualibus,  Debitali' 
bus,  servitutibus,  homataiis,  etc.  Alia  prò 
eccl.  Aniciens.  ann.  1874.  in  Reg.  105. 
Ghartoph.  reg.  eh.  886  :  Aequisiverunt 
redditus,  census  annuos  et  Debitalia  in 
feodis  et  retro feodis,..,  quorum  reddi^ 
tuum,  censwim  et  Debitaliorum,  etc.  Vide 
Debitalis. 

DEBITALIS,  Idem  quod  Sensualis.  Sex 

?ìallinas  Debitales  seu  censuales,  in  Tabu- 
ario  Brivatensi,  non  semel.  Gharta 
Guillelmi  Gomitis  Arvernorum  ann. 
1209  :  Mille  etiam  solidos  Claromontenses 
Debitales  persolvendos  assignavit  in  terra 
de  Ltmama,  quam  dederat  in  dotem  Pe- 
tronillsR  uxori.  Et  si  hoc  Debitale  in  villis 
istis  reperiri  non  poterit,  de  reliqua  terra 
suppleatur.  [Decem  libra  Podienses  Debi" 
tales,  in  Anecd.  Marten.  tom.  1.  pag.  897. 
Duo  sextaria  frumenti  Debitalia,  apud 
Baluzium  Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  28o.] 
o  DEBITE,  Gali.  Duement,  Ut  par  est. 
Annal.  Victor.  Mss.  ad  ann.  1258  :  Ra» 
eemi  etiam  maturari  non  potuerunt  De' 
bitOf  ideoque  vina  fueì*unt  viridia  nimis. 

0  DEBITIO,  Pensitatio  qusevis,  quam 
ex  debito  et  Jure  quis  prestare  tenetur. 
Gharta  Anselmi  milit.  dom.  de  Buis- 
siaco  ann.  1260.  in  Reg.  80.  Ghartoph. 
reg.  eh.  461  :  Quittavit  quicquid  jutHs  ha- 
bet  vel  habere  potest  rattone  homcMii, 
servita,  eschentix  seu  Debitionis.  Vide 
infra  Debitum  2. 

1  DEBITIS.  LittersB  qu88  etiam  Debita 
Regalia  dict»  sunt  in  Edicto  Philippi  VI. 
Frane.  Regis  ann.  1388.  in  Gancellaria 
regia  vel  regii  Judicis  concedebantur 
olim  creditoribus,  ut  possent  debitores 
suos  ad  solvendum  compellere,  cum  eo- 
rum obligatio  sigillo  dumtaxat  eccle- 
siastico muniebatur.  [*  Leg.  Débita  Le- 
galia,  ut  ex  Lit.  ann.  1408.  tom.  9.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  865.  art.  12.  emen- 
dat  doctus  Editor.  Lit.  remiss.  ann. 
1882.  in  Reg.  121. Ghartoph.  reg.  eh.  155  : 
Gomme...  Robert  Aquenaux  eust  baillé  à 
Simon  Blassel  nostre  sergent  un  Debitis 
de  nostre  baiUi  d'Amiens  oh  de  son  lieu' 


16 


DEB 


DEB 


DEB 


tenant,  pour  jusHcUr  et  oontraindre  più- 
sieurs  personnes  qu'il  disoit  à  lui  estre 
tenues  etobligéss,  etc.  Vide  Glossar.  Jur. 
Gali.]  De  hujusmodl  Litteris  sic  Àuctor 
Glossarioli  in  Arresta  Joannls  le  Coq  : 
Debitis,  litterarum  genus,  qusB  hodie 
vocantur  Lettres  de  committimus,  quaru  in 
fit  menilo  q.  53.  Notandum  autem  est, 
quod  per  litleras  reglas  de  Debitis  voca- 
tas,  etìam  flt  executlo  de  eo  quod  debe- 
tur,  et  in  illis  litteris  ita  solet  appari  tori 
scribi  :  Nous  te  mandons  et  commandons 
par  ces  presentes,  que  toutes  les  dettea 
oonnes  et  loyalea  cogneues  ou  prouvéea 
suffisamment  par  lettre^,  témoms^  ins- 
trumens,  confeasion  de  partiea,  ou  autres 
loyaux  enseignemene,  qui  te  apperront 
étre  deuz  à  tei  N.  tu  lui  fasae  payer  tan- 
tótt  incontinent  et  sana  àelau,  en  contrai- 
gnant  à  ce  lea  debteurs  et  chacun  d'eux, 
par  la  prinae,  lévée,  vendue  et  exploita» 
tion  de  leura  biena,  meublea  et  heritagea, 
detention,  an^est  et  empriaonnement  de 
leur  corpaf  ai  mestier  eat^  et  à  ce  a'en  aont 
obligez.lièm  inbibitum est, ne  generales 
littersa  in  forma  Debitia  per  Senescatlos 
et  Judices  regios  decseteroconcedantur, 
sed  a  Rege.  vel  ejus  Cancellaria,  ut  fuit 

?ironunciatum  in  hoc  Senatu  1533.  die 
5.  Jul.  Archiepiscopus  tamen  Hemen- 
sis  generales  concedit  has  litteras  ;  et 
fuit  in  Senatu  dictum  ann.  1418.  die  6. 
Aprii,  prop ter  ejus  supremam  dignità- 
tem.  Item  Judicibus  ad  quos  caussB  co- 
gnitio  pertinet,  appositio  dirigi  debet, 
ut  inveniostatutum  per  Carolura  Vili, 
ann.  1490.  prout  est  in  stilo  Parlamenti 
videre  in  Rubr.  de  rescript,  versic.  inhi- 
bitum.  Et  ideo  dict»  litterse  non  attri- 
buunt  novam  Jurisdictionem  ;  sed  oppo- 
nentes  etiam  coram  suis  Judicibus  assi- 
gnari  debent,  ut  fuit  etiam  Judlcatum 
in  Senatu  prò  illustri  Domina  Claudia 
Ma  tre  Reg^s  ann.  1530.  die  1.  Decemb. 
quia  omnes  causse  in  regno  debent  ter- 
minar! et  flniri  apud  illos  Judices  in 
partibusqui  de  jure  aut  consuetudine, 
vel  privilegio  illarum  cognitionem  ha- 
bent,  S*  1-  Rubr.  de  causis,  ubi  scripsi 
in  concordia.  Appellatio  tamen  veniet 
directo  ad  Parlamentum  ratione  harum 
litterarum,  etiam  si  emittatur  a  Prsepo- 
sito,  vel  alio  mediato,  ut  fuit  nulcnre 
pronunciatum  ann.  1526.  die  10.  Mail, 
et  videbatur  aliud  Arrestum  latum  ann. 
1522.  die  10.  Julii.  Hujuscemodi  littera- 
rum usus  apud  nos  abolevit. 

0  DEBITOLIUM.  Vendere  ad  debitolium, 
Singulatim  divendere,  vulgo  Vendre  en 
détailj  apud  Labbeum  tom.  12.  Gonc. 
pag.  805. 

DEBITOSUS.  Lex  Ripuar.  tit.  67.  { 1  : 
Si  quia  moriena  Debitoaua,  etc.  Ita  MS. 
ubi  alii  Debiturua  et  Debitor. 

1  1.  DEBITUM,  Honorarium  debitum. 
Litterse  Caroli  Frane.  Regis  primogeniti 
ann.  1357.  Ordinat.  tom.  3.  pag.  211  :  56- 
neacalluaPertra^oricensiaetCaturcenaia,,. 
aaaiaiaa  auaa  de  celerò  bia  anno  quolibet.,. 
tenere  debeat.»,  in  quibua  appellationum 
cauae  diete  ville  et  honorum  ejuadem 
emergentea...  aine  Debito  debeant  termi- 
nari.  [«>  leg.  fine.] 

Debita,  Tributa  qu»  debentur,  cre- 
bro in  Cod.  Theod.  leg.  15.  19.  31.  34.  de 
annona,  (11,  1.)  et  alibi.  Ita 

Debitores.  prò  tributorum  debitori- 
bus,  in  leg.  7.  16.  eodem  Cod.  de  Exac- 
tionibus  (fi,  7.) 

In  Debito  Poni  prò  ae  vel  prò  alioj'per 
legem,  in  Statutis  Venetorum  ann.  i2^. 
lio.  1.  cap.  52.  est  obligari  prò  se  vel  prò 
alio.  Vide  lib.  6.  cap.  15. 

o  2.  DEBITUM,  Tributum,  pensitatio 
quffivis^  quam  ex  debito  et  Jure  quis 


prsBStare  tenetur.  nostris  Debite  et  Debi- 
tement.  Charta  Kob.  vicecom.  Cabilon. 
ex  Chartul.  S.  Marcelli  Cabilon.  :  Red- 
didi  Deo  et  S.  Marcello...  fumiinem  ^uem- 
dam,  Crunterium  nomine,  qui  mih%  per- 
aolvebat  Debita  et  recepta  propter  se  aal- 
vandum.  Alia  ann.  1259.  in  Cbartul.  S. 
Corn.  Compend.  fol.  160.  v*.  col.  1  :  Et 
retient  Végltae  toutes  aea  rentea  et  toutes 
aea  Debitea,  ai  comme  eie  lea  a  eues  jus- 

?uea  au  jour  dui.  Charta  Qui  11.  episc. 
«ingon.  ann.  1358.  in  Reg.  91.  Chartoph. 
reg.  eh.  502  :  Item  oppreaaoient  noa  diz 
ventiera  lea  marchans  eatraingea,  ame- 
nans  ou  vendana  ael  en  noatre  dite  ville, 
en  exigent  exceaaivement  les  Debitea 
acouatuméea  pour  lea  chevaux,  chera  et 
cherrettea.  Occurrit  prasterea  in  Lit.  ann. 
1369.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
178.  Froissart.  voi.  2.  cap.  84  :  Sitost  que 
le  roy  fut  party  de  Pane,  lea  communes 
a'annerent  et  emeurent  et  occirent  toua 
ceux  qui  avoient  aaaia  les  gabellea  et  Debi- 
temena,    Devoir  aeptenaire,    Pensitatio, 

?|U8eseptimo  auolihet  anno  solvltur,  in 
!;h.  Ludov.  XI.  ann.  1478.  Vide  supra 
Debitio. 

o  3.  DEBITUM,  Gali.  Débet,  Summa, 
qu8B  expensis  rationibus  reliqua  est. 
Lit.  ann.  1365.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  585  :  De  dictia  1500.  libria 
Turonenaibua  auperiua  contentis,  fit  men- 
tio  in  Debitia  Tnoloaaa, 

«  4.  DEBITUM  AniMìE,  Preces  et  elee- 
mosynsB.  quee  prò  anima  defunctì  offe- 
runtur.  Charta  Phil.  I.  reg.  Frane,  ann. 
1106.  in  Chartul.  Maurigniac.  eh.  5  :  Qui 
autem  in  domo  aua  viam  univeraae  carnis 
ingreaaua  fueritfObaequium  et  omne  Debi- 
tum animas,  quaH  frater  monachua  a 
prafatia  confratribua  monachia,  Deo  vo- 
ìente,  receperit^  etc. 

o  5.  DEBITUM,  Offlcium  ;  hinc  Deòi- 
mm /acere,  Officio  fungi.  Gali.  Faireaon 
devoir.  Testam.  Alph.  ili.  reg.  ann.  1271. 
tom.  1.  Probat.Hist.  geneal.  domusreg. 
Portug.  pag.  56  :  Rogo  reginam  Beatrx- 
cem  uxorem  meam..,  prò  Debito,  quod  ha- 
bet  mecum,  etc.  Gualt.  Hemlngford.  de 
Gestis  Eduardi  I.  reg.  Angl.  ad  ann. 
1297.  pag.  127  :  Non  expedit,  domine  co- 
rnea, ulteriua  protelare  negocium,  et  the- 
aaurum  reaia  noatri  in  vanum  expendere  ; 
aed  aacenaamua  et  faciamua  Debitum  noa- 
trum,  ut  tenemur  adatricti. 

\  DEBITUS,  Debitor,  obligatus.  Sermo 
S.  Humilitatis  Abbatissae,  inter  Acta  SS. 
Maii  tom.  7.  pag.  835  :  0  miaera  ego  pec- 
catrix,  quantum  aum  Debita  meo  Jeau 
Chriato. 

DEBLADARE,  [Metere  biada.]  Vide 
post  Bladum. 

^  DEBLADARE,  Quod  ad  biada  proprie 

gertinet,  de  pratis  etiam  dicitur,  in 
liarta  ann.  1272.  ex  Chartul.  Pontiniac. 
eh.  107  :  Dictae  communitalea,  post  quar- 
tum  folium,  poterunt  mittere  animalia 
sua  ad  depascendum  ibidem  :  aimiliter  in 
pratia  ipsorum  de  dicto  loco^  postquam 
fuerint  Debiadata,  Vide  in  Bladum  et 
mox  Debladire. 

«  DEBLADATIO,  Messis,  bladorum  col- 
lectio,  nostris  Deablée  et  Desbleure. 
Charta  Odon.  archiep.  Rotomag.  ann. 
1255.  ex  Cod.  reg.  1245.  fol.  167.  r».  :  Eaa 
Oterras)  debladabit,  licet  uaque  ad  plenam 
Debladationem  firmm  su»  terminua  non 
duraret.  Alia  ann.  1281.  ex  Tabul.  Car- 
net. :  Jam  prsadicti  Guillélmua  et  ejua 
uxor  terraa  praadictaa  cum  Debladalione 
eaì^umdem.  prout  aunt  imbladataa,  dimit- 
tunt  et  qutltant.  Lit.  remiss.  ann.  1410. 
in  Reg.  165.  Chartoph.  reg.  eh.  46  : 
Comme  en  la  Deablée  et  moiaaona  derrei- 
nement  eacheua,  le  auppliant  enat  cueilli  ' 


certain  grain,  appelli  milet,  AlisB  ann. 
1394.  in  Reg.  146.  eh.  10:  Vouspromet 
que  ceste  Deahleure  faite,  je  me  aeparti' 
ray  de  mon  frere.  Le  auppliant  gouoema 
et  exploita  lesdiz  héritages  et  la  DeS' 
bleure  de  ceste  presente  année  leva  et  ex- 
ploita à  aon  prò  fit,  in  aliis  ann.  1415.  ex 
Reg.  168.  eh.  390.  Vide  in  Bladum. 

o  DEBLADIRE,  Biada  metere,  secare, 
in  Charta  ann.  1288.  ex  Chartul.  S.  Ma- 
riani Autiss.  fol.  60.  Deablaver,  eodem 
sensu>  in  Lit.  remiss.  ann.  1415.  ex  Reg. 
168.  Chartoph.  reg.  eh.  385:  Commele 
auppliant  pour  iceltas  terres  Desblaver  et 
Deapoiller  en  la  meason,...  eust  envoyé 
fausailleura  pour  fausaillier  son  blef.  Vide 
Debiadare  in  Bladum. 

^  Aliud  vero  est  Desblaer  et  Desblaver, 
Purgare  scilicet,  exportare,  expedire  ; 
unde  Desblavement,  ipsa  pur^atio  et  ex- 
portatio.  Charta  ann.  1311.  m  Reg.  48. 
eh.  8  :  Item  que  tout  le  droit  que  nous 
avons  et  poons  avoir  de  Desblaver  et  de 
oater  touaXes  empeachemena qui  ae  feroient, 
tant  èa  voieries,  comme  èa  cnemina  de  la- 
ditte  ville  de  Vailli  ; ...  tout  ce  qui  aera 
trouvé  au  Deablavement  dea  chemina,  etc. 
Alia  ann.  1363.  in  Reg.  B.  ejusd.  Char- 
toph. eh.  12  :  Ichila  chevaliera  a  promia 
et  creante...  en  noatre  main  à  icélle  rente 
warandir,  delivrer,  defendre  et  Desblaer 
envers  tous. 

DEBODINARE,  [Metas  figere.]  Vide  Bo- 
binare post  Bonna, 

«  DEBONARE,  Bonnas,  seu  metas  fi- 
gere. Charta  ann.  1265.  in  Chartul.  eccl. 
Lingon.  ex  Cod.  reg.  5188.  fol.  145.  r».  : 
Ita  tamen  quod  prmdlctse  macet*ia,  gran- 
gia, domua  theaaurariae  et  dicti  Helyas, 
cum  fumo  et  porprisio  praBdictia,  et  alia 
loca  qua  de  mandato  praedicti  domini 
epiacopi  a  viria  diacretis  Hugone  Lingo- 
nensi,  magiatro  Petro  Tornodorenai  ar- 
chidiaconia,..  debent  D^onari,  habeant 
eamdem  franchiaiam    et    immunitatem, 

?fuaa  et   aliud  clauatrum  noatrum.  Vide 
n  Bonna  2.  et  mox  Dehomare. 

0  DEBORNARE,  Eodem  intellectu. 
Charta  sub  Rob.  reg.  Frane,  apud  Ste- 
phanot.  in  Antig.  Bened.  Lemovic.  Mss. 
part.  2.  pag.  271  :  Robertua  de  Sadran 
conceaait  (S.  Petro  Vosiensi)  vineas  auas 
de  Vaurelia,  sicuti  sunt  terminata  vel 
Debornataa, 

1  DEBOTARE  Arcam,  Illam  aperire 
seris  efifractis.  Consuetudines  Brage- 
riaci  art.  93  :  Si  quis  domoa  de  nocte  per- 
foratua  fuerit,  et  aliquid  de  dieta  domo 
furatus  fuerit,  aut  qui  archas  seu  huchas 
Debotaveritf  aut  fatsaa  claves,  qua  dicun- 
tur  Contra-claveatenuerit...  furcasuspen- 
datur.  Gali  US  Interpres  habet  :  Qui  aura 
rompu  les  aerrures  des  eoffres. 

«  DEBOTARE,  a  Gallico  Debouter,  Acto- 
rem  actione  sua  submovere,  vox  foren- 
sis.    Arest.    parlam.  Paris,  laudatum, 

gost  Bonav.  Des  Periers,  a  la  Monoye  in 
rlossar.  Burgund.  :  Dieta  curia  Debota- 
vit  et  Debotat  dictum  Colinum.  Quam  vo- 
cem,  quasi  ocreas  detrahere,  Gali.  De- 
botter  sonaret,  cum  cavillatus  esset  Co- 
linus  S.  Amb.  Bituric.  abbas,  non  Vin- 
docinensis,  ut  vult  Menagius  in  Obser- 
vat.  ad  Lmg.  Gali.  part.  1.  cap.  106. 
occasio  fuit  ut  dehinc  aresta  Gallico 
idiomate  pronuntiarentur,  rege  jubente 
Francisco  I.  Nostris  Debouter,  prò  Re- 
pellere, vulgo  Repouaser.  Lit.  remiss, 
ann.  1390.  in  Reg.  138.  Chartoph.  reg. 
eh.  260  :  Jehan  de  Goulencourt  eameu, 
tant  dudit  coup  comme  de  la  blessure  de 
son  cousin,  qwil  tenoit  estre  mort,  et  De- 
boutant  force  par  force,  etc.  Unde  Debou- 
tement,  Repulsus,  in  aliis  ann.  1457.  ex 
Reg.  183.  cn.  248  :  Pour  le  repUlsement  et 


DEB 


DEG 


DEC 


17 


Beboutement  de  noz  ennemis  les  An- 
glùiSj  et  e, 

^  DEBOTNARE,  Bonnas  seu  limites  tol- 
lero, alio  transferre,  nostris  alias  De- 
boener.  Liberi.  Briancz.  ann.  1848.  tom. 
7.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  780.  ari.  25  : 
VoIìaU  et  concessila  quod  stridici  seu  con- 
stdes  dictarum  universitalwn  Deboynare, 
restringere  et  ampliare  possint  in  dieta 
baillivia,  ut  eis  conveniens  vidMiur  ex- 
pedire,  vias,  patega  et  nemora,  Charia 
ann.  1816.  in  Chariul.  eccl.  Lingon.  ex 
Cod.  reg.  8518.  fol.  227.  v«  :  Li  religieux 
(d 'Auberi ve)  sunt  en  saisine,,,  de  mettre 
hones  en  la  ville  et  au  finaige  de  S.  JLoup, 
et  de  Deboener^  toutes  fois  que  partie  can- 
tre autre  le  reguiert. 

T  DEBOTSGaATUS,  Scalpius,  delinea- 
ius,  f.  a  Gallico  Ébauché,  quod  Juxta 
Nicoium  esi  ab  Occiiano  Bauch,  Siul- 
ius,  rudis.  Hoc  iranslatum  ad  opera 
rudi  dumtaxai  manu  deiineaia  ei  pa- 
rum  polita.  Testam.  Beairicis  de  AIoo- 
reya  VicecomiiisssB  NarbonsB  ann.  1867. 
inter  Anecd.  Marien.  tom.  1.  col.  1524  : 
Item  legamus  conventui  Sororum  Aftno- 
retaruni  de  Asilhiano  unum  salinum  ar- 
genti, in  quo  quìdem  salino  est  Deboys' 
chatus  unus  dracho  ermantatus^  cum 
signis  sive  armis  nostris.  Vide  Debuxare, 

«  OEBRAGARE,  Deschaucer  braies. 
Glossar.  Gali.  Lai.  ex  Cod.  reg.  7684. 
DdfToecarejOuster  braies,  in  altero. 

T  DEBRANDANARE,  Brandonem  seu 
impedimenium  iollere.  Vide  in  Brando, 
Velum. 

OEBRIATUS,  Inebriaius,  ingurgitaius. 
et  per  meiaphoram,  repleius.  Aucior 
Breviloqui  :  Debriare,  inebriare.  Gerber- 
ius  Episi.  81  :  Frontemque  falsissimo 
foctélo  Debriatam  expurgans.  Leo  Osi. 
lib.  3.  Cbr.  Gasin.  cap.  45.  :  Milites  dia- 
bolico furore  Debriati  pecuniam  de  Se- 
cretano abstractam  ad  Principem  defe- 
runt.  Ibidem  :  Theodinus  diabolico  De- 
briatus  veneno.  Alanus  lib.  4.  Aniiclau- 
diani  pag.  60  : 

Firn  liola  perfundtt  emn,  rosa  Debrìat  luns 
Alfine»,  oanaqoe  Uijmi  laliatur  odore. 

Ita  Codex  MS.  Uiuntur  prsBierea  Re- 
gula  Magisiri  cap.  27.  Gordianus  Mo- 
nacb.  in  Vita  S.  Placidi  cap.  1.  Galber- 
tus  in  Vita  Caroli  Com.  Fland.  num.  47. 
Petrus  Diac.  lib.  4.  Cbron.  Casin.  cap. 
57.  78.  75.  S8.  Baldricus  Noviom.  lib.  2. 
Cbron.  Camer.  cap.  22.  Vita  S.  Paterni 
cap.  18.  Rodericus  Toleian.  Archiepisc. 
in  Hist.  Arabum  cap.  6.  Joan.  Buscnius 
in  Cbron.  V^indesem.  lib.  2.  cap.  28.  55. 
Brompion.  pag.  1085.  eie. 

Debriare,  ei  Debrialus,  interdum  in 
bonam  partem  usurpaniur.  Lamberius 
Ardensis  pag.  170  :  Spiritus  sancii  De- 
briatus  et  perfusus  aratia,  Chronicon 
Fontane] lense  cap.  1  :  Barbaricas  oc 
indomabiles  eorum  mentes  nectare  evan- 
aelicsR  doctrinsB  Debriabat,  Hincmarus  in 
Ferculo  Salomonìs  : 

Agnus,  fona  vlUe,  proprio  non  sangnine  potant, 
Semper  more  rao  Debriet  atqoe  regat. 

Epitapb.  Venerab.  BedsB  : 

Daqne  Sophi»  illnm  Debriari  fonte,  eie. 

Adde  Viiam  S.  Luciani  Bellovac.  n.  10. 
Baldricum  lib.  2.Chronici  Camerac.  cap. 
d9.Ingelramnum  Scbolast.  in  PrsBfai.  ad 
Viiam  S.  Richarii,  Ordericum  Vital.  lib. 
4.  pag.  580.  lib.  12.  pag.  846.  Viiam  S. 
Paterni  in  Prologo,  viiam  S.  Leufredi 
cap.  5.  Viiam  Alcuini  n.  10.  eie.  Ita  D. 
Hiìarìus  et  Rufinus  Presb.  in  Psalm.  64. 
Inébriari  vocem  in  bonam  partem  usur- 
par! annoiani.  \!^  Liudprand.  Aniapod. 
Ili 


lib.  1.  cap.  6  :  Adeìbertus  itaque  proluda 
hujusmodt  non  solum  gnarus,  verum  etiapn 
Debriatus,  etc] 

DEBRIA.TIO.  Vita  S.  Isidori  Episcopi 
Hispalensis  in  Prologo  :  Dilior  emines 
Debrialione  divina,  quam  felicitate  ter- 
rena. Braulius  Caesaraugusian.  in  eo- 
dem  S.  Isidoro  :  Tanta  Debriatione  scien- 
tiarum  claruit  prasditus,  ut,  etc. 

o  DEBRIOARE,  Briga  seu  molestia  li- 
berare, expedi  re,  Ital.  Disbrigare.  Charta 
ann.  18^.  in  Reg.  71.  Charioph.  reg.  eh. 
109:  Thesaurarius  prtedictus  promisit... 
ipsum  magistrum  Guillermum  et  suos  to- 
taliter  Debrigare ,  usque  ad  summam 
prsRdictam  duntaxcU.  Vide  infra  Disbri- 
gare, 

fDEBRUGIO,  [Insania.  Dief.I 
DEfiVERIUM,  Gallice  Devoir,  Debi- 
tum,  pensiiaiio.  Charta  Guidonis  Episc. 
Lingon.  ann.  1350.  Inter  Insirum.  tom.  4. 
novae  Gali.  Chrisi.  col.  109  :  Concedimus 
prafata  Vicariai...  prò  por  tiene  sua  con- 
grua, bona  jura  et  JDebveria  quss  sequun- 
tur.  Vide  Deberium  ei  Devertum. 

0  DEBUXARE,  Delineare,  ut  interpre- 
iantur  docii  Ediiores  ad  vii.  S.  Avuriii 
tom.  8.  Sept.  pag.  56.  col.  1  :  Omnibus 
his  deUgatis  Debuxalaque  ecclesia,  et  tri- 
plam  pecuniam  quanttlatemque  ejus  sa- 
cris  literis  inditam  suscipiens  archidia- 
conus,  etc. 

1  DECAGHINlfARE,  Deridere,  apud  Pa- 
piam. 

1  DEGAGHORDUS,  Aexaxop$oc,  Intentus 
decem  fidibus.  Psalterium  Decachordum 
occurrii  in  Psalmis  ei  in  Siaiutis  Syno- 
dal.  Guidonis  Episc.  Helenensis  cap.  8. 
Inter  Concil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  595. 

DEGADE,  ìE,  prò  Decas.  Utitur  Hiero- 
nymus  In  cap.  41.  Ezechiel. 

1  DEGADENTIA,  Ruina,  lapsus,  Gali. 
Decadence.  Chronicon  Beccense  pag.  19  : 
Omnia  maneria  et  molendina,  qwe  inve- 
nit  in  magna  Decadentia,  et  ruina,  stu- 
diose reparavit.  Decadencia  superius  in 
voce  Avaluado,  accipitur  prò  imminu- 
tione  moneisB  seu  ejus  minori  valore. 
Gali.  Dechet. 

1  OECADIVUS,  Deciduus.  Lacrymas  tre- 
mentes  Decadivi  pendere,  apud  vet.  Poe- 
iam  in  Pervigilio  Veneris  v.  17.  ut  feli- 
ci ter  resti  tu  ìt  Lem  u  ti  US. 

)  DEGiEGARE,  Caecitatem  auferre,  illu- 
minare. Acia  SS.  Aprii,  tom.  2.  pag.  856  : 
Contigit  interdum  etiam  aliquem  Theolo- 
gum  nondum  Decsscatum  siAlimia  scire, 
dicere  ac  trutinare,  sed  nondum  secun- 
dum  Spiritum  sapere. 

^  DEGALANTIGARE,  Calanticam  detra- 
here,  apud  Mariinium. 

DEGALANZARE,  Papi»,  Cantare  cum 
IsBtitia. 

1.  DEGALGARE.  Calce  oblinere,  seu  po- 
tius  dealbare.  GIosssb  Isidori  :  Decalcare, 
dealbare.  Gloss.  Lai.  MS.  Regium  Cod. 
1018:  Dealbare,  Decalcare,  opus  tecto- 
rium.  [Fesius  habet,  Decalicalum,  Calce 
litum;  Papias  vero  Decalceatum,  de  calce 
albatum.  Glossee  apud  Grsevium  in  Isi- 
dorianas  :  Koivtà,  Decalco,  albo.] 

o  2.  DEGALGARE,  Conculcare,  pedibus 
proterere.  Instr.  ann.  1379.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  24.  col.  1:  Pe- 
nuncellos  regios...  amovendo  et  ad  terram 
prostrando  et  cum  pedibus  Decalcando, 
etc. 

«  DEGALESGERE,  Refrigescere.  Gloss. 
Lai.  Graec.  :  Decalesco,  sxOep|ia^o(iat. 
Charta  Adelberti  Moguni.  archiep.  ann. 
1128.  inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  PrsB- 
monsir.  col.  661  :  Et  ne  Decalescente  ri- 
gore, regulam  et  inslitutionem  unquam 
prssvaricarentur,  etc. 


1  DEGALIGATOR,  Calicum  exbaustor. 
Gloss.  Lai.  Gt9RC.:  Decalicator,  Karairótti^. 

l  DEGALIGATUM.  Vide  Decalcare. 

^  DECALI6ARE,  Decalcare,  Dealbare, 
in  vet.  Glossar,  ex  Cod.  reg.  7641.  Vide 
Decalcare  1. 

DEGALVARE,  Tondere,  ad  cutem  caput 
radere.  Gloss.  Gr.  Lai.  MS.:  <^aXaxpoO(Kxt, 
Decalvor.  Psilotro  Decalvare,  apud  Vege- 
iium  lib.  2.  de  Re  veierìn.  cap. 48.  Drogo 
Cardinalis  Ostiensis  de  Sacramento  Do- 
minici Passionis  pag.  64  :  Et  calvaries 
Zui  fuerat  locus  superbise,  spoliatus  capii- 
ìrum  gloria,...  iJecalvatus  est  superbiss 
verlex.  Siatuta  Ordinis  de  Sempringham  : 
Ad  Pascha,  et  ad  festum  S.  Mariss  Mag- 
dalenss,  et  ad  festum  Omnium  SS.  ad 
minus  Decalvantur  sorores.  [Vulg.  Inier- 
pres  1.  Cor.  11.  5.  ei  6  :  Unum  enim  est 
ac  si  Decalvelur.  Nam  si  non  velatur 
mulier  tondeatur.  Si  vero  turpe  est  mu- 
lieri  tonderi,  aut  Decalvari,  veUt  caput 
suum.]  Sed  proprie 

Dega.lv ATio,  prò  Poena,  vel  ignomi- 
nia et  injuria  per  abcissionem  capillo- 
iorum  iilaia  usurpatur  apud  Scriptores. 
Quippe,  ut  aitConsianiinus  African.  lib. 
2.  Pantechn.  cap.  16  :  Capilli  caput  cus- 
todiunt,  honestant,  et  defendunt  ;  quibus 
si  careat,  maocima  est  inhonestas.  Appen- 
dix  Cod.  Theodos.  Consiii.  14.  udì  de 
Episcopis  in  Africa  vexatis:  AHos  ad 
solam  alvini  cultus  injuriam,  avulso  ca- 
pillorum  parte  fosdatos,  etc.  Fuii  autem 
poBna  vulgaris  qua  in  sonies  s®viebant 
Groihi,  Hispani,  et  Franci.  Jo.  Bicla- 
riensis  in  Cfhronico  :  Primum  verberibus 
interrogatus,  deinde  turpiter  Decalvatus, 
post  hkc  dextra  amputata,  etc.  Lucas 
Tudensis  :  Noluit  Princeps  eos  mortis 
sententia  perdere,  sed  tantum  Decalva- 
tionis  derisione  eos  prsecepit  onustos  ferro 
ad  pra&sens  sustinere  vindictam.  Infra  : 
Incentores  seditionum  ejus  Decalvatis  ca- 
pitibus,  abrasi  barbis,  pedibusque  nuda- 
tis,  etc.  Concilium  Toletan.  Vi.  cap.  17  : 
Detonsus  aut  turpiter  Decalvatus.  Emerit. 
can.  15  :  Turpi  Decalvatione  maneat 
emendatus.  Historia  Wambae  Regis  : 
Nulla  morlis  super  eos  illata  sententia, 
Decalvationis  tantum,  ut  preecipitur,  sus^ 
tinuere  vindictam.  Monachus  San  gali, 
in  Carolo  M.  lib.  1.  cap.  10  :  Deposito  et 
Decalvato  ignavissimo  Francorum  Bege 
Childerico.  Vita  S.  Leodegarii  cap.  14  : 
Condemnatum  ab  ipsa  Synodo  calvaria 
accepta  in  capite  expulsum  segreganl  ab 
ipsa  Congregatione.  Petrus  Damian.  Ilb.  1. 
Épisi.  10  :  Publice  virgis  csssus,  et  sub 
inhonesto  ludibrio  turpiter  asseritur  De- 
calvatus. Tradii  aucior  Viise  S.  Bavonis 
cap.  10  :  Decalvationem  poenam  fuisse 
laironum  :  Bogo  ut  propter  scelus  in  te 
commissum  corpus  meum  flagellis  coedas, 
caputque  meum  more  latronum  Decalves. 
Ordencus  Viialls  lib.  8.  pag,  682  :  Sin- 
cipite scalciati  sunt  ut  fures,  occipite  au- 
tem prolioMs  nutriunt  comas  ut  mere- 
trices.  [AnonymusCombefisianus  in  Por- 
pbyrog.  num.  5  :  Ka\  8b>i&6tv  nptpiixiqpiov 

TOii^sv.l  Vide  Libros  sacros,  praeterea 
Leges  Wisigoih.  lib.  2.  ili.  1.  8  7.  ili.  2. 

!7.  ili.  4.  I  6.  lib.  8.  ili.  8.  {  8.  9.  ili.  6. 
2.  lib.  5.  tii.  4.  S  11.  Ilb.  6.  ili.  2.  S  8.  ili. 
4. 1  8.  tii.  5.  ;  11.  Ilb.  9.  ili.  2.  {  9.  lib.  12. 
tii.  2.  f  14.  ili.  8.  !  8.  5.  6.  Leg.  Longob. 
lib.  1.  tii.  17.  i  5.  ili.  25.  i  55.  [<»Liuipr. 
141.  (6.  88.)  79.  (6.  26.)1  Capii.  Caroli  M. 
lib.  è.  cap.  49.  50.  lib.  7.  cap.835.[«438.] 
capitul.  ann.  809.  cap.  11.  Addii.  4.  Lu- 
dov.  Imper.  %  1.  Nicol aum  I.  PP.  in 
Resp.  ad  Bulg.  cap.  58.  Adamum  Bre- 
mens.  cap.  159.  Regulam  S.  Fruciuosi 
cap.  16.  Viiam  S.  Fulgenti!  Episc.  Rusp. 

3 


18 


DEG 


DEC 


DEC 


n.  20.  Concil.  Tolet,  XVI.  cap.  2.  8.  Lin- 
denbrog.  ad  Paul.  Warnefria.  lib.6.cap. 
20.  et  infra  in  Depilare»  supra  Capillua, 
Crines.  [**  Glossar,  med.  Grascit.  voce 
Koupeuetv  Grimm.  Antìq.  Jur.  German. 
pag.  702.  et  704.] 

1  Degalvare,  Caput  amputare.  Nico- 
laus  Specialis  de  Èebus  Siculis  lib.  1. 
cap.  J»:  Quumgue  per  pharum  Messa- 
nensium  terribilis  Siculis  navigaret  (Ca- 
rolus  I.  Rex  Siciliae)  nuntiatum  est  UH, 
auod  si  litora  Sicilia  attingerei,  Carolum 
Principem  filium  ejus,  quem  habebant  in 
wncultSf  illieo  DecalvarevU.  Rex  impieta- 
lem  Siculorum  metuens,  ne  dilectum  (i- 
lium  perderei,  in  Calahriam  declinavit. 

1  DEGAMBIARE,  prò  Cambiare,  Permu- 
tare, in  Charta  anni  1064.  apud  MirsBum 
tom.  1.  pag.  156. 

1  Decambius,  ut  Decambiumt  in  Ta- 
bul.  S.  Medardi  Suess. 

Decambium,  prò  Cambium,  semel  ac 
iterum  in  Charta  Odonis  Episcopi  Bel- 
lovacensis,  in  Tabul.  Àbb.  Frigidi  mon- 
tis  fol.  238. 

%  DECAMPARTARE.[<Necdebet  alìquis 
compelli  ad  emendum  campartum  suum 
neque  Decampartandum  biada  sua  dum 
tempus  affuerit  ullo  modo.  (Bibi.  Se. 
Chart.  1878.  282.  Aurigny,  ann.  1820.)»] 

1  DECANA,  post  Decanus  5. 
DEGANÀRIA,  Ofiicium  decani  seu 
judicis  minoris.  qui  per  decaniam  jus 
dicebat.  Stat.  Montis-reg.  pag.  65  :  Item 
staiiierunt  et  ordinaver%int,  quod  nulla 
persona  possit  exercere  officium  Decana^ 
ria,  nec  esse  decanus,  nisi  fuerit  electus 
et  aeputatus  per  doniinoìi  vicarium,  syn- 
dicum  et  gubematores.  Vide  infra  Deca- 
nus S. 

1.  DEGANATUS.  Regestum  Castri  Lidi 
in  Andibus  fol.  24  :  In  omni  terra  Castro 
Lidi,  cujuscum^ue  terra  sit,  homines  au- 
ban%  sunt  Cotmtis,  et  incendium,  et  rap- 
tus, et  more  hominum,  et  falsa  tnensura, 
et  falsa  moneta,  et  dimidius  Decanatus, 
et  ubicumque  latro  inveniatur.  Corniti 
redditur,  et  pecunia  fcsneratoris  Comitis 
est,  et  thesaurus,  ubicumque  invenicUur, 
et  pedcMìum. 

12.  tiEGANATUS,  Officium  seu  Digni- 
tas  Decani  suis  variis  notionibus.  Quan- 
doque  Districtus  Decani  ruralis.  Quan- 
doque  etiam  Prsedium,  ut  exemplis  os- 
tende  tur  infra  post  Decanus  6. 

o  8.  DECANATUS,  Prioratus  precipui, 
apud  Cluniacenses.  Lit.  Bonif.FP.  vili, 
ann.  1294.  ex  Bibl.  S.  Germ.  Prat.:  Volu- 
mus  insuper  ut  prioratus  praedicti  {de 
Leuno  in  Sanguine  terso  Ambianensis, 
de  Nogenlo  Rotrodi  et  de  Gacicuria  Car- 
notensis,  de  Gaya  Trecensis,  de  Vergeyo 
Eduensis,  de  Vendopera,  de  Mosterelo  et 
de  Marmissa  Lingonensis,  de  Turribus 
super  Matemam  Remensis,  de  Carennaco 
Caturcensis,  de  Moiraco  Agennensis,  de 
Rocennaco  Petragoricensis  et  de  S,  Cosma 
Constantiensis  diocesum)  appellentur  et 
habeantur  de  celerò  Decanatus. 

o  DECANERIA,  Domus  Decani,  Gali. 
Doyenné,  Charta  ann.  1881.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hlst.  Nem.  pag.  47.  col.  2  :  Item 
ifrdinavit  idem  commissarius,  quod  qua- 
dam  androna,  qua  est  prope  portale  De- 
caneria  foras,  muretur  et  impleatur  lapi- 
dum.  Nisi  idem  sit  quod  Decanicum,  car- 
eer ecclesiasticus. 

T  DECANIA.  Vide  in  Decanus  1.  8.  4. 
5.  6. 

DECANICUM  Jvel  ut  alii  legunt  Deca- 
nicaj]  Career  Ecclesiasticus.  Career  oa- 
nonicalis  diòciplina,  in  Concilio  Colo- 
niensi  ann.  1260.  cap.  1.  2.  Julianus  Àn- 
tecessor  Constit.  78  :  Executor  autem 
IJUium  constitutus  in  Decanids  Ecclesia- 


rum  recludatur^  posnas  competentes  {ut- 
turus.  Totidero  habentur  lib.  5.  Capitul. 
Caroli  M.  cap.  225.  [f*  878.]  ubi  Novella 
Justiniani  79.  cap.  8.  habet  Iv  toIc  xa- 
Xovfiiévoic  dexavtxoic.  Concilium  Lambe- 
thense  ann.  126!  :  Quilibet  Episcopus  in 
suo  Episcopatu  habeat  unum  vet  duos 
carceres,,..  prò  Clericis  flagitiosis  depre^ 
hensis  in  crimine,  vel  convictis,  juxta  cen- 
suram  canonicam  detinendis.  Vide  Career, 
Diaconicum  et  Descriptionem  S.  Sophiae 
num.  84.  [**  Glossar,  med.  Graecit.  voce 
Atxavixóv  et  H.  Stepbani  Thesaur.  voce 
Aexotvixóv.) 

i  DECANIZARE,  Decani  dignitate  frui. 
Charta  Lisìardi  Episc.  Suess.  e  Char- 
tulario  Nantbolii  fol.  21  :  Data  Suessione 
anno  ab  Incarnatione  Domini  mgxxi. 
Ansculpho  et  Theobaldo,  Petro,  Ebaio  ar- 
chidiaconizantibus, Bernardo  Decanizante, 

1 1.  DECANTARE.  Recitare.  S.  Bernar- 
dus  in  Epistola  ad  Guidonem  Abbatem 
de  Trìbus  Fontibus  :  Pro  panitentia  libi 
injungimus  septetn  Psalmos  posnitentiales 
quotiaie  usque  ad  Pascha,  septies  pros- 
temendo  te.  Decantare.  Petrus  Damiani 
in  Vita  Dominici  Loricati  ait,  eum  Cen- 
tum  annorum  posnitentiam  peregisse,  qui 
Psalterium  cum  disciplina  Decantat.  Vi- 
sio Wettini  inter  Acta  SS.  Benedlct. 
saec.  4.  pag.  226  :  Ilio  ergo  sic  prostrato, 
coBperunt  pradicti  fratres  tam  seplem  pos- 
nitentia  psalmos,  quam  ceteros  tanta  an- 
xielati  aptos,qui  sibi  ad  memoriam  occur- 
rerant,  prò  eo  Decantare.  Rursum  occur- 
rit  in  iisdem  Actis  SS.  Benedict.  ssec.  6. 
part.  1.  pag.  27.  109.  et  part.  2.  pag.  116. 
Vide  Cantare  2. 

^  2.  DECANTARE  EcGLESiAM,  Eccle- 
siam  administrare,  vel  debitum  in  illa 
officium  peragere.  Sta  tuta  Synod.  Eccl. 
Biterrensis  ann.  1868.  num.  27:  Quod 
nullus  Curatus  vel  Secundarius  Ecclesiam 
audecU  Decantare,  nisi  esset  anneaca  Ec- 
clesia curata.  Moretus  Antiquit.  Na var- 
rai pa^.  408.  ex  Arcbivo  S.  Joannis  : 
Quod  si  habuerit  de  mea  radice  et  de  mea 
progenie  qui  possit  de  post  meos  dies  hono- 
rata  tenere  illa  Abbatta  et  Decantare  illa 
supradicta  Ecclesia  teneant...  et  Decan- 
tent  illamperin  sacula.  Testamentum 
Guilielmi  Domini  Montispessulani  filli 
Matbildis  DucisssB  pridie  Non.  Novemb. 
ann,  1202.  ex  Schedis  Peirescianis^nunc 
Praesidis  de  Mazaugues  :  Et  volo  quod 
heres  meus,..  teneat  alium  Capellanum 
in  ipsa  Ecclesia,  cui  in  victu  provideat,  et 
quemdam  DicLconum,  et  alium  Subdiaco- 
num,  et  unum  Clericum,  et  unum  Sco- 
bolerium,  qui  omnes  Decantent  Ecclesiam 
et  serviant.  Vide  Cantare  1. 

1  8.  DECANTARE,  Valde  cantare.  Vide 
Discantus. 

DECANUMMUS  et  Pentanummus,  inter 
signa  terminorum,  apud  Agrimensores 
pag.  272. 

1.  DECANUS.  Decani,  qui  decem  prae- 
sunt  militibus.  òtxaLòàpxoLi  Theophylacto 
Bulgariae  Archiepiscopo  Epist.  18.  Gloss. 
Graeco-Lat.  :  Aéxapxoc,  Decanus.  Vege- 
tius  lib.  2.  de  Re  milit.  cap.  8  :  Erant 
Decani  10.  militibus  prapositi,  qui  nunc 
Caput  contubernii  vocantur.  Vincentius 
Belvacensis  lib.  80.  cap.  78  :  Est  etiam 
statutum  Chingis'Cam  illius  primi,  quod 
per  Millenarios,  Centenarios,  ac  Decanos, 
eorum  exercitus  debeat  ordinari,  Thwroc- 
zius  in  Chronico  Hungar.  parte  2.  cap. 
2  :  Centurionesque  ac  Decanos  more  solito 
constituerint.  Agunt  de  Decanis  milita- 
ribus,  Isìdorus  lib.  8.  Orig.  cap.  8.  Mo- 
destus  de  Vocab.  rei  milit.  Rufus  in  Le- 
gibus  militarib.  etc. 

Degakia,  Manipulus  decem  militum, 
cui  praeest  Decanus  ;  5exapxi(x,  Leoni  in 


Tacticis  cap.  4.  S  8.  6.  Gloss.  Lat.  Gr.  : 
Deeuria,  Òtxa^ia,  dt%azt  xcàttaxpia.  Deeu- 
rionatus,  Sexadapvia.  Lex  wisigotb.  lib. 
9.  Ut.  2.  {  4  :  Si  Deeantts  relinquens  De- 
caniam suam  de  hoste  ad  domum  suam 
refugerit,  etc. 

Decani,  cum  Mensoribus,  Lampada- 
riis,  et  Cursoribus  junguntur  in  f.  ult. 
Cod.  de  Divers.  ofttc.  (12,59.)  milita- 
bantque  in  Palatio,  nec  alii  sunt  a  De- 
canis, quos  ^a6douxovc  fuisse  ait  Cedre- 
nus  pag.  170.  S.  Ambros.  lib.  5.  Epist.  35  : 
Nuntiatum  est,  quod  ad  Basilicam  Por- 
tianam  de  Palatio  Decanos  mittebant. 
Joann.  Ghrysost.  in  Epist.  ad  Heb.  cap. 

7.  Hom.  18  :  Ka\  tu>v  XeYopuIvcov  Aexoev&v 
TÒ7C0V  éicéxovTcc  £v  xoXq  pavtXeloic  dai.  In 
Synodo  ad  Quercum  objectum  eidem 
Chrysostomo  quod  Decanos  contra  Se- 
verianum  concitasset,  apud  Phot.  Cod. 
59.  Marcus  Diac.  in  Vita  S.  Porphyrii 
Episc.  Gazensis  n.  89  :  Noe  accersit  Cubi- 
cularius  Amantius  per  duos  Decanos,  ut 
iremus  in  Palatium.  Basii ii  Diaconi  sup- 
plicatio  in  Concilio  Ephesino  part  1. 
cap.   80.   S  8  :    KxxelOev  TUTrrói&evot   icapà 

Sexavtx^.  Corippus  lib.  8.  de  Laudib.  Jus- 
tini  vers.  157  : 

...  Jttuuque  regeoUt 
'  Aociti  proóefM  oainet,  tcholaque  P*l*ti  nt 
JttSM  nis  «Btare  lods  :  Jamque  ordine  certo 
Turba  Dectnonim,  Cunomm,  io   rebus  AgeiH 

[tttm,  eie 

Ita  porro  dicti  videntur  quod  ex  Deca- 
nis militaris  custodiae  ad  id  muneris 
proveherentur  :  de  ils  est  titulus  in  Co- 
dice Th.  et  Justin.  [»  Vide  Glossar, 
med.  Graecit.  in  Aexavoc  et  Pa68oOxoi.] 

2.  DECANUS.  Decani,  quibus  incum- 
bebat  cura  humandorum  corporum 
Constantinopoli ,  ut  docent  Novellaa 
Justiniani  48.  et  59.  ubi  de  eorum  nu- 
mero, et  lex  Cod.  de  Sacrosanct.  Eccl. 
(1, 2.)  Hi  in  civitatibus  corpus  conficie« 
bant,  ex  variis  Corporibus  et  Collegiis 
conflatum  :  unde  Collegiati  appellantur 
in  1.  un.  C.  de  Collegiat.  et  Cartoprat. 
lib.  11.  (18.)  Gloss.  Basilio.  :  Asxotvof , 
xoXeTcdcTOi,  ovviQii.ii.evoi,  Asxavof,  o\  <njvflry&- 
uevot.  Dicuntur  et  Copiata  in  Cod.  Jus- 
tiniano. 

8.  DECANUS.  Decani,  Minoresjudices, 

ni  per  Decanias  Jus  dicebant.  Wala- 
Hdus  Strabo  lib.  de  Reb.  Eccles.  e.  ult.: 
Dectiriones,  vel  Decani,  qui  sub  ipsis  Vi- 
cariis  (pagorum)  quadam  minora  eooer' 
cent,  mtnoribus  presbyteris  titulorum  poe- 
sunt  comparart,  Hincmarus  Epist.  4  : 
Comites  et  Vicarii,  vel  etiam  Decani  plu- 
rima piacila  constituant.  Vide  Catnwl- 
phum  in  Epist.  ad  Carolum  M.  Legem 
Wisigoth.  lib.  2.  tit.  1.  826.  lib.  9.  tit.  2. 
S  1.  4.  Legem  Longob.  lib.  1.  tit.  25.  {50. 
78.  lib.  2.  tit.  88.  S  2.  [«>  LIutpr.  44.  84, 
(6, 15,  81.)  De  Longobardorum  Decanis 
vide  Murator.  Antiquit.  Ital.  tom.  1.  col. 
516.  sqq.  Savinium  Histor.  Jur.  Rom. 
med.  temp.  tom.  1.  cap.  4.  8  84.  not.  a. 
de  Anglosaxonum  eundem  %  82.  et  de 
Francorum  {  81.  Conf.  Eichborn.  Histor. 
Jur.  German.  J  28.  et  74.1 

^  Charta  Ottonis  II.  imper.  ann.  978. 
apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  med. 
aevi  col.  998  :  Nemo  etiam  comes,  viceco- 
m.es,  sculdasio,  gastaldius,  Decanus  pu- 
bica, et  imperiaiis  aut  regia  partis  infra 
muros  Cremonenses,  vel  foris  circa  Civita- 
tem  per  quinque  miliaria  placitum  teneat. 
Alia  Joan.  de  Castell.  dom.  de  S.  Hilario, 
ann.  1824.  in  Reg.  62.  Chartoph.  reg.  eh. 
861  :  Item  Decanus  villa  per  dictos  hàbi- 
tantes  eligetur  seu  per  saniorem  partem^ 
eorumdem;,,.  debetque  dictus  Decanus  in 
dieta  villa  adjornamenta  faeere,  gagia 


?, 


DEC 


DEC 


DEC 


49 


capere,  et  nuUu8  prmter  ipanm.  Ubi  ap- 
parltoris  offtcium  describitur,  quo  sensu 
occurrit  non  semel,  a  Germ.  et  Fland. 
Dienet,  officium,  servitium.  Charta  pras- 
positi  de  MarJsiaco  ann.  1818.  in  Reg.  56. 
eh.  238  :  Feiames  aaavoir,  dire  et  aenefier 
par  noe  Dotane  et  aeraens  eatablia  de  par 
noua  à  ce  faire,  etc.  Pactum  Inter  Joan. 
de  Joinvilla  dom.  de  Valle  color,  et  ha- 
bitat, ejusd.  loci  ann.  1880.  in  Keg.  66. 
eh.  501  :  Item  que  il  n'aura  que  dona 
Doyena  en  laditte  vUle,  qui  aoient  cren  aur 
lea  diz  habitana,..,  aauf  tant  que  tea  aer- 
gena  que  lea  bonnea  gena  de  laditte  ville 
ealirant  pour  garder  lea  boia  de  ladite 
ville,  aeront  creu,  ainai  comme  on  a  acoua- 
lume,  Lit.  remiss.  ann.  1452.  in  Reg. 
181.  eh.  231  :  Ung  appellé  Eatienne,  lora 
maire  de  Waxancourt  au  ban  d'Eapinal, 
pria  et  re^uiat  le  auppliant  qu'il  feuat  aon 
Doyen.  Vide  infra  Dien9tmannua  et  De- 
eanue  6. 

Ita  porro  apud  Ànglo-Saxones  Cen tu- 
ri» (hundredos  vocant)  in  denas  Deca- 
riaa  partit»  erant.  Decuriaa  ex  decem  vi- 
rls  constabant,  quorum  singuli  unius- 
cujusque  sistendi  fidejussores  erant,  et 
si  qui9  eorum  aliquid  dedisset  damni, 
id  omne  reliqui  resarclre  debebant.  Qui 
Decurìis  prfleerant,  seu  novem  aliis,  De- 
curiones ,  Saxonice  |>  eotungman 
dicebantur.  [<>*  Genturlse  vel  decem  fri- 
borgis  pr«erat  Decanus,  quem  tien- 
heofod  dicebant.l  De  hac  parti tione 
Angliad  agunt  copiose  Leges  Edward! 
Gonfess.  cap.  82. et  Leges  Henrici  I.  cap. 
6.  et  8.  Porro  ex  Decreto  Aluredi  Regis. 
quisquis  lìber»  eratconditionis,  in  Gen- 
toriam  aliquam,  et  in  decem  virale  Gol- 
legium  adscribi  tenebatur.  De  minori- 
bus  negotiis  judicabant  Decuriones  ;  si 
qa»  res  esset  difficilior,  ad  Genturiam 
referebant.  Hos  etlam  Deeanoa  Friborgi 
vocitant  Leges  Edwardi  Gonfessoris. 

Dbgania.,  Pars  Genturiae,  constans 
decem  familiis,  cui  prseerat  Decanus. 
Leges  Henrici  L  Regis  Augi.  cap.  6: 
Centurim  in  Decaniaa  vel  Dedmaa,,.  dia- 
tinguuntur.  Adde  cap.  8.  et  Leges  Wisi- 
gptb.  iib.  9.  Ut.  2.  S  4.  Vide  Decenna, 
Friborgh,  Hundredua. 

4.  DECANUS  ECGLESIiE  Ga.thedralis. 
Leges  Aifonsinse  seu  Partidas^  1.  part. 
tit.  5.  lege  4  :  Decan  ea  el  primero  perao- 
najey  el  mayor  en  alguntia  Egleaiaa  Ca- 
thedralea,  a  fuera  deiObiapo,  etc.  Gerva- 
sius  Doroberniensis  in  Épiscopis  Gan- 
tuariens.  in  Egelnotho  :  Erant  lune 
temporia  Cantuarienais  Èccleaias  Monachi, 
quaai  Canonici  Cathedralea,  Monachorum 
qmdem  Kabitum  gerentea,  aed  regulam 
non  adeo  piane  obaervantea.,.  Praspositum 
auìnn  Deeanum  vocabant,  quem  noa  poat 
adventutnLanfranciPriorem  appellamua. 
Idem  in  Oeolnotho:  JEatuabat  enim  ani^ 
mo  quid  in  tali  faceret  articulOf  cum  non 
videret  Monachoa  niai  5.  ubi  cum  Decanua 
eaaety  quem  noa  Priorem  vocamua,  etc. 
Radulfus  de  Diceto  in  Henrico  II  :  Quam 
in  Eccleaiia  Cathedralibua,  ubi  Canonici 
divinia  mancipantur  obaequiia,  Decani 
atòi  vendicant  dignitatem.  ;  hanc  ai  Mona- 
ehorum  Conventua  in  Epiacopali  aede 
praamineaty  aibi  jure  poaaunt  vendicare 
Jhriorea,  Goncilium  Arvernense  sub  Ur- 
bano II.  et  Londoniense  ann.  1127.  apud 
Gontinuatorem  Florentii  Wigorn.  :  Nul- 
lue  in  Deeanum  niai  Preabyter,  nullua  in 
Archidiaeonum  niai  Diaconua  conatilua' 
tur.  Goncilium  Goloniense  ann.  1260. 
cap.  9  :  Conaiatente  autem  penea  Decanoa 
Eccleaiarunif  poteatate,  lege,  ac  gubemor 
tione  eanonicaa  diaciplinm  exercenda,  etc. 
Gonstitutiones  Odonis  Legati  in  Gypro 
jann.  1248.  cap.  9  :  Statuimua  ut  in  meo- 


aienai  Eccleaia  de  esalerò  ait  dignitaa  De" 
canatuaf  percipiatque  Decanua  quantum 
duo  Canonici.et  habeat  curam animarum 
peraonarum  Ùanonicorum  et  Clericorum 
Èccleaias  memoratse;  juriadictionem  lamen 
aliquam  contenttonam  non  habebit,  Sitque 
major  peraona  poat  Archiepiacopum,  tam 
in  Capitulo  quam  in  Cnoro,  vigiletque 
circa  bonum  et  honestum  atatum  tam  api- 
ritualium  quam  temporalium  omnium 
Èccleaias  aupradictaa.  In  quìbusdam  Ec- 
clesiis  Decani  dignltatis  susb  possessio- 
nem  ineunt  superpeilicio  induti,  gladio 
cincti,  pera  instructi,  calcaribus  aureis 
pedes  revincti,  cum  accipitre  super  pu- 
gno. Vide  Historiam  EcclesiaB  S.  Aniani 
Aurelian.  pag.  92.  111.  et  in  Probat.  paff. 
50.  Quale  autem  sit  offlcium  Decani, 
vide  Statuta  Ecclesiarum  Leichefelden- 
sis  et  Londinensis,  in  Monastico  Anglic. 
tom.  3.  pag.  241.  243.  247.  3a5.  386.  347. 
[**>  Plurima  ecclesiarum  Germanicarum 
ap.  Wfirdtweinum,qus9  indices  demons- 
trant.] 

^  Non  solum  Gathedrales  ecclesi»  de- 
canos  suos  habebant.  Dean,  in  Gharta 
ann.  1262.  ex  Chartul.  Latiniac.  fol  183. 
Deiena  de  Vigliae  S.  Maclo  le  Bar  aur 
Aube,  in  Gh.ann.  1250.  ex  Ghartul.  Gam- 
pan.  fol.  90.  v«.  Gharta  ann.  1325.  in  Llb. 
nig.  2.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  114.  r»  : 
Diaoit  lidia  Jehan  de  Friencort...  que  de- 
cair  devoient  li  dit  Dien  et  capitlea  de  le 
complainte  qu'il  avoient  faite.  M'*  /acquea 
d'Andelaincourt  grantz  Diem  de  Lain- 
grea,  in  Gh.  ann.  1350.  ex  Ghartul.  S. 
Benigni  DIvion. 

Epiacopua  Londonicenaia  dici  tur  Can- 
tuarienaìa  Archiepiacopi  Decantia,  in  Pro- 
vinciali Gantuar.  lìD.  5.  tit.  15.  Ubi 
Lindwodus  observat  Archiepiscopum 
Gantuariensem  in  Gollegio  Episcopo- 
rum  ,  Ejpiscopos  Londoniensem  Deea- 
num, Wmtonfensem  Cancellarium^  Lin- 
colniensem  Vicecancellarium  ,  Sarisbe- 
riensem  Prsscentorem,  Wigorniensem 
Capellanum.  denique  Roffensem  Cruci- 
ferarium  ha  bere. 

SuBDBGANUS,  Dignitas  in  Ecclesia 
Garnotensi,  quse  in  Gharta  Galixti  PP. 
in  Tabulario  ejusdem  EcclesiaB  Gh.  2. 
post  Deeanum  et  Prsscentorem  ;  et  ante 
Succentòrem  recensetur.  Obtinet  etlam 
in  Ecclesia  S.  Pauli  Londinensis,  de 
cujus  officio,  vide  Statuta  ejusd.  Ec* 
desi»  in  Monastico  Anglic.  tom.  8. 
pag.  887. 

Deganus  Scholarom,  Dignitas  Ec- 
clesiastica, qui  Scholis  prseerat.  Gharta 
Hugonis  Episc.  Suession.  ann.  1100  :  In 
Eccleaia  BB.  Martyrum  Gervtmi  et  Pro- 
taaii  aaaignata  eal  prasdictae  Eccleaiaa  S. 
Joannia  (de  Vinci s)  in  perpetuum  Pre- 
benda eodem  ordine ,'  quo  aolet  prae- 
benda  Decaniaa  Scholarum,  etc.  [^  De 
Decania  Facultatum  vide  Savin.  Histor. 
Jur.  Roman,  mediis  temporibus  tom.  1. 
cap.  21.] 

Decanus  Episcopi,  Idem  qui  vulgo 
Decanus  ruralis,  aut  Ghristianitatis,  In 
Legibus  Edwardi  Gonfess.  cap.  81. 
[Chriatianorum,  in  Gharta  Stephani 
Episc.  Tornac.  aun.  1192.  apud  Miraeum 
tom.  2.  pag.  1202.]  Ita  autem  appellatur, 
quod  is  ab  Episcopo  consti tueretur,  ut 
est  in  Gharta  Petri  Archiep.  Senonensis 
ann.  1201.  apud  Jacobum  Petitum  post 
Poenit.  Theodor!  pag.  721.  Goncilium 
Lateranense  sub  Alexandre  III.  can.  15  : 
Quidam  in  quibuadam  j>arlibua  aub  pretio 
atatuuntur,  qui  Decani  vocantur,  et  prò 
certa  pecun%aa  quantitate  Epiacopalem 
juriadictionem  exercent,etc, Inquisì tiones 
synodales  cap,  69.  apud  Reginonem  Iib. 
2.  cap.  b:  Si  tn  unaquaque  Farochia  De- 


cani aunt  per  villaa  conatituti.  viri  vera^ 
cea  et  Deum  timentea.  etc.  Innocentius 
III.  cap.  7.  de  Offlc.  Archidiaconi  :  Ar- 
chipreabiteri  autem,  qui  a  pluribua  Decani 
nuncupantur,  ejua  (Archidiaconi)  jurte- 
dictioni  ae  noverint  aubjacere, 

^  Decanua  publice  aedia,  eadem  notio- 
ne,  in  Gh.  ann.  1097.  tom.  1.  Hist.  Tre- 
vir.  Joan.  Nic.  ab.  Hontheim  pag.  449. 
col.  2.  Decani  Chriatianitatum,  in  Pon- 
tif.  Senon.  Ms.  ubi  de  consecrat.  Chris- 
mat. 

Decania^  Decanorum  Ghristianitatis 
jurisdictio  et  territorium.  Hincmarus 
ann.  12.  Episcopatus  :  Et  aemper  de  Ka^ 
lendia  in  Kalendia  menaium ,  quando 
Preabyteri  de  Decaniia  aimul  conveniunt, 
conlationem  de  pcenitentibua  auia  habeant, 
etc,  Gapit.  Garoli  G.  tit.  5.  |  3  :  Qui  autem 
(Presbyteri)  longiua  ab  urbe  commanent, 
atatuant  Epiacopi  loca  eonvenientia  per 
Decaniaa,  aicut  conatituti  aunt  Archiprea" 
byteri,  etc.  Vide  Leges  Edwardi  Gonfess. 
cap.  82.  4^  [Deganus  Ruralis.  Gali. 
Cure  de  campagne:  e  Dedimus....  parro- 
chialem  eccfesiam  de  Grociaco....  salvo 
tamen  in  omnibus  Jure  tam  episcopi, 
tam  archidiaconi,  quam  Decani  ruratia, 
(Gart.  N.  D.  Paris.  I.  148.  an.  1212.)  »] 

5.  DEGANUS,  in  Monasteriis,  qui  de- 
cem Monachis,  seu  Decaniaa  Monacho- 
rum prseerat.  Aéxapvoc,  in  Vita  S. 
Alexandr.  Acoemeti  Abbat.  cap.  7.  Re- 
gula  S.  Benedicti  cap.  21  :  Si  major 
fuerit  congreqatio,  eligantur  de  ipaia  Fra- 
trea  boni  teattmonii  et  aanctaa  conversatio^ 
nia,  et  conatituantur  Decani,  qui  aollicitU' 
dinem  gerani  auper  Decaniaa  auaa,  in 
omnibua  aecundum  mandata  Dei,  et  praa- 
cepta  Abbatia  aui.  Qui  Decani  talea  eli- 
gantur,in  quibua  aecurua  Abbaa  partiatur 
onera  aua  ;  et  non  eligantur  per  ordinem, 
aed  aecundum  vitaa  meritum  el  aapientiaa 
doclrinam.  De  ejusmodi  Decanis  agunt 

grsBterea  S.  Isidorus  in  Regula  cap.  14. 
.  Fructuosus  in  Regula  cap.  12.  Magis- 
ter  in  Regula  cap.  11.  S.  Augustinus 
Iib.  1.  de  Morib.  Eccl.  Gathol.  cap.  81. 
S.  Hieron.  Eplst.  22.  Gassian.  Iib.  4.  Ins- 
tit.  cap.  7.  et  10.  Adelbertus  Abbas  Hei- 
denheimensis  in  Relat.  pag.  365.  Sup- 
plex  libellus  Monachor.  Fuld.  Garolo 
M.  porrectus  S  11.  apud  Browerum  iib. 
8.  Antiq.  Fuld.  Ghronicon  Casinense 
non  uno  loco,  Concil.  Moguntiac.  ann. 
818.  cap.  21.  Itinerarium  S.  Willibaldi 
num.  ite.  Fulbertus  Garnot.  Epist.  21. 
etc.  Vide  Haeftenum  Iib.  3.  Disquisit. 
Monast.  tract.  6.  disq.  4.  5.  6. 

Degani  Seniores,  Majores»  Qui  de- 
canis istis  prseerant.  Gapitula  Lud.  Pii 
Add.  1.  cap.  55:  Ut  aenior  Decanua  reli- 
quia Decania  prasponatur,  et  Abbate  vel 
Praepoaito  praaaente  locum  proprium  te- 
neat.  De  Decano  isto  malore  cap.  seq.  : 
Vt  Prtapoaitua,  Decanua ^  Cellariua,  de  eo* 
rum  mtniaterio,  niai  cauaa  lUilitatia  aut 
neceaaitatia,  non  removeantur.  De  ejus- 
modi Decanis  majoribus  intelligendus 
Gontinuator  Aimoini  Iib;  5.  cap.  42  : 
Rt^ertua  Cornea  eupiditate  maqia  ductua, 
quam  de  cura  animarum  aollicttua,  Abba» 
tiam  S.  Germani  accepit,  aeque  Abbatem 
vocitari  fecity  atatuena  Decanoa  qui  curam 
haberent  Monckchorum.  Et  petrus  Diac. 
Iib.  4.  Ghron.  Gasinensis  cap.  45  :  Demum 
ab  Oderiaio  Abbate  Monaaterii  hujua  De- 
canua ordinatur.  Gap.  77  :  Mallem  Deca' 
nua  eaae  Caainenaia,  quam  Cluniacenaia 
Abbaa,  Adde  cap.  52.  Ghronicon  Abbati» 
Trudon.  Iib.  8:  Bozo  Decanua,  quia  aie 
tum  in  ilio  veteri  ordine  appellabatur, 
qui  modo  in  iato  Prior  vocatur.  Vide 
Eckehardum  Jun.  de  Gasib.S.  Galli  cap. 


20 


DEC 


DEC 


DEC 


1.  pag.  43.  et  Vadian.  de  Monasteriis 
Germanise  pag.  83. 

FoRis  DECA.NUS  in  Monasteriis,  cujus 
munus  describitur  in  Tabulano  Monas- 
teni  S.  Theofredi  in  Dioecesi  Aniciensi, 
quod  scllicet  versatur  circa  res  exte- 
riores. 

Decana,  in  Monasteriis  puellaribus» 
apud  Rudolfum  in  Vita  S.  Lioba  cap.  d. 
et  in  Actis  S.  Forannani  Abbatis  wal- 
ciodorensis  n.  15. 

«  Doyennesae.  in  Gharta  ann.  1444.  ex 
Reg.  177.  Chartoph.  reg.  eh.  2:  L'abbes- 
se,  Doyennesse  et  chapitre  de  Vegline  de 
S.  Pierre  de  Remiremont.  Vide  in  Deca- 
nu8  6. 

Degania,  Decani  Monachici  dignitas. 
Adelbert.  Abbas  Heidenheimensis  pag. 
865  :  Decania  quoque,  in  qua  rigor  cor- 
rectionis  esse  aeberet,  cuiquam  levissimo 
timidissimoque  tradebatur, 

Decanus  Operis,  vel  Operariorum, 
in  Monasteriis,  operis  Monasticis  prse- 
fectus.  Eckeardus  Junior  de  Casib.  S. 
Galli  cap.  8  :  Cum  alias  in  nullo  esset 
utilis..,  a  Salomone  operariorum  positus 
est  Decanus.  Bertholdus  Monachus  de 
Abbatib.  S.  Galli  :  Post  hunc  electus 
est..,  Waltherus  Decanus  opem,  et  lenuit 
ipsam  Abbatiam,  eie.  Horum,  ni  fallor, 
mentioest  apud  Petrum  Venerabil.  lib. 
1.  Epist.  28  :  Quia  brevem  ferramentorum 
et  rerum  Monasterii  Abbas  non  habet, 
eum  vel  superbum  vel  negltgentem  dicitis  : 
et  quare  alio  in  loco  legilur ,  Decani 
tales  eligantur,  in  quibus  securus  Abbas 
partiatur  onera  sua?  etc.  Vide  Opera- 
rius. 

6.  DECANUS.  Decani.  Procuratores  vii- 
larum  itidem  dicuntur  in  Monasteriis, 
apud  Udalricum  lib.  1.  Gonsuetud.  Glu- 
nlac.  cap.  46.  et  lib.  8.  cap.  5.  ubi  ita  : 
EJus  autem  (Prioris  Majoris)  suffraganei 
ad  temporalia  sunt  UH  fratres,  qui  sunt 
villarum  provisores ,  et  quos  prò  more 
nostro  Decanos  appellamus,  etc.  Quse 
verba  hausit  a  Bernardo  Mon.  in  iisd. 
Gonsuetud.  MSS.  cap.  8.  [Hoc  etiam 
nomine  nuncupati  sunt  Villici  seu  Go- 
loni,  qui  Monachorum  villas  et  prsedla 
tenebant.  Godex  MSS.  Irminonis  Abb. 
Sangerman.  fol.  72.  verso  col.  1  :  Wala- 
teus  Decanus  ejusdem  villss  solvit  Inter 
utrasque  festivitates  porcellos  11.  et  fol. 
128.  col.  1  :  Regenulfus  Colonus  et  Deca- 
nus... habet  de  terra  arabili  bunaHa 
vili.]  Vili»  ips»,  seu  Obedientiae,  qui- 
bus prsBSunt, 

Decani^  ibidem  dicuntur,  et  in  Sta- 
tutis  Glun.  in  Bibl.  Glun.  pag.  1473.  ea- 
que  appellatio  prò  cellis,  praediis,  et 
Granqiis  monasticis  maxime  in  Hispa- 
nia  oDtinuit.  [Acta  consecrationis  Eccle- 
siaB  Gissonensis  ann.  1099.  in  Appendice 
MarcsB  Hispan.  col.  1210  :  Et  insuper 
donamus  nos  ipsam  Decaniam  de  Baia- 
gario  usque  ad  castrum  de  Puig  alt  ; 
guod  ascendit  de  rivo  meritario,  et  vadit 
in  latus  usque  ad  episcopatum  Ausonen- 
sem.]  Gharta  .Ferdlnandi  Garci»  Regis, 
apud  Antoniùm  de  Yepez  in  Ghronico 
Ord.  S.  Bened.  tom.  1  :  Damus  vobis 
Monasterium  proprium  fundatum  in  ho^ 
nore  S.  Vincentii,  etc...  et  insuper  damus 
vobis  illud  cum  suis  Decaniis,  scilicet 
Monasterium  fundatum  in  honore  S.  Ma- 
metis,  quod  est  inter  villa  Alara  et  Eveia, 
etc.  Alia  Sanctii  Regis  NavarraB  eerae 
1214.  apud  eumdem  tom.  8  :  Dono  vobis 
libertatem  et  concedo,  ut  ab  hac  die  inan^ 
tea  nullus  homo  sit  ausus  domus  vestras, 
vel  Deganias,  vel  cahanias,  quos  modo  in 
regno  meo  habetis,..  molestare,  intrare, 
frangere.»,  praesumati  Infra  :  Et  domos 
vestras,  et  Deganias^  et  collazos,   atqtie 


omnia  qusicumque  nunc  possidetis,  etc, 
Gharta  alia  ler»  1158.  tom.  4  :  Iste  Prior 
ordinava  familias ,  et  Decanias,  unam- 
quamque  suo  seroitio  congruam,  ad  hono- 
rem et  excellentiam  CÌericorum,  intra 
tam  dignam  deservientium  aulam,  etc. 
Alia  Bermundi  II.  Reg.  serse  1035.  apud 
eumdem  tom.  5.  pag.  439  :  Et  omnes 
hereditates,  quas  testavit  amica  nostra 
Domina  Teresta  ad  Palumbario  quas  in 
Ambas  mixlas,  etiam  DecanicLs  et  Eccle- 
sias,  quas  fuisse  asdificatas  et  faeton,  cum 
aanato  et  homines  de  PalumbaHo.  Mox  : 
Biandat  jussio  nostra,  ut  ibi  serviat,  sicut 
et  sancto  Laurentio ,  cwn  omnes  suas 
cuintioneSf  et  Deganias  cunctas,  alteras 
Deganias  quas  sunt  in  Bubalo,  in  Linia, 
etc.  Adde  pag.  444.  b.  468.  b.  Sandoval- 
lium  in  Episcopis  Pampilon.  fol.  85.  74. 
Godex  Irminonis  Abb.  Sangerman.  f.  45. 
col.  1  :  Habet  in  Villamilt  mansum  indo- 
minicatum  cum  casa  et  aliis  castidis  suf" 
ficienter.  Habet  ibi  culturas  inter  majores 
et  minores  inter  totas  tres,  Decanias  xxi. 
habentes  bunnar.  gggclvi.  quas  possunt 
seminari  de  modiis  frumenti  md.  Et  f. 
128.  col.  1  :  De  Decanaria  Ragenulfi. 
Ragenulfus  colonus  et  Decanus...  habet 
de  terra  arabili  bunaria  viii.]  Paulo  alia 
notione  intelligendus  Baraterius  lib.  de 
Feudis  tit.  4.  {  penult.  :  Si  quis  prò  villi- 
caria,  et,  ut  ita  dicam,  prò  Decania,  vel 
aliis  quibuscumque  angariis...,  feodum 
acceperit.  Ubi  Decania  species  est  Bene- 
flcii  laici,  seu  villicaturse,  ab  Ecclesia 
dependentis  ;  dicitur  etiam 

Decanatus,  Eadem  notione.  Gharta 
Hugonis  Abb.  B.  Dionysìi  ann.  1280.  ex 
Tabul.eJusd.Mon.  :  Simon  filius  defuncti 
Girardi,  dicti  Decani,  quondam  servientis 
Monasterii  S.  Dionysti  recognovitj  quod 
venerabilis  Odo  ejusdem  Monasterii  Abbas 
concesserat  dicto  Simoni  de  mera  gratia 
Decanatum,  quem  prasfatus  Girardus  pa- 
ter quondam  ipsius  Simonis  tenuerat,  hoc 
modo  videlicet  quod  idem  Simon  eumdem 
Decanatum  tenerci,  et  haberet,  quamdiu 
Abbati  B,  Dionusii  ,  quicumjue  fuerit, 
videbitur  quod  bene  ac  fidehler  serviat 
Monasterio,  et  residentiam  faciat  in  terra 
Monasterii  apud  S.  Dionysium.  Etiam 
idem  Simon  recognovit  coram  nobis,  quod 
in  prasdicto  Decanatu  nihil  hasreditaìio 
jure  reclamarci,  fide  data  in  manu  nostra 
firmavit.  Alia  ann.  1832.  ibid.  :  Recogno- 
verunt  se  vendidisse  Ecclesias  S.  Dionysii 
in  Franeiam  totam  Sergenteriam  suam 
de  Morenciaco  villa  quas  vocatur  Decana- 
tuspro  40.  libris  Paris,  etc. 

^  Decani  vilatici  et  villarum  pas- 
sim In  Polypt.  Irminonis.  Guerardo 
sunt  :  Ministri  rurales,  praepositi  cul- 
ture villse  vel  defini tse  alicujus  agro- 
rum  quantitatis,  operas  laboresque  rus- 
ticorum  dirigentes,  ac  jurisdictionem 
quamdam  inferiorem  exercentes  in  co- 
lonos  aliosque  agrorum  cultores.  Deca- 
nia, Gerta  quanti tas  agrorum  excolen- 
dorum,  jurisdictioni  decani  subjecta. 
Decanus  junior,  ap.  Irmi  non.  Brev.  9. 
sect.  58.  et  210.  Guerard.  pag.  85.  et  105. 
Uti  apud  Longobardus  decani  et  saltarii 
jungi  solenti  ita  Decanus  et  foreslarius, 
ap.  Irminon.  Brev.  18.  sect.  99.  pag.  149. 
Vide  Gancian.  Barbar.  Leg.  tom.  4.  pag. 
219.  Gapitul.  de  villis  cap.  10.  et  supra 
in  Decanus  8. 

Decanus  Glaustri,  quidam  Herma- 
nus  subscribit  compositloni  factfie  prò 
Abbatia  S.  Basilii  dioecesis  Basiliensis 
ann.  1230.  tom.  8.  Spicìlegii  Acheriani. 

«  7.  DECANUS,  Idem  qui  Praefectus, 
Reg.  Olim  parlam.  Paris,  ad  ann.  1802: 
Jacobus  de  Tornodoro  jtrasfectus  vigilia- 
rum,  seu  Decanus  excubiarum  urbis  Seno- 


nensis,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1871.  in 
Reg.  102.  Ghartopb.  reg.  eh.  287:  Ukum- 
blé  supplication.,.  de  Robinet  le  Keux, 
joene  homme,  boucher  demourant  à  Soie- 
sons,  contenant  que  eomme  en  icellui 
mestier  de  boucherie  soit  accotistumé  chas- 
cun  an  eslire  un  certain  offtcier,  appellé 

le  Doyen  dudit  mestier, camme  audit 

office  soit  necessiti  aucunesfois  faireplu- 
sieurs  ou  aucunes  escriptures,  etc.  vide 
CoLfut  excubiarum  in  Caput  8. 

DEGAPELLARE,  Gapellum  Gardinali 
auferre,  Gardinalem  degradare.  Ghroni- 
con  incerti  auctoris  edltum  a  Gatello 
ann.  1808:  ComplidbuM  et  eonsentaneis 
Columnensibus,  ex  quibus  duos  olim  De- 
capeUaverat  Cardinales.  [  Ghronicon 
Francisci  Pipini  lib.  4.  cap.  41  :  Bonifa- 
cius  VIII.  auos  Cardinales  Romanos, 
Jacobum  et  Petrum  de  Columna  Decapel- 
lavit  ac  deposuit,  privans  eoe  omni  Car- 
dinalatus  Mulo,  commodo  et  honore.]  Vide 
Gaierus. 

<»  DEGAPENTA,  Quindecim.  Ruodlieb 
fr.  8.  vers.  81.  124.  1^4. 

1.  DEGAPILLARE,  Gapillos  per  ludi- 
brium  tondere.  Gregor.  VII.  PP.  lib.  1. 
Epist.  78  :  Ncque  servientes  ejusdem 
Episcopi  Decapulari,  aut  barbas  eorum 
aoradi  prasceperit,  etc.  Vide  Decalvare 
et  Discapellare.  [<^  Decapillare  et  De- 
calvare prò  poena  ap.  Ekkehard.  IV.  de 
Gas.  S.  Galli  cap.  10.  Pertz.  pag.  128. 
Un.  28.] 

0  2.  DEGAPILLARE ,  prò  Decapitare, 
caput  amputare,  in  Glossar,  apud  Fre- 
her.  ad  calcem  tom.  1.  Script.  Rer. 
Germ.edit.  Struvii.Pro  Gapillos  veliere, 
in  Stat.  Palav.  lib.  2.  cap.  18.  pag.  88  : 
Et  idem  in  eo  qui  Decapillavent  seu 
sarà  fio  naverit  aliquem.  Vide  Capillare  in 
Copulare. 

DECAPITARE,  Gaput  amputare,  capite 
plectere.  Fulco  lib.  2.  Gestor.  vi»  Hie- 
rosolymit.  : 

8aot  Umen  ^rasios  ooDtrt  fas  Decapitantet, 
spaTOBCont  reliqoos. 

Tidericus  Langenius  in  Saxonia  : 

Qufla  eaptÌTabat,  in  Varie  Decapitabal. 

Adde  Will.  Armoricum  in  Philippo  Au- 
gust.  ann.  1194.  Leges  Henrici  i.  Regis 
Angl.  cap.  92.  [RoTandinum  Patav.  de 
Factis  in  Marchia  Tarvisina  lib  4.  cap. 
15.  Instrum.  anni  1802.  in  Hlst.  Dal- 

Shin.  tom.  2.  pag.  99.  col.  1.  Historiam 
ortusiorum  apud  Murator.  tom.  12. 
col.  788.]  [<»  Vi  tam  S.  Adalberti  ap. 
Pertz.  tom.  Scriptor.  4.  pag.  589.  594.] 
etc.  'Anoxe^aX^Cstv,  in  Synopsi  Basii,  lib. 
60.  tit.  1.  cap.  25.  Qu8B  vox  interdum 
nude  prò  occidere  usurpatur.  Origines 
GP.  de  Grispo,  quem  calore  baine!  ex- 
tinctum  scribit  Sidonius  :  "Ov  XéYou<rtv 
ànoiufOLXKj^yan  {»itb  toO  noLxpÒQ.  Infra  de 
Arcadio  S.  Irenes  Diacono  :  SxuTdcXaic 
àrcoxe^aXJerOv},  Flaqris cassus  vel  occisus  est. 
Decapitare,  Gulmen  domus  vel  aedis 
diruere.  Gharta  K.  domus  Hospitalìs 
Jerusalem  Gustodis  in  Tabular.  Eccl. 
Garnotensis  n.  2S:  Et  quod  domus  qius- 
dam  quam  asdiflcaveramus  Carnati  in 
figuram  et  formam  capellas,  Decanitare- 
tur,  et  reduceretur  in  formam  quadratam 
et  alios  usus  trans ferretur. 

1  Decapitatio,  Gapitis  obtruncatio, 
apud  Bernard um  de  Breydenbach  Iti- 
ner.  Hierosol.  pag.  258.  et  Murator. 
tom.  12.  col.  1081. 

«  DECAPITARE  Pannum.  Quod  in 
panno  caput  appellatur,  abscidere,  ut 
m  eo  vitium  esse  monstretur.  Stat.  prò 
arte  parat.  pannor.  Garcass.  re  nova  ta 
ann.  f466.  ex  Reg.  201.  Ghartoph.  reg. 


DEG 


DEG 


DEG 


21 


eh.  121  :  Item  quod  nulluà  ftoterit  seu 
dàiebit  aliqxienipannum  DecajoitcUum  sar- 
tire,  aui  reaptare,  cum  tigiìlo,  aut  Hne 
sigillo.,:  Panni  in  quibua  repperieiur  con^ 
trarium  fuuBe  factum,  Decapilabuntur. 

0  DECÀPITATUS  GREX ,  Capite  seu 
pastore  orbatus.  Episc.  encycl.  monach. 
Florìac.  ann.  1004.  tom.  10.  GoIIect.  His- 
tor.  Frane,  pag.  442  :  Deum  omnipoten- 
tem  placate  ortuionum  hostiia,ut  dignetur 
8ua  gratia  gregem  Decapitatum  et  pio 
patre  orbatum  coneolari, 

1  DEGAPROTI,  Aexaicp(i>Tot,  Deeemprimi 
Tullio.  Arcad.  lib.  18.  g  8  :  Decaproti  et 
IcoBaproti  tribitta  exigentes,  et  corporale 
minieterium  gerunt^  et  prò  omnibus  dè- 
funciorum  fiecalia  detrimenta  reaarciunt. 
Vide   Decemprimus,  et  Glossar,  medise 

\  DEGAPROTIA,  AexocicpwTefa.  Decem- 
Tiratus  in  Jeg.  1.  8.  ult.  D.  de  Munerib. 
(50.  4.) 

DECAPULARE,  [Gsedere,  frangere,  ra- 
dere J  Vide  Capulare, 

^  DEGAPULATUS,  [Decies  multiplica- 
tus.  DiEPj 

DEGARGERARE.  Petrus  Damiani  lib.  1. 
Epìst.  9  :  Hac  igitur  difficultate  convie- 
tus,  Ep%aco]Mile  uecarceravit  offtcium;  Id 
est  deseruit 

VdEGARGONES,  Tribuni  Romse  tem- 
pore Johannis  XII.  PapsB.  Blondus  De- 
cad.  2.  lib.  2.  apud  Macros  In  Hierolex.  : 
Romss  enim  duo  Consules  ex  nobilitate 
quotannie  tunc  fiebant,  qui  ad  vetusti 
Consulatus  exemplar  summss  rerum  jpras- 
essente  et  Prasfectus  item  ex  nobilitate 
creatus,  populo  jus  dicebat.  Ex  plebe  au^ 
tem  creati  sinaulis  annis  duodecim,  qui- 
bus  Deemrconious  erat  appellatio,  Senatus 
vicem  in  conciliis  et  deltberationibus  obti- 
nebant,  Melius  scriberetur:  Becarchontes 
a  Qraeco  déxa  decem  et  atpxc^v*  Magis- 
tratus* 

1  DEGAROO,  Occupatio,  GIoss.  Isid.  in 
qui  bus  etiam^  Distarlo,  Occupatio,  prò 
quibus  GrsBvius  censet  legendum,  vis- 
tentioj  Occupatio,  et  sic  Papias  :  Distendi 
neqotiis  prò  distrahi.  Vide  Distarlo. 

te  DEGARA.  Vide  Dacra, 

1  DEGARE,  Donare.  Glossar.  Sanger- 
man,  n.  501.  Forte  est  prò  Decimare,  a 
Greco  $éxa.  Sed  ibidem  est  prò  Dicare, 
ubi  sic  :  Decare,  Dedicare,  Consecrare. 

«  Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg.  7641  :  Deca- 
tum^devocatum,  secretum.  Reetius  infra: 
Decata,  Deo  devota  vel  sacrata. 

1  DEGARGARE,  Esonerare,  Gali.  De- 
ckarger.  LittersB  Ludovici  X.  Regis 
Frane,  ann.  1815.  in  Chartular.  Autis- 
siod.  fol.  46  :  Mercatoi'es  quicumque  cum 
suis  mercaturis  absque  aliquo  impedì" 
mento  possint  de  celerò  transire  Rotoma- 
gum...  et  insuper  vtna  apud  Rotomagum 
in  cellariis  Decargare.  vide  Carga. 

DEGAR6TRUM ,  Aexapyvpov ,  Monete 
majoris  species,  eademque  cum  ea  que 
Majorina  dieta,  ex  1.  2.  Cod.  Th.  Si  quis 
pecun.  conflav.  (9,  28.)  Sic  autem  appel- 
lata, quod  decem  argenteis  minutioribus 
estimaretur,  proindeque  sexta  argenti 
libre  pars  esset  :  quippe,  ut  est  in  1. 1. 
eod.  Cod.  de  Expens.  ludor.  (15,  9.)  or- 
genti  libra  una  in  argenteos  sexaginta 
aUnd^fatur. 

1  DEGARIARE,  Vehere,  Carro  dedu- 
cere. Jnducere  et  Decariare  omnia  merd- 
moma  et  mercandisas  et  bona  sua,  apud 
Rymer.  tom.  11.  pag.  2.  col.  1.  vide 
Cariare. 

•  Vel  poti  US  Decarjare,  ut  Decargare, 
Esonerare. 

DEGARRARE,  Carnem  a  cute  recidere, 
resecare,  separare,  apud  Apicium  lib. 
7.  cap.  9. 


•  Unde  nostris  Decaméler,  nude,  prò 
Resecare,  vulgo  Couper,  tailler.  Lìi. 
ann.  1887.  in  Reg.  180.  Chartoph.  reg. 
eh.  199:  Wautier  baillast  une  forces  à 
cousturier  que  il  tenoit  à  Vexposant  pour 
garder,  et  tandiz  que  ledit  Wautier  se 
jouoit  à  ladite  fille,  ledit  exposant  par 
jeu  et  esbatement  se  prist  à  Decaméler  la 
robe  dudtt  Wautiet\ 

«  DEGARNATUS,  Macilentus,  grandi 
macìe  torridus.  Gali.  Dechamé.  Joan.  de 
Cardalhaco  Orat.  in  exequiis  Clem.  VI. 
PP.  et  exaltat.  Innoc.  ejus  succes.  : 
Dum  quadam  die  iret  juvenis  per  iter 
suum  qussrendo  mortem,  obviavit  cuidam 
figurai  valde  nigrae  et  deformi  aspectu, 
vultu  maxillento,  decolorato  corio  et  cor" 
pore  Decamato,  eie. 

IDECARPERE,  prò  Decerpere.  Decar- 
pere  glandem,  Varronl  de  Re  Rustica 
lib.  1. 

DEGASSARE,  RefelIere.Stephanus  Àfri- 
canus  Presb.  in  Vita  S.  Àraatoris  num. 
18:  Et  his  dietis  Sacerdotis  suavissima 
verba  Decassans,  remondit. 

DEGASTELLARE.  rOastelIum  et  muni- 
tiones  destruere.  Kicardus  de  S.  Ger- 
mano in  Chronico  :  Rediens  ad  Monas" 
terium,illud  tantum  Decastellavit  reliquia 
sibi  castellis  retentis.]  Vide  Inccutellare. 

0  DEGASURA,  Decessio,  imminutio. 
Gali.  Déchet.  Charta  ann.  1255.  tom.  1. 
Probat.  Hist.  Brit.  col.  968  :  Item  si  de 
sorprisiis  senescallia^  poat  decessum  patria 
noatri  Inter  noa  et  dictum  Oliverium  ali" 
qua  contentio  de  castero  orialur,  hinc  inde 
concesaum  est,  quod  per  legitimum  patria^ 
teatimonium,  atne  Decasura  feodi  termi- 
netur,  et  cuilibet  nostrum  remanebit, 
quod  dictum  testimonium  declarabit. 

1  DEGASUS,  Rulna,  decessio,  imminu- 
tio, Gail.  Dechet.  In  tantam  ruinam  et 
paupertatem  et  Decasum  multiformiter 
eventam  et  collapsam,  apud  Rymerum 
tom.  12.  pag.  258.  col.  1.  Prostemationes 
et  Decasus  domorum,  ejusd.  tom.  pag. 
868.  col.  1. 

o  Charta  ann.  1266.  In  Reg.  S.  Lud.  ex 
Chartoph.  reg.  fol.  14.  r*:  Quss  assignan" 

tur pra^dictis  proDecaau  tenninalia  de 

Maraano,  Comput.  MS.  ann.  1882.  eccl. 
S.  Vulfr.  Abbavill.  fol.  2.  v«  :  Item  prò 
Decaau  prò  loto  anno,  1.  aextar.  11.  boia" 
telìi.  Vide  infra  Decatum. 

^  DEGATERE,  Cadere,  dicitur  cum  ac- 
tor  actione  sua  in  jure  submovetur, 
nostris  alias  Décair,  nunc  Décheoir,  étre 

débouté.  Décair  devoient de  le  com" 

plainte  qu'il  avoient  faite,  in  Ch.  ann. 
1825.  ex  Lib.  nig.  2.  S.  Vulfr.  Abbavil. 
fol.  114.  r.  Placit.  ann.  844.  apud  Mura- 
tor.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  meo.  evi  col. 
467.  et4dS:Et  ipae  Teutpert  diceret  quod 
verum  non  erat  ut  de  auctorem  cecidi- 
mua...  Et  aicut  ipae  Teutpaldo  dicit,  wa" 
dia  dedi  de  ipso  Bruningo  auctorem,  et 
ncbis  exinde  auctor  fuit  ;  et  non  Decate- 
vimus  de  auctorem...  Et  Decaterunt  de 
auctorem  iste  Teutperto  cum  filio  suo 
Adalberto.  Et  postquam  de  ipso  aucto- 
rem, sicut  wadia  dedit,  reciderei,  etc. 

^  DEGATERNA,  Pars  decima  tertia. 
Hist.  Andaginensis  Monasterii  apud 
Marten.  tom.  4.  Amplìss.  Collect.  col. 
922  :  Si  quem  rebellem  Advocatus  ad  juS" 
titiam  compellebat,  Decaternam  suam 
accipiebat. 

DEGATIA,  Decima  mercium,  a  uè  vice 
tributi  exsolvitur,  ex  Grec.  6exary),  usur- 
pato non  semel  eadem  notione  Scrìpto- 
ribus  Grecis  veteribus  vocabulo.  Charta 
Rogerii  Regls  Sicil.  ann.  1187  :  Prasterea 
Decaliaa  et  alia  jura  mercatorum,  quaa 
Salemitani  in  Aleoaandriam  prius  per  sol- 
vere soliti  eranty..reduci  facvemus^eiìii. 


Gr.  MS.  Reg.  Cod.  2062  :  AexocTeuT^c  xa\ 
SexaTtXÓYoCt  <^  TeX(dVY)c.  Decatiarum  exac- 
tor.   [Poi luci,   «exaxtiXóyoc  et   Scxarfiivy);.] 

Vide  Hesycbium,  et  Not.  ad  Cinnamum 
pag.  487. 

o  DEGATUM,  Decessio,  imminutio. 
Gali.  Déchet.  Charta  ann.  1888.  In  Ta- 
bul.  Flamar.  :  Fructus  earumdem  (ter- 

rarum)  habeat,  levet  et  perdpiat ejua 

nomine,  et  suos  facere  possit.  c^sque  ve* 
calo  quocumque.  Vide  Dechetum. 

«  DEGGEDERE,  Ordinatim  collocare, 
Gali.  Ranger.  Comput.  ann.  1362.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  260.  col. 
1  :  Solvit,  dicto  mandato,  trtous  puerulia, 
qui  Deceaaerunt  teguloa  portatoa  ad  provi- 
aionem  cohoperturk  turila  SarracinSa,etc. 

IDEGE.  prò  Decem,  in  Charta  ann. 
692.  apud  Felibianum  Hist.  San-Dionys. 
pag.  xii. 

DEGEMBRIGA  Libertas.  Vide  £a- 
lendas. 

o  DEGEMBRIS.  Reg.  Olim  parlam.  Pa- 
ris, ad  ann.  1309.  fol.  118.  v«  :  Item  ubi 
debitor  eat  bonas  opinionia  et  famaa,  et 
quantitaa  debiti  est  ìnodica.  viaelicet  de 
Decembris  et  citra,  ad  vnAandum  solu- 
tionem  talis  debiti,  sufjiciat  vobis  unua 
testis  idoneus,  cum  juramento  debitorie. 
Leg.  Decem  libris,  nisi  sit  vox  composita 
ex  Decem  et  libra.  Vide  mox  Decemdium. 

0  DEGEMDIUM,  ut  Decendium,  Spa- 
tlum  deceìn  dierum.  Epist.  Rob.  prior. 
Celsin.  ann.  1409.  apud  Marten.  tom.  7. 
Ampi.  Collect.  col.  1114  :  Item,  pendente 
loto  Decemdio,  cum  ambassiatores  Petri 
de  Lunajam  recessissent,  etc.  Bulla  Be- 
ned.  PP.  XIII.  ann.  1405.  ibid.  col.  692  : 
Qaoniam  eorum  salvus  conductua  infra 
Decendium  expirabat,  eie. 

DEGEMPRIMDS.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  Aexa- 
icp&Toc,  Decemprimua.  GIoss.  Lat.  Gr.  : 
iJecumviri,  dexanp&Toi.  Decurionea,  Bìtucl- 
icpfi>Toi.  Ita  autem  dicti  Decemviri  civl- 
tatum,  Decaproti  Jurisconsultis,  et  Ci- 
ceroni prò  Roselo.  Deeemprimi  nobilium 
civitatum,  apud  Firmieum  lib.  8.  cap.  7. 
Maocimarum  civitatum  Deeemprimi  juri- 
dici,  cap.  12.  Popularium  civitatum  Prin- 
eipea  vel  Deeemprimi,  ibidem.  Deeem- 
primi Scholarum,  in  leg.  10.  Codicis 
Theod.  de  Domest.  et  protect.  (6,24.) 
qui  in  singulis  Scholis  domestieorum  et 
protectorum,  post  Primicerium,  ex  de- 
cem sequentibus  erant,  et  ad  eum  gra- 
dum  temporia  prolixitate  pervenerant, 
quem  Decemprimatum  vocal  lex  7.  et  8. 
Cod.  Th.  eod.  tit. 

Degbmprimi  Curiales,  Decuriones. 
Appendix  Cod.  Theod.  Constit.  9:  Ut 
per  ainguloa  binai  libraa  auri  inferendaa 
aerarlo  nostro  a  Decemprimia  curialibua 
exigantur.  [«>  Vide  Savin.  Histor.  Jur. 
roman.  med.  temp.  tom.  1.  cap.  2.  8  24.] 

1  DEGENA,  ut  Decima,  Gali.  Dime. 
Charta  Pontii  Glandatensis  Episc.  ann. 
1095.  inter  Instrum.  tom.  8.  nove  Gali. 

Chr.  col.  195  :  Posaidebat Decenam  in 

Castellana  et  unum  manaum  in  Rocacuaa, 
et  Decenam  in  Alenalo,  et  Decenam  in 
Thoramina  cum  tertia  parte  de  Menarla. 

2.  DEGENA,  Degexna,  Bractono  lib.  8. 
tract.  2.  cap.  10.  |  1.  dicitur  Decuria, 
seu  Decemvirale  Collegium,  cui  preerai 
Decanua  Friborgi,  de  quo  egimus  supra. 
Decima  vocatur  in  Legibus  Ine  cap.  an- 
tepenult.  :  Diximua  de  ignotia  pecoribua, 
ut  nemo  habeat  aine  testimonio  Hundredi 
vel  Decimas.  Et  in  legibus  Kanuti  Regis 
cap.  40  :  Volumua,  ut  omnia  homo  liber 
in  hundredo  (i.  Centuria)  et  in  Decima 
positua  sit,  etc.  Adde  Leges  Henrici  I. 
cap.  6.  Decennalia  numerua.  in  iisdem 
Legibus  Henrici  1.  Vide  Inguiphum  pag. 
'  870.  et  infra  in  Friborga. 


22 


DEG 


DEC 


DEC 


\ 


Degennarius.  Yetus  Inquisitio  apud 
W.  Dugdalum  ia  Antlquit.  Warwi- 
censis  provincise  cap.  65  :  Ifem  UH,  qui 
tenxierunt  dimidiam  virgatam  terra,  vel 
nocatam  terree j  vel  cotagium  de  bondagii 
tenura,  solebant  esse  bedellum  manerii  et 
Decennarium. 

DSGENNA.RII,  Qui  ex  deceonario  nu- 
mero, seu  ex  decenna  sunt,  in  Gharta 
Édw.  I.  Regis  Àngl.  tom.  2.  Monastici 
Àngl.  pag.  511.  mascuius  autem  in  Lege 
DecennaB  ante  12.  ann.  non  admitte- 
bantur.  Vide  Statutum  2.  Westmonast. 
cap.  48.  Bractonum  iib.  3.  tr.  2.  cap.  10. 
11.  et  Fletam  Iib.  1.  cap.  27.  {  2.  4.  11. 
Iib.  2.  cap.  52.  |  2.  5.  7.  47.  48.  [Tbomam 
Madox  Formul.  Angl.  pag.  225?) 

DEGENDIUM,  Spatium  decem  dierum, 
[GraBC.  SeyriiAEpov.T  Fridericus  Imp.  Iib.  1. 
Gonstit.  Sicul.  tit.  89.  cap.  1  :  Vt  tam 
magister  justitiarius,  quam  alii  inferiore» 
juatcea,  intra  Decendtum,  postquam  re- 
nuntiatum  est,  pronuntient  a  renuntia- 
tionis  tempore  numerandum,  Will.  Heda  : 
Nota  autem  quod  ista  tria  castra,  quss 
data  sunt  Comitissm  ab  Imperatore  prò 
morte  Comitis  mariti  ejus,  et  tHbus  indti- 
ciis,  quas  fecerat  Imperatori,  sita  sunt  in 
Lucensi  EpiscopcUu,  quorum  unum  voca- 
tur  Decerutium,  propter  10.  dierum  indu- 
das,  alterum  autem  dicitur  Octodium 
frqpter  8.  dierum  inducias,  quas  Rex  tri- 
ouit  ComitisssB.  Utuntur  Innocentius  III. 
PP.  Iib.  18.  Ep.  50.  et  Petrus  de  Vineis 
Iib.  2.  Epist.  40.  Eadem  ratione  Noven- 
dium  dixerunt  veteres,  luctum  novem 
dierum,  qui,  ut  auctor  est  Donatus,  Pa- 
rentalia  conci udebat. 

DECENNA.  Vide  Decena  2. 
DECENNAUS,  ut  Decennis.  Decen- 
nale beUum,  Ammiano  Iib.  15.  cap.  12. 
Gioss.  Lat.  Or.  :  Decenalis,  Sexaerrìc.  Hinc 
Decennalia.  Treb.  Poi  Ho  in  Salonino  cap. 
8:  Decennalia  Romssab  eodem  (Gallieno) 
celebrata  et  post  Decennalia  Crothi  ab  eo 
vieti,  Id  est,  annus  decimus  imperii 
festus  et  sacer.  Decennalis  oblivio  seu 
Prsesumptio  evocati  testamenti  post  de- 
cem annos  absque  novo  assensu,  Leg. 
Si  quis  God.  Tbeod.  de  testamentls  et 
Oodicillis  Iib.  4.  Ut.  4. 

TDEGENNARII.  Vide  in  Decena  2. 

DECENNIO,  Decania.  Paulus  in  Vita 
S.  Hilari  Abbat.  Galeatensis  n.  7  :  Et 
missa  apparitione  cum  qucUer  Decennio- 
nibus  miiitum,  suis  aspectibue  eum  jussii 
fideisti. 

T  DECENNITAS,  ut  Decennium.  In  Pro- 
logo S.  Gyrilli  de  ratione  Pascnse  Inter 
Anecdota  Muratori!  tom.  8.  pag.  111. 

DECENS  Tunica.  Vide  Epùecen. 

«  DECENSARE,  Gensus  ex  oraedio  de- 
bltos  percipere,  vel  solvere.  (Jharta  Phi- 
llppi  Itom.  reg.  ann.  1208.  tom.  2.  Hist. 
Leod.  pag.  590  :  In  civitate  Leodiensi  si 
quis  hàreditatem  aliquam  acquisiverit,  et 
eam  in  pace  et  sine  calumnia  per  annum 
unum  et  diem  tenuit  et  Decensavit  illam; 
de  csetero  in  quieta  pace  possidere  debet. 

DEGENTARIUS.  Isidorus,  et  Papias  : 
Decentarius,  promplua,  paratus,  ingenio- 
8US.  [Gonstantiensis  addit  :  Exercitatus, 
copiosus,  abundans,  MS.  Ecclesise  Bitu- 
ric.  :  Decentaurus  male,  Paralus,  exer- 
citus,  copiosus,  opimus.  Ali!  dixere  Dicen- 
tarius,  de  quo  infra.] 

DEGENTRIZ,  Navù  compta.  a  decens 
dicitur,  Jo.  de  Janna  et  Breviloq. 

DEGENTUM,  ita  dictus  quidam  orga- 
norum  musicorum  concentus.  forte  ex 
anglico  et  Gallico  Decent,  decorus,  de- 

'S.  Regula  Ordinis  de  SempringKam 

'^17  :  In  Moncksterio  officium  Clerico- 

^Hssis  et  horis  teneant.  Orqanum 

^  "cenlum,  Fausetum,  et  Pipeth 


omnino  in  divino  Officio  omnibus  nostris 
utriusque  sexus  pronibemus. 

0  Vel  Decentus,  Gantus  ecclesiastici 
species,  idem  atque  Discantas»  V.  in  hac 
voce. 

1  1.  DECENUM,  Idem  quod  Decatia  seu 
Decima  merci um,  qusB  vice  tributi  ex- 
solvitur.  Bartholom.  Iib.  6.  Annal.  Gè- 
nuens.  ad  ann.  1280  :  Miserai  litteras 
suas  domino  Bajulo  in  ultramarinis  par- 
tibiu  conslituto,  continentes  ^uod  ab  ho- 
minibus  Januss  et  de  districtu  drictum 
Cathanix  €u:ciperet,  seilicet  Decenum, 
sicut  ab  aliis  hominibus,  qui  exinde  privi- 
legiati non  erant, 

^  2.  DECENUM,  Pars  centuria,  cons- 
tans  decem  familiis,  idem  quod  Deca- 
nia. Vide  in  Decanus  8.  Stat.  Gadubr. 
Iib.  1.  caj}.  78  :  Quod  aliquis  centenarius, 
vel  marici  de  silva,  vel  deceniij  vel  aliquis 
alius  non  audeant,  nec  possint,  nec  de" 
beanl  aliquas  collectas  imponere,  nec 
aliquid  adàere  ultra  id,  quod  positum  erit 
per  consilium  in  suo  Decentario,  regulatu 
vel  Deceno.  Hinc 

<*  Decenum,  Qui  deceno  prseest,  caput 
familiss,  in  Gorrect.  eorumd.  Stat.  cap. 
84  :  il  ti  hoc  ut  comitatus  Cadubrii  ani- 
mrUlibus  repleatur,  statuimus  (/uod  quod- 
libet  caput  seu  Decenum  habitanttum  in 
Cadubrio,  nutrire  et  tenere  debeat  in 
domo  quadrciginta  capita  ovium  seu  pec- 
cudum,  computatis  masculis  et  feminis  ad 
minus. 

0  DECEPMA,  prò  Decima.  Reg.  Olim 
parlam.  Paris,  ad  ann.  1256.  fol.  8  :  In- 
questa facta  utrum  pecunia,  quas  didtur 
reddita  Petro  quondam  episcopo  Mori- 
nensi,  fuit  reddita  proDecepmis  perceptis 
nomine  regalium,  tempore  quo  vacavit 
ecclesia  Morinensis. 

^  DEGEPTARE,  Decipere,  fallere.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Deceptat,  kitaxà. 

1  DEGEPTATIO,  prò  Disceptatio,  apud 
Rymer.  tom.  8.  pag.  882. 

^  DEGEPnOSUS ,  Fraudulentus,  apud 
Ennodlum  Iib.  1.  Epist.  7. 

^  Nostris  Déceptif  Lit.  remìss.  ann. 
1404.  in  Reg.  159.  Ghartoph.  re^.  eh. 
249  :  Combien  que  feu  Simon  Bradteu  fu 
marie  en  femme,  doni  il  devoit  estre  con- 
tent,  neantmoins  par  ses  sollicitations 
Déceptives,  il  emmena  folier  par  le  pais 
Hubtnette  seur  de  Vexposant.  Unde  Dé- 
ceptivement,  fraudulenter,  in  aliis  ann. 
1401.  ex  Reg.  156.  eh.  67:  Frauduleuse- 
ment  et  Déceptivement,  etc.  A  voce  Da' 
cepte  et  Décevement,  Deceptio,  fallacia. 
Lit.  ann.  1887.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  190  :  Plusieurs  fauUes  frau- 
des  et  Déceptes,  etc.  Thomas  Brisoul,  par 
son  mauvais  engin  et  faulx  Décevement, 
avoir  fortraitte  Alisele,  femme  de  Pierre 
Picart,  d'avecques  son  dit  mari  et  menée 
jouer  hors  du  pais,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1380.  ex  Reg.  117.  eh.  85.  Décepveres, 
Deceptor,  in  Poem.  de  Cleomades  MS.  : 

Bneor  toit  il  et  biaus  et  geot. 
G*est  un  DéoepTeres  de  geni. 

o  DEGEPTORIUS ,  Fallax,  decipiens. 
Gali.  Décevant,  apud  Glabr.  Rodulph. 
tom.  10.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag.  18. 

f  DEGEPTUS,  Destitutus.  Vita  S.  Ni- 
ceiii,  tom.  4.  Aprii,  pag.  100  :  Omnium 
membrorum  vigore  Dece]3tus,  sicut  corde 
csscus  venerai,  ita  oculis  caecatus  stabat. 

^  DECERMINA  sunt  ausi  decerpuntur 
purgandi  causa.  Feste.  Traiate  Apuleius 
Met.  1.  dixit,  Decermina  fortunm. 

^  DECERNARE,  prò  Decemere  in  Lit- 
teris  Johannis  Frane.  Reg.  ann.  1856. 
apud  D.  Secousse.  Ordinat.  tom.  8. 
pag.  55. 

0  DECERNENTIA,  Termlnus,  limes,quo 


ager  ab  allo  discernitur.  Gharta  ann. 
1181.  apud  Lamium  Inter  notas  ad  Hist. 
Slcul.  Bonincont.  tom.  2.  pag.  835  :  Prts- 
nominatas  it<ique  res  eum  earum  finibus 
atque  Decernentiis,  et  cum  omnibue  ea* 
rum  axcessionibus vendimus. 

DECERTARE,  Guram  adhibere,  conten- 
dere. Gapitul.  Aauisgran.  ann.  789.  cap. 
78.  et  iib.  1.  Gapit.  cap.  74  :  Monachi  ut 
cantum  Romanum  pleniter  et  ordinabili'- 
ter  per  noctwnale  vel  gradale  Officium 
peragant,  secundum  ^uoìd  beatss  memorias 
genitor  noster  Pippmus  Rex  Decertavit 
utjieret,  etc.  Galli  dieerent,  s'efforga. 

DECERVIGARE,  Decollare,  cajput  am- 
putare, cervicem  praacidere.  sidonius 
Iib.  1.  Epist.  8  :  Qiios  humari  nox  suC' 
cincia  prohibuercU  Decervicatis  liquere 
cadaveribus. 

DEGESSIO,  Suceessio.  Gloss.  Lat.  Gr.  : 
Decessiones,  diadovaé.  Lex  Ripuar.  tit.  8  : 
Si  quis  feminam  Hipuariam  interfecerit... 
si  iste  homo  pauper  fuerit,  ut  instmul  sol- 
vere non  possit,  per  tres  Decessiones  fUio^ 
rum  solvat. 

«DEGESSIRE  sE,  Possessionem  abdi- 
care, dimittere,  Gali.  Se  Désaisir,  in 
Gharta  ann.  1242.  ex  Ghartul.  Garnot. 
prò  Disaisire.  Vide  in  hac  voce. 

DEGESSOR,  Gui  quis  in  Maeistratu 
succedi t,  qui  ante  alium  obiit  dignita- 
tem  aliquam,  vulgo  Prmdecessor,  in  God. 
Th.  leg.  1.  de  Distrahend.  pign.  (11,  9.) 
leg.  8.  deOper.  Pubi.  (15,  l.)leg.  ult.  de 
Patrocin.  vieor.  (11,  24.)  et  apud  Ulp. 
leg.  4.  D.  de  OflP.  Procons.  (1,  16)  fUsus 
est  hac  voce  Tacitus  in  Vita  Agrieolffl. 
Gassiodor.  Iib.  4.  Variar.  Epist.  44.  sic 
Decessorem  a  Prssdecessore  distingui t,  ut 
hic  quemlibet,  ille  solum  designet  pro- 
ximum  in  aliquo  munere  antecessorem. 

0  Décheoir  Magistratu  seu  officio  de- 
cedere, in  Lit.  ann.  1409.  tom.  9.  Ordi- 
nat. reg.  Frane,  pag.  480  :  Desguelx  dix 
eschevins  ehascun  an  au  jour  S.  Thomas 
apostolo  en  Déchient  chuineq. 

o  DECESSORES,  acaxatoyoi.  Glossar. 
Lat.  Gr.  Leg.  Detentores  ex  Vulc.  in  Gas- 
tigat.  ad  utrumque  Glossar. 

«  DECESSORIuM,  Decessus,  exitus. 
Gali.  Issue.  Gharta  ann.  1068.  apud 
Ughell.  tom.  1.  Ital.  Saer.  edit.  ann. 
1717.  col.  585  :  Cum  omnibus  aquis  et  an^ 
datis  et  Decessoriis  suis  liberis  et  espeditis 
amni  tempore  intrandi  et  eoBeundi,  ^c. 
Déchet  et  Déchés,  prò  Décès,  obitus,  in 
Testam.  ann.  1274.  ex  Ghartul.  Vallis  N. 
D.  :  Je  lais  à  Veglise  du  Val  N.  D.  xl.  sols 
de  Parisis...  à  prendre  suer  mon  héèHtage 
OH  travers  de  Coudun,...  après  mon  Dé- 
chet. Gharta  ann.  1802.  ex  óhartul.  Gorb. 
fol.  101  :  Si  voel  je  (Bernard  chevalier 
Sire  de  Moroeul)  et  ordenne  que  ledile 
contesse  ait  pour  son  mariage,  apres  mon 
Déchès,  tei  don  et  tei  devis,  comme  fai 
fait  à  laditte  Marie  ma  fille.  Vide  Exius. 

i  DECESSUS,  Defunctus.  Gali.  Decedè. 
Aeta  S.  Francisci  de  Paula,  tom.  1. 
Aprii,  pag.  192:  Credimus  Sanctitatem 
vestram  esse  bene  informatam  de  bona 
vita»  conversatione  prssfati  benedicti  Pa^ 
tris...  nuper  decessi  in  Conventu  civitatie 
TUron.Priscianus  ex  Goslio,  Custodibue 
Decessis,  hoc  est,  profeetis. 

o  DEGÈVISSET,  prò  Decessisset  in  vet. 
Glossar,  ex  God.  reg.  7613:  Decevisset, 
pedem  retraxisset.  Nostris  Déceverer,  De" 
cevrer,  Désevrer  et  Dessevrer,  prò  Sepa- 
rare, divellere,  disj ungere  :  unde  Desse^ 
vraille,  Dessevranche,  Dessevrée,  Desse- 
vrement,  sejunetio,  distractio.dlvortium, 
et  Désevrance,  elades,  strages.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  19vQ.  ex  God.  reg.  4120. 
Abdigare,  Déceverer,  Vita.  S.  Ludov: 
edit.  reg.  pag.  850:  Frere  Legier,,,.  qui 


DEC 


DEG 


DEG 


23 


estait  mesel  et  eatoU  en  une  meaonf  Desse- 
tré  des  autres,  CììTon,  S.  Dion.  tom.  7. 
Collect  Histor.  Frane,  pag.  182  :  EBcom- 
meniez  et  Désevrez  de  ta  compagnie  de 
sainte  eglise.  Lit.  remiss.  ann.  1968.  in 
R€g.  d9.  Gbartoph.  reg.  eh.  450  :  Depuia 
par  le  consenlement  desdU  conjoins  et 
d*aucuns  leurs  amie,  furent  Décevrez  et 
separez  li  un  deVaiUre.  llpuetbien  avenir 
que  un  mariages  est  Deasevrés  par  sainte 
eglize,  quant  au  Ht  ;  et  ne  pourquant  les 
enfant  que  il  orent,  quand  il  furent  en» 
samble,  9i  ne  sont  pas  prouvé  pour  batart  : 
ri  camme  quant  aucuns  pourcache  le 
Dessevrement  de  sa  fame^  pour  che  que  il 
Va  trouvé  en  pechié  de  fomication,  ou  la 
fame  de  son  ìnari^  por  che  que  elle  li  a 
trouvé.  En  tei  cas  les  puet  bien  sainte 
eglize  Dessevrer  ;  et  si  ne  sont  pas  les  en- 
fans  batars,  que  il  orent  devant  le  DeS" 
sevrée  ;  mes  se  la  fame  eut  enfans  puis  le 
Dessevrementy  il  sont  batart  ;  et  ne  pour- 
quant chente  maniere  de  Dessevranche,  eie, 
apud  Bellomaner.  MS.  cap.  18.  Lit.  re- 
miss, in  Reg.  127.  eh.  59.  ann.  1385: 
Le  suppliant  fery  ledit  Perrin  du  tren- 
ehant  de  son  coustel  sur  l'oreillej  duquel 
cop  il  lui  Dessevra  ladite  oreille  de  la 
teste.  Poema  inseriptum  la  Mapemonde 
MS.  cap.  80  : 

Paiaqne  bi«iw  «t  vum  waaì  contraires, 
Botre  deuz  oooTient  un  mo]wi 
Pour  desfevrer  le  nul  du  bien. 

Gain.  Guiart.  ad  ann.  1249  : 

Soni  mon  k  cette  Déienwioe 
Dens  amlraus  de  gruil  poiMance. 

Sermo  Koberti  de  Sainceriaux  de  morte 
S.  Ludoy.  : 

Hors,  moult  parfiit  Tilaine,  quant  tn  o*i  praU  garde, 
CU  qoi  lanthieiia  faiaoit,  ta  rooesia  sana  fttllle  ; . . . 
Par  VM  ot  la  rolne  dmwU  dnre  Daasevraille. 

Vide  infra  Dissire  et  Seperalitas. 

«  DEGHARGHARE,  Gali.  Décharger, 
Esonerare.  Comput.  MS.  ann.  1244  :Pro 
doliis  charchandis  et  Decharchandis^  xviij. 
sol.  vj.  den.  Gharta  ThomsB  abb.  S. 
Germ.  Prat.  ann.  1249.  in  Reg.  80.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  467  :  Qui  vero  moram  fece- 
rit,  nullo  emptore  prsssente,  vel  Dechar- 
chaverit,  panem  totum  amittet.  Vide 
Dechargiare. 

«  DECHARGIAMENTUM.  Area  in  littore 
onerandarum  atque  exonerandarum  na- 
viam  causa,  Gali.  Port^  quay.  Aeta  capit. 
ecci.  Lugdun.  ad  ann.  1342.  fol.  79.  r. 
col.  2.  ex  Gam.  Gomput.  Paris.  :  Hoc 
salvo  el  excepto,  quod  idem  Lancelotus 
non  poeait  per  se  vel  per  alium  in  dictis 
terra  et  brotello  facere  aliquod  arriva- 
gium  ,  Dechargiamentum ,  vel  aliquid 
aliud.  Deaquarquaige,  Tnbutum,  quod 
propter  vini  aliarumque  mercium  ezo- 
nerationem  persolvitur.  Gharta  scabino- 
ram  Duacens.  ann.  1866.  in  Reg.  97. 
Chartoph.  reg.  eh.  154  :  Les  proufis  et 
emolumens,,.  douDesquarquaige  et  criaige 
des  vifis, 

)  DECHARGIARE,  Esonerare,  Gali. 
Decharger.  Edictum  Philipp!  Aug.  ann. 
1207.  Ordinat.  Reg.  tom.  2.  pag.  418: 
Nullus  nisi  manens  fuerit  apud  Rotho- 
magum  poterit  Dechargiare  vinum  in 
celario  vel  in  domo  apud  Rothomagum 
pro^^er  illud  revendenaum. 

1 DEGHEIUM,  a  Gallico  Dechet,  De- 
cessio ,  imminutlo.  Gomputus  Gueti 
ann.  1261.  apud  D.  Brussel  ae  Feudorum 
nsu  tom.  1.  pag.  471.  col.  1  :  Pro  Finan- 
cits  gueli  colligendis  XL.  sol.  Pro  Decheio 
et  defeetu  gueti  e.  sol.  Gomputus  alter 
ann.  1202.  apud  eumd.  tom.  2.  ad  ealeem 
pag.  GXLix.  col.  2  :  De  Decheio  de  xm. 


den.  usque  ad  S.  Johannem  e.  s.  mi.  s. 
minus,  Ibid.pag.GLXXT.eol.  1:  DeDecheio 
PrsBpositursB  uiv  lib.  Et  pag.  cxciii.  col. 
2 .  De  Decheio  banchearum  xviil.  lib.  et 
xn.  s.  ei  vili.  d. 

«  DEGHI,  Deci,  Tributum,  quod  prò 
custodia  agrorum,  vel  metarum  posi- 
tione  exigebatur,  simul  et  mulctae,  quae 
oh  delieta  in  agris  commissa  Imponeba- 
tur,  taxatio  et  exactio,  nostri  s  Dex; 
quod  a  consulibus  exerceretur  ejusmodl 
iurisdictio  intra  prsBScriptos  deeos  seu 
limites.sicappellata.  Vide  Dd;elri.  Gharta 
ann.  1819.  in  Reg.  59.  Ghartoph.  reg. 
eh.  819  :  Item  repertum  est  quod  nos  ha- 
bébamus  soli  et  tn  solidum  Decos  territorii 
de  la  Mota,  qui  Deci  communiter  vendun- 
tur  60.  solidos  Caturcenses....  Item  tertiam 
parlem  aliorum  Decorum  dictss  villse, 
qua  communiter  venditur  qualuor  lib. 
decem  solid.  Calure,  reliqius  vero  duse 
partes  sunt  consulum.  Gonfirm.  libert. 
castri  de  Gaslucio  ann.  1827.  in  Reg.  64. 
eh.  586  :  Item  bajulus  vel  ejus  locum  te' 
nens  et   consules  annis  singulis  eligent 

Suatuor  deguarios  seu  coterios  ad  levan- 
um  Decos,  more  solito  levare  consuetos^ 
de  quibus  Decis  medietas  erit  domini  nos- 
tri regis,  etc.  Pariag.  Inter  reg.  et  monast. 
Obasin.  ann.  1829.  in  Reg.  66.  eh.  484  : 
Item  coti  sive  Dechi  terrss  proprits  dicto- 
rum  religiosorum,  quam  hAent  inter 
dieta  duo  flumina,  et  eorum  emenda  sive 
emolumenta  ad  dom.  regem  et  dictos  reli- 
giosos  communiter  pertinebunt.  Prlvil. 
retrsB  assisisB  ann.  1841.  in  Reg.  74.  eh. 
047  :  Item  quod  gardapium,  sive  Dex,  sive 
messeparia  dictas  bastttas  ad  ipsos  consules 
et  universitatem  prsedictam . . .  applicentur. 
Libert.  vills  de  Gleolla  ann.  1850.  in 
Reg.  81.  eh.  124:  Dicti  consules  possint 
cognoscere  de  bannis  sive  Decis,  si  debean- 
tur  aut  committantur  per  aliqtias  perso- 
nas.  AliSB  ann.  1868.  prò  Villanova  in 
Ruth.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
897.  art.  18  :  Camme  il  aient  la  congnois- 
sance  dea  Dex  et  bans;  c^est  cusavoir  de 
ceulx  qui  font  dommage  ès  vigneSy  blez, 
vergiers,  terree,  prez,  et  les  emolumens  et 
amendes  gui  en  ysteront,  etc.  Adde  tom. 
6.  earumdem  Ordinat.  pag.  695.  art.  7.  et 
tom.  9.  pag.  559.  art.  15.  Vide  supra 
Cotus\.  et  infra  Deguarius. 

^  DEGHIFFRARE,  a  Gallico  Dechiffrer^ 
Exaratas  notis  oceultls  litteras  espli- 
care.  Materiam  Dechi frare  per  minutum^ 
Menoto  in  Sermon.  Quadragesim.  fol. 
189.  verso,  est  Argumentum  aliquod  ac- 
curati us  et  partieulatim  exponere.  Vide 
Cifras,         

1  DEGHRISTIANATUS,  Ex  sacro  faetus 
profanus.  Epistola,  ut  videtur,  tempore 
Gregorii  VII.  scripta,  inter  Anecd.  Mar- 
ten.  tom.  1.  cap.  287:  Alii  in  lapides  et 
tigna  prof anorum,  ut  asserunt,  contactu 
Dechrtstianata,  scopis  animadvertentes^ 
etc 

^  DECI,  Limites,  Termini.  Statuta  Ed- 
ward! I.  Regis  Angl.  apud  Rymerum 
tom.  2.  pag.  260:  Noveritts  quod  nos  ha- 
bitatoribus  villm  nostrse  de  valentia  Age- 
nensis  Diocesis,  infra  Decos  seu  terminos 
dictss  bastidsB,  concedimus  libertates,  etc. 
Gonsuetud.  MSS.  Tolos.  ex  Bibl.  Abba- 
iìs  de  Crozat  fol.  19:  Termini  Decorum 
mesegarise,  sive  Dex  viUse  Tholosas  proten- 
duntur  et  aunt^  scilicet  a  Tholosas  usque 
ad  Ecclesiam  S.  Micìiaelis.  Vide  Dextri. 

^  DECIBARE.  [Oibum  auferre.  Dief.] 

DEGIBILIS,  Quem  decet  aliquid,  vel  qui 
decet.  Jo.  de  Janna. 

•  Vita  S.  Dunstani  tom.  4.  Mali  pag. 
357.  col.  1  :  Ceteras  Deo  Decibiles  latides 
spiritu  pervigili  ex  divinia  imbutoribua 
aidicerat. 


Decibiliter.  Decenter.  Joan.  Diacon. 
lib.  4.  de  Vita  S.  Greg.  M.  cap.  84  :  Mento 
a  confinio  maxillarum  Deeibtliter  promi- 
nente. 

DECIDERE  et  Decidi,  Occumbere, 
mori,  occidi.  Eulogius  lib.  2.  cap.  2  :  Qui 
eum  imitando  Decisi  aunt.  Gap.  8  :  Priua- 
quam  virgines  beatae  Deeiderent  (Forte 
Deciderenlur.)  Deciaua,  oceisus,  obtrun- 
catus,  apud  eumdem  lib.  2.  cap.  2.  4.  8. 
Ita  Decisio,  mors,  martyrium,  eidem  lib. 
2.  cap.  1.  in  Apologetico. 

Decidere,  deoisus  Terminus,  Deci- 
sio, voces  Agrimensorum,  de  quibus 
Rigaltius  in  Glossis. 

f  DEGIDIUM,  Damnum,  ruina,  Gali. 
Dechet,  Perle.  Post  guerrarum  asrumnas 
et  Decidia,  apud  Rymerum  tom.  10.  pag. 
168.  col.  1.  Seneca  Ep.  80.  dixit,  Fortiter 
ferre  Decidium  sui. 

^  DEGIDUES,  Degidiosus,  ignabus,  In 
Gloss.  Sangerm.  n.  501.  Lege,  Desiduue; 
Desidioaus,  ignavua. 

^  DEGIES  QUADRATUM,  Quadragesima. 
Jacobus  Gardln.  in  Vita  S.  Gselestini 
PapsB: 

.  .  .  En  dedea  quadrato  aabdere  corpua 
Menti  Joasit  amor,  dhrino  fonte  relabeoa, 
Taljler  ut  apretia,  qu»  guatua  organa  muleent 
OmnilMia,  ipae  cibam  tiridia  piantatine  eaulia 
Snaerai,  band  codia  foliia,  aed  atipite  cnidia. 

1.  DECIMA,  Idem  quod  Decena  2.  Vide 
in  hac  voce.  Ugutio:  Decima,  sodetaa 
decem  virorum. 

o  2.  DECIMA,  Praestatio  pecuniaria  ex 
agris,  idem  auod  Agrarium.  Gharta 
Drocon.  de  Mei  loto  ann.  1292.  ex  Ghar- 
tul.  Pontiniac.  pag.  202  :  Petebamua  ab 
ipsis  religiosis  sex  aenarios  annui  reddi-' 
tua  prò  singulis  arpentis,  tam  terrarum 
quam  vinearum  suarum...  Quem,  inquam, 
redditum  extra  censum  et  gardam,  Deci- 
mam  nominabamua.  Alia  Bern.  abb. 
Gftssin.  ann.  1278  :  De  quolibet  vino,  aive 
vino  vinearum  sive  vitium,  quae  arboribua 
aubstentantur,  de  esalerò  Caainensi  monaa- 
terio...  aolvant Decimam,  nomine  terratici. 

«  8.  DECIMA,  Tributi  seu  vectigalis 
speeies  ex  mercibus  aqua  advectis  ad  ra- 
tfonem  declmse  pereepta.  Gharta  Raym. 
comit.  S.  Egid.  ann.  1164.  in  Ghartul. 
Gluniac.  :  In  omnibua  conauetudinibua 
quaa  de  ratibua,  quss  per  aquam  veniunt, 
accipere  aolent,  qum  aunt  decimaa  et  gu- 
bemacula  et  tranaveraaria,  et  in  remo, 
quem  de  unoquoque  navigio  deaeendente 
per  aquam  antiquitua  haberet. 

DECIMiE,  in  veteri  Testamento  qu» 
fuerint,  omnes  norunt  :  sed  quando  in 
nova  Lege  Sacerdoti  bus  dar!  coeperint, 
non  ommno  constat.  Non  desunt  quippe 
qui  non  multo  ante  Garoli  Mag.  tempora 
id  accidisse  volunt,  atque  in  lls  Paulus 
Sarpius  auctor  Historiae  Goncilli  Triden- 
tini, in  Tractatu  Italico  de  Materie  bene- 
ficiali, quod  omnino  falsum  esse  arguit 
saltem  Gonstltutio  generalis  Gblotarii 
Regis  cap.  11.  et  Goncilium  Matisco- 
nense  II.  ann.  585.  cap.  5.  ex  quibus 
longe  antea  id  obtinuisse  colligimus  : 
Leges  divinas,  ut  est  in  eo  GonciUo,  con- 
aulentea  Sacerdotibua  ac  Miniatria  Èccle- 
aiarum,  prò  hasreditcUia  portione  omni 
populo  prmceperunt  Decimaa  fructuum 
auorum  locia  sacris  prtsstare,  ut  nullo 
labore  impediti,  hotHs  legitimis  spiritali- 
bus  possint  vacare  ministeriis.  Quas  legea 
Chrtstianorum  congeries  lonqis  tempori- 
bus cuslodivit  intemeratas.  Nunc  autem 
paulatim  praevaricatorea  legum  pasne 
Chriatiani  omnes  ostenduntur^  dum  ea 
quas  divinitus  sancita  aunt,  adim^lere 
negligunt.  Unde  statuimus  et  decemimua 
ut  mas  antiquus  a  fidelibus  reparetur,  et 
Decimas  Ecclesiasticis  famulantibus  cere- 


24 


DEG 


DEC 


DEC 


moniis  populus  amnU  inferat,  quas  Sacer- 
dote» aut  in  pauperum  uaum,  aut  in  aip" 
tivorum  redemptionem  prmrogantesy  suis 
orationibua  pacem  populo  ac  salutem 
impetrent.  Extat  prseterea  Epistola 
Episcoporum  Turonensis  provi  nei®  ad 
plebem  missa,  post  Synodum  actam 
ann.  667.  qua  hortantur,  ut  unusquisque 
ad  exemplum  Abrah»  Decimaa  offerat  de 
suis  mancipiis,  etc.  adeo  ut  liceat  subo- 
dorar! tum  primum  ejusmodl  inductas 
decimas.  Adde  PoBnitentiale  Tlieodori 
cap.  13.  Hsec  observasse  sufflciat  :  qui 
enim  plurat  volet,  consulat  Baronium 
ann.  57.  n.  74.  et  seqq.  Seldenum,  et 
alios  qui  de  Decimls  tractatus  integros 
edidere.  Tantum  moneo  Decimas  Eccle- 
siasticas  in  tres  partes  divisas,  quarum 
prima  ad  ornamentum  Ecclesise,  altera 
ad  pauperes,  tertia  ad  Sacerdotes  spec- 
tabat.  vide  Capitulare  ann.  779.  cap.  7. 
Capitulare  Episcopor.  ann.  801.  cap.  7. 
[Glossarium  juris  Gallici  D.  de  Lauriere 
ad  vocem  Dismes.]  e  te. 

MST  Monasterìa  quod  spectat,  Deci- 
marum  iis  concessarum  nono  Ecclesiae 
saeeuio  exemplum  habemus  apud  Ma- 
billonium  lib.  6.  de  Re  Diplom.  in  Pr»- 
cepto  Caroli  Crassi,  quo  conflrmat  res- 
titutìonem  Monactiorum  in  eoenobio  S. 
Apri,  ubi  sic  legitur  :  Statuimua  quoque, 
quod  in  Privilegio  decretum  est,  ut  ex 
cunctia  reliquia  villis  beati  A^fìri  medietaa 
Decimaa  fnigutn  vel  animalium  a  porta 
Moncuterii  aetur  :  ex  Breviriaco  vero  et 
Monte-'Barro  vel  Barrico,  tam  de  domini- 
eia  vineia,  quam  de  benehcialibua  Monaa- 
terio  Decimaa  dantur,  Hic  usus  deinceps 
frequentior. 

Decimarum  allse  sunt  personales,  alise 
reales.  Personalea  sunt,  quae  debentur 
ex  negotiatione,  artificio,  scientia.  mlli- 
tia,  et  hujusmodi»  qua  potius  respiciunt 
ipsam  personam^  quam  rem  ipsam.  Ita 
Lindwodus  ad  Provinciale  Cantuar. 
Eccl.  lib.  1.  Ut.  8.  Adde  lib.  8.  Ut.  16. 
pag.  245.  Decimaa  conlaborationum,  in 
Capitulls  Caroli  C.  tlt.  41.  cap.  11.  Ali» 
sunt    . 

DegimìE  Reales  ag  Pil£diales,  In 
eodem  Provinciali,  ibidem,  quaa  de  fru" 
gibu^  terrea  et  animalium  nutrimine  per" 
solvuntur,  de  quibus  Lex  Longob.  lib.  8. 
Ut.  3.  S  5.  [<»  Ludov.  Pii  83.]  et  Speeulum 
Saxon.  lib.  2.  art.  48.  fMemorantur  De- 
cimaa  praadialea,  in  Indice  MS.  Benefici o- 
rum  Eccl.  et  Dioec.  Constantiensls  fol. 
12.  verso,  et  in  Concilio  Salmant.  ann. 
1885.  cap.  5.  Inter  Hispanica  tom.  8.  pag. 
587.  etc] 

^  Degima  Almata.  an  Decima,  qusB 
ecclesiae  debetur,  atque  ideo  Almatamo 
Alma,  id  est  sancta,  nuncupata  ?  vide 
supra  Almua.  Et  quidem  hic  a  Tertia, 
qua  signifleatur  agrari um,  distinguitur. 
vide  Tertia  4.  Charta  Guill.  episc.  Ca- 
bilon.  ann.  1238.  in  Cbartul.  Cluniac. 
cb.  890  :  Addidi  etiam  quo  illa  lercia  ra- 
cemorum,  quaa  aibi  de  dictia  vineia  debetur, 
inaimul  decimetur  ;  et  ne  fraua  in  aolu" 
tiene  decimarum  fieret  a  cultoribua  vinca- 
rum,  voluit  et  praacepit  ut  decimam  red- 
piani  quandoque  voluerint,  antequam 
perveniat  ad  Decimam  almatam.  vide 
mox  Decima  aanctualia, 

•  Decima  Annalis,  Praestatlonis  spe- 
cies  episcopo  a  curionibus  quolibet  anno 
exsol venda.  Stat.  synod.  eccl.  Avenion. 
ann.  1866.  apud  Marten.  tom.  4.  Anecd. 
col.  575  :  Quilibet  veatrum,  etiam  ante- 
quam recedat,  aolvat  aynodalem  et  cathe" 
araticum  et  etiam  Decimam  annalem. 

o  Decima  Aratri  Comitis,  Ex  agris 

?iui  aratro  comitis  coluntur.  Bulla  Alex. 
II.  PP.  in  Cbartul.  S.   Nicas.   Mellet.  : 


Apud  Vallea  prò  Decima  aratri  comitia, 
decem  aolidoa.  Cbarta  Phll.  Aug.  ann. 
1195.  ibid.  :  Conceasit  etiam  aecundam 
decimam,  poat  primam  decimationem,  de 
domestica  carruca  aua  de  Vallia. 

^  Decima  Biennalis,  Per  biennium 
imposita.  Cbarta  ann.  1365.  in  Chartul. 
S.  Joan.  de  Jardo  :  Executor  et  collector 
Decimaa  biennalis  noviler  per  dominum 
noatrum  Papam  impoaitaa. 

^  Decima  Causarum,  Clamorum, 
Pars  decima  emolumentorum,  qu8e  ex 
causis  et  clamoribus  seu  litibus  prove- 
niunt.  Pactum  ann.  1441.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  264.  col.  1  :  Pro- 
curatorea  re^ii.,.  aaaerebant  domino  noa- 
ti*o  regi  perttnere  emolumentum  Decima- 
rum  causarum,  quaa  ventiUdtantur  in 
Curia  ordinaria  dxctaa  civitatia  Nemauai, 
et  quod  dictaa  Decimaa  acthenus  levari 
conaueverant,  et  dari  ad  firmam.  Decimaa 
et  emolumenta  occaaione  dictorum  damo- 
rum  etc,  in  Lit.  ann.  1405.  tom.  9.  Ordi- 
nat.*  reg.  Frane,  pag.  705. 

Decima  Dominici,  Quae  domini  sea 
Regis  sunt,  et  quae  Ecclesiis,  Monaste- 
riis,  vel  Capellis  Regiis,  vice  dotis,  aut 
oblationis  conferuntur.  Vide  Constitut. 
Cblotarii  Regis  ann.  560.  tom.  1.  Concil. 
Gali,  et  Conc.  Meldense  can.  75. 

^  DeciMìG  Francorum,  Quae,  si  bene 
conjecto,  a  Francia  seu  ingenuis  homi- 
nibus  exsolvebantur.  Cbartularium  S. 
Vandregesili  tom.  2.  pag.  2005  :  In  Eccle- 
sia S.  Georgii  decem  aolidoa  et  Dedmam 
Francorum,  Simili  modo  dictae  videntur 
ibidem 

^  Decima  Hominum,  Quas  scilicet 
Homines  clientes  et  subditi  ex  praediis 
a  se  tentis  exsolvere  tenebantur:  In 
Baaler  Decimam  Hominum  Gaufredi  de 
Baillol.  Rursus  ibidem  :  Ecclesiam  de 
Wateville  cuni  omnibus  Dedmis  dominii 
et  hominum  in  a^ria,  pratia,  piacationi- 
bua.  Neque  absimili  ratione  legimus 
ibid.  pag.  2006  :  In  Watavilla  duaapartea 
Dedmarum  Ruaticorum. 

^  Decima  Grangiarum  ousb  sit,  expll- 
catur  in  Cbarta  fundat.  Blancse-landse 
ann.  1154.  inter  Instr.  tom.  11.  Gali. 
Christ.  col.  242  :  In  Popevilla  et  Varevilla 
Dedmam  grangiarum,  videlicet  cum  ad 
Ulaa  currua  attulerit  garbcu  aive  quadriga, 
vel  quocumque  modo  afferantur  et  unde^ 
cumque,  novem  in  grangiia  computentur, 
dedma  canonida  reddatur, 

^  Decima  Jactata,  f.  Ad  auctionem 
locata.  Cbarta  ann.  1316.  in  Reg.  S.  Lu- 
dov. ex  Chartopb.  reg.  fol.  4.  r».  :  Item 
confirmadt  donationem...  Decimaa  Jac- 
tataa  de  terria  arabilibua,  etc.  Alia  ann. 
1817.  ex  Reg.  58.  Cbartoph.  reg.  fol.  6. 
r>.  :  Item  placet  domino  regi,  quod  Robi- 
nua  de  Gandovillari  armtaer,.,  Dedmam 
jactatam  de  terria  arabilibua.,.  modo  per- 
dpiat  super  redditus  et  emolumenta  car- 
nificeriaa,..  Aurelianensis,  Vide  Jactua  4. 

*>  Decima  Industrialis,  Quae  et  Per- 
sonalia,  Ea  nempe,  quae  ex  negotiatione 
et  artificio  debetur.  Charta  ann.  1400. 
inter  Access,  ad  Hist.  Cassin.  part.  2. 
pag.  507.  col.  2  :  Item  dixerunt  quod 
omnea  habitatorea  dicti  castri  Lud  tenen- 
tur  singulis  annis  Decimaa  peraonalea 
aeu  Induatrialea  dare  praapoaito. 

^  Decima  Litium,  apud  Romanos  erat 
Poena  temere  litigantium,  leg.  2.  cod. 
Hermogen.  de  Calumniatoribus,  J.  Haec 
autem  Instit.  de  poena  temere  litigan- 
tium. Homo  litigioaus  eat  terribilia  in  aua 
dvitate,  inquit  Sapiens. 

Decima  Militares,  in  Charta  ann. 
1204.  in  Chronologia  Episcoporum  Lodo- 
vensium,  eaedem  videntur  auae  infeu- 
dataa,    vulgo  Dismea  infeodees,  quae   a 


Militibua,  seu  Laicis  nobilibus  possiden- 
tur.  Quarum  quidem  originem  quidam 
Carolo  Martello  adscribunt,  quem  dam- 
natum  volunt,  quod  primus  beneficia 
Ecclesiastica  Milltibus  distribuerit.  Sed 
hanc  fabulam  docte  ventilavit  Baronius 
ann.  741.  Cbronicon  Senoniense  lib.  8. 
cap.  17.  de  Carolo  Calvo  idem  habet 
quod  alii  de  Martello.  Sed  de  Decima- 
rum  milltarium  origine  potior  videtur 
Arnold!  Lubec.  lib.  3.  cap.  18.  sententia, 
cujus  haec  sunt  :  Sdmua  autem  Decimas 
et  oblationea  a  Dea  Sacerdotibua  et  Levitia 
primitua  dep^utataa,  Sed  cum  tempore 
Christianitatia  ab  adveraariia  infeataren» 
tur  Ecclesiae,  easdem  Decimaa  praapotentea 
et  nobilea  viri  ab  Ecclenis  in  oeneficto 
stabili  acceperunt,  ut  ipsi  defenaorea  Ec- 
clssiarum  fierent,  quaa  per  ae  obtinere  non 
valerent.  Uis  consona  habet  Crantzìus 
in  Metropoli  lib.  1.  cap.  2.  Vide  praeterea 
Petrum  Èlesensem  Epist.  82.  et  Orderi- 
cum  Vitalem  lib.  5.  pag.  575.  [Ut  ut  est 
de  origine  harumce  Decimarum  infeu- 
datarum,  usus  apud  nos  invai uit,  ut  eae 
quae  anUquiores  sunt  Concilio  Latera- 
nensi  anni  1179.  sub  Alexandro  ni.  ubi 
fuerunt  prohibitae,  subsistant,  recen- 
tiores  vero  aboleantur  ;  sed  illae  omnes 
censentur  anteriores  hoc  Concilio,  qua- 
rum origo  probari  non  potest  esse  pos- 
terior.]  Vide  Abbas-Milea. 

Decima  de  Militia.  Vide  Concilium 
Trosleianum  ann.  909.  cap.  6. 

^  Decimam  Tenere  in  Militia.  Ea 
scilicet  ratione,  qua  miles  decimam  po- 
test obtinere,  hoc  est  Jure  feudi.  Charta 
Odon.  abb.  Major,  monast.  ex  Tabul. 
ejusd.  :  Decimam  quoque  quamdam, 
quam  in  militia  tenent  de  fratre  auo  Ro- 
berto de  Angulia,  poat  deceaaum  auum  in 
eleemoaynam  eccUaaiaa  S,  Frombaldi  et 
nobia  libere  et  quiete  poasidendam  con- 
ceaaerunt, 

^  Degimjb  Militum,  Aliae  a  Dedmia 
militaribua  ;  ita  videntur  appellari  obla- 
tiones,  qu8B  a  novis  milltibus  ecclesiae 
fiebant.  Cbarta  Rob.  Cabilon.  episc. 
ann.  1188.  in  Chartul.  Cluniac.  :  Capel- 
lanua  hckbere  debet  confeaaUmea,  eacher- 
paa,  baptiateria,  reconcUiationes  mulie- 
rum,  Dedmaa  militum,  dealbatoa,  reddi- 
tua  de  duellia,  etc. 

Decimje  Minuta,  vulgo  Menués  dis- 
mes.  Charta  anni  1104.  ex  Tabularlo 
Molismensi  :  Duasaue  partes  minutaa 
Decimaa  et  fevi  et  in  Purificatione  B.  Ma- 
risa omnea  candelaa,  totamque  magnam 
Dedmam,  cum  Dedmam  carrucarum 
mearum.  Tabular.  S.  Crucis  Talemon- 
densis  fol.  8  :  Dedi  etiam...  mimUam 
Dedmam  duarum  parrochiarum,  aancti 
videlicet  Vincentii  ae  Jardia,  et  S.  Hilarii 
de  Foresta  :  hoc  eat,  Dedmam  de  lana,  de 
lino,  de  canaba,  de  agnis,  de  porcellia, 
de  vitulia.  [<^  Tarn  in  groaaa  dedma 
quam  Minuta,  in  chart.  ann.  1271.  Alsat. 
Diplom.  tom.  1.  pag.  469.1 

^  Decima  Mixtìb,  Eaedem  quae  Rea- 
lea ;  quod  ex  diversis  animali  bus  re- 
busve  solvantur,  sic  dictae.  Arest.  ann. 
1416.  8.  Aug.  in  voi.  11.  arestor.  parla m. 
Paris.  :  Quod  dicti  habitantea  (Cenoma- 
nenses)  modicaa  devotUmia  erant,  nec  De- 
dmaa peraonalea,  ac  parum  de  mixtis  et 
praadialibua  aolvebant. 

*  Decima  Monet^e.  Quae  ex  monetae 
emolumento  provenit.  Vide  Monetagium. 
Charta  Henr.  I.  reg.  Frane,  ex  Chartul. 
S.  Magi.  Paris,  en.  4  :  Concedimua  eie 
dedmaa  oìnnium  redibidonum  ad  noe 
pertinentium  de  marino  portu  Muaterioli 
caatri,  excepta  Dedma  monetaa,  quaa  quon- 
dam concessa  est  S,  Auatrobertaa. 


DEC 


DEC 


DEC 


25 


T  Degimìb  et  NoNJB,  interdum  ex  iis- 
dem  prsdiis  colJect».  Vide  Nona  2. 

Decimìb  NumeratìE.  Cbarta  ann. 
1206.  ex  Tabul.  Ecclesise  Garnotensis 
num.  49  :  Jn  Ha  tamen  omnibus  omnetn 
justUiam,  vendUu  de  duabus  bovatia  ter^ 
ra,  Decimam  de  residuo  terr»,  Decimam 
et  campipartem  annumerato  granicsi  Ca- 
nonicorum  ibi  prsBsidentium  in  campo 
numeratas  idem  Capitulum  salvas  in  in' 
tegrum  habebit, 

^  Quse  numerari  debebant  ab  homlni- 
bus  institutis,  at  mergites  in  agris  prò 
decima  aut  campiparte  ex  officio  nume- 
rarent.  Cbartul.  Oarnot.  eh.  805  :  Item 
apud  Meinvìler  medietatem  Dedmm  nu- 
meratss...  De  numeralione  autem  talis  est 
conditio  inter  nos  et  illos  qui  excolunt 
terram,  quod  ille,  qui  primo  vuU  sUìi  nu^ 
merari,  quaerit  numeratorem^  semel  ta- 
men^  nec  opportet  quod  amplius  qutera^ 
tur  ;  et  numerator  poterit  numerare,  si 
voluerit,  in  quolibet  campo  et  capere  dC" 
cimam  suam  ibidem  in  capite  numeri. 
Praster  hoc  et  dono  totam  Decimam  in 
terra  patrimonii  mei  numeratam.  Vide 
infra  tfumeragium  et  Numeratores. 

T  Decimam  Panis  et  Vini  Ootiensi- 
bus  Sanctimonialibus  annis  1155.  1171. 
Indulget  Ludovicus  Junior,  quotiens 
Compendii,  Vermena^,  Biatiaiaci,  aive 
étiam  in  forcata  fuerit.  Alia  quoque  deìn- 
ceps  iisdem  Virginibus  bona  contulit 
cum  uxore  Adela,  quse  Philippus  Aug. 
in  Litteris  ann.  il83.  indultis  recenset 
et  conflrmat,  qui  bus  etlam  Decimam 
panis  et  vini,  quod  expendimus,  inquit, 
apud  Petramfontem  in  domo  nostra^ 
quando  ibi  erimus,  adjicit.  Praeterea  iis- 
aem  Monialibus  S.  Johannis  de  Cusia 
toiam  panis  et  vini  Decimam  Castri  Gau- 
ciaci  Ludovicus  Hutinus  confertin  Prse- 
cepto.  quod  est  Actum  apud  villam  Colli- 
Resti  anno  Dom.  mgcgxv.  mense  Novem- 
bri. Hsec  Mabillonius  lib.  4.  de  Re  Di- 
plom.  num.  44.  Gharta  ann.  1168.  ex 
ArchiTO  Episcopatus  Massi!.  :  In  Massi- 
Ha  vero  superioris  et  inferioris  villas  Deci- 
marum  panis  et  vini  et  camis  dimidiam 
partem  Episcopi  et  dimidiam  Canonicorum 
esse  eognovimus. 

Degimìe  ParoghiaNìE,  in  Concilio 
Meldensi  cap.  75.  Presbyteri  Parochianas 
Decime^  accipiant,  et  pojtmli  necessilati- 
bus  debite  invigilent.  vide  Provinciale 
Cantuariensis  Éccles.  lib.  8.  tit.  16.  pag. 
243.   ubi  quomodo  decimsB  Gurionibus 

Sersolvantur,  pluribus  agit.  De  earum 
ivisione  vide  Ghrodogangum  Episcop. 
Metens.  in  Regula  Ganonicor.  cap.  75. 

Decima  Pauperum,  Pars  tertia  Deci- 
marum  Ecclesiasticarum  ^  pauperibus 
primitus  addicta.  Gbarta  Birgerf  Ducis 
Sueonum  ann.  1252  :  Mandamus  quale- 
nus  tertiam  partem  de  Decimis  guas  Pau- 
perum vulgariter  appellatur..,  Upsaliensi 
EcclesiaSy  benivole,  integre,  et  fideliter 
annis  singulis  de  csstero  in  perpetuum 
exsolvatis.  Alia  alterius  Birgeri  ann. 
1299  :  Propter  suggestiones  quorumdam 
tertiam  partem  Decimarum,  quae  ohm 
consuevit  Decima  pauperum  appellari,  eie. 
Cbronicon  Upsaliense  num.  11  :  Hic 
etiam  de  mansione  Biscupcullum  cum 
Ecclesia  Cullum,  et  decimis  Archiepisco- 
palibus,  atque  Decimis  paupet^m  prove- 
nientibus  de  parochia  Ùullum  orainavit 
prasbendam  tn  Ecclesia,  eie,  Occurrit 
pr»terea  in  Ghartls  Jacobi  Archiep.  Up- 
saliensis  ann.  1280.  et  Erici  et  walde- 
mari  Ducum  ann.  1807.  et  aliì  apud 
Joan.  Schefferum.  EJusmodi  erantapud 
Hebrsos  decimsB,  quas  pauperibus  re- 
condebant,    et  quas  Graeco    sermone 

m 


icTcd^o^xa^ac  appellatas  seri  bit  S.  Hie- 
ronymus  in  cap.  45.  Ezechielis. 

^  Decima  Personalis,  Eadem  ause  su- 
pra  Industrialis.  Gbarta  ann.  1288.  ex 
xabul.  arcbiep.  Auxit.  :  Promiserunt  et 
convenerunt  dare  decimam  de  agnis,  ca- 
seis..,  et  Decimam  personalem,,,.  ita  vi- 
delicet  quod  fabri,  sabaterii,  textores,.. 
solvat  quilibet  eorum  per  annum  duode- 
cim  denarios, 

^  Decima  Plena.  Index  MS.  benefl- 
ciorum  Eccles.  et  Dioec.  Gonstantiensis 
fol.  15.  e  MusffiO  D.  de  Cangé  :  Rector 
solvit  prò  Decima  piena  quinquaginta 
solidos. 

^  Decima  Prorecta,  Eadem  fortassis 
quse  suora  Jaciata  ;  nisi  sit  Decima  de- 
ci msB.  Vide  Prodecima,  Reg.  feudor. 
comitat.  Pictav.  ex  Gam.  Gomput.  Paris, 
fol.  66.  r*.  in  Gharta  ann.  140d  :  Item  De- 
cimam prorectam  dictarum  terrarum 
dicti  harberg amenti,..,  super  quam  de- 
cimam capit  rector  de  Cloayco  unum 
prasbendartum  frumenti. 

^  Decima  Racemorum,  aeu  vini,  in 
Gharta  Joan.  ducis  Bitur.  ann.  1402.  ex 
Reg.  Gam.  Gomput.  Paris,  ab  ann.  1860. 
ad  1416.  fol.  186.  v*.  :  Donamus,,.  medie- 
tatem decimai  et  Juria  decimas  bladorum, 
racemorum  aeu  vini. 

Decima  Saladinje^  dicuntur  ause  in 
Goncilio  Parisiensi  ann.  1288.  Pbilippo 
Aug.  Frane.  Rege  i>rocurante,  centra 
Saladinum,  qui  maximam  Terrae  Sane- 
tse  partem  pervaserat,  et  Guidonem  Re- 
gem  fundilus  deleverat,  omnibus  om- 
nium bonis  imposita  est,  in  subsidium 
Ghristianorum  regionum  illarum  :  quod 
quidem  (verba  sunt  veteris  GhroniciO  in 
grandem  pemiciem  veraum  est.  Nam 
plures  qui  Decimationes^  Salahadinas 
nominatas,  exigébant,  violentius  Eccle- 
sias  gravabant,  et  infeliciter  postea  cessit 
Decimatio  :  eoque  res  deducta,  ut  Phi- 
lippus hujusmodi  deci  mas  a  subditis 
suis  extorqueri  inhibuerit,  Diplomate 
ann.  1189.  quod  ex  Tabularlo  EcclesisB 
Bellovacensis  eruit  Louvetus  tom.  2. 
Hist.  Bellov.  pag.  809.  et  811.  ubi  ejus- 
dem  Regis  Diploma  aliud  profert,  quod 
earum  Insti  tu  tlonem  continet,  ut  et  Ri- 
gordus  ann.  1188.  de  qua  decima  con- 
sulendi  etiam  Hovedenus  pag.  611. 
Matth.  Paris,  Neubrigensis,  et  alii  ad 
ann.  1188. 

1  Degimìb  Salica.  Donatio  Anselmi 
Abbat.  Laureshamensis  apud  Tolnerum 
in  Probat.  Hist.  Pai  atinse  pag.  17  :  Duas 
vero  partea  omnium  Decimarum  ad  Ec- 
clesiam  Turde  aspicientium  sunt  in  manu 
Praspositipraiter  Saliccu  Decimaa,quae  rea- 
piciunt  Laurenaem  Porfarium.  [<»  Ghart. 
ann.  1158.  in  Guden.  God.  Dipiom.  tom. 
3.  pag.  1058.  Decima  de  terra  Salica^ 
ibid.  pag.  1094.  in  chart.  ann.  1226.  Vide 
Haltausii  Glossar.  German.  voce  Sal- 
Zehenden  col.  1588.] 

^  Esedem  ataue  Dominicalea,  quse  ni- 
mirum  prsedii  domino  pensitantur.  Vide 
in  Lex  et  Salicua, 

Decimationes  Salica.  Gharta  Hen- 
rici  II.  Imp.  ann.  1208.  apud  Nicol. 
Zyllesium  :  Ve  Eccleaiia  vero  et  de  omni- 
bua  per  totam  Abbatiam  Salida  Decima- 
tionibua,  nulli  omnino  beneficium  aliquod 
concedi  permittimua,  etc.  Coarta  Gonradi 
Imp.  ann.  1026  :  Relictia  videlicet  illia  et 
apedaliter  delegatis  quibusdam  curtWus 
et  villis  ac  Ecclesiis  omnibus  ubicunque 
in  S,  Maximini  prandio  jacentibus,  cum 
cunctis  Salicis  Decimationibus,  unde  ne- 
cessaria tantummodo  suis  deberent  pro- 
curare fratribus,  etc.  In  alia  Henrici  III. 
Imp.  ann.  1044.  ibid.  :  InsuTfìer  onxnes  S. 
MaoBìmini  Ecclesias  cum  Decimis  et  Deci- 


mationibus, et  omnes  Salicas  DecimatUn 
nes,  quas  in  usus  hospitum,  peregrinorum 
ac  pauperum  destinamus.  Alia  ejusdem 
Henrici  ann.  1056  :  Omnes  Ecclesiaa  et 
Salicaa  Decimationea  tam  in  agria  quam 
in  vineia,  aive  in  ailvia,  etc.  ff^  Alia 
Otton.  I.  ann.  956.  in  Guden.  God.  Di- 
piom. tom.  2.  pag.  8  :  Dominicalea,  quas 
vulgo  Salicaa  vocant,  Decimationea,  quo- 
niam,  eaaent  nastrai  regales,  6/c.] 

^  Decima  Sanctualis,  Qusb  sanctua- 
rio  seu  ecclesise  vel  altari  debetur. 
Gharta  ann.  1828.  in  Ghartu).  eccl. 
Lingon.  God.  reg.  5188.  fol.  199.  v».  :  Et 
hoc  prò  quadam  pecia  vinesB  liberta  ab 
omni  aervitute  aeu  onere,  excepta  Decima 
aanctuali. 

o  Decima  Sommatica,  Qum  ex  cella 
vinaria,  vel  ex  equis  sarcinalibus  exigi- 
tur.  Vide  in  Sagma.  Gharta  Rainaldi 
archiep.  Rem.  ann.  1187.'  Inter  Probat. 
tom.  I.  Annal.  Prsemonstr.  col.  205  : 
Ecclesiam  veatram,.,ab  omni  Decima  aom- 
malica  atque  ab  omni  exactione  lU)eram 
facimua. 

*  Decima  Spiritualis,  Ea  quae  ec- 
clesise  debetur.  Gharta  Bern.  abb.  Gas- 
sin.  ann.  1273  :  De  aliia  vero  victualiia  et 
Olivia  aolvant  eidem  veatario  integraliter 
Decimam  apiritualem,  ut  matHcieccleaias. 
Ubi  distinguitur  ab  ea,  qusB  nomine 
terratici  eidem  monasterio  solvebatur. 

^  Decima  Talliagia,  Quae  nomine 
talliaa  exigebatur.  Gharta  ann.  1228.  ex 
Tabul.  Major,  monast.  :  Dedi  fnonachia 
B,  Nicolai  de  Sabolio.,,  Decimam  tallia- 
dam  vinearum  mearum  de  Sabolio,  Vide 
infra  Tallia  8. 

^  DeciMìE  Sequela,  Jus  exigendi  de- 
cimam ex  agris  alterius  territori!,  cum 
a  suis  hominibus  coluntur.  Gharta  ann. 
1295.  in  Cbartul.  Pontiniac.  pag.  264  : 
Cum  diacordia  mota  eaaet.,.  auper  acqueta 
Decimai  quam  noa  dicti  decanua  et  capitu- 
lum habere  aaaerimus.,.  in  villa  et  terri^ 
torio  de  Soeilliaco,  cum  ibi  terrai  coluntur 
ab  altquibua  in  parrochia  et  decimaria 
finibuaque  decimarias  noatraa  de  Venuaaia 
commorantibua.  Vide  Secta  4. 

*  Decima  Tractus.  Vide  Tractua  8. 
Decima  Degimje.  Vetus  Scheda  de 

Urburis,  subjecta  Decretis  Regum  Hun- 
gari»  :  Et  quotiea  Rex  habuit  Decimas 
partes  hujusmodi  minerarum,  (auri,  ar- 
genti et  cupri)  toties  divisit  et  dedit  Ar- 
chiepiscopo Strigoniensi  unam  partem,  et 
vocabatur  ista  datio  Decima  Decimas. 
Gharta  Waldemari  Regis  DanisB  ann. 
1240.  apud  Pontanum  lib.  9.  Rerum  Da- 
ni car.  :  Mandamua  universia  et  singulis 
Militibus,  Castrensibus,  et  vassallis  et 
feudalariis,  sive  terram  nostram,  quas  Li- 
bera dicitur,  aive  quamcunque  aliam  ter- 
ram jure  feudali  vel  guocunque  alio  titulo 
detineantf  ut  ex  illia  Decimas  Decimarum. 
peraolvere  Epiacopo  Revaliensi  non  omit- 
tant,  etc.  Vide  nedecima  [et  Carìo.^ 

Decimale  Subsidium  proventuum 
Eccleaiasticorum  a  Sede  Apostolica  con- 
cessum  Philippe  Regi  Francor.  de  quo 
Gesta  Guillelml  M^Joris  Episc.  Ande- 
gav.  cap.  49.  Idem  concessum  a  Praslatis 
Francise  prò  redemptione  Joannis  Re- 

gs  ann.  1858.  uti  docent  Litterse  Caroli 
elphlni  24.  Mart.  1858.  descrlptSB  in 
Regesto  Memorabilium  Camer»  signato 
G.  Vide  Frolssart.  1.  voi.  cap.  155.  Qua 
vero  ratione  ejusmodi  Decimsd  ab  Èc- 
clesiasticis  exigerentur,  licet  percipere 
ex  aliquot  Diplomatibus,  quse  ex  Gnar- 
tophylacio  Regio  erulmus. 

EX  12.  Regesto  Ghartophylacii  Regii 
Ch.  159  :  Philippua  D.  G.  Francor.  Rex, 
dilectia  et  fidelibua  noatria  Archiepiscopo 
Remensi,     Suessionensi,     Catalaunensi, 

4 


26 


DEC 


DEC 


DEG 


Laudunensi,  Catneracensi ,  Tomacenai, 
Morinensi,  Atrebatensif  Ambianensi,  Ntn 
viomen9Ì,  Silvanectenn,  et  Belvacensi 
Episcopi»  Remenii»  provincim  Suffraga- 
neis,  Abbatibus,  Decanta,  Prioribus,  Capi- 
tulo  cmterisque  personis  Ecclesictóticia  ci- 
vitatiSf  dioscesis  et  provincia  Remensis  in 
convocatione  facienda  per  dictum  Remen" 
sem  Archiepiacopum  congregalis,  Saluterà 
et  dilectionem.  Considerantes  graffia  per^ 
aonarum  pericula  et  importabilia  onera 
expenearum,  qua  dilecti  et  fidelea  subdiH 
regni  nostri  a  longia  retroactis  temporibus 
ratione  guerra  nostra  Flandria  susti- 
nuisse  conspicimus,  ac  sollicite  quarentes 
vias  et  modos,  perquos.  ilio  juvante  cujus 
est  supeì^orum  cotta  aepHmere,  inimico^ 
rum  nostrorum  Flandrensium  superba 
rebellio  compescatur,  et  sedato  guerra- 
f*um  discrimine,  pacis  amoanitas  et  quie- 
tis  tranquillitas  regno  regnique  subditis 
omni  adversilate  propulsata  parentur, 
post  multarum  revoluttones  viarum^  tan- 
dem in  hac  via,  tanquam  expedittori  et 
commodiori  negotio  quod  incumbit,  nostra 
aollicitudo  quievitf  ut  universos  Pralatos, 
et  personas  Ecclesiasticas  religiosas  et  sa- 
culares,  Duces,  Barones,  et  quoscunque 
w^iles  regni  ejusdemrequirere  deberemus, 
ut  de  singulis  quingentxs  librarum  reddi- 
tus^  quas  in  regno  ipso  habeat,  de  uno 
fumine  equite  armato,  et  ignobiles  de  sex 
hofninibus  armatis  pedilibus  prò  quibus- 
libet  centumfocis  subsidium  nobis  fctciant 
ista  vice.  Aperta  igitur  via  hujusmodif 
Ducibus,  Comilibus,  Baronibus,  et  cateris 
Nobilibua  regni  nostri,  et  eis  ex  parte 
nostra  requisitis  ut  juxta  modum  hujus- 
modi  prastent,  et  consentiant  prastari 
dictum  subsidium  a  subditis  eorumdem, 
una  fuit  eorum.  voluntas,  una  db  eis  data 
est  responsiOj  quod  illud  subsidium  libenti 
nobis  prastaount  animo,  et  a  sibi  subdi- 
tis prsBstari  unanimiter  consenserunt, 
credentes  quod  vos  et  alia  persona  Eccle- 
siastica pradicta  simile  w^is  subsidium 
faciatis.  Nos  igitur  spem  gerentes  de  vobis 
indubiam,  quod  sicut  ex  suscepto  cura 
pastoralis  officio  plus  cateris  illa  débitis 
requirere  qua  sunt  pacis,  sic  regni  pa- 
cem,  qua  ex  dicto  non  mediocriter  depen- 
det  subsidio,  cateris  impensius  et  ferven- 
tius  procurare  velitis  :  Dilectionem  ves- 
tram  attente  requirimus,  et  affectuose 
rogamus,  qucUenus  huiusmodi  subsidium 
in  tam  urgenti  necessitate,  in  tam  mise- 
r(Urìlis  expeditione  negotiiprasstetis  l^era- 
liter,  et  ut  a  vestris  prastetur  subditis, 
nostrum  nedum  assensum,  sed  illud  quod 
opportunum  fuerit  auxilium  prabeatis, 
credentes  dilectis  et  fidelibus  nostris  Ma- 
gistro  Petro  de  Latilliaco  Canonico  Pari- 
siensi  Clerico,  et  Jo,  Chaiselli  Domino  de 
Plexeio  Militi  nostris,  vel  earum  alteri 
super  ii8  qua  circa  hac  ex  parte  nostra 
vobis  duxerint    exponenda,  et   eacposita 

?er  eum  grato  compleatis  affectu.  Data 
^arisiis  die  12.  Aprii,  an.  Dom,  1304. 
£z  eod.  Regesto  Gh.  166  :  Philippus  D, 
G.  Frane.  Rex,  dilecto  et  fideli  Episcopo 
Cameracensi,  salutem  et  dilectionem. 
Attendentes  vestram  non  latere  notitiam, 
qua,  quanta  et  quam  gravia  Nos  oportet 
tis  temporibìM  prò  nostri  defensùme  regni 
expensarum  onera  sustinere,  vos  reguirU- 
mus  et  rogamus  attente,  qucUenus  illam 
Decimalem  gratuitamsubventionemfquam 
vobis  guerra  nostra  jyrasentis  negotio 
generose  noviter  concesaistisy  et  quam  ge- 
nerosius  acceptaòUe  duximus  reputan- 
dum,  sic  diligenter  et  celeriter  procurare, 
exigere,  et  levare  curetis,  quod  nobis  seu 
gentibus  nostris  infra  instans  festum  Nat. 
B.  Joan.  Bapt.  fuaota  concessionis  pra- 
dicta tenorem    integre  et  indeficienter 


valeat  applicari  in  negotio  pradicto, 
prout  ordmatum  fore  dinoscitur,  commit- 
tenda,  quodque  nostro  in  hac  parte  pra- 
posito  nostro  fraudati,  nullove  pratextu 
nostri  periculoso  defectu  subja^entes,  vo- 
bis de  prompta  exhibitione,  stcut  de  con- 
cessione gratia  subventionis  hujusmodi 
teneamur  ad  uberes  retìHbutionis  debita 
actiones.  Actum  Paris,  die  8.  Junii 
an.  1804. 

Ex  eodem  Regesto  Ch.  188  :  Philippus 
D.  G.  Francor.  Rex,  dilecto  et  fideli  nos- 
tro Episcopo  Belvacensi,  salutem  et  dilec- 
tionem. Ad  vestram  jam  potuit  perve- 
nisse notitiam,  quod  nos  persona  propria 
non  parcentes  in  prosecutione  guerra 
nostra  Flandrensis  inHslimus,  et  jam 
positi  nostris  e  vicino  inimicis,  sumus  ei* 
Dei  nostrorum  adjutorio  fidelium  indi- 
gentes  :  ideoque  vobis  exabundanti  neces- 
sitatis  hujusmodi  articulum  duximus 
eochibendum,  vos  de  accedendo  ad  nos  et 
nostrum  exercitum  secundum  status  ves- 
tri  debitum  et  modum,  quo  tenemini  in 
ìioc  casu  absque  dUatione  quaque  apud 
Attrebatum,  vel  ubi  circaam  per  moaum 
submus,  submonentes  et  expresse  citantes 
partes  iUas  fuerimonitionis  simplicis, 
quam  retrobanni,  quod  ratione  nostra 
expositionis  persona  et  necessitatis  pra- 
dicta vobis  districteet  firmiterintimamus. 
Est  tamen  intentionis  nostra,  quod  si 
subventionem  decennalem  inter  gentes 
nostras  vobiscum  vel  vestris  nundis  pro- 
locutam  solveritis  vel  ^  in  prompta  solvere 
voluntatis,  ut  erga  nostros  subditos  dili- 
genter et  fideliter  procurare  solvi,  submo- 
nilio  prsBdicta  ad  servitium  dicti  exerci- 
tus  nullatenus  vos  coartet,  Dat.  Atrebat. 
die  27.  Julii  an.  Dom.  1304. 

In  eodem  Regesto  Ch.  187.  describi  tur 
Gharta  ejusdem  Regis  ad  Episcopos  Re- 
gni data  27.  Julil  ann.  1304.  ex  qua  se- 
quentia  delibavimus  :  Ad  cujus  etiam 
complementum  cogitantes  nuper  vobiscum, 
sive  cum  Missis  vestHs,  tractari  per  ^  nos- 
trates  aliquas  facientes  Decimas  aliquas 
requisivimus  a  vobis  et  a  vestris  subditis, 
quod  vos  ad  hoc  jam  induxisse  credimus 
prò  causa  communi  ^  opere  in  tam  peri- 
culosa  necessitate,  a  qua  non  possunt  nec 
debent  se  aliqui  sssculares  vel  Ecclesiastici 
aliquatenus  excusare,  etc.  Et  ex  Gbarta 
alia  ejusdem  Regis  ad  Tolosanum  Epis- 
cop.  26.  Augusti  ann.  1304.  Gh.  189  :  Sane 
cum  non  credamus  a  vestra  memoria 
excidisse,  quod  vos  et  Ecclesiastica  per- 
sona vobis  subdita  duas  nobis  liberaliter 
concessistis  Decimas  prò  defensione  ne- 
cessaria regni  nostri,  quarum  unam  jam 
dicuntur  solvisse,  etc.  Infra  :  Cumque 
bona  memoria  Benedictus  PP.  Undeci- 
mus  decimam  duorum  annorum  ab  omni- 
bus personis  Ecclesiasticis  regni  nostri 
exemptis  nobis  eoncessit  ad  hoc  terminis 
constitutis  exsolvendam,  etc,  Hisce  ad- 
denda quse  habentur  in  Spicilegio  Àche- 
riano  tom.  18.  pag.  347.  8d4.  855. 

Degimajles  Ecclesia,  in  Ghronico 
GorbeiSB  novsB  :  Dominus  Liudwicus  Rex 
die  dedicationis  Hemele  in  dotem  altaris 
obtulit  :  tradidit  etiam  Hemmetorp  Abba- 
tiolam,  ViMke  decimas,  Cum  Decimali- 
bus  Ecclesiis  in  Episcopatu  Asnabruggi. 
[*  Vide  infra  in  Ecclesia,] 

^  Degimalis  Terra,  Qusb  decimsB  ob- 
noxia  est,  in  Gharta  ann.  1212.  ex  Ghar- 
tul.  S.  Evurtii  Àurei. 

^  Degimalis  Rbs,  Ad  decimam  fruc- 
tuum  partem  locata.  Stat.  Mantus  lib. 
2.  cap.  24.  ex  God.  reg.  4620  :  Si  vero  res 
fuertt  emphiteotica,  vel  fictualis,  vel  De- 
cimalis,  etc, 

^  Dbgimaqium,  Territori  um  ubi  perci- 
piuntur  decimse.  Gharta  anni  1^1.  in 


Tabulario  S.  Nicasii  Remensis  :  Cum 
discordia  verteretur  de  limitatione  Deci* 
magii.  Chartularium  S.  Martini  Pontis- 
sar.  :  Infra  metas  parrochia  seu  Decima- 
gii  S.  Audoeni.  Gharta  Visitatoris  Fra- 
Irum  Militiae  Templi  ann.  1302<  e  secundo 
Ghartulario  S.  Quintini  in  Insula  pag. 
170  :  Habebimus  etiam  perpetuo  ulani 
partem  quam  percipiebant  in  Decima* 
gio,  etc. 

^  Distnage,  in  Gh.  ann.  1369.  ex  Ghar- 
tul.  21.  Gorb.  fol.  817.  v*.  :  Le  moitié  de 
toutes  les  dismes  de  tous  les  prés,  qui  aont 
en  tout  le  Dismage  de  laaitte  vUle  de 
Vers,  qui  sont  à  disme.  Pro  jure  vero 

f^ercipiendi  decimam,  occurrìt  eadem  vox 
n  Gharta  Phil.  abb.  Hasnon.  ann.  1316. 
ex  Reg.  56.  Ghartoph.  reg.  ch.  175  :  Avons 
vendu  bien  et  loiaument,..  tous  nos  terra- 
ges  et  Dismages,..,  seni  rien  degueir  ne 
retenir  par  aevers  nous.  Ut  et  Desmerie, 
in  Gh.  ann.  1416.  ex  Reg.  feud.  Gomitat. 
Pictav.  in  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  825. 
Y^.:  La  disme  ou  Desmerie  des  blez  et 
charnaige  du  ììeu  de  Genoilhe  et  en 
toute  la  paroisse  dudit  lieu,  tant  en  blez 
lyez  et  disliez,.,,  et  autres  choses  Desma- 
bles  et  appartenans  à  dixme,  Dimée,  prò 
ipsa  decima,  in  Gh.  Simon,  dom.  uas- 
trivil.  ann.  1257.  ex  Bibl.  reg. 

Decimare,  Decimam  honorum  suo- 
rum  impertiri.  Edgarus  Angli»  Rex 
Orat.  ad  Antistites,  apud  Seldenum  ad 
Eadmerum  :  Proavus  meus,  ut  scitis,  to- 
tani terram  suam  Ecclesiis  et  Monasteriis 
Decimavit. 

Decimare,  Decimam  levare.  Vide  Pe- 
rardum  in  Burgundlcispag.  585.[^^hart. 
ann.  1309.  in  Guden.  God.  Diplomat. 
tom.  3.  pag.  786.J 

Decimare,  Decimam  persolvere,  in 
Speculo  Saxon.  lib.  2.  art.  48.  1 8. 

Decimaria,  Prsedium,  ager,  in  quo 
percipitur  fructuum  decima.  Gharta 
Theobaldi  Gomitis  Blesensis  ann.  1181  : 
Et  decimam  a  via  qua  Rameruco  ve- 
niens...  extenditur  usque  ad  Decimariam 
de  Ormes.  Alia  ann.  1238.  in  Regesto  To- 
losano  Gamerse  Gomput.  Paris,  fol.  43  : 
Sive  in  allodio,  vel  in  territorio,  aut  in 
Decimariis  ejusdem  Castri,  etc.  Alia  ann. 
1246.  in  M.  Pastorali  Eccl.  Paris,  lib.  28. 
Gh.  %  :  Super  eo  quod  dicebamus  nos 
d^ere  percipere  medietatem  decima  in 
Decimaria  eorundem.  Vide  lib.  18.  Gh. 
12.  et  Tabular.  Brivatense  Gh.  804.  Gon- 
cilium  Insulanum  ann.  1288.  can.  15  : 
Item  statuimus  guod  aliquis  bladum  de 
Decimaria  alicujus  Ecclesia  intra  aliam 
Decimariam  transferre  non  audeat,  quous- 
que  fuerit  decimatum.  Si  quis  vero  con- 
tranum  fecerit,  rectam  decimam,  scilicet 
decimam  partem  integraliter  Ecclesia,  de 
cujus  Decimaria  bladum  extraxerit,  intra 
octo  dies  solvere  teneatur.  [Occurrit  ea- 
dem notione  in  Historia  Dalphin.  tom. 
1.  pag.  29.  col.  1.  et  pag.  30.  col.  2.  in 
Taoulario  S.  Albini  Andegav.  apud 
Baluzium  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pae. 
426.  Stephanotium  tom.  8.  Antiquit. 
Pictav.  MSS.  pag.  866.  in  Gharta  anni 
1256.  et  pag.  905.  in  Gharta  anni  ld89J 
Desmerie,  in  Gonsuetud.  Solensi  tit.  17. 
art.  8.  Dismerie,  in  Gonsuet.  de  Valanfay 
art.  3.  Bituricensi  art.  16. 18.  Marchensi 
art.  382.  Deymari,  Occitanis. 

Decimaria,  Jus  percipiendi  decimam 
ad  aliquem  pertinens.  Tabularium  S. 
Mari»  Longipon tis  in  dioecesi  Paris.: 
Donavit  duas  partes  de  Decimaria  ipsius 
Ecclesia,  hoc  est,.,  de  annona,  de  vino, 
de  lino,  de  cannata,  de  ovis,  de  porcis,  de 
vitulis  et  de  omnibus  aliis  rèbus.  fChar- 
tular.  S.  Petri  de  Domina  fol.  68: 
Octavam  partem  Decimaria  de  Thedesio 


DEG 


DEG 


DEG 


27 


accepU  D,  Hugo  Prior  in  quatgeria,  Ibid. 
fol.  64  :  D.  Éugo  Prior  de  Domina  aece- 
pit  a  quodam  Milite  nomine  Aynardo  oc- 
tavam  partem  Decimariss  de  Tede$io  in 
vadio  per  centum  9olidos.]  Vide  veterem 
Coasuet.  Bituricensem  editam  a  Tbo- 
masserìo  cap.  87. 

^  Decimarium,  ut  Decimagium  et 
Decimaria  prima  notione.  Gharta  ann. 
ia04.  ex  Àrchivo  D.  Marchionis  de  Fla- 
marens  :  In  omnibus  Ulis  viginti  contatis 
terre,  que  teneri  dicebanlur  ab  eodem 
Domino  Petro  in  Decimarlo  S.  Martini, 
Transactio  Abbatem  inter  et  Monachos 
Crassenses  ann.  Id51.  ex  Libro  viridi 
fol.  ^:  Habet  Conventus  dicti  Monas' 
ferii.,,  quosdam  redftitua,  jura  et  proven^ 
tu9j  et  jurisduAionea.,,  in  termmio  seu 
Decimario  Castri  de  Lezinhano  diocesia 
Narbonensis, 

Decimaru,  Rustici,  qui  terrarum  seu 
aliarum  rerum  Decimae  dominis  vel 
Presbyteris  persolvunt ,  Beneharnen- 
BibusDeem^rs  dicti.  Vide  Marcam  lib.  5. 
Hist.  Beneharn.  cap.  81.  num.  1. 

Degimaru,  Qui  decimas,  vel  suo,  vel 
domini,  aut  alterius  nomine,  exigunt, 
in  Concilio  Burdegalensi  ann.  1255.  can. 

18.  23.  24.  et  Copriniacensi  ann.  1260. 
can.  18.  (Gharta  anni  1229.  ex  parvo 
Ghartulano  S.  Victoris  Massil.  fol.  123  : 
Decimariua  congreget  decimam  S,  Anto^ 
nini  et  tcucam  eimul.]  Tabular.  S.  Epar- 
chi i  Inculism.  fol.  17  :  Quicquid  acnicet 
httbébant  in  tota  decima,  vel  m  Cimiterio 
de  Elz,  vel  Decimarii  hab^ant  ab  eia. 
Deamarii  dicuntur  fol.  16.  Ibidem  fol. 
18  :  Et  quia  manutenebat  Decimarioa  in^ 
vaaorea  Cimiterii  ipaiua,  etc.  Infra  :  Quic^' 

Suid  habebat  pater  meua  in  tota  decima 
e  Elz...  et  quidifuid  habebat  in  Decima- 
riia  vel  Decimarti  ab  eo,  etc,  Rursum  fol. 

19.  V.  :  Pater  noater  Sicher  fuerat  Deci- 
mariua de  Eccleaia  Euz,  quia  tenebat  de- 
cimam, ul  Laicua  a  Laida,  et  partem 
teme  de  Sanctuario.  Fol.  22:  Ego  Cona- 
tantinua  Decimariua  de  decima  Eccleaiaa 
de  Elz,,.  habebam  in  decima  de  Elz  feo- 
dium,  ut  colligerent  quartam  partem  ex 
ij>aa  decima  ubicumque  extenaeretur  de- 
cima de  omnibua  rebuat  de  pane,  de  vino, 
de  lana,  de  agria,  et  de  omnibua  aliia,  de 
quibua  decima  datar.  Tabularium  Mo- 
nasterii  S.  Andre»  Viennensis  :  Simili" 
ter  nee  aliquia  ex  atictuariia  vel  Decima- 
riia  S.  Hilarii  ultra  praedictam  viam,  in 
parte  acilicet  Occidentali  aliquid  ex  dieci- 
mia  requirere  audeat.  Gharta  ann.  1174. 
apud  Golumbum  lib.  3.  de  Episcop.  Sis- 
taric.  :  Praeterea  conceaait  et  decimaa  in 
hortiaf  et  vineia,  et  Decimariua  et  beatia 
ejua  debent  vivere  de  communi,  et  Deci- 
mariua debet  furare  ae  decimaa  fideliter 
eolligere.  Guju smodi  dedmariorum,  seu 
quibus  decimaB  competunt,  passim  ha- 
betur  mentio  in  Tabulario  Abbati»  Da- 
lonensis  in  Lemovicibus,  pag.  3.  12. 
27.  etc. 

Decimata  Vini,  apud  Anastasium  in 
Hadriano  :  Ut  Decimataa  vini  duaa  pen- 
aantea  per  unamquamque  Decimatam  li- 
braa  60.  Gregorius  Mag.  lib.  1.  Epist.  41. 
lib.  10.  Epist.  80.  et  lib.  12.  Epist.  30. 
Decimataa  vini  etlam  habet  ;  [ut  et  Gre- 

forius  Monachus  non  semel  in  Ghronico 
arfensi,  apud  Muratorium  tom.  2.  part. 
2.  col.  S8Ò.  Decimata  tyaanaa,  infra  in 
Tyaana,] 

«  Mensur»  vinari»  specles  videtur,  ut 
et  inter  Census  eccl.  Rom.  apud  Mura- 
ter,  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  »vi  col. 
836  :  Praaatantea  bxaant.  ij.  auri  aolid.  et 
vini  Decimataa  numero  l3MDX,inprai9entia 
miaai  Paracellarii.  Ibid.  col.  fe5  :  Vini 
megaricoa  centum. 


T  Degimatio,  Decima  seu  illius  per- 
ceptio.  Instrum.  ann.  1173.  in  Historla 
Mediani  Monasteri  pag.  3(^:  Contulit 
Eccleaiaa  Belli-prati  in  perpetnum  omnem 
Decimationem  grangita  ausa  de  Obleaeia 
aub  cenau  duorum  aolidorum.  Gharta 
Brzecziai  Ducis  Bohemorum  apud  Lu- 
dewig.  tom.  6.  Rellq.  MSS.  pag.  56  :  Ad 
haac  in  Brunenai  provincia  Decimationem 
frumenti,  okc  decem  nummoa,  et  villam 
Obucherii,  et  Decimam  télonii,  quod  Brog 
vulgo  appellatur,  in  flumxne  Olzava  do- 
navi, [o*  Henric.  I.  Imp.  Gonvent.  ann. 
922.  cap.  8.  Otton.  M.  ann.  952.  cap.  10. 
Pertz.  voi.  Leg.  2.  pag.  17.  et  28.] 

Degimator,  Idem  forte  qui  Decima- 
riua^  vel  qui  Jus  habet  exigendi  decimam 
in  agris,  Diamier,  in  Gonsuetud.  Arver- 
nensi  cap.  17.  art.  18.  et  Marchensi  art. 
96.  Gonstitutio  Ghlotarii  Regis  cap.  11  : 
Agraria,  paacuaria,  vel  decimaa  porco- 
rumy  Eccleaiaa.,,  concedimua:  ita  ut  actor, 
aut  Decimator  in  rebua  Eccleaiaa  nullua 
accedat.  Qui  scilicet  decimas  Regias  ex- 

getebat.  [Litter»  ann.  1402.  apud  Georg, 
hristianum  tom.  2.  Rer.  Moguntiac. 
pag.  886:  Nostriaet  diete  noatre  Praepoai- 
turereddituariia,  cenauariia,  penatonari- 
bua,  arrendatoribua,  Decimatoribua,  colo' 
nin.  incolia  et  aubditia..,  intimamua,  etcì 
Vide  Guillelmum  de  Podio- Laurentii 
cap.  6.  Speculum  Saxonic.  lib.  2.  art.  48. 
{  3.  9.  19,  et  Perardnm  in  Burgundicls 
pag.  535. 

0  Sergent  diamier^  in  Gh.  ann.  1247.  ex 
Chartul.  Campan.  fol.  343.  v*.  col.  1  :  Et 
ae  il  avenoit  choae  par  aventure,  que  li 
aergena  terragierrea  et  li  Diamierrea  ne 
aoient  au  deacharger  tea  gerbea,  on  croira 
lou  deachargeour  par  aon  aairement. 

Degimatura,  Idem  quod  Decimaria, 
in  Gharta  ann.  1157.  in  Hist.  Vastinensi 
pag.  199. 

1  Decimatus,  ut  Decimagium,  Terrìto- 
rium  ex  quo  decim»coIliguntur.  Gharta 
anni  1290.  ex  Archi vo  Episcopatus  Mei- 
densis  ;  Item  in  Decimatu  de  la  Venne 
unum  arpentum  terree,  aex  partitia  minua, 

«  Gharta  Steph.  Noviom.  episc.  ann. 
1190.  in  Ghartul.  Mont.  S.  Mart.part.  5. 
fol.  92.  v«.  col.  1  :  Quicquid  infra  Decima- 
tum  habetia  de  Brancort  ;...  et  quicquid 
infra  terminoa  Decimatua  de  Montbren 
poaaidetia. 

1.  DBGIMANUS,  seu  Degumanus  Li- 
mes, Maximus  limes  inter  agros,  qui  ab 
Oriente  in  Occidentem  per  transversum 
dirigi  tur  :  qui  quia  formam  X.  offici  t, 
Decumanus  est  appellatus.  Ager  enim 
bene  divisus  flguram  denarii  numeri 
efficit.  Nam  Oardo  dicitur  alius  limes  in 
agris  qui  a  Septentrione  directus  est. 
Uffutio  et  Joan.  de  Janna,  ex  Festo  et 
Isidoro  lib.  15.  cap.  14.  Vide  Gromati- 
cos.  Gharta  Aystulfl  Regis  Longobard. 
ann.  753.  apud  Ughellum  tom.  2.  Ital. 
sacr.  pag.  i05  :  Et  paludes  Gromulenaea 
uaque  tn  limitem  Decimanum,  qui  percur- 
rit  inter  Gavanum  et  villam  Ulianam,,,. 
et  de  via  Decimanenae  habeatis  communi- 
ter  uaque  infoaaatum  finale  cum  Decima- 
nenae, et  Ulianenae  aecundum  eorum 
cohaarentiaa,  etc. . 

^  2.  DEGlMANUS,  Obnoxius  decim», 
qui  decimas  debet  exsolvere.  Ratherius 
Veron.  Episc.  de  Gontemptu  Ganonum 
parte  i.  apud  Acherium  tom.  2.  Spicil. 
pag.  165  :  Et  cum  de  oblationibua  et  deci- 
mia  fidelium  vivere  tabemaculi  cuatodea 
debeant  Domini,  hoc  eat  Eccleaiaa  Clerici, 
ai  neacit  Epiacopua  quot  Decimani,  quot 
manaij  quot  media  tritici,  quot  congia 
vini  tantia  vel  tantia  sufficiunt  derida  ad 
victum  utique  et  tegumentum,  nonne 
convindtur  aut  non  eaae  Paator,  aut  certe 


inaipiena  exiatere,  etc.  Latinis  Decumanua 
dicebatur  exactor  decimarum  vel  Publi* 
canus  qui  Decumas  conducebat  ab  ara- 
toribus  exigendas. 

1  DECIMARE,  Decimaria,  Degìmarii, 
Decimata,  etc.  Vide  in  Decimaa. 

0  DEGIMATOR,  Item  videtur  qui  Deca- 
nua  in  monasteriis.  Stat.  Gisterc.  ann. 
1352.  ex  God.  Hardenhous.  :  Nullua  fiat 
Decimator,  niai  le^erit  et  reaponderit  in 
paraia  acholia,  utfuit  haclenua  conauetum. 
Vide  Decanua  5.  et  in  Decena  2.  Exstat 
alia  notione  supra  in  Dedmaa. 

1.  DEGIMUM,  prò  Decima.  Majus  Ghar- 
tul. S.  Victoris  Massil.  fol.  91  :  Donave- 
runt  totum  Dedmum  de  omni  terra,  quaa 
habet  vel  fuibebit  Eccleaia  aaneti  Ste- 
phani. 

1 2.  DEGIMUM,  Idem  quod  Decatia,  de 
quo  verbo  actum  supra.  Gharta  Garoll 
M.  apud  Doublé  tum  pag.  708.  709  :  Nul- 
lum  Idloneum,  ncque  excluaaticum,  ncque 
Dedmum,  ncque  barganaticum ,  etc. 
Et  mox  :  In  nullo  modo,  nullo  telloneo, 
nullo  excluaatico,...  ncque  Dedmum  eod- 
qere  nec  exactare  non  debeatia.  Vide 
Notas  nostras  ad  Ginnamum. 

ì  Degimum  Forum,  Eadem,  ut  puto, 
notione.  Gharta  Boleslai  Ducis  Bohe- 
mi» prò  Monast.  Breunoviensi  ann.  998. 
apud  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  6.  prò 
50  :  Super  haac  appoaui  Dedmum  forum, 
Dedmum  denarium  ex  omni  judido  in 
hia  dvitatibua  Slanen,  Plzen,  Lithomer- 
zù^ch. 

1  Decimi  Mansxts,  An  Mansus  decim» 
obnoxius,  vel  Decima  unius  mansi? 
Gharta  anni  1031.  ex  Archivo  sancti 
Victoris  Massil.  Armar.  Forojul.  Dioec. 
n.  176  :  Donamua  unum  Manaum  Dedmi 
prò  redemptione  animaa  patria  mei. 

^  DECINA  Italis,  Decas.  Acta  SS.  Junil 
tom.  3.  pag.  936.  de  6.  Michelina  :  Unua 
homo  prò  qualibet  Dedna  fumantium  cu- 
jualibet  univeraitatia.  Vide  Decena  2. 

^  Testam.  ann.  1342.  tom.  2.  Hist.  Gas- 
sin.  pag.  563.  col.  1  :  Item  (relinquo)  de 
cera  Dednaa  duaa,  tam  prò  cereta  quam 
prò  quatuor  tortila. 

^  DEGINERARE,  Incendio  delere,  con- 
cremare. Scriban.  in  Polit.  pag.  57  :  Quot 
nemora  paucarum  horarum  fiamma  De^ 
cineravit  ? 

^  Degineratus,  Redactus  in  cineres. 
Tertull.  adv.  Valent.  :  Ipae  quoque,  Ded- 
neratia  omnibua,  in  nihilum  fintetur, 

^  Degineresgere  Ioni,  eidem  Tertul- 
liano Apolog.  cap.  48. 

^  DEGIOSI,  a  Deciduo,  dicuntur  murea 
ob  parvitatem  corporia  dum  ncucuntur„ 
Papias. 

0  DEGISIO,  Aquffiductus,  canalis  quo 
aqu»  elabuntur.  Arest.  parlam.  Paris, 
in  Ghartul.  Gompend.  fol.  153.  r».:  Quod 
bonaa  memorisa  rex  Ludovicua  fedt  ibi 
fieri  unam  Dedaionem  prò  bone  inflrmo- 
rum  domua  Dd,  per  quam  aqua,  quaa 
fluit  per  dictam  domum,  redit  ad  aquam 

Yaaraa 

^  DECISIVE,  Minutatim.  Gharta  ann. 
1321.  in  Reg.  60.  Ghartoph.  reg.  eh.  70  : 
Unicuique  liceat  talea  pannoa  vendere  in 
groaao  vel  Decidve,  wlgaliter  à  detaill. 

1  DEGISOR,  Arbiter,  qui  de  lite  deddU. 
Gharta  Everardi  Episc.  Tornac.  prò  Ab- 
bat.  Thosana  ann.  1177.  apud  Mir»um 
tom.  2.  pag.  1319.  col.  1  :  Igitur  ex  vene- 
rabilia  Domini  et  Coepiacopi  noatri  Ded^ 
derii  Morinenaia  arbitratu,  quem  et  noa 
et  ipai  communiter  elegimua  Dedaorem. 
Dectaor  litia,  apud  Th.  Madox  Formul. 
Angl.  pag.  22. 

^  DEGIUM,  xocX^v,  oTfMy,  Bonum.  Janus 
Laurenberg.  in  Supplemento  Antiqua- 
ria In  Glossls  Lat.  Gr»c.  Sangerman. 


28 


DEC 


DEC 


DEC 


habeturJDtfUum;  sed  retinendum  Decium 
^Decere:  quia  quod  boaum  est,  decet. 
DEGIUS,  Talus,    Taxillus,  Gallis  De. 
Ebrardus  in  GraBcismo  cap.  9  : 

Ert  tali».  Dmìus  :  tilus,  postrema  pedis  pan. 

Et  cap.  19: 

Cam  bene  raapondet  Dedua.  compello  jocose, 
Gompello  tamklttm  cor  aie  agii  impetaoae. 

Ubi  Metullinus,  Je  Venvis.  Edictum  S. 
Ludovici  Regis.  Fr.  apud  Nangium: 
Scholas  etiam  Deciorum  prohibemua  om" 
nino,  ita  ut  tenente»  eas  aistricte  puntane 
tur»  Fabrica  vero  Deciorum  prohibeatur 
ubique.  Jacobus  de  Vitriaco  in  Hist. 
Occident.  cap.  10  :  Ea  qum  turpiter  in 
Ecclesiie  lucrabantur,  in  tabemis  et  ludis 
Deciorum,  in  Comesaationibus,,,  turpiue 
expendebant.  Summula  Raymundi  de 
Vita  et  honestate  Olericorum  : 

...  Noe  aant  hi  luiorM  Tetitorum 
Ludonim,  Telnt  est  ales,  globi,  Dedorum. 

Pseudo-Ovidius  lib.  1.  de  Vetula  : 

Com  Dedtti  ait  lex  lateram,  aex  et  namerorum 
SlmpUdom,  trìlraa  fai  Dedia  aant  octo  decemqae, 
Quorum  non  nial  trea  poaaant  Dedia  aapereaae,  «te. 

Occurrit  prseterea  [in  Statutis  Massi! . 
lib.  5.  cap.  lOJ  apud  Gervasium  Doro- 
bern.  pag.  152^.  Guillel.  Neubrigensem 
]ib.  8.  cap.  23.  in  Vita  B.  Joan.  Montis- 
mirabills,  in  Statutis  Synod.  Odonis 
Episcop.  Paris,  in  Synodo  Bajocensi 
ann.  1300.  cap.  88.  et  in  Epist.  Jo.  Episc. 
Acconensis  ad  Honorium  III.  PP.  tom. 
8.  Spicilegi!  Acheriani,  et  in  Prseceptis 
Synodalib.  Petri  de  Collemedlo  Archiep. 
Rotomag.  pag.  281.  in  Statut.  Ordin. 
PrsBmonstrat.  dist.  4.  cap.  15.  decis.  5. 
cap.  11.  etc. 

DEYGIERS  appellabant  nostri  Deciorum 
artiflces  1.  Regest.  Artiflcum  Paris  f. 
225.  226:  Deyciers,  aesavoir  faiaeurs  de 
Dez  à  tables,  et  d'eschecs  d'or  et  d'vvoire, 
etc,  [<»  Deiciers  infra  Oarpenterio.j 

De  vocis  etymo  vari»  sunt  sententise, 
Tumebus  ad  Orat.  Ciceronis  pag.  125. 
Edit.  1576.  existimat  ejusmodi  nostrates 
tesseras  Datoa  appellari,  quod  qui  in 
scrupis  calculum  promoverat,  Dare  di- 
cebalur.  Ovidius  : 

Tn  male  jadalo,  tu  male  jada  Dato. 
Et  Ansonius  : 

Narrantem  fido  per  aingala  panda  racarao, 
QosB  Data  per  longaa,  qu»  revocata  moras. 

Albertus  Acarisius  a  digitis  Dados  dic- 
tos  vult  :  Dadi  sono,  tali  da  Latini  detti, 
con  cui  si  qiuoca  a  trarrli  con  le  mani^ 
detti  Dadi  da  diti  che  più  s*adoprano  in 
tal  giuoco f  che  ne  gli  altri  :  Certe  Dezy 
etiamnum  digitalia  appellamus.  Alii 
putant  vocem  esse  puram  putam  Galli- 
cani :  quippe  Gambrobritannis  etiam 
bodìe  DiSf  est  cu  bus,  alea,  tessera. 

Ego  vero  longe  allter  sentio,  si  recte 
vel  male,  aliorum  esto  Judicium.  Quippe 
ludum  Deciorum  dictum  puto  ex  veteri 
Gallico,  Jus  de  Di,  id  est,  judicium  Dei, 
seu  sortes  per  tesseras  aleatorias Jact»  : 
unde  postmodum  Jeu  de  De  efffctum  ; 
vix  enlm  jeu  a  jocus  deduxerim  :  nam 
cum  id  nominis  solis  fere  taxillorum 
vel  chartarum  ludis  tribuatur,in  quibus 
ut  plurimumdamnum,  vel  lucrum  sorte 
decerni  tur,  admodum  probabile  est  Ita 
appellatas  aleas^etalearum  sortes,  atque 
inde  cseteros  quos  dicimus  ludos.  Porro 
/ui«,  judicia  Dei  appeHari  in  voce  /ut- 
sium  pluribus  ostendlmus  :  De  autem 

§ro  Deo  usurpatum  docemur  ex  vet. 
oetis  nostratibus.  Le.  Roman  de  Huès 
de  Tabarie  MS.: 


Che  dit  li  Hoia,  Par  le  grant  De. 
Le  Roman  de  Thibaud  de  Mailly  MS.: 

Aina  acai  à  eadent  qu*Ua  aoront  plua  boote, 
Qae  n*eo  ot  S.  Thomaa,  qai  fat  ooda  poor  De. 

Le  Chariot  de  Nismes  : 

Donne  dianaon  pleat  Toua  k  eaooater, 
Del  meillor  homme  qai  aina  creost  eo  De, 
C'eat  de  Gaillaume  le  Marqala  av  cort  nes. 

Pbilippus  Mouskes  MS.: 

Et  a  aon  fli  a  remandé 

Qa'il  ot  par  la  graoe  de  De,  etc. 

Sed  et  crebrius  Dex^  et  Diex,  prò  Deus 
usurpatum  reperire  est,  unde  efformata 
vox  Dedus, 

:SS^  Menagius  in  suo  Dictionario  Ety- 
mologiarum  Gali,  improbata  Cangii 
nostri  conjectura,  Turnebi  sententiam 
amplectitur,  laudatque  alteram  Domini 
de  Caseneuve,  quae  fere  eodem  redit,  ab 
adverbio  Datatim  nostrum  Dez  deri- 
vando, ex  eo  quod  sibi  datatim  taxillos 
grsBbeant,  qui  iis  ludunt.  Plautus  in 
urculione  : 

Tom  iati  qai  lodont  Datatim,  aerrl  acorrantm  in  via. 
Et  Datorea  et  factorea  omnea  aubdam  aob  aolam. 

Major  est  Dati  quam  Datatim  cum  voca- 
buio  Dez  analogia. 

o  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684: 
Decius,  Dez  pour  jouer,  Aliud  Provine. 
Lat.  Cod.  7657  :  Dal,  Prov.  Decius,  talliM, 
taocillus.texera.  Deicier,  Deciorum  opi- 
fex,  in  Lib.  1.  Statut.  artif.  Paris,  ex 
Cam.  Comput.  fol.  225.  v«  :  Quiconques 
veuU  estre  Deider  a  Paris,  c'est  assavoir 
faiseur  de  dez  à  table  et  à  eschés  d'or  et 
d'ivoiref  de  cor  et  de  toute  autre  maniere 
d'estoffe  et  de  mestail,  estre  le  puet.  De- 
ciorum ludum  seu  aleatorium  sub  an- 
nuo censu  tenebat  carnlfex  Tornacensis, 
ut  disclmus  ex  Lit.  remiss.  ann.  1882.  in 
Reg.  121.  Chartoph.  reg.  eh.  809.  bis.  : 
Pi&rre  Damaulx  exécuteur  de  justice  et 
Jacques  du  Rosoy  cirurgien,  qui  avoient 
jpm  à  cense  la  secque  table,  brelengh  et 
jeu  de  Dees  de  la  ville  de  Toumay^  etc. 
Vide  infra  in  Ludus  et  Ribaldi, 

Dadus,  Eadem  notione,  Italis  et  His- 

Sanis  DadOy  Gallis  De,  Occitanis  Dat, 
onstitutiones  Neapol.  lib.  8.  tit.  57: 
Qui  ad  Dados  sic  ex  quadam  consuetudine 
ludunt.  Mox  :  Qui  aleas  et  Dados  tenent, 
ut  ea  prasdictis  ludentibus  accommodent, 
inter  infames  habentur.  Vide  iEgidii 
Menagli  et  Octavii  Ferrarli  Origines 
lingusB  Itallcs. 

o  1.  DECLAMARE,  Proclamare,  pro- 
mulgare, publico  banno  edicere.  Charta 
ann.  1218.  in  Chartul.  Cluniac  :  Conques- 
tus  est  prior  et  conventus  quod  Simon 
dominus  Sinemuri  et  servientes  ejus  gra^ 
vaverunt  homines  ecclesias  Marciniacen- 
sis,.,.  In  villa  Marciniacensi  Declamare 
fecerunt  bannum  ex  parte  domini  Sine- 
muri, 

«  2.  DECLAMARE,  Rem  promulgatam 
contrario  banno  interdicere.  Charta  an. 
circ.  1219.  tom.  1.  Probat.  Histor.  Bri- 
tan.  col.  841  :  Et  sicut  fecit  clamari  sine 
consensu  episcopi  faciet  Declamari,  etc, 
Hinc 

^  Declamare  Monetam,  Illius  usum 
prohibere,  vulgo  Décrier,  et  monetarum 
declamatio,  apud  G.Pepin.tract.  2.  opus- 
cui.  super  Confiteor  part.  8.  cap.  2.  edit. 
Paris,  ann.  1614.  in  6. 

DECLAMATIO,  prò  Clamatio,  Vocatio 
in  Jus,  calumnia,  rei  repetitio.  Occurrit 
apud  Baldricum  in  Chronico  Camerac. 
Ho.  1.  cap.  85.  et  in  Decretis  S.  Ladislai 
Regis  Hungar.  lib.  8.  cap.  9.  Vide  Cla- 
mare» 


1  DECLARARE,  Illuminare,  QM.Eclai- 
rer.  Virtutes  B.  Ambrosii  Senens.  inter 
Acta  SS.  Martii  tom.  8.  jjag.  218:  Sic 
induxit  ad  divinas  vdurUatis  in  judieiis 
suis  conformitatem  ,  sic  divinis  verbis 
Declaravit  cor  ejus,  Acta  S.  Francisco 
Rom.  Martii  tom.  2.  pag.  188  :  Movisti 
tenebras,  et  in  luce  nos  Deelarasti,  Papifld 
in  voce  Eliquata,  Declarare,  idem  est 
quod  Eliquare, 

o  DECLARARE  Reoulam,  Eam  inter- 

§  retari  et  ad  usus  modernos  accommo- 
are.  Chron.  Jordani  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  »vi  col.  1020  : 
Qui  (apostatai)  «totum  communitatis  dam- 
nabant  et  declarationes  regulas.,,.  li  dog- 
mcUizabant  quod  nullus  summus  pontifèx 
regulam  beati  Francisci  Declarare  potuit. 
Vide  mox  Declarator. 

DEGLARARI,  apud  Gromaticos,  dicun- 
tur  flnes  confusi,  cum  ad  veram  limi- 
tum  signor umque  finalium  auctorita- 
tem  per  Agrimensores  redintegrantur. 
Rigait. 

o  DEGLARATIO  Multje,  EJusdem  exa- 
ctio.  Lit.  ann.  1878.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  629  :  Contrarium  facien- 
tes  per  posnarum  et  multarum  impositio- 
nes  et  earum  Declarationes  et  alias,  prout 
per  conservatores  dietas  burgesias  est  hctc- 
tenus  fieri  consuetum,  ad  desistendum  oò 
hiis  compellendo. 

0  DECLARATOR,  Explicator,  interpres. 
Charta  Phil.  Pule.  ann.  1807.  inter  Ins- 
tr.  Hist.  Lugdun.  pag.  48.  col.  2:  De 
dieta  compositione  custodienda  et  fideli' 
ter  observanda,  salvis  declarationìbus  per 
dictos  Declaratores  faciendis,  correctioni- 
bus,  mutationibus  seu  emendationibus 
supradictis.  Vide  supra  Declarare. 

MDECLINAMENTlfM.Virgil.  Grammat. 
pag.  28  :  Verum  ego  sicut  nequam  et  ce- 
lerà Declinamenta  per  omnes  casus  unam 
tantum  habere  dectinationem. 

«DECLINARE,  Limitibus  territorium 
definire.  Inquisit.  ann.  1268.  ex  schedis 
Pr.  de  Mazaugues  :  Item  dixit,  quod  eor- 
soria,  quas  sunt  infra  dictos  confines,  fue- 
runt  designata  et  Declinata  per  curiam 
Arelatis.  Sed  leg.  forte  Declarata  vel 
Delineata. 

1  DECLINARE  Velum,  est  illud  Dimit- 
tere,Contrahere  apud  Rymerum  tom.  8. 
pag.  278.  col.  2. 

DECUNATIO,  Gradus,  descensus,  Des- 
cente.  Gesta  Innocentii  III.  PP.  pag.  149: 
In  Declinatione  Basilicas  B.  Petri,  coram 
innumera  multitudine,  ipsam  excommu- 
nicavit, 

^  DECLINATORIA  Exceptio,  Prsescrip- 
tio  Juris  depellens  actorem  petitione 
sua.  Vox  Juris  Gallici  Declinatoire.  Le- 
gitur  in  Procuratione  Guillermi  de  Paris 
ann.  1482.  ex  Archlvo  B.  Mari»  de  Bono 
Nuntio  Rotomagensi. 

0  DECUNATORIUM ,  Series  notarum 
cantus  per  descensum,  seu  neuma  can- 
tus  descendendo.  Breviar.  Biter.  MS. 
XV.  ssec.  ad  diem  Pasch»  ex  Bibl.  re^.: 
Resp.  Hasc  dies.  vera,  et  sine  Dedinatorw, 
et  per  omnes  aoras  similiter, 

f  DECUNIS,  f.  prò  DdcZiv»,  Inclina- 
tus.  Instrum.anm  1068.  apud  Baluzium 
Misceli,  tom.  6.  pag.  18  :  vicecomes  nihit 
prorsus  respondebat  sed  Declinem  vultum 
gerens,  etc. 

\  DECLIVARE,  Incurvare,  Papias  in 
MS.  Bituricensi.  Forte  leg.  Declinare, 

1  DECLIYIOSITAS,  Declivitas.  Nicolaus 
de  Jamsìlla  in  Gestis  Friderici  II.  Imp. 
apud  Murator.  tom.  8.  cap.  550  :  Ex  loci 
montuositate  et  passuum  angustia  et  De- 
cliviositate  defendi, 

DECLIVITAS.  Liber  de  Disciplina  Scho- 
larium  falso  Boétio  adscriptas,  in  Procs- 


DEG 


DEG 


DEG 


29 


mìo  i  Ingenii  Declivitaa,   animàrumque 

o  DBCLÌVUM,  Declivitas,  Gali.  Déclin. 
Gharta  RichardsB  Imper.  ann.  880.  Inter 
Instr.  tom.  1.  Hist.  Lothar.  col.  816  :  Inde 
ad  riwdum  fontis,  de  fonte  per  Declivum 
ad  Albe  espine,  etc. 

DBGLUDERE,  Bellicare.  lU  Ugutio. 
[Litter»  Ludovici  Regis  Jerasalem  et 
Siclliae  ann.  1400.  tom.  1.  CoUect  Am- 
pi Las.  Marten.  col.  1565  :  Et  inde  potiu$ 
prospera  quam  adveraa  suceedant,  et  do- 
ione  aetutUs  demue  repulsam,  et  caluma 
nianiium  Decludamus  voluntatet.  Legen- 
dam  Déludamus,  vel  Decludamus,  idem 
estqaod  Occludamus.1 

DEGLUERE,  Decorart,  Glossa  Isidor. 
Vide  Clìiia.  Àpud  Papiam,  Decluere,  est 
Decurtare,  [In  MS.  Eccl.  Bituric.  De- 
eluere.  Decornare ,  et  Decluptus,  Pelle 
exutue.  Hinc  emendando  Isfdori  Glosss. 
ubi  prò  Decorari  legendum  Decoriari  vel 
Decoriare,  Vide  in  nac  voce.  Deglubere 
dixit  Suetonius  eadem  notione,  dum 
narrai.  Presidenti  bus  tributo  onerandas 
provincias  suadentibus  rescripsisse  Ti- 
berium.  Boni  pastorie  esse  tonaere  pecus, 
non  Dealubere.  Sic  Deglupta  moenaa. 
apud  Plautum,  Mae  Degluptua,  apud 
Marceli.  Emp.J  Vide  Decoriare  1. 

•  DEGLUSATUS,  Ornato,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ms.  prò  Decueatus.  Vide  De- 
cussare et  Decluere, 

^  DEGOGCIO,  Goctio,  coctura,  Gali. 
Cuisson.  Lit.  ann.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane  pag.  288  :  Ut  ipsi  habitatores 
{A^iìén^Bo)  possint....  levare.,.,  prò  Decoc- 
ciane  cujuslibet  sextan  (sextarii)  biadi 
infìra  dictam  villam,  wij.  den,  Turon. 

DEGOGTIO,  Apo2Ìma,elixatura.  In  Glos- 
Bis  MSS.  ad  Àlexandrum  latrosopb.  Oc- 
currit  passim  apud  Medicos. 

1 1.  DEGOGNOdGSRE,  Obedientiam  c»- 
teraque  officia  Dominis  debita  dene- 
gare, Gali.  Méconnoitre,  Obertus  lib.  2. 
Ànnal.  Genuensium  apud  Murator. 
tom.  6.  col.  827  :  Etenim  per  plebia  nos- 
tra rixse  et  factiones  semper  tempore  litis 
civiUs  aderant,  Cogitantes  forici  in  cives 
quandoque  consurgere,  et  Ditminos  terra* 
rum  jam  incipiebant  Decognoscere, 

«  2.  DECOGNOSCERE.  Denegare,  infi- 
ciar!. Gharta  ann.  1199.  in  Ghartul. 
Mont.  S.  Mart.  part.  7.  fol.  119.  r».  col. 
1  :  Ftlius  prtedicti  AdsB  Renerus,  cogna- 
mento  Grenes,  eam  élemosinam  Decogno' 
vit  et  calumpniatus  est.  Desconnoitre,  prò 
Méconnoitre,  non  agnoscere,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1876.  ex  Reg.  109.  Ghartoph. 
reg.  cb.  189.  Alienam  vestem  induere  ut 
alium  guis  mentiatur,  sonat  in  aliis 
ann.  1892.  ex  Reg.  148.  eh.  254  :  Colin  le 
Roux  vesti  la  houpelande  du  suppliant  et 
dist  que  pour  soy  Descongnoislre,  il  avoit 
prins  ladite  houpelande.  Descognoissant 
de  raison,  in  aliis  ann.  1878.  ex  Reg.  14. 
eh.  248.  id  est,  a  ra tiene  aversus.  Dee- 
eonnoissance  vero  ingrati  animi  vitium 
signlficat,  in  Lit.  remlss.  ann.  1878.  ex 
Reg.  105.  eh.  173:  L'exposant  qui  veoit 
leur  Desconnoissance  et  tngratitude  de  ce 
qu'U  avoit  fait  de  bonne  foy.  Apud  Bello- 
manner.  ms.  cap.  24.  Descongnoissanche 
est  singularum  partium  enumeratio,  seu 
libellus,  quo  res  singulatim  indicantur. 

T  DECOLARE,  ut  Golare.  Papias:  De- 
faeeare.  Decolare,  a  face  purgare. 

1.  DECOLLARE.  Idem  quod  Decervicare, 
caput  amputare,  securi  cadere.  GÌ.  Lat. 
MS.  Reffium  :  Decollai,  decapitai,  plectit. 
Gloss.  Lat.  GraBC.  :  Decollo,  ànoxt^oLklW, 
Decollai,  òicoxefaX^Cct,  ixxpaxrìklUi-  GlOSS. 
Gr.  Lat.  :  Tp9yT)Xoxoic&,  Decollo.  TpctxnXo- 
xoKta,  DecoUaHo.  Alibi  :  'Aicotìuvoi  xcfa- 

>r,v,  Decollo.  Speculum  Saxonlcum  iib. 


2.  art.  89.  S  1  :  Annonam  qui  noclts  tem- 
pore  furatus  fuerit,  suspendetur  ;  ai  in 
die,  Decolletur.  Adde  liD.  8.  art.  1.  {  2. 
Utuntur praeterea  Suetonius  in  Galigula 
cap.  82.  Seneca  lib.  8.  Gontrovers.  Aure- 
lius  Victor  in  Didio  Juliano,  etc.  S. 
Hieronymus  lib.  2.  ad  versus  Jovinianum 
cap.  17.  Epist.  61.  cap.  15.  [Vetus  Inter- 
pres  Biblforum  sacrorum  non  semel.] 
etc.  Notandumporro  Graeculos  svi  pos- 
terioris  vocem  anoxefaXtCeiv,  non  semper 
prò  Decollare,  sed  interdum  prò  occidere, 
aut  csBdere  usurpasse.  Origines  GP.  a 
Lambecio  et  Gomoefisio  edita  de  Grispo 
Gonstantini  M.  filio,  quem  constat  ve- 
neni  frigore  extinctum,  ex  Sidonio  lib.  5. 
Epist.  8  :  "Ov  X^YOuffiv  ànoxefaXioO^vai  ònh 

ToO  icaTp&c.  Et  de  Arcadio  sancta  Irenes 

Diacono  :  SxuToXactc  àtcoxeoaXtoOv},  Fustua- 
rio  occisus  est.  Hodie  vecollatio,  ut  et 
olim  apud  Gracos,  nobilior  et  nobilium 
poena  censetur.  Xenophon.  lib.  2.  Anab.: 

AicoT|i,v]0£vTec  ràc  xefaXxc,  Sicep  xaXXiorov 
Oavdxfiiv  éaóxei  eTvst.  [  Vide  Petrum  Fa- 
brum  lib.  1.  Semest.  cap.  4.] 

Decollare,  Vox  fori  Aragonensis, 
cum  animai  in  loco  defenso  capitur,  et 
occiditur  a  domino  loci  defensi.  Marti- 
nus  Didaci  Daux  Justitia  Aragon.  in 
Observantiis  Regni  Aragon.  lib.  6.  de  Ge- 
neralib.privileg.Regni  Aragon.  {  86  :  Item 
quod  dicìtur  de  area  ad  aream,  intellexe' 
runt  quidam,  ut  etiam  aream  primam 
possent  transcendere  villam  totam,  et  ex 
alia  parte  villts  pascere;...  et  intelligitur 
de  area  ad  aream,  et  de  sole  ad  solem  ; 
nam  de  nocte  non  possunt,  ut  praDdicitur, 
inibi  remanere,  qum  fiat  Decollatio,  imo 
débent  redire  sua  ganata  cui  aream  vills^ 
vel  prope  qualibet  die,  etc.  Et  lib.  7.  tit. 
de  Pascuis  {  5  :  Si  vedalarii  viderint  oves 
in  velato,  et  antequam  ipsi  eas  capiant, 
extraxerint  inde,  non  possunt  aUquam 
Decollare  extra  vetatum»  Vide  Defensum, 

Vetatum, 

Decollati  Sotulares.  Goncilium 
Salmuriense  ann.  1276.  cap.  5  :  Nec  in- 
super Canonici  ipsi  regulares  DecolltUos 
aut  nodatos  habeant  sotulares,  nisi  tres 
nodos  ad  minus  habeant  in  quolibet  solu- 
lari. 

«  2.  DECOLLARE,  Vitiare,  corrumpere, 
dehonestare  ;  f.  prò  Decolorare.  Vide  in 
hac  voce.  Ghron.  Anglic.  Th.  Otterbourne 
pag.  68  :  Veruntamen,  ne  eausam  justam 
DecoUaret  temeritas,  etc. 

o  DECOLLATUS,  A  parte  colli  seu  su- 

Eeriore  plus  anno  apertus.  Gali.  Décol- 
tté.  Stai,  synod.  ecci.  Gastr.  ann.  1858. 
?art.  2.  cap.  1.  ex  God.  reg.  1592.  A  : 
^annis  rubeis  aut  viridibus,  et  mantide 
Decollatis,  nec  notanter  brevibus....  non 
utantur  cleHci.  Alia  eccl.  Tornac.  ann. 
1866.  cap.  17.  art.  16.  pag.  52  :  Nec  utan- 
tur sotutaribus  plurimum  Decollatis. Yìde 
in  Decollare  1. 

DECOLORARE,  Fuscare,  Joanni  de 
Janua,  Infamia  notare,  Dehonestare: 
Ex  Decolor,  voce  Latinis  nota^  apud 
quos,  ut  ait  Donatus  ad  8.  i£neid.  dici' 
tur  qui  ex  optimo  colore,  et  splendido  in 
soraidum  aspectum  convertitur,  [Nolite 
me  considerare  quod  fusca  sim,  quia  De- 
coloravit  me  sol,  in  Ganticis  Gant.  1.  5.] 
Occurrit  in  lege  19.  G.  de  Episc.  et  Gle- 
rie.  (1,  8.)  leg.  44.  G.  Th.  eod.  (16,  2.)  in 
Nov.  Martiani  deMatrimon.Senat.apud 
S.  Gvprian.  in  Prafat.  ad  tractat.  de 
Gardinalibus  òperib.  Ghristi,  S.  Augus- 
tip.  Epist.  5.  67.  159.  lib.  de  Unico  Bap- 
tis.  cap.  16.  in  Gestis  Gollat.  Garthag. 
part.  1.  cap.  5.  part.  8.  cap.  29.  apud  S. 
Ambrosium  Epist.  4. 19.  S.  Zenon.Vero- 
nens.  Sermon.  de  Pudicitia.  Gelasium 


PP.  in  Epist.  ad  Episcopos  Orient.Lam- 
pridium  m  Severo,  etc. 

Decolorare,  Goloribus  ac  pictura 
adumbrare.  Burchardus  Monacnus  de 
Gasib.  S.  Galli  cap.  2  :  In  sinistra  vero 
parte  dormitionem  S.  Joannis  cum  De- 
colorasset,  sibi  etiam  inibi  aitare  esdifi- 
cavit. 

Decolorosus,  Decolor,  qui  colorem 
amisit,  apud  Adamnanum  lit). 8.  de  Vita 
S.  Golumbani. 

<*  DECOMERE,  idem  quod  Cernere,  pa- 
rare, apud  Mabill.  tom.  1.  Itiner.  Ital. 
pag.  10.  ex  God.  Ms.  Evang.  Vercel.  : 

Arfantum  postqium  fulvo  Deoomptit  el  auro. 

Vide  Decomptor, 

DEGOMITARE,  [Gomitis  dignitatem 
auferre.]  Vide  Barones  in  Alemannia. 

^  DECOMPTOR,  Qui  comit.  seu  Gomam 
componit  et  exornat.  S.  Prosper  Prae- 
fat.  in  Respons.  ad  Gapitula  Gal- 
lorum  inlt.  :  Contra  inimicos  gratise 
Christi  et  liberi  arbitrii  Deoomptores;  id 
est,  Liberum  arbitrium  nimium  ornan- 
tes  et  extollentes,  metaphora  ducta  ab 
iis  qui  nimiam  curam  dant  capillis  com- 
ponendis. 

Ufi  DECONCILIO.  [Adimo ,  aufero,  que- 
madmodum  condUo  usurpatur  prò  ad- 
dicere  alicui.  Plaut,  Fraqm.  apud  Fest, 
in  Persibus,  Nihil  Deconciliares  illi.] 

o  DECONDUCERE,  Deducere.  Laudes 
domus  Auri8B  Januens.  apud  Murator. 
tom.  21.  Script.  Ital.  col.  1177:  Extant 
apud  concives  nostros  plerasque  nobilium 
majorum  domus,  qus^que  ad  unum  modo 
cognomen  conjunctionts  gr<itia  a  diverso- 
rum  nimio  numero  Deconductss  sunt. 

«  DECONSTARE,  Gonstare,  Gali.  Cou- 
ter,  Lit.  Phil.  Pule.  ann.  1818  :  Mercee 
eorum  et  panni  marchati  occasione  et  prte- 
teoetu  marchss  presdictss  Deconstiterunt  de 
caballo  seu  de  capitali,  etc.  Vide  Decos- 
tare. 

Ufi  DECONTOR.  [Idem  quod  cunctor. 
Apul^  10.  Met,  post  init,  unde  potissi- 
mum  caperet  exordium ,  DecontcLiur,  Id, 
7.  ihìd.  Dum  in  ista  necis  mese  Decontor 
electioneJL 

DE  COKTRA,  Juxta,  Liber  Ordinis  S. 
Victoris  Parisiensis  MS.  cap.  81  :  Finita 
vero  locutione,  statim  debent  qui  De  con- 
tra sedent,  in  ea  parte  in  qua  sedei  con- 
ventus  sessum  ire.  Papias  :  De  contra 
video,  usu  dicitur,  non,ratione. 

oo  DECONTUS.  Epistola  ann.  1827.  in 
Guden.  God.  Diplom.  tom.  2.  pa^.  1089  : 
Ut  dictis  suis  Jwleis  in  territorio  ibidem, 
de  debitis  eorum  jam  dudum  Decontis 
satisfiat. 

«  DEGONTRAHERE,  Gontrahere,  revo- 
care. Laudes  domus  Auriae  Januens. 
apud  Murator.  tom.  21.  Script.  Ital.  col. 
1179  :  Qui  (Stephanus)  cum  annonss  cari- 
tate  nostra  civilas  opprimeretur,  et  magni 
vir  animi  lucri ficare  plurimum  potuisset, 
ad  vile  pretium  Decontraxit  et  venumde- 
dit  sine  lucro. 

^  DECONVALLIS.  [Magna  Vallis. 
DiefJ 

o  DECOQTIO,  ut  supra  Decoccio,  Gom- 
put.  ann.  1488.  inter  Probat.  tom.  4.  Hist. 
Nem.  pag.  45.  col.  2:  Pro  Decoqtione  pa- 
nie dictss  caritatis  et  aliis  laboribus  im- 
pensis,  etc. 

0  DEGORABILIS.  Decorus.  Vita  S.  Be- 
tharii  tom.  1.  Aug.  pag.  170.  col.  1  : 
Litteris  enim  decentissime  erat  eruditus, 
urbanitate  Decorabili  ornatus  ac  subU- 
matus. 

5  DECORAMENE  Ornatus,  apud  Silium 
Ital. 

1  DECORAMENTA  Matronalia,  Orna- 


30 


DEG 


DEC 


DEC 


menta  apud  Tertullianum  de  Gultu  fem. 
cap.  12. 

^  DEGORAMENTUM,  Decus^  ornamen- 
tum,  Gali.  Embellissement,  Decorement, 
In  Lit.  Ludov.  XI.  reg.  Frane,  ann.  1474. 
inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
d26.  col.  1.  Factum  inter  reg.  episc.  et 
consules  Gaturc.  ann.  1351.  in  Reg.  80. 
Gliartoph.  reg.  eh.  487:  Poterunt  dicU 
consules  atatuere  super  ipsis,  ause  concer- 
nent  Decoramentum  et  mundificationem 
civitatis» 

t  DEGORATIO,  Ornatus  apud  S.  Augus- 
tiuum.  Decorationes  vonti/icales  in  Bulla 
Pauli  III.  Papse,  Maceriarum  Insulss- 
BarbarsB  tom.  1.  pag.  261. 

o  Inventar.  S.  Gapellae  Paris,  ann. 
1376.  ex  Bibl.  reg.  :  Sequuntur  ornamenta 
et  paratnenta  altaris  et  vestimenta  sacer^ 
dotalia,  et  alia  ad  Decorationem  dieta 
sacrsp  capellsB  ordinata. 

DEGORATOR,  FuUo,  GIoss.  MS.  Regio 
God.  1018.etIsidori.Papias:  Fullo,lavan- 
dariua,  Decorator. 

j  DEGORDIATUM  Lignum,  Lignum,  ut 
arbltror,  mensura,  quam  Galliee  Corde 
nuncupamus.dimensum.  Statuta  vetera 
MSS.  óapituli  Senon.  cap.  de  Archidia- 
cono  :  Rem  prò  igne  qui  fit  in  medio 
claustri  in  crastino  Nativit.  Domini  ad 
MatiUinas,  debet  septem  mensuras  Ugni 
grossi  Decordiati. 

^  Nisi  legendum  putes  Decorticati, 
quod  satis  placet. 

DECORSA.  Vide  Decuria. 

1.  DEGORIARE,  Loris  esedere ,  Gallis 
Escorcher,  GÌ.  Lat.  MS.  Regium  :  Degluit, 
(\eg.  Degluvit)  Decoriavit.  GÌ.  Gr.  Lat.  : 
^Ex6up<rfi>,  Decorio,  'ExSipco,  Decorio,  de- 
glubo,  'Anodépo»,  Discorio,  degluvo.  Mar- 
tyrologium  Gellonense,  de  S.  Bartholo- 
mseo  :  Ad  ultimum  in  Albano  majoris 
Armenim  urbe  vivens  a  barbaris  Decoria- 
tur.  Lex  Rijpuar.  Ut.  76.  cap.  6  :  Corio 
cum  capite  Decoriato.  Ita  praeferre  God. 
MS.  monet  Baluz.  ubi  alii  habent  Decor- 
ticato, Otto  de  S.  Biasio  cap.  39:  Et 
quemdam  lassi  Majestatis  convtctum  pelle 
exutum  Decoriatfit.  Decreta  S.  Stepnani 
Regis  Hungar.  lib.  2.  cap.  26  :  Si  quis 
fornicatur  cum  anelila  alterius,  sciai  se 
reum  esse  criminis,  et  prò  eodem  crimine 
Decoriari.  Si  vero  secando  cum  eodem 
fomicatus  fi^rit,  iterum  Decorietur  et 
depiletur.  vide  Excoriare  [et  DiscoHare.] 

o  2.  DEGORIARE,  Nudare,  spoliare.  Be- 
ned.  abb.  Petroburg.  de  gestis  Henr.  II. 
reg.  Angl.  edit.  Hearn.  tom.  2.  pag.  391  : 
Beati  MartitUis  feretrum  Decoriavit^  et 
alia  monasterii  iilius  vasa  aurea  et  ar- 
gentea asportavit.  (Gaufridus  comes  Bri- 
tanniSBj 

)K  DEG0RITER.j;Ornate,  decere,  pulcre. 
Apud.  5.  Met,  Gnnium  globos  Decoriter 
impeditos.  Id.  11.  ibid.  Palla  ad  ultimas 
oras  Decoriter  confluctuabat.] 

o  DEGOROSITAS.  Pulchritudo,  decus. 
Vita  S.  Nivardi  episc.  Rem.  tom.  l.Sept. 
pag.  278.  col.  2  :  Implevit  gratta  Chrtsti 
pectus  infantis,  et  dum  ornamentis  sden- 
tim  Decorositale  mirabili  se  illustrare  con- 
tendit,  etc. 

DEGOROSUS,  EÙTcpeic^c.  Pulcher,  Decens, 
in  Gloss.  Gr.  Lat.  Pabias  et  Gloss.  Lat. 
MS.  Regium  God.  1018  :  Deeorosus,  De- 
coraius.  [^^  Vitium  decorosum ,  apud 
Virgil.  Grammat.  pag.  62.  Apud  Sene- 
cam  Ep.  98.  reposuit  e  codicibus  Grono- 
vius.] 

DEGORPORARE,  Avellere,  detorquere, 
quasi  a  corpore  separare,  vita  S.  Gas- 
trensis  Episc.  cap.  1  :  Quo  facto  mentes 
fidelium  a  tramite  sancta  fidei  Decorpo- 
rare  valuissent. 


DEG0RRI6IARE  ,  et  Excorrigiare  , 
Corrigiam  solvere,  Ugutìoni. 

DEGGRTXGARE,  Gorticem  auferre,  nos- 
tris  Escorcher,  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'AiroXc- 
«iCw,  Decortico.  Gì.  Lat.  Graec.  :  Decorti- 
cata XeniCet  SévSpov.  Hinc  arbores  Decorti- 
care. Lex  Salica  tit.  28.  {  10  :  Si  quis 
miliarium,  [^Eccard.  Melanum]  aut  ptra- 
rium  Decorttcaverit.  Gharta  Henrici  Imp. 
ann.  1014.  apud  Ughellum  in  Episc.  No- 
variensib.  :  Castra  dirupta,  domus  eversss, 
vinesi  incisss,  arbores  Decorticata ,  etc, 

Statuta  Provinciae:   Si  quis  arbores 

eradicaverit,  vel  insciderit  vel  Excortica- 
verit,  etc.  Fori  Beneharnenses,  Rubr.  de 
Boscages  :  Qui  Escorchera  quasso,  o  tau- 
sin,  etc.  Les  arbres  Cerner,  in  Stabili- 
mentis  S.  Ludov.  lib.  1.  cap.  26. 

Decorticare  Gaballum^  in  Lege  Sa- 
lica tit.  68.  S  1  :  Si  quis  caballum  alie- 
num  sine  consensu  possessoris  Decorti- 
caveHt,  etc.  Titulus  habet,  de  caballo 
Excorticato.  Sic  etiam  habetur  vox  Ex- 
corticare,  eadem  notione  in  Lege  Ri- 
puar.  tit.  86.  et  in  Edicto  Rotharis  Reg. 
Longob.  tit.  105.  S  15.  16.  [<»  340.  441.] 
At  Bignonius  ad  dictum  tit.  68.  Legis 
SallcsB  monet  in  aliquot  Godd.  MSS. 
haberi  Decotaverit,  id  est,  caudam  abs- 
tulerit,  aut  Curtaverit.  Ita  ut  Decorticare 
perperam  scriptum  sit  prò  decurtare: 
nam  et  curtatos  caballos  dici  supra  ob- 
servatum,  nuibus  cauda  decisa  est. 

t  DEGOSTAMENTUM,  Expensa,  sum- 
tus^  Gali.  Coust,  Depense.OnSLTia.OtficìSi- 
ìis  Glaromont.  ann.  1354.  apud  Baluz. 
Hist.  Geneal.  ArvernisB  tom.  2.  pag.  819: 
Quousque  eidem  Domino  Amedeo...  de 
pradictis  decetn  milibus  dictorum  flore- 
norum  dicti  auri  erit  et  fuerit  plenarie  et 
integre  satisfactum,  ac  omnia  universa 
et  singula  aamna,  Decostamenta,  inte- 
resse et  expensas.  Ghartular.  iEduense 
in  Instrumento  emptionis  ann.  1829: 
Resarcire  ipsorum  venditorum..,  omnea 
expensas  et  damna,  Detestamenla  et  in- 
teresse, misias  atque  deperdita  sive  sump- 
tus.  Legendum  Decostamenta  prò  Detes- 
tamenta.  Vide  Custus. 

^  DEGOSTARE,  Gonstare,  Gali.  Couter. 
Informationes  Civitatis  Massil.  de  pas- 
sagio  transmarino,  ex  MS.  San-Ger- 
man.  :  Item  Decostaòit  navis  cum  suo 
fornimento,  et  apparatu,  et  cordiSf  quin- 
que  millia  lib.  Turon.  parvorum.  Pluries 
occurrit  ibi.  Gharta  Guillelmi  Abb.  Flo- 
riac.  ann.  1316.  :  Tantum  defalcetur, 
quantum  Decostant  emptUmes  pradicta. 
inquisitio  ann.  1323.  in  Hist.  Dalphin. 
tom.  1.  pag.  41.  col.  2  :  Postmodum  ab 
ipsis  hopntntbus  recuperari  fecit  in  duplo, 
seu  duplex  pretium  quam  Decostiterant, 
sic  opprimendo  subdUos  suos.  Gomputum 
ann.  1324.  ejusd.  Hist.  pag.  132.  col.  1  : 
Decostat  qualibet  teysia  lx.  sol,  Occurrit 
rursus  apud  Rymerum  tom.  3.  pag.  684. 
col.  2.  et  in  Transactione  inter  Aboatem 
et  Monachos  Grassenses  ann.  1351.  ex 
Libro  viridi  fol.  53. 

IDEGOTARE.  Gaudam  auferre.  Vide 
Decorticare  caballum, 

^  Aliud  sonat  Gallicum  Descoter,  per 
costas  nempe  vulnerare,  percutere,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1385.  ex  Reg.  128.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  36:  IcelluiJehan  saicha  un 
coutel  et  en  Descota  lidiz  Massins  par  le 
corpSj  tellement  quo  troie  jours  apres  la 
mort  s'en  ensuy.  V ide  supra  Costatus. 

1  DEGOUSTAHENTUM»  ut  Decostamen- 
tum.  Gharta  Johannis  Boherii  ann.  1409. 
apud  Baluz.  Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag. 
413  :  Resarcire,,.  omnia  et  singula  wam- 
pna,  sumptus,  missìones,  Decoustamenta, 
interesse  et  expensas. 

1  DEGGUSTARE,  ut  Decostare,  Quolibet 


pede  Decoustante  xn.  den,  in  Hist.  Dal- 
phin. tom.  1.  pag.  132.  col.  1.  Vide 
Custus. 

DEGREDERE^  Non  credere,  fidem  dero- 
gare, Décroire.  Mécroire,  in  Statutis  S. 
Ludovici  lib.  1.  cap.  54.  66.  S.  Bernardus 
Epist.  289:  Intervenit  Andreas,  cui  in 
nullo  Decredere  possumus,  Iterum  Epist. 
291.  [et  lib.  a  de  Gonsideratione.]  Pe- 
trus de  Vineis  lib.  2.  Epist.  2  :  Cui  nullo 
modo  ex  fide  possetnus  promissa  Decre- 
dere, nec  ex  affectione  preces  quantum- 
cumque  gravissima^  (Aaudire, 

Discredere,  Eadem  notione.  Gommo- 
dianus  Instruct.  1  : 

....  Qood  Diierodant  inscia  cordi. 

Instruct.  25  : 

Ergo  si  quit  ea  Diicradit  esM  fiiton. 

Adde  Instructionem  29.  65.  Hlncmarus 
Laudunensis  Episcopus  :  Domnus  Rex.,. 
qui  priori  die  dixerat  se  mihi  nihil  ex  sua 

farte  Discredere,  minatus  est,  etc.  Sanc- 
us  Bernardus  Epist.  158  :  Multi  se  audi- 
visse  nunc  perhihentf  quibus  Discreden- 
dum  non  est,  Utuntur  non  semel  Scrip- 
tores,  [•*  Virgil.  Grammat.  pag.  25.  S&. 
63.  Jul.  Valer,  de  reb.  Alex.  lib.  3.  cap. 
58.]  Beda  in  Ep.  Apologetica  pag.  2.  Ail- 
redus  Rievallensis,  Fulbertus  Garno- 
tensis  Epist.  4.  Sugerius  apud  Double- 
tum  pag.  875.  Simeon  Dunelmensis  lib. 
4.  de  Dunelm.  Ecclesia  cap.  6.  Baldricus 
Dolensis  in  Translat.  capitis  S.  Valen- 
tini  n.  2.  Vita  S.  Deicoli  Abbat.  Lutren- 
sis  n.  15.  Vincentius  Belvac.  lib.  31.  cap. 
86.  Ratherius  Veron.  in  Apologet.  pag. 
231.  Orderic.  Vital.  gag.  370.  739.  Ermen- 
ricus  de  Mirac.  S.  Othmari  cap.  21.  etc. 

^  DEGREPITAS,  Senectus  decrepita,  in 
Vita  S.  Bibiani  Sancton.  Episc.  apud 
Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Gollect.  col. 
761.  et  in  Laudibus  Papise  apud  Mura- 
tor.  tom.  11.  col.  36. 

o  Decrepite,  nostris  olim,  prò  Décrepi- 
tude,  innrmitas,  languor.  Lit.  remiss, 
ann.  1446.  in  Reg.  178.  Ghartoph.  reg. 
eh.  46  :  Icelle  Jaquette avoit  tenue  de- 

Suis  six  ans  en^a  en  grant  maladxe  et 
decrepite unefemme,,,  par  leurs  sorcenes, 

]DEGRESG£RE,  Eleganter  dixit  Ter- 
tullian.  de  PoBnitent.  cap.  11  :  Ad  oc- 
cursum  majoris  cujusque  persona  De- 
crescentes,  Id  est,  Gorpus  inclinantes, 
venerationis  testandss  gratia. 

^  DEGRET,  5oY(iaTéCet,  auUoT^C»,  Decer- 
nit,  in  Supplemento  Antiquarii. 

o  Glossar.  Lat.  Gr.  :  Decret,  doytMCTfCet/ 
9vX>0YiCetat. 

DEGRETA,  Jurisconsultis,  dicuntur  qusB 
Princeps  causa  cognita  et  parte  utraque 
audita  pronuntiat.  Glosse  Basilio.  :  A£- 
xpeTov,  anó^afftc  BaaiXfoic  xa\  étp^ovToc.  At 
sequiori  sevo  obtinuit,  ut  Summorum 
Pontidcum  Edicta  et  Statuta  propria 
appellatione  Decreta  appetì arentur.  Pa- 
pias :  Decreta,  Institutaproprie Papa sunt, 
pracepta  vero  Regum.  Éjusmodi  vero  De- 
creta Decretalium  regulas,  et  regulas  pra- 
sulum  Romanorum,  quibus  in  omnibus 
Ecdesiasticis  judiciiè  utimur,  vocat  Leo 
IV.  PP.  in  Epist.  ad  Episcopos  Britan- 
ni» cap.  6.  Nicolaus  I.  in  Épist.  6.  ad 
Pbotium  :  Decretalia  autem  qua  a  sanctis 
Pontificibus  prima  Sedie  Romana  Eccle- 
sia sunt  instUuta,cujus  auctoritate  atque 
sanctione  omnes  Synodi  et  sancta  Concilia 
roborantur,  et  stabilitatem  sumunt,  etc, 
Adde  Goncilium  Romanum  ann.  868. 
cap.  5.  De  auctoritate  vero  Decretorum 
Summorum  Pontifleum,  multa  habent 
prseterea  idem  Nicolaus  I.  PP.  Epist. 
42.  Goncilium  Romanum  ann.  1074.  cap. 
3.  Bernaidus  Presbyter  Gonstantiensis 


DEC 


DEC 


DEC 


3t 


lib.  de  BecoQciliat.  lapsorum  pag.  259. 
260.  eie. 

Decreta  ista  Pontificia,  atque  adeo 
Conciliorum  Ganones  prsecipuos,  in 
unam  corpus  sub  certis  titulis  redegere 
Regino,  Burcbardus  Wormaciensis,  Àn- 
selmus  Lucensis,  et  Ivo  Garnotensis  : 
delude  Gratianus,  qui  sub  Eugenio  PP. 
III.  vixit,  cujus  Gompilatio,  quod  ab 
Ecclesia  recepta  sii,  prima  dici  solet,  de 
qua  copiose  egìt  vir  doctissimus  Ste- 
pbanus  Baluzius  in  Pnefatione  ad  Àn- 
tonli  Àugustini  Dialogos  de  Emenda- 
tione  ejusdem  Gratiani. 

Exbinc,  aliam  Decretalium  Gollectio- 
nem  aggressus  est  Bernardus  Girca, 
Papiensis  Prsepositus,  moz  Faventinus 
Episcopus,  et  sub  iisdem  fere  titulis^ 
quibus  Gregoriana  Gollectio  bodie  cons- 
tai, redegit.  Hanc  ipse  BreviaHum  Ex- 
travagantium,  alii  postea  Primam  Col" 
ìectìonem  Decretalium  appellarunt.  In 
ea  exstant  Alexandri  ni.  Lucii  III.  et 
aliorum  ad  Gselestinum  III.  rescripia. 

Secundum  Collectionem  Bernardum 
imitati  confecere  Gilbertus  atque  Ala- 
nus,  ouibus  nomen  praeripuit  Jo.  Gal- 
iensis  VolaterranuSiqui  post  12.  a  nrima 
GompiJaiione  annos,  eorumdem  Fonti- 
flcum  Rescripia  collegit,  itemque  Gsb- 
lesUni  in. 

Tertiam  Collectionem  incoeperai  Ber- 
nardus Major  Gompostellanus  Àrcbldia- 
conus  exRegistris  innocentii  III.  eaque 
aliaaando  Romana  Compilatio  dieta  est. 
Sea  offensi  Romani  quod  usu  judicio- 
rum  minus  recepta  referret,  ab  eodem 
Innocentlo  impetrarunt,  ut  Pontificia 
auctoritate  aliqua  Gollectio  ederetur. 
Gui  rei  Petrus  Benevenianus  Notarius 

Snefectus  est  anno  ejusdem  Pontificis 
uodecimo.  Tunc  primum  publica  auc- 
toritate facia  Gollectio  Juris  Pontificii 
est,  cum  superiores  omnes  Gollectiones 
privata  auctoritate  exaratiB  essent. 

Quartm  Colleetioni  causam  prsebuii 
Goncilium  Lateranense.  in  quo  idem 
Innocenti  US  capita  71.  eaidit.  sed  et  ilio 
quinquenni!  spatio  post  tertiam  Gollec- 
tionem  aliquot  ediderat  Gonstitutiones. 
Ita  duplex  exstat  Edi  ilo,  altera  Gano- 
nes ejus  tantum  Goncilii  continens, 
altera  alias  quoque  Gonstitutiones.  Has 
quatuor  veteres  Gollectiones  edidit  An- 
tonius  Augustinus,  Ilerdensis  Eplsco- 
pus,  et  notis  illustra  vii. 

Quinta  Collectio  Honorli  IH.  Gonsti- 
tutiones babet  a  Tancredo  Bononiensi 
Arcbidiacono  collectas  sub  ipsius  Pon- 
tificis nomine.  Hanc  edidit  Innocentius 
Gironus.  Vide  Anton.  August.  ad  Gol- 
lect.  Decret.  Francisc.  Floreniem  in 
Prafat.  ad  lib.  1.  Decretai.  Gregor.  IX. 
Gssarem  Egassi  um  Bulseum  in  Hist. 
Universitat.  Parisiensis  tom.  8.  pag.  96. 
[et  Petrum  Coustant  in  Praefaiione  tom. 
1.  Epistolarum  Rom.  Pontiflcum.] 

Decretista,  Qui  studet  in  Decretis. 
Jo.  de  Janua.  Utitur  GsBsarius  lib.  11. 
cap.  46  :  Magistri  Decretiate,  qui  Profes- 
sores  Juris  Ganonici,  in  Gharta  ann. 
ìas».  apud  Gatellum  in  Hist.  Tolos.  pag. 
88é.  Otto  de  S.  Biasio  cap.  47  :  Deere- 
tietas  quoque  de  multis  inutilibus  et  tee- 
tUmem  gravantibuB  concordantiis  repre- 
hendii.  [Occurrit  semel  et  iterum  in 
Statutis  AcademisB  Paris,  apud  Acbe- 
rìum  Spicll.  tom.  6.  pag.  ^.  et  885. 
DeeretùTum  Dodor  appellatur  in  Gon- 
cillo  Toletano  anni  1396.  eie.]  [^  Decrc 
taUeta  in  Statut.  Unlvers.  Bonon.  lib.  1. 
pag.  19.  rubr.  de  Statut.  lidem  sunt 
Canonietm.  Vide  Savinii  Histor.  Jur. 
Roman,  med.  temp.  cap.  22. 1 191.] 


0  Diacretistre,  in  Mlrac.  Mss.  B.  M.  V. 
lib.  2  : 

Toal  plaideeor,  tool  Diacrelittra. 
Tout  avocat  et  toat  legbtre,  eie. 

1  DECRETALE,  Gonstitutlo.  Statutum, 
Decretum.  Gharta  xi.  sseculi  ex  Archivo 
S.  Vìctoris  Massil.  armar.  Forojul.  n. 
10  :  Cementea  Decretale  omnino  irrumpi 
non  debere  paternum,  maximeque  EccCe' 
aioaticum,  etc.  Decretale  precum,  quo 
scilicetpreces  Deo  fundendes  decernun- 
tur  ab  Episcopis,  apud  Baluzium  tom. 
1.  Gapitul.  col.  199.  vide  alia  notione  in 
Decretum, 

^  DEGRETALES,  Epistola  summorum 
Pontiflcum  Decreta  complectentes,  seu 
responsa  iis.  qui  aliqua  de  re  illos  con- 
sulunt.  De  his  Gelasi us  PP.  in  Synodo 
Rom.  anni  494  :  Ilem  Decretalea  Epiatolas 
Quaa  beatiaaimi  Papaa  prò  diveraorum 
Patrum  conaultatione  dederunt,  venera- 
biliter  auacipiendse  aunt.  Prima  Decre- 
talis  quee  ad  nos  pervenerit,  Epistola 
Siricli  est  ad  Himerium  Episcop.  Tarra- 
conensem:  aliae  omnes,  quas  Isidorus 
impostor  noni  seeculi  Siricli  prsedeces- 
soribus  affinxit,  spurias  esse  et  suppo- 
sltitias  agnoscunt  bodie  eruditi  omnes. 
De  earum  suppositione  consule,  si  velis, 
D.  Petrum  Couatant  in  Praefatione  tom. 
1.  Epistol.  Rom.Pontif.nn.  158.  et  seqq. 
Vide  Decreta, 

0  DEGRETALIS  Monaghus,    Litibus 

Srosequendis  prsefecius,  ni  fallor;  vel 
uris  canonici  professor.  Serm.  ano- 
nymì  Ms.  ex  Bibl.  Selincurt.  ord.  Pr»- 
monstr.  dicec.  Ambian.  :  Beatua  Bene- 
dtetua  inalituit  trea  magiatroa  aliorum  in 
auo  ordine^  acilicet  abbatem,  mriorem  et 
procuratorem  rerum  temporaiium  :  aed 
modo  diabolua  de  novo  aubaiituit  quar- 
tum,  acilicet  monachum  Decretalem,  qtii 
dilapidai  bona  totiiu  domua  et  perturbai 
omnea  fratrea.  Vide  mox  Decretiata,  De- 
cretane, Fustis  genus  vocarunt  nostri. 
Lit.  remiss.  ann.  1842.  in  Reg.  74.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  11  :  Icellui  Regnaut  avoii 
feru  d'un  baton,  appellé  Decretalle,  ledit 
Nicolaa  parmi  la  teate  ai  grand  coup,  que 
ledit  Nicolaa  eatoit  cheu  à  terre. 

^  DEGRETAUTER,  Juxia  Patrum  De- 
creta et  sacros  Ganones.  Occurrit  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  2.  pag.  176. 

1  DECRETARE,  Decernere.  Passio  S. 
Medici  Martyris  tom.  5.  Junii  pag.  8  : 
Quid  decretaati  circa  aalutem  tuam  amicef 
Insuper  Decreto  firmare  in  Onomastico 
ad  calcem.  tom.  1.  SS.  Mali^  Gali.  Decre- 
ter.  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  899.  col. 
1.  in  Ordinatione  anni  1840:  Fadat  De-' 
cretari  qualiter  auper  ipaia  aupplicatUh 
nibua  fiant  litteras  opportuna^.  Ibid.  pag. 
897.  col.  2  :  In  auaientia  litterarum  De- 
cretandia  aupplicationibua  ac  littoria  aigil- 
landia,  et  pereeptio  Juria  aiailli,  modum 
et  formam  aervare  bebeat  (Gancellarius) 
infraacriptaa.  Et  infra  :  Item,  dictia  aup- 
plicationibua  admiaaia  vel  Decretatta, 
dictua  Cancellariua  inter  Notarioa  prò* 
portionaliter  diatribuat^  aicut  decet. 

1  Decretatio  super  Litteris,  Ea- 
dem  notione  ibidem. 

o  DECRETATA  Papyrus,  Notata,  si- 
gnata,  ut  fides  ei  adhibeatur,  ex  Decreto 
principis  vel  Juridice  inscripta.  Gharta 
an.  1891.  in  Reg.  141.  Ghartoph.  reg.  eh. 
95  :  Notum  fieri  volumua  univeraia  noa 
reperiiaae  in  recognittonibtu  dalphinali- 
bua...  per  dominum  Guigonem  Borelli 
commiaaarium  in  hac  parte  ab  excellentia 
dalphinali  apecialiter  deputatum,  recep' 
tia in  quadam  papiru  deauper  Decre- 
tata^ recognitionea  univeraitatia  ac  aingu- 
larium  peraonarum  de  Podiia  (S.  Petri.) 


^DEGRETIO,  Decretum  vel  Diapoaitio, 
Papìas  MS.  Bituric. 

1  DECRETISTA,  DecretorumDoctor. 
Vide  post  Decreta. 

0  DECRETOR,  Judex,  arbiter.  Glab. 
Rodulph.tom.  10.  Gollect.  Histor.  Frane, 
pag.  7  :  Romanorum  principem,  impera- 
torum  Decretorem,  datoremque  legum, 
atque  ordinatorem  pontiflcum,  etc. 

^  DEGRETORII  Dies.  Vide  infra  in 
Dica  5. 

DECRETUM,  Epistola  Gleri  et  populi 
Ecclesise  Episcopalis  missa  ad  Metro- 
politanum  et  Episcopos  diOBceseos  Me- 
tropolis,  qua  eum,  quem  in  Episcopum 
elegerunt,  ab  iis  ordinari  et  consecrari 
postulant.  Tnc  T^eipoTovtac  xb  ^Y^f^t9\ut, 
Palladio  in  Vita  Ghrysostomi  pag.  89. 
Edit.  Emerici  Bigotii.  Istiusmodi  Epis- 
tolsB  formula  exstat  in  Ordine  Romano, 
hoc  lemroate  :  Decretum  quod  Clerua  et 
populua  firmare  debet  de  eXecto  Epiacopo, 
A118B  complusculse  habentur  in  Diurno 
Romano  cap.  2.  ili.  2.  8.  4.  cap.  8.  tit.  1. 
apud  Sirmondum  ad  calcem  tomi  2. 
Conci!.  Gali.  pag.  647.  et  seqq.  et  tom.  8. 

gag.  480.  apua  Petrum  Priorem  S.  Jean. 
enon.Epist.8.  Usserium  Armachanum 
in  Epist.  Hibernicis  Epist.  25.  88.  40.  in 
Probat.  Histor.  Gabilonensis  tom.  2. 
pag.  78.  Gul.  Prynneum  in  Llbertatib. 
Angl.  tom.  2.  pag.  854.  etc.  Adde  Anas- 
tasium  in  Gonone  PP.  et  Ordericum 
Vital.  lib.  10.  pag.  776. 

Decretale  vero  in  Diurno  Romano 
cap.  8.  tit.  8  appellatur  Epistola  cleri  et 
populi  ad  Papam,  vel  ad  Metropoli tam, 
qua  rogatur^  ut  electus  consecretur 
Épiscopus. 

Per  decretum  vero  fieri  dicitur  Épis- 
copus qui  a  Glero  et  plebe  legitime 
electus  est,  et  postea  a  Mietropolitano  et 
Episcqporum  consessu  publice  decer- 
nftur  Épiscopus,  viso  electionis  decreto, 
ab  omnibus  ri  te  subscripto.  Ita  in  Epis- 
tolis  Symmachi  I.  PP.  5.  et  6.  ad  Gaesa- 
rium  Arelat.  in  Goncilio  Arvern.  can.  2. 
Aurelian.  FV.  can.  5.  Aurelian.  V.  can. 
11.  Suession.  n.  act.  1.  8.  etc.  Gregorius 
Turon.  de  Vita  S.  Maurilli  Episc.  An- 
degav.  MS.  cap.  18.  de  ejusdem  Sancii 
electione  :  Ideoque  in  unum  non  valebant 
venire  Decretum.  Intra  :  Mox  pari  Mente 
ac  voto  in  unam  venere  aententiam.  Vide 
Liberatum  Diac.  cap.  20.  Epistolam  sy- 
nod.  Goncilii  Tricasslni  ann.  867.  Epist. 
Gleri  Senonensis  tom.  2.  Goncil.  Gali. 
Gregorium  M.  lib.  2.  Epist.  19.  lib.  7. 
Ind.  2.  Epist.  51.  52.  89.  Joannem  Vili. 
PP.  Epist.  221.  Lambertum  in  Vita  S. 
Heriberti  Archiep.  Colon,  n.  7.  veterem 
Schedam  de  Episcoporum  ordinai,  edi- 
iam  post  Gapitularia  Baluziana  pag. 
1872.  eumdem  Baluzium  in  Notis  ad 
Goncilia  Narbon.  pag.  161.  et  Notas 
nostras  ad  Ginnamum.[<>^  Glossar,  med. 
Graecit  voce  VinoiCetv.] 

DEGRIMINARE,  In  crimen  vocare,  ac- 
cusare. Rotharis  Rex  Longob.  ili.  4. 
Legis  SU8B  S  8  :  Si  quia  uxorem  auam  De- 

criminaverit quaai  adulteraaaet.  etc. 

[<»  Grimoald.  cap.  7.  Murator.  legit  in- 
criminaverit.] 

1  DEGRDSARE,  T^  Decrustare.]  Jo- 
han.  Iperius  in  Ghronico  S.  Bertini  ad 
ann.  1148.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  8. 
col.  644  :  Eccleaim  theaauri  diatrahuntur, 
ciboria,  faretra  cetercMue  Jocalia  auro  et 
argento  Decruaantur.  Lege  Decruatantur, 
id  est,  evelluntur  incrusiationes  auri, 
nisi  forte  mavis  a  Grseco  x9^^^^*  Aurum, 
effictum  esse  Decruaare  vocabulum. 
[<»  Adalberti  Miracul.  S.  Helnrici  can. 
4.  ap.  Periz.  voi.  Script.  4.  pag.  812: 
Quidam  edituua...  furtia  ccspit  aaaueacere 


32 


DEC 


DEC 


DEC 


et  in  ipsa  meclena  qtueque  poterai  ckLn'  | 
culo  decr%utab(U.^ 

{  DEGTURA.  Vide  in  Directum  8. 

^  DEGTUS,  prò  Deccus  vel  Decus,  Ter- 
minus,  limes.  Factum  ann.  1410.  tom.  9. 
Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  561.  art.  25  : 
Quatuor  comulesj  prò  nunc  exisientes  in 
villa  Lautrici,  utantur  eorum  officio  con- 
sulatuSy  et  illud  exerceant  in  dieta  villa 
Lautrici  et  ejuM  Dectis  et  pertinentiie 
solitia  et  consueti^.  Vide  Deci. 

DEGUBARB,  Vigilare,  Ugutioni;  exxoi- 
Teiv,  Graecis.  Wallones  etiam  nunc  di- 
cunt  Découcher/  prò  de  lecto  aurgere. 
GIoss.  Lat.  Gr.  :  Decubis,  i&vyìotiqp,  o«6- 
xotToc.  Vide  ExcubitB, 

^  Lit.  remiss.  ann.  1872.  in  Reg.  104. 
Chartopb.  reg.  eh.  136:  Ouquel  hoatel 
ledit  chappellain  demoura  et  coucha  celle 
nuit  ;  et  quant  il  fust  lendemain  Deacou- 
che,  eie.  Àlias  ann.  1400.  in  Reg.  155.  eh. 
296  :  Trouverent  ledit  Merigot,  qui  eneot*e 
estoit  couchié  ou  lit^  et  ea  mnre  qui  estoit 
Descouchiée.  Descouchier  prseterea,  prò 
Tempore  e  lecto  surgendi,  apud  Ghnst. 
Plsan.Hlstor.  Caroli  V.  part.  1.  cap.  16: 
L'heure  de  aon  Descouchier  à  matin  estoit 
regléement  comme  de  six  à  aept  heures. 
Llt.  remiss.  ann.  1878.  in  Reg.  113.  eh. 
69  :  Au  Descouchier  au  matin  ledit  Ma" 
thieu  se  feusl  complaint  de  ses  diz  de' 
niers.qut  ostez  lui  eatoient. 

DECuBL£.  Joan.  de  Jan  uà:  Decubies, 
vigilias,  vel  quod  vulgo  dicitur  Paless  mu- 
lieris,  unde  dicitur,  HsRcJctcet  inDecubiis, 
et  dicitur  a  Decumbo,  vel  a  Decubo,  ^uod 
est  jacere  in  partu^  vel  in  infirmitate. 
Ugutio  MS.  habet:  Vigilias.  qua  vulgo 
dicuntur  Pala  mulieres:  ubi  forte  palts^ 
idem  valet  quod  pallida,  eujusmodì  esse 
solent  illse  quse'  vigiliis  gravantur.  [Ml- 
racula  S.  Àmalbergs  tom.  8.  Julii  pa^. 
107  :  Quod  si  convaluerit  in  fané  et  ann%- 
hilaretur  illius  camis  inflatio,  veniret 
mater,  guam  cito  surgeret  a  Decubiis,  ut 
B.  virgini  Amalbergss  filiutn  suum  cum 
oblationibus  immolaret.] 

\  DECUBIS.  i&vriOTi^p,  an&xotto;,  Procus, 
Aauller  jin  Supplemento  Àntiquaril. 

j  DEGuGULLJLRE,  Cucullum  seu  ves- 
tem  monasticam  deponere.  Hist.  Me- 
diani Monasterii  jpag.  179.  e  Rieherii 
Chronico  Senon.  Ilo.  1.  cap.  17  :  Mona- 
chi omnes  in  modico  tempore  sunt  DecU" 
cullatiy  et  ita  male  adunati,  dispersi  sunt. 

^  DEGUDES,  Decuriones,  Glossar.  San- 
germ.  num.  501.  et  Laurent,  in  Amal- 
thea  ex  Glossls  Legendum  Decures  ut 
apud  Festum. 

T  DEGUDIA,  épeaxeXai,  Nugsi,  Irrita" 
mentay  in  Supplemento  Antiquarii. 

DEGUIiARE,  PapÌ8B,  Decurtare,  quasi 
culum  abseindere. 

^  DEGULGA,  Valde  occulta.  Glossar. 
Sangerman.  n.  501.  Legendum  Deculta 
prò  Deocculta.  Festus  haoet,  Decultarunt, 
Valde  occultarunt.  Decultare  dictum  est, 
ut  Occultare  ab  Occulo. 

DEGULPARE,  Culpam  eluere.  vel  a  se 
aut  ab  aliquo  amotiri,  Gallis  Déculper, 
Gonsuetudines  Lorriaci  :  Conlra  petttio- 
nem  imvetenlis  per  solam  manum  suam 
se  Decuipabit, 

«  Libert.  castri  Mailliaci  ann.  1229. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  717. 
art.  2b  :  Si  cui  impositum  fuerit  quod  in 
garena  mea  in  ptanum  venatus  fuerit, 
solo  juramento  se  Decuipabit,  Vide  infra 
Descolpare. 

DEGULTUS.  Leges  Luitprandi  Regis 
Longob.  tit.  89.  g  8  :  Si  requirere  negle- 
xerit,quod  per  fraudem  Decultum  est, 
etc.  [^  59.  (6,  6.)  Murator.  per  fraudem 
tultum  est.]  In  Margine  scribitur,  abla" 


tuM,  vice  glossematis.  [Malim  OccuUum. 
Vide  Deculca.] 

^  DEGUM,  Vox  efflcta  a  Gallico  Diguet 
Moles,  agger.  Menotus  Sermon.  Qua- 
drageslm.  fol.  148  :  Nunquam  riparia 
fuit  tam  magna  sicut  est  aqua  luxurie 
excecans  omnes.  Nonne  sunt  ultra  pontes 
et  Deca  f  Vide  Diccus. 

1.  DEGUMANI,  in  Ecclesia  Mediola- 
nensi,  quos  modo  Capellanos  titulares 
voeant^  ut  auctor  est  Joan.  Puricellus 
in  Monumentis  Ambrosianas  BasilicsB 
pag.  875.  876.  qu8B  quidem  Decumanorum 
nomenclatura  tum  primum  legitur  circa 
annum  1000.  Canonici  Decumani,  in  libro 
cui  titulus  Flos  Florum,  fol.  86.  pag.  2  : 
Ipse  beatus  Simplicianus  24.  Canonicos 
Èecimianos  (leg.  Decumanos)  in  Ecclesia 
majori  ordinavit.  Unde  licet  collìgere 
eosdem  esse  quos  nostri  Canonicos  Vica- 
rios,  de  quibus  suo  loco  diximus,  appel- 
lant.  Charta  Galdini  Archiep.  Mediolan. 
apud  Ughellum  tom.  4.  pag.  221  :  Sedes 
autem  et  stadia  Sacerdotum  vel  DiacO" 
norum  ad  vos  solos  spedare  decemimus, 
adeo  ut  in  ipsis  sedibus  vobis  prassentibus 
nulli  Decumanorum  sine  vestra  jussione 
sedere  liceat  :  nee  ad  stadia y  cum  Missam 
cantante  per  medium  Chorum  ante  vos 
transeantf  sed  more  solito  post  sedes  ves- 
tras  ad  altare  ascendant.  Canonici  Decu- 
manorum ^  in  Gharta  ann.  1200.  apud 
eumdem  jpag.  1168.  1171.  Decumanorum 
Eccles.  Mjediolanensis  crebra  est  mentio 
in  veteribus  Tabulis  apud  eumdem  Pu- 
ricellum  pag.  859.  860.  369.  875.  418.  425. 
541   etc  * 

12.  DEGUMANUS,  Fluctus  vehemen- 
tlor  sic  nude  dictus,  quod  ut  habet  Fes- 
tus, Fluctus  decumanus,  seu  decimus 
fieri  maximus  dicitur.  Tertull.  de  Pallio 
cao.  2  :  Sic  et  mail  fides  infamia,  dum  et 
floibris  asque  mutantibus,  de  tranquillo 
probrum,  de  fluatris  temperatum,  et  ex- 
tempio  de  Decumania  inquietat.  Item  lib. 
de  anima  cap.  5si  :  Via  est  illa  navigiia, 
cum  longe  a  Caphareia  sanis,  nullis  depu- 
gnata  turbinibus,  nullis  quaasata  DecU" 
manis,  adulante  flatu,  labente  cursu, 
tastante  comitatu,  intestino  repente  per- 
culsu.cum  tota  securitate  desiaunt. 

1  Decumanus  Limes.  Vide  Deci- 
manus. 

«  DEGUMBERE,  prò  Decurrere^  ut  legi- 
tur in  Dipi.  Henr.  V.  imper.  apud  Lam. 
in  Delie,  erudit.  inter  not.  ad  Ghron. 
impera t.  Leon.  Urbevet.  pag.  192.  Aliud 
Henr.  VI.  ann.  1187.  ibid.  pag.  197  : 
Concedimus  ut  in  stepedicto  flumine  Arni 
et  in  omnibus  aliis  ctquis,  quas  aive  per 
allodium,  sive  juxta  allodium  monasterii 
Decumbunt,  quaslibet  utilia  aibi  asdificia 
conatruant. 

1  DEGUMBITIO,  vel  Discxtmbitio,  prò 
morte  vel  sepultura,  vel  etiam  requie 
qua  defunctorum  animae  potiuntur,  non 
semel  occurrit  in  Vita  MS.  S.  Winvaloei 
e  Bibl.  Landevenecensi  ;  unde  dictum 
suspicor  Decumbitio  feodi  vel  alterius 
rei  datse,  prò  Feodo  piane  amortiaato, 
vel  Re  ita  Ecclesise  concessa,  ut  inde 
nihil  sibi  reservet,  qui  illam  donat. 
Gharta  Gradloni  Regls  Britonum  apud 
Lobinell.  tom.  2.  Hist.  Brltan.  col.  17  : 

Volo  UH  dare tribum  Petran,  xxx. 

vUlaa  in  Dicumbittone  astema...  et  omnem 
plebem  Telcruc,  excepto  Lanlcsbon,  in 
Dicumbitione  astema....  Crauzon  in  aster- 
nam  ha&reditatem,  Avalpren  in  Dicumbi" 
tionem  astemam,  Lanloèt-qued  in  aster- 
nam  Decumbitionem.  Et  col.  80.  in  Gharta 
Alani  Ducis  prò  Johanne  Abbate  :  Donat 

decimai  vini prasfato  S.  Guingualoeo 

ejuaque  Abbati  fohanni  in  Decumbitione 
et  haereditate  perpetua   prò   alabilitate 


regni  et  pTò  redemptlone  anima  sua. 
Tabularium  Eemperle^.  :  Dodi  Monas" 

terio    S.    Crucia m    DecumbitUme 

aterna,  etc.  Vide  Dicambitio  et  Dicom* 
bitum. 

^  In  locis  ex  Hist.  Britan.  laudatis 
idem  sonat  quod  Manus  mortua.  Vide 
in  hac  voce 

1  DEGUNa!  prò  Decima.  Gharta  Fan* 
dationis  Geli»  S.  Theobaldi  in  Annal. 
Bened.  tom.  5.  pag.  668.  col.  1  :  Sint 
libera  omni  Decuna,  terragio,  impositione 
et  onere,  qua  mihi  debentur. 

^  DEGUNATIO.  prò  Dedmatio,  in  Gharta 
anni  1152.  apud  Thomasserium  in  Bitu- 
rig.  pag.  70a. 

^  DEGUNDUS,  an  Decimus  ?  Ghartul. 
magn.  S.  Vict.  Massil.  fol.  108.  v«.  :  Spa- 
tuia  una,  et  emina  Decunda,  et  pannos. 
Vide  Decuna. 

^  DEGURARE,  Nimium  curare.  Stepha- 
nus  Episc.  in  vita  S.  Guillelmi  Firmati, 
tom.  8.  Aprii,  pag.  888  :  Quare  filia  De- 
curas  transitoria  f  Quare  rea  quat^is  reti- 
nere  volatiles  f 

ì  DEGURES.  Vide  Decudes. 

1.  DEGURIA,  Idem  quod  Decena  2. 
Vide  supra. 

2.  DEGURIA,  Nota  X.  seu  ineisio  qu» 
in  arbori  bus  fieri  solet,  cum  termi  norum 
vicem  obtinent.  Lex  Wisigoth.  lib.  8. 
tit.  6. 1 1  :  In  arboribus...  faciat  tres  De* 
curias,  qua  vocantur  Characteres.  Lex 
Baiwar.  tit.  11.  cap.  8.  {  2  :  Si  hasc  signa 
defuerint,  tunc  in  arboribus  notas,  Quas 
Decoreas  vocant,  convenit  observare.  Quas 
totidem  verbis  habentur  in  LegeWisig. 
lib.  10.  tit.  8.  I  8.  At  in  Lege  Bajuwar. 
Edit.  Heroldi  cap.  15.  tit.  8.  g  2.  sic  ha- 
betur  :  Si  hac  stgna  defuerint,  tunc  in 
arborum  notia,  quas  Decorticatas  vocant, 
convenit  observare,  etc.  [Baluz.  habet 
Decoreas,  tit.  11.  cap.  8.  J  S*}  Papinian. 
Respons.  tit.  dQ  :  Aut  arbores  terminales 
qua  Decoreas  acdpiunt  ;  &\.  Decuria». 
[Praeceptum  Garoli  Gal  vi  inter  Aneedot. 
Marten.  tom.  1.  col.  30:  Terminat  pra- 
dictus  alodis  de  una  parte  ad  molinos 
Gualampadi,  qui  sunt  serti  in  ripa  Ur" 
bùme,  ubi  aigna  auprapoaita  atque  Decu" 
rias...  et  sic  vadit  ad  ilicem,  ubi  facta 
sunt  Decuria.]  Decussum  et  Decum  vo- 
cant Cromatici  Auctor  ineertus  :  Ter- 
minua  si  Decum  X.habuerit  auadrifinium 
exponet.  Innoeentius  habet,  Decus  et 
plumbum  et  quatemarios  et  calcem.  Pe- 
tra  Decussata,  lapis  Decuss<itus,  apud 
SiculumFlaceum.i)6ctMa  eademnotione 
non  semel  habetur  in  Gharta  edita  a 
Mabillonio  lib.  6.  de  Re  Dlplomat.  pag. 
464.  Vide  Dextri,  [«>  Vide  Grimmii  Anti- 
quit.  Juris  German.  pag.  545.  et  596.] 

8.  DEGURIA,  Aéxaci  Decuria  pellium 
tintoriarum  triginta,  in  Epistola  Vale- 
riani  apud  Pollionem  In  Claudio,  sunt 
fasciculi  deeem  pellibus  constantes. 
Vide  Dacra. 

DEGURIALES,  Qui  erant  ex  decuriis 
urbis  Romse,  et  acta  omnia  et  monu- 
menta servabant,  prsecipue  sententias 
judiciorum,  etc.  vide  Henric.  Valesium 
ad  lib.  5.  Socrat.  cap.  18.  [Decurialis, 
Tertulliano,  ad  Decuriam  pertinens. 
Decurialis  numerus  lib.  de  Anima  cap. 
87.]  [<»  Vide  Savin.  Traetat.  lur.  roman. 
tom.  2.  {  88.  not.  d.  'Aicofitxouoioc,  Decu- 
rionalis,  in  Gloss.  Grsec.  Lat.j 

DEGURIANUM,  Decuria,  Decenna. 
Gharta  Raymundi  Comitls  Tolosani  ann. 
1286.  in  Regesto  Tolosano  pag.  51.  qua 
fortericiam  de  Lugano  emlt:  Vel  in 
allodio,  vel  in  territorio,  aut  Decuriano 
de  Luganno,  scilicet  homines  et  femi- 
nas,...  domos  et  casales,  etc. 


DEC 


DED 


DED 


33 


DECURIARE.  GIoss.  Lai.  Gr.  :  Decuriat 
et  decimai,  dexaTc^et^  SexaroT. 

Decuriark,  Io  ordinem  redigere. 
Gharta  £dgari  Regis  Aogl.  tom.  1.  Mo- 
nastici Anglic.  pag.  24S  :  Si  vero  cri- 
fnen,,.  loci  Procurator  commiaerit,  ago- 
tur  ratianabiliter  de  eo,  quod  de  Regia 
agttur  Prteponto,  ut  vìdelicet,  reo  nte 
Decuriato,  oc  jueto  ordine  dejfmlao,  iUe 

Sui  dignus  sit  Chriati  deaignetur,  AÌ&tìus 
e  Planctu  naturae  :  Organicorum  qtMqne 
arti/lcum  Decuriata  pturalitaa  praBdicti 
hominia  decorabat  inceaaum  ;  id  est,  or- 
dinata. 

«  DEGURIATUS,  a  corte  deputatua.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  Ms. 

•  DEGURIO,  pooXfUT^C;  in  Glossar.  Lat. 
Gr.  Decurio^  conailiartìMy  in  Ood.  reg. 
Decurionalia,  pouXeurix^c»  in  iisdem  Gloss. 
l<»  Vide  Savin.  Histor.  Jur,  rom.  med. 
temo.  tom.  1.  cap.  2.  {  7.  et  8.] 

1  DEGURIONATuS,  dexadapxY];,  Decurio, 
in  Supplemento  Antiquari!. 

^  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Decurionalua,  Sexa- 


*"eWr^''"- 


URIONES,  Viri  devotlone  insi- 
gnes.  Elmham.  in  vita  Henr.  V.  reg. 
An^l.  edit.  Hearn.  cap.  18.  pag.  25:  Ea 
venaimititer  inter^cione  domoa  prasfataa 
aie  prope  dictum  manerium  J^palatium) 
aituari  conatituit,  ut  futuri  Decurionea, 
viz.  viri  devoti,  etc. 

^  Decuriones  Dei,  apud  Tertull.  lib. 
2.  ad  Nat.  cap.  8.  cujuaque  municipii, 
quibua  honor  intra  muroa  auoa  termina^ 
tur,  lidem,  quos  Deoa  municipea  vocat 
Minucius  initio  Octavii^  et  qui  Dei  topici 
dicuntur  apud  Servium  ad  lib.  7.  i£neid. 
V.  47. 

1  DEGURIUS,  Equus  major,  idem  qui 
infra  Dextrariua.  Vide  Canea  f ranci  in 
voce  Cania, 

«  DEGURRENS,  Tignum  aut  palus,  vel 
Canal is  ligneus,  per  quem  aqua  decur* 
rit.  Descript,  patrim.  S.  Petri  ex  Cod. 
reg.  4189.  fol.  41.  r>:  Item  quilibet  de 
valle  Petracchise.,.,  dèbent  portare  Decur- 
rentea  et  alia  lignamina  oportuna  prò 
fortifieatione  et  reparatione  dictSÉ  rocnaa, 

DECURRENTES.  Vide  in  Miaaua  2. 

^  DEGURRENTIA,  Profluens  aquae  cur- 
sus, Ita).  Corrente,  Gali.  Courant  d'eau, 
fluvius  vel  rivus.  Gharta  ann.  1210.  apud 
Ughell.  tom.  1.  Ital.  Sacr.  edit.  ann. 
1717.  col.  565  :  Cum  omnibua  fioaaeaaio- 
nibua  auia  infra  iatcu  Decurrentiaa,  adii- 
cet  a  flamine  Potentino  uaque  ad  fiumi- 
cellum,  auod  vadit  aub  montem  Zari,  et  a 
flumicello  extendilur  in  Montem  aculum. 

1  DEGURTARE  JuRA,  Ea  imminuere, 
confringere,  violare,  in  Ciiarta  ann. 
1275.  apud  D.  Secouaae  tom.  8.  Ordinat. 
pag.  68.  Alias  Decurtare  proprie  Muti- 
lare, ut  apud  Plinium,  Radicea  brevea  ac 
velut  Decurtatte. 

Hfc  DECURVATUS,  [Idem  quodcurvatus. 
iVion.  2.  92.  Bura  dicitur  pars  aratri  pos-  ' 
terior  Decurvata.] 

1 1.  DECUS,  Degusa.  Vide  Decuria  2. 

*  2.  DEGUS,  Terminus.  limes,  vel  tri- 
buti genus.  Vide  supra  Dechi  et  Deci, 

X  DEGURSARE.  Vide  Decuaaare. 

DECUSATIM,  Honorabiliter,  apte,  in 
Gloss.  MSS.  S.  Germani  Paris.  Cod.  524. 

DECUSSARE,  in  Breviloquo,  Adomare, 
venuatare,  inde  Decuaaatua,  omatua.  GÌ. 
MSS.:  Decuao,  omo.  Papias:  Decuaata, 
ornata.  Alibi:  Decuaaare,  honorare.  Vita 
S.  Deicoli  Abb.  Lutrensis  n.  4  :  Juxta 
ordinem  aituum  Metenaem  opulentiaai- 
mam  urbem  video  non  mediocrtter  Decu- 
aatam,  cui  tantum  Divinitaa  conaulere 
dignata  eat,  ut,  etc.  Odo  Cluniac.  lib.  1. 
de  Vita  S.  Gerardi  cap.  12  :  Cum  unum- 
quodque  membrum  aua  pulcritudo  comp- 
ili 


aiaaet,  coUum  tamen  ita  candidulum,  et 
quaai  ad  normam  videndi  Decuaatum 
habebat,  ut  vix  aliud  tam  gratioaum  vi- 
diaae  te  putarea.  Baldricus  Dolensis  in 
Prologo  MS.  ad  Vitam  B.  Hugonis  Ar- 
chiep.  Rotomagensis  :  Nulla  Decuaata 
aculptura  vel  politura,  etc.  [Àcta  S.  Mail 
tom.  6.  pag.  749.  de  S.  Carauno  Mart.  : 
linde  immenaaa  divinaa  pietati  referentea 
odaa,  qua  mtrabiliter  ac  indesinenter 
auoa  Decuaaat  aanctoa  prodigiia,  Conti- 
nuator  Bollandi  Decuaaare  reddit  in 
decuplum  augere,  a  Decuaaia,  decem 
asses,  quod  etymon  non  arridet  ;  Decu- 
aare  enim  vel  Decuaaare  a  voce  Decua 
derivatur.  ut  habet  Johan.  de  Janua; 
qui  addit,  etìam  a  de  et  verbo  cibare 
posse  deduci.  Non  magis  placet  inter- 
pretatio  Mabillonii  Decuaare  reddentis 
per  Includere,  in  excerpto  Epist.  Odonis 
Archiep.  Cantuar.  quod  exhibet  in  Actis 
SS.  Bened.  saec.  4.  part.  1.  pag.  725. 
nota  b.  ubi  sic  habetur:  Itaque  tantas 
tamque  dignm  affinitatia  delectatua  vici- 
nitate,  et  editiore  eoa  (S.  Wilfridi  reli- 
quias)  entheca  Decuaare,  et  excerptia  de 
libro  vitaR  hujua  floaculia  novo  operai  pre- 
tium  duxi  Carmine  venuatare;  tiic  enim 
ut  alibi  Decuaare  ornare  est,  ac  sequenti 
correspondet  verbo  Venuatare.]  Abbo 
lib.  2.  de  Bell.  Parisiac.  vers.  608  : 

.  .  .  DecQMaU  tuM  gemmis  idai  lona 
Nulli  foTot  limbot,  etc. 

Ubi  Glossa  ejusdem  Abbonis,  Decorata. 
Henricus  Rosla  in  Herlingsberga  : 

looedit  primni  reg«1i  mitre  ereatos, 
Regalem  decoraoi  meritis  refilibu»  orluiD, 
Quendo  Decusatur,  tibi  conveoioot  genoi  et  mot. 

Epist.  Joannls  XII.  PP.  ad  Adalberonem 
Archiep.  Remensem  :  Monaaterium  Mo- 
nachorum  religione  Decuaatum.  Utuntur 
Saxo  Grammat.  lib.  8.  Petrus  Damian. 
lib.  2.  Ep.  2.  Vita  S.  Heldradi  Abbat. 
Novalic.  n.  2.  Tietfridus  Epternac.  lib. 
2.  cap.  6.  et  alibi,  et  alii. 

DEGUSSATIM,  Decenter.  Frodoardus 
in  Benedicto  PP.  : 

BlecluaMiue  DecDSiatim  spleodore  Teonf  lo 
Afbctttin  repetont. 

IDEGUSSATUS  Lapis.  Vide  Decurta  2. 

DEGUSSIG.  Rogerus  Hovedenus  pag. 
785  :  Clerici  vero  veatri  per  Cardinalem 
commotione  praemiaaa  ad  reaignandoa  re- 
ditua  qtioa  interim  perceperint,  cum  dia- 
trictione  cogentur,  niai  aut  auctoritate 
RomanaB  Eccleaim,  aut  Decuaaione  6.  men- 
aium  juxta  Lateranenae  Concilium,  ex- 
cepto  tempore  auapeninonia,  poterunt  ae 
tueri.  Ubi  forte  legendum  Decuraione. 

1  DEGUSSUM.  Vide  Decuria  2. 

o  DEGUSTARE.  Constare,  Gali.  Couter. 
Stat.  Mss.  eccl.  S.  Petri  Insul.  ann. 
1^.  ex  Tabu!,  ejusd.  :  Quod  canonici 
mutuo  de  vinia  auia  domibua  exiatentibua 
poterunt  bibere,  adlicet  vinum  prò  vino, 
aive  prò  pretio  quod  Decuaiabit,  aive  de 
quo  invicem  erunt  concordea,  et  non  atiaa. 
Vide  suora  Deconatare.  Hinc 

^DEGuSTUS,  Expensa,  sumptus,  Gali. 
Couat.  Comput.  ann.  1S99.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  151.  col.  2  :  Ha- 
buit  tam  prò  Decuatu  dictarum  intarli^ 
eiarum,  quam  prò  cera  per  ipaum  in 
dictia  intorticiia  poaita,  etc.  Vide  Decoa- 
tamentum. 

^  DEDAMNARE,  Sententiam  damna- 
tionis  rescindere.  Tertull.  de  Pudicitia 
cap.  15  :  Qui  aceleria  manifeatum  Dedam- 
naverit.  Vide  in  Rigaltium. 

o  DEDAMNIFIGARE,  Damnum  repa- 
rare, Dédommager.  Charta  ann.  1819.  in 
Reg.  58.  Chartoph.  reg.  fol.  27.  r».  :  Do-  1 


minua  rex  obligavit  ae  ad  Dedamnifican- 
dum  et  aalvandum  indempnem  dominum 
Galcherum  de  Caatellione. 

T  Dedabìpnifigare,  Occurrit  apud 
Rymerum  tom.  2.  pag.  858.  et  tom.  10. 
pag.  862.  Hinc 

o  DEDAMPNIFIGATIO,  Damni  restitu- 
tio,  Gali.  Dédommagement.  Ciiarta  ann. 
1808.  In  Reg.  40.  Chartoph.  reg.  eh.  117: 
Si  propter  defectum  dictae  publieationia 
aliqua  para  dampnum  ineurrerit,  noa  ad 
ipaiua  in  hujuamodi  Dedampnificationem 
cantra  te  fademua  efficaciter  kabere  re- 
curaum.  vide  infra  Diadampnificare. 

^  DEDANS.  prò  Dedena.  Fridegodus  in 
Vita  S.  Wilfridi  cap.  1  : 

Milnlt  analista  oertimeo  inire  paleetne, 
KoroMlii  teee  Dedans  sub  regmina  vtt«. 

Ibidem  cap.  7  : 

Diptilis  set  cttoctis,  Dedens  hermeida  tft», 
Ptuperìbos  largii  prebebat  tedulua  eteae. 

DEDASGULUS,  prò  Didaaculua,  2tSà- 
oxaXoc.  Althelmus  de  Laude  Virglnum  : 

Porro  conflidaiD  gesait  Dedaecalas  idem 
CoDtra  bis  aeooi  certaotea  arie  Magiatraa. 

DEDBANNA.  Leges  Henrici  I.  cap.  85  : 
Qui  ad  occidendum  aliquem  innoxium 
redbanna,  vel  Dedbanna  fuerit  convictua, 
noxaa  componat  inde  aoiua.  Voces  con- 
fect»  ex  Saxon.  d  ae  d  b  a  n  a ,  homicidii 
auctor  et  factor,  exdsed,  factum,  et 
bana,  homicida,  vel  homicidum.  Raed- 
bana,  maleficii,  vel  homicidii  consi- 
liarius  et  suasor,  ex  raed  consilium,  et 
b  an  a,  homicidium. 

3ar  CI.  Scriptor  Schilterus  per  vocera 
Bana  crimen  quod  vis  bic  intelligit,  ad- 
ditque  se  nescire  quo  auctore  Cangius 
interpretationem  suam  conflrmet  ;  Gan- 
gli sponsor  locuples  Somnerus  qui  Bana 
reddit  Interfector,  ìiomicidia. 

DEDEGOROSUS,  Turpis,  infamis.  Sal- 
vianus  lib.  6.  de  Gubern.  Dei:  Duminter 
turpia  ac  Dedecoroaa  ridetnua,  acelera 
coìnmittimua.  Lex  18.  Codicis  Th.  de 
HsBret.  (16,  5.)  :  Qui  decere  ae  dicunt, 
quod  aut  neacire,  aut  dediacere  ait  Dede- 
coroaum,  Utitur  etiam  Aurelius  Victor 
in  Maximiano.  Vide  Decoroaua, 

Dedegorose,  apud  eumdem  Aurelium 
Victor,  in  Nerone. 

DEDEGDS  CuRiiG.  Liber  de  mulctis 
Judiciariis  in  Prspositura  Bitu ricensi 
editus  a  Thomasserìo,  cap.  1  :  Et  eat 
cufaavoir  que  le  Prevoat  de  Bourgea  ne 
paye  nulle  amende  de  aentence  ou'tZ 
donne  cantre  aucune  peraonne  ;  car  il  eat 
Juge  Rogai,  et  pour  ce  ne  doit  nulle 
amende,  et  n*\j  a  que  Dedecus  Curiae. 

^  REDIGA  Possessio.  f.  prò  Dedicata, 
ut  sit  Clericorum  propria.  Canones  Hi- 
bern.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col. 
4.  Nemini  Clericorum  auferri  debet  locua 
quem  anni  circulo  inhabitaverit,  auper 
quem  Eccleaiam,  id  (id  est)  domum  auam 
aadiftcaverat.  Sed  ut  poaaeaaio  Levitica 
Dedica  aibi  procul  dubio  habeatur  aempi- 
tema.  In  hoc  Synodo  ìudicatum  eat.  In 
quocumque  loco  Sacerdoa  adificaverit  Ec- 
cleaiam auam,  id  (id  est)  domum  auam  in 
uno  anno  hereditaa  ejua  erit  aempiter- 
num.  PF.  prò  Dedita.]  [<»  An  de  dica?] 

1.  DEDIGArE,  Incipere.  S.  Cyprianus 
Epist.  88.  de  Lectore  :  Hoc  die  auaptca- 
tua  eat,  dum  Dedicat  Lectionem.  Gommo- 
dianus  Instr.  58  : 

Illa  parat  dona,  file  prò  Victoria  Istus 
Suseipit.  et  propriiim  salellem  Dedicat  eaae. 

Gesta  Constantini  M.  :  Palatium  uaque 
ad  perfectum  fecit,  quem  non  Dedicavit  ; 

5 


34 


DED 


DED 


DED 


i.  incoepit.  Vox  etiam  Tertulliano  fa- 
miliaris. 

2.  DEDICARE.  Gilbertus  Lunicensis 
Episcopus  de  usa  Ecclesiastico  :  Dedicai 
ettam  Ponti fex  atrium^  templum,  altare, 
tabulam  altaris.  Dedicare  enim  est  locum 
Deo  offerrej  henediceve,  et  sanclificare, 
[Etiam  Latinis  Dedicare  Consecrare  est. 
Gic.  prò  Archia  cap.  8  :  Sntymmi  delu- 
brum  Homero  Deaicaverunt.  Gì.  Lat. 
Grasc.  :  Dedicai,  xaOoo-iot,  à^eepoT,  a909tot.] 

j  3.  DEDICARE,  Celebrare.  Donatio  S. 
Rudesindi  prò  Monasterio  S.  Salvatoris 
de  Cella-nova,  inter  Concil.  Hisp.  tom. 
8.  pag.  181.  col.  2  ;  Festa  vero  S.  Archan- 
géu  Michaelis  Dedicelur  saepe  in  memo- 
riam  filii  mei.  Epistola  Balduini  Imp. 
Constantinop.  de  ejusd.  urbis  expugna- 
tione  perLatinos  ann.  1204:  Hesc  est  qua 
C^rislum  solis  Dedicai  honore  picturis. 

DSDICATIO,  Festum  Dedicationis  Ec- 
clesiarum.  Gloss.  Lat.  MS.  Regium  : 
Dedicaliones,  Encasnia,  Seu  potius  dies 
festus  Sancii  cujuspiam  Ecclesia  vicanse 
patroni,  qui  non  ipsorum  duntaxat  vica- 
norum,  sed  etiam  vicinorum  pagensium 
concursu  celebrar!  solet  :  unde  Regiis 
olim  securiialum  privilegiis  munitus 
legitur.  Leges  Edwardi  Confess.  cap.  8  : 
Aa  Dedicationes,  ad  Synodos,  ad  Capitula 
venientibus,,,  sii  summa  pax.  Ibidem  : 
In  Parochiis,  in  quibus  Dedicationis  dies 
observatur.  Vide  Consuetudinem  Insula- 
nam  art.  29.  De  populorum  concursu  ad 
annuas  dedicationum  festivitates,  sic 
Gregorius  Mag.  Homil.  14.  in  Evang.  : 
Certe  sic  ubi  populus  nundinas  celebraret, 
si  ad  alicujus  Écclesiss  dedicationem  de' 
nuntiata  solennilate  concurreret,  festina^ 
remus  omnes  simul  inveniri,  et  interesse 
unusquisque  satageretf  etc.  Vita  S.  Pop- 
ponis  Abbatis  num.  44  :  Ac  deinde  eun- 
dem  Encssniorum  diemex  concursu  pojyuli 
ulterius  celebrem  decrevit,  Unde  etiam 
usque  in  prassens,  undecumque  a  populis, 
ad  prsdscriptum  diem  accurrendi  mos  ino- 
levtt,  [***  Vide  Glossar,  med.  GrsBcit.  voc. 
'EYxatvta  et  'EvOpov^^eiv,  col.  842.  500.  et 
Append.  68.  B.] 

'  Pro  festo  dedicationis  Dédication 
dlxerunt  nostri.  Lit.  remiss.  ann.  1361. 
in  Reg.  84.  Chartoph.  reg.  eh.  158  :  Le 
jour  de  la  Dédication  saint  Denys^  qui  fui 
le  aàiii*.  (recti US  infra  in  Cb.  180.  xxiv«.) 
jour  de  Fevrier.  DucaHon,  eadem  accep- 
tione.  In  Cbarta  ann.  1805.  ex  Reg.  i8. 
eh.  41  :  L*an  de  grace  mil  trois  cent  et 
cine  le  jeudi  apres  la  Ducation  S»  Denis. 
ViU  J.  C.  MS.  : 

Ce  fn  lor  DMIteition 
Qui  fu  el  tempie  Selsmon. 

^  Pro  festo  Sancti  Dedicasse  et  Ducetsse 
usurparunt.  Lit.  remiss.  ann.  1397.  ex 
Reg.  158.  eh.  114:  Comme  le  Jour  de  la 
feste  Nostre  Dame  my-Aoust,  Vexposant 
feust  alez  esbatre  en  la  ville  d'Enquery  à 
une  feste»  que  Ven  appelle  au  pays  (Boul- 
lennois)  ququermesse  ou  Dedicasse,  etc. 
Ali»  ann.  1896.  in  Reg.  150.  eh.  282: 
Vexfosant,  qui  demouroit  lors  en  la  ville 
de  Valenciennes,  s'aloit  esbattre  ou  mous- 
tier  ou  estoit  la  Ducasse  ou  feste,  appellée 
Saint  Va^t. 

In  ejusmodi  vero  dedicationi  bus  solen- 
nes  epulas  usu  eelebratas  docemur  ex 
Sidonio  lib.  4.  Eplst.  atnue  inde  postmo- 
dum  dedicationis  vocaoulum  in  ma- 
lam  partem  tractum  est,  ac  prò  com- 
messatione  publica  sumptum,  quod  qui 
ad  ejusmodi  festa  in  vicos  ire  solent, 
non  tam  pietatis,  quam  commessationi- 
bus  et  ludicris  indulgendi  eausa  eo 
confluant:  bine  etiamnum  apud  infe- 
riores  Gallos,  faire  la  Ducace,  est  genio 


et  ebrietati  indulgere.  Gregor.  Mag.  lib. 
9.  Epist.  71  :  Et  quia  boves  solent  (Angli) 
in  sacrificio  daemonum  multos  ocddere, 
debet  his  etiam  hac  de  re  aligua  solemni- 
tas  immutarif  ut  die  Dedicattonis,  vel  Na- 
talino sanctorum  Martyrum,  quorum  illic 
reliquisB  ponuntur,  tabemacula  sibi  circa 
easaem  Ècclesias,  quas  ex  fanis  commu- 
tatsB  sunt,  de  ramis  arborum  faciant,  et 
religiosis  conviviis  soleinnitateìn  celebrent, 
etc.  Adde  eumdem  lib.  1.  Epist.  52. 54.  et 
Joannem  Diaconum  lib.  2.  VitsB  ejus- 
dem  Gregorii  cap.  87.  EJ  usmodi  paga- 
norum  convivia  et  epulas  ad  anniver- 
saria saerorum  suorum  solennia  attigit 
Gregorius  Turon.  in  Vita  B.  Maurilii 
Episcopi  Andegavensis  MS.  cap.  20. 
Ncque  alia  notlone  Dedicationem  usur- 
pavit  Caesarius  Heysterbach.  lib.  12. 
cap.  41  :  Miles  quidam  erat  nomine  JRun- 
digerus,  sic  totus  deditus  vino^  ut  diver- 
sarum  villarum  Dedicationes,  tantum 
propter  bona  vina  frequentarci.  Quas 
quidem  comessationes  attigit  etiam 
Paulin.  Nat.  9: 

Sed  nirtum  redeemus  in  tlrU,  eonspice  nmum 
Impositas  lengis  duplicato  teffimne  celiai 
Porticibus,  metanda  bonis  babitacula  digne, 
Quos  bue  ad  SancU  justum  Felicis  bonorem 
Duxerit  orand!  sttidium,  non  cara  bibendi. 

Idem  Infra  : 

Venun  nUoam  aanii  ageraol  hse  ffandla  toIìì, 
Nec  sua  UminOma  iniaoereDt  pocula  sanctia. 

Sane  Antlsthenes  loprv^v,  YaarptiiocpYia; 
à9opiJLT)v  yocitavit.  S.  August.  Ep.  56  : 
Votuptuaria  saòba^orum  convivia.  Et  Sl- 
donius  lib.  1.  Ep.  2.  Luxum  sabbatarium 
dixit,  quod  festivis  diebus  in  conviviis 
publicis  privatisque  major  esset  luxus, 
ut  observat  Sirmondus  ad  hune  locum. 
Sed  ejusmodi  convivia  abroga vit  Ro- 
mana Synodus  sub  Eugenio  III.  cap. 
85.  et  uoncillum  Cabilonense  cap.  19. 
interdixit  etiam  Edgarus  Rex  in  Gano- 
nibus  Saxonicis  cap.  28.  Annlversarlos 
porro  Dedicationis  Basilicarum  dies 
celebratos  ex  veteri  consuetudine,  do- 
cent  Felix  PP.  IV.  in  Epist.  apud  Bur- 
chardum  lib.  8.  cap.  58.  et  Sozomen.  lib. 
2.  cap.  25.  Vide  quaB  observavimus  de 
.£dis  SophiansB  encaeniis. 

SSar  In  Ecclesiarum  Dedicationibus 
id  potissimum  cavebatur  ne  in  iis  aliqua 
sepulta  jacerent  corpora  defunctorum, 
adeo  ut  e  tumulo  eruerentur,  post  De- 
dicationem iterum  humanda^  sì  qu83  in 
iis,  quamvis  multo  ante,  sepulta  fuissent. 
Charta  ann.  1230.  tom.  2.  Hist.  Melden- 
sis  inter  Instrum.  pag.  126  :  Cu/us  (Dom. 
Hugonls  de  Oysi)  corpus  sepultum  fuerat 
in  hac  Ecclesia  ante  majus  altare,  ante- 
quam  dedicarelur,  et  requieverat  per  qua- 
draginta  et  unum  annos,  quando  extrac- 
tum  ab  Ecclesia  prò  Dedicatione  facienda, 
sicut  decet,  et  celebrata  Dedicatione  re- 
portatum  fuit  in  Ecclesiam,  et  ab  Episco- 
pis  superius  nominatis  subhumatum. 

^  Ritus  observandi  in  ecclesiarum 
solemni  dedicatione  pi  uri  bus  describun- 
tur  in  Reg.  vlsitat.  Odonis  archiep.  Ro- 
tomag.  ab.  ann.  1248.  ad  ann.  1^9.  ex 
Cod.  reg.  1245.  fol.  197.  r»  :  In  dedicatione 
ecclesise ,  inftrimis  fiat  tentorium  ante 
portas  ecclestss  ubi  reponantur  reliquiae, 
ymagines  et  Corpus  Domini  :  fiant  ibi 
vigiliae  in  honore  Dei  et  reliquiarum, 
nocte  precedente  diem  dedicationis.  Ipsa 
nocte  remaneat  ecclesia  omnino  vacua; 
et  si  qua  corpora  sunt  in  ea  sepulta, 
amoveantur;  non  pulsetur  in  aaventu 
archiepiscopi  ;  duodecim  candelm  ponan- 
tur  infra  per  xij.  cruces  ;  qussratur 
crisma  et  oleum  sanctum  et  àuse  patena^ 
calicum  :  item  incensum  grossum  et  minu- 


tum,  et  duo  thuribula  vel  saltem  unum  : 
item  ponatur  cupa  piena  aquas  ante  fores 
écclesiss  et  alia  infra  :  item  fiat  crux  de 
sabulo  a  dextro  comu  altaris  usque  ad 
sinistrum  versus  porlam  :  item  a  sinistro 
juxta  altare  usque  ad  dextrum  versus 
portam  :  item  in  quolibet  brachio  crucis 
ponantur  cinerea  per  viginti  quatuor 
loca  :  item  quatuor  scabella  et  carrelli  ubi 
archiepiscopus  recumhat  in  letaniis  :  item 
scala  per  quam  possit  attingere  ad  erti- 
ces  :  item  scutella  piena  cineris  et  altera 
salis  et  potus  vini:  item  mantilia  ad 
exter^enaa  altaria:  item  prò  quolibet 
altari  benedicendo  coopertura  linea  :  item 
prò  quolibet  altari  benedicendo  quinque 
cruces  :  item  stupas  et  palese  ligness  ad 
removendum  ignem  et  vasa  ad  mtltendum 
eumdem  :  item  duo  cerei  qui  prascedant 
archiepiscopum  :  item  reliquiss  ad  ponen^ 
dum  in  altaribus  :  item  cals  et  sabulum 
ad  liniendum  altaria,  et  caemenlarius  sU 
paratus  :  item  fontes  sint  mundi  et  vacui  : 
item  parati  sint  duo  diaconi  induti  albis, 
quorum  unus  servici  archiepiscopo,  alter 
mcludetur  in  ecclesia  :  item  provideatur 
quod  ecclesia  possit  libere  circuiri  :  item 
aqua  parata  sii  prò  manibus  et  ignis  prò 
thuribulis:  item  vasa  ad  portandum 
aquam  et  scutelìas  ad  jaclandum  :  item 
fiat  aspersorium  de  ysopo. 

*  Sine  licentia  vero  regia  vel  domini 
terrae  non  dedicabantur  ecclesise  ;  q\im 
interea  asyli  privilegio  non  gaudebant, 
ncque  in  iis  defunctorum  corpora  sepe- 
lìre  solitum  erat.  Hsec  docent  nos  LitersB 
Caroli  V.  ann.  1868.  ex  Reg.  99.  Char- 
toph. reg.  eh.  800  :  Charles,  etc.  Scavoir 
faisons...  nous  avoir  oye  la  supplication 
des  maire,  eschevins  et  eommunauté  de 
la  ville  d'Aumalle,  contenant  que  comme 
environ  quatre  ans  a,  l'église  de  ladite 
ville  eust  eaté  dediée  et  sacrée,  qui  oncques 
ne  Vavoit  eaté,  et  y  pouoit  on  prendre 
malfaiteurs,  ne  n'y  enterroit  on  aucunes 
personnes  paravant  icelle  dédication, 
combien  que  en  ladite  eglise  fussent  faiz 
tous  autres  sacremens  ;  laquelle  dédication 
fu  faite  par  la  promotion  et  pourchas  du 
cure  d'icelle  eglise,  qui  pour  le  temps 
estoit,  donnant  à  entendre  auxdìz  sup- 
plians,  que  puisque  en  ladite  ville  avoit 
commune,  celle  dédication  se  pouoit  bien 
faire  sans  aucune  licence:  et  de  fait  y 
amena  un  evesque  commissaire  de  nostre 
tres  cher  cousin  Philippe  d'Alen^on  arce" 
vesque  de  Rouen,  sans  le  sceu  desdiz  sup- 
plians,  qui  ladite  eglise  benist  et  sacra, 
selon  ce  qu'il  est  accoustumé  à  faire  en 
tei  cas  :  et  pour  ce  que  lesdiz  supplians, 
adjoutans  foy  et  créance  à  leurait  cure, 
le  souffrirent,  il  soni  à  present  poursuis 
par  les  officiers  de  nostre  tres  chiere  dame 
la  royne  Bianche,  et  en  sont  en  procés  à 
Neufchastel,  duquel  ressort  il  sont  en 
douaire  ;  et  encore  se  doublent  quHl  ne 
peussent  étre  poursuis  pour  ce  mesmes 
fait  par  nos  officiers  au  temps  à  venir, 
pour  ce  queplusieurs  tiennent  que  à  nous 
appartieni  (a  eognoissance  de  ce,  mesme- 
meni  que  nostredite  dame  n'en  est  que 
douairiere,  et  la  chose  regarde  héritage  et 
propriété....  Pourquoy  nous..,.  à  iceulx 
supplians  remettons..,  toulepeine,  offense, 
amende  et  finance,  en  quoy  il  ponrroient 
pour  ce  estre  encouruz  envers  nous,  etc. 
Vide  Encsenia. 

•  Dedigatio,  Actio  qua  quis  écclesiss 
vel  hospitalis  servitio  se  devovet  et  con- 
seerat,  eujus  formula  exstat  inter  Form. 
MSS.  ex  Cod.  reg.  7657.  fol.  9.  r». 

1.  DEDICERE,  Contradicere,  negare. 
Sugerius  in  Ludov.  VI.  cap.  15  :  Quod 
si  quid  horum  vestrates  aut  Dedixerint 
aut  dicere  dissimulando  noluerint,  etc. 


t 


DED 


DED 


DED 


35 


Re^.  Majest.  lib.  3.  cap.  8.  J  10  :  Sed  ai 
sigtllum  aliquod  Dedicatur,  et  per  colla- 
tionem  probari  poterit,  Statuta  Willelmi 
Regis  Scoti»  cap.  29  :  Potest  bene  waran- 
tiam  illam  Dedicere.  Gonsuetudines  Te- 
nersmund»  ann.  1288.  cap.  18.  apud 
Lindanum  lib.  1.  Tener,  cap.  9  :  Si  vero 
aliquis  ea  qum  a  Scabinis  judicio,  vel 
testimonio  fuerint  af firmata,  Dedixerit  ; 
umeuique  Scabinorum  aui  Dedicti  fuerint, 
60.  aol.  persolvet,  Eadem  habentur  in 
Libertatibus  MSS.  vili»  S.  Desideri!  in 
Campania  ann.  1228.  [et  in  Charta  Phi- 
n  Aug.  ann.  1194.  prò  atrebatensibus.] 


Adde  FleUm  lib.  1.  cap.  31.  S  2.  cap.  88. 
11.  lib.  2.  cap.  44.  J-  4.  cap.  50.   S  1.    et 


Perardum  in  Burgundicis  pag.  266. 
[Anonymttin  in  Carmine  tom.  5.  An- 
nal.  Bened.  pag.  652.  col.  2.  et  alios.] 

DE8DIGERE.  Forl  Oscenses  Jacobi  I. 
Regis  Arag.  fol.  86  :  Dicat..,  quod  ille 
quem  reptaverat,  non  meretur  malum  de 
facto  ilio  unde  ipsum  repiaverat,  et  Dm- 
dicc^  se  ter,  et  sic  alius  sit  scUvus. 

2.  DEDICERE,  Devulgare.  Gloss»  MSS. 
ad  Conc.  Antiocb.  cap.  4  :  Dedicerint, 
devulgarint, 

0  8.  DEDICERE,  Denegare,  Gali.  Dénier, 
refuser,  Chron.  Joan.  whethamst.  pag. 
878  :  Suggesserunt  utique  ipsi  sibi,  decere 
regem  largum  esse  et  liberalem,  nemini' 
qvté  quicquam  Dedicere,  qui  veuet  ab  ipso 
aliquid  per  viam  supplicationis  humiliter 
postulare. 

^  4.  DEDICERE,  Idem  quod  Diffidare 
et  Contradicere,  Germ.  Absagen,  Con  fee- 
der. Otton.  Iv.  Imper.  Inter  et  Mar- 
ch ion.  Brandenb.  ann.  1212.  ap.  Pertz. 
voi.  Leg.  2.  pag.  221  :  Promisit  regi  Daciss 
suisquefautoribus  Dedicere. 

DEDIGTUM.  Gaufredus  Monachus  de 
Rebus  gestis  in  causa  Gisl eberti  Porre- 
tani  :  Ergo  sicut  Rex,  in^uam,  vestrum 
dictum  et  Dedictum  kabetis.  Gali,  dicunt, 
Yous  avez  vostre  dit  et  vostre  Dédit. 

^  DEDI6NANTIA,  Desdegnance,  in 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684. 
Vide  infra  Desdinosus. 

BEDIGNARE,  Respuere,  dedignari.  Lex 
Alemann.  tit.  41  :  Et  Dedignet  eum  au- 
dire,  et  spernit  eum*  Ita  Édit.  Heroldi. 
Ubi  Dedignetur,  in  aliis  Edit. 

1  DEDIGNATIO,  Indignatio.  Acta  SS. 
Martii  tom.  1.  pag.  412.  de  B.  Petro  a 
Castro  novo  Mart.  :  Servis  servilem  in- 
CHtientes  timorem,  minantes  eis  rerum 
deprasdationem ,  Rsgum  ac  Principum 
Dediqnationem  intonantesj.  etc, 

DEDIGNE  ,  Indigne.  Chron.  Nangii 
ann.  12S0  :  Rex  Francia  ferens  graviter 
DecUgne,  quod,  etc. 

OraiIilGERE,  ab  amicitia  discedere, 
Cesser  d*aimer,  Stephanus  Tornac.  £p. 
71  :  Confido  quia  quem  dilexistis  privatus, 
non  Dediligetis  promotus.  [Petri  Blesen- 
sis  Epist.  apud  Acherium  tom.  8.  Spicll. 
pag.  485  :  Quem  semel  dilexit,  vix  Dedi^ 
ìigit.y 

1  DEDITI.  Vide  DedUui. 

DEDITITII,  et  |UTà  tò  XT)oeT)vai,  ty)  t£>v 
vixTjaavTcov  iroXefiitaiv  é|ou9tà  eauToùc  éiitTpé* 
j^ovttc,  in  Gloss.  Lat.  Grsec.  Speculum 
Saxonic.  lib.  8.  art.  44. }  2  :  Et  ex  his  qui 
juri  derogabant  suo,  Dedititiorum  condi" 
tioni  subjiciebantur.  In  leg.  16.  Cod.  Th. 
de  Tironib.  (7,  18.)  DedUitii  foederatis 
Junguntur  :  Precipue  sane  eorum  servos, 
quos  militia  armcUa  detentat,  FosderatO' 
rum  nihilominus  et  Dedititiorum.  Ubi 
Dedititii  sunt,  qui  ultro  ex  gentibus  ad 
Romana  castra  transibant,  nullo  ad  Id 
icto  foedere  et  eorum  copiis  sese  adjun- 
gebant,  et,  ut  loquitur  Ammian.  lib.  20  : 
Gentiles,  qui  relictis  laribus  suis  ad  Ro- 
manos  transibant.  Vide  Datitii. 


1  DEDITUI,  Rustici  qui  educandis  api- 
bus  praesertim  occupaoantur,  quique  in 
speluncis  habitare  consueverant  ;  unde 
Saxonica  lingua  Gothsekin,  quasi  Cotse- 
thi  seu  Cotani,  inquit  Ludewig.  utpote 
qui  in  Cotis,  id  est  tuguriis  sederent. 
Ex  eorum  melliflciis  Domini  feudales 
censum  aliquem  percipere  solebant. 
unde  in  Privilegio  Theodorici  Landgravi! 
ThuringisB  ann.  1296.  Monasterio  Dobir* 
Incensi  conceduntur  mellificiorum  jura 
et  eorum  redditores  qui  Deditui  dicuntur, 
apud  eumd.  Ludewig.  tom.  1.  pag.  168. 
Et  pag.  165.  in  Privilegio  ann.  1296  :  De- 
bitores  mellificiorum,  qui  vulgo  Dediti 
appellantur,  et  eorum  mellificiorum  jura 
vendidimus.  Ibid.  pag.  171.  in  Privilegio 
anni  1297  :  Donavimus  mellifica  et  eorum 
solutoreSf  qui  Deditui  nuncupantur.  Privi- 
legium  anni  1276.  ibid.  pag.  112  :  Nos 
Henricus  Dei  gratia  Misnensis  Marchio 
recognoscimus.,,  quod  inter  Dominum 
Abbatem  et  Conventum  in  Dobirlug  ex 
una  et  dom,  Johan.  de  Sunnewalde  ex 
parte  altera,  prò  duabus  villis  Boren  novo 
et  Boren  antiquo  contentio  verter etur, 
idemque  Johannes  af firmar  et,  quod  cum 
rustici  diclarum  villarum  sui  esseni  De- 
diti, non  possent  bona  sua  prsster  ipsius 
voluntatem  et  consensum  vel  vendere  aut 
auomodolibet  alienare,  alUer  prmdicto 
Dom»  Abbate  contrarium  asserente  ;  Nos 
de  consensu  tam  ejusdem  Dom,  Abbatis, 
quam  prtefati  Joluxnnis  per  interloculo- 
riam  sive  sententiam  requisivimus  a  subs- 
criptis  Bodone  et  Otlone,  etc.  qui  omnes 
communiter  affirmabant,  quod  prsMlicti 
rustici  prsedictarum  villarum,  non  cos- 
tante, quod  essent  Dediti  prasdicti  Johan- 
nis  bona  sua  pra^habita  possent  vendere, 
dare,  aut  quocumque  modo  alienationis 
alienare,  nec  esset  necesse  suum  consen- 
sum vel  voluntatem  requirere,  super  eo 
adjicientes,  quod  idem  Johannes  nullum 
juaicium  veljurisdictionem  habere  deberet 
in  eosdem  ;  sed  si  prò  melle,  quod  s^i 
debetur,  repetendo  seu  petendo,  aliquid 
acdonis  hahuerit  contra  ipsos,  illud  pro- 
sequi  debet  coram  prssfato  Domino  Abbate 
justitia  mediante.  Hsec  fusiera  quldem, 
sed  ad  notitiam  conditionls  Deditorum 
band  inutilia. 

o  DEDITUS,  Casu  et  fortuito  oblatus. 
Lit.  remiss.  ann.  1358.  in  Reg.  86.  Cbar- 
topb.  reg.  eh.  321  :  Supplicantes  memo- 
rati.... vocati  ad  qussrenaum  et  effoden- 
dum  vaissellam  argenteam,  jocalia  atque 
bona  supradicta,....  ipsi  maligno  spiritu 
temptatt,  credentes  bona  talia...  quasi  de 
aventagio  et  Dedita  existere,  qusedam  de 
dieta  vaissella.,.  clam  eeperunt. 

DEDOGERE.  Goffrìdus  Vindocin.  lib. 
3.  Ep.  12  :  Annuam  pecuniam  extorquere 
Dedocuit. 

^  DEDUGATUS,  prò  Deductus,  in  Sca- 
car. S.  Mich.  apud  Rotomag.  ann.  1230. 
ex  Reg.  S.  Justi  Cam.  Comput.  Paris, 
fol.  23.  V.  col.  1. 

3^  DEDUGCIO.  [Deductio  :  «  in  Deduc- 
cionem  majoris  summe  prò  servitiis 
factis  de  arte  sua  galeis  s.  d.  n.  pape. 
(Arhiv.  Vatic.  Mandat.  camer.  apostol. 
ann.  1456.  f.  207.)  »] 

^  1.  DEDUGERE,  Gali.  Déduire,  Enar- 
rare, exponere.  Charta  Henrici  I v.  Regis 
Angl.  ann.  1405.  apud  Rymer.  tom.  8. 
pag.  425  :  Ad  aures  quarumdam  nobilium 
personarum  ,  tanquam  invidias  facibus 
succensi,  susurratorie  Deduxerunt,  quod 
prsBfatus  Magister  Petrus  de  noòis  quem- 
dam  annuum  censum  prò  termino  vitas 
sum,  adfinem  quod  matrimonium  hujus- 
modi  debitum  sortiri  posset  effectum.  Y ide 
Deductio  1. 

o  2.  DEDUGERE,  Peragere.  Divisio  Ju- 


risdict.  vili»  Chableiarum  InChartuI. 
Camp.  fol.  258.  v»  :  Si  vero  ibi  fuerit  duel- 
lum,  duellum  Deducitur  coram  prasposito, 
etc. 

T  Deducere  Sagramentum.  Capitu- 
lare  Pippini  Regis  ann.  793.  art.  29.  apud 
Baluz.  tom.  1.  Capitul.  col.  548  :  Et  talis 
sit  ipse  Aduocatus,  liber  homo,  bonae  opi- 
nionis  laicus  aut  Clericua,  qui  sacramen- 
tum  prò  causa  Ecclesia^,  quam  peregerit. 
Deducere  possit  juxta  qualitatem  subs- 
tantias,  sicut  lexillorum  habet,  Capitula 
excerpta  ex  Lege  Langobard.  apud 
eumd.  Baluz.  tom.  2.  col.  337.  art.  25  : 
Singulis  Episcopis,  Abbatibus,  Abbatissis 
duos  concedimus  Advocatos  habere,  unum 
qui  causam  procuret,  alium  qui  sacra- 
mentum  Deducat.  [<»  Vide  Grimm.  An- 
tlauit.  Jur.  Germ.  pag.  880.] 

^  8.  DEDUGERE,  f.  prò  Dedicere,  Con- 
tradicere,  negare,  vel  Declarare.  Charta 
H.  eplsc.  Matiscon.  ann.  1234.  in  Char- 
tul.  Cluniac.  :  Hugo  de  Petra  Campi  ec- 
clesias  Cluniacensi  in  capitulo  et  Petro 
Barnesse  merciam  clamavit  super  morte 
dicti  Johannis  Barnesse,  patrie  ejusdem 
Petri,  et  Deduxit  ac  negavit  quod  ipsum 
Johannem  non  inquirAat  persequendo, 
sedfortuitu  invenit. 

^  Deducere  se,  Sese  gerere,  Gali.  Se 
conduire.  Barthii  Glossar,  ex  Anonymi 
Hist.  Palsest.  cap.  19  :  Sic  itaque  robuste 
et  prospere  Deducebat  se  Tancredus  donec 
Antiochia  esset  capta.  Cap.  11  :  Ipsique 
Christiani  nequiter  Deducebant  se,  quia 
palatta  urbis  stemebant  et  ardebant. 

^  Lit.  remiss.  ann.  1363.  in  Reg.  95. 
Chartoph.  reg.  eh.  97:  Potavit  ultra 
mensuram  vinum,  seque,  calefecit  et  movit 
inordinate,  et  alias  se  Deduxit  circa  tnti- 
lieres.  Galli  eodem  sensu  dicimus,  se 
démener  auprès  des  femmes. 

^  1.  DEDUCTIO,  Narratio,  expositio, 
Gali.  Deduction,  Narré.  Delegatio  Basi- 
leensis  Synodi  prò  Roberto  de  Rupecula 
Abbate  contra  Ludovicum  Badati,  Inter 
Instrum.  tom.  3.  novse  Gali.  Chr.  col. 
241  :  De  et  super  nonnullis  pecudibus, 
summis  et  bonis  mobilibìM,  rébusque  aliis 
in  Deductionem  proeessus  latius  expri- 
mendis.  Vide  Deducere  1. 

2.  DEDUCTIO,  Animi  oblectatio,  ex 
Gallico,  Déduit.  Constitut.  Siculae  lib.  1. 
tit.  52.  de  Judicib.  :  Si  a  litigantibus 
aut  impetrantibus  esculenta  et  poculenta, 
seu  injectas,  aut  Deductionem  recepisse... 
probentur.  Guill.  de  Baldensel  in  HodoBp.: 
Vidi  psittacos  mirabiliter  instructos,  qes- 
tibus  suis  homines  mirabiliter  ad  Deauc- 
tionem  provocantes.  Joan.  de  Beka  : 
Quam  (historiam)  vestras  reverentias  prò 
quotidiana  Deductione  transmittimus. 

o  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  : 
Deductus,  déduit.  Eodem  nomine  appel- 
laturid  omne,  quod  Deductui  inservit, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1470.  ex  Reg.  196. 
Chartoph.  reg.  eh.  298  :  Serfs,  biches, 
senaliers,  et  autres  Déduiz  et  gibiers,  etc. 
Vide  infra  Deportare  2. 

Deductus,  Eadem  notione,  in  Inqui- 
sitionibus  de  forisfacturis  forestar.  g  18. 
Locum  habes,  in  Trista.  Le  Reclus  de 
Moliens  in  suo  Miserere  : 

Cbil  qol  rueTeal  lat  Dedois  faìre, 
Sant  chil  qui  querent  lat  Dadub. 

DEDUGTIOR  Paulo  Numerus,  Minor, 
in  leg.  11.  Cod.  Th.  de  Medicis.  (18,  8.) 

DEDUGTORIUM.  Sic  appellat  Pascha- 
sius  Lilybitanus  Episcop.  in  Epist.  ad 
Leonem  PP.  Canalem,  per  quem  effluunt 
aqusB  fontium  baptismalium  :  In  eujus 
baptisterio  nocte  SS.  Paschali,  baptizandi 
hora,  cum  nullus  canalis,  nulla  sttfistula, 
nec  aqua  omnino  vicina,  fons  ex  se  reple- 


36 


DEF 


DEF 


DEF 


tur,  pauciaque  qui  fuerint,  consecratiSt 
cum  DeductoHutn  nullum  habeat ,  ut 
venerai  aqua,  ex  sese  diacedit.  Cloaca 
dicitur  Gregorio  M.  Homil.  17.  in  Evang. 
[Palladius  lib.  12.  cap.  6.  sect.  de  Cas- 
ianea  :  Locua  Deductoria  liquoris  acci- 
piatf  ne  humor  insidens  limo,  germen 
extinguat.] 

DEDUGTtJS.  Vide  Deductio  2. 

^  DEELMANNI,  honorum  perseoaato- 
res,  a  Belgico  Deel,  pars,  porti o,  et 
Mann,  homo.  Vide  Sanderum  tom.  1. 
fol.  192. 

T  DEEQUITARE,  Equo  dejicere.  Ohro- 
nic.  Dominici  de  Gravina  apud  Mura- 
tor.  tom.  12.  col.  677  :  Hungari  cum  eo- 
rum  arcubus  circumdantes  in  momento 
omnes  Theotonicoa  ipaos  Deequitarunt  ab 
equis,  et  cum  ensibus  ferientes  in  illos, 
octo  ex  dicti9  Theotonicis  occiderunt  in 
campo, 

i\f.  DEESIS.  [DeesU,  obsecratio,  vel  ob- 
testatio,  qua  Deos  oramus,  aut  homines. 
Cic.  (Dejot.  8.)  Per  dexteram  istam  tuam 
ego  obtestor,  etc.] 

\  DEESTIMARE,  Non  aestimare,  non 
existimare,  non  putare.  Oratio  Rathodi 
Noviom.  Episc.  de  Annunciatione  ann. 
1061.  in  antiquo  Lectionario  S.  Eligii 
^usd.  urbis  Monasterii  num.  8.  pag.  ^  : 
Quiciimque  igitur  ?mc  Conceptione  se  r6- 
demptos  non  Deeatimant. 

DÉFABRIGARE  .  Destruere.  Epistola 
synodalis  Condili  Duziac.  I:  Pardulus 
Épiscopus...  altare  S.  Mariw  Laudunensie 
Écclente  pulcre  satie  omavit,  quod  iste 
Defabricavit. 

^  Ghron.  Domin.  de  Gravina  apud 
Murator.  tom.  12.  Script.  Ital.  col.  700  : 
Murum  civitatis...  cum  cultellis  et  securi- 
bus  Defabricari  cosperunt,  etc, 

^  DÈFAGERE.  Deffacere,  Aholere, 
abrogare,  nostris  alias  Deffaire.  Testam. 
Hog.  I.  comit.  Garcass.  ann.  1202.  inter 
Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ.  col.  21  :  Sicut 
scriptum  est,  sic  habeat  firmitatem  ista 
scriptura.  Ego  Rogerius  non  hoc  Defa- 
ciam.  Uhi  Desfaciam  edidit  D.  Vaissete 
tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  160.  Chartaann. 
1203.  in  Ohartul.  Campan.  fol.  801.  v». 
col.  1  :  Nos  reddemus  eidem  (Theohaldo) 
liiteras  suas,  per  quas  Deffacit  commu' 
niam  S.  Memmii.  Alia  Hugon.  ducis 
Burg;  ann.  1208.  in  Chartul.  eccl.  Lin- 

fon.  ex  Ood:  reg.  5188.  fol.  12.  v.  :  Li" 
enter  tollam  illam  communiam  et  Defa^ 
ciam.  Lit.  Caroli  regent.  ann.  1859.  ex 
Memor.D.Cam.Comput.  Paris,  fol. 20.  v: 
BeffoQons  etabolissons  toute  note  et  tache, 
que  il  pourroient  avoir  encouru  de  fait  ou 
autrement,  Deffaire  vero,  prò  damnum 
restituere,  emendare,  etiam  dixerunt. 
Cbarta  prior.  et  monach.  Luxov.  ann. 
1266.  ex  Chartul.  Campan.  fol.  403:  Nos 
vos  mandames  que  an  ne  nos  a  riens 
Deffait  ne  rendu  de  quanque  avons  ot  an 
covant,  ne  deffossés,  ^ui  sont  antores  par 
nostre  moster  de  Ltxu.  Alia  Theob.  co- 
mit. Campan.  ann.  1281.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  550  :  ^(  «e  li  dux  par 
aventure  encontre  ses  lettres  lor  forfaisoit 
riens,..,.  gè  le  requeroie  le  due  qu'il  le 
défeist;  et  se  il  ne  le  voloit  Deffaire,  se 
(Je)  le  feroie  deffaire  en  benne  foy.  Vide 
Diffacere. 

1  DE  FACILI,  Facile,  in  Anecdot.  Mar- 
ten.  tom.  1.  col.  1888.  apud  Rolandinum 
Patavin.  lih.  12.  de  Factis  in  Marchia 
Tarvisina  cap.  1. 

1  DEFJEGATIO,  Purgatio.  Defascatio  car- 
nis,  apud  Tertull.  de  Anima  cap.  27. 
Defascatio  senectutis,  apud  Pacianum  Pa- 
rsBnesi  ad  Poenitentiam  inter  Concilia 
Hisp.  tom.  2.  nag.  97. 

o  BEFAISIUH.  Vide  infra  Diffasium, 


0  DEFALGAMENTUM.  De  summa  de- 
cessio,  deductio.  Charta  ann.  1338  :  Nec 
non  et  in  DefcUcamento  et  solatione  debiti 
superius  dicti  et  expensarum  factarum 
per  ipsum  clericum.  Vide  Defalcatio  1. 

1  DEFALCARE,  HisD.  Defalcar,  Ital. 
Difalcare,  Gali.  Defalquer,  Deducere, 
subtrahere.  Testam.  Woltheri  apud  Lu- 
dewig.  tom.  2.  pag.  255  :  De  qua  quidem 
zala  dabit  prasdictus  Vicarius  Celerario 
Resensi  prò  decima  medium  hordei,  quem 
Defalcabit  de  decima  Arnoldi.  Gnarta 
Henrici  IV.  Due.  Siles.  ann.  1288.  apud 
eumd.  Ludewig.  tom.  5. pag.  432  :  Ipsius- 
que  proventus  muUiplicent,  non  Defal' 
cent.  Charta  Philipp!  Arbosii  Episc. 
Tornac.  ann.  1866.  prò  Ecclesia  S.  Mar- 
tini Cortraci  apud  Mirseum  tom.  2.  pag. 
1242.  col.  2  :  Defidentes  in  praemissis  prx' 
vati  sint  lucro  distributionum,  quas  lu- 
crati fuissent  in  dictis  Vesperis  et  Missis 
alta  voce  ceUbrandis  remanendo,  et  tan- 
tundem de  suo  amittant,  quod  eis  defi' 
cientibus  Defalcetur  de  his  quas  proximo 
lucrati  erunt,  vel  lucrabuntur  in  Ecclesia 
mrasdicta.  Hursum  occurrit  supra  in 
Decostare,  apud  Baluzium  tom.  6.  Mis- 
celi, pag.  9^,  Rymerum  tom.  8.  pag. 
288.  etc.  Defalcare  Columello  est  Falce 
secare.  A  falce  igitur  deductum  vocabu- 
lum,  nnde  etiam  dictam  volunt  legem 
Falcidias  eo  quod  fiilcem  injiceret  legatis. 

1 1.  DEFALCATIO,  Detractio,  deductio. 
Acta  SS.  Aprilis  tom.  2.  pag.  718.  de  S. 
V^ernhero  puero  :  Tota  pecunia  absque 
ulla  Defalcatione,  Statuta  Joannis  Epis- 
copi Leodiensis  ann.  1287.  inter  Anec- 
dota Marteniana  tom.  4.  col.  860:  Item, 
commiltimus  Decanis,  quod  inquirant  de 
Ecclesiis  Defalcatis  et  nobis  referant, 
quod  Ecclesias  sunt  Defalcata^,  et  per  quos 
et  in  quibus  :  et  nos  omnes  Defatcationes 
Ecclesiarum^  minus  legitime  factas  revo- 
Camus,  et  jtrascipimus  sub  pcsna  excom- 
municationis  omnibus  qui  bona  Ecclesia- 
rum  habent  per  Defalcationem  minus 
legitime  factam,  quod  ea  Ecclesiis  a  qui* 
bus  sunt  Defalcata  restituant,  et  de  recep- 
tis  satisfaciant  eidem  infra  quatuor  men- 
ses  a  tempore  prassentis  Conalii  :  alioquin 
omnes  dieta  bona  sic  Defalcata  detinentes, 
si  sint  personas  Ecclesiasticas  vel  Religiosae 
suspendimus  a  divinis  ;  si  laicas  sint,  eas 
excommunicamus.  Hoc  in  loco  Defalcatio 
est  Usurpatio  rerum  Ecclesia  ratione 
debiti. 

•  2.  DEFALCATIO,  Feni  sectio,  in  Char- 
tul. Crisenon.  fol.  71. 

^  DEFALCATURA,  Diminutio,  subtrac- 
tio.  Lit. officiai.  Paris,  ann.  1380.  in  Ree;. 
118.  Chartoph.  reg.  eh.  428:  Et  quando 
sacus,  in  quo  hujusmodi  bumbucinium 
positum  fuerat  et  ponderatum,  debuit 
ponderari  prò  factendo  Defaicaturam, 
Gallice  rabat,  ut  moris  est,  etc. 

^  DEFALLENTIA,  Defectus,  apud  Me- 
nag.  in  Observat.  ad  Ling.  Gali.  tit.  2. 
pag.  99. 

^  DEFALSARE ,  defraudare.  Charta 
Renati  comit.  Prov.  ann.  1467:  Quaprop- 
ter,  quia  prassidia  principum  factenaa 
maxime  venerandis  ecclesiis,  sic  sunt 
exhibenda  et  observanda  prasstantius,  ut 
exsolvatur  eis  integre  débitum,  nec  De- 
falsetur  in  aliqua  cujusvis  malignitatis 
astutia, 

DEFALTA,  Defectus,  Eremodicium  :  ex 
Gallico ,  Defaut ,  vel  Anglico  Defalte  : 
vox  Practicis  frequens.  Habetur  in  Re- 
fl^iam  Majest.  lib.  1.  cap.  8.  {  11.  cap.  12. 
I  7.  in  Quoniam  Attach.  J  4.  apud  Brac- 
tonum,  [«>  Glanvill.  lib.  1.  cap.  8.]  et 
Practicos  Anglos  passim.  Vide  Defauta. 

1  Defaxtum,  Éadem  notione  apud 
Rymer.  tom.  15.  pag.  249.  col.  1. 


Defalt\,  Negligentia,  in  Vitis  Abba- 
tum  S.  Albani  pag.  98. 

DEFAMARE ,  Conmtiari ,  famam  au- 
ferre.  Joan.  de  Janna.  [Publice  Defama- 
tus,  apud  Rymerum  tom.  2.  pag.  932. 
Vox  nota  Gelilo.]  [*  Vide  infra  iK/fama- 
tio,} 

^  DEFANARE,  Profanare.  Spatiosa  De- 
/btna/a,  apud  Arnobium. 

1  DEFARINATUM,  Semen  in  farinam 
cumminutum,  Tertulliano  lib.  adv.  Va- 
lent.  cap.  81. 

1  DEFAUCIO,  Aversio,  Oppositio.  Vide 
Faucio. 

o  DEFAULTARIUS,  Qui  deficientes  di- 
vino officio,  seu  absentes  a  eh  oro  no- 
tat.  Stat.  eccl.  Rotomag.  ann.  1861. 
apud  Marten.  tom.  8.  Ampi.  Collect. 
col.  1531  :  Eorum  (capei lanorum)  De- 
fauUarii  eos  in  defectu  ponantj  ac  si  in 
dicto  officio  non  fuissent,  et  etsdem  De- 
faultanis  sub  eorum  juramento  et  poena 
perjurii  dislricte  prascipimus,  ut  quoties- 
cumque  aliquem  viderint,  ut  supra  dictum 
est,  recedentem,  ipsi  statim  eum  in  de- 
fectu  apponant. 

«  DEFAUTA,  Deffauta,  Vadimonium 
desertum,  non  obitum,  simul  et  muleta 
oh  id  exsol venda,  Gali.  DéfaiU.  Scacar, 
apud  Cadom.  ann.  1234.  in  Reg.  S.  Just! 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  27.  v».  col.  1  : 
Quando  domina  petit  dotalium  suum, 
reus  non  habebtt  nisi  unam  essogniam  ; 
et  post  Defautam  citabitur  reus  ad  assi- 
Siam,  et  si  venerit,  dabit  Defautam,  et 
faciet  dotalium  ;  si  non  venerit,  rex  faciet. 
Scacar.  Abrine.  ann.  1286.  ex  Cod.  reg. 
4651  :  In  placito  de  ddtito  vel  catallo,  si 
una  Deffauta  attingatur  centra  debitorem 
vel  demandatorem,  postquam  super  hoc 
fuerint  in  curia,  oerditur  querela,  secus 
si  ante.  Vide  Defalta  et  Defectus  4. 

00  DEFECARE,  A  fasce  purgare,  vacuum 
facere.  Reinard.  Vulp.  lib.  4.  vers. 
606: 

Ddbcat  nimimn  prodigo*  exU  lopor. 

Vide  Defaicatio  et  Forcellinum  in  De- 
faeco. 

1  DEFECIT,  Morbi  genus,  Languor, 
forte  phtisis.  Vita  S.  Johannis  Hispani, 
tom.  D.  Junii  pag.  144  :  Eo  in  loco  tanti 
fervoris,  tanlique  regularis  districtionis 
extitisse  refertur,  ut  pras  nimio  jejunio- 
rum  exercitio  abstinentiarumque  frequen- 
tia,  gravem  in  se  morbum  pectoris,  qui 
Dgecit  a  Medicis  vocatur,  conciperet, 

oo  DEFECTARE,  Culpam  in  se  admit- 
tere.  Henrici  IV.  Imperat.  Consti  t.  de 
pace  ann.  1083.  ap.  Pertz.  leg.  tom.  2. 
pag.  56  :  Si  alio  modo  vel  pugno  sive 
fusto  vel  lapide  percutiendo  uefectaverit, 
detondeatur  et  excorietur.  Vide  Defec- 
tus^. 

DEFECTARII.  Vide  Derectarius. 

^  DEFECnO,  Animi  desponsio.  Barthii 
Glossarium  ex  Baldrici  tlist.  Palasst.  : 
Defectionem  obsessorum.  Vide  Defectus  1. 

DEFECTIVA  Febris  ,  Intermittens, 
apud  CsBlium  Aurelian.  lib.  2.  Auctor. 
cap.  10. 

«  1.  DEFECTIVUS  dicitur  Judex  vel 
feudalis  dominus,  qui  vassallo  jus  sibi 
fieri  postulanti  vel  piane  denegata  vel 
curisd  susB  piaci ta  aiffert,  ultra  quam 
leges  feudales  permittant.  Charta  Phil. 
V.  ann.  1320.  in  Reg.  60.  Chartoph.  reg. 
eh.  2  :  Cum  perjudicium  curias ....  dictum 
(uisset  comitissam  Attrebatensem  et  ipsius 
justitiarios  dominas  de  Auxeio  fuisse  De- 
fectivos  in  jure  sibi  factendo,  et  ipsam 
dominam  a  dicto  iuns  defectu  legitime 
appellasset,  etc.  Vide  Defectus  3.  et  infra 
Dejicere  8. 

^  Depfectivus,  Qui  fidem  seu  pro-^ 


DEF 


DEF 


DEF 


37 


missa  non  servai.  Lit.  Phil.  Pule.  ann. 
1318.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  11.  col.  2  :  Flandrenses  omnes  qui 
merini  sic  vel  erunt  inìiobedientes  et 
Deffectivi  dietam  pacem  tenere,  ad  eam 
tenendam  fctceretmu  compelli.  Vide  De- 

fecius  5.         

»  2.  DBFECnVUS,  Vitiosus,  deprava- 
tas,  Gali.  Déffectueux,  Stai.  MSS.  eccl. 
Tuli,  collecta  ann.  1497.  fol.  101.  r«  :  Ita 
quod  ei  panes  et  danratm  hujuemodi  in^ 
venirentur  Defectivm,  executio  earum.... 
eompetet  nobis  aeu  dicto  proposito.  De' 
feetif,  Mancus  cui  aliquid  deficit,  in  Lit. 
renuBS.  ann.  1397.  exReg.  153.  Chartoph. 
reg.  eh.  151  :  Et  ausei  att  icellui  Raoulin 
navré  et  deeoppé  Jaquemart  d'Amerual 
escuter,  telement  et  si  inhumainement 
qu'U  en  est  Defectif  d*oye.  Défaurre  vero, 
prò  Défaillir,  Deflcere.  Gharta  ann.  1292. 
ex  Tabul.  S.  Joan.  Laudun.  :  Nous  prò- 
mettons...*  pour  chascune  semaine  en  la- 

?  quelle  nous  défaurriens  ou  paiement  de 
adite  rente,...,  dis  sous  de  Parisis  avec- 
ques  ìa  rente.qui  deseur  est  expressée. 

1.  DEFECTUS.  Defecta  prsedia,  in  Cod. 
Th.  leg.  3.  de  Gensitorib.  (13,  11.)  De- 
feetss  domus,  in  leg.  3.  de  Indulg.  debit. 
(11, 28.)  Maisons  Defaites,  destruct».  Viri 
fosnei  oc  Defedi,  in  eadem  lege,  Gens  de 
paiUe,  uti  vulgo  loquimur.  Defectio  pras- 
diorum,  in  leg.  12.  uod.  Just,  de  Annona 
et  tribnt.  (10,  16.)  Abandonnement.  De- 
cretum  Synodi  Sardic.  in  Fragment.  S. 
Hilarii  pag.  85  :  Oramus  etiam,  ut  prasci- 
pias  tot  Episeopos  yui  Armino  detinentur, 
mter  quos  plurimi,  qui  astate  et  pauper- 
tate  ùefecti  sunt,  ad  suam  provindam 
remeare.  Vide  Afantica. 

2.  DEFECTUS,  Transgressio  legis,  sta- 
tuti, in  primis  Statutis  Roberti  I.  Regis 
ScotiaB  cap.  12.  {  5.  Gharta  Libertatum 
oppidi  de  S.  Paladio  in  Biturigib.  ann. 
1279  :  Dicti  homines  solvent  de  clamore 
20.  den.  Paris,  de  Defectu  5.  solidorum 
Parisiensi umtantummodo,  et  nihil  ultra. 

8.  DEFECTUS  Justiti^  dicitur,  cum 
Judex.  vel  feudalis  domìnus.  vassallo 
Jus  sloi  fieri  postulanti,  vel  piane  dene- 
gata vel  Guri»  su8B  placita  aiffert  ultra 
miam  Leges  feudaies  pernii ttant.  Ita 
Fhilippus  Bellomanerius  MS.  cap.  61. 
cujus  quidem  delieti  cognitioad  Regem 
nude  spectat.  Leges  Henrici  I.  Re^is 
Angl.  cap.  59  :  Defectus  justitias,  ac  vio- 
lenta recti  detentio  primo,  secundo,  ac 
tertio  seeundum  legem  requisiti,  commune 
Regis  pitacitum  est  super  omnes.  Adde 
cap.  83.  Vel  certe  ad  dominum  superio- 
rem.  [«•  Vide  Glanvillam  lib.  6.  cap.  5. 
6.  et  lib.  12.]  Quippe  ex  Legibus  feuda- 
libus  si  vassallus  dominum  suum  de 
Defectu  Justitise  in  Guria  domini  supe- 
noris  appellaret,  et  in  Guriam  domini 
sui  Jus  ab  eo  recepturus  remitteretur, 
ab  ilio  prò  arbitrio  emenda  mulctaba- 
tur.  Si  e  centra  dominus  in  justitia 
facienda  defecisse  convictus  esset,  Juris- 
dictionem  et  Guriam,  quam  habebat  in 
vassallum,  amittebat,  mulctabaturque 
graviori  emenda  erga  dominum  supe- 
riorem^  qui  exinde  sub- vassallo  Jus  di- 
cebat.  Stabilimenta  S.  Ludovici  lib.  1. 
cap.  52  :  Quant  li  Sires  vee  le  Jugement 
de  sa  Court,  U  ne  tendra  jamais  rien  de 
lui,  ains  tendra  de  celui  qui  sefxt  par 
dessus  son  Seigneur.  Petr.  Fontanus  càp. 
13  :  Se  aucuns  Sires  est  ap)}ellé  de  son 
homme  de  Defaut  de  droit,  et  il  est  atains, 
il  peri  l'omage,  et  pert  aussi  respons  en 
Cort.  Gharta  Philipp!  Aug.  Regis  Frane, 
ann.  1214.  in  Tabularlo  Bur^uliens.  fol. 
101  :  Qwod  Prior  hàberet  justttiam  de  hO' 
minibus  de  Coldrisj  et  altis  de  suo  tene' 
mento,  donec  Curia  sua  abjuretur  prò 


Defectu  juris  :  et  tane  veniant  ad  Nonan- 
court  partes  ad  faciendum  jus  et  capien-- 
dum,  etc,  Arrestum  ann.  1224.  apud  Bel- 
forestum  in  Hist.  Frane.  :  Joannes  de 
Nigella  e  contrario  respondebat,  quod  ad 
Curiam  Comitissas  nullo  modo  reverti  vo- 
Mat,  quia  ipsa  Defecerat  ei  de  Iure  et 
de  Defectu  juris  illam  appellaverat  ad 
Curiam  D.  Regia,  ubi  paratus  erat  eam 
convincere  de  Defectu  juris.  Ita  Judica- 
tum  Arrestis  Parlamenti  ann.  1309.  et 
1311.  quibus  appellans  de  defectu  Justi- 
tÌ8B  exemptus  fuit  a  Jurisdictione  Gomi- 
tisssB  Atrebatensis,  et  ab  omni  homlnio 
et  fldelitate  absolutus,  dictusque  vas- 
sallus domini  superioris.  Et  altero  0. 
SS.  ann.  1279.  idem  judicatum  fuit  cen- 
tra Regem  Angl  iae  prò  domino  de  Gimel. 
Regestum  horoagiorum  Nobiiium  Aqui- 
tanorum  ann.  1273.  fol.  44  :   Rernardus 

Jordani  de  la  Reer  Miles dixit  per 

juramentum  suum  quod  multotiens  requi- 
sivit  dominam  Constantiam,  ut  faceret 
sibi  jus,  et  quod  non  faciebat  ;  et  ei  Defi- 
ci^at  in  JustUia  :  dixit  quod  extunc  noie- 
bat  esse  de  Curia  del  Sere,  imo  renuncia- 
bat  omnino,  et  de  ìioc  hcLbébat  Curia  in 
testimonium.  Vide  Stylum  Parlamenti 
cap.  26.  part.  4.  et  5. 

Exstat  in  Regesto  Parlamenti  signato 
Olim,  fol.  127.  Gharta  Phil.  Regis  Fr. 
mensls  Jun.  ann.  1286.  confirmata  mense 
Mart.  ann.  1302.  et  a  Philippe  M.  mense 
Martio  ann.  1316.  quo  Regi  AngliSB  ad 
vitam  concediti  ut  ncque  ipse,  nec  illius 
Senescalli  in  terris.  quas  in  Francia 
possidebat,  ullam  emendam  incurrere 
possit  ratione  appellationum  ab  illius 
vassallis  factarum  ad  Guriam  Re^iam, 
super  iniquo,  pravo,  et  falso  judicw,  vel 
Defectu  juris,  seu  quocunque  alio  modo, 
si  super  bis  aliquo  casu  succumbant,  vel 
convincantur.  Quod  si  ex  appellanti  bus 
in  eadem  Guria  succumbant,  permittit 
Offlcialibus  Regis  Anglise,  ut  mulctas  et 
mendas,  in  quas  ii  incurrerint,  possi nt 
exigere>  etc. 

Sed  priusquam  dominus  de  defectu 
iustiti»  convinceretur,  debebat  vassal- 
lus appellans  de  defectu,  duobus  ejus- 
dem  feudi  Paribus  comitatus,  per  tres 
dies  et  tres  quindenas  dominum  de  recto 
sibi  faciendo  interpellare  ;  quod  quidem 
Inter  vasallos  nobiles  obtinebat  ;  nam 
ignobilibus  seu  iis  qui  ten^ant  in  ville- 
nagium,  ali8B  erant  non  adeo  solennes 
formulae ,  ut  observare  est  ex  eodem 
Bellomanerio  cap.  62.  et  67.  ubi  hanc 
materiam  pluribus  exsequitur.  [^^  Vide 
Giauvill.  Ho.  12.  cap.  7.  sqq.]  Judicium 
igitur  de  defectu  justitisd  agitabatur  in 
Guria  domini  superioris,  coram  feudi 
Paribus.  Will.  Brito  lib.  6.  Philipp.  : 

Jof  tamen  est,  et  ta  raetam  eue  fatobarii,  ni  qui 
Sunt  mihi  sttbjeeti,  aubaant  axamina  nostri 
Prima  fori  :  qui  si  OefBoaro,  quod  abait, 
Judido  Parium  lune  me  Iractabo  meorum. 

Vide  Raguellum  verbo  Deni  de  Justice. 

^  4.  DEFECTUS,  Vadimonium  deser- 
tum,  Gali.  Défaut  decomparoir.  Gonsue- 
tud.  Brageriaci  art.  79  :  Rem  ad  hoc  ut 
dictus  creditor  gaudere  possit  de  dicto 
Defectu  contra  suum  debitoretn.,..  oportet 
necessario,  quod  personoUiter  citetur,  et  ei 
legatur  et  exprimatur  dictum  instrumen^ 
tum  et  contenta  in  eo,  et  quod  ei  assigne- 
tur  per  dietam  citationem  certa  dies,  et 

per  spatium  odo  dieirum  ad  minus si 

alias  dieta  eitatio  facta  fuerit,  dictus  ere" 
ditor  de  dieta  citatione  et  Defectu  minime 
gaudere  possit.  God.  Legum  Normann. 
apud  Ludewig.  Rellq.  mSS.  tom.  7. 
pag.  820:  Nec  tamen  ex  Defectu  facto 
post  visionem  in  hujusmodi  querela  ab' 


sens  vel  Deficiens  tenetur  saisinam  amit~ 
tere. 

1  5.  DEFECTUS,  Quo  quis  non  stat 
promissis.  Stipulationes  anni  1247.  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  9.  pag.  191  :  Nos 
vero  dictus  Humbertus...  damus  dicto  Rag- 

naudo  fidejussores  et  obsides qui  ad 

Defectum  nostrum promiserunt....  tamdiu 

tenere  ostagia donec  de  dido  Defectu 

prasfato  Raynaudo.,..  piene  fuerit  satis- 
factum. 

T  6.  DEFECTUS,  Mors,  Obìtus,  in  Glos- 
sario Gasp.  Barthii  ex  Baldrici  Hist. 
Pal8B.st. 

1  Defectus  Exitus,  id  est  Hasredis, 
cum  nullus  est  h8eres.  Vide  Exitus. 

Defectus  Servitii,  Assisi»  Hieroso- 
lymilansB  MSS.  cap.  ^l:  Se  le  Seignor 
fait  setnondre  ses  homes  par  le  Ranier, 
ou  par  treis  de  ses  homes,  d'aler  en  Court, 
et  US  ne  viegnent,  ils  sont  Defaillis  dou 
serviee,  se  ils  ne  sont  essoignés,  et  que  ils 
facent  <issavoir  leur  essoignes  as  trois 
homes,  ou  à  Ranier.  Se  ti  vont  en  la 
Court  par  la  semonce  dessusdite,  celui 
qui  se  partirà  de  la  Court  dou  Seignor 
sans  congié,  tant  camme  elle  se  tenra 
à  eelle  fois,  sera  Defaillant  de  serviee,  etc. 

«>  Defectum  Recuperare  ,  Renui- 
rere  quod  deest.  Ghart.  Albert.  Landgr. 
Thur.  ann.  1280.  ap.  Haltaus.  Glossar. 
Germ.  col.  394.  voce  Sich  Erholen  :  In- 
coUb...  villas  Crowelo  jure  civili  et  senten^ 
tiis  cum  civibus  Ysenacensibus  gaudentes 
penitus  eisdem,  Defectum  suum  in  jure 
et  sententiis,  Recuperent  apud  illos.  Vide 
Eichhorn.  Hist.  Jur.  Germ.  {  258.  not.  e. 

^^  Defectus  Verborum,  Vitium,  im- 
pedi mentum  Juris.  Appellum  Cecilie.,., 
nullatur  prò  Defectu  Verborum  appellum 
faciendum,  in  Abbrev.  Piaci t.  Edw.  L 
ann.  22.  Staff.  rot.31.  pag.  290. 

DEFEDARE,  prò  Diffidare,  in  veteri 
Gharta  apud  Beslium  pag.  398  :  Contris» 
tavit  se  Hugo,  et  Defedavit  Comitem  de  se, 
etc.  Vide  Faida. 

^  DEFELUS,  Bernhardus  de  Rreyden- 
bach  Itiner.  Hierosol.  pag.  277  :  Corpus 
ejus  cathasplasmetur  cum  argento  vivo 
occiso,  cum  oleo  adjuneta  aristologia 
longa  et  Defela.  P  F.  Foliis  spoliatus, 
Gafi.  EffeuilléA 

1.  DEFENDErE,  Prohibere,  votare, 
Gali.  Défendre.  Leges  Edw.  Gonfess. 
cap.  37  :  Usurarios  Defendit  quoque  Rex 
Eawardus,  ne  remanerent  in  Regno.  Usos 
etlam  hac  voce  notione  ista  constat 
priscos  Latinos  :  occurrit  enim  in  Frag- 
mento  Legis  Agrarise  apud  Gruterum 
202.  Glaudium  Quadrigarium,  Giceron. 
lib.  3.  Offic.  Vegetium  lib.  4.  cap.  10.  et 
alios. 

Defensio,  Inhibitio,  in  Lege  Longo- 
bard.  lib.  3.  tit.  4.  J  3.  [<»  Gar.  M.  14.] 
et  in  Gapitulis  Garoli  M.  lib.  5.  cap.  130. 
[00  201.  Vide  Defensa  8. 

2.  DEFENDERE.  Sibi  defendere  locum. 
agrum,  Usurpare,  sibi  asserere,  apud 
Aggenum,  Siculum  Flacum^  et  Fronti- 
num.  in  leg.  3.  God.  Th.  de  Maternis 
bon.  (8, 18.)  et  in  Goncilio  Braccar,  ann. 
568.  can.  21. 

Defendere.  Lex  Wisigoth.  lib.  10. 
tit.  11.  !  1  :  Quod  si  canonem  constitU' 
tum  singulis  annis  imploro  neglexerit, 
terram  dominus  prò  suo  jure  Defendat  ; 
quia  culpa  sua  oeneficium  quod  fuerat 
consecutus,  amittat,  quia  plieitum  non 
impUsse  convincitur.  Ubi  terras  defen^ 
dat,  videtur  sumptum  ex  Novella  7. 
cap.  3.  S  Quia  vero,  versic.  Sdre  autem. 

2U0  loco  vetus  Interpres  utitur  verbo 
efendere,  prò  quo  Julianus  Antecessor 
renoni  t  prasdia  abstrahere. 
Defendere.  Domesdei,  in  Monastico 


38 


DEF 


DEF 


DEF 


Anglic.  tom.  3.  pag.  307  :  Canonici  S. 
Pauli  teniÀerunt  Brenes  tempore  Regis 
Edwardiy  et  se  Defendit  prò  odo  hiais. 
Ha&  hidsR  geldaverunt  et  geldant  cum 
Moì^telake  manerio  Archiepiscopi,  et  ibi 
sunt  computate^, 

D£F£NDER£    B£   PEB    PaTRIAM.   Vide 

Patria» 

Defendere  se  per  Corpus  Suum,  i. 
per  duellunii  apud  Bractoaum  lib.  3. 
traci,  de  Corona  cap.  26.  cap.  82.  |  4.  et 
alibi,  ut  et  Practicos  caeteros,  et  Scrip- 
tores  Anglicos  passim. 

Defendere,  Conservare,  sibi  reser- 
vare. Capitulare  2.  ann.  813.  cap.  10  : 
Unusquisque  Comes  de  herba  in  suo  Co^ 
mitatu  Defendat,  ad  opus  illius  hostis,  etc. 
Vide  Defensa  3. 

*>  Defendere  Stallum  suum  dicitur 
Canonicus,  qui  muneri  suo  impar  non 
est.  Cbarta  ann.  1331.  inter  Probat.  tom. 
1.  Annal.  Prsemonstr.  col.  625  :  Dictus 
Johannes  et  hssredes  sui  in  perpetuum 
prmsentent  idoneum  et  aptum  canonicum 
ad  stallum  suum  Deffendendum  et  ad 
officiumprasdictum  exquendum.  Sed  leg. 
forsan  Desserviendum.  Vide  Deservire  1. 

]  3.  DEFENDERE,  Vindicare,  punire. 
Tertull.  lib.  1.  adv.  Marc.  cap.  &  :  Cur 
enim  prohibet  admitti,  ^uod  non  Deferì 
dit  aamissum  9  Becurrit  sapius  eadem 
notione  apud  eumdem  Tertullianum, 
ut  et  apud  vetlnterpretemlrenaBi.  Vide 
Defensa  1. 

<>  4.  DEFENDERE,  Denegare,  abnuere. 
Cbarta  convent.  inter  Henr.  reg.  Angl. 
et  Rob.  comit.  Fland.  in  Lib.  mg.  Sca- 
car, pag.  10  :  Nec  naves  Defendentur  eis, 
si  eas  convenienter  eonducere  voluerint. 

1  DEFENDIGULUM,  Munitio,  qua  quis 
se  vel  sua  defendat  et  tueatur.  Acta  SS. 
Aprii,  tom.  2.  pag.  718.  de  S.  Wernhero 
puero  :  Pateatque  hoc  multis  manicis  et 
compedibus  ferreis  ma^nis,  cerets  imaqi^ 
nibus  et  similitudinibus,  etpugilum  Ùe- 
fendiculis.  Cbarta  Caroli  Iv.  Imp.  Rom. 
ann.  1367.  apud  P.  Benoit  Hist.  Tuli,  in 
Probat.  pag.  xxxyii  :  Turribus  et  j>ropu- 
gnaculist  ac  àliis  mHnimentis  fortificare 
vaìeant  et  munire»  ac  circa  ipsam  novas 
fossatas  etiam  in  viis  publicis  facere^  nO' 
vas  barras  construere,  et  alia  Defendxcula 
possint  erigere,  ac  fossatas,  barras  et  De 
fendicula  factas  et  facta,  etc.  Vide  De- 
fensa  4. 

0  DEFENERAVIT.  DUavit,  in  Glossar, 
vet.  ex  Cod.  reg.  7641. 

1  1.  DEFENSA,  Ultio.  Tertull.  lib.  2. 
adv.  Marc.  cap.  18  :  Incredibile  videretur 
a  Deo  expectare  Defensam,  edicendam 
postea  per  Prophetam  :  Mihi  Defensa,  et 
ego  defendam,  dicit  Dominus.  Pro  quo 
yetus  Interpres  Rom.  12.  19  :  Mihi  vin- 
dieta  et  ego  retribuam.  Vide  Defendere  3. 

2.  DEFENSA,  Tuitio,  auxilium,  De- 
fense,  in  Historia  Cortusior.  lib.  1.  cap. 
6. 10.  et  alibi  non  semel.  fChartular.  S. 
Vandreg.  :  Je  devant  dite  Ève  ai  renun^ 
chié  à  tout  privilege.  et  à  toute  aide,  et  à 
toute  Deffesse  de  aroit  et  delai  de  court 
loie  et  de  court  de  chrestienté.,.  fait  en 
l'an  de  grace  m.  ce.  mi**,  et  v.  ubi  De- 
fesse  est  prò  Défense,  ut  infra  Deffesium 
prò  Defensum.] 

3.  DEFENSA,  dicitur  ager,  pratum, 
vel  Silva,  ubi  aut  pascua  seu  ani  malia 
immittere,  aut  aliud  quidpiam  agere, 
quod  iis  noceat,  non  licet.  Glossar. 
Gr88CO-Lat.  :  Defensa,  XiqVov  exetxv]6év.  Ubi 
Xriiov,  est  seges,  seu  ager  consitus.  Ita 
in  Consuetudine  NormannisB  art.  8  : 
[Terres  sont  aucun  tems  en  Deffens  et  en 
autres  sont  communes."]  Toutes  terres  cui- 
tivées  et  ensemencées  sont  en  Deffens,  d^ 
quoy  les  bestes  peuvent  legerement  toUir 


les  fruits.  [  Vuides  terres  sont  en  Deffens 
depuis  la  mi  Mars  jusqu'à  la  saxncte 
Croix  en  Septembre.  En  autre  tems  élles 
sont  communes.]  Deffens,  vel  Deffais,  in 
Consuetudine  Andegavensi  art.  171.  Vhl. 
Deffois,  in  Stabi limentis  S.  Ludovici 
lib.  1.  art.  148.  Lex  Bajwar.  tit.  9.  cap. 
12  :  Qui  autem  signum  quodpropter  De^ 
fensionem  ponitur,  aut  injustum  iter 
exscindendum^,  vel  pascendum,  vel  cam" 
pum  Defendendum...  reciderit,  etc.  Ho- 
norius  IV.  PP.  in  Statutis  prò  Regno 
Neapol.  ann.  1285.  apud  Rainald.  n.  46  : 
Prohibemus  ne  quisquam  prò  animali 
silvestri  extra  Defensam  vet  limites  De^ 
fensx invento.,  .puniatur.  Henric.  Knygb- 
ton.  ann.  1352  :  Idem  Duxfecit  instau- 
rare praedictum  parcum  dejeris  Defensa 
Leistrecensis.  Idem  ann.  1390  :  Dux  Lan- 
castrim  fecit  magnatn  convocationem  Ma- 
gnatum  regni  ad  venandutn  apud  Ley- 
cestriam  iti  foresta  et  Defensa,  et  in  om- 
nibus parcis  suis  ibidem.  Occurrit  praBte- 
rea  in  Monastico  Anglic.  tom.  1.  pag. 
219.  in  Vitìs  Abbat.  S.  Albani  pag.  93. 
apud  Beslium  in  Comitib.  Pictav.  pag. 
475.  tom.  4.  Gali.  Christ.  pag.  889.  apud 
Ughellum  tom.  7.  Ital.  sacr.  pag.  807. 
etc.  Vide  Leges  Scanicas  Andr.  Sueno- 
nis  lib.  10.  cap.  12.  [Hickesii  Thesaur. 
Linguarum  Septentr.  pag.  163.] 

Defensio.  Cbarta  wilT.  Ducis  Aqui- 
tanor.  apud  Beslium  :  Fratribus  Cosno- 
bii  S.  Cypriani  concedimus  Defensionem 
in  aqua  Chinni,  secundum  consuetudi- 
nem  tneam  :  et  de  esiterò  nemo  Vit  qui 
audeatpiscari.,.  sine  licentia  Abbatis,  etc. 
[Vide  Defensio  3.] 

]  Deffengio.  Statuta  Arelat.  MSS. 
ari.  35  :  De  Deffencionibiis  pasturar um. 
Ilem  statuimus,  quod  quilibet  qui  fuerit 
inventus  in  Deffencionibus,  suis  bladis, 
vel  vineis,  vel  pasturarum,  vel  nemorum, 
velpratorum,  etc. 

1  Deffensia,  vel  Deffensium.  Con- 
suetudines  MSS.  Augustas  Auscicorum 
ann.  1801.  art.  54  :  Èxceptis  piscarOs  et 
stagnis,columberiis,  claperiiset  Deffensiis, 
Ibid.  art.  35.  habetur,  Devesiis. 

Defensum.  Eadem  notione.  Cbarta 
anni  1218.  in  Tabularlo  Prioratus  Belli- 
loci  in  Normannia  pag.  162  :  Decimss 
dictss  foresta^  de  pratetlis,  scilicet  essarto- 
rum  et  omnium  vendilionum  tam  majo- 
rum  quam  minorum  quocunque  modo 
factarum  et  herbagiorum,  Defensorum  et 
omnium  rerum  et  proventuum  ad  dictam 
forestam  pertinentium.  Monast.  Anglic. 
tom.  2.  pag.  114  :  Si  ego  meos  porcos  in 
parco  meo,  vel  in  aliquo  alio  Defenso  po- 
suero.  Vetus  Inquesta  in  Regesto  Phi- 
lippi  Aug.  fol.  169  :  Habet  in  foresta  An- 
deliaci  grossum  merremium  ad  domum 
suam  faciendam,,,  et  tigna  extra  De-, 
fensa.  [Cbarta  Henrici  Regis  Angl.  ann. 
1155.  prò  Normanniae  incolis  apud  D. 
Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag. 
IV.  ad  calcem  :  Nulla  riparia  Defenda- 
tur  de  celerò,  nisi  ilU^  qum  fuerunt  in 
Defenso,  tempore  Henrici  (I.J  Regis  avi 
nostri,  et  per  eadem  loca  et  eosdem  termi- 
nos,  qui  esse  consueverunt  tempore  suo. 
Occurrit  in  Cbarta  xi.  sseculi  ex  Ar- 
chlvo  S.  Victoris  Massil.  armar.  Foro- 
Jul.  num.  76.  Cbarta  Gaufrìdi  Comitis 
Castrodun.  ann.  1202.  Cbarta  alterius 
Gaufridi  Comitis  Castri-celsi,  ex  Arcbivo 
Majoris  Monasterii,  Cbartulario  S.  Vin- 
centii  Cenoman.  fol.  32.  Cbartulario 
SS.  Trinit.  Cadom.  fol.  43.  v».  etc.  Vide 
Devensum.] 

ForestìE  et  SilVìE  Defensa  dicun- 
tur,  quod  iis  fruì  nulli  liceat,  nlsi  qui- 
bus  usagli  aut  aliud  ejusmodi  competit, 
aut  in  quibus  venari,  nisi  domino,  non 


licet.  Bois  de  Deffens,  vel  de  garde  et 
Deffense,  in  Consuet.  Norman,  art.  85. 
Nivern.  cap.  17.  art.  4.  Bois  Deffensables, 
in  Andegav.  art.  182.  Cenom.  art.  200. 
Vastani  art.  18.  Bituric.  cap.  10.  art.  12. 
13.  14.  in  Lothar.  tit.  15.  art.  7.  Bois  Ve- 
tez  dits  vulgairement  Bedats,  vetits 
silvae,  seu  defensae,  in  Consuetud. 
Aquensi  cap.  11.  art.  12.  18.  20.  Cbarta 
ann.  1190.  in  Tabularlo  Ecclesiae  Carno- 
tensis  n.  83  :  Sed  Vetitum  pr»fati  nemo^ 
m  et  custodia  ad  Comitem  spectant.  Vise 
Velata,  in  Cbarta  Ricardi  Regis  Angliao 
apud  Sammarthanos  in  Arcbiepiscopis 
Turonensibus.  Capitul.  5.  ann.  819.  cap. 
22.  lib.  4.  Capitul.  cap.  65.  et  Lex  Lon- 
gobardorum  lib.  3.  Ut.  85.  [<»  Ludov. 
P.  49.]  :  Da  forestibus  nostris,  ut  ubicun- 
que  fuerint,  diligentissime  inquirantur, 
quomodo  salvas  sint  et  Defensae.  Silvae 
Custoditas,  in  Concil.  Suession.  II.  ann. 
853.  cap.  6.  Capitulare  de  Villis  cap.  36. 
Ut  silvsR,  vel  forestes  nostras  bene  sint 
Custoditas.  Monastic.  Anglic.  tom.  2. 
pag.  114  :  Si  ego  meos  porcos  in  parco 
mso,  vel  in  haya,  vel  in  aliquo  alto  De- 
fenso posuero.  Cbarta  ann.  1118.  apud 
Ugbellum  in  Episc.  Bovinensib.  :  ^  in 
die  capti  fuerint  cum  lignis  de  ipsa  silva 
Defensa,  ad  judicium  ipsius  et  Pr aspositi 
juàicentur.  [<"  Notitia  de  Casa  Vicecom. 
in  Picton.  circa  ann.  1110.  post  Irmi- 
non.  pag.  378  :  Fera  seu  venatio  in  terra 
S.  Nichelai  ab  aliquo  suorum  hominum 
infra  Defensum,  si  ictu  ferri  vel  justae 
fortuitu  comprehensa  fuerit,  monache^ 
rum  erit.]  Domesdei  in  Monastico  An- 
glic. tom.  3.  pag.  306  :  Memorandum 
quod  boscus  de  Naffoke  debet  esse  in  JDe- 
fenso,  dum  durai  pannagium,  videlicet  a 
festo  Michaelis  usque  ad  festum  S,  Mar- 
tini, ita  quod  aliena  ammalia  cujuscun' 
que  generis  domestica  non  debent  teneri 
vel  pasci  in  eodem  sine  licentia  Firmar^ 
riorum,  per  finem  faciendum  in  eodem. 
Nemus  in  Defensum  ponere,  et  ab  ipsius 
usagio  arcere,  apud  Perardum  in  Bur- 
gundicis  pag.  139.  Regestum  Philipp! 
Aug.  Herouvallianum  fol.  172  :  Hata 
Lire,  et  Haia  de  Aubena^  inter  cheminum 
Perre  et  semitam  Decani,  et  usque  ad 
haiam  Catorum  sunt  Deffensa.  Spissa 
Bosci  Arnaldi  et  Deffensa  Cellarii  sunt 
Deffensa,  etc.  Buissa  à  Conins  Defensa- 
bles,  in  Consuetud.  Andegavensi  art. 
32.  33.  Garennes  Défendues,  in  Consuet. 
de  Menetou  art.  23.  Arvern.  cap.  28.  art. 
22.  de  Tremblevy  art.  8. 

PRATA  Defensa,  in  quibus  pascua  et 
animalia  immittere  non  licet  a  15.  Mar- 
tii  ad  festum  S.  Crucis,  ut  est  in  Con- 
suetud. Normanni»,  art.  82  Prez  Defen- 
sctbles,  in  Consuetud.  S.  Aniani  art.  3. 
Vastani  art.  15.  Cabrisii  art.  6.  Bituric. 
cap.  10.  art.  10.  Burbonensi  art.  525. 
Arvern.  cap.  28.  art.  6.  LotharingisB  tit. 
15.  art.  5.  Marchensi  art.  354.  Juliodun. 
cap.  19.  art.  1.  Pictav.  art.  196.  Santon. 
art.  15.  Aurelian.  art.  147.  Turon.  art. 
202.  Lineriarum  in  Biturig.  art.  20. 
Lezaici  in  Biturig.  art.  10.  de  Nangay 
art.  22.  etc.  Lex  Wisigoth.  lib.  8.  tit.  3. 
S  12  :  Qui  in  pratum  in  tempore  quo  Defen- 
aitur,  pecora  immiserii.  Petrus  Diaconus 
lib.  4.  Ghron.  Casin.  cap.  20  :  Exceptis 
silvis,  et  cultis  terris,  et  pralis  Defetisis. 

HerBìE  DefensìE.  Capitulare  ann. 
779.  cap.  17.  Capìtula  Caroli  Mag.  lib.  5. 
cap.  139.  [<»  201.]  et  Lex  Longob.  lib.  8. 
tit.  4.  i  3.  [«>  Car.  M.  14.]  :  Nemo  herbam 
alterius  tempore  Defensionis  tollere  pras- 
sumat,  nisi  vel  in  hoslem  pergendo,  aut 
Missus  noster  sii.  Adde  Capitulare  2.  ann. 
813.  cap.  10.  Vide  Hospitalitas. 

ViNE^  DefensìE,    vignes   et  jardins 


DEF 


DEF 


DEF 


.39 


soni  JDefensahles  en  tout  tempSf  in  Con- 
STietud.  S.  Aniani  art.  4.  Éituric.  cap. 
10.  art.  9.  Burbonensi  art.  526.  et  Picta- 
TeBsi  art.  194. 

Venatio  Defensa,  Chasse  Defensable 
à  grosses  bestes,  in  Consuetud.  Àndegav. 
art.  96.  Vide  Stabilimenta  S.  Ludovici 
lib.  1.  art.  148. 

Prjsdia  Defensa,  Heritages  Defensa' 
hles  elos  à  fossez  et  haies,  in  Consuetud. 
Turon.  art.  202.  208.  S.  Aniani  art.  1. 
Bituric.  cap.  1.  art.  7.  Norman,  art.  89. 
Sellensi  art.  1. 

Mare  Defensum,  seu  Palus.  Vetus 
Gharta  apud  Sammarthanos  in  Abbati- 
bus  VaUis  S.  Stephanl  Santon.  dicece- 
sis  Dederunt  et  fumum,  et  in  saltibua 
parochi»  ad  calefactionem  fumi  necessa- 
ria, exeepto  Defenso  mari  circumjacente. 
Saprà  stagnum  et  palus  dicitur  quod 
hic  mare  appellatur. 

AqUìE  Defensjb.  Quoniam  Attachia- 
menta  cap.  87.  { 1  :  Omnes  aques,  in  qui- 
1>us  eapiuntur  salmones,  ponuntur  in  De- 
fenso ad  capiendum  salmones  a  die  Nati- 
vitatis  vel  Assumtionis  B.  Maria  Virginis, 
usque  ad  festum  S.  Martini. 

Defensa,  Defesa,  generatim  prò  loco 

gascuo,  vel  prato  Defenso,  non  semel  in 
hartìs  Hfspanicis.  Hispanis  Dehesa, 
Coto,  locus  prohibitus.  Cnarta  Garciss 
Fernandi  Gomitis  sene  1010.  apud  Anto- 
nium  de  Yepez  in  Ghronico  Ord.  S.  Be- 
nedicti  tom.  1  :  Ilio  ganato  Ecclesias  5. 
Petri  talem  foro  habeat  sicut  de  illis  de 
illas  villas  ad  pascendum  per  omnes  ter^ 
ntinos  et  in  fontes,  in  paluaibus,  Defensas 
etiam,  et  in  molinaris,  flUminU>us,  eie. 
Infra  :  Si  non  habuerit,  carreta  directa, 
licentiam  damus  pergat  per  Devesas,  per 
terras  laboratMy  per  vineas,  et  limttes 
frangere,  etc.  Alia  Alfonsi  Hegis  Gastellse 
sersB  1115.  ibid.  :  Fontibus,vallibus,mon-' 
tìbus,  in  Defesis,  paludibus,  pratis,  etc. 
Alia  Alfonsi  VITI.  sersB  1227.  ibid.  :  Cum 
collociis  et  solaribus,  cum  pratis,  pascuis, 
aquis,  nemoribus  et  Defesìs,  cum  monti- 
bus,  etc.  Alia  Fernandi  I.  Regis  Castel lae 
aersB  1100  :  Pratis,  paludibus,  Defessis, 
ligneis.  Adde    eumaem    Yepez  tom.  5. 

gag.  444.  b.  et  Micbaglem  del  Molino  in 
;epertorio  pag.164.  v.  Vide  Devezum. 
1  Deffenduda,  Deffenduta,  Pro- 
vinciali bus  Devendudes,  Gharta  ann. 
1242.  ex  Arcbivo  Montis-rivi  :  Exceptis 
bladiSj  vineis  et  Deffendudis.  Transactio 
ann.  i817.  ex  Schedis  Praesidis  de  Ma- 
zaugues  :  Nec  etiam  in  terris  laboratis 
tempore  quo  bladarentur,  vel  si  signatss 
fuerint  prò  Denffendutis  ;  si  vero  avere 
hominum  et  domini  dicti  castri  possit  li- 
bere  pascere,  sicut  in  alio  territorio. 

Devenduda.  Gharta  Guriae  Arelat. 
ann.  1225.  de  Gorsoriis  e  MS.  D.  Brunet 
fol.  86  :  Juxta  istud  Corsorium  non  pos^ 
sunt  Hozpilaleriù..  facere  Devendudam 
in  palude  vel  garriga.  Statuta  Massil. 
lib.  5.  cap.  19.  I  20  :  Item,  si  qua  avis 
alicujus  venatons  seu  venantis  equitan- 
tis  tranfvolabit,  et  transvolando  in  vineam 
vel  devensum,  aut  Devendudam  intrabit, 
liceat  illi  venatari  vel  ejus  scutifero,  vel 
aia  quem  seeum  haberet  ille  venator,  in- 
trare  sine  equo  et  equitante...  causa,., 
reeuperandi  dictam  avem,  et  hoc  sine 
poma  banni. 

Defpesium,  Idem  quod  Defensum. 
Gharta  Philippi  Regis  Frane,  ann.  1809. 
in  2.  Regest.  ejusdem  Regis  num.  85.  ex 
Tabulano  Regio  :  In  loco  etiam  presdicto 
et  extra,  mercaturas  et  denariatas  suas 
vendere  poterunt,  consueta  solvendo  de- 
veria,  Deffesiaque  de  cuniculis  in  suis 
possessionwus  facere^  et  in  Defenso  te- 
nere, prout  alias  fieri  consvkevit  :  et  qui 


in  dictis  defensis  venati  fuerint,  sicut  de 
eo  constiterit,  emendis  multabuntur.  Vide 
Boalare,  et  Vetatum. 

^  4.  DEFENSA,  Munitio,  arx,  propu- 
gnaculum.  Gali.  Deftense.  Lit.  remiss. 
ann.  1876.  in  Reg.  108.  Chartoph.  re^. 
eh.  835  :  Item  quod  dictus  Girinus,..  venit 
apud  Guiorgium,  ad  locum  qui  dicitur  à 
la  Frayti,  ubi  prò  tuitione  et  defensione 
villss  Guiorgii  quaRdam  bastida  seu  De- 
fensa...  posila.  Vide  Defendiculum,  De- 
fensaria  et  Defensorium. 

DEFENSABILIS  Domus,  Munita.  Maison 
de  Défense,  apud  Galbertum  in  Vita 
Caroli  Comitis  Flandr.  n.  178.  Gesta 
Gonsul.  Andegav.  cap.  11.  n.  8  :  Haben- 
tes  singuli  domos  Defensàbiles.  [Ibid. 
cap.  7.  n.  8  :  Isti  domum  Defensibilem 
habebant,  Madox  Formul.  Anglic.  pa^. 
118  :  Contra  ventum  et  pluviam  Defensi- 
bilia  facere  sedili  ci  a.]  [^  Propugnacula 
et  alia  mtinimenta  Defensabilia,  in  Chart. 
ann.  1881.  ap.  Guden.  in  Cod.  Diplom. 
voi.  2.  pag.  1045.]  Naves  Defensàbiles,  ar- 
mis  et  militibus  instruct»,  munitsB, 
apud  Knygthonum  pag.  2424.  [Homines 
Defensàbiles,  apud  Rymerum  tom.  4. 
pag.  781.  col.  2.  Gallico»  Hommes  de  Dé- 
fense. Homines  Defensales,  apud  eumd. 
Rymer.  tom.  8.  pag.  1012.]  Le  Roman  du 
Renard  MS.  : 

Ne  le  garra,  ne  def  ne  serre, 
Ne  mur,  ne  fone  Defeosable. 

Joannes  de  Gondato  MS.  : 

N*a  forteresse  ne  Defènt. 

^  DEFENSAGULUM,   Defensio,  propu- 

fnaculum^  munimen.  Peregrinus  in 
iS.  Speculo  virginum  :  Maria  Virgo  est 
justis  ne  ruant  Defensaculum,  Vita  S. 
Leonis  Papse  IX.  Aprii,  tom.  2.  pag.  662  : 
Universa  plébs  muros  ascendit,  quasi  ób 
capiendes  dvitatis  Defensaculum.  Vita  S. 
Marculfi  tom.  1.  Mail  pag.  77.  Sed  iste 
vir  sanctus  his  Defensaculis  circumseptus 
extiterat.  Aug.  in  Psalm.  67.  n.  21  :  Um' 
bra  porro  ista  Defensaculum  intelliaitur 
ab  mstu  concupiscentiarum  carnatium. 
Ghronic.  S.  Pem  Vivi  apud  Acher.  Spi- 
cil.  tom.  2.  pag.  758  :  In  vitemj  quae  ad 
defendendum  in  eadem  Ecclesia  est,  as- 
cendit,  et  ostium  post  se  clausit,  in  guo 
Defensaculo  jam  se  miserant  aliqut  de 
nostris.  Vide  Plecta, 

\  DEFENSALIS.  Vide  Defensabilis. 

i  DEFENSARU,MunitiovelArx.  Nova. 
Gali.  Christ.  tom.  2.  col.  126.  ex  Dona- 
tione  Gaufrici  Vicecomitis  :  In  pago 
Biturigo,  in  vicaria  Fabriacense,  in  De- 
fensaria  ipsius  civitatis,  in  villa  cujus 
vocàbulum  est  Colangiacus.  Data  mense 
Febr.  ann.  xx.  regnante  Karolo  Rege. 
Ghartularium  S.  Sulpitii  Bituric.  fol. 
85  :  Auvamus  Subdiaconus  cedit  ad  Ba- 
silicam  S.  Sulpitii  res  proprietatis  suse, 
qusB  sunt  sitm  %n  pago  Biturigo  in  vicaria 
Cortonica  in  Defensaria  ipsam  civitatem 
in  villa  Nantua.  Vide  Defensa  4. 

1  DEFENSATA,  Silva,  Eadem  guse 
Defensa,  in  Legibus  Luitprandi.  Vide 
Defensa  8. 

o  DEFENSATOR,  Qui  et  Defensor,  Tri- 
bunus  plebis,  cuJus  munia  describun- 
tur  in  Defensor  2.  Placit.  ann.  927.  Inter 
Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  19.  col. 
2  :  Ut  auctor  vel  Defensator  Fredeloni  de 
castro  Andusiense  in  ejus  prmsentia 
facimus  plancturiam..,  Precamur  vos 
domne  Fredelo,  actor  vel  densator  (1.  de- 
fensator) cum  jtuiices  vestros  vel  ceteras- 
que  personas  possessio  nostra  per  hanc 
occasìonem  non  rumpat.,.  Unde  lauda- 
mus  te,  vir  laudabilis,  Defensor  Fredelo, 
.  nec  non  et  vos  honorati,  que  (qui)  curas 


publicas  agilis  assidue,  ut  islam  planctu- 
riam firmare  faciatis, 

1  DEFENSATRIX,  Qun  defendit.  Legi- 
tur  apud  Mirseum  Diplom.  Belg.  tom. 
1.  pag.  665.  col.  2.  Baluzium  Hist.  Ge- 
neal.  Arvern.  tom.  2.  pag.  842.  Ryme- 
rum tom.  16.  pag.  820.  col.  1.  etc. 

}  DEFENSIBtLIS.  Vide  Defensabilis. 

1.  DEFENSIO ,  Asylum  ,  immunitas. 
Suggestio  Germani  Ep.  tom.  1.  Epist. 
Rom.  Pontif.  in  Hormisda  :  Et  nisi  mi- 
sericordia Dei  et  Defensio  S.  Marci  Basi- 
licss  eruisset  eos  de  manibus  eorum,  ibi 
perierant, 

Defensum,  Eadem  notione,  vel  potius 
septum  EcclesiaB.  Gharta  ann.  1066. 
apud  Joffredum  in  Nicla  :  Donamus  ad 
ipsam  Ecclesiam...  et  hortos  duos  qui 
sunt  juxta  pratum  Arnaldi,  cum  ipso 
Defenso  qui  dicitur  Altare. 

^  2.  DEFENSIO,  Protectio.  Defensio  sacri 
Palata,  in  Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  2.  | 
9.  [<**  Aìst.  8.  adde  10 J  Defensio  et  mun» 
deturdis  Ecclesiarum,  in  Formulis  vete* 
ri  bus  cap.  18.  Defensio  Sacerdotalis,  in 
Conci  1.  Toletano  V.  cap.  72.  Defensio 
ReligUmis,  in  leg.  27.  Cod.  Th.  de  Epis- 
cop.  (16,  2.)  Gharta  Edw.  I.  Reg.  Angl. 
apud  (juI.  Prynneum  in  Libertatibus 
Anglicanis  tom.  8.  pag.  425  :  Dedi  etiam 
eie  omnes  Ecclesias  non  vacantes  totius 
Defensionis  mess,  in  quibus  jus  advoca- 
tionis  habeam,  etc, 

1  8.  DEFENSIO,  forte  Idem  quod  De- 

Ì'ensa  8.  seu  Locus  defensus.  Gharta 
laymundi  Berengarii  ann.  1179.  inter 
Instrum.  tom.  1.  novae  Gali.  Christ.  pag. 
67.  col.  2.  A  :  Concedo  in  perpetuum 
Priori  et  Dominabile  de  Arta-cella  quid- 
quid  habeo,  vel  habere  debeo  in  villa  de 
Cabassa  et  in  territorio  ejus,  in  dominiis, 
castellaniis,  terris  cultis  et  incultis,  vi- 
neis, pratiSy  pascuis,  usaticis,  justitiis,  et 
DefensionibuSf  et  quidquid  ibi  prò  me 
hahetur  aliquo  modo,  etc.  Vide  in  De- 
fensa 8. 

1  4.  DEFENSIO,  Inhibitio.  Vide  Defen- 
dere 1. 

o  DEFENSIVA,  Munitio.  Gali.  Deftense. 
Tract.  MSS.  de  Re  milit.  et  mach,  bel- 
ile, cap.  98  :  Palatium  cum  turre  circum- 
datum  ab  arboribus  et  postea  a  fosso 
pieno  aqua,  pluvia,  opere  macanico  (me- 
chanico)  est  factum  ;et  habet  duasDefen- 
sivas,,.,  arbores  sunt  prima  Defensiva  ; 
secunda  Defensiva^  est  fossum  aqua  ple- 
num. Vide  suora  Defensa  4. 

^  DEFENSIvA  Arma,  Quibus  quis  sese 
defendit  ac  tegit.  Gali.  Armes  Deffensi- 
ves,  apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  881. 
col.  2. 

DEFENSIVJE.  Radulfus  de  Diceto  ann. 
1153  :  Defensivas  locorum  seu  Vicecomites 
locis  statuentur  statutis.  Et  ann.  1198  :  In 
Marchia  principales  Defensivss  locorum 
prope  munitionem  illam.,,  ad  pugnam 
accincti  concurrerunt  hostiliter.  Sic  porro 
his  locis  vocantur  Vicecomites,  quibus 
locorum  seu  Gomitatuum  vel  provin- 
clarum  cura  commissa  erat,  quo  vim  et 
injuriam  propulsarent,  latrocinia  com- 
pescerent,  pacem  publicam  custodirent, 
et  ab  omniinjuria  regios  subditos  con- 

1.  DEFENSOR,  Advocatus,  in  Cod.  Th. 
leg.  2.  de  Postulando  (2, 10.)  leg.  8.  de 
Diìation.  (2,  7.)  apud  Symmachum  lib. 
8.  Ep.  17.  lib.  9.  Ep.  28.  lib.  10.  Ep.82. 
etc.  Vide  Advocatus. 

2.  DEFENSOR,  Tutor,  in  Lege  Longob. 
lib.  1.  tit.  80.  {  18.  [«>Ludov.  Pii  vTì  in 
Gapitulis  Caroli  M.  lib.  4.  cap.  22.  et  in 
Cod.  Theod.  leg.  3.  et  ult.  de  Tutor.  (8, 
17.)  leg.  1.  de  Adm.  et  perle,  tutor.  (8, 
19.)  leg.  1.  de  Denuntiat.  (2,  4.) 


40 


DEF 


DEF 


DEF 


Depensores  CiviTATUM,  Syndici,  qui 
suscipiunt  negotia  ci  vi  tatù  m,  in  For- 
mula defensoris  civìtatis,  apud  Senato- 
rem  lib.  7.  Ep.  11.  Apud  Ammianum 
lib.  25.  Silvanus  Cauaarum  defensor  di- 
citur»  qui  in  Ghronico  Alexandri  tcoXt- 
Teuójwvoc,  id  est.  Decurto.  Vide  leg.  7.  et 
18.  D.  de  Munerib.  et  Honorlb.  (50,  4.) 
Sed  et 

Depensores  Civitatum  dicti,ut  olim 
Tribuni  plebis,  qui  eligebantur  civium 
decretis,  in  civitatibus  qusB  civium  fre- 

Suentia  celebres  erant,  ut  essent  qui 
isciplin»  invigilarent.  plebem  et  De- 
curiones  ab  omni  insolentia  compesce* 
rent,  naucleros  et  mercatores  tuerentur, 
tributa  curarent,  injurias  patientium 
querelas  exciperent,  et  alia  ejusmodi 
qusB  habentur  in  tit.  God.  Justinian. 
(1,  55.)  et  Theod.  (1,  11.)  Defensoribus 
civitatum,  de  quibus  agunt  praaterea 
Desiderius  Cadurcensis  Épiscop.  Ep.  16. 
Marculfus  lib.  2.  form.  27.  Forra u Ice  ve- 
terescap.  58.  54.  Lex  Wisigoth.  lib.  2. 
tit.  1.  S  26.  iib.  12.  tit.  1.  g  2.  Edictum 
Theoderici  Regis  cap.  58.  Gapitula  Ga- 
roli  Mag.  lib.  6.  cap.  234.  [<»  887.  e  Ju- 
lian.  Nov.]  Epistola  Severi  Episcopi 
apud  Baron.  ann.  418.  num.  41.  Sym- 
macb.  lib.  1.  Epist.  65.  lib.  9.  Ep.  85. 
Vide  Gujac.  in  Paratit.  et  lib.  8.  Obs. 
cap.  14.  et  Juretum  ad  Symmach.  lib.  9. 
Epist.  85.  [<>oSavin.  Histor.  Jur.  Roman, 
med.  temp.  tom.  1.  §  28.] 

Depensores  Ecglesiarum>  quorum 
Institutum  a  Patri  bus  Africanis  mana- 
viti  qui  ab  Imperatoribus  facultatem 
sibidari  petierunt,  in  Goncilio  Garthag. 

Ìuod  habltum  est  ann.  407.  (xmatituendi 
^efensores  schoUuticoa  qui  in  actu  erant, 
vet  in  munere  defensionia  cauaarum,  ut 
moreSacerdotum  provincia^,  iidem  ipai  qui 
defenaionem  Eccleaiarum  auaciperent, 
haberent  facultatem  prò  negotiia  Eccle^ 
aiarum,  quotiea  neceaaitaa  fCagitaret,  vel 
ad  obaiatendum  obrepentibua,  vel  ad  ne- 
ceaaaria  auggerenda,  ingredi  judicum 
aecretaria.  Ita  Godex  Ganon.  Afric.  cap. 
97.  Ex  quibus  patet  Ecclesias  Africanas 
antea  suos  Defenaorea  habuisse,  sed  ex 
ordine  Ecclesiastico.  Adde  leg.  88.  God. 
Th.  de  Episcopis,  (16,2.)  et  leg.  7.  de  De- 
nuntiat.  (2,  4.)  Vide  Advocatua, 

Erant  et  Ecclesiarum  Defenaorea  in- 
terdum  ex  ordine  Ecclesiastico,  uti  di- 
ximus.  In  Gonc.  GP.  sub  Agapeto  PP. 
art.  2  :  'Iwdcvviic  ó  BeoosSéoraToc  npeo^uTe- 
poc  xat  exxXY)acex8txoc  ttjc  àyitùxÓLTfi^  \uyà'kt^Q 
txxXnacac.  De  Defensoribus  Ecclesiarum 
ex  Glericorum  ordine,  agunt  prseterea 
Goncil.  Milevit.  II.  cap.  le.Goncil.  Afric. 
cap.  42.  64.  Godex  Gan.  Eccles.  Afric. 
cap.  75.  97.  Epist.  Oelasii  I.  cap.  8.  Hor- 
mfsd.  Epist.  25.  sub  fin.  Gregor.  Magnus 
lib.  1.  Dlal.  cap.  10.  lib.  1.  Epist.  2o.  26. 
lib.  2.  Ind.  11.  Epist.  54.  lib.  7.  Ind.  1. 
Epist.  4.  Ind.  2.  Epist.  89.  lib.  12.  Epist. 
80.  Anastaslus  in  vitis  PP.  pag.  72.  Gre- 

[or.  Turon.  de   Vitis  Patrum   cap.  6. 

^ita  Aidrici  Episc.  Genoman.  num. 
i.f  etc. 

depensores  Romanie  EgglesIìE,  ex 
ordine  pariter  Glericali,  quorum  munus 
erat  paujperum  potissimum  et  Ecclesia- 
rum  defensioni  et  utilitatibus  invigi- 
lare, et  ut  legata  ad  pias  causas  relieta 
in  eleemosynam  pauperibus  distribue- 
rentur,  ut  est  in  formula  Defensoris 
constituendi  apud  Gregorium  M.  lib.  4. 
Epist.  25.  Iib.  7.  Epist.  66.  lib.  11.  Epist. 
21.  et  Senator.  lib.  9.  Epist.  15. 

Mittebantur  etiam  a  Summo  Pontifice 
in  provlncias,  ut  implorantibus  Aposto- 
lica Sedis  auxilium  adessent.  Ita  idem 
Gregor.  M.  lib.  1.  Dial.  cap.  4.  lib.  2. 


Ind.  11.  Epist.  86.  lib.  4.  Epist.  4.  lib.  7. 
Ind.  2.  Epist.  66.  67.  lib.  9.  Epist.  82.  lib. 
10.  Ep.  4.  47.  lib.  11.  Epist.  52.  Joan. 
Diac.  lib.  2.  Vit»  ejusd.  Greg.  cap.  58. 
Gurabant  praeterea  FatrimoniaRomanss 
Ecclesise  in  diversis  provinciis  consti- 
tuta,  ut  est  apud  Gregor.  M.  lib.  7.  Ind. 
10.  Epist.  17.  Ind.  2.  Ep.  24.  lib.  8.  Ep. 
89.  et  Senatorem  lib.  8.  Ep.  45.  Acta  ». 
Sebastiani  num.  68.  de  Gaio  PP.  :  Tran- 
quillinum  fedt  Preabyterum  :  S.  Sebaa- 
tianum  autetn,  qui  ad  muUorum  profec» 
tum  sub  apede  militisB  latrai,  Defenaorem 
Eecleaia  inatituit,  emteroa  vero  aubdia" 
conoa  fedt.  Meminit  Tuti  Romanaa  Ec" 
cleaisB  Defenaoria.  Felix  III.  PP.  in  Epist. 
ad  Zenonem  Imp.  et  in  alia  ad  Mona- 
chos  urbis  GP.  quem  ait  a  se  creatura 
de  provectioribua  intra  Eccleaiam  Cleri" 
eia,  nempe  Romanam  :  nam  de  aliarum 
civitatum  Glericis  non  deligebantur,  ut 
est  apud  Gregor.  M.  lib.  4.  Epist.  25.  Ex- 
cogitatum  istud  muneris  genus  a  Pa- 
tribus  Africanis,  uti  Jam  observatum. 

Far  est  credere,  ex  Goncilio  Ghartbag. 
V.  cap.  9  :  Propter  afflictionem  paupe^ 
rum,  quorum  moleatiia  aine  intermiaaione 
fatigatur  Eccleaia,  ut  Defenaorea  eia  ad- 
veraiu  potentiaa  divitum,  cum  Epiacopo^ 
rum  proviaione  delegentur. 

Horum  numerum  Rom»  ad  septem 
auxit  idera  Gregor.  M.  eosque  septem 
regionibus  assignavit,  ut  ipse  testatur 
lib.  7.  Ind.  1.  Epist.  17.  ubi  de  eorum 
officio  ac  privilegiis  agit,  ut  et  ordo 
Roraanus,  in  quo  Defenaorea  Begionarii 
dicuntur,  ut  et  in  Epist.  22.  Pauii  PP. 
in  Ep.  8.  Stephani  III.  PP.  etc.  Joan. 
Diac.  in  Vita  ejusd.  Greg.  lib.  2.  cap. 
20  :  Septem  ex  Defenaoribus  honore  regio- 
nario decorandoa  indixit.  Adde  Anasta- 
sium  in  S.  Hadriano  PP.  pag.  110.  [et 
Morinum  de  sacris  Ordinat.  part.  8. 
exercit.  16.  cap.  6.  7.  8.1 

Primua  Defenaor,  qui  Primiceriua  De" 

{'enaorum,  in  ordine  priraus  ex  septem 
)efensoribus  Ecclesiae  RomansB  apud 
Gregor.  M.  lib.  7.  Ind.  1.  Ep.  17.  in  Epls- 
tolis  Pauli  PP.  28.  24.  apud  Anastasiura 
pag.  65.  tom.  4.  Histor.  Frane,  pag.  788. 
757.  etc.  qui  scilicet  stùprimatua  gra- 
dum  pervenit  :  Grescis  IIpcoTéxdixoc,  de 
qua  aignitate  multa  Grelzerus,  Meur- 
sius,  Goarus,  et  alii  congesserunt. 

Subdepensor,  Qui  a  Defenaore  ad  vi- 
ces  suas  agendas  interdum  deiegabatur. 
Gregorius  VII.  PP.  lib.  6.  Ep.  8  :  OUardo 
quoque  Subdefenaori  prmdictad  poaaea^ 
aionia, 

Depensores  Senatus,  in  leg.  2.  et  8. 
God.  Th.  de  Prsediis  Senator.  (6,  8.) 

Depensores,  in  militia  Grsecanica, 
nui  Curaorea  subsequebantur,  ut  eos  de- 
renderent,  si  ab  hostibus  ingruentibus 
aut  cladem  paterentur,  aut  propelle- 
rentur.  Ita  Glosse  Basilic.  Leo  in  Tac- 
tic.  cap.  7.  §  87.  41.  cap.  12.  {  78.  et  Mau- 
ricius  laudatus  a  Rigai tio  in  Glossario. 

Depensor  Navium.  Sexta  Synodus 
Act.  8.  et  9  :  'Avaordotoc  Sidcxovoc  xa\  vo- 
Tapioc  icXoiix8ixoc.  Vetus  Interpres  Defen- 
aorem navium  vertit. 

^  Depensor  et  rector  mercadantiaa  ci" 
vUaiia  Placentiae,  in  Ghronico  Parmensi 
ad  ann.  1290.  apud  Murator.  tom.  9. 
col.  819.  A. 

1  DEFENSORIA,  Dignitas  Defensoris 
civitatis  in  Ghronico  Parmensi  ad  an- 
num  1808. 

1  DEFENSORIUM.  Munitio.  Berntenii 
Ghronic.  Marienroa.  apud  Leibnit.  tom. 
2.  Script.  Brunsv.  pag.  449  :  Prasterea 
cum  villa  Wenthuaen  totaliter  eaaet  dO" 
leta  prtater  Capellam^  erexit  ibidem  juxta 
easmeterium  forte  Defenaorium  cingena 


ipaum  cum  foaaato  aimul  cum  casméterio 
et  Eccleaiaf  et  villulam  eircumdedii  grandi 
aepe. 

DEFENSUM.  Probibitio  qusevis,  De* 
fenae.  Statutum  S.  Ludovici  ann.  1255. 
cap.  21  :  Defenaum  autem  biadi  vel  vini, 
aut  mercium  aliarum  non  extrahendarutn 
de  terra,  aine  cauaa  Uì*gente  non  faciant 
Ballivi.  Vide  DefenaaS.  [et  Defenaio  1,] 

DEFERGULARE,  Fercula  de  mensa  au- 
ferre.  Vita  S.  Ottonis  Episc.  Bamber- 
gensis  lib.  2.  cap.  11.  :  Bienaa  illorum 
nunquam  diaarmatur,  nunqtÀom  Defer* 
culatur. 

9)cDEFERIATA,pro  Deferriata,  Actio 
captivos  e  vinculis  eximendi,  Italis  Scar- 
cerazione, Gali.  Délivrance.  Stat.  Bonon. 
ann.  1250-67.  tom.  III.  pag.  169  :  Addi- 
mua  quod  aliquia cuatoa aticujua  carceria... 
non  poaait  nec  debeat...  auferre  vel  acci" 
pere  aliquid  aìicui  detento...  ultra  quam 
xij  bononinoa  in  prima  die  prò  inferiata 
vel  intratura  et  Deferiata,  nec  aliqua  alia 
de  cauaa  a  dieta  die  in  antea  niai  vj  de" 
narioa  prò  qualibet  die.  [Fr.] 

1  DEFERRARE,  Gali.  Defferrer,  Equo 
soleas  eximere.  Vita  S.  Bernardi -Tiro- 
niensis,  tom.  2.  Aprii,  pag.  248:  Omnia 
omnibua  aiui  faciebat  communia,  et  etiam 
ut  fioapitum  equoa  ferrarci,  auoa  aliquO" 
tiene  Deferraoat. 

^  DEFERRE,  a  Gali.  Deferer,  Avoir  de 
la  Deference,  Revereri,  honorem  deferre. 
Ghronicon  Trivetti  apud  Acherium  Spi- 
cil.  tom.  8.  pag.  567:  Muroa  cum  turri" 
bua  evertit . . .  Tempio  tantum  et  turri 
David  Detulit.  Id  est,  pepercit  honoris 
ergo.  Gharta  Edw.  II.  Regis  Angli» 
ann.  1828.  ad  Ballivos  portus  Dovorrise, 
apud  Rymerum  tom.  3.  pag.  1012.  col. 
2  :  Et  quia,  in  quantum  poterimua  bono 
modo,  vobis  parcere  volumua  et  Deferre, 
gratum  habemua,  etc, 

DEFERTUS,  prò  Delatua,  in  Gestis  Re- 
gum  Francor.  cap.  11.  Vide  Ferto. 

LDEFESA.  Vide  Defenaa  8. 
EFESANTIA,  vox  Practicorura  Angli- 
corura,  de  facto  quod  infectum  reddi 
tur,  vulgo  Defeiaancet  ex  Gallico  Dea" 
faire.  Vide  Dtfficere.  In  Gharta  feodi, 
seu  libro  Anglico  Juatice  of  peace,  jpag. 
164.  habetur  Indentura  Defeaantim  inter 
partea,  etc.  Adde  pag.  168.  169.  etc. 

^  DÉFESIUM,  Sub  Danno  positura,  quo 
frui  nulli  licet,  nisi  cui  corapetit,  puta 
Vivariura,  Gali.  Déféa,  Deffaix  et  Deffeg. 
Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1808.  in  Lib. 
rub.  Gara.  Gomjput.  Paris,  fol.  849.  r«. 
col.  2  :  Item  Defeaium  et  piacariam,  quas 
hc^ebamua  in  aqua  de  Jauti,  centum  so- 
Udoa  annui  redditua  aBatimata,  Alia  Ra- 
dulfi  vicecom.  Bellira.  ann.  1287.  ex 
Tabul.  Gartus.  B.  M.de  parco:  Monachi 
Cartuaienaea  habeant  nemua  mortuum  ad 
uaum  dictse  grangias,  exceptia  parcia  meia 
et  meum  Déféa  de  Montmejen,  Plua  lea 
graina,  broyea,  Deffegea  et  appartenan- 
cea,...  aituéea  en  la  riviere  de  Cher,  in 
Decreto  ann.  1588.  ex  Tabul.  castri  de 
Chiffé  in  Turon.  Vide  Defenaa  8.  et  infra 
Denaia  et  Deffeaum. 

^  Depessum.  eadem  notione,  in  Gharta 
Alvar.  Diaz  ann.  1107.  Inter  Probattom. 
1.  Annal.  Praemonstr.  col.  891:  Donamua 
quantum  ad  illum  monaaterium  perti" 
net,...  videlicet  in  omnibua  eoeitibua  in 
Eveaa  tertia  parte,  et  in  Defesaia  in  duplo 
Tajac, 

fDEFESTUGARE,  per /e«<ucam  tradere. 
Gharta  Henrici  I.  Ducis  Brabanti»  prò 
Coenobio  Bruxellensi  S.  Jacobi  in  Monte 
frigido  ann.  1201.  apud  Mir»um  tom.  1. 
pag.  727.  col.  1  :  ferram  xn  Ruabruc  a 
cenau  annuo,  ab  omni  jure  auo  et  ab 


4l 


DEF 


DEF 


DEF 


41 


omni  exaciione  liberam  mihi  resignavit 
et  Defe9tucavit,  Vide  Festuca. 

*  Nude  prò  Dimittere.  Gharta  Theo- 
dor, comìt.  Fland.  ex  Chartul.  Episc. 
Oandav.  fol.  70  :  Galterus  omnem  cantra 
S.  Bav&nem  injustitiam  suatn  depo9Uit  et 
Defestucavit. 

f  DEFESUM.  Vide  Defenaa  8. 

DEFETARII.  Ita  Hbroa  Consuetudinum 
appellabant  Siculi,  ut  auctor  est  Hugo 
Falcandus  in  Hist.  de  Galamitat.  Sici- 
lis  Dai?.  664. 

^  Greg.  Grimaldi  Hist.  leg.  et  magistr. 
regni  Neapolit.  lib.  4.  cap.  1  :  Queste 
consuetudini  (feudali)  s]^ecialmente  del 
nostro  regno  e  della  Sictlia,  furono  rac- 
colte in  certi  libri,  Defetarii  corrottamente 
appellati,  i  auai  librt,  diceei,  che  da  Ru" 
giero  nel  palagio  reale  conservavansi. 

«  DEFFACERE.  Vide  supra  Defacere. 

©  DEFFAGTUS,  Tritus,  Gali.  Broyé. 
Charta  ann.  1S56.  inter  Probat.  tom.  2. 
Hist  Nem.  pag.  177.  col.  2:  Quod  con- 
sules  seu  vintennarii  sequentur  molen" 
dina  olivarum,  tempore  quo  olivie  erunt 
Deffactm  ;  et  Juxta  quantitatem  olei  quam 
quilibet  habAit,  indicetur  sibi  vintenum 
%n pecunia,.,,  et  quisque  tenebitur  solvere 
et  portare  partem  sibi  tangentem  de  dicto 

vinteno  otei infra  quindenam,  post 

dictum  oleum  Deffactum,  Vide  infra 
Diffacere, 

^  DEFFAIA.  Silva  defensa,  ubi  nec  pas- 
cere nec  caedere  cuiquam  licet,  nisl  ex 
concessione  domini,  nostris  alias  Défay 
et  Deffoie.  Charta  Rob.  comit.  Alene,  in 
Reg.  rorest.  Alene,  etc.  ex  Cam.  Com- 
put.  Paris,  fol.  22.  r«..  :  Concedo  (mona- 
chis  de  Persania)  usagium  suum  ad  om- 
nia et  sitMula  loca  prssdicla,...  tam  in 
haiis,  parchis,  quam  in  deffaiis  et  def' 
fensis  antiquis  et  novts.  Alia  Amalr. 
Comit.  Montisf.  ann.  1229.  inter  Instr. 
tom.  7.  Gali.  Christ.  col.  100  :  Concessit 
in  escambium  dominis  Wallium  Samaii 
defensum  suum,  quod  dicitur  le  Defay 
de  planeto.  Charta  ann.  1963.  in  Reg.  92. 
Chartoph.  reg.  eh.  816:  Exceptis  def- 
feneis  nemorum,  qui  vocantnr  Gallico 
Deffois.  Lit.  remiss.  ann.  1874  in  Reg. 
lOo.  eh.  464  :  Trois  ckaretes  chargées  atte- 
lées  de  buefs  trespassans  parmi  certaines 
terree  labourées  et  cultivees,  et  en  Iteu  de 
Deffois,  ou  il  n'avoit  point  de  chemin. 
Defoia,  in  Stabilim.  S.  Ludov.  cap.  150. 
tóm.  1.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  231. 
Sic  etiara  legendum  videtur,  prò  Désfois, 
in  Cantil.  26.  reg.  Navar.  tom.  2.  pag. 
58.  et  prò  Deffroy,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1454.  ex  Reg.  ite.  ~     ~"  " 


8.  et  mox 


eh.  127.  Vide  Defensa 


«  DEFFAISIA,  Eadem  notione.  Charta 
ann.  1209.  inter  Probat.  Hist.  Sabol.  pag. 
364  :  A  nemoribus  S.  A  Ibini  usque  ad 
dictos  locos,  et  usque  a  Deffaisiis  de  tail' 
lis,  vocatis  Malespineta.  Vide  infra  Def- 
fensetum. 

o  DEFFALGARE,  Deducere,  subtrahere. 
Charta  ann.  1489.  inter  Probat.  tom.  4. 
Hist.  Nem.  pa^.  51.  col.  1  :  Dieta  summa 
vj.  lib.  Turon.  m  vestris  aUocabitur  com- 
polis  et  de  vestra,  per  quos  pertinuerit, 
Deffalcabitur  recepta.  Defalquer.pTO  Sup- 
prtmer,  in  Lit.  remiss.  ann.  1389.  ex 
Reg.  138.  Chartoph.  reg.  eh.  87  :  Pierre 
Bequin  accuse  a'avoir  été  complice  au 
grenetier,  qui  lors  estoit  dudit  grenier, 
a'avoir  Défalqué  de  grani  quantité  de  sei 
vendu  auait  grenier,  grant  partie  dudit 
sei...  Jtem  d'avoir  vendu  à  leur  profit  ledit 
sei  ainsi  Défalqué  senz  gabeler.  Vide 
Defalcare, 

^  DEFFAMARE.  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  Cod.  reg.  7657  :   Defamar,  Prov.  Def" 

m 


famare,  diffamare,  infieere.  Vide  Defa^ 
mare  et  Diffamare, 

^  DEFFAuTA.  Vide  supra  Defauta, 

o  DEFFEGI,  Prov,  Veternum,  in  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

o  DEFFEGTIVUS.  Vide  supra  Defectivus. 

T  DEFFENCIO,  Depfenduda,  Deffen- 
DUTA.  Vide  Defensa  8. 

o  DEFFENDERE.  Vide  Defendere  4. 

IDEFFENSA,  Praesidium,  Gali.  Def- 
fense.  Visitatio  castrorum  anni  1847.  in 
Hist.  Delphin.  tom.  1.  pag.  68.  col.  1  : 
Item,  quod  portale,  per  quod  ingreditur 
burgum,  ad  Deffensam  poni  faciat  sump- 
tibus  dictas  villk. 

o  DEFFENSATIVUS,  Ad  defensionem 
aptus.  Joan.  de  Cardai  baco  serm.  in 
Eipiph.  Dom.  :  Tertio  dico  quod  isti  Magi 
obtulerunt  munus  hostilicatum,  Deffensa- 
tivum  ;  quod  deaignatur  cum  aicitur, 
arma  et  equos.  Vide  infra  Deffensivum. 

9  DEFFENSETUM,  ut  supra  Deffaia.  In- 
quisit.  ann.  1268.  ex  schedia  Pr.  de  Ma- 
zaugues  :  Interrogatus  qualiter  scit  guod 
homines  Arelatis  vini  fuerint  bo^cairare 
in  diclo  territorio  ;  dixit  quod  vidit  ibi 
Stephanum  Gaiìlardum,  qui  faciebat  ins- 
cidi  liqna  in  Deffenseto,  quod  est  ad 
caput  tllius  cravi,  et  Iiabebat  ibi  quam- 
plures  incisores.  Vide  infra  Deffesum, 

o  DEFFENSXVUM,  Id  quo  ad  defensio- 
nem suam  quia  utitur.  Gali.  Arme  def* 
fensive.  Lit.  remìss.  ann.  1406.  in  Reg. 
163.  Chartoph.  reg.  eh.  76  :  Cum  dictus 
Bernardus  gladium  vel  aliud  Dejfensi' 
vum  non  haberet,...  accessit  ad  aomum 
suam  et  gladio  baltisardo  accepto,...  dtc- 
tum  Guillelmum  tribus  vel  quatuor  ictibus 
de  dicto  balaaardo  percusait.  Vide  supra 
Defensativus,  Deffendement  vero ,  prò 
Deffense,  protectio,  patrocinium.  Glos- 
sar. Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Def- 
fendement, patrocinium.  Vita  J.  C.  MS.  : 

Que  biea  sachiés,  si  je  Toloie 
Ne  mori,  ne  pauion  n'turvie, 
J*aiiroie  assei  Defl^Mtement 
Angeles»  arcangvles  plus  de  cent. 

Unde  Deffenderres  et  Defenderres,  De- 
fensor, protector,  in  Annal.  regni  S. 
Ludov.  edit.  reg.  pag.  189.  et  190. 

o  DEFFERRATUS,  dicitur  de  animali 
soleis  exempto.  Charta  Alfonsi  comit. 
Pictav.  prò  Vi Uaf ranca  ann.  1256.  in 
Reg.  62.  Chartoph.  reg.  eh.  46:  De  asino 
ferrato,  sex  denarios  ;  de  Defferato,  unum 
denarium,  Defferres  appellantur  veteres 
sole»  ferreae,  in  Ordinat.  hospit.  reg. 
ann.  1285.  ex  Reg.  sign.  Noster  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  54.  v«  :  Item  mares- 
chaux  ij.  qui  auront  en  toutes  choses 
autant  comme  les  escuiers,,..  et  la  Defferre 
sera  le  Boy.  Lit.  remiss.  ann.  1418.  in 
Reg.  167.  eh.  101  :  L'exposant  trouva  en 
son  chemin  un  sac.  ou  il  avoit  environ 
neuffrans..,.  le  prist  et  misi  en  son  saing, 
et  quant  Pierre  Benon  qui  estoit  avecques 
lui,  lui  demanda  que  e  estoit,  ledit  expo- 
sant  respondi  que  c'estoit  une  Defferre. 
Deffreier  vero,  vel  Défrayer,  sumptus 
suppeditare,  legendum  puto  in  Ordinat. 
ann.  1861.  tom.  3.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  536.  art.  11  :  Le  maréchal  dudit 
duché  (de  Bourgog^ne)  sera  ordonné  et 
commis  pour  recevoir  les  gens  d*armes  et 
leurs  monstres,  et  pour  les  faire  Defferer' 
en  la  maniere  gu'u  a  esté  gardé  et  accou- 
tumé  de  faire.  vide  supra  Deferrare. 

DEFFESIUM.  Vide  post  Defensa  8. 

o  DEFFESUM,  Idem  quod  supra  Def- 
fensetum.  Charta  Alfonsi  reg.  Castel, 
ann.  1181.  apud  Baluz.  Hist.  Tutel.  col. 
493:  Concedo  villam  quam  vocant  For- 
nellos,..,  cum  nemoribus  et  Deffesis,  et 
cum  omnibus  aliis  directuris  et  pertinen- 


tiis  suis  jure  hereditario  in  perpetuum 
habendas. 
l  DEFFIDARE.  Vide  Diffidare, 
^  DEFFRAHERE,  Deffkayare,  Sump-- 
tus  suppeditare.  Gali.  Défrayer.  Deffrai^ 
tier,  in  Reg,  Corb.  18.  sign.  aabaeue  ad 
ann.  15n.  fol.  122.  v*.  Comput.  ann. 
1482.  inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Nem. 

gag.  19.  col.  1  :  Item  solverunt  Johanni 
Umeti,  hostellario  trium  regum  prò  Def- 
frahendo  dictum  Comte,  et  expensis  factxa 
per  eum  in  suo  diversorio,  x.  soHdoa  Tu- 
ron, Alius  ann.  1496.  ibid.  pag.  62.  col. 
1  :  il  ita  expensa  facta  per  dtctos  dominos 
consules,  Deffrayando  dominum  Narbo* 
nensem  archiepiscopum,  accedentem  prò 
ambaxiatore  apua  dominum  nostrum 
regem  prò  negociis  patrias. 

®  DEFFRUGTDS.  Vide  infra  Defructus. 

DEFIBULARE,  Fibulam  detrahere,  ves- 
tem  exuere.  Hugo  de  Cleeriis  de  Senes- 
callia  Francis  :  Cum  vero  primum  vene- 
rit  ferculum  ,  Comes  se  Defibulans,  e 
scamno  surget.  Ibidem  :  Pallium,  quo  in 
Curia  affibulatus  erit.  Gallo-Belg» 
etiamnum  Affuler,  et  Defuler,  alii  A/fu- 
bler  dicunt,  cum  pileus  capiti  aptatur, 
aut  detrahitur. 

•  Lit.  remiss.  ann.  1397.  in  Reg.  152. 
Chartoph.  reg.  eh.  22:  Lesquielx  ilz  sa* 
luerent  en  eulx  Deffulant  et  disant  aux 
bonnes  gens  qui  là  estoient,  à  Dieu  vous 
comment.  Desaffubler,  in  Poem.  Roberti 
Diaboli  MS.  : 

De  son  mantiel  se  Déseflbble 
Tout  ssinglement  en  pur  le  eorps. 

Vide  Diffibulare. 

1.  DEFICERE,  Destruere^  Des faire.  Vita, 
S.  Moderici  cap.  13  :  Interim  venturtia 
Pontem  Carantonis,  audivit  quod  quidam 
fur  nocte  furatua  esset,  et  Defedsset 
pontem.  ^ 

o  2.  DEFICERE,  Cessare.  Acta  S.  Abund. 
tom.  5.  Sept.  pag.  300.  col.  2:  Jubeat 
ergo  clementia  vestra  ut  Deficiant  (Deos 
insultare)  aut  thura  et  libamina  ponant 
Diis  nostris. 

^  8.  DEFICERE  in  Justitia  dicitur 
Judex  vel  feudalis  dominus,  cum  vas- 
sallo Jus  sibi  fieri  postulanti  vel  piane 
denegat,  vel  curi»  suae  placita  differt, 
ultra  quam  leges  feudales  permittant. 
Reg.  feudor.  Aquit.  sign.  JJ.  rub.  fol. 
89.  T*.  ex  Cam.  Comput.  Paris.  :  Dixit 
etiam  per  juramentum  suum  ^Bernardus 
Jordani  de  la  Beer)  quod  muìtodens  re- 
quinivit  dominam  Constantiam  ut  faceret 
sibi  jus,  et  quia  non  faciebat  et  ei  Defr 
ciebat  in  justitia,  dixit  quod  extunc  note-' 
bat  eaae  de  curia  del  Sere,  immo  renun* 
tiabat  omnino,  et  de  hoc  nabebat  curiam 
in  teatimonium,  V.  Defectivus  1.  et  defec" 
tuff  3. 

«  DEnCIENS,  Declivis.  Tract.  MS.  de 
re  milit.  et  mach,  bellic.  cap.  1  :  Oportet 
quod  locus  in  quo  est  exercttus,  att  dr- 
cumdatus  a  ripis  aut  Jtumine...  causa... 
aquandi  equos,  et  Deficiens  dictus  locua 
ex  ripis  una  parte, 

ooDEFIDERE,  Diffidere.  Vlr^l.  Gram- 
mat.  pag.  29  :  Quorum  opinioni  nec  mul" 
tum  Defidimus,  nec  nimxum  faverem. 

\  DEFIDIABE.  Vide  Diffidare. 

^  DEFIERI,  Abrogari.  Charta  Hugon. 
ducis  Burg.  ann.  1208.  in  Chartul.  eccl. 
Lingon.  ex  Cod.  reg.  5188.  fol.  12.  v*.  : 
Libenter  tollam  illam  communiam  et  de- 
faciam,  si  Jus  de  sua  curia  dictaverit, 
ouod  defiert  debeant  et  tolti.  Vide  supra 
Defacere 

DEnCÈRE,  in  sortilegiis.  Vide  Vulti- 
voli. 

1  DEFI6URARE,  a  Gallico  Defigurer, 
Deformare,  foedare.  MenotusSerm.  Qua- 

6 


42 


DEF 


DEF 


DEF 


dragesim.  f.  1.  v*  :  Omnes  immunditie  et 
lutum...  non  po8sunt  corpus  veatrum  tan- 
tum maculare  et  Defigurare,  quantum 
peccata  animam  vestram.  Vide  Diffi^ 
gurare.  

^  BEFINIMENTUM,  Pactum,  conven- 
tum,  quo  controversia  deflnitur  termi- 
naturque.  Charta  arni.  1114:  Hasc  est 
carta  de  placito  et  Definimento,  quod 
fecerunt  Bemardus  Atonis  vicecomee  et 
uxor  ejuB  Cecilia  et  filii  eorum  Bofferius 
et  Batmundus  cum  Lupaio  de  Btterris 
ete.  Vide  Infra  Definitio. 

i^  DEFINIS.  [Qui  habet  flnes  ;  bine  de- 
rivatur  definitus,  cui  nempe  dati  sunt 
flnes.  Legitur  in  Not.  Tir.  p,  57.  Finis, 
infinis.  adfinis.  confinis.  De  finis.] 

«  DEFINISGERE,  Dimittere,  deserere. 
Cbarta  sub  Philip.  I.  reg.  Fr.  ex  Bibl. 
reg.  coi.  17  :  Ego  Ugo  AaalberU  garpisco 
et  evcusuo  et  pacifico  libi  Baimundo 
Johanni,,.  campo  uno...  et  cum  hac  scrip- 
tura  prmdito  campo  Definisco  et  garpisco 
w>his  ab  integrum,  sino  vestro  enganno. 
Vide  infra  Dif finire.  Hinc 

0  DEFINITIO,  Rei  aliculus  cessio,  ab- 
dicatio.  Narra  tio  vexat.  il  fatar,  ab  Aimer. 
vicecom.  Narbon.  archiep.  inter  Instr. 
tom.  6.  Gali.  Ghrist.  col.  80  :  Dólens  et 
coactus  prmdictas  lesdas  dif finivi  injuste, 
cum  leges  dicant  irritam  esse  Definitio^ 
nem  factam  ab  eacpoliato,  nisi  pnus  po' 
testative  revestiatur.  Definaille,  FiniS/  in 
Bestiario  MS  : 

Q^  bieo  eonuDenche  el  biaa  défiiiA, 
^est  Teliti  et  mÌiw  et  fine, 
Bn  toutet  oavrenc^nes  en  doit 
Estre  loét,  qui  qua  il  toit. 
L*oevre  de  boine  coniiiieiidiaflle^ 
Qui  an  boine  DéfioaiUe. 

DEFINITIO  Toni,  Modulatio  vocis  seu 
Gantus  Gregorianus.  [^  Malim  de  neu- 
mate  seu  j  ubilo  interpretari.]  Bernardi 
Ordo  Gluniac.  part.  2.  cap.  15  :  Sic  omnes 
Horas  c^sque  versu,  Deus  in  adjutoriumi 
inchoantur,  cum  venia  tamen  et  antipfio- 
niSj  quarum  nulla  cum  Definitione  toni 
finxiur. 

DEFINITOR,  DiFFiNiTOR,  Visitator. 
Offlc.  Monasticum,  de  quo  Gregorius 
IX.  PP.  in  Gonstit.  prò  Benedictinis, 
pag.  887.  apud  Brolium  :  Omnes  vero 
Abbates  et  Priores  annis  singulis  ad  Ca-^ 
pitulum  venienteSf  diffinitionea.  si  quas 
factas  fuerint,  in  suo  reditu  haheant  bis 
in  anno  in  suis  Capitulis,  et  viaitationis 
tempore  nihUominus  recitandas.  Vide 
Nomasticum  Gisterc.  pag.  807.  [Àpud 
Augustinianos,  Benedictinos  Gongrega- 
tionum  recens  insti tutarum  et  reforma- 
tarum  et  alios,  Definitores  appellantur 
Superiores  novem  electi  tempore  Gapi- 
tuli  general is,  penes  quos  precipua  est 
totius  Gapitull  potestas  sive  ad  elec- 
tiones  Superiorum,  sive  ad  statuenda  et 
definienda  qusBCumque  monasticam 
spectant  disciplinam.  In  quibusdam 
aliis  Ordini  bus  Definitores  dicuntur 
Superioris  Assessores,  seu  Gonsultores 
etiam  extra  terapus  Gapituli  generalis.] 

DEFITERI,  Negare,  abnuere.  Papias. 

1  DEFIXIONES,  Species  sortilegii.  Vide 
Vultivo. 

3«c  DEFLAMMO.  [Extinguo.  Apul.  5. 
Met.  sub  fin.  Pbaretram  expilet,  et  sagit- 
tas  dearmet,  arcum  denodet,  t»dam 
De/lammetA 

1  1.  DEFLARE,  Quidquid  in  buccam 
venit  efTundere.  S.  Ambrosius  Epist.  ad 
Sabinum  :  Nobis  autem  quibus  curas  est 
senilem  aermonem  familiari  uau  ad  un- 
guem  diatinguere,  et  lento  quodam  figere 
gradu,  aptiua  videtur  propriam  manum 
nostro  affigere  stylo,  ut  non  tam  Deflare 
aliquid  vtaeamur,  quam  abscondere,  ne- 


que  alterum  seribentem  erubescamus.  Sed  1 
xpai  nohia  conacii,  aine  ulto  arbitro,  non 
aolum  auribua,  sed  etiam  oculia,  ea  pon- 
deremua,  quaa  scribimus.  Deflare  ctbum 
Plinio,  In  eum  flare. 

^  2.  DEFLARE,  Inludere.  Glossar,  vet. 
ex  God.  reg.  7641  :  Defiat,  inludit. 

i\fi  DEFLECTERE.  [Declinare,  Deformare. 

DiEF.] 

9)c  DEFLETIO.  fFIetus.  Juvenc.  4.  122. 
Advenieiiam  tunctristisDe/Zetio  terris.] 

1.  DEFlORARE,  Devirginare:  Glossae 
Puf  cani  :  Refloratio,  Defloratio.  Eaedem  : 
Delibatio,  refloratio,  illibatio.  Ugutio: 
Cum  virgo  devirginatur,  Defloratur,  et 
flos  virginitatis  aufertur.  Garmen  MS. 
ex  Godice  Brenensi  : 

Virgioiias  flos  est,  et  irlrgiois  anrst  dos  est. 

Martianus  Gapella  lib.  7  : 

Aurora  autna»  rosels  spedabit  oeellia 
Floris  reseda  praemia. 

Leges  Hoeli  Boni  Regis  Wallise  sub  ann. 
940.  cap.  18  :  Si  viro  datur  puella  aatatem 
habena,  dicatque  vir  illam  ab  alio  Deflo- 
ratam  percepxaae,  eie.  Adde  cap.  25.  Li- 
bertates  Beflaevillse  ann.  1233  :  Si  quia 
puellam  per  vim  Defloraverit^  debet  eam 
ducere  uxorem,  vel  ad  Conailtum  Burgen- 
aium  maritare,  Goncilìum  Arelatense 
ann.  1267.  can.  12  :  Qui  violenter  virgi- 
nem  Defloraverunt,  etc.  Fori  Oscenses 
Jacobi  1.  Re^is  Arag.  fol.  88  :  Si  incofi- 
tinenti  poat  violentiam  dixerit,  ae  in  ailva 
aut  in  eremo  aò  aliquo  deflaratam,  etc. 
Magnum  Ghron.  Belgio,  ann.  1284  :  Pras- 
dictum  Epiacopum  aujter  Defloratione  vir- 
ginum,  ac  aUia  factia  enormibua  clam 
accuaaverunt.  Defloratio  mulierum,  in 
Gonsuetudinibus  Tolosse.  Defloratorea , 
in  veteri  Gonsuetud.  Normannise  cap. 
10  :  Lea  Deflorateura  violentement  dea 
viergea.  Vide  Statuta  Odonis  Episcopi 
Parisiensis  cap.  6.  {  4.  [Gellius,  ut  edlt 
Aldus,  Futurum  gaudii  fructum  apes  tibi 
jam  Deflorahit.  Livius  in  editione  ejusd. 
Aldi  et  aliis  :  Gloria  vtctoriaa  Deflorata, 
Id  est.  flore  seu  honore  spoliata  ;  sed 
in  quibusdam  editionibus  habetur  JfVe- 
fiorata  ut  et  Prasfloravit  apud  Gellium.1 

1  2.  DEFLORARE.  Flores  legere.  Not- 
kerus  Balbulus  lib.  de  Interpretibus 
Divin.  Scriptur.  apud  Bernardum  Pez 
tom.  1.  Anecd.  part.  1.  col.  2:  Quod  ai 
excerptum  Paterii,  quod  de  Ubria  B.  Gre- 
gorii  per  ordinem  aingulorum  librorum 
Deflorando  confecit,  unquam  reperire  pO' 
tueria.  Gerardus  de  Arvernia  Epist.  nun- 
cupatoria  ad  Ivonem  Abb.  Gluniac. 
in  Ghronic.  Gluniac.  ann.  1282  :  Ut  vobia 
Monachorum  apeculo  incfioata  auccincte 
peratringet*em,  et  inde  utilia  quaaque  brevi 
compendio  Deflorarem. 

1  DEFLORA.TIO,  Ead.  notiouc.  Godex 
MS.  XIII.  ssec.  inscriptus  Liber  Deflora' 
tionum  Patrum.  Alia  notione  sumitur  in 
Deflorare  1. 

T  Deflobatiungula.  Idem  MS.  in 
Prsefatione  :  Quicumque  autem  h<is  De- 
floratiunculaa  legere  aut  forte  acribere 
voluerit. 

^  3.  DEFLORARE,  Florìbus  ornare. 
Andr.  Floriac.  in  Vita  MS.  S.  Gauzlini 
archiep.  Bituric.  lib.  1  :  Tranalationia 
quoque  aeriem  Giraldua  haud  apernendas 
acientiaB  fulgor,  elegiaco  Defloravit  pentch- 
metro.  Sigeoert.  in  Ghron.  ad  ann.  1006: 
Burchardua....  magnum  illud  canonum 
volumen  edidit  acripturarum  aententiia 
undique  compilatia  Defloratum. 

^  4.  DEFLORARE,  Pascere,  vel  prata 
falcare.  Gharta  ann.  1889.  apud  Lam.  in 
Delie,  erudit.  inter  not.  ad  Hodoepor. 
Gbarit.  part.  2.  pag.  471  ;  Quod  dictum 


commune  Ficecchii  teneretur  et  déberet 
permuterò  dieta  communia  S.  Cruci*  et 
Castri  Franchi  tenere  et  poseidere  dictas 
paaturtia  eteieutiet  fruì  locia,  et  DeflO' 
rare,  etc.  Occurrit  rarsam  ibid.  pag.  473. 

1 DEFCEDERATUS,  Rebellis,  foedifragus. 
Sugerius  in  Vita  Ludovici  Grossi  apad 
Ducbesnium  tom.  4.  pag.  808  :  ConfeedS' 
ratus  igitur  (Hugo  Puteolensis)  regni 
Defoideratis,  videlieet  Palatino  Corniti 
Theobaldo,  et  egregio  Regi  Anglorum 
Henrico,  eum  dominum  Be^em  Ludovi- 
cum  in  Flandriam  prò  regm  negotiis  prò- 
feeturum  aecepisaet,  collecto  quantocum- 
que  equitum  et  peditum  potuit  exeràtu, 
Puteolum  caatrum  reetituere  delibercU, 
adjacentem  pagum  aut  everaum  iri,  aut 
aibi  aubicere  maturcU.  Ibid.  pag.  284  :  Quo 
aiquidem  tempore  inter  venenibilem  B. 
Dtonysii  Adam  Abbatem  et  Burchuì^um 
nobilem  virum  dominum  Mommoriacensem 
accidit  quaadam  contentiones  prò  quibus- 
dam consuetudinibus  emersisse,  quae  in 
tantam  ebullierunt  irtntationis  moUstiam, 
ut  ruoto  hominio,  inter  Defoaderatos  an- 
mis,  hello,  incendiis  concertar etur. 

1  DEFOLARE,  Laedere,  percutere. 
Gharta  Philippi  Augusti  ann.  1194.  prò 
Attrebatensibus  :  Qui  alium  per  capttlos 
ad  terram  traginaverit,  vel  pedibus  Defo- 
laverit,  undectm  libras  et  dimidiam  per» 
det,  unde  Nos  decem  libras  habebimus, 
CaHellanus  decem  solidos,  traginatus 
quindedm,  Homines  civitatis  quinque. 
Nostris  olim  Affoler  erat  Leviter  laedere, 
vulnerare,  ut  dictum  est  in  Affolare.  La 
bataille  des  sept  arts  MS.  : 

Arlstote  flert  Perden, 
Nostre  haut  Baron  anden, 
Qtt'elle  fiat  k  terre  Toler, 
Da  dieval  le  Tolt  Defooler. 

*  Vel  potius  Gonculcare,  pedibus  pro- 
terere,  a  veteri  Gallico  Défouler,  eodem 
signiflcatu.  Serm.  MSS.  ex  God.  S.  Vict. 
Paris.  14.  ssec.  serm.  7  :  Une  partve  de  la 
semence  chai  lei  la  voie,  et  cele  semence 
si  fut  mout  Défolée  de  cela,  aui  aloient 
delezla  voie  et  démardiiée.  Lit.  remiss, 
ann.  1896.  in  Keg.  151.  Ghartoph.  reg. 
eh.  222  :  Pour  laquelle  chose  ledit  Loys  se 
retourna  detterà  tedit  Charlot  et  par  grant 
mautalent  lui  défoula  ses  jambes  et  mar' 
cha  sur  les  plés.  Le  Roman  d'Alexandre 
MS.  part.  1  : 

Mes  il  Toit  son  seingooor  ledement  d^mener, 
Bt  à  piés  de  dMvaus  ledemeot  Défoulier. 

Sed  et  prò  Gontemnere,  despicere,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1409.  ex  Reg.  163.  eh. 
488  :  Lesquelx  compaignons  se  prindrent 
à  Défouler,  vitupérer  et  ledengier  de  pa- 
rotea  le  auppliant. 

DEFOLGARE.  Thomas  Walsingham. 
pag.  187  :  Peraecutor  noater...  damnoais 
tnjuriia  quot  et  quantia  noa  et  noatrajura 
vulnerai  et  Defolcat  f  Forte  defalcai,  de- 
trahit. 

DEFOLIARE,  Folia  decutere,  àicofuXXt- 
Ceiv,  in  GIoss.  Graec.  Lat. 

1  DEFOMARE,  Gircumsecare,  dolare. 
Gloss»  Gr.  Lat.  :  'AicoiceXex^Cco^  Defomo, 
Dedalo.  \^  In  utroque  Glossar,  edito  : 
'AnoneXexfii,  Deforuo,  dedolo.  Vide  Sai  mas. 
ad  Pllnium  pag.  181.]  Festus  :  Defomita- 
tum,  a  fomittbua  aucciaum,  quibua  confO' 
veri  erat  aolitum.  Unde  mendose  apud 
Papiam  :  Deformicata  arbor  deaectis  a«- 
tulia.  Legendum  enim  Deformitata  arbor, 
hoc  est  fòmitibus  seu  assulis  succisa. 

DEFORAS,  Deforis,  Forinsecus,  ex- 
tri  nsecus,  Par  debora,  deforo,  Occitanis  ; 
Deffore  in  Gonsuet.  Solensl  Ut.  2.  art.  5. 
Defora  in  Gharta  Willelmi  Arverni  ann. 
1178.  apud  Justellum  in  Probat.  Hist. 


DEF 


DEF 


DEF 


43 


Tarenens.  pag.  85.  Le  Roman  du  Renard 
MS.: 

Ponr  ce  que  fnnt  attoit  Im  cor», 
Reoiaindre  Pestuel  luur  Defors. 

^  Deffueurs,  in  Liberi,  villae  de  Braoux 
ann.  1331.  tom.  4.  Ordinai,  reg.  Fr.  pag. 
836.  ari.  18.  Hispan.  Defuera,  eodem  sT- 
gniflcaia. 

DBPORAS.Veius  insKsripiio:  RecognU 
tum  est  ex  tabula  mnea  qum  fixa  est 
Romm  in  CapitoUo  ad  aram  gentis  Juli» 
Deforas  podio  sinisteriore. 

Deforis.  [Vet.  Inierpres  Gen.  7.  16  : 
Jnclusit  eum  Dominus  Deforis,  Maiih. 
23.  25:  Mundatisquod  DefotHs  est.]  Ad- 
moniiio  sancii  Fausii  :  Et  testes  contra 
eum  non  aliunde  Deforis^  sed  intus  de 
ipea  proferentur.  Idem  forie  Fausius 
Kegiensis  :  Si  evatdere  pericula  non  De- 
foris inqruentia.  sed  intus  concepta  desi" 
deras,  etc,  Meiellus  in  Qnirinalib.  : 

Net  Deforif  quispiam  remaasit  aqiittii. 

Visiones  Floiild»:  Vidit.,.  B.  Remigium 
et  S.  Martinum  Deforis  eisdem  crucibus 
obviantes.  Ociavius  Horaiianus  lib.  4. 
Rerum  medicar.  :  De  arailla  Deforis  linis. 
Gonsianiinus  African.  lib.  7.  de  Morbor. 
cognii.  cap.  23  :  Deforis  est  superponenda 
ree  dissolutiva,  Beda  in  Viia  S.  Caih- 
berii  :  Murus  ipse  Deforis  tUtior  longitu-- 
dine  stantis  hotninis.  Occurrii  ann.  563. 
cap.  18.  apud  Ordericum  pag.  535.  eiiam 
in  Concilio  Braccarensi,  ei  alibi  passim. 

1  DEFORGIAMENTUM,  Deforgiare. 
Vide  Difforciare. 

«  DEFORIS,  Ulira,  Gali.  Outre,  de  plus. 
Siai.  cri  min.  Saonse  cap.  43.  pag.  99  : 
Infra  ipsum  tempus  actor  probationes 
SU418  f acero  teneatur,  quo  elapso  magistra- 
tus  infra  dies  decem  teneatur  sub  pcena 
sindicamenti  diffinire,  nulla  Deforis  dila- 
tione  data.  Vide  alia  notione  in  Deforas, 

9|e  DEFORMA.  [Dicuniur  exia,  quse  dan- 
iur  calida  :  a  formus,  calidus.  Fest,  in 
Forma\\ 

^  DEFORMARE.  Aeia  S.  Gaugerici  iom. 
2.  Aug.  pag.  684.  col.  2:  Aliquando  vero 
hintoriam  typice  tractans,  memorali  exitu 
Deformabat.  Id  esi,  ui  inierpreianiur 
docii  Ediiores.  iia  iraciabai,  ui  narra- 
iionem  hisiorice  primo  proposi iam,  for- 
mandis  deinde  moribus  accommodarei. 

1  DEFORMATUS,  Scripiug.  Remberius 
in  Viia  S.  Anscharii  n.  18:  Prmfati 
servi  Dei  cwm  certo  suas  leqationis  expO' 
rimento^  et  eum  litteris  regia  manu  more 
ipsorum  Deformatis,  ad  serenissimum 
reversi  stuit  Augustum. 

\  DEFORMIGATUS.  Vide  Defomare, 

1  DEFORMIS.  Gibbosus.  Gapiiula  Ge- 
neral. MSS.  S.  Vicioris  Massi!.  :  Statai" 
mus,  quod  nullus  de  celerò  alieubi  acci- 
piatur  in  Monachum,,.  claudtis,  surdus, 
monocuhtSj  Deformis  aliter  gilbosus. 

1  DEFORMOSUS,  prò  DeformU,  Viia  S. 
Vinceniii  Ferrerii,  Aprii,  iom.  1.  pag. 
508  :  Adolescens  autem  cemens  feminam 
Deformonissimam,  utpote  quss  erat  decre^ 
pila,  etc. 

^  Défourmé,  Goniumeliosa  vox,  quse 
apud  Leodienses  foriassis  spurium  si- 

S:ni ficai.  Lii.  remiss.  ann.  1408.  in  Reg. 
58.  Charioph.  reg.  eh.  68:  Icellui  Jehan 
dist  audit  escuier  de  Véaeschié  de  Lie^e  : 
si  tous  les  Défourmez  de  Ltege  Vavotent 
dit^  si  auroient  xlz  failly  de  dire  la  vérité  ; 
et  pour  ce  que  ces  moz,  Ioìm  les  fourmez 
(sic)  de  Liege^  selon  Ventendement  et 
commun  langatge  du  pais,  estoient  et  sont 
très'injnrieux  et  contre  Vonneur  dudit 
escuier  et  de  sa  mere  et  parens,  etc. 
JDEFORTHARB  Se,  Manus  alicujus 
effugere.  Inquisiiiones  faciSB  per  Magi- 


strum  Ricardum  aucioriiaie  Pbilippi 
Regis  Frane,  de  Libertailbus  Monasie- 
rii  Beccensis:  Vicecomes  Pontis  Audo- 
mari  invenit  eum  a  dimidia  leuca  parO" 
chÙB  Becd  et  voluit  eum  ducere  adprisi^y- 
nem  Regis,  et  ipse  noluit  ire,  immo 
Deforthavit  se  et  fugiit  usque  ad  portam 
Becd,  et  ibi  dictus  Vicecomes  arestavil 
eum,  et  ceptus  fuit,  et  positus  inprisione 
dictorum  ììeliqiosorum.  Vide  Difforciare. 

DEFORTIARE,  Deportiatio,  eie.  Vide 
Difforciare. 

1  DEFORTIFIGARE,  Moenia  di  mere. 
D.  CarolusfecU  Defortificart  partem  diete 
ville,  apua  Lobinellum  Hisi.  Briian. 
iom.  2.  col.  559. 

1  Deforzare,  Eodem  inielleciu.  Ghro- 
nicon  Parmense  ad  ann.  1807.  apud  Mu- 
raior.  iom.  9.  col.  865  :  Guastalla  (oppi- 
dum)  vero  venit  ad  mandata  dicti  Defen- 
soris,  et  per  eum  accejfta  fuit  et  spanata 
de  foveiSy  et  disguarnita  et  Deforzata  in 
totum  circumquaque  ;  et  muUm  alirn  terras 
destructm  fuerunt  et  derobatss. 

DEFOSARB,  Devorare,  faucìbus  bau- 
rire.  Eiherius  ei  Beaius  lib.  1.  adversus 
Elipandum  Toleianum  Archiep.  :  Lu- 
pus... solus  in  tenebris  ambulat  tuulando, 
et  oves  qìus  ingressa  sunt  sub  pastore, 
Defosat  et  spargit.  Lib.  2.  de  Bracone  : 
Hunc  agnum  se  fingit,  quo  agnum  secu- 
rum  Defoset.  Rursum  :  Prxsentibus  pas- 
toribus  oves  Christi  De f osar  e  non  possunt. 

1  DEFOSSA  FoRESTiS.  Gharia  funda- 
iionis  Monasierii  de  Bosco  Raiherii 
prope  Turones  Ordin.  Grandimoni.  inter 
Anecd.  Marien.  iom.  1.  col.  752  :  Dedi- 
mus  etiam  et  concessimus  Fi^atribus  su- 
pradiclis..,  per  totam  forestam  nostram 
de  Brussennaio  usagium  suum  :  ila  quod 
dicti  Fratres  in  dictts  forestis  et  in  omni- 
bus  defossis  earumdem  factis  vel  facien- 
dis  a  nobis  vel  successortbus  nostris  indif- 
ferenter  capiant  et  explectent  quidquid 

ad  usum    et   mdificationem   ipsorum 

viderint  expedire.  In  hunc  locum  Edi-* 
iores  in  Onomasiico  ad  calcem  iomi  4. 
Defossa  forestss,  videiur  esse  Gsasiones, 
Gaesurse,  Gali.  Coupes.  Sed  puio  legen- 
dum  Defensis  prò  befossis,  hicque  licen- 
iiam  dari  Grandimoniensibus  capiendi 
ligna  in  omnibus  foresiis  iam  liberis, 
quam  Defensis,  id  esi,  quorum  usagium 
non  esi  liciium,  nisi  iis  quibus  hoc 
usagium  singuiari  privilegio  indulium 
esi.  Vide  Defensa  8. 

DEFOSSUS,  Poena  apud  receniiores 
recepia  maxime  in  feminis.  Gonsueiu- 
dines  Arkenses  ann.  1281.  in  Tabularlo 
S.  Beriini  :  Si  concubina  ei  fuerit,  et  par- 
ticeps  extiterit  in  crimine  (furii,)  viva 
fodxetur,  nisi  prsegnata  sit,  quia  tunc  ser- 
vatur,  etc.  Tabular.  Gampanias  Thuan. 
eh.  24.  ann.  1212  :  Cum  discordia  esset  de 
quibusdam  hominibus  suspensis,  et  de 
quadam  f emina  Interrata,  aui  capti  fue- 
rant  in  burgo  nostro  S,  Dionisii ,  etc. 
Nota  sunt,  quaB  de  Vesialium  supplicio 
habeni  Scriptores.  Vide  veierem  Gon- 
suetud.  Turon.  iii.  ult.  ari.  8.  [**  et 
Grimmii  Antiquii.  Juris  German.  pag. 
694.] 

DEFOVENTUM,  KefaXeia ,  icopòt  OXt]- 
9iov(o,  Sors,  in  Supplemento  Aniiquarii. 

<*  Ita  et  Glossar.  Lai.  Gr.  ubi  Vulca- 
nius  emendat  :  itapk  tu  'H(rio5ù>. 

^  DEFRAGTA,  aicoxae(j,oO(ra ,  in  Gloss. 
Lai.  Gr.  Sed  leg.  ex  castigai.  Defeda. 
God.  Sangerm.  :  'Aicoxaticdv,  lassus,  de- 
fectus. 

DEFRA6IARE,  Papi  se,  JDévu^gare. [Edito, 
Defragare,  MS.  Bituric.  Defraglare  ei 
Deflagrare,']  [*<>  Glossar,  in  cod.  reg. 
7644  :  De/lagrari,  Devulgari.] 


^  DEFRA6LASGERE,  Odorem  amiitere. 
Reinard.  Vulp.  lib.  2.  vers.  420  : 

Polio  qaim  pKmam  foeriC  coofecta  bibenda  Mt, 
Ne  Detraglateat,  Tim  minuento  mora. 

«  DEFRANGERE,  Perfringere,  repri- 
mere. Episi.  Soldani  ad  Pisan.  inier  no- 
ias  Lamii  ad  Hist.  Sicul.  Boninconi. 
pag.  215  :  Et  si  aliquis  vestrum  alienam 
nequitiam  in  se  habuerit.  hoc  Defrangite 
et  castigate.  Deprimer,  eodem  signi  ficatu , 
in  Lii.  ann.  1371.  iom.  5.  Ordinai,  reg. 
Frane,  pag.  435. 

1  DEFRAUDARE  Sgripturas,  Adulte- 
rare, corrumpere  iruncando  aui  mu- 
tando verba,  vel  ea  in  pravum  sensum 
deiorquendo.  Libellus  Episcoporum 
lialisB  centra  Elipandum  in  Goncil. 
Hisp.  iom.  3.  pag.  98  :  Defraudare  ete- 
nim  sacram  non  veremint  Scripturam, 
varvipendentes  Magistri  Gentium  probi- 
bitionem  dicentis  :  Nolite  adulterare  ver- 
bum  Dei. 

^  DEFRAUDATUS,  Oneraius,  oppressus, 
Gali.  Surchargé.  Gorrect.  sia  tu  i.  Ga- 
dubr.  cap.  134  :  Et  si  viderit  (vicarius) 
aliauem  Defraudatum  in  hujusmodi  Li- 
vellorum  exactionibus,  eo  quod  asquitatem 
excedanty  juris  remediis  inhibeat  et  eie 
succurrat. 

^  DEFRENS,  a  Prendere,  Arvum  quod 
deionderi  vel  deme  tiri  sol  ei.  Gloss.  apud 
Martinium  :  Defrens,  écpoupot,  0ept(r(j.6c, 
apoupa  6epco6er(ra(.  Supplem.  Aniiquarii  : 
Defrensa,  étpoupa  TeTepe<r(iivY].  Gloss.  Lai. 
Graec.  Sanger  man.  :  Defrens,  d^poupa,  Oeptv- 
(j.6c,  i.  Arvum,  Messis.  Festus  :  Defren- 
sam,  Detritam  atque  detonsam,  Papias  : 
Defresum,  Detritum,  unde  adhuc  Fresa 
faoa  dicitur.  quss  obtrita  frangitur. 

T  DEFRESUS.  Vide  Defrens. 

1  DEFRETUM,  prò  Defrutum ,  quod 
habeni  Gelsus,  Nonius,  eie.  Vinum  coc- 
tum,  Gali.  Vin  doux,  cuit,  du  raisiné. 
Papias  in  MS.  Bituric  :  Defretum,  Vinum 
coquendo  defraudatum...,  Defrula,  Quod 
aruit,  unde  et  Defretum,  Gloss.  Sanger- 
man.  MS.  n.  501  :  Defretum,  Vinum  co- 
quendo defrucatum.,,.  Defretum  dictum 
eo  quod  coquendo  arescat,  minusve  faciat. 
Isid.  lib.  20.  cap.  3  :  Defrutum  dictum 
est,  quod  defrudetur,  et  qucksi  fraudem 
patiatur. 

3^  DEFRIGARE.  [Abstergere.  Dief.J 

^  DEFRIGTUM  vinum  vocatur  sapa,  ut 
in  libro  antiquo.  Ita  Glossar,  medie. 
Simon.  Januens.  ex  God.  reg.  6959.  Gas- 
iigai.  ad  utrumque  Glossar.  :  Deft'uctum 
sapa,  passura,  ì^tiuL,  Sic  in  MS.  Latina 
desunt  in  edito,  ubi  ì^ri\M,  Sed  leg.  De- 
frutum. Vide  Defretum. 

^  DEFRI6ERE ,  contrario  sensu,  Inca- 
lescere,  Gali.  S'échauffer ,  Chasser  le 
froid.  Defrigens  se  ipsum  in  sole  dieebat^ 
etc.  in  Bibl.  Ascei.  PP.  iom.  8.  pag.  286. 

•  DEFROGARE^  Proco  exuere,  Gali.  Dé- 
froquer.  Gharia  ann.  1252:  In  dominum 
Amalricum  et  socios  suos  impinxerunt, 
Defrocaoerunt  dominum  Amalricum  bis. 
Vide  Decucullare. 

DEFRONDARE,  Frondes  avellere  :  De- 
frondere,  frondes  amiitere.  Ugutio.  Vide 
Defoliare, 

«  Glossar.  Gali.  Lai.  ex  God.  reg.  7684  : 
Defrondare,  Esbranchier.  Défraichir,  prò 
exstirpare ,  evellere ,  vulgo  Défricner, 
arracher,  in  Lii.  remiss.  ann.  1427.  ex 
Reg.  174.  Ghartoph.  reg.  eh.  2:  Pendant 
que  le  suppliant  Défraichissoit  lesdites 
seches  plantes  de  halos,  pour  y  planter 
des  nouvélles.etc. 

T  DEFRUCTARE,  Usufructu  privare. 
Vide  Vossium  de  Viiiis  Sermonis  ad 
vocem  Usufructuare.  Vide  Defrustare. 

DEFRUGTATUS,   Marcidus.    Nalgodus 


44 


DEF 


DE6 


DEG 


invita  S.  Maloli  Abb.  Claniac  Mail 
tom.  2.  pag.  664  :  Dies  illuxerat,  et  minis- 
ter  de  ptUmento  aollicitus  invenil  moru- 
cla8  peniltM  Defractaias  et  imminutas, 
ita  ut  omnino  parati  non  possent.  Vide 
Defrelum, 

«  DEFRUCTUM.  Vide  supra  in  Defnc- 
tum, 

0  DEFRUGTUS,  Depfrugtus.  Ita  voca- 
bant  epulas  vel  dapes.  quas  dare  cleri- 
cis  solebant  ii,  sive  ecclesiastici  sive 
laici,  quibus  honoris  causa  preecenta 
fuerat  antipbona  De  fructu  ad  vesperas 
natalitii  Domini,  qu»  solemniori  ritu 
cantabatur.  Goncil.  Narbon.  ann.  1551. 
can.  47  :  Parochis  prohibemua,  ne  poathac 
ad  comeasationeay  gucM  Defructus  appeU 
lant,  ulto  modo  parochianoa  iuot  admit- 
tant,  Comput.  ann.  1479.  Inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  839.  col.  2  :  Item 
éolverunt  die  xvj.  Januarli  dicti  anni 
lacaeix.  amore  Dei,  prò  Deffructu  natalis, 
dari  eolito  conventui  fratruin  Prasdicato- 
rum  dictm  civitatia  ffemauai,  v»  eoi.  Tu- 
ron.  Item  dieta  die^  prò  simili  Deffmclu, 
aolverunt  conventui  fratrum  Carmelita' 
rum,  amore  Dei,  v.  aoL  Turon.  Alias  ann. 
1893.  ibid.  pag.  125.  col.  1  :  Die  xxiiii. 
Decembria,  quaa  fuit  die  nativitatia  Do- 
miniy  domini  conaulea  iverunt  ad  aermc 
nem  in  domo  Praadicatoruiii,  et  fratrea 
dicti  conventua  fecerunt  eis,  aive  uni  ex 
ipaia  dominia  conttulibua,  dicere  De  fructu, 
in  veaperia  :  et  ideo  dicti  domini  conaulea 
ordinaverunt  eia  dare  prò  pilancia  duos 
agnoa.  Vide  Mercur.  Frane,  ann.  1726. 
mens.  Febr.  pag.218.  et  ann.  1727.  mens. 
Mail  paff.  925. 

5DEFRuGARE  SE6ETEM,Nimia  foBtura 
esinanire  agros ,  terram  estenuare. 
Turneb.  lib.  14.  cap.  2.  Verbum  fictum  a 
De  et  Fruge. 
3ic  DEFRuO.  \po\eo,  Consumo.  Dief.] 
DEFRUSTABlB,  Frustatim,  per  frusta 
excerpere.  Ammianus  lib.  31  :  Sed  aemel 
obaoleti  coloria  tunica,  collo  inaerta,  non 
ante  deponitur,  aut  mutatur,  quam  diU' 
tuma  carie  in  pannulos  fluxerit  Defrua- 
tata.  Sidon.  lib.  9.  Epist.  11  :  Qweaitum 
volumen  invenio,  produco,  lectito,  excerpo, 
maxima  ex  magnia  capita  Defruatans. 
Alii  legunt  Defructana,  xiiDefructare  sit, 
fructus  decerpere. 

1  DEFRUTARIA.  Vasa  Defruto  confi- 
ciendo  accommodata.  Martinius  et  Amal- 
thea. 

DEFUGA,  Desertor,  refuga.  Prudenti us 
lib.  Peristeph.  Hymn.  1  : 

Ire  ad  ■Tini  jttMerat 

Idoli»  Ulare  nigris,  wse  GhrislI  Defngu. 

Curiaa  vel  Collegii  Defugm,  in  leg.  ult. 
God.  Th.  de  His  qui  condit.  propr.  (12, 
19.)  Defugere  originem,  lege  13.  de  Decu- 
rion.  (12. 1.)  Vide  Refuga, 

®  Deffuir  nostris,  prò  Fuir,  fugere. 
Pactum  inter  Oar.  comit.  et  capitul. 
Garnot.  ann.  1806  :  Quant  il  (les  coupa- 
bles)  a*en  aeront  foiz  aprèa  le  forban,  ou 
quant  il  auront  pria  le  fet  aur  eua,  en  eua 
Defuiant,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1377.  in 
Reg.  112.  Ghartoph.  reg.  eh.  117  :  Ber^ 
tran  Chambercal  eatoit  tenua  envera  ledit 
chevalier  (de  Ganillac)  en  pluaieura  aom^ 
mea  de  grain  et  d'argent,.,.  ledit  Ber  tran 
n*en  vouloit  faire  aatisfaction  ;  maia  ae 
Deffuioit  et  démufoit.  Alise  ann.  1898.  in 
Reg.  154.  eh.  165  :  Pour  ledit  caa  a'eat 
De/fuia  et  abaentez  le  aapvliant.  Deffouir, 
in  Lit.  ann.  1379.  tom.  6.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  615.  Deffouquier,  eodem 
sensu.  in  Lit.  remiss.  ann.  1446.  ex  Reg. 
176.  eh.  460  :  Leaquellea  beatea  a'estoient 
Deffouquiéà  ou  aeparéea  dea  aulrea,  et 
démouréea  aux  champa  comme  eapavea. 


9|c  DEFUGO.  [Idem  quod  Fugo.  Theod. 
Priacian.  1.  4.  Gapillos  locis  propriis 
Defugabia.sì,  etc] 

11.  DEFUNGUO,  eat  a  débito  liberatio: 
inde  Defunctua,  liberatua.  Secundo  idem 
eat  quod  Mortuua.  Vocabul.  Juris  utrius- 
que.  L^  Vide  Forcellinum.] 

1  2.  DEFUNGUO,  Quod  datur  Paro- 
cho,  cum  quis  vita  fungitur.  Gonventus 
Episcoporum  apud  Qissonam  ann.  1099. 
Goncil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  810.  col.  2: 
Confirmamua  Eccleaia  praanotatas  omnea 
auaa  decimaa,  et  primitiaa,  et  univeraaa 
ablationea,  et  Defunctionea,  et  coemete- 
ì*ioa,  Similis  iocus  habetur  Marc»  His- 
pan.  pag.  1058.  qui  et  memoratur  in 
Annal.  Bened.  tom.  4.  pag.  887.  Vide 
Mortuarium.  ' 

«  3.  DEFUNGTIO,  Mors,  obitus.  Bulla 
Alex.  PP.  III.  ann.  1179  :  Et  «t  in  die 
Defunctionia  alicujua ,  aerviiium  auum 
hahuerit,  helemoatna,  aicut  dictum  eat, 
per  medium  dividi  debeat.  Gbarta  Qode- 
fridi  episc.  Lìngon.  ex  God.  reg.  9612.  A. 
B.  N.  :  Raineriua  abbaa  ita  auscepit  Odo- 
nem  ducem  Diuionenaem  ejusque  uxorem 
ac  filium  in  beneficiia  domua  Albaaripm, 
ut  tantum  fieret  prò  unoquoque  eorum  in 
obitu  ipaorum,  quantum  oro  Defunctione 
uniua  monachi  ejuadem  domua.  Alia  ann. 
1220.  in  Ghartul.  Thenol.  ex  God.  reg. 
5649.  foi.  10.  v«  :  Emelina  de  Maria  co- 
gnomento  Billuarde,...  conceaait  eccleaias 
Tfienolienai  omnia  immobilia  et  mobilia 
aua,„.  tempore  Defunctionia  aius. 

T  Defungtorum  Judigium,  Eadem 
notione.  Epist.  Gregorii  IK.  Papas  ad 
M.  Genoman.  Episcopum  ann.  1228. 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  948  : 
Conjuratorea  autem  hujuamodi  ae  repU' 
tant  obligatoa  tui  excofnmunicatoa  minime 
devitandoa,  nec  compellendoa  quantocum-- 
que  tempore  in  excommunicatione  pera- 
titerint  indurati,  et  ad  tertiam  partem 
Judicii  Defunctorum  Eccleaiia  parochiali- 
bua  non  reddendam,  laudabilem  consue- 
tudinem  pietate  fidelium  nequiter  infrin- 
gendo,  et  ad  alia  multa  teneri  ae  creàunt, 
quae  vergunt  in  periculum  animarum, 

i\fi  DEFUNGERE.  [Ab  officio  cessare. 
Dief.  1 

DEFUSTARE,  Fuste,  vel  baculo,  e»- 
dere,  fustigare.  Gloss.  Lat.  GraBC.  :  De- 
fuatat ,  (uXoxoicst.  GIoss.  Grsec.  Lat.  : 
iSiuXoxoicfi),  TÒ  vimta  ti\(ù,  Defualo,  fuatigo. 
In  MS.  prò  fuatipo,  èst  fuatuo:  unde 
Fuatuarium  aupphcium. 

^  DECA.  Moles  aquis  opposi ta,  agger, 
ripa,  Gali.  Digue,  ecluae,  Transact.  ann. 
1515.  ex  schedis  Pr.  de  Mazauguea  :  Dam- 
na  maxima  prasberi  in  capiendo  aquam 
dictorum  vatlatorum,  et  ripaa  seu  Degaa 
illorum  frangendo  et  rumpendó.  Et  In- 
fra :  Quod  non  audeant  aeu  praaaumant 
dictam  Degam  vallatorum  aeu  ripaa  ilio- 
rum  frangere,  cavare,  etc.  Vide  infra 
Degania  2. 

^DEGAGIARE,  Pignori  capere,  vel  pi- 
ffnus  auferre  et  retinere.  Gharta  S.  Lu- 
dov.  ann.  1255.  in  Reg.  Gam.  Gomput. 
Paris,  ab  ann.  1421.  ad  1486.  fol.  68.  v«  : 
Et  ai  hominea  canonicorttm  (Locbarum) 
non  fecerint  hoc  quod  facere  auper  iatia 
debuerint,  per  mandatum  nostrum  erunt 
Deqagiati,  Vide  infra  Deagagtum  et  Dia- 
vadiare  in  Vadium. 

DEGAGUS^  Species  retis  quo  capiuntur 
pisces,  apud  Petrum  de  Grescentiis  lib. 
10.  de  Agricult.  cap.  37.  [Derivatur  ab 
Hebr880  Doug,  per  redu  plica tio nem  Da- 
</aa,  Piscari.l 

DEGALEARE,  Galeam  apoliare.  Ugutio. 

^  DEGANARE,  Permutare,  unde  Dega- 
neum,  Permutatio,  in  Ghartis  Lucensi- 
sibus  et  apud  notariosejusdem  civitatis. 


?iuibus  etlam  nunc  famlliaris  est  hsec 
ormula  :  riluto  permutationia  et  Dega- 
nei,  teste  Muratorio  tom.  1.  Antiq.  Ital. 
medii  svi  col.  136.  Vide  infra  Viga^ 
neum. 

DEGANGIA.  [Species  vasis  seu  doli!.] 
Vita  sancti  Èparchii  apud  Labbeum 
tom.  2.  Biblioth.  :  Quidam  homo  divea.,.. 
Deganciam  vini  ad  feata  aolennia  B. 
Confeaaoria  direxerat  adpauperum  refec- 
tionem. 

^  1.  DEGANIA,  prò  Decania,  Goncil. 
Gompostell.  ann.  1056.  can.  1  :  Ipsi  Epia- 
copi  duoa  vel  trea  Praepoaitoa  elecloa  ha- 
beant  cum  aenau  casterorum  Clericorutn, 
qui  euram  Diosceaium  Deganiarum  procu- 
rent.  Vide  Decania  in  Decanua  4. 

«  2.  DEGANIA,  ut  supra  Dega.  Gharta 
Alph.  VII.  reg.  ann.  1169.  inter  Probat. 
tom.  1.  Annal.  Prsmonstr.  col.  107  :  Cum 
omni  haareditcUe  aua,  cum  montibua  et 
fontibua,  et  Deganiia  et  molendinia.  Vide 
DMora. 

DEGANNARE,  Idem  quod  Ingannare, 
Fallere.  decipere.  Epistola  PP.  Liudte- 
frido  Gomiti  scripta,  tom.  8.  Hist.  Fran  - 
cor.  :  Te  tuamque  conjugem  auctoritate 
S.  Spiritua  Domini  noatri  a  corpore  et 
aanguine  D.  N,  Jeau  Chriati  aeparamua, 
et  a  conaortio  Chriatianitatia,  donec  prae- 
dictam  feminam  Garelindam,  loco  unde 
Degannaatia,  reatituatia.  Agitur  de  Mo- 
nacha  a  Monasterio  fraudulentissima 
suasione  abstracta.Vide  Engannare,ipost 
Ingenium. 

f  DEGANUS,  prò  Decanua,  Qui  prseest 
decem  familiis,  apud  Muratorium  tom. 
1.  part.  2.  pag.  60.  col.  2.  Vide  Deca-- 
nua  1. 

^  DEGARIRE,  Gavere  ab  evictione,  pos- 
sessionem  asserere  ,  defendere ,  Gali. 
Garantir.  Reg,  feudor.  Aquit.  ann.  1273. 
ex  Gam.  Gomput.  Paris,  sign.  JJ.  rub. 
fol.  10.  r*  :  Petrua  frater  dicti  Bernardi 
Beraudi  juratua  dixit  et  recognovit  illud 
idem,  quod  dictua  Bernardua  Beraudi; 
tamen  dixit  quod  dictua  Bernardua  frater 
suus  debet  eidem  DegaHre  omnea  rea 
aupradictaa.  Ibid.  fol.  42.  v*  :  Reymundua 
Arn.  de  Puy,..  tenet  a  domino  rege  et 
duce  duo  eaaalia;..,  et  ista  duo  caaalia 
debet  Degarire  dominua  S.  Albini,  de 
cujus  hereditate  habent  illa  prò  parte 
partida  vel  divisa,  et  alia  duo  in  par^ 
rochia  de  Brocara  :et  iata  debet  ei  Dega- 
rire dominua  de  Brocara,  de  cujua  here- 
ditate  tenet  ea  de  parte  partida.  Vide  in 
Warantua, 

o  DEGARIUS.  Vide  infra  DeguaHua. 

«  DEGATGIARE.  Rem  oppigneratam 
redimere,  Gali.  Degager.  Libert.  Montis- 
fer.  ann.  1291.  in  Reg.  181.  Ghartoph. 
reg.  eh.  154:  Quam  cito  gatqiatua  de  auo 
cumino,  Jeta  aeu  tallia  aatiafecerit  cumi- 
natoribua  aeu  levatoribua  praadictorum, 
ipso  facto  ait  Degatgiatua.  Vide  Diawa- 
aiare  in  Vadium. 

^  DEGENER,  Nothus,  spurius,  Gali. 
Batard,  in  Lexico  Philosoph.  Goclenii 
et  in  antiquis  quibusdam  Ghronicis. 

DEGENERARE,  Depravare,  animos  avo- 
care, Debaucher,  Historia  Wambas  Re- 
gis  :  Diverao  fraudia  argumento  fidem 
populorum  Degenerane,  etc. 

\  DEGENIARE,  Form»  gratia  fraudare. 
Gassiod.  lib.  5  :  Vaurpatione  Degeniare 
aliquid. 

DEGENIATUS.  Vide  Geniatua. 

\  DEGERA.  Vide  Degora  et  Dugalia. 

^  DEGERARE,   Dejerare»  Perjurare, 

gromissis  Juramento  firmatis  non  stare, 
rdinat.  ann.  1863.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  622.  art.  11  :  Et  ai  reperire- 
tur  ipaoa  Degerare,..,»  debite  puntantur. 
Gharta  ann.  1868.  ex  Tabul.  S.  Victor. 


IDEG 


DEG 


DEG 


45 


Massil.  :  J^ymundwn  hortati  gumm  ut 
ab  ipm  exeessibus  omnino  ceasaret,  quad 
McHemnUer  se  facturum  smpe  juravU,  et 
«Bpi«M  Degeravit  venieado  cantra  jurata. 
Alia  ann.  1186.  apud  Spon.  tom.  2.  Hist. 
Genev.  pag.  43  :  Et  dum  juratnenti  sui 
fideiqvte  constantiatn  expectaremìie^  Deje- 
ravit.  Stai.  Montis-reg.  pag.  180  :  Statu- 
tutn  est  quod  quicumque  inventus  fuerit 
Deaerasse  vel  Deierare,  possit  et  aebeat 
condemnari  in  lioras  sex,  si  de  perjurio 
fuerit  comfictus. 
«  DEGERIUS.  Vide  infra  Deguarius, 
DECrlNA,    Grasce,  Marsus,   Latine,  Ita 
Papias  et  Ugatio.  Sed  iegendum  Degma, 
[ut  in  MS.  Bitur.l  ex  Grsco  Snvua. 
\  DEGLAnOE.  Vide  Degraphldes. 
1  DBCrLOBARE,   ut  mox  Deglubare,  in 
Vita  MS.  S.  Wenwaloei  fol.  102. 

^Cliron.  Bald.diaconi  tom.  2.  Monum. 
sacr.  Antiq.  pag.  60:  Boni  pastoris  esse 
tondere  pecus,  non  Deglobare.  Vide  mox 
DMlubare. 

«  DEGLOHERARE,  Glomerata  fila  evol- 
vere. Gali.  Deuider.  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  God.  reg.  7684  :  Deglo»nerare,  Desmu- 
celer, 

1  DE6LUBARE,  prò  Deglubere,  Pellem 
detrahere.  Tertull.  de  Pallio  cap.  8  : 
Mereurium  Deglubasse  oveculam.  Ali! 
legunt  Diglubasse.  [*^  Vide  Forcelli- 
num.] 

^  Agob.  episc.  Lugdun.  Epist.  6.  tom. 
6.  Collect.  Mistor.  Frane,  pag.  865  :  Ne 
quilibet  Christianus  cames  a  Judais  im- 
molatas  et  Deglubatas  emeret.  [^^  Vide  S. 
Rosa  de  Viterbo  in  Supplement.  Eluci- 
dar, voce  Degolador.] 

1  Degluyebe,  prò  eodem  Deglubere. 
Hinc  corrigendum  Glossarium  Sanger- 
man.  MS.  n.  501.  ubi  Deguptus,  Pelle 
exustus,  id  est,  elite  eocpoliatus  ;  a  De- 
glubo  enim  Iegendum  Degluptus,  sicque 
cetera  sunt  emendanda  :  Degluptus, 
Pelle  exutus,  id  est,  cute  expoliatus.  Wide 
Decoriare. 

4>  BEGL0ERE,  Eadem  notione.  Glossar, 
vet.  ex  God.  reg.  7641  :  Degluit,  decoria^ 
vit,  Besglainer  vero,  metaphorice  prò 
Occidere,  gulam  quasi  spicam  secare, in 
Lit.  remiss.  ann.  1481.  ex  Reg.  207. 
Ghartoph.  reg.  eh.  251  :  Icéllui  Savoye 
porta  le  cousteau  à  la  gorge  du  suppliant 
et  Jura  en  disant  :  Par  le  cap  de  Dieu  je 
te  bcMlainerai. 

1  D&NATUS,  ab  Italico  Donare,  Gra- 
tum  et  acceptum  habere;  Histor.  Cor- 
tusiorum  lib.  1.  apud  Murator.  tom.  12. 
col.  937  :  Offerébat  ^enim  populo  pacem 
eutn  Januensibus  a  nobilibus  Degnatam, 
«  DEGNIGRATIO,  Infamia,  contumelia, 
vituperium,  Gali.  Dénigrement,  deshon- 
neur.  Lit.  remiss.  ann.  1896.  in  Reg. 
151.   Ghartoph.    reg.   eh.  71  :  Johannes 

Bu/feti ftrotulit  quamplurima   verba 

incuriosa  et  ignomeniosa  ad  Degnigratio- 
nem  generis  et  famss  dicti  Durandi  suo^ 
rumqueparentum  et  amicorum. 

DEÌBOHA.  JusVicentin.lib.l  :  Aquarum 
ductus,  sive  eanales,  lectos  aquarum^  oc 
Degoras  aperiri,  perfodi  seeunduvn  quod 
melius  fuerit  visum^  ete.  [^  Idem  vicletur 
quod  suora  Dega.] 

o  dEGOT,  vox  vernacula,  Stillicidium. 
Gali.  Gouttiere,  Gharta  ann.  1357.  Inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  197.  col. 
1  :  Cohoperiatur  (domus)  tali  tecto,  quod 
procedat  a  merlettSyet  lo  Degot  veniat  in 
carreria.  Glossar.  JProvinc.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657  :  Degotar,  Prov.  Stillare,  distil- 
lare. Vide  Degutorium, 

DEGRADARE,  De  gradu  in  quo  quis 
est,  removere,  fGall.  D^rader,]  Ohroni- 
con  Fredegaril  cap.  s2:  Cognito  more 
Gotharum,  qu^m  de  Regibus  Degradandis 


habébant.  Ditmarus  lib.  2.  oag.  28  : 
Everhardus  Dux,  Regi  diu  infidelis,  De- 
gradatus  est.  Regala  S.  Benedicti  : 
Exceptis  iis  quos  Abbas  Degradaverit 
certis  ex  causis.  Regala  S.  Pacbomii  cap. 
92  :  Degradabunt  eum  in  uUimumgra' 
dum,  donec  coì^igatur.  [Addit.  ad  Gapi- 
tul.  apud  Baluz.  tom.  1.  col.  1176.  n.  107  : 
Prs^pimus  ut  non  Degradetur  provin- 
eia  sed  apud  semetipsam  habeat  judices 
Episcopos.  Et  guicum^ue  causam  habuC' 
nt,  a  suis  Judicibus  ^udicetur,  et  non  ab 
alienis,  id  est,  a  suas  justis  judicibus  pro~ 
vincisi,  et  non  ab  externis,  ni  fuerit  appel- 
lalum,] 

Degradare,  Beneficia  Militibus  au- 
ferre.  Gharta  Caroli  Calvi  Regls  Frane, 
ex  Tabularlo  S.  Cyrici  Nivern.  :  Dumgue 
memoramus,  quam  fldeliter  Milites  ejus- 
dem  loci  nobiscum  contra  hostes  nostros 
solatia  prssbuerunt,  et  sìmul  se  nobiscum 
tradiderunt  periculo,  placuit  nobis  auc- 
tores  atque  electos  ejusdem  sedis  monere, 
ut  nullus  eorum  prassumat  aliquem  ilio- 
rum,  aut  ullum  de  htsredibus  ipsorum 
Degradare,  et  beneficia  tollere,  nisi  prius 
in  causis  palatinis  fuerit  adductus,  à  cri- 
minali muUatione  damnatus, 

Degradatio,  Posna  Ecclesiastica,  qua 
quis  suo  gradu  privatur.  Apud  antiquos, 
Clericum  degradare,  nihll  aliud  erat 
quam  deponere,  vel  suspendere  ab  offi- 
cio :  nunc  usus  Ecclesiasticus  panilo 
aliter  Invaluit.  Distingunt  enim  Cano- 
nista a  Depositione  Degradationem , 
cum  Depositione  longe  gravior  sit  De- 

?radatio,  qua  scilicet  reus  Glericus  abla- 
is  ordinis  insignibus  ab  Episcopo  co- 
ram  judice  sseculari,  cui  postmodum 
traditur,  titulo  Clericali  privatur.  Priori 
notione  usurpant  Concillum  Eli  beri t. 
cap.  20.  Concil.  Bracar.  I.  cap.  4.  Aure- 
lian.  IV.  cap.  7.  Concil.  Cabilon.  cap.  20. 
Constit.  2.  Appendicis  Cod.  Theod.  etc. 
Ildefonsus  Toletanus  in  Cbronico  :  Per 
Synodum  ab  Archiepiscopali  dignitate 
Degradatus  est.  Deqradatio  Sacerdotii, 
apud  Gregorium  M.  lib.  9.  Epist.  82. 
Vide  Baron.  ann.  67.  num.  22.  Filesa- 
cum  de  Sacra  Episc.  auctorit.  cap.  8.  g 
2.  et  Morinum  Ilo.  2.  Exercit.  cap.  il. 

Degradatis  Episcopis  disruptum  ves- 
timentam  Sacerdotale,  col ligitur  ex  Vita 
S.  Leodegarii  cap.  14  :  Factum  est  ut 
Episcoporum  Consilio  Leodegarii  Disrum- 
peret  (Hebroinus)  vestimentum,  et  ultra 
non  praesumeret  offerre  sacrificium.  Acta 
S.  Tbeodardl  Narbonensis  Episcopi  : 
Truncatis  in  conspectu  omnium,  ac  peni- 
tus  scissis  Episcopalibus  indumentis,  ba- 
culisque  super  eorum  capita  confraclis, 
nec  non  annulis  singulorum  ab  eorum 
digitis  dedecore  cum  magno  avulsisj  ab 
omni  ordine  Clericatus  penitus  d^ecti 
sunt  ac  depositi.  Adde  Gregorium  Tu- 
ron.  lib.  5.  Hist.  cap.  19.  Llber  cui  titu- 
lus  Mompci,  seu  Disputatio  animsB  et 
corporis. 

'A^XiiptX^f  Mmoizoi,  ovv   TOlc  MTvrpowo- 

^     ^  [Xkottc, 

Ka\  8Tav  nxaior^  lepeuc  eie  <Cy'Kkri\i.7L  ti  (xéya, 
*Ev  npt&xoiQ  toOt<i)  oerpouai  ttjv  ctoXyiv  Ttjc 

Ka\  o{k(oc  a^Oc;  tr^i^o^j^i  toOc  xtT«)vt<n(ovc, 

,         ,       ,         [otitoi. 
Ka\  o^k(a  tótc  tòv  auTbv  wc  V-^  naic&v  xo- 

Degradabantur  Presby  terl  rei,  antequam 
Judici  ssBCulari  traderentar  secundum 
criminis  qualitatem  puniendi,  quod  nu- 
per  etiam  obtinuit.  Capitulare  1.  ann. 
809.  cap.  21  :  Si  Presby  ter  Chrisma  de- 


derit,  ab  Episcopo  Degradatur,  et  post- 
modum a  judice  manum  perdat,  etc. 

Alias  porro  ceremonias  in  degrada- 
tione  Clericorum  et  Presbyterorum  fieri 
solitas  quivis  legere  potest,  in  Concilio 
Tolet.  iV.  cap.  27.  Lemovicensi  ann. 
1031.  sess.  2.  in  Pontificali  Romano, 
apud  Luitprandum  lib.  6.  cap.  ult.  in 
cap.  27.  eie  Verbor.  signif.  cap.  1.  de 
Haeret.  et  cap.  2.  de  Poenis,  apud  Joan- 
nem  a  Leydis  lib.  81.  cap.  48.  Gallan- 
dum  lib.  de  Franco  alodio  pag.  846. 
fPhil.  Limborch.  in  Regesto  Inquisit. 
Tholos.  pag.  276.  ubi  refert  singularem 
degradationis  formam,  et  ab  ea  quse  in 
Pontificali  Romano  preescribitur,  mul- 
tum  absimilem.J 

o  Degradationis  ceremonias  ita  des- 
cribuntur  in  Pontif.  Ms.  eccl.  Elnens.  : 
Et  est  notandum  quod  si  elericus,  secun^ 
dum  prasmissam  formam  sententlaliter 
depositus,  incorrigtbilis  apparsati  debet 
excommunicari.  Et  si  posttnodum  in  pro- 
fundis malorum  veniens  contempserit. 
tunc  cum  ecclesia  non  habeat  ultra  quid 
faciat,  debet  illum  Degradare  et  curias 
seculari  relinquere.  Quas  Degradatio  fit 
hoc  modo.  Nam  inse  degradandus  indù- 
mentis  sacerdotaìibus ,  si  sacerdos  sit^ 
induius  ;  vel  diaconalibus,  si  sii  diaco- 
nus;  et  sic  de  reliquie  ordinibus  et  indù- 
mentis.  Episcopus  quasi  exequendo  sen- 
tentiam  deposttionis  in  illum  prolatam 
dudum,  prassente  seculari  judice,  cui  de- 
gradandus debet  relinqui,  publice  abradit 
cum  vitro,  vel  alio  hujusmodi  loca  ma- 
nuum  illius,  guas  in  collatione  ordinum 
inuncta  fuerunt,  et  etiam  tonsuram,  si 
vellet  ;  et  consequenter  seriatim  et  sigil- 
latim  detrahit  omnia  insignia  sive  sacra 
ornamenta,  quas  in  ordinum  susceptione 
recepii  ;  et  demum  exuit  illum  habttu  cle- 
ricali et  induit  laicali,  dicens  publice 
judici  seculari  prassenti  ut  illum  propter 
scelera  sua  sic  depositum,  degradatum, 
spoliatum  et  exancoratum  (lib.  exaucto- 
ratum)  in  suum.  si  velit,  redpiat  forum.,. 
Et  talis  Degradano  solempnis  depositio 
vocatur. 

Degradationis  Militaris  ritum  apud 
Aragonenses  describit  Jacobus  I.  Kex 
Aragon.  in  Foris  Oscae  ann.  1217.  fol.  16. 
de  degradatione  Militis:  Cum  perventum 
fuerit  ad  ejus  depositionem,  ipsemet  cin- 
gat  sibi  ensem  ;  quo  facto,  Princeps  terras, 
accepto  cultelU),  in  posteriori  parte,  id 
est,  supra  renes,  scindat  ensis  corrigiam 
omnino,  de  qua  est  accinctus,  ita  ut  cor^^ 
rigia  incisa,  ensis  per  se  cadat  in  ter- 
ram;  et  sic  ille,  qui  ante  Miies  erat, 
pravis  suis  meritis  exigentibus,  de  Militia, 
qua  prius  decoratus  extiterat,  perpetuo 
sit  depositus  et  damnatus.  [<^  Abbreviat. 
Placit.  sub  Edward.  U.  Reg.  Angl. 
Lond.  84.  55.  pag.  851  :  Per  breve  regie 
mittitur  hic  processus  judicii  redditi  con- 
tra Andream  de  Hartecla.  comitem  Kar- 
lioli,  qui  fuit  adherens  Roberto  de  Brus... 
Por  quoi  agarde  ceste  courte  que  voue 
soyez  Degrada  et  que  vous  perdez  noun  de 
counte  por  vous  et  por  votres  heirs  à  touts 
jours  et  que  vous  soit  deteint  de  l'espeie 
et  que  vostres  esperouns  dorrés   soient 

coupés  des  talons Post  Degradacionem 

factam  dederunt  judicium  contra  ipsum 
in  hasc  verba: ...  soietz  treisné,  pendu  et 
décolé  etc.'\ 

DECkADÀTUM.  Regestum  Castri  Lidi 
in  Andibus  fol.  47  :  Dominus  Hugo  Gar- 
ner  habet  suum  Degradatum  in  tnolen- 
dino  Domini  Susas,  prò  motagio  quod 
Dominus  Susas  capit  ad  sua  molendina 
reparanda;  id  est  forte,  demolitiones, 
cum  scilicet  molendinum  de  novo  ins- 
tauratur. 


46 


DE6 


DEG 


DE6 


•  Legendum  prorsus  videturDagrano- 
tum.  Vide  infra  Degranare  et  Degranum, 

^  DE6RADERE»  Gali.  Degrader,  Labe- 
factare»  evertere.  Gharta  Caroli  M.  apud 
Doubletum  Hist.  San-Dionys.  pag.  714  : 
Obsecramus  autem  Succeaaores  nostroa  et 
ejusdem  loci  Abbates  et  rectores,  et  obtes- 
tamur  per  sanctam  et  individttam  Trini- 
totem,  et  per  diemjudicii  iremendum,  ut 
prasdictas  rea,  quaa  nos  prò  reverentia 
tantorum  Sanctorum,  seu  remedio  animm 
noetrm,  vel  etabilitate  regni,  nostra  auc- 
toritate  munivimua,  Deg radere  non  prse^ 
eumat. 

1  DEGUS,  Prmcepta,  alatuta,  Papias  in 
MS.  Bituricensi.  in  Glossario  Sanger- 
man.  MS.  num.  501.  habetur,  Degre  prò 
Degrae.  Forte  utrobique  legendum  De- 
creta» 

<>DE6RA1IA,  Grana  excussa,  qu»  ex 
spicis  cadunt.  Reg.  feudor.  comitat. 
Pictav.  ex  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  66. 
r«.  :  In  qua  quidam  terrageria,..  ego  dù> 
tua  Johannea  de  Foresta  capio  tertiam 
partem  grani  dictorum  terragiorum  et 
omnea  paleaa,  Degranaa,  acobai  et  apUaa. 
(leg.  spicas). 

«  DBGRANA6IUM.  Vide  infra  in  De- 
granum, 

«  DEGRANARE,  Granum  ex  Infundi- 
bulo  removere.  Pactum  inter  Arn.  de 
Villanova  dom.  de  Transio  et  homines 
eiusd.  castri  ann.  1283.  ex  Tabul.  D. 
vencisB  :  Poatquam  posuerint  dicli  homi" 
nea  bladum  auum  m  entremuya,  quod 
moneriua  non  poaait  removere  dictum  bla- 
dum de  dieta  entremuya,  nec  eoa  Degra- 
nare  prò  alio.  Deagrener,  eodem  signi- 
flcatu,  in  Gharta  ann.  1448.  ex  Gbartul. 
28.  Gorb.  :  Soubz  umbre  dudit  deagren, 
ceulx  à  qui  leadita  religieux  le  avoient 
otroié,  Deagrenoient  leadita  habitanta  ; 
ifeat  aaaavoir  quant  leadita  habitana 
avoient  mia  leur  blé  en  corbeUon  pour  le 
maitre  en  le  tremuye  et  à  móltwre,  ceulx 
qui  avoient  la  Deagren  leur  oatoient  dudit 
corbellon,  et  y  mettoient  et  faiaoient  mai- 
tre la  leur,  Hinc 

<>  DE6RANATURA,  Jus  granum  suum 
ante  alios  molendi,  absque  alla  nensi- 
tatione  prò  ejusdem  molitura,  óharta 
Hugon.  dom.  Berziaci  ann.  1215.  in 
Gbartul.  Gluniac.  :  Pro  cuatodia  et  de- 
fenaione  aliua  (leg.  illius)  molendini  De- 
granaturam  meam  ibi  habeo.  Vide  infra 
veaaQranamentum . 

«  DEGRANUM,  Desqranum,  Eodem 
intellectu,  nostris  Deagrain  et  Deagren. 
Gharta  ann.  1197.  in  Gbartul.  Lehun. 
eh.  70: 'Johannea  milea  de  Hapelincurte 
habet  in  molandinia  de  Léhona  apud  Pon- 
tem  Degranum,  cujuacumque  ait  frumen- 
tum,  poat  illud  quod  mventet  in  trimodia, 
et  prò  Degrano  ilio  quod  habet  dictua 
Johannea  in  molendinia  da  Lehona  aj^ud 
Pontam,  prior  Lekuni  et  monachi  de  jure 
poaaunt  et  debent  la  hardine  accipere  ad 
uaua  auoa  ubique  in  omnibua  aquia  domini 
Johannia,  ubtcumque  voluerint,  prò  cal- 
cicUa  reficienda  et  prò  ponte  reficiendo. 
Infra  eh.  34.  legitur  Degranagium,  Alia 
ann.  1348.  ibid.  eh.  105  :  Avoit  eatéordané 
aur  lea  mouliné  de  Vyawe  de  Pona,  que 
mi  devanchiera  et  leura  aucceaaeura  aet- 
gnaura  de  medile  maiaon  de  Happlain^ 
court  aroient  delà  en  avant  le  Deagren 
aadia  mouliné,  aprèa  che  qua  il  trouve-- 
roient  en  le  trémuye,  et  pour  chel  Dea- 
gren, etc.  Gharta  Phil.  abb.  de  Gultura 
ann.  1224.  ex  God.  reg.  9612.  A.  B.  M.  : 

Si  autem  abbaa  vel  loco  auo  aliquia 

manebit  in  principali  manerio  de  Cha- 
neio,  habebtt  Deagranum  in  molendino 
dicti  Pagani  da  Borneio.  Alia  ann.  1824. 
in  Reg.  62.  Gbartoph.  reg.  eh.  208:  Ledit 


Henri  moiulra  aon  blé  à  Deagrain  aprèa 
celui  de  la  tremuie  franchement,  aana 
payer  mouture.  Ghartul.  slgn.  Ezechiel 
Gorb.  ad  ann.  1415.  fol.  11.  r*.  Et  ai  ara 
ledit  fermier  le  Deagrein  et  francmolu 
aux  molline  de  Sailli  Vyauerea.  Deagren 
et  francq-molu  du  moltn  de  Dompierre, 
in  Reg.  Gorb.  18.  sign.  Habacuc  ad  ann. 
1514.  fòl.  218.  V*.  Deaguerain,  eodem  in- 
tellectu, in  Gh.  Phil.  Pule.  ann.  1808.  ex 
Lib.  rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  889. 
r«.  col.  1  :  Le  frane  moudre  de  l'oatel  et  la 
Deaguerain,  priaié  aaxanta  aouli.  Vide 
suora  Degranare, 

1  DEGRAPHIDES,  Cmlatura.  Papias  et 
Glossar.  Sangerman.  n.  501.  Male  in  Bi- 
turicensi, Deglafide. 

^  1.  DEGRAVARE,  Notione  contraria 
nativsB,  a  Gallico  Décharger,  Expensas 
resarcire»  Restituere,  Gompensare,  Gali. 
Dedommager,  Hist.  Dalpbin.  tom.  2.  pag. 
69.  col.  2.  in  Instrumento  ann.  1800  :  De 
expenaia  quaa  idem  Dom.  Dalphinua  /é- 
cerit  in  juvamine  aupradicto,  da  auia 
propriia  denariia  eumdem  Dalphinum 
(Episcopus  Valent.)  debetU  Degravara, 

^2.  DEGRAVARE,  Sublevare,  liberare, 
Gali.  Décharger,  diminuer.  Acta  capit. 
eccl.  Lugdun.  ad  ann.  1347.  fol.  139.  v*. 
ex  Gam.  Gomput.  Paris.  :  Quia  cuatoa 
neceaaario  hahet  librare  omnea  capelloa  et 
clericoa  servitorea  S.  Stephani,  aoaque  eo 
guod  eoa  poaait  dimittere,  ordinamua  quod 
tpae  Degravetur  de  aubventione  praad^cta, 
in  tantum  quantum  alii  peraona  Degra- 
vantur.  An  inde  Faire  aea  Degraa,  prò 
Ventrem  exonerare,  tom.  2.  Fabul. 
pag.  120  : 

Qaand  il  n*«  m  feomM  troTée, 
Cdde  qo'eHe  loit  ralevée 
Pissier  et  falra  sm  Degras. 

5  DEGRE.  Vide  Dearte. 

^  DEGREDARE,  ut  Degradare,  De  gradu 
in  quo  quisest,  removere.  Stat.  Placent. 
fol.  88.  V*:  Item  in  caau  quo  clericua  eat 
actualiter  et  realiter  Degredatua,  judicia 
laici  jurisdictioni  aubjaceat,  cum  sit  pri^ 
vatua  omni  privilegio  clericali.  Vide  su- 
pra  Degradatio. 

t  DEGREGATUS,  Errans  a  grege.  Vita 
S.  Genovefse,  Januarii  tom.  1.  pag.  144  : 
Dum  Degregata  ob  paatum  forte  pecora 
aollicite  veatigarent.  r^^^^fl    •' 

o  DEGRI,.<£jgf ri,  in  vet.  Glossar,  ex  God. 
reg.  7618. 

^  DEGROSSARE,  Luculetitius  scribere, 
in  formam  publicam  instrumentum  re- 
digere, GalL  Groaaoier.  Stat.  comitat. 
Venaiss.  sub.  Glem.  PP.  VII.  cap.  11.  ex 
God.  reg.  4660.  A:  Notarii..,  acta  inter 
partea  eorum  manibua  descript  a  ordinent 
et  Degroaaent  aeu  aliaa  in  formam  redi' 
gant  publicam.  Vide  Ingroasare  1.  Hinc 

«  DEGROSSATIO,  Eadem  notione.  Stat. 
Avenion.  llb.  2.  rubr.  9.  art. 49.  pag.  282: 
Item  quia  notarii  in  Degrosaatione  termi- 
norum  omittunt  ponere  annum  in  muta- 
tione  cujuaque  menaia,  etc.  Vide  Groasa  2. 

3|c  DEGRuMOR,  [In  rectum  dirigere  :  a 
gruma,  quse  dici  tur  a  Non.  1.  316.  esse 
mensura  quaedam,  qua  flexsB  vìsb  ad  li- 
neam  diriguntur,  ut  est  agrimensorum. 
Enn.  ibid.  DegrumaH  ferrum.  Lucil. 
ibid.  viamque  vis  Degrumari,  ut  castris 
mensor  facit  olim.] 

DEGUADIARE,  Guadiam  frangere, 
Joanni  de  Janua,  Dégager.  [Tabularium 
Majoris-Monasterii  :  Robertus  Comes  de 
Moretonio  dedit  S.  Martino,  prò  anima 
Regia  WUlelmi  fratria  aui  et  Mathildia 
Reginae  et  Mathildia  uxoria  ausa,  medieta- 
tem  Eccleaiaa  de  Legrenvilla,  quam  ipae 
Cornea  Deguadiaverat  per  ecc.  aolidoa.] 
Vide  Diavadiare  post  vadium. 


o  DEGUARIDS,  Dbouerius,  Gastos 
agrorum,  hortorum,  vinearum;  daconM>9n 
etiam,  unde  nomen,  seu  mulctarum  ob 
commissa  in  iis  delicta  impositarum, 
aliorumve  tributorum  exactor  ;  Degan, 
in  Gonsuet.  Sollens.  tit.  5.  art.  1.  et  4. 
tit.  6.  art.  1.  et  2.  tit.  7.  art.  1.  et  2.  Vide 
supra  Dechi.  Gonfirm.  libert.  castri  de 
Gaslucio  ann.  1827.  in  Reg.  64.  Gbar- 
toph. reg.  eh.  586  :  Item  bajulua  vel  ajus 
locumtenena  et  conaulea  annia  einguU» 
eligent  quatuor  Deguarioa  eeu  cotarioa  <ui 
levandum  dacoa,  more  aolito  levare  con^ 
auetoa.  Gharta  ann.  1814.  in  Reg.  SO.  eh. 
145  :  Petrua  da  Baro  et  aui  auccaaaoras 
habeant  et  habare  poaaint  auum  bajulunt 
et  Deguerium  prò  auia  juribua  dictorum 
locorum  lavandia  et  cuatodiendia.  Alia 
ann.  1320.  in  Reg.  60.  eh.  117:  Jtem  quod 
judicea,  bajuli,...  bannerii  aeu  Deguerii, 
et  aia  ad  Juriadictionem  praedictam  re- 
gendam  neceaaiurii,  etc.  Alia  denique 
ann.  1404.  in  Reg.  159.  eh.  297  :  Itam  quod 
aervientea  et  Deguerii  dicti  pariagii  arunt 
communea  inter  dominum  noatrum  re- 
gem  et  ckbbatam  et  conventum  praadUetoa. 
vide  supra  in  Coteriua. 

^  Ejusdem  originis  est,  a  vocenimi- 
rum  Deci,  limites,  Déguiar,  prò  metas 
flgere,  et  Déguiement,  ipsarum  positio. 
Pactum  inter  abb.  de  Fonteneio  et 
Gaufr.  de  Charni  ann.  1348.  in  Reg.  79. 
Gbartoph.  reg.  eh.  59  :  Par  dehora  lea- 
quelz  mura  à  Venviron,  bonr^a  aeront  mi- 
aea  joignana  eadiz  mura,  qvi  Déguier&nt  et 
confineront  ladite  juatiee,...  aeront  lasdit 
boia  par-maintanant  Déguiez  èa  deapena 
communa  de  noua  partiea  daaaua  ditaa, 
afin  da  perpetuai  confinamant  et  Déguia^ 
ment.  Aliud  inter  dueem  Burg.  et  epise. 
Augustod*  ann.  1887.  inter  Probat.  tom. 
8.  Hist.  Burg.  pag.  109.  col.  1:  Noua 
(due)  aviona  tout  droit  de  y  aaiair,  bran^ 
donner,  aéeller,  penoneeller,  banner  et 
D^uiar  fonda  d'héritaiga. 

^  Degarius,  DEaERius,  Eadem  no- 
tione. Libert. Mirabelli  in  Reg.  74.  Gbar- 
toph. reg.  eh.  564  :  Item  quod  dicti  Con- 
auiaa  prò  hiia  (fructibus)  cuatodiendia 
poaaint  inatituere  Degarioa.  Gharta  ann. 
1322.  in  Reg.  61.  eh.  440  :  Item  conaulea, 
qui  nunc  aunt  de  Scura,,.,  auoa  Degerioa 
infra  pertinentiaa  de  Roaueiraa  cum  or- 
mia  miaerunt.  Libert.  Petrse  assisi»  ann. 
1341.  in  Reg.  74.  eh.  647  :  Item  quod  dicti 

conaulea...  poaaint  impanerà  taiuiaa et 

compellere  rebellea ad  aolvendum  per 

auoa  measegarioa  aive  Degerioa,  sic  et  in 
tantum,  guod  ai  dictia  meaaegariia  aeu 

Degeriia  in  levandia  collectia fieret  in- 

juria,  dictua  aie  injuriana  puniatur. 

^  DEGUASTARE,  Devastare,  destruere. 
Acta  S.  Francisc»  Rem.  tom.  2.  Martii 
pag.  149.  ^:  Sicut  facit  columbua  non 
domeaticua,  qui  auum  nidum  in  altum  po- 
nti, ut  a  tranaeuntibua  non  Deguaatatur. 

^  Dégaater,  eodem  intellectu,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1408.  ex  Reg.  163.  Gbar- 
toph. reg.  eh.  72  :  Guillaume  de  Bougetf, 
bouvier  et  garde  d*une  charue  de  certatn 
nombre  de  buefa,  avoit  fait  champoier  et 
Dégaater  en  grant  partie  l'erbe  deadUea 
fauchéea  depré.  Haud  scio  an  ita  legen- 
dum prò  Degaaer,  quod  bis  oceurrit  in 
aliis  Lit.  ann.  1388.  ex  Reg.  132.  eh,  209: 
Je  ne  voua  vueil  point  Dégaaer,  ne  faire 
vilenie.  Desgucher  vero,  prò  Cedere,  au- 
fugere,  vulgo  S'enfuir,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1474.  ex  Reg.  195.  eh.  1276:  Sa 
j'avoye  mon  arbaleate,  je  te  feroya  bien 
Desgucìier. 

<*  Deguastare  Ventrem.  Abortum 
facere,  fetum  destruere.  Stat.  eccl.  Reat. 
apud  Marten.  tom.  8.  Ampi.  Gollect.  col. 
lolO:  Excommunioamvia  et  anathamati- 


DEG 


DEH 


DEH 


47 


zomut  omneé  et  nngulas  mulieres  nrocu- 
ranUs  gibi  vel  alteri  abortum,  vel  quo- 
cumgue  modo  Deguattantee  ventres  euoe 
Hve  alienos,  et  qui  hoc  fieri  fecerint,  vel 
dederint  huic  facinori  auxilium,  conH- 
ìium  et  favorem,  HlDC 

^  Deguastatio  Ventris,  Àbortio, 
recenseiur  Inter  casus  reservatos,  ibid. 
coi.  1514. 

1  0EGUAZIARE,  ut  Deguadiare,  Pignus 
liberare.  Gali.  Deaager.  Anno  ab  Incar- 
nolioiM  JDom.  1062.  Goffredus  fiHue  Guin- 
guanoi  ingaxiavU  Ulrico  Monache  et  ee- 
teri* Monachie  S.  Florentii  terramquam 
habebat  dominteam  in  ^rochia  de  Corse* 
ton,.,  ne  ad  uauram  eie  inguaziatio  illa 
reputeSur.  Cumque  ad  novem  annos  ven- 
tumfuerit,  H  ipee  terram  Deguaziavitf  sua 
propria  erit,  in  Tabulano  S.  Florentii. 

0  BEGUERIUS.  Vide  supra  Deguarius. 
\  DEG0£TRA.    Cbarta    ann.   circiter 

1068.  ex  Malori  Gbartulario  S.  Victoris 
Massi].  fol.91  :  Qtiod  teneanturetdebeant 
decinuim  porquetorum,  etiamsi  numerum 
deeem  seu  Degueyra  non  esset,  vel  nume- 
rue  infra  decem  post  Degueyram  seu  De- 
gueyras  non  reperirentur. 

^  Bégueir,  prò  Detrahere,  diminuere, 
in  Cbarta  Pbil.  abb.  S.  Petri  Hasnon. 
ann.  1816.  ex  Reg.  56.  Ghartopb.  reg.cb. 

175  :  Avons  vendu  bien  et  lotawnent 

tous  noe  terrages  et  dismages, senz 

rione  D^ueùr  ne  relenir  par  devers  nous. 
Infra  :  senz  rien  Déchair  des  pourfiz  de 
toutes  ìes  choses  devant  dites  vendues, 

«  BEGUISATUS,  Personatus,  allena 
veste  et  specie  indutus,  a  Gali.  Déguisé. 
Lit.  remiss.  ann.  1862.  in  Reg.  91.  Cbar- 
topb.  reg.  cb.  871  :  Cum  qtMBdam  mulier 
antiaua  matrimonium  eontraheret  cum 
uno  hominCf  quorum  ambo  fuerant  conju- 
^aii,  ipso  Petrus  una  cum  quibusdam 
juvenibus,.,.  more  solito  Deguisati  unum 
ludum  facerent,  qui  communiter  voeatur 
charivari.  'Déguisé  vero  dicitur  de  eo, 
quod  a  Teteri  modo  alienum  est  in  Or- 
dinat.  ann.  1850.  tom.  2.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  8TO.  art.  194  :  Et  qui  voudra 
avoir  roobes  Deguisées,  autres  que  la  com- 
mune  et  ancienne  guise,  etc. 

DEGULATOR,  Gluto,  gulosus,  Ugutioni. 
Gloss.  MS.  Reg.  God.  1018:  Degulator, 
quod  gulsB  eit  dediltu,  [Eadem  babet 
Isid.  Orig.  1.  10.  Apul.  Apol.  pag.  822: 
Omnia  in  paucis  annis  sic  Degulator  stw 
diose  in  ventrem  condidit,  et  omnimodis 
coUwreinationibus  dilapidavit,  Nonius 
dixit  Degulare  simili  notione,  et  Plau- 
tus,  DeguUUum  patrimonium,] 

1  DEfeUNERE,  Degustare,  apud  Fes- 
tum  :  sic  et  in  Glcssls  Pbiloxeni  :  Degù- 
nere^  ancoycOdraddai,  ouYieOvat,  et  in  Glossis 
Lat.  Or.   Sangerman.  :  Degunere,  aico- 

Ìeuoao6a(,  Degustare.  Ubique  legendum 
ìegumiare  ab  antiaua  voce  Gumia,  Gulo, 
lurco.  Vide  Etymologicon  Vossii. 

ì  DEGUPTUS.  Vide  Degluvere. 

1  DE6US,  Arvemis  Aniciensibus  Den- 
guiuSf  Nullus.  Cbartularium  S.  Illidii 
Glaromontensis  :  Degus  homo  vivens. 

o  DB6UTADUS ,  Declivis ,  ut  videtur. 
Cbarta  ann.  1064.  ex  Tabul.  S.  Vict. 
Massi  I.  :  Et  insuper  usque  in  choronam 
monile,  &t  sicut  est  Degutada  ipsa  terra. 
Nisi  idem  stt  quod  terminis  circums- 
criptus.  Gali.  Bomé,  alias  Déguié,  Vide 
sopra  in  Deguarius. 

IDEGUTORIUM,  Torrens  vel  cloaca, 
Gali.  Egout.  Vita  S.  Gatuodi  in  Gbartu- 
lario S.  Crucis  Kemperlegiensls  fol.  82. 
V*.  :  Uhi  cadit  prssdtctum  ftumen  Ectell 
in  maroy  scilicet  in  Degutorio  quod  cadit 
in  prsedicto  flumine. 

DE6UTTARE.  MatthflBUS  Paris  ann. 
1158  :  Nec  minori  tormento  vexdbantur. 


aui  verubus  trans fixi,  ad  ignem  ossati 
beguttabantur  a  dmmonibus  ex  metallis 
liquefoetis.  Id  est,  qui  bus  guttatim  in- 
jtundebantur  metalla  liqueiacta. 

DEHABERE,  Garere,  Gali.  Cesser  à 
avoir.  iEthicus  in  Gosmogr.  de  Tiberi  : 
Insula  vero  quam  facit  intra  urbis  T[iortum 
et  Ostiam  civitatem^  tanlte  viriditatis 
amoenitatisqus  est,  ut  ncque  tsstivis  men' 
sibuSj  ncque  hiemalibus  pasturss  admira- 
biles  herbas  DehcUfeat.  Arnoblus  Junior 
in  Gonflictu  cum  Serapione  :  Semel 
animus  contentione  attonitus.  etiam  cum 
integer  lectus  fuerit,  non  Dehabebit  quot 
ingerat,  etc.  Interpres  Pali  adii  in  Ap- 
pendice Hist.  LausiacsB  cap.  18  :  Maxime 
sic  Dehabent,  et  egentiores  sunt.  Petrus 
Damian.  lib.  8.  Èpist.  ult.  :  Sed  osto, 
quia  Judith  divitis  causamini  vobis  copiam 
Dehaberi,  etc.  Vide  Gbronicon  AbbatiSB 
Trudonensis  lib.  4.  pag.  884.  Vitam  S. 
Adal  berti  Egmundani  cap.  15.  etc.  Mi- 
racul.  S.  Rictrudis  lib.  2.  cap.  4.  num. 
42  :  Sed  ne  in  seculo  Dehabere  contingc' 
ret,  etc.  id  est.  egere. 

1  DEHABITATuS,  Non  babitatus.  Ano- 
nymus  de  Gestis  Manfredi  et  Gonradi 
Regum  apud  Murator.  tom.  8.  col.  615  : 
Terra  quas  voeatur  Schiocca  regalie  domi- , 
nii,  sed  Dehabitata. 

DEHJERITARE,  Exbseredare,  spellare, 
de  propriis  haereditatibus  pellere,  Des- 
fienter.  Henricus  Huntindonensis  de 
Gontemptu  mundi  cap.  8  :  Omnem  vim 
sapientisa  sum  convertii  ad  simplices  De- 
hsBritandos. 

DisHiEREDiTARB,  Eadem  notione,  in 
Statutis  Venetorum  anni  1242.  lib.  4. 
cap.  86.  Desheranee,  defectus  bseredis, 
in  Consuetudine  BritanniaB  art.  595. 
Normannise  art.  146.  etc.  Deshssritare, 
in  Testamento  iElfredi  Reg.  Angl.  post 
ejus  vitam  pag.  194. 

<>DEHOEB[E,  Aucire,  Prov.  Occtdere. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657. 

1  DEHOMINARE,  De  statu  hominis  de- 
Jicere.  Epistola  Hugonis  Metelli  ad  S. 
Bemardum,  Inter  eJus  Opera  tom.  1. 
col.  879.  Edit.  1690  :  Quos  saper  stygius 
infecerat.immo  fostor  Acheruntis  defece- 
rat,  et  Dehominaverat ,  gustu  nectareo 
reformati  sunt.  Remigius  Autissiod.  in 
Psal.  11  :  Non  solum  ab  his  qui  se  Deho^ 
minaverunt  adorando  opera  manuum 
suarum. 

DEHONESTARE,  Probro  afficere.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Dehonestat,  àTt|jidt2;ei.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  'ATiiJLéa,  Dehonestamentum,  Deho^ 
nestcUio;  aTi(ifi>,  Dehonesto.  Papias  :  De- 
decorare,  Dehoneatare.  Alibi  :  Dehones' 
tare,  conviciari,  contaminare.  Lex  BaJ- 
war.  tit.  2.  cap.  10.  §  1  :  Si  quis  fllius 
Ducis  tam  superbus  vel  stultus  fuerit,  ut 
patrem  suum  Dehonestare  voluerit,  etc. 
[Gapitula  Ludovici  Pii  ann.  822.  cap.  4  : 
Si  quis  E]oiscopo  insidias  posuerit,  com' 
prenenderit,  vel  in  aliquo  Dehonestaverit, 
decem  quadragesimas  cum  subdilis  annis 
poeniteat ,  et  Presbyteri  occisi  triplicem 
compositionem  componat.  Non  sinatis 
(Episcopos)  Dehonestare  sive  opprimere, 
in  Gapftulis  Caroli  0.  ann.  858.  cap.  7. 
Rursum  occurrit  cap.  12.  Cbarta  anni 
295.  apud  Baluzium  tom.  2.  Gapitul.  in 
Appendice  col.  1581.  dicitur  Acta  xiv. 
Kal.  Marta  anno  tertio  quo  Karolus  Rex 
per  infidos  Francos  Dehonestatus  est. 
Anno  928.  fuerat  regno  destitutus.] 
Anastasius  in  Hist.  Eccl.  :  Petrum  vero 
magistrum  Dehonestationìbus  submittens. 
Ubi  Tbeopbanes  :  IlfTpov  aTtutat^  icepi6o(- 
XoOaa.  Audradus  Modicus  in  Revelat. 
cap.  9  :  Scias  te  sequenti  anno....  ab  ini» 
mCsis  tuis  Dehonestandum,  ut  vivus  èva- 


das.  Vide  Goncilium  Viennense  ann. 
892.  can.  2.  [et  Bodonem  in  Cbronico 
Glusin.  apud  Leibnitium  tom.  2.  Script 
tor.  Brunsvic.  pag.  864.1  [^  Exstat  apud 
Livium,  Suetonium,  alfos.  Consule  For- 
celllnum.  Dehonestatio  parentum ,  an. 
Hraban.  Maur.  de  reverent.  fil.  cap.  2.] 
Vide  Dehonorare. 

Deinhonestare.  Tabularium  Briva- 
tense  :  Datum  fidei  istum  commissum  5. 
Id.  Oclob.  ann.  5.  quod  Franci  Deinho* 
nestaverunt  Regem  suum  Karolum,  et 
contro  legem  elegerunt  Radulfum  sibi  in 
Regem. 

^  Nostris  alias  Ahonter  et  Ahontir» 
Joinvll.  in  S.  Ludov.  edit.  Gang.  pag. 
89  :  S*ils  bruslent  nos  chaz  chateilz,  noue 
sommes  ars  et  bruslez  :  et  si  noue  laissons 
nos  gardes,  noue  sommes  Ahontez.  Ubi 
edit.  reg.  pag.  44.  Honnis.  Lit.  remiss, 
ann.  1457.  in  Reg.  185.  Cbartoph.  reg. 
eh.  889  :  Lesquelx  habitans  prindrent 
icelle  femme  pour  vereconder  et  Ahontir 
icellut  prestre.  Deshonesté,  probro  aflTec- 
tus,  in  Gbron.  S.  Di«n.  tom.  8.  Coilect. 
Histor.  Frane,  pag.  280.  ubi  Aimoln. 
lib.  4.  cap.  10.  ibid.  pag.  122.  Dehonesta-- 
mento  dìgnus.  Déhonte  vero,  dicitur  de 
eo  quem  pudet,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1412.  ex  Reg.  167.  eh.  71  :  Le  suppliant.., 
Déhonté  et  maladvisié  mussa  icelle  tasse 
en  un  moneel  de  boe. 

^  BEHONESTAS,  Debonestamentum , 
Gali.  Deshonneur.  Memor.  D.  Cam.  Com- 
put.  Paris,  ad  ann.  1268.  fol.  58.  v«.  :  In 
vituperium,  et  diffamationem  et  Dehones" 
tatetn  camerss,  etc.  Gloss.  Gr.  Lat.  reg.  : 
'Atiu^ou  Dehonestas. 

DEHONORARE,  Eadem  notione  qua 
Dehonestare  :  m\LaJ^ti^.  Gapitula  Caroli 
C.  tit.  5.  S  3.  r«*  ap.  Tolos.  ann.  844.]  : 
Ne  ministri  illorum  Presbyteros  Déhono» 
rent.  Adde  tit.  8.  §  6.  tit.  26.  {  10.  tit.  84. 
1 8.  [^  Gonvent.  ap.  Marsnam  ann.  851. 
in  Basii.  S.  Castor.  ann.  860.  ap.  Pistas 
ann.  869.]  tit.  42.  [«>  Ut.  48.  Gapit. 
excerpt.  cap.  1.  ap.  Carisiac.  ann.  877.1 
leg.  8.  God.  Tb.  de  Fide  test.  (11,  89.) 
etc. 

DisHONORARE,  in  Lcgc  Alcmau.  tit. 
^.  S 1.  Odo  Comes  CampanisB  apud  Fui- 
bertum  Carnet.  Epist.  96  :  Magie  elige- 
rem  honoratus  mori,  quam  vivere  Disho- 
noratus.  fStatuta  Widonis  Aniciensis 
Episc.  ad  pacem  conciliandam,  Inter 
Instrum.  tom.  2.  novee  Gali.  Cbr.  col. 
226  :  Nullus  prsssumere  audeat  ncque  ali- 
qua  mala  consuetudine  Dishonorare.'\ 

^  Dehonorarius,  Inbonestus.  Tertull. 
Apol.  cap.  89  :  Si  quod  arcss  genus  est, 
non  DéMmoraria  summa,  qua*  redemtm 
religionis  congregatur. 

Dehonoratio,  *A-ci\kiaL.  Jonas  Episco- 

§U8  Aureli anensis  in  Prsef.  ad  Opusc. 
e  Insti t.  Regia  :  Quantum,..,  genitorem 

dilexeritis ^itsque    Dehonorationem 

ssgre  tuleritis.  Et  cap.  9  :  Nec  alteriue 
injuriam  aut  Dehonorationem  contro  fae 
meditentur.  Utuntur  Flodoardus  lib.  2. 
Hist.  Rem.  cap.  20.  Anastasius  in  Hist. 
Eccl.  pag.  60.  Gapitula  Caroli  G.  tit.  19. 
r<x>  Gapitul.  miss,  per  Hincmarum  ann. 
856.]  Concil.  Duziacense  I.  part.  4.  cap. 
4. 6.  Baldricus  lib.  1.  Gbron.  Camer.  cap. 
82.  Fulbertus  Epist.  96.  etc.  Desonor, 
Desonorare,  passim  in  Usaticis  Barcino- 
nensibus  MSS. 

Desinhonoramtia  ,  Eadem  notione, 
sed  activa,  qua  quis  alium  dehonorat, 
in  Gapitul.  Caroli  C.  tit.  16.  g  7.  [••  De 
Carisiac.  ann.  856J 

Inhonorare,  Eadem  notione  dixit 
Tertullianus  de  Fuga  in  persecUtione  : 
Inhonores  Ulum.  inhonorabilis ,  apud 
eumdem.    Vetus    Interpres    Epist.   S. 


48 


DEI 


DEI 


DEI 


Ignatii  ad  Philadelph.  :  'ATt|id<7avTe«  aO- 
To\»c,  Inhonoraveruni  ipsos.  Utuntur  prae- 
terea  Anastasius  in  Ilist.  Eccl.  pag.  109. 
Fulbertus  Epist.  99.  etc. 

0  DEHORESARE,  Exire,  foras  ire,  Gali. 
Alter  dehors.  Statata  uni  versi  t.  Aquens. 
ann.  1489.  pa^.  80  :  Ne  occasionem  ha- 
beant  vagandt,  discurrendi  et  Dehore- 
8andi. 

DEHOSPITARE,  Locum  hospitibus,  seu 
incolis  spoliare.  Sugerius  de  Adminis- 
tratione  sua  cap.  15  :  Villas  amnino  ra- 
pinia  DehoapitatM  rehospitari  fecimua. 
Vide  Hospea. 

^  DEHOSPITARI,  Hospitari.  Gloss.  Lat. 
Grsec.  MSS.  Bibl.  Sangerman.  :  Dehoapì- 
tor,  (evtl^ouiat. 

^  DEICERE,  prò  Dejicere ,  ut  Abieere 
prò  Abjicere,  plurles  occurrit  in  Instru- 
mentls  sevi  medii. 

DEIGOLfi,  Monachi.  Martinus  Enis- 
cop.  in  Epist.  ad  Mironem  Regem  óal- 
liciSB,  de  vitfle  honeste  formula,  in  Spi- 
cilegio Acheriano  tom.  10.  pag.  &dd  : 
Quia  non  illa  ardua  et  perfecta,  qtuB  a 
jpaucM  et  peregregiia  Deicolia  patrantur^ 
instituit,  etc. 

1  DEIGUS,  Divinus.  Deica  virtua,  in 
Vita  S.  Ursmari,  tom.  2.  Aprii,  pag.  568. 

«  DEIDATIO,  Concessio  ecclesiae  facta. 
CharU  ann.  1868.  tom.  2.  Hist.  Trevir. 
Joan.  Nic.  ab  Hontheim  pag.  248.  col.  1  : 
ObventUmea  recepii,  ac  de  et  ex  exactio^ 
nibua  autumnalilua  et  aliia  Deidationibua 
officiorum  eccleaim  Colonienaia. 

^  DEI  DONO,  Eadem  formula,  qusb  Dei 
Gratia,  in  Charta  ann.  962.  apud  Gui- 
chen.  Bibl.  Sebus.  pag.  1  :  Ego  Bertha 
Dono  Dei  regina,  etc, 

DEJEJUNARE,  Jejunium,  ut  vocant, 
infrlngere,  solvere.  Hegula  Magistri 
cap.  28  :  Dejejunatum  jam  fratrem  non 
tmlet  tabema  auacipere.  Hi  ne  nostris 
DejeuneTj  prò  Jentaculo,  quod  qui  Jen- 
tant,  primum  Jejunii  gradum  infrin- 
gant.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'AxpoLxiì^tù,  Janto, 
1.  guato  ante  prandium;  àxpartvp e.  jan- 
taculum,  i.  primua  cibua  quo  jejunium 
aolvUur,  Sed  et  inde  vox  Dianer,  prò 
prandere,  deducitur,  abbreviata  ex  Dea- 
jeuner.  Itali  deainare  dicunt.  Papias  : 
Jantare,  Dianare  dicitttr  vulgo.  Qulppe 
veteres  non  prandebant,  sed  coenabant 
tantum,  ut  ex  Scriptoribus  constat,  quos 
laudat  Savaro  ad  Sidon.  lib.  6.  Epist. 
12.  ita  jejunium  solvere,  Grseci  àicovv)- 
<rr{c»v  dicunt  :  unde  legendum  in  can. 
90.  Synodi  in  Trullo,  aicovmrr{?;e6oti  prò 
àTcovu<rraCeo6g(( ,  ut  est  in  Èdit.  Paris. 
Balsam.  Exstat  Dionysii  Alexandrini 
Epistola  ad  Basilidem  inscripta,  icep\ 
ToO  notav  édpav  toO  àytou  <ra66d(TOu  cittfoxr- 
xo^S^C  T^C  àytotc  xuptax^c  yptj  tui&c  àitovtj- 

«pctCeo^ai  •rij  vvxxt.  Tabula  Paschalis  apud 
Gruterum*  pag.  140.^  *Aitovti<rriCea6ai  «è  8el 
où  Sv  lvic£9v)  xMpiaxr^.  Vide  Salmas.  ad 
Hist.  Aug.  pag.  419.  420.  et  Seldenum  ad 
Eutychium  1.  Edit.  pag.  176. 

^  Deajeunement ,  eadem  notione,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1410.  ex  Reg.  164. 
Ghartoph.  reg.  eh.  856  :  Le  auppliant  et 
aucuna  dea  autrea  diatrent  pluaeura  excu' 
aationa,  en  diaant  qu'ili  ne  pourroient 
eatre  au  Deaieunement,  Adjeuner  vero, 

firo  Cibo  abstinere,  in  aliis  Lit.  ann. 
474.  ex  Reg.  195.  eh.  1483  :  Le  Mercredy 
premier  jour  de  Karesme,  icelle  jeune 

fille ae  Adjeuna  et  ne  voult  menger 

que  une  foia, tellement  que  acauae  de 

ce  que  elle  ealoit  foible,  Adjeunée  et  ea^ 
meue,etc, 
«  DEJERARE.  Vide  supra  Degerare, 
DEIFERI,  Apostoli,  eeotpipoi,  in  Epis- 
tola Ludovici  II.  Imp.  ad  Basilium  Imp. 
CP.  apud  Baron.  Prassertim  vero  id  epi- 


theti  attributum  S.  Ignatio.  Anastasius 
ad  Act.  1.  VIU.  Synodi  :  Tradunt  Graeci 
quod  parvulua  quem  Dominua  advocatum 
atcUuit  in  medio,  dicena,  Nisi  converai 
fueritia,  et  efficiamini  aicut  hic  parvulua, 
etc.  tate  Ignatiua  fuit,  idcirco  hunc  Deife- 
rum  nuncupant,  etc.  Vide  eruditissimum 
et  amicissimum  Joannem  Baptist.  Cote- 
lerium  ad  Epist.  ejusd.  Ignatii  ad  Ephe- 
sios  pag.  442. 

^  DEIFICARE,  Deum  facete,  Johanni  de 
Janua,  ut  Grsecis  0eoicoicìv  Deos  faeere, 
seu  eorum  imagines  fabricari,  vel  in 
Divos  referre. 

«DEIFIGIUM,  Divinum,  faciena  diìfi- 
num.  Papias  et  Laur.  in  Amalth.  Vide 
Deificua  et  Martin.  Lex. 

DEIFICUS,  Divinus.  Optatus  lib.  1  : 
Omnium  interrogano  aupra  acripta  mani- 
feata  eat,  nullaa  acripturaa  Deificaa,  vel 
inventaa,  vel  corruptaa,vel  incenaaa  fuiaae. 
Aeta  Passionis  S.  Felicis  Episcopi  Tub- 
zocensis  :  Exiit  Edictum  eorumaem  Caa- 

aarum ut  libroa  Deificoa  extorquerent 

de  manibua  Chriatianorum,  Habetur  ibi 
non  semel.  [Epistola  Ooneilii  Franco- 
ford.  in  ter  HI  spanica  tom.  8.  pag.  105  : 
Adjunxiatia  :  In  profeaaione  Nicasni  aym^ 
boA  non  invenimua  dictum,  in  Chriato 
duaa  naturaa  et  trea  aubatanliaa,  et  homo 
deificua  et  Deua  humanatua.]  [<**  Henric. 
II.  Imperat.  Chart.  fundat.  episcop. 
Bamberg.  ann.  1007  :  Deificia  obtempe' 
rando  intendentea  aucutionibua.] 

1  DEIFORMIS,  Oonformis  DivinsB  vo- 
luntati.  Vita  S.  Godelevse.  Julii  tom.  2. 
pag.  428  :  Ignita  et  Deiformia  caati  cordia 
ejua  deHderia.  Possint  intcHigi  Deside- 
ria  cordis  a  Deo  formata. 

1  DEJICERE,  Seriptoribus  Christianis 
est,  Tentare,  pervertere.  Cassianus  de 
Spiri  tu  vansB  glorise  cap.  7  :  Quem  non 
poterit  per  honorem  Dejtcere,  humilitate 
aunplantat.  Utilur  Tcrtullianus. 

DEI  6RATIA,  Occurrit  passim  in  vete- 
ribus  Tabulìs  bsBC  formula  quam  non 
modo  Reges  et  Principes,  sed  et  quivis 
fere  alii  seu  Laici  seu  Ecclesiastici 
ordinis  tìtulis  suis  honorariis  prsepo- 
nebant. 

^  Quod  aliquot  exemplis  firmare  pla- 
cet, iis  tamen  omissis,  qusB  reges  vel 
principes  spectant.  Philippus  Praemons- 
tratensis  eccIesisB  Dei  gratia  abbas  ins- 
cribitur,  in  Charta  ann.  1161.  ex  Char- 
tul.  Thenol.  Cod.  reg.  5649.  fol.  8.  r«. 
Herveus  Dei  gratia  decanus  Autissiodo- 
rensis,  in  Gh.  ann.  1191.  tom.  1.  Tract. 
novi  dipi.  pag.  880.  Nicolaus  et  Jacobus 
Divionenses  decani  eodem  titulo  utun- 
tur in  Ch.  ann.  1187.  et  1207.  ex  ChartuK 
Buxer.  part.8.  ch.  l.part.  20.  ch.8.  Vide 
Tract.  dipi,  jam  laudatum  tom.  4.  pag. 
614.  Inter  laicos  vero,  Hugo  castri  S. 
Maurae  Dei  gratia  dominus  intitulatur, 
in  Charta  ante  ann.  1080.  ex  Hist.  Sabol. 
pag.  252.  Ita  et  Radulphus  dominus  de 
Maria  in  Ch.  ann.  1164.  ex  laudato 
Chartul.  Thenol.  fol.  18.  r».  :  lanardua 
de  Antravenia  Dei  gratia  poteataa  Areta^ 
tenais,  in  Ch.  ann.  1221.  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  895. 
Dominua  Ratneriua  Zeno  aìtiaaimua  Dei 

fratta  Venetiarum  dux,  in  Ch.  ann. 
257.  ibid.  col.  408.  Jou  Gui  chevalier  aire 
de  Caumont  par  la  grace  de  Dieu,  etc.  in 
Charta  ann.  1229.  ex  Reg.  198.  Chartoph. 
reg.  ch.  441.  Testam.  ann.  1462  :  Ego 
Amaldua  de  Villanova,  Dei  gratia  armo- 
rum  milea,  baro  caatri  de  Trantiia,  etc. 
[**  ThomaB  Capuani  Dictator  Epistol. 
ap.  Hahn.  tom.  1.  pag.  284  :  Mediocrea 
peraonaB  vel  minorea  non  dcbent  de  ae 
dicere  Dei  gratia...  Electua  autem  aliquia 
in  epiacopum  vel  magnum  abbatem  poteat 


de  ae  dicere  Dei  Gratia,  electua  autem  in 
Romanum  pontificem  non  didt,  etc.  Vide 
Heumann.  de  re  Diplomat.  Carol.  M. 
8  28.] 

Dei  et  Apostoligje  Sedis  Gratia. 
Episcopos  sese  indidem  inscripserunt 
Episcopi,  seu  quod  a  summis  Pontifici- 
bus  conflrmaretur  eorum  electio,  seu 

?|uod  Sedes  Apostolica  Principium  ac 
òns  sit  omnium  Episcoporum.  Conci- 
lium  Roman,  ann.  868.  cap.  8  :  Cum  aede 
Apostolica  unde  eoa  principium  Epiaco- 
patua  aumpaiaae  mantfeatum  eat.  In  Ta- 
bularlo Lmgonensis  EcclesisB  Joannea 
Epiacopua  Dei  et  Apoatolicaa  Sedia  Gratia, 
ann.  1828.  ut  alias  similes  Chartas  omit- 
tam,  [inter  quas  nullam  antiquiorem 
novimus  litteris  Eberhardi  Bambergen- 
sis  Episcopi  ad  Eugenium  III.  in  qui- 
bus  se  dlcit  Episcopum  Divina  et  Apoa" 
tolica  miaerattone.  Verumtamen  paulo 
ante  illum  rem  attigerat  Goffridus  Vin- 
docinensis  Abbas  libro  2.  Epist.  27. 
Episcopum  Carnutensem  monens,  ne 
brachia  erigat  con  tra  Apostolica  Sedis 
benignitatem,  qwa  voa  inquit,  et  noe 
creavit,  non  noatria  nlkeritia,  aed  atia  gra- 
tia. Nihilominus  trlginta  ci  rei  ter  annos 
post  hunc  Abbatem  ab  hac  formula 
multum  abhorruisse  videtur  Guillelmus 
Aptensis  Episcopus  ;  hic  enim  in  Charta 
anni  1160.  tom.  I.  nov»  Gali.  Christ.  col. 
1.  ait  :  Ego  Guillelmua  aoliua  Dei  qratia 
Aptenaia  Epiacopua  :  quam  loquenai  ra- 
tio nem  ideo  fortassis  affectat,  quo  suo 
tempore  coepisset  ApoatoUcaa  Sedia  Gra^ 
tia  memorari.  Vide  Thomassini  Disci- 
plinam  Eccl.  de  Benef.  part.  4.  lib.  1. 
cap.  22.  et  Mablllonium  de  Re  Diplom. 


lib.  2.  cap.  2.  num.  10.]  {^  Adelboldua, 
Dei  aolummodo  Gratia  S.  Trajectenaia 
eccleaiaa  praaaut.  in  Charta  ann.  1021.  ap. 
Pfeffing.  ad  Vitrlar.  tom.  1.  pag.  89o. 
ubi  fuse  de  hac  formula  agitur.l  In 
Chartoph ylaeio  Regio  serinio  VeUUna  2. 
Ch.  85.  habetur  Diploma  Fulconis  de 
Villara  ann.  1816.  in  (]U0  se  Dei  et  Sedia 
Apoatolicaa  providentia  aanctaa  domua 
Hoapitalia  S.  Joannia  Hieroeolymitani 
Magialrum  humilem  et  pauperum  Chriati 
Cuatodem  inscribit. 

^  Ita  et  abbates,  atque  il  potissimum, 
qui  Roman»  sedi  nullo  medio  subjecti 
erant.  Charta  ann.  1820.  in  Reg.  60. 
Chartoph.  reg.  ch.  96  :  Noa  frater  Nico- 
laua  Dei  et  Apoatolicaa  aedia  gratia  humi* 
lia  abbaa  regalia  monaaterii  Trenorchien- 
aia,  òrdinia  S.  Benedicti,  Cabilonenaia 
dioceaùt,  ad  Romanam  dumtaxat  eccleaiam 
pertinentia,  etc.  Vide  Tract.  novum  de  re 
diplom.  tom.  5.  pag.  588. 

DEI  JUDIGIUM.  Vide  Judicium  Dei. 

DEILOQUUS,  eeoX6Yoc,  Gregorii  Na- 
zianzeni  Episcopi  éic^OeTov,  apud  Petr. 
Damian.  lib.  1.  Epist.  9. 

^  DEIHPARARE,  Cedere,  rem  occupa- 
tam  dimittere.  Gali.  Déaemparer.  Char- 
tul. S.  Joan.  Angeriae.  fol.  88.  v«.  :  Cum 
promiaiaaent  aua  fide ,  quod  nunquam^ 
ultra  reimpararent  hasc  qwe  Deimparave- 
rant,  exceptia  quaa  aibi  annuébat  aaapefatua 
abbaa.  Vide  Deaamparare. 

^  DEINBRI6ARE ,  Briga  seu  molestia 
liberare,  expedire.  Charta  Yoland.  de 
Lezigniaco  comit.  March,  et  Engolism. 
ann.  1808.  in  Reg.  40.  Chartoph.  reg.  ch. 
175  :  Promitlimua  ipaoa  et  aucceaaorea  auoa 
ab  omni  impedimento,  inquietalione,  per- 

turbatione,  inbrigatione, immunea  fa~ 

cere,  Deinbrigare  et  de/fendere.  Vide 
supra  Débrigare. 

DEINDE,  prò  Deincepa,  apud  Vietorem 
Scotti  cap.  20.  et  in  1.  ult.  C.  Th.  de  Ca- 
non, frum.  U.  R.  (14, 15.) 

1  DEINFLATDS ,  Tenuatus,  imminutus 


DEJ 


DEL 


DEL 


49 


tumore.  Gali.  Desenflé.  Vita  S.  Philipp! 
Archiep.  Bitar.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  8.  col.  1989  :  Invenii  eam  sanatam^ 
stantem  gupra  pedes^  licet  d^iletn  et  erec- 
tam^  et  vUtit  eam  Deinflatam,  et  ceasavit 

fiuOOUB. 

1  BEIH HONESTARE.  Vide  Dehonestare. 
BEOmiO,  Denuo.  Papias. 
DEINSTAÙRARE.  Vide  Inetaurare. 

rDEINTEGRO.  [Rursus.  Dief.1 
DEINTER,  ex  De  et  Inter,  Gali,  iren" 
tre,  S.  Bernard,  in  Vita  S.  Malachi» 
Episc.  :  Venenatum  et  tumidum  animai, 
quod  bufonem  vocant,  visum  est  reptans 
exire  Deinter  femora  mulierie, 

DEIIVTRO  Glayem.  Pactus  Legis  Sa- 
lica tit.  7.  g  8  :  Si  quis  accipitrem  Deintro 
clavem  repositum  furavent.  Ubi  Lex  Sa- 
lica :  Si  quis  acceptorem  intra  clavem 
repositum,  etc.  Tit.  12.  §  4  :  Si  quis  vero 
supra  5.  denarios  furaverit  Deintro  cla^ 
vem,  etc.  Lex  Salica  tit.  9.  1 1  :  Si  quis 
unum  vas  apium  Deintro  clave,  aut  sub 
teeto  furaverit f  etc.  Galli  dicunt,  Enfertné 
sous  la  clef.  Consuetudines  Arkarum  in 
Tabul.  S.  Bertini  :  Ule  in  cujus  domo  res 
furtim  ablatsR  inventss  fuennt  positas  in 
loco  obserato,  furti  reus  erit. 

DEINTUS,  Intra,  Dedans,  De  dedans. 
Pactus  Legis  Salica  tit.  8.  { 1  :  Si  quis 

pomarium Deintus  curie,  aut  latus 

curte  furaverit,  Innocentius  de  Oasis  li- 
terar.  :  Super  arcam  memoriam  Deintus 
sexlanea  parte,  etc. 

1  DEINYESTIRE  SE,  Alicujus  rei  pos* 
sessionem  dimittere.  Charta  Bernardi  de 
Turre  ann.  1257.  apud  Baluzium  Hist. 
Arvern.  tom.  2.  pag.  511  :  De  nominatis 
rebus  vffiditis  prsifatus  Alterius  venditor 
coraff0^e  dicto  Bernardo  Domino  de 
^****  Deinvestiens,  dictum  emptorem 
iter  investivit. 

ilPARTRIX.  Vide  Glossar,  med. 
.  voce  6eoTÌxo(,  col.  491. 
MSSIANI.  Vide  Patripassiani. 
IRATUS,  eeox6Xta)Toc,  in  Gloss.  GrsB- 

élElS,  Genus  mensa  in  Monasteriis. 
V'itffi  Abbatum  S.  Albani  :  Priore  pran- 
dente  ad  magnam  mensam.  quam  Deis 
appellamus.  Additamenta  aa  Matth.  Pa- 
ris, pag.  148  :  Et  sciendum  ^uod  non  per- 
mittitur  ciphus  cum  pede  tn  Refectorio, 
nisi  tantum  in  majon  mensa,  quam  Deis 
appellamus.  Mensa  forte  illa^  cui  ut  lio- 
noratiori  umbraculum,  quod  Dais  dici* 
mus,  imminebat,  quomodo  Regum  ac 
Procerum  menss  tegi  solent.  ac  etiam, 
ni  fallor,  Abbatum  in  Refectoriis  Monas- 
ticis.  Vide  Pfl(ruj»  [pt  nggiMtw]. 

Ì  DEITÀ.  Vide  Deyta. 
EITAS,  Divinitas.  S.  Augustinus  lib. 
7.  de  Givit.  Dei  cap.  1  :  Hanc  divinità^ 
tem,  vel,  ut  sic  dixerim,  Deitatem,  [nam 
et  hoc  verbo  uli  jam  nostros  non  fìiget,  ut 
e  Grseco  expressius  transferant  ia  quod 
UH  Be&TTQTg  appellantj,  etc. 

e  BEIT0RA.  Debitum,  pensi tatiq.  jus 
quod  quis  habet  in  re  aliqua.  Gali.  Droit. 
Ordinat.  ann.  1868.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  628.  art.  16  :  Quod  nullusno- 
bilis  vel  alius  ^uicumque  serviens  in 
guerra  seu provistone  prmsenti  cum  armis, 
cujuscumque  status  fuerit,  teneatur  sol- 
vere Deituras.  seu  ea  quss  deveria  vocan- 
tur,constabtdario,  marescallo,  etc.  Vide 
in  Directum  8. 

IDEJUBERE,  Jubere.prsecipere.  Oharta 
ann.  840.  tom.  2.  Hist.  Eccl.  Meldensis 
pag.  4  :  Unumque  alteri  in  quibuscumque 
tndiauerit  auxilium  et  subsidium  recte 
conferre  Deiubemus. 

DEJUBIGARE,  prò  Diiudicare.  Gapitu- 
lare  Saxonum  ann.  797.  cap.  ^  :  Et  si 
tunc  inde  rediens  se  pacificare  et  justi-- 
III 


tiam  facere  renuerit,  et  iterum  prò  ista 
causa  ad  palatium  fuerit  convocatus  et 
Deiudicatus,  etc. 

'Nostris  Déjugier,  eodem  sensu  ;  sic 
enim  lego  prò  Délugier,  in  Praef.  ad  ca- 

gitula  Gonsuet.  Norman,  ex  Reg.  S.  Justi 
am.  Gomput.  Paris,  fol.  44.  v.  col.  1  : 
Pour  ce  que  nostre  entention  est  à  escla- 
rier  en  cette  ouevre,  au  miex  que  nous 

Sourrons,  Ics  droiz  et  les  establissemenz  de 
Jormandie,parquoy  les  contens  et  lesdis- 
sentions  des  quereles  seront  par  droit 
finées  et  Délugiées,  etc. 

DEIVIDUS,  Qui  Deum  videt.  Petrus 
Blesensis  Serm.  18  :  Secundum  Hierar- 
chiam  Dionysii  dtu>  sunt  genera  fidelium 
in  Ecclesia,  primum  quoa  dicitur  Deivi- 
dum,  alterum  quod  appellatur  Pedisse- 
quum.  Deividos  dicimus  ministros  Eccle-' 
sisR,  quibus  eredita  sunt  eloquia  Dei,  qui' 
bus  dictum  est,  Vobis  datum  est  nosse 
mysterium  regni  Dei....  Pedissequos  vero 
dicimus  populum  multitudinis,  qui  sedet 
secus  pedes  Deividi,  ut  audiat  Legem  ex 
ore  ejus,  etc.  Adde  Sermonem  10. 

i^  DEJUN60.  [disjungo.  Cic.  Univers.  5. 
Ut  eadem  sint  ea,  quae  dejuncta  fuerunt 
Plaut.  Asin.S.  8.  75.  Dejunqere  amantes. 
Inscript.  apud  Grut.  1003.  2.  Si  quis  hac 
transeat  juncto  Dejunctove  ju mento.] 

^  DEJuRARE,  Ejurare.  Gb art.  Ernest. 
Due.  Brunsw.  ann.  1385.  in  Leibnit. 
Script,  tom.  2.  pag.  515  :  Post  emendam 
judicum  reus  dahit  consulibus  unam  mar- 
eam,  et  cui  unum  annum  civitalem  post' 
ponet  et  Dejurabit,  non  intraturus  nisiper 
amicitiam  consulum  et  tasi.  Vide  Hal- 
taus.  Glossar.  Germ.  voce  Ausschweren. 

DEJURIUM,  Jusjurandum,  in  Glossis 
MSS. 

DEJUSTIFIGARE.  Notitia  antiqua  apud 
Loisellum  in  Hist.  Bellovac.  pag.  248  : 
Dans  ei  medietatem  Vicecomitatus  et  di' 
midias  leges  de  forensibus  ?umiinibus,  ita 
ut  minister  Episcopi  et  minister  Comitis 
justipcent  reos,  et  leges  asqualiterdividant: 
nemtnem  vero  hospttem  non  servum  man- 
sionarium  nec  Dejustificabit  Comes  aut 
minister  ejus,  nisi  fuertt  latro.  Vide  /us- 
tificare. 

DEJWERGA,  Modus  agri.  Gharta  Ed- 
ward! II.  Regis  Angl.  in  Monastico  An- 
glic.  tom.  2.  pag.  643  :  Don€Uionem.,.. 
quam  fecit  eidem  Abbati  et  Conventui  de 
7.  Dejwercis  terrw,  cum  pertinentiis,  in 
qua  terra  continetur  qtwddam  fossa- 
tum,  etc. 

o  D^uvereis  editum  ex  eadem  Gharta 
inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Prsemonstr. 
col.  195. 

DEJUXTA,  prò  Juxta.  Fortunatus  in 
Vita  S.  Germani  Paris.  Episcopi  cap.  25: 
Dejuxta  Monasterio  B.  Silvestri  in  Terno- 
derinse.  Ebrardus  Betun.  in  Grecismo 
cap.  20  : 

Supn,  Tel  contra,  Dcjjuxta  dat  tuper  bta. 

Nostri  olim  De  jouxte  dlcebant  eadem 
notione. 

*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Dejosta.  Prov.  Juxta. 

M  DEIZARe,  Deum  imitar!,  deum  se 
gerere.  Ruodlieb  fr.  2.  vers.  146  : 

Nonne  Deixare  nobis  merito  videare, 
Indalgeos  «ponte  peccutibns  absque  petente. 

^  DELA,  prò  Tela.  Excerpta  Joannis  a 
Bayono  de  Abbatibus  Mealanis  in  Hist. 
ejus  Monasterii  pag.  256  :  Conjuratio 
Principum  in  exiremo  ejus  vito  termino 
moliebatur  cum  eo,  ut  dicitur,  novam  De- 
lam  ;  hoc  est,  Gonsilium  inibat.  Gali. 
Tramoit  un  dessin. 

«  DELAGENTIVA,  Tributi  genus,  idem, 
ut  videtur,  quod  Ponfattcum.  Vide  in  bac 


voce.  Gharta  ann.  1850.  in  Reg.  80.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  165  :  Cum  omni  jure  pisca^ 
risR  et  DelacentivsR  seu  pontanagio  et 
portu  in  ripparia, 

^  DELAGERARE  g  Frangere,  rumpere , 
Gali.  Bompre,  bruer,  Lit.  remiss.  ann. 
1870.  in  Reg.  100.  Ghartoph.  reg. eh. 858: 
Prsefatus  exponens  seras  dictorum  carce- 
rum  Delaceratas  et  fractas  invenit. 

0  DELAHATUS,  an  Lama  seu  lamina 
cujusvis  speciei  coopertus  ?  Inventar  S. 
GapellflB  Paris,  an.  1885.  in  Reg.  J.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  7:  Itemunumsceptrum  De- 
lamatum.  Item  septem  ales  angelorum 
deauratm.  Vide  Lama  8. 

«o  DELAHINARE ,  Laminam  auferre. 
Annales  Augustani  ad  ann.  1084.  ap. 
Pertz.  tom.  Script.  8.  pag.  181  :  Wigcd» 
dus  ornamenta  ecclesuistica....  commi- 
nuit,  altaris  S.  Marisa  tabulam  Delami- 
navit. 

^  DELANIARE  Festum,  Ghoream  per- 
rumpere.  Gali.  Bompre  une  danse.  Lit. 
remiss.  ann.  1850.  in  Reg.  80.  Ghartoph. 
reg.  eh.  218  :  Plures  habitantes..,  ducen- 
tes  festum  suum,  ut  moris  est,...  unus 
vocatus  Noe  festum  dictorum  habitantium 
de  Valle  dirupisset  seu  Delaniavisset,  etc. 
Délasser,  prò  afflìgere,  moerore  confi  cere, 
nisi  legendum  sit  Désoler,  in  aliis  Lit. 
ann.  1^.  ex  Reg.  162.  eh.  2^ :Ainsiq\ie 
leda  Tarville  se  Délassoit  et  menoit  grant 
dueilpour  la  mort  de  son  maislre,  etc. 

1  DÈLANTERRE,  Hispanis  Delantera  , 
Prima  acles in  praelio,  ball. Avant  Carde. 
Gharta  Petri  Regis  GastellsB  de  primo 
bello  Reffibus  Anglise  concesso  anno 
1366.  apud  Rymerum  tom.  6.  pag.  582. 
col.  1  :  Ad  Guerram  quam  nos  habebi- 
mus...  iidem  Beges  et  eorum  primogeniti 
haòeant  primum  bellum,  sive  Delanterre. 

^  Guiusvis  rei  pars  anterior  et  facies, 
in  Diclion.  Academ.  Hisp.  unde  Prima 
acies  in  proelio  Delanterre  dicitur. 

DELAPIDARE,  Lapidibus  obruere,  xaxa- 
XiTdéCeiv,  in  Gloss.  Gr.  Lat.  [Delapidata 
Festo,  Lapide  strata.  Kìnc Delapidata  via, 
apud  Aigradum  in  Vita  S.  Ansberti 
Episc.  Rotomag.  inter  Acta  SS.  Benedict. 
ssBC.  2.  pag.  1061.  num.  45.] 

^  DEIiAPTIO,  Praestatio  prò  frumenti 
molitura,  vel  jus  piscarise.  Gharta  Guil. 
episc.  Gatalaun.  ann.  1221.  apud  Egid. 
Bry  in  Hist.  Gomit.  Pertic.  lib.  8.  pag. 
224  :  DamtM  molendinos,  cum  omni  jure 
molendinaria  Delaptionis.  Vide  supra  De- 
granatura, 

^  DELATARE,  prò  Deferre,  Gali.  Defe- 
rer,  Accuser,  Denoncer.  Acta  SS.  Mali 
tom.  6.  pa^.  661.  de  S.  Julio  Martyre  : 
Delatat  quidem  virum  Prassidi,  ii9cusat 
autem  Jidem, 

^  DELATIO,  Villicus.  Actor,  Auctarium 
Glossarum  Isidori,  ubi  Janssonius,  Ma- 
lim  Delator. 

1  Dblatio  Mitr^,  dicitur  de  jure  mi- 
tram  deferendi  Episcopls  vel  Abbatibus 
competente,  in  Bulla  Pauli  ni.Pap»de 
SflecularizaUone  Gonventus  Insulse  Bar- 
barsB  ann.  1549.  in  Marceriis  ejus^em 
Monasterii  tom.  1.  pag.  261. 

•  Delatio  Armorum,  vulgo  Pori  d'ar- 
mes,  Jus  supremi  dominii,  quo  de  delic- 
tis  in  hanc  rem  commissis  cognoscit  et 
Judicat  judex  regius.  Lit.  ann.  1840.  tom. 
8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  605  :  Per  ar- 
restum  ipsius  curiss  dictum  fuit^  quod 
dicti  religiosi  de  Delatione  armorum,  de 
fractione  salvegardia  et  de  punitione  «uo- 
rum  curialium  immediate  sub  ressorto 
dicti  senescalli  remanerent.  Yìde  Portatio 
armorum. 

DELATOR,  Explorator,  speculator,  qui 
rem  quam  vidit,  defert,  Espion.  GJoss. 
Lat.  Graec.  :  Delator,  xaTayyeXXe^c,  svfieU 

7 


i 


y 


50 


DEL 


•xTtjc  Isidor.  llb.  10.  TkXator,  dìclxM,  eo 
quod  delegai  quod  lalebal.  Mattb.  West- 
inonaster.  ann.  870  :  /usati  comtnililones 
ad  arma  convolare,  asserens  dignum  prò 
fide  pariler  pìig tiare  el  patria,  ne  deser- 
tores  mililise  esse,  el  Delalores  populi  prò- 
barenlur.  Respexit  forte  ad  illuo  2.  Ma- 
ch ab.  cap.  4  :  Simon  autem  pradiclua 
pecuniarum  elpalrisR  Delalor.  ubi  Papias 
Delatorem,  accusatorem  esse  alt.  Certe 
delatorem  prò  speculatore  usurpai  Gre- 

gorius  in  vita  S.  Basilii  Junioris  n.  2. 
e  eodem  Sancto  invento  a  Magistrianis 
in  quodam  Asiae  monte  :  Kai  AYjXaTopoe 
TOUTOCc  Só^avxa  elvai,  to;  cTyov  tfiv  iimcDv 
•jtotTair^iqaavTec  ffOve<rxov  auTov.  Et  num.  8  : 
Ka>&c  olpa  Xéyouffi  iccp^  90u,  8ti  AiQXatcop  el| 
"xaX  TjXOe;  xaTaoroxaffaoOai  tò  tfi>v  Popiaiwv 
OToareuiia. 

DELATURA,  Accusatio,  dissidium,  ca- 
lumnia.  Jo.  de  Jan  uà  :  Delaiura  dicitur 
accusano,  vel  proditio,  detractio,  deporta- 
no. Eccles.  cap.  28.  apud  Garolum  M. 
lib.  4.  de  Imag.  cap.  5  :  Homo  iracundus 
incendil  lilem,  el  vir  peccator  lurbabil 
amieos,  el  in  medium  pacem  habenlium 
immillel  Delaluram.  Ubi  vulgata  versio 
habet,  inimiciliam.  Ita  Delalura  acci  pi - 
tur  in  Legibus  Henrici  I.  Regis  Angl. 
cap.  64.  nempe  prò  accusatione  vel  ca- 
lumnia  et  actione  :  In  quibusdam  locis 
juramenli  vel  anlejuramenli  multa  esl 
dtslanlia,  sicul  in  Delalura,  el  pluribus 
aliis.  Quippe  in  delatura,  seu  actione, 
requiritur  anlejuramentum,  id  est,  Jura- 
menlum  de  caìumnia,  quod  ab  actore 

graesertim  exigebatur,  qui,  si  succum- 
ebat,  delaluram,  seu  calumnise  poenam 
incurrebat.  Adde  Gbartam  Aleman.  89. 
Goldasti. 

Scio  Delaluram  vul^o  a  viris  doctis 
prelium  quod  delatori  est  conslilulum, 
'deflnirl  :  qua  quidemnotione  usurpatur 
in  Legibus  InsB  Regis  Westsaxis  (  20. 
apud  Bromptonum,  ubi  pecunia  indica- 
tionis  esse  aicitur  quo  loco  Editio  Saxo- 
nica  {  17.  habet  meldfeoh,  id  est, 
Lambardo  interprete  ,  indicii  merces. 
[<»  Vide  Grimm.  Antiquit.  Jur.  Gernian. 
pag.  655.] 

Ai  in  Lege  Salica  an  vox  Delalura,  quse 
omnibus  ferme  titulis  occurrit,  idem  so- 
net,  video  ambigi.  Ita  autem  ibi  inveni- 
tur  hacce  sententia,  ut  qui  rem  aliquam, 
verbi  gratia,  furatus  fuerit,  lol  denario- 
rum,  aui  faciunl  solidos  lanlos,  culpabi- 
lis  juaicetur,  exceplo  capitali  el  Delalura, 
Id  est,  prffiter  capi  tale  et  delaturam.  Ubi 
vetus  GHossa  Detaluram,  fredo  interpre- 
tatur.  Sed  prorsus  diversum  esse  freaum 
a  Delalura,  ostendit  Pactus  Legis  Sali- 
che tit.  14  :  Sipuella  qusR  Irahilur,  in  verbo 
Regis  fueril,  wropler  fredum  2500.  dena- 
rios  cogalur  (raptor)  persolvere,  exceplo 
capitali  el  Delalura.  Et  lex  Angliorum 
tit.  7.  S  2  :  Qui  scrofas  sex  cum  verre,.,, 
furatus  esl,  in  Iriplum  componat,  el  Dela- 
luram sol.  7.  el  in  freda  lolidem.  Adde 
SS.  Alii,  ut  Oujacius ,  Bignonius ,  et 
wendelinus,  Delaluram,  prò  eo  quod  in- 
terest propter  dilalionem  et  moram  , 
interpretantur,  hac  forte  nixi  ratione, 
quod  Dilalura  perpetuo  scribatur  in  Edi- 
tionibus  Legis  Salicse  Pithoei  et  Linden- 
brogii,  ubi  in  Pacto  Legis  Salic»  Dela- 
tura semper  taabetur.  Cui  quidem  con- 
JectursB  ravet  Lex  Ripuariorum  Edit. 
Heroldi  tit.  85.  {  8.  quse  prò  Delalurat  uti 
habet  Lindenbrogiana,  Dilalionem  prse- 
ferat  :  El  ille  qui  inlertiavit,  furlum  et 
Dilalionem  ab  eo  reguirat,  qui  solvere 
cospit,  At  I  4.  Capilah  el  Delalura  ha- 
bentur. 

Quidam  denique  existimant  DeUUura 
scribendum,  at^jue  bisce  locis  sumptus 


DEL 

in  caus8B  prosecutione,  et  in  Delalione 
vel  actione  factos  bocce  vocabulo  signi- 
flcari,  quos  reus  possessori  refundere 
tenetur  :  ita  ut  Detalura  sit  vel  delatio, 
vei  actio  calumniae  qua  quis  rem  suam 
repetit.  Deinde  dilalor  prò  delalor  habet 
etiam  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Dilalor,  |&iqvutt)c, 
ÌyyeXoc  ,  quod  GrsBci  recentiores  6tjXà- 
T(i>p  dixerunt,  ut  est  apud  Meursium.  Ita 
discriplio,  dislructtOy  diliclio,  divirginal, 
et  alia  hujusmodi  in  eodem  Glossario. 
Vide  Decretionem  Chlotarii  g  12.  et  Le- 

rem  Ripuar.  tit.  17.  g  1.  8.  tit.  85. 
4.  etc. 

Delatura.,  inCapitularide  Villiscap. 
42.  in  ter  utensili  a  rustica  recensetur  : 
sed  legendum  Dolalura,  ut  sit  Gallioum, 
Doloire,  dolabra. 

DE  LATUS,  Ad  latus,  juxta,  A  coste.  De 
lalus  se.  De  lalus  casa,  de  lalus  monte, 
passim  apud  Agrimensores.  Vide  IxUus. 

o  DELAVARE»  Abluere,  diiuere.  Gali. 
Laver,  délayer.  Hist.  translat.  S.  Andr. 
Hispell.  tom.  1.  Jun.  pag.  868.  col.  2  : 
QwB  quidem  sacra -ossa  fuerunl  recondita, 
Delavata,  el  postmodum  reposila  in  capsa 
nucea.  Alex.  latrosoph.  MS.  lib.  2.  Pas- 
sion.  cap.  6  ;  Hmc  polio  polesi  Delavare  el 
expellere  per  venlrem  corruplos  cibos. 

DELAVÀTUS.  Non  iavatus.  Capituia  Ca- 
roli Gal.  tit.  29.  §  l.[«>Synod.Pist.ann. 
862.]  :  Quando  solemus  reverli  ad  man- 
siones  noslras  delonsi  el  Delavali,  cum 
drappis  el  calciamenlis  depannalis,  eie. 
Id  est,  minime  tonsi  et  lavati. 

^  Desiava,  eodem  sensu.  in  Lit.  ann. 
1400.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
378.  art.  11  :  Li  agnelin  Deslavé,  sont  de 
la  costume  de  laine  Deslavée. 

3|c  DELGATA.  [Mensura  in  Cartular. 
Conchar.  Ruthen.p.  408,  an.  1076,  ex  do- 
cumento Pampiloniffi  scripto  :  e  Una  indi- 
cato et  galeta,  non  de  carne.  »] 

o  DELEGTABILITER,  Jucunde ,  grate, 
Gali.  Avec  plaisir.  Charta  ann.  1006.  In- 
ter Instr.  tom.  11.  Gali.  Christ.  coi.  8  : 
Cujus  preces  Deleclabililer  audilas,  sicut 
justum  esl,  suscepimus  lam  libenter  im- 
plendas. 

o  DELEGTUM,  prò  Delictum,  in  Charta 
Joan.  de  Castel!,  comit.  Blesens.  ann. 
1265.  ex  Ghartul.  S.  Joan.  Carnot.  :  Si 
vero  conlin^erit,  quod  aliquis  hominum 
commorantiun  vel  commoralurorum  in 
aliquo  diclorum  locarum  immunium  ap- 
pellalionis  fueril  de  aliquo  maleficio  seu 
Delecto,  seu  causa  pecuniarum,  propter 
quod  seu  propter  quam  dan  conlingal 
gagium  duelli,  etc. 

DELE6ALITER.  PLegitime.]Otto  deS. 
Biasio  cap.  21  :  Liberosque  suos  omnes 
lileris  apprime  erudiri  fadens,  eos  facul- 
talibus  reddttuum,eoDcellentiis  dignilalum 
per  sorlilas  provincias  Delegaliler  subli- 
mavti.  [f*  i.  e.  suo  nomine  delegatos.] 

1.  DELEGARE,  Dare,  concedere.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Delegai^  òmoayjyiax&,  iyxtiptlì^tt, 
ànoTaaoEi.  Veteres  Formuise  Pithoei  cap. 
88  :  Et  quod  pariler  in  conjugium  posili 
laboravimus,  condonare  et  Delegare  tnge- 
nuus  relaxare  valeas.  Xcia.  Episcopor.  Ce- 
noman.  pag.  78  :  L^ibus  Delegalum,  et 
absque  utla  contradictione  pacifice  possi- 
dendum  regendum  dereliquil.  Adde  pag. 
92.  Vide  BMiafor. 

^2.  DELEGARE,  Statuere,deligere.Prffi- 
fat.  ad  Chartul.  Agani  ex  Tabul.  S.  Pe- 
tri  Carnot.  :  Quadam  dolosilale  concepta, 
non  vi,  sed  slrophoso  ludo  Delegai  capere 
(urbem  Lucensem). 

00  DELEGATOR,  Delegatio,  Dele- 
gare. Vide  Salamannus. 

oo  DELEGATUS  Judex.  Vide  in  Judex. 

DELEGATORIA.  Mandatum  Principis, 
quo  quid  alicui  faciendum  delegatur, 


DEL 

prsBcipitur.  Glosse  veteres -.Delegalorias, 
IxxayaiQ.  Exstant  Deleaatoriarum  formu- 
ISB,  apud  Senatorem  lib.  11.  Epist.d8.S5. 
In  Codice  Tb.  leg.  16.  de  Exact.  (11,  7.) 
Delegatori»  dicuntur  principis  Epistolse, 
quibus  provinciae  jubentur  species  pr»- 
bere  :  Delegatores,  qui  provident  annon» 
militari,  v.  Cujac.  ad  Nov.  180.  et  Gloss. 
Cod.  Th. 

1  DELEGERARE,  An  prò  Delegare  ?  Acta 
Dedicationis  Ecclesie  Monasterii  Cuxa- 
nensis  ann.  958.  in  Appendice  Marcs 
Hisp.  col.  868  :  Cunctipolenli  Regi  guber- 
nanti  sive  prmsidenti  in  arce  poli,  qui 
principio  ex  nihilo  verboque  creans  om- 
nia seduleque  gubernans,  sceplrum  re^i- 
men  perpelim  affalimque  ineffabililer 
possidens,  Irophea  verba  Delegerans,  qua- 
luor  postmodum  climala  bipertilo  orbe  dif- 
fuso, Aposloloe  suos  binos  ubique  exerci* 
talione  prasdicatianis  ingerens,  eie. 

1  DELHif ìncus,  f.  Placidus,  in  Ono- 
mastico ad  calcem  lom.  2.  SS.  Julii.  Au- 
sonius  Epist.  17  :  Quam  melica  res  sit 
oralio,  quam  Delenifiea.  Hac  notione  usi 
sunt  Plautus  Mil.  2.  2.  87.  et  Symmach. 
lib.  8.  Epist.  6.  et  lib.  7.  Epist.  27. 

o  DEUSNTIALIS,  Monete  Boheme  mi* 
nutioris  species.  Charta  ann.  1886.  apud 
Pezium  toro.  6.  Anecd.  part.  8.  pag.  76. 
col.  1  :  Ex  lune  quilibet  diclorum  homi- 
num de  area  sua  nobis  prò  Berna  dare 
debel  unum  grossum,  et  duos  parvos  De- 
lenliales. 

DELENUNATIO^  Suvexvic  <ticip6i<nc,  in 
Gloss.  MS.  Gr.  Lat.  Editium  habet.  Ad- 
Umcinatio,  continuano,  lege  Adlenlinalio. 
Vide  Adlenlare. 

o  DELEQUATA.  Mirac.  S.  Rose  tom.  2. 
Sept.  pag.  447.  col.  1  :  Filomena puella... 
cum  paleretur  gravissimeinfirmitate  qua- 
dam, vulgariter  della  delle  quale,  quarum 
septem  Uh  supervenerant  in  uno  oculo,  ila 
ut  pupilla  et  lux  oculi  essel  ita  cooperla  et 
offuscala,  ut  nihilvideret....  dato  sibicin- 
gulo  quodam  el  in  oculo  sic  csbco...  appo- 
sito..,., sic  fugerunl  et  cessaverunt  ilio 
instanti  praeìfatss  septem  Delequalse,  et  cla- 
rus  et  mundus  remansit  oculus.  Ubi  docti 
Editores  hecfortassis  mendosed  escripta 
esse  monent.  quamvis  rursum  occurrant 
in  testimonils  ipsiusFilomeneet  matris 
ejusdem  :  disparuerunl  dictm  Delequatm, 
et  Deliquaverunt  se  diclts  Delequatm  et 
disparuerunl.  Ex  quibus  videntur  epi- 
phora,  aiunt  illi,  sive  fluxu  acris  humo* 
ris  in  oculum,  ortseque  inde  macule  de- 
notari.  Quibus  si  quid  addere  licet,  he 
macule  ita  forte  nuncupantur,  quod 
molles  sint  et  tenues  ;  quod  signifloatu 
Délicat  usurpamus.  Vide  infra  Deli- 
catue  2. 

0  DELERE,  Reprobare,  rejicere.  Annal. 
Victor.  MSS.  ad  ann.  1215  :  Papa  Inno- 
cenlius  concilium  generale  Romm  celebra- 
vit  in  oclabis  omnium  Sanctorum,,...  ibi- 

Ìue  confirmavit  aliquos  libros,  el  aliquoe 
>elevit.  Desliener,  prò  denegare,  detrec- 
tare.  Gali.  Refuser,  ut  videtur,  in  Stat. 
prò  molendinariis  ex  Lib.  1.  Statut.  su- 
per artif.  Paris,  in  Cam.  Comput.  fol.21. 
r*.  :  Ly  mtisnier  de  grani  pont  ne  veuent 
Desliener  nulluy,  et  se  il  le  fall  et  ly  Dee- 
lienez  s'en  plaint  ausergent,  qui  estgarde 
des  musniera  de  grani  pont  de  parie  cha- 
pilre  Nostre  Dame  de  Paris,  il  esl  à  vj. 
den.  d'ctmende,  avec  le  dommage  que  il 
rend  au  deslienez.  Id  est,  cujus  frumen- 
tum  molere  renuit.  [«*  Depping.  leg.  Des- 
lieuer.  Idem  est  quod  mox  Delocare,  GalK 
Faire  verdre  $on  rang  à  quelqu'un,] 

1  DEÌiERUS,  prò  Délirus,  apud  Papiam 
in  MS.  Bituric.  Item  :  Delerat,  Errai. 
Delirai  vero  Vanum  es$e  signifieat.  In 
edito  legitur,  Delirus  et  Delirai. 


DEL 


DEL 


DEL 


51 


0  DELE$TA6IUM,  PrsBstatio  seu  tribu- 
tum,  quod  prò  saburra  navium,  vulgo 
Lestage  dieta,  exigitur.  Privil.  Rupellsd 
ann.  1483.  Inter  Observat.  ad  Garolum 
Vili.  pag.  384  :  Qu»  privilegia  et  dona 
barragii,  bapiisagii,  balisagit,  Deleataaii 
in  pridictiSf  eteieraque  contenta  priìnle' 
giis  firma  et  inviolaoiUa  esse  per  omnia 
perpetuo  decernimus.  Vide  Leata^ium  in 
JLasta  2. 

^  DELETERIUM,  Noxium,  Mortiferum. 
Medicina  Salernit.  pag.  122.  Edit.  1622  : 
Totum  corpus  ita  ab  injuriis  aecurum  fa* 
cit  (Theriace)  ut  nec  a  Deleterio  quopiam 
poasit  interfici.  Laurent,  in  Amaltnea  : 
Deleteria,  Medicamenta  frigida^  noxia, 
mortifera. 

DELETITIA  Charta,  Qusb  ob  Tetusta- 
tem  deletìs  literis  legi  vix  potest.  S.  Au- 

fustinus  lib.  3.  Contra  Cresco n.  cap.  27  : 
t:iebam  illa  Deletitia  fuUae. 
^  DELET0RA,  Deletio,  qu»  ex  vetus- 
tate  procedit.  Charta  Caroli  IV.  ann. 
1325.  in  Chartul.  Regalis-loci  cb.  60  : 
Attendente^  quod  per  Deleturam  (literse) 
possent  imposterum  deperire^  etc.  Vide 
DeletUia  Charta, 

1  DELETUS,  prò  Delectus.  Sine  Deletu 
personarum  bis  habetur  in  Capitulis 
General.  MSS.  S.  Victoris  Massil.  Gal* 
lice  dicimus,  Sant  <iceeption  de  personne. 

1  DELFICA.  Vide  Delphica, 

1  1.  DELIBERARE,  Li  Derare,  redimere, 
Gali.  Delivrer.  Gesta  Consulum  Ànde- 
gav.  cap.  11.  n.  8  :  Ebrordus  qui  turrim 
cuetodiAat,  audiens  Sulpicium  Delibera' 
tum,  etc,  Charta  Petri  Domini  Graciac. 
ann.  1246.  apud  Thomasserium  in  Bitu- 
ri^.  i>ag.  88  :  Si  forte  contigerit,  quod 
altquie  eorum  in  dieta  liberiate  existen'- 
tium  captus  fuerit,  et  eoUra  terram  noe* 
tram  dudus  propter  factum  seu  debitum 
nostrum...  tenemur  eos  requirere  et  Deli" 
berare  propriis  sumptibus.  Li  ber  de  Com- 
positione  castri  Ambasise  apud  Ache- 
rìum  Spicil.  tom.  10.  pag.  530  :  Carolus 
Calvus  cum  magno  exerdtu  pergens, 
Persas  devicit,  Saracenos  fugavit,  urbem 
regiatn  cum  regno  Gracias  Deliberavit. 
Occurrit  in  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col. 
1256.  et  alibi. 

2.  DELIBERARE,  [Dare,  tradere  in 
man  US,  Gali.  Livrer,  Delivrer.  Bernardi 
Ordo  Cluniac.  part.  1.  cap.  13  :  Ipse  co- 
vit  curam  de  seutellis,  guas  fratres  ha* 
beni  ad  rasuram,  ipse  invenit  eas  atque 
servat,  et  ad  rasuram  Deliberai  fralribus, 
ut  moe  est,  Instrum.  anni  1267.  in  Char- 
tulario  S.  Vandregesili  tom.  1.  pag.  260  : 
Teneor  tradere  et  Deliberare  Domino  meo 
Abbati  ;  etc.  Tradere  et  Deliberare,  in 
Regesto  87.  Chartophylacii  Regii.  Oc- 
currit apud  Lobinellum  Hist.  Britan. 
tom.  2.  col.  404.  et  apud  alios.jVide 
Liberare. 

«  8.  DELIBERARE,  Eioedire,  absolvere. 
Gonc.  Duziac.  L  part.  2.  cap.  33  :  HinC' 
marus  autem  respondit,  quia  febris  Hlum 
tangebat,  et  stattm  se  inde  vellet  Delibe" 
rare,  ut  sanguinem  posset  minuere.  Dèli' 
ver,  eodem  significatu,  apud  Joinvill. 
in  Hist.  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  14  : 
Demandoit  (S.  Louis)  de  sa  bouche  :  a  yl 
ci  nullui  qui  ait  partie  f  Et  di  se  levoient 
qui  partie  avoient  ;  et  lors  il  disoit  :  tai- 
siez  vous  touz  et  en  vous  Déliverra  Vun 
après  Vautre.  Occurrit  prseterea  in  Or- 
dmat.  reg.  Frane,  tom.  3.  pag.  94.  et 
tom.  5.  pag.  875.  Delivrer,  prò  Servire, 
famulari,  simul  et  prò  Tradere,  in  Vita 
J.  G.  MS.  ubi  de  discipulis  suis  loquitur  : 

Bkn  in'oot  servi  «t  Délivré, 
Fort  Judas  la  nialflvré, 
Qui  OM  trai  et  Tanraoda, 
Et  M  f eloiit  OM  Dfiivn. 


®  Meltre  au  délivre  vero,  prò  Resti- 
tuere.  in  Lit.  remiss.  ann.  1890.  ex  Reg. 
138.  Ghartoph.  reg.  eh.  275  :  L6  Prevost 
de  Ligny  envoya  plusieurs  fois  pardever» 
ledit  chapitre  (de  To\iì)et  ìeurs  gens,  les 
requérant  quHls  Meissent  au  délivre  les* 
ditz  hommes  et  biens,  et  lui  en  feissent 
rendue  ou  récréance.  Legitur  etiam  in 
Ordinat.  reg.  Frane,  tom.  5.  pag.  558.  et 
tom.  7.  pag.  628.  Délivre,  Alacer,  promp- 
tus,  in  Lit.  remiss.  ann.  1479.  ex  Reg. 
205.  eh.  238  :  Le  suppliant,  qui  est  jeune 
et  Délivre  de  sa  personne,  etc. 

*  4.  DELIBERARE,  Exportare,  eva- 
cuare, Gali.  Vutder.  Stat.  ann.  1313. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag. 
15.  col.  1  :  Si  tempore  quo  empier  dimit- 
teret  venditionem  (nemoram)  xpseplus  de 
vendutone  Deliberaverat  veì  explectave' 
rat,  etc.  Vide  infra  Deliberatio  4. 

*  5.  DELIBERARE  Nundines,  Nundi- 
nas  indicere,  Gali.  Ouvrir  une  foire, 
Charta  Hugon.  comit.  Trec.  ann.  1114. 
ex  Tabul.  Dervensi  :  Dedi  etiam.,,  in 
nundinibus  Barrensibus  omnes  reditua, 
quos  ventai  vocant,  equorum  casterorum- 
que  animalium  qum  ibi  vendentur,  ab  ilio 
die  quo  nundines  Deliberatsi  fuerint,  etc. 

I  1.  DELIBERARI.  Consuetudines  an- 
tiquiores  Fontanelli  fol.  95  :  Famuli  qui 
Deliberanlur  per  fenestram  et  quss  de' 
bent  habere  per  diem.  Forte  legendum  : 
Famuli  quious  Deliberanlur  ver  feneS' 
tram  ea,  etc.  Vide  Deliberare  3. 

1  2.  DELIBERARI,  Formari,  adaptari, 
disponi.  Tert.  A^ol.  cap.  9  :  Nobis  vero 
homicidU)  semel  inierdicto,  etiam  concepì 
tum  %Uero,  dum  adhnc  sanguis  in  ìiomi- 
nem  Deliberatur,  dissolvere  non  licet. 
Et  lib.  4.  adv.  Marc.  cap.  21  :  Non  de- 
cem  mensium  cruciatu  Deliberatus, 

0  DELIBERATE  Consulto,  Gali.  De 
propos  delibare.  Stat.  S.  Fiori  Mss.  fol. 
48.  :  Decimus  nonus  (casus)  est  contra 
facientes  commentum,  scripturas  seu  li' 
hellos  ex  certa  scientia  et  Deliberate.., 
contra  ea,  quss  in  constitutione  continen' 
tur  pradieta.  Délivrément,  prò  Libere, 
sine  impedimento,  in  Stat.  ann.  1372. 
tom.  6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  485  : 
Puissent  aler  et  venir  Délivrément,  tant 
à  pie  comme  à  cheval. 

f  1.  DELIBERATIO,  Liberatio,  restitu- 
tio  in  libertatem,  Gali.  Delivrance, 
Gasp.  Barthii  Gloss.  ex  Hist.  Palaest. 
Roberti  Monachi  lib.  2.  cap.  1  :  Vir  iste 
cum  priedives  esset,  omnia  sua  vendidit, 
et  viam  Deliberalionis  S.  Sepulcri  arri' 
puit.  Lib.  5.  cap.  6  :  Nostra  omnium  una 
sit  intentio,  S.  Sepulcri  Deliberatio.  Oc- 
currit hac  notione  apud  Marten.  tom. 
6.  Ampliss.  Collect.  col.  617. 

1  2.  DELIBERATIO,  Traditio,  Gali.  De 
livrance.  Chartularium  Aptense  fol.  44  : 
Faciam  Deliberationem  et  gratuitam  dO' 
nationem  omnipotenti  Deo  et  S.  Maria 
sedie  Aptensis  ex  auodam  honore,  quem 
huc  usque  possedi.  Kegestum  magnorum 
dierum  Campanies,  apud  D.  Brussel  de 
Feudorum  usu  tom.  1.  pag.  233  :  Nec  ad 
Deliberationem  dieta  hs^reditatis  prece' 
dat  absque  mandato  Domini  Regts  spe' 
ciati.  Vide  Liberare. 

1  2.  DELIBERATIO,  Intentatio,  min». 
Tert.  lib.  de  Patientia  cap.  8  :  Ipsamani- 
mam,  ipsumque  corpus  in  sacuto  islo  ex- 
positum  omnibus  ad  injuriam  gerimus, 
ejusque  iniuria  patientiam  subimus,  mi- 
norum  DeUberatione  lademur  f 

o  4.  DELIBERATIO,  Silvas  evacuatio, 
exportatio  in  re  forestaria,  Gali.  Vui- 
dange.  Charta  Math.  de  Mon temer,  ann. 
1230.  ex  Chartul.  Gampan.  in  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  355.  r».  col.  2  :  Ha- 


bebit  isia  pars  bosci  seclam,  viam  et  exi' 
tum,  et  deliberationem  in  alia.  Vide  su- 
pra  Deliberare  4. 

0  5  DELIBERATIO,  Dilatio,  mora,  pro- 
crastinatio,  Gali.  Delay,  alias  Delibera» 
tion.  Charta  Hugon.  de  Montef.  in  Reg. 
74.  Ghartoph.  reg.  eh.  61  :  Dicto  Hugoni 
boscus  tradetur  et  arboree  ad  natale  Do* 
mini  ad  hospitandum  se,..,  etpelramet 
quarellum,  sine  Deliberatione.  Pactum 
Inter  Car.  comit.  et  capitul.  Carnet, 
ann.  1306  :  Se  la  prise  ou  la  sesine  ne 
dépent  pas  de  leur  fet,  quant  il  n'auront 
pas  faite  la  prise,  ne  la  saisine,  ne  com» 
mandée  à  faire,  il  auront  Délibéraiion  de 
sis  jours,  etc.  Hi  ne 

^  DELIBERE,  Statim,  sine  mora. 
Charta  Matfr.  episc.  Biter.  ann.  1092. 
inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ.  col. 
132  :  Quod  ipse  Petrus  Rodgerius  habeat 
et  teneat  ipsam  sacristiam  in  vita  sua, 
quamdiu  tenere  voluerit  optime  et  hono' 
rate,  sicut  nune  hctbet  totam,.,.  et  post 
mortem  suam  Delibere  revertat  ad  ipsos 
canonicos  vel  clericos  sancii  Nazarii  com- 
muniter  in  dominio. 

DELIBERIUM.  Gloss.  Lat.  Qr.  :  Censi- 
lium  et  Deliberium  Sv(&6ouX^a.  yvcóuvi. 

1  Deliberum,  Simili  notione.  Testa- 
mentum  Guifredi  Comitis  Cerri tanien- 
sis  ann.  1035.  apud  Acherium  Spicil. 
tom.  6.  pag.  435  :  Insuper  relinquo  uxori 
mea  alodem  meum.,.  cum  ter  minibus  suis, 
simul  cum  ipsa  Ecclesia  et  sibi  periinen- 
tibus  omnibus,  ad  Deliberum  ut  faciat 
inde  quod  voluerit.  Hoc  est  ad  volunta- 
tem,  ad  libitum,  Gali.  A  son  gre,  selon 
son  bon  plaisir. 

DELIBrARE.  Librum,  seu  corticem  ab 
arbore  avellere.  AiaXfiiccCetv  fiivdpov,  in 
Gloss.  Grseco-Lat.  [Apud  Festum  :  Deli' 
brare,  Aquam  sulco  derivare  ;  quod  dici 
Martinius  autumat,  quia,  sulcus  dum 
flt,  terra  quasi  delibratur  seu  decer tica- 
tur.  Col u mei.  Corticem  Delubratum  adji- 
citoj 

DELIGANTIA,  Giborum  sapor  delica- 
tus  :  Délieatesse,  Processus  de  Vita  S. 
Thomae  Aquin.  num.  58  :  Nunquam  cU' 
rabat  de  Delicantia  et  singulariiate  cibO' 
rum. 

DEUGARE,  Delirare,  in  Gloss.  Lat.  MS. 
Regio  God.  1013. 

^  DEUGATIO,  f.  prò  Dedicatio,  votum. 
Acta  S.  Domin.  tom.  1.  Aug.  pag.  558. 
col.  2  :  Vade  ad  matronam  illam,  pro- 
prio eam  vocans  nomine,  quod  videlicet 
nomen  usque  tunc  vir  ille  nescierat,  quia 
mutaium  ab  infantilibus  annis  ex  qiuidam 
Delicatione  (al.  devotione)  vocabulum, 
vero  nomini  in  bapiismate  dato,  praju- 
dicaverat. 

1.  DELIGATUS,  Deliciosus,  Familiaris, 
qui  in  deliciis  domini  est.  [Vide  post 
Deliciosus.} 

o  2.  DELIGATUS,  Subtilis,  tennis,  Gali. 
Fin.  Arest.  ann.  1321.  9.  Maii  in  voi.  1. 
arestor.  parlam.  Paris.  :  Item  duo  paria 
linteaminum  magnorum  Delicatorum  de 
tela  Rhemensi,  ad  parandum  leclos  do» 
minarum  in  earum  relevatione. 

DELIGIA.  Charta  Philipp!  Augusti  Re- 
gisFrancorum  ann.  1208.  prò  Episcopo 
Magalonensi  in  30.  Re(;esto  Tabularli 
Ch.  145  :  Hoc  est,  in  man  piscationes  suae 
et  ubicumque  in  Melgoriensi  Comitatu,  et 
Magalonensi  Episcopatu,  portus,  qui  di' 
citur  Gradua,  aperiatur,  tn  omnibus  re- 
ditibus,  qui  inde  proveniunt,  medietatem, 
et  in  stagno  similiier  piscationes  suaa, 
pulmentum,  Delicias  et  cepes,  ai  cUicuòi 
in  stagno  Magalonensis  Ecclesia  eas  fa- 
cere  voluerit.  Ubi  quod  Delicias  hsec 
Charta  vocat,  atacfia  videtur  appellar! 
in  alia   ann.  1273.  apud  Gariellum  in 


i 


52 


DEL 


DEL 


DEL 


Eplscopis  Magalon.  num.  286  :  Super 
jurisdictione  de  Corone,  super  lesda  et 
stacha.  quas  Bajulus  et  lesaarii  de  latis 
percipteoant,  et  percipere  conabantur  ibi 
ratione  stagni,  maris,  et  plagisi  atque 
gradus^^tc.  Est  autem  staca,  idem  quod 
fustis,  paxillus,  uti  in  hac  voce  doce- 
muS/  velicia  autem  idem  quod  liciaf 
nostris  lice  sonat.  Vide  Licia, 

W^  Festo,  Delicia  est  Tignum  quod  a 
culmine  ad  tegulas  angulares  infima^ 
versus  fastigium  collocatuK  unde  Tectum 
Deliciatum,  et  tegulm  Deliciares  :  ut  inde 
aqua  deliquet,  ait  Hadr.  Jun.  Sed  ma- 
vult  Martinius,  quia  aquam  deliquat, 
id  est,  eifundit  ;  vel  quod  inde  delicia- 
tur  aqua. 

^  1.  DEUGIARI,  Epulari.  S.  Bernard. 
Serm.  1.  de  S.  Victore  Confess.  :  Hi  ut 
reficiantur,  isti  ut  Delicientur.  Vide  Deli- 
tiari, 

<>  2.  DELIGIARI,  DelecUrl.  Àcta  S.  Do- 
min.  tom.  1.  Au^.  pag.  607.  col.  2  :  In 
hunc  hortum,  regio  cuUu  et  manu  consi- 
tuntf  regina  mundi  supemis  comitata 
proceribus  ac  virginibus  ad  Deliciandum 
progrediens,  etc.  Déliter,  prò  Délecter. 
Vita  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  369  :  Pour 
ce  que  pure  conscience  seur  touz  les  biens 
del'ame  Délite  les  regarz  de  Dteu,  etc. 
Gharta  ann.  1344.  ex  Beg.  75.  Ctiartoph. 
reg.  eh.  270  :  Nous  Béatrix  dame  de  Fa- 
luy  et  d'Àilli  sur  Somme  et  Jehans  de 
Pinke^ny  chevaliers,  sires  de  laditte  ville 
d'Ailli  et  de  Sornoy  en  Vimeu,  Saint,  En 
le  glore  du  nom  de  Dieu  nous  esleeschons 
et  en  affluence  de  gote  muUepliaule  nous 
Délitons,  Coses  qui  apparliennent  à  Délity 
Voluptuarlse,  in  Cons.  Petri  de  Font, 
cap.  85.  art.  33. 

4c  DELIGIO,  [Proprie  est  deorsum  tra- 
here  :  a  lodo,  traho^  duco.  Sumitur  au- 
tem prò  allicere,  illicere,  Allettare,  Titin, 
apud  Non,  4.  112.  Parasitus,  qui  illum 
sciftt  Deliceretl 

^  DELIGIOSITAS,  Luxus.  delicise.  Vita 
B.  Colete  tom.  1.  Mart.  pag.  577.  col.  2  : 
Item  in  Francia  erat  quidam  princeps.,, 
qui  priusquam  videret  prssdictam  andU 
lam  Christi,  mundanus  erat,  carnalis, 
pomposus  et  delicatissimus,  Cujus  quidem 
prindpis  per  ejusdem  ancilUe  medium  et 
adjutorium..,  conversa  fuit..,  Deliciositas 
in  duram  et  austeram  asperitatem. 

DEUGIOSUS.  Gloss.  Lat.  MS.  Regium  : 
Nutritius,  Deliciosus,  vernaculus.  Lex 
Bajuvar.  tit.  8.  cap.  15.  { 1  :  Nunquam 
evadat,  quamvis  Deliciosus  sit  apua  Do- 
minum  suum,  Lex  Longob.  Iib.  3.  tit.  16. 
[**  Bach.  9.  (8.)]  :  Sunt  aliqui  pravi  ho- 
mines  qui  submUtunt  in  palatium^  od 
nostrum  secretum  descendunt,  ut  per 
Deticiosos  aut  per  ostiarios,  vel  per  alios 
homines  captiose,  aut  absconse,  investi- 
gare passini,  quidquid  nos  agimus,  Nico- 
laus  I.  PP.  Ejpist.  17  :  ìUssosque  etiam,.. 
sanctissimos  Èpiscopos  Deliciosos  nostros 
prò  eo  vestrss  cavitati  direximus.  Adde 
Epist.  19. 23.  Anastasius  in  S.  Hadriano 
Pf.  pag.  104  :  Gulfardus  religiosus  Ab- 
baSt  et  Consiliarius,  seu  Albinus  Delicio- 
sus  ipsius  Regis,  etc,  Occurrit  praaterea 
in  Narratione  Adventii  Episcopi  de 
Valdrad»  adulterio,  apud  Joannem  Vili. 
PP.  Epist.  72.  217.  277.  etc. 

Deligàtus,  Eodemsignificatu.  Passio 
SS.  Perpetua  et  Felicitatis  :  Sequebatur 
Perpetua  lucido  incessu,  ut  matrona 
Christi,  ut  Dei  Delicata.  Vetus  Inscrip- 
tlo  Bergomi  in  sede  Cathedrali   :  Ates- 

TIA.  I.  D.  L.  ATESTIÌE.  TERTI^.  PA- 
TRON. Benemerenti.  Et.  Capitoni. 
BiNBTJE.  Et.  Martine.  Et.  Primul. 
Deligatis.  Et.  Telamio.  Celeri. 
Amico.  Carissimo.  Et.  Atestia.  Sona- 


ti^. Delicatos  vocabant  Latini  zk  no»- 
òtxk,  Touc  cpcDulvouc,  qui  et  Delicise  Cice- 
roni prò  Coelio,  Suetonio  in  Aug.  cap. 
83.  et  in  veteribus  Inscript.  eidem  Sue- 
tonio in  Vespasiano  cap.  7.  Spartiano 
in  Adriano,  et  aliquot  aliis. 

*  Dilectus,  carus»  famlllaris.  Vide 
quae  de  Deliciosis  et  Delicatis  disseri t 
Muratorius  tom.  1.  Ant.  Ital.  med.  svi 
col.  129.  Délicieux  vero,  Deliciarum  cu- 

gidus  et  sectator,   apud   Boet.  Iib.  2. 
onsolat.  Ms.  : 

Cils  qui  se  mdI  bienaureax, 
Btt  Toulenlien  Délicieux, 
Et  pereooofl  Délidose 
Se  coQiTouse  de  pou  de  cbose. 

DEUGIUS,  PapiaB,  Puer  in  deliciis  ma- 
tris  nutritus,  [Glossar.  Sangerman.  MS. 
n.  501  :  Delicius,  Per  (Puer)  in  deliciis  ama- 
tus  a  domino.]  Vide  Litium. 

DEUGTOR»  prò  Peccator,  Commodia- 
nus  Instr.  62  : 

Rerugium  Regia  pete,  ti  Delictor  fuitU. 

Usurpat  etiam  S.  Cyprianus  Epist.  59. 
Delictor  vel  forefactor,  In  Charta  Odonis 
Dom.  Hamensis  ann.  1227. 

^  DELIGTUM  Spinje  Dorsi,  Sodomiti - 
eum  peccatum.  Ghron.  Ms.  Mich.  deAu- 
dars  laudatum  a  Borello  v.  Eitpine  : 
Joannes  Pelabini,  mercator  divittis  af- 
fluens  de  hseresi  Albigensium  suspectus, 
et  de  Delieto  spinss  dorsi  accu^atus^  a  Ber- 
trando vicario  Tolosss  incarceratur  et  in- 
quisitori fidei  traditur.  De  supra  dictis 
criminibus  convicius,  ad  flammas  ut  hts- 
reticus  et  sodomius  condempnatur,  et  sen- 
tentia  condempnatUmis  excutioni  manda- 
tur  apud  plateam  de  Salinis  juxta  pillo- 
rium. 

IDELIGTUS.  Verriculator,  Papias  in 
MS.  Bituric,  [«*  Verruculatus,  in  cod. 
reg.  7609J" 

1  DELlCtlUM,  ut  Délictum,  Gloss.  Lat. 
Gr.  :  Delicuum  maLla\k%. 

1  DELIGARE,  prò  Delegare,  Tradere. 
Diploma  Conradi  II.  Imp.  ann.  1027. 
apud  Illustr.  Fontaninum  in  Appendice 
Antiq.  Hortffi  pag.  2Sd  :  Et  in  prsedicto 
Gomitata  terram  de  Ortelle^  quam  Joan- 
nes cum  sui»  consortibus  tn  jam  dicto 
Monasterio  per  cartulam  Deligavit,  Vide 
Delegare. 

1  DELIMARE,  Joanni  de  Janua,  Valde 
liminare,  vel  limen  auferre  ;  in  alia  etiam 
significatione  eodem  verbo  utimur,  ut  iste 
vult  Delimare  vicinos  suos,  i,  destruere, 
quasi  omnino  de  limo,  i.  mundo  auferre. 

•  Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg.  7641  :  Deli- 
mat,  prsecepit. 

ODJSLIMÀTIO,  Collisus,  Gali.  Frotte- 
ment.  Vita  B.  Goberti  tom.  4.  Aug.  pag. 
888.  col.  1  :  Ascendit  et  in  equum,  qui 
adeo  erat  maceratus,  ut  potius  videretur 
assereus  quam  cat^neus.  Ex  ejus  utroque 
latere  pili  ceciderant  prò  assidua  temonis 
Delimatione. 

1  DELIMATOR,  Aiapiv^-nic.  Glossae  Cy- 
rilll.  Qui  abradit  lima. 

1  DELIMINARE,  ut  Eliminare,  Extra 
limen  ejicere.  Catholicon  in  Amalthea  : 
Deliminare,  Limen  auferre.  Privilegium 
S.  Martini  Pap»  circiter  annum  651. 

§ro  Monasterio  Blandiniensi  Juxta  Gan- 
avum  apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  388  : 
Privilegium  aucloritatis  nostra  expetierit 
de  quodam  Cosnobio,  quod  ipse,  Deìimina- 
tis  Gentilium  spurcitiu,  fundo  tenus  ex- 
truxisse  dignoscitur, 

1  Deliminatus,  alia  notione,  Deter- 
minatus,  Limitibus  conscriptus,  Privi- 
legium Fernandi  Gomales  Comitis  Cas- 
tells prò  Monasterio  S.  Sebastiani  inter 
Conci!.  Hisp.  tom.  3.  pag.  175.  col.  2  : 
Omnia  determinata^  qwe  continentur  a 


Sarte  Eeclesise  vestrss,  cuneta  ad  integro 
^eliminata  ;  jure  perenni  Ecclesiss  ves- 
trsB  concecUmus.  Melius  legeretur  Delimi- 
tata, 

DELIMITARE,  Valde  limitare,  Ugu- 
tioni.  Con  limitare.  Frontinus  de  Agro- 
rum  qualitate  :  In  longitudinetn  Dehmi- 
tatum^  per  strigas,  appellatur.  Idem  : 
Decumanorum  et  Cardtnum  Delimitatio 
per  rationem  arcarum,  vel  riparum,  etc, 
[Guidonis  Hist.  Palaest.  Delimitandis 
Castris,  Hoc  est,  Castris  in  certos  fines 
redigendis,  ut  explicat  Barthius  in 
Glossario,  apud  Ludewig.  tom.  8.  Reliq. 
MSSJ 

DELIMPIDARE,  JClarificare,  Laaren- 
tio  in  Amalthea.]  vide  Limpidare, 

DEUNDERE.  Vide  Elitigare. 

DEUNQUENTIA,  Délictum.  Utitur  Pas- 
chasius  Ratbertus  in  Epitaphio  Wala 
Abb.  Corbeiensis  Iib.  1.  cap.  28.  [Char- 
tularium  S.  Vandregisili  tom.  1.  pag. 
154  :  Si  eux  ou  autre  de  par  eux  alloient 
de  riens  encontre  ladite  venie,.,  ou  à  qui- 
conques  cette  lettre  apporterà  tous  cousi 
et  aamages,  qu*eux  soutiendroient  par 
defaut  de  lagarantie  et  Delinganche.] 

1  DELIQUIO,  prò  Deliquit,  apud  Th. 
Madox  in  Formul.  Anglic.  pag.  175.  ut 
in  aliis  Instrumentis,  Velud  prò  Velut. 

DELIQUIO,  Oblivio,  Papias.  [«>  Vide 
Forcellinum  in  Deliquium,] 

«  DELIRUS,  CU  qui  reide.  Deliramen- 
ium,  Reiderie.  Glossar.  Lat.  Gali.  ann. 
1852.  ex  Cod.  reg.  4120.  Vide  infra 
Enare. 

DELITIARI,  [Epulari.  Gesta  Abbatum 
Lobiensium  apua  Acherium  Spici!,  tom. 
6.  pag.  614  :  Ne  aliis,  unde  alii  ingurgita- 
rentur,  esurieniibus  ;  et  aliis,  unde  alii 
Delitiarentur,  egeniiòus  ;  ordinis  tenor, 
quem  non  nisi  ssqualitate  constai  durare 
posse,  solveretur.j  Amedffius  Lausannen- 
sis  Episcop.  Homil.  1  :  Ipsa  virgo  virgi- 
num  vernane  in  floribuSf  et  infructuum 
suavitate  DelitianSf  etc.  [Vide  Ùeliciari.] 

1.  DELITIGARE,  [ut  Litigare,  Dispu- 
tare. Epistola  Abbatis  S.  Sepulcri  ad 
Innocentium  III.  PP.  apud  Baluzium 
tom.  5.  Misceli,  pag.  415  :  Cum  vero  esset 
tanta  perturbatio,  vidi  alium  militem  qui 
abstracto  cultello  ac  tumido  Deliligans 
ore,  prout  mihi  vid^atur,  prssdicto  Ro- 
berto et  aliis  Monachi»,  qui  Abbatem 
suum  Walterum  accusare  volebant,  gra- 
vissime minabatur.  Alia  notione  prò  Ju- 
dicari  videlicet,  seu  extra  litem  poni, 
accipitur]  in  voce  Elitigare. 

^  2.  DEUnGARE,  Deblaterare,  effutlre. 
Mirac.  S.  Germ.  Autiss.  episc.  tom.  7. 
Jul.  pag.  287.  col.  1:  Et  quse  aniea  in- 
flatis  bucci»,  tumido  ore  insana  verba 
Delitigare  consueverat  ;  deinceps  verbere 
superno  duriter  et  lene  correpta,  suavia 
et  dulcia  verba  fari  addidicii. 

9k  DELITOR.  [Qui  delinit,  h.  e.  delet, 
tollit^  oblitterat.  Accius  in  Atreo,  apud 
Prisctan,  9.  sub  fin,  Epularum  fictor, 
scelerum  fratris  Deliior,] 

DELITUS.  Vide  Litium  :  [ubi  adnotatur 
Columnis  Deliciis,  mendose  scriptum  prò 
Columnis  de  litii».  Vide  Deliciu».] 

^  DELLIONES,  -nSpawoi,  Tyranni.  Sup- 
plem.  Antiquarii.  Legendum  Duellione». 
Vide  Duellio. 

•  Ita  et  Gloss.  Lat.  Gr.  ubi  leg.  ex  Cas- 
tigat.  ad  utrumque  Glossar.  :  Duellione», 
dcaxQtTopaTot  àxoffttdToi,  nSpavvoi,  xa\  rupav- 
viSsc.  Vulc.  Duelliones,  avTdtpTat,  «xaOovJio- 
TOC.  Vide  Sai  mas.  ad  Hist.  Aug.  pag. 
298.  822. 

o  DELMANIUM,  prò  Domanium.  Charta 
Odon.  de  Garlandia  ann.  1289.  in  Char- 
tul.  parvo  episc.  Paris,  fol.  144  :  In  quo 
feodo  sunt  piura  retrofeodaet  Délmama: 


DEL 


DEL 


DEL 


53 


gum  Délmania  tenent  Nicolaus  de  Roati" 

fniaeo  et  Johannes  de  Roseriis,  dictus 
ìoàcaut,  militee.  Vide  Demanium, 
IDELMATICA.  Vide  Dalmatica. 
ELOGARE.  Charta  Odonis  Borelli  de 
Gartalano  in  Tabularlo  Ecclesias  Car- 
notensis  num.  72  :  Si  auum  aliquis  ac- 
cu9ahitur  de  molta  foriafedsne^  purget  se 
sola  manu  coram  Majore  terree,  et  sit 
quietus  :  quod  si  noluerit,  aut  non  poterit, 
reddat  duplicem  inoltam  tantum.  Molen- 
dinarius  tamen  jurabit,  quod  non  Deloca- 
bU  eos,  nee  scienter  injuste  tractabit,  Id 
est,  e  domo  sua  exire  coget  ad  Judicium 
subeundum.  [Chartularium  S.  Martini 
Pontisar.  ex  charta  Anselli  Domini  de 
Insula  ann.  1208  :  Serviens  Monachorum 
S.  Martini  Delocabit  omnes  homines  de 
Monovilla.  Gloss.  Lat.  Gr.  MSS.  Sanger- 
man.  :  Deloco,  Eicio,  desolo,  amando  de 
loco,  ìxxoiziì^ta.  Gali.  DelogerA 

•  E  loco  amovere.  Gali.  Faire  perdre 
son  rang  à  quelqu'un.  Hunc  esse  sen- 
sum  Gbart»  a  Cangio  laudate,  ex  eo 
maxime  patet,  quod  ioi  sermo  est  de  iis, 
qui  ad  molendinum  bannalem  molere 
tenentur.  quique  muleta  plectuntur 
alibi  mofentes,  nisi  per  diem  et  noctem 
ad  molendinum  domini  expectaverint, 
ut  habetur  in  prasdicta  Charta.  [^  Quam 
integram  exhibet  Guerardus  in  Prole- 
gom.  Chartul.  S.  Petri  Carnot.  pag.  89. 
Vide  in  Delere  et]  Dislocare. 

DEL0N6ARE,  [Depellere,  Gali.  Eloi- 
gner,  Procul  ablegare,  amandare.  Chro- 
nicon  Pisanum  de  Captione  Hierusalem 
et  Majoricarum,  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  102  :  Sicque  factum  est,  ut  Christia- 
norum  castelìis  a  Paganorum  manganis 
quatn  plurimis  confractis  ;  et  ab  urbis 
msinibus  Christianorum  virtute  Delon- 
gatis,  Saraceni  manganis  se  tuendo  mu- 
ros  reficerent,  et  Christianorum  exercitum 
vix  timerent.]  Vide  Dilongare. 

DELONGARIS.  Luithprandus  in  Lega- 
tione  cap.  85  :  Delongaris  enim,  sub  cu- 
jus  manu  navium  est  omnis  potestas... 
curam  tui  aget.  Legendum  ibi  indubie 
prungaris  aut  Drungarius.  [<^  Delonga- 
ris, SeXovyacpTjc  tv}c  icXocàc,  scribit  idem 
Liutpr.  in  Antapod.  lib.  8.  cap.  26.  et  o 
Delongaris  tis  ptoòs,  lib.  6.  cap.  10.]  An- 
dreas Dandulus  in  Chron.  MS.  ann.  804  : 
Eie  Imperator  factus  misit  prò  Romano, 
aui  Delongarii  fungebatur  officio.  Vide 
Drangarius  post  Drungus. 

DELPHIGA,  Abacus.  mensa,  in  qua 
vasa  vinaria  reponuntur,  6e>9\c  TpdticeCa 
apud  Lucianum  in  Lexiphane.  Martialis 
lib.  12.  Epigr.  67  : 

ArfentoBi  «tque  Mmoi  non  afanplex  Delphica  portai. 

Vetus  Interp.  Juvenal.  Sat.  8  :  Orna- 
mentum  abaci  quod  nos  Delficam  dicimus. 
Hinc  emendandum  GÌ.  Lat.  Gr.  :  Deluca, 

Sittaxipioy.  Legendum  enim  Delvica,  vel 
elphica,  pridem  monuerunt  Wowerenus 
ad  Petron.  et  Meurs.  in  Gloss.  Vide  prse- 
terea  que  de  hac  voce  commentatur 
Salmasias  ad  Spartianum  pag.  150. 

Delphicum,  Eadem  notione.  Hesy- 
chius  :  AfiXfcxóv,  zphoòa.  Ita  porro  Tri- 
clinium  in  Malori  Palatio  Constantino- 
politano  appeliatum,  in  quo  Imperator 
epulari  consueverat,  de  quo  Victor  Tun- 
nensis  in  Chr.  :  Vitalianus  CPoli  intima 
Palatium,  loco,  quem  Delphicum  Grasce 
voeabulo  dicunt,  Jusiiniani  Patridi  fac' 
tiene  dicitur  interfectus  fuisse.  Vim  vocis 
et  originem  diserte  Indicat  Procopius 
lib.  1.  de  Bello  Vanda],  cap.  21.  a  Del- 
phlca  nempe,  seu  abaco  ministratolo. 
Apionrjpfov  nomine  Indigitat  istud  Ma- 
gni PalaUi  Triclinium  Anna  Comn.  lib. 


14.  Alex.  pag.  488.  Vide  Notas  nostras 
ad  eandem. 

1  DELFHINA,  vel  Daxphina,  Uxor 
Delphinì,  vel  Delpbinatus  Domina.  Vide 
Delphinus. 

DELPHINI,  Ministeriis  Ecclesiaa  accen- 
sentur,  a  Gregorio  M.  lib.  1.  Epist.  66  : 
Ministeria  Eccleaiae,...  id  est,  in  argento 
calices  duos,  coronas  cum  Delphinis  duo, 
et  de  aliis  coronis  lilios,  etc.  Anastasius 
in  S.  Silvestro  :  Fat^m  ex  auro  puris' 
Simo,  quod  pendei  sub  fastigio  cum  Del- 
phinis 50.  quaa  pensant  cum  catena  sua 
ìibras  20.  coronas  4.  cum  Delphinis  20.  ex 
auro  purissimo.  Infra  :  Pharus  cantharus 
cum  Delphinis  50....  pharum  cantharum 
cum  Delphinis  50.  coronam  auream  cum 
Delphinis  SO.In  S.  Hilario  :  Turrem  ar- 
genteam  cum  Delphinis  pens.  etc.  Vetus 
Charta  Coro  utianensis,  edita  a  Suaresio  : 
Pharum  cantharum  argenteum  cum  ca- 
tenie  et  Delphinis  17.  coronas  arqenteaa  4. 
cum  catenulia  auia,  et  Delphinta  8.  Ubi 
Delphini    sunt    ornamenta     majorum 

XUYVOUYWV. 

DELPHINUS,  apud  noslros  dignltatis 
species,  qua  donantur  vulgo  Comites 
viennenses,  quod  complures  ex  iis  qui 

grimo  Comitatum  Viennensem  posse- 
ere,  hoc  nomine  appellarentur,  adeo 
ut  Joannes  Bavnaudus  et  Henricus 
Rosentallus,  Delphinatum  Inter  Duca- 
tus,  Marchionatus,  Comitatus,  Princi- 
patus,  Vicecomitatus^  et  Baronias  po- 
suerint.  [In  Historia  Dalphinatus  tom. 
1.  pag.  8.  laudatur  Charta  anni  1140.  in 
qua  nsBC  leguntur  :  Guigo  Comes  qui 
vocatur  Dalphinus,  Hic  Guigo  primus 
omnium  Dalphini  seu  Delphini  cogno- 
mento  donatus  legitur.  Unde  illudas- 
sumserit,  non  constat.  Sed  verisimile 
est  cognomentum  hoc  adeo  suis  pia- 
cuisse  posteris,  ut  illud  sibi  in  honoris 
titulum  erexerint.  Quidam  existimavere 
propter  Delphinum  depictum  in  scutlis 
geniilitiis  Comitum  Viennensium^  ipsos 
Delphinos  fuisse  appellatos;  verum 
longe  ante  Guigonem  VII.  qui  primus 
hujusmodi  insigne  suo  addidit  sigillo, 
Comites  Viennenses  Delphini  vocaban- 
tur.  Vide  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag. 
878.  Charta  ann.  128».  prò  Roberto  Ar- 
chiepisc.  Lugdunensi  Inter  Instrum. 
tom.  4.  novsB  Gali.  Christ.  col.  29  :  Nos 
Dalphinus  Viennensia  et  Albonenaia  Co- 
mes  notum  facimus  univeraia  praaaentibua 
et  futuria,  etc]  In  Charta  ann.  1285. 
apud  Duchesnium  in  horum  Comitum 
Stemmate,  mentio  ^i  Andreas  quondam 
Delphini  viennenais,  et  Albonia  Comitia. 
Exhinc  leguntur  complures  alias,  in  qui- 
bus  Humoertus,  Joannes,  Guigo,  et 
Humbertus  alter  eadem  dignitate  do- 
nantur :  quorum  postremus  hanc  cum 
universa  Provincia,  cui  imperabat,  in 
Regiam  familiam  transmisit,  hac  con- 
ditione,  ut  primogenitus  Regis  Delphi- 
nus Viennensis  appellaretur,  quod  no- 
tum. [*  Hic  cum  nonnuUiserratCangius; 
si  quidem  primus,  in  cujus  gratiam 
abdicavit  Humbertus,  secundus  erat 
Philippi  regis  filius,  cui  in  compensa- 
tionem  Delphinatus,  quo  ex  ulteriori 
disposi tione  privatus  fuerat,  alia  con- 
cessit  rex  domania  Literis  ann.  1845.  ex 
Reg.  75.  Chartoph. reg. eh. 470  :  Gomme... 
noua  aiona  aaigie  noatre  trèa  chier  fili 
Philippe  due  d'Orliena  et  emancipé  de 
noatre  puiaaance  paternelle,  et  tant  pour 
aa  proviaion  et  panaige  (sic)  comme  en 
récompenaation  de  la  Dalfiné  de  Vienne 
et  autre  terre,  qui  de  noatre  acqueat  et 
par  diapoaition  et  ordenance  de  noua, 
devoient  venir  soubz  certaines  convenan^ 
ces  audit  Philippe,  li  aiona  donne  et  baillé 


héritablement  pour  li,  aea  hoira  et  aea 
aucceaaeura  la  duchèe  d*Orliena,  les  con- 
tées  de  VaUns  et  de  Beaumont  le  Rogier, 
etc.  Denique  ubi  Humberti  cessio  locum 
habuit,  Delphinatu  potltus  est  Carolus 

grimogenitus  Joannis  ducls  Normanniae. 
onsuTe  Valbonnais,  tom.  2.  Hist.  Belph. 
pag.  601.  et  seqq.l  Vide  prsBterea  Virum 
erudi tissimum  Dion.  Salvagrlium  Bois- 
sium  lib.  de  Usu  Feudor.  cap.  1. 
extremo.  [His  addam  haberi  apud  Ry- 
merum  tom.  5.  pag.  10.  Litteras  Ed- 
wardi  III.  AngHas  Regis  ann.  1888.  ad 
Imperatorem<LiUdovicum,  quibus  petit 
ab  Imperatore,  ut  Imberto  seu  Hum- 
berto  Delphino  Viennensi  nomen  et 
titulus  Regis,  aliaque  ad  Regiam  digni- 
tatem  spectantia  concedantur;  quod 
nunquam  fuitj 

SBST  Prseter  Comites  Viennenses  fue- 
tunt  etiam  alii  qui  Delphini  cognomento 
donarentur,  Comites  videlicet  Arverniae. 
Appellatìonis  hujus  originem  inquirlt  et 
elucidat  eruditus  Scriptor  Historiae  Del- 
phinalis  tom.  2.  pag.  878.  eamque  refert 
ad  annum  1167.  ex  quo  Arverni  Comites, 
hac  in  re  Viennensium  aemuli,  Delphini 
titulo  gloriari  coeperunt.  Passim  me- 
morantur  in  Chartis  Delphini  et  Delphi- 
natus  Arverniaa,  ut  vldere  est  apud  Ba- 
luzium  in  Hist.  Geneal.  Arverniae.  Hic 
Dalphinatus  concessit  in  ditionem  Lu- 
dovici II.  Ducis  Borbonii  per  Annam 
uxorem  suam  ex  Dalphinaii  Comitum 
Arvernorum  familia  orlundam. 

*  Dalphinalis  Homo,  Qui  et  Dalphi- 
naliter  tenere  dicitur,  Delphini  vassal- 
lus.  Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1890.  quo 
Judicatur  marchionatum  Saluciarum  de 
Delphino  Viennensi  movere  seu  depen- 
dere, ex  Cod.  reg.  6015  :  Erat  publica  et 
notoria  vox  et  fama  in  partibus  Dalphi- 
natus noatri  praedicti  oc  Pedemontia, 
Lombardim  et  aliia  circumvicinia,  quod 
dictus  marchionatua  (Saluciarum)  cum 
auia  pertinentiia  fuerat  et  erat  de  fide  et 
homagio  dicli  noatri  Dalphinatua,  et  quod 
a  nobxa  Dalphinaliter  tenebatur  et  teneri 
debebat  in  fide  et  homagio....  Fredericus 
Comes  fuerat  et  erat  dicti  genitoris  nostH 
et  noster  Dalphinalis  homo,  ligius  et  vas- 
sallus  de  pluribus  terris. 

7  DELPHINETUS,  ArverniaB  Dalphini 
filius.  Testamentum  Roberti  III.  Comi- 
tis  Claromontensis  ann.  1802.  apud  Ba- 
luzium  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  804  : 
Ipsum  enim  filium  nostrum  Johannem 
alias  dictum  Delphinetum  heredem  nobis 
instituimus  in  caatris  nostris  Vodabulas 
et  de  Breone. 

^  DELPUESTARE,  Honnir,  in  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692. 

o  DELTA,  Margo,  ni  fallor,  a  forma 
literaa  Graecae  sit  nuncupata.  Stat.  Mu- 
tin.  rubr.  184.  pag.  84.  r»  :  Ordinamus 
quodputeus  muratus,  qui  est  in  medio 
burai  Albareti,  debeat  reaptari  cum  Delta 
et  aliis  necessariis  ad  extrahendam  aquam 
de  eo. 

DELTIGUS,  Isidoro  in  Gloss.  Literatus, 
Doctor.  [Sic  dictus  aGraeco  òiXxoa,  Liber, 
vel  ab  HebraBO  Deleth,  Pagina,  quod 
Litterati  toti  sint  in  libris  vel  paginis 
evolvendis.1 

DELUBRIGARE,  Labi,  in  Gloss.  MS. 
Regio;  vel  in  loco  lubrico  titubare,  ca- 
dere. [Papias  :  Delubricatum,  Dilacera- 
tum.] 

LDELUBRIS,  Prophanus,  ut  arbitror, 
elubrum,  Mdes  ubi  idolum  erat,  sic 
dictus.  Chartarium  Auxitanae  EcclesiaB 
ex  Epistola  Odonis  Levitae  ad  Garsiam 
Archlprasulem  :  Non  statim  voce  erum- 
pat  me  Delubrem  clamitans  esse  sacrile- 


54 


DEL 


DEM 


DEM 


?mm,  qui   audeam    aliquid  conlra    Dei 
icentiam  usurpare  conttlium, 

I  DELUBRUM,  Fons  Baptisraalis.  Se- 
bastianus  Perusinus  in  Vita  B.  Golumbaa 
Reatinse^  Mail  tom.  5.  pag.  837  «  :  Apud 
Delubrum  tic  actcrum  fontem,  Ibid.  pa^* 
3r^^  :  Investigaturam  se  spopondit  Senis 
de  hoc  dil%gentiu9  in  libro  sctcri  Delubri 
cathedralis  Ecclesiss.  Delubrum  a  de- 
luendo  sicut  Poliubrum  a  Proluendo 
dictum  censet  Isid.  lib.  15.  Orig.  cap.  4. 
bis  verbis  :  Delubra  veteres  diceoant 
Tempia  fonte»  ìiabenlia^  quibus  ante  in^ 
greasum  Diluebantur,  Ipea  nunc  eunt 
JSdes  cum  sacì'is  fontihus,  in  quibua 
fideles  regenerali  purificantur. 

«  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692  : 
Delubrum,  Locus  ubi  pueri  habenl  bap- 
lismum, 

DELUCA.  Vide  Delphìca. 

«  DELUGRUM,  Jactura,  damnuin,  de- 
cessio  Gali.  Perle,  déchet,  FcBdus  Inter 
Joan.  Galeat.  Vicecom.  Mediol.  et  Vene- 
tos  ann.  1380.  tom.  3.  Ood.  Ital.  diplom. 
col.  819  :  Item  quod  dominus  dux  et  com- 
mune  Venetiarum  contribuere  et  solvere 
teneantur  et  debeant  tertium  Delucri  seu 
perditsB  omnium  viclualium. 

9^  DELUGTATIO.  [Luctatio.  Translate. 
Canell.  5.  p.  139.  loquitur  Rhetorica.  Et 
viribus  gloriam  Deluctalionis  annixa.J 

o  DELUDERE.  Contumelia  afficere.  Lit. 
remiss.  ann.  1885.  in  Refr*  127.  Ohartopb. 
re^.  eh.  16  :  Eandem  reliclam  ipsi  rei  et 
SUI  complices  pluries  requisiverunt,  ut  ad 
pckcem  faciendam  de  morte  sui  mariti 
prasdictt  consentire  vellety.^alioquin  ipsam 
Deluderent  ;  quss  relieta,,,  responait  se 
hoc  facere  non  posse.  Item  quod  dicti 
rei.,,  prtsfatam  relictam  prseter  et  contra 
ejus  voluntatem,  vi  et  violentia  illuserunt 
ea  et  abusi  fuerunt,  ipsamque  infortiave^ 
runt  et  carnaliter  cognoverunt.  Vide 
Deludium.  A  Lat.  Deludere,  Desjougler, 
prò  vulgari  se  moquer,  legitur  in  vet. 
Poem.  Ms.  ex  Bibl.  Goislin.  : 

Li  lecbieres  fti  De^jougles, 
Et  par  la  sala  fti  huai. 

•  Sic  a  verbo  Deridere,  eodem  signifi- 
catu,  nostri  Derider  et  Dériser  dixerunt. 
Lit.  remiss.  ann.  1386.  in  Reg.  129.  eh. 
8  :  Icellui  Simon  en  Déridant  et  escher- 
nissant  ledit  Jehan  Avignon,  etc,  Aliffi 
ann.  1405.  in  Reg.  160.  eh.  91  :  Le  sup- 
pliant,  qui  estoit  sourt  et  ydiot,  croiant 
que  sa  (emme  se  moquoit  et  Dérisoit  de 
luh  etc.  Denioue  alise  ann.  1894.  in  Reg. 
146.  eh.  160:  Pour  ce  que  laditte  femme 
vit  que  ledit  Perier,  qut  estoit  son  servi- 
teur,  la  Desrisoit,  etc. 

^  DELUDIFIGO.  [Illudo,  irrideo,  deci- 
pio.  Plaut.  Rud,  1.  2.  59.  Deludificavit 
me  il  le  homo  indignis  modis.] 

DELUDIUM,  Derisio,  contumelia,  ludi- 
brium  Gloss.  Lat.  Grsec.  :  Delusit,  die- 
^aiUv.  S.  Eulogius  lib.  8.  Memorial.  SS. 
cap.  7  :  Dum  in  nos  hujuscemodi  irrisio- 
nious  insultarent,  et  hoc  Deludio  nostram 
pene  consummalam  cladibus  fatigarent 
miseriam. 

o  DELUMBE.  Debiliter.  Glaber  Ro- 
dulph.  Hist.  lib.  5.  cap.  1.  tom.  10.  Col- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  56  :  Uunum  igù 
tur  ei  erat...  inter  oratum  frequenter 
spuere,  ac  Delumbe  salivam  emittere, 
[«o  Pers.  Sat.  1.  vers.  104.] 

o  DELUSGERE,  Atapir.  in  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  Cod.  reg.  4120.  prò 
Delitescere.  ut  videtur  ;  nisi  ita  dictum 
putes  quasi  sit  luci  subtrahere. 

^  DELUSATIO,  Fraus,  Dolus,  a  Delu- 
dendo. Chartularium  S.  Vandregesili 
tom.  2.  pag.  1966  :  Quotiescumque  dicti 
homines  aut  sui  hasredes  alibi  molitum 


ire  voluerint,  per  moUuram  suam  prssdi- 
visam  reddendam  est  eis  licitum  moliri 
absaue  Delusatione  et  aduUeratUme  mo- 
lendini  supradicti. 

1 DEMA,  Corpus,  ab  indeclinabili  8l|iac, 
quod  idem  est  apud  Poetas  Grsecos. 
wolstanus  in  Vita  S.  Ethelwoldi  EpLsc. 
inter  Acta  SS.  Benedict.  ssec.  5.  pag.  683  : 

Signipolans  in  ea  pausai  auoqae  domate  Switbao, 
Qui  precibus  cuoctum  subleral  hune  populnm, 

9«c  DEMAGTARE.  [Occidere.  Dief.] 

DEMAGIS,  Vehementer.  Papias.  [^  e 
Nonio  2,  229.] 

1  DEMAINUM,  ut  Domanium,  Gali.  Do- 
maino,  Gharta  ann.  1210.  ex  Cnartulario 
Campani89  apud  D.  Brussel  de  Feudo- 
rum  usu  tom.  2.  pag.  692  :  Vendidi  etiam 
eidem  Dominai  Comitissaa  advocatiam 
ejuadem  vilUs^  et  quidquid  habebam  inter 
Mesum  Dematnum  ipstus  villa.  Ulud  la- 
men  mihi  retinui,  etc.  Vide  Demanium, 

^  DEMANALIS,  Ad  demanium  seu  do- 
miniumspectans,  GM.Domanial.  Gharta 
ann.  1377.  ex  Cam.  Gomput.  Aquens.  : 
Disposuimus,  ut  debemus,  jura  omnia 
dictorum  locorum  fiscalio  more  facere, 
sicut  alia  jura  Demanalia,  pertractari, 
Hinc  nostri  Demaines  appellabant  baro- 
nes  prsBcipuosque  regionis  alicujus  pro- 
ceres,  quod  multa  domania  possiderent, 
vel  quod  a  potentiori  principe  tenerent 
domania  sua  vel  fenda  :  unae  et  Doma- 
nois  adjective  dixerunt,  prò  nobili  et  pri- 
mario. Le  Roman  des  Loherancs  : 

A  lui  ae  tleoneot  11  Demoine  et  li  per. 

Alibi  : 

Leans  avoU  meint  lidie  poogneor, 
Comtea  et  prioces,  Demdnaa,  Ta?assors, 
Qui  da  Giroert  teaoieot  lor  aoors. 

Ibidem  : 

Poignanl  ensemble  tult  U  metllor  Francoii» 
Là  Teist  on  un  eslor  Demanolt. 

Li  Lucidaire  MS  : 

Ne  due.  ne  prinoe,  ne  contor, 
Ne  Demaine,  ne  Tavaasor. 

Rursum  : 

Toa  Bea  barena  apéléa, 
Sea  demainea  ei  aea  casés. 

Poema  laudatum  a  Seldeno  in  Tit.  ho- 
nor.  pag.  627  : 

Sage,  e  prinee,  due,  e  eontor, 
Baron,  Demaine,  Tavasur. 

Chron.  Ms.  Bertr.  Guescl.  : 

Vera  le  pont  da  TUssac  eherauchenl  Demenols. 

Ibidem  : 

De  là  ne  partirà  de  Tan,  ne  de  semaine, 
S'aara  à  son  vouloir  le  bon  chastel  Demafaie. 

Déménier ,  dominii  possessor,  prsBdil 
dominus,  in  Gharta  ann.  1312.  exTabul. 
eplsc.  Garnot.  :  L'évesque  ne  puet  pas 
bonnement  taire  ceste  demande  en  ra6- 
sence  de  celui  qui  est  Déménier,  lequel 
en  est  en  poursuite  pardevers  Mgr.  le 
Conte,  Occurrit  praeterea  vox  Déménier, 
in  Sat.  ann.  1876.  tom.  6.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  285,  art.  48.  et  in  alio  ann. 
1402.  tom.  8.  pag.  580.  art.  46.  Vide  De- 
manium et  infra  Dominicum  3. 

^  DEMANGATA  Terr£  in  Foresio,  Tan- 
tum terr»  spati um,  ut  in  eo  seminari 
possit  unus  Demancus  frumenti.  Est 
autem 

1  Demancus  ,  Mensura  frumentaria 
eadem,  quee  infra  Demencus. 

o  DEMANGHIATA,  Gali.  Démenchée  et 
Démenchie.  Modus  agri,  in  quo  seminari 
potest  unus  Demancus;  qu»  mensura 
est  ponderis  64.  librarum.  Vide  Demen- 


cus. Terrear.  S.  Mauri  t.  in  Foresio  ad 
ann.  1472  :  In  quadam  Demanchiata  terrai 
etc.  Gharta  admort.  ann.  1412.  in  Reg. 
166.  Ghartoph.  reg.  eh.  272  :  Item  une 
terre  contenani  une  Démenchie  de  terre 
ouenviron.  Lit.  remiss.  ann.  1469.  in  Reg* 
169.  eh.  93  :  Ung  champ  contenant  entour 
neufDémenchées  de  terre  jouste  les  terree 
du  lieu  de  Vernet,  Vide  Demancata  et 
infra  Detnencius. 

1.  DEMANDA,  Demanda  Exactiones, 
q use  sub  nomine  gratuita  prssstationis 
QuìgehdiiiiMT  \  Coactaspetitiones,  in  Gharta 
Theodorici  Gomitis  Flandr.  ann.  1147. 
in  Tabularlo  S.  Bertini.  Diploma  Phi- 
lipp! Aug.  Regis  Frane,  ann.  1202  :  Si 
nos  fecerimus  Demandam  vel  talliam  in 
Chrtstianis  veljudasis  de  Senescallia  An- 
degavensi,  Turon.  et  Cenoman.  illa  De- 
manda et  tallia  levabitur  per  manum 
prasdicti  Senescalli,  etc.  Aliud  ad  ann. 
1204.  prò  Oppido  Niortensi  in  Pictoni- 
bus  :  Prasterea  nos  et  hasredes  nostri  ha- 
bemus  Demandam  nostram  in  tota  Com- 
munia  Niortensi ,  et  Guillelmus  Coeue 
(cui  Niortum  erat  oppigneratum)  De- 
mandam illam  levabit  per  manum  Senes- 
calli Pictavensis  ad  opus  nostrum.  Aliud 
Theobaldi  G.  Campani»  ann.  1229: 
Liberi  erunt  ab  omni  tallia,  tolta,  et 
Demanda,  a  custodia  villas,  turris  et 
gabiolei,  et  a  quacunque  alia  exactione. 
[Tabulari um  Sfeldense  fol.  65  :  Universis 
prassentes  litteras  inspecturis  Magister  A, 
Archidiaconus  de  Bria  Méld,  salutem. 
Notum  facimus  quod  nos  prò  novitate 
nostra  et  prò  debito  eujusdam  domus, 
quam  emeramus  pecuniis  a  Reve- 
rendo Patre  P,  Dei  gratìa  Meld.  Epis- 
copo, licentiam  faciendi  Demandam  in 
nostro  Archidiaconatu,  quam  nobis  libe- 
raliter  concessit,  et  Demandam  quam 
faciemus,  de  ipsius  licentia  speciali  facie- 
mus.  Actum  ann.  Domini  M.  GG.  xxxn. 
mense  Decembri.  Et  in  Gharta  ann.  1201. 
inter  Instrum.Hist.eJusdem  Eccl.Meld. 
tom.  2.  pag.  87  :  Archidiaconi  nullam  in 
suis  Archidiaconatibus  Demandam  fa- 
cient,  nisi  EpiscoDo  assensum  praabente.] 
Vetus  Gharta  in  Monastico  Anglic.  tom. 
1.  pag.  205  :  Tenendam  libere,  et  quiete 
ab  omni  saeeulari  servitù)  et  Demanda. 
Vide  tom.  3.  pag.  186.  Will.  Thorn.ann. 
1269.  Probat.  Histor.  Monmorenciacsa 
pag.  75.  [De  Lauriere  tom.  2.  Ordinat. 
Reg.  pag.  258.  Martenium  tom.  1.  Anecd. 
col.  9o3.jret  infra  in  voce  Questa. 

1  2.  DEMANDA,  Vox  forensis,  Gali. 
Demande,  Requeste, Peiiiio,  Libellussup- 
plex,  postulatio.  Decretum  summ»  Cu 
ri8B  in  Archi vo  Casti  Nannet.  :  Curia 
nostra  dictum  de  Rohan  ab  omnibus  aliis 
Demandis,  requestis,  finibus  et  conclusio- 
nibus  per  Procuratorem  nostrum  genera- 
lem  factis  et  captis  absolvit.  Regest.  Par- 
lamenti ann.  1379.  apud  Baluz.  Hist. 
Arvern.  tom.  2.  pag.  lo5  :  Dictus  insuper 
avunculus  noster  causam  vel  actionem 
non  hàberet  faciendi  Demandas  et  conclu- 
siones,  etc.  Ibid.  pag.  598.  In  Regesto 
Parlamenti  ann.  1408  :  Oatensio  Demandas 
in  scriptis  non  erat  introducta,  nisi  ad 
instructionem  seu  certiorationem  Defen- 
sorum,  an  cedere  vel  contendere  vellent. 
Demanda  articulata,  ibid. pag.  287.  Con- 
troversia seu  Demanda,  in  conflrmatione 
transactionis  ann.  1468.  ex  Archivo  Pr»- 
sidis  de  Mazaugues.  Hist.  fundationis 
Monasteri!  Cffilestinorum  Suession.  apud 
Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Gollect.  col. 
604  :  Incepimus  processum  Parisius  in 
curia  Parlamenti  ann.  Dom.  1400.  in  quo 
petivimus  ea  quas  in  Demanda,  quam  tpsi 
curias  proposuimus  in  hujus  initxo  proces'^ 
sus.  Vide  Contestus, 


DEM 


DEM 


DEM 


55 


M  DEMANDAMEN,  in  Ruodlieb  fr.  2. 
Ters.  182.  fr.  16.  vers.  54. 

e  DEMANDAMENTUM,  Petitio  Juridica, 
actio,  Practicis  nosiris  Demande.  Gharta 
ann.  1108:  Cruirpimus  et  aolvimus  eum 
hac  carta  omnia  nmc  suprascripta  Dentari- 
damenta,  sicut  in  hac  carta  reipsa  8unt 
et  legi  possunt.  Alia  ann.  1162.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  589:  Su- 
per omnibus  et  eingulis  qtuuUonibus  et 
rancunis,  seu  Demandamentis,  quas  vel 
qu»  qualitercumque  vel  etiam  ^uocumque 
modo  cantra  noe  facitia  vel  tnlemptare 
proponiti8y  eie.  Oharta  ann.  1269.  in  Reg. 
feudor.  senescall.  Garcass.  eie.  fol.818: 
Episcopus  et  capitulum  Nemaus.  quittave- 
runt  domino  regi  omne  Jus,  Demanda- 
mentum^  actionem  seu  petttionem,  et  quid- 
quid  juris  habere  debebant  in  feudo  cas- 
trorum.  Vide  Demanda  2.  et  mox 
Demandare  6. 

1.  DEMANDARE,  Poscere,  vel  mandare, 
Gali.  Demander.  Rodericus  Toletan.  lib. 
2.  de  Reb.  Hispan.  cap.  9  :  Per  Legatos 
pacifiee  Demandavit,  ut..,  recederei  a 
finibus  aìienis,  etc. 

Demandare  ,  Mandare ,  remandare. 
Monachus  Gali.  Sangall.  lib.  2.  de  Ga- 
rolo  M.  cap.  19  :  Si  Carolus  consilium 
meuni  dvgnaretur,  non  ad  tantas  me  de- 
poneret  injurias.  Ego  nihil  UH  Demando, 
dicite  ei  quid  me  agentem  inveneritis. 
Infra  :  Ntnil  aliud  ei  Demando,  nisi  quod 
facto,  etc. 

1  2.  DEMANDARE  Suppligio  ,  Morte 
poni  re.  Gbarta  Henrici  VII.  Angl.  Re- 
gia ann.  1492.  apud  Rymerum  tom.  12. 
pag.  486.  col.  2:  Aucioritatem  damus,.. 
eorum  quemlibet  juxta  eorum  demerita 
castigandi  et  ouniendi,  ultimoque  sup' 
pUeio  Demandandi,  Similia  leguntur 
infra,  et  rursum  ejusdem  tomi  pag.  724. 
col.  2.  Vide  Demandum. 

1 8.  DEMANDARE,  Gitare,  vocare,  ar- 
cessere,  Gali.  Mander,  Citer.  Gharta  Wil- 
lelmi  Domini  Montispessulani  ann.  1108. 
apud  D.  Brussel  de  Feudorum  usu  tom. 
2.  pag.  727.  col.  1  :  Et  vicarius  non  De- 
mandabit  eum  per  se  vel  per  alium,  nec 
expectabit  eum  in  placitis  MontispessU" 
lani.  Gharta  Johan.  Reg.  Angl.  in  Libro 
nigro  Scaccarii  pag.  ^  :  Vicecomes  He- 
refordissy  in  cujus  Balliva  hoc  fecerat, 
Demandari  fecit  eum  in  comitatu  suo 
tanquam  malefactorem. 

1  4.  DEMANDARE,  Notum  facere  se 
non  compariturum  coram  Judice.  Lit- 
teraB  P.  de  Corboilo  ad  M.  Archiepisco- 
pum  Senon.  adversus  Stephanum  de 
Vetolio  coram  se  Judice  ab  Archiepisco- 
po delegato  comparere  detrectantem, 
in  Tabulario  S.  Glodoaldi  :  Cum  enim 
diem  utrique  parti  assignavissem,  idem 
Stephanus  non  venit ,  Canonicis  enim 
Demandaverat  et  non  michi.Posiea  ipsum 
auctaritate  vestra  bis  citavi.  Vide  Conira- 
mandare  et  Demandare  1, 

^.  5.  DEMANDARE,  Sub  nomine  gra- 
tuita prsestationis  exigere.  Gharta  ann. 
1142.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  495  :  Dimitto  ....  totas  cavalgadas, 
quas  Demandabam  in  hoftiinibus  supra 
scriptss  villsB  S,  Tiberii,  ei  totas  jtMtitias 
et  totas  financicuj  quas  Demandabam  in 
hominibus  et  mulieribus  in  eadem  viUa 
commorantibua  et  in  tato  ejus  ierminio. 
Alia  Phil.  Belvac.  episc.  in  Ghartul. 
Guill.  abb.  S.  Germ.  Prat.  fol.  100.  v. 
col.  2  :  Omnes  prsBdieta  viUae  redditus, 
demandai  vel  exactiones,  quas  sive  per 
poientiam  sive  preces,  aut  per  amorem 
faetas  fuerint  inter  eccleaìam  S.  Germani 
et  praédictum  mUitem  communiter  divi" 
dentur,  nec  alter  sine  altero  Demandare 


vel  requirere  poterit,  aut  per  se  aut  per 
servientem  suum.  Vide  Demanda  1. 

^  6.  DEMANDARE.  Actionem  seu  peti- 
tionem  intendere,  aliquid  in  jure  repe- 
tere ,  Practicis  nostris  ,  Former  une 
demande.  Gharta  ann.  1196.  inter  Pro- 
bat. tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  169  :  Ber- 
nardus  prmdictus  comes  Convenarum 
factebat  demandamentum  jam  dicto  Jor^ 
dano  de  Insula  ad  Casteras  ,  .  .  Item  dtc- 
tus  Jordanus  Demandabat  prasdicto  Ber-' 
nardo  iotum  illud  castellum,  quod  vocatur 
sanctus  Thomas.  Alia  ann.  1224.  ex  Ghar- 
tul. Gampan.  fol.  850.  col.  1  :  Jacobus  et 
Crirardus  fdius  et  haeredes  eorum  nichil 
inde  a  me  poterunt  Demandare,  quantum 
pertinet  ad  duas  partes  quas  habèbam, 
liinc  Demandans,  vulgo  Demandeur,  in 
Instr.  ann.  1416.  tom.  10.  Ordinat.  reg. 
Fr.  p.  896  :  Agentes  et  Demandantes 
ex  una  parte,  etc.  V.  sup.  Demandamen- 
tum. 

^  7.  DEMANDARE,  Diflérre,  procras- 
tinare, Gali.  Aceorder  des  délays.  Gharta 
Hugon.  abb.  S.  Germ.  Prat.  in  Ghartul. 
Guill.  itidem  abb.  fol.  108.  v*.  col.  2: 
Die  igitur  judicii  mullis  casibus  Deman- 
data  et  prolongata,  postremo  ad  festum 
S.  BenedRcti  v.  Idus  /ulii  statuta  est.  Alia 
Rob.  ducis  Burg.  ann.  1284.  inter  Pro- 
bat, tom.  2.  Hist.  Burg.  pag.  56.  col.  1  : 
Nos  procurabimus  per  nos  et  amieos  noa- 
tros  quod  dieta  sententia  in  instanti  par- 
lamento Penthecostesy  nisi  DemandcUum 
fuerit  ;  et  si  fuerit  Demandatum,  in  prò- 
ximo  parlamento  subsequenti  ferelur, 
[**  Pertinent  haec  ad  Detnandare  4.] 

0  8.  DEMANDARE,  Prius  Jussum  pos- 
teriore revocare ,  vulgo  Contremander, 
alias  Demander,  Glossar.  Lat.  Gali.  ann. 
1848.  ex  God.  reg.  4120:  Abroaare,  de- 
mandeir.  Lit.  Phil.  V.  ad  archfep.  Rem. 
ann.  1318.  in  Reg.  55.  Ghartoph.  reg. 
fol.  87.  V»  :  Nos  ex  cerlis  et  lepitimis  cau- 
aia  nolentea  quod  ipaum  Conctlium  tenea- 
tur  ad  prteaens,  requirimua  vos  quatenus 
illudy  visis  praBsenttbus  celeriter  Deman- 
detis,  donec  vobis  aliud  super  hoc  duxeri- 
mus  intimandum» 

«  9.  DEMANDARE  Gommendam,  Pro- 
tectionem  alicujus,  et  ob  id  debitam 

grs&stationem  abnuere  vel  denegare, 
harta  Joan.  comit.  Gabilon.  ann.  1286. 
in  Ghartul.  Gluniac:  Dicti  homines  de- 
bent  mihi  vel  mandato  meo  (propter  com- 
mendam  et  custodiam  eorum)  reddere 
singulis  annis  apud  Cluniacum  e.  panel- 
los  avenas  infra  octab<ia  S.  Michaelia, 
Possuntvero  homines  prasdictaa  commendai 
Demandare  commendam  iatam  dicto  comiti 
de  anno  in  annum ,  ita  tamen  quod  de- 
mandatio  fiat  in  pra^sentia,  quando  ipsi 
homines  reddent  commendam.  Et  tunc,  si 
Demandare  voluerint  commendam,  tenen- 
tur  reddere  Utteras  suas  praadicto  comiti 
vel  ejua  mandato.  Et  aimiliter  dictua  Co- 
mes, quando  voluerit  hominibus  praefatia 
commendam  Demandare,  Vide  supra 
Commenda  4.  et  Deadvouare, 

1  1.  DEMANDATIO,  Postulatio,  Gali. 
Demande.  Goncilium  incerti  loci  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  149  :  Idem 
et  de  hia  qui  ab  Episcopis  haareticis,  schis- 
mtUids^  vel  nominatim  excommunicatis, 
vel  aliis  Episcopis  sunt  oì\iinati  praeter 
suorum  Demandationem  Praalatorum, 
[**  Mandatum.l 

1  2.  DEMANDATIO,  Species  tributi. 
Gharta  Philippi  Regis  Frane,  de  Gon- 
suetudinibus  Lorriaci  ann.  1187.  ex  Ar- 
chi vo  Archiepiscopi  Senon.  :  Nullus 
hominum  ville  illius  debet  Demandatio- 
nem Preposito  Stamparum.  AlterSi  Gharta 
ejusdem  Regis  ann.  1201.  prò  Incolis 
oppidi  de  Glariaco  apud  Stephanotium 


tom.  13.  Fragm.  Hist.  MSS.  pag.  177  : 
Si  aliquis  de  Clariaco  duxertt  sai  vel 
vinum  Aurelianis,  prò  auadriga  unum 
denarium  dabit  tantum,  Nullus  hominum 
Clariaci  dèbet  Demandationem  Praaposito 
StampiOy  nec  Prejaosito  Piveriis,  nec  in 
tota  óastineto.  Viae  Demanda  1. 

o  8.  DEMANDATIO,  Ipsa  protectionis 
detrectatio  vel  repndiatio.  vide  supra 
in  Demandare  9. 

0  4.  DEMANDATIO,  Dllatio,  procrasti- 
natio,  Gali.  Délay.  Gharta  Math.  de 
Montemor.  ann.  1200.  in  Ghartul.  S. 
Dion.  pag.  804.  col.  1  :  Hsbc  autemaaaem- 
blatio  postquam  ab  alterutra  parte  aub- 
monita  fuerit  ultra  trea  juataa  Demanda- 
tionea,  niai  de  conaensu  partium  differri 
aut  prorogari  non  poterit,  etc.  Vide  supra 
Demandare  7. 

1  DEMANDATOR,  Hisp.  Demandador, 
Gali.  Demandeur,  Petitor,  Actor  in  liti- 
giis.  Vide  locum  in  Riedra, 

^  Demendierres,  in  Stabil.  S.  Ludov. 
cap.  1.  tom.  1.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
108.  Vide  supra  Demandare  6. 

1  DEMANDIMENTUM ,  Genus  praesta- 
tionis.  ut  supra  Demanda  1.  Transactio 
ann.  il44.  ex  parvo  Ghartulario  S.  Vie- 
toris  Massil.  fol.  188:  Terre  quas  habent 
Fratres  Militias  de  Baidea  sunt  libere  ab 
omni  Demandimento.  [*  Vide  supra  De- 
mandare 5.] 

DEMANDUCARE,  Corrodere  in  Gloss. 
Arabico-Lat.  [Gallis,  Demanger,  Pru- 
rire.] 

\  DEMANDUM,  MulcU  ob  crimen  vel 
delictum  imposita.  Gharta  Henrici  VII. 
Angl.  Regis  ann.  1494.  de  Pardonatione 

grò  Archiepiscopo  Dublinlensi>  apud 
;ymerum  tom.  12.  pag.  556.  col.  1  :  Unde 
punitio  caderet  tn  Demandum  debitum, 
seu  in  finem  et  redemptionem,  aut  in  alias 
p<enaa  peeuniariaa  aut  impriaonamenta. 
Eadem  habentur  tom.  18.  pag.  242.  col. 
1.  Vide  Demandare  2.  et  Etnia. 

o  DEMANERE,  Decedere,  declinare. 
Gali.  S'écarter.  Gharta  ann.  1282.  tom. 
8.  God.  Ital.  Diplom.  col.  1505:  Praedicli 
nobtles  videntur  diaceaaiaae  et  Demanaisse 
a  fidSy  et  amore  servitutis  ac  devotionis. 
Desmarcher  et  Desmarchier,  nostris,  prò 
Recedere,  se  ranger,  reculer,  Lit.  remiss. 
ann.  1875.  in  Reg.  107.  Ghartoph.  reg. 
eh.  126  :  Icellui  Nicaise  s'avanpa  vers 
l'exposant  pour  le  ferir  du  coustel:  mais 
ledtt  expoaant  Desmarcha. X\ìm  ann.  1401. 
in  Reg.  156.  eh.  118  :  De  fait  Veust  tue  ou 
navré  villainement,  s'il  ne  se  feust  Des- 
marchiez  et  trait  arriere. 

DEMANICARE,  Manicas  auferre,  spo- 
liare,  [vel  f.  Manus  abscindere.J  Greg. 
Turonensls  lib.  7.  Hist.  cap.  15  :  Coquos 
quoque,  sive  pistores,  vel  quoscunque  de 
hoc  Itinere  regreasos  esse  cognovit,  caasoa, 
apoliatoaque,  ac  Demanicatoa  reliquit. Vide 
lib.  9.  cap.  8. 

DEMANIUM,  prò  Dominium,  Gallis 
olim,  Anglis  etiamnum  Demaine.  Alexan- 
der Abbas  Gelesin.  de  Vita  Rogerii  Re- 
gis SiciliSB  lib.  8.  cap.  14  :  Mandatur.., 
tllia,  qui  caatro  ejua  praaerant,  ut  et  ipai 
Regia  aupet*  ae  quantociua  suscipiant  Ùe- 
manium.  Rogerus  Hovedenusin  Rie.  II  : 
Episcopus  illud  (manerium)  deberet  ha- 
bere in  Demanio.  Occurrit  passim  in 
Gonstitut.  Siculis,  et  apud  Scriptores 
8Bvi  medii.  Octavianus  de  S.  Gelais  in 
Vlridario  honoris  : 

FlNnl  au  Roy  ce  mii  lem*  tal  poetlbla, 
Bn  lui  olErant  la  vflle  et  leun  Demainee. 

Alibi: 

Car  tout  eatoit  aoubmia  à  acm  Demaine. 


56 


DEM 


DEM 


DEM 


DEMANIUS.  Vide  Domanium  et  Domi- 
nicus. 

DEMANUTENERE,  id  est»  Non  manute- 
nere,  Tutelam  abjicere,  et  protectionem 
alicujus.  Usatici  Barcinonenses  MSS. 
cap.  107  :  Quod  si  filii  Senioribus  patrie 
sut  aliquid  forifecerint,  pater  cogat  filiqa 
»%u>8,  tu  illam  forifacturam  ipeie  Seniori- 
bus  redirigant  et  emendent,  et  ipse  emen- 
det  prò  eie.  Qw>d  ei  facere  noluerint^ 
exhmredet  filios  euoe  omnino,  et  Demanu- 
teneat  eoa  eine  engan.  Vide  Manutenere. 
DEMARGHUS ,  Ar|juxpxoc  ,  PrsBCipuus 
Magistratus  Neapoleos  in  Italia,  apud 
Spartianum  in  Adriano,  et  Strabonem 
liD.  5.  Vide  Magiater  militutn. 

Demarchus,  Comes.  PraBceptum  Ca- 
roli Simplicispro  Monaster.  S.  Dionysii, 
in  ejusdem  Ecclesia  Tabulario  :  Quod 
Robertiia  noater  diìectua  fidelia  ac  Demar- 
chua  ad  noatram  aecedena  excellentiam, 
deprecatila  eat,  etc, 

1  Demàrgus.  in  Ànnal.  Benedict.  tom. 
8.  pag.  709.  col.  2  :  Hugo  dux  Francorum 
gratia  Dei  omnipotentiay  necnon  et  De- 
marcua.  Notum  neri  cupimua,  eie. 

1  DEMARITIO,  Partitio  seu  Divisto,  si 
bene  conjecto,  a  de  et  Maritare,  Copu- 
lare. Prfficeptum  Carlomanni  Majoris- 
domus  prò  Monasterlo  Stabulens.  apud 
Marten.  Collect.  Ampliss.  tom.  2.  col. 
20:  In  ea  acilicet  ratione,  ut  quamdiu  ipae 
Anglinua  adviocerit,  ipaaa  rea  uaualtter 
excólere  debeat  ;  et  ai  nepoa  auua  nomine 
(xotbaldua  illum  auperatea  fuerity  ipaiua 
Unadelino  abaque  prejudicio  et  per  pre- 
caria  vel  consenaum  ipaiua  Monnchia, 
prmdicto  Unadelino  tenere  vel  excólere 
aebeat  atne  ulta  Demaritione  tantum  iata 
auperiua  denominata,  totum  et  ad  inte- 
grum  trado  et  dono  ad  ipaiua  Moneta- 
feria. 

DEMAS,  dia,  Vinculum y  Papi»,  ex 
GrflBC.  U]ui. 

9k  DEMEAGULUM.  [Descensus  in  loca 
suDterranea.  Apul.  6.  Met.  aub  init.  Pro- 
serpin»  nuptiarum  Demea.cula.] 

1  DEMEI,  Dimidius,  Gali.  Detni.  Char- 
tularium  S.  Martialis  Lemovic.  :  In  craa- 
tino  reperi  xm.  marcaa  et  Demei  auri. 

^  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657:  Demiach,  Prov.  aemia,  dimidiue. 

^  DEMELL0S,  Mensura  annonaria.  In- 
dex MS.  Beneficiorum  Eccl.  et  Dicec. 
Constant,  fol.  7.  v*  :  Rector  habel  mane- 
rium,  et  inde  tenetur  annuatim  reddere 
trea  Demelloa  frumenti  ad  menauram 
Conatant.  Theaaurario  Eccleaie  aupra- 
diete.  Ibid.  fol.  8  :  Et  ^ro  quatuor  acria 
terre  redduntur  annuatim  decem  quarte- 
ria et  trea  Demelli  frumenti,  Belgse  Wal- 
lonea  dicti  etiamnum  Modium  vocant 
Mei,  Gali.  Boiaaeau. 

«  Charta  Phil.  V.  ann.  1820.  in  Reg. 
58.  Chartopb.  reg.  fol.  88.  r*:  Item  trea 
Demelloa  aeu  Demiaua  frumenti  et  unum 
denarium  auper  Droetum  Guemeia  .... 
Item  trea  Demelloa  sive  Demiaua  frumenti 
auper  Colinum  Gauterii.  Item  unum 
boiaaellum  frumenti^  etc.  Alia  ann.  1826. 
in  Reg.  64.  eh.  448:  Ciny  Demiaua  de 
froment,  un  denier  stw  Gteffroy  Mehart, 
un  Demiaua  de  froment  aua  Pierre  Choia' 
net.  A  boiaaello  itaque  distinguendus 
Demellua  qui  a  Lat.  Dimidiua  originem 
habere  videtur.  Vide  infra  Demenciua. 

DEMEMBRARE,  Membra  corporis  au- 
ferre,  discerpere.  Hincmarus  Èemensis 
in  Epist.  ad  Adrian.  PP.  in  Concilio 
Duziac.  I  :  Et  jam  plua  quam  duo  aunt 
anni,  ex  quo  praefatua  TnaingiM  aupraa- 
criptum  Livalfum  volena  ocddere ,  De- 
membravit,  Hildebert.  Cenomanensis 
Ed.  67:  A  quodam  fratre  Decani  captua 
eù,  et  aliorum  atmlto...  Demembratua^  de 


quibua  cum  mihi  frater  abaciaaua  lacrima- 
oilem  deponeret  clamorem,  addidit...  aug^ 
geatione  et  conailio  ipaiua  membrorum  ae 
abaciaaione  imminutum,  quorum  violentia 
ipse  tentua  fuit  et  abaciaaua.  Adde  Ep.  10. 
ejusdem  Hildeberti  ex  iis,  quas  edit» 
sant  tom.  10.  Spicilegii  Acheriani.  Oc- 
curri  t  prsBterea  apud  Baldricum  lib.  1. 
Chr.  Camerac.  cap.  82.  [et  apud  Rolan- 
dinum  Patavin.  de  factis  in  Marchia 
Tarvisina  lib.  8.  cap.  12  et  lib.  5.  cap. 
22J 

DISMEMBRARE,  Eadem  notione.  Capi- 
tuia  Caroli  C.  tit.  89.  cap.  ult.  [**  ap. 
Carisiac.  ann.  878.]  :  Non  eat  aBquumy  ut 
ibi  (Juxta  Ecclesiam)  hominea  ad  mortem 
judicentur,  et  Diamembrentur,  et  flagel- 
lentur,  Consuetudo  Tornacensis  tit.  de 
Crimini  bus  art.  15  :  Si  aucun  navré,  Dea- 
membré,  ou  bleaaé  eatoit  jugé  et  tenupour 
affolé  ou  defiguré,  etc,  Adde  art.  22.  et 
Fletam  lib.  I.  cap.  16.  {  7.  [et  Vitam 
Caroli  Boni  Comitis  Flandriaa  n.  26. 
Marti!  tom.  1.  pag.  185.] 

^  Demembràre,  Gali.  Démembrer,  fi- 
gurato sensu.  Avellere,  disj ungere,  se- 
parare. Regestum  Parlamenti  ann.  1848. 
apud  Baluzium  tom.  2.  Hist.  Arvern. 
pag.  770  :  Dicebat  inauper  dieta  Comitiaaay 
quod  cum  dictum  caatrum  ac  atagnum 
eaaent  membra  dicti  Comitatua  Alverniaa, 
Demembrari  aeu  dividi  non  potuerant  a 
dicto  Comitatu, 

«  Libert.  vili»  d^  Caslucio  ann.  1868. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  287. 
art.  9  :  ProtnitHmua...  quod  dictua  locua 
et  ejua  fura  atque  membra...  de  menaa 
aeu  patrimonio  proprio  domini  mei  regia... 
nultathenua,  quacumque  ratione,  Demem" 
brahitur.  Occurrit  rursum  ibid.  pag.  827. 
art.  14.  et  896.  art.  20. 

^  Demembratio,  Eadem  figurata  no- 
tione, Separatlo,  divisio,  partitio.  Gali. 
Démembrement.  LittersB  Capituli  Mogun- 
tini  prò  Conventu  S.  Albani,  tom.  2. 
Rer.  Mogunt.  pag.  762:  Ad  hmc  ut  ex 
donadone  huiuamodi  nobia  facta^  Eccle- 
aia  veslra  nulliua  Demembrcunonia  aentiat 
detrimentum.,,,  liberaliter  promittimua, 
etc.  Litterse  Rodulphi  Rom.  Regis  ann. 
1274.  in  Dissert.  Hist.  de  Comitatu  Co- 
macli  Edit.  1709.  Append.  pag.  28  :  Sine 
Demembratione  imperii,  etc.  Occurrit 
rursus  apud  Rymerum  tom.  2.  pag.  415. 
«  Charto  Phil.  Pule.  ann.  1818.  in  Reg. 
181.  Chartoph.  reg.  :  Uaagium  ad  boacum 
aiccuni.  ad  brancniaa  aeu  ramoa  viridea, 
aine  Demembratione  arborìa.  Qu»  ita 
Gallice  redduntur  in  alia  ann.  1887. 
ibid.  eh.  221  :  Uaaige  a  boia  aec,  à  bran^ 
chea  ou  ramaeaulx  vera,  aanz  Deamem- 
brance  d'arbrea. 

^  DisMEMBRATio  ,  Eodem  intellectu. 
Litterse  Philippi  VI.  Frane.  Regis  ann. 
1840  :  Abaque  Ùiamembratione,  diviaione 
aeu  diminuitone  aliqualiter  facienda,  etc. 
Diamembratiojuriadictionia,  in  Gonven- 
tione  ann.  1889.  ex  Schedis  de  Mazau- 
guea. 

DiSMEMBRATOR,  Expilator,  distractor 
honorum.  Cesarius  Heisterb.  lib.  8.  cap. 
69  :  Cui  (Archiepiscopo)  cum  poat  mortem 
multi  detraherent,  dicentea  eum  EccleaiO' 
rum  fuiaae  Diamembratoremy  et  civium 
euorum  excacatorem, 

1  DEMEMOR,  Immemor.  Praefatio  Ta- 
bularli A.  Gemeticensis  Monasterii  : 
Mundante  aollicitudinia  atatua  inatabiliay 
memoria  Dememor,  et  labor  labiUSy  etc. 

p  DEMEMORARE.  Immemora  tu  m  prs- 
termittere,  Gali.  Ne  paa  [aire  mémoire. 
Laudes  domus  Auriss  Januens.  apud 
Murator.  tom.  21.  Script.  Ital.  col.  1179  : 
Prseterea  itemque  Domxnicum  ipaum  non 
Dememorabimuaj  Stephano  parente  ortum 


Innocentii  pontificia  maximi  eapitaneum 
inviclum  armia.  Vide  Dememor. 

«  DEMENGIUS,  ut  Demencua,  Mensur» 
annonarias  species.  quas  64.  libras  appen- 
dit.  Dictua  confitena  tenetur  aolvere  De^ 
mencium  ordei,  in  Declarat.  ann.  1474. 
ex  Terreario  S.  Maurit.  in  Foresio.  Vide 
supra  Demanchiata. 

DEMENGUS,  AnnonariaB  meusurse  spe- 
cies, ex  Latino  forte  demenaua.  Charta 
Arnaudi  Archiepisc.  Lugdunensis  ann. 
1212.  apud  Joannem  Mariam  de  la  Mure 
In  Hist.  Ecclesiast.  Lugdun.  pag.  8^  : 
Hoapitali  S.  Joannia  dedit  id,  quod  habe- 
bat  apud  Fuaxin,  acilicet  unum  Demen- 
cum  ailiginia,  et  5.  denarioa,  etc.  [In  pro- 
vincia Forensi  Demencua^  patrio  idiomate 
le  dement  valet  duos  Cartonoa  :  Cartonus 
autem  siliginis  est  circìter  82.  librarum, 
ut  me  monuitD.  Au&r^t  Advocatus  Dom- 
bensis  Clarissimus  et  Uistoriographus.] 

^  DEMENEIUM,  ut  Domanium.  Instru- 
mentum anni  1817.  ex  Archivo  Veteris- 
villas  :  Cum  contentio  verteretur  inter 
Monachoa  Veteria-villaa  et  Alanum  de 
Monteferrandi  Armigerum  auper  petitione 
decimarum  naporum  creacentium  in  feo- 
dia  et  Demeneio  dicti  Alani.  Vide  De- 
manium. 

1  Demenza,  Eodem  intellectu.  Liber 
niger  Scaccarii  pag.  232  ;  Teneo  ego  in 
meam  Demeniam. 

1  Demenium,  Eadem  notione.  Tabu- 
larium  Majoris-monasterii  :  Ego  Petrue 
de  S.  Hilario  fUiua  Haacolfi  de  S.  Jacobo, 
teatificor  ipaum  patrem  meum  dediaae 
Eccleaie  S.  Martini  de  Saccio  totam  deci- 
mam  omnium  Demeniorum  per  totam 
terram  auam  de  Anglia. 

^  OEMENEURA,  Proprietas,  doma- 
nium, nostris  etiam  Démeneure.  Charta 
Renerii  dom.  Nogenti  ann.  1206.  in 
Chartul.  Lingon.  fol.  141.  r».  ex  Cod.  re^. 
5188  :  Accept  de  epiacopo  Lingonensi  in 
feodo  et  in  caaamento  imperpetuum  quic- 
quid  habeo  vel  habere  poterò,  tam  in  De- 
meneura  quam  in  acquieitione  mea.  Alia 
ann.  1214.  ibid.  fol.  168.  r*  :  Ita  erU  quod 
hominea  de  Nulleio,  qui  venerunt  ma* 
nere  apud  Luaetum,  ten^unt  tenemen- 
tum  auum  apud  Nulleium  ae  ai  eaaent 
apud  Nulleium  aive  Demeneura  domino- 
rum  ejusdem  villaa.  Pour  tenir  et  avoir  en 
leur  Démeneure,  in  Charta  ann.  1255. 
ibid.  fol.  171.  r».  Vide  Dominicum  8. 

DEMENTARE,  Furioaum,  dementem  fa- 
cere,  Jo.  de  Jan  uà.  Ita  Actor.  cap.  8. 
Gloss.  Lat.  Graec.  :  Dementata  tHexi\at^f 
i6coTtx&c.  [Statuta  Ordinis  Vallis-Cau- 
lium  ann.  1262.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  4.  col.  1666  :  Si  Prior  Priorem  ali- 
quem  Dementaverit  vel  proprium  vel  hoa- 
pitem,  posnam  levioria  culpm  aolvere 
teneatur.  Hoc  est,  Si  ad  fracundiam 
provocaverit.]  Priscis  Francis,  Demen- 
ter.  Le  Chastellain  de  Coucy,  Cant.  11  : 

Ttni  ne  me  My  Demeater  ne  oomplaindre. 

Alius  Poeta  : 

Où  elle  te  Dementa  d*am<ran. 

Le  Roman  de  Roncevaux  MS.  : 

Li  Gueni  Reoeos  t*est  forment  Dementei. 

^  Se  ptaindrey  ae  lamenter,  Queri,  lu- 
gere,  lamentari.  Mirac.  S.  Ludov.  edit. 
reg.  pag.  897  :  LtMuele  Emmelot  ae  com- 
menda moult  à  Dementerà  à  pleindre  et  à 
doulouaer,  et  avoit  mout  d'angoiaae.  Lit. 
remiss.  ann.  1890.  in  Reg.  188.  Char- 
toph. reg.  eh.  280:  Aprèa  aouper  il  ae 
complaigny  et  Dementa  d'acheter  vin  en 
la  viUe  de  Fimea  à  ladite  Marguerite. 
A1Ì8B  ann.  1408.  in  Reg.  163.  eh.  2  :  Ea- 
quellea  eatuvea  iceUe  Martinette...  ae  feuat 


DEM 


DEM 


DEM 


87 


DémeiUée  du  chapperon  sa  fiUe,  que  elle 
avoit  perdu.  Vide  DemerUire  1. 

Dementare,  Insanire.  Lactantius  de 
Hortib.  Persecutor.  num.  7  :  Ita  semner 
Dement(U}ati  Nicamediam  stttdens  Urbi 
Rom»  comquare.  Vide  mox  Dementire  1. 

^  Dementatio,  Iracundia,  si  bene 
conjecto.  Frede^arius  in  Chronlco  num. 
68  :  letamque  victoriam^  quam  Winidi 
cantra  Francas  merueruntf  non  tantum 
Sclavinorum  fortitudo  obtinuit,  quantum 
Dementatio  Àustrasiorunif  dum  se  cerne- 
bant  cum  Daaoberto  odium  incurrisse,  et 
assidue  expoliarentur. 

Dementàtus.  Mente  alienatus.  Hinc- 
xnarus  de  Divorilo  Lotharii  :  Alti  autem 
jpofii,  alti  autem  cibo  a  sorliariis  Demen- 
tati sunt,  Occurrit  prseterea  apud  Anas- 
tas.  Bìbl.  in  Vita  S.  Joan.  Eieemos.  n. 
78.  et  Baldricum  in  Chr.  Gamer.  lib.  2. 
cap.  5. 

Dementator,  Qui  mentes  hominum 
pervertii.  Epist.  Fr.  Joan.  de  Monte  Cor- 
vino Ord.  Fratrum  Minor,  apud  Wad- 
dingam  ann.  1805.  10  :  Sed  essem  ma- 
gnus  explorator  et  Dementator  hominunu 

Dementatim,  Usque  ad  dementiam. 
Histor.  Translationis  S.  Guthlaci  n.  8  : 
Amoldum  pestifera  passio  diutino  intole-- 
rahili  languore,  scilicet  capitis  vertigine, 
Dementatim  torquébat, 

^  DEMENTAR!,  Desciscere  a  se,  a  con- 
sueto more  deflectere,  Gali.  Se  démentir. 
Vita  S.  Taurini  tom.  2.  Aug.  pag.  689. 
col.  1  :  Alioqtiin  vulgari  fama,  qua  nunc 
certatim  eelebratur,  paululum  dehiscente, 
et  magnificentia  iUius  in  dubium  veniret, 
et  pietas  devotorum  Dementaretur. 

1.  OEMENTIRE,  Insanire.  Tertullian. 
lib.  de  Anima  :  Cum  Dementit  homo.  De- 
mentii  anima,  non  peregrinante,  sed  com- 
patiente  tunc  animo,  Utitur  etiam  ad- 
versus  Gentes,  ut  et  Lactant.  in  libris 
Institut.  Apuleius  in  Apolog.  Martian. 
Capella  lib.  8.  Saio  Grammat.  lib.  7. 
Hist.  etc. 

2.  OEMENTIRE,  Mendacii  arguere, 
Oall.  Dementir,  in  Oharta  ann.  1187. 
tom.  8.  Spicilegi!  Acheriani  pag.  201.  et 
202.  Vide  Leges  maris  Oloronenses  art. 
12.  et  ibi  Oleiracum. 

^  DEMENTITIO,  Mendacii  exprobratio, 
Gali.  Dementi,  alias  Desmentement  et 
Desmentissement,  Lit.  remiss.  ann.  1863. 
in  Beg.  91.  Chartoph.  reg.  eh. '482: 
Inter  se  multiplicata  fuerunt  verba  in- 
juriosa  et  inhonesta,  ita  quod  per 
utrumque  fuit  Dementitio  subsequta. 
Ali»  ann.  1857.  in  Reg.  89.  eh.  171  : 
Après  plusieurs  Desmantemenz  d*une 
partie  et  d'autre,  etc.  Icellui  Valois  des- 
menti  ledit  Bobinet,  pour  lequel  Desmen- 
tement,  eie,  in  alila  ann.  1879.  ex  Reg. 
115.  eh.  96.  Denique  aliSB  ann.  1446.  in 
Reg.  178.  eh.  69  :  Le  suppliant  pour  ai^ 
dier  à  venger..,  son  oncle  de  certaines 
viUennies,  attaines,  Destnentissemens  et 
autres  injures,  etc.  Desmentoison,  eadem 
notione,  in  Lit.  remiss.  ann.  1876.  ex 
Reg.  109.  eh.  218  :  Icellui  de  Piz  fu  moult 
inaignez  et  respondi  qu'elle  mentoit  et 
son  mary  aussi  ;  ausquelles  Desmentoi- 
sons  survint  ledit  Tassart,.,.  ^ui  dist  au- 
dit  de  Piz,..  qu'il  n'estoit  mie  taillez  de 
desmentir  sondit  frere  ne  sa  femme.  Si 
clerico  autem  vel  monacho  flebatejua- 
modi  exprobratìo,  reverenti»  causa  ad- 
debatur  :  Excepté  chapellenie.  Lit.  remiss, 
ann.  1400.  in  Reg.  155.  eh.  70  :  Lequel 
Courdant  courroucié  lui  (à  freve  Richart) 
respondi  telles  paroles  :  vous  y  mentez, 
excepté  c?uipellenie.  Vide  infra  Dimentiri. 

DEMENTinUM.    Gloss.    MS.   Sanger- 
manense  :  Dementitium,  IvrpuT;^.  Gloss. 
m 


Gr.  Lat.  :  'Evtpoiciq,  Reverentia,  Vere- 
cundia. 

<>DEMENTUS,  ut  supra  Demellus  vel 
Demencius,  quomodo  etiam  forte  legen- 
dum  est,  mensurse  annonari»  species. 
Charta  ann.  1819.  ex  Tabul.  Savignia- 
censi  :  Unum  Dementum  frumenti  prò 
chacliauderi,  etc. 

3^  DEMEO.  fDeorsum  meo,  descendo. 
Apul.  6.  Met.  Ad  Tartarum  Manesque 
Demeare.  Id.  10.  ibid.  Corpus  candidum, 
quod  caelo  Demeat.  Capell.  2.  p.  88. 
SphsersB  ad  solarem  circulum  veme- 
antesJ] 

<M>  DEMERGATUS,  Ekkehard.  IV.  Casus 
S.  Galli  cap.  8.  Pertz.  pag.  109:    Ym- 

moni cum  incudem  noviter  sub  terra 

repertam  sibi  dari  peteret,  foiminam  De- 
mercato  dorso  validam  inferri  jusserat. 
Pingui  dorso  interpretatur  Arxius  :  an 
de  mercato? 

^  1.  DEMERERE,  malo  sensu,  Peccare. 
Gali.  Démériter.  Bartol.  in  Digest,  lib. 
81.  leg.  77.  {  25.  scribi t  meruisse  eum, 
auem  non  apparet  Demeruisse.  Gloss. 
Lat.  Gr.  Demereo,  TcepmoioOiiat.  Demereor, 
àvaXapiSavfa}.  Vide  Demeritum. 

o  2.  DEMERERE,  Demereri,  Rem  pos- 
sessam  abdicare,  dimittere,  re  vel  officio 

Siri  vari.  Charta  ann.  1208.  ex  Cod.  reg. 
0197.  2.  2.  fol.  11.  v«  :  Omnia  feoda  quss 
Comes  (GelriiB)  a  duce  (LotharingisB)  te- 
net,  ipse  comes  Demeruit  et  in  manu  ducis 
libere  remanebunt  ;  feoda  quoque  quss  a 
reg  e  tenet  comes,  stmiliter  Demeruit  et 
dux  ea  de  manu  regis  recipiet.  Alia  ann. 
1274.  fol.  86.  v«  :  Quicumque  de  magistris 
talem  (bannitum)  ad  ofncium  direxerit, 
amittet  et  Demerebitur  officium  suum  per 
annum  continuum. 

«  8.  DEMERERE,  Mereri.  Lit.  remiss, 
ann.  1860.  in  Reg.  89.  Chartoph.  reg.  eh. 
879  :  Ipse  Johannes  in  inprmitate  sua 
dicebat,  et  dixit  quamplunes,  quod  bene 
Demeruerat  htec  sibi  facta  fuisse.  Galli 
diceremus.  Il  avoit  bien  mèriti, 

o  DEMERITE,  Male,  pessime,  anud  J. 
B.  Helmont.  pag.  467.  A.  B.  Theatr. 
Sympathet.  :  Demerite  de  Deo  sentire. 

DEMERITUM,  Peccatum.  culpa,  Gallis, 
Demerite.  Magister  Rogerius  de  Des- 
tructione  Hungaris  cap.  10  :  Meritis  et 
Demeritis  personarum  non  discussis.  fOc- 
curit  apud  Murator.  tom.  12.  col.  495.  et 
alibi  non  semel.] 

j  DEMESSIO,  Messìs,  in  Epistola  Ca- 
preoli  Episc.  ad  Vitalem,  Inter  Concil. 
Hìsp.  tom.  2.  pag.  196. 

3|c  DEMETERE,  [Incidere.  Dief.1 

^  DEMEURA  Lonoua,  Gallis,  Longue 
demeure,  Mora  diuturna,  longum  tem- 
pus.  Decretum  Philipp!  IH.  Frane.  Re- 
gis, ann.  1282.  Inter  Instrum.  tom.  2. 
novflB  Gali.  Chr.  col.  146.  et  147  :  Usus 
communis  est  notorius  et  approbatus  a 
tanto  tempore,  de  cujus  contrario  memo- 
ria non  existit,  in  terra  Arvemits  et  in 
locis  vicinis,  quod  bonss  vilUe  habent  et 
possunt  habere  praedicta  (Jura  et  privi- 
legia) per  longuam  Demeuram  et  per 
longuam  sufferentiam,  licet  super  hoc  non 
habeant  concessionem  ab  altquo  seu  lit- 
teras  vel  sigillum, 

j  DEMIGULUS^  (Txuf  {ov  uixp6v.  ScyphU" 
lus.  Supplem.  Antiquarii  et  Glossar. 
GrsBC.  Lat.  Sangermanense.  Ad  h8ec 
Martinius:  An  quo  aliquid  demitur  e 
cratere  ? 

1.  DEMINORATIO,  flmminutio.  dam- 
num,  detrlmentum.  Charta  Caroli  Calvi 
ann.  848.  Inter  Instrum.  nov»  Hlst. 
Occitan.  tom.  1.  col.  95:  ^a  omnia  su- 
pradicta  absque  ulla  inqjuietudine  aut 
Deminoratione    sempitemts    temporibus 


possidere  vdleant.]  Vide  [Diminorare  et] 
Minorare. 

0  2.  DEMINORATIO,  Contemptio.  Epist. 
Hadriani  I.  PP.  ann.  774.  tom.  5.  Col- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  546  :    Et  non 

tibi  placeat ut  in  tantum  despeclum 

atque  humilitatis  Deminoralionem  sancta 
Dei  ecclesia  Romana,.,  veniat, 

1  DEMIONUS  Vini,  apud  Lugdunenses 
duas  quartas  continel,  et  quarta  sex 

Sintas.  Vox  videtur  ibrida  ex  Gallico 
>emi,  dimidius,  et  Lat.  Onus,  Gali. 
Charge. 

^  Minoris  est  capacitatis  Demion,  di- 
midius nempe  sextarius,  seu  chopinss 
dimidia  pars,  Gali.  Demi-settier,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1452.  ex  Reg.  181.  Chartoph. 
reg.  eh.  240  :  L'un  d'eulx  diat  qu'il  faiUoit 
avoir  Demion  de  vin,  et  le  suppliant  dist 
que  ce  seroitpeuet  qu'il  enconvenoit  avoir 
chopine.  Alise  ann.  1482.  in  Reg.  206.  eh. 
818  :  Une  chopine  et  ung  Demyon  d'es- 
tain.  etc. 

o  DEMISTADIDM,  f.  prò  Domanium,  vel 
saltem  eadem  notione.  Vide  in  hac  voce. 
Charta  Joan.  ducis  Brabant.  ann.  1284. 
inter  Probat.  Annal.  Prsemonstr.  tom, 
1.  col.  616  :  Cum  omnibus  libertatibus, 
Demistadiis  et  instrumentis,  et  cum  omni- 
bus immunitatibus,  justitiis,  etc.  Vide 
Donnicatus  in  Dominicum  8. 

o  DEMMONERIT.  Demmonta,  f.  prò 
Denunciaverit  et  DenuncieUa,  ut  suspi- 
catus  est  doctus  Editor,  in  Lit.  Henr. 
reg.  Angl.  tom.  4.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  648.  art.  2. 

DEMOGRAMMATEUS,  AvjtJiciiYpotiit&aTtiSc, 
Plebis  scriba,  in  leg.  4.  C.  de  Tabular, 
lib.  10.  Ut.  71. 

0  DEMOLERE,  Molere,  Gali.  Moudre. 
Charta  ann.  1861.  in  Reg.  91.  Chartoph. 
Te^.  eh.  829  :  Duo  molendina  venti,,,  in 

2utbus  gentes  dtcti  loci  de  Carcassona 
lada  eorum  Demolebant. 

1  DEMOLIRE,  prò  Demoliri,  legitur 
apud  Esdram  lib.  8.  cap.  1.  v.  55.  Sup- 
plem. Antiquari! .  Demolit,  xaTaipet,  De^ 
molitur,  Diruit. 

^  DEMOURI,  Tabescere,  deperire.  Ai- 
moin.  in  Translai.  SS.  Georg.  Aurei,  et 
Nathal.  Ssbc.  4.  Bened.  pari.  2.  pag.  46: 
Dum  apud  Barcinonem  castrum  morantes 
{ut  sic  eorum  verbis  eloquar)  diutino  quasi 
languore  Demolirentur,  etc, 

o  DEMOLITIES,  Rudera,  minse.  Gali. 
Démoliiions.  Comput.  ann.  1478.  ex  Ta- 
bul. S.  Petri  Insul.  :  Item  prò  amovendo 
et  asportando  Demolities  et  immundUias 
mun,  etc. 

^  DEMOLITIO.  Acia  S.  Januar.  tom.  6. 
Sepi.  pag.  875.  col.  1:  Numerianus  igitur 
augustus,  cum  ex  Parthicss  regionis  De^ 
molitione  reverteretur,  etc.  Id  est,  ut  no- 
tant  docti  Editores,  ex  bello  Persico. 

DEMONAGHARE,  ^Monachi  sUtu  deji* 
cere.]  Vide  in  Monachus. 

3^  DEMONEO,  [Dissuadere,  moneo,  ne 
facias  :  &  de  et  moneo.  Not.   Tir.  p.  88. 


Monet,  Demonet.] 
«>  DEMONIUM,  ] 


prò  Demanium,  apad 
Thietmar,  lìb.  5.  cap.  22. 

0  DEMONSTRAMEN,  Exhibitio,  demons- 
trailo.  Chartul.  S.  Servii  inter  Probat. 
Hlst.  Sabol.  pag.  854:  Cartarum  Demone- 
tramine,  tam  prsesentibus  quam  futuris 
intimavimus  ventionem,  quam  Gaufridus 
de  Jarziaco  fecit  cum  monachis  S.  Sergii, 
etc.  [^  Demonstratio  chartarum  ssepe 
apua  AnglosJ 

1  DEMONSTRATIO,  Specles  exactionis. 
Charta  anni  1122.  prò  Monasterio  S.  Ber- 
tini,  apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  84.  col. 
1  :  Terram  quam  B.  Bertinus  infra  mi- 
nisterium  de  Merck  possidet...  a  comitatu 
et  omnimoda   consuetudine,  necnon  ab 

8 


S8 


DEM 


DEN 


DEN 


omni  proTBus  exactione  liheram  fecièse... 
prater  decimam  et  fouatum  :  tue  tamen 
ut  de  eodem  fostato  Demonstratio  illa, 
gius  vulgo  Besene  vocatur  nullatenus  exi- 
gatur.  Vide  Beaenagium, 

DEMORARE,  Regere.  Chronicon  Nova- 
license  lib.  6  :  Demoravit  Abbatiam  $uam 
10.  annos  cum  omni  moderatione  sequa, 

DEMORARI,  unde  nostri  Demeurer, 
Lex  3.  Cod.  Tli.  de  Liberali  causa  (4, 
8.)  :  Si  in  libertate  easet  per  annoa  sede- 
dm  Demoratua. 

•  Demourer,  nostris  prò  Statu  immo- 
bili, vulgo  Repoa,  Le  Roman  du  Biche  et 
du  Ladre  MS  : 

Et  le*  Moirs  et  tM  Mten, 
Tes  départirt,  tes  Demooran 
Soienl  tempre  san»  nietpriton. 

0  DEMORTIVUM  PRìEDIUM  dici  Tide- 
turillud,quod  in  manu  mortua  tenetur, 
oneribus,  quibus  alia  obnoxia  sunt, 
exemptum.  [«>  Gaducum,  fisco  vindica- 
tum.JCharta  Ottonis  Ill.ann.  1000.  apud 
Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ita!,  med.  savi 
col.  577  :  Noscat  omnium  nostrorum  fide- 
lium  induatria^,.,  qualiter  Heribertua 
CoUmiensia  arehtepiacopua...  noatram  hu- 
militer  exorando  aggreaaua  eat  clemeri' 
tiam,  quatenua  prasdia  et  terram  aive 
Demortivam,  aive  noatro  pertinentem  im- 
perio,   Baimbaldo imperiali    largiri 

dignaremur  praacepto.  Cujua  itaque  peti- 
tioni  noatras  benignitatia  animum  prsa- 
bentea,  totam  terram  et  praedia,  aeu 
Demoì^tiva,  q\£m  videntur  in  jam  praeno- 
minatia  loda  et  finibua,,..  ei,  prout  juate 
et  legaliter  posaumua,  imperiali  conce" 
dimua  pedina.  Vide  Admortixatio. 

DEMOSMATUS.  Vide  Froccua  post 
Frauatum. 

^  Leg.  Deamontatua,  Obstirpatus,  run- 
catus.  Vide  infra  in  Foaca. 

1  DEMOTINUS  Lapsus,  eat  quando  quia 
morte  retina  obruitur.  [^^  repentina  f] 
Rochus  leBaillif  in  Diclionariolo  Spa- 
gyrico. 

0  DEMOVERE,  Avertere,  avocare.  Gali. 
Détoumer,  Memor.  G.  Cam.  Gomput. 
Paris,  ad  ann.  1404.  fol.  82.  r»  :  ild  S. 
Clodoaldum  domini  mei  ex  parte  Camera^ 
iverant  prò  Demovendo  dictum  dom,  du- 
cem  (Bituricensem)  a  receptione  dictorum 
theaaurariorum,  Deamouvoir  vero,  rixam 
sedare,  contentionem  componere.  Lit. 
remiss.  ann.  1400.  in  Reg.  155.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  210:  Le  auppliant  et  autrea 
deaaua  nommez,  qui  virent  et  oirent  ladite 
noiae,  ae  avancerent  pour  la  Deamouvoir 
aeulement,  Leaquelx  furent  Deameuz  et 
deaaemblez  par  tea  compaignona  à  ce 
preaena,  in  aliis  Lit.  ann.  1410.  ex  Reg. 
166.  eh.  78.  Vide  Movila. 

1  DEMPNITAS,  ut  supra  Damnitaa, 
Damnum.  Statuta  MSS.  Augerii  II. 
Episc.  Gonseran.  ann.  1280  :  Injuncti 
nobia  officii  cura  aollicitat^  commiaaa  pre- 
terita noa  impellunt,  ut  tam  praaaentia 
innovatone  ataluti  quam  debitarum  ad- 
jectUme  pcenarum,  noatria  atque  Conae- 
ranenaia  Eccleaiaà  Dempnitatibua  con- 
aulamua,  ne  noa  qui  alioa  in  aua  juatitia 
fovere  tenemur,  jua  noatrum  improvide 
negligere  videamur,  Agitur  de  damnis 
Ecclesiae  resarciendis. 

1  DEMPNOSUS,  Damnosus,  in  Gonsti- 
tutionibus  MSS.  Gluniac. 

1  DEMPTITAS.  Hist.  MS.  Gemeticensis 
pag.  70  :  Quoa  loci  propinquitaa,  habitua 
et  vemptitaa.,.  nobta  reddunt  et  omnibua 
excellenter  amabilea.  P  Ornatus,  Gali. 
Embéliaaement.] 

DEMSTERS,  ita  dicuntur  duo  Judices 
in  insula  Mannia,  qui  de  litibus  ibidem 
emergentibus  cognoscunt.  A  Saxon.  de- 


n  i  a  ,  quod  Judicem,  consulem,  hìter- 
dum  ducem  exercitus  significat.  Spel- 
mannus. 

^  DEMULGIA,  ixloyri  ànb  icoXXfi>v,  Elec- 
tio,  Delectuai  Supplem.  Antiquarii.  Mar- 
tinius  :  DemuUia,  éxXoYT)  àicb  icoXXfiiv, 
Collectio  e  multia.  Gloss.  Lat.  Gr.  S.  Ger- 
mani a  Pratis  :  Demultia,  ixkoyT^  noXXfi>v, 
Electio  e  pi  uri  bus. 

^  DEMULGATAM,  Eatimatio,  in  Glossis 
ad  catcem  veteris  Gollectionis  Ganonum 
ex  Bibl.  DD.  Chauvelin  Gustodis  sigillo- 
rum  re^iorum. 

DEMULTARE.  Passio  SS.  Seraphiee  et 
Sabinse  n.  4  :  Dimitte  illam  nefandam^ 

?uae  maleficiia  te  expulaa  Demultavit  a 
ìeorum  cultura.  Sed  vldetur  legendum 
Demutavit. 

^  DEMULUS,  Ejuadem  artia  emulator 
in  Glossarlo  Sangerman.  num.  501.  f. 
legendum  ^mulua. 

1  DEMUNDINAT,  omnibua  notum  facit. 
Gloss.  Isid.  Sed  melius  infra  in  Denun- 
dinare. 

1  DEMUNERARE,  Munerare,  8(Dpo$ox£rv. 
Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerman. 

DEMDNIRE  Urbem,  Ex  munita  facere 
infirmam,  apud  Petrum  Blesensem 
Serm.  88. 

^  DEMDRARE  Hostium,  Januam  muro 
occlusam  aperire.  Gali.  Démurer.  Lit. 
remiss.  ann.  1860.  in  Reg.  89.  Gbartoph. 
reg.  eh.  458  :  Hoatium  aicti  mon<Mterii 
aeria  ac  forti  pariete  bene  firmatum  et 
obatruaum Demurarunt  et  aperuerunt, 

I  DEMUSSARE.  Papias  et  Glossar.  San- 

german.  n.  501  :  Demuaso,  Diaaimulo. 
floss.  aliud  Lai.  Greec.  Sangerman.  : 
DemuaaOfcmo^yjinaLl^tù,  àico<ni(i>ic£>,  Dormito, 
sileo. 

•  Nostris  Démufer,  eodem  signiflcatu. 
Lit.  remlss.  ann.  1877.  in  Reg.  112.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  117  :  Bertran  Chambercdl 
eatoit  tenua  envera  ledit  chevalier  (de  Ga- 
nillac)  en  pluseura  aommea  de  grain  et 
d'argent,*..  ledit  Bertran  n'en  vouloit 
(aire  aatiaf action  ;  maia  se  deffuyoit  et 
Démufoit.  Démuaaer  vero,  prò  Latere, 
occultare,  vulgo  Cacher,  in  aliis  Lit. 
ann.  1358.  ex  Reg.  86.  eh.  808:  Lequel 
Colart  et  aa  fame  n'oaent  encore  demourer 
audit  pays  aur  leurs  heritagea  pour  iceulx 
faire  tabourer  et  coultiver  ;  maia  convient 
qu'ila  ae  Détnuaaent  et  tapiaaent  à  grant 
miaere  et  pauvreté  par  boya  et  autrea 
lieux  divers 

o  DEMUTAnO,  Translatio.  ViU  S. 
Wilfr.  tom.  8.  Aprii,  pag.  311.  col.  2: 

Deua qìwrumaam  oene  religiosorum 

mentes  in  conaiderationem  tantas  rei  ex- 
dtat,  atque  ad  Demutationem  illiua  af- 
fectum  effectumque  miniatrat. 

DENA,  Denna,  Modus  agri,  aut  terrae, 
vel  potìus  silvsB  portio,  apud  Anglos. 
Domesdei  apud  Spelmannum  :  De  ailva 
8.  DensB  parvaa,  et  3.  magnae.  Alibi  :  De 
ailva  Regia  habet  Wad  tantum,  quod 
reddit  16.  denar.  per  annum,  et  dimiaiam 
Denam.  Rursum  :  Et  una  parva  Dena 
ailvaB.  Ibidem  :  Et  8.  Dena  de  ailva  red- 
dunt triqinla  porcoa.  Will.  Thorn.  ann. 
826  :  Deaeì'unt  Abbati  terram  20.  aratro^ 
rum,...  et  18.  Dennea  glandea  portantea. 
Spelmannus  et  Soranerus  Denam,  lo- 
cum  Silvestrem,  asperum  et  incultum, 
porcisque  pascendis  accommodum  de- 
notare censent,  a  d  e  n ,  quod  Saxonibus 
speluncaip,  caveam,  ferarum  latibulum, 
interdum  et  vai  lem  sonat.  Vide  Edw. 
Gokum  ad  Littletonem  sect.  1.  pag.  4. 
6.  [«>et  Rectìtudines  Personarum  ed. 
Leo,  pag.  91.] 

^  D&NAIRE,  vox  vulgaris,  Denari us. 
Pactum  Inter  reg.  Robert,  comit.  Prov. 
et  Phil.  de  Sabaud.  eorumque  vassallos 


ann.  1825  :  Quouaque  aatiafecerint  de 
damnia  illatia  uaquead  ultimum  Denaire. 

1  DENAIRADA.  Vide  Denariata. 

t  DENANTE,  Goram,  in  conspectu, 
Gali.  Devant,  En préaeneey'Rìsp.  Delante. 
Lib.  Goth.  f.  87.  apud  Moretum  Antiq. 
NavarrsB  pag.  403  :  Facio  teatamentum  da 
Ula  mea  villa  guae  vocatur  Ortulo.cum  aua 
Eccleaia  S.  Stepìiani,  Denante  ilio,  et 
Denante  toto  Conventu  de  illa  Cella,  et 
Denante  totoa  illoa  meoa  meaquinoa. 

«  DENANUM.  Vide  infra  in  Pania  2. 

1  1.  DENARATA.  ut  Denariata,  apud 
Thom.  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  227. 
Sic  Denarate  minute  et  groaae,  Gali. 
Groaaea  et  menuea  Denréea,  in  Gharta 
Hugonis  Gomltis  Registetensls  ann. 
1238.  de  Maceriis  supra  Mosam  e  Musso 
D.  de  Cangé. 

*  2.  DENARATA,  Denariata  vini,  id 
estquantum  vini  pretio  unius  denari!  emi 
potest.  Stat.  Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  I. 
pag.  211  :  Et  talia  ait  menaura  quod  ille 
qui  vendit  vinum  habeat  quartarolam  et 
quariam  quartarole,  et  mediam  quarta' 
rolam,  et  ad  dictaa  meneuraa  bullataa 
vendat  volenti  emere  in  tanta  quantitate, 
et  nichilominua  habeat  aagumpro  una 
denarata  [denariata  Godd.  60,  62),  et  qui 
cum  eo  aaQo  non  vendiderit  puniatur  in 
C.  aol.  bon.  [Fr.I 

1  DENARIALEPRìEGEPTum,  quoservus 
manumittitur  per  Denarium  praesente 
Rege.  Exstat  hujusmodi  Praeceptum 
Inter  Formulas  Lindenbrogli. 

^  Monetariis  Dénarial,  vulgatius  De- 
néral,  est  specimen  monetae  fabricandae. 
Lit.  remiss.  ann.  1374.  in  Reg.  106. 
Ghartoph.  reg.  eh.  212:  Jehan  du  SoUer, 
lieutenant  du  maiatre  particulier  de  la- 
dite  monnoye  de  Rouen,  trabuchoit  dea 
deniera  bianca  à  un  Dénarialt  etc. 

DENARIAUS,  DENARiATUS,ÌManumiS- 
sus  per  Denarium  praesente  Rege.]  Vide 
Manumiaaioper  Denarium. 

DENARIATA,  Denerata,  Denairada, 
Preti  um  rei  per  denarios.  Derrata,  Ita- 
lis,  Denrée.  Gallis.  Miracula  S.  Ursmari 
n.2S:  Et  deduxerunt  abague  damno  vini 
uniua  Denerataa.  Statuta  w  il  lei  mi  Regis 
Scotiae  cap.  87.  S  2  :  Praacipit  etiam  do- 
minua  Rex,  quod  nullua  extraneua  mer- 
cator. . .  vendat  in  Denariatia,  aed  ingroaao. 
DenariataB  redditua,  tom.  1.  ^nast. 
Angl.  pag.  501.  tom.  2.  pag.  95.  Vide 
Probat.  Hist.  Llmburgens.  pag.  9.  Hinc 
nostris  Denrée.  Le  Roman  du  Renard 
MS.: 

Et  j'ay  bian  meoglé  sept  Denrées 
De  nooTel  miei  eo  fratehes  rées. 

Le  Roman  de  Garin  MS.: 

Qa*H  n*y  perdireot  ▼«Ulani  una  Dtnrée. 

Alibi  : 

Qni  prant  l'aToir,  mal  me  doora  Danrée. 

Testamentum  Joannan  de  Burgundia, 
Reginae  Fr.  Philipp!  Magni  uxoris.  27. 
August.  ann.  1819  :  Et  cUmra  Ven  à  chaa- 
cun  povre,  <fue  y  aera,  deux  deniera,  ou 
deux  Denreea  de  pain.  Adenerer,  Rem 
vendltam  in  denarios  convertere,  in 
Gonsuet.  Blesensi  art.  89.  et  Insulensi 
art.  81.  Salae  Insulensis  art.  10.  Vide 
Adaerare. 

Denariatus,  in  Legib.  Edw.  Gonfess. 
cap.  10.  Denariatua  et  Denariata  terrae 
vineas,  Modus  agri  ad  valorem  annuum 
unius  denarii.  Tabularium  Prlorat. 
Lewensis  in  Anglia  :  Sibylla  Barihelot 
tenet  unam  acram  et  5.  Denariatua  terrea 
in  eodem  tenemento.  Ibidem  :  Tenent  di» 
midiam  rodam  et  8.  Denariatua  terrae  in 
fine  boreali  meaauagii*  [Vetus    Gharta 


DEN 


DEN 


DEN 


S9 


apud  Thomam  Blount  in  Nomolexico  : 
Sciant  quod  ego  Willielmus  filiua  PhUippi 
de  Colgwal  aedi,,,  Egidio  de  la  Berne  de 
Hereford  prò  quadam  summapecunim,,, 
t)cto  Denariatos  annui  redditus.li  Monas- 
ticum  Anglic.  tom.  1.  pag.  501  :  Duaa 
4icraa  terrm  et  dimidiam^  et  dwie  Dena^ 
riatae,  et  duaa  gallinaa  annui  reditua^,,, 
ducut  aolidataSf  et  aeptem  Denariataa  red- 
ditua  cum perttnentiia  in  eadem  tenura,... 
novem  aoltdataa,  et  duaa  Denariataa,  et 
unam  obolatam,  et  9.  gallinaa.  Regesta m 
€onstabuI.  ano.  1208.  fol.  91  :  Item  reti^ 
nuit  aibi  et  auccesaoribua  auia  unam  De- 
naratam  teme  ad  menauram  Agennen^ 
sem  ad  opua  conatruendi  ibi  domum.  Ex 
4)ua  sane  Gharia  Denarata  terrae,  vide- 
tar  fuisse  agri  modus  certus  ac  defini- 
tus.  £x  aliis  vero,  Denariata  terraa  non 
soium  aera  minor  fuit,  sed  et  dimldium 
rodm,  quod  acr»  pars  octava  est,  plures 
etiam  Denariataa  complexa  est.  Gharta 
ann.  1809.  in  Regesto  2.  Pliilippi  Fulcri 
n.  121.  ex  Tabul.  Regio  :  Noua  avona  eu 
et  receu  dudit  Simon  cent  aoudéea  et  douze 
Denréea  de  terre  en  fiefy  etc, 

^  Une  piece  de  terre  contenant  vingt 
Denréea,  in  Lit.  remiss.  ann.  1474.  ex 
Rag.  195.  Cbartoph.  reg.  eh.  1886. 

^  Denariata  Militis,  Modus  agri 
unius  denarii  reddìtus  ad  Militem  per- 
tinentis.  Vide  Librum  nlgrum  Scacca- 
rii  pag.  58.  et  ibi  notam  Editoris. 

Denariata  Vine^.  [Donatlo  Bernardi 
Monachi  facta  Moisiacensi  Monasterio 
circa  ann.  1050  :  Dono  ad  ipaum  loeum 
ipaam  hssreditatem.  ,.duodecim  Denariattu 
ae  vinca  et  duaa caputmanauraa,]  Tabul. 
Cadurcensìs  Eccl.  :  Damua  duaa  Denai' 
radaa  de  vinca  in  pignore  per  12.  aolid. 
Vetus  Gharta  apud  Dominicum  llb.  de 
Àlodio  pag.  216  :  Cum  omnea  vineaa^  quae 
ad  ipaum  pertinente  excepto  4.  Denaria- 
daat  quaa  dimitto  Hugoni,  etc.  Adde  His- 
toriam  Abb.  Gondomensis  pag.  468.  464. 
480.  490.  Vide  Libra  terraa. 

t  DiNAiRADA  De  Vinea,  apud  Tho- 
roasserium  in  Biturigibus  pag.  541. 

T  Dikerata  de  Vinea,  in  Gh.  Eccl. 
Àuxitanffi. 

•  Denariata  Prati,  Modus  agri  cer- 
tus ac  deflnitus,  f.  unde  unus  denarius 
census  redditur.  Gharta  prò  eccl.  Trec. 
ann.  1374.  in  Reg.  105.  Chartoph.  reg. 
eh.  533  :  Item  j^  medietate  trium  Dena- 
riatarum  prati  in  loco  dicto  tea  Reboura. 
Dìx  Dcnreea  de  pré  tenant  à  Mona.  Ve-- 
veaque  de  Troye,  in  Lit.  ann.  1464.  ex 
Reg.  199.  eh.  424.  Vide  supra  Danrata. 

1  Denariata  Panis,  Panis  pretii 
unius  denarii.  Statuta  Massi!,  lib.  2. 
cap.  84  :  De  calafatia  et  magiatria  aaciaa 
qu£intum.  débeant  accipere  per  pan  é 
bourre...  in  mane  aingulia  dieoua..,  unam. 
Denariatam  pania  et  prò  guatando  in  co- 
dem  die  unam  abolatam  pania  tantum, 
Testamentum  Roberti  lì.  Gomitis  Già- 
romontis  ann.  1281.  apud  Baluz.  Hìst. 
Arvern.  tom.  2.  pag.  278  :  Legamua  De- 
nariatam pania  vel  unum  denarium.  An- 
tiqua Recogn.  de  Alba  ripa,  Regest. 
JProÒM»  fol.  LXU  :  Ricardua  Panerà  est 
homo  ligiua  Comitia,  et  tenet  de  co  domum 
auam  in  caatro^  et  tenet  de  co  ii.  Dena- 
riataa  pania  in  fumo  de  burgo,  prima  die 
aua  incipit  fumua  coquere  poat  Natale, 
f^  Cum  aex  Denariatia  pania  apeltacei 
urna  vini,  in  chart.  ann.  1274.  ap.  6u- 
den.  Godic.  Diploraat.  tom.  2.  pag.  959.] 
Memorantur  rursus  Denariataa  pania  in 
Tabulario  Bethuniensi  fol.  55.  v«.  in 
Ghartu tarlo  Kemperlegiensi,  etc.  Hlnc- 
que  corrigenda  Historia  MS.  Beccensis 
n.  14.  pag.  565.  ubi  male,  ni  fallor,  legi- 
tur,  Dinariara  pania.  Denarata  panum, 


apud  Mirseum  tom.  2.  pag.  1154.  et  Mar- 
ten.  Anecd.  tom.  1.  col.  432.  [^  Vide  in 
Denerata  Ceree.] 

^  Gharta  Ludov.  comit.  Glarim.  dom. 
Borbon.  ann.  1315.  ex  Bibl.  reg.  :  Soit 
baillé  par  Ica  vicairea  deaauadita  deux 
Denréea  de  pain  et  une  peinte  de  vinpur 
à  chacun  à  la  meaure  ae  Paria  ou  Ven' 
tour. 

\  Denariata  Vini.  Polyptychum  a 
Schannato  laudatum  in  Hist.Fuld.pag. 
32  :  Singuìi  XX.  Denariataa  vini. 

o  Gharta  Odon.  episc.  Paris,  ann.  1199. 
ex  Ghartul.  ejusd.  fol.  51  :  Si  vinum  ven- 
ditum  fuerit  in  villa  ad  tabemam,  aer- 
viene  epiacopi  tradet  menauraa,  et  prò  eia 
habMt  Denariatam  vini  a  tabematHo. 

Denerata  GeRìE,  in  Ghron.  Besuensi 
pag.  540.  in  Gharta  ann.  1061.  apud  Jac. 
Petitum  post  Poenitent.  Theod.  pag.  665. 
Gapitul.  Garoli  Galvi  tit.  31.  t  ^• 
[<»  Edict.  Pistense  ann.  864  :  Illi  qui  pa- 
nem]  coctum  aut  carnem  per  DeneroUaa, 
aut  vinum  per  aextaria  vendunt,  i.  dena- 
riorum  pretio.  [^^  Menaurabilea  panca 
dicuntur  eodem  loco.]  Gharta  Franconis 
regnante  Lothar.  in  Tab.  Eccl.  Gadur- 
censis  :  Et  dono  cenaum  quatuor  Denai' 
radaa  de  Cera  S.  Stephano.  Miracula  S. 
Richarii  lib.  2.  cap.  18:  Cum  portiuncula 
ceraBt  ause  Denani  prelio  appenaa  eat. 
Goncilium  Islebonense  cap.  9  :  De  ain- 
gulia domibua  cerea  Denerata  vel  idem 
valena,  ad  illuminandam  Eccleavam  al- 
tari offeratur.  [**>  Libram  ceree  et  Dena- 
riatam in  Ghart.  ann.  1250.  in  Guden. 
God.  Dìplom.  tom.  2.  pag.  125.  ubi  ut 
alibi  in  nonnullis  locis  pondus  esse  vi- 
detur.l  Occurrit  etiam  in  Testamento 
Joannls  Episcopi  Ticinensis  ann.  922. 
[in  Godice  MS.  Irminonis  Abb.  S.  Ger- 
mani f.  98.  V».]  [••  Brev.  19.  sect.  51.] 

T  Denerenda  CjKB.m,  prò  Denerata,  in 
MS.  S.  Huberti  apud  Marten.  Itinerarii 
tom.  2.  pag.  144. 

o  Denariata  Garnium,  in  Lit.  archi- 
presb.  de  Kusla  ann.  1342. 

*  Denariata  Past^e,  Eadem  notione. 
Denréea  de  paate,  in  Stat.  prò  pistoribus 
Atrebat.  ann.  1355.  ex  Reg.  l03.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  168.  unde  male  editum 
Deniéea  de  paatCy  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  511.  art.  13. 

•*  Denariata  Ovorum,  in  Ghart. 
ann.  1319.  in  Alsat.  Diplom.  tom.  2.  pag. 
124.  num.  911. 

Denariata,  Merces  qusvis,  quomodo 
Denréea  etiamnum  dicimus.  Gharta  ann. 
1309.  in  2.  Regesto  Philipp!  Pulcri  Regis 
Fr.  num.  85.  ex  Tabulario  Regio  :  In 
loco  etiam  preedicto  et  extra  mercature^ 
et  Denariataa  auaa  vendere  poterunt,  con» 
aueta  aolvendo  deveria,  etc.  Infra  :  Qui 
vero  aliquaa  mercaturaa  aeu  Denariataa 
in  dieta  villa  venditaa  ad  aliam  menau- 
ram quam  aigno  noatro  aignatam  menau- 
rarepreeaumpaerU,  «te.  rPr«ceptum  ej  usd. 
Reg.  ann.  IdOS.  apud  ae  Lauriere  tom.  1. 
Ordinat.  pag.  379  :  Ad  omnea  Denariataa 
et  mercaturaa  capiantur  pacifice  et  po- 
nantur^  cum  parvi  aeu  aimplicea  Turo- 
nenaea  et  Pariaienaca^  qui  modocuduntur. 
Ibid.  pag.  532  :  Venditorea  Denariata- 
tarum,  in  Litt.  ejusd.  Regis  ann.  1313. 
Gh.  Philippi  VL  Fr.  Reg.  ann.  1331.  ex 
Ghartul.  Èonee-vallis  :  Licet  eaaent  et 
fuiaaent  per  tempua  aufficiena  in  poaaea- 
aione...  cognoacendi  de  falaia  Denariatia. 
Vide  Denarata.] 

ì  Denariata,  Pondus,  ut  videtur, 
unius  denarii.  Gonsuetud.  Tolos.  rubrica 
de  emptione  num.  x  :  Uaua  et  conauetudo 
eat  Totoaae,  quod  quilibet  venditor  uaitatua 
rerum  ponderia  debet  tenere  certum  pon- 
dua,  acilicet  quintale,  et  medium  quin- 


tale, et  libram  et  mediam  libram,  et  ear» 
taronum  et  medium  cartaronum,  Dena» 
t*iatam  et  etiam  obolatam, 

«  1.  DENARIETAS^  ut  Denariata,  Mer* 
eesquffivis.  Libert.  vili»  Ayriaci  ann. 
1328.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
311.  art.  13  :  Volumua  quod  quilibet  bur- 
genaia  vel  fuibitator  dictae  vilìie  poaait  vel 
debeat  vendere  vinum  auum  m  hoapicio 
auo  et  omnea  DenarietcUea,  tam  de  die 
quam  de  nocte,  omnibua  horia,  Hinc  Den- 
rener,  prò  Negotiari,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1384.  ex  Reg.  125.  Ghartoph.  reg.  eh.  110  : 
Thevenin  et  Henry  ae  aont  aliez  et  acom- 
paignez  par  bonne  et  vraye  affinile  et  en 
leauté  de  marchandiae,  pour  faire  et  Den- 
rener  au  proufit  commun  leurdit  meatier 
enaemble. 

«  2.  DENARIETAS, Denarius.  Gharta  Ar- 
chembaldi  episc.  Gatalaun.  ann.  1366.  in 
Reg.  97.  Ghartoph.  reg.  eh.  530:  Item  in 
loco,  dicto  Orgeval,  duodeàm  Denarietatee 
et  Pictavenaea  cum  aeptem  virgia  terree 
arcUtilia. 

DEN ARISMUS,  Proportio  ad  denari  um  : 
$v;vapia(jLÌc,  apud  Epiphanium.  Ad  Dena» 
namum  vel  uncina  teneri,  in  leg.  107.  God. 
Th.  de  Decurion.  (12,  1.)  et  Denariamo 
vel  unciia  obnoxiua,  leg.  123.  eod.  tit.  di- 
cebatur,  qui  prò  modo  prsediorum  vel 
agrorum  denarioa  vel  unciaa  (auri  vel 
argenti  incertum)  Principi  pensitabat. 

\  DENARIUS,  a  dando  (decem)  dictua, 
quia  prò  decem  nummia  imputatur,  Isi- 
doro lib.  14.  cap.  24.  Primo  Denarium 
decem  asses  valuisse  notum  est  omni- 
bus, deinde  sexdecim,  postea  duodecim. 
Gloss.  Sangerman.  MS.  num.  501  :  Dena- 
riua  habet  aeliquaa  (siliquas)  decem  et  odo, 
Denarius  Romanus  pendebat  siliquas 
24.  ex  Pitisco,  quem  consule.  Denarius 
in  Lege  Alaman.  tit.  6.  {  3.  est  quarta 

gars  tremissis  et  duodecima  solidi  : 
diga  autem  eat  quarta  para  tremiaaia, 
hoc  eat,  Denariua  unua.  Duaa  aaigae  duo 
Denarii  dicuntur.  Tremiaaua  eat  tertia 
para  aolidi,  et  aunt  Denarii  quatuor.  Vide 
Legem  Rlpuar.  tit.  36.  S  12.  et  Gapitul. 
lib.  3.  cap.  30. 

^  Denarius  et  Nummua  prosmicue 
sumuntur  in  duabus  Ghartis  Glunia- 
censibus  sub  S.  Maiolo  datìs  de  eadem 
re.  In  priori  qu»  est  num.  234.  habetur  : 
Ita  ut  duodecim  Denarioa  aingulia  annia 
in  veatitura  Monachia  peraolvamua  ;  in 

Posteriori  vero  n.  459  :  Ita  ut  duodecim 
fumnwa,  etc.  Testamentum  xii.  ssBcali  : 
Dal  trea  aolidoa  et  unum  Nummum  ;  hoc 
est  Denarium. 

^  Denariorum  Libra.  Gharta  ann. 
996.  tom.  1.  Hist.  Trevir.  Joan.  Nic.  ab 
Hontheim  pag.  335.  col.  1  :  Ut  omni  anno 
mihi  dentur...  duee  Denariorum  libree 
ante  Domini  Natale.  Vide  in  Libra  3. 
[•o  Denariorum  Marca,  in  Ghart.  Raven- 

girsburgensi  ann.  1312.  ap.  Wiirdtwein. 
ubsid.  Diplomat.  tom.  6.  pag.  121.  etc.] 
«  Ad  Denarios  Alicujus,  ^jussump- 
tibus.  Gharta  ann.  1284.  in  Ghartul. 
Thenol.  fol.  14.  v«.  :  Dicebamua  quod 
quotienacumque  terrea  exiatentea  'infra 
finca  parrochiatuum  dictarum  vUlarum 
de  Bomont  et  de  novavilla  de  Bomont  ex- 
colebantur  ab  habitantibua  in  dieta  villa 
de  S.  Patri  monte...  cum  carrucia^  aeu 
equia  vel  animalihua  ipaorum  habxtan- 
tium,,..  vel  ad  Denarioa  eorumdem,etc, 
[«>  Gharta  qua  Willelm.  Gomes  Hol- 
land.  se  hominem  ligium  profltetur  Jo- 
hannis  regis  AnglisB  ap.  Rymer.  tom.  1. 
pag.  54  :  Veniam  ad  ipaum  in  Angliam 
...  ad  defendendum  terram  auam,  prò 
poaae  meo,  ad  Denarioa  Suoa.  Infra  :  Vi- 
ginti  et  quinque  militea  ei  mittam  de 
terra  mea  uaque  in  Angliam,  ad  cuatum 


60 


DEN 


DEN 


DEN 


meum,  et  a  die,  quo  applicuerint  in  An* 
gliam,  servienl  domino  regi,  ad  Denarios 
Jpeius.] 

Denarius  Francigus,  Nummus  ar- 
genteus,  cujus  meniio  in  Lege  Salica 
tit.  1.  t  1-  2-  tit.  2.  i  1.  2.  et  alibi  passim, 
ex  qua  auadraginta  denarios  solidum 
aureum  Francicum  segnasse  docemur, 
quos  ad  12.  reduxerunt  Pipinus  et  Ga- 
rolus  Magn.  Vetus  Agrimensor  de  Pon- 
deri bus  :  Juxta  Gallos,  vigesima  pars 
uneùe  Denarius  est,  et  12.  Venarii  soU- 
dum  reddunt,  Charta  ann.  849.  apud 
Perardum  pag.  lUò  :  Fisco  auri  Denarios 
trea  componete  Vide  Solidus,  et  Wende- 
linum  in  Glossario  Salico.  [^  De  An- 
glosaxonum  Denariis,  quorum  tempore 
quatuor,  Normannorum  vero  quinque 
solidum  efficiebant  vide  Piiillips.  de 
Jur.  Anglosaxon.  not.  288.  et  Lappenb. 
Hist.  Angl.  tom.  1.  pag.  627.  not.  1.] 

Denarii  ìErei  vel  Mbjs.  Aurelianus 
Imp.  apud  Pollionem  :  Philippeos  minu- 
tuXos  quinquagenosy  seria  Denarios  cen- 
lum.  Hujusmodi  denariorum  sex  millla 
solidum  conìiciebant.  Senator  lib.  1. 
Epist.  10  :  Sex  millia  Denariorum  soli- 
dum esse  voluerunt.  Hesych.  :  Tb  Xeircòv, 
(denarius)  i^axi^iXcooriv  TaXàvTou,  id  est, 
solidi.  Vide  legem  ult.  Cod.  Theod.  de 
Suariis  (14,  4.),  et  Novellam  Theodosii 
et  Valentiniani  25.  De  Denariis  areis  in- 
ferioris  setatis,  sic  Eadmerus  libro  de 
Similitudinibus  S.  Anselmi  cap.  90  : 
Tria  cuique  bono  insunt  Denarto^  quas 
cuique  bono  inesse  debent  Monacho.  Dena- 
rius quippe  bonus  puro  ex  ssre,  recto  pon- 
dero ^  tnonetaque  legitima  debet  cons-- 
tare,  etc. 

DENARms  sumitur  etiam  prò  minu- 
tiore  moneta,  uti  apud  nos  hodie,  et 
minimo  nummo,  apud  Gassian.  lib.  4.  de 
Instit.  Goenob.  cap.  14  :  Prsster  duo  pa- 
xama^ia,  quas  tribus  vix  Denariis  ibidem 
diatrahuntur.  Apud  Macrob.  denarii  in 
lusu  puerorum  ponuntur;  et  qu8B  apud 
Marcum  cap.  12.  Xsirrà  Suo  dicuntur,  duo 
Denarii,  Si3o  ST]vàpia  Luce  cap.  10.  Am- 
brosio duo  tara  appellantur  ;  unde  con- 
fici tur  ejusmodi  denarios  ex  aareis  fuisse. 
Orderlcus  Vitalis  lib.  5.  pag.  569  :  Pa- 
tris  tui  satelìites  regale  sic  servant  eara- 
rium,  ut  vix  unum  tuis  clientibus  inde 
possis  dare  Denarium. 

M  De  variis  Denariorum  speciebus  et 
eorum  pretio  agit  Gangius  in  voce 
Moneta,  Murator.  Dissert.  28.  Antiauit. 
Ital.  med.  sevi,  Savin.  in  Appena.  1. 
tom.  8.  Histor.  Jur.  roman.  meo.  temp. 

Tertius  Denarius,  [dicebatur  Tertia 

gars  emolumentorum  e  causis  apud 
omites  provinciarum  actis  provenfen- 
tium.  Du8B  partes  Regis,  tertia  pars 
erat  Gomitis,  ex  regio  tamen  privilegio, 
non  cui  vis  Gomiti  concesso.  LittersB  Ed- 
ward! III.  Begis  Angl.  prò  Eubulone  le 
Strangle  ex  uxore  sua  Gomiti  Lincoln, 
apud  Xennetum  Antiq.  Ambrosden.  ad 
ann.  1831  :  Concessimus...  custodiam  et 
wardUim  castri  nostn  de  Lincoln,  cum 
balliva  ibidem  et  viginti  libratas  annui 
redditus  cum  pertin.  prò  Tertio  Denario 
Comitatus  Lincoln.  Pactum  Joannem  Du- 
cem  SilesisB  Inter  et  Regem  Bohemi» 
ann.  1830.  apud  Ludewig.  tom.  5.  Reliq. 
MSS.  pag.  552  :  Et  si  nos  prtedictam  civi- 
tatem  Xu6ir»  infra  quadriennium  conti- 
nuum exsolvere  fioterimus,  in  hujusmodi 
exsolutionis  subsidium,  ipse  Rex  Tertium 
Denarium,  nobis  dare  tenetur.]  Vide  Ad- 
vocatus,  et  Comes  de  tertio  denario. 

Denarius  Dei^  Qui  datur  in  arrham 
emptionis.  Dicitur  autem  Denarius  Dei, 
quod  in  pios  usus,  non  in  venditoris 
commodum  convertatur  :    [  ut   liabet 


Bulla  Leonis  X.  ann.  1519.  in  Archivo 
Ecclesìa  Macloviensis.  Statuta  Arela- 
tens.  MSS.  art.  191  :  Denarius  Dei»  gui 
daretur  in  contraclibus  in  honoì'e  Dei  et 
candele  S.  Trophimi,  distribuatur,]  De- 
nier  à  Dieu,  in  Gonsuetudine  Insulensi 
art.  50.  80.  81.  92.  160  :  Statuta  Gild» 
ScoticsB  cap.  22.  {  4  :  Si  quis  emerit  ha- 
leces,  vel  alia  fnercimonia,  et  dederit  De- 
narium Dei,  vel  aliquod  argentum  in 
arrhis,  fStatuta  Massil.  lib.  8.  cap.  6  : 
Postmoaum  palmata,  vel  Denarius  Dei, 
vel  arrhsa  factas  seu  datas  inde  fuerint, 
contractua  iìXe,  aive  venditio  ex  tune  rata 
et  firma  habeatur,  quantum  ad  eoa  inde 
contrahentea  et  eorum  haaredea,  ac  ai  rea 
ipaa  fuerit  ipsi  emptori  tradita,  et  pretium 
inde  numeratum  venditori,  Rursum  flt 
mentio  de  Arrha  sive,  ut  vulgo  dicitur^ 
Denario  Dei,  in  Statutis  Avenion.  lib.  1. 
rubr.  66.  art  1.  Stobaeus  cap.  42.  refert 
ex  Theophrasti  libris,  Thuriacos  cum 
venditionem  contrahebant  exiguum 
nummum  tradidisse  tribus  proximis  vi- 
cinis  memorisB  et  testimonii  causa.  Dis- 
cimus  ex  causa  in  Senatu  Parisiensi  1. 
die  Aprilis  ann.  1886.  acta,  Denarium 
Dei  in  manus  Scribse  a  licltatoribus  et 
emptoribus  traditum  fuisse.]  f^*  Vide 
Haltaus.  Glossar.  German.  voce  Gottea- 
Pfennig,  col.  743.  Dicitur  Denarius  S. 
Spiritus,  in  codice  Lubecensi  primo  Ha- 
chii  cap.  72  :  Si  quis  Denarium  S.  Spi- 
ritus super  contractu  vel  mercatione  quam- 
cumque  excellente  vel  mediocri  erogaverit, 
idem  est  ac  si  mercipotiun  exhibuerit  vel 
dederit.  Inde  in  Statut.  Ripensi b.  antiq. 
cap.  79.  et  novis  cap.  66.  ap.  Westphai. 
Monument.  Gimbric.  tom.  4.  col.  2006.  et 
2015.] 

Denarius  Appensus  Ghartìe.  Vetus 
Notitia  ex  Tabularlo  S.  Laudi  Andegav. 
fol.  84:  Omnibus..,  notum  sit,  quod  Ra^ 
herus  Augardis  filius,  ipse  et  mater  sua 
dederunt  Ecclesias  S.  Laudi  terram  quan- 
dam,  quaa  est  trans  rivulum  juxta  domum 
Chalopini,  et  facientes  donum  super  al- 
tare posuerunt,  accepta  a  Canonicis  cari- 
tate,  quam  decuit,  Postea  vero  Raherus 
parlem  praadictaa  terraa,  Canonicis  nes» 
cientibus,  Chalopino  tradidit,  4.  Denarios 
census  ab  eo  accepturus.  Quod  ubi  cum 
eie  contendere  voluit,  scilicet  jus  Ecclesiaa 
recognoscens,  4.  Denarios,  quos  injuste 
acceperat,  in  manu  Normanni  Decani  in 
Claustro  S.  Laudi,  reddidit  videntibus 
Canonicis...  Denarius  autem,  qui  huic 
Cartulsa  dependet  in  testimonium,  unus 
est  ex  illis  4.  quos  Raherum,  reddidisse 
pramissum  est.  Vide  Louvetum  tom.  2. 
Hist.  Bellovac.  pag.  218.  et  in  verbo  In- 
vestitura, 

^  Denaro  Perforati  in  rei  alicujus 
memoriam  et  testimonium  asservati. 
Ghartul.  S.  Petri  Belvac.  eh.  64  :  Lans- 
celinus..,  duos  quoque  solidos  denariorum, 
et  dimidium,  quos  eodem  die  de  pradictis 
villis  habuerat,  ecclesia^  B.  Petri  remisit, 
el  eosdem  Denarios  perforari  et  perfora- 
tos  in  sacrano  B.  Patri  recondi  et  reaer- 
vari  rogavit,  ut  poateria  esaent  in  testimo- 
nium redditionia.  [^  Alio  sensu  vide  in 
Monetaa  Perforatasi 

Quatuor  Denarios  super  re,  quam 
ut  suam  vindicabat,  ponebat  is  coram 
Judicibus,  qui  furto  sìbi  ablatam  con- 
tendebat,  de  quo  ri  tu  agunt  Stabilimenta 
S.  Ludovici  lib.  2.  cap.  12. 17. 

Servus  per  Denarium  Manumissus. 
Vide  Manumissio  per  denarium. 

•  Denariorum  Quatuor  super  caput 
impositio,  servitutiserat  professio.  Ghar- 
tul. Ms^or.  monast.  prò  pago  Vindoc. 
Gh.  159  :  Stephanus  Gambacanis  de  Fer- 
raria.,.  abnegavit  se  esse  aervum  S.  Mar- 


tini, et  de  hoc  arramivit  bellum  eontra 
noa.  Intra  terminum  autem^  q%u>  Mlum 
fieri  debebat,  recognovit  ae  male  egiaae; 
venit  in  capitulum  Majoria  monaaterii  et 
dedit  reeognUionem  suam,  aeilicet  aecun- 
dum  conauetudinem  impoauit  auper  caput 
auum  quatuor  Denarioa,  et  per  illoa  tra- 
didit  ae  aancto  Martino  et  monachia  eius. 
Vide  Manumissio  per  denarium.  Eaaem 
ratione  rei  possessa  abdicatio  ejusdem- 
que  alteri,  prsesertim  ecclesie  cessio  si- 
gnificabatur.  Gharta  circa  flnem  11. 
ssBC.  in  Reg.  8.  Armor.  gener.  part.  1. 
pag.  vj.  :  Haae  supraacripta  de  aitva  con- 
flrmavit  Jordanua  filius  ejua  domno  Fìkl- 
cherio  abbati  et  manaaterio  StirpensL.., 
ponena  auper  capud  auum  qwttuor  De- 
narioa. 

^  Denario  capiti  exulis  occisi  suppo- 
sito  ab  interfectore,  ex  consuetudine 
Atrebatensi  poena  reus  absolvitur.  Vide 
suora  Bannire  in  Bannum  1. 

denarius  et  Oandela  Garitatis, 
Inter  oblationes,  qu»  Sacerdotibus  ftunt, 
recensentur  in  Gharta  Manassis  Epis- 
copi Lingonensis  ann.  1185.  apud  P. 
Roverium  in  Reomao  pag.  218. 

1  Denarii  prò  Grugihus  Kalendarum 
Maii.  Vide  Crueea. 

^  Denarii  daxi  a  nubentibìAa  in  foribua 
eccleaiaa,  Pactum  in  ter  decan.  et  paroch. 
S.  Germ.  ann.  1224.  ex  Ghartul.  episc. 
Paris,  fol.  41.  v«.  :  Item  de  DenarOa,  qui 
dantur  a  nubentibua  in  foribua  eccleataa, 
kabebunt  decanua  et  ejua  aucceaaorea  me- 
dietatem,  et  preabyter  parrockialia  aliam 
medietatem. 

^  Denaru  ^ui  dantur  in  confeaaionibua 
memorantur,  in  Gharta  Barthol.  episc. 
Paris,  ex  Ghartul.  ejusd.  ann.  1224.  fol. 
41.  Vide  supra  Confeaaio  4. 

\  Denarius  Albus.  Ghronicon  Gor- 
nelii  Zantfiiet  apud  Marten.  tom.  5.  Am- 
pliss.  Oollect.  col.  472  :  Nihilominus  eo- 
dem anno  (1450.)  modius  speltaa  menauraa 
Leodienaia  vix  vendebatur  prò  aeptem 
albia  Denariia  Flandriaa,  dietia  Ayaana^ 
quorum  viginti  vix  valent  unum  ftorenum 
Rhenenaem.  Vide  Albua  et  in  Moneta. 

^  Gharta  ann.  1211.  in  Ghartul.  Mont. 
S.  Mart.  part.  6.  fol.  103.  v».  col.  2:  Pras- 
dictas  dominaa  xij.  Denarioa  alboa  concea- 
ait  quoad  viveret  annuatim,  et  poat  decea- 
aum  ipaiua  tiaaredibna  auia  dxMa  aolidoa 
ejuadem  monetsa, 

^  Denarii  alligati.  Ordlnatio  Pra- 

gos.  ad  S.  Sever.  Erford.  ann.  1121.  an. 
fuden.  God.  Diplom.  tom.  1.  pag.  50  : 
In  feato  S.  Manaa  unicuique  phaltinam 
unam  quaa  valeat  80.  Denarioa  et  in  fine 
illiua  duca  Denarioa  Alligatoa.  Ubi  Gude- 
nus  hffic  habet  :  Hsec  Interpretari  licet 
de  modico  pecunise  seu  Denariis,  qui  in 
phaltinam,  et  in  fine  illiua,  subinteilecto 
inferne,  sive  in  phaltinee  sutura,  secun*^ 
dum  mirabiles  veterum  mores  alligar! 
poterant.  Et  ex  obsoleta  isthac  consue- 
tudine derivari  reor,  quod  etiamnum 
BambergsB  canonicis  et  vicariis  summaB 
sedis,  cuilibet  bini  distribuantur  dena- 
rii, involuti  linteolo  flloque  consuti. 

<»  Denarii  Agnorum,  Nummi  vice 
agnorum  prsestationis  exsoluti.  Gharta 
Wetflar.  ann.  1261.  ap.  Guden.  God.  Di- 
plom. tom.  1.  pag.  700  :  Novem  denarii 
m  feato  Penthecoatea  qui  dicuntur  Agno- 
rum  Denarii,  duos  denarios  in  Catììedra. 
Petri  qui  dicuntur  Piscium  Denarii, 

^  Denarius  S.  Andreje  dictus.qui  ad 
S.  Andream  de  Villanova  prope  Avenio- 
nem  prò  mercibus  extra  regnum  exsjpor- 
tandis  solvebatur.  Inquislt.  ann.  1885. 
in  Reg.  189.  Ghartoph.  reg.  eh.  188: 
Revam  et  Denarium  sancti  Andreas^  trac* 


N 


DEN 


DEN 


DEN 


61 


tam  et  alia  jura  regia  de  talibua  exsolvi 
coneueta  non  solvendo, 
^^  Denarii  Areales,  Oensus  prò  sin- 

fulis  areis  advocato  persolutus.  Chart. 
igfrìd.  Eplsc.  Hildes.  ann.  1289.  ap. 
Haitaus.  in  voce  Vogl-Schillinae  :  In 
casia  horiorum  advocatiam  et  Denarios 
Areales  habebimus,  sicut  in  aliis  areis 
ibi  sUis.  Denarii  censuales  supra  dicun- 
tur. 

^  Denarius  Aureus.  Gharta  ann. 
1071.  in  Chartul.  Major,  monast.  prò 
pago  Vindoc.  eh.  d4:  Uxor  sua  Agatnes, 
qusB  prò  hoc  habuit  unum  Denarium  au^ 
reum.  Alia  A.  abb.  S.  Medardi  Suess. 
ann.  1205.  ex  Gbartul.  Gampan.  fol.  251. 
col.  2:  Dicti  milites  et  eorum  hmredes 
impearpetuum  ecclesia^  noHrm  singulis 
annis.^.xl.  solidos  Proviniensium  moneta 
et  unum  Denarium  auri  reddent.  Gharta 
Adalber.  Leod.  episc.  ann.  1124  in  Ghar- 
tul.  Gluniac.  eh.  401  :  Unum  aureum 
Denarium  Leodiensis  monetss  in  Pascha 
ipsi  fratres  persolvant.  Alia  Joan.  dacis 
LiOthar.  ann.  1283.  in  Suppl.  ad  Mirssam 

Sag.  199.  eoi.  1  :  Chacun  an  un  Denier 
*or,  qui  doit  valoir  troie  sous  Liegeois, 
Vide  in  Moneta. 

•^  Denarii  Bannales.  Vide  Haitaus. 
Glossar.  German.  voce  Bann-Pfennige» 
col.  2195. 

•*  Denarh  Boni  apud  Ansegis.  lib.  4. 
cap.  110.  in  Edict.  Plstens.  cap.  21.  etc. 
Vide  Denarii  meri. 

Denarius  Galepactus,  fronti  impres- 
su8  eorum,  qui  denarios  bonos  et  oene 
pensantea  reliciebant.  Gapitula  Garoli 
C.  Ut.  28.  [«*  Edict.  in  (&risiac.  ann. 
861.]  :  Habectt  missus  reipublicas  in  Civita- 
tibuis,  et  in  mercatis,  Denarium  sic  affec- 
tatum,  et  depreìiensum  in  fronte  Denario 
calefcuìto  salvis  venis  taliter  coquat^  ut 
ipse  homo  et  cssteri  castigentur,  et  homo 
non  pereat,  et  videntibus  castigationis  «t- 
gnumostendcU. 

••  Denaro  de  Garne.  Gonrad.  Ar- 
chiep.  Mogunt.  Ordinatio  Scholastica 
ann.  1189.  in  Guden.  God.  Dlplom.  tom. 
1.  pag.  294  :  De  quibus  (scolaribus,  ma- 
gister)  non  vuU  habere  curam  vestiendi, 
dummodo  sunt  adulti  Denarios  omnes  de 
Carne  magister  recipiet,  et  de  pisce.  Re- 
feetiones,  porcos  de  nativitate  et  Denarios 
qui  dantur  ad  supplementum  panis  ma- 
gister retineat.  Alios  vero  Denarios  de 
vestibus  scolares  recipiant. 

**  Denarii  Gensuales.  Vide  Denarii 
Areales. 

^  Denarius  Gerìb  prò  Denariata 
Cerss  in  Ghart.  Murbac.  ann.  801.  in 
Alsat.  Dlplom.  tom.  1.  pag.  60. 

Denarius  Gompligatus  ex  voto  ad 
Tumbam,  Sancii  oblatus,  apud  Radulfum 
in  Hiraculis  S.  Richardi  Episcopi  Gi- 
cestrensis  num.  4. 

^  Denaru  Gonsolationum.  Vide  su- 
pra Consolatio  8. 

•  Denarius  Gruentus,  Sanguino- 
LENTUS,  Mulctdi  quse  ob  effusum  san- 
guinem  exigitur.  Jura  advocatise  eccl. 
Aquilei.  ann.  1202.  Inter  Monum.  ejusd. 
cap.  6d.  col.  648:  Cruentum  Denarium 
habebat  (advocatus)  a  patriarcha,  quem 
similiter  dividebat.  Gharta  Ottonis  IV. 
imper.  ann.  1210.  tom.  4.  God.  Ital.  di- 
ptom.  col.  1561  :  Ducatum  Forijulii,  cum 
omni  jure  et  pertinentiis  suis.  et  sangui' 
nolentum  Denarium,  scilicet  feritas,  pia- 
gas,  vulnera,  homicidia...  sioi  et  succes- 
soribus  ejus  (patriarchsB  Aqullejensis)  in 
perpetuum..,  confirmamus.  [<>*  vide  Hai- 
taus. Glossar.  German.  voce  Blutig.  col. 
176.y 

o  Denarius  Dominicalis,  Qui  parocho 
qualibet  die  dominica  pensltatur.  Arest. 


ann.  1407.  in  voi.  11.  arestor.  parlam. 
Paris,  ad  28.  Jun.  :  Cum  habitantes  pa- 
tries  Andef/avite,...  ratione  sepuUurarum 
et  funeraltum,...  ad  solvendum  qualibet 
die  Dominica  cujitslibet  anni  «tio  curato 
unum  denarium  Turonensem...  fuissent 
eondemnali;  et  deinde  eo  quod  supradicti 
habitantes  dictum  Denarium  Dominicalem 
solvere  recusaverant,  eie.  Vide  Denarius 
de  Palma. 

«>  Denarii  elemosinares.  Vide  De- 
narii de  Carne.  Denarii  Elemosinares  non 
spectantes  ad  mensam,  dicuntur  in  chart. 
ann.  1190.  ibid.pag.  298. 

1  Denarius  Feodi,  quem  quis  perci- 
pit  annuatim  ratione  feodi.  WiUelmus 
Faber  sex  solidos  currentis  monetae  ad 
med.  XLm.  Ad  Natale  Domini  trescapones 
et  tres  denarios.  Ad  Pascha  lx.  ova  et 
tres  Denarios  Feodi,  in  quadam  veteri 
Gharta. 

0  Denarius  Fogorum.  Gensus  qui  prò 
singulis  focis  seu  domibus  quotannis  a 
domino  feudali  exigitur  ;  nisi  slt  prffis- 
tatio  sive  census  species,  Dominica 
prima  Quadragesimee  exsolvenda.  Vide 
infra  Dies  focorum.  Gharta  ann.  1809.  in 
Lib.  rub.  Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  821. 
r«.  col.  2  :  Petebant  etiam  sibi  restituì 
Denarios  focorum  episcopo  Claromontensi 
consuetos  persolvi  per  dictum  regaliato- 
rem  perceptos.  Vide  Foagium  I. 

1  denarius  Fortis^  cuJus  materia 
purior  erat.  Tales  erant  Denarii  Pari- 
sienses,  quocìrca  etiam  Regales  appel- 
lati. Vide  Moneta  fortis. 

Denarius  Frangious.  Vide  supra. 

Denarius  Frisonigus,  in  Adait.  ad 
Leg.  Frison.  tit.  8.  %  44. 

•  Denarius  Grossus  Argenti.  Gharta 
ann.  1349.  in  Reg.  78.  Ghartoph.  reg.  eh. 
273  :  Item  unum  Denarium  grossum  ar- 
genti cugni  beati  Ludovici,  quod  dant... 
prò  quaaam  boria.  Vide  in  Moneta. 

••  DenarhImperiales  in  Henric.  VII. 
Imperat.  Edicto  de  Moneta  Italias  ann. 
1811.  ap.  Pertz.  voi.  Leg.  2.  pag.  517. 

^  Denarii  Leves,  in  uharta  ann. 
1287.  in  Guden.  God.  Diplom.  tom.  1. 
pag.  545.  Vide  Moneta  D^tlis. 

«Denarius  Lugosus,  Qui  presbytero 
prò  administratione  Sacramentorum  in 
extremis  ofiFertur.  Pactum  Inter  mona- 
chos  S.  Grucis  Burdegal.  et  presbyt. 
eccl.  paroch.  S.  Mich.  ann.  1316.  ex 
Tabul. ejusd. monast.:  Assignarunt eidem 
vicario,.,  illos  Denarios,  qui  Lucosi  vul- 
gariter  in  dieta  ecclesia  appellantur , 
videlicet  prò  labore  admtnistrationis 
sanctss  Eucharistias  et  Extremis  unctionis, 
quos  de  jure,  vel  laudabili  et  pia  consue- 
tudine in  dieta  ecclesia  est  prasstare  hae- 
tenus  consuetum.  De  nummo  etiam,  qui 
lucosus  vulgariter  appellatur^  partes  pras- 
fatm  taliter  convenerunt,  ut  illum  solus 
percipiat  capellanus,  in  Gharta  Guil.  ar- 
chiep.  Burdegal.  ann.  1225.  ex  eod.  Ta- 
bul. vide  Denaria  Sacramentoì'um. 

T  Denarius  Masgulus,  Idem  qui  for- 
tis. Annal.  Bened.  tom.  5.  pag.  18.  ad 
ann.  1068  :  Statutum  est  ut  Loratorii  ho- 
mines  prò  multa  decem  libras  Denario- 
rum  turonensium  Masculorum,  id  est, 
fortium  Hugoni  persolverent, 

Denaru  Meri  et  bene  pensantes,  in 
lege  Longob.  lib.  3.  tit.  28.  [<»  Ludov. 
Pii  26.  e  Gapitul.  ejusd.  Baluz.  ann.  819. 
Pertz.  ann.  817.  cap.  18.1  et  in  Gapitulls 
Garoli  G.  tit.  28.  [»  Edict.  in  Garisiac. 
ann.  861.]  tit.  31.  [<»  Edict.  Pistens. 
ann.  864J  f|  8.  10.  Synodus  Franco ford. 
cap.  5  :  DeDenariiSy  si  mero  sunt  attento, 
et  pleniter  pensantes.  In  Visione  S.  6a- 
ronti  n.  13  :  Solidus  bene  pensatus,  prò 
bene  pensans  :  Et  sic  p^  singulos  menses 


in  anni  eirculo  in  unumquemque  mensem 
unumsolidum  in  manu  pauperis  mitte 
bene  pensatum.  Vide  Merus. 

Denarius  Mixtus  opponitur  Mero,  in 
Gapitulis  Garoli  G.  tit.  81.  8_18. 

«>  Denarii  numerales.  vide  Denarii 
Ponderis. 

1  Denarius  de  Palma.  Gharta  Prioris 
S.  Fromondi  in  Ghartulario  ejusdem  loci 
pag.  penult.  Gaufrido  Glerico  conceditur 
Vicaria  S.  Fromondi  :  Donando  et  victum 
suum  honorabiliter  nobiscum,  et  XL.  sol, 
usualis  monetss  ad  se  vestiendum...  et 
Denarium  de  Palma,  et  prsebendam  suo 
palefrido.  Ejusdem  Vicarias  redditus 
ibidem  recensentur  in  Litteris  Episcopi 
Gonstantiensis  iisdem  fere  verbis  :  ha- 
bebit  cum  eis  victum  suum  competenter^ 
et  ad  vestes  sibi  emendas  XL.  sol.  Ande- 
gav...  et  Denarium  singulis  diebus  Domi- 
nicis  ecclesiastica  consuetudine  offeren- 
dum...  et  palafrido  suo  necessaria.  Erat 
itaque  Denarius  de  Palma  iììe,  qui  sin- 
gulis diebus  Dominicis  a  fidelibus  offe- 
rebatur.  Gur  autem  dictus  de  Palma, 
non  conjicio  :  nisi  forte  sic  dictus  fuerit, 
auod  in  manum  seu  palmam  traderetur. 
P  Vide  supra  Denarius  Dominicalis.] 

••  Denarii  ad  supplementum  panis. 
Vide  Denarii  de  Carne. 

\  Denarii  Paratarum,  in  Godice  MS. 
reddituum  Episcopatus  Autissiod.  ii 
sunt,  quos  exsolvere  debebant  Ecclesia- 
rum  ruralium  Presbyteri,  cum  dioBce- 
sim  suam  visitabat  Episcopus.  Vide 
Paratrn. 

^  Denarius  Paratus,  id  est,  Nume- 
ratus.  Gharta  ann.  1288.  apud  Ludewig. 
tom.  9.RelÌq.  MSS.  pag.  507  :  Pro  hujus- 
modi  quidem  liberiate...  prsstacti  burgen- 
ses  nobis  dederunt  centum  talenta,  et  qua- 
tuor  talenta  Denariorum  Brandenburgen- 
slum  paratorum,  Vide  Paratus  2. 

Denarii  Parisiensis  ,  in  Gharta  Phi- 
lippi  I.  Regis  Frane,  ann.  1060.  apud 
Doubletum  in  Hist.  Sandionysiana  cap. 
12.  Vide  Moneta,  [ubi  vari8B  Denariorum 
species  indicantur.] 

^  Denarius  Parisiensis  qui  in  ec- 
clesia Autissiodorensi  appellaoatur,  do- 
cent  Statuta  ann.  1553.  Inter  Probat. 
Hist.  Autiss.  pag.  219.  col.  1  :  Item  qui- 
libet  canonicus  volens  lucrari  Denarium, 
vocatum  Parisiensem,  qui  est  affectus  re- 
Mentibus  solum,  tn  festis  Purtficationis: 
et  Magdalenes  cujuslibet  anni,  debet  re- 
ndere per  tres  menses  cum  uno  die  ad 
minus, 

Denarii  Pasghales,  qui  dicti  fuerint. 
colligere  lieet  ex  Alexandre  III.  PP.  in 
Appendice  ad  Goncilium  Lateranense 
Ili.  part.  2.  cap.  9  :  Et  Inter  cmtera  De- 
narios  Chrismatis  ab  eis  prò  voluntate- 
vestra  in  salutis  vestras  periculum  extor- 
quere  praesumitis  :  hujusmodi  exactionem,. 
ut  eam  liberiua  videamini  exigere,  quan- 
doque  consuetudinem  Episcopalem,  quan- 
doque  Synodalia ,  quandoque  Denarios^ 
Paschales  appellantes.  Vide  Synodaticum, 

Deniers  de  Peliges,  in  Aresto  ann. 
1344.  in  Probat.  Hist.  Ecclesi»  S.  Aniani 
Aurelian.  pag.  105.  Vide  Pellicia. 

•  Denarii  Pentecostales,  Qui  ad 
festum.Pentecostes  solvebantur.  Bulla 
Innoc.  III.  PP.  ann.  1214.  ad  Guil.  epise. 
Autiss.:  Tres  (matricularios)  ordinasti,,, 
illis  certis  redditibus  ab  ecclesiis  de  Ver» 
mentone  etBitriaci,  et  Denariis  Pentecos- 
talibus  de  Varziaco  percipiendis  de  volun- 
tate  et  a^sensu  Aulissiodorensis  capituli 
assignatis.  Vide  infra  Nummi  Pentecos- 
tales in  Nummus. 

**  Denarii  piscium.  Vide  Denarii 
Agnorum  et  Denarii  de  Carne. 

•  Denarii  dicti  Placita  NataHs  et  Pas- 


«2 


^DEN 


DEN 


DEN 


cto.  quod  lis  temporibus  ex  pacto  sol- 
vebantur.  Charta  ann.  1311.  in  Reg.  47. 
Chartoph.  reg.  eh.  129  :  Derrechief  Ivj. 
Deniers,  que  Ven  dit  les  plaiz  de  Noel  et 
de  Pasquea,  que  plusieurs  personnes  dai- 
vent  par  an  pour  raieon  de  sept  pieces  de 
vigne$. 
\  Den\rius  e  Poesa.  Vide  Pogeaia, 
^  Denarii  appellati  Lea  poisaons  de 
mori,  in  Charta  Ludov.  comit.  Nivern. 
ann.  1812.  ex  Beg.  48.  Chartoph.  reg.  3  : 
Item  Deniers  deus  à  Cone,  appelez  les 
patatona  de  nior?,  priaiez  dix  aola  Tour- 
noia  de  rente  chaacun  an;  et  aontpaié 
chaacun  an  le  jour  dea  brandona. 

DENAJEtlI  PONDERIS,    et   DENAUII  NU- 

MERALES,  in  Statutis  Davidis  II.  Regis 
Scotise  cap.  46.  J  2.  3.  4.  5.  6.  Statutum 
Edwardi  I.  Regis  Angli»,  de  Composi- 
tione  mensurarum,  apud  spelmannum  : 
Denariua  Anglias,  qui  nominatur  Sterlin- 
qua  ;  rotundua,  aine  tonaura,  ponderabit 
32.  grana  frumenti  in  medio  apicas,  et  30. 
denarii  faciunt  unciam,  et  12.  uncisB  fc^ 
dunt  libram. 

<*  Denaru  Pr^sentiarum,  Qui  praa- 
aentibua  divino  officio  distri buuntur. 
Vide  supra  Conaolatio  3. 

^  Denarii  Regales,  Census  regalis, 
ilsco  regio  prsBstandus.  Privileg.  Comit. 
Holsat.  in  Staphorsti  Histor.  Eccles. 
Hamburg,  pag.  616  :  Iati  nóbilea  vendi- 
derunt,,.  duaa  partea  decimaa  eum  omni 
judicio  majorij  videlicet  colli  et  manua,  et 
minori,  viaelicet  aliorum  exceaauum,  et 
nihilominua  cttm  Venariia  Regalibuay  qui 
vulaariler  Koniga-pfennige  appellantur. 
Vide  Haltaus.  Glossar.  German.  voce 
Koenigazina,  col.  1116. 

^  Denarii  Rhedarii^  qui  ex  rhedia 
seu  aratris  percipluntur.  Cfhron.  Danic 
ad  ann.  1249.  apud  Ludewlg.  tom.  9. 
Reliq.  MSS.  pag.  30  :  Rex  Ericua  contulit 
totam  Daniam  ad  Denarioa  rhedarioa  aive 
arra^relefff  et  veniena  in  Scaniam  idem 
petena  et  fugatua  eat  a  rualicia  cum  multa 
atrage  auorum. 

1  Denaria  Sacramentorum,  f.  iidem 
denarii,  qui  singulis  offerebantur  Do- 
minicis,  ideoque  Sacramentorum  dicti, 
Quod  tempore  sacrosancti  Miss»  sacri- 
ncii  prò  excellentia  interdum  nude  ap- 
pellati Sacramentum,  a  fldelibus  offer- 
rentur.  Annal.  Bened.  tom.  4.  pag.  466. 
n.  80.  ad  annum  1045.  ex  Charta  Oderici 
Vindocin.  Abb.  prò  Goffrido  Presbytero, 
cui  Maziaci  Ecclesia  Preabyteratum  te- 
nendum  concediti  sicut  prius  habuerat  : 
Baptiaterium  totum,  benediclionem  viri 
et  mulieria,  offerendam  quoque  feminae 
tempore  purificationia  ad  tiiaaam  venien- 
tia,  confeaaionea  omnea^  infirmorum  viai- 
iatUmea,  et  agenda  mortuorum  ;  f^raeterea 
Denaria  Sacramentorumy  et  de  aignia  ao- 
nandia,  Erit  forte  qui  tria  base  postrema 
referat  ad  Defunctos,  adeo  ut  Agenda 
mortuorum  sint  Oblationes  prò  funeri- 
bus  faciendis,  Denaria  Sacramentorum 
prò  Missis  Defunctorum  celebrandis,  et 
aigna  aonanda  Fructus  ad  Curionem  re- 
deuntes,  cum  campanse  pulsantur  prò 
mortuis.  Vel  forte  brevi us  Denaria  Sa- 
cramentorum sunt  omnes  fldelium  obla- 
tiones Presbyteris  Sacramenta  qusevis 
administrantibus  faciendae. 

^  Denarius  Sangti  Spiritus.  Vide 
Denariua  Dei. 

•  Denarius  Sanguinolentus.  Vide 
suora  Denariua  Cruentua, 

^Denarius  Secret alis,  qui  sacerdoti 
datur,  ut  Inter  MissaB  acereta  prò  offe- 
rente oret.  Charta  ann.  1827.  Inter  Pro- 
bat.  tom.  1.  Annal.  Praemonst.  col.  449: 
Unam  etiam  eccleaia  noatra  portionem 
habebit  in  Denariia  aecretalibua ,  quoa 


ipaia  prasbendariia  ad  manua  dari  conti- 
gerit  antequam  aliquibua  aacet^dotalQfua 
ad  Miaaam  apectantihua  induantur, 

0  Denarii  Senatus,  Iidem  qui  Ro- 
mani, ni  fallor.  Charta  ann.  1198.  apud 
Murator.  tom.l.  Antiq.Ital.med.  sevi  col. 
443  :  Et  ai  ego  Ricardua  per  me  et  meoa 
nepotea  omnia  aupradicta  attendere  no" 
lucro  t  vobiaveatrisque  aucceaaoìHbuajposnam 
centum  librarum  DerMriorum  Senatua 
componere  promitto.  Alla  ann.  12^.  apud 
Cencium  inter  Census  eccl.  Rom.  :  Óon- 
fesaua  eat  ae  recepiaae  ab  eodem  triginta 
libras  Denariorum  Senalua.  Vide  supra 
Auguatariua, 

1  Denarius  Streloique,  prò  Dena- 
riua Slerlingua.  Charta  Caroli  Reg.  Fr. 
ann.  1324.  qua  conflrmat  Chartam  Hen- 
rici  Reg.  Angl.  in  Hist.  Harcur.  tom.  3. 
pag.  40  :  Habuerunt  trea  marcaa  argenti 
et  dimidiam  et  vigmti  octo  Denarioa  Stre- 
loique.  Vide  Eaterlingua. 

^  Denaru  Synodales.  Praestationes 
Archidiacono  vel  ei  qui  synodo  praesi- 
debat  debitae.  Charta  civitat.  Montis 
Heresburg.  ann.  1229.  ap.  Fiirstenberg. 
Monument.  Paderborn.  pag.  97  :  Archi- 
diaconum.,,  cum  omni  jure  admiaimua, 
duabua  tamen  articulia  non  de  jure  aed 
de  benignitale  et  gratta  archidiaconi  ex- 
ceptia,  quod  nec  Denarioa  vel  obuloa  Sy- 
nodalea  peraoluemua,  et  quod^etc.  Alia 
ann.  1247.  ibid.  pag.  99  :  Praapoaitua 
ejuadem  loci  nomine  abbatta  et  conventua 
Corbegenaia  Denarioa  Synodalea  tantum 
de  habitaloribua  Montia  colliget  annua- 
tim..,  de  quibua  Synodalibua  Denariia 
praspositua  %dem  aex  aolidoa  gravea  archi- 
diacono».,  peraolvet. 

o  Denarius,  dictus  Tourne^  Qui,  ut 
opinor,  in  pretii  supplementum  vel  in 
tornum  seu  compensatlonem  sol  vi  tur, 
Gali.  Denier  de  retour.  Lit.  remiss.  ann. 
1368.  in  RefT.  99,  Chartoph.  reg.  eh.  589: 
Jehan  de  Lilliera  diat  au  auppltant  et  au- 
dit  Gillet  aon  compaignon  que  il  paie- 
roient  tout  l'eacot;...  et  lora  reapondi  ledit 
auppliant  que  il  n'y  eatoit  paa  tenuz,  maia 
vouìentiera  paieroient  le  Denier  toume, 
ae  il  y  eatoit.  Vide  infra  Tornare  2. 

**  DENARII  DE  Vestibus.  Vide  De- 
narii de  Carne.  In  Willegis.  Archiep. 
Moffuntin.  chart.  ann.  976.  ap.  eundem 
Guden.  tom.  1.  Cod.  Diplom.  pag.  356. 
dicuntur  Denarii  ad  veatitumpertinentea, 

*  Denarii  de  Vigegomitatibus,  Qui 
vicecomiti  seu  viario  debentur.  Charta 
Rob.  comit.  Augi  ann.  1059.  inter  Instr. 
tom.  11.  Gali.  Ghrist.  col.  14  :  Item  in 
XJlterioria-portu  et  in  Augo  opjiido  ded- 
mam  Denariorum  de  vicecomitatibua.  Vide 
in  Vicecomea. 

*  Denarius  Vini,  ut  supra  Denariata 
vini.  Lit.  remiss.  ann.  1415.  in  Reg.  169. 
Chartoph.  reg.  eh.  20  :  Ipai  Johanni  por- 
tati fuerunt  Denariua  vini,  pania  et 
nuces. 

•o  Denarii  Votivales.  Chart.  Senat. 
Middenwald.  ann.  1394.  inGerck.  Fragm. 
March,  part.  2.  pag.  87  :  Preabyter  autem 
dictaa  capellaa  omnea  oblacionea  et  Dena- 
rioa Votivalea  et  jua  parchiaa  contingentia 
ipso  prsapoaito...  debeat  praiaentare. 

<*  Denarii  dicti  Waria,  id  est.  Boni, 
legitimi.  Charta  ann.  1340.  in  Reg.  72. 
Chartoph.  reg.  eh.  391  :  La  aomme  de  aix 
vina  et  douze  livrea  Painaia  de  Deniera 
WaHa.  Alia  ann.  1393.  in  Reg.  145.  eh. 
500:  La  aomme  de  cent  franca  royaux, 
frana  Deniera  et  Waria.  Vide  Vara  4. 

DENARIUS  S.  PETRI,  Pecunia,  quae  ab 
Anglis  quotanis  Sedi  Romanae  pensi ta- 
batur,  in  Legibus  Saxonicis  Kanuti  cap. 
9.  et  Henrici  I.  cap.  11.  et  in  Canonibus 
Saxonicis  Edgari  Reg.  cap.  54.  r  o  m 


fé  oh,  i.  e.  nummus  Romanus;  Ro- 
meacoty  in  Legibus  Edwardi  Confess. 
cap.  10.  et  apud  alios  ;  Le  Denier  S. 
Pere,  in  Legibus  Guillelml  Nothi  ver- 
naculis  cap.  18.  Denarii,  quoa  Romaa  ad 
S.  Pelrum  debemua,  inquit  Kanutus 
apud  Radulfum  de  Diceto  ann.  1031  : 
Cenaua  B.  Petri  in  Analia^  apud  Hugo- 
nem  Flaviniac.  ann.  1101. 

^  Inventar.  MS.  ann.  1366  :  Salvo  per 
omnia  Denario  B.  Petri,  videlicet  mille 
marchaa  aterlingorum  annumimpereipiat 
(ecclesia  Romana)  ti»  feato  B.  Michaelia 
««.  et  in  Paacha  ««.  march<M  ;  vij'.  prò  re- 
gno AMliaB  et  ti;'",  prò  regno  Hiiemiaa. 
Vide  Miirator.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col.  827. 

Hujus  pensitationis  auctorem  Inam 
West-Saxonum  faciunt  Angli,  Rob.  de 
Monte  Offam  Merci»  Regem.  ann.  1116: 
Hic  eat  Offa  Rex,  gut  dedit  Vicario  B. 
Petri  Romanta  urbia  Pontifici  redditum 
atatutumf  quod  voeatur  Romeacot,  de  ain- 
guUa  domtbua  regni  aui  in  aatemum. 
Quod  ali!  Ina  et  Off»,  Will.  Malmes- 
buriensls  lib.  2.  Hist.  cap.  2.  et  Bromp- 
tonus  Ethelwolfo  Regi  tribuunt:  Poatea 
Romam  abiit,  et  contulit  Deo  et  B.  Petra 
aingvdia  annia  de  qualibet  domo  totiua 
Angliaa  unum  denartum,  qui  hadie  Dena- 
riua S.  Petri  vulgariter  appellatur,  et  tp- 
aemet  ab  devotionem,  quam  erga  Deum 
geaaerat,  purum  denarìum  abtulit  pura 
mente.  Rem  conci liat  Polyd.  Virgil.  qui 
a  tribus  istis  Regibus  Denarium  S.  Pe- 
tri vicissim  concessum,  eamque  pensi- 
tationem,  sua  etiamnum  setate,  hoc  est, 
sub  Henr.  VIII.  obtinuisse  seribit.  Exi- 

gebatur  igitur  in  singulas  demos.  At 
iCgibus  Edw.  cap.  10.  et  Guill.  Nothi 
cap.  18.  ab  iis  tantum ^  qui  haberent  30. 
denariatcta  vivae  pecuntaa  in  dotno  aua. 

A  Denarii  B.  Petri  pensi tatione  nemo 
fere  erat  immunis.  Vitaa  Off»  IL  Regis, 
de  Ecclesia  S.  Albani:  Qtue  tanta  liber- 
tate  privilegiata  refulget,  ut  ab  Apoato- 
lica  conauetudine  et  reditu,  qui  Romeacot 
dicitur  Anglice,  Denariua  S.  Petri  La- 
tine, cum  neque  Rex,  neque  Archiepiaco- 
pua.vel  Epiacopua,  vel  Prior,  aut  quilibet 
de  Regno,  ab  illiua  aolutione  ait  immunitc 
ipaa  quidem  Eccleaia,  quaa  Baailiea  S. 
Petri  dicitur,  aola  quieta  eat.  Eadem  ha- 
bet  Matthffius  Westmonasteriensis  ann. 
704.  rChartularium  SS.  Trinit.  Cado- 
mensìs  fol.  56  :  Unuaquiaque  qui  habet 
feminam  debet  dare  unum  Denarium  S. 
Petri  t  et  qui  non  habet  unum  obolum 
praater  francalanoa.] 

Denarius  S.  Petro  aummonébatur  in 
feata  Apoatolorum  Petri  et  Pauli,  et  col- 
ligebatur  in  feste  Vinculorum  S.  Petri, 
ut  est  in  Canonibus  Edgari  cap.  ^A.  in 
Legibus  Kanuti  cap.  9.  Edwardi  Regis 
cap.  10.  et  Henrici  I.  cap.  11.  in  Concilio 
^nhamensi  ann.  1009.  cap.  11.  ete.  Col- 
ligebatur  vero  a  Praelatis  ipsis,  utliquet 
ex  Innocent.  III.  lib.  16.  Ep.  173. 

Non  tamen  in  tributum>  licet  ita  ap- 
pelletur  a  Malmesbur.  lib.  2.  cap.  2.  sed 
m  eleemosynam  pensitabatur  :  unde 
Regia  Eleemoayna  nuncupatur  in  Legi- 
bus Edwardi  cap.  10.  Eleemoayna  S. 
Petri,  in  Charta  Paschalis  PP.  apud 
Eadm.  lib.  5.  Hist.  Novor.  pag.  113.  Ita 
Joannes  Rex  Angliae  apud  Innocenti um 
III.  lib.  16.  Epist.  131.  Matth.  Paris  ann. 
1213.  [et  Acher.  Spicil.  tom.  8.  pag.  554.1 
in  Charta.  qua  Kegnum  Anglise  Sedi 
ApostolicsB  subdit,  Denarium  S.  Petri  a 
tributo  distinguit  :  Ad  indicium  autem 
hujua  nostraa  perpetuaa  obliqationia  et  con- 
ceaaioniaj  volumua  et  atabilimua,  ut  de 
propHia  et  apecialibua  redditibua  noatria 


DEN 


DEN 


DEN 


63 


prmdìctorum  regnorum  prò  omni  servilio 
et  consuetudine,  qu»  prò  ipsU  fokcere  da- 
òemuSf  salvis  per  omnia  Denariis  B. 
Petri,  Ecclesia  homana  mille  marcas  es- 
terlingorum  percipiat  annuatim,  eie. 

Ai  quod  gratuito  primitus  dabatur, 
postmodam  JScclesiasiici  patrimonii  vi- 
cem  obtlnuit,  Censusque  Kcclesise  dictum 
est,  ad  cujus  solutfonem  etiam  adhi- 
bit»  censunB  Ecclesiastica,  ut  est  apud 
Innocentium  III.  lib.  16.  Epist.  179.  et 
in  Chronico  Aul»  regi»  cap.  9.  sed  tan- 
tum ap  certam  summam,  scilicet  200. 
lib.  26.  sol.  ab  Episcopis  colligendam 
hic  censas  redactus  est.  Vide  Pryn- 
neum  in  Libertatibus  Eccl.  Anglic.  tom. 
8.  pag.  1171.  Adde  eumdem  pag.  50. 

Illius  porro  pensitationis  annua  pars 
una  in  usus  Romani  Pontificis,  altera 
in  usus  fratrum  Ecclesiae  Sanct8B  Ma- 
rise,  quffi  Yocatur  Schola  Anglorum,  defe- 
rebatur/  ut  habet  Epistola  Alexandri  II. 
PP.  ad  Willelm.  Nothum  apud  Baron. 
ann.  1068.  n.  2.  Vide  Lanfrancum  Epist. 
7.  Orderfcum  Vital.  lib.  8.  pag.  465.  Will. 
Malmesbur.  pag.  75.  Spelmannum  in 
Romescoty  Jo.  Poxum  lib.  4.  pag.  871. 
£dit.  2.  et  infra  in  Romescot, 

Denarius  S.  Petri  non  modo  exactus 
in  Anglia,  sed  et  in  csteris  ferme  re- 
gnis; 

In  Gallia  enim  pensitatum,  auctor  est 
Gregorius  VII.  PP.  lib.  8.  Epist.  ult.  : 
Dicendum  est  autem  omnibus  Gallis,  et 
per  veram  óbedientiam  prtecipiendum,  ut 
unaqusBque  domus  saltem  unum  Dena- 
rium  annuatim  solvant  B.  PetrOy  si  eum 
recognoscunt  Patretn  et  Pastorem  suum 
more  antiquo.  Vide  suora  in  voce  Census, 

In  Polonia.  Chronicon  Aulae  Regi» 
cap.  9:  Hoc  anno  (1820.)  Lokotto  Dux 
Sandomeria  a  Sede  Apostolica  óbtinuit 
Coronam  regalem  Polonim,...  incospitque 
statim  Denarium  S.  Petri  de  unoquoque 
capite  humano  Sedi  Apostolica  decima^ 
liter  solvere^  qui  antea  tongo  tempore  de- 
negatus  fuerat^  ut  dicitur,  de  facto,  non 
de  jure.  Verumtamen  quia  Duces  Silesim 
hunc  dare  decimalem  Denarium  denegant 
Apostolico,  ipsorum  dominia  usque  hodie 
stani  sub  Ecclesiastico  interdicto.  Adde 
cap.  83.  Epistola  MS.  Ducis  Silesiae  hse- 
redis  regni  Polonia  ad  Joannem  PP. 
ann.  1323.  ex  Bìbl.  Regia  :  Denarium 
vero  sancii  Petri,  licei  modo  insolito  ext- 
gatur,  ipsum  tamen  ego  et  fratres  mei  in 
signum  obedientiss,  qua  sanctissìmas  pa^ 
ternitati  vestrss  et  Apostolicas  Sedi  immc' 
diate  nos  recognofcimus  esse  subjectos,  in 
omnibtu  terris  et  districtibus  nostris  solvi 
dudum  mandavimuSf  etc.  Gharta  alia 
ibidem  :  Super  solutione  census,  qui  De- 
narius  Beati  Petri  nuncupatur  in  parti- 
bus  Polonise,  etc.  Vide  Dìtmarum  lib.  6. 
et  Gregor.  VII.  lib.  2.  Epist.  7. 

Inventar.  MS.  ann.  1866:  Dumlitterte.., 
diversis  sigiUis  sigillata,  continentesfinan- 
ciam  per  cives  et  incolas  Culmenses  oc 
Pomeraniss  Wratislaviensis  diocesis  de 
Denario  B,  Petri  prò  arreragiis  ecclesiss 
Romane^  debitam.,,  et  constUuerunt  pro- 
curatores  suos  dicti  incolse  et  civesy  qui 
jurarent  in  animas  eorum  perpetuis  tem- 
poribus solvere  prsefatum  Denarium  B. 
Petri  Camerss  Apostolica  in  Quadrage- 
sima... Item  transcriptum  unius  Instru- 
menti  vij.  sigillis  sigillatum  super  solu- 
tione census^  qui  Denarius  P.  Petri 
nuncupatur,  m  partWus  Polonias,  videli- 
cet  in  civitate  et  diocesi  Culmensis  et  terra 
Pomeranite  illius  diocesis,  qum  cessaverat 
solvere  dictum  censum  per  aliquos  annos. 
Anno  1835. 

In  Bohemia.  Garolus  IV.  Imper.  in 
Vita  sua  :  Processi  cum  ipso  versus  Ave- 


nionem  ad  PP.  Benedictum  XII.  ad  con- 
oordandum  cum  eo  de  Denario  S.  Petri, 
qui  datur  in  dioscesi  Wratislaviensi. 

^  In  Lusitania  etiam  pensitatum,  do- 
cet  Bulla  Alex.  PP.  III.  ann.  1179.  tom. 
1.  Probat.  Hist.  geneal.  domus  reg.  Por- 
tugal.  pag.  8  :  Ad  indicium  autem  quod 
prsBscrtptum  regnum  (Portugalia)  beati 
Petri  Juris  existat,  prò  amplioris  reve- 
rentisB  argumento,  statuisti  duas  marcfias 
auri  annis  singulis  nobis  nostrisque  suc- 
cessoribus  persolvendas.  Qua  vero  de 
causa  istuaregnum  B.  Petri  juris  exis- 
tere  ibi  dicatur,  declarat  Gencius  in  lib. 
cens.  eccl.  Rom.  ex  God.  reg.  4188:  Ade- 
fonsus  dux  Portugalensis  de  tota  terra 
sua,  guam  nunc  fiabet  et  in  futurum,  Deo 
propitio,  poterit  adipisci,  iiij.  uncias: 
procedente  vero  tempore,  ab  Alexandre 
III.  regio  vocabulo  insignitus  idem  Ade- 
fonsus,  prsescriptas  iiij.  uncias  in  dims 
marchas  auri  purissimi  post  Lateranense 
Concilium  augmentavit. 

•  Denarius  S.  Petri  etiam  vocabatur 
census  annuus,  qui  ecclesia  S.  Petri 
Gorbeiensis  solvebatur  ab  ejusdem  ho- 
minibus.  Gharta  ann.  1844.  ex  Gbartul. 

21.  Gorb.  :  Gomme  descors  fust  meu 

peur  cause  de  unte  livres  Parisis  ou  envi- 
ron  de  chens,  cascun  an  deubs  auxdits 
religieux  à  le  cause  de  leurdite  ville  de 

Wailly  vers  Arras à  deiix  termos  :  est 

assavoir  le  moittié  au  Dimenche  jfrochain 
apres  la  Trinité,  et  Vautre  moittié  le  Di- 
menche après  la  Toussains,  et  lesquels 
deniers  sont  appellés  les  Deniers  saint 
PierrOy  etc. 

DENARRARE,  Placitare,  causam  suam 
coram  Judice  exponere,  Plaider,  occur- 
rit  in  veteri  Notitia  anni  1108.  in  Tabu- 
larlo Monast.  Fiscanens.  fol.  58.  Vide 
Narrator, 

^  DENNARATIO,  Lis  intentata,  causa 
expositio  et  discussio.  Ghartul.  eccl.  An- 
de^av.  in  Hist.  Sabol.  pag.  51  :  linde  nos 
quidem  adversus  ipsum  Berlssium  ad  De- 
narrationem  in  dhmo  nostra  de  Daulciis 
convenimus  :  et  probata  et  audita  ulritM- 
que  partis  ratione,  cum  judicium  inde 
proferre  prsspararemus.  etc.  Gharta  ann. 
1101.  in  Ghartul.  S.  Gornel.  Gompend. 
foi.  187.  v«.  col.  2  :  Compendiensis  ecclesim 
canonici  quotquot  de  familia  S.  Comelii 
in  regione  mea  mansionem  habebant,  a 
mea  advocatione  liberos  esse  denarrave^ 
runt.  Huic  autem  Denarrationi  interfus" 
runt  Raitierus,  etc.  Vide  Narratio  1. 

1  DENARRATOR,  Patronus,  tutor.  Se- 
herus  Abbas  Galmosiacensis  de  primor- 
diis  ejusdem  Monasteri!,  Inter  Anecd. 
Marten.  tom.  8.  col.  1164  :  Testes  autem 
fidejussores  ac  Denarratores  idonei  hujus 
donationis  hti  lUfori  homines  extiterunt 
Widricus,  etc. 

DENASATUS,  Absque  naso,  in  Ghronico 
Mentis  Sereni  pag.  95.  Hugo  Plagon  in 
Versione  Gallica  Will.  Tyrii  lib.  2.  cap. 
23:  Nares  habens  mutilas,  vertit  renillées. 

Nasi  Abscissio,  Inter  poenas  receptas 
apud  Occidentales,  ut  constat  ex  lege 
Wisigoth.  lib.  12.  tit.  8.  {  4.  et  Lege 
Longob.  lib.  1.  tit.  25.  S  61.  [<»  Garol.  M. 
cap.  44.]  Gapitul  Garoli  M.  ad  Leg.  Sa- 
lic.  tit.  8.  cap.  7.  ex  Gapitulari  Pippinl 
Regis  ann.  744.  cap.  22.  Gapitul.  ann. 
779.  cap.  28.  ex  lib.  o.  Gapitul.  cap.  185. 
[»  206 J  addit.  4.  cap.  142.  etc.  Vide  pra- 
terea  Leges  Ganuti  Anglo-Sax.  cap.  27. 
50.  Novell.  184.  cap.  18.  Novell.  Leon. 
82.  84.  Harmenopuf.  lib.  6.  tit.  1.  { 14. 
25.  27.  tit.  8.  S  3.  4.  6.  9.  10.  Statuta  MSS. 
Garoli  7.  Beg.  Slcil.  cap.  201.  etc.  Huc 
pertinet jproverbium,  in  veteri  Poemate 
MS.  de  Garin  de  Lokerans  : 


Qui  100  Nei  cope,  il  deierta  lon  m. 

Sed  et  ista  ex  Legibus  Scania  lib.  5. 
cap.  23.  apud  Andream  Suenonis  Ar- 
chiepisc.  Lundensem  :  In  membrorum 
abscissione  refert,  quod  membrum  fuerit 
amputatum.  Quorum  enim  amputatio 
majorem  generai  deformitatem,  amplio- 
rem  requirii  etiam  emendationem.  Onde 
cum  amputatio  Nasi  plurimum  hominem 
dedeceat  et  deformet,  statutum  est,  ut  ho- 
middio  emenaatione  debeat  adequari. 

^  Stat.  Avenion.  ann.  1248.  cap.  73.  ex 
God.  reg.  4659:  Si  aliquis  produxerit  fal- 
sum  testmn,  vel  nisus  fuent,  quamvis  ad 
effectum  non  perduxerit,  scienter,  aimitat 
Nasum  cum  labro  usque  ad  dentes, 

Nares  sibi  invicem  prascidereì\xbeniHT 
adjutores  eorum  qui  conspirationes  fe- 
cerunt,  in  Gapitul.  4.  Garoli  M.  ann. 
805.  cai).  10.  et  in  Gapitul.  Ludovici  Pii 
ann.  824.  cap.  6.  apud  Holstenium. 

DENATA.  Jjiploma  Joanna  Oomitissa 
Flandria  et  Hannon.  prò  Monasterio 
apud  Buzelin.  in  Gallo-Fiand.  lib.  2. 
cap.  80:  Vendidit  Ecclesiss  preslibaiss.,. 
50.  eapones,  centum  solidos  m  Denatas, 
dimidium  bonarium  prati,  etc.  An  in 
Denaratasf 

DENATIGATUS,  Absque  natibus.  Pa- 
pias  :  Depygis,  Denaticata,  sino  natibus  : 
nam  pyga  extrema  pars  corporis. 

1  DENATIUM,  Medicina  prò  agris  de- 
nascentibus  seu  moribundis.  Tertull. 
Apolo^.  cap.  2d  :  jEsculapius  demorituris 
scordii  et  Denatii  et  aselepiadoti  submi^ 
nistrator.  Denasci  prò  Mori  dixere  Varrò, 
et  Gassi  US  Hemina  apud  Nonium. 
[00  Thanatio  legunt  alii.  Vide  Forcelli- 
num  in  Asclepiodoton. 

o  DENATURARE,  Naturam  destruere. 
evertere.  Acta  varia  ad  Gonc.  Basii, 
apud  Marten.  tom.  8.  Ampi.  Gollect.  col. 
454  :  Unde  putando  evitare  ilio  modo  mor- 
talia  peccata  publica,  inciditur  in  majus 
malum,  quam  est  illudquod  vitatur,  quia 
natura  humana  Denaturatur. 

ooDENGMANNI,  dicuntur  in  Gharta 
emptionis  ann.  1252.  ap.  Guden.  in  God. 
Diplom.  tom.  2.  pag.  950.  Testes  memo- 
res  rerum  gestarum  prater  Judicem  et 
scabinos  adhibiti  :  Renuntiarunt  coram 
domino  Roinc,  etc.  (sequuntur  duodecim 
viri).  Et  ad  ampliorem  prtsdictorum  cau- 
telami ad  petitionem  etiam  utriusque 
partis  acta  suni  fitec  sub  testimonio  D. 
Gerardi  de  Lumirs  Sculteti,  D.  Wilhelmi 
Advocati,  judicum  Aquensium,  Conradi, 
etc.  Scabinorum  Aquensium.  Et  ad  ma'- 
jorem  preedictorum  certitudinem  Denc- 
manni  sunt  adhibiti,  utrimque  rogati 
(sequuntur  octo  virorum  nomina)  et  alii 
quamplures  cives  Aquenses. 

^  DsNGONESA,  ut  infra  Diaconia,  Gol- 
latio  eleemosynarum ,  etc.  Epitome 
Gonstitutionum  Ecclesia  Valentina 
tom.  4.  Goncil.  Hispan.  pag.  166.  col.  1  : 
Pro  laudemiift  spectantibus  ad  adminis- 
trationes  duplarum  et  anniversariorum 
et  Denconesa,  non  possit  fieri  gratia  ul- 
tra tertiam  partem.  Ibidem  pag.  169: 
In  evidentem  utilitatem  administrationis 
pauperum  eleemosynsB  dictas  Denconesa. 

DENDROPRORI,  Gorpora  et  Gollegia 
conficiebant  in  civitatious,qua  frequen- 
tia  hominum  multiplicari  expedire  ait 
Gonstantinus  Imper.  in  leg.  1.  G.  Th.  de 
Gentonariis  et  Dendrophoris  (14,  8.),  in 
qua  junguntur  Centonariis  et  Fabris  : 
sed  qua  eorum  fuerit  ars,  non  omnino 
constat,  tametsi  videntur  fuisse  occu- 
pati rei  militari.  Nam  Gentonarii  ere- 
duntur  fuisse  centonum,  vel  tentoriorum 
confectores,  Fabri,  xixyixai,  in  GIoss. 
ferrarli  et  tignarli  :  unde  Dendrophoros 


■3 


\ 


i 


i 


64 


DEN 


DEN 


DEN 


conjectare  est  eos  fuisse  qui  ten torio- 
rum  ligna  et  arborea  conflciebant  :  nisi 
fuerint  qui  ligna,  arbores,  et  materias 
ligneas  ad  eedificia  construenda  vende- 
bant,  quod  guidam  opinati  sunt.  [Vide 
in  CentemariiJ]  Neque  promptius  est  de- 
finire, qui  proprie  dicantur. 

Dendrophori,  in  lege20.  Cod.  Theod. 
de  Paganis  (16, 10.).  in  qua  accensentur 
iis  qui  ritus  gentilitios  colebant  :  ubi 
JacoDus  Gothofredus,  ut  et  Salmasius 
ad  Spartianum  censent  ita  appellatosi 
quod  arbores  stirpi tus  exclsas  per  ur- 
bem  humeris  ferrent  in  honorem  ali- 
cujus  Dei,  ex  Artemidoro  lib.  2.  cap.  42  : 

Xope^Eiv  fiy;  tw  ©ew,  ^  Ti>p<ro9op6lv  rj  fifiv* 
Spofopetv,  9^  Si^o  Tt  Tfi)v  xexotpiouiiévcdv  tò 
0ew  npatreiv    ir&di  novtjpbv,   tcXtjv   So^Xtov. 

Quam  quidem  fiev^po^opiav  sic  expressit 
Commodianus  : 

EgregÌM  prooeros,  cttimm  servare  Gybell», 
Quem  trahìaret  oondncU  manus  Megalenaibus  actis, 
Arbori!  ùxduad  truncam  portare  per  urt)em. 

Scaliger  lib.  8.  Ep.  205.  dictos  putat 
Dendrophoros  a  Silvano  Dendropnoro, 
cujus  mentio  est  in  vett.  Inscriptioni- 
bus,  intexto  in  vexillis  illorum  Gorpora- 
torum.  Vide  Oct.  Ferrarium  In  Origln. 
Lingue  Italicae  voce  Mazoy  [Reinesfum 
Epist.  69.  pag.  618.  et  Sponium  Misceli, 
pag.  56.1 

DENEGTARE,  Devastare,  apud  Er- 
chempertum  in  Hist.  Ducum  Benevent. 
cap.  18. 

t  BENEOELDUM.  Vide  Danegeldum. 

DENELAGA.  Vide  Lex  Danorum, 

^  DENERADA,  Exactio  pecuniaria,  vel 
qu8B  ex  mercibus  percipitur.  Chartul.  S. 
Ùrslni  Bitur.  eh.  27  :  Nullus  homo  infra 
cntces,  qusR  sunt  in  circuitu  ecclesia,  qtua 
erat  in  honore  sancii  Uraini,  levatx  et 
signataSj  unam  Deneradam  apprehendatj 
et  nullum  forisfactum  faciat.  [±  Pisten- 
sis  synodus,  anni  864.  cap.  20  :  Qui  pa- 
nem  et  camem per  Deneradaa,,,  vendunt, 
(p.  2401 

1  DENERATA ,  Denerenda.  Vide  De- 
nariata, 

^  DENESIUM ,  prò  Devesium,  Locus 
defensus,  in  quo  cuique  non  licet  agere 
quod  vult,  v.  g.  fruges  colligere.  venari, 
etc.  Statuta  Synodal.  Ecclesis  Biterren- 
sis  ann.  1368.  inter  Anecd.  Marten.  tom. 
4.  col.  631  :  Idemque  volutniu  de  banno 
frucluum,  piscationum  et  venationum  in 
Denesiia  et  in  tenninis  constiluto  :  alio- 
quin  posnia  propter  hoc  laicis  impositis 
nujus  constitutionis  auctoritate  volumus 
subjacere.  Vide  Defensa  S,  et  Deveiium. 

^  DENIARE ,  Denegare,  Gali.  Dénier. 
PraBcept.  Pipini  reg.  ann.  755.  apud  Fe- 
lib.  inter  Probat.  Hist.  S.  Dìon.  pag.  25  : 
Congrua  vel  oportuna  beneficia  eie  non 
Dentare,  etc. 

^  DENlDOR,  Malua  odor,  in  Amalthea 
ex  Isidoro.  Infra  Dinidor, 

0  DENIGRARE,  Detergere,  Gali.  Débar- 
bouiller.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Deniarare,  deanoirair. 

DENIZAllO,  vox  fori  Anglici,  a  Deni- 
zen,  quasi  deina  née,  inquit  Gokus  ad 
Littletonem  sect.  198.  hoc  est,  intra 
^egni  flnes)natus  :  cum  quis  alienigena 
Diploma  a  Rege  obtinet,  quod  tanquam 
in  regno  natua,  in  omnibua  tractetur  et 
reputetur,  habeatur,  teneatur,  et  gubeme- 
tttr  tanquam  ligiua  Regisy  in  curiia  au- 
diatur  ut  Anglua,  et  quod  non  repellatur 
per  illam  exceptionem  quod  ait  alienigena, 
etc.  Vide  Rastallum  in  Denizen. 

DENNA.  Vide  Dena. 

1  DENOBILITARE  Se,  A  virtute  majo- 
rum  degenerare.  Boncompagnus  de  Ob- 
sidione  Ancona  cap.  19  :    Licet  eorum 


plurimi  aint  plii  nobilium  ,  in  hoc  ae 
ìnaxime  Denooilitarunt ,  quia  captorum 
catervis  cupiunt  agaregan, 

^  DENODARE,  Frangere,  pedem  vel 
brachi um  laxare.  Gali.  Rompre,  dialo- 
quer.  Lit.  remiss.  ann.  1356.  in  Reg.  84. 
Ghartoph.  reg.  eh.  621  :  Dictua  Colinua.., 
cecidit  per  gradua  eoadem,  taliter  quod  ab 
ipaorum  aummitate  graduum  cectdit  per 
xpaoa  gradua,  et  cadendo  collo  ejua  Deno- 
dato  aive  fracto,  atatim  expiravit.  Dea- 
nouer,  eoaem  sensu,  in  afiis  Lit.  ann. 
1386.  ex  Reg.  129.  eh.  186  :  Icellui  Fran- 
foia,  .  .  .  recouvra  un  autre  cop  aur  l'ea- 
paule  d'icellui  expoaant,  dont  il  lui  Dea-- 
notia  le  braa.  Rursum  alias  ann.  1394.  in 
Reg.  146.  eh.  282  :  Par  caa  d*aventure 
icellui  Quoquemen  ae  Deanoua  l'eapaule. 
Vide  infra  Dislocare  1. 

1  DENOMBRAMENTUM,  Gali.  Denom- 
brement.  Idem  quod  Denominatio,  Re- 
connoiaaance,  Inventarium  Piquet  n.  17. 
cap.  41.  de  Vouta  fol.  37  :  Si  tenore  pras- 
aentia  denominationia  aeu  Denumbra- 
menti  plua  Denominaverit  aeu  Denom- 
braverit,  quam  aibi  non  d^eatur,  poaait 
detrahere  plua  denominata  aeu  Denum^ 
brata,  etc. 

•  Arest.  ann.  1396.  in  Memor.  F.  Cam. 
Gomput.  Paris,  fol.  50.  v*  :  Non  obatante 
quoaparticulaHter  nobia  fidem  et  homa^ 
gium  de  dicto  redditu  non  feciaaet,  aeu 
quod  de  ipao  Denombramentum  nobia  non 
tradidiaaet.  Dénommément,  eadem  no- 
tione,  in  Lit.  ann.  1371.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  433  :  Ea  quiex  Dénom- 
mementa  aoit  exprimé  ledit  fié  ou  ft^z,  le 
lieu  et  chaatellenie  ou  ila  aieent,  etc.  Ubi 

Saulo  ante   Dénombreìnena.  Vide  infra 
)enumeram^ntum . 

1  DENOMINAMENTUM  verificatum  in 
Camera  Computorum ,  in  Ghartulario 
Gemmeticensi  tom.  1.  [*  Vide  infra  Ea- 
eroa,] 

0  DENOMINARE,  Concedere  alicui, 
nomine  illius  appellato.  Gharta  ann. 
1335.  tom.  4.  Sept.  pag.  728.  col.  2  :  Ulte- 
riua  adendum  quod  asape  dictua  abbaa  et 
ejua  conventua  prò  omnibua  illorum  auc- 
ceaaoribua,  cum  bono  conailio  et  voluntate 
mihi  Denominarint  et  confirmarint  altare 
S.  Stephani,  in  illorum  eccleaia  aitum. 
Vide  alia  no  tione  in  Denombramentum. 

1  DENOMINATI,  Testes  ad  Jurandum 
ab  accusatore  electi.  Vide  Juramentum 
ad  lin.  Qui  porro  a  reia. 

1.  DENOMINATIO,  Professio  feudalis, 
qua  scilicet  quis  feudalium  praediorum 
cum  suis  limiti  bus  ac  terminis,  atque 
adeo  Juribus  ac  oneribus  descriptlonem 
domino  ex  debito  offert.  Occurrit  in 
[Gharta  anni  1239.  inter  Instrum.  tomi 
4.  novse  Gali.  Ghrist.  col.  100.  G.]  Gharta 
ann.  1387.  et  in  Regesto  Parlam.  B.  fol. 
74.  verso.  Nommée,  in  Gonsuet.  Montar- 
gensi  cap.  1.  art.  75.  Aurelian.  cap.  1. 
art.  73.  Burbonensi  art.  881.  382.  Arver- 
nensi  cap.  22.  art.  49.  et  Marchensi  art. 
188.  Dénombrement ,  in    aliis    passim. 

S*  Vide  Haltaus.  Glossar.  German.  voce 
ie  Lehen  Benennen,  col.  131.1 

o  2.  DENOMINATIO,  Proprietas.  domi- 
nium.  Gharta  Loth.  reg.  ann.  955.  tom. 
9.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag.  617  :  Praa- 
aena  patria  noatri  decrelum  noatra  re' 
gali  auctoritate  corroboramua.,.,  sub  fra- 
trum  Denominatione  et  poteatate  jure 
hosreditario.  Vide  supra  Denominare, 

o  DENONGIATIO,  Denongiaturà,  Pa- 
rarii  seu  proxenetffi  offici  um  vel  prae- 
mium,  qui  Denondateur  appellatur,  in 
Lit.  ann.  1408.  tom.  9.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  335  :  Pluaieura  bouchera,  var- 
letz  bouchera,  marchana  et  autrea  facteura 
et  Denonciateura  dHceulx  marchana  et 


bouchera,  etc,  Sentent.  ann.  1199.  apud 
Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  aevi 
col.  709  :  Diceòant  mercatores  aalia  de 
Mulina,  quod  non  debebant  dare  eLasazet- 
toribua  ferrariensibua  aliquid  prò  aaaaza" 
tura  vei  Denonciatura  ;  . .  .  aive  prò  oma- 
zatura  aive  prò  DenontiatUme,  etc. 

^  DENOTARE,  Ex  notis  trans  cribere, 
instrumentum,  notarii  more,  perficere. 
Gharta  ann.  1223.  tom.  1.  Hist.  Gassin. 
pag.  143.  coi.  2:  Quaa  concordia  et  con- 
venientia  per  manua  Nicolai  notarii  de 
Manuppletlo  in  acriptis  fuit  redacta^  et  ah 
ipao  in  hunc  modum  Denotata,  etc. 

1  1.  DENS,  an  Decanus,  Hisp.  Dean  f 
Pnvilegium  Ordonii  II.  Regis  prò  Mo- 
nasterio  S.  Martini  Composteli  ani.  Con- 
cil.  Hisp.  tom.  3.  pag.  172  :  Veatrartua 
Dena  confirmat  ;  Edoromus  Preabyter 
confirmat...  Cresconiua  Dena  confirmat; 
Muninua  Didaci  Dena  confirmat  ;  Rami-- 
rua  Dena  confirmat. 

2.  DENS.  Dentes  Angulabes,  in  Lege 
Frision.  Add.  Ut.  3.  {  37. 

Dentes  Molares,  in  eadem  Lege 
Fris.  {  38.  MOXiot,  in  Gloss.  S.  Benedicti, 
[Graecis  yojifjoc.]  Vide  Isidor.  lib.  11. 
Orig.  cap.  1. 

Dentes  Maxillares,  in  Lege  Lon- 
gobard.  lib.  1.  Ut.  7.  t  6.  F»  Roth.  52.] 
róuooi,  in  Gloss.  S.  Bened.  vide  Gorreum 
et  Medicos. 

Dentes  Qui  in  Risu  Apparent,  ibi- 
dem, r^  Roth.  51.1  [reXaertvot  Gradcis, 
unde  6el<nainoa  appellat  Sussann»u8  in 
Vocab  ulano.] 

^  Dentes  tomei,  eidem  Sussannaeo, 
Anteriorea  in  meditullio  aunt  conatituti  ; 
a  Grsdco  scilicet  TO(jietc,  Incisores. 

Dentes  Equini.  Albertus  Stadensis 
ann.  1096  :  Pulii  etiam  equorum  Dentea 
majorea,  quoa  Equinoa  vulgo  appellante 
quoaque  non  niai  càballia  concedit  natura, 
%n  ipao  partu  protulerunt. 

Dentis  Evulsio,  Amissio,  Poenaolim 
recepta.  Ditmarus  lib.  8.  initio  :  Qui- 
cunque  f>oat  SeptiAageaimam  camem  man- 
ducaaae  invenitur,  abadaaia  Dentibua  gra- 
viter  punitur.  apud  Polonos.  Gonsuetu- 
dines  MSS.  Solemniaci  in  Arvemis  :  Si 
aXiquia  intraverit  de  die  ortum  veit  vi- 
neam  alicujua...  et  inde  extrahat  fructua, 
aut  aolvat  7.  aolidoa  Podiena.  aut  amittat 
Dentem,  et  ait  in  optionem  ^ua  delinquen- 
tia  aolvere  dictam  posnam,  aut  amtttere 
dentem. 

«  Idem  occurrit  in  Libert.  MonUsfer. 
ann.  1291.  ex  Reg.  181.  Ghartoph.  reg. 
eh.  154.  et  ViennsB  ann.  1361.  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  482.  art.  30. 
Fabulam,  quamtumvis  insuisam,  accipe 
ex  Annal.  Victor.  Mss.  descrìptam  ad 
ann.  1187  :  Ab  ilio  autem  tempore,  quo 
crux  Domini  capta  eat  a  Turcia,  infantea 
poatea  nati  non  niai  xx.  vel  xxij.  dentea 
habent,  cum  ante  hoc  tempua  xxx.  vel 
velxxxij.  habere  aolerent. 

Dentibus  Literas  Scindere.  Chro- 
nicon  Mentis  Sereni  ann.  1214;  Papa 
motua  ejua  inatantia,  et  causa  cognita 
juaait  ut  literc^  dataa  Dentibua  acinderet^ 
quod  literia  caaaatia  fieri  aolet. 

1  De  Dentibus  et  Naribus.  Gharta 
Bernardi  de  Turre  ann.  1308.  apud  Ba- 
luz.  Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  781  :  Item 
de  aanguine  fluenti  et  cogntto  aupra  oculos 
vel  infra,  ai  cum  sola  manu  vel  pugno, 
sine  alio  instrumento^  poatquam  de  Den- 
tibua et  naribua,  et  etiam  tunc  si  enormia 
fuetHt  laaaio  atibaecuta,  ai  clamor  factua 
fuerit,  aeptem  aolidoa  dabit  malefactor 
Domino  prò  emenda,  et  paaao  injuriatn 
aatiafaciet  ad  regardum  Conaulum.  Vide 
Hist.  Dalph.  pag.  32.  Edit.  Paris. 

^  3.  DENS^  Glavus  ligneus  aut  ferreus. 


DEN 


DEN 


DEO 


65 


Gali.  ChevilU.  Lit.  remiss.  ann.  1882.  in 
Reg.  120.  Ghartoph.  reg.  eh.  846:  Ad 
habendum  Dentes  seu  cavilUispro  hercia 
ilridem  accestisse»  Vide  infra  Dentellus. 

0  4.  DENS,  Angulus,  comu.  Gali. 
Pointef  ut  vldetur.  Charta  ann.  1259.  in 
Chartul.  Buxer.  pari.  14.  eh.  7:  Nemus 
dou  Baichart ,  .  .  prmU  se  ingerii  a  Dente 
rupie  de  Bues  descendendo  usque  ad  va* 
dum  de  Noa. 

«  DENSATOR,  prò  Defensator  vel  De- 
fensor, uti  etiam  legitur  in  Charta  ann. 
927.  Inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem. 
pag.  19.  col.  2. 

^  DENSESGERE,  Densari.densum  fieri, 
Gali,  se  condenserà  apud  Guibertum  lib. 
1.  de  Vita  sua  eap.  21.  [<«*  et  in  Àdson. 
Miracul.  S.  Mansueti  eap.  11.] 

OENSENTUM,  Locus  aénsus  in  Silva. 
Ebrardus  in  GrsBCismo  eap.  11  : 

DeoflatiuD  proprie,  quod  fit  disDSiiin,  liquat  wuSf 
Lttd  Daoielum  dicas,  obi  cernii  opacoia. 

QENTALES,  Auree  aratri,  quihus  latior 
sulcus  redditur.  Papias. 

^  Dentale,  Sep  àe  chérue,  in  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692.  Leudse  mi- 
nor. Garcass.  Mss.  :  Item  de  saumata 
Dentalium,  1.  den.  Nostris  Dentai,  Lit. 
remiss.  ann.  1478.  in  Beg.  195.  Ghartoph. 
reg.  eh.  916:  Icellui  Michiel  print  ung 
Dentai  d*araire  en  sa  matn,  etc, 

^  DENTALIA  ,  Lo  ferro  du  cavare  li 
denti.  Glossar.  Lat.  Ttal.  Ms.  Vide  Den- 
taria, 

3*c  DENTAREJDentes  adquirere.  Dief.] 

OEIITARIA,  Ferrum  unde  Medici  dentes 
tóUunt,  Ugutioni.  Apud  Jo.  de  Janua 
et  in  Gatholico  Armorico  Dentana  scri- 
bi tur,  Per  ou  instrument  pour  traire  dent, 
GIoss.  GrsBC.  Latin.  :  'OdovTdtYpa,  forfex 
dentaria, 

4c  DENTARPA6A.  [Instrumentum,  quo 
dentes  evelluntur.  Varrò  apud  Non.  2. 
237.  Hic  bipensiles  foreipes  Dentarpagss.] 

t  DEHTATA^  Morsus,  Gali.  Morsure, 
Coup  de  dent.  Miraeula  S.  Zitse,  Aprii. 
tom.  8.  pag.  525  :  Lupus  ipsi  mulieri  dedit 
sex  Dentaias. 

«  DENTE.  Vide  infra  Dentrix. 

«  DENTELLUS,  diminut.  a  Dens,  Già- 
▼US  ligneus  vel  ferreus,  munitionis  spe- 
cies,  crates  dentata.  Gharta  ann.  Ife5. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occlt.  col. 
487  :  De  tedificio  vallis  unde  cornee  con- 
queritur,  juaicatum  est  ut  Dentelli  des- 
truantur  et  ipsum  seadafale,  et  sMlificium 
ipsum  de  csetero  altius  non  fiat.  Vide 
Denticium. 

«  OENTER,  f.  prò  Linter.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692:  Denter,  petite 
nef  ague. 

f  DENTERSIS,  Epistola  Johann!  Pres- 
bytero  seu  Regi  Aoissinorum  perperam 
adscrìpta  in  MS.  Gorbeiensi:  Stngulis 
annis  visitamus  corpus  S.  Danielis  Pro- 
phetm  in  Babilone  deserta,  et  omnes  ar- 
mati tunt  prope  (propter)  Tiros  et  serpen- 
tes  qui  vocantur  Denterses. 

7  OENTEX  ,  ffvvÀfiouc ,  9dÌYpoc  ,  Pagrus 
piseis,  in  Supplemento  Antiquarii.  vide 
Dentrix. 

1  OENTIGARE,  Dentes  imprimere  vel 
movere,  Papias. 

T  DENTICIUM,  Ceca,  crates  dentata, 
Gali.  Herse.  Acta  S.  Hoarvei  MSS.  :  Buri 
cuUus  perficeret,  jugera  seminaret,  atque 
ewn  asinot  Denticio  cooperiret, 

^  DENTIGULUM,  Aciarium,  (rroiLcotiaTiov. 
Sic  Gloss.  apud  Martinium. 

1  DENTICULUS,  diminut.  Dentis.  Apul. 
Apol.  :  QusB,  malum,  ratio  est,  linguam 
mundam  et  lotam,  vocem  contra  spurcam 
et  tetram  possidere  f  vipera  ritu  niveo 
Denticulo  cUrum  venenum  inspirare  f 
III 


DENTIDUGUM,  Instrumentum  quo  den- 
tes avelluntur.  Erasistratus  apud  GaB- 
lium  Aurelian.  lib.  2.  Ghron.  eap.  4.  alt 
plumbeum  odontagogum ,  (òfiovraYcoY^v) 
quod  nos  Dentiducum  dicere  poterimus, 
apud  Delphos  in  Apollinis  tempio  osten- 
tationis  causa  propositum,  quo  demonstra- 
tur  oportere  eos  dentes  auferri,  qui  sint 

iles,  vel  mobilitate  laxati,  vel  quibus 
suf/Mòt  plumbei  ferramenti  conamen 
ad  awmwìirmriocTis  insìgnis  prò  iis  qui 
dentium  morbo  laborant.  Dentariam 
ab  Ugu tiene  appellari  supra  observavi- 
mus. 

3^  DENTIFRAGUS.  [Dentatus.  Dief.I 

«DENTILLUM.  Gharta  ann.  1383.  ex 
Bibl.  reg.  eot.  2  :  Ad  alium  locum  ejus- 
dem  insuUe,  ubi  sunt  Dentilla  gissi  in 
parietCy  in  quo  erat  etiam  baculus  seu 
astella  dicti  domini  archiepiscopi  appp- 
situs. 

«  DENTILUS,  Denticulus,  ut  suspican- 
tur  docti  editores,  ad  vitam  S.  Rosse 
tom.  5.  Aug.  pag.  955.  col.  1  :  Non  memi- 
nisti .  .  .  nec  usquam  vel  nodulum  in 
stylis,  aut  Dentilum  reperisse  in  scams, 
qui  huic  integro  mensi  pubem  illius  fios- 
culi  polliceatur,  Flores  enim,  aiunt  illi, 
e  scapis  acuminati  prodeunt  instar  par- 
vorum  dentium. 

DENTIVA,  Gingivse  quibus  dentes  hae- 
rent.  Chronie.Windesemenselib.  2.  eap. 
68  :  AnteriorWus  quibusdam  excussis  den- 
tibuSfDentivisque  collisis.  Legendum  forte 
gingivis. 

3^  DENTOSITAS.  [Plenitudo  dencium. 

DiEF.l 

3^  DENTRITA.  [Pro  capillis  deeerpen- 
dis.  DiEP.l 

DENTRIX,  Garminarium,  Gallis.  un 
Serin.  Occurrit  apud  Gantipratanum. 

Est  etiam  nomen  pìscis  apud  Isido- 
rum  lib.  12.  eap.  6:  Dentrix  prò  multitw 
dine  et  granditaie  dentium  aictus.  De  eo 
forte  intelligenda  Gharta  Henrici  VI. 
Regis  Angl.  prò  Monasterio  Ramseiensi  : 
Et  sint  quieti  a  quibuscunque  prisis,... 
caponum,  gallinarum,  pullorum,  colum- 
barum,  Dentnciumj  et  anguillarum,  ac 
omnium  aliorum  piscium  recentium.  Ubi 
Dentrix,  ni  fallor,  appellatur,  auod  nos- 
tris dicitur  Mellens;  nam  multos  habet 
dentes  et  acutos. 

o  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692: 
Dentrix,  luz,  Tract.Ms.  ex  God.  reg.  6888. 
G.  eap.  71  :  Nobis  Dento  sive  Dente,  verus 
est  scarus. 

00  DENUDATIO.  Privatio.  Brachylog. 
lib  4.  tit.  8.  !  6:  Non  liceat  prsssidi  ante 
clericum  punire,  quam  a  proprio  episcopo 
clericatus  honore  fuerit  aenwlatus  ;  quod 
si  episcopus  viderit  ckcta  sibi  non  j  uste 
constitisse,  liceat  ei  differre  gradus  Denu- 
dationem  sub  leqitima  cautela,  etc. 

o  DENUMERAMENTUM,  ut  supra  De- 
nombramentum,  Professio  feudalis,  qua 
seilicet  quis  feudaliumprsBdiorum  eum 
suis  limltibus  ac  termfnis,  atque  adeo 
juribus  ac  oneribus  descrìptionem  do- 
mino capitali  ex  debito  offert.  Inventar. 
Ghart.  reg.  ann.  1482.  fol.  268  :  Littera 
homagii  facti  per  Johannem  de  Vergio 
militem,  senescallum  Burgundiss  dommo 
regi,  ratione  domanii  et  feudorum  in  lit- 
tera declaratorum  per  modum  Denume- 
ramenti.  Vide  supra  Adveutum. 

o  DENUNCIA,  Denuntia,  Denunciatio, 
Ital.  Denunzia.  Stat.  MantusB  lib.  1.  eap. 
6.  ex  God.  reg.  4620  :  Quilibet  alius  accu- 
sans  seu  denundans,  et  probans  Denun- 
ciam  seu  accuaam,  etc.  Exemplum  accusa 
vel  Denuntiss  seu  inquisitionisj,  in  Stat. 
Montis-reg.  pag.  147.  Stat.  Vercell.  lib. 
1.  pag.  18.  r"  :  Teneantur  consules  et 
credentiarii  statim  post  decem  dies  post 


lib.  1.  tit.  88. 1  1  :  Denuntiationes  autem 
prò  nobis,   vel  contra   Curiam  nostram 


requisitionem  seu  Denunciam,  etc.  Adde 
Gorrect.  Stat  ut.  Gadubrii  eap.  77.  et 
Stat.  Placent.  fol.  92.  v«. 

DENUNDINARE,  Propalare,  divulgare, 
quod  faciunt  qui  in  nundmis  merces 
suas  palam  eiponunt.  GIoss.  Isidori  : 
Denundinat,  omnibus  notum  facit.  Ita 
enim  Gloss.  Arabico-Lat.  [Sic  et  Gens- 
tantiensis  :  Denundinat,  divuìgat,  omni'' 
bus  notuìnfacit.'] 

DENUNTlATIO  novi  operis  per  Jactum 
lapilli,  apud  Rollandinum  m  Summa 
Notariae  eap.  6.  extremo.  [«»  JC.  Nun- 
tiatio  novi  operis.  De  Jactu  lapilli  (Dig. 
fr.  20.  {  1.  Qu.  vi  aut  ci.  48,  24.)  etiam 
mediis  temporibus  usitato  vide  Grimm. 
Antiq.  Jur.  Germ.  pag.  181.  et  Medem.  in 
Zeitschriftfùr  Arcnivwissenschaft ,  tom. 
1.  pag.  318.  sqq.l 

«  DEN0NTIÀTIONIS  LiTTERJE,  ap. 
Mar.  Mercat.  pag.  74. 

DENUNTIATOBObS.  Gonstitut.  Sieulse 
t.  88.S 
is,  vel 
factas,  quas  in  poiterum  Denuntiatoris 
nomine  non  expresse  recipi  prohibemus, 
per  judices  ante  factos  discuti  volumus, 
etc, 

Denuntiatores  Regionum  Urbis, 
habent  Inscrlptiones  veteres  Gruter.250. 
254.4. 

^DENUS,  Nomen  pecunim,  unde  num- 
mus  denarius  est.  Papias. 

o  DENTMPHALES  Feri^,  in  quibus 
non  licebat  aquas  inducere  aaris.  Glos- 
sar, vet.  ex  God.  reg.  7613.  fo»  Scriben- 
dum  Denicales  e  Glossar.  In  cod.  reg. 
7644.  ubi  base  habentur  :  Gloss.  Denicali- 
bus  feras  aput  paganos  erant  et  ea  eferie 
quando  aquam  non  licebat  inducere  agris 
paratis  oo  honore  nimfarum.  Vide  For- 
cellinum  in  Denymphalis  et  Denicales 
ferite.] 

0  DEOBLERIUS  Operatus,  Mantile 
opere  vario  distinctum,  Gali.  Serviette 
ouvrée.  Lit.  remiss.  ann.  1853.  in  Reg. 
82.  Ghartoph.  reg.  eh.  83:  Furatee  fue- 
runt  unam  mapam  et  duos  Deoblerios 
operatos.  Gharta  ann.  1322.  in  Reg.  64. 
en.  209  :  Et  si  devoit  avoir  blans  Dou- 
bliers  et  blanches  touailles.  Vide  Dupla- 
rium  2. 

1  DEOBLIGATUS  ,  Absolutus.  Monetus 
Serm.  Quadragesimal.  fol.  147.  recto  : 
Tu  et  Confessor  tuus  qui  consulit  tibi, 
quod  transmutes  votum,  vaditis  ad  omnes 
diabolos  ;  unde  si  indulgentiam  haberes 
B.  Petri,  non  esses  Deobltgatus,  quia  red- 
ditio  voti  est  de  iure  divino. 

o  deOGGUPArE,  Rem  occupatam  di- 
mittere.  Lit.  Garoli  IV.  imper.  ann. 
1355.  tom.  2.  Hist.  Trevir.  Jean.  Nie.  ab 
Hontheim  pag.  196.  col.  2  :  Bamabas  ree- 
tituit  et  Deoccupavit  Seralium  MantiM- 
num,  quod  Bosengarte  dicitur. 

DEODA,  id  est  divina.  Papias. 

DEODANDA,  appellantur  bruta  omnia 
et  inanimata,  quorum  impetu  vita  ho- 
minis  tollitur:  verbi  gratia  equus  calci- 
trans,  bos  cornupeta^  trabis  aut  domus 
casus  vel  ruina,  navis  in  flumine  fracta, 
etc.  Gum  enim  lege  Mosls  bos  homicida 
lapidibus  obruendus  esset,  Anglis  pla- 
cuit,  ut  eorum  pretium  in  pios  usus 
erogaretur,  et  Deo  donaretur.  Braeton. 
lib.  3.  Traet.  2.  eap.  5.  n.  8  :  Item  hatelli 
de  quibus  talee  suomersi  fuerint,  appre- 
tientur,  et  alia  gum  sunt  causa  mortis 
alicujus  ;  et  sunt  Deodanda  prò  Bege,  ut 
si  submersus  fuerit  quis  in  cfqua  dulci,  et 
non  in  mari  {ubi  nec  navis,  nec  maere- 
mium,  ti  navis  froda  fuerit,  erit  Deo- 
danda) quia  omnia  istaerunt  dominorum, 
si  vivant,  sicut  eorum  catalla  ;  nec  sunt 
Deodanda  ex  infortunio  in  mari,  nec 

9 


66 


DEO 


DEO 


DEP 


vreccum,  nec  etiam  murdrum  de  occiais 
in  mari.  Quod  dicit  prò  Rege,  exponere 
vldetur  Fleta  lib.  1.  cap.  25.  S  9,  prò  ani- 
ma Regia  et  omnium  fidelium  aefunctO" 
rum.  Adde  eumdem  Bractonum  d.  libro 
et  trac.  cap.  15. J|  6.  Monast.  Ànglic. 
tom.  1.  pag.  977.  Willelm.  Stanfordium 
lib.  1.  Piaclt.  Coronae  cap.  12.  Cowellum 
lib.  4.  tit.  8.  S  1.  et  Rastallum  verbo  Deo- 
dande. 

DEODIGATA,  Sacrata,  Sanctimonialis, 
quflB  Deo  continenti»  et  integritatis 
votum  vovit.  Capitulare  Haitonis  Episc. 
Basileensiscap.  16  :  Ut  mulierea  ad  aitare 
non  accedant ,  nec  ipam  Deodicatm  in 
nullo  miniaterio  dliarva  intermiaceantur. 
S.  Cyprianus  Ep.  62  :  Quod  ai  ex  fide  ae 
Deo  cRcaverint,  pudice  et  caate  aine  ulta 
fabula  peraeverent.  Idem  de  Disciplin. 
et  habita  Virg.  :  Ut  qua  ae  Chriato  dica' 
verint,  et  a  carnali  coneupiacentia  rece' 
dentea,  tam  carne  quam  mente  Deo  ae 
voverint.  Sanctus  Hieronymus  Epist.  15  : 
Et  tunicam  fuaciorem,  quam  a  matre 
impetrare  non  ]M)terat,  inauta,  prò  nego- 
tiationia  auapicio  ae  repente  Domino  con- 
aecravit.  Et  lib.  1.  advers.  Jovinìanum 
cap.  7  :  Virginea,qua  poat  conaecrationetn 
nupaerint,  non  tam  adulteras  aunt,  quam 
ineeataa.  Vide  Conc.  Eliberit.  cap.  27. 
leg.  1.  Cod.  Th.  de  Haptu  vel  matrim. 
Sanctimonial.  (9,  250  et  leg.  12.  de  Scffi- 
nicis  eod.  Cod.  (15,  70  Acta  S.  Marcianse 
Mart.  num.  8.  Vitam  S.  Prsejecti  n.  4.  etc. 

Deo  Sagrata.  Vetus  Inscriptio  Me- 
diolani  ad  D.  Protasii  : 

Clan  geoni,  eemo  pollens,  6t  mater  agaitmii, 
Virgo  sacraU  Deo  Manila  Daedalia. 

Vide  Vitam  S.  AustrebertSB  n.  11.  Deo 
dicata  virginitaa,  apud  S.  Fulgenti um 
Epist.  8.  ad  Probam  de  Virginitate. 
virgo  Deo  dedita,  apud  Gennadium  de 
Scrlptor.  Eccles.  in  Paulo  Presbytero. 
Deo  vota,  quomodo  Sanctimoniales  ali- 
quot  subscribunt  Chartam  Muni»  Ab- 
batiss»  ann.  922.  apud  Yepez  in  Chron. 
Ordin.  S.  Benedicti  tom.  4.  pag.  ult.  in 
alia  Gbristinae  filisa  Bermundi  II.  Regis 
tom.  5.  pag.  426.  Virgo  aacra,  apud  S. 
August.  Epist.  108.  S€u:rata  mrgo,  in  leg. 
2.  Cod.  Theod.  de  Raptu  vel  matrim. 
(9,  25.)  Historia  S.  Glementis  PP.  :  Cum 
et  DomitUlam  virginem,  neptem  Domi- 
tiani  Principia,  aponaam  Aureliani,  ere- 
dentem  Chrtato,  aacro  velamine  cui  inte- 
gritatia  peraeverantiam  conaecraret.  Hist. 
S.  Apoilinaris  Mart.  :  Filia  vero  ejua 
conaecrata  eat  Deo,  et  permanait  virqo. 

Ejusmodi  porro  devotas  virginesTquas 
upàc  nap6ivoi»c  vocat  Sozomenus  lib.  6. 

cap.   19.   napOévouc  txxXeaia<mxà<    lib.    8. 

cap.  24.J  prsB  cseteris  graphice  describit 
Libellus  precum  Marcelllni  et  Faustini 
Presbyteror.  :  Sed  et  apud  Palaaatinam 
in  Èleutfieropoli  eat  aacra  virgo  Ckriati, 
nomine  Hermione,  generoaia  qutdem  edita 
natalibua,  aed  fide  et  aanctimonia  multum 
facta  generoaior,  ipaam  virginitatem  con- 
decorane  contemptu  rerum  amcularium, 
et  humanaa  gloriae,  ad  quam  plerique  af- 
fectant,  etiam  qui  ae  aaaculo  et  concupia- 
centisB  camia  abrenuntiaaae  gloriantur. 
Haac  in  quantum  caatimoniam  corporia 
aacro  rigore  cuatodit,  in  tantum  animaa 
puritatem  caata  pirn  fidei  obaervatione 
conaervat,  non  haereticta,  non  praavarica- 
toribua  communicana.  [Vide  Devotas,] 

DEO  DICATI,  Ordinibus  sacris  initiati. 
Monachi,  etc.  Lucifer  Calaritanus,  lib. 
Moriendum  esse,  etc.  :  Dicatoa  Deo  ho- 
minea  torquea,  inierficia,  etc.  Et  infra  : 
Tu  conira  Deo  dignarta  interficere  dicatoa, 

1  DE0FU6TLE,  Quod  offertur  diabolo. 
Vide  Gcdgildum. 


DEO  6RATIAS,  Salutationis  formula 
veteribus  Ghristianìs  etiam  usitata,  ut 
testatur  S.  Augustinus  in  Psal.  182.  et 
Epist.  77.  Regula  S.  Benedicti  cap.  66. 
Ostiario  prsocipit  :  Mox  ut  aliquia  pulaa- 
verit,  aut  pauper  clamaverit,  Ikso  gratiaa, 
reapondeat,  aut  Renedicat.  [Papias  :  Deo 
gratiaa,  interjectio  computatur,  aicut  proh 
dolor  I  proh  nefaa  !\ 

1  DEOLERARE,  Olerà  auferre.  Vide 
OVerare. 

DEONANDI.  Guibertus  lib.  2.  de  Vita 
sua  cap.  5  :  Et  ecce  mane  ^uodam,  dum 
adhuc  medie  aopitua  clauaia  oculia  cubi- 
taretj  quaa  daemonea  inalar  religioaorum 
illorum,  quoa  Deonandoa  vulgo  appellant, 
acamno  quod  ejua  aubaidebat  lectuìo,  inae- 
derent,  Mox  Circumcellionea,  et  laicaa 
feraonaa.  [exterum  genua  hominum  et 
incognitam  gentem]  vocat.  Ubi  vir  doctis- 
simus  D.  Lucas  Acherius  non  improba- 
bili conjectura  putat  Deonandoa  esse, 
quos  vulgo  Donatoa  et  ObUuoa  in  Monas- 
teriis  vocitabant.  Vide  Donati. 

^sar  Mabil Ionio  non  placet  Acherii 
conjectura,  quod  Guibertus,  inquit  in 
Prsefatione  ad  Acta  SS.  Benedici,  ssec. 
6.  part.  2.  n.  92.  eos  Religioaoa  vocet,  et 
religioso  habitu  Indutos  exhibeat,  nudi- 
pedes  ac  gyrovogos,  quod  Do  nati  s  illis 
competere  non  videtur.  At  quinam  fue- 
rint  ejusmodi  Religiosi,  (melius  dixerit 
Circumcelliones)  ne  quidem  audet  con- 
jicere>  donec  lux  major  affulgeat.  Ha- 
drianus  Valesius  in  Notitia  Galliarum 
pag.  170.  a  Deonanto  pagi  Leodicensis 
oppido  sic  dictos  conlicit,  hincque  vo- 
cem  Diantre  prò  Dicale  a  nostrls  vult 
usurpatam  ;  quam  ali!  verecundiss  tri- 
buunt  non  sinenti  turpe  diaboli  nomen 
pronuntiari. 

DEONARII,  Hsereticorum  secta  ex  Ma- 
nicbflBis  seu  Paulicianis.  Historia  Veze- 
liacensis  lib.  4.  pag.  644  :  Eo  tempore 
deprehenai  aunt  apud  Vizeliacum  quidam 
haareticiyjqui  dicuntur  Deonarii,  aeu  Po- 
nlicani.  £t  mox  :  Convicti  aunt  quod  ao- 
ìam  divinitatia  eaaentiam  ore  confitentea, 
omnia  penitua  Eccleaiaa  Catholicaa  Sacra- 
menta evacuarent.  li  forte  quos  Deiataa 
dicimus,  qui  omni  religione  postbabita, 
solum  Deum  coiunt.  Vide  Populicani. 

±  DEONERARE.  [Vituperare.  Dief.] 

T  DEOPERIRE,  JDetegere,  declarare, 
Gali.  Decouvrir.  Vita  Venerab.  Od», 
tom.  2.  Aprii,  pag.  774  :  Irepen^exit  patri 
et  matri  aecretum  Deopertre.  Occurrit 
alibi. 

T  DEOPERTUS,  Discoopertus,  detectus, 
Gali.  Decouvert.  Miracula  S.  Wulfranni. 
Martii  tom.  8.  pag.  158  :  Pictacium  Ulud 
quod  abaconderat,  Deopertum  ore  tuUt, 

LDEORDINATIO,  Pravi  mores,  dlsso- 
i  vivendi  ratio,  licentia,  Gali.  Deaor- 
dre,  Dereglement,  Libertinage.  Memo- 
riale Potestatum  Regiensium  ad  annum 
1265.  apud  Murator.  tom.  8.  col.  1124  : 
Sic  viguiia,  jejuniia  et  orationibuef  ac  aliia 
bonia  operibua  fuit  (Glemens  IV.  Papa) 
guod  mullaa  qxAaa  Eccleaia  lune  auatine- 
oatf  Deordinationea  Deua  auia  meritia  ere- 
ditur  extinxiaae.  Statuta  MSS.  Ecclesise 
Audomarensis  :  Scandala,  Deordinatio- 
nea et  mala  occaaione  Epiacopi  Fatuorum 
et  auorum  evenerint.  Utitur  Laurentius 
Bizìnius  in  Diario  Belli  Hussitici,  apud 
Ludewig.  tom.  6.  Reliq.  MSS.  pag.  129. 
V^  Pro  malo  ordine,  perturbatlone,  est 
in  eh  art.  Gonrad.  Archiep.  Mogunt. 
ann.  1427.  in  Guden.  God.  Diplom.  tom. 
4.  pag.  163 J 

DEORNATuS  ,  Depravatua ,  in  Gloss. 
MSS.  ad  Goncilium  Garthag.  can.  14. 
[Forte  melius  legeretur  DeordinatuaJ 

o  DEORSUM,  Foris,  Gali.  Dehora.  Sca- 


car. Paschi  apud  Falesiam  ann.  1214. 
ex  God.  reg.  4651  :  Terra  vero  quaa  ae 
aquitat  per  ae  et  per  aervitia  Deoraum  ma- 
auraa,  non  eat  borgagium, 

^  Deorsum  Plantari,  id  est,  Inverso 
capite,  supplicii  genus.  Stat.  ant.  Fio- 
rent.  lib.  8.  cap.  124.  ex  God.  reg.  4621  : 
Aaaaaainua..,  trahatur  ad  caudam  muli 
aive  asini  uaque  ad  locum  juatitiaa,  et 
ibidem  plantetur  Deoraum,  ita  quod  mo- 
riatur.  Ibid.  cap.  126  :  Capite  plantetur, 
ita  quod  moriatur. 

orf  DEOSGUIJLTE,  ap.  Virgil.  Grammat. 
pag.  72. 

1  DEOSGUIJLTORIUll,  apud  Rymerum 
tom.  8.  pag.  428.  col.  1.  idem  quod  aliis 
OaculcUorium,  id  est,  Tabula  quae  in 
Missis  solemnioribus  osculanda  defer- 
tur  in  signum  pacis,  hincque  dieta  nos- 
tris.  La  paix.  Occurrit  rursus  in  Testa- 
mento Rotherani  Episc.  Eborac.  ann. 
1498.  in  Libro  nigro  Scaccarii  pag.  673. 

oo  REOSTO,  Vox  contumeliosa.  Ghart. 
Alphons.  II.  Lusit.  Reg.  ann.  1218.  apud 
S.  Rosa  de  Viterbo  tom.  l.jpag.  860.  voce 
Dehoneatar  :  Si  aliquia  Dehoneataverit 
aliquem  quantoa  Deoatoa  ei  dixerit,  tan- 
toa  trea  aolidoa  ei  pectet,  etc. 

00  DEO-VOTA,  Vide  Deodicata  et  S. 
Rosa  de  Viterbo  Elucid.  tom.  1.  pag. 
862.  sqq. 

DEPAGTARE,  Garolus  IV.  Imp.  de  Vita 
sua  pag.  104:  Rex  atitetn  Crcu!oviaa  et 
Rulco  Hux  malignum  fraudulenter  con- 
flaverunt  conaihum,  qualiter  Joannem 
Regem  et  Carolum  in  eorum  reditu  de 
Pruaaia  poaaent  capere,  et  poat  multaa 
calumnicka  uaque  ad  extremum  denarium 
Depactare.  libi  Depactare  videtur  esse 
nostrum  Depaqueter,  vel  Dévaliaer,  [Spo- 
liare  :  quod  conflrmatur  ex  Diplomata- 
rio  Ludovici  Due.  Brandenburgici,  apud 
Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  7.  pag.  87  : 
Volentea  etiam  aibi,  ai  bona  aua  dieta 
caatro  pertithentia  noatri  nomine  Depac- 
tata  fuerintj  cum  p^iaribua  bonia,  hoatibua 
et  adveraarita  noatria  pertinentibua,  recam- 
penaam  facere  parem.  Et  ex  Ghronico 
Episcoporum  Merseburgensium  apud 
eumd.  Ludewig.  tom.  4.  pag.  408  :  ìpae 
Epiacopua  quemdam  avuneulum  auum 
dtctum,  Heinricua  de  Harraa,  tunc  ino- 
pem  et  egentem  aibi  cuaumait,  et  de  tota 
auo  dominio  potentem  fecit.  Qui  more 
eaurientia  cania  et  aaturari  cupientia,  ata- 
tim  omnea  tam  Clericoa  (luam  Monachoa 
et  Eccleaiaa  auaa  laicoa  atne  miaericordia 
Depactavit,  et  poatea  caatrum  Harborg 
prò  octingentia  marcia,  Epiacopo  adente 
et  conaentiente,  obligavit.] 

1  Depagtatio,  Spoliauo,  in  mox  lau- 
dato Ludovici  Due.  Brandenburg.  Diplo- 
matario .  De  ce.  marcia  argenti  Stenda- 
lenaia  ex  Depactationibua  vel  captivorum 
depecuniationibua ,  aut  ex  alita  madia 
quibuacumque  nobia  evenientibua,  aatiafe- 
cimua  integraliter. 

1  Depagtigare,  ut  Depactare,  in  mox 
citato  Ghronico  Episc.  Merseburg.  apud 
Ludewig.  tom.  4.  pag.  423  :  Unumquem- 
que  prò  levi  et  aliquando  nulla  culpa  aeu 
cauaa  exactionavit  et  Depacticavit,  et  De- 
pacticandorum  et  exactionandorum  dela- 
torea  apecialiter  et  teterrime  fovebat  et 
dilexit. 

DEPAGTIRE,  Pacisci,  depascisci,  pac- 
tione  transigere.  Lex  Wisigoth.  lib.  2. 
tit.  2.  S  10  :  Et  poat  cauaaa  initium  renuen- 
tea  judicium,  de  inchoato  prasaumpaerint 
inter  ae  Depactire  negotio, 

^  Gonstant.  imper.  in  leg.  1.  God. 
Theod.  de  raptu  vfrginum  veTviduarum 
(9,  24.)  :  Si  quia   nOiil  cum  parentibua 

Euellas  ante  Depectua,  etc.  Alii  codlces 
abent,  Di^Mctua.  Vide  Depectio. 


DEP 


DEP 


DEP 


67 


Depactum,  Pactam,  conventum,  apud 
Flodoardum,  idem  quod 

Depactio,  Pacis  con  feeder  alio  ^  in  Glos- 
sis  Arabico-Lat.  [Papias  babet  :  Depec- 
Ho,  PacU  con f ceder cUw.] 

^  Gharta  ann.  1188.  in  Hlst.  Gerbored. 
pag.  837  :  Ut  autem  htec  Depactio  facta,... 
rata  et  firma  habeatur,  etc. 

DEPAGARE.  Gloss.  Arabico-Lat.  :  De- 
pago,  deflecto,  a  pagendo  dicitur,  vel 
transigo,  a  paciseendo.  Glossse  Isiaori  : 
Depago,  deftecto,  vel  transigo.  Vox  con- 
ficta  a  pagare,  solvere^  Pater:  pagare 
vero  a  poetare  :  unde  legendum  videtur^ 
Depago,  depactOj  a  pagando  dictum,  vel 
transigo,  etc. 

1.  DEPALARE,  Palis  vineam  instraere, 
Tìtibus  palos  j  ungere.  Hermas  in  Pasto- 
rali lib.  1.  cap.  5:  Eique  assignavit  vi' 
neam,  prteciptens  ut  vitibus  jungeret  pa^ 
los.,.  cumque  Depalasset  vineam  illam^  et 
animadvertisset  eam  herbis  repletam,  etc. 
Occurrit  ibi  plaries.  Apud  Tertullianum 
in  Apologetico,  Depalare  civitatem,  est 
palis  cingere. 

2.  DEPAIiARE,  Manifestare.  Gloss. 
Arabico-Lat.  :  Depalo,  Devolvo,  manifesto. 
Gloss.  Isid.  et  Papias  :  Depalata  mani" 
festata.  [Tertul.  ad  versus  Hermogenem  : 
Dopatane  quodammodo  mundo.  [Gons- 
tantinus  Presbyter  de  Vita  S.  Germani 
cap.  16  :  Virtutum  suarum  ostenta  Depa-- 
lavit.  Stepbanus  Africanus  Presbyter  in 
Vita  S.  Amotoris  num.  7  :  Votorumque 
Sìwrum  desideria  Depalantes.  [Eodem 
intellectu  dixit  Plautus  Bacchid.  4. 9  : 

Perilsse  luaTitis  eil, 
Qfum  tUnd  flagiUiim  volgo  Dispaletoere.] 

t  Depalator  Divina  Disciplina 
S.  Paul  US  a  Tertulliano  lib.  5.  adv. 
Marcionem. 

5  DEPALLARE,  Pallium  exuere  :  Ter- 
tull.  de  Pallio  :  Grsscatim  Depallari  ma^ 
gis  quam  amiciri, 

DEPALLIARE.  Vide  Detunicare. 

DEPAIIARE,  Depanatus.  Papias  :  Depa- 
nare,  dilaniare,  de  panno  raperò.  Isidor. 
in  Gloss.  :  Depanare,  dilacerare.  Joan.  de 
Janna  :  Depanare,  dilacerare,  vel  pannos 
auferre,  eoepoliare,  denudare.  Gapitula 
Caroli  G.  tit.  29.  [«>  Synod.  Pistens. 
ann.  862.  cap.  1.1  sìcut  quando  solemus 
de  istis  frequentwus  itineribus  reverti  ad 
mansiones  nostras  detonsi,  et  delavati, 
eum  drappis  et  caldamentis  Depanna- 
tis,  tt*nc  nos  reficimus  et  reparamus.  Id 
est,  laceratis  :  nos  diceremus,  des  sou- 
liers  deschirez.  [Abbo  Sangerman.  Serm. 
5.  apud  Acherium  SK>icir.  tom.  9.  pag. 
109  :  Quidnam  sunt  isti  rapaces  lupi,  qui 
sino  cessatione  persequentes  devorant  et 
Depannant  f  Peregrinus  in  MS.  Speculo 
Virginum  lib.  12  :  Servum  peccati  licet 
trabea  redimitum  ignorat  et  abjicit  ;  justi 
cMtem  aridum  licet  deformem  et  Depan* 
ncUum  amat  et  assumit.]  Le  Roman  ae  la 
Conqueste  d'Outremer,  apud  Falcetum  : 

Là  peosiiés  voir  taot  viét  drat  Depumés, 
Et  taot  grande  barbe,  et  taot  dèa  hurpét. 

Gariopontus  lib.  1.  cap.  17:  Fri^idus 
humor  capitis  similiter  dentem  mtiat , 
eommovenao,  pertundendo,  frangendo, 
privando.  Depannando. 

^  Dépané,  Lacerata  et  Dannosa  veste 
indutus,  vulgo  Déguenille.  Vita  S.  Lu- 
dov.  edit.  reg.  pag.  849  :  Com  il  venoient 
délivréè  des  prisons  des  mescreanz,  nus  et 
espanex,  etc.  Mirac.  B.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Ani  la  ^rile  tìI  un  bomme, 
Kos  fti.  desprìa  et  Dépané. 

Le  Roman  d'Alexandre  Ms.  part.  1  : 
Et  la  broigne  dn  dot  déroola  et  Deapanée. 


^Guienné,  eodem  signi ficatu,  in  Gharta 
ann.  1384.  tom.  2.  Probat.  Hist.  Brit. 
col.  484  :  Le  Vendredy  prouchain  ensui» 
vant  vint  et  arriva  à  ladite  métairie  un 
homme  assez  Cruienné,  vesta  d'une  hope^ 
lande  et  d'une  houe  de  burel,  etc.  Loquele, 
eadem  acceptione,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1415.  ex  Reg.  168.  Ghartoph.  reg.  eh.  419: 
Un  petit  homme  vestu  d*une  robe  de  pere 
Loquetée,...  ne  scout  onques  icellui  sup- 
pliant  quo  ledit  homme  Loquele  devint. 

^  Depaxnie,  Inope,  sino  panie,  apud 
Laurentium  in  Amalthea. 

DEPARARE,  Vestimenta,  sen  paramento 
exuere,  deponere,  uti  parare  Italis  est 
induere,  in  Inquisitione  de  vita  et  mo- 
ribus  B.  Joannis  Episcopi  Vicentini. 

0  DEPASTORGIUM,  Ager  pascuus,  ma- 
xime pecudum.  Terrear.  Ms.  Bellijoc. 
fol.  429.  r>  :  Tam  in  domibus,  terris,  pra* 
tis...  pascuis ,  Depastorgiis,  quam  aliis 
possessionibus.  etc.  Vide  Pastorgagium. 

DEPAUPERARE,  Pauperem  facere,  va 
apaupertate  removere,\jg\kiìom.  Alanus 
in  Planctu  naturae  : 

Nam  timor  aggreditur  meotem,  paritercnie  cupido 
Coocatit,  et  totem  menUa  Depauperat  oroem. 

[Gharta  ann.  1404.  ex  Schedis  D.  Lan^ 
celot  :  Est  eadem  Ecclesia  (  Vivariensis) 
in  redditibus,  fructìbus  et  emolumentis 
adeo  Depauperata  et  diminula,  quod,  etc. 
Rolandinus  Patav.  lib.  7.  de  Factis  in 
Marchia  Tarvisina  cap.  13  :  Depauperati 
sunt  prorsus  et  quasi  compulsi  cui  men" 
dicandum.  Hoc  verbo  usus  est  Varrò, 
apud  quem  Domum  Depauperare 
sumptu^  Vide  Pauperare. 

1  Depauperatio,  Egestas,  inopia,  ho- 
norum spoliatio.  Et  iosi  hactenus  ex  nos-' 
tra  Depauperatione  ditati,  apud  Matth. 
Westmonaster.  in  Floribus  Hist.  Britan. 
Depauperano  spirituum,  id  est,  Defec- 
tus^  Debili tas,  apud  Medicos. 

^  DEPEGIARE,  Gsedere  ,  discerpere  , 
Gali.  Mettre  en  piece.  Ghronic.  Gornelii 
Zantfliet  apud  Marten.  tom.  5.  Ampliss. 
Gollect.  col.  892:  Jacobu^  dictus  Baddu 
in  quatuor  porttones  apud  Trajectum  eX" 
titit  Depeciatus  et  escenteratus,  Helias  de 
Flemelta  in  agro  decollatus.  Vide  Pecia. 

DEPEGTIO,  prò  Depactio,  Pactio,  pac- 
tum,  turpis  pactio.  Ita  usurpant  lex  1. 
God.  Th.  de  Abolit.  (9.  37.)  et  lex  1.  de 
Postulando.  (2,  10.)  Vide  Cujac.  lib.  2. 
Obs.  cap.  15.  suora  in  Depactire,  [^^  et 
Marin.  Pap.   Diplom.  num.  73.  lin.  14.] 

o  DEPEGTIRE.  Vide  supra  Depactire. 

DEPEGUATIO,  Pecudum  spoliatio,  pe- 
cudum abactus.  Gharta  Henrici  Gomitis 
Palatini  ann.  1271.  in  Metropoli  Salis- 
burgensi  tom.  1.  pag.  166  :  Super  diver^ 
sis  dissensionum  articulis,  damnis,  incen- 
diis,  rapinis,  captivationibus,  Depecua- 
tionibus,  homiddiis,  etc.  [<^  Gonfer  Depe-' 
cuniare."] 

^  DEPEGUNIARE,  Pecunia  spoliare. 
Ghronicon  Salzburg.  apud  Raimundum 
Duellium  Misceli,  lib.  2.  pag.  130:  Eo- 
dem anno  (1408.)  incepit  guerra  inter 
Hainricum  Ducem  Bavariss  jilium  Fride- 

riei  Ducis  et  Cives  Lantznuettenses 

Idem  Dux  Cives  in  prandio  cepit  et  De- 
oecuniavit.  Vita  S.  Trudberti,  Aprii,  tom. 
8.  pag.  438  :  Magna  satis  exactione  Depe- 
cuniavit  homines  et  colonos,  [<^  Pecunia 
persoluta  seu  promissa  captivos  redi- 
mere. Gharta  ann.  1271.  in  auden.  God. 
Diplom.  tom.  1.  pag.  787  :  De  captivis  est 
taliter  diffinitum,  quod  hi  qui  ex  utraque 
parte  adhuc  habentur captivi...  absolvendi 
et  induciandi  sunt...  Hi  autem  qui  De- 
pecuniali  sunt,  pecuniam  suam  persol- 
vent,  quemadmodum  promiserunt.  Gonfer 
Depretiare.] 


1  Depeguniatio  ,  Exactio  pecuni». 
Diplomatarium  Ludovici  Ducis  Bran- 
denburg.  apud  Ludewig.  tom.  6.  Reliq. 
MSS.  pag.  76  :  Judeos  exemptos  esse  volu- 
mus  et  solutos  a  qucumfnque  specie  exac- 
tionis,  Depecuniationis  seu  precarie.  Vide 
alium  locum  in  Depactatio. 

DEPEGZATUS,  [In  pecias  seu  frusta 
divisus,  scissus.l  vide  Peda. 

\  DEPELATA,  Manifestata,  in  quibusd. 
edit.  GÌ.  Isid.  Mellus  Depalata,  ut  supra 
in  Depalare. 

DEPELUGUIJLRX,  apud  Papiam,  De4i- 
pere,a  pelliciendo  dictum. 

t  DEPENDENTIA,  Gali.  Dependence, 
Appendix,  accessio.  Acta  SS.  Junii  tom. 
3.  pag.  648.  de  B.  Petro  Gambacurta  : 
Ut  causam  et  causas  beatificationis  huius- 
modi  cum  omnibus  et  singulis  iwAÌen- 
tiis,  emergentlis,  Dependentiis  annexis, 
etc.  Occurrit  etiam  in  Gharta  Henrici  IV. 
Regis  Angl.  ann.  1405.  apud  Rymerum 
tom.  8.  pag.  403.  col.  1. 

1  DEPeNDERE.  Gali.  Dependre,  Rem 
suspensam  demittere,  suspensum  homi- 
nem solvere.  Acta  SS.  Junii  tom.  4.  pag. 
928.  de  S.  Lanfranco  :  Ipsum  de  furca 
Dependit,  et  euncta  ejus  vincula  reaol- 
vens,  ad  nos  eum  eum  festinatione  perdu- 
xit.  Rursum  occurrit  in  Vita  S.  Jacobi 
Eremit»^  inter  Acta  SS.  Benedictin. 
sffic.  4.  part.  2.  pag.  148. 

«  DEPENDITuM,  Sumptus,  impensa, 
Gali.  Dépens.  Gharta  ann.  1406  :  Sump- 
tus,  misnones,  Dependita  et  expensas,  eie. 
Unde  Dependre,  prò  Dépenser,  sumptum 
facere,  in  Lit.  ann.  1873.  tom.  5.  Ordi- 
nai, reg.  Frane,  pag.  649.  art.  18.  et 
alibi  passim. 

0  DEPENNARE,  Avi  pennas  avellere, 
demere.  Acta  S.  Domin.  tom.  1.  Aug. 
pag.  588.  col.  2  :  At  ille  (Dominicus)  cos- 
pit  eum  CjMiSseTem)  festine  Depennare,  etc. 

9|e  DEPENNATUS,  [Pennas,  seu  alas  ha- 
bens.  Translate.  Varr.  apud  Fulgent.  de 
prisco  serm.  n.  11.  Deum  Depennato  at- 
\olIam  orationis  eloquio.  Al.  leg.  Depin- 
ncUo,  eod.  sensu.] 

«  dEPENSARE,  Reputare,  Gali.  Penser. 
Mirac.  S.  Emmer.  tom.  6.  Sept.  pag.  499. 
col.  2  :  Tuto...  csecatus  corpore,  sedUlu- 
minatus  mente,...  nequaquam  valde  De- 
pensane  privatum  se  lumino,  quod  sibi 
commune  esset  cum  museis,  etc. 

T  DEPENSGERE.  Ghartular.  S.  Vandre- 
gesiii  tom.  1.  pag.  932  :  Si  vero  tractu 
temperie  idem  vicarius  aut  quilibet  ejus 
futurus  successor  in  Ecclesia  memorata 
aliquas  grossas  decimas....  sata^ant  vin- 
dicare,  et  eos  Religiosos  supra  lUis  deci- 
mis  molestare,  ex  tunc  Depenscere  quind. 
libr.  Turron.  eidem  Vicario  et  ^us  cuili- 
bet  successori  per  meam  ordinatUmem 
reddenda  ab  ipsis  Religiosis  tresdecim 
librsR  detrahantur,  qiÀOUsque  a  petitione 
dictarum  decimarum  cessaverit  omnino. 
Hunc  locum  existimo  sic  legendum  : 
Ex  tunc  de  pensione  quindecim  librarum 
Turron.  etc. 

«  DEPERDA,  Damnum,  Jactura,  Gali. 
Perle.  Sentent.  arbitr.  ann.  1500  :  Prse- 
textu  quorum  dictus  Lamberti  dictos  pa- 
rerios  dicli  martineti  de  Reveniers  in 
causam  traxerit ...  od  sibi  emendandum 
dampnum,  interesse  et  Deperdam  per 
eosdem  facta.  Vide  infra  Depertum. 

1  DEPERDITUM ,  non  semel ,  neque 
adeo  male,  legitur  prò  Damnum  apud 
Scriptores  «tatis  inferioris.  Vide  Deper- 
titum. 

^  DEPERITUS ,  passiva  acceptione  , 
Destructus,  deterior  factus,  Gali.  Dépéri. 
Placit.  ann.  927.  inter  Probat.  tom.  1. 
Hist.  Nem.  pag.  19.  col.  2  :  Quod  si  stru- 
menta cartarum  per  turbis  hostium,  aut 


68 


DEP 


DEP 


DEP 


fureSf  vél  incendiumyaut  per  quodcumque 
tngenium  genera  naufràgioram  aeatruo 
taa  vel  DeperittUy  eie,  Charta  ann.  1400  : 
Videns  quod  dieta  molendina  erant  De^ 
perita,  et  quod  plue  prodelnnt  dicto  do- 
mino nastro  Dalphino  dieta  dceem  settaria 
frumenti^etc, 

0  DE  PER  SE,  Se  ipso  agenle,  auctore, 
Gali.  De  soy  mètne,  Mirac.  S.  Nicet» 
tom.  4.  Sept.  pag.  8.  col.  1  :  Ipaa  quidem 
(malier)  De  per  se  necessaria  corpori 
eocercere  non  poterai  ;  sed  continuo  aaju- 
torio  ad9tant\um  indigehat , . . . .  atue  De 
ver  se  descendens  de  ledo  cum  clamore 
jucundo  cueurrit.  Steph.  de  Infestura 
MS.  de  Bello  Inter  Sixtum  IV.  PP.  et 
reg.  Ferdin.  ann.  1482  :  Videntes  igitur 
cives  quod  nihil  esset,  eupientes  eorum 
indemnitati  providere.  De  per  se  multi 
statuerunt  segetes,  quss  in  campis  erant, 
ad  urbem  triturandcu  portare. 

DEPERSONARE.  Vide  Dispersonare, 
;  DEPERTI60.  Vide  Depetigo. 

1  DEPERTITUM,  prò  Deperditum,  Dam- 
num.  Gbartular.  B.  MagdalensB  de  Cas- 
troduno  fol.  42  :  Percipient  quoadusaue 
super  diclis  damnis  et  DepertUis  eisaem 
esset  plenarie  satisfactum,  qu»  dampna 
et  Depertita  per  sacramentum  dicti  Ab-' 
batis  poterunl  declarari,  Oharta  de  fideli 
servitio  Odonis  de  Dolis  ann.  1209.  tom. 

1.  Ampliss.  Gollect.  col.  1195  :  Si  autem 
de  his  conventionibus  deficerem,  concedo 
ut  quicquid  ad  me  pertinere  debet  de 
prasdieto  Castro-Meliandi,  et  toto  feodo 
quod  est  de  feodo  domini  Regis,  sit  mihi 
%n  Depertitum  erga  dominum  Regem. 

«  DfiPERTUM,  ut  supra  Deperda,  nos- 
tris  alias  Dépert.  Gbarta  ann.  1221.  in 
Cbartul.  Gampan.  fol.  49.  v«.  ex  God. 
reg.  6993  :  ConservabimiM  indempnes 
vrmdictos  Blancham  comitissam  et  Theo- 
oaldum  comitem  natum  ejus  de  omnibus 
dampnis  et  Depertis,  Aliud  Ghartul.  ex 
Gam.  Gomput.  Paris,  ad  ann.  1147.  fol. 
251.  v«.  col.  2  :  Et  toutes  ces  choses  et  ces 
convenances  ai  te  fianciés  à  tenir  à  celai 
Girart  et  à  ses  hoirs,  et  touz  les  domages 
et  touz  les  Dépers  que  Gtrart  ou  si  hotr  i 
aueroient,  je  ìour  sui  tenus  à  rendre  et  à 
restoreTi  Lit.  Phil.  VI.  ann.  1345.  in  voi. 

2.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Est  riserve  à 
eux  de  demander  le  demourant  de  leur 
Dépers  et  dommage  sur  lesdits  malfaic- 
teurs.  Lit.  remìss.  ann.  1378.  in  Beg. 
114.  Ghartoph.  re^.  eh.  113  :  Le  sup- 
pliant  regarda  que  icelle  ferme  avoit  pris 
à  trop  grant  pns,  par  lequel  estoit  moult 
perdans,  et  que  pour  iceulx  Dépers  il  ne 
pourroit  bonnement  paier,  Adde  Ordinat. 
reg.  Frane,  tom.  7.  pag.  647.  Vide  De- 
pertitum, 

TDEPESGARE,  a  Gallico  Dépecer,  in 
frusta  dividere,  frustatim  concidere. 
Ordinatio  Hum berti  II.  ann.  1340.  in 
Htst.  Dalph.  tom.  2.  pag.  894.  col.  1  : 
Nec  carnee  crudas  seu  coctas  scindant  vel 
Depescent,  aut  truncent.  Glossar,  apud 
Martini um  :  Depesco,  dtoptCo). 

^  Delere,  lacerare,  alias  Dépecier  et 
Dépechier.  Gbarta  ann.  1306.  in  Lib.  rub. 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  829.  v«.  col.  2: 
Olroia  que  le  non  de  lui  et  dudit  Wil- 
laume  son  pere  soit  Dépeciez  et  effadez 
par  devers  tes  trésouriers  nostre  seigneur 
le  Roi.  Vita  J.  G.  MS.  : 

Tant  primt  (poitsom)  ne  por«nt  Mchier, 
Lor  roto  covint  à  Dépechier. 

•  Dépecier  un  Jugement,  Judicium  res- 
cindere, in  Stat.  ann.  1260.  tom.  1.  Or- 
dinat. reg.  Frane,  pag.  92.  art.  8.  Despe- 
der  un  marchié,  a  pactione  recedere,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1403.  ex  Beg.  167. 
Ghartoph.    reg.   eh.  391.    Despecier   la 


noise,  rixam  sedare,  in  aliis  ann.  1416. 
ex  Beg.  169.  eh.  248.  AcquitHer  de  Vin- 
ter  est  et  Despechier  de  tous  dons,  Libe- 
rare, in  Gh.  ann.  1459.  ex  Ghartul.  23. 
Gorb. 

^  Unde  Dépecheur  de  commune,  Gom- 
muni»  violator,  in  Gbarta  Gallica  Jean, 
comit.  Pontiv.  prò  communia  Abbavil. 
ann.  1184.  in  Lib.  albo  domus  pubi, 
ejusd.  urbis  fol.  1.  v«.  :  Il  est  estauh  que 
nusles  marcheans  venans  à  Abbevtlle 
mespregne  à  destourber  dedens  le  6an- 

liexjte, se  meismes  chil  bourgois  aront 

]feuu  prendre  lui  ou  ses  choses,  il  feront 
justicne,  tant  de  lui  que  de  ses  coses,  tant 
comme  de  Dépecheur  de  commuigne.  Ubi 
textus  Lat.  tar^uam  de  violatore  com- 
munim.  Despéeschement  vero  Expeditio- 
nem  significare  videtur  in  Gh.  Joan. 
comit.  Gatalaun.  ann.  1232.  ex  Terrear. 
comit.  Glarimont  :  Adechertes  chU  qui 
demeurent  en  le  maison  de  Vinclient  Rous 
iront  en  men  Despéeschement,  si  comme 
il  ont  accoustumé. 

1  DEPETIGO,  ut  Imjpetigo,  Gali.  Dartre. 
Gratelle,  Nonius  :  Petico,  Genus  morbi. 
Ludi.  lib.  80. 

lUaTiet,  Seabies,  oculoi  buie  denique  petlfo 
GoMceniMre. 

Melius  scripsisset  Nonius  :  Depetigo, 
Genus  morbi.  Deinde  ex  Lucilio  : 

nioTiee,  icabies.  oculos  boie  Deque  petigo. 

Per  tmesim  flguram  Lucilio  frequen- 
tem  que  interposito.  Gato  de  Be  Kust. 
cap.  167  :  Depetigini  poress  brassicam  tm- 
ponitOf  sanum  fadet.  Alii  habent  :  Peti- 
gini,  non  male.  Sed  bine  corrigend» 
G10SS8B  Gyrilli  et  Sangermanenses  MSS. 
in  <juibus  perperam,  Depertigo,  Xénpa, 
XetYTjv. 

\  DEPETIGIOSUS ,    Xeicpóc  ,    i.    Scàber. 

Gloss.  Sangerman.  laudat8B  ;  Gyrilli 
vero  :  Depetigiosus,  Xenpóc.  Leprosus,  De- 
petigiosus,  et  Depetigosus, 

9|e  DEPETO,  [idem  auod  peto,  vel  valde 
peto.  Tertull.  4.  aavers,  Marcion,  20. 
Non  Depetunt  ab  alio,  quod  meminis- 
sent  petendum  sibi  a  Greatore.  Alii  leg. 
Peterent.  Not.  Tir.  p.  39.  Depetit.] 

DEPETULARI,  Petulans  fiorì,  in  GÌ.  MS. 
Begio. 

1  DEPIGATUS,  Denigratus  quasi  pice. 
Vita  sancti  Dunstani,  Maii  tom.  4.  pag. 
348  :  Projecerunt  in  lutulenta  palustrium 
loca. . . .  Vix  ipse  e  paltule  fluminis  quasi 
Depicatus  surrexit, 

«  DEPIGTUS ,  prò  Deflxus,  ni  fallor. 
Pontiv.  MS.  Senon.  ad  usum  eccl.  Pa- 
ris, ubi  de  consecratione  episcopi  :  Com- 
provindales  ipsum  electum  deducant 
oblaiurum  duos  magnos  panes,  duos  potos 
vini,  duas  torchias  cum,  pecunia  in  tor- 
ehiis  Depicta  prò  electi  votuntate.  Eadem 
rursum  leguntur  infra  in  benedictione 
abbatis. 

«  DEPIGA,  Vacca.  Glossar.  Lat.  Gali, 
ex  God.  re^.  7692  :  Depigis,  esrdne,  et 
didtur  Depxga,  vache. 

«  DEPIGERE,  Contemnere.  Glossar. 
vet.  ex  God.  reg.  7641  :  Depigit,  eontem- 
nit,  aspematur.  Vide  Despttus. 

1.  DEPIIJLRE,  Decalvare,  ad  dedecus 
radere  :  injuri»  species,  in  Speculo  Sa- 
xonico  lib.  3.  tit.  37.  {  1.  Est  etlam  poensB 
genus,  Hungaris  familiare,  quod  occur- 
rit  in  Decretis  S.  Stephani  Begis  Hun- 

gar.  lib.  2.  cap.  8.  %  S.  Ladislai  B. 
[ung.  lib.  2.  cap.  11.  lib.  3.  cap.  26. 
Gloss.  Lat.  GrsBC.  ;  Depilat,  {tad^Cet.  Depi- 
latus  est,  euia6t<r9T).  [Depilare  barbam,  in 
Anonymi  Hist.  Sicula.  apud  Murator. 
tom.  8.  col.  749.]  Vide  Decalvatio,  et 


Olaum  Borrichium  de  Variis  lingusB 
Latina  astati b.  pag.  82. 

^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg. 
7692  :  Depilare,  cheveler,  t  prò  Décheve^ 
ler  vel  Écheveler. 

2.  DEPILARE,  prò  Excerpere  ex  alie- 
nis  scriptis,  apud  Petrum  Blesensem. 
fPapias  :  Depilare,  Exstirpare,  devastare. 
Depilor  te  iltam  rem.  Vide  Lexicon  Mar- 
ti nii.J 

1  DEPISGI,  Pacisd.  Gloss.  Sangerman. 
num.  501.  Lege  Depecisd  ut  apud  Gice- 
ronem  et  Terentium. 

DEPITARE,  Discerpere,  in  petias  mit- 
tere,  Gallis  Depiecer,  Mettre  en  pieces. 
Lambertus  Ardensis  pag.  161  :  Quo 
(urso)  adducto,  et  coram  populo  demone- 
trato^  et  canibus  ablatratOj  et  fere  usque 
ad  intemedonem  discerpto  et  Depilato, 
etc.  Etiamnum  dicimus  :  se  Depiter  et  se 
mettre  en  pieces.  [Gbarta  anni  1293.  apud 
Stephanotium  tom.  8.  Antiq.  Pictav. 
MSS.  pag.  946  :  Quant  au  Depies  de  mem- 
bro, esmutiler,  espectier,  essordller,  se- 
gner,  eatortpader,  etc.] 

0  DEPLANARE.  Gloss.  Gr.  Lat.  'Eeofia- 
XiCco,  Deplano,  exasquo.  Glaber  Bodulpb. 
lib.  1.  apud  Duchesn.  tom.  4.  Hist. 
Frane,  pag.  6  :  Alius  quoque  Sarraceno- 
rum  eorumdem  cultro  Deplanans  tigni 
hastulam,posuit  incunctanter  pedem  su- 
per virì  Dd  codicem,  Bibliam  videlicet, 
etc.  Utuntur  Lactant.  lib.  4.  et  Veget. 
lib.  2.  cap.  19. 

1 DEPLANGTUS,  Planctus,  querimonia, 
Gallis  Plainte.  Legitur  in  Epistola  407. 
S.  Bernardi  ad  Abbatem  Belli-loci. 

DE  PLANO,  Gompendiose.  Vetus  Ins- 
criptio  408.  1  :  Ut  et  ipH  sint,  cum  quihtis 
munera  decurionatus  ut  paucisjam  one- 
rosa honeste  De  plano  compartiamur.  De 
plano  judicare,  citra  ambages  et  pro- 
cessus  :  Formula,  qu»  occurrit  passim 
apud  Juriscons. 

DEPLASMARE,  Di  formare,  valde  for- 
mare, in  Gloss.  MSS. 

<>  DEPLEGTERE,  Plectere,  punire,  ve- 
xare.  Steph.  de  Infestura  MS.  ubi  de 
In  noce  nt.  Vili  :  Ubi  aliqua  domus  fosni 
reperiebatur,  aòsque  ulta  licenlia  ac  si 
ipsorum  esset,  examorabatur  ;  et  sic  cives 
Romani  et  habitantes  in  urbe,  tam  ab 
inimids  quam  a  defensoribus  nostris,  De- 
plectebantur  omni  die, 

^  DEPLENDERE,  De  pieno  deducere. 
Glossar,  vet.  ex  God.  reg.  7641. 

1  DEPLERE,  Exbaurire,  apud  Statium. 
Golumellam  et  S.  Paulinum  Epist.  49. 
n.  2.  unde  Epist.  5.  n.  16.  per  Iransla- 
tionem  ait  :  Neque  enim  diffidle  exis- 
timari,  quam  facile  Depletun  dnt  ledo- 
ris  ciUturss  Uiborem.  quos  in  vineam  suam 
Christus  elegit ,  ubi  laboretn  Deplere 
idem  sonat  quod  labore  perfungi.  Pa- 

f»ias  :  Deplexit ,  Transvexit  :  prò  quo 
ubentius  legerem,  Deplevit,  noe  est, 
fudit  seu  liquorem  ex  uno  vase  in  aliud 
transfudit. 

^  Temps  dépléable  inde  appellarunt 
nostri  tempus,  quo  vìtium  adminicula 
ex  vineis  asportantur.  Lit.  remiss.  ann. 
1404.  in  Beg.  158.  Ghartoph.  reg.  eh.  426  : 
Comme  le  suppliant  se  feust  en  l'année 
dérainement  passée,  ou  temps  Déplé<ibles, 
transporté  en  certaines  vignes  assises  ou 
terrìtdre  de  Montfort  VAmaury,  et  en 
icelles  eust  prìns  furtivement  certaine 
quantité  d'eschallas,  etc, 

1.  DEPUGARE,  Isidoro  in  Gloss.  :  De- 
cedere, devitare,  ut  applicare,  est  ad<- 
movere. 

2.  DEPLIGARE,  £xplicar6,ex  Gali.  Dee- 
plier.  Miracula  Sanct»  Genovefaa  n.  30  : 
Cujus  pedes  tanta  erant  contractione  na- 
tibus  complicati,  ut  nulla  possent  arte 


DEP 


DEP 


DEP 


69 


DepUcari.  Et  n.  85  :  Manus  plicavU  ax- 

?\iu»f  et  DeplicavU,  [  Vexillum  Deplicatunif 
n  Hist.  Harcar.  tom.  4.  pag.  2106.  et 
2109.  Gali.  Drapeau  vei  Enaeigne  de- 
ployéeJ] 

•  Desploier,  prò  Délier,  Solvere,  in 
Vita  J.  G.  MS.  ubi  de  Joanne  Bapt  : 

dii  doit  Tenir  après  mot, 

par  a  si  grani  poaaté, 
_   I  je  Toa  di  par  Térité 
Ne  ani  dignaa  da  Deaplolar 
La  comrfe  da  ion  caochiar. 

«  DEPLORATA  Femina,  prò  Deflorata, 
ut  yidetur.  Obron.  Angi.  Th.  OUer^ 
boume  pag.  5  :  Nec  tninus  Deplorataa 
prodit  (Qagates  lapis)  feminoLs  per  mtc- 
turam, 

1DEPL0R0SUS,  Gali.  Deplorable,  La- 
mentabills.  Schisma  Deplorosum,  in  Lit- 
terts  Regis  Frane,  ann.  Idd4.  ad  Cle- 
mentem  Papam,  apud  Acherium  Spicil. 
tom.  6.  pag.  115. 

1  DEPLUMARE,  Gali.  Plumer,  Avi  più- 
mas  avellere,  demere.  Utltur  Anonymus 
de  Gestis  Manfredi  et  Conrad!  Regum, 
apud  Murator.  tom.  8.  col.  601.  Meta- 

Shorice  sumitur  prò  Vastare ,  apud 
larten.  tom.  2.  Ampliss.  Collect.  col. 
1158  :  Deplumare  castrum  fiamma  et  ferro, 
Pro  Spoliare  in  Opusculo  Gualvanei  de 
la  Fiamma  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
1021  :  Et  sic  undique  Deplumatus  fuit 
qui  aUarum  plumis  elatus  volare  consue- 
ver  cu. 

1  DEPLUMATARIDS.  Vide  Diplomata- 
ritis» 

1  DEPOCULARE ,  Deprehendi.  Gloss. 
Sangerman.  MS.  n.  501. 

1  DEPOLLARE,  Gali.  Depouiller.  Pa- 
.pias:  Depollat,  DispolicU,  detrahit,  sed 
proprie  ad  parum  redigit. 

DEPOMPARE.  Ugutio  :  A  jMmpa.  pom- 
posus,  et  pompOj  as,  superbire,  gloriari, 
Dnde  Josephus  in  20.  In  gentem  nostram 
prompta  malignitate  pompabat.  Et  inde 
±*ompator,qui  aliquid  superbe  vel  pom- 
pose  agii.  Et  compos.  Depompo,  as,  id  est, 
vituperare,  detestari,  etc,  S.  Hieronym. 
in  Rufflnum  lib.  1.  cap.  ult.  :  Prtster» 
milto,  quas  contra  me  loquens,  propositum 
tuum  deturpasti,  qusi  in  Depompationem 
omnium  Cnristianorum  et  verbis  et  opere 
feceris.  Vide  Pompare.  Vetus  Interpres 
Conciliì  VI.  Oecumenici  art.  12  :  Dum 
redarguisset  atque  Depompasset  pravam 
ejus  impietatem.  Ubi  GrsBC.  Edit.  8p(a|i.- 
ù'jmiaa  ttiv  iio^^pàv  toutoi»  duaaéeetav. 
Vide  Gloss.  med.  GrsBCit.  in  icopuceueiv, 
[et  Onomast.  tomi  4.  SS.  Julii.] 

o  Dialog.  crea  tur.  dial.  51  :  Herodius 
per  aerem  spaciebatur  volans;  sed  milvus 
post  ipsum  sibilare  cepit  eumque  Depom- 
pare, id  est  vituperare,  dicens,  etc.  Et 
dial.  105  :  Inveniens  quemdam  dominum 
Depompantem,  id  est  vituperantem,  servos 
suos,  etc. 

4e  DEPOMPATIO.  [Spoliatio  ornamento- 
rum  :  et  translate  opprobrium.  Hieronym, 
1.  advers.  Rufin,  n.  81.  In  Depompatio- 
nem  Ghristianorum.1 

1 1.  DEPONERE,  Gali.  Deposer.  Testari. 
Instrumentum  appella tionis  Guillermi 
Bruiere  ann.  1481.  ex  Archivis  B.  M.  de 
Bello-prato  Rotomag.  :  Testes  ipsius  de 
Paris  ignoranter  JDeponunt ,  quidquid 
Deponere  nituntur.  In  Glossar,  feartnii  : 
Deponere,  Concludere,  Definire,  ex  Gau- 
terio  de  Bellis  Antiochenis. 

^  Acta  MSS.  capit.  Carnot.  ad  ann. 
1389  :  Johannes  Daviau  civis  Carnotensis, 
nuper  receptor  ordinarius  regis  apud 
CamoHim,  Deponit  se  tempore  officii  sui 
recepisse  jura  r^alia. 

o  2.  DEPONERE,  Ponere,  statuere,  defi- 
nire. Libert.  Figiaci  ann.  1818.  tom.  7. 


Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  667.  art.  89  : 
Et  quemadmodum  in  prasmissis  statum 
communem  prssdictss  villss  Deposuimus, 
etc.  Despondre,  Exponere^  in  Poem.  dicto 
Li  Lusidaires  : 

Por  Daa pondre  aaìnla  Eserìtora 
Mbt  Diex  an  lui  at  laot  at  cura. 

Le  Roman  de  Robert  le  Diable  MS.  : 

L'amperera  en  la  fin  Daapont 
Gbou  qua  chaacuo  disi  at  aspoot. 

Ibidem  : 

li  lenaacaui  lora  11  raapont. 
Et  aaa  parolaa  11  Daapoot. 

^  8.  DEPONERE  Alicui,  Commendare. 
Vita  S.  Lietberti  tom.  4.  Jun.  pag.  597. 
col.  1  :  Sed  qui  regit  orbem  terrarum  in 
seguitate,  Cameracensis  ecclesiss  precUfus 
attendens,  quibus  ei  suum  Deponebat  die 
noctuque  pontificem,  in  hoc  tanto  mortis 
discrimine  cum  suis  omnibus  eum  conser- 
vavit  incolumem. 

^4.  DEPONERE  VoTUM,  Solemnl  ra- 
tione  illud  emittere,  castitatem  vovere. 
Charta  Joan.  episc.  Gamerac.  prò  fun- 
dat.  hosplt.  S.  Joan.  Bapt.  Bruxell.  ann. 
1211.  ex  Cod.  reg.  10197.  2.  2.  fol.  15.  r».  : 

Tunc  demum  si unicorditer  placuerit, 

seculo  et  propriis  ac  propriss  voluntati  re- 
nunciet,  votum  conttnentiss  sub  stola  in 
manu  sacerdotis  Deponat. 

M  5.  DEPONERE  ,  Ponere  ,  in  aleam 
dare.  Ruodlieb  fr.  2.  vers.  211  : 

li  mlhi  Dapotait,  stbl  ma  Daponara  nH  Yult, 
Et  dal  quae  posali,  plaa  qaod  non  una  remantit. 

Vers.  220  : 

Qd»  dapooebant,  milii  mox  donare  Tolatiant. 

Oonf.  Virgil.  Eclog.  8.  vers.  82. 

00  6.  DEPONERE  Alleluia.^  Vide  Alle- 
luia Clausum  in  Alleluia  1.  et  Haltaus. 
Calendar.  med.  sbvì  part.  2.  {7.  In  sabbato 
proximo  ante  dominicam  Circumdederunt 
quando  Deponitur  Alleluia,  in  chart. 
ann.  1274.  ap.  Wlirdtwein.  Subsid.  Di- 
plom.  tom.  10.  pag.  88. 

«  DEPONI  AD  Xerram>  Dicitur  de  mo- 
ribundo ,  qui  cineri  superponebatur. 
Origo  6.  M!^  de  Voto  Inter  instr.  tom. 
11.  Gali.  Ohrist.  col.  229  :  In  qua  (infir- 
mi tate)  fuit  omnino  de  vita  desperatus, 
et  ad  terram  Dejìositus,  ut  jam  moritu- 
rus,  datis  reliquiis  sanctorum  ejusdem 
ecclesiss  cariortbus,  quas  in  sua  capella 
gestabat. 

DEPONTANUS,  Ugutioni,  qui  ad  tam 
gravem  devenit  sitatem  et  vttam,  ut  magie 
prosit  ei  de  ponte  se  projicere,  quam  vi- 
vere  :  quod  faciebant,  inquit  il  le,  in  ali- 
quùìus  provinciis.  [Festus  :  Depontani , 
Senes  appellabantur,  qui  sexagenarii  de 
ponte  d^tci^antur,  hoc  est,  inquit  Mar- 
tinius.  Suffragio  privabantur,  quod  de 
ponte  ferri  soTebat.] 

DEPOPULARE,  Populo,  seu  incolis  spo- 
liare. Gregorius  Turon.  lib.  4.  Hist. 
cap.  86  :  PeMlentia  hanc  urbem  clade 
venementissima  Depopulavit,  Barbarica 
Depopulatio,  in  1.  ult.  God.  Theod.  de 
Iniirm.  bis,  qusB  sub  barb.  (15, 14.)  Depo- 
pulator  Judmorum,  in  leg.  14.  eoa.  God. 
de  Judaeis.  (16,  8.) 

^  Dépopuler,  eodem  significatu,in  Lit. 
Pbil.  comit.  Fland.  ann.  1447.  ex  Tabul. 
Audomar.  :  Et  par  ce  est  laditte  ville  fort 
Dépopulée.  Sensu  vero,  quo  Latinum 
Depopularì,  legiturin  Gharta  ann.  1480. 
ex  Reg.  207.  Ghartopb.  reg.  eh.  252:  Le 
temporel  et  patrimoigne  de  Véglise  de 
Lengres  a  esté  comme  du  tout  destruit  et 
Dépopulé. 

1.  DEPORTARE,  [DesportareJ  Pavere 


alicai,GaII.  Supporter  quelqu'un.  Gharta 
Henrici  Gomitis  Gampaniae  prò  Gom- 
munite  Meldensis  instltutione  ann.  1179. 
in  Tabularlo  Gampaniss  Thuano  fot. 
289  :  Ad  hoc  statuti  nomines  juraverunt, 
quod  neminem  propter  amorem  vel  cogna- 
tUmem  Deportaverint,  neminem  propter 
inimidtiam  lesserint;  sed  rectum  judi- 
cium  per  omnia  fecerint.  [Ghartular.  Di- 
vion.  fol.  4  :  Ad  hoc  homines  statuti  jura- 
bunt,  quod  neminem  propter  amorem  seu 
propter  odium  Desportabunt  seu  grava- 
bunt,  et  quod  rectum  judicium  fadent.] 
Vide  Ghartam  Gommunise  Suessionensls 
tom.  11.  Spicìlegii  Acberiani  pag.  844. 
et  Valiiaci  ann.  1187.  tom.  18.  ejusdem 
Spicilegi!  pag.  825. 

•  Nostris  Déporter,  eodem  Intel lectu. 
Gesta  Ludov.  Pii  cap.  18.  tom.  6.  Gol- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  148  :  Le  conte 
Asinaire  Deporterent,  pour  ce  que  il  es- 
toit  de  leur  Jignage.  Asenario  vero  tan- 
quam  qui  eos  afflnitate  sanguinis  tange- 
ret,  pepercerunt,  in  Vita  ejusd.  imper. 
ibid.  pag.  106.  Stat.  ann.  circ.  1862.  tom. 
4.  Ordinat.  reg.  Fr.  pag.  410.  art.  1  : 
Aussi  au  pouvre  comme  au  riche,  sanz 
nul  Deporter,  Sanz  Deport,  in  altero 
ann.  1879.  ibid.  pag.  445.  art.  11.  Emport, 
eodem  sensu,  In  Lit.  ann.  1881.  ibid. 
pag.  836.  art.  6.  et  Emportement,  in 
aliis  ann.  1860.  pag.  861.  Vide  infra  De- 
portatio  4. 

2.  DEPORTARE,  Tolerare,  sufferre^  pati. 
Annales  Francor.  S.  Nazarii  tom.  2. 
Hist.  Fr.  ann.  786  :  Rex  vero,  quia  erat 
mitissimus  atque  sapientissimus,,,.  mode- 
rantissime  illud  Deportavit,  Vide  Monas- 
tic.  Anglic.  tom.  2.  pag.  521. 

^  Gharta  Hugon.  muìi,  de Beeìoy  ann. 
1228  :  Alter  vero  de  servitio  c^uod  ei  d^eo, 
quamdiu  ero  in  ilio  servitio,  me  debet 
Deportare.  Quo  sensu  Deporter  legitur 
in  Mandat.  ann.  1804.  tom.  1.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  418.  art.  4  :  Et  quant 
aus  taillables  de  haut  et  de  bas  à  vomente, 
votts  Déporterez  se  il  plaist  à  let^rs  sei- 
gneurs,  et  enei  vous  Déportez  et  souffrez  de 
tous  ceus  qui  sont  menaianz  et  laboureurs 
de  braz.  Lit.  ann.  1874.  ibid.  tom.  6. 
pag.  515  :  Les  receveurs  pour  Deporter  et 
attandre  ceuls  qui  nous  estoient  tenuz 
acause  desdiz  aides,  etc.  Deporter  prsBte- 
rea  usurparunt,  prò  Oblectari,  recreare, 
vulgo  Se  divertir,  se  réjouir.  Unde  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  : 
Deportar,  Prov.  Spatiari,  deambulare. 
Vitffl  Patrum  MS.  : 

Pour  déduira,  pour  Deportar 
Et  pour  aon  eora  réeonfortar, 
Portar  iaisoit  Cnieooi  muiars 
0  lui  at  menar  deux  laTrters. 

Le  Roman  de  Robert  le  Diable  MS.  : 

La  touea  de  patii  jouTent 
Va  à  la  feoieitre  aouvent 
Pour  Deportar  et  pour  déduira. 

•  Hi  ne  Prendre  en  déport,  Jocose  et 
ridendo  dictum  accipere,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1478.  ex  Reg.  2Qd.  Ghartoph.  reg. 
eh.  28  :  Icellui  Voulpete  comtnencaà  dire 
au  suppliant,  tu  ne  prens  pas  ceci  en 
Déport,  ne  à  jeu.  Vide  Disportus. 

f  1.  DEPOllTATIO,  Relegatio.  Gali. 
Bannissement,  apud  Ulpianum  et  Juris- 
consultos.  Pluries  occurrit  in  Instru- 
mento  anni  1270.  apud  Stephanotium 
tom.  8.  Antiquit.  Pictav.  MSS.  fol.  888. 
889.  et  891. 

^  2.  DEPORTATIO,  Idem  quod  mox 
Deportus,  in  Indice  MS.  Beneflclorum 
Eccl.  et  DioBC.  Oonstantiensisfol.  67.  v*. 
et  in  Ghartulario  S.  Vandregesili  tom. 
1.  nag.  752. 

«  8.  DEPORTATIO,  Transvectio,  vec- 


70 


DEP 


DEP 


DEP 


tura.  Gali.  T^ansport.  Chartul.  Buxer. 
part.  10.  eh.  7  :  Hobertua,..  recognovU.,, 
quod  nullum  jus  habebat  in  Deportatione 
tertiat^m  de  Pantie. 

•  4.  DEPORTATIO,  Gratla,  favor,  stu- 
dium,  Gali.  Supportgprotection.  Sacram. 
fidelit.  Olivarll  de  Terminls  ann.  1241. 
in  Reff.  feudor.  senescal.  Carcass.  eie. 
Col.  ^.  V*.  :  Nec  DeportatUmem,  nec 
confoederationem  cum  tnimici8  ejus  Aa- 
bebOj  eie.  Vide  supra  Deportare  1. 

DEPORTUS,  Jus  caduci  in  Beneflciis 
£cclesiasticis,  quando  vacante  quod  ad 
Episcopum  aut  Àrchidiaconum  spectat, 
seu  Annata,  et  reditus  primi  anni  Bene- 
fieli  Ecclesiastici  vacantis,  de  quo  jure 
multa  Ghopinus  lib.  1.  de  Sacra  Polit. 
tit.  8.  art.  16.  lib.  8.  tit.  3.  art.  4.  6.  6. 7. 
Raguellus  in  voce  Depori,  et  Innocen- 
tius  Cironus  in  Paratitul.  Decret.  lib.  5. 
cap.  12.  Vide  nuperam  Conciliorum 
Ecclesise  Rotomagensis  Gollectionem 
pag.  823.  [et  Hist.  Eccl.  Meld.  tom.  2. 
pag.  228.] 

3a^  In  Chartularlo  S.  Vandregesili 
tom.  1.  fol.  341.  habetur  Instrumentum 
anni  1897.  quo  notum  flt,  Abbatem  et 
Monachos  ejusdem  Monasterii  consue- 
visse  Percipere,  habere,  colligere  et  le- 
vare in  supradicta  Ecclesia  parrochiali 
(S.  Vandreffesili)  omnea  fructua,  obventio- 
nea  et  emolumenta  quuecumque  obvenien' 
tia  in  eadem  parrochiali  Ecdeaia  per 
quadraginta  dierum  apatium  commune 
aequentium,  dum  et  quotiena  ipaam  EC" 
cleaiam  vacare  conttgit  parrochialem, 
quovia  modo  vacaverit  ;  et  hoc  percipere 
conaueverunt  prafati  Religiosi  per  mo' 
dum  Deportua,  et  mediantibua  niia  ipai 
Religioai  tenentur  et  aunt  affecti  in  eadem 
parrochiali  Ecdeaia,  pendente  termino 
dictat^um  quadraginta  dierum,  facete  de- 
aervire  in  divinia.  Idem  jus  habentiidem 
Monachi  in  paroecia  de  Rensecone,  ut 
patet  ex  laudato  Ghartulario  fol.  848. 

1  DEPOSITARE,  Deponere^  Gali.  Depo- 
aer,  Mettre  en  Depoat.  Acta  B.  Thomassi, 
tom.  8.  Martii  pag.  604  :  Mandavit  clavem 
capata  Depoaitatx  penea...  Julianum  Ar- 
chipreabyterum  prasaentari.  Fr.  Leonar- 
dus  in  Additionibus  ad  Vitam  S.  Anto- 
nini, tom.  1.  Mail  pag.  886  :  Repertum 
fuit  fuiase  drappoa  per  duoa  fureavepoai- 
tatoa  penea  quoadam.  Appendix  ad  Vitam 
B.  Augustini  Novelli,  Mail  tom.  4.  pag. 
625  :  Ut  eoa  apportaret  et  conduceret  m 
dictam  majorem  Eccleaiam  ibique  Depo- 
aitaret.  Occurrit  rursus  apua  Murato- 
rium  tom.  9.  col.  54. 

o  DEPOSITARIA,  Officium  apud  monia- 
ies,  quod  ita  describitur  in  Regula  soro- 
rum  Fontis-Ebraldi  cap.  30  :  Ad  Depoai- 
tariam  (pertinet)  tenere  compotum,  acri- 
bere  et  receptam  facere  de  omni  auro, 
argento,  telis,  pannia  conventui  veatro 
datia,  emptia,  aut  quoìnodolibet  alicu 
apectantibua,  quas  reponi  in  depoaito  de- 
bent, 

T  DEPOSITARIUS,  Gustos  depositi, 
apud  Ulpianum,  et  in  plerisque  etiam- 
num  Monasteriis. 

^  Stat.  MSS.  eccl.  S.  Laurent.  Rom.  : 
Item  voluerunt  quod  ille,  qui  pecuniaa 
levablt  de  tribus  in  tribua  menaibua,  aliia 
duobua  aociia  auia  legale  et  bonum  compo- 
tum de  recepita  et  datia  reddere  teneatur, 
et  id  quod  supererit  dicto  Depositario  aive 
conatructori  tradere  teneantur.  Apud  Be- 
nedictinos,  maxime  Gongregationis  S. 
Mauri,  Depositariua  mensa m  et  res  quo- 
tidiani usus  sub  cellerario  eurat. 

1.  DEPOSITIO,  Poena  Ecclesiastica, 
qua  rei  Clerici  e  suo  gradu  ejiciuntur, 
mitior  degrada tione.  vita  Ludovici  Pii 
ann.  818  :  Epiacopoa  porro  hac  conatric-  < 


toa  immanitate  ab  Epiacopia  reliquia  De- 

Sositos,  Monasteriia  mancipavit,  Regiam 
[ajest.  lib.  2.  cap.  13.  { 14.  de  servo  Cle- 
rico :  Et  ai  judtcio  reddi  debeat,  Depo- 
nendua  eat,  vel  degradandua,  antequam 
reddatur.  Vide  Gualterum  in  Tabulis 
Siculis  pag.  40.  41.  etc.  et  supra  Degra- 
datio  post  Degradare. 

2.  DEPOSITIO,  Dies  obitus,  quo  mor^ 
tuus  terrsB  mandatur,  in  terram  depo- 
nitur,  vel  quo  quis  vitam  deponit  :  cu- 
jus  appellationis  causam  fuse  explicat 
S.  Ambrosius  Serm.  70.  Vetus  Inscript. 
EborSB  apud  Resendium  :  Depoaitio 
Pauli,  famulua  Dei  vixit  annoa  l.  et  uno, 
requievit  in  pace  D.  ni.  Id.  Martiaa  era 
DLXXXU.  Hariulfus  lib.  4.  Chron.  Cen- 
tul.  cap.  21  :  Angelrannua,  qui  patri  auc- 
cedebat,  in  die  bepositUmis  ejusdem  pa- 
tria aui  jam  dictam  villam  Sancto  contra- 
didit.  In  Charta  donationis.  quae  seoui- 
tur  :  Quod  pater  meua,  Cornea  acificet 
Hugo,  adhuc  vivena,  aed  diem  mortia  ex- 
tremum  trahena,  prò  suo  remedio  anima 
villam.,.  S.  Richario  tradidit.  Passim  in 
Martyrologio,  quod  D.  Hieronymi  titulo 
circumfertur,  et  aliis.  Hinc 

DEPOSITIO,  prò  die  obitus  anniversa- 
rio. Joannes  Episcopus  Abrincensis  de 
Offlc.  Eccl.  :   Sunt  quadam  Eccleaias,  in 

Ìuibua  exceptis  DepositionibìM  solum  per 
^alendas  mensium  Missss  festive  celébran- 
tur  Mortuorum.  Occurrit  mox  rursum. 

Proprie  autem  usurpatur  haec  vox  de 
festo  sancti  Joannis  Evangelista,  quod 
vulgo  appellatur  Depositio,  quia  locum 
sepuUurta  vivus  intravit,  et  ita  seipaum 
depoauit.  Ita  Durandus  lib.  7.  cap.  1. 
n.  19. 

Depositu8>  MortuuSi  vel  certe  humo 
mandatus.  Inscriptio Romse  :  Hiciacet»,, 
Depoaita  in  Kalend,  Decemb,  Alia  Medio- 
lani  :  C.  CeUo  bene  merenti,  qui  vixU 
annoa  p.  m.  xxxy.  et  Depoaitua  eat  xiv. 
Kal.  Novembrea,  etc.  Passim  in  Monu- 
mentis  Christianis  apud  Gruterum  pag. 
882.  8. 1051.  1.  2.  9.  1052.  9.  10.  1054.  1. 
Sirmondum  in  Epitaph.  Ennodii,  et 
aliorum,  in  Notis  ad  Epist.  ejusdem 
Ennodii  lib.   6.    Epist.  6.  ad  Epigr.  8. 

79.  etc.  apud  Laurent.  Schraderum  in 
Monument.  Ital.  pag.  91.  6.  Ughellum 
tom.  4.  pag.  596.  tom.  5.  pag.  fSnf.  284. 
etc.  [Gualterum  in  Tabulis  Siculis  pag. 
40.  41.  etc.l 

^  8.  DEPOSITIO,  an  prò  Translatione 
alicujus  sancti  interdum  accipiatur, 
disquirunt  docti  Hagiographi  tom.  5. 
Jun.  Act.  SS.  pag.  409.  quos  consule. 

^  4.  DEPOSrriD,  Emporium,  ubi  Jure 
prlvilegii  vectores  per  aliauot  dies  mer- 
cea  deponere  et  venales  habere  cogeban- 
tur.  vide  Stapula  1.  Privileg.  Civit. 
Stettin.  ann.  1^.  ap.  Haltaus.  Glossar. 
German.  col.  1417.  voce  Niederlage  :  Om- 
nia bona  qualiacumque  fuerint,  ausa  de 
partibua  auperioribua  Oderam  deacen- 
dendo,  vel  de  partibua  inferioribua  Ode- 
ram ascendendo  ad  ipsam  rwslram  civi- 
tatem  Stettin  ducuntur,  ipsa  in  civitate 
debent  denoni  et  servare  ibidem  Deposi- 
tionem.  Plura  apud  Haltausium  1.  1. 

o  DEPOSITOR,  Qui  depositum  alieni 
credit.  Stat.  Avenion.  ann.   1243.  cap. 

80.  ex  Cod.  reg.  4659  :  Compellatur  a  cu- 
ria depositarius  ad  suòmonttionem  Depo- 
sitoris  tenere  osta>gium  donec,  ut  dictum 
est,  depositum  restituerit  memoratum  : 
ostagium  autem  teneat  in  qua  parrochia 
Depositor  elegerit. 

f  DEPOSITORIUM,  Repositorium,  napa- 
Oe(iLa.  Gloss.  Lat.  Graec.  Sangerman. 

•  DEPOSITUM,  Arca  in  qua  pecunia 
deponitur^  vel  locus  ubi  alia  qusevis 
bona  deposita  asservantur,  prsecipue  in 


monasteriis.  Reg.  visitat.  Odonls  ar- 
chiep.  Rotomag.  ex  Cod.  reg.  1245.  fol. 
406  :  Habdfant  (moniales  monasterii 
Vii  laris)  in  Deposito  seu  thesauro,  solutis 
debitis  omnibiLs  quaa  debdìant,  vj*.  libras. 
Vide  supra  Depositaria. 

1  DEPOSITUl  Vide  Depositio  2. 

1  DEPOSSIDERE,  Gali.  Deposseder,  Ali- 
quem  rei  alicujus,  v.  g.  beneflcii  si  Cle- 
ricus  sit,  possessione  privare,  depellere. 
Statuta  EcclesisB  Nannetensis  ann.  1889. 
art.  9  :  Si  demum  in  talibus  nefariis  acti- 
bus  animis  induratis  perseverare  non 
abhorruerint,  privandos  et  Depossidendos 
foro  declaramus. 

1.  DEPOST,  Pone,  post,  Derriere.  Acta 
Proconsularia  Marcellini  PP.  ann.  808  : 
Aliud  nescio,  nisi  quia  Depost  orcam  eam 
(lucernam  argenteam)  ;^t.  Acta  Mar- 
tyrii  S.  Theodoritt  :  Introducto  ergo  Theo- 
dorilo,  legatis  de  post  manibus,  etc. 
Utuntur  prsBterea  Stephanus  Tomac. 
Epist.  184.  Nizo  Abb.  in  Vita  S.  Basini 
Archiep.  Trevir.  n.  2.  17.  etc.  Henrlcus 
Aquilonipolensis  In  Lubecca  cap.  10. 
[vide  Ludewig.  tom.  6.  Reliq.  MSS. 
pag.  187J 

^  2.  DEPOST,  Exinde,  postea.  Gali. 
Depuis.  Vita  S.  GodelevsB  tom.  2.  Jul. 
pag.  431.  col.  1  :  Certa  Depoat  tamen 
compertum  experientia  didicimua.  Acta 
dissolut.  matrim.  Ludov.  XII.  reg. 
Frane,  fol.  146.  r».  ex  Bibl.  reg.  :  Prate^ 
rea  deponit  quod  depoat  ipae  fecU  plura 
alia  veagia  ad  Britanniam.  Chron.  Joan. 
Whethamst.  pag.  867  :  Sicque  ipai  adie- 
runt  etproposuerunt  in  omni  parliamento 
Depoat  per  aeptem  annorum  apacium  in- 
fra  rMnum  tento,  etc, 

«  DEpOSTARE,  Devehere.  Glossar,  vet. 
ex  Cod.  reg.  7641  :  Depoatat,  devehit. 
Sed  leg.  videtur  Deportat, 

o  DEPOSTIO,  prò  Depoaitio,  in  Inscript. 
Gudii  CCCLXV.  1. 

«  DEPOSITIT,  Versus  cantici  Magnifi- 
cat, ad  cujus  cantum  pluries  aliquando 
repeti tum,  episcopus  stultorum  ludicras 
dignitatis  insignia,  a  recens  electo  sus- 
cipienda,  adjunctis  quibusdam  ludis, 
deponebat  ;  unde  Ludua  Depoauit  appel- 
labatur.  Hujus  ritus  non  veneranda, 
sed  ridenda  antiquitas  constat  ex  Sta- 
tuto Odonis  episc.  Paris,  centra  festum 
fatuorum  ann.  1198.  in  Chartul.  ejusd. 
fol.  49.  V*.  :  Statuimua  etiam  ne  dominua 
feati  cum  proceaaione  vel  cantu  ad  eccle- 
aiam adducatur,  vel  ad  domum  auam  oò 
eccleaia  reducatur,,.  Depoauit  quinquiea 
ad  plua  dicetur  loco  suo.  Stat.  capit.  S. 
Petri  Insul.  18.  Jul.  ann.  1531.  ex  Reg. 
K.  act.  capitular.  eJusd.  eccl.  :  Noa  de- 
canua  et  capitulum  eccleaias  collegiatm  S» 
Petri  Insulensis  per  sinqulos  et  per  iura- 
mentum,  durantihus  capitulisgeneraìibus, 
capitulariter  congregati,  prò  comperto  ha- 
bentes  scandala  et  fudibria,  quas  sub  Fa- 
tuitatis  prsstextu  per  beneficiatos  et  habi- 
tuatos  dieta  nostra^  ecclesias  a  vigilia  usque 
ad  completas  octavas  Epiphanim  fieri  et 
exercen  consueverunt,  m  ecclesias  et  sta- 
tus ecclesiastici  dedecus,  vilipendium  et 
contemptum  redundare,  matura  delibera- 
tione  prasmissa,  statuimus  et  ordinamus, 
quod  deincepa  nullua  nominetur,  aaauma- 
tur  et  creetur  praelatua  follorum^  nec  lu- 
dua, quem  Depoauit  vocant,  in  dieta  vigi- 
lia, aut  alio  quocumque  tempore,  ludatur, 
exercealur  aut  fiat.  Eadem  ceremonia, 
non  minus  fortassis  ridicule,  adhibita 
etiam  cum  pisB  alicujus  societatis  prse- 
fectus,  in  signum  dimissi  offlcii  bacu- 
lum  patroni  ejusdem,  ut  vocant,  depo- 
nebat ;  guod  discimus  ex  Stat.  ann. 
circiter  200.  Hospit.  S.  Jacobi  Paris.  : 
Aprèa  le  diner  on  porte  le  baton  au  eueur. 


DEP 


DEP 


DEP 


71 


etìà  e9t  le  trésorier^  ani  chante  et  fait  le 
Depoeuit,  Stat.  synod.  aoD.  1642.  Petri 
de  Broc  episc.  Autiss.  :  Pendant  que  lea 
bcUone  de  confrérie  seront  expoaez  pour 
étre  etnehérie.  ton  ne  chantera  Magnifi- 
cat, et  n'appliquera-t'on paini  cea  verseta 
Deposuit  el  Suscepit  a  la  déliwrance 
d'iceux  ;  aine  on  chantera  quelque  an- 
tienne  et  répone  avec  VoraUon  propre  en 
Vhanneur  du  Saint,  duguel  on  célèbre  la 
feete.  Vide  Mercur.  Frane,  ann.  1788. 
mens.  Àug.  pag.  1764. 

^  DEPOTÌOk,  i&cTuoTtxÓTEpoc.  Gloss.  Lat. 
6r.  Sanger.  Est  quasi  a  Depotua,  Ine- 
briatus.  ex  De  eipptu$» 

0  DEPRiBGIDEIffi,  Precidere,  Gali. 
Couper,  Stat.  crimin.  SaonsB  cap.  29. 
pag.  58  :  Si  autem  ex  proposito  vel  dolose 
ferro  percuseerit^  ultra  prmdicta,  ìnantia 
ei  Dewrmcidatur, 

1  DEPafiDIGATIO,  prò  Depraedatio.  Ec^ 
cLeeiarum  depreseio  et  Depradicatio,  apud 
Rymerum  tom.  l.pag.  777.  col.  2. 

«  DEPRiBSBIfTARE,  Vicem,  auctorita- 
tem  aJicujus  obtlnere,  referre.  Gali.  Re- 
nréaenter,  Charta  ann.  1486.  Inter  Pro- 
bat.  tom.  2.  Annal.  PrsBmonstr.  col.  864  : 
Datum  et  actum  Colonim,.,,  nobiaabbcUiesa 
et  virqinibuB,  conventum  Deprsesentanti- 
bua,.,,  congregatia.  Eadem  rursus  occur- 
runt  col.  366. 

«  DEPRJESENTARI,  Sententià,  Rem 
aperte  ezponere,  ut  de  ea  quis  Judicare 
possit  Vita  S.  Emmer.  tom.  6.  Sep. 
pag.  477.  col.  2  :  Mille  quemvia  pruden- 
lem  mecwn  pariter^  ut  Veprtaaentetur  in 
conapectu  tanti  pontificia  hac  de  re  aen^ 
tenttayet  ibi  normalHer  diiudicer, 

0  DEPREGANSATIO,  Tributum,  quod 
exigìtur  quasi  Deprecando,  Charta  ann. 
1853.  apua  Ludewlg.  tom.  9.  Reliquiar. 
MSS.  pag.  546  :  Nolentea  insuper  ipaos 
JudsBOs,  donec  a  vrmdictis  consutibua  prò 
prasfata  pecunia  liberati  fiierint  et  aolutij 
per  noe  aut  officialea  noatroa  exactùmibua 
aeu  Deprecanaationibua  guibuacumque 
quomodoUbet  a^gravari.  Vide  Depreca" 
tura  et  Precaria  2.  [<»  Vide  Demanda, 
Petitio,  Sede,  etcj 

1  DEPREGARI,  Per  precariam  seu  char- 
tam  praadium  aliquod  ecclesiasticum  ad 
Yitam  sub  annuo  cenòu  possidere.  Go- 
dex  MS.  Irminonis  Abb.  Sangerm.  fol. 
62.  T«.  col.  1  :  Haa  xi.  donationea  Depre- 
cata eat  Ermenberga  et  aolvit  inde  aotidoa 
II.  ad  luminaria  S,  Germani,  Ibid.  col.  2  : 
Et  prò  hoc  doncOione  Deprecata  eat  duaa 
donationea  aupra  acriptaa.  Donai  inde 
denar.  im.  Vide  Precaria,  et  mox  Depre- 
cariua. 

«  Nostri  Déprier  dixerunt,  prò  Precari, 
supplicare.  Lit.  remiss.  ann.  1898.  in 
Reg.  153.  Ghartoph.  reg.  eh.  566  :  Le  sup- 
pliant  se  feuat  tratt  par  devera  ledit  cure, . . . 
en  lui  Dépriant  que  de  ora^en-avant  ae 
voulaiat  deporter  de  plua  aler  ne  fréquen- 
ter  avecque  elle  (sa  femme.)  Alise  ann. 
1412.  in  Reg.  166.  eh.  260  :  Im  aucunea 
Déprierent  au  auppliant  qu'il  leur  vouU 
aiat  donner  deapommea,  etc. 

1  DSPRECARItlS,  Qui  precario  tenet 
prèedium  ecclesiasticum.  xestamentum 
Brunonis  Arcbiep.  Colon,  apud  Leibni* 
tium  Script.  Brunsvic.  tom.  1.  pag.  290  : 
Praadium  praeterea  quod  Woduo  vepre' 
cario  nostro  dedit.  Folquini  Codex  MS. 
in  Archi vo  S.  Audomari  :  Veniunt  de 
mélle  aextani  vi.  Item  de  bunariia  vi.  ve- 
niunt piacea  quanti  poaaunt.  De  terra 
cenaaU  in  Colonia  a  Deprecariia  veniunt 
de  formcUida  penaas  LX.  Vide  Deprecari, 
et  Deprecatura, 

DEPRECATORIJB  Epistolìs.  Vetus  Co- 
dex Canonum  ex  Bibl.  Regia  in  Concilio 
Antioch.  cap.  8  :  Preabyteri,  qui  in  agria 


Canonicaa  Epiatolaa  dare  non  poaaunt,  ad 
aoloa  tantum  vicinoa  Eviacopos  lUeras  dea- 
tinabunt.  Ubi  Glossa  interlinearis,  litte" 
r<ia  aimplicea.  Et  ad  marg.  :  Id  eat,  DO" 
precatorioa,  non  formataa. 

Depkegatoria  Epistola,  [^  lega- 
TioJ  qua  quis  rogat,  precatur.  Liber 
MS.  Miraculorum  SS.  Floriani  et  Fio- 
renti! :  Et  qyda  tunc  prasaena  Abbaa  non 
aderat,  obnixe  deprecatua  eat  Fratrea,  ut 
ex  nomine  Abbatia  ac  ipaorum,  Deprecc^ 
toriam  Epiatolam  prtefato  Epiacopo,  a 
quo  in  posnitentiam  miaaua  fuerat,  trana^ 
criberent,  qiuUenua  eum  in  propria  paro- 
chia  misericorditer  reciperet,  [**  Vita 
Burchardi  Episcop.  cap.  8.  ap.  Pertz. 
Scriptor.  tom.  4.  pag.  £34.  Deprecatoria 
LegattOf  in  P.  Damian.  Vita  S.  Romualdi 
cap.  65.  ibid.  pag.  854.  Verba  Deprecato^ 
ria,  in  Vulgat.  Maccab.  1, 10,  24.] 

DEPRECATURA,  Idem  quod  Precaria, 
▼el  Precatura,  Charta  Angilranni  Comi- 
tis  Pontivi  apud  Hariulfum  lib.  4.  cap. 
21  :  Sub  excommunicatione  interdixit,  ne 
aliquis  amplius  in  illa  villa,  neque  per 
vim,  neque  per  Deprecaturam,  neque  per 
advocaturam  de  omissis  consuetudinwus 
amplius  ali^uid  expeteret.  Vide  Preccuria 
et  Pra^taria. 

DEPREGIARE,  Pretio  minuere,  Gallis, 
Dépriser.  Papias  :  Depretiare,  de  pretio 
auferre,  deprimere,  vilificare,  Tertullia- 
nus  Apologet.  cap.  45  :  Sic  el  Epieurus 
omneni  cruciatum  dóloremque  Depredai, 
modicum  quidem  contemptìhilem  pronun' 
tiando,  etc.  Et  de  Spectac.  cap.  22  : 
Amantf  quos  multant,  Depreciant,  quoa 
probant,  Fortunatus  lib.  5.  Poem.  in 
Epist.  ad  Sya^rium  :  De  compendio  cogi- 
tana,  ne  utilttate  pretii  Depretiaretur, 
libi  mercea  captivi,  etc,  MatthflBUS  Vindo- 
cinensis  in  Tobia  : 

Te  medtiDta  ratum  DepratUtur  opus. 

Alibi  : 

Alterius  pretinm  Depretitfe  stndet. 

Egidius  Corboliensis  MS.  lib.  8.  extremo 
de  Virtutibus  antidotorum  : 

Sed  perren*  toÌ  lex  est  et  regula  murì», 
Ut  quod  sdre  iw<ittls.  id  Depredare  liboras. 

Utuntur  praeterea  Cyprlanus  de  Ascens. 
Christi,  et  in  Symbol.  Sidonius  lib.  1. 
Epist.  7.  lib.  2.  Epist.  10.  et  Carm.  22. 
M!arius  Mercator,  pag.  Ib,  Ambrosius  de 
Bono  Mort.  Will.  Malmesbur.  in  Vita  S. 
Aldhelmi  cap.  10.  Julianus  Antecess. 
Nov.  57.  Halitgarius  cap.  4.  Petr.  Da- 
mian. lib.  4.  Epist.  17.  etc. 

Depretiatus,  Dictus,  inquit  idem 
Papias  ex  Isidoro  lib.  10.  qiuid  non  ait 
aliquo  pretio  dignua,  Gloss.  Lat.  Gr.  De- 

S'etiatif  IXarrcoQtvTsc.    Gloss.   cifrici    : 
epretiatua ,     iv  u  r  %  1  e  a  s .     Paulinus 
Carm.  14  : 

Namque  ubi  corporeas  curatur  gloria  pomp», 
Vuesdt  pretto  Depretiatus  homo. 

Vide  Pretiare, 

Depretiare,  alia  notione  accipitur  in 
Canonibus  Hibern.  lib.  41.  cap.  22  :  Fi- 
liua  adlatus,  servus  est  ejusdem  (Ecclesiae) 
nisi  Depretiatur,  Id  est>  fllius  projectus, 
et  allatus  ad  Ecclesiam,  ejusdem  servus 
est,  nisi  dato  pretio  redimatur.  Confer 
Depecuniare, 

o  DEPRENDERE,  prò  Deprehendere,  Re- 
cipere  quod  cuipiam  per  vim  ablatum 
est.  Charta  ann.  1808.  apud  Lam.  in  De- 
lie, erudit.  Inter  not.  ad  Hodoepor.  Cha- 
rit.  part.  1.  pag.  181  :  Inter  aliqtuu  sin- 
gulares  personas  Vulterranaa  ctvitatis  vel 
ejus  districtuSj  nulla  repraasalia  seu  De- 
prendendi  licentia,,.,  de  ceatero  concedi' 


tur  vài  concedetur.  Deprehendendi,  in 
alia  ibid.  pag.  184. 

DEPRISuS.  Charta  Rotroci  Comitis 
Perticensis  ann.  1186  :  Volumus  inau' 
per,,,  quod  ipai  et  aui  hominea  a  pedagiia, 
traveraibua,  Depriaibua,  et  qutbuavis  con^ 
auetudinibua.,,  liberi  aint  et  immunea. 
Sei  tu  m  quid  sit  Depria,  apud  Parisien- 
ses,  eum  quis  pnedium  emere  volens, 
dominum  feudàlem  convenit,  et  eum  eo 
de  laudimiis  paciscitur,  et  de  pretio 
quidpiam  sibi  condonari  obtinet. 

^  Cxactionis  seu  corvatas  species. 
Charta  ann.  1114.  ex  Tabul.  episc.  Car- 
not.  :  Et  alila  quiòuacumque  nominibus 

vocentur  consuetudinibus et  exaetUh 

nibua  secuìaribus,,,,.  et  horum  omnium 
DeprisibuSf  una  eum  suis  equis,,,,.  liberi 
sint  et  immunes.  Vide  infra  Despre- 
tium. 

0  DEPRIVARE,  Aliquem  e  suo  gradu 
dejicere,  officio  vel  dignitate  privare, 
apud  Hiekes.  in  Prsef.  Thes.  Septemtr. 
pag.  xlvlj.  ubi  de  Wilhel.  Lloyd  episc. 
Norwic.  :  Cum  eccleeiaa  Anglicana  magno 
damno  gregisque  sui  gravissimo  dolore 
diocesi  aua  Deprivatua,  Ibidem  accipi 
videtur  hsdc  eadem  vox  prò  eo  cui  an- 
gusta res  est.  Dépriver  vero,  AlicoJus 
familiari  tate  abslinere,  in  Consolat. 
BoeUi  MS.  lib.  1  : 

Pour  oe  m'a  Déprivé  le  roy, 
Ne  me  toU,  ne  ne  om  regarde. 

1  DEPRIVATIO,  prò  Privatio,  Deposi- 
tio.  De  tranalatione  Roffenaia  Ejnacopi  ad 
aedem  Londonienaem  per  Deprivattonem 
Edmundi  Banner ,  apud  Rymer.  tom. 
15.  pag.  222.  Non  semel  oecurrit  ibi  et 
pag.  253. 

1  DEPROMERE,  Cantare,  apud  Papiam. 
Hine  in  Officio  Dominici  Palmarum  : 
Cui  puerile  decus  prompsit  Haaanna 
pitim,  id  est.  Canta  vii. 

«  DEPROMITTERE,  Promissa  non  ser- 
vare. Vita  S.  Eustasii  abb.  Luxov.  Sffic. 
2.  Bened.  art.  12.  pag.  117  :  Cogentibua 
ergo  cunctia  Agreatius  simulate  pacem 
postulai,  quod  postea  aclis  Depramtsit, 

DEPROPÉRUd,  Valde  Properus,  et  prò- 
brosus.  Vide  Gothofred.  ad  1.  18.  Cod. 
Th.  de  Re  mllil.  (7, 1.) 

DEPROPITIUS,  Contrarius.  Liber  Diur* 
nus  cap.  2.  tit.  9  :  Si  praater  haac  aliud 
agere  praasumsero,  eris  mihi  in  illa  die 
terriòitia  judidi  Depropitius,  etc. 

DEPROPRIARE ,  Extra  proprietatem 
ponere.  Matthsus  Vindocinensis  in 
Tobia  : 

Sic  tria  Depreprlant  proprium,  divina  potestas 
Claudens  cuncta,  jugum  mortis,  arare  Ines. 

Despropriamentum.  Statuta  Ordinis 
Hospital.  S.  Joannis  Hierosol.  tit.  1  : 
Quod  Fratres  quolibet  anno  conficiant 
Despropriamentum,  Adde  tit.  8.  S  5.  tit. 
4.  S  16. 17.  tit.  12.  S  10.  Quale  autem  illud 
sit,  sic  exponitur  tit.  19.  de  Verbor.  si- 
gnific.  i  84  :  Despropriamentum  est  voluti 
privali  abdicatio,  cum  Fratres  id  decla- 
rant,  quod  in  supellectili  ac  re  domestica 
et  familiari  hahent.  [Hine  lic^uet,  mea 
quidem  sententià ,  Despropriamentum 
non  tam  esse  abdicationempeculii,  quam 
ejus  declarationem  :  qua  notione  su- 
muntur  Gallicsa  voces  Deprier  et  Depru 
Chartularii  Gemetieensis  tom.  1.  fol. 
10  :  Quand  nos  vins  ou  autres  boissons  de 
nostre  creu,  maisons  et  provisians  passent 
traversant  la  riviere  de  Scine,  ou  entrent 
en  ladite  ville  de  Rouen,  notM  sommes 
quittes  pour  Deprier  à  la  Vicamté  en 
affermant  le  nombre  desdits  vins  et  autres 
proviaiona,  et  apréa  ledit  Depry,  pouvona 
paaaer  franch&ment  aana  pour  cepayer 


É 


72 


DEP 


DEP 


DER 


aucun  peage,  acquit  ou  tribut.  Deprier 
Declarare  est,  Depry  Declaratio.] 

^  DE  PROXIMO,  Brevi,  intra  proximos 
dies,  Gali.  Dans  peu.  Steph.  de  Infes- 
tura  MS.  de  Bello  inter  Sixtum  IV.  PP. 
et  reg.  Ferdin.  ann.  1482  :  Accedentes 
(cives  Romani)  gratam  habuerunt  au' 
diefUiam  et  pollicitationea  infinitaa  prò- 
tnUUque  pontifex  se  provisurum  oppor^ 
tufve  Deproximo, 

«  DEPTALIS.  ViNUM  Deptale  ,  in 
Chartul.  Gelsinian.  eh.  249  :  Breve  prò 
posnitentia  Ponili  et  prò  anima  redimen- 
da,  quando  laxavit,,.  denarios  sexdecim 
et  unum  modium  de  vino  Deptale.  An 
Debitum,  vel  censuale  ? 

0  DEPTELIUM,  La  piaga  navale  fictra. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS. 

BEPTIVUM,  Diptychum.  Paplas:  Dep- 
tivum,  dum  tabuùs,  pten  enim  Grasce  ta^ 
buia  dicttur.  [Hinc  vepHca,  prò  Tabalis 
pugillaribus  eburnefs  Leg.  1.  Cod. 
Theod.  de  expensis  ludorum.(15,9.)yide 
Diptycha,] 

1  DEPTuS ,  Secutus,  Papias  ;  f.  quod 
Aaeptus  sit  idem  qui  Assecutus. 

^  dEPUBIS,  Porcus  sugens,  Gloss.  Isid. 
Festns  :  De]^ubem  porcum  lactantem,  qui 
prohibitus  sit  pubea  fieri. 

^  Hinc  emendandum  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  Cod.  reg.  7692:  Depupis,  porcel 
qui  tete. 

1.  DEPUBLIGARE,  Deperdere.  Additio 
ad  LegemFrision.cap.  8:  Si.,,  quodlibet 
animai  fugiena  dominum  auum  ab  alio 
fuerit  receptum,  et  quasrenti  domino  ne- 
gatum,  et  iterum  Depuòlicatumj  reddat 
aut  ipaum,  quod  auscepit,  aut  aliud  ai- 
mile,  etc. 

«2.  DEPUBUGARE,  Publicare.  nostris 
alias  Dépulier,  Edictum  Caroli  M.  apud 
Marten.  tom.  7.  Ampi.  Collect.  col.  25: 
Et  ai  mala  eat  fama,  Depublicetur  ab  om- 
nibua,  non  per  invidiam,  ncque  per  altcu- 
jua  mala  perauasione ,  aea  ex  veritate 
proferendum.  Mirac.  MSS.  B.  M.  V. 
Tlb.  1  : 

Après  DM  mart,  la  Dépulie 
En  Uhu  le  liei  qid  te  serra. 

1  DEPUBLIGATIO,  Publica  declaratio. 
Vita  S.  Goaris,  Julil  tom.  2.  pag.  836  : 
Melius  fuerat  antea  abaconaa  confeaaiOj 
quam  iata  principalis  Depublicaiio, 

DEPUDEàGERE:  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'Am- 
puQpi&,  Depudeaco ,  Derubeaco.  DepudOf 
òcitavatoyyvTfi). 

1  DEPtFDIGARE,  Stuprare,  Pudicitiam 
auferre.  Onomast.  apud  Martinium  :  dia9- 

ì  DEPUGIS,  KaTau^Y®?/  xaTaTwytiiv,  Cy- 
nmdua.  Suppl.  Antiquarìi  Papiae:  Depy- 
già,  Denattcata  aine  nalibua  ;  nam  Pyga 
extremapara corporia.  Vox  nota  Horatfo. 

1  BEPuLPARE,  Macie  con  fi  cere,  tenua- 
re,  pulpam  detrabere,  Gali.  Decharner, 
Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerman.  :  Depulpo, 
òcicoeropxfi). 

BEPULSARE.  Vide  Pulaare  campanaa. 

«  BEPUNGTAMENTUM,  Abdicatio.  ces- 
slo  rei  possessse.  Arest.  ann.  18^.  17. 
Mail  in  voi.  5.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Ipaoa  (defensores)  predenti  lite  durante 
sine  alio  Depunctamento  aeu  novatione 
per  modum  proviaionia  aut  aliter  cuato- 
diri,  etc.  Hinc 

•  BEPUNGTARE,  Depunctuare,  Rei 
alicujus  dominio  et  possessione  exuere, 
privare ,  ab  officio  removere ,  nostris 
etiam  Dépointer.  Arest.  ann.  1854.  28. 
Jun.  in  voi.  4.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Jpaum  Beguin  de  poaaeaaione  et  aaiaina  cu: 
atatu  suis,  in  quibua  fuerat  et  erat  padficey 
Depunctaverant  aine  judicio,  aine  lege. 
Aliud  ann.  1847.  19.  Jan.  ibid.  voi.  2  : 


Dominua  de  aancto  Venantio,  Francim 
mareacallua,  de  dieta  aua  poaaeaaione  et 
aaiaina  Depunctuatua  fuerat,  Charta 
Phil.  comit.  Fland.  ann.  1447:  En  de- 
chargeant  et  Dépointant  aoiqneuaement, 
ai  meatier  eat,  ceux  qui  de  preaent  aont  en 
la  loy  de  noatre  ditte  ville  (de  S.  Omer.) 
Lit.  ann.  1359.  tom.  8.  Órdinat.  reg. 
Frane,  pag.  857  :  Que  trèa  grant  deator- 
bier  leur  aeroit  et  empechement  de  leur 
vivre,  lea  Deapointer  dudit  fait.  Deapoinc- 
tier  et  Deapointier,  in  LÌt.  ann.  1870. 
tom.  5.  earumd.  Òrdinat.  pag.  878.  et 
ann.  1879.  tom.  6.  pag.  436.  Vide  infra 
Dea<ipunctare. 

0  BEPUPIS.  Vide  supra  Depubia. 

•  BEPURARE,  Purum  reddere,  perpur- 

gare.  Gali.  Dépurer,  Arnauld.  in  Rosar. 
[S.  lib.  1.  cap.  1  :  Verum  tali  continua 
aublimatUme  Depurat,  Joan.  de  Carda- 
Ihaco  serm.  in  Assumpt.  B.  M.  :  Et  tunc 
feditaa  noatra  et  turpttudo  Depurabitur  et 
mundificabitur. 

9k  BEPUTARE.  [Amputare.  Dief.] 

BEPUTATI.  Gloss.  Lat.  Grffic:  Deputa- 
tuaf  xaTaxavOe^c ,  ànovEpiinOeU*  Deputatio, 
atcov£{j.Yi(Ttc,  aicoxXiqpaxTtc.  Deputanturf  àva- 
fépovTaii  àTCove{iovTat.  Fabricia  et  aliia  ope- 
ribua  publicia  Deputati,  in  1.  8.  C.  de 
Servis  fugit.  (6,  1.)  'OtcXóicoioi.  qui  nu- 
meri cujusque  arma  procurabant,  Fa- 
bricenaea.  Peculiari  vero  appellatione 
Deputati  dìctìf  quod  essentev  xoXq  apiO{AoTc 
ffUYxaTaXeyóiisvoi,  ut  est  in  Nov.  Just.  85. 
S  2.  et  annonas  de  publico  sumerent, 
perinde  ac  milites  ipsi  ;  unde  Statuti 
numerorum  vocantur  a  Jullano  Antecess. 
Const.  79.  8  2.  Glosse  Basii.  :  AeiToupvoi^ 
ti'Koxa'son ,  a£u>pi(r(i.ivot.  Totidem  verbis 
Suidas  in  Ètymologico.  Sic  legendum 
in  GrsBca  Inscriptìone  apud  Jac.  Spo- 
nium  tom.  3.  Itiner.  pag.  105  :  ATP. 
*AABQNHN.  POT*EINON  EKATON- 
TAPXON  AEnOTATON  nPEIMinELVA- 
PION,  etc.  Perperam  enim  Editi  AESHQ- 
TATON.  EJusmodi  igitur  sunt,  qui  in 
Notitia  Imperii  dlcuntur  Deputati  achoUa 
Agentium  xn  rébua,  et  Dejjutati  Domea- 
ticorum,  et  Deputati  Equitum  et  pedi- 
tum.  Vide  Jac.  Gothofredum  in  Paratit. 
ad  tit.  de  Re  militari  lib.  7.  Cod.  Th. 

Deputati  dicti  postmodum  sequiore 
GrsBCla,  selecti  quidam  ex  singulis  ordi- 
nibus  viri  aliquot  alacres,  ex  iis  potis- 
simum,  qui  minus  locupletes  erant,  qui 
vulneratos  in  prselio  reflciebant ,  aut 
coUapsos  ab  equis  erigebant,  aut  labo- 
rantes  e  certamine  asportabant.  De  iis 
copiose  Rigai tius  in  Glossar,  ex  Mau- 
ricli  et  Leonis  Tacticis.  [Vide  Scribo- 
nea,] 

Deputati  ,  in  Ecclesia  Grsecanica, 
quorum  ministerium  erat,  Patriarcba 
procedente,  e  via  populum  ablgere. 
Ordo  M.  Ecclesi»  :  ^O  AenoTaToc  icepiTcaOA^v 
'^(ATcpooOsv  ToO  'Apyieoécoc,  xaOapt^ei  t^v  Xaòv 

ctizh  TTiv  (jTpaTav.  Eadem  habet  Catalogus 
Officiai.  M.  Ecclesiae  apud  Goarum  in 
Euchoiogio  Graeco,  ubi  Deputati  et  Ce- 
roferarii  ordi natio  refertur,  quasi  idem 
fuerit  ministerium.  Deputati  meminit 
Gantacuzenus  lib.  1.  cap.  41.  et  Codinus 
de  Offlc.  Vide  Meursium.  r<»  Et  Gang. 
Glossar,  med.  Graecit.  col.  280.] 

1  BEPUTATIA,  Deputatus,  uà,  Lega- 
tio,  Gali.  Deputation,  Utrumque  legitur 
apud  Rymerum  tom.  14.  pag.  452.  col.  1. 

o  DEPUTATUS,  a  Gallico  Député,  Le- 
gatus,  missus«cui  res  examinanda  com- 
mittitur.  Inquisit.  ann.  1268.  ex  schedis 
Pr.  de  Mazauguea  :  Et  ipae  ivit  cum  pra- 
dictia  Deputatia.  Infra  :  Reapiciuntur  per 
hominea  Deputatoa  per  curiam  Arélatia. 
Vide  Deputatia. 

i^  BEPUVERE.  [Cssdere.  Ludliua.] 


1  BEPT6IS.  Vide  DepugU, 

1  BEQARGHARE ,  Èxonerare ,  Gali. 
Decharger,  Charta  Thom»  Abb.  S.  Ger- 
mani Paris  ann.  1249.  in  Libro  Anivers. 
B.  fol  217  :  Forenaia  panem  vendere  non 
poterit  niai  aolum  tranaeundo,  excepto 
prmdicto  die  fori  :  qui  vero  moram  fecerit 
nullo  emptore  prmsente,  vel  Degarchave- 
rit,  panem  totum  amittet. 

BEQUASSARE.  Vita  MS.  S.  Amatoris 
Episcopi  :  Et  hia  dictia  Sacerdotia  auavia- 
aima  verba  Dequaaaana,  reapondit,  etc.  id 
est,  expendens. 

^  BEQUITATIO  ,  Redemptio ,  Galllce 
Rachat.  Synodus  Mechliniensis  ann. 
1574.  in  Anecdotis  Martenianis  tom.  4. 
col.  458  :  Itemy  concluaerunt  Domini,  quod 
ad  petitionem  partium  poterunt  permit- 
tere  redemptionem  et  Deguitationem  par- 
vorum  cenauum  uaque  ad  aex  acutiferoa 
aeu  duodecim  groaaoa,  certo  tempore  praa- 
fixo,  intra  quod  hujuamodi  Dequitatio 
fieri  permittatur,  et  denario  ad  minua 
vigestmo  quarto  ;  quodque  denarii  capi- 
talea  provenientea  ex  hujuamodi  redemp- 
tionibua  applieentur  in  emptionem  alfa- 
rum  redituum  hereditariorum. 

1  BEQUUS,  Dictus.  Diploma  Ohilderici 
II.  Regis  Frane,  in  Hist.  Mediani  Mo> 
nasterii  pag.  18.  et  apud  Laguille  in 
Probat.  Hist.  Alsat.pag.  8.  col.  2.  [••Al- 
sat.  Dlplom.  tabul.  1.  SchcBpflin.  legit 
de  quaa,  quem  secutus  est  Brequinius 
num.  172.]  :  MemorcUi  hominea  qui  in 
ipaaa  Dequaa  villcka  commanere  viaentur, 
totum  et  ad  integrum  ipaiua  Valedio  Ab- 
bate omnea  fonctionea  reddere  debeant, 
Eadem  habentur  in  Actls  SS.  Julil  tom. 
8.  pag.  212.  de  S.  Hildulfo. 

<»  BERAISNARE,  Deraisnia.  Vide  infra 
Dearainare, 

1  BERAMARE,  E  ramis  fructus  excu- 
tere,  vel  Ramos  exscindere.  Bertramus 
in  Vita  S.  FrancsB,  Aprii,  tom.  8.  pag. 
893  :  Hic  cum  arborem  quamdam  conacen- 
diaaet  et  eam  Deramaret,  aubito  eo  caput 
elevante  globua  riziorum  auper  illiua  ocu- 
loa  deacendtt,  Verum  alia  notione  su  mi- 
tur  apud  Spelmannum  in  voce  Adhra^ 
mire,  ubi  sic  : 

I  DER  ANI  are  Monachum  dictum  cen- 
seo  prò  Deramare,  quasi  a  professione 
seu  voto  revocare.  Bellum  Deraniare, 
item  prò  Deramare,  id  est,  Denuntiare, 
profiteri  :  sed  hoc  compositum  cum  De 
articulo  infinitivi  modi  apud  Anglo- 
Normannos;  illud  cum  de  vel  dea  prse- 
positione  a  vel  aba  significanti  et  prìva- 
tionis  vim  habenU.  Sic  ille.  Vide  Adrha- 
mire. 

7  BERARAT,  Torpet,frigidum  e«i.  Gloss. 

Isid. 

ì  BERATA,  Vox  lUIica,  Cibaria,  Res 
venales  consueti  usus.  Gali.  Denrée. 
Ohronicon  Parmense  adf  ann.  1800.  apud 
Murator.  tom.  9.  col.  842  :  Et  aatia  bona 
ubertaa  et  Derata  erat  de  omnibua  victua- 
libua.  Vide  Denariata. 

BERATIONARE,  [Deratioginare,  Li- 
tigare, causam  suam  rationibus  com- 
probare,  Rem  aliquam  rationibus  sibi 
vindicare,  Crimen  a  se  amoliri.  Judlcium 
Ludovici  VII.  Francorum  Regis  ann. 
1171.  Inter  Instrum.  tomi  4.  novsB  Gali. 
Chrlst.  col.  248:  Adjudicavimus  vobia 
per  judicium  curiaa  noatrrn  poaaeaaionem 
et  aaiainam  totiua  querelaa ,  donec  eam 
Jocerannua  Derationaverit  in  curia  noa- 
tra, Chartular.  S.  Vandre^esili  tom,  2. 
pag.  2062  ;  Quidquid  in  tema  vel  in  boaco 
Monachi  Deratumare  apud  Chitreium 
potuerint,  quiete  et  pacifice  eia  habendum 
permiaerunt.  Miracula  S.  Rictrudis  num. 
18.  Mail  tom.  8.  pag.  94  :  Dicebat  apud  ae, 
jam  totum  Derationavi,  quia  ille  non  in- 


D£R 


DER 


DER 


73 


vtffWtirus,  gtii  cantra  me  audeat  ferre  sen- 
tentiam.  Vita  B.  Lanfrancl  n.  81.  Mali 
tom.  6.  pag.  841  :  Cui  Lanfrancus  in 
faciem  rettitit,  et  coram  omnibiM  testi- 
monio antiquorum  Anglorum,  gui  periti 
erant  legum  pattHm,  veratiocinatus  est 
libertatem  terrm  su».  Vide  Desrainare]  et 
Ratio. 

T  DiRATiONARE,  Ratlonlbus  slbl  vln- 
dicare,  apad  Th.  Madox  in  Formular. 
Anglic.  pag.  869:  Ego  Ricardus  filius 
Gerì  quietam  clamavi  de  me  et  de  heredi- 
bus  meia  Willelmo  de  Burleia  totam  illam 
difnidiam  hidam  terrm  in  Burleia,  quam 
prsedictus  Willelmus  Dirationavit  de  Geri 
patre  meo. 

1  DiRATioNATio,  EadeiD  notione,  apud 
eumdem  Madox  Forraul.  Anglic.  pag. 
2^  :  PrsRcipio,  quod  Monachi  de  Bordes- 
leia  habeant  rectas  divisas  suas,  sicut 
fuerunt  tempore  Regis  H,  avi  mei...  et 
quod  vos  eoa  juate  adjuvetis  ad  hanc  Di- 
rationationem  faciendam. 

1  DiRATiONARi.  Li  ber  niger  Scaccarii 
pag.  110  :  Hugo  de  Draybon  11.  MUitea 
et  tertium  negata  qui  nondum  Diralio- 
natur. 

1  DiRATiONARE  Se,  Orioien  a  se  amo- 
liri.  Hist.  Beccensis  MS.  fot.  860.  num. 
8  :  Si  quisextraneus,..  ira  subita  ali^uem 
infra  parochiam  Becci  percusserit,  s%  cap- 
tua  ilte  retentua  fuerit,  Dirationabit  ae  in 
die  in  curia  Abbatia,  aut  secundum  curia 
ipaiua  judicium  emendabitur. 

^  DiRRATiONART,  Rationibus  sibi  vln- 
dicare.  Eadem  Hist.  fol.  285.  n.  8  :  Ego 
WiUelmua  Rothomag.  Archiep.  concedo 
et  con  firmo  f  ut  Eccleaia  S.  Marim  Becci 
jure  ktsreditario  poaaideat  Eccleaiam  S. 
Maria  de  Ermentrudia  villa,  aicut  Wil- 
lermua  Abbaa  ejusd.  loci  et  Monachi  Dir- 
rtUiontUi  sunt  tn  Capitulo. 

^    DlRATIOCINIARE      PER     DUELLUM, 

Rem  sibi  per  duellum  asserere.  Epistola 
GaJerani  Goroitis  Melienti  ad  Eugenium 
Papam  III.  Hist.  Harcur.  tom.  3.  pag. 
44  :  Item  RichardusBrocet  Robertus  Pres- 
byter  filius  Ferondi  hereditatem  auam  de 
vìUa  S.  Sansonis,  quam  per  Duellum  Di- 
ratiociniaverunt,  Éadulphus  de  S.  San- 
sone prmdictis  fratribua  vendiderunt  tri- 
ginta  et  sex  libras. 

T  DisRAiNNiARE.  Chartular.  S.  Vicen- 
tii  Cenoman.  foi.  156  :  Sed  tantum  vene- 
runt  cum  eia  ad  placitum  coram  Roberto 
de  Juliaco  et  filiis  ejua,  et  Diarainniave- 
runt,  quod  non  debebant  dare  talliam  de 
illa  cenaiva  nec  adjutorium. 

1  DisRATSNARE.  Oiiartular.  SS.  Trinit. 
Cadom.  fol.  87:  Sciendum  eat  quod  Jo- 
hanna  Abbatiaaa  S.  Trin.  Cad.  anno  ab 
Incam.  1188.  Diaraianavit  domum,  qua 
fuerat  Wiguenni  Britonia  adversus  Èvain- 
num  et  Éenedictum,  qui  faciebant  ae  de 
parentela  illiua  in  curia  Domini  Regia, 
tn  plenaria  aasiaa.  Vide  Dereanare  suo 
loco. 

1  DiSRAISNARE    SESE    PER    JURAMEN- 

TUM,  apud  Lobinellum  in  Hist.  Britan. 
tom.  2.  col.  824. 

1  DuRATiONARE.  Charta  anni  119.5.  ex 
Tabularlo  S.  Ricbarii  :  Abbaa  Gaufridua 
per  belli  victoriam  Durationaverai. 

^  DERAUBARE,  Furari,  expilare,  rau- 
bam,  id  est,  vestem  eripere.  Gali.  Déro- 
ber.  Mirac.  MSS.  Urbani  V.  PP.  :  Vidit 
quemdam  hominem  cum  armia  acceden- 
tem  velociter  pciaaum  erga  ipaam,  timena 
ne  ipsam  Derattbaret.guia  erat  in  bono 
statu  de  raubis  auia.  Vide  Derobare. 

1  DERAZELLARE,  Navi  vehere,  f.  a 
voce  nautica  Rader,  Vadum  petere.  Ex- 
tractnm  computi  anni  1821.  in  Hist. 
Delphin.  tom.  2.  pag.  160.  col.  1  :  Et  prò 
4ota  dieta  fusta  quando  fuit  ante  domum 

111 


Dofnini  de  Lugduno  in  Sagona  Derazel- 
landa,  atteranda  et  in  domo  Domini  re- 
ponenda.  Ibid.  eadem  notione  legitur 
Inrazellare,  nuod  vide  suo  loco. 

^  DERBERAT,  i9.  interrumpit.  Glossar. 
Sangerm.  MS.  num.  501. 

^  DERBIO,  Piscis  genus.  Vide  infra 
Glaucua. 

DERBIOSUS.  Octavianus  Horatian.  lib. 
1.  Rer.  Medicar,  cap.  10  :  Derbiosoa  ocu- 
loa,  quoa  noa  impetiginoaos  dicimua,  aape^ 
ritatum  vitiia  loborantesy  sic  curare  con- 
auevimua, 

DEREAMBNTUM.  Charta  Stephani  Go- 
mitis  sacri  Cssarls  ann.  1290  :  hem  super 
eOy  quod  noa  dicebamua,  quod  Juatitia  De- 
reamenti  boum  in  terra  dicti  Odonia  ad 
noa  pertinere  debebat:  dicto  Odone  di- 
cente  pluribua  rationibua,  quod  cum  in 
terra  aua  haberet  omnem  juriadictionem 
altam  et  bassam,  caaua  iate  sicut  celeri 
cernia,  in  terra  aua  emerqentea,  ad  ae 
pertinere  debebat.  Infra  :  Ordinatum  in- 
super extitit  auper  juatitia  Dereamenti 
boum,  quod  dicto  Odoni...  remanebit.  Ubi 
juatitia  Dereamenti  boum  dici  vide  tur, 
de  bobus,  qui  extra  agri  dominici  limi- 
tes  aliquid  de  alieno  agro  arant  et 
usurpant.  Nostri  Derena  et  Deraiement 
etiamnum  dicunt,  ex  Gallico  Raie, 
Sulcus. 

sssr  De  bobus  vastitatem  in  agris  vel 
silvis  efflcientibus  intelllgendam  puto 
vocem  Dereamenti,  eamq uè  deducendam 
a  Teutonico  Derien.  Deren,  vel  Daron, 
Nocere.  Kilianus  :  Deren,  Deyren,  Noce- 
re,  officere,  obesae,  urgere.  Dere,  Deyre, 
Nocumentum,  offenaa,  noxa,  diaplicentia. 
Vide  Glossarium  Sebi  Iteri  et  infra  Vaa- 
tum  tacere. 

DERECTARIUS,  Qui  fores  effringit  fu- 
randi  animo.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Derecta- 
nua,  6  et;  xàc  àXXoTptac  fvexev  toO  xXé^^ai 
eioepx^iuvo;  oixiac.  Derectariua,  Bupeitot- 
vo(xTf);,  e7C€«nriQ$Y]Tr|C.  xarapsTo;.  Ex  quibus 

idem  Gloss.  emendat  Gujacius  lib.  10. 
Observ.  cap.  84.  Defectarii,  lib.  de  Off. 
Procona.  ei(rret)5Yj<jtave;,  ubi  legit  Derec- 
tarii.  Gloss®  Basi  Ile.  :  01  Toi^opu^^oi,  xat 
q\  adxxouc  ava^l^ovte;,  xa\  o\  fiepEKTapioi, 
^YODv  xXéirrai.  Derectarios  quasi  Directa- 
nos  appellar!  censent  viri  docti  ejus- 
modi  rures,  voce  ducta  a  Dirigere,  quod 
est  Effringere,  uti  notat  Festus.  Apud 
Basilium  in  Epist.  dtpexTdtptoi  furibus 
Junguntur.  Vide  eumdem  Gujac.  lib.  10. 
Obser.  cap.  27.  et  M^ió.  Menagium  in 
Amoenitatib.  Juris  pag.  299.  2.  Edit. 

DEREGTUM,  In  rectum  vadens  :  Direc- 
tum  vero,  in  latere  rectum.  Papias. 

DEREFALE,  vel  d  e  o  r  f  a  1  d  .  vox  Sa- 
xonica  apud  iElfredum,  prò  vivario  cer- 
vino, seu  ssepimento,  quo  includuntur 
damee:  a  deor  n,  cervus, fera,  et  falt, 
stabu lum.  Vide  Parcus. 

DERELEGTORIA  Virga.  Tabularium  S. 
Aniani  Aurelianens.  :  Ut  vero  istud  fir- 
mius  ait,  virgam,  quam  vocant  vulgo  De-, 
relictoriam,  signum  quidem  tradittonis, 
super  altare  publice  tmpono.  Ubi  Vira  a 
Derelictoria  videtur  illa  ei^se,  qua  ute- 
bantur  vulgo  in  investituris,  seu  tradi- 
tionibus  rerum,  quas  Ecclesiis  dere- 
linquebant,  et  quam  ad  id  in  manus 
donatorum  aut  restituenti um  Ganonici 
vel  Monachi  tradebant.  Vide  Investitura 
per  baculum. 

o  DERELIGTA,  Vidua,  nostris  Déguer- 
pie.  Lit.  remiss.  ann.  1876.  in  Beg.  109. 
Ghartoph.  reg.  eh.  112:  Ja  pie^a  à  un 
certain  jour  Robin  le  Vasseur  voult  oster 
un  baston  à  la  Déguerpie  de  feu  Robin 
Comart,  les  deux  enfans  d'icelle  Déguer- 
pie se  prinrent  audit  Robin  le  Vaaseur^ 
etc.  Vide  Rélicta. 


^  DEREMONDARE,  Pargare,.emundare. 
Stat.  Mutin.  rubr.  206.  pag.  88.  v.  :  Ca- 
nalea  Clari  de  ramo  venientea  per  quoa 
molendina  macinantur,  debeant  deradi 
et  Deremondari  uaque  ad  fontea  in  quibus 
oriuntur. 

DERENUS,  Moneta,  quse  eadem ;,  ni 
fallor,  ac  Tarenus  Joan.  XXII.  PP.  tom. 
4.  part.  2.  Epist.  secret,  pag.  89.  apud 
Ralnaldum  ann.  1823.  num.  9:  Soldanva 
debet  habere  ab  Armenie  tributum  con- 
suetum  anno  quolibet,quod  est  12.  centena 
millium  Derenorum  per  annum,  quorum 
Derenorum  sinquli  miatuor  compulantur 
prò  Byzantio  albo  de  Cypro.  Vide  Tarenus. 

o  DERERAGIUM,  Derreragium,  Debi- 
tum,  quod  in  Jure  Reliqnum  dicitur, 
Gali.  Àrì*érage  :  unde  Estre  en  derriere 
dicebant,proF(BnoribusobIigari.Gharta 
Phil.  comit.  Fland.  ann.  1447  :  Auxquel- 
les  causes  ladUte  ville  (de  S.  Omer)  eat  à 
preaent  moult  fori  endeptéet  en  Derriere. 
Gharta  ann.  1825.  in  Reg.  62.  Ghartoph. 
reg.  eh.  895  :  Conceaait  Guirardo  Liveyo... 
viginti  aolidos  Tholos.  obliarum,  et  plus  si 
sunt,  cum  dominationibus,  et  omnia  De- 
reragia  dictarum  obliarum,  etc.  Pluries 
ibi,  ut  et  Derreragia.  Vide  Ar.eragium. 

DERESCIAT.  Gapitulare  Garoli  M.  ann. 
802.  cap.  86.  ai)ud  Baluzium  :  Si  quis 
auiem  post  ìioc  in  perjurioprobatus  fue- 
rit, manum  dextra  semper  Deresciat  :  ta- 
men  hareditate  propria  priventur  usque 
ad  nostrum  iudicium.  Ubi  forte  leg.  dex- 
tram  se  perdere  sciai. 

^  DEBESNARE,  Litigare,  causam  suam 
rationibus  comprobare,  alias  nostris 
Déraisnier.  Scacar,  apud  Gadom.  ann. 
1284.  in  Reg.  S.  Justi  ex  Gam.  Gomput. 
Paris,  fol.  29.  r*.  col.  2  :  In  essonia  de 
via  curia,  sufficit  quod  essoniatm*  dicat 
sine  garanto,  quod  paratus  est  Deresnare 
ad  esgardum  curia.  Pactum  Inter  Inge- 
ran.  Godic.  et  Nicol.  Gamerac.  episc. 
ann.  1264  :  Reconnoist  lidis  eveaquea  que 
en  pain,  s'il  est  menres  qu'il  ne  dote,...  et 
en  autres  coses  semblant,  nous  aiona  tei 
droiture  comme  notis  devons  avoir^  c'eat- 
à-dire,  le  aiste  de  livrement  ou  le  ttert,  se 
Déraianier  lepoonapar  droit.  Aliud  so- 
nat  Dearainier,  eligere  scilicet,  in  Poe- 
mat.  Roberti  Diaboli  MS.  : 

QiMnt  Temperare  ot  Desralnié 
Le  camp,  n  furont  araisnié 
Li  Saraein  si  laìdement. 

Dearainable  vero,  prò  Déraiaonnable,  ra- 
tioni  contrarius,  in  Libert.  Novi  castri 
ann.  1256.  tom-  7.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  865.  art.  19. 

«  DERESNATIO,  Deresnator,  Deres- 
NIA.  Vide  infra  Desrainare. 

DERETRO,  prò  Retro,  ab  ante,  Der- 
riere. Baruch  cap.  6.  v.  5  :  Viaa  turba 
Deretro. 

o  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7667  :  Detrae,  Prov.  retro,  Deretro, 

DERITTUM,  Derictum.  Vide  Direc- 
tum  8. 

ì  DERIVARE,  Originem  ducere  ab  ali- 
quo.  Chronicon  Danduli  apud  Murator. 
tom.  12.  col.  475  :  Carolus  de  Durachio... 
qui  a  Carolo  Duca  Andegavensi  fUio  Re' 
gis  Francorum  per  descendentem  lineam 
Derivavit. 

•  DERIVATA,  Derriva,  Deflectio.  de- 
clinatio,  Gali.  Derive.  Stat.  Taurini 
MSS.  ann.  1860.  cap.  68.  ex  God.  reg. 
4622.  A.:  De  molendinis  non  faciendis  a 
Derriva  Duria  uaque  ad  vadum.,.  Item 
quod  nullum  molendinum,  nec  parato* 
rium,  cMt  batanderium  fiat  a  Derivata 
Duria  usque  ad  Padum. 

«>  DERIVATIM,  Purchardi  Gesta  Wi- 
tigowonis  ap.  Pertz.  Scrlptor.  tom.  4. 


74 


DER 


DEH 


DER 


pag.622:  Cumtotiua  fons  saptentita  videa- 
tur  Derivatim  e  vestri  cardium  fiuentis 
emanare.  Deductinif  ap.   Dlomedem  2. 

pag.  168. 

f  DERIVERE,  Dinumerare,  in  MS.  Ec- 
cleslse  Bituricensis. 

DEROBARE,  Furari,  expilare,  Robam, 
id  est,  vestem  eri  pere,  ex  Gallico,  Déro- 
ber,  Sanutus  lib.  8.  part.  13.  cap.  10  :  In 
insula  vero  descendentes.  Derubato  uno 
casali,  rediere.  Occurrit  apud  Michae- 
lem  Madium  de  Barbizanis  in  Hist. 
cap.  17.  Jo.  Lucium  de  Regno  Dalmat. 
ex  veter.  Chartis  pag.  175.  183.  [Julia- 
num  Cardinalem  in  Epist.  ad  Eugenium 
rV.  PP.  Murator.  tom.  8.  col.  m  448. 
tom.  12.  col.  421.  491.  Deraubatus,  in 
Litteris  ann.  1333.  apud  D.  Secousse  tom. 
8.  Ordinat.  Reg.  pag.  239.  Vide  Dea- 
rabare.] 

DisBOBARE,  apud  Petrum  de  Vineis 
lib.  2.  Epist.  45.  lib.  5.  Epist.  48.  62. 78. 
[Nicolaum  de  Jamsilla  de  Gestis  Fride- 
rici  II.  Imperat.  Inter  Scriptores  Italicos 
Muratorii  tom.  8.  col.  500.1  Vide  Robare. 

t  Derubare,  apud  Parislum  de  Cereta 
in  Chronico  Veronensi  ad  annum  1236. 

^  Derupare,  Eadem  notione.  Bonin- 
contrus  in  Actis  SS.  Junii  tom.  4.  pag. 
765.  laudatus,  ubi  de  Sanguine  S.  Joan- 
nis  Bapt.  :  Tu  cogitasti  eam  (terram) 
Derupare,  ut  maneat  inhabilata. 

1  Derobaria.  Furtum,  Ital.  Ruberia, 
in  Diplomate  Jacobi  Insulani  Gardina- 
lis,  apud  Illust.  Fontaninum  in  Appen- 
dice Antiquit.  Hortffi  pag.  468. 

1  DerrobatiOi  in  Litteris  ann.  1337. 
ex  Archivo  S.  Victoris  Massil. 

1  DEROBATioHospiTiORUM.in  Arrcsto 
Parlamenti  Paris,  ann.  1335.  inter  Pro- 
bat.  Annal.  Tolos.  D.  la  FaiUe  tom.  1. 
pag.  89. 

1  DisROBATio.  Epistola  Roberti  Regis 
Galabrise  ad  Barchinonenses  ^  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  3.  col.  70  :  RecepU 
tnus  vestras  litteras  continentes  Disroba- 
tionem  cujusdam  kokas  Bernardi  Garrigss 
civis  Majoricarum,  faclam  ut  asserii  per 
quosdam  piratas  regni  nostri  Sicilise. 
Legitur  etiam  in  Instrumento  ann.  1332. 
ex  Arcbivo  S.  Victoris  Massil. 

^  DEROBATOR,  Expilator^  praddator, 
Gali.  Pilleur.  Ooron.  Estense  ad  ann. 
1299.  apud  Murator.  tom.  15.  Script. 
Ital.  COI.  346:  Invenerunt  gentes  dtcti 
domini  Maffasi^  quas  derobabant  cam- 
pum;...  alia  pars  cucurrit  ad  campum, 
et  occidebant^  vulnerabant  et  capiebant 
inimicos  Derobatores.  Vide  Derobare, 

«  DEROGARE,  Derrocare,  Diruere, 
evertere,  dejicere,  arborem  exstirpare, 
nostris  alias  Desrocher,  Ital.  Dirrocare. 
Hispan.  Derrocar,  Annal.  GsBsenat.  ad 
ann.  1294.  apud  Murator.  tom.  14.  Script. 
Ital.  col.  1109:  Malatestinu^  tuncpotestas 
CsRsenss  DerocavU  omnes  quas  potuit  for- 
tilidas.  Et  col.  1113:  G(Ulasstus  capita- 
neus  CsBsenss  cum  vicario  ecclesias  Raven- 
natis  ohsederunt  castrum  cum  manganis. 
Derocando  domus.  Gbron.  Bergom.  ad 
ann.  1404.  ibid.  tom.  16.  col.  949  :  Cava- 
veruni  ipsam  turrim  circumdrca  et  ipsam 
dirui  et  Derocari  fecerunt.  Charta  ann. 
1327.  in  Reg.  65.  Ghartoph.  reg.  eh.  65  : 

Eis  imponeSatur,  quod multas  arboree 

Derrocando  sibi  non  licilas,  et  eas  in 
usus  suos  convertendo,  etc.  Vita  SS.  MSS. 
ex  Ood.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol.  65.  v«.  col. 
2  :  Li  Tyebre  crut  tant  que  il  aUnt  souz 
ìes  murs  de  Rome  et  pluisours  maisons 
Desrocha.  Vide  Derochatura,  Derucare^ 
Dirocare  et  Derupare, 

^  DEROGHARE,  E  rupe  dejicere,  prae- 
cipitem  dare,  dejicere,  detrudere.  nos- 
tris etiam  Desroquer,  Stat.  Vallis  Se- 


rian.  cap.  41.  ex  God.  reg.  4619.  fol.  113. 
r*.  :  Non  sit  aliqua  persona  quas  audeat.,» 
portare,.,  aliquas  cames  Derochatas,  vel 
aliquo  alio  casu  fortuito  mortuas...  ad 
becnartam,  Lit.  remiss.  ann.  1459.  in 
Reg.  190.  Ghartoph.  reg.  eh.  18  :  Lesquelz 
compaignonsfirent  responce  qu'Ui  altoient 
querir  une  fille  amoureuse  avecques  les 
clers  du  palaie,  et  pour  Desroquer  les  es» 
coliers,  sHlz  les  trouvoient, 

1  DEROGHATURA,  a  Gali.  Roche,  Di- 
ruptio,  abscissio  rupis.  Extractum  com- 
put.  anni  1336.  Hist.  Dàlphin.  tom.  2. 
pag.  325.  col.  1  :  Pro  frattura  rupis  super 
qua  dictum  ccutrum  est  sMlificatum,  et 
prò  Derochatura  rupis  ante  turrim^  licet 
nondum  sit  aplanata,  etc.  Delphinates 
etiamnum  dicunt  Dérocher  de  quacum- 
que  ruìna  et  prolapsione. 

^  DERODERÈ,  alluere,  Gali.  Baigner, 
couler  contre.  Gharta  ann.  828.  tom.  6. 
Gollect.  Hìstor.  Frane,  pag.  555  :  Incipit 
possessio  fiuvii  Ligerici  a  farinario  cu- 
jusdam bromedamiif  et  decurrit  per 
ripam  sancii  Hilarii  usquedum  cujusdam 
Mortosii  nomine  vici  Derodendo  fines 
Ligeris  alveo  non  modico  invehitur.  De- 
roder  les  terree,  eas  ad  cultum  redigere, 
in  Hist.  Tornac.  lib.  4.  pag.  52.  et  53. 
quo  sensu  Désadnarder  et  Dessenarder 
usurpatum  occurrit  in  Gh.  ann.  1455. 
ex  Goartul.  Latiniac.  :  Sont  tenue  ausai 
lesdits  preneurs.,,  de  deffricher,  Désad~ 
narder  et  labourer  toules  lesdites  terree, 
et  icelles  deffrichées  les  tenir  delà  en 
avant  en  bon  et  suffisant  labour  sar^  les 
essaisonner.  Deffricfier  et  Dessenarder 
lesdites  terree,  in  alia  ann.  1485.  ibid. 
Desriequir,  eadem  notione,  apud  Math. 
de  Gouciaco  in  Hist.  Gar.  Vir  pag.  546  : 
Desrieauir  et  eesarter  leurs  terree,  vignes 
et  jarainages.  Vide  Deruncinare. 

f  DEROSkMEN,  Derogatio,  Gali.  Déro- 
gation,  Actio  qua  prsdcedens  statutum, 
Y.  g.  testamentum  imminuitur  vel  abo- 
letur.  Privileg.  Sigismundi  Imp.  ann. 
1481.  apud  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  1. 
pag.  4o8  :  Divini  cultus  et  ecclesiastici 
juris  notabile  Derogamen  votis  detrahe- 
retur  fidelium  et  procassarentur  testa- 
menta  multorum,  etc. 

DEROGARE,  Detrahere.  Papias  :  De- 
ruere,  Derogare,  detrahere,  vituperare. 
Alibi  :  Detractare,  Derogare,  deaignari, 
temnere,  Goncilium  Emeritense  cap.  17  : 
Nullus  subjectue  decedentem  detrahat 
Episcopum,  nullus  de  eodem  Deroget,  nec 
malum  quicquam  loquatur.  Ordericus  Vi- 
talia  lib.  10.  pag.  789  :  Stephanue  quoque 
Blesensis  Comes  pene  ab  omnibus  Deroga- 
batur,  et  indestnenter  verecundabatur. 
Passio  SS.  SeraphisB  et  Sabin»  num.  2  : 
Quid  tibi  ipsa  Verogas,  aut  quare  teme- 
tipsam  vilem  reddis  f  Utitur  non  semel 
Ruffinus  in  S.  Hieronymum,  et  in  Apo- 
logia prò  Origene,  ut  et  Symmachus, 
Sidonius,  et  alii. 

1.  Dergoatio,  Gontumelia.  Facundus 
'Hermianensis  lib.  7.  cap.  7.  pag.  506  : 
Et  post  modica  Episcopo  Edessas  Dero- 
gane, dicit:  Mie  nostras  dvitatia  tyrannus, 
etc.  Hesso  Scholasticus  :  Ut  omne  os 
adversariorum  obstrueret,  et  vocem  Dero- 

?ationibus  omnibus  auferret.  Goncilium 
«emovicense  ann.  1031.  sess.  1  :  Exeat 
in  medium,  et  libere  dicat,  ut  aut  doceat, 
aut  doceatur,  et  Derogatio  confundatur 
de  fratemitate  Ecclesias,  Idem  Ordericus 
lib.  11  :  Ne  aliqua  sibi  Derogationis  occa- 
sio  oriretur.  Et  eodem  lib.  :  Ibique  lega- 
litatis  et  futurae  Derogationis  immemor, 
Adde  pag.  834.  Vita  S.  Waldetrudis  n. 
6  :  Hujusmodi  irrisionibus  ac  Derogatio- 
nibus  fatigatus,  etc.  Infra  :  Derogattones, 
irrieionee,  contumeliae,  etc. 


Derogator  ,  Detractor.  Anastasius 
Bibl.  in  Praefat.  ad  Vm.  Synod.  :  Quod 
Patriarcha  Ignatiue  Derogator  eeset  ejus- 
dem  sanctaa  memoriae  Methodii,  et  idcirco 
quasi  parricida  foret  habendus ,  fama 
crebresdt.  Goncilium  Remense  ann.  1049  : 
Gebuinus  Laudunensis  Episoopus  et  Hugo 
de  Eroina  Castello^  qui  xnter  ejus  Dero- 
gatores  quasi  signiferi  extiterunt,  eodem 
anno  ignominiosa  morte  vitam  finierunt. 
Adde  Ilistoriam  mortis  S.  Leonis  IX. 
PP.  n.  1.  [Sidonius  lib.  8.  Epist.  18:  Im- 
fortunus  petendi,  Derogator  negati,  aamu- 
ìator  accepti.  Et  Epist.  seq.  :  Ve  caaterie 
studii  nostri  Derogatoribus,  etc] 

2.  DEROGATIO,  [f.  Pars  a  toto  distrac- 
ta.]  Gharta  Abbonis  Patricii  prò  funda- 
tione  Monast.  Novalicensis,  ex  Tabul. 
Ecclesi»  Gratianopol.  fol.  51.  52  :  Et 
illud  mihi  in  hunc  testamento  meum  ad- 
dere  placuit,  ut  dum  et  domnos  patruue 
meus  Semforianus  condam  Eviscopatum 
Wapecense  in  suam  habuit  gubematione, 
et  devotione  sua,  ut  medietate  Derogatio- 
nee  portionie  ipsius  in  valle  Segucia  ad 
ipsa  Ecclesia  per  sua  esturmenta  delegare 
voluit,  etc.  Infra  :  Ipsi  cartam  donationie 
de  medietate  locello  nostro  commune  De- 
rogationes  in  valle  Sigueina  adjam  dieta 
Ecclesia  sanctae  Marik  Wapencense  quod 
scripsetxU,  dum  et  lex  hoc  prohU)it,  et 
nostea  ipse  de  ipso  onos  Episcopato  a  ma- 
ìis  hominibus  eiectus  futt,  et  ipsa  portio 
Derogationis  ad  ipsa  Eccleeia  Wapen- 
cense nunquam  fuit  tradita  nec  recepta, 
ideoque,  etc, 

)  DEROGATORIDS,  Derogans,  Qui  im- 
mlnuit  legis,  vel  cujusvis  statuti  prece- 
dentis  auctoritatem.  DerogcUoriarum 
Derogatorim,  voces  in  Gancellaria  Ro- 
mana notissimae.  Vide,  si  vis.  Bullam 
Pii  IV.  PP.  inter  Instrum.  tomi  3.  nov« 
Gali.  Ghrist.  col.  108.  Bullam  Paul! 
III.  apud  Mirsaum  tom.  2.  pag.  1055. 
col.  1.  Bullarium  Garmelit.  pag.  238. 
col.  1.  etc. 

1  Derogatorie,  apud  Marten.  tom. 
1.  Gollect.  VeU  Script,  in  4«.  part.  2. 
pag.  248. 

1  DEROR,  Septimue  annue  remisaionis, 
Paoias. 

^  DEROTARE,  Auferre,  extrahere,  nos- 
tris alias  Desroter.  Inquisit.  ann.  1218. 
inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  60. 
col.  2  :  Requisitus  si  Bertrandus  Derota- 
vit  erbam  ae  bestia  Stephani  ChatUardi  f 
Diocit  quod  non,  eed  votvit  eam.  Ubi  forte 
legendum  Derocavit,  id  est,  ad  terram 
deiecit.  Vide  supra  Derochare,  Lit.  re- 
miss, ann.  1895. In  Reg.  148.  Ghartoph. 
reg.  eh.  280  :  Le  euppliant  aidoit  à  Des- 
roter un  chariot  d'une  mare  ou  raaque  ou 
il  estoit.  Hinc  Desroi,  Damnum.  clades, 
vulgatius  Désarroi,  Mirac.  B.  M.  MSS. 
lib.  1  : 

Un  ardiier  ot  près  da  Timage, 
Qui  grint  Desroi  al  grani  dmiage 
Ftismt  awiYent  à  efaax  de  fon. 

•  DEROTIGUM.  Bulla  Agapiti  II.  PP. 
ann.  951.  inter  Instr.  tom.  0.  Gali.  Ghrist. 
col.  425  :  StabiUmue  ut  nuUa  qualibet 
persona  monachi  vostri  monasteriis  con- 
sentientibus  injuste  ad  Deroticum  aut 
ad...  deportare  laicalis  persona  prassuma» 
tur,  Locus  mancus. 

0 1.  DERRATA,  Pretium  rei  per  dena- 
rios,  ut  supra  Denariata,  vox  Italica. 
Gharta  ann.  1125.  apud  Murator.  tom. 
3.  Antiq.  Ital.  med.  SBvi  col.  1140  :Bo- 
tacci  per  omnem  annum  dant  tu.  staria 
annonas  et  iv.  pance,  et  ij,  Derratae  de 
carne  et  vinum.  Vide  Derata. 

o  2.  DERRATA,  Itolis  eUam  Rei  alicu- 
Jus  portio.  Stat.  Montis-reg.  pag.  137  : 


DER 


DES 


DES 


7S 


Quad  illa  persona,  qum  convenietur  prò 
rettitutione  dotìum  fionda,  teneatur  in 
aolutam  dare,,,  et  pannos  de  dorso  ad 
ueum  eolUum  talis  mulieris  doHs  recupO" 
raniis,  de  quibue  Derratam  talU  credUor 
recipere  teneaiur, 

0  DERRERAGIUM.  Vide  supra  Derera- 
gium. 

«  DBRRIVA.  Vide  sapra  Derivata, 
«  DERROGARB.  Vide  supra  Derocare, 
\  DERSES,  est  fumus  eive  vapor,  ex  quo 

arhores  crescunt.  Roch.  le  Baillif  in  Die- 

tion.  Spaffyr. 

1  DERUBARE,  Derupare.  Vide  Doro- 
bare, 

«  DERUGARE,  Diruere,  evertere,  ut 
supra  Ì>er0car0.  Ghron.  Bergom.  ad.ann. 
1^.  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Itai.  col.  947  :  Die  dicto  diruinavit  et  pe- 
nitue  Deruoavit  twrris  illorum  de  GrU" 
méiìo,  eie, 

DERUERE.  Evertere.  Papias  :  Deruere, 
Derogare^  Detrahere,  Vituperare,  Perpe- 
ram  Dermere,  in  MS.  Gloss.  Lat.  6r»c.  : 
Deruit^  xatéorpt^v,  àvaTpéicei.  Alibi  :  Di- 
ruU ,  xatiaTpsjhEv . 

T  dERVESUm,  f.  prò  Devesium  vel  De- 
veeum,  ut  Ganfi^us  leglt  in  Cascina.  Lo» 
cos  defensus,  v.  g.  sii  va  in  qua  non  licet 
omnibus  ligna  cadere,  anlmalia  pas- 
cere, venari,  etc.  Cbarta  Ademari  de 
Muro-veteri  ann.  1191.  apud  Àcherium 
Spicil.  tom.  8.  pag.  205  :  mmoribus,  gar^ 
neìM,  easciviSj  Ùervesisj  mansis  et  mansu' 
ris^  vineis,  etc.  si  Dervesis,  non  Devesis, 
legendum,  f.  Dervesum  idem  erit  quod 
infra  Dervum,  Silva.  Vide  Devesium  et 
Defensa  8. 

1  DERUGINARE,  Rubiginem  auferre, 
Eruginare.  Laurent,  in  Amaltbea  ex 
Gatholico. 

«  DERUINARE.  Eadem  notione,  ibid. 
ad  ann.  1886.  col.  857  :  Ante  festum  Nati- 
viUUis  Domini  proìecta  et  Dominata  fue- 
runt  castra  de  CalepiOf  etc,  Occurrit  rur- 
sum  suora  in  Derueare, 

1  DERUNGIHARE,  Runcare  berbas, 
evellere.  Onomast.  apud  Martinium  : 
Deruncino,  tx6oT(xv£Cu>.  Alibi,  Derundnare 
estRuncina  secare,  levigare.  Gali.  Ra» 
hoter:  unde  metapborice  apudPlautum: 
Lepide  Derundnavit  militem, 

\  DERUPARE.  Vide  in  Derobare, 

»  DERUSGARE,  Gortice  spoliare,  ut 
videtur.  Ghron.  Modoet.  apud  eumd. 
Murator.  tom.  12.  col.  1148  :  Porro  reee- 
dentes  inde  permixtss  gentes,  dimiserunt . . . 
terram  Modoetias  personis  et  omnibus 
bonie  vcicuam  et  qu(ui  ruinatam,  stantem 
sicui  siccam  arborem  Deruscatam,  non 
ferens  fructum.  Et  col.  1147  :  Dimissa  est 
ofr  Ulis,  qui  erant  prò  Romana  Ecclesia, 
sieut  aroor  Deruscata,..  faciam  cito  quod 
iUa  terra  fiet  arbor  cooperta  de  bona  rus^' 
co.  ferens  fructum, 

5  DERVUM,  vel  Dervus,  Mabìllonio 
Silva,  unde  Dervense  Monasterlum,  in 
Vita  Bercharii  Abb.  Inter  Acta  SS.  Be- 
nedict.  88BC.  2.  pag.  881.  et  seqq.  Armo- 
rieis  Derw,  Quercus,  plural.  Derwen. 

^  Quercetum,  a  Geltico  Derw,  quer- 
cus,  unde  nostris  Dervée,  prò  Chènaie. 
Gharta  ann.  1826.  in  Reg.  donor.  Gar. 
IV.  et  Pbil.  VI.  ex  Gam.  Gomput.  Paris, 
fol.  18.  V*  :  Item  Cruillaume  Bonin  leissa 
Hnqsouh  sur  une  Dervée, 

DBRZON.  Lex  Longob.  lib.  1.  Ut.  25.  J 
80  :  Si  quie  sepem  tuienam  ruperit,  i,  e, 
Derzon,  componat,  etc,  Zaun,  Germanis 
est  sepes.  Editto  Heroldi  tit.  101.  1 42. 
babet  Iderzon,  [haecque  genuina  lectio 
est;  Iderxon  autem  vel  Ederzaun,  ut 
habet  Scbilterus  in  flctitia  voce  Derzon, 
componitur  ex  Ider,  Eter,  et  Zaun  ;  est- 
que  Etter^  ut  prosequitur  idem  Auctor 


intergerinum  quid,  murus,  paries  vel 
sepimentum,  quo  villa  vel  curia  ab  al- 
tera separatur  et  deflnitur.]  [<>*  Glossar. 
Longob.  in  God.  Gavensi  :  Iderzon,  Sepes 
aliena.  In  God.  romano  Inderzon.  Vide 
Graff.  Tbesaur.  Ling.  Frane,  tom.  1. 
col.  154.  voce  Etar  et  Schmeller.  Glos- 
sar. Saxon.  voce  Edor,] 

V  DESAGERDOTARE,  Sacerdotem  seu 
Episcopum  deponere.  Vide  Admonitio- 
nem  D.-Dionysii  Sammarthani  ad  cal- 
cem  tomi  1.  novss  Gali.  Ghristianse. 

1  DESAGRARE,  apud  Statlum  est  Sa- 
crare simpliciter: 

QoerciM  ent,  Trivi»  qaam  DesacraYtnt  Ipia. 

Haud  scio  unde  Martinius  habeat  :  De- 
sacro,  quod  sacrum  erat,  profanum  facto. 

«  DESADVANTAGIUM,  a  Gallico  Désa- 
vantage,  Detrimentum,  incommodum. 
Pactum  Inter  Gar.  Vili.  reg.  Frane,  et 
Ferdin.  reg.  Hlsp.  ann.  1498.  Inter  Db- 
servat.  ad  Hist.  Gar.  Vili.  pag.  666: 
Quod  nunquam  faciemus  aliquid  quod  sit 
in  damnum,  Desculvantagium  et  prmjw 
didum  dicti  christianissimi  Francorum 
reqiSf  etc, 

«  DESADVOTARE,  Denegare,  inficlari, 
Gali.  Désavouer.  Gharta  Pbil.  Pulcri 
ann.  1807.  in  Hist.  Lugd.  pag.  47.  col.  1  : 
Et  quod  capilulum  Lugdunense  tHiquam 
partem  haoeret  in  eaaem,  quod  in  hoc 
non  consenliunt,  sed  Desadvoyant  eosdem 
et  in  omnibus  quantum  possunt  contradi- 
cunt.  Vide  supra  Deadvocare, 

DESAFFIDARE.  [A  fiducia  data  rece- 
dere.! Vide  Affidare. 

DE^AFFILIARE,  ExbsBredàre.  Jacobus 
I.  Rex  Aragon.  in  Foris  Ose»  ann.  1247. 
fol.  24  :  His  rationibus  pater  potest  Desa- 
filiare  filium  suum,  si  viderit  palrem,  vel 
sciverit  illum  captivum,  et  non  traxerit 
eum  de  captivitate,  etc.  Adde  Observan- 
tias  Regni  Aragon.  lib.  2.  tit.  1.  J  I* 
Vide  Adfiliare. 

DESAFORAMENTUM  dicitur,  quidquid 
flt  contra  foros,  id  est  leges  municipa- 
les,seu  libertatemindultam  Givitatibus, 
ac  Givi  bus  oppidi  alicujus.  Gharta  Al- 
fonsi II.  Reg.  Portugalli8B  tom.  4.  Mo- 
narch.  Lusitan.  Brandaonis  pag.  268: 
Et  hoc  accordavi  cum  meis  privatis,  quod 
ista  decreta  sunt  grande  meum  Desafora- 
mentum,  et  de  mea  Curia,  et  de  illis,  qui 
post  me  regnaverint,  Gharta  alia  tom.  5. 

gag.  802:  Quod  presdieta  petitio,.,  verte* 
atur  in  damnum  et  Desaforamentum 
regni  mei,  et  periculum  animss  mese. 
Vide  Forus, 

DESAFORARE,  Extra  forum  ponere. 
[*  Acade m.  Hispanlc.  Desaforar,  Privi- 
legia vel  exemptiones  abrogare,  eis  pri- 
vare.] Dicebatur  autem  desaforari  reus, 
qui  coram  alio,  quam  proprio  ac  compe- 
tente judice  citaoatur  :  ut  Aforari,  qui 
suo  reddebatur  Judici.  Michael  del  Mo- 
lino in  Repertorio  :  Item  quod  dictus  Jus- 
titia  ad  querelam  parlis  dicentis  se  esse 
Desaforatam,  in  omni  casu  civili  et  cri- 
minali posset  (prsssertimjirmando  de  di- 
recto coram  eo  contra  Desaforantem,  et 
partem  contrariam)  inhibere,  nedum  infe- 
rioribus  Judicibus,,.  ne  procederent  in 
processu,  vel  exequutione  aliqua,  reali  vel 
personcui,  contra  querelantem,  dicentem 
se  Desaforatum  f  et  taliter  processum  im- 
pedire, quod  SI  opus  esset  alguazirium 
caperet,  vel  quosltbet  executores,  donec 
Justitia  Aragonum  declararet  posse  pro- 
cedi, vel  debere  supersederi,  et  sic  foro 
processum  aforamentum  rei  Desafora- 
mentum. Gharta  Silonis  Regis  Oveti  et 
Pravi»  in  Hispania  ann.  7777  apud  San- 
dovallium,  et  Bivarium  ad  Dextrum  : 
Et  ho^ee  magnam  de  vos  compassionem. 


quod  tanta  mala  sufferatis  inter  istos  bio- 
thanatos  Sartzcenos ,  qui  non  contenti 
mittere  suj^er  vos  tam  Desaforatos  veeti- 

fales,  quotidie  quserant  vos  ad  mortem, 
d  est  extraordfnarios. 
DESAGMARE,  5aoma.  seu  sarcinam  de- 

8 onere.  Petrus  Damianus  in  Vita  S. 
»dilonis  Abb.  Gluniac.  cap.  21.  de  mulo  : 
Qui  tandem  a  naufragio  protrdctus  edu- 
citur,  ad  perscrulanaum,  utrum  res,  et 
maxime  libri  perierint,  Desagmatur,  Vide 
Sagma. 

^DESAGRANAMENTUM.  Jus  granum 
suum  ante  alios  molendi,  absque  ulla 

Sensi tatione  prò  ejusdem  molitura, 
harta  ann.  1250.  in  Hist.  MS.  Mont. 
major.  :  Et  si  nostrum  monasterium  vel- 
let  molerò  in  dicto  molendino  S.  Michae- 
lis,  habeat  prte  aliis  Desagranamentum, 
Vide  suora  D^ranatura  et  Degranum, 

1  DESAISINA^  Gali.  Dessaieissement, 
Amissio  rei  alicujus,  restitutio  rei  cap- 
t».  Libertates  hominum  S.  Georgii  ae 
Esperanchia  concess»  per  Gomitem  Sa- 
baudi» ann.  1291.  in  Historia  Delphin. 
pag.  82.  col.  2.  edit.  Paris.  :  Item,  n  quis 
aliquam  saisinam  fieri  fecerit,  debet  prò 
saisina  sex  denarios  Viennenses,  prò  De- 
saisina  sex  denarios, 

\  DESAISIRE,  Gali.  Dessaisir,  Lever  la 
satsie.  Bona  capta  dimittere.  Ibidem 
pag.  80.  col.  1  :  Item,  si  quis,..  fecerit  sai- 
siri  aliquid  prò  suo  dkbito,  illud  quod 
saisitum  fuent,  non  debet  Desaisiri,  nisi 
vocata  prius  parte  quss  saisiri  fecit.  Vide 
Saisire. 

1 DESAMNERTIA,  Discordia,  Gali.  Dis- 
corde, Dissention.  Parvum  Ghartular.  S. 
Victoris  Massil.  fol.  102  :  Notum  sit  om- 
nibus, quod  controversia  seu  Desamnentia 
erat  inter,  etc,  Hisp.  Desamar,  Amare 
desi  nere,  cessare. 

DESAMPARARE^  [Gedei:!e,  Rem  occupa- 
tam  dimittere,  Practitis  nostris  Desem- 
parer,  Déguerpir,  Statuta  Massi!,  lib.  4. 
cap.  15  :  Si  forte  marìnarius  aliquis  in- 
fra viagium  (quod)  incosperat,  aufuaeret 
vel  navem  Desampararet,  nisi  justo  impe- 
dimento hoc  faceret.,.loquerium  quod  inde 
habuerit..,  reddere  teneatur,  Parvum 
Ghartular.  S.  Victoris  Massil.  fol.  180  : 
Omnia  alia  prssdictae  Ecclesia  Desamparo. 
Ibid.  ex  Gharta  anni  1227  :  Totum  tibi 
dicto  Priori  et  tuss  Ecclesiss  Desamparo, 
Testam.  anni  1286.  Hlstor.  Delphin.  tom.. 
2  pag.  62.  col.  1  :  Et  ex  tunc  ut  ex  nunc 
CMO,  finio,  Desamparo  dictum  castrum  de 
Sancta  Galla,  et  filiam  meam  dictorum 
Dominam  et  Procuratricem  constituo  ut 
in  rem  suam.  Occurrit  alibi  pluries.] 
Vide  Amparare, 

j  Desamparatio,  Abdicatlo,  cessio 
rei  possess».  Statuta  Massil.  lib.  8.  cap. 
80.  I  17:  Illud  instrumentum  tempore 
dictss  Desamparationis  debeat  restitui 
prssdicto  deserenti  dictam  possessionem. 
Sententia  arbitralis  anni  1497:  Desam- 
paratUmes  de  ipsis  proprietatibus  fiendis, 

•  Gharta  ann.  1095.  Inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Oceit.  col.  887  :  Si  quis  vero 
homo  aut  femina  aut  aliqua  persona  con- 
tra istam  scripturam  et  aeffinitionem, 
Desamparationem,  absolutionem,  etc. 

<>DEàAMPERARÉ,Deserere,  Gali.  A&an- 
donner.  Mirac.  Mss.  Urbani  PP.  V.  Me- 
dici vero  eum  (»grum)  Desamperaverant 
et  judicaverant  %tro  mortuo. 

^  DESANARE,  Decedere,  mori,  Hispan. 
Dessainar.  Testam.  Raym.  Trencavellt 
ann.  1154.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit.  col.  551  :  Et  si  Desanabat  de  Ro- 
gerio  meo  filio  infante  legitimo  de  uxore, 
totus  honor,  qui  mihi  venit  prò  Rogerio 
meo  fratre,  remaneat  CsbcUìsb  mess  pliss. 
Beders  et   Bedeirez  et  totus  hfìnor,  qui 


76 


DES 


DES 


DES 


mihi  venit  prò  meo  patre.  Ha  ut  ego  temo, 
vel  homo  prò  me,  remaneat  meie  filisB  mi- 
nori ;  et  de  qualicumgue  harum  duarum 
soronim  Desanaret  une  infante^  omnes 
prsedicti  honorea  revertantur  alim  aorori 
vel  eju8  hssredibus  :  et  si  de  Rogerio  De- 
eanaret,  mariti  harum  duarum  aororum 
jurent  inter  se  vitam  et  membra  et  auoa 
honorea,  Aliud  Sicardi  vicecom.  Laatric. 
ann.  1287.  ibid.  tona.  4.  col.  83  :  Et  dici- 
mu8  apeeialiter...  quod  ai  a  te  (Bertrando 
filio  meo)  in  vita  noatra  Deaanarei,  aive 
morereria  abaque  haarede  legitimo  ex  te 
dieacendente,  quod  dieta  donatio  ad  Phi- 
lippum  fratrem  tuum  devolvatur;  et  ai 
de  dicto  Philippo,  modo  preadicto,  Deaa- 
naret,  Guihoto  filio  noatro,  fratri  tuo  to- 
taliter  devolvatur.  Vox,  ut  patet,  in  subs- 
titutionibus  usurpata,  ut  a  verbo  mori, 
quod  mali  ominis  putabant,  abstine- 
rent,  qua  idem  vafet  atque  nostrum 
Gallicum  ;  «'ti  venoit  faute  de,  etc.  si 
quid  buie  humanitus  accidit,  etc.  Vide 
Deavenire. 

^  DESANNATIO>  Subaannatio,  {tuxTV}- 
pta(r|i6c.  GIoss.  Lat.  GrsBC.  Sangerm. 

3^  DESANNO,  [Idem  ac  subsanno.  Por- 
phyr,  ad  illud  Horat,  1.  Sat»  6.  5.  Naso 
suspendis  adunco;  hSBc  habet.  Quod 
vulgo  dicunt  Deaannota,  id  est  per  fasti- 
dium  nuoddam  rides.] 

^  DESAPBRE,  Delirare.  Glossar,  vetus 
ex  Cod.  reg.  7641  :  Deaapit,  delirat.  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657: 
Deaaenner,  Prov,  enare,  delirare,  furire, 

DESAPODERARE ,  Potestatem  dimit- 
tere,  Diaaaiaire,  Charta  Gastonis  Vice- 
comi  tis  Beneh.  ann.  1000  :  Poaaia  tamen 
defendere  et  juvare  de  eaatria  et  terria 
prsadictia,  non  tangendo  aeu  cusciptendo 
redditua  ipaorum  locorum,  nec  Deaapode- 
rando  de  caatHa  illia,  quod  prò  nobia  illa 
tenerentj  quouaque  eaaet  de  ipaia  debitia 
et  injurtia  plenarie  aatiafactum. 

^  ueaapoderar,  Academ.  Hispan.  in 
Diction.  Aliquem  a  po.ssessione  depel- 
lere,  dejicere,  revocare  concessam  alicui 
facultatem.  Vide  Diapoteatare, 

^  DESAPROPRIATUS,  Q&W.Deaaproprié, 
Exutus  rei  alicujus  dominio,  deposltus. 
Chartular.  ^duense  in  Decreto  Curie 
Paris,  ann.  1446  :  De  qua  (gaudencìa) 
aicut  dictum  eat  per  dictoa  Ùouainoti  et 
Varmeni  Deaapropriatua  aeu  expulaua 
fuerat. 

o  DESAPUNGTARE,  Aliquem  ab  officio, 
vel  alia  qualibet  re  amovere^  nostris 
etiam  Déaapointer  ;  unde  Déaapointement, 
ipsa  expulsio.  Arest.  ann.  1402.  i23.  Aprii, 
m  voi.  9.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Quod 
a  atatu  auo  amolua  extitit  et  Deaapuncta- 
tua  eo  inaudito,  Hist.  Caroli  vi.  reg. 
Frane,  ad  ann.  1490.  pag.  79  :  Leaquellea 
choaea  vinrent  à  la  cognoiaaance  au  rot/. 
dont  il  fut  tréa  deaplaiaant,  et  dit  qu^il 
n'y  acavoit  retnede,  ainon  de  le  Déaapoin- 
ter. Meaaire  Jean  Éerpedenne  le  aceut,  et 
fit  aavoir  au  due  de  Èerry  comme  on  le 
vouloit  Déaapointer  du  gouvernement  qu*il 
avoit..»  Maia  il  vint  à  aa  cognoiaaance  que 
le  due  de  Berry  trèaimpatiemment  portoU 
aon  Déaapointement  dudit  gouvernement. 
Vide  supra  Depunctare.  Aliud  vero  sonat 
Déaapointer ,  Vestem  scllicet  exuere  , 
vulgo  DéahabiUer,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1468.  ex  Re^.  194.  Chartoph.  reg.  eh.  298  : 
Ainai  que  icellui  Jehannin  Emery  baa- 
tard  ae  Déaapointoit  et  mettoit  ju^  aa 
robe,  etc. 

«  DESARESTARE.  Vide  supra  Dearrea- 
tare. 

^  DESARTERE.  prò  Desistere,  in  Charta 
ann.  1252:  Eiadem  reaponaum  dedimua 
quod  noa  a  dicto  opere  Deaarteremua  ali^ 
quamdiu,  donec  ipai  potuiaaent  oatendere 


jura  aeu  rationea,  per  quaa  noa  deberemua 
deaiatere  ab  opere  antedicto. 

^  DESAVENANS  Feodatio,  Illegitìma. 
minime  conveniens  ;  cum  scilicet  cen- 
sus  ex  feudo  percipiendus,  feudi  ipsius 
valore  longe  inferior  est.  Assis.  Abrinc. 
ann.  1286.  in  Reg.  S.  Justi  Cam.  Com- 
put.  Paris,  fol.81.  r>.  col.  1  :  Mulier  dedit 
tertiam  partem  terrea  ausa  cuidam  prò 
aervitio  auo  ;  postea  feodavit  ei  duaa  par- 
tea  prò  uno  denario  vel  prò  duobtta  de  red- 
ditu  :  poatea  contraxit  matinmonium  cum 
ea,  illa  autem  aine  prole  decedit,  frater 
ejua  impetrat  breve  de  proximiore  hsarede 
,..  In  casu  praedicto^  ai  frater  cepiaaetred- 
ditum,  non  poaaet  conqueri  de  feodatione 
Deaavenantt. 

^  Déaavenant,  prò  Malhonnete,  inde- 
cente Inhonestus,  in  Vita  S.  Ludov.  edit. 
reg.  pag.  801  :  Il  eachivoit  touz  gieua  De- 
aavenanz,  et  ae  retreoit  de  toutea  deaho- 
neatez  et  de  toutea  laidurea. 

•  Déaavant,  Devius,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1878.  ex  Reg.  104.  Chartoph.  reg. 
eh.  875:  Pour  laquelle  cauae  parolea  ae 
murent  entre  le  auppliant  d'une  part  et 
Drouet  Ferrant  d*autre,  Déaavana  de  l^ur 
aena  et  bon  mémoire  par  leur  trop  grant 
potation.  Vide  Infra  Deviare. 

1  DESAVENANS  Mahitagium.  Impar. 
minime  conveniens.  Vide  Maritagium 
deaavenana, 

o  DESAVOUARE,  Denegare,  inflciari. 
Lit.  procurat.  ann.  1848.  ex  Chartul.  21. 
Corb.  fol.  198.  v*:  Dantea  dictia  procura- 
tortbua  noatria...  poteatatem...  aavouandi, 
Deaavouandi  cauaam  noatram  de  homini- 
bua  nostrta  et  ecclesias  noatraa  praidictam, 
Déaéveuzer  vero,  prò  Excusare  se,  in 
Epist.  ann.  1867.  tom.  8.  Dissert.  D.  Le 
Beuf  pag.  418  :  Et  pour  ce  que  voua  ne 
voua  puiaaez  mie  Déaéveuzer  que  voua  ne 
voua  puiaaez  eatre  pardevant  l*un  dea  troia, 
je  voua  doing  terme  de  la  S,  Michielpro^ 
chain  venant  juaquea  à  un  an,..  Et  ne 
voua  Déaéveuzez  mie  que  je  ne  aoia  aaaez 
gentila  homa  pour  voua  combattre,  etc. 
Vide  supra  Deaadvoyare. 

^  DESATSIRE,  ut  supra  Deaaiaire.  Vide 
Saiaire. 

DESBARATUM  Ganatum,  seu  pecus, 
in  Foris  Aragon,  id  eat,  nne  domino  in- 
ventum,  inquit  Michael  del  Molino  in 
Repertorio  Foror.  Aragon.  in  voce  Ba- 
julua  :  ex  Hisp.  Deabarato. 

^  DESBENDARE,  Zonam  solvere.  For- 
mulae  Mss.  ex  Cod.  reg.  7657.  fol.  28.  v*  : 
Quamdam  adavam...  per  brachia  accepity 
dicendo  aibi  quod  permitteret  ae  cognoaci 
camalìter  per  eumdem  ;  quaa  cum  ausa  vo- 
luntati  libiainoaea  conaentire  penitua  recu- 
aaret,  ipaam  talem  per  vim  et  violentiam 
ad  captlloa  accepit  et  Deabendavit,  ipaam- 
que  in  terram  proatravit  animo  et  tnten^ 
tione  aduUerandi  cum  ea. 

^  DESBOZARE.  f.  iEquare,  complanare, 
Hisp.  Deabozar.  Stat.  Placent.  lio.  4.  fol. 
40.  r*  :  Omnea  vim  magnaa  et  parvaa  dia- 
trictua  Placentiaa,  per  quaa  conauevit  iri 
et  carezari,  et  quaa  aunt  interpoaitaa  et  im- 
bozitm  aeu  auaataa,  Deabozentur  et  reap- 
tentur  per  nominea  villarum  et  locorum, 
in  qtiorum  territoriia  aunt  Ulta  viaa  magnaa 
vel  parvaa. 

1.  DESGA.  Statuta  provincialia  Walteri 
Gray  Archiep.  Cantuar.  ann.  1250.  et 
1252  :  Cum  Deacia  et  acamnia  et  aliia  or-' 
namentia.  Monastlc.  Anglic.  tom.  2.  pag. 
870:  In  Clauatro  habeat  quilibet  Frater 
Capellanua  et  litteratua  certam  aedem  et 
diatinctam^  et  batelum,  vel  Deacam.  Oc- 
citanis  Deaco  est  corbis,  Deaquet,  cor- 
buia,  Italis  vero  mensam,  in  qua  edulia 
ponuntur,  sonat,  unde  iEgidius  Mena- 
gius  a  diacua  derivat.  Est  etiam  iisdem,  ' 


scamnum,8edes,  banco:  qua  notione  bic 
accipitur,  ita  ut  prò  batelum,  bancelum 
legatur  :  Bancelle  enim  appellamus  ban- 
cum,  in  quo  sedemus.  [Legendum  Bare- 
fum.  Gali.  Bureau.  Vide  Barelua.] 

^  Deaquet,  vasis  seu  corbis  genus,  quo 
in  vindemiis  utuntur.  Lit.  remiss.  ann. 
1469.  in  Heg.  197.  Chartoph.  reg.  eh.  88  : 
Le  auppliant  en  aUant  parmi  ladite  vigne 
trouva  lea  paniera,  vulgaument  appelez 
Deaquetz  aelon  le  laivgage  dupaiald'X- 
gennois )p{afttM  de  raiaina, 

^  2.  DESGA,  Hostiae  consecratn  parti- 
cula.  Ordinar.  Ms.  eccl.  Veron.  ann. 
1060.  ad  fer.  6.  hebd.  sanctse  :  Tunc  epia- 
copua  aurgat  a  aede  aua  et  vadat  ante  al- 
tare, et  dtcat  :  Oremus.  PrsBc^ptis  salu- 
taribus  moniti...  Pater  nosier...  aequitur^ 
Lìbera  nos...  Cum  autem  dixerint  Amen  ; 
aumit  aaeerdoa  Deacam,  et  pomi  in  calice 
nihil  dicena. 

l  DESGANTARE.  Vide  Diaeantua. 

1  DESGAR6A,  Acceptiiatio,  liberatio. 
Gali.  Décharge.  Litter»  ann.  1856.  apud 
D.  Secouaae  tom.  8.  Ordìnat.  Reg.  pag. 
104  :  Nec  poterunt  dicti  quatuor  Theaau- 
rarii  generalea  habere  Deacargam  auffi- 
cientém,  niai  illam  haberent  de  mandato 
(Uctorum  viginti  quatuor,  aeu  majorie 
partia  ex  ipaia.  Vide  Deachargia. 

T  DESCAR6AD0IRA  Sagoma.  Vide  in 
Sagoma. 

DESGARGUARE.  Vide  Diacargare, 

^  DESGARKA6IUM..  Tributum  prò  mer- 
cibus  exonerandis,  Gali.  Droit  de  dé- 
charge. Vide  Caablua. 

«  DESGARLATUS,  Coccineus,  Gali.  d'E- 
cariate.  Testam.  ann.  1500.  in  Reg.  8. 
Armor.  gener.  part.  2.  pag.  6  :  Dedit 
atque  erogavit  Katherinaa  Brachete  nepti 
auai  auam  tunicam  luteam  et  Deacarlatam, 
Vide  Scarlatum. 

«  DESGAVALGATIO,  prò  Decalvatio, 
Crines,  capi  Ili.  Usatici  Barcinon.  Mss. 
cap.  8  :  Qui  vero  per  barbam  (aliquem 
accepit)  viginti  (solidos,)  per  Deacavalca- 
tionem  quadraginta  aotidoa  (emendet). 
Vide  Decalvare. 

e  DESGAZARE,  A  caaa  seu  domo  eji- 
cere.  Academ.  Hisp.  in  Diction.  Deaca- 
aar.  Conjuges  sej  ungere.  Vide  Caaare2, 
Chron.  Éergom.  ad  ann.  1898.  apud  Mu- 
rator.  tom.  16.  Script.  Ital.  col.  862  : 
Para  Guelpha  de  V€Ute  Seriana  auperiori 
Deacazavenint  hominea  partia  GibeUinaa 
habitantea  in  loco  de  Cluaonio. 

1  DESGENDENTES ,  Gali.  Deacendana, 
Posteri.  Occurrit  supra  in  voce  Collato- 
rea  2.  et  apud  Baluzium  Hist.  Arvern. 
tom.  2.  pa^  897. 

1 1.  DE3GBNDENTIA,  Descensus,  decli- 
vitas  Collis,  clivus, Gali. i>e«c«nt0.  Charta 
anni  1212.  tom.  2.  Hist.  Eccl.Meld.  pag. 
108  :  Dedit.,.  trea  arpennoa  terrae,  vtneaa 
congnientea,  aibi  invu:em  diatantea,  aitoa 
in  Deaeendentia  montia  apud  S,  Medar- 
dum. 

^  2.  DESGENDENTIA  Summa,  quse  ex- 
pensis  rationibus  rellqua  est,  Gali.  Dé- 
het.  Deacendentiaa  a  computo,  in  Memor. 
D.  Cam.  Comput.  Paris,  ad  ann.  1864. 
fol.  82.  r». 

^  1.  DESGENDERE,  active.  Demittere, 

grò  activo  Gallico  Deacendre.  Miracula 
.  Raymundi  Lullii,  Junii  tom.  5.  pag. 
689  :  Dictum  corpus  a  dicto  auo  aepulcra 
Deacenderuntj  et  aua  proceaaione  aolenni 
illud  detulerunt  in  aacriatiam. 

^2.  DESGENDERE,  Lit.  ann.  1861.  tom. 
4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  214:  Offi- 
ciarii  et  miniatri  nostri,...  tam  populares 
quam  nobilea,  variis  afficere  flagellia  Dea- 
cenderunt.  f.  prò  Intenderunt,  aut  quid 
simile. 

^  8.  DESGENDERE,  Deponere,  exoae-^ 


DES 


DES 


DES 


77 


fare,  Gali.  Déchatyer.  Stat.  prò  refor- 
mat, regnt  Navar.  ann.  1822.  in  Reg. 
sìffn.  Noiter  Caro.  Comput.  Paris,  fol. 
442.  r*  :  Fiant  deeem  taauUe  camicerite, 
videlicet  in  quolibet  vico  quinque  tabulsR, 
et  9abiu8  dictam  cooperturam  quod  Des- 
cendant  pisoamina,  qum  ad  vilCam  Pam' 
piUmensem  venerinij  et  quod  ibidem  ven- 
dantur. 

«  4.  DESGENDERE,  Dependere,  eadem 
notione  qua  in  re  feudarìa  Movere,  Gali. 
Mouvoir^  dicitur.  Charta  ann.  1829.  tom. 
2.  Hist.  Trevir.  Joan.  Nic.  ab  Hontheim 
pag.  118.  col.  1  :  Nos  Johannes  de  Orreo 
scabinus  Trevireneia  et  Loretta  conjuges, 
notum  fticimua  ttniversi8y  quod  bona  noS" 
tra  infraaeripta  Descendant  in  feudum  ab 
ecclesia,  vtdellcet  officium  pincema- 
tus  etc 

o*  beÌsgBNDUA,  Successio,  hasreditas 
qn»  a  progenitori  bus  obvenit,  nostris 
etiam  Deacendue.  Àrest.  ann.  1279.  in 
Reg.  2.  Olim  parlam.  Paris,  fol.  48.  r*: 
Qum  (bona)  ex  Descendua  seu  successione 
patrie  sui  et  dliorum  progenitorum  suo- 
rum  ad  sejpertinere  dtcebat  (comes  Glo- 
cestrisB.)  Pactum  ann.  1254.  apud  Mar- 
ten.  tom.  1.  Ampi.  Collect.  col.  1826  : 
Pour  escheison  de  la  Descendue,  que  cil 
cuens  leur  demandoit  par  raison  de  la 
contesse  sa  fame,  qui  fui  fille  dou  roi  de 
Navarre.  Charta  Phil.  Pule.  ann.  1802. 
in  Lib.  rub.  Cam.  Comput.  Paris,  fol. 
208.  V*.  col.  2  :  Ordenons,..'que  la  terre  et 
la  Descendue,  aui  ausdiz  enfanz  estvenue 
par  le  décès  de  leur  mere,  et  celle  qui  leur 
venra  par  la  Descendue  doudit  Oudart 
leur  pere,  etc.  Descetìdue  ou  succession,  in 
alia  ann.  1804.  ibid.  fol.  252.  v  col.  1. 
Descendement,  eadem  notione,  in  Chron. 
S.  Dion.  tom.  8.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  840  :  Cil  Robert  disoit  que  il  n'avoit 
pas  eue  parlie  du  roiaume,  qui  li  estoit 
esehaue  du  Descendement  de  son  frere, 
Bellomaner.  Ms.  cap.  14  :  Deschende- 
tnent,  ti  est  quant  htretages  deschent  de 
pere  aus  enfans,  ou  de  aioì  aus  enfans  de 
ses  enfans.  Vide  Descendentes  et  infra 
Descensus  4. 

e  DSSGENIMENT,  Vox  vulgaris  ab  His- 

fan.Deacennir,  Discingere.  Constit.  Mss. 
'etri  in.  reg.  Aragon.  ann.  1850  :  Qui- 
dam abusus  in  civitate  Dertusts  inólevit, 
quod  mereatores  et  alti  bladum  et  alia 
victuaUa  inde  exlrahere  volentes,  prohi' 
bentur  virtute  prohibitionis,  quss  vesce» 
niment  vulgariter  nuncupatur...  Ordina- 
mus  quod.,.  non  liceat  dtctam  prohibttio- 
nem  seu  Desceniment  tacere  in  futurum, 

1  DESGENSIBILIS,  Descendere  consue- 
tus,  in  Barthii  Glossario  ex  Hist.  Palsest. 
Fulcherii  Carnet. 

o  DBSGENSIVB,  Successive,  ex  ordine. 
Cbarta  ann.  1318.  in  Reg.  50.  Chartoph. 
reg.  eh.  1  :  Exhibébant  diversa  instru- 
menta...  de  quadraginta  duobus  annis  et 
de  triginta  quinque,  et  ita  postea  de  ali- 
quibus  Descensive, 

1.  DESCENSUS,  Hospitationes,  quo- 
modo  nostri  etiam num  dicunt,  Descen- 
tes.  Ooncilium  Budense  ann.  1279.  cap. 
14  :  Cum  «uos  diceceses  vel  parochias  visi- 
tante vel  ex  aliis  eausis  ad  Ecclesias  ip- 
sas  decUnant,  gravibus  et  imporlaòilibus 
fere  Deseensilms..,  aggravant  et  moles- 
tant,  etc.  [Charta  ann.  1192.  ex  Tabula- 
rio  S.  Florentii  :  Cum  esset  contentio  in^ 
ter  Episcopum  Redonensem  et  Abbatem 
et  Monachos  S,  Florentii  stiper  Descensu 
et  procuratione  Episcopali  in  Ecclesia  de 
Jseio.,,  eompositione  facta  statutum  est, 

Ì^uod  Prior  et  Capellanus  de  Iseio  «tngu* 
is  annis  prò  Descensu  et  procuratione 
episcopali  reddent  x.  solidos  Andegaven- 
eesJ] 


0  Charta  Phil.  V.  ann.  1318.  in  Reg. 
56.  Chartoph.  reg.  eh.  820  :  Domum  nos- 
tram  sive  cohutam  de  Novoburgo,  in  qua 
piacila  nostra  tenentur,...  donamus  :  ro- 
vento tamen  in  domo  seu  cohuta  pras- 
dieta,..  Descensu  vicecomitis  nostri  Pontis 
archee. 

T  Descensus  Domini,  Simili  notione. 
Archivum  Majoris  Monasteri i  :  Eoo  Do- 
noaldus  Aletensis  Episcopus  dono  Biona^ 
chis  S.  Martini  tertiampartem  reddituum 
ad  Ecclesiam  S.  Maclovii  de  Montlouper- 
tinentium  et  fevum  quoque  Brientii  quod 
reddit  de  mangerie  xviii.  denarios,  et 
Descensum  Domini,  et  maritagtum,  re- 
demptionem  etiam  corporis,  et  emptionem 
terrsB,  et  equitatam  cum  Domino  suo  : 
qusB  Aldronius  Btissellus  dederat  ante- 
quam  Monachus  esset. 

2.  DESCENSUS,  apud  Anastasium  in 
Historia  Ecclesiastica,  ubi  Theophanes 
ann.  5.  Liconis  Isauri  xatàSaaiv  habet, 
Latinis  Confessio,  seu  locus  sub  altari, 
ubi  recondebantur  Sanctoruin  reliquiae, 
et  in  quem  gradibus  patebat  aditus. 
Vide  Confessio. 

8.  DESCENSUS,  AqusBductus,  rlvulus. 
Tabular.  S.  Albini  Andegav.  :  Donane,,. 
Descensum  unum,  quem  Kabebat  in  rivulo, 
qui  appellatur  ducto,  cum  omni  consuc' 
tudine,  etc.  Alibi  :  Quemdam  suum  Des- 
censum, piscatorium  Walterio  Abbati  et 
Monachis  S.  Albini  vendidit.  Vide  Mon- 
teia. 

^  4.  DESCENSUS,  ut  supra  Descendua. 
Annal.  Victor.  Mss.  ad  ann.  1287  :  Ut 
hssreditatem,  quss  sibi  debebatur  ex  Des' 
censu  cujusdam  fratris  sui  nuper  de- 
futi cti.,..  obtineret.etc. 

1  DESCHAR6A,  Tributum  prò  merci- 
bus  exonerandis  perceptum.  Litter» 
anni  1275.  apud  D.  Secousse  tom.  8.  Or- 
dinat.  Reg.  pa^.  61  :  Quod  consuetudines 
et  usagia  que  dieta  Maria  et  vir  suus  ejus 
nomine  habent  in  castro  seu  villa  predic- 
tis  et  pertinentiis,  in  pedagiis,  tedis  ac 
usagiis,  leda  panie  et  salis,  Deschargis, 
carìdebege,  gioia  bktdi,  codorsonUfus  ligo» 
rum,  etc.  Vide  Descarkagiutn. 

1  DESCHARGAGIUM,  Exoneratio,  Gali. 
Decharge.  Officium  chargagii  et  Deschar- 
gagii  vinorum  recensetur  inter  officia 
domanii  Regis  in  urbe  Lauduno  ann. 
1860.  ex  Memoriali  D.  Camerae  Comput 
Paris,  fol.  57.  v*. 

1  DÈSCHARGIA,  Gali.  Decharge.  Lettre 
de  Decharge,  Acceptilatio,  Lioeratio. 
Epistola  Joannis  de  Monsteriolo  ad 
Petrum  et  Guntherum  Praeceptores 
suos,  apud  Marten.  Collect.  Ampliss. 
tom.  2.  col.  1402  :  Non  dicam,  meam 
enim  professionem  non  respicit,  denario- 
rum  numerum  infinitum  sub  nescio  qua- 
rumdam  involucro  litterarum,  quas  Des- 
chargias  vocant  absorptum  nequiter  op- 
timo  Regi  tuo  et  ablatum,  ^ravi  quidem 
facientium  jactura.  Vide  Dtwarga. 

1  DESCHAR6IARE,  Gali.  Décharger, 
Exonerare,  ut  et 

1  DESGH.^Rai\Tio.  Gali.  Decharge, 
Exoneralio,  occurrunt  in  Obituario  S. 
Geraldi  Lemovic.  fol.  7.  et  24.  Vide  Dis- 
cargiare  et  Dischargiare. 

^  DESCIDERE,  oro  Decidere,  Gali.  Dé- 
cider, juger,  in  Charta  ann.  1451.  inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  278.  col. 
2  :  Per  quod  consilium  Desciduntur  et 
Descidi  est  consuetum  omnes  causss  civi- 
les  et  criminales  pendentes  in  eadem  cu- 
ria. 

1.  DESCIRE,  Nescire,  oblivioni  tradere. 
Joannes  de  Jan  uà.  [Papias  :  Descio,  Fa^ 
tisco,  minus  sapio.  Descivit,  Separavit, 
aperuit,  deseruit.  Hoc  postremum  Desci- 
vit est  a  Desciscere.] 


0  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Descire,  dediscere,  obliviscif  Des- 
nenbrar,  Prov. 

*  2.  DESCIRE,  Desclscere.  Chron. 
Bald.  diac.  tom.  2.  Monum.  Sacr.  antiq. 
pag.  119  :  Gregorius  Papa...  Itdliam  et 
totam  Hesperiam  ab  ^us  jure  Descire 
facit  et  vectiaalia  interdicit. 

9|c  DESCISGO,  [Ignoro^  desipio,  minus 
sapio.  DiEF.Ì_ 

^  DESCIJLVARE,  Clave  aperire,  Ital. 
Dischiavare,  Stat.  Montls-reg.  pag.  81': 
Nisijusto  remanserit  impedimento,  sem- 
per  ire  (dobet)  cum  notano,  qui  tenet  li- 
brum  communis,  ad  clavandum  et  Des- 
clavandum  eoffinum  communis. 

1  DESCLEDArE,  Locum  cledis  seu  cra- 
tibuR  clausum  aperire,  Crates  amovere, 
tollere.  Regest.  Tolos.  ann.  1243.  fol  89  : 
Dum  prssdicta  paxeria...  fuent  Deacle- 
data  quod  dd>ent  et  possiunt  piscare  ubi- 
cumque  voluerint.  Vide  Cledare  in  Cleia. 

1  dESGOBLADA,  Caro,  seu  frustum 
carnis  si  ne  adipe,  Occitanis  alias  Esco- 
blada.  Charta  ann.  1177.  ex  Archivo  S. 
Victoris  Massil.  :  Corroadas  vero  et  Dee- 
cobladas  secundum  atteslationem  testium 
a  XL.  annis  acdpiat.  Charta  anni  1288. 
ex  parvo  Chartulario  ejusd.  S.  Victoris 
fol.  142  :  Serviunt  supradictm  EcclesisR 
unam  eminam  civatm  et  unum  panem  et 
unam  Descobladam  porci  et  vi.  denarios 
regales.  Yiàe  Desdoblada. 

*  Hincemendandum  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Desclobada, 
Prov.  Dislunba. 

j  DESCOLATADA,  Species  vestis.  Capi- 
tulum  Genenerale  S.  Victoris  Massil. 
ann.  1506  :  Nullus  Religiosus  portet  ves- 
tes  vulqariter  dictas  Descolatadas  cum 
colete  culo,  quod  cooperiat  otnnia  alia  in- 
dumenta. 

T  DESCOLATUS  OcuLUS,  a  Gallico  De- 
couler,  Effluere,  Oculus  ex  quo  humor 
effluit.  Mìracula  B.  Simonis  Erem. 
tom.  2.  Aprilis  pag.  881  :  Erant  in  totum 
Descolati  (oculi)  et  unquam  videro  non 
poterai. 

^  DESCOLPARE^  Culpam  eluere,  vel  a 
se  aut  ab  aliquo  amoliri.  Ital.  Discol- 
pare, Hispan.  Disculpar,  nostris  Discul- 
per,  alias  Descoulper,  Chron.  Bergom. 
ad  ann.  1408.  apud  Murator.  tom.  16. 
Script.  Ital.  col.  946  :  Qui  duo  accusave- 
runt  infrascriptos,  dicendo  quod  Assan- 
dHnus  et  Superleo  pradtcti  debebant 
dare  sibi  auxihum  et  favorem  ad  facien- 
dum  intratam  in  dictts  borgetis,  et  postea 
Descolpaverunt,  etc.  Lit.  remiss.  ann. 
1877.  in  Reg.  111.  Chartoph.  reg.  eh. 
276  :  Icellui  Thomas  ou  lit  de  la  maladie^ 
doni  il  mouru,  les  en  Descoulpa  et  des-^ 
charga,  et  en  acoulpa  et  charga  du  tout 
ledit  Couvreur  et  son  filz.  Désencuser,  eo- 
dem  sensu,  in  Lit.  remiss.  ann.  1389.  ex 
Reg.  187.  eh.  90.  Ali8B  ann.  1408.  in  Reg. 
165.  eh.  864  :  SeJehan  de  Maillol...  vuelt 


qu'u  aevra  souffiì 
Ven  lenir  pour  bien  Desencusé.  Hinc 
Descoupable,  innocens,  insons  ;  Descolpe 
et  Descoulpe,  excusatio,  criminis  defen- 
sio.  Lit.  remiss.  ann.  1868.  in  Reg.  91. 
eh.  488  :  Lequel  Enguerrans  se  disoit  et 
sentoit  pure,  innocenset  Descoupables  dee 

Ì'aiz  dessusdiz.  Charta  ann.  1269.  inter 
>robat.  tom.  2.  Hist.  Burgund.  pag.  88. 
col.  1  :  De  laquele  petrigne,  se  li  due  la 
voloit  demander,  et  il  meist  raisons,  qui 
ne  fussient  raignaubles  ;  et  se  Udii  Ja- 
hans  voloit  demander  lesdittes  issues,  et 
li  due  meist  Descolpes,  qui  ne  fussient 
regnaubles,  il  s*en  doit  suffrir.  Alia  Phil. 
V.  ann.  1316.  ex  Reg.  55.  fol.  80  :  Nous 


78 


DES 


DES 


DES 


lui  acordasmes  (a  Robert  d'Artois  comte 
de  Beaumont)  lui  olr  en  ses  bonnea  def" 
fenses  et  en  sea  Deacoulpes.  Tide  supra 
Deculpare. 

o  DESGOMBATUD.  Vide  intra  Diacum- 
batud. 

OESGRIBERE,  Censum  per  capita  im- 
ponere,  eumgue  exsequalum  in  libros 
censuales  reierre  :  Descnptorea  vero 
dicti,  qui  tributa  exigebant.  Greg.  Tu- 
ron.  lib.  9.  Hist.  cap.  80  :  Child^ertus 
Rex  Descriptorea  %n  Pictavoa..,  juaait 
oÒira...  ut  acilicet  ponulua  cenaum,  quem 
tempore  patria  redaiaerat,  facta  ratione 
innovaturaa  reddere  deberet^  cum  populia 
tributariam  functionem  infligere  vellent, 
dicentea,  quia  librum  pras  manibua  habe- 
rentf  qualiter  aub  anteriorum  Regum 
tempore  diaaolviaaent,  reapondimua  noa, 
dicentea  :  deacriptam  urbem  Turonicam 
CMotarii  Regia  tempore,  manifeatum  eat, 
l^rique  UH  ad  Regia  praiaentiam  vene^ 
runt.  Idem  Gregorius  Turon.  in  Vita  S. 
Aridii  :  Qitodam  tempore  accidit,  ut  po- 
pulia tributa  vel  cenaua  a  Regibua  fuia^ 
aent  Deacripta,  quaa  conditio  univeraia 
urbibua,  per  Galhaa  conatitutia,  aummo» 
pere  eat  adhibita.  Infra  :  Adjicienaque 
Rex,  ut  libroa  ipaoa,  quibua  Inaeriptua 
prò  gravi  Cenau  populua  regni  ejua  tene' 
batur  afflictua^  etc,  Apud  Fortunat.  lib. 
10.  tit.  Poematis  14.  sic  concipitur  : 
Veraua  facti  auper  menaa  in  vtlUa  S. 
Martini,  ante  Deacriptorea, 

Descriptio,  Indictio,  contributio,  uti 
definitur  in  leg.  173.  God.  Tli.  de  Deca- 
rion.  (18,  1.)  Aiarpa^ti,  in  Nov.  119.  Oa- 
pit.  Caroli  M.  lib.  6.  tit.  107.  [«>  109.]  : 
Poaaeaaiones  ad  religioaa  loca  perlinentea, 
nullam  DeacriptUmem  agnoacant,  niai  ad 
conatituUonem  viarum,  vel  pontium. 
Gesta  Regum  Fr.  cap.  84  :  Childericua 
autem  Rex,  Deacriptionea  novaa  et  gravea 
per  conailium  Fred^undia  in  cuncto  re* 
ano  auo  fieri  juaait.  Vita  S.  Sulp.  Pii  Ep. 
Bitur.  num.  27  :  Velociter  inauetua  abots- 
tur  cenaua,  Deacriptio  reacinditur  impia. 
Ch.  AdelsB  Gomitiss»  Carnotensis  ann. 
1109.  in  Tab.  Abb.  Bonsval.  :  Deacrip- 
tionem  pecuniaa,  quaa  conauetudinarie 
taUia  nominatur,  in  burgo  Bonaavallenai 
fieri  praaceperam.  Vide  leg.  1.  C.  de 
Apocb.  (10, 22.) 

UT  Descriptiones  etiam  dict»  Re* 
censiones  prsBdiorum,  supellectilis  £c- 
clesisB,  librorum  ac  veterum  chartarum, 
regio  nomine  factffi  :  quod  probat  Ma- 
biUonius  de  Re  Diplomatica  lib.  1.  cap. 
2.  n.  8.  Vide  etiam  n.  4.  ubi  de  quibus- 
dam  Episcoporum  atque  Abbatum  Dea- 
criptionibua,  [^*^  Ut  iterum  per  Deacrip^ 
taa  manaaa  aaque  tripertirent  regnum 
Francorum,  in  Annal.  Xantens.  ad 
ann.  848.] 

Descriptob,  in  GIoss.  Arabico-Lat. 
dictuSi  qui  populumper  centuriaa  et  tri- 
bua  dividit, 

0  DESGRIPTIO  Causarum,  Index  seu 
libellus,  in  quo  causse  Judicand»  ex  or- 
dine recensentur,  Gali.  Role,  Reg.  64. 
Chartoph.  reg.  ann.  1816.  fol.  1.  v  : 
Item  officium  Deacriplionia  cauaarum 
Conatancienaium  et  etiam  Bajocenaium 
conceaaum  eat  mag  latro  Nicholao  de  Lu- 
cerna. 

1  OESGROBARE^  De  acrobe  eruere,  Lau- 
rent, in  Amaltbea.  Item  Inserere,  inclu- 
dere. Gali.  Enchaaser,  Tertul.  de  Resur- 
rect.  carnis,  cap.  7  :  Gemmaa  operoaia- 
almo  Deacróbare  auro, 

«  DESGUS,  Pluteus,  Anglis  Deak. 
Ohron.  Joan.  Wethamst.  pag.  580  :  Et 
circa  nudam  facturam  domua  iatiuaex- 
pendiaae  fertur,  deducta  vitriacione,  crea- 
lattane    poaicioneque    Deacorum,    ultra 


aummam  centum  quinquaginta  librarum» 
Vide  Deaca  1. 

;  DESDIGERE.  Vide  Dedicere  1. 

^  DESDINOSUS,  ab  Italico  Diadegnoao, 
Fastidiosus,  Gali.  Bédaigneux.  Barel. 
serm.  in  feria  2.  hebdom.  2.  Quadrag.  : 
Deua  in  teatamento  velcri  erat  Deadino- 
aua  et  volebat  omnia  pulcra.  Vide  supra 
Dedignanlia. 

1  DESDOBIJLTA,  ut  Deacoblata,  si  bene 
conjecto.  Libertates  Calm»  ann.  1209. 
Hist.  Dalphin.  tom.l.  pag.  19  :  Prsaterea 
qui  Deadhblatcu  aervire  aoliti  fuerant, 
ulteriua  non  aerviant, 

^  DBSEBREI,  Dezebrei,  vox  Occita- 
nica. Charta  homag.  ann.  1020.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  174  : 
Ego  Petrua  aupraacriptua  de  ipaum  cm- 
trum  aupraacrtptum  non  Deaebrei  Beren" 
garium  aupraacriptum  ncque  filium,  etc, 
DezebrCf  in  Charta  ann.  1064.  inAppend. 
ad  Marcam  Hispan.  col.  1129.  Alfa  ann. 
1066.  inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ. 
col.  21  :  De  iata  hora  in  anlea  non  Deze- 
brei  Guifredum  archiepiacopum  de  civi- 
tate  Narbona,  eie.  Id  est,  ex  dicto  castro 
et  ci  vi  tate  non  ejiciam. 

DESEGUS,  prò  Secua.  Deaecua  aqua 
apud  Innoc.  Àgrimens.  pag.  226. 

^  DESEIRE,  prò  Deainere,  ut  opinor. 
Scriptura  Monasterii  del  Pino,  inter 
Concil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  167.  col.  2  : 
Deacendit  de  Remeaaar  et  diacurrit  San-^ 
taylam  et  Deseit  ad  illum  portum  de 
Porrarium. 

DESEMBARGATUS,  apud  Martin.  Di- 
daci  Dattx  Justitiam  Aragon.  1. 6.  Obser- 
vantiar.  cap.  de  Interpretat.  qualiter, 
etc.  i9  :  Et  habent  promitlere,  ai  judex 
cognoverit  vel  voluerit,   quod   prò  illa 

f^osna  dabunt  bona  Deaembargata^  etc, 
d  est,  ut  mox  exponitur,  deaobltgala, 
ex  Hisp.  Deaembargado,  solutus,  nulli 
obligatus. 

^  Ab  Hispan.  Deaembargar,  a  seques- 
tro liberare,  solvere  ;  quo  etiam  sensu 
Déaempècher  diximus.  Lit.  ann.  1889.  in 
Reg.  188.  Chartoph.  reg.  ch.  284  :  Loppier 
lieutenant  general,...  tout  empeachement 
mia  en  aea  biena,  Déaempécke  et  met  à  de' 
livrance. 

DESEMEL.  Simul  et  semel.  Victorinus 
Afer  de  Principio  diei  :  Ideo  mundum 
univeraum  auo  apice  Deaemel  inluminare 
non  potuity  imo  non  debuit,  ne  Deua  de 
finita  eaae  adjudicaretur. 

T  DESEMPARARE.  Rem  possessam  di- 
mi  ttere.  Vide  Deaemparare  et  Amparare, 

•  Cedere,  Gali.  Déaemparer.  Stat. 
Montispess.  ann.  1204:  Si  quia  extraneua, 
prò  quolibet  honore  homo  alteriua  fuerit 
et  in  Montempeaaulanum  venerit  prò  cala- 
gna,  deinde  liber  eat  ab  eo  homine,  dum 
tamen  honorem,  prò  quo  fuerit  homo,  do^ 
mino  Deaemparet.  Charta  ann.  1880.  ex 
Tabul.  Flamar.  :  Et  titulo  donationia 
Deaetnparaverit^  aolverit  in  perpetuum, 
quittaverit  hoapttium  auum.  Déaemparer 
vero,  prò  Destruere,  evertere,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1864.  ex  Reg.  98.  Chartoph. 
reg.  ch.  288  :  Gomme  le  bailly  de  Meleun 
euat  mandé  à  toua  nos  aergena  que  leadiz 
mouatierde  Praelea  et  maiaon  feiaaenl 
Déaemparer,  abatre  et  arraaer,..,  et  mela- 
aent  en  tei  eatat  que  jamaia  n'y  peuat 
avolr  fort,  etc,  Stat.  ann.  1867.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  16  :  Feront 
abattre  quant  au  fort  et  Déaemparer,  etc. 
Hinc 

«  DESEMPARATIO,  Abdicatio,  rei  pos- 
sesssB  cessio.  Charta  ann.  1475.  inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Lothar.  col.  280  : 
Haa  autem  remiaaionem,  ceaaionem,  re- 
nunciationem,reaignationem  et  Deaempa- 
rationem  praemiaaaa  per  dictum  tnagnifi- 


cum  dominum  de  Stogia^  etc»  Vide  supra 
Deaamparatio. 

^  DESENARIUS,  ut  Decennariua,  Qui 
urbis  decuriSB  pneest.  Gali.  Dizainier. 
Stat.  ann.  1881.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  47.  col.  2.  :  Item  ordina- 
vit  dictua  commiaaariua,  quod  quilibet 
Deaenariua  per  deaènariam  auam  et  in 
cuatodia  aua  faciat  portare  lapidea  et 
merletoa  de  lapidibua  minute,  bene  et 
aufficienter.  Vide  Decena  2. 

1  DESENGRANARE,  [Gallis  Engrener, 
Moletrinse  granum  iniundere,  unde  se- 
cundum  analogiam  Unga»  Deaengra- 
nare  videtur  idem  esse,  quod  Moletrin» 
granum  non  infundere,  vel  jam  infusum 
detrahere.  Vide  an  haac  conveniant  loco 
citato  in  Cupa  octavalia.  {^  Vide  supra 
D^ranareA 

^  BESENTIRE.  Abdicare.  nunUum  re- 
mi ttere.  Gali.  Renoncer.  Stat.  Petri  ar- 
chiep.  Narbon.  contra  Albig.  ann.  1284. 
inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Occit.  col. 
870  :  Biandamua  quod  omnia  pignora 
capta,  vel  pecunia  extorta  ab  illia  probia 
hominibua  de  burgo,  qui  noluerunt  aUia 
prautarejuramentum,  nec  Deaentire  con- 
aulatui  eorum,  vel  ad  quiatam  dare,  rea- 
tituentur  eidem. 

•  DESEPARABUS,  prò  Deaemparatua^ 
in  Chartul.  Celsinian.  ch.  279  :  Filii  Pe- 
troni  filiique  Rainaldi  haòent  ipaam 
apendariam,,,  Deaeparadam.  Vide  supra 
Deaemparare. 

0  BESEPELIRE.  Exhumare,  Gali.  De- 
terrer.  Vita  S.  Glodes.  tom.  6.  Jul.  pag. 
205.  col.  2  :  Peracla  quoque  prasfixa  ec- 
clesia, Deaepelierunt  eam  de  toco^  ubi  an- 
tea  jacebat,  etc, 

3^  BESERARE,  [Separare,  obscurum 
facere.  Dief.1 

1  BESERARlUS  MiLES,  f.  prò  Deatra- 
riua.  Vide  Carrocium  Un.  CarrocU  inuen- 
tUmem,  etc. 

1.  BESERTARE,  Dissipare,  vastare,  de- 
sertum  facere.  Lex  Bajwar.  Ut  9.  cap. 
8  :  Si  quia  Deaertaverit,  aut  culmen  eje- 
cerit,  quod  aaape  contingit,  aut  incendio 
tradiderit,..  reatituat  diaaipata,  vel  in- 
cenaa.  Capitulare  1.  Caroli  M.  ann.  802. 
cap.  16  :  ut  beneficium  Domini  Impera- 
toria Deaertare  nemo  audecU,  proprium 
auum  exinde  conatruere. 

0  Ital.  Diaeriare.  Lit.  remiss.  ann. 
1B79.  in  Reg.  115.  Chartoph.  reg.  ch.  158  : 
Item  quod  idem  reua  camere^,  Tatèbraa  et 
alta  ioca  ipaiua  domua  indag<tndo  et  cum 
magno  impetu  et  violentia  Deaertando, 
etc.  Nostris  Déaerter  et  Déaertir,  eadem 
acceptione.  Lit  remiss.  ann.  1848.  in 
Reg.  77.  ch.  894  :  Lea  buefa  et  vachea  de 
Éemart  Reatourt,  qui  gaatoient  et  Dé- 
aertoient  le  boya.  Le  Roman  d'Alexandre 
MS.  part.  1  : 

Et  li  hiQbflN  U  a  derooiat  DéMrtb. 

2.  BESERTARE,  Deserere.  quomodo 
Déaerter  dicimus.  Capitul.  1.  ann.  805. 
cap.  11.  et  lib.  1.  Capit.  cap.  106  :  De 
propriia  aervia  vel  ancillia,  ut  non  aupra 
modum  in  Monaateria  aumantur,  ne  2)e- 
aertentur  villta.  [^  ap.  Ansegis.  et  villaa 
non  aint  deaolalaa.l  Deaerti  agri,  Deaer- 
tum  praadium,  in  Ood.  Theod. 

^  Ètre  deaeri,  eodem  sensu,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1890.  ex  Reg.  188.  Char- 
toph. reg.  :  Cuidant  que  Vaaaeurement 
donni  devant  autre  juge  que  lea  nótrea 
ne  vaulaiat,  ne  aortiat  aucun  effect  fora 
juaquea  à  40.  joura,  et  iceulz  40.Joura 
paaaez.feuat  Deaeri  et  de  nulle  valeur. 

«  BESERTITUBO.  Desertio,  derelictio, 
Gali.  Abandonnement,  délaiaaement,  Dé^ 
aertacion,  in  Instr.  ann.  1409.  tom.  9. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  488.  Chartul. 


DES 


DES 


DES 


79 


eccles.  colleg.  de  Leproso  :  Monachi  de 
Landesio  persolvent  annuatim  capitulo 
de  Leproso  octo  sextarioa  frumenti,  quam- 
diu  erunt  molendina  ;  et  H  contingat  al- 
terum  desimi  et  ad  Desertitudinem  redigi, 
reddent  tantum  quatuor  eextarios  eidem 
capitulo. 

«  DESERTUM.  In  Deserto,  Dicitur  de 
a^ro  inculto,  in  Obituar.  eccl.  Lingon. 
ex  God.  reg.  5191.  fol.  229.  r*  :  Item  super 
tres  opercLtae  vinete  vel  circa  in  Deserto 
sitas  in  eodem  finagio.  Disertine,  prò 
Désert.  desertnm,  solitudo,  in  Bestfar. 
MS.  ubi  de  PhOBnice  : 

D«  h  Mmiììm  •'flOTolo 
Bo  la  cUlé  da  Leopola. 

1 1.  DESERVIRE^  Fangi  aliquo  munere, 
Gali.  Desservir,  Hinc  locutiones  illSB  in 
Instrumentis  firequentes  :  Deservire  Ec- 
clesiam,  vel  Ecdeka,  Deservire  in  divinis, 
prò  Parceclam  admlnìstrare^  vel  Batione 
beneflcli  ecclesiastici  debitum  munus 
obire,  officìum  persolvere.  f^  Deservire 
feudo.  Consueta  de  eo  servitia  prestare. 
Garoi.  IV.  Imper.  chart.  ann.  1877.  ap. 
Haltaas.  voce  Verdienen,  col.  1842  :  Feu- 
dum  et  bona  feudalia  ad  masculos  dun^ 
taxat  heredes  et  successores  legitimos  feu- 
dorum,  ut  ad  debitum  Deserviatur  eisaem, 
successione  debita  devolvi,...  debeant. 
Conf.  eund.  Haltaus.  voce  Vermannen. 
col.  1873.]  r^  Deserveur  de  fief,  qui  feudi 
servitia  aiterius  nomine  exhibet,  in 
StaU  ann.  1815.  tom.  1.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  558  :  Es  quex  cas  nous  bau- 
Uerons  au  seùgneur  dou  fié  Deserveur 
souffisant,  qui  gouvemerott  cette  chose, 
qux  avenue  nùus  seroit,  en  la  maniere 
aue  cilx  de  qui  elle  nous  seroit  avenue, 
tagouvemeroit.] 

fDESERviTio,  Servi  tium,  ministerium, 
fanctio.  Siricius  Papa  Epist.  ad  Hime- 
rlam  :  Quibus  (Sacerdotibus  Leviticis) 
eliam  expleto  Deservitionis  surn  tempore, 
ete. 

•  2.  DESERVIRE,  Mereri,  a  veteri  Gal- 
lico Déservir  et  Desservir,  nunc  Mériter. 
Gharta  Alberti  ducis  Brunsvic.  ann. 
1277.  apud  Ludewig.  tom.  10.  Beliq. 
MSS.  pag.  22  :  Burmester  eorum  auclon- 
tate  et  ex  parte  eonsulum  et  burgensium 
habébit  judicare  super  omne  prettum  De- 
servitum.  Eadem  rursus  leguntur  infra 
pag.  54.  et  64.  [^  Germ.  Verdienen, 
Kuodlieb.  fr.  1.  vers.  5  : 

Ma  Dmm  lilla  potait.  pqtat  ut  merntite. 

Vers.  68: 

IWiiiMilia  domi  qood  sQ  vaiai  aoMluiMoti. 

Vide  fr.  1.  vers.  90.  fr.  2.  vers.  25.  fr.  8. 
vers.  276.  tr.  10.  vers.  44.]  Gharta  ann. 
1312.  ex  Tabul.  episc.  Camot.  :  Item 
d'un  vallet,  appellé  Guiot  Breton.  qui  fui 
fendu  à  Chartres  ;  trouvé  est  que  ill'avoit 
oien  Desservi.  Déservir,  in  Annal.  regni 
S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  176  :  Pour  cbs 
chouses  et  autres  bonnes  euvres  Deservi  li 
rcis  Loys  Vamour  et  la  grace  Nostre  Sei' 
gnour.  Occurrit  etiam  in  Ghron.  S.  Dion. 
lib.  2.  cap.  20.  Hinc  Deserte  et  Desserte, 
merìtum,  praemium.  Joinvil.  in  S.  Ludov. 
edit.  reg.  pag.  157  :  Dieu  a  fait  main  biau 
miraele  pour  li  (S.  Louis)  par  ses  Déser- 
tee.  Lit.  remiss.  ann.  1880.  in  Reg.  117. 
Cbartopb .  reg.  eh.  152  :  Jaquet  par  courage 
eeuroueié  et  de  volente  desraisonnable  et 
sanz  Desserte,  donna  une  grant  buffe  du 
poing  audit  Gilet.  Ali»  ann.  1408.  in  Reg. 
156.  eh.  25  :  H  leur  sembloit  que  le  sénes' 
chat  de  ladite  eglise  avoit  mal  paié  leur 
saìaire  ou  Desserte^  Testam.  ann.  1882. 
Inter  Probat.  Hist.  Sabol.  pag.  892  : 
Item  à  Jehan  de  Mellan,  lequel  demeure 


avecques  moy,  en  outre  ses  Déaertes,  cent 
sols  unefots  paiez.  Occurrit  prssterea  in 
Gonsil.  Petn  de  Font.  cap.  88.  art.  51. 
tom.  1.  et  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
566.  art.  22.  et  889.  art.  28.  etc. 

0  DESERVITURA,  Servitium.  functio, 
in  Reformat,  cleri  Leod.  ann.  1446.  apud 
Labbeum.  Vide  Deservitio. 

TDESESIARE  Se,  Gali.  Se  Dessaisir, 
Rem  aliquam  possessam  alteri  dimit- 
tere.  Ghartular.  S.  Martini  Pontisar.  ex 
Gharta  anni  1254  :  De  quibus  xxx.  sol.  se 
Desesiavit  in  manibus  Drqgonis  Abbatis. 

T  DESESIRE,  ut  Saisire,QSi\\.SaUir,B,e- 

§iam  manum  injicere  in  rem  aliquam. 
atuta  Ludovici  Regis  Frane,  ann.  1154. 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  489: 
Quia  vero  nemo  Hne  culpa,  vel  causa, 
privandus  est  jure  suo,  Ballivis  nostris  et 
aliis  prasdictis  omnibus  inhibemus^  ne 
Desestant  aliquem  sine  causm  cognitume, 
vel  nostro  speciali  mandato.  Vide  Saisire. 

1  Desesire  Se,  ut  Desesiare  se.  Ghar- 
tui.  S.  Martini  Pontisar.  in  Gharta  ann. 
1222:  Guillelmus  Presbyter  de  Boleio  se 
de  jure  suo  in  manu  nostra  DesesivU. 
Occurrit  rursus  in  Ghartulario  S.  Vin- 
centii  Genoman.  fol.  88.  in  Gharta  Jean- 
nis  Gomitis  Garnot.  ann.  1234.  ex  Archi- 
vis  Monasteri!  Bonse-vallis,  etc. 

1  Desexjre  Se,  £adem  notione.  Non 
Desexiemus  nos  unquam  de  dominio  quod 
in  vobis  haòemus,  apud  Acherium  Spicil. 
tom.  10.  pag.  170. 

«  DESsVARE,  Torrere,  Gali.  Bruler. 
Libert.  villa  de  Granata  ann.  1291.  tom. 
4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  22.  art.  25  : 
Et  si  culpa  fumerii  panie  Desevabatur, 
quod  emendet  panem  ad  cognitionem  eon- 
sulum dictss  vilUs.  Si  tamen  legendum 
non  est  Desiccahatur. 

IDESFILATUS.  Vide  Disfilatus. 

^  DESFAGERE.  Vide  supra  Defacere. 

o  DESFODRATUS.  Non  pellitus.  Stat. 
Placent.  lib.  6.  fol.  80.  y^:  Et  si  fuerit 
sine  fodra  seu  Desfodratus,  etc.  Vide 
Foderatus. 

^  DESGAGIUM,  Muleta,  quae  ob  vasta- 
tionem  in  agris,  hortisve  factam  exigi- 
tur  ;  unde  Desgaiger,  hanc  percipere  seu 
propter  eam  aliquid  pignori  capere. 
Gharta  Aymer.  vicecom.  de  Rupecavardi 
ann.  1296.  in  Reg.  77.  Ghartoph.  re^. 
eh.  811  :  Concedimus  quod  de  trihus  »o<«- 
dis,  qui  levantur  de  emenda  seu  Desgagio 
ex  malefictis  seu  forefaetis  ortorum,  vinea- 
rum,  etc.  Si  vero  talis  sit  forefaciens  qui 
wm  habeat  unde  solvat  dictum  Desgaatum 
et  dampnum  emendet,  ponatur  inoillorio. 
Lit.  remiss.  ann.  1451.  ex  Reg.  l81.  eh. 
26:  Se  je  vous  y  treuve  une  autreffois 
(en  dommage)  je  vous  Desgaigerai  et  le 
vousferai  reparer.  Vide  Sìipra.  Degagiare 
et  Dtsvadiare  infra  in  Vaaium. 

o  DESOOMBRARE,  Purgare,  mundare, 
Ital.  Disgombrare,  Gali.  Décombrer.  Stat. 
Mutin.  rubr.  28.  pag.  4  :  Domum,  coaa- 
mentum  de  terra,  luto  et  putredine  (faciat) 
remondari  et  Desgombrari.  Vide  infra 
Disgombrare. 

0  DESGRANUM.  Vide  supra  in  Degrct- 
num. 

DESGRURARE ,  Tinctoribus  nostris 
Descruer,  Lixlviam  facere,  Gomput.  ann. 
1899.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem. 
•pag.  151.  col.  2  :  Johanni  Audeberti  dra- 
perio,  prò  una  canna  panni  DeMrurati, 
Mòita  prò  luctis  factis  die  beati  Ludovici, 
xxij.  a  rosa. 

1  DESGUARNIRE  Gastrum,  Illud  prsB- 
sidio  seu  defensoribus  nudare,  Gali. 
Dégamir,  Tirer  la  gamison.  Bartholo- 
mseus  1.  6.  Annal.  Genuens.  ad  ann. 
1224  :  Quum  homines  illius  loci  eie  temere 
occurrissent  ad  prmliandum   cum    eis^ 


relieto  castro  Desguamito,  quidam  de 
Alexandria  ex  improviso  per  quemdam 
tramitem  transierunt  ad  castrum,  et 
ipsum  injgredientes,  antequam  Burgenses 
se  reeolligere  possent,  ceperunt  et  penitus 
concretnarunt. 

1  DBSHJEREOITARE,  Gali.  Desheriter, 
Vide  Dehasreditare. 

«  DESHEREDARE,  Exhffiredare  spo- 
llare. Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1811.  in 
Reg.  48.  Ghartoph.  reg.  eh.  87:  Prius 
oportet  dictam  dominam  de  dicto  reddUu 
Desheredari...  Faciatis  adesse  recepturos 
adicta  domina  Desheredationem  de  red' 
ditu  supradicto.  Deshoirer,  eodem  sensu, 
in  Gh.  ann.  1381.  tom.  1.  Probat.  Hist. 
Brit.  col.  1856  :  Laquelle  dame  nepouvoit 
par  sa  disposition  Deshoirer  son  principal 
heir  dudit  maneir  par  la  coutume.  Unde 
estre  du  tout  Deshers,  Bonis  spoliari,  for- 
tunis  deturbari,  in  Lit.  ann.  1874.  tom. 
6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  79.  quomodo 
etiam  legendum  in  aliis  Lit.  ann.  1871. 
ibid.  tom.  5.  pag.  384. 

1  DESHOMENAGIUM  ,  ut  Deshomina- 
mentum.  Hist.  Dalphin.  tom.  1.  pag.  184. 
col.  2.  in  Litteris  Joannis  Dalphinl  ann. 
1817:  Acto  quod  in  commissionibus  seu 
aperturis  rerum  feudalium,  census  seu 
emphiteuseum  dict.  D.  GuUlelmus  et  ejus 
successores,  nec  etiam  in  Deshomenagio 
nihil  percipere  debeant,  nisi,  etc.  Et  tom. 
2.  pag.  495.  col.  1.  in  Donatione  Hum- 
berti  Dalphini  ann.  1844  :  Censibus,  fruc^ 
tibus,  readitibus,  tailliis,  manumortuis, 
Deshomenagiis,  decimis,  angariis,  paran^ 
gariis,  pedagiis,  leudis,  corvatis,pratis,  etc. 

1  Deshomenentum,  Eadem  notione. 
Donatio  anni  1817.  in  eadem  Historla 
pag.  65.  col.  1.  edit.  Paris.  :  Item,  quod 
si  ex  causa  Deshomenenti,  vel  legati,  vel 
doncUionis,  vel  alig%u>  quovis  justo  titulo^ 
aliqua  de  bonis  rebus  etjuribus  hominum 
et  subditorum  dicti  D.  Raymundi  Medul' 
lionis  in  dieta  Baronia....  ad  ipsum  per» 
venerint,  etc. 

DESHOMINAMENTUM,  Manus  mortuse, 
seu  hominis  manus  mortuse  ad  dominum 
devoluta  successio,  uti  vocem  hanc  in- 
terpretatur  vir  clarissimus,  ac  eruditis- 
simusDionys.  Salvagnius  Boissius  lib. 
de  Usu  feudor.  cap.  82.  et  97.  Gharta 
ann.  1361.  ab  eodem  descripta:  Item 
reductus  ad  memoriam  idem  dominus  tes- 
tatur  se  olim  vendidisse  et  remisisse  om^ 
nibus  suis  mandamentorum  Morgiarum, 
Podii'Bosonis  et  Pipeti  Deshominamenta 
quascunque,  quae  jpercipiebat,  et  percipere 
consueverat  ab  etsdem,  etc. 

]  DESIGUT,  Sicut.  velut,  Gali.  De 
meme  que,  Gomme.  Desicut  signa  forestae 
antiquitus  posila  demonstràbant,  apud 
Th.  Madox  Formul.  Angl.  pag.  802.LiDer 
niger  Scaccarii  pag.  40:  Barones  sui 
prasnominati  Desicut  devenerunt  ligii 
homines  domini  Regis,  etc. 

^  Ita  quoque  legendum  in  Lit.  ann. 
ciré.  1145.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  417.  prò  Desio,  ut  ex  nota  abbrevia- 
tionis  litterse  e  superposita  in  Reg. 
Ghartoph.  reg.  colligltur. 

T  DESIDENTIA,  ut  desidia,  Gali.  Non^ 
chalance.  Paresse.  Statuta  Eccl.  Ebroic. 
ann.  1576  :  Scimus  in  residentia  Curakh 
rum  potius  requiri  personas  industriam 
et  diltgentiam,  quam  corporis  in  eodem 
loco  Desidentiam,  et  inerttam,  atque  inter 
residentes  numerandos  potius  qui  àbsen^ 
tes  corpore,  spirituet  assidua  speculatione 

fregi  invigilant.  Litter»  Phiìippi  Fulcri 
'r.  Regis  ann.  1303.  apud  de  Lauriere 
lom.  1.  Ordinat.  Reg.  pag.  880  :  Cum  per 
desidentiam,   negligentiam  et   defectum 
guorumdam,  etc. 
1  DESIDBRABILIS,  Gupidus.   Felix  in 


80 


DES 


Appendice  ad  libelluin  S.  Isidori  de 
Viris  illust.  £ccl.  :  Niai  enim  in  subdiiis 
docendig  operosa  virtuiis  in  profectu 
eorum  Desiaeìrabiles,  in  aervitute  Dei  fer- 
ventOB,  in  desiderio aecoria  Domini  strenui. 

1  DESIDERABILITER  Cuperr,  hoc  est, 
araenter,  in  Processu  de  Vita  sancii 
ThomsB  Aquin.  Martii  toni.  1.  pag.  688. 

DESIDERARE.  Decret.  Goiomani  Regis 
Hun^ar.  :  Si  duo  Comites  prò  causa  ali- 
qua  Desiderant,  in  supra  dieta  Sinodo 
ventilenturA.  contendunt  ad  se  pertmere. 

•  Disirery  eadem  acceptione,  in  Stat. 
ann.  1403.  tom.  8.  Ordinat.  rejr.  Frane, 
pai?.  629.  art.  2.  Vide  naox  Desiderate. 

Desiderare,  Velie.  Otto  Morena  in 
Hist.  Rerum  Laudensium  pa^.  5  :  Insu' 
per  etiam  illis  firmiter  prasceperunt,  ne 
cuiguam  unquatn  iUud  amplius  dicerenty 
nist  statini  mori  Desiderarent.  Pag.  6  : 
NÌ9Ì  omnes  ipsos  mori  Desiderarci.  For- 
mula ioquendi  vulgaris. 

DESIDERATA.  GIoss.  Lat.  6r.  :  Dende- 
rate,  XEiToupyia,  TeXen^.  Ubi  mendum  est 
manifestum,  in  quo  loliendo  viri  docti 
insudarunt.  Sed  potior  videtur  Scaligeri 
et  Gasauboni  conjectura,  qui  Desiderata 
legendum  censente  eamque  vocem  per- 
tinere  ad  ritus  Ghristianorum,  quia 
ytixoxtùyioLz  vox  nusquam  usurpata  legitur 
a  Scriptoribus  paganis  in  suis  myste- 
riis.  Quamobrem  Desideratam  esse  cen- 
sent  initiationem  in  Christian ismo,  ve- 
lati Baptismum,  et  quodvis  Sacramen- 
torum,  antonomastice  vero  SS.  Eucha- 
ristiam,  de  quo  Sacramento  verbum 
desiderare  prsBSertim  usurpant  Tertull. 
ad  uxorem  1.  2.  cap.  4.  6.  S.  Ambrosi us 
de  Fratre  suo, et  de  Sacramentisi.  4.  et 
S.  Eligius  Hom.  8.  S.  Zeno  Veron.  Episc. 
Invitat.  8.  ad  Fon  lem  :  Eia  quid  atatis, 
Fratres  f  veetram  quos  per  fiaem  genita- 
lis  unda  concepit,  per  Sacramenta  jam 
parturit,  ad  Desiderata  quantocius  festù 
nate.  Vide  Description.  nostram  edis 
Sophians  num.  61.  et  Gothofred.  ad  1. 
1.  Cod.  Th.  de  Scsenicis.  (15,  7.) 

•  DésirrierSf  eodem  sensu,  Preces  sci- 
licet  et  officia  pia  et  religiosa.  Charta 
ann.  1844.  in  Beg.  75.  Obartoph.  reg. 
eh.  270  :  Nous  Beatrix  dame  de  raluy  et 
d'AUtu  9ur  Somme  et  Jehans  de  Pinkegny 
chevaiiers  sire»  de  ladite  ville  d'Ailly  et 
de  Homoy  en  Vimeu,  salut,...  Gomme 
nous  veons  nos  submis  offrir  à  nostre 
Seigneur  leurs  Désirrters  en  esprit  d'umi- 
lite  et  dévotion,  etc. 

o  DESIDERATE,  Ultro .  voluntarle. 
Sent.  adv.  Florent.  ann.  1811.  apud  La- 
mium  in  Delie,  erudit.  Inter  not.  ad 
Hist.  Sicul.  Bonincont.  part.  S.jpag.  208  : 
Sdenter  et  Desiderate  eisdem  Èrixiensi- 
bus  sic  in  8%uk  duricia  et  pertinacia  com' 
morantibus  prtebuerunt  consilium^  auxi' 
lium  et  favorem.  Vide  supra  Desiderare. 

0  DESIDERATUM,  Gali.  Desiré,  Moneta 
species.  Lit.  remiss.  ann.  1421.  in  Beg. 
171.  Ghartoph.  reg.  eh.  518:  Une  paire 
de  solere,  que  le  suppliant  vendi  à  Cam^ 
hrayquatre  Desirez. 

3^  DESIDERIARIA.  [Taberna.  Diep.] 

«  DESIDERIUM,  Actio  in  jure,  qua  quis 
rem  velut  ad  se  pertinentem  repetit. 
Désieuries,  in  Censii .  Petri  de  Font.  cap. 
15.  art.  58.  Charta  ann.  1892.  tom.  8. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pafir-  192  :  Idemque 
m*ocurator  a  toto  suo  Desiderio  repellatur, 
ipsique  defensores  admiltantur  ad  facta 
proponenaa  et  proposita  probanda,  absoU 
vanturque  ofr  impeticione  ipsius.  Vide 
Desiderare. 

^  DESIDIABUIJL,  Loca  ad  desidiam 
apta.  Lexicon  Martinii. 

DESIDLE,  Delectationes.  Matth .  Sii  va  tic. 

1  DESIDIUM,  Desidia,  inertia,  Gali. 


DES 

NonchcUence,  Paresse.  Legitur  in  Vit. 
S.  Udalricl,  tom.  2.  Julii  pag.  180. 

DESIDIUS.  Deses,  ignavus.  GÌ.  Lat. 
Gr.  :  Destdius,  òXtycopo;.  Gloss.  Isid.  : 
DesiduuSy  ignavus,  piger. 

^  Nostri s  vero  uisetel  et  Dieiteux,  Pau- 
per.  inops,  egenus.  Lit.  remiss.  ann. 
1880.  in  Keg.  117.  Ghartoph.  reg.  eh.  178: 
Le  suppliant,  sa  femme  et  enfant,  qui 
estoient  ainsi  que  nui  ou  petitetnent  ves- 
tuz  et  Disiteux,  etc.  Se  vos  i  estes  paure, 
ne  Disetels,  il  vos  donra  volentiers  de  ses 
viandes  et  de  son  avoir,  apud  Villehard. 

garagr.  72.  A  Latino  vero  Otium»  vulgo 
^siveté,  et  otiosus,  Oisif,  nostri  alias 
dixerunt  Wiseuse  et  Wiseus.  Laur.  Vital 
in  Itin.  MS.  Caroli  Austr.  ex  museo  O. 
Godefredi  Insul.  :  Pour  éviter  Wiseuse 
et  par  maniere  de  passetemps  employer 
le  temps  à  écrire  queXque  chose  à  la  récréa- 
tiùn  des  auditeurs.  Guignevil.  in  Peregr. 
hum.  gen.  MS.  : 

Ausi  li  boa»  qui  Wlaens  est, 
Bt  rìens  ne  mi,  en  perii  etl,  eie. 

1  DESIDUDS,  in  Actis  SS.  Julii  tom.  8. 
pag.  128.  ubi  de  S.  Canuto.  Papias  :  De* 
siduus,  Diutumus.  Vide  Desidius. 

o  1.  DESIGNAMENTUM,  Probabilitas, 
verisimilitudo.  Judic.  ann.  ciré.  1075.  In- 
ter Probat.  Hist.  Sabol.  pag.  888  :  Ego  SU- 
vester  (Redon.  episc.)  humilis  servorum 
Dei  servus  hujuaee  destgnamenta  designa- 
tionis  designo  :  hujus  videlicet  affirma- 
menta  affirmatione  af firmo,  etc. 

o  2.  DESIGNAMENTUM,  Terminus, 
limes  designatus.  Charta  ann.  1204. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col .  213  :  Reservato  in  me  Uberto 
vicecovnite  Bononite  potestati  ponere  ter- 
minos  inferius  a  sfrata  in  illis  Desipna- 
mentis,  et  per  illa  qum  superius  continen" 
tur.  Vide  Signum  8. 

o  DESIGNARE  Alicui,  Apud  alionem 
deponere.  Gali.  Consigner.  Testam.  Guill. 
miìit.  de  Castro  Barco  ann.  1819.  tom. 
8.  Cod.  Ital.  diplom.  col.  1940:  Et  alium 
(destrerium)  secundum  meliorèm  relin- 
quo  fratribus  de  Hospitali  S.  Joannis  de 
ultra  mare,  Designandum  prmceptori  S, 
Sepulcri  de  Verona,  qui  ipsum  equum 
mtttere  debeat  commendatori  generali 
dicti  ordinis  ultra  mare.  [••  Assignare. 
Chart.  ann.  1277.  in  Guden.  Syllog.  pag. 
265  :  Quandocumque  nos  vel  fratres  nostri 
dieta  conventui  comparaverimus  et  Desi" 
gnaverimus,,..  4.  lioras  Hallens.  vel  più- 
rea...  prò  ilio  eensu  Designato,  bona  nos- 
tra prehainta  ctbsolventur.  Vide  Haltaus. 
Glossar.  German.  voce  Beweisen,  col.  162.] 

o  DESIGNATIVE^  Nominatim.  Charta 
Caroli  VI.  ann.  1400.  in  Reg.  155.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  18:  Redditus  ctsterasque 
ree  et  bona  sua,  qum  Designative  secuntur. 

«  DESIGNUM,  Designatio^  descriptio, 
exemplar.  li&ì.  Designazione,  Gali.  Ves- 
sein.  Tract.  MS.  de  Re  milit.  et  mach, 
belile,  cap.  29  :  Dictrn  naves  in  bello  ma- 
rino sunt  preBliabiles  cantra  hoates  tuos, 
prout  facile  in  Designo  cernitur.  Et  cap. 
40  :  Cum  suo  naspo  possunt  pondera  ai- 
tius  elevari  et  facile  declinari  ad  bene- 
placitum  operantis,  prout  in  Designo 
cernitur,  Désigné,  tìguris  ornatus.  in 
Lit.  remiss.  ann.  1895.  ex  Reg.  147.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  290  :  Tous  trois  estoient  en 
hiWiz  Déaignez,  si  camme  jeunea  gens  ont 
accoustumé  de  faire  sur  Carestneprenant. 
Vide  infra  Disgnum. 

DESILLARE,  prò  DeaigiUare,  Sigillum 
auferre.  Adrianus  Prsepos.  Malbod.  in 
Hist.  Translat.  S.  Aldegondis  n.  8  :  i4d 
vetua  feretrum  cuxesserunt,  et  cum  tre- 
more nimio  et  reverentia  Desillari  jusse- 
runt. 


DES 

^  A  Gallico  Desaailler,  DesiUare  effln- 
xerunt,  prò  Deaceller,  Lit.  remiss.  ann. 
1406.  in  Reg.  161.  Ghartoph.  reg.  eh.  49  : 
Ae  suppliant  et  une  baisselle  ou  cham" 
beriere  dudit  hostel  Desaaillerent  et  ouvri- 
reni  ledit  eacrin.  Vide  infra  DeasigUlare, 

0  DESIMB06ARE,  in  Chron.  Bergom. 
ad  ann.  1406.  apud  Murator.  tom.  16, 
Script.  Ital.  col.  988.  Vide  infra  Imbogare. 

D&INARE.  Vide  Disnare. 
DESINATOR.  GIoss.  Lat.  Gr.  :  Desinatar, 
a6oii0vrcoc.  Quid  si  Deatitutua  legendum  t 
DBÌSINHONORANTIA.  Vide  Dehonorare. 

1  DESIPERE,  Alieno  sapore  inficere, 
priori  amisso.  Tertull.  de  Pudieitia  sic 
refert  verba  S.  Pauli  ad  Corinthios  :  Non 
acitia  quod  modicum  fermentum  totam 
Deaipiat  conapersionem, 

DESIPES>  apud  veterem  Interpretem 
Juvenalis  Sat.  11.  infrunitoa  interpreta- 
tur  Petr.  Pithoeus»  qui  alia  exemplaria 
Deaidea  praeferre  ait  pag.  298.  a  Desipere. 

DESIRUM.  Papias  :  Deairum,  proaperum 
bonum.  Ex  Gallico  Deair,  ut  videtur, 
quod  idem  est  ac  deaiderium,  aula  pros- 
pera tantum  desiderantur.  [^*^  Dextrum,] 

^  DESISTANTIA,  Gali.  Deaiatement. 
Discessio,  qua  quis  deslstit  seu  deseiseit 
ab  aliquo.  Ghr.  Siciliae  Inter  Aneed. 
Marten.  tom.  8.  col.  62.  ex  Henrici  VII. 
Imp.  Sententia  in  Robertum  Begem  : 
Odia,  doloa^fraudea  prò  fidelittUe  retri" 
buena,  ex  Deaiatantiaa  et  ingrcUitudinia 
vitio  ceUcanewn  prsaaumpait  rebellionie 
erigere. 

I  DESISTENTIA,  Gessatio.  Enistola 
anni  1299.  ad  Edwardum  I.  Angl.  Begem 
apud  Rymerum  tom.  2.  pa^.  859:  Ab 
omni  hostili  invasione...  deaiatemua,  et 
ivaam  Deaiatentiam  aeu  aufferentiam  per 
litteraa  patentea...  approbavimua. 

DESISTERE,  prò  Deficere.  Justus  Epis- 
copus  Urgelitanus  in  Prsefat.  ad  Cantica 
Canticorum  :  Itctque  quia  aie  acàdit,  ut, 
membranis  Desistentibus ,  minutioribus 
literis  eandem  acrij>turam  in  paribus 
quatemionibua  auacipere,  nec  atudiose 
faòrefactia  laterdlibua  amìnretur,  etc. 

T  DESITISGERE ,  Contemnere,  Papias, 
Gloss.  Sangerman.  n.  501.  et  Amalthea 
ex  vett.  Glossis. 

DESITDATA,  Papi»,  DeUnita  forma. 

DESLIAGE.  Usatica  MS.  Vicecomltatus 
Aquarum  Rotomagi  :  Ilestunecoustume, 
que  l'on  appdle  Dealiage,que  Von  doit 
prendre  le  plua  protichain  vendredi  après 
ou  devant  la  S.  Audrieu  à  la  volente  des 
Vicomtea,  et  ce  qui  adoni  vendra  à  col  se 
aquiterapar  4.  den.  et  aux  sergens  1. 
din.  à  carete  par  16.  den.  et  aux  Sergens 
1.  den.  pour  chaacune  charette  à  un  che- 
vai,  1.  aen.  etc. 

1  DESUGARE,  Gali.  Délier,  Solvere. 
Habetur  apud  Bymerum  t.  8.  p.  827. 
col.  2. 

0  Dealoier,  sej  ungere,  dissociare,  vulgo 
Déaunir,  aéparer,  In  Lit.  remiss.  ann. 
1400.  ex  Reg.  155.  Ghartoph.  reg.  eh.  208  : 
Laquélle  femme  confeaaa  à  aon  mary  que 
ledtt  Tymonnier  la  maintenoU  et  qu*il 
avoit  eu  aa  compaignie  pluaeura  foia,  et 
qWeUe  n'y  povoit  reaiater  ne  aou  Dealoier 
de  aa  compaignie,  etc.  Vide  Dialigare, 

i^  [Item  alii  libri  in  papiro  Dealigati 
in  volumine  mediocri,  (tnvent.  Calixt. 
III.  «  an.  1458.  in  archiv.  Vaticano.)  »] 

1  DESLOGIARE.  Gali.  Déloger,  Decam- 
per, E  loco  migrare,  apud  Lobinellum 
In  Hist.  Britan.  tom.  2.  col.  568. 

1  DESMA,  Potestos  ligandiet  solvendi. 
a  Graeco  8é(xiAa,  Vinculum,  ligamen.  Fri- 
degodus  In  Vita  S.  Wilfrid!  num.  9  : 


DES 


DES 


DES 


81 


Felnit  ab  altHhroiio  doosluB  Desmale  Jmu, 
DiMiett  ignaTiB  torqoMitia  Ioni  Moeet», 
Smciiiit  elisìis  justum  •piramiM  wti*. 
Ulpole  cobImIm  retlneiii  prò  mimera  claTot . 

T  DESHANDARE  Treugas,  Indacias 
tollere,  illis  nuntium  remitteie.  Factum 
Inter  Jacobum  B^g.  Aragonum  et  Kay- 
mondum  Comitem  Provlncise  ann.  1241. 
ex  Schedis  Peirescianis  :  Ater  alteri  poa- 
set  Desmandare  treugas,  ita  tamen  guod 
post  Desmandationem  ipsatn  treuga  prm- 
dictm  firma  durent...  per  sex  menses  con- 
ttnuos. 

1  DESHAKT.  Charta  OommunìsB  Sues- 
sion.  apud  Perardam  pag.  837  :  Si  quis 
Majoretti  Desmant  perjuratoa  emendabit. 
Eadem  habentur  in  Ghartulario  Divio- 
lìen^.  Desntant  f.  idem  est^quod  Demen- 
tU,  Mendacium  exprobrat.  Gaillce  dlce- 
remus:  Si  quelqu*un  DemerUy  etc. 

«  DESMESURA,  Dimìnutio,  vel  injusta 
petitio.  Charta  ann.  1229.  ex  God.  reg. 
4650  :  Promittimits  dispensatorium  aqum 
et  aquam  pradictam  ab  omni  tnolentia 
salvaturos  et  ob  omniDesmesura  seu  injus- 
titia  defensuroa.  Unde  DestnesuraUjustas, 
de  minorlbus  mensuris  inteliigendum 
puto.  Vide  sopra  Amesaura, 

1  DESMESURALS  JusTìG  de  vino  puro, 
in  Consuetudinibus  MSS.  Festivitatum 
Monasterìi  Solemniacensis»  eeedem  vi- 
dentur  quss  Majores,  a  Gallico  Demeéuré, 
Immodicus,  enormis.  Vide  Deatneaura. 

1  DESMIUTARE,  A  militia  removere. 
Pascbalis  I.  Papa  Epist.  ad  Petronacium 
Ravenne  Episcopum,  apud  Murator. 
tom.  2.  pag.  220.  (iv.)  col.  1  :  Si  militati 
fuerint,  eoa  diaeingi  et  DeamilitaH  juve-- 
tntts  veatrm  veneranda  redituroa  parti. 
Vide  Diamilitare. 

«DESMONTATUS,  Hispan.  Deamontado, 
Obstirpatus,  runcatus.  Vide  infra  in 
Foaca. 

«  DESNODARE;  Dissolvere,  enodare, 
expiicare,  Ital.  Disnodare^  Gali.  Dénouer. 
Inventar,  ann.  1389.  tom.  8.  Cod.  Ital. 
dìplom.  cod.  861  :  Collana  aeu  gtrlanda 
una  Deanodata,  munita  pet^lia...  Capei- 
letua  unua  auri  Desnodatua.  Vide  infra 
Disnodare. 

BESOGIARE,  Separare,  quasi  a  socio 
avellere.  Utitur  Petrus  Blesensis  Serm. 
83.  P  Vide  infra  Diaaortea,] 

1  DESOLANUS,  Subaolano.  Gloss.  Isid. 
Subsolanus  idem  est  quod  sub  sole  pò- 
situs.  ut  norunt  omnes. 

1  DESOLARE.  De  solo  ejicere.  Vide  De- 
lo&ire 

^  DESOLATIARI,  Deaolari.  Barthii  Glos- 
sarium  ex  Fulcherio  Carnotensi. 

1  DESOLATIUM,  Desolatio,  apud  Ra- 
dulfum  Oadomensem  in  Gestis  Tan- 
credi, inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col. 
141. 

^  DESOLLARE,  Solea  percutere  vel 
proterere.  Gbarta  commun.  Atrebat. 
ann.  1194.  in  Reg.  76.  Ghartoph.  reg.  eh. 
249  :  Qui  alium  per  capilloa  ad  terram 
iragniaverit,  veljpedibua  Deaollaverit  un- 
decim  libraa  et  dtmidiam  perdet. 

«  DESOLUTUS,  prò  Diaaolutua,  Gali. 
IHaaoua.  Elmbam.  in  vita  Henr.  V.  reg. 
Angl.  cap.  8.  edit.  Hearn.  pag.  16  :  Nu- 
per  ad  parliamentum,modo  tamen  Deso- 
ìutumper  regia  exitum,  etc. 

DESOR,  Diaaimilia  aorte,  Papise.[Melius 
Gloss.  San-German.  num.  dOl.  et  MS. 
Bituric:  Deaora,  Dlasimili  aorte.] 

1  DESORDINARE,  Gali.  Déaordonner^ 
Perturbare.  Dememoratia  Epiatoli  a  de- 
truncando  et  prapoaterando  atque  Deaor^ 
binando  coU€^iat%,2i^\xò.  Hincmarum  tom. 


2.  pag.  416. 


DESORDO^  Gonfusio,  Gali.  Déaordre, 
Ital.  Disordine.  Tract.  MS.  de  Re  milit. 
in 


et  mach,  belile,  cap.  1  :  Dux  exercitus 
caatrainentari  dehet  in  loda  monluosis,  si 
poteat,  ut  videre  poasit  ai  hoslea  aunt  in 
ordine  aut  in  Deaordine.  Vide  Desordi- 
nare. 

1  DESORS.  Vide  Deaar. 

1  DESPALARE,  Divellere.  Gloss.  Lat. 
Graec.  :  Deapalat,  6ta(nca. 

DESPARARE,  Auferre,  tollere.  Fori  Os- 
censes  Jacobi  I.  Regis  Aragon.  ann. 
1247.  fol.  31  :  Si  Monteriua  vel  ejua  nun- 
ciua  nunciaverit  et,  qui  in  monte  cepos 
paravit,  vel  laqueos,  quod  eos  aolval,  quo- 
niam  ipse  cum  auis  equis  et  canibus  vult 
vetiari,  et  t«,  qui  paravit,  neglexerit  eoa 
Desparare,  quodcumque  damnum  equia 
vel  canibua  Monterii  per  ipsoa  laqueoa  ae- 
quutumfuerit.  etc. 

^1.  DESPEGTARE,  Frequenter  aapicere, 
Sine  ape  fieri.  PapiixS. 

^2.  DESPEGTARE,  Desuper  intendere. 
Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg.  7641. 

#  DESPEGTATOR,  [Contemptor.  Ter- 
tull.  2.  ad  Uxor.  8.  Despectatorea  divina- 
rum  senteniiarum.] 

DESPEGTIO,  Despectus.  In  Pacto  Le- 
gis  SalicsB  ti  tu  1  US  59.  est  :  De  Despectio- 
nibus.  Ubi  i  1  :  Si  quia  ad  mallum  venire 
Deapexerit.  At  in  Lege  Salica  titulus 
concipitur;  De  eo,  qui  ad  mallum  venire 
contempaerit.  Ita  Deapectio,  est  contu- 
macia, contemptus  Judiciì.  Charta  Lu- 
dov.  VII.  ann.  1141.  prò  Bituricensib.  : 
Praepoaitua  urbia  ^raaacriptas,  aive  Vige- 
riua  aliquetn  hominem  ad  ae  mandabat, 
et  dicebat  :  Mandavi  te  ad  me,  et  con- 
lempsiati  venire,  fac  mihi  rectum  de  Dea- 
pectu.  Infra  :  ProDeapectu  aliquonullum 
duellum  faciat,  sicut  antea  soìebat.  [Lu- 
dovicus  VIII.  in  Gonflrmatione  ejus 
Chartffi  ann.  1224  :  Si  quis  de  Deapectu 
fuerit  accuaatua,  per  unum  planum  sa- 
cramentum  tranaeat  aine  duello.]  Statuta 
MSS.  Talemellarìorum  Paris.  :  Lea  6. 
deniera  du  talemellier,  et  les  8.  deniers 
du  varlet  d'amende  pren  li  maiatres  de 
ceux  igrui  cognoiaaent,  ausai-bien  que  de 
ceux  qui  nient,  pour  la  raiaon  de  ce  que 
en  la  juatice  n'a  point  de  Deapit,  ne  plua 
n'en  peut-il  lever  d'amende. 

Despectus  Litterarum  Regiarum, 
Griminis  ac  delieti  in  Regiam  majesta- 
tem  species,  in  Gapitul.  1.  ann.  819.  cap. 
16.  in  Gapitul.  5.  ejusdem  ann.  cap.  12. 
et  lib.  4.  Gapitul.  cap.  30.  55.  quod  Con- 
temptua  brevium  regiorum  appellatur  in 
Legib.  Henrici  I.  Kegis  Angl.  cap.  13. 
Adde  Leges  populares  Tassilonis  Kegis 
Bajwar.  cap.  24. 

3tc  DESPEGTRIX,  [Quae  contemnit.  Ter- 
tull.  Anim,  28.  Virtus  Despectrix  mundi.] 

o  DESPEGTUOSE,  Irato  animo  ;  nostrls 
etiam  alias  Deapileusement.  Lit.  remiss, 
ann.  1352.  in  Reg.  81.  Ghartoph.  reg.  eh. 
293  :  Raimundinua  ex  hoc  non  moaicum 
indignatua,.,.  multum  Deapectuoae  rea- 
pondit  dicto  bajulo,.,  Cum  dictua  bajulua 
videret,..,  quod  ipaum  volebant  inlerncere, 
etc.  Alise  ann.  1389.  in  Reg.  137.  eh.  77  : 
Teilhal  lui  reaponditmoult  Dépiteuaement, 
que  maugré  qu'il  en  euat,  il  feroit  paialre 
ses  beufs  en  une  sente,  qui  estoit  tonchant 
audit'  champ.  Despiteusement,  in  aiiis 
ann.  1390.  ex  Reg.  138.  eh.  232  :  Despite- 
ment  et  malgracieusement^  eadem  no- 
tione,  in  Lit.  ann.  1457.  ex  Reg.  189.  eh. 
180.  Vide  infra  Despitare. 

1 1.  DESPECTUDSUS.  Abjectus,  in  Vita 
S.  Godelevse,  tom.  2.  Julif  pag.  405. 

«2.  DESPECTUOSUS.  Goncil.  Armenor. 
ann.  1342.  apud  Marten.  tom.  7.  Ampi. 
Gollect.  col.  367  :  Numquam  hasc  audivi- 
mua  nec  vidimua,  quod  pueri  geniti  a 
peccatoribua  parentibua,  puniantur  prò 
I  peccato  parentum^  non  dando  eia  carac- 


I  terem  baplismi:  quod  est  valdefalsum  et 
Despectuosum^  et  contra  prop/ietam  di- 
centem:  filius  non  portabit  miquitatem 
patris  sui.  Ubi  f.  leg.  Dispendiosum,  Vide 
m  bac  voce. 

DESPENDERE,  Gallis  Dependre,  Dea- 
penser.  Auctor  GrsBcismi  : 

Qui  plus  DMpendit  quani  lucri  Bomnia  rependit. 
Non  atlmireiar,  ti  psoportate  gnvoliir. 

Vide  Dispensa. 

o  DESPENSA,  Despensia,  Penarla, 
promptuarium.  Gali.  Dépense.  Hist.  fun- 
dat.  monast.  Gaelestin.  Suession.  apud 
Marten.  tom.  6.  Ampi.  Gollect.  col.  Sos  : 
Despensam  et  coquinam  auia  omataa  mei»- 
ais  et  decentibus  vasis...  complevit.  Lit. 
reniiss.  ann.  1866.  in  Reg.  98.  Ghartoph. 
reg.  eh.  870  :  In  Despensia  dictae  Joliannae 
dictus  reus  cepit  tres  ciphos  argenteos. 
Despense  prseterea  appellatur  potus  spe- 
cies  domesticis  destinata»  posca,  vulgo 
Ptquette.  Lit.  remiss.  ann.  1384.  in  Reg. 
125.  eh.  211  :  Depuis  en  rapportant  le 
mare  ou  genne  de  leurditte  vendenge... 
prindrent  du  vin  qui  s*en  alloit  par  des- 
sus  lesdites  tynes,...  pour  mettre  en  leur 
petit  vin  ou  Despenae,  que  Von  a  acous- 
tumé  faire  ou  pais  pour  pouresgens  et 
laboureura  de  vignea.  Alias  ann.  1457.  in 
Reg.  189.  eh.  225  :  Le  auppliant  requiat  à 
icellui  Poncelet  lui  aidier  à  cueillir  tea 
neffles ,  appeUéea  au  paia  (Laonnois) 
mealea,  pour  faire  dea  Despenses  et  breu- 
vraiges  pour  le  boire  et  user  de  son  mes- 
nage,  camme  les  mesnaigiers  dudit  paìs 
ont  acoutumé  de  faire  chacun  an.  Adde 
tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  718. 
Vide  Dispensa  2. 

i^  DESPENSETA.  rGallicei)^p0n<e,  lieu 
où  Von  refoit  et  où  Pan  distribue  les  objets 
en  nature  :  e  Parvum  dispensatorium 
seu  Despenaetam.  (Gart.  Magai,  ap.  Rev. 
soc.  sav.  1878.  p.  416.)»] 

0  DESPERARILITER,  Desperanter.  Mi- 
rac.  S.  Bert.  tom.  9.  Gollect.  Histor. 
Frane,  pag.  119  :  Jtaque  comperientes 
cunctos  se  undique  secus  fugam  molien- 
tes,  Desperabiliter  ruperunt  ad  orìentalem 
plagam,  etc. 

DESPERANTIA,  ^ro  Desperatio,  in  Gon- 
cil. Wormaciensi  ann.  868.  cap.  80:  His 
ita  peractis,  si  poeniteniisa  fructus  in  eie 
conspidtur,  corporis  et  sanguinis  Domini 
N.  /.  C.  participes  fiant,  iU  Desperantiaa 
non  indurentur  caligine. 

^  Désespérance,  in  Lit.  ann.  1340.  tom. 

7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  544.  art.  10  : 

Pose  encore  que  par  Deaeapérance  il  ae 

noiaat  ou  pendisi,  etc. 

1.  DESFERATUS,  AiaSoxoc,  in  Gloss. 
T^of  Grflpc 

1  2.  DESPERATUS,  De  cujus  animsB  sa- 
lute nulla  spes  est.  Godex  Legum  Nor- 
mann.  cap.  21.  apud  Ludewig.  tom.  7. 
pag.  194  :  De  catallui  eorum  qui  deae  aunt 
Mmicide,  et  eorum  qui  excommunicati 
vel  Desperati  moriuntur...  Deaperati  au- 
tem  monuntur  qui  per  odo  dtea  vel  am- 
plius  gravi  egritudine  et  periculosa  op- 
pressi communionem  et  confeaaionem  atbi 
oblatam  recuaant  ac  differunt,  et  in  hoc 
moriuntur. 

^  Deapera,  eodem  sensu,  in  Mirac.  B. 
M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

A  GMrtres  fu  che  trals  ons  clers 
Orgellous,  Teules  et  Despert. 

o  3.  DESPERATUS,  Perditus  sicarius. 
Stat.  ant.  Florent.  lib.  3.  cap.  124.  ex 
God.  reg.  4621  :  Si  quia,  undecumque  sit, 
cUkiuem  offendi  fecerit...  per  aliquem  vel 
aliquoat  qui  asaassini,  malandrini  aeu 
Deaperati  appellarenturf  ai  talia  offenaua 

11 


82 


DES 


DES 


DES 


moriatur^  tali3  offendi  fadens  pana  ca- 
pitis  moriatur. 

^  DESPEZARE,  £>e  re  ponderata  detra- 
bere,  pendere  minuere.  Charta  abb.  de 
Conchis  in  Ruthen.  ex  Reg.  64.  Char- 
loph.  reg.  eh.  471  :  Tantumdetn ponderis 
de  farina  reddere {moVineTìns)  teneantur, 
hoc  salvo,  quod  «»...  de  aliquo  prò  mo- 
lenda debeat  Despezari,  illud  inde  dedu- 
catur^  juxta  orainationem  per  consulea 
super  hocfaciendam. 

1  DESPIGABILIS,  Contemnendus ,  in 
Epistola  Xysti  II.  Papae  ad  Episcopos 
Hispaniae. 

1  DESPIGABILITER  ,  Gontemtim  ,  in 
Instrumento  anni  1181.  tom.  2.  nove 
Gali.  Ghrist.  col.  487.  et  alibi. 

1 1.  DESPIGARE,  Despichare,  Despi- 
cere,  contemnere,  in  Statuto  Bartholo- 
maei  Biterr.  Episc.  Inter  Anecd.  Marten. 
tom.  4.  col.  664  :  Abnegent,  renegent,  blas- 
phement,  Despichent,  etc.  Memoriale  Po- 
testatum  Regiensium  ad  ann.  1276: 
Scientialem  florem  et  pontificalem  digni- 
tatem  quadamstoliditate  Despicavit.  Vide 
Despitare  et  Dispecare. 

«  2.  DESPIGARE  Bladum,  E  spica  edu- 
cere, separare,  Ital.  Dispiccare,  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Ood.  reg.  7692  ;  Despicari, 
batre  gerbes,  vel  reg  arder,  Charta  ann. 
1484.  ex  Tabul.  Auxit.:  Accomodare  do- 
moa  vel  areas  prò  Despicando  bladum. 
Stat.  ann.  1476.  Inter  Probat.  tom.  8. 
Hlst.  Nem.  pag.  383.  col.  1  :  Quoad  am- 
malia rossatina  prò  bladis  Despicandis  in 
territorio  Nemausi  existentia ,  uraente 
necessitate  ad  Despicandum  dieta  biada, 
et  JDespicalis  bladis  exigatur  pcena,  Lit. 
remiss.  ann.  1444.  in  Reg.  176.  Chartoph. 
reg.  eh.  158  :  Existentibus  (supplicante 
et  ejus  uxore)  in  quodam  solo  sive  area 
Despicando  fabbas,  etc. 

3|c  DESPIGARI,  [Spicas  spargere. 

DlEF.1 

0  DESPIGGARE,  Charta  ann.  1202.  tom. 
3.  Probat.  Hist.  Brit.  col.  1768  :  Quan- 
tum teme  mare  permittit  Despiccari  circa 
prasfatam  insulam.  Perperam  prò  Desic- 
cari.  Vide  in  Minihi. 

1  DESPI6NERATI0,  Gali.  Degagement, 
Redemtio  rei  oppigneratae.  Chartarium 
Ecclesiffi  Auxitanse  cap.  64  :  Convenien- 
tia  hujus  impignerationis  et  Despignera- 
tionis  fctcta  est  coram  istis  testibus.  Vide 
IHspignerare. 

1  DcSPINA,  Aé<TYcoiva  Grsece,  Domina- 
trix.  Papias.  T®  Pro  Desposna.] 

«  DESPINARE,  Ouster  espine,  in  Glos- 
sar. Gall.Xat.  ex  Cod.  reg.  7684.  Despp- 
nosy  vox  Gallica,  qua  otiosus  excitatur, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1876.  ex  Reg.  108. 
Chartoph.  reg.  eh.  65  :  L'tcn  frapant  et 
ferant  Tautre  de  la  main  sur  la  teste 
quant  il  musoit,  en  disant  un  tei  mot, 
Deapinos,  Despinos  par  jeu  et  par  eaba- 
tement, 

1  DESPITARE,  ut  supra  Despicarcy  Des- 

{dcere.  Statuta  EcclesisB  Trecensis  ann. 
427:  Si  quis  vero  Deum  negaverit  vel 
Deapitavent  prò  prima  vice  duoa  dica,  prò 
aecunda  quatuor  tn  pane  et  aqua  jejunare 
com^elletur  ;  prò  tertia  autem  in  scala,  ut 
mona  est,  reponetur.  Statuta  Eccl.  Mel- 
dens.  ann.  1498.  inter  Instrum.  Hist. 
ejusd.  Eccl.  tom.  2.  pag.  525:  Qui  de  Deo 
vel  aacratiasima  Virgine  ejus  Genitrice 
Maria  aut  alio  auovis  Sancto,  eos  rene- 
gando, Despitanao,  malgreando,  aut  alias 
execrabiliter  blofphemtas  verba  proiule- 
rit,  etc,  V.  Despitus, 

^  Deapiter  nostris,  eadem  notione.  Lit. 
remiss.  ann.  1407.  in  Reg.  161.  Chartoph" 
reg.  eh.  272:  Le  suppliant  diat  que  lui 
PUrinot  et  autrea  avoient  autrefoiz  Dea- 
pité  ou  aanglanté  Dieu  et  aa  mere.  Se  dé- 


piter  vero  dicimus,  prò  Indignari,  sto- 
machari  ;  undeDépittéaire,ei  Députaire, 
Ad  iracundiam  jpronus.  vel  Perfldus, 
prodltor.  Mirac.  B.  M.  v.  Mss.  iib.  1. 

Devant  ert  fruis  e(  débiwaire, 
Or  est  eulTera  et  Dépitteaira. 

Le  Roman  6.* Alexandre  Ms.  part.  2  : 

Et  qae  point  n'a  tronré  le  ^ielhart  Députaira  : 
Mea  safpB  et  bieo  parlant  poor  plua  que  raison  faire. 

Le  Roman  de  Robert  le  Diable  Ms.  : 
A  felona  Uent  et  Députaires. 

Bestiarius  Ms.  ubi  de  vulpe  : 

Tanl  eat  traitre  et  Députaire. 

Vide  supra  Deapectuose, 

DESPITUS,  Despectus,  contemnendus  : 
Deapitto,  Italis.  Fleta  Iib.  4.  cap.  5.  {  4  : 
Ballivi  et  servientea  Regis  populum  aibi 
aubditum  gravare  conaueverunt,  ponendo 
in  asaiais  etjuratis  homines  languiclos,  et 
Despitos,  perpetuo  vel  temporali  langore 
detentos,  Despirer,  Contemnere.  Vetus 
Poema  MS.  cui  titulus.  Le  Deapirement 
du  corps  : 

On  ne  puet  trop  le  con  Deapire. 
Le  Caton  en  Roman  MS.  : 

Ichil  ii*a  gtierea  de  favoir, 

Qpi  le  grain  Despit  pour  la  palile. 

Alibi  : 

Un  aMOOur  de  toi  ne  Dei  pire. 

Id  est,  minorem  te  non  despicias.  Hinc 
vox  nostris  familiaris,  Desptterquelqu'un, 
despicere,  contemnere.  ni  bili  tacere. 

•  Chron.  S.  Dion.  Iib.  2.  cap.  1;  Voua 
ne  devez  paa  Despire  ne  mesprisier  la 
cause  de  ma  comptainte.  Contemptus,  red- 
ditur  Gallice  Déespoiry  in  Stat.  eccl.  Tu- 
ron.  ann.  1896.  cap. 67.  ex  Cod.  reg.  1287. 

«  DESPLEARE.  a  Gallico  Déplier,  Ex- 
plicare.  Lit.  remiss.  ann.  1870.  in  Reg. 
101.  Chartoph.  reg.  eh.  186:  Ad  dictum 
locum  dictua  exponena  (dominus  Mali- 
becci)  acceaait  cum  suo  vexillo  Deapleato 
aeu  patenti,  cum  propoaito  interficiendi 
dictum  praeceptorem  (de  Vallibus.)  Vide 
Diaplicare. 

lDESPLENDESGERE,Obscurari.  S.  Pau- 
lin.  Ep.  89.  sub  finem:  Ne.,,  rubiginem 
inaipientia^  noatras  coUigatis,  quaDesplen- 
descat  nitor  cordis  vestri, 

«  DESPLIGIBILIS,  Ingratus,  molestus. 
Gali.  Déplaisant,  Annal.  Victor.  Mss.  ad 
ann.  1867  :  Eiusque  obitus  (Egidli  AI- 
varii)  fuit  multum  loti  ecclesia^  dampno- 
aua  et  prsafato  Urbano  Papte  Deaplicwilia 
et  honerosua.  Vide  infra  Displicibilis, 

o  DESPONSALE,  Quod  prò  desponsa- 
tione  sacerdoti  datur.  Charta  ann.  1250. 
ex  Chartul.  S.  Mart.  Pontisar.:  Hasc  terra 
non  solvit  decimam  atU  campipartem  aut 
oblationes  aut  Desponsalia. 

o  Dicitur  de  quallbet  re  cujus  posses- 
sionem  quis  adipiscitur.  Charta  ann. 
1244.  in  Coartul.  Montis  S.  Mart.  part.  4. 
fol.  87.  r>:  Prasterea  aciendum  est,  quod 
quandocumque  aliquia  abbaa  de  novo 
fuerit  inatitutua  in  eccleaia  dicti  Montia 
S,  Martini,  tenebitur  dictam  domum  cum 
qardino  a  dictia  Johanne  dicto  Beduin  et 
Johanne  de  Dulleto,  aut  ab  illia,  qui  auc- 
ceaaerint  in  eorum  prébendaa,  Deapon- 
aare  et  tradere  utìHque  eorum  duoaecim 
denarioa  prò  jure  Desponaationia  illiua, 
et  mediantibua  tantummodo  cenau  et  jure 
DeaponaatUmia  prasdictia,  abaque  omni 
alia  exactione  et  f or  agio,  noa  et  noatri 
aucceaaorea  tenemur  portare  garandiam 
perpetuam  de  dieta  domo  et  gardino  praa- 
dUcto, 


DESPDLIARE,  Spoliare,  Gali.  Deapouil^ 
ler.  GIoss.  Latino-Graec:  Deapoliat,  àico- 
S^et.  oxuXeust.  Glossar.  Grsec.  Lai.  : 
'Aiclx8u(rtc ,  Deapoliatio.  S.  Fulgentius 
Epist.  8  :  virgo,  quas  omatum  corporea 
veatia  affectat,  animam  auam  virtutum 
aplendor e  Deapoliat,  Lex  Bajwar.  tit.  8. 
cap.  14.  i  2  :  Si  autem  aliquia  tam  praa- 
aumptuoaua  fuerit,  ut  peregrinia  nocere 
voluerit,  et  fecerit,  aut  Deapoliaverit,  vel 
laiserit,  etc,  Adam  Bremensis  cap.  102  : 
Et  tunc  cum  exercitu  veniens,  Episcopa- 
tum,  quasi  non  suum,  Deapoliavit.  Vita 
B.  Godefridi  Cappenbergensis  : 

Nnm  debebo  pati,  plnrea  at  Deapoliall, 

Ob  naia  que  tulerant,  limina  nostra  terant  ? 

Occurrit  praeterea  in  Vita  S.  Altmanni 
Episcopi  Pataviensis,  in  Capitulis  Ca- 
roli M.  iib.  5.  cap.  212.  [»  864.]  apud 
Gregorium  VII.  PP.  lìb.  8.  Epist.  8.  prae- 
terea  apud  Nonium  in  Fama,  etc.  [ Ve- 
rum  et  apud  Ciceronem  ipsum  Attic.  7. 
9.  Cum  ferrei  littera^  vulneratus  et  Des- 
poliatus  est.  Caesarem  quoque  de  Bello 
Gali.  2.  81.  Armia  Deapoliare.  Ibid.  5.  6. 
Deapoliare  nobilitate.  Quamobrem  hinc 
amandari  potuisset  verbum  Deapoliare 
poli tiori bus  Latinis  notum,  ut  et  se- 
guens  Diapoliare  :  quod  simili  modo 
Tullius  usurpat  Verr.  4.  20  :  Ut  etiam 
una  cum  caateria  Siculia  Diapoliaretur. 
Lactant.  6.  11  :  Hominia  ae  appellatione 
Diapoliat,] 

DisPOLiARE.  Gloss.  Lat.  MS.  Regium  : 
Diapoliat,  nudai,  Vetus  Interpres  Epis- 
tole S.  BarnabsB  cap.  8  :  Et  obaervant 
quaai  in  aimplicitate  ambulantes,  quem 
Diapolient,  Paulin.  Epist.  5:  SiDiapolia- 
tua  corpore,  non  inveniaria  nudua  ab 
opere.  Et  Epist.  10  :  Diapoliatio  priorum 
parentum.  Prudentius  con  tra  unioni- 
tas  : 

Sed  foriwse  Telia  patri»  pietatla  lionore 
Diapoliare  Deiun. 

Gelasius  I.  PP.  Opusc.  contra  Pelagia- 
nos  :  Si  iata  deapiciunt,  aemetivaoa  aane- 
tipccUione  Diapolient,  Adde  Treoell.  Poi- 
lionem  in  Zenobia,  Fragmentum  Pe- 
troniipag.6.  Concilium  apudS.Macram 
ann.  Sol.  cap.  8.  etc.  Diapoliatio,  diapo- 
liator,  in  Cod.  Th.  leg.  6.  de  Sepulcr. 
violat.  (9, 17.)  et  leg.  28.  de  Episc.  (16,2.) 
[Deapohatio  camia,  apud  Tertuliianum 
de  Resurr.  carn.  cap.  7.] 

DispoLiUM,  Spolium,  Gallis  Dea* 
pouille.  Vetus  Notitia  Monasterii  S.  Ju- 
niani  in  Picton.  ann.  884  :  Quod  ipae 
Agnaldua  venisset  super  homines  in  sua 
forcia  ex  villa  Cavadado,  et  exforciasset, 
et  eoa  batuiaaet  injuate  et  eorum  Diapolia 
diatracta  et  aliaa  rea,,,  exportaaaent,  Yiée 
Spolium, 

1  DESPONSALIA,  Desponsatiq,  Gali. 
Ftan^aillea.  Acta  Passionis  Jesu-Christi 
in  Codice  MS.  S.  Vedasti  Atrebat.  :  Ve- 
ritatem  loquimur,  etenim  in  Desponaalia 
Mapias  interfuimua. 

1 DESPONSARE  Castbum,  si  bene  con- 
Jecto,  Illud  sibi  vindicare,  ut  sponsus 
sponsam.  Fragmenta  Hist.  Dalphin. 
tom.  2.  pag.  625.  col.  1.  init.:  Item,  die 
XII.  Mail  (1848.)  apud  Crimiacum  Dom, 
noater  Dalphinua  Deaponaavit  caatrum 
MirU}elli,  promittena  ipaumnunquam  red- 
dere Domino  Bellijoci,  Vide  Deaponaale, 

DESPONSIO,  Desperatio,  apud  Cselium 
Aurelian.  Iib.  8.  Chron.  cap.  18. 

5  DESPORTARE,  Vide  Deportare, 

DESPOTDS,  Dignitas  in  aula  Oonstan- 
tinopolitana,  ex  Graeco  Aèowóttj;,  Domi- 
nus :  quam  quidem  appellationem  Im- 
peratores  ipsi  ambierunt,  cum  in 
nummis  suis,  non  paatXfuc  sed  SeoicÓTou 


DES 


DES 


DES 


83 


titalum  describi  curarent,  ut  potissi- 
mum  observare  est  in  Alexii  et  Manuel. 
Comnen.  nummis  aureis,  quorum  ecty- 

Suin  exhibuimus  in  Notis  ad  Àlexia- 
em.  Micfuilicìus  Despotus.  in  Ghartis 
ann.  1267.  1294.  et  1318.  in  Hist.  nostra 
Gallo-Byzantina  pag.  16.  85.  81.  Des- 
potus  Rosei»  in  Decretis  Alberti  Re^is 
Hungariae  ann.  1489.  [Despota  Servimi 
apad  Hobertum  Greyghton  in  Histor. 
Concllii  Florent.  Sect.  3.  cap.  2.  Vox 
Despota  pluries  occurrit  ibidem  Sect.  6. 
cap.  ll.J  Hac  porro  deonÓTou  dignitate 
donatos  prsesertim  Iniperatorum  fllios 
et  consanguineos  ex  Scriptoribus  By- 
zanUnis  colligitur  :  at  quando  primum 
usurparl  solita,  diximus  in  Kotis  ad 
Cinnamum  pag.  468.  [Vide  Macros  in 
Hierolexico]t**et  Glossar,  med.  Grsdcit 
v()ceAe<jw6TT|;,  col.  283.] 

3S!r  Hoc  etiam  nomine  designatur 
Otto  III.  Imper.  ab  Arnolpho  in  vita  S. 
Bamuoldi  Abb.  S.  Emmerammi  num. 
18:  Accessit  ad  eum  Despoton  quidam 
Symmista  eius,  nomine  Henbertxu,  tunc 
forte  Capeltanus,  postea  vero  Coloniensis 
Episcopus.  Is  ex  consulto  ad  eum  dixit  : 
Domine  non  ooortet  vos  indignari  contra 
virum  Dei.  Ad  hssc  Imperator  infit,  etc, 

DisposiTus  Romania,  in  Aresto  ann. 
1400.  apud  Duchesnium  in  Probat.  His- 
tor. Gastilion.  pag.  138. 

«  DESPREnUH,  apud  Parisienses  De- 
priSy  Pretium  prò  laudimiis,  de  quo  qui 
prsedium  acquirere  vult  eum  domino 
feudali  pasciscitur,  et  de  eo  nuidpiam 
sibi  condonari  obtinet.  Vide  Deprisu^. 
Charta  ann.  1215.  in  Ood.  reg.  4659: 
Cruillermus  Malvicinus  (dixit)  se  et  prae- 
decessores  sues  hujusmodi  usatica,  vide' 
licet  lesdam  pania,  et  omnes  alias  lesdas 
et  Despretium  et  pedagia*.*  percepisse, 
Hinc  Dépris,  prò  quovls  de  sol  venda 
pecunia  pacto.  Lit.  remlss.  ann.  1461.  in 
Keg.  192.  Ghartoph.  reg.  eh.  40  :  Après 
que  le  suppliant  ot  paié  ou  Déprié  au 
tavemier,.,  Appoinctement  et  paiement 
ou  Dépris  de  douze  bretons  en  avoit  oste 
fait.  Desroier,  eodem  sensu,  in  aliis  Lit. 
ann.  1464.  ex  Reg.  199.  eh.  469  :  Lesquelz 
compaignons  Desroierent  et  paierent  leur 
eseot. 

^  SESPROPRIAMENTUM.  Vide  Depro- 
prtare. 

1 DESPUNCTORES,  Desponctores,  Debi- 
torum  expositores.  Papias. 

1  DESRAINARE,  ut  Derationare,  Ratio- 
nibus  adductis  crimen  a  se  amoliri,  etc. 
GodexLegum  Normann.  apud  Ludewig. 
tom.  7.  pag.  165  :  Si  quoa  negatur  non 
offerat  Vesrainare,  emendabit.  Si  vero 
Desrainare  obtulerit,  inspectio  loci  assi- 
qnetur,  in  quo  non  potuit  capere  nec  de- 
ouit  hec  prasdicta, 

^  Loco  Desrainare  et  DesTaisina,  lego 
Deraienare  et  Deraisnia  in  cap.  9.  ea- 
rumd.  Gonsuet.  ex  God.  reg.  4651.  Hinc 

*  Deresnatio,  Deresnia  et  Deres- 
NATOR,  ibid.  cap.  19.  part.  2  :  Notandum 
est  qtiod  si  Deresnator  verba  dimiserit  et 
mutaverit  qua  eiin  Deresnatione  fuerint 
escheriata,  ejus  De)*esnia  reprobatur.  Vide 
supra  Deresnare, 

f  Estergo,  ut  apud  eund.  Ludewig. 
pag.  408.  dicitur 

T  Desraisina  ,  vel  Desresina,  Lex 
qusMtam  in  Normannia  constitutaf  per 
quam  in  simplicibus  querelis  insecutus 
faetum,  quod  a  parte  adversa  objicitur  se 
nonfecisse  declarat,..  undeest  quod  homo 
Desresinat  id  qtwdproponitur  ab  adversOy 
id  est,  derationat  aut  demonstrat  extra 
racionem  vel  sino  radono,  et  sic  per  De- 
reeinam  irritat  quod  contra  iptMmpropo- 
nitur  ab  adverso.  Ibld.  pag.  294  :  Si  vero 


in  non  scire  eorum  receptionis  malefi4num 
redigatur,  per  l&gem  Desresine,  si  j^usti- 
ciarius  eos  ulterius  super  hoc  voluent  im- 
petere,  poterunt  se  purgare.  Et  pag.  299  : 
Elst  enim  Desresina  super  injuna,  a  que- 
rulo exposita  coram  justitiario  purgatio 
per  sacramentum  querelati  et  coadjuto- 
rum  suoì'um  in  curia  facienda.  Item  pa^. 
268  :  Non  enim  ducendi  sunt  ad  Desrat^ 
sinam,  si  de  fuerint,  sed  ex  testimonio 
assistentium  debet  submonitio  recordari. 

1  DESRAINATIO,  Eadem  notione,  ibid. 
pag.  261  :  Quod  in  placitis  enim  factum 
est,  si  negatum  fuerit,  per  Desrainatio- 
nem  penttus  poterti  irritari. 

1  DESRAISNU,  Idem,  ibidem  pag.  247. 

1  SESRESNARE,  ut  Desrainare.  Ibidem 
pag.  299  :  Habito  autem  Consilio  debet  fac- 
tum negare,  quo  accusatus  est,  et  offerre 
illud  Desrenare  in  hac  forma  :  Istam  le- 
sionem  libi  non  feci,  et  iste  ^ui  super  hoc 
testem  se  constituit.  nec  vidit  nec  audivit, 
quod  paratus  sum  Deresnare.  Le  Roman 
de  Flore  MS.  : 

Maia  tant  de  resplt  me  donnea, 
lue  je  me  aoie  Desreanlez, 
ui  gè  aat  et  de  quel  paia 
t  quel  afaire  j*ai  d  quaia. 

1  DESRORARE,  Furari  robam,  Gali. 
Derober.  Idem  Codex  Leg.  Normann. 
cap.  2.  pag.  151  :  Bonum  jus  habuerit  de 
eo  qui  eum  Desrobavit,  eum  propter  hoc 
suspensus  fuerit.  Guillelmi  Archiepisc. 
Tyriensis  continuata  Hist.  Belli  sacri 
Gallico  idiomate  :  Grant  partie  de  mar- 
cheans  et  d*autres  gens,  qui  estoient  es- 
chapés  des  Sarrazins  et  s^en  aloient  par 
mer,  chairent  és  mains  des  corsaires  Des- 
robeors  ;  id  est  Plratse  qui  Desrobant  in 
mari.  Vide  Derobare. 

^  DESSA,  Idem  videtur  quod  supra 
Deffaia,  Silva  defensa,  seu  in  quo  ve- 
nari  non  omnibus  licet,  f.  prò  Deffa. 
Gbarta  ann.  1321.  ex  Tabul.  Flamar.  : 
Nos  Reqinaldus  de  Ponte  dominus  Bra- 
geyriaci...  damus  et  concedimus...  Petro 
Raimundo  et  Arnaldo  Bermondi  Dessam 
et  garenam  cuniculorum,  leporum  et  per- 
dicum  in  toto  repayrio  seu  tenemento  de 
la  Bermondia. 

IDESSAISINA,  Gali.  Dessaisissement, 
Abdicatio,  derelictio  vel  amissio  alicu- 
jus  rei  possessas.  Gharta  Henri  ci  Regis 
Anglise  ann.  1155.  apud  D.  Brussel  de 
Feudorum  usu  tom.  2.  pag.  111.  ad  cal- 
cem:  Recognitiones  de  nova  Dessaisina 
de  morte  antecessoris  non  capiantur  nisi 
in  suis  Comitatibus. 

1  DESSAISINATIO,  Dejectio  de  posses- 
sione. Godex  Legum  Normann.  cap.  9. 
apud  Ludewig.  tom.  7.  pag.  166:  Nisi 
per  breve  nove  Dessaisinatwnis,  vel  legem 
apparentem  saisinam  vel  jus  suum  pro^ 
bare  óbtulerit. 

^  DESSASIONARE,  Dessesionare,  Gali. 
Dessaisonner,  alias  Essaisonner,  Praes- 
criptam  colendi  agros  rationem  mutare. 
Gharta  ann.  1276.  Petri  abb.  Fossat.  : 
Manasseì^us  prior  pìHoratus  de  S.  Amul- 
pho  in  Aquilina  recognovit  se  concessisse 
et  tradidxsse  ad  firmam...  terras  arabiles 
(dicti  priora tus)  sub  conventionibus... 
tstis,  mdelicet  quod...  dictas  terras  non 
potent  Dessasionare.  Reg.  visitat.  Odonls 
archiep.  Rotomag.  ab  ann.  1248.  ad  ann. 
1269.  ex  God.  reg.  1245.  fol.  167.  r»  :  Terras 
nobis  restituet  in  eo  statu  in  quo  recipiet 
eas,  videlicet  gacheralas  et  binatas,  nec 
eas  poterit  Dessesionare.  Vide  supra  Di- 
roiare. 

o  DESSERARE,  Laxare,  remittere,  Gali. 
Dessérer.  Lit.  remiss.  ann.  1442.  in  Reg. 
176.  Ghartoph.  reg.  eh.  185  :  Gaillardus 
Borii,  qui  suam  balistam  habebat  onera- 
'  tam  quodam  raUone,  dictam  suam  balis- 


tam Desseravit,  et  eum  diclo  rallone 
corpus  dicti  Bartas  omnino  perforavit.  Dà- 
baùler,  eadem  acceptione,  apud  Guiart. 
ad  ann.  1241  : 

Gaaeons  darà  et  Ineea  Débaillent. 

DESSESIARE,  Possessione  exuere.  Vide 
in  Saisire. 

o  DESSESIONARE.  Vide  supra  Dessa- 
sionare. 

^  DESSIDENS,  prò  Dissidens,  in  Mi- 
rac.  S.  Veroli  tom.  10.  Gollect.  Histor. 
Frane,  pag.  875  :  Inter  Dessidentes  com- 
ponere,  etc. 

«  DESSIGILLARE,  Signum  vel  sigil- 
lum  dissolvere,  eximere  notam,  nostris 
alias  Dessaignier.  Lit.  remiss.  ann.  1860. 
in  Reg.  89.  Ghartoph.  reg.  eh.  396  :  DiC' 
tus  Ludovicus  ceptt  ipsum  saccum  et 
aliente  sigillis  antea  sigillatum  Dessigil-' 
lavit.  Alias  ann.  1383.  in  Reg.  122.  eh. 
328:  Gomme  (rile  Tartaron,  marchant 
des  boìjs  du  comte  de  Flandres  en  ses 
forez  ae  Hedin,  eust  desplaquié  et  Des- 
saigniéen  la  venie  et  taille  desdittes  forez 
pluaieurs  chaisnes  et  autres  arbres,  qui 
avoient  esté  plaquiez  et  signez  au  saing 
et  marque  de  nostredit  cousin,  etc.  Vide 
infra  Dissigillare. 

DESTA.  Papiae,  Degustata. 

o  DESTALLARE.  Vide  supra  in  Baulare. 

DESTARE.  Valde  stare,  in  Gloss.  Ara- 
bico-Lat.  Italis  Destare  est  Som  no  exci- 
tare,  expergefacere  ;  Destarsi,  Expergisci. 

^  DESTARIUM,  Mensura  eadem,  ut 
puto,  quse  Sextarium.  Bulla  Nicolai  IV. 
PapsB,  Gollect.  Ampliss.  tom.  2.  col. 
130&  :  In  Archiepiscopatu  Viennensi  Ec- 
clesia Romanensis  debet  annuatim  prò 
censu  unum  Destarium  amygdalarum, 
quod  geminatum  facit  mediocrem  sau- 
mam. 

o  DESTEGLARE.  Destegliare,  Italis 
Distagliare,  Dividere^  intersecare.  Stat. 
AstSB  ubi  de  Intrat.  portar.  :  Canapa  as- 
palmata sive  Destegltata  solvat  prò  quo- 
ìibet  rubo  lib.  1.  Canepa  grossa  non  labo- 
rata,  videlicet  Desteglata  et  non  pectenata 
solvat  prò  quolibet  rubo  sol.  15.  Destergir, 
distribuere,  partiri,  ut  videtur,  in  tJh. 
Valteri  abb.  S.  Humberti  Maricol.  ann. 
1804.  ex  God.  reg.  10196.  2.  2.  fol.  75.  r»  : 
Et  s'il  avenoit  que  aucun  enportaissent 
et  kariaissent  letierage...  ès  terres  deseur- 
dittesDestergies  et  departiespar  nous,  etc. 

0  DESTELARE,  f.  Assulas,  in  quibus- 
dam  locis  Esteles  dictas,  caedere.  Inqui- 
sit.  forest»  Britol.  in  Reg.  34.  bis 
Ghartoph.  reg. part.  2.  fol.  137.  r».  col.  2: 
Forestarius,..  non  consueoit  aliquem  ca- 
pere, nisi  consequtus  esset  eum  antequam 
Destelasset,  nisi  esset  merrenum  de  venda. 
Vide  supra  Astuta  1. 

1  DESTENTUS,  mendose  prò  Districtus, 
Territorium.  Vide  locum  in  Baugium. 

^  DESTERIUS.  Equus  major,  idem  qui 
Dextrarius  infra.  Vide  locum  in  Cla- 
ponus. 

0  DESTERMINARE,  Exterminare,  abo- 
lere.  Ital.  Disterminare.  Tabul.  Gassin.  : 
Et  si  quieta  carta  destruere  aut  Dester- 
minare eam  boluerit,  istumet  Deus  nomen 
suum  de  libro  bitse  et  carnee  ejus  disru- 
pat  bolatilibus  cceli.  Vide  Disterminare, 

^  DESTERNERE,  Stratum  jumentis  au- 
ferre.  Vita  S.  Patern.  tom.  3.  Jul.  pag. 
299.  col.  1  :  Depositis  onei'ibus  Destrave- 
runt  camelos,  et  laverunt  pedes  eorum, 
hominemque  hospitio  receperunt. 

j  DESTlCO,  Strepo,  Sonum  edo,  ut  so- 
rex.  Verbum  fictum  ab  Auctore  Philo- 
melm,  forte  a  sono.  Lexicon  Martini!. 

1  DESTINA,  Vitruvio,  Vinculum  quo 
sedificium  continetur,  seu  Golumna  qua 
sustinetur.  Papias  in  MS.  Bituric.  :  Dee- 


84 


DES 


DES 


DES 


tinsB,  FurcsR,  Domua  Fulcra,  Hi  ne  idem 
Papias  corrigendus  in  Lexico  Martinii 
et  in  Amalthea.  ubi  Furia  perperam  le- 
p:itur  prò  FurcsB.  Àrnob.  lib.  8  :  Non  post 
Theultm  jEgyptium,  aut  post  Atlantenii 
ut  quidam  f9runt,  gestatorem  bajulum, 
tibicinem  illum  oc  Destinapn  cosli,  Corri- 
pus  de  Laudibus  Justini  1.  17  : 

El  Thomas  Lybica  nuUatis  Destina  terrs. 

Beda  lib.  8.  cap.  17  :  Unde  factum  est,  ut 
acclinis  Destinss  qum  extrinsecus  Eccle- 
8Ìai  prò  munimine  erat  apposita,  spiritum 
vitm  &xhalaret  ultimum.  In  hunc  locum 
observat  Bollandi  Gontinuator  Hens- 
chenius  Destinas  in  Vitruviana  ar- 
chitectura  rectarum  pilarum  formam 
habulsse,  in  Gothica  autem  insistere 
basi  longius  procurrenti,  et  subinde 
fornicatas  esse  ut  inter  ipsam  et  parie- 
tem  possit  transiri,  atque  adeo  etiam 
loculus  instar  cellulse  excavatus  haberi. 
Hinc  prò  conclavi  privato  vel  etiam  sa- 
cello usurpatur  in  Vita  S.  Vandregesili, 
Julii  tom.  5.  pag.  277  :  Monstrabantur  in 
Destina  ipsius  Basilicss  et  grabata  et  se- 
deSf  ubi  Ponti fex  B.  Audoenus  et  S.  Con- 
fessor  Christi    Philibertus consedere 

soliti  erant.  Chronicon  Fontanellense 
apud  Acber.  Spici),  tom.  8.  ^a.g.  198: 
Monstrantur  usque  hodie  leda  eorumdem 
Christi  militum,  ac  pretiosi  Philiberti 
Gemmeticensis  Cosnobii  Patris^  in  Destina 
quadam  juxta  Basilicam  almi  Confessoris 
Amantii.  Osbernus  in  Vita  S.  Dunstani. 
tom.  4.  Maii  pag.  868  :  Cui  etiam  adhss- 
rentem  cellam^  sive  Destinam,  sive  spe- 
Imum,  sive  alio  quolibet  nomine  rectius 
nominari  potest  {non  enim  invenio  qua 
iUud  appeìlatione  quam  proxime  vocem, 
cum  non  tam  humani  habitaculi,  quam 
formam  gerat  sepulchri)  propriis  labori- 
bus  fabncavit.  Destina  a  Distinere  forte 
derivari  ait  Henschenius  :  potius  cum 
Fabro  deduci  crediderim  ad  obsoleto 
verbo  Stinare  vel  Stenare,  quod  a  Stare 
est,  ut  censet  Vossius,  vel  ut  Becman- 
nus  docet,  a  <t6Ivoc,  Robur. 

«  DESTINAMENTUM,  Legatum.  Vide 
Destinare  8. 

1.  DESTINARE,  Legare,  mittere,  depu- 
tare, Joan.  de  Janua.  Gloss.  Lat.  ur.  : 
Destinare,  «inxrreìXai,  Sic  legendum.  Si- 
donius  lib.  1.  Ejpist.  7  :  Captus  Destina- 
tusquepervenit  Homam,Yide  Savaronem. 

1  2.  DESTINARE,  Oppugnare,  aggredì. 
TertuU.  adv.  JudaBOS  cap.  9  :  Scilicet  va- 
gitu  ad  arma  esset  convocaturus  infans, 
et  signum  belli  non  tuba,  sed  crepilacillo 
daturus  :  nec  ex  equo  vel  de  muro,  sed  de 
nutricis  et  genUss  suss  dorso  sive  collo 
hostem  Destinaturus,  Et  adv.  Valent. 
cap.  1  :  Qaos  nunc  Destinamus  hssreticos. 

§.  DESTINARE  »  Testamento  legare  : 
Destinamenlum,  legatum.  Forus  Jaccae 
in  Aragonia  :  Quod  liomines  de  lacca  de 
b(mis,  quae  eis  Deus  dederit,  si  habeant 
infantem,  sive  non,  possint  ordinare  de 
bonis  suis,  et  hsereditatibuSf  sicut  eis  pla- 
cuerit,,,.  si  autem  non  Destinaverint,  re" 
tnaneant  res  eorum  magis  propinquis, 
etc...  si  Destinamenlum  fecerit^  etc. 

Destinatio,  Testamentum.  dispositio 
bonorum.  Tabularium  Prioratus  de  Do- 
mina in  Delpbinatu  fol.  124:  Hugo  ad 
obitum  veniens,  suam  fecit  Destinattonem 
apud  Dominam  :  videlicet  dedit  Deo  et 
sanctis  Apostolis.etc. 

^  4.  DESTINARE,  Decernere,  statuere. 
Comput.  ann.  1408.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  194.  col.  1  :  Gentes  ar^ 
morum  fuerunt  in  prassenti  patria,  prop- 
ter  auod  fuit  Destinatum,  quod  fierent 
excuhim  in  turri  magna. 

o  5.  DESnNARE,  Accidere.  Vita  S.  Ber- 


teli.  tom.  8.  Sept.  pag.  449.  col.  2  :  Re- 
versus  itaque  Bertellinus,  oppressionem 
illam  peccati  sui  causa  creaens  Desti'' 
nasse,  etc. 

DESTIPULARI,  Promissum  pactum  de- 
ntare, in  Glossls  MSS.  Rcgiis  Cod.  1701. 

DESTITUDO,  Destructio,  in  Glossls  Isi- 
dori.  [ad  quas  Grsevius  :  Lege  Desertio 
et  hic  et  apud  Constantiensem  Episco- 
pam.  Nam  Destituere  Duces  dicuntur 
milìtes  apud  optimos  Scriptores,  qui 
eos  deserunt.  ÌÙae  Papias  :  Destituere, 
Deserere.  Et  Constantiensis  :  Destitutus, 
Desolatus.  Idem  :  Desolatus,  Destitutus, 
Nudus,  Egenus.  Desolari  dicuntur.  qui 
ab  omnibus  deseruntur.  Justin.  lib.  7  : 
Victusque  jam  ac  Desolatus  in  regnum 
refugitA 

«  DESTIT0TIO.  Statutum  vel  decretum 
legi  et  rationi  contrari um.  Conc.  apud 
Rofiacum  ann.  1257.  cap.  1.  ex  Cod.  reg. 
1590  :  Cum  milites  et  thtranni  et  fere  om- 
nes  layci..,  clericis  opido  infesti  et  pec- 
catìs  exigentibus  fere  per  omnes  regiones 
milites  et  baronen,  rustici  et  burgenses 
constitutiones,  imo  verius  Destitutiones,,,. 
machinationes  alias  vatnas  et  diversas,., 
facere  prsufumpseHnt  et  prsRsnmant,  etc. 

o  DESTORG£RE,  Italis  Distoreere,  Dis- 
torquere.  Charta  ann.  1083.  apud  Mura- 
tor.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  meo.  SBvi  col. 
852  :  Duabus  vicibus  arbore  pedo  ponendo 
et  Destorcendo.  Détordre,  in  Poem.  Alex. 
Ms.  part.  1  : 

Emenidus  le  pleare  et  eo  Détort  ses  dois. 
Beleme&t  le  regrette  et  en  dist  mos  cortots. 

o  1.  DESTORNARE  Ictum,  Gali.  Détour- 
ner  un  coup,  Ictum  repellere,  excludere. 
Lit.  remiss.  ann.  1861.  in  Reg.  91.  Char- 
toph.  reg.  eh.  128  :  Prmfatus  Johannes 
dictum  ùiletum  percussisset  de  quodam 
magno  baculo,...  nisi  quidam,  vocatus 
Gaiuys,  ictum  Destomasset,  Détenir,  prò 
Retenir,  retinere,  in  aliis  Lit.  ann.  1475. 
ex  Reg.  195.  cb.  1487  :  Laquelle  (trayne) 
ainsi  qu'il  cuidoit  frapper  Détenist  ledit 
coup. 

«  2.  DESTORNARE  Feram.  Illam  adi- 
gere  in  certa  cubilla,  vulgo  Détourner, 
vox  venatoribus  nota.  Arest.  parlam. 
Paris,  ann.  1899.  inter  Probat.  ult.  Hist. 
Trenorch.  pag.  257:  Pro  eo  qjiiod  quem- 
dam  leporem,  quem  dictus  abbas  prose" 

Ìuebatur,  ad  libitum  ipsius  abbatte  non 
)estomaverat,  de  pugno  et  etiam  de  quo- 
dam baculo..,  verberaverat. 

^e  DESTORSARE,  Sarcinam  solvere,  re- 
laxare.  Italis.  Sciogliere  il  fardello,  il 
bagaglio,  Gali.  Défaire  la  malie.  Stat. 
Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  II.  pag.  276  : 
Et  didmus  auod  nullus  qui  stat  ad  portas 
circle  custoaiendas  debeat  Destorsare,  seu 
disligare  malam  seu  torsam  alicui  merca- 
tori per  dictas  portas  transeunti.  [Fr.] 

DESTRJE.  Vide  Dextras. 

«  DESTRALAGIUM,  Lenocinium,  quod 
dexfras  dando  quis  paciscitur.  Gloss.  Pro- 
vine. Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Destralage, 
Prov.  lenocinium»  Formulse  Mss.  ex  eod. 
Cod.  fol.  80.  v«:  Culpa  et  deffectu  delatm 
jorsRdicim  se  lenocinium  seu  Destralagium 
%n  prsRmissis  committendo,  Hinc 

^1.  DESTRALIS,  Quse  lenocinium  exer- 
cet.  Stat.  Avenion.  ann.  1248.  cap.  116. 
ex  Cod.  reg.  4659  :  Statuimus  quod  pu- 
blic^ meretrices  et  rufianas  seu  Destrales 
in  contracta  seu  vicinia  honestarum  per- 
sonarum  nullatenus  commorentur,  Des- 
trai,  Prov.  conciliatrix,  lena,  leno,  aga- 

?mla,  lenunculus,  in  Glossar,  jam  Jam 
andato. 

«  2.  DESTRALIS,  Securis.  Tabul.  Cas- 
sin.  :  1111.  Destrales,  e  11.  fera*,  etc. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657: 


Destral,  Prov,  Dextralis,  qua  arbores 
sci nduntur,  securis.  Vide  infra  Dextralis. 

DESTRALES.  Vide  Deoctrarii. 

DESTRARE.  Vide  Dextrare. 

1  1.  DESTRARIA,  Porticus  Rcclesiae. 
Joannes  de  Monsteriolo  in  Epistola,  ubi 
describit  Monasterium  Caroliloci  apud 
Marten.  Ampliss.  Collect.  tom.  2.  col. 
1888  :  In  cujus  quidem  Ecclesiss  introitu 
ampia  spatiatoria  platea  prasposita.  por^ 
ticus  est  trium  Destrariarum  seu  aeam- 
bulatoriorum.  Vide  Deambulatorium. 

«  2.  DESTRARIA,  Equa  major.  Stat. 
Vercell.  lib.  1.  pag.  18.  v«  :  Et  prasdicta 
intelligantur  de  equis  et  armis,  destrario 
vel  Deslraria  de  armis.  Vide  Dextrarii, 

T  DESTRARIUS,  Destrkrius.  Vide 
Dextrarii. 

«  DESTRATIO,  Mensura.  quas  dextris 
Hi,  Destrator,  qui  ita  ex  officio  mensu- 
rat.  Stat.  Avenion.  ann.  1248.  cap.  16  : 
Si  super  terminatUme  vel  Destratione 
dubium  fuerit,  Destrator es  sine  pretio 
terminare  et  Destrare  iterum  teneantur. 
Vide  Dextrare  8.  et  Dextri. 

0  DESTRERIA.  Vide  infra  Dextreria 

1  DESTRI.  Vide  Dextri. 
DESTRIGARE,   seu    potius   Destrigare, 

Isidoro  in  Glossls,  Consummare,  Infra  : 
Distrigare,  Consummare.  Ubi  Cerda  : 
Destrtgant  equi,  quando  faciunt  finem 
stallandi,  hoc  est,  urinam  mittendt.  Oc- 
citani Destriga,  prò  Divertir,  Detourner 
dicunt  :  Destriaa,  prò  Employer  aon  loi- 
sir  àquelque  chose. 

DEI^RIGTUS,  Destringere.  Vide  Dis- 
tringere. 

^  DESTRIGTOS,  Poena,  muleta  a  judlce 
imposita^  nostris  alias  Z>esMz  et  Destroiz. 
Charta  Archem baldi  prsepos.  Vindoc. 
ex  Chartul.  Major,  monast.  prò  pago 
Vindoc.  eh.  17  :  Homo  vero  meus  muUu" 
ram  monachis  restituat,  mihi  vero,  foris- 
facto  emendato,  legem  et  Destrictum  per~ 
solvat.  Charta  Ludov.  VII.  ann.  1141. 
apud  Fleureau  in  Hist.  Bles.  pag.  106  : 
De  sanguine  effuso,  anserem  vtvum  ;  de 
Destricto,  gallmam  nummorum  duorum. 
Ubi  Destrictus,  de  rixa  intelligendus  vi- 
detur,  ut  et  Destric  in  Lit.  ann.  1862. 
tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  604  : 
Desquiex  Destric  ou  controversion...  les 
juges  ordinaires,  soubz  qui  lesdictes  par^ 
ties  demourront,  auront  la  cognoissance 
entiérement.  Alia  Alex.  abb.  Gemmet. 
ex  Bibl.  S.  Germ.  Prat.  :  De  singulis 
clamoribus  justitia  praspositi  praetactatis 
vj.  denarios  habebit,  quod  usus  terras  vo- 
cat  Destriz.  Lib.  niger  episcopat.  Carnet.  : 
Simon  de  Espinceriis  miles  nabet  in  ma- 
joria  de  Espinceriis  citationes,  les  DeS" 
troiz.  medielatem  ad  forragines,  etc.  Vide 
in  Distringere  ò, 

^  DESTRUERE,  Debilitare^  male  mul- 
tare. Inquisit.  ann.  1268.  ex  schedis  Pr. 
de  Mazaugues  :  Et  dixit  quod  totum  Des-^ 
truxerunt  didum  GuilÙlmum...  verbe- 
rando, 

^  DESTRUS,  Modus  agri  ad  mensuram, 
Dextrus  di  e  tam,  sestima  tus.  Lit.  Car.  V. 
ann.  1875.  prò  admortizat.  bonor.  a 
Card.  Alban,  emptor.  in  Reg.  109.  Char- 
toph.  reg.  eh.  401  :  Itemin  quadam  petia 
terras  campi  unam  guarteriatam  conti" 
nente  et  xx.  duos  Destre»  terrae...  Item  in 
quadam  petia  terrae  campi  continente 
unam  quarteriatam  terrae,  minusquatuor 
Destres..,  Item  emit  dictus  cardinalis.., 
quandam  petiam  terras  vineatam,,.  conti" 
nentem  novem  quarterititas  terrae  et  tres 
quartonos,  minus  uno  Destro.  Vide  Dex" 
tri. 

1  DESTURBIUM,  ab  obsoleto  Gallico 
Destourbier,  Impedimentum.  Impedì'^ 
mentum,   rnolestiam,  Desturbium,  apud 


DES 


DES 


DET 


85 


I  2.  [«>  Liutpr.  26. 
.  f  12.  Deaub  uno,  eie. 


Kymerum  tom.  9.  pag.  d93.  col.  1.  Vide 
IHèturbium, 

^  Deatorbier  et  empéchement,  in  Lit. 
aniì.  1859.  tom.  8.  Ordinai,  reg.  Frane. 
pAg.  857.  et  alibi  passim.  Destorber  et 
Jkì^ourberf  prò  Détoumer,  empécher, 
troubler.  Avertere,  impedire,  intertur- 
bare.  Joinvil.  in  S.  Ludov.  edit.  reg. 
pag.  62  :  li  li  avoient  Deatourbé  sa  chace, 
et  leur  fist  les  teste»  coper.  Et  pag.  138  : 
Pour  son  doumage  Destourber,  etc.  Le 
Boman  da  Rou,  ibid.  in  Glossar.  : 

Toota  U  terre  tu  mise  en  eheUvelé, 
N*i  a  roi  oe  baron  qui  Vi  tìi  Dettoité . 

Vide  Disturbare, 

1  DESVISSALLAIUB,  Vassallum  a  loco 
deturbare.  Vide  Vassi. 

DESUB,  prò  Sub  :  Galli  Dessous  dìcunt. 
r*  Gali,  de  dessous,  vox  Latinis  non 
Ignota.]  Passio  SS.  Perpetuffi  et  Felici- 
tatis  :  Desub  ipsa  scala.  Pactus  Legis 
Salic»  tit.  9.  {  2  :  Desub  tecto.  Lex  Lon- 
gob.  lib.  2.  tit.  41. 
(4,  S.)]Desub  quo.  etc.  ^ 
S.  Gregor.  M.  iib.  8.  Epist.  20  :  Desub 
decessoribìis  ejus.  Desub  isto  ccelo,  in 
Concilio  Duziac.  I.  part.  1.  cap.  6.  et 
apud  Hincmarum  Rem.  in  Quatertlo- 
nib.  Desub  gamba,  apud  Vegetium  lib. 
3.  Art.  vetenn.  cap.  ^.  Occurrit  m  Re- 
gula  S.  Bened.  cap.  58.  apud  Agrimen- 
sores,  et  alios. 

DESUBITARE,  vox  formata  ex  Desubito, 
quae  occurrit  apud  Diomedem  lib.  1. 
Art.  Grammat.  Donatum,  et  alios  prò 
De  repente,  Jui.  Firmicus  lib.  8.  cap.  4  : 
Nihilominus  etiam  si  artes  fuerit  targi- 
tue,  easdem  crebra  eversione  Desubitat, 
Leges  Alvredi  Regls  West-Sax.  cap.  26  : 
Si  eanis  hominem  Desubitet,  aut  mordeat 
tactius,  in  prima  cupa  reddantur  6.  sol. 
etc.  Sax.  Edit. cap.  28.  habet.  ^if  hund 
man  toslite.  Id  e.st,  si  canis  hominem 
ftwmorderit.  At  in  Bromptoni  Edìtione 
et  versione,  canis  duplici  modo  homi- 
nem lacessit,  ^Tìmo  Desubitans,  secundo 
tnordens  tacUus.  Hic  vero  Desubitare,  est. 
cum  canis  latratu  continuo  hominem 
lacessit»  adeo  ut  nesciat,  quo  se  vertati 
demumque  morsibus  lacerat.  Manet 
etiamnum  vocis  noUo  apud  nostrates 
Picardos,  qui  Faire  Soubiter,  et  Desoubi- 
ter  quelqu'un,  usurpant,  cum  eum  con- 
tinuis  et  repetìtis  contumeliis  ad  iram 
et  furorem  adigunt.  Vide  Subitare. 
[«  De  improviso  occupare.  Gali.  Sur- 
prendre.Ji 

9  DESuBTBR,  Desubtus,  ut  supra  De- 
sub. Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Desubler,  desubtus,  de  Dessoubz, 
Terrear.  S.  Maurit.  in  Foresio  ann. 
1472  :  In  et  super  quadam  sua  camera, 
quam  tenet  in  turri  rotunda  viridarii 
besubtus  cameram  Claudii  de  Cìiengiaco. 
linde  Mettre  à  son  dessous,  prò  AJiquem 
opprimere,  in  Lit.  remiss.  ann.  1874.  ex 
Reg.  106.  Ghartoph.  reg.  eh.  470  :  Les- 
quelz  eussent  icellui  Guillaume  par  telle 
maniere  accueilli  et  mis  à  son  Dessous, 
que  pour  avoir  secours  ne  sot  trouver  au- 
tre  remede  que  de  crier.  A  son  dessoubz, 
cum  quis  alteri  praevalet^  in  aliis  Lit. 
ann.  1460.  ex  Reg.  189.  eh.  485  :  Icellui 
Pierrequin  dist...  que  s'il  pouvoit  trouver 
ou  reneontrer  ledit  Colin  a  son  Dessoubz, 

fuHl  le  rueroit  jus  et  affoleroit.  Dessouz, 
•ars  corporis  inferior,  tergum.  Lit.  re- 
miss, ann.  1880.  in  Keg.  118.  eh.  68  : 
Icellui  Pierre  lare  non  estant  en  bonne 
disposUion  de  raison...  tnonstra  audit 
Bochet  son  Dessouz  tout  nu^  en  lui  disant 
que  autrement  ne  seroit  paiez. 

DESTENIRE.  [Decedere,  mori.  Testa- 
mentom  Ranimlri  Regls  Aragoni»  aerse 


1009.  apud  Martinezium  in  Hist.  Pinna- 
tensi  lib.  2.  cap.  dS  :  Et  si  Desvenerit  de 
eo,  et  laxavent  filium,  teneat  ipse  ejus 
fUius  eas  per  manum  de  Sanctio  filio 
meo  in  sua  fidelitate.  Idem  videtur  quod 
Mesevenire,  quomodo  diceremus  :  Et  s'il 
Mesavenott  de  lui,  etc. 

«  DESVIATORIuM,  Canalis,  per  quem 
aqua  a  consueto  cursu  deflectere  possit. 
Stat.  Saiuciar.  col  lat.  5.  cap.  189  :  StatU' 
tum  est  quod  quilibet  molinarius  in  suo 
molendino,..  habeat  suum  Desviatorium 
ad  dividendam  aquam,  ita  quod  si  volue- 
rit  adattare  suum.  molendinum,  vel  aliud 
suum  tngenium,  quod  alia  molendina 
seu  ingenia  non  cessent  molere.  Deatour^ 
née,  eodom  signìflcatu.  in  Lit.  remiss, 
ann.  1468.  ex  Re^.  194.  Chartoph.  reg. 
cb.  Sii  :  Jehan  Ptga^se  avoit  fait  aucunes 
destrousses  et  excluses  ( recti  us  infra  :  ex- 
cluses  et  Destouì*nées)  dedans  le  pré  d'i- 
ceuUc  Crosmanas,  pour  oster  Veaue  de 
leur  pré. 

^  DESULTOR,  ^:e^i^1^coc.  uexagaTYjc  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangerman.  Sea  haec  ad  mediae 
Grsecitatis  Giossarium  poLius  quam  ad 
mediae  Latinitatis  ;  vocem  enim  Desul- 
tor  usurpavit  Livius  eodem  intellectu, 
scil.  prò  eo  qui  ex  uno  in  alium  equum 
trans! lit  :  quem  etiam  «(ifticTrov  Grseci 
dixere 

«  DESULTRIX  ViRTUS,  Instabills  et 
parum  firma,  apud  Tertull.  adv.  Valen- 
tin, lib.  extremo. 

]  1.  DESUPER  Esse,  Superesse,  supe- 
rabundare.  Habetur  in  Statutis  Hum- 
berti  Belli-joci,  apud  Acherium  t.  9. 
Spici!,  p.  la^. 

^  2.  DESUPER  Esse,  Supereminere. 
Gharta  Reginaldi  comit.  Boion.  ann. 
1208.  in  Chartul.  Oamjpan.  fol.  196.  r»  : 
Si  autem  ipsi  duo  (arbitri)  non  potuerint 
concordare,  dominus  rex  Franciss  erit 
Desuper,  et  quod  inde  nobis  dederit,  ra^ 
tum  habebimus  et  inconcussum.  A  son 
dessus.  Loco  et  tempore  opportuno,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1380.  ex  Reg.  117. 
Chartoph.  reg.  eh.  83  :  Icellui  Michelet 
dist  de  mauvais  et  felon  courage  que  se  il 
trouvoit  ledit  Baudet  à  son  Dessus,  il  le 
tueroit.  Vide  supra  in  Desubter. 

DESUPERIUS,  Inferius,  Dessoiu.  Gre- 
gor. Turon.  lib.  6.  Hist.  :  In  Gallicia 
quoque  novm  res  actss  sunt,  qum  Desupe- 
rius  memorabuntur.  Alias  inferius. 

DESURSUM ,  Ex  alto,  D'en  haut.  Pseudo- 
Ovidius  lib.  8.  de  Vetula  : 

...  Sed  liber  ■pirìtus  ipsum 
Etolet  ad  DomintUD,  qui  Desanttm  dedit  illiim. 

DESUSGEPTUM,  Cautio  de  suscepta 
pecunia,  seu  scriptum,  quo  accipiens 
rem  debitam  a  se  susceptam  sibique  a 
debitore  traditam  fatetur,  quodque  pe- 
nes  dantem  remanet  prò  securitate  so- 
lutionis.  'AnóSei^tc  T&v  ypebiv,  Desuscepta, 
veteri  Interpreti  Novell»  72.  'AnóSei^ic 
inoXrjicTixTft,  Scholiast»  Harmenopuli  lib. 
2.  tit.  2.  I  7.  et  JC.  Graecis.  Vox  autem 
formata  a  susceptoribus  tributorum,  de 
quibus  est  titulus  72.  in  Cod.  lib.  10.  qui 
ejusmodi  Desuscepia  seu  apochas  trade- 
bant  tributarìis  prò  fide  susceptionis 
tributi  ac  vectigalis.  Gregorlus  M.  lib. 
2.  Ind.  11.  Epist.  49  :  Res  autem  qum 
yaud  eum  inventm  sunt,  in  cimeliarchio 
ÈcclesisB  tusB  servare  omnibus  modis  stu^ 
débis  ;  de  quibus  etiam  secundum  rerum 
inventarum  paginam  Desusceptum  te  fa' 
cere  volumus,  et  in  scrinium  Écclesiss  tuas 
transmittere.  Sed  et  Clericis  ejus,  si  ta- 
men  illic  aliqui  prmsentes  sint,  a  pari 
aliud  facere  Desusceptum  te  convenite  in 
quo  tua  fratemitas  fateatur,  qui  DesuS" 
ceptum  ae  eisdem  rebus  in  scrmio  nostro 


emiserat,  quatenus  dum  necesse  fuerit, 
competenti  personts  res  omnespossint  sine 
detrimento  restitui.  Idem  lib.  8.  Epist.  16: 
Omnium  autem  rerum  ipsarum  non  solum 
Desuscepta  eos,  qui  eas  tradunt,  percipere 
volumus,  sed  etiam  a  te  notitias  earum 
subtiliter  retineri,  etc.  Vide  eumdem  lib. 
8.  Epist.  11. 44.  lib.  10.  Ep.  45.  lib.  11 .  Ep.  83. 
Anastasius  in  S.  Agathone  :  Hic  ultra 
consuetiuiinem  Arcarius  Ecclesiss  Roma^ 
nss  efficitur,...  emittens  Desuscepta  per 
Nomenclatorem  mann  sua  obumbrata. 

*  1.  DETA,  prò  Dieta,  Vitae  institutum. 
Gualter.  Hemingford.  de  gestis  Eduardi 
I.  reg.  Angl.  ad  ann.  1294.  pag.  57  :  Om- 
nia in  necessitate  debent  esse  communia,  et 
omnes  unam  et  similem  Detam  paciemur, 

T  2.  DETA  vel  Detum,  Debitum,  Gali. 
Dette*  Instrumentum  anni  1350.  apud  de 
Lauriere  tom.  2.  Ordinat.  pag.  479  :  Quod 
dicti  Consules  possint  cognoscere  de  oan- 
nis  sive  Delie,  n  debeantur,  aut  commit^' 
tantur  per  aliquas  personas,  antequam 
fiat  execulio  prò  Detxs.  \^  Legendum  De- 
cis  prò  Detis.  Vide  supra  Dechi.] 

1  DETAILLUM,  a  Gallico  Detail,  Emtio 
vel  vendi tio  gu»  fit  particulatim.  Sen- 
tentia  prò  loragio  centra  Burgenses 
Gompendienses  in  Tabularlo  S.Cornelli  : 
Reltgiosos  jus  habere  percipiendi...  de 
qualibet  pecia  vini  magna  et  parva...  ad 
betaillum  seu  brocam  venditi  duo  sexta- 
ria  vini...  et  pari  modo  de  qualibet  pecia 
vendita  in  grosso  unum  sextarium  vini. 
Vide  Broca. 

T  Detalh,  Eadem  notione.  Consue- 
tud.  Brageriaci  art.  74  :  Item  permissum 
non  est  in  villa  Brageriaci  et  in  barris 
ejusdem  vendere  pannos,  neque  sai  a 
Detalh. 

T  Detallium,  occurrit  supra  in  Be- 
vragium. 

«  Gali.  Detail.  Arest.  parlam.  Paris, 
ann.  1372.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  499  :  Boulengarii  panem  conficientes 
et  vendentes  ad  Detaillium  in  villa  nos' 
tra  Paris,  etc.  Unde  Délaillier,  qui  sin^u- 
latim  vendit,  in  Lit.  ejusd.  ann.  ibid. 
pag.  577.  art.  5  :  Aucun  marchant  regra- 
tier  ou  Détaillier,  eie.  Létailleur,  ut  vulgo 
effertur,  infra  art.  9.  Hinc  etiam  Détail- 
lerie  dicitur  vectigal,  quod  ex  mercibus 
ea  ratione  venditis  perei pitur,  in  Char- 
tul. Latiniac.  fol.  246.  v*  :  La  Détaillerie 
et  le  tonlieu  des  chausses,  xiiij.  Itrrea. 

1  Detallum,  in  Statutis  Massil.  lib. 
8.  cap.  13.  S  1  :  Nisi  forsan  eosdem  canu" 
bacios  venderei  ad  mmutum  vel  Detallum. 

1  DETEGTUS  agitur  modo,  id  est,  prò- 
balio  fit  tironum.  GÌ.  Isid.  Lege  Delectus 
agitur  modo  ;  Probari  enim  veteri  bus 
proprie  dicebantur  tirones,  qui  in  di' 
lectu  legebantur  milites.  Vide  Graevium. 

«  1.  DETEGERE^  Contegere.  operire. 
Gali.  Couvrir.  Joan.  de  Cardai hacoserm. 
in  feste  S.  Nic.  :  Habent  equi  camizias 
et  coperturas  scutorum  incisionumque 
curiosttate  depictas  :  pauperes  vix  habent 
petascola,  cum  quibus  sua  Detegant  pudi- 
ounda. 

0  2.  DETEGERE,  Decernere,  declarare. 
Charta  Injoranni  abb.  Resbac.  ann. 
1318.  in  Reg.  58.  Chartoph.  reg.  fol.  61. 
v«  :  Verum  quia  dictus  Johannes  Brieren 
per  bigamiam  vel  alias  in  pristinam  pò-' 
test  recidere  servitutem,...  in  ilio  eventu, 
ubi  reciderei  in  pristinam  servitutem  per 
bigamiam  vel  atia^,  manumittimus  et  li- 
berum  esse  ab  omni  jugo  et  onere  servitù^ 
tis  ex  nunc  Detegimus. 

1  DETEMPERATUS,  Qui  amplius  non 
est  consueta  temperie.  Acta  SS.  Junii 
tom.  5.  pag.  496.  de  BB.  Salome  et  Ju- 
ditlì  :  Delicatissimi  dudum  corporis  ejus 


86 


DET 


DET 


DET 


»ereni8sima    complexione   Detemperata , 
lepra  retpergUur. 

1  DETENTACIO,  Tentacio,  molitio. 
vexatio.  Gali.  Entreprise.  Litterse  anni 
1268.  tona.  2.  Rer.  Mogunt.  pag.  480  :  Ce- 
terum  ne  iniurioaa  et  tain  enormis  De- 
tentacio  prsBoicti  Reynoldi  apud  heredes 
ejusdem,  ipais  Decano  et  Capitulo  in  suis 
nemoribust  oceasionem  in  poaterum  «u«- 
citet  qtUMtionibuSt  volumus,  ut  centra 
ipsosy  hì  post  moniiionem  luam  legitimam 
de  vexacwne  qualibet  Capitnli  non  desis- 
tunt,  severitatem  sententiarum,  quas  in 
pra^ietum  Reijnoldum  tulimue,  districtius 
exequaris. 

0  DETENTATIO.  Addictio,  traditio, 
Gali.  Délivrance.  Liberi,  civit.  Calure, 
ann.  1844.  in  Reg.  68.  Chartoph.  reg. 
Cb.  812  :  Item  illi,  qui  ree  emunt  ad  in- 
quantum vel  8ubba8tationemf,..tenebun' 
tur  incontinenti  solvere  quod  promittunt, 
antequam  Detentationem  habeant  de  re 
empta, 

f  SETENTARE,  Detinere,  reservare. 
BartholomsBus  de  Tolomseis  in  Vita  B. 
Luchesii,  Aprii,  tom.  8.  pag.  604  :  PraB- 
ter  hortolitium  aeu  agellum  pmdictumf 
quod  ad  eubvantionem  pauperum  magie 
quam  ad  sui  sustentationem  Detentdbat, 
nihil  aliud  possidere  cupiebat  in  terra, 

^  DETENTATOR,  eiccdedetriiivoc,  òvouacr- 
Oeic,  StaxaToxoc.  Lexicon  Martinii.  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangerman.  :  Detentator,  Pos- 
sessor,  Retentator,  SeaxdéToxoc-  Possessores 
et  Detentatorea,  apud  Rymerum  tom.  1. 
pag.  876.  col.  1. 

1  1.  DETENTIO,  Hospitalitas,  ut  conji- 
cio,  quam  quìs  benigne  ab  alio  excipitur 
et  detinetur.  Passim  occurrit  in  Necro- 
logiis  MSS.  Corbeiensibus  et  aliis  socie- 
tatum  instrumentis,  in  quibus  promit- 
tunt  sibi  invicem  Anniversarium,  soci&~ 
tatem  precum,  Detentionem,  et  sustenta» 
tionem  ei  qui  ex  Monasterio  aliquando 
fuerit  non  suo  vitio  egressus  vel  ejectus. 

0  2.  DETENTIO,  Possessio,  occupatio, 
Gali.  Détention.  Stat.  crimin.  Saonse  cap. 
48.  pag.  99  :  Et  insuper  illam  peraonam^ 
quas  dictam  possessionem  acceperit,  con- 
demnare  debeat  in  decimam  partem  vali- 
menti  rerum  acceptarum  ;...  nisi  esset 
persona  ad  quam  succeasio  defuncti  spec- 
tet,  vel  nisi  esset  nurus  vel  uxor  defuncti^ 
aut  pater  uxorie  aut  nurus,  qui  remane- 
ret  tn  Detentione  prò  juribus  suis.  Vide 
Detentator, 

1  DETERESGERE.  Fieri  deterius.  Elee- 
tio  S.  Maioli  in  Aobatem  Cluniac.  Spi- 
ci!. Acher.  tom.  6.  pag.  419  :  Ego  Hay- 
mardus,  estate  defatigatus,  of/iciis  quoque 
corporis  imminutus  5.  PetH  Ctuntac. 
Cosnobii  Abba  indignus,,,  Clericum  fra- 
trem  ac  filium  Monachis  Maiolum  eligi- 
mus  et  Aobatem  esse  decemimus,  ne  tn- 
solentia  nostra^  infirmitatis  Ordo  Deteres- 
cat.  Vide  Deteriorare. 

^  DETERIARE,  prò  Deteriorare,  Sipras- 
dieta  moneta  Deteriaretur  pondere  sive 
cursu,  in  Gharta  Massil.  ann.  1229.  iv. 
Idus  Jan. 

^c  DETERIf.  [Porcse,  id  est  macilenta. 
Festus. 

DETERIORARE ,  Deteriorem  facere , 
[Practicis  nosirìs Deteriorer,]  S.  Ambros. 
super  Levit.  ad  Simplician.  :  Facile 
corrumpitur  et  Deterioratur,  Ut  un  tur 
Gregorius  M.  lib.  4.  Epist.  Lex  2.  C.  de 
Perle,  et  com.  rei  vendit.  (4, 48.)  Cassar. 
Heisterb.  lib.  4.  cap.  59.  [Henricus  Co- 
mes Trecensis,  apud  Marten.  tom.  1. 
Ampliss.  Collect.  col.  878.  Consuetudi- 
nes  Brageriaci  art.  67.]  etc. 

T  Deterioratio,  Gali.  DeterioratUm, 
Rei  deductio  in  statum  deteriorem.  Oc- 
currit in   Consuetudini  bus  Brageriaci 


articulo  mox  laudato,  apud  Thomam 
Madox  Formul.  Anglic.  pag.  181.  Ryme- 
rum tom.  4.  pag.  468.  col.  L  [*•  Vide 
Haltaus.  Glossar.  German.  col.  1841.  voce 
Verderbung,] 

1  Deterioratum  Molendinum,  in 
Litteris  Hugonis  Abb.  tom.  1.  Collect. 
Ampliss.  col.  1096. 

o  1.  DETERMINARE,  prò  Disterminare, 
distinguere.  Comoedia  sine  nomine  act. 
2.  se.  5.  ex  Cod.  reg.  8163  :  Sindonico 
v<icat  (Hermonides)  operi,  mira  prastex- 
tam  gemmis  auroque  Determinat  arte. 

0  2.  DETERMINARE,  Aliquem  in  album 
doctorum  vel  magistrorum,  qui  studio- 
rum  terminus  est,  referre,  adscribere  ; 
qui  recipiendi  ritus  una  cum  tbesi  tune 
disputanda  Determinatio  appellatur,  et 
Determinator,  qui  receptiont  praBSidebat 
et  qui  recipiebatur.  Stat.  colleg.  Navar. 
ann.  1815.  in  Lib.  rub.  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  517.  r*.  Nullus  habitum  defe- 
rat,  nisi  tabaldum  seu  houssiam  lon^am 
de  bruneta  antequam  Determinavent,  et 
UH  qui  Determinaverint,  capam  habeant 
de  perso,  Stat.  universit.  Tolos.  ann. 
1866.  ex  Cod.  reg.  4222.  fol.  84.  v  :  De- 
terminationes  vero  magistrorum  fiant  de 
mane,  et  tunc  vacet  totafacuUas  theolo- 
aias.  Quibus  resumptis  et  Determinationi- 
bus  omnes  theologi,  tam  bacallarii  quam 
studenteSj  debeant  interesse.  Quasstiones 
vero  et  argumenta  ad  invicem  magistri 
Determinantes  communicent,  ut  eas  dixe- 
rint  et  in  forma.  Stat.  S.  Fiori  Mss.  fol. 
48.  v*  :  Decimus  nonus  (casus)  est  contra 
facientes  commentum,  scripturas  seu  li- 
bellos  ex  certa  scientia  et  deliberate  De- 
terminantes in  scolis  seu  prasdicantes 
contra  ea,  quas  in  conatitutione  continen- 
tur  praedicta.  Stat.  colleg.  mag.  Gervasii 
cap.  10.  ex  Cod.  reg.  4a54.  A.  fol.  28.  v»  ; 
Volo  quod  artistae  prò  Determinationibus 
eorum,  vel  licentiis,  vel  principiis  addu- 
cant  ad  domum  turbam  sociorum^  etc. 
Stat.  universit.  Andegav.  ann.  1410. 
tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  500. 
art.  15  :  Quod  rector  tenébitur  a  majori 
parte  nacionum  in  congregatione  generali 
et  in  collegio  Determinationem  prasdictam 
semper  concludere.  Vita  S.  Yvon.  tom.  4. 
Mali  pag.  586.  col.  1  :  Unde  factum  est, 
ut  in  artium  liberalium  eruditione  super 
multos  cosstaneos  spatio  breviore  pronce- 
ret,  et  tandem  in  iisdem  ex  disctpulo  et 
auditore  magister  et  Determinator  fieret, 
Déterminer,  prò  Terminare,  vulgo  Ter- 
miner,  finir,  in  Lit.  remiss.  ann.  1414.  ex 
Reg.  168.  Cbartoph.  reg.  eh.  20  :  Des- 
queles  navreures  icellui  Jehan  Determina 
assez  tost  après  vie  par  mort. 

^  DETERMINATOR,  Leetor  academicus, 
in  Onomastico  ad  calcem  tomi  4.  SS. 
Mail.  Vide  Determinare  2. 

DETESSERARE,  Tesseris,  seu  ludo 
amittere  pecuniam,  in  Speculo  Saxonieo 
lib.  2.  art.  60.  et  72. 

1  DETESTABILITAS  Faginoris,  Quod 
in  facinore  detestandum  est  et  abomi- 
nandum,  apud  Rymerum  tom.  2. 
pag.  824. 

1  DETESTAMENTUH.  Vide  Decostamen- 
tum. 

DETESTARE,  prò  Testari,  Testamen- 
tum  Riculfi  Episc.  Helen.  ann.  915  :  De 
his  itaque  rebus  et  de  aliis  per  testamen- 
tum^  quod  Detestatum  habeo,  dono  pras- 
fatae  Ecclettias,  etc,  [Testam.  Guillelmi 
Vicecomitis  Agathensis,  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  179  :  Hic  est  brevis 
testamenti  quem  Detestavi  vel  ordinavi.] 

o  DETESTATIO,  Testatio.  declaratio. 
Stat.  ann.  1476.  inter  Probat.  tom.  3. 
Hist.  Nem.  pag.  aS2.  col.  2  :  Et  ad  De- 
testationem  criminis  seu  dampni  sic  infe^ 


rendi,  credatur  unicuique  dieta  anima^ 
lia,  sic  dampnum  inferentia^  reperienti, 
cum  unico  teste. 

0  DETHRONARE.  De  throno  seu  digni- 
tate  depellere.  Gali.  Détroner.  Bonincont. 
Hist.  Sicul.  ad  ann.  1185.  apud  Lamium 
pag.  186  :  Innocentius  postquam  in  Cral^ 
lias  adpulit,  Claromonte  synodum  kabuit, 
in  qua  Petrus  Antipapa  Dethronatus  est. 
Vide  Delhronizare. 

1  DETHRONIZARE,  De  dignitate  seu 
throno  dejicere.  Vita  S.  Maioli  Abb.  Clu- 
niac. Mali  tom.  7.  pag.  689  :  Perfunctus 
non  longi  tribunatus  officio,  prassto  De- 
thronizatus  assistit. 

»  1.  DETINERE,  Sarta  tectatueri.  Gali. 
Entretenir,  Charta  Gerardi  praepos.  S. 
Pet.  Insul.  ann.  1190.  ex  Chartul.  sign. 
Decanus  eh.  20  :  Tectum  et  vitreas  templi 
meum  est  Detinere,  canonicorum  est  de 
novo  reparare. 

o 2.  DETINERE.  TracUre,  Gali.  Traiter, 
Epist.  Soldani  ad  Pisan.  apud  Lam.  in- 
ter notas  ad  Hist.  Sicul.  Bonincont.  pag. 
218  :  Et  ut  sitis  Detenti  secundum  quod 
scriptum  est  in  cartulis  vestHs,  quas  a 
nobts  habetis,  ut  per  hoc  prò  vide  sitis  De- 
tenti,... et  ita  semper  eritis  Detenti  quan- 
tufn  vos  eritis  in  amicitia  nostri  regni. 

0  DETIRPARE,  Exstirpare,  Gali.  Abo- 
lir. Stat.  sabater.  Carcass.  ann.  1402. 
tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  558  : 
Ut  legalitas  in  eodem  ministeno  in  dieta 
burgo  observetur  et  fraus  Detirpetur  ac  in 
futurum  evitetur,  etc, 

1  DETITULARE,  Tltulum  delere.  Vide 
in  Titulare, 

1  DEnUM.  Vide  Decium, 

DETIUS.  Vide  Decius. 

1  DETORNARE,  Tornare,  Plinio.  Vide 
alia  notione  in  Torna, 

9|c  DETORSUS,  (Detortus.  Cato  apud 
Pnscian,  9.  p.  871.  Putsch.  Marrucini  vo- 
cantur,  de  Marso  Detorsum  nomen.] 

^  DETORTUMi  Transversum.  Consue- 
tud.  Lemovic.  art.  72:  Ille  qui  fadet  fieri 
parietem  illum,  fadet  fien  communiter 
in  terra  vicini  et  sua,  et  poni  fadet  tan- 
tum  Detorti  in  pariele  ex  una  parte, 
quantum  ex  altera.  Gallica  versio  oabet. 
Autant  de  travers. 

0  DETOURNARE,  A  recta  via  deflectere, 
Gali.  Détoumer.  Arest.  ann.  1846.  28. 
Mart.  in  voi.  8.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Cum  scabini  et  hc^itantes  banni  archie- 
piscopi  Rhemensis  dicerent,..  se  esse  in 
possessione..,  veniendi,  transeundi.,.  ante 
portam  de  Veduta,  necnon  sedendi,  re- 
quiescendt,  Detoumandi  seu  deviandi.,. 
super  quadam  tabula,  sede  seu  stallo 
stante  Iihemi8,etc.  Mesgetter  nostri  dixe- 
runt,  prò  Détoumer,  a  via  declinare. 
Lit.  remiss.  ann.  1882.  in  Reg.  121.  Char- 
toph. reg.  eh.  20  :  Gomme  Vexposant  eust 
joué  de  son  arbalestre,  et  parceque  elle  ne 
tint  pas  bien  serre,  ou  que  sa  vire  ne  te- 
noit  pas  bien  en  coche,  ou  se  Mesgetta 
pour  le  grand  vent  qu'il  faisoit,  etc, 

1.  DETRACTARE,  Equis  in  diversum 
actls  reum  discerpere  :  Tirer  à  quatre 
chevaux.  Fleta  lib.  1.  cap.  87.  S  2  :  Apos- 
tatai, sacrilegi,  et  hujusmodi,  Detractari 
debent  et  comburi.  §  4.  Si  inde  convin" 
cantur,  Detractentur  et  suspendantur. 

1  2.  DETRACTARE,  Vox  Italica,  nostris 
Detracter,  Medire,  Famae  detrahere.  Le- 
gitur  in  Actis  S.  Francisco  Rom.  n.  70. 
tom.  2.  Mart.  pag.  167. 

^  Alias  Destraire  et  Détraire,  Ital.  De- 
trarre. Chron.  S.  Dion.  lib.  1.  cap.  12  : 
Il  commencierent  à  Détraire  ali  et  à  ses 
fais,  qui  estoient  digne  de  loenge,  Lit. 
remiss.  ann.  1895.  in  Reg.  147.  Chartoph. 
reg.  eh.  289  :  Icellui  barbier  avoit  Destrait 
el  deshonoré  lui,  sa  femme  et  ses  enfans. 


DET 


DEV 


DEV 


87 


Parolea  détrahensy  ausd  famae  detrahunt, 
in  aliìs  Lit.  ann.  IsTO.  ex  Keg.  102.  eh. 
49  :  Paur  aucunea  parolea  vitupérables  et 
Déirahens  à  Vonneur  dudit  Andrieu,  etc. 

^  3.  DETRAGTARE  Se  dicuntur,  qui  ju- 
rls  exceptionibus  renuntiant.  Charta 
ann.  1886.  inter  Probat.  domus  de  Glia- 
ban.  pag.  67  :  Super  prasmiàsis  dicti  ho- 
tnines  se  Detractant  omni  exceptioni  doli 
fnali,  fori  et  omni  actioni..,  renuntian- 
tes,  etc, 

3Ìc  DETRAGTATUS,  male  tractatus»  hanc 
notionem  pnebet  Festus  vocabulo  De- 
tractare,  Italia,  maltrattato,  malconcio, 
Gali.  En  très  mauvais  état,  Stat.  Bonon. 
ann.  1250-67.  tom.  II.  pag.  421  :  Statui- 
mus  quod  picture  omnes  Vetraitate  (lege 
detractate/f  que  facte  sunt  et  fuerunt  in 
palatio  comunis,  etclFfi.] 

1  1.  DETRAGTUS,  Èxcortatua,  Cui  vivo 
eajpiiis  cutts  abstracta  est.  Gasp.  Barthii 
Gloss.  ex  Gauterio  de  Bellls  Antiociie- 
nis. 

^  2.  DETRAGTUS.  Subsidlum  altimum 
quod  reipublic9B  da  tur  a  migrante  ex 
Donis  quae  secum  aufert.  Passim  in  Sta- 
tuì. German.  Vide  Mlttermaier.  Prin- 
cip.  Jur.  German.  {  111. 

1  DETRADERE,  prò  Tradere.  Conven- 
tus  Melodunensis  ann.  1548.  apud  Balu- 
zium  Misceli,  tom.  7.  pag.  114:  Causa 
eadem  est  et  auctoritas  Detradendarum 
devolutionum,  cognitio  quoque  possesso- 
rum,  Sacerdotiorum. 

DETRA6I60.  Gloss.  Arabico-Lat.  :  De- 
tragigo,  detraho.  An  detransigo?  [Amal- 
tbea  babety  Detrago.] 

«  DETRAHINABE,  Detrainare.  Tra- 
here ,  Ital.  Trainare ,  Gali.  Trainer. 
Ghron.  Estense  ad  ann.  1288.  apud  Mu- 
rator.  tom.  15.  Script.  Ital.  col.  840  : 
Marchio  fecit  eum  Detrainari  per  totam 
civitatem  FerraHgs  sine  ansidibus  ad  cau- 
dam  quatuor  asellorum  usque  ad  furcas^ 
et  ibi  fuit  suspensus.  Et  col.  865  :  Fecerunt 
DetraMnari  per  totam  civitatem  Ferraris, 
et  ibi  suspendi  ad  furcas  tanquamprodito- 
ras.  Etiam  Detrahinari  fecerunt  usque 
dictum  locum  Maynardinum,  Vide  TVat- 
nare. 

DETRAKS,  prò  Trans,  apud  Innocent. 
de  Casis  fiterarum. 

^cDETREMENTUM,  [Damnum,  Jactura, 
diminutio.  Dief.] 

DETRIGALE^  zona  pendens  in  crinibus 
trìcatis,  et  dicitur  a  de,  quod  est  deor- 
sum,  et  trica,  quod  est  coma,  quia  pen- 
dei deorsum  in  Irica.  Ita  Interpres  Jo- 
annls  de  Garlandia  in  Synonymis  : 

Et  Iktrìeale,  anniUat,  adde  monfle. 

DETRIGARE,  [Morari^  remorari.]  Vide 
Tricare. 

«  DETRIGATIO,  Mora,  dilatio.  Ada  S. 
Nicolai  ex  Cod.  S.  Germ.  Prat.  :  Benedi- 
cat  eum  Altissimusy  gui  sifie  Detricatione 
hac  scripserit  in  mehus.  Nisi  sit  prò  De- 
tractio  vel  Detraclatio.  Et  quidem  a  La- 
tino Detrectare,  Détrier,  prò  vulgari  Re- 
Ìiuery  dixerunt  nostri.  Anna],  regni  S. 
^udov.  edit.  reg.  pag.  193  :  Etfist  (l'Em- 
pereur  Frédéric)  par  la  force  de  ses  bail- 
lis,„.  que  di  qui  avoient  fait  hommage  à 
l'eglise  de  Roume,  des  possessions  que  il 
tenoient  de  Véglise,  gu't{  li  Détrierent  et 
li  firent  houma^e.  Ut  ut  est  Bétrianchey 
prò  Mora,  dilatio,  et  Bétrier,  prò  Morari. 
impedire,  diiferre,  legitur  in  Charta 
ann.  1424.  tom.  2.  Hist.  Leod.  pag.  447  : 
Que  en  che  n*u  aet  nulle  Détrianche  ne 
excusanehe.  Et  s'il  advanoit  que  aucuns 
de  cheaux  qui  vinent  jiar  devant  lesdits 
esguevine  fussent  Détrieis  ou  prolongiés, 
oultre  le  terme  contenut  en  la  modification 
delle  novelle  loy,  etc.  Stai.  ann.  1855.  tom. 


3.  Ordinat,  reg.  Frane,  pag.  680.  art.  8  : 
Se  plus  en  prennent  ou  bétrient  Ics  mar- 
chans  ou  les  voituriers  à  délivrer  lesdites 
lettres  tous  coux,  fres  et  intérets,  qui  par 
leur  Déti*iement  seroient  /aiz,  etc.  Vide 
Tricare. 

DETRIMENTABIUS,  BXot6epi<;,  in  Gloss. 
Gr.  Lat. 

DETRIMENTARI,  Detrimentumpati,in 
Gonstit.  Justìn.  Imp.  de  Adscrìptit.  et 
Golonis  :  Et  ex  hoc  Detrimentari  fundos 
et  eorum  functiones  recedentibus  agrico^ 
lis   etc 

^  DETRIMONIA,  Detrimonium^  Detri- 
mentum.  Charta  Frederlci  II.  Imper. 
inter  Probat.  Hìstor.  Tolos.  pag.  xxxin  : 
Uujus  PrsRcejiti  auctoritas  nullam  patia- 
tur  Detrimoniam.  Mabill.  in  Annal.  Be- 
ned.  tom.  8.  pag.  603,  col.  1.  legit  Detri- 
monium,. 

0  DETRITARE  ,  Triturare ,  molere. 
Charta  ann.  1379.  ex  Cam.  Gomput. 
Aquens.:  Ibi  tenentur  facere  Detritart  eo- 
rum biada,  eum  habet  ventum.  Rursum  : 
Et  homines  ipsi  possunt  facere  Detritari 
sua  biada  ubi  voìunt, 

»  SETRITIO ,  Detrimentum.  Ohron. 
Ditm.  episc.  Mersburg.  tom.  10.  Gollect. 
Histor.  Frane,  pag.  124  :  Aviculis  insi^ 
diando  sine  Betritione  frequentare  occul- 
tius  potuit. 

DETRIUMPHARE,  'Exepiaii^eueiv,  in  GÌ. 
Gr.  Lat. 

^  DETROUSSARE,  a  Gallico  Bétrousser, 
Spoliare.  Lit.  remiss.  ann.  1858.  in  voi. 

4.  arestor.  parlam.  Paris.:  Betroussave- 
rant  ac  etiam  abstulerant  malam  uniiM 
dictorum  commissariorum.  Bistroussave- 
runt,  ex  iisdem  Lit.  in  Leg.82.  Chartoph. 
reg.  eh.  118. 

DETRULLARE,  Diffundere,  de  trulla 
seu  vase  eifundere.  Apitius  lib.  4.  de  He 
culin.  cap.  2  :  Ubi  coctum  fuerit,  levabis 
eum  jure  suo,  et  in  patella  alterius  Be- 
trullare  convenit  eum  piperis  granis  in- 
tegrisi   

#  SETUDES,  [Detunsos.  deminutos. 
Festus,  sci  Lab  obsoleto  ludo  prò  tundo.l 

3|c  DETULARE.   [Declarescere.    Dief.J 

1  DETULENTES,  prò  Beferentes,  in  An- 
nal. Bened.  tom.  4.  pag.  112. 

1  SETOMULATIO,  Exhumatio.  Rober- 
tus  Mon.  in  Vita  S.  Forannani,  tom.  3. 
Aprii,  pag.  811  :  Ut  autem  ejus  corporis 
BetumulatU)  sacra  seorsum  in  Issva  Mo- 
nasterii  fuit  facta,  etc. 

DETUNIGARE,  Palam  facere,  detegere, 

2 nasi  tunica  ablata  nudltatem  osten- 
ere.  Matth.  Westmon.  ann.  1240  :  Et 
sic  suas  proprias  proditiones  manifeste 
toti  munao  Betunicaverunt.  Idem  ann. 
1249.  Bepalliaret  eadem  notione  usurpat  : 
Nulla  voluerunt  ratione  latronum  costus 
B&palliare. 
DETURBARE.  Vide  Bisturbare. 

0  DEVAGUARE.  Glossar.  Lat.  Gali.  ann. 
1348.  ex  Cod.  reg.  4120:  Bevacuatrides, 
Gallice  Revanderes ,  a  verbo  Bevacuo. 
Aliud  ann.  1352.  ex  eod.  Cod.:  Bevacuare, 
Besvoindier,  inde  Bevacuatrix. 

^  SEVADIARE,  Rem  oppigneratam  re- 
dimere. Vide  infra  in  Vadio. 

«  DEVALIDATIO,  Decessio.  imminutio, 
Gali.  Béchet.  Gomput.  Ms.  fabr.  S.  Petri 
Insul.  ann.  1499  :  ìlem  prò  Bevalidatione 
quorumdam  florenorum,  ante  festum  na- 
tivitatis  Bomini  receptorum^  aurifabro 
traditorum  per  manus  Remondi  Potier 
clientis  ecclesim,  viij.  lib.  xvij.  sol. 

1  DEVALLARE,  Devalare,  Gali.  Beva- 
ler,  Descendere,  demittere.  Vita  SS.  Voti 
et  Felicis,  Mali  tom.  7.  pag.  64  :  Bedit 
eie  unam  speluncam  qum  est  sub  Orolis 
facie...  et  inde  Bevallat  centra  illa  serra 
de  Trasillos.  Eadem  occurrunl  apud  Mo- 


retum  Antiq.  Navarrs  pag.  800.  Hist. 
Gortusiorum  lib.  1.  apud  Murator.  tom. 
12.  col.  795  :  Ipsi  autem  sentientes  sagit- 
tas,  et  jam  vulnerati  cadebant,  et  sic  lan- 
ceas  suas  Bevalare  relaxabant.  Vet.  Ri- 
tuale Ambian.  art.  de  sepulturis  ad  an- 
tiphonam  Hmc  requies  mea  habet  :  Cor- 
pus sit  Bevalatum  in  suo  sepulcro.  Vocis 
etvmon  Vallis. 

1  DEVALLIS,  Prona  vallis,  in  Glossario 
Barthii  ex  Gauterio  de  Bei  lis  Antioch. 

«>  SEVANTAGIUM,  i.  e.  Vùrteil,  in  vet. 
Glossar.  Lat.  Germ.  apud  Haltaus.  col. 
1995. 

DEVARIGARE ,  Provehere  ,  dissimilem 
reddere.  Papias. 

0  DEVASTARE,  Suppeditare,  Gali.  Four- 
nir.  Gomput.  ann.  1380.  inter  Probat. 
tom.  3.  Hist.  Nem.  pag.  26.  col.  2  :  Solvi 
Pondo  Jordani  prò  media  libra  candela- 
rum,  quas  Bevastavit  de  mane,  quando 
domini  associaverunt  dominum  cardina- 
lem  d*Amiès  in  suo  recessu. 

^  DEVASTATORE  Goncilium  Pistis , 
ann.  861.  cap.  4.  sub  fine.  Ecclesiss  ini- 
micus  et  regni  Bd  Bevastator.  (p.  22.  A.) 

1  DEUBuA,  DuBLiA,  Preestatfo  oblia- 
rum  seu  tenuissimorum  panum  certis 
temporibus  Dominis  a  subaitis  facienda, 
saepe  in  aliquantum  pecunisd  commu- 
tata, Gali.  Broit  d'oubCie.  Ghartul.  Prio- 
ratus  S.  Petri  de  Domina  f.  80.  v«.  : 
Massus  de  Malbure  xiii.  lib.  de  porco, 
Beublius  (Deublias  ut  infra)  vi.  denar. 
et  V.  spalìas  et  xi.  denarios.  Massus  ter- 
tiarius  XI.  lib.  de  porco,  ii.  sol.  de  mul- 
tene...  et  ix.  denanos  inter  omnes  spallas 
et  sex  denarios  Bubliis.  Massus  mdtae- 
rius  vili.  lib.  de  porco  et  vi.  den.  Beu- 
blias  et  rv.  spallas  et  xn.  den.  et  n.  sol. 
de  multone.  Melìus  legeretur  de  obliis 
vel  de  oubliis  seu  de  ubliis,  proposi  tione 
ab  ipsa  voce  separata.  Vide  Chlia  post 
Oblata. 

1  DEVEGIUM,  f .  prò  Beverium,  ut  infra. 
Instrum.  Archivi  Magni  Prioratus  S. 
Johannis  Tolos.  :  Recognovit  se  habuisse 
vendas  et  laudiam  et  alia  Beveda  usque 
in  huc. 

T  DEVEGTIO,  Vectura,  Gali.  Voiture, 
I^ansport.  Bevectio  et  revectio  frumenti 
sive  farine,  in  Charta  Adel berti  Archiep. 
Moguntini  ann.  1135.  Rerum  Mogunt. 
tom.  2.  pag.  588. 

T  DEVENSURA.  Vide  in  Befensa  3. 

1  DEVENIRE,  Gali.  Beventr,  Evadere, 
fieri.  Regestum  Campanise  f.  54.  apud 
D.  Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  1.  pag. 
124  :  Gibuinus  Bevenit  homo  ligius  Bomi- 
nm  ComitissBs.  Ghartular.  S.  Crucis  Kem- 
perleg.  :  Sasculo  abrenuntians  et  Mona- 
chus  S.  Crucis  Beveniens,  Habetur  ite- 
rum  apud  Rymerum  tom.  1.  pag.  245. 
col.  1.  et  pag.  159.  col.  1.  [^  vide  Mu- 
ra t.  Antiq.  Ital.  tom.  2.  col.  1179.  B.] 

«  Charta  ann.  1258.  inter  Probat.  tom. 
8.  Hist.  Occit.  col.  587  :  Nesdvit  quid  Be- 
venit dictus  Alanus  filius,  etc.  Pbrasis 
Gallica  :  IZ  ne  sgut  ce  qu'éloit  devenu,  id 
est,  quid  il  li  factum  est. 

1  DEVENSUM,  Idem  quod  Befensum^ 
de  quo  supra  in  Befensa  3.  Charta  Bar- 
rali de  Baucio  prò  Monasterio  S.  Pentii 
ann.  1263  :  Confirmamus  vobis  donationes 
...  juris  bosquerandi  seu  etiam  lignerandi 
per  totam  terram  nostram^  ad  opus  SRdifi- 
ciorum  vestrorum  et  domorum  et  etiam 
cremandi...  exceptis  tamen  Bevensis  et 
culturis  nostris  et  hominum  nostrorum. 
Occurrit  rursus  in  Chartulario  Aptensi 
et  in  Statutis  Massil.  lib.  5.  cap.  19.  {  5. 
et  20. 

^  DEVENTITARE,  Eadem  notione.  Lau- 
des  domus  AuriaB  Januens.  apud  Mura- 
tor. tom.  21.  Script.  Ital.  col.  1180:  Pisa- 


88 


DEV 


DEV 


DEV 


num  nomen,  quod  tnultoa  per  annos  an- 
tea  cunctUf  nationibua  valde  formidolo- 
9um  erat^  in  uUimum  aliaì'utn  vilipen^ 
dium  civitatum  Deventitavit, 

^  DEVENTUS,  Eventus.  Casus,  Gali. 
Evenement  ;  idem  Adveutus,  Gali.  Ar- 
rivée,  Charta  Alexandri  Abbatìs  Mediani 
ann.  1268.  in  Historia  ejus  Monasterii 
pag.  830  :  Conraldua  ipsam  curiam  a 
cunctU  incursionibus  et  VeventUms.,.  de- 
fendere tenetur,  Oratio  Ferdinandi 
Vacecapitis  Regis  Castelise  Legati  ad 
Ludovicum  Ducem  Andegav.  ann.  1878. 
Gollect.  Ampliss.  tom.  1.  col.  1504.  E  : 
Juxta  Vianam,  quam  tuncobseaaam,  nunc 
vero  in  Deventu  nostro,  duria  et  anguatia 
tenebat  obaidionibua  coartatofn, 

•  DBVENUSTARE,  Vituperare,  defor- 
mitatem  alicui  exprobrare.  Dialog.  ere- 
atur.  Dial.  68  :  Tunc  ficedula,  id  eat  pa- 
pafigo,  ad  eam  (avem,  sciJicet  corvum) 
accederla  plurimum  vituperabat,  nee  in 
pace  ipaam  dimitt^at.,,  Ficedula  reveraa 
cepit  verba  contumelioaa  reciprocare  eum- 
que,  ut  priua,  Devenuatare.  De  quo  corvua 
tndignatua  cupiena  aevindicare,ficedulam 
totam  decalvavit. 

1  SEVERLE,  Subductionea,  declinaliO' 
nea,  effugia,  apud  Marten.  in  Onomas- 
tico ad  ralcem  tomi  5.  Anecdotorum. 

1.  DEVERIUM,  Debitum,  pensitatio, 
Gall.jDevotr.Vitalis  Episcopus  Oscensis: 
Hem  percipit  Ricua  homo  Beveria,  hoc  eat, 
quasdam  peraonalia  tributa,  ut  eat  pania 
et  pullua,  etc.  Joannes  XXII.  tom.  8. 
Epist.  1559  :  Molendinum  etiam  de  J%ia8eo, 
et  cirìtianagia,  qwe  praefati  Vicecomea 
(Beneharnensis)  et  ejua  uxor  habebant  in 
loda  de...  et  quasdam  Beveria  in  loda  da- 
dem,  etc.  Infra  :  Nec  non  queBdam  Caaa- 
liaa,  terraa,  cenaue,  et  Beveria.  [Conflr- 
matio  compositionis  cum  habitantibus. 
castri  de  Leucata  ann.  1818.  ex  Bibl. 
Colbert.  Re^est.  56:  Pro  ipda  bonia  in 
talUia  et  qutstia  communibua  dicti  caatri 
et  aliia  Deveriia,  etc.  Occurrit  apud  Baluz. 
Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  160.  814.  862. 
Martenium  tom.  1.  Anecd.  col.  159.  tom. 
4.  col.  800.  1009.  etc.  Vide  BebeHum.] 

«2.  DEVERIUM,  Debitum  a  vassallo 
servitium,  clientelaris  professio.  Inven- 
tar. Cbart.  reg.  ann.  14w2.  fol.  116  :  Quod 
quidem  hotnagium  non  debet  durare  nid 
quouaque  vraefati  filii  majorea  eaaent,  et 
erga  praefatum  Bominum  regem  aua  De- 
varia  fectaaent.  Be  anno  ìf&O.  Ibid.  fol. 
119  :  radendo  tamen  hopnagia  aliaque 
Beveria  conaequentia  et  debita. 

0  8.  DEVERIUM.  Offlcium.munus,  nos- 
tris  etiam  Bevoir.  Arest.  ann.  1402.  10. 
Dee.  in  voi.  9.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Magiater  Henricua  de  auo  Deverio  (adendo 
aummatua  et  requiaitua,  non  curaverat. 

DEVERSUM [f.Inversum,  Gali.  Beiera.] 
Monasticum  Angl.tom.  1.  pag.  850 :De- 
bet...  avirunatum  unum,  8.  pidibua  {on- 
gum,  introraua  de  Beverao  lanceando 
propdlere. 

1  DEVERSUS,  Gallica  prseposìtio,  Be- 
vera.  Versus.  Testament.  Jacobi  Regis 
Aragonise.  apud  Acherium  Spicil.  tom, 
9.  pag.  198  :  Et  ipaa  aedendo  aedilia  Be- 
veraua  qua  partem  dicti  aiailli  in  orbitate 
ejuadem.  Bartholom.  Scriba  lib.  6.  An- 
nal.  Genuens.  ad  ann.  1284  :  Bedit  vexil- 
lum  militum  qucUuor  compagniarum 
Beveraua  civitatem  viro  n^ili  Peiro 
Vento. 

T  Per  Deversus,  Per  Deversum, 
Eadem  notione,  Gali.  Par  Bevera. 
Charta  S.  Ludovici  Reg.  Frane.  Am- 
pliss. Collect.  tom.  1.  coi.  1266.  E  :  Boa- 
cua  autem  qui  eat  uUra  prasdictam  aquam 
per  Beveraua  Ebroicen,  nobia  remanet  et 
hteredibua  noatria.  Cbartular.  S.  Vandre- 


gisili  tom.  1.  pag.  1048  :  Feodam...  unam 
pechiam  terree  longam  triginta  aex  pedi- 
bua  et  latam  per  Beveraum  vicum,  etc. 

1  SEVES,  ut  mox  Beveaia.  Vide  locum 
in  Paxeria  post  Paxera. 

DEVESIA,  [Devesum,  Devesium,  etc. 
Locus  defensus,  ut  suora  Befenaa  8.  Do- 
natio  ann.  1188.  apud  Baluzium  tom.  2. 
Hist.  Arvern.  pag.  489  :  Campoa  de  Ec- 
cleda  et  Beveaa,  etc.  Babebunt  in  eodem 
manau  jua  paacendi,  exceptia  Beveaia  et 
junqueria,  in  Fragmentis  MSS.  Stepha- 
notii  tom.  8.  pag.  243.  Ciiarta  CurisB 
Arelat.  ann.  12^.  e  MS.  D.  Brunet  fol. 
84.  vo.  :  Qui...  cognoacere  debent,  quid 
patuum^  quid  conaordum  vel  Beveaum, 
quid  privatum,  quid  publicum,  quid  ad 
communea  uaua  in  Gravi  paacuiajftertinent. 
Litterse  Johannis  Frane.  Reg.  ann.  1351. 
apud  D.  de  Lauriere  tom.  2.  Ordinat. 
pag.  479  :  Foreataa,  Bevedaa,  aeu  nemora 
aictm  univeraitatia  deffendat  et  cuatodiat. 
Inventar.  Piquet  num.  18.  cap.  41.  de 
Vouta  fol.  81.  V».  ex  Arehivo  Principis 
de  Rohan  :  Item  plua  quoddam  Beveaium 
nemua  et  pratum.  Capitul.  General.  S. 
Vìctoris  Massil.  ann.  1288  :  Statuimua 
quod  ncque  Priorea,  ncque  Monadii  ha- 
beant  vel  tetieant  canea  venaticoa  vel  avea, 
cujuacum^ue  prastextu,  nid  illi  aolum 
qui  in  auia  Prtoratibua  habent  certaa  ga- 
rennaa  et  Beveaioa  ;  et  tunc  non  per  ae, 
aed  per  hominea  laycoa  faciant  venari  ga- 
rennaa  vel  aupradxctoa Beveaioa.ln^iTxxm. 
anni  1082.  ex  Arehivo  ejusd.  S.  Victoris  : 
Bono  ad  Monachoa  Beveaum  in  aqua,  qui 
vocatur  Welna.ì  Charta  ann.  1804  :  Et 
quod  genica  B.  Regia  non  audeant  immit- 
tere  beatiaria  aua  ad  paacendum  ultra 
dictoa  limitea  in  Beveataa  hactenua  con- 
auetaa  uaque  terram  Savartedi.  Vide 
Bevezium. 

o  Béveae,  eodem  Intellectu.  in  Lit. 
remiss.  ann.  1480.  ex  Reg.  207.  Char- 
toph.  reg.  eh.  867  :  Ouquel  villaige  de 
Buatrac  (en  Auvergne)  a  ung  terrouer 
appellé  la  aate  de  Cuatrac  et  autrea  Bévé^ 
aea  oupaaturaigea,...  leaquelz...aont  ordon- 
nez...  à  faire  T^iatre  et  nerbager  lea  beufa 
arana  dudit  villaige.  Bevoia,  m  Reeognit. 
burgi  S.  Andeoli. 

^e   DEVESPERE.     [Hora    vesperarum. 

DlEF.l 

0  SEVESnMENTUM,  Messis,  fruetuum 
vel  segetum  coUectio^  Gali.  Bépouìlle, 
Charta  ann.  1877.  in  Reg.  3.  Armor.  ge- 
ner.  part.  2.  pag.  xxj  :  Habito....  devea- 
timento  parità  dictaa  terraa,  nonobatante 
quod  nobìlia  R.  de  Albergia  ut  bajul%ia 
dicti  prioratua,  ut  aaaerit,  dicium  Beveati- 
mentum  habuerit,  etc. 

1  DEVESTIRE  Se,  Rei  alieujus  domi- 
nium  abdicare,  Practicis  nostris,  ae  Be- 
veatir.  Litterse  Guillelmf  de  Dampetra 
ad  Blancbam  Comitissam  Campaniae, 
Collect.  Ampliss.  tom.  1.  col.  1140.  E  : 
Ego  reddo  et  concedo  cariaaimas  Bominaa 
et  mairi  meaa  Vicecomìtatum  Trecenaem, 
et  eamdem  de  eo  inveatio  et  me  Beveatio 
prò  denariia,  quoa  ddem  aaaignaveram  et 
debebam  dngulia  annia.  Occurrit  alibi 
non  semel. 

1  DEVESUM.  Vide  Beveaia. 
'  i  DEVETARE,  Vetare,  prohibere.  Bar- 
thil  Gloss.  ex  Hist.  Pal»st.  :  Cumque 
vidiaaet  Rex  Caaaarem  contubemium  Fran- 
corum  tam  prope  dvitatem  hoapitatum, 
doluit  animo  etjuaait  illia  Bevetari  mer- 
catum,  nid  diacederent  a  dvilaie.  Usus 
est  Quintilianus.  ut  quidam  volunt. 

o  Nostris  Bévéer,  eodem  sensu.  Glos- 
sar. Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7884  :  Bévéer, 
cohibere.  Bévéement,  cohibitio.  Aliud 
Provine.  Lat.  ex  Cod.  7667:  Bévédar, 
Prov.  inhibare,  vetare.  Bestiar.  Ms.  : 


Ua}s  la  loy  Dévée  ei  dtfbol,  ale. 

Devetatus,  Interdictus,  vetatua,  prò- 
hibitus.  Vetus  Charta  apud  Catellum 
in  Comìtibus  Tolos.  lib.  1.  cap.  16  :.... 
Et  hoc  edictum  tranagresaua.  sit  maledic- 
tua  et  Bevetatua  a  Btvino  officio. 

«DEVETATOR,  f.  ab  Italico  Biaverre, 
E  veliere,  qui  arbores  evellit.  Stat.  ant. 
Florent.  lib.  2.  cap.  77.  ex  Cod.  reg. 
4621  :  Centra  omnea  incendiarioa,  depo^ 
pulatorea ,  devaatatorea,  et  Bevetatorea, 
tndaorea,  omnea  et  dnguli...  teneantur 
elevare  rumorem,  aonare  campanaa,  per^ 
aequi  et  capere. 

o  DEVETIA.  Charta  ann.  1882.  ex  Reg. 
sign.  Leopardua  Cam.  Oomput  aquens.  : 
Item  capita  cum  auia  Bevetiia  omnium 
piadum  regalium,  qut  in  mare  Thotoni 
per  quoacumque  capiuntur.  An  partes 
piscium  anteriores ,  vulgo  de  aevanty 
veiuti  capiti  appendices,  intelligend»  ? 

SEVETuM,  Interdictum,  prohibitio^  ex 
Gallico  Véer,  vetare,  Beveer,  de  vetare, 
seu  potius  exactio  sub  prsetextu  prohi- 
bitionis.  Charta  Conradi  Imp.  prò  Pisa- 
nis  Tyrum  ineolentibus  ann.  1147  :  Et 
ut  de  nulla  re  fiat  da  Bevetum,  nec  ab 
da  occaaUme  alicujua  Beveti  alicfuid  poadt 
extorqueri.  Infra  :  Et  ut  nih%l  nomine 
auperacriptarum  rerum  et  conceaaionum 
altqua  occaaione  ab  da  poaait  exigi,  vel 
machinari  per  Bevetum,  vel  aliqua  arte 
vel  ingenio,  unde  iua  eorum  laedatur. 
Pactum  in  ter  Michaelem  Palsologum 
Imp.  CP.  et  Januenses  ann.  1261  :  Item 
promidt  et  convenit,  quod  non  fadet  de 
cantero  communi  Januas  Bevetum  aliquod 
in  toto  dicto  Imperio...  de  aliquibua  mer- 
cationibua,  victualibua,  atque  grano  ;  aed 
ipaia  mercationea,  victualta^  et  granum.... 
aine  aliquo  impedimento  dadtaa,  commer 
di,  dve  exactwnia,  etc.  Gallica  versio 
haoet  Beve.  Occurrit  prsBterea  in  Con- 
ventionib.  Inter  Ludovlc.  II.  Regem  Si- 
cilia et  Arelatenses  ann.  1881.  art.  22. 
[et  in  aliis  ann.  1885.  e  MS.  D.  Brunet 
fol.  7.  Capitula  de  Offlcialibus  Arelat. 
n.  8.  ejusd.  MS.  fol.  %:  Non  fadant 
aliquod  interdictum  aive  Bevetum  de 
biado  vel  de  acde.^ 

DEVEZ,  ut  mox  Bevedum.  [Vox  usque 
hodie  usi  tata  in  comi  tatù  Fuxiensi.Char 
tular.  Aureliense:  Ego  Fulcheriua  de 
Mdraa  et  Bemardua  donamua  S.  Johanni 
de  Aurei..:  dimidietatem  del  Bevet,  qui 
eat  apud  aquam  Sparaam.ì  Charta  ann. 
1245.  ab  Salvagnio  Boissio  aliata  pag. 
828  :  Quod  poaaent  uti  et  frui  perpetuia 
temporibua  paacuia...  pianta,  et  montania 
et  nemoribua,  excepto  noatro  Bevez, 

DEVEZIUH,  Devesius,  Idem  quod  De- 
fenaum,  de  qua  voce  supra,  quasi  Beve- 
tum. Charta  Simonis  Comitls  Montisfor- 
tis  ann.  1211.  in  Regesto  Carcassonensi 
prò  urbe  Pezenacensi  :  Fumum,  hominea, 
et  feminaa,  et  praadia  urbana  et  aubur- 
bana...  etinaulaa,  et  nemora,  et  venatio- 
neay  et  Bevezia.  et  4.  taachaa  terrarum,  et 
paacua^t  paludea.  Alia  Raimundi  Co- 
mitis  Tolosani  ann.  1286.  in  Regesto 
Tolosano  pag.  51  :  Et  barraa,  et  albere-» 
taa,  et  ramenoa,  et  Beveaioa,  et  adempriva, 
etc.  [Vide  Bevedum.ì 

o  Bevet  nostris  eadem  notione.  Vita  J. 
C.  Ms.  : 

C3ie  fa  li  aitret  Tolrameot 
Que  Dame  Diaof  parania  tant, 
Qa*0  inlak  Adam  m  aon  Darei, 
Qoe  n  D*eusi  del  froit  goustet. 

Charta  ann.  1848.  ex  Chartul.  S.  Vin- 
cent. Laudun.  :  Mainteniona  ealre  en  aai- 
dne  de  faire  lea  véea  et  lea  Beavéea  par 
notre  juatice.  Quo  loco  Beavée  videtur 
interdicti  absolutio. 


DEV 


DEV 


DEV 


89 


o  DEVIALITAS.  Defectfo  a  fide  vel  vir- 
tute.  Bareleta  in  serm.  de  paucitate  sal- 
Tandoram  :  Quia  jMttei  8unt  salvati.,,, 
probatur  quintupliciter  ;  1«.  ratione  i»/S- 
delitatia,  2".  rattone  malignitatis,  8*.  ra- 
tione Devialitatis. 

^  DEVIAMENTUH,  Error.  Acta  S.  Fran- 
clscae  Rom.  Marti!  tom.  2.  pag.  128.  ^  : 
Si  aliquod  advenit  Deviameruum,  subito 
Ulud  removet. 

DEVIARE,  Exorbitare,  es^ra  viam  ire, 
Joan.  de  Janua  :  Desvéer,  nostris.  Occur- 
currit  in  Cod.  Tb.  non  semel,  et  in 
Visione  S.  Baronti  num.  16.  [apud  Bem. 
de  Breydenbaeh  Itiner.  Hierosol.  paff. 
244.  Obertum  Gancellarium  lib.  2.  Annal. 
Genaens.  Ludewig.  tom.  5.  pag.  463. 
Macrobium,  Symmachum,  etc.]  Hinc 
Dever,  dicitar  prò  Delirare,  qui  a  recto 
mentis  et  Judicii  tramite  abscedit.  Le 
Roman  de  Crarin  MS.  : 

A«  R07  ClnH)oiicle  est  two  la  n<nwle, 
Con  il  ealeod  qii*k  poi  il  ne  Deste. 

Alio  loco  : 

Hemnul  rcntend»  le  sms  caide  Desvsr. 

Rursum  : 

Desréé  peri.  MemMot  tos  defl. 

Desverie,  Insania,  anud  Hugonem  Pla- 

fonem  in  Versione  M!s.  Guìll.  Tyrii  lib. 
7.  Idem  Poeta  : 

See  boms  estoU,  ce  Ai  gnot  Desverie. 

ff  Ita  et  Derver  atque  Desvoier.  Ghron. 
S.  Dion.  lib.  8.  cap.  10:  Estoient  il  si 
effréné  et  si  Dervé,  que  U  en  navrerent 
maint  jusques  à  l'éfadtion  du  sane.  Con- 
sil.  Petri  de  Font.  cap.  82.  art.  20:  S'il 
fust  ne  forsenés  ne  Dervés,  li  testamens 
ne  fust  nus.  Vita  J.  G.  Ms  : 

S«  est  sailUt  oomme  Denrés, 
Poor  a  petit  n'est  foonenét. 

Miracula  B.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Pub  eoeai  en  tréoMa, 
Uae  Denrée  msladJe. 

Ibidem  : 

Tbeophylas  li  Deeroiés, 
Li  dnrfeus,  11  fannoiés,  ole. 

Li  Lusidaires  : 

Bles  fbrent  nmlt  effiéei, 
Bl  couroient  ooflune  Denrées. 

Diervé,  in  Poem.  Rob.  Diaboli  MS.  : 

Par  les  maistres  raes  de  Rome 
8*flii  oowt  a  loy  de  Dienré  home. 

Marijot^,  eodem  sensu,  in  Vit.  Patrum 
Mss.: 

Si  s^en  tome  oom  Marvoiés, 
A  noe  Tito  est  atoiés. 

Beverlée,  insania  in  Glossar.  Lat.  Gali, 
ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120  :  Amentia, 
Deverlée.]  Hinc  vox  vulgaris,  Endesver. 
DeviiÈrbores,  fide  devii,  in  God.  Th. 
Est  etiam  Deviery  De  vita  decedere,  mi- 
grare. Devier  sans  issue,  ajpud  Littleto- 
nem  sect.  4.  est  mori  absque  liberis. 
Guillelmus  Guiart  de  Ludovico  Vni. 
Rege  Francis  : 

Da  Boy  one  mort  mordant  tiia, 
Qnant  à  Monpaneier  Devia,  ete. 

[Le  Roman  de  S.  Leocade  MS.  ubi  de 
Clotbario  Monasterii  S.  Medardi  Suess. 
fondatore  : 

Mostre  mostier  edMa 

Sor  aeint  Maart  quant  Devia.] 

Deviare,  A  via  sua  aliquem  per  vim 

HI 


abducere.  Gbarta  Pontii  Archiepisc. 
Arelatensis  ann.  1000.  tom.  5.  Spiciiegii 
Acheriani  pag.  429:  Si  quis  per  viam, 
aut  extra  viam  aliquam  injuriam  fecerity 
et  in  veniendo  aut  in  revertendo  aut  ali- 
quid  eis  tulerit,  aut  eos  Deviaverit,  sit 
maledictus  et  excommunicatus,  etc. 

«  Inquisit.  ann.  1268.  ex  schedis  Pr. 
de  Mazaugues:  Pascebat  et  custodiebat 
per  totam  val^em,...  et  non  invenit  un- 
quatn  aliquem  qui  eum  Deviaret. 

1  Deviatio,  Disciplinae  solatio,  remis- 
sio.  Gali.  Relachement.  Berntenii  Ghro- 
nicon  Marienrod.  apud  Leibnitium 
Script.  Brunsvic.  tom.  2.  pag.  484  :  Pri- 
mus  videlicet  status  regularis  observatU)- 
nis  ab  initio  domus  in  henhagen  et  adeptio- 
nis  hujus  Monasterii  per  annos  LX.X.  sub 
septem  Abbatibus...  Secundus  stcUtu  est 
Deviationis  etiam  per  annos  lxx.  sub 
decem  oct(\  Abbatibus. 

IDeviatus,  Devius,  errans,  dissolutus, 
Mulieres  dissolutas  et  Deviatas  a  via  pu- 
ritatis  et  honestatis,  in  Vita  B.  Golette 
cap.  1.  num.  10. 

»  Desvoyé,  in  Llt.  ann.  1870.  tom.  6. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  877.  art.  18  : 
Tenir  en  prison  Desvoyéy  qui  ne  soit  sur 
rue  publique  et  commune.  Dévoyer  vero, 
prò  vulgari  se  réjouir,  quasi  animum  a 
trlstitia  avocare.  Lit.  remiss.  ann.  1448. 
in  Reg.  176.  Ghartoph.  reg.  eh.  591  :  Le 
supplxant  et  plusieurs  autres  séans  sur 
des  marriens  ou  gros  bois,...  pour  Dé- 
voyer et  e^atre  ensemble. 

«  DEVIATORIUM,  Iter  devium,  Gali. 
Chemin  détoumé.  Stat.  Avenion.  ann. 
1248.  cap.  80.  ex  God.  reg.  4659:  Nec 
etiam  extra  civitatem  habeat  vel  fadat 
aliquis  fimoratium  in  ambarratiis,  liciis, 
vaÙatiSf  in  viis  publicis  vel  Deviatoriis 
viarum  publicarum. 

^  DEVIBIf,  Vigiliss;  vulgo  palesi  mu- 
lieris.  Gloss.  Isid.  Lege  et  vide  Decubias. 

o  DEYIGILARE,  Evigilare,  Ital.  Disve- 
gliare. Gloss.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Desvelhar^  Prov.  DevigHare,  evi- 
gHare. 

<M  DEVI6INARE,  prò  Devirginare,  Sil- 
vestrem  regionem  proscindere,  in  arvo- 
rum  formam  redigere.  Ghart.  antiq.  ap. 
S.  Rosa  de  Viterbo  Elucid.  tom.  1.  pag. 
874  :  Frater  meus^  qui  in  illa  habitat,  de 
piantatura,  quam  ibi  plantaverit,  de  terra 
etiamy  quam  Deviginaverit,  quintam  par- 
tem  reaat  ipsis  canonicis. 

o  DEVIGLA.  Stat.  Montisreg.  pag.  818  : 
Item  prò  qualibet  dozena  DevigUirum, 
solvat  denarios  tres. 

^  DEVILLARE,  Discedere  de  villa,  ire, 
proflcisci  :  Licentiaque  ab  ipso  Domino 
Cancellario  pelila  et  optenta,  die  ilio  De- 
villavit  versus  civitatem  Londonise,  apud 
Rymerum  tom.  9.  pag.  886.  col.  1. 

<>  DEVINTUSp  Eventus,  casus,  ab  Ita- 
lico Devenire,  accidere,  evenire.  Stat. 
Genuens.  lib.  4.  cap.  56.  pag.  113.  v«  :  Si 
vero  socius,  qui  vadit  laboratum,  sine 
socii  voluntate  pecuniam  societatis  vel 
accommendationts  portaverit  in  Devin- 
tum,  laudet  magistralus. 

0  DEVIOLARE,  Rescindere,  irritum  fa- 
cere,  violare.  Gharta  ann.  1127.  in  Ghar- 
tul.  Mont.  S.  Mart.  part.  6.  fol.  98.  v*  : 
Sigilli  nostri  impressione  sanccire  di- 
gnum  duximus,  et  Deviolare  (Goncessio- 
nem)  prassumentes  anathemati  perhenni- 
ter  obligavimus.  Vide  mox  Devocare  2. 

1  DEYIOLARE  Puellam,  Violare,  stu- 
prare, in  Gapitulis  additis  ad  Legem 
Alaman.  1  42. 

SEVIRARE.  Àlanus  de  Insulis  in 
Planctu  natursB  centra  Sodomitas  : 

Cam  Venos  in  Venersm  pogoans  Olos  iadt  illas, 
Cnmque  sui  magica  DeTÌrat  arte  11111». 


1  Deviratus,  Effeminatus.  Hugo  Fal- 
candus  in  Hist.  Sicula,  apud  Murato- 
rìum  tom.  7.  col.  807  :  Nec  enim  Regem 
sanum  habuisse  consilium...  qui  viros 
eontemtibiles,  imo  Deviratos  homines  ad 
reaimen  regni  putaverit  posse  suffieere. 

DEVIR6INAKE,  AtanapOeveOetv,  Devirgi- 
nator,  diaicopOsveuTiQc.  Glossar.  Lat.  MS. 
Regium  :  Ùorrumpit,  Devirginavit.  Ita 
etiam  Glossse  Isidori.  Ugutio  :  Deflorare, 
florem  auferre.  Virgo  Devirginatur,  de- 
floratur^  flos  virginitatis  aufertur.  Gloss. 
Lat.  Grsec.  :  Divirainat,  dtaicopBevetSei. 
Gloss.  Grsec.  Lat.  :  Aia90ap|jL£vv^  Devirgi' 
nata.  Gloss.  Isonis  Magistri  :  Virginale 
locus,  in  quo  Devirginantur  virgines. 
Gloss»  Biblicae  MS  :  TricsB  dicuntur  im^ 
redimenta  pedum,  quibus  virginum  pedes 
ligabantur,  ne  Devirqinarentur  in  via. 
Dudo  lib.  1.  de  Act.  I>}orm.  :  Omnia  puel- 
larum  sexus  ab  ipsis  Devirginatur.  Li  ber 

Eromissionis  Maleflcii  cap.  28.  Inter 
tatuta  Veneta  :  SiquisvirgtnemeUiquam 
per  vim  Devirginaverit,  etc.  Utuntur 
vetus  interpres  Juvenal.  Stat.  9.  v.  71. 
Paulus  JG.  leg.  fin.  D.  Offic.  Praesid. 
Petronius  Arbiter,  Hieron.  de  Monogam. 
Epist.  25.  Gaesarius  lib.  2.  cap.  25.  etc.  Vide 
Gatellum  in  Gomitib.  Tolosan.pag.  218. 
Seram  virginitatis  aperire,  et  corrum^ 
pere,  in  Gonstit.  Sicul.  lib.  1.  tit.  21. 

i  DEVISA.  Vide  Divisa. 

t  SEVISAMENTUM,  Inscriptio,  symbo- 
lum.  Gali.  Devise.  Vide  locum  in  Colera. 

•  Nostris  Devise,  Gentilitia  insignia, 
vulgo  Armes.  Froissart.  voi.  4.  cap.  114: 
Et  leurs  gens  vestus  che^scun  de  sa  livrèe 
en  Devise.  Alanus  Chartier  in  Poem.  La 
Dame  sans  mercy  : 

Le  noir  portoit,  et  sans  Derise. 

Vide  Dissert.  1.  Gangli  ad  Hist.  S.  Lu- 
dov.  et  infra  Divisa  7. 

1  DETISIA,  ut  Devesia,  In  Litteris  Jo- 
han.  Frane.  Regis  ann.  1850.  apud  de 
Lauriere  tom.  2.  Ordinat.  pag.  479: 
Quod  dicti  Consules  possunt  et  valeant 
metas  seu  bolas  plantare  in  Devisiis  et 
terris  dictsB  Universitatis. 

^  DEVITOR,  prò  Debitor,  in  Gharta 
anni  873.  apud  Mabill.  Diplom.  pag. 
548.  Instrum.  tom.  1.  novse  Hist.  Deci- 
tan.  col.  124  :  Quod  eis  d^ebat  vel  Devitor 
est  homo. 

1 1.  DEVITUM,  prò  Dèbitum,  in  eadem 
Gharta. 

^  2.  DEVITUM,  ut  Divisa,  Testamen- 
tum.  Vide  locum  in  Parsiare. 

^  DEVIUM,  Species  vestis  clericalis. 
Statuta  EcclesisB  Tutelensis  ann.  1828. 
Inter  Anecdota  Marteniana  tom.  4.  col. 
798  :  Monemus  omnes  et  singulos  Rectores, 
Presbyteros  et  alios  Beneficiatos  nostras 
duBcesis,  maxime  Religiosos,  ne  de  celerò 
deferant  redundellos,  nisi  Deifium  longum 
in  modum  habitus. 

1  DE  ULTRA,  Ultra,  apud  Bartholo- 
msBum  lib.  6.  Annal.  Genuens.  ann.  1225. 

ì  DEUM,  prò  Eum,  pluries  ab  antiquis 
scriptum  ODservat  proba tq uè  Baluzius 
in  Notis  ad  libros  Gapitularium  tom. 
2.  col.  1244. 

'o  DÉUNGULUS,  diminut.  a  Deus,  fleti 
numinis  simulacrum.  Acta  S.  Susan, 
tom. 2.  Aug. pag. 682.  col.  1  :  Macedonius... 
coRpit  coarctare  eam  ad  sacrificium,  defe' 
rens  Deunculum  aureum  Jovis,  et  mensam 
tripodam. 

«  DEVOATIO,  Glientelaris  professionis 
negatio.  Vide  supra  in  Advocare  4. 

11.  DEVOCARE.  Papias  edltus  :  Devoco, 
accuso.  MS.  Bltur.  :  Devoco,  accuso,  desu- 
per voco,  dedico.  Perperam,  ni  fallor,  in 
Glossis  Isid.  :  Devoto,  accuso. 

o  2.  DEVOGARE  in  Irritum^  Irritum 

12 


m 


DEV 


DEV 


DEV 


facere.  Charta  ann.  1190.  in  GhartuI  .Mont. 

5.  Mart.  part.7.  fol.  118.  r.  col.  2:  Ex- 
cammunicati.  9unt  qui  renuntiationem 
Ì8tam  et  legati  recognitionem  deinceps 
voluerint  Devocare  in  irrilum.  Vide  supra 
Demolare, 

OBEYOGATUS.  Stat.  Prsemonst.  Mss. 
dist.  3.  cap.  1  :  Si  lector  menata  Devocattis 
henedictionem  neglexerit,  eie.  Fortassis 
prò  Denotatus, 

sje  SEVODUM .  [Ut  devotum.  «  Tabala 
I.  Devodi,  (Thesaur.  eccles.  Clarom. 
mus.  arch.  dep.  pag.  89.  an.  980.)  »] 

^  DEVOLATORjBS,  Ambrones,  in  vet. 
Glossar,  ex  Cod.  reg.  7641.  Pro  Devora- 
torse.  Vide  Ambro. 

0  SEVOLATORIUM ,  Déveour,  in  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692. 

DEVOLVERE,  Manifestare^  propalare, 
revolvera.  Gloss.  Arabico-Lat.  :  DepalOf 
Devolvo^  manifesto.  Infra  :  Devolvo,  de- 
palo. Galli  Desveloper  dicunt. 

1  DEVOLUTIO,  Gali.  Devolution,  Jus 
devolutum.  Locum  habet  in  quibusdam 
provinciis  Bataviae  praesertim  et  Beigli, 
competitQue  liberìs  primi  matrimonii, 
adeo  ut  superstes  sive  maritus  sive  uxor 
omnia  utriusque  conjugis  bona  immo- 
bilia iis  primi  matrimoni!  liberis  servare 
teneatur,  mobilibus  duntaxat  bonis  ad 
alterius  conjugii  liberos  pertinentibus. 
Stokmanni  Tractatus  de  hac  re  consu- 
lendus.  Charta  Wenceslai  Ducis  Silesise 
prò  Rege  BohemisQ  ann.  1348.  apud  Lu- 
dewig.  tom.  5.  Keliq.  MSS.  pag.  540  :  Et 
poeseseiones  noatrae  univereas  et  eingulaa, 
gucks  prò  nunc  et  ex  eucceseione  seu  Devo- 
tutione  possidebimus.  Libellus  Forensis 
ann.  1478.  apud  eumdem  Ludewig.  tom. 

6.  pag.  76  :  ntRC  omnia  uxori  mem  filisi 
prmdtctm  Ducieess  Devolutionie  jure  atti- 
nebant,  [^^  Utroque  loco  Devolutio  Suc- 
cessionem  communem  signiflcat,  quo 
sensu  Devolvere  de  hsereditate  sape  usur- 
patum  et  apud  Romanos  JG.  et  mediis 
temporibus,  e.  g.  in  chartis  ann.  1276. 
1278.  et  1298.  ap.  Guden.  Cod.  Diplom. 
tom.  2.  pag.  963.  968.  et  977.  De  Devolu- 
tionie Jure  vide  Mlttermaier.  Princip. 
Jur.  German.  §  436.  438.  not.  8.1  Devolu- 
tio autem,  in  rebus  beneficiarils  dicitur 
Collatio  beneflcii  a  Superiore  prseser- 
timque  a  summo  Pontiflce,  cui  Jus  devo- 
lutum est  conferendl  caducum  bene- 
flcium. 

DEVOLUTORIUM.  Ugutio  :  Girgillum, 
instrumentum  ferreum,  quod  a  nomine 
dicitur  Devolutorium,  quia  vertendo  in 
girum  7.  fila  involvuntur.  Filum  enim  a 
colo  ducitur  in  fusum,  a  fuso  in  alabrum^ 
vel  traneductonum,  a  girgillo  in  giorni^ 
cellum,  a  glofnicello  in  pannum,  a  panno 
in  telam.  Gallis  un  Devidoir. 

^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692  : 
Devolutorium,  Devettuere.  Aliud  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Devolutorium^  i. 
girgillus^  Desvoutouere  à  fil.  Infra  ^  Devi- 
douere, 

if  DEVORANGIA.  [Cista  de  qua  Cadit 
frumentum  in  mola,  super  molarem  in 
molendino.  Dief.j 

DEVOTiE,  Feminffi  et  virgines,  quas 
Upàc  icapO£vouc  vocat  Sozomenus  lib.  6. 
cap.  19.  ìcapOfvouc  èxxXviacaffTixac,  lib.  8. 
cap.  24.  quffi  castità tem  voverunt  :  qusR 
se  Deo  voverunt,  ut  est  in  Concilio  Va- 
lentino sub  Damaso  cap.  2.  cujus  titu- 
lus  sic  concipitur  :  Devota,  si  se  marita- 
verit,  etc,  Deo  devota^,  in  Epist.  2.  Sirici! 
PP.  adversus  Jovinianum.  Virgines  con- 
secrataSf  seu  in  proposito,  sub  devotione 
viventes^  in  Concilio  Aurelian.  III.  cap. 
16.  Devotarum  more  induta,  in  Concilio 
Barcinon.  ann.  599.  cap.  4.  S.  Ambrosius 
in  Tract.  ad  Virginem  devotam  :  Ipsius 


(pei)  te  devovisti  esse  sponsam.  Devota 
Dea  dicerie,  quid  tibi  cum  hominibus  mb- 
cularibus^  aut  quem  tractatum  habes  cum 
illis  f  Infra  :  Devovisti  animam  tuam  ad 
destruenda  omnia^  qute  sunt  hujus  sseeuli. 
Devota  Deo  puella,  apud  Papianum  lib. 
Responsor,  tit.  10.  Concil.  Toletan.  I. 
can.  16.  et  Capitul.  Caroli  M.  lib.  7.  cap. 
215  [^^  294.]  :  Devotam  peccantem  non 
redpiendam  in  Ecclesia,  nisi  peccare  de- 
sierit.  Infra  :  Quas  autem  marilum  acce-- 
petit,  non  admittatur  ad  pcenitentiam, 
nisi  adhuc  vivente  marito  ipsa  caste  vivere 
cosperit,  aut  postquam  xpse  decesserit. 
Ausonius,  in  Parental.  Carm.  6  :  jEmilia 
virgo  Devota,  Ibidem  : 

Grevit  Derot»  tlrginiutis  amor. 

In  Cataphronia  : 

Insula  DoTOt»  qnffi  TìrginitaUs  amorem 
Parcaqoe  amia  coluit.  ^ 

Vide  Mart.  Bracarensem  in  Collect. 
Canon,  cap.  80.  31.  Zonaram  et  Balsa- 
monem  ad  can.  19.  Concilii  Nìcsbì.  et 
ad  can.  16.  Concilii  Calchedon.  Gregor. 
Turon.  de  Vitis  Patrum  cap.  6.  etc. 
supra  Deodicata. 

à  DEVOTAMENTE,  vox  Hispanica,  Pie, 
devote.  Hist.  desponsat.  Frid.  III.  im- 
per.  cum  Eleon.  Lusit.  ann.  1451.  tom. 

1.  Probat.  Hist.  geneal.  domus  reg.  Por- 
tugal.  pag.  615  :  Quas  (imperatrix)  cum 
caejferis  personis  Devotamente  confessio' 
netn  fectt. 

1  DEVOTAMENTUM,  Anathema,  exse- 
cratio.  Tertull.  adv.  Gnosticos  cap.  2  : 
Ut  Devotamenta  fterent  universa  ejus. 

1.  DEVOTARE,  Idem  valet  ac  Devovere, 
in  Vita  S.  Othonis  lib.  4.  cap.  9.  [et  lib. 

2.  Mirac.  S.  Angil berti  Abb.  Inter  Acta 
SS.  Bened.  seec  4.  part.  1.  pag.  141.] 
Gloss.  Lat.  Grsec.  :  Devoto,  exdtScoiJLi. 
Gloss.  Gr.  Lat.  :  'A9091&,  sederò,  devoveo. 
Devoto.  Minutius  Felix  :  Asinos  cum  Iside 
religiose  Devotatis.  i.  Votaasinis  perinde 
ac  Isidi  redditis.  [Cicero  ipse  Paradox. 
1.8:  Quas  vis  patrem  Decium,  quas  filium 
Devotavit,  atnue  immisit  in  armatas  hos- 
tium  copiasf]  Aldhelm.  de  Laude  Virg. 
ubi  de  Balaam  : 

Vodbtts  humania  aonteoi  testatur  aaelìa, 
Garrula  quae  prìdern  bumboa  a  Uau»  rudebat, 
DeTOtaturua  populum  cum  porgere  Talea 
Vellet,  et  iuaontem  Terborum  atemere  telis. 

Id  est,  cum  Propheta  vellet  suadere  pò- 
pulo,  ut  asin»  vota  sua  exsolveret. 
P  Qu8B  de  Balaam  notat  Cangius,  male 
ab  ipso  intellecta  scribit  Baile  tom.  1. 
Resp.  ad  Qusdst.  Provine,  pag.  498.  non 
injuria  sane  :  neque  enim  Balaam  po- 
pulo  suadere  voluit  ut  asinss  vota  sua 
exsolveret:  sed  illi  insidebat  cum  ad 
Israelitas  Incantamentis  ac  maléficiis 
irretiendos  deducebatur  ;  unde  Idem  est 
Devotare  apud  Aldelm.  atque  Devotare 
4.  Incantamentis  irretire.]  Vide  Mira- 
cula  S.  Eutropii  Episc.  Santon.  n.  26.  et 
qu8B  observat  Olaus  Borrichius  lib.  de 
variis  lingusB  Latin»  statibus. 

2.  DEVOTARE.  Devoto,  in  Gloss.  Isid. 
est  accuso,  S.  Hieronym.  Ep.  10  :  Con- 
surgent  proceres,  et  adversus  epistolam 
meam  turba  Patricio  Devotabit,  me  ma^ 
gnum,  me  seductorem  clamitans.  [Vide 
Devocare,] 

3.  DEVOTARE,  Cum  sacramento  spon- 
dere,  afiirmare.  Acta  SS.  Valeriani  et 
Tiburtii  n.  14  :  Tunc  Maximus  Devotabat 
sCydicens^Fulmineis  ignibus  consumar,  8i, 
etc.  Charta  Alamann.  Goldasti  85  :  Op- 
timates  ejusdem  Concilii  apprehensis  spa- 
tis  suis  Devotaverunt  se  hisc  ita  affirma' 
turos  coram  Regibus  et  Principibus  usque 
ad  sanguinia  effusionem. 


4.  DEVOTARE,  Incantamentis  ac  malé- 
ficiis irretire.  Apule!  us  de  Virtut  her- 
bar.  cap.  7  :  Si  quis  Devotatus  difixusque 
fuerit  in  suie  nuntiis,  etc.  Et  cap.  84.  { 
5  :  Si  quis  malevoìus  Devotaverit  hominem* 

^  5.  DEVOTARE,  Fraudare  votum,  illud 
non  reddere.  Vita  S.  Trudperti,  Aprii, 
tom.  8.  pag.  437  :  Promissi  transgressor 
effectus  protinus  experitur,  quanti  sii 
Sanctos  Devotare  penculi  f 

^  5.  DEVOTARE,  Papi»,  Per  furorem 
maledicere,  exprobrare.  Hoc  Intel lectu 
Apuleius  Met.  9:  Cuncla  costi  numina 
dejerando  mere  devotasti.  Vita  S.  Wol- 
fangi  Episc.  Inter  Acta  SS.  Bened.  sssc. 
5.  pag.  828  :  Devotando  suppliciter  suis 
maledictum  oculis  ingessiti  Mox  hujuS' 
modi  maledictione  finita,  etc. 

T  Devotatio,  Imprecatio.  Tortarius 
in  Miraculis  S.  Benedlcti  cap.  7  :  Qua  de 
causa  dolens  illa,  assiduas  in  ipsum  De^ 
votationes  aggerebat, 

•  Collect.  Mss.  a  D.  Floro  Lugdun.  ex 
schedis  D.  Le  Beuf  :  Dictum  domini 
Fiori  :  Analhema  est  maledictio,  Devotet^ 

tio Bine  vulgo  ductum  est  ut  Devotatio 

dicatur  ;  nam  devotare  se  quemquam 
nemo  feredicit,  nisi  maledicens. 

1  DEVOTARIA,  Devota,  religiosa,  pia. 
Chronic.  Wormat.  apud  Ludewig.  tom. 
2.  Reliq.  MSS.  pag.  136  :  Tertia  Priorissa 
Corona  casli  fuit  soror  Margaretha,  ma" 
gna  Devotaria. 

1.  DEVOTIO,  Tributum,  vel  tributi  illa- 
tio,  vel  devotio,  qus  debetur  in  colla- 
rone tributorum  :  usurpatur  non  semel 
in  Cod.  Th.  leg.  20.  22.^.  32.  a4.  35.  de 
Annona,  (11, 1.)  leg.  7.  de  Divers.  rescr. 
(4,  2.)  [Vide  Devotum.] 

«  2.  DEVOTIO,  Debiti  agnitio  et  pro- 
fessio,  in  leg.  ult.  Cod.  de  Duobus  reis 
stipul.  et  promitt.  (8,  39.)  Vide  infra 
Inaevotio, 

1  DEVOTIONAUA,  Devotionis  seu  pie- 
tatis  exercitia.  Acta  SS.  Aprii,  tom.  2. 
pag.  279.  de  S.  Lidwina  :  Prasfatua  Pe- 
tru8,„  frequentabat  Eccleaiam  ceteris^ue 
suis  Devotionalibus,  prout  poterat,  tn- 
tendebat. 

DEVOTIONES,  à^offKÓoEic,  t^x^i,  cicwdat, 
in  Glossis  Lat.  Grsec.  [Devotionibus,*  h(yc 
est,  qperibus  piis,  insistere,  in  Vita  ve- 
ner.  Turketuli  Abb.  Inter  Acta  SS.  Be- 
nedict.  ssec.  5.  pag.  504.  Mox  infra 
Devotio,  prò  Pietate  sumitur,  ut  vox 
nostra  Devotion.] 

^  Barel.  serm.  in  feria 4.  bebd.  1.  Qua- 
drag.  :  Ego  dico  quotidie  talem  Devotio^ 
nem,  tria  Pater  ad  Trinitatem,  septem 
Ave  Maria  ad  reverentiam  de  septem 
gaudiis.  Devotion,  eodem  sensu,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1389.  ex  Reg.  138.  Char- 
toph.  reg.  :  Le  jour  de  la  feste  N.  D.  en 
mi-aoust  Symon  Giraust  et  Perrin  Cou" 
lommier  allerent  en  pelerinage  à  N.  D. 
de  Vreany  avec  Guillaume  de  la  foresta., 
Leur  aévotion  faite  ila  vinrent  en  une 
taverne  audit  vregny, 

DEVOTISSIMUS,  KaOoxn^&TaToc,  Titulus 
honorarius  concessus  Domesticis  et  Pro- 
tectoribus,  in  leg.  6.  8.  9.  Cod.  Th.  de 
Domest.  et  Protector.  (6,  24.)  leg.  un.  de 
Pnepos.  labor.  (6,  25.)item  Agentibusin 
rebus.  Collatio  Carthagin.  anno  411  : 
Astantibus  viris  Devotissimis  Protectori" 
bus  Domesticis:  adstantibus  ettam  viris 
Devotissimis  Agentibus  in  rebus,  etc. 
[<»  Vide  Glossar,  med.  Graecit.  voce  Ka- 
6co(riu>(&lvoc,  col.  540.  et  Marin.  in  Pap. 
Diplom.  num.  75.  not.  6.  Devotio,  Titu- 
lus honoris  magistratibus  superioribus 
concessus,  in  Coli.  Leg.  Mos.  tit.  15. 
cap.  3.  S  8.  et  Theodos.  Cod.  lib.  7,  tit. 
20.  const.  1.  et  tit.  22.  const.  2.1 

^  DEVOTIZARE,  Vota  et  orationes  ad 


DEU 


DEX 


DEX 


9f 


Deum  et  Sanctos  facere.  Joban.  Longi- 
nus  in  Vita  S.  Stanislai  Episc.  Mail 
tom.  2.  pag.  265  :  Orta  siquiaem  imma- 
nissima  tempestate,  omnes  mortia  peri- 
cutis  involvuntur  ;  et  quia  mare  furens 
indevotum  Devotizare  compellit,  hujua 
hi,  hujus  i$H,  illiiu  illi,  Sanctorum  8uf' 
frogia  aUisùnis  voeibun  implorabant. 

\  DEVOTUM,  Votum,  oblatio  facto  Ec- 
desi».  Privileglum  Ferdinand!  Gonza- 
lez  Principis  Castells  prò  Monasterio 
S.  emiliani  ann.  934  :  Aìque  Devotionem 
censiie  veneranda  BaeilictB  B.  Jacobi 
Apostolù.,  epopondit.  Eodem  modo^  cum 
tam  dignum  Devotxim  divulgata  rekuio 
noetris  aurìbus  innotesceret,  visum  fuit 
nobi»,  eie. 

^  1.  DEVOTUS,  Piusj  Gali.  Devot.  Bis 
legitar  in  Translatione  et  Miraculis  S. 
Cathberti  Episcopi  cap.  25.  ubi  etiam 
habetur  vox  Devotio  prò  Pietas.  Vide 
alio  sensu  in  Devotissimus. 

<>2.  DEVOTUS,  Sanctus,  cuius  tutelsB 
quis  sese  potissimum  committit,  vulgo 
Patron,  Ohron.  Modoet.  apud  Murator 
tom.  12.  Script.  Ital.  col.  1063:  Sapiens 
dux  laudando  Beum  et  sanctum  Johan-- 
nem  BapHstam  ejus  Bevotum,  etc. 

«  8.  DEVOTUS,  Laicus.  qui  se  et  bona 
sua  monasterio  devovebat.  Charta  ann. 
1168.  apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Itol. 
med.  sevi  col.  840  :  Becemimus  et  volu- 
mus  abbatem,  monacos,  conversos,  Be- 
votos  ipsius  monouterii  Locedii,  etc.  Vide 
Bonatt  2. 

DEUPARIUS.  Lambertus  Ardensis  pàg. 
258  :  Paratores  quoque,  et  Wallactores,  et 
Beupariiy  et  IBatores,  cum  convenientibue 
et  neeessariis  armamentis,  et  instrumen- 
ti8.,.  operantur.  [«  Vide  Burpilum,] 

h  DEUS,  Templum  Dei  alicujus.  Lac- 
tanti  US  de  Mortib.  Persecutor.  num. 
36  :  Qui  et  sacrificia  per  omnes  Beos  fa- 
cerent.  Ito  et  cap.  lo. 

•  Bieu,  prò  ipso  altari  ubi  Dominicum 
Corpus  asservatur,  vel  Liturgia  sacra 
celebratur,  in  Ch.  ann.  1814.  ex  Chartul. 
S.  Magi  or.  ch.  41  :  Unes  veues  que  les 
gene  saint  Magloire  doivent  avoir  faites 
en  leur  meson;  par  lesqueles  Ven  puet 
veoir  Bieu  en  Véglise  duaii  cure  de  saint 
Pere  dee  Arsis, 

Deus  Vult,  Clamor  bellicus  peregri- 
norum  Hierosolymitonorum,  seu  nos- 
trorum  in  bellis  sacris  militontium. 
Robert.  Monach.  lib.  1.  Hist.  Hierosol: 
Erti  universis  hxc  ex  parte  Bei  una  voci- 
feratio,  Beus  vult,  Beus  vult.  [Veteri 
Gallico  idiomate,  Beus  le  volt,  vel  Beu  le 
volt,]  Vide  Dissertot.  11.  ad  Joinvillam 

6ag.  206.  [Buinartium  in  Vita  Urbani 
[.  Pap»  inter  Opera  posthuma  Mabil- 
lonii  tom.  8.  pag.  224.  et  Barthium  in 
Glossario.] 

1  Dei  Gratia.  Vide  supra. 

J  Dei  Judicium.  Vide  fudicium  Bei. 

1  Ad  Deum,  Vale,  Gali.  A  Bieu,  in 
Processu  de  Vito  S.  Yvonis,  Maii  tom. 
4.  pag.  554. 

f  Deum  Laudantes.  Vide  Lollardi. 

:^  Deo  Regnante.  [Occurrit  ssepius 
base  formula  in  cartulario  Concoar. 
Rutben.:  e  Facto  carto  ista  in  mense 
octubrio,  feria  V,  domino  Beo  rege  Re- 
gnante, (p.  110,  an.  1031-1065).  »  ~  «  Facto 
carto  donacione  isto  sub  die  sabbato,  In 
mense  junio,  Regnante  domino  Beo.  (p. 
426,  XI.  saec).  »  Qua  indicatur  reges  Neus- 


tri»  ab  Occitonis  non  acci  pi.] 

]  2.  DEUS,  a  Gallico  Beux,  Duo.  Char- 
tuiar.  S.  Cornelii  Compend.  in  Indice 


utensilium  de  Ruminiaco:  Beuspacletis 
et  Beus  wansbeisons  et  una  broia. 

1  DEUSE,  vel  Deuze,  Statuta  Massil. 
lib.  8.  cap.  14:  Omnes  razoirss,  cum  qui^ 


bus  radetur,  sint  ligni  de  favo  Beuze,  vel 
ut  habetur  in  MS.  de  favo  vel  Beuse, 
hoc  est,  de  Ilice,  Gali,  d'yeuse,  quare 
meli  US  scriberetur  d'Euse  vel  d'Éuze, 

1 DEUTERARIUS,  Secundarius,  a  Graaco 
deuTspoc,  Secundus.  Habetur  in  Vita  S. 
Stepnani  Sabaì'tffi,  Julii  tom.  3.  pag.  574. 

^  DEUTERESIS.Grsece  deuTlpbxric,  Leges 
secundarisB  seu  traditiones  hominum. 
Legitur  apud  Guibertum  in  Epistola  de 
ventate  corporis  Dominici  cap.  4.  Vide 
AevxepbiTai  in  Glossario  medi»  Grsecit. 
Beuteresis  in  Glossario  Schilteri  Teu- 
tonico, et  Cuiacium  ad  Nov.  146. 

1  DEUTEROGAMIA.  Apud  Baluzium 
tom.  2.  Capitularium  in  Appendice  col. 
1872.  exstat  Ordo  qualiter  %n  S.  Rom. 
Ecclesia  Episcopus  ordinatur,  ubi  Elec- 
tus  interrogatur,  Si  conjtigem  habuit  ex 
alio  virOf  qum  a  Grsscis  dicitur  Beutero^ 
gamia,  a  fieuTspoyauetv,  Secundo  nubere. 

0  DEUTERONOHIUM,  Secundaria  lex, 
Liber  Mosis,  apud  Laur.  in  Amalth.  a 
Gr.  Se^Srepo;,  secundus,  et  v6(jioc,  lex. 
roo  Beuteronomium  Novum  Testamen- 
tum  dicitur  in  S.  Aldhelmi  Septenario 
ap.  Maium  Classic.  Auctor.  tom.  5. 
pag.  505J 

1  DEUTRUS,  òtòxtoo^,  Secundus,  apud 
Raimundum  Duellium  Miscellan.  lib.  1. 
pag.  104. 

DEVUL6ARE,  idem  quod  Bepopulare^ 
Populo  seu  vulgo  urbem  aut  locum  spo- 
liare.  Papias  :  Populari,  vastare,  pras- 
dari,  Bevulaare.  Est  etiam  apud  eum- 
dem,  Bevuigare»  publicare.  Gloss.  Lat. 
Graec.  :  Bevulgat,  òr^\i.o<ng^ti.  Gali.  Bi' 
vulguer. 

DEX.  Vide  Bextrì. 

1  DEXIA,  de^(<i,  Prosperitos.  Fridego- 

is  in  Vito  S.  Wilfridi  cap.  15. 


dus 


Non  igitar  coeplnin  dfssolTit  Desia  Totam, 
Picria  nere  talit,  seo  dissol<^a  rnpH. 

]  1.  DEXTER,  Rectus,  aeauus,  integer. 
Gali.  Broit.ìn  moralibus.  Epistola  vetus 
de  Ritibus,  Inter  Anecd.  Marten.  tom. 
1.  col.  582  :  Pergit  vero  (Sacerdos)  ad 
deastrum  comu  altaris,  quia  Bextram 
Christus  semper  egit  vitam  :  Bextera  enim 
vita  adquiritur  ccelestis  gloria.  Festus  : 
Bextra  auspicia,  Prospera, 

Hf  2:  DEXTER.  LMensura  :  «  Semodiato 
de  vinea  culto...  in  comitotu  Arausico... 
consortes  :  per  uno  fronte  Archimbaldus 
et  Bextros  xvi,  et  de  alio  fronte  Lau- 
tardus  et  Bextros  xvi,  per  uno  latus 
Aldoardus  et  Bextros  xx.  et  i,  et  de  alio 
latus  via  Duplica,  et  Bextros  xx.  et  i. 
(Cartular.  Gonchar.  Rutben.  p.  255.  an. 
1001  ).  »1 

1  IjEaTERA.  Cum  Bextera  armata  con- 
jurarcy  in  Lege  Ripuariorum  tit.  88.  1 1. 
Sacramentum  confirmare,  ibid.  tit.  66.  { 
1.  Vide  Juramentum. 

DEXTERALIS^  Qui  ad  dextoram  est. 
Regio  Bexterahum  Saxonum,  Bexteralis 
Brttannia,  Sinistralis  pars  Sabrinse,  apud 
Asserum  de  ^Elfredi  rebus  gestis  pag. 
14. 15. 

1  DEXTERARIUS,  Equus  major  et  Ca- 
tophractus.  Bexterarius  phaleratus,  in 
Hist.  Cortusiorum  apud  Murator.  tom. 
12.  col.  773.  Vide  Bextrarii. 
DETERI.  Vide  Bextri. 
DEXTIMUS.  Dexter.  Radulfus  Ca- 
dom.  de  Gestis  Tancredi,  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  8.  col.  187:  Bextimss  sinis- 
timssque  turris  solatiatium  cessabat.  Bex» 
tima  prò  Bextra  Nonius  habet  ex  Var- 
rone.  Festus  :  Bexiimum  et  sinistimum 
antiqui  dixerunf. 

•  Vito  Ms.  SS.  Sixti  et  Sinici!  episc. 
Remens.  et  Suession.  :  Suessorum  cives.,. 
asseverant  patronum  eorumdem  non  si- 


nistimumy  sed  Bextimum  semper  adstare 
debere. 

1  DEXTRA^  Genas  mensurs.  Vide 
Bextri. 

1 1.  DEZTRC,  Brachialia.  Vide  Bex* 
trale. 

2.  DEZTRJB,  Foedera,  pacto  conventa, 
qus  complicatis  invicem  dextris  san- 
ciebantur.  [^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex 
Cod.  reg.  Imi  :  Bextra,  Tréve,  seurté.] 
Lactontius  de  Mortibus  Persecutor.  n. 
86  :  In  ipso  freto  f cedue  fit,  ac  Bextrss  co- 
pulantur.  Hesychius  :  Ae^tac,  ovv6^xac* 
Conspiratio,  facta  per  Bextras,  in  Capi* 
tulis  ad  Legem  Salicam  cap.  7.  et  in 
Lege  Longob.  lib.  1.  Ut.  17.  g  11.  [<»  Lo- 
thar.  I.  cap.  65.]  et  in  Gapitulis  Caroli 
M.  lib.  8.  cap.  9.  Hincmarus  de  Ordine 
Palatii  cap.  80:  Si  inter  Marchisos  %n 
qualibet  rwni  parte  ad  aliud  tempusBex- 
trss  datm  fuissent,  quid  mox  post  Bextras 
eocactas  agendum  esset,  utrum  renovandas^ 
an  finienda  essent  ì 

Dextras  Dare,  prò  Fosdusinire,  usur- 
parunt  non  modo  recentiores  Scriptores, 
sed  et  veteres.  Quippe,  ut  ait  Aristo- 
pbanis  Scholiastes  :  ^6oc  em  m'orret.  %a\ 

Hesychius  :  Ae^tat,  al  yiyhyx^at  xaxòc  ovv- 
Biixac  Ina^aX  xfiiv  de^i&v  x^^pci^v,  et;  o^uéoXov 
ToO  pé6aiot  Iac96at.  [Isidorus  Órig.  lib.  11. 
cap.  1  :  Bextra  vocatur  a  dando,  ipsa 
enim  pignus  pckcis  datur,  ipsa  fldei  testis 
atque  salutis  adhibetur,  et  hoc  est  illud 
apud  Tullium  :  Fidem  publicam  jussu 
Senatus  dedi,  hoc  est,  Bextram,  Unde  et 
Apostolus  dicit  :  Jacobus  et  Johannes  Bex- 
tras cfód6rufttmi/»i.]CnJusmoris  vestigia 
etiam  exstont  apud  Xenopbontem,  Ta- 
citum,  et  alios.  Statius  lib.  1.  Thebaid.  : 

Jam  paritor  coeant  animorum  in  pifnora  Dextr», 

Giaudianus  in  Rufinum  lib.  1  : 

Sodai  perituro  foedere  Dextras. 

Et  lib.  3  : 


Tradifoe  tnai,  Dux  optimo,  Deztra»? 


Miscere  Bextras,  apud  Tertullianum  ad- 
versus  Marcionem.  Paulinus  ad  Cythe- 
rium  Poem.  18  : 

Tane  ambo  nexi  ad  inTioem  Dextras  damos 
In  osculo  pacis  sacne. 

Bextras  Bare  et  Accipere,  in  Encomio 
Emmsd  Reginse  pag.  171.  Bextris  datis 
in  pristinam  concordiam  redierunt,  sipud 
Will.  Gemeticensem  lib.  6.  cap.  2.  Fre- 
degarius  cap.  87  :  Omnes  Primates  et 
exercitus  Bextras  in  invicem  dantes,  ut 
nullus  Radulfo  vitam  concederet.  W. 
Tyrius  lib.  19.  cap.  16  :  Super  placiti» 
conditionibus  Bextram  dedit.  Bextras  sC" 
curitatis  dare  inter  se  invicem,  apud  Flo- 
doard.  lib.  4.  Hist.  Rem.  cap.  8.  Quo 
sensu  Witikindus  1.  1.  Gestor.  Saxon.  : 
Bextris  datis  et  acceptis,  copiam  viris 
fandi  concessit.  Bextras  dare  et  Beootris 
fidem  facere,  apud  Gregor.  Turon.  de 
Glor.  Confess.  cap.  68.  [In  veritatis  éi- 

gnum  Bextram  dare  in  manu  Comitis,  in 
apitul.ann.  798.  cap.  11.]  Bextra pacem 
fromittere,  Ditmarus  lib.  7.  pag.  Ili  : 
^acemque  ejus  supplex  petii,  quam  cum 
Ekkihardus  ex  sua  parte  promitteret.et 
frater  suus  diu  a  me  desideratus  a  Po^ 
tenia  veniens  Bextera  manu  sua  pacifica 
promitteret.  uterque  hanc  non  bene  ser- 
vavit.  Ercnembertus  in  Hist.  Longob. 
cap.  88  :  Quo  terrore  perculsi  multi  ad 
Augustalem  clementiam  confugientes,  dari 
sibt  petebant  Bextrae,  quibus  tunc  sóti" 
tam  misericordiam  denegat.  Per  Bextras 
conspirationem  firmare,  in  Capit.  3.  et  4. 
ann.  805.  cap.  10.  in  Capital,  ann.  8^4. 


92 


DEX 


DEX 


DEX 


cap.  6.  apud  Holstenium  Goncilium  Àu- 
domarense  ann.  1099.  cap.  5  :  Hanc  cons- 
tiiutam  pacem  per  sacramentum  vel  DeX" 
trm  dationem  in  manu  Episcopi  sui 
confirment.  Dexteram  jpetere,  apud  Gre- 
gorlum  Turon.  lib.  10.  cap.  8.  Dextrcks 
petere,  in  vet.  Chronico  de  Roberto  Rege 
ann.  1083.  et  in  Chron.  S.  Vincentii  de 
Yulturno  lib.  8.  pag.  695.  Ita  DeoUras 
datas  prò  securitate  usurpant  Annales 
Francor.  Bertlniani  ann.  866.  Albertus 
Aquens.  lib.  8.  cap.  11. 1.  6.  cap.  51. 1.  9. 
cap.  38.  Synodalia  decreta  Goncilii  iEn- 
hamensis  ann.  1009.  cap.  1.  etc.  Adde 
Procopium  lib.  %  Persie,  cap.  18.  etc.  et 
vide  Petr.  Fabrum  lib.  à.  Semestr. 
cap.  22. 

DEXTRA^s  Dare  praeterea  dicebantur, 
qui  aliorum  potestati  se  commi ttebant. 
Dextras  et  obsides  dederunt,  in  Annal. 
Frane,  ann.  779.  et  in  Chronic.  Mois- 
slac.  ann.  812.  Dextras  dominis  dare, 
apud  Walsinghamum  pag.  882.  Ita  Pal- 
ladius  in  Histor.  Laus.  cap.  26.  Beù 
Uli'oLQ  òtBòyoLi,  dixit  prò  polliceri  Ded, 

Sromittere.  Dextras    amtcUies,    auxilii, 
are»  apud  Sugerium   in  Ludov.   VI. 
pag.  289.  818. 

Dextrabum  Absgissione  mulctati 
monetam  adulterantes,  apud  Matth. 
Paris  ann.  1125.  Vide  Notas  nostras  ad 
Alexiadem.  [^  et  Grimm.  Antiq.  Jur. 
German.  pag.  706.] 

1  8.  DEXTRJE,  Supplicii  genus,  in 
Chronico  Parmensi  apud  Murator.  tom. 
9.  col.  777  :  Omnes  alti  vero  mortui  exti- 
terant  in  dictis  carceribus  propter  gravia 
tormenta...  nani  quotidie  ponebantwr  ad 
cavallelos  et  ad  Dextras  in  fnodum  crucis 
pendentes. 

SEXTRALE,  Ornamentum  dextr».  ar- 
mili a  in  dextro  brachio  gestari  solita. 
Gloss®  Isidor.  :  Dextralia,  Brachtalia. 
[Gnevius  prò  Dextralia  censet  legendum 
Dexlrss,  quod  idem  Isid.  Orig.  lib.  19. 
cap.  81.  dicat,  Dexfras  communes  esse 
virorum  ac  faBminarum  :  quia  utriusque 
sexus  Dextra  sunt  amj)la  et  ante  mani' 
cam  portantur,  et  possint  ibi  jungi  davo 
uno.  Hinc]  Paplas  :  Dextralia,  Érachia- 
Ita,  genus  ornamenti  commune  viris  et 
feminis  :  ante  manicas  portantur  eum 
davo.  Glossar.  Arabico-Lat.  :  Dextralia, 
ampia  erant  ante  manicam,  ut  possent 
sibi  conjungere  uno  davo.  GsBsarius  Are- 
lai.  Homil.  ad  Sanctimoniales  :  Ex  ipsis 
(paradisi  fiori  bus)  anuìos  et  Dextralia, 
aum.  exercet  opera  bona,  sibi  componat. 
Leontius  Episcopus  in  Vita  S.  Joannis 
Eleemos.  n.  10.  ex  Versione  Anastasii 
Bibl.  :  Venientibus  autem  quibusdam  in- 
dutis  omamentis  aureis,  et  Dextralibus, 
et  quasrentibus  eleemosifnam,  etc.  Vide 
Ezod.  cap.  85.  num.  81.  S.  Augustinum 
Homil.  26.  Gaudentium  Brixiensem 
Episc.  tract.  8.  [Sarisber.  8.  20.  Sai  mas. 
ad  Hist.  Aug.  pag.  248.]  Notas  nostras 
ad  Alexiadem  pag.  261. 

Dextrariola,  ArmiUae,  apud  Papiam. 
Occurrit  Judith.  10.  8.  [et  In  Vita  S. 
Hathumodffi  per«Agium  cap.  1.  apud 
Bern.  Pez  Anecd.tom.l.  part.8.col.^l.] 

DEXTRALIS,  Idem  quod  Manuaria. 
Joan.  de  Janna  :  Dextralis  didtur  securis 
dextrts  habilis.  [Hausta  sunt  hsBC  ex  Isi- 
doro, apud  quem  lib.  19.  Orig.  cap.  19  : 
Esse  et  dolabra,  quod  habeat  duo  Uxbra  ; 
nam  securis  simplex  est  :  Dextralis  dex- 
trts habilis.]  Victor  Utic.  1.  1.  de  Perse- 
cut.  Vandal.  statim  initio  :  Ubi  forte 
venerabilis  auUs  clausas  repererunt  por- 
tas,  certatim^  ictibus  Dextralium  aditum 
reserabant,  ut  recte  tunc  diceretur:  Quasi 
in  Silva  lignorum  securibus  conscidere 
januas  ejus  in  idipsum,  etc.  A  Victore 


hausit  pleraque  ex  bis  Petrus  Diac.  lib. 

4.  Chron.  Gasin.  cap.  126.  Vetus  Inter- 
pres  Homeri  :  *H(uicéXexuv,  tò  ti^iorà  toO 
iccXtxéoc,  Tb  ex  toO  àvb;  (i6vov  pipouc  lyoy  àx- 
(iY)v,  6  xa\  &^TpaXtov  xaXoO^t.  Vide  Theo- 

Shylactum  Stmoc.  lib.  8.  cap.  4.  [Falces 
^eytraux,  seu  secures,  in  Litteris  anni 
1840.  Hist.  Dalphin.  tom.  1.  pag.  58.  col. 
1.  Destrau  etiamnum  Provincialibus.] 
Chronic.  Petri  IV.  Regis  Arag.  lib.  8. 
cap.  32  :  E  trova  lo  portals  de  la  vita 
trencat»,  et  feu  hi  dar  gran  colpe  de  Des- 
trai,  etc.  [Vide  DextraXes  alia  notione  in 
Dextrari\J\ 

«  Nostris  Destral  et  Destrau.  Vita  SS. 
Mss.  ex  Cod.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol.  45. 
V*.  col.  2 :  Com  uns  vilains  vausist  arer  le 
jour  dou  Dimenche,  tantost  li  menges  de 
la  Destral,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1444.  in 
Reg.  176.  Ghartoph.  reg.  eh.  288:  leellui 
varlet  portoit  en  sa  mam  une  coingnée  ou 
Destrau.  Une  coingnée  appelté  Destrau  à 
covper  bois,  in  aiiis  ann.  1457.  ex  Reg. 
1^.  eh.  161.  ^usdem  erigi nis  videtur 
vox  Destrier.  qua  mal  lei  genus  signifì- 
catur,  in  Gn.  ann.  1874.  ex  Tabul.  S. 
Petri  de  G urte  :  PrsMlicius  vero  Arnaldus 
(faber)  promisit ....  ponere  in  ea  (for- 
gia) unum  ma^num  ferri  malleum,  unum 
martellum.  vocatum  Destrier,  ferri,  unas 
tenalhas  ferri  et  alia.  Vide  supra  Des- 
tralis  2. 

1  DEXTRALIUS.  Vide  post  Dextrarii. 

1.  DEXTRARE,  Destrare,  Gali.  Adex- 
trer,  A  dextris  ire  vel  incedere,  tegere 
latus  dextrum.  Radulfus  de  Diceto  ann. 
1177.  [«>  Pertz.  voi.  leg.  2.  pag.  158. J  : 
Recepto  a  nobis  pads  osculo  nos  devote 
Dextravit,  etc.  Mox  :  Obviamr  venit,  et 
Dextro  latere  nostro  devote  susceplo  nos 
in  Ecdesiam  introduxil.  Idem  ann.  1198  : 
Ordinalis  igilur  quss  fiunt  in  applausibus 
hujuscemodi,  Dextravit  Archtepiscopum 
Londonietisis  Episcopus,  sinistrami  Win- 
toniensis.  Vita  Urbani  V.  PP.  pag.  176. 
de  Carolo  IV.  Imp.  :  Ac  usque  od  Basi- 
licam  B.  Petri  pedester  equi  Papss  frss- 
num  tenens  ipsum  Destravit.  [Ganoniza- 
tio  S.  Petri  CoBlestini,  apud  Murator. 
tom.  3.  pag.  661.  col.  1  : 

Hic  firaBDi  diadema  ferens,  DeitraUir  habenia 
Francorum  a  Rage  UluaCri.] 

[^  Glement.  V.  PP.  Orde  Coron.  Imper. 
ann.  1812.  ap.  Pertz.  voi.  Leg.  2.  pag. 
581  :  Rex...  Dextrandus  est  a  senatonbus 
usque  ad  gradus  predictos.  Vide  Addex- 
trare.}  i^  (e  Baroni  bus  super  ipsum  bal- 
dachinum  portantibus  (regem)  et  aliis 
equum  regium  Dextrantibus.  (Diar. 
Burcbard.  ed.  Thuasne  II.  147.  an. 
1194.)  |»f 
1  2.  DEXTRARE.  Aptare,  Parare.  Vita 

5.  Godeievae,  Julii  tom.  2.  pa^.  415.  D  : 
Accurrit  aui  nuntiat  esse  Comxtem.  Dex- 
trantur  ilUco  dextrarii....  fit  Heinfroor 
obvius  venienti. 

^  Dextrare  Equum,  Eum  domare, 
fingere,  Gali.  Dresser  un  cheval.  Vide 
locum  m  Dextrarii. 

1 8.  DEXTRARE.  Destrare,  Mensurare 
Dextris.  Statuta  Massil.  lib.  8.  cap.  81  : 
Si  aliquis  dederit  ad  (icaptum  aliquem 
fundum,  rusticum....  et  fundum  il2um  .... 
ei  mensuraverit ,  seu  cannaverit ,  sive 
Destravcrit,  sive  mensurari,  vel  cannari, 
seu  Destrari  a  quocumque  alio  fecerit, 
ipso  domino  ratum  habente...  non  liceat 
aicto  domino...  dictum  fundum...  remen- 
surare,  seu  reeannare,  vel  iterum  Des- 
trare.  Statuta  Arelat.  MSS.  art.  71  : 
Dextratores  terrarum  et  vinearum  ha- 
beant  11.  sol.  prò  singulis  diebus,  quibus 
Dextrabunt,  et  prò  dictis  11.  sol.  tenean-  I 
tur  Dextrare  per  totum  districtum  Areto-  ' 


tis  et  indifferenter  sine  délectu  persone^ 
rum. 

1  DEZTRARIALE  Sbrvigium,  f.  Pras- 
tatio  Dextrarii,  quem  vasai lus  Domino 
debebat^si  qua  esset  expeditio  facienda. 
Diploma  Bern  bardi  Ducis  Silesi»  prò 
NoDilibus  de  Rusk  ann.  1818.  apud  Lu- 
dewig.  Reliq.  MSS.  tom.  6.  pag.  472  : 
Decem  marcarum  reditus  eum  dimidio 
fertone  sitos  in  qtuirto  dedmo  dimidio 
manso,  in  villa  que  Merico  vocatur,  prope 
dvitatem  Stregoniam,  sine  servicio  Dex- 
trariali  seu  servitio  quod  prò  expeditioni- 
bus  fadendis  nos  contingit,  contulit.  De 
hujusmodi  prsastatione  intelligendum 
aliud  Diploma  Bolkenis  Ducis  Silesisd 
prò  Monasterio  Grissoviensi  ann.  1326. 
apud  eumd.  Ludew.  pag.  515  :  Domino 
Abbati  et  Conventui  Monasterio  in  Gri- 
zow  tertiam  vartem  unius  Dextrarii,  in 
quo  nobis  de  oonis  suis  in  Wirbena  tene- 
bantur  servire. 

DEXTRARII,  Dextrales,  Destrales, 
mi^ores  et  cataphracti,  quibus  uteban- 
tur  potissimum  in  bellis  et  praeliis. 
Willelmus  Neubrig.  lib.  2.  cap.  11  :  Equo 
ejus  militari,  quem  Dextrarium  vocant, 
ablato,  etc.  Chronic.  Colmariense  ann. 
1298  :  Habebant  Dextrarios,  id  est,  equos 
magnos,  qui  inter  equos  communes,  quasi 
Bucephalus  Alexandri,  inter  alias  emine- 
bant.  Brunetus  in  Thesauro  MS.  part. 
1.  cap.  155:  Il  y  a  chevaus  deplusieurs 
manteres,  à  ce  que  li  un  sont  Destrier 
grant  pour  le  combat,  li  autre  sont  pale-' 
froy  pour  chevaucher  à  l'aise  de  son  cors  ; 
li  autres  son  rouds  pour  sommes  porter, 
etc.  Gonsuetudo  Andegav.  art.  47.  et  Ce- 
nomanensis  art.  55  :  Est  entendu  Des- 
trier, un  grand  cheval  de  guerre  ;  Cour- 
sier,  un  cheval  de  lance.  [^^  Destrieri 
Joann.  Villan.  Ricchi  e  grossi  cavalli,  ut 
auctor  est  Murat.  Antiq.  Ital.  tom.  2. 
col.  486.  B.]  [Genealogia  Comitum  Flan- 
driSB,  inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col. 
402  :  Fugiunt  Alemanni,  fugit  et  ipse  Otho 
Imperator  eorum  in  palafndo  suo  ;  suum 
enim  Dextrarium,  mirss  probitatis  magni- 

?}ue  predi  equum^  ocdsum  a  quodam  mi-' 
ite  reliauit  %n  ac%e.\  Radulfus  de  Diceto 
ann.  1198  :  Dextrani  capti  sunt  ducenti, 
quorum  septies  20.  cooperti  fuerunt  ferro. 
Knyghton  ann.  1191  :  Capti  sunt  ....  du- 
centi Dextrarii  ferro  communiti.  [<*•  Ab- 
brev.  Placit.  Édw.  1.  Hibern.  rot.  86. 
pag.  234  :  Duellum  vadiatum  ....  Willd" 
mus  venit  die  constituto  eques  armatus 
armis  militaribus,videlicet,cum  Destrario 
quooperto,  lancea,  scuto,  etc.  Vide  Con- 
vent.  Brixiens.  ann.  1158.  cap.  4.  ap. 
Pertz.  Leg.  tom.  2.  pag.  107.]  Occurrunt 
passim,  apud  Radevicum  de  Gest.  Fri- 
der.  lib.  3.  cap.  26.  87.  Fulcherlum  Car- 
net, lib.  1.  Hist.Hieros.  cap.  3.  Raymun- 
dum  de  Agiles  pag.  1^.  Jacobum  de 
Vitriaco  lib.  3.  pag.  1125.  1130.  Petrum 
de  Dusburg.  in  Chronico  Prussisd  cap. 
54. 101.  239.  Garolum  IV.  Imp.  in  Vita 
sua  pag.  91.  Thwrocz.  in  Petro  Rege 
Hung.  cap.  88.  Bromjpton.  ann.  1173. 
Gregorium  Decanum  Éajocens.  in  Ur- 
bano IV.  PP.  fin  Chronico  Trivetti  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  8.  pag.  611.  et 
614J  etc. 

w  Dextrarii  Phalerati,  in  Ghart. 
ann.  1249.  in  Guden.  Sylleg.  pag.  602. 
Dextrarii  Falerati,  in  chart.  ann.  1256. 
et  1298.  in  Lappend.  Init.  Foader.  Han- 
seat.  pag.  74.  et  739.  Vide  DeaUerarii. 

1  Destrarii,  in  Epistola  Alphonsi 
Vili.  Regis  Castellae  ad  Innocentium 
III.  PP.  tom.  4.  Conci!.  Hispan.  pag.  473. 

Dextrarii,  apud  Ottonem  Morenam 
pag.  81.  [in  Historia  Dalphin.  tom.  1. 


r 


DEX 

pag.  97.  edit.  Genev.  et  pag.  78.  edit. 
Paris.] 

DBXTRARU  ÀBDENNENSE8,  qUOS  prSB- 

dicat  Willel.  Brito  1. 12.  Phil.  initio,  ut 
Arabicos  vetus  Poem.  MS.  de  Vulpe  : 

Domi»  1m  Dastrten  Arabit, 
A  lenn  cotlat  tet  hntm  foitif . 

Vide  Notas  ad  Àlexladem. 

Dextrax£s  Hispanici,  apud  Rigor- 
dum  ann.  1201.  quos  Asturctmea  quidam 
Tocant,  quod  apud  A9ture8  Hispanlcos 
potissimi  habeantur.  Ebrardus  Betu- 
niensis  in  Grsp^sismo  cap.  7. 

Attareo  Dextrarios  «sC,  Astur  eapot  qui  : 
Mani  priiw  Astnr  «tpnim  deilnodi  repperit  naum. 

Dextràrii  de  Pretto,  apud  Bromp- 
tODum  pag.  1082.  Vide  Equus, 

Dextralius.  Àrnoldus  Lubeceùs.  lib. 
5.  cap.  8  :  Vidit  igitur  principem  ipaius 
castri  in  fervuto  equo,  quem  Dextralium 
dicunt,  eminue  venientem, 

Destrales,  prò  Dextralee,  ut  Deatra, 
prò  Dextra  ia  Gloss.  Lat.  Gr.  Jo.  Mona- 
chus  Majoris-Monast.  lib.  1.  Hist.  Gau- 
fredi  Ducis  Norman.  :  Tubas  multiplicis 
varia  vox  intonai,  dant  Deetralea  dihso^ 
nos  hinnittu,  eie.  Sic  etiam  Gallis  Des" 
triers  dicuntur.  Le  Roman  de  Garin 
MS.: 

BiitoMb  li  TÌ0i  DMtriers  s^oraes, 
Et  Tint  espées  aa  poot  d*or  noièllex. 

Alibi  : 

Li  raad  li  pon  oens  Deetrtert  Mjornez. 

1  Dbstrarii,  in  Epistola  Alphonsi 
YIII.  Regis  OastellaB  ad  Innocentium 
III.  Papam,  inter  Gonc.  Hisp.  tom.  8. 
pag.  478. 

j  Destrerii,  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  1045.  tom.  8.  col.  514.  tom.  11.  col. 
68.  tom.  12.  col.  612. 

DEXTRARn  sic  porro  dicti,  quod  dex- 
tra ducerentur  donec  adesset  tempus 
pnelii.  Ugutio  :  Dextrariue  dicUur,  quia 
per  dexiram  ducUur,  Joan.  de  Garlandia 
in  Synonymis  : 

Eftqiie  maim  Manniis,  dextra»  Deitrarìns  aptat. 

Jacobus  Gardin.  lib.  2.  de  Goronatione 
Bonifacii  Vili.  PP.  cap.  9  : 

Pod  ipnun  auadntu  eouus  deteztut  ad  ante 
CjgneuB  ad  uestram  Tenitur. 

Gontinuator  Nangii  MS.  :  Et  après  ve- 
noient  les  grans  chevaux  et  palefrois  du 
Roy  tres-richement  enaellez,  et  les  valete 
les  menoient  en  Dextre  sur  autres  rous- 
sins.  Le  Roman  de  Garin  : 

Bn  Dettra  meineot  las  auferrans  de  pria. 

Gompptus  Hospitii  ReginsB  ann.  1880  : 
Lorrein^qui  meine  le  grant  cheval  en 
Destre.  Mine  ejusmodi  equos,  qui  dextra 
dncebantur,  oupTo^c,  seu  oupTa  appella- 
bant  Byzantini  sequiores.  ut  docent 
Godinus  de  Offlc.  cap.  6.  num.  7.  et 
Anna  Gomn.  lib.  1.  Alexiad.  pag.  18. 
nap6xouc  Evagrius  lib.  6.  cap.  4. 15.  ut 
observat  Henricus  Valesius.  Perperam 
igitur  istud  damnat  etymon  Laurent. 
Pignorius  in  Notisad  Mussatum  :  Quasi^ 
inquit,  non  asinus  et  hos  Dextra  duce" 
rentur. 

tU\\oi  Scriptoribus  Byzantinis  dicun- 
tur. Leo  Grammaticus  in  MjchaSle  pag. 
469  :  JCa\  aicsXBcav  evpev  auTÒv  évtETuXiYuivov 
sv  Tu^  fforf  éffpLQitt  ToO  8e|(oO  ticicou,  ou  ^Xau- 
vev.  Jilue  profectus,  ei^ui  Dextralis,  quo 
vefU  Bolebat ,  sagulo  tnvolutum  reperii. 
[«•  Vide  Glossar,  med.  Grsecit.  in  'ASIa- 
Tp«T«  col.  25.  26.  et  in  A^toc  col  279.1 

ÌDEXTRARIOLA.  Vide  Deoseralia. 
SZTBATA  et  Sinistrata  Pars  :  esse 


DEX 

in  Dexirato  ;  esse  in  sinistrato  ;  Dextrata 
et  ultrata  regio,  voces  Agrimensorum. 

1  DEXTRATIO,  Motus  qui  flt  a  sinistra 
ad  dextram  apud  Solinum  cap.  57. 

1  DEXTRATOR,  Agrlmensor.  Vide  Dex- 
traareZ. 

1  SEXTRATU3  Manu  sua,  Idem  qui 
Jurans  sua  tnanu,  de  quo  in  Juramen- 
tum.  Formula  80.  Sirmondica  :  Ideo  eie- 
nim,  dum  sic  veritas  eomprobatur,  veniens 
jam  dictus  ille  ctdprehensam  manum  vel 
arma  prsedicli  judieis ,  sicut  mos  est, 
apud  homines  duodecim  manu  sua  tertia 
decima  Dextratus  vel  conjuratus  dixit, 
eie. 

«  DEZTRERIA,  Destreria,  Navis  spe- 
cies,  forte  quia  agilis,  ab  Ital.  Destro, 
dexter.  agilis,  sic  nuncupata.  Giiarta 
ann.  la88.  ex  Tabul.  Massil.:  Item  sol- 
vatis  140.  florenos  auri  de  Regina  Johanni 
Arnaudi  de  Massilia  prò  ^agiis  suss  Des- 
irerÙB  armatas,...  misssR  tn  Rodanum  cui 
servitium  dom,  Papss.  Item  prò  pennonis 
sive  vexillis  armorum  Massil.  faeiis  prò 
dieta  Dextreria  . .  .  Item  prò  tribus  quar- 
iaronis  quintalis  cepi  aa  unqendum  seu 
eocpalmandum  ipsam  Dextrenam.  Mirac. 
Mss.  Urbani  V.  PP,  :  Navigane  per  tnare 
in  quadam  Destreria,  et  diu  fuit  in  plaja 
Romana. 

5  DEXTRERU.  Vide  Dexirarii. 

UEXTRI.  Papias  :  Dexlri  dicuntur  pcLs^ 
sus  mensuranai  apudquosdam.  [Quadra- 
tum  est  apud  Massilienses  constans 
quindecim  palmis.  Memoratur  bsec  men- 
sura  in  Statutis  ejusdem  urbis  lib.  1. 
cap.  52.1  Florentius  in  Vita  S,  Fellcis  : 
A  loco  ilio  usque  ad  castrum  Thoringum 
hc^entur  Dexlri  ducenti.  Tabular.  Aga- 
nonis,  seu  Ecclesia  Gamotensis  :  Est 
autem  ipsa  area...  habens  in  longum  per- 
Itcas  83.  et  in  uno  capite  peri.  8.  et  Dex- 
trum  unum.  In  altro  vero  capite  peri.  7. 
et  Dextrum  unum.  [**  Vide  Gerard.  Pro- 
legom.  Ghartul.  S.  Petri  Garnot.  pag. 
173.  S  168.]  Tabularium  Abbatiss  Con- 
chensis  in  Ruthenis  Gh.  839  :  Consories 
prò  uno  fronte  Archimbaldus,  et  Dextros 
sexdecim  :  et  de  alio  fronte  Lautardus,  et 
Dextros  sexdecim,  prò  uno  lalus  Aldoar" 
dus,  et  Dextros  21.  et  de  alio  lalus  via 
nublica,  et  Dextros  21.  Formula  Linden- 
Drogiana  140  :  Terra  habet  in  longo  Dex- 
tros tantos,  et  in  lato  Dextros  tantos.  Ve- 
tus  Giiarta  apud  Ughellura  tom.  1.  part. 
1.  pag.  418  :  Et  per  longitudinem  usque 
in  Patemum,  sint  decem  millia  Destri. 
r«»  Adde  Polypt.  Irmin.  Br.  9.  sect.  247. 
248.  pag.  109.J  Hinc  emendanda  Vita  S. 
Memii  Gatalaunensis  apud  Bosquetum: 
Per  deseHum  ambulaveruntj  et  Dextros 
40.  millia  quingenios  perveneruntf  eie. 
Perperam  aexlras  editum. 

*  Dextra  tamen  etiam  habetur  in 
Gharta  anni  979.  ex  Archivo  S.  Victoris 
Massil.  n.  13.  Armar.  Avenion  :  Conda- 
mina  una  qua  habet  prò  longo  Dextras  de 
ambos  latus  288.  et  in  quacunque  fronte 
Dextras  130. 

T  Dextrum.  Statuta  Arelat.  MSS.  art. 
82  :  Item  statuimus,  quod  canne  et  alno 
et  Dextrum  de  ferro  in  palaiio  Communis 
et  caudentur  (cudantur)  et  forme  cayrO' 
norum  et  legularum  ibidem  fiant...  Dex- 
trum quo  mensuraòitur  et  cayroni  et 
tegulse  fiant  secundum  foì*mam  eorum, 
que  eruni  in  palaiio  Communis.  Verslo 
Gallica  anni  1616.  habet  :  Sereni  failes 
et  mises  dee  Cannes,  aulnes,  Arpenis  ou 
Dextres  en  l'hotel  de  ville,  eie.  ubi  Ar* 

Senta  Dextri  dicuntur ,  quod  utantur 
^extris  ad  arpenta  mensuranda.  Statuta 
Avenion.  :  Canna^  alna  et  Dextrum  sint 
de  ferro  et  sint  clavata  in  muro  Ecclesia 
5.  Petriy  eie. 


DEX 


93 


Dextres.  Gatalanis  :  Libellus  Gatala- 
nicus  MS.  de  Ratallia  facienda  :  Lo  camp 
do  esser  cagre^  e  deu  aver  de  cascun  cayre 
25.  Dextres.  et  cascun  dels  Deslres  25.  deu 
aver  12.  palme  de  cana  de  Rarchinona,  e 
deu  esser  ab  pale  en  gir,  e  ab  rests  be 
enrestats,  e  ctavats,  e  deu  esser  pia  e 
egualj  e  no  pedregos,  ans  si  pere  hy  hales 
ne  deu  hom  gilar.  Dextres  in  Gon;suetu- 
dine  Hannoniffi  cap.  108.  ubi  de  Pisca- 
tiene  in  fluviis  :  Que  aucuns  ne  tendeni  à 
la  repentise  du  sacq  de  son  compagnon  à 
soissanie  Destresprés. 

^Nostris  etiam  Dexlre.  Gharta  ann. 
1022.  ex  Tabul.  Massil  :  Dono  modo  de- 
cem DextroSf  qui  sunt  in  loco  qui  dicitur 
Costa.  Dono  decem  dextros  vinets  in  villa 
Cathedra,  in  alia  ann.  1040.  ex  eod. 
Tabul.  Lit.  remiss.  ann.  1889.  in  Reg. 
138.  Ghartoph.  reg.  eh.  100:  En  lequel 
espace  puet  avoir  six  Dextres  ou  environ. 
Dtestre,  apud  Monstrelet.  2.  voi.  fol. 
76.  v«. 

Dextrorum  prsesertim  appellatione 
donantur  Ecclesiarum  atque  adeo  loco- 
rum,  qui  aliqua  immunitate  aut  asyll 
jure  gaudent,  definita  legibus  circa  eos 
spatia,  qu8B  fere  semper  80.  passuum 
esse  dicuntur.  'Opoi  oeircÓTocroi ,  apud 
Nilum  lib.  2.  Epist.  178.  &poi  nsp^T^mac» 
apud  Theodor.  Lector.  lib.  2.  àeruXca  xfiiv 
Spctfv,  apud  Gyrillum  Scythopolitanum 
in  S.  Jeanne  Silentiario  num.  4.  Gharta 
Rudesindi  Dumiensis  Episcopi  sera  930. 
apud  Antonium  de  Yepez  in  Ghronico 
Ord.  S.  Benedicti  tom.  5.  ip&g.  424  :  Cum 
duabus  in  ea  fundatis  Ecclesiis,  sancium 
Pelrum  et  S.  Vincenlium,  cum  earum 
ambitu  Dextros.  Alia  Bermundi  II.  Regis 
SBrsB  1080.  ibid.  pag.  489  :  Et  insuper  in- 
tra ipsos  Dextros  non  habeant  liceniiam 
ingrediendi  in  eis,  non  sagiones  de  Rege, 
non  de  Pontifice,  eie.  Infra  :  Et  in  ipsos 
Dextros  de  islo  Monasterio,  qui  illos  airi- 
puerit,  peiiei  in  duplo.  [Goncil.  Gompos- 
tell.  ann.  1081  :  In  omni  Ecclesia  infra 
LXXU.  Dexteros  nullus  laicus  vel  mulier 
nec  refuganus  sortem  habeant.]  Gonci- 
lium  Goyacense  in  dioscesi  Ovetensi 
ann.  1060.  can.  8:  Intra  etiam  Dextros 
Ecclesiss  Laici  uxoraii  non  habiteni,  nec 
jura  possideani.  Gap.  12  :  Prascipimus,  ut 
si  quilibet  homo  prò  quacunque  culpa  ad 
Eccleeiam  confugerii,  non  sii  ausus  ali" 
qui8  eum  inde  violenter  absirahere,  nec 
persegui  intra  Dextros  Ecclesias  qui  sunt 
iriginla  passus,  eie.  Goncilium  Sanctse- 
gidianum  ann.  1056.  can.  2  :  Ut  nemo 
infra  terminum  triginta  Dextrorum  circa 
Ecclesias  posilum  quicquam  capere  prm- 
sumal,  eie. 

Ita  80.  passus  deflniuntur  extra  aedium 
sacrarum  ambitum,  intra  quos  immu- 
nitas,  seu  pax  Ecclesis,  vel  asyli  jus 
constitultur,  in  Goncilio  Helenensi  ann. 
1027.  Narbonensi  ann.  1054.  can.  11. 
Helenensi  ann.  1065.  et  in  Jure  Ghris- 
tiano  Danico  cap.  8.  apud  Janum  Dol- 
merum  ejus  interpretem.  Tabularium 
Abbati»  Gonchensis  in  Ruthenis  Gh. 
93  :  Promitto  Deo  et  R.  Pelro,  ad  dam- 
num  alicujus  80.  passus  Ecclesiasticos 
circa  hanc  Ecclesiam  R.  Petri  non  in- 
fringam,  ncque  aliqua  persona  prò  mea 
voluntate,  eie.  Ubi  notandi  pctssus  Eccle- 
siastici. At  in  Decreto  Nicolai  n.  PP. 
ann.  1059.  majus  spatium  adscrìbitur 
majoribus  Ecclesiis,  hoc  est,  Gathedra- 
libus  :  De  Confiniis  Ccsmitertorum,  sicut 
antiquitus  a  sanctis  Patribus  siaiutum 
esly  statuimus  ita  :  ut  major  Ecclesia  per 
drcuilum  60.  passus  habeat  ;  capellse 
vero,  siue  minores  Ecclesias  80.  Qui  autem 
confinium  eorum  infringere  teniaverit, 
velpersonam  hominis,  aut  bona  ejus  inde 


94 


DEX 


DEY 


DIA 


abstraxerit,  nisi  publicuB  latro  faerit, 
quousque  emendet,  et  quod  rapueril  red- 
aa(,  excommunicelur.  [Hujusce  discrimi- 
nis  exemplum  habemus  in  Gharta  Petri 
SenecensTs  Episc.  prò  Monasterio  S. 
Vicloris  Massi!,  ann.  1069.  in  ter  Instru- 
meni.  tom.  8.  Gali.  Christ.  col.  197.  et 
198:  Item  confirmo  ibi  alias  tres  Ecclesiat, 

futs  ibi  8unt,  videlicet  S,  Johannis  et  S, 
*etri  Apostoli  et  S,  Laurentii..,  et  con^ 
firmo  ibi  in  circuitu  earum  Ecclesiarum 
Cimiterium  de  LX.  j}asinbu8  ecclesiasti- 
cis,..  Item  confirmo  ibi  Ecclesiam  S.  Petri 
de  Bagarris,  simul  cum  ipso  Cimilerio  de 
XXX.  ^ass^ms.,,  Item  con  firmo  ibi  ipsam 
Ecclesiam  S.  Martini  de  Alons  cum  suo 
Cimiterio  in  circuitu  ipsius  EcclesisR  de 
XXX.  pctssibus  ecclesiasticis.  Hic  cernere 
esttrious  Ecclesiis  non  Gatbedralibus 
spatium  LX.  passuum  attribui  :  majoris 
igitur  Ecclesiss  nomine  non  solas  Oathe- 
drales  intellexisse  videtur  Nicolaus  II. 
in  allato  Decreto.]  In  Gonstitut.  Hono- 
rii  et  Theodosii,  edita  a  Sirmondo  in 
Appendice.  God.  Theod.  de  cujus  fide, 
ut  et  csdterarum  hic  editarum,  subdubi- 
tant  viri  docti,  ej asmodi  Ecclesiarum 
immunitaSy  quinquaginta  passibus  ultra 
BasiUcss  fores  dennitur.Quibus  addenda, 
rjU88  habentur  in  DecreUone  Ghlotarii 
II.  Regis  cap.  18  :  Nullus  latronem  vel 
quemlibet  eutpabilem.,,  de  atrio  Ecelesim 
exirahere  prsssumat,  Quod  si  sunt  Eccle- 
sias,  quibus  atria  clausa  non  sint,  ab  utra- 
que  parte  parietum  terra  spatium  arpen* 
nis  prò  atrio  observetur.  Cut  autem 
dextri,  seu  a  legibus  extra  tempia  ipsa 
definita  sint  àouX^ac  spatia,  rationem 
prodit  lex  4.  God.  Th.  de  His,  qui  ad 
Èccles.  Gonfugiunt  (9,  45.)  :  Ne  in  ipso 
Dei  tempio  et  sticrosanctis  iUtaribus  con- 
fuaienttum  quemquam  mane  vel  veepere 
cubare  vel  pemoctare  liceat ,  ipsis  hoc 
Clerids  reUgionis  causa  vetantibus^  ipsu, 
qui  confugtunt,  pietatis  ratione  servan- 
tibus. 

Ut  porro  Dextri  sumuntur  prò  Eccle- 
sia exteriori  parte,  quse  immunitate  et 
Iure  asyli  gaudet:  ita  i>ex,  prò  Ban- 
leuea,  seu  districtu  urbis  vel  oppidi,  qui 
eadem,  qua  urbes  et  oppida  immunitate 
fruitur,  passim  usurpant  Occitani,  voce 

Eariter  a  deostris  formata.  Fori  Bene- 
arn.  seu  Morlan.  art.  8  :  Et  non  debet 
exire  beUum  extra  Dex  vil/e.  Gonsuetu- 
dines  Tolos»  part.  1  :  Infra  Dex  seu  ter- 
minos  Tolosa.  Occurrit  ibi  non  semel,  et 
in  veteri  Gharta  apud  Gatellum  in  Go- 
mitib.  Tolos.  pag.  882.  Ita  etiam  bsc 
vox  scribitur  in  Gonsuetudine  Solensi 
tit.  29.  art.  7.  Dects,  in  Gonsuetud.  Bayo- 
nensi  tit.  4.  art.  17.  Dee,  Goudelino, 
DecxSf  in  Gharta  vemac.  Gastonis  Vice- 
com.  Beneharn.  apud  Marcam  lib.  5. 
cap.  1,  n.  A:  Et  toutes  las  autres  heres- 
tcUs,  qui  sont  dens  los  vostres  Decxs,  De- 
cium, in  Gharta  ann.  1869.  prò  Montal- 
bano  apud  Gal  land,  in  lib.  de  Franco 
alodio  pag.  189. 

At  GateTlus  in  Historia  Tolosana  pag. 
194.  Dex  terminos  Tolos»,  seu  urbfum, 
a  crucibus,  qu»  limltum  vice  sunt,  ap- 
pellatos  putat,  quod  crux  figuram  decimi 
numeri,  X,  effingat,  qui  Dex  Occitanis 
dicitur.  Quod  si  ita  est,  multo  probabi- 
li us  videtur,  si  non  a  Dextris,  certe  a 
Decussi,  qui  et  Decus  dicitur  Gromaticis, 
etymon  arcessendum.  Nam  lapidibus 
aut  arboribus  decus  seu  decussis  apposi- 
tus  termini  ac  limitis  vicem  prsestabat. 
[Huic  etymo  non  parum  suffragatur 
vox   ipsa  Decus,  qua  eadem  notione 

Sluries    occurrit   in    Gonsuetudinibus 
[SS.  AujKusta  Ausciorum  ann.    1801. 
Sic  art.  46  :  Item  consuetudo  est  ibidem, 


quod  si  aliquis  occidit  injuste  aliquem, 
quod  si  inveniaiur  in  villa,  vel  intra  De- 
cos  villCf  interficiens  prssdictus  possit  a 
quocttmque  capi  et  ad  dominum  Ùomitem 
captus  duci.  Et  art.  78  :  Item  consuetudo 
est  ibidem,  quod  porci  non  intrent  prata 
ncque  casalia,  ncque  vifieas  in  aliquo 
tempore  anni  infra  Decos  civitatis  pre^ 
diete,  Rursum  occurrit  art.  79.  et  85. 
Aliud  de  vocis  origine  conlicit  !D.  de 
Lauriere  in  suo  juris  Gallici  Glossario. 
Quemadmodum.  inauit,  Banìeucm  An- 
degavensis  urbis  aliadque  Pictaviensis 
provinciflB  Quinta  a  Quinto  miniarlo, 
Bituricensis  Sententi  a  Se p timo  minia- 
rlo dict»  sunt,  Ita  forte  Dex  a  Decimo 
mil Ilario  dictum  est.  Alia  refertur  ibi- 
dem Brodelli  conjectura  ducta  ex  ejus 
Gommentario  ad  articulum  86.  Gonsue* 
tudinis  Paris,  num.  28.  Vide  Deci  suo 
loco f]Decuria,  et  Salvitas. 

DEXTROGHERIUM,  Brachii  dextri  or- 
namentum,  viris  sque  ac  feminis  com- 
mune.  Ugutio:  Armilla,  torquis,  bra- 
chiale, Dextrocherium,  Alibi  :  Brachiate, 
torquis  in  brckchio,  quod  est  Dextroche- 
rium. Mamotrectus:  Armilla,  qua  dici- 
tur Dextrocherium.  J.  de  Janna  :  Dextro- 
cherium, ornamentum  dextrm,  et  est 
torques  aureus.  Gloss.  iBlfrici  :  Dextro- 
cherium, brad  earmbeah,  i.  manus 
armilla.  Gemmata  Dextrocheria,  apud 
veterem  Interpretem  Juvenal.  Sat.  9.  v. 
50.  Gapitolinus  in  Maximino  Majore: 
Pollice  ita  vasto,  ut  uxoris  Dextrocherio 
utereturproannulo.  Trebellius  in  Quieto  : 
Viri  in  auro  et  argento,  mulieres  in  reti- 
culis  et  Dextrochiriis.  Ambrosi  US  Ser- 
mon.  9.  ubi  S.  Agnes  sic  loquitur  : 
Omavit  me  inssstimdbili  Dextrocherio  Dex- 
tram  meam.  Viris  tribuit  Lucifer  Oala- 
ritanus  de  Non  parcendo  in  Deum 
delinauentibus  :  Debemus  tibi  lupo  par- 
cere,  aebemus  vereri  riegni  tui  diadema, 
inaurem  etiam  et  Dextrocheria,  debemus 
insignes,  quas  esse  censes,  vestes  tuas 
honorare.  Arcui fus  de  Locis  sacris,  bra- 
chialia  et  dextrocheria  ut  diversa  ponit  : 
Ornata  virgis  ferreis,  pendentes,  brachia- 
liUy  Dextroceria,  murenss,  monilia,  anuli, 
etc.  Antoninus  Monachus  in  Itinerario 
Hierosol.  :  Pendent  super  brachia  Dex- 
trochiria,  monilia,  et  anuli  capitulares, 
cingula,  balthei.  etc.  Leo  IX.  PP.  contra 
Leonem  Achridanum  cap.  86  :  Sic  ma- 
nuum  dignitas  et  maxima  utilitas,  quam- 
vis  componat  insignem  Imperii  coronam, 
non  tamen  hane  sibi  adaptat^  et  imponit, 
sed  capiti,  contenta  suis  armtllis,  Dextro- 
cherio, et  annuita.  Fortunatus  lib.  8. 
Poem.  4  : 

Deztra  ■rmilla  dilar  C«lcbedoDe  Jaspidc  misto, 
Aut  fayacyntbeo  sudat  hoaore  manut. 

XfitptSec  èii(iapY°'Po*>  apud  Pachymer.  lib. 
a  Hist.  cap.  12. 

1  SEXTrUM,  Mensur»  genus.  Vide 
Dextri, 

^  DEXUH,  Se^iév,  Dextrum.  Supplem. 
Antiquari. 

«D&TMERIIJS,  Qui  dedmam  ex  jure 
percipit  et  exigit,  Hisp.  Dezmero,  Arest. 

garlam.  Tolos.  ann.  1287.  Inter  Probat. 
>m.  4.  Hist.  Occit.  col.  85  :  De  pelUione 
constUum  de  Galliaeo  petenlium,  quod 
uUus  Deymerius  ponat  manum  in  fa- 
dendo  saumadas  vindemisB...  Item  de 
petitione  eorumdem  petentium,..,  quod 
Deymerii  percipiant  decimam  in  vineis 
dictorum  hominum. 

1  DETTA,  Fidejussor,  sponsor.  Gali. 
Caution,  Répondant.  Gharta  Roberti  Go- 
mitis  Arverni»,  apud  Baluzium  tom. 
2.  Hist.  Arvern.  pag.  95  :  Nos  Robertus 
Alvemim  Comes...  constituimus  nos  Dey- 


% 


tam  et  principalem  debitorem  penee  dictos 
Burgenses  prv  ipso,  prò  pradictis  omnibus 
attendendis  et  firmiter adimplendis,  Ibìé. 

Sag.  124.  in  Gharta  Eblonis  Vicecomitis 
e  Ventodoro  :  Recognoscimus  nos  prò 
dictis  mille  libris  solvendis  terminis  prss- 
dictis  et  (Msisia  fcuHenda,  ut  dictum  est, 
posuisse  in  Deytam  penes  dictum  Falco- 
nem  carissimum  avunculum  nostrum  B. 
Dominum  de  Turre  nobilem  DomiceUum. 
Pag.  281.  in  Gharta  Guillelmi  de  Hala 
Tenentis  sigillum  regium  in  Arvernia 
ann.  1288  :  Gerardus  de  Mureto,  etc.  ex- 
ponsores,  fidejussores,  DeyUe  seu  prind- 
pales  debitores.  Ibidem:  Dìcenti  prius 
principales  Debitores  esse  comteMendos 
quam  Deytas  seu  sponsores.  Item  pag. 
870.  in  Gharta  Ascélini  de  Machis  ann. 
1874  :  Ad  faciendum  fieri  dUctss  Dominss 
Margarita  per  cursum  vita  sua  assisiam, 
Deytam  et  responsionem  a  personis  pra- 
dicta  debentibus  et  debituris.  Plurles 
scribitur  Deità  pag.  184.  et  seq.  in 
Gharta  anni  1285.  vox  f.  orU  a  Gallico 
Dette,  Ms  alienum  ;  debitor  enim  est, 
ui  sgondet  prò  alio  ;  unde  Adagium  : 
'Ut  repond  paye,  Qui  spondet,  solvlt. 
^  Alias  bete,  Deteau  et  Detierres, 
Gharta  Theob.  comit.  Barri  ann.  1249. 
in  Ghartul.  Gampan.  Gam.  Gomput. 
Paris,  fol.  238.  r*.  col.  2  :  Jemesuizotriez 
pleges  et  Detes  vere  toroide  Navarre à  la 
requeste  le  due  de  Loherregne.  Arest. 
ann.  1290.  in  Reg.  2.  Olim  parlam.  Paris, 
fol.  87.  r*  :  Ce  sont  di  qui  se  sont  establu 
plege,  Dete  et  rendeur  pour  Jehan  de 
Chapes  eseuier.  Gharta  ann.  1294.  ex 
Ghartul.  episc.  Garnot.  :  Lesquels  pldges 
se  establirent  prindpaìix  Deteaus  et  ren- 
deus,  Detierres,  in  Stabilim.  S.  Ludov. 
cap.  68.  tom.  1.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  162. 

o  DEZEBRE,  Dezebrei.  Vide  supra 
Desebrd, 

0  DEZENA,  Decas,  Gali.  Dizaine.  Leud» 
mia.  Garcass.  MSS.  :  Uem  prò  sextario 
nucum  et  castanearum,  de  quolibet  xv* 
Dezenas. 

1  DEZMARIA,  ut  Dedmaria  2.  seu  Jus 
percipiendi  decimam.  Gharta  Stephani 
Episcopi  Glaromont.  apud  Baluzium 
fllist.  Geneal.  Arvern.  tom.  2.  pag.  43  : 
Damus  etiam  et  atias  duas  Eedesias.., 
cum  Dezmarias  et  baptisteriis  et  sepulturis. 

DFERHTRNESSB,  Mulct»  species  apud 
Anglos.  Vide  Cahslite. 

1  DIA,  Generosa.  Papias.  [••  Vide  For- 
cellin.  in  Dìim.  i  Forsan  prò  Dea.  Statuta 
Ganonicorum  Regularium  sibc.  xm  : 

Die  el  alt  Dia  pre  euoeUi  Virgo  Maria. 

DIABESTERIA,  ^  Tormenta,  Ugutioni, 
forte  ex  potaaviorripiov. 

DIABLAGIUM,  TJus  percipiendi  Cam- 
pipartem  ex  bladis  demessis,  DeaM€ige 
in  Regesto  censuum  Garnot.  fol.  1.  et 
2.  Vide  locum  in  Debiadare  post  Bladum 
et  ibi  Bladagia,  necnon  suo  loco  Deabla- 
gium.] 

o  DIABOLARIS,  Meretrix,  prò  D'iobola- 
ris,  quasi  duorum  obolorum.  Gastiffat. 
in  utrumque  Glossar.  :  Diovolaris,  di66o- 
Xoc.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Putan,  Prov.  Diabolaris,  diovolaris, 
divola,  divoltrix.  Vide  Divolares. 

^  DIABDLE,  dta6oXin,  Galumnia.  Lexi- 
con Martinii  post  Galepinum. 

<»  Hinc  Diahler,  Galumniari,  alicajus 
famsB  detrahere,  nostris  etiam  nunc 
Dire  le  diable  de  quelqu'un.  Lit.  remiss, 
ann.  1446.  in  Reg.  176.  Ghartoph.reg.  eh. 
482:  Jehan  Demain  dist  au  8ui>pltant 
qu*il  les  avoit  Diablez,  et  gue  le  Diable  y 
en  avoit  bien  tant  mis,...  tequet  responai 


DIA 


DIA 


DIA 


95 


gue^  nauve  ìeur  $race,  il  n'en  avoU  onque9 
parìe. 

«  DIABOUGUM  DiGERE,  Nostris  Dire 
qaelqtie  diablerie.  Pessime  loqui,  aliquid 
maJo  daemooe  digBum  agere.  Gharta 
arni.  1218.  ex  Ghartul.  Campan.  fol.  86  : 
Diicit  UtnfreduB  :  Domine  Hugo,  titneo  ne 
illiy  qui  9unt  cum  uxore  mea,  faciant 
iUam  dicere  oMquid  Diaholicum  ;  et  tunc 
venit  quidam  miles  suua  dicene  ei  :  Ecce 
ilU  abaucunt  uxorem  tuam  ;  et  cum  ipse 
Umfredus  insequeretur  ecMtf  dixit  illi  : 
Domina,  non  est  hstc  recta  via  ad  hospi- 
cium  tuum,  redeas  ad  me,  At  ilia  «u6- 
mieeo  capite  in  aUam  viam  se  convertit, 
Dyabliey  nequitia,  improbitas,  in  Vita 
J.  C.  MS.  : 

KttoQaellllstlaJiMrie? 
Or  oite  la  graiil  Dyablie. 

^  Déabilej  vulgo  Diablerie,  dicitur  de 
eo  Quod  Diabolo  auctore  fit.  Le  Roman 
de  óléomades  MS. 

Tal  capei  soot  plot  aTenant 
Olia  coii  qui  Mot  faik  da  beabaat, 
Ka  d'orgttd,  na  da  f  lottlraoia, 
ChU  umt  espiai  da  Dàiblia. 

DIABOLIZAKE,  Demonio  corripi,  Hepi- 
danus  in  Vita  S.  Wiboradae  num.  12: 
Non  post  multum  temporis  cospit  Diabo* 
Usare, 

«mABOLUS  LiGATUs,  Yeneficii  spe- 
cìes.  Li  ber  rotulor.  curise  Manerii  Juxta 
insulam  de  Axholme  in  comit.  Èbor. 
sub  ann.  11.  Eduardi  III:  Bobertus  de 
Rader ham,,.,  qui  óbtulit  se  versus  Johan- 
nem  de  Ithen  de  eo,  quod  non  teneat 
conventionem  Inter  eos  factam:  unde 
querilur  qtiod  certo  die  et  anno  apud 
Thorne  convenit  inter  prmdXetum  Rober^ 
tum  et  Johannem,  quodpraecUctus  Johan- 
nis  vendidit  prwdicto  Roberto  Diabolum 
lig€Uum  in  quodam  ligamine  prò  iij.  d. 
ob,  et  super  prmdictus  Robertus  tradidit 
prsedieto  Johanni  q%u>ddam  obolum-^arles 
(i.  e.  fiarnest.  money.  Gali.  Arrhes)  per 
^uod  proprieias  diati  Diaboli  commoraiur 
in  persona  dicti  Roberti,  ad  fiabendam 
deliberationem  dicti  Diaboli  infra  quar~ 
tam  diem  proxime  sequentem.  Ad  guam 
diem  idem  Robertus  venit  ad  prsRfatum 
Johannem  et  petit  deliberationem  dicti 
Diaboli,  secundum  conventionem  inter 
eos  faetam.  Idem  Johannes  prmdictum 
Diabolum  deliberare  noluit,  nec  adhuc 
vult..,  ad  grave  damvnum  ipsius  Roberti 
Ix.  sol.  et  inde  producit  sectam,  etc,  et 
prwdictus  Johannis  ventt,  etc.  et  non  de* 
ducit  conventionem  praRdictam,  Et  quia 
videtur  curia,  quod  tale  placitum  non 
jacet  inter  Christìanos,  ideo  partes  prsR- 
dicti  adìoumantur  usque  in  tnfemum  ad 
audiendum  judicium  suum,  et  utraque 
pars  in  misericordia,  etc,  Diaules,  nostris 
olim,  prò  Diable.  Exposit.  Haimon.  seu 
Raìmon.  in  Epist.  ad  Hebr.  tom.  17. 
Comm.  Acad.  Inscr.  pag.  726  :  Li  Diaules 
est  vostre  peires,  et  vos  voloiz  (aire  les 
desiers  de  vostre  peire. 

«DIABROSIS,  Corrosio,  in  GIoss.  ad 
Alex.  latrosoph.  MS.  lib.  1.  Passion. 
cap.  99  :  Et  ryxim  faciat  aut  Diabrosim 
operelur,  A  Gr»co  dtòe  et  6p(ó<ntetv,  come- 
dere. 

1  DIAGAMERON.  Medicamentum  ducens 
hominem  de  morte  ad  vitam,  Galep.  ex 
Nicol.  OnomasU  med.  Vide  Martinii 
conjecturas  in  hanc  vocem. 

DIAGATOGHI,  Aca^dcToxot,  Bonorum  de- 
tentatores,  in  leg.  1.  Cod.  Th.  de  Fisci 
debitor.  (10,  16.)  Unde  Diacatocia  in  leg. 
7.  God.  Just,  de  Omni  agro  desert. 
(U,  50.)  bonorum  detentio.  [<»  Adde 
God.  Theod.  lib.  5.  tit.  13.  const.  30.] 
Gloss.  :  AumaTox^  possessio,  dtax^Toxoc, 


possessor,  detentator,  retentator,  Practlci 
nostri  vulgo  ejusmodi  Diacatochos^  De^ 
tenteurs  vocant. 

«  DIACIMINUS,  Italis  Diacimino,  Dia- 
cyminum,  medicinalis  compositio.  In- 
ventar, ann.  1389.  tom.  8.  God.  Ital. 
diplom.  col.  863.  et  apud  Murator.  tom. 
16.  Script.  Ital.  col.  809:  Opelanda  una 
scartata^  granas,  laborata  ubique  ad  DiO' 
ciminos  perlarum  minutarum,  Id  est,  ad 
Gumini  florem  efficta. 

DIAGITRINUS,  Diacedrinus,  Diage- 
TRiNUS,  SiaxiTDivoc,  Gitrini  coloris  inten- 
sioris.  Monacnus  Sangall.  in  Garolo  M. 
lib.  2.  cap.  27  :  Et  pavonum  coUts  cum 
tergo  et  clunis  mox  florescere  incipienti" 
bus,  Tyrìa  purpura,  vel  Diacedrina  litra 
decoratis.  Epistola  Basilii  Macedon. 
Imp.  ad  Hadr.  PP.  in  fine  VIII.  Synodi  : 
Transmisimus  Sanctitati  vestrm,.,  vesti" 
menta  diaspra  8.  Esophorin  Dicitrinum 
eancellatum  unum,  Legendum  DiacUri' 
num,  aut  Diacetrinum.  Leo  Ost  lib.  2. 
cap.  61  :  Planetam  Diacetrinam  optimam. 
Ita  Godex  MS.  ubi  editus  Cetrinam  prafr- 
fert,  ut  monet  Angelus  de  Nuce.  Lio.  3. 
cap.  20:  Planetam  Diacitrinam  mo- 
gnam  aureis  listis  undique  decenter 
omatam.  [^^  Vide  DUicynthinus.]  Aiaxi- 
Tptov  corticem  ci  tri  mei  le  conditi  sua 
state  appellatum,  ait  Simeon  Sethi  de 
Gibor.  lacult.  Ita  forte  dcaxkpivoc  erit 
color  ille,  quem  babent  cortices  citrei 
saccaro  conditi,  nostris,  Escorce  de 
eitron. 

DIAGODIUM,  Potio  ex  papavere.  Wal- 
bertus  lib.  1.  de  Miracui.  S.  Waltrudis 
num.  85  :  Vi  Diacodii  cssterarumque  pò- 
tionum  vel  confectionum  expéllere  hujusce 
morbi  genus  non  destitit,  [Vide  Diamoron.] 

DIAGON,  DiÀGONBS,  prò  Diaconus, 
Diaconi:  occurrit  passim  apud  vet 
Script. 

DIAGONA,  DiACONissA,  Uxor  Diaconi, 
seu  cujus  maritus  in  Diaconum  premo- 
tus  erat.  Ex  rjuo  euim  ad  hunc  dignita- 
tis  Ecclesiastic»  gradum  iUe  pervene- 
rat,  abstinebat  uxore,  quae  honoris  causa 
Diaconissa  et  Diacono  appellabatur,  que- 
madmodum  Presbyterì,  Presbytera,  ut 
est  in  Goncilio  Turon.  ann.  567.  can. 

14.  et  20.  Illa  vero,  si  maritum  mori  con- 
tingeret,  a  secundis  nuptiis  abstinere 
tenebatur  subpoena  excommunicationis, 
quemadmodum  Presbyterse,  uti  cavetur 
in  Gonc.  Rom.  sub  Greg.  II.  PP.  cap.  2. 

15.  et  Gonc.  Rom.  sub.  Zacharia  PP. 
cap.  5.  Adde  Gapitula  Garoli  M.  Add.  3. 
cap.  47.  Atto  Vercellensis  Episc.  Ep.  8  : 
Sunt  etiam  qui  eos  priscis  temporibus 
Diaconas  asseruere  appéllatas,  quas  nunc 
Abbatissas  nominavimus,  quod  nobis  mi- 
nime congruere  videtur.  Abbas  namque 
Pater  dicitur,  etc.  Infra  :  Quapropter  si 
hujus  officii  nomen  nunc  etiam  quoquo 
modo  perduraret,  in  bis,  qua  per  muliere» 
adhuc  dispensari  videntur,  illas  Diaconas 
putaremus,  qum  sstate  senili  devictm,  réli- 
giosam  vitam  cum  castitate  servantes, 
oblationes  Sacerdotibus  ojferendas  fideli" 
ter  prtsparant,  ad  Ecclesiarum  limina 
excubant,pavimenta detergunt,  Possumus 
quoque  Presbyteras  vel  Diaconas  illas 
existimare,  qum  Presbyteris  vel  Diaconie 
ante  ordinationem  conjugio  copulatss 
sunt,  auas  postea  caste  regere  debenty  etc. 
Vide  Diaconissa, 

DIAGONALE,  Vestis  Diaconorum,  ut 
Subdiaconale  Subdiaconorum.  Ghronicon 
Abbatum  Gemblacenslum  pag.  528  :  Fecit 
tabulam  argenteam  ante  altare  S.  Petri,,,, 
capsas  expalliis  18.  casulas  2.  10.  Diaco- 
natia,  2.  Subdiaconalia  4.  albas,  etc. 

1  Diagonale  Ministekium,  id  est, 
Diaconi,  Gapitul.  lib.  7.  cap.  296. 


1 DIAGOH ATU8,  Dignitas  Diaconi.  Pas- 
sim occurrit  apud  Scriptores  Eocl.  Vide 
Diaconium. 

DIACOHLà,  GoUatio  eleemosynarum, 
qus  coUigebantur  et  distribuebantur  in 
pauperes  Ghristianos ,  quemadmodum 
S.  Paulus  2.  ad  Gorinth.  cap.  8.  et  9. 
fitaxovtav  usurpat.  Gassianus  Gollat.  18. 
cap.  7  :  Cum  Diaconiam  nostris  fratribue 
deferremus,  id  est,  eleemosynas  a  fldeli- 
bus  coUatas.  Qua  etiam  notione  accipi 
debere  Diaconiam  censent  viri  docti 
apud  eumdem  Scriptorem  Gollat.  21. 
cap.  1. 8.  et  9.  quod  alii  prò  ipsa  oecono- 
mia  et  dispensatione  Monasterii  ibi  in- 
telligi  putant;  Dispenscuionem  etenim 
Latina  voce  idem  munus  appellat  lib.  5. 
cap.  40.  Prsterea 

DIACONIA,  dicuntur  loca,  in  qui  bus 
per  Diaconos  regionarios  pauperes  vi- 
dusB  ,  pupilli,  senes  propriae  regionis 
alebantur:  publicaB  quodammodo  pau- 
perum  hospitales  domus,  quae  oratoria 
et  sacella  adjuncta  habebant,  in  quibus 
a  Diacono  egenis  necessaria  subminis- 
trabantur.  Erant  enim  Diaconi  isti,  ut 
ver  bis  utar  Gujacil  ad  Nov.  8.  ÒYaicuv 
Ministri,  id  est,  mensarum,  qu®  appo- 
nebantur  egenis,  viduis,  orphanis  :  qua 
convivia  agitabantur  domi,  non  in  tem- 
pio, adbibitis  precibus  divinis.  Vide 
Diaconites. 

Erant  autem  ejusmodi  hospltales  do- 
mus RomaB  in  regionibus  omnibus,  qua- 
rum  usu  praecipuo  exolescente,  ipsisqoe 
dlrutis  aedibus,  Diticonim  nomen  ipsis 
sacelUs  et  oratoriis  mansit,  a  quious 
earum  praefecti.  Diaconi  Cardinales  urbis 
jRomas  postea  dicti  sunt.  Anastasius  in 
Stephano  ni.  pag.  81  :  Nam  et  foris  mu^ 
ros  hufus  àvitatis  Romana  secus  Basili" 
cam  B.  Petri  Apostoli  duo  fecit  Xenodo^ 
chia,  in  quibus  plura  eontulit  t>ona,  quss 
et  sociavit  venerabilibus  Diacomis  tllic 
foris  existentibus  perenniter  permanere, 
id  est,  Diaconias  S,  Dei  genitrids,  et  B, 
Silvestri  duas,  etc.  In  Hadriano  I  :  Eie 
coangelicus  vir,.,  constituit  Diaconias  tres 
foris  portam  Beatorum  Apostolorum  Prin- 
cipis,.»  ubi  et  dona  plurima  mobilia  atque 
immobilia  prò  remedio  animas  suas  obtulit, 
et  constituit ^  ut  per  unamquamque 
hebdomadam  quintasferiaB  die  cumpscUlen- 
tio  a  Diticonia...  usque  ad  balneum  per- 
gerent,  et  ibidem  dispensatione  per  ordi" 
nem  pauperibus  consolari,  atque  eleemo- 
synam  fieri.  Infra  :  Idem  egregiuaPraseul. . . 
Diaconias  constituit,  in  quibtis  et  multa 
bona  fecit  per  suam  sempitemam  memo- 
riam,  concedens  eie  agros,  vineas,  oliveta, 
servoSf  ancillas,  et  peculia  diversa  atque 
res  mobiles,  ut  de  reditu  eorum  crebris 
exactùmibus  Diaconia^  proficientes,  pau" 
peres  Christi  reficerentur.  De  Diaconiis 
istis  intelligendus  etiam  videtur  Ado 
Viennensis  in  Ghronico  :  Symmachus 
Papa  inter  multa  Ecclesiarum  opera,  quae 
vel  a  fundamentis  creavit,  vel  prisca  re- 
novavit,  ad  Beatum  Pelrum,  et  Beatum 
Paulum,  et  Beatum  Laurentium  paupe- 
ribus  habitacula  construxit, 

Glerici  vero  seu  Diaconi,  qui  Diaconiis 
praeerant,  Dispensatores  Diaconiarum 
interdum  dicuntur,  quod  videlicet  elee- 
mosynam  pauperibus  distribuerent, 
quas  Diaconiarum  appellatione  denari 
monuimus,  uti  habetur  in  Goncilio 
Rom.  ann.  595.  Unde  Diaconiam  exhibere 
et  Diaconias  exhibitionem,  dixit  Gregorius 
M.  PP.  lib.  9.  Epist.  24.  Anastasius  in 
Hadriano  :  Item  viaconiam  SS.  Sergii  et 
Bacchi  eJHsdem  DiaconisR  dispensator, 
propter  metum  templi^  quod  situm  super 
eam  videbatur,  evertens,  etc.  Epitaphium 
Theodimi  Subdiaconi  Neapoli  in  Eccle- 


96 


DIA 


DIA 


DIA 


sia  S.  AndresB,  ad  Nidum  dieta  :  Eie  in 
pace  membra  sutU  posila  Theodimi  Sud- 
diac.  Reg.  et  Rect.  Sce.  Sed.  Apost.  et 
Disp.  hujus  Diac,  Beati  Andrem.  Pater 
Diacenim^  in  Ordine  Romano  stati  m 
initio.  Ita  etiam  in  Diurno  Homano  cap. 
7.  Ut.  17:  Dispensator,  qui  fuerit  %n 
eadem  venerabili  Diaconia. 

Verum  postmodum  non  ipsffi  duntaxat 
domus  bospitales  Diaconia  nuncupat». 
sed  prsesertim  quae  ipsis  adjuncta  erani 
oratoria  :  de  quibus  intelligendus  Anas- 
tasius,  cum  ait,  vela  Tyria,  stauracina^ 
vestes,  coronas,  seu  pharos,  vasa  Eccle- 
siastica, et  alia  ejusmodi,  qu8B  tempia 
ipsa  spectant,  Diaconiis  elar^itos  sum- 
mos  Pontiflces  pag.  89. 110. 118.  117. 119. 
180. 136. 137.  etc.  YJeminlt  Synodus  Ro- 
mana sub  Leone  IV.  PP.  cap.  89.  apud 
Holstenium.  Titulorum,  vel  Diaconiarum 
Ecclesia. 

H»  porro  Diaconia  Rem»  prse  cssterls 
recensentur  ab  Anastasio  in  Vltis  PP. 
Edit.  Reg.  : 

Diaconia  S.  Maria,  pag.  81. 

Diaconia  S.  Silvestri^  pag.  81. 

Diaconia  S,  Maria  in\ 
Atriano,  (al.  Adrianio)     Extra  Portam 
pag.  186.  iS.  Petri  b»  tres 

Diaconia  5.  Maria  tnf  Diaconi»  ab 
caput  Porticus,  pag.  186.>Hadriano  I.  PP. 
148.  linstitutse. 

Diaconia  S.  Silvestriì 
juxta  HoepitaXe  5.  Grego- 1 
rii,  pag.  114.  / 

Diaconia  S.  Hadriani  Mart.  ab  eodem 
Hadriano  PP.  instituta,  pag.  117.  120. 
180.  b.  187.  162. 

Diaconia  SS.  Sergii  et  Bacchi,  pag.  119. 
187. 

Diaconia  S.  Maria,  qua  dicitur  Anti- 
qua, pag.  81. 180.  189. 

Diaconia  B.ArchangeH,pSig.  180. 187.  b. 

Diaconia  S.  TheodoH  Mart.  pag.  180. 
b.  187.  b.  162. 

Diaconia  S.  Georgii,  pag.  180.  162. 166. 

Diaconia  S.  Marta  \n  via  Lata,  pag. 
180. 186.  b.  168. 

Diaconia  S.  Aqatha,  pag.  180. 187.  145. 

Diaconia  S,  Maria,  qua  dicitur  Domi- 
nica,  pag.  188.  d.  186. 

Diaconia  S.  Maria  ad  Cosmedin,  pag. 
186.  148.  209. 

Diaconia  S.  Maria  in  Cyrot  pag.  180. 
186. 168. 

Diaconia  S.  Lucia,  pag.  187. 165. 

Diaconia  SS.  Nerei  et  Achillei,  pag. 
187. 

Diaconia  S.  Bonifacii,  pag.  187. 

Diaconia  SS.  Cosma  et  Damiani,  pag. 
187. 

Diaconia  S.  Eustachii,  pag.  187. 

Diaconia  B.  Viti  Martyris,  pag.  187. 

Diciconia  S.  Martini,  pag.  187. 

Diaconia  CLd  septem  solia,  Baron.  ann. 
1064.  n.  5.  meminit.  Sunt  autem  bodie 
14.  Diaconi»,  quse  Gardinalibus  Diaco- 
nis  attribuuntur.  Vide  Frisonum  in  Ap- 
paratu  ad  Galliam  Purpuratam  cap.  9. 

Nec  RomsB  duntaxat  Diaconia  exlite- 
runt,  sed  et  in  provlnciis  ex  instituto 
Gaii  PP.  in  cujus  Epistola  Decret.  cap. 
6.  bffic  lejguntur  :  Et  regiones  sicut  in  hac 
urbe  fecimus,  per  singulas  urbes,  qua 
populosa  fuerint,  Diaconibus  dividantur. 
[Supposititia  est  bsBC  Epistola,  unde 
alia  quQBrenda  est  institutio  Diaconia- 
rum  in  provinciis.1  Testamentum  B. 
Remigli  apud  Flodoardum  lib.  1.  cap. 
18.  quo  sanctam  et  veneràbilem  Eccle^ 
Siam  Remorum  hseredem  instituit:  Si" 
miU  modo  sanctissima  hares  mea,  qua- 
cunque  tibi  a  propinquis  et  amicis  meis  in 
quocunque  solo  et  territorio  celiata  sunt, 
siculi  aisposuero  in  Ptochiis,   Cosnobiis, 


Martyriis,  Diaconiis,  Xenodochiis,  omni- 
bxtsque  Matriculis,  sub  tua  ditione  degen^ 
tibus,  etc.  Idem  Testamentum,  apud 
Mirseum  tom.  1.  pag.  8.  col.  1  :  Ecclesia 
quam  prò  eodem  signo  infra  urbem  ssdi- 
ncavi,  solidos  duos.  Diaconia  infra  ur- 
bem qua  dicitur,  ad  Apostolos,  solidos 
duos.J  Dictconia  È.  Andrea  Neapoli  me- 
minit  Epitaphium  Theodimi  SuMiaconi 
mox  allatum^  ut  et  Greg.  M.  PP.  Ub.  8. 
Ep.  20.  Sed  et  Inscriptio  Greeca,  qu88 
exstat  in  sede  SS.  Joannis  et  Pauli  in 
eadem  urbe  :^  0eod&po;  TicaToc  xa\  Aoù^ 
aTcb  OeiJieX^cdv  tòv  vaòv  oixo8o|Ai^9ac,  xa\  tt^v 
Ataxovtav  ex  vefiiv  àv^joacc  ev  ivdtxt.  TCTapTY) 
TT);  ^aLeiktloLZ  é^aovToc  (f.  Aiovto;)  xa\  Kcdv- 
oravTivou  t&v  OeofiXwv  %a\  t&v  paaiX£cav 
(TSttv&c  pi(a<Tac  év  ic((rrEi  xa\  Tp^<i>  ixxtù  iir^vb; 
'OxTb>6p{o\>   Moiòe  picóaac  Xpiórb)  Ètti  $0'. 

Joannes  Diaconus  in  Agnello 'secundo 
Episcopo  Neapolitano  :  Mie  construxit 
intus  civitatem  Neapolis  Basilicam  Sancto 
Januario  Martyri,  m  cujus  honore  Diaco- 
niam  ejus  nomine  nuncupatam  instituit, 
ac  fratribus  Christi  cellulas  ordinami  de 
readitibus  Episcopi,  etc.  De  Diaconia 
Pisaurensi  agit  idem  Gregorius  lib.  4. 
Epist.  24.  Vide  Diurnum  Roman,  cap.  7. 
tit.  17. 20.  Porpbyrogenitum  in  Basflico 
cap.  62.  et  Antonium  Garacciolum  in 
Sacris  Eccles.  Neapol.  Monum.  cap.  20. 
sect.  22.  et  Benedictum  Falconem  in 
Neapoli. 

At,  si  Baronie  fides,  erant  em  tantum 
in  locis,  in  quibus  Ecclesia  Romana  pa- 
trimonia  possidebat  :  quod  firmatur  ex 
Epistola  Adriani  PP.  ad  Caro!.  M.  tom. 
8.  Hist.  Frane,  num.  86  :  Emisit  nobis 
Stephanus  Neapolitanus  Episcopus  per 
suos  apices  Diaconiam  juris  sancta  nos- 
tra Ecclesia  sibi  concedi. 

Diaconiche  Epistol^e,  apud  Euseb. 
lib.  6.  cap.  88.  et  Georgium  Syncellum 
pag.  875. 

DIAGONIGUM.  Aiaxovixóv,  Ecclesise  Se- 
cretarium,  si&dìctum,  quod  Diaconorum 
curse  incumberet.  Glossa  MSS.  ad  Con- 
cil.  Laodicense  cajp.  21.  In  Diaconico,  id 
est,  sacrario.  Lex  80.  God.  Tb.  de  Hflere- 
Uc.  (16,  5.)  :  Cuncti  haretici  procul  dubio 
noverint  omnia  sibi  loca  hufus  urbis  adi- 
menda  esse,  sive  sub  Ecclestarum  nomine 
teneantur,  sive  qua  Diaconica  ajftpellan- 
tur,  vel  etiam  Decanica.  Vide  vitam  S. 
Auxentii  Arcbimandrit»  num.  8.  Theos- 
terictum  in  Vita  S.  Nicet»  Hegumeni 
num.  18.  et  quae  obserravimus  in  Des- 
cript, sedis  S.  Sopbise  n.  84.  quibus  addo, 
Diaconicon  etiam  Graecis  vocari  librum 
Ecclesiasticum,  quo  omnia,  ause  ad 
Diaconi  munus  obeundum  requlruntur 
in  agenda  re  divina,  et  eorum  singula 
officia  uno  veluti  fasce  continentur,  ut 
monet  Allatius,  Dissert.  1.  de  Libr.  £c- 
clesiast.  Grfficor.  qui  putat,  illud  idem 
esse  quod  BcSX^ovt^c  Aiaxov^ac  appellatur 
a  Jeanne  Euchaitarum  Episcopo.  Di- 
cuntur  etiam  Staxovtxd,  preces  qu»dam, 
quffi  a  Diaconis  decantantur,  et  elpvivncà, 
Id  est,  pacifica  vocantur,  de  quibus  Li- 
turgia Prssanctificat.  Vide  Decanicum, 
[••  et  Glossar,  med.  Grsecit.  col.  296.] 

o  DIAGONIUS,  Ad  offlcium  diaconi 
spectans.  Orde  eccl.  Ambros.  Mediol. 
ann.  circ.  1180.  apud  Murator.  tom.  4. 
Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  894:  Cantatur 
episcopale,  aut  sacerdotale,  sive  Dicu^mile 
jussu  archiepiscopi  :  TeneoraB  factSB  sunt 
cum  suo  versu.  Et  col.  895:  Hac  (oratione) 
finita  sequitur  responsorium  viaconile: 
Eram  quasi  agnus  innocens. 

«  DIAGONIOS,  Gervasio  Tilberiensi  cap. 
6.  Otiorum  Imperiali um,  dicitur  Luna 
in  majori  incremento,  in  circuii  perfec- 
tione  amphikirtos,  etc.  a  Grseco  scilicet 


fitoYcóvioc,  quia  luna  in  suo  majori  incre- 
mento quasi  in  duas  partes,  unam  lu- 
centem,  alteram  non  apparentem,  linea 
diagonali  scinditur. 

DiAGONISSA,  Uxor  Diaconi,  ut  Pres-- 
bytera,  uxor  Presbyteri,  in  Concilio 
Turon.  II.  can.  19.  Vide  Diacona. 

DiACONisSiE  ET  DIACONI,  Mulicres, 
vitsB  integritate  et  religione  ac  pietate 
insignes,  qu»  in  sacris  Ecclesi»  minis- 
terils  ea  obibant  munia,  quae  Diaconi 
ipsi  salvo  pudore,  vel  etiam  absque  of- 
fensionis  nota  peragere  non  poterant, 
in  officiis  prsesertim,  qu»  mulieres 
spectabant,  verbi  gratia,  si  ad  lavacra, 
id  est  baptismum  procederent,  si  in  iis 
nudari,  si  docend»,  et  divino  verbo  ins- 
truendae  essent  mulieres.  De  iis  copiose 
satis  egimus  in  Notis  ad  Aiexiadem 
pag.  416.  et  seqq.  et  ut  certum  in  Eccle- 
sia ordinem  olim  confecerint.  Has  in- 
telligit  Sedulius  in  Prsefat.  ad  Carmen 
Paschale  :  Quis  non  optel  et  ambiai  exi- 
mio  Synclelices  sclera  Virginis  ac  Dei 
ministra  piacere  judicio  f  De  eorum  mi- 
nisterio  sic  Atto  Vercellensis  Episcopus 
Epist.  8  :  Sicut  enim  Presbiftera  dice- 
bantur,  pradicandi,  jubendi,  vel  edo- 
cendi  ;  ita  sane  Diacona  ministrandi,  vel 
baptizandi  officium  sumpseranl  quod 
nunc  jam  minime  expedit.  Nam  in  tanta 
parvUale  ob  parentum  religionem  infan- 
tula  baplizantur,  ut  nulla  eis  verecundia, 
nullus  baptizantibus  voluptatis  possit  sli- 
mulus  impedire.  Unde  jam  statulum  est, 
ut  mulier  baptizandi  usum  assumere  non 
prasumat.  Bulla  Benedicti  IX.  PP.  ann. 
1088.  apud  Ugbellum  tom.  1.  pag.  121  : 
Sanctimonial(Bs  seu  Diaconissa  omnes  im- 
munes  sunt  a  laicali  servitio,  eie.  Diaco- 
nissarum  Ecclesise  GP.  meminit  Palla- 
dius  in  Vita  Ghrysostomi  pag.  28.  et  90. 
Edit.  Emerici  Bigotii.  His  addo,  Ace- 
phalos  hsereticos  diodsse,  Paulum  Aposto^ 
ìum  in  Epistolis  suis  prsscipisse  feminas 
Diaoonas  fieri  débere,  quia  eas  comme- 
morai post  Diaconos,  apud  Fiorenti  um 
Wigom.[Vide  HierolexiconMacri.][«*et 
Glossar,  med.  Gr»cit.  col.  297.  et  Ap- 
pend.  57.] 

Diaconissa,  Abbatissa.  Ita  vocem 
hanc  notione  ista  usurpat  Abailardus 
Serm.  in  Natal.  S.  Stephani,  et  pag.  145  : 
Diaconissa,  quam  nunc  AbbcUissam  no- 
minant.  Quomodo  etiam  Graeci  aliquot 
Scriptores  atax6vovc  Prafectas  Monaste- 
riorum  appellarunt.  Vita^S.  Nili  Junioris 
pag.  185  :  Hia  dtdlxovoc  TiYoupivy)  uovav- 
tv^piou.  Adde  Vitam  S.  Eupraxi»  virg.  n. 
7.  et  10.  Synaxaria  in  b.  Susanna  15. 
Decemb.  Nomocanonem  editum  a  Jean. 
Bapt.  Gotelerio  cap.  267.  [et  Glossarium 
medise  Graecitatis  in  Aiaxàvicoa.]  [**  Vide 
locum  Atton.  Vercellens.  in  Diacona.] 

^  Glossae  vett.  :  Diaconissa,  mulieres 
vestimenta  sacerdolalia  parantes.  Gon- 
suleDisquisitionem  de  Diaconissis,  quam 
Jean.  Pmius  edidit  ad  caput  tom.  1. 
mens.  Sept.  Act.  SS. 

^  DIAGONISTA,  Diaconus.  Recens.  cen- 
suum  ad  portam  basilic»  S.  Marisa  in 
Gosmedin  apud  Mabill.  In  Mus.  Ital. 
pag.  151  :  Pro  suslenlatione  Christi  pau- 
perum  et  omnium  hic  deservienlium  Dia' 
conistarum. 

^  DIAGONITA,  Diaconus,  in  Hiero- 
lexìco  Alacri 

DIAGÒNITES,  Pauperes,  qui  in  diaco- 
niis alebantur.  PVel  Ministri  diaconisB, 
qui  vìdelicet  sud  Diacono  alimenta  at- 
que  eleemosynas  pauperibus  distribue- 
bant,  ut  opinatur  Murator.  tom.  8.  An- 
tiq. Ital.  med.  sevi  col.  572.1  Diurnus 
Romanus  cap.  7.  tit.  17:  Sed  dispensa* 
tor,  qui  prò  tempore  fuerit  in  eadem  vene- 


DIA 


DIA 


DIA 


97 


rabili  diaconia,  prò  remissione  peceatorum 
nostrorum,  omnes  IHaconitea  et  pauperes 
Christi,  qui  ibidem  conveniunt,  Kyrie 
eleiaon  exclamare  atudeant.  Vide  JDia^ 
conia. 

DIACONIUM,  Diffnitas  Diaconi,  qu89 
alias  Diaoonaitie  dlcitur.  Ita  Gyprianus 
£pist.  49.  Ennodius  in  Vita  S.  Èpiphan. 
Ticinensis,  etc. 

DiACONiUM,  Idem  guod  Diaconicon, 
Ecclesias  Secretarlum.  liadrianas  I.  PP. 
in  Epist.  Canon.  Laodicen.  can.  21  :  Ut 
gtibdtaconi  remoti  eint  a  Diaconio,  id  est 
decretario,  ne  dominica  va«a  contingant, 
Gregorius  II.  PP.  in  Epist.  2.  ad  Leo- 
nem  Isaurum  in  VII.  Synodo  :  Ponlificee, 
tcòt  quia  peccarit,..,  eum  tanquam  in 
carcerem  m  secretarla  aacrorumque  vaso- 
rum  agraria  connciunt,  in  Diaconia  et 
Catechumenia  ablegant.  Vide  Descrip- 
tionem  sedis  S.  SophisB  post  Silentia- 
rium  cap.  84. 

DIAGOKUS,  Dignitas  Ecclesiastica.  S. 
Gyprianus  Epist.  65:  Meminisse  autem 
Diaconi  debent,  quoniam  Apostolos,  id 
estf  Episcopos  et  Prmpositos  Dominus 
eUgit  :  Diaconos  autem  post  ascensum 
Domini  in  ccelos  Apostoli  sibi  constitue' 
runt  Episcopatus  sui,  et  Ecclesiss  suss 
ministros,  Apud  S.  Ignatium  in  Epist. 
ad  Trallianos,  dicuntur  etiam  ministri 
Episcopornm.  Glemens  PP.  lib.  2.  Gons- 
tit.  Apost.  cap.  4.  Diaconos  vocat 
Episcopi  auditum,  oculum,  os,  cor  et 
animam. 

Diaconorum  officium  praesertim  erat, 
Evangelium  legere  ac  recitare  in  sacris 
Liturgìis.  Ita  Glemens  lib.  5.  cap.  61. 
Sacramentar.  Gregorii,  Ordo  Romanus^ 
Amalarius  lib.  2.  de  Eccl.  offlc.  can.  12. 
Canones  Saxonici  iSlfrici  ad  Vulnnum 
Episc.  can.  16.  Lex  Aleman.  cap.  14.  Re- 

fino  ann.  870.  Vide  S.  August.  qusest. 
;x  utroque  mixt.  q.  101.  Gonsecratam  a 
Sacerdote  Eucbaristiam  fldelibus  porri- 
gere.  Ita  Justinus  Apol.  2.  Gyprian.  lib. 
de  Lapsis,  Isidor.  lib.  2.  de  Éccl.  offlc. 
cap.  28.  Ganones  Cifrici  cap.  16.  Aleni- 
nus  lib.  de  Divin.  offlc.  cap.  de  Tonsura 
Glericor.  Ganones  Hibern.  lib.  8.  cap.  8. 
etc.  Epistola  ad  Praesidium  Diacon.  de 
Gereo  Paschali  tom.  9.  Operum  S.  Hie- 
ronymi,  etc.  quod  vetitum  Subdiaconis 
in  Goncilio  Laodlceno  can.  25.  ataue 
adeo  ipsis  Diaconis  priesente  Presoy- 
tero.  nisi  id  exigat  necessitas  in  Gonci- 
lio Gartbag.  IV.  can.  48.  et  in  Ganonib. 
Hibern.  lib.  8.  cap.  8.  ubi  presente  res- 
tituendum,  prò  prestante.  In  libro  Or- 
dinis  S.  Victoris  Parisiensis  MS.  cap. 
42.  Diaconus,  non  Eucbaristiam^  sed 
calicem  communicantibus  porri git  : 
Sin^uli  quique  postquam  de  manu  Sacer- 
dotts  corpus  Domini  sumpserint,  divertant 
ad  sinùttram  altaris,  ibtque  ipsis  Diaco- 
nus  de  calice  subministrabit,  ita  ut  ipse 
dextra  manu  calicem  teneat  et  sinistram 
mento  eorum  supponat.  Ita  etiam  in 
Usibus  antiquis  órd.  Gisterc.  cap.  108. 
Vita  S.  Amatoris  Episcopi  MS  :  Accessit 
ad  beatissimum  Amatorem,  tunc  Diaco- 
num,  qui  sacralisHmum  calicem  in  vitam 
tetemam  populis  porrigebat.  Quidam  vo- 
lunt,  olim  obtulisse  Diaconos  ex  S.  Am- 
brosio lib.  1.  Offlc.  cap.  41.  ubi  de  S. 
Laurentio  :  Experire  certe,  utrum  ido" 
neum  ministrum  elegeris,  cui  commisisti 
Dominici  sanguinis  consecrationem.  Ubi 
consecratio  Dominici  sanguinis  acci  pi 
potest  prò  sanguine  consecrato,  quem 
ndelibusporrigebant,  tametsi  consecra- 
tionem olim  praBSumpsisse  colligitur  ex 
Goncilio  Arelatensi  1.  cap.  15.  et  Ancy- 
rano  cap.  11.  in  quibus  offerre  vetan- 
tur.  Sed  et  plebes  rexisse  dicuntur  in 

III 


Goncilio  Eliberit.  can.  77.  et  apud  Gre- 
gor.  Turon.  de  Gloria  confessor,  cap.  30. 

Eorum  voce  communis  oratio  indtcedo- 
tur,  ut  est  apud  Anonymum  Epist.  21. 
de  celebrat.  Faschas  tom.  9.  Operum  S. 
Hieronymi. 

De  cffiteris  offlciis  Diaconorum,  vide 
Acta  Apost.  cap.  6.  7.  8.  S.  Ignat.  Epist. 
7.  cap.  12.  Glement.  lib.  2.  cap.  61.  Dio- 
nys.  lib.  8.  Hierarch.  Hleronym.  lib.  14. 
in  Ezechiel.  cap.  48.  Librum  de  7.  Or- 
din.  Eccles.  cap.  de  quinto  Gradu  Eccles. 
Inter  Opera  Hieronymi  tom.  9.  Rabanum 
lib.  1.  de  Inst.  Glerlc.  cap.  7.  Gilleber- 
tum  Lunicens.  Episc.  de  Usu  Ecclesias- 
tico, Honor.  Augustod.  lib.  1.  cap.  180. 
Ivonem  Garnot.  Serm.2.  de  Reb.  Eccles. 
Paul  Warnefrid.  lib.  5.  de  Gest.  Lon- 
gob.  cap.  27.  [Hierolexicon  Macrorum 
iratrum,]  etc. 

A  solo  Episcopo  man  US  Diacono  im- 
ponitur,  cum  ordinatur,  quia  non  ad 
Sacerdotium,  sed  ad  Ministerium  con- 
secratur.  Ita  Goncilium  Garthag.  IV. 
Sacrament.  S.  Gregorii,  Ganones  Hibern. 
lib.  8.  can.  8.  et  Ordo  Rom.  quem  ritum 
improbat  Amalarius  lib.  2.  de  Offlc. 
Eccles.  cap.  12. 

Diaconi  primum  7.  numero  institutl 
ab  Apostolfs  icpò;  {^icvipeaiav  t&v  a&Xffiiv, 

ut  ait  Africanus  apud  Syncellum  pag. 
8%.  Qui  quidem  numerus  in  omni- 
bus Ecclesiis  diu  servatus  est.  Vide 
Goncil.  Neocaesar.  cap.  14.  Synodum 
Romanam  sub  Symmacho  sub  fln. 
Anastasium  in  S.  Evaristo,  Sozomen. 
lib.  8.  cap.  19.  Steph.  Eduensem  de  Sa- 
cram.  alt.  cap.  7.  Rabanum  in  Inst. 
Gleric.  lib.  1.  cap.  8.  Baron.  ann.  112. 
num.  9.  etc. 

Diaconi  stabant  in  Gonciliis  ac  con- 
sessibus  Episcoporum.  Ita  Concilium 
Nicaenum  can.  14.  Laodicen.  can.  20.  VI. 
Syn.  can.  7.  Goncilium  Arelat.  II.  can. 
lo.  Trullan.  cap.  7.  Elib^itan.  in  Prin- 
cip.  Ghrysost.  Homil.  88.  in  Matth.  Gre- 
gorius Magn.  lib.  4.  Epist.  40.  lib.  9. 
Epist.  28.  Anastas.  in  Martino,  etc. 

DiACONUS  Gardinalis,  dictus,  qui  ad 
Ecclesiam  allquam  Diaconus  incardina^ 
tur.  apud  Gregor.  M.  lib.  5.  Epist.  11. 
Vide  Legem  Bajwar.  tit.  1.  cap.  10.  J  1. 
et  in  voce  Presbyter  Gardinalis,  ex  Pas- 
cbali  IL 

Vide  tur  praeterea  ita  appellatus  anti- 
quior  et  primus  Diaconorum  Ecclesiae, 

2ui  ad  eam  dignitatem  evehebatur  cum 
episcopi,  Gì  eri,  ac  populi  consensu. 
loem  Gregor.  M.  lib.  1.  Epist.  81.  ait, 
Liberatum,  qui  Diaconii  fungebatur  of- 
flcio  in  Ecclesia  Galaritana^  si  ab  Epis- 
copo non  factus  est  Gardinalis,  caeteris 
Diaconis  se  praeponere  non  po^se.  Dia^ 
conus  in  Cardine  constitutus  in  urbe 
Roma,  in  Gapit.  ann.  806.  cap.  83.  et  lib. 
1.  Gapitul.  cap.  138.  Primitus  autem  in 
Ecclesia  Romana  unicus  fuit,  ut  ex  Sy- 
nodo Romana  sub  Sylvestro  PP.  colli- 
gitur, qui  et  Archidiaeonus  et  Diaconus 
circumtuslrator  et  perscrutator  vocaba- 
tur.  Postea  Diaconorum  in  Ecclesia 
Romana  numerus  auctus  est,  et  ex  sep- 
tem  quatuordecim  primum,  deinde  18. 
facti,  qui  omnes,  ut  ab  aliis  Diaconis, 
non  Gardinalibus,  differrent.  Diaconi 
Cardinales  vocati  sunt,  id  est.  Prìnci- 
pales,  qui  praecipue  Xenodochiorum  et 
Diaconiarum  ministri  erant  :  qui  ad 
certas  Diaconias  erant  incardinati. 

Diaconi  Regionarii,  dicti  in  Eccle- 
sia Romana,  qui  singularum  Urbis 
regionum,  quae  septem  erant  Diaconiis 
praBflciebantur.  Anastasius  in  S.  Eva- 
risto :  Hic  titulos  in  urbe  Roma  divisit 
Presbyieris,  et  septem  Diaconos  constituit. 


qui  eustodirent  Episcopum  prtsdicantem 
propter  stylum  veritatis.  [In  Euchirlano 
Catalogo,  cujus  antiquitas  inde  proba- 
tur,  quod  in  Liberio  Papa  desinat,  a 
Fabiano  dicitur  Roma  divisa  in  septem 
Diaconias  :  quod  si  verum  est  non  ad 
Evaristum  referenda  est  Diaconorum 
Regionariorum  institutio.]  Ex  Gollegio 
Diaconorum  Gardinalium  erant.  Ordo 
Romanus  :  Observandum  est,  septem  esse 
Regiones  Ecclesiastici  Ordinis  urbis  Romss, 
et  unamquamque  regionem  singulos  ÌM" 
bere  Diaconos  Regionarios  :  et  uniuscu- 
jusque  regionis  Acolyti  per  manum  Su6- 
diaconi  Éegionarii  Diacono  regionis  sute 
officii  causa  subduntur.  Quorum  Diacono- 
rumf  si  quando  quispiam  moritur,  donee 
loco  ejus  subro^etur  alius,  illius  regionis 
Acolyti  Archidiacono  óbediunt,[y\ae  So- 
zomenum  lib.  7.  cap.  19.]  Vetus  Geremo- 
niale  apud  Baron.  ann.  1057.  n.  22.  ait 
12.  fuisse  Diaconos  Regionarios,  eorum- 
que  munus,  cantare  Evangelium  in 
Stationibus.  Horum  DiaconiaB  ibidem 
describuntur. 
Diaconi  Palatini,  vel  Basilici,  dicti 

4.  ex  18.  Gardinalibus  Diaconis,  quod  in 
Palatio  et  Basilica  Lateranensi  Papn 
ministrareni ,  inquit  Onufrius  Panvi- 
nius.  At  Geremoniale  vetus,  laudatum 
a  Baronio  ann.  1057.  n.  22.  duodecim 
Regionarios,  et  sex  Palatinos  Diaconos 
fuisse  innuit.  Palatinorum  munus  erat, 
Evangelium  in  Ecclesia  Lateranensi,  ut 
Subdiaòonorum  Palatinorum,  Epistolas 
et  Lectiones  in  eadem  Ecclesia  can- 
tare. Eorum  Diaconia^  perinde  ibidem 
recensentur. 

Diaconi  Stationarh.  Horum  munus 
perpetuum  non  erat,  sed  ad  tempus.  Ita 

gorro  appellabantur  ii,  gui  Ponti flci  ad 
tationem  aliquam  profecto  ministra- 
rent. 

Diaconi  Testimoniales,  qui  Episco- 
pum praBdicantem  custodiebant,  [qui- 
que testes  esse  possent  eorum,  quaB  ab 
ipso  dicebantur  ad  populum,  ut,  si  opus 
esset,  eadem  declararent  iis,  quorum 
intererat.]  Vide  Syncellus. 

^^r  Inter  Diaconos  testimoniales  Syn- 
cellosve  numerandum  jputo  Hiacinthum 

Suemdam  Alexandri  In.  PP.  Diaconem, 
e  quo  flt  mentio  in  Fragmento  de  Re- 
bus Ludovici  VII.  Frane.  Regis  apud 
Ducbesnium  tom.  4.  pag.  425  :  Qìwd  ut 
cognovit  Alexander,  misit  ad  Ludovicum 
Regem  legatos,  scilicet  Bemardum  Por^ 
tuensem  Episcopum  et  Hiacinthum  jDia- 
conem  suum,  qui  Regis  iram  lenirent  et 
familiare  colloquium  inirent. 

^  DIAGOPINA,  La  confectione  de  lacte. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS. 

DIAGOPOSIS,  Molestia,  angustia,  ex 
Gr.  8(ax6ic(DO'ic  a  xoicóto.  Lasso,  latigo.  Pe- 
lagius  II.  PP.  in  Epist.  ad  Gregor.  Dia- 
conum  apud  Jo.  Diaconum  lib.  1.  Vitae 

5.  Gregorii  PP.  cap.  82  :  Et  super  illam 
Diacoposin,  vel  unum  Magislrum  mili- 
tum,  et  unum  Ducem  dignelur  coìicedere^ 
etc.  Petrus  Damian.  lib.  7.  Epist.  8  :  Et 
revera,  qui  peculatus  crimen  incurrit,  in 
Diacoposin  cogitur  infercire,  quod  tulit. 
Apud  Baron.  ann.  1064.  n.  16.  ubi  eadem 
Epistola  describitur,  habetur  referre, 
prò  infercire  :  sed  videtur  legendum  in^ 
ferre.  Diacoposis,  in  Glossis  MSS.  expo* 
ni  tur  divina  ostensio. 

DIAGOPTUS,  ex  Gr.  aiaxoTrroc,  Interci- 
sus,  caelatus.  Anastasius  in  Adriano  : 
Fecit  crucem  Diacopton. 

IDIAGOPUS,  diaxoicoc.  Scissura,  vel 
Meatus  in  aggere  ìntercisus,  per  quem 
rivus  transmittltur  in  loca  remotiora. 
Meminit  Ulpianus  1.  pen.  ff.  de  extraord. 
crim.  (47,  li.) 

13 


98 


DIA 


DIA 


DIA 


0  DIAGOREGIUM,  Lo  Sterco  de  capre, 
in  Glossar.  Lat.  Ita!.  MS. 

DIAGTNTHINUS,  AiaxIvOivoc  lacynthini 
coloris  intensioris.  Leo  Ost.  llb.  8.  Chro- 
nici  Casinensis  cap.  19  :  Pianeta  Dia- 
cinthina  magna  aureis  listis  undique 
decenter  ornata. 

1.  DIADEMA.  Passio  SS.  Perpetuse  et 
Felici tatis  :  Et  inter  me  et  illum  grande 
erat  Diadema,  ita  ut  uterque  ad  invicem 
accedere  non  poasemua.  Quo  loco  diaa^ 
tema  legendum  censet  Holstenlus,  ause 
vox  Agrimensori  bus  nota  est.  Ali  ter 
tamen  conjicit  eruditus  Possinus,  quem 
consule. 

«2.  DIADEMA,  prò  ipso  Bege  qui  dia- 
dema defert.  Gnarta  ann.  1857  :  Vir 
magnificus  dom,  Fulco  de  Aaouto  mi- 
te»,   congregato  generali  Consilio 

Maasilim,  dixit  et  exposuit  quod  magnos 
et  arduos  ìiabet  tractatus  prò  parie  dom, 
nostri  Diadematis  Jerusalem  et  SicilUe. 
Pluries  ibi. 

^  Diadema  Regni,  Begis  inauguratio, 
in  qua  capiti  regio  diadema  imponitur. 
Annal.  Bonincont.  apud  Murator.  tom. 
21.  Script.  Ital.  col.  135  :  Anno  salutis 
1429.  Carolus  VII.  rex  Francorum,  post- 
quam  fere  septem  regnasset  annis,  Dia- 
aema  regni  suscepit.  Et  quidem  ann. 
1422.  21.  Oct.  regnum  adeptus,  17.  Jul. 
ann.  1429.  Bemis  inauguraXus  est. 

<*^  Diadema,  Sequiorum  sseculorum 
Grsecis  Fascia  latior  qua  imperatoris 
pectus  cingebatur.  Vide  Glossar,  med. 
Graecit.  col.  290.  voce  AtoStjtiA. 

1  DIADEMAUTER,  Gum  diademate,  in 
Actìs  SS.  Aprii,  tom.  2.  pag.  784.  de  S. 
Wernhero  Mart. 

0  DIADEMARE,  Diadema  imponere. 
Epitaph.  Godefr.  Bullion.  apud  Sche- 
lestr.  tom.  2.  Antiq.  eccl.  illust.  pag. 
566: 

Rei  lloet  electui,  rex  noluit  inUtalari, 
Nee  Dlademari  ;  eed  sub  Chiisto  fiunukri. 

Vide  Diadematizare. 

DIADEMATIZARE,  Diadema  imponere, 
in  Vita  MS.  Caroli  M.  jussu  £riderici 
Imper.  exarata,  lib.  1.  cap.  10. 

^DIADOGUS.  prò  Diadochus.  Gemma 
beryllo  similis,  apud  Plin.  lio.  87.  cap. 
10.  Gr.  ataSoxoc,  cujus  usus  erat  in  ve- 
neficiis.  Process.  Egid.  De  liays  ann. 
1440.  ex  Bibl.  reg.  fol.  159.  v«  :  Proposue- 

runt  facete invocationem eum 

lapide  vocato  Diadocus,  et  cum  ave  cris' 
pata  sive  hupupata. 

DIADOT^,  AtaSÓTai,  Diribitores,  Divi- 
sores.  Lex  28.  God.  Th.  de  Erogat.  milit. 
annonse  (7,  4.)  :  Nulli  omnino  per  prmpo' 
sitos  pistornm,  et  Diadotas,  nulla  %n  spe^ 
eie  praebeatur  annona,  etc. 

9|c  DUDUMENUS.  [Idem  quod  diade- 
matus,  diademate  ornatus,  fiia^ouiuvoc  : 
a  5(ad£(o,  cingo,  redimio»  corono.  Plin. 
84.  8.  19.  n.  2.  —  2.  Diadumenus  cogno- 
minatus  est  Antoninus  B.  imperator, 
filius  Opilii  Macrini,  quia  cum  natus 
est,  pelliculam  in  modum  pi  lei  habebat 
in  capite,  diademati  similem  ;  vel.  quod 
vero  propius  est,  a  nomine  avi  ma- 
temi,  ut  narrat  Lamprid.  in  ejus  Vita  4. 
—  8.  At  in  Inscript.  apud  Maff.  Mus, 
Ver.  241.  2.  appellatur  M.  Opelius  Anto- 
ninus Diadumenianus ,  ut  et  in  eius 
nummis  omnibus,  ut  probat  Eckhel. 
D,  N.  V.  T.  7.  p.  241.] 

1  1.  DIASTA,  Iter  unius  diei.  Vide 
Dieta  2. 

2.  DliETA,  seu  Dieta,  Pastus,  refectio. 
Passio  S.  Victoris  Massil.  : 

.  Et  modo  Dobifcum  qui  poeaes  dngera  diiciim, 
Uideoei  alhletam  funeoe  cum  Rege  DieUm. 


Fulbertus  in  Epist.  116  :  Unde  quotidia- 
nam  tua  anima  Disstam  sumens,  etc, 
[Vita  S.  Albani  inter  Acta  SS.  Benedict. 
S8BC.  4.  pag.  59  :  Pro  cujus  animss  reme- 
dio quadam  aancto  Mart}(ri  contulit  prm- 
dia,  unde  hodieque  Fratnbus  ministrcUur 
Dieta.  Goncoraia  inter  Hugonem  et 
Gonventum  S.  Benigni  Divion.  ex  Ghar- 
tarlo  ejusdem  Monasterii  :  Dieta  impor- 
tat  hmc  qum  sequuntur,  videlicet  facere 
coquinam.  generale  et  pictantiam,  secun- 
dum  quod  in  nostro  refectorio  fieri  con- 
suevit.] 

8.  DLETA,  A^aita,  àaittot,  [Gali.  Diette,] 
Gerta  victus  ratio  ex  Medicorum  prse- 
ceptis.  Vide  Henricum  Stephanum  de 
Abusu  lingusB  Graeca  pag.  ÌOO.  et  Gor- 
raeum  in  Definit.  medicis,  et  infra  in 
Dieticus,  [Hildebertus  Genoman.  Serm. 
Synod.  tom.  21.  Bibl.  PP.  gag.  170.  me- 
taphorice  :  Prima  sane  Dieta  a  malo 
aòstinere.  Simili  modo  Gaufr.  Autiss. 
lib.  2.  in  Gant.  Gant.  :  Prima  Dieta  est 
ad  memoriam  mortis  incipere,  Hac  voce 
nativo  suo  sensu  Gicero  ipse  usus  est 
ad  Atticum  :  Diasta  curari  incipio.] 

At  Latinis  Scriptoribus  Diseta  sumi- 
tur  prò  coenaculo  et  loco,  ubi  coena- 
batur.  Glosa.  Grsec.  Lat.  :  ^louxa ,  t^ 
{^icep^ov,  Dieta,  cenaculum.  Vide  Plin. 
lib.  2.  cap.  17.  lib.  5.  cap.  6.  Sidon.  lib. 
2.  Epist.  2.  etc. 

1 4.  DLETA,  Gonventus  apud  Germanos 
celebrior.  Gali.  Diette.  Vox  derivata,  si 
credimus  Menagio,  a  superiori  Dissta, 
Goenaculum;  quod  hujuscemodi  Gon- 
ventus ab  antiquis  Germanis  celebra- 
rentur  in  coenaculis  et  conviviis.  Sic  de 
bis  Tacitus  :  Sed  et  de  reconciliandis  in- 
vicem inimicis,  et  junqendis  affinitatibus, 
et  adsdscendis  Princtpibus  :  de  pace  de- 
nique  et  bello,  plerumque  in  conviviis 
consultant;  tamquam  nullo  ma^is  tem- 
pore, aut  ad  simplices  cogitationes  pateat 
animus,  aut  ad  magnas  incalescat.  Gens 
non  astuta  ne<f  callida,  aperit  cuihuc  se- 
creta pectoris  licentia  loci.  Ergo  detecta 
et  nuda  omnium  tnens,  posterà  die  re- 
tractatur,  et  sua  utriusgue  temperie  ratio 
est.  Deliberant  dum  fingere  nesciunt  : 
constituunt  dum  errare  non  possunt.  Jo. 
Iperii  Gbronicon  S.  Bertini,  apud  Mar- 
ten.  tom.  8.  Anecd.  col.  694  :  Rex  indi- 
gnans  Ferrandum  odio  magno  collegit, 
et  Dietam  super  hoc  eidem  assignavit  in 
Arkas  villam  prope  S.  Audomarum. . . . 
ubi  die  statuto  Ferrandus  coram  Rege 
comparuit  ;  sed  Rex  Dietam  prorogane, 
etc.  Occurrit  apud  Ludewig.Beliq.  MSS. 


tom.  6.  pag.  99.  in  Hist.  Dalph.  tom.  2. 
pag.  251.  col.  2.  et  alibi  non  semel. 
[09  Yix  unquam  a  Germanis  latine  aut 
vernacule  scribentibus  prò  Gomitiis  im- 
perii adbibita  h»c  vox  fere  semper  de- 
signat  Diem  statutam  ad  J  uri  stand  um 
vel  aliud  agendum.- Etymon  est  Dies, 
Germ.  Tag,  unde  Reichstag,  Tagsatzung, 
Tagfahrt,  etc.  Gonfer  Dieta.]  Quod  au- 
tem  in  Dimtis  seu  coenaculis  olim  habe- 
rentur  bi  Goetus  Germanici»  inde  fac- 
tum est,  ut  Aia(TY)tiQc  in  vett.  Glossis 
reddatur,  Disceptator,  Arbiter,  Interven- 
tor,  et  AtaiT/d.  intervenio,  Discepto.  Vide 
Glossar,  medise  Grsecitatis.  [<^et  Henric. 
Stephanum.  AiaiTijT&v  ssepissime  memo- 
rant  oratores  Attici.] 

^  5.  DIiBTA,  Dies  ad  Juri  standum 
asslgnata,  vadimoni  um.  Gali.  Ajoume- 
ment,  Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1899. 
inter  Probat.  ult.  Hist.  Trenorch.  pag. 
257  :  Dicebant  insuper  quod  dictus  abbas, 
jamdiu  erat.  contra  ordinationes  regias 
veniendo,  uugonem  Clucheti  presby te- 
rum  coram  abbate  de  Ambruneyo 

extra  regnum,  virtute  certorum  privite- 


giorum  citari  fecerat  :  ac  Joannem  de 
Mota,  quem  dictus  Clucheti  ad  suam 
Disitam    transmiserat ,   in   itinere    per 

quemdam  scutiferum  suum atroci- 

ter  verberari ,  et  proeuratorem  suum, 
cum  aliie  munitnentis  suis,  sibi  aufem 
fecerat. 

DLETARE,  Gr.  AiaiT&o6a(.  Victus  ra- 
tione  uti  :  unde  AiaiTYìTtxTJ,  Medicin» 
pars,  qu»  docet  victus  ordinandi  artem. 
Constantln.  Afric.  lib.  de  Victus  ra- 
tione  :  Post  accessionem,  Dietentur  modo 
prssdicto,  Petr.  Blesens.  Epist.  101  :  Pur- 
gatur  tegrotus,  antequam  Dietetur.  Vide 
eumdem  Epist.  27. 

DliBTARII,  Qui  in  dista,  seu  coena- 
culo, mensas  ornare  et  mensis  minis- 
trare solent,  in  leg.  12.  D.  de  Inst.  et 
Instr.  (88,  7.)  Historia  Translat.  S.  Se- 
bastiani cap.  12  :  Erat  namque  ei  inter 
prandendum  familiare  inopum ,  cle&i* 
ìiumque,  quos  mensss  suss  Dietarios 
delegerat,  curam  agere.  IIp^iToc  t&v  fitoti- 
Tftptcpv.  apud  Theophanem  in  Ghronico 

Eag.  122.  qui  diociTàpxiQC  in  Gloss.  Gr. 
■at.  Vide  Scylitzem  in  Michaele,  [et 
Gontinuatorem  Tbeophanis  lib.  4.  n. 
85J 

DiiETARn  in  re  nautica,  apud  Ulpia- 
num  qui  dicantur.  vide  apud  Scheffe- 
rum  lib.  4.  de  Militia  navali  cap.  7. 

i  DIAFONIA.  Vide  Diaphonia. 

^  DIA6MA,  perperam  prò  Dragma,  vel 
potius  Dracnma,  in  Stat.  Verceil.  lib.  8. 
pag.  86.  v«. 

DIAGNATUS,  Gognatione  proximus, 
vaìde  agnatus  ;  id  enim  sonat  vox  dia, 
Jo.  Sarisberiens.  Epist.  59.  pag.  129  : 
Sed  et  ipse^  ut  vulgariter  did  solet,  Octa- 
viani  nepos  est,  et  e  vicino,  ut  rectius 
dix^erim,  Diagnatus,  utpote  sororis  filius. 

DIAGRAPtftJM,  Descriptio  census,  ca- 
pitatio,  vel  tributum,  Std^Ypa^ov.  Anasta- 
sius  in  S.  Vitaliano  PP.  pag.  52  :  Et 
talem  afflictionem  posuit  in  populo .... 
per  Diagrapha,  seu  capita  atque  nautica- 
tiones  per  annos  plurimos,  quales  a  sae- 
culo  nunquam  fuerunt.  Vide  Salmasium 
ad  Hist.  Aug.  pag.  875.  Atacypa^Vi,  Des- 
criptio. Procop.  in  Hist.  arcana  pag. 
102. 1.  Edit.  :  £uv(ovalc  ts  yòcp,  xa\  xatc 
xo(Xov(iivaic  èiciSoXatc  ts  xq(\  éiotyP^f  >^C  0^ 
xfikv  x'^?^^^  xOpioi,  Tfi>v  icoXc(i.^(ov  avaxftYco- 
pr,x{T(i>v  auTUa  i&aXa  tjX^vxovto.  Infra  .'xoc 
oè  T&v  SiaYpafuv  t^  $£  in}  tx%\,  Cv]|Jk^a(c  noX- 
Xoclc  oXXoc  xt,  xa\  ùttò  tovic  xP^^^^C  totStouc 
ttcpi6aXéo6ai  Tàc  ic6Xttc  àvdcYVT),  etC.  AiaypQC- 
fdipioc,  publicanus.  Hesvcbius  :  àtaipoL- 
faptoc ,  ó  àicQ(tTi&v  8i]|i69ta.  Vide  ves- 
cnptio. 

fDIALABIS.  Vide  Dialapis. 

t  DIALA6IUM,  vel  Dtalagitjm,  vox 
mendosa  prò  Hallagium,  Tributum  quod 
exsolvitur  prò  licentia  exponendi  merces 
in  HaUa,  seu  foro  tecto.  Gal  lice  Halle, 
Arrestum  Guri»  Parlamenti  Paris,  sub 
Philippo  Frane.  Bege  in  Tabularlo  Gom- 
pendfensi  :  Dictum  tocum  esse  situm  in 
ipsorum  territorio  et  undique  drcumda- 
tum  terra  et  aqua  et  justitia  eorumdem, 
dicentes  totam  Justitiam  et  utilitatem 
dicti  loci  ad  ipsos  pertinere,  excepto  de 
sale  et  Dyalagio  piscium  maris.  Vide 
Halla. 

DIALAPIS,  Constitutum  Imperatorum, 
in  Glossis  Isidori.  Papias  haoet  Diala- 
bis,  Constitutum  Imperatorium,  sive  dia- 
thete.  Ubi  leg.  forte  diathecis,  ex  Gr.  $ià- 
Oeaic.  [In  MS.  Bituric.  habetur  Diathece  : 
quam  vocem  puto  retinendam,  a  Graeca 
dtòcOTlxYi,  Foedus,  pactum.1  At  diakUfis  vi- 
detur  detortum  ex  diocXaéi^  qu»  quidem 
vox  nescio  an  hac  significatione  repe- 
riatur  apud  Scriptores  :  [Quare  Pithceus 
maliet  Dialepsis,  òi&kt^^iQ,  Propositum  ; 


DIA 


DIA 


DIA 


99 


Scaliffer  vero  8idtta|cc,  Edictam,  consti- 
tulio  J  [••  Forte  per  compendium  scrip- 
tursB  prò  Divali8  apex.  vei  DialU.  Vide 
Libalii  et  JHvaUB,] 

•  DIALE,  Tantum  terree,  quantum 
quis  per  diem  uno  aratro  arare  potest, 
nostns  Journet,  Cbartul.  S.  Joan.  An- 
geriac.  fol.  116.  r*  :  Ego  Ramnulfus  de 
BalocUs  dono  Deo  aanctoque  Joanni  Bap- 
tistm . . .  tertiam  partem  trium  piseatura- 
rum  et  duo  Dialia  pratorum.  Vide  infra 
IHeeS, 

•  DIALITER,  Unoquoque  die,  Gali. 
Chaque  iour.  Anonymi  Leob.  Chron.  ad 
ann.  1905.  apud  Pezium  tom.  1.  Rer. 
Austr.  col.  W  :  Menfridus  Menfridoniam 
et  alias  civitates  Sicilia  et  Apulim  eom" 
munivit  et  ad  reaisteniiam  JDialiter  se 
paravit.  Vide  Diatim. 

DIALOGISTA,  [dt<xXoYt<TTin;J  Disputator, 
lini  disserit.  Wlcatius  in  Cassio  :  Addens 
futurum  se  Sergium,  si  Dialogistam  occi- 
dissetj  Antoninum  hoc  nomine  signift' 
eans,  qui  tantum  enituit  in  Philosophia, 
ete. 

DIALOOIUM,  Dualis  sermOf  in  GIoss. 
MSS. 

^  DIALUS.  Liber,  in  Tet.  Glossar,  ex 
Cod.  reff.  7641. 

DIAMAIITBS.  Adamas,  Adamantinus  : 
Diamante,  Itaiis,  Gallis,  Diamant,  GrsB- 
co-Barbar.  dcapuivTs.  Gloss.  MSS.  ad 
latrosopb.  Diamantes,  de  adamante. 
Doctrinale  : 

Bs  at  est  alb  :  deplm  gigaiqM  dal  anlis, 
Bt  INamat,  adanm,  eie. 

Vide  Meurs.  [et  Gloss.  med.  GrsBc.l  in 
Ata|Ad^vTB,  infra  Diamentum,  [3^  a  Pro 
pretto  unius  crucis  de  Diamantibus,  ac 
prò  valore  unius  casselle  cum  uno 
rubino  et  uno  Diamante,  cum  certis  oe- 
rulis.  »  (Mandat.  camer.  apostol.  f.  fOl, 
an.  1458^.)] 

jDlAMANTINUS    GOLOR,    in    ActiS    S. 

Francisc8B  Rom.  Mart.  tom.  2.  pag. 
107.  OD. 

DIAMARE,  prò  Deamare,  Gloss.  Lat. 
MS.  Regium  Cod.  1018  :  Diamat,  valde 
ornai.  Abbo  lib.  1.  de  Bello  Paris,  vers. 
196: 

Vallea  dJAiffhiot  hoaùlea,  lomkB  priui  Alpea 
Arma  finmiDiainant. 

Et  lib.  2.  vers.  58  : 

PàUaoesqne  Itagam  Diamant. 

Ubi  Glossator  ipse  Abbo  :  Valde  amant. 

•DIAMENTUM,  Adamas,  Gali.  Dia- 
mant, Necrolog.  eccl.  Paris.  MS.  :  Volo 
quod  Diamentum  vendatur  plus  offe' 
renti ....  Diamentum  accipit  Èustachtiu 
pretto  400.  seutorum  aurt,  quolibet  scuto 
valente  25.  soL  8.  den,  cujus  pretii  media 
pars  data  fuit  ecclesisi  Paris,  prò  uno 
anniversario  in  choro  pernetuis  tempori- 
bus  celebrando  j^ro  dictis  Johanne  archie- 
piscopo Bemenst  et  ejus  sorore.  De  quo  se 
onerant  decanus  et  capitulum  Paris,  per 
lUteras  datas  die  4.  mensis  Afati  1481. 
Vide  Diamantes, 

1  DIAIRROS,  Persona  comica  mitrata. 
Gloss.  Sanger,  n.  501.  Gr.  diaiupT)?,  vel 
^t w^Ct  Bipartitus.  [<»  An  «laiJitTpoc  ?] 

DiAMETRUM,  Intertrimentum,  Dechet. 
Harpocratlon  :  Aiet|utpov,  xb  IXXeticov  aicb 
ToO  dixQ(t(oc  lUTptìOivToc.  Ita  usurpat  Codex 
Tb.  in  leg.  ult.  de  Navicul.  (18,  5.)  et 
leg.  5.  de  Naufrag.  (18,  9.) 

DIAMIGUS,  Valde  amicus,  familiaris. 
Willelmus  Malmesburiensis  in  Vita  S. 
Aldbelmi  Episc.  cap.  8  :  Non  est  narra- 
tus  facile,  quam  emcax  fuerit  in  exhor- 
tanao  Dtamicos  et  cUscipulos,  etc, 

^Desamiy  eadem  acceptione,  in  Lit. 


remiss.  ann.  1404.  ex  Reff.  159.  Char- 
toph.  reg.  eh.  183  :  LesqueXz  dirent  que 
ih  n'y  prendroientja  amis  ne  Desami  que 
il  ne  feust  baiu.  Hispan.  Desamado,  op- 
posito  sensu,  amore  ulterius  non  prose- 
quutus,  odio  habitus. 

1  DIAMORON.  Isid.  Orig.  lib.  4.  cap.  9. 
de  remedio  et  medicaminibus  :  Diamo- 
ron  a  succo  mori  nomen  sumpsit,  ex  quo 
conficitur,  sicut  Diacodton,  quia  ex  tyjc 
x(D8(a;,  id  est  ex  papavere  pt,  sicut  Dias- 
permaton,  quia  ex  semimbus  componi- 
tur.  Vox  diamorum  Pharmacopolis  nota 
est. 

DIANA,  DiANUS.  Vita  S.  Cassar.  Arelat. 
a|)ud  Surium  :  Dmmonium,  quod  rustici 
Dianum  vocant.  Cum  Diana  equi  tare, 
sortilegii  species.  Fragmenta  Capitul. 
edita  a  Stepb.  Baluzio  cap.  18  :  Illud 
etiam  non  omittendum,  quod  qusMlam 
sceleratsB  mulieres  retro  post  sathanam 
conversss  dssmonum  illusionibus  et  phan- 
tasmcUibus  seductm^  credunt  se  et  profi- 
tentur  nocturnis  horis  cum  Diana  paga- 
norum  dea  et  innumera  multitudine  mu- 
lierum  eqtiitare  super  quasdam  bestias, 
et  multa  terrarum  spatia  intempestas 
noctis  silentio  pertransire,  ejusque  jus- 
sionibus  velut  dominas  obedire,  ete, 
Adde  Capìtula  Herardi  Episcopi  Turon. 
cap.  8. 

^ar  Imaginariarum  harumce  equita- 
tionum  etiam  meminerunt  alii  recentio- 
res.  Augerius  II.  Episc.  Conseran.  ann. 
1280.  in  Statutis  MSS.  habet  :  Nulla 
mulier  se  nocturnis  equitare  cum  Diana 
dea  pa^anorum,  vel  cum  Herodiade  seu 
Benzozta  et  innumera  mulierum  muttitu- 
dine  profiteatur  ;  haac  enim  daamoniaca 
est  Ulusio.  Eadem  babent  Patres  Con- 
cili! Trevir.  ann.  1310.  apud  Marten. 
tom.  4.  Anecd.  col.  257.  ex  qui  bus  con- 
jecto  hanc  muliercularum  delirationem 
non  multum  absimilem  fuisse  nocturnis 
illis  conventibus,  quos  Sabbats  vocant, 
quibusque  diabolum  sub  forma  birci 
prsBsidere  aiunt,  ibique  servitia  qu8B 
sibi  competunt,  hoc  est,  turpissima  a 
suis  exlgere.  Nostr»  sententise  non  pa- 
rum  patrocinatur  Johannes  Sarisoe- 
riensis  lib.  2.  Polycrat.  cap.  17.  ubi  de 
hujuscemodi  deliriis:  Quale  est,  inquit, 
quod  Nocticulam  Hege  Noctilucam)  quam- 
aam  vel  Herodiaaem,  vel  praaaidem  noctis 
dominam  concilia  et  conventiu  de  nocte 
asserunt  convocare,  varia  celebrari  con- 
vivia,  ministeriorum  species  diversis  occu- 
pationibus  exerceri,  et  nune  istos  ad  pca- 
nam  trahi  prò  meritia,  nunc  illoa  ad  glo- 
riam  aubUmari.  Vide  Diuia  Fada , 
l^Benaozia,  Abundia,  et  Grimm.  Mythol. 
German.  pag.  174.  sqq.] 

^  Bulla  Joan.  XXII.  PP.  apud  Ordor. 
Raynald.  ad  ann.  1817.  num.  58  :  Divina- 
tionibua  et  aortilegiis  se  immiscuerunt 
perperam,  Dianis  nonnunquam  utentes. 
Acta  S.  Jacobi  Mevan.tom.  4.  Aug.  pag. 
780.  col.  1  :  Impugt^vit  (Jacobus)  erro- 
rem  earum  mulierum,  àusa  vadunt  ad 
curaum  cum  Diana.  Ejusdem  delirationìs 
meminit  eamque  graphice  describit,  nlsi 
quod  Dianas  Habundam  substituit.  Le 
Roman  de  la  Roae  MS.  : 

Et  let  diiq  iena  rfotai  deooiveot 
Par  lea  fìinlotmet  quUla  recoiTeot, 
Doni  nuintas  gena  par  laur  foUea 
Onident  «aire  par  nuil  estriaa, 
Errane  aTeeqtie  dame  Habonde. 
Bt  dient  qne  par  toal  le  monde 
Le  tiers  enffanl  de  nasdoa 
Sont  de  eeale  eondidon  ; 
Qa*ila  vont  trois  foia  eo  la  lemaiiie 
SI  eon  deatinée  lea  mainne. 
Et  par  toM  oea  ostlez  se  booUmf , 
Ne  Cloe,  ne  barres  ne  redonlent. 


Aint  a*an  entreot  par  lea  fodacea, 
Par  diamierea  et  per  cretacea, 
Bi  M  partenl  dea  eors  lea  amea. 
Et  Tool  aree  lea  bonnea  daaMa 
Par  liez  fortins  et  par  maiaona. 

Infra  : 

D*antre  pari  qne  li  fiera  do  monde 
Alile  ainasint  atee  dame  Haboode, 
Si  oom  folea  Tiellaa  le  prenTaol 
Par  lea  Tisiona  qa*ib  y  traoTaot. 

Vide  Hera  2.  et  infra  Holda. 

0  DIANATIGUS,  DianaB  cultui  addictus. 
Sermo  S.  Max.  xaurin.  apud  Murator. 
tom.  4.  Anecd.  edit.  Patav.  pag.  99  :  Cum 
maturiua  vigilaveria  et  viaeria  aaucium 
vino  ruaticumj  acire  debea  quoniam,  aicut 
dicunt,  aut  Dtanaticus  aut  aruspex  est; 
inaanum  enim  numen  insanum  sólet  ha- 
bere  pontificem  :  talis  enim  sacerdos  parcU 
se  vino  ad  plagas  Deas  suaa.  ut  dum  eat 
ebriua,  posnam  auam  miaer  tate  non  aen- 

tiat Nam  ut  pauliaper  deacribamus 

habitum  vatia  hujuace,  eat  ei  adulterinit 
eriniculia  hirautum  caput,  nuda  habena 
pectora,  pallio  crura  aemicincta,  et  more 
gladiatorum  paratua  ad  pugnam  ferrum 
geatat  in  manibua,  nisi  quod  gladiatore 
pejor  est,  quia  ille  adversus  atterum  di- 
mtcare  cogitury  iste  coatra  se  pugnare 
compellitur, 

1  DIANUNT ,  iiBfà9i,  Dant.  Supplem. 
Antiquarii.  f^  Ex  Castigat.  in  utrumque 
Glossar,  est  prò  Danunt,  a  Dano,  w. 
Priorius  in  Gr.  legit  «idóaaiv.l 

1  DIANUS.  Vide  2>tana. 

3^  DIAPANTON ,  òiÒL  navTcav.  [Per  om- 
nia, in  omnibus.  Inscript,  apud  Murat. 
859.  1.1 

^DIAPASON,  olà  ica<T£»v,  per  omnes, 
supple,  chordas,  Musicis  nostris  Octave. 
Martianus  Capei  la  lib.  9  :  Ex  sonis  qui 
et  singulis  et  omnibus  tropis  rite  conve^ 
niunty  symphonim  tres,  ^uarum  est  prima 
lik  Tsaaoepcov,  quaa  Latine  Ex  quatuor: 
alia  symphonia  quinaria  est  et  dtcitur  m 
Ttivn,  atque  constat  sonis  quinque  :  tertia 
Sik  itocafi^v,  quae  ex  omnibua  octo  aonoa  re-' 
cipit.  Vitruvius  lib.  5.  cap.  4  :  Concentus 
quoa  natura  ìtominis  modulari  potest, 
braaceque  miueovtai  dicuntur,  sunt  sex, 
Diatessaron,  Diapente,  Diapason,  Diajìa- 
son  cum  Diatesscuron,  Diapcuon  cum^  Dia- 
pente, Diadiapaaon, 

3^  DIAPENDIUM.  [Electuarium  valens 
ad  pectus.  Dibf.1 

1  DIAPENTE,  ataff£vT8,  Potio  Diapente, 
Vegetio  lib.  1.  Mulom.  10.  dicitur  a  nu- 
mero specierum,  scilicet  myrrhs,  gen- 
tiann,  aristolochise  long»,  baccarum 
lauri  et  eboris  rasurarum,  ex  quibus 
simul  mlxtis  confici  tur  ;  in  Musica  vero 
Diapente  vocatur  Mensura  tribus  cons- 
tans  tonis  et  dimidio.  Gali.  Quinte.  Jac. 
Gardinalis  de  Coronatione  Bonifacii  VITI. 
PapaB  : 

Goncrepat  inde  cfaonia,  daplieat  soa  Tnlnera  paion. 
Ilio  tonoa  Romanoa  avel  :  clarum  Diapente 
Ille  oanit  :  ferii  ille  grarem  qaarlam  diatearoB 
Lobricoa  in  Tooem,  eie. 

[••Reinard.  Vulp.  lib.  4.  vers.  651  : 

Soa  saper  asqaa  letans  monachordnm  jnra  canebtl 
Aitioa,  et  falso  sex  Diapente  sono.] 

Vide  Diapason. 

^  DIAPHONIA,  8((xoovtoc,  Vocum  discre- 

Santla.  Glossar.  Sangerman.  n.  501  : 
afonia,  id  est,  Voces  discrepantes  vel 
disaone.  Occurrit  in  Vita  B.  Notkeri 
Balbuli,  tom.  1.  Aprii,  pag.  582.  Vide 
Dulciana. 

DIAPISTUS.  Leo  Ost.  lib.  2.  Chron. 
Casin.  cap.  44  :  Planetam  Diapiatim  lis- 
tia  aureia  omatam,  Mox  Tunicam  ejus- 
dem  operis..,  cum   mappula  Diapistim 


100 


DIA 


DIA 


DIA 


auro  nihilominu8  decop'aia,  Lib.  8.  cap. 
73  :  Plxinetm  Diaspr»  deaurata  5.  etS. 
sine  auro,  diarodinm  deauratm  8.  Diapis' 
ta  2.  et  alia  citrina.  Lib.  8.  cap.  20  :  Tu- 
nicam  Diapistin  cum  urna  amplisnma, 
etc.  Bulla  Benedicti  VIU.  PP.  ann.  1028. 
in  Ballarlo  Casinensi  :  Oloaerica  autem 
auro  texta,  et  planelam  de  pallio  DyopaS" 
tin,  adornatam  optimi$  Italie  aureia,  et 
orarium,  etc.  [nugonis  Falcandi  His- 
tor.  Sicula»  apud  Murator.  tom.  7.  col. 
256  :  Eie  Diapisti  color  eubviridia  inluen- 
tium  oculis  grato  blanditur  aspectu.] 

DIAPRASIUM,  Aioiicpàdtov^Malagmaaut 
electuarium,  confectum  praaio  seu  mar- 
rubio berba,  vel  certe  ex  asrugine,  quam 
vocant  nostri  Verd  de  aria  :  nam  et  ita 
icpa<nov  interpretatur  Myrepsus.  Lan- 
francus  Gantuar.  Arcbiepisc.  in  Epist. 
46  :  Omitto  tibi  Diapraatum  magnum, 
quod  ad  hanc  infirmitatem  valde  utile 
eaae  Medici  perhibent^  de  quo  in  modum 
ailvestria  nuda  tenia  aemper  die  accipiea, 

DiAPRASius,  Vlrldis  coloris  vividioris. 
Historia  Episcopor.  Autis.  ca^.  44  :  Al' 
terum  palltum  Diapraaii  coloria.  Testa- 
mentum  Riculfl  Episc.  Helen.  915  :  Ca- 
aulaa  Epiacopalea  optimaa  trea^  unam 
DiaprcMum,  etc.  Leg.  diapraaiam. 

DiAPRASiNUS,  Eadem  notione.  Flo- 
doard.  lib.  8.  Hist.  Remens.  cap.  21  : 
Mittena  ei  quaadam  pretioaa  ornamenta, 
caaulam  aciticet  Diapraainam,  quam  ha^ 
bebat  unicam. 

^  DIAPRETUS.  Vide  in  Diaaprua. 

DIAPSALMA.  Optatus  lib.  4  :  Legimua 
quadraaeaimo  nono  Paalmo  aubaecundo 
Diapaalmate  Spirilum  S,  dixiaae,  etc.  S. 
Hieron.  in  Epist.  ad  Marceli.  188.  varlas 
de  vocis  notione  sententias  refert  :  Qui- 
dam, inrjuit,  Diapaa^ma  commutationem 
metri  dixerunt  eaae,  alii  paìtaatwnem 
apiritua^  nonnulli  alteriua  aenaua  exor- 
aiwn  :  aunt  qui  rylhmi  diatinctionem  :  et 
quia  paalmi  tunc  temporia  juncla  voce 
adorganum  can^antur,  cujuadam  mu- 
aicaa  varietatia  exialiment  auentium.  Ea- 
dem ferme  Isidor.  lib.  6.  Orig.  cap.  19. 
S.  Eucher.  Lugdun.  de  variis  vocabul. 
et  Gassiod.  in  Psalmos.  S.  Augustin.  in 
Psal.  4  :  Diapaalma,  interpoaitum  in 
paalmo  ailentium  interpretatur,  Amala- 
rius  lib.  4.  cap.  48  :  Unde  et  Diapaalma 
apud  HebrsBoa  de  nonnullia  interponitur, 
quod  aignificat  intervaUum  vocia  diatin^ 
guendaa.  S.  Hilarius  in  Prologo  ad  Psal- 
mos estremo  :  In  Diapaalma  vero,  quod 
interjeclum  plurimia  paalmia  eat,  cognoa^ 
eendum  eat  demulattonem  aut  peraonaa^ 
aut  aenaua  auò  converaione  modi  muaUn 
inchoari,  etc. 

At  Hieronymo  nlhil  borum  videtur  : 
censet  enim  diapsalma  vocem  esse  He- 
braicam.  qu»  aemper  denota t,  ita  ut 
quibus  Illa  connectitur,  sempiterna  esse 
confirmet.  Solent  enim  Hebraei  in  fine 
iibrorum  unum  e  tribus  subnectere 
Amen,  Seta,  aut  Salom.  Quid  sit  Amen, 
notum.  Seta  idem  est  quod  Diapaalma  : 
Salom,p8Lcem  exprimit,  unde  et  Salomon 
dici  tur,  id  est,  pacificus.  Igitur,  alt 
Hieronymus.  ut  solemus  nos  completis 
opusculisaddistinctionem  rei  sequentis 
medium  interponere,  Explicit,  &\ii Felici- 
ier.autaliquidistiusmodi  ;  ita  etiamHe- 
brasi,  ut^qu»  scripta  sunt,  roborentur,  fa- 
cere  solent,  utdlcantiim^f»,aut/fi«empt> 
ternum  .-autscribendacommemorant.  ut 
ponantf    Selat   aut  transacta  feliciter 

grotestantur,  pacem  in  ultimo  subno- 
intes.  Sententiam  suam  Origenis  ver- 
bis  fulcit,  addi tq uè,  ut  probet  Diapaalma 
non  esse  sensus,  aut  rythmi  immutatio- 
nem,  quandoque  in  Psalmorum  une,  ut 


in  8.  et  28.  contrain  Psalmismultorum 
versuum  non  poni,  ut  in  86.  77.  et  118. 
Ejusdem  vocis  notiones  Grammatici 
etiam  recentiores  proferunt,  atque  in 
iis  Ugutio  :  Volunt  quidam  eaae  He- 
braaum,  quo  aignificatur,  Semper^  videlicet 
ut  ilUtf  quibua  hic  interponitur,  aempi" 
tema  eaae  confirmet.  Quidam  vero  Graa- 
cum  verbum  eaae  exiatimantf  quo  aignifi- 
catur interruptio  vocabuli  paallendi.  Alii 
volunt  ease  Grmcum,  et  aignificare  inter^ 
valium  paallendi,  ut  paalma  ait,  quod 
paallitur,  Diapaalma  in  paallendo  atlen^ 
tium,  ut  quomodo  aympaalma  dicitur, 
vocia  copulalio  in  cantando,  aie  Diapaalma 
diajunctio  eorum,  etc.  Ebrardus  Betun. 
in  Grsecismo  cap.  10  : 

È  od  canitur,  PHlraa  est  :  Interpositum,  IMapsaloia  ; 
l  in  pullendo  timpMlnu  iniMzio  vocum. 
At  quidam  Diapaaboa  vocant  exordia  Moiaa 
AllerìiM  :  quidam,  pausam  tpiraminit  eaae 
Sancti  :  aed  quidainD,  quod  ait  mulatio  metri 
Dicant  :  ae  quidam  quod  sit  dislinclio  Rylluid. 

Anonym.  in  God.  Beg.  990  :  Tb  dà 
dià^'ot^lioc,  ^  |UTa6oXY)v  Slv  OT)|Juxtvet,  voi^|x.a- 
TOC  ivaXa<ray)v,  ?|  àvTtSoXvjv  xiva  toO  xpouv* 
ULSTOc,  ?i  (Jk&XXov  flto^oXiav  Ttvà  toO  ^'sXticj)- 
ooO,  xa\  Oli...  <rtv  ev  tw  |UTa|u  tyjc  ^%k\UùhiaL^ 
(ni|iJ&9iJvov<jav«  ùìq  éYyivouivyic  TnvixaOta  tò) 
^/aXuoidw  xatvoTépx;  Ttvo;  irapa  toO  &y\ou 
TcvevipiaTOc  IXXàui^/eeo;  xa\  ti.uin<Tscii>;.  Ttvàc  o^v 
àvT{  ToO  dta4'aX|&aToc  xh  ae\  ypà^ouatv  Iv 
to\Stoic  toTc  diaXe{|Jk(ta<rtv,  &q  Sv  IvtbOOcv  òti' 
Xc&ffcixnv  ot8tàXt}ircov  ervo»  toO  icavacYfou  icveu- 
(iSTOC  rnv  èmicv^ocv,  x^v  ò  XifOQ  ev  dtaXEiu- 
l&affc  T)V  aicoo^oXovpilvou  toO  iJ/aXucoSoO  icpoc 
TV)V  ToO  icveu(jiocToc  xaivoTipav  li»^v)<riv,  xa\ 
x6  |<iXoc  8tx  toOto  xaTaatydCovTOc,  xa\ 
oncXÀc  C(ire\v,  x6  Òiv^%k\ka.  oOdèv  itvSov  fn\\L%i- 
vet  éXo^epfi»;,  tj  8iàXetiiM.a  ^OLkyLiù^lti,  etC. 
Alter  Godex  notat.  2062  :  àii^aX\iLOL,  ^ 
icpoac&icov  èvaXXocY^,  yJ  òik  (lovdic  (leTaSoXv) 
?|  |uXfi>v  òicaXXayY),  ?i  òié'^oìk\iL6L  cori  i&ouat- 
xoO  |JÌXovc,  ?|  £uO|i.oO  Tp6itoc  Yev6{uvoc.  ^  8ta- 
vo^ac  ivaXXayT).  Infra  :  *H  ÒiéL^aLk\KÌ  taxi  {u- 
xoiixt  T9(C  4^aX(&(o8:ac  ytvouivY}  xaxdt  x^  aOpò»ov 
^icv}p£|jit}9t;,  icpoc  òico8o^v)v  toO  8eoO  éicet9xp(> 
vopivou  ^  voiQi&aTOc.  ?i  òié'^y.'k\iLaL  ctci  di8a9xoc- 
XloL  toO  t9^c  4^vxTJc  xatà  to  aitip^rov  ytvoiJié- 
vYjc  iap\  TO  v6t)iìx  toOto  icpooox^c  t^  ^  ffuve»* 
Yim  TTjc  |uXa>8tac  icepixoicTo^oinc,  etC.  Adde 

Gregor.  Nyss.  tract.  2.  in  Fsal.  cap.  10. 
[S.  Maximum  in  Qu»st.  cap.  ISJ^Ghro- 
nic.  Alexandr.  pag.  202.  etc.  f**  Vide 
Glossar,  med.  Graecit.  col.  800.  et  Ap- 
pend.  col.  58 J 

^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692  : 
Diapaalma,  pauae  de  paeaume. 

^  DIAQUILON,  Uno  certo  unguento. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS.  Diaculon,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1420.  ex  Reg.  171.Gbartoph. 
reg.  eh.  209  :  Certaine  quantité  de  me- 
nuea  denréea  d'eapicerie,...  huilea  d'olive, 
Diaculon,  eie.  Hispan.  Diachylon. 

1  DIAR  seu  Drotnar,  duodecim  Prae- 
fecti  csBteris  emlnentiores,  quibus  sa- 
crorum  et  Juris  populo  dicendi  curam 
commiscrai  Odinus  Sueonum  Princeps. 
Ita  Hickes.  Dissert.  pag.  49.  et  Suor. 
Sturi,  in  Hist.  Regum  Septent.  cap.  11. 

^  DIAREGTUS  Dies,  Malua  jper  anti- 
phraain,  in  Vocabulario  sussanasi. 
[^  Perperam  prò  Dierectua,  ut  legitur 
apud  Festum,  ad  quem  vide  notam 
Salmas.  Nonius  :  Dierecti  dicli  crucifixi, 
qufui  ad  diem  erecti.  Vide  Martin,  et 
Lexic.  crit.  Parci.J 

DIAREGTOR.  Goncllia  Africana  sub 
Bonifacio  PP.  cap.  45  :  Ruraum  placuit, 
ut  quoniam  Hipponenaium  Diaretorum 
Eccteaiaa  deatitutio  non  eat  diutiua  negli- 
genda,  etc.  Ubi  forte  legenda m  Directo- 
rum  :  ciui  enim  Diaretorea  Hipponenaium 
EccleaÙB    hic    dicuntur,   9povTtoTa\    tt)c  I 


'ExxXiQ<T^ac  èv  *Iinciv(,  in  Ganonibus  Gr. 
Ecclesiae  Africana  can.  78.  appellantur. 

DIARHODINUS,  Golor  roseus  intensior. 
Vide  Rhodiniu. 

«  DIARHODON  Abbatis,  Pulvis  sic  vo- 
catus  in  Pharmacopeis,  quem  hepatia, 
non  oMotM,  vult  dici  Hor.  Augenius 
medie.  Hsbc  ex  animadversionibus  D. 
Falconet. 

DIARIUM,  Diurnum  cibarium  vel  ob- 
sonium  :  quotidianus  et  diurnus  victus, 
quantum  diei  sufficit.  Papias  :  Salaria, 
Diaria,  cotidiana  cibaria.  Glossa  Isid.  : 
Diaria,  cibua  uniua  diei.  Diaria,  quoti" 
diana  aalaria.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'Of  6viov, 
Cibarium,  Diarium.  Sctóiìctocv,  Opao^ 
nium,  Diarium.  Ebrardus  Betuniensis 
in  Graecismo  : 

Sunt,  qua  aulBduat  la  looe  Diaria  saraptoi. 

[Testamentum  S.  Leodegarii  ann.  671. 
apud  Miraeum  Diplom.  Belgic.  tom.  1. 
pag.  885.  col.  2  :  Quadrojgtnta  frairea 
quotidiana  Diaria  et  atipendia  omni 
tempore  accipiant.] 

VitaB  Abbatum  S.  Albani  :  Conatituit 
quasdam  Diaria  dari  acriptoribua  de  Elee- 
moayna  Fratrum  et  cetlaria..,  ad  eden- 
dum.  Mox  :  Dietamque  eorum,  et  Diaria 
aub  certa  quantiteUe...  aaaignavit.  Rur- 
sum  :  Pro  tribua  Diariie  de  reliquia 
tnenaaa  Conventuali»,  ne  acriptorea  in  ea- 
eia  emendia  impedirentur.  Llber  Miracu- 
lorum  S.  Joannis  Abbatis  Reomaensis 
n.  7  :  Ubi  diutiaaims  tabeacena.  nil  Diarii 
proraua  aumdfot.  Petr.  Damian.  lib.  6. 
Epist.  2  :  Nam  ubi  diurno  operi  Diarium 
redditur,  etc.  Diaria  aervorum,  Satyrico^ 
Cibaria  in  diem  ad  eorum  victum  quo- 
tidianum.  Utuntur  Ulpianus  in  leg.  21. 
de  Adim.  leg.  (84.  4.)  Julianus  anteces- 
sor  Nov.  115.  cap.  28.  etc.  Vide  GÌ.  Pi- 
tb(Bi  ad  eumdem  et  Meursium  in  Atipiov. 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Diarium,  Expenaaa  aunt,  quaa  fiunt 
in  una  die  tantum. 

1  DIARODINUS,  ut  Diarhodinua.  Vide 
Rhodinua. 

o  DIARSIGE,  Elate,  a  Gr.  tiaoei^,  ela- 
tio,  ut  notant  docti  Editores  aa  Acta  S. 
Lupi  tom.  7.  Jul.  pag.  81.  col.  2  :  Haae 
tantum,  auaa  proeul  dwio  acimua,  cura- 
vimua  incUcare  :  ne  videamur  gnaria  lo- 
qui  Diaraice  vel  Diaacirtice. 

^  DIAS,  Numerus  binarius,  a  Graeco 
aU/  Bis.  Abbo  de  Obsidione  LutetisB  a 
Normannis  : 

lloz  monade  neeata  obiit  aaBriaaiaia  Diaa. 

Occurrit  apud  Martianum  Gapellam  lib. 
6.  pag.  228.  et  lib.  7.  pag.  288. 

^  DIASINTETIGUS,  [Pars  grammatico 
de  constructione.  Diep.] 

DIASOPHISTA,  Medìcus  Sophistes,  a 
Graeco  $ta<ro9tCo|iai,  Sopbistice  ago.  Acta 
SS.  Maii  tom.  2.  j^ag.  616.  de  S.  Anthimo 
et  sociis  :  Quanti  ^uotque  Medici  et  Ar- 
chiatri et  Diaaophiataa  ad  te  venerunt  et 
nulla  ratione  curare  potuerunt, 

DIASOSTES,  Ai(x<r(£rrvic,  Ductor,  con- 
ductor.  Luithprandus  in  Legat.  cap.  65  : 
Civitate  cum  Diaaoata  meo  egreaaua.  Su- 

gra  cap.  57  :  Sicque  minua.  ut  rea  poace- 
at,  turbatua,  8ia(xe&<rrv),  id  eat,  Ductori 
meo  50.  aureorum  rea  pretio  dedi.  Diaaoa- 
tK  exercitua,  in  Novell.  Justin.  apud  Ju- 
lian.  Antecess.  cap.  532.  587.  ductores 
exercitus.  Vide  Notas  ad  Alexiadem 
pag.  852.  [et  Glossarium  mediae  Grasci- 
tatis.J 

^  DIASPERATUS,  Diasperus,  mox  in 
Diaaprua. 

DIASPRUS,  Panni  pretiosioris  species. 
Bulla  Benedicti  Vm.  PP.  ann.  1028.  in 
BuUar.  Gasinensi  :  Similiter  et  pluviale 


DIA 


DIA 


Die 


10< 


DioMprum,  eum  listis  auro  iextia  Vili. 
Synod.  Act  10  :  Vestimenta  Diaspra  tria. 
Uist.  Bpiscoporum  Autisiodor.  cap.  64  : 
Quatuor  pana  indumentorum  sacerdotct^ 
liumdivertorum  colorum,  tam  de  escamito, 
quam  de  Diaspro,  Chron.  Oasin.  lib.  2. 
cap.  44.  76.  99  :  Piutnale  Diasprum  cum 
Phrygiis  aureia,  Cap.  80  :  Planetam  dias' 
pram  undique  auro  contextam,  Lib.  8. 
cap.  73  :  Planetm  Diasprm  deauraia 
quingue,  Innoceot.  III.  PP.  lib.  14. 
E  pisi.  72  :  Ad  hmc  de  eruce  aurea^  et 
Diaspro  nobis  ex  parte  tua,,,  prtesentatis, 
graliarum  tibi  referimus  €kctiones,  B.  Odo- 
ricus  apud  Wadding.  ann.  1807.  d.  18  : 
lìesidens  in  throno  eburneo  tunicula  et 
dalmatica  indutus  de  Diaspero  albo. 
Casula  de  Diaspro  albo,  in  Testamento 
Gerardi  de  Abbatia  villa  ann.  1271.  Tu- 
nica de  Diaspra  alba,  in  Charta  Petri 
Episc.  Paris,  ann.  1218.  apud  Sam- 
marth.  Liber  Annlversariorum  Basllicae, 
Vatican»  fol.  144.  ubi  de  Bonifacio  YIII. 
PP.  :  Duas  cruces  de  argento,  unam  de 
Diaspro,  et  unam  de  cry stallo..,  paria, 
etc.  tria  paria  candelabrorum  de  argentOy 
et  unum  de  Diaspro.,,  duo  pluvialia  de 
Diaspro  et  panno  Barbarico.  [Dwb  sunt 
albm  de  Diaspro,  aliw  dusB  sunt  de  pur- 
pura  in  quodam  Catalogo  S.  Martialis 
JLemov.  ann.  1227.]  Vide  Necrolog.  Ec- 
cles.  Paris.  8.  Nov.  etld.  Aug.[Hi8t. 
Dalphin.  tom.  2.  pag.  292.  et  novam 
Gali.  Chr.  tom.  8.  col.  1124.] 

1  DiASPERUS.  Cappam  de  Diaspero  au- 
risamito  vel  tartansco  aureo  de  sindone 
foderatam,  apud  Rocchum  Pirrum  in 
Sicilia  Sacra  pag.  898. 

^  DiASPRBTUS.  Notitia  EcclesisB  Di- 
niensis  per  Gassendum  pag.  151  :  Item 
duo  paUta  alba  Diaspreti. 

^  DiAPRETUS.  Testamentum  Johannis 
Gasqui  Episc.  Massi  1.  ann.  1844.  ex  Ar- 
chi vo  Episcopatus  ejusdem  urbis  :  Lego 
duos  pannos  qucui  virides  Diapretos  prò 
ornando  altare. 

^  DiABPRE.  Inventarmm  ornamento- 
rum  Eccleslffi  ex  Archivo  S.  Victoris 
Massil.  n.  1100  :  Dalmaticam  et  Floque- 
tum  de  Diaspre  rubeo.  Capitulum  gene- 
rale ejusdem  S.  Victoris  ann.  1840  : 
Capam  auream  vel  sericam  de  Diaspre 
paramentis  vel  aurifricis  paratam  et  or- 
natam. 

DiASPERATUS.  Monastic.  Anglic.  tom. 
8.  pag.  814  :  Sandalia  eum  caligis  de  ru- 
beo sameto  Diasperato,  breudata  cum 
imaginibus  Regum  in  rotellis  simplidbus, 
Adde  pag.  821.  Vox  etiam  nostris  nota. 
Le  Roman,  de  Gaydon  MS.  : 

Coirie  ot  bome.  <iiil  fu  de  cuir  berilli, 
Cole  à  winer  d'un  Dimpré  gaydi. 

Infra,  de  equo  : 

D'un  boD  Diaspré  frese  meoiieiiMit 
Eeleit  eoirren  molt  acemeesmeot. 

Italis  Diaspro,  est  iaspls  :  nostris  Dias* 
pr^,  variegatus,  diversicolor  instar  l'ew- 
pidis  :  unde  etiam  vocis  etymon.  Kos- 
tangnus  Berengerus  Massil.  Poeta  Pro- 
vlncialls  apud  Joannem  Nostradamum 
cap.  58  : 

Qa*el]e  a  lon  eor  piai  dar  qpe  loa  Diaspre. 

^  £a  voce  colorem  intensissime  album 
designar!  opinantur  docti  Editores  in 
note  ad  Vit.  B.  Vict.  PP.  UL  tom.  5. 
Sept.  pag.  416.  col.  2.  ex  eo  maxime 
quod  Lexica  GrsBco-barbara  £<ncpov  al- 
bum reddant.  Unde  Macri  in  Hierol. 
Dictsprum  exponunt  Dupliciter  album. 

^  DIASTEMA,  5ia(rn]|jux.  intervallum. 
Occurrit  apud  Sidonium  lib.  8.  £p.  11. 
et  Carm.  15.  Vegetius  lib.   1.  cap.  22  : 


Pridie,  quam  vena  pulsetur,  sustentetur 
levioribiis  et  paucioribus  cibis,  ut  per 
Diastema  composito  corpore  sint,  non  tur- 
bato per  indigestianem.  Vide  Martianum 
Capellam  lib.  9.  pag.  821.  [^  Ruodlieb. 
fr.  8.  vers.  46  : 

Qiieai  (rhythmiuii)  per  tislema  sive  Diaslena  dando 
Dum  mirabiliier  operatuTr  etc.  [  respoosa, 

1  DlASTEMATIGUS,  8ia<rrvi(iaTix6Cf  Divi- 
sus.  Vox  Dicur/ématica,  apud  Martianum 
Capellam  lib.  0.  nag.  821. 

1  DIATAPSALoN,  mendose,  ut  reor, 
prò  Diatessaron,  vox  musica,  Nostris 
Quarte,  nuse  constet  duobus  tonis  et  ma- 
lori semitono.  Hist.  Canonizationis  S. 
Edmund!  Cantuar.  Archiep.  Inter  Anecd. 
Marten.  tom.  8.  col.  1852:  Nam  alii  tono, 
aia  semitono^  alii  Diapente,  alii  per  Dia- 
tapsalon,  alii  vero  usque  ad  diapason  vo- 
ces  Salvatoris  laudantium  clementiam 
extollebant.  Vide  Diapason, 

1  DIATESRON,  prò  Diatessaron.  Vide 
locumin  Diapente. 

1  DIATESSARON,  fitoe  Te<r<retpcov,  MusiciS 
Quarta,  qu»  duobus  tonis  constat  et  di- 
midio  majori,  Gali.  Quarte.  Vide  Diapa- 
son. 

1  DiATESs.\RONiGE,  Secundum  Quar- 
tem  Musicorum.  Dum  Gloria  in  excelsis 
Diatessaronice  intenderetur,  in  Actis  SS. 
Gervasii  et  Protasii  Junii  tom.  8.  pag. 
885.  A. 

1 DIATHEGA,  Grsec.  AtotO^xt],  Testemen- 
tum,  in  veteribus  Instrumentis  non  se- 
mel, verum  et  apud  Martialem  12.  epigr. 
71.  ubi  temen  alii  Diatecta  legunt.  Hinc 
corrìgendum  Glossar.  Sangerman.  n. 
501.  ubi  :  Dicatice,  Testamenta.  Vide 
Turnebi  Ad  versar,  lib.  27.  cap.  81.  Hie- 
rolexicon  Macri  et  infra  Diatychi. 

DIATIM.  Quotidie,  de  die  in  diem, 
apud  Isidorum  in  Gloss.  et  Balbum  in 
Catbolico.  Eckeardus  junior  de  Casib. 
S.  Galli  cap.  1  :  Cum^  Itneis  vestibus  Dia- 
tim  introiit.  Utitur  et  Gerardus  Abbas 
Silvae  Majoribus  in  S.  Adelardo  n.  58.  et 
Matth.  Paris  ann.  1252.  [Auctor  Vit»  B. 
Deicoli  apud  Eccardum  in  Orig.  Habs- 
burgo-Austriac.  pag.  162.  et  Chartarium 
EccT.  Auxitan»  cap.  48.  Vide  Dietim,] 

DIATRETUS,  Perforatus  ;  c^latus,  ex 
Grseco  diaTpv)Toc.  Catta;  Diatretus,  in  leg. 
27.  t  29.  D.  ad  leg.  Aquil.  (9, 2.)  Unde 

DiATRETARii,  AtaTpT)Taptoi,  Qui  calices 
aut  vasa  cselant  et  perforante  in  leg.  1. 
C.  de  Excusat.  arUf.  (10,  66.)  Diatreta- 
rios,  Toùc  TpuicfiivTac  xkz  i&apYapkac,  inter- 
pretantur  Grsci»  qui  perforant  marga- 
ritas. 

DIATRITUS,  prò  Diatretus,  Paulin. 
Epist.  12  :  Tottdem  januis  patefactus 
(paries)  a  latere  Confessoris,  quot  a  fronte 
xngressus  sui  foribus  nova  (Basilica)  re- 
seraòatur,  quasi  Diatritam  speciem  ab 
utraque  in  utramque  spectantibus  prm- 
bet.  Ubi  species  est,  quod  Fckce  de  basti- 
ment  dicimus,  uti  a  Vitruvio  lib.  9.  cap. 
4.  vox  base  usurpatur  :  Species  Diatrita, 
nostris.  Face  à  jour,  percée  de  fenestres 
et  de  portes. 

DIATTGHI.  Charta  Garsi»  Regis  Na- 
varrsB  apud  Sandovallium  in  Episc. 
Pampilon.  pag.  42.  sic  Claudi  tur  :  Est 
autem  data  et  Deo  oblata  se  volventibus 
temporum  recursibus,  anni  seras  millesima 
cum  supputatione  nonagesimse,  die  vero 
secundo,  IdusDecembris,  luna  vero  quarta 
diebus  exaclis  Diatychi,  regnante  Domino 
Jesu  Christo,  etc.  Omlsit  hSBC  verba  in 
versione  Ilispanica  Sandovallius.  An 
ex  Graeco  8ti  Tuvrjc,  feliciter;  vel  potius 
h8BC  vox  referenda  ad,  est  autem  data  et 
oblata  SiaOiQXY],  i.  e.  testamentum,  quo- 
modo  ejusmodi  donationes  vocabant. 


DIATTP0SI8,  Mandatum.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  AiocTayi^.  y\  digfnSiccoaic,  Dispositio, 
Aiarjicfiì.  Constituo,  dispone,  statuo.  Gre- 
gorius  M.  lib.  8.  Epist.  20  :  Scripsistia 
nobis,  ut  Dulcitio  agenti  viees  nostrtu  di- 
cere debeiii^^us.  ne  quid  super  Diatyposim 
audereC  èàMendere. 

DIAULlUlf,*  AvX^  Atrium,  domus. 
Fridegodus  lai;.  Wilfrido  cap.  12  : 


Praleree  Andra*  ^ 
Ingressos,  etc. 


DiaoUa  sancii 


•  ( 


Ja  n'emporterai  deaier, 
le  paio  ne  el  eo  mon  Doublier. 


«o  DIBALIS,  lApfoalprius.  Vide  Diva- 
lis.  Chart.  LongOD.  a!i&.  750.  ap.  Bru- 
nett.  Cod.  Diplom.  p*a^.\835  :  Constantes 
hac  disi  vindedissent  etpiì\dedi  duppla 
vonis  conditionibus  secyindum  Dioal' 
cunstituta  nohis  Tanduini  eC  Fuolfo  sor- 
ticilla  mea,  etc.  Agitur  ibi  de  Dupli  Sti- 
pulatione,  de  qua  vide  JO.  et^>(ac>fl.  ^n 
Pap.  Diplom.  num.  114.  not.  1.  •  .•*.•  \ 

DIBELUO.  Vide  Duellio  1.  \j* .-. 

^  DIBELLUM,  La  seconda  bataya.  G)o&«^ 
sar.  Lat.  Ital.  MS.  Vide  Duellium  1.     •*    . 

DIBLER,  Anglis  Doubler,   Discus,  pa--  > 
tina,  naropsis.   Leges  Burgor.   Scotic.   ' 
cap.  125  :  Hmres  habébit...  discum,  parop-    ' 
sidem,  quod  dicitur  le  Dibler,  vel  char^e^ 
rum.  Le  Roman  du  Chevalier  au  Banzel 
MS.  : 

Le  Songecreux  : 

La  nape  ansai,  ou  le  beau  DoobUer  fin. 

Cbronicon  MS.  Abbatum  Corbeiensium 
pag.  57  :  Baillivus  debet  administrare 
hospitibus  de  religione  panem  et  vinum 
in  eadem  fortna,  qua  administrat  Con- 
ventui,  et  melius  detur  eis  facere,  napes, 
touailles,  Doubliers,  bachins,  cailliers, 
henas,  voirres,  kaves,  virgatas,  pos>  jus- 
tes,  deux  truites  de  fust,  unum,  in  quo 
trahitur  vinum  de  Conventu,  et  aliud,  in 
quo  mittitur  vinum  de  Eleemosyna.  Vide 
buplarium  2. 

1 DIBULATIO,  Designatio.  Papias.  [^  In 
Glossar,  cod.  reg.  TM.  ut  ex  Glossis  : 
Dilatio,  Designatio.] 

1.  DIGA,  Charta,  a  dicendo.  Ita  Pa- 
pias. Joannes  de  Janua  :  Dica,  Tabula 
vel  cautio,  vel  Charta  proprie,  ubi  conti- 
netur  summa  debiti,  et  nomina  debito- 
rum,  vel  debentium,  et  ponitur  prò  quali- 
bet  parte  Charles,  et  d%citur  a  dico,  cis. 
[oo  Etymon  fortasse  Graecum  Al^a*  Con- 
fer  Chartss  partita^  et  divisaa  in  Chiro- 
araphum,]  [Liber  ni^er  Scaccarii  pag. 
866  :  Item  theaaurarit  domini  Regia  de 
marca  faciunt  de  averio  domini  Regia 
Dicaa  et  cyrographa  centra  custodea  et 
clericum  ponderia  et  hunei.]  Vide  Dicha. 

Diga,  non  tam  prò  Charta,  vel  sche- 
dula>  in  qua  scribitur,  quam  prò  taleola, 
nostris  Taille,  in  qua  rerum  numerus 
annotatur^  usurpatur  a  Thwroczio  part. 
1.  Chr.  cab.  24.  de  Siculis  :  Hi  nondum 
Scythicia  titeria  obliti ,  eiadem  non  en- 
cauati  et  papyri  ministerio,  aed  in  6acu{o- 
rum  exdaionia  artificio,  Dicarum  ad  ins- 
tar, utuntur.  Vide  Olaum  Wormium  in 
Fastis  Danicis  pag.  87.  et  119.  ubi  ejus- 
modi baculos  excisos  reprsesentat.  Or- 
dericus  Vitalis  lib.  8.  pag.  708  :  Unde 
coacti  Dicam  per  totam  terram  suam,  quaa 
hactenus  a  malis  conauetudinibua  libera 
erat,  fecerunt,  et  60.  libraa  Cenomanen- 
aium...  Roberto  dederunt.  Ubi  Dica  nihil 
allud  est  quam  tallia,  seu  exactio,  vel 
prsBstatio,  qusB  inde  nomen  accepit. 
quod  in  taleolaa  referretur,  ut  suo  loco 
moneraus.  Qua  etiam  notione  acclpitur 
in  Decretis  Hungaricis  Ludovici  fiegis 
Hungariae  art.  8.  et  4.  et  Matthis  Reg. 


102 


DIG 


Die 


DIG 


••*. 


ann.  1464.  ubi  Dica  est  exactio  publica, 
Dieator  exactor,  et  Dicare  exigere.  Li  ber 
Rubeus  Scaccarii   Anglici  fol.   80:  Et 
prmter  hoc  debet  Magtster    Marescal$im 
nabere  Dicaa  de  donis  et  liber^tionibua, 
qum  fuerint  de  thesauro  Regia,  ^  de  sua 
camera  ;  et  debet  habere  Dxccsb  centra  om- 
nea  offieiales  Regis^  ut  tes(ii*per  omnia. 
Ubi  Dica,  est  jprmsiMo  *hiJateolam  re' 
lata.  Statuta  Ordinis  fle '^empringham 
pag.  748:   Jnetitutum'JijlU^Btiam  ut  diti- 
genter  per  Dicam  ^Hed^inr,  quantum  ex 
omni  genere  biadi  ^tieìfeguminie  expende- 
tur  in  semine.  .S^pm  :  Dica  illa  aivida- 
turin  duo,  etufyfpara  deputabitur  cua- 
todim  hospitpltiYmtris,...  et  altera  Gran- 
giario.  Rur^uta:   Per  aliquem  Fratrem 
fìdelem^Cleritùm  vel  laicum  cui  hoc  assi- 
gnatum**^oDcutiantur  decimm;  et  summa 
xnde'4^roì}ènien9    annotetur   Dica   inter 
froCtfyfn^prmdictum^  et  Chrangiarium,  Ibi- 
fytìiyEt  sinqulaa  quarteriaa  annotet  per 
9^m.  p*  Abbrev.  Placit.  Johann,  reg. 
\'  e  ^tm.  9.  Hertf.  rot.  5.  pag.  58  :  Foliot  dat 
*,  'dfuas  marcaa  et  dimidtam  et  pacavit  illaa 
•'•  *  ad  acaccarium  per  Dicam  et  tamen  po^ 
\  '  nantur  in  aummonicione,  quia  non   est 
allocata  Dica,^  Secunda  Curia  Generalis 
celebrata  Barcinone  ann.  1299.  a  Jacobo 
II.  Regis  Aragon.  MS.  :  Item  quod  omnia 
Dica,  quam  campaor  faciat,  vel  dicat  cUi- 
cui  qualicumqueratione,qìiod  inde  tenete- 
tur  aicut  per  depoaitum  et  comandam,  et 
quod  campaor  habeat  acribere  omnea  Di- 
caa, quaa   fadet   in  capi-brevio   majori 
auo  iurato,et  non aliia  libris vel  acripturia. 
Curia  Generalis  celebrata  ab  Alpbonso 
Rege  in  Villa  Montis  albi  ann.  1883: 
De  quibua  quantitatibua  dicti  campaoree 
Dicaa  faciant ,  ut  eaa  tradant  inquiei- 
t(rribu8,  Jurisconsultis^  Dica,  est  j adi- 
cium,  actlo,  libellus,  actionem  conti- 
nens. 

^  Glossar.  Lat.  Ital.MS.:  Dica,  la  carta 
del  debito, 

••  Dice,  Litter».  Ruodlieb.  fragm.  8. 
vers.  227  : 

Respoodit  :  Virit,  fOfbt  ai  bana,  Tel  Ubi  misit 
btM  ntleralas,  melim  quibus  ac  mOU  credM. 
Soaeeptaqua  Dica  tdolom  CMit  hane  radtara. 
Quam  aoper  al  lafit ,  alt  :  aibitror  hse  braria 

[Inqoit,  ale. 

•  2.  DICA,  DicHA,  Oblata  conditi©, 
Gali.  Offre.  Gharta  ann.  1819.  in  Reg.  59. 
Chartoph.  reg.  eh.  848  .Quod  quicumque 
bona  et  jura immobilia. .  .emere  vellent.., 
prout  vellent  dicerent  et  offerrent  coram 
illis,  qui  ad  recijpiendum  Dicaa  aeu  obla- 
tionea  hujuamodi. , .  .  fuerant  deputati,,., 
et  factia  in  et  prm  dictia  bonia  per  plurea 
peraonaa  pluribua  Dicia  aeu  obtationibua, 
etc.  Alia  ann.  1882.  in  Reg.  68.  eh.  2  : 
Item  quod  tempore  quo  monetm  regim  fue- 
runt  vendita,  quod  dictua  Raymundua 
fécit  qwindam  oblationem  aive  Dicham 
in  moneta  regia  Thotoam,  et  quidam  Gè- 
raldua  de  Martello  fecit  quanaam  Dicham 
aive  incheriam  de  quatuor  libria  prò  mt{- 
liari,  etc.  Vide  infra  Ditum, 

J  DIGABULUM  ,  Digibulum  ,  Nug», 
fabula  puerilis,  dicterium.  Tertul.  adv. 
Valent.  cap.  20:  Puerilia  Dicibula,  in 
mari  poma  nciaci,  in  arbore  piscea.  Mart. 
Caperla  lib.  8.  pag.  278  :  Dicabulia  cavil- 
ìantibua  aaleque  contenia, 

T  DIGAMBITIO  ,  Permutatio ,  inquit 
Bollandi  Continuator.  Acta  SS.  Junii 
tom.  1.  pag.  411.  de  S.  Nennoca  :  Cali- 
cem  hunc  aureum..,  in  teatimonium  off  ero 
et  in  Dicambitione  astema  promitto.  Lu- 
bens  legerem  Dicumbitio,  eadem  notione, 
qua  supra  Decumbitio,  Vide  in  hac  voce. 

]  DICARE.  Vide  Dica  et  Diccua, 

1  DIGASTERIUM,  AixaoT^piov,  Forum 
Judlciale.  Appendix  ad  vitam  S.  Henrici 


Imp.  Julii  tom.  8.  pag.  789  :  Sequuntur 
deinde  Domini  atatua  atacularia,  nobilitae 
aulica,  tum  D  D.  Conailiarii,  et  reliqui  ex 
diveraia  Dicaateriia  auo  ordine  Officialea. 
Occurrit  et  apud  Ludewig.  tom.  6.  Re- 
Ila.  MSS.  pag.  219.  et  222. 

^  Congregati©  judicum.  Vita  S.  Rossb 
tom.  5.  Aug.  pag.  951.  col  2  :  Cui  (publi- 
cse  supplicationi)  tum  ipai,  tum  atngulO' 
rum  orainum  regularea,  et  universa  tri- 
bunalium  Dicotateria  Interveniunt, 

1  DIGATICE.  Vide  Diatheca. 

DIGATIO,  Laus,  gloria.  Lex  2.  Cod. 
Th.  de  Famosis  libellìs  (9,  84.):  Qui  ac- 
cuaandi  fiduciam  gerit,  oportet  comj>ro- 
bare,  nec  occultare,  qum  acierit  :  quoniam 
prmaicabilia  erit  ad  Dicationem  publicam 
merito  perventurua. 

DiGA.Tio«  Titulus  honorarius.  Gloss. 
Grsec.  Lat.  KaOoaicefft;,  Devotio,  Dicatio, 
Majeataa.  Epist.  Anulini  Procos.  Africa 
apud  S.  Augustinum  Ep.  68  :  Libellum 
atne  aigno  obtulerunt  Dicationi  mesa.  Oc- 
currit apud  Senator.  lib.  11.  Epist.  7.  et 
9.  in  Epist.  Constantini  Magn.  ad  Abla- 
vlum.  In  Actis  Concini  Arelat.  I.  in  Col- 
latione  Carthag.  I.  cap.  10.  19.  in  Cod. 
Th.  leg.  1.  de  Veteran.  (7.  20.)  leg.  1. 21. 
de  Appellat.  (11,  80.)  etc.  Vide  Salma- 
slum  ad  Pollionem  pag.  289. 

1  DIGATOR.  Vide  in  Dica, 

i  DIGATURA,  Judicatus,  officium  judi- 
cis.  statuta  MSS.  Augerii  II.  Episc. 
Conseran.  ann.  1280:  Nullua  in  sacro 
ordine  conatitutua,.,  taòellionatua  officio 
fungatur  in  curia  aeaculari.,,  aut  DicatU' 
raa  aaacularium  Principum  tenere  prm' 
aumat. 

0  DIGGARE,  DiGGATio.  Vide  supra  Di- 
care. 

DIGGUS,  Flandris  Diic,  Gallis  Dique, 
Agger.  Dicare,  Diccare,  apud  ^gidium 
de  Roia  ann.  1822.  Diicken,  aggerem 
extruere.  agrum  aquaticum  terra  com- 
piere. [(Genealogia  Comitum  Flandri», 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col.  414  : 
Eodem  anno  (1821.)  tanta  fuit  in  mari 
tempeataa  et  inundatio  vehemena  marino- 
rum  Jluctuum,  quod  aggerea  et  Dici  mari- 
nia  fluctibua  oppositi  rupti  aunt  in  multia 
locia.i  Ch.  Joann»  ComitisssB  Flandriss 
ann.  1230.  prò  Marquettano  Monasteri© 
apud  Buzelinum  :  Terram  illam  eum 
appendieiia,  qum  veraua  mare  jacet,  ultra 
Diccum  illum,  qui  fuit,  et  eat  ultra  ter» 
ram  Andrem...  intra  quam  terram  videli' 
cet  illa  terra,  qum  Calvehinacura  dicitur, 
ad  Diccandum  in  eleemoaynam  dedisae- 
mua...  Dedimua  et  conceaatmua..,.  totam 
terrcun  nondum  Diccatam  a  loco,  qui 
nomine  ipaiua   Eccl.   dieatua    eat,,„.  et 

?uidquid  Diceari  poteat,  etc.  Charta  ann. 
242 .  Cum  omnibua  pertin&ntiia,  acilicet 
Dico  et  jactu  maria.  Salmas.  de  Hellen. 
a  toTyoc  paries,  murus,  etymon  accersit. 

1  Jus  AD  DicuM,  Prsestatio  ad  Dicum 
exsol venda.  Charta  Wenemari  Castel* 
lani  Gandensis  de  Fundatione  Abbati8B 
Canonicorum  in  Bornehem  circa  ann. 
1101.  apud  MirsBum  tom.  1.  p&g.  168. 
col.  2  :  Ad  usua  Canonicorum  ibidem 
Regularium  omnes  decimas  de  Martines~ 
forthe  ad  Bumehem  pertinentes,  et  unum 
mansum  terrm  inter  Èfocklant  eiGestìant, 
prmter  Jus  ad  Dicum,  necnon  et  unum 
sach  ad  turvoset  ad  ailvam..,,  dedi. 

1  DiKK,  ut  Diccua.  Concordia  inter 
Episcopum    Tornac.    et  Monachos   S. 

guintini  de  Insula  ann.  1828.  e  secundo 
hartulario  ejusd.  S.  Quintini  pag.  286  : 
Juxìa  auemdam  polrum  dictum   Amelio 
supra  Dikam  et  ripam  alvei  currentia 
Dedain....  Deinde  in  novo  polro  de  novo 
i  Dikato,,,,  revertendo    in    Occident.    ubi 


trea  Dikm  conveniunt.  Rursum  occurrit 
ibidem. 

^  DiGARB,  DiGCABE,  Molem  fluctibus 
©pponere,  aggerem  exstruere.  nostris 
alias  Diiccer  et  Dieguer,  Flandris  Dite- 
ken,  a  Diih,  agger.  Gallo-Fland.  Diic- 
cage  ;  unde  Diicwelltnahe,  Aggeris  dea- 
tructio,  in  Ch.  ann.  1298.  ex  Chartul.  2. 
Fland.  ch.  18.  in  Cam.  Comput.  Insul.  : 
Li  cuena  devantdis  noua  a  acquitté  pour 
lui  et  pour  ses  hoirs  de  la  calenae  qui 
faite  me  fu,  ifon  appielle  Diicwellinghe, 
Charta  Margar.  comit.  Fland.  ann.  1269. 
in  Suppl.  ad  Mirssum  pag.  602  :  Et  occa» 
aione  nuiusmodi  vocabuli,  Utdici,  inteUi» 
aere  vellent  abbas  et  conventus  de  Cam" 
oerona  omnea  jactua  mari8,et  quod  Dicare 
poaaent  et  acquirere  auper  mare  ad  libi" 
tum  auum  in  officio  memorato.  Alia  ann. 
1292.  in  Chartul.  Jam  laudato  ch.  22  : 
Cum  incolm  ac  poaaessores  ejusdem  terrm 
cepiasent  Diccare  terram,  et  non  ^aent 
conaummare  ^ . .  .  ordinavimua  Diccatto- 
nem  praedictm  terrm.  Rursum  alia  ann. 
1808.  ibid.  ch.  20:  S'il  avenoit  c'on  Diic- 
caat  dehora  le  diic,  qui  orendroit  est  de 
nouvel  vera  la  mer  ....  S'il  avenoit  que 
en  aueun  temps  on  fesist  Diiccage,  c'on 
claime  insetten  ou  utseien,  Dikaqe,  in 
Charta  ann.  1881.  ibid.  ch.  684  :  Ceaux 
de  la  ville  de  Gand  . . .  diaoient  que  chil 
de  Leet'polre  et  de  Hout-polre,  nìUui  ex- 
cepté,  doivent  paiier  et  contribuer  avec" 
quea  eaux  toua  coua,  toua  fréa  et  toua  dea- 
pene  que  U  feroient  à  les  wcUeringhes  et 
Dikages  de  ìeur  Leet-polre.  Lit.  remiss, 
ann.  1460.  in  Reg.  190.  Chartoph.  reg. 
ch.  121  :  Leaquelz  marestz  icellux  Olivier 
avoit  fait  clorre,  Diequer  et  gaigner  de  la 
mer  ; . . .  lesquelles  clostures  et  Diegueries 
avoient  couaté  à  faire  et  maintenir  plus  de 
mil  livrea.  Alia  notione  Dicare,  videsis  in 
Dical, 

^  DIGELLA,  Genus  ensis  vel  J acuii, 
quod  bifariam  caedit.  Rhodig.  ex  Theo- 
ne.  Vox  est  Grecanica.  Ita  Oar.  de 
Aquino  in  Glossar,  milit. 

DIGENTARIUS,  Rhetor,  orator.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Dicentariua,  ^njcopp  8txavex6c. 
In  Gloss.  Gr.  Lat.  Aixtv^c.  [Vide  Decenta" 
ritw.l 

^  DIGERE  Fabas,  Dire  fevea,  nostris. 
Irrisoria  et  nugatoria  loòuendi  ratio. 
Lit.  remiss.  ann.  1888.  in  Reg.  124. 
Chartoph.  reg.  ch.  8:  Icellui  auppliant 
leur  diat  :  Beaux  aeigneura,  atei  voatre 
chemin,  je  ne  voua  aemande  riens.  Les" 
quéli  Éenr\f  et  aeadit  compaignons  .... 
diatrent,  ai  ferona  noua  malgjré  vostre,  et 
H  vous  demandona  et  voua  disons  feves  ; 
et  ledit  auppliant  reapondi,  je  voua  di 
poia,  ou  parolea  aemblablea.  Dire  d'une 
fleutte,  Fistula  canere,  in  aliis  Lit.  ann. 
1482.  ex  Reg.  207.  ch.  188:  Le  auppliant 
Diaant  d'une  fleutte  etregardant  lUee  aon 
beatati, 

^  DIGERE  ad  Invicem,  Cum  aliquo  col- 
loqui. Steph.  de  Infest.  MS.  ubi  de  In- 
noc.  Vin.  PP.  :  Cum  stettsaet  (imperator 
Turcarum}  Coram  pontifUe  aUqua  ad 
invicem  Dixerunt,  mediante  interprete, 
eie. 

^  DIGERE,  nude,  Auctlonari,  liceri. 
Gali.  Mettre  l'enehere.  Locus  est  infra 
in  Exita  sub  Exire%  Vide  supra  Dica  2. 

«  DIGERIUM,  Dictum  Glossar.  Pro- 
vine. Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Paraula, 
Prov.  verbum,  Dicerium,  famen, 

«  DIGERTIO,  Famulus  honoratior  qui- 
dam; anqui  a  consiliis  vel  a  secretis? 
Ut  ut  est  mendum  hic  suspicor.  Charta 
Will.  archiep.  Rem.  ann.  1197.  in  Suppl. 
ad  Mirseum  col.  1  :  Cum  de  equitatuns. 
quaa  solus  cancellarius  (ecclesiSB  Tornac.) 
nabere  deberet,  revocaretur  in  dubium,  et 


DIG 


Die 


DIG 


103 


diverti  in  patte  ista  diversa  aentirent,  via 
nusdia  incedentes  statuimu9  tnagistrutn 
Gisellinum  eancellarium  tribus  Dicertio-' 
nibue  cum  duobus  aervientibua   et  uno 

?mrtione  ease    deòere    contentum,    Leg. 
orte  Diaaertoribua,  Vide  Dùtaertor. 

1  DICHA,  prò  Dica,  Scbedula  vel  Tal" 
\eola,  si  bene  conjecto  :  ande  Diche  Cy- 
regrapharium  eum  existimo,  qui  curam 
ha  bei  in  Dica  notanti  qusB  sunt  anno- 
tanda,  at  talliaa  sea  impositiones,  etc. 
Gharta  Edwardi  I.  Regia  Àngl.  ann. 
1277.  apud  Rymerum  tom.  2.  pag.  SB  : 
Cum  nuper  provideri  fecerimua ,  fuod 
Judaei  r^ni  noatri  manerent  in  civttati- 
bua  et  burgia  noatria  propriia^  in  quibua 
Diche  Cyregraphariua  Judaaorum  noa- 
trorutn  eaae  eonaueverat.  P  Vide  Bupra 
Dica  2.] 

DIGHOHEUTON  JES,  Atxt&veuTov,  Bis  re- 
coctum  et  conflatum,  mixtura  forte 
alterius  metalli  adulteratum ,  de  quo 
in  leg.  1.  God.  Tb.  de  Gonlatione  B^rls, 
(11,  21.)  ubi  consulendus  Jac.  Gotho- 
fredus. 

^  DIGIA,  La  rete,  in  Glossar.  Lat.Ital. 
MS. 

1  DICIULIS,  Qui  dici  potest  vel  debet. 
GÌ.  Lat.  GrsBC:  Dicibile,  Xextóv,  &y)TÌv. 
Arnoldus  lib.  2.  Ligni  vit»  de  Scriptor. 
Eccl.  littera  G.  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  70  :  Trea  aermones  qui  aie  incipiunt. 
I.  Dicibilia  aermo  de  indicibili  Verbo  in 
verbia  Dicibilibua  II.  In  principio  erat 
Verbum,  etc. 

1  mCIBULUM.  Vide  Dicabuìum, 

^  DIGIMATIO,  prò  Decimatio,  Praedium, 
ager  in  quo  percipltur  fructuum  deci- 
ma. Gharta  apud  Meichelbec.  tom.  2. 
Hist.  Frising.  pag.  91  :  Quicquidde  Dici- 
matione  liberorutn  hominum  vel  baracal" 
corum  pertinere  deberet  ad  eaadem  eccle- 
aiaa,  hoc  in  arbitrio  et  poteatate  Attone 
episcopo  poauerunt.  Vide  Decimm. 

0  DIGIPULA,  prò  Decipula.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  Cod.  reg.  4120  : 
Dicùaula,  Louviere. 

1  DIGITORIUM.  Rostra.  Gali.  Tribune 
aux  haranguea,  Acta  SS.  Martii  tom.  8. 

gag.  244.  de  B.  Ambrosio  Sen.  :  Vnua  ex 
onailiariia  dicti  Consilii  aurgena  in  dicto 
Coneilio  ad  Dicitorium,  auper  eontentia  in 
dieta  praaaenti  propoaita,  aiont,  etc. 

DICITRINUS.  Vide  Diacitrinua. 

DICLUG,  vocabitur  Antichriatua,  cujua 
numerua  eat  DGLXVI.  per  litteraa  Gras- 
eoa.  Ita  Papias  MS.  Editus  habet  Didux. 

»  DICO  VoBis,  Vox  familiaris  religio- 
sis  seu  prsedicatoribus ,  quam  irridet 
Bareleta  Serm.  in  fer.  6.  hebd.  1.  Qua- 
drag.  :  Recipe  medicorum,  camera  nota- 
riorutn.  Dico  vobia  religioaorum  deatruunt 
mundum, 

1  DIGOFRIT,  DiGOFRiTUM,  Species 
operaB  dominis  praBbendaB.  Gharta  anni 
XVI.  Ludovici  Imp.  apud  Lobinellum 
tom.  2.  Histor.  Britan.  col.  24  :  Trado 
tibi...  viìlam.,,  aitam  in  pago  Venedia... 
aine  renda,  aine  opere  Dicofrit,  difoaot,  et 
aine  ulta  re  homini  aub  ccelo,  niai  dena^ 
rioa  VI.  ad  aanctam  Leupherinam  in  mo- 
muterio  Conoch  prò  anima  mea,  etc.  In- 
fra :  Dereliquia  ipaam  terram...,  aine 
opere  Dicofrit  et  diwohart,  etc.  Tabular. 
Kotbonense  :  Emit  particulam  de  terra 
aine  renda,  aine  opere  Dicofrit,  Alibi  : 
Faciaa  inde  quod  volueria  in  luh,  in  Di" 
combito,  in  alode  comparato,  dioat,  Dico^ 
frit,  divoohart  et  aine  ulla  re.  Rursum 
alibi  :  Cunmael  et  frater  ejua  ìudhaél 
vendiderunt  Budwonto  preabytero  terram 
proprietatia  ausa...  in  poteatate j  domina- 
tione,  in  luh,  in  dicombito,  in  alode  eom- 
paralo^  Dicofrito,  etc. 


1 DIG06RAPHUS,  AixoYpà9o;,  Gausarum 
scrìptor.  Vox  forensis. 

i  DIGOMBITUM,  ut  supra  DecumbUio. 
Tabularium  Rothonense:  Drivinet  dat 
Trebdecc  cum  manaia  in  alode  et  in  Di- 
combito, Alio  in  loco  :  Ita  ut  faceret 
empier  guidquid  illi  piacerei,  licentia  et 
Dicombito  venditoria.  Vide  Dicofrit  et  Di- 
camòitto. 

DIGORA.  Vide  Dacra. 

1  DIGROTUM,  AtiipoTov  irXotov,  Bireme 
naviaium,  a  6tc  bis  et  xpoxéo),  pulso.  Lexi- 
con Martinii. 

«  DIGTA,  Repetitio.  iteratio^  Gali.  Re- 
dite,  Judic.  inter  episc.  Lingon.  et  du- 
cem  Burg.  ann.  1158.  inter  Probat.  tom. 
1.  Hist.  Burgund.  pag.  48.  col.  2  :  Dux 
non  veniena  (ad  Judicium)  auum  miait 
nuncium,  qui  inde  eo  aolo  excuaabat  do- 
minum  auum  non  veniaae,  quod  taniaa 
Dictaa  forre  non  poterai.  Nisl  legendum 
putes  Ùietaa.  Vide  supra  Dimta  5. 

1 DIGTALES  TabuLìE,  In  quibua  dieta-- 
bani  seu  componebant.  vide  Tabnlae 
dictcdea. 

5  DIGTAMEN,  (povVi,  in  Glossis.  Hinc 
Ditamen  recite  rationia  saBpius  dictum. 
Vide  post  Dictare, 

9|c  DICTANA.  [Suntverba  Jocosa.DiEF.] 

1.  DICTARE,  scribere,  orationem,  epis- 
tolam  componere.  Britannico  ad  Juve- 
nalis  Sat.  8  :  Dictare  eat  aliquid  decere 
in  omni  genere  doctrinae,  quod  aliua  exci- 
piai  :  et  Vietata,  quaa  traaunlur  in  omni 
genere  diaciplinaB.  [Engelhusius  in  Voca- 
Dulario  Saxonico  MS.  ut  docet  Eccardus 
in  noUs  ad  Prologum  Pactus  Legis 
Salic»,  Dichten,  Fingere,  Dictare,  Teu- 
tonista  :  Gedicht  of  lyet  intgemeyn,  Dic- 
tamen,  Carmen,  Poema,  Dictatura,Fictio. 
Dichten,  Dictare,  Componere,  Dictiiare, 
Fingere,  Confingere.  Dichter,  Dictator, 
Compoailor,  Conficlor,  Poeta.  Vocabula- 
rius  Anon3rmi  saeculo  xv.  impressus  : 
Proaator,  ein  Tichter  on  verach,  eat  Arti" 
fex  faciena  Dictamina  neque  metricia, 
ncque  rythmida  legibua  coaWafa.l  Marcul- 
fus  in  Epist.  ad  lib.  1.  Formùl:  Viroa 
eloquentiaaimoa,  ac  rhetorea,  et  ad  Dictan- 
dum  peritoa.  Gandidus  Monachus  in  Vita 
Egili  Abbat.  Fuld:  Exerce  temetipaum 
legende,  et  aliquid  utilitatia  adde  Dic- 
tando,  Petrus  Damiani  lib.  1.  Epist.  15  : 
Contemplandi  quidem  atque  Uictandi 
perfruor  olio.  Ursio  Abbas  in  Actis  S. 
Marcelli  PP.  :  Licei  non  delecter  Dictandi 
atudio.  Gaudenti  US  Brixiensis  Episc.  in 
Epist.  ad  Benevolum:  Te  guoque  ea  tem- 
peatate  Magiatrum  memorias,  oblitum  aa- 
lutarla  fiiUi  arbitrata,  centra  Catholicaa 
Dictare  Eccleaiaa  compellebat.  Anselmus 
Gantuar.  in  Epist.  ad  Anselmum  nepo- 
tem  :  Dictare  quotidie  asaueace,  et  maxi- 
me in  proaa  :  et  ne  multum  amea  difficile 
Dictare,  aed  piane  et  rationabiliter,  Ano- 
nymus  Mon.  Ratisponensis  de  sua  for- 
tuna part.  2  :  OccurrU  animo,  ut  in  Dic- 
tamine  me  occuparem  aliguo,  quod  aaape 
expertua  aum  mentem  laacivam  cujualibet 
acholaatice  inatructi  in  nullo  posae  mogts 
conatringi,  quam  atudio  Dictandi,  [^^  Gon- 
tinuatcrhronic.Herman.Januenensisap. 
Hahnium  Gollect.  Monum.  tom.  1.  pag. 
897  :  Ego  acriptor  hujua  libri  illud  quod 
aequitur,  non  proprio  Dictamine,  aed  ex 
alita  cronicia  diligenter  aumpai.]  Occurrit 

Srffiterea,  apud  Domnizonem,  Anonym. 
[asenrietanum,  laudatum  a  Gretsero  in 
Episcopis  Eystetensib.  cap.  15.  Willel. 
Britonem  lib.  1.  Phillip.  pag.  95.  Gre- 
gor.  Turon.  lib.  6.  Hist.  cap.  Zi.  et  alios 

f passim.  [Vide  Jam  laudatum  Eccardum 
oco  citato.] 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
1  Ditier,  Dictare,  Ditié^  Dictamen.  Diteur, 


g 


qui  bien  dite,  dictator,  Ibid  :  Ditey,  Car- 
men, Lit.  remiss.  ann.  1401.  ex  Reg.  156. 
Ghartopb.  reg.  eh.  448  :  Lequel  Amoulet 
tenoit  en  aa  main  un  Dictie  de  la  Vierge 
Marie,  qu*il  vouloii  lire.  Le  Roman  de 
Robert  le  Diable  MS  : 

SI  oom  Je  Irato  ea  non  DidM, 
De  Ini  oot  ti  trèt  granì  pilié,  eie. 

Le  Roman  du  Riche  homme  et  du  Ladre 
MS.: 

Chili  Old  tool  icel  et  qui  tool  toìI, 
Me  douttt  u  graoe  ei  bm  pourroil 
De  Diier  che  que  J*ai  empns  ; 
Gir  de  Diter  ne  sui  tprii. 

Vide  Diciitium. 
Dictare,  interdum  est  pronuntiare, 

vica^ope^eiv.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Dictat,  ava- 
5($a>(rtv,  {iicaropeuei.  Regula  Paul!  et  Ste- 
phani  in  Concordia  Regularum  Mon.  : 
juniorea,  et  maxime,  qui  adhuc  Paalmoa 
diacere  meditantur,  jf}er  choraa  ex  ordine 
et  aine  negligentia  Dictent,  ita  ut  d  eo 
loco,  quo  minorea  ignorant,  hi  juniorea, 
qui  jam  Paalterium  finierint,  per  ordi- 
nem  aibi  in  Diclando  auccedant,  ut  omni 
tempore  pronuntiandi  uaua  non  deeit. 
Vide  Notas  nostras  ad  Cinnamum  pag. 
492.  ^ 

1  Dictare  Operam.  Leges  Rotharis 
'^  145.1  apud  Muratori um  tom.  1.  part. 
.  pag.  25.  col.  1  :  Si  quia  magiatrum  CO" 
madnum  unum  aut  plurea  rogaverit  aut 
conduxerit  ad  operam  Diclandum,  aut 
aolatium  diurnum  praeatandum  inter  auoa 
aervoa,  ad  domum  aut  caaam  faciendam, 
etc.  Quem  in  locum  Gì.  Editor  :  Operam 
Dictare  significare  videtur  praeesse  ope- 
rariis,  eisque  normam  tradere  atque  or- 
dinem  structionis...  Sed  nunquid  prò 
Dictare  legendum  Disetare  operam,  hoc 
est.  Dietim  prestare  operam  ? 

«2.  Dictare.  Bulla  Lucii  III.  PP. 
ann.  1181.  inter  Probat.  tom.  2.  Annal. 
Prsmonstr.  col.  418:  A  prato  Bovini, 
aicut  Dictat  làbium  nemoria,  quod  dicitur 
Foreat,  uague  ad  viam  ovium,..,  ab  eodem 
prato  Bovini,  aicut  Dictat  labium  Chelme 
uaque  ad  fontem  Beliardia,  Id  est»  prout 
jacet  et  distenditur  ora  nemoiis,  etc. 
vide  infra  Diaaepare. 

Dictator,  Scriptor.  Gloss.  Gr.  Lat.  : 
'AvTcypaf e\ic,  Dictator,  Reacriptor,  Alibi  : 
TicavopcvaiC)  Dictaiura,  Dictatum,  Dicta- 
tua,  Dictatio,  ^ICnoiy optata,  Dicto,  ^Y'Kayo- 
pe^Scdv,  Dictator.  In  MSS.  Codd.  Pesti 
Breviari!  Ristori»  Romanae,  Feati  Dieta- 
toria  Breviarium  appellatur,  uti  monet 
Andr.  Schottus  in  Notis  ad  Victorem. 
Forte  quia  erat  Magiater  Memori»,  qui 
*AvTiYpa9eùc  T^;  |jkviQu.t];,  Petro  Patricio. 
Luciier  Calaritanus  lib.  Moriendum  esse 
prò  Dei  Filio  :  Quando  ipae,  cum,  aia,  ut 
tibi  videtur,  peritua,  habeaaque  Dictato- 
rum  deaignatum  numerum,  etc.  Domnizo 
lib.  2.  de  Vita  Mathild.  cap.  12. 

Diclator  quidam»  de  quo  meln  protoUl  IsU. 

Epist.  16.  inter  Francicas  tom.  1.  Hist. 
Frane.  :  Sed  hsac  unda  irrigua  et  imperi- 
tum  depromat  aenaum,  et  componit  bar- 
barum  DictcUorem,  qui  potiua  apud  DodO' 
renum  didicit  gentium  tinguaa  aiacerpere, 
quam  cum  bonm  m&norim  Parthenio  obti- 
nuiaae  rethorica  dictUme.  In  Leg.  1.  God. 
Th.  de  Legatis  et  decreUs,  (12,  12.)  Dic- 
tator videtur  sumi  prò  eo,  qui  alieni  rei 
prò  imperio  suo  intercedit  :  Nullua  igitur 
obaiatat  castibua  Dictator,  nemo  conailiia 
obloquatur.  p  Nìsi,  quod  satis  placet, 
accipias  prò  Magistratu  in  provinciis 
Africanis  consti  tu  to,  qui  hoc  titulo  gau- 
debat,  teste  Jac.  Gothofredo  ad  nane 
legem.  Ita  etiam  Otto  de  Edilib.  cap.  2. 
pag.  72.  Eodem  prseterea  nomine  Civita- 


104 


Die 


Die 


DIG 


tes  qusedam  doDabant  magistratus  suos, 
apuQ  Spartian.  in  Hadriano  cap.  19.j 
vide  Antigraphusj  et  Dictor. 

DicTATio,  Scriptum,  oratio  scripta, 
apud  Senatorem  lib.  6.  £pist.  12.  lib.  8. 
Epist.  18. 

DlGTATUM,  in  Qloss.  Lat.  Gr.i'AjiiXXa, 
xat\  àvaès5o(jLivov  toIc  (&aOv}Taic.  Ita  emendo. 

Ibidem  :  Dictaiy  àvafiéèeoaiv,  OnaYOpeuei. 
Gennadius  laudat  PomaBrii  Dictatum  de 
contemptu  mundi.  Edidit  P.  Pithoeus 
Juliani  Dictatum  de  ConHliariiUf  post 
Collationem  Legis  Mosaici. 

DiCTATUS,  apud  Ordericum  Vi  tal.  lib. 
11.  pag.  884.  [Inscriptio  veterum  For- 
mul.  Andegav.  ;  Incipiunt  Dictati  seu  ve- 
tere»  formulm  Anaegavensea,  Occurrit 
iterum  in  Actis  SS.  Junii  tom.  8.  pag. 
810.  Dictatus  quartSB  declinationis.  in 
Annal.  Benedict.  tom.  4.  pag.  719.  coi.  1.] 

DiCTAMEN,  Scribendi  forma  et  modus, 
formula,  stylus,  prosa,  oratio  soluta. 
Ebrard.  Betun.  in  Qraecismo  cap.  11  : 

Dictamen  prou  est  a  metri  lege  solutum. 

Auctor  Mamotrecti  in  Sapient.  :  Stylus, 
id  est,  Dictamen,  Innoc.  III.  PP.  lib.  14. 
Epist.  187  :  Litteris  ipns  diligenter  inapec- 
ti$,  ipn  rescripsimus  eoe  tam  ex  Dicta^ 
mine,  quod  a  $tylo  Cancellaria  nostrm 
discrepabant  omninOj...  faUas  e$9e.  Idem 
in  e.  2.  de  Falsar,  in  8.  Collect.  :  Nam 
licet  in  atylo  Dictaminis  et  forma  acrip^ 
turaa  aliquantulum  casperimua  dubitare, 
Petrus  Damian.  lib.  1.  Epist.  15  :  Di- 
xiatia..,  ^uia...  non  deberem  proraus  omit- 
fere,  qutn  voi  aliquando  Dictamintbua  vi- 
aitarem.  Infra  :  Et  a  Dietaminia,  vel  inti^ 
mm  contemplationia  intuitu  mentia  acu- 
men  obtundit,  Ghron.  Abbat.  S.  Trudo- 
nis  lib.  8.  pag.  440:  Pueroa,..  non  tamen 
Dictamen,  quam  metrum  eomponere  dO' 
cuit,  [^  Gaufrid.  in  Summa  de  arte  dic- 
tandi,  Dictamen,  inquit,  eat  orationum 
aeriea  perfectarum,  nullia  intercisa  dia^ 
tantibua,  nullia  metrorum  legibua  obliqata. 
Hsc  ex  MSS.  profert  Hahnius  1.1.  Vide 
Arxium  ad  EkKebard.  IV.  Casus  S.  Galli 
pag.  101.  nót.  88.]  Laudatur  a  viris  doctis 
Liber  Dictaminum  Guillelmi  de  Manda- 
goto,  postmodum  Gardinalis,  in  quo  con- 
tinentur  formul»,  quibus  pater  Alio, 
filius  patri ,  avus  nepoti,  amicus.  etc. 
scribere,  vel  etiam  eum  alloqui  debeat. 
EJusdem  sunt  argumenti  Magiatri  Mat- 
thaai  Dictamina,  seu  Ara  dictatoria,  Liber 
de  Stylo  Hotnani  Dictaminia,  qui  ads<iri- 
bitur  Greg.  VIII.  PP.  et  alter  Magistrl 
Transmundi  de  Arte  dictandi.  [In  Gual- 
ferbitans  Bibliothecae  Codice  membra- 
neo,  Eccardo  teste  in  notis  ad  Prolo- 
gum  Pactus  legis  Salic»,  babentur  Ben- 
nonia  Mianenaia  Epiacopi  Rationea  Dic- 
tandi proaaice  ex  muitorum  geatia  in 
unum  collectm,  in  quo  libello  meminit 
quoque  Benno  Dictaminum  Alberici  Mo- 
nachi, Verba  ejus  sunt  :  Sic  enim  Albe- 
rici Monachi  viri  eloguentiaaimi  librum 
vituperant,  aui  etai  piene  per  aingula 
Dictaminia  aocumenta  non  acriberet,  in 
epiatolia  tamen  acribendia  et  Dictandia 
privilegiia  non  injuria  ereditar  caateroa 
excellere.  Idem  Benno  adducit  Aginulfi 
et  Abbatia  Samaritani  scripta  ejusdem 
argumenti,  in  quibus  tamen  temeritatem 
et  tndiaciplinatas  doctrinas  novitatem  cui- 
pat.  In  ead.  Bibl.  Guelferb.  exstat  et 
Ilenrici  Francigenaa  llbellus  de  Arte  dic- 
tandi. Vide  Annal.  Bened.  tom.  8.  pag. 
642.  n.  50.1  [»  Hahnli  Collect.  Monu- 
ment.  praiat.  tom.  1.  num.  V.  quo  vo- 
lumine  continetur  Thomaa  Capuani  Dic- 
tator  Epiatolarum.  E;jusdem  generis  li- 
bri enumerantur  in  Nouveau  traité  de 
Diplomalique  tom.  5.  pag.  594.  et  in  Hof" 


mann,  Vermiachte  Beobaehtungen,  tom.  4. 
pag.  1.  saq.l 

DIGTATif  Bcribae,  'Avri^paf  eie.  prò  Die- 
tatores.  Epistola  Qregorii  pratixa  Notis 
Tironis  et  Seneca  in  Coda.  MSS.  :  Per 
Dictatoa  atwa  acribendum  curavit.  Vide 
Salmasium  ad  Vopiscum  pag.  ^1.  [et 
suora  in  Dictare.] 

DIGTATOR,  Municipalis  Magistratus, 
ita  dictus  in  veteri  Inscript.  apud  Gru- 
ter,  pag.  214.  Vide  Dictare,  ÌHctorea,  [••et 
Savm.  Histor.  Jur.  Roman,  med.  \em- 
por.  tom.  1.  cap.  2.  |  9.  not.  g.J 

•  DIGTATORmM.  Lo  lego  da  dire.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS.  Vide  Dicitorium. 

•  DIGTATURIRE,  Scribere*  commenta- 
rium  eomponere,  meditar!.  Guibert.  abb. 
Novig.  in  prolog.  ad  Abdiam  proph. 
tom.  6.  Annal.  Bened.  pa^.  689.  col.  2  : 
Eo  piane  tempore,  quo  ammua  DietiUu- 
riena  beati  Oaeaa  librum  meticuloaiaaime 
jam  aagredi  conabatur,  etc.  Vide  Dictare 

1.  et  ihcturire. 

DIGTIGA,  prò  Dypticha,  Pugillaris  li- 
ber. Glossa  apud  Gratian.  e.  24.  qusest. 

2.  cap.  6  :  Dicticaa  sunt  tabuUa,  a  dico, 
dicia.  Ugutio  :  A  dico,  haac  Dictica,  tabula 
manualia,  quaa  et  pugillaria  dicitur,  et 
ephemeria  :  unde, 

Clerìee,  Dieticas  lateri  ne  depretieris  nntiiiaiii. 
In  alio  Gloss.  MS.  : 

Clerloe,  DicUca  Uteri  sit  semper  amica» 
Nam  line  Dictica  tìx  retlnabis  ea. 

Buscbius  in  Cbronico  Windesemensi 
lib.  2.  cap.  65  :  Mavidavit  ut  acriberet  hoc 
verba  in  Dictica  :  Miaerere  mei  Deua;  et 
atatim  cotnplanando,  haac  delevit.  Ita  le^ 
gitur  in  Decreto  Edit.  Contii  loco  lau- 
dato, [••  ubi  Correct.  Romani  Diptychia 
ex  ipso  concilio  <]uod  ibi  descriptum  est 
emendaverunt.1 

1.  DIGTIO,  Scnptio  rhetorica,  seu  vera, 
seu  lieta,  Declamatio,  quss  publice  et 
in  consessu  virorum  eruditorum  dici- 
tur,  recitatur.  Gloss.  Grsc.  Lat.:  MeXlTv) 
^Topoc ,  Declamatio.  Ennodius  lib.  8. 
Epist.  15  :  Jpaam  quoque  ad  te  Dictionem, 
qua  commendatua  ea,  deatinavi,  in  qua 
non  eloquentiam,aed  vota  cognoacaa.  Idem 
Diction.  10  :  Suaceptarum  secreta  Dictio- 
num  ab  audientioua  non  examinantur 
lingua,  aed  pectore,  Utitur  alias  non  se- 
mel, lib.  2.  Epist.  10.  11.  lib.  7.  Epist. 
81.  lib.  8.  Epist.  8.  lib.  9.  Epist.  12.  EJus- 
modi  etiam  sunt  Dictiones  illius  com- 
plures,  qus  inter  eJus  Opera  leguntur. 
Vide  Sidonium. 

^  2.  DIGTIO,  DUU).  Bartbii  Glossar,  ex 
Hist.  Pal8BSt.  Raimundi  Agilsei  s»pius. 
Diploma  Ludovici  GermanisB  Regis  prò 
Ecclesia  Argentorat.  apud  Mabillonium 
In  Supplem.  Diplom.  Cbarta  xn  :  Quaa 
moderno  tempore  in  guibualibet  pagia  ac 
territoriia  infra  Dictionem  imperii  noatri 
Juate  oc  legahter  poaaidet, 

DIGTITIUM,  Scriptum,  Epistola,  Di- 
ploma. Hariulfus  lib.  8.  Cbronici  cap.  8. 
Obronici  Centul.  cap.  80:  H<u:  atabtlita 
conditione,  Inqelardua  Abbaa,  jam  rever- 
aua,  direxil  Dictitia  ipai  Epiacopo,  poatu- 
lana,  ut  hasc  conventio  itemm  firmarelur. 
Idem  lib.  4.  cap.  22  :  At  ne  poateritaa 
auecedentium  Aobatum  eadem  perderei 
aitarla  ,  prudentiaaimus  Gervinua ,  ab 
Episcopo  ootinuit,  inde  fieri  teatamentaria 
DictiticL,  quas  ita  se  habent,  etc.  [^  Vide 
suora  Dictare  1.] 

f  DIGTIO- AuDiENTiA,  Obsequium,  obe- 
dientia.  S.  IrensBUS  lib.  4.  cap.  79  :  Secun- 
dum  Dicto-Andientiam^  non  omnes  Dei 
fila  sunt.  Sic  Plautus  et  Cicero  dixerunt, 
Audiena  Dicto  vel  edicto,  prò  eo  qui  obe- 
dit  dicto  seu  edicto. 


1.  DIGTORES,  Arbitri  selectl  a  partibus 

Sro  dirimendis  controversiis,  quorum 
ictis  seu  Judiciis  stant.  Cbarta  Epis- 
copi et  Capituli  Cabilonensis  ann.  1221. 
apud  Sanjulianum  in  Cabilone  :  Elegia 
mua  12.  Dictoree,  qui  juramento  praaattto, 
noa  su]^  conaueludinibua  et  jure,  quod 
unuaqutaque  noatrum  habeat  apud  Cabi- 
lonem,  certificarent.  Vide  Perardum  in 
Burgundicis  pag.  485.  Sammarthanos 
in  Gallia  Cbrist.  tom.  2.  pag.  446.  [et 
tom.  4.  nov8B  edit.  Instrum.  col.  248. 
Dictor  mortia  apud  Martenium  Anecd. 
tom.  4.  col.  8.]  etc. 

DiGTATORES,  Eadcm  notione,  dixit 
Roger.  Hovedenus  pag.  742  :  Rex  autem 
Franciaa  duoa  elegit  Dictaloreaf  et  Rex 
Angliaa  aimUiter  duoa,  quorum  arbitrio 
vel  majoria  partia ,  a%  alter  Regum 
adveraua  alterum^  vel  aliquie  hominum 
auorum  inter  ae  mterciperet,  emendatio 
?Unc  inde  fieret  infra  40.  diea.  Utitur  etiam 
Rigordus  ann.  1190.  pag.  82.  [Richardus 
Rex*Angll8B  in  Cbarta  anni  1195.  apud 
D.  Bruaael  de  Feudorum  usu  tom.  2. 
pag.  XVI.  ad  calcem  J  Diaeura  in  Cbartis 
vernaculis.  Cbarta  Jacobi  Episcopi  Me- 
tensis  ann.  1251.  apud  Hieron.  vlgne- 
rium  in  Hist.  Alsat.  pag.  140  :  Nous  Sahea 
par  la  gr.  de  D.  Eveaque  de  Meta,  et  Re- 
gnauz  noatre  freire  Cuena  de  Caatrea  et 
Sire  de  Bittea,  faiaona  cognoiasant  a  totz 
he  noatre  freirea  Maheua  Dui  de  Lohe- 
rengne  que  fuit,  noua  eatably  Diaoura  et 
eagardoura  dea  treffona  qu'U  avoit  entre- 
pria  à  son  tems  de  VÈglise  de  Remiremont. 
Alia  ann.  1271.  apud  eumdem  :  Li  quatre 
Chevalier  Disour,  etc.  pag.  100.  146. 

o  Et  quidem  eo  nomine  designantur 
in  Cbarta  Pbil.  Aug.  ann.  1214.  ex  Reg. 
ejusdem.  part.  2.  fol.  56.  v«.  col.  2.  qui 
treugam  Inter  Ipsum  Philippum  et  Jo- 
annem  reg.  Angl.  eomponere  curabant. 
Dictatores  treugarum  nuncupantur,  qui 
de  violatione  treugarum  Judicant,  in 
Cbarta  treugarum  inter  S.  Ludov.  Frane, 
et  Henr.  Angl.  reges  initarum  ann.  1242. 
Diseur,  eodem  sensu,  in  Ch.  ann.  1286. 
ex  Tabul.  S.  Petri  Insul.  Arbitro,  Diseur, 
miaeur  et  ordeneur  pria  dou  conaente- 
ment  dea  partiea, 

2.  DiGTOREs,  videntur  prsBterea  appel- 
lari  actores,  qui  aliquem  in  jus  vocant. 
Jacobus  I.  Ilex  Aragon.  in  Foris  Ose» 
ann.  1847  :  Quteungue  homofuerit  repta- 
tua  de  domino,  vel  de  loto  Concilio  villaa, 
non  tenetur  ae  salvare  ad  dominum. 
nec  totum  Concilium ,  niai  tantum  ad 
unum  hominem ,  qui  reptaverit  eum , 
et  quod  reapondeat  ad  illum  Dictorem  in 
illa  forma,  ete. 

1.  DIGTUM,  Judicium,  sive  sententia 
arbitrorum,  vel  Dictorum,  Willelmus 
Malmesbur.  ann.  1268.  pa^.  884  :  Protu- 
lit  Dictum  suum  et  sententiam  solenniter 
prò  Rege  AnglisB.  Cbarta  Manassis  Au- 
relian.  Episcopi,  Arbitri  electi,  ann. 
1214.  in  Tabu].  Èccl.  Autissiod.  fol.  236  : 
Ego,  inquam,  taliter  dictor  electus... 
formo  Dictum  meum  et  profero  in  hunc 
modum.  Alia  S.  Ludovici  ann.  1259  :  Qui 
arbitri  Dietum  suum,  seu  arbitrium  tali- 
ter protulerunt,  etc.  [Littera  de  Prseben- 
dis  Tornodorensibus  conferendis  ann. 
1228.  apud  Acher.  Spici  1.  tom.  8.  pag. 
280  :  Nos  vero  de  consenau  utriuaque  par- 
ila Dictum  noatrum  pronuneìamua  in 
hunc  modum.  Chartularium  S.  Vandre- 

Sisili  tom.  1.  in  Instrumento  anni  1262  : 
Hctum  auum  et  arbitralem  aententiam 
inacriptam  pertulerunt  unanimiter  coram 
nobia.  Litterse  Philipp!  Frane.  Regis  ann. 
1277.  apud  D.  Seeouaae  tom.  8.  òrdinat. 
pag.  59  :  Super  aecundo  Dicto  a  dictia 
fratribua  prelato,  aeu  ordinacione  ab  ip- 


DID 


DID 


DIE 


105 


Mia  secando  facta,]  Hinc  nostris,  Dieta 
Arestorum,  les  IHctums  de*  Arrests,  quia 
ita  ut  plarimum  claudebantur:  Dictum 
fuit  per  arestum  Curim,  eie.  Vide  Dissert. 
2.  aa  JoiDviJIam  pag.  148. 

12.  DICTUM,  Pretium  prò  re  venali 
inoicatum,  ut  explicat  D.  de  Lauriere 
tom.  1.  Ordinat.  Beg.  pag.  16.  Litterse 
Ludovici  VII.  cognomento  Junioris  ann. 
1168.  quibus  reprobat  quasdam  consue- 
tndines  Aurelianenses  num.  2  :  Aò  Ao- 
mine  eaUraneo  Aureliie  rem  euam  ad  ven^ 
dendum  afferente,  propter  oblationem  et 
Dem  suum  tantum^  non  eaeigatur  consue^ 
tudo.  Pro  Dan  annotat  doctiss.  Editor, 
in  Regesto  Philipp!  Augusti  haberi  Die- 
tum.  Sic  autem  se  babet  versio  Gallica  : 
Le  haume  eatrange,  et  d'Orliens,  offrant 
la  90ue  ehoM  à  vendre,  por  8*offre,  ne  por 
MI»  Dit  tant  seulement,  ne  toit  demandée 
eou9tume.  [^Vide  supra  Dica  2.  et  infra 
Ditum^l 

^  8.  DICTUM,  Gharta,  seu  Actus,  ve! 
Scrip'tura.  Gbarta  donationis  Burgi  de 
Boefaco  fact»  Monasterio  Prulliaci  in 
Turonia  ann.  1096  :  Per  hoc  vero  Dictum 
dedit  illi  Abbas...  et  Monachi  caritatem, 
id  e8t  centum  soHdos. 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Ood.  reg. 
7657  :  Dichj  Prov,  Dictum,  narratio. 

t  4.  DICrUM,  Narratio,  Gali.  Rapport. 
LittersB  Ludovici  Vili.  Frane.  Regis 
ann.  1212.  apud  D.  Secouase  tom.  8.  Or- 
dinat. pa^.  260  :  Ipn  vero  eicut  in  sua' 
rum  contmetur  testimonio  litteramm,  et 
sieut  ex  Diclis,  eorum  accipimus,  etc. 

«  5.  DICTUM,  Testimonium,  Gali.  De- 
positUm,  Charta  ann.  12^.  ex  Ghartul. 
Maurig.  :  Dies  eet  assiqnata  venerabili 
fratri  episcopo  Camotenst  centra  abbatem 
et  conventum  Maurianiaci  ad  diem  Jovis 
post  Quasimodo,  de  dicendo  in  testes.  et 
Dieta  testium  ex  utraque  parte  produc' 
torum. 

M  DICTURA,  Sententla,  jphrasis.  Vir- 
gii.  Grammat.  pag.  58  :  Omne  verbum, 
quod  non  ad  Dicturss  caput  pertineret, 
conjunctivo  semper  modo  ponéoatur, 

1  DIGTURIRE,  Dicere,  cupere.  Ono- 
mast.:  Dicturio,  XeU^u.  Macrob.  llb.  7. 
Saturn.  cap.  1  :  Fortitera  se  facta  semper 
Dicluriunt.  Rursum  utitur  cap.  8.  [^  Vide 
suora  Dictaturire.A 

f  DICUBULUS.  D%cens,loquens,  Glossar. 
Sangerman.  num.  501. 

\  DICUMBmO.  Vide  DecumbiHo. 

^  DICUS,  Moles  qpposita  fluctibus,  ag- 
ger.  Gali.  Digue,  Flandrls  Diih.  Gbarta 
Philip,  comit.  Fland.  prò  Libert.  frane! 
et  Castel  1.  Brug.  ex  Cfam.  Gomput.  In- 
sù 1.:  Quicumque  Dicum  marie  ruperit,... 
dextrum  amutet.  Alia  Margar.  comit. 
Fland.  ann.  1269.  in  Suppl.  ad  Mirseum 
pag.  602  :  Nisi  tempore  factse  collationis 
nabitata  et  Dico  omnino  adhserens,  quss 
tantum  commode  inhaòitari  poterat  vel 
ckdiri,  etc.  Vide  Diccua  et  supra  Dicare. 

DIDA,  Nutrix,  |ia|i|j|.iQ,  apud  veterem  In- 
terpretem  Moschionis  de  morbis  mulier. 
e.  96.  ex  Gr.  forte  Tttn},  quod  Idem  so- 
nat. 

DIDASCALARE,  Magistrare,  decere.  Ugu- 
tio. 

DIDASCAU,  AtdaencQtXot,  dlcti  Majores 
Judseorum  et  sapientiores  in  Lege  MoysiSf 
apud  Rigordum  ann.  1181. 

DIDASGALICUS.  Gloss.  Lat.^  Grssc.  : 
Doctissimus,  didavxaXixcÀtorroc ,  tXXoY(|M&- 
Taxoc.  Ennodiusin  Apoioget.pro  Synodo  : 
Videamus  tamen,  si  pUicet,  et  illas  Didas- 
calici libelli  vestri  relegamus  argutias. 
Ubi  tamen  Sirmondus  MoloxolXixoIz 
X^fouc,  Disputationes  accuratas  et  ad  do- 
cendum  idoneas,  interpretatur. 

Ili 


1  DIDASCAUUM,  2i8a<ncaX8tov,  Gymna- 
slum.  Vide  Maaisteriale. 

M  DIDASCALUS.  Qu8B  eius  dignitas 
fuerit  in  aula  Byzantina  vide  in  Glossar, 
med.  GrsBc.  voce  At2dt<ncaXoc  col.  804.  inde 
vero  Theophaniffi  imperatricis  tempore 
apud  Germanos  passim  hoc  nomen  fre- 
quentabatur,  ab  iis  prsesertira  qui  in 
comltatu  imperatorio  degebant.  Ita  Ber- 
nwardus  episcopus  Hildenesheimensis, 
eujiu  fidei  impera  tri  x  domnum  regem 
literis  imbuendum  moribusque  instituen- 
dum  commendaverat,  ut  scribi t  Than- 

tmarus  in  ejus  vita  ap.  Pertz.  voi. 
crlpt.  4.  pag.  759.  sibi  hoc  no- 
men tribuit  in  chart.  ann.  1022.  Ibid. 
pag.  779  :  Cum  essem  aulicus  scriba  doc- 
ius  et  beatm  memorits  tertii  Ottonis  impe- 
ratorie Didascalus  simul  et  primiscrintus. 
In  charta  Wllligisl  Archiep.  Magunt. 
ann.  976.  in  Guden.  God.  Diplom.  tom.  1. 
pag.  852.  hsec  leguntur  :  Postquam  Her' 
wardus,  domini  nostri  Ottonts.  serenis- 
simi imperatorie  notarius  et  ecciesiss,  quss 
est  in  Ascafenbure,  Dydascalus,  in  mC' 
tropoli  Maguntickca  Jus  scolares  canonieos 
apud  se  in  domo  rettnendi  stne  exceptione 
ootinuit,  Alamarius  dicti  Dydascali  se- 
cundarius,  aucloritate  ipsius  et  mandato 
quondam  scolarem  canonicum,  etc,  ubi 
Ecclesiss  Didckscalus  videtur  esse  quem 
Scholasticum  dicere  solebant,  qu»  di- 
gnitas in  collegiatis  eccleslis  omnibus 
extitit.  In  notitia  ann.  1452.  ap.  eumdem 
Guden.  tom.  2.  pag.  575.  contemptim 
ludimagistri  et  aoctores  umbratici  ita 
nominantur  :  Ne  a  Didascolis  et  ejus  se- 
culi  sciolis  id  inculcari  posset,  etc.  Gonf. 
Didascalicus. 

0  DIDASCOLARE,  Discipulare,  magis- 
trare,  decere,  Ensenhar,  Prov.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657. 

1 DIDATIM,  Divisim.  Gloss.  Isidor.  Est 
a  Didere,  Dividere. 

DIDEMARII.  Gommodianus,  de  Slmu- 
lacris  Deorum  : 

Deludunt  fo»  paud  toelerati. 
Eitricare  suam  dum  quaenint  Titam, 
Subomant  alin  eiae  aob  myttorio,  Mtam 
Indisrimolaiitaa,  eoocuMi  namiiM  quodam, 
UriMlalaosque  colnnt,  at  se  sub  figura  laUgant. 
VlditUt  aspe  Didemariof ,  quali  fragore 
Luaoriaa  Ineant,  dum  furias  fingere  qnsnmt, 
Aut  com  dorsa  sua  allidunt  parca  bipenne, 
Gttffl  doctrìna  sua  serrani  quod  cruore  sanant. 

Incertum,  qui  sint  hi  Didemarii  falso- 
rum  deorum  Sacerdotes,  ac  cultores, 
nlsi  legendum  sit  Dindymarii,  ut  fuerint 
RheoB,  seu  Glbeles,  quam  Dindymen,  et 
Aivav|iiQvy)v  vocabant.  cujus  sacra  In  Din- 
dymo  monte  Phrygi»  flebant,  famuli  et 
Sacerdotes,  non  modo  Galli,  qui  cas- 
trati, sed  et  Corybantes  vocati,  quod  cum 
Insaniam  ac  belluinam  quamdam  ra- 
biem  imitarentur,  capita  insanorum 
more  projicerent,  cujusmodi  Didemarii 
lusorias  facere  indicantur  a  Gommo- 
dlano. 

^  Allam  circa  vocis  hujus  orlginem, 
notionemve  conjecturam  profert  Jac. 
Gothofr.  in  Leg.  2.  God.  Th.  de  GoUe- 
giat.  tit.  7.  pag.  198.  quasi  Vidumarii. 
Hunc  consule,  si  placet. 

^  DIDENS,  Firmus,  robustits^  ingens. 
Papias.  Vide 

1  DiDONEUS,  Vivax,  valenSf  apud  eum- 
dem Paplam.  Forte  prò  Idoneus  littera 
d  superaddita,  ut  in  voce  Deum  prò 
eum.\^  Glossar.  In  cod.  reg.  7644.  ut  ex 
Gicer.  :  Didens,  firmus,  robustus,  validus{ 
idoneus,  vivax,  valens,  magnis  viribuSf 
vehementi  corpore.  Legen<mm  videtur 
vivens  aut  vigens.] 

^  DIDIMARE,    [Dividere,    dubitare. 

DiEF.] 


DIDRAGMARE.  Baldrlcus  in  Ghronlco 
Gameracensi  llb.  8.  cap.  88  :  Aurum  pfu- 
nmum  Didragmavit,  id  est,  per  partes 
distri  bui  t.  per  Didragmcu  deoit. 

DIBCULUM,  Dies.  S.  Eulogius  llb.  2. 
Memoria!.  Sanct.  cap.  1.  de  Saraceno- 
rum  Jejuniis  :  Post  expleta  fejuniorum 
suorum  tricena  Diecula,  in  qutbus  gcutri^ 

margiss  crapulis^  et    fluxu   libidmis 

propensius  solito  insistunt,  etc. 

o  DIE6EMA,  sive  Paraphrasis,  apud 
Alb.  Torin.  in  libr.  Joan.  Damasceni  de 
Febr.  curatione. 

«  DIELE,  Asseres.  Gbarta  ann.  1822. 
tom.  2.  Hist.  Trevir.  Joan.  Nic.  ab  Hon- 
theim  pag.  100.  col.  2  :  Quod...  ad  nos^ 
tram  requisitionem  asseres  sive  Diete 
ipsius  pontis  deponant,  et  necessitate 
cessante  reponant. 

^  DIENISMANNUS,  Dinismanmus,  a 
Germ.  Dienst,  Offlcium,  servltlum,  mu- 
nus,  et  Man,  homo,  Vassallus,  qui  do- 
mino servltia  prestare  tenetur  ;  Idem 
qui  apud  Anglos  Drench.  Vide  ibi. 
Gharta  Ulricl  march.  Tusclse  ann.  1170. 
in  Monum.  eccl.  Aquilej.  cap.  68.  col. 
604  :  Insuper  prssfati  iu^ales  aonaverunt 

prssfato   altari  Aquilefensis  ecclesisB 

ministeriales  euos  Dintsmannos,  videlicet 

Sifradum  cum  fUiis Et  major  ftars 

Dtenismannorum  et  ministerialium  ma' 
rum,  feudum  quod  habebant  a  eupras'^ 
cripto  marchione  prsssente,  et  a  domino 
patriarcha  receperunt.  Et  col.  606  :  Mi- 
serunt  eum  (patriarcham)  per  turrim  et 
portam  in  tenutam  prò  eastro  et  omnibus 
possessionibus  supenus  dictis...  Et  ibidem 
Arbo  et  Henricus  de  Attens  juravere  fide- 
litatem  domino  patriarchas,  sicut  Die^ 
nismanni.  Vassalli  sunt  Bernardo  de 
Rubeis,  nec  vilis  quidem  seu  obnoxiss 
condltionls,  quos  Ipse  et  Disnimannos 
hic  in  annotatis  vocat,  nescio  an  ex 
Ghartarum  fide.  Hinc,  ipso  etiam  teste, 
vox  Desmans  et  Gismans,  qua  bodieque 
famlliSB  qusBdam  nuncupantur  In  ea 
Forojuliensis  provincls  parte,  qusBGar- 
nea  vocatur.  lilorum  denique  condltio- 
nem  nitide  patefaciunt  Gharts  a  Jeanne 
de  Moravia  patriarcha  script»  ann. 
1892.  quas  hic  profert  idem  Bernardus  : 
Vassaìlos  sive  Germanos  (leg.  Gismanos) 
nostros  in  dieta  gcutaldia  nostra  habi- 
tantes  declaramus  immunes  a  guiòtu- 
cumque  speculationibus,  exDlorationibus, 
itineribus,  passuum  custoaiis,  bellorum 
gravaminibus,  personali  militia,  et  aliis 
servitutU>us  rusticis  dictss  nostrss  prO' 
vincisB  imponendis  y  remanente  tamen 
servitio  solitss  et  débitss  equestris  militiss, 
ad  requisitionem  nostram  nostrorumque 
successorum.  Rursus  ann.  1893  :  Audivi' 
mus  Russulinum  de  Luincis  nomine  suo 
et  aliorum  Crismanorum  Carness  se  dolen- 
tem  de  capitaneis  quarteriorum,  qui 
volunt  ad  gravedines,...  et  quia  non  sunt 
in  numero  suppositorum  dictis  capitaneis, 
sed  vassalli  in  gastaldia  nostra  ad  servii 
tium  equestris  militisB.  etc.  Vide  infra 
Dolesmanus.  [m  Vide  iiinUterialis.] 

DIENNIUM,  Biennium.  Ugutio  et  Joan. 
de  Janua. 

o  DIENSTMANNUS,  Ejusdem  origlnis 
atque  Dienismannus,  Apparitor  majoris 
et  magistratus  civllis  mfnister,  Flandrls 
Dienstman.  Gharta  Phll.  comit.  Fland. 

grò  Libert.  francl  et  castell.  Brug.  ex 
am.  Comput.  Insul.  :  Item  in  nullius 
domum  Dienstmannum  mittent  de  omni 
eo,  quod  ad  scabinatum  pertinet,  nisi  per 
scabinos,  et  ille  erit  legitlmus  Dienstman» 
nus.  Alia  Guid.  comit.  Fland.  ann.  1287. 
ibid.:  Nous  Guis  cuens  de  Fiandre  et 
marchis  de  Namur,  faisons  savoir  a  tous 
he  comme  débas  et  contens  fust  meus  0n- 

14 


106 


DIE 


DIE 


DIE 


tre  ìes  keuriers  dou  tieroir  de  Fut^nes 
d'une  parL  et  les  mayeurs  et  les  Diefist- 
tnaiM  douait  tieroir  arautre  part,  de  ceke 
lidit  mayeur  et  Dienstman  pour  le  raison 
de  leur  maierie  et  de  leur  Dienatmans' 
ehepe  diaoient  ke  il  n'eatotent  mie  tail^ 
laide,  anchoia  eatoient  frana,  et  lidit 
keurier  diaoient  le  eontraire...  Noua  etnea 
eonaaiUD,  diligamment  oiea  lea  raiaona  de 
Vune  partie  et  de  Vanire,  diaotia  pour  rai' 
aon  et  pour  droit  ke  lidit  mayeur  et  li 
Dienatman  doivent  paiier  taille,  aaaiae, 
etc.  Vide  suora  Decanua  8. 

o  DIEPEHSELE,  Flandris  Diep,  P>o- 
fundus.  Comput.  ann.  18Q2.  ex  Cam. 
Comput.  Insul.  :  Super  Diepemaele,  aca» 
gham  et  ignem,  xliiij.  lib.  ix.  aol. 

^  DIERECTUS.  Vide  supra  Diarectua. 

1.  DIES.  Ad  diem,  prò  cottidie.  Gapito- 
linus  in  Macrino  :  Non  enim  eat  quia- 
quam  in  vita,  qui  non  ad  Diem  ^uodcun- 
que  fecerit.  Galli  dicerent  par  jour.  [Dia 

Ero  Jour,  Dies,ex  nostrls  quidam  dlxere. 
■e  Roman  de  Partonopex  MS.  : 

Trois  mois  i  fui  el  qniiise  Dia, 
Pois  ni*eo  giù  l*Empererìt.] 

o  Nostris  Toudiz,  quasi  omni  die.  Lit. 
ann.  1855.  tom.  4.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  SS2  :  En  peraévérant  Toudiz  en  leur 
parfaite  Imiaultét  etc. 

2.  DIES,  Prselium,  seu  dies  praslii,  Gal- 
lis  Joumée,  Itaiis  Giornata,  Wili.  Brito 
lib.  10.  Philippid.  : 

VeziUom  regtle  Die  porUTÌt  In  ilio. 

Ita  etiam  usurparunt  Latini  Scriptores. 
Lucanus  lib.  7.  v.  92  : 

Testor  Roma  Umen  Magnum,  qao  cuncU  perìrent, 
Accepisae  Diem. 

Florus  lib.  2.  cap.  6  :  Non  fuit  major 
aub  Imperio  Romano  Diea,  quam  ille  cum 
duo  omniujn  et  antea  et  poatea  Ducum 
maximi,  ille  Italia^,  hic  Htapantaa  Victor, 
cóllatia  cominua  aignia  direxere  aciem.  Et 
lib.  4.  Cannenaem  Diem  vocat,  quod  alii 
Oannense  prselium.  Vide  Casaub.  ad 
Sueton.  August.  cap.  28. 

8.  DIES,  Tantum  terrse,  quantum  quis 
per  diem  uno  aratro  arare  potest  ;  nos- 
tris, Journet  de  terre  ;  Anglis,  in  Ghro- 
nico  Will.  Thorn.  pag.  ì«08.  Dayworke. 
i.  quantum  terree  arabilis  unius  dlei 
culturse  sufficit  :  ad  verbum,  diei  opus. 
Papias  :  Jugeriea,  uniua  Diei  opua  ara-' 
tona.  Terra  trium  Dierum,  In  Charta 
Dudonis  Abbatis  Dervensis  in  ejusdem 
Abbatise  Tabularlo.  Charta  Balduini 
Gomitis  Guinensis  ann.  1084.  apud  Du- 
chesnium  in  Gomitib.  Guinens.  pag.  25. 
26  :  Terram  14.  Dierum  in  villa  Biaaen^ 
ghehem,  et  terram  80.  Dierum  apud  Al' 
tenghea,  et  apud  MorUnghehem  20.  et 
apud  Suavecam  8.  earruccUaa  terree.  Oc* 
currit  in  hac  Gharta  crebrius.  Terra  8. 
6.  38.  etc.  Dierum.  Ibidem:  Dedit  terram, 
quaajacet...  et  8.  Diea  ad  montem  Cam- 
paniea,  Rursum  :  15.  Diea  terrae^  auam 
nabebat  ad  Weaioe.  Alio  loco  :  Dedit 
decimam...  et  8.  Diea,  4.  tenet  Frete- 
tnerua,  et  4.  Balduinua,  etc.  Si  mi  ila  habet 
Gharta  Girardi  Morinorum  Episcopi  apud 
Willelmum  Andrensem  eoa.  ann.  1084  : 
Declaration  dea  heritagea  appartenana  au 
gaipnage  dea  10.  maiaona  aépendana  du 
Prwré  de  Belval,  in  Gomitatu  Vaudani- 
montis  ann.  1566  :  Item,  une  piece  de 
terre  eontenant  quatre  Joura  au  ban  du^ 
dit  Velie.  Sic  ibi  passim.  [Pluries  etiam 
in  Gharta  Girardi  Tervanensis  Episcopi 
ann.  1084.  apud  Mirseum  tom.  1.  pag. 
855.  col.  1.1 

^  Nostris  etiam  Jour.  Gharta  ann. 
1828.  In  Reg.  65.  Ghartoph.  reg.  eh.  209: 


Item  Ufi6  faiaete  que  Jehana  li  Carona 
eut,...  et  ttent  guarente  et  cinq  verguea; 
&eat  èa  deux  faiaaetea  un  Jour...  Item 
deua  Joura  et  detniet  vint  et  deua  verguea, 
qui  furent  l'oiaelet. 

DiES,  Eadem  forte  notione,  in  Gharta 
Pipini  Ducis,  iilii  Anchisi,  apud  Meu- 
rissium  in  Episcopis  Metensib.  pag. 
112  :  Terram  aratoriam  indominicatam 
pluaquam  jugera  ducenta  :  pratum  etiam 
ad  falcea  triginta  et  ailvam  minulam  ad 
Diea  nonaginta. 

o  Quo  etiam  sensu  Jour  legitur  in 
Gharta  ann.  1874.exReg.  106.  Ghartoph. 
reg.  eh.  806  :  Item  une  maiaon  tiaaiae  à 
Beima  devant  le  auera  de  la  porte  à 
Veelle,  un  Jour  de  boia,  unpré,  etc.  Vide 
supra  Diale  et  infra  Dieta  5. 

^  DiES,  Opera  unius  diei.  Diem  1. 
facere  quavia  nebdomada,  et  similia  pas- 
sim in  Polyptycho  Irminonis.  Vide  Gue- 
rardi  Indicem  generalem. 

4.  DIES,  prò  festo.  Annales  Frane, 
ann.  802  :  Ipae  Rex  celebravit  Diem  S.  Jo. 
Baptiatas,  etc.  Ita  Dani  etiamnum  hodie 
Apoateladage,  seu  diem  Apostolorum, 
Siubryra  Daghr,  diem  septem  fratrum 
mense  Juiio,  Juladaghr,  diem  nativitatis 
Christi,  Stephandaghr,  diem  S.  Ste- 
phani,  etc.  in  Calendario  Runico,  ab 
Oleo  Wormio  edito,  vocant. 

5.  DIES.  Victus  diurnus,  cotidianus. 
Gommodianus  Instr.  64  : 

Noe  enlm  dico,  ut  te  in  trìvio  linnites, 

Cum  prò  Dia  tuo  Tigflas,  liue  frauda  vivendo. 

Item  prò  diei  alimonio  Regi»  familise 
prestando.  Domesdei  apud  Spelman- 
num  :  Et  reddébat  dimidiam  Diem  mellia, 
et  consuetudinea  mellia.  Alibi  :  Beddebat 
unam  Dietn  de  firma,  et  valebat  95.  lib.  6. 
denar.  Ibidem  :  Comitatua  Oxeneford 
reddit  firmam  8.  noctium,  hoc  eat,  150. 
libr.  Vide  Firma,  Convivium. 

^  6.  DIES,  Gonsessus  judicum,  otaaUsia; 
quo  sensu  diximus  Lea  aranda  Joura  de 
Troyea,  etc.  Vide  Diea  Magni.  Lit.  re- 
miss,  ann.  1892.  in  Reg.  148.  Ghartoph. 
reg.  eh.  73  :  Simon  Quarré,  demourant  à 
Moneataul  lezAucerre,fiat  appeller  le  aup- 
pliant  aux  Joura  du  aoir  dudit  jour;.,, 
auo^uelx  Joura  ledit  auppliant  ala. 

0  7.  DIES.  Tempus,  bora.  Lit.  remiss, 
ann.  1406.  in  Reg.  161.  Ghartoph.  reg. 
eh.  168  :  Leaquelx  ae  logerent  en  un  cui- 
gnet  dea  bergeriea,  où  il  avoit  un  t<u 
d*eaaaiea  à  brebia,  ouquel  Uz  furent  en 
€Utendant  que  icelle  Gilon  veniat,  quant 
Jour  aeroit,  affourrer  icellea  brebia. 

1  DiES  Absolutionis.  Vide  in  Abao- 
lutio. 

•  DiES  Adoratus,  Sanctffl  Parasceves 
scilicet,  quo  Grux  adoratur.  Gharta  ann. 
circ.  1180.  ex  Ghartul.  Stirp.  :  Item  Die 
adorato  piacatua  fuit  atagnum  de  Vila^ 
laur  :  linde  domini  aiagni  quasaierunt 
michi  rectum.  Le  Vendredi  adouré,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1897.  ex  Reg.  151. 
Ghartoph.  reg.  eh.  259. 

o  DiES  JEgri  seu  Maledicti,  lidem  qui 
AUgyptiaci.  Petr.  Subesti  de  Gultu  viness 
Dom.  part.  8.  cap.  4  :  Obaervatio  Kaìen- 
darum,  menaia,  dierum  Egyptiacorum, 
quoa  vulgua  imperitua  falao-  dicit  Diea 
aegroa  aeu  maleaictoa,  eat  auperatitioaa  et 
reprobata  curioaitaa. 

DiES  ìEgyptiaci,  qui  in  veteribus  Ga- 
lendariis,  qusB  a  Bucherio  in  Canone 
Paschali,  a  Geòrgie  Herwarto,  et  a 
Petro  Lambecio  liD.  4.  Commentar,  de 
Bibl.  Gsesarea  edita  sunt,et  in  Victorino 
MS.  et  aliis  notantur  in  quolibet  mense. 
Ugutio  :  In  quolibet  menae  dicuntur  duo 
diea  mali  JSlgyptiaci,  quia  ab  ^gyptiia 
fuerunt  inventi,  ^gyptii  enim  compe- 


rientea,  quod  in  aliqua  hara  dierum  ilio- 
rum  non  erat  bonum^  aanguinare,  id  eat, 
aanguinem  minuere,  ne  aliquod  opua  in- 
ciperetur,  illoa  Diea  vocaverunt.  Petrus 
Comestor  in  Histor.  Scholast  cap.  84. 
Exodi  :  Diea  JEgyptiaci  dicuntur,  quod 
in  hia  paaaa  eat  Mgyptua,  quorum  duoa 
tantum  in  aingulia  tnenaibua  notamua  ad 
memoriam,  cum  plurea  forte  fuerint,  Nec 
eat  credendum,  quod  JEgìfptii,  licet  aatro- 
rum  periti,  deprehendennt  Diea  hoa  in 
fauatoa  in  inchoatione  operia,  vei  Uineria, 
vel  minulionia.  De  bis  S.  Angus  ti  nus  in 
Ep.  ad  Galàt.  cap.  4  :  Piena  aunt  con^ 
venticula  noatra  Mminibua,  qui  tempora 
rerum  agendarum  a  Mathematicia  acd' 
piunt.  Jam  vero  ne  aliquid  inchoetur,  aut 
aadificiorum,  aut  hujuamodi  quorumlibet 
operum,  Diebua,  quoa  JEgyptiacoa  vocant, 
aaape  etiam  noa  movere  non  dubitant, 
Decret.  caus.  26.  q.  7.  e.  16  :  Non  obaer^ 
velia  diea,  qui  dicuntur  Egyptiaci,  aut 
Calendaa  Januarii,  etc.  Formula  veteris 
Poenitentialis,  edita  a  Jac.  Petite  :  Item 
non  debere  aervari  diea  Egiciaci  (sic)  ad 
minuendum  aanguinem,  vel  aliquid  fa- 
ciendum.  Honorius  Aug.  lib.  2^  de  Imag. 
mundi  cap.  108:  Diea  JEgyptiaci  ideo 
dicuntur,  quia  ab  ^^yptiia  aunt  inventi. 
Et  quia  JSgyptua  dicitur  Tenebrìa,  ipei 
Tenebroai  inde  nominantur,  eo  quod  tn- 
cautoa  ad  tenebraa  morlia  pei'ducere  affir- 
mantur.  Durand.  in  Ration.  lib.  8.  cap. 
4.  n.  20  :  Illud  autem  notandum,  quod  %n 
quolibet  menae  aunt  Diea  A£gyptiaci,  id 
eat,  ab  ^gyptiia  deprehenai:  in  ^gypto 
enim  eranl  quidam  Aatrologi,  qui  ^uaa^ 
dam  conatellationea  nocivaa  humania  ac- 
tibua  in  illia  diebua  invenerunt,  ideoque 
illaa  notaa  fiominibtu  eaae  voluerunt  : 
tamen  illarum  conatellationum  puncta 
acire  propter  errorem  noatri  computi  non 
valemua  :  vel  forte  invenerunt  Diea  bene 
eonatellatoa,  et  ideo  eoa  in  Kalendario 
notaverunt,  ut  in  illia  diebua  potiua  quam 
in  aliia,  actibua  inaiatatur  :  quorum  erro~ 
rem  ne  Eccleaia  aequi  videcUur,  a  talibua 
cavetur...  Quotua  autem  ait  Diea  jEgyp" 
tiacua,  a  principio  vel  fine  menaia  hia 
yeraibua  continetur  : 

Auforior  dedos,  aucUto  lumina  elangor, 
Liquit  olona  Abiaa,  ooluit  Colua,  escuta  Gallnm. 

In  hia  versibua  aunt  12.  dictionea,  12.  men- 
aibua  aervientea  :  prima  primo,  secunda 
aecundo,  et  aie  per  ordinem,  aumpto  initio 
a  Januario:  ita  quod  quota  die  erit  prima 
litera  prima  aullabas  alicujua  iatarum 
dictionum  in  alphabeto,  tolua  erit  Diea 
Mg\iptiacua  in  tìXo  menae,  cui  aervit  iUa 
dictio,  computando  a  menaia  principio 
veraua  finem.  Item  quota  ent  prima  litera 
aecunasa  ayllabaa  in  alphabeto,  totua  erit 
diea  jEgyptiaeua  in  ilio  menae,  cui  aervit 
illa  dictio,  verbi  gratia,  Augurior,  eat 
prima  dictio,  et  aervit  primo  menai,  ad' 
ìicet  Januario  :  au,  eat  prima  ayllaba,  et 
a,  eat  prima  litera  ipaiua  ayllabaa,  et  g,  eat 
aeptima  in  alphabeto:  ergo  diea  prima 
Januarii  eat  ^gyptiaca.  Item  g,  eat  aep' 
lima  in  alphabeto:  erao  aeptimua  dtea 
Januarii  numerando  a  fine  veraua  princi- 
pium,eatjEg}jptiacua,et  aie  in  aliia,hocob' 
aervato,  quod  h,  in  hoc  loco  prò  litera  non 
ponatur.  QuilWet  autem  praamiaaorum 
dierum  propter  unicam  horam  aui  deno" 
minatur  Al^yptiacua.  Adde  Martinum 
deArleain  lib.  de  Superstitionib. pag.  5. 
et  Olaum  Wormium  lib.  1.  Fastor.  Da- 
nicor.  cap.  24.  25.  Willelmus  Neubri- 
gensis  lib.  4.  cap.  1  :  Bichardua  igitur 
primua,...  Londoniia  eat  conaecratue  a 
^  Balduino  Cantuarienai  Archiepiacopo  ter-- 
tio  Nonaa  Septembria,  qui  diea  ex  priaca 
gentili  auperatitione  Ualua   vel   iSgyp- 


DIE 


DIE 


DIE 


107 


tiacu$  dicitttr,  etc,  [Statata  MSS.  Aageril 
II.  Episc.  Gonseran.  ann.  1280  :  Dies 
quoque  ^Egìjptiacij  con9teìlatione8i  luna- 
tioneSf  Kaiendm  Januarii,  initia  meni- 
«mm,  dte9,  annus^  cursus  lunm^  boUs  et 
siderum,  superstUiote  observari  non  de- 
bent,  credendo  videlicet  in  illia  tnrtutem 
messe;  quoniam  superiora  non  stint 
caussB  rerum  et  signa  :  sed  nec  in  prm- 
missis  diebus  seu  temporibus  mensss  cum 
epulis  vel  lampadibus  in  domibus  sunt 
parandm,  vel  per  vicos  et  plateas  eantores 
et  chori  ducendi.  Nulla  etiam  tempora 
sunt  fausta  vel  infausta  existimanda,  ut 
in  eis  nolit  velvelit  aliquid  inchoare.  [Huc 
referenda  videntur,  quae  habet  Petro- 
nlus  in  Satyrico  :  Altera  (tabula)  Lunts 
cursum  stàlarumque  septetn  imagines 
pietas,  et  gui  dies  boni,  quique  incommodi 
essent,  distinguente  bulla  notabantur. 
Habentur  porro  in  Bibliotheca  Tbuana 
God.  615.  versus  de  diebus  ^guptiacis. 
Vide  Hesycbium  in  'Aico9P(x8ec  ri\KÌpai  et 
infra  in  Sanguinare. 

Dies  àmoris,  [Dieta  dies  ad  contro- 
versiam  amice  componendam.  Gharta 
Odonis  de  Vadarlmonte  Hist.  Tuli.  pag. 
XGVIII  :  Nos  vero  controversiam,..  asgra 
mente  ferentes,  litteris  justiti/e  a  Domino 
Trevirensi  noins  delegatis  et  auditis, 
Diem  amoris  Domino  Duci  et  Romaricensi 
Abatissm..,  denominavimus.]  Vide  Amor 
et  Dies  MarchisB, 

^  Dies  ànimarum,  Dies  commemora- 
tionis  fidelium  defunctorum,  Picardis, 
Jour  des  ames.  Legitur  in  Breviario  ann. 
1556.  Londinis  edito,  quod  asservatur  in 
Abbatia  Benedictinarum  Anglicarum 
suburbi!  Pontisarensis.  Vide  Animas, 

Dies  Ann.'LLBS  Vide  Testa  annalia. 

Dies  et  Annus.  Vide  Annus  et  dies. 

Dies  Apostolici,  Festa  Apostolorum. 
Gharta  Philippi  Gomitis  Fiandr.  ann. 
1176.  in  Tabul.  Monast.  S.  Berlini:  /pm 
tamen  f>ro  eo  palefridum  mittenlibus,  et 
hoc  ter  in  fuAdoìnada,  et  in  omnibus  AÓost 
tolicis  Diebus,  et  in  omnibus  festis  S*  J£a- 
risB,  in  quatuor  diebus  nalalibus  Do' 
minL  etc. 

•  dies  Appensamenti,  Vadimoni!  di- 
latio.  Gali.  Délay.  Stat.  ann.  1863.  tom. 
8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  652.  art.  6  : 
Si  vero...  Diem  appensamenti  petierit,,.. 
non  sibi  tempus  annuale  ad  habendum 
appensamentum  tribuatur.  Vide  supra 
Appensamentu  m, 

f  Dies  Atri.  Papias  :  Atri  dies  qui 
Communes  dieuntur.  Varroni  lib.  5.  de 
Lingua  Lat.  :  Dies  fMstridie  Kalenda^, 
Nonas,  Eidus  appellati  Atri,  quod  per  eos 
dies  novi  inciperent. 

^  Dies  Avenans,  vox  fori  Normannici. 
Assis.  Falesi8B  ann.  1286.  inter  Arest. 
Scacar.  Norman,  ex  God.  reg.  4651  :  Si 
quis  conveniatur  de  htereditate  et  »uum 
capitur,  et  ei  reddatur  in  assisiay  gtcam- 
vis  non  dicat  quod  requisierit  ante,  ta- 
men habebit  Diem  avenantem,  quem  non- 
dum  habuit,  Diem  evenantem,  in  ead. 
Assis.  ex  Reg.  S.  Justi  Gam.  Gomput. 
Paris,  fol.  29.  y*,  col.  2. 

Dies  Baronum,  quibus  scilicet  Baro- 
nes  convenire  solent  ad  dijudicandas 
vassallorum  lites,  Parlamentum.  Gharta 
Philippi  III.  Regis  Frane,  ann.  1281.  in 
Tabular.  Ambian.  Episeopat.  fol.  76  : 
Promittens  idem  Dominus,  quod  in  prò- 
ximo  venturo  Parlamento  ad  Diem  Baro- 
num  venietf  et  speciftcabit  sigillatim,  etc. 
Alia  Regis  Philippi  IV.  anni  1289.  in 
Regesto  feodorum  Ecclesise  Lingon.  : 
Si  quid  enim  ipsi  cives  velini  petere  ab 
Episcopo,  adjoumetis  eundem  ad  Diem 
Baronum  futuri  proximo  S.  Martini  hie- 
malis  Parlamenti  eisdem  civibus  respon- 


surum.  In  Responsis,  factis  a  Rege 
Francise  Regi  et  Regin»  Navarr»  :  Des 
deus  cens  livres  de  rente  de  la  Damoiselle 
de  S,  Cheron,  l'en  mait  la  besongne  au 
Parlement,  qui  vient  au  Jour  des  Éarons. 
Vide  Parlamentum. 

Dies  Boni,  apud  Sidonium  lib.  5. 
Epist.  17.  dies  feriati  esse  dieuntur  Sa- 
varoni.  Sane  festa  majora  etiamnum  les 
Bonsiours  appellamus. 

^  Bon  Jour,  Dies  Paschalis,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1876.  ex  Reg.  110.  Ghartoph. 
reg.  eh.  218  :  Gomme  en  la  sepmaine  pe- 
neuse  Van  75.  derrain  passe,  ledit  Guil- 
lot.„  li  dist  et  monstra  comme  il  estoil 
benne  sepmaine  et  prèe  du  Bon  jour,  et 
qu'il  appartenoit  un  chascun  estro  à  paix. 

^  Dies  Burarum,  Jour  des  bures,  apud 
Lotharingos,  Dominica  prima  Quadra- 
gesimi. Vide  supra  Burte. 

Dies  Gensorius.  Dies  supremi  Judi- 

Cii,  Y)(j.ipa  xocO'  tJv  òfElXei  tic  eufavtaai  ÌolM' 
rbv  TU  dixa(rrT)ptu>.  Vide  Censor.  Dies 
magnus,  in  Epistola  Garoli  Mag.  ad 
Elipandum  :  In  Die  magno  ante  cons- 
pectum  gloriai  suas  gloriosos  stare  conce" 
dat.  [Lib.  6.  Gapitularium  cap.  828  : 
Quia  ipse  Dominus  dicturus  erit  in  remu- 
neratione  magni  Diei  :  Hospes  eram  et 
suseepistis  me.  etc.  Et  cap.  403.  ex  Im- 
peratore Gonstantìno  refertur  de  accu- 
sationibus  Episcoporum:  Hx  guidem 
accusationes  tempus  habent  proprtum,  id 
est,  Diem  magni  judicii,  etc  A 

Dies  Ginerum,  Gaput  jejunii.  Syno- 
dus  Beneventana  ann.  1091.  cap.  4  :  Nul- 
lus  omnino  laicus  post  Diem  cineris  et 
cìlicii,  qui  Caput  jejunii  dicitur,  camibus 
vesci  audeat.  Vide  Absolutio,  Caput  je- 
junii. 

Diem  Golligere.  Supplicatio  faeta 
Regi  ann.  1285.  in  Goneilio  Remensi  : 
Nec  reputet  eum  (Archiepiscopum  Re- 
mensem)  Dominus  Rex  in  defectu,  si  non 
Colligat  Diem  coram  ipso  centra  illos 
(accusatores),  cum  in  nullo  fuerit  defectu 
erga  eos,  et  cum  ipsi  sint  excommunicati. 
Infra  :  Facta  autem  supplicalione  modo 
pra^dicto,  diont  Dominus  Rex,  quod  super 
noe  haberet  consilium^  et  super  hoc  assi- 
gnabut  diem  ad  crastmum  huindenas  As- 
sumptionis  B.  Marias  apud  Méledunum, 
Quo  audito,  Dominus  Rex  et  dicti  Epis- 
copi cum  prasfatis  nuntiis  Capitulorum, 
secesserunt  in  pavtem,  et  ?iabito  Concilio 
in  hoc  convenerunt,  quod  Diem  illam 
Colligerent.  [<»  Vide  Collocare.]  [<>  Vadi- 
monio stare,  ut  opinor.J 

Dies  Gommunes»  Festis  opponuntur 
in  1.  un.  God.  Theod.  de  Imag.  Imp.  (15, 
4.)  [Vide  supra  Dies  atri.] 

Dies  Gonsegrati,  in  Goneilio  Sues- 
sionensi  ann.858.cap.  7.  et  inGapitulari 
Garoli  G.  Gompendiensi  ann.  868.  cap.  8. 
ubi  vetatur  malia  aut  piacila  teneri j  a 
quarta  feria  ante  Nativitatem  Domini 
usque  post  Consecratos  Dies  :  eos  nempe 
quatuor  dies,  quos  in  Natali  Domini 
celebrar!  praeciniunt  Gapitularia  Garoli 
M.  lib.  2.  cap.  «5.  et  Goncilium  Mogun- 
tinum  cap.  86.  Vide  Baron.  ann.  858. 
n.  29. 

Dies  Gonsuetudinales,  quibus  nem- 
pe consuetudines,  seu  tributa,  vel  census 
exiguntur.  Gharta  Aimonis  Gomitis 
Gebennensis  ann.  1090.  apudGuiehenon. 
in  Bibl.  Sebus.  pag.  825:  Concedo  Eccle- 
sise S.  Eugendi  .  .  .  alodos  illos,  quos  ab 
ingenuis  nominibus  in  potestate  Seissia- 
censi  Monachi  prasfata^  Ecclesias  hactenus 
obtinuerunt,  et  amodo  obtentuH  sunt,  ab 
illis  videlicet  ingenuis,  qui  Dies  Consuetu- 
dinales,  quos  esse  12.  tradunt,  et  alia 
debita  exceptis  aratura  6oum  in  coruata 
et  observatume  placiti  generalis  eonsue- 


tudinaliter  mihi  non  debent.  Apud  Gr89 
eos  aliud  sonat  IOi|aoc  T)|ji£pa,  qu8B  in 
Gloss.  Lat.  Or.  exponitur  Dies  solennis, 

DIES  ET  GoNSUL,  Dies  diplomati  as- 
criptus,  vulffo  data.  Hinemarus  Remen- 
sis  in  £p.  aa  Adventium  Epise.  Meten- 
Sem,  de  Episcoporum  Gonsecrat.  Opusc. 
44  :  Et  completa  Missa  fiabeat  Episcopus^ 
qui  eum  ordinavit,  literas  mambus  suis 
subscriptas, ....  prsBferentes  Diem  et  Con' 
sulem,  etc.  Flodoàrd.  lib.  8.  cap..  11: 
Porrexit  lileras  eanonicas  .  .  .  Diem  pras- 
ferentes  et  Consulem.  Vide  S.  Athanas.  ^ 
de  Synodo  Arimi nensi  pag.  871.  Guja- 
cium  ad  leg.  20.  D.  de  Testam.  et  Notas 
ad  Senatorem  lib.  6.  Epist.  1. 

Dies  Goron^  Regis.  Vide  Curia  Co^ 
renata. 

^  Dies  Degretorii,  Qui  vulgo  Critici 
medicis,  apud  Auger.  Ferrar.  August. 
Niphum,  Mich.  Angel.  Blondum,  etc. 
ex  D.  Falconet. 

^  Dies  Devoti,  Quibus  piis  exercitiis 
vacant  fldeles,  feriati.  Gharta  ann.  1884  : 
Item  quod  nulla  persona  bibat  in  tabema 
post  quod  pulsatum  fuerit  prò  Ave  Maria, 
nec  tantum  quantum  celebrabuntur  missas 
in  Diebus  devotis  et  feslivis  in  dicto  castro 
(de  Grauleriis). 

^  Dies  Evenans.  Vide  supra  Dies  Ave- 
nans. 

Dies  Fagere.  FormulsB  vett.  Pithoei 
cap.  71.  in  MS.  :  Sicut  reliqui  servi  nostri 
et  vicinorum  vestrorum  Faciunt  Dies  tan" 
tas  in  unaquaque  hebdomada  facere  de- 
beant.  Id  est,  employent  tant  de  jours, 
[Tot  dies  impendunt  operibus  tributa- 
riis.  Godex  MS.  Irminonis  Abb.  San- 
ger m.  fol.  2.  col.  2  :  Ermengaudus  tenet 
hospicium,  solvit  inde  in  anno  pullum  i. 
ova  V.  Faeit  in  unaquaque  ebdomada 
Dies  111.1  Ita  in  Lege  Bajwar.  tit.  14.  | 
6.  Vide  Facere. 

Dies  Fagere,  Alia  notione.  Formula 
Poenitentialis  edita  ex  God.  Thuano  a 
viro  doctissimo  Jacobo  Petito  post  Poe- 
ni  tentiate  Theodor!  pag.  849.  de  Interro- 
gatione  de  10.  Prseceptis  Decalogi  :  Item 
Facere  Diem  vel  sortes.  Item  si  óbservet 
diem  unam  plus  quam  aliam  ad  seminan- 
dum,  vel  aliquid  faciendum.  ^ 

Dies  Feligissimus,  Dies  Paschatis, 
quo  pignus  et  arrabonem  accepimus  in 
vitam  8Bternam.  Gommodianus  Ins- 
truct.  75: 

Coognitt  in  Paidu.  Die  Felicissimo  nottro, 
Lsteotur  et  ilU,  qui  postulant  subeeU  diriiit,  etc. 

1  Dies  Feligissimus  Nuptialis,  in 
Appendice  Mareulfi  form.  2>l.DieFéliciS' 
Simo  Nuptiarum,  form.  5.  inter  Bigno- 
nianas,  apud  Baluzium  tom.  2.  tìapltul. 
col.  455.  et  498. 

^  Dies  Florum,  Palmarum  dies  fes- 
tus,  Gali.  Pdques  fleuries.  Vide  Capitikk- 
vium. 

Diem  Functus,  prò  Defunctus,  in  God. 
Th.  leg.  17.  de  Praetor.  (6, 4.)  et  leg.  5.  de 
sepuler.  violat.  (9, 17.) 

*  Dies  Focorum,  Dominica  prima 
Quadragesimi»  quae  focis  seu  facibus 
accensis  celebrabatur.  Gharta  ann.  1251. 
in  Ghartul.  Buxer.  part.  7.  eh.  17  :  Qui 
(denari!)  debent  soìvi  annuatim  dieta 
Johanni  Mascharex  apud  Chambole  in 
Diefocorum.  Reg.  episcop.  Nivern.  ann. 
1287:  Idem  dominus  episcopus  debet  cui' 
libet  carnifici,  ^ui  vendunt  in  burgo  Co- 
mitis,  duos  situlos  vini  die  Dominica 
focorum.  Ghron.  S.  Mariani  inter  Pro- 
bat.  Hist.  Autiss.  pag.  262.  col.  1  :  Anno 
1858.  octavo  die  mensts  Martii,  capta  fuit  ^ 
civitas  Autissiodori  ab  Anglicis,  videlicet 


408 


DIE 


DIE 


DIE 


Die  focorum  ante  auroram.  Et  pag.  28^ 
col.  2  :  In  sexta  feria  posi  focos,  eie.  Vide 
supra  in  Brando  1.  Denariua  focorum  et 
Infra  Foci. 

^  DiES  FoRBNSis,  Quo  forum  habetur, 
Gali.  Jour  de  marche.  Stat.  sabater.  Car- 
casson.  ann.  1402.  tom.  8.  Ordinat.  re^. 
Frane,  pag.  561.  art.  10  :  Si  autem  die 
Lunm,  qum  est  Dies  forensis  in  hurgo 
Carcassona,  tale  festum  vel  talia  festa 
veniebant,  semel  aut  pluries,  tosciensque 
qtiosciens  illa  dies  Lume  forensis  inter" 
veniat,  etc*  Vide  mox  Dies  Mercatalis. 

T  Dies  Galli.  Georg.  Christian.  Re- 
rum Mogunt.  tom.  2.  pag.  785.  ex  Ghro- 
nico  Sant-AIbanensi  :  Anno  Domini 
MGCGGLXI.  Die  Galli  obiit  honesta  Domi" 
na  Margareta,  eie.  An.  D,  mgggglxxxiv. 
uUima  Aprilis,  obiit  Emericus  de  Ingeln^ 
heim  filius. 

1  Dies  Grossi  Garnium,  Dies  parvi 
camium,  Dies  grossi  piscium,  Dies  parvi 
piscium.  Codex  MS.  consuetudinum  et 
distributionum  EccIesisB  Coloniensis  ex 
Bibl.  Atrebat.  :  Centum  viginti  et  novem 
Dies  grossi  camium  ascendunt  ad  gxgiii. 
marcas  .  .  .  Dies  parvi  camium  ascen' 
dunt  ad,  etc.  Dies  grossi  piscium  ascen^ 
dunt  ad,  etc.  Dies  parvi  piscium  ascen^ 
dunt,  etc,  Grossos  aies  eos  Intelligendos 
esse  suspicor.quibus  meridie  et  vespere, 
parvos  vero  quibus  una  dumtaxat  vice 
carnibus  vescebantur  vel  piscibus  ;  nisi 
mavis  grossis  diebus  majorem,  parvis 
vero  mfnorem  dlstributam  fuisse  car- 
nium  vel  piscium  quantitatem,  nulla 
unius  duplicisve  sumtionis  carnlum  vel 

fiiscium  oabita  ratione.  Vellem  paulo 
usrus  locum  exbibuisset,  qui  excerpsit 
lllum,  et  si  res  tanti  fuisset,  curassem 
eum  secundo  consulendum. 

^  Dies  Humanus,  Vanae  glorise.  Johan- 
nes Abb.  Mettensis  in  Vita  S.  Johannis 
Abb.  Gorziensis,  inter  Acta  SS.  Bene- 
dict.  saec.  5.  pag.  897.  n.  98  :  Nam  quam- 
diu  foris  erat,  humani  Diei  latrocinia 
sollerter  attendens,  secreti  sui,  eujus  Dea 
tantum  mercedem  servabat,  smculares  ar- 
bitros  esse  cavebat.  Diem  hominis  non 
desideravi.  Jerem.  17. 16.  Et  1.  Cor.  4. 8  : 
Biihi  autem  prò  minimo  est  ut  a  vobia 
judicer,  aut  ab  humano  Die,  hoc  est,  ab 
ullo  homine. 

^  Dies  Jejunales,  Jejunio  sacri. Vide 
infra  Jejunales  Diea. 

^  Dies  Inoffigiata.  Qu»  habet  prò- 
prium  offlcium  in  ritu  ecclesiastico. 
Stat.  Odon.  episc.  Paris,  apud  Marten. 
tom.  7.  Ampi.  Collect.  col.  1421  :  Si  fes- 
tum habens  propriam  missam  supervenit 
in  Die  inofficiata,  id  est,habente  proprium 
offtcium. 

•  Dies  Juridioalis,  Qui  et  Jardicus, 
in  quo  Jus  dicitur.  Stat.  Vallis-ser.ru br. 
83.  ex  Cod.  reg.  4619  :  Notarius  prmfati 
domini  vicarii  teneatur..,  describere  in 
una  vacheta  dietim  quoslibet  dies  feriatos, 
ut  videri  possint  Dies  utiles  et  Jundicales. 
Stat.  comitat.  Venaiss.  sub  Clem.  VII. 
PP.  cai).  12.  ex  Cod.  reg.  4660.  A  :  Nota- 
rti officia  exercentes  sinqulis  Diebus  Jur- 
dicis  (juibus  euria  tenebitur,  eie,  [^^  Lea. 
juridids.  Vide  Cod.  Theod.  const.  19.  de 
Feriis.  2,  8.] 

^  Dies  Lamentatìonis,  Sanct»  scili- 
cet  hebdomadse,  in  quibus  Lamentatio' 
ne«*Jeremi8B  decantantur  In  ecclesia. 
Stat.  synod.  eccl.  Carcasson.  ann.  1270. 
cap.  21.  ex  Cod.  reg.  1618  :  Diebus  autem 
lamentationie  et  Dominica  passionis  in 
publicum  non  procedant  (Judsel). 

Dies  Leqales,  quibus  Lege  agere 
licet.  Quoniam  Attachiamenta  cap.  2  : 
Est  autem  summonitio  certi  diei,  et  loci 
exhibUio,  partibus  facta  ad  Diem  legalem. 


Est  autem  Dies  legalis  in  prssdictis  piaci" 
tis,  quaterdenus,  et  unus  Dies,  sive  15. 
Dies.  Adde  cap.  10. 1 1-  Et  cap.  60:  Sta- 
tutum  est,  auod  quodlibet  juaicium  bo- 
num  et  legale,  debet  habere  has  conditiO" 
nes,  1*  quod  Dies,  in  quo  datar  judicium, 
sit  Legalis,  et  non  festivus  :  2"  quod  loeue 
judicti  sU  legalis,  etc, 

^  Dies  Legibilis,  Quo  in  scholis  pu- 
blice  legitur  et  docetur.  Stat.  ann.  Idl4. 
prò  universit.  Tolos.  ex  Cod.  reg.  42^. 
lol.  48.  V*:  Et  si  sit  Dies  legibilis,  non 
legatur  postea  de  tota  die  ordinarie  nec 
extraordinarie.  Adde  Stat.  universit.  An- 
degav.  ann.  1410.  tom.  9.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  498.  art.  2. 

^  Dies  Legitimus,  Isidoro  lib.  5.  Orig. 
cap.  80:  Viginti  quatuor  horarum  est, 
usque  dum  dies  et  nox  spatia  sui  cursus 
oò  oriente  usque  ad  altum  orientoUem 
solem  cobH  volubilitate  concludati 

Dies  Legitimus  aperiendarum  tabu- 
lar um  testamenti  post  mortem  testa toris 
intra  triduum  velouinque  dies  fult.  ut 
est  apud  Paulum  lib.  4.  Sentent.  Ut.  6. 
Testamentum  Widradi  Abbatis  Flavi- 
niacensis  :  Ut  quando  Dies  legitimus  post 
transitum  meum  advenerit,  recognitis 
sigillis,  inciso  lino,  (perperam  Ugno)  ut 
legis  decrevit  auctonttu,  etc.  Eadem  ha- 
bentur  apud  Marculf.  lib.  2.  form.  17. 

Dies  Ligati  ,  Feriati  :  opponuntur 
diebus  legalibus.  Speculum  saxonicum 
lib.  2.  art.  10. 1 1  :  Proscriptus  licite  Die- 
bus feriatis  vel  ligatis  arrestetur,  vel  deti- 
neatur.  Art.  66.  |  2  :  Omnes  etiam  Dies 
feriales  seu  celebres  ac  ligati,  ad  pacem 
omnibus  hominibus  sunt  constituti^et  cum 
his  in  qualibet  hebdomada  4.  dies,  vide- 
licet  quinta  et  6.  feria,  Sabbatum  et  dies 
Dominicus,  etc. 

^  Dies  Maonus,  Dies  extremi  Judicii. 
Vide  supra  Dies  censorius. 

Dies  Magnus.  Festum  Paschatis:  (u- 
vdiXY]  T)(AÌpa,  Joann.  Evang.  cap.  19.  81.  in 
uoncione,  Petro  Apostolo  tributa,  apud 
Clementem  Alex,  strom.  lib.  6.  in  Con- 
cil.  Ancyr.  can.  6.  et  apud  Procopi  um 
lib.  2.  de  Bello  Vandal.  cap.  14.  feup^oc 
lopT^v,  Pachymeri  lib.  7.  cap.  15.  Ter- 
tullianus  lib.  5.  in  Marcion.  :  Dies  obser- 
vatis,  et  menses,  et  tempora,  et  annos, 
sabbatos,  ut  opinor,  et  cenas  puras,  et  je- 
tunia,  et  Dies  magnos.  Capitularia  Caroli 
M.  lib.  5.  cap.  71.  et  186.  nov»  Editionis: 
Qui  posnitentiam  puhlice  gerunt,  debent 
unum  annum  esse  cum  cilicio  inter  AU" 
dientes  vel  usque  ad  Magnum  Diem,  etc, 
[hoc  est,  ad  feriam  quintam  Ccens  Do- 
mini :  qua  reconciliabantur  publice  poe- 
nitentes.l  Vide  Scaligerum  in  Prolego- 
menis  ad  libros  de  Emendat.  temo,  et 
Allatium  de  Dominio,  et  hebdom.  Gras- 
cor.  cap.  22.  Dies  Magnus  Coenss,  in  Ca- 
pitulis  Herardi  Archiep.  Turon.  cap.  14. 

Dies  Magni  Treoenses  :  ita  vocabant 
Assisias  publicas  et  generales,  quas 
Comites  Campania  tenebant  in  urbe 
Trecensi,  ad  dirimendas  et  dijudicandas 
supremo  judicio  majoris  momenti  con- 
tro versias,  et  quffi  per  appellationem  ab 
Assisiis  Balliviarum  devolvebantur  ; 
praBsertim  vero  lites  Baronun^  Campa- 
ni», qui  scilicet  nullo  medio  pendebant 
a  Comite.  [Vide  CI.  D.  Brussel  Tract. 
Gall.de  Feudorum  usu  lib.  2.  cap.  12.] 
Intererant  autem  bisce  Assisiis  publicis 
ex  ordine  Militari  ac  nobilium  Judices 
selecti,  qui  ter  aut  quater  quotannls  in  ' 
eum  finem  coibant,etJudicia  secundum 
Balliviarum  ordinem  exercebant.Judi- 
ciario  ordine  servato,  id  est  per  inques" 
t4U  et  per  flacitamenta  :  qusB  quidem 
judicia,siquldem  incasibus  generalibus 
prolata  essent,  referebantur  in  Codicem 


municipalium  consuetudinum  Campa- 
niaB,  ut  colligi  satis  datur  ex  veterl  Jure 
municipali  Campanorum ,  a  PithoBO 
edito,  ex  bisce  conflato. 

Postquam  vero  Campania  Begibus 
nostris  accessit,  missi  identidem  Trecas 
selecti  pari  ter  judices  ex  ordine  Eccle- 
siastico et  Militari, quibus  adjuncti  saepe 
sunt  Barones  ex  ipso  Campaniensi  Co- 
mitatu,  qui  quidem  vulgo  indigitantur 
Magistri,  tenentes  magnos  Dies  Trecenses. 
Eorum  vero  Jurisdictio  Curia  Campaniss 
appellatur  in  Assisiis  Campaniensibus 
ann.  1297.  quarum  Codex  asservatur  in 
Camera  Computorum  Paris  :  Domina  de 
Nantolio  Cunam  Campania  sitpplicavit, 

Suod  arestum  factum  in  Curia  Campanias 
iebus  Trecensibus^  etc.  Et  alibi  f.  98  : 
Aresta  atque  consUia  facta  et  expedita  in 
Curia  Campanim  per  venerabiles  viros.... 
Dies  Trecenses  prò  domino  Rege  Frandse 
tenentes.  Quod  si  lites  et  controversi» 
agitarentur,  qusB  Curlam  Francis  spec- 
tarent,  ad  eam  remittebantur ,  ut  ex 
sequenti  judicio  patet  :  Audita  guses- 
tione,  mota  in  Curia  Campaniss  inter 
Decanum  Tullensem  ex  parte  una,  et 
Gaufridum  de  Danfale  Armigerum,  ra- 
tione quorumdam  attentatorum  factorum, 
ut  dicitur.  per  dominum  Decanum  contra 
dictum  Armigerum  post  appellationem 
ad  Curiam  Pranciss,  etc.  quoniam  ista 
cognitio  ad  Curiam  Campani»  non  per- 
tinet,  dictum  fuit  rationibtu  hinc  inde 
propositi  s,  quod  adeant  Curiam  Francim, 
super  hoc  sibi  fiet  justitim  complementum. 

Sed  et  statutum  fuit  a  Rege  Philippo 
Pulcro,  ut  quotannis  bis  tenerentur  Dies 
Trecenses,  ut  ex  illius  Edicto  ann.  18(i2. 
prò  Reformatione  Regni  docemur.  Cui 
quidem  Statuto  occasionem  prsebuit 
Nobilium  Campanis  Regi  facta  postu- 
latio  ann.  1297.  bisce  concepta  verbis  : 
Item,  requierent  li  Crentilhomme,  gue  on 
tiengne  tes  Jours  de  Troies  deus  fois  Van, 
et  que  on  y  envoit  tele  qens,  qui  puissent 
et  doivent  delivrer  les  oonnes  gens  selon 
la  raison. 

De  primaeva  Magnorum  dierum  Tre" 
censium  origine  recto  censuit,  ni  fallor, 
P.  PithOBus,  qui  id  juris  Comitibus  Cam- 
pani» attributum  scribit,  ex  dignitate 
Comitatus  Palatini,  qua  donati  erant, 
cum  praeessent  supremis  Judiciis  a  Re- 
gibus ad  id  delegati  Comites  Palatini, 
ac  regi»  psne  slmili  auctoritate  lites 
dirimerent,  uti  pluribus  a  nobis  obser- 
vatum  in  Dissertatione  14.  ad  Join- 
villam. 

Magnos  Dies  vocarunt  etiam  Reges 
nostri  placita  extraordinaria,  qu»  in 
Regni  provinciis  remotioribus  cogeban- 
tur,  delegatis  ad  ea  tenenda  selectis  1u- 
dicibus,  qui  supremo  Judicio  lites  dlri- 
mebant,  et  in  reos,  quos  regionis  lon- 
ginquitas  in  perpetrandis  criminibus 
reddedat  audaciores,  severi us  inquire- 
bant  :  cujusmodi  erant  Missi  Dominici, 
qui  a  Regibus  ad  Justitias  faciendas  in 
remotiores  Regni  partes  mittebantur, 
sub  altera  Regum  Frane!»  stirpe.  His 
conventibus,  ut  opinor,  inditum  nomen 
a  Magnis  Trecensibus  diebus,  quorum 
nomenclatura  jam  olim  obtinuerat.  Ho- 
rum  porro  Magnorum  dierum,  in  pro- 
vinciis coactorum,  mentio  non  semel 
occurrit  in  Actis  Parlamenti  Parisiensis, 
Piotavi  scilicet  et  in  Monteferrando  in 
Arvernis  mense  Sept.  ann.  1454.  in  Or- 
dinat. Barbin.  f.  lo.  in  Monteferrando 
Stat.  Ludov.  XI.  25.  Jul.  1481.  in  Reg. 
Ordin.  Lud.  fol.  802.  Piotavi,  Statuto 
Francisci  I.  10.  Aug.  1519.  In  Ordinat. 
ejusd.  Reg.  f.  151.  in  Monteferrando, 
Alio  Stat.  12.  Mail  ann.  1520.  ibid.  f.  880. 


DIE 


DIE 


DIE 


109 


Taronibns,  alio  Stat.  21.  Aìig.  ann.  1588. 
2.  voi.  f.  807.  MoliDi,  alio  Stat.  22.  Jan. 
1584.  f.  826.  Trecis,  Stat.  2.  Mail  1585. 
ibid.  f.  874.  Andegavi.  Stat.  17.  Jun. 
1589.  8.  voi.  f.  182.  Mollni,  Stat.  7.  Jun. 
et  6.  Jul.  1540.  f.  228.  Riomagi  in  Àrver- 
nis,  Stat.  22.  Jal.  1542.  f.  848.  rursum 
Riomagl.  Stat.  19.  Aug.  1546.  5.  voi.  fòl. 
808.  Turonibus,  Stat.  6.  Jul.  1547.  1.  Reg. 
Henr.  II.  fol.  24.  Molini,  Stat.  10.  Jul. 
1550.  2.  voi.  fol. 73.  Omitto  alios  deinceps 
coactos,  ne  in  immensum  bocce  exeres- 
cat  opus. 

Tantum  moneo,  Reges  nostros  inter- 
dum  id  privilegii  indulsisse  Regii  san- 
guinis  Principibus,  ut  Magnos  iis  pe- 
rinde  dles  llceret  cogere.  Ezstat  quippe 
in  Regesto  Andegavensi  Camera  Com- 
put.  Paris,  t  76.  Diploma  Caroli  Y.  Re- 
gis,  quo  Ludovico  fratri  Turonum  et 
Andium  Duci  facultatem  concedit  suos 
Dies  magnos  tenendi,  seu  Lutetise  Pari- 
Biorum,  seu  in  qualibet  Ducatuum  suo- 
rum  ci  vitate,  quorum  appellatio  ad 
Parlamentum  devolveretur.  Èadem  con- 
ditione  simile  indultum  prlvilegium  a 
Carolo  VI.  Aurelianensi  Duci  fratri  in 
Virtutum  Comitatu,  quem  ValentinsB 
uxoris  Jure  obtinebat,  literis  6.  Mail. 
1403.  in  Regesto  Olim  descriptis  fol.  175. 
Duci  Burbonensi  prò  Ducatu  Arver- 
nensi  literis  8.  Jan.  1438.  descriptis  in 
Regesto  Parlamenti  Pietà viensis  fol. 
117.  et  Claudi»  filise  a  Ludovico  XII.  prò 
Baronia  Codiciacensi  et  Comitatu 
Suessionensi  lit.  mens.  Sept.  ann.  1509. 
descriptis  in  Regesto  Orcunat.  Ludov. 
fol.  m 

^  Id  concessum  prseterea  legimus  duci 
BituriaB  et  Alvernias  in  Invent.  Cbart. 
reg.  ann.  1482.  fol.  130  :  Littera  regU 
Karoli  in  forma  Carto,  per  quam  conces- 
nt  dietù  duci  Biturite  tenere  suos  ducatus 
BUurim  et  Alvemiie  in  parria  et  habere 
Magnos  dies.  De  anno  1»56. 

^  Dies  Manualis,  Opus  manuum  per 
diem.  Gali.  Corvée.  Cbarta  Henr.  imper. 
ann.  1012.  prò  monast.  Florin.  :  Si  aJbbas 
a  GodeMao  advocato  rogatus  fuerit  ad 
castri  flrmationem,  non  alias,  dtem  unum 
manualem  in  anno,  et  hunc  non  in  tem- 
poribus fenandi,  metendi,  etc, 

Dies  MabghiìE,  Dies  indictus  et  con- 
dictus  Anglis  et  Scotis  ad  convenien- 
dum  invicem  in  marchis  et  limitibus 
utriusque  Reffni  prò  pace  firmanda. 
Thomas  Walsfnghamus  in  Ricardo  II. 
pag.  278  :  Dux  Lancastrias...  prò  Die  Mar- 
chia {prout  moris  est)  tenenda  inter  An- 
glos  et  Scotos  annis  singulis,  in  partes 
concesserat  boreales.  Idem  pa^.  807  :  In 
ultimo  quo  dux  LancastrisR  et  ipsi  conve" 
nerunt,  ad  Diem  Marchim ,  conventum 
uU  inter  eos  prò  commodo  pacis,  etc, 
**  Abbreviat.  Placltor.  Edward.  1.  ann. 
9.  Glocestr.  rot.  26.  pag.  226:  Dicunt 
quod  consuetudo  Wallie  diu  obtenta  talis 
est,  quod  in  casibus  ubi  contenciones 
emerserunt  inter  magnates  Wallie^  qui 
tenent  de  reg  e  in  capite,  quod  antequam 
querela  fiat  in  cuna  regie  de  pradictis 
contencionibus  capi  debet  quidam  dies 
amùris  sive  parliamenti,  qui  quidam  dies 
voccUur  Dies  Marchia  et  wi  per  vicinos  et 
amicos  communes,  qui  stint  quasi  justi^ 
ciarii,  dehent  hujusmodi  querele  proponi 
et  per  consuetudinem  morchie  etnenaari, 
etcA 

•dies  Merlatalis,  Quo  mercatum 
seu  forum  habetur.  Loeus  est  infra  in 
Mercatalis.  Vide  supra  Dies  forensis. 

Dies  Mergatilis,  quo  Mercata  seu 
nundinsB  tenentur,  Galils,  Jour  de  Mar- 
che. Charta  Bernardi  Vicecomitls  Car- 
cassonensls  ann.  1082:  Et  dono  vobis  in 


n 

(i 


ipsam  meam  leudam  de  Limo»  8.  puneias 
de  sai  in  unoquoque  die  Mercalile, 

1  Dies  Mercoris,  Dies  Mercuri!.  Dies 
duos  Mercoris  et  veneris,  in  Praecepto 
Zuendeboldi  Regis  ann.  898.  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  58. 

•  Dies  Mcrgurinus,  Mercuril  dies, 
in  Stat.  Cardin.  de  Fuxo  ann.  1446.  ex 
Cod.  reg.  4660.  A.  fol.  21.  v».  :  Procuratar 
flscalis  singulis  Diebus  Mercurinis  et  Sab- 
batiniSj  etc.  Lit.  admort.  ann.  1474.  in 
Rei^.  206.  Chartoph.  reg.  eh.  460:  Sin- 
gulis septimanis  perpetuis  temporibus, 
diebus  DominiciSf  Mercurinis  et  Venerinis, 
etc. 

•  Dies  Naturalis,  Spatium  24.  hora- 
rum.  Lit.  Ludov.  comit.  Valentin,  ann. 
1375.  in  Reg.  108.  Chartoph.  reg.  eh. 
204  :  Valeamus  fortalUia  (Uctorum  cas- 
trorum  ingredi,  et  vexilla  nostra  apponere 
in  loco  convenienti  dictorum  fortalittorum, 
et  tenere  patenter  per  unum  Dieht  notu- 
ralem. 

Dies  Neophttorum»  qui  inter  Ma- 
gnum  Pascha,  et  Pascha  clausum  inter- 
sunt.  in  quibus  albis  induuntnr  recens 
baptizati.  S.  Augustinus  Epist.  119. 
cap.  17  :  Ut  quadraginta  UH  dies  obser- 
ventur,  Ecclesias  consuetudo  roboravit, 
sicut  octo  Dies  Neophytorum  distinguan- 
tur  a  casteris,  id  est,  ut  octavus  primo 
concinat. 

Dies  Operabilis,  nostris  Jour  ouvra- 
ble,  in  quo  licet  operar!,  Travailler.  Vide 
Seiso  post  Satio. 

^  Dies  Osanne,  in  Cbarta  Goscelmi 
de  Bogno  prò  Monasterio  S.  Juliani, 
apud  Stephanotium  Antiquit.  Pictav. 
MSS.  tom.  8.  pag.  696.  Idem  qui  Dies 
Palmarum  .'quo  Ecclesia  canit  :  Rosanna 
Filio  David,  etc.  Vide  Dominica  Osanna. 

Dies  Palmarum.  Vide  Dotninica  Pal- 
marum. 

Dies  Palustres.  Willelmus  Tyrius 
lib.  21.  cap.  25:  Sed  ncque  ii,  qui  ibi. 
Juges  et  assidui  videbantur,  negligentia 
torpentes  aliquid  ulilitatis  opercibantur, 
terebant  otia,  et  palustres  trcJiebant  Dies. 
Rexpexlt  istud  Persii  Sat.  5.  vers.  60  : 

Tunc  crauos  UvisÌsm  diM,  Inceaujiie  Palutraa. 

Ubi  Cornutus  :  Obscuram  propter  nebu- 
lam,  qwB  de  paludibus  netscitur  :  sed  hoc 
ad  animi  castitatem  refertur.  Alii  vitam 
non  inertem  modo,  sed  et  crapulse  de- 
ditam  Intelligi  putant.  Omnes  enim 
ebriosif  inquit  S.  Augustinus  Serm.  de 
Tempore  231.  tàles  sunt,  quales  paludes 
esse  videntur,  etc.  nisi  potius  pigros 
innuerlt:  nihil  enim  palude  pigrius, 
quae  in  eodem  semper  statu  permanete 
aquas  suas  nullibl  evolvens  ac  egerens. 
Proinde  huc  spectant  ista  Senatoris  lib. 
10.  Ep.  29.  de  podagrico  humore  :  Petit 
concavas  lacunas,  ubi  palustri  statione 
pigrescenSf  saxa  perficit  de  liquore.  Vel 
denique  faclunt,  quod  ranes,  quas  palus- 
tres vocat  Isidorus  lib.  12.  cap.  6.  qus 
in  ccenosis  anuis  volutantur:  Grenouil- 
ler,  enim  dicimus,  de  Iis,  qui  perpetuis 
compotationibus  vacant.  Alcyphron.  in 
Epistolis  piscatoriis  et  Amatoriis,  1.  1  : 
KpeTrrov  fàp  cnaviqxeiv  ex  Boaic6pou  xa\ 
IlpO'n6vT(8oc  ve6icXouTOv,  ?j  xaOiQ|uvov,  in\ 
Tocìc  TT^C  'AxTiXTjc  lovatiatc  )Lt|jivéb5sc  xaCi 
auxiJ>Y)pov  èpuYYttvetv.  Vide  nu8B  ad  Persium 
annotant  Casaubon.  et  alii. 

*DiE8  Pingues,  nostris,  Jours  gras. 
Qui  diem  Cinerum  prsecedunt  et  in  qui- 
bus carnium  esui  potationique  nitro 
indulgent.  Lit.  remiss.  ann.  1362.  inìteg. 
91.  Chartoph.  reg.  eh.  462:  Die  Mercurii 
sive  Jovis  ante  Q^adrag esimam...  Galli- 
nam  ceperant...  prò  comedendo  in  illis 
Diebus  pinguibus. 


I 


DiBS  PLACITABII.IS,  in  quo  placita 
tìunt,  apud  J.  Fortescutum  de  Laudlb. 
Legum  Angli8B  cap.  48. 

Dies  Plagitus,  Dies  placiti  dictus  et 
praafinitus.  Lex  Ripuar.  tit.  66:  Quod 
sacramentum  in  Die  Placito  non  conju- 
rasset.  Dies  placitus^  ibid.  tit.  72.  1 1. 

^  Dies  Professa,  f.  mendum.  loco^ 
Profesta,  Gali.  Jour  ouvrier,  in  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  188. 

^  De  Pulce  a  Die,  Quod  dicimus  En 
plein  jour,  de  die.  Acta  MSS.  Inquisit. 
Carcasson.  ann.  1308.  fol.  11.  r*.  :  Cum 
ipse  faceret  transitum  per  Tarasconem, 
tvit  ad  dómum  Petri  de  Galache...  Cras- 
tinum  de  pulcra  Die  recessit.  Ibid.  infra  : 
De  magna  die. 

^  Dies  Repetibilis.  Quo  de  lege  aut 
alia  qusBStione  publice  disputatur.  Stat. 
uni  versi  t.  Andegav.  tom.  8.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  248.  art.  48  :  Quod  licen- 
tiati  et  bachalarii  hora  nona  et  oomplec- 
torii  legentes,  a  lectura  hujusmodi  cessa- 
bunt  d%ebus  repetibilibus,...  et  aliis  diebus 
quibus  doctores  repetent,  seu  licentiati 
respondebunt ,  hora  nona.  Vide  Infra 
Repetitio. 

^  Dies  Sagri  vocabantur  ii,  quibus  a 
bellis  privatis  abstinere  prsceptum  erat, 
in  Decret.  Greg.  IX.  PP.  Vide  Treva. 

Dies  Sangti,  dicti  dies  Quadragesima. 
Vide  Baron.  ann.  519.  n.  42.  et  Jacobum 
Gothofir.  ad  1.  2.  Cod.  Th.  de  Feriis. 

Dies  Sangtus.  dicitur  dies  Dominicus, 
apud  Alcuinum  lib.  de  Offic.  divin.  cap. 
de  Die  Sancto. 

Dies  Sanguinis,  quo  Bellonarii,  seu 
Bellonm  servientes,  missione  sanguini? 
sui  BeUonam  Deam  placabant,  9.  Kal. 
Aprii.  Vide  Casaubonum  ad  Lamprl- 
dium. 

^  Dies  Serviens.  Gali.  Jour  servant, 
Dies  liti  dirimendffi  et  flniend»  assi- 

guata,  in  Consuet.  Insul.  art.  216.  217. 
[annon.  cap.  56. 61.  etc.  Jornée  servante, 
in  Montens.  cap.  58. 

1  Dies  Siderales,  quibus  sidera  mo- 
ventur  et  a  navigatione  ?iomines  exclu- 
duntur.  Papias. 

Dies  Solis,  qui  postmodum  Domini- 
cus.  Tertullianus  Apolog.  cap.  16  :  jEque 
si  Diem  Solis  Imtitùe  inaulgemus.  Ita  et 
lib.  1.  ad  Nation.  cap.  13.  Maximus 
Episcop.  Serm.  in  Pentecosten  :  Domi- 
n%cum  diem  ab  hominibus  saculi  diem 
Solis  appellari  scribit.  Gregorius  Turon. 
lib.  3.  Ilist.  cap.  15  :  Ecce  enim  Dies  Solis 
cuiest  :  sic  enim  barbaries  diem  Domini- 
cum  vocitare  consueta  est.  Vide  1. 1.  et  2. 
Cod.  Th.  de  Feriis,  (2.  8.)  1.  1.  et  3.  de 
Execut.  (8,  8.)  1.  10. 18.  de  Exact.  {11,  7.) 
1.  2.  de  Spectacul.  (15,  5.)  eod.  Cod.  Jus- 
tinum  Apol.  2.  etc. 

Dies  -Tenere,  Festum  seu  Curlam 
celebrare,  quod  faciebant  Reges,  cum 
Curias  suas  solemnes  aut  Coronatas 
tenebant.  Gregorius  Turon.  lìb.  5.  Hist. 
cap.  2  :  Chilpericus...  Toronis  venit,  ibi- 
que  et  Dies  sanctos  Paschts  tenuit. 

Dies  Treugarius.  Charta  Wolde- 
mari  Ducis  Jutise  ann.  1326.  apud  Pon- 
tanum  lib.  7.  Hist.  Dan.  :  Et  si  medio 
tempore...  alterum  eorum  mori  contingat, 
nos  sine  voluntate  unanimi,  et  consensu 
hssredum  ipsorum,  Diem  Tretfgarium, 
aut  sonam  non  inibimus  seu  fademus.  Id 
est,  treugam  vel  compositionem.  Vide 
Sona,  Pax. 

Dies  Tinearum,  vel  Murium,  in  qui- 
bus superstitiosi  vana  qusBdam  obser- 
vant,  aut  faciunt,  ne  tineas  aut  mures 
noceant  frugibus  et  segetibus.  S.  Au- 
doenus  lib.  2.  VitSB  S.  Elig.  cap.  15  : 
Nullus  diem  Jovis  absque  festivUatibus 


110 


DIE 


DIE 


DIE 


9ancH8,  nec  in  Maio,  nec  ulto  tetripore  in 
oHo  observet,  neque  Dies  tinearum^  vel 
murium^  aut  vel  unum  omnino  diem^  nisi 
tantum  Dominicum,  Vide  Delrium  lib.  3. 
pari.  2.  qu.  4.  sect^6. 

^  Dies  Viointi,  A  Natali  ad  octavam 
EpiphaniSB  compatandi,  Prseflnitum  sol- 
vendi  tempus.  hit.  remiss.  ano.  1423.  in 
Reff.  172.  Chartoph.  reg.  eh.  428  :  La 
veUle  de  xx.  Jour»,  nommez  les  petits  rois, 
etc. 

^  Dies  Viridari^,  Gali.  Jours  de  la 
verderie,  Qui  bus  virtdarii  seu  custodes 
forestarum,  eorum  supremo  ludici  quid- 
quid  ad  forestas  spectat,  referunt.  Lit. 
remiss.  ann.  1402.  m  Reg.  156.  Chartoph. 
reg.  eh.  434  :  Jehan  de  Vandosme,  escuter, 
maietre  et  enquesteur  de  nos  eaues  et 
foresta  èsparties  de  Normandie..,  tenant 
les  Jours  de  la  verderie  de  la  forest  de  S. 
Stuer,  etc.  Vide  in  Viride  1. 

1  Dies  Viridium,  Feria  quinta  Majo- 
ris  hebdomadSB,  apud  Haltauslum  in 
Calendario  Germanico  pag.  81. 

Dies  ViTìE,  prò  die  obitus,  seu  ultimo 
vitsB.  Spartianus  in  Adriano  :  Jtaque  ut 
plerisaue  in  Diem  vitas  sum  ditnensum 
sine  ailatione  restituerit.  S.  Ambrosius 
Epist.  24  :  Tu  oblulisti  quasi  arbiter  litis, 
ut  soror  in  Diem  vitm  sum  possideret  par- 
tem  prsediiy  post  obitum  ejus  fratri  cede- 
rei omnia  possessio. 

Dies  Votorum,  Sponsaliorum  et  nup- 
tiarum.  Lex  Longob.  1.  2.  tit.  4.  t  d> 
[«>  LIutpr.  102.  (6,49.)]:  NuUi  sit  licen- 
tia  conjugi  suas  de  rebus  suia  dare 
amplius  per  qualemcunque  ingenium, 
niat  quod  ei  in  Die  votorum  in  methio  et 
morgonbac  dederit.  Tit.  14.  )  21. 
[•«Liutpr.  3.(1,  8.)]:  Quantum  in  Die 
votorum  acceperint,  quando  ad  maritum 
ambulaverint.  Vide  [Baluzium  in  Notis 
ad  Capitularia  tom.  2.  coi.  093.  et  infra] 
Votum,  Nupti8B. 

^  Dies  Utiles,  a  Judicibus  reo  con- 
cedendi  ad  vadimonii  dilationem.  in 
Statutis  Massil.  lib.  2.  cap.  4:  Non  aetur 
reo  vel  ejua  parti  dilalio  ultra  apatium 
decem  utilium  Dierum,  etc,  lidem  sunt, 
ut  puto,  qui  supra  Legales. 

^  Feriatis  opponuntur,  sic  dicti  quia 
in  iis  onerari,  litigare,  suisque  negotiis 
vacare  licet.  Stat.  Vallis-ser.  rubr.  84. 
ex  God.  reg.  4619  :  Notarius  prmfati  dO' 
mini  vivant  teneatur,..  describere  in  una 
vacheta  dietim  quoslibet  dies  feriatos,  ut 
videri  posaint  Dies  utiles  et  juridicales  in 
gualibet  cauaa..,  Dies  utiles  et  non  feriati, 
vide  supra  Dies  servxens. 

DIESGERE,  Instar  diei  lucere.  Glossse 
Isidori  :  Diescit,  dies  fit.  [Item  :  Diet, 
nunc  dies  fit,]  Will.  Brito  lib.  12.  Philip, 
de  nocte  cereis  illuminata  : 

Tantli  laminibof ,  tanto  ftilfora  DiMcanfc 

Utuntur  saepe  Alanus,  Galterus,  Devo- 
nius,  Petrus  de  Riga,  et  alii. 

o  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg. 
7692:  Diescere,  Ajourner.  Vide  supra 
Adjomare  2. 

J  1.  DIETA,  Oonventus.  Vide  Diasta  4. 

2.  DIETA,  Iter,  quod  una  die  confici- 
tur,  vel  quod  vis  iter.  Jo.  de  Janna  :  Dieta, 
die%  itineratiOf  unde  Dielare,  perendi- 
nare,  Breviloó.  :  Continet  autem  Dieta 
legalis  20.  miùiaria  Italica;  Dieta  vero 
vulgaris  dicitur  illa,  qwe  hahetur  aecun- 
dum  consueludinem  regionia.  Procopi  us 
lib.  1.  Vandal.   cap.  1  :  Mi&c  tk  T)uipQ(c 

8<rov  'AO^vtìOev  MeirapàSe  Uvoci.  Concilium 
Andegav.  ann.  1305.  cap.  3  :  Sane  quia 
nonnulli  in  noatra  provincia  Dietaa  diver- 
simode  in  casibua  presmiaais  nituntur 
computare,..*  nos  de  communi  Consilio  et 


aaaensu  hujus  Concila  12.  leucas  taxamus 
prò  Dieta  vulgari,  vel  etiam  usuali,  in 
dioscesi  Taronensi  et  Àndegavensi  ;  in 
Britannia  vero  et  Cenomaania  decem 
leucas  taxamus  prò  Dieta.  Bracton.   lib. 

4.  tract.  1.  cap.  46.  et  Fleta  lib.  4.  cap. 
28.  j  18  :  Omnia  rationabilia  Dieta  constai 
ex  ^.  milliaribus.  Ita  etiam  Gervasius 
Tilberiensis  in  Otiis  Imperialibus  apud 
Seldenum  in  Dissert.  ad  Fletam  pag. 
523.  ex  leg.  1.  D.  Si  quis  cautionib.  (2, 
11.)  Brocardus  in  Descr.  T.  S.  :  A  Vaia* 
nia  usqtie  ad  Antiochiam  sunt  4.  Dietm, 
Rodericus  Tolet.  lib.  8.  de  Reb.  Hisp. 
cap.  1  :  Dietis  plus  fastu  regio  festinatxs, 
die  prae/ixa  venit  Toletum.  Alanus  in 
Anticlaudiano  lib.  4.  cap.  9  : 

Illic  Sataroas  spatlam  perearrit  «two 
Gurao,  profrassaqiM  gravi,  longaqoe  Diala. 

Et  lib.  6,  cap.  4  : 

Taadani  faaaa,  treoMitt,  admlraiw  virgo  Diatam 
Bxplel,  ale 

[Alberici  Chron.  ann.  1221  :  Tantumque 
ab  illa  parte  processit,  ut  nonniisi  per 
decem  DietiM  aistet  exercitus  ejus  ab  Au- 
das  maxima  et  famosa  civitate.  Vide 
Apparatum  bellicum  Caroli  VIII.  Reg. 
Fr.  in  Ital.  apud  Marten.  Itinerari!  2. 
pag.  386.  Chronicon  Trivetti  ad  annum 
1154.  Vitam  B.  Colet8B  tom.  1.  SS.  Martii 

fiag.  590.  Laudes  Papiao  apud  Murator 
om.  11.  col.  19.] 
Dieta.  Terree,  Quantum  terrsB  quis 

f»er  diem  peragrare  potest.  Tudebodus 
ih.  1.  Hist.  Hierosol.  pag.  780  :  Impala- 
tor  permisit  Boemundo  15.  Dietas  terras 
in  tongitudtnem  Romania,  et  8.  in  IcUi- 
tudinem.  Lib.  2.  :  Quodsilibenterjurasset, 
ei  15.  Dietas  terras  in  extenaione  ab  An* 
tiochia  daret. 

3.  DIETA,  Cursus  Ecclesise  ordinari  us, 
seu  offici um,  quod  quotidie  celebrari 
solet  in  Matutinis  horls.  Liber  Ordinis 

5.  Victoris  Parisiensis  MS.  cap.  27  :  Hasc 
aunt  autem  tempora^  in  quibua  circumfe- 
rendus  est  liber  ;  quoties  Dieta  cantatur, 
ad  sinqulas  sessiones  circumferatur.  Be- 
letus  de  Divinis  Officiis  cap.  21  :  In  noc- 
tibus  istorum  Dierum,  qui  solennes  non 
suntj  psalmi  duodecima  quos  vulgus  Dietam 
vocant,  cum  sex  antiphonis  canuntur^  ac 
trea  lectionea  totidemque  reaponaoria  red- 
tantur.  Acta  Episcopor.  Cenoman.  pag. 
819.  Tunc  Episcopus  :  Profer  igitur  ai 
hodiemia  interfuistt  myateriis,  Bespondit, 
Non.  Pangamtia  ergo  ìfomino  Deo  hymnoa 
matutinalea.  Quibua  inceptia,  Heinricua 
profitetur.  ae  Dietam  ignorare,  Episcopus 
tamen  ì'olens  omnino  ejus  reaerare  ma- 
dentiam^  Dei  genitrici  aolitoa  Paalmoa 
canere  cc^pit.  l£>rum  quoque  nec  veraua 
noverata  nec  aeriem.  Adde  Durandum 
lib.  5.  cap.  8.  n.  29. 

^  Offlcium  ferias  vel  pars  ejusdem  offl- 
cii,  seu  Preces  qu»  diebus  tantum  Jeju- 
nii  recitantur.  Ordinar.  MS.  S.  Petri 
AuresB-val.  :  Per  octabcts  hujus  festivitatis 
(S.  Joan.  Bapt.)  fiunt  tres  lectiones  cum 
Dieta,  et  una  antiphona  super  Dietam. 
Dyée  nuncupatur  in  Caeremon.  MS. 
eccl.  Brioc.  :  Quant  Von  fait  la  Dyée,  c'est 
aasavoir  quant  l'on  fait  la  matine  aur 
sepmaine ,  comme  en  Caresme  ou  en 
VAventf..,  l'on  doit  faire  prostration,  &est 
assavoir  que  l'on  doit  estre  tous  à  genoulz 
durant  les  Preces  et  Miserere  à  toutes 
les  heurea. 

^  4.  DIETA,  Diurnum  spatium  ;  Opera 
diurna.  Gali.  Joumée.  Charta  Bernardi 
de  Turre  ann.  1308.  apud  Baluzium 
Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  781  :  Et  prò 
qualibet  die,  qua  laesua  propter  Usaionem 
tllam  operari  non  potuerity  dcUfit  prasdicto 


lasso  sex  denarioa  prò  qualibet  Dieta,  Sai- 
simentum  Oomitatus  Tolos»  art.  2^ 
apud  la  Faille  tom.  1.  Annal.  Tolos. 
Probat.  pag.  16  :  Item  recognoverunt  quod 
dominua  Aex  habet  ex  conauetudine  in 
dieta  villa  de  quolibet  foco  habente  par 
boum  duo  jomalia  in  terminia  villas,  salvo 
victu  babulei  (bubulci)  ad  ipsas  Dietas. 
Chartularium  SS.  Trinit.  Gadom.  fol.  83  : 
Sello  fllius  Unfridi  unam  acram  in  ma- 
suagio...  facit  duas  Dietas  cooperturaa. 

1  5.  DIETA,  ut  Dica  3.  seu  Tantum 
terr8B,  quantum  per  diem  uno  aratro 
coli  potest.  Charta  Elizabeth»  de  Cas- 
tellione  Comitissae  S.  Pauli  ann.  1220. 
apud  Ducbesnium  Histor.  Bethun.  lib. 
3.  probat.  pag.  110  :  Cum  inter  Guidonem 
et  Hugonem  filios  meos  ex  una  parte,  et 
Matheum  de  Rollepot  Militem  et  heredea 
auoa  ex  altera,  auper  dudbua  carrugiia 
CGCXX.  Dietas  quas  Jorneta  dicuntur  con- 
tinentibus,  et  super  quadam  alia  terra, 
quaa  Bauleache  dicitur,  verteretur  quasatio, 
etc» 

•"Charta  ann.  1215.  ex  Tabul.  S.  Petri 
Carnot.  :  Dedi  etiam  eia...  Dietaa  trium 
falcatorum  in  noia  meia  de  Fatgermont. 
Reg.  34.  bis  Chartoph.  reg.  fol.  91.  r*. 
col.  2  :  xi"  Dietaa  terras  cultas  et  xvij, 
Dietaa  en  riea.  Unum  pratum  uniua 
Dietae,  in  Ch.  ann.  1398.  ex  Lib.  sai.  eccl. 
S.  Thom.  Argent.  fol.  109.  Vide  supra 
Diale, 

1  6.  DIETA,  Vitffi  Institutum,  Gali. 
Diette.  Vide  Ditela  8. 

1  7.  DIETA,  Pastus,  refectio.  Vide 
Diasta  2. 

^  8.  DIETA,  Merces  diurna.  Constitu- 
tio  Lud.  Reg.  Sicil.  ann.  1852.  e  MS.  D. 
Brunet.  fol.  101  :  lUud  quod  curie  noatre 
debetur  aub  nomine  aalarii  vel  Diete, 

^  9.  DIETA,  Norma  recte  vivendi.  Vide 
Dieticua. 

^  10.  DIETA,  Dies,  spatium  diurnum. 
Chron.  Estense  ad  ann.  1345.  apud  Mu- 
rator. tom.  15.  Script.  Ital.  col.  424  : 
Quod  aentiens  didus  rex  (Hungaris) 
relictis  omnibus,  acceaait  cum  aiUa  in  sub' 
aidium  dietas  civitatis  (Zarse)  ibiqike  atete- 
runt  per  multaa  Dietaa,  aperantea  habere 
civitatem, 

1  Dieta  Straminis  et  PaleìE,  Tan- 
tum, si  bene  conjecto,  straminis  et 
paleaB,  quantum  conficitur  uno  die,  cum 
frumentum  ilagellatur.  Tabularium  Ge- 
meticense  cap.  192.  in  Charta  anni  1219  : 
Dimiai.,,  unam  Dietam  atraminia  et  palesa 
in  granchia  illorum, 

1,  DIETARE,  Joan.  de  Janna  Perendi- 
nare,  Differre  de  die  in  diem,  [commorari, 
subsidere.  Gali.  Sejoumer.]  Charta  Lu* 
dovici  VII.  Reg.  inter  Su^erianas  22  : 
Ab  hac  itaque  dvitate,  ubi  per  aliquot 
dies  Dietavimua,  acripaimua  vobia,  etc, 
[Barthii  Glossarium  ex  Hist.  Paisst.  : 
Castoriam  pervenerunt  et  ibi  solemnita-- 
tem  Dominicas  Nativitatis  celebraverunt, 
et  per  dies  plurimoa  Dietaverunt,  Ibidem  : 
Dietavit  in  illa  civitcUe  exerdtua  Franco' 
rum  per  menaem  unum  et  dica  quatuor. 
Vide  Dictare  operam.] 

1  2.  DIETARE,  Iter  agere,  pergere,  a 
Dieta  2.  Iter  unius  diei.  Gesta  Ludovici 
VII.  Frane.  Regis  apud  Duchesnium 
tom.  4.  pag.  403  :  Statim  directo  itinere 
cum  auo  exerdtu  veraua  partea  regni  Hie- 
ruaalem  Dietavit, 

1.  DIETARIUM,  Opus  diei.  Historia 
Translationis  S.  Sebastiani  cap.  11  : 
Celebrem  feativia  gaudiia  omnibua,.,  dU" 
centibuA  diem,  iate  aolua  aolita  cupiena 
explere  exerdtia,  junctia  bobua  propercti 
ad  agrum,  eocegui  cupiens  Dietartum  ; 
Galli  dicerent,  voularit  faire  ou  achever 
sa  joumée. 


DIF 


DIF 


DIF 


Hf 


2.  DIBTARIUM,  Idem  quod  Jomale, 
Jugerum,  modus  agri.  Charta  ann.  1226. 
apud  Joann.  Garpentarium  in  Hist. 
CTameracensi  :  Et  tria  Dietaria  terrte 
aìodii  de  Loj  etc.  Perperam  editum  DiC' 
iaria.  Vide  Dies  8. 

«  8.  DIETARIUM,  Àccepti  et  impensi 
diurni  liber,  Gali.  Joumcu.  Stat.  colleff. 
de  Marchia  fol.  89.  ex  Bibl.  reg.  :  In 
ipso  collegio  haheatur  manuale  8eu  Die' 
tarium  commune,...  in  quo  scribanlur 
omnea  misim  saltem  extraordinaria,  et 
omnee  recepta. 

1.  DIETARIUS,  ut  Dietarium  2.  Gbarta 
Gerardi  de  Grimbergis  anno  1167.  apud 
MirsBum  in  Donat.  Belgio.  :  De  terra 
Amelrid  8.  bunarii,  et  eororis  huiua  Cla' 
ridm  unu8  bunariua.  Sex  Dietarit  a  Bai- 
duino  de  Eichem,.»  de  terra  Theodoriei 
de  Inferno  9.  Dietarii  :  terra  tota  de  duo- 
bua  Griaenpem,  excepto  uno  Dietario  et 
uno  bunarto  Ermengardia. 

2.  DIETARIUS.  Qui  ad  Offlcium  Eccle- 
siasticum  stata  die  deligitur:  Qui  est 
dejour.  Ordinarius  MS.  Ecclesiffi  Roto- 
magensis  :  Veanera  finiantur  a  Dietario, 
Al  ini  :  Per  hébaomadarium  vel  Dietarium 
reveatitum  omnibua  sacerdotalibua  indù- 
mentis,  etc,  [M  Vide  Zetarius  et  Glossar, 
med.  GrsBcit.  voce  Aiatràpioc.! 

1  DiETARius  MenSìE,  Ad  meusam 
quotidie  admissus.  Translatio  S.  Sebas- 
tiani num.  82  :  Erat  namque  ei  (Gisle- 
berto  Suessorum  Gomiti)  inter  pranden- 
dum  familiare  inopum  debiliumque,  quos 
mensm  sua  Dietarioa  delegerat,  curam 
agere,  eosque  ex  his  quas  sib%  ex  industria 
subtrahebatypie  refovere, 

1  BlE£AS,Domus.  Glossar.  Sangerman. 
n.  501.  Est.  nisi  fallor,  prò  Diacta,  Gob- 
naculum.  Vide  Diasta  8.  et  4. 

DIETENUS,  Tota  die,  in  Vita  B.  Ma- 
thildis  ReginsB  14.  Martii. 

DIETIGuS,  Johannes  de  Janua  :  Dieti- 
cus,  i.  regularisyscilicet  se  de  die  in  diem 
eustodiens,  sicul  faeiunt  Claustrales.  Mat- 
tbseus  Silvaticus  :  Dietici,  Clerici  regu- 
lares,  GIosss  MSS.  :  Dieta,  quod  Latini 
Begulam  dicunt,  est  observatio  legis  et 
vilae, 

DIETIM,  Per  singulos  dies,  apud  Jo- 
han.  de  Janua  :  quotidie,  de  die  in  diem. 
Occurrit  apud  Herronem  In  Vita  S.  Go- 
dehardi  Episc.  n.  28.  Stephanum  Julia- 
cum  in  ViU  B.  Golet»  n.  84.  in  Vita  S. 
Withburg.  Virg.  n.  1.  [in  Vita  S.  Scho- 
lastic»  cap.  1.  n.  5.  in  Vita  S.  Drausii 
Episc.  n.  1.  in  Goncilio  Dertusano  ann. 
1^.  apud  Acherium  Spicil.  tom.  2.  pag. 
767.  et  Martenium  Anecd.  tom.  4.  col. 
854.]  Vide  Diatim. 

*  DIETUS,  [Major  dies.  Diep.1 

«  DIEWITZA,  Puella.  Ghron.  Bohem. 
apud  Ludewig.  tom.  11.  Reliq.  MSS.  pag. 
189  :  Castrum  ex  opposito  super  forti  ca- 
cuminemontia  contraxerunt  (1.  constrn- 
xerunt)  quod  Dieunn  vocarunt  suo  nO' 
mine.  PueUss  enim  nominantur  Diewilzm, 
et  ex  nomine  puellarum  vocatum  est  cas- 
trum Diewin. 

«  DIFALGARE,  Diffalcare.  Disfal- 
care, Demere»  deducere,  Ital.  Difalcare, 
Gali.  Défalquer.  Stat.  Gadubr.  cap.  17. 
pag.  56.  T*:  De  Disfalcando  ^lintum  de 
pignoribus  asstimatts.  Affirtnatum  fuit 
quod  Difalcori  débeat  et  possit  quintum 
depignoribtu  qwe  asstimabuntur  periw 
ratos,...  prò  aìiis  rebus  debendis,  nthil 
Difalcan  débeat.  Diffalcentur  IWrm  quin- 
que  Imperiales  de  tpsa  condemnatione, 
In  Stat.  Palavic.  lib.  2.  cap.  6.  pag.  80. 
Vide  Defalcare. 

•  BIFAHARE,  Vastare,  spoliare.  Gbarta 
ann.  1250.  ex  Tabul.  Naroon.  :  Qui  Du- 
rante» diait  dom,  Amalrico,  quod  mona- 


chi dicti  monasterii  (Fontisfrigidi)  circa 
auroram  hodie  Difamaverant  et  ruperant 
cabanam,  quam  fecerant  in  dicto  opere, 
et  picones  et  palas...  inde  asportaverant. 

^  DIFESUS,  Che  nega,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS. 

DIFFAGERE,  Destruere.  Gali.  De f aire; 
Italis  Disfare.  Diffacere  justitiam  :  Gapi- 
tula  ad  Legem  Salicam  cap.  2.  Gapit. 
Garoli  M.  lib.  8.  cap.  26.  et  Gapit.  Ga- 
roli  G.  tit.  81.  [f^  Èdict.  Pistens.  ann. 
864.]  cap..  18  :  Juret,  quod  ipse  eum  ad 
justitiam  cujuslibet  Diffaciendam  fugete 
nonfecisset;  id  est  fugiendam,  vitandfam. 
In  Gapit.  GaroU  G.  ìegìiìir  Disfaciendam. 
Eadem  Gapit.  Garoli  u.  tit.  81.  sub  finem  : 
Expresse  mandamus,  ut  quicunque  istis 
temporibus  castella  et  firmitates  et  haias 
sine  nostro  verbo  fecerint,  Kalendis  Au- 
gusti tales  firmitates  Diffactas  habeant. 
[Baluzius  leffit  Disfaclas.']  Charta  Dif- 
facto,  GapituT.  ad  leg.  Sane.  cap.  7.  Lex 
Longob.  lib.  2.  tit.  84.  {  10.  r»  Carol.  M. 
107.]  et  Leges  Henrici  I.  Kegis  Angl. 
cap.  89  :  Si  vero  non  compareat  Charta, 
sed  ab  ilio,  qui  inservire  vult,  Diffacta 
sit  ;  id  est,  lacerata.  Facti  Diffactio,  apud 
Ratherium  Veronensem  in  Qualitatis 
conjectura  pag.  216. 

Hominem  Diffacere,  Judicio  inter- 
veniente, reum  membro  aliano  muti- 
lare, deformare.  Deffaire  quelqu'un,  di- 
cimus  de  reo,  qui  morte  punitur.  Lex 
Longob.  lib.  1.  tit.  25.  {  68.  [<»  Carol.  M. 
86.]  :  Nisi  per  justitiam  etpacem  facien- 
dam  hominem  Diffecerit,  Sta  tuta  S.  Lu- 
dovici lib.  1.  cap.  82:  Se  li  Clercfet 
chose,  dont  il  doie  estre  pendus  et  Deffés. 

Diffactio.  Mutilatiomembrorum.  Le- 
ges Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  64  :  In 
furto,  et  murdro...  et  eis,  quae  ad  Dif- 
factionem  pertinent.  Id  est,  criminibus, 
quae  capite  aut  membrorum  muti latione 
luuntur.  Gap.  92  :  Qui  murdrum  ^ecerit^ 
si  capiatur,  debet  reddi  Justitias  Regis,  et 
talis,  de  quo  justttia  fieri  possit,  vel  vide- 
lieet  occisus,  vel  Diffactus.  Rursum  cap. 
88  :  Nemo  ipsius  suum  infantem  reddere 
cogatur,  guem  voluntarie  non  occidtt,  nec 
emendatione  pecuniali ,  nec  Diffactione 
corporali.  Addie  cap.  80.  82.  92.  83.  Leges 
vernaculae  Willelmi  Nothi  cap.  85  :  Si 
feme  est  jugée  à  mort,  ù  à  Defaction  des 
membres,  etc. 

Disfacere,  Idem  quod  Diffacere,  Des- 
truere.  Gapltul.  ann.  779.  cap.  11  :  Qui 
per  odium,  aut  per  malum  ingenium,  nisi 
prò  justitia  facienda  hominem  Disfecerit, 
honorem  perdat,  etc.  Hincmarus  Opusc. 
34  :  Quod  ille  facit,  alter  Disfacit.  [Tabu- 
larium  Rothonense  :  Post  tempus  voluit 
Calweten  islam  elocutionem  Diifacere,  et 
venit  in  lege  coram  Scavinis.] 

^  Diffacere  Olivas,  Eas  triturare. 
Stat.  ann.  1856.  inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Nem.  pag.  177.  col.  2:  Item  quod 
nulla  persona,.,  sit  ausa  olivas  suas  por- 
tare, nec  Diffacere,  vel  fieri  Diffacere  ad 
aliquodmolendinum,  nisi  ad  molendinum 
dictee  ctvitatis.  Vide  supra  Deffactus. 

«  DIFFALCARE.  Vide  supra  Difalcare. 

DIFFALESGERE,  Sxopic^CeoOai,  in  Gloss. 
Gr.  Lat.  MSS.  In  Glossario  edito,  oxop- 
ict^eiv,  est,  Dissipare,  dispergere.  Gì.  Isid.: 
Diffitiscit,  dissolvitur.  Unde  forte  legen- 
dum  Diffitiscere,  prò  Diffalescere,  vel 
certe  Diffatescere.  [Papias  habet:  Diffi- 
tiscit, Dissolvitur,  aut  marcescit,  languet, 
arescit.  Simplex  Fatiscit,  dissolvitur  ex- 
ponit  Servius  ad  1.  Georg.  Neu  pulvere 
vieta  Fatiscat:  id  est  in  pulverem  Fatis- 
cat,  aut  dissolvatur.] 

DIFFAMARE,  Vulgare.  Gloss.  Grseco- 
Lat.:  AiaoTjiitCu,  Dif  amo,  devulgo,  per- 
tm{9o.Floaoard.  lib.  4.  Histor.Rem.  cap. 


50  :  Cum  hujus  virtutis  miraculum  Dif- 
famaremus.  Anastas.  Bibl.  in  Epist.  ad 
Martin.  *Episc.  Narniensem  :  Fotui  ei 
scribere  ac  innotescere  omnia,  quse  de 
ipso  Diffamaòantur.  S.  August.  in  Epist. 
ad  Quodvultdeum  :  Epiphanius  in  doc- 
trina  Catholicas  fidei  ìaudabiliter  Diffa- 
matus.  Facundus  Hermianens.  lib.  1. 
cap.  6.  de  eod.  Angustino  :  In  Catholica 
doctrina  sinceritate  ac  prudentia  Diffa- 
matus.  Lib.  4.  cap.  2  :  In  doctrina  Catho- 
licas fidei  laudabiltter  Diffamatus.  Adde 
eumdem  Augustin.  lib.  8.  et  lib.  22.  de 
Givit.  Dei,  Tertullian.  in  Apolog.  cap.  7. 
Apuleium,  et  alios. 

^  Epist.  1.  ad  Thessalonic.  cap.  1.  v.8  : 
A  vobis  Diffamatus  est  sermo  Domini. 
Ubi  Remig.  episc.  Rem.  Apostolum,  ut 
parum  sollicitum  de  proprietate  verbo- 
rum  carpit,  quasi  Laune  scripsisset  S. 
Paul  US.  GraBce  è^xn^»* 

Diffamare  interdum  in  malam  par- 
tem  sumitur,  ut  apud  Tacitum  :  Pro- 
broso  Carmine  Diffamatus,  et  in  leg.  Dif- 
famari  G.  de  Ingen.  manu.  (7. 14.  const. 
5.)  Gervasius  Remorum  Arcniepisc.  in 
Ebist.  ad  Nicolaum  II.  PP.:  De  vestro 
aaventu  in  nostram  Galliam,  quid  animi 
habuerim  vivente  Rege,  licei  Diffamatus 
sim  id  noluisse,  satis,  ut  puto,  significavi 
Patemitati  vestras, 

1  Diffamare  TEST£s,IlIorum  testimo- 
nium  infirmare.  Notitia  Judicii  ann.  869. 
apud  Baluz.  tom.  2.  Gapitular.  col.  1490  : 
Sic  me  exvacuo  ego  Recosindus  quod  non 
possum  Diffamare  ipsos  testes  et  ipsaa 
scripturas,  nec  testes  ampliores  nec  me- 
liores  ut  legibua  convincere  possim,  etc. 

^  DIFFAHATIO,  Gontumelia,  convi- 
cium  ;  quo  sensu  Infamie  usurpamus. 
Lit.  remiss.  ann.  1857.  in  Reg.  89.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  86  :  Dictus  Johannes.,,  tot 
injurias,  Diffamationes  et  villonias  verbia 
et  aliter  dicto  commissario  fecit  et  intu- 
lit,  eie.  Diffalmement,  in  Gh.  ann.  1424. 
tom.  2.  Hist.  Leod.  pag.  457:  Ordinane 
Que  se  aucune  personne  soy  plaindoit  de 
Diffalmement,  etc.  Diffameur,  obtrecta- 
tor,  alienae  famae  violator,  prò  Diffama- 
teur,  in  Lit.  remiss.  ann.  1864.  ex  Reg. 
94.  eh.  58  :  Lequel  Alale  estoit  hogueleur, 
baleur,  brigueux,  tanseur  et  Diffameur 
de  ses  voisins  et  autres.  Vide  Diffamia, 

1  DIFFAHATORIUS  Liber.  Gali.  Li- 
belle  Diffamatoire,  apud  Rymerum  tom. 
11.  pag.  268.  col.  1.  et  alibi. 

0  DIFFAMATUS.  Praefatus,  in  Act.  S. 
Januar.  tom.  6.  Sept.  pag.  881.  col.  2. 

DIFFAMIA,  Damnum  famae,  infamia. 
S.  August.  in  Quaest.  V.  Testam.:  Sena- 
toribus  fosnus  Diffamia  est.  Diffamatio  ve- 
nerabihum  r^ominum,  et  divulgata  vitu- 
perano defunctorum,  apud  Facund.  Her- 
mianens. lib.  8.  cap.  2. 

^  DIFFARDARE,  Fardellos  seu  sarcinas 
auferre,  spoliare.  Gbarta  ann.  1890.  in 
Re^.  141.  Ghartopb.  reg.  eh.  88:  Gentes 
regtas  hosttliter  capiendo,  interficiendo  et 
Diffardando.  Defardeler  et  Deffardeler, 
nostris  prò  Déballer,  Sarcinas  resolvere. 
Reg.  sign.  Pater  Gam.  Gomput.  Paris, 
fol.  255.  v«  :  Et  seront  creus  les  marcfians 
et  les  conduiseurs  de  dire  par  leurs  ser- 
mens  ce  qui  sera  ès  bales,  sans  Deffarde- 
ler. Lit.  ann.  1409.  tom.  9.  Ordinai,  reg. 
Frane,  pag.  488.  art.  8  :  Et  avant  quHlz 
(les  draps)  soient  Defardelez,  eie.  Ita 
etiam  legendum  prò  Défardeser,  tom.  2. 
earumd.  Ordinat.  pag.  148.  Vide  infra 
Fardellus. 

1  DIFFARREARE,  Matrimonium  dis- 
solvere, Diffarreatus ,  Gujus  matrimo- 
nium dissolutum  est,  in  Digesto. 

1  DIFFARREATIO,  DUsolutio  inter  vi- 
rum  et  foeminam.  Gloss.  Isidor.  Festus 


il2 


DIF 


DIF 


DIF 


babet  :  Diffarreatio  genus  eroi  sacri ftcii, 
quo  inter  virum  et  mulierem  fiebat  dis80' 
tutio.  Dieta  Diffarreatio,  quia  fiebat  far- 
reo  Ubo  adhibtto.  Contrari um  est  Con- 
farreatio:  qua  voce  usi  sunt  Plinius  Ta- 
citusnue» 

«  DirFÀSIUM,  Sub  banno  positum.  quo 
fruì  nulli  licet,  nisi  cui  Jus  competit, 
idem  quod  Devesia.  Charta  Guill.  de  Ku- 
pibus  ann.  1209.  inter  Probat.  tom.  2. 
Annal.  PrsBmonst.  col.  356:  Et  in  omni- 
bus nemoribus  suis,...  tam  in  Diffasiis^ 
quam  usagiis  percipere  et  hàbere  omnia 
tigna  ad  sua  necessaria.  Non  semel  ibi. 
Àt  inter  Probat.  Hist.  Sabol.  pag.  d65. 
legitur  Defaisiis  ex  ead.  Charta.  Vide 
suora  Defesium. 

<>  DIFFATUARE.  Infatuare.  Glossar. 
Provine.  Lat.  exCod.  reg.7667  :  Fatuare, 
Diffatuare,  Enfoller,  Prov. 

3|c  DIFFERAROLA ,  Instrumentum  ad 
equis  soleas  detrahendas.  Stat.  Bonon. 
ann.  1250-67.  tom.  I.  pag.  491  :  Quum 
utile  et  utilitati  publice  creaimus  expedire 
propter  milites  equitantes  et  transeuntes 
tam  civium^  quam  forensium,  ordinamus 
alque  statuimus  quod  quelibet  terra  debeat 
habere  x  ferros  et  clavos  necessarios  illis 
ferris^  et  ferrarolam  et  Differarolam  et 
punUirolum  et  martellum.  [r  R.] 

DIFFERENTER,  Eminenter,  in  Gloss. 
MSS.  ad  Concilium  Ancyran.  can.  4. 

DiFFERENTlOR,  Prssstantior,  Staoopcó- 
Tepoc  Utitur  Interpres  S.  Irensei  lib.  2. 
Gloss.  Isid.  :  Differentior,  Eminentior. 
Vide  Di/Terrcl. 

^  Cbarta  Rob.  episc.  Garnot.  ann.  1160. 
inter  Instr.  tom.  8.  Gali.  Christ.  col.  835: 
Quia  vero  prsBdictas  moniales  sub  Dif- 
ferentiori  regula  votui  coerceri,  etc.  Ubi 
leg.  videtur,  Districtiori, 

1  DIFFER£NTIA,  Controversia,  conten- 
tlo,  dlssidium»  Gali.  Different.  Carolus 
Vn.  Frane.  Rex  in  Epistola  ad  Nico- 
laum  V.  Papam  Spici!.  Acher.  tom.  7. 
pag.  257  :  Beatissime  Pater,..  Cum  nuper 
Prtslatos  regni  nostri  in  civitate  nostra 
Rotomagenei  congregari  mandassemus,  et 
super  quibusdam  Differentiis  inter  vm- 
tram  Sanctitatem  et  Ecclesiam  nostram 
Gallicanam  concordandis,  etc,  Occurrit 
in  altera  epistola  Cbristierni  Regis  Da- 
cisB  ad  eumdem  Carolum  Regem,  Spicil. 
tom.  9.  pag.  308.  apud  Rymerum  tom. 
12.  pag.SSa.  col.  4.  Ludewig.  Reliq.  MSS. 
tom.  6.  pae.  106.  Lobineilum  in  Glos- 
sario ad  caTcem  Hist.  Britann.  Aremor. 
etc. 

^  Alias  etiam  Différance.  Annal.  Pla- 
oent.  ad  ann.  1443.  apud  Murator.  tom. 
20.  Script.  Ital.  col.  879  :  Reverendi  prio- 
res„»  venerunt  Plctcentiam  prò  tolUnda 
Differentia  inter  Fratres  Observantiss.  Lit. 
remiss.  ann.  1468.  inReg.l94.  Chartoph. 
reg.  eh.  283  :  £»6  meut  débat  et  Différance 
entre  euloc   etc 

1 1.  DIFÌ^RRE,  Eminere.  Gloss»  apud 
Grsevium  in  Notis  ad  Isidorianas  :  Dif- 
fert,  ^icepTi6eTa(.  Constantiensis  Differt, 
Inter  alia  exponit  Honorat,  [^  Reginon. 
Chronic.  ad  ann.  868  :  Nec  Differt  ut  om- 
nis  Christiana  religio  de  tanto  pontifica 
doleat,  et  omnis  orda  ecclesiasticus  de 
prudentissimo  papa  ingemiscat;  revera 
nospotius  deflemus,  etc,  Pertzius  inter- 
prefatur  non  dubium  est,  sed  fortasse 
scriptum  est  prò  non  refert.] 

®  2.  DIFFERRE,  Commutare,  Practicis 
nostris  Commuer.  Charta  ann.  1225.  in 
1;  Lib.  nlg.  S.  Vulfran.  Abbavil.  fol.  8. 
V*.:  Tenebitur  terragiare  et  grangiam  in- 
venire apud  Rienviler,  nisi  capitulum  vo- 
liÀcrit  ei  Differre  de  loco. 

^  3.  DIFFERRE,  Distare,  abscedere, 
Gali.  s'Eloigner.  Acta   Inquisit.  Tolos. 


ad  ann.  1288.  inter  Probat.  tom.  3.  Hist. 
Occit.  col.  886  :  Hssretici  consolali  fue- 
runt  et  receperunt  eumdem  testem  m  hunc 
modum  :  imoositis  in  quodam  banco  ma^ 
nutergiis  alìns,  et  desuper  librum^  quem 
vocabant  textum,  quaestverunt  ab  ^>dem 
teste  Differente  a  libro  aliquantulum , 
utrum  volebat  ordinationem  Domini  reci- 
pere, 

^  DIFFESIO,  Senientia.  forte  nuam 
interlocutoHamdìcvLXiiy  proDiffisio.  Cnart, 
Caro!.  IV.  Imper.  ann.  1358.  de  arbitris, 
ap.  Sommersb.  Rer.  Siles.  tom.  1.  pag. 
806  :  Tenebuntur  et  debebunt  etiam  aicti 
duces  diffinicioni  seu  Diffessioni  predicto- 
rum  in  omnibus  dictam  causam  concert 
nentibus  prmiter  obedire, 

0  DIFFESSIO  Negativa.  NegaUo.  Mi- 
rac.  S.  Emmer.  tom.  6.  sept.  pa^.  504. 
col.  2  :  Quia  indignos  vos  Dei  judtcastis 
gratia,  ac  omne  oonum  usque  hodie  a 
salute  vestra  negativa  Diffessione  repu- 
listiSy  etc, 

DIFFIBULARE.  Alanus  de  Insulis  in 
Planctu  naturse  :  Quod  duplex  tricatura 
Diffibulans,  etc.  Infra  :  Aaulatores  a  vo- 
luntate  vultum,  ab  animo  verbum,  ab  in^ 
tellectu  loquelam ,  ampio  discesstonis 
intervallo  Diffibulant,  Ubi  alii  Cod.  die- 
jungunt.  Carmen  de  Curia  Romana  : 

...  Sic  rei  DifBboltl  oainet, 

Sic  loDcàf  caoMS  tarmiiMl  ora  bravi. 

Vide  Sidonium  lib.  3.  Epist.  8.  et  ibi 
Savaronem,  et  supra  in  Affibulare. 

DIFFIGAZ,  invenitur  prò  Difficilis,  in- 
guit  Joan.  de  Janna  :  inde  Difficacia, 
Ùifficacitas^eìdem, 

1  DIFFICERE ,  prò  Deficere.  Statuta 
Arelat.  MSS.  art.  192  :  Et  mittat  Deus  su- 
per te  iram  suam,  et  Diffieias  ante  inimi- 
cos  tuos. 

•  DIFFICILIS.  Vulnus  difficile.  Vide 
infra  in  Vulnus, 

DIFFICULTARE,  Au<nioXaiveiv,  in  Gloss. 
Gr.  Lat.  Difficilem  se  prsebere.  Magnum 
Chronicnm  Belgicum  :  Qui  diu  hsssi-' 
tando,  propter  mercaturas  negotiorum 
suorumy  Difficultaverunt  negotium.  [Lit- 
tera  patens  ex  parte  Cardmalium,  qua 
Petrum  de  Luna  convocant  ad  Conci- 
lium Pisanum,  Spicil.  Acber.  tom.  6. 
pag.  208  :  Esse  entm  convocatio  ad  locum 
et  terminum  antedictos,  nullo  valet  colore 
Difficultari,  impediri^  etc,  Ejusd^  tomi 
pag.  261  :  Proposuerunt  certas  dubitatio- 
nes  ad  Difficultandum  congregationem 
Concila  et  cMcndorum  in  eo.] 

1 DIFFIDAMENTUM,  Diffidantia.  Vide 
Diffidare. 

\  DIFFIDANTIARE,  Fidantium  seu  fi- 
de] ussionem  frangere.  Vide  Affidantiare 
post  Fidantia. 

1.  DIFFIDARE,  proprie  est  a  fide,  quam 
nuis  alieni  debet,  aut  pollicitus  est, per 
litteras  aut  epistolam  deficere  :  nosiris 
Deffier.  Desafiar,  in  Chron.  Raimundi 
Montanerii  cap.  158.  et  alibi.  Utuntur 
passim  Scriptores  hoc  signiflcatu.  [S. 
Bernardus  Èp.  222.]  Alexander  Aobas 
Celesin.  lib.  2.  cap.  27.  Gesta  Phllippi 
III.  Reg.  Frane,  pag.  583.  Gesta  Inno- 
cent.  HI.  PP.  pag.  10,  Levoldus  Northow. 
in  Chr.  ann.  im,  1344. 1356.  Albert.  Ar- 
gentin.  pag.  127.  Monachus  Vallis  Sar- 
nei  cap.  67.  [Breviarium  Hist.  Pisanaa 
ann.  1172.  CaìOTarus  in  Annal.  Genuens. 
ann.  1162.  Bartholomseus  lib.  6.  eorumd. 
Annal.  1285.]  Jus  feudale  Saxon.  cap.  41. 
{  3.  Thwrocz.  in  Lud.  Rege  cap.  34.  Ni- 
col, de  Cuza  lib.  3.  de  Concord.  Cathol. 
cap.  31.  Concilium  apud  Pennam  fidelem 
ann.  1802.  cap.  14.  Petr.  de  Vineis  lib.  1. 
Epist.  21.  lib.  3.  Epist.  85.  Vita  Liet- 
berti  Episcopi  Camerac.  cap.  54.  Gobe- 


linus  Persona  in  Cosmodromio  pag.  241. 
Hist.  Cortusiorum  lib.  1.  cap.  8.  CodcìI. 
Noviomense  ann.  1344.  can.  8.  Andega- 
vense  ann.  1365.  cap.  26.  etc.  [DefidSura 
in  Concil.  Arand.  ann.  1473.  cab.  xx. 
Deffidare,  apud  Rymerum  tom.  6;  pag. 
218.  col.  1.  Le  Roman  da  Flora  MS.  : 

Eo  cMto  Gort  n**  Cbavalicr, 
su  me  Toloit  DeMfier, 

Su'il  ne  me  troTi  erme 
or  mon  chevtl  emmi  oel  pré.] 

Vide  Leges  Alfonsinas  part.  7.  tit.  11  : 
De  los  Desafiamantos.  [^o  Haltaus.  Glos- 
sar. German.  col.  336.  voce  Entsagan  et 
supra  Contradicera.] 

Illud  inprimis  notandum,  quod  Diffi- 
dentiss,  ut  vocabant,  per  viros  prima- 
rioSi  non  vero  per  prsecones,  seu  fecia- 
les,  aut  beraldos  nebant,  ut  videre  est 
apud  Villharduinum  n.  112.  in  Chron. 
Flandr.  cap.  74.  [in  Anna  li  bus  vett.  Mu- 
tinens.  ad  ann.  1298.1  etc.  Saepe  etiam 
per  Episcopos  et  Abbates,  ut  colligitur 
ex  Matth.  Paris  ann.  1233.  pag.  266. 
ann.  1240.  pag.  366.  ex  Chron.  Flandr. 
vernac.  cap.  19.  iEgid.  de  Roya  ann. 
1269.  Froissart.  1.  voi.  cap.  257.  etc. 

Fiebant  etiam  diffldationes  plerum- 
que  scripto  ad  hostem  misso  :  [quod 
scriptum  Diffidatorias  litteras  vocant 
Telomonde  Bello  cum  civitate  Brunsvic. 
apud  Leibnitium  tom.  2.  pag.  93.  et 
Auctor.  Chronici  Episcoporum  Merse- 
burg.  apud  Ludew.  Reliq.  MSS.  tom.  4. 
pag.  446.  Litteras  Diffidantiss  Cafifarus 
lib.  1.  Annal.  Genuens.  ad  annum  1162.] 
Fori  Ose®  ann.  1247.  fol.  26  :  Statuii  Rex 
Petrus,  quod  magnates  Aìxigonum  et  In- 
fantiones,  inter  se  guerram  facientes,  nisi 
post  monitionem  suam  factam  per  nun- 
tios,  aut  per  chartaSf  ia  faciant,  etc,  Go- 
belinus  Persona  in  Cosmodromio  state 
6.  cap.  91  :  Episcopus  Leodiansis...  Elacto 
Paderbomensi  litteras  Diffidationis  di- 
rexit,  Nicolaus  de  Cusa  lib.  3.  de  Con- 
cord, cap.  31  :  Si  Claricum  etiam  divina 
lege  tu  laicus  capere  propria  auctoritate, 
aut  mala  tractare  proniberis,  guam  credis 
virtutem  tuas  fabncatm  Diffidationis  sca- 
dulss  inasse,  ut  tunc  omnui  jura  divina 
et  humana  cessare,  et  mortua  essa  credas, 
quando  litterulam  prasmittis  f  Vide  Car- 
tellusl, 

<>  Scripti  hujusmodi  exemplum  profert 
Ohartul.  Godefr.  dom.  Asperimont.  fol. 
26.  y*  :  Messires  Henry  sires  de  Lavante 
garda  et  vous  Huguenin,  Nous  Joffrois 
sires  d'Apramont  vous  faisons  savoir  qua 
vostres  peires  noìAs  ait  rayeut  et  tenu  nos» 
tre  héritaige,  et  vous  encor  la  teneis  oultra 
nostra  volentei  ;  pourquoy  veulliés  savoir 
qua  nous  vous  empourchasserons  le  plus- 
tost  et  le  plus  hattivement  que  nous  por- 
rons,  et  votis  portarons  damaige  au  corp 
et  à  l'avoir  au  plustost  que  nouspourrons. 
Donne  sor  nostre  seel  le  Venredy  au  ves- 
pres  devant  las  bures  Vun  mil  trois  cane 
quaranta  et  huyt.  Notffi  omnibus  sunt 
aiffidationum  liter»  Francisci  I.  reg. 
Frane,  ad  Carolum  V.  imper.  quas  id- 
circo  hic  omittendas  censui  ;  cum  autem 
Imperatoris  ad  illas  responsio  non  exs- 
tet  Gallice»  ut  opinor,  nisi  in  Comment. 
du  Bellayeùìi,  Lambert,  pag.  88.  hanc 

Srofero  ex  authentico  descriptam  a  D. 
^elvaux  ann.  1747  :  Charles  par  la  divine 
clémence  E,  Empereur  des  Romains,  Roìf 
das  Allamaignes,  des  Espatgnes,  etc,  à 
vous  Francois  par  la  graca  da  Diau,  Roy 
de  Franco,  fais  scavoir  comme  par  Guienna 
vostra  hérault,  j'ai  la  huitiasme  de  ce  moia 
de  Jung  receu  vostre  cartel  du  xxviiù  da 
MarSj  lequal  de  plus  loing  que  de  Paris 
en  ce  liau  eust  pau  plustost  venir,  et  en- 
suivant  ce  que  de  ma  part  fut  dit  à  vostre" 


DIF 


DIF 


DIF 


413 


dit  kérault,  Je  vous  répondz  à  ce  que  diC' 
tes,  que  en  aucunes  reaponces  par  moy 
faietes  à  vos  ambassadeura  et  fiéraulx 
envoyéa  devera  moy  pour  bien  de  paiXj  me 
vuìUant  sane  raison  excuser  ,  vous  ay 
accuse,  que  je  n*ay  jamais  veu  hérault 
venant  de  vostre  part,  sinon  cellui  qui 
vint  à  Bourgos  me  intimer  la  guerre  f  et 
quant  à  moy,  ne  vous  ayant  en  rien  fatili, 
je  n'ai  nul  mestier  de  me  excuser  ;  mais 
vostre  faulte  est  celle  que  vous  accuse,  et 
en  ce  que  dictes  que  j'avoye  vostre  foy, 
vrai  esty  entendant  de  celle  que  vous  avez 
donne  par  le  traieté  de  Madril,selon  qu'il 
appari  par  escriptures  signées  de  vostre 
main,  que  retoumeriez  en  ma  puissance 
comme  prisonnier  de  benne  guerre^  en  cas 
que  n'accomplissiez  ce  que  par  ledit  traieté 
m'avet  promis  :  mais  que  j*aye  dit,  comme 
audit  cartel  dictes,  que  sur  icelle  et  oultre 
vostre  promesse  vous  estiez  alle  et  party 
de  mes  mains  et  de  ma  puissance,  ce  sont 
motz  que  oncques  ne  diz;  car  jamais  n'ay 
yrétendu  d'^pir  vostre  fon  de  non  partir: 
màis  bien  celle  ae  retourner  en  la  forme 
traiciée;  et  s'il  Veussiez  ainsi  fait^  n'eus- 
siez  failly  à  vos  enfans  ny  à  Vacquit  de 
voiftre  fionneur  :  et  à  ce  que  que  pour  de- 
fendre  vostredit  honneur,  lequel  en  ce  cas 
seroit  trop  chargé  conlre  vérité,  vous  avez 
bien  voutu  envoyer  vostre  cartel^  par  le- 
quel dictes  que  encoires  que  tout  homme 
gardé  ne  putsse  avoir  obligation  de  foy,  et 
que  cela  vous  fust  excuse  assez  suffisante, 
ce  nonobstant  veuill^nt  satisfaire  à  ung 
chascun  et  à  vostredit  hotineur,  lequel 
dictes  vouloir  garder  et  que  garderez,  si 
Dieu  plaist,  jusques  à  la  mort,  me  faietes 
entendre  que  si  vous  ay  voulu  ou  veulx 
charger^  non  pas  de  vostre  foy  et  déli- 
iTance  seullement,  mais  que  vous  ayez 
fait  chose  qtte  ung  qentilhomme  aymant 
son  honneur  ne  dotve  faire,  dictes  que 
j*ay  manty  par  la  gorge  et  que  austant 
de  fois  que  le  diray  que  manttray,  estant 
délxbéré  de  de  fendre  vostre  honneur  jus- 
ques  au  demier  bout  de  vostre  vie  ;je  vous 
respondz  que  ensuivant  la  forme  traictée^ 
vostre  excuse  d'avoir  esté  gardé,  ne  peut 
avoir  lieu,  et  puisque  tant  peu  exlimez 
vostre  honneur,  ne  m*est  merveille  que 
niez  estre  obligé  d*accomplir  vostre  pro- 
messe; vos  parolles  ne  souffisent  pour 
satisfaire  à  vostredit  honneur  ;  car  j'ai 
dit  et  dirai  sans  mentir  que  vous  avez  fait 
laschement  et  meschamment  de  non  avoir 
qardé  la  foy  et  promesse  que  j'ai  de  vous, 
selon  ledit  traieté  de  Madril,  et  en  ce  di' 
sant  je  ne  vous  charge  des  choses  secretes 
ou  non  possibles  de  prouver^  puisqu'il  en 
appari  par  escriptures  signées  de  vostre 
main,  desquelles  ne  vous  povez  excuser  ni 
les  nier  ;  et  si  voms  voulez  affermer  le  con- 
traire, puis  seullement  en  ce  cas  je  vous 
tiene  habillité  pour  combatre,  je  vous  diz 
que  pour  le  bten  de  Chrestienté  et  éviter 
effumon  de  sang  et  metlre  par  ce  fin  à 
ceste  guerre^  et  pour  défenàre  ma  juste 
querelle,  je  maintiendrai  ce  que  dit  est  de 
ma  personne  à  la  vostre  estre  véritable,  et 
ne  veulx  user  envers  vous  de  tele  motz 
que  vous  faietes,  veu  que  vos  euvres  mes- 
mes  sont  celles,  sans  ce  que  je,  ne  autre 
le  die,  qui  vous  desmantent,  et  ausai  que 
chascun  peut  user  de  tels  propos  plus  sé- 
heurement  de  loing  que  de  prez  ;  a  ce  que 
dictes  que  puis  contre  vérite  vous  ai  voulu 
charger,  doresnavant  ne  vous  escripre 
aucune  chose,  mais  que  je  vous  assure  le 
camp,  et  vous  me  pourterez  les  armes  ;  il 
vous  fault  avoir  patience  que  Von  die  ce 
que  vous  faietes  et  que  je  vous  escripve 
ceste  response,  par  laquelle  je  vous  dis 
que  je  accepte  de  vòus  livrer  le  camp,  et 
euis  contant  pour  ma  part  le  vous  asseU' 
111 


rer  par  tous  les  moyens  raisonnables  que 
sur  ce  seront  advisez  ;  et  à  cest  effect  et 
pour  plus  prompt  expedient ,  je  vous 
nomme  deamaintenant  le  lieu  duait  com- 
bat aur  la  riviere  qui  paaae  entre  Fonia- 
rabie  et  Andaya,  en  tei  endroit  et  de  la 
maniere  que  de  commung  conaentement 
aera  adviaé  plus  aéheur  et  plua  convena- 
ble;  et  me  aemble  que  par  raiaon  ne  le 
povez  aucunement  refuaer,  ne  dire  de  non 
estre  bien  asseuré,  puisque  y  fuatea  délivré 
en  recevant  voa  enfana  pour  hoalaigea  et 
moyennant  vostre  foy  paravant  baillée 
pour  vostre  retour,  comme  dit  est,  et  veu 
aussi  que  sur  la  mesme  riviere  fiastes  vos- 
tre personne  et  celles  de  vos  enfans^  pou- 
vez  bien  fier  la  vostre  seulle,  puisque  je  y 
mettrai  la  mienne,  et  que  nonobstant  la 
situalion  dudit  lieu ,  se  trouvera  bon 
moyen  qu'il  n'y  aura  avanlaige  plus  à 
l'ung  que  à  l'autre  ;  et  à  Veffect  que  dessus 
et  pour  appoincter  sur  l'élection  des  ar- 
mes, que  je  pretende  me  appartenir  et  non 
à  vous,  et  afin  qu'il  n'y  ait  longueur  ne  di- 
laeion  en  la  conclusione  pourrons  envoyer 
sur  ledit  lieu  gentilshommes  de  chascun 
cousté  avec  souffisant  pouvoir  d'aviser  et 
conclvre  tant  de  la  séheurté  esgale  dudit 
camp,  que  de  l'élection  desdites  armes, 
jour  dudit  combat  et  du  surplus  touchant 
à  ce  cas.  Et  si  deans  quarentejours  après 
la  présentation  de  ceste,  ne  me  respondez 
et  ne  me  advisez  de  vostre  intentton  sur 
ce,  Von  pourra  bien  veoir  que  le  délay  du 
combat  sera  vostre,  que  vous  sera  imputé 
et  adjoinct  avec  la  faulte  de  non  avoir 
accotnpli  ce  que  promistes  à  Madril;  et 
quant  à  ce  que  protestez  que  si  aprez  vos- 
tre déclaration  en  aultres  lieux  je  diz  ou 
escriptz  parolles  qui  soient  contre  vostre 
fionneur,  que  la  honte  ou  délay  du  com- 
bat en  sera  mienne,  veu  que  venant  audit 
combat  est  la  fin  de  toutes  escriptures, 
vostredite  protestation  est  chose  bien  ex- 
cusée,  car  ce  n'est  à  vous  me  garder  que 
ne  die  vérité,  encoires  qui  vous  griefve,  et 
aussi  je  suis  bien  séheur  que  pour  raison 
ne  puis  recepvoir  ìionte  du  délay  du  com- 
bat, puisque  tout  le  monde  peut  congnois- 
tre  l  affection  qve  j'ai  d'en  veoir  l'effect. 
Donne  à  Monson  en  mon  royaulme  d'Ar- 
ragon  le  xxiiij*.  jour  dudit  moie  de  Jung 
l'an  mil  dnq  cene  vingt-huit. 

Formam  aliam  diffldationis  «  haud 
omnino  obviara,  observo  in  Poemate 
vernaculo,  cui  litui us  Le  Roman  de  Ga* 
rin: 

Disi  k  Girbert,  MoU  me  tenes  por  tÌI, 
Il  prìt  deux  pens  del  peticon  hennin, 
Envers  Girbert  les  rua  el  jali, 
Puis  li  a  dit,  Girbert  je  vos  DefB. 

Occurrit  non  semel  eadem  diffidationis 
species  in  eodem  Poemate.  Pr©  caeleris 
vero  formam  dìffldamenti  ita  descripsit 
Jacobus  L  Hex  Araf^on.  in  Foris  Osca 
ann.  1247.  fol.  26  :  Nullus  miles,  sive  In- 
fantio ,  prsBsumat  aliquem  capere  aut 
mactare,  aut  castrum  alicujus  per  vim 
capere,  aut  per  furtum,  nisi  prius  ipsum 
Diffidaverit  coram  tribus  Militibus,  qui 
non  sint  vassalli  alicujus  eorum,  qui  se 
DiffidaverintfCum  induciis  decem  dierum: 
et  forma  isla  apud  Burgenses  et  omnes 
alios  firmiterobservetur,  ut  quisque  eorum 
super  probatione  Diffidamenti  cum  tribus 
sibi  consimilibus  se  Diffidet.  Quicunque 
vero  super  prssmissis  non  servaverit  for- 
mam islam  Diffidamenti,  sit  traditor 
manifestus  :  nisi  forte  super  rixa  alirjua, 
repentino  casu  contingeret  homicidium 
perpetrari,  aut  super  aìiquo  pignore  aut 
assultu.  Adde  lib.  6.  Observantiarum 
fori  Aragon.  lib.  6.  tit.  de  forma  diffida- 
menti,  Nefas  autem  existimabant,  hos- 
tem  impetere,  nulla  Diffidatione  praevia  ; 


qui  con  tra  ageret,  prò  proditore  habe- 
batur.  Turpinus  in  Carolo  M.  cap.  17  : 
Talis  erat  inter  eos  institutio.  quoa,..,  si 
aliquis  treugam  datam  ante  Diffidentiam 
frangerei,  statim  interficeretur.  Auctor 
Hist.  Hierosol.  ann.  1177.  de  Friderico 

1.  qui  Saladinum  diffidaverat  :  Et  quia 
Imperialis  me^estas  neminem  citra  defec- 
tionem  impetit,  sed  hostiòus  suis  bella 
semper  indicit,  destinatus  ab  Imperatore 
ad  Saladinum  nuntius,  ut  vel  Óhristia- 
norum  universitati,  quam  Isuit,  satisfa^ 
rial  in  plenum,  vel  diffiduciatus  se  prss- 
paret  ad  bellum.  Martinus  IV.  PP.  lib. 

2.  Epist.  Gur.  45.  apud  Raynald.  ann. 
1288.  n.  21  :  Nulla  Diffidatione  prssmissa 
(quod  multorum  judicto  proditoris  notam 
non  effugit)  hostniter  impetendo,  Chroni- 
con  Australe  ann.  1278:  Austriam  ingre- 
ditur,..,.  quamvis  (quod  dictu  nefas  est) 
nunquam  litteras  liiffidentias  Regi  Roma- 
norum  prssmisisset,  Willelm.  Malm^sb. 
loco  citato  :  Iniquum  id  visum  multis, 
quia  suspicione  nulla  rancoris  ab  eis  ante 
festum  abscesserat,  nec  modo  more  majo- 
rum   amicitiam  suam   eis  interdixerat, 

Ìuod  diffidiare  dicunt.  Apud  Mìch.  del 
telino  in  Repertorio  :  Diffidamento  non 
praecedente  leqitimo  et  forali,  regularitev 
nullus  potest  in  Aragonia  alium  damnifi^ 
care,  capere,  aut  occidere,  vel  ccLstrum 
ejus  per  vim  et  fordam  occupare  :  alias 
incurrit  poenam  tradì tionis.  Willharduì- 
nus  n.  112  :  Et  bien  vos  mandent  il,  que 
il  neferoient  ne  vos,  ne  altrui  mal,  tant 
que  il  ne  aussent  Deffié,  que  il  ne  firent 
onques  trahison,  ne  en  lir  terre  n'est-U 
mie  acostumé,  que  il  le  facent,  Froissart. 
2.  voi.  cap.  134  :  Car  si  guerre  il  lui  vou- 
loit  faire,  il  est  bien  si  noble  et  avisé^  qu'il 
l'eust  fait  avant  Deffier.  Gonstitutio 
Fridericl  II.  Francofora.  ann.  1234.  apud 
Alberi  cum  :  Item  statuimus,  ut  nullus  in 
persona,  vel  in  rebus  alicui  damnum 
in f erat,  nisi  prius  eum,  cui  damnum  in- 
ferre  vóluerit,  ad  minus  trium  dierum  et 
noctium  spatio  Diffidaverit,  et  tunc  uter* 
que  pacem  ab  altero  per  prasdictum  ter- 
minum  hahebit,  alioquin  per  sententiam 
proscribatur.  Idem  praescribitur  Gonsti- 
tutione  Friderici  I.  ann.  1187.  apud 
Conradum  Uspergensem.  Alia  vero 
Caroli  IV.  Imp.  apud  Levoldum  Norto- 
wium  in  Chronico  Marcano  ann.  1356. 
cavetur  etiam,  ne  Diffidationes  fiant  in 
locis,  ubi  a,  quibus  bellum  indicilur,  do- 
micilia non  obtinent,  aut  ea  continenter 
non  habitant,  Froissart.  1.  voi.  cap.  85. 
auctor  est.  Imperante  Ludovico  Bavaro, 
hanc  Friderici  invectam  perinde  legem 
de  diffldatìonibus  :  Et  fut  là  endroit 
renouvellé  un  jugement  et  statuì  et  affer- 
me,  qui  avoit  etdé  fait  à  la  Cour  de  l'Em- 
pereur  le  temps  passe,  qui  estoit  lei,  que 
qui  vouloit  autrui  grever,  ou  porter  do- 
mage,  il  le  devoit  Deffier  su ffisament,  troie 
jours  devant  son  fait  ;  et  qui  autrement 
le  faisoit,  il  devoti  estre  rattaint  de  mau- 
vais  et  vilam  fait.  Vide  Raim.  Montane- 
rium  cap.  216.  Observantise  Regni  Ara- 
gon.  lib.  6.  de  Privileg.  Militum  J  22  : 
Juxta  cartam  pacis,  nullus  sine  Diffida» 
mento  alteri  dare  debet  damnum  ;  atta" 
men  nec  villanus  Infantionem  ,  nec  e 
centra  tenentur  se  Diffidare,  si  alter  alte- 
rius  interfecerit  consanguineum ,  quia 
dictus  forus  habet  eum  prò  Diffidato,  dum 
tamen  manifestum  homicidium  existat  ; 
alias  si  esset  dubium,  esset  ibi  necessaria 
Diffidano,  et  si  alius  jus  offerret,  reciperé- 
tur  ejus  firma,  et  esset  pendente  hoc  dubio 
assecurandus,  juxta  Regni  usum.  Si 
tamen  sine  diffidamento  in  dictis  casibus 
Infantio  villanum,  vel  e  centra  interfece- 
rit, non  punietur  posna  capitali,  sipoesU 

15 


1 


lU 


DIF 


dietum  homicidium  pr<^ari.  Infanlione$ 
auiem  inter  ae  semper  tenentur  se  Diffi- 
dare, nitri  prò  morte  pcUris  vel  exhtBreaa^ 
itone,  ucundum  ueum. 

^  Certe  eo  die,  quo  literm  diffidcUionia 
feigniflcabantur,  hosti  damnum   inferre 

f^rohibitum  erat.  Lit.  remiss.  ano.  1369. 
n  Reg.  100.  Ghartoph.  Reg.  eh.  287  : 
Aìteunee  pereonnea  leur  direni  qu*U  ne 
povoient  par  la  coueiume  du  paia  difÉSf 
etporter  dommage  toui  en  un  jour. 

fOLERicos  DiFFiDARi  vetatConcilium 
Terraconense  anni  ld20.  num.  60.  supe- 
riori? alteri  US  Concili!  ann.  1823.  cele- 
brati Constitutionem  hac  de  re  confir- 
mando  :  Quoniam  in  aecundo  Concilio 
Tarraconm  vili.  Cai.  Feb.  ann.  mcccxxiii. 
prasdeceaaorum  noalrorum,  qui  condem- 
naverint  Diffidari  Prsalatoa,  ei  peraonaa 
EccleaioaticaSf  veatigiia  inhserenies,  sacro 
approbante  ConcUio,  statuimus,  ut  si  quia 
deincepa  cujuacumque  atatua  vel  conditio- 
nia  exiatena  diffidaverii  aut  provocaverit 
publiee  vel  occulte  Archiepiacopum  ,  aut 
Epiacopum,  vel  eorum  Officialen,  vel  Pree- 
latum.  aut  Religioaunif  vel  alium  Cleri- 
cum  oeneficiatum  in  aacria  ordinibua 
conatitutum...  ipso  facto  aenlentiam  ex- 
communicationia  incurrat.  Hanc  consti- 
tutionem ut  eluderent  potentes  nuidam 
laici.  Ecclesiasticorum  Dona,  nullo  pre- 
vio diffidamento ,  invadebant  :  quam 
calliditatem  anathemate  feriit  Conci- 
lium  IV.  Terraconense  band  diu  post 
celebra  tura.  Hujus  constitutionem  si 
vis,  consule  inter  Anecdota  Marteniana 
tom.  4.  col  319. 

DiFPiDiARE,  Eadem  notione.  Willel- 
Tnus  Malmesbur.  lib.  2.  Hist.  Novellse  : 
Nec  modo  more  majorum  amicitiam  atuim 
interdixerat,  quod  diffidiare  dicunt.  Mgi- 
dius  Parisiensis  MS.  lib.  3.  Karolini  : 

DUfliUara  Domib,  Martemque  edidt  habmdiim. 

^  DiSFiDiARE.  Annales  veteres  Muti- 
nensium  ad  ann.  1298.  apud  Murator. 
tom.  11.  col.  74  :  Eo  tempore  Marchio 
Eatenaia  miait  dominum  Ludovicum  de 
Petrezania  equitem  et  armigerum  probum 
ad  Diafidanaum  Commune  BononiaSy  et 
miait  quantum  baitalia. 

DiPFiDENTiA,  Gali.  Deffiance,  [vel 
Defi,  Provocatio.]  apud  Baldric.  Novlom. 
lib.  3.  cap.  74.  Gaufr.  Malaterram  lib.  3. 
cap.  31.  Mgìó.  de  Roya  ann.  1296.  [in 
Actls  SS.  Junii  tom.  4.  pag.  602.]  etc. 

1  DiFPiDANTiA,  apud  Caffarum  in  An- 
nal.  Genuens.  ad  annum  1162. 

1  DiFFiDATio,  Eodem  signiflcatu,  in 
Cbarta  translationis  Ecclesise Collegiate 
Ruremundum  e  Monte  S.  OdilJae.  in 
Actis  SS.  Mali  tom.  2.  pag.  317.  in  Con- 
cil.  Hisp.  tom.  3.  pag.  528.  apud  Mura- 
tor. tom.  12.  col.  489. 

^  DiFFiTARE,  in  Con  feeder,  civitat. 
imper.  ann.  1285.  in  Guden.  Syllog. 
pag.  480. 

T  DiFFiTATio,  in  Charta  ann.  1361.  e 
Regesto  90.  Chartophylacii  Regii  Ch. 
608. 

^  Defidare,  in  Constitut.  Henric. 
Imper.  ann.  1230.  art.  9.  Pertz.  Leg.  voi. 
2.  nag.  267. 

f  Deffiamentum,  apud  Rymerum 
tom.  6.  pag.  218. 

DiFFiDuciARE,  Ut  Diffidare.  Ivo  Car- 
not.  Epist.  22  :  Me  Diffiduciaaiia.  et  bona 
Epiacopalia  domua  diripienda  aaveraariia 
noatria  expoauiatia,  Utuntur  Matthsns 
Paris,  Conradus  Uspergensis  anno  1177. 
[Arturus  Dux  Britanni»  in  Homagio  ad 
Philippum  Regem  Frane,  ann.  1202. 
apud  D.  Brwiael  de  Feudorum  usu  tom. 
1.  pag.  828.]  Gualterus  in  Vita  S.  Caroli 
Comit.  Flandr.  n.  54.  etc. 


DIF 

DiFFiDUCiA.  Epistola  Livonis  Regia 
Armeni»  in  Gestis  Innocenti!  III.  PP. 
pag.  127:  Sine  Diffiducia  facta  contra 
noa  dentea  acuerunt,  etc.  Plura  de  diffi- 
dationibus  vide  apud  eumdem  Molinum 
loco  cit. 

^  Diffidare  Ad  Os,  Aliquem  coram 
ad  certa men  evocare^  Gali.  Déffier  en 
face.  Lit.  remiss.  ann.  1356.  In  Keg.  fó. 
Cbartoph.  reg.  ch.  188:  Cum  Droco  die- 
tua  de  rieffea  miles  Petrum  de  Baya  ad 
ejua  oa  Diffidaaaet,  etc.  Vide  in  hac  voce. 

^  2.  DIITIBARE,  Deci  arare  aliquem  a 
fide,  quam  debebat»  defecisse.  Sent.  con- 
tra Florent.  ann.  1313.  apud  Lam.  in 
Delie,  erudit.  inter  not.  ad  Hist.  Sicul. 
Boni  neon  t.  part.  3.  pag.  222  :  Tanquam 
rebellea  et  proditorea  imperii  et  laeaas  ma- 
jeatatia  crimine  reoa  de  toto  Romano  im- 
perio  exbannimua  et  Diffidamua.  Unde 
Diffidamentum,  Ipsa  declaratio,  Ibid. 
pag.  224  :  Ab  hujuamodi  tamen  aententiia, 
condemnationibus,  Diffidamentia  et  ban- 
nimentia,  etc.  [<*^  Formula  vulgaris  in 
Constitutionibus  Imperatorum,  e.  g. 
Frider.  II.  ann.  1220.  art.  5.  ap.  Pertz. 
Leg.  tom.  2.  pag.  244.  ann.  1232.  ibid. 
pag.  488.  Un.  2.  ann.  1312.  pag.  536.  lin. 
II.  Diffidatio,  ann.  1313.  ibid.  pag.  518. 
lin.  49.Ì 

^  DITFIDATIO,  Damnum  quodvis. 
Charta  Engelb.  eplsc.  Leod.  ann.  1361. 
inter  Instr.  tom.  5.  Gali.  Christ.  col.  392; 
Capitulum  aingulareaque  canonici  eccle- 
sia S.  Pei  ri  montia  Odiliag,  noatras  dice- 
cesia,  auditui  noatro  reaerarunt ,  quod 
dieta  eorum  eccleaia  in  loco  deaerto..,. 
aituata,  ac  illiua  canonici...  per  maìignO" 
rum  prasdonum  sive  raptorum....  incur- 
aua,...  depraedationea^  noctumoa  egreaaua, 
rapinaa,  Diffidationea  et  invcuionea  cor- 
poi*um  et  bofwrumy  etc.  DeffiaiUey  e&dem, 
ut  videtur,  notione.  in  Lit.  remiss.  ann. 
1876.  in  Reg.  108.  Chartoph.  reg.  ch.  306  : 
Feuat  bot^nea  paix  et  accori  traittiez  enlre 
noua  et  Eddowart  d* Angleterre,  et  que 
ledit  Jehan  aprèa  lea  Déffiaillea  et  enne- 
miatié,  qui  depuia  ont  eaté  meue  et  conti- 
nuéea,  etc.  Alia  notione,  vide  in  Diffi- 
dare, nempe  prò  Ad  pugnam  provoca- 
tione,  quo  sigulficatu  Déffiaiell  et  Déf- 
fiance  a  nostris  usurpantur.  Lit.  remiss, 
ann.  1397.  in  Reg.  152.  ch.  268  :  Aprèa 
leadittea  Déffiaillea,...  le  auppliant  feuat 
ale  en  la  compaignie  d'iceulx  Triqueouef, 
et  comme  leur  ami  et  complice  en  icellui 
eaa  ae  feuat  arme,  etc.  Charta  Joan.  reg. 
ann.  1361.  ex  Memor.  D.  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  29.  v»:  Noua  avana  entendu 
que  aucuna  nobles  et  autrea  de  noatre 
royaume  diaent  eatre privilégiés  ouaccoua- 
tuméa  de  uaer  de  Déffiancea  et  de  guerres 
lea  una  cantre  lea  autrea. 

^  DIFFIDATOR,  Qui  ad  certamen  evo- 
cat.  Cono.  Terracon.  ann.  1282.  apud 
Marten.  tom.  7.  Ampi.  Collect.  col.  279: 
Decemimua  excommunicationia  aententiaa 
aubjacerCf  et  jper  ipaum  diosceaanum  aui 
reetorem  loci  illiua,  ubi  ipae  Diffidator 
fuerit,  excommunicatua,  ab  omnibua  evi" 
tetur. 

^  1.  DIFFIDATUS^  Desperatus,  exspes 
vitae,  cui  nulla  superest  vivendi  fidea. 
Perusinus  In  Vita  B.  Columb»  Reatin». 
tom.  5.  Mail  pag.  397  ^  :  Infirmitate  gravi 
laborans....  Dtffidatus  est.  Acta  B.  Tho- 
massi  Camald.  n.  15.  Martii  tom.  2.  pag. 
590  :  A  quinque  medicis  fuerat  de  salute 
Diffidatua.  Vide  alia  notione  in  Diffi- 
dare. 

^  2.  DIFFIDATUS,  Rixarum  amans, 
qui  alterius  querelam  pretio  ductus 
suscipit,  nostris  alias  Déffieur.  Steph. 
de  Infestura  MS.  ubi  de  Innoc.  Vili  : 
Miaaum  fuit  proclama  per  urbem^..,  quod 


DIP 

omnes  maìefaetores,  homicidae  ei  Diffidici 
prò  quibuacumque  criminibue  reverteren- 
tur  ad  urbetn,  et  ita  faciutn  futi  copia 
dictorum  Diffidatorum  ei  facinoroeorum 
pariter  per  urbem  ambulantium  armato- 
rum.  Coarta  ann.  1424.  tom.  2.  Hist. 
Leod.  pag.  445  :  Gena  qui  parnwent  de 
jour  en  jour  lea  tavernea,  joweura  de  fauz 
deta,  mancheura,  Déffieura,  harballeura 
de  gena  pour  argent  ou  altrement,  eie. 
Déffaé  vero,  Infidells,  a  fide  Christiana 
alienus,  in  Poem.  de  VOrdene  de  Cheva- 
lere: 

Pois  a  demandé  le  eoodott 
Panni  la  lam  DéSaée, 
Safehadiiui  li  a  jurée. 

Infra  appellatur  Paiennie. 

T  DIFFIDENTIA,  Diffiduciarb,  etc. 
Vide  Diffidare. 

^  DIFFIDIUM,  a  Gallico  Déffi,  Scheda 
provocatoria.  Stat.  prò  universi t.  Aurei, 
ex  Cod.  reg.  4223.  A.  fol.  67.  v:  Suni 
nonnulli...  qui  alioa  atudentea  diffidante 
bellutn  sibi,  ac  ai  eaaent  principes.  oarones 
vel  militea,  indicendo,  vel  per  alium  aeu 
alioe  Diffidium  aibi  mittunt.  Vide  supra 
in  Diffidare. 

DIFFIGURARE,  Figuram  auferre,  de- 
lere,  deformare,  Gallls,  Défigurer  quel- 
ou'un.  Lex  Longob.  lib.  1.  tit.  25.  {41. 
fiMRoth.  846.]  :  Si  quia  caballum  alienum 
apprehenderitj  ipaumque  Diffiguraverii 
aut  circinaverit,  etc. 

o  Eadem  notione  nostri  dixerunt  Déf- 
facer,  et  Déffaciery  Vultum  alicui  lace- 
rare, vulgo  Déviaager.  Lit.  remiss.  ann. 
1463.  in  Reg.  199.  Chartoph.  reg.  ch.  168  : 
Le  auppliant  donna  ung  coup  à  icetle 
femme  environ  la  teste,....  laquelle  lui 
vini  courir  au  viaaige  lui  cuidani  Déffa- 
cer.  Ali»  ann.  1450.  in  Reg.  184.  ch.  122: 
Icellui  Rohinet...  frappa  à  revera  de  sùn 
espée  Pierre  Rousael  ei  lui  fendi  t  le 
viackae  enire  le  nez  et  la  bouchCy  tellemeni 
qu'ilen  eai  àjamaia  comme  tout  Déffacié. 

«  DIFnGUUM,  Difficultas,  f.  prò  Dif- 
fugium^  effusi um,  Gali.  Subierfuge.  Tes> 
tam.  Aymari  comit.  Valent.  ann.  1277. 
ex  Cod.  reg.  6008.  fol.  9.  r*  :  Et  ai  per 
eum...  poaaeaaum  aliquid  aeu  aaiaitum  in 
prasjudicium  partia  alleriua  vel  utriuaque, 
etiam  illud  aine  dilaiione  et  Diffiguo  rea- 
iituatur  et  emendeiur, 

^  DIPHNIMENTUM,  Cessio,  qu»  flt 
per  composi tionem.  Charta  ann.  1103. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  co!. 
361  :  Base  eai  Carla  de  diffinimenio  et 
guirpimento,  quod  Raymundua  Guillelmi 
epiacopua  Nemauaenaia  et  frater  ejua 
Bemardua  Guillelmi  fecerunt  domino  auo, 
acilicet  Guillelmo  Montiapeasulani.  Vide 
Finia  1. 

3|c  DIFFIIflO,  [Deflnio.  Concil.  Roto- 
mag.  ann.  10^  :  Fidea  veaira,  quam.. 
communi  aaaenau...  Diffiniatia.  p.  49,  B.] 

DIFFINIRE,  [Dimittere.  quasi  per 
composi  ti  onemJ  Vide  Finis  2. 

0  DIFFINITAS,  ut  Diffinimentum. 
Charta  Paldulfi  princ.  Capu»  ann.  1024. 
tom.  1.  Hist.  Cassin.  pag.  38.  col.  2  : 
Per  legalem  Diffinitatem  hoc  conceaai- 
mua. 

»  DIFFmiTIVUS ,  prò  Definì  ti  vus. 
Charta  Caroli  IV.  imper.  ann.  1856.  ex 
schedis  Pr.  de  Mazauguea  :  Et  ai  per 
Diffinilivam  aententiam...  apparuerit  de" 
claratum  et  aententiatum  fuerit. 

1  DIFFINITOR,  In  Bullario  Carrael. 
pag.  460.  col.  1.  Idem  qui  supra  Defini- 
tor. 

1  Diffinitoriatus,  Offici  um  Defini- 
toria, in  eo  Rullar,  ibid. 

DIFFIRMARE^  Recludere.  aperire,  Gali. 
Defermer.  Miracula  S.  Aigulfi  cap.  6 


V 


DIF 


DIF 


DIE 


115 


Annarium  Diffirmaviif  et  tres  calicea  cum 
patenis  inde  rapiens,  refirmato  armario, 
etc.  Vide  Firmare,  Gali.  Fermer, 

^  Lit.  remiss.  aon.  1388.  in  Reg.  183. 
Chartoph.  re^.  eh.  172:  Gomme  Vexposant 
meu  de  convoitiee  par  jeunence  et  iemp- 
tation  de  l'ennemi  eust  Déffermé  Vuie 
d^une  chambre, 

5  DIFnTATIO.  Vide  in  Diffidare. 

\  DIFFITESGERE.  Vide  Diffalescere. 

*  DIFFLATIO,  Inflatio.  tumor,  Gali. 
Enflure,  Lit.  remiss.  ann.  1880.  in  Reg. 
66.  Chartoph.  reg.  eh.  1114  :  Phieici  et 
surgici  prssdicH  non  invenerunt...  dicti 
corporis  aliquam  membri  seti  ossium,  aut 
cranei  aioe  testi,  vel  miringarum,  sive 
télte  cerebri  DiffkUionem, 

0  DIFFLATUS.  Prffleept.  Caroli  IV.  im- 
per.  inter  Probat.  tom.  2.  Annal.  Pr»- 
monst.  eoi.  132  :  Item  Oosteappel  supra 
dunae  Di f /lata»  viginti  quinque  centenae 
atque  quadraginta  septem  metatae.  An 
vento  expositas  ?  Vide  Deflare. 

^  DIFFLORARE,  Devirginare,  flore  vel 
honore  spoJiare.  Charta  ann.  1884.  inter 
Probat.  tom.  4.  Hist.  Nera.  pag.  67.  eoi. 
2  :  Virgineé  et  alias  mulieres  maritataa 
in  dicto  loco  de  Ledenone  Difflorando, 
Vide  Deflorare  1. 

1  DIFFLUZIM,  Diffluendo.  Miraeula  S. 
Gengulphi,  tom.  2.  Maii  pag.  655  :  Coi- 
pit  enim  salutari»  illa  polio  igneum  in 
me  furorem  debellando...  extra  medullas 
et  ossa  Diffluxim  propellere, 

DIFFODERE,  Effodere,  Gallis.  Défouir. 
Joan.  de  Janna,  est  diversi»  modis  fo- 
dere. Leges  Etheiredi  Regis  Angl.  cap. 
10  :  Si  quis  furem  innoxiare  velit,,.,  adeat 
iriplex  ordalium.  Si  mundus  sit  in  orda- 
Uo,  Diffodial  cognatum  suum,  si  vero  »it 
immundu»  jaceat  ipse  fur  ubi  jacebatt  et 
aliu»  reddat.  Saxonicum  habet  n  i  m  e 
app,  id  est,  tollit,  cognatum  nempe 
furti  accusatum  et  suspectum^  oceisum 
scilieet  et  sepultum,  uti  eenset  Somne- 
las. J**  Conci I.  Wanetung.  19.1 

«  DIFFOLRARE,  Vestem  pellltio,  quo 
ornatur,  spoliare.  Gomput.  ann.  1402. 
inter  Probat.  toro.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
169.  col.  1  :  Pro  altero  mantello  panni  de 
linido,  folrato  pellibu»  varii»,  qui  fuit 
Diffolratu»,  et  pannua  venditu»  pretio 
xlv,  sol.  Vide  Fodratura. 

DIFFORGIARE,  [Deporgiare.]  Per  vim 
et  centra  Jusauferre,  detinere.  Tabular. 
Fisca nense  f.  57  :  Et  partem  nemoris  de 
Brunmeeburi,  quantum  idem  Johanne» 
Deforciabat  prssdictse  EcclesisB.  [Index 
MS.  benefleiorum  Eccl.  et  Dioec.  Cons- 
tant, f.  41  ;  Rector  alteriu»  portionis  dicli 
loci,  quam  sibi  Di/forciavit  Rex^  asserens 
ju»  prmsentandi  ad  ipsam  portionem  sibi 
debere  pertinere.  Chartular.  SS.  Trinit. 
Cadomensis  f.  45.  verso  :  Ista  villa  habe- 
bat  undredum,  »ed  in  tempore  verree 
Difforciatum  fuit,  Scacarium  S.  Michae- 
lls  apud  Falesiam  ann.  1211.  apud  D. 
Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag. 
910.  col.  1  :  Guillelmus  de  Sagi  petit  sai- 
»inam  cuju»dam  dedmm...  quam  Hugo  et 
Deforciat,  Chronicon  Trivetti  ad  ann. 
1297.  in  Litteris  Johannis  Reg.  Scoti» 
ad  Edward um  Angl.  Regem  :  Terram 
ScotiaSf  num  est  de  feodo  suo,  eontra  eum 
muniendo...  et  Defortiandum  eum  de 
feodo  »uo,  Rymer.  tom.  2.  pag.  719.  ha- 
bet :  Adfeodum  »uum  Deforciandum  ;  et 
ibid.  esd.  litterae  Gallicse  :  Por  »on  fié  li 
Deforcer.  Madox  Formai.  Anglic.  pag. 
228  :  fl«c  est  finali»  concordia  facta,.,  in- 
ter  Johannem  Doughty  de  Covenire  que- 
rentem,  et  Roqerum  de  Penne  et  Edi- 
tham  uxorem  eju»  Deforciantes  de  tribus 
fnesuagii»  cum  pertinencii»  in  Conven- 
tre.,0  Prasdicti  Rogeru»  et  Editha  recogno- 


veruni  praedicta  me»uagia  cum  perti- 
nencii» »ui»  esse  jus  ipsius  Johannis, 
Vide  Kennetti  Glossarium  ad  caicera 
Antiquit.  Ambrosden.] 

^  Nostris  Défforcer^  eodem  signiflcatu. 
Lit.  remiss.  ann.  1479.  in  Reg.  206.  Char- 
toph. reg.  eh.  850  :  Le  euppliant  volt 
prendre  ses  tarelle»  et  eschielle,  icellui 
Jaquet,.,  les  lui  Défforga  et  cnntretint, 

DIFFORGIARE  Rkctum,  RectitudineSy 
Judida,  in  Legibus  Alfredi  et  Godwini 
cap.  4.  Edward!  Confessor,  cap.  8.  et 
Henrici  I.  cap.  22,  33.  57.  59.  61.  66. 
74.  83.  87.  Deforcer  Justice,  in  Legibus 
Normannicis  Willelmi  Nothi  cap.  45. 
dici  tur  is,  qui  eontra  recium  agit,  vel 
dominus  feudi,  qui  jus  et  rectum,  seu 
J  usti  tiara  facere  renuit,  quando  ab  eo 
peti  tur.  Tum  vero  vassallus  ad  supe- 
riorera  dominum  notest  provocare. 
Matth.  Paris  ann.  1164:  Si  quisquam  de 
Proceribus  regni  Difforciaverit  Archie- 
^iscopo  vel  Archidiacono  de  se  suisque 
justitiam  exhibere,  dominus  Rex  debel  eos 
justitiare:  et  si  forte  aliquis  Difforciaret 
D.  Regi  rectitudtnem  suam,  etc.  Vide  De- 
fectus  juslitiss, 

T  Deporgiare  Servitium,  Illud  de- 
negare. Li  ber  niger  Scaccarii  pag.  51  : 
Comes  Glaucestre  in  Gloucestre  debet  ser- 
vitium  duorum  militum,  qtiod  fectt  usque 
ad  extremum  exercitum  Walliai,  sed 
postea  Deforciavit.  Infra  ter  occurrit 
Difforciare  eodem  intelleetu. 

Deporgiare  Dotem  Mulieris,  Dene- 
gare, auferre.  Matth.  Paris  ann.  1236  : 
Quicamque  Deforciaverit  eis  dotem  suam 
de  tenementiSj  de  quibus  viri  earum^  obie- 
rum  saisili,...  et  tpsi  de  inju9to  Defor- 
damento  convicli  fuerint,etc.  Anno  ìiH: 
Super  portione,  qwe  eum  contingit  de 
hareditalet. . .  quam  prtedictus  David  De- 
Jorciat  ipsi  Driffino,  Regiam  Majest.  lib. 
*2.  cap.  16.  $  54  :  Si  vero  hasres  dotem 
suam  Deforciat  mulieri,  etc.  Vide  lib.  2. 
cap.  68.  i  10.  Leges  Burgor.  Scotic.  cap. 
13o.  Statuta  Willelmi  Regis  Scoti»  cap. 
4.  Bractonum  lib.  4.  tract.  2.  cap.  1.  {2. 
8.  Fletam  lib.  5.  cap.  11.  tom.  2.  Monas- 
tici Angl.  pag.  231.  etc. 

Plagitum  Mulieris  Disforgiat^,  in 
Regesto  Parlam.  sub  ann.  1258.  fol.  12. 

Deforciatores   Mulierum,  in   Le- 

fibus  Malcolmi  III.  Regis  ScotisB  cap. 
1.  et  in  Regiam  Majest.  lib.  4.  cap.  2o. 

Deforgiamentum,  in  Statutis  Wil- 
lelmi Regis  ScotìsB  cap.  4,  et  in  Regiam 
Majest.  lib.  1.  cap.  6.  J  1.  cap.  9.  {  1. 

Deforgiatio,  in  Legib.  Burgorum 
Scoticor.  cap.  135. 1 1.  [LittersB  Hugonis 
de  Plessetis  Militis  apud  Kennetum  An- 
tiquit. Ambrosden.  pag.  293.  ad  annum 
1279  :  Justitiarius,  Vicecomes,  vel  Ballivus 
nos  et  hssredes  et  assignatos  nostros  dis- 
tringere posaint  per  bona  nostra  mobilia 
et  immobilia,  et  hominum  noslrorum  et 
Difforcialionem  (i.e.  ablata  bona)  tenere, 
quousque  dicto  Johanni  et  ha^redibus  sive 
suis  assignatis  plenarie  fuerit  satis- 
factum,] 

T  DispoRGiATio,  in  Legibus  Normann. 
apud  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  7. 
pag.  386. 

o  FiPFORCiUM,  Occupatio  eontra  ree- 
tumj  injusta  detentio.  Judicium  ann. 
1290.  in  Reg.  69.  Chartoph.  reg.  eh.  132: 

Ricardus  atlornatus renunciavit  pree- 

sentationif  quam  dictus  Miles  fecerat  in 
patronalu  prasdicto,  et  Difforcium  emen- 
aavit,  quod  dictus  Mite»  fecerat  in  eodem. 
Vide  Difforciare  rectum, 

Deforger  ,  apud   Littletonem    seet. 

614.  Charta  Joan.  Regis  Angl.  apud  Hen- 

ricum    Knyghtonem  :   Et  la    terre  de 

(  Scoce,  laquelle  est  de  son  fée,,..  e»t  habe- 


lere  pour  la  terre  défendre  encontre  lui, 
et  pour  son  fide  lui  Deforciere.  Britannis 
Armoricis.  difforch,  idem  valet  quod 
Abscedo,  aisceao  :  Desforchidigaez,  Sepa- 
rano, divoreium.  [Chartulariura  S.  Van- 
dreg.  tom.  1.  pag.  1166.  in  Instrumento 
anni  1302  :  Lesdis  Religieux  disoent  gue 
à  tori  leur  Defforchoient  lesdis  Chevalier 
et  Escuter  la  presenlation  à  icelle  Eglise, 
et  en  eussent  lesdis  Religieux  prie  brief 
ver 8  eux,  1 

1  DIFFORMATIO,  Discipline  monas- 
ticse  solutio,  remissio.  Gali.  Relache- 
ment,  Epitaphium  Guillelmi  a  Man- 
drescheidt  Stabulensis  et  Prumiensis 
Abbatis,  apud  Marten.  Itiner.  2.  pag. 
152  :  Inter  celerà»  prasclare  a  »e,  dum  in 
vivi»  aqerel,  re»  gesta»,  in  pritnis  memo^ 
ralu  dignas  sunt,  quod  Difformationem 
qua»  Bionasleria  invaserai,  purgauit. 

*  Nostris  Difformer,  prò  Déjipurer,  ren- 
dre  Difforme,  Deformare.  Lit.  remiss, 
ann.  1402.  in  Reg.  157.  Chartoph.  reff. 
eh.  86  :  Lequel  Jehan  Bourgeois  estoit  de 
trè9*mauvai»e  et  dampnabìe  vie,  comme 

allant  par  le»  taverne» et  publique- 

ment  »e  Difformant,  comme  aler  tout  nu 
en  chemise  et  san»  chapperon,  et  pui» 
prendre  vielle»  armeure»,  comme  vielle» 
cote»  de  fer  et  de  vielle»  cappeline»  qu*il 
mettoit  »ur  »a  te»te,  et  faiaoit  por  ter  »ur 
lui  vielle»  aavale».  vielle»  ferraille»,  vielle» 
peaux  pourrie»  et  puan»,  en  dieant  que 
c*e»toit  le  trésor  Millegroux,  et  de  fait 
alloit  par  ladite  ville  de  Tour»  pare  de» 
choses  de»»u»  dite»,  en  criant  veez  cy  Mil- 
legroux. 

DIFFORTUNIUM ,  Infortunium,  Ad- 
versa  fortuna,  in  Vita  Balduini  Lut- 
zemburg.  Archiep:  Trevir.  lib.  1.  n.  6. 
[UtiXur  etiam  Dionysius   Cartusianus.] 

^  Déffortune  etiam  nostris,  eadem  ac- 
ceptione.  Lit.  remiss.  ann.  1410.  in  Reg. 
16d.  Chartoph.  reg.  eh.  138  :  Combien 
que  le  euppltant  ait  fail  ledit  coup  contro 
»a  voulenté  et  par  qrant  Déffortune,  etc, 

«DIFFRAHIITERÉ,  Possessione  exuere, 
quasi  extra  mittere.  Charta  ann.  1227. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col.  440  :  Item  quod  omne»  in f rami»" 
»ione»  et  tenuta»  datae  per  domino»  Ugoli- 
num  et  Thomasium  de  Corrigia,  pote»- 
tale»  Ferrarias  et  RavennaB,  de  novo  data» 
occaaione  averi»  et  praedas,...  Difframit- 
tantur,  reddantur  et  restituantur  omni- 
bus, aine  aligua  quaR»tione. 

«  DIFFUGlA,  Judiciorum  anfractus. 
tricse.  nostris  Chicane»,  alias  Diffuge», 
Charta  ann.  1150.  ex  Tabu!.  Montisma- 
jor.  :  Tandem  vero  cum  jam  illiu»  per- 
plexi»  Diffuoiis  ejusque  verbositate  et 
»inuo8a  voluhilitate  curia  e»»et  fatigala. 
Lit.  ann.  1.372.  5.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  721  :  Quant  Von  le»  veull  contrain- 
are  ou  exécuter  d'aucune  choee,  appellent 
ès  aesise»  du  bailli  de  Vermendois,,., 
quérans  Diffuges  et  dillaciona  irraison- 
nable»  pour  fouir  à  justice.  Vide  Dif- 
fugium, 

1  DIFFUGIUM,  Asylum,  refugium,  Bar- 
thius  in  Glossario,  ex  Roberti  Monachi 
Hist.  Palsest.  :  Tanta  quippe  erat  Turco- 
rum  instantia,  et  unu»  ita  impellebat 
alium,  quod  nus^uam  erat  cuiquam  prò 
ullo  commodo  Dtffugium,  Libentius  in* 
terpretarer  Eifugium,  Fugae  loeus.  Gali. 
Moien  d'échapper,  Pro  Praetextu,  Gali. 
Prd(cj3<e,  accipitur  apud  Rymerum  tom. 
8.  pag.  373.  col.  1  :  Praedicti»  causis  et 
alixs  multis  Diffugiis  prò  parte  dictoruìn 
Bernardi  et  Audae,  sicut  intelleximus,  su- 
per iis  allegati».  Diffugium  notum  est 
Tacito  vocabulum,  sed  notione  paulo 
diversa  usurpatum,  scilieet  prò  Fuga 
dispersa,  Gali  ice  Fuite  gà  et  la.  Turba- 


116 


DI6 


DIG 


DI6 


t^ere  cotim'Itum,  inquit  Hist.  lib.  1.  cap. 
S9.  proximorum  Diffuaia,  In  posnarum 
mternarum  Diffugio  laborare,  in  Vita  S* 
Senorinse,  Aprii,  tom.  8.  pag.  75.  hoc  est, 
Laborare  timore  supplicii  sterni,  ad 
illud  vitandum  et  effugiendum. 

DIFFUNGTIO,  Diffunctus.  Leges  Hen- 
rici  I.  Regis  Angliae  cap.  70.  |  16  :  Afu- 
lieres,  qux  fomicantur,  et  parltu  suoa 
extinguunt,  et  eas,  quss  aecum  agunt,  ut 
utero  conceptum  excutiant,  antequam 
Diffunctio  (MSS.  Di/funcon)u8que  ad  exi- 
tum  vitas  removetur  ab  Ecclesia,  nunc 
clementius,  Diffunctus  decem  annis  pceni- 
teat,  Qu3B  mendo  non  carent.  [*>  Wil- 
kins.  :  antiqua  Diffinitio...  nunc  clemen- 
tiua  difjinitur,] 

DIFFUTARE,  Disputare,  in  Gloss.  MS. 
Regio  Cod.  1018. 

]  DIFORHARE.  Vide  Deplasmare, 

1  DIFOSOT.  Species  corvatss  vel  pensi- 
tationis.  Tabularium  Rothonense:  Hae- 
Ihoiam  femina  vendit  Conwoioni  aliquas 
terras  in  luh,  in  alode,  dicombito^  sine  re- 
demtione  unquam,  dicofrit,  Difosot,  di- 
woharch  et  sine  ulta  re.  Vide  Dicofrit. 

I  DIFRAZf  Aiicp6(r(i>icoc.  Gloss.  Lat.  6r. 
Sangerm.  MSS.  Janus  in  Supplemento 
Antiquarii  explicat  Biceps.  £ustatbio 
.$ticp6aci}iio(  aoyoi,  idem  sunt,  quod  aiifc- 
(uiXXot^  quorum  pars  interior  similis  est 
esteriori,  Gali,  d  deux  envers,  à  deux 
faces.  A  facie,  Difax  melius  quam  Di- 
frax  legeretur.  Vide  Bifax. 

1  DIGA.  Vide  Dagger. 

^  DIGAMHOS,  dicitur  de  litera  v.  cum 
idem  sonat  atque  Digamma,  in  novo 
Tract.  diplom.  tom.  8.  pag.  188. 

j  DIGAmUS.  SecundsR  uxoris  vir,  in 
Glossario  Sangerman.  MS.  num.  501. 
Vide  Bigami. 

1  1.  DfGENUS,  prò  Decanus,  Gali.  Doi/eiv. 
Decanus  autem  claustrensis,  et  Digenus 
forensis  cum  Camerario,  in  Consuetud. 
Monasterii  S.  Pauli  RomsB  apud  Mar- 
ten.  de  antiqua  EcclesisB  Disciplina 
pag.  848. 

oo  2.  DIGENUS»  Duplicis  generis.  Ruod- 
lieb.  fr.  13.  vers  16  : 

RubeU  londtolt,  tniU  Digena,  rufa  Tel  alba. 

DIGER.  Lex  Salica  tit.  61  :  Ut  prò  me- 
dietaie  quantum  de  compositione  Diger 
est,  aut  quantum  Lex  judicat,  illi  tres 
solvant.  Codex  Regius,  uti  monet  Bi- 
gnonius,  prò  Diger  est,  babet  dederit, 
iforte,  inquit,  prò  dedisset.  Sed  videtur 
legendum  Digens  est,  prò  indigens:  agi- 
tur  enim  eo  capite  de  bomicida,  qui  non 
habet,  unde  totam  legem  implere  valeat  : 
quod  enim  ei  deest  de  muleta  aut  com- 
positione. a  parentibus  persolvitur. 

Wr  Diger  vel  Deger  vox  Germanica 
apud  Saxones  restat,  prò  Suffidenter, 
quantum  satis  est,  usitata.  Locutio  ita- 
que  illa  :  Quantum  prò  cotnpositione  De- 
ger est  idem  significat  ac  Quantum  prò 
compositione  sufficiens  est.  Ita  censet 
Eccardus,  apud  quem  videre  notes  va- 
rias  hujus  vocis  in  diversis  MSS.  lec- 
tiones.  Vox  Diger  rursus  occurrit  in 
loco  non  minus  intricato,  apud  Mabill. 
de  Re  Diplom.  lib.  6.  Cbarta  xi.  in  Pla- 
cito videlicet  Theoderìci  Regis  ann.  680. 
ubi  sic  legere  est  :  De  anno  triginta  et 
uno  semper  tenuissint  et  possedissint, 
nec  eis  Diger  numquam  fuisset,  nec  alius 
eocinde  non  redibirit,  nisi  edoneo  sacra- 
mento, An  bic  conveniat  Eccardi  inter- 
pretatio  videat  lector  oculatus. 

3|c  DIGERERE,  [Explicare,  ordinare, 
evacuare.  Dief.J 

DIGERIES,  Dtgestio,  evacuatio,  Joanni 
de  Janua.  Gloss»  Manuscripts  :  Dige- 
ries,  dibcTot^c.  Occurrit  inleg.4.  Cod.  Tb. 


de  Snariis  (14,  4.)  Utitur  etiam  Macro- 
bius  lib.  1.  Saturn.  in  Prsefat.  [Digestio 

STO  expositione  per  ordinem,  Clara  et 
istincta  sumitur  in  Epistola  Sergii  II. 
Pap»  ann.  844.  apud  Mirseum  tom.  1. 
pag.  647.  col.  2.  qua  notione  vulgo  ac- 
ci pitur  verbum  Digerere,  non  tamen 
DMestio.] 

f  DlGESTIM  ALIQUID    SGRIBERE,    bOC 

est,  ordinate  apud  Prudent.  Peristepb. 
lib.  2. 

DIGESTUM.  Ita  vocant  JC.  Pandecta- 
rum  librum.  Ugutio  :  Digestum,  quidam 
liber  legalis  sic  dictus  propter  legalia 
prmcepta,  id  est,  excellenter  Di^esta: 
unde  Digestalis,  qui  pertinet  ad  dtgesta. 
Digestum  est  qualecumque  scriptum. 
Tertullianus  lib.  4.  ad  versus  Marcio- 
nem,  Lucsb  Diaestum,  illius  Evangelium 
vocat.  Eidem  lib.  de  Anima  Digerere,  est 
conscribere.  Glossae  veteres  :  Digestis, 
Conscriptis.Digesla,  Descripta.  In  litteras 
Digerere,  apud  Trebel  li um  in  Claudio.  Ita 
Digerere,  prò  Exprimere,  in  Cod.  Tb. 
leg.  2.  de  Senator.  (6,  2.)  leg.  4.  de  Con- 
lat.  transl.  (11,  22.)  et  alibi.  Cujacius  ad 
tit.  de  Excusat.  :  Digesta  dicimus,  quss 
oiconomiam  illam  habent,  et  intelli{iimus 
Digesta,  suisque  titulis  apte  distincta, 
sicut  Digesta,  responsa  Modestini.  Glosssd 
Nomics  MSS.  :  AtYéorwv,  8(aTuic(i>{&aT(i>v. 
[Supp.  Antiq.  :  Digestum,  òióXoyoq,  Dis- 
putatio.] 

DiGETiSTA,  Eidem  Ugutioni.  Qui  docet 
digesta,  vel  docetur,  Maistre  de  Digeste, 
in  veteri  Gloss.  Lat.  Gali.  Guaiterus 
Mapezius,  qui  floruit  sub  Henrico  II. 
Angl.  Rege,  de  Extremo  Judicii  die  : 

Coitale  diviles,  ^f  tei  qualas  estit. 
Quid  in  hoc  judido  faoera  poleatii. 
Tuoc  non  eni  aliqois  locna  hic  Difetistis. 
Idem  erit  Deus  hic  iudez,  auctor,  testis, 
Judicabil  judices  judex  feoeralis. 

^  DIGHA,  Pugio,  sica,  Gali.  Dague, 
Stat.  capit.  S.  Petri  Insul.  ex  Reg.  H. 
ejusd.  eccl.  fol.  340  :  Quia  nos  decanus  et 
capitulum  ecclesisB  Insulensis,  nonnullos 
nobis  subditos,  contra  honestatem  eccle- 
siastici status^  cum  cultellis  oblongis  et 

Dighis  quotidte  incedere  prsesumant 

Mandamus  ne  amodo  quicumque  prsBsu- 
mant  deferre  sub  vestibus  aut  alias  cul- 
tellos  oblongos,  Dighas  sive  qusecumque 
alia  arma.  Vide  supra  Dagha. 

DIGITABULUM.  Gloss.  Lat.  Gr.  DigUaU 
et  Digitabulum,  a<xxTvX7J0pa,  id  est,  digi- 
torum  involucrum.  Joan.  de  Janua  : 
Digitabulum,  instrumentum,  in  quo  digi- 
tus  intromittitur,  quod  et  Digitale  dicUur. 
Apud  Varron.  lib.  1.  de  Re  rust.  cap.  55. 
Digitale  occurrit,  ubi  Scaliger  ex  MSS. 
Digitabulum  reponendum  seri  bit.  Gloss. 
Lat.  Gali.  Digitabulum,  Deel  à  mettre 
ou  doupour  queudre,  Occitanis  Didal, 

DIGITALE,  Tbeca,  in  modum  digiti 
confecta.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  AaxtuX^Opa, 
Digitale.  Acta  Inventionis  S.  Stephani 
Episcopi  Calatini,  in  Sanctuario  Ca- 
puano, ubi  de  articulo  digiti  manus  be- 
nedictsB,  qui  in  Ecclesia  Calatina  asser- 
vabatur  :  Custodiebatur  autem  in  sacrario 
sub  Digitali  argenteo  modulo.  Vide  Digi- 
tabulum. 

^  DoUtier,  in  Lit.  remiss.  ann.  1454.  ex 
Reg.   184.    Chartopb.  reg.  eh.  476  :  Le 

suppliant  print   furtivement aucuns 

annaux  ou  verges  d'argent,  estans  en 
ung  Doittier. 

«>  DIGITALIS,  Anulus.  Ruodlieb. 
fragm.  8.  vers.  67  : 

Lodando  propiium  cito  («rdabat  Digilalem, 
Quam  tralUi  a  digito,  jaciebat  aique  rotando. 

Adde  vers.  63.  et  fragm.  8.  vers.  882. 
1  DIGITAMENTUM.    Papias:    Digita- 


mentis,  id  est,  Ubris  pontiftoalibue.  Melius 
Indigitamentis  ;  Indigitamenta  quippe 
sunt  Libri  Pontificum,  in  quibus  indi- 
gitalMtntur  nomina  indigetum  seu  fal- 
sorum  Deorum.  Servius  in  1.  Geor^.: 
Nomina  Numinum  in  Indigitamentis  in- 
veniuntur,  id  est,  in  libris  pontificalibus, 
qui  et  nomina  Deorum  et  rationem  ipso- 
rum  nominum  continent.  Omissione  se- 
cundi  in  perperam  factum  est  Digi- 
tamentis. 

1  DIGITARE,  ut  Indignare.  Gloss.  Lat. 
Gr.  Sangerman.:  Digitare,  AaxTuXo^eix- 
Ttiv,  Digito  monstrare. 

«  DIGITARIUM,  ut  Digitabulum,  Gali. 
De,  alias  Déaul  et  Del.  Mirac.  S.  Uya- 
cintbi  tom.  8.  Aug.  pag.  870.  col.  2  : 
Puer  quatuor  annorum...  casu  Digita- 
Hum,  alias  naperstek,  deglutivit.  Glos- 
sar. Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex  Cod.  reg. 
4120  :  Theca,  Gallice  Deis  et  Déaul,  id 
quod  mulier  habet  in  digito.  Lit.  remiss, 
ann.  1889.  in  Reg.  138.  Chartopb.  reg.  : 
Il  prit  sa  sainture  et  sa  tasse,  en  laquale 

avoit un  Del  a  queuldre.  Doictée  vero 

quantum  digltis  capi  potest,  inChartul. 
Latiniac.  fol.  241.  v«  :  Quiconques  veni 
seel  audit  Laigny  à  destail,  il  doiàt  par 
chacune  sepmaine  de  Van  au  jour  de 
Vendredy  deux  Doictées  de  seel. 

DIGITELLUS,  qui  et  Auricularis,  Ugu- 
tioni. 

DIGITIJE,  Bulengero,  Virgulaa  aure» 
vel  argentese,  digitis  similes.  Anastasius 
in  Valentino  IL  PP.  pag.  168:  Murenam, 
in  quo  pendent  huactnthinss  18.  Digitiss 
aurea  novempenaent  in  filo  aureo. 

DIGITUS,  Papi»  et  Agrimensoribus, 
Minima  pars  agrestium  mensurarum, 
habet  ordei  4.  grana. 

^  Eadem  notione  accipi  videtur,  Doysy 
in  Stat.  Confrat.  S.  Pauli  Paris,  ann. 
1882.  ex  Reg.  66.  Chartopb.  reg.  eh. 
1128  :  Item  audit  siege  a  quinze  poures 
souffisamment  pelei,  qui  sont  les  premiers 
assis  et  servis,  à  un  Doys  des  plus  riches 
hommes. 

DioiTus  AqUìE,  est  sexta-decima  pars 
pedis.  Ita  Frontinus  lib.  de  Aquaeductib.: 
Aquarum  moduli  a%U  ad  Digitorum,  aut 
ad  unciarum  mensuram  instituti  sunt,... 
Est  autem  Digitus,  ut  cont)enit,  sexta 
decima  pars  pedis.  Vide  ìeg,  3.  D.  de 
Servit.  rust.  (8,  8.) 

DiaiTUs  iMPUDicus,  in  Legib.  Anglio- 
rum  et  Werinorum  tit.  5.  {  8.  Verpus 
Catullus  : 

Ottcndis  Digitum,  ted  impadlcom. 

r*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod  reg. 
7657  :  Det,  Provine.  Digitus  salutaris,  a 
salutando  ;  impudicus,  tercitu  ;  anularis 
qui  et  medidnalis.]  [**  Vide  Isidor.  Ori- 
gin,  lib.  11.  cap.  1.  sect.  70.  et  71.]  Idem 
qui 

Digitus  Medianus,  in  Lege  Bojoar. 
tit.  3.  cap.  1.  tit.  4.  {  9.  Longob.  liì).  1. 
tit.  7. 1  ft.  r»  Rotb.  65.]  et  in  Legib. 
Aelfredi  Regis  cap.  40.  Idem  etiam  qui 

DiQiTUs  Medicus,et  Medius,  in  Lege 
Saxon.  cap.  1.  J  18. 

^  Medicinalis,  apud  Macrob.  lib.  7. 
Saturnal.  cap.  18:  Cur  sibi  communis 
assensus  anulum  in  Digito,  qui  minimo 
vicinus  est,  quem  etiam  Medicinalem  vo-' 
cant,  et  manu  prsscipue  sinistra  gestan- 
dum  esse  persutuit.  Acta  S.  Arnulfl  tom. 
8.  Aug.  pag.  256.  col.  2.  Contigit  ut...  in 
manu  vulneratus  duos  amitteret  digitos, 
medium  et  Medicum.  Doit  mire,  in  Mirac. 
S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  470  :  Laquelle 
Nichole,..  quant  eie  s'esveilla  eie  se  trouva 
si  perdue  en  toutes  les  jparfiet  de  san 
cors,  que  eie  n'en  sentoit  riens,  fors  sanz 
plus  en  deux  doiz  de  la  moti»  dùtre,  c'eat 


DIG 


DI6 


DIG 


117 


atavavr  en  càM  que  l'en  apele  Mlrey  et  en 
celui  que  l'en  apele  le  nunen  ou  le  Urne, 
LiU  remiss.  ann.  1447.  in  Reg.  178.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  215:  D*icellui  cop  fui  blé' 
eie  Udii  Pierre  au  Doxj  méiUcinal  de  sa 
maif^  deastre.  Le  petit  Doigt  nommé  le 
médednj  apud  Monstrel.  1.  voi.  cap.  106. 

^  DiQiTCJS  Indigiaus,  Index.  Àcta  S. 
Domin.  tom.  1.  Aug.  pag.  588.  col.  3: 
Tatn  diu  (  Dsemon)  stans  permaneit,  donec 
Digitile  tndicialis  usque  ad  juncturam 
manue  tottu  cremiUus  est, 

^  DiaiTUs  Numeràns,  Index,  apud 
Fortuna!,  in  vita  S.  Med.  tom.  2.  Jan. 
pag.  78.  col.  2  : 

lisclitMf  Digito  morbos  Niunertnte  tenebat, 
M«e  potarat  ducto  pollice  fila  dart. 

Diarrus  Salutaris,  Index,  Suetonio, 
et  Poli  ioni,  quo  salutabant. 

^  Diarrus  Aubiqularis.  Isidor.  Ori- 
gin,  lib.  11.  cap.  1.  sect.  71:  Quintus 
Aurieularis  prò  eo  qxAod  eo  aurem  scalpi- 
mus.  Bicherus  Histor.  lib.  2.  cap.  59: 
Deraldus  tooaicum  inter  Auricularem  ac 
salutarem  occultatum,  ejus  cibo  sumendo 
respereit.  Vide  Digitelltis. 

DiaiTUS,  Liber  digito  scriptus.  Rath» 
bertus  de  Gasib.  S.  Galli  caj>.  11  :  Pree 
omnibus  autem  scriptorum  Digiti  efferun- 
tur,  eie.  Eckeardus  :  Cum  omnis  orbis 
dscUpinos  Sintrammi  Digitos  miretur. 

1  UiaiTi  Absgissio,  IVuneatio,  vel  Ex- 
eussio,  qui  mulctanda,  plurìbus  dici  tur 
in  Lege  Alaman.  cap.  65.  in  Additamen- 
tis  ad  eamdem  Legem  apud  Baluzium 
tom.  1.  Gapitular.  col.  86.  in  Lege  BaJ* 
war.  tit.  8.  cap.  1.  tit.  4.  et  5.  in  Gapitu- 
laribus  GaroH  M.  ex  Lege  Salica  Ut.  81. 
Ibidem  tit.  22.  soHdorum  15.  muleta 
plectitar  homo  ingenuus,  qui  femina 
tngenum  manum  aut  Digitum  stnnxerit. 

Digito  et  Lingua  Promittere.  Jus 
feudale  Saxon.  cap.  18.  f  8  :  UH  promit- 
tere tenentur  Digito  et  lingua  roUihabi- 
tìonem  in  lucro  et  damno.  Gap.  28.  {  4  : 
Bona  vassalli  si  conferai  alteri  dominuSy 
Digiio  vel  Ungila  aibi  promittat  eadem 
tutari;  id  est,  solenni  promissione  et 
acri  pio.  Digito  cautionem  prasstare,  Spe- 
culum  Saxonicum  lib.  2.  art.  15.  |  1  : 
Qui  coram  judicio  causam  inchoaverit^ 
prò  qua  ipsum  varendam  prssstare  opor- 
teat,  et  Digito  cautionem  prasntare  prò  eo, 
ne  unquam  aliquis  de  castero  eundem 
impetckt  in  dieta  causa,  Mox  :  Carere 
manu  deoctray  cum  qua  varendam  promit- 
tebat.  Huc  etiam  pertinet  Gharta  Lie- 
mari  Arcbiepisc.  Bremensis  ann.  1088  : 
Aderai  Comes  F,  Advocatus  Ecclesias,  qui 
chirotheeam  traditionis,  sckcris  reliquiis 
imposiiam,  ut  mos  est,  abstulit,  et  ab  ipso 
Gerhardo  per  Digitorum  extensionem 
promiesionem  confirmationisaccepit.  Alia  : 
Chirotheeam  abstulU,  et  confirmationem 
DigitOf  ut  mos  est  Saoconibus^  fecit.  Reges- 
tam  Bigorrensis  Gomitatus  ex  Gamera 
Gomput.  Paris.  :  Et  vestivit  eam  cum 
Digite  suo.  Huc  etiam  forte  pertinet 
vetus  Gbarta  sub  Pbilippo  i.  Rege 
Frane,  apud  Qariellum  in  £(>iscopis 
Magalon.  pa^.  90  :  Et  sexteyralitium,  et 
lumbos,  et  quintalem..,  ita  dedit  ad  Ber" 
nardumy  et  ad  infantes  suos  in  Digito  ad 
feudum  :  propter  hoc  fuit  Bemardus  homo 
de  prsedicto  Gotofredo,  eie.  Vide  qus  ex 
Boncompagni  Arte  Dictaminum  damus 
In  voce  Cìdrographum,  [<»  et  Halt.  Glos- 
sar. Germ.  col.  459.  voce  Finger.] 

Digiti  Mutilatio,  inter  poenas  a  Lege 
statutas.  Vide  Walsingham.  pag.  121. 

1  DIGLABIABILE  Odium»  Grudele,  in- 
festum.  Willelmus  Malmesburg.  in  Vita 
S.  Wuistani  Bpiscopi  Vigorn.  Januari 
tom.  %  pag.  244  :  In  cujusdam  Ecdesim 


dedieaiione  sermonem  fecerat  adpopulumy 
in  quo  multa  de  ceteris,  plura  de  pace 
dixerat  ;  quo  commoti  nonnulli,  qui  Di- 
gladiabilidissidebantocUOf  offensasutrim- 
que  donavere. 

*  Digladiaòile  disddium,  id  est,  inexo- 
rabile,  in  Hist.  Translat.  S.  Gornelii 
tom.  4.  Sept.  pag.  188.  col.  2. 

1  DIGLAJDiIARI,  Gladio  transfigi.  Gar- 
dinalis  Aragoniusin  Vita  Alexandri  III. 
Papse»  apud  Murator.  tom.  8.  pag.  469. 
col.  1  :  Et  quia  prrn  nimia  locorum  an" 
gustia  pars  nostra  nec  fugere  poterai 
nec  reluctari^  pariter  comprehenei  sunt 
universi  tanquam  greges  in  ovile  unum. 
Quid  plura  f  Sasve  Digladiati  sunt  a  stsvi- 
tia  Tureorumy  Arabum^  et  multis  ac  variis 
divitiis  exspoliati. 

<>  DI6LAD1ATI0  Lingua,  Gonviclum, 
maledictum,  quomodo  dicimus  Un  coup 
de  langue.  Ghartul.  Gartus.  Abbavil.  ad 
ann.  1403  :  Multis  jurgiis  et  linguas  Digla- 
diatianibus  indultum  est. 

^  DI6LEMA,  La  varagine,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ms. 

]  DIGLUBARE.  Vide  Deglubare. 

1.  DI6HA,  Specimen  rei,  Esehantillon, 
Monstre,  in  leg.  9.  God.  Tb.  de  Suariis. 
(14,  4.)  Indidum  et  Proba,  apud  Ammia- 
num  lib.  21.  extremo.  Harpocration^  et 
ex  eo  Moscbopolus  lib.  1.  Uìq\  ext&(hy. 
Pag.  80  :  AeìY(j.«  xup^coc  Tb  6cixv\S{jLevov  ào 

lxà(TTOU  Tfi>V  U0X0UpLév(i>V,  Xa\  Ó   t6iC0C    S(C    ov 

xoL  deéyixaTa   lxo(jk{C»o.   In   portu    SCilicet 

Atbeniensium ,  cujus  loci  meminit 
iEneas  in  Tactic.  cap.  80.  et  Polyaanus 
lib.  6.  pag.  428. 

2.  DIGHA,  Papiae,  et  Ugutioni,  Urina. 
ex  Graec.  SEiYtia,  Indicium,  signum,  quod 
urina  denotet  febris  qualitatem  et  inten- 
sionem.  Alias  SetYua,  sumitur  prò  armo- 
rum  insigni.  Vide  Notas  nostras  ad 
Ginnamum  pag.  451.  Joanni  de  Janna, 
Digma.  est  Dignitas,  dec%u,  gloria. 

f  DIGNABILIS,  Dignans,  dignum  ha- 
bens,  apud  Marculfum  lib.  2.  formul. 
42  et  44. 

blGNÀBILlTER,  Gum  dignitate,  in 
Epist.  44.  inter  Francicas  tom.  1.  Hist. 
Frane. 

DIGNANTER,  prò  Animo  benigno,  Utun- 
tur  Vqpiscus  in  Tacito,  Sidon.  lib.  4. 
Epist.  7.  lib.  7.  Epist.  16.  Symmachus 
liD.  5.  Epist.  65.  et  aliquot  alii  e  paulo 
recentioribus. 

^  [«  Regia  Dignanter  adimpleatdigni- 
tas.  (Nantolii,  21  oct.  877,  mus.  arch. 
dep.  basr.  24.)  »] 

^  DIGNARE,  Dignum  reddere,  Ital. 
Degnare.  Sent.  adv.  Florent.  ann.  1811. 
apud  Lamium  in  Delie,  erudit.  inter 
not.  ad  Hist.  Sicul.  Bonnincont.  part. 
8.  pag.  102  :  Et  ad  hsse  per  salutarla  mo- 
numenta eos  inducerent  et  Dignarent 
direetionibus  opportunis. 

1.  DIGNATIO,  Misericordia,  liberalitas, 
humanitAS  :  vox  frequens  Tertulliano  et 
Gypriano.  S.  Zeno  Invitat.  5.  ad  Fontem  : 
O  admirabilis  et  vere  divina  sacrosancta 
Dignatio,  ut  qua  parturity  nongemit  ;  qui 
renascitury  plorare  non  novit,  Lex  ult. 
God.  Th.  ae  Privileg.  eorum^  qui  in 
sacro  Palat.  (6,  35)  :  QusSy  dum  in  palatio 
constituti  sunt,  aut  Dignatione  nostra 
gua^sierunty  etc.  Supra,  donis  nostris. 
Vide  Juretum  ad  Symmach.  lib.  9. 
Epist.  63. 

2.  DIGNATIO,  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'AM(o{i.at, 
hs6C  DignatiOy  hase  dignitasy  honos,  meri' 
tum,  stipendium.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Digna- 
tio,  alioL.  Qua  notione  vocem  banc  usur- 
pant  Tacitus  non  uno  loco,  Gicero  ad 
Attic.  Epist.  10.  lib.  10.  Gurtius,  Seneca, 
Justinus,  et  alii.  Vide  Festum.  Est 
prsBterea  titulus  honorarius,  in  Episto- 


lis  S.  Augustini,  Ruricii,  Amulfi  Lexov. 
et  aliorum  frequens.  Willelm.  Brito 
lib.  6.  Philippidos  : 

Aiufiat  et  nofitrìs  placide  aermonibos  aorem 
Inclinare  velit  Dtptatio  destra  benignam. 

0  DIGNATIVE,  Benigne,  huraaniter. 
Ghron.  Jean.  Vitodurani  in  Thes.  Hist. 
Helvet.  pag.  8  :  De  gratia  minus  j}rasco- 
gitala  et  sperata  sibi  tam  Dignative  in 
sui  absentia  collata.  Vide  Dig  natio  1.  et 
Dignativus. 

DIGNATIVUS,  Benignus.  Vita  S.  Gar- 
thaci  Episcopi  num.  2  :  De  miraculis 
verOy  qum  Deus  per  eum,  Dignativa  sua 
bonitatCydignatus  est  mundo  estendere, 
etc.  [S.  Bernard,  lib.  5.  de  Gonsiderat. 
cap.  8  :  Dignativa  unitasy  qua  limus  nos- 
ter  a  Dei  verbo  in  unam  assumptus  est 
personam.] 

DIGNERIUM,  Pastus,  procu  ratio  j;)ran- 
dium,  ex  Gallico  Disn^,  seu,  uti  effertur 
in  Usaticis  MSS.  Vicecomitatus  Aquse 
Rotomag.  Di^ner:  Il  doit  à  icellui  Di- 
mence  à  le  Vtconté  de  VEauè  de  Rouèn  à 
Digner  4.  pains  de  Convent,  4.  pichiera 
de  vin  en  pos  tous  neufs,  etc.  Gharta 
Adami  Meldensis  Episcopi  ann.  1289.  ex 
Tabularlo  EcclesisB  Meldensis  fol.  82  : 
Item  cum  nos  Episcopus  Dignerium  seu 
prandium,  quod  habebamus  stngulis  annis 
super  hospites  nostros  de  Bercicu:Oy  haòere 
voluimus,  etc. 

DisNERiuM.  Gharta  Philippi  Regia 
Frane,  ann.  1275.  in  Tabulano  S.  Ger* 
mani  Pratensis  :  Volumus  quod  dicti 
Religiosi  nune  ei  in  perpetuum  liberi 
sint  et  immunes  a  quodam.  Disnerio  seu 
prandio,  in  quo  ij}si  in  domo  sua  villsR  de 
Montedin  Preeposito  nostro  de  Castroforti 
annuatim  tenentur.  [Jac.  BouUlarà  in 
Hist.  Sangerman.  legit  Dinerium.]  Vide 
DisnarCy  Dejejunare. 

1  DiSNARiUM.  Ghartularium  S.  Van- 
dregesili  tom.  1.  pag.  1178.  in  lustra- 
mento anni  1224  :  Afferentes  bladum  et 
capones  habebunt  Disnarium  suum, 

DIGNinCARE,  Dignum  censere.  Gapit. 
Garoli  G.  [<»  Synod.  Metens.  ann.  859.] 
tit.  Ìi.%S:  Et  quemeun^ue  illorum  recla 
ratio  Dignificaverit  y  dtgne  honore  suo 
fì*uatur. 

1.  DIGNITAS,  in  Eeelesiasticis  benefl- 
eiis,  dicitur,  quando  beneflcium  habet 
administrationem  rerum  Ecciesiastica- 
rum  cum  jurisdictione  :  vel  ex  eo,  quod 
habet  nomen  dignitatis  cum  prseroga- 
tiva  in  Ghoro  et  Gapitulo;  denique 
quando  Gonstitutio  vel  Gonsuetudo  £c- 
clesiaB  habet,  quod  beneflcium  habeatur 
et  reputetur  prò  dignitate.  Ita  Archi- 
dìaconus  de  Gonsuetudinibus  cap.  1. 
lib.  6.  [Singularis  est  locutioin  Annal. 
Bened.  tom.  4.  pag.  259.  ad  annum 
1018.  ubi  Abbas  S.  Martialis  Odolricus 
dicitur,  adfuisse  ordinationi  Amalfredi 
in  S.  Eparchii  Abbatem  electi,  Stipatus 
Dignitate  Monacìiorum,  hoc  est,  si  bene 
conjecto,  a  Monachis  Dignitate  aut 
virtute  conspicuis,  nisi  mavis  Dìgnita- 
tem  hic  prò  ambitu  suml  vel  comitatu.] 

2.  DIGNITAS,  Titulus  honorarius,  quo 
compeliantur  Reges.  Vide  Beslium  in 
Gomitibus  Pictav.  pag.  257.  et  Gasaubo- 
num  ad  Pollionem  pag.  463.  1.  Edit. 

1  8.  DIGNITAS,  Jus,  privilegium.  Ghar- 
tularium S.  MagdalensB  Gastrodun.  fol. 
1.  in  Gharta  Theobaldi  Comitis  de  Jura- 
mentis  :  Ne  alicui  liceret  exhibere  Saneta 
ad  sacramenta  facienda  in  villa  Castri' 
duni,  prmter  Ministris  prasfate  Ecclesie.. . 
omnibus  duellis  vel  sacramentis,  que  in 
curia  eorum..,  insumpta  vel  arramissa 
fuissenl...  Ne  autem  alicui  deinceps  pras' 
fatam  Dignitatem  illius  Ecclesm  infrin- 


148 


DI6 


DIL 


DIL 


gere  vel  imminuere  auderet,  hanc  cartam 
fieri  et  sigilli  mei  auctoritate  confirmari 
precepi.  Charta  Willelrai  Anglias  Regis 
et  Mathildis  Reginae  prò  Monasterio  SS. 
Trinit.  Gadom.  in  Chartulario  ejusdem  : 
Praeterea  constituerunt  ^uandam  feriam 
ante  portam  S.  Trinitatis  in  Octavts  Pen- 
tecosten.  et  concesaerunt  omnes  Dignitatea 
Buas  totiue  villasj  quandiu  feria  duraret^ 
in  consuetudinibue  et  in  theloniis,  Hcutt 
feria  Prati  habebat.  Hujusce  concessio- 
nis  vi  etiamnum  quotannis  omnes  Ab- 
batiad  oriiciales  et  ministri  solemni  et 
splendida  equitatione,  praseuntibus 
tubicinibus  Abbatissae  nomine  in  totius 
urbis  eunt  possessionem  :  atque  ipsius 
Monasterii  gentilitia  insignia  ad  omnes 
urbis  portas  afflgunt,  inde  nisi  post  tri- 
duum  non  amo  venda.  Interim  Monaste- 
rii clientes  militum  more  ante  fores 
excubant  armati.  Hoc  idem  privilegium 
concessum  est  Monachis  S.  Stephani  ab 
iisdem  Fundatoribus  :  quod  pari  ratione 
observari  debet  in  nundinis  ad  Festum 
S.  Micbaelis.  Simili  quoque  praerogativa 
gaudet  Monasterium  S.  Cornell i  Com- 
pendiense. 

«  4.  DI6NITAS,  prò  ipso  duce  vel  PrsB- 
fectOy  in  Glossar,  milit.  Oar.  de  Aquino 
ex  Veget.  lib.  3  :  In  arduis  expedilioni- 
bua,  per  capita  militum,  magia  quam  per 
Dignttatea  ab  antiquia  prmbébantur  an^ 
nonm. 

^  5.  DI6NITAS,  Idem  quod  Majestaa, 
imago  et  effìgies  alicujus  Sancti.  Charta 
ann.  1508.  in  Lib.  rub.  S.  Vulfr.  Abba- 
vil.  fol.  197.  r»  :  Lea  baatonnier  et  con^ 
frerea  de  5.  Lue  feront  (aire  à  leura 
deapena  une  armoire  et  rejf>oaitoire,  dont 
ila  aront  lea  clefa,  pour  mettre  et  enclore 
dedena  et  oater  touteffeia  que  bon  leur 
aemblera  la  Lignite  et  aaincte  relique  de 
Mona.  S.  Lue,  aveucquea  autrea  Dignitéa 
et  reliquea.,.  Leur  accordona  avoir  une 
tablette  pour  mettre  et  poaer  icellea  reli- 
quea et  Dignitéa  quatre  foia  chaacun  an, 

DIGNITATIO,  'A5ia>|ia.  Gloss.  Gr.  Lat. 

DIGNITER,  Dignanter,  honorifice,  Di- 
gnement.  Domnizo  lib.  2.  de  Vita  Ma* 
thild.  cap.  1  : 

Quem  MRCti  Petri  vice  Dlgniter  Illa  reoapit. 

Ordericus  Vital.  lib.  4.  pag.  524  :  Non 
video,  qua  lege  Digniter  praseaae  valeant. 

DIGNiroSuS,  In  dignitate  constitutus  : 
Dignitoso,  Danti.  Gloss.  Lat.  Gr.  Digni- 
toaua,  òlIiuì\lolxi%òq.  Occurrit  in  Fragmento 
Petronil  pag.  42. 

DiGNiTOsus  ,  est  etiam  idem,  quod 
Dignua,  seu  colendus.  Aldhelm.  de 
Laude  Virgin,  cap.  28  :  Propter  Dignito- 
aam  innocenti^  palmam  :  id  est,  (fìgna- 
tione  venerandam.  Vetus  Interpres  Chry- 
sostomi  super  Matthaeum  :  Quando  in 
ilio  aesculo  caro  infirma  DignitoasB  animrn 
fuerit  aubieeta.  [Alcoran,  Franclscan. 
pai^.  11  :  Felicitaa  mtemalia  ex  atola  Di- 
gnitosa, quia  in  gloria  Sanctorum.] 

JDIGNORARE.  Supplem.  Antiquarii: 
Dignorat,  àvairrj<T(TE(,  diay^tvcóancei,  Expli- 
cat^  Dignoacit.  Festus  :  Dignorant^  Swna 
imponunt,  ut  fieri  aolet  in  pecoribua.  Scil. 
ut  Dignoscantur. 

1.  DIGNOSCENTIA,  Cognitio.  Epist. 
Ludovici  Pii  ad  Sicharìum  Archiep. 
Burdcgal  :  Ut...  cuncta,  quas  acta  aunt, 
veatro  utrorumque  acripto  notentur,  atque 
per  ipaum  tuumque  Misaum  noatras  Di- 
gnoacentiae  intimentur.  Codd.  alii  Dinoa* 
centiaa  habent  ut  et  Capitul.  ann.  824. 
can   4 

12.  DIGNOSCENTIA,  Forma,  species, 
imago.  Vita  S.  Leonis  IV.  Papae  Aprii, 
tom.  2.  pag.  650  :  Cujua  corporia  acciden- 
talem  Dignoacentiam  ita  hactenua   com- 


memorat,  quasi  prea  oculia  carnia  adhuc 
habeat. 

00  DIGNUS  Est,  Formula  adhlbita  In 
Episcoporum  electionibus.  Vide  locum 
ex  Missall  veter.  Francor.  in  Glossar, 
med.  GrsBcit  voce  *'A5ioc.  col.  92. 

IDIGREGARE,  Disjungere,  dividere, 
quasi  SLorege  separare.  IJnio  Ecclesla- 
siarum  MensaB  Episcopali  facta  a  Petro 
III.  Aptensi  Episcopo  iv.  Non.  Jul.  ann. 
1257.  ex  Schedis  Prssldls  de  Mazauguea  : 
Noa  invitai  ad  prmdiclam  unionetn  fa- 
ciendam...  locorum  vicinitaa,  amva  proter- 
vitaa  dominorum,  tyrannica  pravitaa,  aire 
importunitaa ,  qua  nituntur  Digregare, 
tollere  et  diaaolvere,  qum  SS.  Patrea  noa-» 
tri  gregaverunt.  Vide  Diagregare. 

1  DIGTUH,  Digltus,  Gali.  Doigt.  disU- 
chon  apud  Bernard.  Pez  Prsdfat.  in 
tom.  1.  Anecdot.  pag.  xli  : 

Sui  flcribere  nascit,  nullum  palai  atta  laboram  ; 
am  traa  Dtffta  acribant,  laoi  Iota  mambra  laboranl. 

Italicum  Dito,  Digitus  habet  in  plurali, 
le  Dita,  Digiti. 

1  DIGURPITOR,  Qui  dimittit  rei  alicu- 
jus possessionem.  Gali.  Qui  déguerpit. 
Charta  ann.  1093.  apud  Stephanotium 
tom.l.antin.  Occit.  MSS.  fol.  481:  In  no- 
mineDniJLSU.  Ego Ermengardia  Viceco- 
mUùiaa  Biterrenaium  et  Carcaaaonenaium, 
et  filiua  meua  Bemardua,  et  ìixor  ejua 
Cmcilia^noa  aimul  in  unum  Digurpitorea 
aumua  Domino  Deo  et  SS.  Apoatoha  ejus 
Petro  et  Paulo  in  Monaaterio  Caunenai.,.. 
albergam  quae  habemua  in  villa  Recimiro. 
Vide  Guerpire. 

DIHORNO.  Ratherlus  Veronensis  in 
Apologetico  :  Post  tanta  enim,  talia,  tam 
faida,  tam  turpia,  tam  incredibilia,  et 
ipai  etiam  aatati  mesa  contraria,  qum  bai- 
aama  Dihomo,  et  puto  quod  non  adeo 
inlibenter  audiati.  In  Gloss.  Graec.  Lat. 
Diurno,  est  xaO*  Tjiilpav.  Vide  Homo. 

ODIJONUH,  a  Gallico  Diion,  Divio. 
Comput.  ann.  1495.  Inter  Probat.  tom.  4. 
Hist.  Nem.  pag.  61.  col.  2  :  Defferebant 
litteraa  domini  bay  Itivi  de  Dijono,  per 
guaa  mandabatur  eia  providere  de  victua- 
tibua. 

DIJUDICATUS.  Vide  Judicatua. 

1DIKA,  DiKATUs.  Vide  Diccus. 
DIKTA.  prò  Dieta,  modus  agri,  in 
Testam.  Bermundi  domicelli  de  Tho- 
naco  ann.  1857.  ex  Tabul.  Flamar.  :  Qua- 
tuor  Dikta  aeu  jomalia  terrm.  Vide  supra 
Diea  8.  et  Dieta  5. 

1  DILANGINARE,  ut  Lancinare,  lace- 
rare. Gali.  Déchirer.  Prudenti us  in 
Hymno  S.  Vincentii  v.  256:  Membra 
dilancinata  interficia. 

DILAPIDATA  Via,  Lapidibus  strata, 
apud  Columeliam  lib.  1.  cap.  6.etAigra- 
dum  Mon.  in  Vita  S.  Ansoerti  Archie- 
piscopi Rotom.  n.  46.  Vide  Calceia. 

DILARGUS,  in  Gloss.  Lat.  MS.  et  Isi- 
dori  :  Multum  donane.  [Dilargiri  frequen- 
ter  occurrit  eadem  notione  apud 
Latinos.l 

1  DIIiATANA  Media.  Scripturse  genus. 
Vide  Scriptura. 

1.  DILATARE,  Differre,  moram  texere. 
Capitul.  1.  ann.  809.  cap.  83:  Ut  nullus 
quulibet  Miaaua  noater,  ncque  Cornea,... 
cuilibet  jualitiam  Dilatare  praaaumat,  etc. 
Hincmarus  Laudun.  Episc:  Quoa  cogni- 
torea  auscepi,  ne  viderer  velie  cauaam  Di- 
latare, ac  Dilatione  fallaciter  tegere  veri- 
tatem.  Lex  Longob.  lib.  2.  tit.  21.  %  27. 
po  Liutpr.  128.  (6,  75.)]  :  Si  vero  amplius 
Dilataverit  ad  fideiuaaorea  dandoa  com- 
ponat,  etc.  Adde  tit.  40.  {  8.  tit.  41.  S  1. 
tit.  52.  S  5.  etc.  [«>...Liutpr.  25.  (4, 7.)  Ca- 
rol.  M.  51.]  Capitula  Caroli  M.  lib.  3. 


cap.  58.  etc.  Tempora  Dilatari,  produci, 
in  leg.  4.  Cod.  Tb.  de  Denuntiat.  (2,  4.) 

•  Délayer,  eodem  sensu,  in  Lit.  ann. 
1867.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
20.  art.  8:  Dont  lea  marchana  deaauaaiz..^ 
aont  empeachiez  et  Délayea.  Unde  Délaye- 
ment,  Dilatio,  procrastinatio,  in  aliis 
Lit.  ann.  1371.  ibid.  pag.  484.  et  Dila- 
tion  in  Ch.  ann.  1882.  ex  Chartul.  Pon- 
tisar.  Hinc 

^  Dilatoria  Exceptio.  Practicis  nos- 
tris,  Exception  diUUoire.  Stat.  Vercel. 
lib.  1.  pag.  24.  v«  :  Non  obatante  dieta  vel 
alia  exceptione  Dilatoria  vel  declinatoria, 
Dilatoirement  procéder,  id  est,  cumdila- 
tionibus  a  jure  vel  pacto  assignatis,  in 
Lit.  ann.  1858.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  658.  art.  7. 

2.  DILATARE  est  etiam  Dilaatari,  Lat- 
tari. Hermas  in  Pastorali  lib.  2.  cap.  5  : 
Non  obacurabitur  ab  aliquo  nequiaaiìno 
apiritu,  aed  gaudena  Dilatàbitur.  Hinc 
nos,  Dilater  aon  co^ur.  [Sic  in  Psal.  118. 
82  :  Viam  mandatorum  tuorum  cueurri^ 
cum  Dilataati  cor  meum.  Et  Psal.  4.  2  : 
In  tribulatione  Dilataati  mihi.] 

1  DILATATA,  Eluvio,  exundatio.  Gali. 
Débordement.  Chronicon  Parmense  ad 
ann.  1294.  apud  Murator.  tom.  9.  col. 
828  :  Eodem  anno  (quo  tanta  fuit  aqua« 
rum  abundantia)  hurgua  de  Terentio  et 
Eccleaiaa  et  domua  omnes  dicti  burgiper 
Dilatataa  tnaocimaa  qwe  ibi  fuerunt,  dea^ 
tructa  et  Dilatata  fuerunt  de  loco  eorum 
longe  aatia  et  diruptm.  Dilatatas  fuerunt 
posset  esse  prò  Delatsi  fuerunt  :  sai  te  m 
Idem  est  intellectus. 

ì  DILATATIO  FiDEi  Catholio^,  Pro- 

gagatio,  Gali.  Propagation,  in  Bullario 
armel.  pag.  .348.  col.  1.  Diìatatio  juati* 
tiae,  non  semel  in  Capitularibus  prò  Di- 
latio.  Vide  Dilatare  1. 

DILATATUS,  Dives  factus.  S.  Ambro- 
sìus,  seu  qui  vis  auctor  Actorum  S.  Se- 
bastiani n.  4  :  Erant  enim  non  aolum 
genere  clariaaimi  viri,  aed  et  facuUatibus 
Dilatati, 

j  DILATIO,  ut  DilatcUio,  Propagatio. 
Charta  Ruperti  Comitis  Palatini  Rheni 
ann.  1356.  qua  confirmatur  infeudatio 
oppidi  Plauen  ad  regnum  Boemise,  apud 
Ludewig.  Re\\({.  MSS.  tom.  5.  pag.  575  : 
Tantoque  aolertiua  de  ipaius  meditatur 
augmento,  quanto  ex  auarum  Dilatione 
propaginum,  vel  a  membro  nobili  aacrum 
lìomanum  imperium  non  ambigitur  lau- 
dabilius  honorari.  Alias  Dilatio,  Procras- 
tinatio  est,  mora,  cunctatio,  et  in  lltl> 
giis  vadimonii  prolatio.  Gali.  Delai,  prò 
(luo  DUacion  baoetur  in  Litteris  Johan- 
nis  Frane.  Regis  ann.  1855.  apud  D. 
Secouaae  tom.  3.  Ordinat.  pag.  47  :  Vous 
mandons  et  commandons  derechief  ea- 
troitement  que  aana  aucune  Dilacion,  etc. 

DILATURA.  Vide  Delatura. 

^  DILAVIUH,  Eluvio,  exundatio.  Li- 
bert.  Briancz.  ann.  1843.  tom.  7.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  729.  art.  21  :  Quod  ciaio- 
nea  hujuamoai  aunt  plurimum  periculoass 
propter  Dilavia  et  rainaa,  etc. 

^  DILE.  Gloss.  Csesar.  Heisterbac.  in 
Reg.  Prum.  tom.  1.  Hist.  Trevir.  Joan. 
Nic.  ab  Hontheim  pag.  671.  col.  2  :  Gardi 
aunt  inatrumenta  torcularia,  qusa  appai" 
lantur  pullen  et  Dile.  [<»  Vide  Diele,  vox 
GprTTianica  1 

IDILECAKB,  prò  Delegare,  Concedere. 
Formulae  Andegav.  art.  1  :  Incipit  ceaaio. 
Tu  dulciaaima  aponaa  mea  ad  die  fetida^ 
aimo  nuptiarum  tibi  per  hanc  ceaaione  Di- 
leco,  adque  tranafundo,  ut  in  tuaa  jure 
hoc  recepere  dibeaa. 

^  DILEGHIMUS.  [Severus.  Dief.] 

DILECTIO.  Vide  Carìtaa  2. 

DILEMHATUS.   Marius  Mercator  lib* 


DIL 


Dm 


DIM 


119 


Subnotation.  cap.  6.  pag.  14  :  Rogo  ti 
simpliciterf  et  non  Dilemmattis,  tanquam 
ad  Crossum  et  Pyrrhum  Loxiae...  loqueris. 
Dilemmata  interrogatio^  quse  Dilcmmate 
constat.  Rufldus  Palaestinusde  Fide  cap. 
52  :  Cum  tios  interrogaverint,  utrum  Deus 
procreavei*it  filium,  necne  ;  et  acceperint 
a  nobis  responsum,  Procreavit  :  atatim 
adjiciunl  interrogationem  hujusmodi , 
quam  Grmci  Dilemmatam  vocant  :  Invi- 
tusj  an  sponte  f  etc. 

^  DILESIDUS,  DiLisiDUS,  Vas,  Fide- 
iussore Gallis  Caution^  Répondant,  apud 
Lobinellum  Histor.  Brìtan.  toni.  2.  col. 
70  :  Dederunt  supradicH  venditores  Bile- 
sidos  filius  Berran  et  Caranton.  Factum 
in  plebe  Werran  an.  Bomini  DGCCLXVI. 
Tabulari um  Rothonensa  :  Tutuoret  ven- 
didit  Brevalloni  campumiuris  sui  in  Con^ 
dita  plebe  Rannac  ;  et  allegavit  illi  fitte- 
jussores  «ive  Bilisidos  in  securitate  istius 
campi  Catlogen,  Jarnithen,  eie.  Idem  Ta- 
bular :  Beait  seu  allegavit  fidejussores  et 
DelisidoSj  etc. 

M  DILIENTARE,  prò  Biligentare,  ver- 
bum  effictum  a  Biligens.  Chart.  Lan- 
gob.  ann.  752.  in  Brunett.  God.  Diplom. 
Tu  se.  pag.  &i3:  Si  de  jam  dieta  pecunia 
exire  voluero...  aut  ipsa  pecunia  non  la- 
borabo  aut  Dilientaro,  prò  eo  quod  ipsa 
pecunia  demittere  presumbsero..,  tunc 
componere  promitto,  etc, 

DILIGARE^  Probare.  Papias. 

1  DILIGEnTER  ,  Ex  vera  affectione. 
Barthius  in  Glossario  ex  Hist.  Palaest. 
Fulcherli  Carwrtensis. 

1  DILI6ENTIA  Beatorum  Monachorum 
Amìenii  (f.  Ammonii}  et  Honorii...  guam 
breviter  viro  inlustrt  Theophilo  dtrexe- 
runt.  Sic  inscribitur  Professio  fldei  ve- 
tus,  quam  exhibet  Mabill.  Analect.  tom. 
1  paé.  177. 

«  DILIGENTIA.  Redarguere  de  Dili- 
GEXTiA,  Neglìgentiam,  seu  incuriam  ex- 
probrare.  Comput.  ann.  1857.  ex  Tabul. 
S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  11.  v»:  Gal.  eunti 
apud  S.  Richarium  prò  habendo  plures 
aclas  et  unam  lilteram  facientem  mentio- 
nem,  quod  domini  mei  non  possunt  re- 
darguì de  Biligentia  :  et  quod  pars  ad- 
versa  tenet  eospro  Biligentibus. 

*  SILIGENTIUM,  Preces  prò  mortuis, 
sic  dict^e  quod  ex  dilectione,  vel  quod 
prò  benef adori  bus  fundantur.  Vide  Ca- 
ritas  2.  Ordinar,  eccl.  Arabros.  Mediol. 
ann.  ci  re.  1130.  ubi  de  Vigil.  Nat.  Dom. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med, 
sevi  col.  907  :  Bora  vero  undecima  ostia- 
rius  ebdomadarius,  et  alii  duo  minores 
sonant  Bilia entium...  Postremo  vadunt 
ad  S.  Michaelem  in  Domo,...  et  eunte 
(subdiacono)  super  cimiteria  cum  septi- 
manali  cicendelario,  acdicente:  Requiem 
stemam.  Et  ilio  respondente:  Et  lux 
perpetua  luceat  eis.  Respondet  suhdia- 
conus:  Anims  istorum  requiescant  in 
pace...  Et  seiendum  est  quia  hoc  Bili- 
g entium  eodem  modo  fit  in  Epiphania,  et 
eodem  ordine. 

DILIGIATUS,  Extra  Legem  positus,  de 
Lege,  seu  Legis  patrocinio  ejectus,  alias 
Utlagatus.  Leges  Henrici  I.  Regis  Angl. 
cap.  45  :  Si  quis  Biligiatus  legalem  ho- 
minem accuset,  funestam  dicimus  vocem 
ejus.  Italis  Bilegiato,  est  vilis,  spretus, 
cujusmodi  sunt  exleges,  exules.  Vide 
Academicos  Cruscanos  et  Pergami num, 

«  DILIGIBILIS,  Amabilis.  diligendus. 
Cbarta  Hugon.  M.  ann.  9S7.  tom.  9.  Gol- 
lect.  Hfstor.  Frane,  pag.  721  :  Tarn  do- 
mini Hugonis  Francorum  ducis,  quam 
etiam  HaduidiSf  ipsius  amaòilis  et  satis 
Biligibilis  uxoris,  etc. 

^  DIUGIBIUTAS,  Amabilitas.  Vita  B. 
Colet»  tom.  1.  Mart.  pag.  541.  col.  2  : 


Placuit  Altissimo  pariter  illi  conferre 
multas  condecentes  gratias  exterius  in 
corpore^...  et  gratissimam  BiligibilitcUem. 
Nostris  Biliger,  a  Lat.  Diligere,  in  Lit. 
Phil.  VI.  ann.  1346.  ex  Bibl.  reg.  :  Nous 
mandons  à  touz  que  en  fayssant  les  cho- 
ses  dessusdiles  voys  (sic)  obéissent  à  cha- 
cun  de  vous,  Biligent  et  entendent. 

5DILIMPIDARE,  Clarum  et  lirapidum 
efflcere,  purgare.  Acta  S.  Leonis  fi.  Pa- 
pe Junii  tom.  5.  pag.  875  :  Luna  eclipsim 
pertulit.  Post  Cosnam  Bomini  nocte  pssne 
tota  in  sanguineo  vultu  laboravit,  et  nisi 
post  gaìli  cantum  cospit  paulatim  BUim- 
pidari  et  in  suum  reverti  respectum. 

1  DILINGUA.  quasi  Bilingua,  Duorum 
lingua.  Theodorici  Placitum  anni  680. 
apud  Mabillon.  Diplom.  lib.6.  Gharta  xi  : 
Tarn  tpse(  Amai  ari  US)  guam  Hamediasua 
Bilinguas  eorum  derexissint,  scilicet  ad 
Jurandum  villam,  de  qua  litigium  erat, 
a  se  possessam  fuisse  annos  triginta  et 
unum. 

X  DILISIDUS.  Vide  Bilesidus. 

DILITERE,  prò  Belitere,  apud  Aldbel- 
mum  de  Laude  Virg.  cap.  20  : 

Bestb  Dilituit,  qac  pridem  Mvire  soleUt. 

«  DILLIGARE,  Solvere.  Gali.  Bélier. 
Giiarta  ann.  12^9.  ex  Ghartul.  S.  Gorn. 
Gompend.  fol.  144.  r*.  col.  2  :  Recognovìt 
...  vendidisse  bene  et  legitime  Compen^ 
diensi  ecclesias...  garbas  BilligataSf  et 
omne  jus  quod  habebat...  in  arangia  ec- 
clesimpraenominatae.  Vide  Bisligare. 

DILONGARE.  Ugutio  :  Longare,  longum 
facere.  Unde  Bilongare,  diversis  modis, 
vel  diversas  partes  longare.  Belongare, 
valde  longare. 

DILORIGARE.  Valde  larieare.  Ugutio. 
[Latinis  est  Loricam  seu  vestem  quam- 
cumque  exuere.  Sic  Tullio,  Beloricare 
tunicam,  Apuleio  Beloricare  vestem,  Z)t- 
loricatis  statim  pannulis,  etc] 

DIIiORIS.  Vopiscus'in  Bonoso  :  Inte- 
rulas  Bilores  duas.  Quibus  scilicet  in- 
texta  fila  duo  aurea,  quss  videntur  lora 
appellasse,  alt  Gujac.  ad  leg.  1.  God.  de 
vestibus  noloser.  lib.  11.  Vide  Dissert. 
nostram  de  Nummis  Impp.  GP. 

1  DILUGEBRE.  Dilucide.  Vita  S.  Gelsi 
num.  12.  Febr.  pag.  403:  Longe  lateque 
innotesci  voluit  nilucebre. 

3^  DILUCULUM,  [Tempus  matutinum. 

DlEF.1 

^  DIlUDIUM,  Lo  lago  de  zocho.  Glos- 
sarium  Lat.  Ital.  Ms. 

^  DILUVII  Magister,  Qui  aouis  et  ea- 
rum  aggeribus  prsest,  Gali.  Maitre  du 
déluge.  Gonsuet.  Genovef.  Mss.  ad  ann. 
1268.  fol.  56.  v«  :  Loquele  information  fast 
fete  diligaument  par  frere  Baudoin 
mestre  du  Béluge  et  par  Robert  jadis  clero 
de  laprévosté  de  Montelheri. 

1  DILUVIO,  Ablutio,  expiatio.  Diploma 
Roberti  Regis  Frane,  in  Anecd.  Marten. 
tom.  1.  col.  108:  Expedit  ita  prò  nostri 
nostrorumque  erratus  Biluvione  commo- 
veri,  atque  Sanctorum,  etc. 

1  DIHACHJE,  Milites  duplici  genere 
pugnse  habiles  ut  et  equo  et  pedibus 
pugnare  possent.  Grsecis  Ai(asx«(.  Vide 
Turnebum  lib.  19.  Adversar.  cap.  82.  et 
Marti nium  in  Lexico. 

1  DIHAGHJERI,  Qui  duplici  (Aavaipoc, 
seu  gladio  pugnant.  De  bis  vide  uom- 
mentarios  Trevoltianos  mensis  Maii 
ann.  1715.  pag.  780.  et  740. 

1  DIMAGIUM.  DisMAGiuM,  Perceptio 
Decimarum,  vel  ager  unde  percipiun- 
tur,  Gali.  Bimage.  Passim  occurrit  in 
Ghartulario  S.  Martini  Pontisarensis. 

^  DIHEMBRARE,  Atoumeir  pison^  in 
Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg. 
411^.  Vide  supra  Bemembrare. 


1   DIMEMBRATIO,   Distractio,   divisio 

gartis  a  toto.  Gali.  Bemembrement. 
harta  Henrici  Ducis  SiJesise  ann.  1818. 
qua  renunciat  juri  suo  in  Marcbiam 
Budissinensem,  apud  Ludewig.  Belio. 
MSS.  tom.  5.  pag.  536  :  Ceterisque  omni- 
bus et  singulis,  juribus  et  pertinentiis 
universis  ad  ipsam  terram,  provinciam 
sive  Marchiam  Budissinensem  de  jure  et 
consuetudine  spectantibus ,  absque  Bi' 
membratione  qualibet.  Vide  Bemembra^ 
tio. 

1  DIMENGHIATA  Terr£,  Agri  modus, 
vulgo  Bimanchée.  Gonstat  quatuor  car» 
tonatis.  Passim  legitur  in  Terrariis  Ga- 
S8B-Dei. 

1  DIMENSUM,  Demensum,  mensura. 
Nova  Gali.  Ghr.  tom.  8  col.  884.  col.  1. 
ubi  de  Martino  I.  Abb.  S.  Vedasti  Atre- 
bat.:  Ludavicum  Regem  Francorum  ju- 
bentem  Hbi  apud  eosdem  instrui  convi- 
vium,  solito  Bimenso  contentum  esse  do- 
cuit.  Regibus  olìm,  Principibus,  Epis- 
copis,  aliisque  debebantur  convivia  » 
quse  Conradia,  Procurationes  diceban- 
tur  :  borum  occasione  ne  nimium  vexa- 
rentur  Ecclesise,  ad  certtxm  duntaxat 
ferculorum,  vini,  pauis,  avensB,  etc.  qua- 
litatem  quantitatemque  tenebantur  ; 
quod  hic  quidem  Bimensum  appellatur. 
Vide  Conredium,  Procuratio. 

o  DIHENTIRI,  Dismentiri,  Mendaci! 
arguere^Gail.  Bémentir,  alias  Besmentir. 
Cbarta  ann.  1218.  inter  Probat.  tom.  1. 
Hist.  Nem.  pag.  60.  col.  1  :  Villelmus  de 
Vico  audivit  quod  Bertrandus  et  Stepha" 
nus  Bimentiebanlur  inter  se.  Stat.  Ver- 
cell.  lib.  4.  pag.  116.  yr:  Et  si  quis  Bis- 
mentitus  dicat  incontinenti  alteri,  tu  men- 
tiris;  non  solvat  bannum  ille  secundus. 
Lit.  remiss.  ann.  1469.  in  Reg.  195.  Gbar- 
toph.  reg.  eh.  852  :  Le  suppliant  respon- 
dit  que  plus  ne  le  Besmentist  et  qu'il 
estoit  homme  marie,  et  estoit  honte  a  lui 
de  Besmentìr  ung  homme  estant  en  ma- 
riage.  Tanta  erat  innuptorum  erga  nup- 
tos  reverenda  ;  coelebs  quippe  erat,  qui 
alterum  mendacii  arguebat.  Unde  Ré^ 
desmentir j  Mendacii  redarguere,  in  aliis 
ann.  1872.  ex  Reg.  108.  eh.  188:  Icellui 
Chienet  desmentit  ledit  Adam;  lequel 
Adam^  qui  est  gentilshoms,..,  le  Redes- 
menti  semblablement.  Vide  Bimentire  2. 
et  supra  Bementitio. 

^  DIMERIA,  Ager,  unde  percipitur  de- 
cima. Terrear.  Gastil.  Dumbar.  ann. 
1468  :  In  Dimeria  de  Montmerle,  etc.  Vide 
Dimagium. 

«  dAiIARE,  f .  prò  Dimidiare,  Dividere, 
in  duas  partes  secare.  Ghartul.  S.  Petri 
Garnot.  eh.  10  :  Cum  quindecim  agripen- 
nis  terree  qui  per  singulos  sunt  Dimiandi 
triginta  ibidem  hospitantibua. 

jc  DIHICULUS,  [Gladi US,  pugio.  Dief.] 

^  DIHIDIA  Avena,  PrsBStatio  dimidia» 
qu8B  ex  avenis  domino  pensi  tari  solet. 
Gharta  ann.  1288.  in  Ghartul.  Domus 
Dei  Pontissar.  :  Qui  redditus  talee  sunt, 
videìicet  tres  Dimidian  avena  ad  Natale 
Domini  persolvendse,  Item  ad  ipsum  ter" 
minum  capo  dimidius.  Vide  Avenagium 
1.  et  Bimidium. 

^  DIMIDIALIS,  Ganonicus,  qui  dimi- 
diura  fructum  percipit,  Gali.  Sémipre". 
bende.  Gharta  Joan.  Vili.  PP.  ex  Taoul. 
S.  Gauger.  Gamerac.  :  Haec  autem  omnia 
superius  scripta  ad  sexaginta  fratres  et 
decem  Bimiaiales  constituimus.  Vide  in 
Prmbenda. 

^  DIHIDIARE.  Dividere,  in  duas  partes 
secare.  Quid  Bimidias  mendacio  Chris-, 
tumf  apud  Tertull.  de  Game  Ghristi 
cap.  5.  Saepius  apud  Scriptores  inferio- 
ris  sevi.  Sed  et  apud  Giceronem  legimus, 


120 


DIM 


DIM 


DIN 


Mefisis  Dimidiatua^  DimidiaH  versicuU, 
eie.  Vide  Barthii  Glossarium. 

1  DIHIDIATIO,  DiVisio,  sectio.  TertuII. 
adv.  Marc.  lib.  1.  cap.  24  :  Unde  hmc 
Dimidiatio  italutis. 

DIMIDIETAS.pro  Medietas,  in  Chronic. 
Mauriniacensi  lib.  2.  pag.  372.  [in  Gharta 
anni  10(49.  Tabularii  Britannici  Majoris 
Monasterii,  et  in  Litteris  anni  1306. 
apud  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  5. 
pag.  268J^ 

j  DIHIDIUM,  Mensura  frumentaria, 
qua  majoris  continet  medietatem.  In- 
dex MS.  beneficiorum  Eccl.  et  DioBC. 
Constant,  fol.  10.  v»  :  De  redditu  prse- 
dicto  Preabytero  debentur  quinque  Dimi- 
dia  frumenti  Constant. 

DIMIDIUS,  Vox  in  re  monetaria  non 
antiqua  ;  cum  enim  nummi  speciei  prae- 
ponitur,  non  auget  numerum,  sed  de  eo 
Dimidium  demendum  docet.  Verbi  gra- 
tia,  quintus  Dimidius  soliduBj  est  quar- 
tus  solidus  cum  dimidio.  et  ita  de  cs- 
teris.  Lex  Rip.  tit.  20  :  Quinto  Dtmidio 
eolido  culpab.  judicetur.  Tit.  24  :  Tertio 
Dimidio  solido  culpcA.  judic.  Tit.  84.  g  3  : 
Unttsquisque  octavo  semisolido  mulctetur. 
Tit.  08.  {  9  :  Octavo  Dimidio  solido  culpab, 
judicetur.  Foedus  Alfredi  et  Godrlni  Re- 
gum  cap.  4  :  ReddatSi.  solid.  cum  Anglis 
et  cum  Dania  tres  Dimidias  marccks.  Le- 
ges  Ethelredi  Regis  cap.  16  :  Beddat 
unusquisque  6.  Dimidias  marcas.  In  Spe- 
culo Saxon  :  Quartus  Dimidius  nummus. 
Ita  Gr»ci  TptTov  Ti(jLco66Xtov  prò  duobus 
obolls  et  semis,  dicebant  66do|Aov  T)|itT<x- 
XotvTov,  prò  sex  talentis  cum  dimidio,  uti 
observatum  a  Gasaubono  ad  Tbeo- 
phrasti  Gharacteres.  Vide  Jac.  Gotho- 
iredum  ad  leg.  4.  God.  Th.  de  Suariis 
(14,  4.),  ubi  de  Semidecima,  et  infra  in 
voce  Hondecem.  [««  Confer.  J.  Grimmii 
Grammat.  German.  tom.  2.  pag.  950.1 

1  DIMINIGULUM,  Diminutio.  Joan. 
Gapgravius  in  Vita  S.  Ercowaldi,  Aprii, 
tom.  8.  pag.  786  :  Cum  enim  puer  lectio- 
nem  sine  libro  proferre  cogeretur,  non 
scUum  auod  magister  ejus  Iradiderat, 
cifsque  oostaculo  atque  Diminiculo  reddi- 
dit.  verum  eliam,  ete. 

DIMINORARE,  Minorem  facere,  ml- 
nuere,  [Tertull.  de  Anima  cap.  88  :  Dimi- 
nùratur  illic  Ule.  Occurrit  etiam]  in 
Gharta  Garoli  Simplicis  apud  Aimoinum 
lib.  5.  Histor.  cap.  42. 

DIMIN ORATIO,  in  Ghron.  Farfensi  pag. 
667.  tom.  4.  Ughelli  pag.  608.  [In  Gharta 
anni  689.  apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  128. 
et  in  Prsecepto  ann.  828.  Gollect.  Am- 

gliss.  tom.  1.  col.  88.  Vulg.  Interpres 
ledi.  22.  3  :  Confusio  patrie  est  de  filio 
indisciplinato  :  filia  autem  in  Deminora- 
tiùnehet.]  Vide  Minorare. 

«  DIHINUARE,  Minuere.  Lit.  Garoli  VI. 
ann.  1401.  in  Memor.  F.  Cam.  Gomput. 
Paris,  fol.  91.  v*:  Domus  auctoritatem  et 
potestatem...  vadia  officiorum,  servitorum 
et  aliorum  Diminuandi  vel  auqmentandi. 

<»  DIHINUGIO.  Vide  infra  Dìminuere. 

«  DIMINUENTIA,  Diminutio.  Gharta 
ann.  1171.  apud  Gorbinel.  inter  Probat. 
domus  de  Gondi  pag.  43  :  Item...  sociis 
omnibus,  qui  perjurii  erunt,  addere  et  di- 
minuere  ae  his,  quss  superius  scripta  sunt, 
et  secundum  quod  addiderint  teneantur, 
et  de  ipsis  Diminuentiis  sint  absoluti. 

«  DIHINUERE,  Sanguinem  detrahere, 
venam  incidere,  Gali.  Saigner.  Libert. 
Pontis-Urson.  tom.  4.0rdinat.reg.  Frane, 
pag.  640.  art.  26  :  Si  prestor  aliquem  man- 
aaveritf  dum  ipse  est  in  balneo,  non  ierit 
coram  ipsOj  donec  cum  ipse  voluerit  exire; 
...  vel  st  Dtminutus  fuerit,  coram  prsBtore 
non  ierit,  donec  Diminucionem  impleve-- 
rit.  Id  est  expleto  ilio  tempore,  quo  quia 


Sost  sanguinis  detractionem  domi  se- 
ere  solet.  Vide  Minuere. 

1  DIMINUTE,  De  verbo  ad  verbum.  Et 
quod  Hieronymus  Diminute  Biblia  trans- 
tulisset,  in  Diario  Belli  Hussitici  apud 
Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  6.  pag.  202. 

^  Hanc  interpretationem  prestare  no- 
lim  :  ut  ut  est,  Diminute,  prò  Summa- 
tim,  brevi  ter,  legitur  in  Ghron.  Joan. 
Vitodur.  in  Thes.  hist.  Helvet.  pag.  1  : 
Et  si  quando  me  contingat  in  prosecutione 
ipsarum  aliqualiter  exarbitare,  ac  metas 
plensi  mertsQue  veritatis  excedere,  vel  in~ 
caute,  vel  Diminute,  vel  superflue,  seu 
prsspostero  procedere  ordine,  etc. 

1  DIMINuTOR,  Dimlnuens.  Infractores 
seu  Diminutores  hujus  mese  eleemosynsa, 
apud   Th.  Madox  Formul.  Angl.  pag. 

\  DIMINUTUS  IN  Naturalitate,  Non 
satis  sanus,  apud  Scholasticos.  Gocle- 
nii  Lexic.  Philosoph. 

1.  DIMISSIO,  Morbi  remissio,  apud 
Gaelium  Aurelianum  lib.  1.  Acutor.  cap. 
16. 

12.  DIMISSIO,  Locatio,  Gali.  Bail  à 
ferme,  apud  Th.  Madox  Formul.  Ansile, 
pag.  148  :  Prsisenti  Dimissione  in  aliquo 
non  obstante.  Agi  tur  de  locatione  mane* 
Hi  per  quinq^uaginta  annos,  quod  non 
obstante  Dimissione  a  locatore  recupe- 
rari  poterat  quovis  tempore,  si  conven- 
tiones  minime  servarentur. 

0  DIMISSIO  Garnium,  Tempus,  quo  a 
carnibus  vescendis  abstinetur.  Gnarta 
Phil.  II.  reg.  Rom.  ann.  1208.  tom.  2. 
Hist.  Leod.  pag.  889:  Odo  diebus  ante 

Dimissionem  camium,   et  octo  post, 

ibit  dvis  Leodiensis  per  civitatem  libere, 
ete. 

1  DIMISSORU,  Legatura.  Vide  Dimit- 
tere. 

DIMISSORIJE  LiTTER^,  quas  Synodus 
in  Trullo  can.  17.  ànoXuTixàc  vocat,  et 
clerici  ab  Episcopis  impetrabant,  ut  in 
alienam  dioscesim  transirent,  in  ea  ma- 
nerent,  aut  ab  aliis  Episcopis  ordina- 
rentur.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'AwoXutixtì, 
Dimissoria.  Harum  mentionem  agunt 
Ganones  Goncil.  Afric.  can.  106.  Conci- 
lium  Arelat.  V.  can.  7.  Gapitulare  Pi- 

£ini  Regis  Italise  ann.  793.  cap.  8.  Lex 
.ongob.  lib.  8.  Lit.  1.  }  28.  tit.  2.  {  1.  2. 
8.  [«^Pipin.  15.  Carol.  M.6. 62.]  Synodus 
Roman,  ann.  826.  can.  18.  21.  Flodoar- 
dus  lib.  8.  Hist.  Rem.  cap.  23.  pag.  485. 
cap.  25.  pag.  510.  Baldricus  lib.  1.  Ghr. 
Gamerac.  cap.  51.  Joannes  Vili.  Epist. 
188.  Formul»  vett.  tom.  2.  Goncil.  Gali, 
pag.  666.  668.  670.  678.  et  tom.  10.  Spici- 
leg.  Acheriani  pag.  689.  Nomocanon 
editus  a  Joan.  Bapt.  Gotelerio  can.  295. 
etc.  Vide  praeterea  Sirmondum  ad  Si- 
don,  lib.  6.  Epist.  8.  Ferrarium  de  An- 
tiq.  Eccles.  Epistol.  lib.  1.  cap.  8.  Baro- 
nium  ann.  142.  num.  8.  Carol um  Lab- 
beum  ad  Synops.  Basii,  pag.  199.  200. 
201.  etc. 

1  DiMissoRiALES  LiTTERiB,  In  Conci- 
lio Hlspal.  ann.  1512. 

1  DiMissoRiALiA ,  in  Limano  anni 
1591. 

DiMissoRiuM,  Eadem  notione  inter- 
dum  scribitur,  ut  lib.  3.  Legis  Longob. 
et  alibi. 

DiMissoRn  Libelli,  Juris-consultis, 
qui  et  Apostoli,  et  dantur  ab  eo,  a  quo 
appellatum  est,  ad  eum,  qui  appella- 
tur.  Vide  tit.  Digest,  de  Libell.  dimis- 
soriis. 

DIMITTERE,  Relinquere  testamento, 
legare,  donare,  usurpavit  Lampridius, 
ut  observavit  Gasaubonus.  Hinc 

Dimissoria,  Legatum,  seu  donatio,  in 


Statutis  Venetor.  ann.  1248.  lib.  1.  cap. 
88.  lib.  4.  cap.  2.  4.  5.  etc. 
1  DIMITUM,   Italis  Dimito,  Species 

ganni  crassioris.HugonisFalcandi  Hist. 
icul.  apud  Murator.  tom.  7.  col.  256  : 
Hinc  enim  videas  {in  officina  pannorum) 
amita,  Dimitaque  et  trimita  minori  peri- 
tia  aumpluque  perfici  ;  hinc  exhimita 
uberioris  materiSR  copia  condensari. 
P  Pannus  binis  liciis  textus  a  Gr.  8tc, 
bis,  et  tikóc,  licium,  fllum  staminl  im- 
plicatum.l 

^  DIMORA.  [Actio  morandi  :  «  Prandio 
peracto,  post  aliquam  Dimoram,  reces- 
serunt  mulieres.  (Diar.  Burchardi,  p. 
822.  an.  1488.)  »] 

DIMORARE,  Demorari,  Gali.  Demeurer, 
manere,  morari.  Vetus  Chronic.  Vero- 
nense  apud  Hieron.  d'alia  Corte,  lib.  4. 
Histor.  Veron.  pag.  179  :  Quumque  in  hoc 
contentione  diu  Dtmorant.  [Glossar.  San- 
ger man.  n.  501:  Dimorare,  Dedueere; 
sed  puto  legendum  Dimovere.^  Vide  De- 
morari. 

DIMOSSARIUM,  At)|xo(r«xptov ,  Munlci- 
pium,  burgus  respectu  castelli,  seu  bur- 
gus,  qui  castello  imminet.  Innocentius 
HI.  PP.  lib.  16.  Epist.  98:  Adnciens 
(Archiep.  Patracensis)  conquerenao,quod 
per  dictum  Principem  et  homines  stu)s 
sede  propria,  et  castro,  et  Dimossario 
Patracensi,  possessionibus  et  fruetibus  ea" 
rum,  fuerat  spoliatus.  Iterum  occurrit 
lib.  18.  Epist.  165.  Adde  Rocchum  Pir- 
rum  tom. 2.  Notitiae  Sicil.  pag.  150.  Ai](j.o- 
atapioc.  apud  Constantinum  Porph.  in 
Tacticis,  est  municeps  :  'Eàv  C^Q^icStni  tic 
aTpaTt(«>TT)v,  9i  dY)|io9tàpiov,  etc.  Hinc  jiatet 
leg.  Dimosiarium. 

1  DIMUS ,  Bimus.  Gloss.  Isid.  et  Pa* 
pias. 

1  DIMUTATIO,  prò  Demutatio,  in  Ins- 
trumento  anni  lid2.  apud  Mineum  tom. 
2.  pag.  1172. 

f  DINAIRADA.  Vide  Denariata. 

^  DINAMIDIUM,  DiNAMiDiA,  Medica- 
mentum,  ut  virtutibus  pollens,  a  Grseco 
AOvauic,  de  qua  voce  videndus  Henric. 
Stephani  Thesaur.  Ling.  GrcBC.  tom.  2. 
col.  1708.  edit.  Didot.  Richer.  Histor. 
lib.  2.  cap.  59  :  Die  quadam  de  Dinami" 
diarum  aifferentiis  disputatum  est,  trae^ 
tatumque  uberius  quid  efficiat  farmaceu- 
tica quid  vero  eirurgia,  quid  etiam  6u/a- 
nica.  Ibid.  lib.  4.  cap.  50  :  Cum  eum  in 
arte  peritxssimum  Dinamidia  farmaceu- 
tica,  butanica  atque  cirurgica  non  late" 
rent. 

«  DINARADA,  Valor  seu  pretium  unius 
denarii.  Chartul.  Celsin.  eh.  689:  De 
unoquoque  manso  a  Paschate  1.  Dinarada 
de  cera.  Vide  Denariata. 

^  DINATA,  an  Modus  agri,  prò  Dena- 
riata 9  Vide  supra  in  hac  voce.  Gharta 
ann.  1845.  in  Reg.  75.  Ghartoph.  reg.  eh. 
683  :  Item  Arnaldi  afflerà  dicti  loci  (Mon- 
tisfalconis)  tenet  feodum  quatuor  ortos, 
unum  ayrale  et  mediam  et  unam  Dina- 
tam  unius  orti.  Rursum  occurrit  ibid. 

«  DINGHORU,  Flandris,  Praestationis 
species.  Gharta  ann.  1286.  ex  Chartul. 
Namurc.  in  Cam.  Gomput.  Insul.  fol. 
42.  v«  :  Et  avoie  avoec  le  tierch  dou  Din- 
choru  et  le  tierc  des  glines,  etc. 

1  DINDIMUM,  vel  potius  DiNDYitfUM, 
Mysterium,  Templum.  Vita  S.  Fridericl 
Episc.  tom.  4.  Julii  pag.  461  :  Ineptas 
fabulas  devitans,  seniores  non  inerepans, 
minores  non  contemnens,  habens  fidei 
Dindimum  in  conscientia  bona.  Allusio 
est  ad  haec  Apostoli  verba  1.  Timoth.  3. 
8  :  Habentes  musterium  fidei  in  conscien" 
tia  bona.  Angelomus  Praefat.  In  Gene- 
sim  apud  Bem.  Pez  tom.  1.  Anecdot. 
col.  46: 


DIN 


DIO 


DICE 


421 


Uè  PairìveiMniBi  ctariitiaia  gMta  legontor, 
Mystica  qua  ntmliim  gracidi*  typidiqoe  fiffurìt 
Swoantiir  Ghrittt.  notlraeque  et  dona  mIuU*. 
Hie  Mera  nam  aacraB  eenimitiir  Dyndtma  legls 
Atque  erangelica  salpiu  typiea  intenat  orbL 

Papias  :  Dindyma,  Mons  eet  Phrygim^  Ba- 
erà Mysteria,pluraliter  dédinatur,  Notus 
est  mons  Pnrygi»  CibelsB  sacer  Din^ 
dyma  nuncupatus  ;  unde  Virgilius  : 

0  tara  PbrjgfaB,  aeque  enfan  Pliryges,  ile  per  alla 
DiialjBHa 

Ad  guem  v^rsum  aspexisse  videtur  Pau- 
ius  Diaconus  in  Carmine  de  S.  Scholas- 
Uca  scribens  : 

Aopelit  alta  poli,  lemptiatl  dolda  laecU, 
iHiidjiDa  perpelai  appeCk  alla  poU. 

Hoc  est  excelsa  ccBli  tabernacula.  Tem- 
pia :  qua  etiam  notione  Dinduma  dixit 
Fridegodus  in  Vita  8.  Wllfridi  cap.  46. 
ubi  narratar  secundo  Romam  petilsse  : 

TnimniMit  tandem  Jovialilmi  sque  caternii, 
Macarii  penetraal  ratilaDlia  Dindyma  Peiri. 

Epitaphium  Josceranni  Abbat.  Floria- 
censis  apud  Mabillonium  tom.  5*  Annal. 
pag.  459  : 

Idoe  aepleoae,  ApriUt  apriee  tenebaa 
Cam  fobiit  exoelai  Djndima  celsa  poli. 

1  DIHERAUS,  Pretii  unius  denarii. 
Gharta  ann.  1130.  in  Appendice  Marce 
Hisp.  col.  1269  :  Per  seneum  sacrarim  do- 
nent  annutUim  unam  candelam  Dinera" 
lem  prmdicta  Ecclesim,  Vide  Denerata 
cer»  in  Denariata. 

1 OIKERATA.  Vide  Denariata. 
i  DINERIUM.  Vide  IHsnerium  in  Di- 
gnerium. 

«o  DINGHOF.  Vide  CurUe  Daminicales 
in  Curia  l.Locus  Judicii^prsBdlum  cujus 
domino  Jus  placiu  competit,  Jus  ipsum 
domini  superioris.  Gbart.  S.  Gallens. 
ann.  1297.  ap.  Neugart.  God.  Alemann. 
tom.  2.  pag.  846  :  XJt  euria  nostra  in  villa 
Kilehtarten  venditioni  exponeretur.  Cum- 
que,,..  non  apparerei  qui  prò  his  offerrei 
i20.  marcae ,  proprietam  et  domtnium 
directum  curi»  memoratm  conventUme 
tali,  auK  vulgariter  dicitur  Dinehof,  sita 
in  villa  Kilchzarteneum  omnibus  attinen- 
tii9  $ui8  ....  vendidimus  et  tradimus.  Vide 
Herrgott.  Geneal.  Habsburg.  tom.  2. 
pag.  766.  not.  2. 

1  DINGNUS,  prò  Dignus,  ut  Stangnum 

STO  stagnum,  legitur   apud    Tbomam 
ladox  in  Formul.  Angl.  pag.  888. 

^  DINIARE,  Denegare^  Gallis  Denier^ 
Befuser.  Gharta  Pispini  Hegis  Frane, 
ann.  756.  apud  Felibianumin  Hist.  San- 
Dionys.  pag.  xxv  :  Maxima  sulicitudo 
dehet  esse  Princepum,  ut  ea  qua  a  Sacer- 
dotibus  Christi  prò  oportunetate  Ecclesia- 
rum  Dei  fuerint  postulata  sollerter  pers^ 
pecere  et  congrua  vel  oportuna  eis  beneficia 
eis  non  Dentare. 

DINIDOR,  Malus  odor,  in  Gloss.  Isid. 
[Hinc  corrigendus  Papias  in  MS.  Bitu- 
ric.  ubi  male  Dinior.  Dinidor  enim  a 
Nidor  dici  manifestum  est.] 

«  DINISHANNUS.  Vide  supra  Dienis- 
mannus. 

1  EINOMILUS,  Qui  diu  colloquitur,  a 
Gr.  Stiv,  et  dixtXiu,  colloquor  aut  conver- 
sor,  ut  notant  docti  Editores  ad  Vit.  S. 
Rosse  tom.  5.  Aug.  pag.  940.  col.  2  :  Uosa 
angelum  suum  non  modo  custodemy  sed 
et  conqerronem  habuit  amicissimum  ;  imo 
pararxum.  summistam,  Dinomilum. 

EIIfOSGEirriA.  Vide  Dignoscentia, 

1  DINOSIS,  òthtùfnQ,  Indignatlo.  Utitur 
Martian.  Gapella  lib.  5. 

o  EINTELLUM.  Vide  infra  Diutellum. 

Ili 


1  DINTHIRE,  Pipiare.  Auctor  Philo* 
mela  v.  61  : 

Veloz  musteiaque  Dintrll. 

«  DINUMERAMENTUM,  Professio  feu- 
dalis,  qua  scilicet  quis  feudalium  pras- 
diorum  cum  suis  llmitibus  ac  termmis, 
atque  adeo  J  uri  bus  ac  oneri  bus  descrip- 
tionem  domino  ex  debito  offert.  Moli- 
nsBus  in  Gonsuet.  Paris.  {  8.  Glossar,  in 
V.  Dénombrement  num.  6:  Vassallus  off  eri 
Dinumeramentum^patronus  petit  ea\  et 
estendi  sibi  vetera  Dinumeramenta  et  ins- 
trumenta feudi.  Vide  supra  Denombra- 
mentum. 

]  DENUHERARE  in  Semetipsos.  Ter- 
tullian  Apol.  cap.  1  :  Certe  damnati  (ma- 
leflci)  mssrent  :  JHnumerant  in  semetip- 
sos. Mentis  malti  impetus  vel  fato  vel 
astris  imvutant.  Hujus  locutionis  inter- 
pretem  nabemus  TertuUianum  ipsum 
lib.  1.  ad  Nationes  cap.  1.  ubi  prò  Dtnu- 
merare  in  semetipsos  nabet  :  Exprobrant 
etenim  auod  erant  in  semetipM.  DinU' 
merare  igitur  in  semetipsos  idem  est, 
quod  facta  quasi  denumeratione  facino- 
rum  sibi  ea  exprobrare. 

DIMUMIUM,  seu  Dinummium^  Vecti- 
gal,  quod  fisco,  vel  reip.  prsestabatur 
Alexandriffi  prò  mercibus,  quse  impor- 
tabantur,  vel  exporta ban tur,  a  praesta- 
tionis  quantitate  et  modo,  ut  videtur, 
appellatum,  in  1.  un.  God.  de  Alexandr. 
Primat.  lib.  11.  (tit.  29.  Tbeodos.  God. 
14,  27,  2.)  Gloss.  veti.  :  Binio.  $(vou|A.|ta, 
Biniones^  JYjvdcpia,  nostris  Doublé. 

0  DIOGEA,  ut  Diascesis  Gharta  ann.  715. 
apud  Murator.  tom.  6.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col.  871  :  Ego  Guntheram  notarius  in 
curie  regia  Senensis  inquisibi  de  Dioceas 
illas  et  monasteria,  de  quibus  intentio 
inter  episcopum  Senensis  cimlatis,  nec- 
non  et  Aretinss  ecclesia  idemque  episco- 
pum  vertebatur.,.  Interroaavimus  Semeris 

presbitero de  Cujus  viocea  esset,  aut 

ad  qualem  episcopum  habuisset  secratio- 
ne/m. 

1  DIOCENSIS,  e  dioecesi.  Cum  ergo 
moraretur  in  una  suarum  sedium  Diocen- 
sium,  in  Vita  S.  Ansovini,  t.  2.  Marti! 
p.  825.  E. 

^  DIOGESA,  prò  Dùecesis,  in  Diocesia- 
nus. 

^  DIOGESANUS,  Qui  est  e  dioecesi. 
Gali.  Diocésain,  iaem  qui  Parochianus. 
Stat.  synod.  Guid.  episc.  Lexov.  ann. 
l£fól.  ex  God.  reg.  4658  :  Doceant  ssspe 
sacer dotes  populum,  ....  nec  permittant 
Diocesanos  defferre  infirmis  sanctum 
Corpus  Domini y  nisi  in  necessitatej  cum 
sacerdos  fuerit  absens  vel  infirmus. 

o  DIOGESIANUS,  Episcopalis,  ad  ZKcb- 
cesanum,  hoc  est,  qui  dioecesi  prseest, 
pertinens.  Ghartul.  jB.  M.  Graciac,  :  Nos 
Fhilippus  archiepiscopus  Bituricensis  ven- 
ditùmem  hanc  decima  vini  ratam  et 
gratam  habenles,  authoritate  Diocesiana 
confirmamus.  Gharta  Rob.  episc.  Lingon. 
ann.  1234.  ex  Ghartul.  Gampan.  fol.  206. 
col.  1  :  Salvo  tamen  nobis  et  successoribus 
nostris  episcopis  Linqonensibus  Jure  Dyo- 
cesiano  per  omnia.  [^  Qui  est  e  dioecesi 
in  Gonstantini  Vita  Adalber.  II.  cap.  15. 
Pertz.  Scriptor.  tom.  4.  pag.  668  :  Cur 
videlicet  in  suis  diocesis  et  Dtocesianis  ea 
qua  synodali  ac  per  hoc  spirituali  falce 
resecando  erant,  non  resecarentfj 

1DI0GESIS,  passim  prò  Dioscests. 
DIOGLIS,  Qui  docci,  doctor.  Glossar, 
vet.  ex  God.  reg.  7618. 

DIOGHIT^,  Levis  armaturse  milites, 
qui  ad  persequendum  hostem  ipsa  levi- 
tate haoiles  sunt,  àicb  toO  dtoyiJioO  dicti, 
apud  Gapitolinum  in  Marco,  et  Ammia- 
num  lib.  27.  Ita  Turnebus  lib.  25.  Ad- 


versar.  cap.  18.  Gasaubonus  ad  Gapitul. 
et  Henricus  Va  lesi  us  ad  Ammian.  Atoy- 
\iXxan  apud  Metaphrastem  in  Vita  Atha- 
nasii,  et  in  Epist.  Eccl.  Smyrnensis  de 
Martyrio  S.  Polycarpi  n.  7. 

1  DiOGTES,  Persecutor,  in  Onomastico 
ad  calcem  Actorum  SS.  Junii  tom.  5. 
Est  prò  Gneco  Sic&xTtjc. 

DIODUS,  Transitus,  aditus,  ex  Gr. 
dJodoc.  Guillelmus  Apuliensis  lib.  2.  de 
Gestis  Normannorum,  de  urbe  Barensi  : 

....  Qoem  danea  negabat 

Undìque  aepta  mari,  quod  noa  eal  ineula,  lerrs 

BxigiuB  Diodns. 

Scholiastes  Gregprii  Nazianzeni  Stel.  2. 
pag.  89  :  Ato$6c  eoriv  t)  Ssk  |xÌ90v  "kòtftùy 
Ttv&v  òòhz,  l^xouaa  {f^oSov  eie  ^ò  xaravTixpiq* 
v)£e  ìioÒoyj^ty^yjaoi  tteoòoQ, 

j  DKEGESAllUS ,  Proprius  dioecesis 
Episcopus,  Gali.  Eveque  Diocésain.  Oc- 
currit  in  Synodo  Pergami  ann.  1811. 
rubrica  11.  apud  Muratorium  tom.  9. 
col.  547.  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  6. 
pag.  180.  et  alibi. 

1.  DIQSGESIS,  Aio{xv)mc,  dicebatur  plu- 
rium  provinciarum  praefectura.  Balsa- 
mon  in^can.  9.  Gonc.  Galchedon  :  Atolxi}- 
atc  ^  ÈoTtv  Y)  icoXXac  éicap^iac  ixouaa  ev 
àavTT).  Harum  dioeceseon  mentio  Ut  pas- 
sim'in  God.  Th.  et  Just,  quae  interaum 
Tractus  appellantur  apud  Marcellinum, 
in  veteri  Frovinciarum  Libello,  edito  a 
Schonhovio,  et  in  God.  Just,  et  Th. 
legibus,  ab  aliis  indicatis.  Quaelibet  vero 
DuBcesis,   qusB    plures    complectebatur 

Srovincias,  suas  habebat  Metropoles. 
^egebantur  singulee  a  Gomitibus  et 
Vicariis:  plures  vero  una  et  simul  a 
PrflBfectis  Praetorio.  Sed  cum  de  bisce 
Dioecesibus  viri  docti  hactenus  ex  insti- 
tuto  disseruerint ,  ad  illos  Lectorem 
amandamus.  Gonsuiat  igitur^  si  est 
animus,  Berterium  lib.  1.  Pith.  cap.  2. 
et  Jacob.  Gotbofredum  ad  leg.  18.  God. 
Th.  de  Medicis,  et  in  Topographia  ejus- 
dem  Godicis  part.  1.  etc.  Atque  inde 
manavit,  ut 

DicECESEs  dicerentur  potissimum  pro- 
vinciee,  quibus  prseerani  Metropolitani, 
vel  Archiepiscopi,  ut  in  Goncilio  Gal- 
cbedonensi  can.  28.  Anastasius  in  S. 
Dionisio  PP.  :  Eie  Presbyleris  Ecclesias 
divisti,  et  Parochias,  et  Dicsceses  instituit, 
Adde  Baldricum  Noviom.  lib.  1.  cap.  7. 
Hincmarus  Remensis  :  Non  solum  Dioe- 
cesis, verum  etiam  Parochia  mea  inter 
duo  regna  sub  duobus  Begibus  habetur 
divisa.  Gillebertus  Lunicensis  Episcopus 
de  Usu  Ecclesiastico,  de  Archiepiscopo  : 
Cujus  Ecclesia  subscrtbitur  dioecesis.  Abu- 
sive vero  postmodum  appellati  Episco- 
porum  districtus,  qui  proprio  vocabulo 
Paroc/iùe  passim  nuncupantur. 

2.  D1(EGB5IS,  Parochia.  Guill.  Brito 
in  Vocabul.  :  Dioecesis  proprie  est  baptis- 
malis  Ecclesia  territortum  et  gubematio. 
Goncilium  Agath.  can.  54.  et  Epaonense 
can.  8:  Presbyter,  dum  Dioecesim  tenet, 
de  his,  qua  emerit,  ad  Ecclesia  nomen 
scripturam  faciat.  Goncilium  Aurelian. 
IV.  cap.  88  :  Si  quis  in  agro  suo  aut  ha- 
bet,  aut  postulai  habere  Dioecesim^  pri- 
mum  ei  deputet  sufficienter,  et  Cler%cos, 
qui  ibidem  sua  officia  impleant.  Gapitula 
Caroli  M.  lib.  7.  cap.  865.  [<»  465.]  :  Pia- 
cuit,  ut  unusquisque  Episcopus  per  singu- 
los  annos  cunctas  Dioeceses  Parochiasque 
suas  circuire  non  negligat,  Messianus  in 
Vita  S.  Gsesarii  Arelat.  :  Venit  ad  agrum 
Ecclesia  nostra^  ubi  Dioeceses  sunt,  qui 
succentriones  vocantur.  Ita  Dioecesim  prò 
Parochia  curiana  usurpant  etiam  Sido- 
nius  lib.  9.  Epist.  16.  Gregor.  Turon.lib. 

1  4.  Hist.  cap.  18.  lib.  4.  cap.  5.  et  lib.  7. 

16 


122 


DIP 


DIP 


DIP 


cap.  88.  Goncil.  Toletanum.  IV.  can.  28. 
Capitul.  Caroli  M.  lib.  7.  cap-  49.  [•^e?.] 
Oharta  Ludovici  Pii  apud  Ughellum  in 
Episcopis  Veronensibus,  etc.  vide  File- 
sacum  lib.  de  Parochiis  cap.  1.  Dìcbcs- 
«ine  Ecelesm,  parocbiales,  in  Concilio 
Tarraconensi  sub  Hormisda  PP.  cap.  7. 
8.  18. 

1  DiCEGBSis  Laterana.  Paulus  Bern- 
riedensis  in  ViU  S.  Gregorii  VII.  PP. 
cap.  80  :  Nam  duo  niatici  non  improbabili 
curiosUate  ducti,  cum  (idventum  novi 
Pontificis  in  Laieranam  Dioecetim  com- 
perisaenty  ad  videndum  eum  mutui» 
cohortationibwt  ingtigati  ad  EccleHam 
properant:  quo  cum  pervenissent,  invene- 
runt  eum  juxta  altare  Misaarum  solemnia 
celebrantem. 

J^l(BCEIM,Admini8trcUoreé,SL^ud  Ànas- 
tasium  in^  Hist.  Eccl.  Gloss»  Basllic.  : 
Ato(XT)T;QC  toTtv  ò  tvTaXOt\c  8iotxctv  xk  toO 
àic6vTOC  npày\ULXùL,  Xéysrai  dà  ò  TOtoOroc  xa\ 
8iex6ixT]TT)c  (  xa\  svToXe^Sc,  %cà  «vivi^opoc. 
Dioiceta  Erganotanorum,  qui  operariis  et 
artifici  bus  praeerant,  in  ieg.  o.  Cod.  de 
Episc.  aud.  (1.  4.)  et  in  leff- 1-  Cod.  Th. 
de  Àlexand.  pleb.  Primat.(14,  27.) 

DkeceTìIì:,  Aiotxt)Ta(,  Publicani,collec- 
tores  trlbutorum  ac  vectigalium,  Leoni 
Nov.  61.  Tbeophani  in  Chronico,  Leonis 
Isauri  ann.  24.  Epist.  Adriani  PP.  ad 
Carolum  M.  in  Cod.  Carolino  92:  Miesi 
Grmcot^m  duo  Spatharii  Imperatoria 
cum  Diucitin,  quod  Latine  Diepositor  5t- 
eilm  dicitur,  etc,  His  prseerat  Mirac 
dioixT}T7)c,  cujus  dignitatis  mentio  est 
apud  Cantacuzenum  lib.  8.  cap.  14.  pag. 
8fe.  et  Codìnum  de  Offic.  Vide  JacoDum 
Gothofr.  ad  leg.  1.  Cod.  Tb.  de  Àlexan- 
drinse  plebis  Primat.  (14,27.)  [^  et  Glos- 
sar, med.  Greci t.  col.  812.  a.  et  Àppend. 
59.  ci 

DIOtrENES.  Willelmus  Àpuleiensis  lib. 
2.  de  Gestis  Norman,  de  Romano  Dio- 
gene Imp.  : 

Dioganet  cognoaMO  ent.  quìa  birba  biftudi. 

Quasi  dirivsioc^  qui  mento  est  bipartito. 

)  BIOGMITJE,  lidem  qui  supra  Dtac- 
mitm, 

DIOMATUS.  Charta  ann.  1197.  apud 
Ugbellum  tom.  7.  pag.  1275  :  Unam  ein- 
donem  Franciscam  Dtomatam,  unam  sin^ 
donem  cum  friso  magno,  tre»  sindone» 
Diomatae. 

3èc  DIONARIUS.  [Qui  denarium  non 
valet  et  denarius  qui  gratia  nummi 
honorem  suum  ammitit.  Dief.] 

DIOPRASIA,  prò  Diaprasia.  Vide  locum 
in  Orodona, 

1  DIORISMA,  DeAnitio,  Gr»c.  dtopt(r(iic. 
Fridegodus  in  Vita  S.  Wilfridi,  inter 
Acta  SS.  Benedict.  ssbc.  4.  part.  1. 
pag.  728  : 

Ex  Une  connJiMre  nimlt  IMorimaU  fortis 
AtUetai,  iMrenntqne  mali  fophinuU  dTis. 

«  DIOTHANATUS,  Bis  mortolis.  CbarU 
Roger.  II.  episc.  Catalaun.  ann.  1062. 
inter  Instr.  tom.  10.  Gali.  Christ.  col. 
155  :  Violentiam  vero  H  quielibet  UXicita 
rapacitate  ingesserà f  excommunicationis 
gladio  a  catholicss  matris  ecclesisa  corpore 
segregatus  inter  Diothanatos  sortem  mi^ 
serise  infinitm  excipiet,  [^  leg.  BioikO' 
natos.] 

DIOTINUM  SioiLLUM.  Charta  Hec- 
cardi  Comitis  Augustod.apud  Perardum 
in  Burgundicis  pag.  26  :  Et  sigillo  Dio^ 
tino,.,  et  sigillo  àe  berillo^  etc.  Forte  Dio- 
nychinò. 

«  DIOVOLARIS.  Vide  supra  Diabolaris. 

BIPAGATUS.  Concilium  Vaurenseann. 
1212  :  Dicimus  etiam  vobis,  ^uod  si  comes 
lìtxensis  noluerit  stare  placUo  iUi,  et  vos 


postea  non  audieritis  preoes  nostra»  prò 
eOf  non  erimus  inde  viMs  Dipacati  ;  id 
est,  propterea  pax  inter  nos  rupta  non 
erit. 

DIPERTAGUS.  Vide  Dipagus  post  Dip- 
tycha. 

1  DIPLANGIUM,  Vas  duplex.  Diosco- 
rus  :  8(icXoOv  onrY^ov.  Priscian.  lib.  1.  cap. 
19  :  Amurca  Diplangio  coda.  Vide  Beine- 
sium  var.  Lect.  pag.  512. 

3|c  DIPLARE.    Ll>upHcare,  geminare. 

DlEF.1 

^  DÌPLE,  Signum  in  libris  prsssertim 
Ecclesiasticis  ad  distinctionem  appo- 
situm.  Vide  Isidorum  Orig.  lib.  1. 
cap.  20. 

^  De  Diple  si  ve  antilambda  pluribus 
agit  Brencman.  lib.  2.  Hist.  Pandect. 
cap.  8.  pag.  117.  etc.  Glossar.  Lat.  Ital. 
MS.  :  Dipla,  La  nota  in  testamenti. 

3^  DIPLODIATORIUS.  [Duplicator  ves- 
tium.  Dief.] 

1  DIPIiOIS ,  AcicXotc.  Lffina  duplicata, 
Gali.  Surtout  doublé.  Psal.  106  :  Operian- 
tur  sicut  Diploide  confusione  sua,  Legitur 
Baruch.  5.2.  in  Actis  SS.  Junii  tom.  1. 
pag.  791.  Concil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  663. 
tom.  4.  pag.  614.  ubi  nujuscemodi  vestes 
Clericis  prohibentur,  quemadmodum  et 
Monachis,  in  Statutis  Cisterc.  anni  1488. 
apud  Marten.  Anecdot.  tom.  4.  col.  1585. 
ubi  prò  DipUndem.  perperam  legitur 
DipUndorum.  Virilis  hcìoitus  dicitur  apud 
Leibnitium  Scriptor.  Brunsvic.  tom.  2. 
pag.  909. 

f^DiPLOiDUSy  Duplicatus.  Pianeta  Di- 
ploidaf  in  Testamento  E^rerardi  Comitis 
ann.  887.  apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  21. 
col.  2. 

1  DIPLOMA.  Vide  \<»  Append.  Glossar, 
med.  Gr»cit.  col.  60.  et]  mox 

DIPLOMATARIUS.  Glossar.  MS.  Re- 
gium  Cod.  1018  :  Deplumatarius^  Dupli-' 
cator.  Infra  :  Diplomaxarius,  duplicator. 
Sed  legendum  DiplomcUarius,  ut  apud 
Joan.  de  Janna  :  Diploma,  duplex  locutio. 
DiplomuSj  duplicatus.  Diplomatarius,  du- 
plicator. Perperam  Diplonia  et  Diplona- 
tarius  editum.  [Gloss.  Isid.  :  Diplomata^ 
riusy  DupliccUor.  Perperam  Papias,  Di- 
plomasarius,  GrsBvio  videtur  Diplomata- 
rius  fuisse,  qui  duplicem  seu  duplicatam 
chartam  vendit,  quali  utebantur  in  di- 
plomatibus,  unde  et  nomen  invenerunt, 
ut  vinarius,  olearios.  librarius,  poma- 
rlus,  et  hujus  generis  alia,  qui  vinum, 
oleum,  libros,  poma  vendit.] 

^  DIPLOMATARIUS    IMPERII    GALLICI, 

Qui  scribendis  regum  nostrorum  di- 
ploma ti  bus  prsBfectus  erat,  comitis  di- 
gnitate  insi^nitus,  idem  proinde  qui 
omes  notarwrum  inserì beha tur.  Epi- 
taph.  quod  exstat  in  ecclesia  parochiaii 
Pitiv.  in  Belsia  :  Lod,  Dion.  Avarico 
BUurigium  oriundo  comitiva  dignitate 
Diplomatariorum  imperii  Gallici  primi" 
tus  electorum  digntssime  ornato,  etc, 
obiit  viij.  Id,  Sept,  ciò.  ci,  xcvj.  Vide  in 
Comes  2. 

1 DIPLOHUH,  Gubematum.  Gloss.  Isid. 
An  legendum  Duplicatum  prò  Gubema^ 
tum  f  Vide  Diplomatarius, 

3^  DIPLONIA.  [Sedes  que  duplicatur. 

DlEF.I 

1  DiPWVLK,  Divisa  vel  separata,  Gloss. 
Sangerm.  MSS.  num.  501.  Minus  male, 
ut  videtur. 

1  DiPLOSA,  Divi»a,  separala,  apud 
Papiam. 

TDIPLOTTUM,  ut  DipUns,  Vide  Dup- 
ploytum. 

3|c  DIPLUM.  [Thabeta  ex  utraque  parte 
Diiosa.  DlEF.1 

j  DIPODIA,  Papi»  est,  Tertia  pars  he- 
roid  versus,  gtuB  constai  duobus  extremis  i 


pedibu»^  Daetylo  et  Spondaso,  Gracis  atico- 
dea,  Bipes. 

Hf.  DIPONDUS.  [Pondus  duorum  obu- 
lorum.  DiRF.] 

1  DIPPUS,  prò  Oedippus,  Vide  Amara- 
tunta. 

DIPTAGUS.  Vide  Diptycha  versus 
flnem. 

DIPTERIUM.  Florus  Magister  in  Ex* 
posit.  Miss»  :  Usus  fuit  antiquorum , 
sicut  eliam  Romana  agii  Ecclesia,  ut 
statim  redtarentur  ex  Dipteriis,  id  est, 
tabulis,  nomina  defunctorum,  Sed  vide- 
tur legendum,  Diptychis,  nisi  Grsecum 
expresserit  dt^Oipa,  membrana.  Vide 
Diptycha, 

1  DIPnCA.  Vide  Diptycha. 

DIPTIRE.  Eckehardus  Junior  de  Gasib. 
S.  Galli  cap.  1.  pag.  46  :  Altare  vero  S. 
Marisa  et  analogium  evangelicum,  ejus- 
dem  fratris  nostri  artificui  in  locis  con- 
gruis  deaurata,  UattonU  sui  de  scriniis 
vestivit  argento,  et  Diptivit,  ut  videre  est, 
ex  auro  electo.  Goldastus  hic  putat  le- 
gendum gipsivit,  q\iod  est,  inquit,  indu- 
xit  et  iljevit»  adduci tq uè  hunc  locum  ex 
Burchardo  cap.  I.  ad  sententiam  :  Oth- 
mari  Ecclesiam  crypta  et  fomù'ibus  gypsi 
atque  auri  speciebus  convenienter  auctam, 
auro  et  coloribus  omaverat.  At  Spelman- 
nus  a  Saxonicodippan,  i.  Tingere,  in- 
ftcere,  deductum  mavult,  aut  a  Greco 
fivirreiv,  quod  est.  Tingere,  mergere, 

DIPTTGHA,  GrsBcis,  òimvxoL,  Tabellaa 
plicatiles,  geminas  se  pandentes  ac 
porrigentes.  A^Ovpov,  diicxuyov  ypafiuaTt- 
d(ov.  vel  Ypa(i|iaTetov,  Heroooto,  Polluci, 
et  Hesycnio  ;  YPauitatcìov  StOupov,  Libanio 
Epist.  914.  Bipaiens  pugillar.  Ausonio. 
Suidas  et  Hesychius  :  Aiicrv^s.  Svo  mpt- 
Sòikata,  7)  dvo  liciCoXàc  (x^^*^^*  caott  t^  |ièv 
Oiceorp&vdai  Tb  iiciicXouv,  x<^  8à  uico6c6Xt]- 
oOttt.  Diptycha,  ^ues  duahìù  Constant  ttk' 
nicis  seu  operimentis,  qtu)rum  alterum 
operimento  substematur,  altero  idem  ob- 
tegatur,  J^Gloss.  Isid.  :  Diptycha,  Tabellss 
quas  fenmus.]  Papias  :  Dipticss  dicuntur 
tabellm,  quibus  oorruptores  suum  inscri- 
bunt  amorem.  Quod  sumptum  videtur 
ex  Commentatore  Juvenalis  ad  Sat.  9  : 

....  Et  blanda,  uiidiue,  deusqna  Ubell» 
SoUiciteat. 

Ubi  ille,  Blandis  te  epistolis  et  Diptu- 
chis  sollicitent.  Sed  base  Criticorum  nliis 
nota. 

Diptycha  Consulum,  Quxstorum,  et 
majorum  Magistratuum,  eorum  nomi- 
nibus  inscripta,  et  imaginibus  ador- 
nata, quffi  ipsi  ad  amicos  mittebant  vice 
apophoreti,  in  Magistratus  initi  et 
adepti  symbol um.  De  his  mentio  est  in 
leg.  15.  Cod.  Tb.  de  Exoens.  ludor.  (15, 
9.)  apud  Themistìum  Orat.  6.  pag.  166. 
Symmachum  lib.  2.  Epist.  81.  ^.  lib.  5. 
Ep.  56.  et  lib.  9.  Epist.  109.  Claudianum 
lib.  8.  de  Laudibus  Stilicon.  Sidonium 
lib.  8.  Epist.  6.  et  Libanium,  nuos  lau- 
dant  Jacobus  Gotbofredus  ad  a.  leg.  15. 
Juretus  ad  eumdem  Symmachum,  et 
Alexander  Wilthemius  in  Commentario 
de  Diptycho  Leodiensi  cap.  1.  et  7.  ubi 
non  Leodiensis  duntaxat,  sed  et  Bituri- 
censis  et  Compendiensis  Diptychi  figurse 
reprsBsentantur  cum  eorum  imaginibus 
et  inscriptionibus.  Nos  egregii  alterìus 
Diptychi  Consularis,  quod  in  Bibliotheca 
Regia  asservatur,  flguram  perinde  des- 
cribendam  curavi mus,  ad  Syntagmatis 
de  Nuromis  Imperatorum  CPolitanorum 
illustrationem. 

Diptycha  Ecclesiastica.  Horum 
tria  genera  in  Ecclesia  Grasca  observant 
viri>docti,  primum  Episcoporum,  alte- 


DIP 


DIP 


DIP 


123 


rum  vivorum,  tertiura  mortuorum  :  de 
quibus  sigillati  m  dicendum. 

DiPTYGHA  Episooporum  ,  fTabeUm 
Episcopales  quibusdam  dicuntur)  Illa 
nuncupant,  in  quibus  sanctorum  Prie- 
sulum,  vita  functorum,  qui  Ecclesiam 
rexerant,  nomina  exarabàntur,  eorum 
praesertim,  qui  aliqua  vita  sanctitate 
inclaruerant,  quse  ad  futurorum  exem- 

Slum  et  meritorum  memoriam  inter 
[issarum  solennia  publice  recitaban- 
tar.  Georgius  Alexandrinus  in  Vita  S. 
Joan.  Ghrysostomi  :  UoNtrt^à  dà  tò  dvo^ 
toO  'luavvou  ToTc  UpoTc  ottrrox^tc  irtàioLi 
-xsXsOffat,  wc  à(iO(iVT)|j.ovevtoO  icarpic.  Simul 
adhortatur  ut  Joannia  nomen  tabul\9  «a- 
cri3  juberet  inscribi,  tanquam  digni 
Patri9,  cujus  fama  celebraretur,  Facun- 
dus  Hermlanensis  lib.  4.  cap.  1.  de  B. 
Cyrillo  :  RescribeiM  quip]fe  B.  Attico, 
hujus  Regim  eivitatia  Episcopo ,  dicit  : 
Legens  literas  a  vestra  Reverentia  misscu, 
cagnovi  nomen  Joannis  in  sacris  Dipty^ 
ehis  scriptum.  Ubi  Cyrillus  habet  ev  Tale 
fepatc  ScXtoIc.  Idem  postea  xsTaXoYov  rfi^v 
E9ci(nc6ircùv  vocat,  quia  in  Diptychis  ins- 
cripta  erant  Episcoporum  nomina.  Idem 
iib.  11.  cap.  1.  de  Eustachio  Episcopo, 
qui  Synodo  NicaBn»  interfuit  :  Solenni^ 
ter  inter  suos  decessores  ac  successores  ad 
saeri  fida  nominatur.  Gollatio  III.  Car- 
thaginensis  cap.  280  :  In  Ecclesia  sumus, 
in  qua  CsBcilianus  Episcopatum  gessit,  et 
diem  obiit.  Ejus  nomen  ad  altare  reci" 
tamuSf  ejus  memoriss  eommunicamus  tan- 
guam  memorue  fratris,  etc.  Fortunatus 
Hb.  10.  Poem.  10.  de  S.  Martino  : 

Nomina  Tettra  lent  Patriarchis  atque  Prophotla, 
Coi  bodie  in  tempio  Diptychas  edii  ebnr. 

Àdde  Liberatum  Diaconum  cap.  16. 
Breviarii. 

Eorum  porro  Antistitum,  quorum  no- 
mina in  ejusmodi  sacra  Diptycha  refe- 
rebantur  post  illorum  excessum,  qu» 
recitabatur  in  Liturgia  memoria  longe 
alia  erat  ab  ea.  quse  fiebat  prò  defunc- 
tis  :  cum  Sacerdos,  non  prò  iis  oraret, 
sed  deprecaretur,  ut  ceelftibus  adscrip- 
tos,  cum  cffiteris  Sanctis,  qui  ante  con- 
secrationem  invocantur.  Atque  bine  ini- 
Uum  sumsit  Canonizationis  nixis,  cujus 
Tocabuli  vis  nulla  alla  est,  quam  quod 
summi  Pontificis  Jussu  et  arbitrio,  re 
prius  diligenter  expensa,  virorum  vita 
integri  tate  et  sanctitate  insignium  no- 
men in  Canonem  Mìsssb  referretur, 
quod  alias  docuimus.  Hadrianus  II.  PP. 
Epist.  9  :  Dietum  Apostoliem  recordatio^ 
rns  Pajtam  Nicolaum  in  Codicibus  vel 
Diptychis  Ecclesiarum  vestrarum  scribi, 
et  nSmen  ejus  inter  sacra  Missarum  so- 
lennia  inprmter^nisse  recitari  faciatis, 
Fulcuinus  de  Gestis  Abbatum  Lobien- 
sium  cap.  7  :  Dixit  etiam  Episcopus  supra 
nominah««  (Adalbero  Remensis)  prmde- 
aessorum  suorum  ductam  usque  ad  se 
eonsuetudinem,  ut  inter  Missarum  solen- 
nia,  in  ea  speciali  commemoratione  de- 
functorum,  qua  supra  Dij^tycha  dicitur, 
et  in  consecratione  Dominici  corporis  so- 
lenniter  agitur,  cotidie  in  aurem  Presby- 
ieri  recitante  silenter  Subdiacono,  om- 
nium  ipsius  Sedis  nomina  scripto  viritim 
recitentur  Episcoporum.  Vide  August.  de 
Unitat.  Eccl.  cap.  7.  Epist.  162.  ad  Dona- 
tum,  Socratem  Iib.  6.  cap.  10.  lib.  7. 
<;ap.  40.  Niceph.  Gali.  lib.  7.  cap.  7.  et 
28.  Anastas.  PP.  Epist.  2.  cap.  8.  Acta 
Ooncitii  CP.  Regulam  Magistri  cap.  93. 
extremo,  Pachym.  lib.  7.  cap.  19.  lio.  11. 
cap.  20.  etc. 

Quemadmodum  igitur  scribi  in  Dip- 
tychis, erat  quodammodo  inter  Sanctos 
collocar!  ;  ita  ex  iis  deieri,  erat  e  memo- 


ria hominum  aboIeri,et  perpetua  notari 
infamia  :  quod  in  hareticis  potissimnm, 
ant  schismaticis.  vel  etiam  aliqua  male 
act»  vitas  labe  infectis,  (quos  Episcopi 
succedentes  eadem  vel  hseresi,  vel  viuB 
ratione  infamati,  contra  Jusin  Diptycha 
retulerant)  Jubente  summo  Antistite, 
cujus  id  munus  erat,  con tingebat.  Anas- 
tasius  in  Agatbone  PP.  pag.  55  :  Deinde 
abstulerunt  de  Diptychis  Ecclesiarum 
nomina  Patriarcfiarum,  vel  de  picturis 
EcclesisBy  figuras  eorum,  aut  in  foribus, 
ubi  esse  polerant  auferentes,  id  Mf ,  Cyri, 
Sergii,  Pauli,  Pyrrhi,  Petri,  per  quos 
error  orthodoxm  /idei  pullulavit.  Justl- 
nianus  in  Edicto  de  Fide  orth.  de  Theo- 
doro  Mopsuest.  inter  Acta  Synodi  Uni- 
vers.  :  *A'KÌXti^cK,y  é(  exetvou  T£kv  tepfi^v  ttjc 
ixxXtja^ac  dinT\Sx<'ov  tv)V  toOtov  icpovrjyoptav. 
Deleverunt  e  sacris  Ecclesim  Diptychis 
ejus  nomen.  Hincmarus  Remensis  Opusc. 
17.  ad  Nicolaum  PP  :  Nunc  autem  in 
epistolis  Sanctitatis  vestras. . .  invenimus, 
ut  Teotgaudiim  et  Guntharium  in  Cala- 
logo  Episcoporum  non  recipiamus,  et 
Antiochenum  Concilium,  ut  prsemisimus, 
et  melius  ij}si  scitis,  de  eo,  qui  post  dam^ 
nationem  juxta  prsscedentem  eonsuetudi- 
nem Episcopale  prsssumit  ministerium^ 
qttod  Ébonem  fecisse  non  dubium  est, 
rescribere  mihi  dignetur  Apostolica  vestra 
auctoritas,  utrum  eundem  Ebonem  inter 
Episcopos  in  sacris  Diptychis  in  Ecclesia 
nostra  nominare  permittam,  an  ne  de 
esiterò  in  Episcoporum  catalogo  nomine- 
tur,  nrohibere  debeam,  etc.  Vide  Goncil. 
Galcnedonense  act.  14. 

Interdum  Ecclesiarum  PrsBsules,  vel 
haeretica  labe  infecti,  vel  odio  aut  malo 
affectu  ducti  Episcoporum  orthodoxo- 
rum  nomina  eraserunt.  Ita  apud  Victo- 
rem  Tunnensem  in  Chron.  Petrus  Pa- 
triarcha  Antiochenus  haereticus  nomina 
Proterii  et  Salafatiarii  (decessorum)  de 
Eeclesiasticis  Diptychis  sustulit,  et  Dios- 
cori  et  Helluri ,  qui  Proterium  interfe- 
ceratj  scripsit.  Quse  quidem  postmodum 
restituebantur  ab  orthodoxis  PrsBSuli- 
bus,  ut  in  Constanti  nopoli tana  Synodo 
decretum  legimus  act.  1.  [*»  Vide  Glos- 
sar, med.  GrsBCit.  voc.  'Avafopà  et 
AinxMXOL  col.  78.  et  814.] 

Diptycha.  Vivorum  dieta  ea,  in  qui- 
bus exarabàntur  nomina  summi  Ponti- 
ficis, Patriarcharum,  Episcoporum,  et 
eorum,  qui  Clero  adscripti  sunt  :  deinde 
Imperatorum,  Augustarum,  et  aliorum, 
dignitate  conspicuorum,  qui  eo  tempore 
vivebant;  postremo  plebs   ipsa  et  pò» 

Eulus  recensebatur.  Cbrysostomus  in 
liturgia  :  'O  didixovoc  Ovata  yvpoOev  ty)V 
àyifxy  rpaicel^av,  xa\  xà  Jiircu^a  tfiiv  t8  xe- 
xoi|xin|iiv(i>v  xaX  ]^fi>VT(ov,  <óc  po^SXeTal,  |xvy)- 
(xovevet.  Diaconusin  circuitu  sacram  men- 
sam  thurificaty  et  defunctorum  ac  vivo- 
rum  Diptycha,  ut  illi  lubet,  percurrit. 
Gregoras  lib.  5.  Paps  siraul  cum  aliis 
Patriarchis  factam  mentionem  testatur, 
ut  et  Georgius  Pachymeres  lib.  5.  Sanc- 
tus Maximus  in  Collatione  cum  Princi- 
pi bus  in  Secretarlo  :  Verumtamen  quid 
volumus  per  multa  discurrere  f  inter 
aacras  oblationes  supra  sanctam  mensam 
post  Ponti/lces  et  Sacerdotes  et  Diaconos, 
omnemque  sacratum  Ordinem,  cum  laids 
Imperatores  memorantur,  dicente  Dia- 
cono :  Et  eorum,  qui  in  fide  dormierunt 
latcorum,  Constantini,  Constantis  et  caste- 
rerum.  Sic  autem  et  vivorum  memoriam 
facit  Imperatorum  post  sacrcUos  omnes. 
Concilium  Vasense  II.  cap.  4:  Et  hoc 
nobis  justum  visum  est,  ut  nomen  Domni 
Papes,  quicunque  Sedi  Apostolicss  prasfue- 
ritf  in  nostris  Ecclesiis  recitetur.  Micro- 
logus  cap.  18  :  Sciendum  est  autem,  quod 


Romana  auctoritas  nomina  vivorum  fide'-' 
lium  intemumerare  permittit,  ubi  dicitur  : 
Memento,  Domine,  famulorum  famula- 
rumque,  etc.  Leo  Ost.  lib.  2.  cap.  78  : 
Cumque  ad  eum  locum  Canonie  pervenia- 
set,  quo  vivorum  solent  nomina  recensori. 
Vide  Liturgiam  S.  Marci,  S.  Cyprlanum 
Epist.  10.  Concilium  Calcbedonense  Act. 
11.  pag.  802.  Edit.  1618.  Suggestionem 
Germani  et  aliorum  Episcop.  post  Epist. 
89.  HormisdsB  PP.  Regulam  Magistri 
cap.  98.  etc. 

Cur  autem  vivorum  in  sacris  Litur« 
giis  celebraretur  memoria,  docet  Theo- 
dorus  Antidori  Episcopus  in  Expositione 
Miss»,  ut  subditorum  scilicet  erga  su- 
periores  obedientia ,  et  viventium  in 
eadem  fide  ac  mysteriis  unio  et  comme- 
moratio  indicaretur.  Relatio  Joannis 
Episcopi  CP.  post  Epist.  28.  Hormisdffi 
PP  :  Tantum  ad  satisfadendum  scripsi- 
mus,  ut  venerabile  nomen  sanctas  recor» 
dationis  Leonis,  qiumdam  urbis  Romm 
Archiepiscopi,  in  sacris  Diptychis  tempore 
consecrationis  propter  conoordiam  affige- 
retur. 

Reci taban tur  et  offerentium  nomina, 
seu  eorum  commemoratio  fiebat,  ut  est 
in  Addit.  4.  Ludovici  Pii  cap.  59.  [**  81.] 
Innocentiusl.  Epist.  ad  Decentium  cap. 
2  :  De  nominibus  vero  recitandis,  ante- 
quam  preces  Sacerdos  faciat,  atque  eorum 
oblationes ,  quorum  nomina  recitanda 
sunt,  sua  oratione  commendet,  quam  «u- 
perfiuum  sii,  et  ipso  prò  tua  prudentia 
recognosds,  ut  cujus  hostiam  necdum  Dea 
oferas,  ejus  ante  nomen  insinues,  quam- 
VM  illi  incognitum  sit  nihil.  Prius  ergo 
oblationes  sunt  commendandae ,  ac  tum 
nomina,  guorum  stint  oblationes,  edi- 
cenda,  ut  inter  sacra  mysteria  nomivien'' 
tur,  non  inter  alia,  guas  ante  prasmitti- 
mus,  ut  ip^is  mysteriis  viam  futuris  pre- 
cibus  aperiamus.  Vide  Capitul.  Aquis- 
granense  ann.  789.  cap.  58.  et  Capitul. 
Francofoni,  ann.  794.  cap.  49.  Alcuinus 
de  divln.  Offic.  ubi  de  Canone  :  Cum 
dicitur.  Memento,  Domine^  famulorum 
famularumque  tuarum,  et  deinde  si^jun- 
gitur  :  Et  omnium  circumstantium,  ma- 
nifestum  est,  quod  quasi  quidam  locus 
sit,  ubi  aliquibus  specialiter  nominatis, 
etiam  casterorum,  qui  c^aìistunt  in  Eccle- 
sia, commemoratio  o^jungatur.  In  quo 
loco  liberum  est  Sacerdoti,  qiws  desidera- 
verit,  peculiariter  nominare,  aut  nomi- 
natim  Deo  commendare  :  aut  certe  illitd 
ab  antiquis  est  observatum,  ut  ibi  offeren- 
tium nomina  recitarentur.  Prius  enim 
obUUiones  commendafidas  sunt,  ac  tunc 
eorum  nomina,  quorum  sunt  edicenda,  ut 
inter  sacra  mysteria  nominentur,  non 
inter  alia,  awe  praemittimus.  Eadem  ha- 
bet auctor  Exegeseos  in  Canonem  Miss» 
(quem  quidam  Floro  Lugdunensi  ads- 
cribunt)  pag.  20. 

Tertiura  Diptychorum  genus  erat 
mortuorum,  eorum  nempe  omnium,  qui 
in  fide  obdormierant,  prò  quibus  Deum 
orabant,  quorum  nomina  reci  taban  tur, 
non  tamen  omnium,  sed  eorum,  qu8B 
Sacerdoti  a  Diacono  indicabantur.  Li- 
turgia S.  Marci  :  *0  fitdtxovoc,  xk  d^irruxa 
T&v  xexoipLVKiévtAv,  nempe,  legit.  Cui  Sa- 
cerdos,seincIinans,  apprecatur^  dicens  : 

xa\  to\Stci>v  7cdtvTb>v  ràc  ^u^à;  avauavaov 
fiéoicoxa  xOpte  ò  0ebc  t)U.&v  ev  rate  t&v  &y^(ov 
<rou  oxY)vg(tc>  etc.  Et  horum  omnium  ani- 
mabus  dona  requiem  dominator  Domine 
Deus  noster  in  sanctis  tuis  tabernaculis, 
etc.  Liturgia  S.  Chrysostorai  supra  lau- 
data :  'O  dtotxovoc  Tébv  TE  xexot|iY)(iév(ov  %a\ 
2^cdVT(ov,  (OC  ^o^iXsTai,  (AVY)|iove^et ,  ut  illi 
lubet.  Id  porro  prò  dormitione  alicujus 
'obkUionem  vel  deprecationem  nomine  ejus 


424 


DIP 


DIP 


DIR 


in  Eccleaia  celebrare,  vocat  Cyprianus 
Epist.  66. 

Hunc  etiam  usum  amplexata  est  Ro- 
mana Ecclesia,  utì  testatur  Alcuinus  : 
Post  illa  verba,  quibus  dicitur  :  In  somno 
paci9,  ums  fuit  antiquorum,  sicut  etiam 
nodie  Romana  agit  Eecleeia,  ut  »tatim 
recitarentur  a  Diptychis  nomina  defunc- 
torum,  Alcuino  consentit  Fiorus  Magis- 
ter  in  Expositione  Missse,  et  Àuctor  VitSB 
S.  Samsonis  Episcopi  Dolensis  lib.  1. 
cap.l.  Gumeanus  lib.  de  mensura  poeni- 
tentiarum  cap.  18  :  Diaconus  obliviacens 
óblationem  adferre,  donec  auferatur  lin^ 
teàmen,  quando  recitantur  nomina  pau- 
eantium ,  similiter  poeniteat.  Memoria 
vero  illa,  quae  agi  tur  prò  defunctis  in 
sacrificio  Missse,  fltque  post  divinse 
hostiae  consecrationem,  inscribitur  apud 
Gregor.  M.  in  libro  Sacramentoram  : 
Super  Diptycha  ;  in  Expositione  MisssB  : 
Oratio  super  Diptychos^  atque  in  hsec 
verba  concipitur  :  Memento  etiam,  Do- 
mine,  fdmulorum  famularumque  tuarum 
ili.  qu%  nos  prmcesserunt  cum  siano  fidei, 
et  dormiunt  in  somno  pacis.  ìpsis,  Do^ 
mine,  et  omnibus  in  Chnsto  quiescentibus, 
locum  refrigera,  luds,  et  pacis,  ut  indul- 
geas,  depreeamur.  Quae  quidem  oratio  a 
Sacerdote,  sacra  faciente,  inter  ipsa 
MÌSS8B  solennia,  recitatur  post  consecra- 
tionem, quam  Miss»  partem  ;  tòv  xaipbv 
Ttìv  aiirnSvwv,  vocat  Quinta  Synodus  obcu- 
menica.  At  in  Ecclesia  Graeca  legeban- 
tur  Diptycha  a  Diacono  ad  altare,  ut  ex 
prsedictis  plus  satis  constat  ;  quibus 
lectis,  Sacerdos  sacra  faciens  adpreca- 
batur  iis,  quorum  nomina  recitata  fue- 
rant,  varie  autem  prò  varia  Diptycho- 
rum  parte.  Nam  cum  vivorum  et  de- 
functorum  recitabantur  nomina,  Sacer- 
dos prò  iis  Deum  deprecabatur  :  cum 
vero  Praesulum  aut  afiorum  pietate  et 
vit»  integritate  illustrium  virorum, 
tunc  popuTus  iis  acclamabat,  dicendo  : 
Gloria  tibi.  Domine.  Id  docemur  ex  Sy- 
nodo  quinta  laudata  :^  Tu  xaipw  Tfi>v  dtic- 

t^xwv  |UTà  iroXX^c  rri;  Tjffyy^a;,  ffuv£^pQ(|iov 
oficav  TÒ  icX9)0oc  x^xXto  toO  OuataoriQpfov,  xai\ 
y\yipolbyzo,  xa\  ptóvov  eXix^rjO'atv  al  wpotftjyo- 
p(a(  Tfi^v  elpYjpiévuv  fty^uv  Te<x<rap(i>v  (ruvóSuv 
icapà  toO  5iax6vou,  xa\  t&v  év  69Ì:t  |ii>vi^(tY) 
'ApYisictax6ii(ov  Ev9T]|i{ou,  xa\  Maxe^ovtov, 
%ol\  AfovTOc,  xai  9wv§  ueydXirj  Ixpa^av  Sicotv- 
TEc,  MloL  9ot  K'^pu.' tempore Diptychorum 
cucurrit  omnis  muUitudo  cum  magno 
silentio  circa  altare,  et  audiebant  :  et  cum 
sóUe  lectse  fuissent  a  Diacono  appellatio- 
nes  prssdictarum  sanctarum  4.  Sy  nodo- 
rum,  et  sanctw  memorisi  Archiepiscopo' 
rum  Euphemii  et  Macedonii  et  Leonis, 
voce  magna  universi  clamaverunt  :  Gloria 
tibi,  Domine. 

wr  Verum  non  solum  in  Ecclesia 
tempore  sacrosancti  Missae  sacriflcii , 
sed  etiam  in  Gapitulo  ex  Diptychis  reci- 
tata fuisse  defunctorum  nomina  disci- 
mus  ex  Statutis  antiquis  Ecclesise  Pari- 
siensis  laudatis  in  Observationibus  ad 
Librum  Johannis  Abrinc.  pag.  100.  ubi 
sic  legere  est  :  Inde  ad  Capitulum  prò- 
grediuntur,  ubi  gestis  Sanctorum  et  Dip- 
tychis defunctorum  perlectis,  fiunt  preces 
prò  eorum  requie.  Quo  referri  possunt  ea 
quffi  etiamnum  post  Primam  Acolythus 
canit  :  Commemoratio  omnium  fratrum, 
familiarium  Ordinis  nostri  atque  bene" 
factorum  nostrorum  :  quibus  Superior 
subdit,  Requiescant  in  pace,  ad  quod 
Ohorus  respondet,  Amen, 

Porro  ut  damnatorum  vel  haeretico- 
rum  Episcoporum  et  PraBsuIum  nomina 
de  Diptychis  delebantur,  ita  et  Impera- 
torum,  qui  hsereseos  labe  infecti  deces- 
serant,  ut  in  Gestis  Goncilii  GP.  in  quo 


deleta  sunt  de  Diptychis  Zenonis  et  Anas- 
ttisii  Angus  torum  nomina. 

Statuit  prseterea  Goncilium  Emerl- 
tense  cap.  19.  recitari  inter  Miss»  so- 
lennia eorum  nomina,  a  quibus  Eccle- 
sias  constat  esse  constructas,  vel  qui  iis 
quidpiam  contulerunt,  siquidem  adbuc 
essent  in  vivis.  ante  altare  ;  si  decesse- 
rant,  cum  defunctis  suo  in  ordine.  At- 
que inde  Diptycha  vooant  quidam  libros 
anniversarios,  in  quibus  defunctorum, 
qui  prò  animsB  suse  remedio  Ecclesiis 
bona  contulerunt,  nomina  describuntur, 
qu»  vulgo  Obituaria,  et  Necrologia  nun- 
cupantur.  Hac  nòtione  Diptycha  usur- 

Savit  Eckehardus  junior  de  Gasib.  S. 
alli  cap.  5.  pag.  62. 

In  Diptycha  denique  quatuor  prima 
Goncllia  relata  fuisse  docent  Acta  Sy- 
nodi  GP.  cecumenic»,  id  est,  eorum 
tituli. 

Erant  et  alia  Diptycha  in  Ecclesia,  in 
quibus  scilicet  recens  baptizatorum  et 
susceptorum  nomina  exarabantur,  quod 
et  hodie  in  Ecclesia  fit,  diversa  omnino 
a  Diptychis  vivorum,  quae  inter  Missa- 
rum  officia  a  Diacono  recitabantur, 
etsi  in  eo  errore  versatus  sit  Pachy- 
meresin  Parapbrasi  Dionysiide  Eccles. 
Hierarch.  cap.  3.  De  ejusmodi  Diptychis 
intelligendus  Joannes  Diaconus  in  Vita 
S.  Pelagi». 

Prsedictis  lubet  hoc  loco  addere,  quod 
habet  Hieronymus  Rubeus  lib.  3.  Hist. 
Ravennatis  sub  ann.  515.  QuanqiMm, 
inguit,  Ecclesiarum  Diptycha  putantur 
fuisse  tabulsB  sacras  duae,  quarum  in  al- 
tera ifivorum^  in  altera  mortuorum  Epis- 
coporum, qui  recitabantur  in  sacrificio 
Mtssas,  nomina  describantur ;  non  erit  tc^ 
men  fortassis  absonum  opinari,  fuisse 
etiam  quandoque  vestem  illam,  qua  supra 
essteram  induitur  Sacerdos,  cum  missam 
celebrai:  Casulam  etPlanetam  appellant. 
In  hanc  sententiam  adducit  me,  tum  quod 
ea  sit  vestis  duplex,  anterius  et  posterius 
ex  humeris  delabens,  tum  quod  inter  sa- 
cras  divorutn  reliquias,  in  Classensi  sa- 
crario, hujusmodi  vestem  repererim,  vel 
antiquitate  venerabilem^in  qua  taliains- 
cripta  sunt  nomina.  Et  alio  loco  :  Quam 
vero  diximus  in  hac  historia  casulam^ 
Diptychorum  imaginem  referentem,  in 
sacrario  CUusense  servari,  ea  e  serico  ar- 
genteo teoBta  est,  in  eujus  anteriori  parte, 
intra  duas  lineas  sursum  ac  deorsum  reeta 
deductas  descripia  opere  Phrygio  in  cir- 
culis  hfibet  htsc  nomina,  Sigebertus  Epis- 
copus,  Andreas  Episcopus,  etc,  Transver- 
sum  vero  ab  uno  humero  ad  aUerum  intra 
duas  item  lineas  minime  rectas,  sed  arcus 
modo  sursum  flexos,  eodem  opere,  hsBc 
sunt,  Concessus  Ejnscopus,  eie.  In  dorso, 
inter  duas  lineas  item,  sursum  ac  deor- 
sum excurrentes,  in  medio,  pauh  supra 
locum,  ubi  sunt  renes,  in  arculo  manus 
est  aperta,  transversum  locata;  supra 
ipsam  htsc,  in  circulo  quodque  suo,  le- 
guntur,  Giubriel  Angelus,  S.  Rusticus, 
Euprepius  Episcopus.  etc.  Infra  manum 
hsBC  sunt,  Michael  Angelus,  Hesdrmus, 
Petronius  Episcopus,  etc.  In  comu  trans- 
verso, sursum  etiam  sinuato,  ita  habetur, 
Zeno  Episcopus,  etc.  Episcoporum  alio- 
rum  nomina  brevitatis  causa  omisimus. 
De  Diptychis  sacrls  et  profanis  multa 
etiam  congessit  Rosweidus  in  Onomas- 
tico ad  Vitas  Patrum,  ut  et  Gard.  Bona 
lib.  2.  Rerum  Liturg.  cap.  12.  et  Steph. 
Baluzius  ad  Gapitul.  pag.  1129. 

DlPTAOUS,  prò  Stim»Yov,  Diptychum. 
Gharta  Rudesmdi  Dumlensis  Episcopi 
sersB  980.  apud  Antonium  de  Yepez  in 
Ghronico  Ord.  S.  Benedicti  tom.  5  :  Dip- 
tagos  argenteos  imaginatos  et  deaurcUos, 


calices  argen490s  exauratoe  tres,  etc. 
Gharta  alfa  ejusdem  Rudesindi  :  Ad 
usum  Sanctuarii,  erucee ,  Dipertagas , 
capas,  calices,  et  coronas,  etc.  Legendum, 
ut  supra,  Dipta^os. 

Dtptitius.  Amalarius  in  Eclogis  de 
Missa  :  Eie  orationes  dum  dicuntur,  una 
super  Dyptitios,  altera  post  lectionem  no^ 
mtnum. 

1  DIQUE,  Denique.  Gloss.  Isid.  et  San- 
german.  MSS.  n.  501.  Videtur  esse  sim- 
plex abbreviatio. 

1  DIRADES,  Inssqualia  et  aspera,  apud 
Sussannsum  in  vocabulario. 

1  DIR£,  Collum  supmius,  vel  in  angus" 
tum  deeinenepromineniia,  auperdìiumve, 
apod  eumd.  Sussann. 

DIRARARE,  Rarum.  tenaem  facere, 
apud  GsBliom  Aurelianum  lib.  1.  Acut. 
cap.  15. 

DIRATIOIIARE,  etc  Vide  Dmrationare. 

«  DIREGTA,  Ludi  genus.  Stat.  Pistor. 
lib.  5.  rubr.  71  :  Si  vero  luaerit  ptUam  et 
in  aperto  ad  aliqiuem   ludum  cartarum, 

excepto  ludo   qui  dicitur  la   Directa 

incidat  pasnam  librarum  quinque.  Vide 
alia  notione  in  Directum  2. 

DIREGTANBUS  ,  Dirbgtanee  ,  unico 
vocis  tono,  nulla  modulatione  dìctus, 
aut  pronuntiatus  psalmus,  hymnus,  aut 
alius  cantus  Ecclesiasticus.  Isidorus 
lib.  5.  de  Eccl.  Offlc.  cap.  5  :  Primitiva 
Ecclesia  ita  psaUebat,  ut  modico  flexu  vo- 
cis faceret  j^scUlentem  resonare,  ita  ut 
?ronuntianti  vicinior  esset  quam  canenti. 
oannes  Sarisberiensis  lib.  1.  Policratici 
cap.  6.  ubi  de  Musica  :  Proinde  quidam 
venerabilis   vir    circiter  septingentarum 


monialium 


tr.  hanc  Monasteriis  suis 


prsucripsit  legem,  ut  omnia  earum  can- 
tica totius  melicas  pronuntiationis  exuant 
modos,  et  ut  sola  pscUmorum  et  laudum 
sint  significativa  pronuntiettionecontentm. 
Suspecta  equidem  fuit  saneto  viro  volup» 
tati  cognata  molUties,  eo  quod  volupt€te 
parens  libidinum  est.Regula  S.  Aureliani 
ad  Virg.  cap.  40  :  Ad  Lueemarium,  Di' 
rectaneue  parvulus,  id  est,  Raaina  terrm 
cantate  Deo,  etc.  Mox  :  Quotidianis  vero 
diebus  ad  Noctumos  inprimis  Directaneus 
dicatur  :  Misererò  mei  Deus,  etc.  Ibidem  : 
Humnue  vero.  Ter  bora  trina  voi  vi  tur, 
ad  Lueemarium  omni  tempore,  et  festis 
et  quotidianis  diebus  inprimis  Directa- 
neus. Ita  in  Regula  S.  Benedicti  cap.  17. 

5.  GsBsarii  Arelat.  cap.  81.  ejusdem  Au- 
reliani ad  Monachos  cap.  ult.  de  ordine 
psallendi,  et  Magistri  cap.  55.  Adde 
Amalarium  lib.  4.  cap.  48.  apud  Mabil- 
lonium  tom.  2.  Analector.  Kero  Mona- 
chus  in  Gloss.  :  Pialliti  Derectanei,  sei' 
mun  in  rithi.  Apud  eumdem,  Reda, 
Rehete.  Amalarius  loco  citato:  Tertius 
autem  psalmus  sine  modulatione  anti' 
phonsB  m  Directo  dicitur,  etc.  Statuta  de 
Sempringham  :  Lectiones  matutinales  de 
B.  Maria  legant,  et  Lectiones  prò  defunc- 
tis in  Directo,  non  solsnniter. 

^  Adde  ex  Murator.  tom.  4.  Antiq. 
Ital.  med.  sbvì  col.  840.  sed  videndum, 
num  potius  ita  psalmi  appellarentur» 
quod  non  alternatim,  sea  continuato 
progressu,  atque  una  voce  ab  integro 
choro  recitarentur.  aut  etiam  caneren- 
tur.  Philo  in  lib.  de  Vita  contempi,  de 
Therapeutis  hffic  habet:  Cantant  hymnos 
in  laudem  Dei  compositos.  variis  metro- 
rum  carminumque  generÙnis,  nunc  ore 
uno,  nunc  aUemis,  etc.  En  quam  anti- 
quius  mos  iste,  etaualis  forma  psallendi 
a  piis  hominibus  rrequentaretur. 

«>  DIREGTARE.  Virgil.  Grammat.  epit. 

6.  pag.  180  :  Ita  etiam  littera  ab  ipsis  cerm 
characteribue  usque  cui  quassorum  com^ 
posUionem  hosce  ordines  virectat. 


DIR 


DIR 


DIR 


125 


BIRSGTARinS.  Vide  Dereetarius. 
1  DIREGTATIGUM  ,  Diregtigium,  Di- 
RECTio.  Vide  post  Directum  8. 

^  OIREGUM,  Directe,  Gali.  Droi^.  diree- 
temeni.  Mirac.  S.  Bert.  tom.  9.  Collect. 
Uistor.  Frane,  pag.  119  :  Arreptoque  iti" 
nere  ineubuisiUnli  cuna  Directim  tende' 
ìhmU  ad  mxukitiunculafn, 

«  DIREGTITAS,  Domiaium  seu  jus  do- 
mi ai  in  territorium  et  census  prqpter 
clieatelam  ex  eo  percipiendus ,  (Sali. 
Damaine  direct.  Charta  ann.  1489  :  An- 
thaniuè  Chat  veudidit  prtedictos  eensua 
seu  redditusj  una  cum  omni  fundalitaté 
et  Direetitate  eontmdem.  Alia  ann.  1509. 
ex  Ohartul.  Caunens  :  RenUttunt  omnem 
juriadictionem,  itnperium,  Directitatem, 
dominium  utile,...  retento  aolum  patrona- 
tu8  eecle8iii  dicti  loci  jure,..,  cum  molerà 
dinijjuxta  Argenti  duplicis  ripariam  siti, 
Direetitate  et  ipHus  feudi  Dir ectitate.YiÙQ 
Domanium. 

«  DIBEGTIVA  LiTERA,  Epistola  alieni 
inscripta.  Annal.  Placent.  ad  ann.  1461. 
apud  Murator.  tom.  20.  Script.  Ital.  col. 
908  :  Praneiscua  Malata  ducalia  commia- 
aariua  applicuit  Plfjkcentiam  cum  multia 
literie  nabUibua  et  magnatibua  PlacentUe 
Directivia. 

1 1.  mREGTGRIUM,  Iter  rectum.  Vide 
Dirigere. 

2.  DIREGTORIUM  ,  Abacus ,  ministe- 
rium,  ubi  reponuntur  vasa  ad  convivi  a, 
Gali.  Dreaaoir.  Gbronicon  Beccense  ann. 
14S2  :  Tabulaa  in  aula^  qum  dicUur  Miae' 
rioordia,  fecit  renovare,  et  Directorium^ 
et  eimiliter  in  refectorio,  quaa  priua  erant 
vermibua  conaumptas.  Vide  Dreasorium. 

1.  OIBBGTUM,  idem  quod  Hectum,  de 
qna  voce  infra,  Jus.  Praeceptum  Rodul- 
phi  Begis  Franciffi  prò  Monasterio  Tu- 
leiensi  :  Hoc  autem  centra  Jua  regni  fieri 
nemocenaeat,  quandqquidem  eoccéllentia- 
timi  Jmperatorea  Direeta  aua ,  quotiea 
eauaa  eaoMerit^leguntur  immut(3kaae.[^  Di' 
recta  ex  Prfficepto  Rodulpbi  regls,  Ordi- 
nationes^  statuta  interpretor,qu8B  reges, 
quandocunque  res  posiulabat,  immuta- 
bant«]  Romualdus  Salernìtanus  in 
Ghronico  MS.  ann.  1120  :  WillelmuaDux 
Apuliaa  atque  Calabria^  devenit  ligiua 
homo  Papa^  CoUliati  factua  per  Directum 
cantra  omnea  hominea. 

DiRBGTUM  Fagere,  etc.  Jus  facere, 
Faire  droity  etc.  Marculfus  lib.  1.  form. 
21  :  /tiòemutf...  ut  ille  vir  omnea  catuaa 
lui,  ubicunque  proaequi,  vel  admallare 
deberet,  ut  unicuique  prò  ipao  vel  homi" 
nibua  auia  reputatia  ctmditionia  Directum 
fadai,  etc,  Gharta  Caroli  Mag.  apud 
Meurissium  in  Episcopis  Metensib.pag. 
1^:  Sed  in  eorum  privataa  audienticta 
agentea  ipai'ua  EccleaiaR  unicuique  de  re^ 
putatia  eonditUmibua  Directum  facerent, 
et  ab  aìiia  aimulque  perciperent  verita- 
tem.  Vetus  Gharta  apud  Rubeum  lib.  5. 
Hlst.  Ravennatis  :  Quia  nullam  acriptio- 
nem  inde  habemua,  nec  ullum  Directum 
inde  reperire  potuimua.  Querimonia  Be- 
rengarii  Vicecomitis  Narbonensis  ad- 
versus  Guifliredum  Archiepisc.  Narbon. 
ann.  1066  :  Deinde  conjux  mea  videna 
eum,  rogavit  reatUuere  oorpora  aancta^  et 
idem  ipae  ad  Eccleaiam  hitam  redire^ 
Directumque  nostrum  aupra  modum  acci" 
pere,  neque  audire  voluit.  Infra  :  Volui" 
que  ei  af firmare  Directum,  et  de  me  et  de 
conju^e  mecL.  et  de  omnea  meos  in  judicio 
aui  duecesi  Épiacoporum,et  Epiacopi  Are- 
lato  per  decem  millia  aolidoa  :  qui  renuit. 
[Edictum  Sancii  Regis  prò  pace  seu 
Ireuga  servanda,  Spicll.  Acher.  tom.  8. 
pag.  ^t  :  Si  infra  quindedm  dica  dam" 
nwn  in  poaae  dominorum  auorum  reaar- 
dre  neluerint,  aut  Directum  firmare  ; 


deinde  Vieariua  aecipiat  pignora  in  per" 
aonia  propriia.  Appendix  ad  Formulas 
Marculfi  form.  26  :  Homo  aliquia  nomine 
Ule,  ita  factus,  apud  arma  sua  super  me 
venit,  et  colpus  super  me  miait^  et  aie 
mihi  Deua  Directum  dedit,  ego  tpsa  de 
mea  arma  percuaai,  et  talia  coipua  ei  dedi 
prò  quid  ipae  mortuua  est.] 

•  Ad  Diregtum  Habbre,  In  jus  vo- 
care,  Juri  stare.  Charta  ann.  1157.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  566: 
Exceptia  meis  hominibus,  quos  infra  qua- 
dragtnta  dies  ad  Directum  libi  haoere 
potuero.  DroitoioTt  eodem  sensu,  in  Cons. 
Pet.  de  Font.  cap.  21.  art.  82  :  Kantplais 
est  d'iretage,  ne  doli  on  mie  contraxndre 
Vaverse  partie  de  Droitoier  u  lieu,  jushe 
jour  aouffisant  aoU  mis.  Endroitoier,  ibid. 
cap.  15.  art.  26.  Stat.  ann.  1398.  tom.  9. 
Grdinat.  reg.  Frane,  pag.  98.  art.  1  :  Les 
ferrons  et  gens  dudil  mestier  se  doivent 
venir  Droiitoier  devant  lui  (maistre)  de  ce 
que  touche  ledit  mestier. 

DiREGTA,  Eadem  notione,  in  Epistola 
Leonis  Regis  Armenia  in  Gestis  Inno- 
centii  III.  PP.  pag.  127. 

Directum  Verbum.  Gregorius  Turon. 
lib.  4.  Hist.  cap.  14:  Desistite  ab  hac 
intentùme,  verbum  enim  Directum  non 
habemus. 

DiREGTO  ET  Rationi  Stare,  in  veten 
Consuetudine  Jacc®  in  Aragonia  :  nos 
dicimus,  Ester  à  droit. 

Directum  Complere.  Fori  Gsc»  Ja- 
cobi  I.  Regis  Aragon.  ann.  1247.  fol.  9  : 
Pater  vel  mater  qualicunque  modo  se 
habeat  filius  eorum  non  teneatur  reapon- 
dere  prò  ilio,  aut  complere  Directum,  niai 
in  illts  caaibua,  etc. 

DiRBCTio.  Idem  quod  Directum.  Gon- 
cilium  Naroonense  ann.  1054.  cap.  6  : 
Secundum  inodum  culprn  Direclionem 
faciat  perjudicium  aques  frigidee,  aut  per 
escilium,  sicut  statutum  est. 

Drictum,  vox  formata  ex  Directum, 
eadem  notione»  unde  nostri  Droit  di- 
cunt.  Gapitula  Caroli  Mag.  tom.  2.  Hìs- 
tor.  Frane,  pag.  186  iPromitto  ego,  quod 
inantea  fidetis  sum  domino  Karolo  pitssi' 
mo  Imperatori.,,  sicut  per  Drictum  debet 
esse  homo  domino  suo.  Eadem  formula 
veteri  lingua  Francica  occurrit  apud 
Nithardum  lib.  8.  ann.  842.  in  FcBuere 
Ludovleum  inter  et  Carolum  Reges  :  Si 
cum  ?ìom  per  Dreit  son  fradra  saluar  dist, 
etc.  Adde  2.  Capitul.  Caroli  M.  ann.  802. 
post  cai).  83.  Judicatum  Caroli  C.  in 
Tabul.  è.  Dlonysii  ann.  22:  Et  plus  per 
Drictum  et  per  ìegem,  quam  coloni,  sicut 
ifnanifestum  est,  fecissent.  Notitia  vetus 
apud  Freherum  in  Orig.  Palat.  lib.  1  : 
Facla  est  inquisitio  de  Sueinheim,  si  per 
Drictum  deberet  attingere  ad  vUtam 
Hurspldomarcam.  Alia  notitia  apud  Pe- 
rardum  pag.  35  :  Et  per  lege  et  Dricto 
plus  debet  esse  servus  domno  Ludovico, 
quam  ingenuus,  [Vide  Drictum  suo  loco 
et  mox  in  Directum  8.] 

2.  DIREGTUM,  Rastallo  dicitur,  cum 
res  alieni  centra  jus  ablata  est^  voluti 
per  disseisinam,  discontinuantiam,  vel 
ejeetionem,  etc.  Clamor  quippe  seu 
actio,  qua  eam  repetit,  vocatur  Direc" 
tum. 

8.  DIRECTUM,  Jus  quod  quivls  in  re 
aliqua  habet,  quod  slbi  competit  in  suis 
bonis,  redìtus,  praestatio,  etc.  [Instru- 
mentum ann.  968.  in  magno  Chartu- 
lario  S.  Victoris  Massil.  fol.  7  :  Reco- 
gnoscentesquianullum  Directum  hahebant 
de  ipsis  campis  et  de  ipsis  vineis.]  Charta 
Oldegarii  Episcopi  Barcinonensìs  ann. 
1128  :  De  omnibus  Ecclesiasticis  justitiis 
et  Directis,  qum  ad  vos  pertinent.  Alia 
Ildefonsi  Regis  Aragon.  aer»  1250.  in 


Hist.  Pinnatensi  pag.  268:  Eccleaiam 
Vincentii  de  Valentia,  cum  omnibtu  Di" 
rectia  auia,  quas  modo  habet,  vel  habere 
debet.  [Charta  ann.  1878.  ex  Arehivo  S. 
Victoris  Massil.  armar.  Massil.  n.  662  : 
Abbaa  et  Conventua  dederunt  «acrt«to  80. 
lib.  cenaucUea  cum  toto  majori  Directo  prò 
votia  qwB  fiunt  ad  tumulum,  etc] 

Derittum.  Privilegium  Ludovici  Im- 
per.  datum  Castrueio  :  Cum  omnibua 
nonoribua,  Derittia,  uaibua,  etc. 

T  Derittus.  Privilegium  Ferdinandi 
Sicili»  Regis  ann.  1462.  in  Bullario  Car- 
mel.  pa^.  620:  Omnea  et  quaacumque 
jnrisdicttonea,  actionea,  Jura  earum,  eo- 
rumque  exactionea  et  Derittua,  necnon 
dictum  territorium,  etc. 

DiRiGTUS.  Joannes  XXII.  PP.  tom.  4. 
part.  2.  Epistolarum  secret,  pag.  89  :  Et 
ultra  hoc  debet  habere  medietatem  Diric* 
tua  commercii  Layacii,  et  Portellas,  et 
medietatem  Salinarum. 

1  Drictum,  Eadem  notione.  Instrum. 
ann.  1028.  nov.  Gall.Christ.  tom.  l.pag. 
49.  col.  1  :  Noa  donamua  et  imitamìia  tata 
Eccleaia  cum  eimiterio,  et   manaum  in 

Ìua  Eccleaia  eat...,  cum  Dricto  noatro  a 
hmino  Deo,  etc.  Rursum  occurrit  ibi- 
dem. 

DiREGTURA.  Gharta  Guidonis  Regis 
Hierosol.  ann.  1190.  apud  Guesnaium 
in  Annalib.  Massiliensib.  :  Ut  per  hasc 
omnia  loca  liceat  intrare  et  exire...  aine 
ulla  Directura,  et  terraria,  vel  anchoragio 
et  abaque  omni  exaclione,  etc.  Alia  Pni- 
lippi  Regis  Fr.  ann.  1809.  ex  2.  Regesto 
ejusdem  Regis  n.  86.  in  Tabularlo  Re- 
gio :  Item  aeptem  Directuraa,  Directura 
qualibet  uniua  aectarii  avenas.  [Vide  Diri" 
gere.] 

1  DiRiGTURA.  Breviarium  Histori» 
Pisana  ad  ann.  1168.  apud  Muratorium 
tom.  6.  col.  181  :  Rex  Babylonias....  Piaa^ 
nis  donavit  Diricturam,  quam  dare  sole" 
bant  in  Baby  Ione  et  Aleacandria  :  sicque 
ibisunt  liberi;  et  donavit  ipsis  Pisanis 
multas  posseaaionea  et  domoa  per  totam 
terram  auam. 

1  Dectura.  Charta  Heli»  Abb.  Flo- 
riae.  ann.  1280  :  Prior  de  Hampia  prò 
bono  pacis  assignavit  dicto  Conventui.,. 
campipartem  et  decimam  terrss  la  Caor- 
sine  prò  xxxii.  solidis  Paris,  et  septem 
Decturas  et  dimidium  prò  LXVlll.  solidia 
Pariai. 

1  Dretura.  LittersB  Guillelmi  Epis- 
eop.  Paris,  ann.  1284.  in  Hist.  San-Ger- 
man.  pag.  lvu.  col.  1:  Quinguaginta 
aolidoa  percipiendoa  annuatim  a  Preaby- 
toro  de  Crona,  quicunque  fuerit,  vel  ejua 
nunciOj  in  cenau  suo  de  Crona  in  feato  S. 
Remigli  de  primia  denarUa,  et  aexaginta 
aolidoa  de  primia  denariiainDreturis  auia 
de  Crona  in  craatino  Natalia  Domini,  et 
de  hiia  obaervandia  et  de  f adendo  habere 
dictum  redditum  aò  hoapitibua  suis  termi- 
nis  supra  dictis.  Llber  anniversariorum 
et  censuum  S.  Germani  a  Pratis  fol.  44. 
v«  :  Anniven.  Hugonis  Abb.  de  Flaicuria^ 
de  quatuor  libris  Paris,  sitis  apud  Valen" 
tonem  super  undecim  Dreturis  et  xxil. 
denariis,  quos  ibidem  perdpimus  ad  Na" 
tale  Domini.  Ibid.  fol.  60.  v«  :  Apud  Cla- 
mart  perdpimus  xxxvn.  sol.  cum  vili, 
denanis  minuti  census  in  feste  S,  Remi- 
ga, cum  IV.  Dreituris  et  dimidia  recipien- 
dis  ad  Natale  Domini.  Et  fol.  75  :  Unde- 
dm  Dreturas,  LXI.  sestaria  avenas,  et  iii. 
sest.  frumenti  i.  minellum  mmus  et  xxn. 
capones.  Item  fol.  101.  v«  :  Cum  una 
Droitura  quaa  valet  anno  quolibet  unum 
sextarium  ordei,  unum  caponem  et  unam 
frassam.  Denique  fol.  200  :  Et  vaut  la 
Doiture  ung  septier  d'avene,  et  ung  minot 
de  froment,  et  deux  chapons  seurennez. 


126 


Dm 


DIR 


Dm 


Passim  occarrunt  voces  Dretum  et  Droi- 
ture  in  hoc  anniversariorum  libro  :  ubi 
observare  est  Dreturas  omDos  in  specie- 
bus  semper,  nunquam  in  pecunia  luisse 
exsolutas.  Similiter  in  Gharta  Tabularii 
Portus  Regiì  ann.  1263  :  Valet  Droitura 
integra  unum  aextarium  averne,  unum 
tninotum  frumenti  ad  mensuram  Castri- 
fortia  et  dtwa  caponea.  Complement  de 
Droiture,  in  Litteris  ann.  1356.  apud  D. 
Secouase,  tom.  3.  Ordinat.  pa^r.  106. 

T  Drettura.  Salvo  iure,  Drettura  et 
uaatico  Communia  Maaailix,  in  Charta 
ann.  1233.  ex  Archi vo  Commenderiad 
Arelat. 

1  Dreytura.  Acquisitio  anni  1837. 
Hist.  Daiphin.  tom.  2.  pag.  348.  col.  1  : 
Omne  jua  omnemyue  actionem,  partem, 
Dreyturam,  requiaitionem  et  reclamatio- 
nem,  quod  et  quaa  dictua  Dom,  Guillelmìia 
habet,  etc.  Gharta  anni  1357.  apud  Balu- 
zium  Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  862  : 
Quidquidjuria^  actionia,  poaaeaaionia,  pro- 
prietatia^  Dreyturaa,  deverai,  etc. 

Drigtura,  Drectura.  Pactum  nup- 
tiale  Ermengardis  fllise  Bernardi  Atonis 
Vicecom.  Biterrens.  et  Gaufridi  fllii 
Girardi  de  Rossilione  5.  Id.  Maii  1110  : 
Et  ai  non  habuero  alium  infantem^  dono 
tibi  totaa  meaa  Dricturaa,  ubicumque  illaa 
habeam  et  habere  debeam.  Gharta  ann. 
1232.  in  Magno  Pastorali  Eccles.  Paris.: 
Recognoverunt,  ae  vendidiaae..,,  tria  aiu- 
tarla avente,  et  unam  Drecturam,  et  di- 
midiam  Dreturam,  et  quartam  partem 
cujuadam  Dreiturae,  quaa  omnia  atta  aunt 
inparochia,  etc. 

•DiRCiTURA,  Praestatio,  vectfgaì,  Pri- 
vll.  Pisanis  concessa  a  Gonrado  II.  reg. 
Sicil.  ann.  1269.  apud  Lamium  tom.  8. 
Delie,  erudit.  pag.  278  :  Nullum  inter- 

dietum  faciemua  vel  fieri  faciemua, et 

nullam  aliam  Dircituram  aeu  teloneum^ 
etc.  Sed  forte  leg.  Dricturam. 

«  DiRECHURA,  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1807.  in  Reg.  47.  Ghartoph.  reg.  eh. 
130  :  Item  intendtt  probare  quod  hominea, 
qui  piacantur  in  atagno  ae  MelgoriOf.,. 
dant  Direchuram  aeu  pulmentum  certum 
omnium  piacium  et  avium  captarum  in 
dicto  atagno.  Infra  :  Drechura» 

Droitura,  ex  Gali.  Droiture.  Magnum 
Pastorale  Eccles.  Paris,  ann.  1270  : 
Quingue  aolidoa  annui  cenaua,  cum  dimi- 
dia  Droitura  valente  4.  aol.  et  3.  den.  in 
cenaiva.  Necrolog.  Eccl.  Paris.  7.  Kal. 
Febr.  :  Jtem  3.  Droituraa,  et  quartam 
partem  uniua  Droituree  debitaa  in  Nati- 
vitate  Domini  qtioque  anno.  3.  Kal.  Aug: 
Dedit  50.  aol.  in  villa  de  Areinvilla,  vide- 
licet  in  2.  aextariia  tam  biadi,  quam 
avenae  unam  Droituram  cum  dimiaia  et 
octavaparte  umua.  [Vetus  Poeta  MS.  e 
Bibl.  Cfoislin.: 

CU  8*eii  ala  aaas  m  Droiture 
Pour  le  loier  dont  cQ  pritt  cure.] 

1  Droictura  Dimidia,  in  Gharta  ann. 
1284.  ex  Archivo  Portus  Regii. 

Diregtatigum,  Directatigus,  Idem 
quod  Directumy  jus,  nuod  quis  habet  in 
re  aliqua.  Gh.  Ranimìri  Arag.  Regis 
apud  Hieron.  Blancam  pag.  646:  Con- 
cedo vobia  Caatrum  et  villa,.,  cum  auia 
terminibua  et  Directaticia,  eremia  et  po- 
pukuia,  et  montibua,  etc.  Alia  Alfonsi  I. 
Regis  Aragon.  pag.  789  :  Et  mittaa  illoa 
clericoa,  poteroaamente  in  illoa  alhobzea, 
et  in  totoa  illoa  Directaticoa  quoa  hcòue- 
runt  in  tempua  de  Moroa  ad  unamquam- 

^ue  Ecdeaiam,  quae  ait  in  illoa  óctatel- 
ìa,  etc. 

f  Directigius,  Eadem  signiflcatione. 
Litter»  Alfonsi  Regis  Gastellae  prò  Goe- 
noblo  S.  Joannis  de  Burgos,  apud  Ste- 


phanotium  Fragm.  Histor.  MSS.  toro. 
3.  :  Facto  cartam  doncUionia  Deo  et  Mo* 
naaterio  S.  Joannia  Eccleaiea  S.  Roberti 
de  Caaa  Dei,  de  Eccleaiia  S.  Petri  de 
Cordiolea  cum  omnibua  Directiciia  auia. 
Ibid.  legitur,  Monaaterium  S.  Martini 
cum  auia  Directuria. 

1  Dretaticus.  Gharta  ann.  1070.  in 
Appendice  MarcsHisp.  col.  1153:  Vendo 
vobia  omnea  vocea  et  Dretaticoa,  poaaea- 
aionea,  etc.  Similia  leguntur  in  altera 
ejusdem  ann.  Gharta  Ibid.  col.  1154: 
Advenerunt  ergo  mihi  prmdicta  omnia 
f)er  vocem  et  Dretaticum  vel  hereditatem 
jam  dicti patria  meif  in  Gharta  ann.  1070. 
ibid.  col.  1160. 

4.  DIREGTUII,  Aliaprorsus  notione.  In 
Lege  Ripuar.  tit.  86.  {  11  :  Bruniam 
bonam  prò  12.  aol  tribuat,  helmum  cum 
Directo  prò  6.  aol.  tribuat.  Quid  hoc  loco 
Directum  sonet,  non  facile  est  divinare, 
nisi  sit  apex  galead,  qui  sursum  ac  in 
Directum  erigitur. 

1  DIREGTURA.  Vide  Directum  8.  et  Di- 
rigere. 

1.  DIREGTUS.  Gregor.  Turon.  lib.  8. 
Hist.  cap.  15  :  Gaviao  autem  domino, 
Directua  venit  acilocum. Phrasis  Gallica: 
Il  vint  Droit  au  Ueu,  [Le  Roman  d*Athia 
MS.: 

Att  terapie  Yìndmt,  si  desoendeat, 
Leur  Droituree  à  l'eutel  leodeot. 

Hoc  est,  recta  oergunt  ad  altare,  si  bene 
conjecto.]  ff  òblationes  intelligo,  qu» 
ad  altare  ofléruntur.l 

^  2.  DIREGTUS,  Ad  rectum  revocatus, 
emendatus.  Epist.  episcop.  regni  Lo- 
tbar.  ann.  867.  tom.  7.  Gollect.  Hist. 
Frane,  pag.  593  :  Quem  noa  quoque  prc^ 
cui  dubio  aalubriter  correctum  atque  Di- 
rectum magia  optamua  retinere  et  habere 
principem,quam  amittere  vel  deterere. 

^  DIRIBERE,  Dinumerare.  Glossar,  vet. 
ex  God.  reg.  7641.  Vide  Dirivere, 

1  DIRIBITORIUH,  Locua  contubemii. 
Gloss.  Isid.  Papias  male  :  Dirivatorium, 
Locua  contubernii.  Locus  ubi  militibus 
recensitis  stipendia  diribebantur  seu 
distri  bue  ban tur.  Vim  vocis  non  intelle- 
xit  Glossator,  aut  forte  scripsit,  ut  con- 
jicit  GrSBvlus,  Locua  campi  Martii  :  quod 
deinceps  fuerit  corruptum.  Diribitorium 
memorant  Sueton.  Giaud.  cap.  18.  Plin. 
16.  40.  Dio  Gass.  lib.  55.  pag.  553.  qui 
dedicationem  ejus  operis  describit,quod 
ipse  Latino  nomine  SstpiSiTc&ptov  appel- 
lat.  Fuit  autem  olxoc  |i.éYtoTo;  tfi>v  nc&noTe 
|i(av  òpo9-r|v  (Txi'^'zta^y  Domua  omnium,  quaa 
unquam  uno  culmine  fuet^unt,  maacima  : 
quam  Agrippa  imperfectam  reliquerat, 
Augustus  autem  aosolvit  et  dedicavit. 
Vide  Torrentium  ad  Suetonii  locum 
laudatum,  et  Pitiscum  in  Lexico  Anti- 
quìt.  Rom. 

IDIRIGTURA,  DiRiGTUS.  Vide  Direc- 
tum S. 

DIRIGERE,  vox  Agrimensorum  :  Diri- 

?\ere  limitea,  Restituere,  Redreaaer  lea 
imitea;  in  Novella  Theodosii,  et  Va- 
lentin. Terminoa  dirigere,  apud  Agge- 
num.  Finea  dirigi  dicuntur  in  leg.  2.  D. 
Fin.  regund.  (10,  1.)  Directura,  apud 
Innocentium  de  Gasis  literar.  Directoria, 
Itinera  recta^  rect»  navigationes,  vi» 
solennes,  òu8b  mutar!  vetantur  in  leg. 
8.  God.  Th.  de  Ganone  frument.  uro. 
Romae.  (14,  15.) 

1  Dirigere  Obviam,  Obviam  mittere. 
Fragmentum  Histor.  apud  Dnchesnium 
tom.  4.  pag.  94  :  Dux  ergo  audiena  impe- 
rialea  adveraum  se  venire  legionea,  Dirtgit 
ipae  ex  auia  manum  validam  obviam  illia 
itinere  dierum  aex.  Galli  diceremus  :  Il 


détaeha  un  oorpa  de  troupea  de  aon  armée, 
et  Venvoia  OMoevant,  etc* 

^  DIRIGITUS,  prò  Directua.  Litter» 
Philippi  IV.  Frane.  Regis  ann.  1802.  in 
Ghartulario  S.  Vandregesili  tom.  2.  pag. 
1844  :  Tale  mandatumDirigitum  ex  parte 
noatra  non  procedat  ad  aentienda,  (sai- 
sienda)  aeu  conflacanda  praadicta  bona. 

«  DIRIMARE,  lisdem  syllabis  eodem- 
que  sono  conci udere.  Gali.  Rimer.  Ro- 
landin.  in  prol.  ad  Hist.  Patav.  apud 
Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  avi 
col.  1049  :  Forte  non  ent  inutile,  vel  de^ 
lectabUe  minue  aliquibua,  et  praacipue 
literatia  id,  quod  de  modemcrum  injuriie 
et  laboribua  acriptum  per  Latinum  inve- 
nient,  quam  quod  de  geatia  nobilium  an- 
tiquarum  audtunt  per  vulgare,  qiuni  Diri- 
mcUum  vulgo  diàmua  et  Aomanum. 

^  DIRIHERE,  DiHpere.  Barthius  in 
Glossario  ex  Baldrici  Hist.  PalsBSt 

\  DIRIVATORiniI.  Vide  Diribitorixitn, 

1  DIRIVERE,  Dinumerare.  Dirivitorea, 
Diviaorea.  Derivativa,  Digeata,  aeparata. 
Papias  in  MS.  Bitur.  Editus  habet  :  Di- 
ruere  et  Dirivata.  Le^endum  est  Diri- 
bere,  Diribitorea,  Diribita,  voces  Latinis 
familiares  prò  Diatribuere,  Diatributor^ 
Diatributa,  scit.  militibus  stipendia. 

DIRMATIà.  Gharta  Kenulfl  Regis  Mer- 
ciorum,  qui  floruit  ann.  798.  apud  Spel- 
mannum  :  Culham,  eum  omnibua  utuita- 
tibua  cui  eam  pertinentibua...  videticet 
pratia,  paacuia,  Dirmatiiaque,  eursibue 
aquarum,..,  in  aatemam  ìargitua  aum^ 
hiareditatem. 

^  DIROGARE,  Italis  Diroccare,  Dlruere, 
destruere.  Domua  praedictorum  DirocaUae 
fuerunt  ubique,  in  Ghronico  Parnensi 
ad  annum  1306.  apud  Murator.  tom.  9. 
col.  858. 

DIROGHEUH,  Gennadius  in  God.  MS. 
Prudenti!  ex  Bibliotheca  Golbertina: 
Prudentiua  vir  aaaeularia,  litteratua,  et 
eruditua  compoauit  Dirocheum  de  toto  ve- 
teri  et  novo  Teatamento,  peraonia  exceptia. 
Ubi  Aldus  Manutius  recto  Dittocheum 
legit  (SiTTOYaTov  enim  prSBfert  Grennadius 
editusJ  aitque,  vocem  formatam  ex 
5itt6c,  duplex,  et  hxn»  cibus  :  quanquam 
fatetur  in  MSS.  Prudenti!  Godìcibus 
antiquissimis  leg!  Dirrocheum,  scripto- 
rum,  inquit,  culpa  :  quod  inde  conjicit, 
quia  inibì  interpretatum  est  antiquis 
characteribus  :  Duplex  refeetio  :  quam 
interpretationem  aastruunt  etlam  Gloss. 
MSS.  Dirochium.  Duplex  refectio,  et 
Gharta  iEthelreai  Regis  Anglor.  ann. 
981.  in  Monastico  Anglic.  tom.  1.  pag. 
218  :  Regum  vero  munimine  deincepa  ipae 
locua  Domino  protegente  tueatur,  ipaiua- 
que  loci  Abbas  Regi  deaerviena,  gregem 
aibi  commiaaum  Dirocheo,  id  eat,  duplici 
paato  foveat.  Papias  longe  aliter  apud 
Prudentium  legit,  ita  enim  ille  in  littsra 
G.  :  Chirocleua,  quidam  liber  parvua,  dic- 
tua,quod  clauaa  manu  poaait  teneri.  Nam 
Ys{p  manua,  xXsÌco.  claudo  dicilur  Graaee. 
Prudentiua  hunc  fecit.  Sed  reclamant 
vetusti  Godices.  Rursum  in  lit.  D.  :  Di- 
rocheua,  duplex  refectio  interpretatur,  de 
veteri  adi.  et  novo  Teatamento  :  quem 
librum  fecit  Seduliua.  Eadem  ferme  ha- 
bent  Glossemata  MSS.  in  libros  centra 
Symmachum,  nisi  quod  XHrroc^utn  prse- 
ferunt,  nihilque  de  Sedulio  habent.  Ita 
quem  ali!  Prudentio,  Papias  Sedulio 
Dirochei  titulum  adscribit,  manifesto,  ni 
fallor,  errore,  cum  Sedulius  Pckachale 
opua,  seu  de  Miraculia  Jeau  Chriati  tan- 
tum ediderit,  non  vero  V.  Testamentum 
attigerit.  Vide,  quaa  de  Sedulio  annotat 
Sirmond.  ad  Ennodium  lib.  1.  Epist.  24. 
Vocis  porro  notionem  allatam  lulciunt 
versus  antiqui,  scripti  in  fronte  Bibilo- 


DIR 


DIS 


DIS 


127 


riiin,  qu»  fuere  Ecclesi»  S.  Stepbani 
Metensis,  de  Bibliotbeca  seu  Biblforam 
Codice: 

BSoqnioin,  norw,  ttn^m  eomponil,  et  aeius, 
Bftqne  cflMw,  potu,  norma,  ▼!■,  amui.  Mlm . 

Ai  Goldastus  librum  bunc  non  Pruden- 
tio  Clementi  sed  Prudentio  ÀmcBnoHis- 
pano,  alteri  fere  suppari,  adscribit, 
legendamque  ex  Gifanìi  emendatione 
contendit  prò  Dirocheum,  Diptychum. 
Vide  Edlt.  Oper.  Prudentii  ann.  1618. 
pag.  189. 

1  DIRODIHUS,  prò  Dirodinus  seu  Dia' 
rhodinus,  Roseus.  Acta  SS.  Juili  tom.  5. 
pag.  94.  in  Vita  S.  Anseffisi  Abbatis  :  De 
veaiimentis  vero,  Diroaimum  optimum 
unum,  planeUUf  casulas  quinque,  cinda- 
doè  duodecim  colori»  diverti, 
DIRODINUSkÌRoseus.]  Vide  Bhodinue, 
1  DIROGATORIUS,  prò  DerogatùriuB.Ml 
supra.  Modus  Dirogatonus,  apud  Ry- 
mer.  tom.  14.  pag.  782. 

0  DIROIARE,  A  sulco  disterminante 
recedere.  Jura  curi»  ducum  Tusclao 
ann.  1196.  apud  Murator.  tom.  2.  Antiq. 
Ital.  med.  asvi  col.  92  :  Jtem  H  in  Bu- 
mino  a  Torolla  uaque  ad  campum  An-^ 
telmi  aliquie  Diroiaret^  perdei  rodium,  et 
tre»  soliaoB  dabit  curim,  ni9i  easet  eepO" 
bandase  venatorum.  Desroyer  vero  nos- 
tris  est  prsescriptam  colendi  agros  ra- 
tionem  seu  sulcos  mutare.  Reg.  Gorb. 
13.  sign.  Habacuc  ad  ann.  1510.  fol.  42. 
v«.  ;  Seront  lesditt  vrendeura  tenua  de 
labourer,  bien  et  aeuement  toutes  tee 
terree  de  ladite  canee  par  droite  eolie  et 
campoture,  eans  les  Deeroyer,  Deseoler  ne 
daeoompoter.  Vide  supra  Deseaeionare. 

«  DIROTANUS,  ut  Diarhodinua,  Roseus 
color  Intensior.  Charta  ann.  898.  inter 
Probat.  tom.  1.  Hist.  Lotbar.  col.  540  : 
DedU  etiam  ad  ipaum  altare  unum  sacer- 
dotale vestimentum  auro  omatum,  pia' 
netam  seilicet  ex  Dirotano  cum  guttis, 
ete.  Vide  Rhodinus, 

5  DIRROGHEUH.  Vide  Dirocheum, 

^  DIRRniHENTl)]!,  £versio,  demolitio. 
Cbarta  ann.  1858.  inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Nem.  pag.  202.  col.  1  :  Dirruimenia 
faàenda  ad  provisionem  eustodiae  dictss 
civitatie  et  salvatianem  ipsius,  fiant  et 
faciant  cum  consUio  tàlium  expertorum 
in  taUbus,  Dirruer,  a  Lat.  Diruere,  Abat- 
tre,  demolir,  in  Lit.  Caroli  V.  reg.  Frane, 
ann.  1866.  ibid.pag.  295.  col.  1  :  Ils  aient 
fait  abatre  et  Dtrruer  touz  les  hostela,  qui 
entour  laditte  cité  touchoient  au  mure 
d'icelle. 

DIRUBERE,  Obstupere,  in  Gloss.  Ara- 
bico-Lat. 

1  DIRUGTIO,  èacoxoLxéLoxaoti,  Restaura- 
ciò,  in  integrum  directio.  Supplem.  Anti- 
quari!. 

«  Ita  etiam  Gloss.  Lat.  Gr.  sed  leg.  ex 
Vulc.  diatructio  vel  diruptio. 

1  DIRUHPERE  Terram,  £am  colere» 
arare.  Vide  Rumpere, 

DIRUPARE.  Anonym.  Barensis  in  Cbro- 
nico  ann.  1084:  Bysantius  Archiepiscopus 
Dirupavit  Episcopum  Barinum^  et  cepit 
laborare.  Italis  Dirupare,  est  pneclpi- 
tare,  de  rupe  dejicere,  et  neutr.  pass, 
cadere  de  alto,  vulgo  etiam  pemiciem, 
exitium  alicui  parare.  [Memoriale  Potes- 
tatum  Regiensium  ad  annum  1269.  apud 
Murator.  tom.  8.  col.  1128  :  Caatrum  Pi- 
zeaulum  deatructum  fuit  per  Reginoa,  et 
Tkoanum  aimiliter  fuit  Derupatum.  Ibid. 
ad  annum  1271.  col.  1188:  Obsederuwt 
Savignanum  et  Montem  Umbrarum  et 
htUmerunt  eoe  et  Dirupaverunt.]  [^  Vide 
suora  Derocare  et  Derochare.] 

^  DIRUPTATIO,  Destructio,  eversio. 
Cbarta  ann.  1216.  ex  Tabul.  S.  Crisplni 


in  Cavea  :  Cum  ^WBstio  verteretur,..  stA- 
per  quibusdam  mventionibus  aprum  (1. 
apum),  Diruptatione  murorum,  eradica^ 
tione  arborum,  etc, 

^  DIRUPTUS,  Procissus,  recens  cultus. 
Notitia  vet.  ex  Tabul.  Gellon.  :  Almara- 
dus  manao  uno,  cum  curie  et  ortoa,.,. 
etifn  terra  culta  et  inculla,  tam  Diruptas 
quam  suòurbanas,...  concedit  S.  Salva- 
tori... ann.  xvij.  Roberti  regie.  Vide 
Rumpere. 

DIRWT,  vox  Wallica,  Muleta,  mulcU- 
tio,  poena  pecuniaria,  Boxbornio,  in 
Lexico  Wallico.  Occurrit  in  Legibus 
Hoeli  Boni  Regis  Walli8B  cap.  10.  &. 

9|c  DIS.  [Dives,  diabolus.  Dief.] 

«  1.  DISADVOARE,  Factum  improbare. 
Gali.  Déaavovter,  Charta  ann.  1434.  ex 
Tabu),  archiep.  Auxit.  :  Procurator  dicti 
domini  comitis  Aataroun  Diaavouabat  quic- 
quid  factum  fuerit.  Vide  supra  Dead- 
voare  2. 

0  2.  DISADVOARE,  A  professione  clien- 
telari  prsestita  recedere,  eam  revocare. 
Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1454.  inter 
Probat.  Llbert.  Eccl.  Gali.  cap.  9.  num. 
5:  Nihilominus  praBlibatus  episcopus  Nan» 
netensis...  plures  ex  hominibus  et  sub- 
ditia  ipsius  Joannis  Delbieat,  et  maxime 
Joannem  Ducheane,  cui  ae  Diaadvoandum 
a  dicto  domino  de  Thoaire,  et  novum  ad- 
voamentum  dicto  dom.  episcopo  Nanne' 
tensi  faciendum^  et  ab  eo  litteras  et  sai- 
vas-gardias  accipiendum  compellere  nisus 
fuit.  Vide  supra  Deadvouare. 

DISADVOGARE,  Inficlari,  non  agnos- 
cere.  Gali.  Dea-advouer  Radulfus  de  Hen- 
gham  in  Summa  magna  cap.  4  :  Et  ipae 
reua  decUcit  in  pieno  Comttatu  ipsi  pe- 
tenti  hujusmodi  aervitia  petita,  et  ipsum 
Disadvocat  prò  Domino.  [Cbarta  Ed- 
Tvardi  I.  Regis  Angl.  ann.  1278.  apud 
Rymerum  tom.  2.  pag.  117.  col.  2:  Si 
aliquis  de  familia  prasdicti  Regis  tranS' 
gressionem  vel  forisfactum  aliquod...  fé- 
cerit,  hoc  prseduto  Regi  imputetur,  dtim- 
modo  ille  nisadvocaverit,] 

DISJEQUARE,  ^uare.  Vita  S.  Antidii 
Archieplsc.  Vesontini  cap.  7  :  Sed  parvi 
pendentes  ccepta,  primis  certabant  iHsaa' 
quare  ultima. 

^  Nostris  vero  Désingcd,  idem  est  at- 
que  Ineeriualis^Hlspanis  etiam  Desigual. 
Poema  inscriptum  La  Mappemonde  MS. 
cap.  14: 

Amii  e*oii  toli  de  la  balancbe, 
Qaanl  li  braeh  onl  inni  jiuUnehe, 
S*eD  l'un  plus  qu'eo  Tmlr»  laetét. 
La  balaoae  aon  droit  lanrréa  : 
Car  li  bracb  seroot  Désingal, 
U  una  amont,  rautrea  atal. 

1  DISAFFORESTARE,  Forestam  seu  sii- 
vam  in  pascua,  vel  terram  cultam  con- 
vertere. Cbarta  Forestse  ann.  9.  Henr. 
ni.  cap.  8.  apud  Spelmannum  in  Ajfo' 
restare  :  Omnes  bosci  qui  fuerunt  affores- 
tati per  Richardum  avunculum  noatrum, 
vel  per  Reg.  Johann,  patrem  noatrum  uà- 
qtiie  ad  primam  coronationem  noatram 
atatim  Diaafforeatentur^  niai  ait  domini' 
cus  boacìAa  noater.  Vide  Deafforestare  in 
Foresta, 

^  DISAISIRE  Se,  Pos^^essionem  dimit- 
tere,  Gali.  Se  deaaaisir.XyccMTvìi  in  Cbar- 
tulario  sancii  Vincentii  Cenomanensis 
fol.  82.  Vide  Desaisire. 

^  DISAISISGERE,  Eadem  notione,  infra 
in  Saiaire. 

1  DISALLOGARE,  Non  allocare,  Irri- 
tum  habere,  expensum  improbare. 
Cbarta  Henrici  Iv.  Angl.  Regis  ann. 
1401.  apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  205. 
col.  2  :  j^t  «i  per  alias  Officiarios  aut  Mi' 
nistros  nostroa  factaa  fuerint  (tal lise)  pe- 
ntita Diaallocari  volumua.  Et  pag.  510. 


col.  2.  in  altera  Cbarta  ejusdem  Regis 
ann.  1408  :  Litterw  patentes,  tallisa,  aaai' 
gncUiones...  Thesaurario  et  Baronibus 
nostris  de  Scaccario,  omnino  DisaUocen' 
tur.  Vide  Allocare, 

1  DISARMARE,  Gali.  Desarmer,  Ital. 
Dtsannare,  Exarmare,  Armis  exuere. 
Habetur  apud  Bartbolom.  lib.  6.  Annal. 
Januens.  ad  ann.  1242.  bis  Jacob.  Au- 
riam  lib.  10.  eorumdem  Annal.  ad  ann. 
1282.  Martenium  Anecd.  tomi  8.  col.  79  : 
Mensa  eorum  nunqiuim  Disarmatur,  nun- 
quam  deferculatur,  in  Actis  SS.  Julli 
tom.  1.  pag.  406.  ubi  de  S.  Ottone. 

^  Dici  tur  quoque  de  navibus,  quse  ar- 
mamentis  suis  exuuntur,  in  Cbron.  And. 
Danduli  ad  ann.  1408.  apud  Murator. 
tom.  12.  Script.  Ital.  col.  518. 

1  DISAVOUARE,  ut  Disadvocare  supe- 
rius.  Onomast.  ad  calcem  tomi  5.  Anecd. 
Marten.:  Notum  facimus...  lìlonem  ilìum 
CarrerU...  condemnatum...  et  a  suis  re- 
fertur  DisavoucUum, 

1  DISAURI,  lidem  qui  ObryzarU.  Vide 
in  Obruzum, 

^  DISAXIRE,  Obsignationem  solvere. 
Vide  in  Saximentum, 

DISBANNIRE,  DiSBAKDiRE,  Bannum 
revocare.  Lever  le  ban.  Cbarta  Guil- 
lelmi  Arcbiep.  Narbonens.  ann.  1250: 
Et  aliqua,  quaa  per  unam  Curiam  ban- 
niuntur,  alteri  non  licei  Disbannire.  Alia 
ejusdem  Arcbiepisc.:  Si  quod  habet  DiS' 
bandiat  et  desamparet  guidquid  bandi- 
verat  in  operatorits  nontis.  Ibidem:  Item 
volumuSf  quod  Ecclesiam  S.  Petri  de 
Clara,  Capellam^  et  ree  alitu,  ad  dictam 
Ecclesiam  pertinentes^  idem  Vicecomes 
Di^andiat,  et  Archieptscopo  disponendas 
relinqiuLt. 

0  Charta  ann.  1260.  ex  Cbartul.  Cau- 
nensi  :  Determinavimua  quod  prò  com- 
miaao  haareaia  dictsi  Eacuras,  medietas 
banorum,  qum  fuerunt  Arnaldi  de  Caunis 
condam  patrie  sui,  commissa  est  in  manu 
dom.  regie  retinenda,  et  alia  medietas, 
quam  dom.  Adam  de  Milictco  tenens  Uh- 
cum  dotn.  regie,  ut  dicitur,  in  hac  terra 
vendidit  dom.  abbati,  eidem  abbati  DiS' 
bandienda,  dance  cum  causm  cognilione 
examinetur,  si  dom.  rex  in  ea  aliquid 
juris  habeat  ;  cum,  quando  vos  eam  sai- 
sivistis,  eam  possideret  dictus  abbaa.  De- 
terminavimua etiam  quod  illa  bona,  ausa 
Amaldua  Eacarboti  vir  dictsa  Eacurta  ha' 
bebat  prò  aucceaaione  patema  vel  ma- 
terna, vel  per  emptionem...  non  de  Es- 
cura prasdicta,  ea  Disbandiatis  abbati 
Caunenai,  donec  cum  cauasa  cognitUme 
fuerit  determinatum,  ai  dieta  Eacura  in 
eia  aliguid  juris  habeat  per  obligationem 
pecuntariaa  dotis. 

^  DISBANNARE,  Eodem  Intel  lectu. 
Cbarta  Joan.  Delph.  Vien.  ann.  1815.  in 
Reg.  101.  Chartopn.  reg.  eh.  100  :  Conce' 
dimus  in  emphitheoaim  perpetuam...  paa' 
cua,...  ^uod  poaaint  eiaaem  uti  et  frui,... 
et  ipaà  tnbannare,  Diabannare,  etc. 

^  DISBENDARE,  a  Gallico  Débander, 
Laxare,  remittere.  Lit.  remiss.  ann.  1474. 
in  Reg.  195.  Chartoph.  reg.  eh.  1167: 
Supplicane  cum  sua  balista  bendata,  uno 
quo(^ue  rillono  deauper  poaito,  Diaben* 
davtt  dictam  baliatam. 

^  DISBONIARE,  Bonnaa  seu  metas 
figere.  Stat.  Saluciar.  col  lat.  8.  cap.  88  : 
Poteataa  faciat  eoa  (vias)  tenere  apertas, 
et  ad  hoc,  si  expeaierit,  probi  homines 
eligantury  qui  eas  Disbonient  et  attermi- 
nent.  Vide  supra  Debonnare. 

1  DISBOSGATIO,  Exstirpatio  boaci,  seu 
silvsB  conversio  in  terram  cultam.  Oc- 
currit apud  Thomam  Blount  in  Nomo- 
lex.  ad  vocem  Aaaart.  Vide  Exartua. 

^  Nostris  Deabochier,  prò  Diradner^ 


128 


DIS 


DIS 


DIS 


eradicare.  Lit.  remiss.  ann.  1420.  in  Ree. 
171.  Chartoph.  reg.  eh.  289  :  Comme  le 
9uppliant  eust  Desbochiez  et  deffouiz  deux 
grana  fresnes,  estans  toua  deux  $ur  une 
choque  en  aonjardin,  etc. 

«  DISBOTARE,  A  loco  removere,  dis- 
rumpere.  Gali.  DéboUer.  Gharta  ann. 
1466  :  Portaa  domorum  auarum  claudendo^ 
aperiendOj  aigillando,  DiabotandOf  et  ai 
faerit  neceaae,per  vim  aut  aliaa  ad  terram 
ponendo,  etc,  vébruaer  un  poni,  Pontem 
rescindere»  apud  Rob.  Avesbur.  in  Hist. 
Eduardi  III.  reg.  Angl.  pag.  125  :  Ceaux 
de  la  viUe  de  aeint  Lée  Débruaerent  le 
pount,  et  le  roy  le  fit  réféare,  et  paaaa 
ìendemayn, 

DISBRIGARE,  [Italis,  MolesUa  et  lite 
liberare.  Parvum  Chartul.  S.  Victoris 
Massil.  fol.  102  :  Expediemua  totum  praa- 
dictum  affare  j  et  Dtabrigabimua  dictm 
UniveraUati.  Privilegìum  anni  1885. 
apiid  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  1.  pag. 
8^  :  Promittimua  etiam  veraciter  praaaen- 
tia  acripti  teatimonio,  praataxata  bona 
JHabriqare  et  auctoriaare  db  omntbua 
homintbuaj  qui  dictam  Eccleaiam  impe- 
terent,  de  iiadem  et  ipaam  penitua  indem- 
nem  conaervare.  Rursum  occurrit  apud 
eumdem  Ludewig.  tom.  5.  pag.  626.] 
Vide  BiHga, 

^  Expedire,  impedimentum  removere. 
Gharta  ann.  1884.  in  Reg.  71.  Ghartoph. 
reg.  cb.  109  :  Theaaurariua  promìait 
nomine  regio..,  ipaum  magiatrum  Guil^ 
lermum  de  Brolio  et  auoa  totaliter  Diabri- 
gare  aimpliciter  et  de  plano.  Stat.  Pala- 
vie,  lib.  1.  cap.  80.  pag.  87  :  Si  debitor 
in  dicto  termino  ea  recuperare  et  Diabri' 
gare  non  curai  ipaa  bona  immobilia,  etc. 
Occurrit  prseterea  in  Stat.  Astae  rubr.  5. 
pag.  7.  et  alibi.  Vide  supra  Debrigare. 

^  DISBRI6AT0R,  Germ.  Kriegacheider, 
Gompositor  risse,  e  Gloss.  ant.  ap.  Hal- 
taus.  col.  1182. 

DISBULLARE,  Idem  quod  Diaaigillare, 
BuUam  auferre.  Gharta  ann.  1288.  in 
Regesto  Ghartar.  prò  Hist.  Gallo-Byzan- 
tina pag.  8  :  Eabehiapoteatatem...  eandem 
aacroaanctam  Coronam  Diabullandi,  et 
ostendendi  Domino  Duci...  Venetias,,..  et 
iterum  ipaam  bullandi.etc.  Vide  Bulla, 

^  DISBURGESIARE,  Burgeaiam  seu  Jus 
civitatis  ejurare.  Gharta  Phil.  III.  ann. 
1288.  in  Reg.  61.  Ghartoph.  reg.  eh.  889  : 
Dimiaimua  majori  et  communitati  villas  de 
Vernolio...  aex  denarioa,  quando  aliquia 
intrat  dictam  burgesiam;  et  quatuor  de" 
narioa,  quando  ae  Diaburgeaiat. 

«  DISGALGIRE,  Discalceare.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Deacau- 
aar,  Prov.  Diacalcire,  exocereare.  Pro 
exocreare.  Nostris  Deachauaaoere  et  Dea- 
c?tauasoire,  Ligonis  species.  Lit.  remiss, 
ann.  1387.  in  Reg.  181.  Ghartoph.  re^. 
eh.  62  :  L'expoaant  doubtant  que  ledit 
Guillaume  le  fériat  et  villenaat,  bouta 
d'une  Deachauaaoere  ledit  Guillaume  en 
la  poitrine,...  et  aprèa  le  féry  de  laditte 
Deachauaaoere  parmi  le  coste.  Alias  ann. 
1894.  in  Reg.  146.  cb.  88  :  Icellui  Guil- 
laume Charle  tenant  en  aea  maina  un 
ferrement,  appellé  Deachauaaoire,  dont  il 
labouroit,...  d'icelle  Deachauaaoire  féry  et 
frappa  pluaieura  copa  ledit  Naudin.  bea- 
chauaaouere,  in  aliis  ann.  1457.  ex  Reg. 
189.  eh.  210. 

DISGALDATUS,  Refrigeratus.  Anonym. 
[Nicolaus  de  Jamsilla  Muratorio]  de 
Gestis  Fridericl  II.  Imp.  :  Jn  praedicto 
loco  S.  Gervaaii  inter  venationum  aolatia, 
et  nemoria  refrigeria  Diacaldatua,  ali- 
quantulum  asgrotavit.  Non  tamen  propter 
tllam  Diacaiaationem  animua  ejua  ex 
vana  virtute  corporia  lanqueacebat ,  etc] 
Adnotat  eruditissimus   Muratorius   in 


uno  MS.  legi  Diacaldatua^  in  altero  Dia- 
caldationem,  sibi  tamen  magis  arridere 
Diaccddatua  et  Diacaldatio  a  particula 
privativa  Dia  et  Caldari,  Galere.  Gonci- 
nit  Gangio.l 

DISGALIGATUS .  Discalceatus.  Th. 
Walsingham.  pag.  248  :  Dicentea,  nequa^ 
quam  debere  Regem  adire  talea  Diacaii- 
gatoa  ribaldoa,  etc.  [<^  DiacaUgandum, 
in  Ruodlieb.  fr.  18.  vers.  90.] 

^  DISCALZATUS,  A  terra  separatus. 
Translatio  S.  Philastrii,  Julii  tom.  4. 
pag.  894  :  Arca  marmorea,  in  qua  reper- 
tum  venerabile  corpua  S.  Philaatrii  Epis- 
copi BrixiaBj  reperta  eat  aubterranea  et 
modo  undique  Discalzata,  aeu  a  terreno 
penitua  aeparata,  A  calce  dictus  videtur 
Diacalzatua  ,  quasi  a  calce  separatus. 
Italis  Diacalzare  est  Diacalceare. 

DISGANTUS,  Discantare.  Ugutio  : 
Decantare  eat  valde  cantare.  Diacantare 
et  Excantare,  id  eat,  Deacantare,  Gloss. 
Gr.  Lat.  Reg.  God.  85:  TsTEpiCb»,  Bia- 
canto,  facio  tenorem.  Gobelinus  Persona 
In  Gosmodromio  setate  6.  cap.  71.  de 
Joan.  XXn.  PP.  :  Jtem  Prohibuit  fieH 
cantum  in  Boria  Canonicia.  et  in  Miaaia 
cum  Diacantu,  Triplia  et  Motetia  vulgari- 
bua.  Willebrandus  ab  Oldenborg.  in 
Itiner.  T.  S.  pag.  189:  Proceaaionibiu 
igitur  in  unum  convenientibua  hinc  inde 
Diacantari...  vidimua.  Exstant  in  Biblio- 
theca  Victorina  opuscula  aliquot  de 
Arte  Diacantandi,  vel  Diacantus,  seu 
ejusmodi  cantus  Ecclesiastici,  quem 
vulgo  Falsum  burdonem  appellamus. 
[Obltuarium  MS.  Ecclesise  Morin.  fol. 
89.  verso  :  Solempnem  Miaaam  de  B.  Vir- 
gine  decantandam.,.  cum  cantu  Diacantu 
et  organia  aonantibua.]J o&niìes  Moline- 
tus  au  Chappelet  dea  Damea  : 

Tant  pow  ouir  des  oiseauz  1m  Deachantt* 

Infra  : 

PIm,  frìoas,  linottes,  et  noinons, 
Là  Deschantent  par  divanea  lagons. 

Idem  in  Throno  honoris  : 

(Mieaux  dea  champa  chantana  diana  et  Deachaata. 

Decantare  ,  Eadem  ferme  notione 
videtur  usurpasse  Albertus  Stadensis 
ann.  1058. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  Reg. 
7684  :  Diacantare,  deachanter.  Discantus, 
deschant.  Annal.  regni  S.  Ludov.  edit. 
reg.  pag.  228  :  Comme  dévotement  il  fit 
chanter  la  meaae,  et  aolempnement  gloHeu- 
aea  vesprea  et  matinea  et  tout  le  aervice  à 
chant  et  à  Déchant,  à  egre  et  à  treble. 
Stat.  S.  Gapellad  Bitur.  ann.  1407.  ex 
Bibl.  reg.  :  Jubemus  quod  in  omni  miaaa, 
cujuacumque  aolemnitatia  ait^...  aemper 
officium,  reaponaorium,  alleluia,  offerto- 
rium  et  poat-communio  Diacantabunturf 
et  aimiliter  Kyrie  eleiaon.  Gloria  in  excel- 
aia,  proaa,  aanctua,  agnua.  Stat.  eccl.  Pa- 
ris, ann.  1406.  ad  calcem  Necrol.  MS. 
ejusd.  eccl.  :  Nec  debet  in  cantu  notulato 
regulariter  immisceri  Diacantua,  pueria 
exceptiay  propter  exercitationem  suam. 
Mirac.  MSS.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

Ki  dont  oiat  center  archenglee, 
Deecanter  pnoelea  et  anglea. 

Et  lib.  2  : 

En  Torgener,  et  Terbloier, 
Ou  Deacoanter,  ou  qulnteierc 

Vide  infra  Organiaare. 

^  Sta  tuta  antiqua  ecclesì©  Franco- 
fordensis  in  Wtirdtwein.  Subsid.  Di- 
plom.  tom.  1.  pag.  66:  Discantua  vel 
cantua  laetitiaa  a  dominica  in  paaaione 
domini  uaque  ad  vigiliam  paacMa  inclu- 


sive hiia,  cum  sit  tempus  compiMssùmis 
Chriati  nullua  fiant^  aea  omnia  doloroae 
et  humilius  quam  alio  tempore  prose* 
quantur, 

1  DISGAPEDINATUS,  Divisus,  distrac- 
tus.  Inscriptio  arcus  triumphalis  erecti 
in  honorem  Marchionis  Uxellensis  Gabi- 
lonum  urbem  introeuntis  apud  Gusse* 
tum  in  Hist.  eJusd.  urbis  pa^.  769  :  Aus- 
picato iathoc  adventaa,  lUuatriaaime  Mar' 
chio,  quando  Diacapedinata  te  dvium 
vota  indigetant,  volneracivitatiaaerenifico 
voltu  undequavoraum  edulcaturum.  Si- 
mili notione  verbum  Diacapedinara 
usurpavit  Apuleius  Floridorum  lib.  1. 
ubi  de  Hyagni  tibicine  :  Primua^  inquit, 
Hyagnia  manua  Diacapedinavit  in  ca^ 
nendOj  hoc  est,  diduxit,  distraxit,  ut 
capedo  seu  spatium  aliquod  interce- 
deret,  cum  duas  tibias  simul  applicavit 
ori^  et  alteram  dextra,  aiteram  sinistra 
moderaretur. 

DISGAPIA.  Vetus  Gharta  apud  Baldric. 
Noviom.  lib.  1.  cap.  52  :  Terraa  cuUaa  et 
incultcu,  pervia  uva,  Diacapta,  prata, 
paacua,  etc,  Occurrit  ibi  adhuc  semel  : 
sed  legendum  conjunctim  Wadriacapia 
estendo  in  hac  voce  post   Wateracapum. 

DISGAFILLARE,  Gapillos  avellere,  ra- 
dere, vel  disjicere,  et  miscere:  Gallis 
Décheveler,  [Italis  Diacapigìiare,]  Lex 
Burgund.  Ut.  33.  S  1  •  Si  qua  mulier  in- 
genua in  domo  aua  a  quocumque  ingenuo, 
aut  in  via  innocena  Diacapillata  fuerit 
aut  detracta,  etc.  Gapitula  ad  legem 
Alamannor.  cap.  27.  eait.  nupere  :  Aut 
qui  eaa  Diacapulaverit,,,,  15.  sol,  compa^ 
nat.  Eckearaus  Junior  de  Gasi  bus  S. 
Galli  cap.  10.  de  Hadvsriga  Ducis  Suevo- 
rum  Alia:  J%Assit  verberari  et  Magistro 
multa  rogante,  vix  conceasit  non  DeoopiZ- 
lari.  Vide  Decalvare. 

1  DISGAPIRE,  ut  infra  Diacepere,  Divi- 
dere, distrahere,  si  recte  puto:  quod 
hic  de  eo  dicitur  qui  villare  quod  ab 
Aniano  Abbate  precario  teneoat,  ipsi 
Abbati  subtrahebat  sìbique  volebat  as- 
serere,  quasi  proprius  et  Immunis  ejus 
esset  dominus  ac  possessor.  Gharta 
recognitionis  ann.  801.  in  Probat.  nova 
Hist.  Occitane  tom.  1.  col.  81  :  Quomodo 

So  Pinaudua  et  parentea  (MS.  parsa)  mei 
aterindua  et  Fulgentiua  quod  ipaaa 
taacaa  et  decimaa,  quod  vooia  (Aboati 
Aniano)  exinde  dare  debuimiu,  ipaas 
vobia  intendimua,  et  nihil  vobia  exmde 
dedimua  perfatoa  (MS.  perfectoa)  vi.  an- 
noa  et  inauper  de  ipao  villare  vobia  eum 
(melius  in  MS.  eum)  Diacapire  voluimus, 
et  in  fraude  de  ipao  fecimua  (MS.  fuimua,) 
ac  ipaaa  prò  (melius  in  MS.  aine)  veatro 
commeatu  illaa  habere  voluimua  ;  aicque 
me  recognoaco  ego  Pinaudìia,  quomodo 
ego  et  parentea  (MS.  parea)  mei  supras- 
cripti  prò  vestro  beneficio  antea  et  per 
(MS.  prò)  precaria  noatra,  quam  vobia 
fecimua,  eam  antea  habuimua,  et  ea  qusa 
fecimua,  veraciter  me  recognoaco  in  ves- 
trorum  aupradictorum  judido.  Data  reco- 
gnitione  aub  die  ni.  ifon.  Madiaa  anno 
xxxiv.  regnante  domino  noatro  Impera- 
tore Karolo  Reg  e  Francorum  et  Longho- 
bardorum. 

^  Nostris  Deacharpir,  prò  Echaper, 
dégager,  aéparer,  Evadere,  se  expeaire, 
separare.  Lit.  remiss.  ann.  1879.  in  Reg. 
Ilo.  Ghartoph.  reg.  eh.  57  :  Jehannin  le 
Moyne  ae  Deacharpi  et  dearouta  d*avec 
ledtt  Eacalongne,  qui  le  menoit  de  benne 
foy.  Alise  ann.  1447.  in  Reg.  176.  eh.  509  : 
Le  auppliant  qui  ne  povoit  Deacharpir 
dHcellut  Mahiet,  etc.  Rursum  alisB  ann. 
1478.  in  Reg.  195.  eh.  827  :  La  femme  de 
Jehan  Boyleaue  ae  bouta  entra  le  aup- 
pliant et  Anthoine  Cardinal  cuidant  tea 


DK 


DIS 


DIS 


129 


Deseharpir  et  garder  de  (aire  mal  Vun  à 
l'autre. 

1  DISGAPUM.  Gharta  Henrici  V.  Reg. 
Angl.  apad  Bymerum  tom.  10.  pag.  286. 
col.  2  :  uum  ipaa  vitiea  vel  campeUOf  et 
una  diseapo.  Lege  WadUcapOf  aquagio, 
aquffi  ductu,  et  vide  Water$capum  et 
paulo  superias  Diseapia. 

^  DISGAR6A,  Acceptilatio,  liberatio, 
Gali.  Décharge.  Deliberatio  trium  Sta- 
toum  Occitani»  de  Johanne  Rege  in 
carcere  detento,  apad  D.  La  Faille 
Annal.  Tolos.  tom.  1.  probat.  pag.  96  : 
Nee  poterunt  dieti  quatuar  Theaaurarii 
habere  Discargam  suffidentem,  niai  illam 
haberent  de  mandato  dictorum  viginti 
quatuor.  Vide  Deeehargia. 

DISCARGARE,  Onus  deponere,  exone- 
rare,  Gali.  Deecharger.  Lex  Salica  tit. 
29.  t  ^1-  Si  inde  foenum  ad  domum 
suam  in  carro  duacerit,  et  Diacarga- 
verii.  I  24.  Si  inde  vinum  in  carro  ad 
domum  suam  adduxerit  et  Discargaverit, 
Ubi  ediUo  Heroldi  tit.  27.  §  11.  babet 
Discarraverit,  [Baluzii  tit.  29.  |  21  et  24. 
Discarricaverit,]  id  est,  de  carro  depo- 
aaerit. 

Desgargare,  Eadem  notione  occarrit 
in  Gharta  ann.  1141.  apud  Gatellum  in 
Gomitibus  Tolosanis  pag.  192.  [in  Gharta 
anni  1165.  ex  Arcbivo  ÈcclesiSB  Massi I. 
altera  ann.  1164.  ex  Archivo  Monasterii 
S.  Victoris  elusd.  urbis,  et  in  Glossis 
Pitboei  apud  Baluzium  tom.  2.  Gapital. 
pag.  691  .j 

<>  Alias  nostris  Descarchierf  ut  legitur 
in  Gh.  ann.  1320.  ex  Gbartul.  28.  Gorb. 

«  DISGARGATURA,  Exoneratio.  Ital. 
Discaricamento,  Gal].  Décharge,  Stat. 
Placent.  lib.  6.  fol.  81.  v  :  Itemprovisum 
est,  auod  portatores  non  possint  accipere 
ab  aliquo  de  Discargatura  alicujus  carri 
vini,  videlicet  si  discargaverit  desuper 
terram,,..  ultra  septem  denarios.  Vide 
infra  Disearigatura, 

«  DISGABJATOR  ,  Gali.  Déchargeur, 
Exonerator,  in  Gharta  ann.  1214.  ex 
Ghartul.  Gampan.  fol.  188.  v*.  Disehar- 
jator,  in  altero  Gampan.  Ghartul.  fol.  40. 
DISCARICARE,  Idem  quod  Discargare, 
de  carro  onus  deponere.  Fortunatus  in 
Vita  S.  Medardi  Noviom.  Epis.  cap.  6  : 
Disearieantes,  auss  tulerant,  laxati  per- 
gunt  itinera,  Occufrit  etiam  in  veteri 
Gharta  Dalmatica  anno  1292.  apud  Jo. 
Lucium  llb.  4.  de  Regno  Dalmat.  cap< 
9.  fin  Statutis  Massil.  lib.  1.  cap.  61.  {8. 
Ub.  4.  cap.  80.  lib.  6.  cap.  45.  etcì 

0  DISCARICARE,  Exonerare,  Ital.  Dis- 
caricare. Gharta  ann.  1228.  apud  Mura- 
tor.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  ssvi  col. 
82  :  Omnisforensis^  qui  facit  atationem  in 
mercatis  Ferrarim,  et  Discatigat  suum 
haverOf  non  solvat  ripaticum,  sed  stazo- 
naticum.  Vide  Discaricare.  Hinc 

«  DISCARIGATURA,  Exoneratio.  Stat. 
Vercel.  lib.  8.  pag.  94.  r.  :  Exceptis  por- 
tatoribus  blavss  et  vini,  qui  possint  capere 
et  habere...  prò  Discarigatura  vini...  cfe- 
narios  duos.  Vide  supra  Discargatura. 

DISCARRARE ,  Disgarricare.  Vide 
Discargare. 

^DISCATENARE,  Juncta  disjungere. 
Mirac.  S.  Audoeni  tom.  4.  Aug.  pa^. 
880.  col.  1  :  Pfi  languidus  de  substratorto 
solotenus  excussus,  Discatenatis  nervis^ 
carne  revulsa,  arctius  ccspit  angustiari. 
ItaliSy  Discatenare,  ex  catenis  solvere, 
Gali.  Déchainer. 

1  DISCAVALCATUS.  Ex  equite  pedes 
factus.  Gali.  Demente,  ab  Italo  Discaval- 
eare,  Ex  equo  dejicere.  Regimina  PadusB 
ad  annum  1825:  IH  fuerunt  vulnerati 
dominus  Nicolaus  de  Carraria,  et  Obizo 
de  Papafaris   in  faciebus,  et  dominus 

III 


Marsilius..,  Discavalcatus ,  et  Paulus 
dente  aliquantulum  vulneratus. 

^  Nostris  Deschevaucher,  eodem  slgnl- 
flcatu.  Lit.  remiss.  ann.  1881.  in  neg. 
119.  Gbartoph.  reg.  eh.  288  :  IceUui  Hen- 
riet  non  cuidant  mesprendre  de  oster 
audit  Juif  le  sien,  pour  ce  qu'il  n'avoit 
point  de  rouélle^  Deschevaucha  icellui 
Juif  etprint  son  cheval  et  la  besace  qui 
estoit  aerriere.  Alias  ann.  1861.  in  Reg. 
92.  eh.  27:  Tantost  après  le  suppliant 
eust  està  pris  et  Deschevauchiez  par  lesdiz 
ennemis.  Ita  quoque  legendnm,  prò  Des- 
chevacher,  in  Stat.  ann.  1806.  tom.  1. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  460.  art.  8. 

^  DISCAvEO.  [Diligenter  caveo.  Plaut. 
Men.  2.  1.  24.  Dictum  facessas  doctum, 
et  Discaveas  malo  J 

0  DISCAZERNATUS,  Dislunctus,  Gali. 
Détaché.  Gomput.  ann.  1402.  Inter  Pro- 
bat. tom.  8.  Histor.  Nem.  pag.  170.  col. 
2  :  Pro  uno  codice,  absque  glozis,  Disca- 
ternato  et  sine  postibus,  xviij.  sol.  Turon. 
Vide  infra  Discfuuiemare. 

DISCEDERE,  prò  Decedere,  mori,  apud 
Fredegar.  cap.  54.  [Discessivit,  prò  Dtces- 
sit,  recessit,  legitur  apud  Marten.  tom. 
5.  Ampliss.  GoTlect.  col.  770.  ubi  de  ex- 
cidio  urbis  Acconis.] 

DiSGESsus,  Obitus,  [Gali.  Decès,]  in 
gestis  Dagoberti  cap.  4^.  84.  89.  et  alibi 
non  semel. 

^  DisGESsio,  Eadem  significatione. 
Ghart.  ann.  778.  in  Neugart.  God.  Dipi. 
Alem.  num.  54  :  Et  post  nostram  vero 
Discessionem  tpsas  res  prò  animas  nostras 
ad  ipsum  monasterium  sine  ulta  marri^ 
tiene  revertantur. 

DISCENS,  Discipulus.  S.  Golumbanus 
Ep.  3  :  Ecce  quibus  circumdamur  diver- 
silatibus,  et  quibus  circumluimur  ac  si 
vortieum  fraqoribus,  charissime  Discens, 
etc.  Utitur  àlibi,  sed  locus  non  succur- 
rit,  ut  et  S.  Irenaei  Interpres  lib.  8.  cap. 
14.  [imo  Quintil.  8. 11.  Fatigare  Discen- 
temper  ambages.] 

1  DISCENTIA,  Discendi  actus.  Tertull. 
de  Anima  1.  28.  et  24  :  Discentias  remi- 
niscentias  esse.  Utitur  et  Gael.  Rhodig. 
10.  16. 

1  DISCEPERE,  Papias  :  Discepit,  Divisit. 
DiscepiuSf  Divisus,  Scrutatus,  Expertus. 
Vide  Diseapire. 

9|c  DISCEPOLUS.  [Discipulus  :  e  Marche 
de  Florentia.  fabro  lignaniminis  in  pa- 
latio  apostolico...  cum  uno  Discepolo. 
( Archi V.  Vatic.  mandat.  camer.  apostol. 
f.  61.  an.  1462.)  »] 

1  DISCEPTIH,  (rot(p/dc,  (pavepfò;.  Mani- 
feste, dare.  GÌ.  Lat.  Graec.  Sangerman. 
MSS.  Mal  lem  Discretim,  quo  usus  est, 
Apule! US.  vel  Diaertim,  prò  Diserte. 

1  DISCERE,  Docere.  Jacobus  Gardinal. 
S.  Gebrgii  in  Vita  S.  Petri  GoBlestini, 
Mali  tom.  4.  pag.  444  : 

Taman  agidta  diidmii 
CoamMiiioruit  taterit  morìs  Diicantqoe  minorat. 

Vita  S.  Edward!  Regis  Angli»,  Martii 
tom.  2.  pag.  648  :  Didicit  eum  Rex  sanc- 
tus pater  suus  Deum  prss  omnibus  timer  e. 
Sidonius  lib.  8.  Epist.  6  :  Per  alias  vias 
doctrinam  illius,  quo  more  dtius  homo 
Discitur,  inobservatus  inspexi. 

DISCEREURA,  ex  Gallico  Deschirure, 
Laceratio  :  Deschirer,  Lacerare,  quasi 
Deschairer,  Carnem  avellere,  lacerare. 
Inquesta  ann!  1270  :  Retulit  Curiss,  quod 
ipsa  domina  habet  ibidem  justitiam  de 
feudo  terrsB  usque  ad  duellum,  et  cogni- 
tiones  mesleiarum  sine  sanguine  et  DiscC" 
reura,  etiamsi  ibidem  fuent  aliqua  per- 
cussio,  de  qua  mahamium,  vel  mors 
minime  timeatur.  Vide  Speculum  Saxo- 
nicum  llb.  1.  art.  68.  {  1. 


•■  Descireure,  Plaga,  vulnus,  in  Sta- 
bilim.  S.  Ludov.  cap.  88.  tom.  1.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  286  :  Se  ce  est  de  trieve 
enfrainte,  U  doit  monstrer  sane  ou  plaie, 
ou  Descireure,  ou  chaple. 

DISCERNEllTES  ,  Lex  Wisigotborum 
lib.  12.  tit.  2. 1  2.  ubi  disputationes  de 
fide  prohibentur:  Nullus  antiquorum 
Patrum  impugnationibus  suis  sacras  defi- 
nitiones  irrumpat  :  nullus  modemorum 
Discementium  eongruentes  ftdei  treictatus 
spemat.  Quo  loco  Dicementes  videntur 
aicti  Sectarli,  hacceappellatione  donati 
hoc  8BV0  in  Hispania,  atque  il  forte,  qui 
Siaxptvóuevoi  die  un  tur  Theodoro  Lectori 
lib.  1.  Nicephoro  Gallisto  lib.  6.  cap.  29. 
lib.  18.  cap.  45.  Leontio  Scholastico  lib. 
5.  de  sectis,  et  Godine  in  Origin.  Gons- 
tantinop.  qui  nempe  centra  Galchedo- 
nensem  Synodum  Eutychis  ac  Dioscori 

Eartes  tuebantur,  itaque  sese  appella- 
ant,  quod  ab  ea  Synodo  se  segregatos 
innuere  vellent,  quomodo  vocem  nane 
usurpat  Socrates  lib.  6.  cap.  5. 

^  DISCERNERE,  Decernere,  8tatuere« 
nostris  etiam  Discemer,  prò  Décerner, 
ordonner.  Gharta  Gerald!  Trenorch. 
ann.  1884.  Inter  Probat.  Hist.  ult.  ejusd. 
monast.  pag.  246  :  Et  primo  declaramue 
et  Discernimus  dictum  marescallum  esse 
et  esse  debere  dum  et  quando  nobiscum 
fuerit,  cambellatus  seu  senescallus  hospi' 
tu  nostri.  Ordenons  et  Discemons  par  la 
teneur  de  ces  présentes.  in  Lit.  Garoli  V» 
ann.  1871.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  425. 

^  DISCERNIEILIS.  [Qui  discemi  po- 
test.  Augustin.  Enchir.  90.  Ut  m  efflgie 
sua  cuj usque  proprietas  et  Discemibilis 
similitudo  serveturj 

^  DISCERNICULUm,  Omamentum  capp- 
tis  virginalis  ex  auro.  Glossar,  vet.  ex 
God.  reg.  7641.  Vide  Discrimen. 

9^  DISGERPERE,  [Sicut  serpens.  Dief.] 

*  DISCERTATIO,  Oontentio,  controver- 
sia. Gali.  Contestation.  Tabul.  Guemen.  : 
Dedi  terram,  quss  mihi  contingit  ex  tran- 
sactionepost  longam  Discertationem, 

DISCESSOR  ,  Decessor,  praedecessor, 
vel  certe  qui  decessiti  et  obiit.  Vide 
Ganones  Hibern.  lib.  41.  cap.  80. 

1  DISCESSUS,  DiSGESSio,  òbitus,  Gali. 
Decès.  Vide  Discedere. 

^  DISCHADERNARE,  Dissolvere,  disjun- 
gere, Gali.  Délier,  détacher.  Gharta  ann. 
1327.  in  Rep.  65.  Ghartoph.  reg.  eh.  115: 
Hoc  probabitur  per  primum  rotulum  suo- 
rum  compotorum,..,  in  t^uo  non  sunt 
ducentas  librai  prasdictas,  si  bene  inspicia" 
tur  liber  primi  anni,  qui  est  quadratus  et 
coopertus  de  alluda,  et  se  Dischademat. 
Vide  supra  Discazematus. 

1  DISGHARGIA,  Gali.  Déchaì^e,  Accep- 
tilatio, Liberatio.  Exonerationem  vel  aìi- 
quam  Dischargiam  campsorum  thesauri 
nostri,  apud  Rymerum  tom.  13.  pag. 
461.  col.  1.  Litteras  exonerationis  et  Dis- 
chargii  nonfuerint  levatas,  ibidem. 

1  DISCHARGIARE ,  DESCHARaiARE, 
Exonerare,  Gali.  Décharger.  Littere 
Philipp!  Frane.  Reg.  ann.  1207.  prò  Ro- 
tomagensibus,  apud  Duchesnium  Hist. 
Norman,  pag.  1083  :  Praedicti  cives... 
poterunt...  eas  (mercaturas)  chargiare  et 
Veschargiare,  et  portare  et  rejiortare  ubi- 
cumque  voluerint...  Nullus  nisi  manens 
fuent  apud  Rothomagum  poterit  Dm- 
chargiare  vinum  in  cellario  vel  in  domo 
apud  Rothomagum  propter  illud  reven^ 
dendum.  Vide  Discargare. 

1  DISCHARGIUH.  Vide  Dischargia. 

«  DISCHARJATOR.  Vide  supra  Discar- 
jator. 

»  DISCHUS,  prò  Dìscus,  in  Stat.  Pia- 
cent.  lib.  6.  fol.  78.  v». 

17 


130 


DIS 


DIS 


DIS 


.  BISGIFER.  Dapifer,  MaUre  d'hostel, 
Senescallus.  Gloss.  Saxonic.  Mifticì  : 
Diacifer,  vel  Discoforus  :  disc-ven,  i. 
Dapifer.  [Vide  Discophorua.] 

DISGINGTA,  Vestis  absque  cingulo, 
diffibulata,  suprema  nempe,  et  quae  aliis 
superi ndui tur.  Acta  Martyrum  Numi- 
dar.  n.  7  :  Vide,  inquit,  juvenem,  inenar- 
rcUfili  et  aatis  ampia  magnitudine,  cu^ua 
veatitua  Diacincta  erat^  in  tantum  canduia 
luce,  ut  oculi  in  eum  conatanier  inten- 
dere non  poaaent.  Scriptor  Passionis  SS. 
PerpetufiB  et  Feiicitatis  pag.  83  :  Ita  re- 
vocatSB  et  Diacinctia  indutaa,  prior  Perpe- 
tua jaetata  est,  Hinc 

DisciNCTATUS,  Discincta  Indutus, 
apud  eumdem  :  Et  exivit  vir  quidam... 
Jjiacinctalua  purpuram  inter  duoa  clavoa 
per  medium  pectua, 

1.  DISGINGERE,  Dirimere,  decidere 
lites.  Vetus  inscriptio  : 

Ter  vice  qui  sacra  Discinxit  joripia  judox. 

Occurrit  passim  hac  notione  apud  Scrip- 
tores  locis  indicatìs  a  Savarone  ad  Si- 
don,  lib.  2.  Epist.  7.  Jureto  ad  Sym- 
macb.  pag.  277.  Jacobo  Gothofredo  ia 
Gloss.  ad  Cod.  Theod.  et  aliis. 

2.  DISGIN6ERE,  Cingulo  magistratus 
exuere,  degradare,  Syhodalis  Epistola 
Pseudo-Synodi  Sardicensis  :  DuxU  Con- 
cilium,  ut  Julium  urbia  Romaa,.,  Diacin- 

?]eret  atque  damnaret.  Gatalogus  Ponti- 
Icum  Romanorum  a  Guspiniano  editus, 
n  Pontiano  PP.  :  In  eaaem  inaula  Dia- 
cinctua  est  iv.  Kal.  Octob.  et  loco  ejua 
in'dinatua  eat  Anteroa. 

DisGiNCTUS,  Cingulo  exutus.  Glossar. 
Lat.  Grsec.  :  Diacinctua,  Xu^tCcovoc  Lex 
Salica  tit.  61  :  In  camiaa  Diadnctua  et 
J)iacalciatua,  Vide  Cinqulum. 

DiSGiNGULARE,  Sellam  et  aarcinam 
removere^  auctori  Mamotrecti  cap.  24. 
Genes 

1.  DISGIPLINA,  apud  Monachos,  est 
flagellatio,  Interdum  virgae  ipsse,  quibus 
flagellantur.  FlageUi  Diaciplina,  in  Re- 
gula  S.  Àurelianl  cap.  41.  Liber  Ordinis 
S.  Victoris  Parisiensis  MSS.  cap.  83  :  Si 
aliquia  Diadplinam  acdpere  debeat,  eri" 
gena  ae  auper  genua,  modeate  veatimenta 
aua  exuaty  detnde  procumbena  a  cinctura 
deoraum  eiadem  veatimentia  tectua  rema- 
neat,  et  aie  jacena  aut  proraua  taceat,  aut 
hoc  aolummodo  dicat  :  Mea  culpa,  ego 
me  emendabo.  Sed  neque  aliua  interim 
loquatur,  niai  forte  aliquia  de  PrioribìAa 
prò  eo  intercedat  uaque  ad  juaaionem 
Abbatia.  Qui  dum  ceaaaverit,  adjuttet 
Ulum  fratrem  ad  induendum  :  qui  tndu- 
tua  et  eì*ectua  non  ae  moveat,  donec  Abbaa 
dicat  :  Ilo  aeaaum  :  et  tunc  inclinane  erat 
in  locum  auum.  Hoc  etiam  aciendum  eat, 

Suod  ille  qui  inferioria  gradua  eat,  non 
ebet  verberare  auperiorem,  id  eat.  Dia" 
conua  Sacerdotem,  aed  asqualia  asqualem, 
vel  auperior  inferiorem,  Leo  Ostiensis 
lib.  8.  cap.  22  :  StcUuit...  ut  per  totiua 
anni  aextaa  feriaa  pane  tantum  et  aqua 
contenti  eaaent,  oc  per  aingulaa  ainguli 
Diaciplinaa  data  confeaaione  reciperent. 
Mattn.  Paris  ann.  1252  :  Veatibua  igitur 
epoliatua...  f erena  in  manu  virgam,quam 
vulgariter  Balda  appéllamua,  intravit 
capitulum  et  confitena  culpam  auam.,, 
dngulia  Fratribua  Diadplinaa  nuda  carne 
accepit.  Occurrit  apud  eumd.  ann.  1198. 
Dag.  129.  Cantiprat.  lib.  2.  cap.  16.  num. 
D.  cap.  89.  n.  2.  Csesarium  lib.  1.  cap.  22. 
40.  Iib.  8.  cap.  47.  Petr.  Damian.  in  Vita 
S.  Romualdi  n.  89.  lib.  1.  Ep.  19.  lib.  6. 
Jìpist  1.  27.  Herimann.  de  Restaur.  S. 
Martini  Tomac.  cap.  88.  Vide  S.  Ànsel- 
mum  lib.  8.  Ep.  50.  et  Joan.  Morinum 
Ub.  7.  de  PoBnitent.  cap.  14. 1 1*  [Statuta 


antiqua  Ordinis  Grandimont.  Inter 
Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  1286. 1237. 
1238.]  Eleemosynarii  munus,  ut  est  in 
MS.  Corbeiensi  de  Mensa  Abbat.  eat 
providere  Diadplinaa,  acilicet  drpaa  de 
Dooul  et  vimiaus  de  Kalre  in  capttulo, 

^  Eamdem  pcenam  ab  archiepiscopis 
in  presbyteros  sibi  subditos  animadver- 
sam  legimus  in  Reg.  visitat.  Odonis  ar- 
chiep.  Rotomag.  ab  ann.  1248.  ad  ann. 
1269.  ex  Cod.  reg.  1245.  fol.  274.  v.  :  In- 
junximua  preabytero  de  Altifago,,..  quod 
in  kalenda  aui  decanatua  unam  in  cami- 
da  et  braccia  acciperet  Diadplinam,  co- 
ram  preabyteria  illiua  decanatua  exiaten" 
tibua  in  dieta  kalenda,  prò  eo  quod  per- 
cuaaerat  quemdam  parrochianum  auum 
de  pugno  in  eccleaia  aua  prsedicta,et  rixa- 
tua  fuerat  cum  priore  dicti  loci. 

Disciplina  crebro  etiam  prò  flagella- 
tione,  vel  alia  pcena,  qusB  ex  decreto  Ju- 
dicis  infligitur,  usurpatur  in  Legibus 
W^isigoth.  lib.  3.  tit.  3.  {  4  :  Adiutorea 
vero  raptoria,  qui  cum  ipao  fuertnt.  Diaci" 
plinam,  accipiant,  dcut  eat  in  lege  alia 
conatitutam.  Lib.  4.  tit.  5.  {  1  :  VerbC" 
randi  aunt  ante  judicem  quinquaaenia 
flagellia,  etc.  Mox  :  Neque  propter  Diad" 
plinam  qua  correpti  aunt,  infamiam  pò- 
terint  uùatenua  auatinere.  Lio.  6.  tit.  5. 
S  8  :  ...  Si  indiacreta  Diadplina  percua- 
aum  fortaaae  mori  de  flagello  contigerit. 
Adde  S  12.  lib.  7.  tit.  4.  {  7.  [Capitulare 
de  Villis  Caroli  M.  S  4-  Excerpta  ex 
Lege  Longobard.  apud  Baluzium  Capi- 
tul.  tom.  l.col.  349.  S8.] 

1  Disciplina  Condigna,  aive  in  jeju" 
nio,  aive  in  caatigatione,  iis  imponenda, 
qui  Symbolum  et  Orationem  dominicam 
discere  neglìgunt,  Capitul.  lib.  5. 
cap.  161. 

DISCIPLINA    CORPORALIS,  in    Capitul. 

5.  ann.  803.  cap.  1  JCapitul.  lib.  8.  cap. 
66.  lib.  4.  cap.  85.  Formulis  Bignonianis 
form.  22.1  apud  Marculfum  lio.  2.  For- 
mul.  27.  Ghrodegangum  in  Regula  Ca- 
nonicorum  Metensium  cap.  3.  4.  14. 
[Diadplina  corporia,  in  Vita  S.  Pardul* 
phi  Abbatis  mter  Acta  SS.  Benedict. 
pag.  579.  n.  16.1  Deacepline  de  cora,  in 
Stabilimentis  S.  Ludovici  1.  1.  Vindicta 
corporalia,  apud  eumdem  Ghrodegan- 
gum cap.  ult.  Diadplina  hoatilia,  milita- 
ris,  in  Lege  Bajwar.  tit.  2.  cap.  4.  |  6. 

1  Disciplina  Correptionis,  in  Capit. 
Pippini  Regis  Ital.  ann.  793.  cap.  31. 

disciplina  Dugalis,  in  eadem  Lege 
Balwar.  tit.  9.  cap.  4.  %  3.  id  est,  compo- 
sitio.  Capitul.  ann.  808  :  De  latronihua 
et  Diadplina  eorum. 

^  Disciplina  Legitima,  Capitul.  lib. 

6.  cap.  122. 

Disciplina  S^cularis.  Capitul.  2. 
ann.  789.  cap.  16  :  Ut  Diadplina  Mona- 
chia  regulana  imponatur,  non  asicularia, 
id  eat.  non  orbentur,  nec  mancationea 
aliaa  Kabeant,  nid  ex  auctoritate  regulm. 
Vide  Capitulare  triplex  ann.  808.  cap. 
3.  S  8.  Legem  Longob.  lib.  1.  tit.  9.  |  27. 
lib.  2.  tit.  13.  i  3.  j<»  Carol.  M.  101. 
Luitpr.  108.  (6,50.)]  Còncil.  Emeritense 
caj).  17.  etc. 

1  DisciPLiNAM  Imponere  servis  do- 
mini dicuntur  in  lege  Bajwar.  tit.  7. 
cap.  2.  S  4.  in  Appendice  ad  Marculfum 
formula  16.  Impendere  ad  aervoa,  for- 
mula 13.  inter  Bignonianas  ;  haec  au- 
tem  Diadplina  mancipiorum  a  dominis 
imposi  ta  Diadplina  aupra  doraum  voca- 
tur  ibidem  formula  26. 

Disciplinare,  Castigare,  corrigere, 
virgis  cadere.  Vita  S.  Genovefse  :  Diad' 
plinat  itaque  miaericorditer  fUioa  auoa 
Pater  miaericordiarum.  Liber  revelatio- 
nis  editus  cum  Joan.  de  S.  Victore  de 


Utilitate  tribulation.  cap.  6  :  Swpiua 
enim  confeadonem  repetere,  et  pluriea 
Diadplinari  qaudebant,  Hìst.  Episcopo- 
rum  Autisiod.  cap.  54  :  In  Capitulo  ejua- 
dem  Eccleaia,  ubi  fratrea  Diadjplinantur, 
aepulturam  habuit.  Statuta  Ordinis  de 
Sempringham  :  Qwb  autem  fecerit,  Diad" 
plinetur  in  Capitulo,  vel  in  pane  et  aqua 
posniteat.  Vita  S.  Galberti  Abbat.  Ponti- 
sarensis  num.  10  :  Ex  nodoaia  corrigiia 
flagello  confecto  adpaum  adeo  dure  Dia" 
dplinamt,  etc.  [Guiaonis  Disciplina  Far* 
fensis  cap.  16  :  Non  DiadpUnatia  Magia" 
ter  pueroa  in  choro,  d  domnua  Abbaa 
affuerit  aut  Prior.  Jejunare  et  Diadpli" 
nare,  in  brevi  Histor.  Ordinis  Cartus. 
apud  Marten.  tom.  6.  Ampiiss.  Collect 
col.  211.]  Michael  Scotus  [vel  Theobal- 
dus  Anguibertus  Hibernus,  ut  Domino 
de  la  Monnoye  in  Menagianis  tom.  8. 
pag.  105.]  lib.  Mensae  Philosophic»  cap. 
l8  :  Quidam  mr  zelotypua  ìAxorein  auam, 
ad  confeaaionem  euntem,  aequebatur, 
quam  cum  Sacerdoa  retro  altare  ducerei 
ad  Diadplinandum,  hoc  videna  maritua 
ait,  O  Domine,  tota  tenera  eat,  ego  prò 
ipaa  redpio  diadnlinam  :  quo  flectente 
genua,  dtxit  mulier  :  Percute  fortiter. 
Domine,  quia  magna  peccatrix  aum,  Ob- 
serva  ritum  rite  abohtum,  et  qui  veta- 
tur  apud  Hadrianum  I.  PP.  in  Epit. 
Can.  ex  regulis  SS.  Patrum  cap.  25  : 
Epiacopus,  Preabyter,  Diciconua  peccantea 
fiàelea  Verberare  non  debeant.  [Vide 
Mabillonii  Praefationem  in  Acta  SS.  Be- 
nedict. Ssec.  6.  part.  1.  n.  89.  et  seqn. 
ubi  plura  de  diadplinarum  usu  ad  redi- 
mendas  poeniienuas  canonicas  excogi- 
tato, de  ejusd.  usus  auctori tatibus,  pro- 
pugnatoribus  et  defensoribus,  atque 
etiam  impugnatoribus,  etc.] 

1  DisciPLiNABiLis,  ad  disciplinam 
pertinens,  docilis.  Vita  S.  ZìUb,  Aprii, 
tom.  8.  pag.  499  :  Inde  quoque  virorum 
peritiaaimorum  olim  Diacipltnabilia  moa 
exatitit,  Sanctorum  celebrea  vitaa  exqui" 
rere.  Bern.  de  Breydenbach  Itiner.  Hie- 
rosol.  pag.  223  :  Animalia  iìla  que  hu" 
mona  arte  et  induatria  excubantur,  Dia- 
dplinabiliora  hiia  aunt,  que  aecundum 
naturam  aue  apecid  generantur,  Auctori 
ad  Herennlum,  Diadplinabilia  adentia 
dicitur,  quae  ex  arte  exponi  potest  et 
certa  methodo. 

1  DisciPLiNALis,  Eadem  notione.  Dia- 
ciplinalea  voluntatea,  apud  Cassiodo- 
rum  4.  33. 

1  Disciplinaliter,  Ex  disciplina. 
Joan.  Sarisb.  lib.  6.  Policratici  cap.  15  : 
Diadplinaliter  eruditua  populua.  Rodul- 
phus  Monachus  in  Vita  Lietberti  Came- 
rac.  Episc.  Spici!.  Acher.  tom.  9.  pag. 
729  :  Èjaulm  quidem  carnium  euffidenter 
anponebantur,  aed  pania  et  aqua  Diad- 
plinaliter aumebantur.  In  Chronico  Er- 
fordiensi,  inter  Vindem.  Litter.  Frede- 
rici  Schannat  ad  ann.  1138.  Diadplinali- 
ter corrigere  dicuntur  Sacerdotes  qui 
poenitentes  quosdam  gravioribus  delie- 
tis  obnoxios  flagellabant. 

^  Disciplinarie.  Stat.  Bened.  ann. 
1248.  inter  Instr.  tom.  11.  Gali.  Christ. 
col.  260  :  Qui  aliter  fecerit,  coram  omni- 
bua  in  capitulo  recognoacat  delictum, 
prioria  judtcio  Diadplinat^  puniendua, 
Id  est,  nagellatione. 

1  DisciPLiNARiA  SciENTiA,  Mathesls, 
Mathematica.  Goclenii  Lexicon  Philo- 
soph. 

1  DisciPLiNATio,  Flagellatio,  apud 
Thomam  Madox  Formul.  Ansile,  pag. 
836:  Willelmua  Abbaa  Monaateni  exempti 
S.  Albani  domino  Johanni  Say  Militi.. 
Admittimua  praahonoratam  peraonam  vea- 
tram...  in  conaortium  noatraa  fraterna- 


DIS 


DIS 


DIS 


131 


eionia.,,  in  vigilila,  jejuniia,  in  inclina- 
tioìiibua,  prastrationibua  et  DiaeiplinaHo- 
nibua,  eie.  Utitur  allcubl  S.  Augustinus 
prò  eruditlone  seu  institutionei  uti  dici- 
tur  in  Fabri  Tbesauro. 

1    DlSCIPLINATORIA    VlRGA,    In     Vita 

Galterii  Àbb.  inter  Àcta  SS.  Bened. 
Ssc.  6.  pari.  2.  pag.  821. 

DisciPUNATUS,  Moribus  bonis  discì- 
plinaB  beneficio  prsditus.  Juvenia  Dia- 
eiplinatua,  apud  Gaesarium  lib.  1.  Mi- 
racul.  cap.  d.  Gbron.  Montis-Sereni 
ann.  1205  :  De  commiaaorum  aibi  utilitate 
inde/icienter  aolicitua,  tnoribua  tempera^ 
tua,  qwilea  Diaciplinatoa  vocare  eonauevi- 
mia  ;  quae  d%u>  aeveritatia  aliquid  moribua 
ejua  admiacuiaae  videbantur,  [Eccl.  10. 
ii.  Vir  prudena  et  Diaciplinatua.  Imit. 
J.  G.  lib.  1.  cap.  25.  num.  5  :  Bene  mori- 
geratua  et  Diaciplinatua.]  Utitur  etlam 
Tertallianus,  Ho.  de  Fuga  in  persecu* 
tion.  [Alcimus  Avitus  lib.  4.  cap.  24.] 

^  Disciplinate.  Ruodiieb.  fragni.  5. 
vers.  81  : 

OÌMipIiiiale  ilMtt  hoc  mdltlt  ut  omiM,  tic 

«2.  DISCIPLINA,  Prudentia,  Gali.  Sa- 
geaae.  Sidon.  Apollin.  epist.  1.  lib.  1  : 
C.  Simmachi  rotunditatem,  C.  Plinti  Dia- 
ciplinam  maturitatemque  veatigiia  pras- 
aumptuoaia  inaequuturua.  Diacipline^  Re- 
prebensio,  in  Lit.  remiss.  ann.  1891.  ex 
Rea.  141.  Gbartoph.  re^.  eh.  155  :  A u- 
quel  doyen  le  prevoat  diat  par  maniere 
de  Diacipline  et  de  répréhenaion  :  veci/ 
bel  eatat  de  preatre  d' eatre  au  aoir  de  nuit 
en  la  taverne, 

^  8.  DISCIPLINA,  Praescriptio,  Jussus. 
Gharta  Gonradi  reg.  ann.  963.  tom.  9. 
Gollect.  Hist.  Frane,  pag.  700  :  Eo  vero 
tenore,  ut  nulli  epiacoporumaive  abbatum, 
ncque  comitum,  netfue  alicui  contrarisi 
poteatati  alU^uam  Diaciplinam  sive  aervi- 
tutem  per  vtm  faciant.  Ubi  Honor.  Bou- 
che  tom.  1.  Ilist.  Prov.  pag.  804.  edidit 
Fortiamj  ut  bic  notatur. 

«  DISCIPLINATI.  Mirac.  S.  Rosse  tom. 
2.  Sept.  pa^.  451.  col.  1  :  Jacobua  de  La- 
golpe  de  Vtterbio,  admodum  rector  hoapi- 
talia  Diaciplinatorum  et  Caritatia  Viter^ 
bienaia,  etc.  Ex  eo  fortassis  sic  dictum, 
quod  pauperes  in  eo  instituerentur. 

T  DISGlPLINOSnS.  Qui  multoa  habet 
Diacipuloa,  in  Amalthea  ex  Gatholico. 
Melius  f.  Diacipuloaua, 

DISCIPULARÉ,  Edocere,  Diacipulati, 
edoctif  in  Glossis  Isid.  [et  apud  Johan. 
de  Jan  uà.] 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Diacipulare,  Enaaignier  diaciple. 

1.  DISGIPULATUS,  Offlcium,  minis- 
terium.  Ghronic.  S.  Michaelià  Virdun.  : 
Eie  igituradhuc  adoleacentulua  ab  Abbate 
auo  in  Diacipulatu  Capellani  constitutua, 
frequenter  cum  eo  ad  Palatium,  et  per 
plura  locorum  habuit  comitatum.  [GIoss. 
Vet.  Diacipulatua,  udOriatc,  ptaOiqTeyaic.  Hac 
notione  sumunt  Zeno  Veronens.  Serm. 
de  Prsecepto,  Attende  tibi  :  Unuaquiaque 
noatrum,  in  Diacipulatum  noa  Verbi  Dei 
mancipavimua,  Cassiod.  1.  5.  Epist.  40. 
Tertull.  de  Praescrip.  cap.  ^.  Orderìcus 
Vitalis  in  Hist.  Eccl.  Garolus  M.  in 
Epist.  ad  Elipandum  inter  Goncil.  Hisp. 
tom.  8.  pag.  111.  et  alii.] 

•  Vita  S.  Idffl  tom.  2.  Sept.  pag.  267. 
col.  2  :  Quando  prmdictus  Bilo  necdum 
ad  preabyterium  promotua  Himtfeldenaia 
eccteaias  niacipulatum  aubierat,  etc.  Ubi 
de  ministerio  custodis  ecclesise  sermo 
est,  ut  observant  docti  Editores. 

o  2.  DISGIPULATUS,  Disciplina,  insti- 
tutio.  Vita  S.  Adalh.  abb.  Corb.  inter 
Act.  SS.  ord.  S.  Bened.  part.  1.  Saec.  4. 
pag.  810.  num.  88    :    Ttle    (Bernarius) 


Cariati    Disdpulatua    nobiacum    habena 
formam,  etc, 

0  DISGIPULUS,  Mlnister,  cui  aliquod 
offici um  commissum  est.  Gharta  vet. 
Brabant.  ex  God.  reg.  10197.  2.  2.  fol.  5. 
r*.  :  Dux  Godefridua  quinque  molendino- 
rum  Diacipulia  et  eorum  aucceaaoribua 
conauetudxnem,  auam  hactenua  tenue- 
runt,.,,  donavit,  Hasc  eat  conauetudo  an- 
nofUB,  quatuor  vaaa  aumuntur,  quorum 
unum  vicesimam  quartam  partem  aexta- 
rii  capii  :  durn  partea  ducia  aunt^  tertia 
Diacipulorum  ;  ...  hoc  ideo  quia  molarea 
lapidea  molendinia  miniatrant.  Alia  ann. 
1^.  in  Reg.  71.  Ghartoph.  reg.  eh.  119  : 
Arnaldua  Tomaboia  Diacipulua  juratua 
inquantùs  regii  Carcaaaome  voce  tubas 
pr  accedente  praiconizavit,  etc.  Hi  ne  Diaci- 
ple, prò  eo  qui  alteri us  est  adjutor,  puta 
apparitoris,  vulgo  Recora.  Lit.  remiss, 
ann.  1398.  in  Reg.  145.  eh.  584  :  Icellui 
Eatienne  diat  auxdiz  exposana,  voua  eatea 
Diaciplea  ;  car  ae  voua  ne  feuaaiez,  lea 
gena  de  mona,  de  Bourgogne  ne  m'euaaent 
peu  mener  en  priaon,  Déciplea,  prò  Diaci- 
pie,  in  Vita  J.  G.  MS.  ubi  de  Jean. 
Bapt.  : 

Aios  md  DédplM  à  oel  roi. 
Qui  chi  doit  ▼fluir  apre»  moi. 

^  DisciPULUs,  Adiutor  tabellionis. 
Vide  Marin.  Pap.  Diplom.  ad  num.  75. 
not.  9. 

DISCIRCULARE,  A  circuii  rotunditate 
semovere.  Will.  Britto  lib.  7.  Philippi- 
dos  : 

ifiqiu  Mperfides  omni  ex  p«rte  rotando 
Orbicnlata  sino,  «e  non  oblicpat  in  ollom 
DWaricans  cuneam  ;  sad  flnibus  ipsa  aafs  te 
Limitat,  ul  nalius  Diacireulet  anfulaa  illam. 

DISCLAHARE.  Vide  Clamare, 

DISGLAUDERE,  Quod  clausum  est, 
aperire  :  Deaclorre.  Gloss.  iElfrici  :  Dia- 
eludo,  ic  todffile.  divido.  [**  Awe- 
galucan,  Diacludere,  e  Glossar.  Go- 
ton.  ap.  Bosworthum.]  Leges  Henrici  I. 
Reg.  Àngliee  cap.  90  :  Si  quia  puteum,.. 
Diaclaudat,  et  ctliquid  incidat,  etc.  Vide 
Diaeluaum, 

DisGLAUSUS,  Minime  clausus,  Gallis 
Deacloa,  Deffermé.  Curtillua  Diaclauaua, 
in  Legibus  Inad  Reg.  West-Saxon.  cap. 
42.  Le  Roman  du  Renard  MS.  : 

La  ou  li  palis  iert  Deacloa. 
Avoit  li  vilain  pianlé  chox. 

1  DISGLEDARE,  Cledaa  seu  crates  tol- 
lere.  Vide  Cledare  post  Cleia, 

^  DISGLUSUH,  Diviaum,  dimotum.  Pa- 
pias.  Glossar.  Sangerman.  MS.  num. 
501  :  Diacluaua,  Diviaua,  patena.  Vide 
Diaclaudere. 

^  DISCOFERA,  DiSGOFORUS.  Vide  Dia- 
cophorua. 

DISGOLARE,  Effluere,  dimanare.  Gali. 
Découler.  Ghana  ann.  1180.  apud  Mariam 
Gampum  in  Regesto  part.  2.  Histor. 
Eccl.  Placen tinse  n.  29  :  Item  de  omni- 
bua  acolaturia  rivi,,,  quaa  ex  ipao  rivo  Dia- 
colantur,  etc. 

^  DISCOLATORIUM,  Officina  fusoria, 
Ital.  Fucina,  Gali.  Forge,  Stat.  Bonon. 
ann.  1250  67.  tom.  II.  pag.  229:  Quod 
fomax,  vel  fornellua,  vel  fuxina,  vel  Dia- 
colatorium  argenti  vel  metalli  fiat  infra 
terminoa  infraacriptoa.  [Fr.J 

DISGOLATUS.  Papias  :  Cotoni,  aunt  cul- 
torea  advenaa,.,  alienum  agrum  loeatum 
colentea,  ac  debentea  conditionem  genitali 
aolo,  propter  agri  culturam,  aub  ìSUmiinio 
poaaeaaoria,  prò  eo  quod  Diacolatua  eat 
fundua.  Ita  etiam  Godex  MS.  id  est,  ni 
fallor,  quia  ager  hactenus  incultus 
manserat,  neccultorem  habebat.  [^  Pro 


eo  guod  iia  loceUua  eat  fundua,  ex  Isidori 
Ongin.  lib.  9.  cap.  4.  sect.  86.] 

o  DISCOLOR,  Decolor,  cujus  color  vi- 
tiatur.  Glossar.  Gali.  Lai.  ex  God.  reg. 
7692  :  Diacolor,  Découlourable,  Vide  Dia- 
colorare,  liinc 

DISCOLORARE.  Gloss»  MSS.  ad  Gon* 
cil.  Sardicense  can.  17  :  Jn fucata.  Dia- 
tincta,  Diacolorata.  Alanus  de  Insulis  in 
Planctu  natur»  :  Veatia  auiem  ex  aerica 
lana  contexta,  multifario  protecta  colore, 
puellaa  pelU  aerviebtU  in  uaum,  quam 
Diacolorando  colorane  alterilaa,  multipliei 
colore  faciem  alterabat.  [Senecffi,  Decolo - 
ratur  id,  cujua  color  wttcUur,  non  muta- 
tur.] 

0  DISCOLORATUS,  Decoloratus,  Gali. 
Décoloré,  Mirac.  MSS.  Urbani  PP.  V.  ; 
Habebat  faciem,,.  Diacoloratam  et  ven- 
trem  inflatum,  etc. 

^  DISGOLUS.  GrsBC.  du<rxoXoc,  Difflcilis. 
morosus.  Papias  :  Diacolua,  Difficilia,  aui 
moralis,  indiaciplinatua,  a  acoUa  dieitur  ; 
vel  a  colore  et  dia.  Gloss.  Sangerman. 
MS.  n.  501  :  Diacolua,  Difficilia,  moralia, 
Pro  moralia  utrobique  legendum  moro- 
aua.  Vox  Diacolua  vel  Dyaeolua  ea  no« 
tiene  legitur  Petr.  1.  Epist.  2.  18.  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  7.  pag.  601.  Ro- 
bertum  Croulet  in  Gompendio  Jurium 
Universit.  Paris,  fol.  8.  v«.  Ludew.  Re- 
liq.  MSS.  tom.  6.  pag.  198.  in  BuUario 
Garmel.  pag.  252.  col.  1.  etc.  r<»  Gont. 
Schmeller.  in  Poet.  Lat.  sec.  X.  et  XI. 
pag.  288.1 

1  DISCqHBRARE,  Combroa  seu  arborea 
concisas  et  viam  occludentes  auferre, 
apud  Valesium  in  Notitia  Galliarum 
pag.  100.  col.  2.  Vide  Combri, 

*  Hi  ne  nostris  Deacombrer,  prò  Pur- 
gare, mundare,  in  Ghartul.  sign.  Ezé^ 
chiel  Gorb.  ad  ann.  1415.  fol.  18.  r.  et 
me taph orice  prò  Liberare,  Gali.  De" 
charger.  Gharta  Beatr.  ducis.  Burg.  in 
Ghartul. Gampan.  Gam.  Gomput. Paris.  : 
Jehana  de  Conde  de  Cambrai..,  noa  pria 
mout  que  noa  voa  priaaiena  que  voa  li  feia- 
aiez  à  rendre  xaxciij.  livreit  et  xiij.  aolz 
d'Artiaiena,  que  madame  ma  mere  et  voa^ 
tre  li  devoit  de  joiax  qu'ele  avoit  euz 
achetezde  lui  :  aire  noa  le  voapriameaqae 
voa  por  Dieu  en  Deacombriaatez  l'ame  de 
li,  Lou  Deacomberroit  et  li  aeroit  aole  et 
quite,  in  Gh.  ann.  1255.  ex  Ghartul.  Mo« 
nast.  fol.  1.  Diacombrer  vero,  Gontro- 
versiam  dirimere,  in  Gharta  ann.  1855. 
tom.  2.  Hist.  Leod.  pag.  420:  Toua  lea 
eachevina  doyent  demourer  par  Veapace  de 
demi  an  résidément  à  Liége,  pour  Dia- 
combrer et  faire  loy  à  toua  ceaux,  qui  le 
requieront.  Vide  infra  Diagombrare. 

DISCOHMUNICANTES,  Qui  cum  ciBte- 
ris  fldelibus  non  communicant,  nec 
oblationes  una  cum  iis  oflerunt.  Gonci- 
lium  Arelat.  II.  sub  Siricio  PP.  cap.  10: 
De  hia,  qui  in  peraecutione  prsevaricati 
aunt..,.  Synodua  Nicasna  atatuit,  ut  5.  an^ 
noa  inter  Catechumenoa  exigant,  et  duos 
inter  Diacommunicantea,  ita  ut  commu- 
nionem  inter  Posnitentea  non  praaaumant. 
Ubi  Synodus  Nic.  cap.  11  :  Avo  òì  erv} 
^(tfp\c  itpo990p&c  xotvtovT]ffouo't  xtà  Xaò)  rjdv 

icpoffcux&v,  Id  est,  daos  annos  sine  obla- 
tione  participes  erunt  orationum  cum 
plebe. 

«  DISCOMPENDIUH.  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  God.  reg.  7657:  Paraula,  Prov. 
verbum,  dicerium,  famen,  compendium, 
Diacompendium. 

1  DISCOHPUTARE,  Subducere,  detra- 
here,  Gal.  Decompter,  Rabatre,   Défal" 

?uer,  Gharta  Hugonis  de  Aqua  ann. 
298.  in  Ghartul.  S.  Vandregisili  tom.  1. 
fol.  805  :  Tenentur  Diaeomputare  et  de- 
trahere  annia  aingulia  duodeeim  aolidoa. 


432 


DIS 


tres  capones  et  trea  gaìUnas.  Altera 
Charta  ejusd.  anni  Ibidem  fol.  275:  Ego 
Johannes  Serredieu,,,  vendidt...  viri»  Be- 
ligi09Ì8  Abbati  et  convenlui  S.  Vandre- 
gtsiU  prò  XL.  lib.  Turon.  de  quibua  tenui 
me  prm  manibua  prò  pagatws,  et  quoa 
Diaeomputavi  dictis  Religtosis  de  septiea 
XX.  et  XV.  lib.  Turon.  in  quibua  ego  die- 
tua  Johannea  dictia  ReUgioaia  ten^far, 
Hist.  Monasterli  S.  Laurentii  Leod. 
apud  Marten.  tom.  4.  Ampliss.  Gollect. 
col.  1140:  Nee  nropter  tempestatem  qum 
cecidit  anno  1459.  propter  quam  Monaa' 
terium  ìiabuit  bene  in  damnia  1200.  mo- 
dioa  apeltm,  ipai  nihil  vóluit  Diacompu- 
tare,  nec  aliqitam  gratiam  facere. 

^  DISCONGILIATI,  Discordes,  dissiden- 
tes.  Vita  S.  Abbon.  Floriac.  tom.  10. 
Collect.  Histor.  Frane,  pag.  331  :  Aut 
ConcUium  illud  fuit,  ubi  conciliati  vene- 
runt  et  Diaconciliati  receaaerunt,  cum  ibi 
diacordea  reconciliari  debuerint,  aut  ca^ 
nonica  deatrictione  mulctari, 

1  DISGONFEGTURA.  Vide  Diaconficere. 

DISGONFIGERE,  ex  Gallico  Deaconfire, 
Hostes  conflcere,  debellare,  prosternerò. 
Gauterius  de  bellis  Antiochenis  pag. 
462  :  Alioa  etenim  militea  poat  Diaconfec- 
toa  dirigunt^  qui  fugitivoa  expoliant,  ete, 
Fulcherius  Magister  Templi  in  Epist. 
ad  Lud.  VII.  Reg.  Frane.  :  In  rnuUitU" 
dine  gentium  conpai  et  plurimum  reais- 
tentea,  noatroa  auatinuerunt  et  Diaconfe" 
cerunt.  Alia  Epist.  ejusdem:  Diaconfectua 
a  noatria  paulo  ante  Noradinua  tranaiit 
Euphratem.  [Ghronlcon  Gremonense 
apud  Muratorium  tom.  7.  col.  689: 
MilUiam  Placentinorum  juxta  Montile 
inter  Pontevieum  Diaconfecxt^  et  ex  ipaia 
militea  multoa  captoa  Cremonam  duxit.] 

T  DI8GUMFICERE,  in  altero  Chronico 
Sicardi  Episc.Gremon.  tomi  laudati  col. 
618  :  Veronenaea  Mantuanoa  Diacumfe- 
cerunt^  ex  eia  innumeram  multitudinem 
captiwintea. 

DisGONFECTURA,  Glades.  Gauterius  de 
bellis  Antiochen.  pag.  459  :  In  fugam  et 
Biaeonfecturam  imptìUt. 

^  Deaconvenue,  eodem  significatu^  in 
Poem.  Alex.  MS.  part.  1.  : 

DmI  ot  Bménldat  de  m  Oesoootenue, 

Quani  Toit  mmi  neteu  mort  dSMit  rheirbe  meoiM. 

DiscoKFiTURA ,  apud  Matth.  Paris 
ann.  1282.  Deaconfiture,  apud  Practicos 
nostros  dicitur  de  debitore,  qui  non  est 
solvendo,  cuj US  res  mobiles  Judicis  auc- 
toritate  distrahunt  creditores,  in  Gon- 
8uet.  Paris,  art.  179.  Gamerac.  Ut.  23. 
art.  2.  Ut.  25.  art.  89.  Meldensi  art.  117. 
Turon.  art.  220.  Silvanectensi  art.  ult. 
et  aliis.  Vide  Brodeum  in  Gonsuet.  Pa- 
ris, art.  179. 

1  DiscoNFiGTA..  Memoriale  Potestatum 
Regiensium  ad  ann.  1282  :  De  incosptione 
aturmi  in  piata  Communia  inter  Rughie- 
roa  et  Malagutioa,  et  Diaeonficta  Marchio^ 
nia  Cavaleabovia,  In  MGGXXXii.  anno... 
in  plaza  Communia  fuit  magnum  prm^ 
Uuminter  partem  Rugheriorum  et  partem 
Malaguciorum,  et  in  die  Sabbatni  xvi. 
exeunte  Octobri  Diaconfictua  fuit  Marchio 
Cavalcaboa  Bonacursio  de  Palude,  Legi- 
tur  iterum  ibid.  ad  ann.  1268. 

T  DiSGONFiCTUS,  ut  Diaconfectua,  Pro- 
stratus,  in  Memoriali  Potestatum  Re- 
giensium ad  ann.  1220.  et  mox  in  Dia- 
eonficta, 

1  DisGONFiTTUS,  Eadom  noUone,  in 
Regiminibus  Padu89  ad  ann.  1320. 

1  DisGONFiTUS,  apud  Bartholom.  Seri- 
bam  lib.  6.  Annal.  Genuens.  ad  ann. 
1280. 

1  DISGONSOLATUS,  Garens  solaUo,  in 


DIS 

Miraeulis  S.  Maioli  Abb.  Giuniac.  Mail 
tom.  2.  pag.  697. 

DISGONSUTUS,  Dissutus,  Gallis  Dea- 
couau.  Gapitula  Ludovici  imp.  Addit.  1. 
cap.  61  :  Ut  Monachi  cavpaa  Diaconautaa, 
prmter  vUloaaa,  non  habeant.  Ubi  Haef- 
tenus  Diaconautaa  cappaa  antrorsum 
apertas  interpretatur. 

o  DISGONTINUATIO,  a  Gali.  Diaconti- 
nualion^  Gessatio.  Arest.  ann.  1348.  1. 
Dee.  in  voi.  3.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Dictua  cantor  per  auam  aententiam  prò- 
nunciavit  dictoa  conjugea  fedaae  interrup- 
tionem  et  Diacontinuationem  in  proceaau 
prsadicto, 

DISGONVENIRE,  Non  convenire,  Dia- 
convenir.  FronUnus  de  Limit.  agror.  : 
Si  Diaconvenit,  ad  Jua  ordinarium  parti- 
nebit.  Hygenus:  Ex  hufuamodi  cauaia 
tam  frequenter  Diaconvenit. 

«  Utitur  Horat.  lib.  1.  epist.  1.  v.  99.  et 
epist.  14.  V.  18.  Nostris  Deaconvenable^ 
Inconveniens.  Lit.  remiss.  ann.  1372.  in 
Reg.  108.  Ghartoph.  reg.  eh.  350:  La- 
queUe  RaotilU  diat  au  auppliant  ^u'il 
eatoit  un  malvaia  loudier,  avec  pluaieura 
autrea  parolea  Deaconvenablea  et  cantre 
Voneur  dudit  auppliant. 

DISGOOPERATORES,  prò  Diacoopertorea, 
Exploratores.  Gallis  Descouvreura.  Henr. 
Knyghton.  ann.  1339:  Eodem  die  capti 
aunt  quidam  Diacooperatorea  Francorum. 
Infra  :  Quidam  de  noatria  Diacooperato- 
ribua  capti  aunt,  inter  quoa  MiUa  qui" 
damy  etc. 

^  Deacouweura,  apud  Guill.  Guiart.  ad 
ann.  1269  : 

Descoutreurt  1m  tanta  lesseot 
Pour  MToir  quel  lieo  en  l'iUe  i. 

DISGOOPERIRE,  Detegere,  Gallis^  Dea- 
couvrir.  Bromptonus  :  vultua  capiti  aba- 
ciaaiDiacooperiatur.  Idem  :  Vultua  habena 
Diacoopertum, 

^  DISGOOPERIRE,  Explorare.  Lanfran- 
cus  Pigrolus  lib.  7.  Annal.  Genuens.  ad 
ann.  Iwò  :  Quibua  viaia  a  dicto  Admirato, 
ae  cum  auia  galeia  in  Scheria  recollegit, 
et  Diacooperiena  inimicoay  qui  manu  ar- 
mato... veniebant,  etc.  Jacobus  Auria 
lib.  10.  eorumdem  Annal.  ad  ann.  1282  : 
Praemittentea  galeaa  duaa  ad  Diacoope- 
riendum  portum  Fareziae,  cognoverunt 
ibi  adeaae  atoUum  Piaanorum.  Apud  Ry- 
mer.  tom.  13.  pag.  41  :  Ad  Diacooperien- 
dum  inaulaa,  patriaa  et  provinciaa, 

1  DISGOOPERIRE    PaREM   SUUM,  GoUS- 

cium  prodere,  indicare,  in  Gapitul.  Ga- 
roli  G.  ann.  865.  tit.  37.  cap.  1  :  Nullua 
de  hia  quaa  conaideraverint,  auum  parem 
Diacooperiat  vel  prodat. 

\  DiSGOOPERTus  Ager,  Idem  qui  in- 
cultus.  Vide  Coopertua  manaua  et  Abaua, 

^  DISGOPARE,  Dividere  ;  nuo  sensu 
Coupper  dieimus.  Gharta  funaat.  abbat. 
Aquilar.  ann.  832.  inter  Probat.  tom.  1. 
Annal.  Prsmonstr.  col.  104  :  De  aummo 
vado  Carrero  uaque  in  fundua  calice  an- 
tiquo, et  ilinerea  Diacopantea  et  fontea 
aperientea,  Deacauper,  prò  Detrahere, 
imminuere,  in  Mirac.  B.  M.  V.  MSS. 
lib.  2  : 

Car  Minte  éffUia  édé&erent, 
Et  de  toos  blens  tant  I  donnerant, 
Que  lor  enfknl,  aprèe  lor  vie, 
PiBiancie  en  ont,  dnel  eC  entie, 
E  de  lor  doni  À  te  Deacanpent, 
Qua  qn*  an  qu*U  poenl  lea  récanpent. 

DISGOPHORUS,  Eadem  notione,  qua 
Diacifer,  Dapifer,  Maitre  d'hotel,  apud 
iBlfricum,  et  Guibertum  lib.  3.  de  Vita 
sua  cap.  9.  Joan.  de  Janua  :  Diacopho- 
rua,  Diacum  ferena.  In  Vita  S.  Deicoli 
Abbati»  Lutrensis  cap.  1.  n.  4.  S.  Sebas- 
tianus  dicitur  Diacophorua  Domini:  forte 


DIS 

inquitBoUandus,  qaod  sanctos  aut  pau- 
peres  aluerit.  Apud  sanctum  Hierony- 
mum.  Abacue  Propheta  Diacophorua 
appellatur,  ex  eo,  quod  habetur  Danielis 
cap.  14  :  Qttum  vero  ad  Abacue  venerat, 
et  de  Judka  ad  CfialdtBam,  raptum  Dia- 
cophorum  lectilabat. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Diacoforua,  portant  eacueUe. 

DiSGOFERiE,  in  Monasteriis  SancUmo- 
nialium,  dieuntur  ministra  mensarum, 
quffi  diacoa  ferunt.  S.  Gaesarius  Arelaten- 
sis  Episcopus  ad  Oratoriam  Abbatis- 
sam  :  ^quaUa  cibaria,  potioneaque  orni- 
munea  eoihibeant  Diacoferaa  vel  pincemaa. 
His  addo,  qu»  habet  auctor  Graecismi 
de  notione  vocis  diacua  : 

Bai  diacus  Indoa,  diacoa  quoque  regia  mensa, 
DiMoa  scntalla  Ubi  alt,  diacna  qnoqne  mappa. 

Rursum  : 

Difetta  ecutellam,  menaam  notat  atque  mapellam. 

DisGUM,  Atoxov  et  AiTxc^ptov^  vocant 
Graeci,  Vas  sacrum,  in  quo  hosUam  oon- 
secrandam  et  consecratam  ponunt  Pres- 
byteri,  quod  nostris  Patena  dicitur.  Sed 
GrsBCorum  diacua  lancis  profundioris 
tiguram  habet.  Liturgia  S.Gnrysostomi: 
*0  dà  dtaxovoc  tvrpemCci  xk  Upà,  xòv  |&èv 
ayiov  i^oxov  cv  xiù  piépet  xt^  àptoTcpù,  xb  iSà 

Tconqptov  ev  xà  U^i&.  Joan.  Damasceu.  in 
Synodica  ad  THeophil.  Imp.  :  'Ida  xk 
Upà  avToO  avaOi^itaTa^  xòlq  icpàc  ev^uràc,  xk 
Xtok  oxevy].  ^>.dt9T)90v  xa\  toc  xòv  {liYtvrov 
avToO  8i(niov,  eie  ovnep  EYxauortxoTc  xaXXtsp' 
Yt](jiaatv    ó    uu^rixbc  xoO    XpioxoO   detnvoCt 

Sixk  x&v  òfaòixoL  'AicooxóXcdv  t']^xex6).airxo. 
hron.  Alexandr.  pag.  892:  Ta  x(|i.ia  pt- 
iziòta,  òiexapia,  xa\  irorripiac,  xQt\  aXXa  Upà 
9xe^y].  Hi  ne  Ai9xoxdXv|i.ua,  operculum 
disci,  velum,  quo  sacer  aiscus  operi  tur. 
Anonym.  in  Descript.  S.  Sophiae  :  At<rxo- 
xaXu|X{La(xa  óX6ypu<ra  dia  (lapyapixap^cov. 
[Hine  etiam  0t<rxoitoxT,ptov,  in  Vita  S. 
Nili  Junioris  pag.  140.  apud  Anony- 
mum  Gombeflsianum  in  Lacapeno  num. 
44.  et  apud  Nicetam  in  Murtzupblo 
n.  8.  Vide  Glossarium  medisB  Grac. 
col.  815.1 

DISGOPULARE,  Ganum  Venatieorum 
copulas  solvere,  ut  in  prsadam  irruant  : 
Galli  dieunt  Deacoupler,  Laacher  lea 
chiena  aur  un  lievre.  Rigordus  ann.  1179  : 
Venatorea  Diacopulatia  canibua  inaecuti 
aunt  aprum.  Matth.  Paris  ann.  1289: 
Legiatarum  magnam  catervam  apud  ae 
Rex  retinuit,  auaai  venator  canea  vena- 
ticoa,  auper  Electorea  PraaUUorum  Diaeo- 
pulandoa.  Vita  S.  KenUgemi  Episcopi 
Glascuens.  cap.  6  :  Accito  milite  venatum 
perrexit  :  Diacopulatia  canibua,  et  aociia 
per  loca  diveraa  diaperaia,  etc.  Vide 
Citpla. 

f  DISCORDALE,  Aixovoy)xix&c,  Diacordi- 
ter.  Suppl.  Antiquaria  Mallem  Dia- 
cordate. 

^  Oceurrit  eUam  in  Gloss.  Lat.  Gr. 
ubi  Diacordate  emendat  Vulcani us. 

4:  DISCORDARE.  [Absonè  canore,  ap. 
DiEF.  Sub  Abaonare.] 

«  DISGORDATOR,  Discors.  B.  de  Amo- 
ribus  in  Speculo  sacerdot.  MS.  cap.  26  : 

Non  Diicordator  fralrum,  non  improperalor. 

Diacordable,  prò  Contentieux,  Litigiosus, 
in  Gharta  ann.  1818.  ex  Ghartul.  S.  Ni- 
cas.  Mellet.  :  Ont  eaté  en  benne  aaiaine  et 
pavaible  de  exercUer  toute  maniere  de 
juatice  au  lieucontentieux.  Infra  :  au  lieu 
Deacordable.  Articlea  Deacordez,  de  qui- 
bus  seilieet  disputatur,  in  Stat.  ann. 
1864.  tom.  4.  Orainat.  reg.  Frane,  pag. 
512.  Vide  Diacordioaua. 
1  DISGORDIOSUS,    Diaeora.     Sidonius 


DB 


DIS 


DIS 


133 


lib.  9«  Enist.  8:  Staiuta  re^norumdenuo 
per  oDfiaiftonet  Dièeordioiaa  ancipitia 
reéduntur» 

D18GORDIO8B.  Facundas  Hermianen- 
8i8  lib.  10.  cap.  2  :  Et  quod  cnuUlUer  et 
IHseardio9e  fecerufU,emendare  cUiquando 
dignentur. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
JHecardiose,  Dieeorditer,  De$cor^Sément, 

1  DISGORIARE.  Gloss.  Lai.  Grsc.  San- 
german.  :  Ditcorio^  Deglubo,  ontoàpc». 
vide  Decoriare. 

5  DISCORPORATUS»  Dissolutus.  Corpus 
Diacorporatum  disaolutum  deUaramut, 
apud  Rymerum  tom.  15. _pag.  244.  col.  1. 

^  DISCORSORIUH  ,  disgursorium  , 
Fossalum,  aquarum  ductus»  Ital.  Fos- 
sato, Gali.  Fosse,  Stai.  Bonon.  ana. 
1250-67.  tom.  II.  pag.  576  :  Cum  hoc  sU 
quod  aque  non  habent  aliquod  Discorso^ 
rium  per  terram  bagni,  ita  quod  labo^ 
rena  penitus  amittuntur,  que  fiunt  in 
terrie,  stcUuimus  et  ordinamus  quod  unum 
fossatum  debeat  incipi  et  fieri  in  terra 
bagni ,  et  alibi  ;  tom.  II.  pag.  531  :  De 
Discursoriis  et  clavigis  sub  terris  faden^ 
dis,  ete,  [Fr.] 

«  DISCORTURARE,  Dissuete,  Gali.  De- 
coudre,  Charta  ann.  1507.  inter  Probat. 
tom.  4.  Hist.  Nem.  pag.  87.  col.  2  :  Qua 
tunica  exinde  per  dictos  probos  et  juratos, 
ad  fines  ut  melius  mensurari  posset,  Dis' 
torturata^  etc,  f.  prò  Discordurata»  Vide 
supra  Cordurare, 

DISGRASIS,  seu  Discrasia,  Intempe- 
ries,  dvoTcpaaia.  Discrasie  et  Discrasia 
capitie,  non  semel  in  Ghronicon  Winde- 
sem.  lib.  2.  cap.  88.  46.  et  Discrasiatus 
cap.  82.  55.  [Discrasia  stomachi  statim 
evomere  eogebatur,  in  Vita  S.  Lidwin8B> 
Aprii,  tom.  2.  pag.  809.  DiscraciatusAn 
Anecd.  Marten.  tom.  2.  col.  1826.  Dis- 
cratia  fèbriliSy  ejasd.  tom.  col.  88.  Discre- 
sitatut,  eadem  notlone  in  Chororarium.] 

:k  DISGREBILIS,  [Qui  discerni  potest. 
JuL  Val,  res  gest.  Alex.  Jtf.  (edente  A. 
Maio)  8.  42.  Acuta  qusedam  vox,  sed 
enim  DiscrebUis,  et  Intel llgenda.l 

DISCREDERE.  Vide  Decredere, 

1  DISGREPARS,  Remotus,  sejunctus. 
Gasp.  Barthil  Glossar,  ex  Hist.  PalsBSt. 
Fulcherii  Carnot. 

DISCRESGERE,  prò  Decrescere:  'Ano- 
|utoOo6ai  in  Gloss.  Gr.  Lat. 

^  Unde  Bailler  a  Descrois,  vulgatius 
Au  rabais.  Locare  minore  pretio  lici- 
tanti, in  SUt.  ann.  1868.  tom.  5.  Ordì- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  188.  art.  17  :  Que 
celi  office  de  recepte., ,  sera  crii  et  baillé  à 
ferme,...  à  Descrois  et  à  palmées. 

T  DI8GRESITATUS.  Vidié  Discrasis. 

DISGRETJE.  in  Monasteriis  Sanctimo- 
nialium,  quibus  rerum  secretiorum  in- 
cum  bit  cura,  qusB  ad  secretiora  Consilia 
admittuntur  :  ut  Fratres  maturi,  in  viro- 
rum.  Regula  Sororum  Damianitarum 
cap.  4  :  Possint  etiam  Sorores  et  debeant, 
si  eis  utile  et  expediens  videatur,  Offidales 
et  Discretas  altquando  removere,  et  alias 
loco  ipsarum  eligere,  Regula  Clarissa- 
rum  :  Ad  ostium  sane  Moncuterii  custo- 
diendum  aliqua  talis  ex  Sororibus  depu- 
tetur,  qua  omnino  Deum  timeat,  ause 
matura  moribus  sit,  diligens  et  Dis- 
creta, etc. 

1  1.  DISGRETIO,  Titulus  bonorarius, 
quo  nonnunquam  compellati  sunt  Epis- 
copi, interdum  etiam  laici  nobiles,  uti 
videre  potes  apud  Tb.  Madox  Formul. 
Anglic.  Vag.  5. 

«2.  DISGRETIO,  DiJudicatio,]udicium, 
setas  matura,  nostris  Discrétion.  Acta 
MSS.  Inquisit.  Garcasson.  ann.  1808. 
fol.  62.  V*  :  Credo  firmiter  sanctam  fidem 
catholieam,,..  et  hoc  semper  eredidi  post- 


quam  habui  DiscreOonem.  LìU  pemiss. 
ann.  1408.  in  Reg.  163.  Cbartoph.  reg. 
cb.  229  :  JceUe  Ysfibeau  demourant  à 
Montpellier.,,  camme  altérée  et  hors  de 
son  bon  sens  et  Discrétion  naturelle,  etc. 
[^^  Anni  Discretionis,  Mi&s  pubes,  bo- 
minis  qui  suas  tutelae  est,  passim  in 
cbartis  Germanicis.  Vide  Haltaus,  Glos- 
sar, col.  991.  voce  Jahr.  Discretio,  Pru- 
dentia,  sapientia  in  Reinard.  Vulp.  lib. 
4.  vers.  809  : 

Non  tiiottl  inglutlet  DitcnUoque  ette  •Inunior.'] 

00  8.  DISGRETIO,  Arbitrium.  Discretio 
justiciariorum,  Quod  judices  arbitratu 
suo  prffiter  juratorum  veredictum  sta- 
tnunt.  Abbreviat.  Placit.  ann.  29.  Ed- 
ward. I.  Line.  rot.  15.  pag.  248  :  Jurati 
allocant  dampna  200.  librarum  ;  et  quia 
videlur  justtciariis  quod  100.  libra  suffi- 
ciant...  consideratum  est  qitod  prsidictus 
prior  recuperet  dampna  sua,  quss  iaxan- 
tur  per  DiscreUonem  justiciariorum  ad 
100.  libras.  Placit.  ann.  20.  ejusd.  Edw. 
I.  Line.  rot.  4.  pag.  286  :  Quadraginta 
librsi  datts  per  Discretionem  justicutrio- 
rum^  qui  per  juratores  non  est  culpabUis. 

0  Dare  se  a  Disgretione,  Victori  se 
permittere,  nulla  proposita  aut  accepta 
conditione.  Gali.  Se  rendre  à  Discrétwn. 
Stepb.  de  Infestura  MS.  ubi  de  Innoc. 
Vili.  PP.  :  Dictum  pontem  cepit,  et  illi 
qui  erant  illic  dederunt  se  et  dtctum  pon- 
tem, ac  modo  quo  inter  miUtes  dicitur  a 
Discretione,  ause  Discretio  talis  fuit,  quod 
omnes,  qui  de  diclo  ponte  erant,  fuerunt 
interfecti. 

1  Ad  Disgretionem  Vivere  dicuntur 
milites  in  Chronico  Astensi  apud  Mura- 
tor.  tom.  11.  col.  279.  Qui  sine  uUa  sym- 
bola  prò  libidine  vivunt  apud  bospites 
suos,  quod  etiam  Galli  dicimus»  Vivre  à 
Discrétion. 

T  DISGRETOR,  Scrutator,  censor,  qui 
discemit,  Vulg.  Interpr.  Apostoli  Hebr. 
4.  12  :  Discretor  coaitationum  ;  Discretor 
ingeniorum,  infra  in  Distortor. 

f  DISCRETUS,  Officialis  civitatis  Di- 
vionensis,  forte  idem  qui  Magistratus 
vulgo  Scabinus.  [o  Nisi  sit  qui  malori  et 
juratis  est  a  consiliis.]  Charta  Odonis 
Ducis  BurgundiSB  apud  Perardum  in 
Burgundicis  pag.  98S  :  Ego  Odo  Dux 
Burgundias  notum  facto  universis,  quod 
Major  et  juroLti  Communiss  Divionis,  ne 
suorum  Discretorum  excessus  in  damp- 
num  universitatis  nimis  excrescerent,  im- 
petraverunt  a  me  sibi  danari  omnes  illos 
excessus.  Apud  Scriptores  nostros  medii 
sevi  non  semel  occurrit  Vir  discretus  prò 
Viro  prudenti  :  quod  damnat  Vossius 
de  Vitiis  Sermonis  lib.  1.  cap.  83.  pag. 
144.  quoniam  Antiquls  Discretus  cons- 
tanter  passive  sumitur  :  quare  Jovianus 
Pontanus  Discemens  quam  Discretus 
mavult.  Utcumrjue  tamen  ferri  potest 
Discretus,  ut  observat  Faber  in  The- 
sauro  ;  Si  enim,  inquit,  Plautus  Notos 
dixit  prò  iis  qui  noverunt,  Suspectum 
prò  Susplcace  Dionysius  Gato  in  Disti- 
cbis  ;  non  absurde  adeo  Discretus,  prò 
eo  qui  discemit  dici  videatur. 

o  Discretus,  Titulus  bonorarius  con- 
sulum  Nemausensium,  si  ve  ex  Jurispe- 
ritis,  siveex  mercatoribus,  aut  etiam  ex 
laboratoribus  electorum,  usque  ad  ann. 
1476.  Vide  Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem. 

ag.  827.  col.  2.  Anno  1479.  ibid.  pag. 

41.  col.  2.  iis  tantum  tribuitur,  quidoc- 
tores  vel  licentiati  erant  in  legibus  ; 
alii  vero  consules  honorabilium  appel- 
latione  donantur.  Quas  formula  perse- 
veravit  usque  ad  ann.  1498.  ibid.  tom.  4. 

gag.  71.  col.  1.  ubi  tituli  bonorarii  ita 
istribuuntur  :  VenerabUis  licentlato  in 


U 


legibus,  Honorabilie  burgensi  vel  mer- 
catori, Discretus  notario,  et  Protfidus 
laboratori.  Venerabiles  et  HonorabUes 
indistincte  appellantur  consules,  in 
Comput.  ann.  1502.  pag.  78.  col.  2.  ibid. 
Arest.  ann.  1802.  in  Reg.  Olim  parlam. 
Paris.  :  Patet  per  arrestum  Grimerio  de 
Placeniia,  thesaurario  Bajocensi,...  qua- 
litatem  viri  Discreti  datam  fuisse. 

0  DISGRIHNDH,  f.  Discrimen.  Gali. 
Intervalle,  spatium  nempe  cbirothecam 
inter  et  brachiale.  Tract.  Ms.  de  Re  mi- 
Ut.  et  mach.bellic.  cap.  142:  Post  equites 
armatos  torace,...  bracnialiis,cirothecis,,.. 
et  pugnane  super  Diecrimno. 

DISGRIHEN ,  Discriminale.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Discrimen,  à}fa%xht(T]ui,  Siccxpifia, 
xx\  xtv^uvoc,  Discerniculum,  discernendis 
seu  dividendis  ante  frontem  mulierum 
capillis  idoneum.  Glossar.  Lat.  Tbeotisc  : 
Discriminalia,-  muliebris  capitis  orna» 
mentum,  quo  crines  discemunt.  Jean, 
de  Janna  :  Discriminalia  dicuntur,  quss 
dividunt  capillos  per  mediam  frontem. 
Inftra  ex  Isid.  lib.  11.  cap.  1  :  Sunt  pro- 
prie Discriminalia,  quibus  crines  dtmsi 
religantur.  Idem  Isid.  lib.  19.  cap.  81  : 
Discriminalia  capitis  mulierum  sunt  va- 
cata ex  eo,  quod  caput  auro  discemant  : 
nam  discriminare,  dividere  dicitur.  Isaias 
cap.  8  :  Et  monilia,  et  armillas,  et  mitraa 
et  Discriminalia,  et  perischelides,  etc. 
Ubi  Mamotrect.  :  Discriminalia,  quss 
sunt  ad  distinguendum  capillos,  tM  od 
invicem  intricentur.  Lex  Bajwar.  tit.  7.  t 
5:  Si  Discriminalia  ejecerit  de  capite 
Wulworf  dicunt,  [Baluz.  habet,  quod 
Walwrst  dicunt,]  vel  virgini  libidinose 
crines  de  capite  extraxerit.  etc.  Acus  cri'- 
naUs,  Apuleio.  Martial.  lib.  14.  Epig.  24: 

Tfloaia  ne  madidi  vìolaiit  bombycini  crìaei, 
Figli  tcut  torta»  tusUneaique  comat. 

S.  Hieronymus  in  Isaiam  cap.  8  :  Habent 
a^us  mulieres,  quibus  ornamentorum  cri- 
nium  compago  retinetur,  ne  laxiusfiìiant, 
et  in  sparsos  dissipentur  capillos,  Discri- 
minalis  acus,  apud  eumdem  lib.  8.  in 
Ruffinum  cap.  11.  Martian.  Capei.  1.  9. 
$908: 

Grinalein  •pioum  pharetrìs  daprome  capido 
Ubeus.capUlaiB  lolTere. 

Ubi  spicum  prò  spica  usurpatur.  Vide 
PricaBum  ad  Apolog.  Apuleii  pag.  11. 

DISGRIHINARE,  PericliUri,  in  discri- 
men venire.  Itinerarium  S.  Wllllbaldl 
n.  8  :  Nec  non  immanissima  marie  Dis- 
criminare decrevisset  sequora.  Nos  dice- 
remus.  Hazarder  les  mers. 

1  DISGRIMINOSDS,  Periculosus..  Dis- 
cnminosus  locus,  apud  Nicolaum  de 
Jamsilla  de  Gestls  Frederici  II.  Imp. 
inter  Scriptores  Ital.  Muratori!  tom.  8. 
col,  504.  Discriminosum  ignis  incendium, 
in  Vita  B.  Colet»,  Martii  tom.  1.  pag.  570. 

1  DISGUBITO,  Lectus  puerperaB,  cui 
praesidebant  Matronts,  i.  Pare»,  De» 
Paganorum,  ut  interpretatur  Meneste- 
rius  Hist.  Lugdun.  pag.  128.  ubi  veterem 
hanc  exhibet  inscriptionem  ;  Pro  Sa- 
lute DOM.  N.  iMP.  L.  Sept.  Severi 
Aua.  TOTIUSQUE  DOMUS  Ejus  Aupanhs 

Matronis  ET  Matribus  Pannoniorum 
ET  Dalmatarum  Ti.  Cl.  Pompeianus 
Trib.  Mil.  Leo.  1.  Min.  Logo  Exculto 
cum  dlscubitonb  et  tabula  v.  s. 
Vide  Decubim.  [«*  Apud  Forcellinum 
Discubitione.]  .      _. 

1  DISGUBIUH,  f.  Oubiculum.  ubi  Dts- 
cubatur.  Hugo  Lingon.  Episc.  tract.  de 
Oorpore  Christi  centra  Berengarium 
sub  flnem  :  Sicut  mecum  in  tuo  Discubw 
contulisti.  Expertus  loquor  audisse,  con- 
tigit,  nam  non  crederem. 


134 


DIS 


DIS 


DIS 


DISGULPARE,  Nostris  Diaculper,  Cul- 
pam  amovere.  Vita  S.  Antldii  Archie- 
piscopi Bisonticensis  cap.  4  :  Cumque 
xlle  tanti  cHminiè  aese  reum  Disculparet. 

«  DISGULSUS,  prò  Divulsus,  vel  Dis- 
cussus,  ut  notantdocti  Editores,  ad  Vìt. 
S.  Ugon.  tom.  8.  Sept.  pag.  908.  col.  2  : 
ScLcra  fuit  de  intortis  actculia  imago  Dia- 
cuUa  :  venerabile  caput,  multasque  illius 
partea,  quibus  etiam  nunc  inhmrebant, 
magna  animi  devotione  conspeoeimue. 

^  DISGULUS,  ab  italico,  ut  videtur 
DiscolOf  Improbus,  effrsBnatus.  Annal. 
Placent.  ad  ann.  1444.  apud  Murator. 
tom.  20.  Script.  Ital.  col,  886:  Fratres 
conventuales  magnam  fecerant  unionem 
in  platea  communie,  et  atatim  ipai  numero 
quatuordecim  vel  circa,  cum  nonnullia 
aecularibua  Disculia  ad  eccleaiam  S.  Geor- 
giif  ubi  moram  trahebant  Obaervantea, 
perrexerunt.  Vide  Diacolua. 

«  DISGUHBATUD,  Descombàtud.  Sent. 
vicecom.  Carcasson.  ann.  1080  :  Batalle' 
rii  debent  eaae  Diacumbatud  de  qua  terra 
ipai  velint^  completo  hoc  judicio...  Mittat 
imbertua  duo  mille  aolidataa  ad  pretium 
vicecomitiaaae  et  aolidoa  ducentoa  de 
dampno  de  balallerio,  et  hoc  quiaque  per 
hominem  Deacombatud,  qui  ait  de  Roaena 
et  in  loto  Rodanego,  An  idem  quod  infra 
Diadampnificare  7 

\  DISdnitBITIO.  Vide  Decumbitio. 

1  DISGUHFIGERE,  DiscuMFlTus.  Vide 
Diaconficere. 

DISGuPERE,  Malum.  perniciem  alicui 
cupere.  Gali.  Souhaiter  du  mal  à  quel- 
qyrun,  Gonventus  apud  Marsnam  in 
Gapitul.  Garoli  G.  tit.  8.  §  2:  Ut  nemo 
suo  pari  auum  regnum,  aut  auoa  fidelea, 
vel  quod  ad  aalutem,  aive  proaperitatem 
oc  honorem  regium  pertinet,  Diaciipiat 
aut  forconciliet.  lisdem  verbis  in  Gon- 
ventu  Turonensi.  et  in  Gapitul.  Ludovici 
II.  Frane.  Reg.  Garoli  G.  fllii.  Hincma- 
rus  Opusculo  84  :  Et  quidquid  inventum 
fueritf  quod  ex  eiadem  rebuajuate  et  ratio- 
nabiliter  ad  Laudunenaem  Eccleaiam 
pertineret,  non  aolum  non  Diacuperet, 
verum  et  libenter  eaa  ipai  EccleaÙB  con- 
cedere  vellet 

1  DISGUFTIVUS,  Gharta  anni  1422.  ex 
Archivo  S.  Victoris  Massil.  :  Quidam 
Monachua  effudit  parvum  brocum  vini, 
quod  erat  ad  baaaum,  mixlum  et  acetoaum, 
generativum  morborum,  Diacuptivum  di' 
geationum,  ponderativum  humorum,  con^ 
federativum  pigritiarum,  etc.  Ubi  Dia- 
cuptivum dtgeationum  idem  videtur 
atque  contrari um  digestioni,  quod  eam 
impedit  et  crudltatis  causa  est  In  sto- 
macho. 

1  DISGURIA,  prò  Diaturia,  vel  potius 
Dyaouria,  a  Grseco  $u(roup{a,  Dimcilis 
urinse  excretio.  Vide  locum  in  Cauculoai, 

1.  DISGURRERE,  dicuntur  Miaai,  nui 
mittuntur  in  provincias,  qui  inde  Miaai 
diacurrentea  passim  appellantur.  Epist. 
Ludovici  Pii  Irop.  ad  sfcharium  Arcnie- 
pisc.  Burdegal.  :  Quoniam  tamdiu  illum 
tn  tua  vel  comprovincialium  tuorum  dios- 
ceai  immorari  et  Diacurrere  una  cum 
Miaao  tuo  juaaimua,  etc.  Ita  Rectores 
Diacurrere  dicuntur  in  lege  5.  Cod.  Th. 
de  Offlc.  Rector.  provine.  (1,  7.)  cura 
intra  provinciae  su»  fines  per  vlllas  ad 
querefas  provinci  al  ium  excipiendas  , 
sese  conferunt.  Diacuraua  judicum,  apud 
Senatorem  lib.  5.  Epist.  14. 

DiSGURSORES,  lidem  qui  Miaai  Diacur- 
rentea.  Judicea  vel  Miaai  Diacuraorea,  in 
Edicto  Glotarii  II.  Regis  post  Synodum 
Parisiens.  V  :  Miaai  vel  Diacuraorea  Mo- 
naaterii  in  aliaejusdem  Glotarii  Gharta 

Sro    Monast.   Gorbeiensi.   Vide  Miaaus 
Hacurrena  et  Decurrentea, 


2.  DISGURRERE,  apud  Ammianum  lib. 
17.  et  80.  est  fiiaXlveoOat,  [Sermocinar! , 
Gali.  Diacourir.]  Vide  Lindenbrogium 
ad  eumdem  pag.  63.  Hinc 

1.  DiscuRsus,  Sermoci natio,  verbosi- 
tas,  Gali.  i>t«(x>urs.*Garolus  M.  in  pr»- 
fat.  libr.  in  Synod.  de  adorand.  Imagi- 
nib.  :  Inprmfata  Synodo  hehetudinia  con- 
tinenturlHacuraua.  EckehardusMinimus 
de  Gasibus  S.  Galli  cap.  6  :*  Dicena  praa- 
lationem  aaepiua  auperbiam,  arroganttam, 
Diacuraua  et  muUitoguia  comitari. 

1  DiSGURSio,  LactantiusOpif.  Dei  cap. 
8  :  Diea  Diacuraione  conaumunt. 

^  8.  DISGURRERE.  In  usu  esse.  Gharta 
Pentii  abb.  S.  Andr.  ann.  1155.  ex  sche- 
dis  Pr.  de  Mazauguea:  Tali  videlicet 
pacto ,  ut  aexdecim  aextarioa  boni  fru-' 
menti  ad  menauram  mangonarii  Avinio- 
nenaia,  qui  per  villam  communiter  Dia- 
curait,  de  cenau...  deferre  faciant. 

<>  2.  DISGURSUS,  Gursus,  Gali.  Coura. 
Lit.  Nicol,  march.  Estens.  inter  Stat. 
Mutin.  rubr.  412.  pag.  98.  r  :  Taliter 
quod  aquaa  currere  non  poaaunt  et  auum 
habere  Diacuraum, 

8.  DISGURSUS,  Excursio.  Gali.  Courae. 
Gharta  ann.  1890.  in  Reg.  141.  Ghartoph. 
reg.  eh.  88  :  Nonnulloa  ejua  familiarea 
in  dictis  Diacuraibua  cum  dictia  Anglicia 
et  rebellibus  mittendo,  etc. 

1  DISGURVUS,  Distortus.  Joan.  Lon- 
ginus  in  Vita  S.  Stanislai  Episc.  Mali 
tom.  2.  pag.  246  :  Oa  hcUtena  ÌHacurvum 
et  retortum. 

1.  DISGUS.  Gapitulare  de  Villis  cap.  24  : 
Quidquid  ad  Diacum  dare  débeatj  unua^ 
quiaque  judex  in  auo  habeat  plebeto,  qua- 
titer  bona  et  oplima  atque  bene,  atudioae, 
et  nitide  omnia  aint  compoaita,  quidquid 
dederint.  Galli  dicerent  :  Ce  que  chaque 
iuge  doit  donner  pour  le  Plat  du  Prince, 
[Malim  pour  la  table,  ad  mensam,  dedu- 
cendo  vocem  Diacua  a  Germanica  Diach, 
Mensa;  unde  etiam  nostrum  Dianer 
vocabulum  arcessit  Barthius  lib.  2.  Ad- 
vers.  cap.  4.  Vide  Diacophorua.\  [<»  Fis- 
corum  describendorum  formulsB  ap. 
Pertz.  voi.  leg.  1.  pag.  179:  Veatimenta: 
lectum  paranaum  1.  drappoa  ad  Diacum 
parandum  1.  toaclam  1.  Gonfer  Diacla- 
chan  ap.  Graff.  Thesaur.  Ling.  Frane, 
tom.  2.  col.  159.] 

1  DisGUS,  Mensa  Seri  barn  m  et  Nota- 
riorum,  Gali.  Bureau.  Statuta  Massil. 
lib.  1.  cap.  4  :  Notariorum  unua  ait  ad 
Diacum  juxta  judicem  prò  acribendia, 
aicut  conauetum  eat,  omnibua  actitatia 
cauaarum  in  dieta  curia  aeu  curiia  venti- 
latarum.  Eadem  repetuntur  cap.  6.  |  2. 
Annal.  Genuens.  ad  annum  1^.  apud 
Murator.  tom.  6.  col.  587  :  Scriba^  aicti 
Poteatatia  ad  Diacum  auum  fuerunt  ma- 
giater  Albertua  de  Caaali,  Januinua  Oge- 
riua,  et  Balduinua  de  Izo,  et  ad  Diacum 
maleficiorum  Guillel.  Vegiua  et  Emanuel 
de  Albara. 

]  DiSGi  Veteres.  Gali.  Oeilleta  de 
aatinea,  apud  Lobinellum  in  Glossario 
Hist.  Britan.  tom.  2.  col.  184:  Verderie.., 
que  aont  à  Coianon  et  a  Diacia  veteribua 
uaque  mare.  Sunt  areolSB  continendis 
aquis,  unde  per  calorem  solis  sai  expro- 
mìtur. 

^  2.  DISGUS,  Tabula,  ubi  merces  ven- 
dendas  exponunt.  Stat.  Astse  collat.  8. 
cap.  47.  pag.  15.  r>.  :  Ordinatum  quod 
revenditoreay  ubi  habent  Diacoa  in  mei*cato, 
teneantur  et  debeant  tenere  eocpeditaa 
quatuor  viaa.  Stat.  crimin.  Riper.  cap. 
219.  fol.  29.  r>.  :  Quilibet  peraona  vendena 
pannum  lanas,  debeat  menaurare...  auper 
tabula  vel  Diaco. 

•  8.  DISGUS,  Gibus,  qui  In  disco  appo- 
nitur.  Stat.  Mss.  eccl.  Tuli.   ann.  1497. 


fol.  69.  r*.  :  Nota  tamen  quod  in  quolibet 
convivio  feati  Innocentium,  omnia  qum 
apponuntur  coram  epiaoopo  in  dapituaf 
qui  Diaci  notninantur,  eedunt  ferialibue 
avbdiuconia  et  pueris  chori,  ita  quod  im» 
pune  licei  eia  conaequi. 

DISGUSSORES,  Dicti  Gognitores  et  dis- 
ceptatores  rerum  Uscalium,  ab  aliis 
tractarum,  seu,  qui  in  provincias  extra 
ordinem  mittebantur.  examinaturi  et 
inquisituri  ,  quid  tributorum  nomine 
exactum  esset,  quid  in  reliquia  reside* 
ret,  quique  adeo  provinciales  ad  reli* 
quorum  solutionem  cogerent,  de  quibus 
piene  in  G.  Th.  et  Just.  tit.  de  Discus- 
sorib.  qui  non  alii  videntur  ab  Inapecto- 
ribua,  de  quibus  suo  loco.  Gloss.  Jsid.  : 
DiacusaoTy  Examinator.  Gloss.  Lat.  Gr.  : 
Diacusaor,  Xoyodéxtjc.  Diacuaaio  Xoyo6e<rta. 
Senator  lib.  4.  Epist.  88  :  Nobia  auppli^ 
caaae  cognoacat  a...  Diacueaoribus  iniquia 
ae  oneriòua  ingravaloa.  Vide  Edict.  Theo- 
derici  Regis  cap.  144. 

DisGussoRfis  JuRA.MENTi,  in  Lege 
Wisigoth.  lib.  2.  tit.  1. 1 84.  lib.  5.  tit.  7. 
i  19.  qui  a  Principe  in  provincias  mit- 
tuntur ad  excipienda  subditorum  fide* 
litatis  sacramenta,  cum  de  novo  ad 
Regale  fastigium  evehitur. 

0  DISDAMPNIFIGARE.  Damnum  repa« 
rare,  resti  tuere,  Gali.  Dédommager, 
Gharta  ann.  1842.  in  Reg.  72.  Ghartoph. 
reg.  eh.  841  :  Pronuntiaverunt  quod  c^' 
tua  magiater  Simon  Diadampnificaret 
dom,  noatrum  regem  de  pecunia  regia  per 
eum  aoluta.  Vide  supra  Dedamnificare. 

DISDONARE,  Isidoro  in  Gloss.  Diversa 
donare.  [Sic  Dilargiri,  Diversis  vel  di- 
versa largiri;  Graavius  tamen  putat 
verius  esse,  quod  in  Gonatantiensi  legi- 
tur  :  Diaaonat^  per  diveraa  aontU,  Papias  : 
Diaaonat,  non  conaentit^  diasimulat,  per 
diversa  sonat  ;  melius.  Perversa  aonat, 
ex  eodem  Papia,  qui  habet  :  Dissonum, 
Perverse  sonans,  dissimile.] 

DISENSOR,  'ETEpoyvc&uLcDv,  in  Gloss. 
Graec.  Lat.  qui  ab  alio  dissentit. 

1  DISENTERIA,  Italis  Dissenteria,  Gal- 
lis  Dissenterie,  a  Gracco  SuasvTep^a.  liti- 
tur  Hugo  Falcandus  in  Hist.  Sieula, 
apud  Murator.  tom.  7.  col.  802. 

^  DISENTERIUH,  Eadem  notione,  apud 
Marten.  Anecd.  tom.  4.  col.  48. 

1  DISERTARE,  Disertum  efficere.  Ora- 
tio  Johannis  Balue  Gardinalis  coram 
Summo  Pontiflce  anno  circiter  1471. 
apud  Acherium  Spicil.  tom.  9.  pag.  829  : 
Profecto  finem  orationi  imponerem,  nisi 
divini  auxilii  mihi  spes  inesset,  quod 
balbutientes  Disertat,  et  indoctos  dirigit 
et  ornat. 

DISERTAR! ,  Disertum  velie  videri. 
Acta  Martyrii  S.  Theodoriti  :  Julianus 
dixit  :  Disertaris,  sacriUge,  tanquam  ab 
Athenia  nuper  adveneria. 

^  DISERTIA  ut  mox  Diaertitudo,  apud 
Martenium  Ampliss.  GoUect.  tom.  2. 
col.  1422. 

DISERTITUDO,  Eloquentia,  scientia. 
[Hieronymus  Epist.  61.  ad  Pammachium 
cap.  4  :  Nisi  libi  Diaertitudinia  tuaa  fLuvius 
inundaaaet.  Idem  Epist.  51.  ad  Domnio- 
nem  :  Det  nobia  occaaionem  reapondendi 
Diaertitudini  tuta,]  Eulogius  lib.  8.  Me- 
mor.  SS.  cap.  2 :  Gratia  itaque  Diaertitudi- 
nia linguaa  Arabicm,  qua  nimium  prmditus 
erat,  etc.  Sermonum  Diaertitudo,  in  Vita 
Isidori  Hispalensis  n.  5.  Occurrit  prs- 
terea  in  Gloss.  Arabico-Lat.  apud 
Aldhelm.  lib.  de  Virgin,  cap.  1.  et  Heri- 
mannum  de  Restaur.  S.  Mart.  Torna- 
censis,  cap.  108.  [et  in  Vita  B.  Edmundl 
Archiep.  Gantuar.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  8.  col.  1790.] 


f 


DSI 

^  BissEBTiTUDO  Eloquii.  in  Àctis  ss. 
Junii  tom.  1.  pag.  460. 

DISERTOR,  Sophitta,  SoficrcriC  in  Gloss. 
Gr.  Lat. 

^  DISESIA.  Germ.  Gabillon.  episc.  in 
Vita  Phil.  Boni  apud  Ludevvig.  tom.  11. 
Heliq.  Mss.  pag.  SI:  Conlra  Borboniorum 
4iucem,  qui  ab  eo  defeceratj  per  Diseaiai 
fjaìidiaiimum  exercitum  usque  Avemoa 
iraicit,  An  per  angustos  montium  aditus? 

«  DISFAGERE,  ut  supra  Defacere,  Abo- 
lere»  irritum  facere.  Gharta  ann.  941. 
apud  Murator.  in  Antiq.  Estens.  pag. 
147  :  Nullus  de  heredibua  meta  incùntra 
huncmeumjudicatum...  ire,  inrumpere, 
aut  Dia  facere  f  aut  contendere^  eie.  Factum 
Inter  Soldan.  et  Pisan.  ann.  1174.  apud 
Lam.  in  Delie,  erudit.  pag.  201  :  Et  iato 
stabilimento  habeant  Diafacto,  etc.  Vide 
Diffacere, 

à  DISFALGARE.  Vide  supra  Difalcare, 

^  DISFASGIARE,  Solvere  faaciam  seu 
tsniam  circumligatam.  Acta  SS.  Junii 
tom.8.pa^.446.  de  S.  Haynerio  :  Et  super 
ipsum  aiaitum  ^cpuit,  et  faadavit  illum, 
^  prsBceait  patri  pueri,  ut  non  Diafada^ 
rei  digitum  pueri,  uaque  dum  alia  die  in 
aero  reduceret  ad  eum  puerum. 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7^7.  Fayaaar,  Prov,  faaeiare;  inde  Dia- 
faciare. 

«  DISFERRURE,  Italis  Disferrare,  Fer- 
rum  seu  vincula  demere,  compcdes  sol- 
vere, nostris  alias  Defferger.  Stat.  Mon- 
tis-reg.  pag.  269  :  Jtem  atoUutum  eat  quod 
fen*arii,  qui  habeni  inferriare  et  Dtafer- 
riare  preaonerioa,  etc,  Lit.  remiss.  ann. 
1383.  in  Reg.  123.  Ghartoph.  reg.  eh. 
260  :  Jehan  Guillon  releva  folz  enragiez... 
et  tellement  se  détnena  en  aea  foleura  et 
tetni>tationaM  quHl  convint  qu'il  feuat  en- 
fergiez  par  tea  maina,,.  Lequel  ainai  en- 
fergé  fu  mene  en  pélerina^e  à  S.  Materin 
del'Archant  pour  illec  faxre  aa  noveine,.. 
Guidane  qu*il  feuat  amendé  dudit  péleri- 
nage,  le  Defter^erent  ;  aprèa  lequel  Deffer- 
gement  icellut  Guillon  fiat  pia  aue  de- 
vant;,..  parquoy  il  convint  quii  feuat 
ren fergiez.  AlisB  ann.  1397.  ex  Reg.  152. 
cb.  144  :  Lequel  viconte  ordonna  au  geo- 
lier  deaditea  priaona  que  icellui  expoaant 
feuat  enferge  par  lea  piez..,  Icellui  expo- 
aant tout  enfergé  se  parti  d*icelle  prison, 
et  guant  il  fut  hors  de  Icuiite  vUle  ae 
Déferga  et  a*en  ala. 

1  DISFIDARE,  ut  supra  Diffidare,  Gali. 
Deffer.  Hist.  Gortusiorum  lib.  2.  apud 
Muratorium  tom.  12.  col.  794  :  Yxiena 
hoc  dominila  Princepa  atatim  Diafidavit 
Ugutionem,  et  fedi  aciea  prasparari  ad 
pugnam. 

DISnLATUS  Equus.  in  SUtutis  Medio- 
lan.  2.  part.  cap.  487.  [Lego  Deafilatua.] 

DISFCEDERATUS,  Foedere  solutus^apud 
Erkempertum  in  Hist.  Longob.  pag.  69. 

DISFORTIARE,  Disfortiatio.  Vide 
Deforciare. 

DIS6A6IARE.  Disuagiàre,  ex  Gali. 
Dégager.  Tabularium  S.  iEgidil  Pontls 
Audomari  :  Fratrea  de  S,  Egidio  Diagagia- 
veruni  domum  et  hortoa  Engeranni,  vide 
Vadium,  Deguadiare, 

1  DIS6LAGIARE,  Regelari,  solvi,  Gali. 
Degeler,  Ital.  Diagelare.  Occurrit  in  Bre- 
viario Hist.  PisansB  ad  ann.  1168. 

y  DIS6LUTINARE,  Disj ungere,  Gluten 
dissolvere.  Hier.  £p.  26.  ad  Pammach. 
cap.  5.  sub  finem  :  Conjutxcta  Diagluti' 
namua;  unita  diaauimua,  Occurrit  it^rum 
in  Testamento  Giraldi  Matisconensis 
ann.  888.  Inter  Anecdota  Marteniana 
tom.  1.  col.  58.  Deglutinare  palp^aa 
dixit  Plinius. 

^  DISGNUH,  Signum,  nota,  Gali.  Seing, 
marque,  Stat.  ant.  Florent.  lib.  5.  cap. 


DIS 

6.  ex  God.  reg.  4621  :  Debeant  {amboxia- 
torea)  acribi  facere  auoa  equoa,  quoa  aecum 
ducent,  per  piloa  et  Diagna.  Vide  supra 
Designum. 

o  DISGOLARE,  Distillare,  effluere,  Ital. 
Diagocciolaret  Gali.  Ecouler  :  unde  Dia" 
golatorium,  alveus,  quo  acjua  diffluere 
potest.  Stat.  Vercel.  lib.  3.  pag.  89.  r.  : 
Et  more  aolito  per  antiqua  et  aolita  loca 
campi  Dtagolentur.  Et  quod  faciat  quod 
habentea  terraa  et  poaaeaaionea,  in  facie 
atUB  terrm  habeant  foaaata  Diagolatoria, 
ita  quod  aqua  pluvias  arceatur  et  fluat 
aicut  fluere  conauevit  ;  ut  auperiua  dietum 
eat,  liceat  conaorti  illum  alveum  aeu  Dia- 
golatorium  fieri  facere,  etc. 

^  DISGOMBERARE,  Italis  Diagombrare, 
Gallis  vuider,  evacuare.  Memoriale  Po- 
testatum  Regiensium  ad  ann.  1283: 
Dayneaiua  ibi  eat  auffocatua  et  jacet,  qui 
in  aicto  puteo  intraverat  ad  ÌHsgomhe' 
randum  et  remundandum,  et  cecidit  pu- 
teua  auper  eum. 

«  DISGOMBRARE,  Disgumbrare.  Pur- 
gare, mundare,  vox  Italica.  Stat.  Mutìn. 
rubr.  20.  pag.  8.  v«.  :  De  atratia  Diagom- 
brandia,  etc.  Stat.  Gastri  Redaldi  lib.  8. 
pa^.  47.  V*.  :  Item  quod  vicinua  aeu 
vicini.,,  compelli  poaaint.,.  cavare  et  Dia- 
gumbrare  ,  et  cavata  et  Diagumbrata 
tenere  ipaa  foaaata.  Vide  supra  Diacom- 
brare. 

^  DIS60RBRARE,  Liberare,  quodvis 
impedimentum  amovere.  Stat.  ant.  Flo- 
rent. lib.  2.  cap.  58.  ex  God.  reg.  4621. 
fol.  63.  V  :  Dominua  poteataa  d&beat  ad 
petitionem  cujusltbet  cui  data  easet  te- 
nuta,.., facere  prasceptum  de  Diagon- 
brando  ipaam  tenutam. 

0  DISGRAGIATUS,  Infortunatus,  infe- 
lix,  Ital.  DiagrazicUo.  Bareleta  serm.  in 
Dom.  Pai  mar.  :  Amor  illiua  aupremt  Dei 
erga  infelicem  et  Diagratiatam  naturam 
humanam,  etc.  Vide  mox  Diagratia. 

9|c  DISGRASIARE.  [Distemperare;  de 
gradu  vite,  sanitatis  destituere.  Dief.] 

DIS6RATIA,  Offensio,  infortuni um,  ex 
Gallico  Disgrace,  Guillelmus  de  Podio 
Laurentii  cap.  1  :  JSgrotantem  er^o  ter- 
ram  tanta  tnfidelitatia  Diaaratia,  vir 
religioaua  Beatua  Bernardua  Clarevallen- 
sia  Abbaa...  viaitavit.  Innocenti us  VI. 
PP.  in  Epist.  MS.  ad  Ludovicum  Regem 
Sicilise  :  Quia  tamen  r^num  ipaum,  ina- 
tar  infirmi,  prmtentsB  Diagratias  reliquiia 
debilia,  etc. 

^  Morbus,  infirmitas,  Ital.  Diagrazia, 
Gbarta  Will.  Rom.  reg.  ann.  1252.  in 
Batav.  sacr.  pag.  187.  col.  1  :  Quod  qui 
facere  prteaumpaerit,  Diagratiam  noatrm 
celaituainia  ae  noverit  incuraurum,  etc, 
Acta  S.  Parid.  tom.  2.  Aug.  pag.  76. 
col.  2  :  Ut  quiaquia  febrili  Diagratia  aeu 
quolibet  lanquore  detentua,  de  ipao  fonte 
fideliter  et  devote  potaret,  ejuadem  me- 
ritia  remedii  aalutaria  conaequeretur  ef- 
fectum. 

^  DISGREGARE,  Disj ungere,  dissol- 
vere. Martian.  Gapella  lib.  8  :  Hic  ordo 
rebua,  quique  Diagregabitur.  Vide  Digre' 
gare. 

<>  Ghron.  Pet.  Azarii  ad  ann.  1860. 
apud  Murator.  tom.  16.  Script.  Ital.  col. 
8d7  :  Societaa  iata  cospit  aciem  primam 
domini  Mediolani  Disgregare  et  in  cuneoa 
aeparare. 

DISGREGUS,  Multiformis,  varius. 
Idem  Gapella  lib.  9  :  Venuatate  Diagregas 
puellsB, 

1  DISGRESSARI ,  prò  Digredi,  Utitur 
Alanus  de  Insulis  in  Planctu  natura 
pag.  801. 

1  DISGRESSIO,  Titulus  honorarius, 
quo  Innocentius  Papa  compellat  Ar- 
chiepiscopum  Armarchanum  et  Epis- 


DIS 


13$ 


copum  Silvanectensem  in  Rescripto  prò 
Ganonlzatione  S.  Edmund!  Gantuar. 
Archiep.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  8. 
col.  1842.  D.  Verum  puto  legendum 
Diacretio. 

1  DISGREX,  Searegua,  Gloss.  Isid.  Vi^ 
tam  solitariam  Segregem  appellat  Seneca 
de  Benef.  4. 18. 

DISGRUERE,  Diaconvenire,  diacordare. 
Joan.  de  Janua. 

1  DISGUAGIARE,  ut  Diagagiare,  Repi- 
gnerare.  Ghartular.  S.  Vincentii  Geno- 
man,  fol.  67  :  Et  poatea  eentum  et  quin» 
que  aolidoa  in  caritate,  unde  Diaguagiavit 
auam  terram  de  Circuiardo. 

«^DISGUARNIMENTUH,  Id  omne  quo 
urbs  vel  castrum  nudari  potest.  Gharta 
ann.  1281.  apud  Manni  in  òbserv.  histor. 
ad  Sigli,  ant.  tom.  7.  pag.  117  :  Promiae" 
runt  et  juraverunt....  dare  caatrum  Ton^ 
dm  et  munitionea  auaa  omnea  dicto  com" 
muni  S,  Miniatia,  guamimentum  et  Dia" 
guamimentum  contra  omnea  ad  poteatatia 
et  reqiminia  quod  prò  tempore  fuerit, 
manaatum.  vide  Diaguamire. 

]  DISGUARNIRE  Oppidum,  Munitiones 
illius  destruere,  a  Gallico  Degamir, 
Italis  Sguernire,  Spoliare,  denudare. 
Ghronicon  Parmense  ad  ann.  1307.  apud 
Muratorium  tom.  9.  col.  865  :  Guastalla 
vero  venit  ad  mandata  dicti  Defenaoria, 
et  per  eum  accepta  fuit,  et  apanata  de 
foveia  et  Diaguarnita,  et  de  forzata  in  fo- 
tum  circumquaque. 

^  DISGUMbRARE.  Vide  supra  Diagom- 
brare. 

DISHJEREDITARE.  Vide  Déhasreditare. 

«  DISHOBEDIENTIA  ,  a  Gallico  Déao- 
béiaaance,  Inobedientia,  imperii  detrec- 
tatio,  contumacia.  Gharta  ann.  1378.  in 
Re^.  119.  Ghartoph.  reg.  eh.  48  :  Cum 
Egtdiua  Gamerii  de  Lunello  burgenais 
regiua  Aquarum  mortuarum  sit  prmven^ 
tua...,  de  morte  Pelri  de  Vabria  ;.,.,  exi- 
gentibua  contumaciia  auia  et  Diahobedien^ 
tiia,  fuit  condempnatua. 

<>DISHONOR,  Vltuperium,  dedecus, 
Ital.  Diaonore,  Gali.  Deahonneur.  Gharta 
Petri  Gandiani  ducis  Venet.  ann.  964. 
tom.  4.  God.  Ital.  diplom.  col.  1522  : 
Unde  magna  vituperatio  erat  in  nobia,  et 
in  noatra  patria  et  Diahonore  in  noatraa 
eartulaa,....  prò  nihilo  eaa  habebant.  Vide 
in  Dehonorare. 

DISHONORARE.  Vide  Dehonorare. 

DISRTPATUS.  Vide  Diaaipatua. 

1  DISIS ,  Grffic.  d\3<ric,  Occasus  solis. 
Sigebertus  Levita  apud  Leibnitium 
Scriptor.  Brunsvic.  tom.  1.  pag.  808.  in 
Vita  Theodorici  I.  Metensis  Episc.  : 


Qui 
Set 


alnor  ecce  pltgas  per  qaatuor  wpice  porUs, 
licei  Anatoien,  Dìbìo,  Meaembrun,  Areton. 


[o  Vide  infra  Dyaia.] 

*  DISISIO,  DiVisio.  Testamentum  An- 
dreas Dertonensis  Episc.  apud  Ughel- 
lum  in  Appendice  tom.  4.  pag.  9  :  Aut 
ipaia  caaia  et  rebua  in  naufragium  miae^ 
rintj  aut  ullam  Diaiaionem  exinde  fece^ 
rint.  Est  prò  Dedaio  a  Decidere,  Ampu- 
tare, detrahere  ;  vel  a  Dia  et  aecare,  ut 
infra  Dissido. 

DISLAUDARE,  [Dissuadere.]  Vide  Lapi- 
dare. 

1.  DISLIGARE,  in  Gharta  Italica  ann. 
1287.  apud  Bollandum  20.  Martii,  et  Jo. 
de  Janua  :  nostris  Dealier.  [Utuntur  et 
Bernardus    Monachus    Ora.    Gluniac. 

fiart.  1.  cap.  72.  et  BartholomsBus  Scriba 
ib.  6.  Annal.  Genuens.  ad  ann.  1280.] 
Est  etiam 

DisLiGARE,  Solvere,  solutione  se  libe- 
rare. Gloss.  Arabico-Lat.  :  Dialigo,  aolvo. 
Dealigement  de  Cena ,  solutlo  censuum, 
in  Statuti s  Leodiensib.  art.  11. 


. ^ 


136 


DIS 


DIS 


DIS 


^  Alias  Desloer,  DesUmer,  Etloi$9Ìer  et 
Bslossier.  Lìt.  remiss.  ann.  1*378.  in  Reg. 
105.  Chartoph.  reg.  eh.  240  :  Icellui  sup- 
pliant  feri  ledit  Jehan  d'un  baston  sur 
une  de  see  mains,  et  lui  Desloa  le  pouce 
d'icelle  main.  Alise  ann.  1881.  In  Reg. 
ISO.  eh.  48  :  Vexposant  et  sea  deux  cou- 

9in$ trouverent  un  dea   frerea  dudit 

expoaant^  qui  avoit  Deanoué  (sic)  Vune  de 
sea  eapaulea,  loquele  eapaule  leait  Bobert 
Bunel,  qui  eatoit  homme  de  mauvaiae  vie 
et  renomméej  lui  avoit  Dealouée  d*un  coup 
d'espée  ou  autrement,  Lit.  remiss.  ann. 
1^  in  Reg.  150.  eh.  277  :  Icellui  Colin 
feri  d*une  massue  que  il  tenoit  ledit  Jehan 
si  grand  cop  sur  Vun  de  sea  bras,  que  il 
en  ot  ledit  hras  froiaaié  et  Ealoaaté.  La 
femme  d*icellui  auppliant  fut  abatueet 
atainte  d'iceulx  arbrea,  et  ot  l'un  dea  bras 
Ealoissiéy  in  aliis  ann.  1420.  ex  Reg.  171. 
eh.  289.  Desrénement,  Ipsa  membri  ali- 
cujus  distorslo,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1^.  ex  Reg.  148.  eh.  109  :  Gomme  le 
suppliant  se  aoit  entremia  de  garir  rom^ 
purea  et  caaaurea  et  Desrénemena  de  braa 
et  de  jambea,  et  d'autrea  maUidiea,  etc. 
Vide  supra  Denodflre  et  infra  Elochare, 

T  DisLiGATiOR  Vita,  Dissolutior,  Gali. 
Rélaschée,  Dissolue,  in  Praecepto  Ludo- 
vici Angust.  ann.  19.  imperii/apud  Ba- 
luzium  tom.  1.  Capitul.  col.  o78. 

:^  2.  DISLI6ARE ,  ab  Italico  Dislegare, 
Yincula  solvere.  Gali.  Délier.  Stat. 
Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  IL  pag.  276  : 
Et  didmus  quod  nullus^  qui  stat  ad  por- 
tas  circle  cuatodiendaa  debeat  deator- 
aare,  seu  Disliqare  malam  seu  toraam 
aìicui  mercatori  per  dictas  portas  tran- 
seunti. FFrJ 

^  DISLlQUlDUS,  Dies  prascipuuSf  clama. 
Papias  in  MS.  Bituric.  Forte  legendum, 
Dica  liquidua. 

1 1.  DISLOCARE,  Loco  et  sede  movere, 
Gali.  Dialoquer  :  quod  dici  solet  de  ossi- 
bus  sede  sua  delapsis.  Occurrit  in  His- 
toria  S.  Francisci  de  Paula,  Aprii,  tom. 
1.  pag.  280.  in  Processu  de  SS.  Virgini- 
bus  Èychsellensibus,  Junii  tom.  3.  pag. 
117.  apud  Lobinellum  in  Hist.  Britan. 
tom.  2.  col.  563.  etc. 

^  2.  DISLOCARE,  DiSLOQUARE.  A  loca- 
tione  resilire  ;  practici  nostri  dicunt 
Résilier  un  bail.  Charta  ann.  1841.  in 
Reg.  74.  Chartoph.  reg.  eh.  480  :  Dejure 
locandi  et  Dislocandi  bona  prasdicta.  Alia 
ann.  1315.  in  Gbartul.  thesaur.  S.  Germ. 
Prat.  fol.  19.  v«.  :  Constituimus  procura- 
tores  ad  loquandum  et  ad  Dialoquandum 
omnea  et  aingulaa  terraa,  domoa,  vineaa, 
poaaeaaionea,  etc, 

^  DISLOGIARE,  a  Gallico  Déloger,  Loco 
vel  domo  decedere.  Comput.  ann.  1399. 
Inter  Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem.  pag. 
150.  col.  2  :  Verum  quod  cerisi  gentea 
armorum  eaaent  allogiatse  in  loco  de  Bol- 
hanicia  auburbiorum  Nemauai,  dicti  do- 
mini consulea iverunt  ad  dictum  lo- 

cum  de  BoVtanicia  prò  viaitando  dictaa 
gentea  armorum,  et  taliter  facere  quod 
ae  Dialogiarent  a  praadicto  loco.  Vide 
Delocare, 

o  DISLOQUARE.  Vide  supra  DUlo- 
care  2. 

DISLOQUI,  Incogitanter,  imprudenter 
et  inepte  loqui  et  fabulari.  Eckehardus 
Junior,  de  Casibus  S.  Galli  cap.  14.  pag. 
96  :  At  UH  Dialoqui  eum,  ut  segreti  aolent, 
putantea.  Vide  Miakennino. 

*  Déparoler^  prò  Maledicere,  famam 
alicujus  iaedere,  in  Serm.  45.  ex  Cod.  S. 
Vict.  Paris,  xlv.  ssec.  :  Pluaor  a*aaanblent 
aua  placca  et  aus  rues,  si  Déparolent  lor 
vdsins,  et  les  via  et  lea  morz. 

X  DISHAGIUM.  Vide  Dimagium. 

DISMANARE,  et  Dismannire.    For- 


mula vetus  apud  BigRonium  :  Utneque 
voa,  ncque  Juniores  atque  suecessores  ves- 
tn  ipaum  prò  hoc  inquietare^  nec  Disma- 
nare  non  prtesumatia,  nec  facere  dimii" 
tatia,  Editio  Lindenbrogii  praefert  Dia- 
mannire^  [Baluzii  Diamanuare  :]  sed 
Dtamanare  habet  etiam  Charta  Pipini 
Majoris  Domus  prò  Monast.  S.  Dionys. 
apud  Doubletum  pag.  602  :  De  villabua 
ipaius  sancti  suggeaait,  dicens,  eo  quod,... 
a  pravis  ìiomintous...  de  ipsa  aancta  casa 
abstractas  vel  Dismanatas  fuerunt.  Bi- 
gnonius  Dismanare,  de  domo  extrabere 
interpretatur.  Sed  videtur  eadem  vis 
esse  vocabuli  istius,  qu»  apud  nos 
Demener,  inquietare»  turbare.  Se  Deme- 
ner,  est  inquietum  esse,  Italis  Dimenare, 
muovere  in  qua  in  Za,  rimenare,  agitare. 
[Bignonianam  interpretationem  confir- 
mat  Testamentum  Berarii  B^lsc.  Geno- 
man,  apud  Mabillon.  Analect.  tom.  3. 
pag.  214.  ubi  :  Ncque  nos  ncque  suecesso- 
res nostri,  nec  tulus  quilibet,  qtMmdiu 
ipsa  advivit,  de  ipsa  Aobatia  vel  de  ipso 
Monasterio,  nec  vismanandum  nec  dis- 
trahendum,  ad  hoc  faàendum  non  habeat 
pontificium.] 

^  Nostris  Se  Démeinner,  prò  Se  adhi- 
bere,  agere,  vulgo  Se  conduire.  JoinvlI. 
in  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  117  :  Celi 
qui  ainsi  se  Démeinne,  doit  l'en  appeler 
preudomme ,  etc.  Hinc  Démainement 
dixerunt  nostri  quidquid  ad  rem  trac- 
tandam  pertinet.  Chron.  Ms.  Bertr. 
Guesclinl  : 

Je  soifl  ptoffB»  mm  tlres.  par  droit  aceordemeni 
Pour  la  pa»  biea  lenir,  vdre  par  un  couTeni, 
Con  detoit  avoir  fall  tout  le  Démainemeat 
Dedani  un  certain  jonr  qui  ftit  dit  pUdnement. 

1  DISMANTA,  Nomen  injurium,  forte 
a  GraecOj  MàvTic,  Hariolus,  et  5tc,  Bis, 
quasi  Bis  hariolus.  Cardinalis  Arago- 
nius  in  Vita  Alexandri  III.  Papae,  apud 
Muratorium  tom.  3.  pag.  449.  col.  1.  A  : 
Clamabant  pueri  contra  ipsum  Ecdesite 
invasorem  dtcentea,  Maiedtcte,  fili  male- 
dicti,  Diamanta,  non  cria  Papa,  non  cria 
Papa,  Aleaandrum  volumua. 

«  DISHANTIRE,  a  Gallico  Démentir, 
Mendaci!  arguere.  Lit.  remiss.  ann. 
1360.  in  Reg.  89.  Chartoph.  reg.  eh. 
880  :  Dictus  Johannes  Maillt  Diamantivit 
Petrum  de  Curia,  etc.  Vide  supra  Di- 
mentiri. 

DISMANUARE.  Vide  Dismanare. 

0  DISHAS,  Nomen  flctitium  boni  La- 
tronis,  apud  Com.  Van  Geatel  tom.  1. 
Histor.  sacr.  et  prof,  archiepiscop.  Me- 
chlin.  pag.  67. 

DISUlASATUS.  [Ager  in  quo  nullum 
exstructum  est  sedificium.]  Vide  Ama- 
satus. 

DISHEMBRARE ,  etc.  Vide  Demem- 
brare. 

0  DISMENTIRI.  Vide  supra  DimentiH. 
DISMILITARE,  A  militia    removere. 

degradare,  proprie  ordinem  Militarem 
auferre,  Oster  la  Cfievalerie.  Paschalis  I. 
PP.  in  Conflrmat.  Privilegiorum  Eccle- 
siae  Ravennatis,  apud  Rubeum  lib.  5. 
pag.  237  :  Sed  simuitati  fuerint,  eos  dis- 
cingi et  Dismilitari  jubemus.  Exstat 
etiam  apud  Ughellum  tom.  2.  pag.  345. 
[Vide  Desmilitare.] 

1  DISMIRANDO ,  Emirando.  Papias. 
Forte  prò  Demirando,  admirando. 

1  DISMONTARE,  verbum  Ital.  Ex  equo 
descendere.  Regimina  PadusB  ad  ann. 
1320.  apud   Murator.  tom.  8.  col.  432  : 

Venit  ad  civitatem  Padusa cum  multa 

quantitate  militum  et  Dismontavit  in 
mcufno  palatio  Henrici  Scrovegni.  Gallis 
Démonter  est  aliquem  ex  equo  deji- 
cere. 


I  DisMUMTARE,  Eadem  notlone  ibid. 
col.  432 

«DISMUNDIARE,  Mundium  seu  tute- 
lam  puells  abdicare  et  marito  .permit- 
tere.  Contract.  matrim.  ann.  12&.  apud 
Corbinel.  Inter  Probat.  domus  de  Gondi 

gag.  71  :  Quam  siquidem  Monacam  dictus 
'hondus  pater  efus  ipei  Jacopo  Dismun^ 
diavitj  et  sub  ejus  mundio  et  potestaté 
misit,  cum  omni  frea  et  anagress  et 
omni  jure  mundH,  ipsis  Jacopo  et  Mo" 
naca  eutero  in  alterum  per  verba  de  prss» 
senti  matrimonialiter  consentiendo,  cun^ 
annuii  datione  et  receptione.  Vide  Mun- 
dium. 

1.  DISNARE.  Papias  :  Jantare,  Disnare 
dicitur  vulgo.  Gailis,  Disner.  A  Setnvé», 
deducit  vlr  doctus  ad  14.  Annal.  Taciti, 
ut  et  Silvius  in  Isagoge  :  alii  [quibus 
non  favet  littera  s  occurrens  in  Dis^ 
nare,]  a  Dejejunare.  Vide  in  hac  voce 
Octav.  Ferrari um  in  Orig.  Ital.  verbo 
Desinare,  [et  Menagium  in  Gallicis  verbo 
Diner.] 

o  2.  DISNARE,  a  Gallico  Disner,  PastU8> 
procuratio,  prandium.  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Dinnador,  Prov. 
pransorium ,  prandium.  Charta  ann. 
1122.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  422  :  Ego  Petrus  abbas  Anianensis,... 

dono  tibi  Guillelmo  de  Omellatis, et 

tuis  suecessoribus  bailiam  in  totum  hono» 
rem  de  Carcares,  et  per  istam  bailiam 
supradictam  habeas  albergum  cum  Dis^ 
nare  in  domo  nostra  de  Carcares,  per 
unumquemqtie  annum ,  etc.  DUneriey 
eodem  sensu,  in  Charta  ann.  1404.  ex 
Reg.  feudor.  comitat.  Pictav.  In  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  68.  r.  :  Je  Colas 
Baronneau  de  Lesignen  congnois  et  con- 

fesse  moi  avoir une  DisneriCf  appellée 

la  Disnerie  de  Beusse,  laquelle  part  par 
inditi w  o  le  gouvemeur  de  Véglise  d'Airon 
etole  gouvemeur  de  Véglise  de  Foillet. 
Nisi  tamen,  quamquam  bis  distincte 
Disnerie  legatur,  emendandum  sit  DiS' 
merie,  Jus  scilicet  percipiendi  decimam. 
Vide  supra  Dedmagium  in  Deeimsa. 

DISNARIUM,    DiSNERIUM.   [<>   Comput. 

Ms.  ann.  1244  :  Pro  expensis  domini 
comitis  ad  S.  Germanum  et  prò  Disnerio 
suo  apud  Confluentum,  xosxviij.  sol.  Die- 
nerium  seu  prandium,  in  Charta  ann. 
1854.  ex  Reg.  84.  Chartoph.  reg.  eh.  416.] 
Vide  Dignerium. 

•  DISNIHANNUS.  Vide  supra  DienU- 
mannus. 

o  DISNODARE,  vox  Italica,  Discedere, 
disjungi.  Gali.  Diviser.  Acta  B.  Amadei 
tom.  2.  Aug.  pag.  578.  col.  1  :  Accipiens 
ipsam  lesinam,  eam  invenit  gravisstmam 
et  Disnodatam  in  medio  manici  concava' 
tam.  Vide  supra  Desnodare. 

«  DISNOICDS,  Suspiciosus,  in  Brevilo- 
quo  vocabul. 

»  DIS0L06IA,  La  dissolucione  de  ser^ 
mone.  Glossar.  Lat.  Ital.  Ms.  Vide  Die* 
solca  ia. 

DISOHDH,  rsepulcrum  capiens  cor- 
por  a  duo]  Vide  Bisomum. 

0  DISONODUCrr.  Iicayopeuei.  Gloss.  Lat. 
Gr.  sed  leg.  ex  Castigat.  Disconducit, 

DISORDONARE,  Statutum  revocare» 
Gallis  Desordonner.  Capitula  Caroli  C. 
tit.  43.  !  3  :  Ipsam  dispositionem  nos  Di- 
sordonare  non  posaumus,  nec  debemus^ 
id  est,  evèrtere.  [Baluzius  habet  Disor^ 
dinare.] 

1  DISORE,  DisORTio.  Vide  Diaaortea. 

1  DISPAGATUS,  Iratus,  minime  paca- 
tus,  in  Responso  Concilii  Lavauriensis 
ad  Petrum  Regem  Aragon.  inter  Concil. 
Hisp.  tom.  3.  pag.  482. 

^  Deapaisié,  eodem  signiflcatu,  apud 
Scriptores   nostros.   Lit.  remiss.  ann. 


DIS 


DIS 


DIS 


«37 


1^75.  in  Refif.  107.  Ghartoph.  reg.  eh. 
877  :  Jcelle  auppliante  affoiblie  de  teste  et 
devenue  par  heures   aueei  cùmme  fO" 

lt«tM0, traversùit  jour  et  nuit  par 

champ»,  par  boy»  et  par  ville  camme 
furietAse  et  femme  DespaUiée,  Le  Roman 
tie  Cléomades  Ms.  : 

llonlt  durement  fti  DépaisM 
Li  ron  Ganoint  et  coonchM» 

^  DISPAGKARE,  Fascem  solvere,  Gali. 
Depaqueter.  Panni  ibi  Diaptuckati  seu 
apertif  apud  Rymer.  tom.  5.  pag.  79. 
Etymon  Pack,  Qerm.  Angl.  et  Beìg, 
Fascìs,  Fascina,  Gali.  Paquet.  Ital. 
Pacchetto.  A  Pangere,  Pactum  deducit 
Menagius,  aliunde  Skinnerus  in  Etymo- 
logico  Anglico  et  Junius  :  quos,  si  vis, 
consule. 

^  DISPADES,  Genua  serpentium.  Glos- 
sar, vet.  ex  Cod.  reg.  7613. 

o  DISPA6ATI0.  Gharta  Henr.  II.  reg. 
Angl.  prò  libert.  Normann.  ex  Reg.  S. 
Justi  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  84.  r. 
col.  2  :  Haredea  abaque  DiapagatUme  ma- 
rilentur.  Ex  eodem  Reg.  Bruaael  tom.  2. 
de  Usa  feud.  edidit  Diapengatione, 
Utrumque  minus  recte  ;  le^endum  enim 
ut  apud  Mattli.  Paris  DiaparagatUme. 
Vide  Diaparagare  et  Diaparagiare. 

DISPALARE,  In  divereum  tollere,  in 
Gloss.  Arab.  Lat.  [Nonius  :  Diapalare  est 
aeparare.  Sisenna  Hiat.  lib,  8.  Diap>alati 
a6  aignia  digreaai  omnea,  ac  diaaipati. 
Idem  :  Tanto  plurea  paaaim  DiajHilantur; 
hoc  est  errant,  ut  recte  exponit  Marti- 
nius ,  qui  Dispalare  generati m  reddit 
Palia  aiajungere.  Papias  :  Diapalatum, 
DiffttgatumA 

DI^ARA6ARE.  Ea  invaluit  Jam  ab 
olim,  non  apud  Francos  modo,  sed  et 
apud  exteras  omnes  ferme  nationes, 
consuetudo,  ut  viri  nobiles  in  matrimo- 
niis  uxores  sibi  adiungerent,  simili  na- 
talium  splendore  illustres,  ne  si  abjectSB 
conditionis  foBminls  commiscerentur, 
generis  nobilitatem  turpi  commercio 
commacularent,  et  utait  Novella  Theod. 
de  Mulierib.  qus  se  propriis  servis  iun- 
xerant,  ne  inaignium  familiarum  clara 
nobilitaa  indigni  conaortii  fmditate  vilea" 
ceret,  et  quod  aplendore  foraitan  Senatoria^ 
generoaitatia  obtinueraty  contactu  viliaai" 
maa  aocietatia  amitteret.  Quo  spectant 
ista  Salviani  lib.  4  :  Deformantea  aancti 
connubii  honorem  per  degeneria  contu- 
bemii  vilitatem,  non  erubeacentea,maritoa 
ae  fieri  aneillarum  auarum^  praacipitantea 
faatigium  nobilium  matrtmoniorum  in 
eubilia  obacena  aervarum^  digni  proraua 
etiam  illarum  atatu,  guarum  ae  putant 
dignoa  eaae  conaortio.  Et  haec  Lactantii 
lib.  de  Mortib.  persecutor.  num.  88  : 
Ingenuaa  virginea  imminutaa  aervia  auia 
donabat  uxorea.  Boetius  in  Topicis  impar 
matrimonium  vocat,  cum  ci  vis  Romana 

geregrino  vel  servo  nubit.  Ita  etiam 
.ambertus  Schafnaburg.  ann.  1057.  In 
Lege  Wisigothorum  lio.  5.  tit.  7.  2  17. 
prohibentur  ejusmodi  connubla^  quia, 
mquit,  generoaa  nobilitaa  inferiona  tactu 
pt  turpia,  et  claritaa  generia  aordeacit 
commixtione  abjectea  conditionia.  Sed  et 
apud  illos  ea  Lex  viguit,  ut  puella  no- 
bllis,  quse  honeatatia  ausa  oòHm,  peraonaa 
a\ua  non  cogitana  atatum,  ad  inferiorem 
forte  maritum  devenerit,  portionemauam, 
aive  diviaam,  aive  non  dtviaam,  quam  de 
facultate  parentum  fuerat  conaecuta  vel 
conaecutura,  amitteret,  nec  fratrum  aut 
sororum  haereditatem  consequl  posset, 
lib.  3.  tit.  1.  I  8.  Id  etiam  de  veteribus 
Saxonib.  testatur  Adam  Bremensis  cap. 
5.  ex  Eginbardo.  Tradit  prseterea  Gon- 
radus  Uspergensis  Henricum  IV.  Imp. 

IH 


a  suis  Incusatum,  gttod  filiaa  illuatriumf 
guibtialibet  obacure  natia  conjugaret.  Alia 
m  hanc  sententiam  congessi  mus  ad 
Joinvillam.  [^  Vide  Grimm.  Antiq.  Jur. 
German.  pag.  489.] 

De  Francis  nostris  id  constat,  eos 
abhorruisse  semper  ejusmodi. coni ugia, 
quod  testatur  Gregorius  Turon.  lib.  8. 
Hist.  cap.  81.  ubi  de  Alia  Theodorici 
Regis  Itali»  ex  Clodovei  Regis  sorore, 
ause,  spreto  matris  Consilio,  servo  suo 
Trauvilani  nupserat  :  Cumque  mater 
ejua  contra  eam  valde  frenderet,  pete- 
retque  ab  ea,  ne  humiliaret  diutiua  nobile 
genua,  aed  dimiaao  aervo,  aimilem  aibi  de 
genere  Regio,  quem  providerat,  deberet 
acdpere,  nullatenua  voluit  acquieacere. 

Legibus  Francorum,  a  quious  morem 
hunc  hauserunt  Angli,  Scoti,  et  alii,  li- 
cebat  Domino  feudi  superiori  puellam 
nobilem .  cujus  ex  lege  tutor  erat, 
cum  ad  legitimam  aetatem  pervenisset, 
qu89  ad  annum  decimum  quartum  defi- 
niebatur,  matrimonio,  dummodo  com- 

Sar  esset,  copulare.  Charta  Libertatum 
nglise  ann.  1215.  apud  Mathseum  Pa- 
ris :  Haaredea  maritentur  aine  Diaparaga- 
tUme» Quoniam  Attachiamenta  cap.  91  : 
De  haarede  vero  cum  ait  14.  annorum^  vel 
ultra,  uaque  ad  plenam  aatatem,  ai  ae  ma- 
ritaverit  aine  licentia  domini  aui,  ut  ei 
auferat  maritagium,  et  Dominua  ei  offert 
ratùmabile  maritaaium ,  ubi  non  aliaa 
Diaparagetur  ,  vel  diaperaonetur  ,  etc, 
Gharta  anni  1206.  apud  will.  Thorn  :  Ita 
quod  Rogerua  habebtt  praadictam  vardam, 
donecpueri  tiabeant  aatatem,  quodpoaaint 
terram  tenere  et  tunc  maritabit  iÙoayita 
quod  non  aint  Diaparagati,  Gharta  Her- 
vaei  Gomitis  Nivernensis  ann.  1215.  apud 
Duchesnium  in  Probat.  Histor.  Gasti- 
lioneae  pag.  41  :  Ita  tamen  quod  ai  ego  a 
dieta  mathilde  uxore  mea  filiam  velnliaa 
auaceperoj  praedicti  domini  Ludovici  filiua, 
qui  cum  dieta  Agnete  fitta  mea  aponaalia 
contrahet,  eam  vel  eaa  poat  mortem  meam 
et  uxoria  meae,  maritabit  per  terram  vel 
per  denarioa  atne  DiaparagamentOf  ubi 
male  Diapergamento  editum.  Re^restum 
Feodor.  et  servi tiorum  fol.  16:  Guillaume 
NoSl  tient  du  Roy  aon  marchia  et  aea  frc 
rea,  en  telle  maniere,  que  le  Roy  puet  ma- 
rier  aa  premiere  fille,  aana  la  Deaparager. 
Apud  littletonem  sect.  108  :  Si  haarea, 
aeu  pupillua  nobilia,  infra  aetatem  21.  an- 
norum  ait,  donquea  le  Seigneur  avera  la 
garde  et  mariage  de  lui.  Id  est,  tutor  il- 
Tius  erit,  et  ilTum  maritare  poterlt.  Si 
puella  sit  hssres,  et  14.  annum  attige- 
rit,  potest  Dominus,  donec  decimum 
sextum    attigerit  ,    quse    legitima    et 

Siena  est  puellarum  sstas,  providere  ei 
e  convenienti  matrimonio,  sine  Diapa* 
ragatione.  Le  Seignior  poit  tender  convc 
nablemariage  aauna  Dtaparagement.Vìde 
Matth.  Paris  pag.  271.  [Thomam  Madox 
Formul.  Angiic.  pag.  S36.  et  Rymerum 
tom.  11.  pag.  771.  col.  2.] 

Quod  si  Dominus  secus  fecisset,  et 
hffiredem,  puerum  seu  puellam,  dispari 
matrimonio  junxisset ,  mulctabatur  , 
prout  in  Statuto  de  Merton,  cap.  6.  sta- 
tuitur  apud  Littletonem  sect.  107  :  De 
Dominia,  qui  maritaverint  illoa,  quoa  ha» 
bent  in  cuatodia  aua,  villania,  vel  aliia^ 
aicut  burgenaibua^  ubi  Diaparagentur,  ai 
talia  haarea  fuerit  infra  14.  annoa,  et  talia 
aatatia,  quoa  matrimonio  conaentire  non 
posait,  tunc  ai  parentea  ejua  congueran' 
tur,  Dominua  amittet  cuatodiam  illam  uà- 
que  ad  aatatem  haeredia,  et  otnne  commo- 
dum,  quod  inde  receptum  fuerit,  conver- 
tetur  ad  commodum  haaredia  infra  aatatem 
exiateniia  aeeundum  diapoaitionem  paren- 
tum, propter  dedecua  ei  impoaitum.  Si 


autem  fuerit  14.  annorum  et  ultra,  quod 
conaentire  poaait,  et  tali  matrimonio  con^ 
aenaerit ,  nulla  aequatur  posna.  lisdem 
verbis  hsec  habentur  in  legibus  Baron. 
Scotic.  seu  Quon.  Attach.  cap.  92.  ex 
quibus  infert  Littletonus,  diaparagatio- 
nem  locum  non  habere.  nisi  cum  nseres 
infra  14.  setatis  annum  a  Domino  con- 
Jugio  cqpulatur.  VideChartam  feodi  pag. 
181.  v.  Cowellum  et  lib.  1.  Instit.  tit.  10. 
S  4.  et  6.  etc. 

Per  Statuta  Hierosolymitana,  seu  Aa^ 
aiaiaa,  cap.  190.  et  seq.  Dominus  poterai 
mulierem  viduam,  vel  puellam,  quse  12. 
aetatis  annum  excesserat,  et  feudum  mi- 
litare, aut  corporali,  ut  aiebant,  servitio 
obnoxium.  possidebat ,  compellere  ad 
matrimonium,  ipsasque  maritare,  mai» 
que  il  ne  la  Deparatge,  dummodo  compar 
esset  conjugium.  Quo  spectant,  quee  ha- 
bet  Willelmus  Tyrlus  lib.  12.  cap.  12.  de 
BalduinoII.Rege  Hierosol.qui  tanquam 
Dominus  superior  Antiochenum  Princi- 
patum  sibi  asseruerat.  donec  haeres  ado- 
lesceret  :  Collatia  igitur  liberta  vel  alio^ 
rum  graduum  conaanguineia,  eorum,  qui 
in  ade  ceciderant,  poaaesaionibuaf  prout 
ratio  vel  regionia  conauetudo  depoacebat  : 
viduia  quoque  apud  Comparea  et  compa' 
ria  meriti  viroa  nuptui  coUocatia,  etc. 

Deniriue  veteri  Normannias  Jure  mu- 
nicipali 1.  part.  :  Lea  auera  ne  poent  de^ 
mander,  ne  clamar  partie  en  Vheritage 
leur  pere  eneontre  leura  frerea,  ne  leura 
fiera,  mea  elea  poent  demander  auffiaant 
mariooff.  Et  ae  lea  frerea  lea  poent  marier 
aana  Deaparagier,  aoi  de  leur  moeble  aana 
terre,  ou  de  terre  aana  moeble,  cen  leur 
doit  aouffire,  etc.[qìi8d  sic  Latine  efferun- 
tur  apud  Ludewig.  tom.  7.  Reliq.  MSS. 
pag.  216  :  Si  fratrea  eaa  ex  mobili  aine 
terra  vel  cum  terra  vel  ex  terra  aine  mo- 
bili voluerint  maritare  viria  eia  ydoneia 
aine  Diaparatione,  hoc  eiadem  debet  auf' 
ficere;  ubi  prò  Diaparatione  f.  legendum 
est  Diaparagalione.']  Plures  porro  casus 
Diaparagationia  profert  Edw.  Gokus  ad 
Littletonem  sect.  107.  Adde  Novam  Gon- 
suet.  Norman,  art.  228.  et  151.  Bracto- 
num  lib.  2.  cap.  88.  %  1.  7.  Fletam  lib.  1. 
cap.  10.  !  2.  Rastallum  verbo  Diapara-' 
gement,  et  quse  observavimus  ad  Joinvil- 
lam Dissert.  10.  et  ad  Stabilimenta  S. 
Ludovici  lib.  1.  cap.  61. 

Huic  porro  voci  opponitur  alia,  Impa^ 
ragare.  nostris  Imparager,  id  est,  filiam 
per  nobile  et  conveniens  matrimonium 
alicui  copulare,  ut  est  in  Gonsuetudine 
Andegavensi  art.  128.241.  Perperam  vero 
editum. 

DisPARATUS  ,  prò  Diaparagatua  ,  in 
Gharta  Willelmi  Gomitis  Forcalquerii 
ann.  1211  :  Fuitque  arbitrium  Curiaa  ause, 
auod  non  audierant,  ncque  viderant,  quod 
baronia  aliqua  eaaet  aiviaa  prò  haarede 
f emina,  in  gua  hwreamaaculuahaberetur; 
aed  haarea  femina  maritagium  accipiebat 
a  patre  vel  matre  aua,  vel  matìnbua  auis, 
tale  aiquidem,  in  quo  non  erat  Diapara- 
tua,  et  quod  et  conveniret  aeeundum  genue 
et  nohilitalem  auam.  Habetur  tom.  11. 
Spicilegii  Acheriani.  Vide  Paragium. 

1  DisPENGATio  ,  prò  Diaparagatio. 
Gharta  Henrici  Regis  Angl.  ann.  circiter 
1155.  prò  Normannis,  apud  D.  Bruaael  de 
Usu  feudorum  tom.  2.  pag.  11.  ad  cal- 
ce m  :  Heredea  abaque  Diapengatione  ma» 
ritentur.  Vidua  poat  mortem  mariti  aui 
atatim  et  aine  difficultate  habeat  marita^ 
gium  auum  et  hereditatem  auam. 

1  DisPARiATA.  Ghartular.  S.  Vandreg. 
tom.  1.  pag.  1118  :  Ad  faciendam  volun- 
tatem  auam,  et  maritandum  cuicumque 
voluerit,  ita  ut  non  ait  Diapariata  de  ge- 
nere. 

18 


138 


DIS 


DIS 


DIS 


1  DisPERGAMENTUM.  OharU  Conven- 
tionum  Gomitis  Nivernenaìsde  tradenda 
filia  sua  aon.  1115.  apud  Marten.  Col- 
lect.  Ampliss.  tom.  1.  col.  1124  :  Quod  si 
ego  a  dieta  Mathilde  uxore  mea  filiam  vel 
filias  9usceper0y  prsRdicti  Dominx  Ludovici 
filius  ^  gu%  cum  dieta  Agnete  filia  mea 
eponealia  contrahet ,  eam  vel  eas  post 
mortem  meatn  et  uxùHb  mem  maritabit 
per  terram  et  per  denarios  sine  Disper- 
gamento, 

1  DiBPERGATio.  apud  Rymerum  tom. 
8,pag.  lae.  col.  2. 

«  DISPARAGIARE.  ut  Disparagare,  dis- 
pari matrimonio  J ungere.  Feoda  Nor- 
man, in  Reg.  S.  Justi  fol.  157.  v»  col.  1  : 
Jtem  notandum  quod  Willelmus  de  Merle 
tenet  de  domino  rege  euum  mercatum  et 
suaa  ferias,  ita  quod  dom,  rex  potest  ma- 
ritare filiam  eju8  primogenilamy  sine  Dis- 
paragiare  illam. 

1 1.  DISPARARE.  Ornatu  spoliare,  Gali. 
Deparer,  quod  de  Templis  prsBsertim  dici 
sofet.  Leges  Ludovici  li.  Àugustì,[^<>  cap. 
7J^apud  Muratorium  tom.  1.  part.  l.pag. 
157.  col.  2  :  Quoniam  multoe  Preshyteroa 
oceaeione  taliter  emtarum  rertim  Éccle- 
8iiu,  quibus  prsseunt,  IHsparasee,  et  offen- 
disse,  et  spoliasse,  .  .  .  comperimus.  Di- 

?loma  Ludovici  VI.  Frane.  Begis  ann. 
117.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col. 
845  :  Ad  capsam,  in  qua  eorpus  B.  Maglo- 
rii  requiescit  superargentandam  ,  quts 
propter  matris  EcclesUe  neceseitatem  ex 
communi  fratrum  assensu  fuit  Disparata 
et  detecta,  duodecim  marchas  argenti.  .  . 
dedit.  Bernardi  Ordo  Cluniac.  part.  2. 
cap.  8  :  In  crastino  Epiphanim  Dispara- 
tur  altare...  et  pallia...  unde  medietas  Ec- 
clesia^ parata  erat,  aufenintur. 

^2.  DISPARARE,  Laxare,  remittere.  Lit. 
remiss.  ann.  1459.  in  Reg.l88.Ghartopb. 
reg.  eh.  190  :  Quamdum  balhiatam  tens^ 
sam,  quam  tenebat,  centra  dictum  Bajuli 
Disparavit  et  distetendit, 

1  DISPARASGERE,  Disparem  esse  et 
dissimilem.  Claud.  Mamert.  lib.  1.  cap. 
9  :  Quod  a  nobis  Disparascere  arbitrarie. 

^DISPARATIO,  DisPARATUS.  Vide  in 
Disparagare. 

^  DISpARATUS  ,  Distans,  separatus  . 
Gbarta  Loth.  reg.  ann.  974.  tom.  9.  Gol- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  685  :  Abballa 
cosnobii  tertio  miUiarto  ab  urbe  Dispa- 
rata, etc,  Occurrit  prseterea  in  Epist. 
Abbon.  Floriac.  tom.  10.  ejusd.  Gollect. 
pae.  487. 

1  DISPARE,  Inffiqualiter,  in  Actis  SS. 
Aprllis  tom.  2.  pag.  724. 

^  DISPARERE,  Evadere,  fugere,  ces- 
sare, desinerò,  tisX.  Disparire,  Gali.  Dis- 
paroitre,  finir,  cesser,  Annal.  Bertin.  ad 
ann.  868  :  Quod  sentiens  Rodoaldus,  noctu 
fuga  lapsus  Disparuit.  Will.  Gemetic. 
nist.  Norman,  tom.  10.  Gollect.  Histor. 
Frane,  pag.  192  :  Sic  ducis  hostibus  prO' 
fligatis,  seditio  pressa  in  partibus  illis 
ultra  Disparuit.  Dispars^  òro  Disperse, 
dispersus,  in  Litt.  ann.  1878.  tom.  5.  Or- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  662  :  Dispars  et 
retrais  en  divers  lieux. 

1DISPARIATA.  Vide  in  Disparagare. 
ISPARIUARE,  Distribuere,  in  Gloss. 
Arabico-Lat.  [Gloss.  Sangerm.  MS.  n. 
501.  habet  :  Disparilire,  Distribuere.  Male 
In  Amalthea  :  Disvasilio,  Distribuo.]  Nos 
dici m  US  Despareiller,  sed  alia  notione. 

DISPARIUTAS,  Disparitas.  apud  Ste- 
phanum  Africanum  in  Vita  S.  Amato- 
ri8  num.  19.  [Utitur  Gellius  in  Epilogo 
et  lib.  7.  cap.  3.  Item  Salvianus  de  Gu- 
bernatione  Dei  pag.  50.]  Vide  Olaam 
Borrlcbium  de  Variis  linguaB  Lat.  SBta- 
tib.  pag.  89. 

^  A  despareil,  disparatus,  vulgo  Dépa- 


g 


retile.  Lit.  remiss.  ann.  1889.  in  Reg.  138. 
Gbartopb.  reg.  eh.  183  :  Le  suppliant 
rompy  tedit  petit  coffre,  où  il  trouva.,.  un 
esperon  à  Despareil. 

X  DISPASIURE.  Vide  Dispariliare. 

DISPATRIARE,  De  patria  exire,  pere- 
re  proflcisci,  Galli  dicunt  Despayser. 

iharta  Philipp!  Aug.  Begis  Frane,  ann. 
1195.  prò  Gommunia  Sanquintinlensi  : 
Si  quis  teneaturam  anno  et  die  in  pace 
tenuerit,  postea  eam  in  pace  teneat,  nisi 
aliguis,  qui  Dispatriaverit ,  aut  aliquis 
QUI  est  in  manburnia,  super  hoc  clamorem 
fecerit.  Galli  etiam  Dispatrier  dixerunt. 
Sic  enim  legendum  in  Gonsuetudine 
Namurcensi  art.  61.  prò  Dispatuer,  qu» 
vox  nibil  sonat.  Est  enim  hoc  loco,  JlH«- 
patrier,  absconser,  ou  receller  quelque 
chose,  Rem  quamvisauferre,  de  suo  loco 
tollero,  amovere  :  nos  etiamnum  Des- 
payser, hac  ferme  notione  dicimus. 

^  Despaisier,  in  Gons.  Petri  de  Font, 
cap.  17.  cujus  titulus  est  :  Chi  parollede 
chtaus  ki  sunt  Despatsié.  Et  art.  2  :  Or 
sa^hiés  ke  di  ki  sunt  Despaìsiés,  ki  sunt 
restablis,  il  sunt  restablis  en  quatre  coses» 
La  premiere  si  est,  s'ils  ont  esté  longc' 
ment  hors  du  pats,  etc. 

o  DISPAVIMENTARE,  Pavimentum  re- 
fodere. Gali.  Dépaver.  Aresi.  8.  Apr.  ann. 
1410.  in  voi.  11.  arestor.  parlam.  Paris.: 
Dispavimentare  aut  dispavimentari  facere 
plateam  nrs&dictam  non  debebant. 

DISPERARE.  Isidorus  in  Gloss.  :  Dispe- 
catis,  decoriatis.  An  dispeciatisf  Galli 
dicunt  Depiecé,  mie  en  pieces,  a  Pecia, 
quod  vide.  Alii  emendant  Dispescatis. 
Uuc  forte  spectAnt  dispectilapides,  apud 
Agrimensores  pag.  277.  ubi  opponi  vi- 
dentur  politis,  ita  ut  dispectt  lapidee 
fuerint,  qui  rudi  manu  caesi,  deeoriati, 
guibus  primum  eorium  desectum  est. 
vetus  Gonsuetudo  Norman,  cap.  17.  de 
Warecho  :  Se  dedens  l'an  et  le  jour  vient 
avant  aucun,  qui  feust  à  la  nef,  quant 
elle  Despedia.  Id  est,  cum  in  partes 
scissa  est  ac  divisa.  Sed  et  inde  forte 
Gonsuetudo  Senonens.  art.  213.  et  Pari- 
siens.  art.  85.  Despié,  démembrement,  et 
division  de  fief  vocant. 

Wr  Autumo  legendum  Dispicatis  a 
Dispicare,  quod  contrarium  videtur  Ins' 
picare  Virgiliano  8.  Georg.  Ferroque 
faces  Jnspicat  acuto.  Ubi  servi us  :  Acuto 
ferro  incidit,  ad  speciem  et  imaginem 
aristarum.  Dispicare  est  rumpere,  fran- 
gere. Papias  :  Dispicatus,  Decoratus,  rup- 
tus.  Buttinus  lib.  3.  Histor.  cap.  6  : 
JRepente  Despicatis  foribus  prxcipites  ir- 
ruebant,  id  est,  effractis. 

^  Déhacher  et  Déhachier  nostris  alias, 
prò  Discerpere ,  concidere.  Lit.  remiss, 
ann.  1858.  in  Beg.  90.  Ghartoph.  reg.  eh. 
151  :  Icelles  ìettres  et  escriz  furent  dépe- 
ciez  et  Déhachiez  par  petites  pieces,  telles 
que  nulz  ne  les  sauroit,  ne  pourroit  assem- 
bler. Aliae  ann.  1427.  in  Beg.  178.  eh.  746: 

Le  suppliant d'un  coustel, doni  il 

Déhachoit  ou  petit  baston,  feri  ledit 
Charlet. 

DISPEGTUS.  Vide  Despectus. 

DISPERDERE,  Expendere,  dilapidare. 
Gapitula  Garoli  G.  Ut.  16.  [«>  de  Gari- 
siac.  ann.  856.]  cap.  6  :  Quia  multos  dies 
in  illiiis  servitio  misit,  et  omnia,  quss 
habuU,  Dispendit.  Tit.  31.  [»Edict.  Pist. 
ann.  864.J  cap.  34  :  Potest  j^eri,  ut  qui 
talee  homines  liberos  necessitate  cogente 
in  servos  suscipiant,  in  alleras  partes 
tllos  Dispendant,  et  vendant. 

^  Despandre,  eodem  sensu,  in  Gharta 

Srior.  et  monach.  Luxov.  ann.  1266.  ex 
hartul.  Gampan.  fol. 4!0S:  Etce que  nos 
Despandons pran  l*an  à  créance. 
DISPENDIOSUS ,  Damnosus,  ^ic^Ctjiiioc, 


in  Gloss.  Grsec.  Lat.  [Cunctatio  Dispen- 
diosa est,  apudGolumellam  ;  Conditiones 
pacis  Dispendiosas,  apud  Sextum  Bufum 
cap.  29.] 

f  1.  DISPENDIUH,  Idem  quod  Dispensa, 
Expensa.  sumtus.  Preceptum  Garlo- 
manni  Begis  apud  Acherium  Spici!, 
tom.  8.  pag.  150  :  In  usus  et  Dispendia 
et  utilitatem  fratrum  suprascriptas  eccle- 
siae  j[Aurel.)  vel  Monctsteriorum  ibidem 
perlinentium...  permanendo  consistant. 
Obertus  Gancellarius  lib.  2.  Annal.  Ge- 
nuens.  ad  ann.  1164:  Et  facto  Consilio 
non  placuit,   ut   de   communibus  rebus 

Ì'actum  foret  Dispendium  itineris.  Vide 
jobinellum  in  Glossario  ad  calcem 
Histor.  Britan.  Eadem  fere  notione  usi 
sunt  Plautus  et  PHnius. 

1  2.  DISPENDIUM,  compendio  contra- 
rium, Diverticulum,  circuitus,  amba- 
fes.  Gallico  Detour.  Ghronic.  parvum 
errariense,  apud  Murator.  tom.  8.  col. 
474  :  Si  eundum  erat  ab  Este  sito  in  agfro 
Paduano  usque  Bononiam,  tantum  via- 
rum  Dispendium  fiebat,  deflectendo  a 
vico  Variano..,  et  accedendo  Sermidum, 
inde  Mutinam,  demum  Bononiam.  Gharta 
Henrici  et  Gonradi  Ducum  Silesi»  ann. 
1889.  apud  Ludewig.  Beliq.  MSS.  tom. 
5.  pag.  546  :  Ad  dictam  civUatem  Lubin 
personaliter  nos  vel  aUerum  nostrum  cum 
alterine  mandato  accedere  absque  mora, 
aòsque  Dispendio  et  dilatione  promitti' 
mus.  Litterse  universales  Ligsa  inter 
Imp.  Garolum  IV.  et  Edwardum  HI. 
Begem  Angl.  apud  eumd.  Ludewig. 
tom.  citato  pag.  465:  Quodeumque  tm- 
oedimentum  hujus  facietnus  et  procttra' 
oimus  absque  mora  et  Dispendio,  qiÀantum 
poterimus,  amoveri.  Sed  et  Lucretius 
ead.  notione  dixìt  : 

/am  super  HercoleaB  fmoes  nomorosaqoa  Tompe» 
iSmuni»  deserta  peteas  Dispendi*  sylvas. 

^  DISPER6ATI0,  male  prò  Disparaga- 
tio.  Vide  suora  Dispagatio, 

<»  DISPENNUH,  prò  Dispendium,  Ex- 
pensa,  sumtus,  in  Gharta  ann.  1328. 
Inter  Probat  domus  de  Ghaban.  pag.  65  : 
Sub  restrictione  Dispennorum  et  expen- 
sorum  litis,  eie. 

1.  DISPENSA,  Expensi  ratio,  sumtus. 
GlosssB  vett.  Bartnii  :  Impendium,  DiS" 
pensa.  Will.  Brito  in  Vocabul.  MS.  : 
Dispensa,  expensa.  Eginhardus  Epist. 
13  :  Nam  de  Dispensa,  quam  in  Aquis 
accepistis,  nullam  volo  aliam  retribulio-' 
nem,  nisi  amicitiam  tuam.  Gapitula  Ga- 
roli M.  lib.  4.  cap.  78  :  De  Dispensa 
Missorum  nostrorum,  etc.  Goncilium  Du- 
ziacense  1.  part.  4.  cap.  4  :  Noluit  ire  cui 
mansUmes,  quas  sui  homines  prasmissi 
acceperant,  ad  quas  Dispensa  sua  ad- 
ducta  fuerat.  Adde  Synodum  Ticinen- 
sem  ann.  855.  Gapitula  Garoli  G.  tit.  5. 
\^  ap.  Tolosam  ann.  844.1  cap.  3.  5. 
Gapitulare  de  Villis  cap.  24.  Gapitul. 
ann.  821.  cap.  2.  Gatellum  in  Gomitibus 
Tolosanis  pag.  192.  [^  Fragment.  am- 
pliora  Polypt.  Sithiensis  ap.  Guerard. 
pag.  404.  caput  22.  inscriptum  :  Brevis 
de  substantta  et  censu  et  Dispensa,  etc, 
Ibid.  pag.  405  :  De  farina  arossa  ad  Dis- 
pensam  famulis  et  paupenbus,  etc] 

2.  DISPENSA,  Penarla,  promptuarium, 
a  Gallico  Despense.  Camera  Dtspensato- 
ria,  in  Ghronico  sancti  Trudonis  lib.  10. 
pag.  470.  r<^  Solarium  ad  Dispensandum, 
m  Formul.  flscor.  describend.  ap.  Pertz. 
Leg.  tom.  1.  pag.  178.  lin.  87.]  Leges 
Ganuti  Beg.  Angl.  cap.  108  :  Sed  suum 
horderium,  quod  dicere  possumus  Dispen- 
sam,  et  cistam  suam...  debet  ipsa  custo- 
dire. Liber  Ordinis  S.  Victoris  Parisiens. 
MS.  cap.  11:  Suo  manu  Cellerarii  est 


DIS 


DIS 


DIS 


139 


coquina,  lardariunij  Dispensa  interior. 
Jo.  Brompton.  ann.  1199  :  Radulfus  Cle- 
Hcus  de  Dispensa  Regis.  Bracton.  iib.  3. 
Tract.  2.  cap.  82.  1 9  :  Habere  debet  uxor 
sub  custodia  sua  claves  Dispensa  suss, 
et  scHnii  sui.  [Cellerarius  tìispensse.  In 
Gapitulìs  General.  S.  Yictoris  Massil. 
MSS.  ubi  pluries  occurrit  vox  Dispensa, 
hac  notione  :  verum  alia  paulo  diversa, 
scilicet  prò  obsonio  Monachi,  usurpai 
Guido  Disclpl.  Farfensis  cap.  86.  ubi 
sic  :  SimilUer  prò  illis,  in  quorum  anni- 
versario plenum  Offtdum  sU,  tot  Dispen- 
SOS  vel  justitias  recipiet,  quss  constitutas 
fuerint  in  loco.] 

Spensa,  Eadem  notione,  in  Gapitulari 
de  y illis  cap.  64.  et  in  Capitul.  2.  ann. 
818.  cap.  10.  Leges  Baronum  Scotico- 
rum,  seu  Quonlam  Attacti.  cap.  12.  {  7  : 
Si  furtum  inveniatur  sub  clavibus  suis^ 
quas  ipsa  (uxor)  habet  sub  custodia  et 
cura  sua,  utpote  Spensss,  arcse  suss  vel 
scrinii  sui.  Occurrit  etiam  in  Statutis 
Willelmi  Reffis  ScotlsB  cap.  19.  {  8. 

«  DISPENSABILIS,  Ad  aispensam  seu 
Cenaculum  aulicorumpertinens.  Charta 
Henr.  reff.  Àngl.  et  aucis  Norman,  in 
Reg.  62.  Chartoph.  reg.  eh.  868  :  Volo  et 
confirmo  quod  in  curia  mea  habeat  (Odoi- 
nus  de  Mala-palude  serviens  meus)... 
quatuor  fercula^  unum  ex  magnis,  et  duo 
ex  milUtbus,  et  unum  Dispensabile.  Id 
est,  quale  in  dispensa  aulicis  apponitur. 

DISPENSARE,  Gali.  Depenser.  GIoss. 
Lai.  Graec.  :  Dispensai,  Sanava  avaXé(rxet. 
Will.  Brito  in  Vocabul.  :  Éispensare, 
largiri,  donare,  expendere.  Possidius  In 
Vita  S.  Augustini  cap.  24  :  Quas  anno 
completo  eidem  recitaòantur,  quo  sciretur, 
quantum  acceptum,  quantumque  Dispen- 
satum  essetj  vel  quidquid  indtspensatum, 
vel  Dispensandum  remansisset.  Flodoar- 
dus  Iib.  2.  Hist.  Rem.  cap.  18  :  Onde 
datur  intelligi,  in  majoribus  quoque  locis 
muUo  tunc  plura  fuisse  Dispensata.  Adde 
Capitulare  de  Villis  cap.  55. 

DISPENSARIUS,  Idem,  qui  infra  Dis- 
pensator,  Gali.  Despensier,  Anglis  Spen-- 
cer.  Occurrit  in  Fleta  Iib.  2.  cap.  72. 1 17. 

1.  DISPENSATIO,  Dei  dispositlo  et  prò- 
videntia,  qua  vocare  gentes  ad  verum 
Dei  cultum ,  et  universum  humanum 
genus  per  Incarnationem,  Nativitatem, 
Mortem,  et  Resurrectionem  Christi  sal- 
vum  prestare  decrevit.  Hanc  dispositlo- 
nem  per  excellentiam  SS.  Patres  olxovo- 
(ttav  simpliciter  vocant,  quidam  ex  La- 
tinis  IHspensationem.  S.  Hilarius  Iib.  12. 
de  Trinit.  de  hsereticis  :  Dispensationem 
assumpticorporis  rapiuntad  contumeliam 
Divinitatis.  S.  Aug.  tr.  4.  in  Joan.  :  Quie- 

Ìuid  ergo  humiliter  positum  audistis  de 
).  Jesu  ChristOf  susceptm  carnis  Dispen^ 
sationem  cogitate,  vigilius  Tapsensis 
Iib.  1.  contra  Eutych.  :  Alius^  qui  per- 
manet  semper  innatus,  alius  qui  per  x>t«- 
pensationem  carnis  cuncta  nostra  fragili^ 
tatis  officia  explet.  etc.  Joan.  Antioch. 
apud  Facundum  Hermian.  Iib.  7.  cap.  5. 
de  Gh risto  :  Qui  inenarrabilem  corporis 
Dispensationem  prò  nobis  suscepit.  Leo 
M.  PP.  in  Epistola  post  Acta  Concili! 
Galcbedonensis  :  Quomodo  Dispensatio' 
nis  sacì*amentum  sit  ab  initio  ex  vulva 
dispositum.  Diurnus  Romanus  pag.  87. 
de  Nestorio  :  Dominices  Dispensationi 
infestus,  utpote  qui  adorandss  Incarna" 
tionis  arcanum,  Deum  ab  homine  sepa- 
rando disjunxerat.  Guibertus  Iib.  8.  de 
Vita  sua  cap.  16.  de  quibusdam  haereti- 
cis  :  Dispensationem  filii  Virginis  phan^ 
tasma  fatentur.  S.  Hieronvmus  Epist. 
ad  Oceanum  ceconomiss  verbo  usus  est, 
ubi  de  Apollinario  Laodicensi  Episcopo  : 
Is  dimidiatam  Christi  introduxit  Oecono» 


miam.  Concilium  Oloveshoviense  anni 
747.  cap.  18  :  Dominicm  Compensationis 
in  Carne  sacrosanctss  festivitates.  Vide, 
qu8B  de  voce  olxovoufa,  annotavit  Henri- 
cus  Valesius  ad  Éusebil  Hist.  Eccles. 
Iib.  1.  cap.  1. 

1  2.  DISPENSATIO,  Provida  Juris  com- 
munis  relaxatio.  Gali.  Dispense  :  vox 
bodie  Juris  canonici  peritis  notissima  ; 
Grascis  Patribus  olxovopija ,  mJYT^t^itY) , 
9uyxaTa6a9tc,  mj^Litmia,  ^iXavOpwic^a.  La- 
tinis  vero,  Remissio,  venia,  indulgentia, 
clementia,  lenitas  mansuetudo,  miseratio. 
Hoc  intellectu  primus,  ut  Marca  inter- 
pretatur,  Dispensafionis  vocem  usurpa- 
vit  QfìlasiugPapa^n  sua  Epistola  ad 
Episcopos  LìrcanisB  scriDens -.Necessaria 
rerum  Dispensatione  constringimur ,  et 
apostolicsB  sedis  moderamine  convenimur, 
sic  canonum  patemorum  decreta  librare, 
et  retro  PrsBsulum  decessorumque  nostro^ 
rum  prsscepta  metiri,  ut  qurn  prsssentium 
necessitas  temporum  restaurandis  Eccle- 
siis  relaxanda  deposcit,  adhibita  conside- 
ratione  diligenti,  quantum  fieri  potest 
temperemus...  priscis  igitur  prò  sui  reve- 
rentia  manentibus  constitutis,  quss,  ubi 
nulla  rerum  vel  temporum  perurget  an- 
gustia, regulariter  conventi  custodire. 
Haec  quidem  Gelasius,  cum  propter  ins- 
tantem  Ecclesia  necessìtatem  indulsit, 
ut  monachi  intra  annum,  laici  vero 
intra  menses  decem  et  octo  presbyterii 
gradum  adipiscerentur,  quem  nonnisi 
post  longiora  temporum  intervalla  Juxta 
canones  poterant  ob  ti  nere.  Perrarae  sunt 
apud  antiquos  hujucemodi  dispensatio- 
nes  in  antecessum  datsB.  Hsbc  enim  an- 
tiquarum  et  hodiernarum  dispensatio- 
num  summa  differentia  est,  ut  Marca 
loquitur,  quod  apud  veteres  nunquam 
daretur  venia  canonie  infringendi,  sed 
in f radi  et  violati  posna  ob  gravissimas 
causas  aliquando  remitteretur  ;  hodie 
vero  legum  canonicarum  venia  in  ante- 
cessum concedatur.  Ea  erat  antiquitus 
omnium  adversus  sacros  canones  reve- 
rentia,  ut  ipsi  summi  Pontiflces»  penes 
quos  potior  auctoritas  semper  fuit,  hanc 
sibi  noi  in  t  concessam  fuisse  potestatem 
quidquam  contra  Patrum  statuta  fa- 
ciendl  :  Contra  statuta  Patrum,  inquit 
Zozinus  Epist.  5.  Concedere  vel  mutare 
ne  hujus  quidem  sedis  possit  auctoritas  ; 
apud  nos  enim  inconvuùis  radicibus  vivit 
antiquitas,  cui  decreta  Patrum  sanocere 
reverentiam.  Eadem  religione  ductus 
Gselestinus  I.  Epist.  8.  ad  Episcopos 
Illyrici  seri  bit  :  Dominentur  nobts  requlss^ 
non  regulis  dominemur  :  simus  suojecti 
canonious,  cum  canonum  prascepta  serva- 
mus.  Idem  S.  Pontifex  Epist.  5.  ad  Epis- 
copos Apuliae  et  Calabriaa  acrius  inve- 
hitur  in  eos  qui  spretis  canonibuslaicos 
ad  Episcopatum  promoveri  cupiebant, 
non  solum,  inquit,  male  de  suis  Clericis, 
in  quorum  contemtum  hoc  faciunt,  judi- 
cantes;  sed  de  nobis  pessime,  quos  ere- 
dunt  hoc  posse  facere,  sentientes.  Verum 
quanta  quanta  fuerlt  Romanis  Pontiflci- 
bus  ceterisque  virtute  prsBstantioribus 
Episcopis  religio  in  observandis  veteribus 
regulis,  ssepe  tamen  prò  majori  Ecclesiaa 
utilitate  nonnihii  ab  iis  recedere  coacti 
sunt,  h  anca  uè  mitiorem  agendi  ratio- 
nem  appellarunt  Jurisconsulti  Dispen- 
sationem: cujus  hodie  is  usus  est,  ut 
neque  nomen  ab  ullo  quoquam  ignore- 
tur.  De  Dispensationibus  data  opera 
egerunt  Petrus  de  Marca  Iib.  8.  de  Con- 
cordia Sacerdotii  et  imperli  cap.  18.  et 
seqq.  Thomassinus  de  Disciplina  Eccl. 
part.  2.  iib.  8.  cap.  24.  etc. 

^  Stat.  PrsBmonst.  Mss.  dist.  8.  cap.  2  : 
Qui  autem  non  clamatus  veniam  de  hoc 


sponte  sua  postulaverit,  correctionem  non 
accipiet  :  sei,  sicut  dictum  est,  sine  Dis* 

?ensatione  jejunabit.  Dispensacion,   prò 
•icentia,  in  Lit.  ann.  lSr72.  tom.  5.  Or- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  565. 

DisPENSATio  in  Matrimonlis.  Vide 
Generatio. 

»  DISPElfSATiynS,  Qui  remitti  et  re- 
laxari  potest.  B.de  Amoribus  in  Speculo 
sacerd.  Ms.  cap.  27.  de  Peccatis  venia- 
libus  : 

llorUftcativa  noo  mot,  sed  Dispensatln  . .  . 
HuUto  oamque  nodif  dominot  teniale  rwniltit. 

DISPENSATOR,  Qui  expensa  et  accepta 
compensai  et  impendil.  Gloss.  Grsac. 
Lat.  :  Dispensator.  oixov6{aoc,  emSaicavY)- 
ttìc.  GIOSSSB  Basii.  :  Ai<Ticev<jaTa>p,  olxovo- 
uoc.  Papias  ex  Varrone  Iib.  4.  de  lingua 
Lat.  :  Dispensatort  cui  creditur  adminiS'^ 
tratio  pecuniarum ,  quia  prius  quam 
dabant  pecuniam,  non  numerabant,  sed 
appendebant  eam.  Apud  Evodium  Iib.  2. 
de  Miracul.  S.  Stephani  cap.  5  :  Dispen- 
sator pecuniss  publicss  Carthaginensis 
Civitatts.  Epitapbium  Ambrosli  Primi- 
cerii  Notariorum  sub  Pipino  Re^e,  Ro- 
msB  :  In  creditam  sibi  rem  fideltssimus 
Dispensator.  Denique  JC.  Dispensator 
est  servus,  quem  dominus  praeposuit 
Kalendario,  hoc  est,  pecuniis  creaendis 
sub  usuris.  Ita  Cujacius  tract.  8.  ad 
African.  Vide  Sai  mas.  in  Disquisit.  de 
Mutuo  pag.  266.  Vincentius  Belvacensis 
lìb.  29.  cap.  118.  de  quodam  Oeconomo  : 
Quia  Tantalus  erat  in  rei  familiaris  cus- 
todia, bonus  Dispensator  et  prudens  et 
fidelis,  quod  rarissime  in  Dispensatoribus 
invenitur.  Sed  proprie 

Dispensator  dictus,  qui  in  palatila 
Regum  aut  Principum  Oeconomus,  Ma- 
jordomus,  nostris  Maitre  d'hotel.  Idem 
Papias:  ÒeconomuSt  Dispensator,  Dispo^ 
sitor  RegisB  domus.  Viialis  Episcopus 
Oscensis  apud  Blancam  in  Comment. 
Rer.  Arag.  pag.  782  :  Post  Regem  (Ara- 
gonum)  Dispensator  domus  Regiss,  qui 
dicitur  Major  domus.heges  Alfonsin8e,seQ 
PartidsB,  part.  2.  tit.9.  lege  13  :  Despenseros 
son  otros  officiales,  que  han  de  comprar 
las  cosas,  que  son  menester  para  gobtemo 
del  Reg,  e  por  esso  les  llaman  assi  por- 
que  elios  aespienden  los  dineros  de  que 
las  eompran.  Leonius  Presbyter  in  Hi8- 
toria  sacra  MS.  de  Josepho  : 

...  Ut  Benjamin  una 
Videe  adesM  Jotaph,  Ditpeoaatore  Toeato, 
Intra  tectt  tìtm  radpl,  iMttsque  punii 
Pnediiieiifl  epolis,  eie. 

Dispensatores  Inter  officia  domus  Au- 
gusta non  semel  memorant  veteres  Ins- 
criptiones  apud  Gruterum  pag.  595.  et 
597.  Ita  apud  Hincmarum  de  Ordine 
Palatii  cap.  17.  recensentur  Inter  Minis- 
teriales  Palatii  Francici.In  veteri  Charta, 
descripta  in  Historia  Prioratus  S.  Mar- 
tini de  Campis  pag.  479.  refertur  Azo 
Regis  Francorum  Dispensator.  Vide 
Hugonem    de    Cleerils    de    Majoratu 

V  fitti  (*\  tu 

In  Paiatiis  Regum  Angli»  Dispensa- 
tores non  semel  occurrunt.  Apud  Roge- 
rum  Hovedenum  1.  part.  et  Florentium 
Wigorniensem ,  Edricus  Dispensator 
Haroldi  Regis  Angliss,  et  Stir  Major- 
domus,  dicuntur  :  ut  in  Monastico  An- 
glicano tom.  1.  pag.  182.  627.  657.  Rober- 
tus  Regis  Angliss,  et  Osmundus  Dispensct* 
tor  Comitis  de  Warenna.  Apud  Matthaeum 
Paris.  Galfridi  Dispensatoris ,  Militis 
egregii,  et  Regis  AngliflB  specialis  Con- 
siliarii  mors  indicatur  sub  ann.  1251. 
Notissima  praoterea  in  eo  regno  nobilis- 
sima Dispensatorum,  seu  des  Despensiers 
familia,  qua  ab  bocce  munere  nomen 


140 


DIS 


DIS 


DIS 


assumpsit,  quo  etiam  ej asmodi  Dispen- 
satores  appellabant  nostri  ;  non  vero 
quod  nepotes  seu  effussi  essent,  uti 
censuit  Petr.  Faber  lib.  8.  Semest.  cap. 
19  :  pag.  ^4.  Le  Roman  de  Garin  MS.: 

Aa  Manrier  sert  Dtn  Hua  de  Bélin, 
DetpeMMrs  fo  U  Bourvolnf  Auberit, 
Girart  del  Liaoe.  et  l'Alenunt  Orrìs, 
Eacbancon  fu  GeufltolB  li  An^erins. 

Le  Roman  de  Jordain  de  Blaye  MS  : 

Lort  en  apelle  li  fai  ut  Deepeoiien, 
Dedaiit  la  cbarle  li  porlant  k  manger. 

Octavianus  de  S.  Gelais  in  Vlridarlo 
honoris  : 

Vtrlei  de  chanibra,  eecoiera,  ofBdert, 
Portelmifei,  eadiaiigoBa,  Despenaien. 

Vide  Fragmentum  Petroniì  pag.  6.  Rai- 
naldum  vezel.  in  Vita  S.  Hugonis  Abb. 
Oluniac.  n.  80.  etc. 

<*  Inter  ministeriales  domus  Theodo- 
rici  comitis  Fiandris  Rogeritts  diapen- 
saior  subscribit  Chartam  ann.  1151.  Vide 
Comment.  Àcad.  Inscript.  tom.  9.  ubi  de 
Inscrijpt.  Llngon. 

M  DisPENSATOR  ECCLESIA.  Mari  US 
Mercator.  pag.  186:  Chariaiue  quidam 
nomine  preabyter  et  Dispenaator  sancUe 
eccleeioi  Philadelphim  dvitatis.  Vide  Oeco- 
nomus  et  Ocxov6(toc  in  Glossar,  med. 
GrsBCit.  Dispensatoris  in  Monasterio 
Novillarensi  meminit  Victoris  IV.  PP. 
Brev.  ann.  1162.  in  Alsat.  Diplom.  num. 
808:  Victor,  ep.  seì^,  serv.  Dei^  dilectis 
in  Christo  filtis,  abbati  Erphoni  sancti 
Petri  NavillarenHs  et  Philippo  Dispensa- 
tori ecclesim  S.  Adelphi....  Dispensator 
vero  pr^endarum  ammintstrationem  ab 
abbate  suscipiet  et  fidelitatem  ei  faciet  .... 
licebit  abbati,  ilio  deposito  alium  de  jure 
consta  aere  Dispensator em,  Obedientiam 
autem  prò  stAsceptis  beneficiis  prebenda- 
rum  tam  ivse  Dispensator  quam  reliqui 
fratres  aJooaii  devote  promittere  debent 
et  humititer  exhibere.  Post  obitum.  vero 
abbatis  a  successore  ipsius  Dispensatio- 
nem  ipsam  Dispensator  repetet ,  et  in 
eius  erit  arbitrio  concedere  vel  non  conce- 
deve 

1  DISPENSATORIA  Camera.  Vide  Dis- 
pensa 2. 

^  DISPENSATORIE,  Ut  prudentem  dU- 
pensatorem  seu  OBCOnomum  decet.  Epist. 
Abbon.  Floriac.  tom.  10.  Gollect.  His- 
tor.  Frane,  pag.  486  :  Quorum  opinionem 
adeo  veram  credidi^  ut  eorum  declama- 
toriam  orationem  vestris  auribus  Dispen- 
satorie  allegarem.  Vide  Dispensator. 

^  DISPBlfSATORIUM.  Canalis^quo  aqua 
dispensatur  et  distri  bui  tur.  Charta  an. 
1229.  ex  Cod.  reg.  4659  :  Quam  (aquam) 
accipietis  in  cattata  pontis  Boni  passus 
citra  ipsum  pontem,  ubi  facietis  Dispen- 
satorium,  per  quod  ipsa  aqua  taliter  va- 
leat  disvensariy  ut  semper  excludi  et  deti- 
neri  vaìeat  sine  datnpno. 

^  DISPENSATORIUS,  Ad  Dei  disposi- 
tionem  pertinens.  Vide  Dispensatto  1. 
Hieron.  in  Isai.  14,  53.  12  :  Qui  Dispen- 
satoriam  inter  Petrum  et  Paulum  conten- 
tionem  vere  dicunt  jurgium  fuxsse  atque 
certamen.  Marius  Mercator.  pa^.  802  : 
Ex  utraque  est  Christus,  ex  dettate  et 
humanitate,  secundum  Dispensatoriam 
aduncktionem,  Conventio  Dispensatoria 
camis,  ibid.  pag.  296.  Adde  pag.  875.  et 
881. 

^  DISPENSATRIX ,  Procuratrix,  Quffi 
dispensata  disponit»  ordinat,  distribuit. 
S.  Hieron.  Quaest.  Hebr.  in  1.  Parai ip. 
1  :  Mezaab  filia  aurifids,  qusd  duos  patres 
habere  describiturf  ad  significandum  mys- 
terium  sub  una  interpretatione  nominum: 
ut  aurifex  genuerit  Dispensatricem,  Dis- 


pensatrix  genuerit  benignitatem  Domini, 
B.  Ambr.  Off.  lib.  1.  cap.  12  :  Plerigue 
revocantur  ab  officio  Dispensatricis  mise' 
ricordim. 

^  DISPENSIO,  ut  Dispensa,  Samtus, 
impensa.  Gali.  Dépense.  Uistor.  Monas- 
leni  Chombergensis  apud  Raymund. 
Buellium  Misceli,  lib.  2.  pa^.  276  :  Hoc 
annohic  bene  agitur.  Seguenti  anno  tanta 
Dispensio  ibi  prò  quibusdam  causis  ex 
operatione  antiqui  hostis  est  excitata^  ut 
magna  pars  Fratrum,  etiam  ipse  Abbas 
inde  discedere  nt. 

^  DISPENSOR,  èTepoYv<diia>v,  Dissentiens. 
Supplem.  Antiquaria  Legendum  Dissen- 
sor,  ut  Assensor,  Assentiens. 

^  DISPERARE,  prò  Desperare,  in  Vita 
S.  Galli  ap.  Pertz.  Script,  tom.  2.  pag. 
10.  lin.  25. 

^  DISPER6AMBNTUM ,  DisPERGATio. 
Vide  in  Disparagare. 

«o  DISPERGABUS,  forte  Disbrigare,  Lite 
et  molestia  liberare,  evictionem  pres- 
tare. Charta  ann.  1275.  in  Guden.  Cod. 
Diplom.  tom.  1.  pag.  757  :  Nos  bona  ven^ 
dita  per  nos  D,  decano  et  capitalo  ecclesia 
Aschaffinb.  auctorizabimus  et  Dispergabi- 
mus  ab  omni  persona,  cui  ipsa  bona  obli- 
gataforent.  etc. 

DISPERSÓNARE,  Injuria  afficere,  ver- 
bis  iniuriosis  dehonestare.  Quoniam 
Attachlamenta  cap.  40  :  Si  quis  Disper- 
sonaverit  Baillivumj  in  curia  Domini  sui, 
seu  maledixeril  ei  ibidem:  debet  incla- 
mari  de  suo  malefacto  commisso.  Occurrit 
praeterea  cap.  91.  104.  et  in  Itinere  Ca- 
merari Scotici  cap.  89. 

Depersonare,  Eadem  notione  dixit 
MatthsBus  Paris  :  Non  est  Depersonatus 
mihi  ministrando,  cufn  sis  filius  ComitiSj 
ego  Regiset  Regina.  Hu^o  Flaviniacensis 
in  Chron.  pag.  200  :  Si,  inquit,  istum  non 
adjuvero,  non  dilexero,  non  ea  tractavero 
caritate  et  dulcedine,  qua  Bruno  Willel- 
mum,  Depersoner  ao  fionore  meo.  Vide 
Personatus, 

DISPESSUS.  Capitula  Ludovici  Pii  et 
Lotharii  ann.  821:  Deinde  in  nostro  re- 
gno beneficium  non  habeat,  et  alodis  ejus 
Dispessis  vocibus  in  bannum  mittatur. 

^  DISPEZ,  hÌ\tSkÌTcvriQ,  Acute  cemens. 
Supplement.  Antiquarii,  et  Gloss.  Lat. 
Graec.  Sanger  man.  Minutius  Octav.  : 
Dispicis  Isidis  ad  hirundinem  sistrum. 

ì  DISPIGATUS.  Vide  Dispecatus. 

DISPIGULARE,  Sagittare.  Papias.  Spi- 
cula  emittere.  [Eadem  habet  Glossar. 
Sangerm.  n.  501.] 

DISPICrNORARE,  [Dispignerare,]  Idem 
quod  Disvadiare,  Desgager,  pignus  re- 
luere.  Lex  Longob.  lib.  1.  tit.  28.  |  2. 
[^^  Roth.  851.]  :  Si  de  ipsis  peculiis  ali- 
quod  mortuum  fuerit,  sute  negligentim 
reputet,  quod  Dispignorare  neglexerit, 
rchartarium  Ecclesise  Auxitanaecap.  64  : 
Postea  esset  multis  impignerata  et  Ber- 
tramnus  non  posset  eam  Dispignerare, 
Vide  Despignerare,^ 

DliSPILARE,  Compilare,  expUare,  (rvXeTv. 
GÌ.  Gr.  Lat. 

DISPISGARI,  Contra  Jus  et  fas  piscari 
in  aliorum  vivariis.  Charta  Alfonsi  VII. 
Regis  HispaniaB  SBrsB  1152.  apud  Anto- 
nium  de  lepeZy  in  Chron.  Ora.  S.  Bene- 
dicti  tom.  6:  Nullus  itaque  potens  homo 
vel  impotens  sit  ausus  intra  priedictos 
terminos  violenter  intrare,  vel  aliquid,... 
inde  asportare,  nec  pascare  eum  pecori- 
bus,  nec  Dispiscari  vivos  De  die  de  nocte, 
nec  temere  haereditates,  etc.  Hinc  forte 
nostrum  dépescher,  prò  rem  aliquam 
cito  conficere,  quod  faciunt,  qui  furtive 
piscantur. 

DISPLAGENTIA  ,  Molestia,  offensa  , 
Gali.  Desplaisance,  desplaisir,  [Ital.  Dis- 


pliùemMj]  Thwroczias  in  Ludovico  Rege 
Hungar.  cap.  27  :  Bona  eorum  confisca'' 
verunt  in  Displacentiam  Regiss  Majeata- 
tis.  Galli  dicerent  :  En  dépU  du  Roy,  in 
despectum  Regis,  pour  faire  Desplai- 
sance, ou  Desplaisir  au  Roy.  Idem  cap. 
80  :  Et  propter  hoc  Displacentiam  Regtss 
Majestatis  incurrit,  Cap.  84  :  Contra  D» 
Karolum  Imperatorem,  prò  quibusdam 
Displacentiisy  Rex  personaliter  cum  ma- 
gno exercitu,.,  perrexit.  Ericus  Upsalien- 
sis  lib.  5.  HisL  Suecicffi  pag.  166  :  Pe- 
tentesetipsisuppliciteryUttpse  eie  omnem 
Displicentìam  retnitteret  et  rancorem, 
[Seneca  de  Tranquillitate  vita  cap.  2  : 
uine  illud  tssdium  ei  Displicentia  sui. 
Occurrit  apud  Rymerum  tom.  1.  pag. 
769.  et  tom.  8.  pag.  805.  Murator.  tom. 
12.  col.  498.  599.] 

DISPLACIDUS.  Morosus.  Gloss.  Isid. 
Addit  Papias.  Inconveniens, 

«  DISPLANARE,  Evertere,  SBquare  solo, 
Gali.  Raser.  Steph.  de  Infestura  Ms.  ubi 
de  Innoc.  Vili.  PP  :  Videns  postea  Inno- 
centiuB  dictorum  rusticorum  inconstan- 
tiam;...  et  quod  rupia  fide  iterum  contra 
Ecclesiam  ad  Ursinos  reverlébantur,  in- 
continenti mandavit  dictum  castrum  (un- 
ditus  ei  a  radice  Displanari. 

1 DISPLANS  Nbmus,  prò  Deplantaium. 
Vide  locum  in  Berrà. 

«  DISPLATS.  Vide  infra  Displois. 

1  DISPLIGARE,  Explicare,  expandere, 
Gali.  Deplier.  Bernard.  Monach.  Ord. 
Cluniac.  part.  1.  cap.  72:  Interim  sodus 
ejus  vestitnentum  disligat,  amictum  Dis- 
pticatum  capiti  applicai,  albam  a  parte 
capitis  plicatam ,  tenendo  ora  expensa^ 
cum  cingulo  et  manipulo  donat.  Vita  B. 
ColetsB  cap.  6.  n.  87.  Martii  tom.  1.  pag. 
549.  B.:  Et  displicaio  dicto  rotule  legens, 
etc.  Barthius  In  Glossario  ex  Fulctierii 
Carnot.  Hist.  Palasst.  Displicari,  Extendi 
et  volitare.  Vexilla  Displicata,  apud 
Rymer.  tom.  8.  pag.  924. 

^  DISPLIGARE  LiTTERAM ,  Reserare, 
vulgo  Ouvrir  une  lettre.  Deposit.  Guill. 
Catallani  ex  Bibl.  reg.  :  vidit  ibi  (in 
seri n io)  quandam  litteram  plicatam,  .  .  . 
guani  litteram  non  Dieplicavit  iste  qui 
loquitur.  Glossar.  Provine.  Lat.  .ex  Cod. 
reg.  7657  :  Despiegar,  Prov.  Di^licare. 

f  DISPUGENTER,  JBgre.  Occurrit  in 
nova  Gali.  Chr.  tom.  8.  Instrum.  col. 
221.  et  in  Bullario  Carmel.  pag.  124. 
col.  1. 

o  DISPLIGENTIA,  Dissidium ,  contro- 
versia. Inventar.  Cbart.  reg.  ann.  1482. 
fol.  67:  Submissio  dicti  ducis  Aurelia- 
nensis  de  aliquibus  Displicentiis  seu  con» 
troversiis  inier  ipsum  et  ducem  Burgun- 
dia  habilis.  Vide  alia  notione  in  Displa- 
centia. 

7  DISPLIGIBILIS ,  Displicens,  Gali. 
Déplaisant.  Legitur  in  Hist.  Dalpb. 
tom.  2.  pag.  847.  col.  1.  et  in  Actis  S. 
Francisco  RomansB ,  Martii  tom.  2. 
pag.  184. 

o  Stat.  ann.  1857.  ex  Tabul.  Massil.  : 
Attentis  importuniiatibus  dominaruvn 
hujus  dvitatis  Massiliss  diu  gravantium 
dvitatem  importabUibus  sumptibus  in^ 
amesiis  pomposis,  Deo  et  honestati  Dis- 
plidbilibus,  etc.  Vide  supra  Desplidbilis. 

0  DISPLIGITUS,  Molestia,  offensa.  Lit. 
remiss.  ann.  1461.  in  Reg.  198.Chartoph. 
reg. eh.  291  :  Qute  verba  suppltcans  habuit 
adìnagnumDisplidtum.QSiUi  diceremus,. 
Eut  à  grande  déplaisance.  Vide  Displa- 
centia. 

9|c  DISPLODBRE.  [Discutere.  Dief.j 

1  DISPLOIS,  ut  supra  Diplois,  Lena 
duplicata.  Hist.  Dalph.  pag.  126.  col.  2. 
in  Computo  ann.  1886  :  Item  duodedm 
Disploides  de  fustonyo  prò  xn.  s.  gr. 


DIS 


DIS 


DIS 


141 


^  Siat.  ann.  1320.  Inter  Proba!,  tom.  4. 
Hist.  Occit.  col.  162:  Item  quicumque 
nortaverit  arma  defferrnva,  ut  potè  hau' 
ùergerium^,,..  DUplayden  (Bic)$ive  Jupam 
tnajori»  ponderis,  eie.  Lit.  remlss.  ann. 
188d.  in  Reg.  128.  Cbartoph.  reg.  eh.  182: 
Petrus  Petri,  qui  eroi  tusckinue^  homo 
^etsimiM ,  mauB  vita  et  conversationis 
tnhoneeta,...  armatus  quodam  Dieploide, 
(roUice  jaque,  etc,  Item  plus  duae  Die' 
ploydea  9ive  giponos  driH  nigri,  in  Invent. 
ann.  1476.  ex  Tabul.  Fiamar. 

o^  DISPLOSUS.  [Distinctus.  Dief.] 

DISPOUATUS,  DI8POLIUM.  Vide  Des- 
pollare, 

e  Lit.  reroiss.  ann.  1888.  in  Reg.  185. 
Cbartopli.  reg.  eh.  109  :  Dictoe  ires  homi- 
ne$  vulnerarunt  et  oeciderunt  Diepoliaque 
sua  sibi  ceperunt.  Vide  in  Despoltare. 

^  DISPONSARE,  prò  Desponaare ,  in 
Vita  S.  Galli  ap.  Pertz.  Scriptor.  tom.  2. 
pag.  10.  )in.  29. 

j^  DI8P0RT0.  [Hinc  inde  porto.  Noi. 
Tur.  p.  lì.  Disportat.] 

1  DISPORTuS,  ab  Ànglico  Dieport, 
Obtectamentum,  Gali.  Divertissement. 
Cbarta  Henrici  VI.  Regls  Angl.  ann. 
1449.  apud  Rymerum  tom.  11.  pag.  251. 
col.  2:  Causa  venandi,  piscandi,  aucu- 
pandi,  Disportum  aut  solatium  in  eisdem 
exercendi,  Similia  leguntur  pag.  297. 
col.  2.  et  alibi  passim,  p  Vide  supra  in 
Deportare  2.1 

1.  DlSPOSltlO.  GbarU  Ordonii  Regls 
Hispan.  SBrae  960.  apud  Anton,  de  Yepez 
in  Gbron.  Ordin.  S.  Benedicti  tom.  8  : 
Libros  Ecclesiasticos,  hi  sunt  Antifona^ 
rios,.,.  psalterium,  libros  speciales,  t.  Ho- 
mUiarum,  DicUogorumf  Homiliay  Profeta-- 
rum^  Disposino  Esaim  Profeta^  etc.  Vide 
infra  Dispositum  8. 

2.  DISPOSITIO,  Administratio,  magis- 
tratus,  apud  Lactantium  de  Mortib. 
Persec.  pag.  82.  Sidonium  lib.  8.  Epist. 
6.  lib.  5.  Epist.  7.  lib.  7.  Epist.  12.  Hinc 
formula  frequens  in  Notula  Imp.  et 
alibi  :  Sub  Dispositione  viri  inlustris 
Prssfeeti  Prsdtorio,  etc. 

AHI,  Dispositiones  esse  volunt>  quiB  a 
Principe  ad  ReipublicsB  administratio- 
nem  disponebantur,  prò  urgenti  bus  re- 
rum necessitati  bus,  veluti  si  in  bellum 
profecturus  esset,  itinera  annotarentur, 
et  metatlones,  annonse  curarentur,  etc. 
Quarum  quidem  Dispositionum  scriuium 
peculiare  erat,  cui  prseerat  Magister  et 
Comes  Dispositionum,  de  guibus  copiose 
Gotliofred.  ad  leg.  1.  G.  Th.  de  Proxim. 

Wr  Paulo  aliter  Gommentator  Noti- 
ti» Im|)erii  in  cap.  97.  Qui  scrini um 
Dispositionum  tractaòant,  Referendarii 
voeabantur.  Hi  supplicum  destderia  aut 
judieum  consultationes  Principi  insinua- 
bant,  et  responsa  data  consulenttbus  mit- 
tebant^  quss  Mandala  dicebantur.  Hi 
pauei  erant  initio  :  postmodum  a  Justi- 
niano  18.  postea  ad  octo  redactù  Princi- 
vum  responsa  quss  super  litìbus  emana- 
oant,  Dispositiones  voeabantur. 

8.  DISPOSITIO,  Urbis,  templi  situs, 
structurse  elegantia,  non  semel  apud 
Alvpium  Antiochenum  in  Descript, 
orbis. 

o  4.  DISPOSITIO.  Dispensatio.  arbi- 
trium^otestas,  Gali.  Ì>i«po8i/ton.  Gharta 
ann.  87^.  tom.  9.  Gollect.  Histor.  Frane, 
pag.  415  :  Eo  videlieel  modo,  ut  et  nu- 
merus  canonieorum  ob  hoc  augeatur,  et 
stipendia  eis  ex  Iiae  villa  ad  Dispositio- 
nem  episcopi  tribuantur.  Galli  dicimus, 
A  la  disposition.  Hinc 

^  DISPOSITIVE,  Animum,  voluntatem, 
desiderium  significando.  Annal.  Vict. 
Mas.  ad  ann.  1878.  ubi  de  Romanis  pe- 
tentibtts,  ut  nemo  nisi  Romanus  aut 


Italus  in  Papam  deinceps  eligeretur  : 
Omnes  una  voce  tumtdtuosa  et  horrihili 
clamaverunt  et  vociferaverunt  Dispositive 
aliqui,  Romanum  vel  Ytalicum  volumus 
vel  haòebimus.  Aliqui  prssceptivef  Roma- 
num vel  Ytalicum  habeamus,  alioquin, 
etc.  Vide  Depositum  1. 

1.  DISPOSITUM,  Animi  decretum,  sta- 
tutura^  consili  um,  arbitrium,  Dessein, 
intentton,  Disposition,  Lex  Wisigotho- 
rum  lib.  6.  tlt.  5.  {  16  :  Qui  ex  suo  Dispo- 
sito,  vel  malss  voluntcUis  affectu  tale  nefas 
committit,  Leo  III.  Epist.  6  :  In  vestrum 
arbitrium  et  Dtspositum  comm.itiimus.  Et 
Epist.  ÌO  :  De  mansis,  qiu>s  per  vestrum 
Dtspositum  Herminus  fiaelis  vester  nobis 
reeonsignavit.  Nicol.  I.  PP.  Ep.  27  :  Ve- 
runtamenquoniam  circa  Mtssam  S.  Jean- 
nis,  de  quo  diximus,  Lotharium  Disposi- 
tum habet  denuo  commonere^  non  moleste 
tulimus.  Ado  Viennensis  in  Ghron.  ann. 
727  :  Eo  quod  Carlomannus  Dispositum 
haberet  SsBCularem  militiam  reltnquere. 
Julianus  in  Histor.  Wambse  Regia  : 
Recognosco  hoc  Dispositum  pugnts  ab 
semuìo  meo  procedere,  hie  ipse  est,  nee 
alius,  puto  ;  in  suis  enim  eum  DimositiO' 
nibus  recognosco.  Paulo  ante  :  Disposi- 
tum belli.  Diurnus  Romanus  cap.  6.  tit. 
19  :  Cujus  exactionem  per  nostrum  Dis- 
positum f scisse  dignoscitur,  id  est,  nostro 
mandato. 

2.  DISPOSITUM,  prò  Depositum,  nisi 
ita  legendum  sit,  habent  Gonstltutiones 
GalteriSenonens.  Archiep.ann.  928.  cap. 
2  :  Propter  scandala  gravui,  quss  ex  Mo- 
nialium  conversatùme  proveniunt  ;  sta- 
tuimus  de  Monialibus  ntgris,  ne  aliquem 
Dispositum  recipiant  in  domibus  suis  ab 
aliquibus  personis,  nisi  de  licentia  Epis- 
copi sui,  maxime  arcas  Clericorum  vel 
Latcorum,  custodiss  causa  minime  per- 
mittant  apud  se  deponi. 

8.  DISPOSITUM,  prò  Expositione  seu 
commentario.  Testamentum  Heccardl 
Gomitis  Augustodunensis  :  Missale  ple- 
nario eum  Evangeliis  et  Epistolis,  unum 
teaUum  minorem,  unum  Dispositum  super 
Evangelium  majorem.  Ita  Vispositio  su- 
pra sumitur. 

1  4.  DISPOSITUM,  Dispositio,  Regula, 
Lex,  Qsiìì.Dispositiont  Regie,  Ordonnance. 
Lambertus  Àbbas  S.  Rufi  ann.  circiter 
Ilio.  Epist.  ad  Glericos  in  Anecdotis 
Martenfanis  tom.  1.  col.  882  :  Te  euncti 
tn  publico,  te  in  agro  rustici  aratores  ac 
vinitores  quotidie  graviter  lacerabunt.  si 
contra  Dispositum  fidei,  eum  feminis  ha- 
bitare  contendis. 

DISPOSITUS.  Vide  Despotus. 

1  DisposiTUS  Baccalaureus.  Vide 
Baecalaurei  foi^mati» 

1  DISPOSSIDERE.  Rei  possessione  ali- 
quem depellere,  deturbare.  Gali.  Depos- 
seder. Donatio  Bernardi  Gomitis  Petra- 
coricensis  Monasterio  S.  Salvatoris  de 
Sariato,  int^r  Instrum.  tomi  2.  Gali.  Gh. 
tom.  2.  col.  495  :  Si  quis  hssreditatem 
Dispossidere  tentaveritt  maledicatur  per 
umvernum  orbem. 

1  DISPOTESTARE,  Rei  alicuìus  potes- 
tate  seu  possessione  depellere,  de- 
Jicere.  Notitia  Judicati  ann.  876. 
Marc»  Hisp.  col.  799  :  Illorum  potestas 
exinde  disrupla  nunquam  fuil  usque 
quod  iste  prsssens  Domenieus  eos  exinde 
bispotestaoat  injuste, 

«  DISPROPORTIONARE,  Proportionem 
non  servare.  Gali.  Disproporlionner. 
Léonard,  in  Speculo  lapid.  lib.  1.  cap.  1  : 
Et  multoties  tale  humiaum  Disproportio- 
natur  in  fluxibilitate,  licet  in  quantitate 
sufficiens  sit,  et  ideo  magis  residet  in  una 
parte  quam  in  alia. 


DISPUDITUM,  Puduit,  rubor  fuit,  Pa- 
pias. 

Ufi  DISPULVERO,  [In  pulverem  redigo. 
ìfssvius  apud  Non.  2.  206.  Saxa,  silvas, 
lapldes,  montes  disjicls,  Dispulveras.l 

1  DISPUNGTOR.  Gloss.  Grsec.  Lat.  : 
•ExXoyi<mfic,  Dispunetor.  Tertull.  adv. 
Marc.  4. 17  :  Judex  et  Dispunetor  merito- 
rum.  Vide  Dispungere, 

<*  In  God.  reg.  Disputator,  ex  Gasti- 
gat.  in  utrumnue  Glossar. 

1 DISPUNGTUARE,  Dispungere,  delere  : 
quod  hic  dicitur  de  iis  qui  missi  flunt, 
et  quibusdatur  abeundi  licentia.  Gharta 
Henrici  VII.  Reg.  Angl.  ann.  1485.  apud 
Rymer.  tom.  12.  pag.  280.  col.  1  :  Potes- 
tcUem  generalem  et  mandatum  speciale.  „ 
stipendiarios..,  in  dietis  vUlis,  turri,  eas- 
tns  et  tnarehiis,,.  exonerandi  et  Dispunc- 
tuandi. 

DISPUN6ERE.  Gloss.  Isid.  et  Papias  : 
DispungerCj  Donare.  Dimunctores,  qui 
dona  milittbus  erogant.  vide  Juriscons. 
[et  GraBvlum  ad  Glossas  IsidJ 

1.  DISPUTARE,  Asserere.  W.  Brito  lib. 
11.  Philipp.  : 

....  loipaiili 

StaDdanlo  moodl  dominnin  te  DispaUi  OUio. 

Infra  : 

Se  domiMioran  tottos  DUpnlat  orbii. 

1  2.  DISPUTARE,  Inquirere,  Gali.  S'en- 
queHr,  S'informer.  Petrus  Damiani  lib. 
4.  Ep.  7  :  Noli  Frater,  noli  patere  mune- 
ribus  :  non  omnibus  quss  preebentur  libar 
apud  te  pateat  aditus  :  sed  qussdam  ad» 
mittantur,  ut  in  necessitatibus  sublevent, 
ne  reatus  alienos  ponderibus  gravent. 
Dum  igitur  oblata  suscipimus,de  offeren- 
tium  meritisnrius  necesse  est  visputemus. 

DISPUTATiO.  Gollatio  Monachorum. 
Regula  S.  Pacliomii  cap.  21  :  Disputatio 
autem  prsspositis  domorum  per  singulas 
hebdomadas  tertio  fiet.  Vita  S.  Geremari 
Abb.  Flaviniacensis  cap.  15  :  Tertia  vero 
hora  diei  post  lectionis  Disputationem, 
id  est,  post  Gollationem  de  lectione. 

0  DISPUTATORIUS,  Ad  disputationem 
elucidandam  pertinens.  Epist.  Ludov. 
PiietLoth.  ann.  825.  apuciBaluz.  tom. 
1.  Gapitul.  col.  645  :  In  saeris  sunt  litte- 
ris  aamodum  eruditi,  et  in  rationibua 
DisputatoìHis  non  minimum  exereitati, 

1  DISPUTULA.  Annal.  Mutin.  ad  ann. 
18Ó6.  apud  Murator.  tom.  11.  col.  77  : 
Arcana  etiam  Notariorum  in  dicto  pala- 
tio  exislentia,  Disputulas  et  strumenta, 
et  scripturas,  et  etiam  libros  ssstimorum 
existentes  in  scriniis  dicti  palatii  per  pia- 
team  undique  laceraverunt,  et  alia  multa 
puerilia  et  stulta  operati  sunt  ipso  anno. 

^  Ab  Italico  Disputa jQuBdsiio, discep- 
tatio,  inrjuisitio.  Vide  Disputare  2. 

1  DISQuIT,  Audit,  cognosdt.  Papias.  f. 
Disquirit. 

1  DISRAINNIARE,  DisRAiSNARE,  Dis- 
BATIONARE.  Vide  Dirationare. 

o  DISRAMBARE,  Lit.  ann.  1362.  tom. 
8.  Grdinat.  reg.  Frane,  pag.  612  :  Cum.„ 
gentes  loci  prssdicli  et  ejus  bajuliss  etiam 
extiterint  Disrambataì  fere  omnibus  bo- 
nis  suis  mobilibus  per  Yspanos,  etc.  Ubi 
doctus  Editor  recte  emendat  Disrauba- 
tss,.  Vide  Derubare, 

o  DISRATIFFICARE,  Improbare,  Gali. 
Désapprouver,  Procurat.  ann.  1840.  ex 
TabuL  Fiamar.  :  Dans.,.  speciale  man- 
datum ratifficandi,  impetrandi,  contradi- 
cendi,  etc. 

o  DISRATIONARE,  Rationibus  pensatis 
Judicare,  definire.  Lit.  Jean,  comit. 
pontiv.  ann.  1184.  tom.  4.  Grdinat.  reg. 
Frane,  pag.  58  :  Statutum  est  quod  si 
in  prsssentia  duorum  vel  trium  scabino- 


t42 


DIS 


Dia 


DiS 


rum  contractus  emptionis,  vel  alius  con- 
tractu8  irritus  (initus)  fuerit,  eorum  tes- 
timonio Disrationaibitur,  Vide  Deratio- 
tiare,  Hinc 

0  DISRATIONARIUS  Servus,  Qui  per 
judicium  et  ex  rationibus  approbatis 
alicui  vindicatur  et  asseritur.  Charta 
Ludov.  VI.  reg.  Frane,  ann.  1139.  ex  Ta- 
bui.  Garnot.  :  Notum  j^eri  volumus,  quod 
Gaufredua  Carnotensia  episeopus  Keve- 
rium  totiusque  generis  sut  familiam,  su- 
per quos  servitutis  calumniam  imponeba- 
mìis,  in  curia  sua,  dictante  justitia  et  ju- 
dicio,  in  servis  suis  Disrationariis  ;  cui 
videlicet  judicio  et  veritati  me  acquies- 
cente, supra  dictos  homines,  tam  sibi 
quam  omnibus  ejus  successoribus,  in  per- 
petuum  concessimus,  Verum  facile  est 
suspicari  legendum  esse  Disrationavit, 
hoc  est.  ex  servis  suis  esse  rationibus 
probavit  ;  quam  restitutionem  sensus 
exlfirere  videtur. 

DISREGITARE,  De  aliquo  detrahere. 
Baldricus  in  Gestis  Alberonis  Àrchiep. 
Trevi rensis  :  Dicitur  qiu>que  quod  aU- 
quando  Regi  et  exercitui  ejus  formam 
simulans  contracti,  et  sedens  in  asino  oc- 
currit,  et  a  Regina  quingue  solidosin 
eleemosynam  recepit,  et  in  itinere  longius 
comitatus  processum,  sub  specie  mendici. 
Regie  sub  mensa  locatus,  audierit  più-- 
rima  Regem  ipsum  cum  Regina,  et  cum 
aliis  suis  fidelibus,  loquentem  de  his^  quss 
cantra  Papam  macninatus  erat,  atque 
inter  cantera  de  insidiis  contra  ipsum  Al- 
beronem  Disrecitantem,  et  qum  vite  ipsi 
Romam  tendenti  essent  interclusss,  etc, 

«  DISRI6ERC,  prò  Dirigere,  Consilio 
Juvare.  Placit.  ann.  844.  apud  Murator. 
lom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  468  : 
Eciam  iste  Johannes  comis^  qui  tunc  cO' 
mitatum  Sepriense  abebat  %n  cujus  mi- 
nisterio  res  ipsas  erat,  mihi  comandavit, 
ut  eum  Disncxissem,  sed  menime  potui. 

1  DISRIVARE  Lacrtmas,  Fundere,  in 
Onomastico  ad  calcem  Àct.  SS.  Bened. 
S8BC.  8.  part.  1. 

DISROBARE,  [Disbobatio.]  Vide  De- 
rebare, 

«  DISRUMPERE,  Interlucare  silvas  et 
in  culturam  redigere.  [«*  Germ.  Umbre- 
chen,]  Ghartul.  AD.  S.  Germ.  Prat.  fol. 
106.  V*.  col.  1  :  Concessittres  arpennos  ne- 
morisjuxta  domum  pradictorum  mona- 
chorum  ad  Disrumpendum,  si  voluerint, 
Dérompre  vero,  prò  Depravare,  corrum- 
pere  vnìgo  Débaucher,  in  Stat.  ann.  189*2. 
lom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  481. 
Vide  Rumpere, 

1  DISSA6IRE,  Gali.  Dessaisir,  Posses- 
sione deturbare.  Acta  SS.  Mali.  tom.  7. 
pag.  128.  de  S.  Joactiimo  Abb.  :  Data 
prius  saysina  rerum  et  possessionum^  qui- 
bus  vel  ipsi  Monachi  vel  homines  Caccurii 
monasterium  Floris  Dissagire  prtesump- 
serunt, 

^  Qua  ratione  vero  Id  peragebatur, 
docent  Lit.  remiss.  ann.  1455.  ex  Keg. 
189.  Chartoph.  reg.  eh.  61  :  Le  suppliant 
demanda  au  procureur  la  maniere  de 
Dessaisir  ledit  Malouin  d'icellui  bordaige, 
lequel  lui  respondy  et  dist,  que  pour  prc 
mtere  fois  la  coustume  estoit  de  mettre  le 
feu  hors  de  la  maison,  et  faire  comman- 
dement  de  vuyder  dedens  huit  jours  la- 
dite  maison. 

t  DissAisiARE,  Eadem  notione  in  /n- 
iegiare, 

x>issAi8rNA,  [Dejectio  possessione. 
Gali.  Dissaississement.]  Vide  locos  posi 
Saisire. 

DisSAlsiRE,  [ut  Dissagire.  Gharta 
Henrici  Regis  AngliSB  ann.  1155.  prò 
Normannis  apud  D.  Brussel  de  Feudo- 
l'um  usu  tom.  2.  pag.  5.  ad  calcem  : 


Nullus  liber  fiomo  capiatur  vel  imprisone- 
tur  aut  Dissaisiatur  de  aliquo  libero  te- 
nemento  suo  vel  libertatibus  aut  liberis 
consueludinibus  suis...  nisiper  legale  ju- 
dicium Parium  suorum  vel  per  legem 
terras.  Occurrit  alibi  non  semel.]  Vide 
Saisire, 

1  DissAisiTOR,  Qui  dejicit  possessione. 
Vide  Saisire. 

1  DissASiARE,  ut  Dissaisire,  Ghartu- 
lar.  S.  Vandregesili  tom.  2.  fol.  2037  : 
Dominus  Abbas  ckssensu  Capituli  sui  et 
fidelium  suorum  Consilio  praadicto  Ludo- 
vico molendinum  suum,  de  quo  eum  Dm- 
sasiaverat,  reddidit  et  jure  hereditario  in 
eodem  loco  possidendum  concessa, 

1  DissASiRE,  Eodem  significatu,  in 
Saisire. 

3^  DISSALE6ARI,  ab  Italico  Disselciare, 
Amovere  silices,  quibus  via  est  strata, 
Gali.  Oter  les  cailloux  dont  estpavée  une 
rue.  Stat.  Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  II. 
pag.  456  :  Statuimus  et  ordinamus  quod 
contrata  Portanove  debeai  Dissalegari  a 
pariete  domus  filiorum  dicti  Bernardini 
usque  ad  domos  condam  domini  Gttilielmi 
Geremie,  et  saleejari  tali  modo  quod  aqua^ 
que  venit  et  labitur  coram  domo  magìstn 
Rainerij  de  Peruxio  currat  et  veloeem  et 
liberum  decursum  habeat  per  dictam  con- 
tratam.  [Fr.] 

«  DISSARIRE,  in  GharU  ann.  1294. 
inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag. 
188.  col.  2.  prò  Dissazire,  ut  legitur  in 
Glossar,  ad  calcem  ejusd.  tomi.  Vide  in 
hac  voce. 

«  DISSARRARE,  a  Gallico  Desserrer. 
Laxare,  remittere.  Lit.  remiss.  ann. 
1461.  in  Reg.  192.  Ghartoph.  reg.  eh.  19  : 
Dictus  de  Fontaralhac...  venit  cum  sep" 
tem  equitibus  et  balisteriis,...  et  Dissarra- 
verunt  balistas  suas,  et  vulneraverunt 
unum  de  equilibus  dicti  exponentis.  Vide 
suora  Desserare. 

^^DISSASIRE  DE  Sacramento,  Vas- 
sallum  sacramento,  quod  domino  suo 
presti tit,  absolvere  ;  quod  a  domino 
superiori  fiebat.  Gharta  Odon.  ducis 
Burg.  ann.  1209.  in  Ghartul.  Gampan. 
fol.  28.  r*  :  Cum  Blancha  illustris  comi- 
tissa  Trecensis  palatina  Milonem  de 
Monteregali  Disso^visset  de  sacramento 
hominum  Chableiarum...  Tandem  dieta 
comitissa  ad  instantiam  precum  nostra- 
rum  dictum  Milonem  de  sacramento  iUo 
resasivit.  Vide  Saisire. 

^  DISSAVIARI,  prò  Dissuaviari,  Oscu- 
lare Hist.  Gabillon.  per  Gussetum  pag. 
769.  in  Inseriptione  arcus  triumphalls 
erecti  in  honorem  Marchionis  Uxellen- 
sis  :  Atride  flore,  cresce,  tua  ut  medioxumi 
numinis  jussa  germanitus  Dissaviabitur 
provincia.  Facies  etenim  ut  dapsiles  illi 
amodo  luciscant  dies, 

1  DISSAZIRE,  ut  Dissaisire,  in  Gharta 
Garoli  IV.  Rom.  Regis  apud  Ludewig. 
tom.  6.  Reliq.  MSS.  pag.  45.  et  in  Edicto 
Philippi  VI.  Fr.  Regis  apud  de  Lauriere 
tom.  2.  Ordinat.  Reg.  pag.  124. 

1  DissEisiARE,  Eadem  notione.  Liber 
niger  Seacearii  i)ag.  222  :  De  Cruc  sum  ' 
Disseisiatus  sine  Judicio.  quod  est  feodum 
unius  militis.  Vide  Saisire. 

1  DissEieiNA,  DissEisiTOR.  Vide  Sai- 
sire. 

«  DISSEGTATIO,  Dissentio,  dissidium. 
Ghron.  Guill.  Bardini  inter  Probat. 
tom.  4.  Hist.  Occit.  col.  22  :  Mense  Julia 
anni  1828.  abbas  S.  Hilarii  fuit  excommu- 
nicatus  per  episcopum  Carcassonensem, 
ab  id  ^uod  in  cuna  regis  contradixerat 
Parisiis  juribus  et  pnvilegiis  episcopo- 
rum.  Durum  est  quod  amisimus  sequelam 
tantaa  Diasectationis. 


00  DISSEDERE  prò  Dissidere,  in  Nlt- 
hard.  Hfst.  lib.  1.  cap.  4. 

«  DISSELLARE,  Sena  exuere.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  :  Dessefl- 
lar,  Prov.  Diasellare. 

1  DISSELLATI  Eqtti,  Sella  exuti,  in 
Gestis  Gonsulum  Andegav.  cap.  18.  n.5. 

1^  DISSENSOR.  Vide  JHspensor. 

^  DISSENSUS  Matrimonii,  Ipsius  res- 
cissio  Gali.  Dissolution.  Acta  dlssolut. 
matrim.  Ludov.  XII.  fol.  149.  v*.  exBibl. 
reg.  :  Diàt  quod  de  tempore  regis  Caroli, 
rex  modemus  non  ausus  fuisset  declarare 
suum  animum  quoad  Dissensum  h^jus 
m^trimonii.  Dissense,  prò  Dissentton, 
Dissentio,  in  Stat.  ann.  1889.  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  280.  art.  12. 

^  DISSEKTERIGUS  morbus,  Dysente- 
ria,  intestinorum  tormina.  Gali.  Dysen- 
terie.  Joan.  de  Trokelowe  Annal. 
Eduardi  11.  reg.  Angl.  pag.  85  :  Morbue 
enim  Dissentericus,  ex  corruptis  dbis 
conceptus,  fere  omnes  maculavit.  [^^  Die- 
sinteria,  in  Vita  S.  Anskarii  cap.  40.] 
Dis9intere,  apud  Guiart.  ad  ann.  1248  : 

Fa  Saint  Lmt  le  doot,  le  nde 
De  ioatte  Pootoiae  malade, 
A  Maubttitsoii  eo  rabno 
D'une  tré»  cniel  audadie, 
Trèi  Tanimeuae  et  trèe  amen, 
Qoe  Tea  appeUe  Diatioten. 

^  DISSENTIVUS,  Discrepans,  contra- 
rius.  Virgil.  Grammat.  pag.  49  :  Lége 
ergo  singulorum  libros,  et  scrutare,  et 
considera,  et  vide  quid  in  eie  congrua- 
tum  atque  unanime,  ut  ita  dicam,  quidve 
divisum  ac  Dissentivum. 

«  DISSEPARE.  Gharta  ann.  1215.  ex 
Bibl.  reg.  cot.  19  :  Concessi...  culturam 
de  Marleiz  et  magnum  campum,  sieut  se 
Dissepat,  de  feodo  de  Esquetot.  Id  est,  ni 
fallor,  prout  Jacet  et  distenditur.  Vide 
supra  vietare  2. 

1  DISSEPTUM  voeatur,  quodventrem  et 
esalerà  inteatina  secemit.  Maerob.  Gom- 
ment.  lib.  1.  cap.  6.  Galli  Diaphragme 
a  GrsBco  diàfpaypia  nuncupant.  Marti- 
nius  in  Lexico  et  Laurentìus  in  Amal- 
thea  eadem  notione  dicunt  Dissipium. 

1  DISSEQUI,  Assequi,  obtinere,  Gali. 
Acguerir.  Responsio  Radulfi  Remorum 
Archiep.  anno  circiter  1120  :  Si  domus, 
de  qua  nobis  scripsistis,  in  claustro  est, 
ibique  nullus  laicus  possessionem  habere 
debet...  Petrus  filìus  Adam  eam  j[}er  da- 
morem  suum  nullatenus  Disaequt  débet. 

j  DISSERARE,  ItaXi^JHsserrare,  Aperire, 
Gali.  Ouvrir.  Miracula  S.  Wernheri, 
Aprii,  tom.  2.  pag.  706.  E  :  Fuit  nóbie 
supplicatum,  ut  eamdem  eistam  ^erei- 
nam,  unica  simplici  dumtcucat  sera  sera- 
tam...  absque  vi  Disserare  patemaliter 
dignaremur.  Gallis  Desserrer  est  Re- 
laxare. 

^  DISSERE,  prò  Dicere.  Dominus  Ber- 
trandus  Diasebat  ad  se  pertinere,  etc.  in 
Arehivis  S.  Joannls  Tholos.  Ord.  Equi- 
tum  Melit. 

1  DISSERTITUDO.  Vide  Disertitudo. 

DISSERTOR,  Interpres,  Gommentator. 
Vita  S.  Hieronymi,  edita  a  Mabillonio  : 
Sacraa  bibliothecaa  Scrutator,  (i.  e.  Sacr» 
ScriptursB  Interpres)  divinorum  Disser- 
tar voluminum,  etc. 

^  DISSESIRE,  Possessione  deturbare, 
Gali.  Dessaisir.  Gharta  Henr.  U.  reg. 
Angl.  prò  libert.  Norman,  in  Reg.  S. 
Justi  ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  S.  v. 
col.  2  :  Nullus  liher  homo  capiatur,  vei 
imprisonetur,  aut  Dissesiatur  de  aliquo 
libero  tenemento  sua,  aut  liberis  consue- 
ludinibus suia,  aut  ligetur,  aut  exulet, 
aut  aliquo  modo  deatruatur,  etc.  Qusa  ex 
eod.  Reg.  ita  edidit  Bruaaél  tom.  2.  de 
Usu  feud.  pag.  y.  art.  84  :  Imprisionetur, 


! 


DIS 

aui  di$aainatur,„.  exuUUur.  Vide  saprà 
Dissaqire. 

1  DISSESSUS,  ut  supra  Discessus,  Obl- 
tus.  Gali.  Decè9.  Privilegium  Agiradi 
EpiBc.  Carnot.  ann.  696.  apud  Felibia- 
num  Hist.  San-Dionys.  pag.  xvi  :  Cui 
ip9tim  se  viventem  suo  se  aut  post  suum 
Dissessum  instituerit. 

Dissidio,  prò  Disseco^  Jo.  de  Janua  : 
Dissicere,  removere,  separare  :  componi- 
tur  a  die.  et  secare.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  Aiaa- 
xopntC»,  bisicio,  Diej^rgo,  Dissipo.  S.  Àm- 
brosius  :  Ille  vetens  militits  more  Bissi- 
cere  hostium  cuneos.  etc.  Prudenti us 
Hymno  1  :  Tu  Christe  somnum  Dissice, 
Ubi  Iso  Mag^ster,  Dissice,  defectivum 
verbum  est.  Adde  lib.  Peristeph.  Hymn. 
8.  ▼.  209.  Paulinus  [Epistola  ad  Deside- 
rium  pag.  261.  edit.  1685  :  Nos  in  area 
sua  ventHat,  in  nobis  purgat  triticum, 
'  it  paleas,  urit  zizania.}  lib.  8.  de 
Vita  S.  Martini  : 

DisticiQpsqiio  cfT«  fliiilaatii  ^eU««  nubii. 
Lib.  8  : 

DlaaiciMit  rapUs  oMoibronim  vincala  modis. 
£od«  lib.  : 

INhìcmos  fpvum  procol  a  eompage  rniinm. 
Denique  lib.  6  : 

IMariritiii,  loofeqiM  rab  Divortia  ripb. 

Ita  in  omnibus  MSS.  legi  asserit  Jure- 
tuSy  ut  et  apud  Juvencum  lib.' 2  : 

Diisidt  iUe  nel  peeoris  per  devia  pattu . 

£t  apud  Marium  Yictorem  lib.  1.  in 
Genesim  : 

....  Sbpalaqae  limite  eerto 
Tempora  DiaiicfMii  certa  statione  perada. 

Et  lib.  8  : 

Si  tane  in  partes  popolot  le  Dlitidt  unni. 

Carmen  de  miseria  vita  humanse,  apud 
Barthium  lib.  44.  Advers.  cap.  17  : 

Ulinam  et  tnonun  nuUla  afEMlnam 
Vilalia  eadem  Dteùcet  Victoria. 

Vide  Savaronem  ad  Sidonium  Carmine  5. 

*  Nostris  Descaier  alias,  prò  Desecare, 
vulgo  Couper,  scier.  Charta  ann.  1820. 
in  Chartul.  S.  Nicas.  Mellet.  :  Item  les 
pasturages  et  usages,  que  les  habitans 
ont  ès  marais  de  mener  leurs  bestes  pas' 
turer  et  Descaier  l'herbe^  etc. 

DISSIBO,  Is,  prò  Dissideo.  S.  Gregorius 
lib.  4.  Moral.  fnitio  :  Sed  dum  a  seme" 
tipsis  per  contrarietatem  Dissidunt,  lecto- 
rem  ad  intelligentiam  veritatis  mittunt. 
Ita  legit  Jo.  de  Janua. 

DISSIGILLARE.  Ugutio  :  Dissigillare, 
diversis  modis  sigillare,  vel  sigillum  remo- 
vere. Vide  Dissignare  2. 

^  Instr.  ann.  1405.  Inter  Probat.  tom. 
8.  Hist.  Nem.  pa^.  187.  col.  1  :  Audito 
prius  tenore  dicti  rotuli  instructionum, 
de  quo  in  dictis  literié  fit  mentio,  quem 
apperuit  et  Dissigillavit  dictus  dom.  locum- 
tenensj  etc.  Vide  Dissignare  2. 

1.  DISSIGNARE,  prò  Dissaisire,  seu  ex- 
tra saisinam  ponere.  Ita  in  veteri  Cbarta 
Italica  apud  Ughellum  tom.  7.  pag.  571. 
nisi  mendum  subsit. 

2.  DISSIGNARE,  Signum  sive  sigillum 
dissolvere.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  ^Aicoa- 
^ctfiKta.Absigno,  Designo.  Resigno.  'Anoa- 
9Por)ri<rcTrjc.  Resignator.  Willelmus  Neubri- 
gensis  Ufo.  2.  cap.  7  :  SepuUo  patre,  tes- 
tamentum  Dissignaium  est. 

DissiONiTOR ,  seu  solutor  signcumli, 
apud  S.  Augustinum  lib.  2.  de  Morlb. 
Manichaeor  cap.  18. 

%  DISSIMILARE.  [Subsannare.  Dief.] 


DIS 

4e  DISSIMIUTUDO.  [Pro  DUsimulatione.  i 
Sclop.  de  stil.  hist.  194.1 

•  DISSIMULATIVE ,  Dissimulanter. 
Instr.  ann.  1879.  Inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  21.  col.  1  :  Interdum 
vos,  vicarie  et  judex,  Dissimulaiive  vos 
absentctstis  per  aliquos  dies,  etc.  Dissi- 
mulé,  prò  véguisé,  simulatus,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1411.  ex  Reg.  165.  Char- 
topb.  reg.  eh.  224  :  Lesquelxcompaignons 
estoient  en  habiz  DissimtUez  commeptllars. 

«  DISSIMULOR,  Blandior.  àxxtCotMci,  in 
Glossar.  Lat.  Gr.  ex  Cod.  Reg.  in  Casti- 
gai ad  utruroque  Glossar. 

^  DISSIPARE,  f.  Frangere,  rumpere. 
Pactum  inter  Henr.  IV.  reg.  et  Plsan. 
ann.  1061.  apud  Murator.  tom.  4.  Antiq. 
Ital.  med.  sevi  col.  19:  Firmiterstatuimus 
quemquam  fiominum,  nisi  communi  con^ 
sensu  eorum,  nec  rcuets  apprehendere,  nec 
Dissipare,  nec  sigillare  infra  civitatem 
Pisss,  ncque  in  burgis,  si  foras  civitatis 
ipsi  habìierint  enimenta.  Vide  mox  Dissire, 

1.  DISSIPATUS,  seu  Dishypatus.  D1- 
gnitas  in  Imperio  CP.  cujus  mentio  in 
aliquot  Chartis  Italicis  apud  Ughellum 
tom.  7.  ItaliflB  sacrse  pag.  411.  et  1071. 
ubi  Ricardus  Judex  Augustalis  Dissipa^ 
tus,  sub  Alexio  Comneno  Imp.  et  Joan* 
nes  ftlius  Ursi  Imperialis  Dissipati,  sub 
ann.  1178.  occurrunt.  At  qu8B  Té^v  òifrj- 
ndxtay  fuerit  dignitas,  non  memini  me 
legisse.  Hanc  certe  appellationem  Ro- 
manorum  Dictatori  trlbuit  Lexicon  Gr. 
MS.  Reg.  Cod.  2062.  et  Suidas  :  AiYTdi- 
Tb>p  ò  iiiikoLaloLv  xr\y  apyY}v  Stx<^^>  ^  napà 
Pco(Aa{ovc  AioOnaToc  xaXov|uvoc,  ?|  ò  |iovdp- 

XV) e,  ó  icdtvTtt  xpaTfiiv.  Id  constat,  nobilis- 
simse  familise  Byzantinse  nomen  dedisse, 
ex  qua  memorantur  ab  Authore  incerto 

8ost  Theophanem  sub  Leone  Bardss 
lio,  Thomas  Dishypatus  :  in  Jure  Grseco- 
Romano  pag.  288.  Dishypatus  alter  sub 
Alexio  Comneno,  a  Niceta  in  Andronico 
lib.  1.  cap.  11.  Georgius  Dishypatus  Lec- 
tor  Ecclesiae  SophiansB  :  Manuel  Dishy- 
patus Archiepiscopus  Tbessalon.  sub 
Theodoro  Lascari  apud  Pachymerem 
lib.  1.  cap.  11.  Georgìus  Dishypatus  sub 
ann.  1487.  apud  Pfarantzen  lib.  2.  cap. 
11.  denique  David  DishypcUus,  cujus 
scripta  contra  Barlaamum  et  Acindy- 
num  asservantur  in  Bibl.  Regia  Cod. 
692.  [^  Vide  Glossar,  med.  Grscit.  col. 
816.1 

^  2.  DISSIPATUS,  Pravus ,  in  Onomast. 
ad  calcem  tom.  8.  Act.  SS.  Mart.  Locum 
non  profero,  quia  falso  indicatur. 

j  DlSSIPERE,  prò  Desipere,  Insiplenter 
agere.  Angelomus  in  Genesim  cap.  2. 
apud  Bernard.  Fez  tom.  1.  Anecd.  part. 
1.  col.  74  :  Anima  modo  proficit,  modo 
sapit,  modo  Dissipit. 

{  DISSIPIUM.  Vide  Disseptum. 

«DISSIRE,  Desuere.  Glossar,  vet.  ex 
Cod.  reg.  7641.  Dessir,  prò  Avellere,  di- 
ruere,  in  Chartul.  sign.  Cassar  Corb.  fol. 
68.  V  :  Fui  donne  cangie  à  Jehan  Baye 
marchant  pour  Dessir  et  rassir  deux  ou 
trois  quarreatix  de  grei  au  devant  de  son 
huis,  £)t  fol.  79.  r*.  :  A  esté donne  congié... 
pour  une  maison  Dessir,  ahbatre  et  mettre 
jus.  Dessoivre  vero,  nro  Bomage,  Limi- 
tum  flxio  ;  quod  nt  agros  dividendo 
eosque  dominis  assignando.  Chartul. 
sign.  Decanus  S.  Petri  Insul.  fol.  174. 
V*  :  En  Van  de  grace  1280.  au  mois  de 
Septembre,  Thumas  de  Baufrumes  fu  mis 
ou  liu  de  castelain  de  Lille  par  ses  lettres 
pendans,  pour  faire  Dessoivre  de  le  tiere 
waniel  encontre  le  tiere  S.  Pierre  à 
Basse.  Encorepour  faire  cel  meisme  Des- 
soivre en  l*an  1285.  ou  Diemenche  après 
le  Toussains,  fu  mis  ou  liu  le  conte  de 
Flandres  par  lettres  pendans    messire 


DIS 


143 


Amorris  Blawers,...  et  ledis chierkeminage 
fu  fais  le  jor  S.  Martin  en  yvier.  Charta 
Petri  abb.  S.  Amandi  ann.  1818.  in  Reg. 
56.  Chartoph.  reg.  eh.  507  :  Noussommes 
tenus...  de  faire  le  Désouvre,  cerkemé- 
nage,  u  basnage  dessusdit.  Vide  supra 
Decevisset. 

DISSITUDO  ,  Distantia ,  intervallum, 
vox  efficta  ex  Dissitus.  Baldricus  No- 
viom.  lib.  1.  cap.  106  :  Post  Dissitudinem 
vero  lonpi  temporis,  etc.  In  Glossis  MSS. 
Dissitudo,  exponitur  discordia. 

1  DISSItniT,  Latuit.  Papias. 

%  DISSOGIALIS.  [Dissociabilis.  Rutil. 
1.  ttiner.  884.  de  Judseis.  Humanis  ani- 
mal  DissocicUe  cibis,  h.  e.  cibum  capere 
cum  genti  bus  fugiens. 

DI8S0CUNTIA,  Discordia,  Jurgium, 
in  Charta  ann.  825.  in  Monastico  An- 
gllc.  tom.  8.  pag.  118  :  Post  mortem  Css- 
nulfi  Regis  Merciorum,  multte  discordias 
et  innumerabiles  Dissociantias  extolleban- 
tur,  etc. 

^  DISSOLARE,  Dissipare.  Glossar,  vet. 
ex  Cod.  reg.  7641  :  Dissolavit,  dissipavit. 

^  DISSOLATUS,  prò  Desolatus  in  Charta 
ann.  1881.  tom.  2.  Hist.  Trevir.  Joan. 
Nic.  ab  Hontheim  pag.  116.  col.  1. 

«  DISSOLESGERE,  Commencer  à  Désa- 
coustumer,  in  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7684. 

1  DISSOLOGIA,  Duplex  locutio.  Glossar. 
Sangerman.  MS.  num.  501.  a  GrsBCO 
SiaaoXorelv,  Loqui  geminato  verbo,  bis 
dicere.  Fridegodus  in  Vita  S.  WilfHdl 
cap. 15  : 


Non  igitor  coBotoni  Dieaolfit  desia  irotum, 
Pieria  neve  luUt,  teo  DiMologia  mpit. 

Mabillonius  interpretatur  Discordia 
Graece  iivookoylaL. 

DISSOLUTI.  Vetus  Interpres  Juvenalis 
Sat.  2  :  Tunicati  susc.  Gracchi,  qui  toga 
deposita,  qua  ut^antur  Senatores,  tan^ 
gttam  infames  tunica  uteibanlur.  Mine 
Lanista,  vel  Dissoluti  dicuntur, 

0  DISSOLUnO,  Solutio.  Charta  Henr. 
II.  reg.  Angl.  prò  Libertat.  Pontis-Ur- 
son.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
641.  art.  42  :  De  Dissolutione  troussse  in 
marcheio,  unum  denarium.  Faire  dissolu- 
tion de  son  corps  dicltur  mulier  vitsB  dis- 
solutioris,  in  Lit.  remiss.  ann.  1895.  ex 
Reg.  148.  Chartoph.  reg.  eh.  286  :  Gomme 
Jacquette  femme  du  suppliant  feust  re- 
nommée  d^estre  femme  olasmée,  et  faire 
Dissolution  de  son  corps,  etc.  Dissolute' 
ment  vero  a  Lat.  dissolute,  vulgo  sans 
regie  ni  mesure,  in  aliis  Lit.  ann.  1880. 
ex  Reg.  117.  eh.  165  :  Icellui  Gilè  se  gou» 
verna  Dissolutement,  sanzprendre  aucune 
cure  de  soy. 

DISSORfES,  seu  Dissors.  Gloss.  Lat. 
Gr.  :  Dissortes,  SiaxXYipcoOévrec*  P  Glossar, 
vet.  ex  Cod.  reg.  7641  :  Dissortes,  deso- 
dati,  divisi,  sine  sorte  sodati.']  Est  autem 
diaxXT]p6oi),  sorte  divido  :  ita  Dissortes  di- 
cuntur,  quibus  sors  sua  est,  quibus  op- 

Sonuntur    Consortes.    Augustinus     in 
prammatica  :  Consors  et  Diaors  m  geni- 
tivo singulaH,  tis,  habent.  Ovidius  : 

At  mea  lepoaiu  est,  et  ab  omnl  milite  Diaon 
Gloria,  eie. 

Hinc  Disortiones,  Feste,  divisiones  patri- 
moniorum  inter  consortes. 

t  DISSORTIUM.  Gloss.  Lat.  Gr»c.  MSS. 
Sangerman.  :  Dissortium,  Ataxcopiovióc, 
òtiaxoLaii,  i.  Dissidium. 

±  DISSODARE.  [Humiliare.  Dief.] 

1  DISSULLARE,  ut  Dissolvere.  Statuta 
Massi! .  lib.  4.  cap.  21  :  Si  guis  alterius 
avere  in  nave  vel  tigno  altquo  positum 
sive  oneratum,  puta  caria,  vel  becunas, 
seu  stannum,  vet  aliquas  alias  merces  sine 


144 


DIS 


DIS 


DIS 


voluntate  domini  illarum  mercium  di«- 
solviif  vel  dissolveret,  seu  Dissullaret.  etc, 
Vereor  ne  legendum  sit  Dissugellaret, 
ab  Italo  Dissugéllare^  Sigli lum  detrabere. 

j  DISSULTORES  ,  Sirigulares.  Gloss. 
Isid.  lidem  videntur  qui  DesuUores  sci- 
licet,  qui  de  equo  in  equuin  transiiiunt. 
Vide  GraBvium. 

1  DISSUM;  àxipaiov.  Simplex,  in  Glossis 
Lat.  Graec.  MS$.  Bibl.  Saagerman.  In- 
tegrum,  sincerum. 

0  DISSUPITARE,  Sauciatis  adbibere 
fomenta,  curare  ;  unde  Dissupitamentum 
et  Di88up%tati0f  ipsa  curatio.  Constit. 
Ms.  Alfousi  II.  reg.  Aragon.  ann.  1834  : 
Prascepimus  quod  cum  conti^erit,..  ali" 
quem  vulneratum  Dissitpitari  de  morte, 
vel  membri  ^erditione,  aeu  mutilatione, 
aut  debilitatione,  aliqui  ex  cirurgicts,.., 
renuunt  DissupUare  vulneratum,  seu  dif- 
ferunt  quouscfue  amici  inculpati  dieti 
vulnerisy  seu  %s,  ad  cujus  instantiam  dieta 
Diisupitatio  pìvcuratur,  apud  cirurgicum 
eeu  cirurgicos  conduxerint;  sive  se  rede- 
fnerint  pecunia  minus  debite  et  injuste,  sic 
quod  nulli  ex  illis,  qui  ita  Dissupitantur 
eadem  die  vel  infra  unum  aut  duos  dies 
aliquotiens  fnoriuntur,  etc,  Ordinamus 
quod  notarti  curiarum,,.,  antequam  reci- 
piant  aeu  scribant  dictum  Dissupitamen- 
tum,  recipiant  juramentum  ad  sancta 
quatuor  Dei  Evangelia  a  dicto  drurgico 
sive  cirurgicis,  quod  ab  ipso  Dissupita- 
mento  non  receperint  nec  habuerint.  nec 
exigere  seu  habere  intendunt  ultra  aecem 
soltdos  prò  uno  eodemque  vulnerato, 

1  DISSUTURA,  a  Dissutus  vox  ficta, 
Fissus.  fissura.  Vide  locum  in  Calafa- 
tare, r*  Vide  suora  JHssire.] 

0  DlSTABESGERE,  prò  Tàbescere.  Vita 
S.  Gutbl.  tom.  2.  Apr.  pag.  45.  col.  1  : 
Et  cum.  bis  binis  annorum  cursibus  dira 
peste  vesanim  vastaretur,  et  exerti  maci- 
lentia  arido  in  corpore  vires  Distahesce- 
rent,  etc. 

^  DISTAGIAVARE,  perperam  prò  Dt«- 
rationare,  in  Lit.  Guill.  comit.  Pontiv. 
apud  Egid.  Bryìib.  2.  Hist.  Comit.  Per- 
tic.  pag.  118  :  Ita  quod  concessi  et  con- 
cedo,  et  ubicumque  opus  fuerit  ostendam 
et  Distaciavabo,  et  factum  confirmabo. 
Vide  Derationare. 

1  DISTAIN.  Vide  DUtein, 
tDISTAMEN,  Dissidium,  in  Onomas- 
tico ad  calcem  tomi  2.  SS.  Aprilis. 

1  DISTANTER,  Procul.  in  Actis  SS. 
Aprii,  tom.  8.  pag.  927. 

1  DISTARIO.  Occupatio,  Gloss.  Isid. 
Lege,  ut  apud  Papìam,  Distentio,  Sic 
Distentus  a  iHstinert  prò  Occupatus  di- 
xit  Tulli  US  ad  Atticum  :  Brevttate  epis- 
tolse  scire  poteris,  eum  valde  esse  Disten- 
tum.  Glossar.  Sangerm.  MS.  n.  501. 
babet  :  Disturio,  occupatio.  Vide  Decardo. 

DISTEGUM,  iEdes.  vel  aediflcium,  cons- 
ians  duabus  stegis,  qua  voce  usus  est 
Plautus.  Glossae  Gr.  Lat.  :  AioreYàc  orxvjpia, 
euperficium.  Godex  MS.  babet  super  fi- 
cies.  Glossse  MSS.  :  Ai^pofov.  òiì^cro^.  Ve- 
tas  Inscriptio  :  Comparaverunt  sibi  me- 
morias  duos  et  Calphumio  Ammiano 
Equ.  Rom.  filio  suo  et  libertis  libertabus- 
que  posterisque  eoì^m  armarium  Diste- 
gum,  cum  tabema  et  hortulo.  Si  auis 
armarium  vendere  voluerit,  tunc  inferet 
arcss  Pontificum,  etc.  Vide  Tristega, 

DISTEIN,  vel  Distain,  Praefectus,  PrsB- 
positus,  Oeconomus,  Gensor,  Arbitra- 
rius.  Ita  Boxbornius.  Occurrit  in  Legi- 
bus  Hoeli  Boni  Principis  Wallie 
cap.  1.  81. 

IiISTEMPERARE ,  Diluere,  macerare, 
liquare  :  Gallis,  Destremper.  Palladius 
de  Arcbitectura  :  Crocus  quoque  Hispa- 
mcus  cum  lucidissimo  glutino  Distempe- 


ratus,  etc.  Vita  B.  Gossuini  Abbatis 
Aquicinctin.  :  Vasculum  inspicit  aptissi" 
mum  Distemperando  potioni.  Gonstan- 
tinus  Afric.  de  Morbor.  cognit.  lib.  1. 
cap.  1  :  Ficus  folta  pulverata,  cum  oleo  et 
aceto  mixta,  prò  unguento  adhibemuSf 
vel  fimum  columbinum  simul  Distempe- 
ratum.  Adde  cap.  17.  etc.  Fulbertus 
Epist.  118  :  Et  ipsa  nocte  positam  potio^ 
nem,  in  qua  Distemperanda  est,  asperges 
salis  gemma.  Vide  Temperare, 

DiSTEMPERATUS ,  Gallis  Detrempé, 
Alexander  latrosophista  lib.  1.  Passio- 
num  :  Si  aulem  ex  mordicante  et  acro, 
aut  colerico  humore  in  melancolicum  de- 
coctis,  aut  Distemperatis  transierit, 

DiSTEMPERATUS  ,  Male  temperatus. 
Pbilippus  Eystetensis  in  Vita  S.  Willi- 
baldi  cap.  19  :  Contigit  autem  frequenterà 
cum  transnavigarent,  quod  ventum  habe- 
rent  contrarium^  nec  non  auram  Distem- 
peratam.  Galli  dicerent,  Un  air  mal  sain, 

^  Desatempré  et  Désatenpré,  Immode- 
ratus,  vulgo  Immodéré,  deréglé,  excessif. 
Vita  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  818  :  Pour 
ses  veilles  Désatemprées  et  pour  ses  autres 
pluseurs  labours,  etc.  Gons.  Petri  de  Font, 
cap.  34.  art.  14  :  Et  pour  ce  tu  n'as  pas 
mestier  encontre  les  Désatenprés  dons 
d'autre  tei  ahide,  etc, 

DiSTEMPERANTiA^  apud  Medicos  prò 
prava  corporis  habitudine  sumitur,  Gr. 
ivfncpaata  ;  apud  Nicetam  Ghron.  pag. 
809.  Avoxpaaia  toO  9(ó|taT0c,  ubi  Cod.  al. 
babet  xa^e^éa.  Alexander  latrosopbista 
lib.  1.  Passion.  :  Per  hoc  enim  curari 
oportet,  quibus  ex  Distemperantia  frigo- 
rts  dolent.  Passim  apud  eumdem  lib.  2: 
Distemperantia  caliaa,  frigida,  humida. 
Adde  Constantinum  Airicanum  de  Ra- 
tlone  vict.  pag.  279.  Acta  Alexandri  III. 
PP  :  Apud  Clozam  jam  diebus  aliquantis 
est  demoratus,  ubi  caloris  Distemperan- 
tias,  et  muscarum  et  pulicum  plures  mo- 
lestias  sustinet,  [Vita  S.  Hildegundis, 
Aprii,  tom.  2.  pag.  784  :  Siquidem  jam 
famem,  sitim,  gelu,  nivem,  omnem  Die- 
temperantiam  frigorie  et  caloris,  cune- 
tumque  laborem  prò  Domino  piene  didi- 
cerat  sustinere.]  Cbarta  Ferdinandi 
Regis  Castellse8er8Bl270.  apud  Antoni  um 
dexepez  in  Ghronico  Ora.  S.  Benedictl 
tom.  7  :  Cum,.,  propter  inasqualitatem 
loci  et  aéris  Distemperantiam  graves  coT" 
porum  SBgritudines.,,  sustinerent,  etc, 

DiSTEMPERAMENTUM,  Eadem  notione. 
Constantinus  Afric.  lib.  7.  Pantecb.  cap. 
1  :  Ex  naturali  aclione  temperamentum 
humorum  intelligitur  in  sanitate,  et  eorum 
Distemperamentum  in  infirmitate. 

1  Distemperantia,  In  temperanza 
linguffi  scillcet,  seu  nimia  loquaci  tas. 
Testamentum  óregorii  XI.  Papse,  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  6.  pag.  676  :  Item 
volumus,  dicimus  et  protestamur,  quod 
si  in  Consistono,  aut  in  Conciliis,  aut  in 
sermonibusj  vel  collationibus  publicis  vel 
privatis  ex  lapsu  linguss  aut  alias  ex 
aliqua  turbatione  vel  etiam  Imtitia  inor- 
dinata, aut  prsssentia  Magnatum,  ad 
eorum  forsitan  complacenttam,  seu  ex 
aliquali  Distemperantia,  vel  inadverten- 
tia,  aut  superfluitate  aliqua  dxxerimus 
erronea  contra  catholicam  (idem,.,  illa 
expresse  et  specialiter  revocamus,  detes- 
tamur  et  habere  volwnus  prò  non  dictis. 
[oo  Hujusmodi  Distemperanciis,  inordi- 
nationtousy  lasciviis,  dispendiis  et  pericu- 
lis...  occurrere  volentes,  etc.  in  Cbarta 
Adolpbi  Arcbiep.  Mogunt.  ann.  1468.  in 
Guden.  Cod.  Diplom.  tom.  4.  pag.  406.1 

1   DISTENGIO.    Contentio,    lis.    Gali. 
Contention,  Debat,    Procès,    apud    Tb. 
Madox  Formul.  Anglic.  pag.  104  :  H«c  1 
indentura  testatur,  quod  cum  lis  et  Bis*  ' 


tenào  fuerint  intef  Willelmum  Rogete..,, 
ex  parte  una,  et  Ricardum  Alcyn,  etc, 

^  1.  DISTENDERE,  Laxare,  remittere. 
Gali.  Détendre.  Lit.  remiss.  ann.  1454. 
in  Reg.  187.  Cbartoph.  re^.  eh.  228  :  Quo^ 
dam  vomere  seu  relno  posito  supra  batie^ 
tam,  supplicans  dictam  balistam  Distene 
dit  seu  Mxavìt.  Vide  supra  Disparare. 

^  2.  DISTENDERE,  Explicare,  expan* 
dere  Gail.  Déployer.  Lit.  remiss.  ann. 
1849.  in  Reg.  78.  Cbartoph.  reg.  eh.  45  : 
Cum  banneria  Distensa  et  cum  cornamu- 
sis,  more  hostili  sive  guerrts,  personaliter 
ad  dictam  bastidam  de  Veaoore  accessit. 
Vide  Displicare. 

1  DISTERHINARE,  Perdere.  Barthius 
in  Glossario  ex  Roberti  Monachi  Hist. 
Palaest.  :  Hanc  famis  asperitatem,  ut  suos 
probaret,  evenire  permisit  Deus.  Nam  et 
suos  premebat  jeiunio,  et  vicinas  nationeé 
Disterminabat  gladio.  Gallis  Exterminer. 
Delere  funditus,  Exterminare.  Apud 
Plinium  et  Lucretium  Disterminare 
idem  est  quod  Terminare,  seu  Separare 
fixis  terminis  :  qua  notione  etiam  ple- 
rumque  occurrit  in  Chartis. 

DISTERMINIUM,  Spatium  temporis, 
mora  interposita.  Hist.  Translat.  S.  Gu- 
thlaci  num.  15  :  Oculorum  lumen  tanta 
ei  celeritale  reddi  sategit,  ut  absque  ulto 
Disterminio,  qui  prius  fuerat  vieionis  prt- 
vatio,  ejusdem  habitus  crederetur. 

0  DIIAETIT,  prò  Distitit,  a  verbo  Dm- 
tare.  Stepb.  ae  Infestura  Ms.  ubi  de 
Innoc.  Vii.  PP.  :  Dicti  custodes  projece- 
runt  quandam  smngardellam  contra 
eum,  quae  parum  Distetit  ab  eo,  causa 
eum  tnterficiendi.  Ab  eodem  verbo,  Dister 
dixerunt  nostri,  prò  vulgari  Estre  dis- 
tant,  éloigné.  Lit.  remiss.  ann.  1402.  in 
Reg.  157.  Cbartoph.  reg.  eh.  20:  Lequel 
Benoist  s*en  ala  aprez  en  son  hostel,  qui 
Diste  d'illec  envtron  demie  lieue.  Le 
prieuré  de  Valengay.  qui  Diste  du  lieu 
de  Celles  de  quatre  ìteues,  in  aliis  ann. 
1412.  ex  Reg.  167.  cb.  88. 

^  DISTICA,  Jurisdictio ,  vel  muleta 
Judiciaria.  Cbarta  ann.  951.  apud  Mura- 
tor.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
965  :  Curtem  Canavese  cum  castro,  quod 
dicilur  Ripa  rupata,  et  cum  omni  sua 
pertinentia,  ita  ut  de  ipso  castro  teloneum 
nullus  exigat,  nec  Disticam  aliqua  pu» 
blica  potestas  ibi  faciat,  sed  tantum  nti- 
nistrialis  vel  missi  ipsius  abbatissss.  Vide 
in  Distringere  3. 

^  DISTIDIARE,  mendumpro  BifMiare, 
Bellum  indicere.  Gali.  Deffier.  Jonannis 
Iperii  Chronicon  S.  Berlini  ad  ann.  1218. 
in  Anecdotis  Martenianis  tom.  8.  col. 
694  :  Die  statuto  Ferrandus  (Flandrì» 
Comes)  coram  Rege  (Frane.  Philippo 
Augusto)  comparuit  ;  sed  Rex  dietam  prò- 
roaans  causam  in  Gravelingas  reposuit, 
aadens  ut  in  armis  omnino  paratus  ibi' 
dem  adesset  cum  eo  in  Angtiam  transi- 
turus  :  quod  si  non  fecerit,  ipsum  oò  illa 
die  in  antea  Distidiavit.  Legendum  diffi- 
diavit  inde  patet.  ut  csetera  prsetermil- 
tam,  quod  eam  oh  actionem  col.  seq. 
Pbilippus  dicatur  in  Ferrandum  et  Fla- 
mingos  sua  arma  convertisse.  Vide  Bif- 
fidare. 

1  DISTILLARIUS,  Concinnator  seu  ven- 
ditor  distillationum.  Laurent,  in  Amal- 
thea  tamquam  ex  Seneca,  sed  male  post 
Coelium  Rhodiginum  lib.  16.  cap.  46. 
Legendum  enim  apud  Senecam  CrustU" 
lanus,  prò  Bistillarius  CoBlii.  Vide  Mar- 
tinium  in  Lexico. 

1  DISTINA,  Biastema  unius  temporie, 
quantum  in  sonis  spatium  facit  pyrri" 
chius  vel  majus  hemitonium.  Sic  Gale- 
pinus  et  Martinius  in  Lexicis.  Vide 
Eugium. 


DIS 


DIS 


DIS 


145 


MSTIIIABB,  Repellere  :  sed  destinare^ 
est  deputare,  Iso  Magister  in  Glossis. 

1  DISTINCTIO,  DiVisio,  seu  pausa,  in 
Oiflciis  divinis.  Vide  Incteio. 

^  Minime  ;  ibi  enim  de  commate,  quo 
sensus  distinguitur,  sermo  est.  Locus 
est  in  Incielo  4. 

<w  DISTINCTIVA  CONJUNCTIO,  dicitur 
Et  apud  Virgil.  Grammat.  pag.  81  :  In 
annumeratUme  partidfHorum  interpoaita 
Conjunctùme  iHetinetiva  eie  dicimtu, 
ertene  oriturue,  ortus  et  oriundtu. 

1  DISTIPULUM,  KocToeXvOév,  Dissolutum. 
in  Glossis  MSS.  Lat.  Grsec.  S.  Germani 
Parisiensis>  et  in  Supplemento  Anti- 
quari!. 

^  Forte  DUeipaium,  ex  Gastlgat.  in 
ntramque  Glossar. 

DISTÓUiERE.  Vetas  Gharta  tom.  8. 
Hist.  Pergamensis  pag.  192  :  Ut  qui  se 
de  ieta  commutazione  removere,  aut  Die- 
tollere  qusBeierit  aut  infringere  tentaverit, 
etc.  Burcfaardus  Monachus  de  Gasibus 
S.  Galli,  cap.  8  :  Malo  suo  eocemplo  più- 
res  Abbates  et  Monachos  Distollit^  id  est, 
depravat,  corrumpit.  Gali.  Debauché. 
Vide  Ughellum  tom.  4.  pag.  613. 

DISTORNATUS,  Gali.  Destoumé.  Dis- 
tornare, divertere.  Regiam  Majestatem 
lib.  2.  cap.  7.  {.  1  :  In  aquis  Distomatis  a 
recto  cursu. 

\  DISTORTOR,  Qui  distorquet,  Tortor. 
Johannes  de  Monsteriolo  in  Epist.  ad 
Nicolaum  de  Glemangis  adversum  Am- 
brosium,  qui  Ovidium  Virgilio  prsefere- 
bat  apud  Marten.  Gollect.  Ampliss.  tom. 
2.  coi.  1424  :  Quod  si  minus  credis  mihi, 
discretor  ingeniorutn  et  bonorum  Distor- 
tor,  promeetum  ito, 

1  DISTORTUS,  Divortium,  PerversiOy 
AietdTpoen.  Gloss.  Lat.  GrsBC.  Sangerman. 

DISTrACTARE,  Distrahere,  in  Glossis 
Arabico-Latinis. 

1 1.  DISTRAGTIO,  Venditio  vel  Divor- 
tium  apud  Jurisconsultos.  Non  semel 
occurrit  in  Ghartis. 

^  2.  DISTRAGTIO»  Interversio,  contur- 
batio,  cum  res  pupilli  avertitur  vel  au- 
fertur.  L.  tutor,  n.  de  llbert.  leg.  prò 
divortio.  in  Auth.  de  nupt.  S-  nuptias, 
etc.  Vide  Calv.  Lexic.  jurid. 

1  DISTRAGTOR,  Venditor.  Gloss.  Grsc. 
Lat.  :  Aia77pdt-n}c.  Distractor.  Nonius  1. 
267:  ServusvenundcUusob  aliquod  vitium 
aut  malefactum  ab  aliquo  Distractore, 
recipiatur.  Male  ibi  Distrtctore  legi,  recto 
monet  Faber  in  Thesauro.  Sic  Argenti 
Distractores ,  Nummularii,  Mensarii, 
Gali.  Banquiers^  God.  JusUn.  8.  tit.  14. 
leg.  27.  et  12.  tit.  85.  leg.  1. 

1  1.  DISTRAGTUS,  prò  Districtus,  Torri- 
torium.  Locos  vide  in  Baugium. 

«  2.  DISTRAGTUS,  J.  G.  modemis  Gon- 
tractus  rescissio.  Vide  laudatum  Jam 
Calv.  Lexic 

1  DISTRAHERE,  Vendere,  Vocabular. 
Juris  utriusque. 

^  Nostris  DestUper  et  Distirper.  eodem 
slgnificatu.  Lit.  remjss.  ann.  1418.  in 
Reg.  170.  Chartoph.  reg.  eh.  140  :  Icellui 
Estienne  voulant  vendre  et  Destilper  les- 
diz  baiane,  etc.  Lit.  Caroli  VI.  ann.  1411. 
in  ter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
204.  col.  1  :  Les  armeure  et  hamois  dee 
habitans  de  nostre  diete  ville  de  Nymes 
ont  yjssté  vendueSy  Distirpei  et  distri" 
buet.  etc, 

1 DISTRACTUM,  Opus  plumarium.  Vide 
in  Plumarium, 

^  DISTRARIUS,  Equus  major  et  cata- 
phractus.  quo  utebantur  potissimum  in 
prsliis,  idem  qui  Deactrarius.  Gualt. 
uemingford.  de  gest.  Eduardi  I.  reg. 
Angl.  ad  ann.  1208.  pag.  168  :  Dumque 
paueassent  modicum,  et  nox  quasi  in  suo 

m 


medio  processisset,  contigit  quod  Distra* 
rius  regis  incautius  a  parvo  custoditus, 
recalcitrando  pedem  posuit  super  ipsum 
reqem  quiescentem.  Vide  Dextrarii. 

DISTRATUS  Equus,  Cui  stratura  tolll- 
tur,  seu  sella.  Anonym.  in  Vita  S.  Cuth- 
berti  Episc.  lib.  1.  n.  4  :  Distratum 
Equum  trahens  in  domum,  et  alligane  ad 
parietem,  etc. 

«  DISTRIBUTARIUS  Capellajjus,  Cu- 
jus  beneflcium  in  quotidlanis  distribu- 
tionibusposltum  est.  Lit.  Leon.  X.  PP. 
ann.  1528.  ex  Bibl.  reg.  cot.  19:  Signifi- 
carunt  nobis  dilecti  fitti  vicarii  et  capel- 
lanif  communicarii  seu  Distriòutarii  nun» 
cupati,  ac  procurator  communitatis  seu 
congre^ationis,  aut  parvi  capituli  eorum- 
dem  mcariorum  et  capellanorum  ecclesiss 
Ebroicensis,  etc. 

«  1.  DISTRIBUTIO.  Stat.  synod.  eccl. 
Attrebat.  xv.  ssbc.  edita  cap.  19.  ex  Cod. 
reg.  1610  :  Plerique  curati,  capellani  et 
ahi  beneficiati.,,  indifferenter  facultatum 
suarum  faciunt  cessiones,  quas  DistribU' 
tiones  vocant  ;  cum  talia  f acero  nequeant^ 
qui  ajiud  bonos  et  graves  saltim  facti 
infamia  reprehensi. 

1 2.  DISTRIBUTIO.  Gharta  anni  844.  in 
Arcbivo  Ecclesise  S.  Stephani  Tolosani  : 
Quidquid  in  Ecclesia  aeinceps  in  jure 
ipsorum  locorum  Sanctorum  Dei  voluerit 
divina  pietas  augeri  ad  causas  audiendas, 
vel  freda  erigenda,  aut  mansiones,  vel 
paratas  faciendas,  nec  fideijussores  tol- 
ìendos,  aut  homines  ipsarum  Ecclesiarum, 
tam  ingenuos  quamque  servos,  qui  super 
terram  earum  residere  videntur,  injuste 
distringendos,  nec  ullas  Distributiones, 
aut  inlicitas  occasiones  requirendas,  ullo 
autetn  tempore  ingredi  audeat,  vel  exac- 
tare  prsssumat.  Suspicor  ex  loco  buie 
slmili  in  Distringere  2.  relato,  legendum 
esse  redhibitiones  :  at  si  retinendum  est 
DistributioneSf  dicendum  sic  appellatas 
fuisse  exac tiones,  quod  ita  distribueren' 
tur  Inter  eos,  a  quibus  exigebantur,  ut 
suam  quinque  partem  teneretur  exsol- 
vere. 

DISTRIBUTOR,  Executor  testamenta- 
rius^  in  veteri  Gharta  apud  Ughellum 
tom.  7.  Ital.  sacrsepag.  566.  Vide  Èrogator, 

1  DISTRICTETUS,  ut  Districtus,  Terri- 
torium.  Capitula  Generalla  S.  victorls 
Massil.  MSS  :  Prtecipimus  et  ordinamus, 
quod  si  Monachi  ubicumque  infra  vel 
extra  Monasterium  mansionem  habentes^ 
ad  quemcumque  Prioiratum  veniant,  ibi 
seu  infra  parrochiam,  limites,  metca,  et 
ejus  Distnctetum  delinquant  seu  eocedant 
(excedant),  etc. 

«  DISTRIGTIBILIS,  Quia  intra  distric- 
tum  alicujus  domini!  habitat,  subditus. 
Gharta  Ludov.  Hutini  ann.  1815.  Inter 
Probat.  Hist.  Lugd.  pag.  55.  col.  2:  Item 
inhibemus  districte  omnibus  senescallis, 
baillivis,  prapositis  et  aliis  offidalibus  ac 
ministris,  et  universis  ac  singulie  justitia- 
bilibus  et  Districtibilibus  nostns  quod 
dictos  prselatos,  personas  ecclesiasticas, 
jurisdictionem  ecclesiasticam  non  impe- 
diant  nec  perturbent  directe  et  indirecte. 
Vide  in  Distringere  8. 

^  DISTRICTIO,  DiSTRiOTUALls.  Vide  in 
Distringere  8. 

DISTRIGTUM,  Via  stricta,  claustra, 
montlum  fauces,  clausss,  clausuras,  Gau- 
terius  de  Bellis  Antioch.  pag.  451  :  Z>a- 
cemuntque  Madgerum  de  Alta  villa  cum 
40.  militibus  summo  mane  ultra  Districta 
militare.  Districta  Samartani,  apud  eum- 
dem  pag.  454.  Jacobus  de  Vitriaco  lib. 
8.  Hist.  Orient.  :  Hanc  (viam)  longe  diS' 
tantem  a  mari,qusRpropter  viam  strictam 
Districtum  appellatur,  etc.  Epist.  89.  in- 
ter  Sugerianas  :  Fuerunt  enim  mortui  in 


ascensu  montanss  Laodiciss  minoris  inter 
Districta  locorum,  etc.  Rogerus  Hovede* 
nus  nag.  698  :  Cum  transtssent  Districta 
de  Merle.  Strictum  Marochii,  apud  Guil- 
lelmum  de  Podio  Laurentii  cap.  48.  et 
Sanutum  lib.  3.  part.  11.  cap.  1.  vulgo  la 
Destroit  de  Maroch.  Strictum  de  Moradi. 
seu  de  Maroch,  apud  Will.  de  Baldenzeel 
in  Hodoeporico;I)e«frots  de  Maroch  apud 
Willharduinum  n.  25.  et  Joinvillam, 
vulgo  Estrecho  de  Gibraltar.  Addo  Will. 
Tyrium  lib.  10.  cap.  26.  Brompton.  pag. 
1178.  etc.  Vide  Strictum,  Distnngere. 

•  Districtum  Fluvh,  Locus,  ubi  flu- 
vius  trajicitur  ;  seu  vectigal  quod  a  tra- 
Jicientibus  exsolvitur.  Lit.  ann.  1874. 
tom.  6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  90: 
Nos  nuper  cc^strum  et  villam  de  Credulio, 
passagium  et  Districtum  fluvii  Arss  (Isara) 
quo  medio  sub  nostra  obediencia  exis' 
tento,  etc.    

1  BISTRIGTURA,  Gali.  Etrecissure, 
Coarctatura,  seu  angustia  rei  alicujus. 
Vita  B.  Coletffi,  Marti!  tom.  1.  pag.  553: 
Demonstrare  cospit  evidenter  illius  panni 
Districturam,  et  impossibilitatem  effi- 
ciendi  talem  habitum,  qualem  ipsa  poS" 

1  BISTRIGTUS,  Severus,  etc.  Vide  in 
DietrifMere  8. 

^  DISTRIGARE,  Molestia,  lite  et  quo- 
vis  impedimento  liberare.  Gharta  ann. 
1889.  apud  Lam.  in  Delle,  erudit.  inter 
not.  ad  Hodoepor.  Charit.  part.  2.  pag. 
472:  Et  quod  dictum  comune  Ficecchii 
teneretur  et  deòeret  prsedictas  pasturas  et 
terrena...  de  fendere  et  Distrigare  prtsdtc- 
tis  comunibus  S.  Crucis  et  Castri  Franchi, 
et  cuilibet  eorum  ab  omni  persona  subor* 
dinata  et  subjectajurisdictioni  dieti  cO" 
munis  Ficecchii,  vide  alia  notione  in 
Destricare,  l^  Conf.  Disbrigare.] 

1  DISTRIGLARE,  Il&pilvetv,  Lacerare. 
Supplem.  Antiquari!. 

^  H8&C  emenda  ex  Gloss.  Gr.  Lat.  icep^ 
^V9iv  ju,  Dislrigila  me  ;  icepilu»,  Stringo, 
Destnngo. 

«  DISTRIMA  Navet^,  Napi  granum 
contusum.  Lit.  officiai.  Attrebat.  ano. 
1849.  in  Reg.  77.  Chartoph.  reg.  eh.  427  : 
Nutrivit  eumdem  buffonem  Distrima  na^ 
vetsB  et  pane  benedicto.  Laur.  in  Amalth.  : 
Distrimenta,  calami  partes  contusss. 

1.  DISTRIN6ERE,  Cum  severitate  pu- 
nire, coercere,  animadvertere.  Senator 
lib.  2.  Epist.  14  :  Genus  pietatis  est  in 
illos  Distringere,  quia  centra  naturss  or- 
dinem  sceleratis  se  docentur  actionibus 
miscuisse.  Aurelian.  in  Regula  cap.  28  : 
Si  quis  prò  qualUfet  culpa  aut  transgres" 
sione  reguUs  increpatur,  aut  disdphnam 
accipiat,  arguenti  respondere  non  prsseiur 
mat  :  quia  peccatum,  quod  hic  Distringi- 
tur,  in  esterna  examinatione  non  punitur, 
Ruricius  Lemovicensis  Episcopus  lib. 
1.  Epist.  2  :  Parentum  pietas  Distringit 
ut  corrigat,  non  perseverat,  ut  puniat.ete. 

Destringebe,  Eadem  notione.  Gloss. 
Arabico-Lat.  :  Destringo,  per  severitatem 
attendo.  Le  Roman  de  Vacces  MS.  : 

Il  Dflstnint  les  Baroni,  et  les  feloni  chisUe. 

2.  DISTRIN6ERE,  interdum  est  com- 
pellere  ad  aliquid  faciendum,  per  mule- 
tam,  poenam,  vel  capto  pignoro.  fCapi- 
tulare  Pippini  Regis  Ital.  ann.  798.  cap. 
28  :  QjAod  si  Jussa  (acero  neglexerint, 
licentiam  eos  Distringendi  Comitibue 
permittimus.  Rursum  occurrit  cap.  6. 
Distringatur  ad  pacem,etiamsi  noluerintt 
lib.  8.  Capitul.  cap.  4.]  Gharta  Privile- 

giorum  concessorum  Hlspanis  tom.  2. 
[ist.  Frane,  pag.  821  :  Et  liceat  illi  eos 
Distringere  ad  justitias  faciendaSf  qualee 
ipsi  inter  se  definire  possent.  Gharta  Lu-r 

19 


146 


DIS 


DIS 


DIS 


dovici  Pii  apud  San-Julianum  in  Matis- 
cone:  Nemo  ad  causai  audiendaB^  aut 
fidejtissores  tollendos,  aut  hominet  ipaius 
Ècclesim  tam  ingenuos  quamque  iervos, 
super  terram  ejuidem  eommanentea,  Dis~ 
trtngendost  nec  ullas  redhibitioneSf  aut 
illimas  occasionea  refiuirendoa,  ullo  un- 
quatn  tempore  ingredi  audeat,  vel  eocac" 
tare  prasumat.  [Prseceptum  Caroli  Calvi 
ann.  871.  Spici!.  Àctier.  tom.  8.  pa^.  851: 
Et  nulluè  judex  publicut  vel  quialtbet  ex 
judiciaria  potestate,.,  aliquam  indebitam 
exaetionem  ab  eia  vel  ab  eorum  aucceaao- 
ribua  exigat.,,  ad  cauaaa  audiendaa  vel 
freda  exigenda,  aut  manaìoneay  aut  pa- 
rataa  fadendaa.  vel  fideijuaaorea  tollendoSf 
aut  kominea  xpaiua  Monaaterii  injuate 
Diatringendoa,  vel  paraveredoa  aut  ptu- 
cuarioa  exigendos,  nec  ullaa  redibitionea, 
vel  inlicitaa  occasionea  requirendas,  etc, 
Charta  Henrici  Regis  Anelise  apud  D. 
Brussel  de  Usu  feud.  tom.  2,  pag.  iv.  ad 
calcem  :  Nullus  Constabulanua  Diatrin- 
gat  aliquem  Militem  ad  dandum  dena- 
rium  prò  custodia  caatri.  Ibidem:  Nec 
villa,  nec  ìiomo  Diatringalur  facete  pontea 
aut  Hpariaa,  niai  qui  aò  anliquo  et  de 
jure  facere  debet.]  Diatringi  per  feudum, 
i.  e.  saiaitione  feudi,  par  aaiaie  de  fief. 
Regiam  Majestatem  lio.  1.  cap.  16.  {  38  : 
Hasrea  aummonitua,  ai  neque  venerit^  ne- 
atte  se  eaaoniaverit,,„voteat  Diatringi  per 
feudum,  quod  ad  Curiam  veniat.  Adele  J 
89.  CoweJlus  lib.  2.  Instit.  Ut.  8.  {  17. 
Diatringere,  est  pignoris  loco  capere 
quicqufd  in  feudo  reperitur,  donec  do- 
mino de  relevio  satisfactum  fuerit  : 
Contraindre  par  la  aaisie  des  biens.  As- 
sislee  Hierosol.  MSS.  cap.  S:  Et  se  le 
Seignor  ne  li  viaut  (aire  la  connoisaance 
faire,  si  le  Deatreigne  ai  come  eat  deviai 
apréa  en  ceat  livre,  com  peut  et  doit  aon 
Seigneur  Dealraindre  de  faire  li  faire 
connoisaance  de  Court,  Gap.  8  :  Et  ae  il 
ne  voloit  aler,  et  a*en  partoit  de  la  Court, 
ne  Ven  poroie  retenir  en  la  Court  ^  ne  Dea-- 
traindre  le  de  demeurer,  etc,  Cap.  20  :  Et 
ce  qui  eat  deaaua  deviaé,  fu  fall  et  eatahli 
pour  Deatraindre  lea  gena  à  venir  faire 
aroit  en  la  Cour  à  ceaus  qui  de  eaua  ae 
clameront,  etc,  Adde  Stabilimenta  S. 
Ludovici  lib.  1.  cap.  61. 

<*^  Strinqere  noe  sensu  in  Chron. 
Vulturn.  pag.  867.  C  :  Hominea  ipaius 
monasterii  Stringendum,  ubi  mox  DiS' 
trtngendum. 

^  Ab  eodem  verbo  Distringere,  nostri 
dixerunt  Deatraindre,  prò  Arréter,  repri- 
mer, Coercere,  refrenare.  Anna),  regni 
S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  271  :  Nua  n'ea- 
toit  iluec  qui  la  forcenerie  de  celle  gent 

feut  ne  oaat  Deatraindre.  Hinc  etiam 
)estrains  de  plet,  in  Stat.  ann.  1260. 
tom.  1.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  91. 
art.  8.  prò  variis  litiganti um  instru- 
mentis,  quibus  causa  implicatur.  Dé- 
traise  vero  necessitatem  sonat  in  Assis. 
Jerosol.  cap.  95:  Sans  connaissance  de 
court  et  sans  Détraiae  de  raiaon.  Id  est, 
absnue  necessitate  rationes  proferendi. 
Denlque  Destroit,  idem  quod  Moeror, 
angor,  in  Poem.  Bob.  Diaboli  Ms.; 

Un  fior  prbt  biea  trenchant  da  Clave, 

Dedeni  u  cuisae  la  flati  ; 

A  no  maillaC  li  ambati, 

Si  quMl  en  foci  an  grand  Dattroit. 

8.  DISTRIN6ERE,  Judicio  ac  Sententia 
litem  dirimere,  muleta  in  male  litigan- 
tem  irrogata.  Senator  lib.  7.  £p.  8  :  Ne- 
ceaaarium  duximua,  illum  aubhmem  vi- 
rum  ad  vos  Comitem  destinare,  qui,,,  si 
quod  inter  Gothum  et  Romanum  natum 
fuerit  forte  negocium,  adhibito  sibi  pru- 
dente nomano,  certamen  possit  asquabili 
ratUme  Diatringere,  Agobardus  in  Epist. 


ad  Proceres  Palati!  contra  Judseos:  Cum 
magistef  infidelium  Judaeorum  incesaan- 
ter  nobis  comminetur,  se  Misaoa  de  Pa- 
latto  adducturum,  qUi  prò  iatiuatnodi 
rebus  non  judicent  et  Distringant.  [Lex 
Alaman.  cap.  9d.  iS:  Et  si  quis  aìium 
mallare  vult  de  qualicumque  causa,  in 
ipao  mallo  publico  debet  mallare  ante  Ju- 
aicem  auum,  vt  illejudex  eum  Diatringat 
secundum  legem.  Et  |  6  :  Et  ai  eat  talis 
persona  quam  Cornea  tn  placito,  vel  Cen- 
tenariua,  vel  Miaaua  Comitia  Diatringere 
non  poteat,  tunc  eum  Dux  leaitime  Dia- 
trin^at,pluaque  quadrai  Deo  piacere  quam 
homxni,  ut  nullum  neglectum  in  anima 
Ducia  a  Deo  requiratur.  Capitula  ex- 
cerpta ex  Lege  Longob.  cap.  89  :  Volu- 
mua  primo  ut  neque  Abbatea.,,  neque 
quialtbet  de  clero,  de  peraonia  aula  ad  pu- 
olica  vel  ad  aecularta  judicia  trahantur 
vel  Diairingantur  aed  a  suis  Episcopis 
judicatijustitiam  faciant.  Capitul.  lib. 
8.  cap.  8/  :  Conveniant  inter  ae  (Comites 
et  Miss!)  et  communia  piacila  faciant, 
tam  ad  latronea  diatringendoa  quam  ad 
ceteraa  juatitias  fadendas,  Rursum  oc- 
currit  bac  notione  in  Appendice  Mar- 
culft  formula  88.  Vide  infra  Distì*ictio, 
Judicium.]  [«*  Eodem  fere  sensu  dicitur 
Constringere.  Vide  de  Roye  de  Missis 
Domfnicis  cap.  15.  Alio  sensu  infra  in 
Diatrictio,  Vadium,] 

T  DisTRTNGUERE,  Eadem  notione.  De- 
cretum  incerti  Concilii  probaliter  ssecuio 
V.  celebrati,  inter  Anecdota  Marteniana 
tom.  4.  col.  59  :  De  Preabyteria  et  derida 
(incestis)  aie  ordinavimua,  ut  Archidia- 
conua  Epiacopi  eoa  in  aynodum  commo- 
neat  ttna  cum  Cornile  ;  et  ai  quia  contemp- 
serit,  Comia  eum  Diatringuere  faciat,  et 
ipae  Preàbyter  aut  Defenaor  auua  lx.  ao- 
itdoa  componat,  et  ad  aynodum  veniena, 
et  Epiacojfiua  ipaum  Preabyterum  vel  Cle- 
ricum  juxta  canonicam  auctoritatem  de- 
judicare  faciat.  Solidi  vero  lx.  de  ipaa 
causa  in  sacelo  Rege  veniant.  Et  si  ali- 
quis  per  violentiam  Presbyter,  vel  Cleri- 
cum  vel  incestuosum  contradixerit,  tunc 
Comis  ipsa  peraona  per  fidejuaaoria  posilo 
ante  Regem  faciat  venire,  una  cum  Miaao 
Epiacopi,  et  dominua  Rex  Diatringuat,  ut 
celeri  emendentur. 

DiSTRiNGiBiLis ,  et  indiatHngibilia 
terra,  in  Legibus  Burgorum  Scotio,  cap. 
186.  S  8.  9.  10.  11.  etc.  et  Quoniam  At- 
tach.  cap.  46.  {  1.  Ubi  Diatringibilis 
dicitur^  cui  US  fructus  saisiH  possunt  : 
Indistnngibilis,  vel  non  distringibilis, 
qu8B  vacua  est  et  vasta,  hoc  est,  qu» 
vacat,  nec  eulta  est.  Moulins  Destret- 

?nables,  et  Fours  à  ban,  in  Consuet.  San- 
onensi  art.  95.  Vide  Rastallum  in 
Distresae, 

Destrigtus,  Severua,  non  aolutus  et 
lenis,  apud  Placidum  Grammaticum. 
[Papias  Destrictua,  Iratua,  severua,  po^ 
lena.]  Epist.  Stephani  PP.  ad  Carolum 
M.  tom.  8.  Hist.Fr.  pag.  723:  Deatrictas 
cum  eo  faciatis  rationes. 

DisTRiGTUS,  Eadem  notione,  apud 
Scriptores  passim.  Districtissimus  defen- 
sor, in  lege  ult.  Cod.  Th.de  Defensor.  (1, 
11.)  Greg.  M.  lib.  71.  Epist.  2.  Cum  Dts- 
trictus  dies  judicii  veìterit.  Lib.  6.  Epist. 
1.  Districta  vindiela.  Gregorius  Turon. 
lib.  10.  cap.  1.  Diatrictua  Judex,  [<»  Ut 
coram  DiatHcto  Judice  de  hoc  poasint  de- 

bitam  reddere  rationem Stcut  de  hoc 

Deo  possimus  in  Dislricto  Judicio  respon- 
dere,  in  Testament.  ann.  1819.  in  Guden. 
Cod.  Diplom.  tom.  8.  pag.  169.1  Eugip- 
pius  in  Vita  S.  Severini,  Dtstrictius 
jejunium,  [Vide  paulo  post  allis  notio- 
nibus.] 

DisTRicTio,  Severitas,  vel  disciplina 


exacte  servata.  Ita  passim  usurpant 
Cassian.  lib.  5.  cap.  88.  Joan.  Diac.  lib. 
4.  Vite  S.  Gregoril  cap.  84.  Senator  lib. 
4.  Epist.  29.  lib.  5.  Epist.  81.  lib.  7.  Epist. 
1.  uincmar.  in  Viu  S.  Remigii,  Ful- 
bertus  Ep.-  55.  Csesarius  lib.  4.  cap.  1. 
r^  Vita  Burchardi  Episc.  cap.  18.  ap. 
Pertz.  voi.  Script.  4.  pag.  888.1  etc. 

1  DisTRiGTio,  Judicium.  Capitulare 
Saxonum  a  Carolo  M.  datum  ann.  797. 
cap.  4  :  Hoc  etiam  statuerunt,  ut  qualis- 
cumque  causa  infra  pcUriam  cumpropriis 
vicinantibus  pacificata  fuerit,  ibi  solito 
more  ipsi  pagenses  aoliaoa  duodedm  prò 
Diatrictione  recipiant.  Capitula  excerpta 
ex  Lege  Longob.  cap.  12  :  Jn^emus  quo- 
que ut  propter  nuUam  Distrielionem, 
quam  nos  facere  jubemus,  prò  quUtuslibet 
causis,  servi  non  mittantur  in  Districtio- 
netn  ;  sed  per  Missos  nostros,  vel  daminos 
eorum,  aut  illorum  advocatoa,  ipai  aervi 
diairingantur,  et  ipsi,  aicut  lex  jubet,  ra- 
tionem prò  aervia  auis  reddant,  utrum 
culpabiles  sint  an  non.  Ipsi  vero  domini 
distringant  et  inquirant  servos  suos,  sicut 
ipsos  amant.  Occurrit  rursus  cap.  19. 
Districtio  carcerandi,  eosUiandi,  Qua  sons 
mittitur  in  carcerem  vel  exilium,  in 
Capitulari  2.  Caroli  M.  ann.  818.  cap. 
12.  Districtio  Episcopi,  Episcopi  Judi- 
cialis  animadversio,  castfgatio,  lib.  7. 
Capitul.  cap.  268.  PontificaUs,  cap.  264. 
Ecclesiastica,  cap.  265  :  Quod  si  inventus 
fuerit  aliquis  in  operibus  supradictis,  aut 
qiua  (die  Dominico)  interdtcta  sunt  exer- 
cere  prmsumpserit,  qualiter  hmc  emen- 
dare debeat,  non  in  laicorum  Distrio- 
tione,  aed  in  Sacerdotis  ctutigatione 
eonsiatat.  Vide  supra  Diatringere  8.  et 
infra  Milli  in  Diatrictiones, 

Districtio,  Pcena,  muleta,  a  Judice 
imposita.  Senator  Ilo.  8.  Epist.  49  :  In 
partem  pietatia  reeidit  mitigata  Distric- 
tio, Arnoldus  Abbas  BonsBvallis  de  Ope- 
rib.  sex  dier.  pag.  102  :  In  diasolutione 
hujus  corporis  interaecatur  peccatum,  et 
quod  aaattmatur  Districtio  tnvenitur  in 
remedium.  Ita  qui  extra  districtum,  vel 
alterius  est  Jurisdictionis ,  dicitur  is, 
quem  Comes  suus  Distringere  non  potest, 
in  Lege  Bajwar.  tit.  2.  cap.  5.  {  4.  Est 
etiam 

Districtio,  Vadium,  pignus  :  sed  illud 
pr8esertim,(|uod  Judicio  interposito,  aut 
ex  lege  capi  tur,  quod  Angli  etiamnum 
Distro  vocant,  ut  Distresse,  pignero,  pi- 
gneror,  distringo.  Rastallus:  Distresse 
est  la  chose,  qui  est  prise  et  distraine  sur 
c^scun  terre  pur  rent  ariere,  ou  pour  au- 
tre  diutie,  coment  que  le  pì'opertie  del 
chose  soit  pertignanl  al  estrange,  Statu- 
tum  Malebridgense  sub  Henr.  III.  Rege 
Angl.  cap.  6:  Nullus  de  esalerò  faciat  du- 
cere Districtiones,  quas  fecerit  extra  Co» 
mitatum,  in  quo  captaa  fuerint Dis- 
trictiones insuper  aint  rationcU>ile8,  et  non 
nimia  gravea  :  et  qui  Diatrictùmea,  fecerint 
irrationabilea,  et  indebitaa,graviteramer- 
dentur  propter  excessum  Districtionum 
tpsarum.  [^  Placit.  ann.  9.  Edward.  II. 
in  Abbrev.  Placit.  pag.  822.  Ebor.  rot. 
82  :  Juxta  statutum  quod  nullus  Diatrin- 
gcUur  per  averia  carucarum  suarum  vel 
oves  suas,.,.  quamdiu  alia  habeant  averia 
per  quas  Districtio  super  ipsum  fieri  pos- 
sit, etc,  Neque  noctanter  vadia  capere 
Ilcuit  ballivis,  ibid.  ann.  2.  Edward.  I. 
Wiltes.  rot.  4.  pag.  268.]  Adde  1.  Statu- 
tum Westmonaster.  cap.  17.  Quoniam 
Attachiam.  cap.  4.  t  4  :  Et  prò  qualibet 
defalta  capietur  una  Districtio,  singulie 
diebus  placiti  intranda,  usque  ad  quar- 
tum  dtem.  Statuta  secunda  Roberti  I. 
Scotor.  Regis  cap.  15.  {  2  :  Si  vidnus  super 
vidnum  fadat  Districtionem  sine  consi-^ 


' 


DIS 

deraiiane  Cnrim  Domini  Regis ,  unde 
damnum  tustineatf  puni<Uur,  etc.  Qua 
notione  Di9tringere  usurpai  Fieta  lib.2. 
cap.  50.  i  5.  lib.  8.  cap.  16.  (  87.  et  alibi 

f»asslm.  Ita  etiam  base  vox  accipi  vide- 
ur  in  veteribus  Obartis,  vel  certe  prò 
^avamlTìibus,  aut  vexationibus,  quas 
inde  Destresses  dicimus,  cojusmodi  sunt 
captiones  piffnorum,  «aùiec.  Gharta  Aga- 
peti  PP.apud  San-Julian.in  Matiscone  : 
ut  nuUxu  ReXy  Dux,  Cornea,  aut  exactor, 
vel  fMbìictw  miniater,  super  eia  (Hiquam 
angariatn,  aut  Diatrietionem,  aeu  grava- 
men  atque  imperationem  imponere  praa-- 
aumat.  Alia  Hugonis  et  Lotnarii  Itali» 
Regum  ann.  dSS.  apud  Guichenon.  in 
Bibl.  Sebus.  pag.  1^:  Cum.,.  portubua, 
aquia.  aquarumve  ductibua,  venatUmibua, 
reddioittonibua  ,  Diatrictionibua  ,  aervia, 
ancillia,  etc.  Adde  Hemerenm  in  Acad. 
Paris,  pag.  88. 

MlTTI   IN    DlSTRIGTJONEM,    qUOd    nOS 

dicimus,  Eatre  mia  a  Vamende.  muleta 

Funiri,  in  Lege  Longob.  lib.  i.  tit.  86. 
7.  [<»  Carol.  M.  36.]  :  Diatrictionea  fa- 
cere  auper  tumiinea  auoa,  Ju dicium  exer- 
cere,  apud  Hovedenum  pag.  779.  Magna 
Diatrictio,  in  Fleta  lib.  2.  cap.  50.  |  5. 
Muleta  major,  qua  Lex  major  dicitur 
in  Consuetudine  Beneharnensi. DUtrictio 
Monaaterialia ,  apud  Gasarium  Arelat. 
serm.  8.  qua  Monachis  delinquenti  bus 
infligitur. 

DisTRiGTiONEs  alisB  sunt  personales, 
alia  reales.  De  realibus  non  fit  distric- 
tio,  nisi  per  captionem  rei  petit»  :  de 
personaltbus  flt  districtlo  per  personas, 
sed  aliter  in  criminalibus ,  aliter  in 
civilibas  causis,  etc.  Vide  Fletam  lib.  2. 
cap.  65. 

DisTBiGTio.  Idem  quod  Diatrictua,  J  us- 
ti ti»  exercenda  facultas.Droil  de  Juatice. 
Gharta  Adalberonis  Episcopi  Leod.  ann. 
1124.  in  Bibl.  Gluniacensi  :  Diatrictio 
quogue  vìIUb  ad  Eccleaiam  pertinèbit,  ita 
ut  Godeaealcua,.,qui€uivocatuaeat  ejuadem 
aUodii,  medietatem  ipaiua  Diatrictumia  de 
Eccleaia  teneat,  etc, 

DlSTRTGTUS,    DlSTRIGTUM,    DeSTRIG- 

TUH,  Idem  quod  Diatrictio,  Muleta  Judi- 
ciaria,  seu  potius  tributum,  pensitatio. 
Leges  Luitnpr.  R.  Longob.  tit.  87.  [<»  56. 
(6,  8.)]  :  Si  quia  aldium  [^^  alium]  de 
furto  pulaaverit,  et  per  pugnam  eum  vice- 
rit,  aut  forte  per  Diatrictapublica  furtum, 
[<M  DiatrictUmem  a  publteo  factam]  ma- 
nifeataverity  etc.  fCb.  Rob.  de  Gortiniaco 
ann.  1216.   apud  Thomass.  in  Biturig. 

f>ag.  84  :  Si  clamor  inde  factua  fuent, 
icet  illia  concordare,  ex  quo  Diatrictum 
peraolverint.]  Tabul.  Vindocin.  Thuan. 
Gh.  17  :  Mihi  vero  foris facto  emendato, 
legem  et  Diatrictum  peraolvat,  Gharta 
Ricardi  Normannor.  Marchion.  apud 
Beslium  in  Gomitib.  Pictav.  :  Ut  nullua 
Cornea..,  audeat  hanc  donatUmem  violare, 
nec  infringere,  nec  aliquam  calumniam 
propter  Diatrictum,  aeu  propter  aliguam 
eauaam  inventaa  rei  preaaumat  arrtpere, 
aui  usurpare,  aed  deincepa  immums  ab 
orniti  hoate,  vel  Diatricto  permaneat.  Alia 
Pipini  Regis  Aquitan  :  Et  ipaa  telonea, 
vel  Diatricta,  qtue  ex  ipaia  exigi  deberent, 
concederemua.  VetusNotitiain  Ghronico 
S.  Vincentii  de  Vul turno  :  Dum  noa 
Adraldua  ipaos  servoa,  nec  per  Diatrictum, 
nec  per  Demandatum  ad  noatrum  piaci- 
tum  habere  potuiaaemua.  Otto  Morena  in 
Histor.  Rerum  Landensium  pag.  129: 
Praaterea  oìnnia  Diatricta,  (jusa  capitanei 
vel  aliqui  alii  domini  alicujua  ccutri  aoliti 
fuerant  habere,  et  tenere  in  ipso  caatro, 
etc.  Usatica  MSS.  Vicecomitatus  Aqua- 
rum  Rotomagi  :  Se  aucun  ae  plaint  de- 
vant  lea  Vicontea  de  VEaué  d'aueun  autre 


DIS 

Couatume,  le  plaintif  eat  detenu  à  paier 
lea  Deatroia,  ama  que  la  semonce  ou  l'Ar- 
rest  aoit  fait,  c'eat  aaaavoir  de  12.  den.  1. 
den,  combien  que  que  Ven  demande  aoit 
grande  :  et  par  cea  Deatroia  paiéa  eat  le 
plaintifquite  de  l*amende,ae  ilen  enchiet. 
Alibi  :  Et  est  (uaavoirque  d'aueun  Maire 
ou  citoien  de  Rouen  ne  aont  paa  paiéa 
lea  Deatroia,  méa  donra  pleigea  de  auir  aa 
cauae. 

1  DisTRiGTUS,  id  eat,  domus  Scabino- 
rum,  in  Ghronico  Gornel il  Zanr/Iiet  apud 
Marten.  tom.  5.  Ampliss.  GoUect.  col. 
489. 

DisTRiOTUs,  Territorium  feudi,  seu 
tractus,  in  quo  Dominus  vassallos  et 
tenentes  suos  distringere  potest  :  Justi- 
tia  exercenda  in  eo  tractu  facultas. 
Diatroit  et  territoire,  in  Gonsuetudine 
Meledunensi  art.  9.  Britan.  art.  218.  Bi- 
turicensi  tit.  1.  art.  41.  tit.  19.  art.  10. 
Diatretto,  Italis  ;  Diatrict,  nostris.  Bulla 
Bonifacii  PP.  ann.  1088  :  Maneantque  aub 
judicio  et  Diatrictu  vestro,  etc,  Lib  1.  Feu- 
dor.  tit.  5.  (4:  Si  quis  feudum  intra  cur- 
lem  detinuerit,  et  dominus  Districtum 
habuerit.  Et  lib.  2.  tit.  54:  Qui  allodium 
vendiderit,  Diatrictum  et  juriadictionem 
Imperatoria  vendere  non  praeaumat, 
Gharta  Alberti  Gomitis  Viromand.  ann. 
983.  apud  Hemereum  :  Et  totum  Diatric- 
tum  eju^dem  inaulaa  cum  tota  juatitia 
dadi  eia.  Alia  ann.  1174  :  Et  omnem  Dia- 
trictum,  et  Conauetudinea  Comitia  et  Vice- 
comitia  in  prmdictia  loda.  Alia  ann.  960  : 
Ne  aliqua  aaaeularia  peraona  Districtum, 
vel  aliquam  Consuetudinem  ulterius  in 
eadem  terra  sibi  vindicare  prassumeret. 
Alia  ann.  1047.  apud  eumdem  :  Praedic- 
tum  furnum,  et  Districtum  ejusdem  fumi. 
[Gharta  Guigonis  Gomitis  Forensis  prò 
Insula  Barbara  ann.  1224.  in  Maceriis 
ejusdem  Monasterii  tom.  1.  pag.  187: 
Posaint  ire  et  redire  aecure  et  libere  per 
totum  dominium  noatrum  et  Diatrictum. 
Occurrit  in  Actis  SS.  Benedict.  sac.  5. 

Sag.  28.  apud  Murator.  tom.  11.  col.  27. 
1.  59.  tom..  12.  col.  478.  et  alibi  pas- 
sim.] 

DiSTRiGTUALES,  Qui  intra  Diatrictum 
alicujus  dominii  habitant,  subditi. 
Gharta  ann.  1292.  apud  Joan.  Lucium 
lib.  4.  de  Regno  Dalmat.  cap.  9  :  Habita- 
torea,  fidelea,  Districtualea,  aeu  aubditoa 
dicti  Domini  Ducia.  Alia  ann.  1807.  in 
Hist.  Pergamensi  :  Inter  commune  Per* 
gami  et  Diatrictuales  eius  ex  una  parte, 
etc.  Jo.  Villaneus  lib.  6.  cap.  9:  Si  fece 
Distrettuale  del  commune  di  Firenze.  Et 
lib.  8.  cap.  88:  Havera  più  di  sessanta 
mila  Distrettuale  d'arme.  [Memorantur 
Districtualea  in  Epist.  Philipp!  Maria 
Angeli  Ducis  apud  Marten.  GoUect. 
Ampliss.  tom.  1.  col.  1568.  Obertum 
Stanconem  lib.  9.  Annal.  Genuens.  ad 
annos  1270.  et  1277.  Illustr.  Fontaninum 
in  Appendice  Antiq.  Horta  pag.  456.] 
1  DISTROPIRE,  Mutilare,  Gali.  Eatro- 

Sier,  Ghronicon  MS.  Regum  Francia  in 
[usao  Domini  de  Cangi  :  Clodoveua 
Rex  venit  Paria,  et  minua  religioae,  ymo 
cupide  Diatropiens  beati  Dionysii  Marty- 
ris  corpus,  ipsius  corporis  os  brachii  fregit 
et  rapuit. 

«  DISTROUSSARE.  Vide  Detroussare, 

1  DISTRUGTIO,  Exstructio.  Vide  lo- 
cum  in  Auvardum.  Diatruere  prò  Exa- 
truere,  si  vera  lectio  est,  scripsit  Sueto- 
nius  in  Galigula  cap.  41  :  Diatructia  et 
inatructia  compluribua  cellia.  Alii  malunt 
Diatinctia. 

DISTULA,  XyjX^  Gloss.  Grac.  Lat.  [For- 
fex.J  [f  ex  Gastlgat.  Mss.  Disulca.] 

1  DISTULERARE,  OmptiOévat,  Dtfferre, 
Prolatare,  in  Supplemento  Antiquari!. 


DIS 


147 


^  Glossar.  Lat.  Gr.  :  Dislulero,  uictpTi- 
Oi](i(,  et  Gr.  Lat.  :  TicepTtfhQi&c,  differo, 
procrastino,  Distulero. 

DISTURBARE,  Avertere,  Gallis.  certe 
Picardis,  Détourber^uod  puriores  Franci 
dicunt  Détoumer.  Fulbertus  Ganotensis 
Epist.  60  :  Tertio  quod  insidiatores  ejua, 
quoa  Diaturbare  potuit,  non  Diaturbavit; 
aed  et  praasentia  sua  damum...  eia  recepì 
tandia  doloae  vacuam  fecit.  Gharta  Ilde- 
fonsi  Regis  Aragonum  ann.  1184.  apud 
Guesnaium  in  Annalibus  Massil  :  Ut 
eaut  aalvi  et  aecuri  per  totam  meam  ter" 
ram,  et  nemo  audeat  eoa  gravare  vel  Dia- 
turbare,  dum  per  meam  terram  tranaie- 
rint:  [Charta  Odonis  Domini  de  Glosis 
prò  haoitatoribus  villa  de  Boeaaea  ann. 
1289.  apud  Thomasserium  in  Biturigibus 
pag.  8b  :  Hominea  ejuadem  villas,  vel  rea 
tpaorum  non  Diaturbabuntur,  qtmmdiu 
velini  et  poaaint  juatitiam  exhibere.  Li- 
bertates  hominum  S.  Georgii  de  Espe- 
ranchia  concessa  per  Gomitem  Sabau- 
diaann.  1291.  in  Hist.  Dalphin.  pag.  27. 
col.  1  :  Si  damnum  noatrum  et  dictm  villaa 
ad  ejus  notitiam  peroenerit,  illud  debet 
Diatuì*bare  prò  poaae  auo,  et  Caatellano.,.. 
intimare.  Instrum.  Gallicum  anni  1288. 
in  Ghartulario  S.  Vandregisili  tom.  1. 
fol.  609  :  Ne  pouront  lea  devant  dia  Reti- 
gieux  ne  leura  aucceaaeura  Destorbeir  ne 
empechier  que  eua  ne  facent,  ne  peuaaent 
fair  e  dudit  paanage.\ 

1  DisTURBATio,  Aversio,  impedimen- 
tum.  Abaque  impedimento  aeu  Diaturba" 
tiene,  apud  Rymerum  tom.  4.  pag.  408. 
col.  2.  Diaturbatio  appelli, 9i^\kà  Ludewig. 
tom.  5.  Reliq.  MSS.  pag.  476. 

Deturbare. Eadem  notione, in  Gharta 
Libertatum  oppidi  dea  Aia  in  Biturigib. 
ann.  1801  :  Niai  m  aliqua  cauaa  rationa- 
bili  fuerit  Deturbatua,  etc.  Adde  Gonsuet. 
localem  Gastellinovi  in  Biturig.  tit.  8. 
art.  5. 

«  DISTURBIA,  ut  DUturbium,  impedi- 
mentum,  in  Gharta  ann.  1475.  inter  Pro- 
bat.  tom.  8.  Hist.  Lothar.  col.  280. 

DISTURBIUM.  Interturbatio,  impedi- 
mentum,  Anglis,  Disturbe,  Gallis,  Dea- 
tourbier.yìin  S.  Eustasii  Abbatis  Luxov. 
num.  11  :  Qui  in  Eccleaiia  veritatia  ac 
juatitiaa  aeminarunt  Diaturbia.  Gosmas 
Pragensis  part.  2.  cap.  1  :  Sperane,  quod 
ceaaante  Diaturbio,  aebeat  fieri  pax  in 
regno.  Occurrit  rursum  cap.  2.  et  apud 
Thwrocz.  in  Sigismundo  Rege  Hungar. 
cap.  25.  in  Uladislao  cap.  84.  Ericum 
Upsaliensem  lib.  8.  Histor.  Suecicapag. 
98.  Gobelinum  Personam  pag.  258.  et 
alibi  non  semel,  etc. 

1  DiSTURBUM,  Eadem  notione,  apud 
Rymerum  tom.  8.  pag.  741.  col.  2  :  Vel 
eoa  impediat,  vel  eia  Diaturbum  faciat. 

1  DISTURIO.  Vide  DiataHo, 

DISVADIARE,  [Pignori  capere  vel  reti- 
nere.]  Vide  Vaaium. 

]  DISVARIARE,  Variare.  Diflferre,  dis- 
cri  men  intercedere.  Vetus  Geremoniale 
MS.  B.  M.  Deaurata  :  Tamen  in  ista  die 
secunda  privata  Disvariai  in  hoc  quod  se* 
quitur, 

1  DISVERTIRE,  Auferre,  distrahere. 
Gali.  Divertir.  Gommemoratorium  de 
quibusdam  villis  S.  Victor!  Massil.  res- 
ti tutis  circa  annum  780.  apud  Marten. 
Ampliss.  Gollect.  tom.  1.  col.  41  :  Ardin^ 

Ìus  ille  Alamannus  ipsas  casas  Ecclesiaa 
ìei  Massiliensis  intemerato  hordine.... 
Disvertivit,  et  ad  Hinniberto  auo  vaaao  hoc 
beneficiavit. 

1  DISVESTIRE,  Vestem  exuere,  depo- 
nere.  Gali.  Devètir.  Geremoniale  vetus 
MS.  B.  M.  Deaurata:  Omnea  UH  qui 
dicturi  aunt  Lectionea  vel  Reaponaa  debent 
eaae  induti  in  albia,  et  hiia  dictia  poaaunt 


148 


DIV 


DIV 


DIV 


te  Disvestire  Hne  expectatione  quod  Missa 
finiatur,  Sseplus  signiflcat,  guempiam 
possessione  rei  alicujus  exuere,  privare, 
vide  Vestire. 

0  DITA6A,  an  Urceolus^Gall.  Burette? 
Testam.  Mafalda  regin.  ann.  1256.  tom. 
1.  Probat  Hist.  geneal.  domus  reg.  Por- 
tugal.  pag.  81  :  Item  ditnitto  eis  totam 
meam  capellam  et  cmcem  majorem  et 
ÌHtagas,  et  brachium  de  argento,  cum 
omnibus  réliquis.  Si  non  Urceolus,  an 
Oandelabrum  ^  [  **  Vide  Diptagus  in 
Dupticha  et  S.  Rosa  de  Viterbo  voce 
Dttago,  Elucidarii  tom.  1.  pag.  879.] 

1  DITATOR,  qui  ditat.  S.  Augustinus 
Gonfess.  lib.  5.  cap.  5  :  Spiritus  S.  conso- 
lator et  Ditator  fidelium,  Petrus  Ghryso- 
logus  Serm.  9  :  Venit  tuus  Ditator  in 
paupere.  Ditator  Abbas,  in  Epitaphio 
Edelini  Àbbatis  Wizenburgensis,  in- 
ter  Vindemias  Litterarias  Schannatti 
pag.  12. 

^  DITHALASSUS,  MiXafrtroz,  Qui  utrim- 
que  mari  al  lui  tur.  Vide  Bithalassium. 

0  DITRATURI,  f.  Dividi.  Stat.  Vercell. 
lib.  7.  pag.  188.  P»  :  Item  fecerunt  fieri 
panes  Secem  et  novem  de  revexolio,  qui 
fuerunt  pensati  unzias  ducentum  triginta 
tres.  et  aixerunt  quod  debent  Ditraturi  in 
unztas  centum  et  quinquaginta  quinque» 
cassato  tertio,  Italis,  Dttrarre,  est  Détra- 
bere 

«  BITUM,  ut  Dictum  2.  Pretium  prò  re 
venali  oblatum.  Gali.  Offre^  alias  Dit. 
Gharta  ann.  1806.  in  Reg.  44.  Ghartoph. 
reg. eh.  128  :  Emptori  subscripto  tanquam 
plus  offerenti,  per  defectum  dictse  candeUs 
ad  conceder^dum  accensss,  dictum  hospi- 
tium  scadutum  et  concessumy  pluribus 
Ditis  ibi  oblatis  per  diversas  personas 
prsècedentibus.  Vide  supra  Dica  2. 

j  DITURES^  Mtaveévtec,  Gontaminati. 
Gloss.  Lat.  GrsBC.  San-German.  MSS. 

jDIT17S,pro  Dictus,  apud  Ludewig. 
Reliq,  MSS;  tom.  6.  pag.  28. 

1  DIVADIARE,  ut  Disvadiare,  Vide  in 
Vadium. 

^  DIYALIS,  Divinus.  Glossar.  San-Ger- 
man. MS.  n.  501.  Gloss.  Isid.  :  Divale, 
Divinum.  Spartianus  in  Garacalla  cap. 
11  :  Faustinas  templum  et  Divale  nomen 
eripuit.  Poeta  incertus  Divale  sacrum 
Eucharistiam  appellat  in  Baptismo  Be- 
biani. 

DiVALis  Lex,  PrsRceptum  Divale,  sane- 
tic  Divalis,  prò  Edicto  Imperatoris,  non 
semel' in  God.  Th.  et  Just.  [Divalia  coins- 
titutat  apud  Symmachum  7.  95.  Divalis 
jussio,  in  Actis  SS.  Junii  tom.  5.  pag. 
875.  de  S.  Leone  U.  Papa.  Divalis  littera 
MicbaSlis  Imp.  Orientis  ad  Ludovicum 
Pium  Imp.  Occidentis,  in  Annal.  Bene- 
dict.  tom.  2.  pag.  488.  n.  59.] 

0  DiVAXis  Pagina  appellatur  Edic- 
tum  seu  Diploma  imperatoris.  in  Gon- 
firmat.  privi!. Pisan. ab  Henr.  VI.  imper. 
ann.  1190.  apud  Lam.  tom.  8.  Delie, 
erudit.  pag.  i94.  et  in  Diplom.  Phil.  im- 

Ser.  ann.  1207.  tom.  1.  Germ.  sacr.  pag. 
51.  [<»  ap.  Pertz.  voi.  Leg.  2.  pag.  277. 
et  287.  Vide  Dialapis  et  DmiisJ 

1  DIYARIGARE.  Disturbare,  diffundere, 
dilacerare,  Papias.  Johannes  a  Bayono 
de  Abbati  bus  Medianis  in  Hist.  ejusdem 
Monasterii  pag.  266  :  Multa  cum  compii- 
cU>us  Divancatis  (id  est  dispersis)  talia 
operahatur.  Proprie  autem  divaricare  est 
extendere,  dividere  :  quod  praesertim 
dici  tur  de  iis,  qui  crura  in  diversas  par- 
tes  extendunt  ;  unde  Nonius  :  Divancari 
dictum  est  distendi  ab  his,  qui  vitio  na- 
turss  ita  sunt  pedibus  discretis,  ut  eoe  in 
diversum  habeant  separatos,  P  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  Reg.  7692  :  Divaricare, 
Destomer,"] 


1  DIVATUS,  ò  T^c  6eta;  javi^i&vjc,  Qui  est 
felicis  memoria».  Gloss.  Lat.GrsBc.MSS. 
cum  Suppl.  Antiquaria  Est  prò  Divus'. 

DIUGEnN,  prò  Aioixt)TYÌv.  Vide  Dics- 
cetss 

1  DIVELLIO.  Vide  DueUium. 

1  DIVENTUM.  Epistola  Michaglis  Im- 

Ser.  in  Gonventu  Parisiensi  ann.  580  : 
(isimus  per  pradictos  Missos  nostros,,.. 
blattas  duas,  airodina  duo.  Diventa  duo. 
QusB  postrema  vox  mihi  incognita.  An 
legendum  Divelliaf  Gerte  8i6éUiov  occur- 
rit  apud  Godinum  de  Off.  Aulse  GP.  cap. 
5.  n.  68.  cap.  6.  n.  26.  quod  Scutarius, 
sive  Armiger  Imperatoris  deferebat  ante 
illum  cum  illius  clypeo,  quoties  proce- 
debat   ad  Ecclesiam.    Dtvellium    vero 

a  nasi  duplex  velum  dictum  censent  viri 
octi>  illudque  vexillis  Imperatoriis  ac- 
censent  :  vix  tamen  est,  ut  id  credam. 
[Vide  At6£Uiov  in  Gloss.  med.  Graecit.] 

1  DIYER6ARI,  prò  Divagari,  si  bene  con- 
jecto.  Gamillus  Peregrinus  in  Hist. 
Princip.  Langobard.  apudMurator.  tom. 
2.  pag.  286.  col.  1  :  Nam  eo  tempore  dic- 
tus Radelchis  Princeps  per  Èarensem 
Pandonem  Gckstaldeum  in  auxilium  sibi 
transmarinos  invitabat  Sarctcenos ,  qui 
illis  Divergabantur  residentes,  intempe* 
rata  videlicet  noctis  kora,  more  solito  no- 
minatam  rapuerunt  civitatem. 

DIYER6IA  AQUARUM,qu8B  Mi^Divortia 
dicuntur  :  utGiceroniin  Ep.  ad  GsBlium, 
et  Sidonio  Garm.  22.  [Gali.  Brancfies  de 
rivieres,  Point  departcìge,]  Siculus  Flac- 
cus  de  Gondit.  Agror.  :  Territoria  alia 
fiuminibus  finiuntur,  aUa  summis  mon-- 
tium,  ac  Divergiis  aquarum,  Utuntur  prad- 
terea  Frontinus  et  Aggenus. 

']  DIYERSARE,  Versare,  circumagere. 
Gali.  Toumer.  Bernard.  Ord.  Gluniac. 
part.  1.  cap.  46  :  Fabas  etiam  saspiuscum 
cochleari  a  fundo  Diversant,  ne  cum  man- 
ducari  debuerint,  sapiant  ignis  odorem, 
Eadem  babet  S.  Wilhelmus  in  Gonsti- 
tut.  Hirsaug.  lib.  1.  cap.  97. 

DIVERSIGLINIUM,  Locus,  ubi  diversa 
visB  conjunguntur,  quia  illuc  diversss  via 
acclinantur,  vel  quia  illic  via  inclinatur 
ad  diversa,  quod  aliter  Gnece  dicitur,  hoc 
Eteroclitum :lià  Joan.  de  Janua.  Glossa 
Isid.  :  Diversiclinia,  heteroclita.  De  ver- 
bis,  quaB  irepóxXiTa  vocant.  Alanus  in 
Planctu  nat.  :  Capillos  vero  quodam  exor- 
bitationis  Diversiclinio  deva^antes,  inox- 
tricabili  intricatione  complicitos,  inter  se 
crederes  litigare. 

ì  DIVERSIFICARE,  Diversa  facere^Gall. 
Diversi fier.  Occurrit  in  Miraculis  B.  Si- 
monis de  Lipnica,  Julii  tom.  4.  pag.  547. 
D.  et  apud  Bernardum  de  Breydenbach 
Itiner.  Hierosol.  pag.  128.  Animi  Diver- 
sificati propter  dtversitatem  consuetudi- 
num,  in  Epist.  Petri  Venerabills  ad  S. 
Bernardum,  inter  hujus  Opera  tom.  1. 
col.  216.  Edit.  1690. 

1  BIVERSIFINIUM  ,  Diversos  fines  ha- 
bens,  Laurent,  in  Amalthea  ex  Gatholico 
Johannis  de  Janua. 

1  DIVERSIMODE ,  Diverso  modo,  Di- 
verse. Legitur  in  Breviario  Historias  Pi- 
sanse  ad  ann.  1171. 

DIYERSIONES,  vox  Medicorum.  Gario- 
pontus  lib.  2.  cap.  18  :  In  somnis  Diver^ 
siones  ex  pulmonibus  veniunt,  etc. 

DIVERSORES,  Hospites.  Papias. 

DIYERSORIARIUS,  'AnavTYjtiic,  in  Gloss. 
GrsBC.  Lat.  Godex  MS.  Diversorianus  ha- 
bet.  Alibi  rHavSoxeuc,  DiversoriariuSfSta- 
bulari%ks,  caupo,  u  bi  oLnoDfvr^'zai  videntur 
esse  ii,  quos^Pollux  lib.  7.  cap.  4.  xatàx- 
Tac  VOcat,  eie  tà  navdoxeta  xaTayoiUvovc, 
hospites  et  viatores. 

^  A  Lat.  Diversorium  ;  unde  nostris 
Diversoire,  VitSB  SS.   Mss.  ex  God.   S. 


Vict.  Paris.,  slgn.  28.  fol.  48.  v«.  col.  2. 
ubi  de  S.  Paula  :  Après  s'en  ala  en 
Béthléem  et  en  la  baUne  dou  Sauveour 
entra,   et  vit  le  saint  Diversaire  de  la 

1.  SIYERSUS,  Varius,  Gallis  Divers. 
Papias  :  Diversus,  prò  vario.  Frontinus 
de  Golon.  :  Loca  Diversis  arboribus  ves-- 
tita.  Utitur  Gregorius  Mag.  lib.  8.  Epist. 
12.  29.  lib.  10.  Epist.  16.  Diversorum  cri- 
minum  rei,  in  le^.  18.  God.  Th.  de  Accu- 
sat.  (9,  1.)  Hmrettds  Diversa  nomina,  sed 
una  perfidia,  in  leg.  60.  eodem  God.  de 
Hseret.  (16,  5.)  et  alibi  non  semel. 

^  Aliud  nostris  significat  vox  Gallica 
Divers,  idem  quippe  est  quod  Durus, 
crudelis,  molestus,  saovus.  Ghron.  S. 
Dion.  lib.  5.  cap.  18  :  Sentiles,  qui  fu 
moult  d*autre  maniere  que  ses  dévanciers 
n*ot  està.  Car  il  estoit  Divers  à  sa  gent 
meismes.  Ubi  Aimoin.  lib.  4.  cap.  25  : 
Qui  dum  multa  in  suos  crudelia  escerce* 
rei,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1406.  in  Reg. 
161.  Ghartoph.  reg.  eh.  81  :  Lui  (de  Gani- 
mont)  qui  estoit  renommé  d'estre  Divere 
et  combateux,  etc.  Alia  ann.  1417.  in 
Reg.  170.  eh.  118  :  Laquelle  femme  estoit 
treS'Diverse,  rebelle  et  merveilleuse,  etc. 
Occurrit  prseterea  apud  Froissart.  1. 
voi.  cap.  3.  Unde  Diverger  apud  eumdem 
8.  voi.  cap.  68.  prò  Molestiam  creare, 
convicia  lacere  :  Ainsi  par  divers  langa» 
ges  se  Diversoient  les  gens  en  Angleterre, 
et  aussi  bien  chevaliers  et  escuyers  que 
communautez.  Sic  et  acris  hiems,  iver 
diver  dicitur  in  Ghron.  Gali,  apud  D. 
LeBeufiom.l.  Dissert.  pag.  cìvj.  ad 
ann.  1296  : 

Ne  ne  lit  on  ilei  yrer» 
Ne  si  felon,  no  si  Diter. 

^  Hinc  Diversité  du  temps,  prò  Gosli 
intemperie,  in  Lit.  remiss.  ann.  1416. 
ex  Reg.  169.  eh.  414  :  Pour  la  Diversité 
du  temps,  qui  lors  estoit  froit  et  più- 
vieitx,  etc. 

1  2.  DIVERSUS,  prò  Divertens.  Victor. 
PP.  III.  lib.  2.  Mirac.  S.  Benedicti  cap. 
10  :  Cum  autem  od  Capuanam  urbem 
devenisset  juxta  Ecclesiam  Protomarty^ 
ris  Stephani  Diversus,  kospitatus  est. 

T  Per  Diversus,  Versus,  Gali.  Par 
Devers.  Usque  ad  metas  Domini  Bartho- 
loìnssi  et  per  Diversus  Bettemont  usque 
ad  boscos  MiUtum,  apud  Marten.  tom.  1. 
Gollect.  Ampliss.  col.  1106. 

1  DIVERTENTIA,  Digressio.  Fiat  prss- 
munitio  hujusmodi  discessus  sive  Diver- 
tentiss^c.  bis  apud  Rymerum  tom.  9. 
pag.  782. 

f  DIVERTIGULARE,  Diverticulis  et  di- 
lationibus  uti.  Epistola  Gleri  Atrebat. 
ad  Urbanum  II.  Papam,  inter  Misceli. 
Baluz.  tom.  5.  pag.  252  :  Ne  Diverticu' 
landò  jussio  tua  jam  tertio  Archiepiscopo 
injuncta...  videatur  annullari. 

^  DIVERTIGULUM,  [Diversitas.  Dief.] 

1  DHTES  Homo,  Gali.  Biche  homme. 
Homo  nobilis  seu  Baro.  Ghartular.  S. 
Vandregislli  tom.  2.  pag.  1468.  in  Ins* 
tru mento  anni  1274  :  Ifoverint  universi 
prasentes  et  futuri,  quod  eoo  Rogerus 
nives  homo  vendiai...  Guillelmo  dicto 
Sravesein  guindedm  denarios  annui  red- 
ditus,  etc.  vide  Bici  homines. 

1  DIVESTIRE,  ut  Disvestire,  Quempiam 
re  possessa  exuere,  spoliare.  Clonfirma- 
tio  Privilegiorum  Monasterii  Farfensis  a 
Gonrado  Imperatore  ann.  1027.  in  Dis- 
sert. Hist.  Monetarum  Domini  Le  Blanc 
pag.  94  :  Nullus  Dux,  Marchio,  Episco* 
pus...  Monachos,  aut  aliquem  fidelem  ifi- 
quietare,  molestare,  aut  de  his  quas  supra 
scripta  sunt,  sine  legali  judido  Divestire 
'  prsssumat.  Occurrit  iterum  apud  Baia» 


DIV 


DIV 


DIV 


149 


ziam  in  Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  847. 
Vide  Vestire. 

DIYBZUS,  prò  Devexua  occurrit  apad 
Aldhelmam  de  Laude  Ylrginum  cap. 
14.  et  15. 

%  DIYIALES,  [Littere  .  imperiales. 
DiBP.3 

^  luVICISERE,  Dissolvi,  marcessere. 
QIoss.  San-german.  nam.  501. 

DIVIDENTES.  Vide  Divisio. 

1  DIVIDENTIA,  Merces,  ut  puto,  sic 
dieta  quod  inter  Glericos  dividi  soleat. 
Cbarta  Elizabeth»  Angl.  ReginsB  ann. 
1560.  prò  Capei  lano  Regin»,  apud  Ry- 
merum  tom.  15.  j^ag.  580.  col.  1  :  Utia 
cum  omnibus  juribus  et  pra^minenliis, 
jurisdictionibus,  libertatibus,  privilegiis, 
titulis,  quotidianis  distributiorubus,  Divi' 
dentUs,  excrescentiis,  refectiombuSf  domi- 
bus,  etc,  Eadem  repetuntur  col.  seq. 

DIVIDERE.  Vide  Divisa  1.  3.  et  Divi- 
sio 7. 

o  1.  DIVIDERE,  Dicere,  statuere^  a 
Gali.  Deviser,  sermone m  babere.  Gbart. 
Henr.  I.  reg.  Angl.  ann.  1126.  inter 
Instr.  tom.  11.  Gali.  Ghrist.  col.  286  :  Et 
talem  quietantiam  in  molta  qualem 
charta  Dividit,  Gol.  287.  Determinat  et 
testa^r,  Diviser.  prò  Describere,  enu- 
merare, vulgo  Faire  un  devis,  in  Lit. 
ann.  1404.  tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane. 
pag.  56.  Ont  aussi  (les  mattres  en  ma- 
connerie  et  cbarpenterie)  communément 
la  charge  de  veotr,  ckdviser  et  Diviser  les 
notables  édiffices  et  opéracions  que  Ven 
fcùt  pour  nous. 

o  2.  DIVIDERE,  Discedere,  Gali.  S'è- 
loigner,  Stat.  MantusB  lib.  1.  cap.  126.  ex 
God.  reg.  4620  :  Item  quod  aliqua  navis 
magna  vel  parva  arrivare  non  aebeat  ad 
aliquem  portum  vel  ripam  civitatis  Man- 
tuts  a  tertio  sono  campana  communis, 
quss  pulsatur  de  sevo  inantea^  nec  etiam 
Dividere  nec  movere  se  a  ripa,.,,  et  qui 
contrafecerit  arrivando,  vel  removendo, 
vel  Dividendo  se  a  ripa,  etc. 

t  DIVIDIA,  atx^voia.  Gloss.  Lat.  Grffic. 
Sanger  man.  Divtdia  Festo  Discordia  est, 
Nonio  Tsedium,  dissensio,  Plauto  Moles- 
tia, dolor  animi. 

o  DnriDIGULUM,  Donne  entre  terree, 
et  dicitur  a  Dividere.  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  Cod.  reg.  7684.  Vide  infra  Divista. 

3(c  DIVIDUITAS,  [Idem  quod  divisio. 
Cajus  Dig,  85.  2.  80.  su^n.  Legata,  qua 
Dividuitatem  non  recipiunt,  tota  ad  le- 
gatari um  pertinent.] 

3(c  DIVIDUS,  [Divisus.  Acc.  apud  Non. 
2.  205.  Nosque  ut  seorsum  Dividos,  leto 
ofiTeras.] 

0  DIVIETUM,  Interdictum,  prohibitlo, 
Ita],  Divieto.  Privil.  concessa  Pisanis  a 
Conrado  II.  reg.  Sicil.  ann.  1269.  apud 
Lam.  in  Delie,  erudit.  inter  not.  ad 
Cbron.  imper.  Leon.  Urbevet.  pag.  281  : 
Ita  quod  ver  nos  vel  offlciales  nostros  aut 
hmredes  aictis  tetris  et  hominibus  vel  ali- 

Suibus  ex  eis  nuUa  prohibitio  vel  inter- 
ietum  vel  Divietum  fiat  vel  fieri  possit. 
Vide  Devetum. 

1  DIVI6ENA.  Glossar.  Gnec.  Lat.  : 
dtorcvi^c*  Divigena,  (>iiaiOpoc,  Subdivus. 
Vide  Salmasium  de  Pallio  pag.  187. 

DinNAGULA,  Sortes.  Papias. 

1  DIVINAI  AuREs  Imperatorum  Grsa- 
corum  olim  dicebantur,  ut  observat 
Mabillon.  de  re  Diplom.  lib.  8.  cap.  8. 
num.  19.  Vide  Divalis. 

DIVINALIS,  Dicitur,  quando  ineffàbi- 
Irnn  ncUuram  Dei,  aut  spirituales  creatU' 
ras  ex  cUiqua  profunàissima  qualitate 
disserimus.  Fapias . 

1  DIVINALltER,  Divine,  in  Conc.  To- 

let.  vm. 


1  DIVINARE,  àicoBed.  Gloss.  Lat.  Graec. 
Sangerm.  Deum  facere. 

T  DIVINASSARE.  Supplem.  Antiquari  : 
Divin<u8o,  ^oivxvitù,  Divino,  Gloss.  Lat. 
Graec.  Sangerm.  :  Divinussare,  itavct^SoBat, 
Divinare,  Teg.  Divinassare. 

^  Gastigat.  in  utrumque  Glossar.  : 
Divinusso,  piavTEuouai.  ieg.  Divinus  sum, 
Vulcan.  torte  Divinisso. 

DIVINATIO,  Epilepsia,  caducus  seu 
sacer  morbus.  Constantinus  African. 
lib.  1.  de  melancbolia  pag.  290  :  A  vulgo 
Divinatio  appellatur,  quia  morbus  est 
absconsus,  dicentes  dimoniacos  esse  hunc 
morbumpatientes, 

•  DIVINATRIX,  Conjectrix,  hartola. 
TertuU.  de  Anima  cap.  22  :  Definimus 
animam  Dei  flatu  natam,  immortalefn,.,. 
dominatricem,  Divinatricem,  etc.  Et  cap. 
46  :  Prsssidia  Divinatricum  artium  et 
disciplinarum.  Divinatrix  magia,  de  ea 

I'dIVINITÀS,  Tbeologia.  Vide  Divi- 
nus 2.     

1  DIVINITOR,  prò  Divinator,  Qui  divi- 
nati apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  427. 
col.  1. 

^  DIVINUM  JuDiciUM,  Idem  quod 
Judicium  Dei.  Charta  Henric  Imperat. 


ann.  1195.  ap.  WQrdtwein.  Subsid.  Di- 

1. 10.  pag.  11  : 
ìum  est  quo  jure  deberet  probare,  et  sen- 


plom.  tom.  10.  pa( 


Secundo  quest- 


tentiatum  est  Divino  Judtcio.  Tertio  que- 
situm  est  quo  Divino  Judicio  et  data  est 
sententia,  quod  si  juri  suo  voluerit  inniti, 
ferro  candenti jus  suum  debet  probare. 
1  DIVINUM  HESCRiPTUM,  Gnarta  im- 

gerialis,  in  Vita  S.  Porphyrii,  Februarii 
jm.  8.  Vide  Divalis. 

1.  DIVINUS,  Ariolus,  Augur  :  Indovino, 
Italis,  Devin,  nostris.  Gloss.  Lat.  Grsac.  : 
Divinum.  0elov  xa\  uavTiv.  Divinus,  (AavTt;. 
Isidor.  lib.  7.  cap.  9  :  Divini,  quasi  Deo 
fieni:  divinitate  enim  se  plenos  assimu- 
ìant,et  astutia  quadamfìraudulenta  homi- 
nibus futura  conjectant.  Petronius:  Divi- 
nam  ego  putabam.  Auctor  Quereli  :  Se- 
creta et  familiaria  quasi  Divinus  loquitur. 
S.  Ambros.  in  Levit.de  Balaam  :  ideo  ten- 
tavit  eum  quasi  Divinum,  non  eleait  quasi 
Prophetam.  Gapitul.  Caroli  Mag.  prò 
parti  b.  SaxoniflB  cap.  28  :  Divinos  et  sor- 
tilegos  Ecclesiis  et  Sacerdotibus  dare 
constituimus.  Halitgarius  in  Posnit.  cap. 
6  :  Si  quis  ariolus  fuerit,  quod  Divinos 
vocant,  aliquas  divinationes  fecerit,  etc. 
Vide  Jul.  Firmicum  lib.  8.  cap.  9.  Mar- 
Ualem  lib.  8.  Epig.  71.  Albertum  Aq. 
lib.  4.  cap.  8.  [Pirminium  Abb.  adver- 
sus  mores  viii.  sseculi,  apud  Mabilio- 
nium  Analect.  tom.  4.  pag.  597.]  Vincen- 
tium  Belvac.  lib.  80.  cap.  74.  etc. 

^  Alias  Adavineur,  Adavinier,  Advi- 
neur  et  Devinaille.  Radulpb.  de  Presles 
lib.  4.  cap.  80.  Civit.  Dei  :  Cicero,  c*est- 
à-dire  Iiille,  augur,  ^est^à-dire  Adavi- 
neur sus  le  cnant  des  oiseaux,  qui 
sont  appellez  auguremens,  etc.  Glos- 
sar. Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg. 
4120:  Adaviniers,  Augur.  Augurium,  Ada 
vinement.  Arest.  parlam.  Paris,  ex  God. 
reg.  9822.  2.  fol.  45.  i^.  :  Le  Roy  et  les 
haulx  justiciers  ont  la  cognoissance  des 
Advineurs  et  sorciers,  se  ce  n'est  que  ils 
proferent  contre  le  roy.  Le  Roman  de 
CléomadesUSS.: 

Je  no  Bity  à  quoy  teli  hoois  iraille, 
N^esi  pas  boms,  ains  act  DaTìoaUla, 
N*esl  droia  qua  si  laida  figure 
Ait  ai  trèa  •bielle  créatura. 

Hinc  Adevinal,  enigma,  tom.  1.  Fa  bui. 
pag.  195  : 

Ce  soot  Adevinal  d'enfant. 

^  Aliud  vero  sonat  vox  Gallica  Adevi- 


ner.  Provocare  scilicet,  lacessere,  perse- 
qui,  vulgo  Attaquer,  agacer,  faire  de  la 
peine;  unde  Aadevinement  et  Adevine- 
''•^^^  ASS^^^^^  provocatio.  Lit.  remiss, 
ann.  1877.  in  Reg.  111.  Chartoph.  reg. 
eh.  285  :  Pierre  print  la  cotelle  et  la  osta 
et  gela  de  dessus  son  cheval,  en  disant, 
comme  corrociez  qu'il  estoit  de  ce  que  mise 
y  avoit  esté,  que  ce  avoit  esté  mal  fait,  et 
qu*il  sembloit  que  Ven  le  vouloit  dbuser  ou 
Adeviner  sur  lui.  Aliffi  ann.  1881.  in  Reg. 
119.  eh.  157  :  Icellui  procureur,  qm  avoit 
ckccoustumé  de  vivre  de  teles  tromperies 
et  mauvaistiez,  et  se  faisoit  batre  pour 
Adeviner  sur  les  gens,  etc.  Rursum  aliiB 
ann.  1868.  in  Reg.  99.  eh.  589  :  Jehan  de 
Lilliers  dist  au  suppliant  et  audit  Gillet 
son  compaignon  que  il  paieroient  tout 
Vescot  aussi  que  par  maniere  de  haussage, 
Adevinement  et  arroganee.  Denique  aliaB 
ann.  1894.  ex  Reg.  146.  eh.  811.  :  En 
usant  de  paroles  sentane  forme  de  ten- 
cerie  et  de  Addevinement. 

2.  DIVINUS,  Theologus.  Jo.  de  Janua  : 
Divini,  qui  de  divinis  tractant,  et  proprie 
dicuntur  Theologi.  Petr.  Abaelardus  in 
Hist.  Calamitatum  suarum  cap.  5  : 
Constat  quippe  Philosophos,  nedum  Divi- 
nos, id  est,  sacrai  Lectumis  exhortationi- 
bus  intentos,  continentiss  decore  maxime 
polluisse. 

^  Cedex  MS.  ubi  de  administ.  episco- 
pat.  Turon.  episc.  Lingon.  et  Meld. 
commissa  :  De  tonsuris  autem  et  collatio- 
nibus  beneficiorum    dominus   Melderms, 

Sui  multum  Divinus  est,  nihil  accipien- 
um  nihilque  dandum  asserit. 

DiYiNiTAS,  Theologica  scientia.  Idem 
AbaSlardus  cap.  2  :  Reversus  sum  in 
Franciam,  maxime  ut  de  Divinitate  ad- 
discerem.  Chron.  Centulense  Hariulfi 
lib.  8.  cap.  8  :  Omnes  Codices  librorum 
claustralium  de  Divinitate  sunt  195.  Tes- 
tamentum  Abbonis  Canonici  Autisiodor. 
ann.  1191.  in  Tabularlo  EcclesisB  Auti- 
siod.  fol.  47.  9U0  donat  S.  Mariano  libros 
suos  de  Divinttate  scilicet  4.  EvanffeUstas, 
Sententias  et  Historias  magistn  Petri, 
Apocalypsim,  etc.  Vita  B.  Bonifacii  Epis- 
copi Lausan.  cap.  1  :  In  Cathedra  Divi- 
nitatis  sedit  7.  annos.  Magister  in  Divi- 
nitate, apud  Hemersum  in  Augusta 
Vlromand.  pag.  282.  Maistre  de  Devinité 
in  Testamento  Theobaldi  Ducis  Lotha- 
ring.  anni  1812.  in  Hist.  Prioratus  Wig- 
morens.  tom.  2.  Monast.  Anglic.  pag. 
216.  in  Chron.  FlandriSB  cap.  51.  etc. 

•  Gesta  Ludov.  Pii  cap.  6.  tom.  6.  Col- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  186  :  Et  pour  le 
service  de  sainte  église  réformer,...  fU-il 
venir  dehors  de  la  terre  maistres,  qui  ra- 
prenoient  Vus  de  chanter  et  de  lire,  et  li- 
soient  la  Divinité  et  les  autres  sdences. 
Charta  ann.  1801.  in  Lib.  rub.  Cam. 
Gomput.  Paris,  fol.  164.  r.  col.  2  :  Déles- 
sons  aux  poures  escoliers  estudians  à 
Paris  en  Diviniti,  etc.  Qu8B  latine  ita  le- 
guntur  ibld.  fol.  165.  r.  col.  1  :  Paupe- 
res  scholares  in  Theologica  facuUate  stu- 
dentes,  etc.  Vide  infra  in  Magister. 

\  DIVINUSSARE.  Vide  Divinassare. 

1.  DIVISA,  Divisio  honorum,  quaa  tit 
inter  haeredes  per  testamentum  :  unde 
et  ipsum  testamentum  Divisa  dicitur» 
P»  Vide  Glanvillam  lib.  7.  cap.  7.  et  8. 
ibidem  Houard.  ad  cap.  5.]  Testamen- 
tum Henrici  II.  Regis  Anglor.  apud 
Gervas.  Dorobern.  ann.  1182  :  Notum  fa- 
ciò,  quod  apud  Wcdtham...  feci  Divisam 
meam  de  quadam  parte  pecunia^  me»  in 
hunc  modum.  Vetus  Cbarta  apud  Ga- 
rielliim  in  Episcop.  Magalon.  pag.  89  : 
In  illa  ssgritudine  positus,  in  qua  testa- 
mentum et  Divisionem  suam  fedi,  etc. 
Willharduinus  n.  19  :  Sa  maladie  crutet 


450 


DIV 


DIV 


DIV 


afforca,  tant  que  il  fisi  sa  DevUe  et  aon 
lai8,  et  il  diparti  son  avoir,  etc,  Adde  n. 
28.  82.  Le  Roman  de  Rou  MS.  : 


goanl  U  Dus  a  fai!  m  Dévise, 
t  k  eeoi  rendila  leur  aarrbe, 
i  ea  aa  Court  Toarenl  aonn, 
i'aoM  da  eon  ae  doparti. 


r« 


[Ghartular.  S.  Vandregisilì  tom.  1.  fol. 
157  :  Si  comme  le  pomier  qui  est  en  la 
cour  et  les  mesliers  sont  en  Devise  entre 
nous,  et  en  partirons  le  fruii  moitié  à 
moitié...  fu  fet  en  l'an  de  grace  m.  ce. 
quatrevinz  et  chine] 

Dividere,  Testamento  disponere.  Lex 
Wisigoth.  lib.  10.  tit.  1.  g  10  :  Quidquid 
servus  domino  non  jubente  Diviserit,  vel 
fecerit,  excepto,  quod  lex  permittit^  fir- 
mutn  non  esse  jubemuSf  etc.  Append. 
Marculf.  cap.  88  :  Quod  ego  terram  suam 
de  eorum  potestate  per  fortiam  nunquam 
prisi,  aut  pervasi,  sed  de  ista  parte  tri' 
ginta  et  uno  anno  fere  amplius  semper 
exinde  fui  vestitus,  et  post  me  Divisi,  etc, 
Gharta  Petri  Regis  Arag.  ann.  1205  : 
Supradicta  revertenlur  ad  proximos 
meosy  vel  illos,  quibus  ego  Divisero,  De- 
creta Steph.  Regis  Hun^.  lib.  2.  cap.  5  : 
Decrevimus...  ut  unusauisque  habeat  fa- 
ciUtatem  sua  Dividendi,  tribuendi  uxori, 
filiis,  etc.  Testamentum  Ricardi  Comitis 
Arundel.  ann.  1875.  apiid  Seldenum  in 
Titulis  Honor.  2.  part.  cap.  5.  {  14  : 
Item,  fordonne  et  Divise  à  Richard  mon 
file  ma  melieure  Couronne,  etc. 

^  Deviser,  eadem  acceptione,  in  Tes- 
tam.  ann.  1802.  ex  Chartul.  21.  Gorb. 
fol.  101  :  Je  Bernard  chevalier,  sires  de 
Moroeul,,,.  je  doins  et  Devis  a  Contesse 
t)i6  fille  j)our  son  mariage  vin  ceni  livree 
de  Parisis, 

2.  DIVISA,  prò  Eleemosyna  testa- 
mento ordinata,  videtur  accipi  apud 
Eadmerum  lib.  1.  Hist.  Novor.  pag.  8  : 
Huic  quadam  vice  solidi  quinque  de  illis 
(nam  Divisa  per  temporum  vices  confe- 
re&gnfur)  exprsscepto  ejus  dati  sunt,  etc, 

8.  DIVISA.  Terra  portio,  sic  dieta, 
quod  sit  suis  limitibus  divisa,  definita, 
vel  quod  per  divisam,  seu  testamentum, 
relieta  sit  portio  hsereditaria.  Leges 
InsB  Re^is  cap.  44  :  Ceorli  hcLbeant  her- 
bagium  in  Communi,  vel  aliam  compas' 
caUm  terram,  vel  Divisam  claudenaam. 
Factum  Philippi  Aug.  et  Henr.  II.  apud 
Radulfum  de  Dìceto  ann.  1180  :  Exeep- 
tis  minutis  feodis  et  Divisis  terrarum 
nostrarum  de  Serri,  si  quid  homines  nos- 
tri quid  inde  interceperint,  Matth .  Paris 
pag.  884  :  IstsB  sunt  terrm,  qtue  reddun- 
tur,..,  videlicet  montana  de  Barrutka, 
cum  terris  et  Divisis  sibi  pertinentUfus. 
Infra  :  Cum  omnibus  eorum  pertinentiis, 
cum  terris,  qua  sunt  nominatts  in  Divisis 
Hierusalem,  etc.    Alia  naraque  prsedia 

Sro  indiviso,  alia  divisa  possidebantur. 
[ine  crebro  in  Ghartis  :  uultis  et  incul- 
tis,  Divisis  et  indivisis,  apud  Guichenonum 
in  Biblioth.  Sebus.  pag.  185.  188.  Sicul. 
Flaccus  de  Gondit*  agror.  :  Divisi  et  aa- 
signali  agri  unius  sunt  conditionis  :  nam 
et  Dividuntur  sine  assignatUme,  et  red- 
duntur  sine  Divisione,  Dividuntur  ergo 
agri  limitUtus  institutis  per  centurias, 
assignantur  viritimnominibus.  Philippus 
de  Èeaumanoir  MS.  cap.  1  :  Li  Batllis 
s'il  n*en  a  special  comìnandement,  ne  pot 
mettre  l'eritage  de  son  Seigneur  en  juge- 
meni,  ne  fere  bonnage,  ne  Devise  de  Vire- 
tage  son  Seigneur  vers  autrui,  ne  vendre, 
n'engager,  etc.  Si  indivisorum  divlsio  et 
exaeq natio  ab  hsredibus  postularetur, 
flebat  il  la  Regia  auctoritate,  ut  coUigi- 
tur  ex  Marculfo  lib.  1.  Form.  20.  Idque 
avoir  Devise,  requerre  Devise  à  son  voi' 


sin,  vocant    Assisisa   Hierosolymitanas 
cap.  287. 

4.  DIVISA,  Diviste,  Fines,  limites, 
met8B  locorum  et  praBdiorum.  Leges 
Henrici  I.  Regis  AngliSB  cap.  57  :  Si 
inter  compares  vicinos  utrimque  sint 
querelss,  conveniant  ad  Divisas  terrarum 
siMrum,  Vide  cap.  84.  91.  Rogerns  Ho- 
ved.  ann.  1072  :  Cumcunctis  rebus  eidem 
pertinentibus  in  bosco  et  plano,.,,  et  om" 
nUìus  rectis  Divisis  ejus.  Et  mox  :  Et  per 
easdem  Divisas.  quibus  ipse,  sive  ante 
eum  Tostius  vel  Siwardus  ipsum  mane^ 
rium  tenuerunt.  Et  ann.  1068  :  Idem  Rex 
et  Ludovicus  Rex  Francorum  dissense- 
runt,  propter  quasdam^  rerum  suarum 
Divisas.  [Jacobus  Grsecus  Syllanseus  in 
Vita  B.  Joachimi  Abb.  Florensis  cap.  8. 
Mali  tom.  7.  pag.  101  :  VenercUfilis  Ab- 
bas  S.  Marias  de  Curatio  nuper  Panoì'- 
mum  venit,  ostendit  in  curia  nostra  duo 
scripta  de  Divisis  terrarum,  qucu  eidem 
Mon<isterio  concessimus.  Ghartularium 
Gemeticense  fol.  7  :  Et  avons  audit  lieu 
auditoire,  prìsons,  sets,  carguan,  four- 
ches  patibulaires  au  Mont  S,  Poi,  qui  est 
la  Devise  et  separation  de  nostredxte  Ba- 
ronnie  Jumieges  et  Ducler.]  Vide  Mo- 
nasticum  Angl.  tom.  1.  pag.  7:  878.  858. 
et  Fletam  lib.  4.  cap.  2.  {  18.  cap.  6. 1 8. 

^  Devise  et  Divise  nostris,  eodem 
seasu.  Lit  remiss.  ann.  1874.  in  Reg. 
106.  Ghartoj)h.  reg.  eh.  268  :  Jehan 
Laisrté  envoia  guerre  une  houete  pour  es- 
rachier  et  oster  une  pierre  de  Devise,  qui 
estoit  fin  et  mette  entre  ledit  Hamel  et 
Vhéritage  dudit  Laisné,  Aliffi  ann.  1477. 
in  Reg.  203.  eh.  39  :  Icellui  Richart  avoit 
arracìU  les  bonnes  ou  Divises  d'un  quar^ 
tier  depré.  Vide  infra  Divisia, 

5.  DIVISA,  Arbitrium,  Gallis  Devis, 
Leges  Henrici  I.  Reg.  Angl.  cap.  9  : 
Omnis  causa  terminetur  vel  hunaredo, 
vel  comitatu,..,  vel  Divisis  Parium. 

^  Devise,  eadem  notione,  in  Lit.  ann. 
18^.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
199  :  Et  leur  doit  on  bailUer  ledit  larron 
lié  à  leur  Devise. 

•6.  DIVISA,  vox  Italica,  Vestis  bicolor, 
nostris  etiam  alias  Devise.  Stat.  ant. 
Florent.  lib.  1.  cap.  40.  ex  God.  reg. 
4^1.  col.  25.  T*.  iBerrouarii,  guos  recto- 
res  tenere  debent,  sint  inauti  eodem 
panno  et  eadem  Divisa,  ita  quod  quilibet 
rector  possit  facere  Divisam  suam.  Stat. 
MantusB  lib.  1.  cap.  6.  ex  God.  reg. 
4620  :  Hàbere  debent  et  secum  tenere  ipse 
potestas  quatuor  domicellos  et  unum  pa- 
gium  inautos  de  una  et  eadem  partita 
seu  Divisa  et  eodem  panno. 

^  7.  DIVISA;  Stemma,  insigne.  Gali. 
Devise,  Funus  Joan.  Galeaz  ad  ann. 
1402.  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  1085:  Alia  duo  (scuta)  cum 
arma  eomitatus  Papia,  alia  duo  cum 
Divisa  imperatoris,  videlieet  uno  capiterà 
gio  cum  una  gassa.  Vide  supra  Devisa» 
mentum, 

3^  DIVISATUS.  [Italis  DivUato,  Gallis 
bigarré  :  «  Gorpus  illud  transversale 
pannis  celestibus  et  albis  Divisatis  tota- 
liter  coopertum.  (Diar.  Burchard.  ed. 
Thuasne  II.  126.  an.  1494.)  »] 

^  DIVISIA,  ut  supra  Divisa  4.  Gharfa 
ann.  1144.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit,  col.  507  :  Termini  sunt  a  vallo 
Aquilina  usque  ad  Conrecos,  et  alius  ter- 
mmus  est  Divisia  velerà  a  roca  Serveria,... 
et  alius  terminus  sunt  Divisisi  de  Vache^ 
riis.,.  Excipio  tamen  omnes  veteres  Divi" 
si€u,  quss  ah  antiquo  fuerunt,..,  Divisiam 
de  SpeissaU  et  Divisiam  de  Vacayrolis  et 
Podium^mejanum  et  Divisiam  Vitulorum, 
etc.  Vide  supra  Dividiculum. 

3^  DIVISIH.  [Separatim,  seorsum.  Gel- 


lius  habet  divise.  Vose,  de  vit.  429.  Borr, 
cogit.  29.] 

1.  DIVISIO.  Tabularium  Lascarrensis 
EcclesisB  ann.  1101.  apud  Marcam  lib. 
5.  Hist.  Beneharn.  cap.  10  :  Et  si  forte  in 
his  duellum,  vel  aliqua  Divisio  advenerit^ 
damnum  eis  concessit.  Ubi  idem  vir  doc- 
tissimus  observat,  in  veteribus  tabulis 
Sordensis  Monasterii,  et  S.  Petri  Gene- 
rensis,  Divisionem  usurpari  prò  Examine 
ferri  candentis.  vel  aquas  calidsB.  Idem 
Tabularium  apud  eumdem  lib.  4.  cap.. 
19.  n.  8.  :  Deinde  venit  Willélmus  Prtepo- 
situs  clamans  de  rustico,  et  accepit  justi' 
tiam  in  manu  ejusdem  Vicecomitis,  et 
fecit  Divisionem  ferri,  et  gratia  Dei  vicit 
eum.  Vide  eumdem  Marcam  lib.  5.  cap. 
80.  n.  7.  Quo  forte  referri  pò  test,  quod 
Petrus  Resenius  ad  Jus  aulicum  Ganuti 
II  Regis  Daniae  pag.  618.  ait,  quosdam 
existimare,  vocem  Ordel,  quae  Anglo- 
Saxonibus.  Germanis,  et  Danis,  quam- 
vis  purgationem  vulgarem  significata 
compositam  esse  ab  ert,  locus,  et 
deele,  dividere.  Utcumque  sit,  videtur 
fuisse  diviifio,  sors  quaevis  :  nam  et  sors 
divisionem  significat.  Joann.  Sarisber. 
lib.  10.  Policratici  cap.  12.  et  Petrus 
Blesensis  de  Prsestigiis  fortuna  :  Sorti- 
legi  sunt,  qui  sub  nomine  fictss  religionis 
superstitiosa  qiAadam  observatione  rerum 
pollicentur  eventus;  quod  genus  Sortes 
Apostolorum  et  Prophetaram,  et  Dividen" 
tium,  et  inspectio  tabula,  appeUatur. 

^  Division,  prò  Frenesie,  Insania^ 
animi  perturoatio,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1894.  ex  Reg.  146.  Ghartoph.  reg.  eh. 
246  :  Laquelle  Jehanne  pour  aucune  fré" 
nésie  ou  Division,  qui  lui  estoit  venue,  ou 
autrement,..,  se  pendi  à  un  tref  de  la 
cheminée  de  son  fiostel. 

2.  DIVISIO.  Divisiones  versuum  in  Psal- 
mis,  xiu.\LaLtoL,  in  Gapitul.  Aquisgran. 
ann.  789.  cap.  68.  et  lib.  1.  Gapitul.  cap. 
66.  Vide  Inctsio. 

8.  DIVISIO,  Arbor  incisa,  agrorum 
divisionem  faciens.  Vide  Lachus, 

4.  DIVISIO  Apostolorum.  Vide  Festum 
Divisionis  Apostolorum. 

5.  DIVISIO,  Testamentum.  Vide  Divisa, 

6.  DIVISIO,  Gongiarium.  Vetus  inscrip- 
tio  apud  Gualteram  in  Tabul.  Sicul. 
pag.  o7  :  Cujus  Statua  dedicationem  de^ 
curionibus  Augustalibus  epulantibus  » 
populo  viritim  Divisionem  dàlit. 

1  7*  DIVISIO,  Divortium.  Ganones  Hi- 
bern.  apud  Acberium  Spicil.  tom.  9. 
pag.  Si:  De  eo  quod  melior  Divisio,  guam^ 
discordia.  Synodus  :  Melius  est  Dividere^ 
quam  semper  discordare  ;  Divisio  enim 
prastat  pacem,  discordia  vero  destruit. 

1  DIVISIONALE,  ut  DivUa  1,  seu  Tes- 
tamentum, quod  testa tor  sua  bona  divi- 
dit  haeredibus.  Testamentum  ann.  818. 
inter  Instrum.  tomi  1.  Hist.  Occitan. 
col.  88  :  In  Chriati  nomine  incipit  Testa- 
mentum Dadila  et  Divisionale  bonorum. 

•  Testam.  Petri  Ermeng.  de  Pozolas 
ann.  1088.  inter  Instr.  tom.  6.  Gali. 
Ghrist.  col.  181  :  In  nomine  Domini.  Hoc 
est  testamentum  vel  Divisionale,  quod  fecit 
Petrus  Ermengaudus  de  Posotas,  dum 
bene  memoratus  jacebat  in  lectulo  suo. 

1  DivisiONALis  Brevis,  Eadcm  notione. 
Testamentum  anni  966.  inter  Anecdot. 
Marten.  tom.  1.  col.  85:  Hic  est  Brevis 
Divisionalis,  quem  fecit  Matfredus  Vice- 
comes,  et  uxor  sua  Adalais,  a  die  qua 
cupiunt  pergere  Romam,  de  omnibus  re' 
bus  illorum  mobilibus  et  immobilibus, 
propter  remedium  anima  eorum  seu  inter 
ftlios  eorum.  Vide  novam  Gali.  Ghrist. 
tom.  l.paar.  3.  col.  2. 

1   DIVISITORIUM,   Locus    contubernii. 


f 


DIV 


GÌ088.  Sangerman.  n.  501.  Lege  et  vide 
Diribitarium, 

1.  DIVISOR,  Qui  dapes  in  mensa  divi- 
di!, dissecai.  GÌ.  Gr»c.  Lai.  :  Aiatupi<m^c, 
Divièor.  Gloss.  Saxon.  cifrici  :  Ihviaor: 
DaBlere»  i.  e.  Divisor,  distrìbutor,  a 
daslon,  dividere,  dael^  pars,  portio. 

^  Diviaeour,  eodem  sensu,  in  Poem. 
Bob.  Diaboli  MS.  : 

Lan  aoBt  nundé  II  eriooon, 

Bt  li  imiiCre  Deriwouri 

Choo  ^*U  doit  crier  li  apreodeot* 


^  2.  DIYISOR,  Judex,  arbiter,  in  Ono- 
mastico ad  calcem  tomi  5.  Anecdot. 
Martenianorum.  Vide  Divisa  5. 

T  Divisor  Juramknti,  Qui  Juraturo 
sacramenti  formulam  prsescribit.  Gon- 
suetud.  Fumenijes  ex  Àrchlvo  Capituli 
Àudomarensis  :  Quicumgue  adjornatuB 
fuerity  et  prima  die  non  venerit,  readjor' 
nari  débet  ad  secundam  diem,  et  si  tune 
non  venerit  atinctua  est;  et  $i  venerit 
et  legitimum  impeditnentum  ostenderit, 
petendo  sacrosancta  et  Divisorem  iura- 
menti,  hoc  est,  Stavera,  stabit  in  placito 
suo,  et  si  ita  non  fecerit,  atinctus  est. 
Belgìs  Stavenden  eedt,  est  alieni  jura- 
mentum  pr»scribere  seu  dictare.  ut 
illud  ad  verbum  recitet  ;  bine  Stavera, 
qui  illud  dictat. 

DIVISORIUM,  Cella  ab  aliis  divUa,  Jo- 
hanni  de  Janua. 

1  Divisoria  Sedilium,  Fulcra  quibus 
in  Cboro  sedes  dividuntur.  Regula  To- 
ri bii  Àrchiepisc.  Limse,  Goncll.  Hisp. 
tom.  4.  pag.  665.  col.  1  :  In  Choro  ma- 
gnammenwrorum  et  sensuum  disciplinam 
observabunt,  non  ad  sedes  inclinati,  neqtM 
cubitis  ad  sedilium  Divisoria  fulti, 

•  DIYISUS,  Pronrius.  Stat.  Avenion. 
MSS.  fol.  89.  r*.  :  Singuli  draperii  tenean- 
tur  habere  Divisum  et  per  se  cannam 
ìigneam.  Forte  prò  Divisim. 

3^  DIYITATIO.  [L'arricchire,  diUndi 
actus.  Petron.  Satyr,  117.  Genus  divlta- 
tionis  sJbi  non  displicere  confessus  est. 
Al.  male  leg.  divinationis.] 

DIYITBS  HoMiNES.  Vide  Rici  homines, 
[et  suora  Dives  homo.] 

1  DiViTIARIUM,  Locus  ubi  reponuntur 
divitise.  S.  Ambrosius  de  Offlciis  : 
Sapienti  eljusio  toius  mundus  Divitia- 
rium  est.  Vide  Bartb.  Ad  versar,  lib.  85. 
cap.  22. 

DIYITIOSITAS,  CopiosUas  Joan.  de  Ja- 
nua et  Ugutio. 

DIYinOlSUS,  Copiosusy  plenus  divitiis: 
Joan.  de  Janua.  Divitior  Terentio  in 
Phorm. 

DIYITIS8IMUS,  prò  Ditissimus,  apud 
Alcuinum  Epist.  17.  29. 

•  DIVOLA.  uivoLTRix.  Vide  iJiaboteria. 
1  DIVOLARES,  8i(i&6oXot.   Gloss.    Lat. 

Grffic.  Lege  Diobolares,  vel  Diovolares, 
B.  in  V.  mutato,  ut  alibi  sspe.  Similiter 
in  sequenti  voce  prò 

j  DivoLTREsJegendumestDto&o{ard«, 
hoc  est,  Duorum  obolorum,  a  Greco 
6(ci&6oXov,  Duo  oboli.  Hinc  ridiculum 
emendato  etymon  Johannis  de  Janua. 
qui  babet  :  Divoltres,  Vilissimss  mere-- 
triceM,  qum  se  suaque  gratia  numorum 
pmòent,  et  dicuntur  Divoltres ,  quasi 
desiderio  volentes,  vel  quasi  prò  numo 
volutsB.  Ad  qu8B  Martinius  :  Mira  vox/ 
Sed  non  tam  homines  accusandi,  quam 
emculi  deploranda  caligo. 

«  DIVOLVERE,  Evolvere,  Gali.  DérouXer. 
Consuet.  Norman,  part.  1.  cap.  17.  ex 
Cod.  reg.  4631  :  Nec  illud  {viriscum  seu 
isivenium)  debet  minuere,  vel  Divolvere, 
vel  reversare,  dimovere,  aperire,  vel  ex- 
plicare,  nisi  prius  a  justidario  videatur. 


DIU 

Ubi  Galllcum  habet  :  Ne  le  doit  appeticer, 
ne  reverser,  ne  mouvoir, 

1  DIYOMERAT,  Aperuerat.  Gloss.  Isi- 
dor.  Corrige  cum  GrsBvio  :  Dimoverat, 
Separaverat.  Papias  :  Dimovere,  Disjun- 
gere,  dividere,  deducere.  (<^  Glossar,  in 
cod.  reg.  7644  :  Divaricavtt,  Aperuit.] 

BIVONA,  Fons  Deorum,  idiomate  ve- 
terum Gallorum.  Ausonius  in  Burdigala  : 

Bivona  Cettarum  lingua  font  addite  dftis. 

Hodie  apud  Cambros,  Diu  Deum,  et 
Vonan  fonteitì  significare  testatur  Zue- 
rius  Boxbornius  in  Orig.  Gallic.  cap.  1. 

]  DIYORTIARE  ,  Diducere  matrimo- 
nium,  Gali.  Faire  divorce,  Pluriesoccur- 
rit  apud  Hymerum  tom.  14.  pag.  464. 
col.  1.  et  pag.  469.  col.  1. 

1  DIVOMIONALE ,  Libellus  divertii. 
Amai  t  bea 

DIVORTÌRE,  Divortium  facere.  Caplt. 
Leonis  IV.  PP.  in  Gonc.  Rom.  ann.  8o8  : 
Si  vir  et  uxor  solummodo  prò  religiosa 
vita  Divortire  inter  se  consenserint,  nuU 
Uuenus  sine  conscientia  episcopi  fiat. 
Epist.  Petri  Dam.  tom.  10.  CoUect.  Mis- 
tor.  Frane  pag.  498:  His  tandem  rex 
(Robertus)  cocictus  angustiis,  ad  sanum 
consilium  rediens.  Divertii  incestum, 
iniitque  legale  connubium.  Vide  Ditjor- 
tiare. 

1  BIURETIGUS,  SiovpeTtxoc,  Urinalis. 
Cffil.  Aurei.  Tara.  lib.  1.  Medicamina 
Diuretica.  Priscian.  de  Diaeta  cap.  9: 
Tripsaca  herba  calida  et  Diuretica.  Vina 
diuretica  apud  Palladium. 

1  DIURIUa,  Solutio  ventris  unius  diei, 
Papias.  Legendum  Diurnum,  Senecse, 
Gibarium  unius  diei  servo  praestitum  ; 
Diurna  pittancia  in  leg.  11.  Cod.  Tbeod. 
de  Erog.  milit.  annon.  (7,  4.)  [^  Leg. 
Diarium  et  pone  virgulam  post  ventris. 
Glossar,  in  cod.  reg.  7644:  Diarria,  est 
jugis  ventris  cursus  sine  vomitu,  Diarria, 
a  cubo  scilicet  unius  diei,] 

1.  DIURNALE.  Vide  DiurnalU  3. 

1.  DIURMALIS,  y|iiepo\S<rioc,  in  Gloss. 
Lat.  Gr.  [Diurnus.  Diurnale  officium  et 
nocturnate,  in  Capitularibus  lib.  6.  cap. 
171.] 

2.  DIURNALIS.  Diumales  dicuntur  Gal- 
cei  quibus  interdiu  utuntur  Monachi, 
qui  Calciamela  Diurna  appellantur  in 
Gapitul.  Ludovici  Pii  Addit.  1.  cap.  22. 
Usus  antiqui  Ordinis  Cisterciensis  cap. 
Si  :  Quod  et  faciunt,  quoties  calciant  se 
Diumalibus  consuete.  Adde  cap.  108. 
Lanfrancus  in  Decretis  prò  Ordine  S. 
Benedicti,  cap.  1  :  Antequam  sonet  si- 
gnum  ad  apparatum  Tertiss,  null\AS  caU 
ciet  se  Diumalibus  suis,  exceptis  iis,  qui" 
bus  extra  claustrtim  cura  obedientiss  in' 
juncta  est.  Consuetud.  Floriacenses  : 
Post  prandium  omnes  dormitonum  as- 
cendentes  Diumales  calceos  ponunt,  et 
nocturnales  induunt.  Ita  Statuta  anti- 
qua Cartusiensia  2.  part.  cap.  16. 1 2.  et 
alibi.  Eadem  notione  usurpant  udalri- 
cus  lib.  1.  Consuetud.  Cluniac.  cap.  12. 
40.  lib.  8.  cap.  27.  Chron.  S.  Trudon. 
lib.  18.  pag.  510.  Vide  Nocturnales. 

8.  DIURNALIS,  Idem  quod  Jugerum  : 
nostris,  journel,  quantum  terre  bos  per 
diem  arare  potest.  [Papias  MS.  Bituric.  : 
Decem  fuga  vinearum,  decem  jugera,  vel 
decem  ÌHurnales.  Gharta  Hedeni  Ducis 
ann.  704.  prò  S.  Willibrordo  Episcopo, 
apud  Marten.  Collect.  Ampliss.  tom.  1. 
col.  18:  Donamus  libi  tres  ccuatas...  et 
centum  Diumales,  id  est^Jugera  de  terra 
aratoria.  Gharta  anni  1228.  ex  Archivo 
Vi  li  AB  novffi  :  Ego  Silvester  de  Rezaio 
tradidi  Monachis  Villss  novss  dtu>s  Diur- 
nales  pratorum  in  valle  mea  tenendos.] 
Acta  Murensis  Monasteri!  pag.  40  :  Sunt 


DIU 


tal 


ergo  in  vico  16.  mansi,  et  19.  Diumales. 
In  Egga  dimidius  mansus,  et  22.  I>tur- 
nales.  Ad  Hasle  4.  Diumales  et  dimidius, 
eie.  Eadem  Acta  pag.  45  :  Rustici  vero 
qui  habent  Diumales  20.  et  duo  sunt.alii 
servientes,  alii  censum  dantes.  Ubi  Diur- 
nales  servientes  sunt,  quorum  posses- 
sores  certum  servi tium  dominis  debent, 
ut  arare,  metere,  fosnum  secare,  etc. 
Et  pag.  47  :  In  eurtetn  ordinata  est,  ubi 
sunt  14.  Diumales  servientes,  et  2.  tnanct. 
etc.  Mox:  In  curtem  composita  est,  ubt 
ìiabentur  12.  Diumales  6.  in  villula,  et 
6.  ad  Tuftnulon,  et  1.  mansus.  Alio  loco  : 
Pratum,  quod  computatum  est  per  7. 
Diumales.  Occurrit  in  his  Actis  pluries 
pag.  42.  49.  50.  51.  55.  Tabu  lari  um  Prio- 
ratus  DominsB  in  Delfinatu  fol.  29  :  Duos 
videlicet  Diumales  de  terra,  etc.  Tabula- 
ri um  S.  Remigli  Remensis  :  Arat  annis 
sitigulis  Diurnale  unum,  Chron.  An- 
drense  pag.  858  :  Duo  Diumalia  terra 
dedit,  6^c.  [Chronicon  BonsB  Spei  :  Anno 
MCCLXXX.  emit...  Diumalia,  lxvi.  vtr- 
gas  terree.  Et  pag.  805  :  Bonarium...  et  v. 
Diumalia,  Lxxxiv.  virgas  circiter  terr».] 
Vide  Dies. 

DIURNARE,  Diem  exigere,  morari, 
nostris  Seioumer.  Adelbodus  de  Gestis 
S.  Henrici  Imp.  pag.  446  :  Ibi  in  die  Pai- 
marum,  qua  (mortuit  celebritate,  suos 
Diumare  fecit.  [«»  Pertz.  tom.  4.  Scrip- 
tor.  pag.  691.  Un.  88.  Adde  pag.  684.  Un. 
89.]  jDiumare  dixit  Gelliusde  Q.  Claudio 
vetere  historico  :  Ncque  optimum  quem^ 
piam  inter  nos  sinunt  Diumare  ;  hoc  est 
diu  durare  seu  vivere.] 

DIURNARII,  qui  diurna  conscribebant, 
efflciebant,  et  quod  dietim  flebat,  vel  de- 
cernebatur,  in  Diaria  describebant.  Jun- 
guntur  illi  cum  Subscribendariis.  Logo- 
graphis,  Censualibus,  in  Lege  8.  Cod. 
Theod.  de  Cohortalib.  (8,  4.)  Diurna  pit- 
tada,  in  1.  11.  eod.  Cod.  de  Erogat. 
milit.  annon.  (7,  4.)  quibus,  quid  per 
slngulos  dies  erogandum  esset,  contine- 
batur.  Vide  Jornarium. 

DIURNIUM,  YiiupoUriov.  Gloss.  Gr.  Lat. 
[Idem  est  quod  Ju venali  et  SenecsB  Diur- 
num, Li  ber  continens  acta  dierum  sin- 
gulorum.  Suppl.  Antiquari  :  Diumium, 
tìPLcpoX&Yiov.  Calendarium.] 

1  DIUhNuM,  vel  Diurnus,  Idem  quod 
Diuì*naXis  8.  Chronicon  B.  M.  BonsB  Spei 
pag.  5  :  Pro  uno  Diurno  prati  juxta  Joan- 
nis  pratum. 

o  DIURNDS,  ut  Diumalis  8.  idem  quod 
Jugerum.  Gharta  ann.  1088.  in  Tabul. 
S.  Petri  Carnot.  :  Ultra  hos  sex  Diurni, 
de  quibus  totam  decimam  ;  od  dexteram 
parlem  horum,  xij.  Diurni,  ex  quibus 
totam;  ultra  viam  Bobbecii  yuatuor 
Diurni,  ex  quibus  totam.  Vide  Dtumum. 

o  DIUTELLUM.  Chartul.  eccl.  Glas- 
guens.  ex  Cod.  reg.  5540.  fol.  68.  r*.  : 
Terra  de  Serrogges  prò  dimidia  carucata 
terras  per  has  aivisas,  scilicet  a  Diutello 
de  Westerdene  de  sursum  Hameldunum 
usgue  ad  aquam  Line,  et  de  sursum 
Westerdene  per  transversum  usque  ad 
sursum  Diutelli  Gillemimeodene.  Nisi 
leg.  slt  Dintellum.  Vide  supra  Dentellus 
et  Dentillum. 

DIUTINARE  ,  Perseverare ,  in  veteri 
Lectionario  Asturicensi,  ubi  de  S.  Do- 
minico  Calceatensi. 

DIUTURNA,  Modus  agri,  qui  alias  /or- 
nale et  Dies,  etc.  Tabularium  Monas- 
teri S.  Andre»  Viennensis  :  Concedimus 
tres  coroatas  dominicas  nostras,  et  in 
sponsalitio  Consecrationis  Ecclesiss  unum 
curtillum  ante  januas  positum,  et  tres 
Diutumas  de  terra,  et  vemetum  in  dextra 
et  sinistra  parte  positum  ad  sedificationem 
domorum  habitantium  in  servitù)  prse- 


152 


DOÀ 


DOÀ 


DOA 


dictm  Ecclesim,  Àlibi  :  SimUiter  concedi" 
ntìÀS  aponaalitium  ipsius  Ecclesi»  duas 
DitUumaa  telluris.etc* 

1  DIUTURNAUTER,  Diu,  in  Actis  SS. 
Julii  tom.  9.  pag.  681.  de  S.  Anatolia. 

DIUTURNIuM,  tcoXvxp6viov,  in  Gloss. 
Graoc.  Lat.  MS.  Editum  Diutumum  ha- 
bet.  Notum  autem  Graecls  icoXuvpóvtov 
esse  vita  diuturnioris  adprecationem. 
Vide  Polychronia, 

DIUTURNUS,  Usa  diuturno  peritus. 
Ammianus  1.  16.  Dux  Diutumua  dicitur, 
quem  lib.  80.  Usu  Catatrensia  negotii  DiU" 
turno  firmatum.  Et  lib.  23  :  Sacerdotem 
cxteris  Diutumiorem,  aeniorem  vocat. 

LDIWHOART,  Species  corvaUs  apud 
res  Aremorlcos.  Tabularium  ±lo- 
thon.  :  Vendidimus....  aine  censu,  aine 
renda,  et  Bine  opere  et  dicofrit,  vel  Diwo- 
hart,  et  aine  utla  re  ulli  fiomini.  Vide 
DioofrU. 

DIvTJS.  [Lexicon  vet.  apud  Turnebum 
Ad  versar.  1. 28.  cap.  6  :  Dtvua,  Imperator, 
qui  post  mortem  Deua  habetur.]  Joan. 
Sarisberiensis  1.  8.  Policrat.  cap.  10: 
Facti  aunt  ergo  Divi  indigetea,  aut,  ut 
aliia  placetf  Heroea,  quoa  nec  ettam  hu- 
mana  aorte  dignoa  Romanorum  perfidia 
reputavit,  Tractum  eat  hinc  nomen,  quo 
Principea  virtututn  titulia  et  verte  fidei 
luce  prmaignea  ae  Divoa  audeant,  nedum 
gauaeant  appellari,  veteri  quidem  consue- 
tudine etiam  in  vitio,  et  adveraua  ftdem 
Catholicam  obtinente.  Vide,  quae  in  banc 
sententiam  coUegit  Joannes  Filesacus 
lib.  de  Idololatrla  politica  cap.  1.  pag. 
9.  10.  neque  enim  bisce  licet  immorari. 

^  DIVuS  MiNiSTERiALis^  apud  Ant. 
Matth.  de  Nobilitate,  de  prlncipibus 
edit.  Amstel.  ann.  1686.  is  appellatur, 
qui  alicujus  eccIesiSB  servitio  addictus 
erat.  Vide  Sanctuariua. 

«  DIXENERIUS  ,  Decanus  ,  decurio  ; 
Dizainier,  in  Lit.  ann.  1868.  tom.  5.  Or- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  686.  Monstrse 
factffi  apud  Gbassa^iam  ann.  1511  : 
Franciscua  Charboneni  Dixeneriua  habet 
unam  geneteriam  ;  injunetum  eat  quod 
habeat  unum  bragamardum.  Nostris 
Diael,  vulgatius  Dizeau,  Frumentario- 
rum  fascium  denarius.  Lit.  remiss.  ann. 
1450.  in  Reg.  176.  Gbartoph.  re^.  eh. 
777  :  Le  auvpUant  priat  ung  autre  Diael,.,. 
et  lora  iceCiui  Mortaigne  d*une  forche  fer- 
ree qu'il  avoit,  frappa  una  cqp  aua  ledit 
auppliant  qui  chey  aur  leait  Diael  de  blé. 
Vme  Dizenua, 

1  DIZENUS,  Decanus  vel  Decurio.  Ml- 
racula  S.  Bernardi  Menthonensis,  Julii 
tom.  2.  pag.  1088  :  Huc  aymbolam  auam 
Penninaa  quoque  rcgionia  Primorea  quoa 
Dizenoa  vocant,  conferunt, 

^  DIZIMJI,  Decimse,  pars  decima,  Hisp. 
Dieamo.  Testam.  Alph.  in.  reg.  ann. 
1271.  tom.  1.  Probat.  Hist.  geneal.  do- 
mus  reg.  Portug.  pag.  56  :  tìhligo  omnea 
redditua..,  et  Dizimaa  omnea,  tam  maria 
quam  terraa. 

1  DLIDAIiT,  Species  vestis,  apud  Ste- 
phanotium  Fragment.  Hist.  tom.  8.  fol. 
247  :  Laaso  etiam  tunicam  meam  viridam 
et  unam  Dlidalt  et  duaa  camiaaa.  [^  Leg. 
Blidalt  et  vide  Bliaudua.} 

1 1.  DOA,  Fossa,  Q&U.  Douve,  Tal^ula- 
rium  S.  Sergii  Andegav.  :  Ex  tranaverao 
autem  a  Doa  caatelli  uaque  ad  alteram 
vineam,  qum  eat  ultra  vetua  terrarium. 
Vide  Doga  1. 

•  Alias  Doe.  Charta  ann.  1284.  in  Reg. 
66.  Chartoph.  reg.  eh.  1268  :  Conceaai  tri- 
ginta  quinque  jtedea  in  amplum  de  Doa 
aeu  foaaato,  adjacente  muro  praedicto,.,, 
ad  fadendum  et  conatruendum  in  Dieta 
Doa  viridarium.  Alia  ann.  1806.  in  Lib. 
rub.  Oam.  Comput.   Paris,  fol.  804.  r«. 


col.  2  :  Sommea  tenuz  à  aoutenir  lea  Doez 
deadiz  mouliné  à  noa  proprea  couz  et  dea' 
pena  à  toujourz,  Ibld.  ad  ann.  1810.  fol. 
887.  v«.  col.  2  :  Jean  de  Goyet  18.  deniera 
de  aa  Doe. 

«  Nostris  etiam  Dove  et  Douhe.  Ghàrta 
Joan.  de  Gastell.  comit.  Bles.  ann.  1265: 
Nullua  aliua  ab  ipaia  noterai  aliquid 
facere  vel  immitere  in  dicto  foaaato  nec 
Dovia  foaaati.  Lit.  remiss.  ann.  1875.  in 
Reg.  107.  eh.  821  :  Icellui  va%'let  a'enfouy 
èa  Douhea  du  fort  de  Naliera,  aui  eat  sur 
le  chemin  en  venant  du  port  de  Sablea  à 
Fontenay  le  Comte.  AliSB  ann.  1879.  in 
Re^.  116.  eh.  118  :  Icellui  Girart  porta 
ledit  Jannot  aur  une  Dove  d*un  foaaé,  pour 
veoir  ae  il  le  leveroit.  Rursum  alise  ann. 
1897.  in  Reg.  152.  eh.  57  :  Il  ne  le  cuidoit 
point  avoir  féru,  pour  ce  que  le  pie  lui 
failli,  aur  la  Dove  d'un  foaaé.  Quibus 
ultimis  locis  intelligenda  fosse  margo 
seu  terra  ex  fossato  circumjecta.  Le 
Roman  de  la  guerre  de  Troyea  MS.  : 

Devant  let  Doves  det  fosses 
Estoii  li  toraoi  arestei. 

Ibidem  : 

Es  DoTM  chient  det  fotsei, 
Aiofiob  qu*eQ  fall  li  tiez  entra. 

Vide  infra  Douva. 

o  2.  DOA,  Asser,  quo  dolium  compin- 
gitur,  Ital.  Doga,  Gali.  Douve.  Stat.  da- 
tiar.  Riper.  cap.  12.  fol.  5.  v".  :  De 
qualibet  libra  aeatimationia  quarumlibet 
boarum,  prò  faciendo  tinaa  ab  oleo,  prò 
intrata  denarii  odo.  Vide  infra  Doela. 

^  D0A6ERIA,  Gallice  Douairiere,  Mu- 
lier  vidua  cui  ususfructus  certsB  partis 
honorum  mariti  concessus  est,  apud 
Rymerum  tom.  18.  pag.  685.  col.  1  :  Ma^ 
ria  praefati  potentxaaimi  Regia  Anglite 
aoror  et  FrancisB  Doageria  tn  praeaenti 
habet  et  poaaidet,  in  omni  caau  et  eventu, 
aive  Delphinus  ad  Regem  (regnum^  per- 
venerit  aive  non  :  et  de  eodem  Doario  aive 
donatUme  propter  nuptiaa  adeo  certam  et 
aecuram  reddet  et  aaaecurabit,  sicut  prae- 
fata  domina  Anna  oltm,  aeu  domina  Ma- 
ria  hodie  Doageria,  vel  aligua  Regina 
Frandea  de  Doario  aiue  donattone  propter 
nuptiaa  unquam  certa  et  aecura  aeu  aaae" 
curata  fuit,  aut  aaaecurari  debuerit  : 
quod  quidem  doarium,  et  e.  Vide  ejusd. 
tomi  pag.  70.  col.  1. 

^  Alias  Douagiere.  Charta  ann.  1888. 
Reg.  185.  Chartoph.  reg.  eh.  108  :  Aprèa 
la  mort  deaquelx  (enfans)  Marie  de  Mon- 
ceaux,  femme  duait  Hebert^  comme  Doua- 
giareajoy  et  uaépar  longtempa  de  laditte 
terre» 

^  DOAUUM,  Donatio  propter  nuptias, 
Gallis  Douaire,  Charta  Àymarl  de  Pic- 
tavia  in  uxorem  ducturi  Alixentem  ann. 
1268.  apud  Baluzium  tom.  2.  Hist.  Ar- 
vern.  pag.  286:  Et  donationem  aeu  cona- 
titutionem  dotalicii  aeu  Doalii,  necnon 
promiaaionea  et  conventionea  ^asdictcu 
vobiacum  habitaa,  vobis  et  veatria  auccea- 
aoHbua  et  ipai  Alixent  perficiet  et  invio^ 
labiliter  conaervabit. 

^  Alias  Doale.  Libert.  vili»  d'Aigue- 
perae  ann.  1874.  in  Reg.  198.  Chartoph. 
reg.  eh.  860  :  Item  que  ae  home  d'Atgue- 
perae,  qui  ait  femme  ou  enffena,  eatoit 
ataint  vera  noua  pour  caa  de  crime,  la 
femme  ne  doit  peràre  aa  chancelle  ne  aon 
Doale.  Doer,  prò  Douer,  dotem  assi- 
gnare,  in  Vita  J.  C.  MS.  : 

De  Tingt  ctttimt  le  Doera,  etc. 

^  Endoairer,  eodem  significatu,  in 
Contract.  matrim.  ann.  1840.  tom.  1. 
Probat.  Hist.  Brit.  col.  1410.  et  Endoué- 


rer.  In  Testam.  Frane,  ducis  Brit.  ann. 
1449.  ex  Blbl.  reg. 

1  DOAMEN,  f.  Doli!  lamina.  Gali. 
Douve.  Inventarium  ann.  1842.  ex  Ar- 
chìvo  S.  Victoris  Massil.  armar.  Din.  n. 
88  :  Item  unum  embunum,  item  Doamen 
uniua  vasi  de  firayae;  hoc  est^  si  bene 
interpretor.  laminas  fraxlneas  ad  unum 
dolium  faciendum.  Vide  Doga  8. 

DOANA,  et  Duana,  .^Bdes,  in  quibus 
flscales  redituSy  vectigalia,  portoria,  et 
csBtera  id  genus  tributa  prò  mercibus, 
et  mercium  transvectione  inferuntur. 
Hugo  Falcandus  in  Histor.  de  calami- 
tate Sicil.  pag.  661  :  MuUi  quoque  Sara- 
cenorum,  qui  vel  in  apothecis  suis  mer» 
dbua  vendefidia  praaerant,  vel  in  Duanis 
fiacalea  reditua  colligebant,  etc.  Gesta 
Innocentii  III.  PP.  pag.  18  :  Inatituebat 
justitiarios  et  camerarioa...  vendebat  et 
pignorabat  Doanaa.  et  bajulationea  acci- 
piebat,  etc.  Vide  Cnron.  Richardi  de  S. 
Germano  ann.  1221.  [Chron.  Parmense 
ann.  1277.]  Constit.  Slcul.  lib.  1.  Ut.  86. 
Bonfil.  Constant,  in  Sicul.  pag.  188. 189. 
Odoric.  Raynald.  ann.  1285.  n.  89.  etc. 

Vocem  efflctam  a  telonio  Lugduni 
Gallorum,  cui  id  nominis,  ataue  inde 
translatam  in  Italiam  censet  Spelman- 
nus.  Alii  a  Doen,  Britanno-Armorico, 
Portare,  ferre,  quod  in  hunc  locum  mer- 
ces  omnes  deferantur,  dictam  Doanam 
opinantur.  Sed  potior  videtur  sententia, 
a  Saracenis  arcessendum  etymon  ;  nam 
auctor  est  Vincentius  Belvac.  lib.  81. 
cap.  145.  Douanam  appellari  Sultano- 
rum  Palatium,  ubi  scillcet  eorum  the- 
sauri  asservabantur  :  In  Douanam,  id 
eat,  in  domum  Soldani  eum  ducentea. 
Erit  igitur  Douana,  Saracenis,  quod 
nostris  Camera,  cubiculum.  [Neque  in- 
ferior  videtur  eorum  opinio,  qui  ab 
Arabico  Divan  seu  Diwan  PrsBtorium, 
hocque  ab  Hebrseo  Doun,  Judicavit,  de- 
rivant,  quod  in  Doana  soleat  de  merci- 
moniis  judicari.J  Vide  Sebast.  de  Co- 
barruvias  in  voce  Aduana,  Menagium^ 
et  Ferrarium  in  Orig.  Italie,  [necnon 
priorem,  scil.  Menagium  in  Gallicls.] 
r^  Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  2.  col. 
o25.  e] 

DoGHANA,  Eadem  notione,  apud 
Ughellum  tom.  7.  pag.  904.  Dogana,  Boc- 
cacio. 

t  DOHANA,  in  Chronico  Sicilisa  apud 
Marten.  tom.  8.  Anecd.  col.  86.  et  supra 
in  voce  Gabella. 

1  DoHANARE,  DohansB  tributa  solvere. 
Constitut.  SiculSB  lib.  1.  tit.  89.  de  offi- 
cio Magistrorum  fundicariorum  :  Fun- 
dicare  aeu  Dohanare  compeUant...  quaa  in 
novia  inatitutia  fundicari  seu  Dohanari 
mandavimua, 

DOANERius,  qui  Doanas  vectigalia  ac 
tributa  exigit,  vel  recipit,  apud  Ughel- 
lum tom.  8.  pag.  879. 

1  DOHANARius,  in  Partizanua.  Doha- 
nerius,  apud  Muratorium  tom.  8.  col. 
609.  B.  et  Duanerius,  apud  Baluz.  Mis- 
celi, tom.  6.  pag.  277. 

M  DOARE,  Dotare.  Reg.  Olim  Parlam. 
Par.  tom.  1.  pag.  286  :  Doaverunt  insi- 
mul  dictam  Helloydim. 

^  DOARIA,  GsLÌÌ.Douaire,  Donatio  prop- 
ter nuptias.  Instrum.  matrimoniale 
anni  1278.  Histor.  Dalphin.  tonr.  l*pag. 
198.  col.  2:  Humbertua  dominua  de  Arre 
eonaentiente  R.  Patre  Dom.  Guill.  Epis- 
copo Claromontenai  fratre  ejua,  dedit, 
conceaait  et  donavit  eidem  Annaa,  nomine 
dotalitii  aeu  Doariaa  ad  vitam  ipsius 
Annaa,  ad  bonum  usum  et  consuetuainem 
Burgundiae,  medietatem  totius  terrea  &«- 
ronita  seu  baroniarum  de  Turre,  etc.  Vide 
Dos  et  Dotarium. 


DOB 


DOB 


DOG 


153 


1 1.  DOARIUM,  ut  Boaria,  in  Contractu 
matrimonìi  Domini  Anne  de  Turre  ann. 
1445.  apud  Baluzium  Hist.  Arvern.  tom. 
2.  pag.  785.  Occurrit  etiam  apud  Ryme- 
rum  tom.  10.  pag.  244.  col.  2.  tom.  18. 

Ìag.  179.  col.  2.  et  alibi  non  semel.  Vide 
^oageria. 

^  A  dote  tamen  et  a  donatione  prop- 
ter  nuptias,  Doarium  distingui  videtur 
In  Charta  ann.  1266.  ex  Gbartul.  ad.  S. 
Germ.  Prat.  fol.  72.  r».  col.  1  :  Profnise- 

runt  dicti  venditorea quod  cantra  ven- 

ditionem  et  quUatianem  hujusmodi  jure 
hmreditario,  ratione  dotis,  Doarii,  cori' 
queètuB,  donationia  propter  nuptUia,  aut 
aliquo  alio  jure,  per  se  vel  per  alium,  non 
venient  in  futurum.  Nisi  hsBC  redun- 
danter  et  cumulatius  dieta  existimes. 
Vide  Argentr.  in  Gonsuet.  Brit.  ubi  de 
matrim. 

1  2.  DOARIUM,  Donatio  a  fundatore 
facta  Ecclesise  recens  sediflcatsB.  Vide 
Dos  Eccleaim, 

1  BOATRIUM,  Idem  quod  Doarium  1. 
Donatio  anni  1818.  in  Hist.  Dalphin. 
tom.  2.  pag.  178.  col.  1  :  Occasione  dona^ 
tionis  propter  nuptias,  vel  catisa  dotis 
augmentandsB  seu  causa  Doayrii  ipsius 
domines  Beatricis. 

^  DOBIO,  f.  Mappula.  mantile,  Gali. 
Serviette,  De  mappis  et  Dobionibus,  in 
Stat.  Placent.  lib.  6.  fol.  80.  v«.  Vide 
infra  Doublerium, 

1.  DOBLA,  Mensura  liquidorum.  Vide 
Duplarium  1. 

^  2.  DOBLA,  vox  Hispanica,  Nummus 
aureus.  Hist.  Sicul.  Bonincont.  part.  8. 
apud  Lamium  in  Delie.  Erudit.  pag.  8  : 
aie  (Henricus  Alph.  reg.  Hisp.  frater) 
quum  accepisset  Carolutn  sua  lioeralitate 
«re  alieno  oppressum,  quadraginta  mille 
jDLuri  Doblas  (sic  enim  ia  monetss  genus  in 
Africa  adpeÙabatur)  ei  mutuo  deait.  Vide 
infra  Doblis,  [«>  et  S.  Rosa  de  Viterbo 
Elucidarli  tom.  1.  pag.  QSH.  voce  Dobra.] 

^  8.  DOBLA,  ut  supra  Doa  1.  Fossa,  f. 
prò  Dova,  Lit.  ann.  1851.  tom.  2.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  480.  art.  17  :  Quod 
dicti  consules,  cum  suis  consiliariis,  ha- 
Jbeant  potestatem  cognoscendi  de  viis  pu^ 
blieis  et  itinenbus  reparandis,  de  dertis 
(in  Reg.  cleotis,  prò  eloacis)  Doblis,  etc. 

^  DOBLAR,  vox  Hispana.  in  Regula 
Toribii  Archiep.  Limee,  Inter  Goncil. 
Hisp.  tom.  4.  pag.  664.  col.  1  :  Cum  in- 
choantur  Vesperes  defunctorum  in  die 
omnium  Sanctorum,  debet  stalim  incipere 
duplex  sonitus  campanarum,  quod  vulgo 
vocant  Doblar,  et  durare  usque  ad  horam 
octavam  noctis.  Vide  Doble, 

1  DOBLARE,  Gali.  Doubler,  Duplicare. 
Ghartular.  S.  MartiaJìs  Lemovic.  :  In 
octava  PaschsB  tria  Responsoria  Doblare 
cepimus. 

^  Doubler,  alia  notione,  nempe  prò 
Humi  sternere,in  Lit.  remiss.  ann.  1456. 
ex  Reg.  188.  Gbartoph.  reg.  eh.  207: 
Jehan  Darche  print  ta  suppliant  par  le 
colet  et  le  Doubla  soubz  la  table. 

^  DOBLE,  Idem  auod  Doblar.  Regula 
Toribii  Archiep.  Limee  :  In  funere  Pr«- 
lati  et  Prssbendariorum...  fit  solemnis 
erepitus  campanarum  vulgo  Doble. 

TI.  DOBLERIUS,  Grumena,  sacculus, 
vel.  Gallis  Doublier.  Limborch.  lib.  Sen- 
tent.  Inquisìt.  Tolos.  pag.  102  :  Custodi- 
vit  quemdam  Doblerium  dicti  hmretici,  in 
quo  erat  unus  liber  et  aliquss  alise  res, 
Ibid.  pag.  158  :  Scambiavit  sibi  pecuniam 
et  portavit  sibi  Doblerium  de  Tholoaa  us- 
que Avenionem,  ubi  reddidit  sibi.  Vide 
Duplarium  2. 

•  Nostris  alias  Doubler.  Lit.  remiss, 
ann.  1407.  in  Reg.  161.  Ghartoph.  reg. 
eh.  256:   Auquel   mestoier  icellui  Guil- 

m 


laumé  bailla  unes  besaces,  appellées  Dou- 
bler ;  ouquel  Doubler  avoit  troie  aulnes 
de  toile  de  Un, 

^  2.  DOBLERIUS,  Duplex,  Gali.  Doublé, 
Ital.  Doblo.  Festa  simpUcia  siue  Dobleria^ 
in  Ordinar.  Ms.  S.  Petri  Aures-vallis. 
Vide  Duplarium  4. 

1  DOBLETA,  Grustulum,  Gali.  Otiblie. 
Usus  GulturseGenoman.  :  Ad  comamha- 
beant  nebullas,  Dobletas.  Vide  Nebula  2. 
et  Oblata, 

«  1.  DOBLETUS.  Tunicffi  vel  palili  spe- 
cies,  nostris  Doublet.  Lit. officiai.  Senon. 
ann.  1886.  in  Reg.  82.  Ghartoph.  reg.  eh. 
22  :  Jtem  viginti  quatuor  jtecim  capitegio» 
rum  seu  Dobtetorum  de  sirico  et  lino  ad 
usum  mulieris.  Gomput.  Steph.  de  Font, 
argent.  reg.  :  Pour  un  fin  drap  d'or  de 
Damas  et  un  fin  camocas  d'outremer, 
délivré  à  mons.  le  connestable  de  France 
et  au  maréchal  de  Clermont,  par  cèdute 
du  roy  donnée  à  Paris  le  18.  jour  de  Fé- 
vrier  1852.  rendue  à  court^  pour  taire  deux 
Doublés.  Lit.  remiss.  ann.  187o.  in  Reg. 
107.  eh.  238  :  Un  trellis  nuef  à  entouer  un 
lit,  une  piece  de  toille,  un  Doublet  de 
nuit,  etc.  Tailleurs  et  cousturiers  de  ro- 
bes  et  de  Doublés,  in  Lit.  ann.  1866.  tom. 
8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  549.  Dou- 
blier, eodem  sensu,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1897. ex  Reg.  158.  eh.  88  :  Icelle  suppliant 
prins,..  trois  pennes,  que  on  nomme  Dou- 
oliers  oujaais  (Laonnois.)  Testam.  ann. 
1448.  ex  Ohartul.  21.  Gorb.  fol.  277  :  Item 
à  Dame  Jélianne  Clevelle,  femme  Bue 
Aguiche,  ung  Doublier  de  xvj,  aunes,  et 
ung  à  Mariette  sa  sosur.  Vide  infra  Dou- 
bletarius.  Est  et  Doublet,  retis  genus,  in 
Stat.  ann.  1327.  ex  Reg.  65.  eh.  69:  Item 
nous  deffendons  la  Doublet,  se  eie  n*est 
au  moule  d'un  Parisis.  Doublée,  editum 
tom.  2.  earumd.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  12.  art.  21. 

^  2.  DOBLETUS,  Ital.  Dobletto,  Tel» 
Francisco  species,  ex  lino  et  gossipio 
contextffi.  Gonvent.  Saonse  ann.   1526: 

Item  prò  qualibet  salmata DobletO' 

rum,  etc. 

0  8.  DOBLETUS,  Adulterina  gemma  a 
crystallo  colorata,  Gali.  Doublet,  Gharta 
ann.  1845.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.  : 
Robertus  episcopus  Massiliensis  recognos- 
cit  se  recepisse  ab  executore  testamenti 
supradicti  dom,  Johannis,  quondam  epis- 
copi, unum  annulum  pontificalem  de  ar- 
gento deauralo,  %n  quo  sunt  quinque 
Dobleti  et  quatuor  perUe,  Vide  infra 
Doubletus. 

^  DOBLIS,  Nummus  aureus.  Hisp.  Do- 
bla.  Gali.  Doublon.  Gharta  ann.  1848: 
Tres  Dobles  auri  antiquos  et  primi  pon- 
deris,  et  quindecim  angelos  secundi  pon- 
deris,  et  duos  duplices  auri  antiquoa  boni 
et  recti  ponderis.  Vide  Dobla  2.  et  Duplex, 

1  DOBLO,  Duplio,  Ital.  Dobla  vel  Dob- 
bra,  Hisp.  Doblon.  Gali.  Pistole.  Acta  SS. 
Junii  tom.  4.  pag.  883.  de  B.  Àloysio 
Gonzaga  :  Genua  venerandus  flexit  Dux, 
acceptoque  aureo  Doblone  (ita  vocant 
Italt)  e  crumena  aurea,  quam  ei  dominus 
Petrus  Maria  Gonzaga,  Eques  Redemp- 
toris,  porrigebat,  ipsum  obtulit  in  disco 
ad  hoc  ibi  prssparato. 

^  DOBLOS,  vox  vulgaris,  ut  et  Doblise, 
Gandelse  species,  f.  nuod  bilychnis,  sic 
dieta.  Gomput.  ann.  1357.  Inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  193.  col.  1  :  Sol- 
vit  prò  xxiiij.  libris  de  Dóblos  et  candelis 
cereis,  etc.  Alius  ann.  1362.  ibid.  pag.  251. 
col.  1:  Pro  sex  libris  candelarum,  vocatis 
Doblous,  etc.  Pro  odo  libris  de  Doblises 
certe,  etc,  in  Gomput.  ann.  1412.  tom.  8. 
ejusd.  Hist.  pag.  205.  col.  2.  Vide  infra 
Duplo  2. 

3^  DOBMA.  [Legitur  ap.  Ms.  809.  Bibl. 


Vatic.   f.  16  :  «  fn  feria  dieta  Silvestri 
Dobmate  quarta.  »  Forsan  hebdomade 
leffendum  est.) 
»  DOGARE,  ab  lUlico  DocciAféi  Insper- 

gere.  Lit.  remlss.  ann.  1361.  in  Reg.  91. 
hartoph.  reg.  eh.  284:  Comedit  eepa" 
rium  seu  cepas  in  oleo  Docatas.  Nisi  feg. 
forte  sit  Decoctas.  Docet,  prò  Fasciculo^ 
ut  videtur,  in  aliis  Lit.  ann.  1400.  ex 
Reg.  155.  eh.  192  :  Et  en  icelle  cave  prist 
deux  cent  et  demi  de  snif,  un  Docet  de 
cuir,.,.  et  vendi  ledit  Docet  viij.  soli.  Une 
eschine  Doceresse  assise  au  bout  du  pont 
neuf  avecques  le  premier  pitie,  in  Lit. 
ann.  1886.  ex  Reg.  180.  eh.  158. 

T  DOGARIUM.  ut  videtur,  a  Grsco  do- 
x6c,  Trabs,  tignum,  Gallis  Poutre,  So- 
live, Bois  de  charpente.  Agnelli  lib. 
Pontif.  apud  Muratorium  tom.  2.  pag. 
182.  col.  1  :  Omnia  Docaria  et  subtegu- 
lata,  et  omnia  tigna  abiegna,  et  quss  ne- 
cessaria  erant,   Ravennenses    cives  vol- 

ventes  in   angaria cssmentariique 

ordinabant  trabes  super  parietes,  et  per- 
feda  sunt  omnia, 

1  DOGATUS,  prò  Dvcatus,  Gali.  Duchi. 
Occurrit  in  Gharta  Garoli  Magni,  apud 
Doubletum  Hist.  San-Dionys.  pag.  715. 

T  DOCCIA,  vox  Italica,  Ganalis,  tubus, 
Gali.  Canal,  Tuiau.  Hugo  de  Prato  Serm. 
68.  apud  Marti  ni  um  in  Lexico  :  Si  quod' 
dam  Canale  aqusB%  velocissime  currentis 
deorsum,  ut  Doccia  molendini  percuteret 
in  murum,  manifestum  est,  quod  undique 
reduncUiret  et  dispergeretur  :  sic  erit  in 
gloria  animse  ad  corpus.  Vide  Duciculus. 

«  DOCCIO,  Doctrina,  8t«axi  Godex  San- 
germ.  Dodrina,  dodus,  in  Gastigat.  ad 
utrumnue  Glossar.  Vide  Doctio. 

«  DOGE,  Cedo,  fiiaa^ov,  ex  eodem  God. 
ibid. 

T  DOGELLUM  qtioddam  in  pago  Rute- 
nico  super  rivulum  Dordunum,  cujus  vo- 
cabulum  est  Concas,  in  Prsecepto  Ludo- 
vici Pii  ann.  819.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Gapitul.  col.  1417.  Lege  Locellum  ut  in 
Annal.  Benedict.  tom.  2.  pag.  401. 

«o  DOCENTER.  Virgil.  Grammat.  pag. 
71  :  Dicimus  enim  Docenter,  sapienter, 
instanter,  perseveranter,  Hanc  vocem 
Barthius  in  Advers.  pag.  1579.  e  codice 
reponere  lubet  apud  Martian.  Gapell. 
lib.  4.  t  ^-  vers.  5.  ubi  vulgo  legitur 
Decenter, 

1  DOGENUS,  Assis  Francicus  duodecim 
constans  denariis.  Gal  lice  Douzain.  Tes- 
tamentum  S.  Aredii  Abb.  Altamensis, 
apud  Stephanot.  Fragm.  Histor.  MSS. 
tom.  1  :  Maimacum  domum  nostram  . .  , 
Monachi  nostri  Altanenses  habeant  cum 
mancipiis,  qui  quatemos  aripennos  viness 
Monachis  colant  ;  uxores  vero  eorum  Do» 
cenos  argenteos  singulis  annis  Monachis 
Altanensibus  persolvant. 

^  DUCERE,  Ostendere.  Acta  B.  Petri 
Arbues.  tom.  5.  Sept.  pag.  786.  col.  1  : 
Ex  ilio  (sanguine)  didus  papyrus  fuit 
unctus,  et  illum  publice  Docui,  testtbus 
infra  scriptis. 

**  DoGERE,  Goncionem  h  abere  ad  po- 
pulum  in  ecclesia.  Doctor,  Goncionator. 
Vide  Glossar,  med.  Graecit.  voce  Atfiaa- 
xeiv  col.  804.  et  Append.  col.  68. 

oò  DOGESIS,  Vanaopinio  a  Gr.  A6xYurtc. 
Docesim  aut  phantasutm,  ap.  Mar.  Mer- 
cat.  pag.  178.  292. 

«  DOGHA,  t.  Cupio,  in  Glossar.  Lat. 
Gali  ann.  1852.  ex  Cfod(.  reg.  4120.  Ubi 
leg.  forte  Cupa.  Vide  Doga  2. 

DOGHA.  Vide  Do^a. 

^  DOGHION  quidam  ordeum  vocant. 
Glossar,  medie.  Simon.  Jauuens.  ex  God. 
reg.  6959. 

DOCIEILIS  8tdaxTtx&c,  in  Gloss.  Grsec. 
Lat.  Gloss.  Lat.  Grsec.  :  Docibilis,  eu5i- 

ao 


454 


DOG 


DOC 


DOG 


daxTOc,  eù|&o(OiQC,  DocibilitaSf  òiòaTuaìkla, 
6I0SS8B  S.  Benedicti  cap.  de  Morib.  : 
DocibiliSf  eyuaOT);.  Indoctbilis,  5v<r|i.aOiQC. 
Ugutio  et  Joan.  de  Janua  :  DocibilU  et 
Docilia  differunt  :  nam  Docilis  est  Disci- 
pulus,  qui  facile  docetur  :  Docibilis  vero 
qui  facUe  diacitur,  Mox  alt,  promiscue 
usurpar!,  ut  apud  Joannem  cap.  6  : 
Erunt  omne$  Docibilea  Deit  i.  e.  dociles. 
GriBC.  5t$axTo\ToO  Oeo0.£t2.  ad  Timoth.: 
Ad  omnia  Docilerriy  patientem.  Or.  òiòa- 
xTixóv.  Amalarius  Ho.  1.  de  Eccl.  Offlc. 
cap.  85  :  Non  erit  ReaponsoriuSf  quia  ne- 
mini  ibi  praedicabitur,  $ed  erunt  omnes 
Docibiles  Dei,  Stephanus  Eddius  in  Vita 
S.  Wilfrid!  cap.  9  :  Prudentem,  non  vi- 
noUntum,  Docibilem  et  bene  docentem 
Sermone  puro  et  aperto.  Sugerius  lib.  de 
Administr.  sua  cap.  d  :  Cum  estate  Doci" 
bili  adoleecentiK  mete  antiqua*  Armarti 
poaseesionum  revolverem  chartaa,  Hinc- 
marus  Remensis  Epist.7.  exLabbeanis: 
Si  ipse  clericua  cnminosus  non  est,  et 
Docwilis  est,  quod  etiam  in  Episcopo  Ca- 
nones  re^uirunt^  etc.  Infra  :  Si  autem 
ipse  ClertcuSy  cut  per  tanta  tempora  ip- 
sam  Eeclesiam  in  Follans^ratio  habere^ 
et  in  ea  laberare  consensisti,  non  placet  et 
per  rationem,  aut  prò  crimine^  aut  prò 
tndoeibiìitate  illum  rejeceris,  quem  cen- 
tra regulas  sinemea  licentia  et  sine  liber- 
tate  Canonica  ordinasti^  estende,  et  alium 
invenietnua.  Ubi  Docibilis,  est,  uti  di- 
cimus,  Capax;  ut  indocibilitas,  inca- 
pacitas. 

DoGiBiLlTAS.  Alvarus  in  Vita  S.  £u- 
logii  :  Et  hoc  erat  exercitium  nobis  melle 
suavius,  favis  jucundius,  et  in  aure  nos 
quotidie  extendentesy  multa  inadibilia 
tentare  in  scripturis  immatura  Docibilitas 
egit.  Infra  :  Quanta  Docibilitas  tam  pre- 
ttoso  munere  inesset  animaa,  etc» 

*  Vita  S.  Clcci  tom.  1.  Aug.  pag.  660. 
col.  1  :  Docibilitas  evangelica,  qua  quis- 
qtie  Christi  discipulus  nuncupatur,  eie» 

\  DOGILLUS,  Glepsydra.  Vide  Duci- 
cuìus, 

1  BOGMEN,  prò  Dogmen,  Dogma.  Fri- 
degodus  in  VIU  S.  Wilfrid!,  inter  Acta 
SS.  Benedict.  s«C.  4.  part.  1.  pag.  725  : 

Fif tuia  raraslris  eetcML  prolbeinaU  citìs, 
CalloMS  eanl  Melifor  Telut  oicola  tannas, 
Boarri  tratimos  txoUca  Docmiiia  plactro. 

Mabillonius  legit  Dogmen  in  Onomast. 
ad  calcem. 

DOGRUM.  Gharta  Gennaldi  Episcopi 
Astoricensls  SBrae  958.  apud  Antoni um 
de  Yepez,  tom.  4.  Ghron.  òrdin.  S.  Bene- 
dicti pag.  448  :  Cateros  libros  tam  divi- 
nos,  ia  est  Bibliothecam  totam,  Moralia, 
Job,  Pentateuchum,  cujus  historia  Ruth, 
liber  unus  ;  sive  etiam  et  specialiter.  Do- 
crum,  id  est,  Vitas  patrum,  item  Mora- 
lium,  Ezechielem,  Prosperum  genera  offL' 
ciorum,  Ethimologiarum,  catha  Johannis, 
libros  Trìnitatis,  libros  Apringi,  Epistolss 
Hierofiymi,  Uem  Ett^molegiarum,  Glosse- 
matum,  liber  Cominis^  (leg.  Comitis)  liber 
regularium,  virorum  tùustrium,  etc.  Le- 

fendum  forte  Geronticum  :  nam  Vitse 
atrum  sic  inscribuntur. 

DOGTIGANUS,  Papiae,  Qui  docte  canit. 
fMartianus  Gapella  lib.  2.  in  Glio  Musa 
Docticanxs  sollers  ludere  sensibus.  Hugo 
Etherianus  in  Epistola  ad  Aimericum 
Antiochenum  Patriarcham  ann.  1170. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  479  : 
Dum  in  supernarum  rerum  cognitione 
versor  ConstantinopoU,  DocticansR  investi- 
gationi  vestrsa  mist,  etc] 

1  DOGTIGULUS,  diminut.  a  Doctus,  in 
Bodonis  Ghron.  Glusin.  apud  Leibnitium 
Scriptor.  Brunsvic.  tom.  2.  pag.  861. 

3|e  ])0GnFIGUS.[Doctosfacien8.  Capell 


1.  initio.  Virgo  armata,  decens  rerum 
sapientia,  Pallas,  Ingenium  mundi,  nru- 
dentia  sacra  Tonantis,  Ardor  Doctiftcus, 
etc] 

)  dOGTILOQUAX,  Loquens  docte.  Lit- 
tera  Doctiloquax,  apud  Dracontlum 
lib.  2. 

<**  DoGTiLOGUS.  Gesta  episcop.  Virdu- 
nens.  ap.  Pertz.  Script,  tom.  4.  pag.  42: 

DoctOogum  flomen  aalienli  fonia  rafuodia. 

DOCTXLOQDIUM ,  Doctum  eloquium, 
Uffutioni. 

1  DOGTIO,  AtSax^,  Doctrina.  Gloss.  Lat. 
Grsec.  Sangerman.  MSS. 

1  DOGTISONUS,  ut  Docticanus.  Arator 
in  Act.  17.  de  S.  Paulo:  Quem  turba 
profari  Doctisonis  mirata  modis.  Docti" 
sonm  artes,  apud  Sidonium  cap.  15. 

)  BOGTITAT,  Frequenter  docet.  Gloss. 
Isidori. 

1.  BOGTOR,  Dignitas  in  Glero  et  Eccle- 
sia, cui  ex  officio  incumbebat  docere 
plebem.  Passio  SS.  Perpetu»  et  Felici- 
tati s  :  Vidimus  ante  fores  Optatum  Epis- 
copum  ad  dexteram,  et  Aspasium  Presby- 
terum  Doctorem  ad  sinistram,  Gyprian. 
Epist.  24.  Doctoris  Audientium,  seu  Ga- 
techumenorum,  meminit.  Vide  Notas 
nostras  ad  Ginnamum  pag.  461. 

SS^  Pro  Episcopo  sumitur  in  Gapitu- 
laribus  Regum  nostrorum  lib.  6.  cap. 
857:  Criminationes  adversus  Doctorem 
nemo  suscipiat,  nemo  audiat  ;  quia  indi- 
gnum  est  ut  hi  qui  Throni  Dei  vocantur, 
aliqua  motione  turbentur.  Episcopum  hic 
intelllgendum  esse  palam  fit  ex  ejusd. 
lib.  cap.  104.  ubi  :  Nullis  vita  Prtssulum 
turbetur  excessibus  :quia  valde  indignum 
est,  ut  qui  Throni  Dei  vocantur,  aliqua 
motione  turbentur  aut  inique  tractentur  ; 
ut  ex  capite  156.  libri  7  :  oi  quis  Episco- 
porum  accusatur,  ad  summos  Prtmates 
causam  deferat  accusator,  qui  adtentius 
discutiant,  si  causa  pietatis  hoc  fiat  necne. 
Quod  si  alicujus  invidia...  actum  fuerit, 
nullo  modo  tale  recipiatur  negotium  ; 
quoniam  inconveniens  est ,  ut  hi  qui 
Throni  Dei  vocantur,  et  immobiles  esse 
debent,  pravorum  accusationibus  movean- 
tur  vel  perturbentur,  Ibid.  cap.  828  :  Ae- 
cusationes  adversus  Doctorem  nemo  stuci- 
piat,  quia  non  potest  humano  condemnari 
examtne,  quem  Deus  suo  reservavit  judi-- 
ciò.  Et  cap.  57  :  Interiorum  ordinum  culpss 
ad  nullos  magie  referendss  sunt  quam  ad 
desides  negltgentesque  Doctores,  Vide 
ejusdem  libri  cap.  44. 

2.  DOGTOR,  Auctor.  Vetus  Placltum 
ann.  1074.  apud  Ughellum  tom.  1.  pag. 
505  :  rune  supradictus  Imperator  interro- 
gavit  supradtcto  judice,  quis  exinde  fuis- 
set  lex  f  Tunc  dixit  supradiclo  judice,  Do* 
mine ,  interrogate  eam ,  ubi  est  suum 
Doctorem,  vel  si  habet  testimonii.  Tunc 
interrogavit  ea  supradictus  Imperator,  si 
habuisset  Doctorem,  vel  testimonii.  Tunc 
dixit  supradicta  Albasia  :  Non  possum  hic 
habere  Doctorem  ncque  testimonii,  quia.,. 
UH  volunt  venire  in  vestram  prassentiam. 
Vide  Auctor. 

1  8.  DOGTOR,  Abbas,  in  Annal.  Bene- 
dict. lib.  87.  num.  108.  ad  ann.  Ghristi 
877. 

Doctores  Leqis.  Gloss.  Gr.Lat.:  No{iO' 
dtdaoxotXoc,  Legis  Doctor.  Gloss.  Lat.  Gr.  : 
Juris  Doctores,  aùBévTai  Tfi^v  v6u.(dv.  Lexi- 
con. GrsBC.  MS.  Reg.  God.  2062:  No|io5i- 
da9xaXoi,ot  Ypai&itatetc  ip(AT)ve\3ovTec,avvno-av 
vàp  avTotc  xa\  ol  X£YÓ|ievot  votiixot.  Ibld.  : 
No(MXÓc,  ò  T&  v6|Mo  àxoXovOfikv,^  é  TOO  v6|M>u 

c(y}yy)ti^c.  Adreval'dus  lib.  1.  de  Miracul. 
S.  Benedicti  cap.  25  :  Quidam  Wastinen- 
sis  regionis  Legts  doctor, ....  munere  cor~ 
ruptus  advenerat,  verens,  ne  si  duo  inter 


se  decertarent,  testis  eorum  reprobua  in^ 
veniretur,  Judicium  protulit,  etc,  Paulo 
ante  :  Plurimi  lequm  Magistri  et  jucUces, 
Gharta  Pipini  Majoris  Domus  apud 
Doubletum  lib.  8.  Hist.  Sandion.  pag. 
692  :  Sicut  proceres  nostri,  seu  Comites 
Palata  nostri,  vel  reliqui  Legis  Doctores 
judicaverunt,  Fragmentum  Historio 
Aquitanicaa  :  Miseratque  in  Marciliacum 
Robertum  Legis  Doctum,  etc,  Exstat  in 
Tabularlo  EcclesisB  Garnotensis  Gharta 
originalis  Theobaldi  Comitis  Palata,  data 
5.  idus  Januar.  Indict.  6.  anno  a  Pas" 
sione  Domini  1068.  quam  pr»  csteris 
subscribit  Rotbertus  Legis  Doctus.  Gapi- 
tula  Garlomanni  tit.  2.  cap.  9  :  Et  Comes 
prmcipiat  sito  Vicecomiti,  suisque  CentC" 
nariis,  ac  reliquie  ministris  lleipuhlicsB 
nec  non  francis  hominibus ,  mundanss 
legis  documentis  Eruditi*,  etc.  Gbronicon 
Lichfeldiensis  Eccles.  in  Anglia  :  Anno 
Guillelmus  regni  sui  4.  apud  Londonia^ 
Consilio  Baronum  suorum  feeit  summoniri 
per  universos  Angliss  Comitattts,  omnes 
noòiles,  sapientes,  et  sua  leqe  eruditos,  ut 
eorum  leges  et  consuetuaines  audiret. 
Eadem  verba  habentur  initio  Leg^im 
Edward!  Gonfessor.  cap.  1.  Domini  le- 

fum^pud  Ottonem  de  S.  Biasio  cap. 
4.  [•**  Vide  Savin.  Histor.  Jur.  Roman, 
med.  temp.  tom.  1.  cap.  6. 1 186.] 

1  Doctor  in  Sagra  Pagina,  Qui  sa- 
cros  Bibliorum  libros  interpretatur.  In 
lustramento  anni  1428.  ex  Arcbivo  Mo- 
nasteri! de  Bello-prato  Rotomag.  legl- 
mus  :  Die  Veneris  sancta  de  mane  ante 
meridiem  solet  fieri,  et  est  assuetum,  qui" 
dam  sermo  solemnis  seu  prasdicamentum 
solemne  per  unum  Doctorem  in  sacra  pa^ 
gina  aut  aliam  personam  solemnem. 

DOGTOR  DoGTORUM,  in  Actls  Gapitu- 
laribus  EcclesisB  Lugdun.  ann.  1841. 
fol.  87.  V.  et  alibi  non  semel.  Sed  qu» 
hsec  dignitas,  fateor  mibi  incompertum. 

sk  [Doctor  in  Decretis.  «  Johannes 
Abbatis,  Doctor  Parisiensis  in  Decretis. 
(Gart.  N.  D.  Paris.  III.  174.  an.  1815.)  •] 

e  DOGTORARE,  Doctorari,   Doctoris 

f:radum  conferre  vel  adipisci,  Dottorare 
talis;  Doctorifier,  apud  Gbrist.  Pisan. 
in  Hist.  Garoli  V.  pari.  8.  cap.  70  :  Lequel 
(de  patre  suo  loqultur)tré«  ami  serviteur 
et  clerc  eoccellent,  gradué  et  Doctorifié  a 
Boulongne  la  Graee  en  la  sdence  de  me- 
decine,  Gharta  Garoli  reg.  Slcil.  ann. 
1296.  ex  God.  reg.  4659  :  Ambo  et  eorum 
quilibet ,  ipsius  canceUarii  in  ejusdem 
Pfkrtibus  Provindsa  absentia  vicemgerant, 
licentientur  et  etiam  Doctorentur.  Acta 
capit.  eccl.  Lugdun.  Mss.  ad  ann.  19@8. 
fol.  87.  v«.  col.  1  :  In  casu,  in  quo  Petrus 
de  Pollens,  anteguam  alii  essent  de  dieta 
militia  provisi,  licentiaretur  seu  Doctora- 
retur,  aictam  militiam  sibi  conferunt.  Oc- 
currit  prsBterea  apud  Murator.  tom.  20. 
Script.  Ital.  col.  982.  in  Stat.  Vercell. 
lib.  8.  pag.  61.  y*,  etc.  [«•  Histor.  Ar- 
chiep.  Bremens.  ap.  Lappenb.  pag.  89. 
vers.  28  : 

Ailaa  alalim  dldicit,  at  ut  haa  dooerat 
Magiater  aflbctQS  aai.  namo  qni  dolerat. 
Don  laffana  in  calhadra  prìmiun  Doclorarel 
Prebaoda  tnosmiiu  aat,  ete. 

^  Dootorandus,  Ad  Doctoris  gradum 
promovendus  in  Academiis.  Bacchala- 
riandi  Doctorandique ,  apud  Bobertum 
Croulet  in  Gompendlo  Jurium  Universitas 
Paris,  fol.  14.  v«.  Occurrit  apud  Leibni- 
tium Scriptor.  Brunsvic.  pag.  826.  et 
infra  in  voce  Sufferratura. 

ODOGTOREUS,  Ad  doctorem  pertinens, 
doctus.  Annal.  Placent.  ad  ann.  1464. 
apud  Murator.  tom.  20.  Script.  Ital.  col. 
916  :  Post  magnas  recitationee  factas, 
post  multo»  disputationes  publice  confec" 


[DOG 

ta»,  «idi  (Alberto  "Rìpaìì&ìerat  facillimum 
publice  bis  in  die  lectiones  Doctorects  legete 
et  cum  gratia  auditoruvn, 

0  DOGTORIZARE,  Àpprobare.  Annal. 
Victor.  Mss.  ad  ann.  1215  :  Libri  etiam 
Senteniiarum  Petri  Lombardi  et  Glosm 
super  epistolcks  PauU  ab  eodem  Petra 
faeta  Doetorizati  sunt,  etiam  ause  super 
Psalterium  fecit.  Sed  fortassls  leg.  Auc' 
torizati. 

T  DOGTORIZATIO  ,  Adeptio  Doctoris 
^adus,  in  Statutis  AcademisB  Paris,  n. 
3d.  apud  Acherium  Spici!,  tom.  6.  pag. 
884. 

^  DOCTRINA,  Parocbia,  apud  Indos 
Gbrlstianos.  Plures  occurrit  in  Conciliis 
Hlsp.  XVI.  ssculi. 

«  bOGTRINALE,  Titulus  libri  de  Gram- 
matica, qaem  metrice  scripsit  Alex,  de 
Villa-Dei,  qui,  auctore  WatMngho,  vive- 
bat  ann.  1!Ì40:  Scribere  clericulis  paro 
Doctrinale, 

t  DOGTRINALES  PuERi  dicantur  in 
Conciliis  Hispan.  XVI.  saeculi.  qui  mi- 
nistrant  in  Ecclesiis  parochialibus.  Vide 
Doctrina. 

1  DOGTRINAMENTUM,  Documentum, 
pneceptum,  Gali.  Preceptet  in  Monastico 
Anglic.  tom.  1.  pag.  11.  col.  2  :  Per  Doc- 
trinamentum  B,  Archangeli  Gahrielis. 

DOGTRINARE,  Docere,in8truere.  Ebrar- 
dus  Betun.  in  GrsBcismo  cap.  14  : 

Sed  quod  in  hoc  opera  toIo  Doetriinre  miaoret. 

Occurrit  apud  Baldricum  lib.  1.  Ghron. 
Gamerac.  cap.  84.  116.  lib.  3.  cap.  15.  [et 
in  Actis  SS.  Aprii,  tom.  2.  pag.  798.] 

^Italis  Doctrinare,  nostris  Doctriner 
et  Doutriner.  Petrus  de  Font,  in  Gons. 
cap.  2.  art.  1  :  Tu  qui  te  veus  Doutriner^ 
de  droit,  etc.  Unde  Dotrinéeur,  doctor, 
ibid.  cap.  27.  art.  2  :  Les  Apostles  ki  fu- 
rent  Dotrinéeur  de  toute  la  Chrestienté. 
Lit.  remiss.  ann.  1409.  in  Ree.  164.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  149  :  Icellui  euré^  qui 
devoit  garder  le  bien  et  honneur  de  ses 
parroissiens  et  parroissiennes,  les  ensei- 
gner  et  Doctriner  dévotement,  etc.  Vita 
J.  G.  Ms.  : 

La  pveèle  (a  biea  apriM, 
Li  saios  eapira  Tot  etcolée. 
Et  eaaeigolé  et  Doctrinée. 

^  Sed  et  Doctriner  dixerunt,  prò  Gasti- 

gare^  ver  beri  bus  docere,  admonere.  Gali. 
hdtier,  corriger.  Lit.  remiss.  ann.  1880. 
in  Reg.  118.  eh.  99  :  Icellui  Jehan  chas- 
tiant  et  Doctrinant  sa  femme,  si  comme  il 
appartenoit  en  tei  cas.  Ali8e  ann.  1424.  in 
Reg.  172.  eh.  671  :  Icellui  abbi  se  efforga 
de  prendre  icellui  frere  Thomas,  et  le 
faire  pugnir  et  Doctriner,  ainsi  qu*il 
appartenoit  faire.  Hinc  Doctrine^  prò 
Chàtimentf  castigatio,  in  Lit.  remfss. 
ann.  1889.  ex  Reg.  185.  eh.  287:  Icellui 

Danois prinst  deux  vergeronsde  saulx, 

et  l'en  bati  (son  lils)  à  nu  par  les  fessesy 
par  maniere  de  Doctrine  et  de  chastoy. 

«  DOGTRINATIO,  Documentum,  pr»- 
ceptum,  Ital.  Dottrinamento,  Epist.  abb. 
S.  Albani  in  Ghron.  Joan.  Whethamst. 
pag.  489  :  In  tanto  edam  duo  vestra  mu- 
nusctUa  fuerunt  nobis  accepciosa,  de 
quanto  illorum  unum  invitai  nos  ad  bo- 
num,  alterum  vero  instruit  ad  mores,  et 
det  Doctrinationem.  Doutriement,  eodem 
sensu,  in  Serm.  Rob.  de  SainceHaux  de 
morte  S.  Ludovici  : 

Monlt  font  bel  li  enbnt,  Dez  les  crobae  et  ameni, 
Et  doint  bone  firoichance  et  bon  DoutrioeoMnt. 

DOGTRINUM,  AiSa^xaXetov,  in  Gloss. 
GrsBc.  Lat.  Schola  publica.  [^  Adde  ex 
Gastigat.  in  utrumque  Glossar.  Oodex 
Sangerm.  :    AidaoxaXiov  ^   magisterium, 


DOD 

subdit  regius  :  documentum,  Doctrine, 
eadem  acceptione,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1404.  ex  Reg.  158.  Ghartoph.  reg.  eh.  416: 
Le  suppliant  dit  que  son  entencion  estoit 
de  soìf  en  aler  demourer  à  Paris ,  et  que 
c'estott  la  plus  notable  Doctrine  pour  en- 
fans,  qui  feust  en  France.] 

DOGTUS.  Dodi  homines ,  quos  vulgo 
Probos  dicimus.  Lex  Longob.  tit.  41. 
[^  Rothar.  128.]  :  Oneras  reddet,  et  mer^ 
cedem  Medici  persolvat,  quantum  per 
Doctos  homines  arbitratum  fuerit,  Tit.  46. 
r^  180.]  :  Servus  ministerialis  et  Doctus. 
Vide  Boni  homines. 

DOGUMENTA,  TabuISB,  Ghart»,  instru- 
menta, quibus  priBdiorum  rerumve  alia- 
rum  Jus  firmatur.  Gloss.  Basii.  :  'Ivorpou- 

SévTot,  BiòaxM.  Goncilium  Agathense  can. 
3.  et  Burchardus  lib.  8.  can.  188  :  Si 
quis  de  Clericis  Documenta,  quibus  Eccle' 
sias  possessio  firmatur,  aut  supprimere,,,, 
prsuumpserit.  Vide  Goncilium  Aurelian. 
rV.  can.  14.  apud  Gromaticos,  Documenta 
sunt  signa ,  argumenta  termi norum, 
finium,Timitum.  Vide  Aggenum,  et  leg. 
3.  God.  Th.  de  Abolit.  (9,  87.)  et  leg.  41. 
de  EpiscoMlO,  2.) 

DOGUMElfTATIO,  Admonitio,  vov^tvia, 
in  Gloss.  Gr.  Lat.  [ItutitutiOf  correctio, 
in  Supplemento  Antiquarii.] 

DOdARIUM.  [^  Gontract.  matrim.  ann. 
1858  :  Quia  dos  data  donationem  propter 
nuptias  habere  meretur,  contemplatione 
et  causa  matrimonii  supradicti,  sponte 
et  pacifice...  promisit,..  domicellss  Johan- 
nelUs  uxori  suse  in  Dodarium  et  tercia- 
riam,  seupro  Dodario  et  terciariaannuas 
uncias  auri  ducentas  viginti.]  Vide  Dola- 
rium» 

^  DODIS.  Tradit.  S.  Gallens.  ann.  815. 
ap.  Neugart.  in  God.  Diplom.  Alem. 
num.  182  :  Trado,.,quicquid  genitor  meus 
nomine  Wirimhari  aenetrice  mea  nomine 
Kebalinda  ad  Dodiaem  egisset,  id  sunt  2. 
colonicas,  etc,  Neugart.  interpretatur  : 
Quicquid  genitor  meus  matri  Dotis  loco 
consignavit. 

^  DOÌ)RANS,  TresqusBlibetpartes,  quarta 
remota,  ut  novem,  sublatis  tres,  ex  duode- 

cim.  Sic  notatur  ^Só  Papias  in  MS.  Bitu- 

rie.  Vox  quidem  nota,  at  signum  hic 
expressum  non  ita. 

DODDS.  Abbo  Monach.  lib.  2.  de  Bello 
Parisiaco  vers.  97  : 

Lux  segetii  redivìTa  rotas  tpolHs  TaeoaTit, 
Atqoe  Miis  Dodtun  rerocavll  motibos  axem. 

vertit.  [**  Pertz.  in  textu  ipso  habet 
clodum.]  Etiamnum,  Dodu,  dicimus  ar- 
cuatum,  et  in  dorsi  formam  efflctum,  a 
voce  dos,  dorsum. 

^  Unde  Dode  dicitur  Alapa  aversa 
manu,  Gali,  du  dos  de  la  main,  inflicta, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1410.  ex  Reg.  164. 
Ghartoph.  reg.  eh.  819  :  Jehan  de  Noyon 
dist  quHl  donneroit  voulentiers  a  icellui 
Housset  une  Dode  ou  buffe,  Aliffi  ann. 
1471.  in  Reg.  197.  eh.  147:  Le  suppliant 
bailla  à  icellui  Perrinet  de  la  quarre  ou 
du  Doulx  de  la  main  gaulche  en  arriere 
main  sur  la  joue,  EJusdem  erigi  nis  vide- 
tur  vox  Dodasne,  qua  Ripa  seu  agri,  qui 
ad  fluviorum  litora  positi  sunt,  signi- 
flcantur,  in  Gharta  ann.  1476.  ex  Ghar- 
tul.  Latiniac.  fol.  246  :  Confessa  avoir 
prins  et  retenu  à  tiltre  de  croix  de  cens  et 
rente  annuelz  et  perpetuelz,,,  tous  les  ri- 
vaiges  ou  Dodasnes .  qui  audit    vrieur 

baiìleur  appartiennent à  prenare  au 

long  de  la  riviere  de  Marne,  entre  ladite 
rivteì^e  et  les  prez  et  terres  estans  affron^ 
tans  ausdits  Dodasnes,  [^  Vide  Dorsum 
Asini.l^Hinc  etiam  fortassis  accersenda 
vocis  thdin  origo,  qua  designatur  inep- 


DOG 


155 


tus.  homo  incompositi  oris  et  gestus. 
Mirac.  B.  M.  V.  Mss.  lib.  2  : 

Mais  Mchiés  bien,  c*en  est  la  fina, 
Quo  Dodioi  eat  et  buianara  fina, 
Pana  eat  apen  et  durfeua, 
Ki  oes  mlràdea  a  lena,  etc. 

o  BOELA,  Asser,  quo  vas  seu  dolium 
compingitur,  idem  quod  supra  Doa  2. 
Gali.  Douve,  alias  Docile  et  Douelle.  Lit. 
remiss.  ann.  1454.  in  Reg.  191.  Ghartoph. 
reg.  eh.  70:  Ipso  supplicante  existente  in 
suo  operatorio  catpenterim,  utendo  suo 
ministerio,  dolando  et  imugendo  Doelas 
cujusdampipsB  seu  dolii;...  cum  quadam 
Doela,  etc.  Alise  ann.  1380.  in  Reg.  117. 
eh.  190:  Icellui  suppliant  prist  furtive^ 
ment....  environ  soixante  pieces  de  Douel- 
les  à  faire  tonneaulx.  Le  suppliant  avec^ 
ques  une  Docile  de  pippe .  rompit  le 
morillon  de  la  claveure  de  la  huche,  in 
aliis  Lit.  ann.  1450.  ex  Reg.  185.  eh.  17. 
Haud  scio  an  inde  vel  a  Doga  2.  Dottile, 

grò  ivre,  Ebrius.  vini  plenus,  in  Mirac. 
1.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Grant  voloir  ot  et  arant  deair, 

Sioant  iTrea  fu,  d'aier  gealr.... 
itoat  comme  11  entra  en  cloiatre 
Doullea  de  vin  et  eacauféa,  etc 

^  Douelle  vero  in  Hist.  Joan.  de  Sain^ 
tré  cap.  86.  est  ferrum  cavum,quo  infe- 
rior  pars  extrema  hastse  munitur,  vulgo 
Douille.  Vide  Doga  8. 

t  DOERIDM,  ut  Doarium^  in  Amal- 
thea. 

1.  DOGA,  Fossa.  Gallis  Douve.  Gregor. 
Turon.  lib.  1.  Miracul.  cap.  25:  Fossas 
in  circuitu  Bctsilicsi  fieri  jussit,  ne  forte 
Dogis  occultis  lymphss  deducerentur  in 
fontem.  [Pactum  anni  1272.  inter  Jaco- 
bum  AragonisB  Regem  Montisque  Pessu- 
lani  Dominum  et  Berengarium  Maga- 
lonsB  Episcopum,  de  limitibus  Jurisdic* 
tionis  utriusque  :  Exinde  siciU  itur  per 
carreriam  quss  transit  ante  viridartum 
quondam  Petri  Salvatoris,  usque  ad  viam 
quas  est  juxta  Dogam  vallati  MontiS" 
pessulani.  Juxta  Dogas  vàllatorum  mu- 
rorum  dictae  civitatis,  in  quodam  veteri 
Statuto  Massiliensi.]  Vide  Doha  [^  et 
Murator.  Antiq.  Ital.  voi.  2.  col.  1089.  G.] 

Dova,  Eadem  notlone,  in  Jure  Vicen- 
tino lib.  4  :  QusBlibet  Dova  cujuslibet  ve' 
getis,etc.  Ilnstrum. anni  1181.  ex  Archivo 
Ècclesiffi  Dolensis  :  Addunt  communiter, 
quod  omnes  Dovss  sunt  de  dominico  Archie- 
piscopi.] 

\  DouvA.  Instrum.  ann.  1255.  ex  Ar- 
chivo S.  Fiorenti!  :  Domum  Galterii 
Beisnel  sitam  de  prope  Douvam  Dolensis 
Abbacie. 

2.  DOGA,  Poculum,  vel  dolium.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Doga,  BoiSttyi^,  Doqarius,  Sout- 
Toicoi6c.  Gambro-Britannis  Ì>ogn,  est  de- 
bitum,  quantitas  debita,  mensura.  Vo- 

Siscus  in  Aureliano:  Facta  erat  ratio 
>ogsB,  cuparum,  navium,  etc.  Ita  emen- 
dant  Turnebus  et  Gasaubonus ,  prò 
Dochas.  Gujacius  et  Salmasius  vocem 
hanc  a  ^ox^i,  Receptaculum,  deducunt. 
Vide  Buttis  in  Butta  8.  et  Salmasium  in 
Hist.  August.  pag.  208.  490. 

^  Doyin,  non  absimili  prorsus  no- 
tione.  in  Lit.  remiss.  ann.  1449.  ex  Reg. 
179.  Ghartoph.  reg.  eh.  802  :  Ung  grant 
Doyin,  qui  vault  autant  dire  comme  une 
cruye  de  vin. 

8.  DOGA,  Asser,  proprie  is,  quo  vas, 
seu  dolium  compactum  est,  Italis  Doga , 
nostris  Douve.  Acta  S.  Thyrsi  et  Soclor. 
num.  25  :  Et  posuerunt  caput  ejus  in 
tinam,  et  cum  vellent  aquam  immittere, 
dissoluta  est  a  circulis  et  Dogis,  quasi 
concisa  esset  securibus.  Ubi  Agones  eo- 
rumdem  sic  habent  :  Dissoluti  sunt  cir^ 
culi   et    asseres   discompaginati,  et  ita 


156 


DOG 


DOI 


DOL 


fnistulcuim  comminuti.  [Statuta  Massi). 
!ib.  8.  cap.  17  :  Ordinamus  prmsenti 
capUulo  quod  omnes  boterii  Massiliaf  qui 
vendidennt  botas,  vendant.,,.  illaa  botas 
boruu  et  legales...  tam  in  Dogia  quam  in 
arbore,  etc]  Vide  Oct.  Ferrari  una  in 
Doga, 

f  Dova  ,  Eodem  signitlcatu .  Godex 
Irminonis  Àbb.  Sangerman.  MS.  fol.  60. 
verso  col.  2  :  Solvunt  ad  hostem  muUonea 
II...  axìculoa  e.  et  totidem  sdndolas,  xii. 
Dovas,  circuloa  vi.  xii.  faculas.  Et  fol. 
65.  col.  2  :  Asdculos  e.  sctndolas  totidem, 
Dovas  XII.  circuloa  vi.  etc.  [««  Fol.  72.  r*. 
Brev.  13.  sect.  99.  edit.  pag.  149  :  Solvunt 
....  Dovas  780.  ex  quihus  componuntur 
tonnm  86.  areulos  similiter,  etc.J 

4.  DOGA,  Italis  est  Fascia,  limbus.  Ita 
usurpat  Joannes  Villaneus  llb.  7.  cap. 
108.  uispani  Dogai  vocant.  Vide  Chronl- 
con  Petrl  IV.  Reg.  Arag.  cap.  7. 

^  Haud  scio  an  bue  pertmeant  voces 
Doe  et  Doesse  ex  Lit.  remiss.  ann.  1414. 
in  Reg.  167.  Chartoph.  reg.  eh.  867  : 
Une  appellé  Danton  se  parti  de  la  ville 
de  Chastelledon  avecques  une  Doe.  appel' 
lée  Doense  de  charge  audit  pays.  Ubi  las- 
ciculum,  sarcinulam  intelligo.  Vide  su- 
pra  Dodus. 

j  DOGALIS,  prò  Ducalis,  ut  puto,  que- 
madmodum  veneti  Ducem  suum  Doge 
nuncupant.  Testamentum  Tellonis 
Episc.  Guriensis  ann.  xv.  Pippini  Regis, 
in  Annal.  Bened.  tom.  2.  pag.  710.  col. 
1  :  Si  quis...  aut  Regalie  potestasj  vel 
aliquis  per  Begalium  potestatem  con' 
cessam,  aut  Dogalium  prmsentiam  com- 
motam...  ausus  fuerit  ab  his  Eeclesiis 
abstrahere,  etc.  Vide  Dux. 

*  DOGANA,  Illicita  hominum  societas 

§ro  mercibus  ad  arbitrium  suum  ven- 
endis.  Stat.  ant.  Florent.  lib.  8.  cap. 
87.  ex  God.  reg.  4621  :  Homines  seu  con- 
sules  alicujus  ariis...  non   possint...  fa^ 

cere...   conspirationem    aliquam vel 

monopolium  aut  [Ubi  ipse  Abbo  Glossa- 
tore Vodum^  Clodum^  Doganam  super  aut 
de  rebus  aut  negottationibus  ad  artem 
suam....  pertinentibus ,  certo  modo  vel 
forma  seu  pretio  vendendis  vel  emendis. 
Vide  Doana. 

1  DOGANA.  Vide  Doana. 

1  DOGARIUS.  Vide  Doga  2. 

I  DOGHANA.  Vide  Doana. 

^  1.  DOGMA,  A6yiLx,  Quod  faciendum 
videtur,  consilium.  Reinard.  Vulp.  lib. 
2.  vers.  915  : 

loMgrloM,  fkve  tibUnet,  tal»  Bstimor  hoslis, 
Sttd  libi  Dogma  mettm  non  al  ab  botte  datar. 
Suadeo  dcut  amo,  ole. 

oo  2.  DOGMA.  Doctrina.  Disciplin.  Gle- 
rical.  cap.  4.  sect.  15:  Qui  in  doctrina 
defecerit,  parum  generositas  sua  ei  prò* 
derit  ;  Dogmate  indiget  nobilittu,  sapien- 
tia  vero  experientia.  Vide  Dogmaticus. 

i  DOGMAUGARE,  ut  Dogmatizare,  in 
Bulla  Eugenii  IV.  PapaB  ann.  1440.  re- 
lata in  Bullario  Garmelit.  pag.  199. 
col.  1. 

DOGMATICUS,  Doctus,  saqax,  prudensj 
sophisticus,  etc.  Joan.  de  Janna.  Gloss. 
Lat.  Gali.  :  Dogmaticus,  Enseignez,  aage. 

DOGMATISMUS,  AortiaTi(r|A6c,  Disserta- 
tio,  docendi  ars.  Rustlcus  S.  E.  R.  Dia- 
conus  Gard.  con  tra  Acephalos  :  Ssepe 
proposui  tacitumitatetnprsehonorare  Dog- 
matismo. 

DOGMATISTA.  Gloss.  Saxon.  iElfrici  : 
Dogmatista,  La  reo  v,  Doctor.  Gloss. 
Lat.  Gali.  :  Dogmatizo,  enseigner.  S.  Eu- 
logius  lib.  2.  Memorial.  Sanctor.  cap.  de 
Mahomete  :  Pseudo-prophetam  Ulum  et 
faleissimum  Dogmatistam,  qui  plures  se' 
duaerit,  etc.  Adda  cap.  9.  sub.  fin.  lib.  8. 


cap.  6.  etl2.Theodorus  Abucura  Opusc. 

21  :   "Iva,  u;   àvlxT)TOv  SoyiAatiaT^v    toOtov 
6ai»|Ad(0'<i>o'i. 
1  DOGMATIZARE,  AoyiiaT^Ceiv,  Dogmata 

grsBsertim  falsa  et  erronea  disseminare, 
^all.  Dogmatizer.  Occurrit  apud  S.  Au- 
gustinum^  Eadmerum  Monacbum  in 
Vita  S.  Wilfridi,  Romualdum  II.  Ar- 
chiepisc.  Salern.  in  Ghronìco,  Bernar- 
dum  de  Breydenbach  Itiner.  Hierosol. 
pag.  501.  Rymerum  tom.  4.  pag.  815.  in 
Bulla  Johannis  XXII.  Papae,  in  Goncilio 
Tolet.  XV.  et  alibi  saepe. 

1  DOGMATIZATOR,  Qui  novas  opinio- 
nes  divulgat  asseritque,  apud  Ludewig. 
Reliq.  MSS.  tom.  6.  pag.  74. 

0  DOGMATUM,  Dogma,  documentum. 
Acta  S.  Freder.  episc.  tom.  4.  Jul.  pag. 
460.  col.  2:  Non  neglexit  officium,  sed 
cunctis,  tam  majoribus  quam  minoribus, 
per  se  perspicuum  tribuebat  Dogmatum. 

i  DOGMEN.  Vide  Docmen. 

DORA,  in  Regesto  49.  Ghartophylacii 
Regii.  Douhe,  ibidem  in  Litteris  verna- 
culo  idiomate  conscriptis  :   La  Douhe, 

?fut  se  tieni  à  leur  maison . . .  à  posseder 
cuiite  Douhe,  et  à  faire  en  icelle  edefices 
sus  estellonSf  et  non  autre,  et  sous  ladite 
Douhe  chausser,  et  à  faire  d'icelle  Douhe 
toute  leur  pleniere  et  delivre  volonté. 
Gonsuetudo  municip.  du  Tremblay.  art. 
10  :  Par  la  Coustume  de  la  Chastellenie 
du  Tremblay,  qui  a  Douhe,  il  a  fosse.  Id 
est,  qui  a  la  Douhe  du  fosse  du  coste  de 
son  heritage,  parreillement  le  fosse  lui 
appartieni.  Douves  et  fossez,  in  Gonsuet. 
Perticensl  art.  137.  Arvernensl  cap.  12. 
art.  51.  [Instrum.  anni  1260.  apud  Lobi- 
nellum  Hist.  Britan.  tom.  2.  col.  8H1  : 
Pro  Doha  illa  quae  facta  est  in  feodo  Ca- 
nonicorum,  in  cujus  structura  virgultum 
suum  amiserat,  assignamus,  efc.j  Vide 
Doga  1. 

T  D GRANA,  Dohanare,  etc.  Vide 
Doana. 

3^  DORANNA.  [Gali.  Dauane  :  «  Ad  pur- 
gandum  et  instaurandum  stratam  seu 
viam  ante  Dohannam  S.  Eustachio 
(Mand.  Gamer.  Apost.  1466,  f.  81,  Àrch. 

Vaticj»] 
DOITKTNS.  Monet»  AnglicsD  species. 

Vide  Galihalpens. 

1  DOITUS,  Ganalis  vel  mediocris  la- 
cus,  Normannis  Douit  vel  Duit,  Aqua 
stagnans  et  limpida,  ubi  lintea  lavant  et 
telas,  macerant  cannabim,  etc.  Gharta 
anni  1188.  apud  Lobinellum  tom. 2.  Hist. 
Britan.  col.  292  :  Sclusam  igitur  sive  Doi- 
tum,  quem  Monachi  inter  aanam  et  Hte- 
nam  fecerant,  et  in  quo  medietatem 
habebam,  totum  iUud  cum  molendinis  et 
piscaria  liberum  et  absolutum  perpetuo 
possidendum  donavi  atque  concessi.  Doi- 
tum  quoque  Scarcelli  cum  capello,  quem 
jam  diu  possederant,  concessi.  Gharta 
ann.  1273.  ex  Ghartulario  S.  Vandregi- 
sili  tom.  2.  pag.  1707  :  Unam  pechiam 
terrm  integram  sicut  se  prssportat  in  lon^ 
qum  et  latum  cum  gardigno,  quod  est 
juxta  dictam  terram  Laurentii  Abat-la- 
pie. . .  usque  ad  DoitumHuelot.  Alia  ann. 
1275.  ex  eodem  Ghartulario  tom.  1.  pag. 
1005  :  Unam  pechiam  terrsB  sitam  in  par- 
rochia  de  Calido^becco  intra  masuram 
Martini  le  Gay  ex  una  parte  et  Doitum 
ex  altera.  Ghartularium  S.  Vincenti! 
Genoman.  fol.  75  :  Terra  quss  vocatur 
Oscha  de  grosso  Doito.  Haud  scio  an  ar- 
cessenda  vox  a  Latino  Ductus,  a  quo 
dictum  slt  Duit,  Latino-barbare  Doitus, 
ut  a  Conductus  factum  est  Gallicum 
Conduit;  certe  a  Ductus  derivata  vox 
Dois,  quam  eodem  intellectu  usurpavi t 
Ghristianus  de  Troyes  Poeta  vetus  a 
Borei  lo  laudatus  : 


Lei  oreillat  font  Toye  «t  Doit, 
Par  ou  Tient  juiqa'au  cuor  la  voli. 

Vide  Ductus  2. 

•Gharta  ann.  1098.  inter  Probat.  Hist. 
Sabol.  pag.  159  :  Concessi  diciis  fratribus 
stangnum  de  PUiceio  et  nemus,  cum  terra, 
qusB  est  per  duos  Doitos  usque  ad  molen- 
dinum  de  Placeio,  sicut  Doitue  exit  de 
valle  des  Tesneres.  Hinc  Dou  nostri  ap- 
pellarunt  muliebrem  canaiem.  Lit.  re- 
miss, ann.  1474.  in  Reg.  195.  Ghartoph. 
reg.  eh.  1289  :  Lequel  (suppliant)  pour  la 
(fille)  attraire  à  voluptuosité...  la  toucha 
en  pluseurs  manieres,  et  à  certaine  foie 
la  toucha  aux  scerete  de  son  Doy  ;  pour- 
qu4>i  icelle  fille  s*escria  à  haulte  voix,  et  à 
tant  la  laissa.  [«>  Digitus.] 

1.  DOLA,  seu  Dole  Fish,  Anglis,  certa 
piscium  quantitas.  Vide  Stephan.  Slcin- 
nerum  in  Etymolog.  Anglico. 

2.  DOLA,  Anglis  Dole,  a  Saxonico dsl. 
Pars,  portio,  a  d  se  1  a  n ,  dividere,  dis- 
tribuere.  HInc  in  locis  palustri  bus  fundi 
portiones,  qus  vi  riti  m  distri  buun  tur, 
vel  potius  emolumenta,  quae  ductis  s(w- 
ti  bus  inde  colliguntur,  voice  appellante 
ut  eorum  prsediorum  met&s Dooles,  quasi 
partitiones.  Li  ber  Priorat.  Donstapl. 
cap.  b  :  In  le  Suthmade  (i.  prato  aus- 
trali) habet  Prior  per  sortem  illam,  qum 
vocatur  Crumdprest,  8.  Dolas  sicut  aors 
illa  cadit,  et  in  qualibet  Dola  habet  4. 
polas,  sive  8.  andenaa  jacentes  aimul,  et 
sic  est  summa  illius  sartia  per  totum  24. 
andana.  Ssepius  ibidem.  Hbbc  Spelman- 
nus. 

Gambro-Britannis  Dal,  et  Doldir,  est 
locus,  vel  ager  humilis,  planus.  cultus, 
fertilis,  pascuus,  pratensis.  Planities 
pascua,  pratensis,  eulta.  Opponi  tur  lo- 
cis superioribus  et  montanis.  Vandali 
Dol,  Teutones,  Dall,  vai  lem  dicunt. 
Gambdenusetiam^annotat,  Dole,  a  Bri- 
tannis  appellarl  Jacentem  et  aptam  ad 
mare  vel  flumen  planitiem.  la  flrmat 
Nennius  vetus  Scriptor  Britannicus, 
Cassar  ad  Dole  bellum  pugnavit.  Atque 
inde  urbi  Armoric»  Dolse  nomen  indi- 
tum  quidam  putant. 

DOLABRUM,  Securis,  apud  Thwrocz. 
in  Stephano  Rege  Hung.  cap.  26.  Gloss. 
Isidori  :  Dolumen,  delubrum.  Legendum 
{Dolamen,"]  Dolabrum:  vel  Dolwra:  ut 
est  apud  Joann.  de  Janna.  [^  Glossar, 
vet.  ex  God.  reg.  7641  :  Dolabra,  securis, 
vel  ascia  lapidaria.  Hinc]  [Godex  MS. 
Gonsuetud.  Ecclesise  Golon.  :  VUlicus  de 
Worme  dabit  ei  duos  aeeures  et  unum 
Dolabrum.  Gonsuetud.  August»  Ausci- 
corum  MSS.  ann.  1801  :  Qui  operatur 
cum  DoUibro  debet  aolvere  unum  dena- 
rium  Morlanum  quolibet  die  domino  aeu 
dominia  qu»trum  sunt  nemora  vel  forestsa 
pradictm.  Vide  Dolatoria.] 

^  DoLABRORUM  Magister  ,  Faber  ti- 
gnarius  et  lapidarius.  Gharta  ann.  1288. 
ex  Tabul.  archiep.  Auxit.  :  Ita  videlicet 
guod  fabri,  aabaterii,  textorea,  maqistri 
tabortim  et  Dolabrorum  aolvtU  qutlibet 
eorum  per  annum  duodecim  denarioa, 

1  DOLARIA,  Officina  doliarii.  Gali. 
Tonnelerie.  Legitur  in  Gharta  anni  18^. 
Ghartularii  S.  Mellani  Pontisarensis. 

DOLATIGUM  ÀRQENTUM ,  Politum. 
Anastasius  in  S.  Silvestro  :..  Faatigium..^ 
ex  argento  Dolatico. 

1  DOLATIO,  Actio  dolandis  lignum 
seu  polientis.  Utitur  S.  Augustinus. 

1 DOLATUS,  US,  Eadem  notione,  apud 
Prudenti  um  Psychom.  v.  887. 

1  DOLATOR,  Qui  dolat,  polit.  Gloss. 
Lat.  Gr9Bc.  :  I)olator.  neXexTjTiqc* 

DOLATORIA,  Dolabra,  Gallis  Doloire. 
Gapitul.  2.  ann.  818.  cap.  10  :  Molaa^  Do* 
latoriaa,   aecurea,  etc,  Statuta  antiqua 


DOL 


DOL 


DOL 


1{$7 


Gorbeiensia  lib.  2.  cip.  1  :  Fu89orio8  6. 
bessos  2.  secures  2.  Dolatoriam,  taratra  2. 
etc.  Hincmarus  in  Vita  S.  Remici:  Cum 
pereuteret  eandem  petram  Dolatoria, 
qwxm  in  manu  portabat.  Vide  Dolaturia 
et  Doleria. 

DOLATORIUH,  Locua  in  quo  dolatur, 
Ugutioni  et  Joanni  de  Janua.  [S.  Hiero- 
nymo  Epistola  185.  ad  Suniam  et  Frete- 
Jam,  Ferramentum,  qiio  lapide»  et  liana 
dotantur,  Xal^svTi^piov.  Vide  Dolatoria.] 

1  DOLATURA,  Quidquid  ex  lignis  do- 
latis  exscinditur,  Assula,  Gali.  Copeau. 
Miracula  S.  Galterii  Abb.  in  Actis  SS. 
Bened.  saec.  6.  part.  2.  part.  829  :  Expar- 
vissimie  Dolaturis,  qualea  lancearum  aive 
saailtarum  hastaa  polientes  fadunt. 

•  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  : 
Dolatura^  Doleure,  copeaux. 

0  DOLATURIA.DolaDra^securls.Cbarta 
ann.  1260.  apud  Bern.  Pez.  tona.  6. 
Anecd.  part.  1.  col.  73:  In  carris  veatris 
uteneilia  diversi  generis,  id  est  cuniada 
et  Dolaturia,  etc.  Vide  Dolatoria. 

DOLBA.  Eucherius  Lugdunensis,  de 
variis  vocabulis  :  Enica,  quam  vulgo 
DoWam  vocant,  [Pajpias  :  Eruca,  Vermis 
modicìis . . .  id  est,  DoWa.] 

1  DOLEATOR,  ut  Dolator,  Victor,  do- 
iiarius,  vel  alius  similis  artifex.  Occur- 
rit  In  Miraculis  B.  Stanislai  Canonici 
Regni.  Mali  tom.  1.  pas.  789.  et  B.  Si- 
monis de  Lipnica,  JuTii  tom.  4.  pag. 
545.  et  in  Ghron.  Wormat.  apud  Lude- 
wig.  Reliq.  MSS.  tom.  2.  pag.  154.  Vide 
Doliator. 

0  DOLEQUINUS,  Dollequinus,  Gali. 
Dolequin  et  Dollequin,  Puglonis  species. 
Lit.  remiss.  ann.  1422.  in  Heg.  172.  Cbar- 
toph.  reg.  eh.  55  :  Jehan  Bemart  tira  un 
Dollequin  qu'il  avoit,  et  d'icellui  cuida 
courir  BUS  au  suppliant  et  Ven  ferir.  Alise 
ann.  1455.  in  Reg.  188.  eh.  70  :  Icellui 
Simonnet  féry  icellejeune  femme  trois  ou 
qutUre  cops  d'un  Dolequin  qu'il  avoit. 
Kursum  aiiae  ann.  1457.  in  Reg.  189.  eh. 
280  :  Jacot  Cuerqueville  tenant  soubz  son 
mantel  ung  Dollequin  hors  de  sa  gueine. 
Vide  infra  Dolo, 

•  DOLERIA,  Dolabra,  Gali.  Doloire, 
alias  Doleiere.  Lit.  remiss.  ann.  1857.  in 
Reg.  89.  Chartoph.  reg.  eh.  815  :  Qui  Re- 
ginaldus  le  Tonnelier  dotnum  stAam  in-- 
travit,  et  illic  quondam  Doleriam  cepit, 
etc.  Ali»  ann.  1891.  in  Reg.  141.  eh.  52  : 
Une  Doleiere,  une  eoigniee,  une  aissote, 
une  hachete,  etc.  Une  serpe  à  Douyre  em- 
manchée  de  bois  assez  long,  in  aliis  ann. 
1482.  ex  Reg.  208.  eh.  246.  eodem  signi- 
ficato. Haud  scio  an  eadem  notione 
Daucheron,  in  Lit.  ann.  1865.  ex  Reg.  96. 
eh.  865:  Auquel  varlet  Gille  Watébos 
tonn^ieril  demanderent  par  emprunt  un 
Daucheron,  qu'it  tenoit  en  sa  main.  Vide 
supra  DoUituria, 

^  DOLEROSE,  Dolenter.  Gharta  ann. 
1874.  in  Reg.  8.  Armor.  gener.  part.  2. 

£ag.  xviij  :  Morosa  relieta  nobilisBartho- 
ìtnei  de  Prato-comitali eidem  domino 

bajulo  Dolerose  dixit  et  significavit , 
quod,  etc. 

1  DOLESGERE,  Dolere.  Mulier  partu- 
riens  Dolescebat,  in  Vita  B.  Goletse,  Mar- 
tii  tom.  1.  pag.  588. 

•  DOLESMANUS,  Eadem  notione  qua 
supra  Dienismannus.  Vide  in  hac  voce. 
Gharta  ann.  1261.  inter  Monum.  eccl. 
AquileJ.  cap.  75.  col.  749  :   Ulricus  dux 

CarinthisB dedit  libere  et  perpetuo  D, 

Gregorio  patriarchss    qusscumque  Aoòe- 

bant arca  sylvas  Pozinor,...  tam  ccu- 

tris,  quam  in  vtllis,  prssdiis^  DolesmaniSf 
eervis  et  ancillis,  et  aliis  hominibus, 

D0L6,  Vulnus,  a  Saxonico  d  o  1  h ,  et 


d 0 1  g .eadem  notione.  Caput  leg.  Fris. 
22.  de  Dolg  ìnscrii)tum,  de  variis  vulne- 
rum  compositionibus  agit,  qua  in  le- 

§ibus  Aluredi  Regis  Anglo-Sax.  cap.  23. 
0 1  g  b  0 1  dicuntur,  id  est.  compositio, 
vel  muleta  propter  vulnus  factum.  Vide 
Sicamam  ad  a.  caput  22.  [*>  et  Grimm. 
Antfq.  Jur.  Germ.  pag.  629.] 

DOLIA,  Dolor,  ex  Italico,  Doglio.  Oc- 
currit  in  Mirac.  Simonis  Tudertini  n.  24. 

1  DOLIARE  ViNUM,  Dolio  vinura  con- 
tinere,  apud  Ulpianum  lib.  1.  ^  Doliare 
vinum,  ap.  Ulpianum  fr.  1.  g  i.  de  peric. 
et  comm.  (18,  6.)  est  Vinum  quod  doliis 
continetur.l 

0  DOUARIA.  Vicus  Parisiis,  ab  offici- 
nis  doliariorum  sic  dictus,  vulgo  Ton- 
nelerie.  Gharta  ann.  1308.  in  Reg.  40. 
Chartoph.    reg.  eh.   122:  Item  triginta 

Ìuinque  solidos  reddituales  Paris,  quos  in 
>oliaria   seu   tonneleria   supra    aomum 
Hoqueti  de  halis.  Vide  Dolaria. 

1  DOLIARIUH,  Apotheca,  hypogeum. 
in  Lege  85.  |  7.  de  Gontrah.  emt.  (18, 1.) 

^  DOLIATA,  DOLIATUM,  Dolium,  men- 
sura  frumentaria,  Gali.  Tonneau,  eadem 
acceptione.  Testam.  Hervei  de  Leonia 
ann.  1868.  tom.  1.  Probat.  Hist.Brit.  col. 
1563  :  Item  lego  Danieli  famulo  meo  unum 
Dolialum  frumenti.  Item  lego  Herveo 
Omnes  unum  Doliatuni  frumenti  et  unam 
oippatam  siliainis.  Et  col.  1564  :  Itefn 
lego  Morello  Matezou  unam  Doliatam  fru- 
menti. Gharta  fundat.  abbat.  Belli-port. 
ann.  1364.  ibid.  col.  1586  :  La  disme  de 
BreheCy  valant  par  chacun  an  environ 
six  Tonneaux  de  froment.  Vide  mox 
Dolium  3. 

]  DOLIATOR,  Doliarius,  vietor,  in  Ghar- 
tulario  S.  Vincentii  Cenoman.  fol.  42.  et 
in  Miraculis  S.  Wernheri  Martyris, 
Aprii,  torn.  2.  pag.  728.  Vide  Doleator, 

DOLIDUS,  Molestus.  Vide  Cslium  Au- 
relian.  lib.  3.  Acut.  cap.  3. 

^  DOLITIA.  Vetus  formula  Libertatis 
apud  Baluzium  Misceli,  tom.  6. pag.  549  : 
Quicquid  persona  aut  religiosi  deorum 
maneipia  data  libertate  conferre  voluerit, 
secundum  legem  Romanam  hoc  fescere 
potest,  id  est.  Latina  Dolitia  et  dves  Ro^ 
mana,  meliore  statum  habet  testamentum 
oondere,  testimonium  perhibere  ;  emere, 
vindere,  donare,  commutare  habeat  pò- 
testatem.  sicut  et  alii  dves  Romani, 

1.  DOLIUM.  Gharta  ann.  1199.  apud 
Gariellum  in  Episcopis  Magalonensious 
pag.  181  :  Auditis  rationibus,  decrelum 
est,  quod  Domini  de  Vico  habeant  in  per- 
petuum  medietatetn  pulmenti,  et  ^tiod 
PrmposUo  et  Ecclesiss  Magalonens%  re- 
maneat  salvum  in  perpetuum  totum  pul- 
mentum,  seu  usaticum  Dolii  Gradus  : 
quod  Dolium  ita  interpretatur,  quantum 
aurant  undique  littora  maris,  id  est, 
quantum  durat  canalis  a  mari  usque  ad 
stagnum.  Fateor  me  non  assequi,  quid 
sit  dolium  hoc  loco.  Forte  scriptum  erat 
in  MS.  contraete  Dnium,  id  est,  domi- 
nium,  ex  quo  dolium  confecerit  Gariel- 
lus.  Non  tamen  definio. 

2.  DOLIUM  GoRDis,  prò  Cordolium. 
Gommodianus  Instr.  73  : 

FlUoruin  casus  lioet  et  Dolium  cordis  relinquat. 
In  nigris  «lire  tamen  nee  piangere  fat  est. 

^  8.  DOLIUM,  Idem  quod  supra  Do- 
liata.  Gharta  Rob.  comit.  Attrebat.  ann. 
1296:  Quatuordecim  Dolia  farinss  conti- 
nentia  sexaginta  et  tres  esquartas,  prò 
pretio  quater  viginti   octo  ìibrarum    et 

quatuor  solidorum  Turonensi um Qua- 

tuor  DoUa  farinss  continentia  decem  et 
octo  esquartas. 

^  4.  DOLIUM,  Cupa  major^  lacus  vina- 
rius.  Gharta  Gebhardi  episc.  Patav.  ano. 


1222.  apud  Bern.  Pez.  tom.  6.  Anecd. 
part.  2.  pag.  74.  col.  1  :  Ut  omnes  de- 
cimsSf  qua  solventur  de  cultura  vinea- 
rum,..,  in  Dolium  oommunitatis,  quss 
Tailpotge  dicuntur,  immittantur;  qum 
(decimsB)  solutss  in  idem  mittentur  Do- 
ìium^  de  quo  lune  Dolio  cuiltbet  debita  et 
sequa  portiofideliter  assignetur. 

^  5.  DOLIUM.  Gorbis,  cista.  Gonsuet. 
Mss.  S.  Crucis  Burdegal.  ante  ann.  1805  : 
Item  medium  Dolium  ad  ponendum  pa- 
nem  bene  honestum. 

^  DOLLAIRIS,  Dolium.  Gharta  ann. 
1820.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  Item 
duos  DollaireSf  quorum  unus  est  asaque- 
rius,  alter  vinaguerius, 

0  DOLLEQUINUS.  Vide  supra  Dole- 
quinus, 

*  DOLO,  Est  vagina  pugionis.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1352.  ex  Cod.  reg.  4120. 
[<»  Vide  Forcellin.] 

^  DoLONEs,  Tela  àbscondita^  in  Glos- 
sar, vett.  ejusd.  Bibl.  reg.  Godd.  7613. 
et  7641. 

1  DOLON.  Vide  Dalum. 

à  DOLORARE ,  Dolere,  afflictari,  vox 
Italica.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7^  :  Dolorare,  dolorem  habere  vel  pati, 
Aliud  Provine.  Lat.  ex  Cod.  7657:  Dolo- 
rare, dolco j  Doler,  Prov.  Dieuler  vero, 
Doloir,  Doloser  et  Doulousery  dolere,  con- 

?ueri,  vulgo  Se  plaindre.  Instr.  ann. 
372.  tom.  2.  Probat.  Hist.  Britan.  col. 
37  :  Le  due  se  Dieult  de  ce  que  le  roy  a 
escript  pour  la  canonization  feu  messire 
Charles  de  Blois,  qui  li  est  préjudiciable, 
Gharta  Caroli  regent.  ann.  1360.  ex 
Ghartul.  23.  Gorb.  :  Pour  lesquels  excès, 
injures  et  délis  iceulx  religieux  s'estoient 
complains  et  Dólus,  afin  d'avoir  ìeurs 
dommaiges  ;...,  et  s*en  estoient  Dolus  et 
entendoxent  à  Doloir  en  cas  de  nouvelleté, 
Lit.  remiss.  ann.  1460.  in  Re^.  192. 
Chartoph.  reg.  eh.  64  :  Le  suppluxnt  se 
Dolosoit  et  plaignoit  souvant  de  ce  qu*il 
ne  povoit  estre  paié  de  trois  escus,  Christ. 
Pisana  in  Hist.  Caroli  V.  part.  8.  cap. 
71  :  Car  perle  de  si  excellent  prince  n'est 
mie  merveilles,  se  elle  est  Doulousée.  Mi- 
rac. Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

MouU  se  DoloQse,  monlt  se  plaint. 

^  Hinc  Doloison,  dolor,  Italia  Dolora- 
ztone,  in  Lit.  remiss.  ann.  1374.  ex  Reg. 
106.  eh.  405:  Icellui  Mercier  ala  comme 
tout  sain  et  haistié,  et  senz  se  complain- 
dre  d'aucune  Doloison  pour  ladite  ba- 
teure.  Unde  etiam  DtoU,  prò  Deuil^ 
luctus,  mosror,  in  Vita  J.  G.  Mss.  : 

Grani  jote  Ai  quant  Diex  fu  nés. 
Et  grana  Diols  quant  tu  tormentéa. 

1  D0LORIFIGUS,Ingerens  dolorem,  mo- 
lestus. Gloss.  Lat.  Grsec.  :  Dolotificus, 

àXyeiv&c- 

^DOLOROSISSIME,  Moestissime,  Ital. 
Dolorosissimamente.  Lit.  remiss.  ann. 
1858.  in  Reg.  90.  Ghartoph.  re^.  eh.  15  : 
06  hoc  dicttu  Johannes  Dolorosissime  de- 
solatus  et  afflictus,  etc. 

1  DOLORÓSITAS,  /Erumna,  in  Chro- 
nico  Mosomensi  apud  Acher.  Spicil.  tom. 
7.  pag.  640. 

DOLOROSUS,  Tristis,  moestus,  lugu- 
bris,  dolorem  ingerens,  Italis  Doloroso. 
Utuntur  [Vegetius  lib.  4.  cap.  22.  Csel. 
Aurei.  Tard.  lib.  4.  cap.  5.]  Petrus  de 
Vineis  lib.  4.  Epist.  16.  Historia  Cortu- 
sior.  lib.  1.  cap.  7.  etc. 

«  Nostris  etiam  Dolerous.  Lit.  remiss, 
ann.  1377.  in  Reg.  111.  Ghartoph.  reg. 
eh.  217:  Ipse  exponens  ictum  dicti  vasi» 
sibi  Dolorosum  sentienSj  eundem  Migno- 
tum  inter  humeros  vel  circa  uno  ietu 
percuesit.  Stat.  Leprosor.  Gandav.  Mss. 


158 


DOM 


DOM 


DOM 


ann.  14Sli  :  Dolorasi  autem  infirmi  aem- 
per,  cum  ecclesia  permittU,  carnee  come" 
dere  possunt.  Vita  J.  0.  Ms.  : 

Ains  Dtou  ne  (tei  ti  Dolaroiu, 
Coatntl,  mlade.  ne  Ueproos. 

1  DOLOSITAS,  Fraus,  dolus,  apud  Ba- 
luzium  Capital,  tom.  2.  col.  99.  208.  226. 
250.  et  Misceli,  tom.  7.  pag.  862.  Lu- 
dewig.  tom.  5.  Reliq.  MSS.  pag.  619.  et 
alibi. 

j  DOLSAHIT,  f.  Species  panni  Lemo- 
vicensibus.  Vide  locum  in  Cortibaudus 
post  Curcinbaldus.  [^  Vox  flctitia.  Vide 
Infra  Doiuanna.] 

OBOLSUS,  Tractabilis,  mollis.  Ital. 
Dolce.  Gonvent.  Saonae  ann.  1526  :  Pro 
aliqua  quantitate  pellium  affaitarum, 
vaissorum,  et  aeneralUer  omnium  pel' 
lium  hujusmoM,  denarios  duos  monetss 
Saonss, 

j  DOLUHEN,  prò  Dólamen.  Vide  Dola- 
hrum, 

DOLUS,  prò  Dolor,  [Janssonius  in  Auc- 
tuario  Gloss.  Isid.  :  Vulnus,  Dolus,  vel 
animi  dolor.]  Vide  Savaronem  ad  Sidon. 
lib.  5.  Epist.  8. 

1  DOM.  Vide  Doma  8. 

1.  DOMA,  Domus,  ex  Or.^  5£>|Aa.  Hesy- 
Chius  :  At&|jLaTa,  o7xo(^  otytriUAXct,  Tapiieta, 
otxo6o|A^|iaTa.  Gloss.  Lat.  Gali.  :  Doma^ 
tis.  Court,  ou  maison.  Liber  Miracul.  S. 
Mauri  Abbat.  cap.  10  :  Doma  itlud,  de 
quo  exierat,  funattus  corruit,  Historia 
Translat.  S.  Sebastiani  n.  18  :  In  angulo 
Domatis  memoralos  viros  segregava.  Pe- 
trus Damiani  lib.  6.  Epist.  11  :  Qui  suc- 
cosa verni  temporis  Itgna  succidit,  ut 
Domatum  parietes  erigat.  Occurrit  prsB- 
terea  hac  notione  in  Poemate  Hrabini, 
Miraculis  S.  Bavonis  lib.  8.  cap.  8.  in 
Vita  S.  Aldegundis  cap.  5.  apud  Orderi- 
cum  Vitalem  lib.  10.  pag.  775.  795.  in 
lib.  2.  de  Miracul.  S.  Bertini  cap.  14. 
apud  Bavonem  de  Invent.  ejusdem  S. 
Bertini  cap.  14.  in  Histor.  S.  MarisB  Sues- 
sion.  pag.  482.  etc.  Vide  Zonarara  in 
Gonstantino  Mag.  [^^  Ad  Doma  reversis, 
in  Ruodlieb.  fr.  4.  vers.  8.  Adde  fr.  8. 
vers.  158.  fr.  8.  vers.  2.  et  9.] 

2.  DOMA,  Ager.  pnedium,  possessio. 
Joan.  Diaconus  lib.  1.  Vite  S.  Gregorii 
PP.  cap.  6  :  Monasterium  in  proprio  Do- 
mate fabricavit.  Charta  Caroli  M.  apud 
Browerum  lib.  8.  Antiq.  Fuld.  cap.  16  : 
Cum  in  proprio  Domate  sibi  Monasterium 
fecisset.  Cnronicon  Laurishamense  : 
Tradiderunt  Deo  et  S.  Nazario  de  suis 
possessionibus  in  vico  Della  Ecclesiam,  in 
proprio  Domate  fabricaiam,  tribus  juge- 
ribus  vineti  et  una  eurte  dotatam.  Will. 
Tvrius  lib.  4.  cap.  9  :  Viro  venerabili 
Theophilo,  qui  erat  in  eadem  civitate 
potentissimusj  in  proprio  Domate  Basili' 
cam  dedicante.  Cnronicon  Reichersper- 
gense  ann.  IQOi  :  Nobilissimum  Episco- 
patum  Babenberg  ex  integro  in  sho  Do- 
mate fundavitf  ac  possessionibus  et  hono- 
ribus  loctipletavit.  [<»  Adalbert.  Vita 
Henric.  II.  Imp.  cap.  6.]  Adelbertus 
Abbas  Heidenhemensis  pag.  858  :  Capel- 
lam  in  proprio  Domate  fabricavit.  Anni- 
versari! EcclesisB  AlamannicsB  :  Gerun- 

gus domum  cum  Domate  sicut  a 

conjuge  sua  iure  proprietatis  acceperat, 
junctoque  Domate,  quod  ab  Odalrico 
coemerat ,  jure  legitimo  contradidtt. 
Charta  Henrici  Imp.  ann.  1048.  in 
Metropoli  Salisburgensi  tom.  2.  pag.  26  : 
Cum  omnibus  appenditiis  jure  ad  eosdem 
mansos  perlinentibus,  id  est,  Domatibus. 
agris,  stlvis,  pratis,  etc.  Alia  Henrici 
Imp.  ann.  1111.  ibidem  tom.  2.  pag.  549  : 
Scilicet  decimas  de  hortis,  de  pomariis, 


de  vineis,  de  agris,  quss  de  ilio  Domate 
coluntur^  etc, 

8.  DOMA,  Papi»,  Tectum,  vel  atrium, 
quod  non  tegitur.  Gloss.  Grsdc.  Lat.  : 
Àwuot,  tectum.  [^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex 
Coa.  reg.  7692  :  Doma,  feste  de  maison.] 
S.  Hieronymus  in  Epist.  ad  Suniam  : 
Doma  in  Orientalibus  provinciis,  ipsum 
dicitur  quod  apud  Latinos  tectum  :  in 
Palasstina  enim  et  JSgypto,  vel  ubi  scripti 
sunt  divini  libri,  vel  interpretati  sunt, 
non  habent  in  tectis  culmina,  sed  Do- 
mata^ quss  Roma  vel  Solaria,  vel  Mce- 
niana  vocant,  id  est,  plana  tecta,quss 
transversis  trabibus  sustentantur.  Ead. 
habet  in  Ezech.  cap.  88.  et  41.  in  Dan. 
cap.  6.  et  Beda  in  cap.  25.  Prov.  Idem 
Hieronymus  in  Sophon.  cap.  1  :  Eos  qui 
in  Domatibus  adorant  mtlitiam  cobIì, 
solem  et  lunam,  et  astra  reliqua.  Regula 
S.  Pachomii  ab  ipso  Hieronymo  in  Lati- 
num  versa  cap.  87  :  Nec  in  cella,  nec  in 
Domatibus f  in  quWus  vitandorum  ssstuum 
eausa  requiescunt.  [Computus  repara- 
tionum  S.  Martialis  Lemovic.  post 
annum  1227.  ex  Archi vo  ejusdem  Ec- 
clesise  :  Crux  aurea,  gallus  et  concha 
cum  arcibus  constitunt  xvii.  lib.  Cooper- 
tura  Dome  de  plumbo  cum  lignis  coap^ 
tatis  et  tegulis  novis  comparatts  consiitit 
xvi.  lib.]  Hac  notione  usurpatur  ab 
Abbone  lib.  1.  de  Bello  Parisiaco  vers. 
205: 

Ergo  bis  octonis  fadiint,  lairabile  vita, 
Monatrt  roUs  ignara  modi  compacU  triadi 
Roboria  ingenlis  aoper  argele  qaod({ue  cubante. 
Domate  aublimi  eooperto. 

Galli  etiamnum  Domes  appellamus 
[concameratum  aedis,  praesertim  sacree, 
lastigium,  Cupola  Italis ,  apud  auos 
Domo  Ecclesiam  aliquando  signiflcat 
cathedralem  :  qua  notione  sumitur  Dom 
in  Translatione  S.  Phllastrii  Episcopi, 
Julii  tom.  4.  pag.  894  :  Deinde  reponant 
dictam  capseitam  plumbeam  ornate  fabri- 
catam  in  capsono  sito  in  sacristia  de  Dom 
circumsepta  ferratis.]  Vide  Leon.  Os- 
tiens.  lib.  8.  cap.  1.  et  29.  Odon.  Ciuniac. 
lib.  4.  de  Vita  S.  Geraldi  cap.  10.  Isid. 
lib.  15.  Orig.  cap.  8.  Harmenopulum  lib. 
2.  tit.  4.  8  52.  et  tom.  5.  Canisii  Lect. 
antiq.  pag.  780.  [et  Henr.  Valesium  ad 
Euseoium  lib.  4.  de  Vita  Constantini 
cap.  58.1  Hinc  Domitialem  tabulatum 
vocat  M!atthsBus  Paris  in  Vitis  Abba- 
tum  S.  Albani,  Doma  ipsum  interius, 
quod  tabulis  revestitur  :  Antequam  me' 
dium  operis  ad  tabulatum  surgeret  Do- 
mitialem, 

DoMATUS,  in  modum  domatis  oper- 
tus.  Marcus  in  Carmine  de  S.  Bene- 
dicto  : 

Mirantur  scopuli  frogM,  et  non  sua  poma, 
PomiferiMpte  viret  silTà  Domata  comis. 

1  DOMADERIUS ,  prò  Hebdomadarius, 
Qui  munus  aliquod  obit  per  hebdoma- 
dam,  Gali.  Hebdomadier.  Vetus  Ceremo- 
niale  MS.  B.  M.  Deaurat»  :  Preces  di- 
cuntur  a  Priore  vel  a  Domaderio.  Occur- 
rit ibidem  Domadarius.  Vide  Domerus. 
r<^  Sic  Doma  olim  apud  Lusitanos  dic- 
ium prò  Hebdoma  ;  exemplum  affert  S. 
Rosa  de  Viterbo  Elucidar,  tom.  1.  pag. 
884.f 

1  DOMJENIUM,  Dominicum  prsedium. 
Gali.  Domaine.  Charta  Hugonis  de  Le- 
ziniaco  Comitis  Marchi»  prò  Helia 
Abb.  Nobiliacensi  apud  Stephanotium 
tom.  8.  Antiquit.  Pictav.  MSS.  pag.  882: 
Exceptis  dumtaxat  Domssnio,  feodis  et 
retrofeodis  meis,  ubicumque  sint  infra 
metas  prmdictas.  Vide  Dominium  et  Do- 
minicum. 

DOMAUS.  Charta  Alemannica  Goldas- 


tina  15  :  Trado  ad  Monasterium  S.  Galli.., 
id  est,  caballis  DonuUibus,  cum  cmtera 
troppo,  caballis  cunctis,  etc.  Forte  Danw^ 
libus,  ex  Gr.  5à(iaXtc.  Vide  DamttUo. 
[^  Confer  Domitus.] 

1  DOMANARIA  JuRiSDiGTio,  Qu»  do» 
manii  est  seu  domini^  Gali.  Jurisdietion 
Seigneuriale.  Littera  anni  1859.  apud  D. 
Secousse  tom.  8.  Ordinat.  Reg.  pag.  866  : 
Nedum  superioritatem  vel  ressortum  et 
gardiam  prtsdictaSf  verum  etiam  juris-' 
dietionem  Domanariam  dietorum  Reli- 
giosorum  usurpare  et  exereere,  et  omnes 
redditus  eorumdem  Religiosorum  perei' 
pere  et  levare  nituntur.  Hic  intelligo 
Jurisdictionem  omnium  minimam,  qua 
fere  in  censuum  perceptione  consistit, 
quamque  vulgo  dicimus,  Justice  fon- 
dere. 

«  DOMANERIUS  DounNUS,  Domini! 
possessor,  prssdii  seu  castri  dominus, 
Practicis  nostrls  Seigneur  domanier. 
Arest.  ann.  1866.  8.  Apr.  in  voi.  5.  area- 
tor.  parlam.  Paris.  :  Gruillelmus  de  Chan- 
tilliaco  senior  miles  fuerat  domini»  prò- 
prietarius  et  Domanerius  castri  de  Chan- 
tUliaco.  Domaneria  jurisdictiot  in  alio 
Aresto  ann.  1894.  inter  Probat.  HisU 
Lugdun.  pag.  72.  col.  2.  Doménier  vero 
appellatur,  qui  in  Domanio  alicujus 
manet,  vel  qui  intra  illius  fines  posses- 
sionem  habet,  in  Recognit.  feudali 
dom.  de  Veteri-ponte  ann.  1866:  Vint 
et  dna  gelines  chascun  an  de  rante,  ren' 
dues  te  Dimenche  avant  Quaresme-pre- 
nant,  des  Doméniers  dudit  censif.  vide 
Domanaria. 

IDOMAKIAUS  Pars,  Qu»  regii  do- 
mami est,  in  Charta  ann.  1481.  ex  Ar- 
chlvo  S.  Victoris  Massil.  Domanialia 
loca,  in  Ch.  anni  1887.  ex  Archivo  Comm. 
Massil. 

\  1.  DOMANIUM,  Gali.  Domaine,  varias 
haoet  notiones.  In  quibusdam  Consue- 
tudinibus,  ut  in  Aurelianensi  cap.  1. 
art.  84.  et  97.  Dominicum  prsedium  est 
seu  principale  feudum  vel  manerium, 
unde  estera  pendent,  et  cui"fidem  prsBS- 
tant  et  homagium  ;  alibi  solum  signifi- 
cat  dominium  seu  jus  Domini  in  terri- 
tori um  et  census  propter  clientelam  ex 
eo  perei  piendos  :  alias  tandem  quasvis 
possessiones  ad  Dominum  pertinentes 
significat.  Exempla  non  referam  de  re 
notissima.  Illud  unum  hic  observabo. 
de  Domaniis  Regum,  qua  Lege  regni 
dicuntur  alienari  non  posse,  scriptum 
esse  in  Fleta  lib.  8.  cap.  6.  g  8  :  Res  qui- 
dem  CoronsB  sunt  antiqua  maneria,  Regie 
homagia,  libertates,  et  hujiumodi  :  cum 
alienantur,  tenetur  Rex  ea  revocare,  ee- 
cundum  provisionem  omnium  Regum 
Christianorum,  apud  Montem  PessoUo- 
mam,  anno  Regie  Eduardi  filii  Regie  JET. 
quarto  habitam  :  hoc  est,  vel  anno  1275. 
desinente,  vel  anno  1276.  Si  buie  credi- 
mus  Anglico  Commentatori,  non  tam 
juri  reffnorum,  quam  Regum  consensui 
prohibltio  alienationis  regiorum  doma- 
niorum  erit  referenda.  Verum  quidem 
est,  Seldenum  Dissertat.  in  Fletam  cap. 
10.  n.  4.  pag.  140.  ultima  edit.  conten- 
dere nullam  fidem  ei  Scriptori  haben- 
dam  esse  :  sed  quanti  vis  pretii  testi  mo- 
nium  ejus  esse,  satis  indicant  Edicta 

glerorumque  Regum  alienaUonem  pro- 
ibentia  post  annum  1276.  Unum  aut 
alterum  hic  referam.  Primum  est  Jacob! 
Sicilis  Regis  anno  1285.  imperantis  : 
Circa  donationes,  inquit,  diligenti  consi- 
deraUone  pensantes,  quam  Aegiss  digni- 
tati  expedtat,  ac  si  fruetuosum  et  utile, 
abs^ue  fidelium  nostrorum  gravamine, 
cunsB  nostra^  Domania  alienan  aliquate- 
nus  non  debere ,  provisionis  prsssefUis 


DOM 


DOM 


DOM 


1S9 


edicto  mandamus,  et  tam  no8  j  quam 
hmredea  et  succe^aores  nostros  ab  tpsorum 
Demaniorum  donatione  volumus  absti- 
nere  ;  nam  quanto  ipsa  Demania  aerva^ 
bantuTt  ipaorum  concessione  jyrohibitaf 
tanto  piroventus  fisci  nostri  uberiores  fieri 
poteruntt  et  per  copiam  et  ubertatem  ip- 
sorum^  qualtbet  extorsione  sopita  status 
pacificus,  et  conservatio  nostrorum  fide^ 
lium  refiuebit  (reflorebit).  £x  ipsis  Re- 
gibus nostris  Philippus  cognomento 
Pulcher,  qui  regni  babenas  suscepit 
anno  1285.  PrsBceptum  edidit,  teste 
Jobanne  le  Coq  Qusst.  d48.quo  alienata 
omnia  Ooronae  dominia  repetebat.  £um 
imitati  sunt  Philippus  Longus  et  Garo- 
lusPulcher;bujusEdictumsicsehabet: 
KarolfAs  Dei  gratia  Frandss  et  Navarrm 
Rex  Ballivio  Matisconensit  vel  ejus  locum 
tenenti ,  saluteni,  Recordationis  inclytm 
charissimus  Dominus  et  Germanus  noster 
Rex  Philippus,  cum  matura  deliberatione 
eonsilii,  male  alienata  de  Domaniis  dicti 
regni  sui,  sub  donationis,  permutationis, 
nel  alterius  tituli  nomine  ad  hujusmodi 
Domania  reducenda  decrevit  :  et  propte- 
rea  edici  feeit  generaliter,  ut  quicumque 
de  Domaniis  ipsis  quicquam  tenerent,  in 
eoSy  vel  illos,  a  qutbus  causam  habei*ent 
suos  titulos  exhiberent  deputatis,  in  negotio 
alienatorum  hujusmodi,  Parisiis  in  Ca- 
mera computorum^  cum  intimaiione,  quod 
dicto  termino  exhiberent.  quod  ex  tunc 
omnia,  qum  de  prmdictis  Domaniis  tene- 
renty  ad  manum  regiam  ponerentur,  etc. 
Noe  autem  dicti  Domini  vestigiis  inhas- 
renteSf  etc,  Mandamus  vobis,  qualenus  in 
nominatos  in  titulo,  qui  jam  luteras  suas 
exhibuerunt,  qualitercumque  alienata  fue- 
rint  ad  manum  nostram  ponatis,  ac  de 
alienatorum,  ipsorum  nobiìitate,  condi- 
tione  et  valore  perquiratis  :  et  faciatis 
etiam  ex  parte  nostra  publice  proclamari, 
quod  omnes  qui  de  Domaniis  ipsis  quic- 
quam  tenente  qui  nondum  suas  exhibue- 
runt  litteras,  infra  festum  B.  Remigii, 
ParisHs  in  Camera  computorum  de^tatis 
prsBdictis  exhibeant,  ut  visis  ipsis,  fiat 
ulterius  quod  videbitur  expedire ,  etc. 
Datum  Vteenis  5.  Aprilis  ann.  Dom.  1281. 
Hffic  Edicta  post  de  Lauriere  in  Glossa- 
rio juris  Gali,  integra  reprsBsento,  quod 
rara  sint  et  parum  nota. 

Sl^  Verum  non  alienationes  solum, 
sed  etiam  impignerationes  domanii  sul 
probibuerunt  Reges  nostri  Caroli  Pulcri 
successores,  horumque  ea  de  re  sanc- 
tiones  illibat»  perseveraverunt  ad  Ca- 
rolum  Vili,  qui  primus  impigneratio- 
nes introduxisse  dicitur.  Vide  Pasche- 
rium  Inquisit.  lib.  6.  cap.  28.  pag.  566. 


edit.    1688.    Bromptonum    pag.    1046. 

-  ^^     probat. 

pag.  853. 


n.  4.  et  Hist.    Caroli 


1\D0MANIUM    CONGEABILE,   Gali.   Do- 

maine  congeable,  in  Consuetud.  Britann. 
art.  541.  iilud  dicitur,  quod  tenens  di- 
mittere  debet  ad  voluntatem  Domini 
locatoris,  compensatis  tamen  a  Domino 
atque  exsolutis  tenenti  domanii  melio^ 
rationibus  seu  incrementis. 

IDoMANiUM  Mutabile  vel  non  muta- 
bile, in  Consuetud.  Tricass.  art.  186.  et 
187.  Domaine  muable  vel  non  muable. 
Mutabile  modo  augetur,  modo  minuitur, 
ut  sunt  locationes  prsBdiorum,  qusB  prò 
tempore  mutantur  :  Immutabile  vero  seu 
non  mutabile  constans  est  et  fixum,  ut 
sunt  quidam  census  fundo  dominico 
annexi,  v.  g.  certe  praestationes  fru- 
menti, siliginis,  avense,  caponum,  etc. 
qu»  quotannis  Domino  penai  solent. 

o  2.  DOMANIUM ,  Ager  incultus .  ut 
videtur.  Cbarta  ann.  1806.  in  Reg.  47. 
Chartoph.  reg.  eh.  87  :  Coneessimus 


quinquaginta  acras  Domaniorum  et  pra- 
torum  non  falcabilium, 

DOHATIM,  Per  singulas  domos.  Gobe- 
linus  Persona  in  Cosmodromio  astate  6. 

cap.  70  :  Et  fecerunt  statutum  illud 

Domatim  publice  intimare, 

\  DOHATUS.  Vide  in  Doma  8. 

1 DOMATNIUH,  ut  Doìnanium,  Una  cum 
Domaynio  sive  terris  dominicalibus  dic- 
torum  locorum,  apud  Rymer.  tom.  18. 
pag.  460.  col.  1. 

DOMBEG,  Liber  judicialis  Anglo-Sa- 
xonum,  quorum  lingua  dom  Judicium, 
B  e  e  librum  signiflcat.  Hujus  meminit 
Edwardus  Senior  in  LegiÌ3us  cap.  1. 
Vide  prsBterea  Steph.  Skinnerum  in 
£!tymol.  Angl. 

DOHEJARE.  Vide  Domneare, 

^  DOMENGHIUS,  prò  Demenchius,  Men* 
sursB  annonariae  species.  Acta  capit. 
eccl.  Lugdun.  Mss.  ad  ann.  1847.  lol. 
129.  v«.  :  item  unum^  Domenchium  avenss 
comblo  ad  mensuram  Viriaci,  Vide  supra 
Demencius. 

0  D0MEN6ADURA,  Praedium  domini- 
cum,  vel  i£des  dominica,  idem  quod 
Dominicatura,  Contract.  matrim.  ann. 
1069.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  268  :  Donamus  in  comUatu  Ruthe- 
nense  ipsum  castrum,  quod  vocatur  Brus- 
cha,  totum  et  ab  integrum,  cum  ipsos 
usos,  et  cum  ipsos  usaticos,  et  cum  ipsa 
Domengadura,  quss  hodie  habet  et  habere 
debet.  Vide  in  Dominicum  8.  et  infra 
Dominigadura, 

«  DOMENURA,  Proprietas,  domanium, 
eadem  notione  qua  supra  Demeneura, 
quomodo  etiam  forte  legendum  est. 
Charta  ann.  1240.  inter  Probat.  ult.  Hist. 
Trenorch.  pag.  200  :  Accepi  in  feodum 
quidquid  nabeo  in  parochta  et  dominio 
uuchisiiici,  et  quidquid  ibi  tenebatur  a 
me,  tam  in  feodum  quam  in  Domenura, 
vel  alio  modo.  Mesdemainne.  eodem  sensu, 
in  Ch.  ann.  1255.  ex  Tabu!.  S.  Joan. 
Laudun.  :  Li  abés  et  li  église  desorena' 
vant  penront  leur  deus  maires  dedens 
leur  Mesdemainne,  dedens  le  pais  de  la 
commune  de  Crandelain. 

«  D01IER6E,  vox  Occitanica,  Tracta- 
bilis ,  mollis  :  unde  Coiram  domerge , 
Corium  praeparatum ,  Gali.  Courroyé, 
LeudaB  minor.  Carcasson.  Mss.  :  Item  de 
centum  peWbus  de  coiram  Domerge,  qua" 
tuor  denarios.  Vide  supra  Dolsus, 

1  DOMERUS,  Hebdomadarius.  Vita 
B.  Oldegarii  Martii  tom.  1.  pag.  494  : 
Quando  ad  Hebdomadarios  sive  Do^ 
meros  ea  cura  translata  est.  Vide  Doma- 
derius, 

DOMESDEI,  Tabulaa  Censuales  totius 
Anglian,  sive  Anglicani  Imperli  Brevia- 
rium,  vel  Notitia,  duobus  voluminibus 
totius  Regni  Anglias  descriptionem  con- 
tinens,  in  qua,  quot  Rex  ipse,  vel  quis- 
quis  alius  in  unoquoque  Comitatu  agro- 
rum  jugera,  quas  silvas,  prata,  qua 
clientelaris  juris  formula,  quot  servos 
qui  bus  ve  servitils  obstrictos,  quot  vas- 
sallos,  denique  quantos  proventus  an- 
nuos  haberet,  atque  id  genus  alia,  pro- 
vincialium  aliquet,  qui  ad  hoc  munus 
.  urati,  fide  describuntur  :  atque  ut  ver- 
bis  Willelm.  Britonis  utar  lib.  4.  Phi- 
ipp.  pag.  145  : 

8aid  daboretur  Amo,  qo»,  quanta  tributa, 
omioe  quid  census,  auae  Tectlgalia,  quantum 
~  dsoue  laoeratur  feoaali  aolTere  Jure, 
li  aint  exempti.  vai  quot  angaria  danmet, 
li  »inl  vai  gidia  servi,  vel  condilionis, 
lova  mannmiaaus  patrono  jura  ligetur. 

Hujus  auctorem  Willelmum  Nothum 
produnt  passim  Scriptores  Anglici,  at- 
que in  ils  praesertim  ingulfus  coastaneus 
pag.  906.  ubi  de  Guillelmo  :  Totam  ter- 


ram  descripsit,  nec  erat  hida  in  tota  An- 
glia,  quin  vaiorem  ejus  et  possessorem 
suum  scivit,  nec  locus,  nec  lacus  aliquis, 
quin  in  Regie  Rotulo  extitit  descriptus, 
acej[us  reditus  et  proventus^  ipsa  possessio, 
et  ejus  possessor  liegisB  nottttss  manifesta- 
tus,  juxta  taxatorum  fidem,  qui  electi  de 
qualibet  patria,  territorium  proprium  des- 
criberent,  Mox  addit  :  Iste  RottUus  voca- 
tus  est  Rotulus  Wintonits,  et  ab  Anglicis 
prò  sìia  generalilate,  omnia  tenementa 
totius  terrss  integrsB  continente  Domesday 
cognominatur.  Talem  Rotulum  et  mut- 
tum  similem  ediderat  quondam  Rex 
Alfredus,  in  quo  totam  terram  Angliae 

§er  Comitatus,  Centurias,  et  Decurias 
escripserat,  sicut  praenotatur  :  qui  qui- 
dem  Rotulus  Wintoniaa  vocatus  est  quia 
deponebatur  apud  Wintoniam  conser- 
vandus.  At  hodie  asservatur  archetypus 
Westmonasterii  inter  Scacarii,  i.  e. 
Fisci  archiva,  litteris  antiquissimis,  ipso 
Wi  Ilei  mi  88  vo  descrìptus.  Vide  Rotulus 
WintonisB. 

De  nominis  etymo  conveniunt  omnes, 
Domesdey  nempe  dictum ,  quasi  diem 
judicii,  vel  diem  judiciarium  ;  Dome  enim 
Anglis,  est  judiclum,  Day,  dles.  At  cur 
hanc  denominationem  habuerit,  docet 
Gervasius  Tilleber.  in  Dial.  de  Scacario  : 
Ob  hoc^  inqult,  nos  eundem  librum  judi" 
darium  nominamus,  non  quod  ineo  de 
propositis  aliquibus  dubiis  feratur  senten- 
tia,  sed  quod  a  prsedicto  judicio  non  licet 
ulta  ratione  discedere, 

Confectum  anno  1083.  scribunt  auctor 
Chronici  de  Bermundesey,  Matth.  Fiori- 
legus,  Parislus,  et  alii  Scriptores  An- 
glici, Guillelmi  16.  vel  17.  At  Godex  ipse 
docet,  descriptionem  peractam  ann. 
1086.  vel  certe  confectam.  In  calce  enim 
alterius  voluminis,  in  quo  seorsim  cen- 
sitaB  sunt  Essexia,  Nortfolcla  et  Suffolcia 
haec  litteris  majusculis  descripta  legun- 
tur  :  Anno  millesimo  octogesimo  sexto  ab 
Incarnatione  Domini,  vigesimo  vero  Regia 
Willelmi,  {acta  est  ista  descriptio,  non 
solum  per  hos  tres  Comitatus,  sed  etiam 
per  alios,  Unde  patet,  recte  Florentium 
wi^orn.  in  eum  annum  Domesday  con- 
fectionem  relicere,  quod  Radulfus  de 
Diceto  et  Waisinghamus  in  ann.  1087. 
quod  conciliat  Seldenus,  dum  ait,  Flo- 
rentium a  Conceptione,  alios  a  Nativi- 
tate  annos  Ghristi  auspicar!,  elici tque 
inde,  absolutam  esse  descriptionem  in 
eo,  quod  festa  Illa  intercedunt  inter- 
vallo. 

Sic  olim  apud  Romanos  exstitere  ejus- 
modi  totius  imperli  provinciarum,  et  in 
iis  conte ntorum  praediorum  accura- 
tissimaa  descriptiones,  quaa  et  limites  et 
possessorum  nomina  continerent,  ad 
quas,  si  aliqua  emergeret  de  iis  contro- 
versia, recurrebatur.  Ida  uè  ab  ipsorum 
Regum  aBvo.  Florus  lib.  1.  de  Servio 
Tullio  :  Summaque  éolertia  ita  est  ordi- 
nata Respublica,  ut  omnia  patrimonii, 
dignitatis,  sBtatis,  artium,  officiorumque 
discrimina  in  tabulas  referrentur,  ac  si 
maocima  civitas  minimas  domus  diligentia 
continefetur,  Asservabantur  autem  illas 
in  Sacrario  Principis.  Siculus  Flaccus 
de  Condit.  a^rum  pag.  19  :  Quod  si 
quis  contradwat ,  sanctuarium  Cassaris 
respici  solet  :  omnium  enim  agrorum,  et 
divisorum  et  assignatorum  formas,  sed  et 
divisionem  et  Commentanus  et  Princi- 
patus  in  Sanctuario  habet,  Qualescumqtui 
enim  formai  fuerint ,  si  ambigatur  de 
earum  fide,  ad  sanctuarium  Principis 
revertendum  erit,  Horum  etiam  Commen- 
tariorum  meminit  Frontinus  lib.  1.  de 
Aquaeduct.  Id  etiam  deinde  peractum 
Maximiano  Galerio  imperante  queritur 


160 


DOM 


DOM 


DOM 


LactantiusHb.  de  Mortibus  Persecutor. 
n.  28  :  Agri  glebaiim  metiebantur,  vite» 
et  arborea  numttabantur,  ammalia omnis 
generis  acribebantur ,  hominum  capita 
notaòantur.  etc.  Vide  Cataatrum, 

1 1.  DOMEOTGARE,  Habitare  in  domo 
cum  famuiis  et  domesticis.  Charta  Do- 
mini de  Verfay  et  S.  Nicetii  in  Bressia 
ex  Adversariis  D.  Aubret:  Eat  actum 
quod  dictua  confitena  debeat  Domesticare 
et  mdificare  domum.  Vide  Hoapea,  Un. 
Hoapitea  dici  caspere  apud  noa.  etc. 

2.  DOMESTICARE,  Mansueiacere.  Le- 
ges  Bajwar.  Ut.  20.  {6:  Avea,  qum  de 
silvaticia  pei'  documenta  humana  Domea- 
ticantur  tnduatria.  Èckeardus  Junior  de 
Gasib.  S.  Galli  ca|>.  ult  :  Avibua  domea- 
ticia  et  Domeaticatta,  Vide  Manauetariua. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.7684: 
Bomeaticarej  Aprivoiaer,  Àliud  Provine. 
Lat.  ex  Cod  7657  :  Domeatege  ,  Prov, 
domeaticua,  manauettu. 

DOMESUGATUS,  DigniUs  DomesHci,ìn 
Novell.  Theod.  de  Scholaribus,  et  Apud 
Gregor.  Turon.  1.2.  Hist.  cap.  8.  Aoiucpti- 
xotTov  Annne  CommensB  pag.  157.  lo8  et 
804.  et  apud  Balsamon.  ad  Ganones 
Apostol.  [Vide  Dotneatici  8.  ad.  lin.  Ex 
quibua  patet  .1 

1  DOMESnClTAS,  Familiaritas.  Gerar- 
dus  Maurisius  Hist.  dissidii  Marcbionem 
Estense  m  in  ter  et  Eccelinum  de  Romano 
pag.  29  :  Videtur  fiabere  gratiam  domini 
liegia  auper  omnea  Principea ,  aemper 
eq aitando  et  stando  prope  ipaum  dominum 
Regem  cum  maxima DomestidtatcVtivyxs 
de  Aliaco  in  Vita  S.  Petri  Coelestini, 
Maii  tom.  4.  pag.  488  :  Base  columba  non 
ibi  parvo  tempore^  aed  trium  annorun^ 
apatio...  aub  ea  qua  dictum  eat  Domeati- 
citate  permanait. 

1  ì.  DOHESTIGUS.  Familiaris,  favora- 
bilis.  Annal.  Beneaict.  tom.  8.  pag.  112. 
n.  20.  ex  Epistola  Garoli  Calvi  ad  Nico- 
iaum  I.  Pabam  :  Bettonem  Monachum 
benigne  et  familiariter  recipiatis,  quo  ea 
quaa  atbi  xniuncta  aunt ,  manauetudini 
veatri  apoatolatua  Domeatica  auggeatione 
valeat  enarrare.  Con tin  natio  de  gestis 
Abbatum  Lobiensium  apud  Acherium 
Spicil.  tom.  6.  pa^.  611  :  Id  tamen  a  auia 
potiua  quam  attenta,  id  eat,  Leodienaibua, 
quoniam  a  cameracenaibua,  cujua  epia- 
dXipii  peraoncLa  non  adeo  Domesttcaa 
hahuerint  eatenua^  priua  tempore  decre' 
verantperten  tare. 

2.  OOMESnCUS.  Domestici ,  Quorum 
apud  Romanos  munus  fuit  Imperatorii 
corporis  custodia.  In  Palatio  enim  mili- 
tabant  Domestici  ad  Imperatorum  cus- 
todiam,  ut  Protectorea  in  acie,  ut  est  in 
lege  6.  et  9.  Cod.  Tbeod.  de  Domest.  et 
Protect.  (6,  24.)  Sed  et  Protectorea  Dotnea- 
tici dicunlur  Ammiano  1. 14. 15.  18.  et  in 
Collat.  1.  Carthaginensi  cap.  1.  ubi  De- 
votiasimi  indigitantur.  Socra tes  lib.  1. 
cap.  18  :  TC>v  5opu96p(i)v  tic,  oOc  o\xetouc 
xaXet  ó  papaiXeuc.  GlosssB  Basilic.  et 
Suidas  :  Ao(u<mxo{,  ol  xdv  Pcdiiatcov  lincei  e, 
o\  xaxà  Pciiaaiovc  olxeiaxo\  <rrpaTi(ì)tat.  Vide 
Palladii  Hist.  Laus.  cap.  108.  Horum 
alii  Equites,  de  quibus  1.  4.  Cod.  Just, 
eod.  tft.  (12. 17.)  alii  Pedites.  Senator  1. 
1.  Var.  :  Domeatici  partia  Equitum  et 
peditum,  qui  nostr»  aulss  videntur  jugiter 
excubare.  Apud  Ammianum  Marcelli- 
num  1.  25.  dici  tur  Jovianus,  cum  Impe- 
rator  a  militibus  electus  est ,  futaae 
Domeaticorum  ordinia  primua ,  quam 
di^nitatem  tribuit  etiam  Valeriano 
cuidam  lib.  27.  Horum  cohors  dieta 
Schola  Domeaticorum,  eidem  Ammiano 
lib.   26.    Tèbv     otxe((i>v    auvTotytia,    Juliano 

Epist.  22.  De  Domesticis  istis  Palatii 
custodi  bus  frequens  est  mentio  apud 


Bvzantlnos  Scriptores.  Vide  Procqp.  in 
Hist.  Arcana  pag.  108.  1.  Edlt  [<»  et 
Glossar,  med!  Graec.  col.  818.  sqq.T 

Domestici  Pr^sentales,  in  leg.  6. 
Cod.  de  Advocat.  diversor.  judic.  (12, 17.) 
Vide  Prmaena. 

DoMRSTiGUS,  Praefecti,PraBtoriOf  Ducia, 
Comitia.  eie.  Habebant  etiam  suos 
Domesticos  ,  Praafecti  provinciarum , 
urbium^exercituum,  etc.  Ita  apud  Am- 
mianum lib.  15.occurritPf*ocu{u«5i/2tMini 
Ducia  Domeattcua.  Lib.  28:  RomantCotni- 
tia  Domeaticua.  Lib.  80:  Casaariua  Maxi' 
mini  Prmfecti  Prsetorio  Domeaticua.  Apud 
Theophanem  pag.  90.  tit  mentio  Mar- 
ciani  5o|jie<rr(xou  toO  *'A(ncapoc  Patricii. 
Apud  eumdem  pag.888.  JoannesSacella- 
rius  Eunuchus  dici  tur  fuisse  olxsiax6< 
Elpidii  exercituum  Ducis.  Apud  Isido- 
rum    Pelusiotam  Epistola  800.    lib.  1. 

inscripta  estSco^^ouivio  Aotuoxixto  toO  éicap- 
You.  Domeaticua  Comitia  GotKorum,  apud 
Senator  lib.  5.  Epist.  14.  Domeatici,  qui 
deatinatia  Comitibua  obaequuntur,  apud 
eumd.  lib.  9.  Epist.  18.  Horum  non  semel 
mentio  in  Cod.  Theod.  Ejusmodi  autem 
Domesticorum  dignitas  ac  gradus  illus- 
tris  videtur  fuisse  :  siquidem  apud 
Orosium  lib.  7.  Heraclianus  Comes  Africa 
Sabiuum  Domesticum  suum  generum 
sibi  elegisse  legimus.  Sed  et  omnium 
fere  consiliorum  participes  erant.  Pro- 
copius  lib.  1.  Vandal.  cap.  4:  *0  5à  xfi^v 
&icop^iqT(i>v  *'A<nrapi  l^ft}  xoivcovbc  sfvai. 
Ao|<Ì9Tixov  Sk  toOtov  t^  a^txipcf.  YXcóaor)  xa- 

XoOai  Pci>iLaioi.  Tbeophilactus  Simocatta 
lib.  8.  cap.  18  :  npaiosvTtvoc  6  xòlq  toO  IIìxoom 
iceTnvreuuévoc  fpovTÌ^a;,  ov  Ao|A£(mxov  tui- 
Oaaiv  ol  Po|JLaloi  àtioxaXelv.  Vide  leg.  8.  Cod. 
Th.  ad  Leg.  Jul.  repetund.  (9, 27.) 

DOMESTiGUS,  inquit  Joannes  Èpisco- 
pus  Citri  in  Resp.  apud  Latinos  idem 


ac  Principes  ex  suis  domeaticia  delige- 
rent.  qui  prsecipuainPalatiis,inCastris. 
et  in  provinciìs  munia  obirent:  utl 
urbium  et  provinciarum,  etc.  Comitea 
dictos  constata  quod  ex  Comitatu  Impe- 
ratorum ad  ea  obeunda  munera  delige- 
rentur.  Nam  Domeatici  iidem.quiinaula 
Regum  nostrorum  sequioribus  seculis 
Familiarea  Regia  appellati  sunt. 

Maonus  DoMESTicus,  apud  Byzan- 
tinos,  copiis  militaribus  terrestribus 
prieerat,  ut  maritimis  Magnua  Dux; 
Graecis  Scriptoribus  iiiyac  Ao{i£aTtxoc, 
passim;  Megadomeaticua  Tyrio  lib.  2. 
cap.  5.  lib.  lo.  cap.  28.  Lultbprandus  lib. 
8.  Hist.  cap.  7  :  Focam  vero  Dotnesticum 
Majorem^  hoc  est^  terrestria  Ducem  exer^ 
cituafecit.  Procop.  lib.  1.  de  Bello  Vandal. 
cap.  il  :  Ka{  2i2oXo{Lb)v,  &;  Tr,v  BeXiaap^ov 
eitSTpóiceue  axpctxtnricty,  ào\LÌcFxi%oy  toOtov 
xaXoOai  Pcoaaioi.  Èxstitit  vero  hsec  digni- 
tas sub  Heraclio.  Chronic.  Alexandr. 
Sag.  ^2  :  £\iv6vToc  auTotc  xa\  'AvcotvoO 
o|uoTtxo\i  ToO  luyiffTou.  Chronic  MS. 
AndresB  Danduli  ann.  821  :  Michael  Do- 
meaticua aive  Cornea  Palatinua  aumpait 
Imperium.  Vide  Notas  ad  Alexiadem 
pag.  226. 

DOMESTIGUS  EkGUBITORUM,  Aou£<mxoc 

TÒ>v  e^xou6iT6p6>v,  in  Concilio  VIiI.  act. 
10.  pag.  693.  edit.  1618.  apud  Theophanem 
pag.  3S8.  [et  Anonymum  Combensianum 
m  Porphyrog.  n.  47.]  idem  qui  Comea 
Domeaticorum. 

DOMESTIGUS  lGANATORUNf,apud  Anas- 
tasium  in  versione  Concilii  vili.  t£>v 
IxavecTcdv,  in.  Gr.  et  apud  Nicetam 
Paphlag.  in  Vita  Ignatii  Patr.  GP.  pag. 
698.  edit.  1618.  qui  videtur  innuere,  id 
dignitatis  institutum  a  Nicephoro  Gene- 


rali imp.  a  quo  ea  donatus  éSfiUa  nèms 
Nicetas  Michaélis  Bhangabes  filfus, 
postmodum  Patriarcha  OP.  di'  Sv  évetvo 

tb  icp5Y|ia  icpfikTOv  xaTaoTrjvai  alunt.  Sunt 

autem  Icanatt,  cohortes  militareSi  ut 
observatum  a  viris  doctis,  et  ex  Por- 
phyrogenito  satiscolligitur  lib.deAdm. 
Imp.  cap.  50.  pag.  188.  ubi  prò  Ixav^Tov 
rescribendum  ixavaxci>v.  f 'IxavdtTcdv  «tyoXi^ 
in  Synaxariis  17.  Febr.J  At  cur  idem 
Anastasius  act.  1.  ejusd.  Concilii,  ad 
vocem  Domestico  Jcanatorum^  vice  notas 
ad  marginem  reposuerit,  parentum  ;  non 
piane  perei  pio.  [Domeattd  Icanatorum 
meminit  prsBterea  Anonymus  Combeft- 
sianus  in  Romano  Lacapeno  n.  41.  Vide 
Glossari um  medlsB  Grscitat.  ad  vocem 

'IxavdtTOi.] 

DOMESTIGUS  MenSìGi  Qui  Prssfectuw 
Regiss  menata  dìcitur  Monacho  San- 
gallensi  in  Carolo  M.  Sexta  Synodus 
act.  1.  meminit  Leontii  òo\u9xixo\j  x^c 
BaatXixYjc  Tpa7cfCT)c*  Apud  Pachymerem 
lib.  4.  cap.  81.  pag.  2i9.  Cantacuzenum 
lib.  1.  cap.  51.  oag.  157.  Codinum  de 
Offic.  cap.  2.  S  20.  cap.  7.  g  21.  Ao|&é(rnxoc 
TTjcTpaicICvic-  Huicsuberató  éic\TvìcTpaiclCv)C; 
de  quo  Anna  Comnena,  Codinus,  et  alii 
ad  Alexiadem  a  nobis  laudati  pag.  890. 

DOMESTIGUS  MURORUM,  ÒotUaxixo^  x&y 

Teix^wv,  Cui  Castrorum  reflciendorum 
cura  incumbebat,  apud  Codinum  de 
Offic.  cap.  2.  n.  59.  cap.  5.  n.  79. 

DOMESTIGUS  NUMERORUM,  Qui  Cohor- 

tibus  PrsBtorianis  prsBerat,  apud  Nicetam 
in  Vita  IgnaUi  Patr.  GP.  pag.  692.  edit. 
1618.  idem,  qui  Domeaticua  Scholarum,  ut 
col  ligi  tur  ex  Constantino  de  Adm.  Imp. 
cap.  51.  pag.  192. 

DOMESTIGUS  OPTIMATUM,   Qul    CODÌÌS 

militaribus  Thematis,  quod  'OirrtviaTcov 
vocabant,  prseerat,  de  qua  dignitate,  ut 
de  Themate  sic  dicto,  pluribus  agit 
Constantinus  lib.  1.  de  Themat.  cap.  5. 
ex  quo  docemur  Optimatea  instltutos 
potissimum,  ut  essent  qul  comitarentur 
Imperatorem.  cum  in  expeditionem  pro- 
flciscebatur.  Genseban  tur  autem  ili  1  Inter 
vileset  abjectos,  perinde  ac  Cortelini, 
quod  eie  fiovXelav  t&v  cxpaxuaxds  xa\  «ÙtoO 
ToO  Ba<nX£tt>c essent  institutl.  Unde  eorum 
PrsBfectus,  non  Dux,  vel  axpoLxrrfiQ,  sed 
6oiJÌ<mxoc,  appellabatur.  Atque  inde  dis- 
cimus  de  hoc  Domestico  agere  Glossas 
Basilic.  :  Ao{iÌQmxoc  xom  9é|iaT0c,  &c  \uxk 
K6|ty)TOC  x6pTY)c  etc  tY|v   icpoiXevaiv  toO  arpa- 

TYjyoO  xhoLxxM.  Qui  vero  fuerlnt  Opti' 
matea,  vide  in  hac  voce. 

DOMESTIGUS     SGHOLARUM,    5o(ii(mxoc 

Tfi>v  axoliby,  qui  Scholis  Domesticorum. 
vel  certe  militaribus  copiis,  quas  ad 
Imperatoria  custodiam  excubabant , 
prseerat.  Perperam  Luitprando  lib.  6. 
cap.  5.  dicitur  0  domeaticoa  toa  ctaealonaa, 
prò  domesticus  seu  fioiiioTixocT&v9xoX<àv, 
uti  apud  Gonstantinum  de  Adm.  Imp. 
cap.  51.  Zonaram^pag.  128.  185. 148.  iSO. 
etc.  Manasses  :  OuTocTbvBapdavTÒv^fi^xotv 
OTpaTapyy)v  xaGioravei  éfv  Tfi>v  o^oX^^v  Aoiaso" 
Tixov  etitoicv  &y  PtùpaXot.    Ao|ilffTtxoc   t&v 

oxoXfi>v  TT)c  àvaToXv)c>  apud  eumdem  Zona- 
ram  pag.  155.  159.  Vide  Codinum  de 
Offic.  cap.  2.  n.  81.  cap.  4.  n.  84.  cap.  5. 
n.  42. 

DOMESTICI  Stratorum,  apud  Anasta- 
sium  in  Hist.  Eccl.  pag.  127.  Vide 
Strator, 

DOMESTIGUS     ThEMATUM.     AoyiéoTixot 

T&v  OeudtTcov,  duo  erant,  alter  t&v  otvotToXt- 
xfi>v,  Orieutalium,  :  alter  T&vfiuTtxf&v  seu 
Occidental ium.  de  quorum  officio  Godi- 
nus  cap.  5.  n.  92. 

8.  DOMESTIGUS.  Domesticorum  in 
GallisB  Regum  Palatiis  crebra  est  apud 
Scriptores   mentio.  Apud  Fortunatum 


DOM 


DOM 


DOM 


161 


in  Vita  S.  Germani  Episcopi  Parisiensis 
cap.  61  :  Attila  vir  iUustria  acregalUauÌM 
DamesticuB,  ut  in  Vita  S.  Amulfl  Episcopi 
Metensiscap.  4.  idem  Arnulfus.  Regia 
Domesticus  et  Consiliarius ,  antequam 
Episcopalem  consequeretur  dignitatem, 
dicuntur.  Gregorins  Turon.  lib.  6.  Hist. 
cap.  11  :  Gundulfum  ex  Domestico  Ducem 
factum  de  genere  Senatorio  Massiliam 
dingU.  Idem  lib.  9.  cap.  86  :  Cut  Comi- 
tibiis,  Domesticia,  Majoribus  atque  nutria 
tiia ,  et  oìnnibua ,  qui  ad  exercendum 
servitium  Regale  erant  necesaarii  delega^ 
tia,  ete.  Lib.  10.  cap.  15  :  Adfuit  diebua 
iatia  Fìavianua,  nuper  Domeattcua.  Idem 
de  Miraculis  S.  Martini  lib.  1.  cajp.  25  : 
Charigiailua  Referendariua  Regia  Chlota- 
riif.,.  qui  poatea  antedicti  Regia  Domea^ 
ticua  fuit,  etc,  Notgerus  in  Vita  S. 
Hemaculicap.  11.  de  Dagobertol  :  Deinde 
convocavit  Rex  fidelea  auoa,..  Epiacopoa, 
Optimatea  quoque  auoa^  Grimoaldum 
Majorem  domuay  Folcoaldum  et  Robonem, 
Uemque  Domeaticoa  auoa  Chlodulf'um  et 
Anaigiaum,  etc.  Fredegarius  in  Chronico 
cap.  4.  et  ex  eo  Aimoinus  lib.  8.  cap.  75  : 
Domnolua  Ditmeaticua,  et  Wandalmarua 
Camerariìia,  etc.  Gap.  76  :  Otto  quidam 
filiua  Reronia  Domeatici,  guiRajoìuaSige' 
berti  ab  adoleacentia  fuerat.  Gap.  9: 
Ermenrieua  Domeaticua,  S.  Audoenus  in 
Vita  S.  Eligiì  lib.  1.  cap.  14  :  Ac  vellet 
Domeaticua  aimul  et  Monetariua  adhuc 
aurum  ipaum  fomada  coctione  purgare, 
etc.  Adde  Vitam  S.  Sulpitii  Pii  Episcopi 
Bituricensis  posteriorem  n.  8. 

Domeaticorum  ejusmodi,  quod  fuerit 
munus  et  officium  in  Palatio  Francico, 
ambigunt  doctiores:  quanquam  vox 
iosa  curam  circa  domum  seu  aulam 
Regiam  videatur  satis  indicare  :  quod  et 
exerte  testatur  Fortunatus  lib.  7.  Garm. 
16.  ubi  de  Gondone  Domestico  : 

Tendflbertut  enim  GomitiTae  prsmia  oetail, 

Aazit  al  obiequiis  dnguU  digna  tnii. 
Vidil  ut  eeregioB  animot  meliora  mereri, 

Mox  ▼oloH  merìtot  amplificare  gnàu». 
IntUtnit  capiens,  ul  deinde  Domesticu»  etnea, 

Cravisli  sttbilo,  crevil  et  ania  simul. 
Florebant  parìter  Teneranda  Palatia  iecum, 

Plaodeiiat  Tigili  Dispodtore  domi». 

Ex  quibus  patet,  Domeatici  dignitatem 
non  modo  fllustrem  fuisse^  cum  Gomitis 
dignitate  longe  prsecelleret,  sed  etiam 
idem  muneris  obiisse,  quod  apud  Orien- 
tales  Cura  Patata^  atque  adeo  aulse 
RegiSD  curam  habuisse  :  quod  et  adstruit 
auctor  Vitffi  S.  Arnulfi,  Episcopi  Meten- 
sis  :  Si  deincepa  Eptaeopalea  gestavit 
infulaa,ut  etiam  Domeattcatua  aolicitU' 
dinem  atque  Primatum  Palata  ac  ai 
nolana  teneret.  Quibus  consona  habet 
auctor  VitSB  S.  Licinii  Episcopi  :  Inde 
factum  eat,  ut  etiam  Domeaticam  aolicitu- 
dinem  atque  Primatum  Palata.,,  teneret. 
Nec  scio,  an  Servilio,  cujusEpitapbium 
exaravit  Fortunatus  lib.  4.  Poem.  18. 
hanc  dignitatem  obierit  : 

IpM  PalaUnam  rexit  moderalins  aulam, 
Commisssqoe  domns  creseere  fedt  opes. 

Ncque  tamen  Domeatici  dignitatem  eam- 
dem  fuisse  cum  dignitate  Majoriadomua 
recte  contendit  Browerus ,  quod  ex 
prseallatis  satis  colligere  licet.  iEgidius 
Parisiensis  in  Garolino  SenescaTlum , 
Domeaticum  aulaa  vocat,  ubi  de  Ansello, 
Meldensi  Episcopo  : 

Aaaecla  regalit,  Magnuaqne  Dooieatlaia  aula. 

Unde  Domeaticorum  ejusmodi  munus 
fuisse  videtur  circa  famlliam  Regiam, 
ut  est  eorum ,  quos  Magnoa  Hospitii 
Magiatroa  vocamus  ;  qui  ut  eseteris  boa- 
pitti  Magiatria  inferioribus  prssunt,  ita 

m 


olim  majores  Domestici ,  cseteris  id 
nominis  ac  tituli  in  aula  Regia  obtinen- 
tibus  Proceri  bus,  praeerant.  Plures  enim 
hac  simul  functos  dignitate  in  Palatio 
satis  prseallata  declarant,  qui  supremo 
ac  Magno  Domestico  suberant. 

Ex  Domeaticorum  porro  inferiorum 
Pai atinorum  caterva  seligi  solebant,qui 
cheterà  in  provincils  Palatia  Regia,  vilias 
Regias,  et  fiscos  publicos,  eorumque 
reditus  curarent  :  vel  certe  id  nominis 
ejusmodi  villicis  attributum,  quod  que- 
madmodum  Majores  Domestici  Pala- 
tium,  seu  Regis  aulam,  curabant,  ita  iis 
csetera  Palatia  regenda  committerentur. 
Rem  firmat  Marculfus  lib.  2.  Form.  53. 
cujus  initium  bisce  verbis  concipitur: 
Ego  in  Dei  nomine  ille  Domeaticua  ac  ai 
indignua  glorioaiaaimi  Domini  ilHua  R^ia 
auper  vilias  ipaiua  illaa,  UH  ex  famtlia 
dominica  de  villa  illa.  Dumgeneraliterad 
omnea  Domeaticoa  Regia  òrdinatio  pro^ 
ceaait,  etc.  Ejusmodi  porro  Domesticis, 
seu  villicis,  prsBerat  Domeaticua  alter 
major.  Ghronicon  Fontanellense  cap.  1  : 
Edita  eat  haec  confirmatio....  et  dircela 
Teutgialo  Datnestico,  et  Cuatodi  aaltuum 
villarumque  Regalium.  In  vita  Ludovici 
Pii  ann.  795.  Richardus  Comes,  Villarum 
R^iarum  proviaor  dici  tur. 

Jjotneaticorum  munus  non  tantum 
circa  vilias  Regias  fuit,  sed  et  inlerdum 
circa  ipsas  provincias,  quas  rexere. 
Auctor  vitSB  S.  Arnulfi  Episc.  Metensis 
cap.  4  :  Ita  ut  aex  provincise,  quaa  et  lune 
et  nunc  totidem  agunt  Domeatici,  mò 
illiua  a^miniatratione  aoliua  regerentur, 
Qu83  quidem  verba  omnlno  firmant,  qu89 
diximus,  inferiores  Domesticos,  et  villa- 
rum  Regiarum  villicos,  Majori  sub- 
fuisse  l3omestico.  Sed  et ,  si  quid 
provincialibus  injungendum  haberent 
Principes,  id  non  Episcopis  duntaxat, 
Ducibus  ac  Gomitibus,  sed  etiam  Domes- 
ticis  exequendum  committebant.  Hinc 
formulaista  familiaris,  in  Histor. Frane, 
tom.  8.  pag.  652.  et  alibi  passim.  : 
N.  rex  omnibua  Epiacopia,  ADbatU)ua , 
Ducibua,  Cotnitibua,  Vicariia,  Domeaticia, 
vel  omnibua  Miaais  noatria  discurrentibua, 
etc.  Vide  Gapitulare  5.  ann.  806.  cap.  19. 

Judiciis  prseterea,  tum  Palatinis,  tum 
provincialious  interfuissetestantur  Mar- 
culfus lib.  1.  Gharta  GhlodoveilII.  Regis, 
edita  a  viro  doctissimo  Jeanne  MabiTio- 
nio  tom.  4.  Vit.  SS.  Ordinis  S.  Benedicti 

Sag.  619.  et  Gregorius  Turon.  lib.  9.  cap. 
ì.  Lex  Ripuariorum  tit.  88  :  Jubemua, 
ut  Optimatea,  Majorca  domtUy  Dameatid, 
Comitea,  Gra^nea,  Cancellarii,  vel  qui- 
bualibet  grckdtbua  aublimati,  in  provincia 
Ripuaria  in  judicio  reaidentea,  munera 
aajudicium  pervertendum  non  reeipiant. 
Ubi  diversos  fuisse  a  Majoribua  domua 
evidenter  patet,  eorumque  dignitatem 
perillustrem  :  siquidem  Gomitibus  prs- 
ponuntur,  ut  et  in  Praefatione  ad  Legem 
Burgund.  ipsis  Majoribua  domua, 

4.  DOMESTICUS,  Dignitas  Ecclesias- 
tica, qui  in  Ecclesia  post  Protopaalten, 
cantui  prseerat,  et  cantus  Eccleslasticos 
incipiebat.  Bini  erant,  unus  in  dextro 
Ghoro ,  alter  in  sinistro,  dicunturque 
Joanni  Episc.  Gitri  èiciffrcÉTo»  t&v  iuXcoSkov 
et  apx(!>fiot.  Ejusmodi  Domesticorum 
meminerunt  Gonstantinus  de  Adm.  Imp. 
cap.  50,  jpag.  189.  Scylitzes  pag.  639. 
Joannes  óantacuzen.  lib.  1.  Hist.  cap. 
41._pag.  123.  Godinus  de  Offlc.  cap.  6.  n. 
8.  Euchologium  Or.  pag.  272.  278.  Bal- 
samon  in  Quaesit.  etc.  [«*  Vide  Glossar, 
med.  Graecit.  co).  821.  Alìi  vero  apud 
occidentales  Domeatici  eccleaias,  Papyr. 
Ravenn.  ap.  Mafum  tom.  5.  Glassic. 
Auctor.  pag.   862  :    Sacerdotea,   clerum. 


tonaoa,  aanctimonialea  feminaa^  aetorea 
eccleaiaaticoa,  domeaticoa^  aut  commen^ 
datoa  eccleaiaa  diverso  aexu,  ataurapìnoroa, 
etc.  Forte  praepositi  inferioribus  ecclesi» 
ministris  et  familisB,  quibus  domus 
eccleslasticae  cura  erat.]  [«  Grdo  eccl. 
Ambros.  Medici,  ann.  circ.  1180.  apud 
Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  savi 
col.  898  :  Inter  hasc  magiatri  de  Domo,  qui 
vocantur  Domeatici,  debenthaberepraapa- 
ratum  vaa  ma^num,  plenum,  aqua  calida 
juxta  fontea,  in  qua  pra^dicti  cardinalea, 
quum  exeunt  de  fonte,  debent  lavari  in 
eodem  vaae.] 

«5.  DOMESTICUS,  Hospitii  dominus, 
qui  hospitio  excipit.  Gonstit.  Woldem. 
reg.  Danor.  ann.  1854.  apud  Ludev^ig. 
tom.  12.  Reliq.  Mss.  pag.  197  :  Item 
nullua,  cujuacumque  conditionia  exiatena, 
cum  aliquo  clerico aeu  laico,  aine Domeatici 
voluntate ,  hoapitetur  ;  quod  ai  aliquia 
fecerit,  Domeaticua  eum  cum  aua  famtlia, 
ai  auffecerit  aui  (sibi)  aut  cum  vicinia  et 
noatro  advocato  lune  praaaente,  aeu  noatro 
dapifero,  tanquam,  puhlicum  raptorem. 
proaequi  et  impedire  poterit.  Alia  Erici 
itidem  reg.  ann.  1282.  ibid.  pag.  207: 
Item  volumus  quod  nullua  apud  clericoa, 
clauatra  vel  laicoa  hoapitetur  indiacrete, 
aed  contentua  ait  hiia,  quaa  Domeaticua 
habuerit  et  voluerit  aibi  dare,  eie.  Vide 
Domeaticare  1. 

Domesticus  Ostiorum.  ò  Ao|i£<mxoc 
t£&v  Oup&v,  Dignitas  Ecclesiastica  in  Ec- 
clesia GP.  apud  Godinum  de  Offic.  cap. 
1.  n.  48.  prsecipuus  ex  Ostiariia, 

Domesticus  Subdiagonorum,  in  vm. 
Synodo  act.  2.  pag.  619.  edit.  1618. 

Domestici  Fidei  ,  Fideles  ,  qui  ex 
domo  fidei  sunt,  id  est^  Ecclesia  :  oixeToi 
Tvjc  ntorecoc  apud  [Paulum  Apost.  ad  Ga- 
lat.  6. 10.]  S.  Antiochum  Hom.  99.  Fidei 
Chriatianaa  Domeatici,  in  Epist.  Hadriani 
PP.  apud  Baron.  ann.  869.  n.  100.  Pon- 
tius  Dìacon.  in  Vita  S.  Gypriani  :  Quod 
bonum  eat  ad  omnea,  non  ad  aoloa  Domea- 
ticoa fidei.  Regula  S.  Benedicti  cap.  58  : 
Omnibua  (hospitibus)  congruua  honor  eos- 
hibeatur,  maxime  tamen  Domeaticia  fidei 
et  peregrinia.  Occurrit  praeterea  apud  S. 
Augustinum  in  Psalm.  126.  Amobiumin 
Psalmos,  Paulinum  EpiBt.  28.  Sidonium 
lib.  6.  Epist.  10.  lib.  9.  Epist.  8.  Marcul- 
fum  lib.  1.  Form.  2.  in  rormulls  Rega- 
libus,  cap.  16.  Guillelm.  Abbatem  S. 
Theodoricl  in  Vita  S.  Bernardi  lib.  2. 
cap.  8.  i  52.  Antenorem  Episcop.  in  Vita 
S.  Silvini  Episc.  n.  1.  in  Vita  S.  Agricii 
Episc.  Trevir.  cap.  1.  in  Vita  S.  Praejecti 
posteriori  n.  5.  in  Goncilio  Toletano 
XVII.  cap.  8.  in  Regula  Magistri  cap. 
91.  tom.  6.  Spicilegi  Acheriani  pag.  452. 
et  alibi  passim.  Vide  Domua  fidei. 

Domestici  Dei,  Eadem  ferme  notione, 
apud  Euseb.  Emisenum  Homil.  de  S. 
Blandina,  [et  S.  Paulum  ad  Ephesios 
2. 19.1 

^  4.  DOMESTICUS.  Qui  proprias  aedes 
habet.  Antiq.  Statut.  Susat.  art.  8  :  Praa- 
poaitua  Suaattenaia  de  jure  debet  facete 
denundari  aynodum  ....  cut  Inter eaae  te- 
nentur  omnea  qui  Domeatici  aunt  infra 
oppidum  ;  dum  modo  sint  domi.  In  Ger- 
manico de  Huiaaitten  aind. 

«  D0M6IO  ,  Gali.  Donjon.  Vide  in 
Dunto. 

^  bOMICELLA,  Anelila,  famula  hono- 
ratior.  Vita  S.  Amadei  tom.  2.  Aug.  pag. 
574.  col.  1  :  Cum....  genitrix  aua,..„  cauaa 
aolatii,  una  die  eaaet  auper  porta  domua 

ausa una  cum  dliquibua  ex  Domicellia 

aula  ;  ....  quaa  audiena  ipsa  Domina  cum 
andllia  auta  rediena  in  Vomum  auam,  etc. 
Vide  Domicellua  4.  [«>  Ruodlieb.  fr.  18. 
vers.  2  : 

21 


162 


DOM 


DOM 


DOM 


lOntiir  dooiiM  DomicdUmnqiie  catorra.] 

•  2.  DOHIGELLA,  Virginum  Deo  sancte 
servlentium  magistra.  Gharta  ann.  1802. 
ex  Chartul.  21.  Oorb.  :  NoveritU  quod  Do- 
tnicella  Marguareta  de  Goy,  dieta  le  Mer^ 
chier,  beghina  magistra  aeu  Domicella 
conventué  Regia  in  parochia  S.  Nicolai 
eupra  fonata  ajmd  Atrebatum,  totusque 
oonventus  aeu  beghina  ejuadem  loci,  etc. 
Quo  etiam  nomine  abutentes,  Damoieel-' 
tee  nostri  appellarunt  meretrices  et  ipsa- 
rum  magistras.  Lit.  remiss.  ann.  1881. 
in  Heg.  120.  Ghartoph.  reg.  eh.  219: 
Gomme.,..  Raoulin  Broquart  et  Adenet 
d'Orgébraeil  feussent  alezpour  eulz  eaba- 
tre  en  l'oetel  de  Guillette  la  Damoiaelle, 
qui  eetoit  lora  coustumiere  de  tenir  et 
avoir  en  eondit  hostel  à  Rouen  fillettes 
amoureusea  pour  eabatre  lea  compai- 
gnona  ;  à  laquelle  Damoiaelle  ila  deman- 
derent  avoir  pour  la  nuit  deux  fillettea^ 
etc.  Alifl9  ann.  1400.  in  Reg.  155.  eh.  18  : 
Vindrent  pardevera  le  auppliant  la  De- 
moiaelle  de  V<ibbé  de  Pontteroxj,  et  un  pe- 
tit moine  de  aonabbayefetc.  Rursum alias 
ann.  1451.  in  Reg.  184.  eh.  112  :  Jcellui 
Ancelet  diat  à  ieelle  femme :  Avtaiezla  Da- 
moiaeUe^  qui  eat  à  dire  et  entendre  au 
paia  (Laonnois)  qu*elle  eatoit  reprouchée 
ou  blaamée  de  aon  corna.  Verum  non  om- 
nino  desìi t  Iisbc  appeilatio  apud  nostra- 
tes.  Vide  AbbatiaaaB  in  Abbaa. 

^  8.  DOMICELLA,  Parva  domus,  cavea. 
Ruodl.  fr.  8.  vers.  14  : 

Pabola  nttllifeoa  Tel  «qua  stani  in  Domicella 
Stornoniin.  eie. 

1.  DOMIGELLfi,  universim  dict»  liliae 
Principum,  Magnatum,  Baronum,  et 
Milltum,  innuptse.  Quemadmodum  enim 
Istorum  filii,  qui  nondum  ad  Militarem 
ordinem  provecti  fuerant ,  Domicelli 
tantum,  ita  et  eorum  filise,  Domiceto  in- 
digitabantur,  cum  Baronum  et  militum 
uxores  Dominm  ,  uti  conjuges  Domini , 
vocarentur.  Apud  Bromptonum  ann. 
1000.  Ducis  Normannise  fi  Ila,  ouam  post- 
modum  in  uxorem  duxitEthelredusBex 
'  \Angli8B  Domicella  dicitur.  Sic  apud  Sa- 
nutum  lib.  8.  part.  12.  cap.  18.  Maria, 
qu8B  Jus  suum  in  Regnum  Hierosolymi- 
tanum  Garolo  I.  SiciliSB  Regi  transscrip- 
sit,  Alia  Boemundi  IV.  Principis  Antio- 
chi», eadem  donatur  appellatione.  Ro- 
gerius  de  Destructione  nungarisB  cap. 
84  :  Dominaa  vero,  DomicelUa,  et  pueltaa 
nobileaae  in  Eccleaiam  recipere  voluerunt. 

At  in  Francia  nostra  usus  invaluit,  ut 
Regum  filiSB  Dominaa^  caeterorum  vero, 
Regii  quantumvisstemmatis  Principum, 
Domicellaa  compellentur.  Tilius  :  Le  aur- 
nom  de  France  appartieni  aux  fillea  dea 
Roia  de  France,  aotent  néea  avant,  ou  du- 
rant  le  regno.  Vray  eat,  que  ai  elUa  aont 
néea  auparavant,  ne  le  prennent  qu'apréa 
Vavenement  à  la  Gouronne,  et  ai  ellea  aont 
fillea  de  fila  aiané  du  Roy,  aont  appelléea 
meadamea  dèa  leura  naiaaance^  pour  Vaa" 
aeurance  de  la  Gouronne  à  leurpere  aana 
sa  mort.  Lea  autrea  ne  aont  appelléea  que 
Meadamoiaellea ,  et  apréa  Vadvenement 
Meadamea,  avec  le  aumom  de  France. 
Deinde  addit  contra  receptum  hunc  in 
Oallia  morem,  Franciscum  II.BritannisB 
ArmoricsB  Ducem,  Annam  et  Isabellam 
Alias,  Dominaa  appellasse,  in  eo,  quod 
cum  Garolo  Vili.  Rege  sancivit  fcedere 
ultimo  Augusti  ann.  1488.  Vide  Ghartam 
originalem  Joannis  Lenge^  ubi  Inscribi- 
tur  Ghevàlier  le  Roy  Maiatre  d*hoatel  noa 
Damea  fillea  le  Roy,  ann.  1826. 

^  Sed  et  militum  uxores  eodem  com- 

Eellabantur  nomine,  ut  colligimus  ex 
harta  ann.  1847.  in  Reg.  68.  Ghartoph. 
reg.  eh.  256  :  Yaàbel  de  Gombea  Damoi- 


aelle vefve  de  Va^age  de  quatre  vina 
ana,  etc.  Nisi  domicelli  uxor  ibi  indigi- 
tetur. 

2.  DOMICELLfi,  et  Dominìb,  Ganonic® 
sfficulares  :  de  qui  bus,  ita  Jacob,  de  Vi- 
triaco  in  Hist.  òccid.  cap.  81  :  In  quibua- 
dam  Teutonicorum  et  Al^nannorum  prò- 
vinciia  qtusdam  aunt  mulierea,  quaa  Ga- 
nonicaa  aaacularea  aeu  Domicellaa  appel- 
lant.  Non  enim,  Monialea  nominari  volunt, 
aicut  Ganonici  amcularea  Monachi  dicun- 
tur.  HaB  aiquidem  adeoperaonaa  acdpiunt, 
quod  non  niai  filiaa  Militum  et  Nobilium 
%n  «uo  GoUegio  volunt  recipere,  etc.  ubi 
plura  de  earum  vestimentis,  convictu, 
cantu  in  Ecclesia,  etc. 

DoMiNifi  etiam  appellantur  in  Regula 
Glarissarum ,  Sanctimoniales  omnes. 
Fori  Bigorrenses  artic.  9  :  Omni  tempore 
pax  teneatur,  Glericia,  Ordinaiia,  Mona- 
chia,  et  Dominabua,  et  eorum  comitibua  : 
ita  quod  ai  quia  ad  Dominam  confugerit, 
reatituto  damno  quod  fecerit,  peraona  aal- 
vetur.  Lì  ber  Evangeliorum  Monasterii 
Ord.S.  Benedicti  S.  Petri  delaa Puellaa, 
In  Hispania,  in  quo  depicta  sunt  Abba- 
tissa  et  Moniales,  cum  bisce  characte- 
ribus  : 

lise  rant  Domiiiarum  tot  nomina  icripta  bonarun 
Qpas  doenit  moree  Adalera. 

Rodericus  Toletan.  lib.  6.  Hist.  Hisp. 
cap.  4  :  SepuUua  eat  in  Sexena,  quam 
ma  ter  aua  Regina  Sancia  conatmxerat 
hoapitali,  et  inatituerat  ibi  Gollegium  Do^ 
minarum.  Necrologium  Monasterii  S. 
Petri  Remensis  14.  Mart.  :  Donna  Gela 
Abbatiaaa  B.  Petri  Remena.  B.  memoriaa 
mater  piiaaima,  quaa  reditua  Eccleaiaa  in 
veatibua  Dominarum  cuaignavit,  inatituit, 
confirmavit,  Gharta  ann.  1283.  apud 
Ughellum  tom.  1.  pag.  880  :  Monaaterio 
S.  Stephani,  in  quo  S.  Spiritua  gratia  in- 
flammatua,  ordinem  Dominarum  incluaa- 
rum  inatituere  atatuit.  Sed  et  apud  Gre- 
cos  xuptai  appellata  Sanctimoniales , 
etiam  ab  sororibus  :  x\joiat  àU\^a\,  in 
Vita  Eupraxi»  virg.  n.  ftà.  28.  et  alibi. 

Vetantur  tamen  id  nominis  usurpare 
Moniales  Ordinis  S.  Benedicti,  in  »ta- 
tutis  Joannis  Archiepiscopi  Gantuarien- 
sis  ann.  1279  :  Sciatta,  voa  Monachaa  vel 
MonicUea,  dicendiM  eaae,  non  Dominaa  ; 
aicut  nec  Monachi  poaaunt  aine  ridiculo 
Domini  appellari.  Vide  [Domina  5.  et] 
Domnua. 

o  OOmCELLATUS.Domiciliumhabens, 
incola,  Gali.  Domicilié.  Tabul.  S.  Vict. 
Massi  1.  :  Raimundua  Rogerii,  aliaa  oòunt 
de  Turena,  degena  in  castro  de  Baucio 
in  dicto  regno  Provinciae  comitatu  Domi- 
cellatua  aeu  incola  in  communi  pace  re- 
ceptua.etc.  Vide  infra  Domtciliariua. 

1.  DOHIGELLUS,  DoMNiCELLUS,  dimi- 
nuti vumaDomnuK.Gloss.  antiqusBMSS.  : 
Herilea^  Domini  minorea,  quod  poaaumua 
aliterdtcereDomnicelli.  Ugutio  :  Domicelli 
et  Domicella^  dicuntur,  quando  pulchriju- 
venea  magnatumaunt  atout  aervienlea.  Sic 
porro  primitus  appellabant  magnatum, 
atque  adeo  Regum  filios.  Marculf.  lib.  2. 
Form.  52  :  Dum  generaliter  ad  omnea  Do- 
meaticoa  Regia  ordinatio  proceaait,  prò  na- 
tivitate  Domnicelli  noatri  illiua,  ut  a  Do- 
mino meliua  conaervetur ,  etc.  Leges 
Edoardi  Gonfess.  cap.  85  :  Rex  vero 
Edwardua  Edgarum  fiìium  eorum  aecum 
retinuity  et  prò  filio  nutrivit,  et  quia  cogi- 
tavit  ipaum  haeredem  facere,  nominavit 
Ethelinge,  quod  noa  Domicellum,  i.  Da- 
miaeU  :  aed  noa  indiacrete  de  pluribua  di- 
cimua  ,  quia  Baronum  filioa  vocamua 
Domicelloaf  Angli  vero  nulloa  niai  natoa 
Regum,  Sic  Ludovicum  VI.  postmodum 
Regem,  Domicellum  vocat  Hist.  Francor. 


MS.  quas  desinit  in  Garolum  V.  in  Bibl. 
Memmiana,  ann.  1095  :  Si  aaembla  une 
foia  le  Roìf  aon  conaeil  pour  aavoir  qu'il 
avoit  à  fatre,  auquel  Gonaeil  le  Damoia^ 
Louua  le  Groa.,.  parla,  Vetus  Poema  de 
Garino  Loth areno  : 

Coronar  flreot  le  Damoiael  Pepin. 

Froissartes  1.  voi.  cap.  825.  Edwardum, 
postmodum  Angllsa  Regem,  Principis 
walllsd  filium.  Le  jeune  Demoiael  JRi- 
chart  vocat.  Apud  Danos  et  Suecos  Re- 
gum filios  non  semel  Domieelloa  nuncu- 
fiatos  observo  in  Ghartis  variis  apud 
saacum  Pontanum  lib.  7.  et  8.  Histor. 
Dan.  pag.  482.  471.  et  503.  et  apud  Eri- 
cum  upsaliensem  lib.  8.  Hist.  Suecic». 
Liberos  Mauridi  Imp.  Parvuloa  Dominoa 
vocat  Gregorius  M.  lib.  6.  Eplst  28. 
Apud  Byzantinos  Augustos,  sequioris 
praesertim  SBvi,  eorum  filii  Despotica  do- 
nabantur  appellatione,  id  est,  Domini 
dicebantur,  indulto  scilicet  Principis  : 
alioquin  non  ^mcòxan,  sed  deaic6<yvvot,  id 
est,  Domicelli  appellabantur,  quod  de 
Gonstantino  Andronici  Senioris  filio  ait 
Pachymeres  lib.  8.  cap.  26.  extremo.  Is 
enim  cum  pater  Despoue  dignitatem  illi 
denegasset,  Tfi>v  Pco|iott<i>v  Asaiciauvoc  voca- 
batur,  i.  Domicellua  Romanorum, 

Universim  vero  ita  indigitantur  Ma- 
gnatum  et  Baronum  filii,  quod  obser- 
vatum  ex  Legibus  Edwardi  Gonfessor. 
Rodericus  Tolet.  lib.  8.  de  Reb.  Hisp. 
cap.  19  :  Moa  erat  tunc  temooria  apud  Go- 
thoa,  ut  Domicelliet  Domiceìlas,  Magnatum 
pia,  in  Regali  Guria  nutrirentur.  Et  lib. 
o.  cap.  2  :  Nuniua  vero  pater  ejua  fere  ab 
omnOnia  Gaatellas  Militioua  Domieelloa  fi- 
lioa petiit  nutriendoa.  Domicellua  Uollan^ 
dias,  apud  Joan.  de  Beka.  Domicellua 
Erardua  de  Marka,  apud  Levoldum  Nor- 
thovium  in  Ghronico  Markano. 

PrsBsertim  vero  bocce  Utulo  donati 
Militum  filii  ,  nondum  Militari ,  seu 
equestri  cingulo  accincti,  uti  recte  an- 
notat  Ghiffletius  in  Vesontione  parte  1. 
cap.  26.  Nam  cum  solis  Militibus  hono- 
rifica  Domini  appeilatio  competeret,  caa 
teri  cujusllbet  conditionis  proprio  no- 
mine et  cognomine  compellarentur  : 
invaluit  postmodum,  ut  Baronum  prs- 
sertim,  et  Magnatum  filii,  non  Domini, 
sed  Domicelli  audirent,  ut  qui  caeteris 
Scutiferis  et  natalium  splendore,  et  pa- 
rentum  dignitate  prsestarent.  Andreas 
Boach  dela  Titola  de  honor  de  Gathalanya 
lib.  8.  cap.  8.  8  16  :  Loa  Donzella  aon 
aquella  que  no  aon  armata  Gavallera,  aino 
aon  filla  y  deacendenta  dela  Gavallera  ar- 
mata :  demanera  que  lo  quia  arma,  y  obte 
le  privilegi  ea  propriament  Gavaller.  eoa 
deacendenta  Donzella.  Gharta  ann.  1288. 
apud  Perardum  in  Burgundicis  pag. 
4&  :  De  laude  et  aaaenau....  filiorum  meo- 
rum,  videlicet  Hugonia,  jam  Militia,  Eli- 
zabeth ìiODoria  ejuaaem.  Alani  et  Galtheri 
filiorummeorumadhuc  Domicellorum,  etc. 
Gharta  Ludovici  de  Bellojoco  Militis  D. 

Mentis  ferrandi   in  Arvernia  :  Gum 

tempore,  quo  eramua  Domicellua,  et  ante 
tempua  MilitiaB  noatraa  donaverimua  et 
eonceaaerimua,  etc.  Tabular.  AlbSB  ripaa  in 
Dicecesi  Lingon.  an.  1288  :  Nobilem  mu- 
Herem  Andru  de  Rupeaciaaa,  et  Renau- 
dum  Domicellum  ejua,  qui  jam  erat  extra 
avoeriam  ejua,  etc.  Mox,  idem  Renaudus, 
filiua  Andru  dicitur.  Apud  Joannem 
Bekam  in  Willelmo  Episcopo  Traject. 
Theodoricus  Gomes  Hoflandise,  nondum 
suijuris  factus,  Domicellua  appellatur. 
[Exstant  in  Archi voMassil.  Litteraeann. 
1842.  inserì ptaB  Nobili  Domicello  Johanni 
Vivaudijilio  nobilia  Domicelli  Jacobi  Vi- 
vaudi.]  (iervasius  Tilleberiensis  MS.  de 


DOM 


DOM 


DOM 


163 


Otiis  Imper.  decis.  8.  cap.61.  de  quodatn 
Milite  :  Unum  de  nobUiotu  armigeris  eli- 
git,  quo  comUe  locum  cuiiit,  ad  ostensum 
locutn  loHcatu9appropinq%tan8,8onipedem 
ascendUf  dimissaqiLe  Domicello,  campwn 
BoUu  ingredUur.  Observat  Marca  in  uist. 
Benebarn.  lib.  6.  cap.  24.  Nobiles  istius 
tractus  vulRO  distribui  in  tres  ordines, 
Baronum,  Militum,  et  Domicellorum, 
quos  Domenqera  vocant,  ut  Milites,  Ca- 
vera,  Proinde  ut  plurimum  Domicelli 
iidem  sunt,  qui  in  c»teris  provinciis 
Scuiiferi  nuncupantur.  [Ghronicon  Mo- 
doetiense  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
1069  :  Cleph  ncòilia  Lomhardua  Lombare 
dia  Rex  eecundus,  regnavit  anno  uno  et 
vnensibus  sex.  Hic  primua  et  ultitnus,  qui 
in  Papia  coronatus^  et  a  quodam  suo  Do- 
micello  gladio  jugulatur  ann.  Domini 
DLXxrv.j  Atque  bac  notlone  DamoieeU, 
et  Daniels  vocabula  apud  vernaculos 
Scriptores  accipiendi  constat.  Le  Roman 
de  Garin  : 

La  Ydnlés  tani  Damoitd  ^mir. 

Qui  poriflBl  laneM  por  lor  Signor  lerrir. 

Idem  Poeta  : 

Si  Tos  ftiTTOBl  et  DaBiol  et  mwcfain. 

Alibi  : 

Et  li  Damel  qoe  Boei  ot  oorris, 
Qui  atteadoient  Gheralier  let  Uòmì, 

Rursum  : 

Borgoia,  et  DtiBoa,  Cberallar  et  Damel. 

Idem  : 

La  TeiaaieB  naint  Damoiiél  gentU 
Qnl  la  Tin  porleot  en  argent  en  or  fin. 

Le  Roman  de  Florimon  MS.  : 

U  Dos  fùt  apportar  s'espée, 
Si  la  li  eut  aa  col  ferina, 
L'eapée  caiodre  ne  voulou. 
Parca  qua  Damdaiai»  estoa. 

Alibi  : 

U  Rota  aura  moult  aon  aerriae 
Annea  li  donna  à  aa  gniae, 
Tona  lea  Damoiaiana  adouba 
Qua  norimona  j  amena. 

Rursum  : 

Li  dai  enbnt  arent  moolt  bel, 
Deloraage  Damoiaal, 
U  Rota  lea  Tit  fora  et  legera, 
Ambedaoa  lea  fit  Cbetaliera. 

Vide  Sanutum  in  Hist.  Hierosol.  pag. 
21.  et  Hist.  Casti] loneam  Duchesnii  lib. 
6.  cap.  1.  Probationes  Hist.  Bressensis 
pag.  203.  etc.  [infra  DonceUus  et  Donzel' 
lus.]  [^  et  Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  4. 
col.  630.] 

At  postremis  seculis  Domicellorum  in 
Regum  et  Prìncipum  flliis  exolevit  ap- 
petì atto,  obtinuitque  ut  Domini  diceren- 
tur,  prsdflxo  tamen  nomine  appellativo. 
Sedprsestat^  nuod  in  hanc  rem  nabetFe- 
cialfs,  qui  SUD  Henrico  VI.  Rege  Angli» 
vixit,  in  Tractatu  MS.  de  Officio  Heral- 
dorum,  hoc  loco  adscribere  :  Escuiers  se 
doivent  saluer  en  quatre  manieres,  les 
plus  haute  se  doivent  saluer  Tres-nobles 
et  tres-honorez  Escuiers,  et  les  ensuivans, 
Tres'honoret  Escuiers,  et  les  tiers,  Hono» 
rez  Escuiers,  et  les  quarte,  Gentils  Es- 
cuiers ,  Dieu  vous  aoint  accroissement 
d'honneur  :  et  doist  cognoistre  un  Herault 
ou  Poursuivant,  que  toìis  fils  de  Rois  sont 
Princes,  et  se  doivent  saluer  comme  Prtn- 
ces.  non  obstant  qu'ils  ne  soient  qu'Es^ 
cuters.  Et  si  ce  sont  Ducs,  ou  enfans  de 
Dues,  le  Due  et  son  aisné  fils  semblable- 
meni,  et  si  le  fils  avoit  Seigneurie  de  Du^ 
che  ou  de  Comté,  il  se  salueroit  comme 
Due,  ou  comme  Comte  :  Et  si  &estoient 
ses  autres  enfans,  selon  les  Seigneuries, 


en  quoi  ils  seroient  pourveus  :  et  s'ils  es- 
toient  sans  Seigneurie ,  Us  se  devroient 
comme  Comtes:  Car  quand  Von  voit  le  fils 
d*un  Due,  Von  ne  du  point  voilà  un  bel 
Escuier;  mais  Von  dit,  voilà  un  beau  5ei- 
gneur.  Et  enfans  et  Comtes  se  doivent 
saluer  selon  les  Seigneuries,  en  quoy  il 
sont  pourveus,  et  s'ils  sont  sans  Seigneurie, 
et  ils  sont  de  sang  Royal,  il  se  doivent 
nommer,  Monsteur,  aprèz  leurpropre  nom, 
comme  qui  voudroit  dire,  Jean  Monsieur, 
ou  Ricart  Monsieur. 

1  2.  DOMIGELLUS  Ganonigus  ,  Idem 
qui  mox  Domicillaris.  Charta  Adolfi  Ar- 
cbiepisc.  Mogunt.  ann.  1381.  Rerum  Mo- 
gunt.  tom.  2.  pag.  679  :  Effectum  stcUu-- 
torum  per  b.m.  Dominum  Gerlacum  A. 
Af.  prssdecessorem  nostrum  centra  (i.  e. 
erga)  Scholasticos  Ecclesiarum  nostrarum 
civitatis  et  dioscesis  Mag untine  projuveni- 
bus,  qui  communiter  Domicelli  nuncupan- 
tur, factorum,  ex  certis  causis  nos  ad  hoc 
moventibvts.  circa  tuam  personam  tolli' 
mus.  Vide  ibid.  pag.  668.  P<»  Iidem  Cano- 
nici  minores  eijuniores.  Domicellorum  et 
DomicUlarium,  frequens  apud  Germanos 
mentio,  qui  canonicos  Dominorum  no- 
mine vulgo  appellabant.l 

18.  DOMIGÉU.US,  Urbis  Prsefectus. 
Acta  SS.  Junii  tom.  8.  pag.  586.  de  B. 
Petro  Gambacurta  :  Jn  manu  dilectifilii, 
nobilis  viri.  Galeotti  Roberti  deMalatestis, 
Domicelli  Àrimini. 

4.  DOMIGELLUS,  apud  Wìllelmum 
Thorn,  videntur  dici  nobiliores  famuli  : 
Dómicellus  Abbatis,  pag.  1784.  Domicelli 
et  servientes  Monasterii,  pag.  1980.  quo- 
modo  valetos  appellatos  infra  ostende- 
mus.  Ugutio  et  Joan.  de  Janna  :  Dómi- 
cellus et  Domicella  quandoque  dicuntur 
pulchri  juvenes  Magnatum,  sive  sint  ser- 
vientes, sive  non.  Vide  Hist.  Gortusior. 
lib.  7.  cap.  7.  lib.  9.  cap.  10.  et  Statuta 
urbis  Mediolan.  part.  2.  cap.  108.  494.  et 
seoQ. 

1  DOMIGELLUS  PAP2S,Idemqui  Camera- 
rius,  Gustos  cameraB  Papalis.  Ord.  Rom. 
apud  Mabill.  Mussbì  Ital.  tom.  2.  pag. 
4xlà:  Dominus  vero  Papa  interdum  ibidem, 
cum  ad  cameram  suam  redierit,  consuevit 
novis  cardinalibus  creationem  de  eis  man- 
dare ner  Domicellum  suum,  interdum 
non,  iDid.  pag.  270.  Domicelli  etiam  vo- 
cantur  NoDilIores  e  familia  Gardina- 
lium. 

^  Formula  qua  cardinalis  aliquem  in 
*Datnicellum  suum  eliglt,  in  Formul.  MS. 
fol.  83.  v«.  :  Volentes personam  tuam  prop- 
ter  hoc  prserogativa  nostra  benivolenttss 
(prosequi)te  in  Domicellum  et  familiarem 
nostrum  duxim,us  admtttendum,  volentes 
ut  Dómicellus  et  familiaris  noster  re  et 
nomine  consequaris. 

DOMINELLUS,  Idem  quod  Dómicellus, 
Joanni  de  JanuaJVide  suo  loco.] 

0  OOHIGILIARIuS,  Domicilli\riu8,  ut 
suora  Domicellatus,  Lit.  ann.  1369.  tom. 
6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  710  :  Larem 
foventes  et  Domidliarios  ejusdem  loci  de 
Petrussia,  etc,  Gharta  Garoli  VI.  ann. 
1380.  in  Reg.  118.  Ghartoph.  reg.  eh. 
878  :  Quod  civitates,  villa,  loca  et  castra 
earumdem  senescalliarum  quamplurimis 
habitatoribus  et  Domidlliarits  depopulata 
fuissent,  etc.  AliSB  ann.  1891.  in  Reg.  142. 
eh.  84  :  Cum  prafatus  Geraldus  sit  vetus 
incola,  Domictliarius  et  habitator  in  loco 
de  Villamour,  etc. 

DOMIGIALIS.  Vide  Doma  3. 

1  DOHIGILIUM  JuRATUM,  Jus  domi- 
cilii  Juramento  sibi  assertum.  Gon- 
cil.  Liman.  ann.  1582  :  Quoniam  vero 
abusus  quidam  jam  pridem  inolevit,  ut 
per  Domicilia  quadam  jurata,  qua  ver- 
oalia  et  commentitia  pterumque  sunt,  in 


fraudem  Ecclesia,.,  ad  ordines  indigni 
irrepant  ;  declarat  hasc  Synodus,  nemi- 
nem  sub  pratextu  DomicUit  esse  ordinan- 
dum,  nisi  illud  legitime,..  contractum 
fuerit. 

«  DOMIGILIUM  Ambulatorium,  Ma- 
chiniB  beliicsd  species.  Tract.  Ms.  da  Re 
milit.  et  mach,  bellic.  cap.  52  :  Domici^ 
lium  ambulatorium,  cum  ponte  et  scalie 
levatoriis;  poesunt  cum  (eo)  pedites  (tran- 
sire)  flumen  de  una  ripa  ad  aliam,  et  po- 
nere  scalas  muro  castelli  iuxla  flumen 
positi.  Et  cap.  54  :  Domicilium  ambula^ 
torium  portane  secum  perticas,  cum  caU 
dariie  ardentibus  unctxs  tormentina,  pice 
et  sulfure  bene  contritis,  et  in  medio 
stupa  oleo  uncta,  de  quibus  fit  incenda^ 
rium,  quod  ab  aqua  non  extinguitur» 
Vide  Catus  2. 

1  OOHIGILLARIS  Ganonious,  Junior 
Ganonicus  cui  necdum  est  lus  Gapitull. 
In  Ecclesia  Argentinensi  duodecim 
sunt  Ganonici  Capitulares,  totidemque 
DomieUlares  :  de  quorum  receptione  In- 
ter Probat.  Hist.  Alsaci»  pag.  178.  et 
seqq.  exstant  Statuta  Maioris  Gapituli 
ejusdem  Ecclesisa,  ann.  1718.  condita, 
approbata  primum  ab  Eminentissimo 
Cardinali  de  Rohan,  ac  tandem  Ludo- 
vici Magni  auctorltate  conflrmata  eo- 
dem  anno.  [^^  Coloni»  erant  25.  Capi- 
tulares totiaem  DomiceUares,  Moguntisd 
24.  Gapit.  22.  Domic.  Treveris  16.  Gapit. 
24.  Domic.  Augustas  Vindelicorum  20. 
Gapit.  totidem  Domic.  Bambergsa  20. 
Gapit.  14.  Domic.  Spirae  11.  Gapit.  15. 
Domic.  Vide  Eicchorn.  Jus  Èccles. 
German.  tom.  2.  pag.  608.  sqq.  Domicel- 
laribus  jus  capituli  non  erat,  sed  certis 
reditibus  gaudebant  ;  alii  vero  sunt  ca- 
nonici, quos  in  herba  dicebant,  qui  lo- 
cum in  capitulo  tenentes  prasbenda  ca- 
rebant,  quos  spectare  videntur  cap.  9. 
et  19.  de  prsBbend.  (3,  5.)]  Vide  in  Cano- 
nici. 

<»  DOMIGILLIUUUS.  Vide  supra  Domi- 
ciliarius, 

1  DOMIGORRUPTOR,  Otxo966poc.  Gloss. 
Lat.  Gr.  MSS.  S.  Germani  a  Pratis. 

DOMIGUS.  Oixetoc,  in  Gloss.  Lat.  Gr. 

1  OOMIDUGA,  Dea  quae  prsBesse  exis- 
timabatur  cum  sponsa  duceretur  do- 
mum,  apud  Tertull.  lib.  2.  ad  Nat.  cap. 
11.  bine  etiam 

1  DoMiDUGUfl,  Deus  eidem  rei  adhibi- 
tus,  apud  S.  August.  lib.  6.  de  Giv.  Del 
cap.  9, 

f  DOHIFIGAMENTUH,  iEdium  exstruc- 
tio.  Vide  Domificare, 

1  DOMIFIGARE,  Domus  sdificare, 
i£aes  exstruere.  Inquisit.  de  Moras  ann. 
1262.  ex  Regesto  Probus  fol.  42  :  Atta- 
men  illi  de  foris  debebanl  prsBdictas  ope- 
ram,  manopram  corvatamque  antequam 
Domificarent  in  castro,  et  propter  Domi- 
ficamenta  qua  eoe  in  castro  oportet  facere, 
Dominus  remisit  eis  illud.  Bulla  Pauli 
PP.  de  Secularizatione  Monast.  Veze- 
liac.  ann.  1537.  Inter  Instrum.  tomi  4. 
novsB  Gali.  Ghrist.  col.  117  :  Et  residuum 
tion  comprehensis  eis  qua  sunt  a  dormi» 
torio  et  refectorio,  Capitulo  et  Canonieie 
prafatis  remaneat  ad  Domificandum... 
habeantque  liberum  usuminnemoribus,., 
tam  ad  Domificandum  in  claustro,  Rur- 
sum occurrit  in  Gharta  ann.  1400.  Abba- 
tiae  GassanisB  in  Bressia,  et  in  Vita  B. 
Giraldi  de  Salis  apud  Marten.  tom.  6. 
Ampliss.  Gollect.  col.  998.  Abbatia  bene 
sita  et  satie  Domificata,  id  est,  satis  ele- 
ganter  exstructa,  apud  Stephanotium 
tom.  13.  Fragm.  Hist.  MSS.  pag.  196. 

1  OOMinCATIO,  iEdificium.  ut  vlde- 
tur,  majori  annexum  et  ab  eo  pendens. 
LittersB  Garoli  Hungarlse    Regis  ann. 


464 


DOM 


DOM 


DOM 


1817.  in  Hlst.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  170. 
col.  2  :  CreamuM  nosirum  Procuratorem,., 
cui  recuperandum  principatum  Salemi,: 
et  iura  ejusdem,  Hve  consiatant  in  civi- 

1ni8,  vel  Domificationibus,  etc, 

«  DOMIFIGIUM,  JBdiflcium,  domos 
exstructio.  Glossar.  Gali.  Lai.  ex  Ood. 
reg.  7684  :  Domificare,  Maisonner,  i.  do^ 
muefctcere,  Testam.  Aymon.  comit.  Sa- 
baua.  ann.  1848.  tom.  8.  God.  Ital.  di- 
plom.  col.  1005  :  Ip8i  hospitalidari  voluti 
et  legame,  cum  Vomificium  perfedum 
fueritj  triginta  lectossufficienterfurnitoe. 
Vide  in  Domificare. 

D0MI6ENA,  Vernaculus,  indigena. 
GIoss.  6 ree.  Lai.  :  OIxoYevi^c,  Vemue^ 
vemaculua^  dami  natus.  Ita  etiam  Iso 
Magister  in  Glossis.  Dudo  lib.  8.  de 
Act.  Norm.  paff.  98  :  Morabaiur  autem 
Box  in  domo  Willelmi  Ducis,  ut  Domi» 
gena  et  vemula.  Utitur  et  pag.  105.  141. 

D0MI6ERIUM,  ex  Gallico  et  Anglico 
Dangerj  Periculum.  Vox  autem  efficta  a 
Damnum,  Dictum  enim  putant  quidam 
Danger,  quasi  damnum  gerenè.  Malim  a 
Gallico  Domager,  i.  e.  iJamnoeue,  efflc- 
tum.  Le  Roman  de  Garin  MS.  : 
As  fMf  FromoQt  caflmil  pour  Doiiui(ìflr. 

Thomas  Walsinghamus  ann.  1892  : 
Credebant  autem  Londonienaes,  quod  per 
hmc  dona  Domi^erium  evasissentf  et  in 
posterum  quieti  essent  :  sed  fefellit  eoe 
eorum  opinio,  etc,  Henr.  Knyghton.  ann. 
1852  :  Sed  per  Juetitiarioe  et  alios  minie^ 
tro8  emolumentum  eemper  Regi  accrevit, 
et  Domigerium  ad  populum,  idem  ;  Ro- 
mani  videntee,  guoaPapa..,  recesserat,  et 
eie  in  Domigerxo  positus  esset,  eie.  Uti- 
tur rursum  eadem  notione. 

^  Nostris  alias  Dongeseux,  prò  Dange- 
reuXf  Désavantageux,  damnosus.  Stat. 
ann.  1406.  in  Reg.  161.  Ghartoph.  reg. 
eh.  185  :  Pour  ce  que  ledit  meetier  d'o- 
hloyer...  est  bien  Dongeseux^  eoubtil  à 
aprendre^  etc. 

Sub  Domigerio  alicujue  aut  manu 
esse,  apud  Bractonum  lib.  4.  Tract.  1. 
cap.  19.  8  2.  est  alicui  subesse,  esse  sub 
illfus  potestate  :  est  enim  Danger,  nos- 
tris, potestas.  Qua  quldem  notione  vo- 
cem  Donger,  qu»  Domigerium  effert, 
usurpant  Poetse  nostrates.  Le  Roman 
d'Aubery  MS.  : 

Ldtilés  FluMiiift,  dame—'  lor  boffob, 
Otte  il  ne  priient  Toira  Doogier  un  poii . 

Alibi  : 

De  MS  GhasUaue  li  UlUa  le  Doogier. 

Vide  Dangerium. 

«  Poem.  reg.  Navar.  Gantil.  2.  tom.  2. 
pag.  5  : 

Gir  j'aim  moli  miez  eslre  eo  mostre  Dangiar 
Et  eofirir  bien  k*eatre  mal  ae  Tavoie. 

Vide  suora  in  Dangerium  1. 

1.  DOMINA^  nude.  Deipara  ;  bine 
BB8Ba  de  Domina,  non  semel  in  Ghronico 
Archiepisc.  Upsaliens.  pag.  219.  225.  in 
Monastico  Anglicano  tom.  8.  pag.  151. 
et  apud  FrancTscum  Dominio.  Fragens. 
etc.  Maria,.,,  sermone  Syro  Domina  nun- 
cupatur.  Maria,  Syriace  Domina,  Vide 
S.  Hieronym.  de  Locls  Hebraic.  in 
Evangelio  MattbsBi.  Domtnam,  Deipa- 
ram  nude  appellari  segre  ferunt  haere- 
tici,  atque  in  primis  Galvinus  Epist. 
128.  Vide  Lambecium  lib.  8.  Bibhoth. 
Gassar,  pag.  182.  et  supra  in  voce  Domi- 
ceUtB, 

^1^  Voci,  Domina,  ssepius  addita  est 
ht6C  nostra,  Hinc  Gallis  nostris  quasi 
uno  verbo  eflértur  Noatre-Dame,  Statuta 
AeademisB  Paris,  apud  Acherium  Spicil. 


tom.  6.  pa^.  885  :  Jn  quinque  festis  glo' 
riosai  Virginia  Marisa  non  l^itur  in  So- 
nia Noatra-Domina  in  vico  BruneUi, 
Regula  Toribii  Archiep.  LimsB,  Goncil. 
Hispan.  tom.  4.  pag.  6^.  col.  2  :  O/yi- 
eium  Dominaa  noatras  dicetur  diebua  con- 
auelia  in  fiac  aancta  Eccleaia  et  recitabi- 
tur  totum  tono  aummiaao,  excepto  hymno 
Ave  maris  stella. 

1  2.  DOMINA  Ecclesia.  Sic  Romana 
vocatur  in  Vita  Innocentii  PP.  IV.  tom. 
7.  Misceli.  Baluz.  pag.  899  :  Ipaoa  (Gomi- 
tes  et  Barones)  dtavit  aummua  Ponti- 
fex,  ut  parendo  mandatia  ipsiua  ipaum 
regnum  manibua  Dominsa  Eccleaiaa  reai- 
gnarent.  Domina  autem  Ecclesia  dieta 
est  Quia  ibi  de  regno  Apuli»  sermo  est, 
quoQ  ceu  feudum  Roman»  Ecclesi» 
esse  existimabatur. 

j  8.  DOMINA,  Honoraria  Reginsd  asso- 
cia, in  Gomputo  ann.  1202.  apud  D. 
Bruaael  de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag. 
CLVli  :  Pro  III.  paribua  robarum  quaa 
DominsB  habuerunt  xvni.  l, 

]  4.  DOMINA,  Nobilium  uxores,  etiam 
a  maritis  suis,  in  actis  publicis  Domi- 
naa  appellatas  fuisse  post  ^gidium 
Menagium  testis  est  Mabillonius  Di- 
plom.  pag.  90. 

<>  Etiam  imperiali  dignitate  illustri- 
bus  maritis.  uharta  Alberti  imper.  ann. 
1299.  in  Reg.  sign.  Pater  Gam.  Gomput. 
Paris,  fol.  173.  r»  :  Promittimua  etiam  noe 
curaturoa  et  facturoa,  quod  cariaaima 
conaora  noatra  Domina  Èlizabet,  regina 
Romanorum  Uluatria,  prasmiasia  omnibua 
aaaenaiet.  [<«>  Vide  Glossar,  med.  Qraecit. 
voce  Aé(moivQ(,  col.  282.] 

^  Eodem  nomine  matres  suas  compel- 
labant  homines  plebei  ordinis.  Lit.  re- 
miss, ann.  1875.  in  Reg.  107.  Ghartoph. 
reg.  eh.  815  :  Colin  Garin  fila  moyen-né 
de  laditte  Colette  et  Phxlippot  Garin 
puiané,,,  ledit  Philippot  vint  à  aaditte 
mere  criant  et  plorant.  Madame,  pour 
Dieu  mercy,  mon  frere  me  vuélt  tuer  et 
occire 

1  5.  DOMINA.  Sanctlmoniales  Benedic- 
tin»  sic  appellantur  ab  anno  970.  Vide 
Mabill.  tom.  2.  Annallum  pag.  604.  ubi 
Gisla  Abbatissa  Romaricimontìs  Ghar- 
tam  subscribi  t,  eeteria  Dominabua  aaaen- 
tientibua,  Gharta  Luciansd  Abbatissaa 
Farensis  Monasterii  ann.  1168  :  Ad  pel- 
liciaaque  Dominarum  decem  libraa  per 
aingutoa  annoa  iterum  conceaai,  [^^  Adde 
chart.  ann.  1158.  in  Alsat.  Diplom.  num. 
288.  tom.  1.  pag.  288.]  Vide  Domicellsa  2. 

1 6.  DOMINA,  Mulier  qusevis,  ut  Itali- 
cum  Dona,  quod  nomen  est  discretivum 
sexus,  non  titulus  honoris.  Acta  B. 
Torelli  Puppiensis,  tom.  2.  Martii  pag. 
501  :  Quidam  Comes  Carolua  de  Puppio, 
valde  notua  B.  Torelli,  cum  aero  carnia- 
privii  adveniasetf  illi  acutiferum  cum  ca- 
niatro  referto  camibua  et  pane  miaity  et 
cum  iret,  Dotninsa  Puppiensea  dederunt 
aliqua  comeatibilia  qua  fratri  portaret, 

1,  DOMINA,  Machina  bellicse  species. 
Richardus  de  S.  Germano  in  Ghron.  ann. 
1289  :  Ingeniaque,  Biddaa,  Dominte,  et 
Mangonelti  fiuntf  Imperatore  mandante. 

^  8.  DOMINA  Francorum,  Eo  titulo 
insignitur  Regina,  in  Annal.  Victor. 
Mss.  ad  ann.  1^  :  Hoc  anno  Ludovicus 
rex,  de  Consilio  matria  ausa  et  aliorum 
quorumdam,  mandavit  albi  dari  in  con- 
jugem  Marguaretam  comitia  Provincias 
filtamy  per  Cralterum  archiepiacopum  Se- 
nonenaem  et  dom.  Johannem  de  Nigella, 
eamque  duosit  Senonia  in  uxorem,  et  ean- 
dem  coronari  et  inungi  fecit  a  dicto  ar^ 
chiepiacopo  in  Dominam  Francorum  et 
reqinam, 

^  9.  DOMINA,  Baronis  et  militis  uxor. 


Ordinat.  prò  regina  ex  Reff.  Gam.  Gom- 

5iut.  in  Bibl.  reg.  sign.  8406.  fol.  91.  v«.  : 
lem  quod  abatineat  (regina)  a  Domina-' 
bua  vocandia  vel  alua  magnia  peraonia,  et 
eaay  cum  venerint,  diutiua  reUnendia  ;  et 
quo  (quod)  ae  non  redat  (reddat)  nimia 
falicem  (facilem)  ad  loquendum  cum  tot 
venientibua  ;  aea  aliquotiena  ae  excuaari 
fotctatj  aicut  deeet, 

^  10.  DOMINA  AKuyCARUM.  Gharta 
Phil.  V.  ann.  1819.  in  Reg.  69.  Ghartoph. 
reg.  eh.  279  :  Item  quadraginta  librae 
cerea  et  quadraginta  aolidoa  prò  joealibua 
Dominaa  animarum,  ratione  mercati  villaa 
praadictas.  An  Deipara  Virgo  Maria  ? 

^  11.  DOMINA,  nude,  Socrus^  vulgo 
Belle-mere,  alias,  Dame,  eadem  ratione 
qua  socer,  Sire  nuncupabatur.  Lit.  re- 
miss, ann.  1889.  in  Reg.  186.  Ghartoph. 
reg.  eh.  144  :  Gomme  le  auppliant  ae 
feust  marie  à  la  pile  d*une  (emme  appeU 
lée  Guillemete  le  Graz  ;  ...  icelle  Guille^ 
mete  sa  Dame,  etc.  Ali»  ann.  1896.  in 
Reg.  151.  eh.  4  :  Jcellui  Perrot  et  la  mere 
de  la  femme  dudit  Belotin  lui  oaterent  la 
barre  qu'il  tenoit  :  lequel  Belotin  doub- 
tant  que  ledit  Perrot  et  aa  Dame  ne  le  ba- 
tiasent,  etc,  Rursum  alis  ann.  1408.  in 
Reg.  158.  eh.  166  :  Lequel  eocpoaant  de- 
manda audit  Pepile  pourquoy  U  avoit 
fait  aemondre  lui  et  aa  Dame  mere  de  aa 
femme.  Hinc  Dame-grant,  prò  Crrand'- 
mere,  avia  materna»  in  Lit.  remiss.  ann. 
1456.  ex  Reg.  185.  eh.  840  :  Leaquellea 
orphelinea  demourerent  ou  gouvemement 
d'une  benne  femme,  leur  Dame-grant. 

\  1,  DOMINABILIS,  f.  Suffraganeus, 
suDStitutus,  qui  vices  alterius  gerit. 
Epist.  Gambellani  ann.  1819.  ex  Archivo 
S.  Victoris  Massil.  :  Dominia  Vicario  et 
Conailio  civitatia  MaaaUim  DomincUfilibua 
aibi  Nugeriua  de  Chari  regiua  CambeUa- 
nua. 

^  Titulus  honor^rius,  ut  mihi  videtur. 
eorum  qui  civitatis  regimini  propositi 
sunt.  Vide  Dominium  8. 

o  2.  DOMINABIUS.  Ad  dominum  ra- 
tione dominationia  seuppop^etatisper- 
tinens.  Gharta  Garoli  VII.  ann.  1480.  in 
Reg.  Gam.  Gomput.  Bitur.  fol.  184.  v«.  : 
Ceaait...  boiaaellos  avenaa  quatuorf  solidos 
quatuor,,..  denarios  quatuor,  obolum 
unum  censuales  et  Domtnabilea,  Vide  Do- 
minano 1. 

D0MIN.£DIUS,  DOMNiEDins,  promis- 
cue, oIxodeaiiÌTY]c,  apud  Palladium  in 
Vita  Ghrysostomi  pag.  202.  et  alios  : 
Dominus  sBdis.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Domne- 
diua  et  Coenaculariua,  oraOuoOxoc.  Domni- 
diusj  habent  Notas  Tyronis.  Sic  autem 
fere  semper  sanctum  Felicem  vocat 
Paulinus  Nolanus  Episcopus.  quasi  do- 
minum sdis,  cui  ipse  prsBSidebat.  Epist. 
1  :  Venientem  in  gremio  jam  communia 

f  aironi  Domintedii  mei  Feìicia  excipiam. 
ta  Epist.  9.  10.  12.  et  28.  et  Natali  7. 
Sic  etiam  non  semel  Sugerius  lib.  de 
Gonsecrat.  Eccles.  S.  Dionysii  sanctos 
Martyres  Dominoa  auoa  vocat.  Porro  vo- 
cem  bomnaadiìia,  apud  auctorem  Rheto- 
ric»  ad  Herennium  restituit  Salmas. 
lib.  de  Jure  Attico  pag.  78.  [«*  Vide 
Forcellinum.l 

o  D0MINA6IUM,  Tributum,  quod  Do- 
mino praBStatur.  Gharta  Hugon.  de 
Monteiorti  in  Reg.  74.  Ghartoph.  re^. 
eh.  61  :  Tradidi  Eugeni  de  Queaneio  mi- 
liti meo  senescallo  totum  Dominagium,.., 
Ìuod  habebam  in  ilio  loco.  Vide  infra 
)ominalio  2. 

DOMINAUS,  Invincibilis,  In  Gloss. 
Arabico-Lat. 

1.  DOMINALITER,  tanquam  Dominus  : 
Galli  dicerent,  en  Seigneur,  en  Maiatre. 
Gharta  Gresimiri  Regia  Dalmat.  ann. 


DOM 


DOM 


DOM 


165 


1059.  apud  Jo.  Luciam  lib.  2.  Hist.  Dal- 
mai.  cap.  15  :  Jllud,...  autorizo,  Dotniwi- 
liter  cùrroboro,  potentialiter  confirmo. 

«  2.  OOMINALITER,  In  supremum  do- 
minium.  Gali.  En  suzeraineté.  Gharta 
ann.  1257.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Occit.  col.  5S2  :  Quam  terram  dom.  Ar- 
naldué  de  Ispania,..  recognovU  et  trcidi- 
dit  eidem  D.  eomiti  Bigorrm  Dominaliter, 
et  recepii  in  feudum  od  eodem.  Vide  mox 
Dominatio  2. 

«  BOMINARI,  Bealiqua  ve!  ut  propria 
uti  et  fruì.  Inquisit.  ann.  1268.  ex  sche- 
dis  Pr.  de  Mazauquee  :  Requisitus  quali- 
ter  vidit  dictum  dominum  Barralum  Do- 
minarif  dixit,  quia  bctiulus  suua,  nomine 
Cruillelmi  juvenis  de  Costinone,  vendidit 
herbam  domina  Rixenda  de  furcis.  Rur- 
sum  ibid.  :  DUieit  quod  ipse  fuit  bajulus 
Castillonis  prò  dom.  Barrallo^  et  Domina- 
batur  per  aictos  confines  prò  dom.  Bar^ 
ratio  tanquam  bajulus. 

1.  DOMINATIO,  Proprietas.  Gloss.  Lat. 
Gr.  :  Dominatio,  Tupavv^c,  &ffiio<r5vYj.  [Di- 
ploma Caroli  Mag.  prò  Nosocomio  6. 
Mari»  de  Bono-passu,  ann.  805  :  Et 
quod  renovare  veÙemus  quts  avus  quon~ 
aam  nonter  Carolue  Major  domus  et  con- 
ceaHt  et  qum  ipse  nobis  protulit  relegenda, 
ecilicet  castrum  ipsum  vetus  de  Bono- 
pasBU  cum  Ecclesia  qum  ibi  edificata  est 
cum  ovnni  jure  et  Dominatione,  hoc  est 
cum  terris,  domibus,  asdificiis,  hortis.] 
Tabular.  Bellilocense  in  Lemovicib.  n. 
147  :  Ut  post  hodiernum  diem  faciant 
exinde  tam  ipsi,  quam  successores  eorum, 
jure  Ecclesiastico,  in  omnibus^  quùiquid 
elegerint,  ea  quidem  ratione,  ut  si  ullus 
Rector  aut  Abbas  in  beneficio,  seu  in  Do- 
minationCf  in  aliorum  usibus,  nisi  in 
stipendiis  Monachorum  transferre  volue- 
rit,  etc.  V»  Chart.  ann.  722.  in  Tradit. 
San-Gall.  num.  11.  pag.  9  :  Jn  Domina- 
tione permaniat.l 

2.  DOMINATIO,  Tributum,  quod  Do- 
mino praestatur.  Goncilium  Rom.  sub 
Eugenio  II.  PP.  :  Si  Episcopus  a  subjec- 
tis,  Sacerdotibus  et  Clericis  Dominationes 
extaat.  Gharta  Hugonis  Regis  Ita!,  apud 
Ugnellum  tom.  2.  pag.  193  :  Aut  alias 
quaslibet  annuales  Dominationes  exi- 
gere,  aut  consuetudinario  more  aliquid 
tollere,  etc.  Alia  ann.  1231.  in  Regesto 
Tolosano  CameraB  Gomput.  Paris  fol. 
68  :  Eaepletiva  et  adempnva,  dblias,  Do- 
minationes, introitus  et  exitus,  etc.  Gon- 
suetudin.  Tolosse  part.  4.  tit.  de  Feudls 
art.  10  :  Debet  solvere  prò  diclo  feudo 
cblias  et  census  et  alias  Dominationes  in 
Chartis  feudi  contentas.  Adde  art.  15. 
[Gharta  ann.  1261.  tom.  1.  Anecd.  Mar- 
ten.  col.  mi  :  Dominationes,  ademprivla 
vel  expletivia,  debita  vel  nomina  debito» 
rum,  etc] 

^  In  proprietatis  vel  superioris  do- 
mini! recognitionem.  Arest.  parìam. 
ann.  1319.  in  Reg.  62.  Ghartopn.  reg. 
eh.  1  :  Item  septem  solidos  Caturcenses 
annui  redditus  et  Dominationes  in  Domi- 
bus,  ayralibuset  casalis...  Item  census  et 
alisR  Dominationes  in  terris,  vocatis  Ca- 
surat,  prove  bodenum,  Gharta  ann.  1861. 
in  Reg.  108.  eh.  78  :  Petrus  Antonni  ser- 
vit  quoque  anno  tres  denarios  Tolos. 
óbliarum  cum  Dominationibus,  prò  quo- 
dam  hospitio.    Vide  supra  Domtnagium. 

^  8.  DOMINATIO,  TUS.  [Gallice  sei- 
gneurie  :  «  Pecuniam  vel  aliud  aliquid 
quod  ad  Dominatum  nostrum  pertinet 
eis  prò  Karitate  largirl  decreverit...  Con- 
cedo... villicationem,  scilicet  Dominatio- 
nem,  censum  et  hospites.  (Gartular. 
Conchar.  Ruthen  p.  852.  an.  1107.  i)] 

4.  DOMINATIO.  Titulus  honorarius 
Regum,  in  Epist.   Francicis    tom.  1. 


Hist.  Frane.  29.  52. 55.  fri.  78.  74.  In  Ga- 
pit.  Caroli  Calvi  pag.  58.  etc,  Will. 
Brito  lib.  6.  Philip,  v.  156  : 

Vastn  quidem  piene  Dominatio  oovit,  vt  ■  quo 
Tam  leudabiiitar  regiUir  tam  nobile  regoom. 

Ita  Grseci  recentiores  vocem  xuptixYic 
usurpant.  Gregor.  Decanolita  de  Mirac. 
S.  Gregorii  Mart.  n.  46  :  Eto\  «è  ti  <roO 
xupi&Tn;  toOto  uvornoiov  tfXi^t,  etc.  For- 
mula loquendi  Itali s  familiaris,  vostra 
signoria. 

1  5.  DOMINATIO.  hoc  titulo  honoris 
donati  etiam  Visitatores  monasterio- 
rum.  Schramb,  Chronicon  Mellicense 
pag.  422.  col.  1  :  Prmfatos  articulos  de 
vitss  nostrss  monasticss  observantia  humili 
et  plano  stylo  digessimus...  offerentes  de- 
bita cum  subjectione  et  condt^na  venera- 
tione  eosdem  vestris  Dominationibus  pru- 
dentissimis,  etc. 

^  Indiscriminatim  non  raro  concessus. 
Eo  compellat  cardinalem  Oiiverium 
episc.  Alban.  Baldus  JG.  in  tract.  de 
Dot.  :  Cujus  consummationem,  si  in  lon- 
giorem  protrassi  moram,  guam  tuss  reve- 
rendissimsR  Dominationi  fuerit  deside- 
rium  ;  cognoscat  tua  reverendissima  Do- 
minatio %d  prseter  meum  contigisse  desi- 
derium.  Eodem  quoque  donantur  vica- 
rii  generales  archiep.  Turon.  in  epist. 
iisdem  inscripta  ann.  1271.  a  Petro  ar- 
chid.  Andegav.  tom.  1.  Probat.  Hist. 
Brit.  col.  1024  :  Dominationes  vestras, 
de  guibus  plenam  in  Domino  fiduciam 
obtinemtis,  requirimus,  etc. 

Dominationes.  Angeli  ex  secundo 
sacrae  Angelica  Hierarchi»  gradu  :  sic 
appellati  ex  eo,  quod  libéralissima  fide- 
lissimaque  servitute  ita  gaudent  et 
gloriantur  Greatoris  super  se  domina- 
tione, ut  alteri  nulli,  prsBterquam  ipsi 
subjiciantur.  Ex  quo  flt,  ut  ad  Deum, 
quantum  possunt,  se  adjungant,  et  ab 
omni  rerum  creatarum  oppressione  vio- 
lenta remotSB  sint,  et,  ut  ait  D.  Gregor. 
Homil.  84.  inEvang.  :  Quod  mira  poten- 
tia  pramineant,  prò  eo,  quod  eis  asterà 
ad  obediendum  subjecta  sunt.  Adde  D. 
Bernard,  lib.  5.  de  Consid.  cap.  4.  Guill. 
Paris.  2.  P.  de  Un.  pag.  2.  cap.  127.  Isi- 
dor.  lib.  7.  cap.  5.  Sophron.  in  Encom. 
Anffel.  etc. 

o  DÒMINATIVUS,  Dominans.  Praefat. 
operis  Gonradi  de  Monte  puellar.  Ratis- 

?on.  eccl.  canon,  qui  vivebat  saec.  14  : 
Vactatus  tertius  est  de  communicatùme 
Dominativa,  quas  est  prindpantis  et  sub- 
jeeti  in  domo. 

1 1.  DOMINATURA,  Jus  Domini,  Cen- 
sus pertinens  ad  Dominum,  Gali.  Droit 
seigneurial.  Instrum.  S.  Albini  Andegav. 
apud  Lobìnellum  Hist.  Britan.  tom.  2. 
col.  249  :  Quidam  miles,.,  donavit  Deo  et 
S.  Albino  Ecclesie^  S.  Oportune  Domi- 
naturam  sdì.  suam.  quam  habebat  in  ea 
in  altari  et  in  sepultnra. 

^  Idem  quod  Domanium.  Vide  in  hac 
voce.  Gharta  ann.  1285.  in  Ghartul.  Clu- 
nìac.  eh.  327  :  Dicti  liberi  habeant...  Do- 
minaturam  etjustitiam  in  prtedicta  terra 
sua  de  Maxilliaco,  excepta  alta  juslitia, 
quas  remanet.,.  dicto  abbati  et  ejus  succes- 
soribus  imperpetuum, 

1 2.  DOMINATURA,  Potestas,imperium. 
Gamillus  Peregrinus  in  Hist.  Principum 
Longobard.  apud  Murat.  tom.  2.  pag. 
887.  col.  1  :  Satis  infamis  et  inlicila  con- 
suetudo  temporibus  istis  hinnolevit,  dum 
qusedam  mulierculss,  defunctis  viris,  ma-- 
ritalis  DominatursB  solutsR,  licentius  prò- 
prii  arbitrii  Ubertatem  fruantur. 

DOMINELLUS,  Domicellus,  et  Domicella 
et  Dominella,  a  Dominus.  Ugutio.  Vide 
in  Domicellus  4. 


<»  Gharta  Bald.  Noviom.  epIsc.  ann. 
1154.  in  Ghartul.  Mentis  S.  Mart.  fol.  91. 
r>.  col.  1  :  Domino  Ivone  Nigellense  ex 
parte  Dominelli  sui  Radulphi  comitis 
concedente. 

^  Ruodlieb.  Ir.  8.  vers.  60  : 

Hunc  Dominella  rogai  quo  lecom  (essera  IndaL 

DOMINIGA.  seu  Dies  Dominicus,  qui 
Christo  potissimum  dicatus  est  apud 
Christianos ,  GrsBcis  xupiaxi^,  quse  et 
àvaordcffiuo^,  pao'eX\c  xa\  (iicotTOc  t£iv  ^(lep&v, 

dicitur  S.  Ignatio  in  Epist  ad  Magne- 
sianos  n.  9.  Nomocanon  nuper  editus  a 
Jean.  Bapt.  Cotelerio^  ca^.  416  :  Hpb  t^c 

XpiQTToO  yevvTJasa>c,  oùx  eXéyeTp  xuptocxv), 
cùXoL  tipe&TV)  y\\UpaL.  Mera  5ì  tt)c  àvaorotoviec, 
xupiaxYi,  xupta  icaa&v  tAv  Y||iepAv  xa\  iopTéov 

sxXi^Bt}.  [Ita  xvpia  t£}v  T)(upù>v  nude  dicitur 
Johann!  Anagnostse  de  Excidio  Thessa- 
Ionie,  cap.  6.J  Edictum  Theophili  Ale- 
xandrini  Patriarchse  :  Et  mos  et  hones- 
tas  a  nobis  exigit,  ut  omnem  diem  Domi- 
nicum  honoremus,  eumque  cétebremus, 
quoniam  Christus  Dominus  noster  pree- 
clarum  in  ea  suas  resurrectionis  munus 
obiit.  Sedulius  lib.  5.  Paschalis  operis 
cap.  20  :  Interea  coeperat  illud  triste  post 
Sdbatum  dies  irradiare  felix,  qui  Do- 
mino Dominanti  gratissimus  nomen  ab 
eius  Majestate  sortitur,  d'ictus  hoc  honore 
Dominicus  :  quippe  qui  tantum  consecu- 
tus  est  dignitatis,  ut  primus  meruerit 
intueri  mundi  nascentis  originem,  et  re- 
surgentis  Christi  virtutem,  etc.  S.  August. 
Epist.  119.  cap.  13  :  Dies  Dominicus  non 
Judssis ,  sed  Christianis  ressurrectione 
Domini  declaratus  est,  et  ex  ilio  habere 
cospit  festivitatem  suam.  Et  Serm.  251. 
de  Tempore  :  Ideo  sancti  doctores  Eccle- 
siss  decreverunt  omnem  gloriam  Judaici 
sabbcUissimi  in  illam  {diem  Dominieam) 
transferre,  ut  quod  ipsi  in  figura,  noe 
ceMraremus  in  veritate;  qui  tunc  erit 
requies  nostra  vera,  quando  resurrectio 
fuerit  perpetrata,  et  remuneratio  in 
anima  et  corpore  simul  per  feda.  S.  Ma- 
ximus  Taurinens.  Homil.  3.  in  Pente- 
cost.  :  Dominica  nobis  ideo  venerabilis  est 
atque  solennis,  quia  in  ea  Salvator,  velut 
Sol  oriens,  discussis  infernorum  tenebrie, 
luce  resurrectionis  emtcuit,  ac  propterea 
ipsa  dies  ab  hominibus  sssculi  Dies  Solis 
vocatur,  quodortus  eam  SoljustttisR  Chris- 
tus illuminet.  Ordo  Romanus,  et  Isidor. 
lib.  2.  de  Eccl.  Offic.  cap.  24  :  Domini- 
cum  diem  Apostoli  ideo  religiosa  solenni- 
tate  sanxerunt,  quia  in  eodem  Dominus 
et  Redemptor  noster  a  mortuis  resurrexit  : 
quique  ideo  Dominicus  appellatur,  ut  in 
eo  terrenis  operibus,  vel  mundi  illecebris 
abstinentes,  tantum  divinis  cultibus  ser- 
viamus,  dantes  scilicet  huic  diei  honoretn 
et  reverentiam  propter  spem  resurrectio- 
nis nostrsR,  quam  ìiabemus  in  ilio,  etc. 
Gregor.  Turonens.  lib.  1.  Hist.  22  :  Eie 
est  dies  resurrectionis  Domini  nostri  Jesu 
Christi,  quem  nos  proprie  Dominicum  prò 
sancta  ejus  resHrrectione  vocamus.  [Domi- 
nica dies,  Apocal.  1.  10.]  Dominicorum 
dies,  in  Epist.  Encycllca  Viglili  PP. 
Vide  S.  Hilarium  in  Prologo  ad  Ps.  pag. 
187.  S.  Hieronym.  in  Psal.  117.  Brisso- 
nium  ad  L.  Dominio.  Henrlc.  Valesium 
ad  Eusebium  de  Laudibus  Constant, 
cap.  9.  et  caeteros  passim. 

«  Diemence,  in  Gharta  ann.  1224.  tom. 
4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  821.  Die- 
menche.ìntTa.  ;  Diemoine,  in  alia  Otton. 
comit.  Burg.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Burg.  pag.  15.  col.  2  :  An  Van  de  Veyn- 
carnacium  de  notre  Senor  mil  et  deux 
cenx  et  quarante  et  doux,  le  Diemoine 
devant  feste  Symon  et  Jude.  Dimaine, 
in  Hist.  Jean.  IV.  tom.  2.  Probat.  Hist. 


i66 


DOM 


DOM 


DOM 


Britan.  col.  825.  Dimoinge,  in  Llt.  ann. 
1389.  tom.  4.  earumd.  Ordinai,  pag.  838. 
art.  1.  Dioes,  in  Gh.  scabin.  Gamerac.  : 
En  Van  de  Hncamatlon  nostre  Seigneur 
Jeeue  Crisi  M.  CO.  et  sissante,  le  Dioes 
après  les  octaves  S,  Pierre  et  a.  Poi.  Et 
in  Gb.  ann.  1817.  ex  God.  reg.  10196.  3. 2. 
fol.  19.  r. 

1    DOMINIGA.     RESURRECTIO  ,     QuSBViS 

dies  Domlnica.  Ànonymus  lib.  1.  Mirac. 
S.  Berlini  cap.  1  :  Tres  viri  in  piscatUmis 
arte  periti  nocte  Dominica.,.  navim  cu- 
cendentes,  eie.  Super  eos  enim  propter 
noctie  DóminicsB  Resurrectionis  trans- 
gressionem  ultio  supervenit  divina...  Et 
cum  Fratres  in  praedicto  loco  commoran" 
tes  nocte  Dominicss  Resurrectionis  in 
eadetn  Ecclesia,  in  qua  corpus  B.  pausai 
Bertinif  etc^  Tangmarus  in  Vita  S.  Ber- 
nardi Episc.  Hildesb.  inler  Acta  SS. 
Bened.  saec.  6.  pag.  225.  cap.  48  :  Deinde 
eapientissimus  Jiex  ssepitis  interceptam 
Gandesemensis  Ecclesim  dedicationem  in 
vigilia  EpiphanisR  Domini  indixit,  qum 
tunc  prima  feria  Dominicss  Resurrectio- 
nis accidit,  velationem  etiam  ancillarum 
Dei  in  ipsa  sacra  die  Epiphaniarum, 

9(9*  Dominicas  omnes  festas  hilaresque 
sanxit  Ecclesia,  ut  loquitur  Epiphanius 
in  Expositione  tldei  num.  22.  nec  ulla 
jejunia  celebrai...  ne  ipsius  quidem  Qua- 
dragesimss  Dominicis  :  qui  usus  semper 
Yiguit  apud  Gbristianos.  Terlull.  lib.  de 
Gorona  cap.  8  :  Die  Dominico  Jejunium 
nefae  ducimus,  vel  de  qeniculis  adorare, 
Ganon  65.  apost.  statuii  Glericum  depo- 
nendum  esse^qui  Die  Dominico  jejuna- 
verit:  et  ad  calcem  Jibri  5.  Gonstit. 
Apost.  legitur:  Reus  erit,  peccati,  qui 
Dominico  die  jejunaverit,  cum  sit  dies 
Resurrectionis.  HsBC  prima  ratio  fu  il 
probi  bendi  jejunii,  ne  tristis  esset  dies 
Isetissim»  Resurrectioni  Dominio»  con- 
secrata.  Àlteram  subinde  refert  S.  Au- 

gustinus  Epist.  86.  cap.  12.  n.  27.  ad 
asulanum  scribens  :  Die  Dominico  je- 
junare  scandalum  est  magnum,  maxime 
postea  quam  innotuit  detestabilis  multum- 
que  fidii  apostolicss  Scripturisque  divinis 
contraria  htsresis  Manichasorum,  qui  suis 
auditoribus  ad  jejunandum  istum  tan" 
quam  constituerunt  leqitimum  diem.  Per 
quod  factum  est,  ut  jejunium  diet  Domi' 
niei  futrribilius  haberetur.  Hinc  in  Gonc. 
Gartbag.  IV.  can.  64.  legimus  :  Qui  die 
Dominico  studiose  jejunat,  non  credatur 
Catholicus,  et  in  Synodo  Gangrensi  can. 
18.  ex  interpretatione  Dionysii  Exigui  : 
Si  quis  propter  conanentiam,  qu»  puta- 
tur,  aut  contumaciam  in  die  Dominico 
jejunat,  anathema  sit.  Qu»  duo  Goncilia 
slcut  et  GsBsaraugustanum  adversus 
Priscillianistas.  etiam  manichsos  dici 
solitos,  ann.  881.  celebratum,  dum  can. 
S.  probi  bel,  ne  quisj^unet  die  Dominica, 
causa  temporis  aut  persuasionis  aut  su- 
perstitionu,  jejunium  etiam  die  Domi- 
nico, modo  absit  superstitionis  causa, 
permittere  quodam  modo  videntur.  Et 
Hieronymus  quidem  Epist.  28.  ad  Lucl- 
nium  scribit  :  Utinam  omni  tempore 
jejunare  possimus  :  quod  in  Actibus  Apo- 
etolorum  (ut  etiam  Augustinus  Epist. 
86.  num.  28.  observavit)  diebus  Pente- 
costes  et  die  Dominico  apostolum  Paulum 
et  cum  eo  Credentes  fecisse  legimus.  Ne 
hinc  tamen  Ecclesise  morem  ac  legem 
improbare  videatur,  mox  dictum  tem- 
perans  addii  :  Nec  hoc  dicOf  quod  Domi" 
nicis  diebus  jejunandum  putem.  Hsec  fere 
post  Petrum  Coustant  tom.  1.  Epistola- 
rum  Rom.  Ponliflcum  col.  885.  et  seqq. 
DoMiNiGJE  observatio  Jam  olim  a 
nona,  seu  vespere  prscedentis  die!  inci- 
piebat.  Goncii.  Francof.  ann.  794.  cap. 


21  :  Ut  dies  Dominica  a  vespere  usque  in 
vesperam  servetur.  Ita  in  Concilio  Ber« 
ghamstedensi  ann.  697.  et  Forojuliensi 
ann.  791.  can.  18.  Gapitulari  Aquisgran. 
ann.  789.  cap.  15.  lib.  1.  Gapit.  cap.  15. 
eie.  Ratio  est,  inquit  Richard us  Ep.  Gre- 
monensis  in  Mitrali,  et  ex  eo  Durandus 
lib.  5.  Ration.  cap.  9.  n.  2  :  Quia  vesper^ 
lina  synoLxiSf  seu  hora,  primum  est  offi' 
cium  diei  sequentis.  Simon  Islepe  Epis« 
cop.  Gantuariens.  in  Provinciali  Eccle- 
sise Gantuar.  apud  Lindwodum  lib.  2. 
tit.  8  :  In  primis  sacrum  diem  Domini- 
cum  ab  hora  dici  sabbati  vespertina 
inchoandum,  non  ante  horam  ipsam  pras- 
veniendOj  ne  Judaicm  professionis  ffiarti- 
cipes  videamur,  quod  etiam  in  festis,  quts 
sufis  habent  vigilicM,  observetur.  In  pleris- 
que  veteribus  Statutis  MSS.  prò  Artifici- 
bus  Parisiensis  civitatis,  id  potissimum 
cavetur,  ut  nemo  quidqùam  artis  exer- 
ceat,  diebus  Dominicis  ac  festis,  ne  au 
Samedi  depuis  le  demier  coup  de  Vespres 
sonné  en  la  Paroisse,  où  aucuns  desdits 
mestiers  demourront.  Vide  In  hanc  rem 
S.  Augustinum  Serm.  51.  de  Tempore, 
Herardum  Turon.  in  Gapilul.  cap.  2. 
Gregor.  Turon.  lib.  8.  de  Mirac.  S.  Mar- 
tini cap.  31.  56.  Vitam  Aicadri  Abb.  Ge- 
metic.  cap.  25.  Matth.  Paris  et  Roger um 
Hoveden.  ann.  1201.  eie. 

Hoc  die  ab  omni  opere  servili  cessa- 
tum»  [etiam  ab  ipsa  venatione.]  Theo- 
dorus  Gantuariensls  Episcopus  in  Gapi- 
lul. cap.  7  :  Graci  et  Romani  in  die  Do~ 
minica  non  navigante  nec  equitante  panem 
nonfaciunt,  nec  in  curru  ambulante  nisi 
ad  Écclesiam  tantum  :  nec  balneant  se 
Grmd,  non  scribunt  publice,  tamen  prò 
necessitate  seorsim  in  domo  scribunt. 
Adde  eumdem  in  Posnitentiali  cap.  44. 
praaterea  Goncìlium  Aurelianense  III. 
cap.  28.  Vernense  ann.  755.  cap.  14.  Mo- 
guntiac.  cap.  87.  Gapitula  Garoll  Mag. 
fìb.  1.  cap.  Si.  [<»  75.]  eie. 

Wr  Ncque  Dominicis  vel  festls  diebus 
PUicita  publica  teneri  licuit,  nisi  forte 
prò  magna  necessitate ,  aut  hostilitcUe 
cogente,  ut  habet  Garolus  M.  in  Gapit. 
prò  parlibus  Saxoni»  ann.  789.  cap.  18. 
ncque  Mercatus  agi.  ut  in  Gapilul.  1. 
ann.  809.  cap.  18.  Gapilul.  2.  ejusdem 
anni  cap.  8.  Vide  Gapitularia  Garoli  G. 
tit.  11.  cap.  7.  tit.  86.  cap.  19.  tit.  88. 
cap.  7. 

^  Dominica  die  sedebant  ut  jus  dice- 
rent  Magislri  requestarum,  ex  Arest. 
parlam.  ann.  1291.  in  Reg.  S.  Just! 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  42.  r.  col.  2  : 
Pro  cattsis  et  reqiiestis  senescalliarum  et 
earum  partium,qum  requnturjure  scripto, 
audiendis  et  expediendis,  seaeant  diebus 
Veneris,  Sabbati,  Dominica,  et  aliis  die- 
bus qutbus  viderint  expedire,  qualibet 
septimana,  quatuor  vel  quinque  persona^ 
de  Consilio. 

DiBS  DoMiNiGUS  primum  apud  Lati- 
nos  in  hebdomade  sibi  locum  vendicai, 
estone  primus  dies  hebdomadis,  ut  dies 
LunsB  secundus  ,  qui  et  inde  Feria 
secunda  nuncupatur  ,  ut  dies  Martis 
lertius  est  feria  tertia,  et  sic  de  cseteris. 
Ita  Lex  Dominic.  Godicis  Theod.  de 
Speclac.  (15,  6,  5.)  Atque  inde  hebdo- 
mada  ssepe  nomen  sumit  a  Dominica 
prsecedente,  ut  hebdomada  Passionis,  a 
Dominica  precedente  ,  qu»  Passionis 
dicilur.  AlGr»ci  hebdomadis  a  subse- 
quente  Dominica  appellationem  Iri- 
buunl:  v.  gr.  Palmarum  hebdomada  non 
est  ea,  qu»  subsequilur  Palmarum  Do- 
minicam,  sed  qu»  pr»cedit,  qu»  Latinis 
Passionis  est.  Ila  quarta  hebdomada 
Quadragesim»,  6r»cls  illa  est,  qu» 
Dominlcam  quarlam  interverlit  :  quare 


2u»  Latinis  erit  tertia  hebdomada  Qua- 
rageslm»,  Gr»cis  erit  quarta  ;  qu» 
illis  quarta,  Gr»cis  quinta.  Bxcipiuntur 
tamen  e»  hebdomad»,  qu»  a  Paschate 
ad  Pentecosten  excurrunt,  que  a  prima 
et  precedente,  non  a  subseq nenie  noml- 
natur. 

Al  cum  Dominic»  lolius  anni  suis 
queque  fere  appellationibus  donenlur, 
oper»  preti  um  videtur  de  iis  sigilatlm 
oDservare,  que  ad  illarum  nomina  spec- 
lant  :  que  quidem  cum  sepe  etiam  ab 
Introitu,  uti  vocanl,  qui  ad  Missam  dici 
solet.  designenlur  a  Scriptoribus  :  qua- 
lis  ille  in  singulis  sii,  ad  singulas  Domi- 
nicas adnolabimus.  Prima  igitur  Domi- 
nica est 

Dominica  prima  Adventus  Domini,  a 
qua  Ecclesiastica  Officia  incipiunt,  ut 
ait  Durandus  iib.  6.  Ration.  cap.  1.  2.  et 
8.  qu»  est  quarta  a  Natali  Domini. 
Hujus  Introitus  ad  Missam  est:  Ad  te 
levavi.  [<M  Dicilur  etiam  Dominica  Aspi" 
ciens  a  longe,  quod  est  initium  primi 
responsorii  oMcii  nocturni.]  Respondet 
h»c  Dominica  Latinorum,  Dominic» 
Grecorum,  quam  xuptaxT)v  dcxaTv)v  toO 
Aoux&  vocanl,  i.  e.  decime  ex  iis  Domi- 
nicis, in  quibus  Evangelium  S.  Luce 
f>er  Lecliones  ad  Missam  et  inler  Officia 
egitur  ;  nempe  de  Muliere  heibente  spi- 
ritum  infirmitatis.  Nam,  ut  id  semel 
moneatur,  Greci  ita  evangelia  in  sacris 
Liturgiis  legunt  :  a  Dominica  Pascha- 
lis  Evangelium  Joannis:  Matthei  a 
feria  2.  post  Dominlcam  Penlecostes  ad 
Parasceven  subsequenlem  feslum  diem 
Exaltationis  S.  Grucis  :  Lue»  a  2.  feria 

Sost  Dominlcam  Exaltationis  :  denique 
[arci  pars  potissima  inler  Matth»um 
et  Lucam  absolvilur.  Vide  Al  lati  um  de 
Dominic.  Gr.  cap.  81. 

wr  In  ordine  Ambrosiano,  ut  et  in 
Mozarabo  sex  de  Adventu  Domini  miss» 
assignanlur  :  in  Ordine  vero  Gelasiano 
adnoianlur  quinque,  prò  totidem.  ut 
videtur,  Dominicis  Nativitalem  Domini 

8r»cedentibus.  Unde  palam  est  quibus- 
am  in  locis  adventum  Domini  olim  a 
Dominica  sexla  ante  Natalem  Ghristi, 
in  multis  autem  a  quinta  incoepisse. 
[M  Vide  Adventus  2.  Observandum  pa- 
riter  anliquilus  remotiorem  a  Natali 
Domini  dominlcam  quarlam  dictam 
esse,  primam  vero,  qu»  proxima.] 

Dominica  2.  Adventus,  qu»  est  tertia 
a  Natali  Domini  :  Dominica  prima  ante 
Natale  Domini,  in  Kalend.  Rom.  ante 
900.  annos  deaeri  pio  apud  Allatium  lib. 
de  Domin.  Gra^c.  cap.  87.  Hujus  Introi- 
tus est  :  Populus  Sion.  Gr»e.  Dominica 
undecima  Lucss,  seu  de  Vocatis  ad  nup- 
tias,  nuncupatur. 

Dominica  8.  Adventus,  qu»  Dominica 
secunda  ante  Natale  Domini,  in  Kalend. 
Rom.  Hujus  Introitus  est  :  Gaudete  in 
Domino  semper,  et  iterum  dico  :  Gaudete. 
Gr»ci3,  Dominica  duodecim  Lucss,  slve 
de  deeem  leprosis  dicilur.  [^^  Johannes 
in  captivitate,  ab  evangelii  lectione  apud 
oecidenlales.j 

Dominica  4.  Adventus,  que  proxima 
Nativilati  :  Dominica  tertia  ante  Natale 
Domini,  in  Kalend.  Rom.  Grecia,  xuptax^ 
icpb  ToO  XpioToO  ysvvi^occdc.  Introitus  olim  : 
Memento  nostri,  domine  ;  [hodle,  Rorate 
cmli.]  [M  Le  Dimenche  dernier  des  Oleriee 
de  devant  Noel,  in  Lil.  remiss.  ann.  1478. 
O  seilicet  diete  Antiphon»  septem,  qu» 
in  ecclesia  Adventus  Domini  tempore 
canlantur.  Vide  Garpenter.  infra  in  hac 
intera  O.] 

Dominica  infra  Octavam  Natalis  Domini  ^ 
cujus  Introitus  est  :  Dum  medium  silen» 
tium.  Dominica  1.  post  Natale,  in  Kalend. 


DOM 


DOM 


DOM 


167 


Bom.   GrSQCiS,   xupittXT)  (lexà  tt^v  Xpc9toQ 

pòmitUea  infra  Octavam  CircumcinO' 
tiw.  qus  GrSBcis  xupiaxYj  vph  t&v  fc^Tcov. 

Dominiea  1.  po9t  Epipnaniam,  (^  vel 
tn/Va  Octavam  Epiphanim,]  cujus  Introi- 
tus  :  In  excelso  throno,  eie,  Graecis, 
xupiaxT)  IUTA  rà  f&rà,  id  est,  Dominlca 
post  baptismum  Ghristi,  quem  rii>Ti<r{L6v, 
Jlluminatianem  vpcant,  ut  festum  Ipsum, 
Ts  SyioL  f £>Ta,  vel  TitAépav  et  èopTT]V  Tfiiv  àtytctfv 

JDominica  2.  post  Epiphanianif  cujus 
Introitns  est  :  Omnia  terra,  Grscis  Domi- 
niea decima  quinta,  de  Zaechceo,  Vide 
Featum  Architrielini,  [<^  Dominiea  post 
Oetavae  Epiphanim,  in  chart.  sec  aIV. 
ap.  Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  7. 
pag.  138.] 

Damintca  8.  post  Epiphaniam,  cujus 
Introitus  est  :  Adorate  Jbominum.  GrsBC. 
Dominiea  duodecima  Lucm,  sive  tsXci&vou, 
ii«  Publicano  et  Pkariewo,  Dicitur  iisd. 
%po99(awri<n\ko^,  Ut  et  ipsa  qu88  antecedit 
hebdomada,  in  qua  jejunant  Armeni, 
qui  IstiushebdomadsBJelunium  àpTCi6o^- 
ptov  vocant,  de  quo  copiose  Allatius  de 
bom.  Gr.  cap.  8. 

DominicaA.  post  Epiphaniam,  [<x>  Domi- 
nici a  tertia  ad  sextam  post  Epipha- 
niam dicuntur  etiam  Adorate  pHmum, 
secundum,  tertium,quartum,] 

Dominiea  5.  post  Epiphaniam, 

Dominiea  6.  post  Epiphaniam, 

Dominiea  Septuagestmte,  cujus  Introi- 
tus :  Circumdederunt  me.  Grsecis  xupiaxY) 
ToO  àataxùM,  seu  Dominiea  de  Prodigo, 
quod  in  ea  de  ilio  iegatur  parabola. 
[^  Item  Festum  repositùmis  se.  Alleluia, 
et  Dominiea  qua  Alleluia  claiÀditur  vel 
dimUtitur  vel  deponitur.  Vide  Alleluia 
Clausum,  Dicitur  etiam  Dominiea  Jn 
Septuagesima  et  Infra  Septuagesimam, 
ause  scilicet  in  diem  lunas  ante  hanc 
Dominicam  cadit] 

Dominiea  Sexagesimas,  cujus  Introitus  : 
Exurge.  GrflBC.  xupiaxt)  t^c  snoxpet^.  Est 
autem  à7coxpe«&c9  quod  Latinis  Camispri- 
vium,  qua  appellatione  hebdomadam, 
qusdprseceditnanc  Dominicam  l6So(taaa 
t^ic  àicoxpecrt  vocant,  quod  non  ultra  eam 
vescendis  carni  bus  operam  dent,  sed 
una  cum  ealUis  edendisflnem  imponant. 

Dominiea  quinquagesimm,  cujus  Introi- 
tus :  Esto  mthi.  Ór.  xupiaxT)  x^c  tupo^ayou, 

eivupiYfi,  cui  id  nominls,  ut  et  hebdomadse, 
qu8B  hanc  Dominicam  prsecedit,  inditum, 
quod  post  eam  Dominicam  case!  et  ovo- 
rum  esus  dimittatur.  Quippe  post  hanc 
Dominicam,  die  Lun»,  Grseci  jejunlum 
quadragesimale  auspicantur,  aliter  ac 
Latini,  qui  Mercuri!  die  incipiunt.  Be- 
neharnensibus  dicitur  Dimenge  cabée, 
id  est,  Dominiea  in  eapite  Quadragesimas, 
ut  observat  Marca  lib.  6.  Hist.  Beneharn. 
cap.  24.  n.  9.  [^^  Dominiea  prima,  quas 
est  ante  caput  jejunii,  in  Goncil.  Narbon. 
ann.  1054.  Dominiea  ante  Cineree,  in 
Chron.  ÀI  ber.  ad  ann.  1220.  pag.  507. 
Videin  Camisprivium.} 

^sar  In  libro  Petri  Malliicap.  80.  etiam 
appellatur  Dominiea  de  earìie  levario, 
seu  de  carne  levanda,  uti  legendum 
conjectat  Mabillonius  tom.  2.  Mussei 
Ital.  pag.  159.  alibi  Dominiea  ad  vel 
ante  carnea  tollendas  ;  ante  brandones, 
in  Ohartulario  S.  Martini  Pontisar.  ubi 
Joannes  dietus  le  Diable  vendit  duo  ar- 
penta  terre  apud  Commeniacum  die  Do- 
miniea ante  Brandones,  Dominiea  bran- 
donum  dicebatur  Dominiea  prima  Qua- 
dragesimaa ,  ut  dictum  est  in  voce 
Brandones  ;  Dominiea  Igitur  ante  Bran- 
dones erat  Dominiea  Quinquagesimse, 
non  Quadragesima,   ut  habetur  apud 


Labbeum  Ghronol.  Histor.  part.  8.  pag. 
169  :  Carolus  IV,  cognomento  PiUeher,,,, 
inunctus  Bemis  21.  Februarii  Dominiea 
QuadragesimsB,  qua^  olim  dicebatur  devant 
les  Brandons  :  quibus  in  verbis  error  se 
ipse  prodi t  ;  anno  enim  1822.  ad  quem  hsec 
referuntur,  Dominiea,  non  Quadrage- 
simse,  sed  QuinquagesimsB  incidebat  21. 
Februarii,  cum  Paschatis  dies  incideret 
hoc  anno  in  decimam  Aprllis. 

Dominiea  Prima  Quadragesimaa,  cujus 
Introitus  :  Invocavit  me.  Quintana  etiam 
dicitur,  quod  slt  quinta  a  Paschate, 
ut  auctor  est  Durandus  lib.  6.  cap.  82. 
n.  1.  [Dominlca  Brandonum  vel  Bran- 
dorum  appellitata  est.  Instr.  ann.  1818. 
Hist.  Dalph.  tom.  2.  pag.  177.  col.  1  : 
Item  anno  quo  aupra  ;  adlicet  die  Domi- 
niea Brandorum  sequenli  Indici.  11.  Vide 
in  Brando  1.]  [<^  Etiam  Dies  focorum  et 
de  orditis  lignis.]  Graecis  icpcÓTv)  tùv  vr^a- 
xei&v,  et  xupiaxt)  TTjc  òpOoSo^ta;.  ob  restitu- 

tam  sacrarum  Imaginum  adorationem. 

^  Ordinar.  MS.  Rotomag.  :  Ad  proces- 
sionem  hujus  Dominicaa  m  statione  ^. 
Cum  sederi t.  Quidam  sacerdos  canonicus 
indutus  aUta,  amielua  cum  stola,  tenens 
crueem  ante  peelus  suum  ad  similitudi- 
netn  Domini  ad  Judicium  venientis,  ean- 
tet  in  pupillo  )^.  Venite  Benedicti.  Chorus 
respondeat  :  Et  ibunt»  e  te.  Tune  intret 
proceasio  ehorum  reaiduum  ;  et  post  fiat 
sermo  ad  populum. 

Dominiea  seeunda  Quadrageatmas,  cu- 

Ìus  Introitus  est  :  Beminiacere.  [**  Ab 
evangelio  Dofniniea  Chanansua ,  item 
poat  focos  vel  ignee,  etiam  Bohordicum 
seeundum.]  Grsecls,  xupiaxT)  BtMxlpa  t£^v 

VT)ffTei&V. 

Dominiea  tertia  Qtuidragesimae,  cujus 
Introitus  :  Oculi  mei.  [^  Évangelium  : 
Dsamon  mutua.]  Grsecis,  xupiaxT)  xplvri  t&v 
vYj<JT8i6àv.  [et  xvpiax^  T^c  STaupoicpooxuv7|- 
o«<v>c-J[^  Dicitur  etiam  Latinis  Adorandaa 
crucia,^ 

Dominiea  quarta  Qiuadragesimaa,  cujus 
Introitus  :  tastare  Hieruaalem.  [«>  Évan- 
gelium: Quinque  panes.]  [Dominiea  de 
ìioaa  nuncupata,  eo  quod  in  ea  flt  so- 
lemnis  Illa  Kos®  auresB  benedictio.  Vide 
Boaa  aured.']  Graecis,  xupiaxY)  reTap-n)  t£^v 

VTQOTElfijV. 

^  Media  Quadrageaima  nuncupatur  in 
Lit.  remiss.  ann.  1896.  ex  Reg.  149. 
Chartoph.  reg.  eh.  282:  A  un  jour  de 
samedi  dont  la  Mi-eareame  fu  le  tende- 
main,  ete.  Alise  ann.  1402.  ex  Reg.  157. 
eh.  829  :  Le  Dimenche  que  Ven  ehante  en 
aainle  église  Letare  Ihlerusalem,  que 
Ven  dit  la  Mi-hareame,  ete.  Vide  inira 
Fonia.  [<*<*Inde  etiam  Dominiea  mediana 
dieta,  et  in  media  Quadragesima.] 

Dominiea  in  Passione  Domini,  Domi- 
niea  quinta  QuadragesimsB,  a  qua  pas- 
sionis  offlcium  auspfcatur  Ecclesia,  unde 
ita  appellatur,  ut  auctor  est  Durandus 
lib.  6.  Ration.  cap.  60.  Acta  Alex.  III. 
PP.  sub  ann.  1162  :  ExivU  ergo  e  Genua 
in  Dominiea  Passione,  et  cum  omni  Ju- 
eunditate  navigans  venit  ad  insulam  de 
Liguriis  in  Sabbato  Palmarum.  Graecis 
est  5.  jejuniorum,  fcé^jLimr)  tc&v  viQoreicdv. 
Hujus  Introitus  est  :  ludica  me  Deus. 
[^  A  responsario  dicitur  Isti  sunt  dies  ; 
etiam  nepositus,  vide  infra  Dominiea 
Bepus,]  Vide  Notas  ad  Villbarduln.  n. 
129.  et  infra  verbo  Hebdomada.  Praeterea 
Dominiea  Mediana  appellatur  ab  Ama- 
lario  lib.  4.  cap.  ult.  edito  a  viro  doctiss. 
Jo.  Mabillonio  tom.  2.  Analector.  pag. 
114.  gula  Hebdomadam  Mediana m  sub- 
sequitur  ;  hanc  etiam  Medianam  oeta- 
vam  vocat  Fulcuin.  in  Chron.  Laubiensi 
cap.  88.  forte  quod  sit  8.  Dominiea  a 
Dominiea  Septuagesimae  :  Aetum  est  hoc 


feria  6.  ante  Dominicam,  quam  voeant 
Medianam  octavam,  [^^  Dimiinica  me- 
diana  vulgo  est  quarta  Quadragesimae, 
unde  ejus  Octava  quinta.] 

Alla  porro  est  Dominiea  Quintansa,  in 
Gbarta  Petri  Episcopi  Santonensis  ann. 
1240.  in  Regesto  Inculismensi  Gamene 
Gomput.  Paris,  fol.  28.  Est  enim  Illa, 
qua  Quintanaa  ludus  exercebatur  a  Vi- 
canis.  Vide  Quintana. 

Dominiea  in  Palmis,  sexta  quadrage- 
simae, apud  Rupert.  lib.  5.  de  Divin. 
Offic.  cap.  7.  qu8B  in  Ordine  Romano, 
Dies  Palmarum,  sive  florum,  atque  ramo- 
rum  appellatur:  [Alibi  Pascha  florum, 
vel  Pancha  /Eoridum,  Gali.  Pasques-ftew 
ries.]  Dominiea  in  Ramis,  Durando  lib. 
6.  cap.  47.  Dominiea  ad  Palmas,  apud 
Leon.  III.  PP.  Ep.  5.  Beletus  cap.  98  : 
Eie  dies  dicitur  Dominiea  in  Bamis  pai" 
marum^  quod  ilio  die  rami  palmorum  in 
proeeasionibus  deportentur  in  significa- 
tiene  illorum,  quos  filii  Israel  statuerunt 
[straverunt]  in  via,  Chriato  jam  veniente. 
Adde  Isidor.  lib.  6.  Orig.  cap.  18.  In  lib. 
Sacr.  Gre^or.  M. Dominiea  in  Bamia  pal- 
marum dteitur.  [Dominiea  (Hivarum,  in 
Histor.  Rerum  Laudens.  apud  Murator. 
to.  6.  col.  1106.]  Will.  Tyrlus  1.  12.  cap. 
12  :  Aeetdit  easu,  quod  in  die  festo,  qui 
dicitur  Bamis  palmarum,  cum  de  more 
populus  universus  in  vallemJosaphatcon- 
venisset  ad  aolennem  et  eelebrem  tantss 
diei  processionem,  ete.  Rupertus  Abbas 
in  Vita  S.  Herlberti  Archiepisc.  Golon. 
n.  17  :  Erat  autem  dies  ille,  quem  Chris- 
tianitas  appellai  Diem  palmarttm.  Domi- 
niea  Indulgentiae,  qum  et  Dominiea  Pai- 
marum,  in  Ordine  Romano.  Dotniniea 
Indulgentias,  quaa  diversis  vocabulis  dis- 
tinguitur,  id  est  Dies  palmarum,  sive 
florum,  atque  Bamorum,  Osanna,  Paseha 
petitum,  sive  Competentium,  et  Capitila- 
vium.  Ex  quibus  patet,  eamdem  Domi- 
nicam Osanna  etiam  appellari,  quia,  ut 
ait  Alcuinus,  dum  in  eo  Dominus  Hiero- 
solymam  tenderei,  ei  oecurrit  turba  plu- 
rima hine  inde  elamando.  Osanna,  quod 
interprelatur,  salvifiea,  sive  salvos  nos  fae . 
Joannes  Euchaita  pag.  7  :  uxrawà  tocwv, 
a&aov  lvXoYY)(ji£ve.  [Dominiea  indulaenliae 
dicebatur  ob  poenitentium  reconcfliatio- 
nem,  quae  feria  5.  sequenti  solenni  ritu 
flebat  ;  Capitilavium  vero  quia  tune  morie 
est,  inquit  Rabanus  lib.  2.  de  Instit. 
GÌ  ere.  cap.  85.  lavandi  eapita  infanlium 
qui  ungendi  sunt.  Quod  de  adultis  po- 
tiori  jure  est  intelligendum.  Hic  usus 
desiit  circa  12.  seculum.] 

Dominiea  Osanna ,  apud  Ademarum 
Gabanensem  non  semel,  Dies  Oaannsa, 
apud  Abul-Faragium  in  Hist.  Dynastia- 
rum  pag.  163.  et  in  Gharta  ann.  1170. 
apud  Duchesnlum  in  Probat.  Hist.  Gas- 
tegnereae  pag.  82.  Capitul.  de  Villiscap. 
28  :  Dominiea  in  palmis,  qum  Osanna 
dicitur.  Osanna,  nude  in  Regula  Mona- 
ehorum  Fontevraldensium  cap.  16.  Li- 
bellus  Fulconis  Gomitis  Andegav.  apud 
Holstenium  in  Gollect.  Rom.  de  Urbano 
II.  PP.  :  Ubi  mihi  florem  aureum,  quem 
manu  gerebat,  donavit  :  quem  ego  ob  me- 
moriam  et  amorem  illius  in  Osanna  sem- 
per  mihi  meisque  suecessoribus  deferen- 
dum  eonatitui,  Eadem  habentur  in 
Fragm.  Hist.  Andegav.  n.  8.  Tabular. 
S.  Eparchii  Inculism.  fol.  87:  Duodecim 
denarios  censuales  in  Osanna  singulis 
annis  Ecclesim  nostrm  reddendos,  Adde 
fol.  116.  Epitaphium  Guillelmi  Gomitis 
Inculismensis  :  Hiejacet  Dominus  Ama- 
bilis  Guillelmus  Comes  EngoUsmm,  qui 
ipso  anno,  quo  rediit  de  Hierusalem,  abiit 
inpace,  8.  Id,  Aprii,  vigilia  Osannm, 
1028.  anno  ab  incarnai.  Ita  etiam  hanc 


168 


DOM 


DOM 


DOM 


Dominicam  appellari  ab  iBthlopibus 
docemur  ex  iliorum  computo  apud  Jo- 
seph. Scalig.  lib.  7.  de  Emendai,  temp. 
8ag.  700.  Porro  dicuntur  apud  Hebraeos 
osanna  termi tes  palm«e,  oleseve ,  aut 
salicis,  alteriusve  arboris,  Grsecis  pava, 
quos  quatiebant  in  honorem  ejus,  cui 
pompa  ducebatur,  auod  Grseci  dicunt 
xXàdouc  èiciosteiv  :  Epipban.  Serm.  e!  e  va 
Pala,  et  S.  Chrysost.  Homil.  in  Ma- 
gnam  Septimanam^  xà  f^òxa  aeietv  et  èm- 
oeUiv,  ut  observatum  a  Baronio  ann.  34. 
n.  6.  et  Gasaub.  Exerc.  16.  in  eumdem 
Baron.  cap.  2.  Henr.  Valesio  ad  Hist. 
Eusebii  lib.  2.  cap.  22.  Joann.  Baptista 
Ootelerio  ad  tom.  1.  Monument.  Eccles. 
Gr.  Hinc  lop-rr»  tùv  Satcdv  Oyrillo  Scytho- 
politano  in  Vita  S.  Euthymii,  Auctori 
Vitsd  S.  Theodori  Studitae,  etc.  *Htiépa 
T^c  3aV96po\i»  Gedreno  et  Epfphanio  Mo- 
nacno  de  Locis  sanctis.  Vide  Luitpran- 
dum  lib.  8.  cap.  6.  et  S.  Augustinum 
lib.  2.  de  Doctrlna  Ghrist.  cap.  11.  Hu- 
Jus  Dominici  Introitus  ad  Missam  est  : 
j)omine  ne  longe.  Deniaue  appellatur 
Dominica  Lazari,  in  Vita  S.  Proculi 
Episc.  Veronensis  n.  16.  quia,  ut  ait 
Allatius  cap.  20.  Sabbato,  quod  hanc 
Dominicam  prsecedit,  Lazari  resuscitati 
memoria  recolitur:  qui  addit,  Grsecos 
postmodum  magna  pomp»  apparatu, 
ramis  olivarum,  palmisque  in  uruces  ac 
alias  formas  confictis,  in  ramis  appensis 
sequentem  diem  Dominicum  solemni 
ritu  celebrare.  De  vocis  Osanna  variis 
signillcationibus  vide  sanctum  Hiero- 
nymum  Epist.  145. 

o  Nostris  etiam  Ozanne,  sine  addito. 
Gbarta  ann.  1816.  in  Reg.  56.  Ghartoph. 
reg.  eh.  227:  None  estanz  en  la  Rouchelle 
vera  la  fin  de  Van  1815.  ou  commence- 
ment  de  l'an  1816.  environ  lOsanne.  Alia 
ann.  1840.  in  Reg.  78.  eh.  28:  La^uele 
fquinzaine)  commenga  le  mardi  emprès 
le  Dietnencnef  que  l'en  chante  Oculi  mei, 
et  feni  le  mardi  avant  VOzanne,  Vide 
Infra  Feetum  1. 

WSr  Inter  varias  hujus  Dorainicfle  no- 
menclaturas  non  est  omittenda  qu» 
legitur  lib.  8.  de  Gestis  SS.  Rotonen- 
sium  In  Act.  SS.  Benedici,  sseculo  4. 
pari.  2.  pag.  215  :  Receptusque  est  in  Mo- 
nasterio  in  sancto  Sabbato,  id  est.  in 
Ramis  palmarum.  Quod  tamen  de  ipso 
Sabbaio  sancto  haud  absurde  videtur 
posse  inlelligi  ;  atque  adeo  quod  expli- 
calionls  causa  additum  est,  id  est,  in 
Ramis  jaalmarum,  nihil  aliua  indicare 
quam  Sabbalum,  quod  est  de  hebdo- 
mada  guse  dici  tur  m  Ramis  Palmarum. 

Dominica  Sancta  in  Pascha,  in  Ka- 
lend.  Romano.  Dominica  sancta,  nude, 
in  Sacramentario  Gregorii  Magni  ex 
Bibl.  Belvacens.  Ecclesia.  [Dies  Domini- 
cus  xaT*  sloxTiv  dictus,  Terlull.  de  Idol. 
cap.  14.1  Gr.  xupiaxT)  toO  icàcrxa,  et  àyloL 
xai  (leyaXT)  xupiax^  toO  iziaxoLy  in  EuchO- 
logio  :  in  Nomocanone  nuper  edito  a 
Jo.  Bapt.  Gotelerio  cap.  411.  579.  Xatticpà 
xuptaxi^:  Pachymeri  lib.  4.  cap.  8.  et 
in  Pentecostario ,  ueyaXY]  xa\  Xa^jiiipà 
xupiax^  :  eidem  Pachymeri  lib.  7.  cap. 
15.  xupfa  Tfi)v  èopTJbv.  Vide  Pascha^  Dies 
magnus. 

Dominica  prima  post  Pascha,  [vulgo  ab 
Introitu,  Dominica  Quasimodo]  qu»  in 
Kalend.  Rom.  Dominica  octava  Paschss, 
Qn  Missali  Gothico-Gallicano,  Clausum 
Paschss,  Gali.  Pàques  closes  :]  [«>  alias 
Antiptucha  et  Conductus  Paschss,]  aliis 
dicitur  Dominica  post  Albas,  qua  nempe 
Sabbalum  sequitur  in  quo  nuper  Bapli- 
zati  vestes  candidas ,  quas  Induerant 
Sabbato  ante  Pascha,  deponebant,  ut 
est  in  Ordine  Romano.  In  Missa  Ambro- 


siana appellatur  Dominica  in  Albis  de' 
positis.  linde  liquet  in  Missali  et  Bre- 
viario Romano,  ubi  Dominica  in  Albis 
dicitur,  vocem  depositis  subaudiri,  de 
qua  sic  Augustinus  Serm.  157  :  PaschcL- 
lis  Solennitas  hodiema  festivitate  conclu" 
ditur,  et  ideo  hodie  Neophytorum  habitus 
commutatur^  ita  tamen  ut  candor,  qui  de 
habitu  deponitur,  semper  in  corde  tenea- 
tur.  Sic  porro  Dominica  secunda,  tertia, 
etc.  post  Albas,  apud  Ruperlum  lib.  9. 
de  Dlvin.  Offic.  cap.  1.  2.  GrsBCis,  xaivr) 
et  v£a  xuptaxYj  toO  àvTticdtffVa.  [**  Dici  tur 
etiam  Octava  Infantium.]  vide  Allatium 
de  Dominic.  et  Hebd.  Grsec.  cap.  24. 
Dicitur  etiam  ^eurtpoicpcÓTY)  xupiaxY),  apud 
Eustalhium  in  Vita  S.  Eutychii  Patr. 
GP.  n.  95.  id  est  secunda  post  primam, 
Paschalem  scilicet. 

Dominica  secunda  post  Pascha,  cujus 
Introitus  ad  Missam  est:  Miseriù[trdia 
Domini.  Eadem  Dominica  prima  post 
octabas  Paschss,  in  lib.  1.  Sacramenlor. 
Eccles.  Rom.  cap.  57.  dicitur,  Domini- 
cum post  octabas  Paschss,  \p^  etiam  Do- 
minica trium  septimanarum  Paschss,  et 
secundum  Evangelium  hujusdiei.l  [Do- 
minica de  Pastor  bonus  in  Ord.  Kom.J 
[^^  Alias  Dominica  unam  Domini,  Domi- 
nica post  ostensionem  reliquiarum,  Domi- 
nica mapparum  albarum ,  et  Dominica 
mirabilia  Domine,]  GrsBCis,  xuotaxv)  t&v 
étyfcdv  fxupofópcov,  quod  in  ea  festum  cele- 
brent  trium  mulierum  qusB  coemptis 
aromatibus  ad  Ghristi  Sepulcrum  acces- 
serunt  ut  eum  ungerent. 

Dominica  tertia  post  Pascha,  qua  in 
Ealendario  Romano  et  in  lib.  I.  Sacra- 
ment.  Eccles.  Rom.  :  Dominicum  secun- 
dum post  clausum  Paschss,  et  Dominica 
secunda  post  octàbam  Paschss  dicitur, 
cujus  Introitus  ad  Missam  est  :  Jubilate 
omnis  terra.  Gr8ecis,xuptaxT)  toO  TcapaX^- 
Tou.  Latinis  Paralytici. 

Dominica  quarta  post  Pascha.  In  lib. 
1.  Sacrament.  Domtnieum  tertium  post 
clausum  Pascfiss,  et  in  Kalendario  Rom. 
Dominica  tertia  post  octabam  Paschss, 
cujus  Introitus  aa  Missam  est  :  Cantate 
Domino.  Gr8ecis,xupiaxY)  icépiirrn  tt|c  Sa|ia- 
ps{Ti$oc,  vel  (U(roicevTY]xoffTTjc.  [^  Evange- 
lium Samaritani,  apud  Latinos.] 

Dominica  quinta  post  Pascha,  [cuJus 
introitus  Vocem  jucunditatis]  qua  et 
Dominica  Rogationum  dicitur  ;  [vel  ante 
Litanias,  ut  in  Vita  S.  Eligil  apud  Ache- 
riumtom.  5.  Spicil.  pag.  194.]  Dorninica 
quarta  post  Octabam  Paschis,  In  Rai. 
Kom.  in  libr.  Sacram.  post  clausum 
Paschss.  [«>  Secundum  Evangelium 
Dominica  cosci  nati.  Dicitur  etiam  Fes- 
tum Evangelismi.]  Grscis  Kupiax^  toO 
TuoXoO. 

Dominica  post  Ascensionem,  qua  Domi- 
nica post  Ascensam  Domini,  in  Kalend. 
Rom.  [et  in  Sacrament.]  cujus  Introitus 
ad  Missam  est  :  Exaudi  Domine.  [Roma 
Dominica  de  Rosa  vel  de  Rosis  dieta, 
haud  dubie  quia  ut  legitur  in  Ord.  Rom. 
apud  Mabill.  tom.  2.  Mussei  Hai.  pag. 
147.  de  altitudine  templi  (sancì®  Marisa 
RotundfiB,  in  qua  erat  stallo)  mitluntur 
Rosss  in  figura  Spiritus  Sancii,]  Grsecis, 
xupiaxT)  t&v  éty^iov  Tpiaxoafcdv  dixa  xa\  óxr^ 
Osocpipcdv  icaTÌpù)v  tÀv  év  Ntxatq^. 

Dominica  Sancta  Pentecosten,  In  Ka- 
lend. Rom.  GrSBCis,  xupiaxY)  ty}C  àyla^  Ilev- 
TY)xo<rT9ic. 

Dominica  f)rima  post  Pentecosten,  quse 
et  sanctss  Trinitatis,  Dominica  Renedicta, 
dicitur  apud  Honorium  Augustod.  lib. 
8.  cap.  147.  lib.  4.  cap.  41.  Dominica 
octaba  Pentecosten,  in  Kal.  Rom.  Domi- 
nica octavas  Pentecostes,s,^\id  Gregor. 
M.   in  Sacramentario.  Greecis,  xvptox^ 


tGiv  Srfitùy  TcdEvTctfv,  seu  TcpeliTV)  toO  MottOaiou. 
Rex  dierum  Dominicorum,  ut  est  in  vo- 
leri MS.  cui  ti  lui  US,  Le  Roman  de  la 
Malemarastre  :  Par  un  jour,  qui  est  ape- 
lez  li  Rois  des  Diemenches  :  ce  est  li  jours 
de  la  sainte  Trinile,  Regestum  censuum 
Oarnoti  ann.  1802.  fol.  20  :  Item  le  Mais- 
tré  des  Peletiers  doit  chacun  an  le  Roy 
des  Dimanches  un  beurage  à  toutes  lei 
personnes  nommées  paraevant.  Id  vero 
nominis  tribuitur  Dominici  Paschatis« 
qua  Kupta  iopt&v  dicitur  Pachymeri  lib. 
7.  cap.  15.  Vide  Festum  S,  Trinitatis  et 
Menardum  in  libr.  Sacrament.  S.  Gre- 
gor. pag.  163.  [^  Etiam  Dominica  du- 
plex, Dominica  Domine  in  tua,  Dominica 
prima  ssstatis,  Conductun  Pentecostes.] 

Dominica  secunda  post  Pentecosten^ 
cujus  Introitus  ad  WLSSSja  :  Factus  est 
Dominus  proteetor  meus.  [^^  Alias  Domi- 
nica trium  septimanarum  Penteeostes.] 
Grfficis,  Dominica  secunda  Matthsei,  de 
Christo  docente. 

Dominica  tertia  post  Pentecosten,  cuJuB 
Introitus  :  Respice  me.  GrsBcis,  Dominica 
tertia  Matthsef. 

Dominica  quarta  post  Pentecosten,  cu- 
Jus  Introitus  :  Dominus  iUuminatio  mea. 
GrsBcis,  Dominica  quarta  Matthasi,  sive 
de  Centurione. 

Dominica  quinta  post  Pentecosten,  cu- 
jus Introitus  :  Exaudi,  Domine,  Grfficis, 
Dominica  quinta  Matthai,  de  Vexatis  a 
dtsmone, 

Dominica  sextapost  Pentecosten,  [cujus 
Introitus  :  Dominus  fortitudo.]  Gratis, 
sexla  Matthssi  :  sive  de  Paralytico, 

Dominica  sepHma  post  Pentecosten,  cu- 
jus  Introitus  :  Omnes  gentes.  GrsBCis, 
septima  Matthssi,  sive  de  Duobus  eoseis. 

Dominica  octava  post  Pentecosten,  cu- 
jus Introitus  :  Suscepimus,  Deus.  Gnecis, 
octava  Matthssi,  sive  de  Quinque  panU^us 
et  decem  piscibus, 

Dominica  nona  post  Pentecosten,  cujus 
Introitus  :  Ecce,  Deus,  adjuvame.  Grae- 
cis,  nona  McUthssi,  sive  de  Ambtdatione 
in  mari, 

Dominica  decima  post  Pentecosten,  cu- 
jus Introitus  ad  Missam  est:  Dum  cla- 
marem.  Grfficis,  Decima  Matthssi,  sive  de 
Lunatico. 

Dominica  undecima  post  Pentecosten, 
cujus  Introitus  :  Deus  in  loco  sanelo. 
GrsBCis,  undecima  McUthssi,  sive  de  Para- 
bola Regie, 

Dominica  duodecima  post  Pentecosten, 
cujus  Introitus  :  Deus  in  adjutorium, 
GrsBcis,  duodecima  Matthssi,  sive  de  In- 
terrogante Jesum  divite. 

Dominica  decima  tertia  post  Pentecos- 
ten, cnìns  Introitus:  Respice,  Domine. 
Grsecis,  decima  tertia  Matthssi,  sive  de 
Parabola  viness. 

Dominica  decima  quarta  post  Pentecos- 
ten, cujus  Introitus:  Proteetor  noster. 
Grfficis,  decima  quarta  Matthssi,  sive  de 
Vocatis  ad  Nuptiae. 

Dominica  decima  quinta  post  Pentecos- 
ten, cut  US  Introitus  :  Inclina  aurem 
tuam,  Grsecis,  decima  quinta  Matthssi, 
sive  de  Interrogante  Jesum  /umcofi- 
sulto. 

Dominica  decima  sexta  post  Pentecos- 
ten, cujus  Introitus  :  Miserere  mei.  Do- 
mine. [GrsBcis,  Dominica  ante  Exaltatio- 
nem  S.  Crucis.] 

Dominica  decima  septima  post  Pente- 
co« ton.cuj US  Introitus  :  Justus  es,  Domine. 
[Grsecis,  Dominica  post  ExaltcUumem  £. 
Crucis.} 

Dominica  decima  octava  post  Pentecos- 
ten, cujus  Introitus  :  Da  pacem.  Gnecis, 
Dominica  prima  Luess,  sive  de  Venatione 
pisdum. 


DOM 


DOM 


DOM 


169 


Dommica  dècima  nona  post  Penteeos^ 
ten,  cujus  Introltus  :  Salus  populi  ego 
fum.  Graecis,  Dominiea  $ecunaa  Lucte, 
Bive  de  Amandis  inimicis. 

Dominiea  wgesima  post  Penteeosten, 
cujas  Introltus  :  Omnia,  quts  f ecisti. 
Graecis,  Dominiea  tertia  Imcss,  si  ve  de 
FiUo  mduss. 

Dominiea  vigesima  prima  post  Pente- 
eosten,  [cuius  Introltus  :  In  voluntate 
tua.  ]  Grteàs,  Dominiea  quarta  Lucee,  si  ve 
de  Parabola  seminis, 

^SBT  Dominiea  vigesima  seeunda  post 
Pentecosten,  cujus  Introltus  :  Si  iniqui- 
tates.  Grscls  Dominiea  quinta  Lue»,  si  ve 
de  Divite  et  Lazaro. 

^SBT  Dominiess  vigesima  tertia  j>ost  Pen- 
tecosten, cujus  Introitus  :  Dixit  Domi- 
nus.  GrsBcls  Dominiea  sexta  lucts,  slve 
de  Hahente  legionem. 

In  Ka).  Rom.  AHatlano  post  Domlnl- 
cam  quinta m  post  Pentecosten,  Domi- 
nio», secus  quam  hodie,  recensentur  : 
quee  enim  festum  S.  Petrl  Apostoli  sub- 
sequitur  3.  KI.  Jul. 

Dominiea  prima  post  Natale  Apostolo^ 
rum  dlcitur  cjuam  excipiunt 
Dominiea  prima  post  ociabam  Apostolo' 
rum. 

Dominiea  seeunda  post  oetaham  Apostolo- 
rum. 

Dominiea  tertia  post  oetaham  Apostolo- 
rum, 

Dominiea  quarta  post  octabam  Apostolo- 
rum, 

Dominiea  prima  post  saneti  Laurentii. 
Dominiea  seeunda  post  sancii  Laurentii, 
Dominiea  tertia  post  sancii  Laurentii. 
Dominiea  quarta  post  sancii  Laurentii, 
Dominiea  quinta  post  sanati  Laurentii. 
Dominiea  prima  post  sancti  Cypriani. 
Dominiea  seeunda  post  sancti  Cypriani. 
Dominiea  tertia  post  saneti  Cyprtani, 
Dotninica  quarta  post  saneli  Ctfpriani. 
Dominiea  quinta  post  saneti  Cypriani, 
Dominiea  sexta  post  sancii  Cypriani. 
Dominiea  seplima  post  sancii  Cypriani. 
Dominiea  octava  post  sancti  Cypriani, 
Dominiea  nona  post   S.   Cypriani,  qu8B 
natale  S.  AndresB  subsequltur.  Deinde 
subsequuntur  tres  Dominicm  de  adventu 
Domini  ante  Natale  Domini. 

^  Dominiea  Apostolorum.  Lit.  remìss. 
ann.  1412.  in  Reg.  166.  Ghartoph.  reg. 
eh.  847  :  Nous  avons  reeeu  Vumble  supplì- 
cation  de  Loys  de  Grudeningo  jeune  gen- 
tilhomme,  bourgois  nalif  de  la  ville  de 
Venise.,.  contenant  comme  le  Dimenche, 
que  Ven  appelle  au  pais  le  Dimenehe  des 
Apostres,  etc, 

^  Dominiea  qua  cantatur  :  Aspiciens  a 
longe  Deus,  in  Li  b.  anni  versar.  S.  Germ. 
Prat.  fol,  45.  r.  Lib.  pitentlar.  ejusdem 
abbatlae  :  IIL  Non,  Decembris.  Domi- 
niea qua  cantatur  :  Aspiciens  a  longe, 
deòet  dari  conventui  pilantia  super  reddi- 
tibus  Aureinvillts,  Vide  Dominiea  1.  Ad- 
ventus. 

^Dominiea  Bordaruni,  Prima  in  Qua- 
dragesima. Vide  supra  Bordai. 

^  ikmtinica  Brandonum,  Eadem  accep- 
tlone.  Vide  In  Brando  1. 

Dominiea  Durar um,  Eodem  Intellectu. 
Vide  sopra  Burte. 

*  Dominiea  ante  Candelas,  Qu8B  festum 
Purlficationis  prsecedit,  in  Ch.  Hugon. 
ducls  Burg.  ann.  1284.  ex  Ghartul.  Gam- 
pan.  Gam.  Gomput.  Paris. 
'  o  Dominiea  Camelevale,  vel  de  Carne 
levario ,  Dominiea  in  Quinquagesima 
apud  eos  omnes,  qui  Jejunlum  Quadra- 
gesimale inchoant  a  feria  quarta  post 
nane  Dominicam,  prima  vero  in  Qua- 
dragesima apud  Mediolanenses,  qui  .ab 
hac  die  solemne  jejunlum  ausplcantur. 

Ili 


Ordo  eccl.  Ambros.  an.  clrc.  1180.  apud 
Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi 
col.  870:  Dominiea  in  caput  Quadra^e- 
simtSj  quss  dicitur  Carnelevale.  Vide 
Domtnica  Quinquagesima. 

^  Dominiea  in  qua  eantalur  Evange- 
lium  Chananmm,  in  vita  S.  Domln.  tom. 
1.  Aug.  pag.  648.  col.  1.  Seeunda  Qua- 
dragesimsd  Ecbardo  tom.  1.  Bibl.  Prse- 
dicat.  pag.  54.  in  notis. 

^  Dominiea  Clavi,  Passionls  scllicet; 
an  quod  clavus  vel  pars  clavi,  quo 
Gbristus  cruci  affìxus  est^  in  ea  honora- 
retur  ?  Le  jour  du  Dimenehe  de  la  Pas- 
sion,  nommé  à  Laigny  le  Dimenehe  du 
Clou,  in  Ghartul.  Latiniac.  fol.  200. 

•  Dominiea  Focorum,  Prima  Quadra- 
gesimi. Vide  supra  Dies  focorum  post 
Dies  7. 

^  Dominiea  de  Fonlanis,  Le  Dimenehe 
des  fontaines,  in  agro  Pertlcensi  sic  ap- 
pellabatur  Dominiea  quarta  Quadrage- 
simi. Vide  infra  in  Fonia. 

^  Dominiea  qua  cantatur  Jherusalem, 
Eadem  quse  quarta  QuadragesimsB,  in 
Gharta  ann.  1827.  ex  Reg.  65.  Ghartoph. 
reg.  eh.  228. 

^  Dominiea  post  benedictionem  Indicti, 
Seeunda  post  Pentecosten.  Gharta  ann. 
1260.  in  Cfhartul.  S.  Dlon.  pag.  897.  col. 
2  :  Ou  mois  de  Jung  le  Diemenche  après 
la  bénéifon.  Alia  ann.  1814.  in  Reg.  50. 
Ghartoph.  reg.  eh.  9  .Dimenehe  prochain 
après  la  bénifon  du  Landit. 

^  Dominiea  Indulgentisi,  Eadem  quae 
Palmarum.  Vide  Dominiea  in  palmis, 

SS^  Dominiea,  Isti  sunt  dies,  memora- 
tur  in  Gharta  ann.  1145.  Hist.  Eccl. 
Meld.  tom.  2.  pag.  40.  at  quaenam  Illa 
fuerit,  ignoramus.  P  Domintca  qua  can- 
tatur :  Iati  sunt  dies,  Quae  in  Passione 
appellatur.  Gharta  Joan.  de  Gastell. 
dom.  de  S.  Hilario  ann.  1824.  in  Reg.  62. 
Ghartoph.  reg.  eh.  861  :  Sabbato  ante 
Annunciationem  dominicam,  et  post  Do- 
minicamqua  cantatur  :  Isti  sunt  dies. 
Vide  in  Casula  8.] 

^  Dominiea  Lazari,  Eadem  qu8B  in 
Palmis,  in  Gharta  ann.  1208.  apud  Mu- 
rator. tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
878.  Vide  Dominiea  Osanna. 

^  Dominiea  de  Lignis  ordilis.  Prima 
vel  seeunda  QuadragesimsB.  Vide  supra 
Bohordicum. 

^  Dominiea  ante  Litanias,  Eadem  qu83 
Quinta  post  Pascha.  Vide  ibi. 

^  Dominiea  Major,  in  ecclesia  Autls- 
slodorensi  dicitur  Illa,  cujus  offlcium, 
nulla  occurrente  festivitate,  excluditur, 
ut  sunt  Dominicse  prima  Adventus,  in 
Septuagesima,  prima  et  quarta  in  Qua- 
dragesima,  etc. 

^  Dominiea  Mapparum  albarum,  Ea- 
dem ause  Seeunda  post  Pascha  ;  cujus 
appellationis  ratio  patet  ex  Gharta  ann. 
1454.  in  Ghartul.  Latiniac.  fol.  78  :  IceU 
lui  ban  (de  vin)  eommengant  la  velile  de 
Pasques  commenians,  duranl  la  quin- 
zaine  d'icelluy  jour  de  Pasques  jusques 
au  Dimenehe,  que  on  chanle  en  sainle 
église  Misericordia  Domini,  que  Von 
nomme  communément  audit  Laigny  le 
Dimenehe  des  blanches  nappes. 

^  Dominiea  Mediana.  Vide  Dominiea 
in  Passione. 

^  Dominiea  Mensis  Pascfiss.  Gharta 
Petri  abb.  S.  Remig.  Rem.  in  Ghartul. 
Gampan.  fol.  247.  v«.  col.  1  :  Aclum  anno 
Domini  M.  ce.  xl.  vij.  Dominiea  mensis 
Paschse.  Vide  MensesPaschales  in  Mensis, 

^  Dominiea  Mirabilia  Domine,  in 
Gharta  ann.  1866.  ex  Reg.  G.  Ghartoph. 
reg.  laudata  tom.  4.  novi  Tract.  diplom. 
pag.  729.  Inter  not.  Dominiea  seeunda 
post  Pascha. 


*  Dominiea  Olivarum,  Eadem  qus  in 
Palmis.  Yìé^,  Dominiea  in  Palmis, 

^  Dominiea  Osanna.  Vide  Dominiea  in 
Palmis,  pag.  167.  col .  8. 

^  Dominiea  ad  tres  septimanas  Pente^ 
eostes,  in  Gharta  ann.  1247.  Inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  467  :  Daium 
apud  Rupemmauram  die  Dominiea  ad 
ires  septimanas  Penteeosles,  [<^  Domi- 
niea seeunda  post  Pentecosten.] 

^  Dominiea  Pinguis,  vulgo  Dimanehe 
gras,  Eadem  quse  In  Quinquagesima,  ul- 
tima scllicet  qua  carnes  vesci  licet. 
Gonsuet.  Gasteli.  ad  Sequanam  ex  God. 
reg.  9898.  2  :  Le  Dimenehe  grassot  il  vend 
vin  qui  il  plaist  sans  ban, 

o  Dominiea  Quadragesimam  intrans. 
Prima  Quadragesimae,  in  Gharta  ann. 
1180.  ex  Ghartul.  Glunlac. 

o  Dominiea  Quintana,  Vide  Dominiea 
in  Passione. 

^  Dominiea  vulgo  Repus,  Eadem  qusB 
in  Passione  Domini,  sic  nuncupata  quod 
Sabbato  praecedente,  Romano  ri  tu, 
Ghristi  ei  Sanctorum  imagi  nes  velo 
absconduntur  :  porro  nostris  Repus, 
idem  atque  abscondltus,  ut  vldere  est 
infra  in  Repositus.  Unde  patet  legendum 
esse  Repuus,  prò  Repnus,  in  Gharta 
ann.  12^4.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  321  :  Ce  fui  fait  à  Seclin  le  Die- 
mence  en  la  Pasaion,  que  on  dist  Die- 
mence  Repnus.  Ex  quo  minus  etiam 
apte  conci  uditur  totam  Quadragesi- 
mam, Passionis  nomine  fuisse  appella- 
tam,  ut  ex  sequentibus  manifestum  flt. 
Lit.  remiss.  ann.  1867.  in  Reg.  97.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  598  :  Le  Diemenche  que  l'en 
chanle  en  sainte  église  Judica  me,  nommé 
au  pays  (Laonnois)  Le  Dymanche  repus, 
eie.  Arise  ann.  1882.  in  Reg.  120.  eh.  228  : 
Comme  le  Dimanehe  devant  Pasques 
flories  derrein  passé^ue  on  dit  le  Diman- 
che repuus,  eie.  Le  Dtmenche  repuz  Van 
1899.  un  appella  Perrenel  Gibert,  eie.  in 
aliis  Lit.  ann.  1406.  ex  Reg.  161.  eh.  64. 

o  Dominiea  Respiee  in  me,  in  Gharta 
ann.  1880.  anud  Bern.  Pez.  tom.  6. 
Anecd.  part.  8.  col.  68.  Eadem  quse  Do- 
miniea tertia  vel  decima  tertia  post  Pen- 
tecosten, quarum  introitus  bisce  verbis 
incipit.  Vide  ibf. 

^  Dominiea  Rogalionum^  Eadem  quae 
quinta  post  Pascha.  Vide  ibi. 

^  Dominiea  de  Rosa  vel  de  Rosis,  Vide 
Dominiea  quarta  Quadragesima  et  Do- 
miniea post  Ascensionem. 

^  Dominiea  Sponsaliorum,  Qua  spon- 
salla  contrahere  licitum  est,  nostris 
Dimencfie  d*espo%uailles,  Lit.  remiss, 
ann.  1408.  in  Reg.  158.  Ghartoph.  reg. 
eh.  66  :  Comme  un  pimenche  d'espousan- 
les  après  Noèl,^  il  y  eust  unes  nopces  au 
lieu  de  S,  Didier,  etc, 

^  Dominiea  post  Sirena^,  Gali,  le  Di- 
menehe après  les  estraines,  Qu89  post 
Kalendas  Januarll  nrima  incurrit.  Stat. 
ann.  1862.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  583.  art.  8  :  Ladite  eonfraiì*ie  (des 
draplers)  doit  seoir  le  premier  Dimenehe 
apres  les  estraines, 

^  Dominiea  Synodales,  Quasnam  ita 
nuncupabantur,  docent  Acta  MSS.  eccl. 
Brioc.  :  Dominiea  Sunodales  in  quibus 
prohibenlur  missa  celebrari  in  eapellis  : 
Dominiea  prima  Adventus,  Dominiea 
prima  post  Èpiphaniam,  Dominiea  prima 
Quadragesima,  Dominiea  in  Passione, 
Dominiea  pnma  post  Penthecostes,  Domi- 
niea prima  post  Assumptionem  B.  Maria, 

^  Dominiea  Vetus,  an  Dominiea  Pas- 
chatis,  unde  alias  originem  ducunt  ?  an 
SepliMgesima  f  Gharta  Ebrardi  siitor; 
Petragor.   ann.  1850  :  Sex  denarios  sol- 

22 


170 


DOM 


DOM 


DOM 


vere  ienehUur  Hnpulis  annis  diclo  Ber- 
nardo in  die  Domtnica  veteri, 

^  DoMiNiCA  Aperta,  Quas  alicujus 
Sancii  vel  octavaB  officio  non  est  praeoc- 
cupata.  Gsrem.  vetus  MS.  eccl.  Carnot.  : 
Dicuntur  daminica  officia  in  Dominicis, 
ai  sint  Apertm,  $i  vero  Apertm  non  fue- 
rint,  dicantur  per  ferias,  prout  opus 
fuerit. 

Dominici  Principales  et  Solen- 
NES,  dicuntur  quinque  illse,  in  quibus 
officia  mutantur,  scilicet  Dominica 
prima  de  Adventu,  Dominica  in  Octavis 
Faschae,  Dominica  in  Octavis  Pentecos- 
tes,  Dominica,  qua  cantata r  Laetare 
Hierusalem,  et  Dominica  in  Ramis  pai- 
marum.   Durand.   lib.  7.   cap.  1.  n.  4. 

glis  quinque  sexta  deinceps  addita  est, 
ominica  prima  Quadragesimse,  quia 
fit,  offlcii  in  ea  mutatio,  quse  fiebat  an- 
tea  Dominica  quarta  Quadragesime. 
In  Statutis  Lanfranci  g  iv.  apud  Mar- 
ten.  de  Antiq.  Monach.  Hitibus  lib.  4. 
pag.  586.  ubi  de  quinque  Dominicis 
principalibus  sic  legitur  :  Quinque  diea 
Dominici  Bunt,  qui  communia  ^utedam 
inter  se  habent  separata  a  catene  diebus 
Dominicis,  Dominica  videlicei  fìrima  de 
Adventu  Domini^  Dominica  prima  Sep- 
tuagesimm,  Dominica  prima  Quadrage- 
sifiMB.  Dominica  in  medio  Quadragesimm^ 
Domtnica  in  Palmis.] 

Dominici  Privilegiata  dict»,  qui- 
bus Historiae  sunt  appropriate.  Idem 
Durand.  lib.  7.  cap.  1.  num.  14. 

Dominici  Vagantes,  seu  Vacat,  di- 
cuntur in  Sacramentario  S.  Gregorii, 
guatuor  Dominici,  qu»  lejunia  quatuor 
Temporum  proxime  subseaunnlur,  eo 
quod  proprlis  careant  oiflciis.  vide 
Micrologum  cap.  29.  S2.  59.  Bupertum 
lib.  8.  de  Divinis  Offic.  cap.  11.  Hono- 
rium  August.  lib.  4.  de  Ritu  MisssB  cap. 
94.  95.  et  Durandum  lib.  6.  Ration.  cap. 
11.  n.  7.  [Dominicce  etiam  infra  Octa- 
vam  Natalis  Domini  et  Gircumcisionis 
dicuntur  vacantes,  sed  alio  sensu,  neque 
enim  proprio  unquam  caruere  officio, 
ideo  autem  vcLcat,  quod  alicujus  Sancti 
vel  octavffi  Natalis  Domini  officio  aliave 
ratione  preoccupantur.  Dominica  Va- 
cane  etiam  dieta  est  Quarta  Adventus, 
quia  tunc  Pontifex  Romanus  relictis 
aliis  occupationibus  solum  largiendis 
eleemosynis  incumbebat.  Vide  Lexicon 
Hofmanni  in  voce  Adventus,] 

•  DoMiNiGORUM  Dierum  Rex.  Vide 
Dominica  prima  post  Pentecosten, 

Venditio  Dominici  Diei,  forte  facul- 
tas  exponendi  et  vendendi  merces  Do- 
minicis diebus.  Gharta  Gaufredi  Comi- 
tis  Andegavensis  ann.  1061.  apud  Sam- 
martbanos  in  Abbatib.  S.  Florentii  : 
Jtemjubeo,  ut  ministri  mei  nullatenus 
audeant  repetere,  ^uod  judicavi  eoe  in^ 
jusle  acceptsse^  sciltcet  commendationem 
vinearum.  Dominici  diei,  cosncitionem 
violentam  salii,  etc. 

^  DOMINICA  DoMUs,  Hospitium,  seu 
diversorium  publlcum,  ut  suspicantur 
docti  Editores  ad  Prsecepta  S.  Pachom. 
tom.  8.  Maii  pag.  846.  col.  2  :  Nemo  in 
domo  spirituali  comedat,  sed  potiusin 
Dominica,  vel  in  monasterio  ejusdem 
/idei.  Vide  Domus  spiritualis, 

«  DOMINICA  Manus,  id  est.  Domini 
superioris.  Gharta  ann.  1091.  inter  Mo- 
num  sacr.  antiq.  tom.  2.  p.  296  :  Exclusa 
Jiereditaria  postulatione  omnium  success 
sorum,  in  manum  Dominicam  episcopi 
reposuit,  etc, 

1  DOMINICA  Mater,  Beata  Virgo  Ma- 
ter  Ghristl  :  De  célebritate  festivitatis 
Dominicas  Matris,  tom.  8.  Goncil.  Hls- 
pan.  pag.  85.  col.  2. 


DOMINICJE  LiTTER.«,  [Eaedem  ausa 
Communicatorias  vel  Formatas.]  Goncilia- 
bulum  Sardicense  sub  Julio  I.  PP.  : 
Quas  cum  ita  sint,  custocUre  vos  db  ipsis  et 
abstinere  d^etis.  dilectissimi  fratres,  nec 
eos  aliquando  ad  Communionem  admit- 
tere  ;  sed  nec  ipsorum  litteras  accipere, 
nec  ad  illos  lUeras  Dominieas  dare, 

1  1.  DOMINICALE.  Vide  Dominicalis  et 
Dominicum  8. 

«  2.  DOMINICALE,  Liber,  in  quo  conti- 
nentur  lectlones  et  alia  qu»  ad  officium 
dominicarum  vel  festorum  dominica- 
lium  pertinent.  Gonsuet.  MSS.  S.  Grucis 
Burdegal.  ante  ann.  1805  :  Cellerarius 
habet  tenere  chorum  infra  ecclesiam  bene 
munii um  de  libris,...  videlicet  odo  psal- 
teria,,,.  unum  Dominicale,  unum  sancto- 
rate  ad  legendum  et  cantandum  lectiones. 

DOMINIGAUS.  Goncilium  Auiisiodo- 
rense  can.  42  :  Ut  unaquasque  mulier, 
quando  communicat,  Dominicalem  suum 
habeai.  Vetus  Poenitentiale  MS.  sub  fi- 
nem  :  Si  mulier  communicans  Domini- 
cale suum  super  caput  auum  non  habue- 
rit,  tuque  ad  alium  diem  Dominicum 
non  communicet.  Ex  quibus  patet,  Domi- 
nicalem, vel  Dominicale,  non  fuisse  Un- 
teum,  in  quo  communicatursB  mulieres 
Eucbaristiam  deponebant,  quam  iis  non 
licebat  nuda  manu  accipere,  ut  est  in 
Gan.  86.  ejusd.  Goncilii,  quod  vlris  li- 
cuit.  S.  Au^ustinusSerm.  152.  de  Temp.  : 
Omnes  viri,  quando  communicare  destde- 
rant,  lavent  manus,  et  omnes  mulieres 
nitida  exhibeant  linteamina,  ubi  Corpus 
Christi  aceipiant,  Fuit  enim  Dominicalis 
velum,  quo  mulieres  caput  in  Ecclesia 
tegebanl,  cum  iis  non  nlsi  velatis  illius 
Ingressus  pateret,  ex  Lini  PP.  Gonsti- 
tutione,  ut  est  apud  Anastasium  :  [quod 
ab  Apostolo  jam  satis  aperte  prasscrip- 
tnm  est,  1.  Gor.  11.  5.  et  6.1  Poeni tentiate 
Theodori  cap.  7.  et  Leo  PP.  ad  Theodo- 
ricum  Episcop*  :  Mulieres  possunt  sub 
nigro  veiamine  sacridcium  accipere,  ut 
Basilius  indicai,  [Mulieres  Provinciales 
Domino  vocant  velum  sericum,  quo  ca- 

gut  tegunt,    aliis    vulgo  Coeffe.   Vide 
ard.    Bona    Liturg.  lib.  2.    cap.    17. 
num.  8J 

0  DOMINICALITER,  Proprietario  vel 
sapremo  iure.  Arest.  parlam.  Paris, 
ann.  1292.  in  Reg.  Olim:  Pronuntiatum,., 
super  acquisitis  a  priore  et  fratribus  S, 
Jonannis  Jerosolymitani  in  iis  solummodOy 
quas  Dominicaliter  pertin^ant  ad  regem 
(AngliSB)  Richardum.  Vide  DominicumS. 

^  DOmINIGARE,  Manum  dominicam 
apponere,  fisco  addicere.  Gharta  ann. 
1056.  tom.  1.  Hist.  Trevir.  Jo.  Nic.  ab 
Hontheim  pag.  899.  col.  2  :  Si  cujus  bona 
vel  praedia,  propter  culpam  aliquam  vel 
querimoniam,  in  placitis  abbatis,.,  Domi- 
nicata  vel  publicata  fuerint,  omnia  abba- 
tte erunt,  {^  Vide  Absare  1.  Germ.  fVo- 
>  nen.]  Demtner.  eodem,  ut  videtur,  sensu, 
in  Gd.  ann.  1855.  tom.  2.  Hist.  Leod.  pag. 
420  :  Item  que  debtes  et  héritaiges  gisans 
fours  de  Lieges^  soient  Deminez  et  forju' 
giet  par  trois  P^m  généraulx  tant  seul- 
lement.  Unde  Deminement,  in  Stat.  Los- 
sens.  apud  Mantel.  in  Hist.  comit.  Los- 
sens.  part.  8.  pag.  18.  Vide  alia  notione 
in  Dominicum  8. 

««  DOMINICARIA,  Dona  ecclesiis  le- 
gata ultima  voluntate.  Vide  S.  Rosa  de 
Viterbo  Elucidarii  tom.  1.  pag.  888.  voce 
Doens.  Gharta  ann.  1194.  ibid.  :  Domini- 
caria  cUricorum  et  militum,  sicut  in  ipsa 
compositionefuerunt  sortita, 

1  DOMINIGATIO,  Dominigare,  Domi- 
NIGATU6,  etc.  Vide  post  Dominicum  8. 

)  DOMINICELLUS,  Idem  qui  supra  Do- 
miceUus,  Johan.  Longinus  in  Actis  S. 


Stanislai  Episc.  Gracov.  Maii  tom.  2. 

Sag.  245  :  Rinardus  de  Cytyschanowicz 
\ominicellus  et  Armiger  Cracoviensis 
DUxcesis,  morem  nonnullorum  militarium 
PoUmisB  celebritales  dierum  sandorum 
modica  lance  appendentium,  secutus,  eie, 
««  DOMINICI  NUMMI  memorantur  in 
chart.  vendit.  ann.  589.  ap.  Marin.  in 
Pap.  Diplom.  num.  114.  lin.  86.  et  facili 
emendatione  num.  118.  lin.  15  :  Nummo 
usuali  Dominieo  uno  ;  qusB  ex  veteri 
mancipationis  ritu  tabellio  si  ne  sensu 
retinult.  Dominicum  nummum  vocatum 
putat  Marini  US,  quia  a  principe  confla- 
tus erat,  Savlnius  in  Hist.  Jur.  Rom. 
tom.  2.  cap.  12.  g  66.  not.  e.  quia  secun- 
dum  ritum  mancipationis  ad  tradendum 
Domini  um  quiritarium  adhibebatur. 

1.  DOMINICUM,  Ecclesia,  iEdes  sacra 
Domino,  seu  Deo.  Glossae  veteres  :  Do- 
minicum, Kupiaxiv.  S.  Gyprianus  de 
Opera  et  Eleemos.  :  In  Dominicum  sine 
sacrifico  venis  f  Idem  Epist.  88.  de  Lec- 
tore  :  Dominieo  legit,  id  est,  in  tempio, 
alii  de  die  Dominieo  interpretantur.  S. 
Hieronymus  in  Ghronico  :  In  Antiochia 
Dominicum,  quod  voeatur  Aureum.sBdi- 
ficari  cceptum.  Et  mox  :  Antiochias  Domi- 
nicum Aureum  dedicatur.  Ruffinus  lib. 
1.  Hist.  Eccles.  :  Tunc  senior  :  Si  hssc, 
inquUy  ita  esse  credis^  surae  et  sequere 
me  ad  Dominicum.  Et  Ilo.  9.  cap.  9  : 
Orationum  demos,  id  est,  Dominica  sua. 
Idatius  in  Fastis  :  His  Coss.  dedicatum 
est  Constantinopoli  Dominicum  die  15. 
Kal,  Mari,  Itinerar.  Hierosolymit.  :  Ibi- 
dem modo  jussu  Constantini  Imperatoris 
Basilica  facta  est  ;  id  est,  Dominicum 
mtras  pulcrìtudinis,  Marcellini  et  Faus- 
tini  libellus    precum  ad  Impera tores 

Sag.  68  :  Post  illas  eorum  casdes,  qusR  in 
^ominico  factaB  sunt,  etc.  Pa^.  64  :  Ad 
cumulum  perpetrati  sacrilega,  tpsum  al- 
tare Dei  de  Dominieo  subUUum  in  tempio 
stib  pedibus  Idoli  posuerunt.  [Passio  S. 
Philippi  Episc.  Adrianop.  apud  Mabill. 
tom.  4.  Analect.  pag.  186  :  Dominici  fo- 
ribtis  innixus  a  sede  «tòt  eredita  non  pa- 
tiebatur  abscedere,  Ibid.  pag.  188  :  Ipsum 
etiam  Dominici  tectum  dievoluto  omni 
tegularum  fraudabatur  orrtatu.l  Domus 
Dominica,  apud  Salvianum  Ho.  6.  de 
Gubernat.  Dei  :  Ad  demos  statim  Domi- 
niccu  currimus,  corpora  humi  prosterni- 
mus,  mistis  cum  fletu  gaudiis  supplica- 
mus.  BasUiea  Dominica  in  Actis  SS.  Sa- 
turnini et  Sociorum  num.  2.  Kupiaxbc 
oTxoc,  in  Vita  S.  Nili  Junioris  pag.  164. 
xuptax6v  in  Goncilio  Ancyrano  can.  14. 
Neocssar.  can.  5. 18.  Laodiceno  can.  28. 
etc.  Adde  Itinerarium  S.  Willibaldi  n. 
16.  Pachomium  in  Regula  cap.  54.  Mar- 
tyrolog.  Rom.  25.  Decemb.  Isidorum, 
Amalarium  lib.  de  Reb.  Eccles.  Hono- 
rium  Augustodun.  lib.  1.  cap.  127.Euse- 
bium  in  Orat.  de  Laudibus  Gonstantini, 
quo  loco,  auctor  est  eumdem  Augus- 
tum  curasse  SBdes  sacras  et  tempia  uni 
omnium  Deo,  atque  universarum  rerum 
Domino  dicanda  consecrandaque.  Hlnc 
etiam  Germani,  et  Belg»  Ktrche,  et 
Kerke,  et  Angli  Church,  sdem  sacram 
appellante  voce  a  xuptaxbv  deducta,  ut 
quidam  exstimant  :  unde  urbs  Dunkerke 
in  Flandria,  sic  appellata,  quod  primi- 
tus  fuerit  Ecclesia  in  Dunis  «edificata. 
[Hanc  sententiam  multis  confirmat  Ec- 
cardus  in  Notis  ad  Legem  Ripuarior. 
pag.  214.  et  215.]  At  Lipsius  in  Epistola 
ad  Belgas  Gent.  8.  Epist.  44.  KirUe  Ger- 
manicum  a  Circo  deducit,  quod  vete- 
rum,  inquit,  tempia  instar  circi  rotunda 
fuerint.  Sed  hsec  oculis  et  testibus  in- 
digent.  Ita  et  Gretserus,  in  Muricibus 
Ghristianis  pag.  158. 


DOM 


DOM 


DOM 


i7f 


.  2.  DOMINICUM,  Sacriflcium  mystìcum, 
Mis^a.  Dominicum  convivium,  S.  Angus- 
tino in  Brevi  Collat.  con  tra  Donatist. 
xupcoxòv  deiicvov.  Gyprianus  lib.  de  Opere 
et  Eleemos.  :  Locuples  et  dives  m,  et  Do» 
minicum  celebrare  te  credis,  qum  CorbO" 
nam  omnino  non  respicie  f  Et  Epist.  63. 
ad  Offici  li  um  :  Nunquid  ergo  Dominicum 
poet  coBnam  celebrare  débemue  f  Quibus 
verbis  inteiligit  ipsum  divlnam  Miss» 
siacriticiam.  Veterem  ej asmodi  loquendi 
inorem  docent  Acta  proconsalaria  SS. 
Martyrum  Saturnini  et  soc.  ubi  sancti 
Martyres  Judicio  postulati,  quod  sacram 
l^ynaxin  contra  Imperatori»  prascepta 
egissent,  sic  Proconsuli  responderunt  : 
Dotninicum  cum  frcUribua  eeM>ravi.  Et 
itera  m  Sine  Domìnico  esse  non  possu» 
mtie.  Et  inferius,  ex  verbis  Proconsulis 
sic  interrogantis  :  Si  in  Collecta  fateti  f 
Bespondit  :  QuaH  Christianus  sine  Do- 
mintco  esse  poesit,  aut  Dominicum  sine 
Christianis  celebrari,  An  nescis.  Satana^ 
inDomintco  Christianum,  in  Christiano 
Dominicum  constitutum  f  Et  post  alia  : 
Ego  devota  mente  celebravi  Dominicum, 
Collectam  cum  fratribus  feci,  guia  Chris» 
tianus  sum.  Haec  ibi  Felix  Martyr.  Sa- 
turninus  autem  cum  rogaretur  ab  eo- 
dem  Proconsule  Anulino  bis  verbis  :  Tu 
Saturnine  interfuisti  f  Respondit  Satur- 
ninus  :  Christianus  sum.  Alt  ille  :  Non  a 
te  qussro  hoc  ;  sed  utrum  egerie  Domini» 
cum  f  Oui  respondit  Satuminus  :  Egi 
Dominicum,  qui  Salvator  est  Christus. 
HsBC  Baronius,  qui  putat,  eo  referri  de- 
bere hanc  verbi  notationem,  quae  habe- 
tur  in  Martyr.  Rom.  25.  Decemb.  :  Nico- 
medisR  Passio  multorum  millium  Marty» 
rum,  qui  cum  in  Christi  Natali  ad  tìo» 
minicum  convenissent,  Diocletianus  Im» 
perator  januas  Ecclèsia  Claudi  jussit, 
etc.  Vide  eadein  Acta  apud  Bolland.  11. 
Febr.  n.  8.  6.  9.  11. 12. 17. 19.  et  eumdem 
Baron.  ann.  808.  num.  84. 

8.  DOMINICUM,  Proprietas,  Doma- 
nium,  quod  ad  Dominum  spectat,  quo 
Dominus  ad  propriam  alendam  fami- 
liam  fruitur.  Unde  JO.  Anglis  Domini- 
cum definitur,  quod  auis  habet  ad  men» 
sam,  sicut  sunt  prsedia,  qu»  Bordlandes 
iidem  vocant.  Ita  Bract.  lib.  4.  tract.  8. 
cap.  9.  i  5.  cui  concinit  Fletalib.  5.  cap. 
5.  I  18.  et  seq.  Est,  inquit,  Dominicum 
vroprie  terra  ad  menaam  assignata.  [Ta- 
Dular.  Veteris  villse  :  Ego  Gutgo  de  Cho- 
bar  dedi  AbbatisB  Velerie  vUCb  Domini- 
cum meum  de  Plaisicio,  Post  longtan 
vero  tempus  ctccepi  Crucem  ab  Abbate, 
etc]  Ree  Dominica,  Dominicm  posseasio- 
nes,  id  est  Principis,  in  leg.  8.  Cod. 
Theod.  de  Lustrali  aur.  (18,  1.)  leg.  2. 
de  His,  qui  condit.  (12. 19.)  leg.  ult.  de 
Jure  fisci.  (10, 1.)  Dominicum,  Oowello, 
est  tota  illa  terra  intra  manerium,  quod 
dominus  feudi,  aut  in  mani  bus  suis 
retinet,  aut  saltem  ad  annos,  aut  vo- 
luntatem  suam  Juxta  consuetudinem 
manerii  aliis  locat.  Pactum  inter  Lu- 
dov.  Frane,  et  Henricum  Angl.  Reges 
apud  Roger um  Hoved.  pag.  571  :  Ter- 
ram  illius.,,  et  homines  sicut  sua  propria 
et.  Dominica  fldeliter  custodiet»  Regiam 
Majestatem  lib.  2.  cap.  74. 1 1  :  Dicitur 
purprmsturUy  quando  aliquid  super  Do- 
minum Regem  injuste  occupatur,  ut  in 
Dòminicis  Jiegis,  in  viis  publicis  asto^ 
patis,  etc.  Vide  lib.  2.  cap.  69.  {  8.  Oharta 
Willelmi  Rotomag.  Arcniep.  apud  Rad. 
de  Diceto  :  Maximam  partem  Dominici 
nostri  occupane.  Matthaeus  Westmonast. 
ann.  1154:  Revocavit  in  jus  f>roprium 
Dominica  sua,  qum  pater  suus  UH  dede- 
rat.  Vide  Sugerium  de  Admin.  sua  cap. 
10.  Beslium  in  Gomitib.  Pictav.  pag. 


425.  491.  Monast.  Angl.  tom.  1.  pag.  148. 
tom.  2.  pag.  25.  etc. 

^  Nostris  Demoigne  et  Demoyne.  Oharta 
ann.  1255.  ex  Ohartul.  Oampan.  fol.  206. 
col.  1  :  Ne  porront  retenir,.,  nos  homes, 
ne  les  homes  de  nos  fiés,  qui  tiennent  de 
nos  en  Demoigne.  Ne  nos,  ne  nostre  home, 
qui  tiennent  atmne  de  nos  an  Demoigne 
ne  porront  atuiques  retenir  les  lor  homes. 
Alia  ann.  1256.  ibid.  fol.  465:  Vinz  livrées 
de  terre  ffue  ii(Thibaut  comte  de  Obam- 
pagne)  tient  en  som  Demoyne  et  ransou- 
ree  et  as  apartenances. 

Dominicum  Proprium,  in  Oapitulis 
Oaroli  M.  lib.  4.  cap.  84.  Rhabanus  ad 
Otgarium  :  Proprietcts  Dominicalis,  quss 
Domino  Imperatori  ex  patema  succes» 
sione  htsreduario  jure  pervenit. 

Dominicum  dicitur  etiam  respectu 
servorum,  quod  scilicet  ad  Dominum 
eorum  spectat,  ut  in  Lege  Alemann.  tit. 
22.  in  Lege  Bajwar.  tit.  1.  cap.  14.  {  6. 
et  in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit.  51.  K  15. 
P*>  Lothar.  1.  cap.  52.  e  Oapitul.  Ludov. 
Pii  ann.  829  :  De  liberis  hominibus,  qui 
proprium  non  habent,  sed  in  terra  Domi- 
nica resident,]  Bracton.  loco  citato  : 
Dominicum  dicitur  ad  differentiam  quod 
tenetur  in  servitio. 

Dominicum  Antiquum,  apud  Anglos, 
continet  omnes  illas  terras,  qu»  ad  Re- 
gem spectabant  tempore  Edwardi  Oon- 
fessoris,  aut  Willelmi  Nothi,  seu  qua 
tenebantur  a  Maneriis,  descriptis  in 
libro,  quem  Dom^day  appellant;  ejus- 
modi  enim  tenementa  Antiquum  Domi- 
nicum dicuntur,  et  eorum  possessores 
seu  tenentes  extra  maneria,  a  quibus 
dependent,  implacitari  possunt,  coque 
nomine  ab  omni  teloneo  liberi  et  im- 
munes  sunt.  Antiqua  vero  dominia,  qu» 
in  Manu  Regis  sunt,  Franca  fenda  sunt, 
et  secundum  communem  Legem  impla- 
citantur.  Rastallus.  et  Oowellus  lib.  2. 
Instit.  Jur.  Angl.  tit.  8.  |  25. 

Dominicum,  Fiscus  dominicus.  Oapi- 
tul. 8.  ann.  818.  cap.  2:  Qui  hominem 
francum  occiderit,  solidos  600.  componat 
ad  opus  Dominicum.  Et  cap.  8  :  Qui 
hominem  ingenuum  occiderit,  solidos  200. 
componat,  et  exinde  in  Dominico  tertiam 

fartem  componat,  id  est^  fisco  inferat. 
ta  ibi  non  semel. 

••  Donicum  prò  Dominicum,  in  chart. 
ann.  791.  ap.  Neugart.  Ood.  Alem.  num. 
118.  tom.  1.  pag.  101  :  In  Donico  arare. 

DOMINICAI.E,  Idem  quod  Dominicum, 
Domini  um,  proprium,  proprietas,  Gali. 
Seigneurie,  dornaine,  proprietà.  Will. 
Tyrius  lib.  12.  cap.  7  :  De  propriis  Domi- 
nicalibiu  certa  eis  prò  victu  et  amictu 
beneficia...  contulerunt.  Lib.  19.  cap.  11  : 
Res  ad  Dominicalia  Prindpispertinentes. 
Traditiones  Fuldenses  lib.  1.  [ex  Instr. 
ann.  867.]  :  Trado  unam  capturam,  qum 
contigua  est  cella  illa,  qum  vocatur...  cum 
Domtnicoii,  aliisque  maiftciis,  areis,  cam- 
pis,  etc.  Adelbertus  Eydenhemensis  pag. 
853:  Quidam  Walterus  Dominicale,  quod 
in  Titinheim  situm  est,  in  recompensa- 
tionem  accepit.  Ohronicon  Trudonense 
lib.  8.  extremo:  Inter  qum  constai,  eum 
tam  gravi  damno  Ecclestm  nostrm  dedisse, 
quidquid  nunc  de  Remhrode  videntur 
extra  Dominicalia  nostra  esse.  Domini- 
calia  Apostolici,  seu  PapsB,  apud  Rade- 
vicum  lib.  2.  cap.  29.  Occurrit  praeterea 
apud  Leonem  Ostiensem  lib.  1.  Ohron. 
Oassin.  cap.  16.  51.  Petrum  Diac.  lib.  4. 
cap.  18.  etc. 

DONNECALE.  oro  Dominicale.  Tabul. 
Oasaur.  ann.  iOSO  :  Et  ipsa  mea  Donne- 
calia  et  feora  de  tetris  et  vinM,  et  meos 
debitales  de  Cantalupo. 

^  Dominicalis  Terra,  Quse  ad  Domi» 


nicum  seu  domanium  pertinet.  Oharta 
ann.  1124.  inter  Instr.  tom.  5.  Gali. 
Ohrist.  col.  445:  Hasc  autem  sunt  bene» 
fida  et  prmdia  ad  prmdictam  ecclesiam 
pertinentia:  decima  eiusdem  villm  cum 
familia  et  Dominicali  terra,  in  agns, 
vineis,  etc.  [*•  Jura  abb.  Metloc.  sec. 
XII.  in  Diario  rei  Diplom.  tom.  2.  pag. 
119  :  De  Dominicali  terra  habemus  4.  ear- 
ruales,  2.  arantur  ex  nostro  aratro  et 
alia  2.  cum  familia.  Vide  Haltaus.  Glos- 
sar. German.  col.  1582.] 

T  DoMiNiCALEs  Pastura,  apud  Tho- 
mam  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  148. 

Indominicales  Porci  ^  in  Ohronico 
Besuensi  pag.  700. 

DoMiNiGARE,  Possidere  proprietario 
jure.  Oharta  Oaroli  M.  in  Ohron.  Lau- 
rishamensi  ann.  776  :  Tam  quod  videtur 
possidere  vel  Dominicare,  quam  quod 
adhuc  ex  munere  Regum  vel  Reainarum, 
seu  quod  prò  collata  populi,  vel  de  com^ 
parato,  vel  de  quolibet  adtractu  augmen» 
tare...  potuerint.  Alia  notione  vide  suo 
loco. 

DOMINICATUM,  Idem  quod  Domini» 
cum.  Oharta  Ludovici  II.  Imp.  prò  Ec- 
clesia Volaterrana  :  Ita  de  r^us  seu 
familiis  Episcopi  ipsius  tanquam  Domi- 
nicatis  nostris  per  idoneos  et  credentes 
fiomines  inguisitionem  fieri  jubemus.  Bur- 
chardus  Wormaciensis  Ép.  in  Lege 
Fami  lise,  cap.  14:  Et  si  quis  nupserit  ex 

Dominicato  Episcopi, fin  autem  ex 

beneficio  in  Dominicatum  Episcopi  nup» 
serit,  rebus  suis  respondeat  domino  bene- 
fica. Vide  Donicatus. 

DoMiNiGATio,  Dominium,  possessio. 
Tabularium  Ecclesise  Viennensis  ann. 
877.  fol.  58:  CTt  quidquid  ex  prmdictis 
rd)us  collectum  fuerit,  in  eorum  jure  et 
Dominicatione  jf>ervenire  debeat.  Vetus 
Oharta  apud  Perardum  in  Burgundicis 
pag.  87  :  Qum  quidem  in  prmfata  villa..» 
conqumsivt  de  meo  jure,  in  jus  et  Domi» 
nicationem  servorum  Dei  ad  jam  dieta 
coenobio  transfero  infuturum  possidenda. 
[Privilegium  Oaroli  Simplicis  prò Monas- 
terio  EInonensi  ann.  906.  ex  C/hartulario 
Monasterii  S.  Amandi  :  In  perpetuum 
firmum  esse  volumus,  ut  jam  dieta  villa 
Diptiacus,  quam  eie  ad  prmsens  concedi» 
mus,  cum  omnibus  ad  eam  pertinentibus 
illorum  Dominicationi  in  mvum  subda- 
mr.]  Adde  Ohron.  Besuense  pag.  616. 

Indominigatio,  Eadem  notione.  Gesta 
Abbatum  Lobiensium  pag.  601  :  Vendi» 
dit  et  Indnminicationes  Ecclesim,  etc. 

DoMiNiGATURA.Dominium,  proprium, 
proprietas:  Prseaium  dominicum,  Do- 
menjadura,  in  Foris  Beneharn.  rubr.  de 
Captions,  art.  10.  ubi  Interdum  sumitur 
hsec  vox  vernacula  prò  sede,  in  qua  in 
praediis  suis  inhabitant  viri  nobiles,  ut 
auctor  est  Marca  lib.  6.  Hist.  Beneh. 
cap.  24.  n.  10.  ut  Dornaine  in  Oonsuetu- 
dine  Aurelianensi  cap.  1.  art.  84.  97. 
Tabular.  Burguliense  cap.  97  :  Medietot» 
tem  de  Curti  Carlona,  quantum  in  Do- 
minicaturam  tenere  videbar.  Ideo  autem 
dico  de  dominio,  quia  sunt  in  curti  casa- 
menta,  qum  mihi  retinui,  sicuti  cujusdam 
MilUis,  qui  tantundem  in  omnibus,  quan^ 
tum  eao  in  curti  ipsa  de  me  tenebat, 
Ooncilìum  Helenense  ann.  1065  :  Nullus 
violenter  infringat  Dominicaturas  Cane- 
nicorum,  vel  Monasteriorum,  neque  ali» 
quid  rapiat  inde.  [Oharta  anni  1086.  ex 
Tabulario  S.  Florentii  :  Quidquid  de 
Dominicatura  patrie  sui  in  Ecclesia  illa 
reclamabant  concesseram,  et  quidquid  de 
casamento  suo  erat.  Oharta  Roberti  Hie- 
rosolymitani  Oomitis  Flandri»  ann. 
1105.  apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  273. 
coi.   1  :  Et  ex  Dominicatura  mea  duas 


472 


DOM 


OOM 


DOM 


partes  decimarum  eidem  Eccle9im,„  tra' 
didi.  Cbarta  anni  1144.  ex  parvo  Gbar* 
tulario  S.  Victoris  Massil.  fol.  149  : 
MofKichi  habeant  totum  decimum  marum 
VominicaturarumA  Sugerius  de  Admi- 
nlstrat.  sua  cap.  4  :  noe  insequenti  in- 
cremento Daminicaturafn,  Beo  auocHiante, 
augmentari  elaboravimiu.  Adde  cap.  15. 
28.  Monachus  Vallis  Sarnaii  in  Hist. 

Albi^.  cap.  48  :  Volebat  quod amnes 

Domtnicatunu  et  proprietates  euas  ha- 
beret  integraa  et  intmeas.  Cbarta  Roberti 
Glaromont.  Episcop.  ann.  1208.  apud 
Justellum  :  Acquiretis  Castrum  ìtau- 
dunif  et  pertinentia  feodL  vel  Dominica' 
turam,  Adde  Vitam  B.  OÌdegarii  Episc. 
Barcinonensis  n.  19.  27.  Goncil.  Audo- 
marense  ann.  1099.  cap.  2.  Probationes 
Hist.  Due.  Burgund.  Duchesnii  pag.  23. 
24,  Bibl.  Cluniac.  pag.  1455.  Marcam  in 
Hist.  Benebarn.  itb.  4.  cap.  10.  n.  8. 
Catellum    in    Hist.    Tolos.   pag.   279. 

Bfarcam  Hispan.  col.  884.  et  974.  1558. 
.  Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  2. 
pag.  88.  Gali.  Gbrist.  tom.  4.  Intrum. 
col.  188.  Histor.  Mediani  Monast.  pag. 
289.]  etc. 

DoMiNiGATUS,  Eadem  notione.  Sena- 
tor  lib.  8.  Var.  25:  SUùjuatUi  titulum, 
quem  fide  Dominicatua  jure  dederamue, 
Capitala  Garoli  G.  Ut.  82.  cap.  5  :  Ipai 
alode»  in  nostrum  Dominicatum  recipian- 
tur,  Hincmar.  Opusc.  60  :  Tenuu  thm- 
nua  Bex  Caroltu  Jiemenee  Episcopium  in 
8UO  Daminicatu,  Gbarta  anni  1158.  apud 
Gallandium  :  De  terrie,  qum  ad  ipsiìM 
Dominicatum  pertinerent.  Alia  ann.  1088. 
ex  Tabulario  S.  Gypriani  Pictav.  :  Con" 
cesserunt  pariter  omnes  Eccleeias,  axm 
ex  fetido  \p9orum  erant...  ut  non  altòt, 
nisi  Eccleeim   S.  Romani  darentur,  et 

SAìc^uid  ex  casameniie  eorum,  excepto 
omxnicatu  aequirere  potuissent.  Gharta 
ZuenteboldiRegis  apud  Gbappeavlllum  : 
I^rgimur  EeclentB..,  viUam  nostri  Domi" 
nicatue,  sitam  in  pagg  Leuga^  eie.  Alia 
Caroli  Grassi  Imp.  apud  eumdem  :  Man- 
cipia...  de  quocunque  nostro  fisco  siiU, 
aut  ex  Domtnicato,  aut  ex  beneficiato... 
adjicimus,  Acta  Episcop.  Rotomagen- 
sium  pag.  488:  Todiniacum,  qui  in  Do- 
minicatu  Archiepiscopi  erat  cum  omnibus 
appendiciis  suis  fratri  suo..,  dedita  etc, 
Aade  Hemereum  in  Aug.  Viromand. 
pag.  100. 156.  Beslium  in  Comit.  Pictav. 
pag.  269.  etc. 

iNDOBfiNiCATUS,  Eadem  notione,  in 
Gapitu).  Garoli  Calvi  tit.  82.  {  8.  [^  ap. 
Tusiac.  an.  865.]  in  Cbarta  eiusdem  Ca- 
roli^ apud  Buzelinum  pag.  841.  in  Gestis 
Abbatum  Lobiens.  pag.  684.  etc. 

DoBfiNiGATUs,  adject.  de  eo,  quod  est 
in  Dominico,  Gbarta  Caroli  0.  ann.  845. 
apud  Beslium  in  Episc.  Pict.  :  In  viUa 
Bediasiaco  Casam  Dominicatam,  Agri 
Dpminicati,  in  Gapit.  Garoli  M.  lib.  5. 
cap.  147.  [«>  278.]  In  Gapitulari  Worma- 
tiensi  ann.  829.  cap.  10.  etc.  [Domini- 
ccUus  mansuSf  in  PrsBcepto  Ludovici 
Imp.  ann.  886.  apud  Marten.  Ampliss. 
Gollect.  tom.  1.  col.  96.  Dominicatum 
heneficium^  in  Actis  SS.  Aprii,  tom.  8. 
pag.'821.]  Dominicas  terrss,  et  Dominica- 
tus,  in  iisd.  Gapitul.  Garoli  M.  cap.  150. 
[••  801.]  dicuntur.  [<»  Guerardo  Domini- 
catus  est  Ad  dominum  pertinens  ipsique 

f»roficiens.  non  colonis  vel  aliis  quibus- 
ibet  subjectis  Jure  beneficii,  ususfruc- 
tus,  locationisve  concessus.  Vide  Indicem 
Generalem  Polypt.  Irminon.  voci  bus 
Daminicata  Cultura,  Terra,  Vinca,  Cctsa 
et  Dominicatus  Manaus  et  eumdem  vi- 
rum  doctissimum  in  Prolegom.  Cbartul. 
S.  Petri  Gamot.  {  22.  Gonfer  supra 
Absua.] 


DoNNiGATUS,  et  DoMNiGATUS,  Eadem 
notione,  in  Ghartis  Italicis  apud  Ughel- 
lum  tom.  1.  pag.  889.  840.  841.  parte  2. 
pag.  886.  tom.  8.  pag.  47.  290.  291.  Hie- 
ron.  Rubeum  in  Hist.  Ravennat.  pag. 
808.  etc.  r«>  Vide  Murator.  AnUq.  Ital. 
tom.  2.  col.  46.  et  47.1  [  Vinca  Domtnicaia 
Begis,  in  Chr.  Fariensi  apud  Murat. 
tom.  2.  part.  2.  col.  604.] 

DoMiNiGARius,  Idem  quod  Dominicus. 
Tabularium  Abbati»  Bellilocensis  in 
Lemovicib.  chart.  25:  Cum  casa  mea 
Dominicaria,  ubi  ego  ipse  visus  aum  ma- 
nere.  Occurrit  in  eodem  tabulario  non 
semel.  [Placitum  anni  878.  inter  Ins- 
trum.  novsB  Hist.  Occitani  tom.  1.  col. 
185  :  Aliam  medietatem  similiter  Fulcrada 
obtineat,  et  illas  duas  Ecclesias  Domi- 
nicari<M.] 

Indobcinigatus,  adjective,  Dominicus, 
ViUaa  Indominicatss,  in  Edicto  Pistensi 
cap.  5.  8.  Manaua  Indominicatua,  apud 
Hincmarum  Laudun.  tom.  2.  Operum 
Hincm.  Rem.  pag.  611.  et  Hemereum  in 
Regesto  pag.  88.  36.  [Cbarta  Ludovici 
II.  ann.  876.  inter  Instrum.  tom.  4.  Gali. 
Gbrist.  col.  271  :  De  terra  Indominicata 
modiatas  quinquaginta,  habet  ibi  de  terra 
apsa  moduitas  sexaginta.  Ubi  quia  Indo- 
minicata terra  opponi  tur  absse,  boc  est, 
incult89,  statim  eadem  esse  videtur  quse 
eulta  ;  non  quod  is  sit  nativus  hujusce 
vocis  sensus,  sed  quia  terra  quae  ad  Do- 
minum pertinet  cultior  atque  feracior 
esse  debeat.  1  Alodus  Indominicattu^  in 
veteri  Notitia,  apud  Beslium  in  Epis- 
copis  Pictav.  pag.  45.  Terra,  curtis  Indo- 
mtnicata,ÌTi  Coarta  Gbrodegangi  Episc. 
Metensis  apud  Meurissium  pag.  167.  in 
Ghronico  Normannise  ann.  1141.  et  in 
Ghron.  Laurisbam.  pag.  68.  Gbarta  Ca- 
roli Calvi  prò  Monasterio  S.  Germani 
Parisiens.  :  Sive  sint  Indominicati,  sive 
sint  in  benefidum  quibuslibet  dati  :  ubi 
Indominicata  opponuntur  beneficiis.  Ita 
Gbart89  vari»  apud  Salulianum  in  Ma- 
tiscone  pag.  237.  242.  Beslium  in  Comi- 
tib.  Pictav.  pag.  202. 281.  267.  et  alios, 

Indominigatb  Possidere,  quod  dici- 
mus  en  propre  et  en  Domaine,  in  Cbarta 
Stepbani  Episcopi  Metensis  apud  Meu- 
rissium pag.  416. 

DoMiNiGUS,  adject.  Propri us.  Gapitul. 
ann.  829.  et  Additio  5.  Gapitul.  cap.  801. 
De  liberis  hominibus,  qui  proprium  non 
habent,  sed  in  terra  Dominica  resident, 
etc.  Gbarta  Richardi  Regis  Angl.  apud 
Hovedenum  pag.  662  :  De  terris  suis, 
quas  haberei  in  Anglia,  seu  Dominicis, 
aeu  feodia,  etc.  Cbarta  Edw.  III.  Regis. 
Angl.  tom.  2.  Monast.  Angl.  pag.  258  : 
Et  quod  idem  Abbaa  et  Canonici  haberent 
porcoa  sìioa  proprioa,  sive  Dominicoa,  tem- 
pore pannagii  liberoa  et  quietoa.  [Omnea 
vominicte  rea  monachorum  Becci  ad  vie- 
tum  vel  veatitum  pertinentes,  in  Tabu- 
lario Beccensi.]  in  iure  Dominico,  in 
Gbarta  Ottonis  Comitis  Viromandensis 
apud  Hemereum  ann.  1025.  Domua  Do- 
minica, Gali.  Maison  Seigneuriale,  apud 
Sugerium  de  Admlnistr.  sua  cap.  10. 16. 
Possessiones  Dominica^  proprisB,  apud  S. 
Anselmum  lib.  4.  Eplst.  75.  Vide  Kadul- 
fum  de  Diceto  In  Abbrev.  Hist.  ann. 
912.  et  Beslium  in  Comitib.  Pictav.  pag. 
210.  496.  Hanc  loquendi  formulam  ex- 
presserunt  Franci  nostri  per  vocem 
adlectivam  Demaine,  quam  a  Dominicus 
efflctam  constat.  Robertus  Bourron  in 
Hist.  Meri  ini  MS.  :  Il  feront  alaitier  leur 
enfant  d^une  autre  femme,  et  chelui  nour- 
riront  come  leur  fil  Demaine.  Hi  storia 
Abbatum  Brekenotensium  in  Anglia  : 
Si  prist  le  Boy  Jean  les  terree  et  les  cha- 
taux  le  avant  dit  Wiilaume  de  Breuae 


par  sa  volente  Demaine.  Histor.  Prio* 
ratus  Wigmorensis  in  Agro  Herefor- 
densi  :  A  force  li  convint  en  refut  demorer 
en  ses  Chatels  Demeine  pour  doute  de  ly. 
Ibidem  :  Les  lettres  par  sa  auiorité  De- 
meine furent  ensellees.  Alio  loco  :  Et 
donk  retuma-il  à  sa  terre  Demeine.  Oc- 
cbrrit  ibi  pluries  ;  prsterea  in  Stabilim. 
S.  Ludov.  lib.  2.  cap.  29.  apud  Littleton. 
sect.  56.  88.  128.  172.  212.  268.  884.  860. 
881.  888.  667.  et  apud  Villharduinum  n. 
119.  Adde,  qu»  adhotamus  ad  eumdem 
Villbard.  sed  et  Demanios.  bac  notione 
habet  Bulla  Innocentii  III.  PP.  apud 
Ughellum  tom.  1.  Ital.  Sacr.  pag.  Hm  : 
A  Demaniis  vero  hominibus  ipstus  Epis- 
copi a  nobis  non  tenentibus,  istud  tamen 
habebimus,  etc.  Occurrit  ibi  semel  ac 
iterum,  et  tom.  9.  pag.  45.  99. 

o  DOMINIGAOURA,  Prffidium  domini- 
cum  ;  vel  .^kies  dominica,  ut  supra  Do- 
mengadura.  Cbarta  ann.  1084.  Inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  189:  Et 
ad  ipsum  qui  habuerit  Carcassona  per 
ista  divisione^  habeat  ipsum  alodem  de 
Prarlas  et  de  Canurcas,  et  ad  ipsum  alo- 
dem de  Viverla,  et  ipaa  Dominigadura, 
qum  Petrus  episcopus  habet  in  Dunes. 
Vide  Dominicatura  in  Dominicum  3. 

3|c  [clpsampartem  que  Rodgarius  ibi 
abet  et  ipsa  vfcarias  et  ipso  comitivo  et 
ipsas  Dominigaduras  comitales  que  Pe- 
trus episcopus  et  Rodgarius  aoent  de 
Pimaurent  et  de  Martinala.  (Gonventìo 
inter  episcopum  Gerundensem  et  comi- 
tem  Fuxanum,  XI.  saac.,  mus.  arch. 
deo.  p.  50).  »] 

t  DOMINIO,  Idem  ac  Dominium,  apud 
Rymer.  tom.  15.  pag.  718  :  Infra  regnum 
nostrum  Analim  vel  Dominiones  nostraa. 

DOMINIO^S,  Imperioaua  dominua,  et 
homo,  qui  habet  ardua  praacipere,  homo 
magnsR  autoritatis.  Joan.  de  Janna. 
[Vide  Dominosus.] 

DOMINISSIMUS,  prò  Dominua,  in  ali- 

auot  Ghartis  Hispanicis.  Cbarta  Ordonii 
:egis  ffirsB  992.  apud  Anton,  de  Yepez  in 
Hist.  Ordin.  S.  Benedicti  tom.  1.  pag. 
24.  Appendicis  :  Genitor  noster  divss  me- 
morim  Dominissimus  Banimirus  Prin- 
cet>s.  In  alia  apud  eumdem  tom.  4.  pag. 
158  :  Subsequente  Dominissimo  Principe, 
etc.  Et  in  alia  tom.  5.  pag.  437  :  De  regno 
avU  sui  Dominissimi  Ordinii  Regis,  etc. 

1.  DOMINIOM,  alias  Domanium  et  Do- 
minicum, Gsdì.Domaine.  GIoss.  Lat.  Gr.  : 
Dominium,  Kupfa.  Jus,  tutela,  potestas, 
Joanni  de  Janna.  Sacrum  Dominium,  in 
leg.  15.  Cod.  Th.  de  Jure  fisci  (10,  1.) 
Ricardus  Hagulstad.  lib.  2.  de  Episc. 
Hagulstad.  cap.  5:  Sicut  ipse  eam  in 
suo  Dominio  haouerat,  Ecclesiam  tradidit, 
Radulfus  de  Diceto  :  Sibi  quidem  vide- 
batur  incongruum,  quod  C<uiurcum  red- 
deret,  et  totum  ComitcUum,  et  alia  multa 
de  Dominio  suo.  Vide  Demanium  [et  Do" 
manium.] 

0  Gharta  Ludov.  comit.  Bles.  ann. 
1197  :  Omnes  de  Dominio  meo  et  de  elC" 
moainia  meia  Caatriduni  manentea^  qui 
de  mea  aervili  conditione  erant,...  ab  omni 
jugo  aervitiUis  mesa  penUus  quitto  et 
absolvo. 

1  DomNiUM  Bakkalb.  Vide  Banioar" 
dum  post  Bannum  Leugaa. 

^  Dominium  Patronale,  Idem  quod 
Jus  patronatus.  in  Gonsuet.  Norman, 
cap.  SI.  ex  Cod.  reg.  4651.  Vide  Pa- 
tronus  2. 

2.  DOMINIUM,  JC.  Anglis  dicitur  prin- 
cipale manerium,  quod  Dominus  et  an- 
tecessores  semper  possederunt,  cum 
omnibus  appendi  tiis.  Ita  Bastali  us. 
[Gallis  nostris,  Cheflieu  du  fief,  qua  no- 
tione in  Gharta  ann.  1201.  Matthsei  de 


DOM 


DOM 


DON 


173 


Hamo  ex  Gbartul.  Abbati»  S.  Nicolai 
de  Arida-Oamantia  Dicec.  Atrebatens.  : 
f)rcUrihu»  Ecclesi»  S.  Nicolai  de  Arida- 
Gamantia  in  eleemosynam  sub  perpetuo 
eensu  tenendum  dedit  prò  x.  modiie  fru- 
menti et  y.  modiis  avente  apud  Peronam, 
tive  Dominium,  eecundum  mensuram  Pe- 

roneneem ita  tamen  quod  Matthmus 

ante  feetimtatem  S,  Remigii  ubi  et  cui  eit 
tradendum  ad  Dominium  fratribue  nun- 
dabit.  Dominium  majus,  in  Hist.  Del- 
phin.  tom.  2.  pag.  14.  col.  1.1 

1  d.  DOMINIUM,  Nomen  honoris  Rei- 
public»  Principibus  attributum.  Ezs- 
tant  apud  Rymerum  tom.  14.  pag.  199. 
Litter»  Henrici  Vili.  An^l.  Regis  ina- 
criptSB  lUustrissimo  Dominio  Venetorum, 
et  quibuevi»  aliis  Principibus  Christianis, 
Dominiie,  Civitatibus  et  Communilatibua, 
etc.  Angelus  Pechinolius  in  Epistola  ad 
Ihnocentlum  Vni.  Papam  ann.  1489. 
apud  Illust.  Fontaninum  ad  calcem 
Antiq.  HortflB  pag.  4B0:  Ad  qusB  dominus 
Orator  Venetorum  respondit:  Ego  habeo 
in  mandatis  ab  illustrissimo  Dominio 
meo,  etc,  Ibid.  pag.  485  :  Nec  valeo  ìia- 
jestati  suadere^  quod  non  solius  Dominii 
Venetorum  eoBquirendum  sit  eonsilium, 
sed  Myestatis  ause  prssdpue,  oc  cetero- 
rum  Christiani  nominis  Potentatuum 
habenda  sunt  vota. 

1  DOMINO,  Sacerdotale  capitis  et  hu- 
merorum  ner  hyemem  tegumentum. 
Synodalis  C5onstit.  Ludovici  de  Carnossa 
Episc.  Bajocencis  :  Quotidieaue  caputium 
seu  Damino  panni  nigri  deferant.  Et 
pileo  atque  cometa  prascipue  in  ecclesia 
officiando  de]^sitis,  utantur  a  cetero  ca- 
putio,  vulgariter  ung  Domino. 

DOMINOStTS.  Imj^eriosus  homo,  sdlicet 
magnss  auctoritatis,  Ugut.  Vide  Domi- 
niosus. 

DOHINULUS,  in  leg.  41.  J  4.  testamento 
D.  de  Legat.  8.  (82.) 

1.  DOMINUS»  prò  Deus,  Kvpioc,  occurrit 
passim  in  libris  sacris.  Unde  forte  Itali 
Domenedio,  Galli  nostri  Damedieu  dixe- 
runt,  id  est,  Dominus  Deus.  Vide  Phiio- 
nem  de  Nominum  mutat.  pag.  7.  1. 
EditSulpitius  Severus  lib.l.Hist:  Mun- 
dus  a  Domino  constitutus  est,  etc»  Ruffl- 
nus  in  Symbolo  de  Christo  :  Et  dicuntur 
aia  Domini,  concessa  tamen  non  ingenita 
potestate  dicuntur.  Hic  vero  solus  est 
unicus  filius,  et  solus  unicus  Dominus, 
sicut  et  Apostolus  ait  :  Et  unus  Dominus 
Jesus  Chnstus,  per  guem  omnia.  Isidorus 
lib.  2.  DiflTerent.  :  Inter  Deum  et  Domi- 
num  ita  quidam  dif/inieruntj  ut  in  Dei 
appellatione  Patrem,  in  Domini  FUium 
inteUigant.  Sacra  Scriptura  utrumque  et 
Deum  et  Dominum  affirmat  :  tamen  hsec 
vocabuta  invicem  discemuntur.  Primum 
enim  nomen  naturss  est,  pertinens  ad 
amorem  :  Secundum  potestatis,  congruens 
ad^  timorem.  Denique  ex  Dei  vocabulo 
ediscey  quid  diligas  ;  ex  Domini  appeUa- 
tione  eognosce^  quid  metuas  f  Viae  in 
banc  Sententiam  S.  Fulgentium  lib.  10. 
cohtra  Fabianum  Fragm.  10.  apud  Chif- 
fletium,  r^et  Marium  Mercatorem  pag. 
68.  edit.  Baluz.] 

Dominus  Vobisgum,  verba,  quibus 
Sacerdos  in  sacris  Liturgiis  populum 
salutat,  sumpta  ex  libro  Ruth.  2.  sic 
enim  legitur  Booz  salutasse  messores 
suos.  Quibus  verbls  respondet  popuius. 
et  cum  spiritu  tuo.  Vide  Gapitul.  Caroli 
M.  lib.  5.  cap.  98.  [«•  159.J  Addlt.  2.  cap. 
7.  £«•  9.1  Durandum  lib.  4.  cap.  14.  Bi- 
nium  ad  Goncilium  Braccarense  II.  ann. 
568.  cap.  8.  et  Card.  Bona  lib.  2.  Rerum 
Liturgie,  cap.  5. 

2.  DOMINUS.  Domini  et  Domni,  Sancti 
vulgo  appellati.  Dominus  Johannes,  Sipud 


Gyprianum  in  Vita  S.  Cassarli  Arelat. 
Dominus  Dionysius,  in  Placitis  aliquot 
Clodovei  III.  apud  MablUonium  tom.  4. 
SS.  Ord.  Bened.  pag.  617.  618.  Dominus 
Germanus,  ibid.  pag.  620.  Charta  Caroli 
M.  prò  Ecclesia  Parisiensi  in  M.  Pasto- 
rali lib.  19.  Cb.  56  :  S.  Germani  et  sancti 

Marcelli vel  ctsterorum  Dominorum, 

Quorum  pignora  in  ipsa  plebe,  vel  ipsa 
Ecclesia  Parisiaca,  adunata  requiescunt. 
Hinc  S.  Martin  US,  Domnus  Martinus 
appellatur  in  praefatione  Concilii  I.  Tu- 
ron.  et  can.  18.  in  Concilio  Turon.  IV. 
can.  18.  Autissiod.  can.  5.  apud  Odonem 
Cluniac.  lib.  de  Translat.  Corporis  S. 
Martini,  Fortunatum  in  Prefat.  lib.  8. 
Gregor.  Turon.  lib.  5.  Hist.  cap.  14.  lib. 
10.  cap.  80.  in  Gestis  Consulum  Andeg. 
cap.  10.  n.  8.  etc.  Dominus  Vmcentius, 
in  Concilio  Cabilon.  1.  Dominus  Petrus 
Apostolus,  in  Synodo  Rom.  sub  Symma- 
CQO,  et  in  Concilio  Turon.  IL  can.  28. 
JJktminus  Gregorius  M.  in  Concilio  Sues- 
Sion.  Dominus  Paulus,  apud  Gregorium 
Turon.  lib.  9.  Histor.  Frane,  cap.  41. 
Domini  Apostoli,  apud  Ennodium  lib.  9. 
Epist.  26.  Domina  opportuna,  apud  Adhe- 
lelmum  Episc.  Sagiensem  in  ejus  Mira- 
culis  cap.  2.  Domini  Sancti,  in  Charta 
Caroli  M.  tom.  2.  Analector.  Mablllonii 
pag.  401.  observat  Joseph  us  Scaliger  in 
Notis  ad  Fragmenta  veterum  Scripto- 
rum  post  libros  de  Emendat.  temp.  pag. 
86.  ChaldaBos  Christianos  pnecipuorum 
Sanctorum,  ut  Apostoiorum,  nominibus, 
Yocem  Mar,  ause  Dominum  sonat,  pne- 

8 onere,   ut  Mar   Marcos,  Mar  Phetros, 
^ommus  Marcus,  Dominus  Petrus.  Vide 
Dominasdius. 

8.  DOMINUS.  Domini,  sape  appellati 
Episcopi,  etiam  non  adjecta  dignitatis 
nomenclatura,  ^ed  ipsius  Episcopatus, 
ut  apud  GregQrium  M.  lib.  2.  Indict.  10. 
Epist.  88.  lib.  4.  Epist.  17.  Domino  Mize- 
natis  Ecclesim,  apud  eumdem  lib.  4. 
Epist.  27.  Haymo  Homil.  Domin.  16. 
post,  trinitatem  ex  S.  Augustino  :  Nisi 
forte  hoc  evenerit,  sicut  S.  Augustinus 
dicit,  ut  ille,  Qui  filius  est,  per  misericor- 
diam  Dei  suolimetur  ad  Episoopalem 
dignitatem,  et  efficiatur  Episeopus,  et 
tunc  poterit  esse  Patri  et  filius  et  Dominus 
propter  honorem  dignitatis.  Vide  [Li* 
Drum  nigrum  Scaccarii  pag.  115.]  wii- 
lelmiim  Neubrig.  lib.  5.  cap.  20.  Epist. 
72.  et  104.  ex  Sugerianis  Stephan.  Tor- 
nac.  Epist.  286.  287.  etc. 

^  Dominus  Senonensis  Michael  archie- 
piscopus,  in  Ch.  ann.  1198.  ex  Chartul. 
Campan.  Cod.  reg.  5998.  A.  fol.  181.  t*. 
Dominus  Noviomensis,  in  Ch.  ann.  1221. 
ex  Chartul.  Barbell. 

mST  ut  Domini,  sic  et  alÌ9uando  Prin- 
cipes  appellati  sunt  per  jocum,  inquit 
Valeslus  in  Notitia  Gali.  pag.  618.  col. 
1.  quod  potentia  et  auctoritate  sua  male 
lUerentur  more  Principum  ssicularium. 
Hac  notione  Adrevaldus  in  Vita  Aigulfl 
Abbatis  Lirinensis  scribit,  Arcadium 
monachum  Lirinens.  ad  Mummolum  se 
contulisse  Vicetias  (Valesius  emendat 
Vintias)  civitatis  Principem,  suasisseque 
ei,  ut  ad  Monasterium  iret,  quasi  multas 
pecunias  ibi  reperturus.  Vita  S.  Leode- 
garii  cap.  8  :  Érant  in  hoc  mendacium 
primi  et  quasi  Reclores  palata.  Desidera- 
tus  cognomino  Dido,  qui  quondam  Cabil' 
Ioni  habuit  Principatum,  necnon  et  ejus 
collega  Bobo  (Mabillon.  Alòo,)  qui  urbem 
Valentiam  hàbuerat  in  dominium.  Nec 
enim  dipni  sunt  ut  urbium  nominentur 
Episcopi,  qui  magis  terrenis  desideriis 
inhiabant,  et  co^lestia  non  curabant, 

^  SsBpius  etiam  serio  principes  appel- 
lati sunt  episcopi,  ut  a  S.  Hilano  in 


Matth.  cap.  26  :  Specialem  tamen  populi 
Principibus,  id  est,  Episoopis...  sotlidtu^ 
dinem  mandai.  Vide  in  Episcopus  et  in* 
fra  in  Princeps. 

^  Dominus  ag  Magister  Christiani- 
TATis  nuncupatur  Patriarcha  Jerosoly- 
mitanus,  in  Charta  Almer.  comit.  Asca- 
lon.  ann.  1157.  tom.  8.  Cod.  Ital.  di- 
plom.  col.  1473  :  Concedo  ei<d«m  (Pisanis) 
locum  unum  ad  fabricandum  sibi  in  eo 
eeclesiam,  si  tamen  Dominus  et  mckgister 
Christianitatis  patriarcha  hoc  ipsis  con- 
cesserit. 

1  4.  DOMINUS,  nude  dictus  Abbas,  in 
Consuet.  Fontanel.  pag.  94  :  Et  hoc  fa- 
cientes  secundum  Dominum  et  secundum 
nos  omnes.  Et  in  Gallico  Reliquiarum 
Indice  :  Tel  croix  est  au  logie  de  Mon- 
sieur. 

1  5.  DOMINUS.  Domini  interdum  dicti 
Canonici  addito  nomine  Ecclesia,  cuius 
sunt  Canonici.  Testament.  Guillelmi 
Montispessulani  ann.  1211.  tom.  9.  Spi- 
eli.  Acher.  pag.  156  :  Monasterio  Grandi»^ 
Sylvas  dimitto  e.  lib,  inter  opus  et  mensam 
Jiominorum  Eccleeies  Magalonas  dimitto 
mm.  sol.  in  honore  emendo,  de  cujus  fruc" 
tibus  fiat  annuatim  anniversarium  in 
festo  S»  Michaelis  prò  anima  mea  et  pa^ 
rentum  meorum.  [^  Ubi  vlrgula  distin- 
guendum  post  Dominorum  ;  ita  etiam 
in  ecclesiarum  German.  tabulariis  Ca- 
nonici haud  raro  nude  Domini  dicuntur. 
Cbart.  Ottonis  Episc.  Mindens.  ann. 
1270.  ap.  Wiirdtwein.  Subsid.  Diplom. 
tom.  10.  pag.  82  :  Dahunt  15.  solidos  Do» 
minis  et  vicariis,qui  divinis  interfuerint. 
Cbart.  Conradi  Decani  ann.  1882.  ibid. 
pag.  ^  :  12.  solidi  dabuntur  j^  consola- 
tione  Dominis  nostrie  et  vicariis,  qui  pre- 
sentes  fuerint.] 

6.  DOMINUS,  in  Legibns  et  Statutis 
Principum,  nullo  adjecto  vocabulo, 
Dominus  feudi  intelligitur  ratione  vas- 
salli. 

DOMlNUtf  «APITALIS,  vulgo  Chef  Sei" 

fneury  et  in  Assisiis  Hieros.  cap.  186. 
87.  in  Consuetud.  Normann.  art.  126. 
180. 166.  Pontivensi  art.  HO.  Andegav. 
art.  201.  et  seq.  Cenoman.  art.  216.  Ta- 
bularium  Vindocin.  Thuanum  Ch.  40  : 
Archetròaldus  dudum  de  terra  memanUa 
Capitalis  Dominus  auctoramentum  suum 
super  £>•  Martino  donavit.  Tabularium 
Majoris  Monasteri!  Ch.  175:  Auctoriza- 
veruni  etiam  hoc  in  Capitulo  CapUalee 
Domini  ejusdem  terras ,  scilicet  Fulco 
Comes  Vindocinensis,  etc»  Tabularium 
Vindocinense  ch.  845  :  Annuii  donum 
Graulerius  Granarius,  de  cujus  erat  fisco, 
et  dimissa  calumnia  ante  Hamelium  Mon- 
tis  aurei  Dominum,  qui  Caput  erat  fisci 
maximum»  [Chartuiarium  S.  Vandrege- 
sili  tom.  1.  pag.  5  :  Salvo  jure  et  redditu 
omnium  Capitalium  Dominorum.]  Orde- 
ricus  Vitel.  lib.  6.  pag.  491  :  Hoc  Radul" 
fus,  qui  Capitalis  Dominus  erat,  gratan* 
ter  annuU.  Vide  pag.  491.  496.  576.  694. 
601.  604.  625.  770.  Regiam  Majest.  lib.  1. 
cap.  25. 1 1.  2.  cap.  27.  {  8.  lib.  2.  cap.  44. 
66.  lib.  4.  cap.  5.  7.  Statuta  Roberti  I. 
ScoU»  Regis  cap.  6.  {  2.  etc.  In  Consue- 
tud. Normanniae  art.  166  :  S'appaile  le 
Chef  Seigneur  célui  seulement,  qui  pos- 
sedè par  foy  et  par  hommage,  et  qui  à 
cause  dudit  fief  tombe  en  garde.  [^  De 
sensu  quem  in  Gallicis  consuetudinibus. 
obtinet  vox  Chefseigneur  videndus  Law 
riero  ad  Raguellum  tom.  1.  pag.  287. 
Anglis  Capitalis  Dominus  erat.  Cui  auis, 
plures  habens  dominos  ligeanciam  fece- 
rat,  ut  est  in  Regiam  Majest.  lib.  2.  cap. 
44.  Glanvilla  lib.  9.  cap.  1  :  Potest  autem 
quis  plura  hotnagia  diversis  dominis  fa* 
cere  de  feodis  aiversorum  dotninorum; 


174 


DOM 


DOM 


DOM 


9ed  unum  eùrum  oportet  esse  precipuum 
el  eum  ligeaneia  factum^  UH  scilicet  elo- 
fìdno  faciendum,  e  quo  tenet  suum  capi" 
tale  tenementum  is,  qui  homagium  facete 

debet Si  quis  ergo  plura  nomctgta  prò 

diversis  feodis  suis  fecerit  diversis  domi- 
ms,  qui  se  invicem  xnfestent^  si  CapitàUs 
Dominus  ejus  ei  prsBceperit,  quod  secum 
in  propria  persona  eai  cantra  alium  dO' 
minum  suum^  oportet  eum  ejus  prtecepto 
in  hoc  ottemperare,  etc] 

T  DoMiKUs  Intermedius,  Quì  minore 
domino  feudali  superior  est  et  inferior 
alio  malore.  Gali.  Èntremoiens.  Edictam 
Philipp!  III.  Frane.  Regis  ann.  1275. 
apud  ae  Lauriere  tom.  1.  Ordinat.  Re^. 
pag.  805  :  Quod  si  persone  innobiles  acqui- 
sierint  in  feodis  vel  in  retro  feodis  nostris 
extra  terras  predictorum  Baronum  noe- 
trorum,  et  ita  sit  quod  inter  nos  et  perso^ 
fukm  que  alienavit  ree  ipsas,  non  sint  tres 
vel  plures  Intermedii  Domini,  predpimue 
quod  si  teneant  ad  seh)itium  minus  com" 
petens,  vel  aliter  appareat  feodi  facta 
deterior  conditio,  cogantur  talee  possesso- 
res  rem  feodalem  ponere  extra  manum, 
niei  maluerint  prestare  nobis  estimcUio- 
nem  fructuum  duorum  annorum  rerum 
taliter  acquisUarum.  Phllippus  VI.  de- 
cernit  estimationem  fructuum  trium  an- 
norum, in  suis  Litteris  anni  13%.  apud 
eumdem  de  Lauriere  tom. 2.  pag.  14.  imo 
qiuUuor  annorum  In  suo  Edicto  ejusdem 
anni  Oallice  exarato,  ibid.pag.24  :  Item, 
Et  pour  les  choses  et  posttessions,  que 
personnes  non  nobles  ont  acquises  depuis 
trante  ans  en  fa,  et  en  nos  fiezet  arrtere- 
fiez  sans  assentement  de  nous  ou  de  nos 
devanciere  ;  et  aineint  soit  que  entre  nous 
et  la  personne  qui  aliene  icelles  choses^ 
soint  trois  Seigneurs  Èntremoiens  ou 
plus,  ils  payeronipour  finance  Vestimation 
de  quatre  ans. 

DOMiNus  Pringipalis.  in  OonstiL 
Fridericl  II.  Imper  in  Quinta  Compii at. 
Decret.  de  Haeretic.  et  in  Tabularlo 
Vindocin.  Thuano  eh.  121.  Seigneur  pa- 
ramani, Ànglis  JC.  Dominus  Domini 
vassalli  inierioris.  Dessus  Seigneur, 
Avant  Seigneur,  apud  Bellomanerium 
eap.  62.  Seigneur  par  dessus^  in  Statutis 
S.  LiUdovief  eontra  Blasphem.  Seigneur 
Suzerain,  in  Gonsuet.  Àndeg.  art.  204. 

^  Dominus  Gensus,  Idem  qui  feodcUis, 
cui  eensus  debetur.  Gali.  Seigneur  féo- 
dal,  Libert.  Vienne  ann.  1861.  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  480.  art.  5  : 
Quod  quicunque  emerit  alienam  rem  tm- 
mobilem,  solvat,  facta  investitura,  treie- 
num  tantum  domino  tenente  (f.  tenenti 
vel  tenursi  ;)  et  Dominus  eensus  revendi- 
tam  (f.  rem  venditam;)  retinere  possit 
prò  à)dem  predo  ad  opus  sui,  sea  non 
alterius. 

o  Dominus  Gorporalis,  Superior  et 
capitalis  dominus.  Gharta  prsBpositi  S. 
Gauger.  Gamerac.  ex  Tabul.  ejusd.  eccl.: 
Ut  autem  presbyter  sui  benefica  tran- 
quUlitate  perenni  gaudeat ,  prasdictus 
miles  ad  suam  donationem  roborandam 
sui  Domini  corporalis  E.  et  parium  suo- 
rum  et  A,  lucorts  sum  assensum  adhibuit, 

•  Dominus  Directarius,  Legitimus, 
Gali.  DroUurier  Seigneur.  Lit.  Garoli  V. 
ann.  1872.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  472:  Nous  considérans  que  nostre 
amé  et  feal  Girart  de  Ventadour..,  en 
nous  recongnoissant  son  souverain  etDroi- 
turier  Seigneur,  etc. 

Dominus  Major,  Domini  capitalis 
Dominus,  idem  qui  Principalis,  Kegìam 
Majestatem  lib.  2.  eap.  74. 1|  11.  Skenseus 
ad  eap.  69.  ejusdem  libri  :  Mei  Domini 
Capitalis  Dominus,  dicitur  Major  Domi- 
nus :  idem  etiam  appellatur 


1" 


Betrodominus.  Gharta  ann.  1225.  in 
Monmorenciaea  pag.  401  :  Et  quia  prss- 
dictun  Guillelmus  de  fratre  meo  Matthmo 
prasdicta  ten^at  in  feudum,  et  fraXer 
meus  Matlhteus  de  me  :  Ego  tanquam 
Betrodominus  omnia  ista  laudavi.  Tabu- 
lar. Maurigniaeense  eh.  89  :  Buie  dona* 
tioni  wébuit  assensum  Guillelmus  de 
Vauceiais  ejusdem  feodi  Betrodominus. 

7.  DOMINUS,  Maritus  :  ita  uxores  eon- 
uges  suos  eompellabant,  Monseigneur. 
Vetus  Inseriptio  RomsB  apud  Sponi um 

Misceli.  Àntiq.  pag.  12:  Suetrius  Hermes 
Me  situs  est,  cui  tertia  conjunx  aram 
constituit  digno  meritove  manto,  eum  quo 
ooncordiam  tam  multosque  per  annos 
vixit  et  tenere  casu  sbta  fsubtraeta)  ma- 
rito est,  de  cujus  fama  multi  eum  laude 
locunturf  quodjuerit  cullar  Domini  rerum 
et  amator.]  [^  Traditio  San-Gallens. 
ann.  903.  ap.  Neugart.  God.  Alem.  tom. 
1.  pag.  580.  num.  64B  :  Ego  Amata  eum 
manu  Domni  mei  Winihardi  prò  remedio 
priorie  mei  senioris  Linkonis  et  prò  nos- 
trarum  remedio  animarum..,,  ea  ratione 
ut  has  reSf  qtULs  dum  adhuc  prtefatue 
meus  Dominus  Linko  viveret,  eum  mea 
kereditate  concambiavi,..,  Signum  vpsius 
Amatas  et  tuivoeati  et  Domini  sui  Wini- 
harti,  qui  hanc  donationem  patraverunt.] 
Gomitissa  Nivernensis  in  Èpist.  ad  Su- 
gerium  18  :  Dominiu  enim  meus  in  ser- 
vitU)  Dei  et  Begis  est,  Mox  virum  suum 
vocat.  Vide  Baro,  Senior  et  Dotnina  4. 

8.  DOMINUS.  Domini,  PrsBCipui  e  no- 
bilitate. Ànnales  Gol  mar.  part.  1.  ann. 
1284  :  Eodem  die  Curiam  hàbuit  Bex 
BudolfiAS  in  Basilea  eum  gloria  Domino- 
rum.  Idem  Ghron.  part.  2.  ann.  1277  : 
Post  hsBC  Bex  Bohemorum  congregavit 
occulte  decem  millia  Dominorum,  voletis 
occulte  Begem  comprehendere  Bomano- 
rum. 

1 9.  DOMINUS.  Mabill.  de  Liturg.  Gali. 

ag.  466.  e  Geremoniali  MS.  Sangerman. 

e  Dominica  Palmarum  :  Quando  erimus 
circa  finem  Tractus ,  scterista  pulsabit 
unam  parvam  campanam  prò  congre» 
gando  Dominos  ad  audienaum  Passio- 
nem,  quia  ipsa  non  debet  legi  nisi  in 
magna  Missa.  An  Baillivius  ceterique 
JustitlsB  Offlciales  huius  AbbatiaB.  qui 
statis  diebus  officio  divino  solent  inte- 
resse ;  an  prascipui  quidam  Monachi,  ut 
infra  Domini  Ordinis  f 

^  10.  DOMINUS,  nude,  Gancellarius,  ut 
observat  D.  Secousse  ad  Lit.  ann.  1872. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  581  : 
Per  regem,  ad  relationem  Domini.  Ubi 
supra  legitur  :  Beferente  nobis  dilecto  ae 
fideli  Cancellario  nostro, 

«  11.  DOMINUS,  Quae  honoriflca  appel- 
latio  ita  Militibus  competebat,  ut  a  pa- 
tribus  etiam  flliis  suis  tribueretur  : 
neque  enim  alia  mihi  suppetit  ratio,  cur 
Gastellanus  Vitriacensis  fllios  suos  Do- 
minos compellat  in  Gharta  ann.  1228.  ex 
Ghartul.  Gampan.  fol.  828.  r»  :  Hsbc  omnia 
supenus  scripta  laudaverunt  Aalaidis 
uxor  mea  et  Dominus  Bobertus  filius  meus, 
Dominus  Henricus  filius  meus,  Guillel- 
mus, Ansericus  et  Johannes  clerici  fllii 
mei.  Nisi  fortassis  ut  seeulares  a  clerlcis 
disti nguat;  quo  sensu  vox  Dominus  an 
alien  hi  oecurrat ,  non  memi  ni.  Vide 
Siriatieus, 

^  12.  DOMINUS.  Peeuliaris  appellatio 
FrancisB  regum,  quam  ab  imperatoribus 
romanis  mutuaverant.  Vide  in  Domnus, 
Glossar,  med.  Graseit.  in  Ae<nc&'cv);. 

M 18.  DOMINUS,  Is  cuJus  negotium 
gerit  procurator  et  cujus  nomine  defen- 
sor exstitit,  apud  JG.  Romanos.  Ita  etiam 
apud  Anglos  ;  Glanvilla  lìb.  xi.  eap.  8  : 
dum  quis  ita  loco  alterius  positus  in  curia 


l 


de  placito  iUo  respondet...  nunquid  potest 
Dominus  suus  eum  prò  bene^tacito  inde 
removere,  ita  quod  alium  faciat  procura- 
torem..,.  Obtinet  autem,  quod  Dominus 
talem  proeuratorem  possit  a  qualibet 
parte  titis  amovere,  etc.  Subditos  suos 
leodales  domini  vulgo  procuratorescons- 
tituebant. 

T  Dominus  Gultellorum,  Princeps 
Assasinorum  :  de  quibus  supra.  Jacobus 
de  Vitriaco  Hist.  Orient.  1.  8.  Marten. 
tom.  8.  Anecd.  col.  281  :  Omnes  alii  Prin- 
cipes  eorum,  alii  subditi  sunt  et  obediunt  : 
hunc  Sarraceni  appellant  Dominum  CuU 
tellorum, 

^  Domini  Ecclesia,  Praacipui  post 
abbatem  superiores  in  monasteriis.Gall. 
Seigneurs  de  l'église.  Gharta  ann.  1420. 
in  Ghartul.  sign.  Ezechiel  Gorb.  fol.  88. 
V  :  Et  sera  tenu  ledit  foumier  de  dilivrer 
pain  ]90ur  les  Seigneurs  de  l'elise  est 
assavoir  le  grand  prieur,  l'officiai,  Ven- 
fermSer,  le  prévost  de  l'église,  le  pourveur 
et  le  cellerier  de  le  cuisine,  toutefoys  qu'il 
leur  plaira  à  en  mander  en  leur  chambre. 
Vide  infra  Domini  Ordinis. 

•  Dominus  Festi,  Ita  nuneupatur 
Abbas  vel  Eplscopus  stultorum,  in  Stat. 
Odon.  epise.  Paris,  ann.  1198.  eontra 
festum  fatuorum,  ex  Ghartul.  eJusd, 
episc.  fol.  49.  V*  :  Statuimus  etiam  ne 
Domintis  festi  eum  processione  vel  cantu 
ad  ecdesiam  adducatur,  vel  ad  domum 
suam  ab  ecclesia  reducatur, 

1  Domini  Generales,  Procurator  et 
Advocati  generales  in  Senatu  Parisiensi» 
vulgo  Les  Gens  du  Boy.  Gompendinm 
Jurlum  Uni  versi  tatis  Paris,  fol.  15.  v*, 
Edit.  1517  :  Lauddbilis  est  etiam  consue- 

tudo licenliandos  omnes  in   qualibet 

faeultate  superiori  pridie  Signetorum  ad 
supremam  Parlamenti  curiam  omnesque 
Senatorum  cameras  accedere...  deinde  ad 
curias  Dominorum  (xeneralium,  Beques^ 
tarum,  Camerse  compotorum,  etc. 

^  Eo  nomine  indigitantur  Praefecti 
aerarlo,  vulgo  les  Généraux  des  finanees. 
Vide  Generales  2. 

1  Dominus  Gbneralis  Givitatis, 
Idem  qui  Capitanetis,  Praefectus  ci  vi  ta- 
tis. Regimina  Paduae  ad  ann.  1829  :  In- 
travit  dominus  Canis  eum  tota  sua  Baro» 
nia  et  honore  magno  in  dieta  eivitate,  et 
dismontavit  in  Épiscopatu,  et  électusfuit 
per  Magnates  et  populares  civitatis  Tra- 
vixii  Dominus  Generalis, 

Dominus  Lbgum,  non  vero  Magister, 
appellatus  Azo  JG.  ut  est  in  Ghron.  MS. 
AlDeriei.  Glossas  Lat.  Graec.  :  Juris  Doc» 
tores,  àu0cvTa\  t^v  v6|tò>v.  [••  Vide  Savin. 
Hist.  Jur.  Roman,  med.  temp.  part.  2. 
{  64.  et  77.] 

0  Gharta  Garoli  regent.  ann.  1859.  ex 
Memor.  D.  Gam.  Gomput  Paris,  fol.  19. 
V*  :  Messire  Jehan  Taupin  Seigneur  en 
loix,  clerc  et  conseiller  ae  la  chambre  dee 
Enquestes,  etc.  Alia  ann.  1824.  in  Reg. 
62.  Ghartoph.  reg.  eh.  294  :  Jehan  Broart 
Sires  de  Loys,  etere  et  conseiller  du  roy 
nostre  sire,  etc.  Le  Roman  A* Alexandre 
MS.  part.  1  : 

B«  fieri  Salhadia  «mi  fa  Slm  des  lob 
Arcaveeqne  «le  Gaorae. 

Vide  Miles  Literatus. 

1  Domini  de  Nogte,  Praefecti  vigilum. 
Andreas  Dandulus  in  Ghron.  MS  :  Pro 
purgandis  malep£iis  statutum  est,  ut  duo 
sint  equi,  noctis  tempore  urbem  custodiant 
et  malefactores  capiant  :  unus  vero  de 
citra  canale,  et  alter  de  ultra  eanale 
eonstitucUur,  qui  Domini  de  nocte  appel- 
lati sunt. 

^  Domini  Operis,  Gal  lice  Maitree  de 
l'csuvre,  Dignitas  in  collegiis  canonico- 


DOM 


DOM 


DOM 


178 


rum  et  monasteriis,  cai  operibas  publi- 
cis  vacare  incumbit.  Reg.  capituJf  Gar- 
not  :  Ordinavit  capUulum  quod  Domini 
ordinis  per  induatriores  ptcioret,  guos 
reperire  poterunt,  faciant,  etc.  Vide 
Operariu». 

T  Domini  Ordinis  vel  in  ordine,  Pr»- 
cipui  post  Abbatem  SuperloresinMonas- 
terils  Gluniac.  ut  Subprior,  Decanus. 
Bulla  Nicolai  IV.  PP.  in  Oonstitut.  Clu- 
niac.  MSS  :  Nec  (Uiquia  di f finita  seu  tuta 
per  Diffinitores  CapUuU  generalie  poaHt 
vel  auaeat  immutare,  nisi  in  caeu  magnm 
neceuitatis  et  evidentie  utilitatis,  in  quo 
potestas  Abbati  intelligitur  relinquenaa: 
de  Consilio  et  aaaeneu  j^eritorum  et  dvs' 
cretorum  duorum  et  tllis  qui  Domini 
Ordinis  appellantur,  Àctum  capltularezn 
prò  conjunctione  Prioratus  de  Bischiis 
ann.  1329.  in  Archivo  B.  MarisB  de  Gha- 
ritate,  subscribunt  Gerardus  Subprior, 
Guillelmus  secundue,  Ludovicua  tertius, 
Theobaldue  quartus,  Domini  in  ordine. 
Vide  Domni  Ordinis. 

•  Vel  state  aut  professione  antiquio- 
res.  Vide  infra  Magister  Ordinis.  Gon- 
suet.  S.  Germ.  Prat.  inter  Probat.  Hist. 
ejusd.  pag.  146:  Domini  ordinis  ibunt 
ad  consUium  capituli,  et  dum  erunt  in 
Consilio  capituli,  subcamerarius  apporta- 
bit  sotulares  suos  supra  duo  tripeiUa  in 
capitulo.  Quando  Domini  ordirne  volue- 
rint,  pulsabunt  capitulum,  et  nos  venie' 
mus.  Infra,  Domini  nude  appellantur 
non  semel.  Gomput.  pitentiar.  eJusd. 
inonast.  ann.  i874  :  Au  terme  S. 
Remy  pour  Vanniversaire  maistre  Jehan 
Dye,  oaillié  aux  Seigneurs  de  l'ordre 
axonj.  solz.  Vide  supra  Domini  Ecclesia, 

*  DOMiNus  Parlamenti,  Supremse 
curi»  senator,  vulgo  Conseiller,  alias 
Maitre,  Necrolog.  priorat.  Nostr»  Do- 
minse  de  insula  Trecens.  ex  God.  reg. 
9612.  T  :  Anniversarium  nobilis  ac  dis^ 
creti  viri  dom.  Joannis  de  Domo-Comitis 
militis  utriusque  mililim,  quondam  bail- 
livi  Trecensis,  postmodum  Domini  pellO' 
menti  (leg.  parlamenti.) 

Domini  Rerum  crebro  Imperatores  et 
Reges  vocitantur  a  medi»  setatis  Scrip- 
tonbus.  Symmachus  lib.  10.  Eplst.  86  : 
Sciìji  meliorem  essejudicum  causam,  qwe 
rerum  Dominis  reservatur,  Gassianus  de 
Mortiflcat.  in  fin.  :  Ipsi  quoque  rerum 
prsRsentium  Domini,  Gyprianus  in  Vita 

5.  GsBsarii  Arelat.  :  Cives  aliquot  alloqui- 
Itir,  ipsosque  rerum  Dominos  per  inter~ 
nunttos  appellai.  Desideri  us  Episcop. 
Gadurcensis  in  Epist.  ad  Ghlodulfum  : 
Ipsi  Domini  rerum,  quibus  vice  nostri 
Aedemptoris  servire  videmur.  Aimoinus 
de  Vita  S.  Abbon.  Floriac.  cap.  8  :  Ad 
Dominos  rerum  inclitos  scilicet  Franciss 
Beges,  Huaonem  ac  ejus  filium  Rober- 
tum,..  apologeticum  scripsit.  Idem  lib.  8. 
Hist.  Frane,  cap.  71  :  Nempe  prò  simili- 
bus  ausis,  a  Dominis  rerum^  Regibtu  sci' 
licei  Francorum,  sape  attonsus.  Vide 
lib.  2.  cap.  17.  Privilegi  um  Gorbeiense 
ann.  846.  editum  a  Sirmondo,  etc.  Sic 
passim  Sidon.  in  Paneg.  Majorlani, 
Senator  lib.  1.  Epist.  4.  lib.  12.  Epist. 

6.  7. 11.  et  18.  Greg.  M.  PP.  lib.  1.  Epist. 
6.  16.  lib.  2.  Ind.  11.  Epist.  6.  lib.  7. 
Epist  180.  Witikindus  lib.  1.  et.  2.  Vide 
Juretum  ad  Symmach.  lib.  1.  Epist.  8. 
Imperatores  rerum  atque  Principes,  apud 
Petrum  Diacon.  lib.  4.  Gbron.  Gasin. 
cap.  111.  Domini  terrarum,  apud  Aly- 
pium  Antiochen.  in  Descript.  orbis 
cap.  17.  {  6.  Domini  terrarum  apud  ^  Ar- 
nulph.  Dexov.  pag.  82.  AcoicÓTac  tnc  olxou- 
l&lvy}(,passim  in  Actis  Goncilii  Galche- 
don.  et  Goncilii  Ephesini  II.  0\  y^^  xa\ 
tcìkévefiQ  xa\  icàvrciiv  àvOpc&iccov  IfOvou;  xa\ 


yivouc  òetTKÒxoLi,  In  libellis  Pbotil,  Bas- 
siani  et  Eunomii  ad  Valentinianum  et 
Marcian.  in  eodem  Goncilio  Galchedon. 
Act.  5.  11.  18.  et  in  Epist.  Varadati 
Monachi  ad  Leonem  Imp.  parte  8.  ejus- 
dem  Goncilii.  rfjc  xa\  6aXa<r<rr)c  deoic6tv)c 
uti  Antoninus  Severus  Garacalla  appeU 
latur  in  Tbiatyrensi  inscriptione  apud 
Tbom.  Smith  in  Notitia  7.  Éccles.  Asise 

?ag.  180.  et  Sponlum  tom.  8.  Itiner.  pag. 
16.  Terra  marisque  Domimus,  in  Epistol. 
Africanorum  Episcop.  ad  Gonstantem 
Imp.  in  Goncilio  Lateran.  sub  Martino 
I.  PP.  Act.  2.  S.  Hieronym.  Ep.  9  :  Con" 
tubemalis  et  Condiscipulus  Augtistorum, 
quorum  mensa  ministrai  orbis,  terra  ac 
maria  serviunt,  etc.  'O  tv)c  SXtjc  (UTà  6ebv 
olxou|jivv)c  8e(T7c6TY]c,  In  Goncilio  GP.  sub 
Menna  Act.  5.  Dominum  totius  orbis  sese 
appellitasse  Gonstantium,  auctor  est 
Ammianus  lib.  15.  init.  Imperatores  et 
Reges  Dominos,  unice  vocitatos  cuivis 
notum.  [*•  Mn&s  Sylvius  de  ortu  et 
auctoritate  imper.  Roman,  ap.  Schard. 
pag.  898:  Eienim  quis  non  videi  et 
pojfulos  et  principes  omnes  ab  imperatore 
qui  Mundi  Dominus  esi^  recipere  tempo- 
ralia  f  ] 

^  Dominus  Stationis  iis,  qui  acta 
publica  conflciebant.  Tabellioni  scilicet 
et  Tabulario,  accensetur  in  Nov.  44.  ad 
quam  Glosse  :  TabelUo  erat  minor,  Ta^ 
bularius  major,  et  Magister  stationis 
major  utroque.  Vide  ibi  Gothofred. 

•  Dominus  Tenens  vel  Tenura.  Vide 
supra  Dominus  Census. 

f  Domini  TiTULARES.  Gali.  Seigneurs 
Titrés,  Viri  nobiliores.  Regula  Toribii 
Archiep.  Llm»  inter  Goncil.  Hisp.  tom. 
4.  pag.  665.  col.  1  :  Dum  celébratur  Of fi- 
cium  in  choro,  nemo  ssacularium  illuc 
intromittatur  prater  Prore^em,  Gubema- 
torem,  vel  Auditores  regios..,  Dominos 
Titulares  aut  horum  filios,  Pratorem  or- 
dinarium  hujus  urbis. 

1  Dominus  Vini,  Gui  vini  cura  incum- 
bit in  Monasterio  B.  Mari»  de  Gharitate, 
Gali.  Cavier,  Vinier,  Gonstitutiones  D. 
Valentini  Prioris  ejusdem  Monasterii 
ann.  1416:  Dominus  vini  siet  et  sedeai 
ìtora  prandii  juxta  fenestram  per  quam 
minisiratur  vinum  in  refectorio. 

1  Domini  Urbis.  Gali.  Les  Messieurs 
de  Ville,  Urbis  Prsepositus  et  Scabini 
seu  Gonsules.  Gompendium  Jurium  uni- 
versitatis  Paris,  fol.  15.  v*  :  Laudabilis 
est  etiam  consuetudo.,.  licentiandos  om- 
nes... accedere...  ad  Dominos  urbis, 

^  Dominus  Utilis,  Pr»dii  possessor, 
Practicis  nostris,  Seigneur  utile  et  pro- 
fitable.  Gharta  ann.  1886.  in  Ghartul. 
eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5188.  fol.  102. 
V*.  :  Dominus  utilis  dieta  villa  (de  Mar- 
tiilelo)  consuevit  percipere....  àuemdam 
redditum  ,  qui  wlgaliter  appetlatur  les 
Tierces.  Et  fol.  108.  r».  :  Debet  major 
pradicta  villa  Domino  utili  dieta  vula 
imperpetuum  omrù  anno  in  erastino  festi 
Naiivitatis  Domini  unum  porcum. 

^  Dominum  Fagere  ,  Aliquem  prò 
Domino  habere,  cliente! am  alieni  profi- 
teri.  Gharta  ann.  1281.  inter  Instr.  tom. 
6.  Gali.  Gbrist.  col.  446  :  Pradpimus  uni- 
versis  et  singulis  firmiter  observari,  quod 
non  faciant  aliquem  Dominum  per  homa- 
gium  corporis  et  servitulis,  quamdiu  in 
dieta  villa  volueì*int  commorari, 

o  DOMIPOLA,  Idem  quod  Hala  1.  Aula 
major  et  publica,  ubi  mercatores  merces 
suas  venum  exponunt  ;  vox  hibrida,  a 
Lai.  Domus,  et  Gr.  iraiX£^  vendo.  Lit: 
remiss.  ann.  1858.  in  Reg.  86.  Gbartopb. 
reg.  eh.  544  :  Cum  magnus  Johannes, 
quadam  Die  in  Domippla  villa  de  A  Ineto, 
cum  quibusdam   amicis  seu  sociis  suis 


causa  solata  exisieret,  etc,  Gharta  prò 
abbat.  S.  Anton,  prope  Paris,  ann.  1874. 
in  Reg.  106.  eh.  S8  :  Quinquaginta  quin- 
que  libraias.,,  supra  quamdam  domum 
sitam  in  Domipolts  Parisius  ante  fontam 
facientem  cugnum  vici  Johannis  dicti 
Bea  uè. 

f  DOMISEDA,  QusB  solitudinem  amat 
et  domi  sedei.  Inserì ptlo  apud  Fabret- 
tum  pai;.  252:  Mie  sita  est  Amymone 
pulchemma  lanifica  pia  pudica  frugi 
casta  Domiseda. 

1  DOMISELLUS,  prò  Domicellus,  in  Lit- 
teris  Officialis  Lemovicensls  prò  Monas- 
terio Solemniacensi  ann.  12ol.  et  1270. 

DOMISTADIUM ,  Teutonice  Huysiede, 
quasi  domus  locus  ;  huys  enim  est  Do- 
mus, siede,  locus,  statio:  ut  hoffsiede 
Villa,  quasi  hoba  statio.  Ghronicon 
Montis  S.  Agnetis  pag.  149  :  Toiam 
curiam  suam  cum  Domistcuiio  pauperculis 
delegavit.  [Gharta  anni  1269.  apud  Mi- 
rsBum  tom.  1.  pag.  778.  col.  1  :  Pariem 
terra  nostra  atlodiaìis,  prout  sita  est  et 
adjaeei  Domisiadiis  eorum,  juxia  castrum 
nostrum  apud  Frigidum-montem  a  fine 
Domifftadn...  usque  ad  murum,  Gharta 
anni  1485.  ibid.  pag.  786.  col.  2  :  Dona- 
mus  et  conferimus  fro  Conventu  in  eo 
fundando  castrum  sive  Domistadium  in 
villa  nostra  de  Wateringe  cum  omnibus 
periinentiis  et  adificiis  infra  fossatum 
extremum  clausum.  Opus  rarum  Leo- 
diensium  apud  Marten.  tom.  4%  Ampliss. 
Gollect.  col.  1878  :  Conclusum  fuii  quod... 
de  quoìibet  Domistadio  solveretur  unus 
scuferus.} 

1  DoMUSTADiUM.  in  Gonstitutionc  Lu- 
dovici Borbonii  Episc.  Leod.  ann.  1466. 
in  Bullario  Garmel.  pag.  282. 

DoMisTATio,  In  Gharta  Henrici  I. 
Brabant.  Ducis,  in  God.  Donat.  Piar. 
MirsBi  pag.  821.  822  :  Concedo  prafaiis 
Regularibus  Domisiationes  cum  curtibus 
earum,  qua  concluduntur  inter  plaieam, 
eie.  Occurrit  ibi  pluries. 

DOMITEXTILE.  Testamentum  S.  Remi- 
firli  apud  Flodoardum  :  Dono  ei  Domitex- 
iilis  casulam  subtilem,  et  aliam  plenio- 
rem.  Forte  Auritextilis.  [^  German. 
Hausgemachte  Leinwand,  nomi  iextus. 
Adrl.  Forte  Legendum  Dono  eidem  i 
(\in2Lm)textilis  casulam,  eie] 

DOMITIALIS,  Domesticus.  Herkemper- 
tus  in  Hist.  Longobard.  pag.  75  :  Domi- 
iialis  res  ablaia  est  reddxta. 

j  DOMITUR,  prò  Domitor.  Prseceptum 
Theodorici  Regis  Gothorum  ann.  508. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1  : 
Domituri  orbis,  prasoli  et  reparaiori 
liberiatis  Senatui  urbis  Roma  Flavius 
Theodoricus  Rex,  Sic  col.  20.  Cultur  prò 
Cultor,  et  alibi  non  semel. 

o  DOMITUS,  in  Le^.  Sai.  tit.  8.  cap.  5  : 
Si  quis  vaccam  DomMam,  etc.  Ubi  Cfodex 
Estensis  habet,  Domesticam,  teste  Mu- 
rator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
287.  Dote,  eodem  sensu,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1416.  ex  Reg.  169.  Ghartoph.  reg. 
eh.  812:  Simon  Milei  esioit  sur  une 
jumeni  poulaine,  doni  il  ne  se  povoii  des- 
cendre,pour  ce  qu'elle n'estoit  pas  encores 
Doiée.  Leg.  forte  Domiée. 

0  DOMMENARIUS,  Dominii  seu  praedii 
possessor ,  Gali.  Seigneur  domanier, 
Arest.  ann.  1864. 15.  Jan.  in  voi.  5.  Ares- 
tor.  parlam.  Paris.  ;  Dicto  milite  in  con- 
iranum  proponente,  quod  ipse  et  Alyenor 
de  Poissuico  ejus  uxor,  su^t  veri  Domini 
proprietariiet  Dommenarti,  terra  de  Bou- 
ìerta.  Vide  supra  Dominicum  8. 

\  DOMNA.  Vide  Domnus. 

i  DOMNJEDIUS.  Vide  DominsMlius. 

1  DOMNARE,  Latinis  et  Italis  Domare^ 
Gali.  Dompier  vel  Donter.  Jacobus  de 


476 


DOM 


DOM 


DOM 


Voragine  in  Chronico  Januensi  apud 
Murator.  tom.  9.  col.  51  :  Ab  ilio  tempore 
citta  Januensea  Pisanoa  sic  terruerunt  et 
Domnaverunt,  quod  uaque  nunc  goUeas 
super  portum  eorum  tenent,  qiuB  ligna 
aliqua  illuc  intrare  prohibent. 

DONNEARE ,  Itahs  Donneare,  quasi 
Doneggiare,  Cortegiar  e  servir  donne: 
Gum  Domnis^  seu  Domicellis  versali. 
Grammatica  Provincialis  :  Doneiare, 
cutn  dominabus  loqui  de  amore.  Conci- 
lium  Àlbiense  tom.  2.  Spicilegii  Ache- 
riani  can.  15.  de  Clerico  :  Nec  prò  Dom- 
neando  cum  eis  (avibus  venatoriis)  fre- 
quentet  hospitia  mulierum,  Concilium 
Monspeliense  ann.  1214.  cap.  2.  apud 
Gariellum  :  Nec  frequentet  curiasy  nec 
hospitia,  vel  colloquia  mulierum,  quod 
DomHare  vulgariter  appellalur.  Ubi  Do- 
mudare  perperam  prsefert  ultima  Con- 
ciliorum  edltio. 

0  Domneiare  habet  Codex  MS.  inter 
schedas  Ma  bill. 

1 DOMNIGATUS.  Vide  post  Dominicum 
8.  sub  flnem. 

1  DOMNIGELLirS.  Vide  Domicellue, 
'  DOMNIDIUS.  Vide  Dominmdius. 
*  DOMNIO.  fDoMNlONO.]  Vide  Dunjo. 
*'  DOHlfULi.  Vide  post  Domnus, 
'  DOMN ULTTS.    Pr^cipis  vel  Domini 

finus.  Vide  Heriìes. 

DOHNUS.  Apud  Scriptores  sevi  medii 
venerationem  prsecipuam  babere  appel- 
lationem  Domni,  apice  uno  ex  Domini 
voce  rejecto,  ooservarunt  jprldem  viri 
docti,  et  tribui  vulgo  Ecclesiastica 
dignitate  fungentibus  ac  vit»  Sanctitate 
Insignibus.  Ita  passim  Episcopis  hanc 
tribuunt  Gregorius  Mag.  Paulinus, 
Evodius,  Fortuna tus,  Nicetius  Trevir. 
Avitus  Viennensis,  Gregor.  Turon.  En- 
nodius.  Ivo  Carnot.  et  alli.  [••  Vide 
Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  2.  col.  846.  et 
Forcellinum  voce  Dominus  in  fine.] 

Summis  primum  Pontiflcibus  peculia- 
rem  fuisse  appellationem  contendi t 
Onuphrius.  Constantinus  Pogonatus 
Imp.  in  VI.  Synodo  :  Zaxpa  86(&va>  x^ 
òiyivzaxta  xolì  uaxapitaTaTO)  àpYieiciox6ic(i> 
TT^C  TcpeoéuTépa;  Pcópiv;;*  FuICO  1ÌD.  1.  GeS- 

tor.  vise  HierosolymitansB  : 

Prospioerat  Domoot  upianti  pectore  Pape 
Quid  fMto  Bit  opus  ? 

Postea  Abbatibus  etiam  et  Claustralibus 
attributa  Domni  appellatio.  Joan.  de 
Janna  :  Domnus  et  Domna,  per  syncopen, 
proprie  convenit  Claustralibus;  sed  Do^ 
minus  Domina,  mundanis.  Regni  a  sancti 
Benedicti  cap.  63:  Abbas  autem  qui  vices 
Christi  creditur  agere  Domnus  et  Abbas 
voceiur.  Odilo  in  Vita  S.  Maioli  :  Et  ab 
omnibus  Domnus  et  Abba  honoratut\  At 
ex  Casinensibus  Consti tutioni bus  ad 
hoc  caput,  aliis  quoque  Monachis  com- 
muni s  erat  :  Ex  nostra  consuetudine  ad 
differentiam  mendicantium  Monachos 
nostros  appellamus  Domnos,  sed  affectu 
fratres.  Juniores  seniores  suos  Patres  vo- 
cant,  Abbas  vero  Juxta  Regulam  Domnus 
et  Abbas y  non  Dominus  appellatur.  Et 
certe  constat,  Benedictinis,  Cartusien- 
sibus>  et  Cisterciensibus  Monacliis  hanc 
vulgo  etiamnum  tribui  appellationem  : 
tametsi  quod  ad  Cartusienses  spectat. 
id  in  Statutis  antiq.  part.  2.  cap.  82.  | 
25.  potissimum  caveatur,  ut  nulli  prss- 
lati  aut  subditi  Domini  appellentur.  Et 
alibi  :  ut  moniales  (ejusdem  ordinis)  non 
vocenl  se  Dominas,  sed  sorores. 

^  Hanc  appellationem  summis  pon- 
tiflcibus   promiscue    et    episcopis    in 
eodem  instrumento  tributam  fuisse  ob- 
servare  est  in  Charta  Lamb.    Abbat.  1 
Laub.    ex  Chartul.    Clarifont.    eh.   9: 


Actum  anno  1148.  incamat  Domin. 
Domno  Eugeniopontificesummo  concilium 
universale  Remis  celebrante,  Domno  Ben- 
rico  Leodiensium  et  Domno  Nicolao  Ca^ 
meracensium  prsssulibus,  Conrado  impe- 
ratore et  Luaovico  Francorum  rege  de 
paganis  triumphantibus.  Verius  dixisset 
a  paganis  profligatis  et  expulsis,  ut 
norunt  omnes  hlstori»  horum  tempo- 
rum  studiosi.  Ubi  notandum  prseterea 
concilium  Remense  appellari  universcUe, 
tametsi  prò  (Ecumenico  nusquam  habi- 
tum  fuerit,  quod  buie  1100.  praelati  ex 
Gallia.  Hispania  et  Anglia  interfuerunt, 
prsesidente  Eugenio  III.  Papa. 

Sunt  qui  putant,  atque  in  iisBelethus 
de  divinis  offlc.  cap.  25.  et  Molanus  lib. 
8.  de  Canonicis  cap.  15.  Monachos  et 
Abbates  abnuìsse  nomen  Domini,  quod 
soli  Deo  competit:  Domni  vero  haud 
recusasse,  quod  subordinati onem  quam- 
dam  respectu  superioris  Domini  deno- 
taret.  Auctor  Grecismi  : 

CaktieiB  Dondnain,  terrestrem  dldlo  Doomam. 

Gloss.  Lat.  Gallic.  Dominus,  Sires,  Dom- 
nus, Siret,  id  est,  Domiceli us,  seu  minor 
Dominus.  Observat  praeterea  Baronius 
ann.  416.  n.  23.  Evodium  in  libro  de 
Mirac.  S.  Stepbani  clarissimis  viris  et 
feminis  Domni  et  Domnss  nomen  Dare  ; 
cum  vero  de  Deo  loauitur,  non  Domnum, 
sed  Dominum  appellare,  uty  inquit,  ap- 
pareat  usu  loauendi,  vocem  Jjomtnum 
tribui  solitam  beo  tantum,  Domnum  vero 
communem  sanctis,  vel  clarissimis  viris 
ac  mulieribus.  Lactant.  lib.  4.  Divin. 
Instit.  cap.  8.  4  :  Solus  Dominus  nuncu- 
panduSj  qui  regit,  qui  habet  vitas  ac  necis 
veram  et  perpetuam  potestatem.  Certe  id 
videntur  observasse  Franci  nostri,  qui 
discrimen  posuere  inter  Dame,  et  Dan, 
Dans,  et  Dant  :  nam  Dame  vocabulum, 
quo  Dominum  denotabant,  soli  Deo, 
quem  Dame  Dieu,  seu  Dominum  Deum 
indigitabant  :  Dan  vero  appellabant 
quosvis  aliqua  dignitate  insignes.  Le 
Roman  de  Garin  : 

Grendetmiradee  fit  Damet  Dez  per  loL 

Guill.  Guiart: 

Se  Dime  IKeu  n*eiMt 

A  Richert  maé  son  cenge. 

Chronicon  Bertrandi  Guesclini  MS. 

Et  Jan  Dune  IKeu,  qd  miintte  finnamoit. 

De  usu  vocis  Dan,  sic  Le  Roman  de 
Garin  : 

En  fuerre  est  alex  Dani  Auberìs. 

Alibi  : 

Bl  naintefois  Dant  Glraid  desconflt. 

^  Pro  hodierna  Monachi  appellatione 
Gallica  Dom,  legimus  Damp  m  Instru- 
mento  anni  1408.  ex  Chartulario  S. 
Vandregesili  tom.  2.  pag.  1742:  Damp 
Beram  de  V Spinette  Seqretain  (Sacris- 
tain)  Damp  Jehan  du  voi  Gamier  Reli- 
gieux  dudtt  Iteti.  Vide  Dompnus  suo  loco. 

DoMNOS  etiam  peculiari  appellatione 
donari  solitos  olim  Franci®  Èeges.  auc- 
tor est  Landulfus  Sagax  :  Genti  Fran- 
corum moris  est  Domnum,  id  est  Regem, 
secundum  genus  principari,  Rabanus 
Maurus  ad:  Othgarium  :  Reges  nostri 
propter  excellentiam  commune  nomen 
Domini,  sive  Domni  effecerunt  suum, 

Domna,  Eadem  ratione  prò  Domina, 
Commodian.  Instr.  58: 

Matronae  ria  esie,  Christiana,  ut  saecnll  Doninas 
Auro  te  drcundaa,  aat  serica  Teste,  pudica. 

Gregorius  M.  lib.  6.  Epist.  27  :  GloHosis- 


simas  autem  filias  meas  Domnam  Domi- 
nicam,  et  Domnam  Eudochium  vice  mea 
saltuato,  Fortunatus  lib.  6.  Poem.  de 
Brunechilde  Regina  : 

Qds  eraderet  antem 

Hispenam  tibimet  Doamam  Germania  aaid. 

Bondovinia  lib.  2.  de  Vita  S.  Radegundis 
BeginsB  cap.  5  :  Intrat  in  Monasterium  in 
Oratorio  Domnss  Marisa,  Apud  Gregor. 
Turon.  lib.  9.  cap.  20  :  Domna  Brune- 
childis.  In  nummis  Julie  Severi  uxoria. 
Julia  Domna  Aug*  lovXla  A6i&vtt  £«S.  et 
A6(iva  Se6.  AuYo^Sora,  apud  Adolph.  Oc«- 
con.  Aóuva  dixit  etiam  Oppianus  lib.  1. 
Cynegetic.  Dominas  appellatas  Magna- 
tum  uxores  testatur  Salvianus  lib.  7.  de 
Gubern.  Dei  :  Cogitat  forte  aliquis,  non 
ita  ad  plenum  esse  ut  loquor,  habuisse 
enim  ilìic  matres  familias  jus  suum,  et 
Dominarum  ìumorem  potestatemque  te» 
nuisse.  S.  Fulgentius  Épist.  2  :  Qum  cum 
sit  avis  tibavisque  nata  Consulibus,  et 
deliciis  regalibus  enutrita,  tanta  illi  est 
humilitas  dono  gratias  caalestis  infusa,  ut 
amore  subjectionis  et  usu  serviendi.  Do- 
minam  se  aliquando  fuisse  jam  nesciat, 
cum  omnes  Dominos  habere  delectatione 
sanctaa  servitutis  affectat.  Vide  S.  Hiero- 
nymum  Epist.  28.  cap.  2.  et  Epist.  99. 

DoMNJE  dictiB  etiam  Sanctimoniales^ 
Ugutio  :  A  Dominus  vel  Domina,  hic 
Domnus  et  hmc  Domna  per  syncopen, 
et  proprie  convenit  claustralibus,  sicut 
Dominus  vel  Domina  mundanis.  Vide 
Domina. 

DoMNULA,  diminutivum  a  Domna, 
Salvianus  in  Epistola  ad  Hypatium  : 
il  {a  ergo  vestra  Palladia,  veatra  Gracula, 
vestra  Domnula  :  cum  qua  his  tot  voca- 
bulis  quondam  indulgentissima  pietate 
lusistis,  qusB  vobis  per  varia  nomina  nunc 
fuit  mater,  nunc  avicula,  nunc  domina  : 
cum  esset  sdlicet  unum  vocabulum  ge- 
neris, aliud  infantisR,  tertium  dignitatis, 

1  Domni  Ordinis,  Tenentes  et  regentes 
Conventum,  uti  habetur  in  Constitu-» 
tione  Domni  Valentini  Prioris  B.  Mari» 
de  Charitate  ann.  1416.  Non  semel  me- 
morantur  ibi  Domni  Ordinis,  vel  Domini 
de  quibus  Jam  supra. 

1  DOMO-GOLTIUS.  Vide  in  Domus  2. 

1  DOMO  -  GULTILIS ,  Eadem  notione. 
Vide  locum  in  Tectora. 

]  DOHPJONUS.  Vide  Dunjo. 

1  DOMPNUS,  prò  DomntM.  Necrologinm 
MS.  S.  Martialis  Lemovic.  v.  :  Jd.  Aug. 
obiit  Dompnus  Albertus  Abbas,  Vide  For- 
mulare Anglic.  ThomsB  Madox  p.  11. 

«  Nude,  apud  Militares  religiosos.  idem 
atque  Commeyuiafar/qusB  nomenclatura 
etiamnum  perseverat  in  hospitali,  vul- 
gariter dicto  Domerie  d^Aubrae,  cujus 
prsBpositus  Domnus  nuncupatur.  Charta 
ann.  1826.  in  Reg.  64.  Chartoph.  reg.  eh. 
479:  Religiosiu  et  venerabilis  vir  frater 
Remar dus  de  Senareto  Dompnus  Alti 
Rraci...  Nobilis  et  relkfiosus  vir  dominus 
Bemardus  Chati,  miles  Ordinis  Beatae 
Marisa  de  Alto  Braco  Ruthenensis  dio- 
cesis,  ut  procurator,  yconomus  sive  «i^n- 
dicus  dictsa  domus  de  Alto  Braco,  domini 
Dompni  et  conventus  ejusdem..,  ReUgio- 
sus  vir  frater  Johannes  Caslaris,  ut  «yn^ 
dtcuf  hospitalis  de  Alto  Rraco  Ordinis  S. 

Augustini    Ruthenensis   diocesis prò 

dicto  hospitali  ac  domino  Durante  per- 
missione divina  Dompno  dicti  hospitalis, 
Quoad  discrimen  vero  inter  voces  Do* 
mini  et  Domni,  consule  Sirmond.  ad  Go- 
defred.  Vindocin.  abb.  Vide  Dominus  4. 

o  DOMPTOR,  Domitor,  defensor,  Ital. 
Domatore,  Hisp.  Domador,  Sent.  P.  ar- 
chiep.  Narbon.  ann.  1179.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  148  :  Quicunque 


DOM 


DOM 


DOM 


177 


prsBdicHs  malefactoribua,  seu  conducto- 

ribus^  vel  Domptoribus,  vel  fautoribus 

aliqìÀopaeio  tenentur  adnexi,  eie. 

DOMuGIARE.  Vide  Domneare. 

^  DOMUIGOLTILIS.  Vide  Domu$  2. 

o  DOHONGULA  PoRTATiLis,  Taberna- 
culum,  tentorìum,  Gali.  Tenie,  in  Instr. 
ann.  1458.  apud  Matth.  de  Gouciaco  in 
Hist.  Caroli  VII.  pag.  662  :  Acta  fuerunt 
hsBc  in  eampisy  in  exereiiu  dicti  illustris" 
timi  principis,  prope  castrum  de  Gaure, 
in  Domuncula  portcUUi  ipsius  domini  Du- 
eie  (Burffundiflp). 

M  DOHUNGULARIS.  Vide  Ceneus  Do- 
muneularis, 

LI.  DOMUS,  Equue,  dictus,  quod  eit 
r  eju8  de  asino,  xd  est,  dreneus,  et 
sunt  aarestis  generis.  Papias  in  MS. 
Eccl.  Bitur.  Cireneus  est  prò  Cinereus  et 
Domus  prò  Dosius.  Vide  Ùosinus, 

2.  DOMUS.  Domus  eulta,  Predi  um  domo 
ad  commanendum  colonis  apta  instruc- 
tum  :  DOS  Ferme,  vocamus.  Anastasius 
in  Zacharia  PP:  Eie  Domum  euUam 
Lauretum  noviter  ordinavit,  adiiciens  et 
massam  Fontelanam,  Ibidem  :  Eie  mas- 
sosa qusB  vocantur  Antons  et  Formtas  suo 
stuaio  jure  B.  Petri  acquisivit,  quas  et 
Domos  cultas  statuit.  Stephanus  PP.  in 
Epist.  ad  Pipinum  :  Omnes  Domos  eultas 
B.  Petri  igni  eombusserunt. 

DOMOCULTA  unica  voce.  Vita  Ludo- 
vici Pii  Imper.  ann.  815  :  Prmdia  omnia, 
qua  iìXi  Domoeultas  appellante  et  noviter 
ab  eodem  Apostolico  instituta  erant, , . . 
diripere  eonati  sunt. 

DoMUS  GuLTiLis,  Gbarta  Ludovici 
Imper.  Lotharii  F.  ann.  14.  in  Tabular. 
Gasauriensi  :  Id  est,  curtem  unam,  Do' 
mum  euUilsmjuris  nostri,  quam  habere 
vel  possidere  visi  sumus.  Occurrit  in  alia 
Henrici  I.  Imp.  apud  Baronium  ann. 
1014.  n.  9.  et  apud  Ugbellum  tom.  8. 
pag.  82.  416.  tom.  4.  pag.  625. 

T  DOMOCOLTiLis,  Leges  Ludovici  II. 
Imper.  [<»  Additam.  2.  cap.  9.1  apud 
Muratonum  to.  1.  part.  2.  pag.  160.  col. 
2  :  Statuimus  de  deeimis...  si  est  in  sua 
proprietate,  habeat,  sicut  in  Capitulare 
constitutum  est,  ipsam  decimam  de  suo 
Domo-eoltile  rebus  in  eodem  Ecclesia 
eoncedimus, 

^  DOMUIGOLTILIS.  Gharta  ann.  1088. 
apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  med. 
«vi  col.  15:  Una  cum  rebus,  Domuicol- 
tile^sive  easis  massariciis  ;.,.  vel  per  ce- 
tens  loeis,  ubieumque  esse  videntur  ad 
ipsis  cortes  et  eastns,  seu  capellis  et  casis 
mckssariciis  et  rebus,  Domuieoltiles  perti- 
nenSibus  in  integrum,  etc. 

«  8.  DOMUS.  Bona,  facultates.  Gbarta 
ann.  1160.  apud  Murator.  in  Antiq.  £s- 
tens.  pag.  5&7:  Welfo  Dei  gratia  dux 
Spoleti,  marchio  Tusciss,  pnnceps  Sar- 
dxniss,  dominus  Domus  comitissss  Ma- 
tildis,  etc.  Alia  ann.  1166.  ibid.  pag.  299: 
Ego  Welfo...  totius  substantisB  comitissse 
MatUdis  dominus,  etc.  Vide  Substantia  5. 

«  4.  DOMUS,  Guria  suprema,  parlamen- 
ium.  Joan.  de  Gardalhaco  Orat.  in  exe- 
guiis  Clem.  VI.  PP.  et  exaltat.  Innoc. 
vi.  ejusd.  success.  :  Ipse  (Innocentius) 
est  dominus  magnts  experientiss  in  tem^ 
poralibus  et  ecclesiasticis,  quia  fuit  in 
Domo  FraneisR  bene  per  quindeeim  annos. 
Curia  Frandss  nuncupatur  in  Gh.  ann. 
1807.  Ghron.  Joan.  Wbethamst.  pag. 
824  :  Cujus  tractatus  in  temporibus  xnfe- 
rant  quamplures  billas  suas  in  Domum 
inferiorem  inter  Communes.  Et  pag.  825  : 
Ut  proeuraret  primo  orovisionem  con- 
gruam  billsR  dietss  infra  Domum  illam 
eonsui,  deinde  ipsam  apportari  ad  Do- 
mum  superiorem,  ut  ibidem  tam  per  do- 
ta 


minum  regem,  qnam  edam  per  singulos 
dominos  aiios  approbari. 

^  5.  DOMUS,  Ipsius  vasa  et  utensilia. 
Gbarta  ann.  1187.  in  Gbartul.  S.  Joan. 
Laudun.  eh.  95  :  Quod  si  ipse  aut  aliauis 
successorum  ejus  alibi  ad  habitanaum 
voluerint  transmigrare,  Domos  suas  Uce- 
bit  eis  ausportare. 

0  6.  DOmUS,  Tumulus  bonorarius, 
pegma  funebre,  vulgo  Catafalque.  Tes* 
tam.  Alis  de  Britan.  ann.  1869  :  Ne  viel 
pas  que  entour  mon  corps  Ven  face  Me- 
san,  ne  carrie,  ne  roubans,  ne  coiniize 
quelle  mie  aoit. 

^  7.  DOMUS,  Idem  quod  Curtis,  Pras- 
dium.  Vide  MoBser.  Hist.  Osnabr.  sect. 

4.  S7.  not.  d.  et  supra  Domus  2. 

*»  Domus  Animarum,  Nosodocbium, 
hospitale  egenorum.  Vide  Haltausii 
Gloss.  Germ.  voce  Seel-hauss,  col.  1669. 

1  Domus  Altaris,  f.  Ciborium,  seu 
Umbraculum  excelsum  et  concamera- 
tum,  et  praealtis  quatuor  columnis  suf- 
fulturo,  quo  totum  altare  tegebatur. 
Fulcuinus  de  Gestis  Abbatum  Lobien- 
sium,  Spicil.  Acber.  tom.  6.  pag.  579  : 
Cujus  altaris  tabulam,  quia  nulla  erat, 
fecit  argenteam,  Dotnum  ij)sam  altaris  et 
laquear  ipsius  optime  pinxit. 

^  Domus  Ad  Balma,  Ecclesia,  quas 
vulgo  nuncupatur  La  Ste .  Baume.  Gharta 
ann.  circ.  1060.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Mas- 
si 1.  :  Vinea  ista  habet  ab  occidente  DO' 
mum,  quts  didtur  ad  Balma. 

^  Domus  Bassa.  Humilis,  vel  Gohors, 
Gali.  Bassecour.  Gharta  ann.  1358.  inter 
Probat.  domus  de  Gondi  pag.  157  :  Item 
unum  palatium  magnum  cum  columbari 
et  cella  et  curia  et  una  Domo  bcusa,  et 
ccksolare. 

*  Domus  Boveria,  Prsadium  rusti- 
cum.  Gharta  ann.  1888.  in  Reg.  185. 
Ghartoph.  reg.  eh.  88:  Unam  Domum 
boveriam  seu  grangiam,  sitam  in  parrò- 
chia  de  Vessieres,  cum  uru)  fumo,  uno 
molendino,  etc. 

Domus  Gapitanea.  Vide  Caput  mansi, 

^  Domus  Gartarum,  Archi  vu  m .  Gesta 
Abbat.  Fontaneli.  ap.  Fertz.  voi.  Script. 
2.  pag.  296  :  In  medio  autem  porticus, 
qua  ante  dormitorium  sita  videtur  Do- 
mum Cartaf*um  constUuit. 

Domus  Dei,  Tempi  um,  Ecclesia.  Op- 
ta tus  lib.  8  :  Quando  nec  sepultura  m 
Domo  Dei  exhiben  concessa  est.  Zeno 
Veron.  Serm.  de  Psalm.  126:  Conventus 
Ecelesiat^m,  sive  templi,  quos  ad  secre- 
tam  Sacràmentorum  Religionem  esdifi- 
ciorum  septa  concluduni,  consuetudo 
nostra  vel  Domum  Dei  solita  est  nuncu- 
pare,  vel  Templum,  OTxoc  toO  OeoO,  in 
Goncilio  Laodiceno  can.  6.  28.  et  in 
Goncilio  Gangr.  can.  5.  Adde  Garthagi- 
nense  IV.  can.  91.  92.  Forojul.  can.  1. 
Meldense  ann.  845.  can.  85.  etc. 

Domus  Dei,  ipsa  Ecclesia  et  religio 
Christiana.  Lucifer  Galaritanus  lib.  1. 
prò  S.  Athanasio  pag.  22  :  Maxentius, 
Nero,  et  cuncti  illipersecutores  Domus 
Dei,  etc.  Infra  pag.  6?  :  Noli,  Constanti, 
cum  Arianis  pugnare  centra  Domum  Dei. 
Rursum  :  Domus  etenim  Dei  est  Ecclesia, 
in  qua  est  inhabitans  Dominus. 

I  Domus  nude  etiam  aliquando  dieta 
Ecclesia.  Jacobus  Gardinal.  in  Vita 

5.  Petri  GsBlestini  : 

Dedncnnt,  quoad  alta  Domai  plalaawiao  iubliitrinl. 
AfI  Moer  iotema  prasatolans  parto  theatri, 
Hine  eoBtos  proceiait  iter,  longaroqne  por  anlam 
Egraditur,  qua  parta  Domos  tetigla  panmm 
Bitandont  Mal»  tpatiom,  qaod  aedlboa  inalai. 

Transìatio  S.  Floriani  Martyris,  Maii 
tom.  7.  pag.  575.  col.  2  :  Istud  est  corpus 
gloriosissimi  Martyris  S.  Floriani,  quod 
mventum  fait  in  altari  sub  suo  nomine 


intitulato  die  xrv.  Martii  mgcggxxV/ 
quod  eerti ficatur  per  tabellam  supras- 
criptam,  repertam  m  fundo  cassss,  in  qua 
corpus  reconditum  erat,  in  prasentia  ve- 
nerabilis  viri  A  rchipreshyteri,  et  Sacristes 
Domus,  et  D.  Abbati s  et  omnium  Mona- 
chorum,etc.  Italis,  Domo,  ut  et  Germa- 
nis,  Dom,  Ecclesia  principalis  appella- 
tur.  Domus  S.  Petri,  Ecclesia  Gathedralis 
Trevirensis  sub  nomine  S.  Petri  conse- 
crata  apud  Evervinum  in  Vita  B.  Sy- 
meonis  Monachi  ;  simili  modo  Domus  S. 
Petri,  prò  Gathedrali  Goloniensi,  apud 
Gonradum  Mon.  in  Vita  B.  Wolphelml 
Abb.  cap.  15. 

1  Domus  S.  Benedigti,  Ecclesia  sub 
nomine  S.  Benedicti  Deo  consecrata.  in 
vetusto  Ordine  Ofllcii  divini  ante  Pas- 
cha,  quem  exhibet  Mabillonlus  Analect. 
tom.  4.  pag.  454. 

1  Domus  Dei,  Gali.  Hótel-Dieu,  Noso* 
dochium  vel  Nosocomium,  ubi  recipiun- 
tur  et  al  un  tur  pauperes  aegroti.  index 
MS.  Beneflciorum  Eccl.  et  Dioec.  Cons- 
tant, fol.  6:  Domus  Dei  Constantiensis 
pereipit  duas  partes  garbarum.  Litterffi 
Caroli  VI.  Frane.  Regis  ann.  1885.  adv. 
Gardinales,  qui  fere  omnia  regni  obti* 
nebant  beneficia  in  Anecdotis  Marte- 

nianis  tom.  1.  col.    1615  :   Volumus 

quod  statim  atque  aliquem  Episcopum 
regni  nostri,  vel  Abbatem  seu  Priorem. 
aut  Orphanotrophum,  seu  Domus  Dei  vel 
hospitalis  administratorem...  ab  hac  luce 
migrare  continget,  dictus  Prsspositus  Po- 
risiensis,  aut  Senescallus,  vel  Ballivus 
seu  ejus  Locumtenens,  in  cujus  Prsepo- 
situra,  Senescallia,  aut  Baillivia  bona  ex 
decessu  talis  decedentis  relieta  reperta 
fuerint,  illa  realiter  et  de  facto  ad  ma- 
num  nostram  apponat,  si  per  Executores 
aut  hssredes  ipsius  Episcopi  mortui,  aut 
per  Religiosos  Conventuum  Monasterio- 
rum,  aut  Fratres  hospitalium  vel  Domo- 
rum  Dei,  requisitus  fuerit,  aut  si,  etc.  Si 
hospitale,  sive  Domus  Dei,  apud  Ryme- 
rum  tom.  10.  pag.  111.  col.  1.  Gharta 
Johannis  Domini  de  Doyaco  prò  Monia- 
libus  inflrmariis  6.  M.  de  Fontanis  ann. 
1249.  ex  Archivo  ejus  Ecclesiae  :  Juxta 
nemus  Domus  Dei  ae  Rameia,  quod  olim 
bonss  memories  Dominus  Matthssus  de 
Doyaco  Miles  avuncnlus  meus  religiosis 
Monialibus  Infirmariis  Eeelesias  B.  li.  de 
Fontanis..,  in  puram  dedit  eleemosinam, 

Domus  Diruta  vel  Gondemnata. 
Vide  Condemnare. 

^  Domus  Domestiga,  Propria,  tit.  87. 
Gapitul.  Caroli  Calvi  cap.  l3. 

1  Domus  Dominica.  Vide  Domus  Spi- 
ritualis. 

Domus  Episgopi.  Vide  Episcopium. 

Domus  Ecclesie.  [•Gregor.  Turon. 
Hist.  lib.  2.  cap.  28  :  Praparato  spulo, 
jussit  (iiresbyier)cunctos  cives  in  nomo 
ecelesiss  invitari.\  Vide  Episcopium. 

Domus  Fidei,  Ipsa  Ecclesia  et  religio 
Christiana.  S.  August.  Epist.  75  :  Quo- 
niam  ipse  in  Domo  Fidei  justius  flagi- 
tàbat  fidem  dèbere  servari,  ne  ibi  fran- 
geretur,  ubi  docetur.  Hinc  Domestici 
fldei,  qui  ex  Ecclesia  et  in  Ecclesia  sunt, 
Fideles.  Vide  in  hac  voce. 

1  Domus  Fortis.  id  est,  Munita.  Oc- 
currit pluries  in  Regesto  87.  Ohartopliy- 
lacii  Hegii.  Vide  Fortis  Domus. 

•  Domus  In^difpigata,  Locus  domai 
8Bdiflcand8B  aptus.  Stat.  Montispessul. 
ann.  1204  :  Item  ponitur  quod  si  etnitur 
Domus  inssdifficata,  datur  quinta  pars 

pretii  domino  prò  Consilio Quicumque 

comparai  Domum  vel  solum  forte  inssaif- 
ficatum  in  Montipessulano,  etc. 

•  Domus  Justitije,  Ubi  Jus  dicitur. 
Factum   inter  SRoger,    episc.  et  cives 

23 


178 


DOM 


DOM 


DON 


Gamerac.  ann.  1185.  ex  Tabal.Gamerac.  : 
Ceterum  «i  memorati  stalli  vel  bigm  itto 
prò  foréfado  capiantury  ad  Domwn  jus- 
tititB  deferentur  ;  sed  niti  per  prt^poiitoa 
non  reddentur, 

^  DOBiUS  Karitatis,  vulgo  Maison  de 
charitéf  In  qua  erga  pauperes  charitatis 
officia  exercentur.  Liberi,  castri  de  Cut- 
giaco  ann.  1383.  in  Reg.  69.  Ghartoph. 
reg.  eh.  64  :  BerMirdus  Giraudi,  Algue- 
rius  Salas,  etc,  electi  per  sindicos  uni- 
versitatis  hominum  castri  de  Cutsictco, 
conigregati  in  Domo  karitatis  communis 
universitatis  prmdicim,  uhi  moris  est 
infra  castrwn  eongregari. 

T  DOMUS  LiBRATiONis  Avcnlone,  Do- 
mus  in  qua  pauperibus  quotidie  distri- 
buebatur  panis,  ob  cujus  panls  figuram 
prsedicta  domus  Pignota  etiam  dieta 
est.  Memoratur  in  Instrumento  anni 
1885.  ex  Histor.  Delpbinali  quam  con- 
sule  tom.  2.  pag.  294. 

j  DoMUs  Necessaria,  Latrina,  seu 
'  Locus  ad  neeessariam  ventris  exoneratio- 
nem  accommodatus.  ÀntiqusB  Gonsue- 
tud.  Ganonicor.  Regular.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  col.  1224  :  Intrantes  vero 
Domum  neeessariam,  q%iantum  jpossunt 
abscondant  vullus  suos  in  capittis  suis, 
Domus  necessaria  in  longum  septem  (ha- 
bebat  tesias)  in  ItUum  sex,  in  Gharta 
Iterii  Domini  de  Tociaco  prò  Monaster. 
de  Rupibus  ann.  1211. 

1  Domus  Patrua,  f.  Principalis,  Inde 
sic  dieta  quod  sit  quasi  Parens  inferio- 
rum  :  Galli  dlcimus  Chef  d'Ordre,  ubi 
de  prima  Monachorum  domo  agitur. 
Testam.  Jacobi  Arrag.  Eegis  ann.  1272. 
in  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1148: 
Jtem  (le^amus)  operi  Fratrum  Pcsm' 
tentits  Jesu  Christi  Domus  patruss  du- 
centos  Moràbatinos,  Vereor  ne  sit  nomen 
proprium. 

•Passim  occurrit  in  Ghartis  xvj.  saec. 
prò  Domo  paterna,  apud  Provinciales, 
guibus  vernacule  dicitur  Oustau  pelrou-' 
usu,  Gatalanis  Ostai  peiroai. 

Domus  Pensilis.  Eucherlus  Lujgdu- 
nensis  in  Epistola  ad  Phylonem  Pres- 
byterum  :  Hoc  tamen  peto  ab  ipso  fratre 
nostro,  ut  Domum  pensilem,  quam  jus- 
simus  fieri,  nobis  prsepararet,  et  mem- 
branas.  Golnmella  lib.  12.  Pensile  hor' 
reum  dixit,  repositorium  sublime  et 
editum.  Cameram  pendentem,  Sidonius 
lib.  2.  Epist.  2.  Kpei&a<rrouc  TKpi66Xouc, 
Palladius  in  S.  Ghrysostomo  cap.  18. 
iipiuacrrov  xtjicov,  Manuel  Ghrysoloras  in 
Epist.  edita  post  Godini  Orig.  Gonstan- 
tinop.  pag.  127.  Pensiles  horti  olim  The- 
bis  ^gyptiis  memorabiles.  Domos  vero 
pensiles,  qu8B  pontibus  inaediflcatffi  sunt, 
appellavit  auctor  Vit»  S.  Leobini  Epis- 
copi Garnotensis  num.  15.  de  Lutetia 
Parisior.  :  Jgnis  exiliens  Domos  pendulas, 
quasjper  pontem  constructts  erant,  exurere 
ccepxt. 

1  Domus  Pie  Doge.  An  Schola  sic 
dieta,  auod  ibi  pia  et  ad  salutem  neces- 
saria doceantur  ?  Domus  quas  est  intra 
Domum  pie  dece  et  Domum  Hunfredi 
Ausberge,  in  lustramento  anni  1224. 
ex  Ghartulario  S.  Vandregesili  tom.  1. 
pag.  1012.  Vereor  et  hic  ne  sit  nomen 
proprium. 

•  uaud  dubie  cognomentum  hominis, 
vulgo  Pied-d'Oye,  Lambertus  Pesaucm, 
in  Gharta  ann.  1125. 

•  Domus  PiETATiSjXenodochium  pau- 

Seram,  quale  Parislis  exstat,  vulgo 
ictum  La  Pitie,  quod  B.  Virgini  ima- 
Slnem  Gruciflxi  super  genua  tenenti 
edicatum  sit.  Gonsuet.  de  Trya  ann. 
1825.  in  Reg.  64.  Ghartoph.  reg.  eh.  54  : 
Item  quod  consules  et  universttas  dictss 


viUsB  possint  construere,.,  in  dieta  vtUa... 
dìios  Domos  pietcUis,.,.  in  quibus  pau- 
peres Christi  recipiantur. 

^  Domus  Quadrata,  Ex  quadraUs 
saxis  constructa.  Gharta  ann.  1230.  in 
Ghartul.  eccl.  Lingon.  ex  God.  reg. 
5188.  fol.  198.  v«  :  Ego  Girardus  de  Mon- 

tigneio  miles  notum  facio, quod  cum 

venerabilis  piUer  et  dominus  episcopus 
Lingonensis  haberet  medietatem  per  om- 
nia  in  situ  Domus  mess  petrinss  et  qua- 
dratts,  eie.  Vide  Quadratarii. 

Domus  Regis,  Guria.  Leges  Henr.  I. 
Regis  Anglia  cap.  80  :  Domum  Regie 
dictmus,  ubicunque  in  regione  sua  sit, 
cujuscumque  feudum,  vel  mansio  sit.  Lu- 
dovicus  Vii.  Rex  Francor.  apud  Th wroc- 
zium,  dicebat,  Domum  Regie  esse  quasi 
Ecclesiam.  Vide  Notas  nostras  ad  Gin- 
namum  pag.  450.  [et  tom.  2.  Gapitul. 
Baluzii  col.  1150.] 

I  Domus  Religiosa,  Monasterium, 
Gali.  Maison  Religieuse.  Occurrit  apud 
Rymer.  tom.  10.  pag.  808.  et  alibi. 

1  Domum  Revogare,  in  Vocabulario 
Juris  utriusque  est  Dicere  te  non  debere 
litempati  eo  loco  quo  conveneris  ;  sed  ibi 
ubi  Domum  habes,  Unde  Legatus  qui 
mittitur  Romam,  vel  vocatur  a  Principe 
prò  necessitate  veJ  utilitate  Reipublicss 
non  tenetur  tunc  ibi  respondere,  sed 
habet  jus  revocandi  Domum. 

^  Domus  Spiritualis.  Regula  S.  Pa- 
chomii  inter  Acta  SS.  Mali  tom.  3.  pag. 
846  :  Nemo  in  Domo  spirituali  comedat, 
sed  potius  in  dominica  vel  in  Monasterio 
ejusdem  fidei.  Postremum  hoc  addi  vi- 
detur,  inquit  Editor,  propter  Monas- 
teriaArlanorum  vel  Origenfstarum,  quae 
non  potuerunt  iis  temporibus  defuisse, 
maxime  si  Monasterium  intelligas  in 
prima  ac  propria  signiflcatione,  in  quo 
unus  aliquis  solitarius  degit;  vel  duo 
tantum  simul  :  qu»  autem  Spiritualis, 
quse  Dominica  Domus,  dicatur,  non  fa- 
cile est  divinatu.  Fortassis  Dominica 
dicitur  hospitium  seu  diversorium  pu- 
blicum,  ad  Domini,  puta  Gaesaris,  jus 
pertinens  ;  Spiritualis  autem  locus  ali- 
quis deliciosus,  liberum  aerem  undique 
admittens,  nec  satis  clausus  honestati. 
Hsec  vir  doctissimus.  Mal  lem  Dominlcss 
nomine  Gatholicam  Ecclesiam  seuReli- 
glonem  intelligere,  ut  Domus  Dei  paulo 
superius  explicata  est  ;  Spiritualis  vero 
hsereticam  Domum.  Fuerunt  ante  id 
tempus  hsBretici,  qui  se  Jactarent  Spiri- 
tuales,  orthodoxos  vero  Fsychicos  appel- 
larent,  ut  de  Valenti nianis  expresse 
docet  Irenseus  adv.  Hsr.  Valentin!  lib. 
1.  cap.  1. 

1  DOMUS  Terranea,  f.Tugurium  terra 
et  luto  constructum,  domuncula  rustica, 
Gregorii  Monachi  Ghronic.  Farfense 
apud  Murator.  tom.  2.  part.  2.  col.  586  : 
Et  dedit  in  supra  dicto  sancto  Adriano  por- 
tionem  Leonts,  et  in  Regione  qua  vocatur 
Vicus  Patrieii  Domum  terraneam  cum 
eurticella^  et  in  fundo  Lippiano  vineam 
ordinum  xo. 

Domus  Turrales,  Turribus  instruc- 
tsB,  in  Ghronic.  Willelm.  Nangii  ann. 
1226. 

^  Domus  Venerabilis,  Xenodochium, 
ubi  pauperes curan tur  etaluntur.  Gharta 
Henr.  IV.  imper.  ann.  1118.  apud  Mura- 
tor. tom.  8.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
579  :  Prssceptum,  quod  appellant  bannum, 
emisit  super  Danio  venerabili ,  hoc  est, 
ospitali,  guss  constructa  est  juxta  Renum 
in  curie  Marchionis,  ut  in  omnibus  rebus^ 

Ìuas  comitissa  Matildis  eidem  venerabili 
ìomui  largita  erat,  .  . .  .  oò  omniinjuria 
oermaneant  inlassa.  Vide  supra  Domus 
Kariiatis, 


1  DOMOSTAOIUM.  Vide  Domistadium. 

1.  DONA.  Gapitulare  Garoli  M.  ann. 
807.  cap.  8.  edft.  Baluzians  :  Omnes  itc^ 
aue  fidèles  nostri  Capitanei  cum  eorum 
hommibìAs,  et  carra  sive  Dona,  quantum 
meUus  preparare  potuerint,  ad  condictum 
pladtum  veniant.  Gapitul.  Garoli  Galvi 
tit.  48.  sub  fin.  [^  Gonvent.  Gariac.  ann. 
877.]  :  Dedit  omnibus  licentiam  cum  Dei 
gr€Uia  et  sua  redeundi  ad  propria,  excep- 
tis  his,  quos  specialiter  prò  specialibus 
causis  eonsiderandis,  vel  prò  Dona  libe- 
randa  secum  aliquantis  diebus  manere 
prmcepit.  [Vide  Donum  2.] 

2.  DONA,  Gali,  une  Donnée,  hoc  est, 
Donatio  et  distributio,  prsBsertim  illa, 
quae  publice  fit  pauperibus.  Testamene 
tum  Beatricis  de  Sabaudia  Gomitissa 
ProvinciflB  ann.  1268  :  VolOj  quod  fiat  gè- 
neralis  Dona  sive  distribuHo  ter  In  sin- 
gulis  septimanis  omnibus  pauperibus.  Ga- 
randir  la  Donne,  in  Gonsuetudlne  urbis 
Insulensis  art.  59.  i.  Donum  a  se  fac- 
tum in  se  recipere. 

^  Testam.  Burgond.  de  Podio-luper. 
ann.  1850  :  Jtem  volo  et  ordino  quod  in- 
continenti post  dictum  meum  cantare, 
fiat  una  Dona  de  pane,  vino  et  carne  in 
dicto  castro  pauperibus  Christi  amore  Dei, 
et  cuilibet  volenti  acdpere,  detur  elemo- 
mosina  usque  4id  valorem  quatuor  dona- 
riorum,  Aliud  Girinidonati  de  Goqui- 
riaco,  dom.  dePeisselay  in  Bellijoc.  pago 
ann.  1438  :  Testator  vuU  die  susb  sepul- 
tune  eroaari  Christi  pauperibus  unam  Do- 
nam  debite  notificatam  per  octo  dies  in 
ecdesiis  parochialibus,  distantibus  hinc  et 
hinc  a  viUa  Laii  iribus  leucis,  et  cuiUbet 
Christi  pauperi  ad  dictam  Donam  venienti 
dari  et  erogari  valorem  salis  duortun 
óbolorum  regiorum  semel^  et  etiam  eie 
distribui  die  ejus  Donss  in  pane  viginti 
asinatas  sUiginis  mensurm  Laii, 

DONALE,  prò  Donum,  Donativum.  Ri- 
gordus  ann.  1201  :  Potentioribus  imperii 
per  multa  et  magna  Donalia  sibi  ascitis» 

^  DONAUA,  Donationis  Gharta.  Ghar- 
tul. Bituric.  fol.  161  :  Facta  Donalia  ista 
in  mense  Julio,  Vide  Donale. 

^1.  DONABE,  Prstio  dare,  vendere. 
Gharta  ann.  1150.  ex  God.  reg.  5182.  fol. 
106.  V*  :  Et  solebcU  abere  cornee  (Barchi- 
nonensis)  in  isto  honore  tabemam  cum 
vino,  quod  ibi  Donabat.  Vide  Donum  2. 
r^  Germanis  Schenken  etiam  est  Potw- 
lenta  vendere.  Adel.] 

o.  2.  DONARE,  Terminari.  Gharta  ann. 
1085.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  Pergit 
de  alio  fronte  usque  in  area  decimaria,  et 
usque  in  via  sublus  erota,  et  girat  super 
viam  usque  ad  vineam  S.  Mariss,  et  postea 
flexit  se  super  perecium  et  Donat  usque 
in  viam  quts  venit  de  Frejurio.  Sed  leg. 
fortassis  Durat. 

1  DONARIA,  f.  Idem  quod  Donum  2. 
Gharta  Richardi  Regis  Anglisaann.  1192. 

8ro  Fundatione  Monasterii  Sarmacise 
»rd.  Grandimontensis inter  Anecd.  Mar- 
ten. tom.  1.  col.  647  :  Acquisitiones  factas 
et  faciendas  teneant  (Grandimontenses) 
aut  tenere  faciant  ad  arbitrium  suum,  vi- 
delicet  dectmas,  hominee,  domos,  terras, 
nemora,  prata,  vineas,  latomicks,  presso- 
rias,  aquas,  molendina,  usagia  etpascua, 
pasnagia,  Donarias  et  hujusmodi  in  pu- 
ram  et  perpetuam  eleemosynam  perenni- 
ter,  plenarie,  pacifice,  libere,  quiete. 

«  fiONARIUH.  OblaUo,  quse  a  fldelibus 
fit  in  esculentis  aliisve  rebus.  Gharta 
Raynaldi  archiep.  Rem.  ann.  1125.  in 
Ghartul.  Gluniac.  fol.  200  :  Ssspefato  pre- 
sbitero concessum  est,  ut  singulis  Domi» 
nicis  de  missss  celebratione  ex  communi 
óblationepanem,  vinum  et  Donarium,  me- 
dietatem quoque  oblationis  parrochiano- 


DON 


DON 


DON 


179 


rum  ad  henefleium  presbiteraius  perii' 
nentium  habeat,  reliqua  omnia  sint  mo^ 
nachorum, 

1 1.  DONARIUS,  f.  prò  Denarius,  qui 
Idem  sii  ac  Deeanus  8.  Minor  Judex  qui 
Jus  dicebat  per  Decaniaa,  Prseceptum 
Caroli  Calvi  imud  Acherium  Spici! .  tom. 
8.  pag.  849  :  In  nomine  Mancia  et  indivi' 
dusR  Trìnitatis.  Carolus  gratia  Dei  Rex, 
omnibu$  Epieeojns,  Ahhatibue^  Ducibue, 
Comitibus,  Vicariiè,  CentenariiSf  ac  Dona- 
riis,  Musi»  noatris  discurrentibus,  vel  cm- 
teria  Fldelibua  eanctw  Dei  Eccleaim. 

•  2.  DONARIUS,  Qui  donatus  est  re  ali- 
qua,  f.  prò  Donatariua,  Gali.  Donataire, 

db  aria   ann.  1466  :  Renunciaverunt 

juridicenii  donationem  aeu  ceaaionem  fac- 
tam  ex  cauaa  in^ratitndinia  poaae  et  de' 
bere  revocari,  ai  poat  eamdem  donanti 
Donariua  fuerit  ingratua.  Vide  mox  Do- 
natariua. 

^  Aliud  vero  sonai  vox  Gallica  Donai- 
rea  in  Gest.  Ludov.  Pii  cap.  18  :  En  te 
tena  maiamea  vindrent  auai  novelea  à 
cort  que  Théodorea  aecrélairea  de  l'égHae 
de  Rome  et  Léona  Donairea  eatoient  occia. 
Ubi  idem  quod  Notarius,  ut  colligi  tur 
ex  Vita  ejusd.  imper.  cap.  87.  unde  haec 
desumpta  sunt  :  Sub  hoc  tempore  ]ferla' 
tum  eat  imperatori,  Theodorum  prtmice' 
rium  aanctaa  eccUaim  Romana  et  Leonem 
nomenclatorem  luminibua  pritMtoa  ac 
deinde  decollatoa,  Leon  doneor,  eodem 
sensu,  in  iisd.  Gest.  cap.  12.  Vide  in  No- 
menclator. 

1 1.  DONATA,  Soror  laica  Inter  Monia- 
les,  ut  Donatua  Inter  Monachos.  Testa- 
mentum  Armandi  d'Alegre  ann.  1268. 
inter  Anecdot.  Marten.  tom.  1.  col.  1117  : 
Monialea  aeu  Donataa  dictarum  domorum 
de  Campa  et  de  Chezia.  Fundatio  Monas- 
teri! Saletarum  Ord.  Gartusiensis  ann. 
1299.  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  92. /^ol. 
1  :  Poasint  mulierea  nobilea  et  innobilea 
in  Converaaa  aeu  donataa  recipere  ;  dum- 
modo  dicto  monaaterio  talea  et  tantoa  red- 
ditua  perpetuo  aaaideant,  unde  commode 
aine  dUimno  dictiMonaaterii  valeant,  quan- 
diu  vixerint,  auatentari.  Donataa  iterum 
memorat  Buschius  de  Reformatione  Mo- 
nasteriorum,  apud  Leibnitium  tom.  2. 
Scriptor  Brunsvic.  pag.  896.  Vide  Do- 
nati 2. 

1  2.  DONATA,  Spuria.  Catherina  natU' 
ralia  Alia  Humbertl  Delphini  pluries 
Donata  vocitatur  in^us  Tractatu  ma- 
trimoniali ann.  1887.  Hist.  Dalphin.  tom. 
2.  pag.  829.  et  880.  Vide  Donar 1 1. 

^  DONATA  Terrìe,  mendose  scriptum 

Sro  Donata  terra.  Modus  agri.  Vide  post 
^unnarium, 

^  DONATARIUS,  ut  supra  Donariua  2. 
Lit.  Phil.  VI.  ann.  1843.  in  Reg.  B.  2. 
Cam.  Comput.  Paris.  foK  91.  v*.  :  Afan- 
damua  vobta  qualenua  ai  aliquem  Donata- 
rium  vel  aliquoa  Donatarioa  ad  vo«....  ac' 
cedant,  requtrentea  ae  in  poaaeaaionem  vel 
aaiainam  alicujua  vel  aliquorum  per  noa 
vel  alium  noatro  nomine  sibi  donatorum, 
induci  in  poaaeaaionem  vel  aaiainam,  etc, 
Occurrit  prffiterea  in  Lit.  ann.  1878.  tom. 
5.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  656.  art.  2. 
in  Stat.  Gadubrii  cap.  42,  et  alibi  pas- 
sim. Vide  Donatoriua, 

<>DONATELLnS,  liaìlìsDonadello.  Ohron. 
Patav.  ad  ann.  1282.  apud  Murator.  tom. 
4.  Antiq.  Ital.  med.  savi  col.  1149  :  Et 
mtUti  preabyteri,  clerici  et  religiosi  fuerunt 
occiai  in  Padua  et  Paduano  diatrictu,  quo- 
niam  tunc  fuit  per  commune  Paduaa  aia' 
biUtum  et  scriptum  in  quodam  parvo  va» 
lumine,  quod  vocabatur  Donatellvs,  quod 
prò  homicidio  eommisso  in  persona  ali' 
cujus  ecclesiasticaa  persona,  condemnari 


debeat  homicida  in  uno  solo  denario  Ve' 
neto  grosso, 

1.  DONATI,  in  quibusdam  provinclis 
Nothi  ac  Spurii  appellati.  Descripsit  Du- 
chesnius  in  Delphinis  Viennensibus 
Chartam  Humberti  Delphini  ann.  1851. 
in  qua  ait,  seAmedeum,Donafumsuum, 
ad  ordinem  Militarem  promovisse,  etc. 
[P,  de  Lucina  io  Donatus  etfiliua  natura- 
Uà  Melincti  ae  Lucingio,  in  Tractatu  ma- 
trimoni! ann.  1887.  mst.  Dalphin.  tom. 
2.  pag.  829.  Eadem  notlone  occurrit  in 
Charta  Dumbensl.1  Joan.  de  la  Goaueìn 
Histor.  MS.  Principum  de  Deola,  in  Bi- 
turigib.  :  Et  avoit  en  aon  hoatel  un  sien 
Donne  et  advoué,  dit  le  Rastard  de  Cfiau- 
vigny. 

*  Testam.  Frane,  de  Bellovid.  ann. 
1477.  in  Reg.  8.  Armor.  gener.  part.  2. 
pag.  xviij  :  Item  dat  et  l^at  idem  dom. 
teatator  nobili  Margareta  Donata  dicti 
condam  Dom.  Veraceui,  ....  prò  ipsa  ma- 
ritanda,  videlicet  centum  scutos  auri  nO' 
vos  regioa.,.  Rem  dat  et  legat  nobili  EU' 
na  alteri  Donata,  etc.  Testam.  Sibueti  de 
Viriaco  ann.  1491.  Ibid.  pag.  xx  :  Item 
dat  et  ìegat  prò  aemel.,,,  nobili  Philippo 
ejua  Donato,  ultra  «tòt  data  m  eontractu 
màtrimonii  ipaiua  Philippi,  videlicet  cen' 
tum  florenoa  moneta  parva,  Aliud  ann. 
1508.  ibid.  pag.  xliv  :  Guillelmua  de  Pra' 
tocomitali  canonicua  ecclesia  collegiata 
5.  Crucis  Montila  Adhemari.,,.  relinquit 
Rolando  ejus  Donato  l^.florenos,,,..  ^uos 

aibi  aolvi  vult, tociena  quociena  dictua 

Rolandua  ad  atatem  25.  annorum  deve 
nerit,  .  .  . ,  et  quod  ....  auua  haarea  ip^ 
àum  Rolandum  intertineat  in  acolia  .... 
uaque  ad  atatem  pradietam.  Denique 
aliud  ann.  1510.  ibid.  pag.  xxv  :  Item  dat 
et  legat  idemnobilis  testator  (GniW.  de  Vi- 
riaco) nobili  Petra  de  Viriaco  ejus  Do' 
nato  prò  omnibua  et  aingulis  jurwus,  .  .  . 
eidem  nobili  Petra  Donato  pertinentibus.., 
in  bontà  et  hareditate  ipaiua  nobilia  teatO' 
toria,  videlicet  ejua  victum  et  veatitum  dum 
et  quando  mancionem  auam  facere  et  tra- 
here  voluerit  in  domo  habitacionia  dicti 
teatatoria  et  cum  harede  dicti  teatatoria 
aubacripto  ac  aliia  liberia  ipsius  teatatoris^ 
opera  et  nugocia  dieta  sua  domus  et  dicti 
sui  haredis  subacripti  (adendo  tota  suo 
poaae,  et  non  alias.  Nostri  Donoier  et  Dos- 
noier  dixerunt,  prò  Amori  operam  dare. 
Fabul.  tom.  1.  pag.  285  : 

gaant  H  Talléf  espoosé  «ai 
t  M  fame  la  voas  aqueat 
Et  nait  et  Jor  à  Doaooier, 
A  aeoler  et  à  besier,  ete. 

Vide  ibi  Glossario! um. 

2.  DONATI,  dicti  Laici,  qui  seseet  bona 
sua  Monasteriis  donabant  et  oflTerebant, 
de  qui  bus  multa  observamus  in  voce 
ObUui,  Bisce,  ut  est  in  Praeceptis  Syno- 
dalibus  Petri  de  Gollemedio  Archiep. 
Rotomag.  ann.  1245  :  Jubetur,  ut  aliquod 
signum  tn  eminenti  loco  portoni  ad  orbi' 
trium  Archiepiscopi ,  et  religioni  con- 
gruentia  indumenla,  ut  per  hoc  distin' 
guantur  ab  aliis,  et  sicut  R^igiosi  ab 
IScdeaia  defendantur.  Statuta  Ord.  Car- 
tusiens.  ann.  1868.  part.  8.  cap.  8  $  1  : 
Cum  ex  incauta  et  indiscreta  recepitone 
Donatorum  et  Praabendariorum  damna  et 
scandala  quamplurima  nostro  Ordini 
provenerint,  etc.  Et  S  4  :  Qui  Ordini  se  et 
sua  dederunt,  et  nobiscum  resident  conti- 
nue, etc.  [Capitula  general.  MSS.  S.  Vic- 

toris  Massi!.  :  MUtantur   Visitatores 

qui ....  inquirere  debeant  de  meritis 
Priorum  et  Monachorum  et  Donatorum 
et  Conversorum,  LittersB  Caroli  Frane. 
Regis  primogeniti  ann.  1858.  apud  D. 
Secousse  tom.  8.  Ordinat.  pag.  818  :  Ipsos 


Réligioaoa  (Abbati»  S.  Amandi  Ord.  S. 
Augustini)  una  cum  eorum  omnibua  mem- 
bria  et  pertinentiis  membrorum  Ecclesiis, 
Beneflciis,  officiis,  locis,  Presbyteris,  Cl«- 
ricis,  familiaribus,  familiis,  aervitoribue, 
Donatia,  Receptia  et  eorum  hominibua  tati- 
liabiltbua,  etc,  sub  proiectione  et  specicdi 
salva  gardia  regxa  et  nostra  suscipl' 
mus,  etc,'\ 

^  Habuere  et  laici  suos  Donatos,  ut  dis- 
cimus  ex  Lit.  remiss.  ann.  1879.  in  Reg. 
114.  Chartoph.  reg.  eh.  219  :  Guillaume 
Robelin  Donne  et  rendu  de  nostre  amé  et 
féal  cousin  le  conte  de  Sancerre,  etc.  Vox 
quippe  Rendu  impedit  quominus  spu- 
rium  eo  loci  intelligas  ;  unde  famulum 
per  vitam  seu  servitio  perpetuo  addictum 
interpretor. 

DONATIGA,  DoNATicus.  Ugutio  :  Dona- 
tica,  ca.  Corona,  qua  victori  donatur  :  et 
Donalicus,  ca,  cum,  quod  donatur  et  aC' 
cipitur,  Suidas  :  Atavaxixóc  >  dia5o<ric  t) 
di8oi&£vv)  icapàc  toO  fioLaìkitùQ  tote  xpaT«^|Mi- 
9cy,  Donativum, 

^  DONATIGE  CoNOEDERE,  Dono  dare. 
Charta  ann.  1841.  in  Reg.  74.  Chartoph. 
reg.  eh.  648  :  Marquesia  donavit..,,  ne' 
mora,  aquas,  fonica,  rivoa^  atagna,.,,  cum 
ofnnibua  et  aingulia  bontà.,,,  donatis  et 
Donatice  coneessit. 

1  DONATICIUM  .  Donatio ,  traditio. 
Charta  Caroli  Calvi  ann.  848.  inter  Ins- 
tjrum.  tom.  1.  nova  Hist.  Occitan.  col. 
'A  :  In  villis  villaribus,  in  Ecclesiis,  tam 
in  Donaticiis  et  Iraditionibus,  quam  eliam 
in  empliciis  et  comitatu. 

DONATIGUM,  Idem  quod  Tallia,qìmsta, 
mutuum  coactum  ,  etc.  Charta  ann. 
1075.  i)ro  Monasterio  Pinarolensi  :  Dono,,. 
Donaticum  tollendum,  et  omnem  reddibi' 
tionem  et  siccum  censum  reddendum,  etc. 

^  DONATIO,  Idem  quod  Donum  2.  Pra- 
statio  quffivis,  tributum,  quod  sub  dona- 
tionis  ultronea  titulo  domino  prsestatur. 
Lit.  ann.  1857.  tom.  4.  Ordinat.  rag. 
Frane,  pag.  44B:Propter  qua  idem  domi- 
nus  noster  rex  est  circa  hoc  mullipliciter 
et  diversimode  dampnificatus  in  partioni- 
bus,  DonatUmibus,  redditU}us  et  emolu^ 
mentis  bladorum ,  vinorum  et  aliorum 
fructuum  ex  cultura  pradiorum  prove' 
nienlium  et  procedentium,  qua,  ut  dicium 
est,  per  dictas  feras  bestias  devastantur 
et  continue  consumuntur. 

^  Donatio  ante  Nuptias,  vel  Prop- 
TER  nuptias,  in  Instit.  Justin.  lib.  2. 
tit.  7.  idem  quod  supra  Agentiamentum, 
Antefactum,  Augmentum  dolis  et  infra 
Dos  i.  Vide  in  his  voci  bus. 

^  Donatio  EoclesiìE,  e;|us  collatio, 
Gali.  Presentation.  Epistola  Praelatorum 
NormanniaB  ad  Philippum  Aug.  Frane. 
Reg.  inter  Concilia  Rothomag.  gag.  105  : 
Quatuor  Presbyteri  et  quatuor  Militeaju- 
rabunt  auper  Sacroaancta  ;  et  Episcopus 
exinde  stve  Archiepiscopus  examinabit 
quod  ipsi  odo  dicent,  aà  quem  spedare 
debeat  Donatio  Ecclesia  de  jure  patrona- 
tus.  Vide  ibi  Diploma  pr»dicti  Keg.  Au- 
gusti. 

«  Donnisons ,  eadem  acceptione  ,  in 
Charta  Philipp»  comit.  Geirisd  ann.  1277. 
ex  Lib.  nigr.  ».  S.  Vulfr.  Abbavill.  fol. 
64.  V*.  :  Lekele  capelerie  devant  dite  je 
nome  camme  fonderesse,  et  por  che  k^il 
apere  he  le  premiere  Donmssons  en  soit 
moie,  je  doins  por  Dieu  et  en  amosne  à 
monseigneur  Jehan  men  capelain,  hi  ma 
servie  a  tout  le  core  de  sa  vie.  Vide  intra 
Donum  8. 

^  Donatio  Inofficiosa»  Qu»  fit  In 
damnumet  fraudationem  haredum.  Lit. 
Joan.  reg.  Frane,  ann.  1861.  in  voi.  10. 
arestor.  parlam.  Paris.  :  Cum  vicecomes 
de  Thoanco  plures  contradus,  Donationes 


480 


DON 


DON 


DON 


inofficioèas  et  transparta  plurimorum  hm- 
reattagtorum  suorum  fecerit ,  etc.  Vide 
Inofficiosum  teatamentum. 

•  DoNATiONis  LuGRUM.  Vide  sapra 
Antefactum. 

DONATio  PER  PrìBSENTEM,  Donatio 
Inter  vivos.  Ghrodegangus  in  Regala 
Ganonlcor.  Metensium  cap.  81  :  De  re- 
bus, quas  habent  aolenniter  DontUione  per 
prmaentem  donet  ad  Ecclenam  B,  PauH 
ad  opus  Dei,  etc, 

^  DE  DONATIONE  REGIS  ESSE  diceban- 

tur  apud  Anglos  nobilium  viduse  et  fi- 
lise,  quffi  maritis  vel  parentibus  mortuis 
in  euetodia  regis  erant.  ut  domini  capi- 
tali s,  qui  eas  prò  arbitrio  suo  nuptum 
coliocaret.  Vide  supra  ìnDievaragareei 
Glanvillam  lib.  7.  cap.  9.  et  10.  Deplacito 
injuetm  desponaationts  cujusdam  dominm 

fum  fuit  de  Donatione  domini  regie,  in 
^lacit.  pasch.  ann.  9.  Rich.  I.  Northumb. 
in  Abbrev.  Placit.  pag.  90.  Hub.de  Monte 
attachiatìM  fuit  ad  reepondendum  do- 
mino regi  de  placito  quare  deeponeauit 
Elam.  que  fuit  uxor  Roberti  de  Shelton, 
gum  fuìt  de  Donatione  domini  regie  eine 
ticentia  domini  requt,  et  eadem  Eia  eimi- 
liier  eummonita  futt  ad  reepondendum 
domino  regi  quare  permieit  ee  maritari, 
in  Placit  ann.  26.  Henr.  III.  Hertford. 
ibid.  pag.  120.  In  Donacione  dom.  regie, 
in  Placit.  Rich.  I.  ibid.  pag.  18. 

9|c  [Droit  sur  les  Donations  :  e  Omnis- 
que  census  et  omnes  fiducie  et  omnes 
redditus  et  leide  macellorum  et  salis  et 
omnes  Donationes  sint  monachis  in  per- 
petaum.  (Gartular.  Goncbar.  Ruthen.  p. 
m,  an.  1106).»] 

^  DONATISTA,  Qui  sequitur  Donatum. 
Gatb.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
76^  :  Donatus ,  Donaist.  Donatista,  qui 
eludei  in  ilio  libro.  Gbarta  oro  unione 
scbolarum  Trecens.  ann.  18^.  in  Reg. 
65.  Gbartoph.  reg.  eh.  28  :  lUi  qui  extra 
ecola»  prssaictas  litteras  Latinas  usaue  ad 
Doncuam  in  Trecenei  civitate  et  suburbio 
addiscebantj  etc. 

IDON  ATlVUM^Donum,  Donatio.  Gharta 
Agaunens.  ann.  998:  Conservetur  hoc 
Donativum  pietatis  gratta  peractum.  Gon- 
cordia  inter  Auscitanam  et  Gssarau- 
gustanam  Ecclesias  ,  Goncil.  Hispan. 
tom.  8.  pag.  897  :  Asserebat  se  prsedictam 
possidere  Ecclesiam  ex  Donativo. .  .  Regis 
AragonitB.  Apud  Tacita m  et  alios  Dona- 
tivum donum  erat  Imperatoris  militibus 
concessum. 

DONATOR,  Leguleiis  Anglis  Donar,  qui 
donat  prsBdia  vel  tenementa  alteri  ad 
talliam  ;  is  autem  cui  donantur^  dicitur 
iisdem  Donée.  Ita  Rastallus. 

I  DONATORIUS,Iscui  aliquid  donatur. 
Gali.  Donataire.  Diploma  Henrici  VI. 
Imper.  Gollect.  Ampflss.  Marten.  tom.  1. 
col.  1002  ;  Et  quia  ab  Omnipotente,  cujus 
est  terra  et  plenituda  ejue.,,.  ex  quo  ema- 
nant  omnia  bona  trans  fusa  in  Donatorios, 
secundum  mensuram  donationie  gratiss 
euss.  Et  apud  Rymerum  tom.  5.  pag.  880. 
col.  2  :  Et  ipsos  Donatorios  de  sic  datis 
investiendi  et  seisiendi,  et  sic  seieitos  in 
possessione  sua  defendendi  et  ttiendt. 
Alibi  legitur  Donatarius. 

I  DONATUS,  Donum.  Acta  S.  Hucberti 
Monachi,  Mali  tom.  7.  pag.  277.  F  :  Qua 
fn€igis  Deum,  cum  in  terris  esset,  integra 
cantate  dilexit,  eo  potiori  Danatu  curan- 
dis  morbis  excellit.  Vide  Donati. 

YDONCELLUS,  ut  supraiDomicellus.  Acta 
SS.  Junii  tom.  1.  pa^.  506.  de  S.  Sanctio  : 
Vtjuvenee  bisce  militaribus  exercitamen- 
tis  imbuti,  necessitate  cogente,  facile  ad 
arma  properarent,  quos  ea  sstate  Doncel- 
los  nominabant, 

IDONGENA,  prò  Italico  Dozzina,  ut 


conjecto ,  Gongiarium,  annua  pensio. 
Ghronicon  Domini  de  Gravina  apudMu- 
rator.  tom.  12.  col.  552  :  Regales  Domini 
in  annis  juvenilibus  constituti,  Ucet  sub 
regimine  et  Doncena  Sancias  Reginas  re- 
lictas  Regia  Roberti,  etc. 

ODONDAINE,  vox  Gallica,  Sagitt»  cras- 
sioris  species,  Jaculum.  Expensa  prò 
munit.  cujusdam  castelli  MSS.  ann. 
1890  :  Item  pour  xii^.  Dondainnee  acha- 
teiz  de  Guillaume  Quintin.  Lit.  remiss, 
ann.  1405.  in  Reg.  160.  Gbartoph.  reg. 
eh.  280  :  Icellui  Jehan  tendi  san  arbales- 
tre,  et  après  ce  qu*il  ot  mie  sa  Dondaine 
en  coiche  pour  tirer,  et  qu'tl  Vabbessoit 
pour  prendre  sa  visée,  ladile  Dondaine 
eschapva.  Aliaa  ann.  1419.  in  Reg.  171. 
eh.  138  :  n  lui  bailleroit  d'un  vireton  ou 
d'une  Dondaine  parmi  la  pansé.  Pro  ma- 
china jaculatoria  ad  oppugnandas  ur- 
bes,  occurrlt  in  Dictionariis  Gallicis. 

«  DONDRECQ,  Moneta  aure»  genus, 
cuJus  meminlt  Gharta  ann.  14!28.  in 
Ghartul.  28.  Gorb.  :  Parmy  la  somme  et 
nria  de  quatre  vingts  couronnes  d*or,  doni 
lesdits  recongnoissant  vendeurs  et  chacun 
d'eulx  ensamble  en  ont  aujourd'huy  eu 
et  receu  dudit  acheteur  en  la  présence 
desdits  auditeurs  du  Roy  tee  soixante,  est 
assavoir  cinquante  neuf  couronnes,  ung 
Dondrecq  et  six  sols  en  monnoie  et  vingt. 
Nisi  legendum  sit  Daudreq.  Vide  infra 
Dourdere. 

^  DONDUM,  f.  Adeps,  idem  quod  Unc- 
tum.  Et  quidem  Donde,  prò  Engraissé, 
Saginatus,  in  Lit.  remiss.  ann.  1457.  ex 
Reg.  187.  Gbartoph.  reg.  eh.  272  :  Le 
euppliant  getta  bore  de  Vestable,  sans  le 
sceu  de  personne  quelconque,  une  paire 
de  buefz  Dondet.  Lit.  Jean.  reg.  Frane, 
tom.  4.  Ordinat.   pag.  425  :  Licet  ipse 

Guillelmus  Pellicerii Jacobum  Sa- 

geti ....  conduxisset ....  tradidiesetque 
eidem  Jacobo  infra  dictum  lumbum  causa 
portandi  ad  regnum  nostrum,  videlicet 
quasdam  quantiteUes  Dondi,  bagnadeUif 
piperis,  ginginbris,  et  nonnullarum  aliii- 
rum  rerum  seu  mercium,  etc. 

DONEG,  Nisi.  Rigordus  ann.  1190  :  Ille 
vero  respondit,  quod  transire  non  poterat 
Donec  in  Augusto. 

3|c  DONEGARE,  eadem  notione,  ut  vide- 
tur,  qua  Dominicare.  (Vide  supra  in  hac 
voce).  Possidere  proprietario  jure.  Stat 
Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  III.  pag.  878  : 
Si  quis  res  alicui  absenti  pertinentes. 
quas  ifise  vét  sui  majores  nomine  dictx 
absentis  tenuerit  vel  locaverit,  dictas  res 
in  alium  alienaverit,  seu  ei  ad  quem  diete 
res  pertinent  dictas  res  deneget ,  seu 
eorum  possessioném  restituere  differat, 
volens  eum  privare  dictarum  rerum  per- 
tinentium  in  possessione  seu  proprietate, 
statuimus  et  ordinamtis  quod  ex  hoc  ei, 
ad  quem  diete  res  pertinent  in  possessione 
seu  proprietate,  prejuditium  generet  de 
jure  vel  de  facto  ;  sed  sit  ad  quem  diete 
res  pertinent  licitum  sine  pena  dictas  res 
apprehendere  ac  si  in  aliuìn  alienate  non 
essente  seu  non  Donegarentur  eidem,  alio- 
natione  dictarum  rerum  in  aliquo  non 
valente.  JFb..] 

o  DONENTALE,  Dònetalgum,  Donum, 
munus, donatio,  Ital.  Donamento.  Gharta 
ann.  1^.  apud  Gencium  inter  Gensus 
eccl.  Rom.  :  Hasc  sunt  Donenlalia  et 
manualia,  quas  dominus  Offredudus  de 
Miranda  assignavit  domino  Datano  cas- 
tellano Mirandas Item  dictua  Offredu- 

ciua  habuerit  prò  auo  dominio  et  Done- 
talgo  tenamentum,  quod  tenuit  Rapiconua. 
Gharta  sic  inscribitur  :  Instrumentum 
Donitaliarum  et  manualium  rocas  Afiran- 
das.  Vide  Donale. 

DONESIA,  DONEIA.  Gharta  Ricardi  I. 


Regis  AngliflB  in  Regesto  PhilippiAu- 

gusti  Herouvalliano  fol.  89.  et  apud 
hopin.  lib.  8.  de  Sacra  polit.  tit.  7.  |  5  : 
Apud  Cainonem  reeipient  omnea  consue- 
tudines  et  emendas  asqualiter  Praspoaitus 
Archiepiacopi  et  Praspositus  Comitts  :  ita 
quod  neuter  expeetabit  alterum  ad  reci- 
piendum,  nisi  quando  fuerit  ibi  Donesia 
vel  commendisia  :  et  tune  Praspositus  Ar» 
chiepiscopi  non  recipiet  sine  Prssposito 
Comitis.  NUiilaminus  tamen  habebit  Ar- 
chiepiscopus  dimidiampartem  in  omnibtu, 
prasterquam  in  emenda  Doneias  vel  com-- 
mendisus. 

^  Lego  in  utroque  loco  Doneia  in  eod. 
Reg.  ex  Ghartoph.  reg.  idemque  videtur 
quod  supra  Donatio. 

«  DONETALGUH.  Vide  supra  Donen» 
tale. 

o  DONGHO,  a  Gali.  Dongeon  vel  Don* 
ian,  Gasteliulum,  minus  jpropugnacu- 
lum.  Terrear.  castell.  d'ibois  in  Reg. 
24.  Ghartoph.  reg.  fol.  87.  v«.  :  Pro 
quadam  lotigia,  sita  à  Ybois  juxta  mu^ 
rum  sive  Donghonem  dicti  castri.  Vide 
Dunjo. 

DONGIO.  Vide  Dunjo. 

•  DONGONUS,  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1819  :  Cujus  quidem  vinteni  medie- 
tas  in  clausura  viìlts  Alavardi  ponatur, 
et  alia  medieltzs  ponatur  in  clausura  cas- 
tri seu  Dangoni  de  Alavardo. 

DONIGATUS.  Vide  Dominicus  post  Do- 
minicum  2. 

«  1.  DONICUM  dicebant  antiqui  prò 
Donec.  Glossar,  vet.  ex  God.  reg.  7618. 

«  2.  DONIGUM.  Laboratores  ad  Do- 
KiGUAf,  Qui  sub  prsBStatione  fructuum 
terra  prsBdium  aliquod  tenent.  Stat. 
Plaeent.  lib.  8.  fol.  82.  v*.  :  Laboratores 
terrarum  ad  Donicum  teneantur  condu- 
cere biada  et  legumina  PUicentiam  ad 
domum  domini  infra  odo  dies,  j}ostquam 
levata  fuerint  de  area,  nisi  inter  eoe 
aUter  sit  conventum,  [^^  Vide  in  Domi- 
nicum  8.1 

1 DONJO,  DoNJONNUS,  DONJONUS.  Vide 
Dunjo, 

DONIQUIES,  Donec.  Vetus  Inscriptio 
607. 1  :  Doniquies  locus,  quem  emerani 
ssdificaretur. 

o  DONITALIA.  Vide  suora  Donentcde. 

DONITUM,  prò  Donatw,  in  Prsacepto 
Garoli  M.  prò  Hispanis  edito  a  Stèph. 
Baluzio  [et  in  alio  Ludov.  Pii  ann.  815. 
apud  eumd.  Baluz.  tom.  2.  Gapitul.  col. 
1406.  necnon  in  Gharta  ann.  845.  Marc» 
Hispan.  col.  781.1 

1.  DONNA,  Domina.  [Goncil.  Vallis* 
Oletanum  anni  1127.  inter  Hispana  tom. 
8.  pag.  816.  col.  1  :  Ego  Alphonaua  Impe- 
rator  Hispanias  una  eum  uxore  mea 
Donna  Rerengaria.]  Statuta  Venetorum 
ann.  1242.  lio.  4.  cap.  15  :  Sancimus,  ut 
si  aliquia  reìiquit  uxorem  suam  Donnam 
et  dominam  in  domo  sua,  quod  per  hatc 
verba  habeat  de  bonis  defuncti  ea  tantum, 
quas  sibi  necessaria  sunt  ad  comestionem 
et  pptum,  etc.  Galli  dicerent,  Dame  et 
maitresse. 

1 2.  DONNA,  prò  Tanna,  Dolium,  Gali. 
Tonneau,  Belg.  Tonne.  Gharta  B.  Mari» 
de  Gharitate  ad  Ligerim  :  Donnas  quo- 
que trecentas  quoque  trecentos  modios 
vini  continentes,  et  cupcLS  quas  ad  eamdem 
menauram  vinum  continere  aufficiant, 
necnon  et  arc(u  viginti  annonae  modica 
continentea.  Vide  Tunna. 

DONNEGALE.  Vide  Dominicus  post  Do- 
minicum  8. 

^  DONNIGALIA,  Donatio,  munus. 
Gharta  Petri  et  Sofredi  S.  R.  E.  card, 
ann.  1188.  tom.  8.  God.  Ital.  diplom.  col. 
1485  :  Mercandi,  immo  (osnerandi  detesta- 
bile genus,  quod  DonntaUia  consuevistis 


DON 


DON 


DON 


184 


nomine  palliare,  in  Sardinia  penitu»  irri- 
tamuM» 

o  DONNIGATUS.  Vide  in  Dominicum  8. 

DONNULA.  Vide  Domna  in  Domnus. 

1 1.  DONNUS,  prò  Domnua,  Godex  MS. 
Irminonis  Abb.  Sanfferman*  fol.  19  : 
Tempore  Donni  WalonU  Abbati»  fuerunt 
duo  fr€Ure$,  eie.  Occurrit  passim  ut 
apud  Àcherium  Spicil.  tom.  2.  pag.  715. 
in  Gonciliis  Hisp.  tom.  8.  pag.  Sii,  et 
alibi. 

o  2.  DONHOS,  nude,  prò  Abbas.  PrsB- 
cept.  Odon.  reg.  prò  monast.  Belliloc. 
ann.  889.  inter  Prooat.  Uist.  Tutel.  col. 
820  :  Si  aliquis  temerario  au$u  ex  his 
omnibìis,  qum  jubemus  vel  decernimue, 
altquid  infringere  seu  violare  tentaverit, 
seoBcentorum  solidorum  pretio  Donno  digne 
judicetur,  usibusque  fratrum  rite  depvLte' 
tur.  Vide  Dominu»  4. 

1D0N0IS.  Arclìivum  Montis  S.  Mi- 
chaelis  :  Ego  Odo  Borelli . . .  donayti  Mo^ 
nachie  S,  Michaelis  homines  Porteti,  qui 
tenent  eensus  aò  eisdem ,  hia  tantum 
mihi  retentis,  sanguine,  bello^  latrone, 
raptu,  incendio,  censu  Donois,  tnolta, 
charreio  semel  in  anno.  Forte  legendum 
Denis.  Vide  infra  Donum  2.  qu<xl  idem 
Yidetur. 

\  DONTSLAGH.  Vide  Dursclach. 

^  DONTSLAGA,  Flandris  DoodsUtg,  Ho- 
micidium,  a  Dood,  mors,  et  Slag,  ictus. 
Gharta  Pbil.  comit.  Fland.  prò  libert. 
franci  et  caste!.  Brug.  ex  Cam.  Gomput. 
Insul.  :  Protractus  de  DorUslaga  sive 
harna,  dabit  homini  ecdesik  unam  li- 

bram Quieumque  de  vulneribus,  sive 

de  harna,  sive  de  Dontslaga  in  eausam 
tractus  fuerit,scabinis  hoc  cognoscentibus, 
debet  intrare  laj^idem  super  veritatem, 
et  a  lapide  plegiari.  Vide  infra  Dun^ 
schlag  et  Dursclach,  f^o  Dontslaga  vel 
Dunslagen,  non  esse  idem  quod  Doode- 
lag,  Homicidium,  efflcit  emenda  minimi 
preti!  ;  videtur  Ictus  sine  vulnere.  Vide 
warnkcenig.  Hist.  Flandr.  part.  8.  tom. 
1.  pag.  287.  Haltaus.  Glossar,  col.  246. 
voce  Dunschlag.] 

1.  DONUM,  Corpus  Gbristi  mysticnm, 
quod  oflTertur  in  Miss»  sacrificio,  Gr. 
ttyiov  dO^pov,  seu  xk  £yta  2ùpa.  Tb  6Ìboov, 
7,Tot  «poafopa,  apud  Cyrillum  Alexanari- 
num  con  tra  Antbropomorph.  cap.  12. 
Hiidebertus  Genoman.  Carm.  de  Mys- 
terio  Miss»  : 

lotorai  vtolaDs  in  Mcn  vasta  Sacardot, 
Altaris  daitram  Dona  datonu  adit. 

Infra: 

Hine  Mi  quod  post  hoc  oflhrt  lacriiida  Minlatar 
Dona,  Mhfaic  populus  quod  sibi  laga  tioat. 

Ibidem  : 

....  Post  Iwc  Dona  iaarmda  tacrat. 
Bursum  : 

In  qao  Jani  mortlt,  mlHfqua  piasqoa  recordam, 

Appellai  triplici  nomine  munua  idem. 
Dona  Ttical  prunum,  quoniam  Deus  haa  dat  at  Ind» 

SiMtantaratar  le((e  modoqoe  caro. 
Munera  lont,  qnooiam  Dana  hb  dooatur,  at  inda 

Mancral  aiidoram,  cai  dadit  anctor  aaa. 
Kam  qood  SacriUcil  oemantor  nomina,  monatral 

Qua  ntiona  prìua  miuwra  dicat  aaa. 

Vita  Metrica  MS.  S.  Mauri  Abbatis  : 

Sumptoa  Tirificia  sacro  Ubamine  Donla. 

In  Liturgia  S.  Ohrysostomi  Sacerdos 
ait  :  'A^{b»90v  icpo9evsx^T)vat  voi  òic'  ei&oO 
ToO  &|iapTfa>XoO  xai  àva^iov  6ouXou  <roO  xà 
t&^oi  TttOTtt.  Id  est  :  Da,  ut  a  me  peccatore 
et  indigno  servo  tuo  hoc  Dona  tibi  offe» 
rantur.  Et  mox,  satis  innuit  quid  mune- 
ris  et  òt&pw  vocabulo  intelligatur  :  Su 
ykp  ci  ò  icp099ép&iv   xa\  6  icpoofCfópLevoc  : 


Tu  Christe  idem  es,  qui  offers,  et  qui  of- 
ferris.  Hinc  apud  Graecos  Patres  juTa- 
Xa(i6divetv  t&v  èyctov  Scupcov  est  par tld! pare 
sacrsB  Coen».  Balsamo n  ad  Canonem  19. 
Goncilii  Gartbag.  :  Aédoxai  iytZxoiptaxla 
^youv  xk  ayca^a£>pa.  Goncil.^Galchedon. 
Act.  10  :  Tà  aytot  Afi»pa  élfvco  tv  xw  eTn^xo- 
icet(p  èxotv(i&viQ<Tav  fux'  àXXi^Xuv.  Sed  et 
GrsBcis  dù>pa  interdum  dicuntur  sacri 
panes,  oblatì  ad  divinum  Sacriflcium, 
ex  quibus  particula  desumitur  ad  Cor- 
pus Domini  conficiendum.  Vide  Gaba- 
silam  cap.  2.  3. 10.  infra  in  Munus  [^^ei 
Glossar,  med.  GrsBcit.  voce  A^pov.] 

2.  DONUM,  Pr»statio  quaevis,  tribu- 
tum,  quod  sub  donationis  ultronea 
titulo  Domino  prsestatur.  Salvian.  lib.  8. 
extremo  de  Gubernat.  Dei  :  Insuper  etiam 
ridiculos  ipsi  nos  facimus,  aurum,  quod 
pendimus,  munera  voeamus,  Dicimus  Do- 
num esse,  quod  pretium  est,  et  quidem 
pretium  conditionis  durissimss  ac  miser» 
rimss.  Gapit.  ann.  807.  cap.  8  :  Omnes 
itaque  fideles  nostri  Capitanei  cum  eorum 
hominibus  et  carra  sive  Dona,  auantum 
tnelius  preparare  jpotuerint,  oa  condic- 
tum  placitum  ventant,  Gharta  £thel- 
baldi  Reg.  Merciorum  ann.  749.  apud 
Ingulph.  et  Will.  Malmesb.  :  Concedo, 
ut  omnia  Monasteria  et  Ecclesiss  regni 
mei  a  publids  vectigalibus,  operibus,  et 

oneribus  absolvantur nec  Munuscula 

prssbeant  Regi  vel  Principibus,  nisi  oolun- 
taria,  Matth.  Paris  ann.  1251:  Necjam 
ciuiles  habebantur  hi,  qui  Regi  et  Regali- 
bus  hospitia  cum  procurationibus  splen- 
didis  exhibuissent,  nisi  Muneribus  nobili" 
bus  et  magnis  Regem  ipsum,  Reginam,  et 
Edwardum,  et  auUcos  sigillatim  respectos 
Iionorarent  :  imo  nec  erubiùt  ipsa  non 
tanquam  gratuita,  sed  quasi  debita  pos- 
tulare, Gharta  Will.  Nothi  Regis  Angl. 
tom.  1.  Monastici  Anglic.  pa^.  852  :  ut 
libera  sit  ab  omni  consuetudine ....  et 
omni  geldo,  et  scoto,  et  auxilio,  et  Dono, 
et  Danegeldo,  etc.  Adde  pag.  192.  tom.  2. 
pag.  827.  Tabular.  Eccleslffi  Ambian.  : 
In  omni  territorio  Communi  Nigellts  ha- 
bent  Canonici  tres  partes  terragii  et  me- 
dietatem  Doni,  et  in  terra  vavassorum 
medietatem  terragii,  et  medietalem  Doni, 
Alibi  :  De  Canontcis  vero  tenet  Majorca 
tum  prssdictsB  villss . .  ad  Majoratum  vero 
ejus  nihil  pertinet,  nisi  Donum  j>rsedictss 
vìIUb  et  6.  denarii  in  emendalionibus  ho- 
minum.  Rursum  in  eod.  Codice  :  Sed  et 
terree  eorum  débent  et  terrcMtum ,  et 
Donum,  et  Decimam.  Ibid.  :  In  Dono  villss 
de  unoquoque  equo  solvuntur  duts  garbes, 
fEt  alio  in  loco  ubi  de  juribus  ejusd. 
Eccles.  in  villa  de  Camons  :  Donum  etiam 
totius  vilUe  pertinet  ad  partem  Canonico- 
rum  ,  et  est  tale  :  De  unoquoque  equo 
quem  habet  homo  in  vinctura  persolvit 
xn.  garbcks  et  dimidiam  ;  ille  vero  qui 
equum  non  habuerit  x.  Quarta  eUam 
pars  Doni  erit  de  frumento,  quarta  de 
siligine,  quarta  de  hordeo,  et  quarta  de 
avena,  si  tot  spedes  annonss  habuerit  ;  si 
autem  unam  tantum  speciem,  sive  duas, 
sive  tres,  de  tali  annona  quam  habebit 
secundum  justam  considercUionem  Doni, 
ut  cum  integritate  persolvat.  Gharta  ann. 
1267.  ex  Tabul.  S.  Richarii  :  Salva  in 
omnibus  prssdictis  Abbati  et  Conventui 
dominiis  fundi  ....  omnimoda  justitia  ; 
itemque  Dono  et  decima,  quss  prout  an- 
tea  percipere  consueverunt,  percipient.'] 
Gharta  Roberti  Comitis  Lauretelli  ann. 
1115.  in  Gbron.  Beneventano  S.  Sophiae  : 
Ita  ut  nullum  herbaticum  vel  Donum, 
ullamque  solutionem  exinde  postulent, 
vel  extgant.  Gharta  ann.  1807.  apud  Tho- 
masserium  in  Gonsuetud.  Bituric.  pag. 
486  :  Et  ottroions,  que  nouSf  nos  hoirs, 


nos  successeurs,  ne  autres,  ne  fera,  impo» 
sera  ausdits  hommes  tailUs,  ne  venoage, 
ne  aussi  doresnavant  pour  lever,  exiger 
Don,  venoage,  exaction,  ne  autre  ehouse 
quelconque,  etc.  Ubi  fateor,  vim  vocis 
venoage  me  non  percipere,  nisi  ventage 
scriptum  fuerit.  vide  Venda,  fet  Guida- 
<;it4m,  Portorium  ;  id  enim  forte  signifi- 
ca t  Venoage,  ut  ex  locis  ibi  laudatis 
licet  conjectare.]  Adde  Foros  Morlanen- 
ses  art.  87.  Libertates  Villar.  de  Luriaco 
et  de  Moneto,  et  alias  in  Biturigibus 
apud  Thomasserium  lib.  1.  cap.  56.  65. 
eè,  etc. 

o  8.  DONUM,  Gollatio  beneficii  eccle- 
siastici. Gharta  Matth.  enisc.  Tuli,  in 
Ghartul.  eccl.  S.  Gengulfl  :  Presbyteri 
qui  in  prssdictis  ecclesUs  ordinandi  fu/e- 
rint,  de  manu  decani  S.  Genqulfi  Donum 
vicariarum  in  capitulo  reeipiant,  curam 
tantum  animarum  a  dicto  capitulo  frss- 
sentati  de  manu  episcopi  recipiant.  Vide 
supra  Donatio  ecclesiss. 

DONA  Annua,  Annualia,  Quae  quo- 
tannis  Regibus  nostris  a  subditis  ofTe- 
rebantur  in  Campo  Martio,  aut  in  Gon- 
ventu  generali,  causa  suts  defensionie  ac 
rei  publicss,  innuit  Hincmarus  in  Qua- 
ternione pag.  405.  406.  apud  Gellotium  : 
a  quibus  ne  quidem  Monasteria  exime- 
bantur,  ut  est  in  Synodo  Vernensi  ann. 
755.  et  tom.  2.  Hist.  Frane,  pag.  828. 
Vide  eumdem  Hincmarum  de  Ordine 
Palati!  n.  22.  Opusc.  14.  tom.  2.  Spicile- 

f:ii  Acheriani  pag.  582.  et  Dissertationem 
4.  ad  Joinvillam.  [^  Anonym.  Vita 
Lud.  Pii  cap.  48.]  Ita  etiam  appellata 
quffivis  praestationes  annu».  Privilegium 
Aidrici  Archiepiscopi  Senonensis  prò 
Cella  S.  Remigli  in  Suburbio  ejusdem 
urbis  :  Episcopus  quoaue  exigendis  mu- 
neribus Abbatem  ejusaem  loci  non  gravet, 
sed  sufficUU  ei  cui  annua  Dona  equue 
unus,  et  scutum,  cum  lancea,  etc. 

Dona  Regia,  Eadem,  qu»  dona  an- 
nua. Capi  tuia  ad  Legem  Salicam  cap. 
19  :  Et  noe  nobis  prsBcipiendum  est,  ut 
quicunque  in  Dono  Regio  caballos  detule- 
rint,  in  unumquemque  suum  nomen  ha- 
beant  scriptum.  Adde  Gapitul.  5.  ann. 
803.  cap.  20.  Frotharius  Epist.  21  :  Nam 
ad  horum  itinerum  incommoda,  quss  vel 
nunc  egimus,  vel  acturi  sumus,  seu  ad 
Dona  re^ia,  quss  ad  Palatium  dirigifflUF, 
pene  quidquid  ex  optimis  equis  haouimus, 
distriouere  compulsi  sumus.  Vide  Annales 
Fr.  Metenses  ann.  758.  758.  Munera 
regia,  seu  qua  Regi  deferuntur,  apud 
Ordericum  Vitalem  lib.  4.  pag.  528. 
Ethelbaldus  Rex  Angl.  apud  Willelm. 
Malmesb.  lib.  1.  de  Gestis  Angl.  pag.  29  : 
Nec  Munuscula  prssbeant,  vel  Regi  vel 
Principibus,  nisi  voluntaria,  sed  l^eri 
Deo  serviant. 

Dona  praeterea  appellabantur  munera, 
quibus  sese  invicem  prosequebantur 
Principes,  aut  cum  legatos  mitterent, 
aut  cum  sese  inviserent  ;  quod  jam  olim 
obtinuisse,  idque  etiamnum  obtinere 
frpud  Turcicos  Sultanos  innuimus  in 
Notis  ad  Alexiadem  pag.  286.  GharU 
Divisionis  Imperli  Ludov.  Pii  inter 
fllios,  edita  a  viro  doctiss.  Steph.  Baiu- 
zio,  cap.  4  :  Item  volumus,  u<  semel  in 
anno ....  mutuo  fraterno  amore  tractandi 
gratia  ad  seniorem  fratrem  cum  Denis 
suis  veniant,  etc.  Et  cap.  5  :  Volumus 
atgue  monemus,  ut  senior  frater,  quando 
aaeum,  aut  unus,  aut  ambo  fratres  sui 
cum  Denis,  sicut  prssdictum  est,  vene- 

rint, ita  et  ipse  illos  fratemoque 

amore   largiori  Dono  remuneret.  Adde 
cap.  12. 

f  DoNU&(  DB  Avere  et  Donum  de  in- 
genUitores,  in  Gonventu   Episcoporum 


182 


DOP 


DOR 


DOR 


apud  Ceasarauffastam  ann.  1058.  in  ter 
Concil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  220.  col.  2. 
ubi  De  avere,  idem  est  ac  De  rebus  pos- 
sessis,  De  ingeniatorea  vero  idem,  si 
bene  conjecto,  quod  de  rebus  ingenio  et 
industria  comjparatis. 

1  DoNUM  Gratiosum,  Idem  quod 
Chratuitumy  Gali.  Dòn  gratuit.  Hujusce- 
modi  donum  ab  Eqiiitibud  Melitensibus 
contra  Sedis  apostolica  privilegia  exi- 
ffebant  nonnulii  Superiores  Ecclesias- 
fici  :  quod  reprobat  Sixtus  IV.  Papa 
Bulla  anni  1470.  relata  Inter  Privilegia 
equestris  ejusd.  Ord.  pag.  186. 

Donum  matutinale,  [Dos  a  marito 
profecta.]  Vide  Morganegtba. 

^  Donum  Gommune,  Dici  tur  qusedam 
pmstatio  agraria,  in  Lib.  niffr.  1».  S. 
Vulfran.  Abbavill.  fol.  46.  v«.  :  In  campo 
au  Faiel  habet  novem  jomalia,  qum  ais- 
betU  dedmam,  terragium  et  Donum  com' 
mune  de  duodecim  garbis.  Idem  forte  est 
Gerbe  de  Doy,  in  Cn.  ann.  1521.  ex  Ghar- 
tul.  Latiniac.  fol.  254  :  Et  b*ìI  y  a  masure 
mouvant  de  ladite  égìUef  et  n*en  euat  que 
troie  ou  qtÀatre  piez,  il  ne  doibt  point  de 
gerbe  de  Day,  mais  il  doibt  deux  gerbe  de 
moieeon  prinzes  en  sa  granché,.,  ISt  si  est 
en  son  election  de  payer  lequel  qui  veult, 
ou  Doy  ou  moisson.  Don  legitur  ibid.  fol. 
128.  V. 

o  Donum  Sanum  ,  Simplex ,  absque 
conditione  qualibet.  Gbarta  ann.  1»12. 
in  Reg.  49.  Ghartopb.  reg.  eh.  28  :  Pro- 
tnisU  Gasto  cornea  Fuxi  solvere  dictss  do- 
mimi mairi  sua  quolibet  anru).,..  sexcen^ 
tas  libras  Turonensium  parvorum  de  red- 
ditibus  et  exitibus  castri  et  affarii  de  Sono 
in  Dono  sano,  sine  diminutxone  dotis, 

•  Donum  Facere  per  Oultellum. 
Vide  in  Investitura, 

j  D0NT7S,  prò  Domnus,  Dominus,  in 
Pactu  legis  salicsB  tit.  25.  ex  MS.  quem 
laudat  Eccardus  pag.  125. 

•  DONZELLA,  Piscis  species.  Tract. 
MS.  de  Pise.  cap.  78.  ex  God.  reg.  6888. 
G.  :  Julia  digiti  ma^nitudinem  vix  supe* 
rat,  a  Ligurtbus  girella  et  a  nonnullis 
Donzella  vocatur.  Sunt  gui  jureUam,  alti 
julam  nuncupant,  Anttpoli  et  Lerinm  et 
in  tato  Ligustico  sinu  frequentissimus  pis- 
cis  est.  Donzelle  vero  vocant  Matisconen- 
ses  Instrumentum  ferreum  suspenden- 
dis  ad  ignem  vasi  bus  aptum.  Lit.  re- 
miss, ann.  1445.  in  Reg.  176.  Ghartoph. 
reg.  eh.  448  :  Une  ance  deferà  soutenir 
les  pots  sur  le  feu,  appelli  au  pays  (Mas- 
coTLiiOìs)  Donzelle, 

jDONSSELLUS,  ut  supra  Domioellus, 
Ital.  Donzello,  BarthoIomsBUS  Scriba  lib. 
6.  Annal.  Genuens.  ad  ann.  1225  :  In  ipso 
vero  exercitu  fuerunt  nd>iles  Lotheringus 
de  Martinengo  civis  Brixiensis  cum  Alili' 
tibus  quinquaginta  :  quorum  quisque  erat 
cum  auobus  eguis  :  et  cum  tribus  Scutife- 
ris  et  Donzellis  bene  armatis,  Rursus  oc« 
currit  ibidem,  et  in  Memoriali  Potesta- 
tum  Regiensium  ad  annum  1270. 

jDONZENANS.  Heracllus  Ghristanel- 
lus  de  B.  Ursulina,  Aprii,  tom.  1.  pag. 
725  :  Unam  autem  ex  virginibus  aasa- 
crum  habttum  admitti  postulantibus 
(vulgo  Donzenantes  dicuntur)  peste  con^ 
tctctam,  etc.  Ital.  Dozzenante,  Qui  vel 
quffi  apud  alium  convivit.  Gali.  Pensio- 
natte. 

^  DOORIUH,  ut  Doarium  1.  quomodo 
etiai9  forte  legendum  est,  Donatio  prop- 
ter  nuptias.  Gnarta  ann.  1257.  in  magno 
Pastor.  Paris,  fol.  808  :  Orla  inter  eoe 
materia  qussstionis  supra  ìuereditate  dicti 
Stephanij  videlicet  supra  Doario  dictss 
Marisa  sibi  assignando,  et  quinto  assi" 
gnando  liberis  dicti  Thomas,  eie. 

^DOPERIITS,  Ital.  Doppiere,  Funale, 


cereus.  Gali.  Torche.  Testam.  Jean. 
Frane,  de  Gonzaga  march.  Mantu» 
ann.  1444.  tom.  8.  God.  Ital.  diplom. 
col.  1789  :  Item  volo  et  jubeo  quod,  ubi' 
cumque  moriar,  corpus  meum  sepeliatur 
de  nocte,  cum  societate  non  ultra  viginti 
personarum,  computatia  personis  ecclC' 
sìasticis  et  illis,  quaa  portahunt  corpus,  et 
quas  portabunt  Dopfirios,  qui  non  excedant 
numerum  sex  Doperiorum,  Vide  mox 
Doplerius. 

f  DOPLERIUM,  Fax,  sic  dieta  a  fune 
duplicato,  Ital.  Doppiere,  Gali.  jF7am- 
beau,  Torche.  Acta  Ss.  Junii  tom.  1.  pag. 
791.  de  B.Bertrando:  Et posuit ad partem 
superiorem  capsas  unum  Doplenum,  et 
aliud  ad  partem  inferiorem.  Et  tom.  2. 
pag.  877.  in  Miraculls  B.  Henrici  Baucen.  : 
Et  fiodie  venit  cum  Doplerio  et  magna 
devotione  ad  visitandum  corpus  sanctissimi 
Henrici. 

o  DOPLERIUS,  Eadem  notione.  Ghron. 
Estense  ad  ann.  1888.  apud  Murator. 
tom.  15.  Script.  Ital.  col.  517  :  Sexcenti 
prasterea  Doplerii ,  ponderis  librarum 
quatuor  singulis,  nobilissimum  corpus  cir- 
cummiaque  illuatrabant. 
'  ^  Dopplerium  ,  Eodem  significatu. 
Stat.  ant.  Florent.  lib.  8.  cap.  191.  ex 
God.  reg.  4621  :  Qui  de  nocte  per  Civita- 
tem  Florentiaa  ire  volunt ....  aufflciat 
habere  Dopplerium  accenaum  ponderis 
saltim  unius  libras  cum  quatuor  astis.,., 
si  in  quolibet  dictorum  casuum  ipsoì*um 
Dopplerium  habuerit  lucignivolos  sive 
papiros  accensos,  etc.  Vide  Doplerium, 

3^  DOPLONES ,  Ital.  Doppioni,  Gali. 
Coeons,  Genus  bombycum  deteriorum. 
Stat.  Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  II.  pa^. 
191  :  Et  hiis  quibus  conceditur  hic  reddi- 
tue  licet  habere  et  recipere  iij  bononinos 
ah  emptore  et  totidem  a  venditore  prò 
qualibet  libra  folixellorum  siccorum,  et  ij 
bononinos  inter  emptorem  et  venditorem 
prò  qualibet  libra  folixellorum  vindium  ; 
et  de  qualibet  libra  faloplarum  et  Doplo- 
num  unum  denarium  inter  emptorem  et 
venditorem.  [Fr.I 

«  DOPPIDIANUM,  Sacculus,  crumena, 
ut  videtur.  Acta  MSS.  notarli  Senens. 
ad  ann.  1285.  ex  God.  reg.  4725.  fol.  40. 
r«.  :  Cum  domibus  et  quinque  vegetìbus, 
et  uno  botlicello,  et  una  arciscranna,  et 
uno  Doppidiano,  quas  res  fuerunt  olim 
domini  Èuonsignonis,  Vide  Duplarium  2. 

o  DORARIUS ,  Bracteator,  inaurator, 
Ital.  Doratore,  Gali.  Doreùr,  cujus  ars 
Doraria  nuncupatur.  Stat.  Montis-reg. 

Sag.  270  :  Item  statutum  est  quod  nullus 
^orariuSjVelexercens  artem  Dorariasundi- 
eunque  sit,  vendat  seu  vendi  faciat,  etc. 
Vide  Dorerius. 

^  1.  DORGAy  Caprea,  Glossar.  San-Ger- 
man.  n.  501.  Est  prò  Dorcas,  Gaprea  sil- 
vestris,  Dama,  Gallis,  Daim.  YìdeCanis 
petrunculus,  et  Dorx, 

3k  2.  DORGA.  [Gali.  Cruche  :  e  Dorcasìn 
quibus  flt  nectar  seu  pimentum.  (Gart. 
Magalon.  ap.  Rev.soc.  sav.  1873.  p.416).  »J 

1 DORGHA,  Mensur»  genus  apud  Ani- 
cienses.  Ghartular.  Gamalariensis  Mo- 
nasteri! Dioec.  Anic.  :  Ademarus  Archa- 
tius  donavit  terram  de  Laspoleiras  cujus 
exitus  est  una  Dorcha  de  peia, 

^  DORGIUM,  Pulcra  visu,  in  Glossar, 
vet.  ex  God.  reg.  7618.  Gath.  :  Dorciitm. 
mulier  dieta  eausa  adulationis ,  quasi 
pulchra  visu, 

^  DORGO,  Avidus,  vorator.  Gloss.  San* 
German.  n.  501.  Papias  :  Dorcones,  Avidi, 
voTfUores. 

o  DORDOREL,  Dordoriz,  Monet» 
aure»  genus.  Lit.  remiss.  ann.  1442.  in 
Reg.  176.  Ghartoph.  reg.  eh.  102  :  Le 
suppliant  rongnapareillement  six  Dordo- 


relid'or,  ou  autres  pieces  d*or.  Alise  ann. 
1468.  in  Reg.  199.  eh.  208:  Ung  florin 
d^or,  ou  de^  demis  Dordoriz  pour  la 
valeur  d'icellui.  Vide  infra  Dourdere, 

o  DOREA,  DOREATA,  Piscis  marini 
genus,  Aurata,  Gali.  Dorade.  Ghartul. 
Font.  Ebrald.  ex  God.  reg.   9612.  U.  : 

Petrus deditDeo  et  sanctimoniaW}UB 

costumam  piscium,  sdlicet  Doreatarum 
et  mullorum.  Vide  supra  Citula. 

o  DOREIUM,  Tributi  species.  Lit  Innoc. 
PP.  IV.  ad  Senescal.  Bellicad.ann.  1860: 
Hortamur.,,,  qtMtenus  prasdictos  equites  et 
pedites,  cum  per  partes  tius  senescallias 
tranaitum  fecerint,  benigne,,,,  recipiens  et 
pertractans,..,  lUfere  et  expedite  absque 
aliguibus  Doreiis,  gabellis  et  exactionibue 
quibuscumque.,,.  transire  permittaa.  An 
vero  inde  Doraige,  qui  ejusmodi  tribu- 
tum  exigit.  in  Lit.  remiss.  ann.  1406.  ex 
Reg.  160.  Ghartoph.  reg.  eh.  400  :  Guil- 
laume le  Barbier,  Doraige  de  la  paroisse 
de  Verneuil,  etc, 

9^  DORELLA.  [GhamsBlinum,  Gamelina. 

DiEF.l 

o  DORELOTERIA,  a  veteri  Gallico  Do- 
reloterie,  Ars  vittas  et  tffinias  texendi, 
quarum  artifex  Dorelotier  et  Doreloteur 
nuncupabatur,  a  voce  Dorelot,  ornatus 
futilis  nimiumque  exquisitus.  Lit. 
remiss.  ann.  1869.  in.  Reg.  100.  Ghartoph. 
reg.  eh.  868  :  Lors  estant  atidit  jeu  Lye- 
nardin  Hamon,  gui  avoit  appendu  aus 
boutonsou  fermillere  de  son  jupon,  ou 
autre  gamement,  une  boursete  a  sonnetee 
d'argent,  ledit  Pignié  par  maniere  dea- 
batement  et  dejeu,,,.  lui  eust  dit  :  Cuides 
tu  estro  miex  amé  dee  dames  pour  telz 
Doreloz,  ou  paroles  en  substance,  Arest. 
parlam.  ann.  1421.  in  Lib.  1.  Statut, 
super  artif.  Paris,  ex  Gam.  Gomput.  fol. 
89.  r>.  :  Niehilominus  dieta  ^lipidis,,,, 
de  alio  ministerio,  sdlicet  Doreloterias  ae 
intromittebat,  rubanos,  scuisoria  et  acu* 
tellas  ligneas  fadebat,  etc,  Stat.  ann. 
1403.  ibid.  fol.  132.  r«.  :  Quiconques  vouldra 
doresenavant  lenir  en  la  ville  de  Paris  le 
mestier  defranges  et  rubane,  tant  de  soie 
comme  de  pi,  et  des  appartenances  anden- 
nement  appellé  le  mestier  de  Doreloterie, 
faire  le  pourra.  Infra  :  Dorelotiers,  Stat. 
civit.  Tornac.  ann.  1388.  in.  Reg.  66.  eh. 
1288  :  Item  les  escfievins  mettront  les 
gardes  sur  Veuvre  des  rubans  de /il  et  sur 
Veuvre  des  Doreloteurs, 

^  DORERIUS ,  Inaurator,  Gallico  Do- 
reur,  Extractum  computi  anni  1828.  sub 
Guigone  Dalphin.  :  Item  solvit  et  tradidit 
Peroneto  Doreriopro  una  marcha  argenti 
ad  fadendum  litteras  ad  opus  malecotae 
Domini..,  iv.  lib.  xa,  sol.  Rursus  occurrit 
in  Instrumento  ann.  1827.  Hist.  Dalph. 
tom.  2.  pag.  214.  col.  1. 

DORETUS,  Mensura  annonaria.  Gharta 
AlienorsB  Gomitiss»  S.  Quintini  ann. 
1193.  in  M.  Pastorali  Eccl.  Paris,  lib.  18. 
eh.  1  :  Unusquisque  hospes  B.  M.  Viriad 
debet  mihi  singutia  annia  in  feato  S,  Remi-' 
gii  Duos  Doretoa  avenas,  et  unum  panem, 
et  unum  puUum,  etc.  Infra  :  Iati  quatuor 
liberi  sunt  a  tallia,  et  a  Doretis  avente  et 
pullo,  etc, 

^  Vulgo  Doreus,  Gharta  ann.  1162.  in 
Lib.  caten.  S.  Petri  Insul.  for.  112.  v*.  : 
Geraldus  abbas  de  Casa  Dd..,  scribi  fed' 
mus,  quod  Engelarius  de  Wambrechies 
terram,  quam  de  ecclesia  B.  Petri  de 
Insula  ha&reditariojure  tenebat,  in  manue 
Disderii  ejuadem  ecclesias  prasponti,  pras» 
aente  Euatasio  decano  universoque  capi- 
tulo ,  reddidit.,,,  Sdendum  est  quod 
dn^ulis  annis  in  festivitate  B.  Remigii 
xxiij.  mensurtu  avenas ,  quas  Doreus 
appellant,  et  quartam  partem  uniua,  pro- 
prio aumptu  apud  Insiàam  conductas,  prò 


DOR 


DOR 


DOR 


183 


dieta  terra  eis  peraolvet.  Ibid.  fol.  219  : 
Sub  cemu  xxiijt  tnensuraruma  venm,  quaa 
vulgo  Dareus  appellant.  Idem  quod  infra 
Dosinua  3.  Vide  in  hac  voce. 

1  DORGHINGHA,  Dorghinga.  Belgica 
vox  ducta  a  Doorgaen,  Penetrare,  pun- 
gendo sauciare.  Gonsaetudines  Far- 
nenses  ex  Archivo  Capitali  S.  Audomari  : 
Pro  vulnere  penetrativo,  id  est^  Dor- 
ghingha  in  capite  vel  corpore  dimidia 
sona  debetur  leso  et  de  residuo  erit  in 
gratiaComitis.  Intra,:  Tresverilates gene- 
ratesi id  est,  Dorghinga  débent  in  quolihet 
anno  fieri  de  omnibus  forefactis  trium 
librarum,  Gharta  vernacale  scripta  Co- 
mitis  Flandri»  ann.  1274.  ex  eoa.  Archi- 
vio :  Quieonques  faiehe  et  aultrui  tre- 
passant  que  on  d%t  Dorghinghe  wond  ou 
afoluere  d*oel  ou  de  membre  qui  soit  ad 
ire  paye  envers  le  Maieres  et  envers  nous 
en  merchi  de  tout  son  avoir,[^  Dicltur 
etiam  Vulnus  penetratum,  vide  Warn- 
kcenig.  Hist.  Jur.  Flandr.  tom.  8.  pag. 
284.  In  Gonsuetud.  villae  Piet  ann.  1265. 
ap.  eumdem  tom. 2.  part.  2.  pag.  22.  dlci- 
tur  Dorgaende  wonde.] 

«  DOIuGUS,  iru«,  in  GIoss.  ad  Doctri- 
nale  Alex,  de  Villa-Dei. 

«  DORIGNUM,  Quod  alti  cacabumdicunt. 
habet  folia  in  colore  similia  olivss.  sed 
pauU)  longiora  et  aspera,  florem  album. 
Glossar.  MS.  medie.  Simon.  Januens.  ex 
Cod.  reg.  6959. 

DORINA ,  Teloneum  S.  Bertini ,  in 
Tabular.  eJusdemMonasterii  :  De  Dorina 
de  Cordewan,  1.  den.,  4.  dorinsstripodum 
2.  den,..  de  dorina  patinarum  simul 
emptarum ,  etc.  [•  Pro  Desina.  Vide 
Dozina.] 

1  DORtX.  Vide  Dosis. 

t  DORLE.  Informationes  civitatis  Mas- 
si!, prò  passagio  transmarino  ex  MS. 
San-German.  :  Hee  suntmensursBnavium 
de  tribus  copertis ....  Item  media  coperta 
de  tabula  in  tabulam  odo  palmos  altitu- 
dinis;  item  Dorle  quatuor  palmos  et  d. 
cum  dimidia.  Sed  puto  legendum  Orfóvel 
de  Orle,  ut  ibidem  proxime:  Item  ape- 
net  de  urie  in  Orle  xxxviu.  palmos.  Est 
autem  Orle,  ut  mihi  videtur,  Margo. 
Ita].  Orlo,  Gallis,  Orle  vel  Ourlet:  quod 
de  pannis  linteisve  fere  dictum  alibi,  hic 
transfertur  ad  navistabulatum.  [*^il{£i- 
tudinis  in  Orlo  palmorum  quinque,  in 
Litt.  comm.  Janu»  apud  Jal.  Antiq. 
Naval.  tom.  2.  pag.  888.  Gali.  Bebord, 
pavesade,! 

IDORLuH,  Vox  f.  ejusdem  originis, 
cujussuperior,  nisi  mavis  a  Saxonico 
Dsel,  Pars,  portio,  arcessere,  quod  ulti- 
mum  videtur  probabilius.  Cnarta  xn. 
circiter  ssBculi  ex  Archivo  B.  M.  de  Bono- 
nuntio  Rotomag.  :  Donavi  Ecclesiss  S. 
MarisB  Becci  foreriam  quinque  Dorlorum 
prati.  Alia  anni  1283.  ex eodem  Archivo: 
Charta  Roberti  de  Aubervilla,  de  f oraria 
quinque  Dorlorum  prati,  etc.  Vide  Dolse, 

0  bORMENTARIUS,  Qui  dormitorium 
curabat,  cujus  offlcium  Dormentaria 
appellabatur.  Exstat  etiamnum in  eccle- 
sia Eemensi  offici  um  la  Dormenterie 
dictum,  cui  et  Dormitorii  atque  dor- 
mientes  excitandl  cura  erat  commissa. 
cuJus  possessor  iisdem,  quibus  antiqui 
capeilani,  privilegiis  gaudet.  Stat.  capit. 
S.  Thom.  Argentin.  fol.  40  :Est  statutum 
super  officio  Dormentariss,  etc.  Et  fol.  42  : 
Quia  Dormentarius  quilibet  prò  tempore 
eaeistens^  est  generalts  servitor  et  pedellus 
ac  nunctus  capitulif  etc.  Hujus  praeterea 
offlcium  erat  annotare  absenles  et  sere 
venientes,  ex  iisd.  stat.  fol.  48.  Vide  Dor» 
mitorarius,  Dortelarius  et  Dortorarius, 

1  DORMIAj  Anima.  [^  Nequaquam; 
idem  atque  Dormitio,  obitus,  mors,  a 


veteri  Gallico  Dormie,  ut  legitur  in 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Dormitio,  Dormie,  dormicion.  Hic  itaque 
Dormiam  intellige  Gadaver,  corpus  exa- 
nime.] Testamentum  Audae  de  Lasserano 
DominsB  de  Bonluco  ann.  1851  :  Donavit 
eadem  Domina  testairix  Dormiam  suam 
et  corpus  Domino  nostro  J.  Ch.  et  B.  M, 
Virgini  ac  omnibus  SS,  Domini,  et  elegit 
sepuUuram.  Quamvis  autographum  (p- 
sum  dare  et  distincte  prssferat  Dor- 
miam,  vix  credo  aliud  non  esse  legen- 
dum. 

1.  DORMIRE,  Goire.  In  Goncilio  Ver- 
meriensi  anno  752.  cap.  10,  11.  12.  etc. 
Wormatiensi  ann.  968,  cap.  68.  inGestis 
Regum  Francorum  cap.  81.  etc.  passim 
in  veteri  Testamento. 

2.  DORMIRE,  Mortem  obire,  fato  fungi, 
Scriptoribus  Ecclesiasticis,  Joan.  11.  1. 
ad.  Gorinth.  11.  et  2.  ad  Thess.  4.  Eucbe- 
rius  Episc.  Lugdun.  :  Dormire,  transire, 
et  apua  Christum  requiescere,  ut  in  PS, 
Nunquid  qui  dormii  non  adjicietut  resur- 
gatf  OtslÙo  super  diptycha,  in  Sacra- 
mentario Gregorii  M.  :  Memento  etiam. 
Domine,  fammorum  famularumqìie  tua- 
rum  ili.  qui  nospraecesserunt  cum  signo 
fidei,  et  Dormiunt  in  somno  pads,  Theo- 
philus  Patr.  Alexandrin.  in  Gommoni- 
torio  :     Post    baptismum     in    Clerum 

S''omotus,  in  Clero  maneat,  si  illa  (uxor) 
ormierit,  et  post  baptiemum  cum  ea  rem 
non  habuerit.  VetusEpitaphium  Pissein 
Italia  apud  Laur.  Schraderum  :  Bene 
merenti  in  pace  Sylvanss,  ousb  hic  Dormii, 
vixit  annos  21.  menses  8.  horas  4,  scru- 
pulos  6.  deposita  nono  Kalendas  Julias. 
Aliud  Romae  in  Ara  Gseli  :  Respectus,  qui 
vixit  ann.  2.  et  menses  8.  Dormii  in  pace 
delicium.  Ncque  Ghristiani  tantum,  sed 
et  Pagani  veteres  hac  usi  loquendi  for- 
mula. Moschus  in  Epitaphio  Bionis  v. 
104: 

,Pv8pec, 
*0icic6n  fcp&Ta  OdivoiisCf  ovdtxooi  cv   x^ovi 

[xotXa 
Etfdo(iec  tv  (idcXa  |&axpbv,  aTlpi&ovoi,  vinYpcTov 

[owvov. 

Moschopolus  Ilepf  fsxMnsfhg,  178  :  Ni^ype- 
Toc  <!icvo(,  bv  èYpy)y6pT)9ic  ou  8iadéx'Tai,  cui 
nempe  opponitur  éyépat|ioc  (ìnvoc,  apud 
Tbeocritum  in  Herculisco  v.  7.  Maxpiv 
Oicvov  alii  vocant,  ut  Orpheus  hymno  tt; 
OivaTov,  et  vetus  Epigramma  apud  Laért. 
in  Biante.  Silius  Italicus  lib.  o.  : 

,  ...  Et  loogo  oomponit  lomina  Somno. 

Ita  longam  Noctem,  mortem  appellat  lib. 
8.  lepóv  <!icvov,  Gallimachus  Epigr.  15. 
dum  ait,  viros  prseclaros  non  mortem 
obire,  sed  sacrum  somnum  dormire, 
quod  de  viris  sanctitate  aiiqua  illustri- 
bus  dicebant  Ghristiani  : 

TT)2e  Sdccdv  &  A(6vuot»c  'AxdtvOioc  lepiv  Oicvcp 

Quomodo  etiam  Sibyllina  oracula  lib.  1. 
pag. 164  : 

.  0^  yàp  kvlauQ 

Tsipi(ievot  dvi^oxov,    &aX*  &q    M|it}(jivot 

[Òicvw. 

Theocritus  in  Dioscuris  v.  208.  6apùv 
Oicvov  :  idem  Gallimachus  Epigr.  22.  rbv 
icSffi  Oicvov  Ò9eiX6|Aevov,  vocant. 

DoKMino,  Obitus,  mors,  S.  Gvpriano 
Epist.  66.  S.  Hieronymo  Epist.  29.  79. 89. 
S.  Hilario  in  Psalm.  126.  et  aliis  passim. 
Ghron.  Gentul.  Harlulfl  lib.  4.  cap.  12  : 
Quod  suverfuit  totius  vitss  in  sancto  ibi» 
dem  explevtt  servitio,  qui  etiam  vm.  Kal, 
Maii  Dormitionem  accepit.  Joan.  Mona- 


chus  lib.  1.  Vitffi  S.  Odonis  :  Factum  est 
non  multo  post ,  ut  iosa  Dormitionem 
acciperet  in  Domino,  vita  S.  Pharonis 
cap.  108  :  Post  Dormitionem  Watberti 
Episcopi.  Vita  Ludovici  Pli  ann.  816: 
Inter  hmc  D.  Leonis  Romani  Antistitis 
Dormitio  nuntiatur  Imperatori.  Acta  Mu- 
rensis  Monasterii  pag.  55  :  Ut  dies  Dor- 
mitionis  suss  cum  eo  celebraretur  ii.  Kal. 
Marta.  Vita  S.  Anstrudis  Abbatissa 
Laudunensiscap.  11  :  Defectus  corporum, 
non  mors,  sei  Dormitio  et  Somnus  in 
Scripturis  sanetis  appellantur:  quia 
substantia  humanes  corporalitatis  non 
tollitur,  sed  per  gloriam  resurrectionis  in 
perpeluas  ssternitates  reformabitur  ab 
ilio,  qui  mortem  sua  morte  dissipavit, 

Dormitio  S.  MariìE,  Deipare  Assump- 
tio,qu8e  Pausatio  dici  tur  in  vetustissimo 
Kalendario.  Eckeardus  Junior  de  Gasib. 
S.  Galli  cap  11  :  lusso  etiam  Kebone  in 
loco  ipso  usque  ad  Dormitionem  Mariae 
hospitari.  Domnizo,lib.  2.  de  VitaMathil- 
dis  cap.  14  : 

Sanct»  DormiUo  VlrgUili  atipie 

In  medio  mente,  qui  lestiu  noacitor  eiie 
Tene  celebrabetor. 

GM  Vulgo  15.  August.  Vide  Haltans.  ad 
uncdiem.l  Adde  SynodumMoguntinam 
anno  1071.  Anastasium  in  Sergio  PP.  pag. 
62.  etc.  Graacis  Assumptio  B.  Mari»  Kot- 
i&t}<nc  etiam  dicitur.  Xanthopulus  in  Sy- 
nopsi  festorumanni  :  Ko{|iT)<nv  "AyvrjC/Tmv 

gEOaoramv  xiyco.  Passim  in  Mensis  6t 
criptoribus  Grsecis. 

Dormitio  S.  Joannis.  Burchardus 
Monach.  de  Gasib.  S.  Galli  cap.  2  :  Ad 
dexteramvero  partem  ejusdem  eajHfllss 
Assumptionem  s.  Marise  cum  depinxisset, 
aram  etiam  ei  ibidem  consecravit  :  in 
sinistra  vero  parte  Dormitionem  S,  Joan- 
nis cum  decolorasset ,  sibi  eiiam  inibì 
altare  asdificavit, 

^  8.  DORMIRE,  Residere,  Gali.  Rester. 
Gharta  ann.  1810.  ex  Ghartul.  prior. 
Villffipetr.  :  Habeant  potestatem  ponendi 
et  habendiomni  die  tres  nassas  Dormientee 
seu  jacentes  in  certo  loco,  qui  incipit  a 
cogno  muri  monachorum  prasdietorum, 
etc.  Hinc 

o  Dormitio,  prò  Interquiescentia  et 
avoncau<nt  in  eodem  statu,  apud  Argentr. 
in  Gonsuet.  Brit.  art.  266. 

0  DORMITABILIS,  Bien  dormant,  in 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684. 
Dormitoire,  quo  somnus  provocatur,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1469.  ex  Reg.  195.  Gnar-> 
toph.  reg.  ch. 228  :  Dormitoires et remedes 

four  faire  dormir.  Endormeur  de  gent, 
'allax,  fraudulentus  homo,  In  Gonsuet. 
MSS.  S.  Genov.  fol.  84.  v*. 

1  DORMITOR.  [o  Tignum  immobile, 
G&ìì,  Dormant.]  Gonsuetudines  Municip. 
Mechliniensium  tit.  14.  art.  20:  Qui  can- 
therium  habent  interangularem,  qui  a 
proclinata  recubatUme,  qua  se  a  calumine 
ad  transtra  resupinat  (Dormitorem  VO" 
cant)  vicini  asdibus  injungitur,  ita  iUum 
ipsum  tueri  debet,  ne  qua  noxa  aut  inoom- 
modum  ad  vidnum  perveniat. 

ì  DORMITORARIUd,    DORMITORIARIUS, 

Is  cui  cura  est  dormitorii  in  Monaste- 
riis,  vel  Ecclesiis,  ubi  fuerunt  hujusmodi 
loca  communia  ad  dormiendum.  Gons- 
titutio  Arnaldi  Episcopi  Barchinon.  ann. 
1277.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col. 
605  :   Omnes    Offidales  nostras  Ecclesias 

Srassentes  et  futuri,  scilicet  Monachue, 
hrmitoriariuSj  Portarius.Diaconus,  Sub- 
diaconus,  Mintstralis ,  Pistor,  Pintriei 
faciant  in  propriis  personis  perpetuo  assi- 
duam  et  continuam  residentiam.  Altera 
anni  1280.  ibidem,  col.  606:  Monachue 
vero  et  ceteri  Offieiales,  scilicei  Janitor 


184 


DOR 


DOR 


DOR 


inferior^  Pistor,  ìRnistralU,  Darmitora- 
riu9t  Janitar  et  Botellarius,  quamdiu  ea 
tenuerint  officia,  de  anniversariispartem 

?ercipiant  canmetam.  Rursus  memoran- 
ur  col.  607.  in  Gonstitutione  ann.  1281. 
Vide  Dormitorium  8.  et  Dortelariua. 
[•  Vide  sopra  Dormentaritis.] 

«  DORMiTORIAGÀMiNATA.Cubiculam, 
Gali.  Chambre  à  coucher,  Gharta  ann. 
1021.  apud  Murai,  in  Antiq.  Estens.  pag. 
129:  Dum..,.  in  Cantinata  Dormitoria  od 
regalem  imperium  in  judido  resideret 
domnwf  gloriosissimus  Heinricu8  Roma- 
norum  imperator  augustua,  etc,  Occurrit 
rursum  in  Gh.  ann.  964.  ibid.  pag.  189. 
Vide  Dormitorium  2. 

1.  DORMITORIUM,  Genus  vestis,quam 
induebant  cum  cubitum  ibant.  Gloss. 
S.  Bened.  cap.  de  Vestimentis  :  Dormi- 
toria, «Yxoi|i)QTpa.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Dor- 
mitorium f  évxo(|&y)Opov,  seu ,  Ut  est  in 
Gloss.  Grseco-Lat.  erxoiuTiOpov. 

2.  DORMITORIUM,  Plinio  lib.  2.  Epist. 
17.  et  lib.  15.  Epist.  6.  et  Sidonio  lib.  2. 
Epist.  2.  est  Gubiculum.  Marcel lus 
Emjpir.  cap.  23.  D0rmitorium  cubiculum 
dixit. 

8.  DORMITORIUM,  Scriptoribus  »vi 
medii  sumitur  prò  Conclavi  Monaste- 
riorum  [et  CoUegiorum  GanonicorumJ 
in  quo  sunt  p]ureslecti,velpluresceIl8B, 
ubi  decumbunt  ;  vulco,  Dortoir.  ^Ifri- 
cus  :  Dormitorium.  sTaep-sern,  id  est, 
DomuBsomni,  Ordericus  Vi  tal.  lib.  12. 
pag  827  :  Dormitorium  et  Crontochium  et 
reliqua  Casnobitarum  (ibditay  etc.  Gapit. 
Ludov.  Pil  Addit.  1.  cap.  68  :  Ut  Dormi- 
torium  juxta  oratorium  constituatur. 
Aguut  de  ejusmodi  Dormi  toriis  Gonci- 
lium  Turon.  ann.  818.  cap.  24.  Concili um 
Gabilonense  11.  cap.  59.  Kegula  Canoni- 
cor,  ex  Conci  1.  Àquisgran.  cap.  128. 
186.  Regula  Sanctimonialium  canonico 
TÌvent.  cap.  10.  Cbrodogangus  in  Regula 
Canonie,  cap.  18.  Matth.  Paris  ann.  1251. 
Hugo  Flaviniac.  pag.  256.  Concil.  Colo- 
niense  ann.  1260.  cap.  7.  Vita  Aidrici 
Episcopi  Cenoman.  num.  17.  [Caroli  M. 
Capitulare  primum  ann.  818.  cap.  4.  ut 
illud  edidere  Sirmondus  et  Baluzius 
post  caput  20.  Ludovici  Pii  Capitul. 
Aquisgr.  cap.  58.  Capltular.  Caroli  Calvi 
tit.  7.  f  14.  58.]  etc.  «Toacb.  Vadianus  lib. 
2.  de  Monast.  Germ.  :  Monachorum  com- 
muniter  viventium  cellas  feneatratas  et 
patuUuease  libuit,  ut  quoniam  eeorsim 
dormirent,  habere  vel  somni,  vel  cubiculi 
inspectorea  et  arbitroe  possent:  inde 
hoaieque  veterum  eubiculorum,  qum  vulgo 
Dormitoria  vocant  cellulaeperapicuas  esse 
videmtAs. 

Monastica  ejusmodi  Dormitoria  non 
semper  distincta  erant  in  cellulas  :  sed 
in  eodem  conclavi  erant  multi  lecti,  in 
cui  US  medio  lectus  erat  Abbatis  ;  ut 
colligitur  ex  Regula  S.  Bened.  cap.  22. 
Reg.  Monialium  S.  CsBsarii  Arelat.  cap. 
7.  Aureliani  cap.  8.  Ferreoli  cap.  16. 
Isidori  cap.  18.  ex  Novellis  Justin.  apud 
Julian.  cap.  15.  482.  Liber  Ordin.  S. 
Victoris  Paris.  MS.  cap.  87.  et  Udalric. 
lib.  8.  Consuet.  Cluniac.  cap.  2  :  In  medio 
Dormitorii  est  lectus  ejus  prope  murum, 
sonitum  ipse  facit,  quo  Fratres  diluculo 
ad  surgendum  excitantur.  Et  certe  id 
obtinuisse  etiamin  Ordine  S.  Benedicti, 
docent  Statuta  antiqua  Corbeiensis 
Monasteri!  pag.  18.  ut  et  in  Ordine  S. 
Augustini  Statuta  prò  Fratribus  et  So- 
rorlbus  Hospitalis  S.  Leonardi  Ebora- 
censis  istius  Ordinis,  tom.  2.  Monastici 
Anglic.  pag.  870  :  Dormiant  omnes  fra- 
tres simul  in  uno  Dormitorio,  ita  quod 
nullus  frater  habeat  cameram  separatami 
nec  curam  alieujus  camera^  excepto  Cel- 


lerario. Vide  Leon.  Ost.  lib.  2.  cap.  34. 
et  Nomasticon  Cisterciense  pag.  604. 

<>  Ubi  dormitoria  in  cellulas  distincta 
fuerunt,  ita  cellula  disposìtaa  erant,  ut 
in  iis  quid  ageretur  facile  esset  adver- 
tere  ;  quod  iu  Galliis  etiam  nostris  usi- 
tatum  fuit  ut  discimus  ex  Articulis 
reformat.  S.  Eli^.  Noviom.  ann.  1870: 
Item  in  Dormitorio  habent  cameras  clau- 
sas...  Quantum  ad  cameras  clausas,  ab- 
òoff,  quantum  poterit,  tolerabit  ;  dum 
tamen  hostia  camerarum^  saltetn  prò  ter- 
tia  parte^  de  treleis  existant,  ita  quod 
infra  cameram  videri  possiti  nulla  cor- 
tina, seu  alio  obslaculo  repugnante. 

4.  DORMITORIUM.  Dormitoria  Inter 
vebicula  reponit  Hieronymus  in  cap.  66. 
Isa'ias  :  Equos  et  quadrigas^  et  rhedas  et 
lecticas,  bive  bastemaSf  et  Dormitoria, 
mulosgue  et  mulas,  et  carrucas,  et  diversi 
generis  vehicula.  Passio  S.  Maximiliani  : 
Pompeiana  matrona  corpus  ejus  de  fudiee 
meruit  :  et  imposito  in  Dormitorio  suo 
produaÀt  ad  Carthaginem. 

o  DORNABELLUM,  Hast89  species,  spl- 
eni um.  MonstrsB  fact»  apud  Ghassagn. 
ann.  1511  :  Clatulius  filius  Benedicti  Ma- 
ris  habet  unum  Dornckbellum,  seu  épieu, 
alùis  espieu. 

o  DORNUS,  OflTula,  frustum, Gali. i)a{l6. 
morceau.  Consuet.  MSS.  S.  Crucis  Bur- 
degal.ante  ann.  1805:  Tempore  pisàum 
in  Adventu,  quilibet  monachus  recipit 
quinque  lampretioneSf  vel  unum  Domum 
de  ludo....  Cellerarius  quando  facit  suas 
inflrmaricts,...  dot  abbati  et  suis  familia- 
ribus  in  qualibet  illarum  dierum  unam 
peciam  bovis ,  et  sex  Demos  dictarum 
esauinarum  porci.  Et  nota  quod  Dornus 
deoet  esse  largus  quinque  digitos.  Hi  ne 
Dour,  MensuraB  genus,  quarta  scilicet 
pars  pedis  geometrici.  Reg.  parlam. 
Tolos.  ad  ann.  1468. 20.  Jul.  ex  Cod.  reg. 
9879.  6  :  La  cour  adjuge  à  frere  Armand 
de  Polignac,  prieur  du  prieuré  du  bourg 
de  Dumiere,..,  une  besanche  de  lart  ou 
chair  salée  de  la  longueur  Dours  (sic)  et 
de  la  largeur  d*un  Dour.  Stat.  ann.  idfXi. 
tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  586. 
art.  72  :  Ne  autre  poisson  de  Laire,...  se  U 
n'a  plain  Dour,  etc.  Vide  infra  Duma. 

o  bOROSGA.  Avis  species,  peloris.  Car- 
men de  Pbilom.  ad  calcem  Cod.  reg. 
6816: 

Dalce  pelora  sonai,  dicant  qaam  nomine  Doroseam, 
Sod  fagiente  die,  Uta  qnieU  tUet. 

Forte  Droscam,  ut  metrum  postulat. 

DORSALE,  Pallium,  sive  aulffium,  quod 
parietibus  appenditur,  sic  dictum,  quod 
sedenti  ad  dorsum  appensum  sit.  Du- 
randus  lib.  1.  Ration.  cap.  8.  n.  28  : 
Dorsalia,  sunt  panni  in  choro  vendentia 
a  dorso  Clericorum.  Adde  lib.  6.  cap.  81. 
n.  6.  Cortina,  qua  pendet  ad  dorsum, 
apud  Monach.  Sangallensem  de  Carolo 
M.  lib.  1.  cap.  4.  Epitaphium  Adalbero- 
nis  Episc.  Laudunensis  : 

Traeque  dedit  appu,  Donali»  plora,  tapeUs. 

Petrus  Damian.  lib.  2.  Epist.  2:  Inter 
kas  autem  delirss  ambitionis  insanicis, 
quid  sibi  Dorsalia  quserunt,  qurn  a  suis 
conspici  Dominis  non  merentur  :  grave 
quippe  dispendium  sui  patiuntur  omatus, 
aum  in  occipitio,  vel  cervicibus  oculi  non 
erumpunt,  etc.  Chronicon  Mindense  cap. 
26  :  Dedit  Ecclesia  Mindensi  duo  Dorsa- 
lia, passiones  S.  Pelri  Apost.  sanctorum 
Gorgonii  et  Dorothei  continentia.  Vitse 
Episc.  Autissiod.  cap.  50  :  Dedit  EcclesisB 
pallium  ingens  optimum,  quod  vulgo  Dor- 
sale dicitur.  Marianus  Scotus  in  Chron. 
ann.  1064  :  Ubi  vero  Episcopi  sedebant, 
Dorsalia  pallia  pendebant.  Rogerus  Ho-  ^ 


ved.  ann.  954  :  Dederca  eis  duo  Dorsalia 
honesta.  Tabular.  Monast.  S.  Tbeofredi 
in  Velavis  :  Unum  Dorsale  ejusdem  ape- 
ris,  quùd  totuvn  solebat  ambire  ctborium. 
Vide  Auctar.  ad  Mattb.  Paris  pag.  166. 
Hist.  Episc.  Autisiod.  cap.  51.  68.  pag. 
452.  457.  iEgidium  Aure»  Vallis  Mona- 
chum  in  Oberto  Episc.  Leod.  cap.  19. 
Udalricum  in  Consuetud.  Cluniac.  lib. 

1.  cap.  11.  Hariulfum  lib.  4.  cap.  7.Chri8- 
tianum  in  Cbron.  Mogunt.  Simeonem 
Dunelm.  Evidentias  Eccles.  Cantuar. 
pag. 2222.  Chronicon  Mindense  Meibomii 

fag.  111.  Chron.  Montis-Sereni  ann. 
184.  Adamum  Brem.  cap.  161.  Beletum 
de  Divin.  Offic.  cap.  85.  et  115.  Ruper- 
tum  de  Divin.  Offic.  cap.  28.  Chron. 
Upsaliense  pag.  152.  tom.  6.  Spicilegi! 
pag.  456.  tom.  12.  pag.  271.  [Hist.  Me- 
diani Monasterii  pag.  242.Freaer.  Schan- 
nat  Vindem.  litter.  pag.  88.  S.  Willelmi 
Constitut.  Hirsaugi  cap.  19.  Itinerarium 

2.  Edmundi  Martenii  pag.  241.  ubi  jDot- 
solia  prò  Dorsalia  librarli  oscitantia  per- 
peram  obrepsisse  puto.]  [^  In  Glossis 
Germ.  Lat.  Rukhifahhan  redditur  Dor- 
sale et  Cortina.  Vide  GraflT.  Tbesaur. 
Ling.  Frane,  tom.  2.  col.  157.  Adde  £c- 
basin  vers.  575.] 

DossAiiE,  ri>ossALis,]  Eadem  notione, 
apud  Matthffium  Paris  in  Vitis  Abba- 
tum  S.  Albani  pag.  85.  40  :  Dossale,  sive 
tapesium.  Occurrit  etiam  apud  Leonem 
Ost.  lib.  8.  Chron.  Casin.  cap.  19.  (al.  20.) 
82.  78.  [Codex  MS.  Irminonis  Abb.  San- 
german.  fol.  64.  col.  1.  Br.  12.  sect.  50: 
asse  sunt  ornamenta  Domini  Walcherii, 

?uss  apud  nos  sunt,  Dossalem  1.  banealia 
1.  tapecia  11.  mappam  1.]  Necrolog. 
Eccles.  Parisiensis  :  8.  Id.  Oct.  obUt 
Adelardis  Comitissa  de  Rupe  forti,  quts 
dedit  nobis  quoddam  Dossale,  etc.  Tabu- 
lari um  Monasterii  S.  Andre»  Viennen- 
sis  :  Unde  et  ctccipio  ab  ipsis,  sive  ab 
eodem  sancto  Maximo  ]aallium  ex  auro 
contextum,  quod  vulgo  dicimus  Dossalem. 
{Doòsales  tapedi,  in  Testamento  Ermen- 
gaudi  Comitis  Urgell.  Marc»  Hisp.  col. 
978.]  Hispanis  etiamnum  Doset,  est  la 
Cortina  con  su  cielo,  que  ponen  à  los 
Reyes,  y  despues  à  los  Titulados,  y  lo 
mesmo  esen  et  estado  Ecclesiastico  entre 
los  Prelados,  apud  Sebast.  de  Cobarru- 
vias. 

1  DossALiUM.  Chronicon  S.  Bertini 
apud  Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Collect. 
col.  620:  Chorum  et  pre^yterium  am- 
pliavit,  chorumque  ipsum  et  capellas  pa- 
dìnento  stravitj  Dossalium  ligneum  ima- 
ginibus  antiquis  oc  deauratis  omatum 
posuit. 

1  DossALUS,  Eadem  significatione  le- 
gitur  supra  in  Bancale  post  Bancus, 

f  DossBLLUS.  Inventar.  Eccl.  Noviom. 
ann.  1419  :  Item  unum  paramentum  alta- 
ris,  ddelicet  fronteUum  et  DosseUum  de 
bougueranno  albo  et  nigro. 

^  Drosblus.  Gharta  Garstndis  prò 
Monasterio  Gellonensi  ann.  1029.  apud 
Stephanotium  tom.  2.  Antiquit.  Occl- 
tan.  MSS.  pag.  485:  Capas  palleas  n. 
libros  XVII.  adolras  iii.  Droselos  m.  bar- 
mos  II.  crucem  i.  casulas  in.  etc. 

DoRSARiUM.  Acta  Episcopor.  Cenoma- 
nensium  pag.  824:  Caspit.»  Ecdesiam 
libris,  palliisj  cappis  et  Sacerdotalibus 
atque  Leviticis  indumentis  et  pretiosisd- 
mis  ad  chorum  parandum  Dorsariis  dve 
scamnalibus  laudabiliter  cum  januis  ante 
chorum  adomare. 

T  DoRSALiGUM.  Chronicon  Episcopo- 
rum  Merseburg.  apud  Ludewig.  tom.  4. 
Reliq.  MSS.  pag.  858  :  Thuribula  argen- 
tea tria,  Dorsaltca  sericea  plurima,  cam- 
panas,  eappas  sericeas  multas,  etc. 


DOR 


DOR 


DOS 


185 


Boxale.  Lìber  Anniversarloruxn  Basi- 
ne» Vaticana  fol.  144.  ubi  de  Bonifacio 
Vili  :  lUm  «ex  Doxalia  diver$orum  colo- 
rum,  quorum  tria  aunt  opere  CyprenH 
nobUi$8ima.  [LittersB  Nicolai  IV.  Papas 
apud  Rymerum  tom.  2.  pag.  522  :  Prose" 
quimur  autem  munificetUiam  regiam 
uberibua  aeiionibus  gratiarum,  super  capa 
et  Boxali  altane  ac  alio  panno,  etc,  Usus 
GultursB  Cenoman.  :  Tapeta  super  f or- 
mas  et  Doxalia  extenta.  Gtironicon  Ca- 
vense  apud  Murator.  tom.  7.  col.  951  : 
CircUoria  ii.  et  Boxale  i.  dalmaticas  xv. 
et  tunicas  xiu.  Vide  aiia  notione  suo 
loco.] 

j  DOXALLUM  AUaris  cum  margaritis, 
pannus  rubeus  super  altare,  apud  Heme- 
reum  in  Augusta  Viromanduorum  pag. 
864. 

DoRsiLE  Pallium,  Eadem  notione. 
Eckeardus  Jun.  de  Casib.  S.  Galli  cap. 
1  :  Parat  tapeto  et  Pallio  DorsUi  camina- 
tam.  Parat,  hoc  Joco^  est  Gallicum  Pa- 
rer, ornare.  Pallium  Dorsile,  videtur, 
inquit  Goldastus,  fuisse  tapetium  retro 
principum  ac  divitum  hominum  sellas 
arcuatum  et  parietibus  appensum.  Item 
Eckehardus  cap.  12:  Ut  m  Dorsi  Pallio 
et  cortina  leeti  sui  qua  humilia  sentiens, 
ipsejussit  deponi  :  quo  loco  forte  Dorsi- 
palUum,  unicum  verbum  est.  Vide  Oxy- 
deauratus. 

DORSUALE  vocat  Pollio  stragulum, 
quod  anlmalium  dorsis  imroittitur,  in 
Gailisnis:  Proeesserunt  etiam  altrinsecus 
centeni  albi  boves,  comibus  auro  jugatis, 
et  Dorsualibus  sericis  discoloribus  prseful- 
gentes.  Etiamnum  Dossiere  Fiorentini 
lodicem  appellant.  Vide  Ammianum 
lib.  19.  GIoss.  Gr.  Lat.  :  Ncoro^ópoc,  Dos- 
sxialis.  [Similes  GIosssb  Sangerm.  :  Dor- 
suarium,  vuTooópov.  Dorsuarius,  vfa>T0f6- 
po(.]  Asellus  Dorsuarius,  apud  Varro- 
nem. 

^  DORSERIUM.    DOSSKRIUM,    AuIffiUm. 

quod  parietibus  appenditur,  idem  quod 
ihrsaìe;  inter  altarium  vero  paramenta, 
idem  quod  Postallare  et  Relroaltare, 
nostris  Dossal,  Dossel  etDoussier.  Inven- 
tar. S.  Gapel.  Paris,  ann.  1885.  in  Reg. 
J.  Ghartoph.  reg.  cb.  7  :  Jtem  unum 
fronterium  cum  Dorserio  altaris,  et  una 
alba  ad  ymaaines  brodata,  Item  aliud 
fronterium  album  cum  Dorserio  brodatum 
ad  mia.  Aliud  ann.  1868.  ex  Bibl.  reg.  : 
Item  fronterium  cum  Dorserio  antiquum 
prò  altari  revestiarii.  Aliud  Gali.  ioid.  : 
Item  unfrontier  el  Dossier  ancienspour 
Vautel  au  revestiaire.  Lit.  ann.  1886.  in 
Reg.  Joan.  ducis  Blturic.  ex  Gam.  Gom- 
put.  Paris,  fol.  85.  r  :  In  qua  quidem 
capèUa  continenlur  pecise  quts  seeuntur, 
videlicet  Dosserium  et  frontale,  etc, 
Gharta  Phil.  ducis  Burg.  ann.  1447.  ex 
ex  Tabul.  Audomar.  :  Sur  et  environ  le 
Dossal  les  bailly  et  chatelain  de  Saint 
Omer,  etc,  Reff.  slgn.  Noster  Cam.  Com- 
put.  Paris /  foT.  196.  v  :  Si  sont  les  choses 
hailliées  à  mons,  Eude  mostre  de  la  cha- 
pale  rogai  de  Paris,,.  Item  en  coffres  sont 
parement  d*autel,  c'est  asavoir  Dossel  et 
devantier  d'or  à  grani  ymages.  Ilem  Dos- 
sel et  devantiers  blancs  à  ymages.  Fron- 
tier,  Doussier,  in  Invent.  ann.  1408.  inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Burg.  pag.  217. 
col.  2.  Dousselet  vero  et  Doussier,  licet 
ejusdem  originis,  diversse  tamen  non- 
nihil  notionls,  prò  Umbraculo  nempe. 
quod  capiti  sedentis,  aut  prandentis  vel 
coenantis  superponitur,  vulgo  Dais,  oc- 
currunt  in  Invent.  bonor.  ducis  Bitur. 
ann.  1416.  ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
7.  r*  :  Item  un  Dousselet  à  mettre  sur  la 
teste  d*un  roy  cu  d'un  due  estant  à  table, 
de  veUmx  blanc,  Ibid.  fol.  v«:  Item  un 

in 


ciel  ou  Doussier  de  drap  de  laine,  que 
l'empereur  de  Constantinoble  donna  à 
monseigneur,  fait  à  ouvrage  de  Grece. 
Quod  aulseum  retro  appenasit,  Doussellet 
et  Doussier  appellarunt. 

1  DORSENNtJS,  Persona  parasitorum. 
GIoss.  Isid.  Lege  Dossenus  ex  Horalio, 
qui  habet  lib.  2.  Ep.  17  : 

Qnantuf  tit  Dosseout  edadbiis  in  purMìUt. 

Videsis  bic  Interpretes. 

«  DORSIGULUH,  diminut.  a  Dorsum. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  re^.  7657  : 
Dors,  Prov.  dorsum,  tergum.  Dorsiculum, 
terculum,  Armaturae  species  videtur,  f. 
qua  dorsum  tegitur,  in  Hist.  desponsat. 
Frid.  III.  imper.  cum  Eleon.  Lusit.  ann. 
1415.  tom.  1.  Probat.  Hist.  geneal.  do- 
mus  re^.  Portug.  pag.  618  :  Bora  autem 
meridiei  venerunt  equestre»,  armati  more 
Paganorum  et  Sarracenorum,  mutuo  pu- 
gnantes  cum  clypeis,  lanceolis  et  Dorsi- 
culis.  Vide  mox  in  Dorsum  8. 

ì  DORSILE.  Vide  in  Dorsale, 

DORSILOQUIUH.   Mendacium.    [«  Vel 

goti  US  Maledictio,  calumnia.l  Eckear- 
us  Junior  de  Gasibus  S.  Galli  cap.  8. 
pag.  58  :  Et  in  levitate  ambulantxbus  de- 
tra^iones  et  Dorsiloquia  patiuntur  assi- 
dua, Eckeardus  Minimus  de  Vita  B. 
Notkeri  cap.  19  :  Raro  aut  nunquam  sino 
opere,  aut  meditatione,  vel  exercitio  vir- 
tutis  prssteriebat  eis  tempus,  linde  assi- 
duas  ab  aliquibus  detracttones  et  Dorsilo- 
quia, ut  vit&se  fieri  solet,  in  conventibus 
pafiebantur.  Nos  vulgo  et  proverbialiter 
dicimus  :  Cela  est  vray  cotnme  fay  le 
dos,  id  est,  falsa  res  est.  [*^  Germanls 
Afterrede  est  Calumnia.  Adel.] 

DORSIPALLIUM,  [Dorsole,  Dorsuale, 
DORSUARiUi^.l  Vide  in  Dorsale. 

^  DORSORUM,  Dorsum.  Inventar,  ann. 
1820.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  Unum 
coopertorium  de  pellibus  Dorsori  cunicu- 
lorum.  Ubi  f.  leg.  Dorsorum;  nisi  idem 
sit  quod  Dorsus  1.  Vide  in  hac  voce. 

«  1.  DORSUM,  Gollis,  locus  editlor.  ut 
videtur.  Gharta  Guill.  Gomit.  Pontiv. 
ann.  1209.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  182  :  El  db  eodem  Perroy  usque  ad 
castellum  de  Crotoy,  sub  pieno  mari  us- 
que Dorsum,  Vide  infra  Dossus  2. 

^  2.  DORSUM  Ecclesia,  Pars  aedis  sa- 
crse,  quffi  retro  altare  est.  Ghartul.  Gel- 
sinian.  eh. 680  :  Habeo  unum  mansum  ad 
ecclesiam,  quss  didtur  de  Vergungo,  et 
ipsum  est  post  Dorsum  ipsius  ecclesise,  et 
est  meum  fevum. 

8.  DORSUM  Redimere,  Data  pecunia 
se  a  virgis  vel  fustuario  liberare,  in  lege 
Salica  tit.  48. 

1  De  Dorso  Gomponere,  Virgis  va- 
pulare,  in  Decretione  Ghildeberti  Regis 
|14. 

Dorsum  Rumpere.Lcx  Bajwar.  tit.  6. 
cap.  2.  1 2  :  Rumpatur  Dorsum  ejus  50. 
percusstonibus. 

^  Dorsum  Asini,  Moles  fluctibus  op- 
posi la  et  ad  instar  dorsi  asini  efformata, 
a  Gallico  Dos  d'àne.  Terrarium  Galo- 
montis  in  Dumbis  :  Juxta  Dorsum  asini 
stagni,  etc.  Vide  in  Dodus, 

®  Nostris  Faire  bas  dos,  Dorsum  cur- 
vare, inflectere.  Lit.  remiss.  ann.  1408. 
in  Reg.  158.  Ghartoph. reg.  eh.  142  :  L'un 
d^ceuìx  compaigi%ons  fist  bas  Dos  au  sup- 
pHant  et  à  Vun  des  autres,  et  monterent 
par  dessus  un  petit  mur.  liinc  Dorchue, 
prò  Courbé,  incurvus,  in  Vit.  SS.  MSS. 
ex  God.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol.  826.  v*. 
col.  2.  ubi  de  S.  Barlaam  :  Un  home 
moult  viellart,  qui  avoit  le  visaige  tout 
fronde,  et  estoit  Dorchus,  et  les  dem  li 
chaoient,  Dos  Vero  nude,  prò  Armatura, 
qua  dorsum  tegitur.  Reg.  sign.  Pater 


Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  252.  r*  :  Mar^ 
chans  et  vendeurs  de  toutes  choses  appar- 
tenans  à  la  baudìvierie,  soient  baudroier 
ou  autres,  paieront  pour  chascune  dou- 
taine  d'espaulles.  Hi.  den.  pour  chascune 
douzaine  de  Dos,  tiij.  den.  Vide  supra 
Dorsiculum. 

•  Ad  Dorsum  Mensurìb  Partiri^ 
Proverbialis  formula, jportione  sibi  de- 
bita aliquem  privare.  Privil.  curi»  Rem. 
fol.  2.  v«  :  Thomcts de  Belle  manso  retraxit 
quod  potuit  ab  eisdem  (usurpatori bus  ;) 
sed  et  quaiA  ad  Dorsum  mensurss  par- 
tientes,  etc, 

^  Ad  Dorsum  Seouris  Rumpere  iis 
interdum  conceditur,  qui  usum  habent 
in  silvis,  non  quidem  ad  Ugna  ceedenda, 
sed  ad  rumpenda  duntaxat.  Gharta  ann. 
1817.  in  Reg.  56.  Ghartoph.  reg.  eh.  188: 
Dictum  usagium,  quod  ad  Dorsum  securis, 
et  non  alias,  hcu:tenus  rumpere  poluentnt 
et  capere,  sicut  prsedicitur  ;  deinceps  im- 
perpetuum  ad  scisionem  securis  scindere, 
capere  et  habere  valeant, 

\  1.  DORSUS,  prò  Doseus^  ut  puto,  ab 
Italo  Dosso,  parvum  animai,  cujus  pel- 
les.  Gali.  Petit  grts,  mulieres  olim  plu- 
rimi faciebant.  uonsilium  Massil.  ann. 
1881  :  Nulla  mulier  aliqua  audeat  de 
celerò.,,  portare,.,  de  pennis  variis,  ermi- 
nis,  sive  Dorsis,  aut  die  serico  in  fimbriis 
seu  stremitalibus  vestium.  Vide  Doscis. 

^  2.  DORSUS,  Gubiculum,  ut  opinor. 
Gali.  Chambre  du  lit,  Acta  MSS.  notar. 
Senens.  ad  ann.  1284.  ex  God.  reg.  4725. 
fol.  27.  v«:  Si  dieta  uxor  mea  vellet  cui 
matrimonium  devenire,  habeat  supra  do» 
tes  suas  et  antifatium,  leetum  suum  for- 
nitum,  sicut  erit,  et  omnia  paramenta  ad 
sui  Dorsus,,.  Item  relinquo  uxori  meas 
omnia  mea  indumento  ad  mei  Dorsus, 

0  DORTA.  Versus  Bartholomsei  inter 
Probat.  Hist.  Tutel.  col.  481  : 

Dloint  anod  taaaò  tret  rant,  lar.  tamba,  poloiqiM, 
Qtt«s  libi  faeero  l!(nain,  ligo,  lex  data  norma. 
Ugna  dadere  larem,  Ugo  futsam,  regula  Dortam. 

Ubi  Baluz.  id  est,  Dormitorium.  Non  pla- 
cet docti  viri  conjectura  :  quid  enim  ad 
polum  vox  Dorta,  prò  Dormitorio  accen- 
ta ?  emendo  itaque  Doxam,  qua  Gloria 
coelumve  signiflcatur,  ad  quod  adipis- 
cendum  religiosa  vivendi  ratio  certo 
prodest.  Vide  Doxa, 

1  DORTELARIUS,  Officialis  Ecclesias- 
tlcus  apud  Tullenses,  idem  qui  Dormi- 
torarius,  et  Dortorarius,  cui  cura  in- 
cumbit  Dormitorii,  Gali.  Dortoir,  a  quo 
Dortelarius.  Statuta  Tuli.  ann.  1497.  cap. 
84  :  Quid  incumbit  Dortelario,  Dortela- 
rius sit  de  gremio  Ecclesias  et  in  scu:ris  ; 
qui  debet  manere  in  dormitorio  et  dor- 
mire. Custodire  etiam  debet  clauetrum, 

^  Dortilarius  ,  eadem  accejp tiene,  in 
ifsdem  Statutis.  Vide  supra  Dormenta- 
rius. 

IDORTIUM,  Divortium,  in  Amalthea. 
ORTORARIUS,  Monachus.  qui  Dormi- 
torii (du  dortoir)  curam  habet,  in  Statu- 
tis Ordinis  de  Sempringham.  Vide  Dor- 
telarius. 

^  DORULUS,  Lo  servo,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  MSS. 

DORX,  Dama.  Dorcades  dicunt  Latini 
a  Greeco  ^opxdc*  GIoss.  Graec.  Lat.  : 
Aopxac.  Dama,  capreola,  Gratius  in  Gyne- 
getico  : 

...  PaTìdofque  JttTat  eompellere  Dorcaf . 

GIoss.  Arabico-Lat.  :  Dorsid,  capreola. 
Ubi  forte  legendum,  Dorx,  Dorda, 

1.  DOS,  secundum  leges  Romanas, 
proprie  appellatur  id,  quod  a  muliere 
datur  viro,  quod  vulgariter  dicitur  Ma- 
ritagium.  Ita  Regiam  Majestat.  lib.  2. 


186 


DOS 


DOS 


DOS 


cap.  18.  {  1.  Addecap.  15.  et  57.  quoraodo 
etiam  Douaire  usurpant  Gonsuetudines 
municlpales  S.  Severi  Ut.  11.  tit.  12.  art. 
38.  et  l^losae  part.  8.  tit.  de  dotlb.  Vide 
Salmasium  Ho.  de  Usuris  pag.  215.  et 
lib.  de  Modo  usur.  pag.  145. 

o  Gaesar  de  Bello  Gali.  lib.  6.  cap.  19  : 
Viri  quanta$  peeuniaa  ab  U3Coribu$,  Dotis 
nomine,  cicceperunt,  tantas  ex  suia  bonie, 
tutimatiane  facta  cum  dotibus  communi- 
canU  Charta  ann.  1148.  ex  Bibl.  reg. 
cot.  19:  Ego  BenincMa...  trcuio  corpus 
meum  libi  lìaimundo  Raterio  in  uxorem, 
et  dono  Ubi  in  Dole  omnia  mea  jura  et 
omnes  meos  director  honoris  et  averi,  ubi- 
cumque  Ulos  haiteo.  Vide  mox 

2.  DOS,  àvTt9£pv7).  Donatio  propternup- 
tias  uxori  a  marito  facta,  qu»  jure  Go- 
thorum  decima  pars  erat  bonorum 
mariti,  Longobardorum  quarta,  lib.  2. 
tit.  4. 1 1.  [<»  Liutpr.  7.  (2.  l.)l  Siculorum 
tertia,  in  Lege  Neap.  lib.  8.  tit.  18. 15. 
16.  uti  et  Romanorum  lib.  2.  Feud.  tit. 
9.  Habentur  plures  formulse  ejusmodi 
dotis  constituendaB  a  marito  uxori,  in 
veteribus  Formulis  apud  Blgnonium, 
Goldastum,  Lindenbrogium,  et  Galan- 
dum  de  Franco  A  Iodio  pag.  821.  et  seq. 
Steph.  Baluzium  in  Append.  ad  Gapitu- 
laria  num.  48.  ex  Gnartulario  Gasau- 
riensi.  En  aliam,  quam  ex  Tabulario 
BcclesìsB  Gratianopolitanee  fol.  84.  erui- 
mus  :  Dilectissima  atquemuUum  amabilis 
es  mihi  sponsa  mea  nomine  Eusebia, 
propter  amorem  et  bonam  voìunteUem. 
quam  contra  te  habeo,  et  prò  hoc  quoa 
aidt  in  Evangelio  :  Relinquet  homo 
patrem  et  matrem,  et  adhserebit  sibi 
uxori  suse,  et  erunt  duo  in  carne  una» 
et  quod  Dominus  conjunxit,  homo  non 
sejparet  :  Igitur  e^o  sponsus  tuus  nomine 
Auibertus  tn  prò  tpsa  amore,  qua  contra 
te  habeo,  dono  tibi  aliquid  ex  mea  htere- 
ditate,  qusB  est  sita  in  pago  Gratianopoli- 
tanensi,  in  Comitatu  Salmoriaeenst,  in 
villa,  qum  voeatur  Temenonus,  hoc  est 
mansus  unus,  quem  tenet  Johannes  Par^ 
vulus,  usque  aa  inquisitum  vel  inquiren^ 
dum.  Dono  libi  et  tn  aito  loco,  hoc  est  in 
ipso  pago,  vel  in  ipso  agro,  et  in  ipso  Co- 
mitatu alium  mansum ,  in  villa^  qua 
appellatur  Durioscho ,  et  quantum  ad 
ipsum  mansnm  pertinet,  vel  aspicit  : 
excepto  vinea  una,  quem  jpater  meus  Be- 
raraus  in  sua  manu  retinet.  Hanc  autem 
htsreditatem,  sicut  supra  memoratum  est, 
tibi  dono,  tali  videlicet  ratione,  ut  si  ex 
nobis  hseres  non  remanserit,  post  tuum 
discessum  adpropinquos  meos  revertatur. 
Dono  etiam  tibi  terttam  partem  de  quic- 
quid  habeo,  vel  inantea  conquirere  poterò, 
ut  habeas  potestatem  ad  faciendum  quic- 
quid  facere  volueris.  Si  quie  vero,  quod 
futurum  minime  credimus,  contra  hanc 
cartam-  aliquid  dixerit,  non  valeat  vindi- 
cari  quod  cupit,  sed  insuper  culpabilis 
componat  fisco  auri  uncias  quinque,  et 
inantea  hic  carta  firma  permaneat,  cum 
stipulatione  subnixa.  Stgnum  Alaberti, 
qui  hanc  cartam  fieri  et  firmare  rogavit, 
S,  Bernardi,  S.  Arberti,  S.  Constantii, 
S.  alio  Aalberti,  S.  Duranni,  S,  Ardenei, 
S.  Rainoldi,  Data  ner  manum  Silvestri, 
in  feria  vii.  pridie  Nonas  Januarii,  anno 
XXX.  regni  Rodulfi  Regis.  Describitur 
prsBterea  in  Tabulario  S.  Gornelii  Gom- 
pendiensis  Gharta  Garoli  Simplicis,  data 
In  Atiniaco  Palatio  18.  Kalend.  Maias 
indict.  10.  ann.  17.  redintegrante  10.  In 
ause  hsRC  habentur  :  Compertum  sit  fide- 
ttbus,  quod  cum  nostri  regni  nos  negotia 
tractantes  consiliariis,  de  nostro  nos  com- 
monere  conjugio  salubre  ducentes  (ore  et 
opportunum,  si  conjux  condigna  lateri 
aaOiiberetur  regio,  ex  qua  filtorum  Deo 


largiente  totius  regni  profutura  procede- 
ret  propago.  Eorum  itaque  admonitione 
sollicitati,  et  consiliis  exhortati^  quandam 
nobili  prosapia  puellam,  nomine  Fride- 
runam,  communi  duntaxat  consensu  fide- 
Ztum.  Deo,  ut  credimus,  cooperante,  se- 
cunaum  leqes  atque  statuta  priorum, 
nobis  Imperiali  connubio  sociamus,  regni- 
que  consortem  statuimus.  Quocirca  regio 
eam  more  propriis  rebus  disponentes  di' 
tare,  dono  ei  votis  nomine  concedimus, 
fiseos  jugiter  possidendos,  et  prò  libitu 
disponendos,  Corbiniacum  videlicet  in 
Comitatu  Laudunensi,  cum  Ecclesia,  etc. .. 
perpetualiter  habeat,  teneat  atque  possi- 
deat,  et  quiequid  exinde  facere  votueritj 
liberam  et  firmissimam  in  omnibus  h(U>eat 
potestatem,  etc,  Habetur  denique  alia 
ejusmodi  dationis  in  dotem  formula  in 
Tabular.  S.  Dionys.  Paris,  ann.  1124. 
qusB  bis  verbis  concipitur  :  In  nomine 
Sancta  et  individuss  Trinitatis,  Amen, 
Quoniam  Sacramenta  Ecclesisi  prsRsi- 
gnata  sunt  in  fosdere  nuptiarum,  ut  tem- 
pore opportuno  de  marie  et  feminas  con- 
junctione  Ecclesia  dilataretur,  hac  de 
causa,  ego  Gaufridus  Jachelinam  filiam 
Dodonis  villani  in  uxorem  accipio,  et  do 
ei  in  Dotem  feodum,  quod  Emslina  filia 
Chevalier  a  me  tenet,  et  quiequid  habeo 
apud  Trembliacum,  etc. 

^  Gharta  ann.  1152.  inter  Probat.  tom 
2.  Hist.  Occit.  col.  547  :  Quapropter  ego 
Guiraldus  Amicus  in  Dei  nomine  accipio 
Gualburgem  in  uxorem,  et  me  do  tibi  in 
virum,  et  dono  tibi  in  donatione  propter 
nuptias,  ut  Dos,  quse  fuerit  vel  est  mihi 
data,juxta  Romana  legis  auctontatem, 
et  tsqualitatem  redigatur  ;  taìi  siquidem 
pacto  do  tibi,  ut  si  ae  te  prolem  habuero, 
nabeas  quoque  in  vita  tua  ;  post,  ad  eam 

revertatur Et  ego  in  Dei  nomine  Gal- 

bwgis  te  CLCcipio  Cfuiraldum  in  virum,  et 
me  do  tibi  in  uxorem,  et  do  tibi  in  Dotem, 
ita  tamen  ut  Dos  hac  et  donatio  propter 
nuptias,  qua  fuerit  vel  est  mihi  data,  in 
quantitate  et  in  pactis  aquis  passibus 
ambulent.  Gharta  ann.  1809.  in  Reg.  18. 
Ghartoph.  reg.  eh.  174  :  Jehan  visconte  de 
Touars  considerane,  si  comme  il  disoit, 
que  entre  sa  chiere  compaigne  et  espouse 
Bianche  de  Brayban,  laquele,  se  eie  le 
seurvit,  par  general  coustume  de  Poitou  et 
de  Touraine  et  des  autres  terrea,  ou  les  cho 
ses  sient,  notoire  et  anciennement  gardée 
et  esprouvée  entre  toutes  nobles  personnes 
dou  pays,  doit  avoir  la  tierce  partie  de  toute 
sa  terre  parraison  de  Douaire  d'une  part, 
et  les  héritagesdouditvisconted'autre,etc, 

^  Quod  si  litigiumaliquod  circa  dotem 
oriebatur,  ad  curiam  ecclesiasticam  vel 
secularem  prò  libito,  mulieribusliberum 
erat  causam  deferre;  et  id  quidem 
ex  regni  consuetudine.  Arest.  parlam. 
Paris,  ann.  1269.  in  Reg.  Olim:  Cum 
seeundum  consiAetudinem  FVancia  in 
optione  dominarum  sit,  de  Dotalitiis  suis 
trahere  ad  curiam  ecclesiasticam,  vel  ad 
curiam  domini  feodalis,  vel  ad  curiam 
domini  superiorvi,  ad  quam  curiam  hujus- 
modi  voluerint,  etc, 

Dos,  Praticis  Anglis.  dicitur  donatio, 
qu8B  flt  a  viro  uxoria  in  ipso  contractu, 
adostium  Ecclesise,  tempore  desponsa- 
tionis  :  qua^  ut  ait  Bracton.  lib.  2. cap.  7. 

I  8.  non  dicitur  proprie  Donatio,  sed  Dotis 
nominatio,  sive  constitutio.  Idem  cap.  89. 

I I  :  Dos  est  id^  quod  liber  homo  dat  spon- 
sa sua  ad  ostium  Ecclesia,  propter  nup- 
tias futuras,  et  onus  matrimonii,  et  ad 
sustentationem  uxorìe ,  et  educationem 
liberorum,  cum  fuerint  procreati,  si  vir 
pramoriatur.  Adde  i  4.  et  Fletam  lib.  5. 
cap.  28.  J  2.  Regiam  Majest.  lib.  2.  cap. 
16. 1 1.  GlanvilTam  lib.  6.  cap.  l.Little- 


ton.  sect.  89.  40.  etc.  Exstat  formula 
elusmodi  assignationis  Dotis  in  ostio 
Ecclesia,  in  Gharta  Feodi  pag.  157.  v.  in 
libro  Anglico,  inscripto  Justice  ofpeace, 
:!S^  Idem  obli  nuisse  in  Gallio  testatur 
le  Roman  d'Achis  MS  : 

Le  prettn  Alt  appareiUé, 
A  leur  «otréa  lat  •  saigoé, 
Aint  n*y  fot  Domìtm  nommes, 
Ne  Mremens  ung  taul  Jnra, 
Fianca  faita,  ne  plaaTlo, 
Mala  la  Taaial  niòot  la  mia. 


Dos  autem  alibi  constituta,  quam  ad 
ostium  EcclesiaB  exigi  non  poterat.  coque 
ipso  matrimonium  dicebatur  illegiti- 
mum^quoad  dotem,  licetessetlegitimum 
quantum  ad  hseredem  et  hsereditatis 
successionem.  Idem  Bracton.  lib.  4. 
Tract.  6.  cap.  8.  1 2.  et  Fleta  ibid.  |4. 

E;]usmodietiam  dos  uxori  a  marito 
concessa,  apud  Saxones  flebat  antequam 
cum  ea  ad  prandium  discubuisset , 
[••  Morqengave,]  ut  est  in  Speculo 
Saxon.  lib.  1.  art.  20.  |  1.  ubi  cujus 
generis  esset  ista  donatio,  explicatur,  ut 
et  1 7.  longe  diversa  a  dotaliiio,  de  quo 
art.  seq.  r*>  Liftucht.]  Ita  porro  Dosdefl- 
nitur  in  ObservanUis  Regni  Aragon.  lib. 
6.  tit. de  Jure  dotium,  l  ^:  De  Foro, 
Dotes,  qua  assignantur  per  virum  uxori, 
illa  vocantur  de  jure  Donatio  propter 
nuptias  :  de  Foro  voeatur  Dos^  et  ista  talis 
Dos  vel  donatio  propter  nuptias,  mortuo 
viro,  redit  ad  mulierem,  et  tenebit  vidui^ 
tatem  in  illa,  etc. 

^  Eodem  Dotis  seu  Doartt  nomine  apud 
nostros  appellabatur  pensio,  qusevirgini 
vitiatffi  asslgnabatur  ab  ejus  violatore, 
cum  eam  in  uxorem  ducere  nolebat. 
Lit.  remiss.  ann.  1452.  in  Reg.  184.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  286  :  il  fut  appointté  par 
devant  l'officiai  d'Amiene  que  icellui 
Michault  prendroit  à  mariage  icellejeune 
fille  (par  lui  defflorée)  ou  se  cene  faisoit, 
il  seroit  tenu  de  lui  faire  Douaire. 

Dos  Rationàbilis  est,  cujuslibet  mu- 
lieris  de  quocunque  tenemento  tertia  pars 
omnium  terrarum  et  tenementorum,  qua 
vir  suus  tenuit  in  dominico  suo,  et  ita  in 
feodo,  quod  eam  inde  dotare  poterit,  die, 
quo  eam  desponsavit,  apud  Bractonum 
lib.  2.  cap.  89.  S  2.  in  Fleta  lib.  5.  cap. 
28. 1 11.  in  Regiam  Majest.  lib.  2.  cap. 
16. 1 5.  et  apud  Littlet.  sect.  87.  ubi  quin- 
que dotium  species  recensentur,  sicilicet  : 

Dos    PER    GOMMUNEM    LeOEM  ,     qU8B 

eadem  cum  RatiomMli,  sect.  87. 

Dos    PER    GONSUETUDINEM,    qUSB    CX 

municipali  consuetudine  tertiam  bono- 
rum mariti  excedit,  ssec.  87.  quas  forte 
est  media  pars  tenementorum  mariti,  ut 
in  Francia  observabatur  ex  Edicto  Phi- 
Ilppi  Augusti  ann.  1214.  quo  statuit,  que 
la  femme  emporteroit  la  moitié  de  ce,  que 
li  homme  a  au  Jour  qu'il  Vespouse,  excepté 
la  Couronne  et  plusieurs  Èaronnies,  ut 
est  apud  Bellomanerium  MS.  cap.  18.  ante 
quam  ordinationem  uxor  nuUam  aliam 
dotem  habebat,  quam  illam,  de  qua  con« 
venerat. 

Dos  AD  Ostium  Egclbsijs,  de  qua 
supra. 

DOS  EX  AssENSU  Patris,  cum  minor 
annis  uxorem  dotat  ex  assensu  patris, 
I  40.  47. 

Dos  PaLGRiORis,  seu  Douement  de  la 
plus  belle,  cum  scilicet  uxor  post  mariti 
excessum  pulcrius,  seumeliustenemen- 
tum  in  dotem  sibi  eligit,  sub  certis  con- 
ditionibus.  quse  recensentur  in  sect.  48. 

1  8.  DOS,  Donatio ,  res  testamento 
donata.  Testamentum  Rostagni  de  Podio- 
alto,  apud  Acherium  Spicil.  tom.  8. pag. 
244  :  Et  volo  istud  prsssens  testamentum 
meum  statim  executionimandari;  et  quod 


DOS 


ìdos 


DOS 


487 


dictus  Rostagnua  bona  prwdicta  auctori-' 
tate  tua  propria  apprehendere  postit,  et 
regere,  et  gubemare  ;  et  de  ipais  bonia  me 
exuens  ipsum  Rostagnum  nepotem  meum 
investio ,  et  renuntio  uaufructui  auem 
possem  fiabere,  quamdiu  viverem  in  Doti" 
ìms  eupradictiaf  et  de  meo  jure  in  iprìue 
ju8  tranafero» 

4.  DOS  EcsGLESiJE,  Quod  ad  sarta  tecta, 
et  Glericorum  in  ea  deservienti am  sus- 
tentationem  ab  edificatore  confertur. 
Neque  enim  licet  Episcopo  Ecclesiam, 
aut  oratorium,  consecrare,  nisi  Dos 
sufflciens  Clericis  in  iis  Deserviturìs  ab 
aediflcatoribus  conferatar,  uti  deflniunt 

Sassim  Concilia ,  Epaonense  can.  25. 
.urelianense  IV.  can.  83.  Valent.  III. 
can.  5.  Braccarense  in.  can.  5.  NicaBnum 
II.  can.  16.  Toletan.  III.  can.  15.  Tolet. 
IV.  can.  88.  Tolet.  IX.  can.  5.  Worma- 
tiense  ann.  868.  can.  2. 6.  Justinianus  in 
NoY.  67.  et  apud  Julianum  Antecess. 
Gonst.  61.  Zacnarias  PP.  in  Ep.  9.  ad 
Pipinum  cap.  15.  Ordo  Rom.  pag.  118. 
edit.  1654.  Diurnus  Roman,  cap.  5.  tit.2. 
et  seqq.  Oapitula  Herardi  Turon.cap.40. 
Leges  Alfonsi  IX.  Regis  GastellsDl.bart. 
tit.  10.  leff.  8.  Decreta  Galomani  uegis 
Hungar^  lib.  2. 1 17.  etc.  Adde  Ghronicon 
Montis-Sereni  ann.  11^.  Sammarthanos 
in  Archiep.  Turon.  in  Gharta  ann.  986. 
Beslium  in  Episc.  Pictay.  pag.  40.  JoiTri- 
dum  in  Nicia  pag.  161.  Mei  borni  um  ad 
Witikindum  pag.  117. 181.  Hubertum  in 
Hist.  S.  Aniani  Aurelian.  pag.  55.  Appen- 
dicem  ad  Gapitul.  Regum  Fr.n.  180.  etc. 

Dotem  porro  unice  Ecclesiarum  baptis- 
malium  fuisse  videntur  docere  Acta 
Murensis  Monasterii  pag.  84  :  latud  ergo 
aacrum  Monaaterium^  quod  cum  ab  initio 
hic  fuerit  Eccleaia ,  asdifieataque  fuerit 
baptiamalia,  et  qtiaa  habuit  aepulturam 
mortuorum,  et  alta  omnia  jura^  qua  et 
aliaa  Eccleaias  habent,  nunquam  auditum 
est,  vel  dietum  ab  ulto  Eptacopo,  vel  ab 
alio  Principe  hoc  modo  hinceaaeablatum  : 
et  ideo  oportet  ease  principalem  EcclC' 
aiam,  qum  in  ipao  loco  aadificata  eat,  ubi 
prior  asdificata  fuerat.etquas  ipaam  Dotem 
et  omnia  alia  jura  nabet,  qwe  et  prior 
habuit.  Cum  ergo  conatet,  iatud  monaate^ 
rium  eaae  principalem  Eccleaiam,  penitua 
et  miaerabiliter  ignoranti  obacuriiate 
errant,  qut  dicunt  Eccleaiam  S.  Goaria 
eaae  in  iato  loco  matrem  Eccleaiam,  quia 
nunquam  auditum  eat,  aliquam  Dotem, 
vel  aliud  qualecunque  jua  illi  Eccleaiaa 
eaae  conceaaum  :  aed  aicut  arnpe  aolent 
aitarla  vel  Eccleaiaa  asdificari  ad  honorem 
Dei  in  loda,  qui  jam  matrea  Eccleaiaa 
habuerunt,  aie  et  iata  hic  aadificata  eat  vel 
ad  honorem  Dei,  aive  ut  populua  itluc  con- 
veniena  ad  aervitium  Dei  inquietudinem 
Monachia  non^  facerent.  Vide  Manaua 
Eccleaiaaticua. 

Gharta  vero,  quse  ad  Ecclesiarum 
dotem  exarabatur,  Libellus  dotia  nuncu- 
patur  in  Tabularlo  Brivatensi  eh.  442. 
qu8B  tum  conficiebatur^cumdedicabatur 
Ecclesia,  ut  ex  eadem  Gharta  constat. 
Adde  Ghartam  Gorziensem,  de  qua  rnox, 
et  Ordericum  Vitalem  lib.  5.  pag.  548. 
549.  Dotia  acriptura,  in  Gharta  Herardi 
Archiep.  Turonensis  ann.  867. 

:^[Terram  quoque  ex  Dote  aitarla  aditio. 
et  ut  sit  deinceps  in  possessione  prefati 
monasteri!  constituo.  (Diploma  Éicardi 
II,  ducis  Normann.  XI,8sec.  ;  mus.  arch. 
det).  p.44.)] 

1  DoARiUM,  Eodem  intellectu.  Maghe 
in  Ghronic.  Bonee-Spei  pag.  8.  :  Ceaait 
Eccleaia  S.  Uramari  Lobienaia...  Doaria 
qwedam  ilndem  ad  aeptimum  manipulum 
terragii.  Pag.  118.  in  Gharta  Hogerl 
Camerac.  Episc.  :   Altare  de  Cameriia, 


Altare  de  Haina.,,  cum  eorum  appendi- 
tiia ,  decimia ,  Doariia  et  oblatlonibuaf 
Eccleaiaa  S.  M,  de  Bona  ape,.,  in  perpe- 
tuum  cuaignata.  Pag.  191  :  Nobiaque  praa- 
dietum  patronatum,  decime^  et  Doana 
confirmavit,  Pa^.  217  :  Attribuendo  deci" 
maa  integraa  qutnque  bonariorum  Doariia 
vUnnorum,  Occurrit  ibidem  pag.  284.  et 
alibi  saepe. 

DoTALiTiUM,  Eadem  notione^in  Gharta 
Edgari  Regis  Angl.  in  Monastico  Anglic. 
tom.  1.  pag.  285  :  Quaacunque  alias  per- 
aonaa  in  Dotalitium  ejuadem  Eccleaiaa  et 
jua  haareditatia  peraeverabile  indulaerunt. 
Gharta  Gorziensis  ann.  761  :  Dotalitium, 
quo  Pipinua  Rex  dotavit  Eccleaiam  Ctor" 
zienaem  in  die,  qua  dedicata  eat.  Alia 
Roberti  Burgundionis  Domini  Gredo- 
nensls  prò  Ecclesia  S.  Laudi  Andegav.  : 
Quaa  omnia.,.  Dominua  meua  in  Dotalitio 
Eccleaiaa  habenda  conatituit.  Occurrit 
prsterea  hac  notione  in  aliiSi  in  Gharta 
Lotharii  Regis  Frane,  ann.  987.  apud 
Michaelem  Garbonellum  in  Ghron. 
Hispan.  fol.8.  apud  Acherium  in  Spici- 
legio tom. 7.  pagi  202.  208.  apud  Ruraum 
in  Gomiti  bus  Provinciae  pag.  128.  et 
Meurissium  in  Hist.  Episcopor.  Meten- 
sium  pag.  164.  ubi  ritus,  quo  EccleslflB 
dotarentur  belle  describitur,  [in  Gharta 
ann.  1237.  ex  Archivo  S.  Gornelii  Gom- 
pend.  in  altera  anni  1252.  Hist.  Mediani 
Monasterii  pag. 819.  In  Ghronico Farfensi 
Gregorii  Monachi  apud  Murator.  tom.  8. 
part.  2.  col.  556.]  P  Gharta  ann.  863. 
Inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Lothar.  col. 
308  :  Dotalitia  in  antiquum  atatutum 
reformamua  ,  ut  aicut  fuit  temporibua 
Tneomari  ejuadem  lociaobaiia,ita neceaai- 
tatibua  fratrum  deaervire  faciat.  Fondeur 
et  Dotteur ,  fundator  et  qui  ejusmodi 
dotem  assignat.in  Ut.  ann.  1829.  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  695J 

Dotare  Ecglesiam  dixit  Fortunatus 
lib.  8.  Garm.  1  : 

Se  patot  inde  Dei  Dolere  maneotii  lempla. 

Occurrit  passim. 

L Dotare  Missas,  qua  aingulia  diebua 
brari   debent ,  in   Necrologio   Eccl. 
Vivar.  MS. 

I  DoTATio  Ecclesia.  Gharta  Episcopi 
CLamerac.  ann.  1367.  in  Ghronico  Bonas 
Spei  pag.  826  :  AdcujusCapellaniaa  Dota» 
tionem  et  fundationem  iàem  Dominua 
Johannea  plurea  redditua,  terraa,  prata 
et  bona,  etc.  Templorum  Dotalio,  apud 
Ludewig.  Reliq.  MSS.  tom.  6.  pag.  202. 
Vide  Dota  et  Dotale. 

0  DOSARE,  Potionem  medicam  tempe- 
rare. Gali.  Doaer,  Methodua  Doaandi  a 
Matih.  Gurtio. 

i  DOSGIS,  Species  pellis.  Gali.  Petit 
Gria,  sic  dictae  ab  animalculo,  quod  Itali 
vocant  Doaao.  Epitomae  Gonstitutionum 
Eccles.  Valent.  Inter  Goncil.  Hisp.  tom. 
4.  pag.  175  :  Canonici  vero  foranei  et  alii 
in  dignitatibua  foraneia  constituti.  Magia- 
tri  in  Theologia,  Doctorea  Juriain  una  vel 
altera  facullatibua...muzaa  panni  nigri 
ex  celino  violaceo  fodrataa,  et  cappaa 
panni  praadicti  cum  cappuciia  exDoacibua 
aivegnaeia  forratia  portent.  Vide  Doraua 
et  Varea, 

1  DOSGLUM,  Donatio  propter  nuptias. 
Litterae  Edwardi  Regis  Angliae  apud 
Rymer.  tom.  2.  pag.  115:  Acceptandi 
nomine  noatro,  et  aictaa  filias  noatraa  aaai" 
gnationem  dotalitii  aeu  Doacli,  vel  dona- 
tionia  propter  nuptiaa.  Vide  Dos  2. 

1.  DOSINUS,yeI  Cinereua  color,  Saxo- 
nice  assedun  dictus,  in  Gloss.  iElfrici, 
id  est  Asininus.  Saxonibus  enim  assa , 
Asinum  sonat.  GlossaB  Isidori  :  Doaiua, 
vel  Doainua ,  equua  aainini  pili.    Vide 


Isidor.  lib.  12.  Orig.  cap.  1.  etPapiamin 
Cinereua. 

^  Gloss.  MSS.  Sangerman.  :  Doainua 
equua  dictua,  quod  ait  colore  de  aaino. 
Idem  et  cireneua  (1.  cinereus.)  Sunt  autem 
de  agreati  genere  orti,  quoa  equiferoa 
dicimua,  et  proinde  ad  urhanam  dtgni- 
tatem  tranaire  non  poaaunt.  Bestiar.  MS. 
cap.  44:  Doainua  autem  dictua  (equus) 
quod  ait  color  ejua  de  aaino,  idem  et 
cinereua. 

^  2.  DOSINUS,  Mensura  annonaria, 
Gali.  Doain  et  Douzin,  forte  quod  pars 
slt  duodecima  majoris  mensuras.  Gharta 
Joan.  episc.  Leod.  ann.  1287.  inter 
Probat.  tom.  1.  Annal.  Praemonst.  col. 
279  :  llem  ibidem  odo  Doainiaavenaa annui 
et  perpetui  reditua.  Redit.  Gomit.  Na- 
mure.  ann.  1265.  ex  Reg.  sign.  Papier 
velu  in  Gam.  Gomput.  Insul.  fol.  16.  r*.  : 
Si  a  li  quena  à  Fìauwane  et  Ronney  le 
hienerie,...  c'eat  à  caacun  fu  de  le  ville 
ir.  Douzina  d'avaine,  et  ij.  g elinea  à  le aaint 
Ramy.  Rursum  ad  ann.  1289.  ex  Reg. 
sign.  Le  papier  aux  ayaaellea  in  ead.  Gam. 
foT.  70.  r*.  :  Sia  li  cuena  à  le  aaint  Remi 
reme  &on  apele  chienerie,  de  chaacun  feu 
un  Doain  davaine  et  un  poille.  Vide  Do- 
zellus  et  Dozinua. 

]  DOSIS  et  DoRix.  Scatebra  aeu  Con- 
ductua  aquarum.  Glossar.  MS.  xiii.  saBC. 
S.  Andreas  Ayenion.  Douai  Vasconibus 
dicitur,  Aqua  in  al  tum  expulsa  et  in 
se  cadens,  Gali.  Jet  d*eau.  Le  Dozil,  in 
Ghartulario  S.  Martial.  Lemovic.  Vide 
Duciculua. 

\  DOSIirS.  Vide  Doainua. 

^  DOSSA,  Onus  seu  fascis,  quae  Dorao, 
Ital.  Doaao,  portatur.  Stat.  Avellae  ann. 
1496.  cap.  46.  ex  God.  reg.  4624  :  Si  vero 
Doaaaa  praadictorum  freaagiorum  vel  legu» 
minum  exdoaaaverit  vel  ceperit,  etc.  Doaae 
vero,  AscisB  species  est,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1400.  ex  Reg.  155.  Ghartoph.  Reg. 
eh.  186:  Le  suppliant  euat  auaai  une 
aiaelle,  nommée  Doaae,  en  la  valear  de 
aeize  deniera  ou  environ,  qui  fu  portée  en 
Vaatelier  dudit  auppliantf  qui  eat  faiaeur 
de  nefa. 

DOSSAGIUM ,  PraBstationis  species. 
P  Ratione  pellium,  que  Dorai  vel  Doacea 
appellabantur,  vendi tarum.  Vide  Doraua 
1  el  Doacia.]  Regestum  censuum  et  feo^* 
dorum  Gomitatus  Garnotensis  fol.  16  : 
Lea  Feulpiera  doiuent  en  l'an  chacun  18. 
den.  lejour  de  la  S.  Barthelemy.  Item  il 
doivent  chaacun  2.  den.  deDoaaagelejour 
de  la  S.  André.  Item  lea  Petetiera  de 
Doaaage  chacun  2.  den*  le  jour  de  la  S. 
Andre. 

DOSSALE,  DossELLUM,  etc.  Vide  Dor* 
aale. 

^  DOSSENUS ,  Genua  paraaitorum. 
Doaia,datio,  Graece.  Gloss.  MSS.  Sanger  m. 

<*  DOSSERIITM.  Vide  supra  Doraerium. 

DOSSERUH,  Gorbis  dossuaria,  quao 
dorso  ab  homine  geritur,  Anglis  adoaaer^ 
Gallis  Rotte,  paniera  doa.  Leges  Ethel- 
redi  Reg.  Angl.  cap,  4  :  De  Doaaeria  cum 
qallinia,  una  gallina  thelonei  et  de  uno 
Doaaero  cum  Covia,  ova  thelonei.  Doaaier^ 
vox  nostris  nota. 

^  DOSSITIA,  Fenestrae  species,  ut  vide- 
tur.  Gonsuet.  Neapolit.  MSS.  :  Ubi  ali' 
quia  conatruU  vel  conatrui  (acit  aadificium 
in  aolo  auo,  ubi  aliaa  aadificium  non  fuit, 
juata  (Juxta)  aolum  vicini,  non  eat  aibi 
licitum  penam  tedi  vel  aatraci,  Doaaitiamf 
vel  aliquam  aperturam  tacere  in  pariete, 
quam  conatruit  jìAxta  aolum  vicini....  Si 
quia  habet  domumauper  aive  juxta  domum, 
orlum,  loeum  vel  aream  vicini,  ai  domum 
auam  velit  altiua  extollere,  et  aolarium 
alium  facere  aive  membrum,  poteat  in  ipao 
aolario  aive  membro,  quod  de  novo  cona- 


188 


DOT 


DOT 


DOU 


truit  ;  4ot  Doasilitu  et  alicts  aperturaa 
facere,quot  habet  in  aito  solario  aeu  membro 
veteri,  Quds  sossim  (sic)  vei  apertura  non 
eint  ampliores  nec  ìongioreB  veteribus 
aperturi».  Vide  infra  Soscia. 

]  BOSSUM  ,  '«T^tov,  Goxendix.  Gloss. 
Lat.  Gr.  In  Amalthea  Dossum  est  prò 
Doritum. 

^  Àdde  ex  Castigai,  in  utrumque 
Glossar.  Dossum,  lumba,  ((r^tov.  Germ. 
Dorsum,  lumba.  Reg.  dorsumf  lumbi, 
para  juxta  na4e». 

j  1.  DOSSUS,  Species  animalis,  Ital. 
Do890,  Gali.  Petit  gris.  Vide  iocum  in 
Vares, 

^  2.  DOSSUS,  Collis,  locus  editior,  Ital. 
Do89o.  Charta  ann.  903.  apud  Murator. 
tom.  3.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  144  : 
Ad  suprascriptae  fundoras  seu  caaalias, 
et  Doasoa  atgue  corigiaa,  et  vallea,  atque 
proraa  perttnentea  ad  omnia  in  integrum, 
etc.  Alia  ann.  999.  ibid.  tom.  2.  col.  171  : 
Et  vadit  uaque  ad  Doaaum  Fraxanaria^ 
et  usque  ad  palude  Mala,  et  uaque  ad 
eorrigia  de  Tengola,  eie.  Vide  supra 
Doraum. 

]  DOSTA.  Informationes  Civitatis  Mas- 
sil.  prò  passagio  transmarino  ex  MS. 
San-Crerm.  :  Item  tallas  ad  fomimentum 
arborum  auualea  et  aentillea  LX.  tallaa. 
Item  tallaa  Doataa  et  de  tarrogea  d.  medio  et 
deprora  xii.[<»Convention.  interLudov. 
IX.  Frane,  reg.  et  Genuens.  ap.  Jal. 
Antiq.  Nav.  tom.  2.  pag.  893  :  Tagiia  4. 
dejonchia,  Oalia  2.  etc,  Ostse  sunt  Gali. 
lea  braa  de  Vantenne,  Vide  eund.  ibid. 
pag.  897.J 

f^DOTA,  vox  Italica,  Dos.  Additamenta 
ad  Cbronicon  Casaariense  ann.  1047. 
apud  Murator.  tom.  2.  col.  998  :  Et  meam 
fortionem  de  ipaa  Ecclesia,  quae  intua  in 
ipao  caatello  mdificata  est,  cum  cellia,  et 
Dotia,  et  libris^  et  ornamentia  Eccleaiarum 
et  oratoriia.  Vide  Doa  4. 

o  DOTALE,  Quod  ad  sarta  tecta  eccle- 
sisB,  et  clericorum  seu  monachorum  in 
ea  deservientium  sustentationem  a  fun- 
datore  illi  collatum  est.  Charta  Henr. 
imper.  ann.  1012.  prò  monast.  Florin.  : 
De  avena  advocationia  et  corveia  aint  illi 
liberi,  qui  manent  auper  atrio,  et  Dotalia, 
et  indominicata,  et  aervientea  et  miniatri 
ecclesia.  Item  atria  et  Dotalia  et  curtea  et 
indominicata  et  aervientea  et  miniatri  a 
districtu  proxima  (sic)  aint  liberi.  Vide 
Doa  4.  et  infra  DotcUitium  2. 

^  DOTALIS  Terra.  In  dotem  assignata. 
Charta  Ugon.  de  Baucio  ann.  1209: 
Profiteor  et  in  veritate  recognoaco,  quod 
prsidicta  duse  terrai,  ut  dictum  est,  a  Bar- 
rala non  aunt  Dotalea,  aed  ex  auccesaione 
Adalaicia  quondam  matria  ausa  obvene- 
runt.  Vide  Dotalitium, 

DOTALITAS,  Patronatua.  Jus  in  Eccle- 
sia ,  quod  Patrono .  qui  eam  dotavit, 
eompetit.  Provinciale  Écclesiss  Cantua- 
riensis  lib.  5.  tit.  8  :  Non  liceat  Eccleaiam 
nomine  Dotalilatia  ad  aliquem  tranaferre, 
vel  prò  prsRsentalione  alicujua  peraonsa 
aliquid,...  accipere.  Infra  :  Quod  ai  quia 
fecerit,..,  patronatu  ejuadem  Ecclesim  in 
perpetuum  privari  atatuimua. 

o  DOTAUTER,  Jure  dotalitii.  Charta 
ann.  1244.  in  Chartul.  S.  Cornei.  Com- 
pend.  fol.  125.  v«.  col.  1  :  Dieta  vero 
Eremburgia  qum  in  aupradictia  rebua  ven- 
ditia  Dotaliter  dicebat  ae  habere,  etc. 

DOTAUTinH,  Doay  vel  dotia  predum, 
Joanni  de  Janna.  Definì  tur  Vitaa  provi- 
eio  mulieribua  in  mrorum  proprietatibua 
data,  in  Speculo  Saxonicolib.  1.  art.  21. 
1 1.  2.  art.  82.  lib.  2.  art.  21.  %  3.  lib.  3. 
art.  74.  et  in  Wichbild.  Magd.  art.  57. 
1 1.  [oo  Uftocht.  ]  TitóBoXov,  Juriscon- 
sultls  Gr»cis,  uti  muHis  probavit  Sai-  I 


masius  lib.  de  Modo  usurar,  pag.  150. 
151.  Henricus  Bodo  in  Chronico  Gan- 
dersheimensi  :  Quia  aereniaaimua  Rex 
Otto  Regiam  matremillustriasimam  Mach- 
tildam,  aliquantulum  inhonoraaae  didtur, 
privando  nlam  Dotalitiia,  etc.  Charta  Lo- 
tharii  Regis  Fr.  prò  Corbiniacensi  Monas- 
terio  :  Villam  Corbiniacum,  quameadem 
Regina  Jure  Dotalicii  acceperat,  atque 
libera  hmreditate  poaaidebat.  Charta  Vvil- 
lelmi  de  Rupibus  Senescalli  Andegav. 
an  n .  1 197  :  Quando  deaponsavi  Margariiam 
de  Sabolio  uxorem  meam,  dedi  ei  et  con- 
cessi in  Dotalitium  auum,  aive  in  dona- 
tionem  propter  nupliaa,  omnea  acquiai- 
tionea,  etc.  [LittersB  S.  Ludovici  ann. 
1250  :  Quia  vero  qusasiatis,  quid  nobia  de 
creditoribua,  aui  a^edita  aua  repetunt,  vel 
eorum  uxorioua  dotem,  vel  Dotalitium 
repetentibua  sit  tenendum,  vóbia  taliter 
reapondemua  :  Quod  licet  die  conauetudine 
Gallicana  aliter  obaervetur,  quia  tamen 
terra  illa  regi  conauevit,  ut  dicitur,  et 
adhuc  regitur  jure  acripto,  volumua  ere-- 
ditoribua  et  uxoribua  satis fieri,  qui  cum 
eia  antequam  eaaent  hàsretici  contraxe- 
runt,  uaque  ad  valorem  bonorum,  ai  culpa 
propria  non  obaiatat.]  Willelm.  Brito  lib. 
8.  Philipp.  : 

Si  udhi  germaiiain  reddis,  BthnomiDna  onnoe 
G«nnao8B  DoUlitium  vaSìA  reddare  debas, 
QiuB  com  germana  snat  data  nomina  dotit. 

Adde  Vitam  SS.  Bovsb  et  Dod»  num.  9. 
[Litteras  Johannis  Dalphini  Vienn.  ann. 
1810.  in  Maceri is  Insulse  Barbar»  tom. 
2.  pag.  559.  et  Chartam  anni  1827.  apud 
Ludewig.  tom.  5.  Reliq.  MSS.  pag.  &0.] 
Vide  Doa  Eccleaiae. 

^  Ita  appellatur  Donatio  propter  nup- 
tias  in  Jur.  canon,  cap.  Plerumque  ex. 
de  donat.  inter  vir.  et  uxor.  et  cap.  Ex 

Sart.  ex.  de  foro  compet.  et  cap.  Si  autem 
3.  quadst.  2.  Robert,  in  Chron.  :  Willel- 
mua  rex  Sicilia  fecit  chartam  Johanna 
reaina  de  Dotalitio  auo, 

ODOTALIUH,  ut  supra  Dotalitium  1. 
Scacar,  apud  Cadom.  ann.  12H4.  in  Reg. 
S.  Justi  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  27.  v». 
col.  1  :  Quando  domina  petit  Dotalium 
auum,  reua  non  habebit  niai  unam  eaaO' 
gniam  ;  et  poat  defautam,  citabitur  reua 
ad  aasisiam,  et  ai  venerit,  dc^it  defautam, 
et  faciet  Dotalium  :  ai  non  venerit,  rex 
faciet.  Vide  Dotarium. 

j  DOTANTA,  QusBnam  species  escu- 
lenti ?  Usus  Cui  tur»  Cenom.  :  In  istia 
tribua  diebua  (25.  26.  et  27.  Decembris) 
debent  habere  Dotantas  in  aagimine  con 
(cum)  cepibua.  [^  Leg.  Decanta.  Vide 
supra  DocareA 

1  DOTARE  ETcglesiam.  Vide  Dos  Eccle- 
aia» 

DOTARIITH ,  quod  nostris  Doarìum, 
seu  Douaire,  dotalitium.  Constitut.  Sicil. 
lib.  8.  tit.  14.  S  1  :  Liceat  ei  (marito) unum 
Dotarium  uxori  sua  de  tribua  feudia  cona- 
tituere.  Occurrit  prsBterea  lib.  1.  tit.  55. 
lib.  2.  tit.  8.  in  Charta  Willelmi  Regis 
SicilisB  ann.  1177.  apud  Bromptonum,  et 
in  alia  ann.  1813.  post  Historiam  nos- 
tra ra  Gallo-Byzantlnam  pag.  77.  [Occur- 
rit rursus  apud  Marten.  tom.  1.  Ampliss. 
CoUect.  col.  908.  et  alibi.] 

^  DODARiUM,  Eadem  notione.  Chro- 
nicon  Dominici  de  Gravina,  apud  Mura- 
tor. tom.  12.  col.  557:  Dentque  dieta 
Regina  coapit  ae  contentam  oatend^e  de 
matrimonio  supradwto  ;  et  tradens  aorori 
aua  dotem  congruam,  donavit  illi  prò  auo 
Dodario  Comitatum  Alba,  et  in  auro  aU' 
per  Juribua  collectarum  generalium  regni 
unciarum  milliaria  triginta  duo.  [<^  Pact. 
Matrim.  Frider.  II.  Imperat.  cum  Isa- 
bella sorore  reg.  Angl.  ap.  Pertz.  tom. 


le^.  2.  pag.  808  :  Ut  eidem  Domina  no*' 
mine  nostro  in  Dodarium  constUuat  vai" 
lum  Mazaria,  etc.  Vide  ibid.  pag.  81L 
Un.  6.1  Vide  Boaria  et  Doarium  1. 

1  DOTATIO  Egglesijs.  Vide  Doa  Eccte- 
aia. 

^  DOTE,  f.  prò  Docte,  bene,  apte, 
eleganter.  B.  de  Amor,  in  Spec.  sacerd . 
MS.  cap.  50.  de  Modo  et  continentia  : 

Noli  lazara  linguam,  aad  praamadilara 

Dioere  qoid  debaa,.... 

Goram  quo,  dataa,  quid,  qnomodo,  quando  raq^iras, 

Dicas  dioanda  Dola,  silaaa  ralacanda. 

1  DOTOSA.  Charta  ann.  1239.  apud  La 
Rrasa^ir  Hist.  Comitatus  Ebroicens. 
Instrum.  pag.  12:  Quod  ai  Euataciiia 
uxor  mea  aliquid  in  donatione  mea  ra- 
tione  dotià  reclamare  voluerit  poat  deceS" 
aum  meum,  haredea  mei  tenebuntur 
exambicare  Domina  dieta  dictam  Dotoaa 
de  valore  ad  vcUorem  alibi  in  heareditate 
mea.  Puto  legendum  Dotem. 

1  DOTUH,  ut  Doa  Ecclesia.  Codex  MS. 
Irminonis  Abb.  Sangerman.  fol.  59.  col. 
8.  Br.  9.  sect.  804  :  Aspicit  ibi  Ecclesia 
adificata  in  honore  S.  Martini  cum  Doto, 
attamen  nihil  aolvit. 

DOTZENUH.  Vide  Dozenum. 

LDOVA.  Vide  Dogai,  et  3. 
OUAN A.  Vide  Doana. 

1  1.  DOUBLERIUH,  Mantile.  Gali.  Ser- 
viette,  olim  Doubliere.  Instrum.  anni 
1888.  apud  Lobinellum  Hist.  Britann. 
tom.  2.  col.  1616:  Sumptoque  prandio, 
dictua  et  Dominua  Dux,  tanquam  Baro  et 
Dominua  Radesiarum  habuit  Doubleria, 
mapaa  et  manutergia,  qua  fuerant  ex- 
tensa  et  ea^ibita  in  dicto  prandio. 

^  Alias  Doublier.  Lit.  remiss.  ann. 
1890.  in  Reg.  188.  Chartoph.  reg.  eh. 
204  :  Quatre  napes  et  deux  Doubliera 
valant  24.  sola...  Item  en  la  maiaon  Jean 
le  Paatichier  à  Beauvais  deux  Doubliera 
et  une  nape.  Ali»  ann.  1397.  in  Reg.  152. 
eh.  197  :  Aprèa  ce  qu*ilz  orent  beu,  ledit 
Colin  fiat  aporter  un  Doublier,  et  mettre 
aua  une  autre  table.  Vide  Duplarium  2. 

^  2.  DOUBLERIUH,  Dolii  species,  quod 
duplum  contineat  sic  dicti,  nostris  /)ou- 
blier.  Charta  Guid.  Malivic.  ann.  1284. 
inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Pr»monstr. 
col.  285  :  Dedit  etiam  dictia  canonicia..» 
duo  Doubleria  piena  vini,  percipienda 
aingulis  annis  in  tempore  vindemiarum 
apud  Vetolium.  Arest.  ann.  1414. 12.  Mail 
in  voi.  11.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Pro 
quolibel  tonnello  quinque  aolidoa,  prò 
trezello  quatuor  aolidoa,  prò  Doublerio 
trea  aolidoa  cum  aex  denariia.  Un  doublier 
de  vin  faiaant  et  tenant  lea  deux  parta 
d'un  journel  de  mouiaon,  in  Ch.  ann. 
1465.  ex  Tabul.  Portus-reg.  Pedag.  Pe- 
ron.  ann.  1295.  ex  Chartul.  21.  Corb.  fol. 
855  :  v«.  :  Ung  tonnelet  ou  coc^juet  d'allea, 
itii'*.  loyena  pour  le  cocquet,  doit  quatre 
denier»  ;  c*eat  aaaavoir  la  queue  Doubliere 
xvj.  den.  Eo  etiam  pertinere  videtur  vox 
Douseul  inter  Redit.  comit.  Hannon. 
ann.  1265.  ex  Cam.  Comput.  Insul.  :  Si 
a  li  cuens  en  le  viUe  forane,  de  cascun 
brasain  de  cervoise,  deux  Douaeua  ;  fa  un 
Douaeul  iiij.  caudrona,  vij.  loa  et  a^iij.  de 
chiervoiae.  Vide  infra  Dtìblarium  et  Du- 
plarium l.  Doublier  vero,  nunc  Doubleau, 
tigni  genus,  in  Stat.  ann.  1899.  tom.  8. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  867.  art.  4  :  Se 
aucun  dudit  mestier  (de  couvreur)  est 
trouvé  coulpable  d'avoit  fait  aucun  faulx 
ouvrage,  comme  d'avoir  fait  faulx  Dou- 
bliera, trqp  cler  late,  etc. 

o  DOUBIiETARIUS  ,  Doblelorum  .  seu 
vestium,  qusB  nostris  Doublets  diceban- 
tur.  artifexGall.  Doubletìer.  Charta  ann. 
1858.  in  Reg.  86.  Chartoph.  reg.  ch.  582: 
Jacobua  Britonia  DoubletaHua,  etc.  Lit. 


DOU 


DOX 


DOZ 


189 


ann.  185B.  tom.  8.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  262  :  ConHderi  que  le  plus  des  genz 
usent  et  se  vestent  de  Doublet^  lesauiex 
leediz  cauaturiere  scevent  ausai  bien  faire, 
eomme  foni  les  DoubUtiers:  car  yceulx 
eousturiers  se  cognoissent  miex  en  cous- 
ture  et  en  tailU  que  ne  font  les  DoubU- 
tiers. Vide  suora  Dobletus  1. 

1  DODBLETTES^  vox  GaJIica,  Genus 
armaturs.  25.  Doublettes,  24.  jakhas^ 
ap.  Rym.  tom.  8.  pag.  884.  [^  Idem  est 
quod  sopra  Dobletus  1.] 

o  DOUsLETUS  ,  GemmaB  aduIterinaB 
species.  Gali.  Doublet.  Invent.  S.  Capei. 
Paris,  ann.  1876.  ex  BibL  reg.  : 
Jtem  duo  morsus  alii  aryenti  deaurati  et 
esmailliati  in  faetione  É.  Marim^  muniti 
de  perreria,  videlieet  de  Israel,  de  perlis, 
de  Doubletis,  de  saphiris,  ete.  Stai.  Auri- 
fabr.  Paris,  tom.  3.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  12  :  NuX  nepuet  faire^  ne  faire  met- 
tre  en  or  Doubtes  de  voimnes  pour  ven- 
dre,  ne  pour  s'en  user.  Vide  supra  Doble' 
tus  8. 

^  DOUR,  Vox  vernacula  in  agro  Ble- 
sensi,  f.  prò  Tour^  Reliquiarum  ad 
instar  turris  seu  turriculm  fabricatum. 
Visiiaiio  Reliquiarum  S.  Launomari 
ann.  1274.  in  ter  Acta  SS.  Benedici,  seec. 
4.  pari.  2.  pag.  258  :  Vase  quodam  mneo 
ejusdem  laminis  cooperto,  quod  vas  vul' 
gariter  a  dicti  loci  indigenis  Dour  voca- 
tur.,,  vas  autem  tertium,  quod  le  Dour 
vulgariter ,  postea  reserantes ,  plurima 
ossa  simititer  invenimtts. 

^  Geltis,  Aqua,  quibus  etiam  Dor  vel 
Thor  poriam  significai,  ut  Doeet  D.  Le 
Beufiom.  2.  Oolleei.  var.  Script,  pag. 
190.  Gonsule  BuUetum  in  Dictionario 
Geitieo.  Alia  noiione,  vide  supra  in 
Domus. 

^  DOVRÀ,  Fossa,  locus,  ubi  est  aqua 
siagnans,  vulgo  Douttre.  Gharta  ann. 
1046.  ex  Ghartul.  Latiniac.  fol.  204:  lU 
atfoient  droit..,  d'avoir  près  d'ieeulx  ma^ 
reti  certains  grans  fossez  ou  flaches,  ap- 
pellez  Douvres:  esquelz  Douvres,  quant 
ìa  riviere  de  Marne  se  desvoye  et  est  hors 
de  son  chanel,  se  arreste,  etc.  Alia  ann. 
1489.  ibid.  fol.  211  :  Pour  raison  des  pes- 
ckeries  du  Douvre  de  Plastry,  etc,  Gujus 
Ghart»  titulus  sic  concipitur  :  DeDovris 
et  pisecuionibus  Platreias.  Vide  supra 
Doa  1. 

^  DOUROERE,  DOURDERET,  DOURDRET, 

DuRDERE,  Moneife  aure»  species,  Dor- 
deraeho,  vulgo  Dordrecht,  cussb,  unde 
nomen,  de  qua  ad  ealcem  Diar.  regn. 
Gar.  VI.  et  VII.  pag.  528:  Dourdere, 
piece  d'or  non  fin,  valant  seize  solz  pan- 
sis  :  depuis  fut  criée  à  guatorze  solz  pari- 
sis.  Lit.  remiss.  ann.  1422.  in  Reg.  172. 
Gbartoph.  reg.  eh.  60:  La  somme  de 
soixante  quinze  escuz,  c*est  assavoir  deux 
Dourderes  et  troie  moutonneaulx  en  or,  et 
le  résidu  en  bianche  monnoye.  Ali»  ann. 
1425.  in  Reg.  173.  eh.  265  :  Gomme  Casin 
Cordier  eust  orine  furtivement  en  la  gi' 
beciere  ou  aUouyere  de  son  oncle  ung 
fleurin  appelli  Dourdret,  etc.  Troie  Dur- 
derez  GuitlerminSy  troisjrancs  à  pie,  in 
aliis  Lit.  ann.  1448.  ex  Reg.  176.  eh.  ^58. 
Alia»  ann.  1458.  in  Reg.  189.  eh.  277  : 
Huit  mailles  ou  environ,  et  ung  Dourde- 
ret.  Denique  Ghartul.  sign.  Daniel  Gorb. 
ad  ann.  1482.  27.  Jun.  fol.  171.  t*:Fu 
accaté...  à  Amiens  quarante  tonnes  de 
uMengne  en  garbe  widiez  et  abatus  de 
Vannée  présente,  le  piece  un  Durdret, 
montani  xl.  Durdrez.  Vide  supra  Don- 
drecq. 

«  DOUSANNA,  Vox  fletitia.  Series  ab- 
bai. S.  Aug.  Lemovie.  in  Append.  ad 
tom.  6.  Annal.  Ben  ed.  pag.  69o.  eoi.  1  : 
Prmterea  emit  prtsdictus  aJbbas  (G.  Fabri) 


in  omamentum  hujus  ecclesia^  quamdam 
cappam,  casulam^  dalmaticam,  cortibau- 
dum,  Dousunna  rubbeum,  et  alias  cappas, 
et  alia  vesUmenta.  Perperam  prorsus. 
ut  videre  est  in  v.  Curcinbalaus^  ubi 
editum  Dolsamit  ;  sed  leg.  del  vel  dou 
samit,  distinctis  voeibus,  hoc  est,  ex 
Samito,  panno  seilieet  holoserieo.  Vide 
Exametum, 

T  DOUSLAGH.  Vide  in  Dursclach. 
.   DOUTA,  Idem  quod  Tolta,  Gallis  Toulte 
vel  Toute,  Injusia  exactio.  Cbarta  anni 
1285.  apud  Columbum  lib.  8.  de  Episeo- 

§is  Sisiaricensibus  n.  18.  qua  Raimun- 
us  Berengarii  Comes  Provinei»  dai 
Raduljpho  Episcopo  Sìsiarieensi  Cavai- 
catas  Castrorum  de  Rsvesto  et  de  Augeto, 
et  omnes  questas,  Doutas,  seu  ademptio- 
nem  eorumdem,  quas  hactenus  erant  in 
prasdictis  Castris  et  hominU>us  eorum. 

^  DOUVA,  Fossa,  vel  fossati  agser, 
Gali.  Douve.  Charta  S.  Ludov.  ann.  1^. 
in  Reg.  80.  Chartoph.  reg.  eh.  890  :  Con- 
cessimus  Hichardo  Abrineensi  episcopo  et 
ejus  successoribus,  quod  possint  ad  aug' 
mentationem  dicti  vivarii  amovere  Dou- 
vam  sive  aggerem  dicti  fossati...  Tenean- 
tur  refficere  dictam  Douvam  sive  aggerem, 
et  fossatum.  Lit.  remiss.  ann.  1£^.  in 
Reg.  120.  eh.  804  :  Lesquels  trois  varlés 
feussent  revenuz  armez  d'espées  et  de 
dagues,  et  leurs  visages  estouhez  et  mu- 
ciez  de  leurs  chaperons  au  long  d'une 
Douve  et  fosse  tenant  au  bail  de  laditte 
ville.  Vide  supra  Doa  1.  et  Doga  1. 

IDOXA,  Gr.  ò^loL,  Gloria.  S.  Bernardus 
de  Conversione  ad  Clericos:  O  Doxa, 
Doxa,  ait  Sapiens  in  fnillibiis  mortalium 
nihil  aliud  est,  quam  aurium  inflatio 
vana.  Epitaphium  Hueboldi  Monachi, 
Annal.  Benedici,  tom.  8.  pag.  69*2  : 

Tu  ImnpM  monachiff,  la  flot  et  Dom  peritis. 

Gaufridus  Abb.  in  Vita  S.  Peiri  Arehiep. 
Tarent.  Maii  tom.  2.  pag.  829  :  0  Dooca, 
Doxa,  inflatio  aurium,  guam  perniciose 
miserie,  cum  quibus  ludis,  illuais  l  Vide 
Raymundi  Duellii  Misceli,  lib.  1.  pag. 
15i.  et  Acta  S.  Cassiani  apud  Illusi. 
Fontaninum  ad  ealcem  Antiq.  Hort» 
pag.  859. 

1  Doxa  Patris,  Verbum  Divinum, 
Filius  Dei.  Vita  B.  Idesbaldi,  Aprii,  tom. 
2.  pag.  589  : 

Nani  tibi  DoM  Patrit  le  sampait  ab  abere  Ibtrìs. 

^  DOXAIiE,  Odeum  Ecelesiae,  quibus- 
dam  in  loeis  Flandri»  etiamnum  Dossale, 
Gali.  Jubé.  Processus  de  B.  Hermanno 
Joseph,  Aprii,  tom.  1.  pag.  717  :  Chorus 
ab  ipsa  navi  separatus  abside  seu  DoomU. 
Analecta  Bonifaciana  inier  Acta  SS. 
Junii  tom.  1.  pag.  496  :  In  facie  Ecclesiss 
ante  Doxale  erectum  fuit  theatrum  tape- 
tibus  ornatum.  Alitersumiiur  in  X>orsa{d. 

1  DOXALLUH.  Vide  in  Dorsale. 

DOXIFIGARE  ,  Glorificare,  in  Glossis 
MSS.  Vox  hybrida,  ex  Gr.  865a,  eifacere. 

D0X0L06IA.  Vita  metrica  S.  Eusebi» 
Abbatissse  Hamaticensis,  n.  7  : 

Inter  virgtoeas  fintto  pede  yirgo  dioreas 
Tripudiaas,  byionum  diadi  cantare  novellam, 
Qn«ii  Sion  ÌM  canoni  comilantia  laudibas  Agnum 
mula  centena,  dedet  bla  bina,  quaterna  : 
Nec  valel  hanc  qalaquam  modulari  Doxologlam, 
Qaem  non  integritas  tìUb  dooel  hoc  alalagoia. 

Fadem  Vita  prosa  conscripia  n.  12  :  Ubi 
organizans  Canticum  Imma4sulatum 
Agnum  seguendo  tripudiat.  Apud  Grscos 
duplex  est  So^oXoyia,  uLeyccXT),  et  (icxpdt. 
Illa  est  Hymnus  Angeiicus  :  Giona  in 
excelsis  :  hsBC.  qusB  ssepius  in  fine  Psal- 
morum  repetttur.  Trinità tis  gloriflcatio  : 
Gloria  Patri  et  filio,  etc.  Hie  Magna 
Doxologia,  seu  Hymnus  angeiicus  innui- 


tur.  Vide  Germanum  Patr.  GP.  in  Hist. 
Eecl.  pag.  154.  Jacobum  Gothofredum 
ad  Philastrium  pag.  147.  Meursium  in 
GIoss.  Goarum  ad  Eucholog.  Grasc.  pag. 
58.  etc. 

ì  DOXOLOGUS,  Eloquens,  disertus.  Acta 
SS.  Aprii,  tom.  1.  pag.  252.  B.  de  S. 
Urbico  :  Iste  piane  Ponti f ex  miro  Doxo- 
logoque  callens  ingenio. 

1  DOZELLUS,  DozELUS,  Mensura  fì'u- 
mentaria.Ghartularium  primum  Monas- 
terii  Aquicinctensis  fol.  xxv  :  Lamber- 
tus  tenet  partem  unius  modii  una  coppa 
minus,  ahi  hospites  cmtera,  et  silvam,  de 
qua  censum  nabemus  quinque  Dozellos 
avenss,  Eremburgis  de  Naman  dedit  nobis 
curiile  suum  et  recepii  itlud  a  nobis  ad 
censum  vi.  d.  et  dimidii  Dozeil  avenas  tkd 
mensuram  de  Orciis.  Et  fol.  86:  Tiris  de 
Nuth.  dedit  nobis  terram  quatuor  Doze- 
lium.  Vide  Dozinus  [^  et  Dosinus  2.] 

I  DOZENA,  Duodeeim,  duodeni,  Gali. 
Douzaine,  lial.  Dozzina,  Dozzena.  Archi- 
vum  Melereii  :  Gauffridus  Dominus  de 
Ancenis,  Nolum  facio  quod  G.  de  Ance- 
nis  avus  meus  dedit  Monachis  B.  M.  de 
Melereio  duas  Dozenas  lampredarum  sive 
allozarum  in  redditibus  suis  de  Ancenis 
semper  habendas  in  Cosna  Domini.  Vide 
Dozina. 

0  Duodenarius  numerus.  Stai.  Montis- 
reg.  pag.  812  :  Item  prò  Dozena  sellarum 
de  majori  forma,  sol.  v.  Item  prò  ^ualibet 
Dozena  de  media  forma,  sol.  iitj.  Dou- 
zenne,  fascis  duodenaria,  in  Lit.  an. 
1882.  tom.  7.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag. 
745.  ari.  12.  Dosaine  vero,  pretium  duo- 
deeim denariorum,  in  Stai.  an.  1415.  ex 
Reg.  170.  Chartoph.  reg.  eh.  1  :  Item  en  en- 
suiant  la  coustume,  appellée  les  Dosaines, 
de  toute  anciennetéusttéeen  Saine  lavielle 
entre  les  marchans,,  maronniers  et  com- 
paignons  d'eau  fréquentans  icelle  riviere, 
quant  aucun  marchant  ou  voicturier 
touera  aucuns  compaignons  d'eau  pour 
conduire  ou  mener  aucunes  denrées  ou 
marchandises  par  laditte  riviere,  il  patera 
à  chacun  desaiz  compaignons,  outtre  et 
pardessus  leur  salaire,  dont  ilz  auront 
marchandé  pour  faire  la  besongne,  xij. 
deniers  pansis  par  jour  pour  leurs  dei- 
pens. 

j  DOZEMUM,  DoTZENUM,  Mensura  vi- 
naria. Siaiuta  Massil.  lib.  1. cap.  89.  |2  : 
Quilibet  venditor  (vini)  debeat  habere  et 
habeat  dimidium  Dozenum  et  Dotzenum. 
Ibid.  cap.  56.  %2  :  An  mensura^  justas 
sint,  Dozenum,  et  medium  Dozenum,  et 
carteironum,  et  poizale,  et  mellairola, 

^  Dozaine,  Modus  agri,  cui  seminando 
sufficit  Dozinus,  vel  qui  Dozinum  census 
reddlt.  Charta  ann.  1816.  tom.  1.  Probai. 
Hist.  Britan.  col.  1265  :  Et  les  terres  qui 
sient  audessus  dudit  clos,  qui  contiennent 
trois  Dozaines  de  terre  ou  environ,  etc. 
Vide  supra  Dosinus  2. 

1  DOZENDS,  Assis  Francicus,  Gallis 
Douzain,  a  duodeeim,  quos  valebat,  de- 
nariis  die  tus.  Dozenorum  duse  erant 
species.  Albi  et  Nigri.  Dozenus  albus 
duodeeim  constabai  denariis  aìhis  seu 
argenti  ;  Niger  duodeeim  nigris  seu  sere 
et  argento  mixtis.  His  addi  potest  spe- 
cies eorum  assium,  quos  Gal  lice  voea- 
mus  Soiis-marquez,  quorum  reeentior 
erigo  est.  Extracium  computi  Siardelli 
Massari tiae  Magistri  monetarum  ann. 
1889.  Hist.  Delphin.  tom.  1.  pag.  95  : 
Item  quod  fierent  denarii  albi  curribiles 
prò  duodeeim  denariis,  sub  forma  et  cunho 
aliorum^  Dozenorum  qui  fiebant  nuper, 
sub  minori  talhia  tamen,  et  quod  essent  de 
liga  sex  denariorum  argenti  fini,  et  de 
pendere  decem  solidorum  Dozenorum  prò 
qualibet   marcha,  sub  remediis  ligas  et 


190 


DM 


DRÀ 


DRA 


pondertB  sub  quibus  alii  Dozeni  naviter 
cvuMantur,  Item,  quod  fieret  alia  moneta 
alba  de  liga  sex  denariorum  argenti  finiy 
et  de  pondere  sex  solidorum  prò  marcha, 
et  hcibeant  ab  una  parte  circulum  infra 
auem  sit  unus  Dalphinua,  sieut  in  aliis 
bozeniSf  et  ab  alia  parte  sit  una  crux 

Sarva,  prout  habent  Turonenses  argenti 
legni  Francis^,  Memorantur  iterum  Do- 
zeni in  Ordinatione  anni  1842.  tom.  2. 
ejusd.  Hist.  pag.  420.  unde  patet  hanc 
monetam  in  regno  Francico  tane  tem- 
poris  ignotam,  frequentem  fuisse  in 
mlphinatu. 

®  Praeter  Dalphinatum  alibi  etiam  in 
usa  fuit  ejusmodi  moneta  :  neque  enim 
aliam  designati  opinor  hac  voce  Douss 
giisD  ter  occurrit  in  Gharta  ann.  1840.  ex 
Keg.  72.  Ghartoph.  reg.  eli.  207  :  Somme 
dee  parties  dea  rentea  de  laditte  ifiUe  de 
l'Escluse,  dix  livres^  dix  soulz  Toumois 
deniers  maaiUe  et  un  Douss. 

1  DOZINA,  ut  Dozena,  Duodecim.  Bel- 
glce  Doziine.  Godex  MS.  consuetudinum 
EcclesisB  SS.  Bertini  et  Audoraari  in 
Archivo  Eccl.  Audomar.  :  De  Dozina  de 
cordewan  11.  den.  Et  infra  :  QuatuorDo- 
zinm  tripodum  11.  den.  [^  Vide  saprà 
Dos%n%is  2.] 

1  DOZINUS,  Mensura  annonaria,  forte 
sic  dieta,  quod  sit  duodecima  pars  ma- 

Ìoris  modii.  Gharta  Alexandri  Leodiensis 
episcopi  ann.  1181.  apud  Marten.  Gol- 
lect.  Ampliss.  tom.  1.  col.  711  :  Tenet 
Comes  advocationem  de  Romerers  et  de 
unoquoque  qtAartario  terrss,  qua  extra 
manum  EccleHm  tenetur  a  mansionariis 
incolis  in  Bronio  et  in  S.  Laurentio.,,  Do- 
xinum  unum  avenm.  Vide  Dozellus» 

0  DOZZA»  Agger  ad  modum  Dorsi,  Ita- 
lis  DossOf  constructus.  Stat.  Mutin»  ru- 
br.  106.  pag.  20.  v*  :  Statutum  est  quod 
canali»  de  S.  Catharina,  qui  dueitur  in^ 
ter  circam  Mutinss  a  latere  superiori  por~ 
tee  S,  Lazari,  dueatur  tantum  per  voz» 
zam,  quss  est  vel  esse  consuevit  9ub  fundo 
circm,  et  quod  terr<Uium  et  ripa  dictm 
circm  clauaatur  in  totum  usque  ad  die» 
tam  Dozzam,  ita  quod  nuUa  ruptura  sit 
in  dicto  terralio,  et  a  latere  foras  dictss 
circm  in  capite  Dozzas,  possit  fieri  una 
elusa  alta  super  dictam  Dozzam  per  me» 
dium  brachium  tantum,  et  non  ultraf.., 
quss  Dozza  non  possit  nec  debeat  levari 
nec  amoveri,  nisi  ad  modum  uti  esse  con^ 
sueverat.  Vide  supra  Douva, 

1  DRAGA,  Onus,  Gallice  Charge,  a 
Belgico  Draghen,  Ferre,  portare  ;  unde 
et  Dracht-loon,  Bajuli,  merces.  Omnia  a 
Saxonico  Dragon,  Vehere.  Gonsuetud. 
TilSS.  Eccl.  SS.  Bertini  et  Audomarl  ex 
Archivo  Audomarensi  :  De  Drauìapellium 
hircorum  11.  den.  de  pelle  1.  ob.  ae  pelli' 
bus  tannatiSj  videlicet  de  una  Draca  11. 
den,  de  pellibus   non  tannalis  et  cum 

S'iis,  hoc  est,  de  Draca  11.  den,  Item  de 
raca  de  pellibus  salsis  11.  den.  Si  au' 
tem  una  minus  fuerit  tur^  de  singulis 
dabitur  ob.  Ex  quibus  posterioribus  ver- 
bis  conjicio  Dracam  pellium  fuisse 
certo  earumdem  pellium  numero  sesti- 
matam. 

1  DRAGEGHALT,  Muleta  porcelli  furati, 
in  Lege  Salica  tit.  2.  1 14.  et  15.  Vide 
ibi  Eccardum  et  Schllterum  in  Drace, 
Porcellus. 

•  DRACENA,  Gubemaculum,  ut  vide- 
tur.  Ghron.  Angl.  Th.  Otterbourne  pag. 
258  :  Quarum  una  (navis)  ventis  prò  voto 
(ruensy  disposuit  supemavigasse  navem, 
in  qua  filius  regie  erat  ;  sed  providentia 
prooitateque  naucleri  cbliquantis  Dra<:e- 
nam  subito  navemque  girantis  navis,  re- 
gia vastm  ratis,  declinavit  impetum. 


^  DRAGINA,  Uno  peso,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  Ms.  If^  Dracma.] 

^  DRAGITION,  Pastillus  saccaratus. 
Gali.  Dragée.  Gomput.  ann.  1872.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  817.  col. 
1  :  Pro  uno  servicio  specierum  confieta^ 
rum,  videlicet  de  DracUion,  habitarum  a 
Guillermo  CHabaudi  speciatore,  etc, 

1.  DRAGO,  Stante  Romanorum  Augus- 
torum  Imperio,  inter  varia,  qu»  in  acie 
deferri  solebant,  vexilla,  quasdam  exsti- 
tere  Draconum  non  vocabulo  duntaxat, 
sed  et  effigie  insignita,  quas,  ut  Aquila 
Legionum  ita  et  illa  Gohortium  signa 
erant.  ut  auctor  est  Vegetius  lib.  1. 
cap.  28.  et  Modestus  de  Vocab.  rei  mi- 
lit.  Ejusmodi  Draconum  vexilla  tum 
primum  coepisse  deferri  apud  Romanos 
tradunt,  postquam  Trajanus  Dacos  de- 
vici t,  qui  signis  ejusmodi  utebantur  in 
bellis.  Erant  autem  Draconum  efflgies 
efflct»  in  ipsis  vexillis  lineis  aut  sericis 
[ex  pannis  diversicoloribus  inter  se 
consutis,  capite  reliquoque  corpore  omni 
ad  caudam  usque  simili  serpentibus, 

auomodo  Scytharum  ejusmodi  Dracones 
escribit  Arrianus  in  Tacticis  cap.  51. 
Hujus  locum  vide  in  Glossario  med. 
GrsBcit.  ad  vocem  ApaxovdtpiocJ  Ammia- 
nus  lib.  15  :  Cultu  purpureo  Draconum, 
et  vexillorum  insignibus  ad  tempus  a6«- 
tracio.  Idem  lib.  16  :  Alios  purpureis 
subtegminibus  texti  circumdedere  Draco» 
nes,  hastarum  aureis  gemmatisque  sum' 
mitatibus  illigati,  hiatu  vcuto  perflatiles, 
et  ideo  velut  ira  perciti  sibilantes,  cau- 
darumque  volumina  relinquentes  in  ven^ 
tum.  Alibi  :  Quo  agnito,  per  purpureum 
signum  Draconis  summitati  hasta  lonaio» 
ris  aptatum,  etc.  Purpureos  etiam  fuisse 
dracones  istos  auctor  est  Glaudianus 
lib.  2.  in  Ruffinum  : 

Sorgere  purporeis  uodantee  Anraibus  lustu, 
Serpanlamqae  vago  csluin  taVure  yoUto. 

Eodem  lib.  : 

:  Spiriaqoe  ramiisii 

MiDsiMKQnt  Tarli,  tento  ooMante,   Dracones. 

Idem  in  8.  Gonsul.  Honorii  : 

Fbnrentesiiiie  tnment  pof  t  terga  Dracones. 

Ibidem  : 

hi  pietà  Draconum, 

Colla  levant,  imilliMqne  tnoet  per  nubile  Serpens 
Iraim,  sUmulanle  notilo,  TfTitcràe  reoeptis 
Fletibas,  et  tario  mentitor  limui  tratta. 

In  6.  Gonsulat.  Honorii  : 

Quid  fisa  Draconum 

Ora  telint,  ventis  flnileot,  an  tera  minentw 
Sibila  ?  saspensom  rapturi  fincibQS  liostem. 

Sidonius  in  Paneg.  Majoriani  : 

iam  testilis  AnguiB 

Discurrit  per  utramqne  adem,  cui  guttur  adadis 
Turgeadt  lephyris,  paiolo  mentitor  hiato 
Iratam  pictora  famem,  pennoque  Airorem 
Aora  fMit,  qooties  erassatur  Tcrtile  tergom 
Flatibos,  et  nimium  jam  n(»  capit  alvos  inane. 

Et  in  Paneg.  Anthemi  : 

Deeiit  liostiles  coofestim  liorrere  Dracones. 

Prudenti  US  icsp\  ote^av^v  Hymn.  1.  de 
Ghristianis  Militibus  : 

Casaris  vezilla  lincprant,  eligont  signora  Cnids, 
Progue  venlosis  Draconom,  qo»  gerebanl.  pallils, 
Proferont  insigne  lignom,  qood  Draconem  sobdidit. 

Ubi  Iso  Magister  :  Draconum,  quia 
vexiUa  Regum  erant  in  modum  Draco» 
num,  vento  in  se  recepto.  Idem  Pruden- 
tius  in  Symmachum  lib.  2  : 

Prima  basta  Draconis 

PrsBCorrit,  qo»  Chrlsti  apioem  soblimior  effiart. 


Nemesianus  in  Gynegetico  : 

Aurea  porporeo  longe  radiantia  velo 

Signa  mieaiit,  slnuatqoe  trooes  leris  aura  Draconea. 

Acta  Martyrti  S.  Marculi  :  Nudatis  mili^ 
tum  gladiis,  et  Draconum  prassentibue 
Stanis  et  turbarum  vocibus  cogerentur. 
Tnemistius  Orat.  6  :  O^  xP^^'oOc  aexbc, 
où8à  dpdneovTsc  Xeirr&v  CoaffusTcov.  GregO- 
rius  Nazianz.  Orat.  1.  in  Julian.  :  "0(ra 
TE  (oxiv6'n|ia'ra)  dpax6vTcov  9o6epotc  x^^}^^"* 
epLicsTÓiieva  eie'  àxpwv  SopdtTcov  atcopouiuvotc, 
xeù  8ta  T&v  ÓXx&v  2(7nC6(icva  foX^aev  C^ocv* 
Tottc  xaTaffrlxTcov,  Tjof9T6v  te  opioO  xa\  f ptx- 
Tbv  6£au.a  icpo^nciirrei  tsTc  fS^tmy.    Vide  M. 

Aureli!  Epistolam  ad  Senatum  ad  cal- 
cem  Apolog.  Justini  Mart.  S.  Fulgen- 
tium  Homll.  56.  Oasaubon.  ad  Vopis- 
cum,  Lipsiani,  etc. 

Atque  inde  nomen  sumpslt  Apscxivretov 
illud  vexillum,  quo  in  ceremoniis  suis 
utebantur  Byzantini  Augusti  recentio* 
res,  quod  ab  Assyriis  ad  iìlos  dima- 
nasse  scribit  Godinus  de  Offtc.  cap.  6. 
num.  24.  et  50.  a  quibus  certe  constat, 
pleraque  ornamentorum  Regiorum  ac- 
cepisse  Romanos  Impp.  ut  ex  Xeno- 
phonte  alias  ostendimus  ad  Alexiadem 
Annee  Gomnen». 

A  Romanis  etiam  Augustis  Draconem 
forte  accepere  in  prsscipuum  exercituum 
suorum  vexillum  Impp.  Occidui.  Nam 
Willhel.  Brito  lib.  2.  Philipp.  Garocium 
Othonis  describens,  Draconem  eidem 
prò  signo  impositum  diserte  scribit  : 

Erigit  in  carro  palnm,  pelo<ine  Draconem 
Implicat,  ot  poikt  procol  bine  atqoe  inde  Tiderl, 
Haoriat  et  Tentos  caoda  tomefactos  et  alia, 
DsnlB>as  borrescens,  rictasmie  petentto  lilata, 
Qnem  saper  aurata  yoloeer  Jevis  iouninet  ala. 

Nec  apud  Romanos.  Byzantinos,  et  Oc* 
ciduos  Augustos  tantum  exstitit  Draco 
inter  militaria  signa  :  sed  et  Saxonibus 
tribuitur  a  Witìkindo  lib.  1.  Gestor. 
Saxon.  :  Hic  arripiens  siqnum,  quod  apud 
eoe  habébatur  eacrum,  leonis  atque  Dra- 
conis, et  desuper  aquim  volantis  ineigt^ 
tum  effigie,  etc. 

Prffisertim  vero  in  Anglia  Draconis 
effigie  insignitum  vexillum  obtinuit. 
ubi  ab  ineunte  fere  Regni  origine  ad 
hsBC  usque  tempora  prascipuum  inter 
Regalia  signa  habetur,  ut  olim  AuH- 
flamma  in  Gallia  nostra.  Draconis  An- 
glicani originem  ab  ipso  Uterpendra- 
gone  accersit  Matth.  westmon.  ann. 
498.  qui  cum  stellam  Draconis  Ignei 
effigie  horridam  in  cselo  conspexisset, 
qua  si  hi  Regnum  portendi  edixerant 
Aruspices,  Rex  demum,  Aurelio  fratre 
extincto,  factus  :  Jusait  fabricari  duoa 
Draconea  ex  auro  ad  similttudinem  Dra^ 
conis,  quem  in  rctdio  stelUta  inapexerat,  et 
unum  in  Eccleaia  primaa  aedia  Wintonim 
ohtulit  aUerum  vero  aibi  retinnit  in  praa- 
lio  deferendum.  Ab  ilio  igitur  tempore 
vocatua  fuit  Britannica  Utfìerpendragon  : 
Anglica  vero  lingua  Uther  drake  heved  ; 
Latine  vero  Uther  caput  draconia.  Unde 
ua^ue  hodie  moa  inolevit  Regibua  terrm 
hu^ua,  qiu>d  prò  vexillo  Draconem  in  bel- 
itela expeditionibua  ante  ae  atatuerint  de- 
ferendum. His  consona  habet  Gervasius 
Tilleberiensis  MS.  ubi  de  Uterpendra- 
gone  :  Hunc  produnt  Regium  illud  apud 
Angloa  vexillum  Draconem  habere  cum^ 
capite  aureo,  quod  vidimua  expanaum,  et 
pti^ania  sub  avunculo  tuo  illuatri  Rege 
Ricardoin  ultramarinia  partibua  terribih, 
Princepa  Chriatianiasime.  Idem  Matth. 
Westmonast.  ann.  1016.  testatur  Regem 
Anglorum  cum  in  pneliis  decertaret, 
stetisse  ex  more  inter  Draconem  et  Stan- 
dardum. 

Gerte  interAnglicorum  Regum  vexilla 


DRA 


DRA 


DRA 


191 


unum  exstitisse,  Dr<iconem  vocitatum, 
auctor  est  Rogerus  Hovedenus  ann. 
1191.  llludnue  a  Ricardo  I.  et  in  ea,  quam 
iniit  contra  Saracenos  expeditione  de- 
latum  :  Cum  Bex  Anglim  fixissei  Hgnum 
9uwn  in  medio,  et  tradiduaet  Dracanem 
euum  Petra  de  Pratellis  ad  portandum, 
cantra  calumniain  Bùberti  Trussebut,  qui 
illum  portare  calumniatus  est  de  jure 
prmdeceuorum  euorum,  ete.  Ubi  eignurn 
Kicardi  a  Bracone  videtur  distinguere. 
Et  sane,  cum  Petrus  de  PrateUu,  cui 
Draconem  deferendum  concessit  Ricar- 
dus,  ut  et  Robertus,  qui  tanquam  Stoni- 
far  hmreditariu9  de  Jure  Id  sibi  deoeri 
contendebat,  e  Normannica  gente  es- 
sente haud  injuria  quis  existimet  pecu- 
liare Ducatus  Normanniae  insigne  cis- 
ti tisse.  Nam  ex  veteri  Regesto  feodorum 
Francis,  quod  asservatur  in  Camera 
Gomput.  Paris,  fol.  44.  constat,  praaci- 
puum  istius  Ducatus  signum  ita  vocita- 
tum, illiusque  deferendi  Jus  familis 
cuidam  adscriptum  :  Monseigneur  Ro- 
bert Bertran  tient  9on  fié  de  notre  sire  le 
Roy  par  Baronnie,  et  aoit  à  nostre  sire  le 
Boy  san  service  :  c'est  à  sfavair  de  cinq 
Cnìevaliers,  et  aoit  parler  le  Dragon  du 
Due  de  Normandie, 

Verum  post  amissam  etiam  Norman- 
niam,  Draconicum  istud  vexillum  non 
modo  servasse  Reges  Angliss,  sed  et 

f^rsBsertim  in  bellis  difficilioribus  dela- 
um,  et  quod  mortem  hostibus  porten- 
deret.  tradunt  plerique,  Henricus  de 
Knighton  ann.  1245.  dum  de  Henrici  III. 
in  Wallenses  rebelles  expeditione  agit  : 
Et  in  tantum  in  iram  motus  est,  quod  si" 
gno  Draconis  elevata,  suos  precedere  Jus' 
sit  tn  mortem  eorum.  Cui  concinit  Mat- 
thaeus  Paris  ann.  1257.  ubi  deipsius 
Henrici  contra  Wallenses  bello  :  Ani- 
mane suos  milites  quotidie  armatus  inces- 
siti et  vexUlum  suum  recale.  expUcans, 
qvuLsi  Braco,  qui  nemini  novit  par  cere, 
exterminium  generale  Wallias  minabatur. 
Et  Matthffius  Westmonasteriensis  ann. 
1264.  pag.  887  :  Ades  tamen  regalis,  quss 
siano  regio,  quod  Draconem  vacant.  di-- 
gladiolo  mortis  judicium  pretendente 
exstitit  insignita,  progreditur.  Rishange- 
rus  eodem  anno  :  Bex  igitur  certifieatus 
de  adventu  Baronum,  cum  suis  moxpro- 
greditur,  vexiUis  explicatis,  prtscecknte 
eum  sigilo  regio,  nuncium  mortis  prss- 
tendente.  quod  Draconem  vocant,  Auctor 
est  denlque  Watsius  etiamnum  apud 
Ànglos  exstare  signum  Draconis,  quod, 
dum  castra  metatur  exercitus,  ante  ten- 
torium,  sive  papilionem  Regium.  ubi 
Pretoriani  excubant,  nocte  diuque  ex- 

Slicatum  a  dextris  aliorum  signor um 
gitur. 

Draconem  etiam  prò  vexillo  seu  stan- 
dardo  Corniti  Flandrensi  adscribit 
Chronicon  Andrense  pag.  491.  ubi  sic 
describitur  :  Standaraum  altissimum 
Dragonem  desuper  deferentem  Comes  se- 
cum  super  currum  quatuor  ratarum  duci 
fecit  :quod  Bex  Francorum  indigno  tuUt, 
Vide  Carocium, 

Sed  et  omnibus  pene  Nationibus  fami- 
liare videtur  fuisse,  eiusmodi  Draconis 
vexillum.  Le  Roman  de  Garin  : 

A  une  Mrt  ett  an  Roy  inriié, 
Por  le  Dnfoa  quo  U  irit  Teatelor, 
Bl  IXMAamBM  etgardii  par  ótàuu 

Alibi  : 

Porla  l*Ea8agae,  la  o  li  Draconi  art. 

^  Le  Roman  d'Athis  Ms.  : 

Ne  icaj  qnal  geoi  noits  tronveroos, 
Bn  lonìrt  aaiaignaa  ont  Dragona. 
Ce  aoololaol  Ronaaina  portar, 
Ce  ooua  6it  mooll  à  radontar. 


^  EJusmodi  vexilli  praeterea  mentiofit 
in  Lit.  remiss.  ann.  1883.  ex  Reg.  128. 
Cbartoph.  reg.  eh.  285.  ubi  de  commo- 
tione  Quadam  populari  agi  tur  ;  sed  effl- 
gies  draconis  fuisse  videtur»  qu»  ad 
ecclesiam  SS.  Innocentium  pertinebat  : 
Fu  fait  sermoni  les  uns  aux  a%Ures,  quo 
se  aucun  d'eulx  estait  pour  ce  prie,  ils 
feroient  qu*il  serait  délivré,  et  pour  ce, 
se  mestier  estait,  se  assembleraient  à  S, 
Innocente  Et  après  ce  se  fussent  yceulx 
départis,  et  par  aucun  d'iceulx  eust  esté 
fait  vouler  le  Dragon,  sane  ce  que  ledit  de 
Louvres  feust  onques  du  conflict,  ne  de 
VcLssemblée  des  Jiaillés  à  tuer  ne  rober 
impositeurs,  ne  Juifs, 

2.  DRAGO,  Effigies  Draconis,  qufficum 
vexillis»  in  Ecclesiasticis  processionibus 
deferri  solet,  qua  vel  Diaoolus  ipse,  vel 
haBresis  designantur.  de  qui  bus  trium* 

Shat  Ecclesia.  Diabolus  enim,  ut  ait  S. 
ugustinus  Hom.  86.  in  Scripturis  sanc- 
tis,  Leo  et  Draca  est  :  Leo  propter  impO' 
tum,  Draca  joropter  insidias.  Idem  in 
Psalm.  78  :  Contrivisti  capita  Draconum 
in  aqua  :  DsRtnoniorum  superbias,a  qui" 
bus  gentes  possidebantur.  Vetus  Carmen 
edit.  a  Barthio  lib.  84.  Advers.  cap.  1  : 
Salve  ó  Apollo  vere,  Paean  inclyte.  Pul- 
sar Draconis  inferi,  Consuetudines  Fio* 
riacensis  Coenobii  :  Dominica  in  Bamis 
palmarum  duss  fiunt  pracessiones  :  pos- 
terior  ad  FloricLcum,  praeeunt,  vexilla  et 
Draca.  Alibi  :  Ad  processùmem  portatur 
aqua  benedicta  et  thuribulum  stne  igne, 
et  Crux  et  Draca  in  pertica,  Unusverade 
infantibus  in  consa  (laterna)  a  magistro 
sua  prsBparata  affert  candelam  cuxensam, 
ut  prmsta  sit  ignis,  si  extinguatur,  qui  in 
ore  Draconisportatur,  Ipso  die  portatur 
Draca  a  Tnesaurario,  eie,  Rursum  : 
PrsBeuntibus  autem  vexillis  et  Dracone, 
sequitur  bajtUus  aquts  benedictas.  Vide 
Belethum  de  Divin.  Offlc.  cap.  128.  et 
Durandum  lib.  6.  Ration.  cap.  89.  n.  12. 
cap.  102.  n.  9. 

8.  DRAGO.  Ita  ordinem  Militarem  vo- 
cabant  Hungari,  a  Sigismundo  Impera- 
tore et  Rege  Hungari»  institutum,  qui 
de  eo  sic  in  Diplomate  ann.  1418.  loqui- 
tur  :  Ac  in  signum  sincerss  dilectianis 
ipsum  (Hervoyam  Ducem  Spalatensem) 
in  campatrem  nostrum  assumendo,  sibi 
prò  singulari  honore  quoddam  Cleno- 
dium,  scilicet  signum  Draconis,  quod  nos 
una  cum  serenissima  Principe  D,  Barbara 
Begina  Hungarim  canthorali  nastra  cha- 
rissima,  et  quam  plurimis  mundi  Princi- 
mbus,  nostrorum^ue  regnorum  Baroni- 
ous  Prssfectis  in  signum  indissolubUis  so- 
cietatis  gestare  solenne  duxeramus  confo- 
rendum.  De  hoc  Ordine  Militari  consu- 
lendus  Andr.  Favynus  lib.  7.  Theatri 
Honor.  Messenius,  Mineus,  Belloius,  et 
alii. 

4.  Dragones,  Majores  naves  dieta 
Suecis,  apud  Ericum  Upsaliensem  lib. 
2.  Hist.  SuecicsB  pag.  88.  [^  Vide  Jal. 
Antiq.  Naval.  tom.  1.  pag.  129.  tom.  2. 
pag.  477.1 

(TdhaCOMA,  Asperitas,  in  Gloss.  ad 
Alex.  latrosoph.  Ms.  lib.l.  Passion.  cap. 
97  :  Attende  autem  quopnado  utaris  eo  ad 
Dracamata  ;  si  enxm  ulcera  cantingat 
esse  in  acuto,  et  Dracamata  habeat  in  pal- 
pebris,  melius  est  versari  palpebram,  et 
sic  radi  inaspireto  melle.  Vide  Drocun- 
culus, 

DRAGONARIUS,  Ugutioni  et  Joanni  de 
Janna,  VexiUifer,  qui  fert  vexillum,  ubi 
est  Draco  deptctus,  Qloss.  GrsBCO-Lat.  : 
Apaxovretofópo;,  Dr<ncanarius,  Occurrit 
eadem  vox  in  Notis  Tyronis  pag.  161. 
Vopiscus  in  Aureliano  :  AquiUfer  legio' 
nis  tertisB  cum  vexilliferis  et  Draconario, 


cornicinibus  atque  liticinibus  diripuerunt. 
Modestus  de  vocabul.  rei  militar.  : 
Drokcones  etiam  per  singulas  cohortes  a 
Draeonariis  feruntur  ad  prsslium.  Idem  : 
Signiferi,  qui  signa  portante  quos  nune 
Draconarios  vocant  :  fquaB  iisdem  verbis 
occurrunt  apud  Vegeti  um  2.  7.1  Leo  in 
Tactic.  cap.  8  :  Bavio^ópouc,  ^Tot  opavova- 
piouc.  Ordo  Romanus  :  Milites  Draeonet^ 
rii,  id  est^  qui  signa  portant.  Petrus  Dia- 
con.  lib.  4.  Chr.  Casin.  cap.  89.  Henrico 
Regi  Romam  adventanti  occurrisse  seri- 
bit  Bajulos,  Cereostatarios,  Staurafaros, 
Aquiliferos,  Leoniferos,  Lupiferos,  Dra- 
conarios, etc.  Scholam  Draconariorum 
habet  lex  6.  t  7.  Cod.  de  Offi.  Prffif. 
PrsBt.  (1,27.)  Draeonarii  meminit  etiam 
Ammianus  lib.  20.  ubi  videndus  Lin- 
denbrogius.  Vide  Glossar,  med.  Greci- 
tatis. 

o  DRAGONGELLUS,  Parvus  draco.  In- 
vent.  Ms.  thes.  sedis  Apostol.  ann.  1295: 
Item  unum  urceum,.,,  in  quo  est  unum 
esmaltumiucundum,..,  et  etiam  habet  sex 
Draconcellos, 

0  DRAGONIZARE,  More  draconis  agere, 
acerbius  effutire,  in  Epist.  Arnof.  tom. 
2.  Ant.  lect.  Canis.  pag.  98  :  PubUcie 
detrcuitionibus  Draconizantes  atque  di- 
contee:  ecce  sanctitas  clerieorum:  ecce 
merita;  ecce  sacerdos,  qui  ipsa  die^  in 
qua  bis  missas  eelebravit,  Judam  tmi- 
tcUus  laqueo  se  suspendit, 

1  DRAGONTARIUM,  Corona  eonfecta  ex 
Dracontia  herba  contra  venena,  aut  ex 

?emmis  draoanalibus.  Amalthea  ex  Ter- 
ulliano,  qui  habet  cap.  16.  de  Corona 
Milit.  :  Quui  caput  straphiolo  aut  Dracon- 
tario  damnas  f 

DRAGUNGULUS,  Parimi  draco,  Joanni 
de  Janna,  ut  et  apud  Lampridium  : 
Ulceris  vel  cancri  species.  Chronicon 
Andrense  pag.  411  :  In  dextro  brcLchio 
lanceatur,  et  subrepente  Dracunculo, 
quinto  die  moritur,  utitur  etiam  bac 
notione  Willel.  Nangius  in  Chron.  ann. 
1126.  [Vide  Dranculus,] 

DRAGUS,  Species  dsmonum,  qui  circa 
Rhodanum  fluvium  in  Provincia  visun- 
tur  forma  hominis,  et  in  cavemis  man- 
sionem  habent  :  de  his  multa  habet 
Gervasius  Tilleberiensis  in  libro  MS. 
de  Otiis  Imp.  Decis.  8.  cap.  87.  [edit. 
apud  Leibnit.  tom.  1.  Scriptor.  Bruns- 
vic.  pag.  987.]  Occitanis  etiamnum  Drac, 
Drago,  est  une  Fée,  nympha  :  bine  fa  le 
drac,  prò  faire  le  diahle,  faire  merveille 
pour  au  cantre  quelgu'un.  Ita  Goudelinus. 

0  Unde  Draga,  prò  Venefica,  vulgo 
Sarciere,  ut  videtur,  in  Mirac.  Mss.  B. 
M.  V.  lib.  2  ; 

Por  laa  ex  bian,  font  di  vslage, 
Gaate  CraHude,  eaale  Drago 
Jatoaa  eo  mar  ianelament. 

^  DRAGATA, Pastillussaccaratus,  Gali. 
Dragée,  Comput.  ann.  1489.  inter  Pro- 
ba t.  tom.  4.  Hist.  Nem.  pag.  49.  col.  2  : 
Item  solverunt  honorabili  viro  Claudio  de 
MinoriviUa  appathecario,  prò  Dragata  et 
intortitiis  danatis  dieta  domina  locumte- 
nenti.  Vide  mox  Drageia, 

^  DRA6DALE,  Greis,  in  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  Cod.  reg.  4120.  an 
Crepitaculum,  Gali.  Cresselle  f 

DRAGEIA,  ex  Gali.  Dragée,  Pastillus 
saccaratus.  Acta  Visitationis  Simonis 
Archiep.  Bituric.  pag.  285:  Et  biberunt 
cum  domino,  et  de  Drageia  comederunt, 

1  Drageya,  Statuta  Capi  tu  li  Senon.  : 
Debet  totus  Conventus  in  camera  bibere 
ter,  et  haòere  Drageyam. 

f  Dragia,  Eadem  notione.  Extractum 
computi  J.  Humb.  sub  Guigone  Dal- 
phino  ann.  1828  :  Item  prò  torchiis,  can^ 


192 


DBA 


DRA 


DRA 


delis,  Bpedebtu  et  Bragia,  qua  ticeeperat 

Giletus  Camerarìus  tn  domo    sua 

XIX.   lib. 

»  Oharta  arni.  1285.  In  Chartul.  Boni- 
port.  :  Aasert^ant  (monachi)  se  habere 
debere  in  molendinx$  domini  regis  apud 
Pontem  archae  iv.  madia,  iij.  sestaria  et 
viij.  boissellos  ybemaqii  reddittis  annua^ 
li8  ;  prò  quo  redditu  dicti  ybemagii,  Dra- 
geia  a  du:tUt  gentibut  dom.  reais  eisdem 
religiosis,  ut  dicebant,  reddebatur  an~ 
nuatim,  Drageya  periata,  in  Comput. 
ann.  Id57.  in  ter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Nem.  pag.  198.  col.  1.  quam  Praline  in- 
terpretatur  D.  Menard  in  Glossar,  ibid. 
licei  adinventa,  ut  fertur,  ab  offlcinis 
proposito  marescalli  du  Plessia  Pralin. 
Vide  Tragemata. 

1  Draoerium,  Patera  vel  pyxis^  alias 
plurimum  in  usu,  ubi  Drageise  servan- 
tur,  Gali.  Drageoir,  Historia  Monasteri! 
S.  Laurentii  Leod.  apud  Marten.  tom. 
4.  Ampliss.  Collect.  col.  1129:  Scyphi 
argentei  xxiv.  eum  vi.  gobinetis  deau- 
ratii,  duodecim  cochlearia  argentea,  et 
Dragerium  argenteum  cum  cochleari. 

^  Oharta  ann.  1828  :  Item  unum  Dra- 
gerium cum  pede  de  argento  immallatOf 
Gallice  enmatllié.  Vide  Trageria. 

1.  DRA6HA.  Vita  S.  Eusebise  Àbba- 
tiss»  Hamaric.  : 

Laurea  ooodecorat  caput,  in  quo  UKa  varnenl, 
Pectora  Dragina  micat,  quam  tlTa  amaraffduB  in- 

[umbrau 

Alias  Drctgma  est  manipulus.  Marius 
Mercator  lib.  Subnotationum  in  Scripta 
Juliani  cap.  8.  pag.  24  :  Hoc  et  de  Drag- 
mate  vel  manipulo,  qui  perierat.  ApaytJia, 
Grecie. 

^  Gemma  vel  Manipulus.  Chron.  Joan. 
Whethamst.  pag.  448.  ubi  de  donis  fac- 
tis  monast.  S.  Albani  :  Largicionisgue 
Dragmas  in  tipicam  nostram  Jerusatem 
intulere. 

j  2.  DRA6HA,  Interrogation,  Question, 
Dragmaticus,  Interrogant.  Gì.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  MS.  J.  de  Janua  :  Dragma, 
QuKstio  sive  interro^atio  ;  hinc  Dragma' 
ticue,  i.  Interroaativus  :  unde  quoadam 
genus  loquendi  diciturDragmaticus,  quod 
fit  inter  interrogantem  et  respondentem, 
etc.  Est  Graec.  dp&(ia.  Fabula,  tragoe- 
dia   etc 

:^'  DRÀGMATIGUS,  [Questi onarlus,  in- 
terrogativus.  Diep.1 

l  DRAGO  in  vexillis.  Vide  Draeo  1. 

1  DRAGONARIA.  Rolandinus  Patayin. 
de  Factis  in  Marchia  Tarvisina  lib.  6. 
cap.  18  :  Audiens  hmc  alius  retulit  in 
exemplum,  quod  ipae  viderat  in  principio 
guerra  per  Estense  confinium,  nocte  qua- 
dam  ivisse  quamdam  Dragonariam  sive 
nubem,  qua  sic  destruxit  arbores,  fruges, 
vineas  et  ?ierbas  radicitus,  ut  mane  facto 
visum  sit  omnibus  manifeste,  quod  Ulte 
unde  ivity  non  fuisset  unquam  herba, 
arbor  aliqua  vel  cultura.  Nubes  haec  Dra- 
gonaria  dieta  videtur,  quod  ad  instar 
Dragonum  omnia  vastantium^  omnia  et 
ijpsa  destruxisset.  [•  Academ.  Gruscanis, 
Dragone,  mo  Procella.] 

\  fiRAGONES,  Dimach»,  seu  Equites 
▼algo  Dracones,  Gallis  Dragone.  Acta 
SS.  Junii  tom.  5.  pag.  417.  de  SS.  Petro 
et  Paulo  :  Jnhis  ergo  canonids  domihus, 
dum  milites  Butleriana  cohortis,  vul^o 
Dragones  dicti,  rimas  quasque  euriosiS' 
sime'scrutarentur,  etc, 

DRAGULUH.  Jaculum,  Odo  Clunia- 
censis  lib.  2.  de  Vita  S.  Gerald!  cap.  29: 
Viderunt  piscem,  qui  Capito  vocatur^ 
contra  se  natare,  tlnus  autem,  qui  hoc 
ipsum  refert,  extendit  Dragulum,  et  vul» 
neravit  piscem.  Forte  ex  Gallico  Trait. 


DRAGUMANUS,  Drogamundus,  Drog- 

MANDUS,  DrOGEMANNUS,  DrOOOMAN- 
NU8,  TURQUIGENS,  TURCHIMANNUS.  HIS 

omnibus  vocabulis  Latini  Scriptores 
sevi  medi!  Grsecanicam,  8pQ(Yo\3(iocvoc  ef- 
ferunt,  quae  Interpretem  linguarum  Exo- 
ticarum  sonat,  èppiY)véa  yXtaaalby,  apud  D. 
Paulum  1.  Gorinth.  12.  10.  Michael  Dra- 
gumanus,  in  Oharta  Rogerii  Ducis  Scia- 
vonisB  ann.  1180.  apud  Jo.  Lucium  lib. 
8.  de  Regno  Dalmat.  cap.  10. 

Drogomannus.  Albericus  et  M.  Obr. 
Belg.  ann.  1122  :  Per  Interpretem,  qui  a 
Gracis  Drogomannus  dicitur,  collocutua, 

Drogmandus.  Tudebodus  lib.  8.  Hist. 
Hierosol.  pag.  79  :  Jnterrogaverunt  Turci 
Drogmanaum,  quid  Raynaldus  dicebat, 

Drogamundus,  eidem  dicitur  lib.  4. 
pag.  810. 

TURQUIGENS,  Jacobo  de  Vitriaco  lib. 
8.  pag.  1126  :  Per  Turquigentem^  id  est, 
Interpretem,  dat  responsum  nunctie. 

TURGHIMANNEUS  et  TURCHEMANNUS, 

Richardo  de  S.  Germano  in  Ohr.  ann. 
1214.  et  Sanuto  Eplst.  10.  18.  et  19.  ubi 
nescio  quis  Sirupulus  Grada  Turchi- 
mannus  appellatur.  Jo.  Villaneus  lib.  7. 
cap.  144  :  Turcimanni  v*haveva  di  tutte 
le  lingue.  Habebant  porro  Byzantini 
Imperatores  inter  auIsB  suas  Oraciales, 
Interpretes,  quos,  ut  dixi,  ApayouiLavouc 
vocabant,  quibus,  qui  prsBerat,  Méyac 
SteptitiveuTTvc  dicitur  Pacnymeri  lib.  5. 
cap.  o.  et  Codino,  Maximus  Palatinorum 
Interpretum,  Tyrio  lib.  17.  cap.  20.  Mais- 
tré  des  Druguemens,  Tyrii  veteri  et  ine- 
dito Interpreti.  Nam  et  Gallis  istius 
tRi&tis  Druguemens  Interpretes  sunt,  ut 
ex  Wilharduino  num.  96.  et  Philippo 
Musklo  in  Oarolo  M.  alibi  a  nobìs  ot>- 
servatum  ;  unde  subiit,  qusB  apud  nos 
invalult  vox  Trucheman,  quam  simlliter 
prò  Exoticarum  linguarum  Interprete 
usurpamus  :  cujus  originem  et  etymon 
a  Germanico  quidam  accersunt,  ali!  a 
OhaldaicOi  In  quibus  est  Isaacus  Oa- 
sau bonus  Exercit.  16.  in  Baroni um,  ubi 
annotat  vocem  Melits  Hebraicam  Genes. 
42. 28.  Paraphrastas,  Onkelum  et  alios, 
exponere  Meturgeman,  quem  nos,  inquit, 
Galli  corrupta  voce  Ohaldaica  dicimus 
THicheman,  id  est,  qui  unam  linguam 
transfert  in  aliam.  Sed  vim  et  originem 
vocis  ipsa  prodi  t  Turchimanni  nomen- 
clatura :  sunt  enim  Turcimanni,  Turci 
ipsi,  quibus  vox  man,  id  est,  homo,  ad- 
jecta.  Qui  igitur  Turcorum  sua  lingua, 
id  est,  Arabica,  vel  Turcica,  loquentium 
Interpretes  erant,  ilmet  Turcimanni 
appellati  a  nostris.  De  ejusmodi  Inter- 
pretibus  Sidonìus  in  Narbone  : 

Tum  si  forte  full  quod  Imperator 
Eoas  aoGcri  venire  In  aurea 
Fido  inlerprato  yellet  et  perito, 
Te  oommeraa  duplids  loqaelaB 
Doetum  solvere  prolinns  legebat. 

Vide  Oarolum  Paschalium  in  Legato 
cap.  49. 

IDRAIHATITM  Granum,  Orlbratum, 
Gallice  Criblé,  a  voce  Massilìensi  Dray, 
Oribrum.  Liber  inscriptus  Talmut  pen- 
sionum  anni  1887.  ex  Archivo  S.  Victoris 
Massil.  :  Debent  solvere  decimam  in  area 
et  ingrano  Draihato. 

^  DRAILIUM,  Oertus  campan»  tin- 
nitus,  ut  opinor.  Oharta  ann.  1846.  ex 
Tabu].  S.  Petrl  de  Ourte  :  Ut  consules  et 
universitas  mansi  Garnerii  haberent  Jo- 
culatorem  seu  guacham  publieum,  qui  in 
noctis  crepusciuo  et  mane  modicum  ante 
auroram,  et  aliis  horis  competentiims  so- 
naret  comu  «uum  vel  tubam,  et  postmo- 
dum  Drailium,  ut  morie  erat,  in  turri. 
Ubi,  si  Drailium  aperte  a  comu  vel  tuba 
non  distingueretur,    facile  suspicarer 


legendum   esse  Grailium.  Vide    infra 
Graia,  Graylator  et  Grelare, 

DRALHA,  [Tributi  specìes.  Oharta  ann. 
1850.  apud  Justellum  in  Hist.  Viceco- 
mitum  Turenenslum  :  Cum  jure  perei- 
piendi  pontonagia,  pedagia,  botagia, 
Dralhas.  quidagia,  aspergia,  etc.  Bri- 
tannis  Armoricis  Dratllou,  sunt  Gali. 
Drailletires,  ou  sarmens  de  vignes.  [lis- 
dem  Armoricis  Draill,  et  Oambro-Bri- 
tannis  Dryll,  quod  pronunciant  Dreill^ 
quodcumque  se^^mentum  est  ac  ramen- 
tum,  Gali.  Retatile,  Coupeau.] 

•  Proprio  sensu,  Nauli  species,  Ponto- 
nage,  quod  pendebatur  prò  transita 
flumlnis  navigio  ducto  per  extentum 
funem,  vulgo  Traille  nuncupatum. 

^  1.  DRAJIA,  Fisée  vel  vois.  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Ood.  reg.  7692. 

2.  DRAHA,  Tis,  Demande,  vel  instru- 
mentum  miMtcum  ;  unde  Cantica  drama- 
t%9.  In  eod.  Glossar.  Vide  Dragma  2. 

j  DRAMEA,  Post  framearum.  Gloss. 
Isidor.  ad  quas  Grsdvius  :  Forte  post 
Framea,  sed  riuid  post  Framea  f 

^  BRANGULuS  Morbus,  idem  videtur 
qui  supra  Dracunculus,  Ulceris  et  cancri 
species.  Vita  Hugonis  Abb.  Marchia- 
nensis  inter  Anecdota  Marteniana  tom. 
8.  col.  1784  :  Ecce  Dranculo  morbo,  qui  ei 
nativus  erat,  a  capite  descendente,  facies 
ejus  intumescere  cospit,  et  j^ulatim  pro- 
cedere usque  ad  locum  oordis. 

:^  DRAKIITM,  [Sacrificium  In  apto 
loco.  DiefJ_ 

:^  DRANSiS,  [Dicitur  ille  qui  cespitat. 
DiefJ 

1  DRAPA,  Drapale,  Draparia,  etc. 
Vide  Drappus. 

•  DRAPAMENTUH,  Quidquid  ad  drap- 
pos  seu  pannos  pertinet..Testam.  Joan. 
Frane,  ae  Gonzaga  Mafit.  march,  ann. 
1444.  tom.  8.  Ood.  Ital.  diplom.  col.  1798: 
Ipsa  (consors  mea)  testari  possit  et  leqare 
vestes  suas  quascumque  et  qualibet  Dra- 
pamenta.  Vide  Drappale  in  Drappus. 

^  DRAPARE,  Drappos  seu  pannos  te- 
xere.  nostris  Drapper.  Oharta  Theob. 
comit.  ann.  1222.  In  Ohartul.  Oampan. 
fol.  807.  v«  :  Concessi  eisdem  burgenstbus, 

fuod  nulli  de  celerò  liceat  Drapare  apud 
^ruvinum^  nisi  fuerit  mansionarius  in 
villa  Pruvtni,  vel  homo  meus.  Stat.  pan- 
nif.  in  Lib.  rub.  fol.  magn.  Abbavil.  art. 
8  :  Que  nule  ne  puist  Drapper  de  gratuse^ 
ne  dejpelich  fait  depuie  tondisonsjusquee 
àia  Si  Remy.  Draps  eruz,  non  Drapiez, 
in  Reg.  sign.  Pater  Oam.  Oomput.  Pa- 
ris, fol.  188.  v«.  col.  2.  id  est,  nec  ablutl, 
nec  tincti.  Linteolum  vero  vetus  ac  la- 
cerum  sonat,  in  Lit.  remiss.  ann.  1412. 
ex  Reg.  166.  Ohartoph.  reg.  eh.  190  : 
Icellui  Mahiet  trouva  une  baudrée  ou 
vieulx  Drapper  pour  nettoier  le  four, 

o  DRAPAjfiA.  Vide  in  Drappus. 

^  DRAPARIITS,  Pannorum  textor  et 
mercator.  Oharta  Guiil.  episc.  Paris, 
ann.  1222.  in  Reg.  B.  Oam.  Oomput.  fol. 
150.  r*  :  Dominus  rex  vult  et  concedit,  ui 
nos  Paris,  episcopus  et  successores  nos" 
tri...  habeamus  apud  Parisius  unum  Dra- 
parium.  Vide  in  Drappus. 

«  DRAPELLARIUS,  Qui  Jus  vel  veniam 
habet  pannos  in  choro  ferendi,  ex  Stat. 
eccl.  Andegav. 

^  DRAPELLUS,  Drappellus,  dimin.  a 
Drappus,  Panniculus,  nostris,  Drapel  et 
Drappel.  Lit.  remlss.  ann.  1856.  in  Reg. 
85.  Ohartoph.  reg.  eh.  88  :  Nigasius  . . . 
percussit  aictum  Richardum  ...  tn  nten- 
tone  de  extremitate  dtgitorum  manus  sua, 
tunc  induta  de^^uadam  mitana  Drappel- 
lorum.  Ali»  ann.  1857.  ibid.  eh.  187: 
Quo  facto  ipse  cum  quodam  fardello  Dra- 
pellorum  suorumet  quibusdam  aliis  rèbiAS 


DRÀ 


DRÀ 


DRÀ 


193 


ftttt  ad  domum  auam  rediens,  etc.  Aliso 
ann.  1S90.  in  Reff.  188.  eh.  171  :  En  la- 
queUe  (huche)  u  apper^t  un  Drappel 
enveloppé,  etc.  De  Marre  vouloU  prenare 
un  petit  Dranpel,  au  un  pau  d'estouppee 
en  t'ostel  duatt  Jngrant,  pour  envelopper 
un  pou  de  graUse  qu'il  avait  acheté^  in 
aliis  ejusd.  ann.  ibid.  eh.  174.  Invent.  S. 
Capei.  Paris,  ann.  1868.  ex  Bibl.  reg.  : 
Vnue  ruìnsui  omatu»  auro,  2.  etmaldi,  et 
pluree  alii  lapidea  in  uno  Drappello.  Più- 
sicure  autres  pierres  en  vn  Vrappel,  in 
Invent.  Gali.  Aliud  ann.  1876.  haoet  :  in 
uno  panniculo  lineo  involuta.  Drappaille, 
eodem  signifieata  in  Lit.  remiss.  ann. 
1419.  ex  Reg.  171.  eh.  186  :  Ouquel  coffre 
il  ne  trouva  que  Unge  et  Drappaille. 

^  DRAPERIA.  Vide  supra  Draparia. 

oiDRAPERIUS,  Offlcium  in  Ordinibus 
militaribus.  Gharta  Alfonsi  comit.  Pie- 
tav.  ann.  1270.  in  Reg.  80.  Ghartoph. 
reg.  eh.  1  :  Dilectis  in  Christo  fratri  Guil- 
lelmo  de  Villareto  ejusdem  aomue  Aco^ 
nensi8  Draperio,  etc.  Idem  qui  apud  alios 
Veatiariua  appellatur.  Vide  in  Drappue, 
ubi  alia  etiam  notione  occurrit. 

^  1.  DR4PPELLI0.  [Drapellus  :  e  Tarn 
pannis  laneis  quam  aurels  et  serici nis 
oanderiis,  Drappelliùnibue  et  aliis  rebus 
plurimis.  (Mandat  Gamer.  Apost.  Arch. 
vatic.  an.  1480^,  f.  60).  »1 

^  2.  DRAPPELLIO.  [Galllce  Draperiee: 
e  Pro  libris  2.  de  taffetano  cremosino 
prò  84.  DrappellionibìM  dicti  baldachini. 
(Mandat.  Gamer.  Apost.  f.  28,  an.  1458).  »] 

•  DRAPPELLUS.  Vide  supra  Drapellus. 
j  DRAPIS,  ut  mox  Drappua.   Vide  in 
Bruedus, 

DRAPPUS,  Pannus,  Gallis  Draps,  Ita- 
lis  Drappo  :  qu8B  vox  occurrit  in  Notis, 
qu8B  Tyronl  adscribuntur  pag.  161.  Ga- 

gitula  ad  Legem  Alamannor.  cap.  81. 
;dit.  Steph.  Baluzii  :  Si  quia  altero  per 
mano  aut  per  Drappo  irattis  priaerit,  aol. 
9.  aolvat,  Marculius  lib.  1.  Form.  12: 
Cum.,.  argento,  auro,  fabricaturia.  Drap- 
pia,  veatimentia,  vel  omni  aupellectile  eo- 
rum,  Eadem  fere  lib.  2.  Form.  10.  14. 16. 
Capitularia  Garoli  G.  tit.  29.  {  1  =  Quando 
aotemua  reverti.,.  ad  manaionea  noatraa 
detonai  et  delavati,  cum  Drappia  et  cai' 
ciamentia  Depannatia.  Gapitula  Adal- 
bardi  cap.  52  :  Ut  super  altenua  Drap- 
pum  non  aedeatur.  Vetus  Gharta  exarata 
Conrado  Rege  regnante,  in  Tabulario 
Ecclesise  Viennensis  fol.  29  :  Et  omnia 
eubatantia  mea  tam  in  vino  quam  in  an* 
nona,  et  in  auro  atque  argento,  et  in 
Drapia  et  vaaculia,  a^mul  cum^  bobua  et 
porcia,  una  cum  meliore  equo  meo,  et 
epata,  et  lancea,  etc.  Gh  romeo n  Fonta- 
nellense  cap.  16  :  Drapoa  alboa  20.  de 
quibua  camiaia  20.  fieri  poaaent.  Drapua 
plumatua,  in  Gharta  Heccardi  Comitis 
Augustodun.  apud  Perardum  in  Bur- 
gundicis  pag.  26.  Adde  Gapitulare  de 
villiscap.  42.  [Novam  Gali.  Chr.  tom.  8. 
col.  488.  etc.]  [^  Polypt.  Irmln.  Brev. 
11.  cap.  18.] 

1  Drappius  vel  Drappia.  Instru- 
ment.  ann.  771.  Ampliss.  Gollect.  tom. 
1.  col.  85  :  Ea  acUicet  ratione  ut  annia 
eingulia  ad  Miaaam  S.  Salvatoria  aex  de- 
narioa  valentea,  aut  in  cora,  aut  in  Drap- 
piie  aut  in  pecunia  aolvere  debeam. 
Drapa  dixit  Adrianus  II.  PP.  apud  Ar- 

fentreum  in  Hist.  Armor.  lib.  2.  cap.  22  : 
'riginta  camiaiaa  et  80.  Drapoa  laneaa 
vaiìia  coloribua  tinctaa. 

1  Draperus,  Eadem  notione.  Testa- 
mentum  Seniofredi  Comitis  Barcinon. 
ann.  966.  Marc»  Hisp. col. 887  :  Et  alium 
menm  mobilem  quidquid  habuero,  quando 
migravero  de  hoc  aeculo,  aive  in  argento, 

in 


aive  in  pane  et  vino,  aive  in  beatiae  ma* 
jorea  vel  minorea,  aive  in  Draperoa,  etc. 

Drappale,  Quidquid  ad  dfrappos  per- 
tinet.  Formul»veteres  cap.  89  :  Aurum, 
argentum,  Drapalia^  aeratnen.  Ita  in 
Form.  47.  in  Gbartls  Parensalibus  8.  et 
18.  in  Form.  7.  ex  Baluzianis,  etc. 

Cseterum  notanda  formula,  Eatre  dea 
Drapa  de  quélqu'un,  apud  Froissartem  2. 
voi.  cap.  77.  et  in  Arestis  ann.  1401.  et 
1474.  de  eo,  qui  ex  alicujus  familia  est, 
et  il  li  US  liberationea  seu  livréea  perei pit 
Speculum  Historiale  MS.  Joann.  Aob. 
Laudun.  1.  10  :  A  Lille  i  avoit  un  Che- 
valier,  qui  eatoit  dou  paia  de  Pulle,  et 
eatoit  aux  Drapa  Robert  de  Flandrea. 

0  Gharta  ann.  1346.  in  Re^.  75.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  580  :  Lequel  Pierre  Gaude 
eatoit,  ai  comma  l'en  dtaoit,  clerc  et  fami' 
Iter  et  dea  Drapa  dea  religieux  de  S, 
Pierre  d'Abbeville,  Alia  ann.  1862.  in 
Ghartul.  28.  Gorb.  :  Aceordona  auxdita 
religieux  (de  Gorbie)  que  eux  et  leura 
aucceaaeura,  leura  aena,  famUiera  et  aervi- 
teura,  eatana  à  eulx,  à  leura  Drapa  et  en 
penaiona,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1473.  in 
Reg.  195.  eh.  1159  :  Jehan  le  Bourrelier 
preatre .  . .  eatant  dea  Drapa  de  la  aainte 
Chappelle  de  noatre  pokiù  à  Paria,  etc. 
Vide  Roba. 

1  DRAPERIA,  ut  Drappua.  Cedex  MS. 
reddituum  Episcopatus  Autissiod.  circa 
annum  1290  :  Tela  pelliparia,  mercea, 
Draperia,  graingne,  alnua,  cuminum,  cu- 
prum  operatum  dàtent  paaaium,  veluti 
alisB  rea  deaupernominatea.  Chron.  Parm. 
ann.  1804.  apud  Murator.  tom.  9.  col. 
850  :  Cum  omnibua  fondechia,  et  merca- 
tionibua,  et  Drapperiia,  et  aliia  merca* 
dantiia. 

0  Draparia,  Draperia,  Pannorum 
textura  vel  officina.  Gharta  Phil.  Aug. 
ann.  1204.  apud  Fìeureau  in  Hist.  Bles. 
cap.  29.  pag.  183  :  Hi  etiam  quatuor  (mi- 
nisteriales)  cuatodient  quod  Draperia  ait 
fidelia  et  bona.  Gomput.  ann.  1399.  Inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  152.  col. 
2  :  Pro  una  coxa  carnium  aaùarum  prò 
Draperia...  Pro  uno  edule  prò  Draparia, 
vij.  groaaoa,  Pro  caaeo  prò  Draparia,  iij. 
groaaoa.  Drapperie  dicitur  Vectigal,  nuod 
ex  pannorum  venditoribus  percipitur, 
in  Ghartul.  Latiniae.  fol.  246.  v  :  Ce 
aont  aucunea  fermea,  qui  estoient  de 
prouffit  à  Vabbaye  de  Lai^ny  èa  foirea  de 
Champaigne  et  Brie  à  Latgny  aur  Marne. 
Premtérement  la  Drapperie  vault  ccccx. 
livrea,  etc. 

1  Draperia,  Locus  ubi  venduntur  vel 
conflciuntur  drappi.  Gharta  Gervasise 
DominsB  Dinanni  prò  Abbatia  S.  Albini 
Ord.  Gisterc.  ann.  1236.  in  Hist.  MS. 
ei US- Abbati»  per  Guillelmum  Gauthier: 
Conceaai...  xii.  lib.  annui  redditua,  et  eaa 
aaaipnavi  omni  anno  redpiendaa  in  Dra* 
pena  Dinanni  de  primis  redditibua  meia. 
Gharta  Edwardi'  I.  Reg.  Angli»  ann. 
1299.  apud  Rymer.  tom.  2.  pag.  855.  col. 
2.  de  assignatione  dotis  Margaret»  Re- 
gin»  Angli»:  Civitatem  Wintoniaa  cum 
Draperia  et  cum  minutia  firmia  ac  aliia 
pertinentiia  auia.  Scamnum  Draperisa, 
Scamnum  ubi  Drappi  venales  exponun- 
tur,  in  Gharta  Galomontis  ann.  1899. 
Procuratio  Gerund»  civitatis  ann.  1289: 
Tota  Universitas  prsedictsa  civitatis  Gè» 
rundsa  congregati  et  congregata  per  pre- 
conem,  ut  moria  est,  in  Draperia  aive 
placca  ejuadem  civitatia...  Acta  aunt  haae 
in  Draperia  aive  placca  civitatia  Gerundea. 
Sic  viaetur  dictum  Forum,  quod  in  eo 
Drappi  maxime  venderentur.  Cum  ali- 
quia...  iverit  ad  Draperium  cauaa  emendi 
vel  vendendi  pannoa,  in  Statutis  Massi  1. 
lib.  2.  cap.  40.  {  2. 


Draperius,  Drapperius,  Drapporum 
mercatore  nostris  Drappier,  Italis  Drap- 
piere. Curia  Generalis  Catalani»,  acta 
in  villa  Montisalbi  ann.  1338.  sub  Al- 
phonso  Rege  Aragon.  :  Ordinamua,quod 
quicumque  mercator,  vel  Draperiua,  et 
eorum  negotiatorea  aeu  f aderta,  teneant 
commandaa  alteriua,  vel  mercea,  etc. 
[Statuta  Massil.  lib.  2.  cap.  40  :  De  Dra- 
periia  :  Conatituimua  quoa  omnea  Drape- 
rii...  jurent..,  pannoa,  qìtando  ipaoa  ven» 
dent,  extendere  aupra  bancam  non  tra- 
hendo,  aed  extendendo  de  plano.  Plura 
ibi  de  Draperiia,  ut  et  lib.  1.  cap.  86. 
Statuta  Arelat.  MSS.  art.  54  :  Statuimua 
quod  Drapperii  non  aint  auai  prohibere, 
aliquem  aartorem  recipere  pannoa  in 
operatoriia  auia  cauaa  emendi  prò  aliquo. 
Pluries  memorantur  Draperii  in  Codice 
MS.  reddituum  Episcopatus  Autissiod. 
semel  in  Maceriis  insul»  Barbar»  tom. 
2.  nag.  678.  et  alibi.] 

f  Drapparius,  Textor  drapporum. 
Gharta  Bernardi  de  Turre  ann.  1806. 
apud  Baluzium  tom.  2.  Hist.  Arvern. 
pag.  783  :  Drapparii,  ferrarii,  et  coyrarii, 
autorea  aotularium  pelliparii,  trea  dena- 
rioa  quilibet  prò  anntUa. 

Draperius.  Statuta  Ordinis  S.  Joan. 
Hieros.  cap.  19.  {87  :  Ubi  atcUuta  loquun- 
tur  de  Draperio,  ia  intelliaitur,  qui  nunc 
tnagnua  Conaervator  appellatur,  qui  Bail- 
livua  Conventualia  est  venerandaa  linguae 
Aragoniae,  Calaloniaa  et  Navarraa.  Recen- 
setur  inter  6.  Majores  Bajulivoa  Conven- 
tuales  Ordinis,  tit.  10.  Jl.  lUius  offlcium 
describitur  |  23  :  Draperiua  aeu  ejua 
locum  tenena,  interveniat  et  adait  con- 
tractibua  pannorum,  telarum,  eamelotO' 
rum  et  canavaaaorum  prò  aoldeia  aolven-- 
dia  :  adsit  quoque  apoliia  fratrum  diatri' 
buendia.  Vide  trapua. 

^  Draperarius.  statuta  Equitum 
Theuton.  art.  78.  apud  Duellium  Misceli, 
lib.  2.  pag.  60  :  ^t  mieaua  fuerit  cUicui 
Fratri  pannua  qui  auffi^nat  ad  unam  vea' 
lem,  recipere  poteat,  aed  non  retinere  aine 
licentia  Draperarii. 

\  Draparia,  Locus  ubi  servantur  vel 
abluuntur  Drappi  seu  vestimenta.  Ea- 
dem Statuta  art.  74  :  Quando  veatea 
abluuntur,  ferunlur  ad  Drapariam.  Erit 
forte  qui  malit  Drapariam  inteiligi  mu- 
lierem  abluendis  Drappia  seu  vestibus 
occupatam. 

^  dRAPIFER,  Venditor.  vel  potius  Tex- 
tor Drapporum.  Testamentum  Beatricis 
de  Alboreya  Vicecomitiss»  Narbon» 
ann.  1367.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1. 
col.  1521  :  Et  ad  finem  ut  tneliua  aatiafiat 
mia  de  nobia  conquerentibua  in  iia,  in 
quibua  noa  eiadem  teneri  apparuerit  tem* 
pore  mortia  noalraa,  aieut  aunt  aartorea, 
Drapiferi,  autorea,  et  alii  miniatralea,  qui- 
bua forte  aecundum  eorum  laborem  tene- 
mur  eiadem,  vel  aliquotiena  in  retinendo 
l<U>orem  de  eia  quaa  emuntur  ab  eiadem. 

3k  DRAPUS.  [Drappus  :  «  Drapo  I. 
sirlco.  —  Toalia  I.  sirica.  (Thesaur.  eccl. 
Claromont.  Arvern.  in  Mus.  Arch.  dep. 
p.  41.  an.  980.)  »] 

DRAQUILI,  Manua  invidi.  Papias.  [Isi- 
dorus  in  Glossis  habet  Draquiti,  Manua 
invidi.] 

DRASGUS»  Hordeum,  sive  Braaerium 
eoe  tu  m,  postquam  cerevisia  inde  ex- 
pressa est  :  nos  de  la  Drague  dicimus, 
[alii  DracA6.]  Angli  Draìnes  eiDraffMai- 
th»us  Paris  in  Vitis  Abbatum  S.  Al- 
bani :  Et  praabendam  quotidianam  ad 
duoa  equoa  de  granario  noatro  aumendam: 
unum  cribrum  furfuria,  et  majorem  cuvam 
de  Draaco  unaquaque  aeptimana. 

1  Drasqua,  Eadem  notione.  Ghartu- 
lar.  S.  Vandregesili  tom.  1.  pag.  803  : 

25 


194 


DBE 


DRE 


DRE 


Oblationibus,  arietiòus,  augusto  nostro,  9% 
nos  braciare  contigisset,  Drasqua^  et  etiam 
omnibus  aliis  ad  aictum  servitium  perii' 
nwUibus,  Eadem»  ut  puto»  notione,  le 
Roman  de  Cortois  d'Artois  MS  : 


moQ  pafa  mambla  becnit. 
Il  est  fail  ott  d*orM  ou  de  Dro« 
A  eniis  meiùase  2  Hot. 

Vocis  etymon  puto  Teutonicum  Dras' 
can,  Triturare,  ut  exponit  Schilterus  in 
Glossario  Teutonico,  ff^  Potius  Germ. 
Trùsen,  Triester^  Gr.  Tp^,  Tp^5|,  Fsbx. 
Adel.] 

^  DRAYERIA,  Leguminis  species,  vulgo 
Dravée  vel  Draviere.  Gomput.  Ms.  fabr. 
S.  Petri  Insul.  ann.  1478:  Johanni  Cras- 
9ier  prò  biado,  Braveria,  lino  et  sou- 
crione* 

1  DRAULIA,  Qu»  praeter  rationem  abs 
reis  et  accusatis  delieto  exigebant  Offl- 
ciales  Dominorum.  Hist.  Dalphin.  tom. 
2.  pag.  824.  ex  PrsBcepto  anni  1888  :  Ne 
etiam  subditi  extorsionibus  et  Drauliis, 
qws  quandoque  plus  quam  apprehenderet 
pcena,  ascendunt,  de  cheterò  opprimantur. 
Vide  Druaylia.  [^  Germ.  thrillen  est 
vexare.  Adel.] 

o  DRATA,  Drayo  Provincialibus  et  Oc- 
citanis,  Semita,  Gali.  Sentier;  proprie 
via,  qua  pecus  transire  solet.  Gharta 
Joan.  dalph.  Vienn.  ann.  1816.  in  Reg. 
87.  Ohartoph.  reg.  cb.  84  :  Sicut  proten^ 
ditur  Draya,  qua  descenditur  de  versus 
dictam  ruppam  usque  ad  dictum  pontem 
Sichier.  Alia  ann.  1861.  in  Reg.  101.  cb. 
96:  Protenditur  ab  ipso  loco  usque  ad 
Drayam  de  Moncaneto,  et  a  dieta  Draya 
pr<aenditur  tuque  ad  solum  de  passu 
jRoyn.  Recognit.  ann.  1460  :  Sequendo  la 
Drauam^  qua  venit  de  la  Lars,  qua  itur 
ad  furcas  justUiss,..,  Jtem  ulterius  dedit 
unam  terram  confrontatam  cum  Draya, 

?ua  itur  versus  puteum.  Permut.  ann. 
689.  ex  scbedis  £>.  Chaix  Aquens.  patr.: 

Item  quamdam    aliam  terram con^ 

frontatam  ab  Oriente  cum  Draya  ten^ 

dente   versvis    Isclonum  des  Maynes 

et  cum  Draya  tendente  versus  Durentiam. 
Confrontatam  cum  Draya,  qua  Uur  ad 
cMtrum,  in  Instr.  ann.  1543.  ex  eisd. 
scbedis. 

0  DRAYETUM,  Oribrum,  Drayo  Provine, 
et  Occit.  Invent.  Ms.  ann.  1879:  Item 
unum  Drayetum  de  area  parvum.  Vide 
Draiìiatumgranum. 

1  DREGHuRA,  sive  Pulmentum  Domino 
solvi  consuetum,  ab  eo  qui  modo  vetito 
piscatus  est,  ut  babetur  in  voce  Batuda  ; 
sed  vereor  ne  legendum  sit  Drectura. 
Vide  Directum  8.  [<*  Vide  supra  Dire' 
chura,] 

1  DrEGTATIGUS ,  Drectura,  Drei- 
TURA.  Vide  in  Directum  8. 

o  DREGEMUNDUS,  Navis  cur8oria,idem 
quod  Dromo,  Eplst.  Soldani  ^gypt.  in 
Ghron.  Joan.  wbetbamst.  pag.  407  :  Tu 
hàbes  galeas,  nos  hiseiros,  tu  classes,  nos 
Dregemundos,  Vide  Dromones. 

^  DREISSA,  diminut.  a  Draya,  Semita. 
Vide  supra  in  bac  voce.  Gbarta  ann. 
1419.  ex  Ecbedis  Pr.  de  Mazaugues  :  Ad- 
minando  prò  deseentione  dictorum  boum 

isclam  juxta   Verdonum, et  a  dieta 

draya  et  Dreissa  quantum  durant  istss 

iSClSBm 

«  DREITURA.  Jus,  quod  quls  babet  in 
re  aligua,  reditus,  prsestatio.  Pactum 
ann.  1068.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit.  col.  246:  Ncque  de  alios  fevos, 
ncque  de  alias  Dreituras,  quts  ego  Rodga- 
ritu  Comes  filius  Garsenass  hodie  habeo, 
etc.  Vide  In  Directum  8. 

^  DREXTURAGIUH,  Eodem  intellectu. 
Gharta  ann.  1271.  in  Reg.  feudor.  Aquit. 


ex  Gam.  Gomput.  Paris,  sign.  JJ.  rubr. 
fol.  48.  r*:  Tradidit.,,  voluntatem  et  pa' 
tientiam  liberam  recipiendi,  habendi  et 
retinendi  jura  et  Dretiuragia  pertinentia 
ad  prssdicta. 

DRENGH,  Drenqus,  Drengaqium.  In 
Domesdei  Drench  sumuntur  prò  homi- 
nibus  domino  feudali  obnoxiis,  seu  certa 
vassallorum  specie,  tit.  Cestresc.  Hujus 
manerii  aliam  terram  15.  homines,  quos 
Drenches  vocabant,  prò  15.  maneriis  tene- 
bant.  Alibi  :  Ad  ipsum  manerium  perti- 
nebant  84.  Drench,  et  totidem  maneria 
habebant.  Ex  quibus  infert  Spelmannus, 
ejusmodi  Drenches  vassallos  ruisse  haud 
omnino  inflm»  sortis,  ut  qui  maneria 
singuli  possiderent  :  addi tq uè,  in  veteri 
Gharta  Drengos  appellari,  hosque  dici 
tenuisse  terras  suas  per  servitium  Dren- 
gagii.  De  eorum  origine  ita  Schedula 
ab  ilio  laudata  de  familia  Sbarneburno- 
rum  in  agro  Norfolciensi  :  Eduinus  (de 
Sharneburne)  et  quidam  olii,  qui  ejecti 
fuerunt  (e  terrls  suls)  abierunt  ad  Con' 
questorem,  et  dixerunt  ei,  quod  nunquam 
ante  conquestum,  nec  in  conquestu  suo, 
nec  i>ost,  fuerunt  centra  ipsum  Regem  in 
Consilio  et  auxilio,  sed  tenuerunt  se  in 
pace  :  et  hoc  parati  sunt  probare,  quomodo 
%pse  Rex  vellet  ordinare.  Per  quod  idem 
Rex  fecit  inquiri  per  totam  Angliam  si 
ita  fuit,  quod  quidem  probatum  fuit, 
Propter  quod  idem  Rex  prsscepit,  ut  om' 
nes  tilt,  qui  sic  tenuerunt  se  %n  pace  in 
forma  prsidicta  ,  quod  ipsi  rehaberent 
omnes  terras  et  dominatumes  suas,  adeo 
integre  et  in  pace,  tU  unquam  habuerunt, 
vel  tenuerunt  ante  conquestum  suum  : 
et  quod  ipsi  in  posterum  vocarentur 
Drenges.  Ex  quibus,  inquit  Spelmannus, 
notandum  est,  eos  omnes  eorumve  an- 
tecessores,  qui  e  Drengorum  classe 
erant,  vel  per  Drengagium  tenuere,  sua 
incoluisse  patrimonla,  qu»  possidebant 
ante  adventum  Normannorum.  [<^  Da- 
nis  Drenar.  Gomes,  satelles,  proprie  Vir 
fortis.  Vide  Ihre  GIoss.  Sulo-Gotbic. 
tom.l.  col. 849.  et  infra  Drungus.  Adel.] 

Threnqus,  Eadem  notione.  Epistola 
Monacborum  Gantuariensis  Ecclesise  ad 
Regem  Henricum  II.  apud  Somnerum 
in  Tract.  de  Gavelkynd  pag.  128.  210  : 
Quia  vero  non  erant  adhuc  tempore  Regis 
Willelmi  Mtlites  in  Anglia,  sed  Threnges, 
prascepit  Rex,  ut  de  eis  Milites  fierent  ad 
terram  defendendam,  Fecit  autem  Lan- 
francus  Threngos  suos  Milites,  Monachi 
vero  non  fecerunt,  sed  de  portione  sua 
ducentas  Itbratas  terrss  dederunt  ArchiC' 
piscopo,  ut  per  Milites  suos  terras  eorum 
defenderet,  et  omnia  negotia  eorum  apud 
Curiam  Romanam  suis  eospensis  expedv- 
rei;  unde  adhuc  in  tota  terra  MonachO' 
rum  nullus  Miles  est,  sed  in  tet*ra  ArchiC' 
piseopi,  etc.  [*  Idem  qui  apud  Ger- 
manos  Dienismannue,  Vide  supra  in  hac 
voce.] 

^  DRENGNUS.  Ghart.  Henric.  I.  in 
Abbreviat.  Placit.  pag.  67  :  Sciatis  me 
dedisse  et  concessisse  Étldredo  ....  terram 
qussfuit  Gamel,filiiBem,et  terram  illam, 
qua  fuit  Glassam  filii  Brictrici,  Dren' 
gnorum  meorum,  etc. 

^  Drengagium.  Rot.  7.  pasch.  ann. 
6.  Edward.  1.  Northumb.  in  Abbr.  Pla- 
cit :  Henricus  de  Fenwyke  tenuit  villas 
de  Fenwyke,  etc... in  Drengaqio,  etpostea 
convenerunt  inter  se,  et  dxctus  ótnelle 
remisit  servicium  Drengagii,  etc.  Ibid. 
rot.  14  :  Drengagium  est  certum  servicium 
et  non  servicium  militare. 

^  DRENSARE,  Glamor  cygnorum  Auc- 
tor  PhilomensB  : 

CyfDi  propt  flimiiui  Dransiat. 


o  DRESSADERIUM,  Abacus,  tabula,  uhi 
vasa  reponuntur  ad  mensse  ministerium, 
Occit.  Dressadou,  nostris  alias  Dressoir. 
Inventar,  ann.  1476.  ex  Tabul.  Flamar.  : 
Item  plus  unum  Dressaderium  coralli^ 
cum  auobus  armariis  et  duobus  tiretis,..». 
munitum  de  suis  sarràUiiis  et  clavibus, 
et  supra  eundem  Dressctdmium  unum 
candelabrum  metalli.  Vide  Dressorium. 
Dreseouoir  vero,  Gochleare  majus,  quo 
dapes  disponuntur,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1408.  ex  Re^ .  168.  Ghartoph.  reg.  eh. 
6  :  Une  cuilher  d*airain,  appellée  Dres- 
souoir. 

«  DRESSARE,  a  Gallico  Dresser,  Diri- 
gere vel  asquare.  Libert.  Petrse-assisisd 
ann.  1841.  in  Reg.  74.  Ghartoph.  reg.  eh. 
647  :  Modo  simili  possunt  circumcirca  dic- 
tam bastitam  pontem  seu  pontes  cons' 
truere,  et  itinera  mutare  et  Dressare, 
prout  faciendum  fuerit  prò  utilitate  regia 
et  reipublicsB, 

DRESSORIUM,  Dressatorium,  ex  Gal- 
lico Dressoir,  Abacus,  tabula,  ubi  vasa 
reponuntur  ad  mensse  ministerium: 
Anglis,  A  Dresser.  Willelm.  Thorn  :  In 
tabulis ,  trestellis ,  Dressoriis  faciendis. 
Geremoniale  Romanum  lib.  1.  sect.  8  : 
Credentiam  antiqui  Ceremoniarum  Codi- 
ces  Dressatorium  dixerunt.  Gbristina 
Pisana  au  Tresor  desDames  8.  part.  cap. 
8  :  Un  grand  Dressoir  couvert  camme  un 
Autel  tout  chargé  de  vaisselle  d'argent. 
Vide  DirectoHum  [Dressaderium  et  Dre* 
tectoriumA 

^  DRESTA,  Prov.  Correa,  In  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7857. 

^  DRESTE.  Descriptio  honorum  Do- 
mini de  Eska  ex  Arcnivo  S.  Audomari  : 
Item,  quidam  debent  addiu:tionem,  quse 
GaUice  dicitur  Dreste....  adducere  ani- 
malia,  cujuscumque  generis  fuerint,  ubi- 
cumque  Censuartus  voluerit. 

^  DRESTURA,  ut  supra  Dreitura,  nos- 
tris etiam  Driture.  Gharta  ann.  1247.  ex 
Ghartul.  Gampan.  fol.  842.  col.  2  :  Nous 
Aubers  abbés  et  touz  li  covanz  de  Chatri' 
ces  faisons  savoir...  que  nos  avons  donne 
à  Thiebaut...  le  mont  de  Passeavant...  Nos 
n'am  porons  panre  ne  issuies,  ne  autres 
choses,  fors  nos  Drétures.  Tabul.  S. 
Germ.  Prat.  ann.  1258  :  Cum  omni  jure, 
dominio,  possessione,  j>roprietate,  justitia 
et  Drestura^  qusR  in  tpsis  rebus  et  singu' 
lis  earum  eisdem  eompetebat.  Gharta  ann. 
1266.  in  Ghartul.  Guill.  abb.  ejusd.  mo- 
nast.  fol.  177.  r*.  col.  1  :  Cum  omnibus 
juribus,  dominio,  Justitia,  redeventOs, 
Dresturis,  cotntnodis  et  emolumentis. 

1  DRETATIGUM.  Vide  Directum  8. 

^  DRETATULA.  Instrumentum,  ni  fal- 
lor,  quo  aliquid  attollitur.  Gharta  ann. 
1147.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  518  :  Caritative  tamen  ego  recepi  jRo- 
gerius  prtsnominatus  a  te  Guillelmo  prts^ 
posilo  prtefato  D.  ce,  sol.  Melgor,  et  x. 
martellos  cum  suis  Dretatulis ,  et  vij. 
maximos  ballones.  Nisi  de  iis  intelligas 
qusB  ad  martellos  pertlnent. 

1  DRETEGTORIDH,  ut  Dressorium.  Or- 
dinatio  Humberti  II.  Dalphini  ann.  1840. 
Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  898.  col.  2. 
de  Magistro  connina:  Item,  quod  ad- 
vertat  et  presenttaliter  videat  diebus  sin^ 
gulis  carnee  crudas  truncari  et  scindi, 
antequam  poni  debeant  ad  coquendum, 
ita  quod  in  Dretectorio  per  consequens 
revideat,neper  coquos  vel  alios  de  coquina 
fraus  committatur, 

1  DREITURA,  DRET17RA,  Vide  Direc- 
tum 8. 

T  DREVA.  Leges  Hoell  boni  R.  WajliflB  : 
DrevsB  manipulorum  unius  vinculi  de 
avena, 

^  DRET,  Manera  Offlcialibus  Dalphini 


DRI 

Yienn.  oblata,  ideo  Dr^  dieta,  qaod 
Juris  sui.  Gali.  Droit,  ea  esse  existima- 
rent.  Ordì  natio  Humberti  II.  ann.  1840. 
Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  897.  col.  1  : 
Super  jure  seu  Drey  Officiorum,  Rem, 
expresae  prsBcitdmus  intranagressibiliter 
ob8ervari,quoa  nuUua  prasdictorum  Offi- 
cialium  ÉospUii  nostri...,  aliquod  jus  seu 
Drey  per  se  vel  per  alium  ejus  nomine 
rectpiant  in  servitiis  et  Officiis  supradiC' 
tis,  sed  quidquid  per  eoa  consuetam  ercU 
recipi  ìiaetenus  aweat  nostris  commodis 
rationabilUer  applicari, 

«  DRETLING,  vox  Germanica,  Doliutn 
communi  ter  tanto  majus.  [^  Tertia 
pars  culei.  Adel.]  Gharta  Wladislal  IV. 
reg.  Bohem.  ann.  1515.  inter  Probat. 
tom.  2.  Annal.  Prsmonst.  col.  567  :  Fo- 
lumus  ut  abbates  Lucensea  hodiemi  et 
fiUuri  abbcUibus  Strahomensibus  quotan- 

nia  duos  Dreyling  vini  transmittant  ; 

véi  loco  horum  duorum  Dreyling  vù/tnti 
auinque  eexagenas  groseorum  monetm 
Bohemicss  eis  tradere  teneantur, 

\  DRETTURA.  Vide  Directum  8. 

^  DRIGTA,  Jus,  quod  quis  habet  in  re 
aliqua,  ut  supra  Drestura.  Sentent.  ann. 
1080  :  Ipso  die,  quo  Imbertue  accepit  ip- 
sum  castellum  usque  ad  diem,  quo  plive^ 
runt  Drictam  in  manu  vicecomitissss  ckd 
ipsam  valentiam,  qua  valebat  in  ipso  die 
quo  ipsum  castellum  accepit.  Vide  in  Di* 
rectum  8. 

1  DRIGTUM,  Tributum,  pensitatio, 
vectigal.  Ogerius  Panis  lib.  4.  Annal. 
Genuens.  ad  ann.  1205  :  Prssnominatus 
Comes  prò  jam  dicto  servitio  et  dictorum 
Janusnsium  in  McUta  habitantium  in- 
tuitu,  cunette  Januensibus  Dacita  vel 
Drictum,  qum  vel  quod  in  Tripoli  solUi 
erant  dare,  remisit.  Bartholom.  Scriba 
lib.  6.  eorumd.  Annal.  ad  ann.  1230  : 
Miserat  litteras  suas  domino  Bajulo  in 
tUtramarinis  partibus  constituto,  conti- 
nentes  quod  ab  hominibus  Janum  et  de 
districtu  Drictum  Cathaniss  acciperet  y 
scilicet  decenum.  Vide  Directum  1.  et  8. 

l  DRIGTURA.  Vide  Directum  8. 

^  1.  DRIGTUS,  Tributum,  vectigal,  nos- 
tris Droit.  Gonvent.  Saon»  ann.  1526. 
pag.  9  :  Item  de  gratia  speciali  concedunt 
quod  Saonenses  prò  commarchiisy  Dric^ 
tibus  et  gabellis...  non  possint  nec  debeant 
trahi  ad  prmsentem  civitatem  Janum.  Et 
pag.  84  :  ìì^od  Saonenses  teneantur  sol- 
vere caratos  maris^  et  Drictus,  et  alias 
quascunque  gabellas,  quocunque  nomine 
censeantur.  Vide  Drictum. 

«  2.  DRICTUS,  Erectus,  Gali.  Droit. 
Tract.  Ms.  de  Re  mllit.  et  machin.  belile, 
cap.  114  :  Lucerna  ambulatoria  in  man- 
tetieto...  ardens  stat  Dricta,  et  cum  ea 
potest  focari  portam  seu  propugnctculum 
civitatis.  Vide  infra  Drizare  1. 

BRINGEHEN.  Vide  in  Outhom. 

DRINGLEAN,  Tributum  prò  potu  ;  vox 
Saxon.  a  Drinc,  potus,  et  lean,  sti- 
pendium,  merces,  tributum.  Leges  Ca- 
nuti Reg.  Angl.  cap.  109  :  Et  Drtnclean, 
id  est  retribuito  potus. 

1  DRIHDIRE.  Auctor  Philomena  :  Mus- 
telaque  Drindit.  Vox  fingi  tur  ab  eJus 
clamore.  Vide  Drivorare, 

«  DRINGUET,  Ludi  genus.  Lit.  remiss, 
ann.  1880.  in  Reg.  118.  Cbartoph.  reg. 
cb.  220:  Re^naut  Dargent...  slembati  en 
une  compaignie  de  jeunes  hommes,  par 
lesquels  ti  fu  induis  a  jouer  à  unjeUy  que 
Ven  appelle  au  Dringuet.  Driguet,  prò 
Dringuet,  in  aliis  ann.  1888.  ex  Rea,  128. 
eh.  19.  Ali»  ann.  1896.  in  Reg.  iS).  eh. 
180  :  Vexposant  estant  à  la  foire  de  Mon- 

tereul  emprèe  Guise fut  alez  par  mi 

ladite  foire,  et  y  eust  trouvé  un  lieu  pu^ 
blique  ou  Ven  jouoitau  Dringuet.  Rursum 


DRO 

ali»  ann.  14(fó.  in  Ref[.  160.  eh.  219:  Au- 
cuns  de  la  compaignie  demanderent  au 
suppliant  s'il  voulou  jouer  au  Dringuet, 
Udì  fortasse  legendum.  Dringuet,  atoue 
adeo  idem  est  quod  Trinquetum,  vulgo 
Trictrac.  Vide  in  hac  voce.  Ncque  enim 
insolens  omnino  mutatio  liter»  t  in  d. 

^  DRINOLARE,  Vox  muBtellorum,  in 
Glossar,  ex  Ood.  reg.  7657.  Drinorare,  in 
alio  laudato  supra  in  v.  Baulare.  Utrum- 
que  rectius  quam  Drivorare. 

f  DRI06ALAPTES.  Vide  Druocolaptea. 

<^  DRISARE.  Vide  infra  Drizare  1. 

o  DRISUM,  Lo  tribunale.  Gloss.  Lat. 
Ital. 

j  URIVORARE,  De  clamore  mustela 
dicitur  supra  in  Baulare.  Vide  Drinolare 
et  Drindire. 

o  DRIZAGNOLITH ,  Canalis  directus, 
per  quem  effluunt  aqu».  SUt.  Mutin» 
rubr.  259.  pag.  49.  v^  :  Statuimus  quod 
per  omnes  homines,  habitantes  in  villa 
Rami,  fieri  debeat  unum  scolarolum  sive 
Drizagnolum  per  insulam,  etc. 

«  1.  DRIZARE,  Erigere,  Ital.  Drizzare 
et  Dirizzare,  Gali.  Dresser.  Guido  de  Vi- 

fev.  Ms.  de  Modo  acquir.  et  expugn.  T. 
.  cap.  2  :  Sed  antequam  sit  tota  Drisata, 
intrent  baltriscam  qui  debent  intrare,  et 
cum  baltrisca  fuerit  erecta,  trahantur 
supra  homines  ;  ....  sed  antequam  DrizC" 
tur,  firmetur  baltrisca  in  capite...,  Dri' 
santes  baltriscam  semper  muniantur  ex 
illis  cultris  et  portis.  Vide  supra  Dric- 
tus 2. 

^  2.  DRIZARE,  Drizzare,  lisdem  Ita- 
lis,  Dirigere,  figuram  rectam  rei  alieni 
restituere  ;  unde  Drizata  et  Drizzatio, 
ipsa  ad  rectum  restitutio.I>re««er,  eodem 
sensu,  dieimus.  Charta  ann.  1225.  apud 
Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  sevi 
col  8^  :  Et  quod  exstimatores  communis 
Mulinai  non  possint  cambiare,  ingroxare, 
ncque  Drizare  in  vineis  et  terris,  etc.  Et 
COI.  848  :  Ego  exstimator  juro  bona  fide 
cambia  sive  permutationes,  et  Drizatas,  et 
divisiones  ad  meum  offidum  pertinentes, 
facere  seeundum  statuta  et  ordinamenta 
communia  Mutinas.  Stat.  MantusB  lib.  2. 
cap.  24.  ex  Cod.  reg.  4620  :  De  ingrossa- 
tionibus  et  Drizzationibus  et  rerum  divi- 
sionibus.  Statuimus  quod  dom.  potestas 
et  ejus  judices  ad  jus  deputati  teneantur 
et  debeant  ingrossare  et  Drizzare  justo 
pretio,  re  per  testes  idoneos  diligenter 
scrutata,  petentibus  ingrossationem  vel 
Drizzationem  sibi  fieri  in  aliqua  terra  vel 
possessione  posila  infra  terminos  lapi- 
deos.  Pluries  ibi  Stat.  Montis-reg.  pa^. 
249:  Item  statutum  est  quod  si  esset  in 
dieta  bealeria  seu  bealenis  aliqua  vota, 
quod  dieta  bealeria  non  iret  aeta,  quod 
massarii  dictae  bealeria^  possint  facere 
Drizare^  ita  quod  vadat  rec(a.  Vide  supra 
Dressare. 

^  DROFDENN,  Saxonibus,  Silva,  viva- 
rium,  ubi  ferasnutriuntur.Vetus  Charta 
apud  Th.  Blount  in  Nomolexico  :  Domi- 
nus  debet  habere  Drofdennes  arbores  de 
creseentia  xl.  annorum  et  infra. 

^  DROGAMUNDUS,  Droqomandus  , 
Drogomannus.  Vide  Dragumanus. 

^  DROGARIA,  Aroma  quodvis,  materia 
ex  qua  medicamenta  et  ali»  composi- 
tiones  confieiuntur,  Ital.  Droga,  Gali. 
Drogue.  Gonvent.  Saon»  ann.  1526  :  Pro 
quibuseumque  generibus  specierum,  seu 
aromatum  et  Droganarum^  eie.  Rursum  : 
Item  prò  qualibet  salmata....  aliorum, 
quorumeumque  generum  aromatum,  seu 
specierum  et  Drogariarum,  soldum  monetae 
Saonae. 

DROITITRA.  Vide  Directum  8. 

•  Droiteura.,  ut  Droitura,  Jus,  quod 
quis  habet  in  re  aliqua,  reditus,  pr»s- 


DRO 


495 


tatio,  in  Charta  Phil.  in.  reg.  Frane, 
ann.  1275.  ex  Reg.  parvo  S.  Germ.  Prat. 
Hine  Droiturea  dixerunt  nostri  sacra- 
menta  potissimum  aliaque  ecclesi»  sub- 
sidia,  qu»  moribundis  debentur  admi- 
nistrari.  Lit.  remiss.  ann.  1847.  In  Reg. 
68.  Chartoph.  reg.  eh.  272  :  Lequel  Jehan 
Beauvoir  veaqui  aprèa  ledit  coup  par  neuf 
joura  ou  envUron,  etot  ses Droiturea  comme 
Don  ca(^o2tgu0.  Ali»  ann.  1383.  in.  Reg. 
128.  eh.  260:  Jekan  Guillon  accoucka 
malades  de  grieve  maladie..,.  par  Ielle 
maniere,  que  d*icelle  maladie  il  fu  con- 
fesse, commenié  au  lit  et  annuite,  et  ot 
toutes  les  Droitures  de  saint  église.  Rur- 
sum ali»  ann.  1394.  in  Reg.  146.  eh.  184  : 
Laquellef emme  alla  de  vie  a  trespassement 
après  ce  qu'elle  ot  eu  toutes  ses  Droiturea. 
Ita  etiam  legendum ,  prò  Doctrines,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1883.  ex  Reg.  124.  eh. 
Ì72:  Icellui  Delamare,.,.  prins  ses  sacre- 
mens  et  Doctrines  ,  comme  bon  catho- 
lique;.,.  assez  test  après  il  ala  de  vie  à 
trespassement.  Vide  supra  Adresciare, 

<>  DROILLIA,  a  vulgari  Drouille,  quod 
id  venditionibus  corollarii  vice  pretio  rei 
empt»  superadditur.  Charta  ann.  1869. 
ex  Cod.  reg.  5187.  fol.  81.  v».  :  Dictua 
Hugo  aolvat.,,  dicto  Petro  trea  florenoa... 
prò  rata  aua  Droilliarum  per  dictum 
Petrum  solutarum,  quando  dictamvineam 
acquisivit.  Vide  Di^uaylia.  Hine 

^  DROLIA,  Quod  pr»ter  debitum  a 
just! ti»  ministris  exigitur  sub  muneris 
nomine.  Charta  Car.  dalph.  ann.  1856.  in 
Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  sign.  Vienne 
fol.  5.  r*.  :  Johannes  de  Bonnenco...  post 
officii  cessum  delatus  apud  nos..,  pretextu 
(quod)  Drolias  et  alia  munera  a  jure  prò» 
hìbita,  etiam  freguenter  excessiva,  si^UlO' 
rum  prtemia  rectpiendo,  etc.  Vide  Draulia 
et  infra  Druulia. 

DROHEDA.  Julius  Afrieanus  lib.  6. 
Histor.  Apostolic»  pag.  77:  Venerunt 
nuncii,  qui  missi  fuerant  cursu  velocis- 
simo in  Vromedis,  etc.  Jean  de  Janna  : 
Dromeda,  quoddam  genus  camelorum, 
minoris  quidem  staturas,  sed  velocioria. 
[Isid.  lib.  12.  Orig.  cap.  1.  addit.  :  Unde 
et  nomen  habet  ;nam  5p6|xac  Grasce  cursus 
velocitas  appellatur.  Centum  et  amplius 
miliaria  uno  die  pergere  solet.]  Vopiscus 
in  Aureliano  :  Camelis,  quos  Dromadas 
vocitant.  S.  Hieronym.  in  Vita  Malehi  : 
Videmus  camelos,  quos  ob  nimiam  veloci- 
tatem  Dromedas  vocant.  Et  in  Vita  Hila- 
rionis:  Qui  locatis  Dromedis,  capellia, 
etc.  Vide  Fuleherium  Carnot.  lib.  2.  cap. 
31.  sed  et 

Dromedarius  dicitur  prò  Dromade. 
Gloss.  Camberonense:  Dromedaa ,  et 
Dromaa,  et  Dromedariua,  idem  animai  eat 
minua  Camelo ,  aed  velociua.  Papias  : 
Dromedariua,  genus  camelorum^  minor 
quidem ,  aed  velocior ,  unde  et  nomen 
habet.  [Glossar.  Sangerman.  n.  501  : 
Dromedariua,  Camelua  velox.] 

Dromedarius,  Camelariua,  qui  ducit 
dromedoa,  Ugu tieni  et  Jean,  de  Janna. 
Magiater  Dromedariorum,  Papi».  Game- 
lum  autem  Dromada  vocat  Livius. 

^  Dromedus,  ut  Dromeda.  Gloss.  in 
Bibl.  Heilsbr.  pag.  54  : 

Bobaliu,  alx,  pudus,  TeUn  nimlam^e  Dromedai • 

LDROMONARIirS.  Vide  in  Dromonee. 
ROHONES,  Naves  cursori»,  expediti 
cursus  navigia.  Isidorus  lib.  19.  Orig. 
cap.  1  :  Longaa  navea  aunt,  quaa  Dromonea 
vocamua,  dicta^,  quod  longiorea  sunt  ca^te- 
ris,  eie.  Ugutio  :  Dromo,  longa  navis  et 
velox.  .£Ifrieus  in  Gloss.  Saxon.  :  Dromo, 
ÌB  3  e ,  vel  Bar^,  navigium.  IlXota  (naxpà, 
Procopio  lib.  1.  Vandal.  pag.  106.1.  Edit. 
a  quo  sic  deseribuntur  :  Movi^pv)  (livtoi, 


196 


DRO 


DRO 


DRU 


xa\  òp09ac  uicepOev  ì^yovTa,  8icca>c  ol  TOiOTft 
cp£(TaovTCC  np^C  Tfi>v  icoXÌe(jli<i)v  u>c  Tjxiora  paX- 
XoivTO.  Mox  subdit  :  Apó|jui>vac  xaXoOat  Tot 
tcXota  TaOTtt  ot  vOv  SvOpcoicot,  icXeìv  yàp  uerà 
Td^oc  ^^3vavTal  {JidX«rca.  A  velocitate  igltur 

cursus  dieta  navigia  ista  censet  Proco- 

fiius.  Et  certe  prlmus  Dì'omonum  usus 
uit  adcursumpublicum.Nam  nonequis 
tantum  vebicuiìsque  stetit;  sed  navigiis 
etiam  hac  Dromonibus,  per  flumlna. 
lacus,8inus,ut  res  tulit^distributis,  quod 
ex  Tabula  Itineraria  apparet,  qu»  iter 
Verona  Ravennani  per  Hostilias  desl- 
ffnans,  Hostiliis  Ravennani  per  Padum 
iter  faciendum  notat;  et  ex  Senatore, 
apud  quem  Theodoricus  rex  Dromona- 
rfis  Uostiliensibus  in  hunc  modum 
scribit  lib.  2.  Epist.  81.  :  Et  ideo  Corniti 
Mocrarum  lar^ttionum  nostra  prmcepit 
auctoritaSf  ut  m  UoBtili&nti  loco  constitui 
debeatis ,  qwitenus  fiscali  humanitate 
recreati ,  excursus  cum  veredariis  per 
alveum  Padi,  more  solito,  faeiatis:  ut 
diviso  labore  equis  puhlicis  debeat  tubve^ 
niriy  quando  cursus  vester  non  atteritur, 
qui  per  mas  liquidas  expeditur.  Ubi  Dro- 
monarii  dicuntur  remiges  Dromonum. 
[00  Prmpositus  Dromonariorum  in  eh. 
ann.  589.  ap.  Marin.  in  Pap.  Diplom. 
num.  114.1 

^  Quod  onerarias  eodem  nomine 
nonnulli  appellarunt,  bine  vocis  etymon, 
contra  receptam  opinionem,  a  Gothico 
Droma,  tarde  orogredi,  parum  verisimi- 
liter  accersit  Peringskiol.  in  vit.  Theo- 
dor, a  GochÌBdo  pag.  568.  ut  monuit  D. 
Faleonet. 

£;]usmodi  erant  navigia  illa,  qusd  Leo 
Imper.  fabricarl  jussit,  quibus  uteretur, 
cum  peregre  proflcisci  et  navigare 
necesse  esset,  ut  cum  in  Palatia  subur- 
bana, vel  Asiatica,  mari  emenso,  vellet 
transire.  QuaB  quidem  patrtXtxà  Spou&Svta 
appellata  scribit  Ck>nstantinus  de  Adm. 
Imp.  cap.  61.  Cursorias  vocat  Sidonius 
lib.  1.  Epist.  5.  :  Ticini  Cursoriam  (sic 
navi  fio  nomen)  ascendifOiMin  Eridanum 
brevt  delatus,  etc,  Adde  leg.  2. 1  2.  Cod. 
de  Offlc.  Praef.  Praet  (1.27.) 

Dromones  etiam  in  Pado  statuit  idem 
Senator  lib.  5.  Epist.  17.  et  Epist.  ad 
Ghildebert.  quss  extat  tom.  1.  Hist. 
Frane,  pag.  871.  ut  et  in  cseteris  fluviis, 
Theophylactus  Simocatta  lib.  7.  Histor. 
Mauric.  cap.  10.  ubi  innuit,  Dromones 
fuisse  onerarias  naves,  quas  óXxdtdocc 
vocant  Grseci  :  *0>xddac  icapaoDQaài&svoc, 
&Q  Spófuovac  ctco6cv  ovopLaCeiv  to  icXt)Oo<.  Et 
lib.  8.  cap.  9.  ùin}p£Tir)v  óXxdSa,  appellat, 
Dromonem  illum,  quem  Mauricius,  sa- 
luti su»  fuga  consulens,  in  portu  Gons- 
tantinopolitano  conscendU  :  Apópicova  Sa 
TauTQv  eic&Oaai  toc  icXi^Oei   àicoxaXelv.    Dro- 

monum  igitur  usus  etiam  fuit  ad  onera 
deportanda,  cui  addictos  potissimum 
Dromones  testatur  prsterea  benator  lib. 
5.  Epist.  16. 

At  postmodum  transiit  Dromonum 
appellatio  ad  majores  naves  bellicas. 
Radulph.  Cog^eshal.  in  Chron.  MS.  ann. 
1191  :  Apparutt  eie  gumdam  navis  per' 
maxima ,  quam  Dromundam  vocant, 
Eadem  fereKobertus  de  Monte  et  Matth. 
Paris  hoc  anno.  Nec  aliter  describitur  a 
Leone  in  Tact.  cap.  19.  {  4.  etc.  Anna 
Gomn.  lib.  8.  Alberto  Aqu.  lib.  9.  cap.  28. 
lib.  10.  cap.  14.  Joanne  vili.  PP.  Epist. 
45.  240.  251.  Will.  Tyrio  lib.  20.  cap.  14. 
Jacobo  de  Vitriaco  lib.  1.  cap.  99.  6au- 
fredo  Malaterra  lib.  2.  cap.  8.  Walsin- 
gbamo  ann.  1292.HenricodeKhinghton. 
lib.  8.  cap.  14.  Ethelv^ertb.  lib.  3.  cap.  8. 
lib.  4.  cap.  4.  Will.  Neubrig.  lib.  2.  cap. 
17.  et  aliis,  qui  varie  nomen  efferunt, 
Dromonos,  Dromundos,  Dromos,  etc,  voci- 


tando.  De  iis  etiam  Philippus  Mouskes 
in  Hist.  Frane.  MS.  : 

BwwquM  6t  Dromont  fiarat, 
RogM  et  bttSMt  et  vbiierat. 

Le  Roman  d'Amiles  et  dPAmy  MS.  : 

Bni  grlDi  DromoDi  et  eoi  bargei  •'«•  entmt. 

Le  Roman  de  Jordain  MS.  : 

Qoe  fei  laìMei  eo  mer  eoi  él  Dromont. 


Le  Roman  de  la  prise  de  Hierusalem  par 
Titus  MS.  : 

Un  Dromont  fist  loer,  mnlt  fo  plelnier  et  graie. 
[Le  Roman  de  Blanchardin  MS.  : 

Lon  fiut  les  charpeoiiert  mender 
Ponr  cele  barge  comeoeer, 
De  treute  piei  fu  le  Dromont, 
U  OMf  eo  ni  droil  contremont. 
Une  broche  ot  el  front  derent, 
E  un  nutre  emmi  le  cfaelant. 
Le  tleree  fu  liite  derriere 
Pour  deflendre  la  gent  derriere. 

Infra  : 

Bn  mer  tronemee  un  Dromont 
A  bretesebee  et  à  chesleez.] 

Scribit  Philippus  Pigafetta  in  Notis 
Italicis  ad  Leonis  Tactica  pag.  292.  qu» 
in  marls  tractua  GPoli  ad  Thessalonicam 
navigia  decurrunt,i)romogntaappellari. 

g«  vide  Ihrii  Glossar.  Sulo-Goth.  voce 
romunder.  Adel.  et  Jal.  Antiq.  Naval. 
tom.  1.  pag.  280.  sqq.  et  480.  sqq.] 

Drumon,  Idem  quod  Dromon.  Grego- 
rius  M.  lib.  8.  Epist.  87  :  Cognoscentes 
quale  studium  in  prssparandis  Drutno- 
nibus  aesseritis.  Gyprianus  in  Vita  S. 
Gssarii  Arelat.  pag.  285  :  Sed  cum  ex 
utraque  ripa  Drumonemy  qui  hosHum 
obsiaUme  injectus  fuerat,  óothi  Dei  nutu 
erigere  non  valerent,  nocte  sanctum  virum 
in  PaUUium  revocarunt. 

Dromonàrii,  Dromonum  remiges,  de 
quibus  supra. 

DROMUS,  Via,  semita,  ex  Grsec.dpópc* 
Vetus  notitia  sub  Rogerio  Rege  Siciliffi 
ann.  1144.  apud  Rocchum  Pirrum  in 
Archiepiscopis  Messan.  :  Et  sic  peruenit 
ad  lapidem  fissum  prope  Dromum,  qui 
vadit  ad  Traynam,  etc.  óccurrit  ibi  non 
semel.  I  Vide  Dromones,] 

^  DRqNA,  Territorium,  districtus,  per- 

Seram  forte  prò  Trona.  Fundat.  hospit. 
usani  ann.  1458.  tom.  2.  Hist.  Trevir. 
Joan.  Nic.  ab.  Honttieim  pag.  486.  col.  1: 
Omnia  immobilia  bona...  in  prssdicta  ac 
in  dicti  oppidi,  nec  non  in  Drona  episcopi 
dictm  dÙBcesios  parochialium  ecclesiarum 
parochiis  ac  alibi  consistentia,  etc.  Vide 
Thronus. 

1  DROPA,  ìE,  Inaures,  ornamenta  mulie- 
Òrto,  apud  Laurent,  in  Amalthea. 

1  DROPACISTA.  GIoss.  Grsc.  Lat.  :  Apo- 
icaxton^Cy  Dropacista,  Depilator.  Apc&ica^ 
GrsBcis.  Unguentum  ad  evellendos  cor- 
porispiloset  levigandam  cutem  adhi- 
beri  solitum  ;  unde  Martialis  8.  Epigr. 
74  :  Psilothro  faciemque  lavas,  et  Dropace 
calvam  :  unde  et 

1  Dropàcare,  Dropace  involvere. 
Octav.  Horatianus:  Liniendus  est,  ita 
tamen^  ut  ante  hydropicus  toto  corpore 
Dropacetur,  Simifis  est  notio  verbi  8pa>- 
icax/Ce^v  apud  GrsBcos.  Demonax  apud 
Lucianum  :  ApcoicaxiaOTjvai  t6tc  axixbv 
xIXeuaov. 

^  Unde  Dropacismus,  de  quoG.  Rolflnc. 
Method.  med.  special,  lib.  4.  pag.  11. 
sect  9 

^  DRÒSGA.  Vide  supra  Dorosca. 

1  DROSELITUS,  lApis  varius^  nominis 
causa  :  qui  si  ad  iqnem  adpUcetur^  velut 
sudorem  mittit.  Glossar.  Sangerman.  n. 


601.  ex  Isidoro  lib.  16.  cap.  12.  Scriben- 
dum  esset  DrosoUtkue  a  Gr»co  ap6mc, 
Ros  et  XiSoc,  Lapis. 

1  DROSELUS.  Vide  in  Dorsarium. 

1  DROSSAROUS  ,  ut  mox  Drossatus. 
Joannes  deAa...  Drossardus  Brabaniim, 
In  Oharta  ann.  1878.  apud  MinBum  tom. 
2.  pag.  1028.  col.  2.  Iterum  memoratur 
Drossardus  Brabantias,  in  Instru  mento 
anni  1648.  nov.  Gali.  Ghrist.  tom.  4.  col. 
425.  Verum  ratione  paulo  diversa  Thua- 
nus  Hist.  lib.  40.  pag.  406  :  Jam  fama  de 
mUite  a  Brunsvioo  eonducto,  et  per  Fri^ 
Siam  lieentiose  rogante  pererebuerat , 
succinctus  Quassitor,  quemittiDrossardum 
vocant ,  etc.  Succi nctum  Quassitorem 
Gailice  vocamus  Prevost  dee  Maréehaux. 

DROSSATUS  ,  PrsBfectus  provincisB , 
Theutonice  Drossaet  et  Drossaert,  Saxon. 
d  r  0  8 1  e .  DrosscUus  regni,  apud  Ericum 
in  Hist.  Suecorum  lib.  8.  pag.  81.  Idem 
lib.  4.  pag.  121  :  Dapifer  vel  Drossatus 
Regni  Mathicu,  etc.  Gubemator  Regni 
pag.  122.  Prineeps  Senatus  exponi- 
tur  Jo.  Loccenio.  Quem  vide  lib.  2. 
Antia.  Sueco-Grothic.  cap.  18.  ut  et 
Schefferum  in  Upsaliacap.  16.r<>^Ibrium 
in  Glossar.  Suio-Gothic.  voce /)ro<l,  tom. 
1.  col.  886.] 

«  DROSTuM,  Vidimus  ann.  1897.  Ghart» 
Joan.  ducis.  Brit.  ex  Bibl.  reg.  Cum 
impressura  unius  scuti  arma  Britannim, 
viaelieet  nonnuUas  herminas  in  quartiero 
dextro  Ulius  scuti,  et  in  residuo  ejusdem 
scuti  arma  de  Drosto  continenttSf  ut  dice^ 
batur  et  prima  fade  apparebat.  Hoc  est, 
insignia  gentilitiadomus  de  Dreux,  ex 
qua  Petrus  fuit  primus  dux  Britanniee, 
qui  ejusmodi  insignia  in  clypeo  seu 
scuto  depingi  Jussit. 

1DR0TNAR.  Vide  Diar. 

^  DROTUH.  Gharta  ann.  1285.  in  Ghar- 
tul.  Gampan.  fol.  808.  col.  1  :  Homines 
nostri  manentes  cmud  Drotum  S.  BrasoU 
et  apud  Drotum  S.  Mariss  et  apud  S.  Per 
trum  in  prato.  Óccurrit  ibidem  semel 
et  iterum. 

\  DRUATUA,  Accesalo,  corollarium, 
Drouilles,  in  Statutis  BressisB  art.  88.  ubi 
Golletus  potest  consuli.  Munusculumest 
pretio  rei  emtss  superadditum,  et  Judi- 
cibus  fere  concessum.  haud  multum 
absimile  buie,  quod  vulgo  dicimus  Pot 
devin.  Extractum  computi  ann.  1886. 
Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  824:  Item^ 
deliberavtt  mandato  Domini  Drueto  de 
Losana  et  Aymoni  socio  ejus  prò  malis 
cottis  datis  per  Dominum  prò  Druayliis 
domus  Domini  Guidonis  de  Grolea,  quam 
Dominus  emerat.  In  quibusdam  provin- 
ciis  Drolées  etiamnum  vocantur  minu- 
tiores  in  locationibus  exceptiones.  Vide 
DrauUaA^roUlia  et  infra  Druulia.] 

DRUGHTE^Druthe,  Virgo  pacta,  spon- 
sata,  qus8  sponso  fidem  dedit,  a  Trewe, 
Germano  JFuies:  seu  Drut,  amicus.  Lex 
Salica  tit.  14.  {  10  :  Si  quis  puellam,  quts 
Druchte  duciturad  maritum...  mmchatus 
fuerit.  Editio  Heroldi  :  Si  quis  puellam 
sponsatam,  quas  Druthe  ducttur  ad  mari- 
tum, eie.  Germani  sponsas  Druyd  vocant, 
unde  nostri  Bru  sponsam  filli  appellant. 
Danis  certe,  auctore  Fontano,  Hustru 
est  uxor,  ab  Hus,  domus,  et  TVu,  fldelis. 
Vide  Drudes. 

^sar  Voce  Druthe  non  virginem  spon- 
satam,  sed  paranymphum  hicsignincari 
recte  monet  Schilterus  :  quod  Murato- 
rius  etiam  prsBsensit.  Glarissimorum 
scriptorum  Interpretationem  firmant 
tum  vox  ipsa.  qu»,  secundum  originatio- 
nem  suam,  ndelem,  amicum,  dilectum, 
fldum  designata  tum  editio  Eccardi, 
ubi  legitur  :  Si  quis  puellam  sponsatam, 
Druthe  ducente  ad    maritum,   etc.  ac 


DRU 


DRU 


DRU 


197 


taodem  vetus  Glossa  a  Muratorìo 
laudata,  ubi  :  Tmcte,  id  esi^  per  nuptiet* 
tarsa;  hoc  enim  belle  convenit  para- 
nympho.  Saxonibus  Driht-guma. 
Paranymphua,  apud  Somnerum. 

BRUGUU.  Vetus  Oharta  in  Metropoli 
Salisburgensi  tom.  8.  pag.  224:  rum 
ineoBpitnue  adifioare  pruaictam  capellam, 
et  ponete  fundamentum,  et  fodere;  circa 
eepulchra  eorum^invenimusoetia  eorum  et 
cHartaa  prmdictiu  in  quadam  Drucula 
desolata,     [Lubens    legerem     Arcula.] 

S^AGerm.  Truhe,  Arca,  cista,  cujus 
minut.  TruhelyYaìgo  Druhel.  Adel.] 
«  DRUDA,  Amica,  amasia,  Gali.  Mai- 
tresee,  alias  Dme.  Acta  Mss.  Inquisii. 
Carcasson.  ann.  1806.  fol.  24.  v*.  :  Quod 
dieta  Moneta,  qum  erat  amica  »eu  Druda 
Petti  Auterii  fueretici,  eie.  Unde  Druerie, 
Prava  animi  affectio,  in  Lit.  remlss.  ann. 
1877.  ex  Reg.  112.  Cbartoph.  reg.  eh.  10: 
Camme  Vexpotant  ee  feuèl  enamourez  par 
jeunesse  et  Druerie  de  ladite  femme,  et 
éUe  de  lui.  Praater  notiones  vocis  Dru  In 
▼oc.  Drudee  prolatas.  occurrit  etiam  prò 
Grasso,  valente,  repleto.  Hinc  le  Dru  de 
lajoe  dicltur  malsB  parscrassior,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1407.  ex  Reg.  161.  eh.  245  : 
Icelluy  Thiettìf  feru  leait  Simonnet  de 
ladite  esse  droit  tur  le  Dru  de  la  joe  assez 
prèe  de  la  tempie,  Unde  Deadruir  et 
Désendruir,  prò  Debilitare,  enervare > 
yuìgo  Affoiblir,  rendre  moina  fon.  Gui- 
gnevil.in  Peregr.  bum.  generis  Ms.  : 

Da  dw  ma  toatieot  il  taos  pina, 
Qae  ma  dbt  qa'aatola  trop  Dna  : 
Baia  aa  ja  ma  Draadroisaoia, 
Oa  aucun  nul  Ja  ma  faaoia, 
Faloo  ma  davrott  od  alamar. 

Mirac.  B.  M.  V.  Mss.  lib.  2  : 

La  diar  cooTiaiil  Déaandrnir, 
Qui  tei  Déchiéa  Taut  ansoir: 
QdI  Mooniit  trop  ti  aacndaa, 
A  péddé  tdn  toat  a'aataiaaa. 

Danis  et  Septemtrionalibus  Drenge , 
Puerijuvenes,  robusti  et  nobiles  olim; 
hodie  viliores  et  minori  state.  Ita  Ott. 
Sperling.  in  Testam.  D.  Absolonis  pag. 
81.  An  inde  accersenda  vocis  Dru,  ea, 

auam  hic  interpretor  notione,  origo; 
icere  non  ausim. 

DRUDARIA.  P  PrsBStationis  species  , 
qus  Dominorum  vel  Judicum  mufleribus 
exsolvebaturj  Oharta  MS.  WillelmiMon- 
tispessulani  Domini  ann.  1108  :  Pertinent 
etiam  VicariaafOmneadonationea,  et  omnia 
Consilia  omnium  honorum,  et  omnvum^ 
pignorum  totiue  Montispessulant,  cum 
setetis  denariis  et  omnibus  placitis  Mon-' 
tispessulani  ,  exeepta  Drudaria  uxoris 
Domini  Montispessulani,  et  excepla  Dru- 
daria Pondi  Raymundi.  Sciendum  est 
enim,  quod  uxor  Domini  Montispessulani 
habet  Drudariam  in  placitis  Montis- 
pessulani.  solummodo  quando  totum 
placitum  fuerit  xv.  soUdorum^  et  quando 
fuerit  ultra  xv.  solidorum.  Pactum  nup- 
tiale  MS.  Armanni  deOmelazet  Sibyll» 
de  Obi  none  ann.  1129:  Excepto  usufruciu 
feudi  GuUlelmi  Montispessutani,  et  Dru* 
daria  Pentii  Raimunai,  et  unius  maris, 
quem  usumfiructum  in  tota  vita  mea 
retineo.  Oharta  Rogerii  Vicecomitls 
Biter.  ann.  1194.  apud  Oatellum  lib.  4. 
Rerum  Occit.  pa^.644:  Habentdeeonsue' 
iudine  homines  Bvlerris,  quod  si  vicecomes 
justUiam  habuerit  oro  quolibet  delieto  de 
quolibet  homine  veì  fasmina  ipsius  vilUs, 
uxor  ipsius  Vicecomitis  nullam  debet 
habere  Drudariam  de  ipso  homine  vel 
f semina,  nisi  tantum  depecuniailla,quam 
Vicecomes  jure  habeat,  Servaturin  Tabu- 
larlo Palensi  inSeneharnisOodex,  bocce 
titulo  :  De  Uts  eompositionsde  lasDrudes, 


dites  femmea  de  caporana  ann,  1878.  ab 
lo  aenhor.  Deinde:  Recepte  de laa femmea 
deua  caparana  de  aua  scntsper  la  compo^ 
aition,  feyte  ad  Mess.  ver  que  portassen 
loa  aenhaua.  Mox:  12.  florina  paga  lo 
prebende  deu  caatet  de  aaliéea  fter  compO" 
aition  de  Marianne  de  Guamieau  de  la 
Mote,  et  de  Lugues  de  Casaux  lea  femmea 
à  Pau  le  7.  jor  de  Desembre.  Et  sic  de 
csterls.  Apud  Dominicum  lib.  de  PraB- 
rogativa  alodior.  in  veteri  Oharta, 
Guiffredo  Archiepiscopo  Narbonensi 
defertur  a  Raimundo  Oomite  Tolosano 
feudum  quoddam  per  Drudariam,  quod 
idem  est,  ait  Dominicus,  ac  per  ami- 
ci tiam  :  Drudi  enim  dicuntur  amici, 
quod  in  Drudes  docemus.  Oerte  Druerie 
id  Gallissonat.  Le  Roman  de  Garin  MS.  : 

Yoa  Dmiiaa  ali  Toa  plaH  ma  domiéa. 

Ohron.  Bertrandi  Guesclini  MS.  : 
Et  al  Toa  pri  traatoua  par  bornia  Dmarte. 

Le  Roman  d'Aubery  MS.  : 
Ma  Dmaria  Toaa  otrai 


[Vetus  Poèta  Bibliotheca  Ooislinian»  : 

Signa  li  fiat  da  Dmaria, 
Bt  di  uà  la  refìiaa  mia.] 

Italis  Druderia  est  Jocus  amatorius. 
Vide  Amicitia.  Joan.  Molinetus  Yalen- 
tinensisfol.  108: 

J*av  Tao  Roy  da  Hongnoria 


Da  traa-haata  Dmfia 


Ubi  Druerie,  est  Drudorum  coBtus. 

DRUDES,  Drudi,  voces  ejusdem  origi- 
nis  ac  Druchte,  de  qua  supra  :  Fideles, 
fidi,  amici,  qui  Domino  ODStricti  sunt, 
quasi  Trudes,  aut  Trudi  :  Germania 
enim  Treu,  idem  sonat,  ut  Trewe,  fldes. 
Apud  Kilianum,  Drut,  Draut,  et  Druyt. 
Fidelis  et  amicus,  redditur.  Idem  sonant 
Drud  et  Drude  apud  Arvernos.  Sed  et 
Oambro-Britannis  Drud  est  carus,  in- 
terdum  fortis,  strenuus,  audax.  Denique 
in  Glossario  Theotisco  Lipsii,  Drohttn, 
et  Druhtin,  et  Druftin,  Dominum  signi- 
ficant,  [et  xocx'  c^oxny  Deum,  ut  ait  Schil- 
terus  in  Glossario  Teutonico  ;  unde  ibi 
Somnerus  :  Saxon,  Driht  et  Dryhten^ 
vox,  ut  Verstegano  monilum^  non  omni 
Domino  communis,  sed  Domino  domino^ 
rum,  Deo  sdì,  propria  et  fìeculiaris,  de 
cujus  etymo  pluribtu  Martinius  in  Ety^ 
mot,  voce  Deus.  Sed  voces  Druhtin,  Druf- 
tin, Truhtin,  qu8B  Deum,  aut  Dominum, 
aut  Regem  signi flcant,  non  sunt  con- 
fundend»  cum  Drut,  Drutin,  Druta, 
Amicus,  dilectus,  fldelis,  fldus,  ut  monet 
Schilterus  :  quem  consule.]  Vide  Gret- 
zerum  in  Divis  Bamberg.  pag.  180. 

A  fide  igitur  dicti  Drudes,  quos  pas- 
sim Reges  nostri  in  Diplomatibus  Feaux 
vocitant.  Ab  hoc  etiam  etymo  Druydum 
nomen  accersit  Bucherius  in  Belgio 
Romano  lib.  5.  cap.  4.  I  14.  de  quibus 
copiose  agunt  Salmasius  ad  Hist.  Au- 

gust.  pag.  287.  Boxhornius  in  Orig. 
allic.  et  alii  passim,  qui  res  nostras 
Gallicas  attigerunt.  Oapitula  Oaroli  0. 
r«>Epist.  Episc.  ann.  m.]  tit.  23.  |  4  : 
Sino  adjutorio  uxoris  et  filiorum,  et  Hne 
solcUio  et  Comitatu  Drudorum  atque  vas' 
sorum  nuda  et  desolata  exibit  anima 
vestra.  Auctor  Vit»  S.  Udalrici  [••Pertz. 
pag.  418.  Un.  87.1  :  Drudes  suos  donia 
congruis  sibi  compiacere  satagebat,  [Ma- 
billonius  s»c.  5.  SS.  Benedictinorum 
pag.  460.  melius  legit  complacare,  addit- 
que  voci  Drudes  in  uno  exemplari  su- 
perscriptum  fuisse  Gratos,  in  alio  Con- 
HUarios.  Annal.  Bened.  tom.  4.  pag.  896  : 


Testes  de  auctoramento  Comitis  Gaufiredi 
fuere  Comes  Eudo,  Odo  frater  Regia 
Heinrid,  Uungerius  Drudua  ejua.]  Ita 
crebro  in  Poémate,  cui  titulus,  Garin^ 
de  Loherana,  hac  notione  vox  Dru  acci* 
pitur  : 

0  aai  mea  Dma  li  Lohama  Garin. 

Alibi  : 

ia  fli  tèi  tana,  Gario  ta  voatra  Drua. 

Rursum  : 

Hamna  mea  méa,  mea  Dr«i  at  mea  amia. 
Idem  : 

Dalèt  lui  fti  Garina,  qui  fti  aaa  Dma. 

Alio  loco  : 

Bnianbla  6  lui  aa»  aida  aC  aaa  Dma. 

Denique  : 

Mari  aT4a  at  al  toUa  Dm  tea. 

Ohronicon  MS.  Bertrandi  du  Gueadin  : 

A  to^fora  mala  aarooa  voa  aida  at  roa  Dma. 

Le  Roman  de  Rou  MS.  in  Richardo  I* 
Duce  Normanniss  : 

Bian  adda  ivoir  Normana  mataa  at  eoofoodni, 

Bt  looa  laa  eoida  ayolr  aana  bataHla  valncoa. 

Grand  Joya  at  granda  gabaia  an  maina  entra  aaa  Dma. 

Le  Roman  de  Florimond  MS.  : 

Or  aaron  ban  ami  at  Dm. 
Alibi  : 

La  Roy  apala  da  aaa  Dma. 

Alter  Poèta  : 

Gadifar  at  Batia  at  anquaa  da  lor  Diva, 
A  troré  eombalaDs  daaooa  daoa  pina  ftiUlna. 

Le  Oaton  en  Roman  MS.  : 

Tana  poat  ealre  richaa  at  Dma, 
Qni  paia  daTìaat  pooraa  at  una. 

Le  Roman  de  Girard  de  Vienne  : 

Saignor  Baron.  area  yot  anltndn 
Da  eaa  glolona  qui  aatoiant  mi  Dra. 

Druè,  prò  amica.  Le  Roman  de  Flon- 
mona  MS.  : 

lÀ  Rola  li  a  ta  Alla  monatrée, 
LI  antra  Tont  par  lai  Tana. 
Sa  dit  ja  qa'alla  l'aat  aa  Dma. 

Le  Roman  de  la  Roae  : 

CU  qnl  Ta  Toalo  ralaob, 
alla  oa  pniasa  alar  na  vanir. 


Soli 


it  aa  moutllar,  on  aa  Dma, 
Tantoat  an  à  Tamour  pardna. 

Philippus  Mouakea  in  Philippo  Augusto, 
de  Ottone  Imperatore  : 

Li  Dva  da  Lonvain  a'an  parti, 
Qoar  oa  Tit  paa  la  (in  parti. 
S*Olliaa  aToit  aa  iUla  ana. 
La  mia  an  Hot  aatoit  aa  dma, 
A  Cerna  l'aroU  aaponaéa, 
Aint  la  gnarra  Ini  fu  donnea. 

Jacobus  Millet  in  Poem.  cui  titulus,  la 
Deatruction  de  Troye,  de  Helena  : 

Manalana.  à  qui  Ja  ani  la  Dma. 

Joan.  Llngonens.  in  versione  libri  Boe- 
tii  de  Oonsolatione  : 

Jadia  quand  j*oi  fortnna  Dma. 
Chaacuna  aoraua  ma  diaoit. 

Ubi  fortune  Druè  est  fortuna  amica.  Ita 
Itali  Drudo  usurpant  prò  amasio,  et  eo, 
quem  Galant  vulgo  dicimus.  Dantes  in 
inferno  Oant.  18  : 

Taida  ala  puttana  cha  riapaao 
AI  Dmdo  ano. 

In  Parad.  Oant.  12.  [ubi  de  patria  S. 
Dominici  :] 

Dentro  tì  nacque  TamoroBo  Dmdo 
fDalla  fida  Ghrtaiiana  il  santo  atlaU. 
Baoigtto  a*  aooi  ed  a*  nemici  crudo. 

Quo  ex  loco  conficit  Orescimbenus  in 


198 


DRU 


DRU 


DUA 


Vitis  Poetarum  Provincialium  pag.  159. 
Yocem  Drudo  bonam  in  partem  acci- 
piendam  esse,  adversus  Nostradamum, 
qui  hanc  de  dissolutis  mulieribus  intel- 
lìglt.  Sententiam  conflrmat  suam  idem 
Grescimbenus  auctoritate  yeteris  Poet» 
vocem  Drtuieria  usurpantis  notione 
religiosa  ;  hic  enim  de  B.  Virgine  Maria 
scribit  : 

La  balU  tu  n*ha!  avuti 
Loiifo  tanipo  l'hai  tenuta 
Por  pietà,  Madre  or  m'aiuta 
Che'l  d  presti  in  Drudarìa. 

His  addit  inter  celerà  Grescimbenus 
Glossarium  vetus  Provinciale,  ubi  Druz 
redditur,  Dilectua,  amana,  fiaelis.  Ex  iis 
quidem  palei  ab  antiquis  bonam  in 
partem  acceptum  fuisse  hoc  nomen, 
sed  in  pejorem  acceperant  plerique  re- 
centiores  :  quod  temporibus  S.  Ludovici 
contigisse  alt  Beslius  Hist.  Gomitum 
Pictav.  cap.  18.1 

^  DRUECERIA,  Idem  quod  LaudaHo, 
quod  scilicet  domino  feudi  penditur 
prò  facultate  alienandi  feudum,  vel  in 
professionem  vassallatus.  Gharta  Joce- 
rani  Grossi  ann.  1286.  in  Ghartul.  Glu- 
niac.  eh.  286  :  Vendimus  et  trtuLimus  prò 
pretio  mille  quingentarum  marcharum 
ardenti  et  quadringentarum  librarum 
Divionetmum  prò  laudationibua  seu  Dme- 
leriis.  Quse  rursum  occurrunt  in  seq. 
Gh.  Hugon.  abb.  Gluniac.  ejusd.  an.  : 
Pro  hiia  precium  dedimus,  videlicet  mille 
et  ^uingentaa  marchas  argenti  et  guo* 
dringentaa  libnu  Divionensea  prò  Druele' 
riis,  V ide  infra  Druulia. 

^  DROGA.  Gharta  ann.  lldO.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Lothar.  col.  290  : 
Si  autem  fùerint  dueUa,  raptus  mulie~ 
rum,  quod  vulgo  wifver,  Druga,  etc, 
Sed  legendum  unica  voce  Wifverdra' 
gan.  dictum  est  in  Wifoer,  Druge  vero 
nostris,  idem  quod  Fuga,  reoessus, 
vulgo  Puite,  retraite.  Le  Boman  de  la 
Rose  MS.  : 


Hout  a  Boorit  poore  i 

Et  fet  en  grand  pérQ  la  Dmge, 

Qui  n*a  aio  partila  à  refoge. 

Guill.  Guiartus  ad  ann.  1249  : 

Sarraaina  conune  chiena  glatiaaeiit, 
Leur  graut  cria,  leor  hombte  Draga 
Sembleat  le  meàehief  da  éélttge. 

T  DRULLA,  prò  Trulla^  seu  Instrumen- 
tum, quo  camentarii  uti  solent  In  lapi- 
dibus  mortario  conglutinandis  atgue 
liniendis  parietibus,  Gali.  Truelle.  vita 
S.  Rodani,  Aprii,  tom.  2.  pag.  885.  A  : 
Sed  vir  super  Drullam  illud  in  stercore 
ovium  prqjiciet,  etc.  Vide  Truella. 

l  DRuMON.  Vide  Dromones. 

T  DRUMDS ,  Nemus  densum,  Gloss. 
veu.  apud  Laurentium  in  Amalthea. 
Est  a  GrsBCO  8puu6;,  Silva. 

LDRUNGARlUS.  Mox  vide  Drungus. 
RUNGUS,  Globus  militum.  Vegetius 
lib.  8.  cap.  16  :  Sdre  dux  debet  contra 
quos  Drungos,  hoc  est,  globos  hostium, 
quos  equites  oporteat  poni.  Et  cap.  19  : 
AtU  a  vaqanttbus  gloois,  quos  voeant 
Drungos,  vopiscus  In  Aureliano  :  Om' 
nium  gentium  Drungos  usque  ad  quin- 

fuagenos  ìiomines  ante  triumphum  duxit. 
saacius  Pontanus  vocabuli  etymon  a 
Germanico  Gedrung,  et  gedreng,  quod 
idem  sonat,  accersit.  Nec  abludit  Spel- 
mannus,  qui  Anglo-Saxonibus  vocem 
drungan,  significare  ait  confertam 
multitudinem ,  seu  Globum  militum, 
uti  apposite  exposuit  Vegetius;  unde 
Angli  eadem  notione  Throng  mutuati 
sunt.  [Leunclavius  in  Pand.  Ture.  num. 
178.  a  Trunco  seu  baculo  Drungum  dic- 


tum putat,  c|uod  esset  insigne  potesta- 
tis  Drungariorum.]  Gerte  a  Latinis  acce- 
p^e  GrsBci  suum  spoOrro^.  Gloss»  Basii.  : 

ApoOyyoc,  xh  ex  TaytiaTuv,  {JTOt  àvSpCkv  tjI^v 
Xeyopivcdv  %o\i.rjXiàv,  mj^xsépievov  icX^Ooc.  Go* 

dinus  de  Omc.  cap.  5.  I  95  :  ApcOy^a» 
icoorÓTyic  ToaouT&v  Ttv&v  ipuLv^ve^exai.  Leo  in 
TactiC.  cap.  8. 1 8  :  Karà  SpoiSyyou;,  xa\ 
xaTÒt  To^puotc- 

Sed  a  li  US  est  SpoOrr^c  apud  Epipha- 
nium,  seu  potius  5poOYo<.  Nam  Galata- 
rum  voce  uuxTYjpa  vel  ^cieova  designat. 
Unde  hsreiici  quidam  dicti  TaoxoSpoO- 
yotf  8i?ep  lpav)veueTai  jzoiaaaXopyjyxlran,  ut 
est  apud  Tìmotheum  icept  t&v  icposEp^o- 
uév(ov  T^  àrid  kitxXtal^,  Vide  Glossar. 
Rigaltii*,  Meursii.  Fabroti  [et  media 
Grscitatis  col.  888.] 

Drungarius,  Qui  Drungo  praeest, 
prafectus  Drungi  vel  turmae.  XiXiapxoc, 
uti  exponitur  in  GÌ.  Basii,  seu  6  \uàz 
|xo{pac  apyuv,  apud  Leonem  in  Tacticis 
cap.  8.  i\  cap.  4.  {  6.  9.  42.  45.  Vide 
Inscript.  Grut.  1161.  2.  [et  Glossarium 
mediSB  GrsBcitatis.]  supra  Delongaris. 
Plures  autem  Drungarios  recensent 
Scriptores  Byzantini,  quos  inter  emi- 
net. 

DrUNGARIUS  GlASSIS,    dpouYyàptOC  ToO 

(jt6Xo\ì,  seu  ToO  icXci>t(jkou,  de  cujus  officio 
multa  Leo  in  Tactlc.  cap.  19.  I  24.  et 
Godin.  de  off.  cap.  5.  |  4.  Sub  cujus 
manu  navium  erat  omnis  potestas^  ut 
loquitur  Luithprandus  in  Legatione. 
IIlius  etiam  passim  mentio  nt  apud 
Scriptores  Byzantinos.  Gonstantinum 
de  Adm.  Imp.  cap.  29. 51.  Annam  Gomn. 
1.  8.  Nicetam  Paphlagon.  in  Ignatio 
Patr.  Manassem,  Leonem  Grammat.  et 
alios;  qua  quidem  dignitate  donatus 
fuerat  Romanus  Imp.  antequam  impe- 
raret,  qui  PrUnus  navium,  et  Navalis 
exereitus  Princeps  dicitur  ab  eodem 
Luithprando  lib.  8.  cap.  6.  et  7.  Atque 
hic  xttT*  c^oyy|v  Magnus  drungarius  dici- 
tur in  Novella  Manuelis  de  Divers.  caus. 
et  apud  Joann.  Tzetz.  Ghil.  5.  cui  prsB 

aliiS  SUberat  Se^STepoc  Spou^yacpioc  ToO  ot6- 

Xou,  Ut  est  apud  Annam  1. 12.  Alexiad. 
pag.  869.  Vide  Godin.  de  Offic.  cap.  5. 
|95.  [Ipsa  vero  Drungarii  dignitasSpouy- 
Yapàxoc  dicitur  Anonymo  Gombefisiano 
m  Leone  Philosopho  n.  27.  Eumdem 
vide  in  Porphvrog.  n.  12.  in  Bomano 
Jun.  n.  1.  Simili  modo  dpouyyapsToc  Tfjc 
S^vXinc,  apud  Theodorum  Hermopolitem 
1.  7.  tit.  12.] 

Drungarius  VigiliìB,  seu  DrungO' 
rius  Imperialis  vigili»,  ut  est  in  Hist. 
Miscella  lib.  24.  pag.  789.  772.  i.  e.  Pr»- 
fectus  Excubitorum  Vigli  um  :  Spouryà- 
pfoc  T?ìc  pafftXixvjc  ^iyXoiQ,  Theophani  pag. 
416.  cujus  munus  erat  constituere  excu- 
blas  ex  praocepto  M.  Domestici.  Ita  Go- 
dinus  cap.  2.  4.  5. 16.  etc.  IIlius  meminit 
Gonstantinus  in  Basilio  n.  44.  Scylitzes, 

fiag.  598.  Phranzes  lib.  2.  cap.  18.  etc. 
dem  qui  NuxTénapxo;  in  Ghronlco  Ale* 
xandrino  pag.  744. 

Drungarius  GibiRìEotarum  ,  apud 
Gedrenum  in  Leontio,  et  Nicephorum 
GP.  in  Brevlar. 

Drungarius  Sci>8exoevi^(rou,  qui  Auctori 
HistorisB  Misceli»  lib.  28.  pag.  714. 
Drungarius  duodecimss  insuUs  perperam 
dicitur.  Vide  Glossar.  Meursii,  et  My- 
respum  sect.  1.  cap.  448. 

I  DRUPPA ,  yepyiptito;,  eXa^a  (iiXatva, 
Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerm.  Explicat  Lau- 
rent. Laurenberg.  in  Supplemento  Antl- 
quarii,  Oliva  qum  in  arbore  maturuit  ; 
alii  tamen  olivas  nondum  edules  aut 
maturas  intelligunt.  Drupm  vox  nota 
est  Plinio.  Graecis  apuiretTnc,  Fructus  ma- 
turescens  Jamjamque  ex  arbore  cadu- 


rus,  a  8pOc,  Quercus,et  generatim  arbor^ 
et  ic^icTco,  Gado. 

^  DRUSILA,  Una  generatione.  In  Glos- 
sar. Lat.  Itai.  MS. 

DRUSUS,  Patiens  aut  rigidus,  aut  con" 
tumaXf  Glossar.  Arabico-Lat.  et  Isid. 
[Vide  Grasvium.] 

DRUTHE.  Vide  DruefUe, 

<>DR1]ULIA,  Munusculum,  quod  ab 
ingredientibus  oCficium  aliquod,  in  pro- 
fessionem clientelas  offertur.  Bulla 
Adriani  IV.  PP.  ann.  1157.  tom.  8.  God. 
Ital.  diplom.  col.  925  :  Tantam  denique 
familiaritatem  ex  dilectione  in  domo  epis- 
copali habere  debet  (comes  Gebennensis) 
quod  in  mutationibus  officiorum  ejusdem 
domuSf  si  tu  inde  qussstionem  habueris, 
Druuliam  ibi  admodum  habere  debet» 
Vide  suora  Drolia  et  Drueleria, 

1  DRTOGOLAPTES ,  8puoxoXàim}<,  Spe- 
cies  avis,  Plinio  Picus,  Gallis  Pivert, 
Gloss.  vet.  Sangerm.  n.  oOl  :  Drìfogalap^ 
tes  (lego  Druocolaptes]  Avis  quss  %n  capite 
suo  in  modum  galli  cristam  habet,  quse 
ore  suo  arborem  fodiens  ibidem  sibi  nidum 
facit, 

1  DRTPHAGTUM ,  8p^9axTov,  GancelU, 
fores  tribunalis  seu  sepes.  S.  Gyprianus 
Epist.  20  :  Pro  se  dona  numerava^  »e 
sacrificaret  y  sed  tantum  ascendisse  vi' 
detur  usque  ad  Dryphacta  et  inde  des- 
cendisse. 

DUA,  prò  Duo,  neutr.  plur.  dixisse 
veteres.  notum  ex  Quintiliano  1. 1.  cap. 
9.  et  aliis.  Veteres  Glossa  :  Biceps,  Dua 
capita.  Vetus  inscriptio  nuper  detecta 
in  Ecclesia  Monast.  S.  Acheoli  Juxta 
Ambianum  : 

Pro  Salute  et 
Victoria  Exx  G 
Apollini  e  Tubr 
jugodumno 
Tribunalia  Dua 
Se  Tubogius  Esuogi 
F,  D.  S.  D. 

Ita  in  Godicibus  MSS.  Gapitularium,  et 
in  Lege  Bajwar.  Dua  crebro  prò  duo 
legi  monet  Stephan.  Baluzius  in  Not. 
ad  ead.  Gapitul.  pag.  1125.  Dua  CapUula, 
in  Gapitul.  Aquisg.  ann.  789.  cap,  22.  28. 
ubi  afii  Godices  duo  prasferunt.  [Godex 
MS.  Irminonis  Abb.  S.  Germani  fol. 
61.  col.  2  :  Faciunt  Dua  carra  ad  vinc 
riciam.] 

1  DUAGZATORIUM.  Hist.  Dalph.  tom. 
2.  pag.  282.  in  Gomputo  ann.  1838.  et 
seqq.  :  Item,  prò  tabulis  ad  fadendum 
unum  Duaczatorium  prò  Domina  DaU 
phina  et  duo  tabuleria  ad  opponendum 
igni  cum  pedibus  et  davis  necessariis  ibi' 
dem  VI.  sol, 

1  DUALIS,  Divisa  fmmina.  Gloss.  Isid. 
ad  quas  Graovius  :  Si  unquam  haBC  vox 
hac  notione  habetur,  dualis  faBmina  est 
adultera,  quaB  duos  viros  sectatur.  Gon- 
stantiensis  autem  generatim  exponit  : 
Dualis,  divisa,  gemina, 

^DUALITAS.  Marius  Mercator.  pag. 
48  :  Quid  Dualitas  naturarum,  quid  subs^ 
tantiarum  diversitas  in  uno  Domino 
Christo  m4igna  et  impia  loquacitate  nobis 
adfertur  f 

DUANA,  DuANBRius.  Vide  Doana. 

1  1.  DuANUS,  Debitus.  Gantatorium 
MS.  Abbatias  S.  Huberti  fol.  6.  r>.  : 
Hermannus  vero  et  Rodolphus  aliquandiu 
cum  nimio  dolore  superstites,  defecerunt 
sino  posnitentia  et  Diiana  recognitione. 

^  2.  DUANUS,  Qui  a  deux  jours.  Glos- 
sar. Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684. 

I DUARIA,  Donatio  mulleri  facta  pro- 
pter  nuptias.  Gharta  Edwardi  III.  Begis 
Angl.  ann.  1832.  de  Sponsalibus,  etc. 
apud  Bymerum  tom.  4.  pag.  509.  col.  1  : 


DUB 


DUB 


DUB 


199 


ProeuraioreB  prmfati  Comitia  eidem  aorori 
noatrm,  nomine  dcnationU  propter  nup^ 
tiaey  dotem  aeu  DtMriam  maignc^saent. 
Vide  Doarium, 

1  DUA.RIUM,  Eadem  notione.  Ghartu- 
lar.  S.  Vandregisili  tom.  2.  pag.  1964  : 
Ego  Roberlua  Lupra  concessi  omntno  ma" 
in  mem,  quod  ipsa  faciat  unam  domum 
in  Dtiario  ano  in  eardigno  meo, 

1  DUBALATIO,  Deaignatio.  Gloss.  San- 
Oerman.  num.  501.  An  mendum  prò 
DuhboHot  ita  at  Deaignatio  hic  idem  alt 
quod  actio,  qua  quia  Eques  Deaignatur 
aut  creatur ?[••  Vide  IHbulatio.] 

^DUBARE,  Dubitare.  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  God.  reg.  7657  :  Duptar,  Prov. 
ambigere,  dubitare,  Dubare.  Ital.  Dub* 
biare. 

1 D0BBATIO,  Equitis  creatio,  sic  a 
dubbavelduboan dieta.  Saxonice, 
dubbantoridere,  Equitem  creare, 
Gimbrice,  At  dìMa  til  riddara,  quod  est 
Juxta  Olaum  Verellum,  Percutere  ali- 
quem  in  Equitem,  seu  Percutiendo  ali- 
quem  in  Equitem  creare.  Nam  At  dubba 
primario  significata  Verberare,  percu- 
tere. Et  istud  moris  a  Normannis  in 
Angllam  invecti  etiamnum  perseverat  ; 
ubi  candidatus  Eques  strlcto  gladio  a 
Rege  percutitur.  Propterea,  inquit  Hic- 
kesius  Gramm.  Anglo-Sax.  pag.  151. 
creatio  Equitis  per  lioc  verbum  denotar! 
contigit,  post  introitum  Normannorum  : 
ante  quem  apud  An^lo-Saxones  mos 
eratf  non  per  vubbationem  a  Rege,  sed 
per  consecrationem,  militiam  legitimam 
ambientem  Equitem  crearti  facta  prius 
exomologesi,  nocte  in  vigiliis  et  oratio- 
nibus  in  Ecclesia  consumta,  atque  Sa- 
crorum  in  Missa  participatione  :  quibus 
peractis  Equiti  candidato  a  Sacerdote 
gladi  US  collo  cum  benedictione  impo- 
nebatur.  Hunc  autem  consecrandi  Mili- 
tis  modum  Normanni,  ut  scribit  Ingul- 
fus.  abominati  sunt,  talem  non  Militem 
legitimum  existimantes,  sed  Equitem 
socordem  et  degenerem.  Hasc  post  Hic- 
kesium  loco  allegato.  Vide  Adobare. 

DUBBERIA.  Fleta  lib.  2.  cap.  62.  |  85  : 
De  ita,  qui  duobtu  utuntur  offidia,  videli" 

eet tanneriaa  et  camificia,  vet  officio 

Bciaaoria  et  Dubberim. 

^  Ars  vestes,  Dobleti  dictas,  texendl. 
Vide  suora  Dobletua  1.  et  Doublelariua, 

^BUBjBNUS,  apud  antiquoa  dicebatur, 
qui  nunc  Domtnua,  Ita  Festus,  quem 
emendat  Scaliger  :  Dubtenua,  apua  an- 
tiquoa  dicebatur^  qui  nunc  dubiua.  Gloss.  : 
Imbenua,  Sivaic  Et  tamen  mirum,  inquit 
idem  Scaliger,  quod  in  eodem  Glossario 
legltur  :  Dubiua.  ^onótinc  ;  videtur  enim 
vulgata  lectioni  liujus  loci  favere.  Sup- 
plementum  Antiquari!  habet  :  Dubinua^ 
5(ff96c,  Dubiua,  Duplex, 

o  DUBIETAS,  Dubitatio,  Ital.  Dubbieta, 
G&n.Doute.  Testam.  ann.  1288.  Raim. 
Beren^.  comit.  Prov.  :  Item  atatuimua 
quod  at  aliqua  ambiguitaa,  Dubietaa  vel 
obacuritaa  auper  prasdictia  oriretur,  etc, 
Occurrit  prseterea  in  Stat.  Montis-reg. 
pag.  44.  Utitur  etiam  Ammian.  lib.  20. 
cap.  6. 

«  DUBIETUM,  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1271.  inter  Probat.  tom.  1.  Hist. 
Nem.  pag.  95.  col.  2  :  Cum  eaaet  alterca^ 
tum  et  Dubietum  inter  ipaoa  et  eaae  poS' 
aet  in  poaterum,  prò  qua  parte  seu  parti- 
bua  ainguli  eorum,  vel  eorum  auceeaaorea 
poaaint  uti  vel  debeant  juridictione  omni" 
moda,  etc.  Vide  infra  bubitabile. 

DUBIIIGENIOSUS,  Ineptus,  quasi  vir 
dubii  ingenii.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Dubinge- 
nioaua.ÒLfvr^. 

<*  DuBIO,  Instrumentum  incurvum , 
vel  quo  aliquid  curvatur  et  inflectitur  ; 


Hispan.  Doblar.  curvare,  inflectere,  nos 
Dotwleau  appeilamus  arcum  maJorem 

Srimarium.  Guido  de  Vigev.  MS.  de 
[odo  acquir.  et  expugn.  T.  S.  cap.  2  : 
Jn  pertica  circa  caloaum  aextum  aint  Du- 
bùmea  quatuor^  cum  quibua  plicentur  aeu 
ligentur  ipai  podii,.,,  et  illi  quatuorpodii 
ligentur  cum  auia  Dubionibua, 

1 1  DUBIOSUS,  Periculosus.  Dubioaum 
mare,  in  Statutis  et  privilegiis  MSS. 
piscatorum  Massi  1. 

•  2.  DUBIOSUS,  Dubius,  incertus.  Gali. 
Douteux,  Serm.  Barel.  in  festo  S.  Do- 
min.  :  Prima  (regula)  fuit  BaaUii,  aub 
qua  mUitant  monachi  Orientalea  aeu 
Gra^,  et  fratrea  Ermenii  vulgo  dicti,quaa 
regula  eat  acuta  Dubioaa.  Utitur  A.  Geli, 
lib.  5.  cap.  10. 

o  DUBITABILE,  Dubitatio,  quffistio  du- 
bia.  Gali.  Doute.  Lit.  Alfonsi  comit. 
Pictav.  ann.  1269.  in  Rei;.  11.  Ghar- 
toph.  reg.  fol.  95:  Ex  aerie  litterarum 
veatrarum  quaa  nuper  recepimua,  collegi' 
mua  duo  Dubitabilta  auper  quibua  peteba- 
tia  pleniua  edoceri. 

e  DUBITAMENTUM,  Eadem  acceptione, 
Ital.  Dttbitamento.  Gonc.  trevir.  ann. 
1227.  apud  Marten.  tom.  7.  Ampi.  Gol- 
lect.  col.  110  :  Item,  prascipimua  firmitei* 
et  diatricte,  ut  aaceraotea  in  caaibua  per^ 
plexia,  id  eat  Dubitamentia  et  erroneia, 
mittant  aubditoa  ad  peritiorea  ae.  Vide 
supra  Dubietum. 

«  1.  DUBITANTU.  Ambiguitas,  dubi- 
tatio,  Ital.  Dubitanza.  Instr.  ann.  1891. 
inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  8. 
col.  2:  Fuit  ordinatum  judidaliter  per 
dictoa  dominoa  refformcuorea,  quod  nobilea 
eaaent  de  contribuitone  univeraitcUia  viUsa 
Nemauai  in  quibuacumque  indictionibua  : 
removentea  quamcunque  differentiam,  opi- 
nionem,  DìAitantiam  nobiUum  et  inno* 
bilium  auper  prasdictia. 

^  2.  DUBITANTIA,  Timor,  metus,  Ita- 
lis  etiam  Dubitanza,  nostris  Doubtance 
et  Doubte.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God. 
reg.  7684:  Dubitantia,  Doubtartce.  Lit. 
Ant.  dom.  de  Bellojoco  ann.  1861.  ex 
Memor.  D.  Gam.  Gomput.  Paris  fol.  27. 
r*.  :  Leaqueh  chaatel  et  rentea  noatredit 
aeigneur  oata  à  noatre  ^ere,  aix  ana  d6- 
vant  aa  mort,  pour  baiUer  à  mona,  de 
Fiandre,  et  pour  certaina  enforcemena  et 
reparationa,  que  noatredit  pere  fiat  faire 
oudit  chaatel,  pour  la  Doubtance  de  mea^ 
aire  Jehan  de  Vemny,  guant  il  ae  touma 
ennemi  du  royaume.  Vide  in  Dubitare  et 
infjra  Dubium. 

DUBITARE.  Acta  Alexandrì  lU.  PP. 
ann.  1169  :  Ego  ncque  vos,  ncque  excommu- 
nicationea  veatraa  appretior,  vel  Dubito 
unum  ovum.  Itali  Dottare,  et  Dubitare, 
prò  Timore,  metuere,  usurpant,  ut  Dotta, 
prò  timore:  nostri  dicunt  Redouter, 
[alias  etiam  Douter.  Magnum  Gustuma- 
rium  Franciae  1. 4.  cap.  deapeinea  :  Doit  le 
juge  en  toutea  choaes  avoir  Dieu  devant  aea 
yeuxet  en  memoire;  car  ceatui  n*eat  paa 
digne  de  lenir  jugement,  qui  Doute  plua 
homme  que  Dieu,  Assisiee  aerosol,  cap.  7  : 
Chttcun  doit  plua  aimer  et  Douter  Dieu,  et 
a'arme  en  aon  honneur  que  bongré  ne 
maugré  d'homme,  ne  defemme,  negaaing 
d'avoir.  Douter  lea  Sarraaina,  in  Historia 
Guillelmi  Archiep.  Tyr.  continuata  de 
Bello  sacro,  apud  Marten.  tom.  5.  Am- 

Sliss.  Gollect.  col.  597.  Le   Roman  de 
farciaae  MS.  : 

Tu  ne  Dootat  Gomle  ne  Rol, 
Lm  pluf  rkhes  mM  oo  «fliroi. 

Le  Roman  de  Partonopex  MS.  : 

SI  que  pleiii4i«  ne  l'en  oeoit 
Pour  Troiens  que  tani  Dotof  !•] 


1  Doubte»  Doute,  Metus,  timor.  Pr»- 
ceptum  Philippi  VI.  Frane.  Regis  ann. 
1849.  prò  nundlnis  Gampaniae,  apud  de 
Launere  tom.  2.  OrdinaC  pag.  810  :  Pour 
ce  que  noua  aommea  auffiaamment  infoT" 
me*,  que  par  lea  priaea  deaordonnéea,  qui 
faitea  ont  esté  au  tempa  paaaé  par  noa 
Gena,  dea  chevatua  dea  marchana  et  fre- 
quentane leaditea  foirea,  pour  Doutea  dea' 
quellea  priaea  ila  aeront  tenue  à  petitea 
chevaucheurea,  etc,  Pour  la  Doubte  dea 
vexationa  et  dica  dependa,  ibid.  tom.  8. 
pag.  80.  in  Edicto  Johannis  Frane.  Re- 
gis ann.  1855.  En  perii  et  en  Doute,  in 
Litteris  ann.  1858.  ibid.  pag.  822. 

1  DUBITAS  ,  prò  Dubtetaa,  Dubitatio, 
apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  182.  col.  2. 

o  DUBITATIVE,  Dubitanter,  Ital.  I>u6i- 
tativamente.  Gali.  En  heaitant.  Gorrect. 
stat.  Gadubr.  cap.  14  :  Si  vero  contigerit 
ipaum  reum  Dubitative,  obacure,  vel  im* 
pliciteipai  libello  reapondere,  etc, 

«  DUBITEALIS.  Gharta  Rudolph!  L 
imper.  ann.  1278.  inter  Probat.  Jur.  do- 
mus  Bavar.  ad  regna  Hungar.  et  Boh. 
pag.  11  :  Propter  quod  acripturarum 
apicea  Dubitealia  acrupuloa,  et  obtenebrataa 
reminiacentias  caliginem  aui  clarUate 
luminia  repellentea,  etc.  Ubi  leg.  Dubie» 
tatia.  Vide  suora  Dubietaa, 

^  DUBIUH,  Timor,  metus,  periculum, 
nostris  alias  Doubte.  Arest.  parlam.  Pa- 
ris, sub  Jean.  reg.  Frane,  ex  God  reg. 
8812.  5.  fol.  18.  r*.  :  Et  iltud,  guerria  vel 
earum  Dubio  ceasantibua,  caperent  aieuti 
antea  tenebant.  Lit.  remiss.  ann.  1895. 
in  Reg.  147.  Ghartoph.  reg.  eh.  880: 
Erant  qussdam  gentium  armorum  aociO' 
tate  aupra  patnam,  quaa  valde  propter 
hoc  in  Dubto  conatituebatur,..,  exponena 
recordana  quod  patria  erat  valde  Dubia, 
etc.  Hinc  Doubtif,pTO  Timidus,  formido- 
losus,  vulgo  Timide,  craintif,  apud 
Monstrel.  8.  voi.  fol.  104.  i:  :  Le  due  de 
Bourgogne  reapondit  à  ce  que  le  chaneel' 
Iter  de  Franco  avoit  dit,  que  aon  fila 
eatoit  Doubtif  ;  a'il  eat  DoubHf,  ditU,  il 
ne  tient  paa  de  moy  :  car  oncquea  en  ma 
vieje  ne  Doubtay  homme.  Vide  supra 
Duoitantia. 

o  DUBIUS.  Loca  dubia,  Reficienda, 
munienda.  Gharta  ann.  1881.  inter  Pro- 
bat. tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  46.  col.  1  : 
Obtulerunt  ae  foro  paratoa  dictum  forta- 
licium  et  loca  Dubia  dicto  commiaaario 
oatendere,  ut  loca  reparanda,  cum  conai' 
ailio  ipaiua  commiaaarii,  valeant  breviua 
quam  poterunt  reparare.  Galli  dicere- 
mus.  Lea  endroits  foibUa. 

«  DUBLA,  Monetss  aur»  species,  Ital. 
Dobla.  Gharta  ann.  1497. 1.  Mai!  in  Reg. 
4.  Armor.  gener.  pag.  xij  :  Valente  quo" 
libet  [acuto  auri  cupni  aoliaì  quadraqtnta 
trea  Dublaa  cum  dtmidia.  Vide  Dupla  8. 

o  DUBLARIUM,  Doli!  species,  idem 
quod  supra  Doublerium  2.  Bulla  Honor. 
ni.  PP.  ann.  1221.  inter  Instr.  tom.  7. 
Gali.  Ghrist.  col.  92  :  Apud  Croiaay  quo- 
que  trecentorum  arpennorum  terrm  aeci- 
mam,  et  unam  Duolarium  vini,  et  unum 
modium  biadi. 

0  DUBLECTUS,  TunicaB  species,  nostris 
Doublet.  Gonst.  Freder.  reg.  Sicil.  cap. 
107  :  Jtem  quod  nrmdicti  comiteat  magna- 
tea,  baronea,  militea,  et  uxorea  eorum  poa- 
aint  habere  in  malate  guamimentum  unum 
de  aerico,  aub  eo  faraetum,  vel  Dublectum 
ac  juppam.  Vide  supra  Dobletua  1. 

1  DuBLERIUM,  Duplum,  Gali.  Le  Dou- 
blé, Deux  foia  autant.  Gharta  Petr!  de 
Geriaco  Prioria  de  Regula  ann.  1801  : 
Aaaignationes.,.  ipai  Conventui  feeimua 
prò  austentatione  xx.  Monachorum.,.,  in- 
cluao  Dublerio  Subpriaria.  Vide  Doublé^ 
riua. 


200 


DUC 


DUG 


DUG 


^DUBLIA,  Orustulum,  Qall.  Oublie. 
Ohartularium  Prioratas  S.  Petri  de  Do- 
mina fol.  98  :  Mansus  de  la  Varx  debet 
unum  textarium  vini  de  tascfia.,,  ix. 
sexiarioe  de  frumento..,  sex  denarios  Du* 
blias  per  Sexagesimam,  Et  fol.  107.  v«.  : 
Post  Calendaa  sex  denarios  Dublias  et 
unum  fassum  de  cignonis  (oignonisj  et 
dimidiam  booeiam.  Vide  Deublia. 

1  DUBLUS,  prò  Duplus,  Gallis  Doublé, 
in  Instrumento  ann.  842.  tom.  1.  novsB 
Hlstor.  Occitan.  col.  76. 

T  1.  DUCA,  vox  Italica,  Dax,  Gali.  Due, 
supra  legitur  in  Derivare, 

^  Ghron.  Modoet.  Bonincont.  apud 
Murator.  tom.  13.  Script.  Ital.  col.  1151  : 
Ibi  nobilissime  receptus  fuit  a  Castruccio 
principe  Lucano,  quem  Ducam  Lucanum 
constituit.  Non  semel  ibi.  Vide  Ducha. 

«2.  DUCA,  La  formula,  in  Glossar. 
Lat.  lUI.  MS. 

^  DUCALE.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Ducale, 
àrf oiveuc  ò  x&y  xTy)v(dv.  Ubi  perperam  Vul- 
canius  ductor  reponit.  Vetus  Gloss.  cap. 
de  Pellibus  :  Ducale,  oycoysvc-  Glossar, 
cifrici  :  Ducale,  latteh.  ubi  Somnerus, 
id  scilicet,  quo  equus  agasonis  manu  dU' 
citur,  Anglo  Saxonibus  Latteov,  est, 
Dux.  Vita  S.  Frontonii  Abbatis,  in  Vitls 
Patrum  cap.  8  :  Dimisit  servulus  primum 
camelum,  cujus  Ducaìem  tenebat:  ubi 
quidam  Ducalem  prò  fune,  quo  animai 
ducitur,  intelligi  volunt. 

1  DUGALIS^  Pertinens  ad  Ducem,  Gali. 
Ducal.  Passim  occurrìt  apud  Murator. 
tom.  12.  col.  456.  456.  458.  etc. 

«DUCALIS  Vestitus,  Ducis  scilicet 
Austri®,  ita  describitur  in  Charta  Fri- 
der.  I.  Imper.  ann.  1156.  inter  Probat. 
Jur.  domus  Bavar.  ad  Regna  Hungar. 
et  Bob.  pag.  5:  Dux  Atistriès  principali 
amictus  veste,  superimposito  Ducali  pilleo, 
eircumdato  serto  pinntto,  baculum  nabens 
in  manibus,  equo  assidens,  et  insuper 
more  aliorum  pirineipum  imperii,  eondu- 
cere  ab  imperio  feoda  sua  debet. 

DUGALITER^  in  morem  Ducis,  qui 
pnecedit,  apud  Sidonium  lib.  5.  Epist.  18. 

DUCAMEH,  Ducatus.  Glaber  Rodulfus 
lib.  1.  cap.  5  :  Illorttm  quippe  Ducaminis 
principatus  fuit  Metropolis  civitas  Roto- 
magorum.  Lib.  4.  cap.  6  :  Universos  sui 
Ducaminis  Principes  militaribus  adstrin- 
xit  sacramentis.  Cnarta  ann.  999.  in  Ta- 
bularlo BurguUensis  Monasterii  Oh.  44: 
Concedo  ex  tibus  mei  beneficii,  quod  ex 
Ducamine  tenere  videor  quartas  8.  etc. 
Utitur  non  semel  Dudo  ae  Morib.  Nor- 
mann.  pag.  102.  112.  [Charta  Roberti 
Ducis  Burgundi»  ann.  1040.  inter  Ins- 
trum.  tom.  4.  Gali.  Christ.  col.  148: 
Suscipiens  Ducaminis  giU>emacula  Bur- 
gufhdtss.]  Occurrit  etiam  in  Gestis  Con- 
sulum  Andegavensium  cap.  4.  num.  1. 

^  Unde  nostris  Duchame  et  Ducheaume, 
prò  Duché,  Le  Ducheaume  de  Lohor- 
rainne,  in  Lit.  ann.  1300.  ex  Lib.  rub. 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  125.  v«.  col.  2. 
Pacta  matrim.  inter  reg.  Bob.  et  Beatr. 
filiam  Ludov.  ducis  Borbon.  ann.  1834. 
in  Reg.  66.  Chartoph.  reg.  eh.  1485  :  Nous 
li  asserrons  mille  Uvrées  de  terre  à  Tour- 
noys,..,  avecques  chasliau  ou  meson  con- 
venwfle  ou  Ducheaume  de  Bourbonnoys, 
Homag.  Odon.  IV.  Ducis  Burg.  ann. 
1889.  inter  Probat.  ult.  Hist.  Trenorch. 
pag.  241  :  Li  dux,  qui  seray  par  le  temps, 
serau  tenue  de  faire  ?iomatge  à  l'abbé,., 
doudit  monastere  de  Tomus,  deans  Véglise 
de  TomuSj  ou  aulire  part  ou  Duchame 
<ie  Bouramane,  en  leu  convenable, 

^DUCANA,  prò  Doana.  Vide  in  bac 
voce.  Epist.  Soldani  apud  Lamium  in 
Delie,  erudi t.  inter  notas  ad  Hist.  Sicul. 
Bonincont.  tom.  1.  pag.  222  :  Prsscepimus 


domino  stali  nostri,  et  domino  nostrm 
DucansB,  quod  homines  vestros  in  personis 
et  rebus  salvent  et  manuteneant. 

1.  DUG  ARE,  Guidare,  vel  nutrire,  Joan. 
de  Janna  :  Onde  Educare,  i.  Enutrire, 

2.  DUGARE,  Ducem  agere,  Ducatum 
tenere.  Versus  pai»  altaris  asdis  S.  Marci 
Venetiis  inscripti  : 

Tune  Ordalapbiis  Faladnu  la  orbe  Ihmbat. 

Rursum  : 

Dandolns  Aodrau  pneclams  hooora  Docabal. 

Charta  Veneta  ann.  1480  :  Ducante  inclito 
Domino  Francisco  Foscaro.  Andreas  Dan- 
dulus  in  Chronico,  de  Petro  Candiano 
Duce  Venetor.  ;  Ducavit  menses  quinque, 
[Et  apud  Murator.  tom.  12.  col.  466: 
Ducante  Ulust.  D,  Andrea  Contarens  in- 
clyto  Venetiarum  Duce,  Cod.  469:  Duca- 
vit fideliter  annis  xv.  etc] 

DUGARIA.  ductus  aqu».  Vetus  Charta 
apud  Ughellum  tom.  8.  pag.  454  :  Latus 
unum  extenditur  in  palude,  alterum  latus 
in  Ducaria,  quss  dicUur  Cula,  sicut  ipsa 
Ducaria  defluit  versus  prssdictum  fluvium. 

jDUGARlUM,  Palatium  Ducis  Vene- 
tiarum. Vide  Ducatus. 

DUGARIUS.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Ductarius, 
avbiye^Sc  Ducale,  QCfiartyj^  ò  t&v  xtqvC^v. 
Ubi  forte  legendum  Vucarius, 

^  Vide  Ducale.  Duitres,  Ductor,  in 
Chron.  S.  Dion.  lib.  8.  cap.  5  :  Biens  ne 
nous  puet  grever,  puisque  Dieux  veult 
estre  nostres  Duitres. 

DuoARiÀ  Scrofa  ,  Ductrix  aliarum 
scrofarum  in  Lege  Salica  Ut.  2. 1  18.  et 
in  Lege  Aleman.  tit.  99.  {  14.  Ductrix, 
in  Lege  Bajwar.  tit.  12.  cap.  4.  {  2.  Gloss. 
Grsc.  Lat  :  'AyeXdcpxijc,  Dux  gregis.  Ca- 
toni cap.  150.  Sextarius  porcus  est,  qui 
gregem  prsecedens  ducit.  Vide  Bourde- 
lot  ad  lib.  2.  Heliodori  pag.  45. 

DUCAS,  seu  Ducgas,  Grsacis  Byzanti- 
nis  douxac,  Latinis  Dux,  Rogerius  Scla- 
vonis  Dux  sub  Manuele  Inip.  sic  Char- 
tam  subscrlbit  ann.  1180  :  Ego  Bogerius 
Sclavone  Dei  et  Imperiali  gratta  Dalma» 
tisB  et  Croatiss  Duccas  manu  mea  subs- 
eripsi.  Inscriptio  vero  sic  concipitur: 
In  Ducatu  Datmatiss  et  Croatits  extstente 
D,  Bogerio  Sclavone  Duce.  Conventiones 
Michaglis  Paiffiologi  Imp.  et  Genuen- 
sium  ann.  1261.  in  Historia  nostra  Gallo- 
Byzant.  :  Quod  si  eUiqua  navis  mercato- 
rum  Januensium  fuerit  in  Imperio  nostro, 
et  tunc  acciderit,  quod  stolus  Pisanorum, 
vel  Venetorum,  vel  aliorum,  qui  fiabent 
guerram  cum  Imperio  nostro,  et  Capita- 
neus,  seu  Duccu,  vel  Castellanus  loci,  ubi 
jam  dieta  navis  esset,  requireret  de  homi- 
nibus  navis  prmdictss  prò  muniendo  cas- 
trum,  etc.  In  versione  Gallica  MS.  :  Et 
le  Chapitain,  Due,  ou  Chastellein  du 
lieu,  etc.  Cretensis  Insulsa  apud  Venetos 
Prsefectus  semper  Ducas  Cret»  appel- 
latur  in  Chronico  MS.  Andre»  Danduli. 
Vide  Meursium  in  AoiSxac. 

^  DUGATISSA,  Ducis  uxor.  Gali.  Du- 
chesse. Obituar.  MS.  Rotomag.  ad  18. 
Jan.  :  OOitus  Ducatissm  Normanniss. 

1  DUGATONUS  ,  Nummus  argenteus 
valens  circlter  quatuor  libras  Franclcas. 
Gali.  Ducaton.  Memorantur  Ducatoni 
apud  Murator.  tom.  12.  col.  412.  sic 
dicitur  quasi  minor  Ducatus.  Vide  Du- 
catus 4. 

DUCATOR,  a Ducarepro Ducere. Glosse 
Lat.  Gr.  :  Ducatores,  àyoi,  7|Ye|t6vcc^  wpotj- 
You|uvoc.  Ducatores  navis,  in  leg.  Que- 
madmodum,  D.  ad  Leg.  Aquiiiam.  (9, 
2.  fr.  29.  I  4.)  Equites  Ducatores,  in  No- 
tit.  Imper.  lib.  1.  cap.  149.  àoyjxàxoptQ, 
vÌ8B  duces,  apud  Leonem  in  Taeticis 
cap.  8.  Occurrit  apud  Tertiillianum  ad- 


versus  Judseos  cap.  13.  S.  Augustinum 
lib.  8.  contra  Maximum,  in  Vita  S. 
Frontonii  Abbatis  cap.  7.  etc.  [^  Vide 
Glossar,  med.  Grascit.  in  AouxdETiop.l 

DUCATORIUM.  Gloss.  Gr.  Lat.  ìifS.  : 
'Aycoreu;,  Ducator,  hoc  Ducatorium,  Edi- 
tu  ni.  Ductum,  Ductarium, 

DuCATRIX,  apud  Apuleium  lib.  1.  de 
Dogmate  Platonis  :  iZte  vero  vitiorum 
Dficatrices  iraeundia  et  libido.  Ita  ex  vet. 
Cod.  restituii  Scaliger  ad  Manillum. 
Item  Ducissa,  Ducis  uxor.  Domnizo  lib. 
1.  de  Vita  Mathildis  : 

...  Sua  tampenftaeU  Doctlris. 

Occurrit  pluries  ibi,  et  in  Cbartis  ipsius 
Mathildis  apud  Franciscum  Mariam  In 
ejus  Vita  lib.  8.  pag.  105.  156.  etc.  [Item 
in  Charta  anni  1012.  apud  Muratorlum 
tom.  2.  part.  2.  col.  510.]  Vide  Ductrix. 

1.  DUCATUS,  Magistratus,  Pnepositura. 
Gloss.  Lat.  Crac.  :  DuccUus,  T|YC|tov{x. 
Quomodo  usurpatur  a  Suetonio  in  Ne- 
rone, Vopisco  in  Aureliano,  Lampridio 
in  Helioffabalo,  etc. 

2.  DUCATUS.  Joannes  de  Janna  :  Du- 
catus est  dignitas  duds,  vel  eiue  terra, 
Ducatus siveProvinciaAn  Concilio  Verme- 
riensi  ann.  752.  cap.  9.  Ad  honorem  Du- 
catus provehi,  in  leg.  18.  Cod.  Th.  de 
Proxim.  Comitib.  dispos.  (6,  26.)  Gun- 
ther.  lib.  5.  Ligurini  : 

....  Pw  Mptam  tigna  Docalmii 
Rite  reiignaiit. 

Mox: 

Marchia  tane  tallos  orai  luec,  nuie  vero  Dueatni. 
Nanacpi»  Tolans  prisd  deftodora  Bomeo  hoooria, 
Rex  palmo,  cum  Irea  Comilatiit  Ule  tanarat. 
Hi»  oooqna  oorapaclis.'el  in  ano  earpflrajaoctfa» 
GooatUo  Prooanun,  eakèrem  Jabot 


Ducatus,  in  Lege  Ripuar.  tit.  88.  |  1. 
Yldetur  sumi  prò  Bajuvariorum  provin- 
cia, n  uB&Ducatus  appel  la  tione  vu  Igo  dona- 
tur  in  ejusdem  provinci»  legibus,  quod 
a  Duce  regeretur,  nrssertim  tit.  2.  In 
Capitulari  8.  ann.  old.  cap.  42.  Ducatus 
sumitur  prò  provincia,  quao  a  Duce  regi- 
tur,  respectu  Comitatus. 

DuGATUM,  neutro  genere,  in  Lege 
Bajwar.  tit.  2.  cap.  9.  et  apud  Leonem 
Ost.  lib.  1.  cap.  6.  Tb  AouxdTov,  Auctor 
Vit»  S.  Sab»,  Nilus  Doxopatrius,  et 
Constant.  Porph.  de  Adm.  Imp.  cap.  50. 
lib.  l.deTbemat.  cap.l.  pariter  dixerunt. 

^  DuoATUS,  Villa  nuffidam  in  agro 
Ravennate,  cujus  domini  ducis  titulum 
assumebant,  in  Chart.  ann.  1197.  ap. 
Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  1.  col.  1^. 
Vide  Savin.  Hist.  Jur.  Rom.  med.  tem- 
por.  tom.  1.  can.  5.  §  117.  not.  d. 

1 8.  DUCATUS,  Palatium  Ducis.  Alber- 
tin.  Mussat.  de  Gestis  Henrici  VII.  lib. 
8.  apud  Murator.  tom.  10.  col.  876  :  Qìms 
Petrus  Gradonico  Dux  Venetiarum  eum 
comitiva  oòtnam  navigans,  comiier  hono- 
rificeque  admodum  excepit,  in  Ducatum 
adducens.  Aììì,  teste  Pignorio,  Ducarium 
appellant. 

4.  DUCATUS,  appellata  primum  Moneta 
Ducatus  Apuli»,  cusa  a  Rogerio  Rege 
Sicili»  ann.  1240.  Falco  Beneventan.  : 
Monetam  suam  introduxit^  unam  vero, 
cui  Ducatus  nomen  imposutt.  Occurrit  in 
Chartis  ann.  1181.  1186.  apud  Ughellum 
tom.  4.  pag.  227.  et  tom.  8.  pag.  98.  106. 

Ducatus,  Monet»  Venetic»  aure» 
species ,  ab  impresso  bocce  lemmate 
sic  nuncupatum  : 

su  Ubi.  Chrìale,  datoa,  qaem  la  ragia,  iato  Doeatoi. 

Zecchinum  hodie  vocant,  ab  officina  mo- 
netaria, qu»  Zecca  Italis  dicitur,  ducto 
nomine.  Venetos  autem  Duci  subesse 
nemo  nescit.  AouxdtTov  apud  Phranzem 


DUC 


DUC 


DUC 


20i 


lib.  8.  cap.  27.  Constantlnas  in  Hist. 

ApOlI.  Tyr.  :  Uno^a  ctiia^Oiqxsv  Souxdrra 
icavTax6va.  Cadi  autem  primum  coepe- 
runt  Ducati  sub  Jeanne  Dandulo,  qui 
Ducatum  iniit  ann.  1280.  ut  auctor  est 
Andreas  Dandulus  in  Chron.  MS.  ann. 
1280.  et  ex  eo  Petrus  Marceli us  in  Prin- 
cip.  Venet. 

DUCATUS  Hhodi.  in  Statutis  Ordin. 
Hospit.  S.  Joan.  Hierosol.  tit.  5.  S  42. 
moneta  Rhodiensium  Militum. 

5.  DUGAT0S,  Defensio  in  vita  per  ali- 
cujus  territorium,  Gali.  SaufconduU, 
sauvegarde,  Joan.  de  Janua  :  Ducatus^ 
Ductus,  vel  quida.  Epistola  Gregorii  VII. 
PP.  apud  ^runonem  de  Bello  Saxon. 
pag.  iS9  :  Henricum  atque  Rodulfum 
commoneatis,  quatenus  nobU  viam  illic 
secure  transeundi  aperiant,  et  adjutorium 
atque  Ducatum  per  talee  personae,  de 
qutbue  voe  bene  confidatisi  prtsbeant,  ut 
Iter  nobie  Chritto  proteaente  pateat.  Oc- 
currit  in  aliis  Epistolis  Gregorii,  apud 
Hugonem  Flavin.  in  Chron.  pag.  216. 
217.  219.  et  lib.  1.  Epist.  77.  lib.  4.  Epist. 
12. 18.  apud  Fulbertum  Carnot.  Epist. 
44.  Godefridum  Monachum  ann.  1190. 
Arnold um  Lubecensem  lib.  2.  cap.  8. 
Will.  ab  Oldenborg.  in  Itiner.  T.  S.  pag. 
145.  Burchardum  Monacb.  de  Gaslb.  S. 
Galli  cap.  7.  Gunradum  de  Fabaria  de 
Gaslb.  S.  Galli  cap.  8. 19.  Walaf.  Strab. 
de  Mirac.  S.  Galli  cap.  17.  Odonem  01  u- 
niac.  de  Reversione  JB.  Martini  a  Bur- 
gund.  cap.  8.  Venerlcum  Vercellensem 
ae  Unitale  Ecclesiae  conservanda  pag. 
46.[Obertum  Cancellarium  lib.  2.  Annal* 
Genuens.  non  semel  J  etc.  [^  Vide  Con- 
ductus,  1.  et  Haltaus.  Glossar.  German. 
voce  Creleite,  col.  627.] 

o  6.  DUCATUS.  Praestatio,  qus  domino 
exsolvitur  prò  aucatu  seu  securo  tran- 
si  tu  per  terram  illius.  Charta  ann.  1187. 
Inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Ghrist.  col. 

381  :   Concedo  in  perpeluum usatica, 

piscaticot  leudcL8,  Ducatus^  quista^t  al- 
oergas,  etc.  Vide  Guionagium  in  Guida, 

0  7.  DUCATUS»  Trames,  via.  Canon. 
Abbon.  tom.  10.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  629  :  Dum  tamen  inoffenso  vestigio 
viam  veritatis  ingressue  per  Ducatum 
Evangejii  non  recedat  a  dwinis  oraculis, 

1  DUCCAS.  Vide  Ducae. 

M  DUCELLUS,  Ducis  filius,  Annal. 
Pragens.  ad  ann.  lias.  ap.  Pertz.  Scrip- 
tor.  tom.  8.  pag.  121  :  Epiecopus.,,  %n 
Boemiam  cum  Ducello  Spttigneo  revev" 
titur,  geetane  ab  imperatore  sibi  tradita 
vexilla  ducatuB,  Vide  Ducillus, 

DUCENiB  DiQNiTAS,  Cujus  mentio  est 
in  Cod.  Tb.  leg.  8.  de  Cohortalib.  (8»  4.) 
leg.  7.  8.  20.  21.  de  AgenUb.  (6, 27.)  et 
ult.  de  Senatori  bus  (6, 2.),  gradus  quidam 
erat  in  Schola  Agentium  in  rebus,  prò- 
"Lìmns  Principi  Agentium,  sicut  e  Ducena 
ad  Principatum  Agentium  promotlo  fie- 
ret  :  bac  qui  donati  erant  DucenaHi 
appellabantur. 

1.  DUCENARIUS,  Ugutioni  lib.  2.  cap. 
8.dicitur,  qui  duobus  militum  Centuriis 
prseerat,  sicut  unì  Centurie.  S.  Hiero- 
nymus  ad  Pammacb.  :  Post  Tribunum 
PrimiceriuSf  deinde  Senator,  Ducena- 
rius,  Biarchus,  CircUor,  Eques.  Ducenarii 
non  semel  occurrunt  in  Veterib.  Ins- 
cript.  457.  8.  542.  8.  et  apud  Guai  ter  um 
in  Tabulis  Siculis  pag.  18. 

2.  DUCENARIUS,  Judex,  qui  de  levio- 
ribus  causis  judicabat.  Sueton.  in  Aug. 
cap.  84  :  Ad  tres  judicum  decurias  quar- 
tam  c^didit  extnferiori  censu,  qusR  Duce- 
nariorum  vocaretur,  judicaretque  de  le- 
vioribus  causis.  Ducenarii,  Procuratores, 
qui  ducentasestertiaaccipiebant  a  Prin- 
cipe, ut  docet  Dio  lib.  58.  pag.  506.  Vide 

in 


Jacobum  Gothofredum  ad  leg.  1.  Cod. 
Th.  de  Exact.  (11,  7.)  ubi  multa  de  Du- 
cenariis  congerit.  [«*  Vide  Glossar,  med. 
Grsecit.  in  Aouxevopiot.] 

o  DUCENTUM,  Modus  agri.  Charta  prò 
capit.  Tornac.  ann.  1874.  in  Reg.  105. 
Chartoph.  reg.  eh.  265  :  In  parrochia  de 
Dotegntes  unum  bonnarium,  tria  quar- 
teria et  Ducentum  terrai  arabilis.  Vide 
supra  Centum  2. 

o  DUCERE  Causam,  Litem  proseaui, 
Gali.  Suivre  une  affaire.  Lit.  ann.  1840. 
tom.  8.  Ordinat  reg.  Frane,  pag.  605  : 
Et  quia  Ducere  causam  prmdxctam,  et 
diversis  et  pluribus  ressortis  subici,  esset 
dictis  religiosis  nimis  grave  et  sumptuo' 
sum,  etc. 

«   DUCERE    DOGMATA     MONACHORUM, 

Monasticam  regulam  seoui.  Acta  S. 
Lamb.  tom.  5.  Sept.  pag.  529.  col.  2  : 

Prssol  eoim  timc  coBoobiuin,  qood  nooiiiie  diami 
SUboIaum,  tubiens,  monachonim  doginaU  Duxit 
Anoos  per  S0pl6iii,  0tc. 

o  DUCERE  AD  Memoriam,  Custodire 
memoriam,  Gali.  Conserver  la  mémoire. 
Testam.  Mafaldse  regin.  ann.  1256.  tom. 
1.  Probat.  Hist.  geneal.  domus  reg.  Por- 
tug.  pag.  88  :  Jtem  mando  domnas  Or- 
racas  Sancii  sorori  meas..,  quatuor  tau- 
cas,...  quod  Ducat  me  ad  memoriam, 

0  DUCERE  Malam  Vitam  Alicui,  II- 
lum  asperius  tractare,  objurgare,  vulgo 
Mener  vel  Faire  une  terrible  vie  à  quel- 
qu'un.  Lit.  remiss.  ann.  1868.  in  Reg. 
91.  Chartoph.  reg.  eh.  477  :  Uxor  dictiPe- 
tri  inco^pit  dicto  supplicanti  malam  vitam 
Ducere^  dicendo  quod  dictus  supplicane, 
qui  consilium  deaerai  emendi  dieta  arma 
sub  spe  lucri,  erat  in  causa  suas  perdi- 
tionis  atque  dampni, 

1  DUCHA,  Dux,  Ital.  Duca,  Gali.  Due, 
Ducila  Creta^  insulae,  apud  Murator.  tom. 
12.  col.  429. 

1  DUCHERII,  Sacerdotes  qui,  licet  vi- 
tam non  profiteantur  monasticam,  in 
Prioratibus  tamen  S.  Victoris  Massi- 
liensis  sedes  habent  perpetuas,  vulgo 
dicti  Conduchers  et  Paneiiers.  Capi  tu- 
lum  Generale  S.  Vict.  Massil.  ann.  1818: 
Statuimus,  guod  in  Prioratibus  dicti  Mo- 
nasterii  hcAentibus  Clericos,  Ducherios, 
Panatat^os  seu  Conviva^,  etc.  Vide  Con- 
ducherii. 

1  DUCHISSA,  ut  Ducissa,  Gali.  Du- 
chesset  Ducis  uxor,  Ducatus  Domina. 
Occurrìt  in  Opusculo  Gualvanei  de  la 
Fiamma,  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
1048.  Le  Roman  d'Athis  MS.  : 

A  i^oar  y  eri  la  DndioiM 
Noble  dame  pretix  et  courtoiaob 

DUCIANUS,  Qui  ad  Ducem  spectat. 
Ducianij  Ducis  limitis  Offlciales,  in  leg. 
un.  Cod.  Justin.  de  Littor.  custod.  (12, 
44.)  Dudani  apparitores,  id  est,  Ducis  in 
leg.  un.  Cod.  Th.  de  Quadrìm.  brevib. 
(11,  25.)  Ducianum  offlcium,  seu  Ducis  in 
leg.  2.  eod.  Cod.  de  venat.Ferar.(15,ll). 

o  DUCIATICUS.  Idem  quod  Dusius,  Dae- 
mon.  Bveviculus  cantra  Duciaticum,  ex 
Cod.  reg.  1603.  fol.  5.  v».  laudato  tom.  8. 
novi  Tract.  diplom.  pag.  196.  Vide  infra 
Dusiolus, 

0  DUdBILE,  Vectura,  àyctfyiiAov,  in  Cas- 
tigai ad  utrumque  Glossar,  ex  Cod.  reg. 

DUCIBIUS,  Qui  facile  duci  et  flecti 
potest.  Victor  Vitensis  lib.  8.  pag.  52  : 
Accipiens  quoque  tyrannus^  ut  erat  Duci- 
bilia  et  ferus,  aerpentinam  suggestionemy 
feralibua  Edictis  lotam  ccepit  Africam 
commovere. 

1  DUGIBULUS.  Vide  mox  Duciculus. 

1  DUCIGULA.  ut  Duciculus.  Miracula 
S.  Trudonis  Ilo.  1.  cap.  1  :  Non  pasaus 
est  moram  innectere,  ut  Duciculam,  quam 


tum  forte  partim  habebat  de  tanna  ex- 
tractanij  remitteret. 
DUCIGULUS,  Epistomii  vertibulum,  sea 

Saxillus  ori  Epistomii  insertus  ;  Douzi, 
^uzil^  et  Douztlia,  Arvernis  ;  le  Dosil  cu 
faucet  de  la  tonne,  in  Consuetudine  La- 
bourtensi  tit.  7.  art.  9.  Dousils,  in  ve- 
terib. Consuetudinibus  Bituricensibus 
apud  Thomasserium  pag.  884.  Vita  MS. 

5.  Romarici  :  Serrticulum  ab  educendo 
Duciculus  dictum.  Vita  S.  Urbani  Epis- 
copi Lingon.  cap.  1  :  Ligamina  vasorum 
gladits  praaciderunt  Duciculoaque  abstra- 
xerunt.  Passio  S.  Bercharii  apud  Ca- 
musatum  :  Forte  ille  tunc  promptuarium 
ingressus,  antevossteterat^  et  sudem^  quas 
vulgo  Duciculum,  a  potu  sctlicet  educendo, 
dUntur,  in  manu  tenens  cerealem  am- 
phoras  potum  infundebat,  etc.  Berta  Sanc- 
timon&lls  in  Vita  S.  Adelheidis  Virg. 
cap.  5  :  Ore  cupaa  non  ob firmato,  aed  Du- 
dbulo  secum  in  manibus  asportato.  Ubi 
legendum  Duciculo,  Bernaraus  Mon.  in 
Consuetud.  Cluniac.  MSS.  cap.  54  :  Non 
solum  fundum  cuppaa,  verum  etiam  Duci- 
eulum  abluere  curai.  Liber  Ordinis  S. 
Victoris  Parisiensis  MS.  cap.  12  :  Sed  et 
matas,  supersedes,  et  muscàtoria,  et  Du- 
ciculos  ad  lavatorium,  quoties  opus  est 
emundare.  Occurrit  praeterea  in  Mira- 
culis  S.  Ursmari  per  Flandr.  num.  18. 
in  Miraculis  S.  Angllberti  lib.  1.  cap. 
21.  et  in  Vita  S.  Fidoli  Abbat.  n.6.  atque 
ex  iis  emendandus  videtur  Wandelber- 
tus  in  Miraculis  S.  Goaris  cap.  7:  Cum 
Cellerarius...  vinum  de  cupa  quadam 
hausisset,  casu  contigit,  ut  cupaa  Cuni- 
culum  aliud  forte  meditane  infirìne  clau- 
deret,  et  abiret.  Legendum  enim  Duci- 
culurh. 

«o  DUGICLUS.  Reinard.  Vulp.  iib.  8. 
vers.  1967  ; 

Soltts  inlt  craiaerain,  tooBiB  pineerna  Duddoe 
Delrahll,  ni  prodat  quoque  qnod  intus  habeU 

Ducillus.  Ugutio  et  Joannes  de  Ja- 
nua :  Ducillus,  qui  et  Docillus.  qui  abdit 
foramen  dolii,  clapsydra.  r*  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  DouisU, 
clepcedra,  Docillus,  Ducillus.  Aliud  Pro- 
vine. Lat.  ex  Cod.  7657  :  Dosilhy  Prov. 
Ducillus,  c^p«edra.lGervasius Dorobern. 
ann.  11^.  in  Cod.  Cantabrig.  Uaque  ad 
foramen  obicia,  qui  uaitato  nomine  Du- 
cillus vel  Clypaedra  dicitur,  etc.  Inde 
Occitanis  Adouzilliij  mettre  en  perce, 
percer  le  vin.  Vide  tilepsydra. 

DuGiOLUs,  Eadem  notione.  S.  Theo- 
doricus  in  Vita  S.  Magni  apud  Cani- 
sium  :  Tracio  serraculo,  meatim  in  ti- 
prum  currere  sinit,,.,  et  seraculum,  quod 
Duciolum  vocant,  manu  ferens,  ante  cons- 
pectum  B,  Magnoaldi  astitit.  Quidam 
Codices  prseferunt,  seraculum,  quod  Du- 
ciculum  vocant.  Eadem  habentur  apud 
Bedam  in  Vita  S.  Columbani  cap.  lo. 

DOGILLUS,  Ila,  lum,  Clepaedra,  Joan. 
de  Janua  in  Ductilia. 

Dux.  Vita  S.  Benedicti  Anianensis 
cap.  48.  Edit.  Mabillonii  :  Perrexit  fra- 
ter,  et  abatracto  Duce,  egreditur  vinum. 

Educillare,  Vinum  et  vasa  delinire, 
et  vendere  sub  hedera,  Sambuco  :  Ven- 
dre  du  vin  à  broche, 

o  DUCILIS,  Epistomii  vertibulum.Acta 
translat.  S.  Savini^  apud  Marten.  tom. 

6.  Ampi.  Collect.  col.  809  :  Cum,..  plaua- 
trtim  muato  onuatum  minarci,.,  Ducilis  a 
fundo  harralia  egresaua  in  terram,  ne- 
mine  considerante,  prosiliit  ;  attamen 
mustua  haud  minus  quam  si  cbturaium 
eaaet  foramen,  nec  una  fluerat  gutta,  ste- 
tit.  Vide  Duciculus, 

DUCILLA,  Ugutioni,  Joanni  de  Janua, 
et  Balbo,  Parva  Dux,  vel  Ducis  filia. 

26 


202 


DUO 


DUC 


DUE 


DUCILLUS,  Parimi  Dux,  Joanni  de 
Janua.  Vide  [^  Ducellus  et  alia  notione 
Ini  Duciculus. 

i  DUCIOLUS.  Vide  Duciculu9. 

0  DUCISALIS.  Ad  ducis  dlgnitatem 
spectans.  Testam.  Jacobi  de  Pign alarlo 
ann.  1352.  in  Access,  ad  Hist.  Gassin. 
part.  1.  pag.  409.  col.  1  :  Recomendo  filios 
meos  sacrx  regim  et  pMinali  majestati  ac 
etiam  Ducisah.  Vide  Ducianus. 

1  D0GISGAT0S,  Ducatus.  Gali.  Duché. 
Charta  anni  1281.  apud  Lobinellum  tom. 
2.  Hist.  Britan.  Aremor.  col.  1686  :  Nec 
eorum  homines  compelUre  ctd  obediendum 
ratione  feodorum  auorum  de  Vicecomitatu 
de  Rohan,..  in  aliauo  in  Dueiscatu  Bri- 
tannie^  nisi  apud  Ploarmel  solum. 

j  DUCISSA,  Ducis  uxor,  apud  Ryme* 
rum  tom.  5.  pag.  616.  col.  1.  Ludewig. 
Reliq.  MS.  tom.  5.  pag.  501.  etc. 

DUCUS,  DucUx,  trium  unciarum.  Ita 
Gloss®  Arabico-Lat. 

D0CONES.  Vide  Durconea. 

o  D0GTABILIS,  Qui  facile  duci  potest, 
ducili is.  Arest.  ann.  1889.  12.  Apr.  in 
voi.  8.  arestor.  parlam.  Paris.  :  St  dicti 
canonici  veUent  tradere  pignora  porta' 
bilia  9eu  Ductàbilia,  etc.  Vide  mox  Dtic- 
tibilis. 

j  DUGTARE,  Ducere,  Ducem  agere. 
Gerohus  Praepositus  Reicbersperg.  Ex- 
posit.  in  Psal.  lxiv.  ad  Eugenium  III. 
Papam  apud  Baluzium  Misceli,  tom.  5. 
pag.  &5  :  Sicut  hi  quorum  interest  exer^ 
citum  campo  Ductare^  congrue  investiun^ 
tur  per  veocillum,  tic  non  indecenter  ex 
longo  usu  Prtefectus  urbis  ab  Imperato- 
ribus  cognoscitur  investitus  per  gladium 
contra  malefactores  urbis  exertum, 

D0GTARI0M.  GIoss.  Lai.  Gì,.  Buda- 
rtum,  àycoyeu^,  ^uti^P»  Buctarius,  àywyeiSc. 
Ductus,  v(Vi'^vj^  u6aT0C,  uSpaycÓYCov. 

o  DUCUBIUS.  Eadem  notione.  Gbarta 
ann.  1296.  in  Òharlul.  eccl.  Lingon.  ex 
Cod.  reg.  5188.  fol.  282.  v  :  Fadmvis  nos 
in  solidum  fidejussoreSf  prindpales  deòi- 
tores  et  redditores  in  pignoribus  suffi- 
cientibuSf  portabilibua  et  Buctibilibus,  red- 
dendis  et  deliberandis  apud  Castellionem, 

DUGTILE.  Vide  Buctus. 

DUCnUS,  DuGTiLEUS.  Joan.  de  Ja- 
nua :  Buctilis,  a  duco  dicitur,  unde  Bue- 
tiliter,  €uiverb.  et  Buctileus,  tea,  leum, 
Bucillus,  la,  lum. 

*  Docilis,  tractabilis.  Elmham.  in  vita 
Henr.  V.  reg.  Angl.  edll.  Hearn.  cap. 
87.  pag.  244  r  Tandem  tamen  post  plurt- 
mas  fiiriales  alternatas  insanias,  co~ 
guntur  inclusi  fieri  Buctiles  in  tractatum. 
Vide  BudbUis, 

D0CT1T1A,  Tributum,  quod  prò  mer- 
cibus,  qu8e  educuntur  et  exportanlur, 
penditur,  pour  les  voitures,  Gbarta  Ro- 
troci  Gomitis  Perticensis  ann.  1186  : 
Volumus  quod...  a  pedagiis,  traversibus, 
deprisibuSy  et  quibusvis  consuetudinibus 
et  eocactionibus  smcularibus,  una  cum  ani- 
malibus,  suppellectilibusy  et  aliis  quibus- 
cunque  bonu,  etc.  mercimoniis,  et  Bue- 

titiis  quibusvis sint    immunes.    Ubi 

forte  legendum  Bricturis,  id  est,  Broi- 
tureSjSeu  Iributis.  qusB  exsolvuntur. 

f  DtrCTnrUS.  vide  Buctus  2. 

1.  DUGTOR^Dux,  Dignitas  Ducis,  apud 
Paulum  Warnefr.  de  Gestis  Longob. 
lib.  2.  cap.  2.  lib.  4.  cap.  46.  lib.  5.  cap. 
16.  lib.  6.  cap.  1.  27.  44.  Dìtmarum.  lib. 
4.  pag.  47.  Henricum  Roslam  in  Her- 
lingsberga  v.  474.  etc. 

2.  D0GTOR,  Idem  etiam  qui  Gnecis 
Aia9(d<rry)c,  qui  ad  conducendum  aliquem 
in  via  per  alterius  regionem  datus  est  a 
quovis  Principe.  Luitbprandus  in  Le- 
gai. :  Turbatus,  Atavu&fftv),  id  est,  Buctori 


meo,  50.  aureorum  rea  pretto  dedi.  Vide 
Bucatus,  Biasostes. 

oo  DUGTORIA  Dionitas,  Ducis.  Annal. 
Quedlinburg.  ad  ann.   965.  ap.  Perlz. 

Scriptor.  tom.  8.  pag.  67  :  Heinricum 

gratia  fideli  donatum^  Buctoria  itidem 

dignitate  sublimatum debito  dilectionis 

venerantur  affectu. 

DUGTRIX,  Bucissa,  Ducis  uxor.  Leo 
Osi.  lib.  8.  cap.  60  :  Mathilda  Buctrix 
Liguria^,  etc.  Occurrit  praeterea  apud 
Helmodum  lib.  1.  cap.  71.  apud  Ruod- 
mannum  Abbatem  in  Epist.  ad  Eckear- 
dum>  Ditmarum  lib.  2.  pag.  16.  lib.  4. 

gag.  86.  Eckeardum  Jun.  de  Gasib.  S. 
ralli  cap.  10.  et  11.  Gontinuatorem  Hist. 
Episcopor.  Virdun.  n.  4.  in  Bu Ilario 
Gasin.  tom.  2.  pag.  105.  etc. 

^  Pro  Abbatissa  occurrit  in  Act.  S. 
Joan.  epìsc.  tom.  6.  Sept.  pag.  80.  col.  2. 

DuGTRix,  Scrofa,  porcorum  mater,  in 
Lege  Bajw.  til.  12.  cap.  4.  {  2.  Buctrix 
jumentorum,  in  Lege  Aleman.  lit.  72.  J 
1.  Vide  Bucaria. 

1.  D0GTUS.  Marculfus  lib.  1.  Form. 
88:  Si  hoc  conjurare  potuerit,  de  hac 
cauaa  Buctus  aeaeat.  Lio.  2.  Formula  18. 
ouffi  est  de  securitate  prò  bomicidio  : 
Sed  in  omnibua  exinde  Buctua  et  abao^ 
lutua  appareaa.  Ubi  Bignonius,  ductum, 
prò  eductumy  positum  putat,  hoc  est,  de 
cauaa  eductum.  Sed  malim  bocce  voca* 
buio  aecurum  eum  dici,  tanquam  con* 
ductu  et  salvagardia  obtentis.  Gapitu- 
lare  Garoli  M.  ann.  808.  cap.  6  :  Be 
Ulorum  hominum  conquiaitu,  qui  modo 
feria  ducti  fuerunt,  et  poatea  euiquiaie' 
runt,  poatquam  patrea  eorum  et  parentes 
Bucti  aunt.  Ubi  adquiaierunt,  poni  vi- 
detur  prò  adquieterunt.  Vetus  placitum 
ann.  ff76.  editum  a  Baluzio  in  Append. 
ad  Gapitul.  n.  104  :  Et  hanc  meam  rea- 
ponaionem  prauentias  veatras  judicium 
conditionia  eatendit  aaapedictua  Fredemi-' 
rua  mandatariua  de  Ardeaindo  Epiacopo, 
qui  legibua  Buctua  eat,  atque  ibidem  reao- 
nat.ex  qua  auctoritate  praedictua  locua 
S.  Felicia  aub  ditione  S.  Eulalias  eaae  de- 
bet.  Ganones  S.  Patricil  cap.  21  :  Chria- 
tianua,  cui  dereliquerit  aliquia  et  provo- 
cat  eum  in  Buctum,  et  non  %n  Eccleaiam, 
ut  ibi  examtnetur  catwa,  qui  aie  fecerity 
alienua  ait.  Ubi  War»us  ad  marginem 
reposuit  f.  judicium  :  sed  drictum  legen- 
dum videtur,  id  est,  in  Jus.  Vide  Birec- 
tum  et  Educere. 

o  Ut  ut  est  de  bujusce  vocis  in  Mar- 
culfi  formulis  interpretatione  a  Bigno- 
nio  vel  Gangio  proposita,  aliud  signi- 
ficare videtuc  in  placito  hlc  laudato. 
Legibua  enim  ductua,  idem  mi  hi  est 
quod,  in  legibus  peritus,  exercitatus  ; 
unde  vetus  Gallicum  Buity  eodem  intel- 
lectu,  a  verbo  Buire,  docere  vel  addis- 
cere.  Lit.  remiss.  ann.  1898.  in  Reg.  145. 
Ghartoph.  reg.  eh.  149  :  Le  auppliant 
baillia  aea  chevaux  et  cKarrette  à  aon  filz 
potir  lea  menar  et  conduire,  lequel  de  ce 
faire  n*eatoit  p<ia  bien  Buit.  Ali»  ann. 
1456.  in  Reg.  191.  eh.  284  :  Pour  ce  que 
icellui  ViUape  aupjìliant  eat  fort  Buit  et 
experimente  en  fait  de  naviqaaey  etc.  Le 
auppliant  print  vouloir  en  lui  de  aoy  met- 
tre  avant  et  Buire  au  fait  de  marchan~ 
diae,  in  aliis  ejusd.  ann.  ìbid.  eh.  285. 
Denique  ali»  ann.  1475.  ex  Reg.  195.  eh. 
1528  :  Ce  que  le  auppliant  en  faiaoit.  c^ea^ 
toit  pour  le  prouffit  d'icellui  Pierre  Renel. 
et  leBuyre  audit  meatier  (de  cousturier.) 
Vulgatior  vox  Buire,  prò  Gon venire, 
pertinere.  Gbarta  ann.  1880.  in  Ghartul. 
S.  Martin.  Pontisar.  fol.  85.  v*  :  Reco- 
gnurent  et  eonfeaaerent  pour  tani  comme 
et  diaacun  d'eulz  touene,  puet  toucher, 
Buire  et  appartenir,  etc. 


2.  DUCTUS.  prò  Aguaaductuay  in  God. 
Th.  leg.  1.  de  Àquaeduct.  (15, 2.)  ubi  Tri- 
bonianus  restituii  Aquauiuctua,  Papias  : 
Buctua,  aquaa  decuraua.  Ita  aulem  appel- 
lalur  locus,  ubi  aqusBconfluunt.  Boccia, 
Italis,  est  canalis,  lubus  fictilis,  per 
quem  fluunl  aqu»  :  Bouet,  Andegaven- 
sibus.  Gloss.  Lai.  Gr.  :  Buctua,  ètYwyEÙc 
\»daTo;,  (iò^aytiyioy.  Alvarus  in  Vita  S. 
Eulogii  :  Ad  prominentem  canalia  Buc" 
tum,  qui  auper  illa  loca  producitur,  per~ 
venit.  Tabular.  S.  Albani  Andegav.  : 
Banana  nobia  ob  remedium  animas  ausa  et 
patria  aui  deacenaum  unum,  quem  habe" 
oat  in  rivulo,  qui  appellatur  Bucto,  cum 
omni  conauetudine,  excepto  caanagio,  et  de 
alio  deacenau,  quem  Emtnua  de  Reg  inaldo 
Banario  in  Altione  dedit  nobia  aimili 
modo,  et  conauetudinem,  quam  ibi  ìiabe- 
bokt,  excepto  cosnatico.  Gbarta  Fundat. 
Monasterii  S.  Laudi  Andegavensis  :  Et 
cum  viUiearia,  et  fodrio,  et  omnibua  con- 
auetudinibìia  terraa  et  fluminia  a  rupe 
Colubraria,  uaque  ad  Buetum,  a  Buctu 
vero  uaque  ad  vallem,  etc.  Occurrunt 
eadem  verba  in  Gharta  alia  Fulconis 
Regis  Hierosol.  et  Gomltis  Andega- 
vensis prò  Ganonicls  ejusdem  Ecclesi». 
Vide  lom.  5.  Uff  belli  pag.  1572.  Orde- 
ricum  Vitalem  lib.  8.  pag.  479.  Hlsto- 
riam  Monast.  S.  Nicolai  Andegav.  pag. 
20.  59.  Monasticum  Anglic.  lom.  1.  pag. 
808.  etc.  Occilanis  Beuta,  idem  valel  ac 
aqu»  vel  fonlis  caput,  origo.  Boualle,  in 
Gonsuel.  Burdegal.  art.  115.  prò  canali 
latrine,  seu  ductu.  [Vide  Boitua.] 

DuoTiLE.  Alia  Gharta  ex  eodem  Ta- 
bularlo EcclesiflB  S.  Laudi  Andeg.  :  Vo- 
lumua  poateriteUi  acriptum  relinquere,  quo 
paolo  Sanctimonialea  Eccteaiaa  Caritatia 
cum  Canonicia  S.  Laudi  Buctile  «uò 
bucca  Meduanas  communiter  habuerunt. 
Occurrit  ibi  pluries.  Buctilea  aquaa,  in 
Gharta  Hispanica  «r»  1016.  apud  An- 
ton, de  Yepez  in  Gbron.  Ord.  S.  Bene- 
dicti  tom.  5.  pag.  444.  v.  Productilea, 
nude,  crebro  in  TabulisHispanicls  apud 
eumdem. 

DucTivus,  Buctibua  scatens.  Gharta 
Sanclii  Regis  Aragon.  «rie  1181.  apud 
eumdem  de  Yepez  tom.  7  :  Montuoaum 
aive  Buctivum,  etc. 

DuGTUS  ViARUM,  In  eadem  Gharta  : 
Aquia  aquarumque  exUibua,  et  regrea" 
aioua  earum,  viaa  Buctibua,  et  reductibua 
earum,  etc. 

o  8.  DUCTUS,  f.  Gapislrum,  quo  equus 
ducilur  :  eo  cffiterum  sensu  vox  Buel 
occurrit  in  Lit.  remiss.  ann.  1889.  ex 
Reg.  185.  Ghartoph.  reg.  eh.  287  :  Icellui 
Banoia  le  menofa  de  parolea,  et  auaai  lui 
ceint  le  Buel  die  aon  cheval  par  la  cein^ 
ture,  pour  ce  qu'il  faiaoit  aemblant  de  lui 
enfouir,  et  en  ceat  eatat  le  ramena  en  aa 
maiaon.  Annal.  Genuens.  ad  ann.  1164. 
apud  Murator.  lom.  6.  Script.  Ital.  col. 
295  :  Imperator  reapondit  :  Ego  aum  aU' 
per  equum  et  habeo  pedea  in  Buctu  eiua, 
etc.  Ubi  alter  Godex  MS.  habel  Streiria. 
An  bene,  haud  satis  scio. 

DUDENA,  prò  Buodena,  Gallis  Douzain^. 
Gloss.  Gr.  Lai.  MS.  :  Acódexa.  Budena, 
duodeeim.  Editum  d«&dexac,  5u65cxa,  Duo- 
decima. [Vide  Bozena.] 

0  DUEGIA,  Embregma,  Ital.  Boccia, 
Gali.  Bouche  et  Bouge.  Andr.  Thurinus 
librum  inscripsit,  de  Embrocha  nova  aeu 
Buccia  artificiali,  etc, 

1  DUELEGH,  eat  in  hotnine  tartari  ape- 
cica,  lapia  apongioaua  periculum  et  maxi»^ 
mum  dhlorem  creatM.  Roch.  le  Baillif  in 
Diction.  Spagyr. 

^  DUELLA,  dieta  quaai  duaa  aeoDlulas  ; 
nam  vi.  aeripulia  conatat,  quaaque  aie  acri' 
bitur  o  o.  Papias  MS.  Hickesio  Dissert. 


DUE 


DUE 


DUE 


203 


pag.  111.  est  tertia  pars  uncl».  A.  Jonas 
islandus  Crimogese  lib.  1.  cap.  8.  pag. 
85  :  Marca  lalandiea  valebat  unciam  ar^ 
genti  defmeati  cum  Duella,  Gloss.  San- 
german.  n.  501  :  DueUis,  Sexlula  bis  cui' 
mmpta  duellem  facU,  [^^  Vide  Isidor. 
Origin.  lib.  16.  cap.  25.  sect.  15.1 

1  1.  DUELLARE,  Belligerari,  in  Diario 
Belli  Hussitici,  apud  Ludewig.  tom.  6. 
Reliq.  MSS.  pag.  157. 

o  2.  DUELLAM,  Duello  decertare,  vox 
Italica.  Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1318.  ex 
Bibl.  reg.  :  Si  ea  neg  areni,  offerebat  ee 
eadem  per  gagium  Ihtellare  tn  campo 
eontra  quemltbel  eorumdem  successive, 
conviclo  prtsdiclo  Guidone  ipsoaue  sanato 
prius  de  plagis  suis,  si  ^uas  naberet,  le- 
gitime  per  se  vel  per  altum  probaturum. 
Lit.  remiss.  ann.  1386.  in  Reg.  180. 
Ohartoph.  reg.  eh.  171  :  Idem  Amaldus 
dicendo  quod  super  hoc  dicium  exponen- 
tem  DueUaret,  seu  propter  hoc  duellum 
faceret. 

o  DUELLARIS,  Ad  duellum  spectans. 
Vita  S.  Guill.  Eremit.  tom.  2.  Febr.pag. 
463.  col.  1  :  Mox  mirum  in  modum  circa 
illius  cellam  more  militari  casperunt  tor^ 
neari  et  ludo  Duellari  vicissim  pugillare. 
Gharta  ann.  1822.  in  Reg.  62.  Ohartoph. 
reg.  eh.  72  :  Helias  Gelos  burgensis  cas- 
tri Lemovicensis,  aliiLs  delatus  fUit..,  ad 
finem  gagii  Duellaris.  Duellarla  verba, 
qui  bus  dueUum  provocatur.  Vide  in 
Duellum.  pag.  d5.  Hine 

0  DUEIdJkRITER  Alloqui,  Duellum 
provocare.  Vide  inibi.  Apeler  de  bataille, 
Aliquem  in  jus  vocare,  ut  duello  cri- 
men  a  se  amoveat,  in  Lib.  rub.  fol. 
parvo  domus  pubi.  Abbavll.  ad  ann. 
1274.  fol.  32.  V  :  La  file  Bue  Verdiere 
apela  de  bataille  le  Merchier  de  taute,  de 
reubCf  de  larrechin  et  de  fu  bouté  en  le 
qrange  son  pere,  Chiex  s'en  défendi  et  fu 
bataule  jugté  et  firent  pais  u  camp  saint 
Jote  à  le  veuè  du  senescal  et  de  le  geni  le 
conte. 

^  DUELLATOR,  Qui  duello  pugnat.  Her- 
man. Neuvald.  in  Tract.  de  Éxam.  sa- 
gar.  super  aquam  frigidam  project,  pag. 
60  :  Et  sic  non  fuit  (David)  proprie  Dueì- 
lator  sed  divints  justilia  prasdestinatus 
executor. 

1.  DUELLIO.  Gloss.  Isid.  :  Duellio,  Re- 
bellis,  ubi  forte  legendum  Rebellio.  Id 
suadet  Hugo  Flaviniae.  in  Ghron.  pag. 
87  :  Cives  Virdunensis  oppidi  defectionem 
atque  Duellionem  eontra  eum  dicuntur 
meditati.  Duellis  conjuratio,  apud  Rol- 
landinum  in  Ghron.  lib.  11.  cap.  17. 
[Vide  Delliones.] 

DiBELLio.  ^ro  Duellio,  Rebellio,  Gloss. 
Lat.  :  Gr.  :  DivelUo,  9coXe(i.6c-  Divelliones, 
iroXefxo^,  àprtoLyotl.  Alibi  Delliones  (leg. 
Divelliones)  tupavv{8ec.  Tuoocwic,  vuel- 
lium.  Eulogius  Gordub.  lib.  8.  cap.  4  : 
Undique  Dibellionum  insurgentia  oella 
mngnam  ei  molestiam  inferebant. 

2.  D0ELLIO,  Puqil,  qui  etiam  Duellius 
dicitur,  et  inde  Duellis  [^^  leg.  Perduel- 
Us.J  per  compositionem,  %d  est,  ille  pugil, 
qui  perseveranter  durai  in  duello.  Jo.  de 
Janna. 

•  Hìst.  Frane.  Sfort.  apud  Murator. 
tom.  21.  Script.  Ital.  col.  214  :  Duelliones 
magno  utrimque  comitatu  data  fide  ex- 
tra eastrorum  munitiones  palustresque 
difficultates,  dimicaluri  prodeunt. 

1  8.  DUELLIO,  ut  Du^ntim  8.  Singulare 
certamen.  Diffinierunt,  ut  per  Duellio- 
nem plaeitum  illud  dirimeretur,  in  veteri 
Instru  mento.  Vide  DueUium  [<»  et  sen- 
tent.  Rudolph i  I.  Imper.  ap.  Pertz.  Leg. 
tom.  2.  pag.  455.  lin.  43.] 

~  DUELUS.  Vide  Duella,  et  Duellio  8. 
l.  DUBLLIUM,  Bellum,  proprie  tr/ran^ 


1. 


nis.  GlossiB  Gr.  Lat.  :  TupawU,  DueUium. 
[Ali»  Lat.  Gr.  Sangerman.  :  Duellium, 
TupavvUO  Dudo  lib.  2.  de  Actis  Normann. 
pag.  70  :  Unius  vero  lustri  spatio  perse*- 
verante  inter  Regem  et  RoUonem  DìAellio, 
Et  lib.  3.  pag.  96  : 

Bella,  sopercilium,  fraudetqoo,  DuelUa,  telom. 

Joann.  de  Janna  :  DueUium,  quasi  du- 
bellum,  vel  dubellium,  i.  duorum  bellum. 
Ita  prò  monomachia  usurpat  Simeon 
Dunelm.  ann.  1169  :  In  Duellio  vieti  oculos 
eruere.  [<»  Glossa  ad  Panegyr.  Berenga- 
rii  lib.  2.  vers.  40.  ap.  Pertz.  Script, 
tom.  4.  pag.  197  :  Distai  autem  Duellium 
et  Duellum,  nam  DueUium  est  spatium 
quo  bellum  prteparatur,  DueUum  dicitur 
xpse  conflictus,  eie] 

1  2.  DUELLIUM,  Jus  duelli,  seu  quid- 
quid  ad  principes  locorum  Dominos  re- 
dibat  emolumenti  ex  judiciis  duelli 
examine  diremtis.  Goncordatio  inter 
AbbatemJ.  Montis  et  Gonventum  de 
partltione  suorum  reddituum  inter  se 
ann.  1212.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  1. 
col.  888  :  In  his  maneriis  seu  villis  habe- 
bit  ipse  Abbas,  sicut  Dominus.  revelatio- 
nes  et  hominia  et  Duellia.  Vide  DueUum 
3.  lin.  De  compositione  de  duello,  eie. 

1.  DUELLUM,  ut  Duellium  1.  Anony- 
mus  Poeta  de  Episcopis  Eboracensib.  : 

Urbis  tuoc  tanuit  leeptmni  gen»  pigra  Britonum 
Qua  fiere  oontinuis  Pictorum  presM  Doallis 
Serrìtii  pondus  tandem  lubacta  subMt. 

Occurrit  rursum  infra,  et  apud  Anony- 
mum  Goldasti  de  Suevorum  origine 
pag.  170.  Vide  Festum,etQuintil.  lib.  1. 
cap.  6. 

2.  DUELLUM,  Preslium,  certamen, 
apud  Ditmarum  lib.  2.  pag.  22.  lib.  4. 
pag.  85. 

3.  DUELLUM,  Monomachia,  seu  singu- 
lare  certamen,  quo  ambiguae  disceptatio- 
nes  diri meban tur,  qu»  ordinarlo  judicio 
terminar!  non  poterant.  SrpaxKOTtxT) 
omòUt^iQ,  Acropoli tae  cap.  50.  Joanni  de 
Lyniano  veteri  JG.  :  Pugna  corporalis 
deliberata  hinc  inde  duorum,  ad  j}urga- 
tionem,  gloriam,  vel  odU  aggregationem. 
In  •  qua  deflnitione  non  comprehendit 
duntaxat  duellum,  quod  inductum  est 
ad  veri  probationem,  sed  etiam  illud, 
quod  inter  hostes  publicos,  condicio 
vel  ex  innato  odio,  vel  ad  virtutis  ac 
probi tatis  specimen,  et  ex  Prlncipum 
consensu  inltur,  quod  vulgo  Combat  à 
outrance  a  nostris  appellatur,  de  qua 
duelli  specie  Uptonus  lib.  2.  de  Militari 
Offlc.  cap.  5.  6.  et  nos  pluribus  in  Dis- 
sert.  7.  ad  Joinvillam. 

Duelli  judicium,  seu  duello  contro- 
versias  ambiguas  dirimendi  originem 
a  Septentrionalibus  populis  manasse 
constat,  apud  quos  ao  initio  in  usu 
erat,  uti  ex  Paterculo  colligere  est,  qui 
armis  decemere  lites  suas  solitos  fuisse 
scribit.  Apud  Stobseum  Serm.  10.  pa^. 
183.  timbrici  cum  controversias  inter 
se  habebant,  pugnabant  armati  sicut 
in  bello  :  et  qui  suos  adversarios  intere- 
merant,  justiorem  causam  habuisse  vi- 
debantur. 

Sed  praBsertim  id  invaluit,  ex  quo 
Gundebaldus  Burgund.  Rex  in  Legìbus 
suis  tit.  45.  statuit  :  Ut  si  pars  ejus,  cui 
oblatum  fuerit  jusjurandum,  noluerit  sa- 
cramenta suscipere,  sed  adversarium 
suum  veritatis  fiducia  armis  dixerit  posse 
convinci,  et  pars  diversa  non  cesserit,  pu- 
gnandi  licentia  non  negaretur.  Qusb  qui- 
dem  duello  lites  dirimendi  ratio  recepta 
est  postmodum,  in  Lege  Alemannorum 
tit.  44.  S  1.  tit.  56.  i  1.  tit.  84.  in  Lege 
I  Bs^war.  tit.  2.  cap.  2.  tit.  9.  cap.  4.  in 


Lege  Longobard.  lib.  1.  tft.  9.  8  39.  lib. 
2.  tit.  85.  i  8.  4.  V»  Henr.  II.  cap.  2.  Gri- 
moald.  cap.  1.  2.]  etc.  Saxo  Grammati- 
cus  lib.  5.  Hist.  Danicffi  de  Rege  Fro- 
thone  :  De  qualibet  vero  controversia  ferro 
decorni  sanxit,  speciosius  viribus  quam 
verbis  conftigendum  existimans.  Sea  po- 
tissimum'propria  fuisse  Francorum  di- 
citur in  Vita  Ludovici  Pii  ann.  881.  de 
Bernardo  :  Is  ergo  Imperatorem  adiens 
modum  se  purgandi  ab  eo  qwerebat  more 
Francis  solito,  scilicet  crimen  objicienti 
semel  objicere  volens,  armisque  impacia 
diluere.  [**  Vide  Grimmii  Antiquft.  Jur. 
Grerm.  pag.  909.  et  927.  sqq.  et  Murator. 
Dissertationem  39.  in  Antiqui t.  Ital. 
tom.  8.  coi.  638.  sqq.] 

Neque  tamen  cuivis  suapte  duello  li- 
cebat  contendere,  sed  necesse  erat,  ut 
de  eo  subeundo  Judices  decernerent. 
Libellus  Gatalanicus  MS.  de  Batallia 
facienda  :  Et  axi  dona  aquel  usatge,  que 
bataya  nos  deu  fer  per  volentat,  mes  per 
necessitai,  quand  la  Cort  connexera  quel 
reptament  es  tal  que  bataya  sen  deja  fer, 
Qo  es  per  beya,  o  per  treues  trancaaes, 
o  per  trahycio, 

«  Interdum  duellum  decernere  judici 
vel  domino  nequaquam  licebat  nisi 
utraque  pars  consentiret.  Stat.  Montis- 
pess.  ann.  1204  :  DueUum,  vel  judicium 
candentis  ferri,  vel  aqum  ferventis,  vel 
edia  canonibus  vel  legibus  improbata, 
nullo  modo  in  curia  Montispessulani  rata 
sunt,  nisi  utraque  pars  convenerit. 

Duello  decertaturi  ex  Judicis  decreto, 
Vadium  seu  pignus  apud  eum  depone- 
bant,  ut  postmodum  prò  damni  ac  Jac 
tursB  compensatione  cederent  :  quod 
sane  in  vaaiojuri  standi,  vel  de  objectis 
rectum  faciendi,  actitatum  docent  Lex 
Alaman.  tit.  36.  i  3.  et  Lex  Bajw.  tit.  2. 
cap.  15.  {  3.  id  porro  Duellum  vadiare 
dicebant.  Usatici  Barcinon.  MSS.  cap. 
21  :  Baiava  judicata,anteqtuim  sU  jurata, 
si  per  mtlites  debet  esse  facla,  per  200. 
uncias  auri  Valentias  sii  per  Pignora 
firmata  :  et  si  per  pedones  sii  firmata, 
per  100.  propter  hoc,  ut  ad  illum,  qui  vice- 
rit,  sii  emendatum  malum,  quod  in  bello 
acceperit,  tam  in  corpore,  quam  in  ca- 
vallo, sive  in  armis,  et  assequcUur  hoc, 
prò  quo  bellum  factum  erit,  et  omnes 
missiones,  quas  per  illud  bellum  fecerit, 
et  diffinitum  illud,  quod  acceperit  Ule, 

?ui  vxctus  fuerit,  Assisi»  Hierosolymi- 
anae  MSS.  cap.  163  :  Le  Guarent  que 
lon  lieve  si  com  esparjur,  doit  respondre 
maintenant  à  celui  qui  ensi  le  lieue.  Tu 
mene,  et  je  suis  pret  que  je  m'en  aleaute 
contre  tot,  et  defende  mon  core  contro  le 
tien,  et  te  rendrai  mori,  ou  recreant,  en 
une  oure  dou  Jour,  et  vessi  mon  Gage,  et 
tendra  au  Seignor  son  Gage  à  penottil,  et 
le  Seignor  doli  les  Gaqe  recevoir^  et  asse- 


pelle  ensCs'en  veaut  aerdre  à  celuy  quHl 
appello  de  son  cors  au  sien,  il  le  doti  de- 
mentir mot  à  mot,  et  ouffrir  s'en  à  deffen- 
dre  de  son  cors  contre  le  sien,  et  tendre 
son  Gage  au  Seignor,  et  se  il  le  fait,  le 
Seignor  en  peut  recevoir  les  Guages.  Le 
Roman  de  Garin  MS.  : 

A  ces  parolea  salili  en  piez  Gerins, 
Tenex  mon  Gage,  Emperieres,  dil-il, 
EflTers  Fromond  qae  vot  véei  id. 
Dee  grana  aférea  voa  a  del  tot  mentL 

[Le  Roman  de  Florance  et  de  Bianche 
Flore  MS.  : 

Bt  li  roiignoz  sant  avant, 
Il  a  aa  Roy  baillé  Bon  gant . 
Pour  la  bataille  eonfirmer.J 


204 


DUE 


DUE 


DUE 


Vetus  Consuetudo  NormannlsB  2.  pari, 
cap.  2  :  Plainte  de  multre  doit  estre  fete 
en  cette  maniere,  P,  se  plaint  de  T.  qui 
li  mordri  $on  pere  felone$Befnent  en  la 
paix  Dieu  et  Boy,  que  il  est  prest  de  prou- 
ver  et  de  fere  lui  recognoistre  à  une  hore 
du  jour.  Et  se  T.  le  nie  mot  à  mot,  et  il  en 
offre  son  Gage  à  deffendre  soy^  Ven  doit 
premierement  prendre  le  Gage  au  def" 
fendeur,  et  puis  celuv  à  l'apeleur,  et 
chescun  doit  donner  pleges  de  mener  la 
Un,  Ne  pourqtuint  il  doivent  ambedeux 
estre  retenìis  en  la  prison  le  Due  et  fere 
sue  cen  qui  sera  regardé  que  Ven  devra 
fere  de  droit.  La  batailte  li  doU  estre 
ottroiéevar  la  justice,  et  si  puet  bailler 
Vun  et  Vautre  en  une  nnson,  se  il  veut 
portant,  que  il  soient  oaillez  à  bonnes 
gardes,  qui  les  rendent  au  jour  de  la  ba- 
taille  fere, 

Interdum  Gagia  Duelli  ad  Dominum 
spectabant.  Gharta  Gommunise  Fide- 
mensis  in  Gampania  ann.  1816  :  Gagia 
duelli  Majoris  et  Juratorum  dictss  Com- 
munte  erantf  sed  victus  in  Lege  duelli 
meus  erit,  Nam  et  in  eum  finem  apud 
Dominum  vel  Judicem  deponebantur, 
ut  in  emendam  seu  mulctam  pars  ilio- 
rum  cederet.  Tabuiarium  Monasterii  S. 
Savini  Levitanensis  ann.  945  :  Eidem 
Monasterio  donamus  et  concedimus,  ut  si 
qua  nobis  pecunia  prò  placitis  aut  botai' 
tie  de  prsBdicto  Monasterio  nobis  evenerit, 
etc,  Gharta  Philippi  Aug.  Reg.  Frane, 
ann.  1185.  in  Hist.  Vastinensi  pag.  707  : 
Camifices  reddent  stallagia,  quss  debue^ 
rint  :  vadia  duelli  ad  consuetudinem  Gas- 
tinesii  exsolvent,    [^  Gharta  locationis 

SrsBposit.  Ambian.  ann.  1293.  in  Reg.  70. 
bartoi)h.  reg.  eh.  252  :  Item  in  custodia 
parei^  in  armando  pugiles,  in  gagiis 
duelli  admittendis,] 

^  Aliquando  tamen  duelli  pignusapud 
ecclesiasticos  deposi  tu  m>  usque  ad  sa- 
cramenta in  ecclesiis  tunc  Juranda. 
Gharta  Theob.  eomit.  Trec.  ann.  1198. 
in  Reg.  155.  Ghartoph.  reg.  eh.  810  :  Va- 
dia  duelli  in  manu  priorie  (de  Gondis) 
dabuntur,  et  tenebit  illud  usque  ad  majora 
sacramenta.  Exinde  duellum  in  manu 
prespositi  mei  erit, 

3^  [Legitur  in  Gartula  Sophi»,  comi- 
tissffi  Barrensis,  28  nov.  1091  ap.  Mus. 
Areh.  dep.  p.  58  :  «  Hoc  quoque  non  re- 
tinere  eensuimus  quod  sub  tali  dissen- 
sione remansity  ut  ipse  Liethardus  ter- 
ciam  partem  Duelli  in  tota  advocatia 

Sro  Iure  repeteret,  quod  abbas  [de  Saint- 
lihielj  et  sul,  constanter  sibi  denegan- 
tes,  a  primis  ipsius  aecclesi»  fundamen- 
tis  nunquam  contigisse  vel  audisse  se 
perhibuerunt.  »  —Legitur  praeterea  in 
libertatibus  a  Theobaldo  IV.  comite 
GampaniflB  communi»  de  Fismes  conces- 
sisi f,  Janv.  1227,  ap.  Mus.  Areh.  dep.  p. 
119  :  e  Gagia  DueUi  majoris  et  Jurato- 
rum diete  communie  erunt,  sed  victus 
in  lege  duelli  meus  erit.»] 

Jam  vero  dicebatur  is  falsum  vadium 
ineurrere,  se  mettre  en  faux  gage,  qui 
cum  reoy  qnem  appellasset.  duellum 
inibat  ante  peracta  eoram  Juaice  sacra- 
menta in  bisce  oceasionibus  fieri  solita, 
in  Assisiis  Hierosolymitanis  MSS.  cap. 
65.  ut  et  si  is,  qui  aliquem  de  homicidio 
appellasset,  quidpiam  dieeret,  de  quo 
appellatu^  non  esset  con  victus,  in  cap. 
7o.  ubi  e  con  tra,  se  meltre  en  loiaus  ga- 
ges,  dicltur,  qui  rem,  quam  intendit, 
probat,  quod  se  mettre  en  droit  gage, 
rursum  aicitur  cap.  82.  et  86.  Ncque, 
opìnor,  aliud  est  oranino  Vadium  men- 
tiri,  in  Legibus  InflB  Regis  cap.  14  :  Si 
quis  coram  Episcopo  testimonium  suum  et 
vadium  mentiaiur,  80.  sol,  emendet.  Va* 


dium  enim  mentitur  qui  de  Juri  stando 
vadium  dedit,  illud  deserit,  nec  Juri 
stat.  Vide  Probat.  Histor.  Turennensis 
pag.  86.  Histor.  Beneharn.  pag.  875.  Le- 
ges  Henrici  I.  Reg.  Angl.  cap.  59.  etc. 
P»  Glavillam  lib.  2.  cap.  8.1 

^  Eo  gagii  nomine  appeflabant  quid- 
quid  coram  Judice  projectum  erat,  ut 
quis  duellum  in  se  suscipere  profltere- 
tur.  Ghron.  Angl.  Th.  Otterboume  f9L^, 
222  :  Dux  Albemarlim  accusatus  et  forti- 
ter  appellatus  fuU  de  morte  ducis  Glou- 
cestnss  per  diversas  personas,  et  prtecipue 
per  dom.  le  Fitzwauter^  qui  ad  duellutn 
inde  probandum  caputtum  suum  jecit  cO' 
ram  rege  publice  in  parliamento.  Infra 
pag.  250  :  Armiger  dictm  domina ^  pro- 
jecto  caputio  coram  regCy  in  causa  domi' 
fUB  susB  se  obtulit  pugnaturum, 

Interdum  parti  ipsi  Vadium  dabatur, 
quod  et  olim  faetitatum  in  duellis,  ar- 

?:uuntquaB  habentur  in  Lege  Bajw.  cap. 
7.  i  2.  rid  confirmare  licet  ex  Arresto 
Scaccarit  Paschs  ann.  1277.  apud  D. 
Brussel  tom  2.  de  Usu  feudorum  lib.  8. 
cap.  18.  pag.  988  :  De  quodam  homine 
vicecomitatus  Caudebeci  petente  bona  ad- 
versarii  sui  quss  per  viulium  belli  deli* 
nuity  et  suspendi  fecU,  ad  ipsum  jaertinen- 
tia  per  consuetudinem  Normanniss^  ut  di- 
c^atf  quss  quidem  bona  dictus  Viceco^ 
mes  tenebat  prò  Domino  Rege  :  concorda^ 
tum  fuity  quod  dictus  homo  victoriam  ha^ 
bene,  bona  mobilia  habebit,  et  immobilia, 
dominis  in  q%u>rum  terra  consistunt,  re-' 
manebunty  si  de  consuetudine  debeant 
habere.]  Quinlmo  is  usus  invai uerat  ut 
appellans  chirothecam,  seu  rem  quam- 
VIS  aliam  coram  Judice  projiceret,  eam- 
que  appellatus  Judicis  prius  petita  ve- 
nia, e  terra  levaret,  eooue  facto  duel- 
lum in  se  suscipere  pronteretur.  Petrus 
Gluniacensis  lib.  1.  de  Miraeulis  pag. 
1261  :  Jussus  post  hssc  a  judicibtu  venire, 
et  ea,  quss  dixerat,  comprobare,  propius 
accessit,  et  iteransy  quss  dixerat,  caspia 
temeritate  se  vere  dicere  confirmaoat. 
Cumque  instaret,  rursum  ei  judices  pr«- 
ceperuntj  ut  secundum  morem  regionis 
Gadium,  rei  videlicet  ab  eo  probanass  ar- 
gumentum,  manu  propria  in  ejusdem 
Crerardi  ftrioris  penerei,  qui  velut  ex  bona 
conscientia  audacter  Cràaium  in  manum 
ejus  ponens,  ait  :  Hujus,  ut  dixi,  rei  ego 
testis  sum,  aUis  quoque  testibus,  vel 
duello  id  ipsum  probaturus.  Froissart.  2. 
voi.  cap.  85  ;  Et  pour  moi  purger  en  la 
^resence  Monseigneur  que  veei-lé,  j'en 
jette  mon  Ctage,  or  le  levez.  Idem  4.  voi. 
cap.  42  :  Quand  il  cut  pensi  un  petit ,  il 
se  tira  avant,  et  prit  son  chaperon  en  sa 
main,  et  vint  devant  le  Rou,  et  le  Comte 
Mareschal,  et  dit,  Comte  ifareschal,  je  di, 
que  tu  es  faux,  mauvais  et  traistre,  tout 
ce  je  nrouveray,  mon  corps  contro  le  tien, 
et  voìla  mon  gaqe,  Monstrelletus  2.  voi. 

Sag.  68  :  Maiìlotin  jetta  son  Gage,  et 
lessire  Heetor  le  leva  par  le  conqé  du 
Prince,  Guignevilla  in  Peregri natlone 
animse  : 

II  ett  nuMTalt,  fina  et  tnitre, 
Quelqoe  nom  ait,  oa  (jnelqae  Utre, 
Je  l'appelle  da  trahisoo, 
Bt  tana  faire  dilalioa, 
Devaol  tout  voatre  baraage, 
J'en  oAre  el  baille  mon  Gagà, 
Bt  yneìì  eo  diam^  mortai  eolrer, 
Pour  Toas  aa  trahiion  moiulrer. 

Le  Debat  du  ccsur  et  de  l'osil,  MS.  : 

Le  eoBor  raplica  ce  laogage, 

Bt  dit  à  OBif.  ta  ea  menty. 

Uà  Boupir  fan  jette  poor  Gage  : 

L*om1  raaiMndlt,  Aueunemeot,  ouda  ty. 

Datis  autem  et  receptis  vadiis,  Appel- 
lans et  Appellatus  pacem  inter  se  mire  ' 


non  poterant,  inconsulto  et  invito  Do- 
mino ;  qui,  si  paci  nollet  consensum 
pnebere  astringere  eoa  poterat  ad  per- 
neiendum  duellum.  Ita  Assisi»  Hiero- 
sol.  cap.  87.  et  Phiiippus  Bellomanerius 
cap.  68.  et  68.  [quod  de  Dominis  ipsis 
non  est  intelligendum  :  poterant  enim 
illi  pacem  inter  se  componere,  et  firma- 
(um  duellum  antiquare.  Instr.  ann.  1801. 
in  Antiquit.  Benedict.  Pictav.  MSS. 
tom.  8.  pag.  552  :  Cumque  hoc  de  causa 
prmdictiu  Abbas  duellum  cum  Aimerico 
fiUo  ipsius  IterU  sumpsisset  eoram  jam 
dUcto  ComitOy  tandem  placitum  tale  fece- 
runt,  uty  etc]  [oo  Glanvilla  lib.  2.  cap.  8  : 
Postquam  Duellum  inde  fuerit  vadiatum, 
oportebU  eum^  qui  tenet,  terram  defen- 
dere per  dueUwn,  et  nefn  de  celerò  poterit 
se  inae  in  assisam  ponere,\ 

Non  modo  Gagia  a  pughaturis  daban- 
tur  Domino,  sea  et  obsides  :  qui  qui- 
dem, si  is,  cujus  vades  erant,  supera- 
retur,  indictam  mulctam  persolvebant. 
Gonsuetudines  Lorriaci  :  Et  side  legi^ 
timis  hominibus  Duellum  factum  fuerit, 
Obsides  devicti  centum  et  12.  solidos  per- 
solvent.  Hinc  natum  proverbium  apud 
nostros  volunt,  quod  hocee  tetrastico 
comprehensum  : 

C*aat  n«  proTari»  et  commttn  dia, 
Ò*eii  la  Conatotne  de  Lo  irla, 
Qoolqu'oa  ai  inata  deoiande, 
Le  beta  pale  Vamende. 

De  ejusmodi  obsidibus  egit  le  Roman 
de  Garin  .* 

Dennt  li  Rol  aoat  11  gage  plaid. 
De  detta  Barooa  aui  ne  aont  gueraa  oliar. 
Li  EiDperarea  B*t  ot  fai  rapleagier. 
Bt  00  ftiat  mal  qa'il  n'aa  &st  Oatagler, 
Par  cele  choae  lor  fat  grani  ancombrtar. 

Alibi  : 

Et  Yaoré  aon  gage  porofri, 
La  le  pleoireol  et  pareot  et  and  : 
Dont  aant  avant  U  Loberana  Garin, 
De  aoi  defandra  etioit  prai  et  garnla, 
En  porofrant  aoange  porofri, 
\lemai 


Pkiviaiei  moi  li  Aiemana  Orri, 
Bt  Tos  Glrart,  le  Borgoing  Auberi, 
Mi noTOO ette»,  ne  miderei  CiQlir. 
Gè  ne  vnall  noi.  Il  Bmpereraa  a  dlt, 
Autraa  Oatagea  i  eoriant  à  tenfr. 

Vide  Ghartam  libertatum  oppidi  Gella- 
rum  in  Biturigib.  ann.  1216.  apud  Tho- 
masserium  in  Gonsuet.  Biturie.  lib.  1. 
cap.  58. 

«  Gharta  ex  Tabul.  S.  Mich.  in  Ap- 
pend.  ad  tom.  6.  Annal.  Bened.  pag.  668. 
col.  2  :  Si  autem  clamor  exoriatur,  qui 
necesse  sit  ut  duello  diffiniaturf  abbas  vel 
prsBpositus  suuSy  cum  ministenalibus  ec- 
clesttSy  totum  placitum  sine  advocato  de- 
ducet,  fidejussores  prò  summa  duelli 
persolvenda  suscipiet. 

Gagiis  receptis  ac  obsidibus  datis, 
dies  pugnflB  aa  quadragesimum  indice- 
batur  a  Domino  vel  Judice.  Assisi» 
Hierosolymitan»  MSS.  cap.  85  :  De  tou- 
tee  manieres  de  Bataille  que  de  meur^ 
tre  ou  d'omecide,  a  Von  40.jours  de  respit^ 
puis  que  les  gages  sont  donnei:  et  au 
quarantiesme  jour  entro  prime  et  tierce 
se  doivent  les  champUms  venir  pour  offrir 
en  Vhoslel  dou  Segnar,  Vapelleor  avant, 
et  le  Deffendor  aprés.  Et  cap.  65:  Le 
Seignor  doit  le  gage  recevoiry  et  assener 
le  jour  de  bataille  au  quarantiesme  jour, 
se  ce  n'est  d'omecide,  en  quoi  il  n'i  a  que 
8.  jours  de  respU  de  bataille,  [^  Vide 
Haltaus.  Glossar.  German.  col.  1286. 
voce  Lehrtagy  et  col.  1064.  voce  Kamp- 
facht,]  Erant  et  Gagia  duelli,  deauibus 
non  dabantur  (isides.  Mi  est  in  Gharta 
ann.  1240.  ex  Tabul.  Fossatensi  f.  51. 

o  Interveniente  adversus  alterum  ex 


DUE 


DUE 


DUB 


205 


campionibus  excommunicatione,  dies 
duelli  prsBScripta,  quanquam  vadiis  as- 
serta,  differebatur,  neque  ob  id  causa 
cadeoat  ezcommunicatus.  Scacar,  apud 
Cadom.  ano.  1284.  in  Reg.  S.  Justi  Cam. 
Gompat.  Paris,  fol.  28.  v«.  col.  2:  Quis 
(quia)  n  die  beUi  excommunicatue  «it 
alter  campianum  f  Reaponeio  :  diffeHur^ 
necperdit  querelam. 

o  Sed  neque  morte  ipsa,  duello  semel 
statuto,  causa  finita  censebatur:  verum 
penes  haeredem  erat  eam  persequi  et 
duellum  perficere.  Cbarta  Blanch»  co- 
mit.  Trec.  ann.  1212.  in  Ohartul.  Cam- 
pan,  ejusd.  Cam.  Gomput.  :  Statutum 
est  etiam.  quod  H  aliquis  firmaverit  duel' 
lum,  ei  aeoeeserU  infra  aiea^  qui  ei  jure 
poasent  aseignari,  non  idcirco  perdat  que- 
relam 8uam  ;  $ed  hmree  ejua  $ìt  loco  ipnua 
prò  ìyre  ewi  requirendo  vel  defendendo, 
JSi  si  aliquis,  firmalo  duèllo,  ad  hoc  deve- 
nerit  quod  coram  jusiitia  dederit  advo^ 
catiam  suam  eUicui,  qui  facere  debeat 
duellum  prò  ipso  ;  si  ille  ^ui  receperit 
advoeatiam  illam^  decessent  infra  dies, 
qui  ipsi  de  jure  possent  assignariy  non 
ideo  perdat  querelam  suam  Ule,  qui  duel- 
lum prmavit,  qui  ei  dederat  cidvocatiam 
suam  ;  sed  lioeat  ei  alium  substituere  ìoco 
Uìhuqui  decessiti 

^SSr  Sacramenta  qu»  in  bis  occasioni- 
bus  de  more  fiebant  super  sanctam 
Grucem,  sanctas  Reliquias  aut  sancta 
Evangelia  proferebantur  coram  Sacer- 
dotibus  vel  Ecclesi»  Ministris.  Gharta 
Tbeobaldi  Gomitis  de  Juramentis,  e 
Ghartul.  S.  Magdalensa  Gastrodun.  fol. 
1  :  Ne  alicui  licerei  exhibere  Sancta  ad 
sacramenta  juranda  in  villa  Caslriduni 
prmter  Ministris  prauentis  Ea^sisB  om- 
nibus duélUs  vel  sacramentis,  quss  in  cU" 
ria  eorum  seu  in  manu  Prsepositorum 
ipsorum  in  prmfata  villa.  Et  fol.  29  : 
iiemini  nisi  memorata  Ecclesia  Ministrie 
Ueeat  extrahere  Sancta  juranda  ctd  to- 
eramenta  in  duellis,  qusa  in  Curia  Comi- 
tis  seu  in  manu  sui  propositi  insumpta 
fuerint  vel  arramissa,  Item  fol.  56  :  In 
duellis  et  aliis  purgationibus,  quibus  sa- 
eramenta  sunt  neceesariafpugiìesveniunt 
ad  Ecelesiam  canonicorum,  audita  Missa 
Canonici  portant  Sanctuaria  EcclesisR 
ejusdem  ad  bella  in  domo  Comitis,  et  aliis 
sacramentis  faciendis,  Denique  fol.  59  : 
Ad  duellum  autem  vidit  sacramenta  S. 
Leobini  portari  a  Presbytero  S.  Leobini  in 
domo  Comitie,  De  sacramentis  super  res 
sacras  plura  vide  in  Juramentum, 

^  Saoramentum  ad  Sancta  a  pugnatu- 
ris  nonnunquam  prsestitum  fuisse  intra 
ipslus  campi  repagula,  discimus  ex 
usaticis  prò  duello  apud  Gameracenses 
MSS.  :  On  prent  colui  aui  a  fait  Vapiel  et 
l'amainne  on  devant  tes  Sains  ou  pare, 
aussi  oomme  à  trois  agambées  ou  à  qìiatre 
prés  de  Ventrée,  et  là  tieni  une  des  mai" 
tres  sergians  les  Sains,  et  uns  des  eskie- 
vins  prent  le  boston  de  colui  hi  a  apelet 
et  le  tient  en  sa  main  de  ci  à  dont  k*il  a 
fait  sairement,  et  au  faire  le  sairement 
uns  des  esìsievins,  en  le  présence  dou 
prouvos  et  des  eskievins,  prent  le  main  de 
colui  hi  a  apelet  et  h  met  sor  les  Sainst  et 
dont  li  devtse  on  et  escarit  sen  sairement 
en  le  veue  et  en  l'oye  de  sen  adversaire, 
ki  prés  est.  GuJus  sacramenti  formula 
bis  verbis  concipitur,  ibid.  :  Ce  oé  li  pais 
et  li  eskievin  ke  tei  clain^  tei  apiel  et  tele 
arramie  ke  jou  ai  fait  sour  ìf,  si  comme 
de  men  N.  ke  mauvaisement  il  me  mour- 
dri,  à  droit  l'ai  fait  comme  cius  ki  i  fui 
ette  vi  et  oi  et  senti  et  m'en  convint  par- 
tir,  ne  pour  perii  de  mori  ne  li  oisai  ai" 
dter,  se  Dius  m*ait  et  di  Saint  et  tout  li 
autre* 


I  «  Ne  maleficio  quovis  uterentur  pu- 
gnam  ini  turi,  a  preposi  tis  duello  judi- 
cibus  sollicite  examlnabantur,  nuUum- 
que  sortileglum  adhibuisse  Jurare  ipsos 
Jubebant.Gonsuet.Norman.part.2.cap.2: 
Deinde  jurabunt  sorcerias  :  et  primo  ju- 
raòit  defensor  quod  nec  per  se^  nec  per 
alium  in  campo  sorcerias  fedi  aportare, 
quss  ei  possint  et  debeant  juvare  et  parti 
adverssB  nocere,  lis  praBiverat  Langob. 
Lex  Rothar.  cap.  871  :  Nullus  campio 
prassumat .  quando  ad  pugnam  centra 
alium  vadit,  herbas  qua  ad  maleficia 
pertinente  super  se  habere,  nec  alias  simi- 
les  reSf  nisi  tantum  af*ma  sua,  qua  con- 
veniunt. 

Arma  duello  decertantium,  si  pedi- 
tum,  erant  Gladius  et  Clypeus,  quorum 
armatura  sic  etiam  describitur  m  Spe- 
culo Saxonico  lib.  1.  art.  68  :  Judex  cui" 
que  duos  prabere  debet,  qui  videant^  quod 
secundum  consuetudinem  praparentur. 
Q%Mntum  voluerint  de  cerio  et  lineo  in- 
duant,  dummodo  frontes,  id  est  capita 
atque  pedes  permaneant  enudcUi.  In  ma- 
nious  non  nisi  simplices  habeant  chirothe- 
cas  :  nudum  in  manu  quUibet  habeat 
Gladium,  et  cum  uno  vel  pluribusj  se- 
cundum  cujusque  arbitrium  pracingatur: 
Clypeum  ligneum  cerio  tectum,  et  non 
nisi  umbonem  ferreum  in  manu  f erant, 
et  unicam  tunicam  induant,  cujus  manica 
usque  ad  cubitum  se  extendant. 

Arma  vero  Militum  seu  Equitum  duello 
decertantium  pluribus  descrìbunt  Assi- 
si» HierosolymitansB  MSS.  cap.  95  :  Et 
se  ils  soni  Chevaliers,  ils  doivent  venir  à 
cheval  en  l'hotel  dou  Seigneur  pour  eaus 
offrir^  et  doivent  avoir  les  Cliauces  de  fer 
chaugies ,  et  lor  Espalieres  vestues  ^  et 
doivent  faire  amener  les  chevaus  couvers 
de  fer,  et  toutes  autres  choses  appareillées, 
ancy  com  por  entrer  en  champ,  et  faire 
apporter  lor  autres  armures  de  fuoy  ils 
doivent  estro  armés  el  champs,  de  Éau" 
bert,  et  de  Chauces  et  de  Heaumes  et  Vi" 
sieres,  et  que  chacun  ait  Cote  à  curmer,  et 
Crambison,  se  veaut,  et  se  il  ne  veaut  Cam- 
bison,  U  peut  mettre  devant  son  ventre 
une  Contrecurée  de  téle,  ou  de  coton,  ou 
de  boure  de  sec  téle,  et  si  fort  com  il  ve- 
drà ;  et  doit  avoir  un  Escu  et  une  Lance 
et  deux  Espées,  et  que  les  lances  sdent 
d'un  long,  et  que  les  fers  des  lances  et  des 
espées  des  Chevaliers,  qui  se  combatent  en 
champ  guagées  de  bataiUe,  et  doivent  es" 
tre  de  tei  fagon  com  il  vodront  ;  mais  que 
ils  ne  soient  pas  tele,  que  ils  puissent 
passer  par  les  mailles  dou  Haubert^^sans 
tailler  ou  rompre  maill,  et  doit  avoir  en 
l'oreiUe  dou  Heaume  tout  autour  Orles  de 
fer,  tels  com  U  vodra,  ou  Rcksors  :  Et 
en  l'escu  doit  avoir  deux  Broches  de  fers 
tout  emmi  l'escu,  et  Vautre  aupiédesoute, 
et  doivent  estro  de  tei  grosse,  come  il  vo- 
dront, et  de  tei  longour  jusques  à  un  pie 
et  neent  plus.  Et  entour  l'escu  tant  de 
broches  de  fer  com  ils  vodront,  aguès,  ou 
rasours  :  Et  le  cheval  doit  estro  couvert  de 
Couverture  de  fer,  et  avoir  une  Testiere  de 
fer,  et  etnmi  la  Testiere  une  Brache  de 
fer,  telle  come  celle  de  l'escu:  et  peut 
mettre  chascun  en  ses  couvertures  de  fer 
d'entour  chene  si  Ione  come  il  vodra,  pour 
les  jarés  et  les  jambes  de  son  cheval  coU" 
vrir  et  garder,  et  chascun  doit  avoir  Vune 
de  ses  espées  attachée  à  l'argon  de  la  sèlle 
devant,  et  Vautre  doit  avoir  ceinte,  et  la 
feure  taillé  jusques  à  renges,  et  peut  avoir, 
se  il  veaut,  un  ou  deux  fourreaux  pleins 
de  ce,  que  il  vodront,  mais  que  de  chose 
que  il  puisse  nuire  son  aversaire,  ne  gre- 
gier,  et  peuvent  couvrir  leurs  chevaus 
d'aulres  couvertures  sur  celles  de  fer,  tei' 
les  come  il  vodront,  Adde  cap.  96. 


_  Idem  pluribus  prosequitur,  le 
Roman  de  Partonopex  MS  : 

Roto  Somafor  mi  Uen  ■rmos, 
Blflo  Mi  comuMot  or  m'aMoulai  : 
Bn  Chaneet  «ti  do  mìo  faitoi 
BoIm,  booet  el  layerotas, 
Si  a  un  boo  Hinbere  tmUi, 
Et  a  nn  bon  doublé  Btea, 
Et  bon  Heaume  el  chief  ladé, 
Et  en  lon  poig  un  boo  iSapié, 
S*a  ano  Bspée  longue  el  aore 
Et  bieo  moine  è  m  meaora. 
Une  nutre  è  aon  arcon  pendoe, 
D*antre  pari  une  Beaagoe, 
Et  sa  Misericorde  a  ceinie 
De  fres  entoudiemeot  entalnte, 
El  nn  Aleanai  bien  poignant, 
lloolt  8*eo  pooit  biro  à  tant. 
Et  ett  sor  un  moalt  grani  ebetal. 
Qui  bieo  ooTienl  à  Im  vasaal, 
Bien  eat  oovert  de  Cooturea 
De  fior,  tenant  com  pieres  dnret. 
Partonopex  reat  bien  armei, 
El  à  loi  de  Frana  adobes. 
Chaneea  de  fer  a  bien  tailliéea. 
El  bieo  de  loie  appareillidee, 
Hemune  et  Sten  et  fon  Eapié, 
Et  bon  Hanberc  menu  nuiliié  ; 
Mali  il  n'a  cune  sole  Etpde 
Cd  a  à  ion  trcoo  nodo. 
Et  tiet  aor  le  bon  cheral  noir, 
Bon  le  cnide  à  aon  oea  aToir, 
Et  Caliere  el  bone  Cropiera. 
Aate  de  fer  et  legiere, 
N*a  aire  de  Miaerioorde, 
Ne  d'Alesnaa  paa  ne  le  bordo, 
Ne  cure  n*a  de  Besagoe. 
ia  n*en  eat  par  hii  eamoloe. 

*  GampioneSy  qui  militum  causam 
duello  defendebant,  iisdem  armis  eo« 
demque  apparatu,  quibus  milites  ipsi 
instructi  luissent,  pugnabant,  ut  coDi- 
gitur  ex  Gbarta  electionis  armorum 
vicecomitis  de  Rohan  a  domino  de  Bel- 
lomanerio  ad  duellum  provocati  ann. 
1809.  tom.  1.  Probat.  Brit.  col.  1222. 

SK^  Gum  autem  Gampiones  ex  mili- 
tum ordine  non  erant,  clypeo  et  baculo 
decertabantp  ut  patet  ex  Gapitular.  Lu- 
dovici Pii.  Vetuit  subinde  Pbilippus 
August.  ann.  1215.  ne  baculus  trium 
pedum  lonpritudinem  excederet.  Vide 
D.  de  Launere  tom.  1.  Ordinat.  Reg. 
pag.  85. 

^  Plebeiis  bominibus  duello  decerta- 
turis  capilli  super  aures  attondebantur. 
Gonsuet.  Norman,  part.  2.  cap.  2  :  Uter- 
que  debet  habere  super  aures  capillos  rO" 
tunde  adasquatos»  Ubi  Gallic.  Et  chascun 
doit  estro  roingnez  par  dessus  les  oreilles, 
Usatica  MSS.  Gamerac.  prò  duello  :  Et 
quant  il  sont  arme  et  roegniet  et  enoint, 
etc.  Matth.  de  Gouciaco  in  Hìst.  Garoli 
VII.  pag.  697  :  Par  la  mesme  sentence  il 
fut  ordonné  que  chacun  d'eux  (combat- 
tans)  auroit  les  cheveux  coupez  tous  jus, 
etc.  Vide  Campio. 

o  Testes  interdum  rei  controversa,  ab 
actore  vel  defensore  producti,  ab  altero 
eorumdem  ad  duellum  provocabantur. 
Gharta  ann.  1161.  in  Ghartul.  S.  Joan. 
Laudun.  ;  Producti  testes  legitimi  et  suf" 
fieientes  jurare  parati  fuerunt^  cum  Er» 
naldus  unum  eorum  appellavit,  et  hinc 
inde  vagiis  dcUis,  lex  utrinque  suscepta 
est  duelli. 

Per  Statuta  S.  Ludovici  lib.  1.  cap. 
80.  Si  Miles  de  crimine  aliquo  capitai! 
et  atrociori  appellaretur  a  Villano  et 
Custumario,  Militi  liberum  erat  Equi- 
tem,  contra,  si  Villanus  a  Milite  appel- 
laretur, Militi  Peditem  pugnare,  vide 
Campio, 

iEtas,  qua  quis  duellum  inire  cogi 
poterat  erat  21.  annorum,  juxta  Stabl- 
limenta  S.  Ludov.  lib.  1.  cap.  71.  et  140. 
et  Statuta  MSS.  Garoli  I.  Regis  Sicil. 
cap.  137. 

A  duello  ineundo  eximebantur  primo 


206 


DUE 


DUE 


DUE 


mulieres^  apud  Bractonum  Hb.  3.  tract. 

2.  cap.  21.  1 11.  12.  in  Fieta  lib.  1.  cap. 
34.  S  25.  cap.  35.  j  4.  Vide  Campio  [<»  et 
Grimm.  Antiq.  Jur.  German.  pag.  980. 
Gener  socrus  loco  duello  dimicans  in 
Placit.  ann.  10.  Rich.  I.  rot.  27.  Àbbrev. 
PJacit.  pag.  7  :  Radulj>hu8  et  Eamundus 
tradiderunt  terram  illam  in  manum 
Hodiernmj  nuUris  uxorum prmdictorum..., 
Duellum  fuU  inter  prmdictam  Hodiernam 
et  Hugonem  Malet  de  terra  illa,  in  quo 
duello  ipse  Eamundus  pugnavit.] 

2.  Qui  annum  SBtatis  sexagesimum 
excesserant,  ut  est  in  Statutis  S.  Ludo- 
vici, lib.  1.  cap.  166.  et  apud  Bractonum 

ib.  3.  tract.  2.  cap.  21.  |  12.  Brito  de 
,  ure  Anglicano  pag.  40.  septuagesimum 
labet. 

3.  iEgroti,  aut  aliqua  infirmi  tate  de- 
tenti, nte-haignez,  in  iisdem  Statutis  S. 
Ludovici,  apud  Bractonum  loco  laudato, 
Brittonem  lol.  40.  etc. 

Denique  Sacerdotes.  Clerici,  Monachi, 
atque  hi  Vicaìnoe  et  Ùampionee  dare  te- 
nebantur.  Vide  Go£fridum  Vindocin.  lib. 

3.  Epist.  39.  Statuta  Alexandri  Scotorura 
Regis  cap.  5.  S  L  et  supra  verbo  Campio, 
[^  Placit.  ann.  2.  Job.  reg.  rot.  24.  Lei- 
cestr.  Abbrev.  Placit.  pag.  31  :  PlacUum 
concernente  Duellum  inter  Warinum 
de  Snipeaton  et  priorem  de  Coventria  prò 
8.  carucatis  terrm.,.,  Priar  defendit,  etc. 
per  quendam  liberum  hominem  et  vadia 
data  fuerunt  ex  utraque  parte.] 

Erant  prseterea  casus  complures,  in 
quibus  duellum  locum  non  habebat  ; 
quos  recenset  Bellomanerius  cap.  68. 
Horum 

Primus  est,  si  muHer  appellavlt,  nec 
suum  advocatum  retinuit  :  nam  mulier 
pugnare  non  potest. 

2.  Si  mulier  sub  viri  potestate  appel- 
lat  Bine  illius  consensu  et  auctoritate. 
Vide  Assisias  Hierosolymit.  cap.  96. 

3.  Si  appellans  nullam  parentelam  vel 
afflnitatem  babet  cum  eo,  prò  quo  ap- 
pellat. 

4.  Si  appellatus  jam  pugnavit,  prò  quo 
appel  latur. 

5.  Si  appellans  est  servus,  et  appellat 
hominem  ingenuum  ac  liberum. 

6.  Si  appellans  est  Glericus  :  quia  non 
potest  se  obligare  in  Curia  laica,  nisl  de 
proprietate  temporali. 

7.  Si  appellatus  est  Glericus. 

8.  Pro  casu,  de  quo  judicium  datum 

9.  Pro  casu  notorie  falso. 

10.  Si  alias  res  est  bene  probata. 

11.  Si  appellans  est  bastardus,  seu 
nothus  et  appellatus  homo  ingenuus  et 
liber  :  quia  non  licet  homini  ingenuo 
cum  notho  pugnare.  Sed  inter  duos  no- 
thos  appellum  valet. 

12.  Si  pax  facta  est  de  facto,  de  quo 
flt  appellum,  et  confirmata  a  Justitla 
superiore,  qua  deficiente  confirmatione 
valet  appellum. 

13.  Si  quis  appellatus  est  de  homici- 
dio,  et  mortuus.  antequam  moreretur, 
nomina vit  suos  interfectores.  et  appella- 
tum  a  crimine  innocentem  aixit. 

14.  Si  appellans  vel  appellatus  est 
minor  annorum. 

15.  Quando  leprosus  hominem  sanum 
appellat,  vel  si  homo  sanus  leprosum. 

16.  Quando  casus  non  cadit  in  va- 
dium. 

Prsedictis  addunt  Fori  Beneharnenses 
rubr.  de  Bathala.  art.  1.  in  rebus,  qusB 
per  testes,  aut  alio  quovis  modo  probari 

fossunt  appellum  non  valere,  [arrider. 
.  Imper.  Gonstit.  de  Pace  tenenda  ann. 
1156.  cap.  1.1  Et 
Assisiffi  Hierosol.   cap.    102.   dicunt. 


assisiam  seu  usum  fuisse  in  Regno  Hie- 
rosol y  mi  tano ,  Dominum  non  debere 
recipere  vadia  patris  contra  fllium,  nec 
filli  contra  patrem,  nec  fratris  contra 
fratrem.  De  ultimo  casu  vide  Statuta  S. 
Ludovici  lib.  1.  cap.  165.  Adde  Foros 
Aragonenses  lib.  8.  tìt.  de  Duello^  et  Mo- 
linum  in  Repertorio.  Vide  Balalla. 

<M  Ncque  rara  sunt  privilegia  quibus 
ne  Duello  se  defendere  cogantur  mer- 
catores  extranei  cavetur.  Ghart.  civlt. 
Bremens.  ann.  1255.  in  Origin.  Feeder. 
Hanseat.  pag.  70:  Universis  dvitatUnu 
et  mercatoribua  Flandrim  concedimus  in 
nostra  ctvitate  et  potestatibus^  quod  nul' 
lus  eorum  Duello  provocetur,  sicut  nec  in 
Fìandria  mercatores  imperii  Duello  poe- 
sunt  provocari. 

Tilius  tom.  1.  pag.  313.  ait,  Principes 
sanguinis  Regii  excipi  debere  a  duellis  ; 
sed  has  exceptiones  ponit  Bellomane- 
rius cap.  1  :  Fix  de  Rois  ne  doit  pas  com- 
battre  a  son  home  por  plot  de  mueble^por 
catix,  ne  por  heritage  ;  mais  s^U  appeÙoii 
son  home  de  murdre  ou  de  traison,  en  tei 
cas  converroit-il,  qu'U  se  conibatist  à  son 
home.  Car  li  vilain  cas  sont  si  vilain,  que 
nuls  espargnemens  ne  dut  estre  vers  celi 
qui  accuse, 

^SQT  A  duellis  excipiebantur  etiam 
Duces,  ita  tamen  ut  per  Vicarium  seu 
Campionem  appellanti  responderent. 
Gharta  Frederici  I.  Imper.  ann.  1156. 
apud  MiraBum  tom.  1.  pag.  540.  col.  1  : 
Insuper  potest  idem  Dux  Austrias,  cum 
impugnatus  fuerit  ab  aliquo  de  duello, 
per  unum  iaoneum,  non  tn  enormitatis 
macula  detentum,  vices  suas  prorsus  sup- 
plere, 

^SQT  Evenit  aliquando,  ut  ipsi  Clerici 
sese  defenderent  aut  etiam  aggrederen- 
tur  duello.  Id  manfeste  patet  Constitut. 
Guillelmi  Conquestoris  ann.  1080.  inter 
Concilia  Rotom.  ult.  edit.  pag.  69.  art. 
XIX.  ubi  sic  legere  est  :  Si  Clericus  duel- 
lum sine  Episcopi  licentia  susceperit,  aut 
assultum  fecerit,  Episcopo  per  pecuniam 
emendetur,  Id  puto  fuisse  rarissimum. 
Cum  Episcopis  vel  Abbatibus  talis  erat 
contentio,  quae  juxta  pravam  temporum 
consuetudinem  non  poterat  nisi  duello 
dirimi,  tum  la'icos  eligebant,  qui  vices 
suas  obirent,  et  Campionum  munere 
fungerentur.  vide  Viceaominus. 

*  Clericis,  qui  per  se  vel  per  campio- 
nes  duellum  exequebantur,  officia  sua 
exercendi  facultatem  interdicebant  ca- 
nones.  Bulla  Innoc.  II.  PP.  ann.  1140  : 
Consuetudo  quasdam^  quin  potius  corrup- 
tela  in  pleriaque  locts  regni  Franciaa,  ut 
accepimua,  inoUvit,  quod  videlicet  quando 
ecclesiarum  homines  de  corpore  ad  alie- 
num  dominium  se  convertunt,  si  eos  qui- 
cumque  aliqui,  quorum  ipsi  sunt  homines, 
forte  conveniant  coramjudice  competenti, 
necesse  habent  suam  per  duellum  inten- 
tionem  fundare,  alioquin  ab  actione  prò- 
posila  repelluntur,  licet  per  testes  vel  alia 
documenta  intentionem  ipaam  velint  et 
valeant  legitime  comprobare.  Cum  igitur 
clerici  abaque  aui  ordinia  periculo  duella 
suscipere  ne^ueant  vel  off  erre, prò  eo  quod, 
sive  per  se  stveper  alias,  in  duello  pugna' 
verini,  ipsos  ab  executione  sacrorum  or- 
mnum  canonicaa  constitutionis  severitcu 
alienai,  nos  huic  pravas  coneuetudini  re- 
medio, quo  possumus,  obviare  volentes,  et 
duellorum,  prasaertim  cum  de  rebua  ecde- 
siasticis  agitur.penitus  interdicentes  abu- 
8um,  quo  Deus  templalur  et  vera  sa^mus 
judicia  pervertuntur,  ut  in  quibuslibet 
judiciis  omni  probationum  genere  a  iure 
concesso  liceat  libere  dilecto  filio  abbati 
Majoris  monasterii  Turonensts  uti,  pras- 
dicta  consuetudine  non  obstante,  auctori-  I 


tate  sibi  litterarum  nostrarum  duximus 
indulqendum,  edicto  perpetuo  ettttuentes 
ut  si,  ipso  recusante  in  quibuslibet  casibue 
per  duellum  defendere  causam  suam,  aut 
tn  hujusmodi  reprobo  probationis  genere 
euccumbente,  sententia  seu  executio  quaa^ 
cumque  processerit,  eadem  et  quiequtd  ex 
ea  secutum  fuerit  vel  ob  ipsam,  nullius 
penitus  sit  momenti. 

•  Fuere  tamen  ex  clero,  qui  velati  pri- 
vilegium  a  principibus  obtinuerunt 
facultatem,  cum  opus  esset.  lites  suas 
per  duellum  dirimendo  Dipi.  Henr.  II. 
Imper.  ann.  1052.  apud  Murator.  tom.  8. 
Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  641  :  Concedi^ 
mus  prasdicto  episcopo  (Volterrensl)  suis' 
que  successonbus  clericos  et  famulos, 
aliosque  super  terram  suas  ecclestas  ttiAo- 
bitantea  in  sua  potestate,  ut  liceat  eum 
ante  se  causam  agere^  et  per  DuelUum 
qualibet  legali  sententui  litem  diffinire. 
Adde  Chartam  Gonradi  I.  ann.  1028. 
apud  Ughell.  tom.  4.  Ital.  sacr. 

^  Quin  etiam  apud  Anglos  Scotosve 
duellum  inire  episcopi,  abbatesque  et 
clerici  per  se  ipsos  cogebantur,  ut  dis- 
cimus  ex  Bulla  Innoc.  PP.  in  Ghartul. 
eccl.  Glasguens.  ex  Cod.  reg.  5540.  fol. 
67.  r*  :  Quasdam  peatifera  consuetudo,  quae 
coì*ruptela  potius  debet  nuncupari ,  ut 
potè  juri  ac  honestati  ecclesiasticaa  pror^ 
sus  contraria,  inolevit  inter  regnum  An- 
glias  ac  Scotias  ab  antiauo,  et  uaque  nunc 
obaervata  existit  per  abusum,  videlicet  ut 
si  episcopum,  abbatem  seu  quemlibet  rto- 
ricum  super  aliquibus  offensis  prò  quibus 
duellum  inter  laicos  peri  consuevtt,  ab 
aliano  conveniri  contingat,  cogatur  hie 
qui  convenitur,  quantumcumque  reliaio- 
sus  exiatat,  auper  hiia  persowuiter  subire 
duellum.  Nos  igitur  consuetudinem  «u- 
pradictam,  tanquam  Deo  et  sanctis  cano- 
nibus  inimicam,  penitus  detestantes,  ne 
quis  de  calerò  talta  quomodolibet  attemp- 
tare  praaaumat  auctoritate  prtesentium  sub 
interminaUione  anathematis  districtius 
inhibemus. 

Duello  succumbentium  poBna  fuit 
ultimum  supplicium,  suspendium,capi- 
tis  minutio,  vel  certe  membri  debfli- 
tatio,  prò  criminis  qualitate,  uti  diserte 
produnt  Stabilimenta  S.  Ludovici  lib.  1. 
cap.  8.  Speculum  Saxonicum  lib.  2.  art. 
16.  S  2.  Wichbild  Magdeburg.  art.  82. 
S  1.  Bracton.  lib.  3.  tract.  2.  cap.  21.  S  6. 
etc.  Gujus  moris  exempla  suggerunt 
Ditmarus  lib.  3.  pag.  29.  willelmusMal- 
mesbur.  lib.  4.  pag.  124.  Will.  Neubrig. 
lib.  2.  cap.  5.  Rogerus  Hovedenus  pag. 
406.  Galbertus  in  Vita  S.  Caroli  Comit. 
Flandr.  n.  94.  GualterusTervan.  inVita 
ejusdem  Caroli  cap.  39.  et  alii  a  nobis 
laudati  Scriptoresln  NotisadAlexiadem 
pag.  298.  ubi  apud  Normannos  nostrates 
secus  olim  observatum  in  delatoribus 
ostendimus,  quod  et  in  Anglia  obti- 
nuisse  innuit  bractonus  lib.  3.  tract.  2. 
cap.  21.  I  7  :  Si  autem  (appellans)  victus 
sit  in  Campo,  aliud  erit,  (id  est,  non  affi- 
cietur  ultimo  supplicio,  ut  Appellatus) 
quia  non  stat  per  tpsum,  quin  fiat  disra- 
tiocinatio  :  et  quamvis  ad  gaolam  mitten^ 
dus  sit,  tamen  fit  ei  aliquando  gratia  de 
misericordia ,  quia  pugnat  prò  pace, 
Eadem  habentur  in  Fleta  lib.  1.  cap. 34. 
g  32.  Verum  Philippus  Augustus  Rex 
Frane  Normannicum  istum  morem 
rescidit,  et  ad  Jus  commune  reduxit,  quo 
talionis  poena  in  appellantem,  si  suc- 
cumbat,  decerni  tur,  uti  Guntherus  lib. 
7.  Ligur.  ait  : 

PmaroRi  sfaniloiii  non  Ticto  crimine  p«Hiun. 

^  Matth.  de  Couciaco  in  Hist.  Caroli 
VII.  pag.  698.  ubi  de  duello  apud  Valeu- 


DUE 


DUE 


DUE 


207 


tianashabito  :  leeluy  Mahioten  en  ce  mar- 
tyré  $*escria  plusieurs  foia  pour  awnr 
canfession ,  néantmoinM  il  n'en  peut 
ancguea  rien  Aner  ;  eten  cet  e$tat  fut  par 
le  bourreau  de  lodile  wlle  traisné  et  mene 
à  la  juatice,  lequel  rendit  l'esprit  ain^oit 
qu'il  y  wfU,  et  en  ce  poinct  il  y  futpendu^ 
ubi  notanda  confeseionie  denegatio.  Vide 
suora  in  bac  voce. 

^  Victus  interdum,  qui  causam  suam 
defendebat,  pecunia  vel  carcere  tantum  ; 
qui  vero  prò  alia  pugnabat ,  membri 
mutilatione  plectebatur.  Liberi.  villsB 
S.  Tbeob.  sub  Bormonte  ann.  1208.  in 
Reg.  59.  Ghartoph.  reg.  eh.  149  :  Victus 
vero  in  duàllo  centum  solidoe  et  obolum 
reddere  tenebitur.  Pugil  vero  conducli* 
tius,  si  victus  fuerit,  pugno  vel  pede  pri- 
vafntur,  Eadem  leguntur  tom.  5.  Ordi- 
nai, reg.  Frane,  pag.  600.  art.  6.  in 
Gbarla  communis  Glaromonl.  ann. 
1248.  Alia  ann.  1362.  ex  Reg.  95.  eh.  12  : 
Fu  dit  par  jugement  que  qaige  y  cheoit 
et  que  tes  parties  si  se  comoatroient,  c'est 
assavoir  ledit  Guillaume  camme  appellant 
et  ledit  Gilles  camme  appellé.,..  Et  ainsi 
se  combatirent  longuement  lesdiz  appel- 
tant  et  appellé^et  tantqueledit  Guillaume 
ot  son  cheval  mort  et  san  corps  plaié  et 
navré:  mais  en  la  par  fin  deseonfii  ledit 
feu  Gilles  et  le  rendit  vaincu  en  champ, 
et  camme  vaincu  et  ataint  des  casse  rendi 
vaincu  t  pour  tei  se  confessa  et  tint  sauffi- 
samment  et  expressément,  et  présens  et 
oians  et  pour  ce  oir  descendus  et  venus  à 
lui  Usdii  canitaine  et  baillif  et  plusieurs 
autres,  et  tei  ataint^  vaincu  et  desconfis 
fu  tenusprononcié  et  réputez  ledit  GiUes, 
et  ledit  Guillaume  victoriau  et  vainqueur 
et  aiant  fait  tout  son  devair;  et  pour  ce 
camme  déscanfit  et  attaint,  fu  ledit  Gilles 
parjustice  despouillé  en  san  doublet,  et 
déshonarablement  mis  hors  des  lices  le 
premier,  et  menez  en  prison  fermée  ou 
chastel  de  Dreux  ès  mains  desdiz  capitaine 
et  baillif;  et  ledit  Guillaume  en  sesarmes 
et  hanarablement  par  cangie  de  justice 
camme  vainqueur  se  parti  auprès  du 
champ.  et  delivré  avec  ses  hastages  et 
amie  aia  en  sa  maison,  requérans  tautes 
voies  raison  et  que  justice  li  fu  faite  de 
aondU  ennemi  et  de  ses  hostaqes,  et  que 
Ven  s*en  tenist  saisi  et  de  leurs  biefis 
mesmement ,  tant  qu'il  fust  deffraié . 
satefié  et  restitué.  Haec  pi  uri  bus ,  uli 
nolatu  digna,  exscripsi. 

Scribil  Lucianus  in  Toxari  apud  Scy- 
Ihas,  si  quis  singularì  cerlamine  supe- 
ratus  foret  ei  dexlram  abscindi  solilam, 
poenaB  causa. 

Duello  vieti  arma  a  viclore  Ecclesiis 
offerebanlur.  Gharta  Henricl  I.  Regis 
Angl.  in  Monastico  Anglic.  tom.  8.  pag. 
186.  et  apud  Guill.  Pryneum  in  Liberi. 
Eccl.  Anglic.  tom.  8.  pag.  1108  :  Ubicum- 
que  sit  Duellum ,  Eboraci  juramenta 
debent  fieri  super  textum,  vel  super  reti" 
quias  Ecclesie^  S.  Petri  :  et  facto  Duello, 
Victor  Arma  vieti  ad  Ecclesiam  S.  Petri 
afferai,  gratias  agens  Dea  et  5.  Petra  prò 
vuUaria.  f^  Vide  Haltaus.  Glossar. 
Germ.  voce  Fronhnus,  col.  544.] 

Alia  a  praeallatis  et  laudatis,  purga- 
tionis  per  duellum  exempla,  describunt 

fiassim  Scriptores ,  Gregorius  Turon. 
ib.  7.  Hist  cap.  14.  Fredegar.  in  Ghron. 
cap.  51.  Paul  US  Warnefridus  de  Gest. 
Longob.  lib.  4.  cap.  49.  Theganus  de 
Gest.  Ludov.  Pii  cap.  88.  Vita  Aidrici 
Episc.  Genoman.  pag.  120.  Baldricus 
Gamerac.  lib.  1.  cap.  10.  Aimoinus  lib. 
4.  de  Miraculis  S.  Benedicli  cap.  n. 
Dilmarus  in  Ghronico  lib.  8.  pag.  29. 
Wippo  in  Gonrado  Salico  pag.  439. 
Regino  ann.  950.  VugoFlaviniacensisin 


Gbr.  pari.  2.  cap.  27.  Luilbprandus  in 
Legatione  [^  cap.  6.  Adde  Antapod.  lib. 

8.  cap.  46.  et  de  reb.  Otton.  M.  cap.  7. 
Ermold.  Nigell.  lib.  8.  vers.  549.  sqq.], 
Lambertus  Ardensis  pag.  140.  Lamberlus 
Scafnaburg.  ann.  1048.  1050.  Ghronicon 
Morinacense  lib.  2.  pag.  866.  Petrus  Vene- 
rabil.  lib.  1.  de  Miracul.  cap.  8.  Albertus 
Stadensis  ann.  1050.  1105.  vita  S.  Aus- 
tregisili,  Falcandus  de  Galamitatib. 
SicTl.  paff.  668. 691.  W.  Tyrius  lib. 9.  cap. 
7.  GsBsanus  lib.  8.  Miracul.  cap.  18.  Ho. 

9.  cap.  48.  Antiquitates  Fuldenses  pag. 
614.  Willelmus  Neubrig.  lib.  2.  cap.  5. 
Malthffius  Paris  ann.  1163.  Rodericus 
Toletanus  lib.  6.  de  Reb.  Hispan.  cap. 
26.  Gesta  Gonsul.  Andegav.  cap.  3.  Acro- 
polita  cap.  50.  Pachymeres  lib.  1.  Gret- 
zerus  in  Episcopis  Eystetensib.  pag.  492. 
Marca  in  Hist.  Beneharn.  lib.  4.  cap.  8. 
et  10.  Sirmondus  in  Notis  ad  Epist. 
Goffridi  Vindocin.  lib.  8.  Epist.  88.  Mar- 
lotus  in  Ghronico  S.  Nicasii  Remensis 
cap.  10.  Oliverius  Markanus  in  Traci, 
de  Duellis,  initio,  eie. 

Pravam  islam  duelli  examine  lites  ac 
controversias  ambl^uas  dirimendi  con- 
suetudinem,  quam  tmpiam  etiam  vocal 
Luitpr.  Rex  Longob.  Ut.  91. 1 4.  [oo  ns. 
(6, 65.)]  quamq uè  propter  consuetudinem 
gentis  suss  Longoiardarum  velare  se  non 
potuisse  ait,  abrogare  saepe  annixi  sunt 
summi  Pontiflces,  Episcopi,  et  Goncilia, 
et  analhemate  damnarunt,  vel  certe 
improbarunt,  imgrimis  Goncilium  Va- 
lentinum  ann.  Bao.  can.  12.  Nicolaus  I. 
PP.  Ep.  50.  ad  Garolum  Gal.  ex  qua 
desumpta2.  a.  5.  Monomachiam,  Ago- 
bardus  lib.  AaversuslegemGundobadam 
cap.  14.  et  lib.  Gontra  Judicium  Dei, 
GsBlestinus  ni.  Frideric.  I.  in  Gonslitut. 
Sicul,  libro  2.  tit.  32.  Alexander  lU.  PP. 
Epist.  19.  denique  Synodus  Tridentina 
sess.  25.  can.  19.  Sed  et  hanc  improbant 
omnino  Senator  lib.  8.  Epist.  2i.  Ivo 
Garnot.  Epist.  168.  247.  280.  Auctor  Fletae 
lib.  1.  cap.  84.  S  26.  ut  et  aliquot  aliiejus 
flBlatis  Scriptores. 

Quinetiam  Reges  ipsi  ac  Principes 
hanc  abolere  penitus  in  dominiis  suis 
subinde  conati  sunt,  prsesertim  S.  Ludo- 
vicus  Rex  FranciSB,  qui  duella  omnino 
in  suis  terris  fieri  prohibuil,  ut  ex  Sta- 
tutorum  ejusdem  Regis  lib.  1.  cap.  2. 
coUigitur.  Sed  h»c  prohibilio  locum 
habuil  tantum  in  propriis  terris,  non 
vero  in  terris  vassallorum.  Unde  cum 
Prior  S.  Petri  de  Monasleriis,  qui  in 
quantum  Priar  Regem  associaverat  in  smsl 
villa,  qusestus,  esset,  quod  regius  Balli- 
vus  duella  pariter  amovisset  ab  eadem 
villa,  quia  sineassensu  suo  inde  amoveri 
non  debuerant  :  Placuit  D.  Regij  quod  si 
Prior  teneret  ibi  Duellum,  teneat  per 
ipsum,  et  totum  per  proprium  servientem 
suum,  et  non  per  servientem  cammunem 
intèr  ipsum  et  D,  Regem,  quia  Rex  non 
vult  habere  aliquid  in  Duello.  Si  tamen 
ratione  Duelli  committalur  terra  vel  aliud^ 
voluit  D,  Rex  portianem  suam  sibi  reddt 
rcUione  associatianis  pradictss,  Inter 
Aresta  Gand.  1260.  in  1.  B.Qg.  Pari, 
f .  109. 

Piissimi  Regis  exemplo ,  Alphonsus 
Gomes  Pictavensis  et  Arvernensis  sub- 
ditis  suis,  vice  privilegii,  concesslt,  ut 
eorum  nemo  ad  duellum  faciendum 
cogerelur.  Id  certe  expressum  legitur  in 
Libertatibus  ab  eo  concessis  urbi  Rio- 
mensi  in  Arvernis  ann.  1270  :  Item  quod 
nullus  habitans  in  dieta  villa  de  quocum" 
que  crimine  appellatus  vel  a^umscUus 
fuerit,  teneatur  se  purgare  vel  defendere 
Duella,  nec  cogatur  ad  DiMllum  facien- 
dum, et  si  refutaverit,  non  hàbeatur  prò 


convieto; sed  appettane,  si  velit,  probet 
crimen,  gtiod  objecit,  vel  per  testes^  vel 
per  probatianes,  juxta  formam  Juru,  Id 
privilegii  iisdem  verbis  concessum  legi- 
tur^ ab  Edwardo  Rege  AngliSB  incolis 
Vianae,  Valentise,  et  Gastel  li -Amorosi 
in  Aginnensi  Provincia,  in  Gharta  des- 
cripta  in  Regesto  GonstabuIarisB  Burde- 
gal.  fol.  88.  BaslidsB  in  Petrogoricis  a 
Philippo  Pulcro  rege  ann.  1310.  homi- 
nibus  de  corpore  Monasterii  Fossatensis 
ab  Alexandro  PP.  in  Tabular,  ejusd. 
Menasi,  pag.  7.  Tornacensibus  a  Phi- 
lippe Aug.  ann.  1187.  in  Gharta  Gommu- 
niSB  Tornacensis,  incolis  S.  Audomari  a 
Guillelmo  Gemile  Flandrise  ann.  1127.  in 
Gharta  descripta  in  Pro  bai.  Hist.  Gui- 
nensis  pag.  195.  Monachis  S.  Dionysii  in 
Francia  ab  Innocentio  PP.  apud  Dou- 
bletum  pag.  580.  Wiennensibus  Aus- 
triacis  a  Friderico  II.  imper.  in  Gharta 
ann.  1287.  descripta  aLambeciolib.2.de 
Bibl.  GsBsar.  pag.  81  :  Si  septima  manu 
honestarum  personarum  expugnare  se 
passini.  Arnhemensibus  Otto  Gomes 
Geiriae  ann.  1288.  Bommeliensibus,  Thy- 
lanis,  et  Neopaludanis  Rainoldus  Gomes 
Gelrise  Ghartis  ann.  1827.  1829.  et  1885. 
ut  auctor  est  Freder.  Sandius  in  Gon- 
suetud.  Feudal.  Gelrise  pag.  485.  eie. 
Vide  Probaliones  Hist.  Vergiac.  pag. 
212.  et  Somnerum  in  Glossar,  ad  Script. 
Angl.  voce  Duellum.  Scribil  Saxo  Gram- 
maticus  lib.  10.  Hist.  Danlc»  pag.  171. 
abrogatam  apud  Danos  Duellorum  con- 
suetudinem,  servato  tantummodo  ferri 
candentisi  udicio. 

3SB^  Duella  prohibuit  etiam  Philippus 
IV.  ann.  1308.  quod  subinde  anno  sci- 
licei  1814.  renovatum  et  conflrmatum 
fuit,  sed  ad  certum  prsBfinitamque  tem- 

Sus  :  Provocationes  ad  Duellum  et  gagia 
^uellarum  recipi,  vel  admitli,  ipsa  Duella 
fieri  vel  iniri  durantibus  guerris  nostris 
expressius  inhibemus.  Vide  D.    de  Lau- 


riere  tom.  1.  Ordinai.  Reg.  pag.  890. 
Ibid.  pag.  567.  legitur  Edictum  ann. 
1815.  Ludovici  X.  qui,  quod  antiquitus 


inauditum  fueral  in  Francia,  vadiare 
duellum  permitlit  etiam  cum  quis  de 
furto  postula  tur  :  Nous  voulans  et 
actroians,  que encas de  murtre,  de  tarre-" 
cin,  de  rapi,  de  trahisan,  et  de  roberie, 
gage  de  bataille  sait  ouvert,  se  les  cas  ne 
poroient  estre  provez  par  tesmoings, 

o  Tantum  vero  valel  consueludinis, 
quanlumvis  barbarsB,  prffijudicata  opl- 
nlo,  ut  animis  etiam  coelestibus  arriderei 
oculus  adversario  suo  ereptus,  ob  idque 
Deo  gratisB  agerentur  devotissimse. 
Ghartul.  Guill.  abb.  S.  Germ.  Prat.  fol. 
108.  V*.  col.  1  :  Adductus  est  in  medio 
uterque  pugil  et  ad  canflictatianem  statU" 
tus  ;  cumque  ambo  diu  multumque  con^ 
flictassent  et  se  se  invicem  gixivissime 
affiixissent;  tandem  Deo  aiuciliante,  pugil 
noster  adversarium  suum  viriliter  et 
audacter  invadens  oculum  ei  eripuit,  et 
tanto  conamine  eum  gravavit,  quo  ilio 
profitente  se  victum  esse,  Victoria  sibi 
cessit. 

Denique  cum  promiscue  duella  decer- 
nerenlur  prò  quibusvis  controversiis, 
etiam  levioris  momenti,  decrevit  Hen- 
ricus  I.  Angl.  Rex  in  Legib.  suis  cap. 
59  :  Ut  non  fieret  beUum  sine  capitali  ad 
minus  10.  solid.  nisi  de  furto,  vel  huius» 
modi  nequitia  campellalio  esset,  vA  de 
pace  Regts  inf racla,  vel  in  illis,  inquibus 
est  capitale  martis.  [ElLudovicus  VII.  in 
Gharta  ann.  1168  :  Pro  debito  citra  quin^ 
que  solidarum  dationem,  inter  aliquasnan 
judicetur  Duellum.]  [^^  Neque  apud 
Anglos  Duellum  admitlebatur,  nisi  in 
quibus  casibus  magna  assisa  fieri  potuit. 


208 


DUE 


DUE 


DUE 


Vide  Placit.  ann.  40.  Henr.  II.  Kent.rot. 
5.  in  Abbrev.  Placit.  pa^.  144.]  Certe 
constat,  non  modo  prò  criminibus  capi- 
talibus  admissa  duella,  sed  etiam  in 
probationibus  proprietatis  prsedlorum, 
status  ac  condftionis,  et  similium.  Àt 
cum  nostri  pravum  hunc  usum  abolere 
penitus  non  possente  eo  rem  deduxere, 
ut  duella  non  agerentur,  nisi  in quatuor 
istis  casi  bus  enarratis  in  Aresto  ^.  Junii 
14S^.  quorum  primus  est,  ut  crimen 
capitale  esset,  2.  ut  de  crimine  perpe- 
trato omnino  constaret,  8.  ut  accusatus 
notorie  eo  infamaretur,  4.  denique  ut 
res  probari  non  posset  per  testes. 

^  Duellum  nonnunquam  privatim 
actum  est,  prsasentibus  duntaxat  duobus 
testibus,  quos  patrinos  vocabant.  Ghron. 
Guill.  Bardini  tom.  4.  Hist.  Occit.  Inter 
Probat.  col.  4:  Anno  Domini  1250.  catm 
inimicitia  capitalis  interveniaset  inter 
nobilem  GauM^Ztnum  dominum  de  Lunello 
militem  ex  una  parte,  et  nobilem  Guillel" 
mumdeBouvUeo  miiitem  ex  alta,...  hi 
duo  militee  peri  voluerini  campionee^  et 
dam  acceptts  duobiu  patrinìa,  et  in  eorum^ 
prmsentia,  ad  Duellum  ventum^  est:  et 
utrogue  vulnerato  a  patHnis  separati  et 
dimtBiti  sunt, 

Duellum  Tenendi,  ut  tunc  loque- 
bantur,  facultatem  ac  Jus  non  habebant 
feudales  omnes  Domini,  sed  ii  tantum 
quibus  id  ex  lege,  consuetudine,  Tel 
lapsu  temporis  competebat.  Aresta  Pen- 
tecost.  ann.  1268.  in  1.  Reg.  Parlam.  f. 
88  :  Item  quod  ueus  est  habere  pilloricum, 
et  tenere  Duellum^  et  dictum  est  q%u)d 
habeat  saisinam  justitim  in  dieta  villa, 
Idquepotissimumlocumhabebatinatro- 
ciori  crimine.  Stabllimenta  S.  Ludovici 
lib.  1.  cap.  88  :  Et  encore  ont  plus  li 
vavasseur  :  careustiennent  leurs  Batailles 
devant  eus  de  toutes  chosesJors  de  grane 
ntéffés,  Nam  licet  in  inreriori  Curia 
duellum  vadiaretur,  seu  admitteretur, 
vel  decerneretur,  in  ea  tamen  non  pera- 
gebatur,  sed  in  curia  Majoris  Domini, 
ad  quam  id  juris  spectabat,  ut  est  in 
|t«fliìam  Majestat.  Ho.  8.  cap.  28. 1 9.  10. 
Tabularium  Dunense  apud  Mabillo- 
nium  :  Non  absurde  autem  videtur  hic 
inserere,  quod  prmdieta  villa  non  solum 
h>sa  ab  omni  prorsus  exactione  Uberrima 
huc  usque  perseveraverit  :  verum etiam  in 
tantum  huiusmodi  privilegio  omnes  cmte- 
ras  antecellity  ut  de  proximis  àreumqua' 
que  villis  ad  jtulicium  calidi  ferri 
portandum,  et  ad  Bellum  Campionum 
dypeo  et  baculo  faciendum  ex  anttquitate 
semper  iUic  accusatores  et  accusati  con" 
ventante  totaque  causa  ad  illius  vUlss 
Domini  deferatur  audientiam.  Charta 
AleonorseComitiss»  Viromandensis  ann. 
1191  :  Minister  B,  Marisa  debet  tenere 
usque  ad  Duellum  ]>lacitay  et  tunc  ab 
eoaem  ministro  receptis  obsidibtts  Duetti, 
ipse  minister  Duellum  et  obsides  tradit 
servienti  meo,  qui  est  Prmpositus  Vitriaci. 
ad  ducendum  Cauniacum ,  usque  ad 
domum  meam.  Charta  Communi»  Pero- 
nensis  anno  1207  :  Si  Duellum  inde  indi- 
catum  fuerit,  fiet  in  Curia  nostra,  sicut 
debet  fieri,  de  quibtiscumquerébus Duellum 
fuerit  indicatum.  Inquestse  Parlamenti 
S.  Martini  ann.  1254  :  Abbcu  Columbeneis 
didt  contra  dominum  Reqem,  quod  us%u 
fuit  habere  judicium  Duèlli  de  nospitibus 
suis^  cujuscumque  rei  sit  :  et  usus  fuit 
addtcere  prsBdictum  Duellum,  quando 
adjudicatum  erat,  in  Castro  Domini  Regis 
de  Nogento  adiustitiam  Domini  Regis,  Et 
si  dictum  DueUum  pacificatum  fuerit  per 
justitiam  Domini  regis,  Abbas  dicit,  quod 
usus  fuit  habere  emenaas.  Et  si  res  acci' 
dit,  quod  dictum   Duellum  eat  ultra,   et 


quod  aliquis  pugnantium  sit  victus^  quod 
usus  fuit  habere  bona  illius,  qui  victus 
fuerit,  si  hospes  suus  fuit.  Regestri  Castri 
Lidi  in  Andibus  fol.  24.  25  :  Omne  Duel- 
lum undecunque  veni(U ,  victus  erit 
Comitis;  hoc  modo,  quod  Praspositus  MajO' 
m  ducat  victum  ,  reddenao  Prsaposito 
Castri  Lidi  10.  sol.  exceptis  homtnibus 
Monachorum,  Ad  Majetum  non  polest 
fieri  Duellum  vel  judicium,  quoa  non 
mittatur  ad  castrum  Lidi,  exceptis  homi- 
nibus  S,  Martini.  De  omni  terra  Archi- 
episcopi, si  contentio  fitjudicii,  vel  Duelli, 
vel  etiam  sacramenti,  debet  terminari 
ante  Seneacallum  Comitia  ad  Caatrum 
Lidi,  etc.  Vide  Notas  nostras  ad  Stabi- 
limenta  S.  Ludovici  pag.  168.  [de  Lau- 
riero  in  Instìtutiones  Loiselli  lib.  2.  Ut. 
2.  regula  47.]  Historlam  Monast.  S. 
Nicolai  Andeg.  pag.  6.  14.  tom.  5.  Vitar. 
SS.  Ord.  S.  Benedlcti  pag,  762.  Probat 
Hist.  MonmorenciacsB  pag.  895.  et  supra 
in  vocabulo  Bannaria. 

De  compoaitùme  de  duello  ante  ictum 
vel  post,  [quod  jus,  Juatitia  prò  Duello 
diciturin  Charta  Guillelmi  Aquitani» 
Ducis  tom.  2.  Gali.  Christ.  Instr.col. 429.] 
scilicet  post  vodia  data,  emenda  debe- 
batur  Domino.  Charta  Mathildis  Comi- 
tisssB  Nivernensis  ann.  1228  :  De  gaaiis 
Duellif  quod  pacificabitur ,  non  nia%  7. 
solidoa  et  6.  denarxoa  tantum  capiam  de 
uno  quoque.  [Charta  Hugonis  Abb. 
Centul.  ann.  1228.  ex  Tabul.  S.  Richarii  : 
De  qua  emenda  {nempe  vii.  aolidarum  et 
VI.  denariorum)aolijuramento  Servientia 
S.  Richarii  credetur,  abaque  lego  alia  seu 
Duèllo.  LittersB  ann.  1236.  ex  secundo 
Chartul.  S.  Quintini  in  Insula  :  Si  qui 
provocaverint  ae  ad  Dtiellum  in  praedicta 
villa,  causa  tractari  debet  per  Eccleaiam.., 
et  tota  matatio  Duelli  ad  Eccleaiam  per- 
ttn^Mi.]  Li  berta  tes  urbis  Belnensis,  in 
Bur^undicis  Perardi  i)ag.  275  :  Si  com- 

Soaitio  de  Duello  ante  ictum  vel  poat.  fiat, 
5.  aolidoa  et  6.  denarioa  habebo.  Cnarta 
Gaufredi  de  Leziniano  Dom.  Meruenti 
ann.  1240  :  Si  autem  aliqua  causa  movea^ 
tur  eoram  Canonicis,  de  qua  Duellum 
debeat  adjudicarif  si  pax  intervenerit 
ante  judiciurà,  quod  extnde  pervenerit 
inter  me  et  CanonicoSf  per  medium  divi- 
datur.  Si  vero  adjudicatum  fuerit  Duel- 
lum, ex  tunc  totum  eritmeum,  quod  exinde 
pervenerity  et  ex  quo  orla  fuerit  queri- 
monia coram  Canonicis  prò  Duello,  non 
poterit  nisi  pace  vel  judicio  remanere. 
Consuetudo  Lorriaci  ann.  1187:  Sihomi- 
nea  de  Lorriaco  vadia  Duelli  temere 
dederint,  et  Prstpoaiti  aasenau  antequam 
tribuantur  obaiaea^  concordaverint,  duca 
aolidoa  et  6.  denanoa  uterque  peraolvat, 
etc.  Vide  Roverinm  in  Reomao  pag.  667. 

Bannum  Duelli.  Charta  Willelmi 
Dom.  Talemondensis  Castri:  Quod  ai 
homo  S.  Crucia  praslietur  in  Campo,  aive 
vincat,  aivevincatur,  Bannum  non  reddet 
niai  S.  Cruci  et  ejua  Abbati. 

Duellia  et  Duelliaria  Verba,  ver- 
borum  formula,  quibus  quis  ad  duellum 
provocabatur,  in  Speculo  Saxon.  lib.  1. 
art.  68.  {  2.  Verba  Duelli,  in  Charta  Phi- 
lipp! Regis  Frane,  ann.  1296.  apud  Mar- 
cam  in  Hist.  Beneharn.  cap.  29.  n.  4. 
Verba  appellum  facientia,  apud  Brac- 
tonum  lib.  8.  tit.  2.  cap.  20.  |  1.  8. 
Duellariter  alloqui,  in  Wictibild  Magde- 
burgensi  art.  82. 1 2.  Cujusmodi  autem 
fuerint  Duellaria  verba,  docent  Assisi» 
Hierosol.  MSS.  Bracton.  lib.  8.  tit.  2. 
cap.  21. 1  2.  Fleta  lib.  1.  cap.  84.  S  29. 
Philippus  deBeaumannoir  cap.  68.  Èdic- 
tum  Fhilippi  Pulcri  de  Duellìs,  Olive- 
rius  Markanus  deDuellis,  liber  Anglicus 


inscriptus  Juatice  of  peace  pag.  64* 
Britton.  cap.  22.  24.  etc. 

Duellaria  Vulnera,  in  Wichbild 
Magdeburg.  art.  81.  propter  qusB  duel- 
lum fieri  debeat. 

Duellum  Victum,  in  quo  appellans 
vel  appellatus  occumbit.  Charta  Com- 
'hiuniae  Divionensis  ann.  1187.  in  Liber- 
tat.  urbis  Belnensis  apud  Perardum  :  Si 
DueUum  Victum  fuerit,  in  diapoaitione 
mea  ait.  Libertates  Pontallerii  apud 
eumdem  pa^.  487  :  Se  BataUle  est  vain» 
cue,  je  aurat  65.  s, 

Duellum  Firmare  dicebatur  Judex 
aut  Dominus,  qui  inter  partes  litigantes 
duellum  decemebat,  et  ab  lis  vadta  reci- 
piebat.  Fori  Morlanenses  art.  8  :  Si  ali- 
quis Bellum  cum  aUquo  liabuit,  et  prius- 
quam  ante  Dominum  Firmatum  fuerit,  se 
retraxerit,  etc.  Vetus  Charta  apud  Gui- 
chenonum  in  Probat.  Hist.  Sabaud.  pag. 
26  :  Si  homo  sanctaa  Marisa  Firmaverit 
Duellum,  et  ceciderit.  Monachi  habebunt 
legem. 

Duellum  Lioare.  Charta  Libertatum 
Raucurtis  et  Haldicurtis  ann.  1255  :  Et 
sciendum,  quod  DueUum  Ligcui  non 
poterit,  nisi  prò  valore  200.  soUd.  vel 
ampUus. 

Duellum  Custodire.  Charta  Ermen* 
gardis  Domin»  Risnelli  ann.  1218.  in 
Tabul.  Molismensi  :  Si  Duellum  firma- 
tum fuerit,  in  Curia  Priorie  deducetur. 
Et  SI  Prior  per  se  Duellum  Custodire  non 
poterit,  ego  et  dominus  RisnelU  iUuc  ser- 
vientes  nostros  mittemus,  qui  Priorem  et 
suos  custodiant.  Si  autem  alter  eorum 
victìAs  fuerit,  corpus  tantummodo,  nihil 
domino  Risnelli  reddetur,  et  guicquid 
victus  habuerit,  Prioris  erit,  P  Ut  duelli 
leffes  serventur,  ex  jure  vel  officio  invi- 

g ilare  atque  duelli  campum  custodire. 
harU  ann.  1090.  in  Tabul.  S.  Albini 
Andegav.  :  In  constituto  kjitur  termino 
utrique  apud  SabluUum  affuerunt  ;  sed, 

3  usa  Duellum  Custodirent  idoness  personsa 
efuerunt.] 

*  Duellum  Dbducerb,  Peragere.  Lex 
Godefr.  episc.  Camerac.  ann.  1227.  art. 
18  :  Si  forinsecus  civem  appellaverit,  et 
si  civis  forinsecumappeUet,  DuMum  debet 
Deducere  per  proprtum  corpus  euum,  et 
forinsecus  simiUter.  Ubi  versio  Gallica  : 
Il  doit  le  camp  de  bataille  déduire  par 
sen  propre  corps.  Duellum  ad  finem  per- 
ducere  et  Finaliter  duellum  terminare,  in 
Ch.  ann.  1230.  ex  Chartul.  episc.  Gamot. 
Hinc 

*  Duelli  Dedugtio.  in  Charta  Nic. 
abb.  de  Sigillis  ann.  1241.  ex  Chartul. 
Campan.  fol.  858  :  Deductio  DuélU  et 
falsa  menaura...  ad  praadictum  dominum 
regem  (Theob.  Campan.  comìt.)imperpe- 
tuum  pertinebunt. 

«  Duelli  Emendatio,  Idem  quod  Jua- 
titia prò  duello,  Emenda  acilicet,  quae 
domino  debebatur  ab  iis,  qui  duetto 
controversiam  dirimebant.  Charta  prò 
eccl.  Corisopit.  tom.  U  Probat.  Hist. 
Brit.  col.  d7&:  Soliti  aunt  accipere  medie- 
tatem  talliaa,...  medietatem  de  Emenda- 
tiene  Duelli,  poatquam  pugiles  ingressi 
fuerint  intra  cordam, 

o  Duellum  Judigare,  Sententia  seu 
iudicio  illud  statuere.  Libert.  Clarimont. 
in  Bassign.  ann.  1248.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  600.  art.  6:  Si  vero 
Duellum  fuent  Judicatum,  coì'am  domino 
vel  coram  prssposilo  suo  deducetur.  Oc- 
currit  prseterea  in  Ch.  ann.  1250.  ex 
Chartul.  episc.  Carnot. 

*  Duellum  Tenere,  Eadem  notione. 
Charta  ann.  1246.  ex  Chartul.  Miciac. 
fol.  5  :  Ego  Petrus  de  EscancUla,  ballivus 
domini  regis,  et  ego  Adam  de  Monte-re- 


DUE 


DUE 


DUE 


209 


gali,  baUivus  episeopi  AureHanenns,  no^ 
tum  facimu8  €(uod  no$  ab  abbate  et  can^ 
ventu  S»  Maximini  impetravimtu  curiam 
quandam..,  prò  tenere  Diiellum  de  com^ 
muni  aeeentu  nostro^  prò  contentùme  otue 
erat  super  hoc  inter  aom.  regem  et  aom. 
episcopum  Aurelianensenij  et  etiam  prò 
qitodam  guardone  murtrario  judicando. 

^  DuELLUM  DE  MONETA,  Gum  de 
adulteratione  monets  quis  duello  se 
purgai.  Cbarta  Pbil.  III.  ann.  1280.  in 
Reg.  66.  Ghartoph.  reg.  eh.  1256  :  Offere- 
bant  (abbas  et  conventus  S.  Petri  super 
Divam)  probaturos  $e  usos  fuisse  dieta 
justitiatneasibusseuartieulis  yui  sequn- 
tur,,,,  exceptis  aolummodo placito  de  expe- 
ditione  nottra  et  Duello  de  Moneta,  ei 
exinde  duellum  oriatur. 

^  Duellum  Monstrare,  Ad  duellum 
provocare.  Di  vis.  jurisdlct.  Chablelar. 
in  Chartul.  Campan.  fol.  258.  v«.  :  Si 
vero  judicetur  guod  unuspossii  Monstrare 
contra  alium  Duellum,  etc. 

•  Duellum  Hepetere,  Provocatio- 
nem  ad  duellum  iterare.  Libert.  Pontis 
Urson.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
642.  art.  47.  Quohbet  (quodlibet)  Duellum 
debet  Repetari  (repeti)  tertio  aie  coram 
duobus  hominibus, 

Leoe  Duelli  Approbare,  apnd  Suge- 
rium  in  Ludov.  VI.  cap.  15. 

Duellum  Percussum,  id  est  perac- 
tum,  apud  Bractonum  lib.  8.  tract.  2. 
cap.  19.  I  9.  10.  Dueilum  Perctueum  cum 
Judicio,  in  Fleta  lib.  2.  cap.  54.  J  25. 
Adde  Statutum  2.  Westmonaster.  cap. 
48.  Vide  Batalla,  Bellum,  Campio,  Cam- 
pu$,  Circulus.  [^^  Duellum  vadiatum  et 
armatum  et  Percussum  fuit  inter  eoe  et 
in  armié  concordati  fuerunt.  etc.  in  Placit. 
ann.  15.  Job.  reg.  Buck.  rot.  2.  Concordia 
facta  de  8.  carucatie  terrm  dimidia,,,. 
unde  DueUum  vadiatum  et  armatum  fuit, 
in  Placit.  ann.  18.  Job.  reg.  Ebor.  rot. 
2.  Diee  datu$.„  ad  audiendum  recordum 
eurim  de  Malmesbtria  de  Diuillo  Concusso 
ibidem,  etc.  in  Placit.  ann.  10.  reg.  Job. 
Buck.  rot.  12.  in  Abbrev.  Placit.  pag.  91. 
88.  et  62.] 

Duellorum  usum  etiam  extremis  secu- 
lis  invai uisse  constat.  Cbarta  ann.  1858. 
in  Vasatensi  apud  Occitanos  dioecesi 
obtinuisse  bac  state  innuit.  Ann.  1886. 

f^er  Curile  arestum  decretum  fuit  duel- 
um  inter  Joannem  de  Carouges  et  Jaco- 
bum  le  Gris,  de  quo  Froissartes  et  Joan. 
Galli  qusest.  76.  77.  Judicato  Ballivi  Au- 

gensis  [d'J^u)  ann.  1890.  decretum  perinde 
uellum  inter  Joannem  de  Quesnel  Mi- 
litem  et  Joannem  Crochon,  .cui  (ut  boc 
obiter  adnotem)  objectum  fuit  a  Que- 
nello,  quod  nobili  genere  baud  natus 
erat,  proindeque  pugnare  deberet.  comme 
non  noble.  Sud  Francisco  1.  Galcherus 
de  Dintevilla  dominus  Vantali,  cum  in 
Italia  esset,  ad  sin gu lare  certamen  pro- 
vocatus  fuit,  ob  crimina  aliquot  perpe- 
trata, a  Joanne  du  Pleaaeis  consangui- 
neo, per  Regem  armorum  FranciSB, 
Regis  consensu  :  qui  cum  non  compa* 
ruisset,  ad  mortem  condemnatus  fuit 
per  Arestum  supremi  Gonsilii  regii  20. 
Febr.  ann.  1588.  sed,  Rege  extincto,  in 
Franciam  rediit.  Legi  Gbartas  provoca- 
tionis.  Sub  eodem  Francisco  i.  illìus 
permissu,  Franciscus  de  Vivona  domi- 
nus de  la  Chasteigneraye  et  Guido  de 
Chabot  Dominus  de  Montlieu  duellum 
inierunt  in  parco  Vincennensi  pedites, 
omnibus  duellorum  observatis  ceremo- 
niis  ann.  1547.  apud  Tbuanum,  et  alios. 
[M  Hoc  duellum  spectat  consilium  Moli* 
n»i,  impressum  in  Bibliothèque  des  Cou- 
tumea  par  Berroyer,  pag.  278.J  Vide  Gui- 
donem  Pape  qnsost.  617. 
in 


o  Lit.  remiss.  ann.  1454.  in  Reg.  182. 
Cbartopb.  reg.  cb.  95  :  Acause  d'aucunee 
parolles  qui  furent  rapportéea  à  Olivier 
de  Gleon  escuyer,  que  Oaorat  de  Pompa" 
dour,  aeigneur  en  partie  de  Ville$ecqne, 
avoit  dites  et  proférées  contre  Vonneur 
dudit  Olivier  ;  icellui  Olivier  requiet  ledit 
de  Pompadour  de  combatre  pardevant 
nou8,  A  quei  ledit  de  Pompadour  reepondi 
qu'il  estoit  content  de  combatre,  pourveu 
quHl  eu8t  sur  ce  cangie  de  nous,  etc, 

«  Duellum,  Duelli  Judicium,  admi- 
nistratio,  atque  alia  qusB  ad  duelli  exe- 
cutionem  pertinente  inter  officia  ause  ad 
prsepositum  spectaat,  recenset  Cbarta 
Tb.  decani  S.  Vulfr.  Abbavil.  ann.  1218. 
in  1.  Lib.  nig.  ejusd.  eccl.  fol.  8.  r«: 
Retenta  sibi  et  hmredibus  suis  prsspositura 
cum  dominio  et  liberiate  et  fruclibus 
grangiss  per  servicium,  quttd  antea  nobis 
reddere  aolebat,  videlicet  Duellum,  et 
citationes  et  alia  servicia. 

Duellum  Gallorum  gallinaceorum, 
etiam num  in  aliquot  Provi nciis  usurpa- 
tum  a  scbolaribus  puerulis,  vetatur  in 
Concilio  Copriniacensi  ann.  1260.  can.  7. 
quodscilicet  superstitionem  quamdam 
saperet,  vel  potius  sortilegii,  aut  purga- 
tionis  vulgaris  nescio  qui  redoleret: 
Quia  ex  Duello  Gallorum^  quod  in  partii 
bus  istis,  tam  in  Scholis  Grammaticsi, 
quam  in  aliis  fieri  inolevit ,  nonnulla 
mala  aliquoties  sunt  exorta,  etc,  Diogenes 
Laertius  in  Socrate  :  'EirT^pe  xa\  eie  ?p6- 
VT}(U[  *Iftxpd[TY)v  T^v  orpaTYiyov,  SeUat  acT^ 
ToO  xoupéuc  MfSou  àXexTpuovac  àvc^ov  t£>v 
KaXXcou  irrepu^a(Uvouc.  \^  Vide  infra  Gal- 
lorum pugna  et  in  Jasia,"] 

Duellorum  vero  regulas  ac  ritus,  et 
ceremonias.  ex  quibus  qusedam  bic  atti- 
gimus,  muitis  prosecuti  sunt.  qui    ex 

Srofesso  de  Duellisscripsere^  Honoratus 
'onnet  in  l'Arbre  des  batailles  4.  part. 
cap.  110.  112.  et  sequentibus.  Comes 
Glocestrensis  in  Tract.  MS.  des  Gages 
de  batailles,  Harduinus  de  la  Jaille  , 
Joan.  Dom.  de  Lisleadam,  et  Oliverius 
de  la  Marche,  simul  editi  Parisiis  ann. 
1586.  Paris  de  puteo,  Hotomannus,  et 
Savaro  in  Tractatib.  de  Duellis.  Quibus 
adjungendi  Nicolaus  Uptonus  lib.  1.  de 
Militari  offic.  cap.  6.  7.  Bractonus  lib. 
8.  tract.  2.  cap.  19.  20. 21.  Fleta  lib.  1. 
cap.  84.  41.  Guillelm.  Stanfordius  lib.  1. 
de  Placit.  CoronsB  cap.  14.  Libellus  Ca- 
talanicus  MS.  de  Batallia  facienda,  fol. 
71.  Cod.  98.  Bibl.  Tbuanse,  Leges  Scoto- 
rum,  seu  Quoniam  Attachiamenta  cap. 
78.  Speculum  Saxonic.  lib.  1.  art.  63. 
Wichbild  Magdeburg.  art.  85.  Tbomas 
Walsingbam.  in  Ricardo  II.  pag.  287. 
Cbarta  Amedei  Comltis  Sabaud.  ann. 
1897.  apud  Guicbenon.  in  Histor.  Sa- 
baud. pag.  248.  etc.  praeterea  Edictum 
Pbilippi  Fulcri  Regis  Francorum.  quod 
quidem,  licet  pridem  editum  a  Savarone 
in  Tract.  de  Duellis,  et  Andrea  Favyno 
in  Tbeatro  Honoris  pag.  1714.  bic  rur- 
sum  longe  emendatius  exbibemus  e  MS. 
Codice,  quod  universam  duellorum  usus 
ac  ritus  seriem  contineat. 

PHELIPPE  par  la  grace  de  Dieu  Boy 
de  France,  A  tous  ceux,  qui  ces  presentes 
lettres  verront,  Salut,  Sgavoir  faisons,  que 
comme  enga  en  arriere  pour  le  commun 
proufit  de  nostre  Royaume,  nous  eussiona 
deffendu  generalement  à  tous  nos  subjects 
toutes  manieres  de  guerreSy  et  tous  gaiges 
de  batailles,  dont  pìusieurs  malfaicteurs 
se  sont  avancez  par  la  force  de  leur  corps 
et  faux  engins,  a  faire  homicides,  trahi- 
sons  et  tous  autres  malefices,  griefs  et 
excés  pour  ce  que  quand  il  les  avoient  faits 
couvertement  et  en  repost,  ils  ne  pouvoient 
estre  convaincu  par  tesmoins,  dont  par 


ainsy  le  malefice  se  tenoU  :  et  pour  ee  que 
nous  en  avons  faict,  est  pour  le  commun 
proufit  et  salut  de  nastredit  Royaume  : 
mais  pour  oster  aux  mauvais  dessusdits 
cause  de  malfaire,  Nous  avons  nostre 
deffense  dessusdite  attemperée  par  ainsi, 
quelàoùilapperra  evidemment  homicide, 
ou  trahison,  ou  autres  griefs,  violences,  ou 
malefices,  secrettetnent  ou  en  repos,  ex- 
cepte  de  larrecin,  parquoy  peine  eie 
mori  se  deust  ensuivir,  si  que  celuy  qui 
l'auroit  fait  n'en  peust  estre  convaincu 
par  tesmoin  ou  autre  maniere  souffisant, 
rfous  voulons  que  en  defaut  d'autrepoinct, 
celuy  ou  ceux,  aui  par  indices  ou  pre- 
sumptions  sembtables  à  verità  pour  avoir 
ce  faict,  soient  de  tele  faits  soupgjmnez, 
appellez  et  citez  à  gaige  de  hataiUe,  et 
souffrerons  quand  en  ce  cas  les  gaiges  de 
bataille  avoir  lieu  :  Et  pource  que  a  celle 
justice  tant  seulement  nous  attemperane 
nostre  deffense  dessusdite  és  lieux  et  és 
termes  esquels  les  gaiges  de  bataUle  n'a- 
voient  lieu  devant  nostredite  Ordonnance, 
et  pour  ce  n*est  mie  nostre  entention  que 
ceste  deffense  soit  rapelléene  attemperée 
à  nule  cas  passez  devant  ne  après  la  date 
nosdites  presentes  lettres,  desquelles  con- 
demnations  et  absólutions  ou  enquestes 
soient  faitz  procez,  affin  que  on  les  puisse 
juger,  absoudre  ou  condamner,  ainsi  que 
le  cas  le  requerra  et  evidemment  s*appar- 
tiendra.  Et  en  tesmoing  de  ce  nous  avons 
ces  presentes  faict  seelùr  de  nostre  grand 
seel.  Donne  à  Paris  le  Mercredy  Van  mil 
ecc.  al.  1806. 

t  2.  Nota  quatre  choses,  qvi  appartiennent 
avant  que  le  gaige  de  bataille  puist  estre 
ctdjugé. 

Et  pretnierement  nous  voulons  et  ordon- 
nonSf  qui  soit  chose  notoire  certaine  et 
evidente,  que  le  malefice  soit  advenu,  et 
ce  signifie  la  clause,  Où  il  apperra  evi" 
demment  homicide,  trahison,  ou  autre 
vray  semblable  malefice  par  evidente 
suspection. 

La  seconde  est,  aue  le  cas  soit  tei  que 
mort  naturelle  en  deust  ensuivir,  excepté 
cas  de  larrecin,  à  quoy  gaige  n'eschet 
point,  et  signifie  la  clause.  De  quoy  peine 
de  mort  deust  ensuivir. 

La  tierce  est,  que  nul  ne  peut  estre 
puny  autrement  que  par  voye  de  gaige, 
et  ce  signifie  la  clause,  De  homicide  ou 
trahison  reposte,  si  que  colui  qui  l'auroit 
faite  ne  se  pourroit  deffendre,  que  par 
san  corps. 

La  quarte,  que  celui  que  on  veut  appel- 
ler  sott  diffamò  du  faict  par  indices,  et  ce 
signifie  la  clause,  Présumptions  sembla- 
bles  à  verité.  Encores  voulons  et  ordon" 
nons  selon  le  texte  de  nos  Ordonnances, 
jagoit  pà  que  en  larrecin  n'y  eschiet  peine 
de  mort,  toute  foie  en  larrecin  ne  eschiet 
peine  de  mort,  toutes  voyes  en  larrecin  ne 
chiet  point  gaige  de  bataille:  si  comme 
U  est  contenu  en  la  clause.  De  larrecin, 
excepté,  etc, 

J  8.  Comment  le  deffenseur  se  vient  prO" 
senter  devant  lejuge  sans  estre  adjoumé, 
Hic  i  deest  in  MS. 

Nota  que  engagé  de  bataille  tout  ìiomìne, 

Sui  se  du  vray  pour  honneste  se  doit  ren» 
re  et  presenter  sans  adjoumement,  s^il 
le  sgait,  mais  on  luy  donne  bien  delay 
pour  avoir  ses  amis  ;  et  s'U  ne  vient  sane 
adjoumement,  ja  pour  ce  son  droict  n'est 
amendry,  ne  son  honneur  avanàe, 

{  4.  Comment  l'appellant  propose  eon  eoe 
devant  le  juge  de  l'appellant. 

Encores  voulons  et  ordonnons  ,  qué 
quand  on  propose  aucun  cas  de  gaige  de 

27 


210 


DUE 


DUE 


DUE 


hataille,  de  quoy  mort  se  deusl  ensuivir, 
excepté  larrecin  cornine  dit  est^  il  souffit 
que  VappellanÈ  die  que  Vappéllé  a  faxct 
faire  le  eoa  Tpùwr  luy  ou  pour  autre,  sup^ 
pose  que  Vappellant  ne  nomme  pae  qui. 

Encores  se  le  cas  est  suppose  en  qene- 
raux  termeSf  camme  de  dire  :  Je  tei  cUs  et 
veuil  dire  maintenir  et  soustenir  que  le 
tei  a  traitreusement  tue  ou  faxct  tuer  le 
tèi  :  Nous  voulons  et  ordonnons,  que  Ielle 
proposition  soit  non  souffisante  et  indigne 
de  reponcey  selon  le  stil  de  nostre  Cour  de 
France,  mais  lui  convient  declarer  le  lieu 
où  le  malefice  a  esté  faict,  le  temps  et  le 
jour  de  la  personne  du  mort,  ou  de  la  tra- 
hison.  Toutes  voyes  en  ielle  condition 
pourroit  estre  Vinformation  du  malefice, 
qui  ne  seroit  ja  besoing  dire  Vheure  ne  le 
jour,  qui  pourroit  estre  trop  occulte  de 
Sfavoir. 

Encore  voulons  et  ordonnons,  que  se  le 
juge  ordonne  gage  ou  combat  contre  les 
coustumes,  contenues  en  nosdites  lettres, 
tout  ce  qui  sera  fait  au  contraire  pourra 
estre  rappelé. 

Encore  voulons  et  ordonnons,  que  le 
demandeur  ou  appellant  doive  atre  ou 
faire  dire  par  un  Advocat  san  propos^  de" 
vant  nous  ou  son  juge  competant  contre  sa 
partie  adverse,  et  luy  present  :  et  se  doi- 
vent  garder  de  dire  chose  où  xl  chèa  xìHai' 
nìe,  qui  ne  serwt  à  sa  querele  seulement. 
Et  aoxt  requérir  le  deffendant  que  se 
Vappellant  ne  preuve  les  choses  proposées 
estre  vrayes,  qxte  il  soit  condamné  à  avoir 
confisqué  cors  et  biens,  et  estre  puny  de 
tei  pexne  comme  droit  le  veut  :  alors  ledit 
appellant  doit  et  peut  dire,  qui  ne  le  pour- 
roit prouver  par  témoings  ne  aultrement, 
que  par  son  corps  contre  le  sien,  ou  par 
son  advoué  en  champ  clos  comme  gentil- 
homme  et  preudhomme  doit  faire,  en 
nostre  presence,  comme  leurjuge  et  Prince 
souverain  :  et  ciors  doibt  jetter  son  gaige 
de  bataille,  lequel  gaige  receu  par  le  ,def' 
fendant  doit  puis  faire  en  sa  retenue^  et 
puis  faire  retenue  de  conseil  d'armes,  de 
chevaux  et  de  toutes  aultres  choses  neces" 
saires  et  convenables  à  gaige  de  bataille, 
et  que  en  tei  cas  selon  la  noblesse  et  con- 
ditton  de  lui  appartieni  avecques  toutes 
les  protestations,  qui  s*ensuivent.  Lesquel- 
les  protestations,  appellatxons  et  ordon- 
nances  seront  enregistrées  pour  juger, 
s'U  y  aura  gaige  ou  non,  en  disant  : 

Et  premier,  dira,  Tres-excellent  et 
puisaant  Prince,  et  nostre  souverain  Sei- 
gneur,  ou  s'ils  ne  sont  de  nostre  Royaume, 
en  lieu  de  Souverain  Seigneur.  diront,  Et 
nostre  juge  competant,  f)our  aonner  plus 
bref  fin  aux  choses  que  j'ay  dites,  je  pro- 
teste et  retiens,  que  par  loyale  essoine  de 
mon  corps,  je  puxsse  avoir  un  Genttlhomme 
pour  celuy  jour  mon  advotiéf  qui  en  ma 
fresence,  si  je  puis,  ou  en  mon  absence,  à 
Vaide  de  Dieu  et  de  nostre  Dame  et  Monsei- 
gneur  saint  Georaes  le  bon  Chevalier  fera 
son  loyal  devoir  a  mes  coust  et  despens, 
comme  raison  est,  toutes  les  fois  et  quan- 
tesfois  qu'il  vous  plaira  ordonner  comme 
à  tei  cas  appartieni. 

Encores  voulons  et  ordonnons,  que  le 
deffendant,  s'il  veut,  sur  les  perilz,  puisse 
dire  au  contraire,  et  requérir  les  injures 
par  Vappellant  dictes  à  luy  estres  amen- 
déeSf  de  Ielle  amende  et  peine,  que  devroit 
porter  s'U  avoit  fait  les  choses  aessusdites, 
et  que  ledit  appellant,  sauve  Vhonneur  de 
nostre  Majesté,  ou  de  son  juge  competant, 
a  faulcement  et  mauvaisement  menti  ;  et 
comme  faulx  et  mauvais,  quHl  est  de  ce 
dire,  il  s'en  défendra,  à  l'aide  de  Dieu,  et 
de  nostre  Dame,  par  son  corps  ou  de  son 
advoué  par  loyale  essoine  de  son  corps, 
8*il  est  dict  et  jugé  que  gaige  de  bataille 


y  soit,  ou  lieu  jour,  et  place  que  par  Nous 
comme  leur  souverain  ou  autre  juge  sera 
ordonné.  Et  alors  doibt  lever  et  prendre 
le  gaige  de  teiere,  et  puis  faire  ses  protes- 
tcuions  dessusdites.Èt  requérir  son  advoué 
en  cas  de  loyalle  eocoine,  et  nous  deman- 
der  retenue  de  conseil  selon  la  noblesse, 
et  condition  de  luy,  et  le  surplus  ainsi 
que  dict  est:  lesquelles  appellations  et 
deffenses  voulons  et  ordonnons,  que  soint 
semblablement  escrites  et  registrées  pour 
s^avoir  s'il  y  aura  gaige  ou  non.  Et  pour 
l'amender  Vun  à  l'autre  selon  aue  justice 
requerra,  dans  une  incluse,  s'ohligera  de 
comparoir  au  jour,  heure,  et  place  à  eux 
^esignés,  tant  à  la  journée  de  sf avoir  se 
gaige  y  sera,  comme  à  celle  de  la  bataille, 
se  bataille  y  eschiet,  s^n  Vinformc^ion 
de  leur  procés,  lequel  sera  bien  veu  et 
sainement  regarde  par  nobles  et  preu- 
dhommes,  Clers,  Chevaliers,  et  Escuyers, 
sans  faveur  de  nullij  lequel  gaige  ou  non 
sera  devant  les  parties  adjtu/é  au  jour  et 
place  par  nous  ou  par  leurs  juges  ordonné, 
sur  la  peine  d'estre  reputé  pour  recreant 
convaincu,  celi4y  à  qui  la  faute  sera,  et 
outre  ce  voulons,  que  soient  arrestez,  jus- 
ques  de  ce  qu'ils  aonnent  bone  et  suffisant 
pleges  à  ne  partir  sans  nostre  congié,  et 
de  se  presenter  aux  joumées  ordumnées 
par  nous  ou  par  leurjuge  competent, 

Comment  Vune  des  parties  se  part  sans 
congé,  et  est  pris  de  par  le  Roy, 

Aussi  voulons  et  ordonnons,  que  se  au- 
cune  des  parties  se  departoit  de  nostre 
Cour,  aprés  les  gaiges  jettez  et  receuz, 
sans  nostre  congié,  iceluy  partant  voulons 
et  ordonnons  qui  soit  tenu  et  prononcé 
pour  recreant  et  convaincu,  et  faite  la 
justice  que  le  cas  requiert,  retenu  nostre 
volonté, 

Encores  et  pource  qu'il  est  de  coustume 
que  Vappellant  et  deffendant  entrent  en 
champ,  portant  avec  eux  toutes  les  ar- 
meures  aesquelles  ils  entendent  offendre 
Vun  Vautre^  et  eux  deffendre,  partant  de 
leurs  hostels  à  cheval,  eux  et  leurs  che- 
vaux, housses  de  coutez  et  paremens  de 
leurs  armes,  les  visieres  baissées,  les  glai- 
ves  ez  poings,  les  espees  et  daghues  cein- 
tes,  et  en  tous  les  estats  et  manieres  qu'ils 
entendront  eux  combaltre,  soit  à  pie  ou  à 
cheval.  Car  s'ils  faisoient  porter  leurs- 
dites  armeures  par  aucuns  autres,  et  por- 
tassent  leurs  visieres  levées  sans  nostre 
congé,  ou  de  leur  juge,  ce  leur  porteroit 
tei  préjudice  qu'ils  seroient  contraincts 
de  combaltre  en  tei  estat  qu'ils  seroient 
entrez  au  champ,  selon  la  coustume  de 
present.  Et  parco  que  ceste  coustume  nous 
semble  pour  les  combateurs  aucunement 
estre  ennuyeuse  :  par  nosdits  chapUres  et 
ordonnances,  de  present  attemperions  et 
voulons,  et  ordonnons,  que  lesdits  comba- , 
teurs  puissent  partir  aux  heures  par 
nous  ordonnées  montez  et  armez,  comme 
dit  est,  de  leurs  maisons,  les  visieres  le- 
vées, faisant  porter  devant  eux  leurs  glai- 
ves,  hasches,  espées,  s'ils  veulent,  et  toutes 
autres  armes  raisonnables  pour  offendre 
et  deffendre  en  tei  cas.  Et  tant  plits  pour 
avoir  cognoissance  de  vrais  Chrestiens, 
partans  de  leurs  hostels  de  pus  en  pas,  de 
leurs  mains  droites  se  signeront,  ou  por- 
teront  le  Crucifix  ou  bannerettes  petites 
où  seront  pourtraits  nostre  Seigneur  et 
nostre  Dame,  les  Anges.Saincts  ou  Sainc- 
tes,  où  ils  auront  leur  àesveu  et  devotions, 
desquelles  croix  ou  bannerettes  ainsi  que 
dict  e8t,  jusques  à  ce  qu'ils  descendront 
dedans  leurs  pavillons  se  signeront. 

Cy  s'ensuit  la  premiere  des  trois  criez,  et 
les  cinq  deffenses  que  le  Roy  d'armes 


ou  Heraut  doit  faire  à  tous  gaiges  de 
bataille, 

Tout  le  premier  ledit  Roy  ou  Heraut  de 
la  Marche  doit  monter  à  cheval  sur  les 
deux  portes  des  lisses,  et  là  doit  une  fois 
crier  Vappellant.  Secondement  une  autre 
fois  quand  Vappellant  sera  entré,  et  que 
aurons  commandé  de  appeller  le  deffen- 
dant. Et  la  troisiéme,  quand  ils  seront 
tous  deux  entrez,  et  auront  devant  nous 
faites  leurs  presentations,  et  fait  totu 
leurs  sermone  par  la  forme  qui  s'ensuit, 
et  retoumez  en  leurs  pavillons. 

La  premiere  des  cinq  deffenses. 

Or  ouez,  or  ouez,  or  ouez  Seigneurs  Che- 
valiers, et  Escuyers,  et  toutes  manieres 
de  gens,  que  nostre  Seigneur  par  la  grace 
de  Dieu  koy  de  France,  vous  commandé 
et  deffend,  ou  de  par  leur  juge,  sus  peine 
de  perdre  corps  et  biens,  que  nul  ne  soit 
arme,  ne  porte  espée,  ne  aague  ne  autre 
harnois  quel  qu'il  soit,  se  ce  ne  sont  les 
gardes  du  champ,  et  ceux  de  par  le  Rou 
nostre  Sire,  ou  te  juge,  en  auront  congé. 

Encores  ce  le  Roy  nostre  Sire  vous  com- 
mandé et  deffend,  ou  le  juge,  que  nul  de 
quelque  condition  quHl  soit,  aurant  la  ba- 
taille, ne  soit  à  cheval,  et  ce  sur  peine 
aux  Gentils  hommes  de  perdre  le  cheval, 
et  aux  serviteurs  de  perdre  Voreille,  et 
ceux  qui  convoyeront  tes  combatans  des- 
cendus  qu'ils  soient  de  leurs  chevaux  à  la 
porte  du  champ.  seront  tenue  incontinent 
les  renvoyer,  à  la  peine  que  dit  est, 

Encores  le  Roy  nostre  Sire,  ou  le  juge, 
vous  deffend  que  nulle  personne  de  quel^ 
que  condition  qu'il  soit,  ne  doit  entrer  ou 
champ  ne  entro  les  deux  lisses,  sinon 
ceux  qui  pour  ce  y  seront  ordonnez  sur  la 
peine  de  perdre  corps  et  biens. 
.  Encores  le  Roy  nostre  Sire,  ou  le  juge, 
ious  commandé  et  deffend  à  toute  per- 
sonne de  quelque  condition  qu'U  soit,  qu'il 
s'assie  sur  banc,  ou  à  terre,  afin  que  cha- 
cun  puisse  veoir  les  parties  plus  a  son  gre 
combaltre,  et  ce  sur  la  peine  du  poing  ou 
dupied, 

Encores  le  Rou  nostre  Sire  vous  com- 
mandé et  deffend  que  nul  ne  porle,  ne 
signe,  ne  tousse^  ne  crache,  ne  crie,  ne 
face  aucun  semblant,  et  ce  sur  peine  du 
corps  et  des  biens. 

Autre  Ordonnande  du  Roy,  comment  les 
deux  combatans  doivent  entrer  en  lisses. 

Encores  et  jagoit,  que  par  les  anciennes 
coustumes  de  nostre  Jloyaume,  Vappellant 
doit  estre  au  champ  avant  Vheure  à  dix 
heures,  et  le  deffendant  devant  Vheure  de 
midy,  et  quiconques  deffaut  de  Vheure,  il 
est  tenu  et  jugé  pour  convaincu,  se  nostre 
mercy  ou  du  juge  s'y  entend,  lesquelles 
coustumes  nous  voulons  et  approuvons, 
que  d*oresnavant  se  contiennent  et  vail- 
tent.  Neantmoins  pour  aucunes  bonnes 
raisons  à  ce  nous  esmouvoir,  lesdites  or- 
donnances attemperons,  et  consentons, 
que  nous  ou  leur  juge  puisse  advancer  ou 
tarder  de  jours  et  de  heures,  selon  les 
dispositions  du  temps,  ainsi  que  à  nous  et 
à  tous  juges  plaira,  et  les  prendre  en  nos 
mains  pour  les  accorder,  et  ordonner  à 
Vhonneur  et  bien  de  tous  deux  qui  pourra, 
et  ou  pour  donner  autre  jour  et  heure, 
tant  avant  la  bataille  commencée  comme 
en  combatant  pour  parfaire  leur  bataille, 
se  le  jour  ne  souffisoit,  et  en  les  remet- 
tant  aux  mémes  et  semolables  poincts,  et 
party  comme  les  avions  prins  ;  sans  ce  que 
nul  ne  ^en  pusse  jamais  excuser,  com- 
plaindre,  defendre  ne  protester  contre  nos 
Ordonnances,  comme  nous  leurs  juges 
competens. 


DUE 


DUE 


DUE 


211 


J  8.  Ensuivent  leé  requestes  et  protesta- 
tion$  que  les  deux  parties  doivent  (aire 
à  l'entrée  du  champ, 

A  la  porte  dee  liasea  au  Conetable  se  le 
Roy  luy  a  commis,  ou  aux  Mareschaux  ou 
Mareschal  du  champ,  qui  là  se  trouveront, 
auaquela  Vappellant  dira  ou  fera  dire  par 
8on  Advocatf  qui  est  pour  plusieurs  causes 
le  meilleur,  et  puis  celles  qu'il  dira,  ou 
fera  dire  semblaòlement  au  jugej  quand 
%l  sera  tout  à  cheval  entré  cledans,  au 
Mareschal  avant  que  d'entrer  dedans,  et 
premier  celle  de  rentrée  du  champ  : 

Nostre  tres-honoré  Monseigneur  le  Ma- 
reschal je  suis  tei,  ou  l'Advocat,  voyez  cy 
tei  comme  appellant  que  pardevant  le 
Roy  nostre  Sire  et  souverain  Seigneur  et 
juge  competente  se  vient  presenter  arme  et 
monte  comme  gentilhomme  doit  entrer  en 
champ  pour  combattre  contre  tel^  sur  telle 
querelle  camme  faulx  et  mauvais  traistre 
ou  meurtrier,  se  le  cas  est  de  meurtre 
comme  U  est.  Et  de  ce  il  prent  nostre  Sei- 
gneur^ nostre  Dame,  et  Monsieur  Sainct 
George  le  bon  Chevalier  à  tesmoin  à  ceste 
journée,  qui  aujaurd'huy  luy  est  assignée, 
et  pour  ce  accomplir  est  venu  et  se  pre- 
sente pour  (aire  son  vray  devoir,  et  vous 
requiertf  que  luy  livrés  et  despartés  sa 
portion  du  champ,  du  vent,  du  soleil,  et 
de  tout  ce  qui  est  necessaire,  vro/itable  et 
convenable  à  tei  cas.  Et  ce  faict,  il  fera 
son  vray  devoir  à  l'aide  de  Dieu,  de  nos- 
tre Dame,  et  de  Monseigneur  Sainct 
George  le  bon  Cfievalier,  comme  dict  est. 
Et  proteste  qu'il  puisse  combattre  à  che- 
vai  ou  à  pica,  ainsi  que  mieulx  luy  sem- 
blera.  Et  de  soy  armer  ou  de  ses  armes 
ou  desarmé  et  verter  celles  qu'il  voudixi 
tant  pour  offenare  comme  defendre  à  son 
plaistr  avant  combattre,  ou  en  combattant 
se  Dieu  lui  donne  loisir  de  ce  faire. 

Encores  que  si  son  ennemy  tei  ou  ad- 
verse,  portoit  auUres  armes  ou  champ, 
aui  ne  devoit  porter  par  la  constitution  ae 
France,  que  icelles  luy  soient  ostées,  et  que 
en  lieu  d'icelles  nulles  autres  n'ayt  ni 
puisse  avoir, 

Encores  que  si  son  ennemy  avoit  armes 
forgées  par  mauvais  art  et  orefz,  charois, 
sors,  ou  invocations  ae  denneaux,  par- 
quoy  il  en  fast  cogneu  manifestement, 
que  son  bon  droit  luy  fust  empesché,  avant 
la  bataillCf  combatant  ou  aprés,  que  son 
droictj  bon  droict  et  honneur  n'en  puist 
estre  amendry,  ains  soit  le  faulx  et  mau- 
vais puny  comme  ennemy  de  Dieu,  traitre 
et  meurtrier  selon  la  condition  du  cas,  et 
doit  requerir  que  sur  ce  il  doye  spedale- 
ment  Jurer, 

Encores  doit  requerir  et  protester,  que 
si  leplaisir  de  Dieu  ne  fust  que  au  Soleil 
couchant  il  desconfi,  et  outre  son  ennemy, 
laquelle  chose  il  entend  à  faire  si  à  Dièu 
plaist,  neanmoins  peult  requerir  qui  luy 
soit  donne  du  jour  autant  comme  il  en 
seroit  passe  seìin  les  droicts  et  anciennes 
coustum^s,  ou  autrement  peut  protester 
s'il  n'a  Vespace  d'un  jour  tout  au  long,  le- 
quel  nous  luy  devons  consentir  etoctroyer. 

Encores  que  en  cas,  que  le  tei  son  ad- 
versaire  ne  seroit  venu  dedans  l'heure 
deue,  et  par  le  Roy  nostre  Sire  CLssignée 
qui  ne  soit  plus  receu,  mais  soit  tenu 
pour  reprouvé  et  convaincu,  laquelle  re- 
queste est  et  sera  en  nostre  liberté.  Nean- 
momgs  que  s'il  tardoit  sans  nostre  volente 
qu'il  soit  comme  dict  est. 

Encores  doit  demander  et  expressement 
protester,  qu'il  puisse  porter  avecques  luy 
pain,  vin,  et  autres  viandes,  pour  manger 
et  boire  Vespace  d'un  jour,  se  besoin  ìuy 
en  estoit,  et  toutes  autres  choses  à  luy 
convenables  et  necessaires  en  tei  cas,  tant 


\  pour  luy  comme  pour  son  cheval,  des" 
quelles  protestations  et  requestes  tant  en 
general  comme  en  special  il  doit  deman- 
aer  instrument,  lesquelles  requestes    et 

fìrotestations,  voulons  et  ordonnons  que 
'appelléou  défendant  puisse  semblaòle- 
ment faire,  et  par  la  forme  que  dict  est, 
lesquelles  requestes  et  protestations  s'ils 
ne  leur  sont  en  special  aefenduès,  voulons 
et  ordonnons  gu'ils  puissent  combattre  à 
cìieval,  et  à  pie  armez  chascun  à  sa  vo^ 
lonté  de  tous  bastons  et  arnois  ;  de  mau- 
vais engins,  charmes,  charrois  et  in- 
vocations d'ennemus^  et  toutes  autres 
semblables  choses  défendues,  sehn  Dieu 
et  Sainte  Eglise  à  tous  bons  Chrestiens, 

De  quel  longueur  et  largeur  les  lisses 
doivent  estre. 

Encores  nous  voulons  et  ordonnons  que 
toutes  lices  de  gaiges  de  bataille  ayent 
cent  et  vint  pas,  c'est  assavoir  xl.  pas  de 
large  et  quatrevint  de  long  ;  lesquelles 
tous  les  juges  seront  tenus  ae  faire,  et  les 
retenir  pour  les  autres,  s'il  en  venoit. 

Comment  les  pavillons  des  combatans 
doivent  estre  mis. 

Encores  voulons  et  ordonnons,  que  le 
siege  et  le  pavillon  de  Vappellant,  quicon- 

Sues  il  soit,  sera,  à  nostre  main  d^tre  ou 
e  son  Juge,  et  celuy  du  défendant  sera  à 
la  senestre. 

Comment  les  deux  combattans  doivent 
entrer  au  champ. 

Encores  voulons  et  ordonnons,  que 
quand  chascun  d'eux  auront  ou  par  ùur 
Advocat  faict  dire  les  choses  dessus  dictes, 
ains  qu'ils  entrent  ou  champ,  doivent 
baisser  leurs  visieres,  et  entrer  les  visieres 
baissées  faisant  le  signe  de  la  Croix,  tout 
ainsi  que  dict  est.  Et  en  icelluy  estat  doi- 
vent venir  devant  nous,  ou  leur  Juge, 
portant  les  armes  sur  eux,  desquélles  ils 
entendent  deffendre  et  offendre  avant  que 
d'entrer  dedans,  et  nous  dire  et  faire 
dire  ce  qui  ensuit :  Tresexcéllent  et  tres- 
puissant  Prince,  et  nostre  Souverain  Sei- 
gneur, ou  voyez  cy  tei,  qui  en  vostre 
presence,  comme  à  nolre  droicturier  Sei- 
gneur et  Juge  competent,  et  si  le  Juge  est 
autre  que  le  Roy,  dira  ou  fera  dire  :  Mon 
tres  redoubté  Seigneur,  Je  suis  tei  qui  en 
vostre  presence  comme  a  nostre  Juge  com- 
petant,  suis  venu  au  jour  et  heiire  par 
vous  à  moy  assignée  pour  faire  mon  de- 
voir contre  le  tei,  à  cause  de  meurtre  ou 
trahison  qu'il  a  faicte,  et  de  ce  j'en  prens 
Dieu  de  mon  coste,  qui  me  sera  aujour- 
d'hui  en  aide  :  et  quand  il  aura  ce  dict, 
ou  par  la  bouche  de  V Advocat  faict  dire, 
alors  nous  lui  donnerons  conge  de  entrer 
et  alter  en  son  pavillon  descendre,  les- 
quelles choses  accomplies,  nous  ordonnons, 
que  nostre  Roy  d' Armes  de  la  marche  ou 
ueraut  monterà  sur  les  deux  portes  de  la 
lisse  du  coté  du  deffendant,  et  fera  son 
second  cry,  et  deffense  par  la  propre  forme 
et  maniere  que  dict  est. 

Cy  apres  s'ensuivent  les  trois  sermens, 
que  sont  tenus  de  faire  les  Combattans, 
ceux  qui  veulent  combattre  en  gaige  de 
batailte. 

Et  premier  ordonnons,  que  Vappellant 
sa  visiere  haussée,  tout  à  pie,  partant  de 
son  pavillon  arme  de  tout  armes,  dont  il 
entend  offendre  et  deffendre,  accompagné 
de  ses  Conseillers  et  Gardes  du  champ 
seulement,  alors  se  mettra  à  genoux,  de- 
vant nous,  et  là  fera  la  figure  de  nostre 
vray  Sauveur  Jeius  ChHsten  Croix.  hors 
sera  le  Mareschal  ou  un  de  nos  Conseil- 
lers, ou  celuy,  que  le  Juge  commettra,  qui 


luy  dira  par  la  maniere  qui  ensuit  :  Sire 
Chevalier  ou  Escuyer,  qui  est  cy  appel- 
lant, voyez-vous  icy  la  tres  vraye  remem- 
bratice  de  notre  Sauveur  vray  Dieu  Jesus- 
Christ  qui  voulut  mourir  et  liorer  son  tres 
precieux  corps  à  mort  pour  nous  sauver. 
Or  luy  requieres  mercy  et  luy  priez,  q%ie 
à  ce  jour  vous  vueille  aider,  se  oon  droit 
avez  ;  car  il  est  souverain  Juge:  souvienne 
vous  des  sermens  que  vous  ferés  ou  au- 
trement vostre  ame,  votre  honneur,  et  vous 
estes  en  perii.  Alors  le  Mareschal  ou  Con- 
seiller,finies  ces  paroles,  prent  Vappellant 
par  ses  deux  mains  ostées  des  ganlelets, 
et  luy  dit,  que  U  die  les  paroles  apres  luy 
que  xl  dira,  et  les  met  sur  la  Croix:  Je 
tei  appellant,  jure  sur  cotte  remembrance 
de  la  Passion  de  nostre  Sauveur  Dieu 
JesuS'Christ,  et  sur  la  foy  de  vray  Chres- 
tien,  et  du  S.  Raptéme,  que  je  tiens  de 
Dieu,  que  j'ay  et  cuide  fermement  avoir 
pour  certam  benne,  juste  et  sainte  que- 
relle, et  bon  droit  d'avoir  en  ce  gaige 
appellé  le  tei,  comme  faulx  et  mauvais 
traistre,  oumeurtrier,  ou  foy  mentie  selon 
le  cas  que  c'est,  et  lequel  a  tres  fausse  et 
mauvatse  cause,  et  de  soy  en  deffendre,  et 
combattre  contre  moy,  et  ce  lui  monstre- 
ray-je  aujourd'huy  par  mon  corps  contre 
le  sten,  à  Vaide  de  Dieu  et  de  nostre  Dame, 
et  de  Monseigneur  saint  George  le  bon 
Chevalier.  Lequel  serment  fait,  ledit  ap- 
pellant se  leve,  et  s'en  retourne  en  son 
pavillon  avecques  ceux  qui  Vont  amene,  et 
lorspar  semblable  facon  est  fait  du  def" 
fenaant. 

Comment  le  deffendant  fait  son  premier 
semblable  serment  devant  le  Juge. 

Lequel  serment  fait,  aprés  ce  que  Vap- 
pellant est  en  son  pavillon,  les  Crardes  du 
champ  vont  au  pavillon  du  deffendant, 
lequel  ils  menent  pour  faire  le  semblable 
serment,  arme  de  tous  ses  armes,  et  le 
surplus  comme  dit  est,  et  quand  le  Mare- 
chat  ou  Conseiller  Va  bien  amoneté,  comme 
dit  est,  le  MareschtU  ou  ConseiUer  aprèe 
tout  ce,  prend  ses  mains  ostées  des  gan^ 
telets,  et  les  met  ainsi  qu'il  a  fait  à  celles 
de  Vappellant,  et  puis  luy  dit  :  Vous  tei, 
ou  Seigneur  de  tei  lieu,  dties  comme  moy. 
Lors  il  dit  :  Je  tei,  deffendant,  jure  sur 
celle  remembrance  de  la  Passion  de  nos- 
tre Seigneur  Dieu  Jesus-Christ,  et  sur  la 
foy  de  vray  Chrestien  et  du  saint  Bap- 
tesme,  que  je  tiens  de  Dieu,  que  j'ai  et 
cuide  fermement  cwoirpour  certain,  òonrte, 
sainte  et  juste  querelle,  et  bon  droit  de  me 
deffendre  par  ce  gaige  de  bataille,  contre 
le  tei,  qui  faussement  et  mauvaisement 
m'a  accuse,  comme  faux,  et  mauvais  qu'il 
est  à  moyen  tour  appellò,  et  ce  luy  mons" 
treray-je  aujourd'huy  de  mon  corps  con- 
tre le  sien.  a  l'aide  de  Dieu  et  de  nostre 
Dame,  et  de  Monseigneur  saint  George  le 
bon  Chevalier.  Lequel  serment  fait,  ledit 
deffendant  se  leve  et  s'en  retourne  en  son 
pavillon,  ainsi  que  Vappelant  a  fait. 

Comment  les  deux  parties  font  le  deu" 
xiesme  serment  devant  le  Roy,  ensem- 
ble aux  tenans  par  les  mains. 

Aprés  ce  que  chacun  d'eux  auront  fait 
leurs  sermens  ainsi  qìJie  dit  est  au  chef  de 
piece,  nous  ou  leur  autre  Juge  ferons  par^ 
tir  les  Gardes  autant  de  un  lez  que  de 
l'autre,  et  iront  querir  les  Combatans 
accompagnez  de  leurs  Conseillers,  ainsi 
que  dit  est,  lesquels  viendront  pas  à  pas 
de  suite,  et  quand  seront  à  genoux  devant 
la  Croix,  le  Conseiller  leur  fera  oster  dee 
mains  leurs  gantelets,  et  prendra  leurs 
mains  droites  et  les  mettra  sur  les  deux 
lées  du  Crudfix  et  des  senestres  se  touche- 
ront  Vun  V autre  ;  alors  derechef  nostre 


212 


DUE 


DUE 


DUE 


Mareschal  dira  Uts  parole»  qui  ensuivent  : 
Vau8  tei  appellant  et  vous  tei  deffendant, 
vauez  tei  la  vraye  remembrance  ae  la  tres 
eatnte  Passian  de  nostre  Seigneur  Dieu 
JeetU'Chriat,  la  perdition  de  eeluy  qui 
aura  tort  en  ante  et  en  corps^  aux  grands 
sermens  que  avez  faite  et  ferez,  et  feront 
la  Sentence  de  Dieu,  qui  est  pour  aider  à 
bon  droict,  les  confortans  d'eux  mettre 
plustot  à  la  mercy  du  Prince  que  en  Vire 
de  Dieu  et  pouvoir  de  Vennemy,  Leguel 
eerment  nous  ordonnons  que  ce  soit  le 
demier  des  trois  pour  la  mortelle  haine, 
qui  est  entre  eux,  Alors  estant  leurs  deux 
fnains  droUes  sur  le  Cruci fix,  et  eux  te- 
nans  des  autres  à  senestrey  adonques  le 
Mareschal  ou  Conseiller  leur  demanderà , 
et  premier  à  l'appellant,  et  puis  au  def- 
fendant:  Vous  tei,  comme  appellant,  et 
votts  tei  comme  deffendant,  voulez-vous 
jurer  ;  et  se  aucun  d'eux  se  repent  de  son 
tort,  et  fait  conscience  comme  bon  Chre- 
tien,  alors  nous,  et  se  le  cas  le  requiert 
devant,  nous  le  retenons  à  nostre  mercy 
ou  de  son  Juge,  et  se  le  cas  le  requiert^ 
devant  qu*il  ait  combattu,  pour  luy  donner 
penitence,  ou  ordonner  a  nostre  plaisir. 
j)ont  se  ainsi  est,  nous  ordonnons  qu'ils 
soient  ramenez  en  leurs  pavillons,  et  de 
là  ne  partent  jusques  à  nostre  comman» 
dement,  ou  du  Juge  devant  qui  ils  soient 
venus.  Se  tous  deux  veulent  jurer,  alors 
le  Mareschal  ou  Conseiller  dira  à  l'appel- 
lant  qu'il  die  comme  luy  :  Je  tei  appellant 
jure  sur  ceste  ttraye  figure  de  la  Passion 
de  nostre  Seigneur  Dieu  Jesus- Christ,  sur 
la  foy  de  Baptesme  comme  vrtiy  Chrestien^ 
que  je  tiene  sur  mon  vray  Dieu,  sur  les 
tres  souveraines  joyes  de  Paradis,  le»- 
quelles  je  renonce  pour  les  trois  angois- 
seuses  peines  d'enfer,  sur  mon  ame,  sur 
ma  vie  et  sur  mon  honneur,  que  j'ai  et 
cuide  avoir  bonne^juste,  et  sainte  querelle 
de  combattre  ce  faulx  et  mauvais  traistre 
metrrtrier,  parjure  et  foy  menile,  selon  le 
gage  tei  que  je  voy  parcy  devant  moy  et 
tiene  par  la  main,  et  de  ce  j'en  appaile 
Dieu  à  mon  vray  Juge,  nostre  Dame,  et 
Monseigneur  saint  George  le  bon  Cheva- 
lier,  et  pour  ce  loyaument  faire  par  les 
sermens  que  j'ay  faits,  je  n'ay  ne  entends 
porter  sur  moy  ne  sur  mon  cheval,  paro- 
leSf  pierres,  herbes,  charme»,  charois,  con- 
jurations,  ne  compations,  invocations 
d'ennemis,  ne  nulle  autre  chose,  où  je 
aye  esperance  qu*il  me  puisse  ayder,  ne 
à  luy  nuire,  ne  n*ay  recors,  fors  que  en 
mon  bgn  droict  par  mon  corps,  par  mon 
cheval  et  par  mes  arme»;  et  sur  ce  je 
baise  cette  vraye  Croix,  et  me  taiz.  Aprés 
lesquels  sermens  faits  ledit  Mareschal  ou 
Conseiller  se  traici  vers  le  deffendant,  et 
pour  abreger  Vun  et  Vautre,  disent  tout 
€Unsi  que  alt  est,  et  puis  baisent  le  Crueifix. 
Et  quand  tous  deux  font  ledit  serment, 
le  Mareschal  ou  Conseiller  les  fait  pren- 
dre  par  leurs  deux  mains  droites,  et  les 
fait  entretenir,  Alors  il  dit  à  l* appellant 
qui  die  apres  luy  en  parlant  à  son  en- 
nemy:  Ou  tu  tei,  queje  tiens  par  la  main 
droicte,  par  les  sermens  quefay  faits,  la 
cause,  pourquoy  je  t'ay  appetlé,  est  vraye, 
par  laquelle  j'ai  bonne  raxson  et  loyale  de 
toy  en  avoir  appellò,  et  àce  jour  t'en  com- 
hcUtray,  et  tu  as  mauvaise  cause  et  nulle 
raison  de  t'en  combattre  et  defendre  con- 
tre  moy,  et  tu  le  sfais  bien,  dont  j'en 
appaile  Dieu,  nostre  Dame,  et  Monsei- 
gneur S.  George  le  bon  Chevalier  à  tes- 
moing,  comme  faux  traistre,  meurtrier, 
ou  foy  mentie  que  tu  es,  selon  le  cas, 

Response  au  serment  et  paroles 
de  Vappellant. 

Apres  ce,  le  Mareschal  ou  Conseiller  dit 


au  defendant  qui  die  comme  luy  en  par- 
lant à  Vappellant  :  Toy  que  je  tiens  par 
la  droite  main,  par  les  sermens  que  fay 
faits,  la  catue,  pourquoy  tu  m'a»  appelli 
est  faulse  et  mauvaise,  parquoy  j'ay  bonne 
et  loyalle  cause  de  m'en  aeffendre,  et  me 
combattre  contre  toy  à  ce  jour,  et  de  ce 
tu  as  mauvaise  cause  et  faulse  querelle  de 
m'en  avoir  appelli  et  combatre  eontre 
moy,  et  tu  le  sgais  bien,  dont  et  de  ce  j'en 
appello  Dieu,  nostre  Dame,  et  Monsei- 
gneur saint  Georges  le  bon  Chevalier  à 
tesmoings,  comme  faulx  et  mauvais  que  tu 
es  ;  Et  apres  les  sermens  tous  faits  et  les 
paroles  dites,  ils  doivent  rebaiser  le  Cru- 
eifix, et  puis  chascun  ensemble  lever  et 
retoumer  en  leurs  pavillons  pour  faire 
leurs  devoirs  :  et  lors  sera  ostee  la  Croix 
des  lisses,  et  le  siege  surquoy  elle  est,  les- 
quelles  choses  faites  ledit  Roy  d'Armes  ou 
neraut  remontera  sur  les  coings  des  lis^ 
ses,  et  fera  son  quatriesme  et  demier  cry. 

Le  demier  des  trois  crie. 

Aprés  ce  que  le  Roy  d'Armes  ou  Heraut 
aura  crié  et  que  chascun  sera  assis  et 
ordonné  sans  dire  mot,  et  que  les  parties 
seront  toutes  en  point  de  faire  leurs 
devoirs,  alors  par  le  commandement  du 
Mareschal  viendra  ledit  Roy  d'Arma  ou 
Herault  au  milieu  de  lices,  entre  les  2. 
Combatans,  par  trois  fois  crier  :  Faites  vo» 
devoirs;  et  apres  ces  paroles  incontinent 
aux  deux  lezdela  lisse  à  Vendroit  deleurs 
pavillons,  leur  seront  mises  leur  bou- 
teillettes  et  leur  pain  et  tonaillettes,  et 
alors  les  Combatan»  incontinent  sailliront 
sur  leurs  escabeaux  pour  monter  qui  vou- 
dra  sur  leurs  destriers,  qui  seront  là  tous 
pretz,  et  devant  eux  et  leurs  Conseillers 
tous  en  tour,  Alors  subitement  leurs  pavil- 
lons seront  par  sus  les  lices  gettez  aehors 
esperant  nostre  Ordonnance  de  labataiUe 
par  le  cry  du  Mareschal, 

Comment  les  deux  parties  sont  hors  des 
pavillons  pour  faire  l^irs  devoirs  àia 
voix  du  Mareschal,  quand  il  jettera  le 
gant, 

Alors  quand  tout  sera  en  point,  laquelle 
chose  leur  sera  demandétt,  le  Mareschal 
pour  nostre  Ordonnance  ira  ver»  le  milieu 
du  camp,  qui  porterà  le  gand  en  sa  main, 
lequel  par  8.  fois  dira  à  haute  voix: 
Laissez  les  alter,  et  la  demiere  parole 
dite,  il  jettera  le  gand  au  milieu  des  lices, 
alors  part  à  pied  ou  monte  à  cheval  qui 
voudra;  car  en  gage»  de  querelle,  se  il 
n'est  emprins,  face  chascun  le  mieux  qu*il 
pourra,  et  au  par  me  que  les  Combateurs 
feront,  les  Conseilleurs  d' honneur  sailliront 
hors  de  la  prochaine  lisse  voir  comment  la 
chose  se  passera,  se  par  nostre  Ordon- 
nance n'est  que  pour  aucunes  bonnes 
raisons  ordonnons  que  les  deux  parties 
un  ou  deux  y  fussent  pour  mieux  ouir, 
voir,  et  requenr  le  droict  de  son  parti  se 
besoin  estoit. 

Comment  ils  combattent,  et  l'un  est  vaincu 
et  traisné  hors  des  lisses^  et  par  quantes 
manieres,  gages  debataille  sedoit  outrer. 

Encore  voulons  et  ordonnons  que  gage 
de  bataille  ne  soit  point  dit  outré,  fors 
que  par  Vune  de  ces  deux  fagons,  c'est  à 
sgavoir,  quand  Vune  des  parties  confesse 
sa  coulpe,  et  est  rendu  :  et  la  seconde  est, 
quand  Vun  met  Vautre  hors  des  lices  vif 
ou  mori,  dont  mort  ou  vif  quel  qu'il  soit, 
le  corps  ou  membre  sera  du  Juge  livré  au 
Mareschal  pour  en  faire  justice,  ou  luy 
pardonner,  à  nostre  bon  plaisir;  et  quand 
ti  sera  mort  ou  aura  dit  le  mot,  le  vain- 
queur  se  doit  presenter  à  genoux  à  nous 
et  nous  demander,  se  il  a  bien  fait  son 


devoir,  et  alors  nous  le  quitlons  ;  et  à  ce» 
paroles  il  se  leve,  et  en  sa  partie  s'en  va 
monter  à  cheval  accompagné  de  tous  se» 
amis. 

Comment  le  vaincu  sera  desarmé  par  le 
Herault,  et  son  hamois  jetté  par  le 
ehamp, 

Encores  voulons  et  ordonnons  que  se  le 
vaincu  est  vif,  qu'il  soit  en  estant  leve,  et 
luy  soient  les  esguillettes  couppées,  et  tout 
son  hamois  gà  et  là  par  camp  jetté,  et 
puis  à  terre  couché,  et  se  il  est  mort,  soit 
ainsi  desarmé,  et  la  laissé  jusques  a  nostre 
ordonnance,  qui  sera  de  pardonner  ou 
faire  justice  tout  ainsi  queoon  noussem" 
olerà;  mais  ses  pleges  seront  arrestez 
jusques  à  satisfaction  de  partie  ;  c'est  à 
sgavoir  sur  la  aeffense,  et  le  surplus  de 
ses  biens  à  notre  Court  confisquez, 

Comment  le  vainqueur  se  part  des  licea 
honorablement,  et  le  corps  du  vaincu 
demeure  là  jusques  à  la  volonté  dujuge 
en  la  garde  des  Sergeans  de  la  Justice, 

Encores  voulons  et  ordonnons,  que  le 
vainqueur  ìionnorahlement  s'en  parte  à 
cheval  par  la  forme  qu'il  est  venu,  s'il  n'a 
exoine  de  son  corps  portant  le  baton  de 
quoy  il  aura  desconfict  son  ennemi  en  sa 
aroite  main^  et  luy  seront  les  pleges  et 
ostagers  délivrez,  et  que  de  cette  querelle 
pour  ^uelque  information  du  contraire  il 
ne  soit  tenu  de  respondre,  ne  nul  juge 
Ven  ptiisse  plus  contraindre  s'il  ne  veut. 
Quia  trans! vi t  per  rem  judicatam,  et 
Judicatura  inviolabile  observari. 

Encores  voulons  et  ordonnons,  que  le 
cheval,  comme  dit  est,  et  les  armes  du 
vaincu,  et  toutes  autres  choses  qui  lui 
seroient  venues,  soient  de  droit  au  Mares- 
chal du  champ,  qui  pour  ce  jour  enauroit 
la  charge, 

Icy  finent  les  Ceremonies,  Ordonnances, 
et  Statuti  de  Franco  qui  s'appartient 
à  tous  gages  de  bcUaillefait  par  querelle. 

Or  faisons  à  Dieu  priore  qui  garde  le 
bon  droict  à  qui  Va,  et  que  chàcun  bon 
Chrestien  defende  ne  encheoir  en  telperiU 
Car  entre  tous  les  ferils  qui  sont,  c'est 
celuy  que  on  doit  plus  craindre  et  douter, 
dont  maint  noble  ayant  bon  droit  se  sont 
trouvez  trompez,  ou  pour  avoir  trop  eon- 
fiance  en  engins,  forces  et  outrecutaées  :  et 
aucune  fois  pour  la  honte  du  monde  , 
donnent  ou  refusent  paix  ou  convenable» 
partis,  dont  maintes  fois  ont  puis  porte 
des  vieiue  pechez  nouvelles  penitences,  en 
non  chalant  le  jugement  ae  Dieu.  Mais 
qui  se  plaint  et  justice  ne  trouve,  la  doit 
oien  Dteu  requmr,  et  se  l'interest  sans 
orgueil  ne  mal-talent  pour  son  bon  droict, 
requiert  bataille,  ne  doit  douter  engin  ne 
force,  ayant  espoirauvray  et  tout-puissant 
Jugequ'il  sera  pour  luy. 

W^  Easdem  duelli  leges  omnes  refert 
D.  de  Lauriere  ad  annum  1906.  tom.  1. 
Ordinat.  Reg.  pag.  i35.  et  seqq.  ubi,  si 
otium  et  libitum  est,  variantes  plurimas 
lectiones  poteris  observare.  Unum  hic 
addam,  non  semper  ad  ultimumexitum 
pcrducta  fuisse  duella,  cum  scilicet,qui 
certamini  prseerant  Judices,  Campioni- 
bus,  ut  a  feriendo  cessarent,  acclama- 
bant  :  quod  factum  legimus  in  Historia 
Harcuriana  tom.  8.  pag.  219.  ubi  de  con- 
troversia, qu8B  ann.  1300.  orta  est  inter 
Dominum  de  Harcourt  et  Cambellanum 
de  Tancarville  :  Làoù  vint  en  champ  ledit 
Seigneur  de  Harecourt  triomphamment 
accoustré,  tout  arme  de  fleurs  de  lys,  qui 
vaillamment  se  porta  :  si  que  finalement 
eust  son  ennemi  occis  :  n'eust  esté  qu'en 
iceluy  combat  estoient  presents  les  Roy» 


DUG 


DUL 


DUL 


213 


d^A^igìeierre  et  de  Navarre;  lesqtAels  ì 
prierent  cm  Roy  de  Foranee,  quelabataiUe 
ceeadij  et  que  ce  aeroit  grand  dommage, 
si  deux  9%  vaillants,  comme  eux  estoient, 
e'entretuoient,  pour  fui  crii  :  Ho  db  pa.r 
LE  Roy  de  Fra.ncb.  Par  lerfuel  et  autres 
Rois  ilUsc  estante ^  f ut  la  paix  entre  eux 
detix  (aite  ,  et  fù,rent  tous  deux  faits 
Comtes, 

j  DUELLUS,  Qui  perseverat  in  Duello, 
Laurent,  in  Amaltnea.  M^  Vide  Duellio, 
2.]  Sed  Antiqui,  ut  NflBvius ,  Duellus 
scripsere  prò  Bellus,  formosus  ;  unde 
Quintil.  iìD.  1.  Orator.  instit.  cap.  1  : 
Sed  B.  quoque  in  locum  aliarum  dmimus 
aliquando,  ut  Burgìi»  et  Bruges,  et  Balsma, 
necnon  fecit  eaaem  ex  Duelto  Bellum,  unde 
Duellos  quidam  dieere  Bellos  ausi. 

^  DDERE,  Dare,  vincere.  Duit,  Dedit. 
Papias.  GÌ.  Iiat.  Gr.  :  Duit,  BoXr^,  Duint, 
doUv.  Apud  Antiquos,  ac  prsesertim  apud 
Plautum,  haud  semel  reperias  Duis  prò 
Dederis,  Duit,  prò  Det  vei  Dederit,  Deper- 
duint  prò  Deperdant,  etc.  non  tamen 
Duere  prò  Dare.  Glossar.  San-German. 
num  501.  solum  habet  :  Duere,  Vincere. 
Vide  Duo. 

•  DUERNUS,  Blnus,  apud  Bald.  Nove!. 
in  tract.  de  Dotib.   ad  calcem  :   A  est 

Suatemust  B,  C.  D.  etc.  sunt  temi  F.  G. 
l  N.  sunt  Duerni.  Voces  typographic», 
quibus  literse  in  margine  inferiori  folio- 
rum  notatsBy  vulgo  Swnaturee,  indican- 
tur.  [^  i.  e.  Piagai»  sunt  duorum 
foliorum,  Gali,  les  cahiers  F,  etc.  sont  de 
deux/euilles.] 

1  DUCA,  Dolium.  Memoriale  Potesta- 
tum  Regiensium  ad  ann.  1216.  apud 
Murator.  tom.  8.  col.  1088  :  Et  in  feste 
Purificationis  S.  Mariai...  fuit  combusta... 
domus  fiHorum  domini  Petri  de  Nouis,  et 
vegetes  ardebant  fundum  et  Dugas  totas, 
et  vinum  remanehat  ammassatum  et  geUt- 
tum.  Vide  Doga  2. 

*  D06ALE,  Canal is,  per  quem  aqusB 
dacuntur  et  effluunt.  Stat.  Wallis-ser. 
rubr.  195.  ex  Cod.  reg.  4619  :  De  posna 
deguastantis  vasa,  vel  aquaductus  seu 
Dugalia.  Non  sit  aliqua  persona,  quss 
auoeol...  destruerenec  deguastare....  ali' 
quod  Dugale  alicujus  privati.  Vide  Du" 
galia  et  Dugaria  1. 

D06ALIA,  [f.  idem  quod  Fosssb.  seu 
Fossarum  latera,aggeres,  a  Doga,  Fossa.] 
Jus  Vicent.  lib.  1  :  Aqutsductus,  claricas, 
f ossala,  Dugalia,  sive  degerm  acbotes,elc. 
Statua  Veron.  lib.  1.  cap.  99:  Pontes,  et 
stratee,  Dugalia  et  aggeres,  etc.  Vide 
Ductus  [et  Dugaria  1.] 

1  DUGALI0H,  prò  Doarium,  ut  videtur. 
Gallico  Douaire.  Ghronic.  Casaur.  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  5.  pag.  895:  De 
r^us  et  possessionibus  Ainardi  viri  sui 
anteriorts  in  Dugalium  acceptis. 

«DU6AIVA,  Ital.  Dogana,  Telonium, 
mensa  vectigalium.  Stat.  Genuens.  lib. 
4.  cap.  16.  pag.  121  :  Portatis  mercibus  et 
aliis  exoneratis  in  Duganam  seu  loca 
publica  deputata  secundum  qualitates 
rerum,  a  quibus  Duganis  seu  daceriis 
portare  debeantfidem  authenticam.  Occur- 
rit  rursum  cap.  14.  pag.  118.  Vide  Doana. 

1 1.  DUGARlA,  Fossa  vel  canalis,  ut 
conjecto,  a  Doga,  Fossa.  Gali.  Douve. 
Chronicon.  Parmense  ad  annum  1291. 
apud  Murator.  tom.  9.  col.  922 .Dugaria 
quss  vada  ex  transverso  glaressCommunis, 
facta  fuit  occasione  navilii  Communis.  Et 
ad  ann.  1808.  col.  870  :  Dominus  Saxolus 
de  Saxolo  CapUaneus  generalis  soldato- 
rum  captus  fuit,  in  capite  pontis  in  qua-' 
dam  Dugana  in  vicinia  S.  CsicUiss,  in 
quam  effugerat.  Vide  Dugalia. 

^  Idem  quod  supra  Dtioale.  Stat.  Pala- 
vie,  lib.  2.  cap.  69.  pag.  127  :  Ordinatum 


est  quod  quatlibet  persona  stans  et  hahi- 
tans  in  castro  Buxeli  teneatur  mondi  fi- 
catas,  purgatas  et  nitidas  tenere  et 
manutere  Dugarias  eonstentes  in  castro 
Buxeti,  tam  magnas  quam  parvas. 

^  2.  DUGARIA ,  Idem  quod  Angaria, 
seu  Plaustrorum  praestatio  per  viam 
direcU&m,  Parangaria  vero  per  trans- 
versam.  Onomast.  ad  calcem  tom.  5. 
Anecdotorum  Martenianorum  :  Clericos 
Magalonensis  dicecesis  Dugariis  et  paran- 
gariis  et  aliis exactionibusindebilisaggra- 
vatis. 

^  DUGDUS.  Annales  Francorum  apud 
Cbesnium  tom.  2.  pag.  80:  Omnesobstdes 
suos  Dugdos  ;  sed  legendum  est  Dulgtos, 
Vide  Dulqere. 

^  DUHANA,  ut  supra  Doana,  Gali. 
Douanne,  Portorium  seu  locus  ubi  stat» 

firo  mercibus  invectls  pecunia  pendun- 
ur.  Jacobus  Graecus  Syllaneus  m  Vita 
B.  Joachìmi  Abb.  Maii  tom.  7.  pag.  100: 
Nos  Crualterius  de  Moac  regii  fortunati 
stolti  Ammiratus,  et  regia  Duhanss  de 
secretis.  et  Duhanm  Baronum  Magister. 

1  DUICENSUS,  &>STtpov  òcicòYerpiOJitUvoc. 
Gloss.  Lat.  Graec.  San-german.  Iterum 
descriptus.  Janus  in  Supplemento  Anti- 
quarii  exponit  :  Qui  cum  prole  in  civi- 
tatem  adscriplus  est. 

0  Gloss.  Lat.  Gr.  edit»  :  Duicensus, 
òlxaiQ  fieuTCpov  omoytypa\i.\U^tOQ.  Ubi  leg.  ex 
Gastigat.  in  utrumque  Glossar  Sirra  0. 
hoc  est  SiTtà  Se^TCpov,  duplici  ter,  itera- 
to ve  census.  Vide  Sca licer,  ad  Festum. 

3k  DUIDENS,  hostia  bidens.  Fest.  2. 

1  DUILLIUM,  Tupavvic»  in  eod.  Supple- 
mento. Vide  Duellium. 

±  DUIS,  bis,  apud  veteres.  Festus  2. 

DUITAS,  Duplfcitas.  Utitur  Prudentius 
in  Hamartigenia.  [Gloss.  Lat.  Gr.  San- 
german.  Duitas,  Svdcc,  i.  Binarius  nume- 
rus.l 

0  Male  hic,  monente  D.  de  Foncemagne, 
allegatur  Prudentius.  cum  vocem  Duitas 
in  accusandi  casu  adhibeat,  ut  designet 
haereticos,  qui  duos  Deos  seu  duo  Prin- 
cipia tuebantur  ;  quod  aperte  patet  ex 
ipsis  verbis  in  prafatione  ad  Hamartig  : 
Docet  Duitas  discrepare  a  spiritu,  etc.  V. 
Diuilitas. 

3k  DUITOR.  fDator,  vetus  imperativum 
a  duoyis,  prò  do,  de  quo  V.  DO  2  82.  In 
XII.  Tab.  apud  Plin.  21.  3.  5.  Qui  coro- 
nam  parit  ipse,  virtyitis  ergo  dultor  ei, 
Al.  ali  ter  leg.] 

DULA,  Famula,  ex  GrsBc.  òo^Xr^.  Gloss. 
Anglo-Sax.  iEIfrlci  :  AncUla,  serva,  habra, 
vel  Dula,  b  7 1  n . 

1 DULGACIDUS,  ò^uyXuxuc.  Gloss.  Lat. 
Gr.  San-German.  Acriter  dulcis.  Utitur 
Q.  Seren.  de  Medie,  cap.  12  et  82. 

1  DULGAGIUM,  yXux^Smxpov,  Dulceama- 
rum.  Supplementum  Antiquaria 

^  Adde  ex  Gastigat.  in.  utrumque 
Glossar.  God.  reg.  Dulcarium;  alii  legunt 
Dulcacidum,  o^iyXux^. 

1 DULCAHEN,  Dulcedo.  Dudo  de  Duci- 
bus  Normann.  apud  Chesnium  pag.  57. 
Histor.  Normann.  : 

Ternate  perteooi  quoniam  digestus  luberis, 
Rbetorica  ratione  carent  DalcamiDia  omni, 
Uber,  interno  cum  te  peracrotor  ocello. 

1  BULGARE^  Dulcemreddere,  mitigare. 
Sidonius  lib.  5.  Epist.  4  :  Ut  contractss 
apud  vos  offensm  amaritiuiinem  solitis 
affatibus  Dulcare  non  desinat.  Similia 
leguntur  in  Actis  SS.  Junil  tom.  2.  pag. 
167.  ubi  de  S.  Vincentio  Aginnensi. 

<>  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Dulcare,  adouder,  Mirac.  B.  M.  V.  MSS. 
lib.  1  : 

Bien  doit  les  nona  ooer  Adoudiier, 
Bouche  eomieler,  huigue  nichier. 


o  DULCARIUM.  Vide  supra  Dulcacium. 

3|c  DULGATOR  ,  [qui  dulcat.  Paulin. 
Nolam,  carm.  28.  287.  Dulcator  fontis 
amari.] 

\  DUIgEAMINA.  Vide  Dulcia. 

à  DULGEDO,  Voluptas,  ya^ptù\LOL;  God. 
reg.  yoL\jpioL\kaL.  Gastigat.  in  utrumque 
Glossar. 

DULGEDO  SATURNI  ssspissimepro  eerusa 
accipitur.  Rochus   le  Éaillif  in  Dictio 
nano  Spagyrico. 

0  DULGETUDO,  Dulcedo.  Frothar.  epist. 
18.  tom.  6.  Collect.  Histor.  Frane,  pag. 
398  :  Unde  et  ineoeplebilibus  desideriis  ora 
Dulcetudmis  vestra  his  in  partibus  citius 
invisere  opto. 

DULGIA,  Tragematia,  Tpavinuata,  Bella- 
ria  ;  YXuxuauaTa/  Y|8u(r|MeTa,  Phlloni  lib. icEpt 
óve^p.  pag.  188.  GJoss.  Lat.  Gr.  iDulcium, 
icXaxoOvTa.  Vetus  Interpr.  Juvenalis: 
Dulcia  placenta  veneno  piena.  Apitius  1. 
7.  cap.  11  :  Dulcia  domestica,  Dutciapipe' 
rata,  etc,  Salvianus  lib.  5.  de  Guoern. 
Dei  :  Quid  juvat  stomachum  abstinentia, 
si  statim  Dulcia  subsequantur.  [Papias  : 
Dulcia  dicuntur  genera  pistorii,  a  sapore 
sic  nominata.]  Vide  Salmasium  ad  Hlst. 
Auff.  pag.  196.  Gloss»  MSS.  Reg.  God. 
20^  :  Kuptivaìoi  xh  £f(oc  el5o;  ^olvI,  %al  aXXoi 
xb  jrXuxaSiov. 

DULCIARIUS  .    y\\J%\JizparriZ,    in    GlOSS. 

Gr»c.  Lat.  Occurritapud  Lampridium 
in  Heliogabalo. 

DuLGiARiUM.  Gloss.  Gr.  Lat.  rXuxuicpdt- 
Ttov ,  Dulciarium  ,  Forum  scil.  Alia 
notione  Aptius  1.7.  de  Re  culin.  cap. 
11.  :  Dulcta  domeslica ,  qum  Dulciana 
dicunt,  sic  facies. 

DuLGEAMiNA.  S.  Gassarius  Arelat.  in 
Regula  ad  Virgin,  cap.  16  :  In  festività- 
tibus  majoribus  adprandium  et  ad  cosnam 
fercula  addanlur,  et  recedentibus  de  ea, 
Dulceamina addenda  sunt.  [BoììSind,  tom. 
1.  SS.  Jan.  legit,  Duleiamtna]  Regula  S. 
Pachomii  cap.  87  :  Qui  ante  fores  convivii 
egredientibus  erogai  fratnbus  Dulcia- 
mina.  Ita  Godex  vaticanus,  ubi  editus 
habet  tragematia. 

DULGIANA,  Musici  cantus  dulcioris 
species.  Aimericus  de  Peyrato  Abb.  Moi- 
Biacensis  in  Vita  Garoli  M.  in  God.  MS. 
1848.  Bibliothec»  regi»  f.  81  : 

Qoldam  pehim  modieam  timilebant, 
Racalo  sooos  properantes. 

guidam  flaotaa  dnloorabant, 
asteria  cuoetia  coneordantea. 
Quidam  Dulcianaio  anthoniabant. 
Melos  snavea  concinenlea. 
Quidam  diapboniam  disaonabaat , 
A  dulcisalmo  diacrepantea,  ete. 

^  Vel  potius  Instrumenti  musici 
genus,  nostris  alias  Dougaine  vel  Dou- 
feine  et  Doulcemer.  Vetus  Poeta  MS.  ex 
God.  reg.  7612.  pag.  55  : 

Comeminea,  flajola  et  chevretet, 
Douceines,  simbales,  dooetlea. 

Comput.  ann.  1451.  tom.  2.Probat.Hist. 
Brit.  col.  1606  :  Henri  Guiot  joueur  de 
Doulcemer,  etc.  Matth.  de  Gouciaco  in 
Hist.  Caroli  VII.  ad  ann.  1454.  pag.  670  : 
Il  fut  joué  au  paste  d'un  luth,  d'un  Dou- 
game  avec  un  autre  instrument  concor- 
dant. 

1  DULGIARIUM,  Dulgiarius.  Vide 
Dulcia. 

IDULGIGANUS,  Dulce  canens.  Dudo 
de  Ducibus  Norman,  apud  Gheanium 
Hist.  Normann.  pag.  68: 

Duldeano  aonitu  qnivisses  inter  olorea 
Piallare  pracipoe  canlibua  ArmoriciB. 

<»  DULGIGELLUS,  Dulciculus.  Acta  S. 
Huberti  tom.  7.  Maii   pag.  277.  col  2: 


/h^^iAyi^< 


214 


DUL 


DUM 


DUN 


Mox  inde  cum  in  stratu  suo  recubana, 
veluti  Boporem  Duldcellum  carperei,  eie. 

DULGIGIUM,  Genus  pania  melle  cons' 
pereum.  6L.  MS. 

^  DULCICORUS,  ut  Dulcicanua.  Ordì- 
natio  processionis  ab  obviendum  D. 
Imperatori  ann.  1478.  in  Guden.  God. 
Dipi.  tom.  4.  pag.  411  :  Quando  D.  Impe' 
rator  ecclesiam  È.  V,  accesserit  ex  lune  D, 
Joh,  Tozeler  in  organis  Dulcicora  musice, 
qute  bene  novit,  carmina  propinabit. 

M  DULdFIGARE,  Lenire,  mitigare. 
Disciplina  Glerical.  cap.  1.  sect.  8  .Duri- 
iim  cordia  ejua  recoraatiM ,  ut  faciliua 
retineatf  quodammodo  neceasano  mol' 
lienda  et  Dulcificanda  eat. 

1  D0LCIFL0US,  Dulcefluens.DuIci/Iui 
fontea,  apud  Dracontium  Hexaem.  v.  49. 
Dulcifiue,  in  veteri  Oratione  ante  Psalte- 
rii  recitationem  facienda,  apud  Marte- 
nium  Itiner.  tom.  2.  pag.  188. 

1  DULGILOQUUS ,  luXtXovoc.  Vet.  Dna- 
mast.  et  apud  Apuleium  Àpol.  pag.  129. 
Sidonium  lib.  8.  Epist.  11.  etc. 

]  DULCIMODUS,  apud  Prudent.  Psy- 
chom.  667. 

«  DULGIMONIUM,  Dulcedo,  suavitas. 
Acta  S.  Gauger.  tom.  2.  Aug.  pag.  677. 
col.  2  :  Cujua  vitaa  et  doctrinm  Dulcimonio 
quandoque  filli  larael  dirigendi,  ete. 

]  DULGINERVIS  Arcus,  apud  Martian. 
Gapellam  lib.  9.  pag.  80. 

D0LGINIST£ ,  Hserecti  Yaldensium 
sectarii,  sic  dicti  a  Dulcino  Novariensi 


heeresiarcha,  de  guo  S.  Antoninus  part. 
8.  tit.  21.  cap.  I 
lib.  9.  sub.  ann. 


de  guo  ». 
.  1.  }  2.  et 
in.  1807. 


Blondus  Dee.  2. 


1  DULGISONUS,  apud  Sidonium  Garm. 
6.  Apuleium  Asclep.  pag.  407.  Martian. 
Gapellam  lib.  9.  Dulciaoneyin  Additione 
S.  isidori  ad  Librum  S.  Hieronymi  de 
Viris  illustr. 

^  DULGIUM,  icXaxoO;,  Placenta,  in  Sup- 
plemento Antiquarii.  Vide  Dulcia. 

DULGO,  Vinum  dulce,  in  Glossis  MSS. 
ad  Alexandrum  latrosophistam.  Vide 

•o  DULGOR.  Dulcedo,  apud  TertuUia- 
num.  Vide  Forcellinum.  Keinard.  Vulp. 
lib.  8.  vers.  456  : 

PocoU  Dulcorem  non  habitora  timeos. 

DULGORARE,  Dulcem  reddere.  Papias: 
Dulcoratum,  dulcedine  repletum.  Ugutio  : 
Condire,  aaporare.Dulcorare.  {S.  Ambro- 
si  US  de  Insti  tut.  Virginum  :  tbna  Mara 
per  lignum  Dulcoratua,]  Auxilius  de 
causa  Formosi:  linde Antiquatum odium 
felle  amaritudinia  parvo  atillicidio  ver- 
borum  Dulcorari  non  poteat.  Alvarus  in 
Vita  S.  Eulogii  Presb.  Mart.  n.  11  : 
Coenobia..,  percurrena,  multorum  patrum 
eat  amicitiaDulcoratua.  Alanus  de  Insulis 
in  Planctu  natur»  :  Meaqiie  ora  pudida 
oaculia  Dulcorando ,  mellifluo  aermonia 
tnedicamine  a  atuporia  morbo  curavit 
infirmum.  [GhartaCfygiliAbb.  Flaviniac. 
ann.  864.  inter  Instrum.  tom.  4.  novsB 
Gali.  Ghr.  col.  59  :  Si  quia  vero  infidelia 
aliter  felle  amaritudinia  Dulcoratua  (i.  e. 
infectus)  atque  zelo  cruenti  livoria  infla- 
tua,  etcA 

1  DULGORARI0S»  Assentator,  adulator. 
Dulcorarii  mendacea,  apud  Joan.  Saris- 
bur.  Polycratici  lib.  8.  cap.  13.  Pro  eo 
qui  saccharo  vel  melle  condit ,  acci- 
piendus  videtur  supra  in  voce  Barbator, 

IDULGORATIO,  Dulcedo.  Virtutes  B. 
Ambrosii  Senens.  inter  Acta  SS.  Martii 
tom.  8.  pag.  218  :  Tanta  verborum  ejua 
Dulcorattone  allecti, 

DULGOROSUS,  Gallis  Doucereux,  Alva- 
rus in  Vita  S.  Euloffii  Presb.  num.  11  : 
Undique  fulgidua  rediena,  limpidua.  Dui- 
coroaua.  nectareua..,  emicabat  omnibua, 
:  1  DULBUSIS.  Vide  Dulia, 


D0L6ERE,  DuLGTUM  Fagere,  Dese- 
rere,  gnrpire.  Veteres  Annal.  Fr.  ann. 
756.  cap.  16  :  Cupiebat  aupradictia  Baia- 
tolfua  nefandna  Rex  mentiri,  quaa  antea 
pollicitua  fueratj  obatdea  Dulgere,  aacra' 
menta  irrumpere.  Ubi  [***  ap.  Ganisium 
obaidea  denegare.]  in  MTS.  in  Glossa  in- 
terlineari ,  est  relinquere.  Monacbus 
Egolismensis  in  Vita  Caroli  M.  cap.  4  : 
Saxonea  iterum  rebellaverunt  ruptta  aa^ 
cramentia,  et  obaidibua  Dulgtia,  mentitia, 
et  Ereaburgum  caatrum...  capientea, 
Pi-ancoa  expulerunt.  Annales  Fr.  ann. 
776  :  Tunc  nunciua  veniena,  dixit  Saxonea 
rebellatoa,  et  omnea  hoapitea  auoa  Dulgtoa, 
et  aacramenta  ruota,  et  Hereaburgum 
captum.  [^  al.  Duttoa.]  Annales  Frane. 
Bertiniani  habent  hoc  loco  Tultoa.  lidem 
Annales  ann.  777  :  Ibique  muUitudo  Sa- 
xonum  Baptizati  aunt,  et  aecundum  mo^ 
rem  illorum,  omnem  ingenuitatem  et 
alodum  manibua  Bulgtum  fecerunt,  ai 
amnliua  mutciaaent.  Alias,  [^  Dulgium,] 
BuUum.  Monacbus  Egolism.  manibua 
gurpierunt.  [^  Ap.  Pertz.  voi.  Script.  2. 
pag.  140.  IW.  158.]  [Gharta  Harwichi  viri 
ìllustris  ann.  804.  apud  Martenium  tom. 

1.  Ampliss.  Gollect.  col.  57:  Quantum  in 
ipaa  dhnatione  conlinet,  et  ad  die  praa- 
aente  trado,  Dulgo,  atque  tranacribo.] 

1  DULIA,  Gr»cis  douXe^oc,  Servitus, 
Theologis  Gultus  qui  Sanctis  exhibetur. 
Papias  :  Dulia  et  i)uleuaia,  Servitua  eat 
quaa  et  Deo,  quantum  oportet,  et  fiomini' 
bua  reddenda  eat,  Joannes  de  Janna.* 
Dulia,  Servitua  quaa  exhibenda  eat  homini, 
aicut  latria  eat  aervitua  quaa  debetur  Deo. 
Gerbohus  de  gloria  Filli  Hominis  cap. 
18.  apud  Bernard.  Pez  tom.  1.  Aneca. 
part.  2.  col.  258:  Concederunt  vero  illi 
adorationem,  quaa  Graace  Dulia  dicitur, 
Gaufridus  Abbas  in  epistola  ad  Albinum 
Gardinalem,  inter  opera  S.  Bernardi 
tom.  2.  col.  1822.  edft  1690:  Non  Ula 
dico  adoratùme  quaa  Latria  eat,  quaa  aoli 
Creatori  debetur,  aed  illa  quaa  t»  Dulia 
dignior  eat.  Dulia  enim  adoratio  eat,  quaa 
etiam  crealuraa  exhibetur,  quaa  duaa  ape- 
dea  haòet,  unam  quas  hommibua  indiff&^ 
renter ,  alteram  qiua  aoli  hì4manitaH 
Chriati  exhibetur.  Histor.  Episc.  Autiss. 
apud  Labbeum  tom.  1.  Bibl.  in  Ayme* 
rico  :  Nobilium  Duliaa  atque  atatum 
multum  habena  gralum,  etc.  Sic  leg.  cum 
MS.  Edi  tu  m  habet  Dulcaa. 

TDULIANI,  Graec.  AouXtavo^  Hasretici 
ex  ArianiB,  qui  Verbum  di  vinum,  non 
Filium  interni  Patris  consubstantialem, 
sed  servum  esse  asserebant.  Hofmannus 
ex  Hìeroiexico  Macri. 

±  DUUGE.  TServiliter    Plaut.  Mil.  2. 

2.  58.  Astitit  Dulice,  et  comoBdice.  Alii 
minus  recte  leg.  dulce.] 

o  DULO.  Gharta  ann.  1178.  apud  Mu- 
rator.  in  Antiq.  Estens.  pag.  848:  Et 
volo  ut  nullua  marchionum  faciat  in  eaa- 
tria  auia  turrem,  vel  Dulonem,  vel  beti" 
fredum  novum,  aòaque  voluntate  omnium^ 
etc.  Ita  quoque  editum  tom.  1.  God. 
Ital.  diplom.  col.  1546.  Sed  legendum 
utrobìaue,  Dunjonem.  Vide  Dunjo, 

DUMA,  Fridericus  H.  Imp.  lib.  1.  de 
Arte  venandi  cap.  45  :  Innaacitur  vero 
avibua  plumagium  multiplex  ;  pullia 
namque  noviter  genitia  primo  innaacun-- 
tur  ulaa,  quaa  nec  aunt  ut  pili,  neque  ut 
lanulaa,  aed  fiabent  naturam  inter  utrum- 
que,  quaa  cooperiunt,  et  a  (rigore  quoquo^ 
modo  defendunt.  Secundo  innaacuntur 
aliaa,  quaa  dicuntur  Lanulaa,  a  quibuadam 
Dumaa.  Bae  aunt  exUea  et  mollea,  denaiorea 
et  longiorea  primia  :  haa  plua  cooperiunt 
et  plua  defendunt,  illia  et  Aia  natia,  cadunt 
iluB.  Ita  cap.  48.  et  alii  hsec  vox  scribitur  : 
sed  puto  legendum  Duvaa  :  nam  Galli- 


cum  Duvet  expressit:  quomodo  ej  as- 
modi pi  umas  molliores  dlcimus. 

Wr  Licet  ex  Duma  nostrum  Duvet 
derivetur,  non  continuo  sequitur  esse 
scribendum  Duva  ;  Galli  namque  veteres, 
atque  etiam  Britones  bodiemi  saepe  sua 
pronuntiatione  mutant  m  in  v  conso- 
num.  Andegavenses ,  Pictavenses  et 
Normanni  etiamnum  dicunt  Dumet  prò 
Duvet  :  quod  tamen  plerique  non  a 
Duma,  sed  a  Tufetum  vocabulo  censent 
esse  deducendum. 

^  Adde  ex  D.  Faleonet  :  Menagius 
male  a  Tu  feto,  Antiq  uissima  vox  est 
Dum,  Geltica  forsan,  Anglis  Down,  quam 
pronuntiationem  retinuerunt  provincia* 
rum  habitatores,  nobis  solis  pure  loquen- 
tibus  Duvet.  Oiaon  duveté,  apud  Rabelai- 
sium  lib,  1.  Vide  Orig.  Daiph.  a  Dume" 
tia  et  BulletinDiction.Geltfco[««Germ. 
Dunen,Daunen,  PI umsB  molliores.  Adel. 
Danis  antiquis  Dun,  Piuma  mollissima, 
unde  Dunatogn,  Adeo  mollis  aer  ut  mol- 
lissima  piuma  nullam  sentiat  auram. 
Apud  Graffium  in  Thes.  Ling.  Frane, 
tom.  5.  col.  148  :  Colnduni,  plumacium. 
Vide  Ibrii  Glossar.  Suio-Gotn.  tom.  1. 
col.  867.  voce  Dun.] 

^  DUMARE  DuMERE.  Laurent,  in 
Amalthea  ex  Gatholico  Johannis  de  Ja- 
nna: Dumeo,  Fio  apinoaua:  Dumo,  aa. 
Facto  apinosum.  Non  dicam  a  Dumua, 
Spina,  hmc  fleta  verba  derivari. 

DUMEZ,  Sella  Equorum,  in  Glossis 
MSS. 

I  DUMGIO,  Vide  Dunjo. 

1  DUMIGOLA,  Habitans  inter  dumos. 
Anienus  Perieg.  v.  895  :  Dumicolaa  Arie- 
noe, 

\  DUMJONUS.  Vide  Dunjo, 

t  DUMTAXAT,  Videlieet.  scilicet.  Lu- 

Eus  Abb.  Ferrariensis  Epist.  5.  ad  Egin- 
ardum  :  Praaterea  aeriptor  reqiua  Bert' 
caudua  dicitur  antiquarum  Ittterarum, 
Dumtaaoat  earum,  quaa  maxime  aunt,  et 
uncicklea  a  quibuadam  dici  exiatimantur, 
habere  menauram  deacriptam.  Inter  Acta 
SS.  Benedict.  s»c.  4.  part.  2.  pag.  121. 
exstat  Epistola  S.  Anscharil  Episc. 
Hammaburg.  inscripta  omnibua  Sanctae 
Dei  Eccleaiaa  Praaaulwua  in  regno  Dum» 
taxat  Lud,  Beg.  commanenttbua.  Vide 
Duntaxat, 

DUNA,  Mons,  Collis  apud  vett.  Gallos. 
Vide  Dunum, 

DUNELMENSE  Opus,  seu  Dunelmi  ur- 
bis Episcopalis  Angiiffi.  Visitatio  The- 
saurarisB  sedis  S.  Pàuli  London,  ann. 
1295  :  Item  acrinium  de  opere  Dunélmenai 
continena  reliquiaa  aigiltataa, 

1  DUN6A,  Moneta  Moscovita  species. 
Thuanus  lib.  21.  Hist.  pag.  686  :  Ita  dele- 
etua  fiunt,  Conacripti  militea  coram  Prin* 
cipe  ainguli  comparent,  et  nummum 
unum,  quem  patrio  nomine  Dungam  vo- 
cant,  uniua  groaai  Polonici  aaattmaiione, 
ei  dant,  quem  reverai  ex  bello  repetunt. 

1  DUNGrEO,  DONOIO.  Vide  Dunjo, 

t  DUNIGUM,  £yotc  ToO,  Donec,  Suppl. 
Antiquarii.  [^  Viae  supra  Donicum  l.J 

DUNJO  ,  Gastellulum,  minus  propu- 
gnaculum,  in  duno  seu  colle  aedifleatum  : 
unde  nomen  Donjon,  in  Gonsuetud.  Bur- 
bonensi  art.  286.  [Alti  aliunde  dueunt 
etymon,  ut  videre  potes  apud  Menagium 
et  in  Dictionario  universali  Trivoltiano.] 
Lambertus  Ardensis  pag.  148  :  Ardenaem 
Dunjonem  pontiòua,  portia,  et  neceaaariia 
communivit  aadificiia.  Homagia  Nobilium 
Bressensium  ann.  1272.  apud  Guicheno- 
num  :  Confitetur  tenere  oo  eodem  DonjO' 
nem  et  fortalitiam  de  Curto  fonte, 
[^  Vide  Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  2. 
col.  500.]  Le  Roman  de  Jordain  MS.  : 


DUN 


DUN 


DUO 


21S 


!•  ne  Toi  TiOft,  fwmelé,  ne  Doiijon. 
Le  Koman  de  Garin  MS  : 

Nes  les  |arra  Do^jon  ne  roUeb. 

DUNOEO.  Badmerus  lib.  de  S.^neelmi 
similitudinibus  cap.  76:  In  vUla  vero 
Rex  habet  Castellum  quoddam,  eupra 
Ciutellum  autem  unum  Dungeanem.  eie, 

DoNGio,  in  Cbarta  Willelmi  Episcopi 
Nivern.  ann.  1157.  apud  Sammarthanos. 

Danoio,  Eadem  notione  Ordericus 
ViUlis  lib.  11.  pa^.  834  :  PrmdietUB  Come» 
et  Héiwa  ComiHsaa  Dan^ianem  Regis 
apud  Ebroa$  funditue  dejeeerunt,  Lib. 
1&.  paff .  878  :  Aobertua  de  Candos  munio 
regti  Banconi».  Pag.  851  :  Aliaque  castra 
ei  concegni.  prmter  Dangiones,  quas  prò- 

Srns  exeuhttanbu»  aeeignavit,  Àdde  lib. 
.  pag.  664.  Le  Roman  de  Rou  MS.  : 

Et  fi  Dot  list  fon  ffonfknoD 
Porter  et  lever  el  Danjoa. 

DoMGio,  in  Ghronico  Andegav.  ann. 
1025  :  Turrem  mira  altitudinis  super 
Domgionem  ipsius  eastri  erexit. 

j  DOBIPJONUS.  Instrum.  anni  1888. 
Hlst.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  422.  col.  1  : 
In  Dampjonis  tamen  ipsius  Domini  Cla- 
rimontis,  qusB  non  tenentur  a  Domino 
Dalphino,  non  teneatur  receplare  ipsum 
Dom.  Dalphinum  nec  gentes  suas. 

^  DONJO.  Joban.  Inerii  Cbronicon  S. 
BerUni,  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col. 
664  :  Dtctum  est  supra,  qiAomodo  Sifridus 
Dacus  nobis  Ghiswu  abstulit.ibiDonjonem 
instituitf  et  se  Ghisnarum  vominum  no- 
minami, 

J  DONJONNUS  JuiLiACi,  apud  D.  Brus- 
set  de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag.  928. 
ex  Regesto  Campani»  ann.  12^3. 

^  DONJONUS,  in  Historia  Dalphin.  pag. 
86.  Edit.  Paris,  et  apud  Salvaingum  de 
Feudorum  usu  pag.  16.  et  45. 

DoMNio,  in  Gnronico  Mosomensi  pag. 
635  :  MUites  ocius  conscenso  Domnione, 
domo  scilicet  principali  et  defe.tsiva,  etc. 

DoMNiONO,  apud  Beslium  pag.  804.  [et 
in  Instrum.  tom.  2.  nov»  Gali.  Gnr. 
col.  m] 

<>DUNSGHLA6.  Gharta  Emesti  ducis 
Brunsvic.  ann.  1885.  apud  Ludewig. 
tom.  10.  Reliq.  MSS.  pag.  27  :  Quicunque 
autem  infert  alicui  lesionem  vel  ictum, 
qui  vocatur  Dunschlag,  sine  effusione 
sanguinis,  incurret  pasnam  qaatuor  soli- 
dorum  et  duorum  denariorum,  YìéeDont- 
sUwa  et  Dunsclaghen. 

DuNBCLAOHEN.  Gonsuctudines  Arka- 
rum  in  Morinis  ann.  1281.  in  Tabulano 
S.  Bertini  :  Pugna^  qim  dicitur  Dunscla- 
ghen, 10.  sol.  Domino,  et  totidem  laso,  si 
de  hoc  super  eum  clamaverit,..,  emendabit. 
Germanis  et  Fland.  Slaghen  est  percu- 
tere,  Slach,  ictus,  verberatio.  [Vide 
DurselaehA 

1  D0NTAXAT,  Scilicet.  Barthius  in 
Glossario  ex  Baldrici  Hist.  Palsest.  Vide 
Dumtaxat, 

D0N0M,  DuNUS,  Duna,  vetere  Gallo- 
rum  lingua  montem  vel  collem  signi fl- 
cat.  Unde  factum,  ut  omnium  pene  op- 
pidorum»  qu8B  collibus  aut  montibus 
insdiflcata  sunt,  nomina  in  Dunum  ter- 
minentur.  Verbi  gratia  Lugdunum,  a 
Lugus,  quod  Geltis  Corvum,  et  DutMm. 
quod  montem  sonat,  dictum  author  est 
ex  Clitophonte  Plutarchus  lib.  de  Flu- 

min.  :  AoOyov  yàp  tìj  a^iòy  diotXixTo)  xhv 
xópotxa  xaXoOffiv,  fioOvov  de  xbv  I^ìxo'^Òl.  At 
Ericus  lib.  4.  de  Vita  S.  Germani  nun- 
cupatum  vult,  quasi  Lucidum  montem  : 

Lnedimo  eélebraot  Gellonmi  famine  nomeo 
ImpoeHiun  <|uoiMlain,  qaod  sit  ìlons  luddoi  idem. 

Denique  Not»  veteres  ad  Itinerar.  Burde- 


gal.  Lug dunum  desideratum  montem  in- 
terpretantur.  Ita  in  Britannia ,  qu» 
eaaem  cum  Gallls  usa  est  lingua,  uti 
testatur  Gambdenus,  complura  obser- 
vare  est  oppida,  in  dunum  terminantia, 
quod  ad  montes  vel  in  montibus  con- 
dita fuerint.  Florentius  Wigorniensis 
pag.  618:  In  monte,  qui  Assandum,  id 
estj  mons  Asini  nominatur.  Beda  lib.  8. 
Histor.  Eccl.  cap.  4  :  A  loco  qui  vocatur 
Wilfares  Dun,  id  est,  Mons  Wilfan, 
Asserus  in  Aelfredo  :  In  loco,  qui 
dicUur  ^scedun,  quod  Latine  Mons 
Fraxini  interpretalur,  Josselinus  in  Vita 
S.  Patricii  cap.  1  :  Est  aulem  locus  cele- 
brisj.,.  linaua  gentis  Ulius  Duribreatan, 
i.  Mons  Bntonum  nuncupatus,  [^^  Sige- 
berti  Vita  Deoderici  I.  Episc  Mettens. 
ap.  Pertz.  tom.  Script.  4.  pag.  477  :  Nec 
Sina  quodam  prtesagto  tibi  (Mediomatri- 
corum  ci  vitati)  accidisse  credete,  nuod 
prsBter  hssc  Visitata  vocabula  te  Divxdu- 
num  tradii  vocitatam  antiquitas.  Gallica 
enim  lingua  montem  vocart  Dunum  stu- 
diosis  non  est  incognitum.  Quidam  de 
neulericis  inlerprelatus  cur  Hedua  urbe 
vocetur  Augustuiunum  inler  castera  eie 
ait: 

Celtiee  Roma  dehinc  vololt  oepilqoe  Toceri, 
Augustidoottin  demani  conoepU  Toceri, 
AofiuU  montem  quod  transfert  celtica  liofiia. 

Stette  ergo  Augustidunum  Augusti  mons, 
sicut  Viridunum  viroi'um  dunum  nuncu- 
patum  est,  ita  Dividunum,  quasi  divorum 
dunum  vocabulum  aucupala  est.]  Gom- 
plura  alia  oppidorum  tam  in  Galliis 
quam  in  Britannia,  Germania,  Hispa- 
nia,  et  Illyrico  in  Dunum  desinentia 
nomina  recenset  prsBter  Buchananum 
Gluverius  lib.  1.  German.  antiq.  cap.  7. 
unde  conjicit,  iis  populis  eandem  fuisse 
originem.  Mausacus  vero  vocem  Dunum 
a  GriBco  poOvoc,  Collis,  deducit,  [Mirum 
videtur,  quod  Dun  nusquam  appareat 
in  Britannico  idiomate  prò  Gol  le  seu 
monte  positum  ;  sed  tantum  Doùn  vel 
Dwfn,  Profundus.  Gesterum  dubia  non 
est  vocis  Dunum  signiflcatio.]  Pontanus 
arcessit  a  Otvec,  Arenarum  cumuli.  Vide 
Menagii  Amoenitates  luris  cap.  8.  Edit. 
2.  Goropium  Bekan.  lib.  1.  Gallicor.  pag. 
15.  etc. 

o  Leviora  sunt,  qus  prolata  bactenus 
fuere  centra  Gallicam  vocis  originem, 
quam  argumentis  iterum  probarunt  sta- 
biliveruntque  auctoritatibus  DD.  Le 
Beuf,  et  Bullet.  in  Diction.  Gelt.  v.  Dun,^ 
ut  eam  repudiemus  vel  corrigamus. 
Neque  enim  Teutonicam  vel  Germani- 
cam  vocem  esse  verisimile  est,  cum  ple- 
raque  locorum  nomina,  qu»  in  Dunum 
terminantur,  ita  fuerint  appellata,  longe 
ante  quam  a  Teutonibus  vel  Germanis 
banc  potuerint  babere  denominatio- 
nem  ;  aliunde  ergo  repetenda  videtur. 
Unde  vero,  nisi  a  vetere  lingua  ibidem 
usi  tata  f  Sed,  si  eorumdem  locorum  po- 
si tio  voci  Dun,  quatenus  profundum 
sonat,  nusquam  adaptari  possit,  quod 
probat  Vir  eruditus  in  Mercur.  Frane, 
mens.  Aprii,  ann.  1786.  pag.  629.  et  seq. 
receptsB  tiactenus  elusdem  vocis  notioni 
applicanda  est.  Minus  etiam  attente 
additum  estsupra,  banc  vocem  prò  colle 
nusquam  apparere  in  Britannico  idio- 
mate :  non  semel  quippe  ea  acceptione 
occurritin  Diction.  Gali.  Gelt.  R.  P. 
de  Rostrenen  v.  Colline  et  Falaise.  Vide 
Mercur.  Frane,  ann.  1785.  mens.  Dee.  1. 
voi.  pag.  2646.  et  ann.  1786.  Jan.  pag.  18. 
Mart.  pag.  486.  Aprii,  pag.  619.  Jun.  1. 
voi.  pag.  1050.  et  2.  voi.  pag.  1295.  Deni- 
que ann.  1787.  mens.  Maii  pag.  924. 

Sed  et  etiamnum  Dunoks,  Sabulosos  et 


arenarios  colles  ad  Flandriae  Hollandisa- 
que.  atque  adeo  ipsius  Angli»  littora 
Galli  nostri  Dunes,  Belgae  Duynen  vo- 
cant.  AnnalesFr.  Bertinianl  ann. 888  :  Ut 
aggeribus  arenarum  illic  copiosis,  qìtod 
Dunas  vocilanl,  fere  cotsquaretur. 
r«J>  Pertz.  Script,  tom.  1.  pag.  483.  lin. 
28.  quos  Dunos.]  Lambertus  Ardensis  : 
Per  medium  Dunarum,  sive  arenosts  mo- 
Iis,  dorsum,  etc.  Alibi  :  Ut  secum  in  sal- 
tus  et  Dunas  secus  mare  juxla  FumcLs 
venirci.  Gharta  Willelmi  Gom.  Pentivi 
ann.  1208.  in  Tabul.  S.  Judoci  :  Omnes 
Dufwe  in  feodo  S.  Judoci  prasdictm  sunt 
Ecclesias,  et  littus  maris.  [Gharta  Bai- 
duini  Gomitis  Fiandri»  prò  Abbatia 
Dunensi  Brugis  ann.  1197.  apud  Mirsum 
tom.  2.  pag.  1821.  col.  1  :  Quinque  men» 
suras  partim  Dunarum,  parlim  werplan- 
dii  mei  apud  Greveninga  ad  retia  desio- 
canda.  Gonsuetud.  Furn.  ann.  1240.  ex 
Archivo  Audomarensi  :  Item  retinel  sibi 
forestum  Dunarum  et  forterinarumJ] 

^  Nostri  Dunes  dixerunt  quemvis  lo* 
cum  editum»  ut  in  Gharta  ann.  1460. 
ex  Ghartul.  Latinìac.  fol.  75:  Gomme 
procés  feust  meu...  entro  les  religieux.... 
de  Laigny  et  Pierre  d'Orgemont  pour 
raison  a«  la  terre  et  seigneurie,  que  cha' 
cun  desdites  parties  pretendoit  à  lui  ap- 
partenir,  entro  les  Dusnes  de  lafermeture 
de  ladUe  ville  et  le  bord  et  rivaige  de  la 
riviere  de  Marne,  etc. 

1  DUO,  icsptppéw^Gircumfluo.  GIoss.Lat. 
Grasc.  Sangerman.  Aliter  Janus  Laa- 
renberg.  in  Supplemento  Antiquarii: 
Duo ,  x^^P*^  >  Gaudeo.  P  Gastigat.  in 
utrumque  Glossar.  :  Duo,  x^^P^»  Germ. 
OvoA 

e  DUODEGELLUS,  Mensura  annonaria, 

8 ars  alterius,  ut  videtur,  duodecima, 
harta  Bald.  episc.  Noviom.  ann.  1152. 
Inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Prsemonstr. 
col.  70  :  Concessit  quadraainta  octo  men- 
surcuf  avensB,  quss  vulao  Duodecelli  nomi- 
nantur,  quinque  solidos  obolorum,  et  qua- 
tuor  denarios.  Vide  Duodecies  et  Duo- 
dona  2. 

^  DUODECIES,  Mensura  annonaria. 
Tabularium  Vosiense  fol.  45:  De  hoc 
manso  Ramnulfus  tenet  medietatem,  et 
reddit  unam  Duodeciem.  Ibidem  paulo 
superius  :  Duas  Duodecies  avente.  Vide 
Duodecellus. 

DUODECIMA  HoRA,  qu»  et  Vespbra, 
Offici um  Ecclesiasticum,  quod  persolvi- 
tur  bora  duodecima,  post  nonam.  Re- 
gula  Magistri  cap.  54  .*  Sed  prima  sic 
debet  dici  'quomoaó  Duodecima,  quss  did' 
tur  Vespera.  Goncilium  Turonense  n. 
can.  18  :  Patrum  statata  prssceperunt,  ut 
ad  Sextam  sex  Psalmi  dicantur,  cum 
Alleluia,  et  ad  Duodecimam  duodecim, 
itemque  cum  Alleluia.  Adde  Regulam  S. 
Fructuosi  cap.  2.  6.  [et  vide  Duodena  8.] 
[«o  atque  GHossar.  med.  Grsecit.  in 
A(i>Sexd(TT]  fa)pa,  col.  886.1 

DUODEGIMVIRATUS.  Vide  Juratores. 

1.  DUODENA,  Duodecim  viri  juratores 
in  indlctamentis.  Thomas  Walsingha- 
mus  pag.  276  :  Robertiu  Trisilian  Justi" 
tiarius...  apud  S.  Albanum  convocarifecit 
Duodenam,  quam  pridie  averaverat  ad 
indictandum  et  prodendum  malefaclores, 
etc.  Infra  :  Tunc  Jtéstitiarius  convocata 
seorsum  alia  Duodena  demonstravit  eis  et 
nomina  et  indictamenla  personarum  per 
primam  Duodenam,  etc.  Vide  Indicta- 
mentum,  Jurata, 

2.  DUODENA.  Mensura  liquidorum 
band  magna.  Occurrit  passim  in  Ghartis 
Abbati»  Albiniaci  in  Èiturig.  Duodena 
vasa,  in  Gharta  ann.  1803. 

^  Et  aridorum.  Gharta  ann.  1807.  in 
Reg.  44.  Ghartoph.  reg.  eh.   171  :  Item 


216 


DUO 


DUP 


DUP 


quattior  sextaHa  et  medietaUm  unius 
quartm  et  uniua  Duodenss  ordei, 

8.  DUODENA.  Una  ex  Horis  seu  litur- 
giis  Ecclesiastìcis,  quam  alii  Duodeci- 
mam  vocant.  Vita  S.  Rusticulee  Àbbatiss» 
Arelat.  cap.  81  :  Veaperam  cum  filiaìms 
ex  more  decantane,  adjuncta  etiam  Duo- 
dena  valde  se  carpare  jam  fatigari  aen- 
tiene,  etc,  Mabillonìus  seec.  2.  SS.  Bene- 
dici, pag.  146.  intelligit  Completarium. 
Hunc  si  tanti  est  consule.] 

\  4.  DUODENA,  Duodecim,  Gali.  Dau- 
xaxne,  Quinquaginta  Duodeni  cardarum 
wa  aagtttis,  apud  Rymerum  tom.  5.  pag. 
245.  col.  2:  Cum  quatuar  Duoaenta 
tUruum,  duabus  Dw)aeni$  arcuum,  sex 
Dttadenis  cathaptUtarum,  et  quat%u)r  Duo- 
denis  comuum,  apud  eumdem  tom.  8. 
pag.  684.  col.  1.  Occurrit  etiam  apud 
BaTuz.  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  783. 

*  Joan.  eteree  ord.  Praedicat.  a  confes- 
sioni bus  Ludov.  XII.  serm.  in  Domin. 
Palmar.  :  Pauper  concubinarie,  quot  sunt 
anni  quibus  tenee  concubinam  f  Frater, 
sunt  bene  decem.  Pone  audacter  Duode- 
nam  plenam.  Galli  diceremus,  Mettez 
hardiment  la  douzaine  pleine, 

1 5.  DUODENA,  Duodenaria,  Oblatio 
duodecim  denariorum  et  ultra,  quam 
perei  pere  consueverant  Curati  primitivi 
in  Ecclesiis  et  Gapellis  intra  suee  paro- 
chi8B  limites  erectis.  Tabularium  S. 
Glodoaldi  Gbarta  8  :  Recepimus  in  nume- 
rata pecunia  decem  libras  Parisienses 

prò  jure  oblationum  et  Duodenarum,  quod 
eocigebamus  et  dieebamus  nos  habere  in 
parochia  de  Garchiis  pradicta,  quam  qui- 
dem  summam  pecutAe  tenemur  et  prò- 
mittimus  implicare  etponere  in  utilitatem 
prmdicti  S.  Clodoaldi.  Ibidem  Gh.  14  : 
Dicit  etiam  totem  esse  contFuetudinemt 
quod  si  oblatio  in  eadem  Capella  et  in 
alia  Ecclesia  aimiliter  sit  xii.  denariorum 
et  ampliuSf  totum  esse  Canonicorum,  ex- 
cepto  uno  denario,  quod  habet  Sacerdos 
qui  eantat  Missam.,.  Sed  si  minus  offer- 
retur  in  cappella  xii.  denar.  totum  esset 
Capicerii  iure  parochies  swe.  Statutum 
ejusdem  Gapituli  ann.  1255:  Statutum 
etiam  fuit  dtcta  dieintereos  quod  pecunia 
ratione  Duodenss  proveniens,  quas  consue- 
vit  Quadragesimali  tempore  distribui, 
Dominica  qua  cantatur,  Invocavit  me, 
sit  de  cmtero  distribuenda.  Ibidem  Ins- 
trum.  anni  1801  :  Jus  ifsorum  Canonico- 
rum  diminuii,  non  rectpiendo  oblationeSt 
donando  de  eis  et  (adendo,  quominus 
perveniretur  ad  numerum  Duodene. 

«  6.  DUODENA,  Gert»  Jurisdictionis 
districtus,  territorium  certis  limitibus 
circumscripturo.  Manda t.  Frane,  card, 
tbesaur.  eccl.  Laudun.  ann.  1809.  in 
Reg.  65.  bis  Cbartopb.  reg.  eh.  156  : 
Legitimis  filiis ,  tam  Ulorum ,  qui  de 
Dùodena  vulgariter  appellantur,  quam 
aliorum  fiominum  thesaurariss  prtsdictee, 
etCm 

o  7.  DUODENA,  PrsBStatio  duodecim 
denariorum,  forte  ob  tutelam  domino 
exsolvenda.  Gharta  Phil.  mllit.  dom.  de 
Cauleincnrt  ann.  1217.  ex  Tabul.  abbat. 
Ham.  :  Pronuntiaverunt  quod  prssdicti 
hospiies  ecclesim  memoratss  michi  et  hmre- 
dibus  meis  annuatim  in  festa  S.  Remigii 
suam  amodo  tenebuntur  persolvere  Duo- 
denam  ;  ita  quod  unusquisque  hospitum 
duodecim  denarios  ^ersolvet  :  et  ego  vel 
hssredes  mei  nullam  in  districto  vel  hospi- 
tibus  justiciam  habebimus,  nec  in  hospi- 
tibus  nec  districto  aliquid  capere  poteri- 
mtis;  et  nos  propter  eandem   debemus 

mittere  Duodenam Si  vero  aliqiMS 

ortos  vacare  contigerit.  quamdiuvacabunt, 
in  manu  ecclesim  dictm  erunt,  quss  quam- 
diu  eos  tenebit,  Duodenam  inde  altquam 


non  persolvet ....  Qui  vero  pluree  ortos 
tenuerit,  de  singulis  tenebitur  persolvere 
Duodenam.  Gharta  Garoli  regent.  ann. 
1858.  ex  Bibl.  reg.  :  Item  Duodenam  re- 
giam  de  Villerel,  quss  valet  circiter  tH- 
ginta  solidos  annuatim. 

«  8.  DUODENA,  Quod  ratione  duodecim 
denariorum  ad  libram  corollarii  vice  in 
locationibus  datur,  Stat.  MSS.  eccl.  S. 
Petri  Insul.  ann.  1888  :  Item  statuimus 
antiquam  consuetudinem  ecclesias  nostrm 
declorando,  quod  nullus  canonicue  ecele- 
sits  nostrss  habeat  vel  percipiat  Duode- 
nas,  quss  prsesentibus  et  residentibus  ea- 
nonicts  prò  acensatione  decimarum  nos- 
trarum  consueverunt  dari  et  distribuii 
nisi  sint  in  sacris  ordinibus  constituti. 

DUODENARIA.  Acta  Gapitularia  capi- 
tuli  £cc]esise  Lugdun.  ann.  1848.  fol.  88. 
V*.  ex  Cod.  Reg.  :  Item  commiserunt  do- 
minis  Archidiacono  et  Sacristm  declarandi 
et  providendi  de  vicemagistro,  et  ad  quem 
Duodenaria  v<icans  per  obitum  Dom. 
Guillelmi  de  Gez  debeat  perlinere.  Occur- 
rit rursum  infra. 

DUODENARIUS  Argenteus.  Vide  Mo- 
neta argentea  in  Moneta  regia. 

^  DUdDENNIS,  Duodecim  annos  natus, 
in  Chartulario  Landevenec.  fol.  106. 

1  DUONUH ,  Bonum ,  Pesto  ;  Duontu, 
Bonus,  PapisB,  ut  aliis  Duellum,  Bel- 
lum. 

1  DUOVIR,  prò  Duumvir,  in  fragmento 
antiquae  Inscriptionis  relato  in  Gom- 
mentariis  Trevoltianis  Februarii  ann. 
1715.  pag.  809. 

DUPIA,  Genus  vasis,  quod  vulgo  Douve 
dicimus.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Dupia,  eldoc 

T  DUPINI,  f.  Bini  vel  Bis  bini.  Lude- 
wig.  Reliq.  MSS.  tom.  4.  pag.  450.  ex 
quodam  Epitaphio  : 

Hic  Praesol  Werder  Dapinot  raierat  annot. 
Tre*  mentes  quoque,  qua  man  et  vita  coharenl. 

«  DUPIO,  Gurges,  Saxon.  Dupe.  Ita 
Eccardus  ad  Leg.  salic.  tit.  44.  num.  8. 

1.  DUPIiA.  Durandus  lib.  1.  Ration. 
cap.  4.  in  tintinnabulis  qu»  in  Ecclesia 
puisantur,  Nolulam  seu  Duplam  recen- 
set,  additquesic  vocari  campanam  iliam 
quae  in  Horologio  pulsatur.  [•  Vide  infra 
Duplum.ì 

1  2.  DUPI.A,  MulcU.  Lex  Wisigoth. 
lib.  5.  tit.  4.  J  8  :  Qui  alienam  fortasse 
rem  vendere  vel  donare  prsRsumpsit,  Du- 
plam se  Domino  cogatur  exsolvere.  Haec 
muleta  Dupla  vocatur,  quod  forte  fuerit 
duplum  rei  vendit»  pretium.  Vide  Du- 
plare.  [<»  Vide  JG.] 

•  Gharta  Ludov.  comit.  Glariroont.  ex 
Terrear.  ejusd.  comitat.  ann.  1197  :  Se 
aucune  chose  ara  deffailli  de  chelle  chence 
à  rendre  en  ^fchelli  jour  de  S.  Remi,  elle 
sera  rendue  a  moi  communément  lende- 
main  au  Doublé  des  bourgeois,  Manumis. 
homin.  de  Boussac  ann.  1427.  in  Reg. 
179.  Ghartoph.  reg.  eh.  42  :  Nous  avons 
affranchi  et  voulons  doresenavant  à  per- 
petuel  estre  francs  de  devoir  de  taille  et 
de  Doublé , . , . ,  et  ne  soient  tenuz  d'en 
paier  à  nous,  ne  ès  nostres  devoir  de  taille, 
ne  Doublé  quelconque,  reservé  à  nous .... 
que  le  simple  de  la  taille.  Ubi  exaction is 
species  est.  quse  praestationis,  quam 
talliam  vocabant,  certis  in  occasioni  bus 
diipla  erat. 

"Duplum,  Pretium  duplum,  quod 
apud  Romanos  in  tabulis  venditionum 
prò  evictione  stipular!  solltum.  Vide 
savin.  Uistor.  Jur.  Rom.  med.  temo, 
tom.  2.  cap.  12.  t  66.  not.  h.  cap.  14.  $^. 
not.  e.  et  Glossar,  med.  Greecit.  in  AoO- 
icXa.  Inde  Duplaria  lex  et  Duplaria 
nude,  in  chart.  vendit.  ann.  589.  apud 


Marin.  num.  114.  et  in  alia  ann.  773.  in 
Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  1.  col.  151. 

8.  DUPIiA,  Moneta  species.  Rodericus 
Sanctius  part.  4.  cap.  17  :  Sidi  dilectum 
Almoxarijium  ad  Theeaurarium  jiladio 
feriri  jussit,  a  quo  sexcenta  millia  Dupla- 
rum  auri  extorsit.  [Rursus  memorantur 
Duplm  aurij  in  Litteris  Jacob!  II.  Majo- 
ricse  datis  Idibus  Septembris  ann.  1802. 
laudatis  tom.  5.  SS.  Junii  pag.  656.  ubi 
doctissimus  Solerius  ait,  non  incongrue 
monetam  istam  auream  potuisse  appel- 
lar! Florenum,  cujus  tum  magnus  usus 
fuit  Majoricffi.] 

^  Nummus  aureus,  Hispan.  Dchla. 
Lit.  remiss.  ann.  1458.  in  Reg.  182.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  145  :  Cum  hoc  quod  quili- 
bet  ipsorum ....  debebat  solvere, . . .  qua- 
tuor  Duplas  valentes  tres  solidos,  quatuor 
denarios  Turonenses.  Gharta  ann.  1488. 
in  Cod.  reg.  4228.  fol.  128.  v«  :  Voluerunt 
quod  presbyter  celebrans  tpsam  missam 
nabeat  tres  Duplas,  diaconus  unam  et 
subdiaconue  aliam  Duplam.  Gonoput. 
ann.  1489.  Inter  Probat.  tom.  4.  Hist. 
Nem.  pag.  49.  col.  2  :  Item  prò  duodecim 

quintalibus  feni, ad  quatuor  Duplas 

prò  quintali,  duae  libras,  xj.  lib,  Turon, 
Vide  supra  Dobla  2. 

^  4.  DUPIiA,  Vox  passim  usurpata  in 
Epitome  Gonstitutionum  Eccleffl»  Va- 
lentin», Goncilior.  Hisp.  tom.  4.  semper- 
que  con]  uncta  cum  voce  Anniversanum, 
quod  est  Dies  annuus,  quo  prò  defuncto 
Missa  celebratur,  vel  ofncium  defuncto- 
rum  peragitur,  ipso  die  obitus  recur- 
rente  :  quocirca  suspicor  Duplam  vel 
nihil  aliud  esse,  quam  Anniversarium 
ipsum,  vel  Missam  et  officium  quoddam 
in  ea  Ecclesia  peractum.  atque  ideo 
Dupla  dictum  quod  fuerit  Missse  et  Offi- 
cio die!  superaddendum,  hincque  fac- 
tum esse  ,  ut  peculiares  assi gnen tur 
mercedes  Clericis,  qui  Duplis  interfue- 
rint  sicut  et  Anniversariis,  Administra- 
toresque  Dupla>*um  et  Anniversariorum 
ibidem  ssepissime  memorentur. 

1.  DUPLARE, prò  Duplicare:  nostris, 
Doubler,  Italis  Debbiare,  Duplum  facere, 
Joanni  de  Janua.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Du- 
plavit,  eSÌTcXoiorev  :  fiticX&c,  Biplex,  Duplex^ 
Duplus.  [Vett.  Formul»  Andegav.  art. 
1.  de  Cessione  :  Et  si  fuerit,  qui  cantra 

hanc  cessione  ista venire  voluerit 

ante  lite  ingressus  Duplet  tibi  tantum^ 
et  alio  tantum,  quantum  cessio  ista  con- 
tenet.  Dupla  posna  digni  sunt,  qui  Du- 
plant  scetera  sua,  lib.  5.  Gapitul.  cap. 
m^]  Vide  Sidon.  lib.  8.  Ep.  17.  et  ibi 
Savaronem. 

«  2.  DUPLARE,  Inducere,  illinire.  Gali. 
Enduire.  Gonsil.  ann.  1828.  ex  Tabul. 
Massi  1.  :  Item  portale  domini  Massiliensie 
episcopi  Dupletur  calce  et  arena. 

^  DuPLARlS.  Joan.  Vignol.  Inscript. 
vett.  pag.  293  :  D.  M.  Valerius 

NAT.  ALEXANDRIN.  EX  VELAR.  DUPLI- 
CAR. MiL.  etc.  Ubi  Editor  :  Ex  veUinie 
duplicariis  vel  duplariis.  Ita  enim  voca- 
bantur,  qui  duplex  ob  merita  stipen- 
dium  diurnum  acclpiebant  :  qui  vero 
unum,  simplares.  Veget.  lib.  8.  cap.  7  : 
ArmatursB  Duplares,  quss  binas  conse- 
quuntur  annonas  :  simplares,  quss  nn- 
gulas. 

1.  DUPLARIUH,  Mensura  liquidorum. 
Tabularium  Fossa tense  :  Dieta  Abbatia 
percipit  in  vindemiis  annuatim  in  vinca 
de  Barbello  1.  Duplarium  vini  de  mera 
gutta.  Occurrunt  eadem  verba  alibi 
semel  ac  iterum.  [Gomputus  anni  1202. 
apud  D.  Brussel  tom.  2.  de  Feudorum 
usu  ad  calcem  pag.  cxLn  :  Pro  vino 
Fontis-Bleaudi  ducendo  od  por  tum  Sa- 
mesii,  et  prò  tribus  ferratis,  et  uno  Du- 


DUP 


DUP 


DUP 


217 


plarU),  Lxxnn.  Boi.  Ibid.  gag.  cxlvii. 
col.  2  :  Pro  duobus  Duplartis  vini  vi.  {. 
Renaudu$  Camerariui  prò  tribus  Dupla- 
rii8  vini  IX.  l.  Tabular.  Portus-Regii  in 
Gharta  ann.  1288  :  Duos  Duplarioa  vini 
annuatim  percipiendos.] 

^  Seu  Dolil  species,  idem  quod  supra 
Douhlerium  2.  Munit.  PeronaB  in  Reg.  84. 
bis  Ohartoph.  reg.  part.  1.  fol.  97.  vo  : 
Quatuor  targim,  duo  lemoiiselli  fili,  tres 
Dupplarii  vini,  eie.  Gharta  Pbil.  Àug. 
ann.  1215.  ibid.  part.  2.  fol.  125.  v*.  col. 
1  :  Conceanmus  mùnachis  Loci  restau- 
rati ....  mille  cireulo9  de  coldre  et  de 
cfiarme  ad  Duplarios, , , ,,  et  700.  circuloa 
de  bool  ad  morgna  dotta.  Vide  infra  Dup- 
plerium, 

DoBLA,  Eadein  notione,  in  Gharta 
Isembardi  Praeceptoris  domns  Hospita- 
lis  Hieros.  ann.  1222.  ex  Tabularlo  Fos- 
sa tensi  fol.  26  :  Decimas  cum  fructibus 
meda  temporis,  quos  matimabant  15.  Do- 
blarum  vini. 

2.  DUPLARIIIH.  Sacculus.  crumena, 
Gallis  olim  DoMier.  Hubertus  Sibun- 
tinus,  apud  Vlncentlum  Belvacensezn 
lib.  26.  cap.  87  :  Tres  Milites  dioecesia 
Lttgdunenns  ad  S.  Jacobum  pergebant, 
q%to8  inveniens  qumdam  muliercula,  ro- 
gavit,  ut  sui  miaerti  Duplarium  suum 
amore  S,  Jacobi  deportarenty  etc.  Infra 
Sacculum  vocat.  Le  Roman  d'Aubery 
MS.  : 

Le  Chapol  prant,  res6htrp«  et  1«  DoubUer, 
Et  1«  bordon  qui  ne  toH  pM  laiisier. 


Àlibi  Doublier  idem  est  quod 
Mappa,  sic  inquit,  Nicottus,  dieta,  quod 
mensa  superposita  duplicaretur  ;  inter- 
dum  tamen  non  majorem  mappam 
significata  sed  mappulam.  Gali,  ser- 
viette.  Le  Roman  de  Partonopex  MS.  : 

Et  tables  mitM  et  Doubliers« 
Coaleaox,  MHlieret  et  euilUen, 
Coupea,  benes  et  escuellet 
D*or  et  d*argeDt  bonnes  et  beles. 

Àlibi  : 

Beaz  feus.  beax  dergei  alumei, 
Beax  Doublien  sor  ben  dola  done. 

Vide  Dobleriua,  Dibler  [<>  et  Doublerium.] 

1  8.  DUPLARIUM,  Esemplar.  Gali. 
Copie,  Practicis  nostrls  Doublé,  ab  Àre- 
morico  Doubl.  Exeinplum  ex  alio  des- 
criptum, Doubler,  Describere.  Gharta 
ann.  1278.  prò  Gapitulo  Àquensi  ex  Sche- 
dis  Prffisiais  de  Maiauguea  :  Procurator 
Capituli..,.  petiit....  per  ipaum  Dominum 
Juaicem  dariin  mandatis  mihi  Notario.., 
ut  Duplarium^  cujusdam  litterm  aacr» 
regia  Majeatatia  in  piéblicam  formam 
redigerem.  Vide  Duplicata, 

1 4.  DUPIiARIUH,  Festum  duplex,  Gali. 
Fète  doublé.  Ghron.  Gomodoliac.  inter 
Fragm.  Histor.  Stephanotii  tom.  2  : 
Conatituitaue  certuni  redditum  prò  Du- 
plario  ibiaem  ad  honorem  S.  Geargii  an- 
nia  aingulia  celebrando.  In  feri  us  :  Éayliua 
tamen  de  praedictia  acquiaitia  aaaignare 
queat  ad  opua  EccleaiaSy  quoad  anniver- 
aarium  ibidem  fadendum,  proceaaiones, 
Duplarium  featum,  et  ad  opua  Matuti- 
narum  et  altarum  Horarum.  Vide  Du^ 
plieea, 

1  DUPIiARIUS.  Vide  DuplaHum  1. 

DUPLERIUS,  Funale,  Italis  Doppiere, 
[OiSLÌl.  Flambeau,  Torche.]  Historia  Cor- 
tusiorum  lib.  7.  cap.  10  :  Exequias  fue- 
runt  aolenniter  ordinatae,  ibi  erant  omnea 
Clerici  cum  aingulia  Dupleriia  incedentea. 
Bulla  Gregorii  XI.  PP.  ann.  1872.  prò 
Gollegio  Gregoriano  Bononiensi  apud 
Ghirardaccum  lib.  25.  Hist.  Bonon.  pag. 
828  :  Ernantur  qtiatuor  DupleiHi  de  aera 

in 


pretti  4.  librarum,  etc.  [Pro  de  gara  lege 
de  cera.  Àcta  SS.  Aprii,  tom.  2.  pag. 

954  :  Obtulit unum   Duplerium   ceraa 

novum.  Ghron.  Parmense  ad.  ann.  1287  : 
Cum  Dupleriia  ei  candelia  accenaia.] 

1.  DUPLEX,  Versipellis,  eapHt  doublé, 
qui  alla  loquitur  quam  qu»  in  mente 
habet.  Utitur  Gregorius  M.  Iib.  8.  Epist. 
16.52. 

2.  DUPLEX  ÀUREUS,  Doublé  d*or,  Num- 
mus  aureus  Francicus.  Vetus  Regestum 
20.  Aprii.  1840.  Flebant  Duplicea  auri  de 
28.  Karaz  ponderia  86.  Diarium  Gompoti 
Thesauri  ì.  Jan.  ann.  1292  :  Pro  negotiia 
aecretia  auia  865.  Floren.  Aur.  de  Floren- 
tia,  et  140.  Regalea  aureoa  groaaoa,  et 
180.  Duplicea  auri,  trea  groaaoa  Augua* 
tarioa  auri.  Ghron.  MS.  Bertrandi  du 
Gueaclin  : 

Et  je  le  Toas  direi,  lant  point  de  Tanester, 
Ce  que  Je  voitt  donray,  aaaa  poInt  de  rarrestar, 
Soixante  mille  Dooblea  d*or  fio  à  brief  parler. 

Infra  : 

Et  leur  a  dit  en  taaut,  Me  agait-il  bIeD  gabar, 
Qui  aoixante  mil  Dodbloa  florias  ne  veot  donner. 

Historia  expugnatsB  Minorici  apud 
Mich.  Garbonellum  in  Ghron.  Hisp.  fol, 
86  :  Pagant  empero  caacun  de  aquella  al 
Senyor  Rex  aet  Doblea  e  mitge,  etc.  Vide 
Marca,  Moneta. 

1  DuPLiGES  Delphinales.  Ordinatio 
Humberti  II.  auper  facto  monetarum 
ann.  1840.  Histor.  Delphin.  tom.  2.  pag. 

416  :  Item  faciant monetam  nigram 

curribilem  prò  duobua  denariia,  jrtue  az>- 
pelletur  Duplicea  Delphinalea^  qui  Dupli- 
cea aint  et  eaae  debeant  de  Itga  quatuor 
denariorum,  etc.  Hujusce  minutioris 
monetsB  formam  sic  describit  altera 
elusd.  Humberti  Ordinatio  ejusd.  anni 
ibid.  pag.  420.  col.  1  :  Duplex  niger  Dal- 
phinodia  habeat  ab  una  parte  in  medio 
unum  magnum  piacem  Dalphinum,  cir^- 
cumcirca  praamiaaa  cruce  litteraa  conti' 
nentea  haac  verba^  Humbertua  Dalphinua 
Viennenaia,  ab  alta  vero  parte  sit  quaadam 
crux  magna,  quas  vadal  a  qualibet  parte 
uaque  ad  aummitatem  circuii,  et  unua 
piada  Dalphinua,  in  uno  quarteronum 
dictaa  crucia,  et  litteraa  circumcirca  pras' 
miaaa  cruce  continentea  hsac  verba,  Duplex 
Dalphinalis. 

^  DUPLICA,  Gallis  Practicis  Duplique, 
Iterata  responsio  in  litigiis.  Occurrit  in 
Gharta  anni  1489.  apud  Baluzlum  tom. 
2.  Hist.  Àrvern.  pag.  237. 

1 1.  Duplicare,  Facere  Duplicam,  Ite- 
rato respondere.  Procuratio  ann.  1482. 
ex  Àrchivo  B.  M.  de  Bono  Nuntio  Roto- 
mag.  :  Contraque  producta  et  exhibita  ex 
adverao  dicendum,  excipiendum,  Dupli- 
candum,  triplicandum,  et  ai  neceaae  fue- 
rit,  quadruplicandum,  teatea  publicari 
petendum,  etc. 

•  2.  DUPLICARE,  Triplicare  Plane- 
TAM,  Illam  bis  terve  in  se  replicare, 
apud  Honor.  Àugustod.  :  Errabundua 
limbua  (planetse)  utrimque  in  bra^hia 
aublevatur  :  in  pectore  et  inter  humeroa 
Duplicatur,  in  utroque  brachio  Triplica^ 
tur.  Ubi  Complicare  legitur  in  Gserem. 
Rom.  apud  Mabill.  tom.  2.  Mus.  Ital. 
pag.  294. 

1.  DUPUCÀRIUS.  Joan.  de  Janna  : 
Duplicariua,  qui  duabua  partibua  favet, 
fraudulentua.  Eadem  habet  Vetus  Glos- 
sarium  Lat.  Gali.  :  Frauduleux,  qui  fait 
faveur  à  deux  partiea. 

DUPLICULARIUS,    6iiJ.otptTYj;,   in    GlOSS. 

Lat.  Vide  Hesychium. 

o  2.  DUPLICÀRIUS.  Vide  supra  Du- 
plaria. 

o  1.  DUPLICATA,  DuPLiGATUM,  Exem- 


plar,  nostris  vulgo  Duplicata,  copie. 
Invent.  Ghart.  Reg.  ann.  1482.  fol.  118  : 
Rotulua  in  pergameno  continena  infor- 
mationem,  et  Duplicata  plurium  littera- 
rum  exequutarum,  auper  facto  et  gardia 
eccleaiarum  Britanita  anno  1812.  Rursum 
fol.  121  :  Quorum  articulorum  copia  vel 
Duplicata  fuit  data  dicto  duci  Britanniaa, 
id  auo  requirente  conailto.  Vide  Dupla- 
rium  8. 

2.  DUPLICATA,  Idem  qnod  Duploma,  de 
qua  voce  mox.  Raimundus  de  Gapua 
in  Vita  S.  Àgnetis  de  Montepolitiano 
n.  48  :  Sicut  pv^licm  etiam  Duplicataa, 
qucu  ego  pluriea  vidi  uaque  hodxe  mani- 
featant. 

\  DUPUCÀTOR,  Qui  duplicat.  Sidonius 
lib.  8.  Epist.  18  :  Siniatrarum  opinionum 
Duplicatorea.  Vide  Diplomatariua. 

1  DUPLICE,  Duplex,  vel  Duplum,  Gali. 
Le  doublé.  Permutatio  anni  «926.  apud 
Marten.  tom.  1.  Àmpliss.  GoUect.  col. 
281  :  Quod  aibi  concambiare  auaa  e  contra 
Duplice  dando  obnioDeflagitabant,  etc. 

1  DUPUCES,  Festa  Duplicia  vel  Officia 
Ecclesiffi  solemniora.  Gesta  Guidonis 
Episcopi  Genom.  apud  Mabill.  Ànalect. 
tom.  8.  pag.  889  :  Conceaaitque  idem 
Pontifex  de  cenau  proprio  unde  Duplicea 
fieri,  et  thua  valeat  praaparari  in  eadem 
Aaaumptione  ad  Noctumoa.  Vide  Dupla- 
rium 4. 

^  DUPLICITàS,  Dubietas,  ambiguitas, 
Lactantio  de  Opif.  Dei  cap.  8.  et  Nico- 
lao  de  Jamsilla  de  Gestis  Friderici  II. 
Imper.  apud  Murator.  tom.  8.  col.  514. 
Fraudulentia,  Gali.  Duplicité,  Urbano  II. 
ut  ex  ejus  Vita  patet,  mter  Opera  pos- 
thuma  Mabillonii  et  Ruinartii  tom.  8. 
pag.  214.  et  in  Testamento  anni  1280. 
apud  Baluzium  tom.  2.  Hist.  Geneal. 
Àrvern.  pag.  506. 

^  Hinc  Duppe,  ea  qua  nunc  adhibetur 
notione  in  politiori  sermone,  vocem  flc- 
titiam  et  a  plebeiis  Rotomagensibus 
adlnventam  discimus  ex  Lit.  remiss, 
ann.  1426.  in  Reg.  178.  Ghartoph.  reg. 
eh.  456  :  Lequel  Nobia  diat  au  auppliant 

?fu'il  alast  avecquea  lui  en  Voatel,  ou  pend 
'enaeigne  dea  petita  aollera,  prèa  de  loatel 
archiépiacopal  de  Rouen  ;  et  que  il  avoit 
trouve  aon  homme  ou  la  Duppe,  qui  eat 
leur  maniere  de  parler  et  que  ili  nom- 
ment  jargon,  quant  ilz  trouvent  aucun 
fol  ou  innocent  qu'ilz  veullerèt  decevoir 
parjeu  oujeux,  et  avoir  aon  argent. 

i  DUPLIGULARIUS.  Vide  in  DuplaHua. 

^  1.  DUPLO,  Idem,  ni  fallor,  quod 
Diploia,  Lsena  duplicata.  Stat.  ann.  Idfó. 
inter  Monum.  eccl.  Àquile^,  cap.  90. 
col.  903  :  Nullua  homo,  milUxbua  aunta^ 
xat  exceptia,  audeat  portare  vel  terre 
aurum,  vel  argentum,  perlaa,  Duplonea 
aureoa  vel  argenteoa....  ttem  quodpannoa 
earum  (mulierum)  non  poaaint  altter  fri- 
aare  vel  ornare,  nisi  cum  Duplonia  au- 
reta  vel  argenteia,  aeu  aeta.  Nisi  orna- 
mentum  sit,  quod  innuere  videtur  ulti- 
mus  locus. 

^  2.  DUPLO,  Gandelffi  species,  forte 
quod  bilychnls  sic  dieta.  Testam.  Gali- 
lardse  de  S.  Petro  ann.  1898.  in  Reg. 
160.  Ghartoph.  reg.  eh.  66  :  Ipaa  teata- 

trix  ordinavtt  quod  die  aepulturta  ausa 

quinque  torchaa,  quaelibet  duarum  libra- 
rum  et  mediai  ceraa, et  de  luminaria 

cerae  in  Duplonibua,  Vide  supra  Dobloa. 

]  DUPLO  TORMENTUM,  Bellicum  tor- 
mentum  majus.  Àcta  SS.  Junii  tom.  5. 
pag.  575.  de  S.  Donato  Martyre  :  Quibua 
circumquaque  e  turribua  et  ex  arce  edito 
in  loco  aita,  Duplonibua  tormentia,  boatu 
magno,  interatrepente  campanarum  aono, 
dves  reapondebant. 

DUPLODES,  ex  Gr»co  8t7cX&'t5ec,  Cam- 

28 


218 


DUP 


DUR 


DUR 


besanesy  ni  fallor.  Liber  Anglicus  ins- 
criptus  Justice  of  peace,  pa^.  69  :  Vi  et 
annUf  videlicet  bcuMlis^  gfadtis,  areubua, 
sagititay  loricis,  DuplodÙbus  defena,  palec- 
ti8,  lanceia,  aecurioua  guerrinia,  gonnia, 
baleatria,  ete.  Vide  Gambeao»  [Le  Roman 
d'Athia  MS.  : 

Uog  Doublet  ot  cfaMcun  vettu 
D*nn  Tert  sunit  pourpoint  nma.] 

(•  Vide  supra  Duplo  1.] 

DUPLOHA  et  Diploma.  Oloss.  Gr»c. 
Lai.  :  AttcXoOv,  Duplum  :  8iicXa>(j.a,  Diplo^ 
ma.  Caper  de  verbis  dubiis  :  Dipluma^ 
non  Dufioìnaf  aut  Duplomum,  Sunt  au- 
tem  Duplomala,  apud  JC.  Codicilli  qui 
dantur  cursa  publico  utentibus,  qui  et 
trcictatoriaef  comòifwe,  et  evectionea.  Joan- 
nes  Sarisberiensis  in  Euthetico  in  Poly- 
craticon  : 

Aeoelara  gnMvs.  Unto  DuplomAte  porgeos 
Ad  mare,  quo  monun  liUora  Dottni  petunt 

S^  Pro  tanto  alias  cauto,  et  prò  morum 
orini.]  Adde  eumdem  Epist.  285.  Pe- 
trus Blesensis  Epist.  52  :  Dominua  Rex 
in  Gaaconiam  tendat,  ego  autem  Duplo- 
mate  utena  eum  aequor.  Idem  Ep.  o9  : 
Ad  voa  in  eadem  tempeatatia  inaania 
Duplomate  utena  remeavit.  Ita  omneS 
MSS.  non  Diplomate,  uti  editiones  prsB- 
ferunt.  Utituretiam  hac  voce  Radulphus 
de  Diceto  ann.  1172. 1179. 1184.  Vide  leg. 
187.  D.  de  verb.  signif. 

0  DUPLUH,  Pulsatio  omnium  campa- 
narum  campanilis,  idem  quod  Claaai- 
cum.  Bulla  Innoc.  VI.  PP.  ann.  1869.  ex 
Cod.  reg.  4228.  fol.  26.  r«:  Ordinamua 
quod,.,  una  capeUa...  cum  eampanili.... 
auabuaque  Campania,  quw  per  modum 
elaaaici  aive  Dupli  pulaari  aebeant,  aub 
vocabulo  aancti  Martialia  conatriMtur, 
Vide  Dupla  1. 

1  DUPÙNDIARIUS  DOMINUS.  Petronio, 
Dominus  est  unius  Dupondii,  id  est, 
vilioris  pretii.  Vide  locum  in  Betalia. 
Dipondiariua  vel  Dupondiariua,  Bilibria, 
Plinio  et  Columellffi. 

^  DUPONDII,  a  pondere  Dupondii,  quasi 
duarum  assium  vel  dracbmarum,  seu 
vilissimi  pretii,  appellabantur  primo 
anno,  qui  juri  studebant,  vetere  tam 
frivolo  quam  ridiculo  nomine,  inquit  Jus- 
tin.  in  praefat.  Digest.  Vide  Gotbofr.  in 
notis  ad  hunc  locum  et  Calvin.  Lex 
Jurid. 

0  DUPPIiA,  Nummus  aureus,  idem 
quod  supra  Dupla  8.  Charta  ann.  1827. 
in  Reg.  66.  Cbartopb.  reg.  cb.  715  :  De 
dieta  r^no  (Francisa)  extrahere  et  apud 
Ferrarienaem  dvitatetn  portare  fecit..,. 
cccxv,  et  mediam  Dupplaa  auri, 

«  DUPPLARIUS.  Vide  supra  Dupla- 
rium  1. 

1  DUPPIiATUS,  Duplicatus,  Gali.  Dou- 
blé, Cbarta  Aldefonsi  Regia  Toletani 
prò  Monasterio  Casse  Dei,  sera  1216: 
ìnauper  regim  parti  M.  aureoa  et  vocia 
vel  vocem  veatram  pulaanti  dampnum 
quod  intulerit  Dupplatum  in  cauto  per- 
aolvat, 

o  DUPPLERIUH,  Doli!  species,  idem 
quod  supra  Duplarium  1.  Census  eccl. 
Keatin.  MSS  :  Sanctua  Johannea  evan- 
geliata  vj.  apatulaa  et  xij.  tortuloa,  epia- 
copo  Dupplerium  et  aperam  oUi. 

^  DUPPLERIUS,  Funale,  cereus,  Ital. 
Doppiere.  Stat.  Crimin.  Cuman»  cap. 
204.  ex  Cod.  reg.  4622.  fol.  110.  r« :  Nemini 
apiziario  aeu  apoteeario,.,,  liceat  facere,,,, 
vel  vendere,,,  aliquoa  Dupplerioa.,..  cum 
mixtione  larexinas,  pexaa  aeu  raxaa.  Vide 
Dupleriua, 

«DUPPUGUS,  Duplus^  Gali.  Doublé, 
Reg.  feudor.  Aquit.  ex  Cam.  Gomput. 


Paris,  si^n.  JJ.  rub.  fol.  16.  v*  :  Geraldua 
abbaa  Stivai  majoria.,,  débat  provider  e 
eidem  domino,  dum  erit  ajpud  Siìvam  ma- 
jorem,  et  dare  aibi  Dupplicam  praabendam 
de  bonia,  atua  ipae  abbaa  habeoit, 

1  DUPPLOTTuH.  Pallium.  idem  auod 
supra  Diploya.  Computum  anni  1888. 
Hist.  Dafpbin.  tom.  2.  pag.  274:  Pro 
cannia  iribua  et  palmia  qutnque  de  panno 
ad  rationem  de  tareno  uno  et  grania 
quinque  per  cannam  prò  f adendo  Dup- 
ployto  prò  Domino,  taren.  iv.  gran.  xi. 
Et  pag.  275  :  Pro  fractura  aex  pariorum 
camiaiarum  de  panno  lini  prò  Domino  et 
uno  Dupployto  faciendo,  taren.  xii.  In 
MS.  D.  tiincelot  iegitur  Diploytum. 

1  DURA.  Privilegìum  Balduini  Regis 
Jerusalem  ann.  1180.  apud  Murator. 
tom.  12.  col.  275:  Quod  ai  apud  Acon 
fumum,  molendinum,  aùt  balneum,  aia' 
teraa,  aive  modioa,  et  Duram,  ad  vinum, 
oleum,  vel  mei  menaurandum  in  vico  auo 
tacere  voluerint,  libere  liceat,  quicunque 
voluerint  in  omnihua  inibi  hahitantihua 
abaque  omni  contradictione  predo  auo 
co^uere,  molerò,  bcUneari,  menaurare, 
Videtur  esse  species  mensurse.  An  non 
lesi  posset  Duma  f  Vide  in  bac  voce. 

^  Eamdem  Cbartam  rursum  edidit 
idem  Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med. 
savi  col.  919.  Sed  utrobique  legendum 
Duzam  ex  Will.  Tyrio  lib.  12.  cap.  25.  et 
ex  Cbarta  ann.  1128.  tom.  4.  Cod.  Ital. 
diplom.  col.  1540.  Vide  in  Butta  3. 

o  DURABILITAS,  Diuturnitas,  Gali. 
Durée.  B.  de  Amoribus  in  Speculo  sa- 
cerdot.  MS.  cap.  28.  de  Modo  vincendi 
tentationes  : 

Si  bene  prcTidaet  pceoa  DunbOitttem. 

LDURANA  Antiqua.  Vide  Seriptura. 
URANDAL.  Vide  Duriaaimua, 

«  DURANTIN6I,  Durantini,  Monet» 
Clarimontensis  species.  Cbartul.  Celsi- 
nian.  cb.  901  :  Dedit  et  prò  ea  (medietate 
feodi)  aexaginta  aolidoa  denartorum  Cla- 
riamontenaia  (sic)  monetai^  eorum  videlicet 

qui  Durantini  vocabantur Laudavit  et 

conceaait  Deo  et  aancto  Petra  Hugo  Balbua 
prò  quinque  aolidia  Claromontenaia  (sic) 
monetaa,  qui  tunc  Durantin^i  vocabantur. 
Vide  in  Moneta  Baronum. 

1 1.  DURARE,  Ex  tendi.  Cbartular.  S. 
Vandreglsili  tom.  1.  pag.  47  :  Terra  noa- 
traDurat  a  publica  via  uaque  ad  foreatam 
Domini  Regia.  Et  tom.  2.  pag.  1824: 
Terra  Durat  a  vico  de  Werauvaat  uaque 
ad  vicum  de  Fauveril,  Occurrit  rursus 
apud  Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Britan. 
col.  889. 

0  2.  DURARE,  Stare,  manere.  Comoedia 
sine  nomine  act.  4.  se.  10.  ex  Cod.  reg. 
8168  :  Festinua  eo.  Durate  hic  comitea, 

1  DURARIA.  Vide  Durua. 

\  DURASGERE,  prò  Durare,  ut  videtur 
Soilerio.  Miracufa  B.  Bernnardi  Epis- 
copi, Julii  tom.  5.  pag.  Ili  :  Quo  (morbo) 
mtrandum  in  modum  Duraacente,  Phyai- 
eoa  conaulere  decrevit,  Propter  adjuncta 
mirandum  in  modum  verba,  potius  cre- 
diderim  Duraacere  poni  prò  Duriorem 
evadere  seu  Ingravescere ,  quam  prò 
nudo  Durare. 

O  DURASGURfi,  DURASGUU^,  DURAS- 

TUUiE,  DuRATUUiE.  Vide  supra  Daw 
retwe, 

DURASUNA,  Firma  pax  ;  vox  formata 
ex  SoncL,  qusB  Danis  pacem  et  pactum 
sonat.  Diploma  Reinoldi  Archiep.  Col. 
ann.  1166.  apud  Bolland.  6.  Febr.  :  Et  ut 
recondliatio  htec  permaneret  indiaaolubilia 
et  diffinitiaaima,  ausa  vulgo  didtur  Dura 
auna,  etc.  Vide  Suna,  [^  et  Haltaus. 
Glossar.  Germ.  voce Durchsune  col.  246.] 

\  DURATIO,  Durities,  contumacia  Du- 


rane et  perseverans.  Gali.  Opiniatr^é. 
Offensionum  condonatio  rebellibus  Car- 
cassonffi  incolis  a  Karolo  Frane.  Rege 
indulta  ann.  1888.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  1.  col.  1508  :  Attento  tempore  perti» 
nacitcUia  et  Durationia  ipaorum,  etc, 

T  DURATIONARE.  Vide  Derationare. 

«  DURBILUH,  DURBIUM.  Vide  Durpi- 
lum, 

i  DURBUGGUS.  Vide  Duribucciua. 

DURGONES,  Navlgia  fluviaUlia.  Abbo 
lib.  1.  de  Obsid.  Paris,  vers.  128  : 

Anleqpiam  Daroones  nuUi  repelanl  meriontet, 
Q»MB  lepidn  jadwt. 

Pag.  502.  ad  marginem  babetur  Duconea, 
ubi  in  textu  navea. 

^  Glossar.  Provine.  Lat  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Nau,  Prov,  navia,.,.  Durco,  Gloss. 
MSS.Sangerm.:  Ducomem  (1.  Durconem) 
Grasd  vocant,  qurn  alio  nomino  trierie 
appeUatur,  de  qua  in  laaia  :  Non  tranai- 
b%t  per  eam  triaria  magna, 

^  DURDERE,  DuBDRET,  Moneta  aurea 
species.  Vide  supra  Dourdere. 

«  DURDO,  Piscis  genus.  Vide  supra 
Coradntu, 

^  DUR6A,  prò  Duma,  vel  certe  eadem 
notione.  Ampbora,  vasis  species.  Cbarta 
ann.  1360.  ex  Tabul.  Massi!.  :  Seneaeallua 
dixit  ae  pridem  impignoraaae  penea  ayn" 
dicoa  ddtatia  Maaailiaa  unum  baaainum 
de  argento,,..  Item  Durgam  unam  de  ai^ 
gento. 

«  DUR6IN6A.  Cbarta  Phil.  comit. 
Fland.  proLibert.  Francl  Burg.  ex  Cam. 
Comput.  Insul.  :  Finita  omni  equitatùme 
aua,  cornea  habere  poteritveritatem  auam, 
quaa  didtur  Durginga,  et  hoc  aemel  in 
anno. 

T  DURIBIUOR,  Durabllior,  DiuUus 
durans.  Expositlo  divinorum  Offlciorum 
ad  calcem  Jobannis  Abrincensis  de 
Offic.  Eccl.  pag.  885.  edit.  1679  :  Stgno^ 
rum  uaua  a  veteri  Teatamento  eat  aump- 
tua  ;  habehant  enim  fllii  larael  tubaa 
argenteaa,  quibua  convocabant  populum. 
Noa  habemua  aigna  aerea  aonortora  et 
Duribiliora,  aignificantia  ora  Praadicato» 
rum, 

1  DURIBUGGIUS,  DURIBUGGUS,  Qui 
nunquam  vult  aperire  oa.  Amaltbea  ex 
Catbolico  Joannfs  de  Janna,  ubi  tamen 
lego  Durbuccua.  Isidoro  in  Glossis  Duri- 
buccii  iidem  sunt  qui  Barbaaterili,  steri- 
les  barba,  quia  cutem  bucca  eorum  non 
potest  barba  perrumpere. 

DURIGA,  Caatra,  atationea  navium,  in 
Isid.  Gloss.  [Lego,  Gravio  monente,  Do^ 
rica  caatra,  ex  Yirgilii  6.  ^n.  vers.  88  : 

NoD  Simob  Ubi  neo  Xanthus,  nec  Dorici  etstrt 
Delberint] 

j  DURIGORDIA,  Durities  cordis.  Ter- 
tull.  adv.  Marcionem  lib.  5.  cap.  4  :  Cir- 
cumddetia  Duricordiam  veatram.  Marti- 
nius  legit  Duricordium,  ex  eodem  Tertul- 
liano. 

o  DURIGORDIUS,  Qui  duri  cordis  est, 
ut  Duricora.  Vet.  Interpres.  Origen. 
Comment.  in  Mattb.  tract.  80  :  Teneri  et 
non  Duricordii  rami  progrediuntur  in 
folta  aeatate  inatante,et  manifeatoa  fructua 
oatendunt.  Sed  legendum  forte  est,  jDu- 
ricorii,  a  Gr.  (7xXY)o6dep(iiot. 

DURIGORS,  Duri  cordis,  immitis,  sa- 
vus.  Utuntur  Gerardus  Episcopus  Ca- 
meracensis  in  Epist.  ad  Arcbidiaconos 
Leodienses,  TJoban.  Sarisb.  Epist.  182. 
Johan.  Belhotate  Cartbusiensis,  Ampliss. 
Collect.  tom.  1.  pag.  1558.  Acta  S.  Nice- 
pbori  tom.  2.  Ss.  Febr.  pag.  894.  et  Re- 
ffula  Magistri  cap.  50.  ubi  Duricordea 
dicuntur  Fratrea,  qui  litteraa  diacere 
nolunt,  et  non  poaaunt,  GaUice  dicere- 


DUR 


DUR 


DUS 


219 


mu8>  Qui  ont  la  téte  dure,  et  ne  peuvent 
rien  apprendre.l 

^DURIGULA,  Latrina.  Forte  legendum 
Cuniculum^  {nnuit  Canffius  noster  in 
Fossa  ossea  :  ubi  locum  me. 

DURIDOi  Durities.  Charta  Lusitanica 
ffiraa  904.  in  Hist.  Eoiscop.  Pertensium 
1.  part.  cap.  12.  de  Keliquiis  SS.:  Esse 
omnia  quoque  dUtnissime  manent  tumu- 
lata inligneie  tabulis  imputrihUibus  qua- 
drie,  cera  tnarmori  mixta  saxea  implet 
foramina,  parva  Duridine  coacta  signant 
emUa  divisa,  etc. 

DURILOQUIUM ,  Verbum  asperam. 
Hincmarus  in  Epistola  ad  Garolum  Gal- 
Tum  Imper.:  Mtssorum  tuorum  Durilo^ 
gutif. 

OURIIIARE.  Octavianns  Horatianus 
lib.  4.  Rerum  Medicar,  pag.  106  :  Nisi  ex 
cibo  et  potu  ineitatus  fuent  calor,  qui  in 
euperiaribus  loeis  est  constitutusy  id  est  in 
cerebroy  qui  Durinando  omnem  corporis 
regionem  ccUefacit,  atque  solvit,  Legen- 
dum Yidetur  DiurinandOy  i.  poros  expur- 
gando, ex  Qrfloc.  ^loupstv  unde  8eoupY}Ttxà 
eapuaxa,  de  quibus  consulendus  Gorreus 
in  Deflnition.  medicis. 

D0RIO  ,  Qui  dura  est  et  perfricta 
fronte,  impudens.  Marìus  Mercator  in 
lib.  Subnotat.  cap.  4.  8  8.  pag.  10:  Quis 
scenicus  turpio^  quis  Durio,  vel  sannio 
professss  lieentia  turpitudinis  publice  ista 
proferret  f 

«  Durfeus,  eodem  sensu,  ni  fallor,  in 
Mirac.  B.  M.  Y.  MSS.  lib.  1  : 

Thflophylw  li  darroMtt 
Li  Dariwf ,  li  fiuinoiét. 

Vide  supra  Dodus, 

t  DURIPOS,  2xXv]p6icouc.  GIoss.  Lat. 
Gnec.  Sangerman.  Qui  durum  habet 
pedem. 

DURISSIMUS.  Ita  appellabatur  spa- 
tha,  vel  ensis  Willelmi  Sectoris  ferri 
Gomitis  Inculismensis,  apud  Ademarum 
in  Ghronico  :  Cum  Bége  eorum  Stormi 
singulari  confUctu  deluctans,  ense  curio, 
nomine  Durissimo,  quem  Walander  Faber 
euderat,  etc.  Auctor  HistoriSB  Episcopor. 
et  Gomitum  Engolism.  cap.  19.  ait, 
Guillelmum  Gomitem  Sectorem  ferri,  hoc 
nomen  sortitum,  quia  cum  Normannis 
confligens,  venire  solito  conflictu  deluC' 
tane,  ense  corto,  vel  scorto  Durissimo, 
quem  Walandus  faber  condidercU  per 
medium  corpus  toricatum  secavit  una 
percussione.  Quo  quidem  Dumnmi  voca- 
nulo  ali  usi t,  ni  fallor,  ad  ejusmodi  spa- 
ttaas,  quas  Durandats,  vel  Durandarts, 
nostri  vocant,et  Garolo  M.  vulgo  tribuunt 
fabulosi  Scriptores.  Le  Roman  de  Garin 
MS.: 

n  Ibrrai  tant  de  Darandart  m'oapée. 
Alibi  : 

Aiaa  i  fami  de  Danndart  aaaéa. 
Le  Roman  de  Roncevaux  MS.  : 

Tint  Dorandara,  doni  U  brana  fu  leUréa. 

[f  Gesta  Garoli  M.  lib.  5.  cap.  2.  ubi  de 
Kolando  :  Si  tenoit  encores  Durendal 
Vespée,  si  vaut  autant  à  dire  comme, 
donne  grant  cop,  ou  fier  durement  Sarra- 
zins,]  Gesta  Philippi  III.  Regis  Frane, 
ann.  1271.  ubi  de  Goronatione  ejusdem 
Regis  :  Et  quoniam  a  tempore  Caroli 
Magni  Regis  Francim  et  Imperatorie- Ro^ 
manorum,  consueverunt  Reges  Frandss 
Joeosam  sjMtham  prmdicti  Caroli  Regis  et 
Jmperatoris,  in  die  coronationis  sua,  dum 
celebratur  prmdictss  coronationis  officium, 
in  memoriam  tam  victoriostssimi  Princi- 
pis  a  quodam  de  Nobilioribus  ante  se  fas- 
cere teneri  et    deferri  :  illam  Roberto 


Corniti  Atrebatensi  consanauineo  suo  3ii^ 
liti  probissimo  tradidit  Uta  die  deferen- 
dam.  Mox  addit  spatham  illam  servari 
cum  cseteris  regalibus  ornamentis  in 
Ecclesia  B.  Dionysli  in  Francia.  Hsec 
yoatha  invindbilis  Garoli  dicitur  apud 
Turpinum  cap.  18.  Vide  \^  Sebastlanum 
Ciampi  in  sua  Turpini  editione  pag. 
147.]  Ludovicum  Moscardum  lib.  4.  Hist. 
Veronensis  pag.  77.  et  supra  in  verbo 
Curtana. 

«  DURITER.  Vita  S.  Petri  Ravennat. 
tom.  7.  Jul.  pag.  188.  col.  2  :  Vxdimus 
sepulcrum  ex  lapide  proconiso  pretioso,  et 
eievavimus  Dunter  atque  modtce  coopera 
culum.  Ubi  legendum  videtur  Dulciter, 
id  est,  lente.  Nostris  vero  Durement,  va- 
lide, vehementer  sonat,  vulgo  Forte- 
ment,  extrémement.  Aimer  Dieu  Dure- 
ment,  apud  Belloman.  MS.  cap.  1.  Gon- 
tin.  Guill.  Tyrii  apud  Marten.  tom.  5. 
Ampi.  Gollect.col.  588  :  Quant  il  ot  trives 
entro  les  Sarrazins  et  les  Chrestiens,  li 
Sarraiins  amenerent  tant  de  viandes  <m 
Chrestiens,  que  bon  tane  orent  Durement. 
VitflB  SS.  MSS.  ex  God.  28.  S.  Vict.  Pa- 
ris, fol.  885.  f.  col.  1  :  Tantost  commenda 
à  toner  et  à  effoudrer  si  Durement.  que 
toute  la  terre  en  crolUnt.  Mirac.  MSS.  B. 
M.  V.  lib.  1  : 

lloolt  DoraoBant  aaaoU  aaint  Piam. 
Le  Roman  de  Robert  le  Diable  MS.  : 

Bt  rittott  comoM  parler  Toireat, 
li onlt  Dnremaot  •  en  eajoifeot. 

1  DURNA,  Tolosanis  Doum.  Ampbora. 
lagena,  a  Latino  Urna,  Gali.  Urne,  ut 
videtur,  derivata.  Vet.  Geremonlale  MS. 
B.  M.  Deaurata  Tolos.  :  Mater  coquine 
tenetur  isto  die  portare  in  reffectorio 
duas  Dumas  plenas  aqwe  specialis,  vide- 
licei  de  aliquo  fonte,  ad  finem  quod  aqua 
sit  placens  et  utilis  ad  potandum. 

^  Acta  MSS.  Inquisit.  Garcass.  ann. 
1808.  fol.  68.  v«  :  Dixit  nobis  idem  Petrus 
Auterii,  si  volebamus  potare,  quia  ibi  erat 
vinum  in  quadam  Duma.  Vide  supra 
Dornus. 

^  1.  DURNnS,Mensura  brevis,  qua  ute- 
bantur  Tolosani  ad  notandam  Mate- 
rici densitatem.  Vide  locum  in  voce 
Amplum. 

«2.  DURNT7S,  Arboris  species.  Gharta 
ann.  1877.  in  Re^.  112.  chartopb.  reg. 
eh.  212  :  Rem  circa  triginta  minetas 
terra  et  plus,  in  quibus  sunt  brossiss, 
Dumi,  verni  et  plures  alii  arbores  in  ruina 
existentes. 

{  DUROPELLITH.  Vide  Durpilum. 

DURPILUH,  Vestlbulum,  limen.  Lex 
Salica  tit.  61  :  Postea  intrare  debet  in 
casam  suam,  ...et  stare  in  Durpilo,  hoc 
est,  in  liminari.  Ubi  editio  Heroldi  Du- 
ropellum  prsBfert,  [Durbium,  unus  Godex 
MS.  Guelierb.  Durbilum  alter  apud  Ec- 
cardum.]  Formula  Lindenbrogiana  155  : 
A  die  prassente  ad  integrum  concessit  et 
confirmauit  .  .  .per  portas  et  per  ostia. 
Et  mox  :  Tradidit  et  vestivit,  et  per  Dur- 
pilum  et  festucam  sibi  foras  exitum  alie- 
num  vel  spolia^um  in  omnibus  esse  dixit, 
et  omnia  werpivit.  [Ad  quam  formulam 
Eccardus  observat  hic  non  posse  Limen 
intelligi,  quia  illud  non  adeo  facile  re- 
moveripotest  ;  sed  potius  Golumnulam 
intelligendam  esse  in  januas  medio  erec- 
tam,  ad  quam  postes  vel  valvsB  conci u- 
duntur,  quBque  adeo  principaliter  1a- 
nuffi  flrmandsB  et  occluaendsB  inservit.] 
A  voce  Germ.  Thur,  fores,  deducit  Lin- 
denbrogius:  unde  Thurschwell,  limen, 
Pfeyler,  columna:  Spelmannus,  a  dura 
Saxonico.  Wendelinus  denique  a  jDur- 
pel,  quod  limen  inferius   sonat,  quod 


nempe  ingrediendo  et  egrediendo  calca- 
mus.  fPrior  pars  Dur  multum  etiam 
accedi t  ad  Brftannicum  Dor,  Janna,  pos- 
terior  vero  est  Saxon.  Pai,  German.  Pfal, 
Pai  US.]  Kilianus  :  Deurpel,  limen,  hypo- 
thyrum,  lapis  liminaris,  q,  d,  deur-paél, 
i.  osta  limes,  [<^  Ghart.  incert.  ann.  : 
Tradidit  et  vestivit  et  per  Durpileam  et 
festucam  sibi  foras  exitum,  atienum  et 
spoliatum  in  omnibus  dixit  et  omnia  wer. 
pivit,  etc.  Vide  Grimm.  Antlq.  Jur. 
Germ.  pag.  174.  sqq.  et  Graif.Thes.Ling- 
Franc.  tom.  5.  col.  446.] 

1  DURSGLAGH,  in  Lege  Frison.  Idem 
quod  mox  Durslegi,  Verbera  slne  vul- 
nere,  seu  Ictus  sine  sanguine,  a  Germ. 
Dur  vel  Durr,  ut  scribitur  apud  Schilte- 
rum,  Aridus,  siccus,  et  Belgico  Slach, 
Ictus. 

1  DoNTSLACH,  Eadem  notione.  Gon* 
suetudines  Furnenses  MSS.  ex  Archivo 
Audomarensi  :  Convictus  ex  Dontslach  et 
harop  emendabit  Corniti  tres  libras,  et  ei 
qui  maletractatus  est,  xxx.  sol.  [^^  HsBC 
vox  et  sequens  pertinent  ad  Dontslaga, 
Dunschlag,  eie,  vide  ibi.] 

1  DonsLAGH,  in  iisdem  Gonsuetudini- 
bus  :  Quicumquepugnaverit  in  vierscara, 
vel  haroep,  vel  Óouslach  emendabit  Co» 
miti  XXX.  libras.  Haud  scio  an  hic  in- 
telligendus  sit  locus,  ubi  hujuscemodi 
delieta  Judicabantur  ;  verum  timeo  ne 
utrobique  legendum  sit  Durslach  prò 
Dontslach  et  Douslach.  Facile  potuit  er- 
rare librarius  in  exscribendis  vocibus 
obscuris. 

DURSLEGI,  Verbera  sine  vulnere,  a 
Germ.  Duerre,  siccus  et  slego,  plaga,  ver- 
bera, quasi  sicca  verbera.  Ictus  orbos 
vocarunt  nostri.  Lex  Frison.  tlt.  22.  de 
dolg.  {8  :  Si  guis  alium  ita  percusserit, 
quod  Durslegi  vocant,  dimid,  sol.  compo- 
nat.  Ubi  Sicama  legit  Duustffecke. 
[M  Vide  Grimm.  Antiq.  Juris  pag.  680.] 

DURSUS.  Piscis  species,  [f.  eadem  qusB 
Latino- bar baris  Sicca,  Gali.  Seche,  a 
Teutonico,  Dur  Siccus,  aridus.]  Smarag- 
dus  in  Grammatica  MS.  :  Piscis  species 
sunt  hsB,  esox,  Dursus,  alausa,  trucia, 
lampreda  et  reliqua.  [<^  Germ.  Dorsch. 
Adeìl.1 

DURuS.  DuRARiA.  Glossar.  MS.  Re- 
gium  Goa.  1197  :  Durus,  servus.  Duraria, 
AnciUa.  Forte  Dulus  et  Dularia  scriben- 
dum  fuit,  ex  GrsBC.  SoOXoc. 

DUSn.  Isidorus  in  Gloss.  :  Dusius,  Dm- 
mon.  Idem  lib.  8.  Orig.  cap.  ult.  :  Filosi, 
qui  Grssce  Panitss,  Latine  incubi  appel- 
lantur,  sive  Inivi,  ab  ineundo  passim  cum 
animalibus:  unde  et  Incubi  aicuntur  ab 
incumbendo,  hoc  est ,  stuprando.  Ssspe 
etiam  imprwi  existunt  mulieribus,  et  ^a- 
rum  peragunt  concubitum,  quos  dmnones 
Galli  Dusios  nuncupant ,  quia  assidue 
hanc  peragunt  immunditiam,  Hausìt  a 
S.  Angustino  lib.  15.  de  Givi  tate  Dei 
cap.  23.  cujus  hsac  sunt  :  Quosdam  dm- 
mones,  quos  Dusios  Galli  nuncupant, 
hanc  assidue  immunditiam  et  tentare  et 
ef (icore  plures  talesque  asseverant.  Hinc- 
marum  de  Divortio  Lotharii  pag.  654  : 
Quadam  etiam  famina  a  Dusis  in  specie 
virorum,  quorum  amore  ardebant,  concu- 
bitum pertulisse  inventa  sunt.  Papias  : 
Dusios  nominant  quos  romani  Faunos 
ficarios  vocant.  Hi  sunt,  inquit  Thomas 
Gantipratensis  lib.  2.  ca^.  57.  n.  17  :  Qui- 
bus Prussia  gentiles  silvas  astimant  con- 
secratas,  et  eas  incidere  non  audentes, 
nunquam  ingrediuntur  easdem,  nisi  cum 
diis  suis  voluerint  immolare,  etc.  [Armo- 
ricanis  Bri  toni  bus  Teùs  est  DsBmon, 
Gali,  dictus,  Lutin,  Lat.  Lemures,  vel 
quodcumque  spectrum  seu  phantasma 
subito  apparens  et  evanescens  :  et  cum 


220 


DUX 


DUX 


DYS 


BTÌìcu\Oy  An-deùs,  Gali,  le  Lutin.  Hoc 
nomen  proprie   signilicat  Evanescere, 

Borire.  Ita  Ludovicus  le  Pelletier  in  suo 
ictionario  Etymol.  Britan.  nondum 
editoj Jfo  Vide  Grimm.  Mythoi.  Germ. 
pag.  fm,] 

^DusiOLUS,  diminuì,  a  Dimìus,  Ds- 
mon.  Godex  reg.  4609.  2.  laudatus  a  D. 
LeBeufXom.  l.GoUect.  var.  Script,  jpag. 
B04  :  Sunt  aliqui  rustici  homines,  qui  ere- 
dunt  aliqiMS  mulieres,  quod  vulqum  dici- 
tur  Btriae  esse  debearU,  et  ad  infante»  vel 
pecora  nocere  passint,  vel  Dusiolus,  vel 
amiatiquus,  vélgeniscus  esse  debeat. 

1  DUSHITH,  fncuUum,  dumosum,  Pa- 
pias. 

DUSTIE-FOOTE.  Vide  Fede  pulverosus. 

^  DUYA,  ut  superi  US  Doga  8.  Asser, 
Gali.  Douve,  Gharta  Garoli  Gaivi  ann. 
862.  apud  Mabillonium  Diplomat.  pagr. 
586.  et  Felibianum  Histor.  San-Dion. 
pag.  Lxx  :  De  Madriaco  tantum  ex  Duvis, 
quantum  sufficit  ad  unum  pontonem  fa- 
ciendum  a  carpentariis  Abbatis  in  cellario 
per  vindemiam  deservituris. 

IDUTAHILA.  Kero  Monachus:  Man- 
pula,  Dovahilay  Italis  Tovaglia^  Gallis 
Touaille,  Mantile  versatile,  quo  utuntur 
ad  detergendas  manus.  Vide  Menagium 
in  Etymologico  Gallico,  et  infra  vocem 
Toacula. 

1  DUWARIUM,  ut  DoaHum,  Gbarta 
anni  1267.  apud  Mirseum  tom.  1.  pag. 
484.  col.  2  :  Quam  quidem  dotem,  sive 
dotalitium,  aut  Duwarium  mairi  sum 
prsBdictm  in  manus  nostras  humiliter  re- 
portavit. 

\  1.  DUI.  Epistomium.  Vide  in  Duci- 
culus, 

2.  DUI,  sub  Gonstantino  M.  qui  orpa- 

TiQyoO  £v  ixiaxtù  xhicta  Ta(tv  Sicilie,  inquit 

Zozimus  lib.  2!  [^  vide  Glossar,  med. 
GrsBcit.  col.  827.  et  Append.  61.J 

Dux  DuGUM.  In  Synaxariis.  4.  Octob. 
Sanctus  Andaoctus  Ephesius  dicitur 
fuisse  6oO(  5ouxfi»v  xa\  i^icapxoc  Ma|t|tfvou. 
In  Passione  SS.  SerapbisB  et  SabinsB  n. 
10.  flt  naentio  Vindieiani  Ducis  Ducum, 
Vide  Gloss.  med.  Grscitat.  in  'Apxwv 

DUCE8  LiMiTUM,  quìbus  gentes  quss 
maxime  cavendss  sunt,  adpropinquant, 
in  Nov.  Tbeod.  de  Ambitu,  etc.  in  No- 
titia  Imp.  ete. 

8.  DUa  sub  prima  Regum  nostrorum 
stirpe  dicebatur  qui  multis  civitatibus, 
quffi  singulffi  a  Gomiti  bus  regebantur, 

Srffierat.  Gregorius  Turon.  lib.  2.  cap. 
)  :  Eoricus  Gothorum  Rex  Viclorium  Du- 
cem  super  septem  civitatesprspposuit.  Lib. 
8.  cap.  18  :  Nicetius  a  Comitatu  Arvemo 
summotus  Ducatum  a  Rege  Childeberto 
expetiit:  et  sic  in  urbe  Arverna,  Ruthena, 
atque  Vcetica  Dux  ordinatus  est.  Ita 
apud  eumdem  non  semel  lib.  6.  cap.  26. 
81.  41.  lib.  8.  cap.  26.  lib.  9.  cap.  7.  Ai- 
moinum  lib.  4.  cap.  4.  in  Gestis  Dago- 
berti  cap.  36.  apud  Eginhard.  In  Anna- 
lib.  ann.  748.  Vita  Aidrici  Episcopi 
Genomann.  n.  1  :  Rex  autem  hhc  au- 
diens,  oppido  tristatus  est,  promittensque 
0i  duodecim  et  amplius  Comitatus  se  ao- 
turum,  si  hoc  dimitteret,  et  in  sua  militia 
perseveraret,  Id  est,  Ducatum.  Duces 
provindsBj  et  in  provinciis  constituti,  in 
Lege  Bajwar.  Ut.  2.  cap.  1.  et  apud 
Walafridum  Strabon.  lib.  de  Reb.  JBc- 
clesiast.  cap.  81.  etc.  Gradus  igitur  a 
Gomitatu  ad  Ducatum  fuit.  Fortunatus 
Jib.  10.  Poem.  22  : 

Qd  modo  dal  Comitis,  del  libi  jora  Duds. 

Adde  lib.  7.  Poem.  81.  lib.  10.  Poem  25. 
et  Ginnamum  lib.  2.  n.  18.  Habetur  for- 
mula Promotionis  ad  Ducatum  apud 


Marculfum  lib.  1.  Form.  8.  ut  et  apud 
Senatorem  lib.  7.  Ep.  4.  ubi  quale  eorum 
fuerit  munus  indicatur.  Vide  prsterea 
Petrum  Pithceum  lib.  1.  Advers.  cap.  8. 
Hotomanum  de  Verbis  Feudalib.  Mar- 
cam  in  Hist.  Benebarn.  lib.  1.  cap.  18. 
num.  5.  etc. 

Duces  Frangorum  dicti  Majores-do- 
mus  Regum  Francis,  in  vita  S.  Babo- 
leni  tom.  2.  Histor.  Frane,  pag.  659.  de 
Erkenoaldo  :  Qui  tunc  Francorum  Du" 
eatui  prsterat,  et  omnia  palatina  officia 
suo  moderamine  procurabat, 
Eodem  etiam  titulo  donati  vulgo  legun- 
tur  Parisienses  Gomites,  aut  qui  regio- 
nes  adjacentes  vel  Gomitis  vel  Ducis 
titulo  regebant,  quod  ii  prsBcipuam  In 
Regum  aula  auctoritatem  possiderent, 
et  Francorum  in  bisce  tractibus  duces 
essent  :  unde  postea  Parisiensi  tractui 
data  Francis  peculiaris  nomenclatura, 
quam  hodie  VisledeFrance  appellamus, 
quod  eius  flnes  Ligeri  et  Sequana  fluviis 
maJoriDus  conci uderentur;  taraetsl  prò 
Regum  nostrorum  induitu  interdum  ii 
longe  ultra  producti  legantur.  Primus 
autem  bac  dignitate  donatus 

ROBERTUS  cognomento  Magnus  ann. 
861.  ut  est  apud  Reginonem  lib.  2.  cui 
successit 

Hugo  cognomento  Magnus,  et  Abb<u, 
fili  US,  ut  est  apud  eumdem  ann.  867.  isti 
vero 

Odo  Roberti  perinde  filius  quem  Go- 
mitem  Parisiensem  vocat  Abbo  de  Bello 
Parisiaco  pag.  602.  et  vetus  Gharta 
apud  Hemereum  de  Academ.  Paris,  pag. 
10.  postmodum  Rex  Frane,  dictus  ann. 

ooo. 

RoBERTUS,  ejusdem  Odonis  frater, 
Dux  et  Marchio  FrancisB,  Rex  pariter 
dictus  ann.  922. 

Hugo  Magnus,  Gomes  Parisiensis,  a 
Ludov.  Rege  Dux  Franciss  dictus  ann. 
948.  Hugo  Flaviniac.  hoc  ann.  Hist.Epis- 
copor.  Autisiod.  cap.  45.  Beslius  pag. 
2^.  241.  247. 

Hugo  Gapetus.  iisdem  nuibus  pater 
donatus  dignitatiDusann.960.  Flodoard. 
ann.  948.  960.  Ghronicon  S.  Albini  ann. 
987.  Ademarus  pag.  164.  etc.  Rex  deinde 
dictus,  tertise  qu»  hodie  felici  ter  regnat 
Regum  Francis  stirpis  auctor. 

Dux  Palatii,  in  Gestis  Dagoberti  I. 
cap.  81.  et  apud  Fredegarium  in  Gbron. 
cap.  74.  ubi  de  Adalgiso  Duce  Palatii 
Sigeberti  Regis.  Vide  Major  dotnus. 

^  SuBfMUS  DUX  Longobardorum,  se- 
mel et  iterum  in  chart.  antiq.  in  Ghron. 
Vulturn.  ap.  Murat.  Script,  tom.  1. 
part.  2.  pag.  350.  sqn. 

Dux  Imperiali»  Gurijs  Acerbus  Mo- 
rena Laudensis  ci  vis  dicitur  in  ejus 
Historia  Rerum  Laudensium  pag.  118. 

1  Dux  Albus  PoloniìE  vocatur  Wla- 
dislaus  Gasimiri  III.  ex  fratre  nepos  in 
Epitaphlo  quod  videtur  ejus  tumulo  in- 
cisum  in  Ecclesia  S.  Remigii  Divionen- 
sis.  Obiit  ann.  1898. 1.  Kal.  Martii. 

<*  Dux  ET  Episgopus  Bohemorum  ins- 
cribi tur  Henricus  in  Gharta  ann.  1197. 
qua  varia  concedit  privilegia  abbatis 
Teplensi,  Inter  Probat.  tom.  2.  Annal. 
Prsmonstr.  col.  572. 

••  Dux  VERBORUM,  Orator,  procura- 
tor.  Vide  Haltaus.  Glossar.  German. 
voce  Wortkalter,  col.  2182. 

<>DUZILE,  Agger,  vel  peribolus,  Gali. 
Parapet,  Gharta  ann.  1192.  apud  Mura- 
tor.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  svi  col.  87: 
Dicunt  scilicet,  quod  canalis  novus  mit- 
tatur  in  veterem  juxsta  Duoàle  de  Sancto 
Madrone,..  et  Duxile,  quod  est  super  fos- 
sam  dvitatis,  per  duasttartes  umus  ora- 
chii  rcUionis  abassetur.  Stat.  Mutin.  rubr. 


1.  pag.  1  :  Statuium  est  quod  poiestas 
teneaiur  circas  dvitatis  Mutinss  eavari» 
facere  et  apiari,  et  clavigas  et  DuxUia 
cancUium  super  circas  transeuntium  de 
lapidibus  sive  de  muro  fieri  facere. 

1  DUZENA,  Duodecim,  Gali.  Douzaine. 
in  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  282.  Vide 
Dozena, 

1  DTAGRIDIirM,  Scammonia,  Pianta 
crescens  in  Asia,  qus  excavata  succum 
emittit  quem  vocant  Scammonium,  Gali. 
Scammonèe.  Sallas  Malaspins  lib.  1. 
Rer.  Sicul.  :  Tritum  adamantem  cum 
pulvere  Dyagridii  in  aqua  clysteris  in^ 
miscuit  et  iUa  ventrem  spicticum  intrin- 
secus  irrigami,  Adamas  etiim  violentissime 
fertur  esse  (t  ex  se)  nec  sine  ponderosi' 
tatis  fortitudine  penetrando  fortia  :  Dya- 
gridium  vero,  quid  alias  dicitur  Scamonea 
resoìvit  omne  quod  tangit, 

0  DTALAGIUH,  f.  prò  Halagium.  Vide 
Dialagium. 

«  DTAPEGANON,  Dyapiganon,  id  est,  de 
piqano,  in  Glossis  ad  Alex.  latrosoph. 
MS.  lib.  1.  Passion.  cap.  140  :  Similtter 
autem  et  peaanis,  quam  quidam  Diape- 
ganon  appellant  scuis  in  profundo  potest 
flegmonem  digerere  per  se. 

*  DTAPPRB.  Dyapretum,  Panni  pre- 
tiosioris  species.  Invent.  S.  Gapel.  Paris, 
ann.  1868.  ex  Bibl.  reg:  Item  aita  casula^ 
dalmatica  et  tunica  &  Dyapreto  albo  aà 
mòletas.  Aliud  ann.  1876  :  una  tunica  de 
Dyapprealbo  ad  moletas.  Invent.  Gali.: 
Item  un  autre  chasuble,  dalmatique  et 
tunique  de  Dyapre  blanc  à  mollettes  d'or. 
Vide  Diasprus. 

«  DTAPULA.  Radier,  in  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1352.  ex  God.  reg.  4120.  Aa- 
seris  species.  Gali.  MoLdrier. 

1  DTLLA.  Gharta  Osheri  Reg.  Huuie- 
ciorum  circa  ann.  692.  apud  Hiclcesium 
tom.  1.  pag.  169  :  Dabo  terram  qum  did- 
tur  Pentanham  quindedm  tributariorum 
cum  D  y  1 1  a  u  u  i  ^  u  caratcu.  Vide 
DolsB,  cui  dylla  affine  satis  videtur.  cum 
y  Saxonicum  pronuncietur  oÌ.  teste 
Hickesio  pag.  xii.  Prsfat.  ad  Grammat. 
Anglo-Saxonicam. 

1  DTHAGH^RnS,  Qui  duobus  gladiis 
seu  machseris  pugnat.  Vide  locum  in 
Assidarius. 

<»  DTNAMIDIUM.  Vide  Dinamidia. 

\  DTNDIMA.  Vide  Dindimum. 

^  DTNERIUM,  Pastus.  procuratio, 
prandium,  Gali.  Diner.  Gharta  ann.  1260. 
ex  Tabul.  S.  Germ.  Prat.  :  Concedimus 
quod  dicti  religiosi  ex  nunc  perpetuum 
liberi  sint  et  immunes  a  ^uodam  Dynerio 
seu  prandio,  in  quo  ipsi  in  dotno  sua  de 
Monteclain  villx  perpetuo  termino  de 
Castroforti  annuatim  tenebantur.  Vide 
SUpra  Disnare  2. 

T  DTOGESIANUS.  Vide  supra  Dioce- 
sianus. 

JDTOPASnS.  Vide  Diapistus. 
DTPTITIUS.  Vide  post  Diptycha, 
DTRRAGHIUM,  D^cidium.   Fridego- 
dus  in  ViU  S.  Wilfridi  cap.  46  : 

InlMUna  Pater  poslqiuun  Dyrrachia  planxit, 
Ad  vidna  redit  leatìs  habitacala  plantis. 

o  DTSIS.  Occasus,  plaga  occidentalis, 
Gr.  {\i9tc.  Vita  S.  Neoti  tom.  7.  Jul.  pag. 

820.  col.  2  :  Qui  (Neotus)  licet morare- 

tur  in  partibus  ab  anatole  atque  mesem- 
bria  ex  opposito  remotissimis,  sub  glaciali 
tamen  Dysis  algore,  fidd  cUaue  caritatis 
semper  ferbuit  ardore.  Vide  Disis. 

o  DTSPEPSIA,  a  Gr.  ò^a,  difflcultas,  et 
Itigli,  concoctio.  Depravata  alimenti 
concoctio.  Gali.  Indigestion,  ut  notant 
docti  Editores  ad  Glor.  posth.  S.  Rosa 
tom.  5.  Aug.  pag.  1006.  coi.  2  :  Beatrix 


DYS 

de  Montoya  sanctimonialis,  stomachi  Dys- 
pepHatn  annis  vigintapoisa^demum  con- 


DYS 

vuUionum  atrociiate  ad  exirema  prope- 
rabat,  etc. 


DYS 


22i 


1  DTSPNIA.  AtScmvota,  Difflculias  anhe- 
litas.  Vide  Suffugium, 


EÀH 

B.  LUTERÀ  numeralis,  que  250.  desi- 
gnai. Unde  versus  : 

A  qooqoe  duomU»,  et  qoinqoaginU  tenebit. 

E,  in  superscriptione  CantUenm,  ut 
mqualiter  sonetur,  eloquitur.  Ita  Notke- 
rtts  Balbulus  Opusc.  Quid  tingulm  lite- 
rm  in  superscriptione  gignificent  Canti- 
lente.  Vide  A. 

aor  E  prò  A  interdum  ponitur,  ut 
Condemnetus  prò  Condemnatus,  in  Pri- 
vilegio ann.  ^.  apud  Felibian.  Hist. 
San-Dionys.  pag.  xvn.  Ebonncttus  prò 
^bonnatus.  Insuper  prò  Ai,  ut  Esantia 
prò  Aiaantia.  Passim  oro  JE  quia  simi- 
lis  est  pronuntiatio.  seepe  etiam  prò  /, 
ut  BoBitecay  prò  Basilica,  Possedere  prò 
Possidere,  et  apud  Àntiquos  Amecus  prò 
Amicus  :  etiamnum  promiscue  scribi- 
mus  Eis  et  /m,  Deis.  et  Diis. 

^  E,  Prtspositio  t>el  privativa,  ut  Ener^ 
vis  ;  vel  intensiva,  ut  Enarro,  vei  prò 
Esdra,  ut  Educo,  Glossar,  vet.  ex  God. 
reg.  7618. 

BAfiELniGUS,  [Nobilis.]  Vide  Ada- 
lingus. 

o  EAGIUM,  iEtas.  nostris  etiam  alias 
Eaige,  prò  Age.  Gharta  Phil.  V.  ann. 
1819.  in  Reg.  59.  Ghartoph.  reg.  eh.  250  : 
Convenerunt  quod  Constanda  de  Fuxo, 
domina  Mirapicis,  habeat  et  ad  ipsam 
pertineant  dispositio  et  regimen  personss, 
famiUarium,  sumptuum  ac  eaepensarum 
Gastonis  de  Levis,  filii  sui  minoris  Eagio. 
Vit8B  SS.  MSS.  ex  God.  28.  S.  Vlct.  Paris, 
fol.  100.  V*.  col.  2  :  La  forme  de  Saint 
Marc  fu  tele,  Ione  nés,  soureiz  vautis, 
biaus  far  iex  (yeux),  les  cheveux  cercelés, 
longe  oarbe,  de  très  bele  composition  de 
eorst  de  moien  Eaige.  Vide  supra  iiogta- 
tus  et  Aegiatio, 

BAHTATN.  Leges  Ethelredi  Regis  Angl. 
cap.  ^\  Et  si  Eaktayn  occidatur,  perii- 
neai  infraetio  paeis   intra  Curiam,  vel 


EÀS 

adjacentias  ejus,  Eahtayn  personatur 
piena  wera.  ubi  Somnerus  Eahtayn, 
octo  homineSj  vel  numerum  hominum 
octonarium  interpretatur.  [^  Fosdus 
Anglorum  et  Danorum  cap.  5.  {  2.  in 
Anglo-saxonico  eahta  mon.1 

EALAHUS,  Anglo-Saxonibus.Gaupona, 
vel  poplna  :  ab  Eale  [vel  Eala^  ce- 
revisia,  et  hus,  domus  :  unde  Anglis 
Alehouse^  prò  compotationis  domo.  Oc- 
currlt  hac  vox  in  Legibus  Aluredi  Regis 
West-Saxlffi. 

^  EALD,  Saxonice,  Vetus,  antiquus  ; 
unde  Johannes  Abbas  iEthellngiensls 
dictus  genere  Eald^Saxo,  hoc  est,  ex  ve- 
ter!  Saxonia,  in  Actis  SS.  Benedict.  ssac. 
4.  part.  2.  pag.  507.  et  508. 

TEALDORMANNUS,  a  Saxonico  Eal- 
dor-man,  Senior,  Senator,  Tribunus, 
Gomes,  Prsfectus  provinciaB.  Consessus 
Episcopi  cum  Comite  vel  Ealdormanno, 
apud  Hickesium  in  Dissert.  Epistol. 
pag.  4.  Vide  Aldermannus. 

SàLSGOP,  GerevisisB  confector,  Gere- 
visiarius  :  vox  Anglo-Saxonica.  Leges 
Presbyterorum  Northumbrensium  cap. 
41  :  Si  Presbyter  (Ariosus^  aut  scurriliSf 
aut  Ealscop  fuerit,  compensato,  [^  In 
Anglosaxonico  Ealascop,  quoa  Bos- 
worthus  male  interpretatur  an  aleshop, 
alehousse,  scop  enim  hic  est  Poeta, 
unde  eala-scop.  Qui  In  caupouis  can- 
tilenas  canit,  joculator.] 

^  EARINUS,  Gr.  sapivóc,  Vernus,  ab 
toLp,  Ver.  Tertull.  de  Habitu  mulier. 
cap.  8.  Earinss  oves^  id  est,  Vern»,  viri- 
des.  Martiali  Earinus  nomen  est  formosi 
adolescentis  ab  eadem  origine. 

EASTINTUS,  Natus  ex  Orientali  plaga, 
a  Saxon.  Easti n ne,  Orientalis  plaga 
vel  regio,  ab  East,  Orlens  et  In  ne, 
Gubiculum,  caverna,  cella,  et  pertrans- 
lationem,  plaga,  regio.  Leges  Edwardi 
Senioris  :   Si  sii  Eastintus,  si  sit  Nor~ 


EBB 

thintuSf  emendety  sicut  scriptura  pacis 
continet,  [^  Goncil.  Exoniens.  cap.  7. 
{8:  Gif  hit  sy  her  inne,gif  hit  sy 
east  in  ne,  etc.  Sive  sit  in  hac,  sive 
sit  in  orientali,  sive  sit  in  boreali 
parte  regni,  etc.  East,  Oriens,  orien- 
talis plaga,  in  ne,  In,  intra,  quod  ssBpe 
post  substantivum  ponitur.i 

1  EAUER,  Aqualis,  Angl.  Éwer,  Gali. 
Aiguierre.  Testamentum  anni  1886.  apud 
Th.  Madox  Formul.  Angl.  pag.  427  : 
Thomss  filio  meo  xxiin.  discos  argenteos^ 
XII.  saucers,  ii.  bacunes  et  u.  Eauers,  etc, 

^  EBAL,  Acervus  lapidum,  Vocab.  Sus- 
sannsi. 

«  EBANT7S,  Ebenus,  Ital.  Ebano,  Gali. 
Ebene.  Invent.  MS.  thes.  Sedis  apostol. 
ann.  1295  :  Item  quatuor  eassedulas  de 
ebore  fractas,  et  unam  de  Ebano  guar- 
nitam  de  argento, 

•  EBATUBI,  a  veteri  Gallico  Ebat,  De- 
lectatio,  oblectamentum.  Gharta  ann. 
1488.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem. 
pag.  261.  col.  1  :  <}uta  plerumque,  tam 
ipsas  moniales  quam  cives,  manentes  et 
habitantes  civitatis  Nemausi,  ad  umbras 
ipsarum  salicum  acciperent  placitum  et 
Ebatum. 

EBBA.  Refluxus,  recessus  maris,  An- 
glis Ebbe,  Bracton.  lib.  4.  tract.  1.  cap. 
5  :  Si  extra  regnum  in  peregrinatione 
fuerit,..,  dilationem  hdbebit  40.  dierum  et 
duorum  floddorum,  et  unius  Ebbss,  quia 
de  ultra  mare,  etc.  Lib.  4.  tract.  8.  cap. 
8.  {.  1  :  Habebit  spatium  de  ultra  mare 
40.  dierum  et  unius  Ebbss  et  unius  flue» 
tus.  Lib.  5.  tract.  2.  cap.  2.  {.  8  :  Jn  qui-- 
bus  essoniis  dabitur  delatio  ad  minus  40. 
dierum  et  unius  flud  et  unius  Ebbss.  Vide 
Briton.  pag.  115.  v.  [••  De  etymo  vide 
Grimm.  Gramm.  Germ.  tom.  8.  pag.  884.1 

o  Hinc  Normannicum  adagium,  ubi 
de  bonls  male  partis  quse  male  dilabun- 
tur,  sermo  est  :  Tout  ce  qui  vient  d'Ebe, 


222 


EBI 


EBR 


EGB 


8*en  relournera  de  flot,  Bectius  dlcerent  : 
ce  qui  vient  de  flot,  s'en  retourne  d'Ebe, 
ut  monei  de Brieux  in  Origin.  Vide  Ledo. 
Nostris  Ebée  dicitur,  valvula  canalis 
aquarii,  vulgo  Vanne.  Lit.  remiss.  ann. 
1444.  in  Reg.  176.  Ghartoph.  reg.  cb.  142  : 
Icellui  Henriet  ala  eur  la  chaussée  dudit 
estang,  vour  lever  l'une  dee  Ebées  ou 
vanneB  àu  mouXin. 
;^  EBOOAS,    [Spacium    vii   dierum, 

DlEP  1 

^  EBDOMADA  Penosa,  Hebdomada 
Sancta,  PodnaliSi  qusB  prsBcedit  diem 
Resurrectionis  Ghrlsti  ;   Gali.  Semaine 

f\eneuse.  Ghron.  Britan.  apud  Lobinel- 
um  tom.  2.  Hist.  Britan.  col.  358  :  ii. 
Nonas  Aprilis  iv.  feria  de  Ebdomada  gtue 
dicitur  Penosa. 

e  EBDOMADALIS,  prò  Hebdomadalie, 
qualibet  septimana  recurrens.  Gharta 
caroli  G.  ann.  886.  tom.  9.  Gollect.  His- 
tor.  Frane,  pag.  847  :  De  mercatie  anna- 
libue  in  eupradictia  lode  medietas,  et  de 
Ebdoinadalibu8  summa  integritaa. 

T  EBDOHADARIUS.  V.  HebdomadaHus. 

t  EBEARE,  Beatitudine  privare.  Ono- 
mast.  apud  Martinium  :  lEbeo,  àicojiocxa- 
pl^u.  Perottus  in  Epigr.  115.  Martialis  : 
EbeOf  Beatitudine  privo,  cujus  paesivum 
Ebeor.  a  quo  Ebeati  dicuntur,  qui  felici- 
tate aliqua  cedderunt. 

EBEDIU,  Tributum  Gambrobritannis 
notum,  quod  Nòbilium  heredes  capitali 
provincia  Domino  post  mortem  ante- 
cessorum  suorum  pendunt,  adeundi  pa- 
trimonii  causa,  quod  nostcis  Relevium. 
Ita  Spelmannus  ex  God.  Landavensis 
Ecclesise,  ubi  plura.  [•*  Occurritpluries 
et  semper  amobragio  conjunctum  in 
Gomposit.  inter  Aboatem  de  Enily  et 
Ganonicos  secular.  de  Aberdaron.  ann. 
1201.  in  Ellls  Leges  et  Gonsuetudines 
Walli».  pag.  252 J 

7  EBENINUS,  Goloris  ebeni.  Vita  S. 
Dunstani,  Mali  tom.  4.  pag.  846  :  Horum 
apicellorum  tenuem  congeriem,  vix  Ebe- 
nina  titulatione  styloque  fuscanti  concre- 
tam.  Hic  doctissimus  Editor  :  Ebenina 
titulatione  indicari  puto  scriptionem  per 
atramentum  ;  est  enim  Ebenum  colore 
ni  gru  m. 

EBEREMURDRUM,  vel  AberKmub- 
DRUM,  Murdrum  manifestum,  seu  aper- 
tum  murdrum  :  a  Saxonico  se  b  e  r  e ,  i^ 
est,  probatum,  vel  manifestum  ;  et 
mora,  murdrum,  homicidium.  Eìus- 
modi  autem  habebatur  crimen  istud,  ut 
de  eo  componere  non  liceret,  seu  data 

Secunia  ac  emenda  illud  expiare  ac  re- 
imere  :  et  ut  est  in  Legious  Ganuti 
Regis  cap.  60.  apud  Bromptonum,  Ebe- 
remurder  inemendabile  erat.  p^  cap.  61. 
in  Anglosaxon.  distinctesbere  mor^.] 
Leges  Henrici  I.  cap.  12  :  Ex  his  placitis 
qumdam  emendantur  centum  solidia, 
qumdam,  wera,  quasdam  wita,  qusedam 
nonpoaaunt  emendari  quas  aunt  nuabre- 
che,  et  Bemet,  et  Openthef,  et  Ebere- 
fnorttv  eie 

I  BBIBATUS.  Vide  Epibata. 

^  EBIDIS,  Pauper.  Libell.  de  Rem. 
peccat.  apud  Marten.  tom.  7.  Ampi.  Gol- 
lect. col.  47  :  Qui  per  fraudem  comedit 
(morticinum)  et  acit^  et  eat  inopa  et  Ebi- 
dia,  viy.  diébua  poeniteat.  Vide  Èbionea. 

if  EBILUSTRIUM,  [Bis  gemina  lustria 
se.  XX.  anni.  Dief.] 

T  EBIONES,  Pauperea.  Vet.  Onomast. 
San-Germ.  num.  501.  [^  Vide  Isidor. 
Orig.  lib.  8.  cap.  5.  sect.  86.]  Est  ab  He- 
breeo  pOM,  Pauper  :  a  quo  et  Hebionitea 
hasretici,  qui  ut  habet  S.  Hieronymus 
in  IsaYam  66.  prò  hu militate  sensus  no- 
men  Pauperum  suseeperunt.  Asserebant 
Ghrlstum  esse  purum  hominem,  ut  ce- 


teros  et  viro  et  mullere  natum,  Legem- 
que  Mosaieam  necessario  observandam. 

1  EBIS.  Gurdua.  Papias.  Forte  prò 
Hebea. 

<»  EBITAFFIUM,  prò  Epitaphium^  in 
Ghron.  Lauresbam.  ad  ann.  795. 

o  EBrrUDO,  prò  Hebetudo,  in  Prasfat. 
ad  Lib.  Agani  ex  Tabul.  S.  Petri  Gar- 
not.  :  Opua  hujua  libelli  ex  privilepiia,... 
uaque  nunc  diatuliperordinem  collxgendo 
edere,  cum  jiropter  Ebitudinem  mei  tn- 
genii^vél  ruaticitatem  inculti  aermonia,  etc. 

EBITMinM .  Vide  Embrymium. 

«  EBOUTURA,  A  Gallico  Eboulement, 
Dijectio,  ruina.  Gharta  locat.  praeposit. 
Ambian.  ann.  1292.  in  Reg.  fO.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  252  :  Ilem  in  cambiia^  in 
cuatodia  et  Ebolitura  aeu  ruptura  chimi- 
norum,  ete. 

^  EB0NNA6IUH,  Jus  quod  majoribus 
villarum  maxime  eompeiit  in  dengendis 
bonnia  seu  metis  in  terris  vassallorum. 
Gharta  Phil.  V.  prò  abbat.  Regalisloci 
ann.  1817.  in  Reg.  76.  Ghartoph.  reg.  eh. 
292  :  Tradimua  etiam  eiadkm  vendaa, 
cirotheccta  et  Ebonnagia,  quas  ratione 
fundi  terrea  ad  dictam  majoriam  noacun- 
tur  quomodolibet  pertinere.  Ita  <]UOque 
legitur  in  Ghartul.  dieta  abbat.  part.  1. 
eh.  46.  Vide  Bonaqium  in  Bonna  2. 

^  EBONNATUS,  Determinatus,  deflni- 
tus,  Gali.  Abonné.  Bulla  Adriani  IV. 
PapsB  in  Ghartul ario  S.  Grispini  Sues- 
sion.  :  Duoa  cereoa  trium  librat^m,  dimi- 
dium  aextarium  olei  et  acerram  thuria 
Ebonnatia,  Gharta  GurisB  Noviom.  in 
eodem  Ghartul.  :  Tertia  parte  ejuadem 
terraa,  acillcet  duabua  boveriia  m  una 
parte  metatia  et  Ebonnatia.  Vide  Abon- 
nati. 

EBOR,  prò  Ebur.  Lueas  Abbas  Montis 
S.  Gorneiii  in  Gantica  Gantieor.  :  Ebor 
quandiu  carne  obtegitur,  non  apparet 
pretioaua. 

T  EBORARms,  Artifex  eboris,  in  L.  i. 
God.  de  excusatione  Artifleum.  (10, 66.) 
Vet.  Inseriptio  apud  Grut.  pag.  65  :  L. 
Plotio  Sabino  Eborario,  [<^  Eburanua, 
in  God.  Theod.  eod.  tit.  const.  2.  (18,  4.) 
et  in  Inscript.  ap.  Murator.  947.  6.] 

Eboratus,  Eburneus,  eburnus  :  oc- 
eurrit  apud  Sidon.  lib.  8.  Epist.  8. 12. 
Eburati  lecti,  Eburata  vchicula^  apud 
Plautum. 

0  EBORS,  quid  sit  declarant  Statuta 
AstSB  pag.  83.  r>  :  Nullua  poaait  laborare 
de  lana  curta,  quaa  appellatur  Ebors,  niai 
quod  poni  posaint  et  valeant  IWrsa  trea 
prò  una  quaque  pecia, 

1  EBRALDuM  MuTUUM,  Idem  quod 
Coactum.  Vide  in  Mutuum. 

±  EBREX,  rsenex.  Dief.] 

f  EBRIAMEIV,  Liquor  qui  potest  ine- 
briare. Tertullianus  de  Jejunio  c&p.  9  : 
De  Samuele  mater,  Et  vinum,  inquit,  et 
Ebriamen  non  bibet, 

^  EBRIARE,  Inebriare.  Maerob.  lib.  7. 
Saturn.  6  :  Mulierea  raro  Ebriantur. 
Ampelius  cap.  12.  de  Signìs  :  Quibtut  vi- 
num dediU  Èbriati  sunt.  Vita  MS.  Win- 
waloei  :  Furioao  guitta  invidiai  venenoaia, 
quaai  vino,  per  cuncta  viacera  Ebriato,  etc. 

^  Nostris  alias  Yvraing,  prò  Ivreaae, 
Ebrletas.  Gharta  Joann.  ducis  Brit.  ann. 
1488.  ex  Bibl.  reg.  :  S'il  y  a  aucun  deadiz 
chappéUaina  en  Yvraing  continuai,  etc. 
Unde  Yvroin,  prò  Ivrogne,  Ebriosus. 
Lit.  remiss.  ann.  1390.  in  Reg.  188. 
Ghartoph.  reg.  eh.  219  :  Lequel  Jehan  a 
touajoura  eaté  homme  de  petit  gouverne- 
meni,  Yvroin,  rioteux  et  meadiaant. 
Yvraiaae  et  Yvreaae  dixerunt  de  muliere 
ebria.  Lit.  remiss.  ann.  1895.  in  Reg. 
148.  eh.  60  :  Icelle  Yaabel  a  eaté  touajoura 
Yvreaae  une  foia  ou  deux  chaacun  jour.  * 


Alias  ann.  1404.  in  Reg.  158.  eh.  862  : 
Laquelle  femme  eatoit  de  trèa-mauvaiee 
vie  et  deanonneate,  et  avec  ce  eatoit  aou- 
vent  Yvraiaae.  Hinc  Yvroia,  ad  ebrium 
pertinens,  in  aliis  ann.  1885.  ex  Reg. 
126.  eh.  225  :  Icellui  Guillot,  qui  eat^t 
tout  yvrea,..,  leur  reapondi  en  Yvroia  que 
ce  lui  avoitfait  Robin. 

:^  EBRIOLATUS,  [Ebrius.  Laber.  apud 
Non.fò.  806.  Ebriotati  mentem  hilarem 
aceipiunt.  Adde  Plaut.  fragm.  ibid,  ubi 
Non.  habet  ebriacua,  alii  ebriatua.] 

1  EBROS,  Ebroicas,  Urbs  Normannias, 
Gal  lice,  Evreux.  Comitiaaa  de  Ebroa,  prò 
Ebroieensis,  bis  legitur  apud  Rymerum 
tom.  5.  pag.  617.  col.  1. 

1  EBULLARE,  Sigillum  litteris  appo- 
nere.  Vide  post  Bulla. 

EBOLLIRE,  metaphoriee,  Gum  abun- 
dantia  et  copia  erumpere.  Tertull.  lib. 
de  Idololatria  :  Priuaquam  hujua  mona- 
tri  artificea  EbuUiaaent,  aola  tempia  et 
vacuaa  aadea  erant.  In  Seorpiaco  :  Tunc 
omnea  martyriorum  refragatorea  Ebul- 
liunt.  Regula  Ma^istri  cap.  54  :  Intran- 
tium  cui  oratonum  fratrum  examen 
Ebulliat.  Historia  Translat.  S.  Sebas- 
tiani cap.  11  :  Evangelizana  omnibus 
quaquaveraum  ad  Sancii  exequiaa  Ebul^ 
lientibua.  Will.  Brito  lib.  1.  Philipp  : 

GerlanlM  ctTéb  rimul  EboUiro  Tiderat. 

Lib.  7  : 
Qaot  obi  nostra  oohora  tidet  EbulUra  deonuni. 

Vide  Vitam  S.  Deieoli  Abb.  cap.  8.  [Ga- 
pitulare  ann.  794.  cap.  18  :  Exoerimento 
enim  didicimua,  in  anno  quo  iUa  valida 
famea  inrepait,  Ebullire  votcuaa  annone^ 
a  daamonibua  devorataa,  et  vocea  exproba- 
tionia  auditaa.] 

EBULLIUH,  Ebullitio,  Gali.  Bouillon. 
Vetus  Scheda  apud  Mabillonium  tom.  5. 
Sanetorum  Ordin.  S.  Benedieti  pag.  68  : 
Anno  1149.  Deo  permittente  et  volente 
pioa  martyres  manifeatare,  e  loco  in  quo 
aepulti  jacebant,  aeilicet  aùb  lapide  Prea- 
byterii,  EbulUum  aanguinia  exiUvit,  etc. 
Infra_ppst  :  Secundum  Ebullium,  eie. 

1  EBULUH,  iXXééopoc,  Helleborue.  Sup- 
plem.  Antiquarii. 

:^  EBURATUS,  [Ebore  ornatus.  Plaut. 
Stich.  2.  2. 58.  Lecti  Eburati.  aurati.  Id. 
Aul.  2.  1.  46.  Eburata  vehicula.  Lam- 
prid.  Elagab.  4.  Sella  Eborata,  an  argen- 
tata. Adde  Varr.  apud  Non.  8.  254.] 

0  EBUTARIUS.  Gharta  immunit.  prò 
monast.  S.  Galli  apud  Murator.  tom.  5. 
Antiq.  Ita!,  med.  aavi  col.  961  :  Cunctoa 
vero  Èbutarioa  vel  conaulea,  qui  rea  auaa 
trofiliderunt  eidem  eccleaiaa^  vel  antea 
tradituri  aunt,  in  perpetuo  auo  (sub)  de- 
fenaione  ejuadem  eccleaiaa  per  nane  noe- 
tram  auctoritatem  conaiatant.  Ubi  legen- 
dum  suspieor,  Tributarioa  vel  cenaucUea, 

j  EBUTxRATUH  Lag,  Ex  quo  butyrum 
expressum  est,  in  Medicina  Salerà,  pag. 
201.  edit.  1622. 

1  EGANTARE.  Vana  spe  deludere,  ver- 
bis  fallacibus  laetare.  Epistola  Anonymi 
ann.  1204.  de  capta  urbe  Gonstantino- 
pol.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col. 
785  :  Quo  facto,  iuvenia  Imperator  Ecan" 
tavit  nobia,  quod  toti  exercitui  per  annum 
integrum  victualia  largiretur,  et  quod 
decem  millia  equitum  ad  annuum  Tema' 
Sanctaa  aiu:curaum  ad  aumtua  auoa  haberet, 

^  EGBASIS,  [Figura  est,  Latine  excur- 
sus, seu  digressio,  cum  ab  oratione  Ins- 
tituta  obiter  ad  alia  excurritur.  Serv* 
ad  2.  G.  209.] 

EGBOLUH.  S.  Augustinus  in  Breviculo 

eollat.  8.  cap.  18  : Miaaoa  peterent  di- 

vinoa  Codicea  exurendoa, et  qui  ab  eo 

vellent  aliqua  Ed}ola,  aut  quodcunque 


EGG 


ECO 


EGC 


223 


acàpere^  eie.  Occurrit  rursum  cap.  15. 
ubi  Interpres  putat  Ecbolum  hic  suini 

Sro  parte,  aut  iragmento  divinoram  Go- 
Icum,  quos  integros  tradendos  a  Chris- 
tlanis  imperabant  Tyranni. 

ì  ECCENTROS,  ^xxevrpoc,  Habens  cen- 
trttin  a  centro  terra  diversum.  Utltur 
Martianus  Capella. 

^  EGCENTRIGU8,  Ixxevrpixic»  Eadem  no- 
tlone,  apud  Astronomos. 

^  ECfiERERE,  Ecce,  per  Cererem,  in 
vet.  Glossar,  ex  Cod.  Reg.  7618.  Becere^ 

2»ad  Plaut.  et  Terent.  vide  Eccire  et 
eurs.  Ifb.  1.  Exerc.  critic.  pag.  21.    • 

3|c:  ECCHBUMA,  [Effuslo  :  a  yìhù,  fùndo. 
Plaut.  Pcsn.  8.  8.  87.  Ibi  te  replebo  un- 
guenta m  Eccheumatis.] 

^  ECCIRE,  Idou,  Ecce.  Gloss.  Lat.  Or. 
Sangerm. 

1.  ECCLESIA.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Conven- 
ttia,  'ExxX-nv^a.  Gloss.  Lat.  MS.  Regium  : 
Eccle8ia,Évoeat%o,  velcollectio,  conventus. 
Gloss.  MSS.  ad  Ganones  Goncil.:  Eecle- 
sia,  Convocano:  [Lib.  1.  Maccab.  8.  18  : 
Congregavit  JtLaàs  congregationem  fide" 
Uum  et  Ecclesiam  aecum.]  Amalarius  lib. 
8.  de  Eccl.  offic.  cap.  2  :  Ecclesia  est  con- 
voeatuspopulus  per  ministros  Ecclesia  ah 
eo  qui  faat  unanimes  habitare  in  domo, 
fysa  domus  vocatur  Ecclesia,  quia  Eccle- 
Siam  continet.  Epistola  Gyrilli  Alexan- 
drini  Patr.  Alexandr.  inscrlpta  Aurelio 
et  Valentino  Episcopis  et  omni  sanctffi 
Congregationi  in  Cartbaginensl  Synodo 
congregata  sic  Claudi  tur:  Et  alia  manu. 
Deus  et  Dominus  sanctam  Ecclesiam,  ià 
est,  congregationem  custodiate  Edictum 
Constantini  et  Licinii  prò  Ghristianis 
apud  Lactantium  lib.  de  Mortibus  per- 
secutor.  num.  48.  Corpus  Christianorum 
vocat,  quod  Ghristiani  ipsi  Ecclesiam  : 
QusB  omnia  corpori  Christianorum  prò- 
tinus...  tradi  oportebit.  Et  mox  :  Quo- 
niam  iidem  Christiani  non  in  ea  loca 
tantìmif  ad  qusB  convenire  consueverunt, 
eed  alia  etiam  habuisse  noscuntur  cui  jus 
Corporis  eorum,  id  est  Ecclesiarumy  non 
hominum  singulorum  pertinentia.  Ano* 
nymus  in  8.  Rhetoricor.  Aristot.  pag. 
1d5:  'ExxXviff^a,  \lytxtu  Stocv  ovvSpouY)  yi- 
vqtai  icoXX£&v  xapiv  tivòc  ^ouXnc  xa\  tni^Hù^. 
Ammonius  :  tV  ixxky\<tlaw  eXsyov  o\  AOy}- 
VQttoi  TTjv  oiSvo8ov  T&v  xaT^  Tnv  icóXiv.  [Qua 

notione  etiam  Gonventui  Monachorum 
applicatur  a  S.  Bernardo  in  Epist.  ad 
Episc.  Suessionensem  tom.  1.  edit.  Ma- 
bill.  1890.  col.  261  :  Quod  juris  est  Mo- 
nasterii  suiperdat  propter  verbum  incaute 
a  se  inconsuUeque  prolatum,  et  absque 
JScelesisi  suss  assensu.] 

Ita  vocem  banc  Grscam  sumi  passim 
notum  est  ;  sed  postea  prò  loco  Ipso  in 
quo  congregationes  flunt,  usurpari  cob- 
pit«  proTnde  prò  tempio  seu  aedo  sacra 
poDlico  pietatis  exercltio  et  cultui  di- 
vino destinata,  in  quam  convenit  fide- 
lium  ccetus.  Quod  nuperum  non  esse 
arguunt  qua  leguntur  apud  S.  Paulum 
1.  Gor.  11.  Nam  cum  dixisset  vers.  18. 
Quum  eonvenitis  in  Ecclesiam,  mox  versu 
20.  repetens,  quum  eonvenitis  eodem  loci 
indicans  cxxXY}dav  non  tam  denotare 
multitudinem  eorum  qui  conveniebant, 
quam  locum  in  quem  conveniebant.  Et 
vers.  22  :  Enimvero  num  demos  non  ha~ 
beiis  ad  edendum  et  bibendum  f  an  Ec~ 
clesiam  Dei  contemnitisf  Ubi  Ecclesia 
prò  domo  in  quam  convenitur  sumi 
certum  est.  S.  Au^ust.  Epist.  157  :  Sicut 
appellamus  Ecclesiam,  bcksilicam  qua  con- 
ttnetur  populus,  qui  vere  appellatur  Ec~ 
cìesia,  ut  nomine  Ecclesiss,  id  est,  populi 
qui  continetur,  significemus  locum  qui 
continet.  etc.  Idem  in  Qusst.  super  Le- 
vitlc.  lib.  8.  qusst.  57  :  Ecclesia  dicitur 


locus,  quo  Ecclesia  congregatur.  etc.  Ge- 
rardus  Episcopus  Gameracensis  in  Sy- 
nodo Atrebatensi  ann.  1025.  cap.  8  : 
Porro  ipsa  domus  idcirco  vocabulum 
habet  Ecclesias,  quia  continet  Ecclesiam, 
id  est  populum  convocatum  ab  eo  qui  fa» 
cit  unanimes  habitare  in  domo.  S.  Ger- 
manus  Patr.  GP.  in  Tbeoria  Mystica  : 
'ExxXYjfffa  Ìt:\  vab;  0eoO,  Tépievoc  ariov, 
oTxoc  icpocreu^Tjc,  ouvecOpoiaic  XaoO,  etC.  Liac- 

tantius  lib.  de  Mortib.  persecator.  num. 
12  :  In  alto  enim  constttuta  Ecclesia  ex 
palatio  vidiAatur.  [<m»  TertuUian.  de  Ido- 
lol.  cap.  7  :  Tota  die  in  hanc  partem 
zelus  fldei  perorabit,  ingemens  Christia" 
num  ab  iaolis  in  Ecclesiam  venire,  de 
adversarii  officina  in  domum  Dei.  vide 
etiam  ForcellinumJ 

PrimsB  Ecclesise  Komae  a  Beato  Petro 
constructa  et  consecratsB  dedicationem 
referunt  vetera  Martyrologia  die  Kal. 
Aug.  Qu»  autem  Illa  sit,  et  an  adbuc 
supersit,  disquirunt  in  primis  Fran- 
ciscus  Maria  Florentinus  ad  vetus  Mar- 
tyrolog.  Lue»  evulgatum  exerclt.  11.  et 
Gardin.  Bona  lib.  1.  Rerum  Liturgie, 
cap.  19.  n.  1. 

Primam  vero  Ecclesiam  palam  et  pu- 
blice  a  Ghristianis  conditam,  eam  esse 
Romse,  quam  S.  Salvatoris  vocant,  tra- 
dit  Nicolaus  PP.  Epist.  7.  ad  Michaelem 
Imp.  :  Ecclesia  Salvatoris,  quss  ab  auctore 
vocatur  Constantiniana,  et  quss  prima  in 
tote  terrarum  orbe  constructa  est. 

Prima  denique  in  honorem  Deiparse 
ffidiflcata.  fuit  Diospolitana,  seu  Lid- 
densis,  18.  miliarib.  ab  Hierosolymis, 
quam  a  SS.  Petro  et  Jeanne,  ipsa  adhuc 
vivente  Deipara,  ut  et  ejusdem  in  ea 
repositam  imaginem  a  S.  Luca  depic- 
tam,  testatur  Joannis  Damasceni  seu 
Orientalium  Synodica  ad  Theopbylum 
Imp.  pag.  115.  De  qua  legendi  praterea 
Simeon  Logotheta  in  Leone  Armenie  n. 
5.  et  Anonymus  de  imagine  Deipara 
quam  Romanam  vocabant,  apud  Lam- 
becium  lib.  8.  de  Bibliotta.  Gassar,  pag. 
880.  Id  alii  Tortosffi  seu  Antarado  in 
Syria  adscribunt  :  illic  enim  Ecclesiam 
diva  Yirgini  a  Petro  et  Paulo  cum  An- 
tiochiam  properarent,  propriis  manibus 
adiflcatum,  ex  veteri  tradi  tiene  scribit 
Willebrandus  de  Oldenburgo  in  Itine- 
rario Terra  Sancta.  Vide  qua  de  hac 
ade  adnotamus  ad  Joinvillam  pag.  98. 
Sed  et  in  Tabularlo  Ecclesia  Garnotensis 
exstat  Gharta  Jean.  Regis  Francia  ann. 
1856.  qua  is  memorat  scriptum  esse  in 
libris  antiquis  ejusdem  Ecclesia,  eam 
ab  antiquissimo  tempore  fundatam,  vide- 
licet  adhuc  vivente  beata  Maria  virgine 
gloriosa,  [Sed  hadc  ut  credantur  omnia, 
fide  opus  est,  non  Griticorum  inqui- 
sitione.] 

Ecclesia,  nude  prò  Gathedrali  apud 
Procopium  lib.  2.  de  Bello  Persico  cap. 
9.  ubi  de  Antiochena  urbis  di rep tiene  a 
Ghosroe  Persarum  Rege  :  'Ec  Tb  ispbv 

àicè  TTìc  o^xpac  xatiSaivev,  Sinp  IxxXviatav 
xaXoOaiv.  Et  cap.  10  :  ^^  \ih  o2v  cxxXi]9ta, 
xaOotpsOsfoYic  TTic  iróXe»c,  éXs^fOr)  |i6vv),  etC. 

1  Ecclesia,  nude  etiam  prò  Parochia. 
Gharta  ann.  1095.  apud  Lobinellum 
Hist.  Britan.  tom.  2.  col.  145:  Pateat 
igitur  donasse  me  S.  Martino...  mei  juris 
Ecclesiam  quam  in  parrochia  Redonensis 
Ejìisc.  sitam,  in  honorem  B.  Audoeni  Ar- 
chiprsRsulis  Rotomag.  exstructam,  quam 
Ecclesiam  de  Revocaria  vocant. 

o  Sic  nostris  etiam  Esglise,  prò  Paro- 
chia districtu  et  territorio.  Lit.  remiss, 
ann.  1885.  in  Reg.  127.  Ghartoph.  reg. 
eh.  1  :  Iceux  mariez,  qui  estoient  taver~ 
niers,  alerent  boire  et  essaier  en  l'Esglise 
d'Ardin,  qui  est  forte  des  vins  de  Mabile 


Ratande.  Alia  ann.  1406.  in  Reg.  160. 
eh.  858  :  Jehan  le  Telier  estoit  demourant 
en  V Esglise  de  Warmileouasses,...  et  Mar- 
tin le  Telier  à  BuUes,  assez  prés  d'icelle 
Esglise.  Yglise,  prò  Eglise,  non  semel  in 
Testam.  ann.  1817.  inter  Probat.  Hlst. 
Sabol.  pag.  879. 

1  Ecclesia,  Domus,  ut  videtur,  Gurio- 
nis.  Gali.  Le  Presbytere.  Ganones  Hi- 
bern.  apud  Marten.  tom.  4.  Anecd.  col. 
4  :  Nemmi  Clericorum  aufferri  debet  ìocus 
quem  anni  circulo  inhahitaverit,  super 
quem  Ecclesiam,  id  (id  est)  domum  suam 
ssdifiraverat...  In  hac  Synodo  judicatum 
est  :  In  quocumque  loco  Sacerdos  ssdifica' 
verit  Ecclesiam  suam.  id  (id  est)  domum 
suam  in  uno  anno,  hsBrMitas  ejus  erit 
sempUemum. 

^  Eglise,  eadem  acceptione,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1460.  ex  Reg.  190.  Ghartoph. 
reg.  eh.  117:  Le  suppliant  et  son  compai- 
gnon  entrerent  deaans  V Eglise,  en  la^ 

Suelle  Hs  trouverent  une  (emme,  qui  se 
isoit  chambriere  du  cure  dudU  Iteu  de 
Bricu,  couchée  en  una  lict,  etc.  Eodem 
nomine  appellatur  Eremita  habitacu- 
lum,  cui  scilicet  capella  seu  sacellum 
adjunctum  est,  in  aliis  Lit.  ann.  1467. 
ex  Reg.  195.  eh.  151  :  Ung  hermite  qui... 
faisoit  sa  demeure  en  une  petite  Eglise, 
nommée  Nostre  Dame  de  Primecumbe,... 
prés  Sommieres. 

1  Ecclesia,  Monasterium.  Gharta  anni 
1176.  apud  Miraum  tom.  1.  pag.  718. 
col.  2.  prò  Monachis  Marchianensibus  : 
Vinagium  et  pidagium  de  omni  vino, 
quod  Fratres  dueunt  ad  Ecclesiam^  ad 
opus  suum,  per  transitus  nostros  libere 
transire  et  nihil  omnino  a  ductoribus 
vini  exigere,  etc.  Gharta  ann.  1166.  Hist. 
Eccl.  Meld.  tom.  2.  pag.  54:  Ego  An- 
soaldus  Dei  patientia  uompendiensis  Ec" 
desia  humiìis  minister.  Idem  infra  dici- 
tur  Abbas  Compendiensis.  Statuta  MSS. 
Augerii  II.  Epfsc.  Gonseran.  :  In  mrtute 
sanctm  obedientits  prsscipimus,  ne  aliquie 
MoMichus  solus  absque  uno  saltem  Mona- 
che socio  in  vUlis  seu  Ecclesiis  commo^ 
retur,  id  est,  Prioratibus,  a  majori  Mo- 
nasterio  fere  pendentibus,  quo  mittl 
solebant  Monachi,  vulgo  dicti  Obedien- 
ttani, 

^  Gharta  Auberti  Latiniac.  abb.  ann. 
1228.  in  Ghartul.  Gampan.  fol.  280.  col. 
1  :  Cum  discordia  verteretur,  inter  noòi' 
lem  virum  Theobaldum  illustrem  comitem 
Campani»  et  Brias  palatinum  ex  una 
parte,  et  nos  ex  altera,  super  giste  quod 
idem  Comes  dicebat  se  habere  prò  volun- 
tate  sua  in  Ecclesia  nostra,  quotienscum" 
que  ad  Ecclesiam  veniébat  :  tandem  prò 
remedio  animss  suss  et  antecessorum  suO" 
rum  cuimensuravit  idem  gistum  ad  centum 
libras  Pruvinensis  monetss . . .  ConcessU 
suprcuiictus  comea  . .  •  dtAOS  mairicularios 
in  Ecclesia,  unum  carpentarium,  etc. 

<»  EccLESiiE  APOSTOLICA.  Vide  Apos- 
tolicsB  Ecclesim  et  librum  de  Goncordia 
S.  et  1.  lib.  7.  cap.  17. 1 6.  et  7.  et  cap.  4. 
I  7.  Gangio  sunt  Gathedrales  omnes, 
Fetro  de  Marca,  Quas  apostoli  funda- 
verant. 

^  Ecclesia  Articxtlaris,  Ab  alia  de- 
pendens,  alterius  membrum.  capella, 
apud  Leuckfeld.  in  Antlq.  Walckenrled. 
part.  1.  cap.  12.  pag.  179.  ubi  inter  pri* 
vii.  ord.  Gisterc.  illud  recensetur  :  Tarn 
in  Ecclesiis  nominari  capitalibus,  quam 
in  Articularibus  sive  capellis. 

Ecclesle  Baptismales.  ubi  baptis" 
mus  celebratur,  ut  est  apud  Attonem 
Episcopum  in  Gapitul.  cap.  20.  Wala- 
fridusStrabo  lib.  de  Reb.  Éccl.  cap.  80: 
Presbyteri  plébium,  qui  Baptismales  EC' 
clesias  tenent,  et  minoribus  Pretbyteris 


224 


ECC 


ECG 


ECC 


praaunt.  Occurrit  passim,  in  Concilio 
Vernensi  ann.  755.  Meldensi  ann.  845. 
can.  48.  Ravennensi  sub  Joanne  Vili, 
can.  12.  in  Lege  Longob.  lib.  8.  tit.  1.  { 
17.  24.  29.  tit.  10.  S  4.  [«>  Pippin.  1.  18. 
26.  Lothar.  I.  84.]  et  lib.  8.  tit.  47.  In 
Capitulis Caroli  C.  tit.  41.  cap.  11.  [«>Sy- 
noa.  Pontigon.  ann.  876  :  Ecclesias  Bap- 
ti8inale9  quas  plebe$  appellant,]  in  Hist. 
Pergamensi  tom.  8.  pag.  899.  etc.  [Qui- 
bus  in  locis  per  EccleHcu  Baptismales 
fere  debent  Intel  ligi  Parochiales;  quam- 
vis  et  seli»  principales  quandoque  pos- 
sint  intelligi,  in  qaibus  bis  in  anno, 
in  Pascha  scilicet  et  Pentecoste  so- 
iemni  ritu  Baptisma  conferri  consuevit.] 
[o  Cliarta  Hugon.  abb.  S.  Dion.  in  Cbar- 
tul.  episc.  Paris,  fol.  29  :  Mauricius  Pa^ 
risiensis  emMcopus  in  Novavilla  beati 
Dionisii,,,  Eecleaiam  BaptismaUm  mdifi- 
candam  nobis  benigne  concesHt,  et  ut 
cireatas  et  nnodalia,  et  cetera  parrochia^ 
lia  debita  episcopo  et  archidiacono  per- 
aolvat,  et  fontes,  et  cimiteriunif  campanai 
et  cetera  parrochialia  absque  omni  exeep- 
tionetSicut  matrix  et  baptismalis  Ecclesia 
obtineat,  etproprii  sacerdotis  prsssentia 
gaudeat.]  [^Vide  Baptisterium,  Ecclesia 
Baptismalis.] 

^  Ecclesia  Capitalis,  Aliarum  ca- 
put, a  qua  alise  dependent.  Vide  supra 
Ecclesia  Articularis. 

Ecclesia  Cardinales,  ausa  vulgo 
Parochiales.  Charta  Caroli  III.  Imp.  et 
Ludovici  Imp.  ann.  908.  apud  Cselesti- 
num  et  Ughellum  in  Episcop.  Bergo* 
mensib.  :  Monasteriis,  Xenodochiis,  vel 
Ecclesiis  baptismalibus,  aut  Cardinalibus, 
seu  Oraculis,  etc»  Vide  Cardinalis. 

Ecclesia  Castellana.  Ordericus  Vi- 
talis  libi  8.  pag.  499:  Goisfredus  autem 
Gomerdi  municeps  eundem  cum  thesauro, 
quem  ferebatj  honorifice  detinuit^  et  ma' 
gistratum  Castellanm  Ecclesiss,  ubi  4. 
erant  Canonici,  usque  ad  mortem  conces- 
siti id  est,  Ecclesisa,  quse  in  Castello 
erat  :  diversa  ab  ea,  quam  vulgo  Extra-- 
muraneam  vocabant. 

Ecclesia  Cathedralis,  Episcopalis, 
qua  Episcopus  sedet  in  Cathedra.  Vide 
Concilium  Tarraconense  ann.  516.  can. 
alt.  et  in  voce  Cathedra. 

Ecclesia  Catholica,  dicitur  nostris 
qu8B  in  toto  orbe  diffunditur,  quam  gè» 
neraliter  omnes  amplectuntur,  ut  est 
apud  Optatum  lib.  1.  et  in  Decreto  Julii 
I.  PP.  apud  Ivon.  lib.  1.  Decret.  qum  per 
totum^  terrarum  orbem  diffunditur,  ut  alt 
S.  Augustinus  Epist.  l07.  Qaod  ejus 
cultus  per  omnes  pene  mundi  terminos 
emanavit,  Catholica  vel  universalis  vo- 
caturj  ut  Boetius  lib.  de  Sancta  Trini- 
tate.  Non  enim.  inquit  Isidorus  lib.  8. 
Orig.  cap.  1.  et  lib.  1.  Sentent.  cap.  19. 
n.  6.  sicut  conventicula  haretieorum,  in 
aliquibus  regionum  partibus  coarctatur, 
sea  per  totum  orbem  terrarum  dilatata 
diffunditur.  Adde  eumdem  lib.  1.  de 
Ecclesiasticis  officlis  cap.  1.  Marius 
Mercator  lib.  Subnotat.  cap.  9.  i  7.  pag. 
88  :  Ecclesia  universalis,  quam  Grasco  ser- 
mone Catholicam  dicimus.  Vincentius 
Lirinens.  Commonitorio  I  :  In  iosa  Ca~ 
tholica  Ecclesia  magnopere  curandum  est, 
ut  id  teneamus  quod  uotgue,  quod  semper, 
quod  ab  omnibus  creditum  est  ;  hoc  est 
enim  vere  propHeque  Catholicum,  etc.  Et 
cap.  25  :  Cathólicum  vere  esse  alt,  qui  in 
flck  flxus  et  stabilis  permanens,  quidquid 
universaliter  antiquitus  Ecclesiam  Catho- 
licam tenuisse  cognoveritf  id  solum  sibi 
tenendum  credendumque  decemit.  Seri- 
bit  Lactantius  lib.  4.  cap.  80.  singulos 
ccetus  hsBreticorum  existimasse  suam  esse 
Ecclesiam  Catholicam,  et  Cathollcos  vo- 


luisse  videri  et  dici,  cum  primam  hanc 
esse  Ecclesia  Cbristianss  conditionem 

Ero  certo  habarent  :  sed  cum  id  probare 
aud  possunt,  eo  res  veniebat,  ut  eam- 
dem  nostris  tandem  ultro  concederent  ; 
quod  non  semel  Insinuat  S.  Augustinus 
lib.  de  Vera  relig.  cap.  7.  lib.  de  Util. 
creden.  cap.  7.  et  Contra  EpIst.  Mani- 
chsBi  cap.  4.  Ulne  magna  Illa  de  hoc 
titulo  Controversia  Inter  Cathollcos  Ro- 
manos  et  Donatistas,  de  qua  Idem  Au- 

gustinus  lib.  8.  Contra  Crescon.  in 
revic.  CoUat.  8.  cap.  8.  Epist.  48.  168. 
et  alibi  seepe,  Collat.  III.  Carthag.  cap. 
101.  Optatus,  Tertullian.  et  Pacianus 
Epist.  1.  ad  Sympronianum,  cujus  hsec 
sunt  :  Ne  sastues,  Fraler,  Christianua 
mihi  nomen  est,  Catholicus  vero  coqnO' 
men,  etc.  Vide  Gregorium  Turon.  lio.  6. 
cap.  40. 

Catholica  nude,  dieta  olim  Eccle- 
sisa  Catholicorum,  cum  eas  etiam  hs- 
retici  ipsi  hac  appellatione  agnoscerent. 
S.  Augustinus  contra  Epist.  Manich. 
cap.  4.  In  Catholicss,  inquit,  Ecclesiss 
gremio  me  tenet  ipsum  nomen  Catholicss: 
quod  non  sine  causa  inter  tam  multas 
hsereses  sic  ista  Ecclesia  obtinuit,  ut  cum 
omnes  Piasretici  se  Catholicos  dici  velint. 
auserenti  tamen  peregrino  alicui  ubi  ad 
Catholicam  conveniatur,  nullus  hsBreti- 
corumy  vel  basilicam  suam,  vel  domum 
audeat  estendere.  Concilia  Catholicss,  in 
lege  1.  Cod.  de  Episc.  (1,  8.)  id  est,  Cle* 
rus  EcclesiSB  Catholic». 

CatholiCìG  dieta  praterea  majores 
et  Episcopales  civitatum  Ecclesia,  quod 
omnium  quodammodo  essent,  nec  uni 
plebi  addicta,  ut  parochiales  :  vel  quod 
ea  viris  ac  fé  mi  ni  s  paterent,  ut  etiam 
parochiales.  Ita  Epipnanius  in  Haresi 
Arianorum  majorem  Ecclesiam  urbis 
Alexandria  xa9oXixr,v,  ut  Damascenam 
Theopbanes  ann.  2.  Justiniani  Rbino- 
thmeti,  Sophianam  Ancyra  in  Galatia 
Eleusius  in  Vita  S.  Theodor!  Syceota 
num.  58.  89.  magnam  Ecclesiam  CP. 
rr^v  xaO'SXou  Nlcephorus  lib.  15.  cap.  22. 
vocant.  Sed  et  auctor  est  Ouilleterius, 
nuperus  et  erudltus  Scriptor,  in  Athenis 
hoaiernis  pag.  214. 271.  Ecclesiam  eJus- 
dem  Urbis  Cathedralem  Catholicon  vul^o 
a  Gracis  appellar! .  Sane  in  Vita  S.  Nili 
Junioris  pag.  72.  et  128.  xaOoXtxviv  sxxXv}- 
vt'ocv  Episcopalem  vertit  Caryophyllus. 
\^  Vide  Marin.  in  Pap.  Dipi.  num.  75. 
not.  4.  pag.  257.  et  Coustant.  in  Epistol. 
Pontif.  pag.  885.  not.  a  et  1057.1 

CatholiCìE  Ecclesia,  dieta  etiam 
Parochiales.  Jo.  Diaconus  in  Episcopis 
Neapolitanis,  in  Sotere  :  Hic  Catholicam 
Ecclesiam  beatorum  Apostolorum  in  civi- 
tate  constituitj  et  plébem  post  S.  Severum 
secundus  instttuit.  Occurrit  praterea  in 
Bulla  Benedicti  Vili.  PP.  Ind.  I.  apud 
Ughellum  in  Episcop.  Portuensib.  tom. 
1.  pag.  189.  [Hac  etiam  notione  accipi 
videtur  in  Canonibus  Hibern.  tom.  4: 
Anecd.  Marten.  col.  4  :  Quod  si  mundialis 
hominis  pecunia  ablatasit  ab  Ecclesia,  et 
Ecclesia  sit  Catholica  et  ab  omni  censu 
libera^  damnum  Domino  restituetur,  et 
usura  ejus  erit  Ecclesiss.]  Apud  Gracos 
virorum  Monasteria  et  in  eis  constructa 
oratoria  viris  tantum,  mulierum  mulie- 
rlbus  patent  ;  quod  de  Sanctimonialium 
Monasterlis  omnino  prodit  Auctor  Vita 
S.  Nili  Junioris  pag.  70.  Quod  etiam 
apud  Latinos  obtinuisseiniisdem  Sanc- 
timonialium Monasterlis,  seu  potius 
oratoriis,  ubi  interdlctum  viris  Ingres- 
sum,  praterquam  Presbyteris  ad  agenda 
Missarum  solennia,  testatur  Anonymus 
in  Vita  S.  Lioba  cap.  1.  ut  vicissim 
mulieribus    in  Monachorum  oratoria, 


cap.  22.  nraterea  Vita  S.  Theofredi  cap.* 
9.  vita  S.  Leutfredi  cap.  6.  Anonymus 
in  Mirac.  S.  Bertini  lib.  2.  cap.  12.  etc. 
Vide  Greg.  M.  lib.  4.  Ep.  44.  Ea  vero 
Ecclesia,  qua  viris  et  mulieribus.  qua- 
les  sunt  paroBcia,  patent,  xacdoXtxacl 
dicuntur,  seu  generales  :  atque  hac 
notione  usurpant  passim,  Synodus  Trai- 
lana  can.  59.  Codmus  de  Offic.  cap.  1. 
Leo  Grammatic.  pag.  459.  472.  [Symeon 
Logotheta  in  Micnaele  n.  11.]  Jo.  Anag- 
nosta  de  Excisa  Thessalonlca  cap.  20. 
Vide  Eleusium  in  Vita  S.  Theodor! 
Syceota  n.  85.  praterea  Gloss.  med. 
Gr89cit.  in  KaOoXixiQ.  Sed  et  inde  apud 
Messanenses,  Ecclesia  Gracorum  etiam- 
num  Catholica^  nude  appellatur.  quic- 
quid  dicat  Bonflllus  Constantius  in 
Messana  lib.  8.  pag.  21.  Porro  In  maio- 
ribus  civitatibus  ab  ipsis  fere  Christia- 
nismi  initiis,  Presbyteri  per  singulas 
regiones  erant  dispertiti,  quo  morien- 
tlbus  facilius  subvenirent  :  qui  quidem 
domicilia  sua  habebant  Juxta  suam 
quisque  Ecclesiam,  ut  est  apud  Epipha- 
nium  in  haresi  Arianorum  :  atque  inde 
origo  variarum  in  urbibus  Ecclesiarum 
parochialium. 

Ecclesia  Cemeterialis,  seu  Tem- 
plum  cemeteriale,  apud  Lambertum  Ar- 
densem  pag.  166  :  Sepuìtus  est  in  Tempio 
Cemeteriali  juxta  sepulchrum  uxoria  suss* 

^  Ecclesia  Civica,  Qua  est  intra  ci- 
vitatem.  Charta  ann.  1286.  in  Suppl.  ad 
Miraum  pag.  142.  col.  1  :  Retinentea  no^ 
bia....  medietatem  oblationum,  .  .  .  qiue 
fieni  in  denariia, .  .  .  aive  projiciantur  vel 
ponantur  in  truncho  infra  Eecleaiam 
dvicam,  vel  extra. 

0  Ecclesia  Chrismailis,  Eadem  qua 
Baptismalis  et  Parochialis,  Charta  Ma- 
nass.  episc.  Aurelian.  ann.  1158.  in  Char- 
tul.  S.  Aviti  :  Capellam  illam,  quts  est 
CobolUs  (Jieg.  de  Esqueboliis)  tn  villa 
beati  Aviti,  quas  usque  ad  tempus  nostrum 
aine  proprio  aaeerdote  et  aine  cimiterio 
extiterat,  criamalem  conatituentea  Eecle- 
aiam, proprium  sacerdotem  et  cimiteriwn 
ei  addiximus. 

^  Ecclesia  Collegiata,  vel  CoUegia^ 
lis,  Qua  est  Collegii  Canonicorum.  Voces 
Recentioribus  notissima. 

^  Ecclesia  Conventualis,  In  qua  est 
collegium  canonicorum  vel  monacho- 
rum. Vide  in  Conventua  5. 

Ecclesia  Curiata,  Parochiales, 
quibus  prasunt  Curiones,  apud  Her- 
mannum  Lerbeckium  in  Chronico  Co- 
mi tum  Schawemburgens.  pag.  7.  [Con- 
cilium Salmuriense  ann.  1818  :  Ad  of li- 
cium  Archidiaconorum  apectat  examinatio 
Clericorwn  ad  aacroa  Ordinea  et,...  ckd 
Curataa  Eccleaiaa  promovendorum.  Vide 
Curata  Eccleaia^ 

^  Ecclesia  Ijecimalis,  Qua  alteri 
decimam  debet.  Martyrol.  eccl.  Pistor. 
tom.l.  Biblioth.  Pistor.  pag.  54:  Eccleaia 
S.  Vitalia  eat  Decimalia  et  auburbana 
eapituli  majoria  eccleaiss  Piatorienaia. 

^  Ecclesia  Decimata,  Qua  jus  habet 
percipiendi  decimam.  Charta  Ludov. 
reg.  Germ.  ann.  905.  inter  Probat.  Hist. 
S.  Emraer.  Ratisbon.  pag.  97:  Tradidit 
idem  Druant  Eecleaiam  decimatam,  ca- 
aam  cum  curte,  etc. 

Ecclesia  Dicecesana  ,  Parochialis, 
in  Lege  Wisigoth.  Ut.  6^  |  6.  Vide  Dias- 
ceaia. 

1  Ecclesia  de  Domo,  Italis  Ecclesia 
Cathedralis  quam  vulgo  vocant  il  Duomo. 
[^  Germanis  etiam,  prasertim  In  Ar- 
chiepisco()i  Coloniensls  dioecesi.]  Vita 
B.  Henrici  Baucenensis  tom.  2.  Junli 
pag.  874  :    Circa  plateam  Eccleaim  de 


ECG 


ECO 


ECO 


225 


Domo.  Vide  Domus  2.  lin.  Domua  nude 
stiofìif  eie. 

EccLESiiE  EpiscoPAiiEs,  Majores,  qusa 
sub  disposi tione  Episcopi  sunt.  Ita  in- 
terpretatur  Savaro  de  ficclesiis  Glaro- 
mont.  lib.  1.  cap.  84. 

•  Ecclesia  Filialis,  Qusb  alteri  sub- 
Jecta  est,  necproprium  habet  sacerdo- 
tem.  Gharta  wernh.  episc.  Patav.  ann. 
1906.  apud  Pez.  tom.  6.  Anecd.  part.  2. 
pag.  2fò.  col.  2  :  Annectimue  .  .  .  allerum 
madttcm  juqer  vinearum  ibidem,  et  duae 
Ecclesias  filiales ,  etc.  Vide  Ecclesia 
mater. 

Ecclesia  Forensis,  Parochia,  res- 
pectu  majoris  Ecclesia.  Gbron.  Montis- 
Sereni  ann.  1151.  de  quodatn  Hallensis 
Ecclesise  Ganonlco  :  Qui  Forensi  Ecclesim 
jamper  annos  14.  praserat,  mortuo  Prte- 
posito  eubstUuere  modis  omnibus  inten^ 
deòat. 

ì  Ecclesia  Imperatoris,  Imperatri- 
cisj  et  Comitum  ac  Vassallorum,  in  Gapi- 
tul.  Garoli  Gal  vi  tit.  52.  eadem  no  tione 
qua  infra  Regales. 

•  Ecclesia  Incastellata,  Ad  mo- 
dum  castri  aut  castelli  munita.  Gonstit. 
Petri  I.  reg.  Aragon.  ann.  1200  :  Eccle- 
sias quoque  incastellata^  sub  eadem  pacis 
et  treugss  defensione  constituimus,  Goarta 
Jacobi  I.  Itidem  reg.  Aragon.  ann.  1263  : 
Ecclesias  autem  iUas  in  nac  defensione 
non  ponimus,  in  quibus  castella  sunt 
facta.  Vide  Incastellare. 

•  Ecclesia  Inreconciliata.  Vide 
infra  Ecclesia  reconcUiata. 

•  Ecclesia  Laicorum,  Pars  ecclesias, 
quffi  Navis  dicltur,  in  qua  laici  consis- 
tunt.  Gonstit.  monast.  S.  Petri  mentis 
tom.  2.  Monum.  sacr.  antiq.  pag.  437  : 
Sciendum  autem  quod  in  Ecclesia  laico- 
rum, qua  navis  dicitur,  loqui  lic^it  de 
licentta  de  utilibus  et  honestts. 

1  Ecclesia  Libera,  id  est,  sine  per- 
sona. Ita  legitur  in  Gharta  Henrici  Leo- 
diens.  Episc.  tom.  3.  nov.  Gali.  Ghrist. 
Instr.  col.  154.  Gum  Episcopi  Ecclesias 
Monasteriis  concedebant,  illas  persona- 
tui  obnoxias,  aut  ab  ilio  Liberas  inter- 
dum  statuebant.  Liberas  erant  Ecclesias 
a  persona,  cum  extincto  pastoris  seu 
personts  titulo  hujusmodi  Ecclesiis  per 
vicarios  deserviebatur.  Gum  vero  perso- 
natui  erant  obnoxias,  Glericus  deligeba- 
tur  qui  Ecclesias  titulo  et  aliqua  prò- 
ventuum  parte  gaudebat,  reliquo  in 
Monacborum  Ganonicorumve  usus  con- 
cesso, qui  illi  Ecclesias  Vicarium  com- 
mittenaum  curabant.  Personatu  autem 
vacante,  rursum  Ecclesia  ab  Episcopo 
impetrabatur  per  prastationem  quam- 
dam,  Altarium  redemptionem ,  vulgo 
nuncupatam. 

o  Ecclesia  Major,  Eadem  quas  Ma- 
trix, Gathedralis.  Gharta  Gonradi  episc. 
Traject.  ann.  1088.  in  Batav.  sacr.  pag. 
135  :  Ut  omnes  ecclesia  pradicta  matrici 
Eccita  sive  majori  pradicta,  perpetuis 
temporibus  sint  subjectse.  Interdum  a 
Gatnedrali  distinguìtur,  ut  videre  est 
mox  in  Ecclesia  minor. 

Ecclesia  Mater,  prò  Gathedrali  in 
Synodo  Romana  sub  Silvestro  PP.  cap. 
17.  in  Goncilio  Islebonensl  cap.  29.  in 
Gharta  Brunonis  Tullensis  Episcopi, 
etc.  Ecclesia  mater  et  capitalis,  in  Legi- 
bus  Henrici  I.  Regis  Anglias  cap.  19. 
Dicitur  etiam  Ecclesia  Mater,  apud  Ral- 
nardum  Abb.  Gisterciensem  in  institut. 
cap.  d2.respectu  Ecclesia  filia, seM  quam 
Ecclesia  mater  genuit,  et  quas  ab  ea 
profluxit.  Vide  Pater  Abbas, 

Ecclesia  Mater,  Eadem  quas  Baptis- 
malis,  in  Orig.  Murensis  Monasterli 
pag.  34.  35.  Mere  Eglise  de  Paroisse,  in 

in 


Leffibus  vernaculis  Willelmi  Nothi  cap. 
1.  Gharta  Hugonis  Gapetl  Regis  ex  Ta- 
bularlo Fossatensi  fol.  13:  Videlicet  Ec- 
clesias duas,  quarum  una  est  mater  Ec- 
clesia (villas  Mansionum)  in  honore  B. 
Remica,  et  alia  capella  in  honore  S.  Ger- 
mani, etc. 

Ecclesia  Matrix,  Gathedralis,  apud 
Gregorlum  de  Verbor.  signiflc.  cap.  22. 
in  Goncilio  Moguntino  I.  can.  8.  Islebo- 
nensi  can.  9.  apud  Ordericum  Vitalem 
lib.  5.  pag.  548.  551.  etc.  Agobardus  de 
Privilegio  et  Jure  Sacerdotil  cap.  12  : 
Nos  ab  Ecclesia  non  recedimus,  nec  sper- 
nimus  Matrices  Ecclesias  :  sic  legendum 
puto  prò  nutrices.  Godex  Ganon.  Eccle- 
sias Africanas^can.  123  :  ESv  ev  toìc  itarpi- 
xiotc ,  i^Youv  8v  Tale  xaOédpatc ,  entaxoicoc 
à)ieXT)c  Y&vY)Tai.  Matrices  cathedra,  in  Gon- 
ciliis  Africanis  can.  90.  Matrices  nude 
prò  Metropolitanìs  et  Gathedralibus 
apud  Ferrandum  Diac.  in  Brev.  cap.  11. 
17.  88.  [I^nocent.  III.  PP.  in  Epist.  ad 
Abbatem  Alcobatiensem ,  Goncil.  Ulsp. 
tom.  3.  pag.  411  :  Nos  enim  per  Matricem 
Ecclesiam,  Cathedralem  intelligere  volu- 
mus,  non  Romanam.]  [*  Vide  supra  Ec- 
clesia baptismales,] 

Ecclesia  Matricularis,  Eadem  no- 
tione,  in  Ghartis  Ludovici  Pii  Imp.  et 
Ratoldi  Episcopi  Veronensis  apud 
Ughellum  in  Episc.  Veronensib.  pag. 
608.  604. 1072.  et  apud  Helmodum  lib.  1. 
cap.  90. 

Ecclesia  Matricialis  ,  in  Synodo 
Ravennensi  sub  Jeanne  VIII.  cap.  12. 
Matricalis,  in  Epist.  Alexandri  III.  PP. 
apud  Baronium  ann.  1148. 

Ecclesia  Matrix,  Eadem  cum  Bap- 
tismali,  [seu  Parochiali]  apud  Urbanum 
I.  PP.  in  Epist.  decret.  cap.  1.  et  Lind- 
wodum  in  Provinciali  Gantuariensis 
Ecclesias  lib.  3.  tit.  13.  Alexander  III. 
PP.  in  Appendice  Goncilii  Lateranensis 
Ili.  part.  1.  cap.  7  :  Nec  eos  duas  Matrices 
Ecclesias,  quarum  unam  sufficere  sibi 
videbitis,  tenere  permittatis,  Adde  part. 
5.  cap.  3.  [Hist.  MS.  Beccens.  Monast. 
pag.  425:  Oratorium  illud  nunquam  auq- 
mentabitur,  nec  in  Capellam  aut  Matn- 
cem  Ecclesiam  convertetur.  Gharta  ann. 
1183.  tom.  2.  Hist.  Eccl.  Meld.  pag.  25  : 
Censui  et  censeo,  ut  singula  pradicta 
Ecclesia  sint  Matrices  Ecclesia...  et  Ca- 
nonici possideant  et  procurent  Ecclesiam 
de  S.  Romano  ut  Matricem,  etc.  Altera 
ann.  1185.  ibid.pag.  73:  Capellam  quoque 
de  Esbeliaco  statuimus  perpetuis  tempo- 
ribus fore  Matricem  Ecclesiam;  ita  quod 
de  catero  Meldensis  Episcopus  in  ipsa 
primum  instituat  Sacerdotem  ;  Dominus 
Abbas  S.  Germani,  secundum;  Episco- 
pus, teriium,  etc]  [^  Ghart.  ann.  1165. 
ap.  Gudenum  in  God.  Diplom.  tom.  1. 
pag.  251.  Alia  ann.  1315.  ibid.  tom.  3. 
pag.  117  :  Ecclesiam  et  villam  in  Husen, 
qua  Matrici  Ecclesia  in  Lychen  filialis 
existit.] 

o  Ecclesia  minor,  Quas  cathedrali 
subdita  est.  Gharta  ann.  1087.  apud 
Ughell.  tom.  1.  Ital.  sacr.  col.  444  :  Per 
praceptum  sua  confirmationis  corrobora- 
vit  omnetn  terram  sui  episcopii,  tam  ad 
matricem  ecclesiam  pertmentem  infra  et 
extra  civitatem  suam,  quam  ad  cateras 
Ecclesias  majores  et  minores,  videlicet 
plebes  et  capellas ,  sive  monasteria  ad 
pradictam  ecclesiam  respicientia. 

Ecclesia  Obedientialis,  quas  alteri 
Ecclesias  subdita  est.  Gharta  Helias 
Barensis  Archiepisc.  apud  Ughellum 
tom.  7.  Hai.  sacr.  pag.  865  :  Libertavit 
Ecclesiam  omnium  SS.  in  Cuti^  et  Obe- 
dientiales  ejus,  quas  habet  et  habitura  est. 

^  Pro  Gella  seu  praspositura  a  nobi- 


liori  monasterio  dependente ,  occurrit 
in  Vita  B.  Bonfil.  tom.  7.  Sept.  pag.  521. 
col.  1  :  Praterea  quadam  Obeàientialis 
Ecclesia  erat  ipsi  monasterio  in  dicscesi 
Fulginate,  ad  cujus  reaimen  abbas  et  fra- 
tres  de  communi  Consilio  transmittenaum 
Bonfilium  decreverunt.  Vide  infra  in 
Obedientia  1. 

1  Ecclesia  Parochlalis,  Gui  Paro- 
chus  seu  Gurio  prasest.  Passim  occurrit. 

Ecclesia  Patriarchales  Romas , 
Summo  Pontifici  immediate  sublectas. 
Vide  Baronium  ann.  1057.  n.  19.  20.  21. 

Ecclesia  Per  se,  nulli  alteri  Eccle- 
sias subjecta,  id  est.  quas  proprium  Pres- 
byterum  habet,  ad  discrimen  Capella- 
rum,  quas  sub  Parochiis  sunt.  Hincma- 
rus  Remensis  Ep.  7.  ex  Labbeanis  : 
Dicunt  enim  quia  ex  quo  memorari  ab  his, 

Ìui  in  carne  sunt,  potest,  quoniam  ipsa 
ecclesia  per  se  fuit  semper,  et  nulli  alteri 
Ecclesia  fuit  subjecta.  infra  :  Evidenti- 
bus  documentis  invenerunt,  quod  ipsa 
Ecclesia  de  Follanabraio  nunquam  Eccle- 
sia in  Codiciaco  fuerit  subjecta,  sed  Pres- 
byterum  semper  habuerit. 

0  Quas  per  se  stat,  ut  legitur  in  Gh. 
Gileb.  comit.  Glarim.  ann.  1091.  ex 
Ghartul.  Gluniac.  :  Obtinuimus  apud 
Leodicensem  episcopum  Henricum ,  ut 
prsedicta  ecclesia  (S.  Sym^horiani)p0r  se 
stet,  nulli  obnoocia  servituti,  ius  proprium 
habens  baptismi  atque  sepulcri,  nullique 
aliquem  respectum  solvens,  nisi  quatuor 
tantum  denarios  episcopo  Leodicensi,  in 
cujus  parrochia  sita  est. 

^  Ecclesia  Plebesana,  Gul  pMfanus 
seu  paroecus  prasest,  paroscia.  Locum 
vide  in  Plebes. 

1  Ecclesia  Personatui  Obnoxia. 
Vide  Ecclesia  Libera. 

Ecclesia  Plebalis,  seu  Parochlalis, 
in  Gharta  Gonradi  Episcopi  Pataviensis 
in  Ghronico  Reichesperg.  ann.  1156.  -et 
ann.  1169.  Ecclesia  Plebeiana,  in  Historia 
fundatìonis  Goenobli  Melicensis  in  Aus- 
tria pag.  a31.  Vide  Plebs. 

^  ECCLESIA  Plebitanea,  Eodcm  si- 
gniflcatu.  Vita  S.  Arnulfi  tom.  8.  Aug. 
psif^.  246.  col.  2  :  Quodam  tempore,  dum 
cujusdam  vici  plébitaneam  Ecclesiam  esset 
dedicaturus,  etc. 

^  Ecclesia  PrìEbendalis  ,  Eadem 
quas  nunc  CollegitUa  dicitur,  in  qua 
scilicet  Prasbendarii  seu  canonici  deser- 
viunt.  Gharta  Galteri  ann.  1208.  in  Ghar- 
tul. episc.  Paris,  fot.  74.  v»  :  Statuimus 
quod  m  ipsa  ecclesia,  pulsatis  per  horas 
aistincte  Campanie,  certis  horis  et  deter- 
minatis,  tanquam  in  Prabendali  Eccle- 
sia, hora  canonica  celebrentur  honeste.... 
Servitium  Dei  faciant  cum  reverentia  et 
honore,  sicut  %n  magnis  Prabendalibus 
Ecclesiis  fieri  consuevit.  Vide  in  Pra- 
benda. 

•  Ecclesia  Prima,  Ita  appellatur  ca- 
thedralis  Lugdunensis,  In  Facto  inito 
Inter  reg. et  archiep.  capitulumque  Lug- 
dun.  ann.  1320.  ex  Reg.  A.  Gam.  Gom- 
put.  Paris,  fol.  125.  r»  :  Nous  Pierres  par 
la  suffrance  de  Dieu  arcevesques,  Es- 
tienne  doyens,  et  tout  le  chapitre  de  VE' 
glise  premiere  de  Lyon,  etc.  Vide  in&a 
Sedes  2. 

Ecclesia  Principalis,  Gathedralis, 
in  Lege  Wisigoth.  lib.  4.  tit.  5.  S  6. 

1  Ecclesia  Principalis,  Romana,  in 
Sermone  Johannis  Vili.  PP.  ad  Syno- 
dum  Rom.  ann.  877.  ubi  Garolus  Galvus 
renuntiatus  est  Imperator. 

1  Ecclesia  Principalis,  Major,  Bap- 
tismalis  sive  Parochlalis-,  in  Gapltul. 
Garoli  Galvi  tit.  5.  [^  ap.  Tolosam  ann. 
844.]  cap.  7. 

•  Ecclesia  Reconciliata  ,  Jus  de- 

29 


226 


ECG 


ECG 


ECG 


Cima  recaperatum,  vel  restauratum  ; 
decimam  quippe  Ecclesiam  nuncupa- 
ront,  ut  vldere  est  infra.  Gharta  ann. 
circ.  951.  apud  Ughell.  tona.  1.  Ital.  sacr. 
col.  722  :  Compia ,  nlvis,  appendicibusy 
mantibìÀs,  vallunis,  parietinia,  EccUaiia 
reconeiliatia  et  xnreameiliaiia ,  pratia , 
paacuia^  etc.  Vide  in  Reconciliari. 

5  BcGLESiiE  REGALESy  Quae  ad  Regem 
ratione  Fundatlonis  et  Jure  Patronatus 
pertinent  aut  ousb  sunt  Oensus  Begli. 
GharU  H.  Abbatis  S.  Genovef»  ano. 
1228.  In  Ghartul.  Sangerman.  fol.  195  : 
Prmterea  ratione  tallim  quam  Abbaa  et 
Conventua  FoaatUenais  aolent  facere  in 
dictia  hoapitibuay  quando  Dominua  rex 
-auaa  Regalea  Eccleataa  talliat. 

•  Ecclesia  Segundaria,  Qu8B  secun- 
dom  obtinet  locum.  Ita  appellantur 
Ecclesise  collegiata  in  oppositione  ad 
cathedralem  ecclesiam,  in  eh.  ann.  1345. 
ex  Llb.  Sai.  A.  eccl.  S.  Thom.  Argeut. 
foi.  27. 

0  Ecclesia  Sedaus,  Eadem  ousb 
Baptiamalia,  Parcecia.  Gharta  ann.  819. 
apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  med. 
savi  col.  747  :  Ego  Petrua  gratia  Dei  epia- 
eopua.  .  .  .  Lucana^  civUatia.  . .  ordinare 
wdeor  te  Andripertutn  preabiterum,  .  .  . 
in  noatra  Ecdeaia  aedalem  aancti  Donati, 
aita prope  murum  hujua  Lucanaa  civUatia; 
in  eo  vero  tenore,  ut  in  tua  ait  poteatate 
ipaa  Dei  eccleaia,  una  cum  caaia  et  omni- 
&u«  rebua  ad  eam  pertinentibiu  abendum, 
reaedendum,  gubemandum,  uaufructuan- 
dum,  et  officium  Dei  die  nocteque  recto 
moderamine  faciendo,  et  nobia  obedten^ 
dum.  Alia  ann.  888.  ìbid.  tom.  2.  col. 
974  :  Scivi,  Jacobum  epiacojmm  abentem 
eccleaia  aancti  Fridiani,  ubi  ejua  corpua 

requieacit et  ita  eum  ordinabat,  aicut 

alias  Eccleataa  aedalea,  et  pertinena  erat 
de  iato  epiacopio  aancti  Martini .  . .  Scibi, 
Jacobum  efnacopum  habentem  eccleaiam 
aancti  Fridiani,  ubi  in  corpu  requieacit, 
et  imperantem  aicuti  in  ceteria  Èccleaiia 
aedalibua  :  et  pertinebat  epiacopatui  aancli 
Martini.  Ubi  Eccleaia  Sedalia  dici  vide- 
tur,  quod  peculiari  ratione  a  sede  epis- 
copali penderet;  alioquin  de  Ecclesia 
cathedrali,  ubi  sedet  episcopus,  intelU- 
^tur.  Vide  in  Sedea  2. 

Ecclesia  Senior,  Matrix,  cathedralis, 
in  Actis  Episcopor.  Genoman.  pag.  111. 
157.  181.  tom.  4.  Analector.  Mabillonii. 
Gharta  Pailadii,  Episcopi  Autisiodor. 
apud  eumdem  Mabillon.  I.  6.  de  Re  Di- 
plomat.  pag.  465:  Reliquaa  duaa  partea 
ad  lumen  Eccleaisa  Senioria  S.  Ste]ohani 
reaervataa.  Infra  :  Ad  baailicam  Seniorem 
S,  Stephani.  [Paulus  Emeritensìs  Dia- 
conus  in  libro  de  Vita  et  miraculis 
Emeritensium  Patrum  :  Tarn  in  theaauro 
S.  Eulalim,  quam  in  theaauro  Eccleaisa 
Senioria,  quaa  vocatur  S.  Hieruaalem.  Sic 
et  Gregorio  Turonensi  Eccleaia  Senior 
vocatur,  quffl  aliis  Major,  item  Gathe- 
dralis  vel  Matrix.  Ita  Valesius  Inter 
Valesiana  pag.  86.1  [**•  Ghron.  Moissiac. 
ad  ann.  819  :  Sepelierunt  eum  in  Aquia- 
grani  palatio,  aeniore  in  Eccleaia,  quam 
tpae  fabricare  juaaerat.]  [<>  Vide  in  Se- 
nior.] 

1  Ecclesia  Subalaris,  Gali.  Egliae 
Succuraale.  Ghron.  Bonse-spei  pag.  286  : 
Ego  Jacobua  Curatua  Eccleataa  Parochialia 
de  Leatinia  in  monte....  conaiderana  quod 
Parochiania  mela  de  Vellereille  ubt  eat 
eccleaia  Subalaria,  aeu  Succuraua,  propter 
loeorum  diatantiam,  immin^at  pericu- 
lum,  etc. 

^  Ecclesia  Villana,  Buralis.  Acta 
Episc.  Genom.  apud  Mabill.  in  vett. 
Analect  ult.  edit.  pag.  804  :  Eccleaia 
vero  ad  inalar  Villana^  Eccleaiaa  redacta. 


uno  tantum  colitur  aacerdolCy  fame  dia- 
peraia  ubique  canonida. 

Ad  Ecclesiam  Gonfogere.  Vide  Pax 
Eccleaisa. 

EcGLESiAS  Facere,  Visitare  suppli- 
cationis  causa.  Phrasis  Italis  haud  in- 
frequens.  Miracula  B.  Ambrosil  Senens. 
tom.  8.  Martii  pag.  224  :  Qusa  D.  Beccha 
donavit  prtadictum  Pagnum,cum  fortiter 
actu  febriret,  S.  P.  Ambroaio  promittena 
cunctaa  Eccleaiaa  et  eidem  certaa  reveren- 
tiaa  ae  facturam. 

EccLESLE  olim  in  secularium  bonis 
censi tse  :  quippe  eo  mvo,  quo  Abbati»  in 
Commendam  viris  proceri  bus,  CflBtersB 
etiam  minores  Ecclesi»  viris  aliis  mili- 
taribus,  a  Regibus  identidem  concessae 
sunt  :  vel  ipsimet  in  Dominiis  suis  sin- 
guli  eas  usurparunt  Domini,  guod  supra 
attìgimus  in  Abbaa  Milea.  [<'  Ecclesias 
laici  ita  sibi  proprias,  lege  etiam  appro- 
bante,  existimabant,  ut  episcopales  ab- 
batialesve  ecclesias  prò  libito  mulieri- 
bus  quoque  ipsis  concederent.  Gharta 
ann.  1037.  ex  Bibl.  S.  Germ.  Prat.  :  Mul- 
tum  declarat  auctoritaa  et  lex  Romano- 
rum  et  Gotorum  et  Salicorum,  ut  unua^ 
quisque  homo  de  propriia  rebua  auia  dare, 
aud  cedere,  aud  condonare  voluerit,  licen- 
tiam  haheat  ad  fadendum.  Quapropter 
ego  in  Dei  nomine  Ponciua  dono  libi  di- 
lectaa  aponam  mese,  nomine  Majoraa,  epia" 
copatum  Albienae,  et  civitatem,  et  mone- 
tami et  mercatum  et  vineaa  in  dominio,... 
et  medietatem  de  epiacopatu  de  Nemauao, 
....  et  medietatem  de  abacia  aancti  Egidii. 
Vide  supra  Abbacomitea  in  Abbaa ^  Ec- 
clesiarum  autem  nomine  fere  semper 
inteli  iguntur  declmae  Ecclesiastic», 
cseterseque  obventlones  ,  qu»  ex  Jure 
Gurionibus  debentur,  quas  ii  sibi  reser- 
vabant;  cum  Gurionibus  ipsis  ad  divi- 
num  persolvendum  servi tium  pensiones 
duntaxat  annuas,  de  qui  bus  convenerat, 
conferrent.  Agobardus  lib.  de  Dispensa- 
tione  cap.  15  :  jyimc  non  aolum  poaaeaaio- 
nea  EccleaiaaticaBf  aed  ipaas  etiam  Eccleaiaa 
cum  poaaeaaionibua  venundantur.  Gonci- 
lium  Gabilonense  II.  can.  26  :  Perlatum 
eat  ad  noa,  quod  inter  hsaredea  Eccleaiaa 
in  rebua  propriia  conatitutaa,  dividantur, 
etc.  Gharta  Ludovici  VI.  Regis  Fr.  ann. 
1122  :  Tradii  Monacho  donum  Eccleaia- 
rum  et  decimarum  ad  ipaum  locum  per- 
tinentium.  Gharta  Rainaldi  Archiep. 
Remensis  ann.  1128.  tom.  18.  Spicileg. 
Acheriani  pag.  807  :  Sparnacenaem  Ec- 
cleaiam ob  remedium  aniniaa  auae...  in 
manu  noatra  hujuamodi  liberiate  dionavit, 
cum  praedictua  Comea  Thec^aldua  prasfa- 
tam  Eccleaiam  aprogenitoribua  auxaquaai 
haareditario  jure  aibx  derelictam  tenerci, 
et  Abbatiam  Ecclaaiae  auaa  Waleramno 
Domini  Andrete  Dapiferi  auifilio  dediaaet, 
etc.  Hugo  Flaviniac.  pag.  188  :  Ad  Her- 
bodivillam  in  Vapra  Eccleaiam  unam,..., 
et  ad  Lidiniacum  quartam  partem  uniua 
Eccleataa,   et  manaum  unum,   etc.   Vide 

?ag.  167.  Joan.Sarisberiensis  Epist.  125  : 
nter  cantera  Milea  quandam  Eccleaiamj 
quam  40.  annia  inconcuaae  tenuerunt,  eia 
molitur  auferret  ([uam  adveraua  Eccle- 
aiam Domini  Laici  apud  noa  pemicioaia- 
alme  vendicane  Adde  Epist.  281.  232. 
Gharta  ann.  1082.  ex  Tabulario  S.  An- 
dre» Viennensis  :  Ego  Emmo  et  uxor  mea 
Elizabeth...  donamua...  monaaterio  aupra 
memorato,  et  Humberto  Abbati  et  mona- 
chia  ejua...  quartam  partem  Eccleaiaa  ma- 
tria  in  honore  B.  Pelri  Apoatoli  aacralae, 
cum  hia  appendiciia.  videlicet  cum  quarta 
parte  oblationum  altaria,  et  cum  quarta 
parte  cimiterii,  et  cum  quarta  parte  deci- 
marum, de  milU)  videlicet  et  panicio,  et 
omni  legumine  et  cannabe,  et  de  omnibua 


beatiiay  et  de  cunctia  orimitiia,  excipiuntur 
decimaa  frumenti^  sùiginia  et  avenaa.  Ta- 
bular. S.  Albini  Andegav.  :  Radulfua 
Vice-Comes  cum  uxore  sua  Amelina  S. 
Albino  et  Monachia  ejua  Ecclesiam  de 
Luchiaco  partim  quingentis  sol.  sicut 
habebat  solidam  et  quietam  vendidit,  par- 
tim prò  anima  sua...  dono  dedit  scClicet 
altare  cum  ohlatione  tota  et  sepultura 
tota,  sicut  habebat,  et  terramjtixla  Eccle- 
siam, etc.  Acta  Episcopor.  Cfenomanen- 
sium  in  Gervasio  cap.  81  :  Similiter  et 
Ecclesiam  me  vivente  dimidiam,  et  dece- 
dente tolam,  nisi  ante  placuerit,  in  terri» 
torio  Letdunis  «itam.  fGhartul.  Ecclesia 
Auxitanffi  cap.  86  :  Concessi  Deo  et  È. 
Mariaa  Auaeiensi  quartam  j^rtem  Eccleaiaa 
de  Saiaano,  tam  in  decimu^  quam  in  Ec- 
cleaiaatico,  quam  hereditario  iure  poaside- 
ofeòam.]  Exstat  preclara  hujusceabusus 
testis  Gharta  alia  Rainaldi  Episcopi 
Andegavensis,  ex  gua  hec  excerpsimus  : 
In  exordio  naacentia  Eccleaiaa  cum  author 
omnium,  id  eat  Deus,  Apoatolia  suia  praa- 
cepisaet,  dicena,  Euntea  in  mundum  uni- 
veraum  praadicate  Evangelium  omni  crea- 
turaa,  et  illi  juxta  autona  vocem  praecepta 
complerent,  ccepit  /idea  augeri  et  crescere  : 
ex  eo  tempore,  viri  religiosi  reliquentes 
sua  eadem  autori  Deo  et  cosnobia  cons' 
truentes,  et  haareditates  suas  ibidem  dere- 
linquentes^  quatenus  in  lods  illis  Monachi 
sive  Clerici  aeu  ancillas  Dei  Deo  deservien- 
tes  haberent  victualiaf  nonnulli  etiam 
comam  capitis  abacindenteSf  Christo  do-- 
mino  colla  tradentes,  atque  ita  factum 
est,  ut  maxima  pars  hujus  seculi  in  haare- 
dilatem  Sanctia  Dei  ait  tradita  :  aed  inar- 
deacente  invidia  aaaculi  hujua  et  cupiditate 
graaaante,  Regea  qui  veatigia  virorum 
reliqiosorum  sequi  deberent^  casperunt 
eaaaem  hasreditatea  vendere ,  Epiacopis 
Epiacopatua,  Abbatibua  Abbaliaa^  atque 
ipai  Episcopi  aeu  Abbatea  a  monasteriia 
abatraherCf  cum  deberent  magia  augere 
quam  minuere,  et  hominibua  aaaculanbus 
in  haareditatem  dare.  XJnde  usque  hodie 
moa  inolevit,  ut  eas  in  haar editate  habere 
videantur.  Quapropter  ego  Rainaldus, 
Andecavorum  Epiacopus,  Ecclesias,  quas 
quondam  in  Episcopatu  sancii  Mauricii 
habere  dinoscor,  anno  ab  Incamatione 
Domini  mi.  fratribus  nostris  Canonicis, 
ibidem  Deo  deservienlibus  integras  resti- 
tuo,  etc.  Arnulfus  Lexoviensis  Epist.  1. 
ex  iis,  qu8B  habentur  in  tom.  18.  Spicile- 
gii  Acheriani  :  Cum  vero  reclamante  sem- 
per Ecclesia  nostra  Parochiales  Ecclesias 
et  decimationes  emptionibus,  aut  quibus- 
dam  illlcitis  modis  ae  manu  laica,  sacri- 
lega temeritate,  Monachi  prassumpserint 
occultare,  saaculari  polestate  semper  de- 
fensi  suntj  etc.  Historia  Abbati»  Gondo- 
mensis  nuper  edita  a  viro  doctissimo 
Luca  Acherio  tom.  18.  Spici legii  pag. 
495  :  Dedit  B.  Petro  Condomensi  ejusdem 
loci  hahitatoribus  tres  partes  decimationis 
Eccleaiaa  S.  Martini  de  Lira,...  hacinter- 
posita  conditione,  ut  fratres  Condomensis 
Ecclesias  eaadem  trea  partea  Eccleaias  a 
creditoribua...  quibua  praafatua  A.  de  Les- 
cura  eas  obligavefcU  de  400.  solidis  Moria- 
nensis  monetaa,  redimendo  persolverent, 
Pag.  496  :  Concedo  B.  Petro  Condomensi 
octavam  partem  Ecclesias  de  Carderà, 
quam  libere  possideo,  etc.  Et  pag.  497. 
becimatio  Ecclesias  de  Carderà  dicitur. 
Rursum  pag.  498  :  Amaldus  de  la  Serra 
Miles,  divina  inspiratione  pertractus^  a 
sententia  data  de  illicUis  decimarum  de» 
tentoribus  absolvi  cupiens,  in  manu 
Heliaa  Epiacopi  Aginnenaia  et  R.  Abbatis 
dedit  B.  Petro  Condomenai  medietatem 
Eccleaiaa  de  la  Saira,  aive  de  Maiomont, 
cum  omnibus  appendiciis  suis.  Adde  pag. 


EGG 


ECG 


EGG 


227 


489.  prsBterea  CapUul.  Caroli  M.  I.  5. 
44.  P«  99.]  Addit.  3.  Capital,  cap.  25. 
[^  51.1  Concilium  Meldense  can.  41.  42. 
Concil.  Francoford.  ann.  794.  can.  54. 
Concil.  Claromontan.  can.  6.  7.  Orderl- 
cum  Vi  tal.  lib.  5.  pag.  582.  587.  et  Domi* 
nicum  de  Prserogat.  Alodior.  cap.  12. 
P^Guerard.  in  Prolegom.  Chartul.  S. 
Fetri  Carnet.  {  11.]  Vide  Advocatio,  Al- 
tare, Patronus. 

^  Charta  ann.  1088.  ex  Chartul.  Àuxit.: 
Nobilia  quadam  mulier  Palumina  dedit 
Ecclesiam  de  Marcellano  in  manu  Wil' 
lelmi  archiepiscopi^  hoc  est,  honores  eeele- 
n€L9tico8  et  totam  dominationem  ecdensB, 
Hinc 

^  EcGLESiAM  Emere  nibll  turpe  iis 
sonabat  ;  quippe  qui  suum  redimere  et 
quocumque  modo  recuperare  putabant, 
et  etiamnunc  aliqui  arbitraniur,  liei- 
tum.  Chartul.  Major,  monast.  prò  pago 
Vindoc.  eh.  1  :  fulbertua...  Carnolanus 
episcopìM.  Notutn  fieri  votumtM...  qualiter 
monachi  S.  Martini  Majorie  monasterii 
nostrani  adierunt  prsBsentiam  humiliter 
deprecantes  ut,..  Ècclesiam,  Navoil  no- 
mine,...  eis  emere  emptamque  jaossidere 
im^erpetuum  concederemus.  Quod  ita 
fecimua...  Coemunt  ergo  eam,  et  non  mi' 
nimo  pretto  in  posterum  aibi  vindicant  ab 
Rotberto  quodam  vassallo  et  a  duobus 
filiis  fijus,...  qui  eandem  Ecclesiam  de 
Walterio  /ilio  Hamelini  tenent,  sub  cajus 
jussu  et  ctssensu  S.  Martini  monachis 
venali  conditione  de  reliqtu)  habendam 
concedunt.  Chartul.  S.  Vinc.  Cenoman. 
fol.  164.  r.  :  Ego  avesgaudus  abbas  mo' 
nasterii  S.  Vincentii  emi  quandam  Ec" 
desiam  S.  Petri,  qusB  dUntur  CurtiS'labo- 
ris,  de  Willelmo  vicario  Bellismi,  ei  dans 
prò  ipsa  Ecclesia  quatuor  libras  donarlo- 
rum  et  societatem  Ecclesits  nostrss,  per 
favorem  et  voluntatem  episcopi  Sagiensis, 
Ivonis  nomine,  etc. 

2.  ECCLESIA,  Fastigium  tburibuli, 
quod  in  modum  et  ad  formam  aadis  sa- 
crsB  assurgat.  Visitatio  Thesaurariae  S. 
Pauli  Lond.  ann.  1295  :  Duo  turibula  ar- 
gentea, exlerius  totaliter  deaurata,  cum 
opere  gravato  et  levato,  cum  Ecclesiis  et 
turribus,  et  16.  campaneìlis  argenteis  ap- 
pensis,  et  catenis  albis  argenteis,  ponae- 
ris  11.  mar.  20.  den.  Item  2.  thuribula 
argentea,  exterius  totaliter  deaurata,  cum 
Ecclesiis,  turellis  rotundis,  et  circulis 
gravalis,  etc.  Usurpatur  etiam  prò  Cibo- 
rio, quo  altare  tegitur  apud  Ademarum 
Caban.  in  Abb.  S.  Mart.  Lemov.  apud 
Labbeum  tom.  2.  Bibl.  :  Hic  eomposuit 
super  altare  Salvatoris  Ecclesiam  ex  auro 
et  gemmis  et  argento,  quam  vocant  Mune- 
neram. 

*  ECCLESIALES,  Ecclesi»  servitio  ad- 
dicti,  vel  qui  ab  Ecclesia  sub  annuo 
censu  tenent.  Conc.  Trevlr.  ann.  1152. 
apud  Marten.  tom.  7.  Ampi.  Collect. 
col.  72  :  Clerici  et  Ecclesiales,  et  res  eorum 
a  duce  et  ab  advocatis  et  a  venatoribus 
non  inquietabuntur...Servitium  vero  quod 
vencUores  ab  Ecclesialibus  exigébant,  ex 
toto  dimissum  est.  Vide  in  Ecclesiasticus  4. 

1  ECCLESIAUS  Pecunia,  Qu»  pertinet 
ad  Ecclesiam,  in  Capitulari  2.  Carlo- 
manni  ann.  748.  cap.  2.  lib.  5.  Capitul. 
e.  8.  et  lib.  6.  cap.  425. 

SCCLESIANI,  appellati  a  Caesarianis, 
qui  prò  Ecclesia  stabant,  durante  schis- 
mate  inter  Sacerdotium  et  Imperium, 
in  Hist.  Trevirensi  pag.  225  :  Qiuisi  regii 
fumoris  proditores  contumeliis  afficiebant 
insultantes,  eoe  Ecdesianos  appellantes. 

o  ECCLESIANUS,  Ecclesiasticus,  ad  ec- 
clesiam spectans.  Willel.  Brito  Philip- 
pid.  ubi  de  Auriflamma: 


LoUiiU  qaalilar  Ufi 

Bcclmitna  tolet  oertis  ex  more  diabiu. 

1  ECCLESIARCHA  MàGNUS  ,  à  (liyac 
*ExxXTi<napxrjc.  Sic  Patriarcha  CP.  voca- 
tur  in  Histor.  Concil.  Florent.  sect.  8. 
cap.  10.  [<»  Alio  sensu  vide  in  Glossar, 
med.  GraBcit.  voce  'ExxXevtapxvic»  col.  364.] 

1 ECCLESIARCHES,  EcclesiSB  Praefectus, 
in  Amalthea,  et  alibi. 

ECCLESIARE,  Convocare,  vel  concionari, 
quod  et  Ecclesiarizare  invenitur.  Auctor 
Breviloqui. 

<>ECCLESIARinS.  ut  Ecclesianus.  Charta 
ann.  1115.  apud  Murator.  in  Antiq.  £s- 
tens.  pa^.  318  :  Qui  contra  hanc  nostram 
offersionts  cartam...  per  qtÀOvis  ingenium 
infringere  quassierit,  tane  a  liminibus  Ec- 
clesiariis  extraneus  efficiatur.j^  Lusita- 
nis  olim  Egrejairos  erant  uonationes 
Ecclesiis  factaB.  Vide  S.  Rosa  de  Viterbo 
in  hac  voce  Elucidarii  tom.  1.  pag.  890.] 

1  ECCLESIASTE,  Dicti  hseresis  Luthe- 
ranffi  Prsedicatores,  in  Eplst.  Jean.  Stur- 
mii  ad  Regem  DanisB  Christianum  III. 
apud  Ludewlg.  tom.  5.  pag.  838  :  Sed 
Dux  Wirtenbergensis  omnino  hunc  viram 
(Brentium)  apud  se  manere  vult,  ad  se 
consolandum,  ad  confirmandos  reliquos 
Ecelesiastas,  ad  dandam  significationem 
professionis  Evangelicae.  Sic  seipsi  appel- 
larunt  non  semel. 

1  ECCLESIASTICA.  Necroloffium  Prio- 
ratus  de  Fontanis,  tom.  2.  Hist.  Eccl. 
Meld.  pag.  470  :  Domna  Emelina,  sacrata 
Deo,  venerabilis  Clerica  et  honorabilis 
Priorissa  claustralis,  doctrix  nobilissima 
et  bona  Ecclesiastica...  quia prasdicationis 
pollebat  vigore,  omnium  sororum  in  Deum 
provocabat  affectum.  Ubi  per  Ecclesiasti^ 
cam  intelligo  Concion<Uricem,  qu8B  suis 
sermonibus  Sorores  suas  ad  pietatem 
excitabat,  a  Graeco  ^xxXT)orta<rrnc,  Concio- 
nator. 

1  Ecclesiastica  Femina,  Mulier  con- 
ditionis  obnoxiae,  sic  addicta  Ecclesiae, 
ut  ab  ea  non  posset  recedere.  Lex  Ri- 
puariorum  tit.  16.  S  1  :  Si  quis  feminam 
regiam  (id  est  fiscalinam)  aut  ÉcclesÙM~ 
ticam  parientem  interfecerit,  trecentis 
solidis  culpabilis  judicetur,  aut  cum  tri- 
ginta  sex  juret.  vide  Ecclesiastici  viri. 

Ecclesiastica  Litera,  Eaedem  cum 
Formatis  et  Conimendatitiis  ;  qusB  abeun- 
tibus  Clerlcis  in  aliam  dloecesim  ab 
Episcopo  dabantur.  Lupus  Ferrariensis 
Epist.  122  :  Litteras  etiam  eum  Ecclesias- 
ticas  habere  a  venerabili  Episcopo  nostro 
G.  certissime  scio,  nec  impedire  aliquid, 
si  Deus  eum  vocat,  quo  juste  infirmari 
possit  electio.  Vide  S.  Hieronymum  lib.  2. 
in  Rufflnum  cap.  5. 

ECGLESIASTIGuH,  nude,  prò  Iure  Ec- 
clesiastico, seu  eo,  quod  ad  Ecclesiam 
spectat.  Tabularium  AbbatiaB  Conchen- 
sis  in  Ruthenis,  eh.  85:  Totum  vobis 
dono  insuper  illa  Ecclesia  cum  ipso  Ec- 
clesiastico,  quas  est  fundata  in  honore 
sancii  Stephani,  etc.  [Charta  ann.  948. 
tom.  8.  Annal.  Bened.  pag.  495  :  Ousb 
donatio  hocpacto  facta  eat^  ut  Abbo  Cle- 
ricus  ipsam  Ecclesiam  retmeret  cum  suo 
Ecclesiastico.]  Charta  Sanetii  Regis  Ara- 
goniSB  ann.  1093.  apud  Catellum  in  Co- 
mitib.  Tolos.  pag.  93  :  Cum  Ecclesiis  et 
Capellanis  suls,  quas  ibidem  erunt,  ai 
votuntaa  Dei  fuerit,  cum  decimia  et  pri- 
mitiia,  simulque  oblationibus  et  pertinen- 
tiis  suis,  cum  omni  Ecclesiastico  suo.  Oc- 
currit  rursum  infra.  Charta  Sanetii 
Regis  Aragonum  ser»  1131.  apud  Anto- 
nium  de  Yepez  in  Chron.  Ord.  S.  Bene- 
dicti  tom.  7  :  Dono  et  Ecclesiam  S. 
CaaciligB  cum  decimis  et  primitiis  et  cum 
oblationibus  suis,  sive  cum  omni  Eccle~ 
siastico  suo,  et  cum  cuncta  medietate  de 


suo  termino  cum  suis  perlinentiis.  Infra  : 
Cutn  Ecclesiis  et  Capellaniis,  quas  ibidem 
fuerint,...  cum  EcclesiaHico  earum  sine 
ulla  reservatione,  etc.  Ecclesiasticus  ho- 
nor,  eadem  notione.  Idem  Tabularium 
Conchense  eh.  464  :  Con  firmo  tam  pras- 
dictam  Ecclesiam  ,  quam  etiam  totum 
Ecclesiasticum  honorem,  qui  ad  Seniora- 
tum  de  Malavilla  pertinet.  Adde  eh.  496. 
et  Anton.  Brandaon.  tom.  8.  Monarch. 
Lusitan.  pag.  285.  v.  286.  v.  et  lib.  10. 
cap.  14.  [<»  Ch.  ann.  1147.  apud  S.  Rosa 
de  Viterbo,  voce  Egrejairo.]  Vide  Jus 
ecclesiasticum. 

1.  ECCLESIASTICUS,  Cbristianus,  et 
opponi  tur  Gentili,  ut  est  apud  S.  Hie- 
ronymum  in  PrsBiat.  lib.  de  Ecclesiast. 
Scrip tori  bus. 

2.  ECCLESIASTICUS,  Clericali  et  Eccle- 
siastico ordine  donatus.  qui  Clericus 
Ecclesiasticus  dicitur  ad  discrimen  Àce- 
phalorum,  apud  Isidorum  lib.  2.  de 
Ecclesiasticis  offici is  cap.  8.  Quodvuit- 
deus  Diaconus  in  Epist.  ad  S.  Augusti- 
num  libro  de  Hasresib.  ejusdem  Augus- 
ti ni  praeposita,  Ecclesiasticum  vocat 
Epistola  perlatorem,  quem  Augustìnus 
in  praBcedenti  Epistola  Subdtaconum 
indigitaverat.  Concilium  Vasense  can. 
3.  statui t,  Presbyteros  non  per  quemcum- 
que  Ecclesiasticum,  sed  per  Subdictconum 
Chrisma  ab  Episcopispetere  debere.  Ita 
usurpant  lex  49.  Cod  Th.  de  Decurion. 
(12, 1.)  lex  5.  20.  21.  eod.  Cod.  de  Epis- 
cop.  (16,  2.)  Silvester  Giraldus  in  To- 
pogr.  Hibern.  dist.  8.  cap.  26  :  Viri,  qui 
Ecclesiastica  paudent  immunitate,  et  quos 
viros  Ecclesiasticos  vocant,  quanquam 
Laici  et  uxorati,  comis  quoque  praalongis 
trans  humerum  diffusis ,  solum  artnis 
renunciantes.in  signum  protectionis,  [f. 
professionis.]  Pontificali  impositione  , 
amplas  in  capite  coronas  gestant.  Leo 
Ost.  lib.  2.  cap.  98  :  Pandulfus  Marsorum 
Episcopus,  vir  nobilis  et  Ecclesiasticus, 
ad  hoc  Monasterium  venit.  Vide  eumdem 
lib.  8.  cap.  64. 

8.  ECCLESIASTICUS,  qui  in  Ecclesia 
Catholica  est,  Catholicus.  Sanctus  Hie- 
ronymus  Epistola  62.  cap.  1  :  Noe  nec 
Ecclesiam  seindimus,  neque  a  Patrum 
Communione  dividimur,  ab  ipsis  ut  ita 
dicam^  incunabulis  Catholico  sumus  lacte 
nutriti.  Nemo  namque  magie  Ecclesiasti- 
cus est,  quam  qui  nunquam  ?iasreticus 
fuit.  Et  lib.  2.  in  Rumnum  cap.  4: 
Ecclesiastici  et  Catholici  viri.  Adde  cap. 
8.  eumdem  in  Epist.  ad  Ctesiphontem 
ad  versus  Pelagium  cap.  1.  Epist.  78.  in 
Prologo  ad  lib.  6.  in  Efsaiam,  in  cap.  22. 
30.  ejusdem  Esaise,  in  cap.  8.  Hieremiaa. 
Gesta  Purgationis  CsBciliani  :  Adhibete 
Conclericos  et  Seniores  plebis,  Ecclesiasti- 
cos  Viros,  et  inquirant  diligenter,  etc. 
Decretum  Synodi  Sardicensis  in  Fragm. 
S.  Hilarii  pag.  9  :  Vehementer  autem  ad' 
mirati  sumus,  quatenus  eum,  qui  aliter, 
qiiam  in  vero  est,  audet  Evangelium  pras- 
dicare,  quidam  qui  se  Ecclesxasticos  esse 
volunt,  facile  ad  Communionem  recipiunt, 
etc.  Vide  pr»terea  Isidorum  Hispalen- 
sem  de  scripto  ri  bus  Ecclesiasticis  in 
Aprigio.  [<»  Mar.  Mercatorem  pag.  69. 
et  Glossar,  med.  GrsBcit.  voce  'ExxXiQaiaa- 
Tix6cy  col.  865. 

4.  ECCLESIASTICUS,  SacrsB  scriptur» 
interpres,  apud  S.  Isidorum  in  Prologo 
ad  Ho.  Geneseos. 

ECCLESIASTICUS  BAGULOSUS,  [EpiSCO- 

pus,  vel  Abbas,  utens  baculo  pastorali.] 
vide  Baculosus. 

Ecclesiastici  Viri,  Homines,  Liberti, 
vel  liberi,  qui  ad  Ecclesiam  pertinebant, 
eique  ita  erant  addicti,  ut  ab  ea  recedere 
non  llceret,  in  Capitul.  Caroli  M.  lib.  4. 


228 


EGH 


ECH 


EGL 


cap.  3.  lib.  5.  cap.  8.  [**  10.]  Homines 
Ecclesiastici  seu  fiscalini,  eodem  lib.  5. 
cap.  210.  Distinguntur  autem  a  manci- 
piis  Ecclesiasticis  in  Concilio  Suessio- 
nensi  II.  can.  12.  ause  appellabantnr 
Servi  Ecclesi(istici,  ve!  Ecclesiss.  Vide  in 
voce  Servus  et  Ecclesiastica  femina, 

T  EGGLESIOIiA,  Capella,  Sacra  sedicula. 
res  ad  eam  pertinentes.  Charta  Adefonsi 
Regis  Toleti  prò  Monasterio  Cassa  Dei 
sera  1216:  Confirmo.».  Mofiasterium  S. 
Juliani  de  Lamano  cum  suis  Ecclesiolis  et 
euis  Collaciis  etPan*ochianis.  Hist.  Comit. 
Ardens.  apud  Ludewig.  tom.  8.  pag. 
526  :  Ardensis  Ecclesiolss  altare  cum  ejus- 
dem  altaris  pertinenciis.  Statutum  Capi- 
tuli  S.  Martini  Turon.  de  Statione  in 
festo  S.  Georgii  ann.  966.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  88:  Eligant  Fratres 
unum  S.  Martini  ^regis  Sacerdotem  reli- 
giosum  et  Deum  timentem,  cui  sine  aliquo 
munere  maUs  cupiditatis  prsenominatam 
Ecclesiolam  S.  Georgii,  cum  omnibus  rèbus 
sibi  ipsi  traditis  committant. 

1  Egclesiuncula.  ,  Eadem  notione. 
Exstat  Ecclesiuncula  dicata  D.  Secundo, 
in  Actis  SS.  Junii  tom.  1.  pag.  57. 

^  EcGLESiOLA,  Parvum  monasterium. 
Epist.  42.Hugon.Metelli  tom. 2.  Monum. 
sacr.  antin.  pag.  889  :  Postmodum  vero 
crescente  fidelium  fratrum  numero^  Eccle- 
siola  induiuit  cremento.  Vide  in  Ecclesia. 

l  EGGLtPSARE.  Vide  Eclipsare. 

1  EGGLOGIUM,  Elogium  vel  Eloquium. 
oratio,  ut  opinor.  Meisterlin.  Hist.  Rerum 
Noribergens.  apud  Ludewig.  tom.  8. 
Reliq.  MSS.  pag.  124:  Post  etiam  pace 
facta  inter  reductos  Senatores  et  expul- 
sores,  ne  quid  in  dvitale  mah  paterentur, 
existentesy  amphiboUtico  Ecclogio  decemit 
intransque  ctvitatem  cum  incredibili 
plausu  excipitur. 

o  £GGO,  prò  Echo.  Elmbam.  in  vita 
Henr.  V.  reg.  Angl,  edit.  Hearn.  cap.  20. 
pag.  48  :  tntollerabilibus  ictibus  partes 
aereas  adjacentes  in  tonitrua^  m  rugitus 
flumina  nemora  in  mugitus,  xn  reboacio~ 
nes  valles,  in  Ecco  prsedia.,.,  resolvi  terri- 
biliter  coegerunt. 

^  EGGOIlA.  La  monacha  villana.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS.  Vide  Ego  1. 

0  EGGONIZARE,  Resonare,  instar  echo 
respondere.  Elmbam.  in  vita  Henr.  V. 
reg.  Angl.  edit.  Hearn.  cap.  110.  pa^. 
297:  Ecconizant  nubes  lituorum  mugiti- 
buSy  eethereos  sinus  inquietai  campanarum 
sonitus,  ascendunt  ad  astra  modulamina 
psallentium.  Vide  Echonizare, 

1  EGETARIUM ,  Prima  litterarum  rudi- 
menta.  Vita  MS.  S.  Winwaloei  fol.  18. 
verso  :  Statimque  sub  unius  dici  curriculo 
cunctas  totius  Ecetarii  pleniter  notas  edi-^ 
cenSffediscensJ  etc.  Vide  Abecedarium, 

1  EÓHAETA.  Vide  Escaeta, 

1  EGHAIiATUS,  Palus,  pedamentum, 
quo  vitis  innititur.  Gali.  Echalas.  Frag- 
mentum  Edicti  S.  Ludovico  attributi 
apud  de  Lauriere  tom.  1.  Ordinat.  pag. 
294  :  Quod  ipsi  cultorea  vinearum  Duni 
JRegis  non  afferant  Echalatos  vel  tigna 
vinearum,  in  quibus  ad  locagium  operan" 
tur,  prsBter  voluntatem  eorum  qtwrum 
sunt  vinese,  ann.  1265.  Vide  Eschara, 

^  EGHANDIIiARE,  Mensuras  ad  examen 
publicarum  mensurarum  exigere.  Gali. 
Echantiller  et  Echantillonner.  Libert. 
Vienn.  ann.  1861.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  488.  art.  45  :  Quod  nullus 
civis  Vienna  vendens  vinum  proprium 
per  se,  uxorem  vel  propriam  familiam 
suam,  ad  mensuram  domini  signatam 
Echandiletur.  Vide  infra  Escandilare. 

1  EGHANGIUM,  Gali.  Echange,  Permu- 
tatio,  Res  re  permutata.  Charta  Philipp. 
Archiep.  Bituric.  ann.  1257.  apud  Tno- 


masserium  in  Bituric.  pag.  91  :  Eisdem 
Decano  et  Capituio  reddere  et  assignare 
in  perpetuum  competens  Echangium,  seu 
competentem  recompensationem.  Charta 
Guidonis  Archiep.  Bituric.  ann.  1^. 
apud  eumdem  Thomasserium  pag.  116  : 
SÌ  voluerimus  facere  stagnum  seu  stagna, 
et  nobis  sit  necessarium  capere  de  pratis, 
terris  seu  vineis,  tantummodo  ipsorum 
hominum  (S.  Palladi!)  hoc  nobis  licMt 
exinde,  reddendo  alibi  Echangium  situm 
in  villa  seu  dominio  S.  Palladii,..  ad  va- 
lor em  rei  quss  ad  hoc  capi  continget.  Vide 
Eschangiare. 

IEGdcETA.  Vide  Escaeta. 
EGHENAIS,  Echeneis,  Piscis  genus. 
Bestiar.  MS.  cap.  120:  Echenais,  est  se^ 
mipedalis  pisciculus,  nomen  sumpait  qtiod 
navem  aahaerendo  teneat,  licet  ruant 
venti,  sssviant  procelUe,  navis  tamen  quasi 
radicata  in  mari  stare  videtur,  nec  moveri 
potest...  Hunc  Latini  moram  appellant. 
Vide  infra  Piota. 

^  EGHETLE,  Rectum  lignum  aratri,  quod 
inter  arandum  continet  arator,  tumque 
aratrum  promovet,  in  Vocabulario  Sus- 
san8BÌ 

1  EGHEVINUS.  Scabinus,  Judex  urba- 
nus.  Gali.  Echevin.  Charta  Gaufridi 
Prioris  S.  Pauli  de  Bosco  ann.  1191. 
inter  Anecdot.  Marten.  tom.  1.  col.  688: 
Et  de  proponendo  Majore  et  Ecftevinis  et 
Juratis,  et  omnibus  aliis,  fiat  secundum 
quod  consuetudo  de  Vervy  docebit.  Vide 
Scabini. 

1  EGHEUTA.  Vide  Escaeta. 

7  EGHIOHA,  Species  exactionis  mihi 
ignota.  Historla  liberationis  Messanse  a 
Rogerio  Comite  Normanno,  apud  Ba- 
luz.  Misceli,  tom.  6.  pag.  192.  et  Mura- 
tor.  tom.  6.  col.  628  :  Adjungimus  etiam 
quod  nullo  unquam  tempore  in  eadem 
civitate....  tallia,  collecta,  angaria,  peran- 
garia.  Echioma,  gabelles,  mutuum,  extor- 
sio  jaciatur,  imponatur,  etiamsi  Rex  qua- 
cumque  necessitate  productus  contra  regni 
statuta  vel  secundum  collectaret. 

1  EGHOIGUS,  Resonans,  ab  t)xc6,  Sonus. 
Elegi  Echoici,  quorum  principium  et 
finis  idem  est,  apud  Sidon.  lib.  8.  Ep. 
11.  Sirmondi  notas  vide  p.  90. 

;^  EGHOLA,  TConsobrina.  Dief.] 

^1.  EGHONES.  Sacerdotes  rustici,  in  vet. 
Glossar.  exCoa.  reg.  7618.  Vide  Ego. 

o  2.  EGHONES,  in  plurali,  apud  Germ. 
Cabillon.  episc.  in  vita  Phil.  III.  tom. 
11.  Reliq.  MSS.  Ludewig.  pag.  65  :  Nam 
si  orbiculos,  quos  bombardarum  petras 
aj)péllant,  conjeceris,  a  concussis  rupibus 
nisi  reflexos  sonos,  quos  Echones  dicunt, 
prò  risu  reportabis. 

lEGHONlZARE,  Respondereinstar  Echo. 
Barthii  Glossar,  ex  Roberti  Monachi 
Historia  Palest.  : 

In  ginim  montes  cum  TaUfbas  EchoDÌubant. 

T  EGHONOHUS,  prò  Oeconomus.  Char- 
tularium  S.  Crucis  Kemperl.  :  Noscant 
Dunquallonum  Echonomum  qui  vulgo  Se- 
neschal  appellabatur ,  falsam  intulisse 
calumpniam  Benedicto  Abbati  S.  Crucis, 
et  ejus  Monachis  de  quibusdam  suis  ter- 
ris.  Et  alio  in  loco  :  Cruegon  Echonomus, 
qui  vulgo  vocatur  Senescalus.  Vide  Oeco- 
nomus et  Senescallus.  [^^  Echonemus,  in 
Charta  Lothar.  Imperat.  ann.  845.  in 
Alsat.  Diplom.  num.  101.] 

o  EGHTEDIN6HT ,  vox  Germanica. 
Charta  Ernesti  ducis  Brunsvic.  ann. 
1835.  apud  Ludewig.  tom.  10.  Reliq. 
MSS.  pag.  29  :  Item  si  duo  vel  plures  com- 
miserunt  delictum  qualecunque,....prsBeo 
civitcUis  accusabit  xllospro  tali  delieto  in 
plebiscito,  quod  dicitur  Échtedingt.  [<>^Ju- 
dicium  ex  Jure  et  more  habendum  sta- 


tuto tempore,  ter  plerumqne  in  anno. 
Vide  Haltausii  Glossar.  German.  voce 
Echtding,  col.  249. 

•  EGtfrWART.  Vide  infra  Egthwart. 

^  EGHUDIUM,  ESGHUDIUM,  ai)  aqua  ca- 
dente sic  dictus  alveus  molendim.  Ter- 
rari um  Villsenovae  in  Dombis  ann.  1895  : 
Juxta  Echudia  molendini.  Charta  Thos- 
siacensis  ann.  1462.  signata  Bonet  :  Et 
labefaciendo  aquas  Echudiorum  molen^ 
dini.  Altera  Charta  Thossiac.  ann.  1404  : 
Juxta  becium  d'ous  Eschiés  ;  ubi  Eschiés 
idem  est  quod  Eschudium.  Vide  Bedum 
et  Euguatgium. 

EGiftERARE,  Corpus  refodere,  in  Vita 
Balduini  Lutz.  Archiep.  Trevir.  lib. 
2.  e.  6. 

1  EGITUM,  Periculum.  Gloss.  Isid.  ubi 
f.  legendum  :  Eoeitium ,  Periculum,  ut 
GrsBvius  conjectat.  Gloss.  Lat.  Grec.  : 
fdcitio,  xivd^Svcd,  et  Gneco-Latinae  :  Ktv- 
6\Svep,  Exitio. 

ECLAFFA,  Alapa.  Charta  Libertat.  ur- 
bis Seyselli  ann.  1285  :  Si  ^arsia  dicat 
aliquid  probo  homini  et  multeri,  quod  sit 
turpe,  vel  mulier  det  ei  unum  Eclaffa,  non 
debet  bannum.  Occitanis  Esclaffa  est  Eoa- 
cher,  [Obterere.]  [^^  Cambris  Ciana  est 
Ferire  ,  German.  Klappen  ,  hlopfen. 
Adel.1 

l^EGLIGNIATIO.  Vide  Escligniatio. 

EGLIPSARE,  Evanidum  facere,  apud 
Petrum  de  Vineis  lib.  1.  Ep.  14.  [fOj&n- 
clipsare,  apud  Pertz.  Leg.  tom.  2.  pag. 
8^.  Un.  21.]  lib.  8.  Ep.  45. 

0  Obscurare,  offlcere.  Testam.  ann. 
1480.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Lothar. 
col.  688  :  Quoniam  prothoplasti  rubiqine 
humana  continuata  conditio  sic  cetlulse 
memoralis  Eclipsatur  officio,  ut  oblivioni 
faciliter  teneantur  universa,  quts  gerimus 
in  hac  parte  labii,  etc.  Elmbam.  in  vita 
Henr.  V.  reg.  Angl.  edit.  Hearn.  cap. 78. 
pag.  209  :  Regalie  vero  prssclara  nobilitasi 
quam  nulla  infidelitatis  tenebra  Eclip- 
sare ,....  valebat.etc. 

1  EGLIPSA.RI,  Èclipsin  seu  defectionem 
pati.  Ecdipaatus  est  totus  sol,  in  Diario 
Belli  Hussitici  apud  Ludewig.  tom.  6. 
pag.  184.  Hinc  metaphoriceapud  Rymen 
tom.  8.  pag.  691.  col.  2  :  Decorem  Èccle- 
siss  et  Regni...  quamplurimumEclypsari; 
apud  Labbeum  tom.  1.  Bibl.  MSS.  pag. 
507.  in  Hist.  Episcoporum  Autiss.  :  Ec- 
clupsata  consuetudo  prsaiictaextitit.  Hinc 
etiam 

1  EcLiPSATUS,  Mortuus.  Jacob,  de  Vo- 
ragine in  Chronico  Januensi  apud  Mu- 
rator.  tom.  9.  col.  47  :  Anno  Domini 
MGGXXXIX.  fuit  tanta  eclipsis  solis,  ut 

nulla  sstas  memitierit  tam  magnam 

Isto  eodem  anno  supradictus  Archiep. 
Otto  reverende^  memorisi  et  [amts  fuit  si- 
militer  Èclipsatus,  qui  lucem  corporalem 
perdidit,  sea  Iticem  coslestem  inventa. 

1  EcLiPTiGUs,  Defectuosus,  imperfec- 
tus,  non  integer.  Monachus  Campido- 
nensis  in  Vita  B.  Hildeffardis  Reginae, 
Aprii,  tom.  3.  pag.  799  :  Jubilans  ex  mi- 
raculosa  quam  in  se  experiebatur  opera- 
tione,  Ecliptica  usa  est  oratione.  Petrus 
Comestor  in  Sermone  ad  Sacerdotes  : 
Erudimini  qui  judicatis  terram,  paulo 
post  medium  :  Non  enim  sufficit  Sacer- 
doti vita  interrasilis,  ut  eum  honis  simul 
operetur  mala,  nec  vita  Eclyptica,  ut 
quandoque  declinet  a  malo  et  faciat  bo- 
num. 

•  Egliptioattjs,  Exstinctus,  deletus. 
Anonymi  Leob.  Chron.  ad  ann.  1814. 
apud  Pez.  tom.  1.  Script.  Aust.col.  913: 
Éclipticata  amiciHa,  <w  invicem  dicesse- 
runt  (Ludwicus  et  Fridricus). 

1  EcLYPSATio,  Defectio  solis  vel  lunae, 
Gali.  Eclipse.  Rolandin.  Patav.  de  Factis 


ECT 


EDE 


EDI 


229 


in  Marchia  Tarvislna  iib.  4.  cap.  12  : 
Duravi^  eetypaie  solia  fere  per  duas  ho- 

ra$ Ipae  tamen  dominua  Imperaior, 

quamvie  non  ignorare^  cauaam  Éclypatk- 
tionìa^  ut  credo,  hac  re  mirotetUosa  oaten- 
dena  ae  tanquam  conterritum.  Nota  sunt 
superstiti ones  antiquorum,  cum  sol  vel 
luna  patiebatur  eclipsim.  Deficientem 
lunam  et,  ut  somniabant,  patientem 
tumultuoso  sonitu  solari  nitebantur  : 
unde  de  muliere  clamosa  lepide  Juve- 
nalis  : 

Una  kbonnU  polarit  nccurrere  ìvam. 

0  ECLOSA,  ut  Exeluaa,  Locus  ubi  con- 
cluduntur  aquffi.  Gali.  Ecluae.  Gharta 
ann.  1295  :  Ecloaam  moUndinorum  auo~ 
rum  ueque  ad  chenalea,  etc.  Vide  infra 
Exclotoria. 

1  EGLUSA.  Idem.  Vide  Eaccluaa. 

1  EGLTPSARE,  Eclypsatio.  Vide  Eclù 
paare. 

1  EGONES  ,  Sacerdotea  ruatici.  Gloss. 
Isid.  Vide  Eqo. 

1  EGONNOMALIA,  prò  Oeconomalia  ab 
Oeconomua.  Alicui  locum  tiaaignare  «6- 
cundutn  Econnomalia ,  apud  liUdewig. 
tom.  5.  Reliq.  MSS.  pag.  416.  idem  est 
quod  Locum  assignare  secundum  recep- 
tam  consuetudinem,  dignitatis  habita 
ratione  ;  Galli  dicimus  Selon  le  ceremo^ 
nial  :  quod  in  aulis  Regum  observari 
solet,  ubi  quisque  suum  habet  locum 
assignatum  prò  dlgnitate. 

1  ECONOHIcnS,  prò  Oeconomicua,  Homo 
frugi,  rei  temperans,  Gali.  Bonmenciger, 
InMenoti  Sermonibus  Quadragesim.fol. 
121.  recto. 

o  EGORNARE,  a  Gallico  Eeomer,  Angu- 
lum  rei  cujusvis  frangere.  Arrest.  ann. 
1891. 10.  Ap.  in  voi.  8.  arestor.  Parlam. 
Paris.  :  Dicebant  quod  per  quadriga  et 
equoa  eorutn  muri  Ecomati  fuerant  et  ad 
ruinam  devenerant. 

EGORS,  Sine  corde  vel  conaUio  alienua, 
ejectua.  Papias. 

•  Ecora,  couart,  in  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  God.  reg.  7684.  Vide  supra  Caudatua. 

0  EGPERuSAN,  Ludi  genus.  Gonstit. 
Feder.  reg.  Sicil.  cap.  %  :  Ecperuaan, 
id  eat  ludua,  ubi  pondua  denttbus  eie- 
vatur. 

:^  EGPRRASTES,  Qui  edisserit,  enarrat, 
interpretatur,  ex  una  in  aliam  linguam 
vertit.  Opusculum  Fulgentii  Planciadia 
in  editione  Crothofredi  ita  inscribitur  : 
Libellus  de  prisco  sermone  ad  Ghalci- 
dium  grammaticum  Timsi  Platonis  Ec- 
phraaten.\ 

if.  EGPTROSIS,  ncnflammatlo.  Latinis 
litteris  scripta  legitur  in  verbis  Nigidii 
apud  Serv.  ad  Vira.  4.  Ed.  10.  et  ad  6. 
ioid.  41. y  ubi  mundi  totius  inflammatio 
signiflcatur.] 

EGQUINNA,  Papi88.  Multitudo  coUecta, 
et  in  unum  congregata.  An  ex  exxotvov, 
qu»  vox  vix  GrsBca  est.  [^  Ecquinnam, 
in  cod.  reg.  7644.] 

1  EGSTASIS,  Gr.  ì[%(na<n<i.  Gali.  Exataae, 
Animi  a  sensibus  alienatio.  Legitur  in 
Agnelli  libro  Pontif.  apud  Murator.tom. 
2.  pag.  178.  col.  1. 

f  ECTA,  icXuxtU  &PTOU,  Puatula  in  pane. 
Suppl.  Antiq.  [^Gastigat.  in  utrumque 
Glossar.  :  Ecta  ,  9Xoxt\c  apxou.  Reg. 
Hecta.  Germ.  9X6xtiqc  Sotov,  absque  ex- 
piicatione.]  [^  Vide  Festum  in  Metta, 
ibique  interpretes.] 

<>  EGTERRE.  GharU  ann.  855.  in  Ap- 
pend.  ad  Marcam  Hisp.  col.  ISè:  Et  in 
Ecterre  Terraferente  modialaa  viiij.  qui 
infrontat  in  terra  aaluatrii.  [<^  Nomen 
loci  videtur  :  et  in  Ecterre  terra  ferente 
modiataa  9.  etc] 

EGTBTA.  Vide  Zeta. 


<»  EGTRIGALIS  Febris.  Vide  in  Ethi^ 
calia. 

f  EGTIGA,  Febris  species  qua  laborans 
tabescit.  Gali.  Etique.  Magister  Girau- 
dus  in  Vita  S.  Johannis  Valentin.  Epis- 
copi, Inter  Anecdot.  Marten.  tom.  3.  col. 
1701.  B  :  Cuatoa  aepulchri  Giraldua  no- 
mine in  Ecticam  cecideral.  qui  voto  facto, 
aoapitatem  consecutus  est.  Vide  Etica. 

1  ECTROUA,  Gr.  ìxxoto\iM,  Abortus,  apud 
Tertullianum,  adv.  usBret.  cap.  7. 

^  EGUDERE,  Fabricare,  exoutere.  Glos- 
sar, vet.  ex  God.  reg.  7613. 

o  EGULENTUS,  Edax.  Vita  S.  Godele- 
vffi  tom.  2.  Jul.  pag.  418.  col.  2  :  Saxa 
conaumena  vetuataa,  plura  adeo  vitiata 
dentibua  Eculenta  conaumpaerit  obli' 
vione,  etc. 

EDA,  Baaterna,ln  Gloss.  Isidor.  et  apud 
Papiam  :  forte  quasi  edra,  ex  Gr.  iòpa. 
[Excerpta  Pith.  habent.  Excedra.  GÌ. 
Schefferus  Iib.  11.  6.  de  Re  vehlculari 
conjicit  legendum  esse  Seda,  et  id  signi- 
ficare locum  in  quo  consident,  qui  et 
Sedea.  GrsBvius  Gangli  nostri  conjectu- 
ram  respuit  atque  suspicatur  scripsisse 
Glossarum  auctorem,  Eaaeda,  BaatemtBf 
ut  significarit,  basternam  fuisse  genus 
essedi  seu  vehiculi.  Suspicionem  fulsit 
Glossis  Fausti  Romani,  ubi  habetur  : 
Eaaedum ,  Baaterna,  Gallicum  vehicU' 
lum  A 

:^  EDAGIUM,  [Basterna.  Dief.1 

^  EDALIUS.  De  marnare,  in  Glossar. 
Lat.  Ita].  MS.  Vide  infra  Édulio. 

\  EBEATRifi,  Qui  praaeunt  regiia  epulia, 
aitò  T&v  é589|taT(i>v.  Festus.  Grasci  dicunt 
Ì6iaxpot. 

^EDEGU]|ATI0,àico8exaTa((i>(ric,i.  Deci- 
matio,  in  Glossis  Lat.  Gr»c.  San-Ger- 
man. 

EDEGUMATUS.  Walerannus  Nuvem- 
burgensis  Episcopus  in  Eplst.  pr»flxa  Iib. 
S.  Anselmi  Gantuariensis  Archiep.  de 
Sacramentorum  diversitate  :  Cum  Mi" 
nerva  de  literarum  professione  aliquid 
prsBaumereineptiasimum  eat,ac  interÈdo- 
cumatoa  literarum  aectatorea,  ratiocinandi 
probabilitate  fidem  facere,  non  noatram 
attigit  facultatem.  Sed  legendum  Edecu- 
matos.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  Edecumatua  , 
'Adéxa<rcoc,  ò  'A8(opo26xY)Toc,  id  est  since- 
rus,  insignis,  prasclarus,  prsscellens,  ut 
est  Judex,  qui  muneribus  non  corrumpi- 
tur.  (f  God.  reg.  in  Gastigat.  ad  utrum- 
que Glossar.  :  Indedmatus,  incorruptus.] 
Apud  Festum  Pauli  Diaconi  hàbetur 
Edecimata,  Electa,  id  est  prsoclara  :  unde 
legendum  videtur  Edeeumata  :  ut  apud 
Papiam,  prò  Edicomatus,  Ejectua,  rescri- 
bendum  Èdecumatus,  Electus. [YocSibnìo 
edecumarit,  quo  usus  est  Siricius  Papa 
Epist.  1.  ad  Himerium  n.  14.  probata 
Gangli  interpretatione ,  hanc  subjicit 
notam  Petrus  Coustant  tom.  1.  Epist. 
Rom«  Pontif.  col.  685.  Hinc  et  nos  apud 
Aurelium  Symmachum....  Iib.  8.  Epist. 
49.  et  51.  ubi  viroa  Decumatm  virtutis  le- 
gimus,  prsBferendum  censemus  Edecu- 
matas,  quomodo  in  veteri  cod.  Beni- 
gniano  haberiad  marginem  Epist.  51.  an- 
notatur.  Quid  veroSymmachusin  Epist. 
49.  ad  Eutropium  sibi  velit  bis  verbis. 
In  gravido  non  habeo  quod  amicitias  mese 
viroa  Edecumatae  virtutis  adjungis,  pla- 
nius  eloquitur  in  Epistola  61.  ad  eum- 
dem,  quam  sic  exorditur  :  Ago  quidem 
studio  meo  (f.  tuo)  uberes  gratias,  quod 
mihi  familiaritatem  probatissimi  cujus" 
que  concilias.  Unde  apertum  est,  id  ipsi 
esse  Edecumatum,  quod  probatissimum, 
maxime  cum  in  ead.  epistola  51.  inferius 
Eutropium  roget,  ut  unum  aut  alterum 
asque  Becumatae  (verius  in  MS.  Benign. 
Edecumatm)  honestatis  sibi  inveniat.] 


1  EDEUNGUS,  Nobilis.  Vide  Adalin- 
gus. 

«  Edel,  eodem  signiflcatu .  in  Gest. 
Brit.  apud  Marten.  tom.  3.  Anecd. 
col.  1461  : 

De  qooy  uan  11  fit  par  latra,  (1.  parlam) 
Et  par  laa  gent  da  aon  oatal, 
Qoi  lui  disoil  moolt  d*un  Edal. 

^  Elin,  eadem  notione,  apud  Froissart. 
voi.  4.  cap.  77  :  Plusieurs  nobles  hommes, 

Ìu'ils  appellent  au  pais  (de  Frise)  les 
llina,  cest-à'dire  les  gentils  hommes  ou 
les  juges  des  causes,  etc. 

^rDENIARE  Se,  Grimen  a  se  amoliri 
sacramento.  Pactus  Legis  Salica  tit.  75. 
apud  Eccardum  pagi  137.  ex  MS.  :  Si  vero 
jurent,  quod  superius  diximus,  et  se  per 
sacramento  Edeniaverint.  nulla  eis  com- 

fositio  requiraJtur.  Vide  Idoneare  se  post 
doneus. 
EDENTATUS.  Auctor  Grsscismi  : 


Denta  earons  edantulus  est,  »ad  natni  babere  ; 
i  dentea  habait.  nee  habet  dentea,  nec  hababit, 
lat  Edentatua  :  prior  eal  intua,  vetua  alter. 


gii 
al 


[Plautus  habet  simili  notione  :  Nimis 
velim  improbissimo  fiemini  malas  Edenta- 
verint,  hoc  est,  Dentes  excusserint:  hinc 
in  Glossario  Sangerman.  num.  501  : 
Edentare,  Dentes  excludere  ;  prò  quo 
forte  legendum  Dentes  excutere.  Macrob. 
Iib.  1.  cap.  8  :  Sunt  alia  scommata 
minus  aspera,  quasi  Edentatss  bellusR 
morsus.} 

^  EDENTULUS,  Infans  dicitur,  cum  ca- 
reat  dentibus.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
God.  reg.  7657.  Vide  Edentatus. 

M  EDERE,  Exemplum  descriptum  pa- 
gin»  gestorum  aut  constitutionis  pu- 
blicaauctoritate  exhibere.Hinc  frequens 
formula  gesta  tibi  edantur  ex  more,  et  in 
Prologo  Breviarii  :  Anianus....  hunc  co- 
dicem....  edidi  atque  subscrwai.  Vide  Sa- 
vinium  in  Histor.  Jur.  Roman,  med. 
temp.  tom.  2.  cap.  8.  S  14.  not.  f.  Marin 
in  Pap.  Diplom.  passim  et  fr.  1.  {  1.  D. 
de  edendo.  (2, 18.) 

EDHIUNGUS,  Nobilis.  Vide  Adalingus. 

1.  EDIA.  Knyghton.  Iib.  5  :  Qualiter  quo- 
que onera  incumbentia  Regi  et  regno,  le- 
vius  ad  Ediam  communitatis  supj^ortari 
poterunt.  Ubi  edia,  Gallicum  est  aid^,  au- 
xilium.  Secours. 

0  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684.  Edia,  aise.  Ediare,  aisier.  Edialus^ 
aisié. 

2.  EDIA,  Gibarla,  Gali.  Vivres,  alimens.. 
Lit.  ann.  1398.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  259:  0  crudelitas  inhumana  ! 
prò  contenendo  veste  molli,  altoque  statu, 
et  delicatis  Ediis  uno  fovendo  cadavere, 
nullus  eorum  curat  plurium  interitum 
animarum. 

oEDIBILIA,  Eodem  signiflcatu.  Gharta 
ann.  1319.  in  Reg.  72.  Ghartoph.  reg.  eh. 
401  :  Dictas  etiam  gentes  biada,  legumina, 
et  alia  Edibilia  plurima....  afferebant,  et 
apud  Carcassonam  vend^ant. 

1  EDIGATUS,  prò  Vindicaius,  ni  puto. 
Judicatum  ann.  850.  Marce  uisp.  col» 
783  :  Ille  autem  in  suis  rennmsis  dixit, 
quod  suam  professionem  fiabuit  de  isto 
Leone  l^ibus  Edicatas. 

EDIGILIUH,  Edigilitas,  in  veteri 
Gloss.  Lat.  Gali.  Condergerie  ;  Edilis, 
Concierge.  Sed  legendum  ^dilitium,  ssdi- 
licitas,  ut  apud  Joannem  de  Janna  in 
Edilicium. 

e  EDIGOHATUS.  Vide  in  Edecumatus. 

o  EDiGTALES,  Qui  secundo  anno  J  uri 
studebant,  nuncupati,  quod  Edictum 
prflBtorisiis  exponebatur.  Vide  Galv.  Lex. 
jurid. 

^  EDIGTALIS  GoNSTiTUTio,  Lex,  Pr»- 


230 


EDI 


[EDI 


EDI 


ceptio,  sanctio,  EdUctum.  [^  Edictalis 
Dirxsenio,  Quod  vim  constitutionis  gè- 
neralis  habet.]  Gonc.  Terracon.  arni. 
1291.  apud  Marten.  tom.  7.  Ampi.  Gol- 
lect.  col.  292  :  Hoc  Edictali  constUutione 
aancimus,  ut  H  guis  ClericuB  famm  mas 
prodigu8,eie.  Ànnal.  Csseaat.  apud  Mu- 
rator.  tom.  14.  Script.  Ital.  col.  1166.  ad 
ano.  1828  :  Hac  Edtctali  lege,  de  nostro- 
rum  principum  oc  procerum  conailio  et 
(UseneUf  sancimue^  eie, 

•  Edictalis  epistola.,  Eadem  no- 
tione.  Dipi.  Rujperti  Hom.reg.  ann.  1401. 
apud  Lam.  in  Delie,  erudit.  pari.  8.  Uo- 
doepor.  Gharit.  pa^.  856  :  ConcedimtM 
et  largimur  cum omnibus  eorum  jnribua.., 
atque  dUtrtctibìM  hctc  Edictali  noatrm  he- 
nigmtatie  epistola. 

EDIGTIO  ut  Edictum,  Vide  Formulam 
16.  ex  Baluzianis. 

3^ EDIGTO,[EIoauor,  enuncio  :  frequent. 
ab  edico,  quod  interdum  prò  simplici 
accipitur.  Plaut,  Epid.  1.  2.  2.  Atque 
amorum  summam  Edictavi  tibi.  Id. 
Amph.  2.  2.  184.  Tute  Edictas  facta  tua, 
ex  me  ouseris  quid  deliqueris.j 

0  EDICTOR.  Placit.  ann.  927.  inter  Pro- 
ba!, tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  19.  col.  2  : 
Ego  Ugbertus,  gratia  Dei  sedie  Nemau- 
seneis  episcopus^  Edictor,  mandcUarius  de 
jam  dieta  ecclesia  S.  MarUe,  etc.  Ubi  le- 

fendum  opinor,  et  Ictor  mandutariue, 
\i  quidem  paulo  infra  babetur  :  Ictor, 
qui  est  mandalariua  de  jam  dicto  epie- 
cono,  etc. 

1.  EDICTUM,  Qu88vis  regalis  Gonstitu- 
tio  vel  prseceptio,  in  Decretione  Ghilde- 
berti  Kegis  cap.  4.  in  Edicto  Ghlotarii 
II.  Regis,  in  Goncilio  Parisiensl  V.  can. 
24.  in  Gapitul.  2.  ann.  805.  cap.  4.  in  Ga- 
pitul.  4.  ejusdem  anni  cap.  5.  etc.  Pra)- 
sertim  vero  ita  Legum  Longobardarum 
codicem  a  se  compactum,appellari  prsB- 
cepit  Rex  Rotbari8,ut  auctor  est  Paulus 
warnefridus  lib.  4.  cap.  44.  iib.  5.  cap. 
83.  Id  etiam  babetur  in  titulo  Legibus 
Longobardicis  editionis  Heroldi  praflxo 

gag.  205.  Gbarta  Desideri!  et  Aaelchisi 
;egum  inBuUario  Gasinensitom.2.pag. 
8  :  redmus  eum  apprehendere,  et  in  vin- 
cula  mittere,  et  omnes  ree  ejus,  secundum 
quod  Edictum  conttnet paginse^impubli' 
care.  Vide  Henric.  Valesium  a(^Eusebii 
Histor.  Eccles.  lib.  9.  cap.  10.  et  infra  in 
voce  Indictum.  [^  Regum  Ostrogotho- 
rum  leges  boc  nomine  romanis  oppo- 
nuntur.  ap.  Gassiodor.  lib.  9.  ep.  18.  et 
alibi.  Vide  Savin.  Histor.  Jur.  rom.  med. 
temp.  tom.  2.  cap.  11.  S  61.  not.  a.  et  {64. 
not.  ci 

2.  EDICTUM.  prò  Indictum,  seu  iis 
nundinis  San-Dionysianis,  quam  Indie- 
tum  vulgo  vocant,  usurpavitOdode  Dio- 
gilo  lib.  1.  de  Profect.  Ludovici  VII.  Re- 
gis  in  Orientem  pag.  15  :  Ilio  anno  in 
quarta  feria  Pentecostes  Edictum  accidit. 
Vide  Indictum. 

1  8.  EDICTUM,  Proclamatio.  Gonsue- 
tud.  Tolos.  rubrica  de  in  jus  vocando  : 
Si  vero  non  comparuerit  accusatus,  debet 
tubieinari  percivitatem  et  burgum  Toloets 
tribus  Edictis  vel  tubicinationibus. 

4.  EDICTUM,  Bannum,  [seu  Jus  ven- 
dendi  Domino  competens,  hominibus 
suis  a  venditione  cessanti  bus,  vel  non 
vendenti  bus  nisi  certo  pretio  ipsis  per 
Edictum  indicato.]  Gonciiium  Parisiense 
VI.  ann.  829.  lib.  1.  cap.  52  :  Pauperibus 
eibi  subjectia  solent  Edictum  imponete,  ut 
nullus  illorum  tempore  messis  medium 
frumenti^  nec  tempore  vindemiss  medium 
vini  majori  pretto,  quam  quod  ab  ei» 
constituitur,  vendere  prtesumant.  Gbarta 
ann.  1104.  apud  Ducbesnium  in  Historia 
Gastrovillana  :  Et  omnes  justitias,  con- 


suetìidines  et  corveias  ,  roagium ,  telo- 
neum,  Edictum,  et  fumum,  et  qusecìWì* 
que  in  eadem  villa  possidebant.  Alia 
Hugonis  Ducis  BurgundiaB  ann.  1182. 
apud  Perardum  pag.  800  :  In  villa,  qum 
Poissons  dicilurf  Dux  nec  Edictum,  nec 
aliquam  exactionem,  nec  jue  aliquod  ha- 
bet. Gonsuetudo  Lorriacensis  ann.  1187  : 
Nullus  Lorriaci  vinumcumEdictovendat, 
excepto  Rege,  qui  proprium  vinum  in  cel- 
lario suocum  Edicto  vendat.  Gbarta  ann. 
1228.  ex  Tabularlo  Gampanisa  fol.  860  : 
Nullus  apud  Calvimontem  vinum  cum^ 
Edicto  vendat,  excepto  Gomiterete.  Gbarta 
ann.  1241.  apud  Tbommasserium  in  Gon- 
suet.  Biturlc.  lib.  8.  cap.  15.  pag.  419  : 
Nulli  eorum  vendere  licebit  ad  bannum  : 
mihi  autem  licebit  vendere  vinum  ad  ban- 
num semel  in  anno,  per  tnenaem  tantum. 
Vide  Bannum  vini. 

^  Homag.  Raym.  de  Alesto  prassti- 
tum  Simoni  Montisfort.  ann.  tèl7.  in 
Reg.  feudor.  senescall.  Garcass.  etc.  fol. 
61.  v«  :  Ad  mutationem  domini  debetis  vos 
et  haredee  veslri  levare  vexiUum  in  turre 
mea  de  Alesto,  et  eignum  seu  Edictum 
vestrum  tacere  ibi  clamare, 

5.  EDICTUM»  prò  Banno  quod  prò  ma* 
trimoniis  fieri  solet  in  Ecclesiis,  in  Gon- 
cilio Sarisberiensi  ann.  1217.  cap.  18.  et 
in  Statutis  Odonis  Paris.  Episc.  cap. 
7.  J  1. 

f  6.  EDICTUM,  Gonventus.  Statuta 
AcademisB  Paris,  apud  Acber.  Spicil. 
tom.  6.  pag.  886  :  Noe  Decanus  et  Colle- 
gium  facultatis  Decretorum  Parisiensis, 
matura  deliberatione  prsBhabita  prò  sta' 
tuendo,  ut  morie  est,  tribus  Edictis  so- 
lemniter  evocatis.  Sic  dici  tur  Gonventus, 
ut  puto,  quod  soleret  edictie  convocar!. 

1  7.  EDICTUM,  Statutum,  Regula  ; 
bine  Edictum  Augustinicum,  prò  Regula 
S.  Augustini.  Vita  S.  Petri  de  Chavanon 
cap.  4.  apud  Acber.  tom.  2.  Spicil.  pag. 
698  :  Deus  autem  auorum  fidelium  mee- 
sem  augmentare  volens,  numerum  suprtih 
dictum  vieitans,^  in  unum  pluree  aduna- 
vit  ei  Regularium,  qui  sequantur  vietum 
Apostolicum,  secundum  Edictum  Augus- 
tinicum nihil  ìiabentes  in  hoc  mando 
proprium. 

^  EDIDA,  Salomone,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS.  Vide  EdUla. 

0  EDIFICAMENTUM,  Gomparatum,  ac- 
quisitum,  Gali.  Acquei.  Tabular.  S.  Al- 
bini Andegav.  :  Quidquid  Edificamenti 
vel  mobilie  posseesionis  habere  poterit  in 
decessti  de  hac  vita  suo,  monachis  S.  Al- 
bini conferat.  Ibidem  :  Sui  Edifica- 
menti partem,  quo  non  de  pcUrimonio  suo 
habebat,  sed  de  proprio  labore  cum  uxore 
sua  emerat,  atque  eoedi/ieaverat,  etc. 
Rursum  :  ìllud  Edificamentum,  quod 
simul  coemerant  et  coedificaverant,  etc. 
Ubi  de  vinea,  quam  vir  et  uxor  simul  S. 
Albino  concedunt. 

1  EDIFICIUM,  prò  ^dificatio,  Exstruc- 
tio,  Reparatio  et  Edificium  fortalicii,  in 
Litteris  ann.  1858.  apud  D.  Secouese 
tom.  8.  Ordinat.  Reg.  pag.  839. 

j  EDILA,  id  est,  Dilectum,  quo  nomine 
dictus  est  Salomon.  Papias  in  MS.  Bitu- 
ric.  Est  prò  Hebrso  ledidiah,  quod  va- 
rie efferunt  Interpretes 

^  EDIUS.  Gustos  domus  regise.  Gali. 
Concierge.  Gbarta  Phil.  Pule,  in  Reg. 
sign.  Pater  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
208.  V*.  :  Si  sint  Ediles  aliqui  seu  con- 
dergii  in  domibus  nostris...  constituti. 
Vide  supra  ^dilis  2.  et  Edicilium. 

^  EDILITAS.  Garitas  annonsd.  Vita 
sancti  Ricarai  Episc.  Aprii,  tom.  1. 
pag.  298  :  Quodam  siquid!em  Edilitatis 
tempore  ad  ejusdem  S.  Viri  eleemosynam 


inopinata    coneurrente    inopum    copia. 
Vide  Edulitas. 

1  EDILITIUS,  qui  ex  sedile  set  scriba. 
Papias  cum  Glossis  Isidor.  Gravius 
censet  scribendum,  aut  jEdilitiue  Exm» 
dilie,  aut  MdUitius  scriba,  qui  est  aodi- 
lium  scriba. 

0  EDIPETA,  Che  demanda  VaUHoi. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS. 

1  EDIPNIA,  Difficultae  anhelUus,  apud 
Papiam  et  in  Glossario  Sangerman.  n. 
601.  mendose  prò  Dyspnia  a  Graco  iunc- 
vota,  Difficultas  respirationis. 

;^  EDIS,  [Aula.  DiEF.l 

:^  EDISSERATOR,  [Oui  edisserit,  et  ex- 
planat.  Aueon.  Sept.  Sap.  prol.61.  sed  si 
memoria  Rebus  vetustis  eludit,  veniet 
ludi  US  EdiseercUor  harum,  quas  teneo 
minus.  Al.  leg.  Edissertator.] 

3ic  EIMSSERTIO,  [Edissertatio,  disser- 
tatio.  Hieronvm.  in  Matth.  21.  Vestis 
Apostolica  vel  doctrina  virtutum,  vel 
Edissertio  Scripturarum  intelligl  potest.] 

1  1.  EDITIO,  Spectaculum.  Idatius  in 
Fastis  Gonsul.  :  Valentiniano  ni.  et  Eu^ 
tropio  Consulibus  quinquenniUia  Arca- 
dius  Aug.  propria  cum  Theodosio  Au^, 
patre  suo  Editumibue  ludisque  eeiebravtt. 

o  Acta  SS.  Abdon  et  Sennen  tom.  7. 
Jul.  pag.  188.  col.  1  :  Alia  die  venerunt 
et  nuntiaverunt  Decio,  quia  urei  et  leones 
in  caveis  mortai  fuiseent  ;  Deciue  autem 
iratue  jussit  sibi  Èditionem  in  amphithea 
tro  parari, 

T  2.  EDITIO,  Declaratio  est.  qua  actor 
de  sumptibus  et  litis  expensis  solvendis 
sese  obiigat,  et  qua  etiam  accusator  se 
simili  poBUffi  subjicit  in  causa  criminali, 
cum  inscriptionem  fecit  :  quod  etiam 
eveniebat  in  causa  civili.  Sic  incertus 
Auctor  in  notls  ad  veteres  formulas  se- 
cundum Legem  Romanam.  [^  Bignon. 
ad  Formul.  29.1  Gonsule  Pitiscum  in 
Lexico,  et  vide  Sirmondi  Formulam  29. 
[^  Marin.  ad  Pap.  Dipi.  num.  79.  pag. 
265.  ubi  editio  narratumum  vldetur  ae* 
tio  edita.] 

o  8.  EDITIO,  Diploma,  instrumentum, 
charta.  Dipi.  Luaov.  VI.  prò  monast. 
Tiron.  ann.  1121.  in  Append.  tom.  6. 
Annal.  Bened.  pag.  686.  col.  1  :  H<u  aii- 
tem  nostrarum  perennitatum  et  reaia^ 
rum  largitionum  Editiones  nemo  infrin^ 
ere  quomodolibet  audeat  in  futurtun. 
<x>  Pro  E^tionee.] 

*  EDITITIUS,  Judex,  quem  una  pare 
elegit.  Glossar,  vet.  ex  God.  regio  7618. 

o  EDITOR,  Lo  hostiario,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS.  Vide  ^diUs. 

o  EDITUERE,  Edicto  promulgare,  edi- 
cere,  nostris  alias  Editor,  eadem  accep- 
tione.  Gbarta  ann.  1224.  Inter  Ordinat. 
reg.  Frane,  tom.  4.  pag.  875.  art.  8  :  Et 
septem  dies  de  banno  vini,  quod  dèbemue 
accipere,  et  Editai  jubere  in  vigilia  As- 
sumptionis  Beatse  Marite  :  et  si  differre^ 
mue  accipere,  Ulud  non  poseemus  anno 
iUo  recipere,  Quse  rursum leguntur  ibid. 
pag.  878.  Stat.  ann.  1899.  tom.  8.  ea- 
rumd.  Ordinat.  pag.  888.  art.  18  :  Que  il 
soit  Edite  et  pubtié  que  aueun  marchans, 
etc.  Lit.  ann.  1400.  ibid.  pag.  897  :  Cer- 
taines  ordonnances  aient  esté  et  eoient 
piega  faicten  et  Editee  par  noeprédécee» 
seure  et  nous,  ete.  Vide  supra  Edictum  8. 

o  EDITUM,  prò  Edictum,  Gonstltutio, 
prseceptio.  Ut.  ann.  1850.  tom.  4.  Ordi- 
nat. reg.  Frane,  pag.  62  :  Volentee  et  per 
nostrum  Editum  auctoritate  nostra  regia 
decementes.  quod,  eie, 

EDITUS.  Prsceptum  Dagoberti  Regis 
de  Episcopali  dignitate  Gadurca  urbis 
conlata  Desiderio  Tbesaurario  :  Ut  dum 
saiis  nobis  est  in  Palatio  nostro  necessa- 
rius,  ipsi  nobis  quodammodo  violentiam 


9 


EDU 


EFF 


EFF 


231 


inferamus,  et  eum  ah  Editiìmspropriis 
profeetui  publico  procuremué.  Sed  dum 
nobis,  ticut  dioeimus,  eum  ab  Editibus 
noetria  auferamus,  etc.  Ubi  Editibua, 
idem  valet  ac  ^dibue,  nisi  ita  legendum 
Bit. 

EDLIHGUS.  Nobilis.  Vide  Adalingue. 

^  EDOjTEdax,  manduco.  Varr.  apad 
Non.  1.  287.  Edonea  Romam,  ut  turba 
incendat  annonam.] 

^  EOOCATRIZ.  prò  Ediicatrix  :  qua 
voce  usua  est  Goiumella.  Gloss.  San- 
german.  :  Altricea,  nutricee  vel  Edoca- 
tricee. 

^  EDOGENTER,  rDocendi  more,  ad  do- 
cendum  utiliter.  Geli.  16.  8.  In  eo  nihil 
EdoeerUer,  neque  ad'  instituendum  ex- 
planate scriptum  est.] 

00  EDOCTB,  Adverb.  ap.  Virgil.  Gram- 
matj^aff.  78. 

e  EDOGMADA,  Edoomata,  prò  Hebdo- 
mada.  in  Constit.  canon.  Reatin.  ann. 
1250.  apud  CI.  Y.  Garam.  in  Ind.  ad 
Hist.  B.  Ghiar»  pag.  548.  col.  2.  Vide 
mox  Edomata. 

^  EDOMADA,  slmiliter  prò  Hebdomada» 
in  Lit.  ann.  1855.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  164. 

^  EDOMATA,  prò  Hebdomada.  Eadem 
notione.  Cbarta  ann.  1221.  tom.  1.  Hist. 
Gassln.  monast.  pag.  817.  col.  1  :  In 
tempore  messia  et  hinemiaB,  unum  diem  de 
peraonaper  unanwuamquam  EdomcUam. 

^  EBOMENORIUJi,  f.  prò  Domanium. 
Cbarta  ann.  1862.  ex  Arcnivis  Trevoltii  : 
Juxia  Edomenorium,  aeu  terraa  de  Char- 
denort. 

^  EDONEUS,  prò  Jdoneua,  in  Formulis 
Andegav.  art.  49.  et  apud  Mabill.  Diplo- 
mat.  pag.  470. 

EDOPORIUM,  Victua  vel  cibua,  in  Gloss. 
MSS. 

^  EDOR  quondam  appellatum  ab 
edendo  ;  quia  eo  primo  uai  aunt  kominea  ; 
aive  quia  in  aaerificio  ipaiua  generia  pa- 
nia ad  araa  offereoatur  :  unde  ei  adorea, 
aacrifieia.  Gloss.  MSS.  Sangerm. 

EBORSARE,  in  veteri  Gloss.  Lat.  Gali. 
Doraer,  rompre  le  doa,  ou  couper.  Joan. 
de  Janna  :  Edoraare,  doraum  acindere, 
praaeipue  ab  anteriori  parte  ;  unde  Edor- 
aatua  dicitur  equua  ab  anteriori  parte 
per  doraum  aciaaua,  Exdorauare  piacem 
dixit  Plautus  in  Aulular.  Vide  Redor- 
aare, 

1  EOOTARE,  Exornare.  Acta  SS.  Aprii, 
tom.  2.  pag.  10  :  Erexit  capellam  S. 
Domnii  et  compulcherrime  pavimenta 
Edotavit, 

o  EDUCARE,  EUgere,  proferre,  libe- 
rare, in  Gloss.  MS.  Sangerm. 

^  EOUGATUS,  [Ab  educo,  educato^  alle' 
vato,  nutrltus.  institutus.  Cic.  Brut.  58. 
Filios  Cornell»  apparet  non  tam  in 
gremio  Educatoa,  quam  in  sermone  ma- 
tris.  Id.  1.  Orat.  81.  Homo  ingenuus  et 
Hberaliter  Educatua.  Id,  7.  Verr,  19. 
Homo  in  fecialium  manibus  Educatua. 
«f  5.  Verr,  24.  In  dedecore  natus,  ad 
turpitudinem  Educatua,  Eirt,  B.  Alex, 
78.  Disciplinis  regiis  Educatua.] 

1.  BDUGERE,  prò  Educare,  dixit  Sido- 
nius  post  Piautum,  et  aliquot  veteres» 
qnos  laudat  Savaro  ad  lib.  8.  Epist.  8. 

Edugere  Se  per  aeneum,  aut  per  com- 
poaitionem,  in  Lege  Salica  tit.  59.  est 
purgare  se  per  aquas  ferventis  Judicium, 
etc.  vide  Ducere, 

^  2.  EDUGERE,  Eligere,  aut  proferre, 
liberare,  inatruere,  emovere,  excludere, 
expellere,  evellere,  eximere,  ejicere,  ex- 
trahere,  aubvertere,  eruere,  loco  pellere, 
Educit,  tempua  protrahit,  protatat,  tem" 
pua  ampliat,  procraatinat,  differt,  mora- 
tur,  tergiveraatur,  Educit  tempua,  moraa 


nectit,  trahit,  Esdem  GIosssb.  MS.  San- 
germ. 

EOUGILLARE,  [Vinum  particulatim 
venderei  Vide  Ducillua. 

9k  EDULGO,  [Dulcefacio,  indulco,  ob- 
dulco.  Cn.  Mattiua  apud  GeU.  15.  25.  et 
Non.  2.  295.  Quapropter  Edulcare  conve- 
nit  vi  tam,  Gurasque  acerbas  sensibus 
gubernare.] 

1  EDULI,  Voratorea,  degulantea,  Gloss. 
Isid. 

^  EDULIO,  Lo  manzatore,  e  cibo.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS. 

EDULITAS,  Fames  ex  annona  caritate. 
Petrus  Blesensis  Epist.  141  :  Deaaavit 
morbua  peatilena,  et  Edulitaa  invaleacit. 
Utitur  et  Epist.  91.  Hac  notione  videtur 
usurpasse  Papinianus  in  leg.  17.  de 
Compens.  (16,  2.)  :  Ideo  condemnatuay 
quoa  arctiorem  annonam  Edulitatia  tem^ 
pare  prasbuit,  etc.  ubi  quidam  legunt 
aedilitcUia.  [Lainpridius  in  Alexandro 
Severo  :  Cum  Édulitatem  P,  R.  ab  eo 
peteret,  interrogavit  per  curionem,  quam 
apeciem  caram  putarent.  Vide  Edilitaa.] 

1  EDULUM  ah  edendo  dictum,  quaai 
praeguatativa  comeatio.  Papias.  Edulium 
aliis  idem  est  quod  obsonfum,  seu  quid- 
quid  ad  manducandum  apponi  tur  prse- 
ter  panem. 

OfiDULUS,  prò  Haedulus,  in  Invent. 
ann.  1476.  ex  Tabular.  Flamar. 

EDUNIARE,  fCrìmen  a  se  amoliri  per 
sacramentum.J  Vide  Idoneua  [et  Edo- 
neare,] 

jjcEÉSTER,  [Ficus.  DiEP.] 

fiFA.  Vide  Èuva, 

«  EFERIAM,  indeclinabiU,  Bordel, 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God,  reg.  7692. 
Vide  infra  Effeminatorium.  [•*  et  Ephe- 
bia.] 

%  EFFABILIS,  [Qui  dici  potest.  Apul, 
Apolog.  Paucis  cogitabilis.  neminl  Èffa- 
btìia.  Not.  Tir.  p.  186.  Affabills,  Effabtlia, 
ineffabilis.1 

^  EFFAGERE,  Facere.  Acta  SS.  Anath. 
et  Audac.  tom.  2.  Jul.  pag.  679.  col.  2  : 
Anatholia  reapondit  :  Effac  quod  via  ; 
auoniam  ego  numquam  ammoniia  immo- 

0  ÉFFAGIATUS,  a  Gallico  Effacé,  De- 
letus,  obliteratus.  Gomput.  ann.  1402. 
inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
170.  col.  2  :  A  domino  Hugone  Yvemi, 
prò  lectura,  vocata  la  Marqarita,  deaiaa 
et  Effaeiata,  iy.  aolid.  vj.   donar.  Turon. 

^  EFFJBGATUS,  [FsBcibus  purgatus. 
Apul.  2.  Dogm.  Plat.  Purgata  elEffaBcata 
animi  voluptas.} 

9^  EFFAFILATuM,  [Exsertum,  quod  sci- 
licet  omnes  exserto  bracbio  sint  exfllati, 
id  est  extra  vestimentum  filo  contex- 
tum.  H8BC  Featua  :  ubi  alii  rectius  le- 
gunt expapillatum,  quam  vocem  vide 
suo  locoJ 

1  EFFAmEN,  Effatum,  sententia.  Oc- 
curri  t  apud  Martianum  Capellam  et  in 
Concilio  Tolet.  XVL 

1  EFFANDAMENTUM,  ut  opinor,  a  Gal- 
lico Fonte,  Fissura.  Cbarta  Petri  de 
Roteys  Vicari!  Tolos.  ad  Bajulos  ann. 
1272  :  Et  quod  omnea  praadictx  fuatea  et 
trabea  et  perticaa  sint  aine  omni  jSffanda- 
mento. 

o  EFFASILATUS.  Exerto  humero,  hoc 
eat,  extra  filium  (1.  sinum)  manum  prO' 
ferena,  Gloss.  Mss.  Sangerm.  [<^  E  Pla- 
cido. Effafilatua  in  cod.  iti,  7644.  et 
apud  Maium  tom.  8.  pag.  460.  et  tom. 
5.  pag.  660.  Exscripsit  Placidus  Fes- 
tum  in  Effa/Uatum^  apud  quem  Exaffi- 
lato vel  expapillato  ex  Plauto  restituen- 
dum  esse  monuerunt  viri  docti.] 

o  EFFATE,  Sine  effectu.  Infra  :  Effecte, 
aine  effectu,  in  iisdem  Glossis. 


o  EFFATIGUM.  Vide  infra  Exatieum. 

if  EFFATIO,  [Actus  effandi.  Afiertur  a 
Servio  ad  8.  JSn.  468.  tanquam  vox  usi- 
tata  in  loouendo.l 

^  EFFATUARE,  Fatuum  reddere.  Dudo 
de  Ducibus  Norman,  apud  Chesnium  : 
Qujorum  conailium  Effatuana,  etc. 

EFFATUI,  Vaniloqui,  aine  effectu,  in 
Glossis  Isidori. 

Ufi  EFFERRUARE,  [Expurgare.  Dief.] 

o  EFFEBUS,  Epfebiolus,  Clarua,  Zu- 
ddua,  Prov.  Clar.  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  God.  re|r7657. 

^  EFFEGTE,  [Perfecte.  Ammian.  16.  5. 
Cum  b8ec  Effecte  pleneque  colligeret. 
Apul.  Fìorid.  n.  16.  extr.  Sed  de  boc 
tum  ego  perfectius,  cum  vos  Effeetiua, 
h.  e,  cum  vos  rem  magia  ad  eliéctum 
perducetis.l 

^  EFFEGTITO,  [Frequentat.  ab  effecto. 
Not.  Tir,p,  86.  Èffectitat.] 

o  EFFEGTIYUS,  Efficiens.  Vita  S. 
Walth.  tom.  1.  Aug.  pag.  255.  col.  1  : 
Cum  infra  acereta  Canonia  Hoatiam  eie- 
vana,  deprompaiaaet  verba  aacramenti 
Effectiva,  quando  pania  in  Corpua,  et  vi- 
num in  Sanguinem  Domini  tranaubatan- 
tiantur,  etc. 

J  EFFEGTUALITER,  Reipsa,  Gali.  En 
effet,  in  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  194. 
col.  2.  apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  818. 
col.  2.  et  alibi. 

\  EFFEGTUARE.  Vide  Effeatucare, 

^  EFFEGTUM.  De  Effegto,  Gali.  En 
effet,  Reapse.  Cbarta  ann.  1887.  in  Reg. 
71.  Chartoph.  reg.  eh.  48:  Qimb  deEffecto 
poaaidet  aeu  poasedii  in  dicto  loco  de  Caa- 
tronovo. 

^  EFFEGTUOSE,  prò  kffectuoae.  Effec- 
tuoae  aupplicantea,  apud  Rymerum  tom. 
1.  pag.  S08.  col.  2. 

\  EFFEGTUS,  Laaaatua,  fatigatua,  lan- 
guidua,  fractua,  sine  effectu.  Papias  MS. 
p»  Vide  Forceflinum  in  Effetua.  Scribi- 
tur  etiam  Effostua.  Reinard.  Vulp.  lib.  4. 
vers.  Ili  : 

Sex  otibiis  ^ondam  MmUi  Slleetus  ad  Mum, 

Et  plus  dimidio  ventrìs  inanis  eraa, 
Vis  libaU  libi  liic  una  eal.  Efitotna  abialJ,  eie.] 

^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg. 
7692  :  Effectus,  aana  fruit.  Effectua,  fruc- 
tua,  in  Gloss.  Mss.  Sangerm. 

ic  EFFEGUNDO,  I  Fecundo.  fecundum 
reddo.  Voapic,  PrA,  21.  Cum  Sirmium 
venisset,  ac  solum  patri um  Effecundari 
cuperetj  et  dilatar!.] 

o  EFFEMES,  La  cauaa  da  ogni  di. 
Glossar.  Lat.  Ital.  Ms. 

EFFEMINARE,  Castrare,  in  Glossis  Iso- 
nis  ad  Prudenti!  Peristeph.  Hym.  14. 
V.190. 

Effeminati,  Masculi,  qui  virilia  pa- 
tiuntur,  mollea,  seu  qui  in  aemetipaia 
feminaa  profUentur,  fnqult  Salvianus. 
Alcuinus  de  Off.  divinis  :  Sunt  Effemi- 
nati, qui  vel  barbaa  non  habent,  aive  qui 
alteriuafomicationem  sustinent.  Utitur 
etiam  Gregorius  Mag.  lib.  4.  Ep.  14. 
Effeminati  in  viros  pudoris  contamina- 
tone foedari  dicitur  Roma  in  Gollat.  Le- 
gis  Mos.  tit.  5.  Apud  Esaiam  cap.  8  : 
Et  Effeminati  dominabuntur  eis.  Ubi 
Aquila,  auctore  Hieronymo,  évaXXàxrac 
vertit,  qui  se  mutent,  et  turpitudinia 
exerceant  vices.  Vide  eumdem  in  cap.  4. 
Ose».  Puerilia  stupra,  apud  Ammianum 
lib.  28.   Bacchus  OrjXudpcou  icatdòc  icatSa- 

ymh^,  dicitur  Tbeodoreto  de  Graec. 
after t.  serra.  7. 

EFFEMINATORIUM,  Domus  meretri- 
cum,  Lupanar,  in  Gloss.  Isid. 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Effeminatorium,  Bordel,  Prov. 
quaai  effeminat  et  evertit. 


232 


EFF 


EFF 


EFF 


«  EFFERATUM,  a  Gallico  Effroy,  Ter- 
ror.  Lit.  remiss.  ann.  1855.  in  Reg.  84. 
Ghartoph.  reg.  eh.  448  :  Dictum  Guillel- 
mum  00  hoc  per  capucium  ceperat,  prop* 
ter  Cfuod,  ctc  etiam  propter  Efferatum, 
Galliee  Effroy,  equi  cRcti  Arnaldi,  diclxie 
Guillelmue  ad  terram  cecidiL  Sed  et 
vox  Gallica  Effroy,  prò  Tumultuoso 
motu  et  seditione,  occurrit  in  aliis  Lit. 
ann.  1858.  ex  Reg.  86.  eh.  222  :  Comme 
Guillaume  Lanyeux  demourant  à  Dueilg, 
ait  eeté  comme  capitaine  avec  plu8ieur$ 
autres  duplat  patja  d'environ,  au8  Ef- 
froiz  qui  derreìnement  et  n'agairee  ont 
esté  faiz  par  lesdites  genz  contro  le»  nO' 
bles  dudtt  royaume,  à  ahatre  en  plueieurs 
lieux  fortereeses,  et  dissiper  leura  biena  et 
aucuns  mettre  à  mort,  etc,   Effraé  vero 

Ero  Ira  commotus,  apud  Joinvil.  in  S. 
lUdoY.  edit.  reg.  pag.  107  :  Le  Roy  fu 
forment  Effraé,  et  ti  ait  que  moult  eetoit 
nardi  quant  il  avoit  tenu  nulles  conve- 
nancee  neparoles  au  Soudanc,  sanzpar^ 
ler  à  li.  Occurrit  rursum  ibid.  pag.  118. 
^EFFERBNTER,  Majgno  cum  apparatu. 
Ghartul.  x.  ssbc.  ex  Cod.  reg.  2777.  fol. 
19.  laudatum  tom.  8.  novi  Tract.  diplom. 

gag.  140  :  Similiter  exempUtr  imperia- 
um  lìtterarum,  qius  Nicets  missm  aunt 
sancto  Concilio  dum  aduc  piisnmua  im- 
perator  in  Tracia  residerei ,  ut  deberet 
inde  Efferenter  in  Calchedona  migrare. 
Vide  Éfferentia. 

T  ÉFFERENTIA,  Elatio.  Mundanss  eUt- 
tUmis  Éfferentia,  in  Vita  S.  Apollinaris 
Episc.  Valentiae  ad  Rhodanum,  apud 
Marten.tom.6.  Ampi iss.  Gol lect.  col.780. 

^  EFFERVESGERE,  Metaphorice,  Gum 
abundantia  et  copia  erumpere.  Ghron. 
Pet.  Azar.  ad  ann.  1831.  apud  Murator. 
tom.  16.  Script.  Ital.  col.  faS  :  Inter  ime 
rumore»  multi  in  Bononia  Efferbuerunt, 
in  quUfus  plurimi  Bononion$e$  per  eti- 
pendiarioB  in  ipsa  civitate  fuerunt  inter- 
fedi.  Vide  Ebullire, 

^  EFFESTUGARE,  Per  Featucam  cedere, 
abdicare,  Gali.  Déguerpir,  Leodiensib. 
Effeatuer.  Gharta  anni  1250.  apud  Mi- 
rsBum  tom.  2.  pag.  1288.  col.  1  :  Noe 
ambo  dieta»  juetxtia»  terrarum  Episcopi... 
reportavimu»  libere  et  àbsolute  werpivi- 
mu»  et  Effestucavimu»  in  manu»  illustri» 
Dominsi  M.  Flandriss  et  Hannoniss  Comi" 
tissas.  Occurrit  in  Histor.  Lossensi  part. 
2.  pag.  18.  in  ter  Instrum.  tom.  8.  Gali. 
Ghrist.  col.  46.  ex  qui  bus  locis  aliisque 
similibus  emendandam  puto  Ghartam 
anni  1228.  apud  Mirseum  tom.  2.  pag. 
851.  col.  2.  ubi  sic  habetur  :  Jn  eleemosy- 
nam  perpetuam  reportando  Effectuavtt, 
prò  quo,  ni  fallor,  legendum  Èffeatuca- 
vit.  vide  Fe»tuca. 

1  EFFESTUCATIO,  Abdicatio.  Gharta 
Henrici  Leodiensis  Episc.  ann.  1154.  in 
Tabulario  S.  Nicasii  Rem.  :  In  eodem  ca- 
pUulo  guirpitionem  et  Effeatuoationem 
feeerunt.  Rursum  legitur  apud  Ludewig. 
Reliq.  MSS.  tom.  2.  pag.  257.  et  apud 
Marten.  tom.  5.  Ampliss.  Gollect.  col.  486. 

^  Effestukementf  In  Gharta  ann.  1287. 
ex  Ghartul.  Namurc.  in  Gam.  Gomput. 
Insul.  fol.  7.  r»  :  Cest  werp,  raport  et 
E/festukement,  si  camme  deseure  dit  est, 
bien  et  »ouffl»»aument  fai». 

o  EFFETA  per  duo  ff  scribendum^  in 
Gloss.  Mss.  Sangerm.  vide  Epheta. 

•  EFFETUS.  Lassus,  defatigatus,  in  iisd. 
Oloss.  prò  Éffectus.  Vide  supra  in  hac 
voce. 

\  EFFEVUS  LiBELLUS,  Diploma  Ponti- 
flcium,  Mabillonio.  Fridegodus  in  Vita 
S.  Wilfridi  Episcopi  cap.  47  : 

Ut  jabtf  introUt,  jubarit  era  nectir  opimi 
Protulit  Effevttm  Kqoido  flarore  libeUum 
Hiaee  charaeterlbai,  eie. 


T  EFFEXEGESIS,  Explanatio  superiori» 
sermonis,  Exageratio,  ut  serpens  rea  mor- 
tifera, Papias.  Effexegeais  prò  Exegesis 
a  Gracco  eli^yyjatc  credo  perperam  irrep- 
sisse 

1  EFFIALTES,  prò  Ephialteaj  Incubus, 
apud  Papiam. 

EFFIGABILIS,  In  omnibus  expeditus. 
Gloss.  Isid. 

EFFICACIA,  Efficiendi  vis,  Gallis  Effi- 
cace. Utuntur  Ulpianus  in  leg.  88.  de 
Usuris,  (22, 1.)  et  in  leg.  9.  God.Th.  de 
Executor.  (8,  8.)  [<»  Adde  lib.  1.  tit.  15. 
const.  6.  de  offic.  Vicar.]  [Plinius  lib.  11. 
cap.  5.  de  apibus.  Vetus  Inscriptio  apud 
Grut.  pa^.  465.  n.  5  :  Promoto  xviro  stli- 
tibus  judicandis  oratori  maximo.  Decu~ 
riones  et  plebe  Colonia  Asculanorum 
propter  humanitatemt  absHnentiamjEffi' 
cactam,  etc.  Hoc  est,  Virtutem  strenui 
atque  efficacis  viri.  Sed  quia,  inquit 
Faber  in  Thesauro,  Efficacia  a  calore 
naturaque  ignea  est,  et  itaque  facile 
abripi  et  transilire  limites  potest,  et  in- 
justitisB  fieri  affinis,  cum  afìquid  magis 
urget,  quam  par  est,  et  SBqui  patitur 
ratio,  idcirco  miratur  Ambrosius,  in 
fratre  suo  Satyro  Efficadam  simul  et 
Innocentiam  fuisse,  Oratione  ejus  fune- 
bri. Sane  et  apud  Grsecos  8e(v6c,  et  stre- 
nuum  seu  efncacem  et  iniquum  atque 
atrocem,  sive  amarum  et  asperum  no- 
tat.  ut  Servius  auctor  est.  Vide  Acer  in 
eodem  Fabri  Thesauro.l  Efficaciter 
dixit  Seneca  lib.  de  Brevitate  vita  cap. 
6.  [Plinius  lib.  28.  cap.  11  :  Efficacius 
rogare.  Plin.  Jun.  lib.  6.  Epist.  6  :  Effica- 
cissime coercere,  rursus  Plin.  Major,  can. 
laudato,  Efficacissime  sanari,  lib.  2d. 
cap.  12.  EfficacUea*  irruere,  id  est,  cum 
impetu  strenue,  fortiter,  in  Breviario 
Histor.  PisansB  ad  ann.  1264.1 

EFFIGALE,  Efflcax.  Ghronic.  Winde- 
semense  lib.  2.  cap.  18  :  Fuit  eorum  fir- 
mum  Efficaleque  praesidium. 

1  EFFlGATIO,  Éffectus  ;  executio,  Gali. 
Effet,  Accomplissement.  LittersB  Roberti 
Trecensis  Episc.  ann.  1282.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  969  :  Nec  faciet  quo- 
minu»  dieta  donatio  Efficationem  et  pie- 
ni»»imam  habeat  firmitatem. 

1  EFnCATIVE.  Reipsa,  Gali.  En  effet, 
Acta  S.  Ansueri  Mart.  Julii  tom.  4.  pag. 
105  :  Quo  moreretur  Efficative  vitam  con- 
sequi  sempiternam. 

«  EFFIGATUS,  Éffectus,  exsecutio.  Lit. 
remiss.  ann.  1878.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  17.  col.  2:  Dictam  noa- 
tram  ordinationem  caaaando,  revocando  et 
annullando^  et  nullua  Efficatus  seu  effi- 
cacias  esae  decemendo,  etc.  Vide  Efficatxo. 

EFFIGAZ  Magistsria.  Vide  Magisier 
officiorum. 

«  EFnCIALITER,  Efficaciter,  Gali. 
Avec  force.  Gonc.  Regiense  ann.  1285. 
apud  Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  197  : 
Presbyteri  parrochiaiesparrochianos  suos. . 
moneant  frequentius  Efficialiter,  et  indù- 
cant  ad  aecimas  hujusmodi  fideliterpraas* 
tandas. 

ì  EFFIGUTUS,  f.  prò  Officiatus,  Gali. 
Officié.  Gharta  Henrici  Vili.  RegisAngl. 
ann.  1516.  apud  Rymer.  tom.  18.  pag.  5&. 
col.  1  :  Contra  TheoUmarios,  Custumarios, 
Stapularios.  Efficiatoa,  Mercatores,  etc. 

1  EFFICltiNTIA,  Sententia  facta  seu 
lata.  BartholomsBus  Episc.  Laudun.  in 
qnodam  Judicio  apud  Acherium  Spicil. 
tom.  8.  pag.  174  :  Hanc  itaque  Effùsien- 
tiam  praesenti  acripto  firmari  prascepimus, 
quod  testium  aubacriptione  et  sigilli  nostri 
impressione  roboran  curavimus. 

»  EFFICIUM,  prò  Officium,  Liturgia 
sacra.  Quasst.  Magist.  Odon.  de  Missa 
ex  God.  Ms.  Garoliloci  :  Officium  dicitur 


qucksi  Effi4num  ,  mutata  prima  littera 
propter  aecorem  sermonis, 

EFFIDATUS ,  Papi»  Praaterritus,  In 
edito  [et  in  MS.  Bituric]  habetur  Per- 
territus, 

3^  EFFIGIA,  [Idem  ac  effigies.  Plaut. 
Rud,  2.  4.  7.  véneris  effigia  naec  quidem 
est.  Habet  etiam  Afran.  apud  Jvon.  8. 
77.  et  Effigia»  in  plur.  Lucret.  4.  46.  88. 
et  108. 

EFFIGIARE ,  Effingere  ,  depingere. 
Octavius  Felix:  In  lapidee  Effigiatos 
unctos  et  coroncUos.  Sidonius  lib.o.  Épist. 
12:5acraint  templis,  formavit  statuis, 
Effigiavit  imaginibus.  Solinus  in  Preefat. 
Polyhist.  :  Ante  omnia  Effigiant  modum 
capiiis.  Paulinus  lib.  8.  de  Vita  S.  Mar- 
tini: 

EfBgUnt  dypeo  iannam  cristiiqiM  lOnerrtni. 
Idem.  lib.  4  : 

....  <|aaB  nraiMra  Chritti 

ElBgiaiii  OUua  qum  Gliritto  jndiee  sampttt. 

Prudentius  in  Psycbomach.  : 

...  Nam  Tiscen  limo 

BffigMOl. 

Ordericus  Vitalis  lib.  4  :  Scriptiaque  ìau- 
daòilia  virtutum  suarum  monimenta 
Effigiarunt,  Hanc  vocem  reponunt  viri 
docti  in  leg.  ult.  God.  Tbeod.  de  Excus. 
artif.  (18,  4.)  Ad  Effigiandoaaacroa  vultus, 
cum  in  edit.  legatur  Efficiendos,  Utitur 
etiam  idem  Prudent.  in  Gathemer.  Hym. 
10.  Peristeph.  Hym.  4.  etc.  [Pro  imitar! 
vero,  seu  reprsBsentare  sumitur  in  Pro- 
logo Vitae  S:  DympnsB  Mart.  Mail  tom. 
8.  pag.  479  :  Aaaimilatu»  »imia»,  qua»  for- 
tuitu  geatua  humanoa  Effigiare  videtur."] 
Effigia,  Effigiea,  dixit  Plautus. 

1  Effigiatio,  Figmentum,  in  Actis 
SS.  Aprii,  tom.  8.  pag.  99. 

1  Effigiator,  Cjui  effingit  sive  scul- 

Sendo  sive  pingendo.  Legenda  de  SS. 
[artyribus  in  Hamburg  et  in  Ebbekes- 
torp  reconditis,  apud  Leibnitium  tom. 
1.  Scriptor.  Brunsvic.  pag.  184:  Horum 
etiam  memoriam  ceteberrimam  libri» 
extendere,  decorum  est  scriptoribus,  hones- 
tum  csilatoribus,  ingeniosum  Effigiato- 
ribus  et  pulchrum  pictoribus,  Hic 
Effigiator  idem  videtur  qui  Sculptor, 
isque  sol  US. 

^  EFnGUTUS,  [Ab  effigio,  effigiato. 
Apul.  Apolog.  Imagines  variis  artibus 
Effigiata»,  Ammian,  26.  7.  Aurei  nummi 
Effigiati  in  vultum  novi  principis.] 

ÉfFIGIES,  Species.  Siculus  Flaccus  de 
Gondit.  agror.  :  Congeries  lapidum  in 
Effigie  maceriarum.  Supra:  in  Specie 
maceriarum  congerunt  lapidee.  Scriptores 
alii  Gromatici:  Termini  cursorii  in 
Effigiem  tubuli, 

^  EFFIGIO,  [Ad  effigiem  formo.  Sidon. 
6.  ep.  12.  Quem  Grsecia  Effigiavit  imagi- 
nibus.  Prudent.  10.  Cathemer.  4.  Deus, 
qui  hominem  Effigiasti.] 

EFFIGIUM,  'Aico'n3nii)(j.a ,  Effigies,  in 
Gloss.  Gr.  Lat. 

•  Hinc  nostris  Efficher,  prò  Ima^iner, 

Animo  fingere.  Poem.reg.  Navar.  uantil. 

16.  tom.  2.  pag.  87  : 

Beaa  doni  amis  bieo  me  pois  ECBcher 
Que  j'aing  don  moni  tonta  la  miaoi  vaillanl, 
La  pina  eortoiae  et  la  mieuz  atenant. 

1  EFFILIGARE.  Filices  exstirpare  ut 
terra  arabilis  fiat.  Gali.  Esaarter^  ^^fiJT 
cher.  Litterse  Galonis  GopelliB  ann.  1229  : 
Ego  tradidi  Ecclesia»  Strum,  xxvi.  men- 
auraa  Temienaes  jacentes  in  sartis  ad 
Effilicandum  in  perpetuam  aouturam 
libere  et  pacifica  poaaidendas,  ita  scil,  auod 
Ecclesia  Jam  dieta  totam  terram  araoitet 
seminaòit. 

^  EFFIRHO,  [Gonfirmo,firmum  reddo. 


EFF 


EFF 


EFF 


233 


Accius  apud  Non.  4.  64.  Tu  te  ipse 
Efjmna,  et  compara.] 

f  BFFLAGRATIO,  Attum  et  luculentum 
iìicendium.  Barthius  in  Glossario  ex  Gui- 
berti  Histor.  PalaBSt.  Cicero  dixit  ea 
notione  Deflagraiìo. 

ic  EFFLIGIT) ,  [idem  quod  afflicto  , 
affligere.  Plaut.  Stick.  4.  2.  26.  Non  tu 
8cis,quam  Efflictenturhomìnesnoctn  hic 
inviaj 

%  BFFLOREO,  [Valde  floreo.  TertulU 
seu  Cyprian.  Juaic.  Domin.  209.  Talia 
ilorigeris  nunquam  nascuntur  in  liortis 
Lilia,  nec  nostris  Efflorént  talia  campis. 
—2.  Translate.  Cic.  2.  Orai.  78.  extr.  Àppa- 
rebit,  res  eas  non  modo  non  esse  commu- 
nes,  sed  penitus  ex  ea  causa,  qu»  tum 
agatur,  Èffloruiaae,  h.  e,  emanasse,  eger- 
minasse, ut  flores  ex  plantis.] 

«EFFLUGTIO,  Effluentia,eluvies,diflu- 
vium.  Gharta  ann.  1830.  in  Reg.  66. 
Cbartoph.  Reg.  cb.  425  :  Ut  eloticaR  pur^ 
gentur  et  Effluctionea  illarum. 

j  EFFLUERE,  A  virtute  deflectere,  Viam 
virtutis  deserere.  Àrnulpbus  Sagiens. 
Arcbidiac.  contra  Girardum  Engolism. 
Episcop.  apud  Acher.  Spici!,  tom.  2. 
pag.  862  :  JUis  enim  quorum  eatenua 
araentes  monasticua  ordo  frasnebat  affec~ 
tU8f  tradita  dispensationis  occasio  licen- 
tiam  comparat  Effluendi;  nihilque  ad 
periculum  retigionis  efficaciua  est,  quam 
trreltgiosum  stutinere  pastorem. 

j^cEFFLDUS,  FQui  effluit.  Avien.  Pro- 
gnosi.  Arat.  17l7.  siflammis  emicetignis 
Effluus.  Id.  Perieg.  1162.  In  pontum 
cadit  Effluus  amnis.] 

^  EFrOAGIUM.  Lignatio,  tantum  ligni 
in  Silva  sumendum,  quantum  ad /bcum 
est  necessarium,  Gall.CAau/fasf6.  Gbarta 
Roberti  Episcop.  Lingon.  ann.  1235.  inter 
Instrum.  tom.  4.  Gali.  Gbrist.  col.  207  : 
Cum  Abbcu  et  Conventus  S.  Benigni 
Divion.  dicerent  se  habere  usuagium  in 
nemoribus  de  Villa-Comitis..,  ad  omnia 
gius  vellent  facere  ad  opus  domus  de 
Chasney  videltcet  ad  Effoagium  ejusdem 
dómus  et  ad  opus  fumi. 

•  Gallico  Effoatgef  vel  Effouage.  Tes- 
tam.  Hugon.  V.  ducis  Burg.  ann.  1814. 
inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Burg.  pag. 
152.  col.  2  :  Donons.,.  Vusaige  en  nos  ooys 
de  Voisins  au  chapelain,  qui  desservira 
en  ladite  chapele,porson  Effoaige.  Libert. 
villa  dePerricesdknn.  1347.  tom.  7.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  82.  art.  8  :  Lesdiz 
homme  et  femmes  auront  leur  usage  en 
tous  les  bois  nombannez  (non  bannez) 
pour  marrenage,  Effouage  et  closure  de 
terres  gaaignables.  Vide  Foagium  2. 

o  EFFOARE,  Calefacere,  Cali.  Chauffer. 
Charta  ann.  1255.  in  Cbartul.  Buxer. 
part.  18.  cb.  4  :  Dedimus  monachis Buxe- 
risR . . .  furnum  nostrum  de  Saveranges,.., 
et  usuagium  plenum  et  liberum  adEffoan- 
dum  ipsum  furnum  in  omnibus  les 
Batheyt  de  Saveranges, 

o  EFFOGARE,  Fauces  elidere,  veteri 
Interpreti  Juvenalis  Sat.  15.  v.  222  : 
QusR  in  somnis  Effocabilur  propter 
dotem. 

EFFOLARE,  [Leviter  laedere ,  Gali. 
AffolerAYìde  Affolare. 

\  EFFONDATUS,  Effusus  in  epulas  et 
luxum.Nìcolaus  de  Hanqueville,  Ord.  FF. 
Min.  circa  ann.  1800  in  Sermone  S.  Lau- 
rentii  :  Sobnus  potus  est  sanitas  animse 
et  corporis  ;  ergo  stiperfluitas  est  destructio 
utriusque.  Certe  multi  Christiani  sunt 
Effondati  et  nimis  fentati  quasi  equi,  et 
ita  pejores  sunt  equis.  Pro  fentatx  puto 
legendum  fondati. 

o  EFFONDRARE.  Vide  infra  Effrondare. 

9^   EFFONTIRE ,      [Venenose     loqui. 

DiEF.] 

Ili 


EFFORGIALITER,  Cum  copiis  miliU- 
ribus,  cum  efforcio:  Avecforces.  Mathaeus 
Paris  ann.  1213:  Tu  ita  Effordaliter 
venias  cum  equis  et  armis.  Idem  in  Vitis 
Abbatum  S.  Albini  :  Promiserunt,  quod 
Effordaliter  vobis  subvenirent  de  pecunia 
sua.  Vide  Efforcium. 

EFFORGIARE,  Distringere,  Mulctare, 
cogere,  Rpgiam  Mfljpgtaf^TTì  ub.  1.  cap. 
7. 1 16  :  Si  ipse  tenens  ad  primum  diem 
non  veneriti  ejus  plegii  in  misericordia 
Do.  Regis  erunt,  et  super  placito  capitali 
ipsi  plegii  E fforciabunturj  Ubi  Skenseus, 
distringentur.  Sai  be  poinded  et  distren- 
ziet.  Aresta  ann.  1259.  1.  Reg.  Parlam. 
fol.  15:  ConquerebanturkominesdeBata- 
gniaco,  quod  Petrus  de  Balagniaco  armi- 
ger  Efforciabat  eos,  et  plura  damna  eis 
mferebat  propter  garennam  suam,  etc. 
Cbarta  Adami  Episcopi  Meldensis  ann. 
1289.  in  Tabularlo  ejusdem  Ecclesia  fol. 
^i  Et  si  nobis  Episcopo  de  diclis  mobUi- 
Ims  invillis  DecanietCapituHEfforcietur, 
nos  Decanus  el  Capitulum  dictam  fortiam 
tenebimur  amovere,  etc.  [Cbarta  Comi- 
tissae  Augi,  apud  Marten.  tom.  1. 
Ampliss.  Collect.  col.  1142:  Dominusrex 
me  non  Effortiabit  de  me  maritando,  nec 
heredes  mei  firmabimus,  nec  infortiabi- 
mus  fortericias  aliquas  a  puncto  in  quo 
sunt  modo.) 

•  Nostris  Efforcier  j  prò  EfCringere, 
vulgo  Forcer.  Charta  ann.  1406.  ex  Bibl. 
reg.  :  Et  vist  que  la  serreure  de  ladite 
chappelle  avoit  esté  Efforciée  à  Dagues, 
Efforcer,  prò  Ingravescere,  apud  Ville- 
bard.  paragr.  19  :  Sa  maladie  (de  Thi- 
baut)  crùt  et  Efforga  tant,  ^ue  ti  fisi  sa 
devise  et  son  laitj  et  doparti  son  avoir, 

Efforciamentum  ,  seu  Afforgia- 
MENTUM ,  Districtio  vel  inquisitio. 
Monasticum  Anglic.  tom.  1.  pag.  280  : 
Et  idem  Abbas  veniet  peraliquem  liberum 
hominem  attornatum  suum,  qualemprse- 
sentare  voluerit  ad  Efforciamentum  Curite 
tantum.  Charta  Edw.  III.  tom.  2.  pag. 
882  :  De  tribus  virgatis  terrse.,.  quietis 
de,.,  sectis  curisR,  et  adventibus,  et  Affor- 
damentis. 

1  EFFORGIARI,  Niti,  conari,  Gallis 
S*efforcer.  Charta  ann.  1823.  ex  Tabularlo 
Argentoliensi  :  Nisi  sunt  seu  Efforciati 
facere  explecta  justitiss, 

j  EFFORGIATA  Femina,  Cui  vis  illata 
est,  a  Gallico  Forcer.  Archivum  Abbatias 
Buzeii  :  Ego  Euqo  Dominus  de  Ponte.., 
concessi  diiobus  iìlis  Abbatiis  totum  mer- 
catum  meum  de  Ponte  cum  omnijustitia 
et  districto,  prssterquam  de  femina  Effor- 
data  et  latrone  suspendendo. 

o  EFFORGIATE,  Cum  multis  copiis 
militaribus,  Gali.  En  forces,  Mas  Effor' 
dément.  Cbarta  Margar.  comit.  Fland. 
ann.  1256.  ex  Cbartul.  sign.  Decanus  S. 
Pet.  Insul.  fol.  178.  r«  :  Cum  nos  dros 
venerabiles  decanum  et  capitulum  Jnsules 
rogavimus,  ut  hospites  suos  nobis  accommo- 
darent,  et  eos  apud  Enghien  mitterent 
honorifice  et  Effordate  cum  armis,  prò 
corpore  nostro  custodiendo  et  honorenostro 
salvando.  Lit.  Ludov.  X.  ann.  1315.  in 
Re^.  A.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  70.  r*  : 
Enjoignez  de  par  nous  estroitement  que 
tretuit  selene  l'estat  de  chascun  . . .  vien- 
qnent  appareUliez  si  souffisamment  et  H 
JEffordement  en  armes  et  en  cÌMvaus,  etc. 
Vide  Effordaliter. 

EFFOkGIATUS,  Spissus  :   Gallis,  Ben- 

Ì'orcé,  Testamentum  Willelmi ,  cogn. 
jonga  spada  ,  Comitis  Sarisberiensis 
tom.  2.  Monastici  Angl.  pag.  931  :  Unam 
Dalmaticam de  croceo  cendallobene Effor " 
dato. 

Efforciati  Nummi,  [dicti  sunt  quo- 
rum materia     purior    erat  minusque 


adulterata.]  Charta  Bernardi  Episc. 
Santonensis  ann.  1151.  apud  Sammar^ 
thanos  :  Dedit  10.  libras  Effordatorum 
nummorum.  Alia  ann.  1830.  apud  eosdem 
in  Episc.  Tolonensib.  :  Octo  libras  Refor" 
ciatas  habet.  Tabular.  S.  Mariae  Santon. 
ann.  llQSiDecemsolidiEnfortatorum.Yide 
Moneta  fortis.  Tabular.  S.  Dionysii  Novi- 
genti,  ex  Charta  Roberti  de  Mauritania  : 
Dedit  5.  solidos  Dunennum  Exfordatos. 
EFFORGIUM,  Exercitus,  copise  milita- 
res  :  Gallis  Forces,  vel  Effort.  Actalnno- 
centii  III.  PP.  pag.  13  :  Familiares  Regis 
ad  summum  Ponti ficem  clamare  coeperunt, 
ut  eis  cum  Efforcio  mitteret  protectorem. 
[Vide  Exforcium.] 

0  EFFORESTARE,  Terras  de  foresta 
jure  demere,  et  in  pascua  autculturam 
redigere,  idem  quod  Deaforestare.  Vide 
in  Foresta.  Cbartul.  S.  Austreg.  Bitur. 
fol.  59.  v«  :  Si  nemus  venumaetur  vel 
Efforestetur.totum  erit  capituli. 

*  EFFORIS,  Foris.  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Deffora,  Prov, 
foris,  Efforis. 

^EFFORUARE,  effingere,  exprimere, 
Vos.  de  vit.  708. 

^  EFFORMIS,  et  Eformis,  [ex  forma, 
vel  secundum  formam  factus.  Not.  Tir, 
p.  110.  Forma,  formula,  formosus,  infor- 
misi eformis,  deformis.J 

EFFOROS.  Synodicon  Raphaelis  Ar- 
chiep.  Nicosiensis  prò  GraeQjs  sub  ann. 
1252.  editum  cum  Constitutionib.  Nico- 
siensib.  post  cap.  32.  in  Prsfat.  :  Scri^ 
bentesaliqua  breviter  drca  Hsbc,  et  ea 
tam  Grasds  Episcopis,  quam  Efforos,  et 
aliis  regni  prsBdicti  Grseds  Clerids,  etc. 
Cap.  7  :  Quam  Constitulionem  tam  ab 
Eptscopis,  quam  a  Presbyteris,  Efforos, 
Jkmgi«(m,  Capellanis,...  prascipimusinviO" 
Ic^tliter  observari.  Cap.  24:  PrsBdicta 
omnia  per  Episeopos  volumus  in  suis 
lods,..  exponi.,.  Hoc  idem  prxdpimus 
Efforos  in  suis  lods  ,  item  Ma^xstris  , 
Capellanis  Grsecis,  qui  sunt  in  dvitatibtts, 
vel  alibi  constituti.  Ubi  Effori  videntur 
esse  Pi  ebani,  Curiones,  ex  Gr.  tC9opoi, 
inspectores,  prsssides ,  cujusmodi  forte 
erant  Ephori  apud  Lacedsemonios. 

EFFORSARE,  Munire.  [Confirmatio  pri- 
vilegiorum  Ecclesi»  Narbon.  ann.  1165.] 
apud  Acher.  tom.  13.  Spicil.  pag.  819  : 
[Liceatjam  dicto  Pontio  Archiprsssuli  et 
successoribus  suis  omnia  castra,  quss  nunc 
habet  et  posndet...  condirigere  ei  Effor^ 
sare.] 

1  EFFORTIARE.  Vide  Effordare. 

^  EFFOSSIO.  [Gali,  esdiumation.  Vide 
cymiterium, 

^  EFFRAGTARIUS,  ut  mox  Effractor. 
Willelmus  Monachus  sancti  Dionysii  in 
Epistola  anni  circiter  1155.  inter  Anecd. 
M!arten.  tom.  I.  col.  443  :  Habet  praeterea 
vallis  nostra  ex  rupibus  excisas  specusAn 
guibus  incolas  se  suaque  mediis  nivtbus 
tuentur  a  frigore,  sBslivis  mensibus  a 
calore.  In  his  nec  vinum  corrumpitur,  nec 
granum  infatuatur,  non  pulresdtfructus, 
nec  timetur  Effractarius. 

EFFRAGT0R£S,  Qui  januaseffringunt, 
9Bdes  per  vim  ingrediuntur ,  effractis 
januis.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Effractores  , 
0upeicavolxTau  Effractarius ,  Bupeicavo^x- 
Tr)c.  Effracturss  latronum,  apud  Paulum 
lib.  5.  Responsor.  Effractor  et  fur,  de 
dsemone,  in  Passione  S.  Afr»  apud  Vel- 
serum.  Pseudo-Marcel lus  de  Conflictu 
S.  Petri  et  Simonis  Magi  :  Ego  enim  cum 
ejus  essemdisdpulus,malignum,  etinfan- 
ttcidam,  et  maleficuM  illum,  et  Effracto» 
rem  cognoscerem,  detterui  eum,  etc.  Lex 
Burgund.  tit.  29  g3  :  Effractores  omfies, 

ui  aut  demos  aut  serinta  expoliant.  Tit. 
:  Effractores  domuum.  Occurrit  apud 

30 


^ 


234 


EFF 


EFI 


EGA 


JC.  Vetus  GonsueU  Turon.  Ut.  ult.  : 
Crocheteurst  austi  larrons,  qui  ont  faU 
bris,  doivent  estre  penduset  estranglez. 

EXFRAGTOR,  Eadem  notione,  Àcta  S. 
Quirini  Mari.  n.  9  :  Horum  autem  (qui  in 
carcere  detinebantur)  guidam  ExfraC' 
torea  «tini,  alii  adulteri  et  malefici,  oc 
diversorum  criminum  rei. 

BFFRAGTUS,  Fractus  animo,  pavidus, 
Gal.  Effrayé.  Gesta  Philipp!  III.  Regia 
Frane,  pag.  5S4  :  UUeriuMjtertranairenon 
audeniee,  Effracti  et  vacui,  ad  illum,  qui 
eoe  mieerat,  redierunt, 

o  Effréé,  eodem  sensu,  in  Mirac.  B. 
M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

TheophTlnt  est  «n  angoine 
Et  Bflnés  trop  dnrenmt. 

o  EFFRJENIS,  Effraenatus.  Willel.  Mal- 
mesbur.  tom.  10.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  2tó  :  Ubi  considerari  potuit  ingenita 
et  Effrmnie  viri  barbariea,  etc, 

EFFRETARE,  Fretum,  seu  amnem  per- 
transire.  Baldricus  lib.  1.  Ghron.  Game- 
rac.  cap.  97  :  Quia  iste  (luviue,  si  quando 
imbres  mcumbant,  in  tantum  excrescere 
Bolet ,  ut  absque  navigio  Effretari  non 
possit,etc.  > 

«  INFRONDARE,  prò  Effondare,  De- 
mergere,  a  vet.  Gali.  Effonder  et  Effon- 
drer,  eadem  acceptione.  Gbarta  Phil. 
VI.  reg.  Frane,  ann.1887.  ex  Bibl.  reg. 
col.  15  :  Et  ipsambarchamin mari Effron- 
daverant,  Joinvil.  in  S.  Ludov.  edit.  reg. 
pag.  180:  Il  avoit  bienhuitcenspersonnes 
en  la  nefqui  touz  feussent  saillt  és  galies 
pour  leur  cors garantir, etainsileseussent 
Effondées.  Le  Roman  de  Garin  ibib.  in 
Glossar.  : 

La  barge  Effoodreot,  eie. 

o  Sed  non  uno  signiflcatu  EfTondrer 
nostris  usitatum.  Pro  EfTodere,  in  Gli. 
ann.  1821.  exGhartuI.  28.  Corb.  iLesquelx 
marés  porront  et  poent  lesdits  religieux 
tourber  et  Effondrer  toutesfois  que  ti  leur 
plaira.  Scalpello  incidere ,  ut  sanies 
effundatur,  sonat.  in  Lit.  remiss.  ann. 
1868.  ex  Reg.  99.  Ghartopb.  reg.  eh.  519  : 
Plures  moletas,  quas  dicebatipsumequum 
habere  in  tibiis,  flebotomavit,  Gallice  Èffon- 
drit,  Pro  Exenterare»  vulgo  Eventrer,  in 
aliis  Lit.  ann.  1470.  ex  Reg.  195.  eh.  478: 
Ne  tirez  pas  ribaudailles  ;  car  se  vous 
iirez,je  vous  Effondrerai. 

o  EfFRONS,  Impudens.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692:  Effrons,  sans 
honte,  vel  effronté.  B.  de  Amor,  in  Spec. 
sacerd.  Ms.  cap.  44.  de  Verecundia  : 

Nunquam  via  Effirona  ;  nani  nrtQtam  pador  eat  fona  : 
Elfrooa  aive  bUfrona  non  eat  a  aordibua  inaona. 

Vide  Effronter. 

EFFRONTER,  Impudenter.  apud  Gaif- 
ferium  Monachum  in  Vita  S.  Lucii  PP. 
n.  6.  Vopiscus  in  Numeriano  :  Consilii 
semper  alti,  nonnunquam  Effrontis,  sed 
prudentis. 

j  EFFRUTIGARE.  Pullulare,  germinare 
instar  fructicis,  apud  Tertullianum  lib. 
1.  ad  Nationes  cap.  5.  et  lib.  de  Anima 
cao.  27. 

0  EFFUGTIO,  9Xuapu.  Glossar.  Lat.  Gr. 
ubi  cod.  San-germ.  Effutio, 

OEFFUGTURUS,  Obventurus.  Gharta 
ann.  1188.  in  ter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit.  col.  488  :  Quidquid  etiam  mihi  vel 
meis  sttccessorio  jure,  sive  alio  modo  Effuc- 
turum  estj  hoc  totum  plenarie  libi  cedo,  ut 
dominus  sis,  etc. 

j  EFFU6AGI0,  àicoipuY^,  Effugium. 
Suppl.  Antìq. 

1  EFFUGARE.  Abire  vel  abduc^re  quasi 
fugiendo,  apudThomam  MckfoxFormul. 
Anglic.  pag.  108  :  Licebit  prssfcLtis  Abbati 


et  Conventui  et  successoribus  auts ,  in 
presdicto  manerio  nostro,,,  distringere  et 
dislricciones  ibidem  ad  tunc  inventas 
capere,  abducere,  et  Effugare,  et  penes  se 
retinere,  quousque  dictus  annualis  reddi^ 
tus  viginti  soliaorum  seu  aliqua  parcella 
ejusdetn..,  sint  persoluta.  Apud  S.  Augus- 
tinumSerm.  1.  Feria.  2.  Pentecostes, 
Effugari  est  in  fugam  ejici^  ut  et  apud 
S.  P.  Ghrysologum  Serm.  12.  extr. 

EFFUGuS,  Fugitivus,  vel  extra  fugiens, 
qui  scilicel  continue  et  ssspe  fugit.  Joan.de 
Janua^ 

^  EFFDLGIRE,_rPIene  fulgere.  Dief.] 

^  EFFUMIGATuS,  [particip.  ab.  inu- 
sit.  effumigo,  fumo  expulsus.  Tertull,  ad 
Martyr.  1.  Tanquam  coluber  excantatus, 
aut  Èffumigatus. 

^  EFFUMO  ,  [fumum  emitto.  Sever. 
jEtn.  497.  Effumat  moles.] 

o  EFFUNDAHENTUM,  Fundus,  ager. 
Gharta  ann.  952.  apud  Murator.  tom.  2. 
Antiq.  Ital.  med  eevi  col.  188:  Scola 
Sacerdotum  de  ecclesia  beatm  Dei  geni- 
tricis  Virginis  Mariss  ,  quam  nos  ipsis 
jugalibus  m  nostro  proprio  Effundamen- 
tum  edificavimus,  quss  nos  libere  et  possi- 
dere  visi  sumus  in  loco  et  fundo,  quss 
vocatur  flumen  Vedre,  etc,  vide  Funda" 
mentum  1. 

EFFUNDARE.  Papis  MS.  Radicitus 
eruere,  quasi  e  fundo  :  perperam  edit. 
Effuneare,  licet  ita  etiam  aliusMS.  prs- 
ferat.  [Bituricensis  habet  Effungare.] 

3«c  EFFURENGIA,  [Effectus.  Dief.] 

0  EFFUSIONES,  Loci,  in  quibus  sai  ex 
caldariis  in  patellas  effunditur.  Bulla 
In  noe.  III.  PP.  prò  monast.  de  Tart  ann. 
1200.  inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Burg. 
pag.  91.  col.  1  :  Et  quindecim  Effusiones 
salis,  et  sex  solidos,  et  tres  denanos,  quos 
habet  ex  dono  Stephani  quondam  Metensis 
episcopi.  Vide  Sedes  satinariss  in  Sedes  4. 

^  EFFUSOR,  [Qui  effundit.  Augustin. 
Serm,  27.  de  divers.  in  fin.  Redemptor 
tuus,  Effusor  pretii,  etcì 

1  EFFuSORIuM.  éxxvT^piov.  Gloss.  Lat. 
GrsBC.  San-German.  Janus  in  Supple- 
mento Antiq uarii  legit  :  Effusonum  , 
IxYUffic»  Effusio.  Wide  Fusorium, 

«EFFUSUS,  Effusio,  effluvium.  S.  Vlct. 
Rotomag.  episc.  lib.  de  Laude  SS.  apud 
D.  Le  Beuf  lom.  2,  Gollect.  var.  Scnpt. 
pag.  14:  Nullus  Effusus  sanguinis  ad 
prsssens ,  nec  persecutor  insequitur,  et 
replemur  gaudio  triumphorum.  A  Latino 
Effuse,  nostri  Effondément  dixerunt,  prò 
Abondamment.  liist.  Garoli  VI.  pag.  105: 
Ils  le  remercierent humblement,enbaisant 
la  terre  et  enpleurant  Effondément. 

^EFFUTAR£,d|jioXoYetv,  Confiteri,  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangerman. 

1  EFIGARE,  Judicium  ann.  862.  inter 
Instrum.  tom.  1.  novsB  Hist.  Occitan» 
col.  116  :  Tunc  decrevimus  judicium  per 
Gothorum  legem,  et  ordinavimus  Ran^ 
drico  misso  nostro,  ut  super  ipsas  res 
ventre  faciat^  et  de  furtibus  Petrone  Efir 
eat,  et  parlxbus  Richimiro  mandatario 
Richimiro  Abbate  jure  revestire  faciat. 
Suspicor  legendum  Efforciat  ;  eadem 
enim  videtur  notio.  Hic  agitur  de  Pe- 
trone, qui  rem  Abbatis  Richimiri  prò- 
priam  vendiderat.  Juxta  Legem  wisi- 
gothorum  in prsedicto  Judicio  laudatam 
lib.  5.  tit.  4.  S  8  :  Qui  alienam  rem  ven- 
dere vel  donare  prtesumpsit,  Duplam  se 
domino  cogatur  exsolvere.  Ad  hanc  le- 
gem, ut  puto,  referuntur  haBC  vérba  : 
De  furtibus  Petrone  Eficat,  hoc  est,  si 
recte  interpretor,  efforciat,  seu  mulctet 
Petrone.  quod  rem  suam  vendere  praB- 
sumpserit.  Furtibus  prò  furtis  hic  esse 
existimo.  Vide  Efforciare  et  Furtus, 
\!*  potius  Eficere  ;  t,  prò  Efflcere  :  adeo 


b\ 


ut  sensus  sit,  de  furtis  Petrone  inquirat 
vel  ef (iciat,  etc.]  [*>  f .  de  foribus  Petrone 
ejiciatA 

EFORA.    Orig.   Murensis    Monasterii 

ag.  10  :  Librum  Regum  cum  Job  et  TAo- 
,,ia,ei  Judith,  et  Hester,  et  Machabaeorum, 
et  Paraliponienon,  et  Efora,  Pa^.  80.  Duo 
libri  Machabssorum ,  et  Paraitpomenon, 
et  Eforas.  [Mendum  est  prò  Esdras.] 
[^  An  Judicum  f] 

1  EFRANGERE,  Effringere.  Testam. 
anni  690.  apud  Fellbianum  Histor.  San- 
Dionys.  pag.  xi  :  Ut  nuUus  cum  iUa 
persona,  quss  voluntatetn  nostram  aiU 
deliberationem  E  frangere  voluerit,  com- 
munecare  non  prsMumat, 

^  Hinc  nostris  Effresler,  eodem  signi- 
flcatu. Mirac.  Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

La  grana  eloebe  de  no  cledilar, 
Onine  ae  degne  mie  lochiar, 
Se  n*eat  poor  fa  on  poor  mealde, 
Briaié  fu  et  Bf&«alde. 

*  Efracer,  prò  Dilacerare,  vulgo  De- 
chirer,  in  Lit.  remiss.  ann.  1882.  in  Reg. 
120.  Ghartopb.  reg.  eh.  275  :  Icellui  Biset 
procédant  de  pix  en  pix  le  prit  et  ahert 
par  tele  maniere,  qu'it  lui  Efra^a  mantel, 
chaperon  et  aumusse, 

0  £FRIGUM,  Idem  quod  Italis  Ripa^ 
quibus^  ex  Acad.  Gruscanis,  e  ogni  to- 
gliamento  di  terreno,  Incisio  agri,  fossss 
species,  qua  agri  separantur,  et  distin- 

§untur.  Gonsuet.  Neapoiit.  Mss.  :  Si 
uorum  terree  sunt  confinesj  quarum  una 
est  eminentiori  loco,  alia  inferiori,  sive 
in  loco  depresso , ,, .  nisi  ostendatur  sive 
distinguatur  una  terra  ab  alia  per  termi- 
nos  finalesj  vel  per  instrumenta  publica, 
per  quos  dicatur  et  declaratur  esse  ejus, 
qui  inferiorem  terram,  sive  terram,  qum 
est  in  loco  depresso,  habet,  ut  quod  serva' 
tur  in  ripa,  idem  in  eo,  guod  secundum 
vulgarem  usum  loquendi  Neapolis  Efri» 
cum  dicitur,  habens  (f.  habebit),  terram 
inferiorem,  sive  in  loco  depresso,  potest 
prope  ripam  sive  Efricum  cum  bobus 
junctis  arare  terram  suam,  et  in  tantum 
quantum  potest,  cum  ipsis  bobus  junctis 
arando  terram  suam,  poterli  appropin^ 
quare  ad  ripam  et  Efricum, 

«  EGALArE,  Egallare,  .^quare,  cen- 
sus  et  servitia  inter  vassallos  cohaeredes 
sequa  portione  partir!.  Terrear.  Beilijoc. 
ann.  1529.  fol.  96.  v«  :  Débere  confite- 

tur unum  denarium    Viennensem 

monetss  prsBdictss  de  annuo  servitio,  Ega^ 
lato  cum  dicto  Michon,  Infra  :  Egallato. 
Hinc 

^  Egallatio,  Partitio,  divisio.  In 
eodem  Terrear.  fol.  8.  r>  :  Item  novem 

denarios    Viennenses, Egallatione 

facla  inter  dictos  confltentes,  Bonitum  et 
Johannem  Crozier.  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  God.  reg.  7657  :  Egalesa,  Prov.  esqua-- 
litas,  pariiitas.  Egaument,  squaliter,  in 
Gharta  ann.  1891.  ex  Reg.  140.  Ghartopb. 
reg.  eh.  98  :  Vint  livree  de  rente  annueUe 
et  perpétuelle,  à  distribuer  Eqaument  à 
ceulx,  qui  seront  au  long  desdites  mesees, 
Ingaument,  eodem  intellectu,  in  Ghron. 
S.  Dion.  tom.  8.  Gollect.  Histor.  Frane, 
pag.  287.  et  Oelment,  in  Gharta  Jean, 
comit.  Gatalaun.  ann.  1282.  ex  Reg. 
Gomitat.  Clarimont.  :  Les  amendes  se- 
ront  Oelment  communes  de  moy  et  dou 
prieur  de  Bragnu.  Onniement,  eadem 
notione,  apud  Beilom.  Ms.  cap.  14.  Vide 
infra  Equantia, 

1  EGALATIO,  Exsquatio.  V.  Exgalatio. 
t  EGALBIUM,  Idem  quod  infra  Esgar^ 

dium,  Judicium,  sententia.  Gonsuetud. 
Lemovic.  art.  41  :  Satisfacto  de  meZtora- 
tionibus,  si  quas  fecerit  acquisitor,  ad 
Egaldium  Consulatus, 
^  1.  EGALISARE,  Ex  «quo  partiri.  Pac> 


E6E 


EGO 


E6R 


23S 


tum  Inter  Ludov.  dom.  de  Gastro-novo 
et  homines  ejusd.  loci  ann.  1461  :  Ex 
dictis  habitatoribiM  eligentur  quatiun' 
prM  viri,  qui  dictam  talliam  Égalisa' 
bunt,  tam  super  se,  quatn  super  alias 
habUatores.  Vide  Permquatores. 

«  2.  E6AUSARE  Pondus,  Illud  ad 
esemplar  expendere.  Stat.  Avenion.  lib. 
I.  rubr.  24.  pag.  96  :  HabetU  euria  nenes 
se  simile  ponaus  Pansiense  legale,  et 
alia  pondera  legalia  ad  ponderandum 
scuta,  iestones  et  alias  monetas,  cum 
quibus  pondera  legitimentur  seu  Egali-- 
sentur. 

1  E6ALITAS,  iGquitas.  Gharta  Petri  de 
Briand  Abb.  S.  Joannls  Angeriac.  ann. 
1505.  e  Gbartulario  ejus  Monasteri!  pag. 
557:  Nos  de  vita,  moribus,  probitate, 
Egalitate,  ^q^erientia  et  industria  fra" 
tns  Johannis  P<uquier ....  dMte  certio' 
rati.etc. 

•  EGALLARE,  EaALLATio.  Vide  supra 
Egalare, 

^  E6ALUM.  De  egaio,  id  est,  iGque, 
pari  ter,  Oall.  Egalement.  Formula  exor- 
cismorum  apua  Baluz.  tom.  2.  Gapitu- 
larium  col.  664  :  Ut  vos  non  offendat 
Dominus  de  radio  solis,  sicut  vos  offendit 
de  Egaio  flos  in  nomine  sanctm  Trinitatis. 
Amen. 

^  EGAUNNUM,  prò  Engannum,  Fraus, 
dolus.  Ghartul.  de  Domina  in  Delphin. 
eh.  11  :  Si  quid  juris  insupradicto  honore 
habebantj  totum  fideliter  et  sine  Egaunno 
od  prsedtctum  monaslerium  de  Domina 
donaverunt.  Vide  Ingenium  1.  Hinc  Egé- 
ner  et  Esgéner,  prò  Fraudare,  nocere, 
ut  videtur,  in  Lit.  ann.  1S75.  tom.  6. 
Ordinai,  reg.  pag.  148  :  En  quou  le  com' 
mun  de  ladtcte  ville  et  du  pats  d'environ, 
qui  achate  sei  en  ladicte  ville,  a  està  et 
est  moult  frauda  et  Egénépar  lesdiz  ven* 
deurs,  Lit.  remiss.  ann.  Id94.  in  Reg. 
146.  Ghartopb.  reg.  eh.  215  :  Plusieurs 
gens  apportoient  du  sei  en  petit  vaisselez 
et  le  mussoient  pour  nous  Esgéner  et  tolir 
nostre  droit.  Pro  Imminuere,  privare, 
vulgo  Appauvrir,  diminuer,  in  aliis  Lit. 
ann.  1407.  tom..  9.  earumd.  Ordinai,  pag. 
812  :  Sans  grever  partie  ou  Egéner  son 
droit.  Gharta  ann.  1922.  ex  Tabul.  S. 
Pet.  Garnot.  :  Et  nous  requardens  en 
pitie  et  meus  de  bone  volente^  ne  voulens 
pas  que  l'églisefut  Esgénée  aes  dons  que 
Von  leur  avoit  jais,  etc. 

j  E6EAT0R,  Hortator  navis,  a  mari 
Egeo,  Gloss.  Isid.  ad  quas  recto  GrsB- 
vius;  De  mari  iGgeo  nugsB.  Lege  ex 
Papia  :  Egetor^  y(p^^9  Grsece,  Hortator  ; 
nimirum  xcXsuottic. 

^  Rectius  in  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
God.  reg.  7657  :  Egeator,  locator  navis, 
Nauchier,  Prov. 

y  EGENTIA.  Gharta  Henriei  Regis 
Angl.  in  Hist.  Harcur.  tom.  3.  pag.  151  : 
Sdant  me  reddidisse  et  prsRsenti  carta 
confirmasse  Baldino  filio  Gisleberti  Ser- 
vienti  meo  totas  Egenticts  suas  et  minis- 
teria  sua,  Legendum  Sergentias,  Gali. 
Sergenterie,  Offleium  Servientis,  seu 
Appari toris.  Gali.  Sergent,  Vide  Ser- 
vtens. 

jjc  EGER.  [Tristis  ;  inflrmus.  DiepJ 

EGERARE,  apud  Papiam  MS.  est  Sper- 
nere,  detestari,  exeerare. 

^  EGERIA,  Noxia.  Gloss.  Isid.  Optime 
Reinesius  in  Variis  lib.  1.  cap.  8.  cor- 
rexit  Nixia  ;  quod  Egeria  sit  nympha, 
qu9B  prsesit  puerperiis.  Sunt  verba 
GrsBvif. 

ak  EGEROSUS.  [Medieus.  Diep.] 

if  EGERSIMOll.  [Ab  iytipfùy  Exeito,  ex- 
pergefaclo,  usurpatur  a  ÙapelL  9.  p.  308. 
de  earmine  suavi^  excitandis  animis, 
-oblectandisque  idoneo.] 


T  EGESTAS,  InflrmiUs.  Albin.  Alcuin. 
Flaccus  in  Miraculis  S.  Richarii  Aprii, 
tom.  3.  pag.  455  :  In  gravissimam  incidit 
Egestatem,  ita  ut  nec  se  valuisset  in  aliud 
vertere  latus. 

EGESTUOSUS,  Egenus,  egens  :  Mondi- 
cus,  Isidoro  in  Gloss.  Miseriis  oppressus, 
PapisB.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'EvdeTic,  Eges- 
tuosus,  indigens,  indiga,  Salvianus  lib. 
2.  de  Gubern.  Dei  :  In  comparatione  du- 
dum  sui  Egestuosus,  in  comparatione  sui 
solus.  Idem  lib.  4  :  Obsecrans,  ne  homini 
misero  et  Egestuoso  rem  ac  substantiam 
suam  tolleret.  U  ti  tur  et  lib.  5.  et  7.  et  ad 
Eccles.  Gathol.  lib.  3.  et  4.  ut  et  Victor 
in  Epit.  in  Gocceio  Nerva. 

«EGESTUS,  Exundatio,  Gali.  Décharge. 
Gharta  ann.  1322  :  Dicto  Bernardo  Petrus 
la  Veruha  dedit  aquagium  et  Egestum 
sive  meatum  per  terras  et  prata  ejundem 
domicelli  ad  aquandum. 

l  EGETOR.  Vide  Egeator, 

à  EGGHEWAPEN£,  vox  Germanica. 
Gharta  Ernesti  ducis  Brunsvic.  ann. 
1335.  apud  Ludewig  tom.  10.  Reliq.  MS. 
pag.  27  :  Item  si  aliquis  incusatur  ae  hu~ 
jusmodi  Imsionibus,  nemo  potest  vel  debet 
proscribi,  morte  accepta^  nisi  Isesio  fiat 
cum  armis,  quss  vocantur  Egghewapene. 
Vide  Wapeldrinc.  [^^  Sunt  Arma  acuta. 
Vide  Haltaus.  Glossar.  Germ.  col.  254. 
voce  Ecketoaffen,] 

«  EGIDIARE,  prò  jEgidiare,  cum  Mgìde 
pugnare,  certare.  Glossar.  Lat.  Gali, 
ex  God.  reg.  7692  :  Egidiare^  Escrémir, 
Vulgati  US,  Etcrimer.  Vide  infra  Ensi~ 
ludium. 

EGIDIENSES  Denarii,  Qui  cudebantur 
in  civitate  S.  Egidii,  vel  nummi  Gomi- 
tum  Tolosa.  qmComites  S.  Egidii  vulgo 
appellabantur.  Solidi  Egidiensium  dona- 
riorum,  in  Gharta  Gibelini  Archiep. 
Arelatensis  ann.  1106.  [^  Vide  in  Moneta 
Baronum.] 

EGILDE.  Leg:es  Henrlci  I.  Regis  Angl. 
cap.  88  :  Si  quis  alium  fugiens,  ut  ira  de- 
certantium  vel  causa  persequentium  sm- 
pius  impetravit ,  prmcipitio  vel  aliquo 
moriatur,  reddat  eum^  qui  injuste  perfu- 
qiebat,  nec  sibi  mortem  intulisse,  nec 
jSgilde  meruiste  videatur.  Vide  Gildum. 
[^  AI.  t^ilde  jacuisse.] 

^  EGILOPA,  EaiLOPiUM.  Vide  supra 
JEgilopa, 

f  EGISO.  Glossarium  Segueriano  Go- 
dici praBmissum  :  Orrescens,  dispiciens^ 
seu  in  rustico  proverbio,  Egiso, 

^  EGITURA,  Egestas,  Tertulliano  adv. 
Marc.  lib.  4.  cap.  24. 

EGLEGOPALA,  Genus  Gret»  seu  margsB 
columbinae  Gallis,  ut  auctor  est  Plinius 
lib.  17.  cap.  8. 

^  EGUSIA,  prò  Ecclesia,  Hisp.  Iglesia, 
Gali.  Eglise,  in  Instrumentis  ann.  821. 
et  873.  tom.  1.  nov»  Hist.  OccitansB  col. 
56.  et  125. 

^  Bis  legitur  in  Lit.  ann.  1411.  tom.  9. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  617.  et  618. 
Eglegiey  apud  Petr.  de  Font,  in  Gonsil. 
cap.  21.  art.  52. 

EGLITRJE.  [Egltdrls:,  f.  Aqualis,  Gal- 
lis  Aiguiere,  ab  Hydria,  Vas  liquidorum] 
Apud  Tyronem  in  Notis.  eo  Gapite.  ubi 
vasa  plura  recensentur  pag.  164.  lego, 
Amma,  Ammula^  Catacussis,  Eglitrm, 
Pelvis.  Pag.  seq.  Candelabrum,  Cicen^ 
dilm,  EglidrÙB,  Stuppaf  Bitumen. 

1.  EGO,  nis,  et  Ègona,  «,  sssculum, 
Papi89.  Égones  penultima  producta,  sunt 
Sacerdotes  rustici,  Jean,  de  Janna.  [Gloss. 
Isid.  Egones,  Sacerdotes  rusticorum.  Su- 

Era  :  EconeSy  Sacerdotes  rustici,  Papias 
abet,  jEgones,   Gonsule   GrsBvium   in 
Notis  ad  Glossas  Isidori.] 
«2.  EGO.  Virgil.  Grammat.  pag.  13  : 


Ego  autem  diphtongo  careat,  et  sic  decH- 
netur  :  Ego,  Egis,  et  prtsterito  tempore 
egi  breviatum,  etc 

3k  EGOGEROS.  [Gaprinus.  Diep.] 

\  EGOMENUS,  prò  Hegumenus,  Abbas. 
Elias  Episc.  Jerosol.  in  Epistola  prò 
Malaceno  Episcopo,  apud  Mabill.  tom. 
3.  Analect.  pag.  434  :  Si  et  per  totum 
estis  imitatores  Christi,  Episcopi,  Presby- 
teri,  Dictconif  Egomeni,  Reges,  Comites, 
etc, 

EGONIGUS,  Formula  veteris  Format» 
apud  Baluzium  tom.  2.  Gapitul.  pag. 
84  :  Scientia  quidem  non  extollitur  a 
nobis,  quia  nec  potest  Homerica,  sed,  ut 
ita  dicamus^  ut  in  plurìbus  non  civilibus^ 
sed  exterionbus  viugo  Egonica, 

EGONIUM.  Vetusmterpres  Moschionis, 
apud  Josephum  Scaligerum  Epist.  827. 
puicoc,  Egonium.  An  Egovium  f  nos  enim 
Egout  dicimus  sordium  eluviem,  cloa- 
Cam. 

EGRADATIM ,  prò  Gradatim.  Gaute- 
rius  Gancellar.  oe  bellis  Antloch.  pag. 
454  :  De  gentis  prius  edisseram,  ut  Efgra- 
datim  enarranào  partem  malorum^  etc, 

EGRAGINARE.  Fragmentum  Petronii  : 
Itaque  per  scutum,  per  ocream  Egra- 
ginavi,  quemadmodum  ad  illam  perve- 
nirem,     

^EGRANIUM.  Vectigalis  species,  an 
prò  lignis  quadratis  ?  Inter  Redit.  prae- 
posit.  Gorbol.  ex  Reg.  34.  bis  Ghartoph. 
reg.  part.  2.  fol.  108.  r*.  col.  1  :  Teloneum 
merrenii,  iij.  lib.  Egranium,  viij.  lib.  con- 
suetudo  carpentariorum,  Ix,  sol. 

1  EGRAPSI ,  prò  Subscripsi ,  Grsecis- 
sans  dixit  Ghristianus  Autlssiod.  Episc. 
apud  Mabill.  de  Re  Diplom.  lib.  6.  Ta- 
bella 57.  [;^  Verbum  semi-graecum, 
semi-latinum,  troa^^a  ^  subscripsi  : 
e  Ghristianus,  Autisiodorensis  episco- 
pus,  egrapsi,  »  (Pistis,  ann.  864,  mus. 
arch.  dep.p.  20.)] 

o  EGREDARIUlIC  Graduum  series.  Gali. 
Esealier.  Testam.  Burgond.  de  Podio 
Luper.   ann.   1350.  ex  Tabul.  S.  Vict. 

Massil.  :  Actum infra  cameram  pen- 

senham,  quss  subtus  magnum  Egreda- 
rium,quo  ascenditur  supra  magnam  au- 
lam,  Cnarta  ann.  1369.  ex  Tabul.  Mentis- 
maj  :  Asportaverat  duas  parvas  cam- 
pantts  de  cloquerio  majori  et  unam  aliam 
parvam  prope  Egredarium  dicti  monas- 
terii,  Form.  MSS.  ex  God.  reg.  7657.  fol. 
32.  V*.  :  Talem  sic  percussum,  vulneratum 
et  maletraclalum  per  eos  de  dicto  campa- 
noli  ipsius  ecclesiss  per  Egredarium 
temere  proiecerunt.  Gomput.  ann.  1400. 
Inter  Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem.  pag. 
150.  col.  1  :  Pro  clavellis....  emptia  per 
Stephanum  Coli  fusterium,  qui  aptavit 
Vavant'piech  Egredarii  domus  consulatus 
de  novo. 

«EGREDATUM,  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1828.  ex  Tabular.  Massil.  :  Item 
compleatur  Egredatum  fusta  portalis 
Guillelmi  de  Massilia. 

\  EGREDI.  Educere.  Translatio  S.  An- 
geli Garm.  Mail  tom.  2.  pag.  60  :  Anti- 
quiores  cives  assueverunt  illam  (arcam) 
Ègredt  a  cancellis  et  clausuris, 

EGREGIATUS,  seu  Egregii  titulus  ho- 
norarius,  coneessus  ut  plurimum  iis, 
qui  in  Palatio  militaverant,  aut  quibus 
provincia  commisssB  fuerant,  Prlmipi- 
laribus  post  emeritam  militiam,  et  Gae- 
sarianis,  ut  est  in  God.  Th.  leg.  1.  de 
Honorar.  eodicill.  (6,  22.)  leg.  3.  de  Go- 
hortal.  (8,  4.)  leg.  1.  de  Gsesarian.  (10.  7.) 
leg.  5.  de  Decurion.  (12,  1.)  ex  quibus 
colligitur,  Egregiatum  dignitate  Perfec' 
tissimatu  inreriorem  fuisse.  Ad  hos  titu- 
los  honorarios  respexit  Lactantius  lib. 
5.  Divin.  instit.  cap.  13  :  Nemo  denique 


236 


EGR 


EHE 


EJE 


Egregiué,  nm  qui  bonus  :  nemo  Clariisi' 
mu8,  nifi  qui  opera  misericordim  largiter 
fecerit  :  aut  PerfectisHmtMy  nisi  qui  om- 
ne8  gradua  mrtutis  impleverlL  Vide 
eumdem  llb.  de  Mortibus  Persecutor. 
n.  21. 

o  E6RE6IJB,  Extantim,  in  Glossar,  vet. 
ex  God.  re^.  7641.  Rursum  infra  :  fx(a/t- 
tue,  EgreguB  vel  essentim, 

0  EGREGIE,  Dure,  acriter.  Inquisii, 
ann.  1268.  ex  schedis  Pr.  de  Mazauguea  : 
Ccejnt  euniy  et  Egregie  fedi  eum  verbe- 
rari. 

«  EGREGISSIMUS,   Egreoiosissimus  , 

8ro  Egregiiasimua ,  maxime  egregius. 
harta  ann.  1448.  ex  schedis  Mabill.  voi. 
7.  fol.  211.  r*  :  Cum  Egregissimo  et  poten- 
tissimo principe  et  metuendiss%mo  domino 
D.  Francisco  duce  de  BHtannia.  Alia 
Caroli  VII.  reg.  Frane,  ann.  1426.  ex 
Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  ab  ann.  1421. 
ad  1436.  fol.  99.  v«.  :  Attendentes  Egre- 
giosissima,  mcucima,  arduissima  et  memo- 
randissima,  qtim  prudentissime  nobts  im- 
pendii  obse^uta,.,.  GilbertuS  Motem,  nunc 
dominus  dicti  loci  de  Fayeta  marescallus 
FrancisB.  etc. 

t  E6RESS0RIUM  No.E,  Locus  ubi  No6 
egressus  est  ex  arca.  Beros.  lib.  8. 

^  EGRESSUS,  Fructus  seu  proventus 
praedii.  Cbron.  S.  Benig.  Divion.  apud 
Acher.  tom.  1.  Spicil.  pag.  870  :  Cium 
mandpiis  plurimìs,.,.,  exiis  et  Egressis^ 
omnibus  rebus  exquisitis  et  inqutrendis. 
Vide  Exius. 

EGREX.  Eximius,  eminens,  Gloss.  Isid. 
[Ab  Egrex,  quiB  eadem  vox  est  atque 
Egregius,  quasi  selectus  e  grege,  flt 
Égregior  apud  Lucretium  lib.  4  : 

Mam  nibil  Egregius,  quam  rea  diaoanero. 

Et  Juvenalem  Sat.  11  : 

Egregia*  oomat,  meliosque  miierrimue  horum.] 

1  EGRIMONIUM,  àppaxrrfa,  Morbus,  in- 
ftrinitas.  Supplement.  Antiquaria  Vide 
JEarimonium, 

^EGRIPUS,f.  Pomarium,  Gali.  Verger. 
Pactum  inter  episc.  Neapolit.  et  aboat. 
monast.  SS.  Serg.  et  Bac.  apud  Mura- 
tor.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  svi  col. 
455  :  Et  a  parte  meridiei  est  Egripus,  qui 
est  in  terre  et  campu,  qui  vocatur  Cati- 

tianum Primo  termine  marmoreum, 

quod  est  Silici,  qui  est  fictus  in  scriptum 
Egrivum  a  parte  mendiei,  etc.  Pluries 
ibi.  Vide  jEgripomium. 

lEGROISIATuRA^Gutis  unguibus  pers- 
tricta.  Gali.  Egratignure,  Privilegium 
Thossiaci  in  Dumbis  ann.  1810.  art.  24  : 
De  verberatura  cum  sanquine,  si  clamor 
factus  sitf  Dominus  deoet  habere  vi. 
sol. . . .  nisi  sit  sanguia  narium  vel  Egroi- 
siatura.       

j  EGROTATinnS,  Qui  frequenter  agro- 
tat.  Gloss. 

^  EGROTIGIUS,  àoOevefpioc,  in  Gloss. 
Lat.  Gr.  MSS.  ex  CasUgat.  ad  utrumque 
Glossar. 

o  EGRÌJNUM,  Gali.  Egrun.  Nomen  ge- 
nericum  omnium  olerum  acrium.  Com- 
put. prasposit.  Paris,  ann.  1821.  in  Reg. 
sign.  Noster  Cam.  Comput.  fol.  246.  \*.  : 
De  fructibus,  Egrunis  et  quinqueria  prò 
l.  lib.  xij.  sol.  per  annum.  Consuet.  Àu- 
relian.  apud  Tbaumass.  ad  calcem  Assis. 
Jerosol.  pag.  472  :  Le  Eqrun  qui  croit 
dedans  la  banlieue,  ne  dott  point  de  cous- 
tume,  se  la  charge  ne  vaut  quatre  deniers 
oboi,  Engrun,  in  charta  ann.  1842.  ex 
Re^.  103.  Chartoph.  reg.  eh.  816  :  Des 
fruxz,  des  aux^  des  oignons  et  autres  En- 
gruns.  Stat.  ann.  1412.  in  Lib.  1.  statut. 
artif.  Paris,  fol.  88.  r*.  :  Nulz  ne  peut 
eatre  regratiera  à  Paris  de  fruii  ou  ctEa^ 


grxn,  c*est  assavoir  d'aulx  au  d*ongnons, 
cPeschaillongnes  et  de  toute  maniere  de 
tei  Esgrin,  s'il  n'achette  le  mestier  du 
roy.  Esgrun  in  Lit.  ann.  1409.  tom.  9. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  486.  Vide 
Acrumen. 

«  EGTHWART,  Echtwart.  Vide  Eg- 
wort. 

^  EGUA,  prò  Equa,  Jumentum,  Gali. 
Cavale.  Vide  infra  Equalia.  Testam. 
Berengar.  Bern.  ann.  1061.  ex  Bibl.  reg. 
col.  17  :  De  meo  quidem  mobile  laxo  cui 
filium  meum  Bernardum  Eguas  quatuor, 
Hinc 

^  EauEsiNUM  Animal,  Eodem  signi- 
flcatu.  in  Charta  ann.  1379.  ex  schedis 
Pr.  de  Mazaugues  :  Ammalia  vero  Egue- 
Sina  brava  consueverunt  dare  prò  banno, 
prò  quolibet  animali  de  die,  denarios 
quatuor,  et  de  nocte  denarios  octo  coro- 

natorum Animalia   vero  equina  et 

mulatina,  etc.  Vide  infra  Eyguesinum 
Avere 

^  EGUESERIUS,  Equorum  custos.  Or- 
dinatio  Curi»  Caroli  Comitis  Provine!» 
ann.  1274.  e  MS.  D.  Brunet  fol.  69.  v*.  : 
Et  vacheriis  singulis  decem  bestias  bovi" 
nas,  et  singulis  Equeseriis  quinque  bes- 
tias cavaltnas  (donent.)  Ab  Eguiso  qui 
curatequos  factus  est  Eguesenus  ;  quo- 
circa  f.  melius  legeretur  Equiserius. 

EGUETI,  Dos,  vox  Cambrica,  in  Legi- 
bus  Hoéli  Boni  Regis  Walli»  cap.  12. 
[Daviea  in  suo  Diction.  Cambro-Britan. 
nabet,  Egweldi,  Dos,] 

1  EGUtiTRIA,  Aqualis,  Gallis  Aiguiere. 
Inventarium  vasselln  ann.  1347.  in  Hist. 
Dalph.  tom.  2.  pag.  555.  col.  2:  Jtem, 
duas  Egueyrias  clausas  argenteas  deau- 
ratas,  signatas  eodem  signo,  cum  piehe- 
riis  supradictis,  Rursus  occurrit  pag. 
seq.  COI.  2. 

0  EGUEZERIUS,  Eigueserius,  Equa- 
rum  custos  vel  dominus.  Inquisit.  ann. 
1268.  ex  schedis  Pr.  de  Mazaugues:  Dixit 
quia  ipse  stabat  prò  Eguezerio.  Transact. 
ann.  1501.  ex  iisd.  sched.  :  Nec  debeant 
solvere.,,  projure  calcaturarum...  Eigue- 
seriis,  seu  ilio  vel  illis  quibus  talea  eguas, 
aeu  tale  abere  roaaatinum  erit,niai  mcesi- 
mam  saumatam.  Vide  infra  Équarius. 

EGUMENUS.  [Abbas.]  Vide  Hegumenus. 

^  EGUMINUS,  Lo  picelo  signore,  in 
Glossar.  Lat.  Ital.  M§.  Vide  Egomenus. 

^  EGURGITO,  [Evomo,  effundo.  Plaut, 
Epid.  4.  2.  12.  Egurgitare  domo  argen- 
tum.  —  2.  Legitur  et  exgurgito. 

EGWORT.  Hermannus  de  Lerbecke  in 
Chron.  Comitum  Schawenburgens.  pag. 
82:  Jus  silvsB,  quod  Theutonice  Egwort 
dicitur,  Jus  commune  secandi  Ugna  in 
Silva f  quod  dicitur  Achtwortj  in  Charta 
ann.  1319.  laudata  a  Meibomio.  In  alia 
ann.  1224  :  Dedit  ipsis  licentiam  et  com- 
munitatem  silvte,  quas  dicitur  Achtwort, 
P  Jus  silvs  seu  ligna  csdendi  in  silvis. 
charta  Godefr.  comit.  Arnsberg.  ann. 
1868.  inter  Probat.  tom.  2.  Annal.  Pr»- 
monst.  col.  277:  In  juribua,  vulgariter 
Echthwart  dictis,  inter  nemora  et  sylvas, 
qwB  marhas  vocantur,.,.  nunguam  ali- 
Quid  juris  habuimus...  Dietts  juribus 
Ègthwart  in  ipsis  sylvis  et  markiis,  tan- 
quam  bonis  Deo  et  sibi  appropriatisi..,, 
quiete  potiantur.']  [«>Vide  Haltaus.  Glos- 
sar. German.  col.  251.  sqq.  voce  Echt- 
wortf  et  Grimm.  Antiq.  Jur.  Germ.  pag. 

494.L 

1  jBGTPTIANI.  Errones,  ut  supra 
^gyptiaci. 

^  £HEDING.  Charta  Herman,  march. 
Brandenb.  ann.  1808.  apud  Ludewig. 
tom.  12.  Reliq.  MSS.  pag.  878  :  Expedire 
tamen  quendam  Judiciarium  vel  judicii 
casum,  qui  voigtding  vel  Eheding  nomi- 


nahir,  ibidem  habere  voluniua,  f^»  Vide 
Ec?UedinahtA 

j  EHUSSGEG.Consuetud.Furnenses  ex 
Archivio  S.  Audomari  :  Qui  ad  domum 
alicujua  cum  armis  venerit  centra  Ehus» 
soec,  de  quo  tueatur,  non  forefacit,  nisi 
cum  armu  ipais  aliter  forefeeerit.  Belgis 
Kus-soet  est  Osculum  aulce  :  quare  sus- 
picor  Ehussoet  hic  esse  Osculum  pacis, 
quod  Judicum  auctori tate  sibi  invicem 
dabant  dissidentes  in  signum  reconcl- 
liationis,  centra  quam  agere  nefas  erat. 
Vide  Consuetud.  Antverp.  tit.  de  pace, 
pag.  88.  edit.  Colon.  1660.  [oo  Lege  Hus- 
soec,  Irruptio  violenta  in  sedes  alterius. 
Vide  WarnkGenig.  Histor.  Juris  Flandr. 
tom.  8.  pag.  248.  et  Haltaus.  Glossar. 
Germ.  voc.  Haussuchung  et  Heimau* 
chuna,  col.  851.  et  869.] 

EIA,  Insula,  a  Saxonico  E  a  g  e  .  In 
libro  Ramesiensi  sect.  2.  Rameseiay  ex- 

Sonitur  Jnaula  arietum  :  apud  Huntin- 
onensem,  Herteia,  inaula  cervi:  apud 
MatthsBum  Westmonasteriensem  ann. 
888.  Seiapeia,  ovium  inaula,  Interdum 
aquam  sonat  :  unde  nomina  locorum, 
qui  aquis  sunt  vicini,  aut  paludibus, 
pleraque  in  eia  saepe  desinunt  apud 
Anglos.  Hinc  nostri  eauè,  vel  eau,  prò 
aqua  acceperunt.  Vide  Lexicon  Runi- 
cum  Olai  wormii  in  Ei,  [et  Glossarium 
Teuton.  Schilteri  in  Ach.j 

EJEGTA,  Repudiata.  Canones  Aposto- 
lorum  cap.  18.  ex  versione  Dionysii 
Exigui  :  Si  quia  viduam  et  Ejectam  acce- 
perii,  aut  meretricem,  aui  ancillam,  etc» 
Grseca  habent  éx6e6XY)uivt}v. 

«  EJEGTINUM,  Quidquid  ad  litus  ma- 
ris  ejicitur.  Charta  ann.  1819.  inter 
Instr.  tom.  11.  Gali.  Christ.  col.  273  : 

Decima totiua  Ejectini,  quod  in  illia 

finibua  dicitur  vereac.  Vide  EJectua  2. 

1  EJECTAMENTGM,  EjEGTivuM,  Idem 
quod  mox  EJectua,  seu  Merces  quae  post 
naufragium  ad  littus  ejiciuntur.  vide 
Varechum. 

EJEGTIO,  Verbum  forense,  alias  Dia* 
aaiaina  in  rebus  immobilibus,  ut  tene* 
mentis  et  terris,  cui  opponitur  Spoliuni, 
sive  Spoliatio,  qu»  dicitur  de  rebus  mo- 
bilibus,  ut  catallis,  bobus,  ovibus,  pecu- 
nia. Ita  Skenffius.  Charta  Austindi  Bur- 
degal.  Archiepiscopi  apud  Marcam  in 
Hist.  Beneharn.  lib.  4.  cap.  7.  n.  5: 
Terram  a  me  empiam  EJicio,  etc.  Orde- 
ricus  Vitalis  lib.  5.  pag.  569.  570  :  fiere 
ditariojure  poaaideoNormanniam,  ipsam- 
que  de  manu  mea,  dum  adviocero,  non 
Ejiciam. 

1.  EJEGTUS.  Monasticum  Angl.  tom. 
2.  pag.  888  :  Rex  fundavit  dictum  hospi- 
tate  super  decem  Leprosis.,,  et  dicunt, 
quod  aicti  Leprosi  erunt  de  Eiectibua 
civitatia  LincolniaB  ex  donatione  D,  Regia 
Anglias, 

2.  EJEGTUS,  Ejegtum,  Jagtura,  quod 
vulgo  Jet  nostris  dicitur  :  cum  scilicet 
ingruente  tempestate  merces  e  navi  in 
mare  projiciuntur,  navis  ipsius  et  vec- 
torum  servandorum  causa,  ut  est  apud 
Nilum  lib.  2.  Epist.  246.  Liber  Rame* 
slensis  Ch.  95  :  Reginated  cum  liberiate 
adjacente,  et  omni  maria  Ejeciu,  quod 
Wrec  dicitur,  Ecclesias  Rameaienai  lar» 
gitua  est.  THoc  est,  cum  omnibus  mer- 
cibus  in  littus  ejectis  post  naufragium.] 
Edw.  Confessor,  et  ibidem  in  Charta 
Willelmi  1  :  Confirmo  atque  concedo  Re- 
ginstedsB  cum  omnibus  ad  ae  pertinen* 
tibua,  et  cum  omni  maria  Ejeciu,  quod 
Wrec  appellamua.  Iattura  maria,  dicitur 
in  alia  Cfharta  ejusdem  Willelmi  in  Ch. 

176  :   Sciatia   me    eonceaaiaae Tel  et 

Theam,  et  latrocinium,  et  Jaciuram  ma" 
ria  apud  Ringaiede  ei  Brancaaire.  Charta 


EIR 


UJU 


ELÀ 


237 


Henrici  Regìs  Angl.  ann.  1226:  EtHcU 
navi  taliter  periclitata  aliquis  hotnovivus 
evcLserit,  et  ad  terram  venerit,  omnia 
bona  et  catalla  in  navi  ista  contenta  re- 
tnaneant,  et  sint  eorum,  quorum  priua 
fuerant,  et  eia  non  depereant  nomine 
Ejecti,  Mox  :  Si  vero  infra  ^rsBdictum 
terminum  nuUue  venerit  ad  exigenda  ca- 
talla sua,  tunc  nostra  sint  et  hieredum 
noatrorum  nomine  Ejecti^  vél  alteriua^ 

?ui  libertatem  habet  Èjectum  habendi, 
ta  exarata  habetur  base  vox  in  bac 
Cbarta,  descripta  apud  Cleyracum  de 
CoBSuet.  maris  jpag.  102.  At  in  Regesto 
Burdegalensis  Consta bulari»  Gamer» 
Gomput.  Paris,  fol.  195.  prò  Ejecto,  Wrec- 
cum  scribitur.  Vide  Leges  maris  Olero- 
nenses  art.  8.  Gontractus  Marlt.  art.  28. 
82.  83.  prseterea  Legem  Rbod.  de  Jactu, 
[et  infra  Varechum.] 

«  8.  EJEGTUS,  Exceptus.  Gharta  ann. 
1178.  in  Gbartul.  Glarifont.  cb.  48  :  Sine 
omni  decima  et  terragio,  Ejecto  jure 
ìneaaorum, 

«  EIGUESERIUS.  Vide  supra  Egue- 
zeritiam 

^  1.  EJIGERE,  exonerare,  Oall.  Déchar- 

fer,  Gbartul.  Gompend.  fol.  69.  r«.  col. 
:  Dolium  vini  ai  Ejectum  fuerit  ab  aqua, 
obolum  debet  et  denarium  de  mtragio, 

^  2.  EJIGERE,  Lanceam,  telum  in  ali- 
quem  conjicere,  contorquere.  Gbarta 
ann.  1096.  tom.  1.  Probat.  Hist.  geneal. 
domus  reg.  Portugal.  pag.  2:  Qui  Eje- 
xerit  lancea  aut  alia  arma  per  ira,  fora 
de  aua  caaa,  aeaaaginta  aoliaoa  prò  feri' 
tum,  etc. 

^  8.  EJIGERE  Desuper  se  grimen,  se 
purgare,  in  Leg.  Longob.  Rotbar.  cap. 
7.  vide  Haltaus.  Glossar.  German.  voce 
Sich  Entachùtten,  col.  848. 

^  EJIGIUM^  Rei  possessse  dimissio,  qua 
quis  ab  il  la  ^icitur.  Gbarta  ann.  1061. 
apud  Marcam  lib.  4.  cap.  7.  Hist.  Bearn.  : 

Satisfeci  ergo  aibi  principi tali  pacto^ 

ut  per  seipsum  manu  ac  voce  auctor  fie- 
ret,  terram  a  me  emptam  Ejicio  et  Guil^ 
lelmt,  fUio  (ruillelmi  qui  pater  existens 
supraacriptam  terram  mihi  vendiderat. 

«  EIKARISTIALE,  Sacra  pyxis,  in  qua 
asservatur  Eucbaristia,  ex  vet.  Pontif. 
xn.  s»c.  tom.  3.  novi  Tract.  diplom. 
pag.  189.  Vide  infra  Euchariatiale. 

1  EILNEGIA,  Major  aetas,  Gali.  Ainease, 
Vide  locum  in  Measuagium  capitale. 

^  V€l  Jus  primogeniti,  Eneelache,  apud 
Belloman.  MS.  cap.  13. 

1  EiNECIA,    EiNESGIA,    EiNEGIUS,  £a- 

dem  notione.  Vide  Aineacia  et  infra 
Esnetiae  Jua. 

^  EINUNQA,  Pacta  conventa  unani- 
mi consensu  condita,  a  Germ.  Einung, 
Gbart  Job.  de  Weinbeim  ann.  1268.  in 
Guden.  Syllog.  pag.  256  :  Non  licebit  eia- 
dem  villania  deincepa  ligna  crescentia  in 
terra  dictss  curisa  resecare  aine  fratrum 
licentia  speciali  ;  nec  aliquam  Einungam 
facient,  niai  de  fratrum  Consilio  et  età- 
aenau,  Gonstitut.  Rudolpbi  Imper.  ann. 
1277.  in  Alsat.  Diplom.  num.  698:  Quando 
facto  fuerit  cum  conailio,  quod  dicitur 
Eynunge  vulgariter,  ordinatio  auper  ail' 
tNM,  tranagressor  ipsiua  abbati  tenebitur 
ad  emendam.  Inde  etiam  Emendrn  ipsse 
sic  dicuntur  in  cbart.  ann.  1517.  ioid. 
num.  1450.  Vide  Haltaus.  Glossar,  col. 
807. 

EIPERIGUS,    Asturco,    pullus   equitii 

generosi,  in  Decretis  S.  Ladislai  Éegis 
[ungariaB  lib.  8.  cap.  28. 
T  EIRAUDUS,  Area,  seu  locus,  ubi  fru- 
mentum  teritur,  quibusdam  in  provin- 
ciis  Eiral.  Gbarta  fundationis  B.  M.  de 
Fontanellis  inter  Instrumenta  tomi. 2. 
Gali.  Gbrist.  col.  420  :  Praterea  dedimua 


eia  minagium  RocJue...  et  unum  Eirau^ 
dum,  apud  Pereyum  juxta  Eccleeiam  5. 
Michaelia,  liberum  et  immunem  ab  om" 
nibua  coatumia  et  rebua  aliia, 

^  Vel  poti  US  Ager,  qui  nec  colitur  nec 
aratur,  idem  quod  Area  1.  Vide  in  bac 
voce.  Ncque  aliud  sonat  Gallicum  Ey- 
rat,  in  Lit.  remiss.  ann.  1455.  ex  Rag. 
189.  Gbartopb.  reg.  cb.  55  :  Se  meut  de' 
bat  et  queation  ocatx^e  de  certaina  Eu- 
raulx  asaia  entre  le  villaige  de  la  Baatide 

et  le  villaige  de  Veyrierea Aduint  que 

certaina  pruniera  ealant  dedena  leadiz 
Eyraulx,  etc. 

1  EISIAMENTUM,  EissANGiA,  Jus 
utendi  in  alieno  pr»dio  rebus  non  suis, 
Gali.  Aisance.  Donatio  anni  1155.  apud 
Marten.  Gollect.  Amplìss.  tom.l.  col.^  : 
Omnibus  animalibua  eorum  in  loto  terri" 
torio  de  Amblevi,  quod  eat  juHa  mei,  pcta* 
cuorum  beneficia  et  omnea  Eiaaanciaa 
concesai.  Vide  Aiaantia. 

1  EISSADONUS,  Parvus  ligo,  Massilien- 
sibus  Aiaaadon.  Statuta  Massil.  lib.  5. 
cap.  52:  De  omnibua  infra  acriptia  (Fabri) 
poaaint  accipere,  aicut  inferiua  continetur, 
et  non  aliter.  videlicet  de  cauaando  quen- 
dam  Eyasaaonum  {Eiaaadonum  in  MS.) 
aicut  convenerint. 

o  Inquisit.  ann.  1268.  ex  scbedis  Pr. 

de  Mazaugtiea:  Pignoravit  quemdam 

de  tribus  Eissadonia. 

o  EISSALET,  ESSA.LET,  Nomen  venti 
apud  Massilienses,  idem,  ut  videtur, 
qui  Italis  Siroco,  nostris  Sud-est.  Gbarta 
ann.  1291.  ex  Tabul.  Massil.:  Item  dom. 
Stephanua  de  Sancto  Paulo  patronua  al~ 
tenue  galeas  conauluit,  quod  non  eat  ad 
prauena  tempua  ad  navigandum  cum 
dictia  galeia  m  Cataloniam,  cum  ait  Ea^ 
aalet  et  ait  ventua  contrariua.  Dominua 
Jacobua  Maaaéleaiua  patronua  alteriua  ga- 
leaa  conauluit,  quod  cum  tempua  ait  à 
VEiaaalet,  et  plus  foraa,  et  ait  ventua,  quo 
non  eat  tempua  navigandi  in  hoc  prasaenti 
viagio  CcUalonisgf  etiam  quanto  durabit 

hic  ventua Jtem    Bartholomasua   de 

Ibelna  naucheriua  dixit,  quod  ventua  est 
ad  Eisaalet,  et  non  eat  tempua  navigandi 
in  hoc  paregio. 

o  ElàSABIATA,  Eyssariata,  Exa- 
RiATA,  Gollis  inculta  et  lacunosa,  a 
vulgari  Provinciali  Eyaaariade,  sulcus 
ab  eluvio  formatus.  Gbarta  ann.  1460. 
ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  Veraua  aolia 
occaaum',  uaque  eertos  limites  plantatos 
inter  duaa  Eyaaariataa  de  la  Chauma 
vinateria,  tendendo  uaque  ad  rial  Cabo- 
rei,  et  a  aicto  riali  ascendendo  per  Eissa- 
riatam,   qurn  protendit    ad    vallem   de 

Corea Uaque  ad  iter  de  Oriolo  descen^ 

dendo  ad  Èxariatam  versus  orientem, 
usgue  ad  vallatum,  etc* 

f  EISSE6UDH,  f.  Latrine,  cloaca.  Gal- 
lis  Egout,  ab  Exguttum  a  Gutta,  inquit 
Menagius  in  Etymol.  [^  Nequaquam  ; 
est  enim  Eiaaeguum  a  vulgari  Provin- 
ciali Eiaaeguo  vel  Huisaeguo,  semita,  via 
strictior,  Gali.  SentierA  Gali.  Statuta 
Massil.  lib.  1.  cap.  184.  |  2:  Rector  te- 
neatur  eligi  facere...  trea  proboa  viroa... 
qui  teneantur  terminare  et  aopire...  queas- 
tiones  omnes...  de  carreriia,  et  finibua,  et 
de  Eiaaeguia  dandia  extra  civitatem,  etc. 

o  EISlSuG.  Vide  infra  Exauchium, 

4  EITA.  Inscript.  vet.  apud  Bertolum 
in  Antiq.  AquileJ.  pag.  198  :  Julie  Gau- 
denti^,   FlhlM    DULGISSIMiB,    QUJS 

LOGO   PEREGRENO    ElTA  DEGES8IT.  Ubi 

suspicantur  nonnulli  prò  Vita  scriptum 
esse. 

EJUGARUM,  Genus  vasis,  etaoc  <nceuouc, 
GÌ.  Lat.  Gr.  [<*<*  Eliuicrum  labrum,  ap. 
Gaton.  de  R.  R.  cap.  10.  et  11.1 

*EJUDIGO,[/udtc(o.  Borrich.  cogit.275. 


3^  EJULARE.  [Plorare.  Dief.] 

^  EJULITO,  [Frequent.  ab  ejulo.  LuciU 
apud  Non.  1.  78.  Hic  rudet  e  rostris,  atr 
que  Ejulitabit.  Al.  aliter  leg.l 

1  BJuNGIDUS,  exXeirrcDeetc,  Tennis  fac- 
tus.  Gloss.  Lat.  Grsec.  Sangerman.  Vide 
Lexicon  Martinii. 

^  SJUS,  prò  Suua,  centra  Grammatica 
leges  vel  usum  frequenter  ad  Nomina* 
tivum  verbi  refertur  apud  Gregorium 
Turon.  et  alios:  quod  monere  visum 
est,  ne  quis  erret  ex  ambigua  loquendi 
ratione. 

ELABORARE,  [Acquirere,]  Elabora- 
TUS,  [Acqulsitus.]  Vide  Labor. 

o  ELABORATUS,  Qui  labori  vacare  pr» 
inflrmitate  vel  state  non  potest.  Fun- 
dat.  bospit.  Gusani  ann.  1458.  tom.  2. 
Hist.  Trevir.  Joan.  Nic.  ab  Hontheim 
pag.  486.  col.  1  :  Ordinamua  ut  in  dicto 
hoapitali.,.  teneantur...  Elaborati  aenea, 
quinquaaenarii  et  ultra, 

j  ELAGRIS,  prò  Alacria.  Acta  S.  Gas- 
siani  apud  111.  Fontainum  ad  calcem 
Antiq.  HortSB  pag.  845  : 

Dadfl  Elacret  nna  diodiant  toce  Booora, 
Est  Cassianus  nobis  adao  recoleodos, 
NoblliUte  nltel,  etc. 

j  ELAPTUARIUM,  Idem  quod  infra 
Electuarium,  Sorbitionis  species.  [<»  Pa- 
pias  Elactuartum.]  Gomputum  ann.  1888. 
in  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  279  :  Pro 
claridine  et  Elaptuario,  taren.  1.  Infra 
pag.  280  :  Pro  Elaptuario  facto  prò  Do' 
mina  in  Marailia  de  conailio  medici  Do* 
mini,  taren.  xvi.  Rursum  pag.  284:  Jtem 
in  munitUme  facta  apud  Lugaunum  per 
fratrem  Simonem,  de  apeci^ua,  cera^ 
Elaptuariia  etpannia  lineia,  XX.X.UI.  fhr. 
ob.  groa.  In  MS.  D.  Lancélot  babetur 
Elapauarium. 

j  ELAQUEARE,  Eripere  e  laqueis,  Libe- 
rare. Goncil.  Tolet.  XV:  Cupienaperi- 
eUtationia  hujua  Elaqueari  penculo,  fidu- 
cia illa  qua  vobia  vicinum  eaae  Deum  non 
ambigo,  veatria  hesc  pertractanda  aenaibua 
veatnaque  judiciia  dirimenda  committo. 

o  Q.ARGAHBMTUM,  Dimissio,  eductio, 
a  Gali.  Elargiaaement.  Lit.  remiss.  ann. 
1852.  in  Reg.  81.  Gbartopb.  reg.  eh.  820  : 
Hujuamodi  proceaau  peifidente,  Elarga- 
mentum  dicto priaonario...faciat.  Memor. 
G.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  148.  r«  :  Die 
iiii.  Aug.  1854.  Elargamentum  priaionia 
Philippi  Andreas,  capti  prò  xjn^  den. 
auri  ad  acutum  et  aliia  aummia  pecuniaa  ; 
eiargatua  per    dominoa  conailii.   Arest. 

Sarfam.  Paris,  ann.  1894.  in  Hist.  Lug- 
un.  pag.  77.  col.  1  :  Etpoatea  de  peraona 
ejua  mfitrmatuaf  quia  repererat  ipaum 
non  bene  aenaatum,  et  miaeram  eaae  per^ 
aonam,  fuerat  eiargatua  ;  pendente  vero 
tempore  Elargamenti,  etc.  Vide  mox 

ì  1.  ELARGARE,  Gali.  Elargir,  Liber- 
tate  donare,  educere  e  custodia.  Elar^ 
gare  aive  laxare  a  priaona,  apud  Rymer. 
tom.  10.  pag.  778.  col.  2.  ubi  pluries  re- 
petitur  verbum  Elargare. 

•  Memor.  D.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
16.  r»  :  Die  vij.  Martii  im  Guillelmua 

Poivre  priaùmariua fuit  Eiargatua  per 

villam  Paris,  uaque  ad  crastinum  Ascen- 
aionia  proximum,  dalia  plegiia  Jacdbo  d^ 
Marna,  etc.  Lit.  Garoli  Vi.  reg.  Frane, 
ann.  18^.  in  Hist.  Lugdun.  pag.  123. 
col.  2  :  Dictua  prisionariua  tibi  reddi  de^ 
bet  carceribuaque  noatria  Lugdunenaibua 
mancipari,  ac  ibidem  remanere  pendente 
proceaaUy,.  vel  per  te,  ai  caaue  exigat, 
Elargan. 

«2.  ELARGARE,  Differre,  procrastinare. 
Judic.  ann.  1845.  28.  Febr.  in  voi.  2. 
arestor.  parlam.  Paris.  :  Cum  Baillivua 
dictcka  partea  ut  priaonnariaa  arreataaaet. 


238 


ELG 


ELE 


ELE 


et  usque  ad  certwn  diem  eorum  prUionem 
Elargasaetj  etci.  Vide  infra  EsUxrga- 
mentum, 

^8.  ELARGARE,  Amplificare,  au^ere. 
Ghron.  Joan.  Whethamst.  edit.  Hearn. 
pag.  871  :  il d  declarandum  et  ostenden- 
dum  eidetn  (vestrsB  excel  lentise)  ae  edam 
ad  Elargandum  fidem  nostram  et  ligian- 
ciam  ergametuendùsimampersonam  vès- 
tram,  Éslasetnent,  Ampliatio,  in  Charta 
ann.  1248.  ex  Reg.  8.  leud.  episc.  Mei. 
fol.  187.  v*.  in  Bibl.  reg.  :  Nous  avons 
fait  paix  dou  beatenzy  qui  estoit  entre 
nau8  de  l'Ealasement  dee  fosset  dou  chas» 
tei  de  Conflans.  Vide  Elargatio  2. 

1 1.  ELARGATIO,  ibidem,  Emissio  e 
custodia,  Gali.  Elargissement, 

1  ELA.RGIMENTUM ,  Eadem  notione, 
apad  eumdem  Rymerum  non«emel  tom. 
8.  pag.  275.  col.  1.  et  pag.  806.  col.  2. 

f  Elargitus,  Emissus  e  custodia. 
Gali.  Elargì,  semel  etiterum  in  iis  ipsis 
locis  proxime  laadatis. 

2.  ELARGATIO,  Ampliatio.  Ghronolo- 
gia  Augustiniana  Gantuariensis  :  Charta 
de  Elargatione  Curim,  [Madox  Formul. 
Anp;l.  pag.  165  :  In  Elargacionem  cime' 
teni,  mansi  et  clauH  preBdictorum.  Hac 
etiam  notione  sumitur  Galllcum  Elar- 
giesement, 

«  ELARGIRE,  ut  supra  Elargare  1. 
Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1885.  ex  God. 
reg.  9822.  2.  fol.  152.  v«  :  Curia  parla- 
menti, domino  Philiberto  tenente  eedem, 
Elargivit  certos  prieionnarxoe  laicoB  de 
Barro  super  Albam. 

t  ELASSEFIERI,  Lassitudine  deficere, 
in  Lexico  Philosoph.  Goclenii. 

j  ELATA  PALM.fi,  EJus  tenellum  ger- 
men  in  altum  sese  extollens.  Gant.  Gant. 
5. 11  :  Comm  ejus  sieut  Elatm  palmarum, 
nigree  quasi  corvus,  Hunc  locum  com- 
mentans  Hamelinus  de  Verulamio  in 
suo  libro  de  Monachatu  apud  Marten. 
Anecd.  tom.  5.  col.  2.  ait  :  Ùomm  Eccle- 
sim  9unt  fideles,  gui  Deo  adhmrent,  et 
bene  agendo  quasi  in  capite  pendentes 
honorem  conferunt  :  bene  Elatts  palma- 
rum  comparantur^  qute  valde  in  altum 
crescunt,  et  inferiua  gracUee  ac  in  aum' 
misgrossiores  fiunt. 

ELATERARE,  Ad  latus  ponere,  Mettre 
à  coste.  Vita  SS.  Severinl  et  Victorini  : 
Paululum  se  ex  aggere  Elaterat  pavens» 

•  ELATIO.  Elationes  Digere,  Elate, 
superbe  et  arroganter  loqui.  Epistola 
civium  Biterrensfum  ann.  1212.  in  Reg. 
80.  Ghartoph.  reg.  eh.  57:  Tantam  rtxam 
fecit  sive  mesleiam  in  civitate  Biterris, 
dicendo  Elationes  et  arrogantias,  atque 
etiam  convicia,  ete. 
^  T  ELATIVUS.  Gloss.  Lat.  Or.  :  Elativa, 

%  ELATORIE,  [Per  amplificationem, 
Tel  per  hyperbolen.  Ascon.  in  Divin, 
Verr   1  1 

1  BLAVEIDinM.  Vide  Eslaveidium, 

afe  ELAVO,  [Elavi,  elautum  et  elotum, 
a.  1.  lavando  aufero,  probe  lavo.  Elavisse 
bonis  dici  tur  qui  bona  amisi  t  :  sump- 
tum  a  naufragis.  Plaut.  Asin,  1.2.  9.  In 
mari  reperì,  hìc  elavi  bonis.  Id.  Rud.  5. 
2.  20.  Hac  proxima  nocte  in  mari  elavi  : 
nam  confracta  navis  est  :  perdidi  quid- 
quid  erat.  miser  ibi  omne.J 

^  ELEIDJB,  Uvm  dictm  a  colore  Inter 
nigrum  et  album.  Glossar,  vet.  ex  God. 
reg.  7618.  [<»  Vide  Isidor.  Orig.  lib.  19. 
cap.  28.  sect.  7.  et  lib.  17.  cap.  6.  sect. 
26.  Germanis  dici  Elbischer  Wein  auctor 
est  Adelungius.l 

ì  ELCAMBIARE,  Permutare,  Gallice 
Echanger.  Gharta  ann  1208.  inter  Pro- 
bat.  Eiist.  Comitatus  Ebroic.  pag.  10  : 
Si  forte  decem  acras  boschi  garantizare 


non  poterò,.,  alibi  jam  dictis  Canonicie 
Eleambiare  tenemur,  Fortassis  melius 
legeretur  Escambiare.  Vide  Cambiare, 

ELEJB,  Elementa  literae  Alphabetic». 
Vita  S.  Samsonis  Episcopi  Dolensis  lib. 
1.  cap.  10.  in  Actis  SS.  Ord.  S.  Bene- 
dicti  :  Eodemgue  die  vicenas  Eleae,  tesse* 
rasque  agnovù  totas. 

«  ELEBORinM,  Scandula,  tegula  tabu- 
laris.  Gali.  Esseau.  Glossar.  Lat.  Gali, 
ex  God.  reg.  7692  :  El^orium,  Essole. 

j  1.  ELECTA,  Moneta  minutior  in  usu 
ann.  1288.  Ghartarlum  Abbatise  de  Bur- 

Somedio:  jEgidius  Abba^  Bargi-medii 
'lesensis  attendens  utilitati  sum  Ècclesim 
concessit  pignore  Richerio  Mauboiner  per 
e.  libras  et  XX.  libras  Turon.  sex  moaios 
frumenti  valentes  duos  denarios  minus 
ElectOj  et  sex  modios  avenm  valentes 
unum  denarium  minus  Electa. 

^  2.  ELECTA.  Vidua.  Sanctorum  Mone- 
gundis  Electss  et  Priscas  virginis,  In  Actis 
SS.  Julii  tom.  1.  pag.  818. 

^  8.  ELECTA,  ìnstr.  apud  Murator. 
tom.  2.  Antio.  Ital.  med.  sbvì  col.  13: 
Monetam  et  Electam,  id  est  bannum  ;  me- 
dietas  redituum  de  placitis ,  etc.  Vide 
Electi  2. 

<»  Electa  Justitia.  Vide  in  Justitia. 

^  ELEGTAREfRuctare.  Glossar,  vet.  ex 
God.  reg.  7618  :  Electat,  ructat.  Vide 
Electrat. 

j  1.  ELECTI,  Beati,  qui  Jam  coelo  pò- 
tiuntur,  Gali.  Elus,  in  Slatutis  Monas- 
teri! S.  Glaudii  pag.  99.  et  alibi  ;  Apos- 
toli vero  Petrus  1.  Epist.  1.  1.  Paulus 
Rom.  8.  88.  Goloss.  8.  12.  2.  Tim.  2.  10. 
Tit.  1.  1.  Electos  vocant  Ghristianos 
adhuc  viatores.  Vocali,  Electi,  et  fideles. 
Apocal.  17.  14. 

•  Martyrol.  MS.  S.  Joan.  Laudun.  81. 
ssec.  exaratum  ad  1.  Mail  :  In  monte 
Lauduno  Eustasii  Electi.  Galendar.  MS. 
abbat.  Bennac.  ord.  Prsemonst.  14.  aut 
15.  ssec.  ad  8.  Jun  :  Chrotildis  Electm,  Es- 
Iis.  eodem  sensu  quo  Lat.  Electus,  in 
Vita  J.  G.  MS.  : 

Lort  Tiot  nostre  tira  on  nn  mont, 
Avec  lui  trols  de  lee  amit 
Dee  plus  letrés,  des  plus  EtUs, 
Stilli  iehei»,  Jaket  et  Perroo. 

j  2.  ELECTI,  qui  et  Sacramentales 
dicti,  Testes  ei,  qui  Jurabat,  adjuncti  : 
de  quibus  plura  in  Juramentum,  Leges 
Garoli  M.  apud  Murator.  tom.  1.  part. 
2.  part.  99.  col.  1  :  Et  qute  in  Ecclesiis 
juranda  sunt,  vel  cum  vn.  Eleclis  aut 
XII.  esse  debeantf  quales  potuerint  legibiu 
inveniri.  Non  semel  memorantur  Électi 
apud  Thomasserium  in  Bituric.pag.128. 

8.  ELECTI,  sic  nuncupati  quidam  h8B- 
reticl  ex  secta  Manicnseorum.  qui  nec 
carnlbus  vescebantur,  nec  uxores  duce- 
bant  :  ''ExXcxtoi  xa\  txktxxai,  in  Anathe- 
matismo  haares.  Manicbsor.  apud  Gote- 
lerium  in  Notis  ad  Recognit.  Glement. 
pag.  878.  de  bis  S.  Augustinus  Epist. 
74.  et  lib.  2.  de  Morib.  Manichaeor.  cap. 
18.  16.  18.  19.  Possidius  in  Vitaejusdem 
S.  Augustini  cap.  15.  16.  Leo  I.  PP. 
Serm.  5.  de  Jejunio,  Prosper  ManichsBus 
in  Anathematismo  Manichseor.  cap.  8. 
apud  Sirmond.  tom.  1.  Goncil.  Gali.  S. 
Hieronymus  in  Epist.  ad  Gtesiphontem 
ad  versus  Pelaglum  cap.  2.  Auctor  Pre- 
destinati lib.  1.  hteresi  46.  Archelaus 
MesopotamisB  Episcop.  in  disput.  adver- 
sus  Manichffium,  etc.  Vide  Auditores. 

4.  ELECTI,  ut  est  in  Geremoniali  Ro- 
mano lib.  1.  sect.  10.  appellantur  Pro- 
moti  ad  Ecctesias^  sive  Bionasteria  ante 
suam  consecrationem,  sive  benedictionem, 
quam  infra  tres  menses  sumere  debent. 
Ncque  enim  appellantur  Episcopi  sive 
Abbates,  et  quamvia  utantur  Eptacopali 


sive  Abbattali  hahitUf  non  tamen  posMunt 
uti  paramentis  et  mitris  sine  speciali  in- 
dulto Pontificie,  etc.  Vide  Wiilelmum 
Neubrigensem  lib.  2.  cap.  22.  [^  Archie- 
ledi  dicuntur  Archiepiscopi  electi.  Vide 
in  hac  voce.] 

^  Sive  papali  sive  episcopali  dignitate 
donandi.  Bulla  plumbea  imaginibus  SS. 
Petrl  et  Pauli  insignita  Electos  in  Ro- 
manos  Pontlfices  et  necdum  consecratos^ 
literas  suas  obsignasse  Jam  observatum 
est  supra  in  voce  BuUa.  Dipi.  Glement. 
VII.  ann.  1878.  Clemens  EUctus  episco' 
pus,  servus  servorum  Dei....  Datum  Fun^ 
dis  sub  bulla  capitibus  apostolorum  Petri 
et  Pauli  consignata ,  qua  utuntur  ad 
apostolatus  apicem  assumpti  ante  sui  coro- 
nationem ,  viij.  Kal.  Oct.  ctssumptionis 
nostrss  anno  1.  Electis  in  episcopos  Jus 
ecclesiarum  suarum  bona  administrandl 
competebat,  ut  discimus  ex  Gharta 
Gauir.  Meld.  episc.  ann.  1209.  in  Ghar- 
tul.  Barbell.  pag.  880:  Noveriiis  quod 
dum  potestatem  Electi  htiberemus  ante 
consecrationem  nostram,  decimas  nova" 
lium  totius  parrochim  de  Nigella...  Ste^ 
phano  clerico  de  Praèriis,  quamdiu  ipse 
viocerit,  salico  jure  cujuscumque  eccleeim,... 
concessimus  possidendcks, 

5.  ELECTI,  Qui  ad  bapUsmum  sunt 
electi,  baptizandi,  in  lib.  1.  Sacrament. 
Eccl.  Rom.  cap.  26.  88.  et  in  Missall 
Gallicano  vet.  pag.  449. 

o  6.  ELECTI,  ildem  interdum  qui  Ju- 
rati  vel  Scabini  appellantur  ;  iis  nomi- 
nibus  promiscue  designantur  in  Libert. 
castri  S.  Joan.  ann.  1227.  tom.  4.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  886  :  In  primiSf  ut 

eligant  quatuor  nomines,  qui taìem 

haoeant  potestatem, qualem  habent 

a^ud  Divwnem  major  (et)  jurati  eommu" 
nxas  Divionensis  :  „.  et  Uli  quatuor  jurati 
possint  mutari  per  singulos  annos....  Et 
liti  duodecim  denarii  erunt  quatuor  sea^ 
binorum,..  Si  quis  autem  exterior  de  ma- 
nentibus  in  castro  conquestibus  (conques- 
tus)  fuerit,  jus  recipiat  etfaciat  in  castro 
coram  qucUuor  Electis,  Infra  semel  et 
iterum  legitur. 

^  7.  ELECTI  etiam  vocabantur  olim, 
qui  a  tribus  regni  ordinibus  selecti, 
auxilia  seu  tributa  in  publicis  comitiis 
regi  concessa,  ex  sdquo  inter  cives  par- 
tiebantur.  Lit.  ann.  1869.  tom.  5.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  422  :  Quibuacumque 
commisaariia  et  Èllectis  ad  indicendum, 
levandum  et  exhigendum  dictaa  impoai" 
cionca  in  dioceai  Carcassonm  destinatia, 
etc.  Ab  eiwsmodì Electia  originem  habent 
Judices  inferiores,quos  Elua  etiam  nunc 
appellamus,  qui  de  iis,  qusB  ad  vectiga- 
lia  pertinent,  Judicant.  Ne  in  singulis 
proferendis  nimius  videar,  consule 
accuratissimos  indices  ad  Ordinat.  reg. 
Frane. 

o  8.  ELECTI  DiPLOMATARii.  Vide  supra 
Diplomatariua, 

à  ELECTIO,  Gonstitutio,  Gharta  com- 
munias  sic  appellari  vide  tur,  quod  facul- 
tas  officiai  es  communias  eligendi  per 
eam  penes  cives  remaneat.  P*  Quia  ci- 
ves eam  talem  elegerant.  vide  Chora.] 
Gharta  Henr.  ducis  Brabant.  prò  com- 
munia  Bruxel.  ann.  1229.  ex  God.  reg. 
10197.  2.  2.  fol.  24.  r*  :  Quilibet  burgenaU 
et  fila  burgenaium,  qui  habent  quinaecim 
annoa  vel  ampliua,  jurabunt  pacem  et 
hanc  Electionem  obaervare...  Si  quia  hanc 
Eleetionem  infreqerit,  etc. 

o  ELECTIONARIUS,  Elector,  ad  eligen- 
dum  deputatus.  Stat.  ant.  Florent.  lib. 
1.  cap.  1.  ex  God.  reg.  4621.  fol.  12.  r*  : 
Quod  camerarii  et  cc^aaeriua  cameras  dicti 
communia  poaaint,  teneantur  et  debeant 
aolvere  incontinenti  dictia  Electionariie  et 


ELE 


ELE 


ELE 


239 


eorum  notario  Balarium^  ad  rationem  prò 
quolibet  eorunif ....  libraa  aexaginta,  .... 
ei  in  unum  mensem...,  débeant  aicti  Èlec- 
tionarii  elegUse  rectorem  illunif  ad  cujun 
éleetionein  faciendatn  electi  fuerint.  Stai. 
Ord.  S.  Joan.  Hleros.  ann.  1584.  tom.  2. 
Cod.  Ital.  diplom.  col.  1842  :  Electione 
peractafElectìonarii  a  conclavi  discedunt, 
comparentque  coram  presceptore  electionis 
oc  universo  fratrum  costu. 

^  ELEGTORES,  Collegium  Novemvira- 
tus  potentissima  in  Imperio  dignitatis; 
unde  in  Bulla  Aurea  lllustren  Jmperii 
Principes,  ejusdemque  decus^  columnas^ 
lateroy  proptnquiora  membra,  etc.  voci- 
tantur.  Inter  prsecipuas  £Iectorum  prse- 
rogativas  primum  locum  obtinet  jus 
Imperatorem  virlute  Regni  el  Princtpa- 
tuum  euorum  eligendi,  eumdemque,  si 
Decessi tas  et  utilitas  publica  postulet, 
ab  Imperio  removenoi  ;  non  tamen  ut 
scribunt  quidam,  sine  reliquorum  Prin- 
cipum  consensu.  Vide  Electorum  Sen- 
tentiam  exauctorationis  Winceslai  Ro- 
manorum  Regis,  apud  Goldastum  tom. 
1.  pag.  189.  Majores  sunt  Imperii  Offi- 
dalesjmperatoris  Consiliarii,citra  quo- 
rum Gonsensum  in  multis,  quse  ad  im- 
perii administrationem  spectant,  niiiil 
rite  aut  valide  peragi  potest.  Qui  de 
eorum  nece  factionem  inieritf  vel  factionis 
sacramentum  dederit  Majestatis  reus 
declaratur.  Jus  habent  cudendi  mone- 
tam.  In  solemni  Imperlali  Curia  omnes 
cujuslibet  dignitatis  praecedunt.  Privile- 
gio gaudent  de  non  appellando,  quod 
per  icecessum  Imperli  ann.  1654.  reno- 
vatum  ipsisque  denuo  est  conflrmatum. 
Hactenus  Bulla  Aurea.  Vide  prseterea 
Llmnffium  lib.  1.  Jur.  pubi.  Imp.  cap. 
ao.  et  lib.  2.  cap.  1.  ubi  Electorum  jura 
et  prsBrogativflB  fusius  recensentur.  Ab 
anno  1647.  vel  1654.  Fratres  salutantur  a 
Rege  Francorum. 

«  Elieeurs  de  VEmpire,  in  Hist.  Caroli 
VI.  reg.  Frane,  ad  ann.  1400.  pag.  144. 

Elegantisslmus  quoque  Electoralis 
ornatus  et  vestitus:  Electorum  Eccle- 
sìasticorum,  toga  est  ex  ^anno  coccineo 
rubro,  pellibus  ex  albo  et  nigro  variegatiSy 
guaa  hermelinaa  vacante  suffulta  et  prm- 
texta:  pileus  quoque  ex  ejusdem  coloris 
panno,  pellibuaque  variegatia  prastextua  ; 
Seeulanum,  est  paludamentum  holoseri- 
cum  rubrum,  pellibus  ìiermelinis  suffuU 
tum  et  prtstextum ,  pileusque  ejusdem 
materim,  colorts  ac  prsBtexturas.  Limnsdus 
ibid.  lib.  2.  cap.  1.  n.  18. 

Septem  ab  initio  instituti,  baud  dubie 
quia  totidem  Imperli  Offlciales,  Sep- 
temviri  sunt  appellati  ;  tres  Ecclesias- 
tici, Laici  quatuor.  (Inde  versus  pingui 
crassaque  Minerva  olim  decantati  : 

MaffantiiMnsis,  Treviressis,  Goloniensls, 
OttHibel  ImperU  fil  CancelUrius  horum, 
Bt  PaUtiaus  Dtpifer,  Duz  Portitor  eiuls, 
Marchio  Praepotitot  Camerae,  Piocerna  Boemi»  ; 
Hi  ttatnaot  Domfoum  cunctis  per  fscula  •nmimiiii. 

Qui  Septemviralis  Senatus  in  Novem- 
viratum  exinde  provectus  est  ;  de  duobus 
reeentioribus  suo  ordine  dicemus. 

Non  eadem  vero  omnium  Electorum 
Jura  eaedemque  praerogativae.  Ecclesias- 
tici electione  et  suffragio  hanc  obtinent 
dlgnitatem  ;  Seculares,  si  Regem  Bohe- 
mum  excipias,  succedunt  et  jure  hsere- 
ditario  Electoratum  possident.  Hi  Jure 
utriusque  suffragii ,  sui  nimirum  et 
alieni  in  electione  gaudent  ;  illi  sui 
tantum.  Ecclesiastici  non  nisi  expleto 
trigesimo  susb  sBtatis  anno  in  Archiepis- 
piscopos  atque  adeo  in  Electores  coop- 
tari  possunt  ;  Laicis  sufficit  decimus 
octavus  annus  completus  ut  suo  fun- 
gantur  officio.  Bulla  Aurea  cap.  7.  num. 


2.  Ut  autem  quid  ad  unumquemque 
eorum  pertineat,  quodve  Jus  sit  pro- 
prium  et  slngulare  penitius  cognosca- 
tur,  de  singulisseorsimpaucisest  agen- 
dum. 

Archiepiscopus  Moguntinus  CoIIegii 
Electoralis  Decanus,  Principes  Coelec- 
tores  monere  tenetur  de  obitu  Impera- 
toris,  et  futuram  electionem  Litteris 
patentibus  significare.  Harum  littera- 
rum  formulami  si  vldere  lìbeat,  repe- 
rire est  in  Bulla  Aurea  cap.  18.  in  elec- 
tione Imperatoris  Coelectorum  suffragia 
colligit,  quibus  suum  addit  calculum. 
B.  A.  cap.  4.  num.  2.  8.  Imperatorem 
electum  proclamat.  Decreta  Imperialia 
sol  US  subsignat,  quia  Arcbicancellarius 
Germanise.  Vide  Àrchicancellartus, 

Arcbiepiscopus  Trevlrensis,  secundus 
Elector  et  Arcbicancellarius  per  Galllam 
universam,  seu  potius  eam  Galliae  par- 
tem,  qu8B  Regni  Arelatensis  nomine 
censebatur,  primus  suum  fert  suflra- 
gium.  B.  A.  cap.  4.  num.  8. 

Archiepiscopus  Coloniensis,  tertius 
Elector  eiArchicancellariusper  Italiam, 
secundus  eligit.  B.  A.  ibid. 

Rex  Bohemise,  ratione  RegiaB  dignita- 
tis inter  Seculares  primus  Elector  et 
Imperli  Archipincerna,  tertius  eligit.  B. 
A.  cap.  4.  num.  1.  et  8.  Albertus  Staden- 
sis  Abbas  in  Cbron.  ad  ann.  1240.  et 
incertus  Auctor  in  Chron.  Sclavicis  ad 
annum  1245.  scribunt  Regem  Bohemias 
non  eligere,  quia  non  est  Teulonicus. 
Quod  intelligere  licet  ex  Chron.  Enge- 
Ihusii  et  AndreaB  Presbyteri  Ratisoo- 
nensis,  ubi  de  Ottone  III.  et  ex  Dubra- 
vio.  qui  in  Hist.  Boiemica  lib.  6.  narrat  : 
Additus  tamen  sex  illis  Principibus  pos- 
thac  Rex  Roiemus  fuit,  Elector  septimus 
ad  tollendam  discordiam  qua  inter  pares 
numero,  pari  suffragio  concurrente,  non- 
nunquam  intercedebat.  Quod  ita  indubi- 
tatum  nonnullis  visum  est,  ut  a  Rudol- 
pho  Imperatore  id  factum  esse  scribat 
Cromerus  lib.  8.  de  Rebus  Polonorum  ; 
imo  Instrumentum  Rudolphi  ann.  1299. 
refert  Windekius  in  Comment.  de  Elec- 
tor. orlg.  cap.  1.  Horum  tamen  omnium 
sententiam  scite  refellit  LimnaBus  lib. 
2.  Jur.  pubi.  Imp.  cap.  7.  num.  1.  Vide 
Archipincema. 

Dux  Bavariae,  hodie  Imperli  Archida- 

gifer^  quartus  eligit.  Electorali  digni- 
ite  primus  potitus  est  Maximilianus, 
qua  ann.  1623.  a  Ferdinando  II.  in  Diaeta 
Collegiali  donatus,  cum  Palatinus  Rheni, 
perduellionis  titulo,  ea  exauctoratus 
luisset.  Quod  ann.  1648.  art.  4.  Pacis 
Westphalicae.  BavariaB  Duci  conflrma- 
tum fuit,  ita  tamen  ut  linea  Wilhelmina 
exstlncta,  familìse  Palatinae  restituere- 
tur  Electoratus.  Vide  Struvium  Syntag. 
Hist.  Germ.  Dissert.  85.  }  20.  Post  obi- 
tum  Ferdinandi  III.  ann.  1657.  Vicaria- 
tus  Imperli  officio,  loco  Palatini  Elec- 
toris,  functus  est  Dux  Bavariae  :  litem 
intendit  Palatinus»sedadbucsub  Judice 
lis  est. 

Dux  Saxoniae,  Imperli  Archi marescal- 
lus  et  ejusdem  Vicarius,  vacante  Impe- 
rio, in  locis ubi  Saxonica  Jura servantur  : 
guintus  eligit.  B.  A.  cap.  4.  n.  8.  et  cap. 
.  n.  2. 

Marchio  Brandeburgicus^  Imperli  Ar- 
chicamerarius,  sextus  eligit.  B.  A.  cap. 
4.  n.  8. 

Palatinus  Comes,  olim  inter  Sculares 
secundus  Elector  et  Imperli  Archldapi- 
fer,  nunc  Archi thesaurarius,  septimus 
eligit  :  quod  definitum  est  art.  4.  Pacis 
Westphalicae  ann.  1648.  cum  Carolus 
Ludovlcus  in  Palatinatum  inferiorem 
estrestitutus,  atque  octavus  Electoratus  ^ 


ipsius  causa  institutus  est.  Vacante 
imperio  ejusdem  est  Vicari us  in  par- 
tibus  Rheni  et  Suevias.  Coram  eo  Impe- 
rator  convenir!  potest.  B.  A.  cap.  5.  n. 
1.  et  8. 

Dux  Hannoverensis,  ViennaB  12.  Mar- 
tii  ann.  1692.  nonus  Elector  creatus  et 
Imperii  Arcbivexlllifer,  octavus  eligit  : 
de  quo  Schramb  in  Chr.  Mellicensi  part. 
10.  n.  42.  pag.  920.  haec  habet  :  Novemm- 
ratus  ab  Augustissimo  Leopoldo  est  cons- 
titutus,  creante  Emestum  Augustum  Prin- 
cipem  Hannoveranum  in  Electorem  no-- 
num,  et  Collegii  Electoralis  Sicfniferum,., 
Hac  nova  dignitate  Electorali^  qua  aca- 
tholicus  Palatinatus  Princeps  tnsignieba- 
tur,  cum  nuper  calculus  Protestantium 
Electorum,  (ex  eo  quod  Dux  Neoburgieus 
catìiolicus  Palatinatus  Electoratu  fuerit 
condecoratus)  esset  minutus,  resarcieba' 
tur.  Ad  Electorum  vero  officia  in  Impe- 
ratoris coronatione  quod  spectat  eorum- 
que  in  sessionibus  ordlnem  et  alia  Jura, 
vide  LimnaBum  lib.  2.  cit.  cap.  1. 

QuaB  hactenus  dieta  sunt  de  dignitate, 
praerogativis,  Juribus  et  officiis  Electo- 
rum a  nemine,  quod  sciam,  in  dublum 
revocantur,  ut  potè  quas  ex  Bulla  Aurea, 
quae  ceu  fundamentum  CoIIegii  Electo- 
ralis haberi  debet,  eruta  sint  et  des- 
cripta.  At  vero  longe  aliter  res  se  habet 
cum  de  eorumdem  institutione  et  ori- 
gine agitur.  Tot  fere  sententiaB,quot  hac 
de  re  Scriptores,  nullum  qulppe  exstat 
monumenium,  ut  ipsis  visum  est,  unde 
quicquam  certi  expiscari  liceat.  Utrin- 
que  Viri  doctissiml  prò  diversis  sibique 
invicem  oppositis  opinionibus  stant 
decertantque,  inter  quos  litem  dirimere 
non  sine  temerario  ausu  forte  qui  vis 
tentabit.  PraBCipuas  ex  iis  prius  hic  ex- 

E onere  libet,  quam  id  quod  nobis  proba- 
ilius  visum  fuerit  aperiamus.  Qui 
caBteras  nosse  voluerit  adeat  Thulema- 
rium  qui  eas  omnes  congessit  cap.  7. 
dissert.  12.  Syntag.  Jur.  pubi,  et  Jo.Guil- 
lelmum  Janum  in  Judiciis  Eruditorum 
de  orig.  Electorum. 

Prima  est  eorum  qui  CoIIegii  Septem- 
viratus  institutionem  Gregorio  v.  et 
Ottoni  III.  acceptam  referunt.  Eam  sic 
proponit  nihii  naesitans  Windekius  in 
Comment.  de  orig.  Elect.  cap.  1  :  Ergo, 
inquit,  Electores  cum  consensu  Ottonis 
III.  ann.  997.  sanctione  a  Gregorio  V. 
lata,  sed  a  Sylvestro  II.  ann.  l(x)0.  pro^ 
muigata .  constitutos  compertum  habeo, 
tum  ex  pluribus  MSS.  tum  ex  cusis  Hia- 
toricis.  Fucum  facit  Windekius  ;  quaB 
enim  profert  argumenta  aut  ad  rem 
non  pertinente  aut  levloris  sunt  mo- 
menti, quam  ut  rem  tantam  definire 
valeant:  et  id  sensit  ipse  Windekius, 
cum  adductis  argumentis  quae  ipsi  gra- 
vissima videbantur ,  subinde  fatetur 
caeteros  Princlpes  in  electione  Impera- 
toris adfulsse,  non  quidem  ut  eligerent» 
sed  ut  quem  vellent  eligendum  Septem- 
vlris  proponerent.Haec  enim  fateri  causa 
cadere  est.  Windekio  hac  in  re  consen- 
tit  Gewoldus  lib.  de  S.  R.  I.  Septemvir. 
quos  refutat  Limnaeuslib.  2.  saeplus  cit. 
cap.  1. 

Huic  opinioni  praeivere  sine  d&bio 
antiqui  Ghronicorum  Scriptores  qui 
omiies  fere  ubi  de  Ottone  III.  mentio- 
nem  fecerunt,  eodem  tenore  Electorum 
institutionem  referunt.  Ita  Martinus 
Polonus,  Andreas  Presbyter  Ratisbo- 
nensis,  Engelhusius,  Nauclerus  voi.  2. 
Chronogr.  gener.  84.  et  alii.  Suppositi- 
tiam  vero  Gregorii  V.  de  electionibus 
Imperatorum  sanctionem,  quam  melius 
forte  non  verius,  inter  Constitutiones 
Ottonis  IV.  recenset  Goldastus  tom.  8. 


240 


ELE 


ELE 


ELE 


uriam  fece- 
rum  hajus 
itrati    sunt. 


GonstituUImper.  bis  verbis  refert  Lim- 
nsBUB  lib.  2.  cit.  cap.  1.  n.  1  :  Imperato- 
rum  nullus  hasreditariam  dignitatem  vin- 
dicato,  PrineipeB  «er,  avieri  Ordinis  trea, 
profani  totidem,  eum  deligunto.  Hi  dis^ 
eordea  si  fuerint,  Bohemim  Regem  coop- 
tanto,  Immerenti  Baronio  inj 
runt  qui  eruditissimum  v 
sententi»  patronum  arb 
Scribit  quidem  ille  sub  ann.  996.  tom. 
10.  Ànnal.  pag.  918.  potestatem  eligendi 
Germani»  Kegem,  in  Imperatorem  pos- 
tea  adsumendum,  Princfpibus  Germa- 
ni» a  Gregorio  V.  factam  ;  sed  diserte 
negat  ex  eo  tempore  ad  septem  tantum 
Electores  id  spoetasse  ;  quod  probat  ex 
Epist.  ad  Innocentlum  In.  PP.  de  elec- 
tione  Ottonis  IV.  Baronio  praeiverat 
Bellarminus  iib.  8.  de  Translat.  Im- 
Derii. 

Rectius  ergo  utrumque  Gardinalem 
accensebis  inter  defensores  sententi», 

3u»  ab  Innocentio  IV.  in  Concilio  Lug- 
unensi  ann.  1245.  celebrato,  id  factum 
esse  defendit.  Nec  sua  buie  opinioni 
deest  probabilitas  :  pr»ter  quam  enim 

2uod  circa  b»c  tempora  in  electione 
mperatorum  pr»valere  coepit  Electo- 
rum  auctoritas,  certum  est  ao  Innocen- 
tio IV.  Fridericum  II.  Imperiali  digni- 
tate  in  hac  Synodo  privatum  fuisse, 
pr»ceptumque  a  Rom.  Pontifice  Eccle- 
siasticis  Electoribus,  ut  Henricum  Thu- 
ringi»  in  ejus  locum  sufflcerent.  Tho- 
mas WikeB  tom.  2.  Hist.  Anglic.  Scripto- 
rum  pag.  45.  in  Chron.  ad  ann.  1245. 
scribit  :  Innocentiua  Papa,  convocatis 
univerHs  Ecclesim  PrsBlatis,  celebravit 
generale  Concilium  apud  Lugdunumt  in 
quo  sententialiter  degradavit  Imperato^ 
rem  Fridericum ,  decernena  ipsum  finaliter 

amovendum  ab   Imperio pracepitque 

ColonienH,  TreverenH,  Moguntinenei  Ar- 
chiepiacopis,  ut  Henricum  dictum  Langra- 
vium  uthuringum  eligerent  in  R^em 
Teutonicorum,  quod  et  factum  eat.  vide 
etiam  Chron.  Alberti  Stadensis  ad  ann. 
1240.  Engelhusii  tom.  2.  Collect.  Leibni- 
tii  pag.  1117.  et  Walter.  Hemingford.  ad 
ann.  1250. 

Tertia  de  Electorum  origine  nobis 
super  est  exponenda  sententia^  quam 
doctissimi  quique  Germanici  Scriptores 
amplexati  sunt.  H»c  autem  statuit  id 
accidisse  prascipue  sub  Friderico  IL 
(verba  exseri bo  Myleri)  abaque  ulta  in- 
terveniente ain^ulari  uonatitutionef  qua" 
lem  nullua  acriptor  veridicua  allegare  aut 
producere  poteat,  aed  modo  latenti,  et  in- 
aenaibiliter  qu<MÌ,  cum  tacito  Ordinum 
Imperii  conaenau.  His  apprime  consonat 
Limn»us  Iib.  8.  Jur.  puoi.  Imp.  cap.  1. 
S tatuo,  inquit,  Collegium  hoc  Électorale, 
non  tam  apeciali  et  expreaaa  alicujua 
Conatitutione,  quam  conauetudine  aenaim 
Ordinum  conaenau  approbata,  introduca 
tum,  poatque  aliquot  mntationea  interve- 
nientea,  tandem  a  Carolo  IV.  et  reliquia 
Imperii  Proceribua  aurea  Bulla  firmatum 
futaae.  Vide  Nicolaum  Mylerum  Archo- 
logia  Ordinum  Imper.  cap.  9.  n.  4.  Con- 
ringium  de  Republ.  Imper.  Germ.  Exer- 
cit.  5.  thes.  28.  et  seq.  Crusium  lib.  5. 
Annal.  Suevicorum  nart.  2.  cap  7.  Onu- 
phrium  Panvin.  de  óomitiis  Imper.  cap. 
6.  Michael.  Schiffererum  de  Orig.  Elec- 
tor.  thes.  16.  apud  Arum.  voi.  1.  Besol- 
dum  de  election.  et  succes.  lib.  2.  Dis- 
sert.  8.  n.  4.  et  seq.  Aventinum  Iib.  5. 
Annal.  Boiorum,  Goldast.  in  Constit. 
Imp.  tom.  1.  Struvium  Syntag.  Hist. 
Germ.  dissert.  22.  {  15.  Natal.  Alexan- 
drum  part.  2.  s»c.  ix.  et  x.  Heissium  in 
Hist,  Imp.  Iib.  5.  n.  1.  Hoffmann.  in 
Lexico  ad  vocem  Electorea,  et  alios. 


Quibus  vero  argumentis  etprobationl- 
bus  h»c  sententia,  Jam  tot  Eruditorum 
Virorum  calculis  approbata,  fulta  sit  et 
munita  paucis  repr»sentabo.  Et  quidem 
repudiata  semel  Gregorii  V.  Gonstitu- 
tione,  de  qua  nullus  Scriptor  ab  Ottonis 
»tate  ad  Fridericum  usque  II.  meminit, 
ne  ipse  quidem  Gratianus  qui  circa  ann. 
1151.  Decreta,  Constitutiones  et  Statuta 
Pontiflcum  collegit;  rem  demonstrare 
videtur  silenti  um  omnium  Historicorum 
qui  de  rebus  Germanicis  diligentius 
scripserunt  ;  nemo  quippe  eorum,  neque 
Hermannua,  neque  Romeritia,  verba  sunt 
Aventini  lib.  cit.  neque  SigUfertua,  neque 
Otto  noater,  Guntheruave  poeta,  et  eaateri 
quique  proooimi  horum  temporum  gravia' 
aimt  dùigentiaaimique  Scriptorea,  ullam 
Electorum  mentionem  faciunt:  profecto 
nonomiaauri  tantam  rem,  ai  uti  noatro 
aasculo  aunt,  illa  tempeatate  Principea 
UH,  conatituendi  Ctaaana  legem  et  praero^ 
gativam  accepiaaent.  Quod  quidem  argu- 
mentum,  quamquam  gravissimum  sit, 
potest  tamen  et  alio  roborari,  quo  res 

Eressius  urgeatur.  Constat  testimonio 
[istoricorum  omnes  Ottonis  III.  in  Im- 
perio Successores  usque  ad  Fridericum 
li.  vel  jure  h»reditario,  vel  omnium 
Princlpum  suffragiis  Imperium  obti- 
nuisse.  De  Henrico  II.  et  Conrado  ejus 
successore,  id  testatur  Otto  Frinsingens. 
Chron.  lib.  7.  cap.  7.  et  8.  De  Henricis 
IV.  et  V.  Abbas  Urspergens.  in  Chron. 
ad  ann.  1058.  et  1106.  De  Lothario  Con- 
tinuator  Sigeberti  in  Chron.  ad  ann. 
1126.  De  Conrado  III.  laudatus  Otto  lib. 
7.  cap.  22.  De  Friderico  I.  idem  Otto 
lib.  2.  de  Reb.  gest.  Frider.  cap.  1.  Gun- 
therus,  et  Chron.  S.  Ulrici  ad  ann.  1152. 
De  Ottone  IV.  et  Friderico  II.  citatus 
Urspergens.  ad  ann.  1220.  lis  addi  pos- 
sunt  Ditmarus  lib.  5.  pag.  52.  Wippo  de 
Vita  Conradi  Salici  ann.  1024.  Ordericus 
Vitalisann.  1124.  pag.  882.  Radevicus 
Iib.  8.  cap.  16.  Fridericus  I.  in  Epist. 
apud  Baronium  ann.  1156.  Matth.  Paris 
ann.  1245. 1257jjpag.  456.  688.  Roger.  Ho- 
vedenus  pag.  776.  Willel.  Brito  Uh.  4. 
Philipp,  pag.  141  : 

Est  etenim  Ulis  dyntsthi  Theotoaicomm, 
Ul  nailtts  regnet  super  illos,  ni  prìus  Ulum 
BUfii  unanimis  Gloi  Prooerumqoe  toluntaB. 

Ex  quibus  ominibus  manifestum  est 
Electores  non  prius,  c»teris  Principibus 
exclusis,  Imperatorem  elegisse,  quam 
mortem  obiisset  Fridericus  II. 

His  pr»missis  qu»  nostr»  sententi» 
illustrand»  necessaria  duximus,  Jam 
quod  probabilius  nobis  visum  est,  ea 
qua  nos  decet  verecundia,  pr»sertim  in 
rebus  obscuris,proponendum.  Neclonge 
profecto  ab  ea,  quam  modo  exposuimus, 
sententia  aberrabimus.  Itaque,  ut  rem 
ab  initio  repetamus.  certum  videtur 
post  Ottonem  III.  rationem  succedendl 
in  Imperio  innovatatam  fuisse.  suffra- 
giisque,  habita  interdum  natalium  ra- 
tione,  electos  deinceps  Imperatores,  qui 
prius  solo  Jure  h»reai tarlo  nataliumque 
privilegio  sceptro  potiebantur.  H.»c 
aperte  signiflcant  omnia  Histori»  Ger- 
manie», qu»  supersunt,  monumenta. 
Nec  alia  fuìt,  ut  opinor,  errandi  occa- 
sio  Scriptoribus,qui  Electorum  originem 
ad  h»o^empora  retulerunt.  Cum  autem 
in  eligendo  imperatore  potiorem  partem 
haberent  septem  Imperli  Ofnciales, 
iique  potentiores  essent  Germani»  Prin- 
cipes,  sensi m  pedentimq uè  ad  hanc  de- 
venere auctoritatem,  ut  sibi  potestatem. 
c»teris  Principibus  exelusfs,  eligendi 
Imperatorem  tribuere  tentarent.  Ne 
gratis  vero  id  dixisse  videamur»  consu- 


lendus  vetus  Auctor  de  Beneficiis  a 
Struvio  citatus  Syntag.  Hist.  Germ. 
dissert.  22.  )  15.  ubi  legere  est:  Rex 
quem  eUgunt  Teutonici,  cum  Romam 
vadit  ordinari,  aecum  ibunt  de  Jure  aex 
Principea  qui  primi  aunt  in  ejua  electione. 
Idem  docet  Speculum  Saxonicum  lib.  8. 
art.  57:  In  Principia  electione  primua 
erit  Epiacopus  Moguntinenaia,  aecundua 
Treverenaia,  etc.  aecundum  hoc  omnes 
niuatrea  Imperii  tam  Secularea  quam 
Spirilualea  eligunt. 

Ut  ut  sit  de  eorum  in  electione  Impe- 
ratoris  pr»eminentia,  Collegii  Septem- 
viralis  institutionem  ad  Caroli  IV.  tem- 
pora, ad  annum  scilicet  1856.  quo  Bulla 
Aurea,  pr»via  deliberatione  Imperii  Of- 
flcialium,  reliquorumque  ejusd^m  Pro- 
cerum  et  Ordinum  consensu,  promulgata 
est,  referendam  arbitramur;  vel  ut 
mentem  nostram  apertius  explicemus, 
existimamus  nullo,  quod  indubitatum 
sit,  monumento  probari  posse  ante  Bul- 
lam  Auream  septem  Electores  pieno 
sibique  proprio  Jure,  quo  scilicet  ab 
electione  alii  Principes  excluderentur, 
Imperatorem  elegisse.  Nec  enim  infioias 
imus  prius  exstitisse  Principes,  qui 
Electores  appellarentur,  quique  in  eli- 
gendo Imperatore  potiores  partes  age- 
rent.  H»c  aperte  significare  videtur 
successiva  Imperatorum  series,  qui,  ad 
Bull»  Aure»  promulgationem,  suffra- 
giis aliorum  Principum,  pr»ter  septem 
Electores  in  hac  Constitutione  designa- 
tos,  Imperium  adepti  sunt.  Unus  In 
exemplum  sufficiat  Carolus  IV.  hujusce 
Legis  celeberrim»  parens,  quem  ad 
regium  culmen  electum  refert  Albertus 
Argentin.  in  Chronico  ad  ann.  1848. 
partim  a  Principibus  electorali  postea 
privilegio  donatis,  partim  ab  aliis  quos 
Inter  Electores  non  recenset  Bulla  Au- 
rea. Nec  minoris  est  momenti  quod  in 
Bulla  Aurea  nullius  Edicti,  Legisve,  aut 
Constitutionis ,  qu»  Electorum  Jura 
numerumque  prius  assignaverit,  oc- 
currat  mentio  :  neque  enim  id  tacendum 
erat  in  Constitutione  qu»  solo  novitatis 
titulo  poterat  repudiari  a  Principibus 
quos  constanti  assertoque  sibi  hactenus 
iure  spoliabat.  lis  addi  potest  Epistola 
Benedicto  PP.  XII.  scrlpta  ann.  1888. 
ab  omnibus  Electoribus,  Kege  Bohemi» 
excepto,  qu»  legitur  apud  Goldastum 
tom.  1.  Constitut.  Imper.  pag.  100.  Hanc 
scio  suspect»  fldei  virfs  quibusdam 
eruditis  videri  :  ex  ea  nihilominus,  cum 
spuriam  nemo,  quod  sciam,  certo  proba- 
veri t,  qu»dam  ooservabo,  atque  impri- 
mis  nane  epistolam,  qu»  Bullam  Au- 
ream decem  et  octo  annis  tantum  pr»- 
cessit,  sex  Electorum  nomina  pr»ferre  ; 
in  ea  tamen  aliorum  Coelectorum  ex- 

Sressam  repetitamque  ab  iis  Principibus 
eri  mentionem.  2*.  Illos  diserte  profi- 
teri  eam,  quam  in  eligendo  Imperatore 
habent  potestatem  sibi  ex  conauetudine 
vel  eie j'ure  competere.  Quid  hoc  dubium? 
rogo  ;  itane  scripsissent  Electores  eodem 
jure,  quo  per  Bullam  Auream,  iisdem- 
que  privilegiis  Jam  decorati  ?  Num  Coe- 
lectores,  promulgata  semel  Bulla  Aurea, 
usquam  agnoverunt  ?  Hine  igitur  recte 
Septemviratus  Collegii  originem  insti- 
tutionemque  repeti mus.  Notandum  8*. 
Electores  minime  persuasos  fuisse  Jus 
suum  electorale  Komanis  Pontiflcibus 
aceeptum  referri  debere.  Sed  pr»stat 
locum  exhibere,  ut  quisquis  prudens 
»qu usque  rerum  »stimator  judicet  : 
Gravamur  non  modice,  et  turbamur  ex 
intimia,  cum  reverendam  aacroaanctam 
Romanam  Eccleaiam,  matrem  noatram, 
et  ipaiua  Summoa  Pontificea,.,.,  ac  aacro- 


ELE 

sanctum  Jmperium,  et  Imperatore9  seu 
Rege$  tp«lu«,  quorum  defensie  ad  nos  (u: 
ùmnet  alioB  Coelectorea  prm  cteteris  mundi 
Principibus  tpedaliter  pertinere  dinas- 
citur,  $ieut  temparUms  preesentibus  vide- 
muSj  ad  invicem  di$coraare.  Infra  :  Cum 
aliis  omnibus  Principibus  Electorìbus 
Imperii  in  unum  fuimus  congregati,..,  et 
firmavimus  jurejurando  per  Sacramenta 
eorporaliter  a  nobis  et  omnibus  CoelectO' 
ribus  nostris  prmstita  ;  quodjura,  honores, 
bona  ,  libert€Ues  et  consuetudines  dicti 
Imperii,  et  nostra,  nobis  in  eleeiione  Im- 
perii competentia  et  consuetudine  vel  de 
turOt  manuteneamus,  defendamus  et  illi- 
bata conservemus,.,.  et  q%u)d  hoc  non  ob- 
mittamus  propter  aliqua  pericula  rerum 
et  personarum,  atU  prmeepta,..  dmtra 
Imperium  et  nos  vel  Coelectores  nostros  ; 
per  quss  dieta  Imperio  ac  nobis  et  Coclee- 
toribus  nostris....  posset  prsgjudicium 
generari,  Ibid.  :  In  prmdicto  Parlamento 
per  nos  et  alias  Coelectores  nostros.,.  sen- 
tentialiter  diffinitum  :  qnpd  vacante  Ro- 
mano Importo  t8,  qui  eltgitur  cancorditerf 
vel  a  majore  parte  Principum  Electorumy 
nro  Rege  Romanarum  ab  omnibus  est 
nabendus  :  et  quad  nec  nominatione,  ap- 
probatione,  confirmatione,  consensu,  vel 
auctoritate  Sedie  Apostalicss,  super  am- 
ministratione  bonarum  et  jurium  Imperii 
indiqet,  sive  titulo  Reato  assumendo: 
quoaquejura  et  bona  imperii  amminis- 
trare et  gubemare  poterit,  et  de  jure  et 
consuetudine,  nulla  Sedie  Àpastolicse  super 
hoc  licentia  habita  vel  obtenta.  Haec  cla- 
riora  sunt  quam  ut  fusiori  expositione 
indigeant  ;  csetera  itaque  Lectoris  Judi* 
ciò  permittimus,  qu9B  otiose  fortassis 
annotaremus. 

ELEGTRAT,  Ructat.  Papias.  [Bitaric. 
MS.  habet  Electat,  forte  prò  Ejectat,] 
Vide  Electare. 

j  ELEGTRUM,  Mistura  quidam  seris 
et  stanni,  nomen  sumens  cum  electro  a 
coloris  similitudine.  Nicol.  Bertrandus 
in  Vita  B.  Guillelmi  EremitasÀugustin.: 
Disciplinabat  enim  se  catenis  trihus  Elee- 
tri  vel  de  latone,  Rocbo  le  Baillif  in  Dic- 
tion  Spagyr.  :  Electrum^  est  septem  me- 
tallorum  in  unum  conjunctia. 

•  S.  Fiori  Mss.  fol.  58.  ▼•.  :  Interdici- 
mus  ne  quisquam  cum  calice  ligneo,  vel 
vitreo,  vel  stagnea,,.,  vel  de  Electro  infra 
flnes  diocesis  nostrss  ulterius    celebrare 

frassumat,  Comput.  MS.  fabr.  S.  Pet. 
nsul.  ann.  1495:  Item  Johanni  Malden- 
ner  liquefactori  Tornacensi,  prò  omnibus 
eolumnis  et  arquetis  de  Electro,  servienti- 
bus  ad  cldusuram  capellas  B.  M.  de  Tril- 
lia,  ponderan.  insimul  ij.  mil.  ix.  e,  iiif^, 
ani.  lib,  pretto  v.  sol.  prò  gualibet  tiara. 
Idem  est,  ni  fallor,  quod  Èleutre  appel- 
latur  in  Chron.  S.  Dion.  tom.  7.  OoTlect. 
Histor.  Frane,  pag.  151  :  Ovec  ce  dona 
un  atttre  grant  vaissel  d'Eleutre,  si  est 
aomez  ou  milieu  et  tout  entor  de  grant 
piente  de  sardenes  et  de  granez. 

1.  ELEGTUARIUM.  Isidorus  lib.  4.  cap. 
9  :  Electuarium,  vocatum  eo,  quod  molle 
sorbeatur.  Matth.  Silvaticus  :  Electua- 
rium, id  est,  mollis  sorbitio.  Ex  Grseco 
IxXecYixaTdlptov  ab  éxXfiéxeiv,  delingendo 
evacuare.  Alii  ab  electis  speciebus  dictum 
volunt.  Joann.  de  Janua  :  Electuarium 
dicUur  ab  electione  rerum,  e  quibus  confi- 
citur.  Electuariorum  alia  sunt  dulcia, 
qusedam  amara,  quaedam  acria,  de  qui- 
bus Gbamperius.  Octavius  Horatianus 
lib.  4.  Rer.  medicar.  :  Ad  Tussim,  Elec- 
tuarium^ etc.  Csesarìus  lib.  7.  cap.  48  : 
De  pyxtde,  quam  in  manu  portabat, 
Electuarium  per  cochlear  haurtens,  sin- 
gulis  in  OS  mutebat.  Brocardus  in  Des- 
cript. TerrsB  Sanct»  :  Habent  poma 
m 


ELE 

citrina  magna,  ex  quibus  optima  confir- 
ciunt  Electuaria.  [Statuta  Ecclesi»  Ga- 
durc.  ann.  1289.  in  ter  Ànecdot.  Marten. 
tom.  4.  col.  099:  Parasti  species  vel 
Electuaria,  non  causa  medicinss,  sed  ut 
vinum  Ubi  melius  saperet,  et  €Ld  biben- 
dum  te  fortius  incilaret.  Statuta  Areiat. 
MSS.  art.  137  :  Non  vendant  Electuarium 
eorruptum.]  Vide  Gonstitut.  Siculas  lib. 
3.  tlt.  84.  {  4.  Durandum  lib.  6.  Ration. 
cap.  7.  num.  20.  etc.  Utuntur  passim 
Medici.  Guiotus  Pruvinensis  in  Biblia 
MS.  de  Medici  s  : 

Slls  rerimnent  de  HonpelUar, 
Lor  Lactualre  soni  moolt  cber  ; 
Los,  dIent-iU,  ee  m'est  avlt, 
Qo'ils  ont  gigimbrai  et  pliris,  eie. 

•  Laituaire,  in  Vita  S.  Ludov.  edit. 
re^.  pag.  850  :  Disoit  souvent  li  benoiei 
rais  nostre  Laituaire  tei,  ou,  noz  choses 
teles  fusfent  bonnes  à  cest  malade.  Occur- 
rit  etiam  in  Mirac.  Mss.  B.  M.  V.  lib.  3  : 

L*aine  Uwle  s'esboiuche 
Qoent  eie  tenl  lei  Lailoaire. 

^  Optate  Leiture,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1467.  ex  Reg.  200.  Ghartoph.  reg.  cb.  64  : 
Lequel  médecin  ordonna  en  la  boutique 
d'un  apoticaire  d'icellui  lieu  de  Pezenas 
plusieurs  beuvraiges,..  et  opiatas  Leitures 
en  diverses  foiz. 

Elegtarium  habet  perpetuo  Gslius 
Aurelianus  Siccensis  lib.  1.  de  Tardis 
passion.  cap.  4.  iib.  2.  cap.  7.  18.  lib.  8. 
cap.  1.  etc.  AaTouàpiov  et  AsTovaptv  pro 
IXexTouapiov  babet  Myrepsus  sect.  1.  cap. 
74.  498. 

2  ELEGTDARinM  et  florem  bellatorum 
dixit  Lambertus  Ardensis  pag.  84.  [Pro 
quo  nos  diceremus  l'Elite  et  la  fleur  dee 
troupes.] 

EI^CTUBILIA.  Vita  S.  Desiderii  Epis- 
copi Gadurcensis  cap.  18  :  De  prsMtdio 
meo  veatimenta,  scamnalia,  mensalia,  et 
Electubilia,  aurum,  vel  argentum,  etc, 
Sed  legendum,  ut  prasfert  Godex  MS. 
Lectuaria:  nam  edftiones  bìnae  hujus 
Vite  ex  mendoso  apographo  prodierunt. 
Utramque  cum  ipso  arcnetypo  contulit 
Stephanus  Baluzius. 

l^LECTUS.  WìAeEUeti. 

1.  ELEEMOSTNA  ,  Misericordia ,  seu 
Merces.  Goncilium  Francoford.  ann.  794. 
cap.  8  :  Idcirco  domnus  noster  misericor- 
dia motus,  presfato  Tassiloni,,.,  culpas 
perpetratas  indulsit,  et  grattam  suam 
pleniter  concessiti  et  in  sua  Eleemasyna 
eum  in  amore  dilectionis  visus  est  susce- 
pisse.  Gharta  Ludovici  Pii  ex  Tabularlo 
Fossatensi  f .  8  :  Cujus  petitioni  in  Elee- 
mosyna  nastra  libenter  aurem  aecommo^ 
dare  ptaocif.  [Lupus  Ferrar.  Epist.  45. 
ad  Garolum  Galvura  :  Tangat  itaque  vos 
affectus  eorum,  per  quos  esse  coepistis. 
Instaurate  eorum  Eleemosynam  ingenti 
pericula  intermissam.  Ne  obliviscamini 
vestri  ;  etenim  vas  jam  Eleemasyna  indi- 
getis.]  Godex  Epistolarum  S.  Bonifacii 
Archi episc.  Moguntini  Epist.  115  :  Nobis 
quoque  paterna  hmreditate  spoliatis  pro 
vestra  Eleemosyna  atuciliari.,.  utcumgue 
faciatis.  Adde  Epist.  117.  Goncilium  ver- 
nense  ann.  755.  cap.  6.  28.  Remense  IL 
cap.  42.  Formulas  vett.  Bignonii  cap. 
81.  Gapitulare  Pipini  Regis  ItalisQ  cap. 
6.  Gapitulare  I.  ann.  802.  cap.  29.  Episto- 
lam  Garoli  Magni  ad  Onam  regem, 
Gapitulare  6.  ann.  809.  cap.  7.  Ghartam 
Ludovici  Pii  apud  Mabillonium  tom.  5. 
Vitar.  SS.  Ord.  S.  Bened.  pag.  68.  etc. 
Vide  Merces,  Eadem  notione 

^  Nonnunquam  nostris  Aumosne,  idem 
sonat  quod  recte  factum,  pium  opus, 
vulgo  Une  action  lauable,  une  bonne 
osuvre,  Bellom.  Ms.  in  Gonsuet.  Bellovac. 


ELE 


241 


cap.  12  :  Creane  que  bien  et  Aumosne  se^ 
ratt  de  contrester  tiex  testamene.  Libell. 
suppl.  ad  Phil.  VX.  ann.  1386.  in  Reg.  B. 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  82.  r*.  :  Prima- 
dit  le  signifiant  que  oncques  si  grant  Au- 
mosne ne  fu  fatte,  camme  ce  que  voue 
avez  commende  de  faire  sus  vos  officiere, 
de  faire  enquerre  sus  etils.  Lit.  remiss, 
ann.  1893.  m  Reg.  145.  Ghartoph.  reg. 
eh.  513  :  Que  &estoit  greigneur  Aumosne 
que  d'alia  à  S.  Jacques.  Aumogne  vero, 
pro  Aumone,  eleemosyna,  in  Gh.  ann. 
1245.  ex  Ghartul.  S.  Apri  Tuli,  ut  et  Au- 
mome,  in  Invent.  ann.  1806.  tom.  1. 
Probat.  Hist.  Brit.  col.  1202.  et  1208. 
Amaigne,  in  Gh.  ann.  1262.  inter  Pro- 
bat. tom.  2.  Hist.  Burg.  pag.  28.  col.  1. 

Eleemosyna  Requm.  in  Gapitul.  6. 
ann.  819.  cap.  7  :  De  viduis  et  arfanis  et 
pauperibus  vel  omnibus  impotenttbus,  ut 
tn  Eleemasyna  Dominarum  nostrorum 
Regum  eorum  justitiam  plenitu  (tccipiant. 

Eleemosyna  Garucarum  :  prò  aratris. 
Lambardo  :  Arationis  Eleemosyna  ;  s  u  1  - 
sei  messe,  in  Ganonibus  Saxon.  Edgarl 
cap.  54.  i.  aratri  vel  arationis  eleemo- 
syna, a  sulb,  aratrum,  et  selmesse, 
eleemosyna.  Goncilium  ^nhamense 
ann.  1009.  cap.  10  :  Jura  Dea  debita  unus- 
quisque  annuatim  recte  pendilo,  aratri 
scilicet  Eleemosynam  decima  quinta  nocte 
a  Paschate.  Aratrales  Eleemasynm,  in 
Decretis  Synodalibus  ejusdem  Goncilii 
cap.  10.  Denari  US  in  singulas  carucas 
impositus,  pauperibus  in  eleemosynam 
erogandus,  ab  Etheiredo  Rege,  ut  qui- 
dam ferunt,  imposi tus.  Leges  ejusaem 
Regis  cap.  1  :  ift  detur  de  omni  caruca 
denarius,  vel  denarium  valens.  Eleemo- 
syna carucarum,  in  Legibus  Canuti  Re- 
gis cap.  11.  Saxon.  7.  Ejusdem  Canuti 
Epistola  ad  Ethelnotum  Metropolitanum 
Britanni»  apud  Ingulfum,  MatthsBum 
Westmonast.  Florent.  Wigorn.  et  Rad. 
de  Diceto  ann.  1081  :  Antequam  ego  in 
Angliam  veniam,  omnia  debita,  qum  Dea 
secundum  legem  antiquam  débemus,  sint 
persoluta,  scilicet  Eleemasynm  pro  ara- 
tris,  et  decimm  animalium  ipstus  anni 
pracreatorum,  et  denarii,  quas  Romm  ad 
S,  Petrum  debemus, 

Eleemosyna  Regis.  Leges  Edwardi 
Gonfessoris  cap.  10.  de  Denario  S.  Petri  : 
Quoniam  denarius  hic  Regis  Eleemosyna 
est,  Simeon  DunelmensisdeQestis  Angl. 
ann.  887  :  Ethelelm  Comes  Wintonien- 
sium  Eleemosynam  Regis  Elfredi  detulit 
Romam.  Eleemosyna  S,  Petri  dicitur  in 
Epistola  Paschalis  PP.  apud  Eadmerum 
lib.  5.  Novor.  pag.  118. 1.  edit.  Vide  De- 
narius S.  Petri, 

^  Eleemosyna  Reqis.  Inter  privilegia 
regis  Francorum,qu8B  enumerantur  in 
Reg.  sign.  Pater.  Cam.  Gomput.  Paris, 
fol.  1^.  v«.  illud  notandum  recensetur  : 
Item  quod  Elemosyna,  quas  daminus  rex 
faciet,  cedant  loco  restitutionis. 

Eleemosyna  Paschalis,  quae  etiam- 
num  obtinet  in  Episcoporum  Palatiis. 
Anastasius  in  Hadriano  PP.  pag.  112  : 
Ubi  Fratres  nastri  Christi  pauperes,  qui 
ad  accipiendam  Eleemosynam  tn  Pascna" 
lem  solemnitatem  annue  occurrere  et 
lavari  solébant.  Vide  Gaufredum  Vosien- 
sem  1.  part.  cap.  80.  Probat.  Hist.  Mon- 
morenciacse  pag.  410.  et  Henric.  Vale- 
sium  ad  Euseb.  de  Vita  Constant,  lib.  4. 
cap.  22.  etc. 

Eleemosyna  Ration abilis,  qua  ex 
bonis  intestatorum  sequestrabantur  ad 
pias  causas,  de  quibus  pluribus  agimus 
In  voce  Intestatus.  Gharta  Libertatum 
oppidi  des  Ais  in  Biturig.  ann.  1301  :  Si 
vera  aliquem  mori  contigerit  propinquorum 
generis  sui ,  qui  meus  sit  vel  femina, 

31 


242 


ELE 


ELE 


ELE 


meam  habere  eseheiam  ad  solutionem 
prmdictie  cenaa,  et  niai  aliqui»  hsBre*  prm- 
aens  fuerit,  sex  electi  omnea  res  suas  «er- 
vabunt  per  annum  et  diem  :  et  si  infra 
annum  et  diem  hseres  venerit,  omnia  sua 
habMt,  salva  tamen  Eleemosyna  ratio- 
nabili.  Infra  :  Vel  sine  hmrede  mori  con- 
tigerit,  respectu  sex  electorum  habebit 
Eleemosyna  rationabilis. 
^  Jagerb  in  Elemosina  éicitur,  cum 

3 uis  gratuito  sepelitur.  Chartul.  priorat. 
e  Quilcio  fol.  15.  r*.  :  Miles  quidam, 
nomine  Godefridus^.,,  disponente  Deo, 
devenit  ad  mortem,  Cujus  obitum  filii 
parentesque  plangentes  monachos ,  qui 
tunc  temporis  Gutlcio  morabantur,  «tip- 
pliciter  petierunt  ut  corpus  sepulturm  tra- 
derent  :  qtAod  monachi  secundum  posse 
suum  honorifice  fecerunt.  Post  tumutatio- 
nem  vero^  ne  pater  eorum  in  Elemosina 
jacere  videretur»  filii  ejus  Walicherius 
atque  Johannes  aonaverunt  Dea  et  S.  Ah 
bino  ejusque  monachis  sex  denarios  de 
censu,  quos  UH  monachi  reddebant, 

^  [e  Elemosine  pauperum  verecun- 
dorum  (Lugduni)  xx  solidos  fortium  »  in 
testamento  presbyteri  Tymotei ,  apud 
Mus.  Arch.  Dep.  p*  142.  an.  1245.] 

2.  ELEEMOSYNA,  nude  dicuntur  Eccle- 
siarum  possessiones  :  Tenementa  qum 
conceduntur  per  donationem  Ecclesiis  Ca- 
thedralibuSf  Conventtuilibus,  Parochiali' 
bus,  viris  religiosis,  ut  prò  donatoris  et 
suorum  tam  vivorum  quam  mortuorum 
animabus  apud  Deum  oralionibus  et  divi- 
nis  officiis  intercedant.  Ita  Bracton.  Pas- 
chasius  Ratpertus  in  Vita  Wal»  Abb. 
Gorbeiensis  lib.  2.  cap.  2.  ubi  Wala  ad 
Ludovicum  Pium  :  Quid  est  quod  das^ 
quando  honores  Ecclesiarum,  tmmo,  ut 
sentio,  onera  auss  largiris  f  quod  si  res 
Domino  jure  Eleemosynarum  tegitimecon- 
secratsisunt,  Ecclesiarum  ejus  sunt;  quia 
suis  pauperibus,  et  spectaliter  sibiservien- 
tibus  legaliter  datas  sunt.  [Gtiarta  Zuente- 
baldi  Kegis  Lotharing.  ann.  896.  apud 
Doubletum  pag.  809  :  Et  nullus  unquam 
dominator  adveniat  qui  hoc  infrangere au- 
deat;  quod  si  aUquis  proterviter  hanc  Elee- 
mosynam  infrangere  incipiat^  pruntius  in 
iram  Dei..,  incurrat.]  Gonsuetudo  Nor- 
mannisB  art.  lOS.quatuor  species  tenurse 
statuita  per  bomagium,  per  divisionem, 
per  eleemosynam,  et  pervadlum  :  et  art. 
1^.  ait,  possessionem  per  eleemosynam 
esse  qùiaquid  Ecclesiis  aut  viris  religio- 
sis  confertur.  In  Regiam  Majestatem  lib. 
2.  cap.  28.  S  2.  et  apud  Glanvillam  lib.  7. 
cap.  1.  Episcoporum  et  Abbatum  Baronia 
dicuntur  esse  de  Eleemosyna  Domini 
Regie  et  antecessorum  ejus.  Decreta  Regni 
Anglicani  apud  Glarendum  ann.  1164  : 
Si  calumnia  emerserit  inter  Clericum  et 
Laicum^  vel  e  converso  de  ullo  tenemento, 
quod  Clericus  velit  ad  Eleemosynam  at- 
trahere,  Laicus  vero  ad  Laicum  feudum, 
etc.  [Index  MS.  Benellciorum  Eccl.  et 
DiCBc.  Gonstantiens.  fol.  22.  verso  :  Et 
totum  manerium  supra  et  infra  dictas 
domus  est  in  Eleemosyna  :  alia  est  in 
feodo  laicali.  Et  fol.  59  :  Eleemosyna 
Presbyteratus  continet  dimidiam  acram 
terre,et  est  manerium  Presbyteratus  situm 
in  eadem  Eleemosyna.']  Leges  Simonis 
Gomitis  Montisfortis  :  Ùuilibet  militi  sive 
rustico  licitum  erit  legare  in  Eleemosyna 
de  hasreditate  propria  usque  ad  quintam 
partem  ad  consuetudinem  et  usum  Fran- 
dm  circa  Parisius,  salvis  tamen  BaroniiSf 
et  forciis,  etc.  Ghronicon  Mauriniacense 
lib.  2  :  Apud  Longum  Pontem,  quod  re- 
qulare  Canchium  antecessorum  Milonis 
"Eleemosyna  erat.  Epistola  104.  ex  Suge- 
rianis,  de  quadam  decima:  Congummur 
super  Hugonem  Brostin,  qui  antiqimm 


Eleemosynam  Regum  Francise,  quas  est 
apud  Calceium....  quietam  et  liberam  in^ 
quietai  et  aufert.  Monastic.  Anglic.  tom. 
2.  pag.  827  :  Frohibemus  etiam^  quod  nul- 
lus Vtcecomes  vel  Ministert  seu  alia  per- 
sona magna  vel  parva,  infra  Eleemosy 
nas  suas  hominem  capere  ,  verberare  . 
ligare  audeat.  Gharta  ann.  1190.  apud 
Radulfum  de  Diceto  :  Nulla  fiet  recogni- 
tio,  si  Charta,  vel  alio  modo  Eleemosyna- 
tam  esse  possessionem  probare  poterit  ; 
sed  ad  Ecclesiaslicos  juaices  remittentur, 
[Gharta  ann.  1220.  ex  Archivo  Abb.  Bel- 
li-loci  :  J)edit  eliam  Juhellus  de  Meduana 
omnem  talliam,  et  meditalliam  quam  per- 
cipiebat  in  tert*a  Canonicorum  Belli-ìod, 
cum  omni  jure  et  dominio^  quod  ìiabebat 
in  omnibus  terris  et  feodis  Éleemosynatis 
et  omnibus  hominibus  suis  in  Elemosyna 
dictorum  Canonicorum  commanentious. 
Gharta  ann.  1261.  ex  Tabul.  Abb.  S.  Sul- 
pitii  :  Berlranus  de  S.  Egidio  Miles,  Ih' 
minus  de  Monstabeton,  de  consensu  Ttlo- 
nis  filii  sui  concessa  Conventui  S.  Sulpitii 
quod  homines  Monialium  habeant  usum 
m  saltibus  Elemosynatis  eisdem  moniali- 
bus  a  Domino  Comite  BritannisB.]  Adde 
Statuta  Alexandri  III.  Regis  Scoti»  cap. 
20.  Statuta  2.  Roberti  I.  Regis  Scotcap. 
1.  S  7.  Monast.  Anglic.  tom.  2.  pag. 
827.  etc. 

^  ELEEMOSYNATA.Eadem  notione.  Pne- 
ceptum  Scacari i  PaschsBapudGadomum 
ann.  1222.  tom.  8.  Hist.  Harcur.  pag.  52  : 
Praeceptum  est  quod  Abbcts  de  Barberio 
per  carlas  Comitis  de  Meullent  et  Henrici 
Regis  habeat  unam  Eleemosynatam  a  Ro- 
berto Manuionj  quia  cartas  eonfirmant  do- 
nationes  et  eìeemosynas,  quas  Monachi 
UH  poterunt  acquirere. 

j  Eleemosyna,  PrsBdia  vel  etiam  pe- 
cunia quse  mercedis  loco  dabantur  prò 
celebranda  Missa.  Goncll.  Hispal.  ann. 
1512.  tom.  4.  Gonc.  Hispan.  pag.  11. 
col.  1:  Mandamus  et  ordinamus,  ut 
cum  aliquis  Sacerdos  receperit  Eleemosy- 
nam seu  portionem  prò  celebranda  Missa 
seu  MissiSf  teneatur  iUas  celebrare  ea- 
demmet  die  vel  tempore  commendato.  In 
Gonc.  Tolet.  provine,  ann.  1582.  ibid. 
paff .  209  :  Gravtori  dolaris  sensu  est  a  Pa- 
triòus  auditum,  magnum  Missarum  nu- 

merum  in  guibusdam  Ecclesiis omUti 

vel  differrt,  propter  velerie  Eleemosynas 
tenuitatem.  Et  in  Synodo  dioecesana  Va- 
lentina ann.  1584.  ibid.  pag.  287  :  Acci- 
piat  autem  Cleruspro  singulis  hujusmodi 
Missis  solidiorum  decem  Eleemosynam , 
non  eo  plus, 

Eleemosyna  Libera,  seu  Libera  Elee- 
mosyna, Bracton.  lib.  4.  tract.  5.  cap.  2. 
n.  24.  et  lib.  5.  cap.  9  :  Et  quamvis  hujus- 
modi terras  dentur  in  Liberam  Eleemosy- 
namj  non  solum  dantur  Ecclesiis,  sed  et 
personis  tenendae  in  Baronia.  Gharta  Phi- 
lippi  Augusti  ann.  1219.  in  ejus  Regesto 
Herouvalliano  fol.  168  :  Domum  Dei  de 
Gonessia.,.  ah  omni  sasculari  potestate  et 
dominio  tanquam  Eleemosynam  in  per- 
petuum  Liberam  esse  concedimus.  Alia 
ann.  1227.  ex  Tabul. S.  Arnulfi  Grispiac.  : 
Recognovit,  se  contulis^e  in  perpetuam  et 
Liberam  Eleemosynam  Capellam  B.  Ma- 
rise  de  Louvery,  etc. 

Ltòera  autem  Eleemosyna  dici  tur,  q  uod 
nulli  servitio  vel  redhibitioni  autcensui 
obnoxia  sit.  Gharta  Gaufredi  Gomitis 
Mauritaniffi  in  Blbl.  Gluniacensi  pag. 
543  :  Et  omnia,  qtua  data  sunt  vel  danaa 
ab  aliis  in  futuro,  ita  Lìbera  esse  volo,  ut 
ncque  ego,  ncque  succedentes  mei,  neque 
per  bannum,  neque  per  teloneum,  neque 
per  vicariam,  neque  per  collationem  nos- 
trorum  Militum,  neque  per  aliam  quam- 
vis modicam  consuetudinem  Monachos  de 


servì  tio  Dei  disturbent,  neque  suis  homi- 
nibus inferant  inquietudinem.  Jsta  omnia 
dona  Libera  ita  esse  volo,  etc.  Vide  Go- 
wellum  lib.  2.1nstit.  tit.  8.  {24.  [<x»  Glan- 
villam lib.  9.  cap.  2.  et  mox  Eleemosyna 
ptira.  Placit.  Gantebr.  10.  t.  2.  ann.  9. 
Job.  in  Abbrev.  Placit.  pag.  56  :  Utrum 
terra  dePappeworth,quam  Èlena  de  Pap- 
peworth  tenuit,  quam  D,  Rex  dedit  Ro- 
berto Rusell  sit  de  Libera  Eleemosyna  D, 
Regis  et  si  illam  de  jure  darepossit,  dici- 
tur  quod  tota  terra  est  libera  Eleemosyna 
D,  Aegis  et  quod  ipse  de  jure  illam  aare 

fH}test  cuivoCuerit.  Ubi  est  terra  ab  omni 
eudalitatis  nexu  libera,  quamvis  non 
ad  ecclesiam  pertlneat.] 

Eleemosyna  Ecclesiastica.  Monas- 
ticum  Anglic.  tom.  3.  pag.  46  :  Hane  Uà- 
que  Ecclesiam  et  omma  ad  illam  perii' 
nentia  concessi  et  dedi  Athelwado  Clerico, 
filio  Ertavi  Sacerdotis,  libere  et  quiete 
tenere,  sicut  decet  Ecctesiasticam  Elee' 
mosynam.  Vide  Jus  Ecclesiasticum, 

1  Eleemosyna  ,  Forte  praedia  seu 
fenda,  qusB  Advocatis  Ecclesiarum  mer- 
cedis loco  ex  possessionibus  ecclesiasti- 
cis  tribuebantur.  Gharta  ann.  1205.  tom. 
8.  Hist.  Harcur.  pag.  102  :  Jtem  diximus 
per  sacramentum  nostrum,  quod  si  Cleri- 
cus teneat  aliquid  de  quo  Laicus  conque' 
ratur,  et  Laicus  dicat  se  tenere  illud  no- 
mine Eleemosynae,  Ghartul.  S.  Vandreg. 
tom.  1.  Instr.  ann.  Ì2ldl7  :  Juravit  insuper 
dictus  Rogerus  tactis  Saerosanctis  Evan- 
gehis  spontanea  voluntate  coram  nobis^ 
quod  in  dictis  masura,  aedifido,  gardino 
et  dimidia  aera  terrai  rationehaeredUatis, 
petitionis,  successionis,  eonquestus,  domi* 
nii,  Eleemosynss,  seu  quacumque  alia  ra- 
tiene  sibi  competenti  nihil  de  castero  re- 
clamabit. 

Eleemosyna  Pura,  id  est,  in  qua 
Princeps  nihil  terrenas  retinet  sibijuris' 
dictionis,  seu  dufnitatis  :  et  hujus  Elee- 
mosynas  totalis  jurisdictio  ad  Ecclesiasti- 
Cam  pertinet  dignitatem.  Nullus  autem  in 
Normannia  potest  de  feodo  suo  Laicali 
Puram  facere  Eleemoeynam,  sine  conces- 
sione et  as8ensuPrindpisprindpalis,etc, 
Ita  Jura  et  Gonsuetudines  Normanni» 
cap.  117.  [o^  Apud  Anglos  etiara  Liberae 
£^mo«i/n«  Jurisdictio  ad  curiamGhris- 
tianitatfs  spectabat,  ut  est  in  Rot.  ann.  8. 
Job.  Oxon.l5.  in  Abbrev.  Placit.  pag.54. 
Plura  apud  Altaserram  de  Jurisdlctione 
Eccles.  lib.  6.  cap.  12.]  [Lindanus  Hist. 
Teneremund.  lib.  2.  cap. 2.  pag.  111.  edit. 
ann.  1612  :  Philippus  Bonus  concessit 
olimin  puram  Eleemosynam  cadere  num- 
mos  aereos  pretti  quatuor  obolorum  Flan' 
dricorum  quas  mittas  vocant.]  Vetus 
Gharta  Gallica  apud  Seldenum  de  Titu- 
lis  honorariis  2.  parte  cap.  5.  {  24  :  12  ne 
tient  rien  en  chiefdu  Roy,  ne  per  Baron- 
nie,  mais  en  pure  et  perpetuelle  Almoi' 

?ne.  Vide  Littletonem.  et  Ghartam  ann. 
205.  post  Ordericum  Vitalem  pag.  1060. 
j  Eleemosyna  Laudabilis.  Epitome 
Gonstitut.  Eccl.  Valent.  tom.  4.  GoUect. 
Gonc.  Hisp.  pag.  186.  col.  2:  Ordinarunt 
quod  signa  Laudabilis  Eleemosynas  de  cos- 
terò dum  prò  tempore  vacabunt,  dentur 
per  vota  Canonicorum.  Ibid.  pag.  167. 
col.  1  :  Ordinarunt  quod  si  quxs  habens 
sìgnum  Laudabilis  Eleemosynas  Denco- 
nesa  illud  alicui  resignare  voluerit,  ejui 
nonpossit  admitti  resignatio,  etc. 

^  Elemosinas  Gonflare,  hoc  est,  Gol* 
ligere.  To.  2.  Hist.  Britan.  apud  Lobinel- 
lum  col.  1609  :  MuUorum  retatione  perce 
pimus  quod  nonnulli  abusores  sive  truffa- 
tores  etosque  sedie  Apostolicas  et  nostris 
litteris  conflant  Elemosywu.  Eadem  no- 
tione in  Goncil.  Tarracon.  provine,  ann. 
1591.  tom.  4.  Gollect.  Gonc.  Hisp.  pag. 


ELE 


ELE 


ELE 


243 


557.  legitar  :  Eleemosyna  questuata,  id 
est,  emendicata. 

Charta  Eleemosynaria,  qua  quìs 
aliqaid  Ecclesi8B  confert.  Tabularium 
EcciesiSBGratianopolitansB  :  Siqnum  Dra- 
goni, qui  Cartam  Èleemosynanam  istam 
scribere  et  firmare  rogavit  manu  eius 
firma.  Occarrit  pluries  in  eodem  Taou- 
Jario.  Vetus  Gharta  sub  Roberto  Rege, 
ex  Tabul.  S.  Ambrosii  Bituric.  :  Hanc 
igitur  Eleemoaynariam  Chartam,  et  dC' 
eretum  noHrm  voluntatie  volumus  esse 
firmum  et  inconvulsum^  etc,  Tabul.  S. 
Bparcbiì  Inculism.  fol.  49:  Siquis  homo 
aut  ullus  de  parentibus  meis  istam  Car» 
tam  Eleemosynariam  infrangere  aut  in- 
quietare prsMumpserit,  etc.  Adde  fol.  118. 
Vide  Rufflnum  in  Gomitib.  Provinciae 
pag.  58. 

1.  Elemostnaria,  nude,  in  Ghart^ 
Amblardi  Episcopi,  regnante  Radulpho 
Rege,  in  Tabularlo  Ecclesias  Cadurcen- 
Sis  :  Qui  Eleemosynariam  istam  ulto 
modo  inquietare  votuerit,  apponat  quod 
sua  lexjubetf  et  petitio  sua  nullum  obti- 
neat  effectum  ;  sed  hssc  Eleemosynaria 
Arma  et  stabilis  permaneat.  [Gharta  Am- 
blardi Archiep.  Lugdun.  ann.  978.  re- 
gnante Lothario  in  Francia  inter  Ins- 
trum.  tom.  4.  Gali.  Ghrist.  col.  5  :  Iia^ 
que  jurejurando  prxcepi  vadiatoribus 
meis...  ut  chartam  mem  Elemosynariss 
integram  et  expressam  facerent  supradic- 
tis  Monachis.  Ibid.  col.  6.  indiscrimina- 
tim  habetur  Elemosunaria  vel  Elemo' 
syna.'l  Tabularium  Abbatise  Gonchensis 
in  Ruthenis  Gh.  389  :  Si  advenerit  ullus 
homo,  aut  ullus  de  parentibus  meis,  ^ui 
contra  donatione  vel  Eleemosynaria  ista 
ire,  aut  agere,  tentare  vel  inrumpere  vo- 
luerit,  etc.  Charta  Eleemosynaria.  in 
Ch.  408. 

8.  ELEEMOSTNA,  Domus  Monasterio 
vel  Ecclesiis  adjuncta,  in  qua  eleemo- 
synsB  pauperibus  erogabantur  ab  Elee- 
mosynario  ;  proprie  joospi^alepauperum. 
Aumosne,  in  Gharta  Gallica  ann.  1374. 
in  Prob.  Hist.  Gastilion.  pag.  88.  Tabu- 
larium Eleemosyn8B  S.  Pauli  Viennen- 
Sis  :  Eleemosuna  pauperum,  quas  Gresce 
dicitur  Synodochium.  Goncilium  Islebo- 
nense  apud  Ordericum  lib.  5  :  Si  errati- 
cum  hahere,  (pecus)  guod  vulgo  dicitur 
Weredif,  in  CuHam  Sacerdotis  vel  Clerici, 
qui  in  atrio  manent,  veneriti  vel  in  Elee- 
mosynam  ejusdem  Ecclesite,  vel  in  atrium. 
Episcopi  erit.  Hugo  Flaviniacensis  pag. 
169  :  Illum,  qui  contra  justitiam  tumtdus 
superbiébat,  captum,  in  Eleemosyna  S. 
VecUisti  sedere,  et  de  Eleemosyna  vioere 
instituit.  Vita  Godefridi  Gomitis  Gampe- 
bergensis  cap.  2  :  Csscus  quidam  in  illiUA 
deaebat  Eleetnosyna.  etc.  [Bulla  Alexan- 
dri  III.  PP.  ann.  1173.  apud  Meneste- 
rium  in  Probat.  Hist.  Lugdun.  pai;.  87. 
col.  2  :  Terras  plancks  poter it  acquxrere 
Ecclesia  prò  Canonia  vel  prò  Eleemosina, 
ita  auod  fiat  sine  interventu  pecuniss,  et 
in  ohedientiis  suis  decimas,  gardas,  vica^ 
rias  et  omnia  alia  ad  obedientiam  perii- 
nentia. Slmilia  repetunturpag.  88.  col.l. 
Miracula  S.  Gibriani  tom.  7.  Maii.  pag. 
622  :  Paralysi  percussus  est,  et  in  Elee- 
mosynam  S.  Remigii  deìatus.  Gharta 
ann.  1275.  ex  Tabular.  S.  Vandreg.  tom. 
1.  pag.  820  :  Vendidi  vtris  Religiosis  Ab- 
bati et  Conventui  S.  Vandregesilli  quam- 
dam  masuram  terrss  cum  ssdificiis  supra 
positis,  quam  habébam  in  dieta  parochuA.,. 
sitam  intra  keminum  Domini  Regie  ex 
una  parte  et  campum  dictum  Aoyn  ex 
altera,  et  adboutata  dicto  campo  Aoyn 
usque  ad  domos  Elemosinai  dictorum  Ae- 
ligiosorum.  Gccurrit  alibi  non  semel.] 

2.  Eleemosynaria,  Eadem  notione  : 


Aumonerie,  in  Gonsuetudine  Turonensi 
art.  59.  295.  et  Juliodunensi  cap.  5.  art.  1. 
ubi,  inter  jura  quaead  Barones  spectant. 
recensetur.  Domus  Eleemosynaria,  apud 
Marbodum  in  Vita  S.  Roberti  Abbatis 
Gasse  Dei  num.  4.  in  Miraculis  S.  Eu- 
tropii  Episc.  Santon.  n.  28.  apud  Gen- 
cium  Gamerarium  in  libro  Gensuum 
EcclesisB  Romanse,  Guigonem  in  Statu- 
tis  Ord.  Gartusiensis  cap.  79.  Udalrlcum 
lib.  8.  Gonsuetud.  Gluniacensium  cap. 
24.  et  Ghristianum  in  Vita  S.  Geraldi 
Abbatis  Grandis  Silv»  n.  80.  Tabular. 
Dalonensis  Monaster.  fol.  49  :  Factum 
est  hoc  ante  Domum  Eleemosynariam 
d'Autafort  an.  Dom.  Incam.  1182.  Lau- 
rent! us  Leodiensis  in  Episcopis  Virdu- 
nensib.  :  Eleemosynariamque  novam  in- 
tegraliter  cum  Capella  construxit.  Heri- 
mannus  de  Restaurat.  S.  Martini  Tor- 
nacensis  cap.  109  :  Qui  fidelis  procurator 
Eleemosynarim  S.  Maria  extiterat.  [Ordi- 
narium  Ganonicorum  Regni.  S.  Laudi 
Rotomag.  :  Pauperes  ducanlur  ad  Elee- 
mosunariam,  ubi  data  unicuique  pras- 
benda,  in  eorum  arbitrio  relinquitur  vel 
ibi  comedere  vel  secum  deportare.]  Gccur- 
rit praeterea  apud  Guillelmum  in  Ghro- 
nico  Andrensi  ann.  1161.  in  Vitis  Abba- 
tum  S.  Albani  pag.  24.  in  Statutis  Sy- 
nodalib.  Guillelmi  Majoris  Episcooi  An- 
degavensis  ann.  1814.  cap.  13.  in 
Goncilio  Andegavensi  ann.  1365.  cap.  21. 
in  Hlstoria  Sabaudica  Guichenonis  pag. 
48.  in  Hlstoria  Segobiensi  Golmenaresii 
cap.  15.  S  12. 

^  Quo  significatu  Aumonie  et  Aumosne 
nostri  usurparunt.  Testam.  Mariaa  De 
Craon  ann.  1317.  inter  Probat.  Hist.  Sa- 
bol.  pag.  879  :  Nous  donnons  et  lessons 
toutes  nos  robes...  pour  fere  chasubles  et 
paremens  de  yglises  de  VAumonnie  de 
Chasteaugontier,  de  VAumonnie  de  Se- 
aré,  etc.  Lit.  admort.  ann.  1481.  in  Reg. 
209.  Ghartoph.  reg.  ch.  55  :  Nicolas  Rou- 
gevUle  a  de  nouvel  fait  édiffier  ung 
nostel-Dieu  ou  Aumosne  pour  recueillir, 
loger  et  hèberger  les  poures  malades,  pé- 
lerins,  passans  et  inaigens. 

8.  Eleemosynaria,  Officium  et  mu- 
nus  Eleemosynarii.  Willelm.  Thorn. 
ann.  1128  :  Decima  prasdicti  molendini 
Eleemosynarue  S.  Augustini  solvatur. 
Nam  unicuique  Officiorum  Monastico- 
rum  assignati  erant  certi  reditus.  qui- 
bus  eorum  necessitati  bus  subveniretur. 
[Bulla  Pauli  PP.  de  saBCularizatione 
Monasterii  Insulse  Barbarae  tom.  1.  pag. 
261.  Maceriarum  ejusd.  loci  ann.  1549  : 
Ac  Eleemosynariam  in  unum  et  unam 
Eleemosynarii,  et  Cantoriam  in  unum  et 
unam  Cantoris.] 

T  4.  Eleemosynaria,  Stipendiarla  seu 
illa  cui  eleemosyna  datur.  Miracula  S. 
Udalrici  Episcopi  August.  inter  Acta  SS. 
Benedict.  ssec.  5.  pag.  468  :  Eleemosyna- 
ria quaedam  Abrahami,  Frisinaensis 
Episcopi  civitatis  de  villa  quss  dicitur 
Camera,  etc.  Vide  Eleetnosynarii  2.  et 
Eleemosynaria  7. 

1  5.  Eleemosynaria,  Loculi  seu  po- 
tius  arcula,  ubi  reponuntur  eleemosy- 
nae,  nostrls  Trono.  Synodus  Valentina 
ann.  1584.  tom.  4.  Goncil.  Hisp.  pag. 
290.  col.  1  :  Impensat  (prò  cereis  in  altari 
accendendis)  «umen/ur  ex  Eleemosynariis 
B.  Marias  Virginis  et  animarum  patinis, 
ubi  eleemosynas  abundaverint. 

6.  Eleemosynaria,  Gallls  Aumo- 
niere,  Marsupium,  ex  quo  promi  solent 
Eleemosynse.  Gharta  Simonis  de  Bai- 
genciaco  ann.  1149.  in  Tab.  S.  Euvertil 
Aurei.  :  Et  super  altare  ipsius  Ecclesias 
per  Eleemosynariam  meam  lapidem 
beryllum  intus  habentem  propria  manu 


imposui.  [o  Invent.  Ms.  thes.  Sedis  Apos- 
tol.  ann.  1295  :  Item  unam  Elemosina- 
riam  de  argento  deauratam,  cum  tribus 
pedibus^  et  coperculo  et  manica.  Cupa 
Elemosmaria,  ibid.] 

Almonaria,  Almoneria,  Eadem  no- 
tione. Gomputus  Ballivorum  FrancisB 
prò  termino  Gandelosse  ann.  1268  :  Ex- 
pensee,  prò  cendatis,  bourra  ad  gambeso- 
nes^  tapetis,  sargiis,  etc.  prò  chirothecis, 
Almonariis,  et  tuiis.  Alius  computus  prò 
terrnì'no"ì\.scension.  ann.  1269  :  Relictm 
Joannis  Godeluche  prò  Almoneriis  lacus 
serici,  etc.  Aumonieres  à  las  de  soye. 
Willel.  de  Podio  Laurentii  cap.  21  : 
Protulit  literasde  sua  Almoneria,  dicerie  : 
Legite  istas  literas.  Gaces  de  Brulez, 
Gantu  24  : 

Moalt  I  a  de  ceax 

Sui  deslint  Amnotnierej 
'tn  font  lor  tnlaiix 
Et  j*en  toi  bouté  vfere. 

Le  Roman  de  la  Rose  : 

Lon  a  de  s^Anmoanlere  traile 
Une  petite  clef  bica  faite. 

Le  Roman  d'Aubery  MS.  : 

Oa  Aamosniere,  oo  eeiiitnre,  oa  enei. 
Le  Roman  du  Renard  MS.  : 

Cb  Pelerìn  qal  là  donnoit. 
Une  rìche  Aamosniere  avoil, 
Qtti  eri  laeiée  k  la  coroie. 

Aumosnieres  ou  bourses  Sarazinoises,  in 
Statutis  MSS.  Artiflcum  Parisiens.  tom. 
1.  pag.  168. 169. 

Almonarium,  Eadem  notione,  in 
Gharta  Rogeri  de  Frifhid  :  Et  dedit 
mihi  dim^idiam  marcam  argenti,  et  unum 
aureum  byzantium  infra  Almonarium. 
Ubi  perperam  Spelmannus  armànum 
vertit. 

T  Eleemosynaliter,  In  eleemosy- 
nam.  Vita  B.  Nicolai  Eremitse  tom.  2. 
Act.  SS.  Maii  pag.  708.  A  :  Per  quem 
eadem  domina  prasfato  Eremitas  Eleemo- 
synaliter  cibos  saspe  miserat.  Eadem  vox 
occurrit  in  Bullario  Garmelit.  pag.  624. 

T  1.  Eleemosynare,  Dare  in  Eleemo- 
synam  Ecclesise,  Monasterio  vel  pau- 

feri.  Tabular.  S.  Vandreg.  tom.  1.  pag. 
1  :  Vel  quibuscumque  eas  vendere  aut 
donare  seu  Eleemosynare  voluerit.  Gharta 
ann.  1205.  apud  D.  Brussel  de  Usu  feu- 
dorum  tom.  2.  pag.  xxv  :  Nunquam  vi- 
dimus...  quod  aliquis  redderet  decimas 
de  fenis,  vel  degenestis  aut  de  boscis,  nisi 
prius  fuerint  Eleemosvnatm.  Apud  Ry- 
merum  tom.  10.  pag.  218  :  Super  centum 
solidis  annui  redditus,  monetas  currentis, 
quos  idem  Willielmus  illis  Eleemosy nave- 
rat.  Gharta  ann.  1214.  ex  Ghartar.  S. 
VincentiiGenoman.  :  Herbertus  Dominus 
de  Guerchia  coram  nobis  constitutus  Elee- 
mosxfnavit  Abbatias  S.  Vincentii  totam 
decimam  suam  de  Montguson.  Gharta 
Matildis  Filise  Roberti  Bethunise  Do- 
mini ann.  1216.  ex  Tabular.  S.  Bartho- 
lomaei  Bethun.  fol.  32  :  Quintum  bostel- 
lum  molnarias  in  molendino  de  Coisiaus 
Eleemosynavi.  Gharta  Humberti  de 
Bello-joco  et  Isabellis  de  Mei  lo  ex  Ta- 
bular. Gapituli  Autiss.  :  Pro  auietatione 
et  o^mortizalione  sexdecim  libratarum 
terre  moventium  de  feodo  nostro ...  quas 
idem  Episcopus  (Guido  de  Mello)  Élee- 
mosynaverat  perpetuo  Decano  et  Capitulo 
Autiss.  Ex  Ghartulario  S.  Martini  Ponti- 
sar.  :  Johannes  de  Brecuria  Abbas  S. 
Martini  juxta  Pontisaram  Elemosinava 
XL.  sol.  prò  faciendo  Anniversarium 
suum. 

o  2.  Eleemosynare,  Eleemosynas 
colligere,  mendicare.  Acta  S.  Pet.  Gam- 


244 


ELE 


ELE 


ELE 


bac.  tom.  3.  Jan.  pag.  587.  col.  1  :  Quod 
ipse  et  sodi  ejus  vaupere*  eremitm  facien- 
tea  vitam  Apostolorumy  intuita  pietatis  et 
miaericordisBf  posset  prò  auatentatione  et 
victu  suo  qumrere  in  modum  Eleemoay' 
nandi  super  plateia.  Vide  infra  Eleemo- 
aynarius  1. 

«4.  ELEEMOSTNA.  Idem  quod  Capel- 
lanta,  Munus  et  beaeficium  ecclesiasti- 
cum.  Stat.  Mss.  S.  Fiori  fol.  61.  v«.  : 
Prmcipimue  ut  clerici,  qui  Helemosinas 
seu  capellanias  a  fidelibus  per  civitatem 
nostram  et  diocestm  prò  tempore  ordi^ 
naias  in  posterum  recipient,  infra  duos 
menaes  a  receptione  hujuamodicomputan- 
do8,  se  personaliter  debeant  prsasentare, 
ut  videre  possimus  an  honesta  sit  eorum 
vocatiOf  et  utrum  dia  ni  sint  ad  talia 
vocari,  et  ut  a  nobis  ticentiam  et  aucto- 
ritatem  recipiant  celebrandi  et  orandi 
prò  animàbus  eorum,  gui  capellanias  seu 
ISelemosinas  hujusmoai  ordinarunt. 

«5.  ELEEMOSTNAi  Praedium  sub  annuo 
censu.  Ululo  Eleemosynas,  hominibus 
servilis  conditionis  concessum.  Charta 
Ludov.  Gomit.  Blesens.  et  Clarim.  ann. 
1197  :  Omnes  homines  in  dominio  meo  et 
in  Elemosinis  meis  Ccutriduni  manentes, 
talliam  michi  debentes,,.,  quitto  et  immu- 
nes  esse  concedo...  Si  quid  de  censa  hoc 
reddenda  ea  die  defecerit,  defectus  die 
crastina  in  duplo  a  ourgensibus  de  domi- 
nio meo  communiter  michi  reddetur, 
Similiter  unaquteque  Elemosina  per  se  et 
per  majorem  suum  censam  suam  ea  die 
reddet.  Omnes  de  dominio  meo  et  de  Ele^ 
mosinis  meis  Castriduni  manentes,  qui  de 
mea  servili  condUione  erant,  et  eorum 
hssredes  et  teneuras,  ab  omni  jugo  servi- 
tutis  meas  penitus  quitto  et  absolvo.  Vide 
infra  Eleemosynarti  6. 

0  ELEEMOSTNARIA,  1.  2. 8.  4.  5.  6.  Vide 
post  Eleemosyna  8. 

«  7.  ELEEMOSTNARIA,  Mulier,  cui 
eUemosynas  seu  legala  pia  distribuenda 
committuntur.  Gharta  ann.  936.  inter 
Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  20.  col. 
1  :  Ego  in  Dei  nomine  Teutitdes,  Deode" 
vota,  qui  fuit  Elemosynaria  de  filio  meo 
Autoerto,  qui  fuit  condam,  sicut  ille  in 
stia  recta  memoria  suppliciter  precavit, 
sic  dono...  manso,  que  vocant  Magalia,,.. 
adjam  dieta  ecclesia,  prò  anima  mea  et 
filio  meo  Autberto.  Ausmonier,  eadem 
acceptione,  in  Testam.  Joan.  II.  ducis 
Brit.  ann.  1802.  tom.  1.  Probat.  Hist. 
Bri t.  col.  1185:  Premiérement  je  veil  e 
commantqueparles  mains  de  mes  Ausmo- 
niers  e  exécutours  dessous  nommés,  mes 
debtes  et  mes  laiz  soient  paiés.  Rursum 
infra  non  semel  :  Ausmoniers  ou  exécu- 
teurs.  Vide  Eleemosynarii  2.  et  Eleemo- 
synaria  4. 

1  ELEEMOSTNARIUS,  Qui  aedi  Eleemo- 
aynarias,  in  Monasteriis  prseest,  et  qui 
Eleemosynas  Monachorum  et  aliorum 
pauperibus  distribuit.  Liber  Ordinis  S. 
Victoris  Parisiensis  MS.  cap.  14.  quod 
Inscribitur  de  Officio  Eleemosynarii  :  Ad 
eleemosynam  faciendam  eligi  debet  unus 
de  Fratribus  pitu  et  mansuetus,  ut  per 
pietatem  compati  sciat  indiqentibus,  et 
per  mansuetudinem  possit  etxam  impor- 
tunitatem  petentium  tolerare.  Ad  hujus 
officium  pertinet  terras,  et  vineas,  et  nu- 
trituraSf  et  si  qua  alia  sunt,  quas  proprie 
ad  Eleemosynam  pertinent ,  secundum 
consilium  et  prudentiam  Abbatis  manu^ 
tenere.  De  panibus  decimam  accipiat  ;  réli- 
quias  refeetorii  tam  depanibus,  quam  de 
cibariis  et  vino  ipse  habebit;..,  oportet 
autem  in  eleemosyna  distribuenda  Elee- 
mosynarium  maona  uti  discretione.  ut 
infirmioribus  quibusque  teneriora  et  deli' 
ccUiora  reservet,  et  ut  eos  forte,  qui  ex 


consortio  aliorum  erubescere  iH)tuissent, 
si  qui  talee  advenerint,  seorsim  sedere 
fa(Aat,  ut  secretius,  quod  eis  tmpertien^ 
dum  est,  sumere  nossmt,  etc.  Lanfrancus 
in  Decretis  prò  Ord.  S.  Benedicti  cap.  8. 
sect.  8  :  Eleemosynarius  aut  per  se  j^er- 
quirat,  aut  per  veraces  et  fideles  homines 
cum  muUa  sollicitudine  perquiri  faciat, 
ubi  aegri  et  debiles  jaceant ,  qui  non 
habeant,  unde  se  austi  nere  vcueant,  et 
ingressus  domum  blande  consoletur 
aegrum,  et  offerat  et,  quod  mélius  habet, 
et  sibi  intelligit  esse  necessarium,  etc. 
[Occurrunt  in  Gapit.  Garol.  G.  tit.  48.  cap. 
18.]  [<*o  Gonvent.  Ticinens.  ann.  876.J 
Describitur  etiam  Eleemosynarii  offl- 
cium  ab  Udalrico  lib.  8.  Gonsuet.  Glu- 
niac.  cap.  24.  EJusmodi  vero  Eleemosy- 
nariorum  monasticorum  meminerunt 
Ordericus  Vitalis  lib.  8.  pag.  487.  S. 
Anselmus  lib.  3.  Ep.  11^7.  Sugerius  in 
Testamento  suo,  Matth.  Paris  ann.  1254. 
pag.  598.  Ghronicon  Andrense  pag.  857. 
Begula  Hospitalariorum  cap.  lo.  Histo- 
ria  Monasterii  S.  Nicolai  Andegavensis 
pag.  100.  etc.  Ten^bantur  porro  Eccle- 
siarum  possessores  et  Monachi  decimas 
bonorum  suorum  seu  redituum  paupe- 
ribus elargiri.  Addit.  1.  Gapitul.  cap.  49: 
Ut  de  omnibus  in  eleemosynam  datis  tam 
Ecclesias  quam  fratribus,  decimas  paupe- 
ribus dentur.  Petr.  Damian.  lib.  2.  Epist. 
14  :  Enim  vero  et  copiosiora  in  pauperes 
alimenta  proficiant,  daturin  Monasteriis 
et  Eremis  decimas  quot^mque  proventuum, 
et  non  modo  pecorum,  sed  et  ornitum 
pariter  et  ovorum, 

2.  ELEEMOSTNARII  interdum  dicti, 
qui  Eleemosynas  morientium  pauperi- 
bus distri buebant,  qui  vulgo  Executores 
testamentonim  appellantur ,  quibus 
legata  pia  distribuenda  committuntur. 
Testamentum  Aidrici  Episc.  Genoman. 
in  ejus  Vita  pag.  190  :  Prssscripti  etpras- 
ordinati  ad  noatram  Eleemoaynam  facien- 
dam. Gregorius  Turonens.  de  Vitis 
Patrum  cap.  8  :  Post  cujus  obitum  non 
pauca  ab  Eleemosynariis  prò  Sancii  me- 
moria capiebat.  Gapitularia  GaroliG.  tit. 
48.  [<»  ap.  Garisiac.  ann.  877.1  S  ^^  •  ^* 
nos  in  Dei  sanctorumque  ipstus  servitio 
mors  prasoccupaverit,  Éleemoaynarii  noa- 
tri,  aecundum  quod  illia  commendatum 
fic^emus,  de  eleemosyna  nostra  decertent. 
Alio  loco  [^  Gapit.  secund.  ejusd.  ann. 
cap.  4.]  :  Volumus,.,  quod  si  aliquis 
Episcopus  vel  Abbas,  aut  Abbatissa,  vel 
Comes  ,  aut  vassaltus  noster  obierit,... 
nullus  ad  illorum  eleemosynam facieruiam 
Eleemosynarios  eorum  impediat.  [Testa- 
mentum Acfredi  Ducis  Aquìtanorum 
ann.  928.  apud  Baluzium  tom. 2. Gapitul. 
col.  1533.  :  Quamobrem  obaecro  vos...  ut 
sitis  Eleemosynarii  mei,  sicut  estis  fide* 
lissimi  amici,  ita  sitis  mearum  rerum 
distributores.]  Testamentum  Poncii  Rai- 
mundi  Gomitis  Tolosani  et  Rutenensis, 
ex  Archi  vis  Ruten.  :  Omnes  res  mobiles 
donet  Eleemosynarius  meus  Deo,  et  ad 
sanctos  Presbyteros,  et  ad  pauperes  prò 
anima  mea.  Tabularium  Brivatense  uh. 
46  :  Nos  Hastenus  et  Hicterius  Eleemosy- 
nani  Odiloni,  qui  fuit  quondam,  per 
fideicommissum,quem  ipse  nobis  commisit, 
dedimus  Deo  et  S.  JuUano  in  stipendia 
fratrum  prò  anima  Odiloni  aliquid  ex 
suis  rebus,  quas  conqueatu  illiadvenerunt, 
etc.  Ibid.  Gn.  159  :  Nos...  Eleemosynarii 
Garnerii,  qui  fuit  quondam,  per  fidei- 
commissum  auctoritate,  quam  de  manu 
ejus  accepimusad  sua  omnia  distribuenda, 
cedimus,  etc.  Tabularium  Gonchensis 
Abbai,  in  Ruthenis  Gh.  27  :  Iscafredus  et 
Frotardus...  Eleemosynarii  Umberti  dona- 
verunt  prò   anima  ejus    ad    ipsa  casa 


Domini  Dei.  etc.  Adde  Gh.  158.  et 
Excerpta  Egberti  Archiep.  Eborac.  cap. 
40.  DicU  etiam 

Eleemosynatores.  Gharta  vetus  apud 
Perardum  in  Burgund.  :  Quos  testes  et 
Eleemosynatores  de  mea  volo  esse  subs- 
tantia.  Vide  Joan.  Sarisberiensem 
Epist.  57. 

B.  ELEEMOSTNARII  interdum  dicti.  qui 
eleemosynas  testamento  relinquebant, 
Gapitula  Ludovici  Pii  Addit.  1.  <  50  : 
Ut  prastermissis  partitionibus  PsciUerii, 
Psalmi  speciales  prò  Eleemosynariis  et 
defunctis  cantentur.  Eadem  habentur  in 
Vinca  Benedictina  cap.  50.  [Ut  hunc 
locum  illustret  Baluzius,  hsec  affert  ex 
Libello  supplici^  quem  Monachi  Fui- 
denses  obtulerunt  Garolo  Magno  :  In 
secunda  quoque  feria  unius  cujusque 
septimanas  oratUmem  prò  omnibus  Elee^ 
vAosy  nas  nobis  tribuentxbus,  id  est,  eundem 
psalmum  L.  quem  tota  cttngregatio  juxta 
corpus  B.  Martyris  simul  prostrala  can» 
tavit,  cum  oratwne  Domintca  et  versibus. 
Pro  defunctis  ergo  fratribus  nostrie 
commemorattonem ,  quam  quotidie  bis 
habuimus,  id  est,  post  matutinam  celebra- 
tionem  et  vespertinam,  quas  eat  antiphona 
videlicet  Requiem  aetemam,  et  prima  pars 
psalmi  Te  aecet  hymnus  Deus,  versus  et 
collecta.] 

Eleemosynaru  Summorum  Pontifi- 
CUM,  Qui  eorum  eleemosynas  diatim 
pauperibus  distribuunt.  Gesta  Inno- 
centii  III.  PP.  pag.  150:  UniversaUe 
oblationes,  provententes  ad  pedes  ipsius^ 
secundum  antiquam  consuetudinem  <icci^ 
piebat  Eleemosynarius  eroaandas.  Mox  : 
Circuibat  et  investigabat  diligenter  Elee- 
mosynarius ejus  pauperes  ae  debilea  , 
maadme  Nobiles,  dabatque  illis  siqilla,  ut 
per  eos,  quiipsa  referrent,  singults  hebdo- 
fnadibus  acciperent  ad  victum,  etc.  Ita 

Eleemosynarii  Episcoporum  ,  in 
Goncilio  Oxoniensi  ann.  1222.  can.  2.  et 
in  Provinciali  Eccl.  Gantuariensis  Lind- 
wodi  lib.  1.  Ut.  12. 

Eleemosynarii  Reoum  Frangile. 
Horum  dignitas  alia  prorsus  fuit  a 
Gapellanorum  dignitate ,  licei  aliter 
censuerit  Frisonius.  Id  pr»  caeteris 
arguii  Slatutum  S.  Ludovici,  guod  des* 
cribitur  a  Miramontio  lib.  de  PraBDOsito 
bospilii  paff.  50  :  Nul  n*ait  chambre  en 
l'hostel  du  Boi  ^ue  celui,  quiporte  le  Sei, 
et  le  grand  Matatre  d'hoatel,  et  la  Cham" 
bre  aux  deniers,  le  Chapellain,  et  VAu- 
mosnier.  Aliud  Slatutum  Philippi  Pul- 
chri  :  Toutes  chambres  sont  ostees  devers 
le  Boy,  fors  le  Maistre  d'hostel,  la  Cham" 
bre  aux  deniers ,  les  Chapellains ,  lee 
Confesseurs,  VAumosnier,  et  le  Sei,  qui 
auront  chambre.  Quae  tolidem  verbis 
habentur  praBlerea  in  Statuto  prò  Regio 
hospitio  a  Philippo  Longo  exarato 
Turonibus  17.  Nov.  ann.  1317.  Eleemo- 
synarii S.  Ludovici  Regis,  qui  illius 
erogabat  eleemosynas,  memi  ni  t  Gaufre- 
dus  de  Belloloco  de  Vita  et  conversai. 
S.  Ludov.  cap.  8.  elNangius  in  ejusdem 
Regis  Vita  sub.  ann.  1248.  Exstai  Gharta 
ejusdem  Principis  ann.  1269.  apud  Bror 
ifum  lib.  8.  Hist.  Parisiensis  prò  Typhlo- 
comeo  Parisiensi,  in  qua  Eleemosynarii 
regii  habetur  mentio.  Ex  hinc occurrunt 
aliquot  Regum  Eleemosynarii,  verbi 
gratia, 

Fr.  Joannes  des  Oranges  Prior 
Vallis  SchoIarium,sub  Philippo  Pulcro, 
a  quo  testamenti  executor  cum  aliis 
diclus  est  anno  1311.  Hunc  excepit 

Fr.  Joannes  de  Grandpre  ,  qui 
Eleemosynarius  regius  inscribitur  ann. 
1314. 

^  GuiLLELMUS  MORINI   Eleemosyna- 


ELE 


ELE 


ELE 


245 


riits  regius,  in  Charta  Caroli  IV.  ann. 
1325»  ex  Reg.  62.  Chartoph.  reg.  eh.  488. 
Mag.  Silvester  de  la  Gebvelle 
(al.  de  la  Servolle)  Eleemosynarius 
Begis  Caroli  V.  mense  Aprili  ann.  1867. 
nominatnr. 

^QIDIUS    DE8    CHAMP8,    pOStmOdum 

Episcopus  Silvanectensis  ann.  1409. 
ap\xd  Monatrellet  1.  voi.  cap.  55.  Alios 
pneterea  recensat  hac  dignltateinsignes 
Frisoni  US,  atque  in  iis 

Petrum  Caughon  ,  Bellovacensem 
Episcopum,  sab  ann.  1431. 

«  Mao.  Phil.  Aymbnon  db  Ennanio 
in  CombrcUia  Lemootcenm  diocesis  oriun- 
dtUf  9ereni8$imique  princijìis  regia  Karoli 
VL  quondam  EleemoHnariua,  in  Necrol. 
eccl.  Paris.  Ms.  ad.  II.  Non.    Decembr. 

Joannem  D'Aussi  Episcopum  Lingo- 
nensem,  sub  Carolo  Vu. 

Joannem  de  Brevigoxa,  postmodum 
Genevensem  Episcopum  ann.  1421. 

Joannem  Baluam  Episcopum  Ebroi- 
censem,  ac  demum  Cardinalem,  sub 
Ludoxico  XI. 

Joannem  l'Huillier  Decanum  Pari- 
siensem,  sub   Ludovico  XI.  et  Carolo 

vra. 

•  JOANNES  Nepveu  abhas  hujusce  mo- 
noBteriiy  ElemoHnarius  et  eacer  oricula' 
riu9  christianisHmi  regis  Francorum,  in 
Necrol.  Ms.  B.  M.  de  Josaphat  ad  V. 
Non.  Mari.  Obiit  ann.  1498. 

Ancia  postmodum ,  et  novo  titulo 
donata  ea  dignitas  :  nam  qui  primum 
nude  Eleemosynarii  dicebantur,  post- 
modum Magni  Francim  Eleemosynarii 
appellati  :  qui  quidem  in  Regum  aula 
deinceps  primas  tenuere,  cum  ad  id 
obeundum  munus  delectifuerintviri  vel 
piotate  ac  doctrina,  vel  natalibus  illus- 
tres.  Primus  autem  bacce  appellatione 
donatus  ligitur 

JoANNES  DE  Reli  doctor  Thcologus, 
Regi  Carolo  VIII.  a  Confessìonibus , 
Episcopus  Andesavensis,  nobilissima 
RAiorum  ad  Hesdinum  in  Atrebatibus 
familia  oriundus,  cujus  Elogium  des- 
cripsitprs  c»teris  Joannes  Launoius 
in  Historia  Navarr»  Collegii,  sub  ann. 
1488.  Post  bunc 

Frangiscus  DE  MouLiNS  Abbas.  S. 
Maximi  in  Aurelianis,  Magnu»  FrancUe 
Eleemosynarius  occurrit  in  Tabulis 
Typhlocomei  Parisiensis  ann.  1500. 
Peinde 

GoFFRiDus  DE  PoMPADouR  In  Camera 
Computorum  Prseses,  Petracoricensis, 
mox  Aniciensis  Episcopus,  Gulferii  D. 
de  Pompadour  et  Isabell»  de  Combort 
fllius,  sub  Carolo  Vili,  et  Ludov.  XII. 

Adrianus  de  Goufier,  Cardinalìs  de 
Boissi  ann.  1516. 

Frangiscus  le  Roy  de  Chauvigni, 
Jacobi  Archiepiscopi  Bituricensis  fra- 
ter,  sub  Francisco  I. 

Joannes  le  Veneur  Cardinalis , 
Episcopus  Lexoviensis  ann.  1580.  ut  est 
in  FrancicoCeremon. 

Phiuppus  de  Cosse,  Constantiensis 
Episcopus,  sub  ann.  1535. 

PETRUS  Castellanus  Matisconeusis 
Episcopus,  vir  sinffularis  eruditionis,  de 
quo  Thuanus  lib.  S.  Sammarthanus  in 
Elog.  viror.  illustr.  et  Pet.  Gallandius  in 
ej US  Vita,  nuper  e  nostra  Bibliotbeca 
edita  a  Stephan.  Baluzio. 

Antonius  Sanguin  Cardinalis  de 
Meudon,  sub  Henrico  II. 

Ludovigus  db  Brbzé,  Episcopus  Mel- 
densis,  sub  eodem  Rege,  cujus  exequiis 
hac  insignisdignitate  interf  uit  ann.  1569. 
ut  est  in  Ceremoniall  Frane. 

Carolus  de  Huìoeres  Episcopus 
Bajocensis,  eadem  donatus  ann.  1578. 


Jacobus  Amiot  Melodunensis,  Epis- 
copus Autisiodorensis,  Magnus  FranciaB 
Eleemosynarius  a  Carolo  IX.  cui  Pra- 
ceptor  a  parente  datus  f nera t,  insti tutus. 
Obiit  ann.  1598. 

Reginaldus  deBeaune,  Bituricensis 
ac  deinde  Senonensls  Archieplscop. 
Mortuus  ann.  1606. 

Jagobus  Davy  Cardinalis  du  Perron, 
Senonensis  Archiepiscopus.  sub  Henrico 
IV.  et  Ludovico  XUI.  ODiit  ann.  1618. 

Frangisous  de  la  Rochefougaud, 
Cardinalis. 

Alphonsus-Ludovigus  du  Plessis 
DE  RiGHELiEU  Cardlnaiis,  Archiepisco- 

gus  Lugdunensis ,  Magnus  Francis 
lleemosynarius  ad  fidelitatis  sacramen- 
tum  admlssus  24.  Martii  ann.  1632.  per 
Rupifucaldii  Cardinalis renuntiationem. 

Antonius  Barberinus  Cardinalis , 
Archiepiscopus  Remensis.- 

Emmanuel-Thbodosius  de  la  Tour 
d'Auvergne  de  Bouillon  Cardinalis 
ann.  1672. 

1  Petrus  du  Cambout  de  Coislin 
Cardinalis ,  Episcopus  Aurelianensis. 
Ob.  ann.  1706. 

1  TUSSANUS    DE    FORBIN   DE    JaNSON 

Cardinalis ,  Episcopus  Bellovacensis. 
Obiit.  24.  Martii  171§. 

^  Armandus-Gasto-Maxmilianus  de 
RoHAN  Cardinalis,  Episcopus  Argento- 
ratensis  ad  fldelitalis  sacramentum 
admissus  10.  Junii  1718.  [»  Obiit  19.  Jul. 
ann.  1749.] 

o  Armandus  de  Rohan  de  Soubize, 
Cardinalis,  qui  in  successorem  receptus 
fuerat  6.  Jan.  ann.  1745.  mortuus  est  28. 
Junii  ann.  1756. 

^  Frederigus  Hieronymus  de  Rote 
DE  LA  ROGHEFOUCAULD,  Cardinalis,  12. 
Julii  ann.  1756.  sacramentum  regi  prò 
hac  dignitate  praestitit.  Obiit  29.  Àprilis 
ann.  1757. 

Magni  porro  Eleemosynarii  Sipud  Reges 
nostros  quanta  hodie  sit    dignitas  et 

Srasrogativa,  accipe  ex  laudato  Petro 
allandio  in  Vita  Petri  Castellani, 
Matisconensis  Episcopi  :  Est  enim  ia 
honoris  gradua  omnium  Ecclesiasticorum 
in  Gallia  facile  princej^;  quo  quidonatus 
est.  Regi  e  somno  excttato  inter  primos 
salutatorea  adesse  aolet,  etdeeocognoscere, 
qiM  in  loco  et  tempore  rem  aacram  peroni 
velit  :  Aula  totius  RegisB  unicus  Epia- 
copua  eat  :  qiu)cunque  in  loco  per  totum 
regnum  Rex  veraetur,  ab  eo  Sacramenta 
petere  aolet  :  Sacello  regia  ordinando , 
Cantoribua  ejuadem  et  Sacerdotibua 
omnibua  Aulam  aequentibua  prmeat  :  dia" 
pensatio  Regiae  in  pauperea  beneficentias 
et  pauperum  omnium  curatio  ejua  uniua 
propria  eat  :  ad  ejua  etiam  curam  pertinet 
per  univeraum  regnum  iis  omnibua  pau- 

?erum  peregrinorum  domiciliia,  qusa  tum 
*tochodochta,  tum  Xenodochia  appellante 
atque  etiam  Ha,  qua  I^pra  infectia  olim  a 
Regibua  attributa  aunt ,  cuiminiatratorea 
idoneoa  prasficere,  jaraspoateroa  et  mutiloa 
loco  movere,  Quae  ai  etiam  ab  aliia  quam 
Regibus  condita  primum ,  in  eundem 
finem  et  censu  dotata  sunt ,  et  praater 
Conditorum  et  Institutorum  mentem , 
contraque  aaquum  et  bonum  quid  in  iis 
geratur,  ejusdem  eat  omnem  animadver» 
aionem  aaae  revocare,  numerum  lepro^ 
aorum,  aut  aliorum  miaerorum  explere, 
ad  referendaa  rationea  omne  Procurato- 
rum^  et  adminiatratorum  genua  cogere, 
corrupte,  infideliter,  aiU  aocorditer  in  atio 
munere  versatos  exigere.aliosqueineorum 
locum  subrogare  :  omnia  quoque  Sacer» 
dotia,  quas  regiaa  potestatia  sunt ,  quas 
plurima  aunt ,  praater  Epiacopatua  et 
Abbatias  donare  et  conferre.    Ad  ejus 


Ìuoque  officium  pertinet  primo  quoque 
ìegis  in  oppida  in^reaau  maleficoa  carce» 
ribua  incluaoa  regia  venia  eia  conceaaa 
laxare,  et  liberoa  impune  emittere, 

Eleemosynaru  apud  Anglos  officium 
describitur  in  Fleta  lib.  2.  cap.  23. 

4.  ELEEHOSTNARII  denique  ipsi  pan* 
peres,  quibus  Eleemosyna  erogatur,  in 
Vita  b.  Adalberti  Pragensis,  apud  Bzo- 
vium  :  Quotidiania  diktua  quinquagenoa 
Eleemoaynarioa  habere  aolUua  erat,  quoa 
in  Apoatolici  nominia  honorem  dUipe  et 
potu  aatiabat.  [Miracula  S.  Udalrici 
Episc  inter  Acta  SS.  Benediet.  saec.  5. 
pag.  469  :  Nobilia  quaBdam  matrona... 
quemdam  claudum  ÉleemosynanumpraS' 
cepit  comitari  secum.  Vide  Eleemosyna^ 
ria  4.] 

•  Charta  Phil.  I.  reg.  Frane,  ann.  1092. 
in  Chartul.  Compend.  fol.  61.  v.  col.  1  : 
Haac  autem  omnia...  eo  tenore  ecctesias 
tradidimus,  ut  per  singulos  annos,  infra 
quadrageaimalea  diea  ,  pcucant  fratres 
eccleaiaa  Eleemosynarium  unum  in  demo* 
Sina  Karoli,  prò  salute  et  remedio  animae 
mesa  etc 

5.  '  ELEEHOSTNARII  ,  Alia  notione. 
Charta  Natranni  Episcopi  Nivernensis, 
ex  Tabular.  Eccl.  S.  Cyrici  Nivern.  : 
Dedil  etiam  idem  Praasul  praadictis  Cane» 
nicis  alodum  quemdam  sibi  ad  Antidio 
consanguineo  suo  eo  tenore  dimisaum  in 
eodem  pago  Nivemensi  et  in  vUta  Pusco 
situm,  clausum  videlicet,  sibi  cohaarentem. 
cum  terra,  et  prato,  et  silva,  et  quidquià 
UH  olim  Antiaius  dimisit,  et  ipse  poslea 
ab  Eleemosynariis  suis  comparavit,  ipaia 
Canonicia  poaaidendum  perpetuo  dimisit. 
In  eodem  Tabularlo  Chart.  40.  haec 
lego  :  Hieronymus,  Isembardus,  Guido 
Ehsemosynarii,  et  Cumenus  dantmansum 
unum  cum  vinca,.,  regnante  Rodulfo  Rege, 
[lidem  videntur  qui  Eleemosynarii  3.] 

6.  ELEEHOSTNARII ,  Alia  rursum,  ni 
fallor,  notione,  in  Charta  Fundationis 
Abbatiae  de  Fonteneto  in  Normannia 
sub  Willelmo  Notho,  in  106.  Regesto 
Tabularli  Regii  eh.  370:  Dedit  unum 
vavasaorem  cum  12.  acris  terraa  .  .  .  dedit 
quoque  omnea  Eleemosynarios  de  Cou" 
dello,  qui  habilant  juxta  silvam,  et  om-» 
nem  terram,  quaa  eat  habilia  ad  arandum, 
etc.  Alia  ann.  1143.  in  Conciliis  Nor- 
mannicis  pag.  146  :  Quinetiam  ea,  quae 
GaXerannua  Cornea  Mettenti  vobia  conces- 
sit,  videhcet  unum  Eleemosynarium  apud 
Villevillam,  et  decimam  de  Eastaldia,  etc. 
[An  iidem  qui  Vassali  ?] 

^  Qui  praedium,  Eleemosyna  dictum, 
colunt,  homines  alicujus  ecclesiae  ser- 
vitio  adscripti.  Arest.  scacar.  S.  Mich. 
ann.  1282.  m  Reg.  S.  Justi  ex  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  41.  v«.  col.  1  :  De 
habendo  consilium  qìidliter  débeat  procedi 
cantra  hominea  Elemosinarios,  cuserentes 
se  esae  liberoa  et  exemptoa  ab  omni  juatU 
tia  aeculari,  de  qua  libertate  uai  fuerint 
uaque  nunc,  aicut  dicunt  ;  lied  domini,  a 
quo  (sic)  fuerint  dati  dicti  Elemosinarii 
et  conceaai,  talem  juatitiam  nonhaberent, 
quod  poaaent  facere  elemoainaa  modopraa- 
aicto.  Habito  conailio,  concordatum  fuit, 
quod  dicti  hominea  non  poaaint  habere 
niai  talem  franchiaiam,  qiutlem  poaaent 
concedere  domini,  a  quo  elemoainati.  Nc- 
que alii  esse  videntur  Eleemosynarii  ex 
Tabul.  eccl.  S.  Cyrici  Nivern.  in  Elee- 
mdaynarii  5.  Vide  Eleemoayna  Pura  et 
Eleemoayna  5. 

o  7.  ELEEMOSTNARIUS,  Qui  éleemoay- 
nam  corrogat,  stipis  coactor,  Gali.  Què- 
teur.  Vita  S.  Clarae  tom.  2.  Aug.  pag. 
762.  col.  1  :  Et  statim  omnes  fratres  ad 
ministrum  remisit,  nolens  habere  Eleemo- 
sinarios,  qui  panem  corporalem  acquire^ 


246 


ELE 


ELE 


ELE 


rent,  postquam  pania  spiritalis  Eleemo$y- 
narioa  non  habet.  Quo  secundo  loco 
Eleemosynarii,  metaphorice  intelliffun- 
tur  Verbi  divini  praedicatores.  Vide 
suora  Eleemoaynare  2. 

«  8.  ELEEMOSTNARIUS ,  adject.  Ad 
eleemoaynas  pertinens.  Charta  eleemoay- 
naria  in  Eleemoauna  2.  Cupa  eleemoay- 
naria,  vide  suora  in  Cupa  2. 

\  ELEEMOSTNARIUM,  Eleemosyna  pu- 
blica  seu  general  is.  Necrologium  S.  Be- 
nigni Divion.  a  Mabillonio  laudatum  in 
Actis  SS.  Benedici,  ssec.  5.  pag.  23.  ubi 
de  venerabili  Aigrino  Episc.  Lingon.  : 
AdjecU,..  duarum  quoque  decimaa  et  pa- 
rataa  Eceleaiarum  in  Aairiaco  et  in 
LongO'Vico  conaiatentium,  ob  dtem  anni^ 
veraariorum  depoaitionia  aui  corpoHa  et 
cunctorum  Eccleaiaa  Lingonenaium  Elee-- 
moaynario  et  aollemni  officio  celebran- 
dum.  Formulare  Anglic.  Thomas  Madox 
pag.  79  :  Abbaa  et  Monachi  dederunt  et 
conceaaerunt  dicto  FuUoni  in  vita  aua 
officium  collocutoriiy  cum  iia  qusa  ad  offi' 
dum  pertinent ,  aeilicet  per  duoa  dies 
unum  panem  Monachi  et  duoa  panea 
Squierh;  et  quolibet  die  duaa  ciffataa 
cerviaÙB,  et  unum  ferculum  de  Eleemoay- 
nario^  et  potapium  quod  ad  offi^Àum  per^ 
tinet  ;  et  dimxdiam  marcam  per  annum^ 
et  unam  veatem  pelliceam. 

\  ELEEMOSTNATA.  Vide  Eleemoayna  2. 

j  ELEEMOSTNATIO,  Idem  quod  EUse- 
moayna  2.  Donatio.  Charta  ann.  1220.  ex 
Tabul.  2.  S.  Vincentii  Cenom.  :  Monachi 
hujua  Eleemoainationia  nolentea  eaae  in» 
grati,  dederunt  Radulfo  ex.  aolidoa  Ceno- 
manenaea.  Charta  ann.  1251.  ex  Archivo 
B.  M.  de  Bono-nuntio  Rotomag.  :  Ex 
dono  et  Eleemoainatione  noatra  tenebunt 
et  poaaidebunt.  Charta  Thomas  Goherli 
ex  Chartul.  S.  Fromondi  :  Ego  concedo  et 
con  firmo  hanc  Eleemoainationem  eaae  per- 
petuam. 

ELEEMOSTNATOR,  Qui  eleemosynam 
frequenter  largitur,  in  Vita  Godefridi 
Comit.  Campeberg.  cap.  1.  [Vide  alia 
notione  in  Efleemoaynani  2.1 

j  ELEEMOSTNATRIX,  Mufier  eleemo- 
synls  dedita.  Gocelinus  Monach.  de 
Translatione  S.  Augustini  Cantuar.tom. 
6.  Mali  pa^.  4dO  :  Sopitas  namque  Elee- 
moaynatrici  prasatentiaaima  forma. 

1  ELEFAWIOSISSIMUS.  Vide  Elephan- 
tioaua. 

ELECrUS,  Eleoiagus,  Elegicus,  [ab 
ttXeyoc»  Lamentatio,  Luctus.]  Papias  : 
Elògi,  veraua  miaerorum.  Sidonius  lib.  2. 
£p.  8  :  Nsaniam  funebrem  non  per  Eie- 
goa,  aed  per  hendecaayllaboa,  etc, 

ELEOUS,  Miser.  Ugutio  :  Élegua,  Miaer. 
Elegia,  Miaeria.  Gloss.  Lat.  Gali.  :  Ele- 

S'a,  Miaere,  ou  traiti  de  miaere.  Elegiua^ 
iaerable,  ou  vera  faita  de  miaere.  Ele- 
giacua,  idem.  Abbo  lib.  2.  de  Bello  Pari- 
siaco  vers.  91  : 

Gortabant  Blegi  scapulis  cornoque  juTenci. 

Ubi  Abbo  operis  sui  Glossator,  i.  miaeri. 
Infra  vers.  101  : 

....  MulUnt  Elegum,  nmltanlnr  et  ipii.  . 

Et  lib.  1.  vers.  367  : 

Saspe  qttidem  eerebnun  lervioe  trahunt  Elegornm. 

Ufflngus  Monach.  in  Carmine  de  S.Lud- 
gero  Episcopo  Mimigardensi  : 

Intar  et  hos  Blegi  recolas  miserier  lusdi 
Ufflngri.  etc 

[^  Unibos  vers.  9  : 

Trislis  son  mugieotluin 
Bovem  rapit  noTÌssimam, 
Jam  rea  minor  flt  Elegi 
Egeatate  vocabuli.] 


;  Ordericus  Vitalis  lib.  8.  pag.  690:  Et 
contemptia  Elogi  aupj}licationibua,  ipaum.., 
per  feneatraa  prtactpitavit.  [Acta  Ss.  Julii 
tom.  1.  pag.  335.  de  S.  Swithuno  :  Ad 
catenatam  acceaait  mulierculam  duldbua 
affaminibua  inlerrogana ,  quid  hcÀeret 
Eìegam.] 

0  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Ood.  reg.7684. 
Eleatta,  chétif.  Ab  ^Xeyoc,  Lamentatio, 
luctuSi  unde  fortassis  Eagélonner,  La- 
mentarla ejulare.  Lit.  remiss.  ann.  1385. 
in  Re^.  128.  Chartoph.  reg.  eh.  206  :  Le 
aujyptiant  veant  ainai  eatre  deatruit  et 
exttlié  de  aon  eatat  et  chevance,  comme 
tout  déaeapéré  et  courciez  ae  Eagélonna  en 
la  rue. 

Eleqius.  Alcuinus  Poem.  177  : 

Tu  quoque  Tirtatum  merìlia  mihi,  Sanela  Saoerdoa, 
Elegiua  precibua  aiixiliare  tuia. 

Ubi  ìeg.  forte  Eleqiia^  et  meia. 

Elegicus  ,  Eadem  notione  occurrit 
apud  Aldhelmum  de  Vir^initate  cap. 

14  :  Ex  ipaiua  Elegica  acripttone  conjectu- 
ram  capeaao.  Sic  leg.  prò  Elogica.  Hist. 
Obsid.  Jadrensis  lib.  1.  cap.  85:  Elegica 
et  lugubria  induerunt  veatimenta.  Lio.  2. 
cap.  9  :  Orbati  parentea  Elegicaa  exuunt 
veatea,  nuptialeaque...  aaaumunt. 

1  Elegiaris,  Eadem  notione.  Vide 
locum  in  Menaurnum. 

ELEMENTA,  Solem  et  lunam  et  reli- 
quos  planetas  appellavit  Hieronymus  in 
Epist.  ad  Hedybiam,  quaest.  4  :  Omnia 
hebdomada  %n  Sdbbatum^  et  in  primam^ 
et  in  aecundam^  et  tertiam,  et  quartam, 
et  quintam,  et  aextam  Sabbati  aividitur, 
quaa  Ethnici  idolorum  et  Elementorum 
nominibtia  appellane.  [Lactan  ti  US  lib.  2. 
Instit.  divin.  cap.  6:  Duplici  ergo  ratione 
peccatur  ab  inaipientibua  :  primum  quod 
Elementa^  id  eaty  Dei  opera  Deo  prsafe- 
rant  :  deinde  quod  Elementorum  ipaorum 
ftguraa  humana  apecie  comprehenaaa  cO' 
lunt.  Nam  aolia  lunaaque  aimulachra  hu- 
'  manum  in  modum  formant,  etc]  Ita  Leo 
M.  Serm.7.de  Nati  vi  tate  Domini,  Maxì- 
mus  Taurinensis  Homilia  de  Luna,  etc 
sic  etiam  (rrotyeta  Grasci  aliquot  Scripto- 
res  solem  et  lunam  vocant,  Chrysosto- 
mus  Homil.  58.  in  Matthasum,  Grego- 
rius  Nyssenus  in  Vita  S.  Macrinaa, 
Theodorit.  lib.  5.  Hist.  89.  Martyrium 
S.  Acepsimas  num.  4.  Nicetas  in  Ma- 
nuele lib.  7.  pag.  432.  Edit.  Reg.  etc. 
[Vide  Gloss.  mediae  Graecit.  in  Sioivetov, 
col.  1453.  ci 

^  ELEMÉNTARIS.  Chàos  Elemen- 
tare, Quatuor  elementa  ad  invicem 
mixta,  in  vita  B.  Raym.  Lulli  tom.  5. 
Jun.  óag.  663.  col.  2. 

0  ELEMENTATUS,  Ex  elementis  seu  li- 
teris  compositus.  Characterum  autem 
apidbua  artificioae  Elementatum,  apud 
Cheviller.  de  Orig.  Impress.  pag.  14. 

1  ELEMENTITIUS,  Pertinens  ad  eie- 
menta.  Elementitia  aubatantia,B.p\id  Ter- 
tullianum  de  Anima  cap.  SSè. 

ELEMENTUM,  de  cibo  et  potu  usurpat 
Gregorius  Turon.  de  Vitis  Patrum  cap. 

15  :  Nam  eaua  illi  pania  tantum  hordea- 
ceua  erat  et  aqua^  de  utriaque  Elementia 
libraa  aingulaa  per  diea  ainguloa  aumena, 

00  ELEMONIA.  in  chart.  Chilper.  ann. 
716.  prò  Eleemoayna,  Vide  Elimonia. 

3|c  ELEMOSINA.  [Eleemosyna  :  «  Eie- 
moaine  pauperum  verecundorum  XX. 
solidos  fortium.  (Testament.  Lugduni 
scriptum,  an.  1245.  mus.  arch.  dep.  p. 
142.)  »] 

%  ELEMOSINARinS.  [  Eleemosyna- 
rius3:  «  Insuper  volumus  et  mandamus 
quod  in  domo  et  congregatione  dicto» 
rum  cecorum  numerus  trecentorum  pau- 
perum>  prout  alias  ordinavimuS)  perpe-  i 


tuo  observetur^  et  quod  ab  Elemoaina- 
rio  nostro  vel  heredis  nostri  predlctJ, 
quem  Elemoainarium  ad  visitandum 
loco  nostri  dictam  domum  constitui- 
mus,  quandocumque  de  dicto  numero 
aliquis  defuerit,  suppleatur.  (Litt.  pat. 
sancti  Ludovici  de  QuinzeVingta,  mlO. 
mus.  arch.  dep.  p.  185.)  »] 

1  ELEMOSTNA.  Vide  Eleemoayna. 

o  ELEMUS,  prò  Elmtu  vel  Ermua.  Lu- 
men S.  Elemi,  vulgo  Feu  aaint  Elme, 
Helena.  Mirac.  Mss.  Urbani  V.  PP.  : 
Facto  voto,  invoeantea  dominum  Urba- 
num  papam,  incontinenti  apparuit  eia 
lumen  S.  Elemi^  et  videntea  hoc  aignum 
fuerunt  valde  conaolati, 

ELENGHUS.  Ugutio  :  Elenchua,  tUulua 
libri^  quia  totum  opua  illuminat.  Unde 
Evangelium  aecundum  Lucam  aie  intitu- 
latur:  Elenchua  Lucaa,  i.  Titulua.  Ita 
etiam  Jo.  de  Janna. 

•  Elenche,  eodem  signiflcatu  acclpi 
videtur.  apud  Guignevil.in  Peregr.hum. 
gen.  MS.  : 

Je  aonge  festea  et  dUneoebM 
Ponr  Iure  auouiea  foia  Elaochee 
Pour  Boendioai^  emmaiileler, 
Et  faira  lea  Toira  reaaanbler. 

3|c  ELENI6ARE.  [Purificare.  DiefJ 

0  ELENODIUM,  mendose  prò  Cteno^ 
dium,  Res  qusevis  pretiosa,  in  Epist.  car- 
din.  de  Varembone  ann.  1442.  inter  Pro- 
bat.  ult.  Hist.  Trenorch.  pag.  268. 

;  ELENTHERIUM.  Vide  EUutherium. 

t  ELEPHANTIA.  Lepra  sic  dieta  Quod 
cutem  reddat  elephanti  cerio  simiiem. 
Utitur  Celsus  et  alli  recentiores.  fior- 
rendiaaima  Elephantiaa  lepra,  in  Vita  S. 
Antonini  Abb.  Surrentini,  saBC.  4.  SS. 
Benedict.  part.  1.  pag.  428.  Elephantia- 
aia,  apud  Plinium  a  Gnec.  éXe<pizvTla(rcc. 
Gloss.  Lat.  Gali.  San-German.  MS  :  Eie- 
phanda»  Une  maniere.de  meaderie, 

1  ELEPHANTIGUS.  Qui  Elephanda  la- 
borat,  apud  Julium  Firmicum  lib.  8. 
cap.  28.  Elephantiaca  contagio,  ejusdem 
libri  cap.  19.  Vocem  EUphanticua  no- 
tione  morali  usurpans  Lactantius  lib. 
4.  Divin.  Institut.  cap.  26.  habet  :  Leproai 
enim  vere  ataue  Elephantid  debent  ha- 
beri,  quoa  vel  infinita^  cupiditatea  ad  ace- 
lera,  vel  inaatiabilea  voluptatea  ad/lagitia 
compellunt,  et  dedecorum  maculia  inuatoa, 
Uibe  affidunt  aempitema. 

1  ELEPHANTIOSUS ,  Eadem  notione, 
apud  S.  Augustinum  de  Genesi  ad  iitte- 
ram,  et  in  Actis  SS.  Januarii  tom.  1. 
pag.  86.  Elephantioaiaaimua,  in  Chronico 
Novaliciensi  lib.  2.  cap.  5. 

ELEPHANTUS,  prò  Ébore.  Gloss.  Lat. 
Gp.  :  Ebor^  éXé(pac  où  «A  C6ov,  oXX*  t|  ì%  toO 
ò66vToc  OXv].  Ebumum,  eXefdvTivov.  Gloss. 
GraBC.  Lat.  :  'EXécpac,  xb  ò<rroOv.  hoc  Ebur. 
EXe^avToOjpYoc ,  Eburariua.  Dioscorides, 
ubi  alt,  Ebur  hordei  succo,  quem  GraBci 
CuOov  dicunt,  perfusum,  tractabilius  in 
opere  fieri  :  Euepvbc  8à  xflt\  h  1x1901?  yivetai 
ppex6u.svoc  aÙT^.  Quo  loco  Plinius  perpe- 
ram  jElephantem  prò  ipso  animali  cepit, 
ut  observarunt  viri  docti.  Ratbertus  de 
Casib.  S.  Galli  cap.  10.  [«»  Pertz.  pag. 
72.  lin.  10.]  :  Lectionarium  Elephanto  et 
auro  paratum.  Vide  Goldastum  ad  hunc 
locum.  Elephantinua  libera  apud  Vopis- 
cum  in  Tacito,  qui  Eboreua  Codex  Ul- 
piano  leg.  52.  de  Legat.  tertio.  (82.)  Mar- 
tianus  Capella  lib.  8:  Ferculum,  quod 
levi  exteriua  Elephanto  praanitebat. 

ELEPHAS.  Scriptoribus  nostris,  prò 
litui  vel  tubaB  specie  crebrius  usurpa- 
tur.  Quod  proboscidem,  seu,  ut  vocat 
Plinius,  manum  elephanti  referat,  vel, 
quod  cornu  eboreum  fu  eri  t.  [«»  Tuba 
Eburnea  Rolandi,  apud  Turpinum  cap. 


ELE 


EU 


ELI 


247 


24.  qu8B  a  poetis  vulgo  Oliphant  dicitur.J 
Le  Roman  de  Garin  : 

Lm  eort  M  rocbef  coamwnoent  à  charler, 
SooiieDl  cil  greille,  e  di  OUbnl  cl«r, 
Gii  meoiitl  pnoneot  à  r«chigni«r. 

Alibi  : 

GMt  OliplHui  en  ma  maio  me  baillas, 
n  la  ragarda,  at  ao  mila,  al  m  chiaf. 
Da  ih  Tìrollaa  d*or  fin  astolt  Kas, 
La  goiga  aatoit  d'un  bran  pania  aDlallU. 

Idem  Poeta  : 

SoDDaot  bdilnaa,  cornant  di  Olifimt. 
Le  Roman  de  Guillaume  au  Court-nez 

PloB  da  cani  Oliphant  1  tonnaot  la  boodla. 
Cbron.  MS.  Bertrandidu  Gue«c{incap.8: 

Somioiant  haatamant  Irompaa  at  aliCuit. 
Alibi  : 

Là  oistH»  scimier  tronpaa  at  OUfint. 
Alter  Poeta  : 

La  soooant  moieoiaui,  tropaa,  at  Olyfant. 

Laudatur  ab  Olao  Wormio  in  lib.  de 
Cornu  aureo  pag.  27.  vetus  cantilena 
Islandica.  quam  sic  Latine  vertit  :  Per 
viainti  tnilltaria  Gallica  audiebatur  sonus 
Otivahti,  dum  Bcutorum  expugnator  eomu 
inflavil  durissimum.  Ubi  miror,  viro  doc- 
tiasimo  non  venisse  in  mentem  cornu 
elephantinum,  dum  ait,  OHvantum  no- 
men  fuisse  cornu  istius.  Adde  eumdem 
pag.  29. 

ELEPHORIUM.  Vide  Eeophorium, 

ELESREFOLS.  Tabular.  S.  Eparchii 
Inculismensis  fol.  89:  Ipse  post  aceeptum 
modium  vini  prò  feodio  suo,  suscipiet 
ElesrefoUsmeingeniOy  et  secundum  men" 
turam  et  rati&nem, 

ELESSIOR,  Falsus  laudator,  Papias. 

\  ELEVAMENTUM,  ExstrucUo  in  alti- 
tudinem.  Gali.  Elevation.  Testamentum 
Anglici  Episcopi  Alban.  Card.  ann.  1888. 
apud  Stepbanot.  tom.  10.  Fragm.  Hist. 
MSS.  pag.  888  :  Volo  et  ordino,  quod  fu- 
nue  8ive  corpus  meum,  cum  ab  anima  se- 
paratum  fuerit,  sepeliatur  inteqre  et  sine 
diminutiane  et  Elevamento  quwuscumque 
ante  majus  altare  Ecclesim  Monasterii  su- 
pradicti.  Qu®  verba  eine  diminutione  et 
Elevamento  sic  interpretor  ut  lapis  se- 

§ulcraiisplanus  sit,  non  demissus  aut 
Iditus.  Vide  mox  Elevare  1. 

1 1.  ELEVARE,  Verbum  Ilalicum,  Gali. 
Elever,  AttoUere,  exstruere.  Breviarium 
Histor.  Pisanse  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  168.  E  :  Eodem  anno  (1101.)  Pisani 
ceperunt  Liceiam  sive  Licaiam  et  Eleva" 
veì'unt  Yappam.  Vereor  ne  hic  elevare 
sitpro  Gallico  EnUver,  Occupare. 

Elkvare  Pueros  de  sacro  fonte,  in 
Concilio  Albiensi  can.  15.  tom.  2.  Spici- 
legii  Acheriani.  Vide  Levare, 

^2.  ELEVARE,  Auferre,  Gali.  Enlever, 
Pactum  Inter  Aymer.  de  Narb.  et  abb. 
de  Quadrag.  ann.  1817.  in  Reg.  61.  Char- 
toph.  reg.  eh.  488:  Item  quod  prò  dieta 
compulsione  dictus  dominus  abbas  et  sui, 
|>er  se  seu  gente»  suas,  possit,,.  portas  seu 
januas  domorum  ipsarum  a  cardintbus 
Elevare,  et  secum  prò  piqnoribus  aspor- 
tare. Vide  Levare  2.  Énlever  vero,  prò 
Eelever  en  bosse,  Eminentes  figuras  scul- 
pere,  apud  Joinvill.  in  Hist  S.  Ludov. 
edit.  Gang.  pag.  25  :  72  /S«t  entailler  et 
Enlever  par  image  l'Anunciation  de  la 
Vierge  Marie.  Gomput.  Bob.  de  Seris  ab 
ann.  1882.  ad  1844.  m  Reg.  5.  Chartopb. 
reg.  fol.  8.  r>  :  Deux  corsez  de  scorpions 
semez,  Enlevezy  bordez  d'or  de  Chippre, 
Unde  Enleveure^  et  Eslevure,  ipsa  pro- 


minentia,  ibid.  fol.  5.  r>  :  Lee  billetes  d'or- 

Ìaverie  de  haute  Enleveure  dorez  à  fleur, 
nvent.  Ms.  locai.  Edwardi  I.  reg.  Angl. 
ann.  1297  :  Item  un  autre  petit  dorei  ou* 
vrei  d'ym<Mes  pourtraites  sans  Eslevure. 
^  8.  ELEVARE,  Imponere,  exigere» 
Gali.  Lever  un  impót.  Charta  ann.  1206. 
in  Ghartul.  eccl.  Lingon.  ex  Cod.  reg. 
5188.  fol.  11.  v«  :  Ego  non  possum  Ele- 
vare novas  costumas  ad  Castellionem  vel 
infra  banntleugam  Caslellionis.  Vide  Le- 
vare 8. 

0  4.  ELEVARE.  Valere,  Gali.  Valoir. 
Gomput.  ann.  1884.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Nem.  pag.  86.  col.  2  :  Solvi  dicto 
Nerio  Bertache  xxv.  florenos  auri  de  fio- 
renis  sive  papenos,  qui  Elevant  xv.  lUfras, 
xij,  solidos,  vi.  denarios, 

^  5.  ELEVARE,  Removere,  Gali.  Retirer. 
Sent.  contra  Florent.  ann.  1811.  apud 
Lamium  Inter  not.  ad  Uist.  Sicul.  Bo- 
nincont.  part.  8.  in  Delie,  erudi t.  pag. 
20Ò  :  Requisiti  per  ambasciatores  ipsius 
dotnini  regie,  quod  exercitum,  quem  habe- 
bant  contra  Arretinos,  facerent  Elevari 
sub  certa  poma,  quodjacere  cessaverunt. 
Nostris  vero  alias  se  ÉsUver,  idem  quod 
vulgare  Se  délivrer,  accoucher,  Lit.  re- 
miss, ann.  1401.  in  Reg.  157.  Chartopb. 
reg.  eh.  151  :  Après  ce  que  ladite  Guille- 
mette  fu  cheue  la  seconde  foie,  s'en  ala,.., 
et  troie  Jours  après  ladite  Guillemette  se 
Esleva  d'un  enfant,  laquelle  estoit  tout 
nouvellement  grosse.  Alide  ann.  1472.  in 
Reg.  197.  eh.  229  :  Icelle  fetnme  enfouit 
son  enfant  en  Vun  des  boutz  de  la  gran- 
die,  où  elle  s'en  estoit  Eslevée  et  accouchée. 
Puerpera,  vulgo  Accouchée,  in  aliis  ann. 
1894.  ex  Reff.  146.  eh.  216. 

ELEVATIO.  Leges  Hoell  Boni  Regis 
WallifiB  cap.  18  :  Adulter  reddet  prò  stu- 
pro injuriam,  cum  una  Elevatione,  illi, 
cujus  uxorem  violaverit,  quia  de  genere 
hostUitatis  est.  Propalpattone  primum  in 
vulva^qute  dicitur óouysy  reddet injuriam 
sine  Èlevatione. 

Elevatio  S.  Crucis.  Vide  Exaltatio. 

ELEUFUGA.  Alanus  lib.  8.  Anticlau- 
diani  cap.  6.  de  Geometria  : 

Hiqna  tyronaa  cwrantit  ElaoAiga  torrat, 
Atqiia  priva  eoa^ì  illoa  axira,  profundom 
Quam  liUtts  Mbaant,  labiqua,  quany  in  aria  laboraot. 

%  ELEVI6ARE.  [Purificare,  planifacere. 

DlEF.1 

1  ELEVI6ATA,  Purificata.  Papias  :  ab 
Elsevigare,  Complanare,  polire. 

j  ELEUTHERIUM,  xdOefia,  mpiòipaioy, 
Ornamentum  colli.  Gloss.  Lai.  Grsec. 
MS.  Sangerman.  Perperam  in  Supple- 
mento Antiquarii,  Eleutherium ic&pi- 

dépeiov. 

^  Monile,  signum  libertatis.  Eluthe- 
rium  legit  Vulcanius  in  Castigat.  ad 
utrumque  Glossar. 

ELIBERARE,  prò  Liberare.  Acta  Pro- 
consularia  Martyrii  SS.  Didymi  et  Theo- 
doras  n.  8  :  Et  nunc  misit  in  haòitu  mili- 
tis  agnam  Eliberare  suam.  Eliberatio,  prò 
Liberano,  apud  Thwroczium. 

:^  EUGARE.  [Effluere.  Dief.] 

^  ELIGATHOR,  prò  Eltquator,  Canalis 
ligneus,  quo  aqua  ducitur  ad  rotam  mo- 
lendini.  Keparat.  fact»  in  senescal. 
Carcass.ann.  1885  :  Item  prò  prseparando 
Elicathorem  dicti  molendini,  et  prò  fa- 
ciendo  ab  una  parte  dicti  Elicatkons  unam 
cannam  parietis  cum  calce,  etc. 

1  EUGATORES,  ò8p6<rxoirot,  Aquarioli. 
Janus  Laurenberg.  in  Supplemento  An- 
tiquarii. Aquarioh,  Pesto  sunt,  Mulierum 
impudicarum  sordidi  adsecUe,  qui  iis 
scilicet  aquamministrantad  lavandum; 
0Sp6<Txoicoi  vero  Graecis,  Sjpeculatores 
aquarum ,  qui  rimantur  ubi  lateant  ; 


quare  minus  accurata  est  Jani  interpre- 
ta tio.  Pro  Elieatores  puto  legendum  Eli- 
quatores  ab  Eliquare, 

^  ELICES,  Sutci  in  maribus  per  quos 
aqusR  eliciuntur.  Glossar,  vet.  ex  Cod. 
reg.  7618.  Vide  Elix. 

:^  ELIGIATUS.  [Amissus.  Dief.1 

^  ELIDERE  INTENTIONEM  dicitur  in 
Jure.  cum  quis  intentatum  sibi  crimen 
eluit  atque  a  se  amolitur.  Lit.  remiss, 
ann.  1888.  in  Reg.  124.  Chartoph.  reg. 
eh.  124  :  Ad  docendum  et  ostendendum  de 
innocentia..,.  Domini  Ymberti, .  .  .  et  ad 
Elidendum  intentUmem  curiss . . .  domini 
auditoris  curia  camerss  Apostolic8B,etc. 
Eslider  vero,  prò  Attingere  levi  ter,  Gali. 
Glisser.  Lit.  remiss.  ann.  1885.  in  Reg. 
127.  eh.  26  :  Lequel  exposant  mareha  oul- 
tre  soubz  le  cop,  et  ne  fu  point  attaint 
du  fer  ;  mais  tant  seulement  du  manche 
par  la  teste  en  Eslidant.  Vide  supra  in 
Clidare, 

1 EUDIARE.  Elidicare,  etc.  Vide  Eli- 
tigare. 

EUGAMENTUM,  iy,U\ux,  in  Gloss. 
Grffic.  Latin.  MS.  Editum  alUgamentum 
habet. 

I  EUGANTES,  Urbani,  Eliganter,  Fa- 
cete, Joconditer.  Janssonius  m  Auctailo 
Glossarum  Isid.  Sunt  prò  Elegantes  et 
Eleganter. 

<>1BLI6IBILIUS,  Melius.  magls  prefe- 
rendum.  Chron.  Jac.  Maìvecii  apud  Mu- 
rator. tom.  14.  Script.  Ital.  col.  820  : 
Scripserat  nihilominus  ipse  Patritius  Eo- 
maniÀS  Brixianis  Eligibilius  eos  Longo- 
bardis  confoederatos  pacem  habere, 
quam  cum  illis  diro  guerrarum  discri» 
mine  dubioqius  exitu  contendentes,  deUta 
patria,  eisdCem  etiam  denique  subjacere, 
Eligié,  non  multum  dissimili  notione, 
de  eo  scilicet,  quod  pretio  SBStimari  non 
potest,  dicitur  in  Poem.  Alex.  Ms. 
part.  1  : 

Son  atea  aat  I  or  à  on  TarmaQ  lion, 

Et  BOD  cheral  farrant,  qui  Taat  tous  lat  Gaaeon, 

Na  aaroit  Eligié  pour  un  mui  da  manfoo. 

^  Eslete,  Optio.  vulgo  Choix,  in  Charta 
ann.  1808.  tom.  1.  Probat.  Hist.  Brit. 
col.  1181  :  Cine  cene  livrées  de  rente  à 
VEslete  de  ladite  Katerine.  Eslire  vero 
nostri  usurpar unt,  prò  Intelligere,  pu- 
tare.  Chron.  S.  Dion.  lib.  2.  cap.  17  :  Cil 
qui  c'estoire  lisent,  ne  doivent  pas  Eslire 
que  tuil  li  roi,que  nous  nommons  d,  fus- 
sent  roi  de  France,  fors  cil  seulement, 
qui  tenoient  leur  siege  à  Parie  de  leur 
royawfne. 

f  ELIGIDIGARE.  Vide  Elitigare. 

ÈLIGUA,  ElIGMATIUM,  éxXeiYii^Tiov,  Me- 
dicamentum.  quod  ori  inditum,  sensi m 
liquefit,  et  deglutitur.  Matth.  Silvati- 
cus  :  Eligmata,  Medicina,  vel  potiones 
calidas.  Occurrit  apud  Octavium  Hora- 
tianum  lib.  2.  Rerum  medie,  cap.  16. 
Vide  GoraBum  in  IxXeiyiiia. 

^  ELIMATOR,  [Qui  elimat,  et  purgat  : 
a  limus.  Ter  tuli.  4.  advers.  Mardon.  85. 
Christus  Elimator  humanarum  macu- 
lammo 

j  ELIMES,  £icoixoc,  napópiocp  Qui  extra 
limites  degit.  Gloss.  Lat.  Grsec.  San- 
german. 

^  ELIMINARE,  prò  Elimare,  ut  opinor, 
Intento  animo  expendere.  Charta  ann. 
1200.  in  Chartul.  S.  Jean.  Laudun.  eh. 
148:  Hii  inspecta  et  Eliminata  veritale, 
jam  dictam  causam.,.  diligenter  et  atten- 
tius  investiganteSj  quicquid  super  ea 
bona  fide  diffiniennt  aut  abjudicaverint, 
ratum  omnino  hdbituri. 

ELIMITARE,  In  exilium  agere,  extra 
regni  limites  propellere.  Vita  S.  Deicoli 
Abbatis  Lutrensis  cap.  2  :  Dei  famu" 


248 


ELI 


EU 


ELM 


lum..,  Burgundionum  regnum  Elimitare 
fecit.  Hoc  est,  extra  regni  Burgundici 
limites  exulare  coegit. 

1  Elimitatus.  P  Limitibus  circums- 
criptus,  intra  legitimos  limites  positus.] 
Concil.  Tolet.  XII.  inter  Hispan.  tom. 
2.  pag.  681  :  Ecce  in  brevi  complexa  vel 
exarata  devotionia  me»  negotia  in  hujus 
tomi  complicatone  apnoscenda  perlegUe, 
perlecta  diicutite,  discussa  Elimitatis  ac 
decretis  titulorum  sententiis  definite, 

«  ELIMONIA.  prò  Eleemosyna,  in  vet. 
Inscript.  laudata  a  D.  Lanc^lot  inter 
Gomment.  Acad.  Inscript.  tom.  6.  pag. 
667  :  Banc  capsam  ex  alimonia  Carolo 
rege,  etc.  Quod  de  Limania  minus  apte 
interpretati  sunt  Auctores  Gali.  Christ. 
tom.  2.  col.  254.  ut  Jam  monuit  erudi tus 
vir  Academicus. 

j  EUMOSINA,  prò  Eleemosuna^  in  Di- 
plomate Ludovici  Piip  apud  Ludov.  La- 
guilU  Histor.  Alsat.  Probat.  pag.  44. 

^  ELIMPIDARE,  Limpidum  seu  clarum 
facere,  elucidare.  Vide  Limpidare. 

^  ELINCrARE,  prò  Elinguare^  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  Ood.  reg.  7657  :  Elin- 
gare,  Eslengar,  Prov.  Vide  ElingtAatio. 

EUNGUATIO,  rXtatT(Toxo\LÌa,  in  GlOSS. 
GrffiC.  Lat.  MS.  rXcovvoToiJifi),  Elinguo,  in 
eodem  Gloss.  perperam  in  edito,  lingua- 
ciò^  et  Zinguo.  EsC  autem  Elinguare,  lin- 
guam  secare.  [Cornei.  Fronto  libro  de 
nominum  verborumque  differentìa  : 
Elinguis  habet  linguam,  sed  usu  ejus 
caretj  Elinguatus  amisit,] 

ELIN6UITAS,  Infantia,ineruditio.Vita 
S.  Marculti  in  prooBmio  :  Nihil  enim  in 
hujus  mortatitatis  curriculo  dignius  agi' 
tur.  quam  si  Elinguitas  nostrte  loquaci" 
tatis  in  Dei  laudibus  jugiter  moderetur. 

%  ELINO,  [Lucil.  apud  iVon.  2.  273.  Si 
hic  vestimenta  Elevit  luto.  Nonius  expo- 
nit,  maculavit.1 

%  ELIOTRIPItJM,  [Taberna.  Dief.] 

%ELIOTROPIUM,  [Lapis,  Gemma. 

DlEF'l 

ELIQUARE,  Apud  Papiam,  Declarare  ; 
Eliquata,  Purgata,  Aperta,  Manifestata. 

3k  ELIQUIUM,  [Quod  eliquatur  :  a  liguo 
Solin.  18.  Sinus  mediterraneos  esse  Eli- 

?'uia  irrumpentis  oceani.  —  2.  Item  de- 
éctus,  deliquium:  a  linquo,  Id.  28.  extr. 
Meatus  oceani  commoveri  lunsB  cur- 
ai bus  :  adeo  ut  vicissitudines  inter  ma- 
ciem  aquarum,  et  plenitudinem,  respi- 
ciant  adauctus  ejus,  vel  Eliquia, 

^  ELISiEI,  Jacobo  de  Vitriaco  apud 

Marten.  tom.  8.  Anecd.  col.  281.  iidem 

sunt  qui  Assessini,  seu   Populi  Orien- 

tales.ae  guibus  actumin  voce  Assassini, 

ELISIMÙS.  Fortunatuslib.6.  Garm.  12: 

Haec  tflsi  EUsimo  modulatus  dinplfoe  cantu, 
Sod  lonat  arcbetyplio  barbitot  inde  tono. 

Vide,  quffi  ad  hunc  locum  annotat  Bro- 
werus. 

ELITI6ARE,  in  Notis  Tyronis  pag.  198. 
et  in  Veteribus  Formulis  apua  Bigno- 
nium  pag.  367.  869.  893.  edit.  1.  [«>  For- 
mul.  Sirmond.  40.  42.  Bignon.  12.1  [in 
Legibus  Ludovici  II.  Imp.  apud  Mura- 
tonum  tom.  1.  part.  2.  pag.  161.  col.  1.] 
est  extra  omnem  litem  et  controversiam 

§onere>  ita  ut  qui  Elitigato  ordine  possi- 
et,  pieno  Jure  et  absque  ullius  recla- 
matione  possidere  dicatur.  Quas  quidem 
vox  postmodum  depravata  et  immutata  : 
quippe  prò  Elitigare,  Elidicarcy  el  prò 
Elitigatus,  Elidegatus  et  Elidiatus,  Eli- 
dictus,  occurrunt  non  semel.  Gharta 
Caroli  M.  prò  Monasterio  S.  Dionysii  : 
Sed  sicut  ipsum  mercatum  cum  omnibus 
teloneis  legaliter  evindicaverunt,  et  acto- 

res  ipsius  Monasterii ipsum  teloneum 

ad  tntegrum  Elidicaverunt,  ita /Sr- 


mum  atque  concessum  omni  tempore  ha- 

beant.  Alia  Pipini  Majoris  domus  prò 

eodem  Monasterio  :    ut  sicut  constat, 

miod  ipsas  ree  per  legetn  et  jtAstitiam  in 

Palatio  nostro  evindicaverunt,  vel  recipe- 

runtj.,.  habeant  evindicatast  atque  Elide- 

gatas.  Gharta  Theodorici  Regis  Fr.  prò 

eod.  Monast.  :  Ad  tntegrum  omnia  et  ex 

omnibus,    inspecta    eorum  instrumenta, 

omni  tempore  habeant  vindegata,  atque 

Elediata,  Placitum  Ghlodovsei  III.  Re- 

gis.  apud    virum   doctissimum   Joan. 

Maoill.  tom.  4.  Actor.  SS.  Ordin.  S.  Be- 

ned.  pag.  619  :  Ita  ut  prsBsentaliter  ipso 

locello  prsedictus  Chrotcharius  ad  partes 

ipsius  Ingrammo  omni  tempore  nabuit 

evendecatum  atque  Elidictum.  Placitum 

aliud   pag.  seq.  :  Habeant  evindecatum 

atque  Àjudicatum.   Placitum   Caroli  G. 

ann.  22.  in  Tabul.  S.  Dionysii  Gh.  88  : 

Ut  memoratum  Deodato  monachum  una 

cum  Antreneo  Majorem  partihus  S.  Dia- 

nysi  talem  notitiam  recipere  jussimus, 

per  quem  supradictis  servis  ad  ipsum 

servitium  inantea  teneant  atque  Èlidi- 

cant,  et  sit  inter  eos  postmodum  ex  hoc 

re  soluta  et  definita   atque  inconvulsa 

causa.  Elidigutus,  in  alio  Placito  Ghil- 

perici  ibid.  pag.   622.  Formula   vetus 

apud  Bignon.  cap.  7  :  Propterea  jube- 

mus...  ut  ipsam  terram  ipse  Abbas  ha- 

beaty  atque  Elidiata  sit  postmodum  ex 

hac  re,  omnique  tempore  subita  causatio, 

Formulse  Lindenbrogianaa  for.52:  Quieto 

ordine    vel    Elidiato    valeas    possidere. 

Form.  80  :  Sine  ullius  judicis  consigna- 

tione  pars  monasterio  nostro,  Elidiato 

ordine  prsssentaliter  revocare  facias  do- 

minium.  Form.  167  :  Habeat  evendicatum 

vel  Elidiatum,  Adde  Prseceptum  evindi- 

catorium  Caroli  M.  in  Chron.  Laurisha- 

mensi  pag.  59.  ex  bis  emendanda,  ni 

fallor,  Gharta  Hispanica  serse  1016.  apud 

Antonium  de  Yepez  in  Chronico  Ord.  S. 

Benedicti  tom.  5  :  Et  si  aliquis  homo  ve- 

nerit,  qui  contra  eos  voce  judicio  susci» 

taverit,    aut  aliqua    calumnia  petierit, 

nullus  firmet  super  eos  :  sed  iltos  dent 

duodectm  homines,  et  Delindent  se  de 

quocumque  judicio  illis   petierint.    Ubi 

videtur  legendum  Elidicent. 

I  Eligidicare.  Praeceptum  Carolo- 
manni  Regis  prò  Monasterio  Prumiensi, 
tom.  1.  Ampliss.  CoUect.  coi.  83  :  Jube- 
mu8,  ut  ab  hac  die  ipsa  silva  de  jam  die- 
tis  partibus  nostris,  una  vena  de  ipsa 
fontana,  liahere  débeant  evindicata  atque 
Eligidicata  tam  nostris  quam  futuris 
temporibus, 

Delitigari,  Judicari,  extra  litem 
poni.  Decreta  Golomani  Regis  Hun^a- 
riSB  :  Duds  ministri,  qui  in  mega  judtcis 
sunt,,,  ante  Comitem  etjudicem,  minores 
vero,  ante  judicem  Delitigentur. 

o  ÈLITORES,  Hortulam,  in  vet.  Glos- 
sar, ex  Cod.  reg.  7641.  sed  legendum 
Olitores. 

^  ELIX/  àvaicvoY)  o^etoO,  Fistula  aques- 
ductus,  Supplem.  Antiquaria  Festus 
habet  :  Elices,  Sulci  aquarii,  per  quos 
aqua  collecta  educitur  e  liris,  Columéila  : 
Sulcos  aquarios  nonnulli  Elices  vocant. 
Et  leg.  1.  S  9.  D.  de  aqua  et  aqusB  pluv. 
(39,  8.)  :  Sulcos  aquarios  qui  SXixec  appel- 
tantur,  si  guis  faciat. 

o  ELÌXATURA,  apud  Paulum  capitulo 
de  sBgritudinibus  mamillarum,  prò  sappa 
accipitur,  et  sic  debet  accipi,  quando  sme 
determinatione  reperitur.  Glossar,  me- 
die. Simon.  Januens.  ex  God.  reg.  6^9. 
%  ELIXE,  [Est  major  ursa,  Gonstella- 

tio.  DiEF.l 

^  EUZAhIA,  Ager.  ut  videtur,  exara- 
tus,  proscissus,  idem  quod  Èxartus, 
Gharta  ann.  990.  inter  Probat.  tom.  2. 


Hist.  Occit.  col.  144  :  Ego  WiUelmus  vi- 
cecomes  guirpisco  atque  aimittoDeo  ipsam 
ecclesiam  S,  Tiberitj.,.  cum  ipsos  bosehos, 
et  cum  ipsas  Elizanas,  et  cum  ipsos  pas- 
carios,  etc.  Vide  infra  Elzetus. 

^  ELLAIGI,  Lusorin  tesser».  Gharta 
ann.  1884:  Item  quod  nulla  persona  tu- 
dat  ad  taxillos,  nec  od  Eltaicos  infra 
dictum  castrum  nec  ^us  territorium.  For- 
tassis  mendose  scriptum,  prò  Escacoos^ 
pronuntiatione  Provinciali.  Vide  Scacci, 

«  ELLEGTI.  Vide  supra  ElecH  7. 

o  ELLERA,  vox  Italica,  Hedera.  Chron. 
Estense  ad  ann.  1847.  apud  Murator. 
tom.  15.  Script.  Ital.  col.  442  :  Coronatus 
fuit  maanificiis  miles  dom.  Nicolaus  tri- 
bunus  Homanus  in  S.  Maria  majori  a  pò- 
pulo  Romano  et  cleris  dictm  urbis,  et 
imposuerunt  ei  sex  coron<u,primam  quer- 
cus,  secundam  Ellerss,  etc, 

^  ELLUATUS,  KaxovHLoc,  Spurcus.  Sup- 
plem. Antiquarii  cum  Glossis  Lat.  Grffic. 
Sangerman.  Scribendum  Helluatus,  Vo- 
rax. 

1 ELLUDIES,  àpowiaL,Aratio.  Idem  Sap- 
plement. 

^  Adde  ex  Gastigat.  ad  utrumque  Glos- 
sar. i)ost.  Vulc.  leg.  Illuvies,.  prò  Ellu' 
vieSj  ako^tria, 

^  ELLUTARE,  Luto  oblinere,  nostris 
Eniboer,  et  Enfanger,  in  luto  demergi. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  76&7  : 
Autare,  Ellutare,  collutare,  Prov.Enfan- 
gar.  Lit.  remiss.  ann.  1888.  in  Reg.  128. 
Ghartoph.  reg.  eh.  212  :  IceUui  enfant  ei 
son  chapperon  estoient  honni  de  boè,  et 
lui  demanda  pourquoi  il  pluroit,  et  qui 
l'avoit  ainsi  Èmboe.  Mirac.  Mss.  B.  M. 
V.  lib.  1  : 

Quant  86  quMa  trrien  tnire, 

U  Enftnga  si  doreuMiit 

Bn  etpiarres  do  paTemeot,  ete. 

^  Eschaboter  et  Esclàboter  olim,  prò 
Eclabousser,  Luto  vel  aqua  respergere. 
Lit.  remiss.  ann.  1441.  in  Reg.  176.  eh. 
76  :  Icelluy  Louset  féry  d*un  baston  eontre 
terre  pour  Eschaboter  una  mont  d'enfans, 
qui  estoietht  casez  près.  Aiiaa  aiui.  14ol.  in 
Reg.  189.  eh.  518  :  Hennericq  d*un  baston 
qu'il  avoit,  frappa  en  ladite  eaue,  telle- 
ment  que  la  grigneur  panie  des  sup- 
plians  furent  Esclabotez  et  moullez;,,,  ou 
contempt  de  ladite  moulleure  et  Esclabo^ 
teure,  ete. 

I  ELLTPSIFORMIS,  Formam  habens 
ellipticam  seu  curvam.  Acta  SS.  Julii 
tom.  3.  pag.  719.  de  S.  Henrico  Imp.  : 
Ensem  S,   Henrici    proprium  bisseean- 

tem habentem   manubrium    Ellypsi- 

forme  ex  crispato  tigno  buxino,  longum 
tribus  fere  peaibue,  iatum  s^uipolliee, 

^  ELMA,  Genus  morbi,  in  Historia  MS. 
Abbati»  Gemmeticensis  pag.  58. 

TELMETUS,  lta\.. Elmetto,  Gali.  He- 
aume,  Gassis,  galea.  Processus  anni 
1430.  in  Histor.  Dalphin.  pag.  64.  col.  1  : 
Prmfato  Mavescallo^  qui  semper  spem  de 
Victoria  habuit,  gentbus  flexis  manibusque 
junctis  ad  coelum  erectis,  et  Elmeto  suo  a 
capite  deposito,  etc. 

*[  Elmettus,  Eadem  notione,  apud 
Rymer.  toni.  12.  pag.  641.  Jovius  in  vita 
SforzisB  :  Hic  est  UU  Aìòericus  (Balbia- 
nus,)  qui  equitem  cataphraetum,  ea  spe- 
cie, quam  vtdemus,  formavit  et  instituit  : 
adinvento  hoc  condusse  duplieisque  galess 
genere,  quo  nunc  maxime  utimur,  et  Go- 
thico  nomine  Elmettum  vocitamus.  Vide 
Elmus, 

^  ELMUNIMUS,  Dignitatis  nomen  apud 
Sarracenos  CaliphsB  proprium.  Vide  Mi- 
ramomelinus. 

^  ELMUS,  ut  supra  Elmetus,  Galea. 
Gomputum   anni  1888.   Hist.  Dalphin. 


ELO 


ELO 


ELO 


249 


tom.  2.  pag.  275  :  Aim.  de  Cisciaco  prò 
emendo  uno  Elmo  et  alia  arma  prò  vo^ 
mino^  une.  1.  taren,  xii.  Gaffarus  lib.  1. 
Annal.  Genuens.  a|)ud  Murator.  tom.  6. 
col.  261  :  Cum  loricis,  et  Elmis.  et  aliis 
armU.  Obertus  Cancellar,  llb.  2.  eorura- 
dem  Annal.  tom.  6.  Marat,  col.  804  :  Ex- 
traxit  de  capite  suo  Elmutn.  et  deposuit 
seutum,  etc.  Rursum  occurrit  apud  eum- 
dem  Muratorium  tom.  8.  col.  431.  tom. 
12.  col.  791.  804.  Bymer.  tom.  4.  pag.  779. 
809.  tom.  5.  pag.  569.  etc.  Plerique  scrlp- 
serunt  Helmus.  Vide  in  bac  voce. 

ÌEIiOGARE,  Oonducere,  Gali.  Louer. 
Vide  Exponere» 

I  Elogatio,  Conductio,  Gali.  Louage, 
in  Lege  Salica  tit.  81. 

0  ELOGHARE,  a  vet.  Gallico  Ealocher, 
Commovere»  concutere,  vulgo  Ebranler. 
Arest.  ann.  1842.  8.  Jun.  in  voi.  8.  ares- 
tor.  parlam.  Paris.  :  Eidem  Oudeto  den- 
tes  superioree  mcceasive  cum  quibuadam 
tenallis  traxerat,..»  cateroa  dentea  tali 
modo  Elochando,  quod  idem  Oudetuè,., 
comedere  non  potuerat,  Lit.  remlss.  ann. 
1447.  ex  Reg.  179.  Ohartoph.  reg.  eh.  60: 
Pour  ce  que  le  suppliant  vit  que  le  petit 
Jehan  a'efforgoit  de  courir  sua  à  icellui 
Nicolin,  ti  Ealocha  ledit  eapieu  et  en 
frappa  ledit  petit  Jehan.  Lea  clous  de 
quoy  les  planches  de  la  nef  eatoient  ata- 
chiez,  eatoient  toua  Ealoachez,  apud  Join- 
vili,  in  Hist.  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  3. 
Vide  supra  Dialocare  1. 

3|c  ELOGUnLIS,  [Vel  Eloquutilia,  e,  ad 
eloquendum  pertinens.  Apul.  11.  iiet. 
Copia  Eloquutilia  facundiae.] 

1  EL06A.  Initium,  exordium.  Papias. 
1.  ELOCrlUM,  Vox  in  malam  partem 

interdum  sumpta,  maxime  prò  brevi 
annotatione  criminis.  uti  observatum 
ab  Henrico  Valesio  ad  llb.  14.  Ammiani 
pag.  15.  [Infami  aatis  Elogio  notare,  in 
Actis  Synodi  Flaviniac.  ann.  894.  apud 
Mabill.  tom.  3.  Annal.  Bened.  pag.  294. 
Testamentum  S.  Remici  apud  Miraeum 
tom.  1.  pag.  5.  col.  2  :  Elogium  segrega^ 
tionis  a  corpore  Christi  ab  omnibus  ei 
porrigaturA  Sigefridus  Eplscopus  Mo- 
guntmus  Eplst.  1.  Quia  audiatia  Elogio 
simonickcas  nssreseoa  eum  esse  notabilem. 
Gozecbinus  Scholastlcus  :  Dicia,  quid 
mihi  et  Leo^io,  qwod  olim,  inaolenter  deae- 
rena,  turp%  notarim  Elogio  f  Mox  :  Die 
ergo  nunquid  Elogium  intuli  legiaif 
Infra  :  Non  Elogii  notam,  aed  honorta  co- 
ronam.  [Arnulphus  Lexov.  Episc.  in 
Epistola  ad  Alexandrum  Papam,  apud 
Acher.  Spicil.  tom.  2.  pag.  497  :  Suola- 
toque  pnatinaa  aervitutia  Elogio,  Eccleaia 
Dei  uetabunda  procedati  etc]  Ita  eadem 
vox  usurpata  legilur  de  exhseredatione^ 
in  leg.  4.  Cod.  Th.  de  Legit.  haered.  (5, 
10  ["  Vide  Burmann.  ad  Petron.  cap. 
53.  et  Forcellin.]  [Statuta  Avenion.  ru- 
brica 59.  de  Testamentis  art.  1  :  Saape 
contingit  multoa  decedere  inteatatoa,  quod 
non  facile  reperiri  poaaint  aeptem  teatea, 
quibus  sua  Elogia  fideliter  et  secreto  com- 
mittant  ;  hoc  est,  rationes  cur  ita  testa- 
mentum disponant,  hunc  v.  g.  exhsre- 
dent  filium  :  qua  notlone  Tullius  in 
Cluentiana  :  Unum  est  etiafn  quod  ma- 
xime me  conturbat  ;  quod  Elogium  reci' 
tasti  de  testamento  Cn.  Egnatii  patrie, 
hominis  honestissimi,  se  extmredasse 
filium,  quod  is  ob  Oppiniaci  damnationem 
pecttniam  accepiaaet.  Sic  et  Qulntilianus 
lib.  7.  cap.  4  :  ai  exìuaredatum  a  ae  filium 
pater  teatatua  fuerit  Elogio,  propterea 
quod  ia  meretricem  amaverit.  Fulgentius 
ae  Prisco  Sermone  :  Elogium  eat  hasre" 
ditaa  in  malo.  Comeliua  Tacitua  libro 
Facetiarum  :  Cassi  itague  morum  Elogio 
in  filiis  relieto.]  Sub  Elogio  presconis  fus- 

m 


tibus  céB«u«,  apud  Spartianum  in  Severo. 
[Papias  :  Elogia,  Laudea..,  Carmina  vel 
criminalia  mala...  Ordo  criminum,  litu- 
lua  cujualibet  rei...  Proverbium...  Igno- 
minia.  Textus  gestorum  malorum,  Eespon- 
sum  divinum.  Similia  habent  Johannes 
de  Janna  et  Isidorus  in  Glossls  :  ad  has 
Grffivlum  consunto.] 

^  2.  ELOGIUM,  Testamentum.  Testam. 
ann.  1145.  apud  Murator.  in  Antiq.  Es- 
tens.  pag.  831  :  Ultimam  in  rebus  auis 
disposttionem  fecit,  et  hoc  ultimum  Elo- 
gium condere  curavit  in  hunc  modum, 
etc.  Charta  ann.  1365.  in  Reg.  97.  Char- 
toph.  reg.  eh.  660  :  Ex  dono  et  elemosina 
defuncti  Petri  Bertrandi  olim  cardinalis 
Ostienaia  in  auo  Elogio  aeu  ultima  dia- 
poaitUme.  Alia  ann.  1880.  in  Reg.  117. 
eh.  80  :  Defunctua  Robinua  et  defuncla 
Maria  uxor  ejua  pia  conaideratione  et 
ajnritali  devotione  auccenai  in  auia  Elo- 
gOa,  aive  teatamentia  aut  aupremia  volun- 
tatibua...  unam  capellaniam  fundari... 
aagaciter  ordinarunt.  [«*  Vox  hac  slgni- 
flcatione  passim  occurrit  in  Justinian. 
Codice.! 

^  3.  ELOGIUM,  Inquisitio  Juridica  de 
alicujus  vita  et  morlbus,  apud  Chqpin. 
de  Leg.  And.  part.  1.  pag.  &^7.  col.  2. 

I.  ELONGARE  dicitur  Princeps,  cum 
alieni  debitori  ex  certa  causa  dat  indu- 
clas  solvendi  debita.  Elongamentum, 
Ipsas  litterae  Prlncipis,  qusB  nostris  Let- 
tres  de  reapit,  vel  d'Eatat.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  Moixpuvb)  Elongo.  Moixp\5vb),  Longo. 
Usatica  Majoricarum  Regni  MSS.  :  Sta- 
tuimua,  quod  ai  aliquia  de  aliquo  debito 
obligatua  tenetur,  aemel  a  nobia  vel  auc- 
ceaaoribua  noatris  fuerit  Elongatua,  et 
aliud  poatea  de  eodem  debito  apecialiter 
vel  aimul  cum  aliia  debitia  còtinuerit  Elon- 
gamentum,  illud  aecundum  Elongamen- 
tum  non  jproait  eidem.  Curia  Generalis 
Barclnon.  ann.  1291.  MS.  :  De  Carta  vel 
Littera  Elongamenti,  de  qua  conaueve- 
runt  dari  50.  aolidi  prò  mille  in  anno. 
Exstat  Charta  Jacobl  Regis  Arag.  ann. 
1268. 18.  Kal.  Jul.  cujus  titulus  est  :  Ut 
aliquia  non  Elong etur,  qui  habeat  bona 
mobilia.  Vide  Foros  Aragon.  Edit.  1624. 
f.  15.  V.  et  Observantias  elusdem  regni 
lib.  9.  tit.  1.  qui  est  de  EiongatUme  de- 
bitorum,  et  Michaelem  del  Molino  in 
Repertorio  Foror.  Aragon.  Vide  Litteraa 
Elongamenti. 

1  2.  ELONGARE,  Procul  amovere,  aman- 
dare, Gali.  Eloigner,  Ital.  Allontanare  : 
hac  notione  pluries  occurrit  in  Psalmis 
et  aliis  Scripturaa  libris,  ut  et  apud  Mu- 
rator. tom.  8.  col.  280.  517.  Ludewig. 
tom.  6.  Reliq.  MSS.  pag.  72.  etc. 

^  Ealongier,  eodem  sensu,  in  Mirac. 
Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

UoliMs  derlot.  chea  est  la  loimie 
Par  le  cooseil  du  bon  preudooma  ; 
Poar  le  siede  plus  Eslong^er, 
Bertander  flst  et  rouolgnier 
Soa  cfaief  c'aToit  bloat  et  poli. 

o  Hinc  Ealoignance,  Recessus,ln  Poem. 
reg.  Navar.  tom.  2.  pag.  99.  cantil.  43  : 

Partir  voel  de  voitre  fent 
Par  Tostre  Baloif  nanee. 

o  3.  ELONGARE,  Auferre,  abripere^  de- 
trahere,  Gali.  Enlever.  Eplst.  reclamat. 
ad  Ludov.  Plum  tom.  6.  Collect.  Histor. 
Frane,  pag.  399  :  Suggerere  conabor,  qua- 
liter  a  me  peccatore  et  mea  aorore  pa- 
tema hereditaa  noatra  erat  primo  Elon- 
gata,  et  adhuc  etiam  abatracta.  Lit. 
remiss.  ann.  1358.  in  Reg.  82.  Chartoph. 
reg.  eh.  13  :  Billonum  a  monetia  regiia 
Elongando,  fundendo^  rechaaaando  et 
etiam  affinando,  etc, 

I I.  ÈL0N6ATI0,  Extensio,  productio, 


Gali.  Allongement.  Usus  stagnorum  Vii- 
larici  et  BressisB,  apud  Guicnenonum  in 
Probat.  pag.  170.  et  Revellum  pag.  266. 
et  267:  Ànlicitum  ait  Elongare  et  altiare 
calceatam  aui  atagni  inferioria,  et  dn  poa- 
sit  altiationem  et  Elongationem  calceatas 
ipaiua  atagni  inferioria  comprehendere 
majorem  comprexiam  praadiorum. 

T  Elongatio  GuERRiE,  Induciae,  Gali. 
Trevo,  a  Gallico  Eloigner,  Re  movere  vel 
differre.  Charta  B.  Connestabuli  Arver- 
nisB,  apud  Baluzium  Hist.  Arvern.  tom. 
2.  pag.  90  :  Sed  tamen  dictam  Elonga- 
tionem  guerra^  promiait  ae  bona  fide  aer» 
vaturum  uaque  ad  terminum  prastaxatum. 

^  2.  ELONGATIO  ,  Literao  principis, 
quibus  dat  inducias  solvendi  debita, 
nostris  Lettrea  de  reapit  vel  d'eatat.  Cons- 
tlt.  Jacobl  I.  reg.  Aragon.  ann.  1251  : 
Concedimua...  quod  numquam  de  estero 
elongabimua  altquem  vel  aliquoa  debitorea 
vel  pdejuaaorea  veatroa  ab  aliquibua,  quss 
vobia  vel  aliquibua  veatrum  debent  vel 
debébunt,  de  quibua  a  nobia  aemel  aunt 
vel  fuerint  elciigaU,  volentea  et  conceden- 
tea  vobia,  quod  ai  forte  cauaa  ignorantias 
vel  alio  quoquo  modo  aliquem  vel  aliquoa 
debitorea  vet  fidejuaaorea  veatroa  secundo 
vel  pluries  elongaverimus  ab  illis  debitis, 
de  quibus  a  nobis  semel  fuerint  elongati, 
quod  secundas  EUmgationea,  vel  plurea, 
ai  pluriea  fuerint,  non  teneamini  aliqua- 
tenua  obaervare  :  immo  non  obatantibus 
dictia  Elongationibua,  aecundo  vel  pluries 
factia,  poaattia  ipaoa  dMtorea  et  fiaejusso- 
res  vestros  coìnpellere  et  pignorare  ad 
solvendum  debita,  quaa  vobis  debent  vel 
d^uerint  aliqtw  modo.  Vide  Elongare  1. 
Ehloigne,  prò  Délay,  dilatio,  in  Assis. 
Jeros.  cap.  35  :  Convieni  au  plaidoier  ses 
fuites  et  aea  eachampéea  et  aea  Ehloignes 
faire. 

1.  ELOQUENTIA,  Lingua,  idioma,  Da- 
ciaca.  Romana  Eloquentia,  apud  Dudo- 
nem  lib.  8.  de  Morib.  Norman,  pag.  112. 
[Acta  S.  Winwaloei  MSS.  :  In  verba  aua- 
aannationia  et  conviciorum  tam  detea- 
tanda  erumpebat,  quaa  non  licet  Chria" 
tiana  Eloquentia  pronuntiari.] 

2.  ELOQUENTIA,  Lectio.  Helgaudus  in 
Roberto  Rege  :  Eloquentia^  tantum  in- 
cumbena,  ut  nullua  laberetur  dica,  quin 
legeret  Paalterium,  et  exoraret  cum  aancto 
Davide. 

oo  ELOQ0ENTIOLA,  apud  Virgil.  Gram- 
mat.  pag.  2. 

o  ELOQuET.  Li  ber  t.  castri  de  Monteo- 
livo  ann.  1312.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  500.  art.  3  :  Quod  coatruat 
(construat)  unuaquiaque  viaa  aecundum 
propriam  domum,  E^oquet  purget,  etc. 
Ubi  in  Reg.  143.  Chartoph.  reg.  eh.  172. 
lego  Eloquea  vel  Eloquer  cum  nota  ab- 
brevifttionis,  f.  prò  Eloquerium,  quod 
Emissarium  aquarium^  vel  pavimenti 
incile  interpretor,  Gali.  Evier,  ruiaaeau. 

o  ELOURDATUS,  Attonltus,  stupefac- 
tus,  ictu  sopitus,  Gali.  Etourdi,  alias 
Alourdé,  Ealourdé,  Ealourdi,  eìEnìourdi; 
unde  Ealourdement,  stupor,  vulgo  Etour- 
diaaement.  Lit.  remiss.  ann.  1396.  in 
Reg.  153.  Chartoph.  reg.  eh.  814  :  De 
dicto  ictu  fuit  mullum  perterritua  et  quaai 
totaliter  Elourdatua,  et  fere  vacillando 
et  titubando  ad  terram  cecidit.  Alide  ann. 
1387.  in  Reg.  182.  eh.  87  :  Lequel  aup- 
pliant  cuidant  que  il  ne  feuat  que  Ea- 
lourdé du  cheoir,  etc.  Aliffi  ann.  i401.  in 
Re^.  156.  eh.  50  :  Icellui  Drouin  frappa 
ledtt  expoaant  aur  la  teate  tei  eoo,  que  il 
chey  à  terre  tout  Ealourdé.  Aliae  ann. 
1407.  in  Reg.  162.  eh.  203  :  Symon  Thi- 
bault  frappa  Guillaume  Courtoia  de  son 
baaton  un  aeul  cop  en  la  teate,  dont  il  fu 
Alourdé,  et  cheut  à  terre.  Aìim  ann.  1408. 

33 


250 


ELU 


EMA 


EHA 


in  Reg.  163.  eh.  109  :  Le  8uppliant  avoit 
esté  très-bien  batu  de  tant  de  cops  or- 
bes,  quHl  en  estoit  tout  Eslourdy.  Ali» 
ann.  1409.  ex  eod.  Reg.  eh.  868  :  Duquel 
eop  icéllui  Havis  cheu  à  terre  tout  En- 
lourdù  Denique  alias  ann.  1467.  ex  Reg. 
dOO.  eh.  180  :  !.€  euppHant  tous  eslourdi 
du  coup  de  pierre..,,  pour  ledit  Eslour- 
dement  ou  autrement,  il  tumba  à  terre. 
Hinc  Ahurdement,  Fallacia,  dolus,  de-> 
ceptio ,  vulgo  SurprUe  ,  tromperie,  a 
verbo  Alourder^  Decipere,  in  errorem 
Inducere,  in  Charta  ann.  1424.  tom.  2. 
Hist.  Leod.  pag.  446  :  S'il  advenoit  que 
par  seduction  ou  Alourdement  de  cura- 
tier  ou  curatresaef..,  fil/ie  desoua  l'eage  de 
douze  ains  fusee  emtninnée  par  aucune 
j^ersonne;  que  chia  ou  celle  qui  ainasy 
ì'emfnonroit  ou  Varoit  Alouì^ée...  fussent 
Ciucun,  ouUre  Vamende  que  loy  donne,  à 
une  vaie  de  Oultremeire,  etc. 

sjc  ELSATIGA.  [Àlsaeia.  Dief.] 

ìf  ELUAGRUII.  [Labrum,  apud  Catan. 
'  R.  R.  10.  et  11.  si  sana  est  lectio,  vas 
ingens  signifieat  ad  eluendum  ,  seu 
lavandumj 

^  ELUBIuM.  Gonstantiensis  ;  Pelague, 
Elubium:  quod  prò  Elu^num  videtur 
esse  positum.  Vide  Pelagua. 

ELuGIDARIUM.  Ita  appellavit  S.  Ansel- 
mus,  seu  quis  alius  Anonymus  librum, 
quem  scripsit  de  Summa  totius  Chris- 
tianaa  Theologin  in'  Praefat.  Titulus  ita- 
que  operi,  si  placet,  Elucidarium  prafiga" 
tur:  quia  in  eo  obeeuritas  diveraarum 
rerum  elucidatur.  [Vide  Lucidariua,] 

%  ELUGIDUS.  [Perapicuua.  Borrich.  co- 
git.  275.1 

1  BLUGUBRATUS,  Excussua  vi  telorum. 
Barth.  in  Glossario  ex  Baldrici  Hist. 
PalflBst. 

I  ELUGUBRE,  Languidum.  Papias  MS. 
In  Edito  Lucidum  :  quo  sensu  oritur  a 
verbo  Elucubrare. 

o  ELUDERE  Tempus,  Consumere.  Gali. 
Paaaer  le  tema.  Lit.  remiss.  ann.  1885. 
in  Reg.  127.  Chartoph.  reg.  eh.  16  :  Verba 
truffatoria  aeu  jocoaa  et  ocioaa  ad  tempua 
Eludendum  Inter  ae  proferendo^  etc. 

1 1.  ELUDIUM,  Joeus>  ludus.  Miracula 
S.  Augustini  Cantuar.  n.  58  :  Inter  haac 
Eludia  vel  aeria.  Isid.  Ghron.  Regum 
Gothorum  :  Sape  etiam  lacertoa  cantra 
Romanoa  inaolentiaa  ae  irruptionea  Wcta- 
conum  movit,  ubi  non  magia  bella  trac- 
taaae,  quam  potiua gentem  quaaiin paUaa- 
tra  Eluda  prò  uau  utilitatia  videtur  exer- 
cuiaae. 

2.  EL0DIUM,  Deceptio,  in  Glossis  MSS. 
Vide  Conludium. 

^  ELUERE,  PrsBstare,  tueri,  eavere  ab 
evietione,  Gali.  Garantir.  Charta  ann. 
1261.  inter  Monum.  eeel.  AquileJ.  cap. 
75.  col.  749  :  Eidem  domino  patHarchaa 
promiait  (Ulrieus  dux  Carinthise)  Eluere 
omnia  et  aingula,  quaa  ei  donaverat. 

^  ELUIES,  eik\iana,  Tranatra,  tabulata 
navia.  Supplementum  Antiquari!. 

*  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Eluiea,  9eX(iaTa, 
àvodta.  Ubi  Vuie.  emendat,  TéXuaiTa. 

%  EL0MBRA.  [Cratieula  que  in  Gande- 
lis  describitur.  dief.1 

0  ELUMINARIA,  Luminare.  Charta 
ann.  1150.  tom.  4.  Cod.  Ital.  Diplom.  eoi. 
1545:  Per  unumquemque  annum  duo 
milliaria  de  oleo,  id  eat,  in  opere  S.  Marci, 
et  aliter  Eluminariamperaolvere  dtòemua. 
Vide  Luminare. 

1  ELUMINATUS,  Excoecatus.  Sidon. 
lib.  8.  Epist.  11  :  Quia  ita  gemino  obtutu 
Eluminatua,  qui  exanimati  cadavere  ina- 
pecto  non  atatim  aigna  vUaa  colligeret 
sxtortsR. 

^  ELUSGARE,  Luscum  faeere.  Gloss. 
GrffiC.  Lat.   'ExTvXfód»,  Excaeco,  Eluaco» 


Utuntur  Ulpianus  leg.  5.  g  ult.  Dig.  ad 
Legem  Aquil.  (9,  2.)  et  Marcellus  leg. 
27.  Dig.  de  pignorib.  vel  hypoth.  (20.  1.) 
Vide  Luacua. 

^  ELUSGATIO.  Coecitas.  Gloss.  Cyrilli  : 
Eluacatio,  aicoTufXuvic. 

«  1.  ELUSIO,  Derisus,  illusio.Lit.  Joan. 
reg.  Frane,  ann.  1853.  in  Memor.  C. 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  188.  r>  :  lidem 
decani  et  capiiula  (eeclesiarum  Morinen- 
sis  et  S.  Audomari)  Divinum  timorem 
deteatabili  caacUate  poatponentea,  in  Elu^ 
aionem  Dei  et  clavium  S.  matria  Eccleaiaa. 
eiadem  aententiia  (exeommunieationis) 
óbtemperare  contempnunt.  Arest.  parlam. 
Paris,  ann.  1894.  ex  Cod.  reg.  »m.  8.  8. 
fol.  84.  P  :  Quamvia  prsamiaaa  in  noatrae 
juriadictionia  vituperium  facta  fuiaaent, 
adhue  tamen  quidam  molenainariua, 
Cartula  nuncupatua^  in  noatri  comtemp- 
tum  et  Eluaionem,  quemdam  ctainum 
equitana  praapoatere,  penuncellum  liliia 
depictum  ad  caudam  ipaiua  aeini  ligatum 
per  viUam  trahebat,  clamando  :  Noa  am- 
pliuaregem  non  habemua,  totum  lucratum, 
etc. 

^2.  ELUSIO.  In  Elusionem  Ranni, 
id  est,  Nomine  banni.  Lex.  Godefr.  Ca- 
merac.  episc.  Ms.  ann.  1227.  art.  47: 
Nullua  omnino  bannua,  vel  praaceptum^ 
vel  commandeaia,  vel  quocumque  modo 
nominetur,  quidquid  att  in  Èlusionetn 
banni  fiat,  niai  per  epiacopum.  Versio 
Galilea  :  Niu  bana,  nua  commandemena, 
nule  comandiae,  u  comment  he  on  Vapiau, 
koi  he  ce  aoit  en  non  de  ban,  ne  aoit  fait, 
ae  n'eat  par  l'eveake. 

^ELUtoRIUS,  Fallax,  Gali.  Rluaoire. 
Eluaoriaa  verautiaa,  in  Charta  anni  1196. 
apud  Mirseum  tom.  2.  pag.  1197.  col.  2. 

5  ELUTIUS,  Aquatiua.  Papias,  &bEluere. 

lELUUS,  Fulvus.  Gall.Fauve.  Papias: 
Falvua,  Fulvua^  Eluua.  Varrò  ìegìi  Heluua 
haud  absimili  notione. 

%  ELTEA.  [Lixa.  Dief.] 

sic  ELTMAS.  [Magus.  Dief.] 

3|c  ELTSIUS.  TValde  solutus.  Dief.] 

^  ELZET0S,  i.  Ager  qui  in  longum  pro- 
tenditur;  nisi  idem  sit  quod  supra  Elù- 
zaria.  Charta  sub  Alex,  arehiep.  Vienn. 
in  Chartul.  elusd.  eeel.  fol.  69.  r.  eoi.  2: 
Ego  Jermundua  reaervo  micM  Elzetum, 
qui  terminal  de  uno  latore  fluvio  Walabro. 

1 EMANATORIUM,  Fons.  Gali.  Fontaine, 
sie  dietus  ab  Emanare,  Couler.  Meister- 
linus  Hist.  Rerum  Noriberg.  apud  Lude- 
wig.  tom.  8.  pag.  84  :  Aquaaductum  porro 
Conaulea  a  longe  per  navalia  aubterraneà 
introduxerunt,  hincindeque  per  civitatem 
loda  opportunia,  tam  ad  uaum  incolia, 
quam  prò  omatu,  Emanatoria  fecerunt. 

EMANGARE,  [Mutilare.]  Vide  Mancua. 

EMANGEPS,  Famulua  a  aervitute  libera- 
tua.  GÌ.  Isid. 

EMANGIPARE,  A  servi  tute  liberare. 
Saxo  Grammatieus  lib.  6:  Supervenit 
aliua...  qui  prioria  exemplo  conaitionem 
fateri  juaauaf  ancillam  ae  cujuadam  in 
matrimonio  habere  ,  ejuaque  domino 
Emancipandaa  conjuàia  gratia  ruaticum 
opua  dependere  teatabatur. 

Emancipare,  Ab  obsidione  liberare. 
Sugerius  in  Ludovieo  VI.  eap.  7  :  Ipae 
vero  manu  potenti  diaruptia  et  defoaaia 
drcumquaque  omnibua  municipiiay  Acu- 
tummontem  Emancipavit,  et  tam  armia 

Suam  victualibua  eorum  aophiamata  deno- 
ana,  eopioaum  reddidit. 
1.  EMANGIPATIO,  Cujus  apud  nostros 
ea  erat  formula,  qusBhabetur  in  Regesto 
Feodor.  Burgundisd  2.  part.  fol.  211  :  Noa 
Hugo,  Dux  Burgundiaa,  not.  fae.  praaaen' 
tea  litteraa  inapecturia,  quod  in  noatra 
praaaentia  apectaliter  eonatitutua  propter 
noe  R/obertua  Milea  filiua  noater  petiit 


Emaneipari  a  nobia,  aeu  liberari  a  patria 
poteatcUe.  Noa  vero  videntea  et  atlendentee 
iftaiua  Roberti  conaenaum  et  voluntatem 
circa  Emancipationem  habendam  et  dan^ 
dam  a  nobia,  mutuo  conaenau  interve- 
niente ex  parte  noatra  et  ex  parte  didti 
Roberti  ipaam  praaaentem  Emancipatio- 
nem acceptantem  le^itime  Emancipamua 
a  aacria,  aeu  a  patria  poteatate.  In  cujua 
teatimonium  prasaenti  EmancipcUioni  ad 
requieitionem  dicti  Roberti  aigillum  noa- 
trum  duximue  apponendum.  Dat.  die 
SabboUhipoat  Featum  B.  Lue»  EvangO" 
liataa,  ann.  D.  1272.  [In  Historia  Dalphi- 
nali  tom.  2.  pag.  84.  legimus,  Humber» 
tum  Delpbinum  anno  1297.  Ind.  xi.  ter- 
tio  Nonas  Febr.  eoram  Guillelmo  de 
Ruino  Offleiali  Curias  Gratianopoli 
eonstitutum,  Hugonem  filium  emanci* 
passe  eum  capiendo  per  manum,  dando 
eidem  Eugeni  et  concedendo  liberam  auo» 
toritatem^  et  etiam  poteatatem  atandi  in 
judieio;mutuum  accipiendi,  teatamefUum^ 
codicilloa,  aeu  ultimam  voluntatem  fa» 
dendi,  et  eujualibet  contractua  inhiendi, 
et  generaliter  omnia  alia  faciendi,  qtua 
qutlibet  paterfamilias,  et  aui  juria  cona" 
titutua,  faeere  poteat  vel  debet,  etc]  Exs- 
tant  ali8B  emaneipationis  formuias  in 
tom.  8.  Spieìlegii  Aeheriani  pag.  268.  et 
apud  Rolìandinum  in  Summa  Notariae 
eap.  7.  Rub.  5. 

^  Formulam  emaneipationis  recentio* 
rem  subjicio  ex  Tabul.  S.  Viet.  Massil. 
ann.  1400  :  Antoniua  Maaarati,  filiua  Ja- 
cabi,  in  praaaentia  judida  alteriua  curiar 
rum  Maaailiae,  praeaente  ibidem  patre  auo, 
fleoàa  genibua  rogavtt  inatanter  et  requiai- 
vit  humiliter  et  devote  dictum  Jacobum 
pcUrem  auum,  ut  piacerei  eum  emand-' 
pare  et  a  aua  poteatate  liberare.  Qui  qìU" 
dem  Jacobua,  audUa  requiaitione  praadida 
dicti  Antonii  filii  au%,  ipaum  continuo 
Emandpavit,  et  a  aacria  auia  et  a  aua 
propria  poteatate  dimiait,  relaocavit  ipaum 
Antonium  filium  auum,  juria  et  patrem- 
familiaa  fedi,  acdpiena  eum  per  manum 
dextram,  coram  ipao  judice  et  me  notorio 
ac  teatibua.  liberavit  ipaum  a  manu  aua 
atque  a  aua  propria  poteatate,  cUina,  con- 
eedena,  etc.  Adde  Formulas  MSS.  ex  Cod. 
reg.  7657.  fol.  2.  r».  [<»  Vide  Grìmm.  An- 
tiq.  JuriB  German.  pag.  462.  et  Mitter» 
maier.  Prine.  Jur.  German.  i  872.] 

^SS^  Cum  autem  hujuseemodi  eman- 
eipationes  solummodo  fieri  solerent,  pe- 
tenti bus  filiis,  si  praB  minori  astate  hanc 
Sostulare  non  posset  puer  emaneipan- 
us,  tum  eonsensus  Regis  requirebatur 
Juxta  Legem  Jubemus5.  Cod.  de  Eman- 
eip.  lib.  8.  tit.  49.  quod  observatum 
legimus  in  emaneipatione  Ludovici 
septennis  fllii  natu  m^oris  Caroli  Comi- 
tis  Valesii  ann.  1825.  Kìus  emaneipatio- 
nis formulam  a  Carolo  IV.  Frane.  Rege 
datam  exhibent  Acherius  Spieil.  tom.  8. 

gag.  266.  et  de  Lauriere  in  suo  Juris 
ralliei  Glossario.  Videsis  etiam  Gonsue- 
tud.  Pictav.  art.  811.  et  Britan.  art.  526. 
;S^  Sed  non  una  haee  erat  eman- 
eipationis causa  vel  ratio.  Fiebat  etiam 
per  liberorum  eonjugium,  et  domi- 
cilium  a  paterna  domo  separatum  : 
quod  etiamnum  statuitur  in  Consuet. 
Pictav.  art.  812.  Engolism.  art.  120. 
Britan. art.  527.  Santon.  art.  2.  Rupell.  art. 
2.  Juxta  quasdam  alias  Consuetud.  ad 
emancipationem  satis  est,  ut  liberi,  vi- 
dentibus  ac  seientibus  parentibus,  pro- 
prium  habeantdomieilium.  Vide  Consue- 
tud. Catalaun.  art.  7.  et  Rhem.  art.  7. 
quod  a^d  solos  pertinet  ignobiles.  non 
ad  nobtles  masculos  juxta  Consuetud. 
Piet.  art.  118.  Puellas  quod  speetat.  sive 
nobiles  sint,  sive  plebeisB,  parentum  Jure 


EMÀ 


EMA 


EMA 


251 


matrimonio  eximuntar  fiuntqae  marito- 
ram.  Pictav.  art.  814. 

^  Ea  erat  apud  Normannos  emanci- 
pationis  lez,  ut  fliius,  saltem  per  annum 
a  die,  QUO  sai  Jurls  factus  fuerat,  com- 
patandum»  In  domo  paterna  raanere 
non  posset.  Lit.  remiss.  ann.  1884.  in 
Reg.  124.  Ghartoph.  reg.  eh.  816  :  Regnaut 
de  lieux  émancipé  et  mis  hors  d*avecque$ 
$on  pere,  si  comma  l'en  a  accousiumé  à 
faire  au  pays  de  NormandiSf»,,  vint  de- 
verà sondU  petfi  pour  avoir  de  l'argent  à 
9oy  monter  et  armer,  et  ne  se  Ioga  ptu  en 
Vostel  de  sondit  pere ,  pour  cause  de 
l'émancipcuion  dessusdite,  qui  est  tele^ 
que  puis  que  un  homme  a  émandpé  son 
fUz  et  mis  hors  d'ave^ues  soy,  il  ne  le 
doit  recaeillier  ne  loaier  jusques  A  ce  que 
an  et  jour  soit  passe, 

SSV*  Emancipabantur  etiam  qui  ad 
Tigesimum  ntatis  annum  pervenerant. 
Rhem.  art.  6.  8.  Gatalaun.  art.  7.  8.  et 
Sedan.  5.  7.  et  in  quibusdam  provinciis 
liberi  omnes  mortua  matre  :  quod  ho- 
dieque  statuunt  Consuetudines  Montarg. 
cap.  7.  art.  8.  Vitriac.  art.  100. 148.  Cas- 
tri-Novi art.  184.  Oarnot.  art.  103.  Duro- 
cass.  art.  98.  Hnc  post  de  Lauriere  in 
Glossario  jam  laudato. 

39*  Neque  abs  re  futurum  est,  opinor, 
si  cum  eod.  CI.  Scriptore  observemus, 
non  eam  nuidem  fuisse  veterum  Fran- 
corum  in  nlios  potestatem,  ut  eos  pos- 
sent  interimere,  sed  tamen  penes  patrem 
fiifsse  filios  vendere,  si  necessitas  com- 
pellebat;  legimus  enim  Capitul.  llb.  6. 
cap.  4.  [^  ex  Exod.  cap.  21.  vers.  7.  et  8.]  : 
Si  quis  vendiderit  filiam  suam  in  famU' 
iam,  non  egredietur  sicut  ancUlts  exire 
consueverunt.  Si  plaeuit  domino  suo  cui 
vendita  est,  dimittat  eam  liberam,  et  ad 
alium  populum  non  licet  eam  vendere. 
Vide  Bdlctum  Pistense  cap.  84.  tit.  Co- 
dicis,  de  patribus  qui  tilios  distraxerunt, 
(4,  tì.)  et  Formulam  Andegav.  48.  [^  de 
Sanguinolento.1 

Wr  Non  sofum  autem  pater  apud 
antecessores  nostros,  verum  etiam  ma- 
ter  vendendorum  filiorum  1  ure  gaudebat, 
si  fldem  habemus  Auctori  VìUb  S.  Ju- 
niani  tom.  2.  Bibl.  MS.  Labbei  pag.  573  : 
Cumque  puer  velociter  jussa  explesset, 
renuntiavit  pcUri  dicens  :  Mulier  pauper^ 
cula  estf  cut  et  panis  defecit,  nec  unde 
emat  habet.  Quo  audito  jussit  eam  in 
eonspectu  suo  adstare,  hilari  vuUu  et 
paterno  affectu  interropans,  cur  tanto 
ejuUUu  fleret,  et  clamoribus  eum  inquiO' 
taret,  At  illa  respondit  :  Vere  Dei  famule 
et  Sacerdos^  scias  me  fame  periclitari  ; 
panis  deest,  emptio  nulla,  fames  quotidie 
mvalescit,  et  ecce  Tffresgnans  morior: 
quamobrem  tuam  adivi  clementiam,  ut  si 
mede  periculo  famis  eripueriSf  sim  libi 
perpetuo  ancilla,  et  filius  quem  utero 
gesto  servus  sempitemus,  quem  cum  enU' 
tnero  tuis  manioiu  et  jugiter  servire  ins- 
tituam.  Tantum  adiuva  me  ne  peream. 
Vide  Consuetud.  Vitriac.  art.  109.  et  148. 

Wr  Verum  prisca  Francorum  barba- 
rie, imperantlbus  tertia  stirpis  Regibus^ 
sensim  mitigata,  tam  leniter  tamque 
Indulgenter  filii  a  parentibus  habitl 
&tunt,utAccursius,  qui  ci  rea  annum  1200. 
florebat,  dicat  ad  tit.  Institut.  de  patria 
potestate  (1,  9.)  :  Aliss  vero  gentes  quss- 
dam  ut  servos  tenent  filios^  ut  Sciavi,  aZt« 
ut  prorsus  Absolutos,  ut  Franciqenas,  etc. 
Hinc  colligunt  quidam,  nullum  tunc 
temporis  in  Francia  Jus  fuisse  patrum 
In  fllios;  at  conjecturam  explodunttum 
Consuet.  Vitriac.  art.  100.  Rhem.  art.  6. 
et  7.  Montarg.  cap.  7.  art.  2.  Borbon. 
art.  168.  Pictav.  art.  816.  Cataiaun.  art. 
7.  Sedan.  art.  5.  Carnot.  art.  108.  Castri- 


Novi  art.  183.  Blturic.  tit.  1.  art.  8.  Bri- 
tan.  art.  498.  quaB  paternum  Jus  agnos- 
cunt  omnes,  tum  etiam  nostri  veteres 
Practici.  Auctor  magni  Franci®  Con- 
suetudinari!, qui  scribebat  anno  circlter 
1868.  ait  llb.  2.  cap.  40.  pag.  268.  desi- 
nente: Par  la  Coutume  notoire  de  la 
Prevale  et  Vicomté  de  Paris,  laez  ou  don 
qui  n'est  point  cause,  laissé  ou  donne  à 
aucun  enfant  étant  en  la  puissance  du 
pere,  est  propre  acquest  au  pere  et  mere, 
en  la  garde  de  qui  il  est,  voire  encore  «'ii 
1/  a  cause,  et  lodile  cesse,  Adde  pag.  264. 
265.  et  des  Mares  Decis.  248.  Idem  patrium 
Jus  piane  conflrmant  Emancipatoriss  Ut- 
terse  tum  iam  memorata,  cum  alia 
plures  in  Hlstoriis  famiiiarum  illustrium 
relat».  Vide  Hist.  Oasteilionis  ad  Matro- 
nam  pag.  180.  Probat.  et  Perardum  in 
Burgundicis  pag.  521. 

^  PaternsB  potestatis  haud  modica 
depravatio  aliquando  invaluit,  cum  sci- 
iicet  patres  filios,  necdum  etiam  natos, 
clero  vel  monachatui  manciparent.  Vide 
infra  in  Obkuil. 

2.  EMANGIPATIO,  in  Monasteriis  dici- 
tur,  cum  monachus  ad  aliauam  digni- 
tatem  promovetur,  et  eo  ipso  ab  obe- 
dientia  Superioris  eximitur.  S.  Bernar- 
dus  Epist.  87  :  Promotio  Abbatis,  Eman-' 
eipatio  pia  est.  Idem  Epist.  252  :  Quasi.., 
Emancipatio  filii  ad  uapitulum,  et  non 
potius  ad  solum  spectet  Abbatem.  Rad. 
de  Diceto  ann.  1179  :  Rogerus  a  Collegio 
sancite  Trinitatis  ad  supradicti  loci  curam 
in  Abbatem  assumptus  ab  Alexandre  PP. 
5.  Kal.  Febr.  Tusculani  benedictionem,  et 
in  signum  Emancipationis  indultss  mi- 
tram,  annulum,  ehirothecas  cu:cepit.  Chro- 
nicon  Mauriniacense  lib.  8.  de  Macario 
Cluniaciensi  Monache  electo  in  Abbatem 
Mauriniacense m  :  Prsslibatos  itaque 
Monachos  Cluniacum  mxttimus,  et  ut  ab 
Abbate  lod  illius  Macarium  a  jugo  obe- 
dientiss  absolvi  et  Emancipari  postulent, 
intimamus.  Infra  :  Asserens,  se  nunquam 
ei  benedictionis  consuetudinem  impen^ 
surum,  nisi  plenius  a  jugo  obedientiss 
cognosceret  absolutum. 

Em\ngipa.tori£  LiterìE  ,  qua  ab 
Abbate  in  eum  finem  Monache  electo 
dantur,  in  eodem  Chronico  Maurinia- 
censi  :  Literc^  Emancipatorias  postulanti 
(Archiepiscopo  Senonensi)  ostendunt, 
etc.  Ex  quibus  conflcitur  ad  hoc,  ut 
Monachus  in  Abbatem  alterius  Monas- 
terli  electus  benedicatur,  necesse  fuisse, 
^lt  emanciparetur  a  suo  Abbate,  tametsl 
ipsa  promotione  emanciparetur  ;  quod 
prseterea  docent  sequentia,  descripta  ex 
Polyptycho  Monasterii  S.  Remigli 
Remensis  :  Anno  ab  Incarnatione 
1097.  postquam  de  Galliis  Urbanus  PP. 
Romam  redierat,  misit  litteras  Manassi 
Remensi  Episcopo,  non  priori  simoniaco 
deposito,  sed  successori  M.  catholico,  oro 
Roberto  Abbate  S.  Remigii,  qui  Monachus 
fuerat  S.  Martini  majoris  Monasterii,  in 
quem  dUecesani  Episcopi  Remensis  Eccle- 
siss  presjudicium  fecerant,  dicentes,  eum 
de  judicio  etjuslitia  Abbatis  sui  pendere, 
et  ejus  obeaientisB  et  discipUnss  subesse 
debere,  et  de  eo  in  Capitulo  suo,  sicut  de 
Moncuiho  suo  tractare,  quod  his  verbis 
cassavit  Romana  Ecclesia,  et  Romanss 
Sedis  Apostolicus  :  Urbanus  Episoopus 
servus  servorum  Dei,  venerabili  Fratn  M. 
Remensi  Archiepiscopo  salutem  et  Apos- 
tolicam  benedictionem.  Abbcttis  S,  Remi- 
ga causa  in  prmsentia  nostra  et  Confra- 
trum  nostrorum  Episcoporum  et  Cardino- 
lium  diligentiori  discussa  est  inquisitione 
et  ad  hunc  tandem  finem  perducta,  judi- 
cium  Episcoporum  prolatum  super  eum 
cum  hoc  ratione  reprobatum  noveris,  quia 


postquam  fiUus  a  patte  Emaneipatus  est, 
sub  curam  et  cUtminationem  patrie  redire 
districtione  legum  noncogitur,  nisi  sponte 
ipse  rogavei^.  Promotionem  enim  Abbatis 
Èmancipationem  cwcipimus,  et  ideo  sub 
j^otestatem    Abbatte    redire  non   debere 
judicamus,    Exstat   formula  alla  eJus- 
modi  emancipationis  apud  Jacob.  Peti- 
tum  post   Pcenitentiale  Theodori  pag. 
148.  vide  Petrum  Blesens.  Epist.  90.   et 
S.    Anselmum    Cantuariensem    lib.   2. 
Eoist.  42.  52.  lib.  8.  Epist.  82.  189.  Quln- 
euam  si  Abbas  ipse  ad  majorem  dignl- 
tatem  v.  g.  Episcopalem  proveheretur, 
totius  Conventus  consensus  requireba- 
tur,  ut  ex  S.  Anselmi  lib.  8.  Epist.  6.  7. 
8.  col  ligi  tur.  Vide  ViUm  Aidrici  Epis- 
copi Cenoman.  num.  54.  65. 

^  Emangipatio  ganonigorum  dice- 
batur  actus  quo  a  Scholastici  potestate 
juniores  canonici  emancipati,  in  capitu- 
lumetchorum  solemni  more  deduceoan- 
tur.  Vide  Statuta  Ecclesias  Binguensis 
ap.  Wiirdtwein.  Subsid.  Diplom.  tom.  1. 
pag.  175.  sqq.  et  Mindensis  tom.  10.  pag. 
141.  ubi  hsBc  :  Dum  Canonicus...  eman" 
cipari  desiderai...  de  mane  hora  capituli 
per  seholasticum  vel  ejus  vices  tenentem 
decano  et  capitulo  presentabitur,  et  inqui- 
ratur  de  liiteroturss  suffidentio,  de  uh" 
nettate  personss  et  habilitate  ejus  ad 
Emancipationis  actum  legitime  subeun» 
dum  et  de  aliis  circumstantiis  opportu- 
nis  ;  ex  tunc  per  decanam  in  loco  claus^ 
trali  ad  hoc  ut  moris  est  debite  locabitur 
seu  reponetur,  ibidem  die  oc  nocte  conti- 
nuis  usque  od  horam  capituli  diei  imme- 
dÌ€Ue  subsequentis  permansurus  nec  a 
clauetro  interim  recessurus  ;  qui  tunc  ea- 
dem  hora  primo  prostratus  emancipabitur 
sive  a  primis  scolts  eripietur  per  decanum, 
et  eodem  contextu  et  hora  deferetur  ei- 
dem juramentum  etjurabit  statuta,  etc, 
Sed  quia  alia  consuetudo  de  servitio  per 
canonicos  sic  emancipatos  tempore  eman 
cipationis  dudum  observata,  videlicet 
quod  talis  canonicus  expensas  praves  et 
inutiles  circa  effrenatam  muUttudinem 
hospitum  quos  ad  prandium  tamquam 
conviver  invitare  consueverat,  propter 
quod  multis  debitorum  oneribus  gravaba" 
tur,  etc...  quam  consuetudinem  reputa- 
mus  abrogare...  duximus  stalueStdum 
quod  ad  armarium  ecclesim  5.  marcas... 
ad  fabricam  ecclesiss  totidem  et  ad  struc- 
turas  et  reparaciones  et  emendas  edifi- 
ciorum  claustri  2.  marcas  provisoribus  ad 
hujus  officia  deputatis  ante  ereptionem 
ipsius  canonici  de  carcere  in  parata  pe- 
cunia expedire  et  solvere  teneatur,  etc. 
Vide  Scholasticus. 

8.  EMANGIPATIO  etiam  dicitur  de  Or- 
dinibus  religiosis,  qui  ab  Ordinariorum 
Jurisdictioneexempti,  Sedi  Apostolica 
nullo  medio  subjiciuntur.  apud  Jean. 
Sarisberiensem  lib.  7.  Policrat.  cap  19. 
ubi  in  ejusmodi  emancipatos  gravius 
invehitur. 

EMANGIPATIO  Monasterii,  Exemptio 
a  Jurisdictione  Ordinarli.  Vita  B.  Hel- 
demari  Eremitas  cap.  5  :  Paschalem  Po- 
pam  super  Eìnancipatione  sui  coemiterii 
sollicitat,  et  quod  petit  impetrai.  Vide 
Barthol.  Fìzen.  in  Uist.  Leodiensi  pag. 
865   t  16. 

4.  EMANGIPATIO,  Disvestitio,  traditio. 
Charta  Wiboldi  veteris  Corbeiae  Abba- 
tis ann.  1152.  in  Monu mentis  Paderbor- 
nensib.  pag.  105  :  Cujus  possessioni s 
empiee  a  prssdicto  venerabili  Episcopo 
legitimam  per  hssc  scripta  Emancipatuh' 
nem  facientes,  etc.  Ita  usurpant  Acta  S. 
Forannani  Abbatis  Walciodorensis 
ann.  15. 

«  5.  EMANGIPATIO,  f.  prò  Mancipatio, 


252 


EMA 


EMB 


EMB 


Àddictio.  Stat.  crimln.  SaonsB  cap.  87. 
pag.  78  :  Si  quia  eorum  cantra  inhabitio- 
nem  {ìnhìbìilonem)  prtesentem  prasaump- 
seni  quandociinque  postea  ftd  civilatem 
Saon»  vel  districlum  (redire)  et  capi  pò- 
terit  atu  haberi  j>er  magistratwn  praRotic- 
tum,  teneatur  ipae  magiatratua  ipaum 
talem  itet*um  expellere,  eum  etiam  pu- 
ntando uaque  ad  Emancipationem  tri- 
remnium  (sic)  per  trea  annos. 

0  EMENDAMENTUM.  Vide  infra  Emen- 
damentum  4. 

EMANERE,  Extra  domum  manere^  va- 
ffarl,  peregrtnari.  [Papias  in  Codice  Bi- 
turic.  :  Emanerej  Excubare.]  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  'ExxoiT&.  Émaneo,  Emanet,  àia\ki' 
vei,  ico(vvuxe\3ei.  GIoss.  Lai.  :  Grsec.  Eman- 
aio  icawuxi^6c.  Emensionea.  exxotTiaiioJ, 
aic6xoctoi.  Vide  Cujacium  lib.  6.  Obser- 
vat.  cap.  26. 

Emansores,  in  GIoss.  Lat.  Gr.  :  'Ani- 
xotToi,  XT}<rrat.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'E^cóxoi- 
Toc,  Emanaor,  [Qui  diu  vagatua  ad  caatra 
regreditur,  Modestino  leg.  8.  S  2.  Dig. 
de  re  milit.  (49,  16.)]  Petrus  Blesens. 
Ep.  143.  de  Monachis  vagis  :  Tranafugm 
et  Emanaorea  a  clauatro  effrmnea,  vciai  et 
Sarabaitas.  Gontra,  Manaorea,  qui  domi 
manenti  resident.  Vita  S.  Tneodardi 
Arciiiepisc.  Narbon.  apudCatellumpag. 
757  :  Sive  Manaor,  aive  idem  eaaet  viator. 

1  EMANITAS,  Immanitas,  crudelitas. 
Privilegium  Agiradi  Carnot.  Episc.  ann. 
696.  apud  Felibianum  Hist.  San-Dionys. 
pag.  XVII  :  Secundum  atatuta  cationum 
de  objecto  Emanitatia  crimene  feriatur, 

^  ÉMANITATUS,  prò  Emanatua,  prò- 
mulgatus.  Stat.  Freder.  Traject.  episc. 
ann.  1318.  in  Batav.  sacr.  pa^.  180.  col. 
1  :  Sdendum  qtwdy  tam  decani  chriatia- 
nitatia  qtiam  prouiaorea,  eccleaiarum  reC" 
torea  decretalea  libri  aeptimi  noviter  Ema- 
nitataaj  quaa  nobia  hic  aatantibua,  cum 
ea  qua  decet  reverentia,  ptiblicamua, 

1  EMANO.  De  sanctitate  Glastoniensis 
Ecclesia^  tom.  1.  Monastici  Anglic.  pag. 
7.  col.  2  :  Si  quia  Emano  aliqxwd  auti fi- 
cium  juxta  locaaaety  quod  ab  umbratione 
aua  lucem  impediret  Eccleaias^  atatim  pa- 
tuit  ruinas.  Pro  Emano  puto  legenda m 
e  vicino.  Utriusque  persimi lis  era t  scrip- 
tura  in  antiquls  libris,  ubi  neque  voces 
separabantur,  neque  litteras  i  punctum 
superponebatur,  adeo  ut  faclllime  labi 
potuerlt  lector  minus  attentus. 

1  EMANSOR.  Vide  Emanere. 

^  EMARGITAS,  [Emarceo.  Gloss.  ms. 
Bibl.  Nat.  n«  7642.) 

EMARGUARE,  Marcidum  reddere,  fa- 
cere.  Stephanus  Eddius  in  S.  Wilfrido 
cap.  62  :  Credo  enim  indubitata  fide, 
hanc  meam  manum  incurvatami  et  bra^ 
chium  longo  tempore  Etnarcuatum,  in  eo 
lavacro  per  aancti  audoria  commixtionem, 
Beo  volentCj  poaae  aanari. 

EMARGUM,  Gallls  veteribuSi  vitis  ge- 
nus  mediocris  vini.  Golumella  lib.  8. 
cap.  2. 

o  EMAS,  La  profondita,  in  Glossar. 
Lat.  lui.  MS. 

EMASGULARE,  Enervare,  debilitare, 
caatrare.  Jo.  de  Janua.  [Utitur  Apuleius 
Met.  7.  ut  et  voce  Emaaculator  Apol. 
pag.  321.  prò  Sodomita,  àpoEvoxo^Tt);.] 

«>  EMATHOIGA.  Richer.  lib.  8.  cap.  5  : 
Rex.,.  pedeatri  lapau  decidena,  multo 
epatia  dolore  vexatua  eat.  Nam  quia  in 
epate  aanguinia  aedem  jahiaici  perhibent, 
ea  aedo  concuaaa,  aanguis  in  Emathoicam 
redundavit.  Cui  aanguia  copioaua  per  na^ 
rea  et  gulam  diffluebat.  Forte  prò 
Emarhoiaam  a  Af|iopSoU»  Sanguinisefnu- 
vium  scripta  aut  a  AlfiatiTtc,  Vena  san- 
guinaria, derivata  vox. 

T  EHATIO.  Gbarta  Fundationls  Trisa- 


§11  Ord.  Gisterc.  Inter  Instrum.  tom.  2. 
ali.  Ghrlst.  col.  422  :  Prasterea  dedit 
eiadem  Monachia  aliaa  terraa,  quaa  ab 
alila,  tam  per  Emationem,  quam  per 
Emptionem  eia  acqiiiaivit,  An  prò  Cambi- 
tio,  Permutatio,  Gali.  Echange  f 

\  EMATRIUM,  Moneta  minutior,  ut 
viaetur.  Gregor.  Monach.  in  Ghronlco 
Farfensi,  apud  Murator.  tom.  2.  part. 
2.  col.  421  :  De  caaale  Nictonia  Carod 
cum  aula  conaortibua  denarii  xxii.  et  x. 
Ematria, 

:^  EMATURO,  [Maturare,  maturum  fa- 
eio.  Eumen.  Gratiar.  act.  ad  Conatantin. 
10.  Ver  fruges  elicit,  calor  Ematurat.] 

I  EMAUDuS,  Gali.  Email,  Ital.  Smalto, 
Encaustum.  Inventar.  Ecclesise  Anic. 
ann.  1444  :  Item  duo  taaaelli  argenti  prò 
cappia  ponderia  xii.  unciarum  et  dimiaiaa, 
quorum  unua  eat  quadratua  ad  modum 
voraginia,  cum  uno  Emaudo  cadrato,  et 
in  guatuor  cornibua  quatuor  lapidea.  Sunt 
QUI  hanc  vocem  deducunt  ab  Hebrseo 
Haamal,  quod  bis  legitur  apud  Eze- 
chielem,  quodque  EUctrum  vertit  S. 
Hieronymus. 

j  EMAX,  Tenuia,  macer  ;  vel  qui  amai 
altquid  emere.  Papias.  Posteriori  slgni- 
ficatu  Latinis  haud  ignotum.  GIoss. 
Lat.  Gali.  :  Emax,  Achetable. 

EMBADIA  Forma.  Anonymus  Groma- 
ticus  :  Termini  9i  duo  in  unum  fuerint, 
Embadiam  (ormam  oatendunt  :  ai  autem 
ambo  quadri  fuerint,  naturaletn  lapidem 
in  15.  pedea  oatendunt,  etc.  'E|ji6dc6ia  et 
ì[\i6oLxaL  GrsBCis  dicuntur  t»  t&v  àvfip&v 
ùicodmaTa,  ut  est  apud  Varinum. 

^  Adde  ex  Animadv.  D.  Falconnet  : 
Embadon,  Area  circuii,  apud  Auct. 
Geomet.  et  Gromat.  vulgatum  ab  Andr. 
Schott.  Inter  Auct.  Rei  agrar.  edit.  a 
Gcesio  sub  tit.  Ordinea  finttionum  pag. 
247.  In  Varino  scribi  tur  :  'E{x6ac>  -cà  g«o- 
SiQftaTa  àvdpeta.  Embaa,  adia,  ì\ìJSólq,  CO- 
thurnus,  in  Lex.  Martin. 

^  EMBALMATA,  Alexandro  cajntulo  de 
Reumatiamo  venirla,  aunt  intinctionea  aeu 
aalaamenta  in  quibua  moraelli  contingunt. 
Glossar,  medie.  Simon.  Januens.  ex  God. 
reg.  6959. 

^  EMBAR,  [Impatiens.  Dief.] 

^  EMBARIGlA.  Stat.  Guil.  archiep.pro 
universit.  Tolos.  ex  God.  reg.  4222.  lol. 
68.  v«  :  Cum,.»  inatitorea  èeu  atationarii 
hujua  atudii,  per  quoa  deberet  pandi  et 
aperiri  major  copia  librorum,  et  fori  Em- 
baricia  cartatiam  librorum  et  raritatem^ 
inducant.  Ubi  fortassis  legendum,  Exu- 
berantia,    preti!    scilicet  immodera  tio. 

^  EMBASIS,  FBalneaB.  Gloss.  Gyril.] 

1  EMBASSATOR,  Legatus,  Gali.  Ambaa- 
aadeur.  Legitur  apud  Rymerum  tom.  8. 
pag.  703.  col.  1.  Vide  Ambaacia. 

o  EMBAXARIA,  Legatio,  mandata  rei 
cujuscumque  faciendae  alieni  cura,  pro- 
vincia, Gali.  Commiaaion.  Stat.  Avenion. 
ann.  1243.  cap.  21.  ex  God.  reg.  4659  : 
StoUuimua  quod  in  Embaxariia  nullua 
mittatur,  ntai  aemel  in  anno  ;  et  intélli- 
gimua  Embaxariam,  ai  extra  jacuerit  per 
noctem.  Hi  ne 

«  EMBAZATOR,  Embaxiator,  Hisp. 
Embaxador,  Legatus,  ibid.  cap.  2  :  Ar- 
bitrio conaulum^  omnium  vel  praBaentium 
relinquatur  utrum  ipai  iverint  vel  miae- 
rint  Etnbaxatorea  oro  facto  communia, 
et  poaaint  mittere  Embaxatorea  longe  per 
duaa  dietaa,  Llt.  ann.  1357.  Inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  186.  col.  1  :  De 
bona  intentione,  quam  erga  clvitatem 
noatram  atque  Embaxatorea  noatroa  vobia 
pridem  miaaoa,  etc.  Instr.  ann.  1884.  In- 
ter Probat.  tom.  8.  ejusd.  Hist.  pag.  70. 
col.  2  :  Cum  ipai  legati..,  ad  ipaum  dom. 
noatrum  regem  accederent,..,  gentea  baa^ 


tardi  Caylarii,.,  dictoa  Emhaxiatorea  in- 
ter  Luneltum  et  Montempeaaulanum 
morti  inhumaniter  tradiderunt.  Embaia- 
aeur,  in  Lit.  ann.  1407.  tom.  9.  Ordinai, 
reg.  Frane,  pag.  297.  et  Embaxadeur,  in 
aliis  Lit.  ejusd.  an.  ibid.  pag.  810.  Vide 
Embaaaator  et  infra  Imbaxtator. 

j  EMBAXATURA,  Legatio,  lUl.  Am- 
berciata.  Gali.  Ambctaaada.  Occurrit 
apud  Sebast.  Fanton.  Histor.  Avenion. 
tom.  2.  pag.  110.  in  Gbarta  ann.  1251. 

1   EMBAYSARIA,  EMBAYftATORlA,    Ea- 

dem  notione,  in  Statutis  Arelat.  MSS.  art. 
76.  Embayaaaria,  in  Gonventione  Garoli 
Gomitis  Andegav.  et  ProvinciaB  com 
Arelatensibus  ann.  1261.  e  MS.  D.  Bru- 
net  fol.  58.  verso. 

j    EfifBAYSATOR,     EMBATSSATOR,     Ut 

Embaaaator,  in  iisdem  Statutis  art.  76. 
et  78. 

EMBDOLA.  Idola.  Papias.  [In  Amalthea 
legitur  Emaola.] 

^  EMDOLA,  Gonsilium,  molitio,  mili- 
taris  expedi  tio.  ut  videtur.  Gali.  Enire- 

fì*iae.  Gnarta  ann.  1294.  ex  Reg.  comit. 
'uxens.  :  A  generali  et  felici  expeditione 
vel  Embela  principia  et  domini  regia 
Franciae,  auoa  prò  deffenaione  regni  aui, 
in  quo  publica  veraatur  utilitaa,  poaait  vài 
debeat  excuaari.  Vide  infra  Empreaia. 

^  EMBLA,  Equus  sarcinarius,  sic  die- 
tus  ab  Embola,  Transvectlo  mercium. 
Leges  Palatinffi  Jacob!  II.  Regis  Majo- 
rlc.  Inter  Acta  SS.  Junii  tom.  8.  pag. 
xxvi  :  Unum  praaeaae  Subzemblerio  et 
Embleriia  noatria  volumua,  qui  Emble- 
riua  major  debeat  nuncupari  et  de  noatiia 
Emblia  ait  aolicitua.  Pluries  ibid.  occur- 
rit Zembla,  eadem  notione,  t,  ut  vide- 
tur,  addito  euphoniaa  causa.  [^  Ambia* 
dor  cavali,  Gatal onice  Gradarius,  tolu- 
tarius  equus.  Gallice  Cheval  qui  va  Vam- 
ble.  Vide  Forcelllnum  in  Ambulatura  et 
infra  Equua  Ambulatoriua,] 

EMBLASMA,  prò  Emblema.  Testamen- 
tum  Perpetui  Episcopi  Turonensis  :  Ju- 
liaa  Perpetuaa  Crucem  parvam  ex  Em- 
blaamate,  in  qua  aunt  de  reliquiia  Do^ 
mini,  do,  lego, 

EMBLEMA,  ex  Gr.  ir(i6XT]|ta,  quod  operi 
cuìpiam  adjicitur  omatus  gratia,  Opus 
tessei latunK  musivum,  etc.  Eminena 
aculptura,  Joanni  de  Janua  dici  tur.  Pa- 
pias :  Emblema,  auperabundantia,  vel 
obacuritaa,  quod  celatur.  Gloss.  Lat. 
Gali.  :  Emblema,  aculture  apparente,  or- 
nement  de  vaiaaeaiuc,  Dudo  lib.  8.  de 
Morib.  Normannor.  pag.  90  :  Supetlec- 
tilium  ubertate  locuplea,  rerumque  om- 
nium  Emblemate  divea.  Fortunatus  lib. 
2.  de  Vita  S.  Martini  : 

Emblama,  geauna,  lapis,  toreumata,  Uuin,  CUema. 

Rabanus  apud  Browerum  Antiq.  Fuld. 
lib.  2.  cap.  10  : 

Bcoa  Gnids  licnom,  qao  Chrittoi  ueela  bettit, 
Emblmnale  inausttm  an  tenet  iita  Crada. 

Ubi,  Ut  et  apud  Fortunatum,  secunda 
corripitur.  vita  S.  Sor!  Eremita  n.  6  : 
S.  Jtfar/ym  mauaoleum  opere  polumito, 
auro  gemmisque  miro  conatruxit  ÉmblC' 
mate,  f**  Vide  Forcellinum.l 

^  EmBLERIUS,  Gui  cura  jumentorum 
sarcinariorum  est  commlssa.  Vide  Em- 
bla. 

1.  EMBOLA,  Transvectlo  mercium, 
quaa  in  navim  injiciuntur.  Felix  Embola, 
in  leg.  2.  G.  de  Navibus  non  excus.  lib. 
11.  tit.  4.  in  Nov.  Tbeodos.  de  Navib. 
ultra,  etc.  Alata  èiigoX^.  in  Edicto  Justi- 
niani  18.  cap.  4.  J  1.  ubi  sic  appellatur 
solemnis  et  annua  publicarum  apecierum 
tranavectio,  quae  ex  ^gypto  flebat  GPo- 
lim^  qu»  alias  aacra  Embola  dldtar  In 


EMB 


EMB 


EMB 


253 


leff*  10.  G.  de  Sacros.  £}ccl.  (1, 2.)  etNov. 
1&,  cap.  2.  est  enim  c|j.6oXi^  quidquìd 
eie  votOv  luSéiXhxaLi,  ut  observatum  a  Sai- 
masio  ad  Vopiscum  pag.  887.  [Ut  felix 
esaet  Embola  Romani  singulìs  annis 
apud  Ostiam  sacriflcium  ìnstituerant 
placandis  ventis  et  sedando  mari,  simi- 
liaque  sacrificia  habebant  prò  conser- 
vatlone  fructuum,florum,  etc.]  Thwroc- 
zius  in  Salomone  Rege  Hungar.  cap. 
49  :  Rex  igitur  et  gloriosi  Duces  fere  om- 
nibu9  pagania  irUerfectia^  et  omnibus 
Christianvt  a  captivitate  liberatis,  una 
cum  felice  Embola  totius  Hungariw,  eum 
triumpho  victorUe,  gaudentes  redierunt. 
Vide  Biazium  Ortizium  in  Itinerario 
Adriani  VI.  Papsd  n.  44.  pag.  460. 

IEmbolanus.  Vide  in  Embolus, 
2.  EMBOLA,  Alia  notione,  si  tamen 
mendum  non  est,  in  Gbarta  ann.  1272. 
Inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Occit.  col. 
S6  :  DicU,  sibi  videtur  jus  commune  esse 
domino  regi,  eum  in  ctdventum  regia 
majestatis  et  suss  felicis  EmboUe,  omnes, 
omnium  cessante  privilegio,  certatim  de" 
beant  occurrere,  et  ei  sua  ministeria  exhi- 
bere.  Quid  si  legatur,  et  sum  felicis 
sobolis  f 

1.  EMBOUS,  Embolum,  Embolim, 
Graecis  f|i£oXKr(t6c,  Additio,  additamen- 
tum,  proprie  autem  dicitur,  quod  Epis- 
tole jam  scriptsB  additar,  vel  quod  ex- 
tra prsBcipuam  illius  materiam  ad  cal- 
cem  rejicitur.  Chartam  insertitiam  vo- 
cant  Gentariatores  Magdeb.  alii  Post- 
scriptum.  Epistola  Paul!  PP.  ad  Pipinum 
Regem  :  In  Embolim  vero  direxU  nobis 
a  Deo  protecta  Excellentia  vestra  presfa- 
tum  vos  Desiderium  admonuisse,  Beges 
Neapolitanos  oc  Cajetanos  constringere, 
ob  restituenda  patrimonia  protectori  ves- 
troB.Petroy  etc.  Alia  Adriani  PP.  ad 
Garolum  M.  :  Emieit  noòis  Stephanus 
Neapolitanus  Episcopus  per  suos  apices,... 
in  qiUbus  Enwolum  posuit,  sianificans 
nabla  de  nefando  Adalgiso,  etc.  vide  tom. 
8.  Hist.  Frane,  pag.  717.  745.  747.  770. 
Baron.  n.  860.  num.  85.  etc. 

Embolim,  Eadem  notione,  apud  Leo- 
nem  III.  Epistoi.  5.  9. 

2.  EMBOLIS,  seu  Embolum,  apud 
Scriptores  Ecclesiasticos,  dicitur  pars 
Illa  oua  clauditur  Dominica  oratio 
Sed  libera  nos  a  malo,  quia,  ut  ait  S. 
Gyprianus  Serm.  6.  et  ex  eo  Amalarius 
lib.  8.  de  Eccl.  Offic.  cap.  29..  in  consum- 
miUione  orationis  venit  clausula,  univer- 
aaa  j)etitionea  et  preces  nostras  collecta 
brevitate  concludens.  Ordo  Bomanus  : 
Sequitur  in  altum  Prefatio  Dominici 
orationis,  et  Oratio  Dominica  cum  Em- 
boli sua,  in  qua  tres  articuli  orationis 
inveniuntur,  vide  Gard.  Bona  Lib.  2. 
Rerum  Litursic.  cap.  15.  n.  2. 

•  Pro  conclusione  cujusvis  officii  ec- 
clesiastici usurpar!  videtur,  in  Ritual. 
HS.  eccl.  Senon.  in  Goena  Dom.  fol.  70  : 
In  eo  vero  loco  ubi  solemus  uvaa  benedi- 
cere,  conaecratur  oleum  prò  infirmia  con^ 
cluditurque  conclusione.  Per  quem  hac 
omnia  semper  Domine  bona  creas.  etc. 
linde  inteUigimua  Embolum  eaae  aupra^ 
dtcti  officii. 

1  EHBOLISMALIS  Annus.  Gervasius 
Tilber.  Otiorum  Imperiai,  cap.  6  :  Eat 
ergo  annus  circumvolutio  aideì*um,  et  hic 
nunc  Lunaria  conatans  gcgliv.  diebus, 
nunc  Solaris  constans  ex  gcglxv.  et  qua- 
drante, scUicet  sex  horia.  Nunc  Bissextilis 
conatana  ex  cccLXVi.  diebus  ;  nunc  Em- 
boiiamalia,  %d  est,  Superexcreacena,  qui 
GOGLXXX.  dies  excedit,  habens  tredecim 
luncUiones.  Vide  mox  Emboliamus  1.  et 
supra  vocem  Annua  pag.  298. 

1.  EMBOUSMUS,  t\t6o\t<r\L6Q,  Saltus  lu- 


nsB  seu  superexcrescentia  anni  solaris 
super  lunarem,  [sive  ut  loquitur  Isidor. 
lib.  6.  Orig.  cap.  17  :  Super augmentum, 
eo  quo  expleat  numerum  annorum  com- 
munium  quibus  undecim  lunares  dies 
deesse  cernuntur,]  de  quo  praeter  Duran- 
dum  lib.  8.  cap.  10.  et  cseteros  Gompo- 
tistas,  sic  vetus  Godex  Victorinus  :  De 
primo  Embolismo.  Sunt  Epacta&  22.  in 
primo  anno  Embolismi,  tertio  in  og- 
doade.  Ideo  Luna  in  Kl.  Septemb.  et  uc- 
tob.  est  27.  in  Kl.  Novemb.  et  Decemb, 
29.  qusB  ipsorum  est  Luna  2.  qum  est 
prima  4.  Nonas  Decemb.  et  finitur  82.  Kl. 
Januar.  Embolismi  est.  Ipsa  autetn  Luna, 
quiB  est  prima  in  Kl.  Januar.  ipsiua  est, 
quam  30.  terminare  debea,  ai  auletn  bis- 
sextus  fuerit  in  ilio  anno  80.  sunt  4.  lu- 
nationes  aimul,  id  est  Embolismi  Januar, 
Februar.  Martii.  De  secundo  Embolismo. 
Secando  anno  Embolismi,  sexto  in  og- 
doade.sunt  Epactas  25.  et  est  Luna  in  Kl. 
Sept.  30.  qua  ipsius  est.  Luna  vero  qua 
est  prima  4.  Non.  Sept.  80.  in  Kl.  Octobr. 
Embolismi  est.  Luna  quoque  qua  est 
prima,  6.  Non.  Octobr.  et  3.  Kl.  Novembr, 
finitur  29.  Octobr,  est.  Ipsa  autem  qua 
secunda  in  Kl.  Novembr.  et  Decembr. 
habetur,  ipsorum  est  :  qua  vero  est  in  Kl. 
Januarii  4.  ipsius  est.  De  tertio  Embo- 
lismo. Sunt  Epacta  17.  tertio  anno  Embo- 
lismi, ultimo  m  ogdoade,  et  10.  est  Luna 
in  Kl.  Sept.  et  Octobr.  22.  in  Kl,  Novemb. 
et  Decembr.  24.  in  Kl.  Januar.  26.  in  Kl. 
Febr.  27.  in  Kl.  Martii  26.  in  Kl.  Aprii,  et 
Maii,  27.  in  Kl.  Junii  et  Julii,  29.  in  Kl. 
Augusti  prima,  in  Kl.  Septemor.  8.  Vnam 
atatem  Luna  in  Kl.  Aprii,  et  Maii  non 
invenies  Epactas  et  regulares,  ideo  quod 
Luna,  qua  2.  Non.  Martii  est  prima,  et 
in  Kl.  Aprii.  27.  ut  supra  dicium  est,  et 
2.  Non.  Aprii.  80.  Embolismi  est,  Luna- 
tio,  qua  prima  cognoscitur  esse  in  Non. 
Aprtl.  Aprilis  eat  et  Paschalis,  qua  80.  in 
14.  Kal.  Aprii,  terminatur.  Ida  autem 
qua  primu  est  4.  Non.  Maii,  et  4.  Non. 
Junii  estj  80.  Maii  est.  Ita  autem  qua  6. 
Non.  julii  est,  1.  et  2.  Kl.  Aug.  80.  Julii 
Luna  est  :  qua  vero  prima  in  Kl.  Augusti 
est,  in  Kl.  vero  Sept.  4.  aicut  ordo  postu- 
lai. Nam  si  non  esset  una  atas  Luna  in 
Kl.  Aprii,  et  Maii,  non  14.  sed  15.  Luna 
evenerit  in  Paschali  termino,  qui  est  14. 
Kl.  Maii,  et  fieret  error  in  Pascha^  sive 
in  Kl.  menaium.  De  quarto  Embolismo. 
Sunt  in  4.  anno  Embolismi,  8.  in  Ende- 
cade,  Epacta  20.  estque  Luna  in  Kl.  Sept. 
et  Octobr.  25.  in  Kl.  Nov.  et  Decembr.  27. 
qua  ipsorum  èst  Lunatio,qua  2.  Nov. 
becemb.  notatur  pnma,  et  29.  in  Kl.  Jan. 
et  29.  Non.  ipsius  Embolismi  est.  Illa  quo- 
que gius  prima  in  Non.  Januar.  et  80.  in 
kl.  Febr.  Januarii  est.  Et  ipsa  qua  in- 
choatur  1.  4.  Non  Febr.  et  6.  Non.  Mart. 
29.  Febr.  est.  Luna  itaque  qua  prima 
est  5.  Non.  Mart.  et  m  Kl.  Aprtl.  80. 
Martii  est.  Ipsa  qua  est  1.  4.  Non.  Aprii. 
Aprilis  est,  nec  non  et  ipsa,  qua  prima 
est  Kl.  Maii,  Maii  est.  Si  bissextus  evene- 
rit 4.  Luna  80.  erit  idem  Emboliami  Ja- 
nuar. Mart.  Febr.  De  quinto  Emboliamo. 
Sunt  in  5.  anno  Embolismi,  6.  in  Ende- 
cade,  28.  Ejpacta,  Lunaque  in  Kl.  Sept. 
et  Octobr.  28.  in  Kl.  Nov.  80.  qua  ipao- 
rum  eat.  Illa  autem,  qua  in  4.  Non.  No- 
vemb, eat,  1.  et  in  Kl.  Decembr.  80.  Em- 
bolismi est.  Luna  vero  qua  in  4.  Non. 
Decembr.  prima  terminatur,  ac  4.  Kl. 
Jan.  29.  pranotatur,Decembris  est,  et  qua 
est  2.  in  Kl.  Jan.  Januarii  eat.  Beliqua 
autem  Lunationes  rectum  cursum  tenent. 
De  sexto  Emboliatno.  Sexto  anno  Embo- 
liami, 9.  in  Endecade  aunt  Epacta  26. 
nuUatenua  tamen  Lunam  Emboliami 
per  ipsaa  Epactaa  reperiea,  nùri  ad  Epac^ 


tam  omni  communia  auperioria,  qua  eat 
15.  revertaria  :  aecundum  quetn  Luna  est 
in  Kl.  August.  29.  qua  illic  terminata  ip- 
siua Auguati  eat,  Illa  autem  qua  4.  Non. 
Aug.  prima  pranotatur,  80.  pridie  Kl. 
Sept.  Embolisfni  est.  Nullua  error  nul- 
lumque  ^  cciaum  oritur  in  ipao  anno  inter 
Emboliamum  et  regularea.  Luna  quoque 
qua  prima  notatur  in  Kl.  Sept.  ipaiua 
eat,  catara  autem  auum  tenent  ordinem. 
De  aeptimo  Emboliamo.  Septitno  anno 
Emboliami,  in  Endecade  11.  aecennoven" 
natia  sunt  Epacta  18.  ideoque  Luna,  qua 
in  Kl.  Januar.  27.  habetur,  ipaiua  eat  : 
ipsa  autem,  qua  in  Kl.  Febr.  28.  Febr. 
est,  nec  non  et  ipsa,  qua  notatur  in  Kl. 
Mart.  27.  ipsius  eat.  Luna  vero  qua  com- 
putatur  1.  in  8.  Non.  Mart.  et  28.  in  Kl. 
Aprii.  80.  et  in  8.  Non.  Agril.  Emboliami 
est.  :  ipsa  autem  qua  1.  2.  Non  Aprii,  et 
28.  in  Kl.  Maii,  et  29.  6.  Non.  ejusdem. 
Luna  Aprilis  est.  Bla  quoque  qua  est 
pritna  5.  Non.  Maii,  80.  in  Kl.  Junii  Luna 
Maii  est.  Iterum  ipsa,  qua  est  prima  4. 
Non.  Jun.  et  29.  pria.  Kl.  Jutii,  Luna 
Junii  est  :  nec  non  et  illa,  qua  prima  est 
in  Kl.  Julii  80.  et  in  8.  Kl.  Atig.  qua  est 
saltus  JEgyptiorum,  Luna  Julii  est,  ipsa- 
que  qua  non  2.  secundum  compotum  ;  aed 
tertia  computatur  propter  aatlum  in  Kl. 
Aug.  et  29.  6.  Kl.  Sept.  Auguati  est.  Illa 
quoque  qua  iterum  prima  est  5.  Kal.  Sept. 
et  8o.  Kal.  Octob,  Sept.  et  iterum  ipsa, 
qua  prima  est  5.  Kal.  Octob.  et  29.  8.  Kl. 
tfovemb.  Octobris  est  :  ipsa  vero  qua  et 
iterum  1.  est  7.  Kal.  Nov.  et  7.  in  Kal, 
ejusdem,  30.  quoque  8.  Kal.  Decemb.  No- 
vembris  est. 

2.  EMBOLISMUS.  Thomas  Gantiprata- 
nus  lib.  2.  de  Apib.  cap.  15.  S  2  :  Quam- 
quam et  vix  aliter  dici  potest,  cum  quia 
m  una  viriate  prapolleat,  ut  in  abatinen' 
tia,  paraimonia  cibi,  eoaque  qui  Embolia-' 
mum,  vel  naturaliter,  vel  uaualiter  pa* 
tiuntur  aecum  abstinere  etiam  cogit  invitoa . 
Ubi  Golvenerius  re  cum  Medicis  collata^ 
censet  Emboliamum  hic  perperam  dici 
prò  bolimo,  seu  pouXi{X(i>  ingenti  nempe 
fame  ;  qua  de  voce,  praster  Medicos,  A. 
Genius  lib.  16.  cap.  8. 

1  EMBOLUM.  Vide  Embolia. 

EMBOLUS,  Imbolus,  Urbis  angiportus 
GrsBCis  Bysantinis,  "Eii^oXo;.  [uaffarus 
lib.  1.  Annal.  Genuens.  ad  ann.  1157  : 
Amicum  de  Mirto  Conatantinopoli  legatum 
miaerunt  prò  eodgendia  Scalia  et  Èmbolo 
promiaaia.  ]  Gharta  ann.  1161.  a{)ud 
ughellum  in  Archiep.  Pisanis  :  Tibi.,.. 
concedimua  Eccleaiaa  videlicet,  Embolum, 
et  Scalaa,  et  Stateram,  qua  aunt  in  CPoli. 
In  alia  ann.  1224.  apud  eumdem,  flt 
mentio  Emboli  Pellipariorum  in  urbe 
Pisana,  nos  diceremus,  le  quartier  dea 
Tanneura.  Ita  Ginnamus  lib.  6.  n.  10. 
ait,  ab  Alexio  Gomneno  Imp.  concessum 

VenetiS  (ttevmkòv  év  Bu^avc/w  6v  *E|i.6oXov 
óvo(iàCou<Ttv  ol  icoXXoL  Sic  autem  appella- 
bant  Byzantini  ut  plurimum  porticus, 
qu8d  in  urbe  sparsim  erant;  unde  postea 
vox  ipsa  regìonibus,  in  quibus  ese  erant, 
attributi,  ut  doculmus  ad  Alexiadis 
AnnesB  pag.  160.  Papias  :  Imbuii  dicti, 
vel  quia  aub  volumine  aunt,  vel  quia  aub 
hia  ambulamua ,  aunt  enim  platearum 
porticus  hinc  inde.  Gbarta  ann.  1208. 
apud  eumdem  Ughellum  tom.  7.  pag. 
27S  :  Et  apotheca  in  Imbuto  Amalfia. 
Hinc  emendandus  Erkempertus  edit. 
Garaccloli  pag.  45  :  Tota  urbs  Sicopolia 
igne  cremata  eat,  ita  ut  ne  una  quidem 
aomus  remaneret  inusta,  prater  Émpolis 
aulam.  Legendum  Emboli  aulam. 

EMBOLA.Nif  Qui  in  Embolis  istis  com- 
morabantur,  aut  potius,  qui  iis  prsBe- 
rant.  Gharta  laudata  ann.  1161  :  Ita  ut 


234 


EMB 


EHB 


^ItfE 


neque  Are/iiepiseopué ,  negus  Conaules 
Pisani,  neaue  Mistaiici,  neque  VicecomeSy 
neque  Embolani,  qui  modo  sunt,  vel  prò 
tempore  erutti,  nec  aliqua  persona  occa" 
sione  Pisana^  civitatis  potestatem  habeant 
aliquo  modo  de  prtsaiciis  omnibus  ven^- 
dendi,  velpianorandi,  aut  alienandi, 

^  EMBOStSARB,  Os  obstruere.  Acta  MSS. 
Inquisii.  Garcass.  ann.  1906.  fol.  16.  r»  : 
Phtlippiu  de  Lernaco  domicellus  et  Petrus 
de  Area  dixerant  aibif  quod  quadam  nocte 
invenerunt  dictum  beguinum.  in  ponte  de 
Alato,  et  statifn  ceperunt,  et  Émbossa» 
veruni  eum  taliter,  quod  non  posset  cla'- 
mare. 

EMBOTUM,  Infundlbulum,  Occitanis 
Embut,  nostris  Entonnoir,  Hinc 

Embotum  dieta  conca vitas  palati, 
quod  infundibuli  vicem  prsstet.  Gons- 
tantinus  Afric.  lib.  8.  Pantechn.  cap.  11  : 
Hssc  via  quanto  plus  descendit,  tanto  ma- 
gis  se  rotundat  atque  stringit,  cuidam 
posteajungenda  glandi^  (fuas  concava  et 
rotunwi  sicut  sphkray  vicinatur  ossi  colo^ 
torio  simili.  Hoc  autem  os  superpositum 
est  palato.  Concavitas  ista  Embotum  est 
vocata  ;  quia  sicut  vinum  per  Embotum, 
ita  superfiuitates  nostra  grossa  per  Piane 
influunt,  Embotum  autem  illud  ex  pelli^ 
culis  cofnponitur  a  secundina  matre  egre' 
dientibus,  eie.  [Vide  EmbutumA 

BMBRAGITORBS,  JG.  Anglis  et  Gowello 
lib.  4.  Instit.  cap.  52.  dicuntur  causa- 
rum  personarumaue  illiciti  defensores, 
qui  suas  pcBnas  sibi  constitutas  habent, 
a  Gallico  Embrasser  appellati,  quod 
quascumque  causas  defendendas  susci- 
piant  et  amplectantur.  Anglis,  Embra- 
sour,  vel  Emoraceour.  Vide  Rastallum. 

1  ÉMBRASAMENTUM,  Exustio,  incen- 
dium,  Gallice  Embrasement,  Arrestum 
Parlamenti  Paris,  ann.  1881.  prò  Alta 
Justitia  Monasterii  Bonse-vallis,  exAr- 
phivis  ejusdem  loci  :  Super  casibus  eim- 
plicis  oecisionis,  EmbrMamenti,  facti  in 
latrocinio,  tkesauri  inventi  ei  recolati,  etc. 

o  EMBREZIUS,  Tegulffi  species,  Im- 
brex,  Ital.  Embrice.  Gonvent.  Saonse 
ann.  1526  :  Quod  fomaxarii  debeant 
prò  unaquaque  fornaxata  sive  cocta  la- 

terum seu  tegullarum,  vel  cupporum, 

aut  Embreoeiorum,  etc,  vide  infra  /m- 
berx  et  Imbrium. 

EMBRIMIUM,  in  Glossis  MSS.  Matta 
ex  grosso  papiro  tenuiter  pectinata.  Gas- 
sianus  Gollat.  1.  cap.  28  :  lisdem  ipsis, 
quibus  insidebamiÀS  psiatkiis  admonens 
incubare,  Embrimiis  pariter  capiti  nostro 
cervicalium  vice  suppositis,  grossioribus 
papyìHs  in  longos  arcicilesque  faseiculos 
coaptatis.  Embrimii  mentio  est  etiam 
apud  Gyrillum  in  Vita  S.  Euthymii  Abb. 
n.  90.  et  in  Apophthegmat.  Patrum 
num.  7.  Vox,  ut  videtur,  egyptiaca,  cu- 
}u8  notio  hic  satis  indicatur,  ousb  etiam 
reponenda  videtur  in  Regula  s.  Pacbo- 
mii  cap.  14  :  In  die  Dominica,  vel  obla- 
tionis  tempore,  nullus  deerit  de  hebdoma- 
dariis,  seaens  in  loco  Ebiumii,  psallenti- 
que  respondens  ,ex  una  àuntaxat  domo, 
in  majori  servai  hebdomade.  Nam  quod 
ad  hunc  locum  commentatur  Holste- 
nlus,  vix  probem,  qui  Ebiymium  esse 
prsecentorem  vel  cantorem  existimat^ 
voce  ab  iEgyptiis  ex  Graaco  eu^i^iiioc,  aut 
eÙ9c&vioc  detorta.  Frustra  etiam  vocem 
hanc  Gasaubonus  Exercit.  1.  ad  Anna!. 
Baronii  suspicatur  formatam  a  t^Ktv^, 
dormitare ,  et  somnum  levem  capere. 
IVide   Gloss.  medi»  Grsecit.  in  '£|Agp{- 

|«OV.l 

3k  EMBRIS.fTemperies.  Dief.I 
EMBROGARE,   i\tipixtty ,  seu  eti^poyV 
tacere,  infundere.  Glossar.  S.  Benedicti 
cap.  de  Medicina:  Fomentum,  ipj^oxh- 


Matth.  Silvaticus  :  Embroca,  i,  infusio, 
quam  nos  dicimus  fomentum  :  et  Embro» 
catio,  i.  infusio,  scilicet  quando  ab  alio 
infunditur  et  aspergitur.  Occurrit  non 
semel  apud  Alcxandrum  latrosophistam 
lib.  1.  Passionum.  Vide  Gorrseum  in 
'EuigpoYn. 

^ElìftROERE.  f.  Glutino  linire.  Gali. 
Empeser,  vox  artis  pannificsB,  in  Stat. 
renovat.  ann.  1466.  prò  pannif.  Garcass. 
ex  Reg.  201.  Ghartoph.  reg.  eh.  121  : 
Item  quod  paratores  dieta  villa  CarcaS' 
sona  seu  mtntfleriaiee  (ministeriales)  ejus- 
dem  deb^funt  et  tenebuntur  bene,  àecen» 
ter  et  sufficienter  parare  et  aptare  dietos 
pannos,  tam  in  gamiando,  quam  in  ver-' 
sando  et  Embroendo. 

EMBRUM.  Gloss.  Lat.Gr8ec.  :  Embrum, 
icpayiiàTioc,  im^oL^r^Q.  leg.  forte  icpaytut- 
Ttoic,  vel  icpaY(iaT(x6c,  negotiosus,  in  Gloss. 
Gr.  Lat.  Nescio,  an  ad  hanc  vocem 
spectent  hi  versus  ex  veteri  Poemate 
vernaculo  MS.  cui  titulus  est  :  Le  Ro- 
man du  Chevalier  au  Bariiel  : 

Ains  tnwre  lei  ffens  li  Snibroiis 
Et  li  erueui  et  u  felont. 

[Le  Roman  de  Floire  MS  : 

Sire  merd  de  nm  Baroni. 
Qoe  gè  Tob  pentrit  et  Bmbrons. 

Le  Roman  de  Partonopex  MS  : 

PartoBopex  m  tlent  Bmbroos 
Trettot  W  jon  taot  oom  est  long.] 

^  Adde  ex  Gastigat.  ad  utrumque 
Glossar,  leg.  Enibrum,  icpayiiorroc  iiciSXa- 
$Iq.  Vide  Scaliger.  ad  Festum  in  Enu- 
bro.  Nihil  emendandum  puto  ;  si  qui- 
dem  vox  Gallica  Embron,  idem  mihi 
videtur  quod  vulgare  Embarrassé,  nego- 
tiis  distentus  ;  unde  interdum.  prò  Sol- 
licitus,  morosus,  Iracundus  ;  hinc  forte 
Embruir,  Irasci,  invadere,  et  Embruisse- 
ment,  Aggressio.  Lit.  remiss.  ann.  1401. 
in  Rieg.  156.  Ghartoph.  reg.  eh.  156  : 
Icellui  Valerin  s*avance  et  se  Embruy  n 
fort  et  tellement  contre  ledit  prostro,  que 
dudit  coutel  il  le  blega.  Ali»  ann.  1866. 
ex  Reg.  97.  eh.  152  :  Lesquiex  par  ina- 
niere  d'assault  et  d'Embruissement ,  à 
armes  descouvertes.,.  vindrent  audit  Kos-' 
tei,  etc.  A  voce  Embron,  vel  ab  Inbricare, 
haud  dubie,  Embronchier  dixerunt,  ut 
hominem  dubium  et  incertum  signiflca- 
rent.  Vita  J.  G.  MS  : 

Pilates  fa  moolt  BmbronchiÀ  ; 
Ger  Meo  sot  e'a  tori  fa  Jogfée* 

^  Et  certe  Enibruncher  et  Embrun^ 
chier  passim,  prò  Implicare,  in  voi  vere, 
tegere,  operire,  vulgo  Embarrasser,  en- 
tortUler,  unde  E^nbrunchement,  ipsa  in- 
volutio.  Lit.  remiss.  ann.  1888.  in  Reg. 
128.  eh.  174:  Icellui  Henri  vint  contre 
Guillaume  Gourden^  et  lui  Embruncha 
son  chapperon,  et  lui  donna  du  poing  sur 
la  teste.  Aliffi  ann.  1895.  in  Reg.  147.  eh. 
282  :  Leurs  chapperons  telement  Embrun- 
chiez  entour  ieurs  testes,  que  on  ne  les 
cognoissoil.  Rursum  alise  ann.  1410.  ex 
Reg.  165.  eh.  68  :  Icellui  Tassart  frappa 
le  suppliant  d'un  baston,  tant  qu'il  lui 
embruncha  son  chaperon  devant  ses 
yeulx;  et  ledtt  suppliant  qui  ne  veoit 
goute,  pour  cause  dudit  Embrunchement, 
etc.  Vide  infra  Inbricare.  Hinc  Embroi» 
2air  appellatur  baculus  quidam  ad  usum 
carri,  in  Lit.  remiss.  ann.  1412.  ex  Re^. 
166.  eh.  826:  Unbaston  appello  Embroi- 
loir  de  charrette, 

OEMBRUMIA,  Matta,  Gali.  Natte.  An- 
dr.  Floriac.  MS.  lib.  2.  Mirac.  S.  Bened.: 
Correptis  itague  a  Deifica  mensa  peplis, 
nullumque  signum  reperientes  exustionis, 


simulque  omnia  salva  animadvertenies, 
usque  ad  minimam  Embruniarum  sHpu' 
lam.etc.  Vide  Embrimium. 

^  EMBUBA,  Arabico,  Sugtorium,  scili» 
cet  canuta,  qua  sugitur  aqua,  vel  aliud 
liquidum  quod  eadit  in  aurem.  Glossar, 
medie.  Simon.  Januens.  ex  God.  reg. 
6959 

EMB0GHLfi,  InsidiflB,  ex  Gali.  Embu- 
ches,  occurrit  apud  Gontinuatorem  Nan- 
gii  ann.  1858. 

^  Nostris  Embrunche  et  Embuehemeni 
vel  Embuschement,  prò  Embuscade  ;  a 
verbo  Embucher,  Insidiari.  Lit.  remiss, 
ann.  1876.  in  Reg.  109.  Ghartoph.  reg. 
eh.  278  :  Icellui  Guillaume  vint  par  une 
nuit  acompaigné  de  deux  eompaianons  el 
se  Embucna  près  du  Chastel.  AliSB  ann. 
1881.  in  Reg.  120.  eh.  144  :  Le  suppliant... 
se  mist  en  Embrunche  aoompaigniez  de 
pluseurs  autres  en  certaine  granché  près 
du  chastel  de  Cousanl  tous  armez.  Lei 
dessus  nommés  ont  fait  plusieurs  Embu» 
chemens  environ  la  maison  du  suppliant 
pour  le  trover  et  cuidier  mettre  à  mort,  in 
aliis  ann.  1869.  ex  Reg.  100.  eh.  287. 
Guill.  Gulart.  ad  ann.  1194  : 

Mait  enlre  BUit  et  ProoleTal, 
Oreot  nn  Joor  eeléeaeol 
Anf  lob  leit  un  Riaboidiemeiit 
En  noe  foreet,  eCc 

Vide  infra  Imbosca. 

EMBULUM,  Rostrum  navis,  rpiSoXo^ 
Fragmentum  Petronii  :  Quorum  imam 
partem,  cntasi  EmbtUum  navis  teneum 
finirai.  Hesychius  :  *Apotvixò;>c  H  f orat 
tbv  TT)C  ve(ì>c  Ifi&PoXov  xh  xd^Xxtt>{ji«  t^  neptTiOé- 

|UVOV  XOTX  TT)V  KpCi&pOCV. 

T  EMBUNuM,  ut  Embutum,  in  Inven- 
tario anni  1842.  ex  Archivo  S.  Victoria 
Massi  1.  armar.  Din.  num.  88. 

^  EMBUTUM,  ut  supra  Embotum,  In- 
fundibulum.  Transactio  Inter  Abbatem 
et  Monachos  Grassenses  ann.  1851.  ex 
libro  viridi  fol.  58  :  Abbas  debet  habere 
Ufi  semales,  lagenas,  Embutum,  eaneil^ 
lum,  et  acetum,  et  vas,  in  quo  teneaiur, 

^  Inventar,  ann.  1820.  ex  Tabul.  S. 
Vict.  Massil.  :  Item  unum  Embutet  duae 
calcadoyras.  Item  unum  Embutum,  in  al- 
tero ann.  1879.  Ensonnil,  eadem  accep* 
tione,  in  Lit.  remiss.  ann.  1457.  ex  Reg. 
187.  Ghartoph.  reg.  eh.  886  :  Le  suppliant 
se  transporta  en  l'ostel  de  son  frere,  pour 
avoir  et  prendre  ung  sien  entonnouer  ou 
Ensonnn,  qui  y  estoit  à  entonner  et  couler 
son  vin. 

o  EMGONBRARE,  prò  Encombrare,  Op- 

fdgnerare.  Scacar.  S.  Mich.  ann.  1210. 
n  Reg.  S.  Just!  Gam.  Gomput.  Paris, 
fol.  17.  v«.  col.  2:  Debet  deliberare  hoc 

Suod  elemosinavit  et  Emconbratfit  de  feo- 
is  lorica  et  escaelis.  Hinc  Amconbrery 
STO  Possessione m  censu  aut  annuo  re- 
itu  onerare,  in  Gharta  ann.  1255  :  Et  ee 
cist  érilage  estoit  Amconbreis  de  wagim^ 
ou  de  sans  (cens)  ou  d'autre  chose,  etc. 
Vide  infra  Inconibare  2. 
1 EMDOLA,  Idola.  Vide  Embdola. 
:k  EMEATUS.  [Emensus.  Ammian.  29. 
5.  ^mealo  mari  cum  classe,  quam  duc- 
tabat,  defertur  ad  Mauritanni»  litus.1 

EMEDIUM,  Vehiculum,  in  Glossis  Isld. 
et  Pithceanis.  TGravius  putat  seripsisse 
Isidorum,  Epirhedium  ex  Juvenali  Sa- 
tyra  8.  vers.  66  : 

Trito<i«e  trahunt  Bpirìiedia  eoUo 
Segoipedee.] 

^  EMELIGUS,  Jugleour,  in  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692.  Aliud  Lat.  lUi. 
MS:  Etnelicus,  lo  Joculatore. 

1.  EMELIORARB ,  Meliorem  reddere. 
Veteres  formul»  Pithosi  cap.  88  :  Et 


EME 


£Mr4 


EME 


255 


9ttMl^uuI  ibidem  adtrahere  et  Etneliorare 
poteru.  Occurrit  prseterea  ajpud  Baldri- 
cum  Noviom.  lib.2.  cap.  85.  [Birmondum 
Formula  85.  Martenium  tom.l.  Ampiiss. 
Gollect.  col.  16.  eie.]  Hinc   Emelioratio, 

auod  nostris  Amelioration  dicunt.  Vetus 
barta  apud  eumdem  Baldricum  lib.  1. 
cap.  52  :  nac  omnia  cum  omni  integritate 
et  Emelioratione  ad  pnefatam  Eceleeiam 
revertantur.  Infra  :  Ullo  modo  non  ha- 
heamu9  potestatem  dandi,  vel  commu- 
tandi,  aut  alienandi,  nUri  ad  aalvandum, 
et  Emeliorandum,  (Meliorala  ree  apud 
Marculfum  lib.  2.  Formula  5.  Sirmon- 
dum  Form.  18.  84.  etc.J  Vide  Meliorare, 

^  Emmiudrement,  eadem  acceptlone, 
in  Gbarta  ann.  1285.  ex  Ghartul.  sign. 
Decanus  S.  Petr.  Insul.  fol.  129.  v«  :  Le 
vallanl  de  Ixx.  sols  doit  il  laisaer  à  Tem- 
miudremeni  de  la  maison, 

^  2.  EMELIORARE,  Corrigere,  emen- 
dare. GoDC.  Ratispon.  ann.  9SSÌ.  apud 
Marten.  tom.  7.  Ampi.  Gollect.  col.  58  : 
Tum  demum  hi,  autbus  maxima  cura  est 
injuncta  pastoralis,  semetipsos  fraterno 
caritaiis  amore  monere  curabant,  ut  si 
aliquid  in  semetipsis  dignum  esset  emen^ 
dationis,  haud  segniter  ^meliorare  stude- 
rent, 

«  BMELLUS.  Gbarta  ann.  1424.  ex  Ta- 
bui.  S.  Vict.  Massil.  :  Constitutus  in  prm- 
sentia  et  audientia  maqnifici  et  potentis 
viri  dom.  Hectoris  de  Petra..,  in  parvo 
Emétto  inferiori  hospitalis  Christi  paupc" 
rum  S.  Spiritus  ipsius  civitatis.  Sed  male 
lectum  aut  scriptum  prò  tinello.  Vide 
Tinellus. 

0  £MELUM£NTUM,pro£molumentum, 
in  Gbarta  ann.  1265. 

1  SMEMBRARE  >  Membra  truncare. 
Fulcherius  Garnot.  Prsefat.  in  Hist.  Je- 
rosol.  :  Quo8.„  audivimus...  prò  amore 
Christi  Emembrari,  crucifiqi,  excoriari, 
sagittari,  secari,  et  diverso  martyrii  ge- 
nere eonsumman.  Et  metapborice  in 
Edicto  Pbilippi  III.  Frane.  Kegis  ann. 
1275  :  Ita  tamen  quod  prò  eleemosynis, 
$eu  admortisationious  hujusmodi,  eorum 
tenutsR  non  Emembrentur,  aeu  etiam  de- 
formentur.  Vide  Exmembrare. 

^  Emoignier  et  Esmougnouner,  eodem 
sensu.  in  Gbarta  Edwardi  I.  reg.  Angl. 
ex  Lib.  albo  domus  pubi.  Abbavil.  fol. 
19.  V»  :  Ou  il  avenoit  aus  (les  bourgeois 
d'Abbeville)  Emoignier  c)iu  meffaitéeur 
d'aucun  membre  en  aus  deffendant,  etc, 
Ou  il  avenoit  aus  Esmougnouner  chu  mef- 
faitéeur, etc.  in  Gh.  Alienoris  ejus  uxoris 
ibidem. 

1  EMEMBRIS,  Sine  membris,  enervis. 
Gloss.  Lat-Gall.  Sangerm.  MS  :  Emem- 
bris,  Sans  membre^  e  est  sane  force. 

EMEMOR,  Oblitus,  Papi»  [et  Joan.  de 
Janua.1 

1.  EMENDA,  Pecuniaria  muleta,  com- 
pensatìo  damni,  emendatio,  qu»  arbi- 
trio Judicis  irrogaiur.  Willelm.  Armoric. 
lib.  ì.  Pbilipp.  pag.  108: 

Qaod  ouicqold  Uileniit  clero  clerive  oolonli 
Pneeeoento  priut  BmemU  rwUluemnt. 

Differt  vero  mulcia  ab  emenda  :  muleta 
enim  ludici,  emenda  parti  Isesse  datur. 
Speculum  Saxonicum  iib.  8.  art.  58. 1 2  : 
Judex  in  suo  judicto  mulctam  habet,et 
non  Emendam,  [<^  Germ.  Gewedde  unde 
nene  Butej  eo  quod  judex  agere  non  pò- 
test  et  judicare  :  netnini  vero  emendatur, 
nisi  actori,  Ideogue  illustribus  Emendam 
non  competere,  tnjuste  ab  aliquibus  vul- 
qatum  est.  Lib.  1.  art.  58.  et  lib.  2.  art.  6. 
Emenda  detlnitur  satisfactio.  Sed  et  boc 
notandum,  quod  legitur  art.  5  :  Post 
quindenam  reddenda  sunt  debita,  quss  in 
judiciis  acquiruntur  :  post  sex  hebdoma" 


das  muleta,  et  post  mulctam  per  quinde- 
nam  prtestatur  EmencUi,  etc.  Adde  lib.  1. 
art.  8.  S  4.  art.  42.  S  8.  art.  58.  {  4.  lib.  2. 
art.  8. 11.  J  1  ••  [^  vide  Boeta  8.  et  Grim- 
mii  Antiq.  Jur.  German.  pag.  657.  num. 
18.  ubi  ssepe  apud  Germanos  etiam 
Emendam  judicem  spectare  recte  mone- 
tur.  Vide  inter  alias  chartam  ann.  1818. 
ap.  Guden.  God.  Diplom.  tom.  8.  pag.  89.] 

At  secus  obtinult  apud  nos  :  nam 
fm^nda  Judicem  spectat,  vulgo Amende. 
Petrus  de  Vineis  lib.  8.  Epist.  87  :  Sem- 
per  crescit  culpa ,  quamdiu  differtur 
Emenda,  et  mora^  auss  ingruity  donecpur- 
getur,  morosior  judicatur. 

33r  Quod  hic  dicitur  Emendam  apud 
nos  Judicem  spectare,  non  ita  accipien- 
dum,  ut  nulla  sit  exceptio  ;  le^mus 
enim  in  Litteris  Garoli  primogeniti  Jo- 
hannis  Frane.  Regis  ann.  1857.  apud  D. 
Secousse  tom.  8.  Ordinat.  pag.  206  :  Si 
quis  alicui  aliqua  convicia  vel  opprobria 
vel  alia  verba  contumeliosa  irato  animo 
dixerit,  et  inde  fiat  clamor,  dicto  Baillivo 
in  duobus  solidis  et  dimidio  puniatur,  et 
faciat  Emendam  injuriam  passo.  Et 
mox  :  Emendet  injuriam  passo.  Gonsue- 
tud.  AugusUe  Auscicorum  MSS.  art.  88: 
Item  consuetudo  est  ibidem,  quod  si  ali- 
quis  deliquerit  vel  damnum  dederit  alicui 
oropter  quod  delictum  vel  damnum  de- 
oeat  condemnari  ad  EmeneUim  faciendam 
injuriam  passo  et  ad  le^em  solvendam 
DominOy  prius,  debet  fieri  Emenda  inju- 
riam passo,  quam  Domino  solvi  poma. 
[«>  Vide  Emenda  4.  et  5.] 

^  Emenda  Honorabilis,  Muleta  bo- 
norarla,  Gali.  Amende  honorable.  Arest. 
parlam.  Paris,  ann.  1894.  ex  God.  reg. 
98^.  8.  8.  fol.  86.  v«  :  Petrus  Burle,  Pe- 
trus Guemerii..,  ad  Emendam  honora- 
bilem  faciendam  nudi  in  camisiis,  facibus 
accensis  in  manibus  suis  tenentes  (con- 
demnarentur).  Aiiud  ann.  1472  :  Horum 
ratione  ad  faciendum  Emendam  honora- 
bilem  in  curia  nostra,...  et  ulterius  prò 
emenda  utili  in  2000.  lib.  Paris,  erga  die- 
tum  Anaream  condemnavit. 

1  Emenda  in  Usu  Appellationis,  de 
qua  hsec  in  Antiquo  Stylo  Parlamenti 
part.  1.  cap.  25  :  Dum  appellatur  a  sen- 
tentia  lata  in  patria  Jurxs  scripti,  et  per 
Curiam  pronunciatur  bene  juaicatum,  et 
male  appellatum,  appellans  nullam  debet 
Emendam  f  sed  secus  si  sic  pronunciaretur 
in  patria  Consuetudinaria,  quia  appel- 
lans compelleretur  ad  solvendum  Aegi 
60.  libras  Parisienses  prò  Emenda.  Item 
ubi  pronunciaretur  bene  appellatum  et 
male  judicatum,  si  Judices  sint  natrim 
Juris  scripti,  a  quibus  est  appellatum, 
nullam  debet  Emendam,  sive  smt  Judices 
regii,  sive  alterius  ;  secus  si  sint  patria 
ConsuetudinarisB,  quia  tunc  Judices  regii, 
Baillivi  vel  Praepositi  nullam  debent 
Emendam,  et  si  pronuntiaretur  contra, 
scilieet  bene  Judicatum,  ipsi  appellantes, 
si  sint  BaillivisB  alterius  quam  kegis,  de- 
bent Domino  60.  libras,  si  sint  homines 
judicantes,  debetur  eis  Emenda,  juxta 
locorum  consuetudinem  unde  appelialur  : 
sed  de  stilo  in  hoc  casu,  vel  alias  per  con- 
suetudinem regni  Francis^  generalem 
non  est  certa  determinano  Emendai.  Item 
Judicibus  regiis  nulla  solvilur  Emenda  in 
casu  praediclo,quia  in  casu  converso  nul- 
lam solverent  Emendam,  sedBegi  solvitur 
Emenda,  etc, 

^  Emenda  Dampnorum,  qu»  nobiles 
passi  fuerant  in  servitio  Principis.  quas- 
que  ab  eo  erant  compensanda,  in  uis- 
tor.  Dalphinali  tom.  2.  pag.  262.  ex  Gom- 
puto  ann.  1834.  [**  Vide  Emenda  4.] 

Emenda  Fagt^  et  Gaoiat^,  in 
Aresto  ann.  1290.  in  Regesto  B.  f.  88.  v. 


f« 


Emende  de  gage,  in  antiqua  Gonsue- 
tud.  Perticensi  cap.  16.  art.  19.  Gager 
Vamende,  in  Gonsuet.  San-Paulana  art. 
82.  Statutum  S.  Ludovici  ann.  1255.  cap. 
17  :  Emendas  autem  prò  maleftciis  seu 
debitis,  a  Balivis  nostru  levari  non  volU' 
mus,  nisi  in  foro^  aut  judidario  publice 
de  bonorum  Consilio  fuerint  judicatas,  vét 
asstiimatas,quamvis  antea  fuerint  Gagiataa, 

^  Emendam  Gaqiare,  Vadem  de 
emenda  solvenda  constituere,  vel  etiam 
mulctam  solvere.  Gbarta  curiae  Game- 
rac.  ann.  1899  :  Genu  pliccUo  per  tradi- 
tionem  sui  caputa  Emendam  aagiavit  in 
manu  dom.  praspositi  in  ecclesia  Came- 
racensi,  Gagiavit  emendam  ad  burellum, 
passim  in  Memorial.Gam.  Gomput.  Pa- 
ris. Stat.  ann.  1862.  tom.  4.  Ordinat. 
re^.  Frane,  pag.  411.  art.  7:  Tous  les 
baillis  et  seneschaux  en  la  fin  de  leurs 
assises.  avant  qu'il  se  partent,  tauxeront 
toutes  les  Amandes  gagées. 

Emenda  Pligata.  Gbarta  Gallica 
ann.  1300.  in  Regesto  Pbilippi  Pulcri 
Regis  Fr.  ann.  1299.  ex  Tabul.  Regio 
num.  54  :  Ce  n'est  pour  leur  propre  dite 
connue  ou  prouvée,   ou    pour  Amende 

loyée,  ou, connue  ou  pour  plege,  etc. 
^  Vide  infra  Plicare  Emendam.] 

Plena  Emenda.  Plenas  Emendas  me- 
dietasAn  Legibus  Opstalbomicis  Frisi» 
cap.  84.  [®*  Vide  Grimmii  Antiq.  Jur. 
pag.  658.  num.  8.] 

j  Emenda  Simplex  septem  solidorum 
est  et  sex  denariorum  in  Gonsuetudi- 
nlbus  Pictaviensi  art.  25.  86.  76.  etc. 
Engolismensi  art.  14.  et  Angeriacensi 
art.  8. 10.  11.  Grossa  vero  est  sexaginta 
solidorum  vel  plurimorum.  Ita  D.  de 
Lauriere,  apud  quem  alis  etiam  sunt 
emendsB,  nimirum 

^  Arbitraria,  qusB  prò  Judicis  arbi- 
trio, et  Consuetudinaria^  ause  Gonsuetu- 
dinibus  locorum  deflniuntur.  Sed  bujus 
GÌ.  Scriptoris  Glossari um  est  consulen- 
dum  ad  vocem  Emende. 

•  Emenda  Regordi.  Gbarta  Aymer. 
vicecom.  de  Rupecavardi  ann.  1^.  in 
Reg.  77.  Gbartopb.  reg.  eh.  811  :  Item 
Emendam  recordi,  videlicet  quae  debetur 
et  soM  consuevit  ex  eo  quod  aliquis  cadit 
a  recordo,  tauxamus  et  reducimus  ad 
quinque  solidos  tantum.  Vide  infra  He- 
cordum. 

<*  Emenda  Utilts,  Pecuniaria.  Vide 
suora  Emenda  honorc^iUs. 

INEMENDABILE      DELICTUM      dicltUr , 

quod  Emenda  vel  muleta  pecuniaria  non 
eluitur,  sed  morte  punltur,  aut  est 
in  Regis  misericordia,  ut  est  in  Le- 
gibus Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  12. 
Leges  Kanuti  g.  2  :  Si  quis  intra  parietes 
Ecclesia^  homicidium  faciat,  hoc  Inemen' 
dabile  sit.  Et  t  ^  ^  Infidelitas  erga  do^ 
minum  seeundum  legem  saeculi  Inemen^ 
dabile  est. 

Emendare,  Mulctam  inferre,  perpe- 
ram  actum  resarcire.  restaurare,  repa- 
rare. Leges  Edwardi  Gonfess.  cap.  85  : 
Domino  Hegi  graviter  Emendare  debent, 
Rigordus  ann.  1209  :  Et  cum  nullo  ad  hoc 
privilegio  se  tueripossent,  generali  consue- 
tudine contra  eos  fadente,  petiit  Bex,  ut 
hoc  Emendarent.  ìpsis  autem  Emendare 
nolentibus,  Bex  eorum  regalia  confiscavit, 
Mox  :  Emenda  tandem  facta  et  Begi  so* 
luta.,,  reeuperaverunt  omnia,  quas  a  Bege 
fuerant  confiscata.  Vide  Leges  Bajwar. 
tit.  1.  cap.  l2.  Finita  causa  et  Emendata, 
in  Lege  Alamann.  tit.  91.  Emendatione 
data,  ut  ibi  statuitur.[<^  Reinard.  Vulp. 
lib.  2.  vers.  1072  : 

Hat  DMdid  Tooes  eonfinnat  curlt  elamans  : 
Emendar  c«siun  tei  luere  ausa  dacet  ; 


256 


EME 


EME 


EME 


Tun  reat  hie  qnater  est  abbat  et  eplicopos  idem, 

Quam  lupus  esie  solet  laicui  atque  radia. 
Posna  coaequa  nefas  ant  Emendatio  pisnaet,  etc.] 

Eccleaim  Emendata  vel  restaurata,  Gapit. 
Caroli  M.  lib.  1.  cap.  122.  [«>  116.]  [Sy- 
nod.  Aquisgrana  can.  27  :  Ut  damtM 
Eccleeiarum  et  tegutnenta  ab  eis  sint 
Emendata  qui  beneficia  exinde  habent,] 
Beneficia  Emendata,  i.  instaurata  Capi- 
tul.  lib.  4.  cap.  88.  Adde  Gapitul.  2.  ann. 
818.  cap.  19.  ^mendatio  stagni,  SL^nd  Th. 
Madox  Formul.  Anglic.  pag.  276.  Emen- 
datio Monasterii,  in  Prsecepto  Caroli 
Calvi  tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col.  163. 
Emendatio  domorum  et  sepium,  apud 
Kennetum  Antiqui t.  Ambrosden.  pag. 
76.  Emendare  domum,  in  Chronico  Fon- 
tanell.  apud  Acherium.  tom.  8.  Spicil. 
pag.  280.] 

1  Emendare  Leqem  suam,  Mulctam 
lege  vel  Judicio  illatam  persolvere.  Le- 
ges  Caroli  M.  apud  Murator.  tom.  1. 

E  art.  2.  pag.  95.  col.  1  :  Sijurator  vicerit, 
egem  suam  accusator  Emendet,  Char- 
tular.  Dunense  Charta  un",  xni  :  /u- 
dicatum  est  Furerium  (qui  arcam  in 
alodio  S.  Martini  fregerà t)  leqem  suam 
Monacho  Emendare  deoere,  et  Emendavit 
et  totam  persolvit. 

Emendare  Equum^  in  Glossar.  Sam- 
buci  ad  Leges  Hungaricas,  est  lidi  ari, 
emptitare,  seu  potius  alterum  dare  Juxta 
yalorem  amissi  :  [quod  maxime  fieri 
consueverat  a  Principibus.  qui  equos  in 
suo  servitio  amissos  subditis  nobilibus 
aliisve  restituere  tenebantur.  Hujus  rei 
exempla  plura  profert  doctissimus  Auc- 
tor  mstor.  Dalphin.  tom.  1.  pag.  48.  et 
49.  Unicum  exscribo  :  Si  vero  E^uus  vel 
Equi  morerentur  in  servitio  Domini  Dal- 
phini,  idem  Dominus  Dalphinus  teneatur 
tp8um  Emendare,  Simili  etiam  modo] 
usurpat  Pet.  de  Vineis  lib.  5.  Epist.  69. 
[Pro  emendis  duorum  equorum,  quos  ami- 
serat  in  servitio,.,  50.  lib.  Morianorum, 
apud  Rymerum  tom.  2.  pag.  287.  Vide 
Equi  Apprettati  in  EquusA 

1  2.  EMENDA,  Satisfactlo  seu  Poena 
monastica  delinquentibus  imposita.  Re- 
gnla  reformationis  Monasterii  Melli- 
censis  ann.  1451.  in  Chronico  ejusdem 
Monast.  pag.  410  :  Pro  errorum  diversi- 
tate  in  Cultu  Divino  commissorum  solent 
secundum  consuetudinem  triplices  fieri 
Emenda  sive  humiliationes, 

1  8.  EMENDA,  Teli  genus.  Canomzatio 
B.  Notkeri,  Aprilis  tom.  1.  pag.  599  : 
Sagittarius  eum  per  crus  cum,  Emenda 
penetravit. 

«  4.  EMENDA,  Damni  reparatio,  Gali. 
Dédommagement.  Libert.  Petwe-assis. 
ann.  1841.  in  Reg.  74.  Chartoph.  reff.  eh. 
647  :  Quicumque  voluerint  possint  ahsque 
licentia  alicufus  construere  pontem  super 
flumen  Agoti,  et  firtnatoria  facere  vìbi- 
cumque  vtdebitur  eis  (ore  expediens,  facta 
emenda  seu  satisfacttone, 

«  5.  EMENDA»  Satisfactlo  de  jure  Isbso, 
yel  de  il  lata  injuria.  Charta  ann.  1202. 
in  Ghartul.  Latiniac.  :  Hujus  transqres- 
sionis  prasumptkmem  pubfice  in  capttulo 
nostro,  assistente  conventu  et  multis  cUiis, 
tam  militibus  quam  burgensibus  et  ser- 
vientibus,  per  annulum  suum^  in  manu 
dom.  Johannis  abbatis  Emendavit  (Blan- 
cha  comitissa  Tresensis).  Alia  ann.  1278. 
in  Ghartul.  episc.  Paris,  fol.  188:  Ma- 

thaus  dominus  Monmorenciaci  mites 

Emendam  fecit  eidem  episcopo,  in  epis- 
copali domo  Parisius  in  camera  officialis 
Paris,  de  hoc,  quod  eos  (milites)  non  mi- 
serat,  sieut  ten&mtur,  Aliam  notatu  di- 
gnissimam  satisfaciendi  perperamque 
actum  reparandi  rationem,  videsis  su- 
pra  in  Caputium  1.   Huc  etiam  spec- 


tant  ausa  legantur  in  Poem.  Alex.  MS. 
part.  2  : 

Douse  fturent  par  conte,  ebatcon  aa  poing  tenoit 
S*eapée  par  la  pointe,  qua  bieo  aenefioit 

ìliserlcorde  ou  roort,  ou  il  a'umelioit 

0  ig.  compainpuNis  (Emenidus)  s'eat  à  la  voie  mia 
Deachaus,  en  unes  tettea,  en  cotea  de  fami», 
Cbafcun  tenoit  a'espte  tonte  nue  k  aon  pia..... 
A  jenoilbona  se  miat  sor  le  marbré  Uste, 
S'esoée  li  offri,  quant  il  ot  colture 
Par  lea  Dieui  de  aon  regno,  Venus  et  Dyané  ; 
Que  liice  de  aon  oorps  toute  aa  volente, 
Ott  de  mort,  ou  de  vie,  ou  li  empriaonné. 

1  EMENDABILES  Inimici,  qui  recen- 
sentur  in  Memento  vivoì*um  Missalis  MS. 
annorum  circi  ter  600.  apud  Martenium 
Itiner.  litter.  tom.  2.  pag.  206.  il  viden- 
tur  qui  sunt  emendandi  et  de  quorum 
conversione  non  est  desperandum.  Emen- 
dabilis  Tito  Livio  et  Senec»  dicitur  ille, 
qui  pò  test  corrigi. 

1 1.  EMENDAMENTUM,  Incrementum, 
Gali.  Melioration,  ut  Amander  dicimus 

grò  Meliorer,  Meliorem  efflcere.  Charta 
urias  Suess.  ann.  1260:  Obligaverunt 
dictam  domum  cum  omnibus  appendiciis 
et  cum,  omni  Emendamento  et  acqueslu. 

^  Melior  rei  alicujus  status.  Charta 
Phil.  V.  ann.  1318.  in  Reg.  donor.  Caroli 
IV.  ex  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  8.  r»  : 
Salvis  eisdem  Emendamentis  seu  melio- 
rationibus  quibuscumque,  per  eos  circa 
loca  firmarum..,  apponendis. 

1  2.  EMENDAMENTUM,  Donum  in  pec- 
catorum  remissionem  Ecclesiaa  obla- 
tum.  Conventus  Episcoporum  apud  He- 
lenam  ann.  1058.  inter  Conci!.  Hisp. 
tom.  8.  pag.  225  :  Destructores  Ecclesia 
dederunt  Emendamentum  ad  Canonicam 
S.  Eulalia  prò  peccatorum  suoruìn  re- 
demtione.  Ibidem  :  Dono  et  Emendo  Deo 
omnipotenti  et  sancta  Eulalia  ad  Cano- 
nicam, villam  qua  dicitur  Salellc^s.  Ibi- 
dem :  Si  quis.,.  contra  hanc  scripturam 
donationis  et  Emendationis. 

T  8.  EMENDAMENTUM.  Panis  de  Emen- 
damento f.  Panis  vilior,  a  Gali.  Amender, 
quod  interdum  signiflcat  Rei  aliculus 
pretium  minuere.  Contractus  anni  1297. 
e  Chartulario  Fiscamn.  :  Quolibet  die 
Dominica  totius  anni  unum  panem  de 
Emendamento.  Alterum  ejusd.  Ghartul. 
Instrumentum  ann.  1802  :  Et  quolibet  die 
unum  panem  de  Emendamento,  quem 
percipiebam  ibidem  ratione  mei  ministerii 
%n  pittrino. 

0  4.  EMENDAMENTUM,  Emendatio  : 
dicitur  etiam  de  mensuris,  quaa  ad 
exemplar  exiguntur,  et  emendantur. 
Arest.  ann.  1277.  in  Reg.  2.  Olim  parlam. 
Paris,  fol.  87.  r>  :  Recordata  futi  curia 
quod  major  et  burgenses  de  Aupella  in 
judicio  proprielatis  super  Emendamento 
et  cidjustamento  mensurarum  in  Rupella 
contra  dominum  regem  succubuerunt. 
Stat.  Massil.  Mss.  lib.  1.  cap.  83  :  Sta- 
tuentes  etiam  quod  illi  qui  voluerint  esse 
cursores  in  prisdictum  modum,  antequam 
incipiant  suum  officium  exercere,  jurent 
ad  sancta  Dei  evangelia...  quod  atten- 
dant  omnia  qua  in  hoc  Emendamento 
scripta  sunt.  Ubi  edita  habent,  Eman- 
damento, 

1 1.  EMENDARE,  Satisfacere,  etc.  Vide 
in  Emenda  1.  et  Emendamentum  2. 

1  Emendare  Terram,  GaHice  Amen- 
der,  Illam  stercorare.  Vide  locum  in 
Faldare, 

<>  Emendare  Candelam,  Emungere, 
Gali.  Moucher.  Ordo  eccl.  Ambros.  Me- 
dio!, ann.  circ.  1130.  apud  Murator.  tom. 
4.  Antiq.  Ita!,  med.  «vi  col.  888  :  Et  in- 
ter hac  sciendum;  quoties  subdiaconus 
legit,  unus  duorum  minorum  ctistodum 
ebdomadarìorum  emungit,  vel  emendai 


ei  candelam  in  lectione.  Vide  supra  in 
Emendai. 

%  2.  EMENDARE,  Poenam  solvere.  Stat. 
Nicis  inter  Mon.  Hist.  patr.  Taur.  1888. 
pag.  46  :  Nec  aliquis  qui  sit  perjurio  con- 
dempnatus,  vel  qui  furtem  emendaverit 
posstt  esse  in  campana.  [Fr.] 

T  1.  EMENDATIO,  Muleta  pecuniaria, 
apud  Lobinellum  in  Glossario  ad  cai- 
cem  Histor.  Britann.  Marten.  tom.  2. 
Collect.  Ampliss.  col.  81.  Prohibere  su- 
per Emendationem,  Gali.  Defendre  sous 
peine  d'amende  in  Chartulario  S.  Van- 
dreg.  tom.  2.  pag.  1989.  Vide  Emendare 
in  Emenda. 

^  De  plana  Emendacione,  doute  de- 
niers,  in  Ch.  commun.  Clarim.  ann.  1248. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  600. 
art.  2.  Vide  infra  Planus. 

1  2.  EMENDATIO,  Donatio  facta  Eccle- 
siaa propter  delictum.  Vide  Emenda- 
mentum 2. 

1  8.  EMENDATIO  Panis  et  Cervisue, 
Jus  statuendi  pondus  panis  et  mensu- 
ram  cervisiaa  feudorum  Dominls  olim 
in  Anglia  concessum  ;  unde  in  qualibet 
ejusdem  regni  Jurlsdictione  inferiori 
etiamnum  exstat  AU-taster,  id  est,  Prse- 
gustator  cervisisB,  qui  prestito  primum 
sacramento  invigiiat,  ne  quia  praster 
leges  fiat  in  venditione  panis  et  vini. 
Instrumentum  ann.  1123.  apud  Kennet- 
tum  in  Antiquit.  Ambrosden.  pag.  196  : 
Ad  nos  special,.,  Emendatio  panni,  pa- 
nis, et  cervisia,  et  quidquid  Regie  est, 
excepto  murdredo  et  latrocinio  probato^ 
prout  charta  nostra  testantur, 

^  Malim  de  muleta  pecuniaria  Inter* 
pretari  ;  que  scilicet  ab  iis  exigitur, 
qui  fraudem  in  venditione  harum  re- 
rum commi  ttunt. 

«  4.  EMENDATIO,  Lectio.  CsBrem.  ve- 
tus  eccl.  Carnot.  Ms.  in  Nativit.  Dom.  : 
Puer  cum  candelabro  et  cereo  prsacedit 
subdiaconum  ad  Emendationem  epistola. 

T  1.  EMENDATOR,  Magistratus  in  urbe 
Janna,  fortassis  idem  qui  Censor  apud 
Romanos,  Prsefectus  morum,  qui  deiin- 
quentes  emendai  et  male  facta  corrigit, 
etc.  Bartholomaeus  Scriba  lib.  6.  Annal. 
Genuens.  ad  ann.  1229  :  Celebrato  Con- 
silio ante  Kalendas  Augusti  juxta  formam 
Capituli  de  Emendatoribus  eli^endis,  fuit 
de  voluntate  Consilii,  quod  dictus  domi- 
nus Jacobus  de  Balduino  solus  deberet 
esse  Emendator,  qui  Capitula  emendavit, 
et  ipsa  per  libros  distinxit  usque  ad  finem 
sui  regiminis.  Caffarus  lib.  8.  eorumdem 
Annal.  ad  ann.  1190  :  Prasenti  quidem 
anno  nova  et  inaudita  per  Emendateree 
constituta  fiierunt,  unde  nimium  nova  e$ 
inaudita  causa  evenerunt  in  civUate,,. 
fuit  enim  per  Emendationem  (MS.  : 
Emendatores)  eonstitutum,  ut  Consules 
justitia,  qui  vetusta  et  antiqua  eonsueiu- 
dine  solébant  in  Palatiis  D.  Archiepiscopi 
prò  tribunali  sedere...  pradictam  vetus- 
tam  solemnem  sedem  retinquerent  ;  et... 
apud  S,  Mariam  de  Castello  piacila  tene- 
bant,  (vel  tenerent,  ut  in  MS.)  etc.  Die- 
tatores  et  Emendatores  treuga,  apud 
Rvmerum  tom.  1.  pag.  199.  col.  1.  in 
Litteris  Johannis  Regis  Angl.  ann.  1215. 

2.  EMENDATOR,  apud  Cartusienses, 
de  cujus  officio  sic  Statuta  antiqua 
ejusdem  Ord.  cap.  40  :  De  Emendatore  : 
in  Ecclesia,  in  Refectorio  et  in  Claustro, 
eoDcepta  recordatione,  ille  emendai,  cui 
injungitur  a  priore.  Emendator  emendai 
in  omnibus^  qua  soli  dicimus,  excepto 
quod  ad  recoraationem  emendai  ille,  qui 
et  juxta  librum,  eie. 

^  3.  EMENDATOR,  Emendane,  Qui  sa- 
tisfactionem  dat.  vide  Emenda  1.  Rei- 
nard.  Vulp.  lib.  2.  vers.  1111  : 


£ME 


EMI 


EMI 


257 


Emendantit  afent  ritnm  lupus  utraqm  teodit 
Braehia  re^alem  eernaus  tota  tnonim, 

Obnixasque  caput  plaeantia  lappllee  gatta 
Bmeodatont  dioere  Terba  pint. 

:^  EMENIA,  [Mensura.  Dief.1 

0  EMENIUM.  Theod.  de  Niem  de  Vita 
et  fatis  Constant.  Joan.  XXIII.  tom.  2. 
Gonc.  Const.  part.  15.  cap.  10.  col.  849  : 
Hic  ettam  BaUfuuar,  dum  aliquis  forensi» 
trannlwn  faeeret  per  Bonontam  et  ali' 
^uod  Emeniutn  aut  jocale  portaret..,»  ai 
tUud  forte  gabelliatonbtiaBononiennbua... 
atatim  non  ostenderet,  permi9it  ut  honie 
omnUmB  iUe  propterea  spoliaretur.  Ubi 
legendum  opinor,  Enemniutn,  donum, 
munus.  Vide  in  bac  voce  et  mox  Emen- 
tum  2. 

1  BMENSITAS.  Vide  Empncheus. 
EMENTARE,  Mentem  auferre.  Victor 

lU.  PP.  Jib.  1.  Dial.  :  Leo  vero  rugiens 
irruit  in  eum...  sicqtie  eum  Ementatum 
oc  eeminecem  relinqìAene^  disparuit.  [Vita 
S.  Aldhelmi,  Mail  tom.  6.  pag.  90:  Tunc 
Ementati  hoates  ceteri,  omnia  c^um  in 
Monasterio  erant  fecerunt  relinqut.] 

^  EMENSURATti,  Parce,  eum  parcimo- 
nia,  Gali.  Avee  épargne.  Regala  Hospit. 
S.  Jac.  de  Alto  passu  ann.  circ.  1240.  ex 
Tabul.  archiep.  Paris,  cap.  10  :  Si  vero 
(fratres)  non  invenerini,  qui  tribuant  eis, 
Emenaurate  emani  unum  solum  vietum^ 
unde  vivere  poasint, 

1  EMBNTÙLARE,  Mentula  seu  peni  pri- 
vare. Hist.  Novientensis  Monasterii,  In- 
ter Anecdot.  Marten.  tom.  8.  coi.  1154  : 
Comes  eum  de  lapidatione  eum  domue 
interpellai,  et  subito  totclus  furore,  denu^ 
datum  Ementulari  imperai. 

^  Vita  et  Mirac.  S.  Majan.  circa  ann. 
898.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  18  :  Rogerius  autem  major  filius  vice- 
comitis  noluit  tenere  juramentum  sui  pa- 
trie ;  et  festinans  ad  Carcasaonam,  muUoa 
eorum  violenler  cepit,  quos  eacoeulavit  et 
EmentulavU,  ete.  Chron.  Lirense  Ms.  ad 
ann.  1217  :  Nocte  adveniente  se  armave^ 
runt  milites  et  satellitea,  et  usque  ad 
domum  sacerdotis  perrexerunt,  et  fran^ 
genies  domum,  scu:erdotem  Ementula- 
veruni,  quod  totum  circa  partes  ilias 
eoscoriaverunt. 

1.  EMENTUM,  Eotxo^itatio,  in  GIoss. 
Pitboean.  [Vide  ^mintaci.] 

^  2.  EMENTUM.  Praestationls  species 
ex  ovibus  et  porcis  ;  f.  Encssnium,  Vide 
in  bac  voce.Ohartul.  S.  Joan.  Angeriac. 
fol.  74.  r*  :  Dono  unum  mansum  et  odo 
sextarias  terrm,  simul   elam   Ementum 

ovium   ibi    commorantium Qui    aut 

modo,  aut  postea  ibi  habitaturi  advene- 
rint,  isti  mihi  Ementum  reddent  ;  coleri 

vero sanato  Johanni  Ementum    da" 

bunt  :  Ementum  vero  porcorum  monachi 
ibi  commanentia  ipsius  eril.  Vide  supra 
Emenium, 

^  EMBR,  MensursB  vinarisB  species. 
Gloss.  Gsesar.  Heisterbac.  in  Reg.  Prum. 
tom.  1.  Hist.  Trevir.  Joan.  Nic.  ab  Hon- 
theim  pag.  671.  col.  1  :  De  vino  modios, 
Emer  quinque;  quinque  Emer  aeu  modii 
faciunt  omam.(Leg.  amam).  [<^<>Ampbora» 
Germ.  Eimer.  Adel.J 

0  EMERE,  Ad  censum  recipere.  Gali. 
Prendre  à  ferme»  Libert.  Briancz.  ann. 
1848.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
781.  art.  82  :  Conceaait  et  ordinavit  quod 
nulli  quicumque  officiales  Dalphinales 
dictaa  baillivim,  seu  nobiles  ejusdem  Emere 
poasint  vel  colligere  aliquos  redditus  aeu 

census  alicujus  ecclesiss, exceptis  illis 

qui  acceaaaverunt  prò  tempore  accensa^ 
menti,  quibus  liceat  recolligere  per  lem- 

fms  in  accensamento   contentum.   Vide 
nfra  Emptio  2. 

1  EMERCrENS,  quasi  exlrinsecus  evenit, 

III 


et  nihil  commune  hahet  eum  negotio  ;  sed 
Incidena  intrinsece  respieit  negotium  prin- 
cipale. Ita  Vocabular.  Juris  utriusque  : 
Juxta  tamen  vim  vocis  Emergere,  Oriri, 
Emergens  e  causa  nasci  videretur,  ut 
sequens  Emergentias,  [<><>Ita  persequitur 
auctor  Vocabul.  jur.  utr.  :  Quamvisenim 
utrumque  oriatur  ex  circumslanliia,  ta^ 
men  in  hoc  intereat,  quod  Jncidens  ex 
circumstantiis  causaa  vel  negotii  ^rinci- 
palis  et  Emeì'gens  ex  circumstantiis  ju^ 
dicii  vel  procesaus.  Unde  : 

loddant  parimit,  Bmarfana  jin^  diflhrt.] 

1  EMERGENTI^,  Quod  emerglt  ex  ali- 
qua  re  vel  causa.  Acta  SS.  Junii  tom.  8. 

gag.  548.  de  B.  Petro  Gamba-curta  : 
um  omnibua  et  aingulia  incidentiia, 
Emergentiis,  dependentiis,  annexis.  Char- 
tul.  JSduense  in  Lltteris  anni  1447  :  De 
et  super  praBmentionatis  controversiis  et 
d^atis,  ab  iiaque  dependentiia  et  Emer- 
genciis  unanimiler  convenerunt.  \^  Re- 
ditus  accidentes,  emergentes,  prsecipue 
EmendSB  Judiciari».  Gbarta  Vendit. 
bonor.  monaster.  Gorbeiens.  ann.  1810. 
ap.  Guden.  cod.  Diplom.  tom.  2.  pag. 
779  :  Et  eidetn  tanquam^  suo  vero  domino 
obediant,  et  de  omnibus  Emeraenciis  ceu 
Emersis  a  die  dictas  vendicionts  ipai  Ge^ 
rardo  satisfacient,] 
EMERITÙM,   Pramium,  quod  datur 

grò  emerito  labore,  ut  loquuntur  lex  8. 
od.  Th.  de  Princip.  Agent.  (6.  28.)  et 
lex  7.  eod.  Cod.  de  Re  militari.  (7, 1.) 
Modestinus  in  leg.  8.  D.  de  Re  militari 
(49, 16.)  :  Qui  militiaB  tempua  in  deaerlione 
tmplevtt.  Emerito  privatur.  Arrius  Me- 
nander  leg.  5.  eod.  :  Prasmia  et  Emeri" 
tum  capiet»  Hygenus  :  Era^  tunc  pras- 
mium  terra,  et  prò  Emerito  habébatur. 
Utitur  etiam  alio  loco.  Emeritum  ali- 
pendium,  apud  Plautum  in  Mostellaria. 

«  EMERITIJS,  PrsBteritus.  Lit.  Garoli 
VI.  ann.  1418.  tom.  10.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  485  :  Qutbus  commoli  sumus, 
improbis  ac  perditis  viris,  per  hoc  jam 
Emeritum  luslrum  regnum  nostrum  tur- 
bantibus,  nullum  praaslare  consensum. 

«  EMERLETARE,  Turris  vel  muri  fas- 
tigium  pinnis  seu  merletis  distinguere, 
Gali.  Creneler.  Stat.  ann.  1857.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  197. 
col.  2  :  Item  reparentur  parietes,  ause 
sunt  extra  dictum  portale  per  moaum 
barbacanaa  ;  et  fiat  in  eiadem  alata  cir^ 
cumquaque  desuper,  et  Emerletentur, 
Vide  Merlare  2. 

:^  EMERUERE.  [£xcedere ,  evadere , 
erumpere.  Diep.] 

^  EMETRITA  Febris,  in  Miraculis  B. 
Ambrosii  Senens.  Martii  tom.  8.  pag. 
225.eademqu»paulo  inferius  Emitrttea. 
Semitertiana  a-Graeco  T)|i>tTpiToc. 

<»  EMETRAGIUM ,  TribuU  vel  prsasta- 
tlonis  species.  Libert.  Bellivis.  ann. 
1888.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
162.  art.  21  :  Mandamus  quod  ipai  sint 

franchi aliis  leydis,  pedagiis,  vecliga- 

libus,.,.  quocumque  nomtne  nuncupentur, 
vel  nuncupari  posaint,  fenagiia,  Emeyra- 
giis,  pasturis,  etc.  Sed  Avenagiis  legen- 
dum suspicor.  Vide  Avenagium  1. 

1  EMFLkTHONATUS,  Armatus  ade  fer- 
rea. Regestum  Probus  ann.  1848.  fol.  189  : 
Pro  ducentis  qarrotis  Emflethonatis  et 
empennatis  folio  cupri.  Vide  Flethonus, 
et  Carrellus. 

^  EMFRIA,  dieta  eo  quod  sii  sextarii 
medietas  ;  continet  autem  ciatos  novem, 
ut  habetur  ex  textu  Alexandri,  capitulo 
de  Disinteria,  de  lacte  dando.  Glossar, 
medie.  Simon.  Januens.  ex  God.  reg. 
6959 

EMIGADIUM,  Isidoro  iib.  20.  cap.  7. 


Vas  olearium,  quasi  dimidius  Cadus, 
Hinc  emendandum  Gloss.  Anglo-Saxon. 
iElfrici  :  EmicuiUum  Elefat,  i.  lecy- 
tbusy  ampulla  olearis.  Legendum  enim 
Emicadium,  [Forte  etiam  prò  Emicedium 
legendum  est  Emicadium  apud  Fulcui- 
num  de  Gestis  Abbatum  Lob.  tom.  6. 
Spicil.  Acher.  pag.  578.  [<»  Pertz.  Script, 
tom.  4.  pag.  70.  Un.  45.]  ubi  sic  babetur  : 
Pulpitum^  quoque  Evangelii  tali  modo 
fedi,  ut  esaent  quatuor  hmicedia  altrin" 
aecua  e  regione  in  modum  crucia  posila, 
quas  ex  sere  ductìlia,  et  ad  libitum  artifi" 
cis  per  loca  acalprata  et  deaurata,] 
p  Lu  ben  ti  US  emendarem  Emiciclum, 
prò  Hemicyclum.] 

EMIGATIM,  SpCsndenter,  Jo.  de  Janoa. 
Alia  notione  utitur  Sidonius  Iib.  2.  Ep. 
18  :  Emicalim  prosUiens, 

%  EMIGATIO.  [Actus  emicandi,  et  sese 
attollendi.  ApuL  de  Mundo,  Torrentium 
cursus,  et  bumores  undarum,  emicatio- 
nesque  silvarum.l 

^  EMICEDIUM,  ÉiacuDiUM.  Vide  Emi- 
cadium. 

jEMIGRANEA,  Dolor  capitis.  Gali. 
Migrarne,  a  GrsBCO  T||i>ixpav{ai.  Vide  Soda. 
Papias  babet  :  Emigranius,  Vermis  capi- 
tis,  et  Godex  Bituric.  MS.  Emigranus, 
etc.  Vide  Hemigranea. 

1  EMILIAN0S.  Vide  Gignadius. 

EMINA ,  [Species  mensuraa  ;  unde 
Eminagium,  Èminale,  Eminata.]  Vide 
Hemina.  :^  [«  Habet  Geraldus  et  Johan- 
nes in  unaquffique  unam  Eminam  de 
sigile  et  unam  de  vino.  »  (Gartular. 
Goncbar.  Ruthen.  p.  42,  an.  1060.)  — 
e  Petrus  Odo  donavit  ella  fabrega  tres 
Eminalas  de  terra.  »  (Id.  p.  897,  xii. 
s»c.)] 

%  Sminare.  [Eflluere,  ejlcere,  erum- 
pere. DlEPj 

«  EMINATlM,  Generatim,  Gali.  En  gros. 
Translat.  S.  Modoaldi  tom.  8.  Mali  pag. 
77.  col.  2  :  Deinde  fide  symboli  praelibata, 
et  confessione  plebis  Eminatim  suscepta, 
de  inaulgentia  et  remissione  praesenttum 
omnium,  prò  sanctoì'um  precihus  et  meri- 
tis  collata,  cunctos  admodum  audientes 
laatificavit.  Eminus  interpretantur  docti 
Editores. 

EMINENTIA,  Titulus  Honorarius  Re- 
gum  et  Imperatorum,  in  Epistolis  Fran- 
cicis  88.  41.  49.  tom.  1.  Hist.  Frane,  apud 
Nicolaum  PP.  Epist.  40.  Joannem  Vili. 
PP.  Ep.  72.  Gregor.  VII.  Iib.  1.  Epist. 
75.  85.  Iib.  2.  Epist.  8.  Iib.  4.  Ep.  17.  in 
Gharta  Lotharii  Regis  Provinciae  ann. 
855.  tom.  12.  Spicilegii  Acherianl  pag. 
182.  in  Epistola  10.  Alexandri  PP.  ad 
Willelmum  Regem  Anglorum,etc.  Papas 
tribuitur  a  S.  Anselmo  iib.  8.  Epistola 
87.  [et  a  Richardo  Gantuariensi  Archie- 

giscopo  in  Epistola  ad  Alexandrum  III. 
Ipiscopis  etiam  a  Gregorio  M.  Iib.  2. 
Epist.  22.  Ind.  11.  Lupo  Ferrar.  Epist. 
125.  Petro  Blesensi  Epist.  23.  et  68. 
^ardulpho  seu  Erdulpbo  Roffensi  Episc. 
Epist.  ad  Lullum  Archiep.  Mogunt.  et 
ad  Walcbelium  Wentanum ,  Spicil. 
Acher.  tom.  2.  pag.  410.1  Novissime  vero 
Eminenlisa  et  Eminenttssimi  titulus  ut 
propri  US,  concessus  fuit  ab  Urbano  Vni. 
PP.  Decreto  10.  Junii  ann.  1680.  Gardi- 
nalibus,  ut  et  Electoribus  Imperli,  et 
Magistro  Hospitalis  Hierosolymitani. 
Vide  Frisonium  in  Apparatu  ad  Gal- 
liam  Purpurat.  cap.  10.  Mercurium 
Franclcum  tom.  16.  pag.  592.  [*>  et 
Glossar,  med.  Grecit.  voce  'E^oxwTaxoi, 
col.  407 J 

EMINERE,  prò  Imminere.  Vita  S.  Pro- 
ject! ex  God.  Atrebat.  :  Quia  iam  dica  S. 
Paachaa  Eminebat,  Liber  Ordinis  S.  Vic- 
toris  Parisiensis  MS.  cap.  68  :  Quod  si 

33 


258 


EMI 


EMI 


EMO 


fMtis  $epiem  psalmis,  in  proximo,  proui 
m9tUnarepo$9unt  Fratres,  exilum  (infirmi) 
viderint  Èminere,  adjungant  15.  Psulmoe. 
Sic  vulgo  dicimus  perii  Eminente  prò 
imminens  periculum. 

^  Gharta  ann.  1899.  ex  schedis  Pr.  de 
Mataugues  :  Quod  cum  propter  quasdam 
ingnientes  neceesitatea  et  Eminentia  nunc 
pericuUi.  ete. 

4c  EMiNGERS.  [Mingere  ;  purgare  na- 
sum  ventris.  Dief.] 

EMINIGULC,  Eminentea  in  memoria. 
Papias.  [Glossar.  Sangerman.  n.  501  : 
Eminicufus,  Eminens,] 

lEMINISGI,  prò  Gomminisci.  Gloss. 
Isid.  :  Eminieeitur,  in  memoriam  reducit. 
Vide  Ementum, 

^  EMINITAS,  Eminentia»  excellentia. 
Sdentisi  Eminitas,  in  Actls  SS.  Aprii, 
tom.  1.  pag.  50.  de  S.  Gilberto  Episc. 

0  EMulO,  Favus  mellis,  Gali.  Rayon, 
gàleau  de  miei,  Gharta  ann.  1842.  in 
tieg.  74.  Ghartoph.  reg.  eh.  288  :  Uem 
unum  Emino  méUis,  aeòtlum  quolibet 
anno  de  captennio, 

t:  EMINOR.  [Minacciare.  Plani.  Capi, 
.  11.  Eminort  interminorque,  nequis 
mi  obstiterlt  obviam.] 

3k  EMINUO.  [Imminuo.  Borrich.  cogit. 
275.1 

^  EmOLA,  id  eel  Scupha  compogitum 
ab  Emi^  id  est,  Dimidium,  et  Olon,  Totum, 
quoH  oontinena  totum  et  dimidium  :  id 
éat.  Usura  quts  continet  totum  et  alteram 
ejìAs  partem,  ut  si  de  quatuor  solidis  acci- 
piantur  in  fine  anni  sex.  Vocabul.  Juris 
ùtriusque.  Grseci  dicunt  T||iioXia,  subau- 
dito,  uoTpa.  Portio. 

«  EMIOLI0S,  prò  HemioUus,  Gr.  ri^l- 
Xtoc,  Numerus  sesquialter.  Dudo  apud 
Duchesn.  Hist.  Norman,  pag.  68  : 

El  diapente  melodie  lite  Bmiolia  seadt, 
SerraU  Icge  erlie  ertthiiMUca. 

Oonsule  musicos. 

EMIR,  sic  appellant  Turci  et  Saraceni, 
Magnates ,  et  urbium  ac  oppidorum 
praBfectos.  Will.  Tyrius  lib.  10.  cap.  46  : 
Adducti  sunt  coram  Domino  Rege,  se" 
dente  prò  tribunali,  procurator  civitatiSf 

Sui  lingua  eorum  dtcitur  Emir,  et  juri" 
ieus,  etc.  Lib.  15.  cap.  11  :  Magistratus 
tamen^  quem  ipsi  vocant  Emir,  nobilis 
homo  et,  potens,  etc.  Lib.  21.  cap.  28: 
Solent  enim  Turcorum  SatrapsB,  et  majo- 
res  Prindpes,  quos  ipsi  lingua  Arabica 
vocant  Emyr,  etc,  Viae  Amtr, 

1  EMISEXGLA,  dieta  auod  sit  dimidia 
sextula;  q%m  sic  scribUur,  W.  Papias. 
Vide  Hemissecla, 

«  EMISFERIUM ,  prò  Hemisphaerium, 
Ital.  Emisperio.  Ghron.  Malvecci  apud 
Murator.  tom.  14.  Script.  Ital.  col.  968  : 
Per  idem  tempus,  anno  videlicet  1264. 
stella  cametes  tam  mirabilis  apparuity 
quàlem  nullus,  tunc  vivens  unquam  vide" 
rat  ;  nam  ah  oriente  cum  magno  fulgore 
surgens,  usque  ad  medium  Emisferii  ver- 
sus partes  occidentis  comam  perlucidam 
pertrahébat. 

1  EMISPERA,  Sph»ra  media.  Vide 
Spera. 

EMISSARIUS,  Percussor,  Sanauinarius, 
in  Glossis  Isidori.  Papias  :  tìmissarius, 
flagitiosus,  satelles,  homidda  :  [qui  scili - 
cei  emittUur  ad  alia  uem  interficien- 
dum.]  Lampridius  in  Heliogabalo  : 
Bemss  denique  nihil  egit  aliud,  nisi  ut 
Emissarios  haberet,  qui  ei  bene  vasatos 
perquirerent,  etc.  [Hoc  est,  Exploratores, 

Juos  etiamnum  Emissaires  appellamus, 
tali  Emissari.] 

^  Glossar,  vet.  ex  God.  rea.  7618  : 
Emissarius,  parricida,  homidda,  sica" 
rius,  satelles,  latro,  gladiator,  percussor. 


eoM^ussor.  sanguinarius,  grassator,  prssdo^ 
pirata,  fiagitwrum  et  luxurix  satelles, 

Ekissarii,  in  Mamotrecto  ad  2.  Reg. 
cap.  22.  dicuntur  Cursores,  qui  emittun" 
tur  ad  facta  Prindpum  adimplenda. 

Emissarius,  et  aamissarius  equus,  in 
hoc  differunt,  quod  admissanus  est  equus, 
qui  ad  tempus  inter  e^uas  admittitur  ad 
coitum  :  sed  Emissarius  est,  qui  semper 
equabus  interest.  Breviloq.  Ebrardus 
Betun.  in  Grecismo  cap.  9  : 

Emiiaarioi  eet  extra  eamn  qneei  mliras, 
Currere  non  eeeaat,  quia  prolòn  gignit  equabus. 

Mamotrectus  16.  Levit.  :  Emissarius  di" 
cebatur,  qui  in  desertum  emittebatur, 
Item  Emissarius  didtur  equus  proteica 
rius,  sive  imprsegnator  equarum.  Vide 
eumdem  ad  Ezechiel.  88.  Joan.  de  Ja- 
nua  :  Emissarius,  equus  fortis  et  velox, 
qui  extra  alios  eliaitur,  et  ad  equas  mitti- 
tur  ad  coitum.  Gloss.  Lat.  Gali.  :  Emis- 
sarius, Cheval  estallon,  mis  aux  champs 
pour  engendrer,  [Aliud  Sangerman.  MS.  : 
Emissarius,  une  maniere  ae  cheval,  fort 
etalon,  courtier,  ou  coureur  d'aucun  Sei" 
gneur,  ou  foreur,  ou  batdlleur,  ou  ma- 
queriau.]  Gregorius  M.  Jib.  10.  Eplst. 
42  :  Decem  equarum  capita,  cum  Emis- 
sario suo.  Beda  lib.  2.  Hist.  Angl.  cap. 
18  :  Rogavit  sibi  Regem  arma  dare,  et 
equum  Emissarium  quem  ctscendens  ad 
Idola  destruenda  venit.  Gapitulare  de 
Villis  cap.  18  :  Ut  equos  Emissarios,  id 
est,  Waranjones  bene  provideant.  Mat* 
thsus  Vindocinensis  in  Tobia  : 

Nee  plorea  habeat  Telut  Bmiisariut,  Aonam 
TbobiM  aodam  deatinat  eeae  IborL 

Matth.  Westmon.  ann.  1014  :  De  EmiS" 
sarU)  cui  insederai,  ceddit.  Anno  1079  : 
Ab  ipso  vulneratus  in  brachio,  de  suo  de- 
jeetus  est  Emissario.  Vide  veter.  Inter- 

fret.  Biblior.  Levit.  16.  Eccles.  83.  Mich. 
.  Aribonem  in  Vita  S.  Gorbiniani  n.  12. 
17.  Fletam  lib.  2.  cap.  78.  |  21.  et  supra 
in  verbo  Admissarius. 

^Misodour  et  Missaudour,  eadem  no- 
tione.  Le  Boman  d'Athis  Ms.  : 

Là  ol  maint  natorel  charal, 

Et  deelrien  de  dtìs  et  Mlaodonn, 

Enaeigiiee  de  pniieon  cooloon. 

Le  Roman  de  Robert  le  Diable  Ms.  : 

Ab  annet  oeareot  qui  aioi  aint, 
L*Bmperera  toue  preneraini. 
Doni  eat  mentée  el  Hiaiàndour. 

AMIS8ARIU8,  prò  Admissarius  dici  in- 
terdum  suora  observatum  in  voce  Ad" 
missarius.  Ita  nempe  usurpat  Pascha- 
sius  Radbertus  in  Epitaphio  Wal» 
Abbat.  Gorbeiensis  lib.  2.  cap.  7.  ubi  de 
Bernardo  Gomite  Septimanise  :  Quando 
sceleratus  Naso  vocatus  est  ab  Spaniis, 
Amissarius  ilU,  qui  cuncta  reliquit  hO" 
nesta,  in  auibus  erat  ordinatus,  et  im" 
merdt  se  fatuus  ad  omnia  casni  volutabra  : 
ubi  perstringitur,  ut  Judith»  August» 
adulter  :  Naso  vero  vocitatur,  quod  forte 
simus  fuerit,  vel  centra  nasutus  :  adeo 
ut  a  nostris  Guillelmus  au  Court-nez 
appellatus  deinceps  fuerit,  seu  ob  bre- 
vitatem  nasi,  seu  ob  longitudinem,  iro- 
nice  nempe.  Vide  Gatellum  in  Hist. 
Tolosana  et  alios. 

OEMISSOR  LiTERARUM,  an  Nuntius, 
tabellarius?  Reg.  senat.  min.  Argent. 
ad  ann.  1419.  fol.  8.  ubi  inter  productos 
testes  recensetur  Kirvoard,  Emissor  lite" 
rarum.  Rursum  infra  :  Bilgerin,  Emissor 
literarum. 

EMISSUS,  apud  Papiam.  didtur  cer- 
vus  ;  quando  cervam  sequitur,  Hsec  absunt 
in  MS.  Gollegii  Navarrsi,  ubi  ista  ha- 


bentur  :  Emissus,  speeies  poculi,  uno 
spiritu  bibitur.  [utrumque  habetur  in 
MS.  Bitur.  sed  prò  Emtssus,  spedes  pO" 
culi,  legitur  Emùtis.]  [••  Ex  Isidor.  Orig. 
lib.  20.  cap.  5.  sect.  4.1 

1  EMIST1S.  Vide  Emissus. 

i  EMITONI0M .  ut  Semitonium,  Gali. 
Demiton.  Vox  musica,  qu»  occurrit  in 
Epistola  anni  969.  apud  Marten.  tom.  1. 
Ampliss.  Gollect.  col.  812.  Melius  Hemi* 
tontum  legeretur  a  GrsBco  ^(ttT6viov. 

1  EMITRITEA  Febris,  a  Grsoco  nitcxpi- 
tatoc,  Semitertianus,  Gali.  Fievre  hemc" 
tritée,  Ital.  Emitritea  Fèbbre.  Occurrit 
apud  Murator.  tom.  7.  col.  206.  Vide 
Émetrita. 

00  EMITTE^P,  Libellum  conscriptum 
ei  cujus  interest  tradere,  quod  post  tra- 
ditionem  rei  vendita  demum  et  absoln- 
tionem  chart»  a  notarlo  ipso  factum 
passim  memoratur;  cbarta  ann.  746. 
ap.  Brunett.  pag.  528  :  Ego  Gadilupu 
post  tradUione  cunplevi  et  emid.  Alia 
ann.  768.  ibid.  pag.  576  :  Ego  qui  sujira 
Uboald  notarius  post  tradita  complid  et 
Emisi.  Ita  forte  legendum  prò  Scrid 
non  scripd,  ibid.  pag.  567.  in  chart. 
ann.  759.  ubi  etiam  vldendus  versus  5. 
et  6.  Vulgo  scribebatur  Post  tradita  com- 
pievi et  dedi.  Gonfer  Brisson.  in  CautiO" 
nem  Emittere, 

oEMITUS,  Emptio.  Ghartul.  Arremar. 
eh.  155  :  Ego  Mito  comes  Barri  super  Se- 
canam  concesd  ecclesiss  Arremcurend  pe- 
trosam  Acrimontis  et  omnes  alias,  quts 
«ti6  dominio  et  potestate  mea  consistunt 
(cum)  curribus  et  equitibus  (f.  equis) 
eorum,  salvis  Emitibus  et  salds  redC" 
mitibtju  ;  et  d  forte  alieni  aliquid  com* 
miserint,  reddent  dampnum.  Vide  supra 
Emere. 

^  EMMANUENSIS,  prò  Amanuensie. 
Ego  Bodolenus  Emmanuensis  subscripd, 
in  Privilegio  Aigliberti  Episc.  Geno- 
man,  apud  Mabill.  tom.  8.  Analect. 
pag.  205. 

Emme  GHRISTEN,  vox  Saxonlca,  Fra- 
ter  in  Ghristo.  Leges  Edward!  Gonfess. 

cap.  86  :  Fratrem  suum quod  Angli 

dicunt  Emme  Christen.^Wilkins.  bis 
emne-Gristen.  Hoveden.  bis  euen- 
ch  ri  sten.  Utramque  est  Conchristia» 
nus,  qui  Ghristi  legem  »que  sequitur  ; 
emne  vel  efne  Anglo-saxonibus  Juxta 
siffniflcat.] 

fiMOLA,  V<ts  coquinarium,  sicut  CtddO" 
ria  vel  Coculum.  Esdrts  2.  Hostias  coxe" 
runt  in  Emolis.  Ubi  Grtsd  habent  in 
sinds  ollis,  et  didtur  Emola,  quas  imola, 
ab  immolando,  quia  ibi  hostue  immola" 
bantur,  vel  quad  tenea  olla.  Ita  Joan.  de 
Janna.  Sed  legere  debuit  ssnulis,  vel 
inulis,  hoc  est,  ssneis,  seu  ollis.  Locus 
est  2.  Paralipom.  cap.  85  :  Padficas  vero 
hosticts  coxerunt  in  lebetibus,  et  ccuxUfis, 
et  ollis.  Grsec.  xa\  xk  ayia  i^^vav  èv  xotc 
vaXxe{oic  xa\  Totc  Xi6iQ9tv/  etc.  [Interpres 
Èsdr»  lib.  8.  cap.  1.  f.  12.  reipsa  haoet, 
ut  refert  Jo.  de  Janna.  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerman.  MS.  :  Emola,  Vais" 
sieau  de  cuisine,  d  camme  Chauder  ou 
pot.]  Vide  jEneum,  JEnulum,  et  Aqua 
fervens. 

1  EMOLARE,  ut  Emolere,  Acuere.  Vide 
Emolumenta  2. 

o  EMOLG0RATOR,  Pensitationis  prò 
frumenti  molitura  exactor.  Arest.  ann. 
1841..  18.  Sept.  in  voi.  8.  arestor.  Paris.  : 
Abbas  et  conventus  Montis-regalis  erant 
in  possessione  ponendi  in  praedictis  mor 
lendinis  Emolcuratorem  d  molinarios. 
Vide  infra  Emolutum  et  Molta  2. 

EMOLERE,  Exacuere,  ex  Gali.  Esmou- 
dre.  [Jura  Vili»  de  Villereys,  tom.  9. 
Spici!.  Acher.  pag.  196  :  Item,  d  quis 


EMO 


EMP 


EMP 


259 


percuaserit  alium  de  gUtdio  Emolulo,  et 
percu8su8  de  ilio  ictu  mortuuè  fuerit, 
pereussor  ad  noairam  remanebit  voìunta" 
ìem.  Qui  gUidium  Emolutum  cantra  alium 
irato  animo  traxerit,  in  decem  aolidis  prò 
juatitiapuniatur,  emendet  injutiam  passo, 
in  Litteris  anni  1857.  apud  D.  Secousse 
tom.  8.  Ordinai.  Reg.  pag.  207.]  Vide 
Arma  moluta. 

^  Nostrls  Esmoldre  et  Esmeudre;  unde 
Esmoleur.  Lit.  remiss.  ann.  1414.  in  Reg. 
167.  Gbartoph.  reg.  eh.  402  iLesuppliant 
faisoit  Esmoldre  une  forces.  Aliae  ann. 
1460.  in  Reg.  190.  cti.  189  :  i^  suppliant 
se  party  de  sa  barde  ou  hàbitation,  pour 
aller  Esmeudre  sa  coignée  à  la  forge  de 
Pexf.  Gomme  Jehan  Danay  viqneron  eust 
baillié  un  fessouer  pour  amòllier  à  VEs' 
moUur,  in  aliis  ann.  1384.  ex  Reg.  66. 
eh.  1461. 

}  EMOLIMENTA,  Arma  acuta  et  polita. 
Odo  de  varia  fortuna  Ernesti  Bavaris 
l>ucis.  apud  Marten.  tom.  8.  Anecd. 
col.  872  : 

Deioda  vìrot  aerat  diioMM  ad  bella  éncaotos. 
Et  ^adringintit  daus  BmolimonU  lantatis, 
Aasidiiis  armis  Agareoot  concatit,  nrbes 
Obniit,  et  villaa  flaauna  pop«datiir  el  arri. 

Vide  Emolumenta  3.  et  Arma  moluta, 

^  1.  EMOLIMENTUM.  Curriculum,  spa- 
tium.  Miracula  S.  Gibriani  cap.  1.  Mali 
tom.  7.  pag.  620  :  Post  namque  Emoli- 
menta  annorum  a  venerabili  Cernite  Ha- 
dorico,  divino  admonitUf  a  propria  sepul- 
turm  suss  loco  sublatus  in  Ecclesia  prasfati 
Antistitis  almi,  in  scrineo  argenteo  decen- 
ter adomato,  juxta  eumdem  Sanctum 
conditus  est, 

^  2.  EMOLIMENTUM,  prò  Emolumen- 
tum.  Gharta  Pet.  Bermundi  ann.  1888  : 
Et  devestiens  me  e^o  dictus  domicellus  de 
Emolimentis  pradtclis,  etc, 

EM0L06ARE,  Conflrmare,  laudare,  ap- 
probare .  nostris  Emologuer.  Occurrlt 
non  semel  apud  Augustinum  Mussa- 
tum  de  Gestis  Henrici  VII.  lib.  1.  cap. 
6.  lib.  8.  10.  16.  etc.ìin  Hist.  Dalphin. 
tom.  1.  pag.  125.  Formulari  Anglic. 
Thomse  Madox  pag.  85.  apad  Baluzium. 
Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  168.  etc]  Vide 
Homologare. 

0  Emologer,  in  Gharta  Joan.  dom. 
de  Cramailles  1339.  ex  Ghartul.  S.  Vinc. 
Laudun.  :  Et  icelles  (lettres)  volane , 
loons,  gréonsy  approuvans,  et  expressé- 
ment  Emologons  par  ces  présentes.  Paulo 
ante  :  Laguelle  charlre  ou  sentence  arbi- 
trale est  ratefiié,  approuvée  et  expressé- 
ment  Ethimologuée  par  lettres  infixées  en 
ladite  chartre, 

j  EMOLOGATIO,  Gonflrmatio,  in  Gharta 
ann.  1809.  ex  Ghartulario  S.  Vandreg. 
tom.  1.  pag.  988. 

1.  EMOLtfMENTA,protributis,  usurpari 
in  God.  Th.  observatum  a  viris  doctis. 

1  2.  EMOLUMENTA  ,  Arma  moluta, 
£]ctractum  Computi  ann.  1824.  tom.  2. 
Hist.  Dalphin.  pag.  826.  col.  2:  Itemuna 
mola  ad  emolanda  ferramenta^  gladios  et 
alia  Emolumenta  ferrea  prò  xv.  d.  gran. 
Vide  Emolimenta. 

EMOLUTUM,  proprie  Lucrum  molen^ 
dini,  in  Glossis  Lat.  Gali. 

^  Quod  ex  frumento  molito  percipia- 
tur,  sic  dictum  ;  unde  etiam  Gallicum 
EsmouteTy  maltam  percipere.  Lit.  remiss, 
ann.  1411.  in  Reg.  165.  Gbartoph.  reg. 
eh.  268  :  Lequel  prestre  dist  au  meunier 
qu'il  Esmoustat  ou  prist  moulture  de 
Guillaume  de  Banquemare  ,  qui  lare 
mouloit  ;  auguel  il  respondi  qwil  estoit 
bien  test  de  t'Esmouter  au  moulturerf  et 
qu'il  n'avoit  à  peine  maulu.  Vide  supra 
Emolcurator, 


o  EMOND^,  EsMUNDiE,  Decerpti  vel 
exscissi  rami.  Gali.  Emondes,  Gharta 
Thom»  comit.  Pertic.  ann.  1214.  in  Reg. 
forest.  comitat.  Alene,  et  Pertic.  ex 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  55.  y  :  De 
arboribus  quas  in  usu  nostro  capimus,  non 
habent  copellos  nec  Esmundas...  Deomni^ 
bus  arboribus  quas  donamuSf  dictus  Ger^ 
vasius  et  dicti  ejus  fusredes  unum 
denarium  Cenomanensis  monetss ,  et 
copellos  et  Emondas  perdpiunt.  Vide 
infra  Emunda. 

o  EMORBIS  ,  Maladie  à  fame ,  in 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692. 

T  EMOPLIS.  Vide  Embolus, 

^  EMORCrIUS,  Che  pissa  sangue.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  Ms. 

«  EMORTUALE,  Ritualis  liberSagiensis 
de  administranda  Eucharistia  et  Extre- 
ma  unctione.  in  quo  et  agonizantium 
preces,  simul  etiam  exsequiales  conti- 
nentur,  ita  appellatur  ;  imo  et  editus 
ann.  1789.  eodem  titulo  inscribitur, 
teste  D.  Le  Beuf 

^  EMOTGUS  ,  Mangoy  agaso,  pastor, 
pastorculus  ,  pecudarius.  pastor ,  Prov. 
Glossar,  ex  God.  reg.  7657.  yìdeEnnas2. 

^EMPARA,  Id  omne  quo  quis  defen- 
diturvel  protegitur,  quo  ictus  declina- 
tur.  Lit.  remiss.  ann.  1876.  in  Ree.  108. 
Gbartoph.  reg.  eh.  386:  Credendo  ^er- 
cutere  de  dieta  gladio  dictam  Martam 
ejus  uxorem  prò  ipsam  vulnerando  et 
potissime  ocddendo ,  fecit  dieta  Maria 
clipeum  seu  scutum  et  Émparam  de  dieta 
Katherina  eorum  filia.  Vide  supra  Amma- 
rare 3.  Interdum  idem  quod  Protectio, 
tutamen,  tutela.  Vide  in  Amparare  1. 

o  1.  EMPARAMENTUM ,  ProtecUo , 
tutela.  Vide  in  Amparare  1. 

T  E^PARANTiA  ,  Protectio  ,  Tutela. 
Vide  Amparare  1. 

0  2.  EMPARAMENTUM,  munitio,  pro- 
pugnaculum  ,  nostris  Emparement  ^  a 
verbo  Emparer  et  Emperer  ,  munire; 
quo  sensu  intelligendum  Emparare  2. 
Gharta  ann.  1368.  in.  Ghartul.  Richardi 
abb.  S.  Germ.  Prat.  fol.  d.r'iPrasceptum 
fuit  et  mandatum  ecclesiam  prssdictam 
(S.  Germani)  muris,  prapugna^ulis  et 
fbssatis,  aliisque  Emóaramentis  necessa- 
riis  Claudi  ,  circumaari  seu  fortificari 
debere.  Gharta  Gar.  V.  reg.  Frane,  ann. 
1880.  ex  Ghartul.  episc.  Carnet.:  Et  ont 
desia  dit  lesdits  hommes.,.  que  ile  ne  con- 
trioueront  audit  Emparement  ,  ne  ne 
feront  guet  en  ladite  farteresse...  Vaus 
faites  contraindre  toìis  les  manans  en  la 
ville. et paroisse  dePontgoeing..,  à  Empa- 
rer et  fortifler  la  tour  et  nef  dessusdites. 
Pour  la  fortification  et  Emparement  de 
la  ville  de  Bieaulx,  etc.  in  alia  ann.  1406. 
ex  Reg.  160.  Gbartoph.  reg.  eh.  326. 
Gharta  ann.  1400.  in  Heg.  155.  eh.  221.  : 
Camme  Ysabeau  de  Meulent...  ait  enten^ 
cion  de  taire  Emparer  et  fartifier  ledit 
hostel  de  la  Riviere^  etc.  Lit.  remiss, 
ann.  1358.  in  Reg.  86.  eh.  187  :  Damai- 
selle  Jehanne  de  Vendosme,  dame  de 
Bertecourt,  nous  a  fait  exposer  que. . . 
pour  la  aarde  et  deffense  de  san  cÌMstel,.. 
elle  a  f alt  Emperer  et  gariter  et  enf arder 
sandit  chastel.  Gh.  ann.  1408.  inter 
Probat.  domus  de  Gastelleto  pag. 
xxvi^  :  Pour.,..  touteicelleplace Emperer 
et  enfaurcier  de  murs,  de  tours,  de  tran^ 
chiez et  de  fossez.Ampérer,  in  Gh.  ann. 
1419.  ibid.  pag.  xxxj.  Adde  Ordinat. 
reg.  Frane,  tom.  8.  pag.  862.  art.  5.  pag. 
647.  art.  8.  tom.  5.  pag.  16.  art.  1.  pag. 
720.  et  tom.  8.  pag.  258.  Vide  supra 
Amparamentum  1. 

1.  EMPARARE,  [TueriJ.  Yìàe  Amparare. 

1  2.  EMPARARE,  Prsdparare  vel  ex- 
struere.   Gomputum    anni  1824.   Hist. 


Dalphin.  tom.  1.  pag.  182.  col.  1  :  Pro 
Emparando  et  coaperiendo  magnum  cha" 
fallum  Villas  in  summa  l.  lib.  ili.  s,  m. 
d.  Vide  Emparamentum  2. 

«EMPARATOR,  Intercessero  Practicis 
nostris  Opposant,  qui  met  empéchement. 
Charta  ann.  1271.  ex  Reg.  feudor.  Aquit. 
sign.«^J.  rub.  in  Cam.  Gomput.  Paris. 
foT.  48.  r*  :  Promittens.,,  se  partaturum 
super  ftrsBdictis  banam  et  firmam  perpetuo 
garentiam  cantra  omnes  Emparatores  et 
petitares  ,  qui  in  prssdictis  justitia  et 
dominio  aliquid  peterent,  vel  impedim^n' 
tum  prsBstarent  vel  defferrent.Impeditoree, 
infra  fol.  50.  r».  Vide  supra  Amparator 
et  infra  Impechiare. 

1  EMPARENTIA,  ut  Emparantia , 
Tutela,  protectio.  Monasterium  istud,.,, 
valumus  sub  nastra  protectionOf  Empa^ 
rantia,  custodia  et  securitate  gaudere, 
in  Instrumento  Ecclesie  Aau.  pag.  68. 
tomi  1.  Gali.  Ghr.  col.  1.  Vide  Amparare. 

T  EMPASTATA.  Farcimen.  Gali.  Paté. 
Transactio  Aboatis  et  Monachorum 
Grassens.  ann.  1831.  ex  libro  viridi  fol. 
58  :  Artoerea  sive  Empastata,  eazatae 
sive  pastillos,  etc. 

o  EMPEDIA,  Gallico  ,  Ernpangne,  in 
Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  13a2.  ex  God. 
reg.  4120.  Vide  Empenha  et  infra 
Impedia. 

•  EMPENARE  ,  Manubrium  aptare  , 
Gali.  Emmancher.  Libert.  vili»  de  Por- 
tello ann.  1405.  in  Reg.  184.  Gbartoph. 
reg.  eh.  586  :  Dictus  faher...  debet  Empe- 
nare  sive  caussare  quemlibet  vomerem  in 
rotundo  prò  una  denario  Turonensi.  Quo 
sensu  intelligenda  etiam  qu»  in  v. 
Empennatus  laudantur.  Espener,  Sagitta 
pennis  instructa  ferire,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1421.  ex  Reg.  171.  eh.  513  :  Le  sup- 
pliant trait  d*une  fleche  à  icellui  Fouquet 
et  le  Espena  en  Vespaule, 

^  EMPERIA,  La  experientia.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS. 

;  EMPEDITIS.  Vide  in  Epidecen, 

t  EMPENHA,  Hispan.  Èmpena^  Gali. 
Empeigne,  Calcei  pars  superior,  Teg- 
men. Transactio  inter  Abbatem  et 
Monachos  Grassenses  ann.  1851  :  Saba- 
terius  fadt  ad  minus  cuilibet  ipsarum  tria 
paria  satularium,  et  postea  tot  solas  vel 
Empenhas  quot  poterunt  rumpere. 

^  EMPENNATUS  ,  Pennatus  ,  pennis 
instructus,  Gali.  Empenné.  Dicitur  de 
Jaculis ,  sagittis ,  etc.  quibus  pennsB 
aptantur,  pTumatiles  levioribus,  gran- 
dioribus  aanesB.  Regest.  Próbus  an.  1848. 
fol.  189  :  Pro  400.  carellis  toim  de  uno 
pedo  quam  de  duóbus,  gamitis  flethoni- 
bus  et  Empennatis  :  et  prò  200.  garrotte 
emflethonatis  et  Empennatis  folio  cupri. 
Extractum  Gomputorum  ann.  1348.  et 
1349.  Hist.  Dalph.  tom.  2.  pag.  588.  col. 
2:  Pro  300.  fletonibus  carellorum  Em- 
pennatis  prò  gamisone  Castri. 

EMPHANISTIGUM,  Quod  a  Glerlcis  ab 
Episcopo  ordinatis  ex  more  dabatur 
Giericis  aliis,  quorum  cura  erat,  Glerl- 
corum  recens  ordinatorum  nomina  in 
matricula  describere  et  insinuare,  qua 
vis  est  vocis, quam  habesapud  Julianum 
Antecess.  cap.  181.  et  in  Justin.  Nov.  56. 
[•*  Vide  Glossar,  med.  GrsBcit.  in  *E^fér 
vieta,  col.  884.  et  Marcam  de  Concordia 
S.  et  I.  lib.  6.  cap.  10.  sect.  6.] 

^  EMPHIOT^,  prò  Emphyteatm,  Gali. 
Emphyteotes.  Gharta  Ruberti  Gomitis 
Palatini  Rheni  ann.  1356.  apud  Ludewig. 
tom.  5.  pag.  576  :  Nec  non  vassallis , 
feudis,  feudatariis,  militibus,  clientibuSf 
civibus  ,  judidbus ,  acultetis  ,  rustids  , 
Emphiotis  et  ad  glebam  adstrictis. 

EfflPHIS,  Terroribus,  conviciis.  Papias 
edit.  et  MS. 


260 


EMP 


EMP 


EMP 


•  EMPHTTEOSIS.  Prsedii  vel  fuDdi  sub 
certis  conditionibus  perpetua  locatio, 
Practicis  nostris  Empnythéoite.  Passim 
occurrit.  Spuria  nuncupatur  in  yet. 
poem.  a  Thaumass.  laudato  in  ter  notas 
ad  Assis.  Hieros.  pag.  251.  ubi  de  Cas- 
tellano douciaci  : 

Dut  MB  goban  mie  o'ett  doM 
La  tpttrìeniM  EmphiteoM, 
Chie  eoatomM  la  noble  gtót, 
Qni  nalst  et  memi  quant  ei  rargmt. 

Gujus  contractus  origo  ad  Zenonis 
imper.  tempora  referenda  est.  M**  Zeno 
circa  hunc  contractum  dennitiones 
novas  sanxit,  cum  a  quarto  inde  siculo 
admodum  usu  frequentaretur.  Vide 
Winspeare,  Storia  degli  abusi  feudali, 
tom.  1.  pag.  104.  et  Murator.  Dissertat. 
86-  in  Antiq.Ital.  tom.  3.] 

OEMPHTTEOTA,  Empuyteotor,  Qui 
per  Emphyteosim  possidet ,  nostris 
Emphytéole.  Charta  ann.  1290.  ex  Ghar- 
toph.  Occit.:  Qtws  tres  denarios  de  quo- 
lìbet  modU)  salis  dicti  facherii,  Emphy- 
teotm  seu  feudales  dare  consueverunt  et 
debent  jure  dominii.  Affeudalarii  sive 
Emphyteotm  dicti  nohilis  Joannis  de  Gor- 
aoliSyìn  Invent.  ann.  147(5.  ex  Tabul. 
Flamar.  Stat.  crimin.    Saon»  cap.  85. 

Sag.  77:  Quicumque  verus  et  directus 
ominus  cujuacumqìÀe  terras  vel  poases- 
9ÌonÌ8,„  impune  possit  ingredi  de  die... 
cum  voluntate  ilìius  Emphyteotoris  vel 
fructuarii. 

EMPHTTEUTIGARII,  Qui  per  precariam 
possidente  seu  per  Emphyteuseoa  con^ 
trocfum,  ut  est  in  Lege  Longobard.  lib. 
8.  tit.  1.  887.  tit.  10. 14.  [«>  Ludov.  Pii 
56.  Lothar.  I.  84J  in  Oaplt.  Caroli  M. 
lib.  2.  cap.  29.  [^  ex  Juhan.  Nov.l  per 
libellum  et  Emphyteimm ,  in  Cnarta 
Ugonis  et  Lotbarii  ItalisB  Hegum  ann. 
984.  apud  Ughellum  tom.  2.  pag.  128. 
Charta  Aystulfi  fìegis  Longob.  ann.  758. 
apud  eumdem  Ughell.  tom.  2.  pag.  108  : 
Aut  homines  tam  tngenuo8  ,  libertos , 
quamque  servoa  super  Urram  ipsius 
EcclesisR  manerUes^  sive  Emphyteutica- 
rios,  etc.  Vide  Petrum  Damian.  Hb.  4. 
Epist.  12.  et  Bignonium  ad  Marculfum. 

^  EMPETTEUTIGUS,  Ad  Emphyteusim 
pertinens.  Bona  feudalia  et  Emphyteu- 
tica,  in  Bulla  ann.  1510.  ex  Contin. 
mag.  Bullar.  part.  4.  pag.  12.  col.  1. 

^  jBMPIDEMIA,  prò  Epidemia,  Morbus 
contagiosus  et  popularis.  Charta  ann. 
1481.  Inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Nem. 
pag.  16.  col.  1  :  Super  provisione  danda 
pauperibus  segrotantibus,  et  dietim  prm- 
textu  pestis  Émpidemt»  applicantibus  in 
inospitali  militum,  etc.  Impidimié^  EJus- 
modi  morbo  laborans.  in  Lit.  remlss. 
ann.  1409.  ex  Reg.  164.  Chartoph.  reg. 
eh.  4  :  Jcellui  Guillaume  ala  veoir  un 
sien  frere,  qui  avoit  la  bosse  et  estoit 
Jmpidimié.  Vide  infra  Epidimia. 

i  EMPIDURUS,  [Qui  Congregat 
gazam.  DiefJ 

lEMPILENTIA  Vide  EpiUpticus. 

EMPINIONES.  Fridericus  U.  Imp.  lib. 
1.  de  Arte  venandi  cap.  50  :  Sunt  pras- 
terea  quatuor  pennsR  et  durm  in  alia 
positsB,  extra  has  decem  forinsecas,  et 
adhmrent  illi  parvo  ossi  forinseco,  quss 
dicuntur  esse  loco  .pullicis  :  hasc  quatuor 
vocantur  Emj^iniones,  et  sunt  minores 
pennis,  et  majores plumis,  Adde  cap.  50. 

EMPIRAMENTUM,  Deterioratio .  ex 
Gali.  Empirement.  Charta  Alani  Episcopi 
AutissiOQ.  :  Empiramentum  fossati  Comi- 
tis  est.  [Empirance  et  perle  de  tÀn.  in 
Ghartulario  Gemetic.  tom.  8.  pag.  128.1 

•  Empirement  dixerunt  nostri  quid- 
quid  corrumpere  vel  depravare  pò  test. 
Stat.  prò  candelarum  opillcibus  ann. 


1294.  in  Reg.  205.  Chartoph.  reg.  eh. 
804  :  Que  ih  ne  mettent  en  la  chandelle 
point  d'Empirement.  Empirer,  prò  Male- 
dicere,  vulgo  Décrier,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1475.  ex  Reg.  19o,  Chartoph.  reg. 
eh.  1496  :  Jehan  Blatier  dist  au  suppliant 
qu*il  les  avoit  Empirei,  et  les  avoit  nommez 
et  baillez  par  escript  ;  à  quoy  ledit  sup- 
pliant respondi  qu'il  ne  les  avoit  point 
Empirei,  ne  blasìnez.  Empirier  vero,  prò 
Nocere  ,  incommodum  importare ,  in 
Poem.  Rob.  Diaboli  MS.  : 

Aóxme  ne  roteot  approchler  ; 
Aios  lancfaeat  pow  lui  Bmptrier 
Gam«lM,  et  macbea  li  niaat. 
G*est  merreillea  qu'il  ne  le  taent. 

Emplever ,  prò  Empirer ,  ut  videtur, 
Deterius  ef licere,  in  Lit.  ann.  1401.  tom. 
8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  479  :  Ils  se 
doubtent  que  les  mortuaires,  et  vaccans 
d'icelui  prieuré...  se  pourroient  perdre  ou 
Emplever.etc. 

0  EMPIRISMA,  Alexandro,  capitulo  de 
frenesi  de  cura,  i.  fomentatio.  Glossar, 
medie.  Simon.  Januens.  ex  Cod.  reg. 
6959. 

EMPLA6IUM.  Isidorus  lib.  19.  cap.  de 
Reti  bus  :  Minus  autem  rete,  Emplagium 
dicitur,  aplagis.  Ex  GrsBco  ut  videtur, 
'EpiTcXariov  òtnh  toO  icXay^ou,  quia  oblique 
et  transverse  tenduntur  in  viis,  cujus- 
modi  sunt  Stxxva  ev&fiia^  apud  Pollucem. 

^  Legendum  esse  semiplagium  jam 
monitum  est.  Vide  in  hac  voce. 

^  EMPLASSEARE,  a  Gallico  Emplacer. 
Locare.  Necrolog.  MS.  Corbeiense  ad 
calcem  :  Tria  quartana  Emplasseans  in 
terra  Benedictt. 

e  EMPLASTIGULA.  Inventar,  monast. 
Cassin.  ann.  1497.  tom.  2.  Hist.  eiusd. 
pag.  599.  col.  2:  Uem  quatuor  effigies 
oculorum  argentess  cum  una  Emplasticula 
et  una  mammula,  An  imago,  figura  f 
Vide  Plaslicus. 

^  EMPLASTRATIO,  Einplastrorum  con- 
fectio.  Chron.  Joan.  wethamst.  pag. 
402  :  Habens  igitur  ex  grada  tunc  secum 
cirurgicum,  in  arte  hujusmodi  Emplas- 
trationis  doctum  et  sufficienter  instruc' 
tum,  etc. 

1  EMPLASTRUM,  a  veteri  Gallico 
Puutre,  Modus  agri,  Solum  sediflciis 
aptum.  Tabularium  Matiscon.  seuLlber 
incatenatus  fol.  183:  Emi  a  Stephano 
Canonico  duo  Emplastra  xx.  solidoè 
Lugdunensis  moneta,  in  quibus  duas 
domos  asdificavi.  Vide  Plastrum  [^  et 
supra  Amplastrum.] 

o  EMPLAZARE,  ab  Hispanico  Empia- 
zar  y  In  perpetuam  locationem  seu 
emphyteosim  concedere.  Testam.  Cons- 
tant. Sancii  ann.  1269.  tom.  1.  Probat. 
Hist.  geneal.  domus  reg.  Portugal.  pag. 
22  :  Hsereditates,  guos  dimitto  monasterio 
S,  Crucis,  prssdicti  fratres...  nullo  modo 
possint  eas  vendere,  nec  commutare,  nec 
pignorare,  nec  Emplazare.  Academ. 
Hispan.  in  Diction.  Emplaiar,  citare, 
diem  alicui  indicere  ;  quae  notio  huic 
loco  aegre  aptari  potest. 

o  EMPLEGHA,  Exactioni«  seu  tributi 
species.  Compromis.  Inter  Geraudum 
Amici  et  commun.  Avenion.  ann.  1234. 
ex  Cod.  reg.  4659  :  Quistts  et  Emplechm, 
retroactis  temporibus  consuetes,  rema- 
neant  salvss  eidem  Creraindo  Amico  in 
omnibus  bonis  immobilibiis  eorumdem 
hominum.  Vide  Infra  Explechia. 

EMPLEIA  ,  ex  Gallico ,  Employ.  Jus 
utendi,  fruendi.  Charta  JausserannsB  de 
Medulllone  ann.  1228.  tom.  7.  Spicil. 
Acheriani  :  Donol.  mansiones hominum,.. 
et  ipsos  homines,  et  Jus,  et  quasi  jus,  et 
actumem,  et  Empleiam,  quod  vel  quam  in 
ipsis  hominibus,  et  in  eorum   successo» 


ribus...  haheo.  Mox  :  Et  EcclesimprsBdictm 
prsNiicti  ?iomines  et  eorum  successoree 
jSmpleiam  et  servitium  facere  teneantur, 
1 EMPLUMAILHE,  Vox  Occitana,  Spe- 
cies aucupii.  Vide  Vara, 

0  EMPOUNOVIGATUS,  f.  Tumefactus, 
Gali.  Boursouflé.  Mirac.  MSS.  Urbani  V. 
PP.  :  ffabebai  faciem  Empolinovicatam 
et  discoloratami  et  ventrem  inflatum,  et 
erat  magna  ponderositate  totius  corporis. 

EMPONEMA,  ex  Gr.  è(j.ic6vy}(ta.  Julianus 
Antecessor  cap.  84  :  Emponemata  dici» 
tnus  ea,  quas  labore  contrahentis  in  agro 
meliorata  sunt,  Adde  cap.  202. 

^  Charta  ann.  1801.  Inter  Probat.  ult. 
Hist.  Trenorch.  pag.  282  :  Qum  meUora^ 
tiones  sive  Emponemata  summam  ducen- 
tarum  marcharum  argenti ,  sub  fide 
veritatis  excedunt...  Jus  monasterii  nostri 
et  nostrum  sentiamus  et  cognoscamus 
apeì^te  felici  melioratione  gaudere,  voti» 
vaque  Emponematorum  in  feodis  nostris, 
quas  idem  Guillelmus  tenet  a  ncibis,  incre- 
menta succedere. 

ENPONEMB,  Unum  e  12.  auguriis,  de 
quibus  in  verbo  Venta^  nuod  sic  descri- 
bitur  a  Michaele  Scoto  de  Physionomia 
cap.  56  :  Emponemb  estaugurium,  quancUf 
homo,  vel  avis,  venita  latere  sinistro  et 
transit  ad  dextram,  nec  eam  videe 
repausare,  sed  evanesdt  a  te  :  tunc  est 
tibi  bonum  signum  super  negotio. 

1  EMPOR.  Edictum  Johannis  Frane. 
Regis  ann.  1861.  apud.  D.  Secousse  tom. 
8.  Ordinat.  pag.  498:  Et- si  aliqui  arren» 
datores  seu  Empores  propter  finantiam 
dictarum  impositionum  stnt  vel  fuerint 
nobis  in  aliquo  obligati,  etc.  Censeo  prao- 
ferendum  Emptores,\ii  legitur  in  alio 
exenaplari.  P  Vide  Emere  et  Emptor  2.1 

o  EMPOTSONARE,  a  Gallico  Empoi» 
sonner ,  Veneno  exstinguere.  Charta 
ann.  1800.  ex  Tabul.  Massll.  :  Probi  viri 
piscatores...  conqueruntur  apud  judicem^ 
quod  nonnulli  piscatores  ipsius  dvitatie 
et  aliunde,  eorum  salutis  immemores,  in 
Isssionem  muUiplicem  et  periculum 
omnium  hominum  dvitatis  prssdlctm^ 
pisces  cum  tays,  lathosela.  et  veneno  alio, 
sive  poyson,  in  mari  ocdaunt  et  capiunt 
pisces.,.  XJnde  dominus  locumienens  et 
dictum  consilium  statuit  adcognoscendum 
dictos  pisces...  Empoysonc^os,  etc.  Apoi- 
soner,  eodem  sensu,  apud  Plagon  in 
Hist.  Guill.  Tyrii  tom.  5.  Ampi.  Collect. 
Mart.  col.  688  :  Quant  il  (le  roi  Jean) 
fu  en  Acre,  si  li  firent  aucunes  gens 
acroire  que  sa  fame  voloit  Apoisoner  sa 
fille,  dont  il  tenoit  le  roiaume.  At  vero 
Empoisonner,In  sortem  mittere,  fasci- 
nare, incantare,  vulgo  Ensorceler,  sonat» 
in  Lit.  ann.  1480.  exReg.  206. Chartoph. 
re^.  eh.  554  :  Perrete  la  Baudouyne  Em» 
poisonna  le  suppliant  et  lui  bailla  ung 
mauvais  morceau,  tellement  que  acause 
de  ce  et  depuis  ledit  temps,  il  ne  s'est  peu, 
ne  peut  axder,  labourer,  ne  gaigner  sa 
vie  :  mais  a  lousjours  depuis  està,  camme 
encore  est,  en  langueur:  et  se  cognoissant 
ledit  suppliant,  ann  d'avoir  alUgence  et 
garison, et  queladitte Boudoyne  lui  voulsit 
osler  le  mauvais  morceau  qu'elle  lui  avoit 
baillé.  In  Ch.  Sequenti  :  Le  suppliant 
disdt  par  icelle  la  Baudoyne  estre  ensor- 
cele,  et  que  trois  ans  avoit  qu'elle  le 
tenoit  en  son  sort,  Unde  Empoisonneresse, 

Ero  Venefica,  vulgo  Sorciere,  in  aliis 
lit.  ann.  1389.  ex  Reg.  187  :  Jame  meu 
de  mauvaise  voulenté  repondit  à  ladite 
Jeanne  qu*elle  étoit  une  fausse  putain, 
vielle  sorciere  ou  Empoisonneresse  ,  et 
qu'il  regnioit  Dieu ,  s'il  ne  la  faisoit 
ardoir  et  tous  ceulx  de  son  hostel.  Vide 
Impotionare. 
EMPRENDIMENTUM.  Fori  Aragon.  lib. 


EMP 


EMP 


EMÙ 


26i 


4.  Ut.  4  :  Ut  monopolia»  etc.  :  Quia 
propter  monopoHa,  conveniicula ,  t^m- 
fMrendimenta,  amgregcUione9,  convenien' 
tta«,e<c.  Qallis  Éntreprise  ,  Usurpatio. 
P  Vide  mox  Emvresia.] 

1  EMPRBNEMENTUM,  Eadem  notione. 
Statata  Àrelat.MSS.  art.  90:  Juramenta 
et  Emprenementa,  vel  nota  seu  confra- 
ternitatia,  vel  conspirationia  non  fiant  in 
tota  villa, 

o  EMPRENTA,  a  Gallico  Empreinte, 
Nota  ,  sigoum  impressum.  Lit.  ann. 
1411.  tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
628.  art.  10  :  FaUoa  albaranos  seu  £m- 
prenteLS  fabricando,  etc.  Vide  infra 
Expreesare, 

^  BMPRESIA,  Agressio,  facinas.  cona- 
tas,  consilium,  nostris  alias  Emprise, 
Hisp.  Empreasa^  Gbarta  ann.  1384.  Inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  65.  col. 
2:ltemponunt  quod  supra  nomincUi... 
eollieitarunt  eommunitatea  et  ringulare» 
faciendi  liyuatn  et  Empresiam  contra 
gentea  armorum  domini  ducia,  et  ut  non 
veniret  ad  patriam.  Le  Roman  de  Cito- 
madea  MS.  : 

Trop  longhauient  et  k  aniiy 
VooB  lenroia,  se  recorder 
Vons  voloie.  el  tout  detiMr 


ht»  BnpriMe,  lee  ferreit, 
Las  bataillet,  ke  | 


poigoeie. 

Emplaite,  eodem  sensu^  apud  Froissart. 
voi.  4.  cap.  68  :  Angiola  aonl  gena  de  fait 
et  d*Empìaite;  et  au  eoa  que  vous  lea 
ayez,  voua  en  ferez  bien  voatre  Emplaite 
et  beaongne.  Pro  Gonsilium,  vulgo  Projet, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1889.  ex  Reg.  188. 
Ghartoph.  reg.  eh.  228  :  Le  auppliant  fit 
tant  pardevera  aafemme,  qu'elU  lui  recon- 
gnut  ladUe  Emprinae,  et  en  préaence  de 
aonpere  lui  fit  confeaaer  lea  convenancea 
et  Èmpriaea  du  preatre  et  d'elle.  Sed  et 
vox  Emprinae,  idem  est  quod  Lusorla 
certatio,  vulgo  Repriae,  panie  de  jeu. 
Lit.  remiss.  ann.  1454.  in  Reg.  191.  eh. 
49:  Leaquelz  jouerent  une  autre  Em- 
prinae,....  la^uelle  derreniere  Emprinae 
cu  paaaade  tceulx  Millaa  et  Caaaì,  qui 
avoient  perdu  la  premiere  Emprinae,  ga- 
gnerent.  Vide  Impriaa. 

EMPRESTARE,  [Imprestare,]  Accom- 
modare,  prestare,  mutuo  dare,  ex  His- 
pan.  Empreatar.  [Gali.  Préter,]  Fori  Ose» 
ann.  1247.  fol.  5:  Po8lquam  terminua 
fuerit  tranaaclua,  in  quo  d^uit  recupe- 
rare auam  pecumam  eredUor,  qui  eam 
Impreatavit,  Vide  in  Prmatare, 

EMPRISU  JMolitio,  Gallis  oiim  Em- 
priaOj  nunc  Kntrepriae.  Edictum  Johan- 
nis  Frane.  Regls  ann.  1855.  apud  D.  Se- 
couaae  tom.  8.  Ordinat.  pag.  21  :  Et  à 
Vaide  de  Dieu,  pour  obvieràla  mauvaiae 
vouUmté  et  Empriae  de  noa  ennemia,  etcj] 

g^  Lit.  remiss.  ann.  1864.  in  Reg.  94. 
bartoph.  reg.  eh.  51  :  Per  gentea  tempo- 
ratea  dtcti  domini  epiacopi  Albienaia  fuit 
facta  Empriaia  contra  nonnulloa  latrun^ 
euloa.]  Vide  Impriaia. 

^  EmPRODERE,  Excludere,  in  vet.  Glos- 
sar, ex  God.  reg.  7641. 

EMPROSOPUS,  ex  Graco  épiicpóacoicoc. 
Qui  coram  adest,  vel  qui  personam  alte- 
rius  reprsBsentat.  Sidon.  in  Panegyrico 
Aviti  : 

Proeenun  tom  meiimut  ooof, 

Dignui  qui  petrUe  Penonam  Muneret,  infit. 

Ghronicon  S.  Sophla  Benevent.  ann. 
1087:  Quamobrem  per  rogum  Joannia 
Craliardi»  et  Imperiali  Emproaopo^  etc. 
Oharta  Rogerii  Ducis  Itali»  ann.  1088. 
apud  Ughellum  tom.  9.  pag.  629:  Strati- 
gotta,  Proaopiia,  Vicecotmtibua,  etc.  Legen- 
dum  puto,  Emproaopia.  Goncilium  Gal- 
chedonense  Act.  1  :  Atò,  ti  tfuYxaxaTtOivTa 


ol  eùXaSeffraToi  éictoxoicoi,  iva  clv&x^^^^'^ 
ovTOi  oiTtvec  ^n^P  toO  icpoaci&icou  toO  èvXa6e- 
oraTou  {lova^o^  icparretv  lfTO((io2  étviv,  ericw 
<riv.  Theophanes  ^ag.  812  :  'EvtetXd|Aevo; 
ToO  IlaicaTC^v  (oc  ex  toO  npoacunou  auToO 
£x£tae  éfvra,  ubi  Hist.  Mise,  in  peraona 
aua  vice  deputatum.  Balsamon.  in  Synod. 
Trullan.  in  prineib.  :  AiyàToi  Ù  eimv  ol 
In  icpo^icou  Xeyóiuvoi,   orxivec    xst  (up(xv)v 

8ixa(o2o9tav  ^youoy.  Vide  Leonem  in  Tac- 
ticis  cap.  4.  f  7. 

EMPROTORTONUM,  è|i7cpoo6&Tovov,  Mor- 
bus contrahens  caput  ad  seapulas  ;  de 
quo  Gslius  Aurelian.  lib.  8.  Aeut.  cap. 
6.  Joannes  de  Rumino  Arehiep.  Vien- 
nensis  in  Epist.  de  Ganonizatione  Ste- 
phani  Diensis Episcopi  :  Mulierqumdam.., 
qum  in  tantum  afflicta  fuerat  Èmprotor- 
tono,  quod  nuUatenua  aextroraum,  ainia- 
troraum,  nec  ad  coelum  poterai  respicere. 
Leg.  Emproatotono, 

o  EMPRUMPTUM,  a  Gallico  Emprunt, 
Mutuum.  Gomput.  ann.  1479.  Inter  Pro- 
bat. tom.  3.  Hist.  Nem.  pag.  888.  col.  1  : 
In  fine  levas  aive  rotuli  Emprumptorum 
hujuamodi  expenaarum  deacripta,  etc. 
Vide  infra  Impruntare  et  Impruntalum. 

1 EMPSIGHEÙS,  a  Grffico  i(|i^yoc,  Spi- 
rans,  vivus.  Appendix  ad  Agnelli  librum 
Pontif.  aoud  Muratorium  tom.  2.  pag. 
195.  col.  2  :  Hic  autem  Minaa,  quem  me- 
moravimua,  inftrmatua  eat  graviter,  erat- 
que  ^ua  infirmitas  febria  vehemena,  qwe 
tnteatanter  eum  atque  fUigranter  agreaaa 
eatf  et  fere  omne  corpua  ejua  humore  extin- 
guena  ad  Empaicheam  emenaitatem  deaic- 
ccUionemque  produxit:  ubi  Empaichea 
emenaitas  tantam  videtur  sBgrotantis 
maciem  indicare,  ut  solus  in  eo  spiritus 
superesse  videatur,  quales  fere  sunt, 
qui  laborant  ectiea. 

«  EMPTATUS,  Insitus,  Gali.  Ente. 
Gharta  ann.  1315.  ex  schedis  Pr.  de 
Mazauguea:  Pomerii  et  pererii  tamen 
habeanturpro  non  fructiferia,  niai  easent 
Empiati,  Vide  infra  Entare. 

EMPTIGA,  Navis  oneraria,  mereatoria. 
Glossar.  Gr.  Lat.  MS.  :  'AY&Px<rroc,  Empiii 
cua  :  editum  Empticiua,  haoet.  Fortuna- 
tus  lib.  2.  de  Vita  S.  Martini  : 

HtrtinoiD  mei  prora  Tehal,  Mcn  EmpUca  nantaB 
Dalai  apex,  spea  fida  rati»,  Wre  poadu  amanlia 
Merda  oaua  auave  eat. 

Infra: 

Mergil  In  uodoaum  Uunalatam  aardna  proram 
Ut  peiat  ad  porUam,  rerum  fadt  Emptica  jactum. 

0  EMPTIGTJS ,  Emptione  acquisitus. 
Gharta  ann.  8.  Pippini  reg.  apud  Mei- 
chelbec.  tom.  2.  Hist.  Frising.  pag.  27  : 
Itaque  tradedi  atque  transfunaavi  pro- 
priam  hereditatem  atque  Èmpticam  in 
jam  predicto  loco.  [^^  Adde  aliam  ibid. 
pag.  123J_ 

fi.  EICPTIO,  Quod  prsBStatur  domino 
feudali  prò  emendi  facultate.  Gharta 
Mathildis  GomitisssB  Nivern.  ann.  1244  : 
Libera  aint  et  immunea  ab  omni  pedc^gio, 
leidia,  venditionibua  et  ab  omnibua  exac- 
tionibua,  etc. 

1  Emptio  Terree,  Preestatio  domino 
facienda  eum  terram  emit  :  de  qua  dic- 
tum  est  in  voce  Auxilium  pag.  512. 
Gharta  anni  1153.  apud  Lobinellum  tom. 
2.  Hist.  Britan.  col.  157  :  Rogaverunt  me 
aupradicti  Monachi,  ut  eia  quasdam  con- 
auetudinea  quaa  eia  D.  Gaufredua  pater 
meua  dederat,  confirtnarem,  acilicet  cen- 
aum,  oatagium,  Comitia  eaum,  maritatio- 
nem,  Terre  Emptionem,  corporia  sui  re- 
demptionetn  :  quod  et  ego  libenter  feci. 

o  2.  EMPnO,  Locatio,  Gali.  Ferme. 
Libert.  S.  Anton,  in  Ruthen.  ann.  1369. 
tom.  6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  505. 


art.  20  :  Quod  ai  aliqua  peraona  dicti  loci 
debebat  aliqua  arreragia  in  theaauro 
Rhulenenai,  ratione  Emptionia  aliquorum 
emolumentorum  vel  ali^  de  cauaa,  omnia 
arreragia  prmdicta  hucusque  nunc  eia 
remitttmua.  VideauprsL  EmereeiEmptor  2. 

1.  EMPTOR,  Offlcium  aul»  Regi»,  cui 
incumbit  ovea  et  bovea  et  porcoa  emere,  et 
inde  forum  Regia  capere,  aed  eum  taxck- 
tione  fide  dignorum,  quantum  valet  ad 
opus  Regia,  et  quantum  valuerint  per 
quindenam  ante  adventum  auum  in  par' 
tibua  illia,  etc  Fleta  lib.  2.  cap.  17. 

0  2.  EMPTOR,  Qui  vecUgalia  eolligit, 
et  inde  statutum  pretlum  reddlt,  Gali. 
Fermier.  Lit.  ann.  1270.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  412  :  Cum  minorea  baU- 
livt  nostri  Emptores  redituum  nostrorum 
in  Arvemia  seu  attensatores,  multiplici- 
ter  injuriosi  actenus  extiterint  eisdem, 
ipsos  conatilea  et  aingularea  de  communi" 
tate  multiplicibus  eocactionibua  indebitia 
moleatendo,  etc.  Stat.  datiar.  Riper.  cap. 
17.  fol.  15:  Item  guod  qwelibet  peraona, 
portane  aeu  condueena  aliquaa  mercan- 
tiaa,...  teneatur  et  debeat  prmatare  patien- 
tiam  euilibet  Emptori  vel  Emptoribua 
ipaorum  datiorum.  Emptorea  carcerum, 
in  Gh.  ann.  1424.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  215.  col.  2. 

EMPTURIUM,  [Emptorium,  Le  lieu  où 
en  achete,  quod  et  Empturium  dicitur, 
Marche,  in  Glossis  Lat.  Gali.  Sangerm. 
MSS.  Emporium.]  Synodus  Franco- 
ford.  ann.  794.  cap.  8:  In  omni  loco,  in 
omni  civitate,  et  in  omni  Empturio,  aimi- 
liter  vadant  iati  novi  denarii,  etc.  Ita  in 
MS.  Godice  legl  monet  Baluzius,  ubi 
Sirmondus  Emporio  edidit. 

1  EMPTJSA,  l|iicou<ra,  Genus  speetri 
varias  induens  formas,  ita  dietum,  ut 
quidam  putant,  icapotTÒv  &v\  icodi'Cetv,  quod 
uno  ineedat  pede.  Fingitur  alterum  asi- 
ni num.  Utuntur  quidam  e  reeentioribus^ 
et  Aristqphanes  inter  Graeeos. 

0  EMPIEMA,  vulgo  Empyéme,  Gollec- 
tio  puris  in  pulmonia.  Oecurrit  passim. 
^mpytcìM,  qui  eo  morbo  laborat^  apud 
Marceli.  Emperic.  Ita  D.  Falconet. 

3^  EMULARE.  [Lenire,  mitigare,   blan- 
diri  DiEP.1 
^EMULAR!.  [Lamentari.  Dief.] 

1  EMULENTUM.  Aeta  S.  Gassiani  cap. 
ubi  de  Obitu  S.  Simplleii  Episc.  apud 
III.  Fontaninum  ad  caleem  Antiq.  Hort» 
pag.  857  : 

Cujot  atelllgerta  perlalam  pneoma  choreia 
Donatimi  aerto,  neoaon  celebri  Bmolento. 

Vereor  ne  mendum  sit  in  hac  voce  ;  at 
qui  corrigi  queat,  non  video  nisi  forte 
legendum  sit  Amuleto  :  quod  uteumque 
posset  aceommodari  loco  citato. 

^  Ex  sequentibus  ver  bis,  vivit,  aplen- 
det,  haud  a&gre  suspicor  legendum  Edu- 
letum,  prò  Edulium.  Et  quidem  para- 
disum  Mahometieo  more  nonnihil  effln- 
git  Poeta  laudatus. 

^  EMTJLIS,  Utilis,  vox  flcta  ut  a  qua 
fmo^umen/um  dueeretur.  Virgil.  Gramm. 
pag.  98  :  Etenim  quicumque  hance,  quam 
nos  valde  Emulem  putamua,  ita  defendunt 
peritiam,  etc.  Emulitas  apud  eumdem 
pag.  118  :  Philoaophias  artea  aunt  multae... 
quss  non  tam  Emuiitatem,  quam  curioai' 
tatem  praetendunl. 

^  EMUNATA,  Idem  quod  infra  Emuni- 
taa.  Immunitas.  privilegium.  PrsBceptum 
Ghilderici  Regis  circa  ann.  7^.  apud 
Marten.  Ampliss.  Gollect.  tom.  2.  col.  18: 
Emunata  de  Monasterio  Eatc^bula  seu 
Malmundario  ut  non  debeat  alter  Abbas 
esse,  nisi  quos  ipsi  Monachi  voluerint 
eligere.  Vide  Emunis. 


262 


EMÙ 


EN 


ENA 


^  EMUNGTARE.  [Navim  ad  litus  du- 
cere. DiefJ^ 

EMUNGTORIA.  Forcipes  ad  einung:en- 
dum  lychnum,  Inter  vasa  ac  ministeria 
sacra  reponuntur  a  Durando  lib.  1.  Rat. 
cap.  8.  n.  38.  Occurrit  Exod.  25.  ubi 
Mammotrectus  :  Emunctorium  est  ins- 
trumentum quotemperanturlajpides  [lam- 
pades,}  vel  lucemte.  Glossa  MSS.  :  Emunc- 
torium, unde  candela  muncatur  :  hinc 
Emungo,  Papias  :  Emunctoria,  sunt  for- 
fpes  ad  emungendas  lucemas.  Grfldcus 
Bibliorum  interpres  l«apy€PTrjffac.  [GIoss. 
Lat.  Gali.  MSS.  Sangerman.  Emuncto^ 
rium,  Instrument  à  moucher  la  chandelle, 
Hodie  Mouchettes  appellamus.] 

«  EMUNGTORIUS,  Àblatus,  subreptus. 
Charta  ann.  894.  tom.  9.  Oollect.  Histor. 
Frane,  pag.  676  :  Et  quicumque  contra 
hoc  nostrts  immunitatis  prmceptum  ali- 
quid  contradicere  vel  violare  prsesumpse- 
rit,  sciai  se  sicut  et  alias  res  Èmunctorias 
compositurum  et  emendaturum, 

o  EMUNDA  dicltur  de  ramis  exscissis 
vel  decerptis,  Gali.  Emonde.  Reg.  foresta 
de  Broton.  ex  God.  reg.  4653  :  Talis  est 
usus  forestss  Brotonnim,  quod  omnes  UH, 
qui  reddunt  prò  consuetudine  forestm 
avenas  et  garbas....  possunt  et  dcbent 
capere  sine  emenda  semper  consuetudinem 
forestariiin  Brotonna,  videlicet  Emun^ 
dam  desuper  suam  rotam.  Vide  supra 
Emonda. 

9|c  EMUNDATIO.  [Actus  emundandi. 
Tertull.  Baptism.  5.  et  4.  advers.  Mar- 
cion.  9.1 

EMTJIlIS,  Immunis.  Balbus  in  Oatho- 
lieo:  Emunis  et  Immunis  dicitur,  qui 
Itber  est  a  muneribus. 

Emunire,  Immunem  et  Emunem  red- 
dere,  facere.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Emunit, 
afffaXiCsToct,  ox^poT.  Gbarta  Pipini  Regis 
Frane,  prò  M!onasterio  S.  Dion^sli  :  Petiit 
ipse  Aboas...  ut  per  confirmationem  nos- 
tram  vel  deliberalionem  nostram  tale 
Emunire  deberemus  prssceptum. 

^  Emunitare,  Badem  notione.    Di- 

Sloma  Ludovici  Germanici  apud  Eccar- 
um  Origin.  Hasburgo-Austriac.  col. 
108  :  Qualiter  prssdictus  locus  S.  Stephani 
a  Duce  Alberto  fundatus  erat*  et  per 
constitutionemChylderici  Regis  Emun%ta- 
tus,  etc.l^*^  Emunidatus,  ap.  Hergott. 
pag.  84.  Cod.  Prob.  Geneai.  Habsburg.] 
Emunttas,  Hostiensi  in  Summa,  est 
Libertas  concessa  Ecclesiis,  vel  EccUsias^' 
ticis  personis,  et  rebus  aliis  ad  eas  spec- 
tantibus  :  et  dicitur  ab  Extra  et  Munia,  i. 
officia  vel  onera,  a  quibus  EcclesisR  sunt 
immunes,  Generatim  est  quodvls  privi- 
legium,  a  Principe  concessum,  vi  cujus, 
viri,  Ecclesia,  ac  pradla  sub  ejus  pro- 
tectione  esse  intelliguntur.  [Praceplum 
Childerici  I.  Regis  Frane,  apud  Marten. 
tom.  1.  Ampliss.  Oollect.  col.  5  :  Liceat 
ipso  Abbate  Daumero  et  successores  ejus... 
mib  omni  Emunìtate  vel  tuitionis  nostrss 
sermone  valeant  tenere  atque  possidere, 
etc]  Capitularia  Caroli  0.  tit.  43.  [«>  ap. 
Carisiac.  ann.  877.1  cap.  20  :  Eorum,  qui 
nobiscum  vadunt  beneficia  et  villss  sub 
Emunit€Ue  maneant.  Gapitula  ad  Legem 
Salicam  cap.  2  :  Si  quis  in  Emunitate 
damnum  fecerit.  Synodus  Vernensis  ann. 
755.  cap.  19  :  Ut  omnes  Emunitates  per 
universas  Ecclesias  conservata  sint.  Aade 
Capltul.  Caroli  M.  lib.  5,  cap.  18.  [»  15.] 
Chronicon  S.  Vincenti!  de  vulturno  lib. 
1.  pag.  679.  Spicilegium  Acherianum 
tom.  12.  pag.  154.  Diplomata  apud  Dou- 
bletum  in  Hist.  Monast.  S.  Dionysii  pag. 
699.  700. 701.  822.  Walafridum  Strab.  in 
Vita  S.  Galli  cap.  12.  Ratbertum  de 
Casibus  S.  Galli  cap.  2.  8.  6.  etc.  EJus- 
modi  Emunitatum  formula  extat  apud 


Marculfum  lib.  1.  Form.  8.  jVide  3fun- 
diburniumi  et  D.  de  Laurtere  Prafat. 
tom.  1.  Ordlnat.  Reg.  pag.  ix.]  [**  De 
Immunitati  bus  ecclesils  et  nooilibus 
concessis  videndus  Eichhorn.  in  Histor. 
Jur.  German.  {  172.] 

Emunita.8,  Ambitus  Monasteri!»  intra 
quem  immunitatis  Jus  erat.  fCharta 
anni  1165.  apud  Murator.  tom.  2.  part. 
2.  col.  1010:  Primum  quidem  quemdam 
locum  prope  AUssinam  pantano  circum- 
datam  versus  Septenlrionem,  in  quo  EC" 
desia  B.  Clementis  quondam  fuerat,  nunc 
autem  obruta  funditus  cernitur,  cum 
Emunitate  undique  quinquaginta  pas- 
suum  eidem  Monasterio  ad  ssdificandum 
habere  jugiter  concedimu^.l  Chron.  Mon- 
tis-Serenf  ann.   1205:  JEdificium  Curias 

?ìum  Propositi  vocatur,  construxit.  Ambi- 
um  Emunitatis  claustri  muro  amplexus 
est,  etc,  Charta  Chlotarii  Regis,  prò  fun- 
dationeMonasteriiWIssemburgensis(fic- 
titia)  Ibld.  pag.  272  :  Reliqua  vero  familia 
legitimo  loco  et  tempore  ter  in  anno  prò 
justitia  facienda  ad  placitum  advocati 
debet  convenire,  et  in  provicium  (profl- 
cuum)  advocati,  si  prmsens  est,  sìnguH 
sin^ulos  denarios  solvere,  exceptis  bis, 
qui  sunt  in  Emunitate.  Gobelinus  Per- 
sona in  Cosmodromio  atate  6.  cap.  e9  : 
Quendam    laicum    debitorem    suum  ab 

Emunitate  monasterii vi    abstraxit. 

[Vide  Dextri,  lin.  Dextrorum  prsssertim  , 
etc] 

T  Emuniter,  Absque  ulla  servitute. 
Marculfus  lib.  2.  Form.  86  :  Sed  ipsum 
omnibus  diebus  vitss  tuas  aut  htsredts  tui 
Emuniter  debeatis  possidere,  vel  quidquid 
eonnde  facere  volueritis  liberam  habeatis 
potestalem. 

Emunitoriìe:  Res,  Qua  sub  emunitate 
consistunt.  Charta  Ludovici  Regis  ann. 
894.  prò  Isaaco  Gratianopolitano  Epis- 
copo, ex  Tabular,  ejusdem  Ecclesia  fol. 
77  :  Et  quicunque  contra  hoc  nostra  im- 
munitatis prasceptum  aliquid  contradicere 
vel  violare  prsBsumpserit,  sciat  se  sicut  et 
alias  res  Èmunitorias  compositurum  et 
emendaturum. 

^  EMURALAHII,  Genus  Turcici  pedita- 
tus.  Laonic.  Chalcon.  lib.  5:  Signiferi, 
quos  Emuralamios  nominant,  etc.  Hac 
post  Car.  de  Aquino  in  Glossar,  milit  : 

0  EMUSGARIUM,  a  Gallico  Emouchoir, 
Flabellum  ad  abigendas  muscas,  cujus 
usus  in  liturgiis  sacris.  Arest.  parlam. 
Paris,  ann.  l&l.  9.  Mai!  in  Reg.  Olim  : 
Item  unum  muscarium  argenteum,  cum 
uno  parvo  vase  argenteo  ad  reponendum 
Corpus.  Vide  Muscarium. 

^^EHUSILIS,  Rex  avidus  in  auspiciis. 
Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg.  7613. 

9|c  EHUSSITATUS.  [Adamussim  factus. 
Fest.  Adde  Plaut.  Mil.  8. 1.  88.,  ut  quidem 
legit  Non.  1. 28.  et  6. 48.  et  ali!.  Reponunt 
pleriq uè  omnes  Amussitatus.  Est  enim 
ab  amussisj 

\  EMUTARE,  prò  Immutare,  apud  Mar- 
culfum lib.  2.  form.  18.  14.  28.  24.  80. 
Sirmondum  form.  48.  Lindebrogium 
form.  58.  59.  etc.  Sed  et  apud  Quintilia- 
num  lib.  8.  cap.  2.  legitur  :  Emutatis  in 
perversum  dictis. 

1  EMUTIRE,  Edicere,  proloqui.  Ono- 
mast.  ad  calcem  tomi  8.  SS.  Aprilis. 

^  Nostris  contra  Esmuys,  qui  loqui  non 
potest.  Joinvill.  in  S.  Ludov.  edit.  reg. 
pag.  24  :  Il  (S.  Louis)  estoit  Esmuys  et 
ne  pouoit  parler.  Vide  supra  Amusus. 

^  EMTH,  Borribiles  vel  terribiles  gigan- 
tes,  in  Glossar,  ex  Cod.  Teg.  7618. 

EN  et  Ena.,  Voces  nobilium  utriusque 
sexus  nominibus  praponi  solitas  apud 
Beneharnos,  scribit  Marca  lib.  7.  cap.  16. 
num.  5.  qua  quidem  idem  sonant  quod  I 


Dominus,  vel  Domina  :  nec  apud  Bene- 
harnos duntaxat,  sed  et  apud  Gatalanos 
et  Aragonenses,  ut  ex  Raimundo  Mon- 
tanerio  in  Chronico  Regum  Aragon.  ex 
Historia  Expugnata  Minorica  Insulai 
et  Chronico  Petri  Regis  Aragon.  editis 
a  Mlchaele  Carbonelle,  passim  col  ligi  tur. 
Nescio  an  bue  spectet  epitajphium,  quod 
descripsit  Catellus  lib.  2.  Rerum  Occi- 
tan.  pag.  171  : 

Ba  lUmoa  AroaUos  jtoet  hoc  in  oMurmof»  claaMt,  eie. 

Vide  Andream  Boschum  in  sua  Catala- 
nia  pag.  574. 

SSar  Eodem  spectare  suadet  hujus  vo- 
cis usus  alias  in  Occitania  frequens, 
atque  etiamnum  vigens  in  superioribu? 
partibus  huJus  provincia  saliem  apud 
plebeios  ;  sed  arbitror  apud  Occitanos 
lis  vocibus  illos  designar!,  qui  Inferioris 
sunt  originis,  et  reipsa  distinguuntur  a 
nobili  bus  :  quorum  proprio  nomini  vox 
Dominus  aut  Domina  aliavo  similis,  ut 
Miles,  fere  semper  praflgltur.  Godei 
MS.  Bibl.  Domini  de  Chalvet  Senescalli 
Tolos.  de  Hareticis  Albigensibus  :  Pre- 
misit  garcionem  suum  et  precepit  ei,  ut 
pararci  cenam  in  castris  in  hospttio  d*Ena 
Saca,  Et  infra  :  Ermegaudus  Vena  de 
Regalimonte  venit  ad  ipsam  dicens  sibi, 
quod  duo  de  illis  Bonis  nominibus.  qui  di- 
cuntur  heretici,  quorum  unus  vocahatur  R, 
Delboc  maritus  olim  d'Ena  Cabriagia,  de 
Albia  et  soeius  ejus  cujus  tiomen  tgnorat 
ipse,  ut  dicitf  erant  in  domo  Guillelmi  de 
tiauriano. 

^  Ena,  vel  Na  promiscue  mulieres 
natalibus  insignes  nominibus  suis  pra- 
)osuisse  dubitar!  non  licet.  Id  quidem 
,  am  monuerat  Petrus  de  Marca,  testls 
lac  in  re  locuples,  lib.  8.  Marca  Hisp. 
cap.  9.  pag.  2^.  Quod  pluribus  Instru- 
mentis,  qua  ad  domum  de  Guiscard 
pertinent,  confirmat  D.  de  Serigny,  in 
ueg.  4.  Armor.  gener.  pag.  2.  et  8.  in 
quiDus,  ut  observat,  nusquam  Ena,  sed 
Na  perpetuo  legitur.  lis  addo  Chartam 
donationis  prò  Claristis  de  Monte  Mar- 
sano  dioscesis  Atar.  ann.  1270  :  En  Gas- 
ton  et  Na  Matta  ;  qua  unica  voce  perpe- 
ram  scribunt  nonnulli.  Eviluit  {amen 

Sostea  ejusmodi  titulus,  ut!  docet  idem 
e  Marca  loco  laudato,  ab  coque  absti- 
nuere  proceres  aliique;  cui  successit 
vox  Don,  post  nuptias  nimirum  Ferdi- 
nand! regis  Aragonum  cum  Isabella  re- 
gina Castella,  vide  infra  Na  2. 

ENAGH,  Emenda,  Scotis,  vel  satisfao* 
tio,  qua  datur  alieni  prò  aliquo  delieto 
seu  injuria.  Occurrit  in  Regiam  Majes- 
tatem  lib.  2.  cap.  12.  |  7.  lib.  4.  cap.  86. 
|7. 

1  ENAGTTJS,  Actus.  constitutus,  decre- 
tus.  Charta  Edward!  VI.  Angl.  Regis 
ann.  1548.  apud  Rymerum  tom.  15.  pa^. 
178.  col.  I  :  Ùum  per  quemdam  actum  m 
Parliamento...  inter  Mia  statutapro  repu- 
blica  nostra  edita,  ordincUum,  Enactum 
et  stabUitatum  fuerit,  quod,  etc.  Forte 
leg.  Exactum.  [^  Forte  leg.  Edictus.] 
ff^Nihil  mutandum,  Anglis  to  enact^ 
Jubere.]^ 

\  ENAFODIA.  Vide  Exafoci, 

4  ENAFOTL  Vide  Enaphoti. 

ENAMELATTJS,  Enameltd,  vox  An- 

gllca,  Encaustico,  pictura  encaustica, 
ccurrit  passim  in  Inventario  ornamen- 
torum  Ecclesia  Eboracensis  in  Monas* 
tico  Angl.  tom.  8.  pag.  170.  et  seq.  Am- 
maylare,  ibidem  pag.  882.  Gali.  EmaiUer. 
[Vide  Smaltum.] 

o  EN-AMONT,  vox  vulgaris,  Sursum, 
nunc  En-haut.  Charta  Hugon.  de  Bau- 
ciò  ann  1210.  ex  schedis  Pr.  de  Mazau- 
gues  :  Trado  in  acaptum  perpetuum  om- 


ENB 


ENG 


ENG 


263 


nibus  hominibus  Cfutilionis,.,,  paludem 
méanij  ticut  vadit  de  Barbegal  ad  En- 
amont. 

ENAUTARE.  Fori  Ara^on.  lib.  I.  fol. 
25.  edlt.  1624  :  St€Uuimu8  et  ardinamus. 
quod  amnes  literm^  qum  impetrcU»  vel 
^tentm  fuerint  amodo  contra  forum  et 
coiutnetudinem  regni  Aragonum,  ad  ini' 
pediendum  ofpcium  JusHtim  Aragonum, 
quod  ipsa  Justitia  non  poaHt  Enantare, 
viU  procedere^  nee  Juaiihamf acero  parti" 
òtM,  seeundutn  quod  euo  officio  convenite 
ete,  Lib.  8.  paff .  49  :  Cum  proceesus.  qui 
habitué  e$t  ad  unum  effeetum  et  finem, 
prout  eat  Ecclesiasticua,  ad  alium  finém 
8iì>e  Enantamentum  quod  ad  alium  effec'^ 
tum  tenditi  èubeequi  non  debeat,  etc.  Lib. 
4.  pag.  115.  y  :  Uii  contra  auoe  dicii  prò- 
ceesus,  Enantamenta,  vet  executionee 
flent,  etc.  Pignorare.  Vide  Nantum. 
[00  Enantare  est  Procedere  et  Enanta^ 
mentum.  Processor,  a  Latino  in  ante. 
Vide  Sanchez  in  Glossar.  Poem.  del  Cid, 
voce  Enadran.] 

^  Enantamentum,  ProscripUo,  aba- 
lienatio.abHisp.J^fuv'enamtento.  Gharta 
Petri  UI.  refi.  Aragon.  ann.  1851  :  Licet 
criminoei  àliqui  per  aliquem  ex  vobis.,.. 
banniti  fuerint^  vel  a  pace  et  treuga  ejecti 
per  alias  offieuilee  forsitan  ignaroe  de 
nujuemodibannimento  vel  Enantamento,., 
h^^jutmodi  bannitos  vel  a  pace  et  treuga 
ejectos  receptare  non  deeinunt, 

ENAPHOTI.  Anastasius  in  Pascbali 
PP.  pa^.  152  :  Fecit  jam  prasdictue  Ponti- 
fex  cantstra  Enafoti  ex  argento  duo  pene, 
lib,  10.  In  Valentino  IL  pag.  168  :  ubtu- 
lit,,.,  cantstra  Ennafodia  Suo  pene,  lib, 
15.  ubi  canistra  videntur  esse  èvbc  otùxÒQ, 
vel  ivvéa  fftoT&v,  uniusy  vel  novem  ìumi-' 
num,  hoc  est  i^ti9^axa,  vel  «wéaf  caTa.Vide 
Exafitci, 

o  ENARE.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
God.  reg.  7657  :  Dessennar,  Prov,  Enare, 
delirare,  furire.  Ibidem  :  Enare,  furere^ 
Enrabiar,  Prov,  Hinc,  ni  fallor,  ftiro- 
basseur,  prò  Demens,  furibundus^pro- 
tervus,  in  Lit.  remiss.  ann.  1472.  ex  Keg. 
107.  Ghartoph.  reg.  eh.  845:  Icellui  de  la 
Tare  disoit,,.  que  ledit  Jehan  Madone 
eetoit  faulx,  traite,  Enraòasseur,  Unde 
etiam  Enresdie  et  Enrederie,  Protervi - 
tas,  Gali.  Effronterie,  impudence.  Poema 
inscriptum  Le  Mesdisant  : 

Coen  Ttt  a  tint  de  boidie. 
De  tralMn  0I  d*Eiin«lM,  «te. 

Ghron.  Bert.  Guescl.: 

Et  brochant  la  cfaeval  ai  coom  par  Enradaria. 

Gain.  Tyr.  lib.  5.  cap.  17  :  Proterve  ni- 
mis  asseverabat.  Qnm  Gal  lice  redduntur, 
p<ir  une  Enrederie.  Enreué  vero  et  £r- 
rode,  jpro  Pertinax.  a  ratione  devius, 
Gali.  Extravagant,  Ópiniatre,  apud  Pe- 
trum  de  Font,  in  Gonsil.  cap.  15.  art. 
27:  Et  se  Vuns  ou  li  autre  est  si  Enreués^ 
ke  il  ne  demandent  nul  amesurement, 
etc.  Stat.  prò  pistoribus  ex  Lib.  statut. 
artif.  Paris,  in  Gam.  Gomput.  fol.  4.  v*  : 
Se  ài  qui  Vamende  a  fatte,  est  si  Erredés 
ou  si  jolz  que  il  ne  veulle  óbéir  au  com- 
mandìement  du  maistre,  etc.  Vide  supra 
Delirus. 

EKAR6IA.  fienricus  Rosla  in  Herlings- 
berga  : 

Sad  Uoat  anxlataa  premat,  ae  Boargia  coactoa, 
Vola  lanun  lolnuil  ragnalorì,  ale. 

Forte  Anergia,  ex  Gr.'àvcpyta,  otiositas, 
seffnities. 

f  ENBROUDATUS,  Angl.  Imbrodered, 
Qk\L  Brode,  Acu  pictus.  Una  capa  tota^ 
liter  de  auro..,  Enbroudata  nobiliter  cum 
imaginibus,  apud  Bymer.  tom.  9.  pag. 
278.  col.  1. 


o  ENCABUM,  vel  Engabus,  f.  prò  Ga* 
cabus,  Gali.  Chauderon.  Inventar.  MS. 
bonor.  Baym.  de  Villanova  ann.  1449  : 
Item  una  ttna  bagnaressa  clausa,  in  qua 
sunt  stubsSf  una  cum  guodam  Encabo  ssris 
et  aliisfornimentis  dtctts  Hnss. 

ENCfNIA,  evxafvia,  Templorum  dedi- 
cationes.  Quintilianus  Declamat.  ^  : 
Dedicano  est  illa,  quss  denuo  indudt,  qum 
sede  destinata  locat,  Papias  :  Encssnia, 
initia,vel  novi  templi  deaicationes.  Gloss. 
MS  :  DedicationeSyÈncania,  GUossa  MSS. 
ad  Gonciliorum  Ganones  :  In  EnceniiSf 
id  est^edicationibus  novis.  Isidorus  lib. 
1.  de  Eccl.  Offic.  cap.  85  :  Quandocum- 
que  novum  aliquia  fuerit  dedicatum, 
Enctsnia  vocatur:  [qu»  sunt  S.  Augus- 
tinl  Tract.  48.  in  Johan.  circa  initium. 
Gloss.  MS.  Sangerman.  Lat.  Gali  :  £n- 
cenia,  Commencemens,  ou  nouvelles  festee, 
si  comme  dedications  d'Eglise,  estrennes.] 
Fortunatus  lib.  8.  Poem.  4  : 

Cmn  Salomon  oolaret  genaroai  Boemia  templi. 

Adde  eumdem  de  Vita  S.  Medardi  cap. 
19.  Theodulfus  lib.  2.  Garm.  4  : 

Extitarant  quoodam  Soljmb  Bncaiila  fittMu 

£ngìenl£,  feminino  genere,  apud 
Milonem  M:onachum  Elnoniensem  in 
Histor.  Translationis  S.  Amandi  n.  4  : 
SacrsR  scilicet  Encssnias  BasilicsSy  etc. 

Engjsnium  numero  singulari.  Eadem 
notione.  Hericus  Monach.  de  Mirac.  S. 
Germani  cap.  18  :  Quod  sibi  constaret 
evidentissimam  impediri  Encssnii  func" 
tionem, 

EncsBniorum  templi  varii  sunt  ritus, 
quorum  pr»cipuus  is,  quod  Sanctorum 
reliquia  recondantur  sub  altaribus. 
Gharta  Alexandri  Archiepiscopi  Vien- 
nensis,  in  Tabularlo  ejusaem  Ecclesia 
fol.  67:  Qtio  opere  perfeeto,  Richardus 
sanetss  Vivarientis  Ecdesim  Episcopus, 
ob  meo  jussu  cUque  rogatu,  ad  eundem 
venit  Oratorium,  et  more  Episcopcdi  illud 
consecrari  studuit,  atquepignora  Sancto^ 
rum  in  honore  sanctsR  Genetrids  Mariss 
in  pila  altaris  ibidem  recondidit,  etc. 
Huncce  ritum  observant  Scriptores  alii, 
S.  Ambrosius  Epist.  85.  Paulinus  Epist. 
12.  pag.  145.  Beda  lib.  5.  Hist.  cap.  12. 
21.  Gyrillus  in  Vita  S.  Euthvmii  n.  122. 
Gregorius  M.  lib  5.  Epist.  145.  Gregorius 
Turon.  de  Gloria  Gonfess.  cap.  20.  Gan- 
didus  apud  Browerum  in  Antiq.  Fuld. 
lib.  2.  cap.  4. 114.  Balsamon.  lib.  1.  Besp. 
88.  Synod.  VII.  cap.  7.  Baron.  ann.  8^. 
n.  88.  etc. 

Oleo  sacro  inunguntur  parietes.  quod 
praeter  authores  qui  de  Offlciis  Eccle- 
siasticls  scripserunt,  docet  Historia  De- 
dicationis  EccleslaB  Gavensis  num.  5. 
apud  Bolland.  4.  Mart. 

Lustrantur  aqua  benedicta  intus  et 
exterius.  Vide  Tabularium  Lemovicense 
ann.  1095.  apud  Beslium  pag.  509.  510. 
et  Hemeraeum  in  Augusta  viromand. 
paj.  124. 

Diebus  tantum  dominicis  Encania 
fieri  debere  sanxit  Goncilium  Gssarau- 
gustanum  ann.  688.  can.  1. 

Ad  Scclesiarum  dedicatlones  vicinos 
Episcopos  evocatos  testantur  Scriptores. 
Gaudentius  Brixiensis  tract.  in  Dedicat. 
Basilio»  SS.  40.  Martyr:  Nam  ut  vene- 
randas  Sanctorum  réUquias  haberemus^ 

Deus  noster  tribuit et  hodie,  ut  adeptt 

sumtnorum  Sctcerdotum  prsuentiam,  de- 
dicationem  celebrare  mereamur^  i]^se  con- 
cessit.  Convenerunt  enim  sancttssimi  An* 
tietites  et  Apostolici  viri,  ad  persolvendum 
beatissimis  Patribus  et  prmceptoribus  suis 
debitss  devotionis  obsequium,  ut  ubertate 
pienissima    benedictionum   spiritualium 


ditaremur.  Fortunatus  lib.  8.  Poem.  4. 
ad  Felicem  de  Dedicatione  Ecclesiss 
su»: 

CooTocat  agragioa  lacra  ad  lolamiia  Patrea. 

Adde  S.  Augustinum  Epist.  251.  S.  Am* 
brosium  Epist.  5.  Vitam  S.  Atbanasii 

gag.  22.  Sozomenum  lib.  4.  cap.  18.  Vi- 
im  S.  Bernardi  Archiep.  Viennensis 
tom.  6.  Vitar.  Ord.  S.  Benedicti.  Epist. 
58.  Inter  Francicas  tom.  1.  Hist.  Frane. 
Gandidum  Monacbum  apud  Browerum 
in  Antiq.  Fuld.  lib.  2.  cap.  4.  Fulbertum 
Epist.  118.  HemersBum  in  Augusta  Viro- 
mand. pag.  124.  etc. 

Gonvivia  publica  parabantur  in  EnciB- 
niis,  de  quibus  copiose  Savaro  ad  Sido- 
nium  lib.  4.  Epist.  15.  Vide  Dedicatio. 

Deferebantur  reliqui»  prscipu»  totius 
dicBceseos^  qu»,  finita  dedicatione,  in 
suas  Ecclesias  referebantur  :  de  quo 
more  agunt  Baldricus  in  Ghron.  Game- 
rac.  lib.  8.  cap.  49.  Hist.  Translationis 
S.  Lifardi  Abbat.  cap.  4.  in  tom.  1.  de 
SS.  Ordin.  S.  Benedicti.  Fragm.  Hist. 
Aquitan.  pag.  81.  edit.  1596.  Gharta  Aus- 
tindi  Burdegal.  Episcopi  ann.  1062. 
apud  Sammarlhanos  in  Archiep.  Aus- 
ciens.  Hemer»us  in  Augusta  Viromand. 
pag.  124.  etc.  Has  et  csteras  Encsanio- 
rum  seu  dedicationis  Basii  icarum  cere- 
monias  attigerunt  Gregorius  M.  in  libro 
Sacram.  pag.  147.  ubi  Menardus,  Ivo 
Garnot.  Serm.  4.  de  Beh.  Eccles.  Rha- 
banus  lib.  2.  de  Instit.  Gleric.  cap.  45. 
Durandus  lib.  7.  Ration.  cap.  48.  Duran- 
tus  de  Bitib.  Eccl.  lib.  1.  cap.  24.  vetus 
Gharta  ann.  1186.  apud  Ughellum  in 
Episcopis  Veronensibus  pag.  761.  etc. 

Gelebrabantur  etiam  Enctsnia  urbium, 
ut  et  eorum  anniversarii  dies.  quorum 
ritus  et  ceremonias  pi  uri  bus  descripsi- 
mus  in  nostra  GPoli  Ghristiana  :  praete- 
rea  Thermarum,  Statuarum.  et  allorum 
de  novo  excitatorum  operum  publico- 
rum,  uti  sparsim  observamus  in  ea  lucu- 
bratione.  Vide  Dedicatio. 

Engìbnia,  Initia.  Alanus  in  Anticlau- 
diano  cap.  8  : 

Bt  saluti  quadam  canlua  EoeiBnia  dooat 
Aoribos,  ale. 

ENOfiNlARE,  rpeacv^Cciv,  Initiare,  vel 
aliquid  prima  exercere,  vel  induere  : 
unde  vestem  novam  encmniat,qvd  primo 
eam  induit  vel  portat.  Ita  Jo.  de  Janna 
ex  Papia  :  Encssniare  novum  aliquid  in- 
duere,  Gloss.  Lat.  Gali  :  Essaier  de  nou- 
vel,  [Aliud  Sangerman  :  Encenio^  Com* 
moncer,  ou  de  nouvel  exercer,  ou  vostre 
estrener.]  fo  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God. 
l«g.  521  :  Èncenia,  idem  quod  Innovatio' 
nes,  Ctallice  Estregneti.  Enceniare,  Es- 
trener.  Gaflice.l  Durandus  lib.  7.Bation. 
cap.  1.  num.  27  :  Nam  et  si  quis  tunica 
induitur,  Enctsniare  dicitur  :  [quod  a  S. 
Angustino  mutuatus  est  Tract.  48.  in 
Johan.  ubi  :  Jam  et  usus  habet  hoc  ver- 
bum  :  Si  quis  nova  tunica,  etc]  Epita- 

Bhium  Allgerni  Abbatis  Gasinensis,  de 
Conasterio  Gasinensi  de  novo  instau- 
rato : 

Quod  qoia  frnttratom  fiwrat  tvm  temporit,  Ale 
Niaimu  omnigafito  Bnoaniarat  hiana. 

Ethelwerdus  lib.  4.  cap.  4  :  Enceniavit 
in  Wintonia  urbe  arduam  turrim,  quss 
tum  noviter  fuerat  structa  in  honore  Dei 
Genitricis  Marim,  Gesta  Berum  Francor. 
usque  ad  Bobertum,  MSS.  ex  Bibl.  Loi- 
selliana  ann.  1018  :  Ftoriac0fi«e  Ccencòium 
casuali  conflagratum  est  incendio  :  sed  eo 
insistente  infra  biennium  est  instauratum 
et  Enceniatum.  Innocentius  HI.  PP.  in 
Epist.  ad  Parisium  Archiepisc.  Panor- 


I 


264 


ENG 


mitan.  apud  Leliom  part.  2.  {  82.  pa^. 
46  :  Noverai  enim  tanquam  daeiUB,  quia 
Quod  nova  testa  capii,  inveterata  aapit, 
et  ideo  ne  acetceret,  quod  vaH  quis  infun- 
deret  :  nam  tincerum  vas  tui  pectoris 
adhuc  recena  non  permieit,  niei  recenti 
Enceniari  liquore,  nec  massam  teneì'am 
paaaum  est  nialitise  aut  nequitia  corrumpi 
fermento.  [Xp^iidìx  ad  Agnelli  lib.  Pon- 
tif.  apud  Murator.  tom.  2.  pag.  192.  col. 
1  :  Quod  autem  vir  sanctus  de  Lanificii 
opere  vietum  siti  quotidianum  qumritO' 
balf  stmplicitiUem  ejus  sanctam  commen" 
dat  ;  quia  nimirum  decebat,  ut  ovis  Do~ 
mini  rationis,  quts  illius  Agni,  qui  tollit 
peccata  mundi,  veliere  Encteniata,  non 
aliunde  quam  de  ovium  mundorum  vide- 
licei  animalium  iegmine,  suam  suorum^ 
que  sustentaret  vitam,  Joli.  Longinus  in 
Àctis  S.  Stanislal  Episc.  Gracov.  Mail 
tom.  2.  pag.  273  :  Secundo  rationabili 
modemorum  more  auctorum,  qui  nova 
compilantes  opera,  reverendis  consueve- 
runi  Pontificious,  aut  pralucidis  in  Theo- 
logia  Magistris,  vel  Doctoribus  aliis  En- 
cssrtiare,  etcì 

1  ENOfiNlSSARE,  LseUrl.  ut  fit  in  En- 
centù  J  uxta  La  Gerdam.  Vide  Sancenis' 
sare. 

ENGJBNIUM,  prò  Exenium,  Donum, 
muuus.  Ebrardus  Betun.  in  Orsecismo 
cap. 11  : 

Favola  snnt  Epalo  :  aed  nint  Bncenoia  Dona, 
Qym  quanduque  proUa  eanaa  mittnatur  honoris. 

Durandus  lib.  6.  Ration.  cap.  7.  n.  21  : 
Senescalchi  vel  alii  servitores,  vel  portan- 
tes  Enctenia,  non  solvunt  fejuntum,  si 
prssgustant  cibos  ante  dom%nos.  Ubi  ve- 
tus  interpres  Gallicus  pag.  177  :  Les 
Seneschaux,  les  Queux,  les  Cuisiniers  et 
serviteurs  des  qrands  Seigneurs,  qui  por" 
teni  presene  de  viande,  eie.  Itinerarium 
Gregorii  XI.  PP.  :  Offerunt  Obi  Encssnia, 
eie.  [Bernard,  de  Breydenbach  Itiner. 
Hierosol.  pag.  222:  Quatuor  potentissimis 
viris  suis  convicinis  Encenia  iransmitiit. 
•Liber  de  Doctrina  Novltiorum  Ord. 
Grandimont.  cap.  5.  Inter  Anecd.  Mar« 
ten.  tom.  5.  col.  1834  :  Encenia  non  mit" 
tas  per  mensam,nisi  forte  illiquiiuxta 
te  sedei  :  quia  Encenia  fralribus  facere 
non  ad  te  periinet,  sed  ad  Abbaiem  vel 
Priorem  conventualem^  <fui  de  cibis  ante 
se  apporiatis  possunt  tUbtlibiu  et  delicatis 
facere  pitanttam  prò  substentatione  na^ 
iuras  sine  scandalo.]  Vide  Exenium. 

^  Gomput.  ann.  1483.  inter  Probat. 
tom.  4.  Hist.  Nem.  pag.  20.  col.  1  :  Quia 
ex  deliberaiione  consilii  fuit  conclusum 
qìwd  fierei  Encennium  sive  donum  dicto 
domino  gubemcuori,  prò  suo  jocundo  ad- 
ventu,usque  ad  summam  decem  librarum 
Turonensium,  eie.  Hinc  patet  appellaiio- 
nis  ratio. 

Enc^niare,  Muneribus  guempiam 
donare.  Joannes  a  Leydis  in  Ghronico 
Belgico  lib.  13.  cap.  2  :  Qui  postquam 
repatriare  cum  ctsteris  Principibwt  decre- 
visset,  legaliier  fuit  Encssniaius  a  Wen- 
naro  Marchiane  Ferraris^,  U  ti  tur  prsdte- 
rea  lib.  28.  cap.  2.  ut  et  Ghronicon 
Belgicum  pag.  187.  [  Vide  supra  alia 
notione.1 

ENGALGARE.  Vide  Encercare. 

1  ENGAliTARE,  Auctionari,  Sub  iiasta 
vendere,  Italia  Incantare,  Nostris  Ven- 
dre  à  Vencan.  Statuta  Arelat.  MSS.  art. 
153  :  Pellierii  et  Incaniaiores  Arelatis 
jureni,  quod  bene  et  fideliter  vendant  et 
Encantent  omnes  ree,  quas  sibi  tradita^ 
fueruni  adEncantanaum  vel  vendendum. 
Vide  Incantare  2. 

1  ENGANUM.  Gali.  Encan,  Ital.  In- 
canto,  Auctio,  basta  publica.  Litterae 


ENC 

Petri  Infantis  Arragon.  Senescallo  Pro- 
vincia ann.  1882  :  De  quibus  Encanum 
publicum  tenuerunt  in  loco  S.  Felicis, 

^  ENGARCERATUS,  Monachus  inclusus 
in  cella  privata,  idem  qui  Reclusus.  Vide 
infra  IncarcercUi. 

o  ENGAUSAR,  Prov.  Fugare,  in  fugam 
vertere.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657.  Nostris  quoque  Enchaucer, 
Enchaucher  et  Enchaus8er,pT0  Persequi, 
insectari,  quod  et  Enchasser  dixerunt  ; 
uude  Encaus,  Enchauz,  Encauchier  et 
Enchaussement,  Insectatiq,  persecutio. 
Villehard.  paragr.  71  :  Li  Grieu  lor  tor- 
nent  les  dos;  .  .  .  etli  nostres  les  Enchati' 
cent  bien  une  liue  grani.  Gbron.  S.  Dion. 
lib.  1.  cap.  12  :  Moult  en  ocisi  en  fuiani,  il 
les  Enchausa  jusques  à  un  flueve,  qui  est 
apelez  Hester.  Xoid.  iib.  5.  cap.  24  : 
Ebrouinz  les  Enchausa,  et  fisi  d*eulz  en 
cel  Enchauz  si  grani  ocdsvon,  etc,  Lit. 
remiss.  ann.  1361.  in  Reg.  91.  Ghartoph. 
reg.  eh.  278  :  Yceulx  supplians  courecniez 
de  ce  gue  t(  supposoient  ledit  EsOenne 
estre  feru  à  mori,  Enchaucherent  icellui 
Uues,  et  le  battireni.  Alias  ann.  1376.  in 
Reg.  110.  eh.  85:  Et  pour  doubie  que 
ycellui  son  cousin  ne  feusi  tuez  par  ledii 
de  Vaux,  qui  très-fort  Venvaissoii  et  l'En- 
chaìissoit,  etc.  Rursum  alise  ann.  1359.  in 
Reg.  90.  eh.  180  :  Ycellui  Vincent  embrasé 
de  mauvais  esperii  cotnmenga  à  Enchasser 
Udii  Jehan.  Inde  etiam  Encaucer,  Litem 
*  persequi,  apud  Pet.  de  Font,  in  Gonsil. 
cap.  35.  art.  38  :  On  domande  se  li  fix, 
qui  iout  jors  Encauce  pour  demander 
hyretage,  eie.  Lit.  remiss.  ann.  1376.  in 
Reg.  110.  eh.  209  :  Lequel  Bemy  le  pour- 
suioit  asprement,  .  .  .  et  les  autres  aussi 
complices  dudii  Èemy  lui  faisoieni  grani 
Enchaux,  Alise  denique  ann.  1358.  in 
Reg.  90.  cb.  119:  Icellui  des  Poulies  vii 
que ...  il  ne  povoil  eschever  et  soy  de' 
partir  par  le  grani  et  aspre  Enchat4sse- 
meni  et  approchement  que  ledit  Fromage 
li  faisoii,  et  que  plus  ne  povoii  fuir,  etc. 
Le  Roman  de  Robert  le  Diable  MS.  : 

Quant  Robiara  roìì  qua  TBiicaos  dasaa, 
Qua  tont  eoureot  al  gaaignar,  ala. 

Le  Roman  de  Cléomades  MS  : 

Lors  vaiiaiéa  parmi  oaa  plafna, 
Bt  panni  moiit,  at  parml  vaulx 
Grana  pourriaraa  at  grana  Bocaua. 
Treatout  li  cbana  aatoit  Jonchiéa 
Da  mora,  da  natréa,  da  blacbiéa, .... 
Tant  aTolt  li  Eachaua  dure. 

Ibidem  : 

Trop  longliament  at  à  anuy 
Voua  tanroia,  aa  reoordar 
Vona  Toloia,  at  tout  daviiar .... 
Laa  ftiira,  na  laa  Bncaudiiara, 
Laa  ratoura,  na  laa  raijrara, 
Ki  y  Aireot  dooaqu'acnaTéa. 

ENGAUSTUH^ex  GTBiC.ty%otM<rto^.  Gloss. 
Gr.  Lat.  *EYxauoTov,  Recremandum.  Pa- 
pias.  MS.  :  Encausia,  Piciura,  quts  vetus 
molitur.  Recti  US  Gloss.  Eccl.  Parisiens  : 
Pidura,  quas  ex  cera  molitur.  Jo.  de  Ja- 
nua  :  Encaustum^  Tinctura  scribendi. 
[Perperam  Gloss.  Sangerman.  Latin. 
Gali.  MSS.:  Encausirum,  Encre  pour 
escrire,]  Matth.  Silvaticus:  Medad,  Me- 
dadi,  Arab,  i.  Encaustum  scriptorum  et 
maaàme  Saracenicum,  quod  Dioscorides 
atramenium  vocai.  S.  August.  lib.  13. 
centra  Faustum  cap.  18  :  Impuiei  ergo 
sibi  Encausti  mundiiia,  quas  corio  inhauii 
agnino,  i.  pergameno.  Fortunatus  in 
£p.  ad  Syagrium  lib.  5.  Poem.  :  Lacri- 
mantes  oculi  querelas  mihi  fnxeruni,  ad 
vicem  Encausti,  et  admirabili  modo,aqua, 
qwB  delere  solet,  per  fletus  scHpsit.  De 
Encaustica  pictura  ita  dieta  agunt  Pli- 
nius  lib.  35.  cap.  11.  lib.  36.  cap.  25.  Vi- 


ENC 

truvius,  Marbodeus  lib.  1.  de  virtutib. 
faerbar.  cap.  3.  et  alii. 

INGAUSTUM,  prò  Encaustum,  Ital.  In- 
chiostro.  Gali.  Ènere.  Gloss.  Saxon.  JSl- 
frici  :  Ineaustum  vài  atramenium,  6 1  aec. 
Balterus  Monachus  in  Vita  S.  Fridolini 
Abbat.  n,2:  Et  Ineaustum  seu  membrana 
non  adfuU.  Bracton.  Iib.  5.  tract.  5.  cap. 

17.  {  2  :  Licei  aliudpergamenum,  et  aUud 
Ineaustum.  Ita  in  Fleta  lib.  2.  cap.  27.  S 
5.  Gharta  ann.  1228  :  Qumpropier  ineausit 
et  charias  tntium  aJboleri  tncipiébani,  Sta- 
tuta Ordinis  de  Sempringham  :  Calefac» 
iorium  nuUus  ingreduUur,.,,  excepio  Prss- 
centore  ad  planandam  tabutam,  quam 
non  scribat  tempore  Uiboris,  et  ad  calefa^ 
ciendum  Ineaustum,  et  scripioribus  ad 
siceandum  pergamenum.  Vetus  Notitia 
seu  Judicatum,  apud  Rocchum  Pirrum 
tom.  1.  Notit.  Sicll.  pag.  311  :  Unde  ad 
certiiudinem  dicias  sentenlias  posuimus 
nostra  sigilla  et  Dominus  RexpMuii  suum 
signum  per  liiteras  nibecks,  et  signum 
Crucis  fedi  ad  suam  confirmaiionem,  et 
fecimus  instrumentum  Episcopo  et  Domino 
Gilberto  cum  alphabetho  ciun  Incausio 
(perperam  incastro)  rubeo  de  donatione 
et  coniractibus.  Gaufredus  Monachus  de 
Gestis  in  causa  Giliberti  Porretani  :  Ai- 
tuia  chariam ,  calamum  et  Ineaustum, 
Occurrit  in  Regula  S.  Gaesarii  ad  Virgi* 
nes  in  Recapit.  cap.  7.  apud  Udalricum 
lib.  2.  Gonsuet.  Glun.  cap.  86.  lib.  3.  cap. 

18.  Lanfrancum  in  Decret.  prò  Ord.  S. 
Bened.  cap.  17.  Thomam  Walsingh.  pag. 
258.  in  libro  Usuum  Gisterciens.  Ora. 
cap.  72.  in  Statutis  Guiffonis  prò  Ord. 
Gartusiensi  cap. 7. 89.  inMonasl.  Angli- 
cano tom.  1.  pag.  277.  etc. 

0  Nostris  Enque,  ut  in  Gharta  ann. 
1323.  ex  Reg.  sign.  Noster  Gam.  Gomput. 
Paris,  fol.  169.  f. 

Sagrum  Encaustum,  Scripturss  spe- 
cies,  qua  solis  Principibus  uti  fas  erat, 
purpurea  videlicet,  cum  cocii  murids  et 
conchylii  ardore,  in  leg.  6.  God.  de  Di- 
vers.  rescript.  (1,  23.) 

1.  ENGAUTUM,  Scriptur»  species,  quffi 
flt  per  adustionem  et  cestrum,  erxsxau- 
^vov.  Gloss.  Lat.  GrffiC.  :  Encaustum, 
cvxexocupivov,  vi^aXiaiilvov.  Lex  4.  God. 
Th.  de  Extraord.  muner.  (11,  160  :  ^<^' 
nuque  propria  perscribani  aique  Encauio 
nomina  adneclani,  TabuUs,  vel  Eneauto 
et  cerussa  conseribere,  in  leg.  1.  eod.  God. 
de  Veteranis  (7,  20.)  [Vide  Pancirolum 
lib.  1.  var.  lect.  cap.  77.] 

Engautaria,  seu  Engautarii,  Civi- 
ta tum  et  provinciarum  libri  Gensuales 
et  publici,in  leg.  ult.  God.  Th.  de  Gensu 
(13, 10.)  et  leg.  9.  de  Agricol.  <God.  Just. 
11,  48.)  Encauti  breves,  libri  in  quibus 
nomina  et  modus  censualis  possessionis 
conti neban tur,  in  leg.  un.  eodem  God. 
de  GoIIegiat.  (God.  Just.  11, 18.) 

2.  ENGAUTUM,  Gharta  ann.  1289.  apud 
Anton.  Brandaonum  tom.  4.  Monarch. 
Lusitan.  pag.  279.  v.  [«  Interdictio,  veti- 
tum.  Leg.  Alph.  III.  ann.  1251.  tom.  1. 
Probat.  nist.  geneal.  domus  reg.  Portu- 
gal.  pag.  53  :  Dominus  rex  Porlugalias  et 
Comes  Bolonias  fedi  cum  Consilio  suorum 
ricorum  hominum  et  suorum  filiorum  de 
algo  tale  Encautum,...  Pecietur  istud  En- 
cauium  domino  regi  per  omnes  illos,  qui 
ibi  cum  eo  fuerini.  v  ide  Incauiare.]  Vide 
Cautum. 

1  ENGEFALUS,  Gelebris,  summus,  a 
Grasce  iy%i^a\oz,  qui  in  capite  est.  Acta 
S.  Krederici  Episc.  tom.  4.  Julii  pag. 
461  :  Nomen  autem  ejus,  divina  providente 
clementia,  per  universam  ierram  in  ian^ 
tum  subito  factum  est  Encefalum,  ut  etiam 
regales  verheraret  auree,  et  a  cunciis  ho^ 
noraretur. 


I 


ENG 


ENG 


ENG 


265 


±  ENGEMATUS,  [Invocatus.  Dief.J 

ENCEIIGU,  [Modus  agri.]  Vide  Ande- 
cinga. 

^  Ensange  et  Encenge,  eodem  signifi- 
cata, nostris.  Gharta  ann.  1S94.  ex  Lib. 
pitent.  S.  Germ.  Prat.  fol.  124.  v«.  :  Un 
Ensange  et  un  tercel  de  pré.  Une  En^ 
cenge  de  terre  arable,..  Une  Encenge  de 
vigne,  in  alla  ann.  1884.  ibid.  fol.  180.  v*. 
Vide  Andecinga, 

^  EN GENIA,  f .  prò  Encenta,  Locas  pa- 
]is  cinctus  ad  capiendos  pisces,  vel  prò 
Exclusa,  Vide  in  hac  voce.  Gharta  ann. 
1145.  inter  Probat.  tom.  2.  Annal.  Prae- 
monstr.  col.  426  :  Terras,  vineas,  aqwM, 
pesquerias,  Encenias,  molinoa,  tnontes... 
dono. 

^  ENGENIUM,  Gonvivium;  et  illud  ma- 
xime, quod  in  solemni  alicujus  inaugu- 
ratione  paratur  :  unde  vocis  origo.  Vide 
in  Encosnia.  Tabul.  eccl.  Massil.  :  Anno 
1496.  1.  Marta,  fuerunt  soluti  de  pecuniie 
capituli,  tam  in  piscibus  emptis  qtMtn  in 
altia  expen8Ì8,pro  Encenio  facto  per  capi- 
tulum  H.  D.  0.  episcopo  Massilias^  die  swe 
consecrationis  factee  A^utA  in  ecclesia  S. 
SalvatoriSf  die  Dominica  28.  Februarii, 
etc.  Acta  S.  Sebaldi  tom.  8.  Aug.  pag. 
770.  col.  2  :  Sed  illieo  qucuiam  wce  cum 
post  suamprtsdicationem  Encenium  chari- 
tatis  secumfacerent,  discipulo  suOf  nomine 
Dùmysio,  Bacchi  potum  ipsis  pracepit 
ministrare.  Vide  alia  notione  in  Encos- 
nia et  Encasnium, 

3^  [Féte,  anniversaire  :  «  Pro  quodam 
annullo  cum  lapide  zaphiri...   empto 

J»ro  Encenio  unius  ex  dominls  cardina- 
ibus.  (Mandat.  Gamer.  Apost.  Arch. 
Vatic.  an.  1489-1448,  f.  41.  >). 

«  ENGENNIA,  Monilla,  gemmae,  an- 
nuii, aliaque  id  genus  pretiosa,  Gali. 
Joyaux,  Testam.  JoannsB  comit.  Tolos. 
ann.  1270.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Occit.  col.  594  :  Item  legamus  et  relin^ 
quimus  eidem  Philippss  omnia  nostra 
Encennia,  scilicet  anulos,  et  monilia,  et 
certa  (serta)  sive  coronas  aureas  et  lapir 
des  pretiosos.  Vide  suora  Encaennium, 

<>ENGElfSERIUM,  Thuribulum,  acerta, 
Gali.  Encensoirj  alias  Encencier,  Acta 
capitul.  eccl.  Lugdun.  ex  Gam.  Gomput. 
Paris,  ad  ann.  1848.  fol.  95.  v».  col.  1  : 
Item  unum  Encenserium  argenti  deaw 
ratum.  Lit.  remiss.  ann.  1478.  in  Reg. 
195.  Ghartoph.  reg.  eh.  1159  :  Jefian  le 
Bourrelier  nrestre..,  print  et  vola  ung 
Encencier  dor  dti  poix  de  six  marcs,qua' 
tre  unces  et  dix  sept  esterlins  d'or.  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657: 
Eneentiar^  Prov.  Turibulum^  ignibulum. 
Vide  Encensiar  et  Incensum  1. 

Y  ENGENSIAR,  Gali.  Encensoir,  Hisp. 
Encensario,  Ital.  Incensorio.  Inventa- 
rium  ann.  1377.  ex  Archivo  S.  Victoris 
Massil.  armar.  Massil.  n.  968  :  Item  En^ 
censiar  sive  turibulum  argenti. 

ENCERGARE,  Inquirere.Gall.  Chercher, 
enchercher.  Tertia  Guria  Generalis  Ga- 
talaniffi  sub  Jacobo  II.  Rege  Aragon. 
ann.  1811  :  Et  inquxrant,  et  indagent,  seu 
Encerquent  centra  dtctos  Officiales.  vide 
arcare. 

•  Nostris  Encerceret  Encerchier.  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  : 
Encercar,  Prov.  explorare,  investigare. 
Encercamet,  Prov.  rumor,  scrutinium. 
Enquerre  et  Encerchier,  in  Stabil.  S. 
Ludov.  cap.  46.  Guill.  Guiart.  ad  ann. 
1267  : 

Ha  1  oomme  il  ett  soumt  piante 
Bi  diioraa  naaa  qa*il  Bncareat 
Maufré  EapaùifDob  leor  reni  pane. 


Vide  supra  Cercare  2. 
Encalgare,  Eadem  notione.  Usatici 
III 


Barcinon.  MSS.  cap.  64  :  Omnes  homines 
habentes  seniores,».,  ncque  guaytent  per^ 
sonas   eorum,   nec  Encalcent,    nec  re- 

?fuirant.  nec  vulnerent,  nec  capiant.  In 
it.  capitis,  legitur  incalcet.  [<^  Encalsar 
Gatal.   Fugientem   insequi.   Vide   £n- 

causar.] 

1  ENGETEGIA,  Engetegna.  Vide  En- 
ceteria. 

ENGETERIA,  Machina  lignea,  qua  am- 
phora  sustinetur,  in  Glossis  antiquis 
apudGasaubon.  ad  Athenasum,  ubi  exis- 
timo  vocem  corruptam  ex  Incttega,  seu 
éyyuOi^xT),  uti  repositorium  vocabant  Ve- 
teres,  quod  ad  Festum  observat  Jose- 

Shus  Scaliger.[Papias  habet:  Encetegna, 
lacinola  (Machinola)  lignea,  qua  am- 
phora  sustinetur.  Pro  quo  Gloss.  Vet. 
Sangerman.  legit  :  Encetecia,  etc] 

1  ENGHERAHENTUM.  An  a  Gallico  En- 
chere,  Pretii  augmentum,  vel  Auctio, 
Licitatio?  Gomputus  anni  1202.  apud  D. 
Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  2.  ad 
calcem  pag.  glxxvi  :  Expensa.,.  prò 
molendinis  de  Chaalete,  Lxxv.  s.  Prtepo- 
situs  de  dono,  x.  l.  prò  Encheramento 
prsepositursR  de  Cepeio.  Vide  Incheramen- 
tum  P  et  mox  Encherare.] 

<>ENGHERARE,  Auctionem  facere,  Gali. 
Mettre  Venchere.  Gharta  Alfonsi  comit. 
Tolos.  ann.  1258.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Occit.  col.  492  :  Si  aliquis  voluerit 
monetam  prsedictam  Encherare,  a  nobis 
vel  mandato  nostro  non  possemus  Enche- 
ramentum  recipere,  etc.  Vide  Incariare. 

0  ENGHERIA.  Vide  infra  Incheria. 

^  ENGfllA,  Goxendix,  Gali.  Manche.  Li- 
bert.  Bellivis.  ann.  1318.  tom.  8.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  162.  art.  20:  In 
venacionibus  aprorum  retinemus  nobis 
caput  et  umgulas  ;  et  de  venacionibus  ur- 
sorum  Enchiam,  etc.  Vide  Anca  1. 

1  ENGHIRIDIO,  ut  mox  Enchiridium. 
Vita  S.  Aldhelmi  Episc.  tom.  6.  Mail 
pag.  9n.  0  :  Sed  egregio  Enchirtdione 
monitos,  sedulaque  oratione  sublevatos  ad 
veritatis  reduxerat  viam,. 

ENGHIRIDIUM,  Ir^stp^^tov,  apud  Pau- 
lumDiac.  in  Prsefat.  ad  Vitam  S.  Maria 
^gypt.  [Hoc  nomine  S.  Augustinus  ex* 
cellentissimum  Opusculumde  Fide,  Spe 
et  Gharitate  insignivit,  quod  manibus 
facile  gestari  posset  vel  potius  continuo 
deberet,  utpotè,  continens  res  ad  salu- 
tem  maxime  necessarias.  Hero  de 
Machinis  Bellicis  utitur  prò  Jaculo  ma- 
nuali, et  Poi  lux  prò  Gladiolo  et  ejusce- 
modi  armis,  quse  sint  ad  manum  et 
posslnt  facile  gestari.] 

^  ENGHIRIUM,  Manuale  a  GrsBco  x^tp. 
Manus.  Acta  S.  Leonis  Pap»  III.  Junit 
tom.  2.  pag.  688  :  Tum  epitrachelium 
quoque  et  Snchirium  auro  variegata  et 
ornata. 

ENGHORI .  Engores,  Incores  Lapi- 
OEs,  apud  Gromaticos  et  Agrimensores, 
dicuntur  indigena,  nativi,  nati  in  ipso 
solo»  quasi  iyyt&oioi,  ut  censet  Rigaltius. 
Frontinus  :  Bea  et  lapides  Incores  si- 
gnati  sint.  Arceriana  fragmenta:  Alii 
ponunt  silices,  alii  Hburtinos,  alii  En- 
choros,  alii  peregrinos,  alii  autem  politos 
et  scriptos.  Quibus  in  locis  Incores  et 
Enchori,  lapides  sunt,  quos  idem  Fron- 
tinus  de  Gondit.  agror.  et  Latinus  pe- 
tras  naturales,  Bai  bus  nativas.  Innocen- 
ti us  lapides  nativos,  quod  est  ex  ipso  solo, 
Mago  denique  et  Vegoia,  saxa  ex  ipso 
metallo  vocant.  Nam  et  lapidum  metalla, 
pra&ter  Ulpianum  dixit  Senator  lib.  8. 
Epist.  9.  ut  et  leg.  1.  et  18.  God.  Theod. 
de  Metal.  (10, 19.)  Nec  aliud,  opinor,  so- 
nat  ^YX^P^Y^^»  apud  Annam  Gomn.  lib. 
4.  Alex.  pag.  72.  Gonstantinum  de  Adm. 
Imp.   cap.   29.  Godinum  Orig.   GP.  et 


alios,  quibus  id  vocabuli  sumitur  prò 
materia  ipso  in  loco,  ubi  lediflcatur^ 
eruta,  quod  pluribus  disceptamus  in 
Notls  ad  Alexiadem.  His  opponuntur 
lapides  peregrini,  Skpnd  Siculum  Flaccum 
de  Gondit.  agror.  pag.  5.  Ordericus  Vi- 
talis  lib.  9.  pag.  789  :  Subitoque  sapien- 
tum  Consilio  murum  de  lapuiibus  tmpo- 
litisj  et  sine  cmmento  inter  Civita  tem  et 
oppidum  ssdificavere.  Ipsa  enim  materia 
opportunum,  ut  defenderent,  se  Christick- 
nis  prsBstitit  auxUtum.  Vide  Sai  masi um 
de  Jure  Attico  pag.  856.  Sic  denique 
vocem  Incoris,  prò  indigena  usurpat 
Joannes  Subdiaconus  lib.  6.  Vita  Pa- 
trum  Libello  1.  num.  12  :  Duo  fratres 
erant  ei  vicini,  unus  peregrinus,  et  unus 
Inchoris.  Sed  et  Enchoria  avium  genera, 
dixit  S.  Hieronym.  Ep.  140. 

1  ENGIHTJM,  Occisio  mulieris  pra- 
gnantis  vel  fetus  ejus.  Gonsuetudo  An- 
degav.  :  Ends,  si  est  quand  l'en  fiert 
femme  enceinte,  et  elle  et  l'enfant  se  meu- 
rent.  Gharta  anni  1265.  ex  Archivo  S. 
Albini  Andegav.  :  Excepta  villicaria  seu 
jurisdictione  trium  delictorum,  videlicet 
raptus,  mutri,  et  Encimi.  Gharta  Gallica 
Heliae  Abbat.  Nobiliac.  ann.  1298.  apud 
Stephanotium  tom.  4.  Antiq.  Pictav. 
MSS.  pag.  946  :  C'est  à  sgavoir  que  la 
grani  Justice,  moyene  et  basse,  en  ccut  de 
rapt,  de  Encis,  de  murtre  de  traison,  de 
bannir,  et  és  cas  qui  desservent  mort. 
Vide  Menagli  Etymol.  Gali,  ad  vocem 
Ends,  et  infra  Ensidum. 

0  Ensuis^  eodem  sensu,  in  Lib.  nig. 
episc.  Garnot.  :  Toute  seigneurie  et  toute 
justice  haute  et  basse,  c'est  asavoir  rat  et 
murtre  et  Ensuis  en  tout  mon  demaine. 
Hinc  emendanda  Ordinat.  ann.  1801. 
tom.  1.  Probat.  Hist.  Brit.  col.  1167.  art. 
8.  ubi  unica  voce  Lancis  legitur  prò 
l'ancis  :  Lancis  si  est  femme  enceinte 

?uand  l'en  a  fiert  ou  enfant  Vi  est.  Vide 
ntusdsum. 

^  ENGINUS,  Machina  quae  crepitum 
edit.  Stat.  Avellaa  ann.  1496.  cap.  191.  ex 
God.  reg.  4624  :  Si  aìiquis  cants  vel  ca- 
tuia  inventus  vel  inventa  fuerit  in  alienis 
vineis,  altenis  vel  ^lantatis  vinearum, 
postquam  uvss  cepertnt  vayrare  et  matu- 
rari,  quousque  fuerint  vindemiatss,  sine 
croco  sive  Endno  longo  ab  hasta  uno  bono 
semisse  seu  medio  pede,  etc. 

1  ENGLESIS.  Vide  Encleticare. 
lENGLETI.  Gloriosi.  Papias  prò  Inclyti. 
ENGLETIGÀRE,  Inclinare,  crxXfveiv.  Ala- 

nus  in  Planctu  naturse  :  Cap%U  demis- 
sione profunda  dejectum,  humiliter  En- 
cleticabat  in  terram. 

^  Italis  Inchinare,  inflectere,  salutare, 
nostris  Encliner.  Le  Roman  de  Robert  le 
Diaòle  MS.  : 

Li  boorgois  et  li  c^rtoaiii. 
Et  li  conrtoti  et  li  vUlain 
Contra  lai  Tont,  talnt  li  reodent. . . . 
Toot  rEodinoiaot  at  maias  jotntea. 

Hinc  Enclin,  Inclinatio  corporis,  salu- 
tatio.  in  Mirac.  MSS.  B.  M.T.  lib.  1  : 

S'una  dolant  fait  un  acroaple. 
Et  un  Enclin  derant  a*ymafe,  eto. 

Vide  infra  Inclinare  2. 

Engletigus,  ér«XtTtx6c,  Inclinatus.  En- 
clesis,  seu  potius  Enclisis,  ab  iy%ki9iQ, 
inclinatio.  idem  in  Anticlaud.  lib.  8. 
cap.  6  : 

Ettcletleam  mrit  illa  caput,  nec  oorporia  ullam 
Jacturam  pautur.  sed  lumen  lef^al  in  imum. 
Ut  quibuf  intideat  mena  Bncleaiailla  loquatur. 

Liber  miraculorum  S.  Eadmundi  Angl. 
Regis  apud  Marten.  tom.  6.  Ampliss. 
GoUect.  col.  828  :  Ad  signum  vero  trium- 
phi   insignis   Eadmunai    hic  Encliticus 

34 


266 


ENG 


END 


END 


morti  contiguus,  etc.  Ibld.  col.  888  :  Ac- 
cubat  Enclettca  nocte  eadetn  (matrona)  in 
Ecclesia,  ut  erat  solila,  consuete  Sancii 
suffragium  prtsstolatur,  etc.  Gloss.  Lai. 
Gali.  MSS.  Sangerman.  :  Enclesis,  Indi- 
nailon;  Encleticus  Enclin.] 
00  ENGLIPSARE.  Vide  Ecclipsare, 
^  ENCLD6IA,  Arvernis,  Encluge,  Gali. 
EnclumCf  Incus.  Instrumentum  Ecclesise 
Brlvat.  ann.  1865  :  Informatio  facta  su- 
per Enclugia  Petti  Bodet^qua  futt  inventa 
tn  hospilto  seu  fargia,  %n  qua  moratur 
Jocobus  de  Ulmo, 

0  Alias  Encluye.  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  Cod.  reg.  76d7  :  Encluge^  Prov.  Incus, 
Leudffi  m£Ì]or.  Garcass.  MSS.  :  Item  prò 
carga  grossa  de  Encluges,  xij»  den.  Tu- 
ron.  Versio  Gallica  ann.  1544  :  Item  pour 
chaque  charae  grosse  d'Enclumesy  etc. 
Vide  infra  Englumen, 

1  ENC(ENIÀR£.  Vide  Encmniare. 
ÈNGOLPISMUS,  eTxoX7ct<m6;,  apud  Ho- 

ratianum  lib.  8.  Rer.  medie,  cap.2.  pag. 
72.  dicltur  infusio,  qus  flt  in  sinum, 
quod  alias  per  pnessum  aut  nastale  me- 
dici fieri  praecipiunt.  Encolpizare,  apud 
eumdem  nb.  4.  pa^.  88.  Encolpismum 
adhibere  :  Primo  diffumigatur  mulier,,,. 
et  Encolpizatur  pigmentis.  Matth.  Silva- 
ticus:  Encolpismus,  i.  injectio  alicujus 
medicaminis  %n  matricem.  Mine  Encolpi- 
zare, medicamentum  in  matricem^  inji' 
cere,  quasi  insinuare.  Glossar.  Graec.  La- 
tin. :  ^ErxoXict'CcD,  irmnuo.  [Priscian.  8.  5  : 
Encolpismo  uti.  Vide  Reinesium  Var. 
Lect.  pag.  515.] 

ENCOLPIQM,  ex  Gr.  évxiXntov.  Anasta- 
sius  ad  Act.  5.  Vm.  Synodi  :  Crucem 
eum  pretioso  tigno,  vel  cum  reliquiis  Sane- 
torum  ante  pectus  portare  suspensam  ad 
eollum,  hoc  est  quod  vocant  Èncolpium. 
TActa  SS.  Junii  tom.  2.  pag.  588.  de  S. 
Leone  III.  Papa  :  Misimìis  fraternss  ves- 
trts Beatitudini  Encolnium  aureum,  cujus 
alterum  latus  crystailo  est  inclusum,  al- 
terum  opere  fusili  effigiatum.]  Theoste- 
rictus  fn  S.  Niceta  num.  83  :  'E^i^veyxEv 
8e  Sicep  iitt^iptxo  èyxóXiciov  iTCoptarfiivov^  xai 
év  6icoxpiffst  toOto  npoaxuvfi>v,  etC.  Deejus- 
modi  Encolpiis  plura  diximus  ad  Ale- 
xiadem  Anneam  pag.  247.  248.  Vide  Phy- 
laclerium  [«>  et  Glossar,  med.  Graecit. 
col.  345.  1709J 

ì  ENG0LPI2ARE.  Vide  Encolpismus. 

o  ENGOMA,  Mensura  ad  quam  exige- 
bantur  milites.  Vide  Incorna. 

9|e  ENGOMBOMATA.  [Ab  iyxo\ifi6fù,  nodo 
constringo,  significat  genus  vestis,  quse 
nodo  substringebatur  corpori.  Pollux  l. 

4.  e.  18J 

0  ENGOMBRARE,  Oppignorare.  Scacar. 

5.  Mich.  apud  Falesiam  ann.  1210.  ex 
Cod.  reg.  4658.  A  :  Judicatum  est  quod 
ille  a  quo  petit  fieri  portionem,  debet  libe- 
rare hoc  quod  el^nosynavit  et  Encombra- 
vii  de  feudo  loricss  et  escaetis.  V.  infra 
Incotnbrare  2. 

1  ENGOMBRARE,  Impedire,  etc.  Vide 
Combri. 

3^  ENG0MI06RAPHUS.  [Qui  encomium, 
seu  laudationem  scribit.  Imp.  M.  Aurei. 
ad  Front.  2.  ad  M.  Csbs.  (edente  i terum 
A.  Maio)  ep.  9.  Encomxographos  istos 
audimus,  Grsecos  scilicet,  sed  miros 
mortales.J 

ÌENCORES.  Vide  Enchùrì. 
NGRATIGI.  Iso  Magister  in  Glossis  : 
EncrateSf  abstinens  Grasce,  hinc  Enera- 
Od  hsBretici,  qui  creaturas  Dei  damnant, 
dicunt  non  esse  bonum  manducare  car- 
nem,  et  bibere  vinum,  Encratitse.  Adoni 
Viennensi  ann.  425.  et  aliis.  Vide  Con- 
tinentes. 

1  ENGUDO,  Sx|ACdv,  Incus.  Supplem.  An- 
tiquarii. 


ENGUMBRARE,  ut  Encombrare.  Vide 
Combri. 

ENGTGLIA,  Litterae  Encyclicae,  circu- 
lares.  Vide  Baron.  ann.  586.  n.  50.  Meur- 
sium  in  Gloss.  [et  Glossar,  mediae  Grae- 
citatis.] 

^  Gonsule  dissertationem  Fr.  Domin. 

fencini  de  huiusmodi  Litteris  editam 
urin.  ann.  1TÌS. 

1  ENGTGLOPiEDIA,  lyxrjxlonaxUloL,  Dis- 
ciplinarum  series  ostendens  omnium 
artium  inter  se  connexionem,  seu  ut 
habet  Quintilian.  lib.  1.  cap.  10  :  Orbis 
ille  doctrinsR  guem  Grasci  éyxuxXoicaiSeiav 
vocant.  Vita  S.  Ildephonsi  inter  Concilia 
Hispan.  tom.  2.  pag.  569  :  Et  omnium 
scientiarum  Encyclopaediam  absolveret. 
Vitruvius  PrsBf.  lib.  o.  habet  :  Encydios 
doctrinarum  omnium  Disciplina. 

0  ENDEGUNUS,  an  Tripes?  Invent. 
ann.  1361.  ex  Tabul.  D.  VencisB  :  Item 
unum  Endecunus  ferreum.  Vide  infra 
Endes. 

^  ENDEGTJS,  Indicus  color,  Ital.  In- 
daco. Stat.  Placent.  lib.  6.  fol.  80.  v^.  : 
Sivede  colore  seu  de  medietate  ab  homine 
cum  suo  reppo  sartoris  albo  et  Endego,  etc, 

3^  ENDELEGHIA,  [Anima  munda;  mun- 
dana,  perfecta  etas>  perfectio.  Dief.] 

^  ENDELLUS,  Tantum  spatii  quantum 
quis  divaricatis  cruribus  dimetiatur. 
Vide  Andellus  in  Andena  2. 

IEndens,  Eadem  notione  ibidem. 
ENDENEURA,  Idem  quod  Indentura, 
Vide  in  hac  voce.  Invent.  Chart.  reg. 
ann.  1482.  fol.  218  :  Alius  rotulus  contt- 
nene  magnam  Endeneuram  de  tractatu 
inter  regem  Johannem  (Franciae)  et  re- 
gem  Eduardum  Angliss. 

^  ENDENS.  JLegitur  in  Cart.  N.  D. 
Paris.  Ili,  117.  an.  1283  :  e  Item  unum.., 
Endens,  duas  pecias  continens,  quarum 
una  se  protendit  de  mota  domini  Gui- 
donis.  »j 

«  ENdEROGARE,  Enderrogare,  Di> 
ruere,  dejlcere,  demolir!.  Pactum  ann. 
1142.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  498  :  Nullo  modo  eos  manuteneam, 
usque  faciam  libi  reddi  Bala^erium  et 
Dumianum,  et  faciam  jurari  Obi  Gra- 
nolletum,  et  faciam  Enderocare  c<istel- 
lum  not*um  de  Villamuro.  Aliud  ann. 
1148.  ibid.  col.  500:  Si  castellum  Villa- 
muri,  quod  GuiUermus  Ato  ibi  fecit,  non 
poterit  ipso  comes  fescere  Enderrocare,  ad 
melius  quod  poterit  guerreget  tantum  hoc 
ipse  Comes  usgue  Enderocatus  sii  sine 
inganno  Rogeni.  Vide  supra  Derocare. 

^  ENDES,  Coauinarium  instrumen- 
tum, tripes,  Gali.  Trépié.  Invent.  ann. 
1449  :  Item  unum  Endes  ferri.  Glossar. 
Prov.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7667:  Endes, 
Prov.  tripes.  Vide  supra  Anderius. 

^ENDÉSA,  Eadem  notione.  Item  unam 
Endesam  ferream,  in  Invent.  ann.  1320, 
ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil. 

\  ENDETIGUS,  AUigatus.  Onomast.  ad 
calcem  tomi  5.  SS.  Junii.  Est  a  Gracco 
IvSetv,  il  li  gare. 

1  ENDICa.  Vide  Entheca. 
ENDIMITA,  Vestirnentum,  Ugutioni,  ex 

Graec.  ifvSuu.a,  indumentum. 

^  ENDO,  Mansuetus,  Glossar.  San-Ger- 
man.  MS.  n.  501.  Veteribus  Latinis  Endo 
vel  Indù  idem  erat  quod  intus,  a  Graeco 
ifvfiov,  unde  voces  pleraeque  sequentes 

1  Endogantum,  éafaXipivov,  Incautum, 
Supplem.  Antiquari!. 

^  ÉNDOGLUSUS,  évixsxXsi<r(j.£voc,  Inclusus, 

in  Glossis  MSS.  Sangerman.  Lege  èvx<- 
xXetditlvoc,  ut  in  Supplemento  Antiquari!  : 
Endoclusa,  èvxsxXei<r(j.lvY). 

1  Endodigare,  Indicare  Gloss.  San- 
German.  et  aliae  Lat.  Gr.  :  Endodecarit, 
l&if}vuoei« 


1  Endofestare,  Infestare.  Glossar. 
Lat.  Grasc.  :  Endofestabat,  òpfiCeTo. 

Endogbnia,  Natura.  Endogenitus^  na- 
turalis.  Ugutio.  [Jo.  de  Janna  addit  : 
Endogenice,  naturaliter.'\ 

1  Endogestum,  Indigestum.  Papias; 
ex  quo  corrigendus  MS.  Bituric.  ubi 
per[^ram,  Endocetum. 

1  ENDOiTiUM,  Initium,  Lexicon  Mar- 
tini!. 

j  Endopesgere,  quasi  Impescere,  Im- 
mittere.   GÌ.  Lat.   Graec.  :  Endopesco, 

sv{v]tu. 

1  jSndopetitus,  Impetitus.  Gloss.  Lat. 
Graec.  Endopetitus,  àvcoOeic  evioTlpco.  Hinc 
emendenda  flcta  vox  Endopicus,  de  qua 
Martinius  in  Lexico. 

1  Enooplorare,  Implorare.  Supplem. 
Antiquari!  :  Endoplorat,  èictxaXeaov.  Im- 
plorai, Melius  cicixaXet,  nisi  prò  Implorai, 
legas  cum  Papia,  Implorato. 

1  Endoriguus,  Irriguus.  Gloss.  Lat. 
Graec.  :  Endoriguus,  IvpeiOpoc,  xaOdcpetOpo;, 
melius  quam  in  Supiilemento  Anti- 
quari!, in  quo  :  Endoriguum,  SvptOpov, 
xarapiOpov.  *PéeOpov,  Fiuentum  dixit  Ho- 
merus non  semel,  et  ^ei6pov  per  synco- 
pen  ali!. 

ENDOTHTS.  Hieron.  Rubeus  in  Histor. 
Ravenn.  ex  MS.  alt  Maximianum 
Archiepisc.  donasse  Ecclesiae  Ravennati 
Endotnyn  bissinampretiosissimam  omnem 
Chri^i  Dei  historiam  continentem: 
praeterea  adjunxisse  ex  auro  aliam  Endo- 
thyn;  in  q%M  auro  textili  pietas  crani 
omnium  qui  illum  prascesserant ,  Archi- 

Spiscoporum  imagines.  Ubi  ree  te  viri 
octi  ìvStStiqv  aut  legi  aut  intelligi  debere 
censent.  Nam  et  Graecos  mappam  alta- 
ris  majorem,  seu  mantile  quod  inster- 
nitur  altari,  ita  vocitare,  auctor  est 
Goarus  ad  Eucholog.  etsi  potior  videtur 
conjectura  hic  évauTQv  sumi  prò  velo, 
quo  altarispars  anterior  tegebatur.  [Id 
confirmat  Agnellus  in  libro  Pontif.  cum 
aitde  S.  Victore:  Fecitque  Endothim 
super  S.  Ecclesim  aliarium  Ursianas  ex 
auro  puro  eum  siaminibus  sericis  ponde- 
rosa nimis  mediam  habens  coccam;  et 
inter  quinque  imagines  suam  ibidem  cer- 
nimus,  et  subtus  fyuratos  pedes  Salva- 
toris  grafia  contexta  est  purpurata.  In 
hunc  locum  vide  Muratorium'  tom.  2. 
pag.  104.  ubi  integram  approbat  Cangil 
nostri  explicationem.]  Vide  Descriptio- 
nem  nostram  S.  Sophiae  num.  65.  ubi 
adde  apud  plerosque  Scriptorum  evduTQv 
masculino  generi  efferri. 

*|  ENDROHA,  prò  Endromis,  Villosa 
vestis,  qua  utebantur  in  ap6|i(i>,  hoc  est, 
cursu  vel  palaestra.  Luitprand.  Hist.  lib. 
2.  cap.  17  :  Enimvero  dum  ante  eum  sine 
femoralibuSf  curta  indutus  Endromade, 
ductus  Regis  ad  pedes  concitus  coderei, 
genitcdium  ostensione  membrorum  ad 
risum  omnes  comfnovii.  Martialis  4. 
Epigr.  19  : 

Dona  peregrfawm  miUimos  Endromidem. 

Polluci  lib.  3.  extr.  Endromides  dicuniMT 
Calce!  ad  cursum  expediti,  xà  tfiiv 
8pb>uétt>v  òicodiqusTQi.  Vide  Salmasium  de 
Pallio  pag.  310. 

^  Endromes,  Endromedis,  Fors  veste- 
manz  camme  est  peaulz  de  mouion  ,  in 
Glossis  Lat.  Gali.  Sangerman.  MSS. 

ì  Endromidatus  ,  Endromide  ves- 
titus.  Sidon.  lib.  2.  ep.  1  :  Endromidatus 
exterius,  inierius  fasciatus, 

1 ENDURA,  Albigensium  haereticorum 
abstinentia.  Limborch.  Sent.  Inquisit. 
Tolos.  pag.  179:  Mortem  tibi  infligis, 
quia  posuisti  te  in  illa  (ibstinentia,  quam 
heretici  vocant  Enduram,  in  qua  Èndura 
jam  per  sex  dies  sine  cibo  et  potu  sietisii. 


ENF 

nec  voluisH  comedere,  nee  adhuc  via,  ete. 
Non  solebant  autem  iili  hsretici  in 
Endura  se  ponere,  nisi  in  extrema  Inflr- 
mitate,  ne  bonum.  quod  in  hsdresi  se 
accepisse  somnianant,  denuo  amitte- 
rent  :  qaare  et  venflB  sectione,  balnea- 
tiene  adjuncta ,  mortem  etiam  albi 
accelerabant.  Idem  Limborch.  pag.  69  : 
HeretieuB  dixU  posi  hereitcationem  prm- 
dictm  infirmm,  quod  non  darei  nbi  cibum 
aliquein  cum  pinquedine  nisi  aquam  ad 
bibendum...  quoa  vellet  Uerum  reconei- 
liari  ad  sectam  Hereticarumf  quia  fécca- 
verat  in  ea  eomedendo  poet  aictam 
hereticationem,  oontra  ordinationem  dicti 
Heretici.  Et  paff.  70:  Dieta  Guilielma 
posuit  se  in  Enauraj  ut  moreretur  in  ea, 
etbalneabat  se  et  m  dicto  balneo  fecit 
sibi  minui.  Rursus  pag.  94  :  Quts  se 
posuerat  in  Endura,  ut  citius  moreretur. 
Item  pag.  904  :  Posuit  se  iu  Endura 
Hereticorum,  in  qua  Endura  sine  infir- 
mitate  alia  multis  di^us  perdurane  fuit 
hereticata,..  antequam  moreretur.  Vide 
ibidem  pag.  28.  tò.  138.  etc. 

^  ENEBIuE,  Aves  in  auguriis  aliquid 
fieri  inhibentes.  Vide  Inhibrm. 

3^ENEGATRIX,  [Qu»  enecat.  TertuU. 
1.  advers.  Marcion.  29.  sub  fin,  Duritia 
Piiaraonis  nascentium  Enecatrix.] 

]  ENEGEA ,  Pars  primogeniti.  Vide 
Atnesda. 

1 ENEGTERE,  Explicare.  enodare.  Vita 
S.  Dunstani,  tom.  4.  Maii  pag.  857: 
Rogavit . .  .  quatenus  sibi  visionis  sum 
somnia  nuper  promulgata  solvendo 
Enexuisset, 

^  ENEMA,  projfrie  vocaturdecoetio,  mue 
per  elysterem  injicitur.  Glossar,  medie. 
MS.  Simon.  Januens.  ex  Cod.  reg.  6959. 

«  ENEP6UERTH,  Enepwert.  Vide 
infra  Morqanegiba. 

3k  ENEHÌBONES,  [Sunt  pauperes.  D[ef.] 

\  ENERGIA  ,  Gr.  tylpynoL,  Operatio, 
actus.  efficacia,  conatus,  labor.  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerman.  MSS  :  Energia^ 
efficace,  effort,  agilUé^  angoisse  de  cou^ 
rage,  labeur^  occupatton.  Rythmus  Saty- 
ricus  de  temporibus  Rotberti  Recds , 
apud  Mabill.  tom.  8.  Analect.  pag.  &6d. 

Orim  OMcni  oMmarchlam  dolu  Landrid  nititar 
Per  enargue  •todium  soleamiler  eTortere. 

ENER6IMA,  ex  Gnec.  hlpymuL,  Ope- 
ratio.  Prudenti  US  in  Apotheost  v.  464  : 

Andiit  iimmini  baeehantis  Eoerglaia  monstri. 

Ubi  Iso  Magister  :  Illusionem ,  vel  ima- 
ginem,  furias,  etc,  Energima,  imaginatio 
vel  fantasia  :  unde  qui  fantasias  dsBmo- 
num  patiuntur,  Energumeni  dicuntur. 
Sed  nic  centra  quantitatem  peccat 
Prudentius,  cum  penultima  longa  esse 
debuerit. 

0  ENER6ITAS,  La  levita,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS.  Vide  Energia. 

ENERGUMENI  ,  Papi»  ,  Dmmoniaci , 
Energutneni  sunt  qui  contemptaCatholica 
doctrina,  operationesdiaòolicasimitantur. 
Vide  Goncilium  Garthaginense  IV.  can. 
93.  Arausicanum  I.  can.  18.  16.  lAntiq. 
Gollectionem  Ganonum,  apud  Acnerium 
tom.  II.  Spicil.  pag.  188.  et  infra  Exor- 
cisare.l 

1  ENERYITAS,  Inertia .  in  Actis  SS. 
Maii  tom.  7.  pag.  28. 

00  ENESIS.  Vide  jEnesis. 

ENETA.  [Avis  aquatica,  Gali.  AneU.] 
Vide  Anela. 

ENETA,  rHareditarfa  pars  primoge- 
niti ,  Gal  1 .  Droit  d'ainesse.}  Vide  Ainescia. 

o  ENFIOTHECARIUS,  Enfiteocha- 
Rius,  Ad  Emphyteosim  pertinens.  Gharta 
ann.  1088.  apud  Murator.  tom.  1.  Antiq. 
Ital.  med.  sevi  col.  15  :    Precaria  atque 


EN6 

Enfiteoeharia  nomine  concedere  digne- 
mini  tantumodo  ad  abendum.  Et  col.  16  : 
Abendum  tradidi  precaria  atque  Ènfio- 
thecaria  nomine.  Vide  supra  Emphy* 
teosis. 

1  ENFITEARE,  Ntaare.  Gloss.  San- 
German.  MS.  n.  501.  Papias  habet.  Enfi- 
teuri:  ause  vox  formata  videtur  ab 
àiKpiOio),  Circumcurro,  in  orbem  eo,  nisi 
legendum  sii  Inficiari. 

1  ENFITEUGUS,  Quod  ex  ficis  bonis 
apparentibus  accipitur.  Papias.  [oo  Pro 
fiscis  in  cod.  reg.  7609.  fisci  habetur.  Ita 
etiam  in  Glossar,  eoa.  reg.  7644.  ubi 
Enfiteutici.] 

1  ENnTEUTIGARIUS,  ut  Emphiteole- 
carius,  seu  in  Emvhyteusim  datus.  Gharta 
anni  1001.  apud  Mabill.  Diplom.  tabella 
51  :  Qum  prmdictss  res  juris  S.  Ravenn. 
Ecelesim  Enfiteuticario  modo  postulatis 
largiri. 

o  ENFLURA,  a  Gallico  f^n/Iure,  Tumor, 
Ital.  Enfiatura.  Mirac.  MSS.  Urbani  V. 
PP.  :  Passa  quamdam  Enfluram  in  cavi- 
lia  sinistra. 

ENFORTATI.  Vide  Efforciare. 

o  ENFORZATI  Solidi,  Moneta,  cujus 
materia  purior  erat,  minusque  adulte- 
rata. Lio.  censuum  eccl.  Rom.  apud 
Murator.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  svi 
col.  884:  In  episcopatu  Xanctonensi,.. 
ecclesia  S.  Petri  de  Archiaco  tres  solidòa 
Enforzatorum  illius  terrss.  Vide  in  E ffor' 
ciatus.l^  Vide  Inforciati  in  Moneta.] 

^  EllFRAGHESGÉRE ,  Francum,  seu 
liberum  et  immunem  reddere.  Gali. 
Affranchir.  Gharta  Petri  Regis  Aragon. 
ann.  1206:  Prmterea  Enfrachescoetliberos 
et  immunes  facio  omnes  fratres,  et  homi' 
nes,  et  omnes  res  prmdictarum  domorum 
pertotam  terram  meam.  Vide  Affran^ 
chire. 

ENFRANQUIMENTDM  ,  Immunitas  , 
Gali.  Affranchissement.  Secunda  Guria 
Generalis  GatalanisB  sub  Jacobo  Rege 
Aragon.  ann.  1299  :  Quod  non  possumus 
facere  donum,  vel  gratiam,  nec  vendi" 
tionem,  nec  Enfranquimentum ,  nec 
aliquo  alio  modo  relaxare  bovaticum  illis 
personis,  etc.  Vide  Affranquire, 

o  ENFRATICA  dicit  Oribasius  vocari  qum 
facile  corrumpuntur  in  cHÀs.  Glossar, 
medie.  MS.  Simon.  Januens.  ex  God. 
reg.  6959.  f»  f.  Emphthartica.] 

0  ENFRAZIS.  Alex.  latrosoph.  MS.  lib. 
1.  Passion.  cap.  106  :  Si  autem  de Enfraxi, 
i.  constipatione,  dolores  in  auribus  fiant, 

OENGAN,  ENOiLNUM,  Ars,  machina tio, 
fraus.  Gharta  ann.  1087.  ex  magn.  Ohar- 
tul.  S.  Vict.  Massil.  fol.  87:  Sine  ullo 
Engan.  Pactum  Inter  Ildefons.  Tolos. 
et  Raym.  Barchin.  comit.  ann.  1125  : 
Sicut  vos,  vel  aUqui  per  vos,  ad  utilità- 
tem  vestram  mehus  intelligerepotestisper 
fidem  sine  Engan...  Et  de  hoc  spectabo 
vos  sine  vostro  Engan  per  menses  sex... 
Et  de  hoc  expectdhimus  vos  sine  vostro 
Engano  per  menses  sex.  Vide  En- 
gannum. 

1  ENGAJINADOR,  Vox  Hispana,  De- 
ceptor,  Impostor.  Legitur  in  Legibus 
Alionslnis  part.  7.  tit.  16.  lege  9. 

o  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Engannador,  Prov.  dolosus,  sub- 
dolusy  Engannar,  Prov.  Decidere.  Unde 
Engignier,  eodem  sensu,  in  Vita  J.  G. 
MS.: 

Qnant  Tirent  quMl  kt  gnerpi , 
Chil  remeltent  min  et  irió. 
QiM  ti  esloleni  Eogìgaié. 

1 ENGANNARE,  Hisp.  Engannar,  Deci- 
pere.  Occurrit  in  Cnarta  Petri  Regis 
Aragon.  ann.  1205.  ex  Spicilegio  Ache- 


£N6 


267 


riano  tom.  8.  pag.  228.  Enginer,  apud 
Thomasserium  in  Bituric.  pag.  102. 

ENGANNUM.  [Fraus,  dolus  ,  Hisp. 
Enaanno.  Gharta  ann.  1028.  prò  Ecclesia 
Ruthenensi  ,  Inter  Instrum.  tom.  1. 
Gali.  Ghr.  pag.  49  :  Erimus  adiutorio  D. 
Beo  et  S.  Petro  sine  Enganno.  Juramen- 
tum  Ganonicorum  Anicii ,  in  ter  Ins- 
trum. tom.  2.  Gali.  Ghr.  col.  856  :  Ethmc 
omnia...  fideliter  et  sine  Enganno  atten- 
dam.  Rursum  habetur  in  vita  B.  Ilde- 
garii  Episc.  Barcin.  Marti!  tom.  1.  pag. 
482.  et  491.  in  Gharta  Rogerii  Gomitis 
Garcasson.  ann.  1136.  Inter  Anecd.  Mar- 
tem.  tom.  1.  col.  886.  etc.  Engan, 
Marc»  Hisp.  col.  1096.  1111.  1112,  1157.] 
Vide  Inaemum  1. 

ENGARIA,  [Prsstatio  jumentorum  vel 
plaustrorum  per  viam  rectam.]  Vide 
Angaria. 

QfGASTER.  Vide  Hogaster,  Porcellus. 

1  ENGENIATOR,  Machinator  et  inven- 
tor  bellicorum  tormentorum  operumque, 
Gali.  Ingenieur.  Gomputus  ann.  1886. 
Hist.  Dalph.  tom.  2.  pag.  280  :  Johanni 
Engeniatori...  fior.  xx.  Idem  appellatur 
Magister  ingeniorum  in  Gomputo  ann. 
1884.  Vide  Ingenium  2. 

^  AMas  Engtgneur.  Froissart.  1.  voi. 
cap.  60  :  il  1/  avoit  en  Mortaiane  un  Engi- 
gneur  trés-bon  maistre...  si  leva  au  chas' 
tei  un  engin. 

«  ENGINGATUS,  Gontextus,  ut  videtur  ; 
si  tamen  asserta  est  lectio.  Arest.  par- 
lam.  Paris,  ann.  1321.  9.  Maii  in  Reg. 
Olim  :  Item  unum  scutum  elevatum  acri 
forfnss  de  armis  Burgundias  Engingatum 
de  serico.  Galli  diceremus,  travatUé  en 
soie. 

1 ENGLARATUS,  Glarea  stratus.  Annal. 
Mutin.  apud  Murator.  tom  11..  col.  66  : 
Be  anno  126S3.  Evacuata  fuit  civitfu  Mu- 
tinas  de  omni  letamine^  et  contratas  fue- 
runt  EnglarataSy  et  multi  porticus  sale- 
gati. 

•  ENGLATA,  prò  Oglata.  Vide  in  hac 
voce.  Gharta  ann.  9.  Roberti  reg.  ex 
Tabul.  Gellon.  :  Placuit  animo  Rai- 
mundi...  ut  Gerardo  abbati  S.  Salvatoris 
GelUmensis...  mansum  unum  cum  apen- 
daria  dominica  in  comitatu  Lutevense... 
in  casis,  casaliciis,  curtiSfEnglatis,ortis,.. 
commutarci . 

<»  ENGLERITJS,  vel  Englesius,  Angli- 
canus,  ab  Angl.  English.  Hist.  belli 
Forojul.  apud  Murator.  tom.  8.  Antiq. 
Ital.  med.  aevi  col.  1206  :  Cum  pluribus 
balistreriis  et  arceriis  Engleniis  venerunt 
currentes  usque  ab  bivium  olim  Antonii  a 
porta.  Engleriis  editum  ex  eadem  Hist. 
in  Append.  ad   monum.  eccl.  Aquilei. 

gag.  51.  col.  2  :  Barnes  Englescnes  de 
atnt  Saan,  in  Gh.  ann.  1810.  ex  Lib. 
rub.  Gam.  Oomput.  Paris,  fol.  826.  v*. 
col.  2.  Vide  Englescheria, 

ENGLESGHEBIA,  vox  formata  ex  Saxo- 
nico  Englisc,  Anglicus,  quasi,  ncUivitas 
Anglica.  Est  autem  forma  juris,  qua 
quis  Anglus  origine  ac  nativitate  esse 
probatur.  Gujus  vocis  erigo  inde  nata, 
quod,  ut  ait  Bracton.  lib.  8.  tract.  de 
Corona  cap.  15.  {  8  :  In  dièbus  Canuti 
Regis  Banorum.  qui  post  Angliam  acqui» 
sitam  et  pacificatam,  roqatu  Baronum 
Anglorum,  remisit  ad  Bactam  exercitum 
suum,  et  ipsi  Barones  Angliaa  erga  ipsum 
Regem  Canutum  fidejussores  eoditerunt, 
quotquot  Rexin  Anglia  secum  retineret, 
firmam  pacem  per  omnia  haberent.  Ita 
quod  si  quis  Anglorum  aliquem  homi- 
num,  quos  Rex  secum  adduxit,  inter fi- 
cerei,  si  super  hoc  defendere  non  possei 
judicio  Bei,  scilicet  aqua  vel  ferro,  fierei 
de  eo  justiiia  :  si  autem  aufugeret  et  capi 
non  posset,  solverentur  prò  eo  66.  marcas. 


268 


ENG 


ENI 


ENN 


et  coìligebantur  in  villa,  uhi  quia  e$se% 
interfectuSf  et  ideo  quia  interfectorem  non 
habuerunt  :  et  si  in  tali  villa  prò  pauper^ 
tate  colligi  non  possente  colligerentur  in 
hundredo,  in  thesauro  Regie  deponendm. 
Hac  autem  via  suorum  securitati  consu- 
lendum  existimarat  Ganutus,quodbaud 
ita  pridem  ufithelredusBexsubprsetextu 
inspicieadorumarmorumuniuscujusque 
patri8B,  uno  eodemque  die  Danos  omnes 
per  regna m  universum  Anglise  occi- 
aisset>  ut  est  in  Legibus  Edward!  Con- 
fess.  cap.  85. 

Post  haec  igitur  si  quis  per  murtrum 
C8BSUS  esset,  Anglorum  intererat  probare 
eum  qui  occisus  erat,  Anglum  esse,  non 
vero  Danum,  ut  a  prsBStatione  et  solu- 
tione  66.  marcar  um  eximerentur  :  Ida  uè 
probabant  per  Englescheriamt  seu  Èn- 
gleecheriei  prsesentatione,  coram  Corona- 
tori bus  ,  per  duoa  maaculoe  ex  parte 
ptUris,  et  per  ducka  fmminaa  ex  parte 
tnatria  de  propinquioribua  parentibua 
interfecti,  uti  pluribus  ibidem  Bracton. 
exsequitur  J  7.  Quae  auidem  lex  a  Danis 
ad  Normannos  translit  ;  nam  postquam 
Normanni  Angllam  occuparunt  sub 
Guillelmo  Notho,  su»  securitati  modo 
simili  cautum  esse  voluere,  ut  si  Fran- 
cigena,  id  est  Normannus,  occideretur, 
illTus  qui  cffidem  perpetrarat  Justltla 
fieret,  hocest,  vel  plecteretur,  vel  judl- 
cio  Dei  se  defendere  ille  teneretur  ;  de- 
nlque  si  aufugeret,  et  capi  non  posset, 
villa  aut  Hundredus  proejusmodi  homi- 
cidio  aut  murdro  66.  marcas  exsolveret 
vel  certe  46.  ut  est  in  Lgibus  Willelmi 
Nothi  cap.  53.  Porro,  ut  est  apud  eum- 
demBractonum|2.  et  in  Fleta  lib.  1. 
cap.  90.  {  1.  et  2  :  Inter fectua  prò  Fran- 
cùjena  reputabatur ,  niai  EngUacheria 
riie  coram  juatitiaria  prasaentaretur. 
Abrogata  est  tandem  lex  ista  Statuto 
ann.  14.  Edwardi  III.  ann.  1340.  ut 
Stanfordius  refert  lib.  1.  cap.  10. 
Angleacheria  scribitur  in  Fleta.  [<»  An- 
gleceria,  in  Abbr.  Placlt.  Rich.  I.  pag. 
18.  col.  2.  Vide  Ibid.  Rich.  I.  pag.  13. 
col.  2.  pag.  17.  col.  1. 2.  pag.  19.  col.  2.  et 
Pbillpps.  Histor.  Jur.  Angl.  tem.  1.  not. 
815*  tom.  2.  pag.  828.  et  infra  Franci- 
gensBA 

lENGLUMEN,  Incus.  Gali.  Enelume, 
in  inventario  munitionum  castri  Som- 
meri»  ann.  1260. 

^  Avet.  Gallico  Englume.  Lit.  remlss. 
ann.  1404.  in  Reg.  159.  Ohartoph.  reg. 
eh.  213:  Un  martel  et  une  Englume  à 
batre  faulx  à  faueher.  Une  Englume  ou 
Euglumel,  i.  ob.  In  Pedag.  Peron.  ann. 
1295.  ex  Ohartul.  21.  Gorb.  fol.  855.  Vide 
supra  Enclugia, 

EN60R6ARE,  ex  Ingurgitare,  [Gallice 
Engorger ,  Obducere,  impedire.]  Fori 
Aragon.  lib.  3.  tit.  de  Kivis  :  De  duobua 
molindinia  quorum  unum  auper  aliud  ait 
conatructum,  ai  iUud  quod  eat  inferiua 
Engorgat  quod  eat  auperiua,  etc. 

]  Enoorgata  Pisgaria.  Sententia 
arbitralis  ann.  1292.  Inter  Abbbatem  et 
Oonsules  de  Gimonte:  Et  ad  bordaa 
aimiliter  faciendaa  et  auper  Engorgat  ia 
piacariis  et  piscationibua,  eie. 

^  ENGRIPHIUS,  Azymeua,  id  est,  aubci- 
nericius  panis.  QìosstLT.  Sangerman.  n. 
501.  Meli  US  legeretur  Encruphiìis ,  a 
GrsBco  cyxpuirrtiv,  intus  abscondere,  unde 
cYxpuocac  apToc,  Luciano. 

ratàRUNAGItTM.  Tabular.  S.  Eparchii 
Inculism.  fol.  77:  Requirebat  1.  arieiem 
1.  carucam  ad  sala  aua  ferenda,  1.  galli^ 
namy  Engrunagium  fabarum,  et  in  man- 
aionariOf  qui  terram  illam  colebat  exple^ 
gium  auum.  Et  fol.  130  :  Bemardua 
aiquidem  Duzac  in  unoquoque  maiana^ 


mento  manai  et  borderisBy  quaeatum  faba^ 
rum,  quaa  vulgo  dicitur  Engrunatgea  ^ 
faciebat. 

•  EN6UATNARE.  Inducere.  Gomput. 
ann.  isas.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Nem.  pag.  261.  col.  2:  Solvit  magiatro 
Stephano  Veaiani  prò  duobua  maania 
lapidibua  neceaaariia  in  quibua  debent 
Enguaynari  laa  paranabadaa  pontia  dar- 
men  S.  AntkonU.  Enhacher,  non  dissi- 
mili notione,  dicitur  de  agris,  quorum 

Sartes  extrem»  Inter  se  implicantur,  in 
hartul.  Latiniac.  fol.  259.  v».  :  Quatre 
arpena  et  demy  qui  ae  Enhachent  j>ar  le 
bout.,,  Item  cinq  arpena  troia  quartiere  de 
terre  en  une  piece  Enhachée  aux  deux 
bouz, 

^  Aliud  vero  sonat  Engaignier,  Irritare 
nimirum,  in  Lit.  remiss.  ann.  1866.  ex 
Reg.  97.  Ghartoph.  reg.  eh.  220  :  Icellui 
Jehan  venoit  pour  Engaignier  ledit  Robin, 
auquel  il  avoit  fait  paravantaignifierune 
aauuegarde...  Lequet  Robin  Engaignié  et 
eameu  de  ce,  etc. 

^  EN6UENALHA  ,  Lues  ,  contagio 
Mirac.  MSS.  Urbani  V.  PP.  :  Paaauafiiit 
lonqo  tempore  unam  Enguenalham  in 
coxia.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God. 
reg.  7657  :  Engue,  Prov.  Inguen.  Vide 
Inquinaria. 

BNGUERA.  Foci  Osci»  1247.  f.  9  :  Debet 
dare  60.  aol.  pignorator  prò  calonia,  et 
pigniu  reddere,  et  Engueraa  talea  qualea 
judicat  forua,  etc. 

•  ENGUERNARE.  f.  prò  Engrennare, 
Moletrin»  infundere.  Gali.  Engrener. 
Libert.  Pontis-Urson.  tom.  4.  Ordlnat. 
reg.  Frane,  pag.  640.  art.  82  :  Famulua 
quiaervit  et  Enguemat,  per  annonam 
predum  auum  recipit  quantum  pugno 
auapenao  levaverit.  Vide  Ingranare. 

«  ENGUISSE ,  vox  vetus  Gallica,  qua 
Tributum.  vectigal,  collatiosigniflcatur. 
Charta  Humb.  Basii,  episc.  ann.  1404. 
Inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Prsemonst. 
col.  229:  ilòomni  ateurarum  et  petitio^ 
num,  in  Gallico  dictorum  Enguiaaea  ,  .  . . 
et  actionibua  quibuacumque  exempti  aint. 
Vide  Quaaata. 

lENIBRA,  èvavtia,  Contraria.  Gloss. 
Lat.  Gr.  MSS.  Sangerman.  dicuntur  de 
avibus  contraria  seu  adversa  minan- 
Ubus  in  auguriis.  Vide  Inhibraa. 

ERIGA.  Gloss.  Eccles.  Paris.  MS.  et 
Gloss.  Regium  Cod.  1018.  Enica,  Adul- 
tera. [Eadem  habet  Papias.  Gloss»  Isid. 
addunt  Mmcha  :  Quid  tamen  et  unde  sit 
Enica,  haud  facile  divinatu.]  [<»  Vox 
hebralca,  uti  et  sequens.] 

ERIGI,  Idolorum  cuUorea,  in  Gloss.  MS. 
Eccl.  Paris,  sed  legendum  Ethnici. 

3^  ENIGTARE,  [Pernoctare,  pernoctem 
vigilare.  Dief.Ì 

1  ENIGMANEuM,  Genua  maaculinum. 
Papias.  [«>  e  Placido.! 

ENIM,  non  semel  redundanter  usurpat 
Lucifer  Galaritanus,  nulla  necessitate 
vel  notione,  quemadmodum  Gr»ci  Sé. 
Cur  me  incuaaa  quod  Enim  aim.  Inter- 
dum  prò  autem  usurpatur.  Regula 
Maglstri  cap.  82  :  Hoc  enim  ne  ait  in 
aliquoy  frequenter  omnea  acruientur  a 
Prmpoaitia,  Anastasius  Bibl.  in  Nicolao 
I.  i)ag.  209  :  Fecit  Enim  in  confeaaione 
ipsiua  aacratiaaimm  Basilieas  Jugulum  de 
auro,  etc.  Eckeardus  de  Casibus  S.  Galli 
cap.  3  :  Scio,  inquit  ille,  et  optime  scio, 
narn  Enim  semper  facit,  quod  semper 
fecit  etc 

«  ENIMENTUM',  Pr»dium  rustlcum, 
maxime  si,  ut  puto,  legendum  est  Xeni- 
mentum.  Vide  in  Tenere  1.  Pactum  Inter 
Henr.  IV.  reg.  et  Pisan.  ann.  1081.  apud 
Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  »vi 
col.  19  :  Firmiter  atatuimua  quemquoan 


hominum,  niei  communi  coneenau  eorum^ 
nec  raaaa  apprehendere ,  nec  diaaipare^ 
nec  aigiUare  infra  civitatem  Pieas,  neque 
in  burgia,  ai  foraa  civitatia  ipat  habuertnt 
Enimenta. 

1  ENJOALARE.  Tradere  ornatus  gem- 
meos  aureosve,  quos  Galli  diclmus 
Jouaux.  Charta  Johan.  Boherii  ann. 
1409.  apud  Baluz.  tom.  2.  Hist.  Arvern. 
pag.  413  :  Item  dictus  dominua  Delphinue 
debet  et  promiait  Enjoalare  dictam  Jo- 
hannam,  et  eam  munire  dejocalibua  capi' 
tia  et  alita  decentibua  aecundum  atatum 
partium  praadictarum.  Vide  Jocalia. 

^  Nostris  etiam  Enjoeler.  Contr.  ma- 
trim.  Inter  dom.  Bonnam  et  Amed.  Sa- 
baud.  ann.  1372.  in  Reg.  Joan.  ducis 
Bitur.  ex  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  19. 
V*.  :  Item  eat  accordé  entre  leaditea  par^ 
tiea  que  ledit  mona,  le  due  gamira  ladite 
madame  Bonne^  et  ledit  mona,  le  conte  la 
Enjoielera  aelon  aon  eatat.  EnfoiUer,  in 
altero  ann.  1406.  tom.  2.  Prooat.  Hist. 
Brit.  col.  772.  Vide  infra  Injoquare, 

1  ENISAGRUM,  spuadccXac,  Eryaipelae, 
aacer  ionia.  Supplem.  Antiq  uarìi. 

1  ENITIA  PARS,  Qu»  pertinet  adjpri- 
mogenitum.  Gali.  Droit  d'Aineaae.  Vide 
Aineacia. 

^  ENITITUM,  prò  Enixum.  Guibert. 
lib.  1.  de  Vita  sua  cap.  8  :  Diutinia  cru- 
ciatibua,  agitata,  et  bora  propinquante 
tortionibua  augmentatia,  cum  %n  partum 
naturaliter  putaretur  Enititum,  etc. 

1  ENinSàlMA,  à<r9aXe(rT0TQt'n),  Tutia^ 
aima,  in  Supplemento  Antiquariì. 

1  ENIXns  passive,  Partus,  editus. 
Concil.  Tolet.  XVI.  inter  Hispanica 
tom.  2.  pag.  738  :  Ante  aaacula  ex  Dei  pa- 
tria aubatantia  genitua,  in  fine  aasculonAm 
de  Virgine  Maria,  Evangelio  teate, 
Enixus. 

ENLATENRA.  Tabularium  Carnotense 
ann.  1225  :  Et  ecutem  domua  debet  fieri  de 
decem  Enlatenria.  Occurrit  ibi  rursum. 

^  ENLEIHIS,  Supellectilis  lectualls 
pars  ;  vox  fortasse  corrupta.  Charta 
ann.  1500.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Lothar.  col.  331  :  Lickeriia,  Enleihibua^ 
pulvinaribua ,  baaaaghiia ,  linteamini- 
bua,  etc. 

^  ENMELES,  Canora  vox  media  et  nu- 
moria  compoaita.  Glossar,  vet.  ex  Cod. 
reg.  7618. 

^  ENMESSURA,  a  Gallico  veteri  Em- 
meaaure,  vulgo  Chatxie,  Accusatio,  cri- 
minatio  ;  quo  sensu  dicimus  Impoaer  un 
crime.  Charta  ann.  1818.  in  Reg.  61. 
Ghartoph.  reg.  eh.  344  :  Jehan  de  Fi* 
gnoy...  fuat  tenuz  en  priaon...  pour  la 
aouppefon  de  la  mort  CoUnet...  Lidit 
Jehan  de  Vignoy  aloit  délivréa  du  caa  de 
laaouppefon  et  de  la  Emeaaure  {sic)  de- 
vantdite.  Alia  ann.  1834.  in  Reg.  69.  eh. 
181  :  Gomme  au  promovement  et  denun- 
ciation  de  meatre  Symon  de  Buiaay  prò- 
cureur  du  roy  noatre  agre,  il  euat  eaté 
donne  à  entendre...  que  Jehana  Pepine 
eitoienz  de  Reinz  eatoit  diffamez  ou  re- 
nommez  de  aler  ou  envoier  aus  fauaaea 
forges  de  monnoye...  Lediz  Jehana  Pepine 
devoit  eatre  abaoulz  et  delivréz  dea  aoua- 
pegona,  Emmesaurea  et  caa  deaauadiz, 
Ibid.  titulus  Ch.  91  :  Confirmatio  abao- 
lutionia  Stephani  Bouasiau  burgenaia  de 
Louvriaco  auper  impoaitione,  aive  Enmea- 
aura  cujuadìam  aaaeguramenti  per  eum 
infranti.  Vide  supra  Ameaaura. 

»  ENNA,  Lorum  vel  fllum,  quod  Char- 
tis  appenditur.  Charta  ann.  1815.  ex  Ta- 
bui.  S.  Victor.  Massi!.  :  Patentea  litleras 
sigillo  ceraa  rubeat  cum  Ennia  pergameni 
aigillataa.  Inquisit.  ann.  1842.  m  Reg.  74. 
Ghartoph.  reg.  ch.  82  :  Litteraa  regiae 
originaìea  in  prasdicto  vidimila  inaertaaf 


I 


f 


ENO 

«igiUa<a<  «tjfiUo  r^grio  in  cera  viridi  e<  in 
ìacz  Mt«  £nna  <U  cerico.  Enne  vero,  Anas 
fera  appellatur  in  Gostum.  Paris,  ex 
Beg.  sfgn.  Nogter  Cam.  Gomput.  fol.  84. 
T*.  :  Le  tommier  de  poulaillef  de  conine, 
d*ottèe,  de  perdriz,  de  mallara,  de  Ennes 
et  de  plauvier8y  iij.  den. 

EMNAFODIUS.  Vide  Enaphoti. 

«  £NNAMNUM,  .Sdiflcium  parvum  al- 
teri appensum,  f.  ab  Hispan.  Enano, 
parvusvbrevis.  Liberi.  Barchinon.  MS. 
ann.  1288  :  Item  est  coneuetìido  quod  si 
de  lucernis,  clociciSf  pariettbus  et  Ennan^ 
nis,  qui  sunt  in  honore  aui  teneatur  prò 
aliquo,  etc,  Gharta  Jacobi  II.  reg.  Ara- 
gon.  ann.  1801  :  Insinuacionem  accepi- 
mus  continentem  quod  bajulus  Bareni» 
nonts  temporibus  retroactis  nonnullis 
eonsìituendi  Ennanna  aliaque  adificia 
licentiam  concessisse.  etc,  Qus  Gbarta 
sic  inscribitur  :  Inhibitio  facta  per  domi- 
num  ryem  Jacobum  bajulis  Barchinonse 
super  Ennannis  construendis. 

3^  ENNEATICUS,  [Nonarias.  Anni  «n- 
neatici  dicuntur  a  Firmic,  5.  Mathes.  8. 
qui  post  octavum  quemque  annum  re- 
currant  :  sicut  hà>domatici,  qui  post 
sextum.l 

^  ENNoMIO,  YP^9>^c  xXy)pov6|ici>v,  Nota» 
ter  hsBreditatum^  in  Supplemento  Anti- 
quarii.  Fictum  videtur  a  Qraoco  lvvo|ioc, 
leffitimus. 

1  1.  ENNOS,  Habitator  vel  profundum. 
Jo.  de  Janua. 

2.  ENNOS,  Ennoygus.  Ebrardus  in 
Grascismo  cap.  9.  et  Britoin  Synonymis  : 

MaDfo  caballorum  lit  poreorouiqoe  bobalcut, 
At  Mini  (Mftor  lit  aguo,  boninque  bubolcns, 
Mttlio  malonim,  BDooycusqaa  caprarum, 
Nam  caper  est  Ennoa,  OYiamqoe  ait  opilio  dux. 

•  ENNUTI6IUM,  Vespera.  Lit.  remlss. 
ann.  1868.  in  Reg.  93.  Ghartoph.  reg. 
cb.  259  :  Quasi  hora  Ennutigii^  Guilld- 
tnus  Aymes  de  Rigny  habens  secum  unum 
maqnum  cutellum  seu  ensem,  etc.  [<^Igni- 
tegium.]  Vide  infra  Noctanter.  Ennuit, 
Hodie,  vulgo  Aujourd'hui,  in  aliis  Lit. 
ann.  1890.  ex  Reg.  188.  eh.  282  :  Je  renye 
DieUf  se  tu  ne  le  comperras  Ennuit  quel^ 
que  pari  que  tu  ailles...  Colin  Ra^ulìiaus 
onde  de  Èarifot  lui  dit  :  Beau  neveUy  va 
fen,  tu  es  bten  taillié  de  faire  EnnuU 
unegrant  folio. 

1  ENOGHILIS,  Piscis  stagneus,  id  est^ 
anguilla.  GÌ.  Sangerman.  n.  501.  GrsBCis 
i^yx^XiC)  Anguilla  unde  Enochilis,  non  sa- 

^  ENOGIUS,  Piscis  stagneus,  quss  la- 
tine anguis.  Glossar,  vet.  ex  God.  reg. 
7641.  Vide  Enochilis. 

0  ENODATIO,  Solutio,  divisto.  Vita  S. 
Ghrodog.  tom.  1.  Sept.  pag.  770.  col.  2  : 
Beati  viri  corf)us  absque  ulla  Enodatione 
membrorum  incorruptum  reperiunt,  et 
velut  recenti  depositwne..,  aahuc  insolu- 
tum  man^at. 

3^  ENODATOR.  [Qui  enodat,  et  explicat. 
Tertull.  PaU.  6.  Primus  Enodator  vocis. 
Al.  mlnus  recte  leg.  edomator.} 

1  ENODUS,  àóCoc,  ó  t&t)  ifx<tiv  o^ov,  Odore 
carens.  GÌ.  Lat.  Gr.  Sangerman.  Alia 
notione,  prò  Enodis^  sine  nodo  seu  sim- 

Slici  sumit  Hieronymus,   si    vera  est 
Irasmi  correctoris  conjectura  :  sed  prò 
Enoda  fides,  quod  vellet  Erasmus,  le- 

fendum  otiosa  fides  probatur  in  Diariis 
revoltianis  Junii  ann.  1717.  pag.  999. 
qu»  si  tanti  est,  potes  consulere. 

«  EN06RATUS.  Ghron.  Johan.  Bayone 
tom.  5.  Gali.  Gbrist.  col.  880  :  Anno  m. 
LVI.  Mathildis  cosnobii,  qiu)d  dicitur  An- 
dola,  religiosa  abbatissa,...  cujus  pignora, 
argenteus  seilicet  calix,  atbique  pallii 
capsula  Mediani  canobii  habetur,  (Eno- 


ENS 

?Tatus)  mortale  hic  consummat  fosdus.  An 
ngratiis  nostrls,   Gali,    à  netre  grant 
ckaqrin  f 

ENOIià,  in  veteri  Glossario  Saxonico  ; 
redditur  PsBrl,  i.  unio,  margarita, 
perle.  Ubi   Somnerus  legendum   putat 

?emmula,  lunula,  vel  murssnula.  [f.  Enu- 
um,  wear.] 

ENORMATE,  Cui  addi  minus  nihil  pò- 
test,  in  Glossis  Isidori.  [Excerpta  Pitn.  : 
Enormatss,  cui  addi  mtnuive  potest.  Sed 
potior  est  lectio  Paplae  qui  habet  : 

ENORMIS,  \Ingens,  sine  mensura,  vel 
forma f  cui  nihil  addi  minuive  potest.  Sic 
Papias.  Pro  Glarus,  illustrisi  accipitur 
in  Actis  S.  Gassiani  apud  111.  Fontani- 
num  ad  calcem  Antiquit.  Hort»  pag.  844  : 

Hine  yioM  AnUstes  Zonb,  post  Martjr  EDormis, 
Instnuit  verbo,  redimiTit  atigmate  pulchro. 

Et  pag.  859  : 

In  Soggesta  eigo  Paator  anfTectna  Eoormis, 
Sicut  eqoea  notes  comiter  mo<lerabat  habenas.] 

Vide  Abnormis. 

1  Enormitare,  Normam  excedere. 
Vita  S.  Forannani,  Aprii,  tom.  8.  pag. 
817  :  Ne  recedens  ab  ea  justitia,  centra 
eam  Enormitet. 

1  Enormitas,  Excessus  normae,  men- 
surseatque  etiam  numeri.  Diomed.  in 
Pra&fat.  Qui  ruslicitatis  Enortnitate 
incultique  sermonis  ordine  sauciant,  imo 
deformant  examussim  normatam  oratio» 
nis  integritatem.  ExUitas  crurum  et  Enor- 
mitas  pedum,  apud  Seneca m  lib.  2.  de 
Animi  tranquiliitate  cap.  18.  Enormitas 
stipendii,  apud  Spartianum  in  Garacalla 
cap.  2.  et  Geta  cap.  6.  Tertul.  de  Anima 
cap.  48  :  Omnis  natura  aut  defraudatione 
aut  enormitate  rescinditur,  Guibertus  1. 

1.  de  Vita  sua  cap.  8  :  Confluii  Enormi- 
tas ut  miremur  tantum  nominum  fre- 
quentiam.  Enormitas  scelerum,  in  Mace- 
riis  InsuIaB-BarbarsB  tom.  1.  pag.  78. 

^  ENOTARE,  Notare,  detegere.  Trans- 
lat.  S.  Troph.  tom.  2.  Jul.  pag.  284.  col. 

2.  :  Cumque  Domini  sacerdotes  diu  ten- 
tarent  ex  qua  parte  latentem  tumuli 
thesaurum  possent  Enotare,  etc. 

«  ENQUAIITIUM,  AucUo,  basta  publica, 
Gali.  Encan.  Gbarta  ann.  1819.  in  Reg. 
59.  Ghartoph.  reg.  eh.  849  :  Vindide- 
runt...  emolumentum  Enquantiif...  et  En- 
quantium  ponit  ad  manum  domini  regie. 
Vide  in  Incantare  2. 

1  ENQUESTA,  Inquisitio,  Gali.  Enquéte. 
Legitur  in  Instrumento  anni  1888.  tom. 
2.  Hist.  Dalphin.  pag.  871.  col.  1.  et 
alibi. 

1  ENRABIADA  Hora.  Vide  in  Hora. 

ENS,  prò  Existens,  ab  Esse.  Gharta 
Pisanorum  Gapitanei,  apud  Guesnaium 
in  Annalib.  Massiliensib.  pag.  897  :  Do- 
mino et  Patronis  unius  galeis  vocatss  S. 
Catalina^  tunc  Entis  in  portu  Massilia. 
[Et  infra  :  Ex  una  galea  tunc  Ente  prope 
plagias  civitatis  Massilias.] 

^  ENSA.  Ad  Ensa.  Deinceps»  in  poste- 
rum.  Gharta  ann.  i204.  apud  La  Taille 
tom.  1.  Annal.  Tolos.  pag.  54.  Probat.  : 
Seilicet  de  omnibus  illis  qussrelis,  quas 
inter  se  fecerint  de  illa  die  ad  Ensa,  quo 
concordia  antiqua  inter  homines  ToIossb 
et  homines  de  Ac^bastensis  olim  facta  fue- 
rat. 

o  ENSAISINARE,  a  Gallico  Ensaisiner, 
Inpossessionem  mittere.  Gharta  ann. 
1299  :  Ensaisinavit  per  librum  de  feodo 
Malefolii,  quod  deguerpivit  Odoardus  Du- 
montés.  Sed  et  Énsatsiner,  prò  Capere, 
subripere,  vulgo  50  8aisir,pÈ'endre,  dixe- 
runt  nostri.  Lit.  remiss.  ann.  1418.  in 
Reg.  167.  Ghartoph.  reg.  eh.  179  :  Disoit 
l'en  contre  iceUui  Jehan  qu'il  c'estoit  En- 


ENS 


269 


saisiné  furtivement  d*une  coste-hardie,... 
doni  il  fu  trouvé  saisi.  Laquelle  sup- 
pliante  eust  prins  et  se  feust  Ensaisinée 
furtivement  d'une  robe  de  drap  vert,  in 
aliis  ann.  1419.  ex  Reg.  171.  eh.  96. 

1  ENSALMUS,  Incantatio  certis  super- 
stitioòis  precibus  constans,  inquit  Hof- 
mannus  in  Lexico,  cujusmodi  fuit  ora- 
tio  illa,  Crux  Christi  salva  me,  aquodam 
Grsdco  Archiep.  composita,  de  qua 
Diana  part.  iv.  tom.  8.  Reso!.  62.  Vide 
Hieron.  Bardum  Tract.  Medico-Politic. 
Has  precum  formulas  vocant  Hispani 
Ensalmadores  a  verbo  Ensalmar,  Fas- 
cinare, vel  prsstigiis  uti,  Gallice  En- 
chanter.  Vide  Goncil.  Mexicanum  anni 
1585.  inter  Hispana  tom.  4.  pag.  878. 

0  Hisp.  Ensalmo,  Incantationis  spe- 
cies,  sic  dieta  quod  in  ea  certis  Psalmo- 
rum  versiculis  potissimum  uterentur, 
ut  observant  Academici  Hispani  in  suo 
Diction.  quibus  prsiverat  NaudaBus  in 
Apol.  illust.  vir.  artis  magic»  postulat. 
cap.  14.  Exstat  opusculum  de  incanta- 
Uonibus  seu  Ensalmis  auctore  Eman. 
de  Valle  de  Moura  Lusitano  editum 
Eborse  ann.  1620. 

ENSAPERDA,  Quoddam  unguentum, 
Papi». 

^  ENSARITJS,  Ensium  artifex.  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  :  Ensarius^ 
faiseur  d'espées. 

ENSATUS,  Ense  armatus,  Jean,  de  Ja- 
nua. 

^  ENSATALADUS,  Hispan.  Ensayalado, 
Sago  indutus.  Vita  S.  Ignat.  LoyolsB 
tom.  7.  Jul.  pag.  671.  col.  1  :  Erant  id 
temperie  Ignatio  sociitres...  eodem  panno 
vestiti...  Quos  propterea  a  panni  simili- 
tudine Ensayalados  vulgo,  Hispanico 
vocabulo,  appellabant. 

4c  ENSCONTRUS.  Vide  Inscontrus.  [Fr.] 

f  ENSEIGNAMENTUM,  Ratio,  argu- 
mentum,  probatio  in  litigiis.  Gali.  En- 
seignement.  Gbartular.  Monasterii  S. 
Quintini  pag.  182  :  Poterit  causam  es- 
tendere per  Enseignamentum  Scabino- 
rum,  quare  ad  illam^  non  ierit  submoni- 
tionem.  Statuta  Lossensia  cap.  2.  n.  7. 
apud  Johan.  Mantelium  Hist.  Gomitum 
Loss.  part.  8.  pag.  Il  :  Item  quand  Von 
a  Enseignement  contre  quelconque  de  le 
devoir  panner,  etc. 

^  Vel  potius  Judicium,  sententia, 
maxime  qusB  per  judices  adilitios  pro- 
fertur  ;  Ensengnement,  in  Lit.  ann. 
1846.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
144  :  Par  sentence  ou  Ensengnement  de 
eschevins  de  lodile  ville  de  Bethune,  etc. 
Infra  :  Par  la  sentence  ou  iugement  dee- 
diz  eschevins.  Rursum  ibid.  Sentence  ou 
Ensengnement. 

1  EHSENIATOR,  Vexillifer  equestris, 
ab  Italo  Insegna.  Vexillum,  Gali.  Ensei- 
gne,  Cruidon.  Ohronicon  Dominici  de 
Gravina,  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
706  :  Quos  (equites)  quum  Rex  vtdit,  re- 
gratians  Enseniatort,  illos,  datis  armis 
et  equis,  acquisitoribus  suis  liberari 
mandavit. 

<*  ENSENIUM,  Munus,  donum,  oblatio. 
Vide  infra  Exenium  ver^ationis. 

^  ENSENNUIT,  Merces,  pretium.  Gali. 
Salaire.  Gomput.  ann.  1351.  inter  Pro- 
bat. tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  142.  col.  1  : 
Quibus  (prsBConibus)  dedi,  factis  dictis 
presconisationibus,  prò  Ensennis,.,.  xx. 
den. 

o  ENSERATUS,  Geraimbutus.  Goinput. 
ann.  1834.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Nem.  pag.  87.  col.  2  :  Item  solvi  Petro 
Duranti  piperario  de  uno  palmo  tétaR  albss 
Enseratm,  in  qua  plicavi  arrestum  re- 
gium  nundinarum,  etc.  Vide  infra  Inse- 
ratus. 


270 


ENS 


ENT 


ENT 


ì 

; 

i 


ENSIGIUM,  OccisU}  facta  cum  ense, 
Ugutioni.  Alia  videtur  apud  nostros 
vocis  Enci$  notio.  Stabilimenta  S.  Lu- 
dovici lib.  1.  cap.  25  :  Rat  est  fame  effor- 
ciée,  Encis  «i  est  feme  en^einte,  guani 
Ven  la  fiert,  et  elle  meurt  de  l'enfant. 
Vide  ibi  Notas  nostras,  [et  supra  Ènei- 
mum.l 

1  ENSIFBRI,  Ordo  miiitaris  Livoniae. 
de  quo  vide  LexicoQ  Hofmanni. 

ENSIGNE,  Saniaruine  minuti,  phleboto- 
mati,  Gallis,  QiU  ont  eeté  saignez,  vel 
ipsa  sanguiais  minutio.  Statuta  Eccle- 
sisB  Leichefeldensis  in  Monastico  An- 
glic.  tom.  3.  pag.  244  :  Si  Vicarius  En- 
siflne  fuerit,  àttaa  noctes  aolummodo  ^uie- 
ti8  hahebitf  communionem  non  amtttat» 
Et  quod  8olum  4.  Vicarii,  videlicetH.  ex 
tUra^ue  parte  chori  quolibet  mense  aolum 
Enstgne  recipient  in  feetia  tam  3.  quam  9. 
lectionum^  duplicibus  featia^  diebus  Domi- 
nicis  et  festis  omnino  exceptia  :  proviso 
tamen  quod  ai  aliquia  vel  altqui  de  dictia 
Vicariia  diebua  Dominicia  et  fealivia  ex 
cauaa  opportuna  Enaigne  recipiant,  quod 
horia  interaint  Canonicia  et  Aftms...  aub 
poma  perdendi  communiam  diumam, 
Charta  Gallica  ann.  1282.  in  Hist.  Mo- 
nast.  DeiparsB  Suession.  :  Et  ai  volona... 
que  toutea  tea  Damea  et  lea  renduea  qui 
aprés  l'auleluie  se  aaineront,  aient  leur 
Sainiez  ainsi  come  en  aulre  tama, 

«  ENSILUDIUM.  Ludicra  cum  ensibus 
decertatio.  Contin.  Ghron.  Estens.  ad 
ann.  1364.  apud  Murator.  tom.  15.  Script. 
Ital  col.  487  :  Dominua  marchio  fecit  fieri 
Enailudium  in  palalio  auo.  In  usu  quo- 
que fuit  apud  nostrates  ejusmodi  lu- 
dus.  Lit.  remiss.  ann.  1426.  in  Reg.  173. 
Chartoph.  reg.  eh.  477  :  Le  auppliant  ae 
feuat  tranaporté  à  ung  lieu  prèa  de 
BayeuXf  ouauel  avoit  grant  nombre  de 
gena  aaaembìez  pour  una  jeu  publique  qui 
y  eatoitf  c'eat  aaaavoir  de  l'eapée  a  deux 
maina,  AliSB  ann.  1450.  in  Reg.  176.  eh. 
775  :  Le  auppliant  et  pluaeura  autrea  ea- 
tant  aaaembìez  en  noatre  ville  de  Paria  en 
l'oatel  de  la  pie  préa  S.  (rervaia,  pour 
aprandre  à  jouer  et  eulz  ébatre  du  jeu 
de  Veapée  à  deuz  maina  aoubz  maiatre 
Guillemet  de  Montroy,  etc.  Ncque  aliud 
sonat  vox  Eacremie  in  Lit.  remiss.  ann. 
1396.  ex  Reg.  149.  eh.  100  :  Lambelin  qui 
tenoit  une  groaae,  et  ledit  auppliant  un 
badelaire  commenderent  à  eulz  eabatre 
et  jouer  du  jeu  de  l' Eacremie,  et  en  getter 
Vun  à  Vautre.  Unde  Eacremir,  in  aliis 
ann.  1390.  ex  Reg.  188.  eh.  150  :  Oudinet 
le  Fevre,  pauvre  varlet  feure  tira  un  ba- 
delaire qu'il  avoit,  et  en  reculant  com- 
menda à  Eacremir  contre  eux  qui  le  aui- 
voient,...  en  Eacremiaaant,  etc.  Ohron. 
MS.  Bertr.  Guescl.  : 


Gir  il  sivoit  asaes  d*e8toiir  et  d*Escreiiiia, 

Mirac.  MSS.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

El»  (la  Vierge)  set  tant  d«  rEBcramii, 
Que  de  tons  oei  m'Eseremira, 
Kl  par  Umt  me  ganuMUra. 

o  Eamoucher^  eadem  aceeptione,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1399.  ex  Reg.  154.  eh. 
595  :  Icellui  Bery  commenca  à  Esmou- 
ehier  et  deffendre  de  aon  couatei^  et  en  aoy 
Eamochant  en  ble^a  lea  aucuna.  AlisB 
ann.  1403.  in  Reg.  158.  eh.  329  :  Sacha 
icellui  Frelon  un  petit  couatéty...  et  a'en 
priat  à  Eamoucher  et  demener  contre  le- 
dit Bourdoia,.,.  ausai  que  a'ila  voulaiaaent 
jouer  du  boucler,  Unde  etiam  Eaquar- 
muncher,  in  Lit.  remissl  ann.  138K).  ex 
Reg.  118.  eh.  458  :  Lequel  expoaant,,.  tira 
un  couatel  ou  baaelaire  quHl  portoit  à  aa 
ceinture,  et  en  feri  ledit  Besan^on  en  aoy 
Eaquarmunchant.    Glossar.    Lat.  Gali. 


ann.  1352.  ex  Cod.  reg.  4120  :  Dimieare, 
Eaquermir.  Vide  Scrama. 

4^  ENSIPOTENS,  [Fortis,  strenuus,  qui 
ense  vaiet.  Coripp.  4.  Laud,  Juatin.  368. 
Nec  non  ensipotens  membrorum  róbore 
constansj 

^  ENSIS^A  EsTOG,  Cuspldatus.  Arest. 
parlam.  Paris,  ann.  1268.  in  Reg.  Olim 
lol.  56  :  Sufficienter  inventum  eat  quod 
dictua  Boao  aictum  Ademarum  percuaait 
cum  Enae  a  estoc  in  dextro  latere  propria 
manu,  et  de  ipso  ictu  cec%dit  dictus  Ade- 
marus.  Cui  opponi  videtur  ensis,  qui 
Batue  nuncupatur,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1385.  ex  Reg.  126.  Ghartoph.  reg.  eh. 
188  :  Perrin  Bonnot,  qui  avott  une  Eapée 
batue  en  aa  matn.  de  laquelle  il  avoit 
joué  le  jour  deasuadit  aujeu  da  bouclier. 

^  Ensxs  Garnitus  Vagina  sua  ins- 
tructus.  Charta  ann.  1276.  ex  Tabul.  ar- 
chiep.  Auxit.  :  Et  faciat  dicto  domino 
archiepiacopo  unum  Enaem  garnitum 
trium  aolidorum  Morlanorum  in  aignum 
coanitionia,  etc. 

•  Ensis  J  ostiti^,  Quem  defert  tortor. 
Lit.  remiss.  ann.  1453.  in  Reg.  182. 
Ghartoph.  reg.  eh.  316  :  Pierre  Regnault 
bourreau  de  la  ville  de  S.  Omer  aen  ala 
veatir  et  quérir  en  la  ville  une  grant  ea- 
pée^  que  lea  bourreaux  dudit  S.  Omer  ont 
accouatumé  de  porter^  que  on  appelle 
communément  VEapée  de  juatice. 

^  Ensis  Segovianus,  Qui  et  nude 
Segovianua  dieitur,  in  Segovia  Hispa- 
niarum  urbe  fabrefactus.  Acta  Inquisit. 
Tolos.  ad  ann.  1244.  Inter  Probat.  tom. 
8.  Hist.  Occit.  col.  441  :  Petrua  Aura 
aimiliter  jactc^at  ae  de  morte  ipaorum 
(Inquisitorum)  dicendo,  quod  cum  quo- 
dam  Segouiano  percusaerat  in  eoa,  Stat. 
synod.  ecel.  Gareass.  ann.  1270.  eap.  2. 
ex  God.  reg.  1613  :  Prohibemua  insuper 
clerìcis  universia  quod  Enses  Seqovianos, 
cultelloa  acutoa,  incongruoa  non  aefferant, 

i  ENSOINE,  in  Litteris  anni  1306.  dl- 
citur  Conauetudo  qua^dam  apud  Ando- 
marenses  olim  in  usu  prò  Sonia  seu  ex- 
cusatione  quam  qiiis  affert,  quominus 
Juri  stare  possi t.  vide  in  Sunnia, 

^  ENSUGARE,  a  Provinciali  Enauquar^ 
In  caput  ictus  impingere»  Gali.  Aaaom- 
mer  ;  Suq  Provincialibus,  capitis  ver- 
tex..  Inquisit.  ann.  1268.  ex  schedis  Pr. 
de  Mazaugues  :  Poatea  dixit  quod  audivit 
dici  quod  Petrua  d'Araaaa  ;  Ilnaucaverat 
Stephanum  Gergola  in  dicto  territorio. 
Infra  :  EnsucavU  quemdam  paatorem, 
Rursum  :  Vidit  eum  EnsucoUum. 

1  ENTA,  f.  Manenum  seu  Domus,  ubi 
quis  est  seu  habitat.  Ghartul.  S.  Vincen- 
til  Genoman.  fol.  14;  Idem  quoque  Odo 
dedit  nobia  olcam  ad  Entam  dodefridi 
aitam,  prò  excambio  illiua  terre,  que  erat 
juxta  cimiterium.  Vide  Ena. 

7  ENTALLIATUS.  Incisus,  Gali.  En- 
tatllé.  Goneil.  Valiis-OIetan.  anni  1323. 
inter  Hispan.  tom.  3.  pag.  571  :  Jubemua 
itaque,  ut  nullus  conjugatua  comam  aut 
barbam  nutriat,  deauratoa  aut  Entalliatoa 
aotularea  .  tunicam  cordatam,  cappaa  , 
vestea  virgataa  vel  partitaa  portare... 
preaaumat. 

^  Unde  nostris  Entailleur,  Gselator, 
Ciaeleur,  Graveur.  Lit.  remiss.  ann.  1379. 
in  Reg.  115.  Ghartoph.  reg.  eh.  199  :  Taa- 
ain  Croiz,  Hanequin  Godefroy  et  Jehan 
Duffle  Entailleura  d*imagea,  eie.  Alias 
ann.  1481.  in  Reg.  209.  eh.  185:  Jticquea 
Hacq  poure  homme  Entailleur  de  ymagea 
demourant  en  noatre  ville  d'Amiena,  etc, 

I  ENTALUM  vel  Entali  eat  alumen  acia- 
aum,  Rocho  le  Baillif  in  Diction.  Spa- 
gyrico. 

^  ENTARE,  Inserere,  Gali.  Enter.  Stat. 
Avell89  ann.  1496.  eap.  47.  ex  God.  reg. 


4624  :  Peraona  qum  in  aliena  aorte.,.,  ar^ 
borea  parvaa  àlevataaf  ibidem  Entatas 
vel  non  Entoetas,  nundum  tamen  fruetif- 
feraa,.,  inciaerit^  erradicaverit,  vetceperit^ 
etc.  Hine  Anthaiaona,  Juniores  arbores 
reeensinsit»appellantur,  in  Lit.  remlss. 
ann.  1448.  ex  Reg.  179.  Ghartoph.  reg. 
eh.  237  :  Le  auppliant  apperceut  la  chievre 
qui  brouatoit  aea  antea  ;  que  aa  chievre 
avoit  mengié  et  deatruit  aea  Anthaiaona, 
Enthe  vero,  prò  Meatus^  incile,  eanali- 
eulus,  in  Lit.  remiss.  ann.  1391.  ex  Reg. 
140.  eh.  281  :  Icellui  munier  fiat  un  faulz 
conduitf  appellò  une  fauaae  Enthe  oudit 
moulin,  par  lequel  conduit  pouoit  cheoir 
occultement  blé  ou  farine,  aenz  ce  que 
aucun  a^en  apperceuat.  Vide  infra  Entua. 

1  ENTASSATOR,  Qui  messem  eongerit 
et  in  struem  ordinat,  a  Gallico  Entaaaer, 
In  struem  componere.  Gharta  Nicom 
Abbat.  Gorbeiensis  ann.  1158.  ex  Tabu- 
larlo ejusdem  Monasterii:  Dicena  eaae 
aui  juria  inalante  tempore  Auguati  menala 
ae  poaiturum  in  campis  noatria  aecatorea 
segetum,  carrucatorea  frugum  decima- 
rumque  in  horreo  noatro,  Enta^atorem 
garbar um,  batatorea  biadi,  etc, 

M  ENTGERA,  Enttegru.  prò  Integro, 
in  Tradit.  Sangallens.  ann.  745.  ap.  Neu- 
gart.  God.  Diplom.  Aleman.  num.  14.  et 

ì  ENTELUNUS,  Idem,  ut  videtur,  quod 
GflBstus,  seu  Arma  quibus  puglles  pu- 
gnare eonsueverant.  Ratherius  in  Apo- 
logetico, tom.  2.  Spieilegii  Acher.  pag. 
2^:  Qui  ptionia  vel  potiua  ceatibua,  ut 
hsac  ila  prò  Virgilianis  dictum  ait  Entel- 
linis,  ingremio  Eccleaiaa  inter  ae  dimi- 
càntea.  [*>  Vide  -fineid.  lib.  5.  vers.  443. 


BliTE 


ILMA,  Entilma,  PrsBceptum,  man- 
datum,  a  Graco  svT£XXo|Aat,  mando,  i^- 
xak\È.aL  apud  Georg.  Aeropolit.  eap.  68. 
Glossa  Nomica  MSS.  Reg.  God.  896: 
Mavddctov,  lfvTEX(ia.  Leo  Ost.  lib.  1.  eap. 
51  :  Eie  Symbaticua  cum  eaaet  ImperiaCia 
Protoapatariua...  Entilma  fecit  prasdicto 
Abbati  de  Monasterio  S.  Sophita,  etc.  Re- 

gestum  Petri  Diaconi  apud  Angelum  a 
fuce  :  Ego  Symbatico  Entilma  facto  tibi 
Regem  Prando.  Et  infra:  Videntea  et 
cognoacentea  noatram  Entilmam.  In  al- 
tero Praeepto  ibidem  :  Entelma  facta  a 
Joamatio  Imperiali  Protoapathario  et 
atratigo  Langobardim,  etc.  Perperam 
Entoìtna  habetur  apud  Luithprandum, 
prò  Entelma.  Vide  Ughellum  tom.  8. 
pag.  68.  et  Notas  ad  Ginnamum  pag.  475. 

1  ENTENAOUS  FiLius,  Idem  qui  Pri- 
vignus,  Gali.  Beau- fila.  Hisp.  And/odo 
vel  Alnado.  Vide  locum  in  Viduitas. 

^  ENTENNA,  Insecta.  Gloss.  in  Amal- 
thea. 

1  ENTERIA,  Intestina,  ut  lego,  apud 
Jo.  de  Janna.  Rectius  Èntera,  ab  Ivxcpov, 
in  Amalthea. 

1  ENTERRAHENTUM  ,  Gali.  Enterre- 
ment,  Humatio,  sepultura.  Ludicra  pro- 
visio  Gardinalatus  relata  superius  in 
Abbaa  Conardorum:  Tua  talia  qualiavita 
et  aancta  reputatio  cum  bonia  aervitiis, 
Enterramentis  ac  obsequiis,  quas  olim 
nobia  et  cathedra  nostrm  perforatm  fecisti. 
etc.  Alludit  Scrlptor  parum  gravis  ad 
hac  Gallica  verba,  Service,  Enterrement, 
Obseques,  qua  totidem  munia  sunt  de- 
functis  decita,  inde  ridicuU  arrepta 
causa,  quod  nostrum  Gallicum  Service 
perinde  sfgniflcet  feralia  defunctis  et 
obsequia  vi  vis  prastita. 

ENTHEGA.  Enthiga,  Inthiga,  Recon- 
ditorium,  ex  GrsBCO  èvOi^xv].  Glossarium 
MS.  Ecclesia  Parisiensis  ;  Enticam 
Grasce  nomine  repositam  rei  copiosas  suba^ 
tantiam  appellamus.  [^  Ex  Isidor.  Ori- 


ENT 


ENT 


ENV 


271 


gip.  Ub.  15.  cap.  5.  sect.  8.1  Glossee  Sax. 
2S]frlci  :  Entneca,  suppAlex^  i  n  -  e  d  - 
clisCf  [^  Bosworth.  in-eddisc]  vel 
in-orf  .GIossaeAiidomarenses  :  Encneca, 
Hepositorium,  vel  servatorium,  nve  pecu- 
nia, vel  opea.  Memorise  Entneca,  apud 
Placiadem  Fulgentium  in  Bibllotb. 
Labbei  tom.  1.  pag.  668.  GIosssb  ali» 
MSS.  :  EnthecUf  pecunia  cofnmerciis  des" 
tinaia.  GIosssb  veteres  :  Mercea,  cvOiqxy). 
Ita  Entheca  promiscue  prò  pecunia  de- 
posita ad  quosvis  usus,  et  thesauro, 
usurpatur.  s.  Augustinus  in  Serm.  de 
Diversis  49.  cap.  4  :  Enthecam  nobia  ha- 
bere  non  lieet,  non  enim  est  Episcopi  ser- 
vare aurum.  Cassianus  lib.  4.  de  Coenob. 
Institut.  cap.  14  :  Cumque  totam  Enthe- 
cam Cosnobtt  8uam  credat  esse  eubstan- 
tiam,  etc.  Anastaslus  Bibl.  in  Versione 
Yitffi  S.  Joannis  Eleemosyn.  a  Leontio 
scriptffi  num.  14:  Emit  Enthecam^  et 
mistt  in  navem.  Num.  55  :  Erat  autem 
summa  multa  Enthecarum  suarum  :  ha- 
bebant  enim  tantum  vestimenta,  et  argen- 
tum,  et  alias  res  altiores,  ut  computaretur 
pondus,.,  CentenariorumdO.  [Entheca  cor- 
dis,ìn MiraculisS.  Gibriani,  Mail  tom.  7. 

Sag.  620.  col.  1.]  [«>  Germ.  Schrein  des 
terzens.  Vide  Armariolum.]  Apud  JC. 
èv5r,x«v,  fundum^  seu  fundi  inslructum 
significare  observat  Salmasius  lib.  de 
Modo  usurar,  pag.  24. 25.  Vide  Senatorem 
lib.  2.  £pist.  4.  Apuleium,  Jurisconsul- 
tos,  etc.  [«>  Pro  mantica,  hippoperis  oc- 
cnrrit  in  Ruodlleb.  fr.  1.  vers.  19  : 

MulfaM  et  bone  alius  letiiiltiir,  niii  scatifer  unuf , 
(^  veliat  BnUMcam  rebu  Tariit  ooflritam. 

Vide  ibid.  fr.  8.  vers.  561.  fr.  9.  vers.  87. 
et  Murator.  Antiq.  Ital.  tom.  2.  col.  885. 
et  1198.] 

Enthica,  prò  Entheca  haberi  in  leg. 
12.  Cod.  Th.  de  Operibus  public.  (15,  1.) 
observarunt  alii. 

Inthica,  in  Regula  Magistri  cap.  27. 
extremo. 

Enthica,  ibidem  cap.  93. 

Endica,  vox  etiam  Italica.  Vita  B. 
Lucbesii  Tertiarii  num.  2:  Frumenta 
iòus  et  biada  singula  obseruaòat,  Endicas, 
ut  vulgo  dicitur,  faciens,  etc. 

Enthecarfus,  Negotiator,    Ugutionl. 

Enthegare  ,  In  norrea  recondere, 
apud  Fulgentium  lib.  1.  Mythol. 

Entheca.  Eadmerus  de  iEde  sacra 
Cantuariensi  :  Venerabilis  Odo  corpus  B. 
Wilfridi...  in  editiori  Entheca j  ut  ipsemet 
scribit,  hoc  est  in  majori  altari,  quod  in 
Orientali  Presbyterii  parte  paHeti  conti- 
guum  de  impolitis  lapidibus  et  casmento 
extructum  erat,  digniter  collocaverat. 
[Vide  Decuaaarèj] 

3^  ENTHEGATITS.  [Repositus  in  theca. 
Translate.  Fulgenl.  Mythol,  1.  Quicquid 
Helicon  verbalibus  horreis  Anthecatum 
possederatj 

•*  ENTHRONISTICUM.  Vide  in  TAronu*. 

ENTILMA.  Vide  Entelma. 

3)c  ENTHTHESIS.  [Animatlo,  animsB  in- 
fusio  :  item  co^tatlo,  inventum.  Tertull. 
advera,  Valentin,  9.  extr.  Totam  enthy- 
mesin,idest  animationem  cum  passione, 
qu«e  insuper  acclderat,  exposuit.  Adde 
advera.  Haeretic.  7.] 

ENTOLIN.  Luithprandus  in  Legatione  : 
Cum  Entolin,  id  eat  prasceptum...  non 
haberent.  ex  Gr.  evxoXi^v.  Glossse  Gr.  Lat.: 
'EvToXin,  Commiaaum,  Mandatum.  Hi  ne 
^vToXtxdpioe.  Mandatarii ,  in  Concilio 
Ephesino  pag.  802.  edit.  1618.  Vide 
Entelma, 

ENTOMA,  Insectum,  quasi  IvToita.  Vita 
S.  Senorin»  Virg.  num.  4.  de  Ranis  : 
Tunc  Senorina  garrulaa  animalium  mo- 
leatorum  vocea  conaopire  diaponena,  ne  in 


casterum  peratreperent,  imperavit  :  quod 
evenit;  nam  ulteriua  nullum  hujua  generis 
in  termino  ilio  conapectatur  Entoma. 

0  ENTONADE,  Infundibulum.  Vide  in- 
fra Plenaderivm, 

1  ENTONARE,  Hlsp.  Entonar,  Gali.  En- 
toner,  Praecinere,  aliis  in  cantando 
praeire.  Statuta  Petri  Episc.  Helen.  ann. 
1875.  Inter  Concil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  607. 
col .  2  :  Canlor  chori  dictaa  Eccleatas  Hele- 
nenaia,  qui  omnibua  horia  diumia  et  noe- 
tumia  nabet  eaae  in  dieta  Eccleaiapro 
Entonando  et  incipiendo  ipais  horia,  vide 
Intonare, 

•  ENTORGA,  Entorcha,  Cereus  intor- 
tus,  tseda,  Gali.  Torche.  Gomput.  ann. 
1872.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  820.  col.  1  :  Item  solvi  Bertrando 
Aujacii  apeciatori  Nemauai,  prò  iiij.  En- 
torcia  aive  brandonibua  habitia  ab  eodem, 
ponderantibua  axc,  libraa,  %j,  groaaoa,  me- 
dium, prò  libra  ;  quas  Entorchae  erant  ne- 
cesaanaa  dominia  conaulibua  Nemauai,  etc. 
Vide  suora  Antorca  et  mox  Entorticium. 

1  ENTORIDIA,  ev  t^  \uxaiii,  Interea. 
Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerman.  Janus  in 
Supplemento  Antiquarii  legit  Interidea. 
Pulo  legend.  Inter  td,eay  divisis  vocibus, 
hoc  est«  Interid  vel  Interea, 

^  Castigat.  in  utrumnue  Glossar.  Leg.: 
Endoteridea,  prò  Intertdea,  Vide  Meurs. 
lib.  1.  Exercit.  crit.  pag.  69. 

«  ENTORTICIUM,  ut  supra  Entorca, 
Stat.  Oonfrat.  S.  Affrod.  ann.  1393.  in 
Reg.  145.  Chartoph.  reg.  eh.  813.  Accen- 
dant  et  illuminent  dieta  Entorticia  et  die- 
toa  cereoa.  Vide  Entortitiua. 

TENTORTITIUS,  Fax,  taeda,  Gali.  Tor- 
cile, Testamentum  Mascaronse  Comltis 
Ruthen.  ann.  1291.  apud  Baluzium  tom. 
2.  Hist.  Arvern.  pag.  551  :  Damua  dictaR 
Eccleaite  unum  Entortitium  quatuor  libra- 
rum  aetnel.  Gharta  ann.  1880.  ex  Archi vò 
S.  Victoris  Massi!,  armar.  Ruthen.  num. 
15  :  Sacriata  S,  Geneaii  tenetur  annia 
ainpulia  in  Natale  Domini  Dare  domino 
Priori  unum,  Entortitium  quatuor  libra- 
rum  cera  factum  et  operatum  aine  fraude, 
Statuta  MSS.  ejusd.  S.  Victoris  ann. 
1405.  et  seq.  :  Dieta  Monialia  aolvat  unum 
Entortitium  duarum  librarum.  Vide  Tor- 
tiaiua. 

^  ENTRAPELIA,  perperam  prò  Eutra- 
pelia,  eÙTpaireX(a,  apud  Alan,  in  Dia!, 
super  deplorat.  Gali,  calamitatis  pag. 

^ENTRATA,  Vox  Italica,  Gali.  Entrée. 
Introitus,  ingressio.  Memoriale  Potesta- 
tum  RegiensTum  apud  Murator.  tom.  8. 
col.  1175  :  Dixit  Capitaneua  dicti  domini 
Marchionia^  quod  tntrare  volebat,  et  ai 
dictua  Capitaneua  volebat  aibi  dare  Intra- 
tam.,.  et  habito  Consilio  reapondit,  quod 
aibi  daret  Entratam,  aed  non  libenter, 

^  Oharta  ann.  1217.  tom.  1.  Probat. 
Hist.  geneal.  domus  reg.  Portugal.  pag. 
89:  Caaaliaipaa...  concedimua...  cum  om- 
nibua auia  Entratia  et  cum  omnibus  auia 
foria,  quas  in  eia  ad  jua  noatrum  apectant, 
Chron.  Bergom.  ad  ann.  1406.  apud  Mu- 
rator. tom.  16.  Script.  Ital.  col.  927:  Et 
venit,  et  fecit  Entratam  auper  uno  equo 
rubeOj  valoria,  ut  dicitur,  circa  florenorum 
vj.  Vide  Intrata  1. 

1  Entrata,  Jus,  ut  opinor,  aliquo  in- 
trandi  et  ibidem  hospitandi.  Gharta 
Senioris  Gallsdosani  sera  1124.  apud 
Stephanotium  tom.  1.  Antiquit.  Vas- 
con.  MSS.  pag.  667  :  Dono  B.  Petro  Gene- 
renai  Eccleaiam  S.  Juliani  de  Serve  cum 
terria  et  aliia  ad  dictam  caaam  pertinen- 
tibua,  ut  aedeat  méliorata  illa  caaa,  et 
fabricent  ìam  dictam  Eccleaiam,  et  ha- 
beantur  ibi  Clerici  qui  cantent  in  illa 
Eccleaia  die  quotidie,  et  ego,  vel  /liti  mei,  ' 


et  poateritaa  mea  per  aecula  euncta,  et 
habeamua  ibi  Entrata  et  exitaa,  et  aervi- 
tium  et  bona  amore,  et  noa  quod  ampare- 
mua  eam  aimiliter  de  totaa  gentea.  Vide 
Giatum  et  Procuratio. 

ENTRE6A,  In  integrum  restitutio,  vox 
Hispanica,  occurrit  in  Observantlis  Re- 

rii  Aragon.  lib.  5.  tit.  de  Fidejussorib. 
82. 

^  Entreget  nostris,  idem  quod  vulgo 
Jeu  de  paaaepaaae,  tour  d'adreaae,  PrsBSii- 
gi».  Lit.  remiss.  ann.  1408.  in  Reg.  163. 
Chartoph.  reg.  eh.  127:  Le  auppliant  et 
Marquea  par  e^atement  prindrent  dea 
featuz  et  tea  miatrent  aur  le  plat  d*un 
couatel  mouillié  de  leura  aalivea,  en  fei- 
gnant  qu*ili  aavoient  bien  jouer  d'Entre- 
get.  Mirac.  Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

Ba  U  Tile  un  JuU  aToU, 
Ki  tant  d*eo(ieng  at  d*art  htoU, 
D*Bntrefet  «t  d'enCaotemeiil, 
De  barat  et  d'eocantament,  eie. 

Entreietterie,  eadem  notione,  apud  Gui- 
gnevil.  in  Peregr.  humani  gener.  MS.  : 

Gieai  de  tablea  et  d'eseheqaien, 
De  bouUes  et  de  mereUiers, 
De  dèe  et  d'Botnjetterie. 
Et  de  nudate  autre  miuerìe. 

0  ENTREMAILLUM,  Retis  species.  Gali. 
Tramati.  Pactum  ann.  1803  :  Posaint  pia- 
care  cum  copia,  et  tempore  Quadrageai- 
mcUi  cum  filatia  et  aliia  ingeniia  qutbua- 
cumque,  EntremaUlo  duntcucat  excepto. 
Vide  Tramallum, 

«ENTREMULA,  Viscera,  exta.  Gali. 
Freaaure,  sic  dieta  quod  tremula  sint. 
Homag.  prsestitum  Aymer.  vicecom. 
Narbon.  ann.  1278.  Inter  Probat.  tom.  4. 
Hist.  Nem.  col.  59  :  Tenetiapro  ipaa vica- 
ria... uaaticum  carniade  bocairia  et  En- 
tremulaa  bocairtaa,  videlicet  de  qualibet 
tabula  carnea  qualibet  aeptimana,  una 
vice,  ad  opua  avtum,  et  qualibet  die  aab- 
bati  de  qualU>et  tabula  unam  Entre- 
mulam.         

•  ENTREMUTIA,  Entremuya,  Infun- 
dibulum molendini,  nostris  alias  Entre- 
muye,  nunc  Trémie,  Pactum  inter  abbat» 
etconsul.  Aureliaci  ann.  1850.  in  Reg. 
78.  Chartoph.  reg.  eh.  246:  Item  quod 
bladum  ponderatum,  quod  fuerit  ingrana- 
tum,  non  levtUfunt  de  Entremutia,  in  qua 
projectum  fuerit,  etc,  Aliud  inter  Arn. 
de  villa-nova  et  homines  de  Trans,  ann. 
1288  :  Poatquam  poauertnt  dicti  homines 
bladum  auum  in  Entremuya,  quod  mone- 
riua  non  poaait  removere  atctum  bladum 
de  dieta  Entremuya,  Lit.  remiss.  ann. 
1478.  in  Reg.  201.  eh.  195:  Le  auppliant 
geta  le  blé  dedena  le  molcige  du  molin,  et 
puia  deacendit  de  ladite  Entremuye,  etc. 
Id  est,  de  loco  ubi  est  infundioulum. 
Vide  Tremuia. 

1  ENTRENIER,  forte  prò  Entremeta, 
saltem  eadem  notione,  sci!.  Medium 
prandii  ferculum.  Charta  Petri  Abb.  de 
Talmundo  ann.  1866.  de  Aquariatu  : 
Item  tenebitur  dictua  Aquariua  dare  et 
ministrare  diciia  Beligioaia,  in  quatuor 
featia  principalibua..,  totum  generale  dur^i- 
taxat,  et  Abbaa  tenebitur  facere  Entrenier 
et  pictantiam,  et  ulteriua  pictantiam  in 
cosna. 

«  ENTUS,  Insitum,  Gali.  Ento.  Stat. 
AstsB  pag.  9,  V  :  Et  teneatur  nudo  aacra- 
mento  inquirere  et  capere  lignamina  vi- 
rida  et  aicca  vinearum,  et  omnia  acalva- 
mina  et  plantas  et  Entoa  arborum,  etc. 
Vide  supra  Entare. 

«ENYANARE,  ab  Hispan.  Envainar, 
In  vaginam  mittere  :  unde  metaphorice 
prò  Fossatis  aliisve  propugnaculis  lo- 
cum  includere,  munire.  Comput.  Ms. 
senescal.  Bellicadri  ann.  1360  :  Dominio 


S72 


ENZ 


EPA 


EPE 


Guiraudus  Amici  mile8  dom,  Ruppefortia 
oapUaneua  eleciua  ad  cuatodiam  turris  ea- 
pitù  pontia  AvinionenHSf  qui  de  ordina^ 
tUme  aenescalHBellicadrif  aeu  ejua  locumte- 
nentiay  etconailiiejua,praB  timore  inimico- 
rum,  qui  tunc  occupaverant  locum  S.  Spi- 
ritual fecit  Envanare  aeu  bolcreatare  tur^ 
rimpreadictam,  eie.  Vide  infra  Invannare, 

1  £NDBIIiAR£,  Nubes  seu  tenebras 
dissipare,  illuminare.  Occurrit  apud 
Tertull.  adver.  Marc.  lib.  4.  cap.  36.  Apo- 
log.  cap.  85.  de  Anima  cap.  3.  Quiricum 
Episc.  in  Epistola  ad  Tajonem  inter 
Goncil.  Hisp.  tom.  2.  pag.  ^.  Mabillo- 
nium  Liturg.  Gali.  pag.  444.  etc.  Hinc 

\  Enubilatus,  Illustratus,  apud  S. 
Paulinum  Carm.  ad  Cy  tfaerium  versu  667. 

1  ENUGLEANTER,  prò  Enucleate,  Giare, 
dixit  Anastasius  in  Vita  S.  Hadriani 
Papaa,  apud  Murator.  tom.  8.  pag.  179. 
col.  2. 

^  ENUCLEARE.  Crescere.  Acta  S.  Gas- 
siani  tom.  3.  Aue.  pag.  29.  col.  2:  Ex 
eadem  hora  tam  de  finitimia  quam  de  lon- 
ginquia  regionibua,  Regia  mtemi  magnua 
atque  mirabilia  Enucleavit  affectua, 

^  BNYERNISSARE.  a  Gallico  Vemiaaer, 
Glutinoso  liquore  Unire.  Gomput.  ann. 
1362.  inter  Probat.  tom.  2.  Hlst.  Nem. 
pag  .257.  col.  1  :  Solvit  magialro  Bernardo 
pictori,  qui  depinxU  aatam  dicti  fìenoni  et 
eandem  Envemiaaavit,  prò  toto  ij.  groaa. 
mù  den, 

bNULESTICL  Enulestinium,  ttXi&òc 
òoicpfwv,  in  Gloss.  6r.  Lat.  [Janus  in 
Supplem.  Antiquari i  prò  Ènuleatium 
haoet  Enuleatum,  é»(ncp(ov  Gr»cis  est 
legumen.l 

^  Gastigat.  in  utrumque  Glossar.  God. 
Sangerm.  habet  nude  Evulaio.  Vulc. 
emendat,  Lepuminum  evulaio  :  at  regius 
habet  Evulaitium. 

^  ENULUH,  Caldarium.  Gloss.  Isid. 
Festus  habet  jEnulum  :  quod  est  quasi 
Ahenulum  diminutivum  Akeni, 

^  ENULUS,  ve6p6c^  Hinnulua.  Supplem. 
Antiquarii.  Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerman.  : 
Enulon,  ve6piv. 

9|e  ENUNDINO.  [Mercari.  Tertull.  Ido- 
lol,  9.  Spiritum  Sanctum  Enundinare.l 

±  ENuO.  [Abnuo.  Gloss.  Philox.] 

t  ENUR,  eat  Fumua  aquaa  occultua,  ex 

?ìxto  lapidea  generantur.  Boch.  le  Baillif 
n  Dictlon.  Spagyr. 

1  ENUSQUAU,  et  icou,  Sicubi,  in  Glossis 
Sangerm.  Lat.  Grsec. 

^  QfZENIUH,  Munus.  donum.  Appen- 
dix  ad  Vitam  S.  HumilitaUs,  Mali  tom. 
7.  pag.  831  :  Qui  die  noctuque  mihi  dant 
confortamenta  et  de  auia  divitiia  Enxenia. 
Vide  Exenium. 

^  ENZEN6AT,  Frusta  mali  aurei  sac- 
charo  condita.  Gali.  Orangeat,  Gomput. 
ann.  1357.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Nem.  pa^.  198.  col.  1  :  Solvit  eidem  prò... 
viij.  onciia  eonfimentorum,  videlicet  dra^ 
geya  periata^  Enzengat  et  manu  Chriati, 
etc. 

T  ENZElflTJM,  ut  Enxenium,  Acta  S. 
Francisc»  Rom.  Martii  tom.  2.  pag. 
113  :  ^  Enxenia  nobia  portaatia,  ut  noa  ex 
eia  conaolaretia. 

o  ENZES,  Aucupii  species.  Gonstit. 
Mss.  Alfonsi  IL  reg.  Aragon.  ann.  1883  : 
Quod  nullua  audeat  capere  columboa  alie- 
noa  ab  Enzea,  aimbella,  ne  filiate,  vel  alio 
modo. 

1 ENZIA,  Enziagus.  Vita  S.  Hugonis 
Monachi  ^duensis,  saec.  5.  Benedict. 
pag.  98  :  Enziacua  namque  quaai  Lauda- 
oilta  aeu  Laudativua  dtci  poteat.  Ernia 
quoque  Argolice,  Laudea  lattalUer  nuncu- 
patur.  Origo  fortassis  Graecum  Atvetft;, 
Laus,  vel  ut  legitur  apud  Gallimachum 


1  EOBLAGIA.  Gapitul.  Aquisgran.  817. 
ad  calcem  Ghronlci  Gasin.  Angeli  de 
Nuce  art.  59  :  Ut  Eoblagiaa  Fratribua  a 
Preabyteria  in  refectorio  dentur.  Lege  et 
vide  Èulogiaa. 

EODORtiRTGE,  vox  Saxonica,sepisfrac- 
tio  :  ab  Eodor,  sepes,  et  Bryce,  frac- 
tio  :  occurrit  in  Legibus  Aluredi  Regis 
Westsaxi»  cap.  45.  editionls  Saxonic»  96. 

E0L06IA.  Formula  Andegavensis  2: 
Quia  conjunxerunt  mihi  culpaa  et  meaa 
magia  necligentiaa  ]^ro  furta  quid  fieri, 
unde  ego  in  turmentia  fui,  et  Eologiaa  feci, 
et  morte  pericolum  ex  hoc  incurrere  debui, 
ale.  ridemviden tur  quod  Eulogiaa,  Munus 
debitum,  coactum.J  [^  Idem  videtur 
quod  Élogium.  Vide  in  hac  voce.] 
P»  Eologia  prò  Eulogia  in  Vita  S.  Galli 


ap.  Pertz.  Script,  tom.  2.  pag.  12.  lin. 
11.  et  pag.  17.  lin.  8.1 

1  EOLuS,  Al&Xo;,  varius.  Gloss.  Lat. 
GrsBC. 

3k  EOPSE.  [Eo  ipso.  Plaut.  Cure.  4.8. 6.] 

EORLA,  et  Eorl,  Gomes,  Dux,  Gonsul, 
Anglo-Saxonibus,  vox  Danica,  ut  qui- 
dam volunt  :  quod  in  dubium  vocat 
Somnerus  in  Glossario  Saxonico.  Gerte 
Jarl,  Danls  priscis,  Barones  appellari 
observat  Wormius.  Etbelwerdus  lib.  4. 
cap.  8  :  Conaulea  ruunt,  quoa  UH  Eorlaa 
aotent  nominare. 

1  EOUS,  Godlestis,  a  Graeco  léooc.  Jaco- 
bus  Gardin.  de  Ganonizationè  S.  Petri 
Gselestini,  Mali  tom.  4.  pag.  482  : 


•  .  .  Ilorotqo6 
ProNquitur. 


complexiu  Eoof, 


Eoa  munera,  id  est,  ab  Oriente  aliata  in 
Hymno  Epiphanise. 

EPAGARE,  Pacare,  Gallis  Appaiaer. 
Baldrlcus  lib.  1.  Ghron.  Gamerac.  cap. 
98  :  Walterum  multa  mercede  donabat, 
plua  pollicitua,  f  »  quovia  modo  tantaa  peatia 
molimina  Epacaret. 

EPAGTA.  Papias:  Epactaa  Latini  vo- 
cant  adjectionea  annuaa,  lunareaque  per 
undenarium  numerum  uaque  ad  tricena- 
rium  in  ae  revolventea,  quaa  ideo  adji" 
ciunt,  ut  lunaria  emenaio  rcUionem  aolia 
aequatur.  Luna  enim  juxta  curaum  auum 
28.  dica  [29.  dies  cum  dimidio]  lucere  di- 
anoadtur,  et  fiunt  in  anno  lunarea  diee 
354.  remanentqìie  cui  curaum  aolarem  dica 
11.  quoa  adimunt  :  abaque  iia  enim  non 
inveniea  lunam,  quota  ait  in  quolibet  anno, 
menae,  vel  die.  lataa  Epactaa  aemper  11. 
Kl.  Aprii,  inveniuntur,  quo  quota  fuerit 
luna,  tota  erit  Epacta  eodem  anno  :  con^ 
tinentur  enim  Epactaa  circulo  decemno' 
vennali.  Vide  Dionysium  Exiguum  de 
Ratione  Pascb»,  Isidorum  [^in  Orlgin. 
lib.  6.  cap.  18.  sect.  29.  quem  exscripsit 
Papias] ,  et  Gompotistas  :  prseterea  ex 
neoterfcis  Scaligerum  lib.  7.  de  Emend. 
temp.  Gassendum  de  Galend.  Rom.  etc. 
[et  supra  vocem  Annua,  pag.  298.] 

1  Epacta  Major,  et  Epacta  minor. 
Gharta  Umberti  Episc.  Gratianqp.  ann. 
1012.  apud  Mabill.  lib.  6.  de  Re  Diplom. 
581  :  Facta  eat  Charta  hujuamodi  an.  ab 
Incarn.  Dom.  MXtl.  fer.  v.  luna  xxv. 
Indict.  X.  Epacta  majore  in.  minore 
xxy.concurrente  in.  cy  ciò  decemnovenali 
VI.  Gum  tot  sint  Epactaa  majorea  quot 
Coneurrentea ,  quos  suo  loco  diximus 
esse  Epactaa  solis,  patet  Epactaa  majorea 
et  solares  non  distingui  ;  Minorea  vero 
'  Epactaa  esBdem  sunt  quse  lunares.  Vide 
Coneurrentea  et  vocem  Annua  pag.  294. 

EPACTIO,  vel  Apagtio,  in  Tabular.  S. 
Dionys.  Lemovic.  Ghart.  5.  Pactum.Vide 
Apactare. 

jBP ADIRE,  Dicere,  manifeatare,  Ugu- 
tloni.  [Papias  MS.  Bituric.  :  Epadiam, 
Dicam,  Manifeatem  f] 


EPANA6H0STIC01I,  ut  ait  Anastasius 
Bibliotbec.  ad  Svnodum  vm.  dicUur 
Scriptum  quodpalam  legitur. 

1  EPANALEPSIS,  '£icav<iXv}4^tc,  RepeU- 
tio.  Ordericus  Vitalis  in  Historia  Eccles. 
apud  Duchesnium  Scrlptor.  Norman, 
pa^.  716  :  Materiam  acribendi  nuper  ab 
uttcenai  Ecclesia  coapi,  aed  ampia  terra- 
rum  regna  velut  in  ecataaim  raptua  proe- 
pexi,  longe  lateque  oratUme  volitavi,  et  per 
plura  perluatrana  longiaaimam  Epanatep- 
ain  protelavi. 

EPANLEUM,  Aacenaio  tortuoaa,  Papias. 
[Vide  Epauleum.] 

1  EPANOCUSTtJS ,  Superne  clausus, 
ab  éicdiv(i>,  Supra,  et  xXeioróc,  Qlausus. 
Anastasius  in  Hormisda  :  Regnum  de 
auro  puriaaimo  Epanocliatum  cum  cate- 
nulia  auia,  habena  in  medio  crucem  au-^ 
ream. 

3k  EPAPHARESIS.  Apud  Graecos  est 
abìatio»  detractio.  [Transfertur  ad  ton- 
sionem  barbae.  Martial.  8.  52.  Expingit- 
que  cutem,  facitque  longam  Detonsis 
Èpaphasreain  caplllis.] 

^  ÉPAR,  RI8,  Toaae,  in  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120. 

«  EPAR6US,  a  Graeco  Inap^oc,  Praofe- 
ctus.  Instruct.  Pisan.  legat.  ad  Alex, 
imper.  GP.  ann.  1199.  tom.  3.  God.  Ital. 
diplom.  col.  1492  :  Praaterea  atudeant 
legati  ^uod  omnia  prò  Piaana  civitaté 
data,  aint  libera^  nec  aliquo  modo  auppo^ 
nantur,  vel  aubjaceant  Éparco  et  veatario. 
P^  Ap.  Liutpr.  Antap.  lib.  8.  cap.  26.] 
Vide  Epartua. 

EPARtUS.  Perfeetua.  Papias.  [Legen- 
dum  Eparchua  a  GraBCO  Iirap^oc,  Praafec- 
tua.  MS.  Bituric.  habet  Eparc%ia.\ 

EPATULA,  Aqua.  Papias.  [^  Glossar, 
in  God.  reg.  7644  :  Epalula,  patula  aqua.\ 

\  EPAYA  Apum,  in  Stotutis  S.  Glaudii 
pag.  78.  dicitur  de  apibus  perditis  et  a 
nemine  repetltis,  Gali.  Epave  d'abeiUea. 
Generatim  Epave  vel  Éapave  Practicis 
nostris  dicitur  de  animallbus  erranti- 
bus,  quorum  verus  ignoratur  dominus. 
quaeque  proinde  fiunt  Dominorum  ad 
quos  pertinent  hujusmodi  Jura  caduca, 
vide  D.  de  Lauriere  in  Glossario  Juris 
Gallici  et  infra  Eapava. 

^  EPAULEUM,  Aacensio  tortuoaa.  Glos- 
sar. Sangerman.  num.  501.  Unde  iUud, 
dicat  qui  potest.  Gerte  aliud  omnino 
est  éicarSXiov,  quod  GraBCis  est  Villa,  vel 
inoLvXloLf  quod  est  dies  secundus  a  nup- 
tiis,  quo  muneribus  donantur  sponsus 
et  sDonsa 

^  &PDOMADA,  prò  Hebdomada,  Gharta 
G.  comit.  Fores.  ann.  1219.  ex  Tabul.  S. 
Th.  in  Fores.:  Conventui  aanctimonia' 
lium  dedi  et  conceaai  mera  et  bona  volun^ 
tate  in  una  Epdomada  unam  quartam 
aalia  in  foro  Montiabriaonia  ;  et  hanc  quar- 
tam debet  reddere  qualibet  aeptimana  iUe, 
qui  prò  me  tenebit  menauram  aaUa.  Hinc 

<>  ÈPDOMEDARIUS,  prò  HOfdomadariua. 
Testam.  Petri  de  S.  Viario  ann.  1177.  ex 
Bibl.  reg.  cot.  17  :  CapeUanno  de  Luirano 
dimitto  ....  duoa  auperpellicioa  ei  uncun 
ftadatam  et  unum  framum^  quaa  habei 
Petrua  Epdomedariua  in  pignore.  Ubi 
nomen  proprium,  non  offlcii,  esse  exis- 
timo. 

00  EPELEMTICA  Passio,  prò  Epilep^ 
tica,  in  Hincmar.  Remens.  Annal.  ad 
ann.  866.  ap.  Pertz.  tom.  1.  Scriptor. 
pag.  472.  lin.  87.  Vide  Epilempticua,  in 
Epilepticua. 

1  EPENDETON.  Vide  Epidecen. 

1  EPENDIX,  prò Appendix,ìn  Ghartario 
Eccl.  Auxitanao  cap.  55. 

1  EPENDTTES.  Vide  Epidecen. 

i  EPERBOURE,  Ebullire.  Vita  S.  Mo- 
duennae,  Julii  tom.  2.  pag.  308  :  Vident 


EPI 


EPI 


EPI 


273 


fiumi  verticem  cantra  se  statim  intumes" 
cere  et  Eperbolire, 

•  EPEROIGA,  vel  Eperdita.  Gharta 
Tbeob.  eplsc.  Ambian.  ex  God.  reg.  4184. 
fol.  14.  r*  :  Qucidriga  qum  vendit  ferrum, 
de  eentum  Eperdicis  debet  unam, 

<*BP£RLEGHA.PrAStation1s  vel  servltil 
species,  idem  r.  quod  Escaeta,  Gharta 
ann.  1286.  in  Ghartul.  Raym.  VII.  comit. 
Tolos.  pag.  264  :  Canfirmantes  fuma  et 
molendtna  f  agua»,  aquarum  decureus 
prmdietie  domtnis  Cadaroasm,  et  Eperle- 
chae  in  eorum  hominìbue. 

BPHALMATORES,  apud  Jul.  Firmicum 
lib.  8.  Mathes.  cap.  8.  sic  dicti  quod 
salta  corpora  ejacularentur,  a  Graeco 
f9otXtta.  Vide  Manilium  lib.  5. 

3)eEPH£BATUS.  {Ephébue  factus.  Varr. 
apad  Non.  2.  562.  Ephebatum  mulieravit. 
Al.  leff.  ^hébitum.\ 

EPHEBIA.  'EfT)6(a,  prima  pars  adoìeS" 
eentim,  Papias,  vài  juvenum  eminens  pul- 
chritudo,  vel  collectio  Epheborum.  Ale- 
xander : 

Qno  proabnt  poarl,  ìvea*  tit  Ephebla  dictui. 

Machab.  lib.  2.  cap.  4.  v.  9  :  Super  hoc 
promittèbcti  et  alia  eentum  quinquaginta, 
si  potestati  ejus  concederetur  aymnasium 
et  jEphebiam  sUn  constituere.  Ubi  Ephebia 
locus  est  ubi  prostituebantur  Epnebl  : 
seu  ut  est  in  Mammotrecto,  Prostitutio, 
vel  prostibulum  puerorum.  Brocardus  in 
Descript.  T.  S.  lib.  2.  cap.  2.  Edit.  Ve- 
netaB  1518  :  Loco  lupanartum  plerumque 
in  urbibus  constituunt  Effebtas.  Gloss. 
Isid.  :  Ephebion ,  locus  constuprationis 
ptterorum  imberbium,  Virorum  limana" 
ria,  in  Gonstit.  Valentiniani  tit.  5.  Gol- 
lat.  Legis  MosaYc».  Vide  Feminare, 
Molles, 

9|e  EPHEBIGUS.  [Ad  ephebum  perti- 
nens,  puerilis.  Apul.  10.  Met.  Adest  lucu- 
lentus  puer  nudus,  nisi  quod  Ephébica 
clamyda  sinistrum  tegebat  humerum.] 

EPHETA,  vox  Hebraica,  i.  Adaperire, 
quam  in  Baptismi  ritu  ac  orationibus 
admittlt  Ecclesia,  impie  vero  irridet 
Galvinus  ac  foede  conspuit^  cum  eam 
osculentur  Patres  Ambrosius.  Augusti- 
nus,  cseterique  Scriptores^  utpote  pro- 
fectam  a  facto  Servatoris,  qui  cseci  mu* 
tique  aures  et  linguam  obliniit  sputo. 

l  EPHIBATA.  Vide  Epibata, 

à  EPHIBATI,  Laici,  in  vet.  Glossar,  ex 
God.  reg.  7641.  Vide  Epibata. 

1  EPHÌCERNA  et  Epigerna.,  Anathema, 
Paplas.  Ab  <icixi^poc,  Proscrlptus,  diris 
vel  letho  devotus. 

1 EPHIPHANIA  prò  Epiphania  cons- 
tanter  scribitur  in  liectionario  Gallicano, 
itemque  in  Missali  Gothico,  mendose 
quidem,  sed  veteri  more,  ut  observat 
Mabillon.  Liturg.  Gali.  pag.  117.  Vide 
Epiphania. 

EPHOLJB,  prò  Epulasy  in  leg.  20.  God. 
Th.  de  Paganis.  (16, 10.)  Vide  Gonjectu- 
rasJac.  Gotofredi. 

T  EPHORICA  DiQNiTAS,  in  Compen- 
diosa beneflciorum  expositione  fol.  87. 
est  Dignitas  illa  Ma^stratuum,  quos 
Epboros  vocabant  Lacedaemones. 

£PHOT,  vel  Ephod,  Amictus,  vestis 
Sacerdotalis.  Exstat  in  Missa  veteri  ab 
Illyrico  edita  Oratio  ad  inàuendum 
Epìhot  vel  amictum.  Eucherius  Lugdun.: 
Ephod,  vestis  Sacerdotalis,  quas  superine 
dumentum,  vel  superhumerale  appellatur. 
Est  autem  velut  in  caracalla  moàum,  sed 
sine  cuculio,  etc.  Vide  interpretes  Bl- 
blior.  ubi  bsec  vox  HebraYca  non  semel 
reofiritup 

1  EPIASTER,  Alveus,  Gali.  Ruche,  ab 
apiSy  ut  conjecto,  dictus  :  quare  f.  leg. 
Apiaster.  Ebirhardus  in  Summaria  Tra- 

m 


ditionum  vett.  Fuldens.  cap.  4.  apud 
Schannattum  pag.  299  :  Ratboto  de  wor- 
mazfeld  tradiait  S.  Bonifacio  omnem 
elaboratum  suum,  hoc  est  porcos  lx.  vac* 
cas  VI.  oves  xii.  Epiastros.  XL.  Vide 
Apiastrum, 

1  EPIBATA,  Inscensor,  in  Barthii  Glos- 
sario ex  Guiberti  Hlst.  Palsest.  Institor, 
Mabillonio  ex  Vita  S.  Hugonis  Monachi 
Inter  Acta  SS.  Benedict.  saec.  5.  pag.  97. 
ubi  sic  habetur:  Cui  (Bernoni  sancto 
Abbati) .  .  .  Hugo  per  omnia  fidissimus 
adjutor  exsistens,  qui  creditum  sibi  talen- 
tum  a  Domino^  ut  Epibata  soutacissimìis, 
amplificare  studebat.  Fridegodus  in  Vita 
S.  Wilfridi  Episc.  cap.  17: 

Fniglferit  gravida  (tudebiDt  horm  f  Idrff , 
Epirata  fÌKUes  ansn  •prerere  latronet. 

EpibataB,  Gr.  'Em^etToci,  proprie  dicuntur 
Milites  classiarii,  vel  qui  nave  conducta 
utuntur  ;  metaphorice  vero  Laici  qui 
conscenderunt  EcclesiaB  navim,  cufus 

Sroretae,  naucleri,  nauta»  sunt  Clerici, 
loss.  Isid.  :  EpibatsR,  Laici.  Joan.  de 
Janna  :  Epybatay  Laicus  vel  superveniens. 
Hic  nihil  habet  negotii  in  navi  ;  sed  naulo 
dato  in  alias  terras  transire  disponit. 
Hinc  emendo  Ganones  Hibernos  apud 
Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  10.  ubi  : 
Antiqui  decrevere  Sancii,  ut  Episcopus 
prò  capitalibus  peecatis  xxiui.  annispce- 
niteat,  Presbyter  xii.  Diaconus  vn.  Sic 
Virgo  Lectorque  et  Religiosus,  Ebibatus 
autem  mi.  melius  enim  Epibatus  lege- 
retur,  ut  satis  patet.  Vide  Lexicon  Mili- 
tare Caroli  de  Aquino. 

^  EPIBATE6I.  imSav/iroL  Naves  vecto- 
rise.  Memorantur  leg.  1.  §12.  D.  de  exerc. 
act.  (14.  lo 

^  EPIGJBDIUM,  vel  Epigeoium,  Car- 
men ad  laudem  defuncti  decantatum. 
Placldus  Diac.  in  Supplem.  Virorum 
Illustr.  Casin.  cap.  8.  de  Angelo  :  Scrip- 
sit . .  .  .  cairmen  heroicum  de  ineffabili 
Jesu  Nomine  .  .  .  Epicasdium  in  mortem 
Domini  De  Jesu  beneficiis  in  homines,  etc. 
imxrfizioy ,  cadavere  nondum  sepulto, 
èiciOdlftov,  completa  sepultura ,  SpTjvoc, 
nullo  tempore  statuto,  solebat  decan- 
tari. 

EPIGAUSTORIUM,  in  Glossis  MSS.  est  : 
Eminentior  locus  in  ssdipcio  ad  speculan- 
dum,  vel  solarium  puellare;  apud  Joan. 
de  Janna,  Instrumentum  quod  fit  super 
ignem  causa  emittendi  fumum.  Item  est 
U)cus  unguentorum  ubi  se  ungebant  ad 
ignem,  vel  ubi  unguenta  fiebant  ad  ignem, 
vel  deni(/ue  locus  discernendi  causas  ;  et 
in  qualtbet  harum  siqnificationum  acci- 
pitur  in  Passione  S,  Thomss.  Locus  ha- 
Detur  apud  Ordericum  Vitalem  lib.  2. 
pag.  412  :  Eccejanuas  hic  disponam  et  ad 
or  tum  solis  ingressum  ;  primo  Proaulam, 
secundo  Salutatorium,  in  tertio  Consisto^ 
rium,  in  quarto  Tricorium,  in  quinto  ze- 
tas  hyemales,  in  sexto  zetas  sBstivales,  in 
septimo  Epicaustorium,  et  triclinia  acubi- 
talia,  etc.  Papiae  etiam.  Epicaustorium, 
est  locus  unguentorum.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  MS.  :  Epicaustrum,  stri,  Epi- 
causteres,  cheminee,  ou  le  lieu  des  ont- 
Quemans.  ou  le  lieu  de  discemales  causes. 
Uist.  Subreptionis  S.  Crucis  in  Chron. 
Mellicensi  pag.  257:  Et  calices  cum  aliis 
cleinodiis  in  Epicauterio  coquinss  in  quo' 
dam  f or  amine  recondidit.] 

0  Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex 
Cod.  reg.  4120:  Epicaustorium,  Gallice 
astres.  Alio  modo  dicitur  Tabula  vel  ca^ 
thedra. 

1  EPIGEDIUM.  Vide  Epicssdium. 
^  EPIGERNA.  [Anathema.  Dief.] 

sjc  EPIGIGLUS.  [Parvus  circulus  super 
majorem.  Dief.] 


3|c  EPIGINUM.  [Festivitas  prò  Victoria. 

DlEF.1 

lEnGITHARISMA,èi»x(6d[pi<ni(x,  Ultima 

Sars  fabulae.  Tertull.  adv.  Valent.  cap. 
)  :  Epidtharisma  post  fabulam. 

^  Citharae  sonus,  in  fine  fabulae  adhi- 
beri  solitus  ad  reficiendos  animos,  lon 
gioris  auscultationis  taddio  affectos,  ut 
scribit  Martin,  in  Lexico. 

EPIGCENUS.  Gloss.  Gr.  Lat.  iic^xotvov. 
Promiscuum,  Epicoenum.  Utitur  Quinti- 
lianus  lib.  1.  cap.  7. 10. 

«  EPICROCULuH.  Pallium  tenue  mere^ 
tricum,  a  croceo  colore  sic  dietum.  Glos- 
sar.  vet.  ex  Cod.  reg.  7618.  Vide  Epi^ 
crocus. 

EPICROGUS.  S.  Columbanus  Ep.  8  : 
Ideirco  qiiamvis  trisulcus  arcuato  vulnere 
seorpius  insurgat,  in  his,  de  quibus  scrip- 
tum est  extendere  linguam  suam,  sicui 
arcum  mendaeii,  qui  nova  qiueque,  Ueet 
Epicroca,  judicant.  etc.  Ubi  leg.  Videtur 
Epichrona  ex  èict^povoc,  vel  cntxpóvtoc, 
vetustus, 

3^  Haud  scio  an  non  aliunde  quae- 
renda  alt  vocis  Epicroca  notio,  quam  a 
Glossatoribus.  Papias  habet:  Epicroca, 
Perlucida.  Janus  in  Supplemento  Anti- 
Quarii  :  Epicrocum,  xika\ìyU.  Lucidum. 
Quod  hauserunt  ab  aliis,  quibus  Epicro- 
cum genus  est  amiculi  croco  tinetum,  tenue 
et  perlucidum,  ut  habet  Festus.  Naevius 
apud  Varronem  de  Lingua  Lat.  :  AmiC" 
tus  erat  Epicroeo.  Glossar.  Lat.  Graec.  : 
Epicrocum,  éo^o;  tìòoc,  ^  avotvjov  &p|ji- 
vou  xaT(i)Tcpov.  Ex  his  omnibus  emen- 
dandum  Glossar.  MS.  Bituric.  ubi  perpe- 
Y&mjEpipigra,  Perlucida,  prò  Epicroca, 

)  EPlCTAGIuM,  Mandatum,  a  Graeco 
èicka^ic^quod  idem  signiflcat.  Epietacium 
jussioms  tuss,  in  Cbartario  Ecclesiae  Au- 
xitanae  cap.  41. 

EPIGURIUS.  ex  Graeco  éic^xoupoc,  et  cici- 
xoiSptoc,  Adjutor,  defensor.  Hesych.  M' 
xoupoc,  poT)e6c.  Vita  S.  Vitalis  Siculi  n. 
28  :  Quod  eidem  dvitati  fieret  Epieurius 
maximus  et  defensor. 

«  EPIGUSTERIUM ,  Sedes  sutorum. 
Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  Cod. 
reg.  4120.  Vide  Epicaustorium. 

EPIDEGEN^  vel  Èpioigen,  Vestis  Mona- 
chorum,  Ugutioni  :  sed  videtur  perpe- 
ram  scripta  vox,  prò  Ependytes.  Èst 
autem  ex  Graeca  formata  imvdvTnc,  qua 
indigitatur  vestis  exterior,  quas  Mona- 
chis  Egyptiis  pellicea,  seu  melotes,  Oc- 
cidentalibusutplurimumlanea.Superin- 
dumentum  vertit  S.  Augustin.  in  Quaest. 
super  Judic.  lib.  7.  cap.  41.  Ita  usurpat 
S.  Athanasius  de  Vlrg.  :  'O  è?cevfiOTY]c  <rou 

E£Xac.  Tunica  tua  sit  nigra.  Gloss.  Graec. 
•at.:  'Eicev8uTY}c,  Instato,  (legendum  forte 
Instrata,  vel  Instita,)  hsec  superaria. 
Gloss.  Lat.  Graec.  :  Superaria,  eicev$uty]c. 
Joan.  cap.  21.  de  S.  Petro:  Tòv  èirsvSTSTtjv 
$taC<A<ra|JLevoc.  Evagrius  in  Vita  S.  Anto- 
nii  cap.  28  :  Lavit  Ependyten  suum.  Ubi 
quaedam  Additiones  addunt  scapulare. 
nuomodo  forte  haec  vox  intelligitur  apud 
Pachymerem  lib.  4.  cap.  7.  Hieronymus 
in  Vita  S.  Hilarionis  :  J^elliceum  habens 
Ependyten.  Perperam  vero  Lexicon  Gr. 
MS.  Reg.  Cod.  2062:  •E«ev«^'n)c,  xh  itrió- 
TSTOv  litOTtov,  OC  xa(\  6icoxauii90v  XlyeTat.  Ita 

Suidas  confundit  étrevauTt)v,  et  ^irofi^Sttiv, 
quae  est  Interula.  Vide  Nicol.  FuUerum 
lib.  2.  Misceli.  Sac.  cap.  11.  et  Salma- 
slum  ad  Tertul.  de  Pallio  pag.  879.  Ho- 
magium  Gerardi  de  Ventadour,  ann. 
1862  :  Amotis  Capuciis,  etjupileis,  et  amo- 
txs  zonis,  cultellis,  et  in  cotardia,  cum  de 
subtus  cotardiam,  ut  diccerunt,  tunicam 
aliam  decentem  non  haberent. 

Ependeton,  in  Gloss.  Saxon.  iElfrici  : 
Cop,  vel    hoppada,  vel    ufresrud, 

35 


274 


EPI 


EPI 


EPI 


i.  Ependytes,  seu  vestìs  qusB  alila  ins- 
ternitur. 

Eppendis  ,  Amphtbalum ,  in  Qlossis 
MSS. 

Epidetes,  In  Vita  S.  Aventini  Presb. 
cap.  2  :  VesUmentum  autem  ejus  ad  mem- 
bra carporia  hirsutum  cilicium.  tunica 
sqiMlliaa,  cingulum  pellicetim,  Epidetem 
habena  laneam,  cucullam  vetuetam. 

Empeditis.  Mammotrectus  ad  Legen- 
dam  S.  Hilarìonis  :  Empeditis,  VesHs 
Monaehorum  congruena  honeatati  usque 
ad  pedea  deaeenciena  in  modum  Diacona" 
Ila  Valmatieee. 

Nescio  an  Ependytan  intelligant  Assi- 
8Ì8B  Hierosol.  MSS.  cap.  94  :  Lea  Cheva- 
liera  aui  ae  combatent  pour  murtre,  ou 
pour  nomecide^  ae  doivent  combatre  à  pie, 
et  aana  coiffe,  et  eatre  roignéa  à  la  reonde, 
et  eatre  veatua  de  cotea  vermeillea,  ou  de 
chemiaea,  ou  de  doublea  Decende  courtea 
juaquea  au  genoill,  et  Uà  manchea  copéea 
juaquea  deaaoua  le  coude,  etc. 

1  EPIDEMIA.  Morbus  contagiosus  et 
popularis,  ab  efc\  et  $tì|io;,  Populus,  Gali. 
Ejfidemie.  Passim  occurrit.  Vide  Epidi- 
mia, 

^  Nostris  etSam  Epidimie.  Lit.  remiss, 
ann.  1889.  in  Reg.  137.  Ghartoph.  reg. 
cb.  17  :  Finablement  la  boaae  et  Epidimie 
le  printf  de  laquelle  et  de  la  batteure,  il 
ala  de  vie  à  treapaaaement,  Impedimie, 
in  aliis  ann.  1400.  ex  Reg.  165.  eh.  583: 
Pour  l'Impédimie  et  la  mortalité  qui  a 
eaté  et  encorea  eat  en  laditte  ville  d'Arraa 
et  environ,  ledit  Baudet  qui  eatoit  et  a 
eaté  Impédimié  et  prina  de  la  boaae.  Eapi' 
dimié,  infra  in  eh.  299.  Vide  supra  £tn- 
pidemia. 

EPIDENDA.  Felix  Monachus  Gyrwen- 
sis  in  Vita  S.  Guthlaci  n.  5  :  Peractia 
vero  tnenaium  Epidendarumque  curaibua, 
cum  pariendi  tempua  immineret,  etc.  Uti- 
censis  Godex,  uti  monet  eruditus  Ma- 
billon.  menaium  Epipendarum  dierum 
curau  absque  copula  prsefert.  Ex  qui  bus 
satis  patet  barbaro  hoc  et  incerti  licet 
etymi  vocabulo  innui  totos  i]los  novem 
menses,  quibus  uterum  gerit  mulier. 
Editto  vero  BoUandina  hoc  loco  prsBfert: 
Peractia  vero  menaium  hebdomadarumque 
curaibua.  Ubi  Henschenius  monet  vocem 
Epidendarum,  quse  in  aliis  codicibus  re- 
peritur,  poni  prò  Jnterpendentium  :  sed 
id  merse  est  conjecturse  ac  incertse.  Alia 
suggerit  eruditus  Gotelerìus  in  Notis  ad 
tom.  1.  Monumentor.  Ecclesia  GrsecsB 
pag.  715. 

^  EPIDERMEN,  perperam  prò  Epidecen, 
vestis  monaehorum.  Vide  in  hac  voce. 
Andr.  Floriac.  lib  4.  Mlrac.  S.  Bened. 
Mss  :  Cumque  me  ad  aimile  opua  propa^ 
tulo  jam  Epidermine,  cum  clericali  btrro 
aptatOf  etc, 

1  EPIDETES,  Epidicen.  Vide  Epide- 
cen. 

0  EPIDIALIS,  prò  Epidimialia,  conta- 
giosus. Mirac.  Mss.  Urbani  PP.  V  :  Pa- 
tiena  febrem  E^idialem  cum  boaaa,  etc. 
Vide  in  Evidimia. 

1  EPIDIMIA,  Ut  Epidemia,  Morbus 
popularis.  Ssepius  occurrit  prssertim 
apud  Scriptores  Italicos.  Hinc 

^  Epidimialis  Aer,  apud  Nicolaum 
Specialem  lib.  1.  de  Rebus  Siculis  cap. 
lo.  hoc  est  Pestilens  et  contagiosus. 

1  Epidimialis  Morbus,  apud  Mura- 
tor.  tom.  12.  col.  470. 

1  Epioimiaria  Pestis,  in  Epist.  Jo- 
han.  de  Monsteriolo  apud  Marten.  Gol- 
ject.  Ampliss.  tom.  2.  col.  1417. 

EPIDIPlflS,  iitlòiimoy,  Poatcosna,  [6el- 
laria,  Gali.  Deaaert.]  Fragm.  Petronii 
pag.  60  :  Nec  ullua  tot  malorum  finia  fuia- 
aet,  niai  Epidipnia  eaaet  aliata,  turdia. 


iligine,  uvia  ptuaia.  nucibuaque  fartia, 
[Martlal.  lib.  n.  Epigr.  82  : 

Hic  MTU  Epidipnldas  ptribit. 

3)e  EPIDIXIS,  [Specimen,  demonstratio, 
ostentatio  :  Histriones  artis  suas  speci- 
men dantes  Epidixi  ludere  dlQuntur  in 
Inacript.  apud  Maff.  Mua,  Ver.  127.  4.] 

\  EPIDOHETICI,  Dicuntur  qui  hab^ant 
auo  ae  menauratot*ea  ^  qui  menaurabant 
hoapiciaf  et  in  eminente  loco  deacrib^ant 
nomina  eorum^quiibihabebant  hoapUari. 
Vocabul.  Juris  utriusque.  Vox  formata 
ab  I'kI  et  Souliq,  Domus,  eediflcium. 

1  EPIFORA.  'Eictfopd,  Medicis,Fluxioin 
aliquam  corporis  partem  irruens.  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  MS.  :  Epifora.une 
maniere  d'ordure  dea  yeux,  la  toile.  Vide 
Fremiticua. 

^  Alex.  latrosoph.  Ms.  lib.  1.  Passion. 
cap.  98  :  Neacio  an  hoc  meliua  ait  ad  ypo- 
piaa  aliud  collirium,  vel  ad  chimoaaa  et 
Epyforaa  reumaticaa. 

3^  EPI6ER6IUM,  [Fulcrum  focarium. 

DiEF.l 

»  EPI6IUM,  Warcolea,  in  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120.  Vide 
infra  Vercolenum. 

^  EPIGRAMMA,  perperam  editum  ex 
Gharta  Roger.  Sicil.  reg.  ann.  1129.  tom. 

4.  God.  Ital.  diplom.  col.  404.  prò  Epia- 
tagma.  Vide  in  hac  voce. 

o  EPI6RAPHIUM,  Epitome.  Ghron.  Tre- 
norch.  inter  Probat.  ult.  Hist.  ejusd. 
abbat.  pag.  l^iHicdenique  EpiarapMum 
inaerendum,  et  de  beati  Phtlioerti  vita 
virtutibua  glorioaa  ailendum,  vel  tranaitu, 
quoniam  ime  a  prmcedentibua  aufficienter 
edita  pemoacuntur.  Vide  Epilogtum  2. 

}  EPI6RARE,  prò  Epigrafare,  si  bene 
conjecto,  a  Grseco  eictypafeiv,  Ghartam 
subscriptione  firmare.  Ghartularium  Ap- 
tensis  Eccles.  fol.  110  :  Ada  commuta^ 
tionia  carta  xm^.  Julii  regnante  Rodulfo, 
Indictione  iv.  Martinua  Epigrare  et  /tr- 
mare  praacepitt  manu  a%Aa  roboravit. 

EPI6RI.  isidorus  lib.  19.  Orig.  cap.  10  : 
Epigri  et  clavi  aunt,  quìbua  lignum  tigno 
adharet.  Ita  etlam  in  Glossar.  Isid. 
Gloss.  Saxon.  cifrici  :  Epigri,  vel  clavi: 
Nffigles,  i.  Glavi.  Meursius  in  Gloss. 
Epiuri  rescribendum  censet.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  Fòufoc,  cir^oupoc,  Compagea.  Hesy- 
chius  :  'Eictovpot,  ^Xot  ^^SXivoi.  Vide  eum- 
dem  Meurs.  [Verum  et  ipse  Seneca  de 
Benef.  2.  12  :  Niai  in  oa  Senatoria  ingea^ 
aiaaet  Imperator  Epigroa  auoa.  Ita  Grono- 
vius  resti tuit ,  cum  vulgo  legeretur 
pigroa.  Vide  ejusnotas  pag.  628.  et  Gata- 
ker.  in  Ginno  2. 19.  pag.  278.] 

3^  EPI6R0MA,  [Tabula,  in  qua  ab  agri- 
mensore descripti  sunt  limites  et  men- 
suree  agrorum  :  Not.  Tir.  p.  124.  Gom- 
mentarium,  epitoma,  epigroma.] 

0  EPILATUM,  Leve  adjutorium,  ex  Glos- 
sis  ad  Alex.  latrosoph.  Ms.  Hb.  1.  Pas- 
sion. cap.  144  :  In  pleureticia  enim  et 
ventrem  deduci  oportet ,  et  non  aolum 
clyateri,  aed  et  Eptlatia  uti  neceaae  eat, 

1  EPILEMPSIA  .  Epilemptigus  ,  etc. 
Vide  Epilepticua. 

3)cEPILENTUM,[VehicuIum  puerorum. 

EPILEPncnS.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Cadu- 
eoa,  èiciXmicxtv.  Emendandum,  Caducua, 
siciXiQTCTtxóc,  et  in  Gloss.  GrsBco  Lat.  Wil- 
lelm.  Apul.  lib.  1.  de  Gestis  Norman- 
norum  : 

Dam  tedi  Michael  BpnepUcos  Imperiali 
Prsiidal. 

5.  Bernardus  in  Vita  S.  Malachi»  cap. 
80  :  Erat  autem  Epilepticua,  et  c<MÌebat 
frequenter.  Vide  Gfregor.  Turon.  lib.  4. 
bist.  cap.  12.  lib.  5.  cap.  5. 


Epilentigus,  prò  Epilepticua,  scribi- 
tur  apud  Plinium  lib.  8.  de  Medicina 
cap.  10.  Jul.  Firmicum  lib.  6.  cap.  81. 
lib.  7.  cap.  ult.  Gonradum  Marpurg.  de 
Vita  S.  Elizabeth  pag.  288.  in  ViU  S. 
Samsonis  Episcopi  Dolensis  lib.  2.  cap. 
8.  apud  Joan.  de  Deo  in  Poenitentiario 
lib.  5.  cap.  6.  etc. 

Epilentiscus,  apud  S.  Odonem  lib. 
4.  de  Vita  S.  Geraldi  cap.  8. 

Epilemptigus.  Gharta  Ethelredi  Re- 
gia Angl.  tom.  1.  Monastici  Ansile.  :  Si 
quia  tam  EpUempticua  philargyrtaa  aeduc- 
tua  amentia,  etc.  Utitur  etiam  Alexander 
latrosophista  lib.l.Passionumcap.8.  et 
alibi  non  semel.  Vide  Epelemticapaaaio. 

Epilenoia.  Gloss.  Lat.  Gali.  :  Èpilen- 
eia,  le  mal  de  quoi  on  chiet.  [Ali»  San- 
german.  :  Epuenaia,  le  mal  de  quoi  Von 
chiet.] 

1  Epilentigus,  Celui  qui  a  tei  mota- 
die,  et  Epilenaiatua ,  Idem,  in  iisdem 
Glossis  Sangerm. 

Empilentia.  Ugutio:  Empilentia,  pae- 
aio  aie  dieta,  quia  mentem  apprehenckna, 
et  corpua  poaaideat,  etc.  Ita  apud  Ganti- 
pratan.  Epilentia,  prò  Epilepaia, 

1  Epilempsia,  in  MS.  Bituricensi. 

Epilensia,  et  Epilengia,  in  Vita  S. 
Lamberti  Episcopi  Venciensis,  et  apud 
Michaélem  Scotum  lib.  de  Physion.  cap. 
12.  Egidius  Gorboliensis  MS.  de  Virtu- 
Ub.  medicami num  : 

Per  momeata  raoa  EpOensi»  domat  omiwai 
Anraa  neqaitiam. 

Epilensis»  in  Statutis  Ordinis  de  Sem- 
pringham  pag.  785.  Epilentieua  ibid.  [et 
m  Gapitulis  General,  s.  Victoris  Massi! . 
MSS.J  Epilenae ,  etiam  nostris  olim. 
Vide  Guillelmum  Tardif  Lectorem  Ga* 
roli  Vili.  Beg.  Frane,  in  tractatu  de 
Falconarla  parte  2.  cap.  5.  Gariopontus 
lib.  1.  cap.  7  :  Epilepaia  dieta  eat  a  men* 
tia  et  aenaua  oppreaaione,  quibua  occupa^ 
tia,  corpua  etiam  occupatur.  [Epilentiem 
posalo,  apud  Bernardum  de  Breydenbach 
Itin.  Hierosol.  pag.  106. 

1  Epileutigus  Morbus,  prò  Epilenti- 
eua, tom.  8.  Anecd.  Marten.  col.  1741. 

EPILOGARE,  Iterare,  in  Glossis  MSS. 
Begiis.  Italis>  Epilogare,  idem  valet  ac 
recapitulare,  seu  breviter  repetere,  ac 
in  Èpitomem  redigere ,  ut  observal 
Alexander  in  Besponsione  ad  Occhiai. 
Andreas  Monachus  Fontis-Evraldi  de 
Morte  B.  Boberti  de  Arbresello  :  Pcanité- 
bat  ex  altera  parte  ex  hoc  quod  omnia 
mandata  non  obaervaverai,  et  ut  omnia 
ejua  verba  dicam  Epilogando,  ae  aervum 
inutilem  fuiaae  per  omnia  plangtòai  eju- 
landò.  Alanus  de  Insulis  in  Planetu  na- 
tursB  :  Illuc  turtur  auo  viduata  conaorte, 
amorum  Epilogare  dedignana,  bigamiae 
refutabat  aolatia.  Bursum  :  Tunc  ayme- 
WBua  aolenniori  vultu  laatitias  gratiarum 
actionea  Epilogana,  etc.  [S.  Bernardus  de 
Gonsideratìone  :  Libet  jam  et  hunc  clau- 
dere  librum,  aed  in  calce  aliqua  velim  vel 
ante  dieta  quaai  Epilogando  repetere. 
VitaB.Agnetis  de  Mx)ntepolitiano  num. 
67.  Aprii,  tom.  2.  pag.  80d  :  Ceiertaomia- 
aia,  quaedam  EpiU^ando  in  prasaenti  pa- 
ragraphoj  Deo  dante,  narraoo.] 

1  EPIL06ATI0,  Epilogadon,  f?eat  longue 
choae  briefment  recitée,  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerman.  MS. 

1.  EPIL06IUM.  Gloss.  Lat.  Begium  : 
Epilogium,  noviaaima  para  centroveraiaa, 
quas  precea  tantum  habet,  vel  narratio 
miaeratUmia. 

2.  EPILOGIUM,  Epitome.  Epist.  Ale- 
xand.  IV.  PP.  apud  Baron.  ad  ann.  1148  : 
Qualiter  adlicetvR.  titulia  eorumque  Sa- 
cerdotibua  tota  urbe  (Romei)  diatnbuta  ait. 


EPI 


EPI 


EPI 


275 


guaiemu  po9teriB  nostris,  qìuui  Epilogio 
comprehensa,  Iticidiora  »int, 

^  8.  EPIL06IUM,  Finis,  concluslo,  ad 
calcem  d»-  pari.  Gomment.  Al  ber.  de  Ro- 
sate Bergom.  JG.  ad  lectur.  God.  pag. 
906  :  Pro  fine  hujua  libri  et  operi»  epilogo 
§eu  Epilogio  grcuiaa  agamus  Domino  et 
B,  V.  Marim. 

EPILOGONITJS  Tebminus,  Qui  ratione 
potius  et  animo  concipitur,  quam  per 
evidentia  si^a.  Vitaiis  et  Arcadius 
Oromatici  :  Terminus  a  ferro  taxatus  ai 
fuerit,  et  guhditum  nìAtl  habuerit^  Epilo- 
ganiu»  nuncupcUur. 

1.  £PIL06US,  Epitome.  Vita  S.  Drausii 
Episcopi  Suess.  n.  20  :  Paucis  de  pluri- 
mteeub  EpUogo  recUatis.  [Sermo  de  S. 
Valentino  Eplsc.  Inter  Acta  SS.  Maii 
tom.  7.  pag.  544  :  Hujue  talie  ac  tanti 
VaUmini  2VaMu{M,  unde  9uperin9  Epilo» 
gum  (Breve  encomium)  fecimua,  latuit 
mortalibìM  corpus.  GIoss.  Lat.  Gail.San- 
germ.  MSS.  :  Epiloaus,  a,  um,  Epilo- 
gue$.  EpUogua  Latinis,  ut  sic^Xoyoc  GrsB- 
cis,  est  Peroratio  ;  sed  hoc  notum.] 

2.  EPILOGUS,  Epitaphium.  Ordericus 
Vitalis  lib.  12.  pag.  874  :  Versibua  hexa- 
metri»  Epilogum  brevem  super  ilio 
edidi. 

«  8.  EPILOGUS,  Mimus,  scurra.  Glos- 
sar. Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  76^2  :  Epilo- 
gu»,  gengleur. 

EPlLORIGUM,  eicaoupjxiov,  Vestis  quse 
lorics  insternitur.  Regestum  Petrl  Dia- 
coni Gasin.  n.  146  :  Misit  unum  Epilori- 
cum  de  dor»o  tuo  oxii  deauratum.  Vide 
Bigaltium  et  Meursium  in  émXoupUiov, 
et  Dissertat.  1.  ad  Joinvillam. 

1  EPIMELBTA,  émvLsX^rnc.  Gurator  bo- 
norum  a  Magistratu  constltutus,  leg.  46. 
{  1.  D.  de  admin.  et  per  tut.  (26,  7). 

^EPIMELEIA»  Grsec.  èm\t.iXtioL,  Gura, 
assiduitas.  Martianus  Gabella  lib.  2  : 
Epimeleia  et  Agrypnia  ditecta  Philolo- 
gue  mandpia. 

EPIMENIUM,  mii^viov,  Gloss.  Isid.  : 
Epimenia,  aenia^  seu  xenia.  Gloss.  Lat. 
MS.  Reg.  God.  1018  :  Epimenia,  exenia 
qua  daoantur  per  aingulo»  menae».  Ita 
etiam  Gloss.  Isid.  Ugutio  :  Epimenia, 
4»rum,  expenaaa,  vel  exennia,  véC  tributa^ 
ausa  dantur  per  ainguloa  menaea  poat  de- 
fectum  lunaa,  i.  poat  novilunium.  Gildas 
sapiens  de  Exciaio  BritanniSB  :  J/em  gu^- 
runtur  non  affluenter  aibi  Epimenia  con^ 
tribui,  occaaionea  de  induatna  colorantea, 
et  ni  profustor  ejua  ma^nifi^entia  cumu^ 
lareturj  teatantur  ae  cuncta  Jnaulaa^  rupto 
fodere,  depopulaturoa.  Paulo  ante  anno^ 
tua  verbo  u  ti  tur  :  Impetrant  aibi  annonaa 
dari,  etc.  Vita  S.  Maglorii  Episc.  Dolen- 
sis  cap.  27  :  Rejgi  suadebant  ut  viroa  atre- 
nuiaaimoa  navigandi  peritoa  inquireret, 

Iui  eandem  navem  eum  tantia  Epimeniia 
(aglorio  incolumem  prmaentarent.  Usus 
est  hac  voce  Juvenalis  Sat.  7.  ad  quam 
vide  veterem  interpretem,  et  PlthOBum. 
EPIMETRUM,  Quod  a  conlatoribus^  sus- 
ceptoribus  specierum  annonarium  su- 
pra  et  praater  modum  collationis  daba- 
tur  ad  levandum  dispendium  in  leg.  15. 
God.  Tb.  de  susceptor.  (12,  6.)  Pour  le 
deachet,  inquit  Jac.  Gotofredus. 

1  EPINEPHRIDIUM ,  èicive^ptSiov,  Pin- 
guedo  renum.  Fulg.  2.  Myth.  :  Epine-- 
phridia  formandia  foetibua  opponuntur. 

3lc  EPINOMEN,  [Idem  ac  agnomen  :  vox 
hybrida,  ex  C7c\  ad,  super,  et  nomen, 
Italice  aoprannome.  Not.  Tir.  p.  85.  No- 
men,  epinomen.  Perperam  tamen  hic 
legitur  ephinomen. 

EPIPANTI,  prò  Hypapanti.  in  Gharta 
anni  1119.  apud  Gatellum  Ho.  5.  Rerum 
Occitan.  pag.  ^0:  Festum  B.  MarisBquod 


vocatur  Epipanti,  i.  Occursus,  Puriflca- 
tionis.  Vide  Hypapanti, 

EPIPEDONIGuS  Terminus,  Medius,  èv 
imicUtù  rid  est,  in  loci  superflcle.J  Fron- 
tinus  :  Sunt  et  medii  tertnini,  qui  dicun' 
tur  Epipedonici. 

EPIPHANIA,  Festum  quod  Ghrisliani 
celebrantex  antiquo  ritu  6.  Januarii,  ut 
ex  Ammiano  lib.  21.  colligitur.  De  no- 
minis  ratione  amblgunt  doctiores,  etsi 
in  eam  videantur  ire  sententiam,  ut  pu- 
tent  ita  dictum,  quod  cum  hac  dieBap- 
ptismatls  Ghnsti  solemnitas  agatur , 
lune  primum  Ghristus  ccdperit  gentibus 
manifestari,  qui  antealatuerat  omnibus, 
atque  adeo  ipsi  ejus  Prodromo,  qui  in 
Evang.  Joan.  cap.  1. 81.  ait.  Ego  neacie- 
bam  illum.  S.  Uieron.  lib.  1.  in  Ezech. 
cap.  1  :  Epipkaniorum  diea  huc  uaque  ve- 
nerabilia  eat,  quod  huic  tempori  congruit, 
quando  dictum  eat,  Hic  eat  filiua  meua 
ailectua  in  quo  mihi  complacuù  Id  etiam 
adstruit  Joan.  Ghrysost.  in  Homil.  de 
Baptismo  Ghristi,  qui  auctor  est  ita 
dictum  festum,  quod  Ghristus  in  Bap- 
tismo £icE9avi],  id  est,  demonstratus  est, 
innotuit,  coeiesti  voce. 

Isidorus  vero  Hispal.  lib.  1.  de  Off.  Ec- 
cles.  cap.  26.  vult  Epipbania  esse  dieta, 
quoniam  stella  è7ce9avv).apparuitincQBlo, 
quando  scilicet  Magi  Ghristum  Jacentem 
in  presepio  adoraverunt.  Nam  hac  die 
non  Baptisraum  Ohristl  duntaxat,  sed 
et  Adorationem  Magorum  et  primum 
in  Ganamiraculum  celebrantGhristiani. 
Gonsentit  Ptolemaeus  Silvius  in  Later- 
culo  :  vili.  Id.  ( Januar.)  Epiphania,  quo 
die  interpoaitia  temporibua,  et  atella  Magia 
Dominum  natum  nuntiabat,  et  aqua  vi- 
numfacta,  vel  inamne  Jordania  Salaator 
baptizatua  eat.  Papias  :  Epiphania,  Grasce 
Apparino  dicitur,  vel  manifeatatio  :  hoc 
entm  die  Chriatua  aideria  mdicio  Magia 
apparuit  adorandua,  vel  in  Baptiamate 
oatenaua  eat,  vel  quo  primo  ai^no  aquam 
in  vinum  mutane  ae  propalavU. 

Alii  censent  abusive  Epiphaniaa,  seu 
Epiphaniorum  appellatlonem  huic  indi- 
tam  festo  :  quippe  cum  plurimsB  Eccle- 
sia in  diem  illum  Natalem  Domini 
referrent  et  Baptisma,  quod  de  ^gyp- 
tiacis  testantur  diserte  Gassianus  Gol- 
lat.  10.  cap.  2.  et  Jo.  Ghrysostomus  Hom. 
in  Lucam  cap.  2.  de  Graecis  Asiaticis  et 
Syris.  Epiphanius  in  Panar.  Hser.  51. 
Natalis  vero  Ghristi  sicifavsca;,  et  émfa- 
v{a>v  nomine  donetur  a  Patri  bus.  quia 
tunc  primum  apparuit  nascendo  Ghris- 
tus :  factum  postea  ut  Ecclesia  GPoli- 
tana ,  quae  Roman»  usum  amplexa , 
natalem  Ghristi  coepit  celebrare  die  25. 
Decembr.  prìorem  nomenclaturam  dici 
sextfiB  Januar.  attribuerit,  ut  quaa  prìus 
colebatur  tannuam  Natalis  Ghristi.  Le- 
xicon Graec.  MS.^Reg.  God.  2062.  et  Sui- 
das  :  'Eicioavstoc,  t)  toO  xup{ou'xa\  BeoO  xa\ 
(rb>TT)po;  T|(j.£>v  'IvjffoO  Xpt9ToO  ^vaapxoc 
ocxovo|A{a.  Ita  Natalem  Domini  vocat  Zo- 
naras  in  Juliano,  quem  Ammianus  loco 
laudato  Epiphania.  Vide  Gasaubonum 
ad  Annal.  Baron.  Exercit.  2.  cap.  11. 
eumdem  Baron.  ad  Martyrol.  et  Jaco- 
bum  Gotofred.  ad  leg.  5.  God.  Th.  de 
Spectacul. 

o  Ridiculi  cujusdam  apud  Parisios 
usus,  parum  dissimilis  ab  eo  quem  Cha- 
rivari  dicimus,  in  vigilia  hujusce  festi 
olim  habiti,  mentio  flt  in  Lit.  remiss, 
ann.  1358.  ex  Re^.  82.  Ghartoph.  reg. 
eh.  246  :  Cum  in  vigilia  Epiphaniaa  Do^ 
mini .  .  .  ipae  Johannea  et  plurea  alii  aui 
aocii  cauta  aolacii  iviaaent  de  nocte  per 
villam  Pariaiua  percutiendo  pelvea,  prout 
eat  in  eadem  vigilia  fieri  aolitum,  etc. 
Vide  [«  Grimm.  Mythol.  Germ.  pag. 


178.]  et  infra  Montina  ;  ubi  quid  simile 
legitur.  Religiosius  alibi  colebatur  is- 
thsBc  vigilia,  ut  discimus  ex  Ordinar. 
Rotomag.  Ms.  :  VigtUa  Epiphaniaa,  quam 
plurea  aiverae  colunt  ;  atteri  pranaent, 
alteri  jetjunant  :  nobia  autem  jeiunando 
colere  eongruum  videtur  ;  .  .  .  aea  eecleaia 
Rothomagenaia  non  jejunat  propter  ao- 
lemnitatem  Nativitatia  Domini.  Vide  infra 
Featum  Apparitionia  in  Featum  1. 

rEPIPHARE,  TEquum  ornare.  Diep.1 
EPIPHIA,  Epiphiorum,  Aornemena  ae 
chevaulx,  ai  camme  fraina,  petraua.  Inde 
Epiphyare,  i.  Equum  ornare.  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerman.Leg.J^pAtppia  a  Grsco 

e^tffictov. 

1  EPIPHTLLIS,  sicifuUU ,  Ultimus  in 
summo  vitis  palmite  racemus,  qui  ple- 
rumque  parvis  rarisque  acinis  sero  ma- 
turescit,  quoniam  postremus  conceptus 
est,  ideoque  inutilis,  et  in  vindemia  ple- 
rumque  negllgitur.  Vide  G»l.  Rhod. lib. 
7.  cap.  6.  Epiphyllidea  aunt  et  ampullaa 
meraa,  proverbium  in  blandiloquos,  et 
verbis  magis  instructos  quam  factis. 
Hadc  Fabri  Thesaurus.  Vide  Erasmi 
Adagia. 

9k  EPIPIA,  [Musca  equorum.  Dief.] 

lEPIPIGRA.  Wìàe  Epicrocua. 

EPIRHEDIUM,  Gurrus,  vox  hibrida.  Ex 
GrsBCO  iid,  et  rheda,  dictione  Gallica. 
Papias  :  Epirhedia,  majora  vehicula.  Gon- 
tra[MSS.  Biturlc.et]  Ugutio  :  Epirhedia. 
proprie  minora  vehicula.  Britannicus  aa 
istud  Juvenal.  Sat.  8.  vers.  66  : 

....  Trito  dnoiDt  Bpiradia  ooUo 
CornipedM. 

Epirhedium  ait  currum  signlflcare,  vo- 
cabulumque  Romanos,  auctore  Fabio, 
ex  duobus  peregrinis  suum  fecisse.  Gel- 
lius  vero  auctor  est  quosdam  sensisse 
vocabulum  totum  esse  barbarum.  At  ve- 
teri  ejusdem  Juvenalis  interpreti,  Epi- 
rhedia, ornamenta  rhedarum.  aut  plaua- 
tra  dicuntur.  Jo.  de  Garlandia  in  Syno- 
nymis  : 

Suot  topra  rednn  partat  Epiredii  diete. 

Acta  S.  Marcelli  PP.  lib.  1.  cap. 8  :  Quem 
etiam  oppróbrio  Chriatianorum  in  die 
proceaaionia  auaa,  ante  Epirhedia  aua  prò- 
trahi  fecit  nudum  et  ligatum.  Vide  Quin- 
tilianum  lib.  9.  cap.  7. 

•  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg. 
4120  :  Epiredium,  baroueatea.  Quo  sensu 
occurrit  in  Gomput.  fabr.  S.  Pet.  Insul. 
Ms.  ann.  1867  :  Item  prò  quodam  Epire- 
dio,  xij.  aol. 

EPIRO,  Nis»  Memoria,  Ugutioni. 

1  EPIRRIPTARIUM.  Grfficis  recentiorì- 
bus,  èicip^enrapiov,  Vestis  qusB  humeris 
injicitur,  aitò  toO  Intpfurretv,  Injicere. 
GalyptrsB  species  est,  quse  caput  et  hu- 
meros  tegit,  cuiusmodi  est  Ganonicorum 
Regularium  Froccua  hyemali  tempore. 
Vita  S.  Stephani  Sabait»,  Julii  tom.  8. 
pag.  545  :  téabore  ergo  feaaua,  parvum 
quod  geataòat  Epirriptanum  depoaui  ac 
bibere  tentavi  per  otium.  Vide  Gloss.  me- 
dÌ9B  GrsBcit 

3^  EPISCÈILUM ,  [Superior  pars  celi. 

DiEP.l 

EPISGOPA,  uxor  Episcopi,  seu  iUius 
qui  postea  in  Episcopum  consecratus 
est.  Goncilium  Turonense  II.  can.  18  : 
Episcopum  Epiacopam  non  habentem 
nulla  aequatur  turba  mulierum.  Vide  Ba- 
ron. ann.  84.  n.  289.  Sic  Epiacopiaaa,  uxor, 
concubina  Episcopi.  Acta  Episcoòorum 
Genomanensium  [^  tom.  10.  Histor. 
Frane,  pag.  885.]  in  Mainardo  :  Quadam 
enim  die  cum  sagrotare  ccepiaaet,  placuit, 
ut  aanguinem  minueret  :  qui  dum  eaaet 
flebotomatua,  nocte  inaecuta  dormivit  cum 


276 


EPI 


£PI 


EPI 


Episeopissa,  etc,  [Abbatissas  etiam  quan- 
doque  dictas  f uisse  Episcopas  coQJectant 
Macri  fratres  ex  quodam  Ecclesi»  S. 
Praxedis  lapide,  udì  de  reliquils  a  S. 
Pascbali  Papa  eo  translatls  fit  menilo. 
Sic  Ibi  :  Quocirca  et  in  ipso  ingresau  Ba- 
nlieu manu  dextra,  ubi  uttque  beni- 
gnissimm  genitriciSf  scilicet  domin»  Theo^ 
dora  EpiscopsBf  corpiu  quiescit.  Erat,  in- 
guiunt^  Theodora  ejusaem  Pap»  mater, 
lorsan  Abbatissa,  quaa  etlam  Antista 
dicebatur  ;  nam  slcut  Eplscopus  et  An- 
tlstes  synonyma  sunt,  sic  Episcopa  et 

Antlsta/l 
o  EPISCOPALE,  Quod  ab  episcopo  can- 

tatur  dlctum,  In  Ordin.  eccf.  Amor.  Me- 
dio!, ann.  circ.  1130.  apud  Murator.  tom. 
4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  893  :  In  die 
Parasceve  post  cantatam  Tertiam  preaby- 
ter  vel  archiepiscopus  vadit  post  altare, 
et  dicit  Domlnus  vobiscum.  Et  minor 
diaconus  indutus  rubea  alba  ascendit 
pulpitum,  et  didt  lectionem  Esaim  prò- 
phetm  in  madori  tono  Evangeliorum.  .  .  . 
Cantatur  Episcopale  aut  sacerdotale,  sive 
diaconile  Jussu  archiepiscopi.  Vide  in 
Episcopus. 

«  EPÌSGOPALES,  Qui  partes  episcopi 
tuentur,  vel  ejus  famìliares.  Gualt.  He- 
mlngford.  de  uest.  Eduardi  I.  reg.  Angl. 
ad  ann.  1300.  pag.  190  :  Qui  prtssentatus 
episcopo,  absque  difficultate  admissus  est; 
sed  cum  installari  debuisset,  invenit  Ri- 
chardum  priorem  in  stallo  suo  reclamane 
tetn  ut  prius  et  appellantem,  At  illi  Epis- 
copales  et  quidam  falsi  fratres  apppsitis 
manibus  extraxerunt  christum  Domini  de 
loco  suOf  tradentes  custodia.  Vide  Epis- 
copani, 

^  EPISGOPALIS,  nude  prò  Episcopi 
filius.  Charta  ann.  1017.  ex  magno  Char- 
tul.  S.  Vict.  Massi  1.  :  Bernardus  abbaset 
monachi  S.  Victoris  fecerunt  placitum  cum 
filiis  Geraldi  Episcopalis,  Erat  autem  Ge- 
raldus  filius  ingilrannl  episcopi  Cabel- 
lic.  et  Adalgud»  ejus  uxorls.  Vide  Instr. 
tom.  1.  Gali.  Christ.  pag.  155.  col.  2.Eo- 
dem  titulo  Ricavus  subscribit  Ohartam 
Bertrannl  Forojul.  episc.  patris  sui  in 
eodem  Chartul.  pag.  l22.  ubi  et  Episco- 
pus medius  inscrlbitur  :  E^o  Bertrannus 
gratia  Dei  annuente  Forojuliensis  eccle- 
sisR  indignus  episcopus,,,.  et  ego  Ricavus 
medius  Episcci)us  hoc  donum  firmo.  Vide 
Episcopa, 

EPISGOPALISSIME.  Anastasius  Blbl.  in 
Versione  Vit»  S.  Dionysii  a  Methodio 
conscriptSB  :  Et  cum  excoluisset  Athenas, 
ac  si  quidam  fructifer  amplissimuSf  Epis- 
copalissime  venit  Romam,  prtsceptorem 
etiam  in  hoc  imitatus.  Ubi  vir  doctlssi- 
mus  Petrus  Frane.  Gblffletius  vim  vocis 
Grffic»  haud  bene  cepisse  Anastasium 
observat,  liciaxonoxàTcdc,  Directe  ad  sco- 
pum,  quem  sibi  Dei  instinctu  proposuO" 
rat  etc» 

Vi.  EPISGOPALITER,  Episcopali  more, 
ut  decetEpiscopum.S.  August.  Gonfess. 
lib.  5.  cap.  13  :  Peregrinationem  meam 
Episcopaltter  dilexit.  De  modis  obser- 
vandis  in  Goronatione  Regls  Hungari» 
apud  Ludewig.  tom.  6.  p&g.  844  :  Assis- 
tentibus  omniUis  Episcopts,  similiter  Epis- 
copaliter  indutis. 

^  2.  EPISGOPALITER,  Episcopali  aucto- 
ritate.  Gharta  Gaufridi  Cfarnot.  episc.  ex 
Gbartul.  argenteo  S.  Pet.  Gamot.  fol. 
XI  :  Has  tres  ecclesias  in  ea  quam  anti» 
quitus  habuisse  noscuntur  libertate  a  «y- 
nodo  et  circada,  seu  qualibet  alia  exac- 
tione,  salvo  episcopali  jure,  permanere 
Episcqpaliter  decerno. 

\  mSGOPANI.  Episcopo  addicti  et 
suoditi.  Guibertus  lib.  8.  de  Vita  sua 
cap.  5  :.  Cum  Abhatiani  in  Episcopanos, 


et  Episcopani  in  Abbatianos  indebito  hoste 
furerent. 

l  EPISGOPARE.  Vide  post  Episcopus. 

]  EPISGOPATIO,  Dignitas  vel  Jura  Epis- 
copatus.  Diarium  belli  Hussiticl,  apud 
Ludewig.  tom.  6.  pag.  180:  Pro  praslatiis, 
dignitattbus,  personatibuSf  pldfaniis  aliis 
et  Episcopalionibus,  et  venditionibus  in- 
dulgentiarum. 

^  1.  EPISGOPATOSj^unus  Episcopale, 
dignitas,  reditus.  Eplst.  Ludovici  XIL 
ann.  1498.  ad  Philippum  Electorem  Pa- 
latin,  apud  Ludewig.  tom.  6.  pa^.  118  : 
Et  de  parte  sua  dabit  UH  bonos  Episcopa- 
tus  in  regno  suo,  et  de  primis  vacaturis. 

o  Nostris  Episcopalite.  Gharta  Ludov. 
V  Jun.  reg.  Frane,  ann.  1147.  ex  Tabul. 
episc.  Paris,  fol.  21  :  Quando  Episcopatus 
in  manus  regUns  devenerit,  consuetudi- 
narios  redditus  et  talliam  statuto  tempore 
episcopo  débitam,  ministeriales  nostri  et 
successorum  nostrorum  ex  regio  mandato 
possint  accipere.  Lit.  Garoli  Y.  ann.  1375. 
tom.  2.  Prooat.  Hist.  Brit.  col.  105  :  Tous 
les  profits  et  émolumens^  qui  à  nous... 
appartiennent  pour  raison  du  regale  de 
laaite  Episcopatité...  Si  vous  mandons... 

Sue  ladite  Episcopalite  vous  lui  faciez 
élivrer.  ou  à  sesgens  pour  lui. 

\  2.  EPISGOPATtfS,  Dìoecesis  Episcopo 
subjecta.  Manasses  Archlep.  Remens. 
Eplst.  ad  Lambertum  Atrebat.  Episc. 
tom.  5.  Misceli.  Baluz.  pag.  827  :  In  toto 
autem  Episcopatu  divmum  officium  inter- 
dicatur.  Et  pag.  329  :  Eum  tn  Tullensem 
Episcopatum  traduxerat;  ubi  postquam 
iMUensis  Episcopus  eum  esse  didicit,  vo- 
cato  ad  se  Duce  Theoderico  ceterisque 
Episcopatus  sui  Principibus,  etc. 

3.  EPISGOPATUS,  urbis  Venet»  reglo- 
nes  appellantur  in  Statutis  Venetis  lib. 
1.  cap.  8.  Vescovado. 

«  EPISGOPELLUS,  diminut.  ab  Episco- 
pus,  Gomment.  Benzon.  Episc.  Albens. 
apud  Ludewig.  tom.  9.  Reli^.  Mss.  pag. 
230  :  Dtw  igitur  EpiscopeUi  sustentant 
manus  unius  provincia  regulelli,  Occur- 
rit  praeterea  apud  Lucam  Gusent.  et 
Marten.  de  Offlc.  divin. 

^  EPISGOPIANI  apud  Byzantinos  Of- 
flciales  quidam  Gnartophylacis,  qui 
Episcoporum  ratiociniis  vacabant.  Vide 
Glossar,  med.  Grsecit.  in  hac  voce  col. 
426.  et  Append.  73. 

M  EPISGOPIGIDA,  apud  Adalbold.  in 
Vita  Henric.  II.  Imperat.  cap.  15. 

o  EPISGOPISSA.  Vide  Episcopa. 

lEPISGOPIUM.  Vide  Episcopus. 

EPISGOPUS,  ex  Gr.  èicicrxoico;  ;  quo  no- 
mine magistratus  aliquos  e  suis  voca- 
bant  Athenienses,  qui  per  provincias  et 
regiones  suas  ditioni  commissas  excur- 
rebant,  quo  eas  in  officio  et  fide  conti- 
nerent:  Latini  vero  eos  qui  prserant 
pani,  leg.  ult.  |  7.  D.  de  Muner.  et  ho- 
nor.  (50,  4.)  cujusmodi  forte  fuit  ille 
cujus  mentio  est  in  veteri  inscriptione 
apud  Joffredum  in  Notit.  urbis  Nicien- 
sis  pag.  6.  Eucherius  :  Episcopus  super' 
inspector,  et  ideo  Propheta  ait,  Specula' 
torem  te  posui  domui  Israel.  [In  Auctario 
Janssonii  ad  GÌ.  Isidori  :  Episcopus^  visi- 
tator.  Amalarius  in  Eclogis  de  Officio 
Missae:  Grasce  quod  dicitur  Episcopus, 
hoc  Latine  Superintentor  interpretatur, 
quia  superintendit,  quia  superviaet.]  Glos- 
sar. Lat.  MS.  Regium  :  Episcopus,  Visi' 
tator,  superspector ,  speculator.  S.  Au- 
gustin.  lib.  19.  de  Givit.  Dei  cap.  19  : 
ISpiscopatus  nomen  est  oneris,  non  hono' 
ris.  Graacum  est  enim,  atque  inde  ductum 
vocabulum,  quod  iUe  qui  praaficitur  super- 
intenda,  curam  eorum  scilicet  gerens. 
Ibidem  libro  primo  cap.  9  :  Ad  hoc  spe- 
culatores,  hoc  est  popuhrum  Praapositi 


constituti  sunt  in  EcclesOs,  ut  nonparcatU 
objurgando  peccata.  Rabanus  Poem.  4  : 

Tu  decoft  et  popoli,  Todtarb  Bpiteopiiff  ìpt% 
Et  SttpMnnteiidM»,  dax  ori»  alquB  gn^i. 

Et  Poem.  10  : 

Nam  toperintoodant  pi»,  Bplicopi»  ipae  Tocarb. 

Vide  S.  Hieronymum  Epist.  85.  Synodus 
Romana  sub  Eugenio  II.  PP.  cap.  3  : 
Episcopum  hono  opere  consistere  oportetf 
ut  factxs  congruentibus  luceat,  ut  optimue 
specuUitor  eoeistat,  etc.  Et  cap.  26.  de 
Episcopo  :  Cum  sit  optimus  Prospector, 
Nicolaus  PP.  Epist.  12.  Append.  :  Frue' 
tra  speculatores  didmur,  si  venientem 
lupum  a  longe  non  cemùnus.  Frustra 
enim  Episcopi,  id  est,  Superinspectores, 
vocounur,  si  futurum  exitum  per  antece' 
dentia  signa  minime  contemplamur.  Ad- 
nuntiatio  Herardi  Archiep.  Turon.  in 
Goncilio  Suession.  Ul  :  Hoc  enim  specu^ 
latorum  officium  est,  quo  nomine  noe 
Episcopi,non  merito,  sea  gratia  nominO' 
mur  a  Domino,  ut  imminentia  prospp- 
cientes  pericula,  his  quorum  salutem 
suscepere,  adnuntient.  in  Gharta  Inas 
Regls  Anglorum  Occidentalium  a  Spel- 
manno  Inter  Goncilia  ann.  725.  emta, 
Daniel  Inspector  plebis  Dei  subscribit. 
Vide  epistolas  Sigefridi  Episcopi  Mo- 
guntini  apud  Tengnagelium.  Amala- 
rium  in  Eclogis  de  Officio  Miss»  pag. 
1357.  Innocentium  IH.  lib.  1.  de  Sacrif. 
Miss»  cap.  7.  Rabanum  lib.  1.  de  Instit. 
Glorie,  cap.  5.  Hincmarum  Remens. 
Opusc.  14.  n.  5.  etc. 

Episcopos  Apostolorum  successores 
esse  et  dici  collfgitur  ex  Gypriano  Epist. 
66.  D.  Hieronymo  Epist.  ad  Evagrium, 
D.  Gregorio  Hom.  26.  in  Evang.  Gle- 
mente  £p.  1.  ad  Jacob,  fratrem  Do- 
mini, etc. . 

jssar  Diversis  nominibus  variisque  ti- 
tnlis  olim  donati  Episcopi  prò  variis 
temporibus  et  personis  qulbuscum  ali- 
quid  egere  negotii.  Hanc  in  titulis  ho- 
norariis  varietatem  vel  maxime  attulit 
aut  dignitas  Ecclesiarum  quibus  praoe- 
rant,  aut  eximia  quorumdam  ex  iis 
sanctitas.  Summi  Sacerdotes  dicti  a  S. 
Glemente  Epist.  1.  ad  Gor.  cap.  28  : 
Summo  quippe  Sacerdoti  sua  munia  tri" 
buta  sunt  :  et  Sacerdotibus  locus  proprius 
praaatitutua  est,  Quod  ad  sadcuium  xi. 
usque  persevera vit.  Summi  Pontifices  in 
Lege  Bajwar.  tit.  11.  {  2.  et  ab  anonymo 
Scriptore  de  miraculis  S.  Florentli  quem 
citai  Mabill.  Diplom.  lib.  2.  pag.  55. 
Girca  initium  xi.  sfficuli  Frotharius  Ne- 
mausensis  Episc.  Summtis  Pontifex  ap- 
pellatur  in  Gnartario  Albiensl,  Diplom. 
ibid.  pag.  63.  Vocati  etiam  Papaa.  Frag- 
mentum  Epist.  Dionysii  Alex,  ad  Phl- 
lemonem  apud  D.  Coustant  tom.  1. 
Epistolarum  Rom.  Pontif.  pag.  262: 
Hanc  ego  regulam  et  formam  a  Beato 
Papa  nostro  Heracla  accepi.  Hunc  titu- 
lum  soli  Rom.  Pontifici  reservandum 
censuit  Gharibertus  Francorum  Rex 
ann.  582.  quem  tamen  subinde  aliis 
Episcopis  allquando  rursus  concessum 
legimus  usque  ad  tempora Gregorii  VII. 
Vide  Papa.  Principes  appellantur  in  Ga- 
non.  Hioern.  Spicll.  Ac^er.  tom.  9.  paf;. 
25  :  Synodus  :  Oportet  Principem  omnia 
pensare  per  manus  ministrorum  in  usua 
parochisB,  et  subiectorum  et  pauperum. 
Quod  ibid.  ssepius  recurrit.  Episcopos 
vocat  Praeaulea  Julius  PP..  Ep.  ad  Èu- 
seb.  apud  D.  Couatant  tom.  1.  pag.  882. 
n.  18  :  Jamque  antiquoa  Praaaulea,  qui 
multoa  annoa  in  Epiacopatu  traneegerant. 
Quo  titulo  ipsi  etiam  usi  sunt  (a  Pr»- 
dictis  quippe,  modestisB   causa   cons- 


EPI 


EPI 


EPI 


277 


tanter  abstinaere)  ut  patet  ex  Cbarta 
Johannis  Sistaricensis  Èplsc.  ann.  812. 
cui  subscribentes  Episcopi  sese  Preuule» 
ferunt,  apud  Mabill.  Diplom.  pag.  614. 
Nuncupatos  etiam  Pre^teros  legimus 
in  Epist.  S.  Irensai  ad  Victorem  PP. 
apud  D.  CaustarU  tom.  1.  pag.  108  :  Sed 
ei  Presbyteri  illi  qui  ante  Soierem  Ec" 
elenm  prafuerunt^  quam  nunc  gubemaa, 
Aniceium  dicimua,  A  Rom.  Pontifice 
compellati  Filii  ;  a  Presbyteris  Fratres, 
ut  videre  est  in  Epist.  inter  Oyprianicas 
26.  QBOd  et  ab  Abbatibus  et  Monachis 
8»pias  factitatum  probat  Mabill.  Di- 
plom.  lib.  2.  pag.  66.  Qui  electi  erant, 
sed  nondum  ordinati  dicebantur  vocali 
Episeopi.  De  omnibus  tamen  qui  ita 
subscnbunt  id  nolim  dictum  ;  constat 
enim  plures  Jam  in  Episcopatu  seniores 
boc  modo  subscripslsse.  Animi  ergo 
summisse  de  se  sentientis  potius  si- 
gnum  est  quam  ordinationis  nondum 
accept»,  nisi  res  aliunde  constet.  Deni- 
que  non  semel  Throni  Dei  vocati  sunt 
Episcopi  in  Gapitularibus  Regum  nos- 
trorum  :  cuìus  appellationis  esempla 
relata  sunt  in  Doctor  1.  Vicarii  Christi, 
In  Gapitularibus  Caroli  Calvi  tit.  2.  ex 
Synodo  ad  Teudonis  villam.  tit.  27.  |  7. 
ex  Epistola  Episcoporum  ad  Ludovicum 
Begem,  et  alibi.  Apostolici,  ut  dictum 
est  in  ApoetoUcus  1.  Sanati  nude  apud 
Gregorium  Tbaumaturg.  In  Epistola 
Canon.  Vide  Marculfi  Prsefat.  in  librum 
1.  Formul.  etc. 

^  Humiles  imo  et  Humillimoe  sese  in* 
terdum  inscribunt  episcopi.  Privil.Joan. 
VII.  PP.  ann.  878.  tom.  8.  Anna].  Bened. 

Sag.  219  :  Datwn.,,  per  manum  Walperti 
lumilUmi  Episcopi  sanctm  Portuensia 
ecclesim,  ete,  Gharta  ann.  circ.  906.  In 
Gbartul.  eccl.  Vienn.  fol.  88.  ▼•.  col.  2  : 
AleoDonder  sanctm  Viennevms  eccleeim 
HuniUis  Epiàcopus.  Pluries  occurrit  ibi. 
Alia  exempla  videsis  tom.  5.  novi  Tract. 
de  re  diplom.  pag.  478.  etc. 

SS^.  Qui  vero  fuerit  modus  eligendi 
Episcopum  primis  Ecclesia  sfficulis  nos- 
tii  non  est  instituti  longius  persequi. 
Monere  tantum  sufflciat  Episcopum  e 
Clero  Ecclesise  cui  prsficlenaus  erat,  de 
suffragio  Cleri  et  consensu  plebis  ab 
Episcopis  ejusdem  Provincias  assum- 
tum  vfx  ubique  et  semper  fuisse.  Cum 
tamen  difficile  prorsus  esset  ab  unoquo- 
que  quem  vellet  eligendum  cognoscere, 
id  suDinde  arbitrio  trium  aut  quatuor 
virorumaliquando  permissum  est,  certo 
tempore  adsignato  quo  inter  se  concor- 
darent.  Sic  ann.  1265.  per  viam  compro^ 
misei  ad  certa  candela  cùMumtionem 
electum  Jobannem  Mahé  in  Episcopum 
Dolensem  le^mus  in  Epist.  Capituli 
Dolensis  ad  Vincentium  Archiep.  Tu- 
ron.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col. 
962.  Id  etiam  in  Anglia  usu  receptissi- 
mum  fuisse  testantur  Annales  waver- 
leienses  tom.  2.  Hist.  Anglic.  Scrip- 
torum.  Esteriori  aliqua  nota  distinctos 
fuisse  Episcopos  jam  seculorv.  innuere 
▼idetur  S.  Atbanasius  in  Hist.  Arian.  de 
Monach.  num.  20.  ubi  refert  publicum 
scortum  ab  Arianis  secreto  in  cubicu- 
lum  Euphratis  noctu  immissum  repe- 
risse dormientem  virum  quem  Epis- 
copum esse  ut  cognovit  totis  viribus 
exclamavit.  Verum  qu9B  fuerit  illa  nota 
band  in  promtu  est  definire.  Sseculo 
sequenti  Cselestinus  Epist.  4.  apud  D. 
Couetant  tom.  1.-  pag.  1066.  quosdam 
Episcopos  exagitat  quod  Monachorum 
ritu.  pallio  uterentur,  aut  prsscinctis 
lumbis  sacra  peragerent  ;  additque  mo- 
ribus,  non  vestimentis  Episcopos  a  Lai- 
cis  debere  distingui.  Unde  non  absurde 


colligi  datur,  nullo  exteriori  habitu  a 
ceteris  tunc  fuisse  distinctos.  Qusa  pu- 
gnantia  ut  quoquo  modo  concilies,  di- 
cendum  videtur  eosdem  usus  non  ubi- 
que eodem  tempore  viguisse.  Qui  plura 
YOluerit  adeat  Eruditos  Viros  qui  bac 
de  re  ex  professo  scripserunt. 

Wr  Mortuo  Episcopo.  Ecclesias  vi- 
duatffi  regimen,  quoad  bona  Episcopa- 
tus  ad  Laicos  Jure  propinquitatis  aut 
dominii  interdum  pertinuisse  probat 
Cbarta  Hasculfi  ex  Archivo  Majoris 
Monasterii  apud  Lobinell.  tom.  2.  Hist. 
Britan.  col.  150:  HasculfwD,  G.  Domi- 
nuB  Comhumii  et  signifer  S.  Samsonia. 
Cum  de  jure  Jseldia  uxoris  mem  ad  me 
pertinet  vacante  sede  Dolensi  res  regere 
PontificaleSf  et  de  terris  et  hominihus  Ar* 
chieptscopi  tanquam  Archiepiscopua  diS' 
ponere;  ea  que  me  concedente  in  presentia 
mea  fiunty  tantum  vigorie  et  roboris  effi" 
cade  et  juris  habeant^  et  ita  rata  sunt, 
dum  vacat  sedes,  lanquam  si  coram  Ar" 
chiepiscopo  et  eo  concedente  fierent, 

^  Nostris  Veske,  in  Gharta  ann.  1297. 
Yesque^  in  Poem.  Ms.  Bob.  Diaboli  : 

ArdMiPtsquB  6t  Vesquo  et  hermlle. 

Episgopus  Abbas.  Vide  infra  Episcopi 
vagantes, 

Episgopus  Cardinalis,  id  est  prò- 
prius,  Gali.  En  chef,  in  capite,  quomodo 
Abbatem  Cardinalem  dici,  supra  anno- 
tavimus.  Gregor.  M.  lib.  2.  Ind.  11. 
Epist.  24.  de  Episcopo  visitatore  :  Et 
prmter  ordinatxones  Clericorum,  colera 
omnia  tanquam  Cardinalem  et  proprium 
te  volumus  agere  Sacerdotem.iiSi  Pres- 
byterum,  Sctcerdotem,  et  Episcopum  Car- 
dinalem,  prò  proprio  Episcopo  alibi  non 
semel  usurpat,  lib.  1.  Èpist.  77.  79.  lib. 
2.  Ind.  10.  Epist.  25.  Ind.  11.  Epist.  18. 
14.  lib.  12.  Epist.  2.  Hadrianus  U.  PP. 
Epist.  11.  de  Actardo  Nannetensi  Epis- 
copo, qui  a  pa^anis  Ecclesia  sua  pulsus 
fuerat:  Decemimus  hunc  sanctissimum,., 
Actardum  Ecclesia,  qua  forte  suo  fuerit 
viduata  rectore,  penitus  incardinari,  qua- 
tenus  in  ea  constitutus  officia  Episco» 
palia,.,  exerceatf  etc.  Idem  porro  Actar- 
dus  Nannetensis  ad  Turonicam  sedem 
postea  incardinatus,  Cardinalis  Metro^ 
politanus  et  Archiepiscopus  Turonica  EC' 
desia,  dici  tur  in  Epistola  ejusdem 
Hadriani  PP.  ad  Episcopos  Synodi  Du- 
ziacensis  edita  a  Sirmondo  :  ut  Frotha- 
rius  Burdegalensis  Arcbiepiscopus  ad 
Bituricensem  Ecclesiam  incardìnatus, 
dicitur  Cardinalis  factus  in  Bituricensem 
Ecclesiam,  in  Epist.  8.  Joannis  VIII.  PP. 
Vide  ejusdem  Epist.  18.  et  14.  Epistola 
Urbani  II.  PP.  de  Lamberto  Episcopo 
Atrebat.  tom.  5.  Spicile^ii  Acberlani 
pag.  558  :  Vestram  ergo  dilectionem  lite- 
ris  prasentibus  admonemus,  atque  pra^- 
pimus,  ut  ei  deinceps  tanquam  Cardinali 
Episcopo,  tanquam  Beati  Petri  manibus 
consecrato  subesse  et  obedire  curetis.  Adde 
Epistolam  Hugonis  Archiep.  Lugdun. 
ibidem  pag.  552.  Alia  Epist.  ejusdem 
Urbani  tom.  8.  ejusdem  Spicil.  pag.  124: 
Per  prassentis  itaque  privileqiipaginam.,, 
statuimua,  ut  Atrdfatenaia  Eccleàia  dein^ 
cepa  semper  Cardinalem  aortiatur  Epis- 
copum,  Hic  autem  agitur  de  Episcopatu 
Atrebatensi,  qui  unitus  Cameracensi, 
ab  eo  avulsus  fuit  ab  Urbano  PP.  dato 
ei  Episcopo  Cardinali»  seu  proprio.  Bulla 
Anacleti  II.  Antipapae  prò  Erectione 
Abbati»  Cephaludensis  in  Episcopatum, 
apud  Rocchum  Pirrum  tom.  1.  pag.  809: 
Prafatam  Ecclesiam  sedem  Episcopalem 
fore  deinc^s decemimus,  in  qua  Car- 
dinalem Episcopum  volumua  de  calerò 
permanere,  qui  per  manua  Archiepiscopi 


Messanensis  mysteria  consecrationis  acci- 
piat.  Aliis  Episcopus  proprius  dicitur. 
Herimannus  de  Restaurai  S.  Martini 
Tornacensis  cap.  97  :  Mandavit  etiam 
Clerieis  Tornacensibus  ut  ad  eum  irent, 
libertatem  recepturi  proprii  Episcopi.  Et 
cap.  114  :  Novum  pastorem  Tom<icensibus 
destinata  et  eos  ab  obedieniia  Noviomensis 
Episcopi  abaolvit,  uaque  aemper  habeant 
proprium  Epiacopum  auctoritate  privUegii 
aui  promuìgavit.  Vide  Hadriani  PP. 
Epist.  15.  Dlurnum  Romanum  cap.  8. 
tit.  11.  Hincmarum  Rem.  Opusc.  45.  cap. 
8. 12.  Flodoardum  lib.  8.  Hist.  Rem.  cap. 
21.  lib.  4.  cap.  6.  Concilium  Duziacense 
I.  pag.  299.  801.  802.  edit.  Celloti,  et 
Franclscum  Fiorentem  ad  lib.  7.  Decre- 
tai, pag.  267.  268. 

Erant  prasterea  Episcopi  quibus  id 
induìtum  erat  privilegium,  ut  Romanae 
sedis  Cardinalious  accenserentur  ;  quod 
quidem  Jus  attributum  Archiepiscoj[)0 
Magdeburgensi  aiunt.  Historia  Funda- 
tionis  ejusdem  Archiepiscopatus  edita 
ab  Henrico  Meibomio  :  Ordinavit  et  pri- 
vilegio  Apoatolica  auctoritatia  aanxit  oc 
confirmavit  eum  in  omni  ordine  EcclC' 
siaatioo  primatum  habere,  omnium  Ec 
desiarum  Archiepiscoporum  qui  in  Ger- 
mania sunt  ordinati...  et  inter  Cardinalea 
Epiacopoa  Romana  aedia  oonaortium  ha- 
bere  :  praterea  12.  Preabyteros,  7.  Diaco- 
noa,  24.  Subdiaconoa  Cardinalea  ad  morem 
aancta  Romana  Eccleàia  ordinare,  qui 
ad  prindpale  altare  miniatrantea  quoti- 
die,  exeepto  Jejunio,  dalmaticia,  featia 
vero,  aandaliia  uterentur. 

Episcopi  Gabdinales,  Quibus  Jus  eli- 
gendi summum  Pontiflcem  datum  est 
in  Concilio  Romano  ann.  1059  :  Statuii 
mtUf  ut  abeunte  hujlua  Romana  univer- 
aalia  Eccleàia  Pontifice^  in  primia  Car» 
dinalea  Epiacopi  diligentiasime  aimul  de 
electione  tractantea  max  ipai  Clericoa  Car- 
dinalea adhibeant,  aicque  reliquua  Clerua 
et  populua  ad  cohaenaum  nova  electionia 
acceaatj  etc. 

Episcopi  Cathedbales,  ad  discrimen 
Ghorepiscoporum,  in  Gapitulari  Aquis- 
gran.  ann.  808.  cap.  6.  et  lib.  7.  Capit. 
cap.  424.  Vide  Cathedra. 

EPISCOPUS  Catholic^  Egglesiìb  ita 
summi  Pontifices  seipsos  indigitarunt 
non  semel.  Vide  Italiam  sacram  tom.  1. 
pag.  896.  502.  etc. 

Episcopi  CoMMENDATABn.  Observat 
Onuphrius,  Avenione»  sede  Pontificum 
Romanorum  ibi  translata,  nulla  babita 
antiquissimi  instituti  ratione,  nuUum 
fere  Cardinalem  creatum,  qui  non  ba- 
beret  Episcopatum,  vel  in  titulum,  vel 
in  commendam,  vel  in  perpetuam  admi- 
nistrationem^eaque  omnia  nomina  Ave- 
nione  inventa  :  eamque  consuetudinem 
ad  sua  tempora  perdurasse,  in  quibus 
eo  deventum  fuerat,  ut  unus  Cardinalis 
Presbyter  vel  Diaconus  non  unum  tan- 
tum baberet  in  commenda  Episcopa- 
tum, sed  aliquando  tres,  quatuor,  vel 
quinque^  et  aliquando  sex  :  cui  rei  Im- 

Sositus  fuit  modus    in   Concilio  Tr- 
entino. 

Episgopus  Episcopobum,  Vide  Notata 
a  Savarone  ad  Sidon.  lib.  1.  Epist.  6.  et 
FranciscumTurrianum  lib.  2.  prò  Epist. 
Pontific.  cap.  2.  prsBterea  Monacnum 
Sangallensem  lib.  1.  de  Carolo  Mag. 
cap.  27. 

Episcopi  Exempti  a  Jurisdictione  Me- 
tropolitani et  sedi  Romanae  immediate 
subjecti  nonnulli  recensentur.  Vide  Ba- 
ron.  ann.  1057.  n.  24.  Eugenium  n.  PP. 
Epist.  7.  Acunha  in  Episcopis  Porten- 
sib.  in  Lusitanla  parU  2.  cap.  1.  Ughel- 


278 


EPI 


EPI 


EPI 


lum  in  Italia  sacra  tom.  1.  etc.  Vide 
etiam  Suffraganeus, 

I  Episcsopus  Fatuorum,  Festi  fatuo- 
rum  prseses.  Statuta  MSS.  Gapituli  S. 
Àudomari  :  Uem  et  quia  temporihua  re- 
troactis  multi  defectua  et  plura  scandala, 
deardinationes  et  mala,  occasione  Epis- 
coj^i  Fatuorum^  et  suorum  evenerint,  sta- 
tuimus  et  ordinamua  quod  de  c»tero  in 
festo  Circumcisionia  Domini  Vicarii  cmte-- 
rique  chorum  frequentantea  et  eorum 
Episeofma  se  haheant  honeste,  cantando 
et  officiando  sicut  continetur  pleniua  in 
Orainario  Ecclesias.  Vide  Kalendss. 

Episcopi  Forenses,  in  Diurno  no- 
mano cap.  1.  tit.  8.  dicuntur  eadem  ra- 
tione,  qua  Presbyteri  forenses,  de  quibus 
suo  loco.  Episcopi  scilicet  aliensB  DioB- 
ceseos  quam  Roman». 

1  Episgopus  Innocentium,  Qui  Ohoro 
in  festo  SS.  Innocentium  preerat.  Hu- 
Jus  ludicri  Episcopi  qusedam  ornamenta 
exhibet  Inventarium  ornament.  et  Re- 
liq.  EcclesisB  Noviom.  ann.  1419.  ex  Ar- 
ctiivo  ejusdem  :  Item  una  parva  Crossea 
argentea  ad  bc^culum  nigrum  prò  Epis' 
copo  Innocentium.  Item  tres  sendales 
rubeas.  Item  alias  parvas  aendalea  prò 
Episcopo  Innocentium.  Et  in  Breviario 
ad  usum  Ecclesie  sarisburg.  edito  Lon- 
dini  ann.  1555.  et  asservato  PontisarsB 
in  Monast.  Benedictinarum  Anglic.  prò 
Festo  Innocentium  :  Pueri  chori  suum 
hiibebunt  Episcopum.  Vide  infra  Episco- 
pus  Puerorum. 

I  Episcopi  Leoales  ,  Lesiti  me  et 
canonice  electi,  vita  et  doc trina  cons- 

gicui.  Gregor.  PP.  VII.  Ep.  49.  lib.  2. 
>m.  Concil.  Labb.  col.  104:  Iterumcttm 
mentis  intuita  partes  Occidentis  ,  sive 
Meridiei ,  aut  septentrionis  video ,  vix 
legalea  Episcopos  introita  et  vita,  qui 
Cnristianum  populum  Christi  amore , 
et  non  saeculariamMtione  regant,invenio. 

0  Episcopus  Medius.  Vide  supra  in 
Episcopalis, 

"•  Episcopi  Nullatenses  »  Nullius 
sedis,  qui  carent  clero  et  populo.  Gonc. 
Àrmen.  ann.  1842.  apud  Marten.  tom.  7. 
Ampi.  Gollect.  col.  818:  Episcopi  vero 
nultatenaea  aunt  iati,  Dominua  Johannes. 
Dominus  Constantinus,  etc. 

1  Episcopus  Ordinum,  a  sacris  ordi- 
nibus,  quos  conferre  solet,  sic  dictus 
Episcopus  coadjutor,  vulgo  Suffragante 
in  Historia  Monasterii  S.  Laurentii 
Leodiensis,  apud  Marten.  tom.  4.  Am- 
pliss.  Gollect.  col.  1145. 

Episcopus  Palatii  dlcltur  Leo  qui- 
dam in  Vita  S.  Adelberti  Episc.  Pra- 
gensis,  n.  20.  Idem  forte  qui  Episcopus 
Regalie  CapelUs  dicebatur,  apud  Bohe- 
mos  :  quippe  Gharta  Garoli  IV.  Imper. 
data  PragflB  ann.  1866.  prò  incolis  oppidi 
de  Romanis  in  Delphinatu.  qu»  habe- 
tnr  in  Tabularli  Regii  Regesto  ann.  1868. 
etc.  eh.  97.  ita  Claudi  tur  :  Ego  Johannes 
E.  G.  Colmucensis  Episcopus  Regalia 
Capellm  Boem.  Comes,  et  sacrsslmperialis 
auuB  Cancellarius  vice.,.  Moguntinensis 
Arch..,  recognovi.  [Et  in  Gharta  Ludovici 
Regis  Aquitanorum  prò  Monasterio 
NoDiliacensi  apud  Stephanotiiim  Antiq. 
Pictav.  MSS.  part.  8.  pa^.  288  :  In  Dei 
nomine  Reginpertus  seu  tndignus  vocatus 
Episcopus  sive  Ca^palanus  Hlodoico  Regis 
Adguitaniorum.]  Sic  porro  dicti  videntur 
Episcopi,  qui  ex  indulgenza  summi 
Pontiflcls  in  Palatio  Regum  moraban- 
tur,  ut  essent  cum  quibus  ii  de  rebus 
Ecclesiasticis  tractarent.  Goncilium 
Francofordiense  cap.  55  :  Dixit  etiam 
Dominus  Rex  in  eadem  Synodo ,  sea 
sede  Apostolica,  id  est,  ab  Haariano  Pon- 
tifice  Itcentiam  habuisse,  ut  Angilramnum 


Art^iepiscopum  in  suo  Palatio  assiduo 
haberet  proptcr  utilitates  Ecclesiasticas. 
Deprecatus  est  eamdem  Synodum,  ut  eo 
modo,  sicut  Anqilramnum  habuerat.  Ha 
etiam  Hildebolaum  habere  debuisset,  quia 
et  de  eodem,  sicut  et  de  Angilramno, 
Apostolicam  licenliam  habent.  Omnis 
Synodus  consensit,  et  placuit  eis  eum  in 
Palatio  esse  debere  propter  utilitates 
Ecclesiasticas.  Ad  hoc  porro  delecti 
Angilramnus  Episcopus  Metensis  et 
Hildeboldus  Archiepiscopus  Goloniensis, 
ut  Gapell»  RegisB  praesi^ent ,  atque 
adeo  Cleri  Palatini  curam  gererent. 
Nam  Arch icapell ani  dignitate  functi 
sunt.  Hi  ne  Hlfduinus  Archicapellanus, 
«acri  Palatii  antistes  dicitur  Agobardo 
in  Epist.  ad  Proceres  Palatii.  Vide 
Archtcapellanus,  et  Godicem  Garolinum 
Epist.  26. 

Ejusmodi  Episcopos  habuisse  etiam 
Groatorum  Reges ,  testatur  Thomas 
Archidiaconus  in  Hist.  Salonitana  cap. 
15  :  Voluerunt  etiam  CrocUorum  Reges, 
quasi  specialem  habere  Pontificem  , 
petieruntque  ab  Archiepiscopo  Spalatensi, 
et  fecerunt  Episcopum,  qui  Ùroatensis 
appellabatur,  posuet'untque  sedem  ejus  in 
campo  in  Ecclesia  S.  Mariasvirginisjuxta 
castt*um  Tiniense.  Hic  multas  obtinuit 
parochitu,  fiabuitque  prasdia^  et  posseS" 
siones  per  totum  pene  Regnum  Croatias, 
quia  Regalia  erat  Episcopus,  et  Regvs 
curwm  sequebatur,  eratque  unua  ex 
Prindpibus  aulas.    Sed  et  Reges  Hun- 

garias,  quod  coliigere  est  ex  Diplomate 
alomani  Regis  ann.  1108.  auod  exstat 
apud  Joannem  Lucium  lib.  8.  Hist. 
Dalmat.  cap.  4.  quod  subscribitur  a 
Petro  Absarensi  Episcopo  et  generaXis 
Domini  Regis  curias. 

In  Goncilio  Agathensi  ann.  506.  sub- 
scribit  inter  Episcopos  Gothicos  Petrus 
Episcopus  de  Palatio  :  at  cur  ita  indi- 
gitetur,  non  omnino  constat  inter  eru- 
ditos,  cum  nulla  civitas  Paìatii  nomen- 
clatura occurrat  in  veteribus  Notitiis. 
Ncque  enim  ausim  contendere  Petrum 
fuisse  ex  Episcopis  Palatinis  de  quibus 
egimus.  Marca  in  Histor.  Beneharnensi 
paff.  847.  fieri  posse  existimat,  ut  is 
PalentisB  in  Hispania  ex  Metropoli  To- 
letana,  qu»  tum  a  Oothis  tenebatur, 
fuerit  Episcopus,  ita  ut  Petrus  in  aula 
Alarici  tum  commorans^  Goncilio  Aga- 
thensi interfuerit. 

^  Episcopi  nomen  nonnunquam  Pres- 
bvteris  inditum  ,  qui  munia  quasdam 
oblbant  Episcopalia ,  prsedicationem 
scilicet,  baptismi  collationem,  Presby- 
terorum  variis  in  locis  institutionem  et 
alia  id  genus.  Hinc  Sancti  complures, 
inquit  MabilloniusinArtis  SS.Benedict. 
ssBC.  8.  part.  2.  pag.  409.  prsecipue  in 
Belgio,  Episcopi  dicuntur  qui  tamen 
nusnuam  consecrati  sunt  Episcopi  : 
quod  fusius  probat  in  Praefat.  ad  par- 
tem  1.  ejusdem  saeculi  num.  87.  S.  Ans- 
charius  in  Vita  S.  Willehadi  Episc. 
Bremensis  cap.  8  :  Hac  itaaue  de  causa 
septem  annis  prius  in  eadem  Presbyter 
est  demoratus  parochia  ;  vocatus  tamen 
Episcopus,  et  secundum  quod  poterat 
cuncta  potestate  praaaidentia  ordinane. 

T  Episcopi  Portatiles,  Qui  Glero 
carent  et  populo.  Goncilium  Lugdun. 
ann.  1449.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4. 
col.  877.  n.  IV  :  Pro  ipaia  ordinibus  nihil 
recipiant  ordinatores,  nec  Episcopi  Por- 
tatilea,  et  ordinandi  per  tàCes  Portatiles 
seu  Episcopos  carentes  Clero  et  populo 
examinentur.  Vide  mox  Episcopi  va- 
gantes. 

o  Evesque  Portati f,   eodem  sensu,  in 


Satyra  Menip.  pag.  mihi  90.  Vide  notam 
ibi. 

Episcopi  PriMìB  Sedis,  Primates»  in 
Goncilio  Garthaff.  III.  can.  26.  Milevit. 
II.  can.  24.  Gartnag.  V.  in  proosmio,  in 
Gapitul.  Garoli  M.  lib.  7.  e  17.  [<»  29.] 
etc.  [«>  Vide  Glossar,  med.  Gr»cit.  in 
npu>T66povoc,  col.  496.] 

Episcopi  in  Vicem  MetropolUanorum 
constituti,  in  Synodo  Vernensi  ann.  755. 
can.  2.  4. 

o  Episcopus  alterius  episcopi  eapella^ 
nus  et  vicariua  inscribitur,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1872.  ex  Reg.  103.  Ghartoph. 
reg.  eh.  159.  Guillaume  de  Cerceau,  de 
l'ordre  dea  frerea  Preacheura  ;  poure  Évea- 
que  de  Capre,  oultre  Naplea  aix  lieux  ou 
environ,  chappellain  et  vicaire  de  noaire 
trèa-cher  et  fèal  cousin  Varceveaque  de 
Rouen,  etc. 

Episcoporum,  quos  in  partibua  m/1- 
delium  vulgo  dici mus,  non  omnino  vetas 
est  inventum,  quod  quidam  tum  pri* 
mum  putant  introductum,  cum  Latini 
Hierosolymitanis  provinciis  a  Sarazenis 
pulsi ,  in  Latinorum  provincias  sese 
receperunt,  ubi  ad  vit»  sustentationem 
attributi  ils  Episcopatuum,  uti  vocant, 
Coadjutorias.  Vide  Altaserram  lib.  1. 
Dissertat.  Juris.  Ganon.  cap.  7. 

o  Epiacopua  Bethleemittcua .  frater 
Guillelmus  de  Valan,  regi  Garolo  VI.  a 
confessionibus,  pensione  annua  xxiiii. 
lib.  Turon.  donatur  literis  ann.  1885.  in 
Reg.  128.  Ghartoph.  reg.  eh.  75. 

Episcopus  Puerorum.  [Idem  qui 
Innocentium.]  Goncilium  Salzburgense 
ann.  1274.  can.  17  :  Ad  hasc  quidam  ludi 
noxii,  quoa  vulgaria  elocutio  Epiacopatua 
puerorum  appeUat,  in  quihaadam  ÈccU" 
aiia  exercentea  adeo  inaolenter ,  quod 
nonnunquam  enormes  culpas,  et  grattia 
damna  aubaequuntur.  Ex  (paia  hoa  ludo» 
in  Eccleaiia  et  a  peraonia  Eccleaiaatieie 
de  castoro  fieri  prohibemua,  niai  forte  pueri 
16.  annorum  et  infra  fuerint,  qui  hufua^ 
modi  ludoa  exercent,  quibua  aUi^  aentore» 
inai  nullatenua  ae  miaceant  ac  tnteraint, 
vide  Kalendas.  [Testamentum  Domini 
Le  Serop  apud  Rymer.  tom.  9.  pag.  278  : 
Et  etiam  capa  et  casula,  tunica  et  dalma- 
tica, cum  omni  apparata,  quoa  habeo  prò 
Epiacopo  Puerorum.]  p  Hinc  Epiacopatua 
puerorum,  prò  Sumtus  in  festo  inno- 
centium faciendi,  in  Stat.  eccl.  S.  Dion. 
Leod.  ann.  1850.  tom.  2.  Monum.  sacr. 
antiq.  pag.  442  :  Statutum  eat  quod  ulti" 
mua  receptus  in  canonicum,  qui  in  per^ 
ceptione  erit  fructuum ,  et  non  fuerit 
foraneua,  cujuacumque  ait  ordinia,  aolvet 
Epiacopatum  puerorum  iUiua  anni  et 
aemper,  quousque  alius  de  novo  receptiu 
fuerit  canonicus,  nisi  canonicua  scolaria 
sub  virga  existens,  ipsum  exemerit  qui 
tenetur  solvere  dictum  Episoopatum,  quam* 
diu  fuerit  sub  virga,  et  si  duo  sub  virga 
fuerint,  ultimus  receptus  tenebitur.  ] 
[^  Vide  Ghart.  Episcqp.  Mindens.  ann. 
1819. 1880  et  1892.  apud  Wardtweìn.  in 
Subsid.  Diplom.  tom.  10.  pag.  77. 108.  et 
152.  Haltaus.  Galend.  med.  «vi  edit. 
German.  pag.  168.  ad  diem28.  Decembr. 
et  Diirrii  Gommentat.  histor.  de  Epis- 
copo Puerorum,  quas  prodiit  Moguntiss 
ann.  1755.  Dicitur  etiam  Episcopus  Scho^ 
lariorum,  Germ.  Schulbischof.] 

^  Episcopus  GapellìE  Reqis,  Idem 
videtur  qui  nunc  Maitre  de  la  Chapelle 
nuncupatur ,  Inspector.  Gharta  ann. 
1262.  ex  Ghartul.  AD.  S.  Germ.  Prat.  fol. 
68.  T*.  :  Domus  in  vico  de  hyrundele  con- 
tigua ex  una  parte  domui  defuncti  Da» 
nxelis  vinetani,  et  domui  Episcopi  capelUs 
regis  ex  altera.  In  alia  ann.  1250.  ibld. 


EPI 


EPI 


EPI 


279 


fol.  v«.  :  Domus  Epi$copi  de  capella  do* 
mini  regis.  Vide  Èpiscapus  Palata, 

Episgopus  Turcorum  ,  Supremus 
Mabametans  sects  sacerdos,  apud  Nan- 
giacum  pag.  846. 

Epibgopi  Vaoantes,  Quiparoehias  non 
habenij  in  Concilio  Vernensi  ann.  7ód. 
can.  18.  [^^  Vacante».  Vide  Vacane  Ecde- 
eia.]  SxoXaCovTEc  in  Synodo  Antioch.  can. 
16.  et  apud  Zonaram  in  Tiieodosio  Jan. 
'Aic6Xi2ec  et  <n(oXdCovTt;  ,  in  Concilio 
Ephesino  act.  5.  pag.  664.  Edit  Labbei  ; 
quibus  interdum  castra  qusadam  daban- 
tur,  in  quibus  sua  munia  obirent,  ut 
apud  Gregorium  Turon.  lib.  4.  Hist.  cap. 
18.  lib.  5.  cap.  5.  Interdum  etiam  ut 
essent  qui  ad  infldelium  conversionem 
pergerent,  ut  apud  Baldricum  Noviom. 
lib.  2.  cap.  87.  in  Vita  S.  Ursmari  tom. 
1.  Histor.  Frane,  pag.  688.  apud  Baude- 
mundum  in  Vita  S.  Amandi  n.  9.  Pe- 
trum  Damian.  in  Vita  S.  Romualdl  n. 
62.  64.  VideMabillonium  in  Prsefat.  ad 
tom.  8.  ViUr.  SS.  Ord.  S.  Benedicti  n. 
87.  [et  tom.  4.  pag.  818.  in  ViU  S.  Vir- 
gili! Episc.  Saftzburg.  n.  14.]  Alias,  ut 
ait  Anselmus  Cantuar.  lib.  8.  Ep.l67.ad 
Mariardacbum  Regem  Hiberni»  :  Epis- 
cùpue  nisi  certam  parochiam  et  populum, 
cui  eupenntendat,  habeat,  constttui  se- 
cundum  Deum  non  poteet,  i^uia  nec  in 
emcularibue  nomen  vel  offictum  paetoris 
ì^abere  valet,  qui  gregem  quem  paecat, 
non  habet.  Vide  Choreniscopu», 

Episcopi  etiam  nuliis  perinde  paro- 
chiis  donati,  concedebantur  a  summls 
Pontificibus ,  exemptis  ab  ordinarli 
Jurisdictione  monasteriis ,  qui  in  iis 
munia  Episcopalia  exercerent,  ex  Mo- 
nacbis  ab  Abbate  electi,  et  in  Episcopos 
ab  earum  regionum  in  quibus  consis- 
tebant  Monasteria ,  Episcopis  conse- 
crati  :  cum  alias  liceret  ex  privilegio 
Monachis exemptis  indulto,  cu/uircum^tM 
ordiniè  grctdum  euecipere  ubicunque 
Abbati  piacerete  et  ad  Aobates  qui  conse- 
erandi  erant,  quemcunque  veltent  Spie- 
copum  advocare,  ut  est  in  Bullario  Clu- 
niacensi  pag.  9.  11.  12.  Exstat  hujusce 
moris  exemplum  in  Bulla  Stephani  II. 
PP.  prò  Monast.  S.  Dionysii  a  MabiI Io- 
nio edita,  ex  qua  bsec  excerpsimus  :  Noe 
etiam  idem  et  nabere  vobis  Episcopum  per 
sinqulare  privilegium  concedimus,  qut  de 
vobts  ab  Abbate,  vel  a  frcUrtbue,  in  Mo^ 
naeterio  veetro  electus  ,  et  a  fratribus 
noetrie  Epieeopie  de  illa  regione  coneO' 
eratus,  ula  veatra  Monasteria  a  vobis 
mdificata  provideri,  et  vice  nostri  nominis 
ubi  et  ubi  fuerint  reaat,  et  prsedicationi 
tam  in  ipso  vestro  MonasterCo,  quam  in 
sitn  subjacentibus  deserviat.  Adde  Sir- 
mondum  tom.  2.  Concil.  Gali,  prseterea 
librum  1.  Mirac.  S.  Dionysii  cap.  6.  et 
supra  laudatum  Mabillonium  in  eadem 
PraBfat.  n.  85.  86.  Idem  privilegium 
sancti  Martini  Turon.  Ecclesi»  fuisse 
flrmant  Urbani  II.  PP.  Ep.  11.  et  12. 
apud  Mosnerium  in  Defensione  Jurium 
iiccles.  S.  Martini  Turon.  cap.  2.  [Quod 
testantur  etiam  veteres  Annales  Mas- 
ciasenses  apud  Labbeum  tom.  2.  Bi- 
blioth.  nov.  ubi  legitur:  Anno  septin- 
gentesimo  nonaaesimti  Andegarius  Epis^ 
copus  Monasterti  S.  Martini  obiit.}  Neque 
id  exemplo  caret  ;  legimus  enim  apud 
Sozomenum  lib.  6.  pag.  84.  Barsen  et 
Eulogium  Monachos  Èdesenos  Episco- 
pos creatos,  non  alicujus  urbis,  sed 
nonoris  duntaxat  gratia,  tanquam  ad 
recompensada  ipsorum  praeclara  faci- 
nora,  tv  toIc  litote  uovaortiploic.  Quod  si  ita 
sese  res  habuit  (cum  non  desint  qui 
horum  Pontificiorum  dlplomatum  fldem 
convellere  annixi  sunt,   atque   in  iis 


Joannes  Launoius  in  Dissertat.  in  eam  i 
rem  edita,  et  Carolus  Cointius  in  Anna- 
lib.  Eccl.  Fr.  ann.  786.)  Episcopi  isti  in 
Monacborum  numero  ac  ornine  non 
censebantur  :  cum  Episcopis,  qui  abdi- 
cata dignitate  in  Monasteria  concede- 
bant,  ordines  Ecclesiasticos  Impertiri, 
vel  munia  Episcopalia  facere  non  lice- 
ret :  in  quam  rem  exstat  Epistola  Sil- 
vestri n.  PP.  in  laudato  Bullario  Clu- 
niacensi  pag.  11.  adeo  ut  Episcopos 
ejusmodi  exemptos  fuisse  ab  obedientia 
Abbatis  par  sit  credere.  Episcopos  porro 
qui  abdicata  dignitate  in  Monasteria 
secedebant,  Episcopi  nomen  retinuisse, 
contendit  Petrus  Francisc.  Chiffletius 
in  Animadversionib.  in  S.  Ferrandum 
redivivum  pag.  888. 

Episgopus  Abbas.  Vita  S.  Ursmari 
Abbatis  Lobiensis  :  Et  quia  locus  se  ohtu- 
Ut  reddendsB  dubitantibus  et  qumrentibus 
rationis,  cur  scilicet  (S.  Ursmarus)  dictus 
sit  Episcopus,  cum  Lobia  non  sit  sedes 
Episcopatis,  firo  tempore  esepediendu/m 
est  pauds.  Quia  enim,  ut  prmfatum  est, 
intentus  erat  semper  lucrandis  animabus, 
0^  quia  multi  batiaricss  qentisj  ut  supra- 
dicti  Flandrenses,  adkuc  detin^antur 
vanis  idololatries  superstitionibus,  prm- 
dicandi  tantum  qratta,  sieut  compet^at 
rudimentis  novètlm  fidei,  est  ordinatus 
Episcopus ,  quod  factum  quoque  de  S, 
Amando  legimus,  A  quo  etiam  locus  Lo^ 
biensis  tantam  dignttatem  est  adeptus, 
partim  ob  hoc,  partim  quia  ìocìis  regius 
regia  muniflcentia  est  constructus  ,  ut 
nulli  committeretur,  nisi  primum  ordi' 
natus  esset  Episcopus.  Qum  dignitas  per^ 
duravit  etiam  in  multos  suecessores,  qui 
leguntur  fuisse  Episcopi  et  Abbates  :  de 
qua  etiam  ctdhuc  tantum  superest  in  eo 
loco,  ut  Abbati  liceat  uti  sandaliis,  tunica 
Subdiaconalit  habere  potestatem  ligandi 
atque  solvendi,  et  ubique  utiannulo  aureo 
et  chirotecis.  In  Charta  Ludovici  Pii 
apud  Meu  rissi um  in  Episcopis  Meten- 
sib.  pag.  185  :  Magnulfus  Épiscopus  et 
Abbas  Monasterti  Gorziensis  dicitur  :  sed 
an  ex  Abbatibus  Monasteriorum ,  de 
quibus  efi[ìmus,  fuerit,  incertum.  Vide 
Abbas  Épiscopus, 

<»  Episcopi  Villani.  Vide  Chorepis- 
covus. 

^  Episgopus  Urbis,  suflraganeus  Ro- 
mani Pontiiicis ,  ex  Mabil.  in  Museo 
Ital.  pag.  147. 

«  Episgopus  ,  f.  Chorepiscopus ,  si 
mendum  non  est,  ut  monent  docti  Edl- 
tores  ad  Mirac.  S.  Hildeg.  tom.  5.  Sept. 
pag.  697.  col.  2  :  Daniel  sacerdos  juratus 
idSn  dicit.  Épiscopus  loci  ejusdem  juratus 
idem  dicit,  Haud  scio  an  non  intelligen- 
dus  sit  pastor,  custosovium  ;  quo  sensu 
accipienda  quoque  videturhssc  vox  in 
Actis  S.  Jeronis  tom.  8.  Aug.  pag.  477. 
col.  1  :  Sanctum  virum  sacerdotem  Dei 
Jeronem ,  juxta  Noortwych  populum 
regentem,  ac  in  fide  Christiana  Episcopos 
instruentem,  repererunt, 

Episgopare,  Episcopatum  habere,  vel 
gerere ,  Ugutioni.  Àrnulphus  Lexov. 
Episc.  pag.  42  :  Quod  adeo  verum  est,  ut 
defuncto  sasj)edicto  Episcopo,  eum  qui 
successit  Episcopari  Ecclesia  Romana 
nulla  ratione  permiserit.  S.  Bernardus 
Episc.  284  :  Non  poterai  Episcopari  turpis 
infamisque  persona.  [Et  in  Vita  S.  Ma- 
lachia Episc.  tom.  1.  col.  667.  edit.  ann. 
1690:  Quod  nullus  alius  videreturdianior 
qui  Episcoparetuv  in  prima  sede.  Cnron. 
MonasteriI  Novaliciens.  lib.  8.  cap.  14  : 
Erat  ibi  eo  tempore  S.  Theodorus  Épis- 
copus, qui  lune  ibi  Eviscopabat,]  Utuntur 
Gregorius  Turon.  libi  1.  de  Mirac.  cap. 
88.  Petrus  Damian.  lib.  1.  Epist.  10.  lib. 


8.  Ep.  5.  Joan.  Sarisberiensis  lib.  7. cap. 
18.  et  Epist.  284.  Justus  Abbas  in  Serm. 
ad  Cistercienses,  Fulbertus  Episc.  Car- 
net. Epist.  81.  Alexander  II.  PP.  Epist. 
18.  Eaamerus  lib.  de  S.  Anselmi  simili- 
tudinib.  cap.  28.  etc.  'EicKrxomtv,  apud 
Ignatium  in  Epist.  ad  Roman,  n.  9. 

1  Episcopare,  novum  Episcopatum 
creare.  Bartholomsi  Scribae  Annales 
Genuens.  lib.  6.  ad  ann.  1289.  apud 
Murat.  tom.  6.  col.  481:  Eodem  anno 
Dominus  Jaoob%AS  Prssnestinus  Cardinalis 
Apost.  Sedie  Legatus  venit  Januam,  et  de 
Janua  ivit  ad  partes  ultramontancu,  et 
sicut  a  Domino  Papa  habuerat  in  man- 
datis,  respectu  Communis  Januas,  et  ex 
summa  gratia,  Ecclesiam  Nauti  Episco' 
pavit,  et  eam  univit  Ecclesiss  BrtnieUi, 
esistente  Episcopo  Domino  Guilétmo  Ca- 
nonico Januo,  et  siede  Burgo  Nauti  fedi 
dvitatem. 

1  Episcopari,  Pro  Episcopo  se  gerere. 
Vita  sancti  Raynerii  tom.  8.  Junii  pa^. 
442  :  llle  tanquam  Episcoparetur,  omnt» 
bus  studiose  intenaens ,  ad  fenestram 
supra  viam  sese  iUis  Ohtendit,  Si  tamen 
Episcopari  hic  non  sit  accipiendum  in 
nativa  signiflcatione  verbi  2m<nioicetv, 
superi nspec tare,  superi n tendere . 

EPISCOPALE  RoMANORUM ,  Hlstoria 
Episcoporum  Romae  apud  Herkemper- 
tum  in  Hist.  Langobard.  pag.  20.  ause 
Liber  Episcopalis  dicitur  in  Coaice 
Tbuano  Damasi,  seu  Anastasii  Bibl.  de 
Vitis  PP.  Episcopalis  liber,  qui  Gesta 
Pontificum  Bomanorum  titulatur ,  in 
Concilio  apud  Tbeodonis  villam  ann. 
985. 

Episcopalia  ,  Episcopatus  insignia, 
annulus  et  baculus,  in  Historia  Trevi- 
rensi  pag.  281  :  Sed  quia  ab  homine 
excommunicato  et  laico  Episcopalia  susce- 
visti,  Episcopalia  inquam,  annulum  et 
baculum,  etc.  Ita  rursum  pag.  241.  Capi- 
tulare  Francoford.  ann.  794.  cap.  8  : 
Gaerbodus,  qui  se  Episcopum  esse  dxcébat, 
et  susB  ordincUionis  testes  non  habuit,  qui 
tamen  Episcopalia  a  Magnardo  Metropo' 
titano  Episcopo  consecutus  est,  eie. 

Episcopalia,  Prasstationes  qu»  Epis- 
copis fiunt,  Synodaticum.  Charta  Walter! 
Episcopi  Cestrensis  in  Monastico  An- 
gue, tom.  8.  pag.  61  :  Concedimus  etiam 
ut  prmdictus  Abbas  et  quisque  successonmi 
efus  sit  Decanus  de  omnibus  Ecclesiis  quss 
datss  sunt  Eeclesi»  suss  in  Derbysira,,., 
nec  quisquam  prsssumat  eum  fudicare, 
nisi  solus  Épiscopus;  Episcopalia  reddai 
vel  reddere  faciat  de  Ecclesiis  Decanatus 
sui,  etc. 

1.  Episgopium,  Episcopalis  dignitas, 
Episcopatus:  énKncoiciQ.  in  Canonib. 
Apostol.  can.  69.  Justiniano  in  Nov.  128. 
cap.  1*  Theophani ,  Gregorio  Presb.  in 
Vita  S.  Gregor.  Theol.  et  aliis.  Rathe- 
rlus  Veron.  Épiscopus  Epist.  1.  ad  Joan. 
PP.  :  Datum  Èpiscopium  est  meo  domino 
Hilduino,  iure  stipendiario.  Vita  sancti 
Wolbodonis  : 

Sedit  BpiMopfo  ter  deab  mnsibus  :  io  quo 
Fsbre  Uoatsitat  morltur. 

Utuntur  Stephanus  Episc.  Leod.  in 
Vita  S.  Lamberti  cap.  4.  Walafridus 
Strabo  de  Mirac.  S.  Galli  lib.  2.  cap.  16. 
18.  Notitia  Wambffi  Regis,  Monachus 
Sangall.  in  Carolo  M.  lib.  1.  cap.  3. 
Anastas.  de  Exilio  S.  Martini  PP.  Bal- 
dricus  Noviom.  lib.  1.  cap.  19.  80.  84. 
Domnizo  lib.  2.  cap.  18.  et  alii  passim, 
imprimis  Diurnua  Romanus  cap.  5. 
tit.  10. 

«>  Episcopia  ,  Eodem  sensu.  Vita 
Antiq.  S.  Galli  ap.  Pertz.  Script,  tom.  2. 
pag.  Il  :  Si  ergo  per  eum  Deusliberaverit 


280 


EPI 


EPI 


EPI 


filiammeam,  ditabo  eum  muneribus  et 
dabo  ei  urbis  Canaiantim  Episcopiatn, 

T  2.  Episgopium,  DioBcesls  iosa  Epis- 
copo subjecta.  Charta  ann.  1109.  abud 
Lobinell.  tom.  2.  Hist  BriUn.  col.  268  : 
Ip$é  quoque  Johannes  Ejnscojnis  concetsit 
nobU  et  quid^id  in  Episcopio  suo  habe* 
bamus  et  qutdquid  exinde  acquirere  vos" 
eemus.  Vetus  Èreviarium  ad  usum  Mo- 
nast.  S.  Germani  Auiissiod.  xiii.  sseculi, 
ad  diem  Novemb.  8:  Instituit  (Episco- 
pas)...  sublimiter  fieri  ab  omni  catu  hU" 
mano  ejusdem  Episcopii  festivum  diem 
omnium  Martyrum,  Confessorum  oc  Vir- 
ginum  qui  intra  confinia  hujus  tumulata 
eonsistunt.  Vita  S.  Severi  Episc.  AbrJnc. 
tom.  l.Febr.  col.  191  :  Etqtumiam  adhuc 
eo  tempore  in  Episcopio  plurimi  vanissi" 
mo  tenebantur  tdolorum  errore.  Vita  S. 
Guiiielmi  Abbat.  Divion.  tom.  1.  Jan. 
pag.  59  :  Sed  prasdictum  Monasterium  in 
Yereelleneis  urbis  Ejpiscopio  sUum^  atque 
ejusdem  Episcopi  dttioni  subjacdfat.  Rur- 
sam  occurrit  in  Additamentls  ad  Ghro- 
nic.  Gasaur.  apud  Murator.  tom.  2. 
part.  2.  col.  960.  et  in  Gapitulari  Metensi 
anni  767.  |  5.  P©  Adde  Chart.  ann.  990. 
ap.  Marin.  in  Pap.  Dipi,  paf .  255.1 

8.  Episcopium,  ipsa  Ecclesia  Gatbe- 
dralis.  Translatio  S.  Marci  Episc.  Ati- 
nensis  n.  7  :  Et  eadem  nocte  deputatis 
ClericiSf  in  hymnis  et  spiritualibus  canti" 
cis  tota  nocte  peruipiles  jussit  manere,  ut 
facto  mane,  aa  Ejnscopium  ejusdem  urbis 
cum  laude  et  gloria  deportaret.  Gccurrit 
rursum  infra.  Apud  Theopbanem  Gera- 
meiim,  bomilia  quarta  haoita  dicitur  ^v 
Tù  à|i6tt>vi  T7ic  éiKoxoTnjCi  id  estj  in  Am- 
bone Gathearalis  Ecclesise.  [^  Marius 
Mercator  pag.  171  :  Synodo  congregata 
in  Ephesiorum  metropoli  et  sedentibus  in 
Episcopio  rev,  et  rei.  episcopi  Memnonis 
eanctissimis  et  Beo  dilectissimis  Episcopis, 
etc,]  [Vide  'Emmeoiceiov  in  Glossario  me- 
dile Grsecitatis.] 

t  4.  Episgopium  ,  Domus  Episcopi. 
Gapitulare  2.  anni  802.  cap.  9:  De  adul- 
tenis  et  inliciiis  eausis  perpetratis  tam 
per  Episcopia  et  mon€Uteria  virorum  et 
puellarum  quamque  inter  seculares  ho- 
mines,  Additio  8.  ad  Gapitularia  cap.  79  : 
Sed  priusquam  ad  consecrationem  presby- 
tercUus  accedat,  maneat  in  Episcopio  dis- 
cendi gratta  offieium  suum,  tamdiu  donec 
possint  etmores  et  actus  ejus  animadvertù 
Synodus  Meld.  cap.  26  :  Suggerendum 
est..,  ut  Episcopium,  quod  Domus  Epis- 
copi appellatur,  etc.  vide  Appendicem 
ad  Formulas  Marculfl  cap.  8. 

^  5.  Episgopium,  Redi tus  Episcopatus. 
Gbarta  ann.  971,  apud  Lobinell.  tom.  2. 
Hist.  Britan.  col.  251  :  Huic  Manguene 
dedit  Gualterius  Episcopus  fraier  suus  S. 
Ciricum  de  Episcopio. 

<»  Episcopalis  Audientia.  Vide  Au- 
dientia  1.  et  Godio.  Tbeodos. 

\  EPISGTNIUM,  Supercilium,  ab  lizl  et 
oxi&viov,  Gilium,  summa  palpebra.  Ter- 
tuli,  de  Pallio  cap.  4  :  Censoriss  intentio- 
nis  Episcynio  disperso.  Vide  Turneb. 
Adversar.  lib.  7.  cap.  20.  et  Salmas.  de 
Pali.  pag.  842. 

EPISIHUS,  ex  Gr.  émoYjiioc.  Epistola 
Joannicii  Regis  Bulgar.  in  Gestis  Inno- 
cent.  III.  PP.  pag.  70  :  Misi  autem  ad 
prtssens  in  siano  parvss  recordationis 
eaximita  duo  Épisima  dupla,  unum  est 
rubeum,  aliud  est  album.  Perperam  edi- 
tum  est  eocamina  duo  Episima.  Ubi  excL" 
mita  Episima  seu  iitiorwia,  sunt  tesseris 
auro  textis  vel  purpureis  clamata.  Ita 
etc{ov]|ìc>v  é<rOT)Ta  apud  Laertium  in  Aris- 
totele interpretantur  viri  docti.  Vide 
Asemus. 

1   EPISTAGMA,  Sigli  lum,  ut  videtur, 


dictum,  ab  ciciffTaY(i6c,  Instillatio,  quod 
cera  instilletur  ad  sigillum  imprimen- 
dum  ;  nisi  forte  legendum  sit  Epistigma 
ab  eiH9T{Cetv,  Notis  compungere  ;  unde 
Sussannseus  in  Vocabular.  :  Epistigma, 
Sìdfscriptio.ChdLTia.  Rogerii  Sicili»  Regis 
ann.  1129.  apud  Murator.  tom.  6.  col. 
628  :  Nec  ad  regii  Epistagmatis  nec  exem- 
plorum  cogantur  solutionem.  Et  coi.  626. 
in  Gharta  Willelmi  Regis  Sicili»  ann. 
1160  :  Ad  hujus  autem  concessionis  et  mu- 
nificentiss  nostrss  memoriam  ac  perpetuo 
stabile  firmamentum  prassens  hoc  ^vilO" 
gium  nostrum  per  manus  Matthssi  nostri 
Notarti  scribi  jussimus,  nostroque  quo 
utimur  Epista^mate  roboratum, 

9|c  EPISTATÉS»  [Prseses,  prsepositus 
aìicui  rei  :  Cato  R.  R.  56.  Familise  ciba- 
ria qui  opus  facienti  per  hiemem  tritici 
modlos  quatuor,  per  sestatem  modios 
quatuor  semis  :  villico,  Yì\ìic9ò,EpistattB, 
opilioni  modios  tres.] 

EPISTILE,  prò  Epistola,  Fridegodus  in 
S.  Wilfrido  Episcopo  cap.  80  : 

Alfrido  Regi  diradi  EpbtQs  Peiri. 

EPISTOLJB,  GhartSB  et  tabule  veteres, 
diplomata,  cseteraque,  quibus  negotia 
gerebantur,  instrumenta,  quod  in  Epis- 
tolSB  modum  conciperentur,  atque  adeo 
illius  salutatione,  in  cujus  scribebantur 

gratiam ,  inscriberentur.  Hujusmodi 
pistolarum  formul»  exstant  apud  JG. 
non  pane»,  qu®  postmodum,  inclinato 
imperio,  crebriores  esse  coBperunt,  uti 
observare  est  praesertim  ex  Senatoris 
formulis  :  unde  quidam  existimarunt  a 
Gothis,  Longobardis,  Francis,  caeteris- 
que  Arctois  Gentibus  in  Italicas  Galli- 
casque  plagas  dimanasse.  Et  certe  apud 
nos  EpfstoTarum  invaluisse  usum  do- 
cent  plus  satis  Formulse  Marculfl  et 
aliorum,  et  infinita  propemodum  diplo- 
mata. En  aliquot  in  exemplum.  Testa- 
mentum  S.  Gffisarii  Arelat.  Episcop.  : 
Et  si  cui  aliquid  per  Epistolam,  aut  per 
pUaeium,  aut  verbo,  pietatis  intuitu  con" 
tuli,  valere  voto. Vetus  Gharta  sub  Ghlo- 
tario  Rege  apud  Doubletum  lib.  8.  cap. 
2.  Sed  quia  vottts  meus  fuerat,  ut  per  pa- 
ginam  testamenti  villas  ipscu  superius 
nominata^  basilicss  5.  Dtonysii  conce" 
disse,  seu  ut  mos  est  loci  illius,  habetur 

Set  Épistolas  delegasse,  etc.  Alia  Garoli 
[artelli,  apud  eumdem  cap.  4  :  Si  quis... 
centra  hanc  Epistolam  donationis  nostrss.,, 
venire  voluent.  Quffi  tamen  Gbarta  in 
formam  Epistole  non  concepta  est. 
Tabularium  Brivatense  eh.  296  :  Qttem 
per  Epistolam  cessionis  in  sua  elemosyna 
prò  suis  luminaribtAS  condonava.  Mitto 
reliqua. 

De  Epistolis  Ganonicis  et  aliis  agimus 
alibi  suis  locis  in  adjectis.  [De  Patenti- 
bus  et  Clausis  in  voce  Sigillum  secre" 
tumA 

^  EPISTOLA  Farcita,  Qusb  leguntur 
in  sacris  liturgiis,  nec  solis  Constant 
Scriptur»  verbis,  verum  plures  etiam 
conti nent  paraphrases  intermixtas,  qui- 
bus quodammodo  farciuntur ,  hincque 
dicuntur  farcitss.  Vide  in  Farsa  2. 

o  Epistola  Dominigaxes,  Sancto- 
RUM,  Quas  diebus  Dominicis  et  festivis 
Sanctorum  in  sacris  liturgiis  leguntur. 
Ghartul.  majus  S.  Vict.  Massil.  fol.  95. 
V*  :  Ipsa  semodiata  de  vinca  et  terra  no- 
minata donavit  prò  filio  suo  Aicardo  prò 
psalmis,  himnts,  canticis,  et  Épistolas  do- 
minicales  et  sanctorum. 

i  EPISTOLARE,  Vide  EpistolaHum. 

EPISTOLARIS,  Amanuensis,  Ab  EpistO" 
lis.  Secretar! US.  Saxo  Grammaticus  in 
Prsfat.  ad  Hist.  Danicam  :  Regius  Epis- 
tolaris    effectus,  'Eict<jToXcO; ,    in    veteri 


Inscriptione  apud  Mabillon.  tom.  4. 
Analector.  pag.  508.  Vide  leg.  7.  God.  de 
Palatin.  largit.  lib.  12.  tit.  28.  [«►  et 
Glossar,  med.  Grscit.  in  'EmoroXdipiot 
col.  428.  et  Append.  col.  78.1 

lEPISTOLAiaTER.  Vide  EpistolaHm, 

EPISTOLARIUM,  Liber  Epistolarum  S. 
Pauli  et  aliorum,  qui  legitur  in  sacris 
Liturgiis.  Leo  Ost.  lib.  8.  cap.  19.  (al. 
20.)  :  Librum  quoque  Epistolarum  ad 
Missam  describi  faaens.  Infra  :  Similiter 
fecit  et  de  Sacramentanis.,,  et  duobue 
nihilominue  Evangeliis  et  Epistolario 
uno.  Nam  usque  adiUud  tempus  in  Pie" 
nario  Missali  tam  Evangelia  quam  Epie- 
tolse  legebantur:  quod  quam  esset  fune 
inhonestum,  modo  satis  advertitur.  Adde 
cap.  ult.  ejusdem  libri,  et  lib.  4.  cap. 
90.  al.  92.  et  Vita  Abbat.  S.  Albani,  fnec- 
non  Bernardi  Monachi  Ordinem  Giù- 
niac.  part.  1.  cap.  14.] 

Epistolare,  Eadem  notione  in.  Usib. 
antiq.  Ord.  Gisterciensis  cap.  54.  [et  in 
Hist.  Mediani  Monasteri!  nag.  242.1 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cfod.  reg.  7684  : 
Epistolare,  EpistolaHum,  liber  epistola- 
rum  ,  Epistolier.  Inventar.  S.  capell» 
Paris.  :  un  Evangelier  et  un  Epistolier 
de  grane  volumes, 

£PISTOLARins,  Nuntius,  Epistolarum 
lator.  Salvianus  lib.  5.  de  Gubem.  Dei  : 
Veniunt  plerumque  notti  nuniii,  notd 
Epistolarii  a  summis  Sublimitatibus  miS" 
si,  qui  commendantur  lUustribus  patAcie 
ad  exitia  plurimorum. 

EPISTOLATIM,  per  Épistolas.  Alvarus 
in  Vita  S.  Eulo^i  n.  8  :  Non  odiose,  sed 
delectabiliter  EputolaHm  in  inifioem  egi- 
mus.  Epistolanter  eadem  notione  dlxit 
Scriptor  VitSB  S.  Gaugerici  Episc.  Game- 
rac.  lib.  1.  cap.  10. 

0  ePISTOLELLA,  diminut.  ab.  Epistola-, 
brevis  lectio,  quam  Capitulum  vocant, 
ex  Epistolis  S.  Pauli  aliisque  libris 
sacris  desumta,  qu»  ad  Horas  ecclesias- 
ticas  recitatur,  vulgo  CapittjUe,  Gonstit. 
Frane.  Pizzolpassi  archiep.  Medici,  ann. 
1440.  apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital. 
med.  ffivl  col.  988  :  Volentes  insuper  et 
mandantes,  quod  in  diebus,  quiotJU  de 
sancto  aliquo  divinum  c^braoitur  offi" 
cium,  Epistolellss  ad  Tertiam,  Sextam  et 
Nonam  spedales,  prout  inveniuniur  in 

officio  Ambrosiano    dieantur Certas 

Épistolellas,  ut  eorum  verbo  utamur,  quss 
in  TertOSf  Sextis  et  Nonis  ordinatss  sunt, 
bretìcs  quidem  valde  et  compendiosas  in 
Matutinis  dicunt,  loco  ipsarum  lectio- 
num.  Vide  Capitulum  8. 

3|c  EPISTOLKiUS.  [EpUtelare,  epistola- 
ris.  ut  Epistoiicss  qusestiones.  Geli.  14.  7. 
et  8.  ubi  citat  Varronis  librum  eo  titulo. 
Item7.  10.  ubi  eadem  inscriptione  li- 
brum Catonis  appellat.  Unde  apparet  ab 
illis  quoque  eam  vocem  fuisse  usurpa- 
tam.j 

EPISTOLinM,Litera  formata.  Synodica 
Goncilii  Sardicensis  in  Fragm  S.  Hiiaril 
pag.  17  :  Et  ne  ignorantes  eorum  acd" 
piant  literas  communicatorias,id  estEpis- 
tolia,  quos  justa  Sententia  degradavit. 
Infra  :  Omnes  fratres  et  Coepiscopos  noS" 
tros  tuis  admonere  digneris,  ne  Epistolia, 
id  est  literas  communicatorias  eorum 
accipiant.  Goncilium  Turonense  II.  cap. 
6  :  Ut  nìdlus  Clericorum  vel  Laicorum, 
prseter  Episcopos,  Epistolia  facere  prsssu- 
mat. 

1  EPISTOLOGRAPHUS,  Scriptor  Episto- 
larum. Utitur  Notkerus  Balbulus  lib.  de 
Interpreti  bus  Scriptur»  cap.  6. 

o  EPISTDLA,  prò  Epistola,  GharU, 
Diploma,  apud  Meichelbec.  tom.  l.Hist. 
Frising.  pag.  62  :  Acta  hssc  Epistula,  ac- 
cepit  eam  ipse    Timo  propnis  manibus 


EPI 


EPI 


EPI 


281 


coram  tesHbu8  seu  cmteris  adatantibus, 
atque  hme  eonèentientibus,  involuto  palleo 
ipaam  Epistulam  $uper  altare  positnL  tra- 
aidit  in  manibus,  etc.  Vide  Epistola, 

«  EPITA,  a  Gr.  JfiwiTa  ap.  Virgll. 
Grammat.  pag.  87.  et  88. 

1  EPITAPHISTA,  Scriptor  epitanhio- 
rum.  Sidonius  lib.  1.  Èpist.  9:  Merito 
enim  collata  veatris  mea  carmina  non 
Beroicorum  phaleria,  sed  EpUaphistarum 
ntBniia  comoarabuntur, 

1.  EPITAPHIUM,  prosepulcro.in  veteri 
Inscriptione  apud  Gruterum  669. 

2.  ^ITAPHIUM,  Quaavis  inscriptlo, 
apud  Sugerium  lib.  de  Reb.  in  Admi- 
mstr.  sua  gestis  cap.  28.  et  lib.  de  Gon- 
secrat.  Eccles.  S.  Dionys.  pag.  854.  Des- 
cripsit  eruditus  Mabillonius  In  Vita  S. 
Badbodi  Hexasticon,  boc  titulo  :  Rad- 
bodi  Epitaphium  de  viatico  Chriati.  [et 
allud  Galllcuin  Guillelmus  a  Vetuìis 
Fontanellensis  Monacbus  in  quodam 
Regesto  MS.  fol.  14.  quod  et  bic  exscri- 
bere  visum  est.  Sic  inscribltur  :  Epitafle 
à  mettre  sur  la  porte  de  Marcouseis, 

En  Tan  Mpt  cent  et  qnatre  qne  regnoit 
Hildebert  lioy  en  Royaome  de  France, 
Ei  qne  lon  peuple  en  ptix  entreteooit. 
Le  gonvernint  et  ganlaat  de  eoufllwice, 
Ti  conferà  de  la  Tolnnlé  france 
De  ìlarcoussis  la  noble  Mignenrie 
An  beo  Abbé  de  la  royalle  Abbie, 
Que  l'on  nommoit  pour  lort  la  Fontenelle, 
Est  fiat  bastir  une  Egliae  nouTelle, 
Aa  nom  de  IMeu  et  m  bon  laint  Vandrille, 
Leqoel  etioll  de  Royalle  famille, 
Avant  ce  don  qnatre  ans  Irepasaé  : 
Ce  noble  Roy  en  soli  recompensé.] 

1  8.  EPITAPHIUM.  Sermo  funebrls.  Sic 
suos  de  Vita  venerabilis  Wal»  Abb. 
Gorbeiensis  libros  inscripslt  Pascbasius 
Radbertus,  quos  statim  ab  ejus  morte 
orationls  lunebris  vice  aggressus  est  ; 
eum  ad  modum,  inquit  Mabillonius, 
quo  Ursus  S.  R.  E.  Subdiaconus,  eius 
temporls  auctor,  Basii ii  Magni  Epita- 
phium appellat  Orationem  funebrem, 
quam  de  eo  scripsit  Gregorius  Nazian. 
Locus  Iste  habetur  in  Ursi  prsefatione 
ad  Vitam  Basii  ii  Ampbilocbio  adscrip- 
tam,  bis  verbis  :  Sane  notandum  est, 
quia  cum  quidam  legunt  in  his  actibus, 
qum  S.  Amphilochiua  scripsit,  discrepasse 
autumant  ab  his  qua  5.  Gregorius  Na- 
zianzenus  in  Epitaphio  hujus  magni  viri 
commemorai. 

«  EPITATISTA,  Lo  scriptor  de  Epistole. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS. 

EPITEGTIGUM,  Epiteclicalis  terminus^ 
voces  Agrimensorum,  forte  ita  dìctus, 
inquit  Rigaltius,  quia  sit  eiciSeixTix6c,  et 
recturam  aliorum  terminorum  ostendat 
et  comraonstret.  Auctor  incertus  :  Lapi- 
dea nativos,  quod  est,  ex  solo  ipso,  Centu- 
riales  in  Epitecticum  adsignamus.  Item  : 
Terminus,  si  aliquid  fictum  hàbuerit  su- 
per se  aurum,J[{.  aereum)  aut  plumbum, 
aut  stannum  Epitecticum,  hoc  est  massa- 
tium  fabricatum  inter  censa  Centuria. 
Vitalis  et  Arcadius  :  Terminus  Epiticti- 
calie,  sive  in  finilione  agH,  sive  Prafec- 
tura^  extenditur  in  pedes  400.  et  pedes 
800.  in  quadriflnio  vero  si  pltu  quatuor 
lapidibus  fuerint  inventi ,  Epitecticales 
vocantur  :  nam  tet*minus  iste  vocatur 
maximus, 

EPITENDESION,  vox  male  confecta  ex 
Graec.  éit\  t&v  fiei^erecov  :  dignitas  in  Eccle- 
sia GP.  de  qua  Godinus,  et  ejus  Com- 
mentatores.  Epistola  Michaelis  Palaeo- 
logi  Imp.  ad  Joannem  XX.  PP.  apud 
Waddingum  ann.  1277.  iì,4:  Et  honora- 
bilissimo  Archidiacono  cateri  Imperialis 
cleri,  et  Epitendesion  ejusdem  sancta 
Constantinopolilana  Ecclesia  Georg  io 
Metochita,  etc, 

III 


0  EPITHANIA,  prò  Epiphania,  in  Gon- 
stit.  canon.  Gastell.  apud  GÌ.  V.  Ga- 
ramp.  in  Dissert.  6.  ad  Hist.  B.  Gbiarse 
pag.  207. 

^  EPITHEGA,  [Additlo,  adjectio.  Plaut. 
Trin.  4.  8.  18.  Nisi  etiam  laborem  ad 
damnum  apponam  Epithecam  insuper.l 

1  EPITHEHA,  èictOY][jLa,  quod  rei  alicui 
superimponitur.  Vita  S.  Guilielmi  Ere- 
mitse,  Febr.  tom.  2.  pag.  456  :  Infundens 
oleum  consolationis  cum  vino  mordaci 
Epithematis, 

^  Un  de  Epithemare,  Epilhema  admo- 
vere,  in  Velsch.  Syllog.  observat.  pag.  87. 

\  EPITHEMIUM,  prò  EpUimium.  ut 
inrra.  Paulus  Bernriedensis  in  Vita  S. 
Gregorii  VII.  Papse,  Mali  tom.  6.  pag. 
181  :  Mittentes  supplices  ad  apostolicam 
aedem  nuntioa,  Épithemium  posnitentia 
postulantes. 

•  EPITHETIGQS,  Vulgariter.  Mirac.  S. 
Bertini  tom. 2.  Sept.  pag.  599.  col.l  :  Plu- 
rimaque  prò  sui  numerositate  (veluti  Epi- 
thetictas  toquamur)  magnus  exercitus  ab 
omnibus  dtcebatur. 

^  EPITHTMIA.  inibMy.ia,  Desiderium. 
Vita  S.  Frederfci  Episc.  Julii  tom.  4. 
pag.  460:  At  cum  sanctioris  vita  Epithy- 
mia,  vigiliis  et  orationibus  jejuniisque 
jugibus,  prò  Christi  nomine  corpus  suum 
cospit  affligere^  etc. 

f  EPITHTM0M.  Vide  Epitumum. 

t  EPITIMIA.  i-Kxxiw,^,  Bona  existimatio. 
Modest.  leg.  21.  %  2.  de  Tut.  et  Gur.  (26, 
5.)  Manente  Epitimia,  Alii  exponunt  ut 
Epitimium. 

EPITIMIUM.  Gloss.  Gr.  Lat.  Iicit^uliov, 
PoBna,  muleta:  sed  proprie  poena  legi- 
bus  Ecclesiasticis  indicta  Glerìcis  delin- 
quentibus.  Anastasio  ad  VIII.  Synod. 
Epitimium»  est  increpatio,  vel  ^nduUa 
posna  prò  culpis.  Joannes  Diacon.  lib.  2. 
VitaB  S.  Gregor.  M.  cap.  45:  Tristatus 
est,  guia  antequam  exiret  de  hoc  vita,  non 
solvit  eum  ab  eaxommunicatUmia  Epiti- 
mio.  [Albertus  Abb.  Miciac.  Epist.  ad 
Johannem  XVII.  Papam,  apud  Mabil- 
lon.  tom.  8.  Analect.  pag.  440  :  Monaste- 
riia  novos  indiculorum  btblos  coì'roboretis, 
quibus  ipsa  Congregationes  ab  omni  stre- 
pitu  quiete  Beo  servire  possint,  maxime 
sub  Epitimio  excommunicationis,]  'EiciTt- 
(jLiov  ToO  6xxXY]fftaffTixoO  v6(A0Uy  apud  Palla- 
dium  in  Vita  Chrysostomi  pag.  21.  edi- 
tionis  p.  Emerici  Bigotii.^Vita  S.^Nili 
Junioris  pag.  47  :  "Opxot;  aùtòv  xa\  euiti- 
(jLcoi;  9ptx(o$e9TaT0tc  Òlvò  te  xr^z  àyloLz  rpta^oc 
xa\  Tfi)v  otYicov  ^  icaTépcov  0icé6aXe  toO  xaradé- 
^«(rOat  avTòv  aùtot?  noi{x£va,  etC.  Vide  S.  Ba- 
silium  et  Anonymum  qui  ei  subjungitur 
TOp\  éiriTijitcov,  Pachymerem  lib.  7.  cap. 
6. 22.  lib.  9.  cap.  24.  lib.  11.  cap.  6.  et  No- 
tas  ad  Ginnamum  pag.  458.  [Praeterea 
Morinum  lib.  1.  de  Pcenìt.  cap.  1.  n.  14. 
et  superius  Epitfiemium.l 

T  EPITIM0M,  Flos  thymi.  Vide  Epitu- 
mum, 

EPITOGIUM,  Britannico  ad  Juvenalis 
Sat.  6  :  Est  genus  veslis  quod  toga  supe- 
Hnduebatur.  Joan.  Sarisberiensis  lib.  8. 
Policrat.  cap.  11  :  Htc  cepa  tunicatior, 
densatus  peìlibus  et  Èpitogiis,  chlamydi 
penulam  superducit,  Occurrit  in  Notis 
Tvronis  pag.  157.  apud  Quintilianum 
lib.  1.  cap.  9.  Dicitur  etiam  vestis  supe- 
rior  Glerici  lititóytov,  in  Vita  S.  Joannis 
Theristffi  cap.  1.  Fin  Actls  MSS.  B.  Yvo- 
nis  non  semel.]  vide  in  vocibus  [Alna 
et]  Caphardum.  Goncilium  Londinense 
ann.  1B42.  cap.  2.  de  abusu  Glericorum 
in  vesti  bus  :  Èpitogiis  ac  clocis  uti  pa- 
tenC^vicfemutf.rStatutaEcclesiseGadurc. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  727  : 
Omnibus  (Glericis)  eliam  prohibemus,  ne 
Epitogium,  tabaraum^  seu  mantam  folla- 


tam  (folratam)  usque  ad  oram  curtam 
sic  deferant,  quod  vestis  inferior  notabi- 
liter  videaturTi  Vide  tom.  4.  Hist.  Aca- 
demi8B  Parisiens.  pag.  890.  [et  Lobinelli 
Glossarium  ad  calcem  Hist.  Britann. 
Epythogium  ifbdera{um,apudRob.  GouUt 
in  Gompendio  Jurium  Univers.  Paris, 
fol.  18.] 

o  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7eSi:  Epitogium,  housse.  Aliud  ex  God. 
7692  :  Èpytogium,  houce  vel  secot.  Leg. 
Sercot,  Memor.  D.  Gam.  Gomput.  Paris, 
ad  ann.  1288.  fol.  58.  v«  :  Injunctumfuit.,, 
omnibus  clericis  (can^erse)  quod  de  calerò 
hàbeant  et  defferant  Eptthogia  longa, 
honesta,  ipsaque  defferant  in  camera  et 
extra  per  villam  continue.  Coniugati  vero 
in  mantellis  forratis  penna  alba  vel  ni- 
gra,  et  capu^ia  forrata  similiter  vel  Epi- 
thogia  curia  saltem  ad  honorem  et  decen- 
tiam  camera  supradicta  incedant,veniant 
et  recedant.  Epitogium  anaptum,  inde- 
cens,  ut  videtur,  in  Inqulsit.  ann.  1217. 
apud  Spon.  tom.  2.  Hist.  Genev.  pag. 
4i9.  Fuit  quoque  mulierum  vestis,  ut 
coUigitur  ex  Testam.  Hug»  vidusB  ann. 
1347.  in  Gbartul.  Anton.  Massil.  fol.  220: 
Item  lego  Vivanda  Michaela  de  Massilia 
tunicam  et  Epitogium  meum  panni  coloris 
pebrati  prò  aiversis  servitiis  mihi  per  eam 
tmpensis. 

f  Eplitogium,  prò  Epitogium.  Statuta 
Gisterc.  ann.  1488.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  4.  col.  1585  :  Abbates  et  Monachi.... 
a  gestatione  camisiarum  linearum,  gipo- 
num,  tunicarum  nigrarum,  diploidorum, 
Eplitogiorum,  aut  aliorum  quorumcum- 
que  habituum  inordinatorum  prorsus  abs- 
tineant, 

0  EPIT06US,  ut  Epitogium.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120  : 
Epitogus  i.  Sourcot. 

EPITOUUM,  in  Notis  Tyronis  pag.  184. 
balneares  sBdes. 

EPITOMA.  Ermenricus  Monacbus  Au- 
giensis  de  Grammatica  :  Sed  et  hactenus 
rivo  jucundissimo  ac  in  omni  virtutum^ 
stemmate  praf algido  ex  primoribus  fon- 
tibus  totius  Europa  emananti  Cohares, 
Hludovico  scilicet  dilectissimo  Regi  nostro, 
qui  licet  augustiori  limite  terrarum,  vir- 
tute  tamen  vincit  Herculem  Centauros 
domitantem,  et  agililate  Ulissem.  Inter- 
roga Sclavos  in  gyro ,  et  non  miraris 
Epitoma  meum.  la  est  laudes  meas,[vel 
memoriam  i.  qusB  memoro  ;  Epitoma 
namque  apud  Papiam  significat  memo- 
riam a^ 

^  EPITOMARE,  Epitomen  facere,  non 
semel  apud  Scriptores  inferioris  sevi. 
Vide  Fabri  Thesaurum  et  Lexicon  Go- 
clenii. 

\  Epitoma  rius,  Abbreviator,  Papias. 

t  Epitomator,  Idem,  in  Tbesauro 
Fabri. 

EPITOMI0M,  prò  JETpttome.  apud  Orde- 
ricum  Vitalem  lib.  4.  pag.  587. 

:ìf  EPITOMO.  [In  epitomen  redigo.  Tre- 
bell.  Poli.  XXX.  Tyrann.  30.  de  Zenob. 
ad  fin.  HistoriaB  AlexandrinsB  ita  perita, 
ut  eam  Epitomasse  dicatur.l 

1  EPITRAGHELIUM,  èTcìTpa^ifiXtov,  Gol- 
lare.  Locum  vide  in  Enchirium. 

3^  EPITRAPEZIUS.  [Super  mensam. 
Hercules  Epitrapezius  inscribitur  5t{va6. 
lib.  4.  Slatti,  in  qua  describitur,  et  lau- 
datur  mensarium  vas,  quod  profecto, 
ut  Itali  dicunt,  ad  uso  di  dessert  inser- 
viebat,  opus  Lysippi  referens  Herculem 
dextra  poculum,  sinistra  clavam  tenen- 
tem,  suostrata  pelle  leonis.  Laudatur 
etiam  a  Martial.  9.  44.  unde  lux  magna 
Stati  ano  carmini  accedit.] 

<»  EPITRIMOS,  Hippodromus,  ut  post 
Maffeum  monent  docti  Editores  ad  Àcta 

36 


282 


EPO 


EPY 


EQU 


SS.  Firmi  et  Busi.  tom.  2.  Aug.  pa^. 
420.  col.  1  :  Sequenti  vero  die  prmcepit 
«idi  tribunal  in  Epitrimo  circi  f)rasparari, 
et  aanctoa  Dei  Fìrmum  ac  Ru8ticum  cone-' 
peetibus  suisprmseniari, 

0  EPITRITuS,  Gr.  éitixpiTo;,  Sesquiter- 
tius.  Dudo  apad  Duchesn.  Hist.  Norm. 
Script,  pag.  eS  : 

SMqniocUTa  tonuin  quoniam  proportio  claudll, 
Et  dktetMroo  pu  BpitriU  ligat. 

Vide  DiapoMn  et  Lex.  Martin. 

9|c  EPITROPHIUM.  [Domus  in  qua  al  un- 
tar pauperes  infantes.  Dief.] 

^  ÉPITROPUS,  iiiixpoicoz,  Curator,  cui 
rei  alicujus  cura  committitur.  Testam. 
Bernardi  Gomitis  Armaniaci  ann.  1802. 
tom.  1.  Ampliss.  CoUect.  col.  1409  : 
Conaiituimua  et  ordinamus  Epitropos  et 
fideicommissarios  ac  executoreB  et  ai9tri- 
oiUoreB  prwdicti  teatamenti  nostri  R.  P.  D. 
Amenevum  Archiep.  Auxitan,  Fecit  TeS" 
tator  ipse  suoe  ÈpUropos  et  testamenti 
executores  nos  prmscriptos,  apud  Ache- 
rium  Spicil.  tom.  9.  pag.  2S7. 

EPITuMUM ,  Epitimium.  Ordericus 
Vital.  lib.  7.  pag.  659  :  Dueatum  Nor- 
mannisB,  antequam  in  Epitutno  Senlac 
contra  Heraldum  certassem,  Roberto  Mio 
meo  citncessi,  eie.  Idem  lib.  10.  pag.  775  : 
Ultra  pontem  Enguenim  in  Epidimio 
spatiouo  tentoria  figi  pracepU.  Qui  bus 
locis  hn  voces  Campum  procul  dubio 
sonant,  sed  etymon  inquiro.  Apud  Isi- 
dorum  lib.  17.  Originum  pag.  9.  Epiti- 
mum,  seu  Epithymum,  est  flos  timi,  vel 
thymi. 

SPI  TU  TKIACON.  Anonymus  Barensis 
in  Ghron.  ann.  1082  :  Et  adduxit  Anato- 
lyki  Epi  tu  ykiaeon,  id  est,  vkX  tAv  olxeia- 
x&v.  Dignitas  in  Palatio  GP.  qui  Xo-jM- 
TQc  t£}v  otxciax£>v  dicitur  Pachymeri  lib.  1. 
cap.  18.  lib.  2.  cap.  21.  lib.  5.  cap.  18. 
in  Gloss.  Lat.  Gr.  vomesticus,  eat  oixcioc, 
oixeix6c.  Ex  quo  forte  hunc  magistra- 
tum  prsfuisse  Domesticis  Palatii  con- 
Jectarunt  viri  docti.  Sed  in  nostra  Gons- 
tantinopoli  Ghristiana,  eumdem  fuisse 
cum  eo,  quem  veteres  Comitem  rerum 
privatarum  vocabant,  pluribus  osten- 
dimus. 

EPIURUS,  Glavus  ligneus,  T^m»»?/ 
Iicloupoci  in  GÌ.  Gr.  Lat.  Occurrit  apud 
Palladium  lib.  11.  tit.  8.  et  S.  August. 
de  Givitat.  Dei  lib.  15.  cap.  27.  Vide 
Epiqri. 

«EPLEMA,  Lo  impiastro,  in  Glossar. 
Lat.  lUl.  MS. 

1  EPLITOGIUM.  Vide  in  Epitogium. 
EPLOCEUS.  Vetus  Interpres  Juvenalis 

Sat.  6.  y.  571  :  Membrana  Mathematico' 
rum,  ut  actus  diurnos,  qum  assidua  Iroc- 
tatione  colorem  suum  mutavit,  et  Eplocea 
facta  est,  colorem  fecit,  ut  succinum.  Leg. 
forte  Glaucea, 

1 EPOGQA,  Mensura  temporum  seu 
Terminus  flxusaquo  numerantur  anni; 
Epocha  Ghristianorum  est  Nativitas 
Gnristi  Domini,  ex  quo  Dionysius  co- 
gnomento  Exiguus  eam,  quffi  Diocle" 
tiana  dicebatur,  abrogavit.  Tot  fere 
fuerunt  Epochss,  quot  populi  :  sed  de 
iis  consuiendi  Gnronologist».  Vocis 
etymon  tnoxh,  Inhibitio,  retentio,  sic- 
que  dicitur,  quod  Epochis ,  tempora 
sistantur  et  terminantur.  Vide  ^ra  et 
Annue. 

1 EPOMIS,  l^(i>(itc,  Superh  umerale.  Vide 
locum  in  Circumpedes,  SussannsBus  in 
Vocabulario  :  Epomis  apud  Erasmum 
significai  capitium  magislerii,  notai  eliam 
cervicem. 

1  EPONDEHALE,  f.  prò  Expoeitionale. 
Vide  in  Spondalie. 

1  EPOPTà,  éit6irrti;,  Inspector,  inspec- 


8BJ 

J 


tator.  Utitur  Tertull.  initio  libri  contra 
Valentinianos,  ubi  totam  mysteriorum 
Atticorum  scenam  et  apparatum  expli- 
cans  ait  :  Diulius  initiant,  linguam  con- 
signant,  cum  Epoptas  ante  quinquennium 
instituuntj  tU  opinionem  suM)endio  cognp' 
lionis  fRdificent,  eie.  ubi  Époplm  ildem 
sunt  f]ui  iiysus  sacra  discentes  myste- 
riisque  majoribus  necdum  initiati  ;  aliis 
tamen  Scriptoribus  éicóircat  Juxta  vim 
vocis  Inspectores  erant  arcanorum  et 
ad  ipsa  sacra  interiora  majoraque  mys- 
teria  admittebantur.  Vide  Scaligerum 
ad  lib.  8.  Tibulli  et  lib.  5.  de  Emendat. 
temo,  et  Gasaubonum  ad  Athensum. 

lÒTOREDIGA.  Plinius  lib.  3.  cap.  17  : 
Oppidum  Eporedia.  Sibyllinis  libris  a 
populo  Romaìio  condì  cceptum.  Eporedicas 
Galli  bones  equorum  domitores  vocant, 
Merula  sic  dictos  putat,  quasi  Opperii- 
derSf  Belgice,  i.  prxmos  equestris  mtlitise, 
magielros  equilum,  vel  equisones  eximio- 
res.  Alii  alia  censent.  Id  constat  ejusdem 
orlginis  haberi  debere  nomen  appellati- 
vum  Gallici  Ducis ,  Eporedigis  dlcti 
GfiBsari  lib.  7. 

EPPENDIS.  Vide  Epidecen. 

EPROPINARE  GEREvisiABf,  Bibere 
vel  eam  singulatim  divendere.  Mirac. 
B.  Stanislai  Gan.  Regul.  Mail  tom.  1. 

gag.  782  :  Heduiginis  Rycliangyna  de 
asimiria  commisit  tempore  mstatis  cere- 
visiam  braxare,  et  cum  adhuc  esset  in 
braxatorio,  destructa  est  a  tempestate 
aeris  in  tantum,  quod  omnino  aWa  et 
fostida  effecta  est»  Cum  volum  fecit  ad 
sepulcrum  pii  P.  Stanislai,  et  statim 
meliorata  est,  in  tantum  quod  eam  totam 
Epropinaret. 

EPTATIGUS.  [Sej;)tem  priores  libri  ve- 
teris  Testamenti,  vulgo  Heptateuque. 
Legitur  in  Anecdotis  Martenianis  tom. 
5.  col.  107.1  Vide  Heptaticus. 

^  EPTEUS,  Septimanus,  ab  ima,  Sép- 
tem.  Vide  Typica  febris  in  Typus. 

1  EPUDORATUS,  Epudoris.  Sene  ver^ 
gogne,  neant  honteux,  GÌ.  Lat.  Gali. 
Sangerman.  Sine  pudore. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Epudoratus,  Epudorius,  sane  honte, 
afronlé.  Vide  Expudoratus. 

OEPULJB,  Gibaria.  Lit.  remiss.  ann. 
1859.  in  Reg.  90.  Ghartopb.  reg.  eh.  120  : 
Cum  didus  Stephanus  in  stallo...  existe' 
ret....  ad  vendendum  publice  cU>aria  et 
Epulas  cusatas  et  decoctas.  Idem  GuUleU 
mus  injurias  dicendo  tam  de  persona 
quam  de  Epulis,  etc. 

o  EPULARE,  prò  Epulari,  in  Vita  S. 
Maximi  tom.  1.  Jan.  pag.  92.  col.  1. 

EPULATITIUS,  Qui  epulis  dal  operam. 
Glossarium  Isidori. 

fEPULGARE.  [Excludere.  Dief.] 
EPnUGENIUH,   Vas  in  quo  epulm  ad 
coenam  feruntur,  Ugutioni. 

1 EPULONIUS,  Epulis  deditus.  Scriban. 
de  Passione  Gbristi  cap.  18  :  Magie  dili- 
gere breves  Epulonios  dies,  quam  breves 
jejunos  Lazart, 

\  EPULUM.  Ghartular.  Vindocin.  Gh. 
874.  ann.  1079  :  Venditoribus  inter  cen- 
sum  et  sum  consuetudinis  Epulum  xviii. 
den.  reddendi  sunt  omni  anno  ad  diem 
festum  Palmarum. 

\  EPTBATA.  Vide  Epibata. 

à  EPTGEPHIUM,  Gapitis  tegmen.  Glos- 
sar. Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692  :  Epyce- 
phium,  couverture  de  chief, 

o  EPIFORA.  Vide  supra  Epifora. 

o  EPTLEUTIGUS,  Epflepticus.  Lit.  re- 
miss, ann.  1376.  in  Reg.  100.  Ghartopb. 
reg.  eh.  800  :  Qui  ex  tnorbo  caduco  seu 
Epyleutica  passione  frequenter  affli- 
gttur. 

lEPTHEMIA,  Xenia  qua  dantur  per 


singulos  menses.  Glossar.  Sangerman. 
num.  501.  Lege  EpUnenia,  et  vide  Epi" 
menium, 

<[  EPTPHJEA,  Lippitudo  oculorum.  Idem 
Gloss.  Legendum  Epiphea  ab  ini  et  9aoc 
vel  o&z,  Oculus. 

«  EPTPHIUM,  prò  Ephippium.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex  God.  reg.  4120  : 
Epyphia  dicuntur  ab  epi,  quod  est  supra; 
et  phanos,  quod  est  apparere,  scilicet  tllud 
quod  cyaparet  in  loco  equi.  Gallico  Paroue. 
Vide  Èpiphia. 

1  EPtrPIA,  Maccor  eguorum.  Idem 
Glossar.  Leg.  Ephippia,  Macor,  ab  Ì'kì  et 
(1C1C0C,  £Ic|uus. 

o  EPTROGUS,  Fumiere,  in  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692. 

o  EPTSIUM,  Colier,  in  eod.  Glossar. 

0  EPTTHALAMUM,  Garderobe,  vel  bai, 
que  Ven  chante  à  coucher  la  bru,  ibidem. 

1  EPrrHOGIUM.  Vide  Epitogium. 

^  EQUALIA,  Eaua,  Gali.  CavaUe,  alias 
Eque.  Inquisì t.  MS.  ann.  1448  :  Per  eum 
calcavit  xpse  loquens  in  ipso  castro  {de 
Grauleriis)  biada  cum  suie  Equaliis,  et 
audivit  fieri  prtsconisationes  ipstus  nobUie 
Franctsci  de  non  calcando  in  eodem  cas' 
tro  suo  seu  ejus  territorio,  nisi  cum  Equa- 
liis  per  eundem  nobilem  Franciscum 
ordinatas  seu  ordinandas.  Lit.  remiss, 
ann.  1408.  in  Reg.  168.  Ghartopb.  reg. 
eh.  189  :  Le  suppXiant  habitant  de  Tarbe 
en  Digorre  loua  tee  jumens  ou  Eques  de 
Raymond  de  Fort  de  Eeam  pour  piquer 
ou  batre  son  mil  ou  blé  ;  leequéUes  ii4-> 
mens  ou  Eques,  etc,  Pluries  ibi.  Vide 
supra  Equa. 

^  EQUAUS,  Chorue  vel  chaurus,  X(*»p6c. 

almas.  ad  Plin.  pag.  1258.  1260.  ex  Gas- 


tigat.  ad  utrumque  Glossar. 

^  EQUANTIA,  JSquatio.  Terrear.  Bel- 

lijoc.  :  Debita  Equantia  prius  inter 

conjUentes facta,  etc.    Vide   supra 

Egalare. 

RQUARE.  Vetus  Scholiastes  Juvenalis 
Sat.  2.  V.  144  :  Gracchi  filius  habitu  gla- 
diatorie plerumque  ad  infamiam  Equa^ 
bat,  retiarius  enim  fuit,  f.  prò  Equa 
vehebatur,  vel  leg.  Equitabat. 

0  EQUARIA,  Equorum  grex.  Gali. 
Haras.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God. 
reg.  7657  :  Equaria,  Prov,  armentum 
equorum  et  aliorum  jumentorum.  Polia, 
idem.  Gharta  prò  monast.  de  Fontan. 
in  Reg.  106.  Ghartopb.  reg.  eh.  871  :  Si 
conslitueret  in  eodem  silva  vaccarias,  aut 
Equarias,  vel  porcarias^  seu  caprareas, 
sive  ovilia,  dederunt  simtliter  omnes  deci- 
mas  fcetuum  et  aliorum  reddituum.  Vide 
Equaritia, 

EQUARITIA,  Equorum  grex,  Equaria 
Varroni  lib.  2.  de  Re  rust.  Equile,  Equi- 
tium,  Tacito,  et  aliis.  Joannes  de  Janna  : 
Equaritia,  est  artnentum  equorum,  vel 
vcu:carum,  Perperam  ibi  Equiritia.  Des- 
criptio  Monasterii  S.  Galli  apud  Gani- 
sium  tom.  5.  Antiq.  lect.  pag.  781  : 
Domus  Equaritiss  : 

Hle  fcBias  tenrabis  aquat,  iMeroiqae  eaballot. 

GsBsarius  Heisterbach.  lib.  7.  cap.  89  : 
Venientibus  eie  in  quemdam  saltum,  pò- 
ledrus  Equaritiam,  id  est,  gregem  equa» 
rum  de  lùnge  papere  conspextt,  Lib.  11. 
cap.  17  :  naòAat  Conventus  dextrarium 
pMcherrimum,  quem  Equaritiss  sum  prop- 
ter  festum  nobilem  deptUaverat.  [^  Tra- 
dit.  Sangall.  ann.  849.  in  Neugart.  God. 
Dlplom.  Alem.  num.  824  :  Dimidietatem 
Equaritiss  mese  et  totam  vaccaritiam 
meam.  Adde  chart.  Henric.  I.  Imperat. 
ann.  929.  ap.  Erath.  God.  Diplom.  Qued- 
linb.  n.  6.  pag.  6.] 

EQUARIuS.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  *Iicico9op- 
66;,  Equariue^  Equipastor.  Jo.  de  Janna: 


EQU 


EQU 


EQU 


283 


EqtMriuSf  custos  equorum.  Ita  in  Gloss. 
Lat.  Gali. 

^  £t  equarum  custos.  Inquisit.  ann. 
1268.  ex  schedis  Pr.  de  Mazaì4gue$  :  Et 

Suod  Equarii  et  ìMusquerii  Areldtia  custo- 
iebant  equ<u  et  vaceaa.  Vide  supra 
Eguezeriua. 

^  EQUASTRUM.  FVas  vini.  Dief.] 

^  EQuATISSA,  La  (emina  a  cavallo. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS.  Vide  supra 
EqucUia, 

1.  EQUES,  Equus»  aut  equa.  Gesta 
Regum  Francor.  cap.  24  :  Asceneisque 
Equilibua  abaeesait.  Èckeardus  Junior, 
de  Oasibus  S.  Galli  cap.  1  :  Stematur 
utique,  ait,  ambulatrixmea..,  aeeendena- 

que  Equitem  illam  velociegimam circa 

Nonam  aderat  Cosnobio.  Gap.  10  :  Equite 
asceneo  S.  Gallum  noctu  invadens  ctaus- 
trum  dandestinus  introiit,  Àdde  Vitam 
S.  Aicadri  Abbat.  Gemetic.  cap.  11. 
Vitam  S.  Hunegundis  Virg.  cap.  18. 
Gbronicon  Fredegarii  cap.  W).  r<»  Wal- 
tbarium  vers.  216.  602.  1227.  1448.1  etc. 
Ita  Equitem  usurparunt  Gellius,  Mar- 
celi us,  Macrobius,  Servius,  etc. 

«  2.  EQUES,  Titulus  honorarius  militi 
inferior,  ut  observat  Murator.  ex  vett. 
Inscript.  tom.  16.  Script.  Ital.  col.  214. 
Inscript.  ann.  1284  :  Dominus  Remundus 
de  AnnUnildit  Equee  Romanua  et  Senen- 
aium  poteataa  fectt  fieri  hoc  opua,  etc.  Alia 
ann.  1800  : 

Ursni  qui  légitor,  de  Floris  campo  vocalot, 
Maltbai  flllut  Bqoilii  do  fonte  renatot. 

Rursum  alia  ann.  1894  :  Johannea  Acu" 
tua  Equea  Britannicua,  dux  mtatia  ausa 
cautianimua  et  rei  milUaria  peritiaaimua 
habitué  eat,  Gonsule  ibi  Murator.  et 
Dissert.  6.  P.  Honor.  de  S.  Maria  pag. 
106.  et  107. 

1  Equites  Christi  ,  Monachi  Chris- 
tian» militin  peculiariter  addicti.  Gran- 
damoldis  Matrona  sic  alioquitur  viatores 
in  suo  Epitaphio,  tom.  4.  Annal.  Bened. 
pag.  552  : 

QDlnqae  mlM  nati  fuerant,  Bqdtet  duo  Ghriftl, 
Ordine  disamili  trae  Bquites  alil. 

Equites  >  ita  dicti  nescio  qui  viri 
obnoxia  conditionis.  in  Gharta  Philippi 
I.  Regls  Fr.  ann.  1050.  prò  Ecclesia  S. 
Audoeni  Rotomag.  tom.  18.  Spicil. 
Acher.  pag.  287  :  Et  beneflcium   totum 

Suod  Guealinua  Clericua  tenet  a  aupra- 
icto  Roberto  de  BamavUla,  et  40.  acraa 
de  terra,  et  2.  ruaticoa,  et  dedmam  de 
equabua  auia,  et  duoa  Equitea.  acilicet 
Chscelinum  et  Oabertum,  etc.  Vide  CO' 
ballaria^  [«>  et  Guerard.  in  Prolegom. 
ad  Chartul.  S.  Petri  Carnotens.  ]  25. 
Adelungio  iidem  videntur,  qui  in  Saxo- 
nia  Pferdner,  Pferdebauern  dicuntur, 
Rustici  equis  instructi.] 

^  Eques,  prò  Viro  obnoxia  conditio- 
nis, in  Cbarta  ann.  circ.  1082.  inter 
Instr.  tom.  11.  Gali.  Christ.  col.  78  : 
Ego  Bemardua  filiua  Oapaci  trado  cosno- 
bio  beati  Stephani....  prata  quaa  habeo  ad 
Balpalmaa  et  unum  Equitem  cum  terra 
aua,  qui  eadem  pretta  cuatodit.  Vide  in 
Equea  1. 

^  8.  EQUES,  Moneta  species>  eadem 
qua  Scutum  appellabatur.  Gomput.  MS. 
labr.  S.  Pet.  Insul.  ann.  1460:  Dom. 
Guillelmo  Morel  prò  acriptura  trium  codi- 
cum  de  officio  dedicatùmiaj  prò  quolibet 
codice  unum  Equitem,  (Tunc  temporia 
Veacu  valoit  49.  aolz,) 

^  4.  EQUES,  Urceus  aquarius.  Gali. 
Aiguiere  vel  Èguiere  ;  forte  etiam  quod 
equitis  formam  referret,  sic  dictus.  Tes- 
tam.  Brunon.  archiep.  Colon,  ann.  circ. 
965.  in  Suppl.  ad  Miraum  pag.  295.  col. 


1  :  Cuppam  auream,  ai€fillum,,..  Equitem 
argenteum  a  Magunticmo  archiepiacopo 
datum.,..  trado, 

^  5.  EQUES,  indeclin.  usurpatur  in 
Lit.  Joan.  reg.  Frane,  tom.  8.  Ordinat. 
pag.  77.  ann.  1856  :  Barragium  poaaint  a 
tranaeuntibua  per  locum  praedictum  exi' 
gere  et  levare^  videlicet  a  quolibet  Equea 
tranaeuntium  per  locum  eumdem  unum 
denarium  Turon.  Gomput.  ann.  1899. 
inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
154.  col.  1  :  De  exitia  diveraimode  Equea 
per  dominoa  conaulea,  etc. 

3«e  EQUESTANGIA.  [Equa  ligatio.  Dief.] 

EQUESTER,  Papia  dicitur  ille  qui  cer- 
taminibua  ■  mediua  intervenit,  per  quem 
utraque  para  rectam  fidem  aectatur,  et 
tunc  videtur  dici  ab  mquua.  Sequester. 
Gì.  MS.  Ecclesia  Parisiensis  :  Equea  et 
Equeater  unum  eat,  Aliud  porro  sonat 
apud  GuiUelmum  Bibliot.in  Adriano  II. 
PP.  pag.  222  :  Cum  die  quadam  a...  PP, 
Sergu)  conauetudincUiter  denariia  40.  per- 
ceptia  domua  auaaportaa  revertena  ingredt 
vellet,  ac  praa  muttitudine  peregrinorum, 
quaa  ibi  fiducialiter  more  aolito,  velut  ad 
horreum  commune  confluxerat,  omnino 
nequiret  :  miaericordia  motua,  Equeatri 
auo  retulit,  nil  aine  tantia  frairibua  in 
tantillia  denariia  a^i  eaae  commune.  In- 
fra :  In  qua  redundatione  cum  miraretur 
Equeater  non  aolum  defeciaae  denarioa, 
etc,  An  Equiatratorf  Ita  videtur  innuere 
Petrus  de  Alectis  Episcopus  Senogal- 
liensis  in  Itiner.  Gregoni  XI.  PP.  : 
Equeatrea,  aeu  habenarum  Praeaulia  di- 
reciorea.  erant  manipulia  induti  panno 
aimilì.  [Vide  Equinua.] 

1 EQUEVALEN TER ,  Gali.  EquiwHam- 
ment.  Pari  seu  tanto  valore.  Legitur  in 
Instrumento  ann.  1271.  e  Chartulario 
Fiscamnensi. 

EQUIALE,  Equile.  Glossar.  Saxoni- 
cum  iElfrici  :  Equiale ,  hors-ern,  i. 
equorum  locus  :  sic  paulo  ante  BouialCy 
prò  Bovile. 

EQUIGINIUM,  Officina  ubi  equi  ferran- 
tur.  Wichbild  Magdeburgense  art.  125  : 
Nullua  faber  cotiatruere  poteat  in  platea 
angarium^  aeu  Equicinium^  hoc  eat  offici- 
nam  ubi  equi  aufferrantur^,,.,  ame  Hmum 
conaenau. 

I  EQUIGIUM  ,  (rvvdcicta ,  àyiXY]  iicicuv , 
Grex  equorum,  Supplem.  Antiquari!. 
Vide  Equitium. 

^  EQUIES,  e^68tov,  Exitua.  Supplem. 
idem.  [<>  Adde  ex  Gastìgat.  in  utrumque 
Glossar.  MSS.  Exequiea.  f.  Exequisa.} 

EQUIFER,  Equiferus,  in  Glossario 
Lat.  Gali.  Mauchevalt  id  est,  malus 
equus  :  tmco;  àyptoc.  Aristoteli.  Gloss. 
Saxon.  iEIfrici  :  Equifer,  vildecynnes 
hors,  i.  indomitus  equus.  Glossarium 
MS.  Ecclesia  Parisiensis ,  de  Equis  : 
Sunt  autem  hi  de  agreati  ordine  ortif 
quoa  E  qui  f eroe  dicimua.  Equi  feri,  apud 
Gapitolinum  in  Gordianis,  et  in  Gor- 
diano III.  Agreatia  caballua,  in  Epist.  1. 
Gregorii  III.  PP.  ad  Bonifacium  Mo- 
guntin.  Equua  ailvaticua,  in  Epist.  18. 
Zacbaria  PP.  ad  eumdem  Bonifacium. 
Vide  Notas  nostras  ad  libr.  2.  Gin- 
nami. 

EQUILIBRATOR  I^Reois,  Idem,  ut  vide- 
tur, qui  alias  Magtater  Regia^  hodie  Gou- 
verneur  du  Roi,]  Vide  .^quUibrator. 

EQUILOGUS,  seu  ìEquilogus  ,  Par. 
Simeon  Dunelmensis  de  Gestis  An^l. 
ann.  S82  :  Elfred  Rex  Saxonum  audacia- 
aimua,  Ducum  navali  praelio  auffultua^ 
contra  paganicaa  navea  in  mari  congrea- 
aua  eat.  Ex  quibua  ipae  Equilocua  duaa 
potenti  virtute  navea  exuperavit,  occiaia 
omnibua  qui  in  eia  erant. 


TEQUIMULGA,  Qui  mulget  equas^apud 
Sidonium  lib.  4.  Epist.  1. 

lEQUINOGEPHALUS,  Vox  ibrida,  ab 
Equo  et  xit^aX-fi,  Caput.  Gervas.  Tilber. 
de  Otiis  Imp.  cap.  78  :  Equinocejìhali 
jubaa  equorum  habentea ,  validiaaimi 
immenaia  dentibua,  ftammam  apirantea^ 
etc. 

^  EQUINUM,  Equestris  palastra.  Eque- 
stre curriculum.  Electio  Potestatis  Hor- 
ta  ann.  1859.  apud  III.'  Fontaninum  ad 
calcem  Antiq.  ejusdem  urbis  pag.  417  : 
Et  tenetur  die  lunaa  ante  carniaprivium 
ponere  in  Equinum  dictm  civitattay  veluti 
conauetum  eat,  unum  anulum  de  argento, 
valoria  medii  floreni,  ad  quod  currere 
poaaint  civea  Ortani. 

^  EQUINUS,  Imctxbc  oévOpomoc,  Equeater, 
Equea^  in  Supplem.  Antiquaria 

^  EQDIRIA,  Curaua  equi,  Prov.  Cora. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Òod.  reg.  7657, 
Vide  infra  EquiLitio  8. 

j  EQUIRITIA.  Vide  Equantia. 

1.  EQUISTATIUM ,  Stabulum  ubi  equi 
atant,  Johannes  de  Janna. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  : 
Equiatatium,  eatable  à  chevaux. 

^  2.  EQUISTATIUM,  Officina,  ubi  equi 
ferrantur.  Lit.  remiss.  ann.  1868.  in 
Reg.  99.  Chartoph.  reg.  eh.  519  :  Qui 
mareacallua  dictum  equum  poauit  in 
EquiatatiOf  Gallice  travail,  et  ipaum, 
prout  aibi  viaum  fuit,  ex  pedibua  ibidem 
alligavit. 

^  EQUISTRAGIUM.  Eatable  à  chevaulx, 
in  Glossis  Lat.  Gali.  Sangerman.  MSS. 

EQUISTRATOR,  qui  nude  Strator  ca- 
teris  Scriptoribus,  nostris  Eacuier,  ava- 
6oXeOc,  de  quo  Manilius  lib.  5. 

Aut  ooerabit  equos  armis.  aat  doeet  in  arma. 

i.  herum  armatum  in  equum  imponet, 
uti  vult  Scaliger.  Auctor  Vita  S.  Cy- 
priani  :  Venerunt  ad  eum  Principea  duo, 
unua  Strator  officii  Galerii  Mcunmi  Pro" 
conaulia,  qui  Aapaaio  aucceaaerat,  et  aliua 
Equiatrator  a  cuatodiia  ejuadem  officii, 
etc, 

0  EQUITÀ,  Equitis  ordo,  dignitas. 
Charta  Alph.  reg.  Castel,  tom.  6.  Jul. 
Act.  SS.  pag.  56.  col.  2  :  Quiaquta  ex  illia 
(Mozarablbus)  Equitam  voluerit  in  qui- 
huadam  temporibua,  eguitet,  et  intret  in 
marea  militum.  Ubi  Équitare  est  inter 
Equites  seu  milites  adscribi.  Vide  infra 
Equitatura  4. 

1  EQUITANTIA,  ut  Equitatura,  Brevis 
Hist.  Cartusiensis.  apud  Marten.  tom. 
6.  Ampliss.  Collect.  col.  155  :  Eo  tempore 
magia  paupertatia  et  humilitatia  ardore 
auccenaua  dictua  Epiacopua,  voluit  Equi' 
tantiaa  auaa  vendere  omnea,  et  dtviao 
pauperibua  prelio  propriia  pedibua  in 
praedicatìone  diacurrere. 

1  ÉQUITARE  Super  Bestias.  Vide 
Diana. 

o  ÉQUITARE  Bannitos  ,  Perquirere, 
provinciam  percurrendo.utrum  bannum 
suum  servent.  ChartaPhil.  Comlt.  Fland. 

grò  llbert.  franci  et  Castel.  Brug.  ex 
am.  Gomput.  Insul.  :  Caatellanua  Equi-' 
tabit  bannitoa,  ai  vacaverit,  ain  autem 
officialea  comitia  et  caatellani  Equitabunt, 
et  hoc  aemel  in  anno,  et  ai  acabinia  viaum 
eat,  bia  ;  et  ai  adhuc  opua  eat,  ter.  Ubi' 
cumque  inceperint,  totum  perequitabunt  ; 
niai  ainuam  j;f.  soniam)  aut  pras  comite 
aut  praa  aagritudine  monatraverint.,..  Fi- 
nita omni  equitalione  aua,  comes  habere 
poterit  veritatem  auam.  Vide  alia  notione 
supra  in  Equità. 

i,  EQUITATIO,  [Exercitus  vel  necessi- 
tas  eundi  in  exercitum.]  Vide  Hoatia, 
po  et  chart.  ann.  1225.  in  Albanua,  mox 
Equitatura  2.  et  Equitatua  1.] 


284 


EQU 


EQU 


EQU 


3)c  [Gal lice  Droit  de  Chevauckée  :  «  Gpis- 
copum  Parisiensem...  ab  omni  exercitu 
et  EquitaHone  absolvimus  penitus  et 
quitamus.  (Cart.  N.  D.  Paria.  I.  59,  an. 

1200.)»] 

1 2.  EQUITATIO,  Idem  quod  mox  Equi- 
tatura,  Jura  Pontis  Àvenion.  inter  Acta 
SS.  Aprii,  tom.  2.  pag.  261  :  Ut  de  singu- 
lis  Equitationibus  ii.  denarios,  de  anno  i. 
denarium...  habeant, 

^  d.  EQUITATIO,  Equorum  cursus.  Or- 
dinat.  ann.  1296.  in  Reg.  Olim  parlam. 
Paris.  :  Item  quod  durante  guerra  regis 
tomeamenta,  jostse  vel  Equitationes  non 
fianl. 

^  EQ0ITATOR,  Cui  cura  est  equorum. 
Litterse  Johannis  Frane.  Regis  ann. 
1360.  apud  D.  Secousse  tom.  8.  Ordinai. 
Reg.  pag.  479  :  Concedimus  eisdem  (/u* 
dteis)  quod  nulli  magiatrorum  hoapiciorum 
noatrorutn,  EquitatoreSf  captoree,  forrerii, 
aut  aia  officiari  nostri,  etc, 

^  Nostris  olim  Chevauéheur^  officium 
in  stabulo  regio.  Lit.  remlss.  ann.  1360. 
in  Reg.  89.  Chartoph.  reg.  eh.  678  :  Ad 
requestam  Girardi  de  bongo  campo  Equi- 
tatorU  nostH  ad  Avinionem  litteras  lune 
ex  parte  nostra  deferentis,  etc.  Vide  su- 
pra  Caballerius  in  Caballus. 

1.  EQOITATURA,  Equus  seu  animai 
quo  quis  vebitur;  vulgo  Chevauchure, 
monture,  Pandulfus  in  Vita  Gelasii  PP.: 
Abbaa  Chiniacenaie  adveniens,..,  30.  ei 
Equitaturas  pratparavit.  Dynamius  Pa- 
tricius  in  Vita  È.  Marii  Abbatis  Boda- 
nensis  cap.  2  :  In  urbe  Lugdunenai  vice 
alia  8ua$  EquitcUurcu  recuperami.  Ghro- 
nicon  Reicherspergense  pag.  275  :  Exer-^ 
citue  et  Equitaturm  noatr»  ad  nimiam 
erant  devolutm  inediam.  Et  pag.  282: 
Castrametati  sunt  juxta  quamdam  ma' 
gnam  aquam,  ubi  Équitatur»  nostra  bene 

?ìramine  refect»  fuerunt.  Petrus  Abae- 
ardus  in  Ilist.  de  Galamit.  suis  cap.  15  : 
Die  quadam  de  nostra  lapsum  Equità- 
tura,  manus  Domini  vehementer  colltsit. 
Adde  S.  Bernardum  de  Vita  et  morib. 
Relig.  cap.  7.  initio,  et  Epist.276.  Lucam 
Tudens.  sera  1109.  Concil.  Parisiense 
ann.  1212.  part.  8.  can.  12.  Guigonem  in 
Vita  S.  Hugonis  Episcopi  Gratianopoli- 
tani  n.  12.  eumdem  in  Statuì.  Ordin. 
Gartusiensis  cap.  19.  Rodericum  Tolel. 
lib.  8.  de  Reb.  Hisp.  cap.  13.  Hugonem 
Monacbum  Epist.  ad  Pentium  Abbai. 
Gluniac.  Petrum  Vener.  in  Statutis  Or- 
di  nis  Gluniac.  cap.  40.  Jean.  Sarisber. 
Epist.  182.  285.  S»6.  Goffridum  Vindoc. 
lib.  3.  Epist.  16.  Constitut.  Sicul.  lib.  8. 
tit.  38. 1  4.  Innoc.  III.  PP.  lib.  1.  Epist. 
14.  lib.  15.  Epist.  4.  Gesta  ejusdem  PP. 
pag.  116.  ÌSS.  Willelmum  Neubrig.  lib. 
3.  cap.  23.  Stephanum  Tornac.  Epist. 
224.  Edit.  Molineti,  Petrum  de  Vineis 
lib.  5.  Epist.  49.  70.  Mattb.  Westmonast. 
pag.  217.  Will.  Malmesbur.  pag.  221. 
Concilium  Ravennense  ann.  1817.  cap. 
11.  Miracula  S.  Eutropii  Episc.  Santon. 
num.  29.  etc.  sk  [«  Suis  Gardinalibus  ip- 
sum  in  suis  Equitaturis  sequentibus. 
(Diar.  Burchard.  ed.  Thuasne,  II,  181. 
ann.  14940  »1  Est  etiam 

2.  EQUITATURA,  Idem  quod  Cheval- 
cheia,  Exercitus.  Speculum  Saxon.  lib. 
2.  art.  11  :  Beus  etiam  ad  ostagio  seu 
Equitatura  tunc  liberatur.  [Jacob.  Epis- 
cop.  Accon.  Epist.  ad  Honorium  III. 
Papam  ,  de  Geslis  in  Terra  S.  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  8.  col.  287:  Sed 
eciatis  quod  plures  ex  nostris  in  eadem 
amissi  sunt  Equitatura,  quam  capti  ab 
alienis.  Litter»  Jobannis  Frane.  Regis 
ann.  1860.  apud  D.  Secousse  tom.  3.  Or- 
dinai, pag.  478  :  Ipsos  ab  omnibus  impo- 
sitionifms,  subsidiis,   maletoltis,  gabellis 


et  subventionibus,  exercitu,  Equitaturis, 

villarum    et    fortaliciorum    custodiis 

quittos  ramanere  volumus.  Vide  HostisJ] 

«  8.  EQUITATURA,  Equus  clitellarius, 
jumenlum  sarcinale.  Inventar.  MS. 
ann.  1366:  Item  servire  Romante  ecclesiss 
infra  Italiam  de  centum  equitibus  decen- 
ter armatis  cum  uno  equo  ad  arma,  et 
duabus  Equitaturis  ad  minus per quemli- 
bet  et  V.  e,  peditibus.  Vide  Sagmarius 
in  Sagma. 

o  4.  EQUITATURA,  Equestris  dignitas. 
Acta  S.  Frane,  de  Paula  tom.  1.  Apr. 
pag.  156.  col.  1  :  Postmodum  ad  conven- 
tum  fratrum  Minimorum  prope  Turones 
accessit  (Gregorius  de  Vico)  et  apretis  ac 
relictis  mundo,  Equitatura  et  omnibus 
qtus  habebat,  habitum  dicti  ordinis  ibidem 
suscepit.  Vide  suora  Equità, 

^  1.  EQUITATUS,  Exercitus,  servilium 
militare.  Charta  Nic.  abb.  S.  Jean. 
Laudun.  ann.  1196.  ex  Tabu),  ejusd. 
menasi.  :  Homines  ipsius  pacis  totem  no- 
bis  Eguitatum  persolvent,  quod  in  die 
proprio  negotio  ecclesia  nostra  propriis 
sumptibus  cum  armis  venient,  tta  quod 
ad  villas  suas  die  secunda  redire  pote- 
runt.  Vide  in  Hostis. 

o  2.  EQUITATUS»  adject.  Equo  instru- 
ctus.  Mandai,  senese.  Belhcad.  ann. 
1489:  inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Nem. 
pag.  50.  col.  1  :  Adeo  quod  ipsi.,.  subjecti 
ad  ipsum  bannum  et  retrohannum^  essent 
prompti  et  parati  ad  arma,  Equitati  et 
armati  decenti  modo,  prout  tenentur. 

EQUITIARIUS,  Qui  Equitiorum  curam 
gerii,  Armenti  custos.  Gloss.  S.  Bened. 
cap.  de  Agricultura  :  Equitiarius,  Ximo- 
x6(ioc.  Firmicus  refert  Equitiarium  f utu- 
rum.qui  nalus  full  oriente  Gentauro, 
lib.  o.  cap.  18.  Est  autem 

Equitium,  Equorum  armentum  apud 
Ulpianum  :  ovvimela,  seu  àylXiQ  tic7cu>v  in 
Gloss.  Gr.  Lai.  Vide  Scaligerum  ad  lib. 
5.  Manilii,  et  Leges  Forestarum  Scotica- 
rum  cap.  8.|  1. 

«  EQUITIBIALE,  Gali.  Jambes.  Glossar. 
Lai.  Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120. 

o  EQUITINA,  Equitum  turma.  Gali. 
Compagnie  de  cavalerie.  Oharta  ann. 
1356.  Inter  Probat.  lom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  183.  col.  2  :  Obtulerunt  illi  missi  prò 
universitate  Nemausensi  liberaliter  et 
graciose...  de  quinque  milibus  numorum 
de  glavis  equitum  de  facto  bene  minuto^ 
rum  duarum  Equitinarum,  et  de  mille 
servientibus  armatis  equitibus. 

^EQUITIO,  Equus  quo  quis  vehitur. 
Sebast.  Fanlon.  tom.  2.  Hist.  Avenlon. 
pag.  83.  in  Oharta  Gonsulum  Avenion. 
ann.  1195:  Concessimus  ut  de  singulis 
Equitionibus  duos  donar,  de  asino  unum 
den.  de  currello  quatuor  den,  de  singulis 
peditibus  singulos  obulos,  etc.  Supra  le- 
gilur  Equitatio.  Vide  Equitatura  1. 

o  EQUiTISSA.  Chevaucheresse,  in  Glos- 
sar. Gali.  Lai.  ex  God.  reg.  7684.  Vide 
supra  Equitator. 

OEQUITIUM,  f.  Equorum  slabulum, 
vel  grex.  Vide  supra  Equaria.  Oharta 
ann.  1200.  apud  Berner.  inter  Probat. 
Hist.  Bles.  pag.  4  :  Adelicia  Blesensis 
comitissa  ibidem  Equitia  ^cit.  Vide  alia 
notione  in  Equitiarius.  [^  Eadem  om- 
nino  notione.  Custodes  Equicii  Regis, 
memorantur  in  Abbr.  Rotul.  tom.  1. 
pag.  234.  b.  Suthl.  rol.  10.  et  pag.  273.  b. 
Essex.  rol.  12.  et  tom.  2.  pag.  53.  b.  71. 
b.  97.  b.  etc.  Equi,  Jumenta  et  Equitia, 
pag.  257.  b.  Ebor.  rol.  5.  Custodia  equo- 
rum,  jumentorum,pullanorum  et  Equicii, 
ibid.  pag.  211.  b.  Ebor.  rol.  23.  Èquos, 
equas,  et  pullanos  de  Equitio  Dom.  Reg. 
Oxon.  rol.  11.  pag.  13Ì.J 

^  EQUITRAGTIO,  Supplicii  genus,  cum 


quis  ad  caudam  equi  alligatus  per  nr* 
bem  trahilur.  Ohron.  Olauslro-Neoburg. 
ad  ann.  1227.  apud  Pez.  tom.  1.  Script, 
rer.  Austr.  coi.  481  :  Alium  equo  ad  cau- 
dam ligatum  et  confuse  per  civitatem 
tractum  rotatur  (1.  rota  vii)....  quorum 
unus....  civis  Winnensis  Equitraetionem 
etpostea  rotationem  pertulU. 

0  EQUITURA,  Equus  vel  animai  quo 
quis  vehitur.  Gualter.  Hemingford.  de 
Gest.  Eduardi  I.  reg.  Angl.  ad  ann.  1300. 
pag.  189  :  Hahebat  enim  secum  episoopum 
jubileum,  qui  ab  ejus  episcopatu  per  Sa- 
rasenos  expulsuu  morabatur  cum  eo,  cum 
Equiturvi  sex.  Vide  Equitatura  1 . 

9|c  EQUIVALERE.  [Parificar!,  conferri, 
assimilari.  Dief.I 

1  EQUONOMUS,  Papi»,  Ministeriaìia, 
vei  qui  modo  Advocatus  didtur.  Leg. 
Oeconomus. 

EQUORABILITER,[Navigio,  Navigando.] 
Vide  ASquorare. 

^  EQUOTUS,  Privatus.  Gloss.  Isid.  Ex- 
cerpta Pith.  Privatus  vita.  GrsBvius  putat 
legendum  Evitatus,  quod  est  Vita  priva- 
tus PapisB.  Vide  Evitatus. 

EQUULEUS,  Patibulum,  furca  cui  de- 
collatorum  Marlyrum  cada  vera  affige- 
bant.  S.  Eulogius  lib.  3.  Memorlal.  SS. 
cap.  8.  de  Maptyre  decollata  :  Nec  mora 
consternatis  eorruens  membris,  Equuleo 
deorsum  versa  suspenditur.  Gap.  10  :  Nee 
mora  ut  erat  lineis  indutum  cadaver 
sporta  immissum  alveo  projid  Prindpes 
mandavetunt,  nec  sicut  caiera  occisorum 
cadavera,  aut  prò  foribus  negleacerunt, 
aut  Equuleo  suspenaerunt.  Gap.  17  :  Con- 
festim  exanime  corjms  cujusaam  homi- 
cidm  patibulo...  capite  deorsum  stupendi 
pracepit.  Ita  passim  lib.  1. 

EQUUS.  Equi  Albi,  ut  olim  triumphan- 
tium  fuere,  quod  docenl  Demslerus  lib. 
10.  Antiquit.  Romanorum,  et  al  il  Oriti- 
corum  filli  ;  ita  et  principum  in  solen- 
nibus  in  urbes  Ingressibus.  Sugerius  in 
Ludovico  VI.  pag.  818.  de  Innocentio  PP.: 
Albo  et  pallia/to  Equo  ineidentem  educunt. 
Adde  pag.  290.  Acta  Alexandri  III.  ann. 
1177.  ae  ejus  ingressu  In  urbem  Jader- 
tinam  :  Itaque  praparato  sibi  de  Romano 
more  Albo  Caboulo,  processionatiter  duxe*- 
runt  eum  per  mediam  civitatem,  etc. 
Oontinualor  Nangli  de  Ingressu  Oaroli 
IV.  Imp.  in  urbem  Luletiam:  Et  fut 
mis  sur  un  Cheval  sur  le  destrier  que  le 
Roy  lui  avoit  envoié  à  S.  Denys,  lequel 
estoit  morel  :  et  semblablement  monta  le 
Roy  dee  Romains  sur  celui  que  le  Roy  lui 
avoit  envoié,  lequel  estoit  pareillement 
morel.  Et  apensement  le  Roi  de  Franee 
les  leur  donna  de  celui  poil,  qui  est  più» 
Unn  et  opposite  du  blanc,  pource  qu'é» 
coustumes  de  l'Empire^  ìes  Empereurs  ont 
accoustumé  entrer  és  bonnes  villes  de  leur 
Empire,  et  qui  sont  de  leur  Seigneurie, 
sur  un  Cheval  Blanc  :  sino  vouloit  pas  le 
Roy  que  en  son  Royaume  le  feit  ainsi, 
afin  qu'il  ne  peut  estro  note  aueun  signe 
de  domination  :  et  ce  temps  partii  le  lioy 
de  son  Palais,  monte  sur  un  grand  Pale- 
froy  Blanc,  richement  enseUé  toui  aux 
armes  de  Franco,  etc.  Vide  Hadrianum 
Valesium  ad  Berengeri  Imper.  Panegy- 
ricum  pag.  205.  Johannes  Vili.  PP.  prò 
Ecclesia  et  Episcopo  Ticinensi  :  Sand- 
mus  etiam  Apostolica  auctoritate,  tuisque 
successoribus  Crucem  habere,  et  quocun- 
que  volueris  forre.  Pallium  quoque  simili- 
ter  concedimus,  nec  non  Album,  Equum 
coopertum  equitare  in  Ramis  palmarum, 
et  secunda  feria  post  Pascha.  Bulla  alia 
Honorii  III.  ann.  1217.  prò  eodem  Epis- 
copo :  Fratemitati  siquidem  tua  inter 
sacra  Missarum  solennia  pallio  uti,  et 
tam  libi  quam  successoribus  tuis  in  prò- 


I 


EQU 

cessione  Palmarum,  et  ferim  secundss 
post  Pascha,  Equum  Album  udone  cooper- 
tum  equitare^  nec  non  et  Crucem  inter 
ambuiandum  prtsferre  eonceditnus.  Àdde 
Leonem  Grammatic.  pag.  470.  Scylitzen 

?ag.  683.  Edlt.  Reg.  innocent.  III.  lib. 
.  Epist.  pag.  86.  Edit.  Venet.  Jacob. 
Gardinalem  lib.  1.  de  Ck)ronat.  Bonifacii 
Vili.  cap.  9.  [««Vide  Grimmll  AntiQUitat. 
Jur.  Qerm.  pag.  255.  sqq.] 

1  Equus,  nude,  prò  Equo  majore  et 
caiaphracto,  quo  ulebantur  potissimum 
in  bellis  et  praeliis.  Libert.  Dalphin. 
ann.  1849.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane. 

gag.  89.  art.  2:  Si  ex  quo  Barones,  nobi- 
ìs,  vel  Mi  mandati  prò  dictis  cavalgatis, 
recesserint  de  eorum  domibus,,..  amiserint 
Equunif  rossinum  vel  sommerìum  quent" 
cumque,  ipse  dom.  delphintis  et  successo- 
res  ejusdem  teneantur  et  debeant  dictum 
Equum,  rossinum  seu  sommerium  emen- 
dare. Interdum 

«  Equus  Ad  Arma  dictus  :  Chevaulx 
d'armes,  in  Libert.  Villse-nov»  Ruthen. 
ann.  1868.  tom.  5.  earumd.  Ordinat.  pag. 
896.  art.  7.  Innuisit.  ann.  1270.  in  Access, 
ad  Hist.  Gassin.  monast.  part.  1.  pag. 
818.  col.  2:  Si  eontingat  infra  dictos 
quindecim  dies  dictum  Equum  ad  Arma 
mori,  periculum  et  casus  ipsius  e^ui  erit 
dicUB  universUatis,  Equus  conveniens  ar- 
mis,  in  Gb.  ann.  1116.  apud  Muraior. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  meo.  sevi  col.  58. 
Equi  de  armis,  in  alia  ann.  1281.  ibid. 
coi.  79.  [««  Equus  armiger^  in  alia  ann. 
1252.  ibid.  tom.  2.  col.  485.] 

«  Equus  Ambulatorius,  Tolutarius, 
Gali.  Qui  va  Vamble,  Gharta  ann.  1097. 
ex  Tabul.  S.  Pet.  Garnot.  :  Accepto  a 
nobis  quodam  ambulatorio  Equo  centum 
solidos  apprettato,  etc.  Dipi.  Garoli  III. 
imper.  ann.  880.  tom.  5.  Gorp.  Diplom.  : 
Duo  equi,  unus  currens,  alter  Amoulans, 
etc. 

Equi  Appretiati.  dicebantur  Equi 
militares  vassallorum  qui  ad  Regum 
aut  Principum  submonitiones  in  castra 
proflciscebantur.  Eorum  enim,  prius- 
quam  ad  bella  aut  prsBlia  sese  accinge- 
rent,  eaui  sesti maban tur,  ut  si  in  bellis 
ac  prsefiis  interfici,  perire,  vel  mori  con- 
tingeret,  eorum  pretium  domini s  a  Rege 
aut  Principe  resti tueretur,  seu,  ut  tum 
loquebantur,  restauraretur.  Vetus  Gharta 
apud  Seldenum  de  Titulls  honoràriis  2. 

§art.  cap.  5,  {  89  :  Domino  Joanni  de 
egrave  Bannereto  prò  vadiis  suis,  Do- 
mini Jo.  de  S.  Joanne  Bannereti,  n.  Mili- 
tum  et  41.  Scutiferorum  suorum^  a  i.  dUe 
Oclob.  quo  die  Èqui  sui  fuerunt  Appre- 
tiatiy  usque  ad  tertium  diem  ejusdem 
mensiSy  utroque  computato  per  tres  dies, 
cuilibet  Bannereto  4.  solidos,  cuiUbet  Mi- 
liti 2.  solidos,  et  cuilibet  Scutiferorum 
iuorum  per  diem  12.  donar.  Duplici  porro 
pretio  flsstimabantur  ejusmodiequi  mi- 
litares, majori  ac  minori  :  ita  ut  Scuti- 
feris,  qui  equis  majoris  pretti  veheren- 
tur,  majus  daretur  stipendium,  minus 
qui  minoris.  Ut  plurimum  vero  maJus 
equorum  pretium  25.  librarum  erat, 
llcet  pluris  valerent.  Hsbc  universim 
discere  est  ex  Gomputis  Thesaurariorum 
guerrarum  Begis,  asservatis  in  Gamera 
Computorum  Paris,  ex  qui  bus  ad  bsec 
flrttianda  sequentia  descripsimus.  Ex 
Gomputo  BartholomsBi  du  Drach,  ann. 
1888  :  Despense  :  Pour  Chevalier  Banne- 
ret  20.  s.  toum.  par  jour,  pour  Chevalier 
Bachelier  10.  s,  pour  Escuier  monte  au 
pris  6.  s.  6.  den.  pour  Escuier  monte  au 
moins  de  pris  5.  s,  pour  Gentilhomme  a 
pie  2.  s.  toum,  pour  Sergent  à  pie  12.  den. 
et  pour  Arbalestrier  15.  den.  toum.  Gom- 
putum  Joan.  du  Gange  ann.  1840  :  On 


EQU 

compie  par  jour  aus  Chevaliers  à  Ban- 
niere  80.  s.  t,  aus  Chevaliers  Bacheliers 
15.  s.  t,  à  Escuter  monte  sur  cheval  de  25. 
livres  et  au  dessus,  7.  s.  6.  d.  à  Escuier 
monte  sur  cheval  du  pris  dessous  26. 
livres t  5.  s.  t.  et  à  chascun  Sergent  de  pie 
2.  s.  t.  Denique  Gomputum  ejusdem 
Barthol.  du  DrcLch  ann.  1850:  L'en  a 
compiè  par  jour  pour  Chevalier  Dannerei 
80.  s.  t.  pour  Chevalier  Bachelier  15.  s,  t, 
pour  Eacuier  monte  au  pris,  7.  s.  6.  d.  t. 
pour  Escuier  monte  à  non  pris  5.  s.  t, 
pour  Archer  à  cheval,  4.  s,  t.  pour  Archer 
et  Arbalestrier  à  pie  8.  s.  t.  pour  Sergent 
à  cheval  2.  s.  t.  et  pour  homme  d'armes  à 
pie  4.  s.  t.  Et  mox  :  Compie  fait  aux  gens- 
darmes.  Monseig.  Gui  de  Neellef  Sire  de 
Mello,  Mareschall  de  Franco,  Capitaine 
dessus  nommé,  pour  les  gaiges  de  lui  Ban- 
neret,  1.  Chevalier  Bachelier  et  26.  Es- 
cuiers  montez  au  pris,  etc.  Ex  prseallatis 
igitur  colligi  tur  bifariam  censitos  equos 
militares,  eosque  qui  majoris  censeban- 
tur  preti!,  Cheveaux  de  pris,  appellatos  : 
qusBetiamnum  loquendi  ratio  obtinet. 
Le  Roman  de  Roncevaux  MS.  : 

Et  tai  monte  d  bon  CheTal  de  prii. 
Le  Roman  de  Craydon  MS.  : 

Un  Cbflralitr  lor  un  Destrier  de  prie. 
Le  Roman  de  Garin  MS.  : 

En  Destre  meinent  les  Aofemns  de  pris. 

Infra  : 

Giriwrt  se  sist  sor  le  Cheral  de  pris. 

Le  Roman  de  Girard  de  Vienne  MS.  : 

8'or  me  donnei  ee  bon  Destrer  de  pris. 

[Vide  Emendare  equum.] 

1  Equus  Ara3igus.  Le  Roman  d^Athis 
MS.  : 

Cheraalx  d*Espelgne  et  Anbb. 

[00  Vide  Farius  et  Glossar,  med.  Grsecit. 
in  ^dpoLQ,  col  1665.] 

Equus  Armatus,  Prsestationis  species. 
GharU  ann  1806.  in  9.  Regesto  Philippi 
Pulcri  Gb.  14.  ex  Tabul.  Regio  :  Exceptis 
80.  solidis  censualibus,  quos  Faciunt  X>o- 
mino  Regi  quidam  nobiles  dicti  loci  prò 
Equo  armato,  eie. 

^  Equus  Bradus,  prò  Badius,  ni  fal- 
lor,  Golor  equi.  Vide  supra  Brculus. 

Equi  Ganonici  Militares,  Qui  ex 
canone  seu  in  canonem  ad  militares 
usus  prsBStabantur,  in  leg.  8.  God.  Th. 
de  Equorum  conlat.  (11.  17.)  Adde  tit. 
Qui  a  conlatione  tironum  vel  equor.  ex- 
cus.  tit.  de  Stratoribus,  tit.  de  Oblat. 
equor.  eodem  God.  et  Just.  Vide  prete- 
rea  qu8B  ex  Frotbario  Tullensi  Epist. 
21.  de  equis  adnotamus,  qui  in  canonem, 
seu  in  donum  Regibus  nostris  ab  omni- 
bus dari  solebanL  in  Dissert.  4.  ad 
Joinvillam  pag.  154.  155.  quibus  adde 
S.  Basilium  Epist.  428.  Gapitulare  8. 
Garoli  M.  ann.  808.  in  Addit.  cap.  2. 
Gapit.  5.  ejusdem  ann.  cap.  20.  et  Cons- 
tantin.  de  Adm.  Imp.  cap.  50.  51. 

]  Equus  Gapitosus.  Vide  Equus  tncfo- 
mitus. 

Equi  Gataphracti,  Gooperti.  Vide 
infra  Equus  vestitus. 

<*•  Equus  Grucitans  vel  Grugtans. 
Ghart.  ann.  1885.  ap.  Guden.  in  God. 
Diplom.  tom.  2.  pag.  1065  :  Dextrarium 
meum  cum  Equo  meo  Crucitante.  An 
Tolutarius?  Vide  Cnuìtans. 

Equi  Guratorigii.  in  leg.  29.  God. 
Th.  de  Annona  et  tribut.  (11, 1.)  qui  cu- 
ratoricio  nomine  flagitantur,  in  leg.  2. 
eodem  God.  de  Equor.  conlat.  (11, 17.)  ii 
forte  quibus  Curatores  in  provinciis  ad 


EQU 


285 


peragenda  negotia  utebantur,  quique  iis 
a  provincialibus  subministrabantur. 
Vide  Gonjecturas  Jacobi  Gotofredi. 

1  Equus  Gursorius  Abbatis  de  Gimonte, 
in  Gharta  anni  1851.  ex  Regesto  80.  Ghar- 
tophylacii  Regii.  Nostris  Coursier,  Bel- 
latorequus.  Vide  CursorEquus  in  Cursore. 

Equi  Detrungati.  Goncilium  Gal- 
cbutense  ann.  787.  cap.  19  :  Equos  ves- 
tros  turpi  consuetudine  Detruneatis^ 
nares  funditis,  aures  capulatis,  verum 
etiam  et  surdas  redditis,  caudas  amputa- 
tis  :  et  quia  illos  illsssos  habere  f>otestis, 
lìoc  nolentes  cunctis  odibiles  redditis. 

^  Equus  Dimidius.  Mulus,  in  chart. 
ann.  1886.  in  Alsat.  Diplom.  num.  966. 
Vide  Grimm.  Antiq.  Jur.  Germ.  pag.  255. 

Equus  Domitus»  vel  Equitatus,  in 
Legibus  Maicolmi  IT.  Regis  Scoti»  cap. 
8.  Ì4.  et  in  Legibus  Forestarum  Scoti- 
carum  cap.  8.  {  2. 

1  Equus  Emissarius.  Vide  Emissa^ 
rius. 

1  Equi  Frisii,  quos  a  Frisio  aliquo 
inventore  dictos  conjicit  Garolus  de 
Aquino  in  Lexico  militari,  Trabes  sunt, 
ut  exponit  idem  Auctor,  ad  figuram 
exagonam  dedolat»,  ex  quibus  davi 
prominenti  ad  hostium  ac  prsBsertim 
equorum  incessum  infestandum  et  re- 
morandum.  Equos  dici  existimat,  vei 
quod  hostium  equos  infestante  vel  quo- 
niam  similes  sunt  trabibus,  qua  domo- 
rum  fastigia  suffulciunt,  et  a  Latlnis 
?uidem  Cantherii,  a  Gali.  Chevrons,  ab 
talis  dicuntur  Cavalli.  Horum  formam 
exhibet  Mollet  in  Agonibus  Martis. 

Equi  Hermogeniani,  olim  in  pretio, 
a  quodam  Hermogene,  a  quo  forte  dis- 
trahebantur,  aut  curabantur,  dicti  Her- 
mogenis  Equi,  in  leg.  1.  God.  Th.  de 
Equis  curulibus  (15,  20.)  :  Hermogeniani 
vero  in  leg.  1.  eodem  God.  de  Grege  do- 
min.  (10,  6.)  ubi  Gotofredus. 

Equus  Indomitus  et  Gapitosus,  cui 
opponitur  Equus  domitus,  in  Quoniam 
Attachiam.  cap.  48. 1 10. 11. 

00  Equi  Magni.  Qui  a  grege  separati 
in  equilibus  custodiebantur,  in  Abbr. 
Rot.  tom.  2.  pag.  218.  Lond.  rot.  20. 
Vide  Equus  Domitus. 

1  Equus  Palliatus.  Vide  Equus  uei- 
titus. 

Equi  Palmati,  Palmath,  Equi  Gap- 
padoces,  olim  in  pretio,  a  quodam  Pai- 
matto  Gappadoce  ejusmodi  equorum 
curatore  et  nutritore,  qui  AndavUi  op- 
pido  prope  Tyanam  haoitabat,  dicti,  ut 
habet  Itinerarium  Hierosolymitanum, 
seu  Burdegalense.  Vide  Gloss.  Basilic. 
in  naX|iaT(ouc.  De  bis  copiose  egit  Jaco- 
bus  Gotofred.  ad  leg.  l.  God.  Th.  de 
Grege  dominico  (10, 6.).  Joannes  de  Ja- 
nua  Palmatos  equos,  spadiceos  interpre- 
tatur,  seu  fulvi  et  rubicundi  coloris, 
sicut  est  palma,  vel  quod  palma  figu- 
ram in  cruribus  haberent.  In  veteri 
Inscript.  apud  Sponium  tom.  8.  Itiner. 
pag.  ^.  ubi  varia  Bquorum  nomina 
describuntur.  :  Palmat.  Af.  11.  S.  Ba- 
silius  Homil.  wpb;  touc  icXoutoOvtb;,  de 
divitum  equis  :  **Iicwoi  TCajAirXTjOtt;  %a\ 
ouTOt  yevea>oYO^tuvo(    àrnh  cuYCvctac    nani' 

gfdv,  woitcp  ot  avOpfdTCoi.  Vide  Eustath. 
iwartium  lib.  8.  Analector.  cap.  7. 

1  Equus  Phaleratus.  Vide  Equus 
vestitus. 

o  Equus  Pili  bay  scuri.  Gharta  ann. 
1819.  ex  Tabul.  dom.  de  Vencia  :  Cujus 
Raymundi  Latiti  garcio...  equitabat 
unum  roncinum  più  oay  scw*i.  Id  est, 
obscuri,  vulgo  Bay  brun. 

Equus  Servith.  Tabular.  Vindoci- 
nense  fol.  246  :  Ctsteram  terram  Girar- 
dus  Abbas  dedit  Guiscelino,  et  concessit 


286 


EQU 


ERA 


ERA 


in  feodo  habendam  Servitio  uniu9  Ca- 
balli  annuatim,  ad  summonitionem  do- 
mini Abbalia,  vel  ipsiiM  vicarii  reddendi. 
Fol.  275  :  In  molendino  Cortorii  habemus 
unum  Èquum  Servita,  et  2.  den.  censua- 
les.  Tabular.  Abslense  fol.  5  :  Finivit  et 
concessit  placitum  quod  in  ea  habebat,  et 
Equum  de  Servitio,  et  omne  aervitium 
excepta  decima  blaiorum,  etc.  Alibi  :  Et 
conceaserunt  se  eam  garire  et  defendere 
de  Equo,  de  placito,  et  omnibue  Servitiis. 
Rursum  :  Quinque  solidoa  quos  in  terra 
Garnerii  Audebert  prò  Equo  de  Servitio 
mihi  retinueram.  Hinc  Cheval  de  service, 
in  ConsuetudiDe  Andegav.  art.  177.  Cas- 
tellinovi art.  11.  21.  Pertlcensi  art.  76. 
Drocensi  art.  12.  Dunensi  art.  24.  etc. 
Vide  Runcinus, 

Equus  ad  Stallum,  Admissarius,  In 
Legib.  Wisigoth.  lib.  8.  |  4.  unde  nostri 
EstaUm.  Vide  Stalanus. 

0  Equus  Stellatus,  Stella  in  fronte 
signatus.  Tabul.  collegii.  S.  Martial. 
Tolos.  ex  God.  reg.  4228.  fol.  82.  r*  : 
Diclus  Guillelmus  cumbayardo,  modicum 
stellato,  etc,  Monstra  ann.  1339.  inter 
Probat.  tom.  4.  Hist.  Occit.  col.  182  : 
D.  Amaldu8  de  Yspania  miles  et  baro 
cum  Equo  bayardo  claro,  stellato  in  lon- 
gitudine frontis,  mstimato  ci.  libraa  Tu- 
ron, 

1  Equus  Stratus.  Vide  mox  Equus 
vestitus. 

•  Equi  Vascones.  Vide  infra  Crosco- 
nienses. 

Equus  Vestitus»  Sago  instractus, 
apiid  Arnoldum  Lubecens.  lib.  2.  cap. 
4.  M.  Justinus  Lippiensis  in  Lippiflorio 
pag.  187  : 

Tjro  nostar  adett  equltum  palerò  comiUto, 
Qttos  oraant  pauera,  splendida  Tortii  Equi. 

PaUiatus  apud  Sugerium  in  Ludovico 
VI.  pag.  818.  Equus  phaleratus,  non  se- 
mel in  Annalibus  Gol  marie  usi  b.  S.  Ba- 
si li  us  Homil.  icpbc  Toùc  icXouToOvTttc,  de 

EquiS  :  TdtmjTtc  àXoupyo^  xocruoOvTec  toO; 

tincouc  (ùTKtp  vu|i9{ouc.  Apud  òonstantin. 
de  Adm.  Imp.  cap.  51.  extr.  :  'Imcaptot 
lorpcopiva  xai  ^aXiv(i>{iiva.  EqutAS  Cooper- 
tus,  apud  Albertum  Argent.  pag.  181. 
Equus  stratus,  Anselmus  Episcopus 
Havelbergensis  lib.  8.  Dialog.  cap.  12  : 
Isti  ingressi  urbem  cum  ma{fna  honorifi- 
ceniia  suscepti  die  Dofnimco,  advocati 
sunt  in  processionem  ad  sanctam  Dei  Gè- 
nitricem  ad  Blachemas  in  tanto  honorcy 
ut  etiam  de  Palatio  Caballos  stratos  eis 
dirigeret  cum  obsequio  Pietas  Imperialis, 
ut  sic  eos  susciperet.  Equi  Cooper  ti  ^  seu 
bellici,  vel  quibus  in  bellis  utebantur. 
Charta  Edwardi  I.  Reg.  Angl.  apud  Gu- 
lielmum  Prynneum  in  Libertat.  Eccl. 
Anglic.  tom.  8.  pag.  787  :  Fedt  nobis 
aervitium  suum,..  cum  Equo  cooperto,  etc, 
Joan.  Britton  in  Leglbus  Angli»  cap. 
53  :  Tantost  soit  enquis  queux  fuerent 
à  la  diòseisine  à  baner  aespleyé,  ou  à 
Chevaux  couverts,  ou  autre  force  d'armes. 
Cheval  couvert  et  ensellé,  apud  Willhar- 
duinum  n.  88.  Rotulus  Gamer»  Gompu- 
torum  Paris,  cui  titulus  Compie  du 
voyage  de  Gascoigne  qui  fu  Van.  1294.  et 
1295  :  Pour  les  gages  li.  Bertran  MassO" 
le  retenu  aus  gages  accoutumés  pour  luy 
et  2.  Escuiers,  etc.  Et  estoit  luy  et  autre 
à  Chevaux  couvers,  et  un  autre  sans 
Cheval  couvert.  Infra  :  Pour  11.  Escuiers 
à  Chevaus  couvers  à  chascun  7.  sols,  6.  d, 
par  joury  et  pour  deux  qui  n'ont  pas 
Chevaux  couverts,  à  chascun  5.  sols,  Hos 
sic  describit  Ghronicon  Golmariense 
ann.  1298.  ubi  de  Dextrariis  :  Hi  equi 
Cooperti  fuerunt  Coopertoriis  ferreis,  id 
est,  veste  ex  circulis  ferreis  contexta.  Sic 


etiam  describuntur  eiusmodi  enui  ves- 
titi ab  Hemricurtio  lib.  de  Bellis  Leo- 
diensibus  cap.  41  :  A  cely  temps  des 
werresj  et  encor  par  l'espasse  de  dix  ans 
apres  les  pais  faites,  tos  Chevaliers  et  Es- 
cuiers  d'honneur  soy  kebatoient  sor  des- 
triers,  ou  sor  corsiers  de  tei  bonteit,  qu'il 
soy  powissent  sus  assegureir,  et  estoient 
for  hautes  selles  de  toumoy  sans  satoir, 
tos  Coviers  de  covertures  overées  d'cevres 
de  brosdure  de  leurs  blazons  armoiez  et 
estoient  armici  de  platea  de  bons  harncu 
de  menut  fer,  et  hiet  sor  les  plattes  bons 
riches  wardecors  d'armes  armoiez  de  leurs 
blazons,  et  avoit  cascon  un  heaume  sur 
son  bachinet  à  on  Umbre  bin  jolit,  et  più- 
siers  Saingnors  Chevaliers  et  atres  y 
avoit.  qui  al  desos  de  lor  covertures  avdent 
lors  aestriers  armeis  de  covertures  de  me- 
nués  mailhes  de  fier  por  la  dotanche  de 
leurs  chevaz.  Philippus  Mouskes  in  Hist. 
Francor.  MS.  : 

Ses  Cernifl  Ai  de  fl«r  CooTera, 
Par  desiire  ot  un  oendal  plera, 
A  flours  d*or  lei  armet  le  Rei 
De  Franco,  et  t'ot  toni  le  cooroi. 

Vide  Notas  nostras  a  Villharduinum, 
[••  Glossar,  raed.  Graecit.  in  STp«ó<Tta, 
col.  1468.  et  22upTÓv,  col.  1498.  et  supra  in 
Dextrarius.] 

Equos  ejusmodi  vestitos  in  Nobilium 
funerlbus  offerri  soli  tos,  docet  vetus 
Geremoniale  Gallicum.  Vide  Heriotum. 

Equum  et  Arma  Patrum  senionbus 
suis  dare  tenebantur  majorum  Valvaso- 
rum  fllii,  qui  in  eorum  beneficia  succe- 
debant,  ut  est  in  Gonstitutione  Gonradi 
et  Henrici  II.  Imp.  lib.  8.  Legis  Longob. 
tit.  8.  S  4.  et  lib.  8.  Feudor.  Vide  Herio- 
tum, 

^  1.  ERA  prò  Aira,  Area,  seu  Ager  vel 
locus  incultus,  Gali.  Aire.  Gharlarium 
Ecclesia  Auxitan»  cap.  108  :  De  alia 
Era,  Duse  Erm  fuerunt,  amba  erant  et 
adhuc  sunt  francdads  S.  Mariss,  ita  ta- 
men  quod  si  Cellarius  habeat  clamorem 
de  eis,  quinque  aolidos  ìiabet  prò  lege  de 
una  Era.  Donatio  Borelli  Gomitis  Bar- 
cin.  ann.  964.  in  Appendice  Marc»  His- 
pan.  col.  884  :  Factant  ad  jam  dictam 
Ecclesiam,.,  jomals  novem  ad  ipsas  vi- 
neas,  et  jomals  duos  ad  messes  colltgen- 
das,  et  jomala  duos  ad  ipsa  Era  ;  Id  est, 
locum  sive  tectum  sive  apertum,  ubi 
frumentum  terltur.  Gharta  Philipp! 
Aug.  Fr.  Regis  ann.  1211.  apud  Marten. 
Ampliss.  Gollect.  tom.  1.  col.  1100  :  Ab 
Era  S.  Venantii  usque  ad  cuneum  muri 
per  viam  pratorum  S.  Juliani,  et  a  cuneo 
muri  usque  €td  Ligerim,  totum  est  de 
eleemosyna  Regum  Franciss.  Ut  Area 
quandoque.  sic  Era  prò  Goemeterio  pos- 
set  accipi  hoc  in  posteriori  loco.  Vide 
Area, 

^  2.  ERA,  Pecuniarum  subsidium  ab 
jEs,  esris.  Littera  Regis  Aragon.  Edwardo 
I.  Angl.  Regi,  apud  Rymer.  tom.  2.  pag. 
461  :  Per  loca  terra  nostra,  ad  defensio- 
nem  ejusdem,  adjutorium  sive  Era  colli- 
gitur  et  prssstatur  ;  unde  fit  armata,  cum 
qua  poierimus,  etc.  GIoss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  MSS.  :  Era,  Ere,  Decime, 
monnoie. 

^  8.  ERA.  Supputatio,  numerus,  sectio 
capitis,  etc.  de  quo  supra  in  jEra  1.  Ai- 
moinus  in  Vita  S.  Abbonis  Abb.  Floriac. 
caj[).  11  :  Sed  et  idem  venerabilis  Abbo.., 
scribens,  quid  capitula^  Erse,  sive  adno- 
tata,  quss  in  Evangelits  habentur,  inter 
se  discrepent,  etc, 

4.  ERA.  [Initium  aliquod  fixum,  unde 
anni  numerantur.]  Vide  jEra  2. 

^  ERABAMUS  prò  Eramus,  Ital.  Era- 
vamo, in  Ghron.  Salernitano  cap.  117. 


ap.  Pertz.  Scriptor.  tom.  8.  pag.  58h 
ìfn,  42. 

9|c  ERACIUM,  [Gista  In  qua  excutitar 
farina.  Diep.J 

T  ERADICARE.  Expellere.  quasi  radi- 
ci tus  avellere.  Ottobonus  scriba  lib.  8. 
Annal.  Genuens.  ad  ann.  1196:  ilt  quum 
videret  se  eos  minime  posse  de  campo  et 
caatris  Eradicare,  et  nihil  prò ficere  posse.,, 
retraxit  se  cum  mUitia  sua  et  forila, 

Eradicarius  ,  Radicitus  avulsus. 
Faustus  Regiensis  Serm.  ad  Monachos  : 
Quid  gravius,  quando  subito,  tanquam 
aliquis  repentinus  Eradicarius  de  loco  ad 
guem  te  Dominus  vocaverat...,  obUvisei 
loci  illius,  in  quoprimum  et  aulcissimum 
immutationis  habitum  et  nomen  secula^ 
ris  exueris, 

1  Eradioatio,  Exstirpatio  non  semel 
in  Bibliis  sacris  ;  interitus,  csBdes,  Ter- 
tulliano de  Resurr.  carnìs  cap.  27  :  Post 
Antichristi  Eradicationem  agttabitur  re- 
surrectio,  Juramentum  fldelitatis  Ordì- 
num  regni  Daci»  Ghristierno  Regi  ann. 
1528.  apud  Ludewig.  tom.  5.  pag.  822  : 
Postremoque  cum  effusione  sanguinis 
nostri,  etiam  Eradic€Uione  floris  Vanice 
Nobilitatis...  victoriam  adverstis  prasdic^ 
tum  regnum  obtinuimus, 

9|c  ERADIGITUS.  [Vim  majorem  vide- 
tur  habere,  quam  radicitus.  ^  Plaut. 
Most.  5.  1.  62.  Malefacta  reperire  non 
radicitus  quidem,  verum  etiam  Eradi- 
citusA 

^  CRAMEN,  prò  jEramen,  Opus  «re 
confectum.  Vide  in  .^ramen^um. 

9|c  ERAMENTIUS,  [^re  confectus  : 
e  Goncas  iii  Eramentias.  (Thes.  eccl. 
Glarom.  mus.  arch.  dep.  40,  an.  980.  »  )] 

o  1.  ERAMENTUM,  prò  ^ramentum, 
Opus  ex  8Bre  confectum.  Glossar.  Lat. 
Itai.  Ms.  :  Eramentum,  lo  instrumento 
de  metallo, 

o  2.  ERAMENTUM.  Enrieulement,  in 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692. 

^  ERAHARII,  Qui  stipitem  accipie- 
bant.  Alii  scribunt  Arenarii.  Vide  in 
hac  voce  et  Glossar,  med.  Graecit.  in 
'Epavdcptoucol.  482.  et  Append.  col.  74. 

ERAIfEM  Equum  vulgus  vocat,  quod  in 
modum  asrei  sit  coloris,  Papias.  [^^  Ex 
Isidori  Orig.  lib.  12.  cap.  1.  sect.  58.] 

0  ERANGO,  Piscis  genus.  Tract.  de 
Pisci  bus  ex  God.  reg.  6888.  G.  cap.  49  : 
Aquila  secunda  pastinacas  species  eet, 
quas  dicitur  a  Genuensibus  rospo,  id  est 
oufo  et  pesce  ratto,  a  nonnullis  rcUepe- 
nade,  ab  Aquitanis  tarefranke,  ab  aliia 
falco,  ab  aliis  Erango  et  ferrata,  Latera 
voluti  alas  expanaas  magia  in  angulum 
desinunt  quam  in  priore  (pastinaca)  ;  a 
quibus  ratepenade,  id  est  vespertilio^  nun- 
cupatur. 

1  ERANUM,  Moneta  minutior  ex  «re 
apud  Siculos  in  usu.  Vide  locum  in 
dantarium, 

^  ERARS,  Ducere  nostris  olim  Errer, 
eadem  acceptione.  Vide  Erraticus,  In- 
quìsit.  ann.  1288.  in  Access,  ad  Hist. 
Gassin.  monast.  part.  1.  pag.  888.  col.  1  : 
Macellarii  tenentur  ire  per  contratas 
Erando  bestiaa,  et  ipsas  macellare  ad  ex^ 
pensas  curiat.  Sed  et  Errer.  prò  Iter  fa- 
cere,  ambulare  ;  unde  Èrre,  Iter  et 
quidquid  itineri  necessari um  est,  in 
Annal.  regni  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag. 
177  :  Si  apparelierent  leur  Erre  sanzle 
conseil  dou  commun  et  dou  roy.,.  Li 
conte  venoient  et  Erroient  par  nuit, 
Froissart.  voi.  1.  cap.  9  :  Cependant  la 
roir^  Ysabel  fist  appareillier  son  Erre  et 
ses  besongnes.  Guill.  Guiart.  : 

Panni  tee  frana  ehemins  pleniert, 
Rissi  pour  aler  eo  cele  Erre, 
Le  eomte  de  Blois  de  sa  terre. 


ERG 


ERE 


ERE 


987 


l.e  Roman  de  Bou  ad  calcexn  Joinvlll. 
edit.  reg.  in  Glossar,  Le  jour  dormoit,  la 
nuit  Erroit.  Inde  Desarer,  prò  Aller  pa 
et  ìa,  errare,  in  Vitis  Patrum  Mss.  : 

Ud  iflr  M  miti  à  Dawrw, 
Et  Mt  le  rivafe  à  aler. 

Hinc  etiam  Esrier,  prò  Viator.  apud 
Guignevil.  in  Peregr.  num.  gen.  Ms.  : 

De  che  eerfet  od!  firant  mestkr 
Toul  pelerìn  et  toal  Birier, 
Qui  paftent  par  loelle  terre  *. 
te  en  y  est  toa^oort  ea  guerre 

Esrer,  prò  Derrer,  apud  eumd.  Vide  in- 
fra Eseerpa, 

1  ERATOR,  Debitor,  reus,  óbliqatw. 
Glossar.  Sangerman.  n.  501.  Scrioe  et 
vide  JEralar, 

0  ERAYENENDERA,  vox  corrupta  vide- 
tur,  f.  prò  Cravenendera^  aut  quid  si- 
mile ;  quffi  tamen  idem  sonat,  ut  opi- 
nor,  quod  Incantator,  prsBCO  publlcus 
Liberi.  Pigiaci  ann.  1818.  tom.  7.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  683.  art.  18  :  Jpn- 
que  consules  insMuere  poterunt  correla' 
rios,  protonetas,  Eravenenderas  et  incan- 
tare$  quoe  et  quot  volunt  et  volent,  et 
distituere  eosdem,  [^^  F.  ab  Arrhabo  for- 
mata voxj^ 

1 ERRAGIDM,  Jus  herbarum  succiden- 
darum.  De  paanagio  et  de  Erbagiq,  in 
Tabuiario  S.  Sergi!  Andegav.  Vide  Éer- 
hagium, 

*  Vel  pascendarum.  Charta  Gaufr. 
Yicecom.  Gastridun.  ex  Ghartul.  B. 
Magdal.  ejusd.  loci  :  Erbagium  propriie 
animalibus.ei  pokenagium  porcis,  etc. 

1  ERRALDUS,  Germanice,  Vir  audax. 
Walafridus  Strabo  in  Visione  Wetini 
num.  4  : 

Dictter  Erbaldoi,  veno  aemioiie  Vlr  eudu. 

1  ERRANO,  vel  Erbannum,  Exercitus 
herebanno  seu  citatione  aut  submoni- 
tione  subditorum  coactus.  Vide  Erban^ 
num  post  Herdfannum. 

±  ERRAROLUS.  Vide  Herbarolue.  [Fr.] 

1  ERRATIGUM,  Idem  quod  Erbagium, 
Godex  MS.  Irminonis  Abb.  San^erm. 
fol.  21.  v«.  col.  1  :  Incoi,  S,  Gennant,,.  ad 
tertium  annum  propter  Erbaticum  ger- 
mia  1.  Vide  in  Heroagium. 

1  ERREJARE,  Herbas  depascere.  Sta- 
tuta  Massil.  lib.  5.  cap.  19.  |  5  :  Item 
quicumque  Erbejara  in  aliena,  seu  alio- 
nis  vineie,  vel  in  alieno  devento,  vel  in 
alieno  prato,  vel  devenduda  aolvat  prò 
banno  xil.  den,  et  de  nocte  v.  «o2.  Vide 
Herbaiare, 

T  ERRER6AMENT0M,  Lobinello  in 
Glossario  ad  calcem  uist.  Britan.  Do- 
mus.  Gali.  Herbergement,  Vide  Here- 
berga, 

«  ERRERJAGIUM,  Jus  gieti  ac  procu- 
rationis,  seu  divertendi  in  domum  vas- 
salli et  in  ea  hospitandi  ;  vel  praestatio 
pecuniaria  prò  ejusdem  redemptione. 
Charta  ann.  1190.  ex  Tabul.  Nivern.  : 
Publici  professi  sunt  (Willelmus  Comes 
Nivern.  et  iilius  ejus)  se  nullum  peni- 
tus  gistium  vel  Erberjagium  in  locis 
sancti  Cyrici  habuisse.  Vide  in  Here- 
berga, 

^  ERGfllA,  Gandelabrum  ecclesiasti- 
cum  in  modum  occss  seu  trigoni  confec- 
tum,  nostris  Herce,  Ordinar.  Ms.  S.  Pet. 
Insul.  ann.  circ.  1400  :  Feria  v.  (hebdo- 
madsB  sanctSB)  ad  matutinum  circa  ho- 
ram  quintam  vespertinam  accenduniur 
viginti  septem  cerei  super  Erchiam  posi- 
tam  super  altare  B.  Maries  in  choro,  qui 
per  singulos  psalmos  in  noctumis  et  per 
singulas  anttphonas,  et  ad  8.  6.  et  9.  res- 
ponsoria,  et  antiphonas  in  Laudibus  ex- 
tinguntur  ;  ultimus  vero  c^eus  extingui- 


lur  cum  incipitur  antiphona  ad  Benedic- 
tus.  Vide  Bercia  2. 

1  ERCIARE,  Occare,  Gali.  Hercer, 
Chartular.  SS.  Trin.  Cadom.  fol.  20.  v».  : 
In  Oistrehan  habemus  XXIX.  viUtnos 
plenarios,.,  acram  terrss  arant  per  an- 
num,.. et  Erciant  et  seminant  de  semine 
nostro.  Vide  Erptia, 

1  ERCIATURA,  Occatio,  Gali.  Hersage, 
Legitur  in  eod.  Cbartulario  fol.  61. 

^  ERGINIA,  La  roseza  de  rame.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  Ms. 

0  ERGTUM,  Haereditas,  patrimonium. 
Vide  Herctum. 

1  ERGULINUS,  Sciurus.  Gali.  Ecureuil. 
Paulus  Venetus  lib.  3.  cap.  48  :  Varia 
producens  ammalia^  ut  sunt  Bhondes, 
Armelini,  Erculini  varii,  Vulpes  ni- 
grsi,  etc. 

'  o  EREGLITARIA,  Ereclitba.  Charta 
S.Bern.  abb.  Clareval.  ann.  1145.  inter 
Probat.  tom.  1.  Hist.  Burg.  pag.  40.  col. 
1.  quae  etiam  exstat  inter  Epist.  eJusd. 
num.  426.  col.  875.  edit.  1690  :  De  illis 
qui  pisces  vendunt.  eomes  habet  quatuor 
Ereclitarias  in  quibus  ejf>iscopus  nihil  ac- 
cipit,..  Similiter  in  altis  victualibus  fa- 
ctant,  Ereclitram  habet  episcopus  in  om* 
nibus  victualibus  quadraginta  diebus  Isc. 
Ubi  legendum  puto  dredentiariam  et 
Credentiam.  Vide  Credentia  6. 

o  EREGTIO,  Suspendium,  ut  videtur. 
Charta  Pipini  reg.  Aquitan.  promonast. 
S.  Florent.  in  Reg.  107.  Chartopb.  reg. 
eh.  264  :  Si  vero  in  eadem  immunitiUe 
reus  repertus  fuerit  vel  ductus,  a  nemine 
distringatur  nisi  a  jam  dicti  loci  manda^ 
torio  ;  nisi  forte  exinde  ipsius  latronis 
fuerit  Erectio  [®<*  f.  Ereptio  vel  Erup- 
tio.  Vide  Ereptor.] 

^  ERE6IA,  Prov.  Hmresis,  Erege,  Prov. 
hsBreticus.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657.  Italis  Eresia,  eadem  notione. 
Vide  infra  Heregia, 

0  EREMANNI,  lidem  qui  Herimanni. 
Vide  infra  in  hac  voce. 

EREMIA.  Vide  in  Eremus. 
EREMIGOLA,  ut  Eremita  S.   Hiero- 
nymo. 

1  EREMIPETA,  Qui  petit  eremum  Ter- 
tulliano. 

EREMITJE,  Monachi  qui  vitam  solita- 
riam  in  eremis  agunt,  quorum  vita  est 
devitare  sssculi  tumultus,  et  permanere 
in  cellulis  suis,  quatenus  vacent  orationi 
et  silentU),  aiebat  S.  Stephanus  Funda- 
tor  Ordinis  Grandi montensis^  apud  Ge- 
raldum  in  ejus  Vita  cap.  8.  Philoni, 
ol  épY}{xtToi  ;  Chrysostomo,  o\  'ciix<i>v  if^co 
icoioOvTai  òiaxpiBai  £v  xiqicotc,  ^  liovaypjoic, 
epY)|i{av  itctfxovTsc  ;^  eidem^  cpT)(ionoMTat. 
Nazianzeno,  ol  tì]  épY](iia  IvdtatToSiuvot,  ot 
TTiv  epiQutav  xaTEtXiQfÓTEc,  bl  Tvjc  Ipi^fiou  KoXt- 
Tal.  Vide  Anachoretss, 

Eremitjs.  prò  quibusvis  Monachis, 
in  Charta  Hispanica  seraB  1016.  apud  An- 
tonium  de  Yepei  in  Ghronico  Ord.  S. 
Benedicti  tom.  5.  pag.  445. 

Eremitorium,  Habitaculum  Eremi- 
ta, Ermitage.  Robertus  de  Chorcon  Car- 
dinalis  in  Tract.  de  Poenitentia  qusest. 
1.  cap.  89  :  Sed  esto  quod  nullum  inve- 
niat  claustrum,  nisi  tali  rapina  infectum, 
vel  aliquod  Eremitorium,  nisi  latronibus 
obsitum.  Eremitorium  Fratrum  Mino» 
rum,  apud  Albertum  Stadensem  ann. 
1244.  H.  Knyghton  lib.  5  :  Eremitorium 
in  bosco  D.  Ducis  petiit,  ibigue  domum 
hanc  aliquanto  tempore  colutt.  Occurrit 
praeterea  in  Vita  Endei  Abbatis  Ara- 
niensis  n.  7. 21.  apud  Innocentium  III. 
PP.  lib.  18.  Epist.  61.  et  in  Monastico 
Anglic.  tom.  8.  pag.  18.  50.  Adde  Luith- 
prandi  Pseudochron.  ))ag.  809. 

Eremita,    Cui     competit    ejusmodi 


] 


cella,  qui  ei  deservit,  apud  Gul.  Pryn- 
neum  in  Libert.  Eccles.  Anglic.  tom.  8. 

gag.  1250  :  Bobertus  Capellanus  liberss 
apellsB  Dom.  nostri  Begts  Juxta  Knypel' 
gal,  et  loci  ejusdem  HeremitOy  etc, 

Fratres  Eremitoriorum,  Religiosi 
Ordinis  Fratrum  Minorum,  qui  loca  de- 
serta et  solitaria.  Eremitoria  nuncu- 
gata,  sub  disciplina  Fr.  Pauli  incole- 
ant.  Sed  paulo  post  defecit  hoc  nomen, 
inquit  Waddingus  ann.  1875.  n.  44.  dum 
ab  Eremitoriis  ad  occupanda  etiam  et 
reformanda  majora  Coenobia  Conven- 
tualium  transierunt. 

Eremitagium,  in  Regesto  Philipp! 
August.  Herouvalliano  fol.  172.  et  lib.  2. 
Epist.  Innoc.  III.  pag.  415.  Edit.  Ve- 
netsB,  [necnon  in  Litteris  Geraldi  Epis- 
copi Utic.  ann.  1424.  apud  Stephano- 
tium  tom.  2.  Antiquit.  Occitan.  MSS. 
paff.  495.  Galli  dicimus  Hermitage.] 

1  Eremitalis,  Spectans  Eremitas,  in 
iisd.  Litteris  Geraldi  Episc. 

1  Eremitanus  Frater,  prò  Eremita, 
tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  274.  Eremi- 
tanus  Orda  Fratrum  S.  Augustini,  in 
Venditione  anni  1410.  Hos  Augustinia- 
nos,  alias  discalceatos  et  intonsos,  nunc 
autem  a  paucis  annis  calceatos  et  ton- 
sos.etiamnum  appellamus,  Les  Hermites 
de  S.  Augustin,  Farisiis  Les  Petite  Peres^ 
ad  distinctionem  aliorum  Ordinis  S. 
Augustini  Monachorum. 

*  Eremitje  Ermoufles  deridendo  a 
daemonibus  appellari  videntur,  in  Mi- 
rac.  Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

Kaift  quant  tenone  par  let  Oliere 
Cee  nonaim,  oee  conven,  oee  moinee, 
Cee  cheraliert.  et  ees  canoinee, 
Cee  pepelare  et  eee  Ermonflae, 
AsiM  let  tient  piree  qn'eieouflea. 

Eremungula,  in  Vita  S.  Domitiani. 

1.  EREMITARE,  Vitam  eremiticam  du- 
cere. LaurentiusLeodiensis  in  Episcopis 
Virdunensib.  pag.  827  :  Ibi  Botbertus 
venerabilis  nostri  CoBnobii  Monaehus  cum 
duobus  sociis  primum  Eremitavit,  etc. 
Utitur  etiam  Felix  Gyrwensis  in  Vita  S. 
Guthlaci  num.  17. 

2.  EREMITARE,  vel  Heremitare,  Vas- 
tare.  Chronic.  Gothor.  seu  Lusitan.  era 
904  :  Et  nmris  littora  Heremitavit  atque 
destruxit.  Ibid.  :  Conimbriam  ab  inimtcis 
possessam  Heremitavit, 

Eremitas,  Vastatio.  S.  Eulogiusin 
Documento  Martyrii  :  Proponunt  vobis.,, 
Eremitatem  Ecclesiarum,  compeditionem 
Sacerdotum,  dispersionem  mtnistrorum» 

1  EREMITIGA  Silva,  Deserta,  tom.  4. 
Anna!.  Bened.  pag.  712.  col.  1.  Vide 
Eremus, 

EREMITORIUM.  Vide  in  Eremita, 
EREMITTERE,  Centra  hostes  e  muni- 
mentis  pugnare.  Barthii  GÌ  ossari  um  ex 
Raimundi  AgilaBi  Hist.  Palest. 

^  EREMODIGI0M,  'Ept]{ioa<xtov,  Desertio 
causfiBy  quae  tit  cum  actor  vel  reus  per 
absentiam  suam  defugiunt  judicium. 
Juxta  Bleynianum  Institut.  lib.  4.  pa^. 
489  :  Id  inter  contumaciam  et  EremodX" 
dum  est  differentiss,  quod  contumacia 
respectu  rei,  ad  quem  mandatum  de  com- 
parendo dirigitur,  proprie  dicatur:  gue- 
madmodum  et  Eremodicium  respectu  ae- 
toris,  ut  ita  ad  eum,per  quem  introducitur 
causa,  magie  referendum  videatur,  Vel, 
ut  quidam  volunt,  et  fortasse  melius.  Ere* 
moaicium  contrahatur  elapso  a  vera  con- 
tumacia  triennio.  Juxta  alteram  doctri» 
nam  Gloss.  in  Dict.  L,  Etsi  sine  8.  fi,  in 
verb.  eremodiciis.  Ex  eremodicio  lis  amit- 
titur,  non  autem  ex  deserto  vadimonio. 

o  Adde  ex  ani  mad  versioni  bus  Pr.  de 
Maxaugues:  Hesychius  épi^jiov  8{xt)v  in- 
terpretatur  |iovo{iepT)  àYcoy^Qv,  id  est,  Ju- 


1 


288 


ERE 


ERG 


ERG 


dicium  ex  uno  litigatore  constans,  cum 
reus,  qui  se  non  stetit  in  judicio,  con- 
demnatur;  quod  in  Jure  Romano  non 
admittitur  :  nam  Eremodicium  ad  rei  et 
actoris  absentiam  refertur,  ex  Gujacio. 
Exstat  hsec  vox  in  L.  7.  \  12.  ff  de  mi- 
norib.  (4,  4.)  ubi  Gothofredus  notat  apud 
Gallos  dici  Peremplion  d'instance.  Here^ 
modicium  non  semel  legitur  in  L.  18.  ff 
Judicat.  solv.  (46,  7.)  et  in  L.  properan- 
dum  18.  !  8.  et  4.  God.  de  Judic.  (8,  1.) 
ubi  Eremodicium  ventilaiur.  Vide  Bris- 
son.  de  Verb.  Jurid.  significat.  ad  hanc 
vocem. 

I^EREMUNGULA.  Vide  EremUm. 

EREMUS,  Incultus,  Erema  terra,  in- 
culta  : 

.  .  .  Immunit,  nMtn>qiM  inlaeU,  nee  ollis 
Suda  ToiDeribiift. 

Heremps,  in  Consuetudine  Solensi  tit. 
18.  art.  1.  8.  4.  Terme  Herme,  in  Mar- 
ch iensi  art.  425.  Burbonensi  art.  881. 
Arvernensi  cap.  38.  art.  8.  Gloss.  Graec. 
Lat.  '^pY]u.oc.  veteria.  Lex  4.  God.  de 
Gensib.  lib.  11.  tit.  49  :  Omne  territorium 
censeatur,  quotie»  defectorum  levamen 
exposcitur,  ut  sterilia  atque  jejuna  hia, 
gum  cuUa  vel  opima  tunt,  compensentur. 
Ubi  Gujacius  notat  quosdam  God.  prò 
jejuna  ha  bere  Erema,  et  Graecos  hsec 
verba  sic  extulisse,  xk  tpr^\tJOL  \uxk  x&v 
eCOa>&v  oviitl^ti^tCovTat.  Michael  del  Mo- 
lino in  Repertorio  fororum  Aragon.  m 
y.  Ganatum:  Si  illa  hs^editas  est  He- 
rema,  et  talie  qum  non  possU  Hgari  nisi 
de  calo,  etc,  Prasceptum  Garoli  M.  prò 
Hispanis  ann.  812  :  Erema  loca  sibi  ad 
IcAorandum  porpriserunt.  [Praeceptum 
Ludovici  Pii  ann.  821.  MarcaB  Hisp.  col. 
767  :  Celiti {as  quas  ipsi  ab  Eremo  cons- 
truxeruntj,  Praeceptum  Garlomannl  Re- 
gis  ann.  881  :  Terras  quas  ex  Eremo  tra- 
xerunt,  quiete  possideant.  Gharta  Sanctii 
^  Navarrae  Regis  apud  Oyhenartum  pag. 
99  :  Cum  omnibus  termmis  et  pertinen- 
tiia...  cum  Eremo  et  populatn.  Alia  Petri 
Episcopi  Aginnensis  ann.  1246:  Eun- 
defn  montem  cum  suis  pertinentiis  licet 
desertum,  nemoroèum,  et  Eremum,  ad 
nostrum  dominium  ratione  feudi  peni' 
nere  dicentis.  Alia  Wi  Ilei  mi  Gomit.  To- 
losae  ann.  1060  :  Jpsum  boscum  cum  om^ 
nibus  terminiis,  affrontationtbus,  exiis,  et 
regressis  suis,  omnia  et  in  omnibus,  cui- 
tum  et  Eremum,  sine  reservatione.  [Vita 
S.  Judoci  Presbyteri  n.  12.  Inter  Acta 
SS.  Benedlct.  saec.  2.  pap;.  569  :  Posthmc 
vero  praecepit  Haijmo,  ut  tncideretur  Ere- 
mus,  qui  erat  in  ayro  densissimus,  qua- 
tenue  locus  ille  habitationem  Dei  famulo 
redderet  aptam,  Spinetum  hic  esseintel- 
ligendum  ex  superiori  bus  liquet.]  Adre- 
valdus  de  Translat.  S.  Benedicti  cap. 
1.  Ita  ut  in  Eremi  vastitatem  loca  prius 
desiderabilia  conversa  viderentur.  Gap. 
2  :  Qui  locus  ad  Eremum  redactus  cospit 
esse  ferarum...  habitatio,  Eremts  hsereai' 
tates,  in  Testamento  Jacobi  Regis  Ara- 
gon. ann.  1272.  Vide  Foros  Beneharn. 
rub.  de  Herbages  art.  18. 

Inhermjs  TerRìE,  GultBB,  in  Gharta 
ann.  1148.  apud  Joffrldum  in  Nicla 
pag.  168. 

Eremije  Difficiles,  ex  Graeco  lpr^\i.ÌM, 
apud  Luciferum  Galaritanum  lib.  1.  prò 
S.  Athanasio. 

lERENAGHUS,  Ecclesiastica  dignitas 
apud  Hibernos.  Vide  Herenachus. 

M  EREPTOR,  Libertatis  vmdex,  qui 
vincula  rumpit.  Rhaban.  Maurus  de  re- 
verent.  fllior.  ad  Ludov.  Pium  cap.  12: 
Ereptori  et  defensori  tuo  Domino  Chrìsto 
in  omnibus  aratias  aqas, 

T  EREPTORIA,  Aaimenda,    reddenda. 


Gloss.  Isid.  In  Excerptis  Pithoean.  omit- 
titur  Reddenda.  Gredit  Grasvius,  poste- 
rlorum  temporum  Scriptores  Ereptoria, 
dixisse  bona,  quae  eripiuntur  seu  adi- 
muntur.  Vox  Reddenda  fortassis  adjecta 
est, quod  inj uste  ablata  sint  restituenda. 
ERETINA.  Gharta  Desideri!  Morino- 
rum  Episc.  in  Ghronico  Andresi  pag. 
474  :  Quod  si  forte  in  hieme,  vel  ex  aoun- 
diantia  pluviarum,  vel  ex  resolutione  ni' 
vium  aqusB  nimia  inundantia  fieret,quam 
vulgo  Eretinam  vocant^  etc, 

0  ERGA,  Versus,  Gali,  du  coté  de, 
Gharta  ann.  1010.  apud  Murator.  tom.  1. 
Antiq.  Ital.  med.  aevi  col.  185:  Et  per 
ipsa  oia  pergentibiis  in  partibus  Septen- 
trionis  usque  ballone,  qui  descendit  Erga 
campu,  qui  dicitur  de  Erverusse.  Libert. 
civit.  Gàlurc.  ann.  1869.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  826.  art.  10  :  Infra  duas 
leucas  a  civttate  prsedicta,  Erga  dictum 
locum.  Gharta  ann.  1406  :  Sicut  se  exten- 
dit  de  fonte  et  pascurali  au  brun  Erga 
la  Vinnole,,^.  per  quam  (viam)  publtce 
itur  de  nemore  nobilis  viri  Aymenci  Bor- 
ane domicelli  Erga  Tarallium  ex  altera, 
Pluries  ibi.  [^  Prudent.  Annal.  ad  ann. 
842.  ap.  Pertz.  tom.  Script.  1.  pag.  4Sd. 
lin.  27  :  Erga  Parisiorum  Lotitiam  flu- 
vium  Sequanx  transiensA 

ERGALlUM,  èpYaXetov.  Instrumentum. 
Luithprandus  lib.  6.  cap.  8  :  Per  verti^ 
bile,  quod  supra  laquearium  est,  Erga^ 
lium  tn  mensam  suovefiuntur.  [^^  Arga- 
lium  lib.  6.  cap.  5.  Ergalium,  cap.  8.  ap. 
Pertz.  tom.  8.  pag.  835.  889J 

1  ERGARE.  Gloss.  Isid.  :  Ergat,  circat. 
Leg.  Errat.  circat.  Vide  Graevium. 

f  ERGASTARIUM,  Radericus  Frising. 
de  Gestis  Friderici  L  Imper.  lib.  2.  cap. 
2  :  Nam  et  fabrorum  et  opificum  muìu' 
ludo,  et  mercatorum  copia...  sequitur 
exercitum  cum  suis  papiùonibus  ac  Er^ 
gastariis.  Murator.  annotat  in  uno  MS. 
legl  Ergasteriis.  Vide  Ergasterium. 

^  ERGASTERIAGUS,  Artifex,  apud  Mu- 
ratorium  tom.  1.  part.  1.  col.  1. 

ERGASTERIUM.  Glossai  MSS.:  Ergas- 
terium, Monasterium,  vel  officina  medico- 
rum,  vel  operatorium,  Iso.  Maglster: 
Ergaslron ,  Operatorium.  *EpYa<rcir)pia, 
TanernaB  merclmoniis  deputatae  ;  pas- 
sim in  God.  Th.  et  Justin.  Vide  Jac.  Go- 
tofredum  ad  leg.  4.  God.  Th.  de  Operlb. 
pubi.  (15, 1.)  [Pro  theca  sacrarum  reli- 
quiarum  accipit  Bernerus  Abbas  in 
Translatione  S.  Hunegundis  Virginis, 
inter  Acta  SS.  Benedict.  saac.  5.  pag. 
ì£25  :  Summopere  efjfiagitaverant,  ut  eis 
concederetur  mutationi  adesse,  sanctaque 
ossa  propriis  conspicere  oculis...  Claueo 
igitur  tandem  cum  diligentia  solertiaque 
nonorabili  Ergasterio,  cum  cereie  et  tnu- 
Hbulis  et  crudbus  de  crypta  erum-- 
punt,  etc] 

•  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684: 
Ergasterium,  Ouvrou^r. 

1  ERGASnCUS,  èpYa<mx6c,  Efflcax,  ope- 
rosus.  Martian.  Gapella  lib.  6.  pag.  231: 
Ergastica  schemata,  quse  faciendsB  cujus- 
libet  formai  prmcejjia  continent.  Etyas- 
ticus  Jurisconsultis  idem  est  qui  Ope- 
rarius.  Vide  Ergaticus. 

^  Quo  sensu  occurrit  etiam  in  God. 
Theod.  lib.  14.  tit.  27.  leg.  1.  de  Alexan- 
drinaeplebis  primatib.  ubi  consule  Jac. 
Gothof.  qui  multa  de  Ergosiotanis  con- 
gerit  aliamque  a  Dionysio  in  voce  Er- 
gaticus laudato  profert  sententiam.  Ev- 
gasteriaci,  in  Hlst.  Misceli.  Pauli  Diac. 
pag.  718.  ad  ann.  775.  Vide  Erg asteritujus, 

1  ERGASTULARIUS,  Pertinens  ad  er- 
gastulum.  Ammian.  lib.  14.  extr.  :  Eunus 
quidam,  Ergaslularius  servus,  ductavU 
m  5ictna/t<9i/ivo«.UtiturGolumelIa,  prò 


eo  qui  praeest  manclpiis  in  ergaatulo 
conci  usis. 

1  Ergastularis,  Eadem  notione.  Si- 
don,  lib.  7.  Epist.  9  :  In  tenebris  Ergas- 
tularibus  eonstitutus. 

^  Acta  S.  Valer.  Inter  Probat.  ult. 
Hist.  Trenorch.  pag.  8  :  Qui  (Photinus) 
cum  aliia  48.  martyribus,  persecutorum 
instantia  comprehensus,  Érgastularibus 
tenebris  manctpatur, 

^  ERGASTULUM,  Gompedes.  quibus 
rei  vlnciuntur  in  ergastulo,  Gail.£fUra- 
ves.  Lit.  remiss.  ann.  1857.  in  Reg.  89. 
Ghartoph.  reg.  eh.  278  :  Cum  dieti  justU 
tiarii  captum  adduxissent  eundem  Johan- 
nem  cum  duobus  pedibus  in  Erg  astuto  seu 
cofnpede  ponendU,.,.  nonnuUt  camalee 
aut  aia  ipsius  Johannis  amici  de  nocte  ad 
dictum  carcerem  clandestine  ticceeeerunt, 
murumque  lapideum  dicti  carceris  ad  <<i- 
tus  versus  campos  perforarunt,  et  ibidem 
intrantes  dictum  compedem  seu  ErgaS' 
tulum,  in  quo  dictus  Johannes  erat  pò- 
situs,  cum  quodam  cutello  ad  modum 
scirse  facto  scinderunt,  et  dictum  prisio- 
narium  a  dicto  carcere  extraxerunt, 

ERGATA^  Operarius,  Papias  :  Ergala, 
vicinus,  vel  operator.  Gloss.  S.  Benedict. 
cap.  de  Agricultura,  Ooerarii,  cpYdtrat. 
Testatur  Gasaubonus  ad  Suetonium  in 
Vespas.  cap.  2.  Epirotarum  agmina  pa- 
triam  quotannis  relinquere,  et  ulteriora 
ditionis  Turcicae  adire,  operis  simul  et 
quaBStus  faciendi  gratia,  et  ab  iis  Erga- 
tas  patrio  sermone  dici.  Italis  Ergala 
idem  est  ac  organum. 

ERGATICUS,  uti  legunt  NotaB  Tyronis, 
idem  forte  qui  Ergasticus.  Gloss.  Grasco- 
Lat.  :  'Epyaartxóc,  operosus  :  Ergasticos 
enim  vocari  operas  nuae  in  operibus  pu- 
blicis  conductisabaliquo  quasi  Principe 
et  maglstro  gubernantur,  ait  Hotoman- 
nus.  Sed  an  lidem  cum  Ergosiotanis,  de 
quibus  in  leg.  5.  God.  de  Episcop.  au- 
dient.  (1, 4.)  addubitant  viri  docti.  Ubi 
Dionysius  Gotofredus  probabili  conjec- 
tura  prò  diocastm  ergosuitanorum  emen- 
àsii  ergositonarum  :  ita  ut  fuerint  prae- 
fecti  eorum  qui  Alexandriae  frumentum 
comparabant,  quasi  èpYoacTÓvo»  :  sitonss 
enim  dicuntur  qui  rrumento  compa- 
rando praeflciuntur. 

^  ERGATIVUM  Contemplativum,PSLp\&s. 

^  ERGEBIAGRES.  [Labor  compulsionis. 

DiEF.l 

1 ERGODIOGTES,  Gr.  'Epvoett&xTvtc,  Exac- 
tor  operis.  Walafridus  Strabus  in  Pro- 
logo ad  Vitam  S.  Othmari  Abb.  Sangall.  : 
Quem  etiam  in  hae  occupatUme  instantis- 
simum  Ergodiocten  sine  tmdio  Usti  sueti- 
nuimus.  Vide  Glossar,  mediai  Graocit. 

ER60D0GHIUM,  Officina,  ex  Graoc. 
epYo$o)ceTov.  Sermo  Petri  Damiani  de  S. 
Severo  :  Audiistis,  fratres  carissimi,  ex  B. 
Severi,  dum  legeretur,  historia,  qtuUiter 
illum  Deus  de  lanificit  Ergodochio  euatU' 
lit.i.  gynaecaeo.  Vide  in  hac  voce. 

ERGOLABUSi  Operarius,  operarum  re- 
demptor.  Gloss.  Gradco-Lat.  :  'EpyoXdlCoc. 
reàemptor.  Lexic.  Gr.  MS.  Reg.  :  'Epvo- 
Xà6ouc,  Toù;  Oicèp  ttvòv  Itovcov  |iia6bv  XQt|ioà- 
vovTac.  Infra  :  ^'EpYoXaoo^,  é  tizi  i&ioOù 
xaxoupYfi)v,  il   ou  xai    xh  IproXa^etoOott,  t) 

xpiatc.  Glossae  nomicae  MSS.  :  'EpyoXdéCo; 

éoT^v  6  xp^(i^aTa  8e8o^ò>c  Ìk\  x&  ixxfa>pY]Ovjvat 
«Ywy^v.  De  signiflcatione  hujusvocabuli 
videndi  Gujacius  lib.  8.  Obser.  cap.  81. 
et  a)ii  passim. 

ER60SIATANI.  Vide  Ergaticus. 

^  ERGUA,  prò  Erga.  Nolens  Ergua  ip» 
sum  ingratus  remanere,  in  Gharta  ann. 
1822. 

^  ERGUM,  Gausa.  Virgil.  Grammat 
pag.  15  :  Etiam  ex  aliis  Ergis  genetivus 
m  ium  pluralis  finiri  solet,  Pag.  75  :  Cu- 


ERI 


ERI 


ERM 


289 


jU8  rei  Ergum  inquirenti  mihi,  ita  ex^ 
9olvit  dicens. 

1  ERGUMIIVIS,  id  est,  Abhas.  Papias  in 
ME.  Bltur.  Lege  et  vide  Hegumenus. 

^  ERIA,  La  lana,  in  Glossar.  Lat  Ita!. 
Ms. 

I  ERIBAMNUM  Plenum  Gomponere 
dicebatur  qui  solvebat  60.  solidos,  quod 
non  perrexisset  in  exercitum  post  evo- 
cationem.  Eribannum  legit  Muratorius 
in  Leffibus  Caroli  M.  tom.  1.  part.  2. 

gag.  98.  col.  2.  prò  Heribannum,  quod 
aoetur  infra  in  voce  Herébannum, 
1  ERIGIT,  Custodit,  Papias.  Gloss.  San- 
Gterman.  n.  501.  Erictare,  Custodire.  Me- 
lius  Papias,  si  bene  conjecto.  ab  Ericius 
2.  r<»  'Épxirnc  Suid»  é  oy^atj 

1.  ERICIUS.  Papias  :  ìcinua,  marinum 
animai,  a  terrestri  Icino  nomen  traxit, 
quem  vulqus  Ericium  vocat, 

2.  ERICIUS,  Machina  bellica.  Otto  de 
S.  Biasio  cap.  23  :  Cessar  itaque  omnem 
reliquum  a^^parcUum,  quem  ad  expoana' 
tionem  civuatis  fecerat,  scilicet  talpas, 
vulpeculas,  Ericios.  cattos,  {talibus  enim 
censentur  nomimbus)  exuri  prsecepit. 
[Hac  notione  vocem  Ericeua  usurpavit 
CsBsar  de  Bello  Giv.  lib.  8.  quam  expo- 
nunt  Machinam  infestis  undique  hor- 
rentem  telis.  Lambertus  in  Histor.  Go- 
mit.  Ardens.  apud  Ludewig.   tom.   8. 

gag.  475:  Turrim,.,  guis  nesciat  apud 
angatam  ab  eodem  Cornile  Balduina  (ir- 
matam  et  fossatis  circumcinctam  et  Eri- 
die  et  propugnaculis  munitam.  Et  pag. 
547  :  Reparato  exterioris  Ardensis  muni- 
tionis  valli  fossato  et  amplificato,  et  <e- 
pibus  et  Encis  consepto.  Qui  bus  in  locis 
Eriài  idem  sunt  quod  Livio  Port»  pen- 
dul»  Nostris  Herse  :  qua  etiam  notione 
vocem  hanc  usurpavit  Salustius.  Sed  si 
veram  indigitant  originem  melius  scri- 
beretur  Heritius  cum  aspiratione  ;  deri- 
vant  enim  ÒLvh  toO  '^pxeiv,  Arcere.] 
*  Erice  vocat  Phil.  Moushes  : 

Et  si  ont  bien  leon  man  ourdés, 
Et  de  nouTel  fois  et  fondés 
Lei  Eriees  ont  pris  et  niens. 

0  ERIGOPARTA,  Lo  gran  principe.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  Ms. 

1  ERICTARE,  Vide  EìHcit. 

»  ERIGUTALIS,  f.  prò  Eriludalis,  Do- 
minicus,  proprius.  Bulla  Greg.  IX.  PP. 
ann.  1231.  Inter  Probat.  tom.  1.  Annal. 
Praemonst.  col.  398  :  In  Clarholte  curtim 
Ericutalem  cum  decima,  novam  curtim 
cum  decima,  etc.  Vide  Eritudo. 

ERIGENA,  vulgo  dictus  Joannes,  qui 
Scotus  Ingulpho  pag.  870.  vixitque  sub 
Garolo  Galvo^  et  cuius  scripta  varia  cir- 
cumferuntur,  quod  Hibernus  esset.  Eriu- 
aenam,  non  Erigenam  vocari  in  veteri- 
Dus  Godicibus,  monet  Sirmondus  ad 
Goncilium  Valentinum  III.  Jrenses  porro 
non  semel  Hibernos  vocat  Ordericus 
Vitalis  lib.  11.  et  12.  nostri  Irois,  ex 
hodierna  etiam  appellatione  :  nam  Hi- 
berniam  Erin  vocant.  Guill.  Guiart  MS. 

ArriT»  là  Rlchart  li  Rois, 
Nomuns,  Angloit,  bcot,  Irois. 

Et  anno  1212: 

Ttnt  i  r*ot  li  GomeTsIois, 
D'Escos,  d'Yrob,  et  de  Galois. 

Sed  et  Hibernos  Scotorum  nomine  inno- 
tuisse  palam  est.  Vide  Gratianum  Lu- 
ci um  in  Gambrensi  everso  pag.  148.  388. 
1  ERIGERE,  prò  Exigere  bis  terque  le- 
gitur  in  Litteris  anni  1363.  apud  D.  Se- 
cousse  tom.  3.  Ordinat.  Reg.  nag.  68. 
ERILIS,  [Principis  filius.J  Vide  Herilis, 
«  ERILIUS,  Inferius,  In   Glossar.  Gas- 
sin.  ann.  cìrc.  700. 
ni 


1  ERILIZ  Teutisca  lingua,  Armorum 
depositio,  in  Legibus  Lotharii  I.  Regis, 
apud  Murator.  tom.  1.  part.  2.  pag.  143. 
col.  1.  Vide  Herisliz. 

1  ERIMANIA,  Exercitus.  Vide  AHma- 
ntapost  HerimannU 

ERIMARIUS.  [Miles  sub  Gomite  aliis- 
que  Offlcialibus  militans  in  oppidis  et 
castris.l  Vide  Henmanni. 

ERINACEUS,  xte\c  xvafcx^c.  [Pecten  ful- 
loniumj  Ita  emendat  Safmasius  in 
Gloss.  Gr.  Lat.  prò  Remaeeus, 

«  ERINUS,  Hesternus,  Gali,  olim  Er- 
soir  vel  Hersoir,  nunc  d'hier.  Gharta  ann. 
1501.  in  Reg.  4.  Armor.  gener.  pag.  13  : 
Cum.,.  conlractum  fuerit  matrtmonium 
et  die  Erina  in  facie  sanctm  matris  Eccle- 
sia solennisatum,  etc.  Judic.  ann.  1507. 
Inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Nem.  pag. 88. 
col.  2  :  Satisfaciendo  ordincUioni  Erina 
die  per  dictum  dominum  oonsulem  latss, 
etc.  Ghron.  S.  Dlon.  lib.  4.  cap.  8.  tom. 
3.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag.  256  :  Er- 
soir,  dist-il,  à  la  vesprée,..  Lors  respondi 
uns  de  ses  compainz  :  Encore  routes  tu  la 
viande  que  tu  mangas  Hersoir.  Ubi  Ai- 
moin.  liD.  8.  cap.  81.  habet  :  Cum  hes- 
temo  vespere.,.  Cui  socius:  Tu,  inquit, 
pridianas  adhuc  ructans  epulas,  etc.  Lit. 
remiss.  ann.  1391.  in  Reg.  142.  Gbartoph. 
reg.  eh.  211  :  L'exposant  meu  des  injures 
et  villenies  que  lui  avoit  faites  et  dites 
ledit  Perrin,  lui  dist  ces  paroles  :  Ribaut 
tu  me  vouloies  Ersoir  tuer  d'un  espie,  saiM 
ce  que  je  Veusse  meffait,  etc.  Vide  Infra 
Herinus. 

1  ERIOLUS,  Incile,  elix,  sulcus  aqua- 
rius,  Gallis  Rigole.  Gharta  Dumbensis 
aìin.  1379  :  Aimonelus  debet  duos  den. 
prò  dimidia  exclosa  facla  in  Eriolis  do- 
mini necessaria  ad  adzacandum  dictum 
pratum  ;  et  debet  capere  aquam  in  dictis 
Eriolis  prò  adzaquando  prata. 

«  ERIPENNUS,  Modus  agri,  idem  qui 
Arapennis.  Vide  in  hac  voce.  Ghartul. 
S.  Sulpit.  Bitur.  fol.  17.  v«  :  Ego  Ram- 
numnus  miles  dono  abbati  Humberto  et 
congregationi  tancti  Sulpitii  decem  Eri- 
pennos  de  terra,  qui  sunt  siti  retro  man- 
sionem  clavellum  ad  Solemgiaco. 

1  ERIPES,  Pedibus  valens,  prò  JEripes, 
SBreos  habenspedes.  Appendixad  Agnelli 
lib.  Pontif.  apud  Murator.  tom.  2.  pag. 
196.  col.  2  :  Qui  dum  velocissimus  cursibus 
uteretur,  lorpes  conversus  est  de  Eripede. 
Gloss.  Sangerman.  ann.  501  :  Eripis, 
Velox.  Aliud  Lat.  Gali.  :  Eripes,  Qui  a 
pied  d*airein. 

1  ERIPICA,  Eripioare.  Vide  Erptia. 

*  ERIS,  Ventris  modicum,  in  vet.  Glos- 
sar, ex  God.  reg.  7613.  Ubi  emendandum 
Contentionis  Dea. 

1  ERISGLID,  prò  Eriliz  legi  in  Estensi 
Godice  monet  Muratorius  loco  in  Eriliz 
citato. 

^  ERISIRE,  Erugo,  vel  rubigo  messium, 
in  Glossar.  Gassin.  ann.  circ.  700. 

1  ERISIPELA,  prò  Erysipelas,  Iputr^ice- 
>ac,  Tumor  ex  ferventi  sanguine  ortus, 
Gali.  Eresipele.  Vide  locum  in  Farsa. 
[oo  Eresipilalum  corpus  ap.  Richer.  lib. 
1.  cap.  11.  Erysipilata  papula,  ibid.  cap. 
65.  vide  Eì^ysipelata  Turgido.] 

^  ERISPILIA,  La  feza  e  puza.  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ms.  Vide  Erisipela. 

1  ERITLID,  prò  Eriliz,  apud  Murato- 
rium  tom.  1.  part.  2.  pag.  103.  col.  2.  ex 
Legibus  Garoli  Mag. 

\  ERITUDO,  Dominus,  dominatio,  prò* 
prxetas,  Seoicoxe^a.  Gloss.  Lat.  Grsec.  San- 
german. Melius  alisB  apud  Janum  in 
Antiquario  :  Erus ,  fieerreÓTt);,  Eritudo, 
SeoTcoTc'a.  Ibidem  ex  Feste  :  Nam  erus 
antiqui  scripsere  a  Graeco,  ^poc«  unde 
lpeipo(.   Idem   Festus    habet:    Eritudo, 


Servitudo,  unde  Erus  etiam  prò  Servus, 
veriusque  accipitur  quam  prò  Dominus 
Juxta  vim  antiqui  ipoa;  sed  si  prò  Herus, 
recte  dicitur  Dominus.  Gloss.  Sanger- 
man.  MSS.  n.  501  :  Erutudo,  Dominatio. 
Vide  Heritudo. 

^  ERLOTUS,  Ganeo,  nebulo.  Vide  supra 
Arlotus. 

T  ERMA  Terra.  Vide  Ermus. 

ERMANA,  Papise,  Calamitas.  Ita  etiam 
in  Gloss.  MS.  Èccl.  Parisiensis.  [»  Leg. 
JErumna. 

1  ERMANTATUS,  Scutis  gentilitiis  or- 
natus  ,  Gal  lice  Armoirié ,  vel  potius 
idem  qui  infra  Esmaillatus,  vel  Esman* 
tatus,  Gali.  Emaillé.  Testamentum  Bea- 
tricis  de  Alboreya  VicecomitissaB  Nar- 
bon»  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col. 
1524  :  Jtem,  legamus  Conventui  sororum 
Minoretarum  de  Asilhiano  unum  salinum 
argenti,  in  quo  quidem  salino  est  deboys- 
chatus  unus  dracho  Ermantatus  cum 
signis,  sive  armis  nostris,  cum  brancha, 
sive  arbore  de  coralhio,  cum  linguis  ser- 
pentinis...  Jtem...  unum  alium  salerium 
Ermantatum  cum  branchia  de  corallio  et 
linguis  serpentinis.  Vide  Armentatus. 

«ERMASSIUS,  Ager  incultus,  vel  etiam 
qui  coli  non  potest.  Gharta  Garoli  IV. 
ann.  1327.  in  Reg.  64.  Ghartoph.  reg. 
eh.  492:  Jtem  idem  Johannes  quemdam 
Ermassium  seu  heremum,  prò  quo  servii 
unam  eminam  ordei.  Ncque  aliud  forte 
est  Emel,  in  Gharta  ann.  1321.  ex  Reg. 
61.  eh.  156  :  Pour  un  petit  Eurnel  (sic) 
seant  au  dessouz  du  mostierdeChambors.. 
lesquiexgireCf.  groe)  et  Emel  souloient 
rendre,  etc.  wide  Eremus  et  infra  Her- 
massium. 

0  ERMAUDUS,  Lapis  pretiosus  viridis 
coloris,  smaragdus,  nostris  Emeraude; 
nisi  sit  Encaustum^  Gali.  Email.  Inven- 
tar, ann.  1419.  ex  Tabul.  monast.  Mon- 
tisol.  :  Unum  calicem  cum  sex  cadimiris, 
et  cum  tribus  armoribus,  et  cum  patella 
argenti.  Vide  Emaudus  et  Esmaraìdus. 

1  ERMEUNUS,  ut  mox  Ermena,  Pellis 
murìs  Pontici.  Vide  in  Hermellina. 

T  ERMENA,  Pellis  muris  Pontici,  Vel- 
lus  Armenlacum.  Gali.  Hermine.  Testa- 
ment.  Beatricis  de  Alboreya  Vicecomi- 
tissse  Narbonse  ann.  1367.  in  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  1524  :  Jtem,  legamus 
Conventui  sororum  Minorum  Bitems  rau- 
bam  nostram  de  scartata  sanguinea,  cum 
caputio  operato  de  floribus  Ermenis  et 
perlis.  Vide  Hermellina. 

o  ERMENII,  prò  Armenii.  Bare),  serm. 
in  feste  S.  Domin  :  Prima  (regula)  fuU 
Basila,  sub  qua  militant  monachi  Orten- 
tales  seu  Grssci,  et  fratres  Ermenii  vulgo 
dicti^  qusR  regula  est  satis  dubiosa.  Viae 
Ermtnii. 

^  ERMENSUL,  Priscorum  Saxonum 
fanum  vel  idolum.  Vide  Jrminsul. 

^  ERMINATUS,  Ornatus e^-mmis.  Subtus 
regalibus  indumentiis  depictis  et  Ermi- 
natis,  apud  Lobinellum  tom.  2.  Hist. 
Britan.  col.  872. 

^  ERMINEA,  ut  Ermina.  Cappss  cum 
cappuciis  etiam  suffultis  ex  Ermineis,  in 
Epitome  Gonstitut.  Eccles.  Valent.  Inter 
Goncil.  Hlsp.  tom.  4.  pag.  175. 

ERMINII,  apud  Radulfum  de  Diceto,  et 
alios,  iidem  sunt  quos  Geographi  Àr- 
menios  vocant,  nec  erat  quod  se  hic 
torqueret  Somnerus.  Vide  Hermellina. 

ERMINSTREAT,  Una  e  quatuor  Angli» 
viis  mllitaribus  celebrioribus,  quam  em 
intersecant  ac  percurrunt,  olim  a  Ro- 
raanis  exstructis.  Harum  prlmam  Wat- 
lingstreat  (de  qua  Vita  Onae  II.  Regis 
pag.  19.)  et  Werlamstreat ,  quod  per 
Verolamlum  duxerit  ;  alteram  Jkenilds- 
treat,  quod  ab  Icenis  initium  habuerit  ; 

37 


290 


ERM 


ERO 


ERP 


tertiam  Fo««e,quod  fossa,  ut  putant, 
utrinque  munita  fuerit:  et  quartana 
Erminstreat,  Germanico   vocabulo   ap- 

Jiellitant,  a  Mercurio,  quem  sub  nomine 
nninaull,  i.  Mercurii  columna,  Germani 
coluerunt  :  qui  quidem  Grsecis  cvòdtoc 
dicitur,  quod  viis  precesse  crederetur. 
HsB  vise  quatuor  Chemini  regales  dicun- 
tur  in  Le^bus  Edwardi  Confess.  cap. 
12.  et  18.  quorum  duo,  inquiunt,  in  lon^ 
gitudinem  regni,  alii  duo  %n  latUudinem 
distenduntur.  Hi  pacem  Regis  babere 
dicuntur,  ita  ut  qui  delieta  in  iis  com- 
mittunt,  Regis  Judicio  nude  subjaceant. 
Quod  et  statuitur  in  Legibus  vernaculis 
Willelmi  Nothi  1 80.  ubi  tres  tantum  ex 
bis  viis  mi  li  tari  bus  recensentur,  Wet- 
ling Street i  Emnnqstreet,  et  f(t)««e:  quarta 
omittitur  Ikenilastreat.  Notum  autem 
streat,  bis  locis,  atratam,  seu  viam  de- 
notare. Horum  itinerum  meminit  prae- 
terea  Robertus  Glocesterensis  in  Poem. 
Anglico  MS.  ex  Bibi.  Bodleiana,  apud 
WiTl.  Dugdalum  in  Antiquitatlb.  war- 
wic.  pag.  6. 

Faire  wvyet  mioy  oo  Uier  ben  in  Engtonda, 
But  four  moti  of  nll  ther  ben  luoderrtonde, 
That  tiiurg  en  old  kinf  wer»  mide  ere  Uiis, 
Ae  man  tchal  in  Ibis  boke  aftir  ber  Iella  iwis. 
Pnm  Uie  Sooth  inlo  l|ie  NorUi  takiUi  ErmingestreU 
Fram  Ibe  Emi  into  Ihe  Watt  goatli  Ikaneldsirela, 
Fram  SouUiaaal  to  Northwaat,  Uiaa  is  laiii  dal  grete  , 
Fram  DoTer  into  Chetlre  goth  Watliogtirela. 
Tba  farth  of  Uiiae  ti  moti  ofalle    lliat  tUleth   fram 

[Totanejt, 
Fram  the  one  end  of  Conmalla  anoaa  to  Caian^ji, 
Fram  the  SoaUi  ^tatt  to  Norlhaat  inlo  Eng loodat 

[anda, 
Foaea  man  eailith  thiika  way  Ihay  by  mony  town 

fdolh  Wanda. 
TMaa  fonra  wayat  on  thia  looda  kang  Beun  the  wfia 
Mada  and  ordayned  barn  with  grel  fraunchlM  : 
Fot  whoao  dide  tberain  ony  tbafta  obtar  ony  wooi 
He  madda  juggemant  tbarof  and  grat  Tangaaunca 

[ynoux. 

Vide  Galfridum  Monumethensem  lib.  1. 
cap.  18.  [^  Grimm.  Mytbol.  German. 
pag.  212.  sqq.1  et  infra  Pcix  Regis, 

^  ERMINUS,  ut  Ermina,  in  Litteris 
Caroli  Frane.  Regis  prò  Monspelien- 
sibus  ann.  1381. 

ERMISINUS,  prò  Cremasinus,  Gallicn 
Gramolai,  in  Processu  de  Translat.  S. 
Antonini  pag.  768.  apud  Bolland.tom.l. 
Mail. 

0  Nequaquam  ;  est  enim  Sericus  pan- 
nus  subtilis,  Ital.  Ermisino,  nostris  Ar- 
moisin,  ut  ex  loco  laudato  patet  :  San- 
dalibua  ex  Ermisino  rubeo,  etc.  Ita  quo- 
que interpretantur  docti  Edltores.  Unde 
Àrmoiseur,  bujusce  panni  artifex,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1421.  ex  Reg.  171. 
Cbartoph.  reg.  cb.  484:  Lesquelientrerent 
en  la  maison  d*un  Armoiseur  et  là  prin- 
drent  chacun  une  huvette  ou  capeline. 

«  ERMOFRODITUS  ,  prò  Hermaphro» 
ditus.  Vide  infra  in  bac  voce. 

t  ERMONTE.  prò  Armenia.  Nuncii  de 
Ermonye,  apud  Rymerum  tom.  4.  pag. 
678.  col.  2. 

1  ERM0LA,  Statua  sine  manibus.  Fa- 
pias.  Vide  Jrminsul,  et  mox  Ermulus. 

ERMULUS.  Aldhelmus  Abbas  Malmes- 
buriensis:  Et  ubi  pridem  ejusdem  nefan- 
da natriceSf  Ermuli,  cervulique  cruda 
fanis  colebantur  stoliditate  in  profanip, 
versa  vice  discipulorum  gurgustia,  imo 
alma  oraminum  ssdes,  architecti  ingenio 
fabre  conduntur.  Ubi  Usseri us  Arma- 
chanus  ad  Erminsul  Saxonum  deumhic 
alludi  putat,  de  quo  suo  loco  agimus  : 
sed  indubie  Jegendum  hinnuli,  ut  habet 
S.  Au gusti n  US.  Locum  vide  in  Cervulus. 

ERMUNIUS.  Vide  Jnfaneiones. 

1  ERMUS,  prò  Eremus,  Incultus.  Di- 
ploma Guillelmi  et  Fulconis  Viceco- 
mitumMassil.  ann.  circiter  1060.  apud 


Marten.  tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col. 
856  :  Et  in  territorio  quod  diciturAìòania^ 
cum  suis  altaribus,  et  cum  suo  alode  et 
suis  adjacentiis..,  cum  suis  garrids  et 
pcucuis  cum  Ermis  et  boscliis  ipsis^  etc, 
Ghartularium  Aptense  fol.  25.  v*  :  Est 
peda  de  terra  Erma,  qua  habet  consortes 
de  uno  latus^  etc.  Vide  Eremus, 

OERNA0DINI,  Mouet»  species,  eadem 
qu8B  supra  Amaldeneis,  Inquisit.  ann. 
1811.  in  Reg.  Olim  parlam.  Paris.  :  Q^a• 
tuor  libras  tnonetm  Ernaudinorum  in 
valore  sexaginta  quatuor  solidorum  Turo- 
nensium. 

1  ERNES,$picffi  a  messori  bus  derelict», 
a  Germano  Ahr,  Spìca,  Emde,  -  Messìs» 
Ernden,  Metere,  unde  quibusdam  in 
locis  Em  ,  Spicas  derelictas  Jegere  . 
Gali.  Glaner.  Kennettus  in  Glossario  ad 
calcem  Antiq.  Ambrosden.:  Conducto  ad 
prssparandum  usque  ad  carectam  xxix. 
seliones,,.  ordei  cum  les  Emes  viz.  viii. 
den, 

^  ERNESIUM,  Anglis  Earnest,  Arrha, 
Gali.  Erres,  Denier  à  Dieu,  apud  Madox 
Formul.  Anglic.  pag.  91  :  Hac  indentura 
testatur,  quod  Frater  Willelmus  Abbcts  de 
PipeweÙ  vendidit  omnia  biada  sua.,,  Hu^ 
goni  de  Meriton  mercatori  de  Coventre 
prò  XX..  lib.  argenti,  de  quibus  idem  Abbas 
recepii  unum  denarium  racione  Ernesii 
super  vendicionem  praedictam, 

^  ERO,  Lignum,  in  vet.  Glossar,  ex 
Cod.  reg.  7618.  Aliud  sonat  apud  Pli- 
nium. 

EROGARE,  Rogam  seu  donatlvum  dis- 
tribuere.  Leo  III.  PP.  Epist.  4  :  Pro- 
mittenseithesaurum'absconditum  multum, 
per  quod  populum  Erogare  debuissent, 
lErogare  pecunias  ex  aerario,  apud  Gice- 
ronem.]  vide  Roga, 

EROGATARIUS^  Eadem  notione  qua 
Erogator,  de  qua  voce  mox.  Erogatarii 
Ecclesiastici,  qui  legata  in  pios  usus 
erogantet  distribuunt.  Synodus  Pon- 
tigon.  ann.  876.  cap.  14:  Ut  quotiens 
divinum  jtAdicium  aliquem  Ecclesias 
Praaaulem  e  aeculo  vocaverity  nullus  ad 
suimet  perditionem  facultates  ejus  tnva- 
dat,  diripiat;  sed  Erogatariis  et  Eleemo^ 
synariis  Ecclesiasticis  ,  cum  ipsius 
ÉcclesisB  conatituto  csconomo,  liberum  sit 
canonico  more^  juste ,  rationabiliterque 
deputcua  suecessuro  reservare,  vel  qui" 
buscunque,  sicut  expedit,  prò  ejus  spiritu 
distribuere,  Baldus  ad  1.  Nulli  G.  De 
Episc.  et  Glene,  bac  etiam  voce  utitur 
prò  testamentariis  executoribus.  Vide 
Eleemosynarius, 

EROGATOR^  Testamentarius  executor, 
qui  ultimam  voluntatem  testatoris  exe- 
quitur,  et  ab  eo  relieta  legata  in  pios 
vel  alios  sibi  indictos  usus ,  erogai  et 
distribuì t.  Unde  Distributores  dicuntur 
ejusmodi  executores  in  veteri  Gharta 
apud  Ugbellum  tom.  7.  Ital.  Sacr»  pag. 
566.  Gloss.  Gr.  Lztt.  'E^oStaC»,  Erogo, 
expendo,  Gapitulare  Pipini  Regis  ItafiaB 
ann.  793.  cap.  9.  et  Lex  Longob.  lib.  2. 
tit.  20.  S  5  :  De  filia  cujus  pater  per 
manum  Erogatoris  omnes  servos  suos 
Jussit  fieri  libertos,  quia  contra  legem  esse 
videtur,  statuimus,  etc, 

ROGATOR  prò  Erogator,  in  Testamento 
Audonis  Episcopi  veronensis  exarato 
anno  II.  Ludovici  Pii  Imp.  apud 
Ughellum. 

EROGATOR  MlLITARIS  ANNONìE,  in    1. 

16.  e.  de  Castrensi  pecul.  lib.  12.  tit.  86. 
qui  ro^am  militibus  et  stipendia  per- 
solvit,  de  qua  dignitate  agit  Gregorius 
M.  lib.  7.  Ind.  2.  Epist.  77.  et  180.  Ero- 
gatio,  distributio,  iloBiaLQ\LÌ^,  in  Gloss. 
Grseco-Lat.  et  in  d.  1. 
Erogator  Obsoniorum,  apud   Sena- 


torem  lib.  12.  Epist.  11.  qui  obsonia  a 
Principe  col  lata  populo  distribuebat. 

1  EROGATORIUM.  Gloss.  Isid.  :  Vestia- 
rium,  Erogatorium,  Vide  Vestiarium. 

«  EROIGuM ,  La  bataya,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ms.  Vide  Herotcus. 

1  EROISA,  Apum  examen  in  arboris 
cavo.  Instrumentum  ann.  1088.  apud 
Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Brit.  col.  178  : 
De  otnnibus  vasis  apum,  quas  in  tota  sylva 
illa  reperta  fuerint,  quas  vasa  truncos 
vocant  vel  Eroisa.  Uaec  vox  forte  derl- 
vatur  ab  Aremorico  Er-wei,  in  Ugno, 
vel  ab  articulo  er  prò  ar  et  Aremorico 
Ruskf  Alveusapum,  paululum,  ad  dul- 
ciorem  sonum,  immutata  terminatione. 

^  Vel  Eroisum,  Germ.  Reuseh,  Angl. 
RtMc^  nostris  Ruehe,  ejusdem  originis 
atque  Latinum  Riscus,  utvult  D.  Fai- 
conet. 

1  ERONIUS,  prò  Erroneus,  Falsus, 
Gali.  Erroné,  Angl.  Erroneoms.  Factum 
Justiciariorum  prasdictorum,  ut  sibi  vide- 
oatur  Eronium,  prascipere  vellent  revo- 
care, apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  575. 
col.  1. 

EROOD.  Cbarta  Premihli  Marcbionis 
Moravi»  ann.  1235.  prò  fratribus  Uos- 
pitalis  S.  Francisci  Pragensis  ,  apud 
vVaddingum  tom.  1  :  Absolvimtu  autetn 
villam  illam  ab  omni  jure  qìwd  spedai 
ad  usus  prindpum,  sive  in  jure  quod 
datur  de  capite,  vd  Érood,  vd  prò  fure. 

o  EROSllA  ,  male  prò  Crosna,  Vide 
supra  Crosina,  mastruca.  Gharta  ann. 
1105.  Inter  Delie,  erudit.  Lamìi  part.  8. 
Hodoepor.  Gbarlt.  pag.  1100  :  Pro  ipsa 
investitione  et  reflutatione  launicnild 
exinde  fecerunt  istorum  ominibus  jam 
dictorum  corniti  Erosna  una, 

0  EROTEMATA,  Qusestiones,  passim, 
auctore  D.  Falcond. 

^  EROTDNDATUS,  [rotundus  factus. 
Translate  Sidon  ,  9.  ep.  7.  Structura 
verborum  lubrica,  et  Isavis,  ac  modis 
omnibus  Erotundìata,  h,  e,  elaborata, 
composita,  et  perfecta.] 

1 ERPES,  Cingulus,  id  est,  ImpetigOf  in 
Glossis  MSS.  ad  Alexandrum  latrosoph. 
Sic  dicìtur  alto  ToO  apicscv,  Serpere,  repere. 
Vide  alium  locum  in  Frigulitus, 

1  ERPICA  ,  Erpicare  ,  Erpioajuus. 
Vide  Erutia, 

lERPIGBMUS,  Qui  serpit,  grassatur. 
ab  IpiciQc,  morbus  serpens, et  rivoc.  genus. 
Acta  consecrationis  Ecclesi»  Guxa- 
nensis  ann.  974.  in  Appendice  Marc» 
Hisp.  col.  909  :  Postauam  Salvator,  Erpi- 
gena  omnium  ineffahiliter  calcata  morte, 
resurgens  et  exuvios  atri  raptas  de  fauce 
profundi,  evehit  excelswm,  etc, 

1  ERPILLUM.  Cicer  agreste,  Papias  in 
MS.  Ri  tu  rie.  Est  prò  Grseco  IpicuXXov,  de 
quo  Dioscor.  lib.  8.  cap.  46. 

ERPLANT ,  id  est ,  Terra  accrescens, 
quasi  aerdd  pian ,  Terra  plana  :  in 
Gharta  Winemari  Castellani  Gandensis 
in  Prob.  Hist.  Guinensis  pag.  66. 

ERPTIA.  Adalardus  in  Statut.  Gor- 
beiens.  Abbat.  cap.  De  ordinatione  hor-- 
torum  :  Ipsi  dent  unuaquisque  ad  hortum 
cui  deservit  in  tertio  anno  aratrum,  id 
estj  jugum  cum  amblckcio  d  conjunclis.,, 
et  in  quarto  Erptiam  cui  hortum  exco^ 
lendum.  Hic  Erpicam,  instrumentum  ad 
terendas  glebasìnterpretatur  virdoctus, 
nostris  Erce,  Ugutio  :  Erpica,  est  ins- 
trumentum rusticorum  ad  terendas 
glebaa,  et  trahitur  a  bob%AS,  unde  didtur 
Erpica,  quad  arpica,  ab  arpe,  quod  est 
rapare,  guasi  arapeta,  aratra  petens: 
prius  enim  terra  aratur,  poatea  Erpica- 
tur,  et  hinc  Erpicarius,  qui  Erpicam 
trahit  et  facit.  Ex  bis  patet  Erpicam  non 
esse  bortorum,  sed  agrorum.  [Papias 


EBR 


ERR 


ERU 


291 


MS.  Bituric.  :  Erpicarìus ,  Qui  Efpicam 
trahii,  qua  terra  planatur,  Hinc  emen- 
dandum  Glossar.  Lai.  Gali.  Sangerman. 
MS.  ubi  :  Erimca^  Herce  à  hercer  terre  ; 
Eripieare ,  aereer  terre  :  leg.  enim 
Erpica,  Erpicare,]  [••  Vide  Herpix,  Occa, 
Gali.  Herae.] 

ERRA,  prò  Arrfia,  quomodo  Erresdìci- 
mus.  GI0S88B  MSS.  :  Arra,  i.  erra.  Arra' 
boni,  id  estf  vadimoniumf  etc. 

«Gbarta  ann.  1888.  in  Reg.  71.  Cbar- 
toph.  reg.  eh.  216  :  Fedi  voce  prmconia 
ptuam  et  publice...  practmizare...   ut  n 

3ui9  eseet  qui  Erraa  ponere  véllet  in 
iciis  damibtu,,,  quod  ipse  huc  persona- 
liter  accederet. 

1  ERRADIARI ,  Errabundam  vagari 
animi  gratia.  Miracula  S.  Amalbergae, 
Julli  tom.  8.  pag.  109:  Quodam  tempore 
dum  fnuliere$  in  territorio  de  Brabantia 
Juvenes...  gradiebantur  et  Erradiabantur 
in  platea  quadam. 

*  Deambulare  ,  Gali.  Se  promener. 
Vide  supra  Erare,  Esbanoier  nostris 
alias,  proOblectare  se,  ludere,  recreare. 
Llt.  remiss.  ann.  1455.  in  Reg.  188.Char- 
toph.  reg.  eh.  88  :  Lesquelxae  retrahirent 
en  ung  jardin„.pour  dancer  et  eux  Esba- 
noier,  eomme  Ven  fait  eommunement  aux 
nopcea.  Vita  J.  C.  Mss.  : 

LI  rois  ala  anjoar  cachier, 
Ea  la  foresi  Bsbanoier. 

Guill.  Guiart.  ad  ann.  1205: 

Et  lotttesfois  qua  il  TouloienI, 
Aut  chant  Babanoier  alownt. 

^  nnde  Etbanoìfs,  LflBtitia,  gaudium, 
ludus,  in  Gliroii).  Beri.  Guescl.  Ms.  : 

De  meoeatrien  y  fust  mouU  grani  11  Esbaooys. 

^  Esbatant,  Lsetus,  bilaris,  a  verbo 
Eabatre,  in  Lit.  remiss.  ann.  1899.  ex 
Reg.  154.  eh.  277:  IcelluiPetitpainquiest 
homme  joyeuxet  Esbatant,  etc.  Sic  Esbatre 
activesuraitur,  in  aliis  Lit.  ann.  1874.  ex 
Reg.  105.  eh.  509  :  Jehan  de  Verrignas qui 
avoit  Eèbatu  les  bonnes  gene  de  la  ville  de 
Foullay  à  jouer  d'une  eomemuse,  etc.  Pro 
ludere  vero,  animum  recreare,  passim 
occurrit.  Hinc  Eabàtementf -pro  Amuee- 
ment,  Occupatio  Jocosa.  Gharta  ann. 
1858.  in  Reg.  90.  eh.  92:  Coneiderez  più- 
Heura  bons,  loyaulx  etagréables  services,,. 
avec  pluHeurs  bona  Esbatemena  que  noatre 
amé  aergent  d'armea  Jehan  Muaart^  dit 
Darraa  noua  a  faiz,  eie.  Sed  et  prò  loco 
amoeno  recreandisnue  animis  apto , 
leglturin  Lit.  ann.  1864.  tom.  4.  Ordi- 
nai, reg.  Frane,  pag.  478  :  Lequel  (hostel 
de  S.  Poi)  eat  hoatel  aolennel  et  de  granz 
Eabatemena,  Toumeant  et  Eabatiganty  id 
est,  inambulando,  et  spatiando  in  Stat. 
ann.  1844.  tom.  2.  earumd.  Ordinat.  pag. 
2^.  art.  8 

1  ERRÀMENTA,  Practieis  nostris 
Erremena ,  Ultimus  lltis  status  seu 
ultimse  litigantium  actiones.  Lltterae 
Ludovici  Frane.  Regis  ann.  1286.  super 
homagio  de  Supplevilla  in  Tabulario  S. 
Glodoaldi  :  De  expenaia  autem  factia  prò 
dictia  quereliaet  arreragio  equi  annalia 
aervicii  emende,  et  omnibua  jErramentìa 
occaaione  predictarum  querelarumfiàbitia, 
idem  Gaufridua  de  Capell,  partea  hinc 
inde  abaolvit,  et  per  dictum  auum  quitta-^ 
vii,  Adjorn.  Regis  Anglise  apud  Ryme- 
rum  tom.  2.  pag.  685  :  Reaponauri  acjuri 
parituri  aecundum  omnia  Erramenta , 
et  qiu>d  juatum  fuerit  audituri.  Arrestum 
Parlamenti  Paris,  anni  1822.  in  Hist. 
Harcur.  tom.  8.  pag.  289  :  Quod  cum  non 
feciaaet ,  mavidaverunt  et  Petrum  de 
Conatantiani  prsedicloa  citari  coram  ae  ad 
certam  diem,    aecundum  proceaaum  et 


Erramenta  prmdieta  pi*oceaauroa  ,  cum 
intimatione.  ìiuìus  vocis  etymon  Arrha; 
quoniam  exhibita  litis  instrumenta  in 
eivilibus  causi s  locum  habent  arrharum 
in  criminalìbus  olim  dari  solitarum.  Id 
manifeste  nos  docet  Bel lom aneri us  cap. 
61.  pag.  818.  sub  flnem,  ubi  vocem  Erre^ 
mena  vocibus  Gagea  de  bataille  opponit. 
Chaacun  doit  aavoir,  inquit,  que  li  plet 
dea  apiaux  aoit  de  défauta  de  aroit  ou  de 
fairejugement,  comment  que  li  apiaux 
aoit  dismenez,  ou  par  gagea  ou  par  Erre- 
mena  d'où  plet  le  Cour  ou  li  apiaux  eat, 
doit  étre  demené  aélon  le  coutume  de  lieu, 
où  li  apiaux  fut  fatta,  aelon  la  Coutume 
qui  couroit  ou  tant  que  li  apiaux  fàtfeta, 
etc.  Idem  cap.  50.  pag.  271.  versus  flnem: 
Chacuna  de  Quemune,..puet  ausaint  hien 
apeler  de  défaut  de  drott  et  de  faua  juge- 
mentf  commeferoit  un  etrange,  qui  ne 
aeroit  paa  de  Quemune,  et  doit  li  apiaux 
demenez  par  le  Seignor,  à  qui  le  reasort 
que  le  Quemune  appartieni,  et  non  paa  par 
baqeade  bataillea,  mata  parlea  Erremena 
d*ouplet,  Eumdem  vide  cap.  7.  pag.  49. 
lin.  7.  et  8.  et  supra  vocem  Adrhamire, 

•  Petitiones  juridicse,  litis  instru- 
menta, imo  et  jura  Ohartis  vel  ex  con- 
suetudine Armata.  Gharta  Hug.  pri- 
mogen.  comit.  Regitest.  ann.  1221.  in 
Ghartul.  Gampan.  fol.  218.  r».  :  Si  vero 
invenerit  (arbiter)  quod  ex  parte  dominrn 
mete  (Blanch»  comit.  Trccens.)  ait  ali- 
quid  tnterceptum..,  centra  me  vel  gentea 
meas  aecundum  Erramenta  mea;  ipaa  ad 
dictum   ejuadem   Simonia    reddi    faciet 

rd  fuit  interceptum.  Gharta  Drochonis 
Melloto  ann.  1222.  ex  Ghartul.  S. 
Steph.  Autiss.  :  Compromiaimua  in  eoa- 
dem  videlicet  de  tema,  quaa  hominea  de 
Eqligny  venientea  ad  S.  Mauricium  tenent 
ad  costumam  vel  tertiaa,...  tali  modo  quod 
dicti  trea,  quantum  ad  terraa  prasdictaa, 
inquirent  bona  fide  conauetudinea,  Errc^ 
menta  et  tenentiaa,  quaa  tam  noa  quam 
capitulum  obtinuimua.  Sentent.  arbitr. 
ann.  1228.  ibid.  :  De  terria  vero  quaa  aunt 
ad  tertiaa  vel  coatumaa,  in'juiaitia omnibua 
et  cognitia  quodcunqne  circa  hoc  inveati- 
gare  vel  inquirerepotuimua,  etc.  Scacar. 
S.  Mich.  ann.  1228.  in  Reg.  S.  Justi 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  22.  r*.  col.  2  : 
Radulphua  et  Rogerua  poterunt  altomare 
alium,  ai  voluerint  ;  ita  quod  omnia  Er^ 
ramenta  prioria  attornati  computaverunt. 
Unde  Errementer,  Litigare,  postulare. 
Lit.  remiss.  ann.  1878.  in  Re^.  114.  Ohar- 
toph.  reg.  eh.  36:  Jaquier  Girart  priat  à 
parler  audit  Pierre  Martin  telea  parolea 
en  effect  :  Pierre  Martin,  tu  m*aa  fait  ce- 
menare  et  Errementer  de  privileqea  par 
ceulx  de  chapitre  de  Reima.  Nostris  olim 
Erramment  et  Erraument,  idem  quod 
Gontinuo,  nune  Incontinent,  auaailót, 
Vitae  SS.  Mss.  ex  God.  28.  S.  Vict.  Paris, 
fol.  860.  v".  col.l:  Stateua  releva  de  mort 
Erraument,  et  ai  aoura  VApoatre.  Le  Ro- 
man de  Cléomadea  Ms.  : 

Aa  roy  Erramment  reapoody, 
Qae  pour  chou  n'iert  paa  Teaua  la. 

ERRANEI.  Errantea,  in  Gloss.  Isidori. 

3^  ERRANTIA,  [Erratio.  Acciua  apud 
Non.  8.  86.  Neque  ego  Errantia  animi 
prave  raorigerabor.] 

ERRARIUS,  Errans,  vagans.  Gharta 
ThomaB  Marescalli  et  Gomit.  Nottyn- 
ghamiffi  tom.  2.  Monastici  Anglic.  pag. 
240  :  Habebunt  etiam  praafati  Canonici 
cignoa  auoa  Errarioa,  quantoa  voluerint, 
natantea  et  nidificantea  cum  pullia  et  ci- 
neolia  eorum,  depaaeentea  et  errantea  in 
omnibua  aguia  meta,  etc. 

ERRATICfUS,  Errabundus,  vagus,  va- 
gabundus,   Italis  Erratico,   Gloss.   Gr. 


Lai.  :  nxdtvoc,  Erraneua,  Erraticua,  ae- 
ductor.  Gornel.  Fronto  :  Erraticua,  et 
poteat  errare,  et  aolet.  Erraticua,  animue 
eat  qui  aolet  errare,  et  deainit.  Vita  S. 
Deieoli  Abb.  Lutrensis  num.  15  :  Cum- 
que  vir  aanetua  per  eremum,  quaai  Erra- 
ticua viator,  convenientia  manendi  loca 
diaquireret,  Erraticum  pecua,  quod  vulgo 
dicttur  Weredif,  in  Goncilio  Islebonensi 
cap.  27.  quod  nostris  Eapave,  Errandi 
verbum  de  pecoribus  proprie  efferi  do- 
cet Maro  Ecl.  7.  vers.  7  : 

Huc  mlhl  dom  tanwaa  defendo  a  IHfore  myrtoi, 
Vir  i^ragifl  Ipaa  caper  DeerraTerat. 

Plauto  in  Bacchid.  Errantia  pecora,  so-^ 
li  vaga  et  seorsim  pascentia  dieuntur. 
[Le  Roman  d'Athia  MS.  : 

Or  ne  todì  chauU  \  demearer, 
Gar  tottl  ani  presi  de  vous  Errar. 

Ubi  Errer  idem  videtur  quod  condu- 
cere .1 

*  linde  Errandonner,  Ineomposito  ag- 
ralne  ire,  apud  Froissart.  1.  voi.  cap. 
277  :  Si  venoient  (les  Anglois)  tout  Erran- 
donnant,  bannierea  et  pennona  ventelana, 

ERRATOR,  Papise  dAitor,  reua,  obliga- 
tua,  Sed  legendum  jErator, 

3^  ERRATRIX,  [Front,  de  differ,  vocab. 
p,  2199.  Putach.  Erratrix  per  se  rapta 
est,  ut  venatrix  :  Erratica,  ut  hedera, 
vitisJL 

1  ERRENISARE,  Lsetari,  triumphare, 
ab  tioy^rru  Pax.  Vide  Sanceniaaat. 

T  ERRHINUM,  Ifp^tvov,  Quod  tegit  na- 
sura.  Vide  Naaale. 

I  ERROLUS,  Errans.  vagus.  Alphabe- 
tum  orationis  S.  Isidori  Episc.  Hisp. 
Aprii,  tom.  1.  pag.  841  :  Et  patema  pie- 
tate  aume  precor  Errolum, 

ERROR,  Vaticinano,  in  Gloss.  Isidori. 

ERR0VA6ARE,  Vagari,  errare,  hinc 
inde  discurrere,  Alemannis  Irrivagen. 
Eckehard  US  Junior  de  Gasib.  S.  Galli 
cap.  7  :  Compiilit  tamdem  Cralo  fratrea 
Errovagari,  poat  arauram  aolitoa  claitatro 
atabilea  vivere, 

o  ERSATUS,  Ghartul.  Pontisar.:  Dedit 
Radulfua  milea  monachia  S.  Martini  Pon- 
tiaarenaia  Eraatoa  de  Clery,  et  ex  hoc  ha- 
buit  aexaginta  aolidoa.  An  prò  Eaaartoa 
ex  muratione  a  in  rf  Vide  Exartua. 

ERTHMIOTUM,  Gonventus  vicinorum 
terrae.  Vocem  Somnerus  deducit  a  Saxo- 
nlco  eard.  terra,  et  gemo  te,  vel 
mote.  Gonventus.  Solebant  quippe 
convenire  ad  vicinorum  Inter  se  discre- 

Santium  querimonias  summarie  audien- 
as  et  sedandas,  arbitrio  compari um 
Curi»  vel  convassallorum.  Leges  Hen- 
rici  I.  Regis  Angl.  cap.  57:  Ita  ut  ne 
damnum  incurrat,,,  aliquando  in  diviaia, 
vel  in  Erthmiotia  auum  hominem  ubique 
manu  teneat,  aliquando  auper  ipaam 
terram, 

ERVATIO,  Enervatio,  exinanitio.  Pa- 
pi as. 

3^  ERUBESGENTIA,[Verecundia,  pudor. 
Tertull.  1.  ad  Nation.  16.  Exemplum 
Erubeacentiaa  scelerum.  Adde  Poent- 
tent.  10J_ 

T  ERUBESGIBILIS,  De  quo  erubescen- 
dum  est.  Fuga  Erubesctoilia  nimia,  in 
Opusculo  Gualvanei  de  la  Fiamma, 
apud  Murator.  tom.  12.  col.  1828. 

^  Lit.  remiss.  ann.  1854.  in  Reg.  88. 
Ghartoph.  reg.  eh.  5:  Hanc  (pilloriijpoc- 
nam  publicam  et  Erubeacibilem  etàem 
imponentea. 

^  ERUBI6INARE  vel  Eruoinàke,  Dea' 
rouyller,  Eruginator,dearouylleur  ou  four- 
biaaeur.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684.  Vide  infra  Eruginator, 

^  ERUGA,  Eacalongne  vel  chatepèloae. 


292 


ERU 


ESB 


ESB 


triossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7092. 
Ghartu].  Latiniac.  fol.  240.  v«  :  La  somme 
d^EschalonaneB^  óbóle» 

BRUGTUARE,  Evertere.  Acta  S.  Sabi- 
niani  cap.  1  :  Tunc  loquUur  ImperoUor 
Crispino  Prasidi  in  ira  sìm,  ut  exeat 
currens  in  furore  suo,  et  milites  prind' 
pales  in  toto  orbe  Eructuent  Christian 
nos,  et  deslruant  eoe,  Àlii  Cod.  habent, 
Evertant. 

i^  ERUGTUS,  [Geli.  11.  7.  Furfureum 
panem  esitare  vinumque  Eructum  et 
loetidum  portare,  h,  e.  impurum,  faecu- 
lentum,  sordidum,  corruptum,  quasi 
ructu  et  vomendo  emissum  :  ab  epeuyu^ 
Eructo.  Àlii  crudum,  vel  eruptum  leg.] 

1  ERUDERATUS,  Expurgatus,  sanatus. 
Vita  S.  Johannis  Àbb.  Parmensis,  saec. 
5.  SS.  Benedict.  pag.  724  :  Nactus  est 
manum  dexteram  ita  a  cancro  Erude- 
ratam,  ut  nullatenus  pnstinss  incom' 
moditatis  pene  inveniretur  vestigium. 
Eruderare  dixit  Varrò  prò  Buderibus 
expurgare. 

"  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684: 
Fambréer,  Eruderare.  Frambée,Erude' 
ratus.  Ubi  Eruderare^  est  rudera  terere 
ad  mortarium  conficiendum,  quo  pavi- 
menta terrena  inducuntur. 

3^  ERUDIBIUS,  [Qui  Erudin  potest. 
Fulgente  de  contin,  Virgil.  p.  747.  Staver. 
Neque  enim  erudi  tur,  nlsi  quod  Erudi" 
bile  nasci  tu  r.J 

1  ERUDIMENTUM  DoCTRiN^  Papias 
suum  appellavit  Elementarium,  hoc  est, 
Glossanum,  in  Praefatione. 

ERUDIRE,  Mederi,  remedium  dare. 
Gregorius  Turon.  in  Vita  MS.  S.  Felicis: 
Cumque  profLuente  sanguine  nullus  ma- 
num ad  Èrudiendum  auderet  appO' 
nere,  etc, 

ÌERUDIS,  Indoctus.  Vide  Inrudis. 
ERUOITAS.  Eruditio,  in   Àctis   SS. 
ii  tom.l.  pag.  112.  de  S.  Sparchio. 

ERUDITORIuM,  SifiaoxaXelov  icGcedeurr- 
piov,  Academia,  Schola  publica.  Vita  S. 
Deicoli  Abbatis  Lutrensis  num.  7  :  Ut,., 
in  omnibus  transmarinis  Eruditoriis  nulli 
pateret  secundus. 

1  ERUDNJE,  r<7iaoc,  (lege  IfptSoc  vel  ifpt- 
5ec«  i.Rixs.)  Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerman. 

^  Adde  ex  Castigat.  ad  utrumque 
Glossar,  leg.  Erucinas.  Vide  Salmas.  ad 
Hist.  Aug.  pag.  180. 

±.  ERUERE,  [Evacuare,  liberare.  Dief.] 

t  ERUGA,  prò  Eruca,  Genus  plantse. 
Gali.  Roquette.  Hist.  Dalphin.  tom.  2. 
pag.  812.  in  Ordinatlone  Humberti  II. 
super  numero  et  ordine  mensarum  : 
Cum  una  libra  de  carnibus  falsis  et  dimi- 
dio  rotulo  de  carnibus  bovinis  in  aqua^ 
cum  mustarda  et  Eruga  prò  saUamento. 
Bursus  occurrit  ibidem. 

<>ERUGINATOR,  Armorum  politor.Gall. 
Fourbisseur,  Arest.  parlam.  ann.  1412.  in 
Lib.  1.  stat.  artif.  Paris,  ex  Cam.  Com- 
put.  fol.  55.  v«.  :  Ad  supplicationem  ma- 
gistrorum  juratorum  Eruginatorum  seu 
fourbissorum  ensium  villss  nostras  Pari- 
siensiSf  etc.  Vide  supra  Erubiginare. 

1 1.  ERUGINATUS,  iEruginosiTs,  meta- 
phoriceMorosus.  Vita  S.^Severi  Archiep. 
Kavennad,  apud  Murator.  tom.  2.  pag. 
189.  col.  2  :  Si  ^uis  superciliosus  Erugi- 
nata  mente  et  insulsa  objectione  B.  viro 
detrahat,  etc. 

o  2.  ERUGINATUS,  Lebetum  faber, 
Gali.  Chaudronnier,  incan.  4.  Conc.  An- 
degav. 

f  ERUGO,  prò  Hirudo,  Gali.  Sangsue, 
Papias  :  Erugo,  Sanguisuga  vel  tinca. 

f  ERUU,  Domini.  Gloss.  Isid.  Excerpta 
Pyth.  addunt  Domnuli.  Vide  Eritudo. 

«  ERUNOO,  xe^(^<^v.  Leg.  Hirundo,  ex 
Castigat.  in  utrumque  Glossar. 


3^  ERUPTOR,  [Qui  Erumpit,  seu  Erup- 
tionem  facit.  Ammian.  24.  5.  Eruptores 
perterriti  reverterunt.l 

1  ERUS,  Erutudo.  vide  Eritudo. 

sjc  ERUSIGIA,  [Agilitas,  gestarum  re- 
rum subtilis  inductio.  Dief.] 

«  ERTSIPELATA  Turgido,  Erysipelas, 
tumor  ex  fervente  tenulque  sanguine 
cum  flavsB  bilis  permixtione  existens, 
quem  Latini  sacrum  ignem  appellant, 
ut  monent  docti  Editores  ad  Acta  S. 
Gauger.  tom.  2.  Aug.  pag.  688.  col.  2: 
Nunc  autem  quoniam  Erysipelata  tur' 
gido  prsiter  spem  sensim  resolutaf  etc, 

ERZA.  rocca  Gali.  Herce.)  Vide  Bercia. 

^  ESAGAR,  vox  vulgaris,  Ponere  in 
sacco.  Instr.  ann.  12lB.  inter  Probat. 
tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  59.  col.  2:  Ponit 
Bertrandus  quod  Stephanus  venit  ad  Esa- 
ear  erbam  in  prato  domini  episcopi.  Vide 
infra  Essacare. 

1  ESAIANI  .^gypto  dicti  sunt  Acepba- 
lorum  quidam  ab  Esaia  Diacono,  qui  e 
Palestina  missus  Alexandriam,  ut  eo- 
rum  Episcopus  esset,  sed  non  receptus 
ab  omnibus  est.  Hofmannus  ex  Brevia- 
rio Liberati  cap.  18. 

1  ESAHENTUM,  Jus  utendi  in  alieno 
fundo  rebus  non  suis.  Vide  Aisantia. 

0  ESRAIA,  Canalis  ad  educendas  aquas 
superfluas.  Charta  Ludov.  X.  ann.  1814. 
in  Reg.  50.  Chartoph.  reg.  eh.  128:  Pro 
fimo,  quem  prsspositus  noster  de  BellO' 
monte...  in  domibus  eorumdem  (prioris 
et  conventus  ejusdem  loci)  capiAant... 
prò  exclusis  et  Esbaiis  molendinorum 
nostrorum.  Vide  Baia  2.  et  Esbia. 

1  ESRARDARE,  Scandulis  tegere.  ab 
Hisp.  Barda,  Scandula.  Gali.  Bardeau. 
Charta  ann.  1882.  ex  Archivo  Massil.  : 
Item  plus  prò  omnibus  adventapiis,  vid. 
2.  palmorum  canandi,  et  prò  implendo 
dictam  turrim,  et  prò  avantagio  crotss,  et 
prò  angueriis,  et  Esbardando  solerium  et 
crotam. 

1  ESRATHAMENTUM,  f.  Ambulacrum, 
vel  locus  amoenus  recreandis  animis 
aptus,  a  Gallico  Esbatement,  Becreatio 
animi.  Litterae  Garini  Abb.  Vallium 
Sarnaii  ann.  1261.  ex  Tabularlo  Portus 
Begii  :  Quem  quidem  censum  debebat 
Conventus  Portus  Regii...  terra  et  prato 
sitis  inter  duos  rivos  duos  solidos,  et  prò 
Esbathamento  tres  denarios. 

^  Legendum  procul  dublo  Estacfia- 
mentum.  Vide  in  hac  voce. 

5  ESRATRE,  Species  ferramenti.  Sta- 
tuta  Massil.  lib.  5.  cap.  52  :  De  fabns 
quantum  debeant  accipere...  de  palo  fer' 
reo  et  de  Esbatre  tres  obolos. 

^  Abest  particula  et  in  iisd.  Stat.  Mss. 
unde  ver  bum  esse  manifestum  est. 

j  ESRIA,  ExBiA.  Canalis  ad  educendas 
aquas  restagnantes.  Usus  stagnorum 
Bressiae  apud  Guichenonum  Probat. 
pag.  170.  et  Bevellum  pag.  285  :  Item,an 
domini  possint  Esbias  suorum  stagnorum 
in  quacumque  parte  calceataram  facere 
seuEsbiare  etillas  daudere.  Charta  Thos- 
siac.  in  Dumbis  signata  Bonet  ann. 
1455  :  Licentia  datur  faciendi  molendi^ 
num  cum  omnibus  Exbiis  et  coeteris  tedi-' 
ficiis  necessariis.  Vide  Bedum. 

1  EsBiARE,  Aquas  superfluas  et  resta- 
gnantes educere,  mox  m  Esbia. 

^  ESROELLARE,  Eviscerare,  GsLU.Even- 
trer,  alias  Esboeler  et  Esboueler.  Inqul- 
sit.  ann.  1266.  in  Beg.  Olim  parlam. 
Paris.  :  Comminatus  Juit  quod  ipsum 
eviscerarci  et  Esboellaret.  Mirac.  Mss.  B. 
M.  V.  lib.  1.  : 

Se  ta  U  porte  ne  nous  ouvres,... 
T'Etboueierai  cornine  un  chien. 


Bestiarias  Ma.  : 

Don  pM  trenchant  eomme  alemele 
Si  forment  que  toni  TBaboele. 

^  Esbouler,  eadem  acceptione,  in  Lit. 
remiss. ann.  1877.  ex  Beg.  110.  Chartoph. 
reg.  eh.  842  :  Le  suppliant  lui  respondi 
derechief  que  se  elle  ne  se  taisoU  et  ne 
lessoit  enpaix  le  devant  dit  signifiant,  il 
la  Esbouleroit.  Alia  ann.  1891.  in  Beg. 
142.  eh.  65  :  Pierre  de  Choques  disi  au 
suppliant  atta  se  il  oUoit  querre  lesdiz  fa- 
goSf  il  Esbouleroit  ses  chevaulz.  Esera' 
bouller,  in  aliis  ann.  1478.  ex  Beg.  206. 
eh.  189. 

1  ESBONAGHIUM,  Jus  Competens  Ma- 
Joribus  villàrum  ex  bonnis  seu  metis 
deflgendis.  Litters  Offlcialis  Paris,  de 
empUone  Majoris  de  Berrone  ann.  1266. 
in  Tabularlo  Calensi  :  Vendidit...  par- 
tem  suam  vinorum  et  metatorum  eive 
Esbonachiorum...  exceptis  censibus  et  sub- 
censibus. 

ESBONARE>  EsBONAGlUMj  [Eadem  no- 
tione.l  Vide  Benna. 

o  ESBONOATIO,  Terminus,  limes  ;  a 
verbo  Esbundare,  nostris  Esbonder,  limi- 
tem  figere,  Charta  ann.  1280.  ex  Char- 
tul.  S.  Vinc.  Laudun.  :  Cum  qussstio  ver- 
teretur  inter  nos  episcopum  Laudunen- 
sem  ex  una  parte  et  nos  dbbatem  et 
conventum  S.  Vincentii  ex  altera  super 
limitatione  seu  Esbondatione  territorii 
ecclesÙB  S.  Vincentii  prasdictas  centra  ter- 
ritorium  episcopatus...  Item  habebunt 
praedicti  retigiosijustitiam  limitandi,  cer- 
ch&minandi  et  Esbundandi  in  treffundo 
suo.  Alia  ann.  1290.  ex  eod.  Chartul.  :  Li 

chemin demourra   dores-en-avant,    à 

tousjours  de  telle  leesse,  comme  il  est  ore 
tous  Esbondés.  Vide  Benna  2. 

^  ESBORRARE,  Borram  seu  tomentum 
avellere,  artiflcibus  nostris  Esbourrer. 
Stat.  Avenion.  ann.  1248.  cap.  120.  ex 
Cod.  reg.  4659  :  Teneantur  Esborrare  pan- 
nos  antequam  parentur,  Exborare,  in 
iisd.  Stat.  ex  museo  meo.  Esbrouer^  eo- 
dem  significatu,  in  Stat.  pannif.  Boto- 
mag.  ann.  1424.  ex  Beg.  173.  Chartoph. 
reg.  eh.  151  :  Ne  pourra  nul  momller  les 
drapsjusques  àce  qu'ilzsoient  seelleztous 
escruz,  ou  qu*ilz  aient  prins  congié  aux 
boujonneurs  de  les  Esorouer  seulement. 
Esbusquier,  in  aliis  Stat.  ex  Lib.  rub. 
fol.  magno  domus  pubi.  Abbavil.  art  18: 
Tous  pareurs  seront  tenus  de  bien  et  souf- 
fisaument  parer  les  draps  qui  baillés  leur 
seront  et  y  Esbusquier. 

o  ESBOZIGARE,  f.  Offlcinas  seu  taber- 
nas  edificare,  vel  in  culturam  redigere. 
Stat.  ann.  1852.  Inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Nem.  pag.  152.  o«l.  1  :  Item  quod 
nulla  persona  sit  ausa...  accipere  ab  ali' 
quo  alxquid  de  dictis  patuis,  causa  rem' 
pendi,  Esbozigandif  piantandi  seu  aliter 
mnovandi  in  aliquo  loco  patuorum  JVé- 
mausi.  Vide  supra  Boziga  et  mox  Es» 
buscare. 

ESBRANGATURA,  Bamorum  abscissio, 
ex  Gallico,  Esbrancheure.  Bogerus  Ho- 
vedenus  pag.  784  :  Qui  autem  forisfecerii 
in  foresta  Regie  de  viridi,  sive  per  culpa- 
turam,  eive  per  Esbrancaturam,  etc.  Vide 
Branca. 

o  ESBRIGA,  Later,  Gali.  Brique.  Pro- 
ces.  cri  min.  ann.  1488.  ex  Tabul.  D.  Ven- 
cise  :  Invenerunt...  mullos  lateres  fractos 
et  Esbrigas. 

«  ESBUNDARE,  Limites  figere.  Vide 
supra  Esbondatio. 

^  ESBURSARE,  Pecuniam  e  bursa  seu 
crumena  depromere,  Gali.  Débourser, 
Apocha  ann.  1428.  in  Tabul.  S.  Vict. 
M!assil.  :  Tarn  prò  pecuniis  per  eundem 
dominum  baronem  mutuatis,  quam  etiam 


ESC 


ESC 


ESC 


293 


Pro  alimentU  prmstUis  et  aliis  usque  in 
prtuentem  diem  Esbursatis  et  factis^  etc. 
Vide  Exbursare, 

1  ESBUSCARE,  Provinciali  bus  Desbou- 
car,  Vepreta  exstirpare,  toilere.  Ordi- 
natio  JudicisÀquensls  ann.  1471.  Regest. 
Columba  fol.  283.  ex  Camera  Gomput. 
Provincie  :  Videant  et  inspiciant,  ai  val- 
lata circumquaque  sint  debite  curata, 
reparata^  constructa  et  Esbuecata,.,  si 
teneriarim,  sive  ripm  aqua  fronteria... 
non  aint  legitinuB,  curatae,  Eabttscatm  et 
reparatm. 

^  Nostri  Esbouturee  dtxerunt  dumeta. 
Charta  ann.  1457.  in  Ghartui.  sign.  Ga- 
sar Corb.  fol.  28.  r>.  :  Lesquelles  terrea 
par  Umgue  contintmtion  de  tempe  et  au 
moyen  de  noadiz  boa  se  soient  abocquiea  et 
peupléa  enjpartie  d*aucuna  menus  boa, 
que  on  dit  Éabouturea  ou  eapailìea.  Hinc 
Congnée  Eabouchaire,  securis  qua  tigna- 
rius  faber  ad  dolanda  tigna  utitur,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1464.  ex  Reg.  199. 
Gbartqph.  reg.  eh.  426. 

1  1.  ESCA,  Modus  agri.  Fundatio  Prio- 
ratus  S.  Petri  de  Soldiaco  ann.  1070. 
tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col.  481  :  Trea 
Eaeaa  terraa,  ubi  aeminantur  duo  modii 
frumenti  et  ampliua.  Forte  leg.  Acrcka. 

2.  ESCA.  Glandatio,  Glandée  Gallis  ; 
Maate  Germanis  et  Anglis.  Lex  Bajwar. 
tit.  21.  {  2  :  Si  quia  aliena  nemora  prasci" 
derit,  ai  portai  Eacam,  et  rubua  eat,  cum 
aolido  et  aimili  componat,  Edit.  Heroldi, 
ubi  porcorum  Eaca  et  robur  eat.  Gharta 
Alemann.  Goldasti  62  :  Per  ainguloa  an- 
noa  2.  corvadaa  de  grano  bono  non  acuaaoy 
1.  de  apelda,   et    alterum   de  avina,  et 

fuando  Eaea  eat,  porcum  aolido  valentem 
.  et  quando  Eaca  non  eat,  arietem  bonum. 
Lex  Lonffob.  lib.  1.  tit.  23.  1 3.  [«>  Ro- 
tbar.  854.J  :  De  porcia,  ai  in  Eaca  alteriua 
paverintt  et  inventi  fuerint,  etc, 

ESGATICUM,    vel    ESGHATICUM,     Ead. 

notione  ac  origine.  Charta  Friderici 
Imp.  ann.  1178.  apud  Ughellum  tom.  7. 
ItaliaB  sacrse  pag.  1434  :  Cum  eaaia,  «di- 
ficiia,.,,  paacuia,  capilo,  aquario,  herba- 
tico,  Eacatico,  etc.  Alia  Aistulfi  Regis 
Longobard.  ann.  753.  apud  eumdem 
tom.  2.  pag.  107  :  Quod  ai  in  ipaia  ailvia 
aliquia  roncare  fecerit.aut  ai  peculia  pa- 
bufaverit,  redditum,  Èscaticum,  aeu  ca- 
aeum  ad  fratrea  Nonantulae  famulantea 
perveniant  toturn.  Occurrit  prsterea 
apud  eumdem  tom.  5.  pag.  ^1.  et  in 
Gnron.  Farfensi  pag.  664.  Pag.  vero  657. 
Scaticum,  prò  Eacaticum  habetur. 

3.  ESCA,  vulgo  dicitur  quod  fomea  ait 
ignia.  Papias.  'Boxa,  Grsecis  :  Hispanis 
hyeaca.  [^  Esca  in  Diction.  Academ.  Ma- 
trit]  Vide  Gloss.  med.  Graec.  Guigo  II. 
Prior  Cartusiensis  in  Statutis  ejusd. 
Ord.  cap.  28.  I  5  :  Ad  ignem  focile,  Eaca, 
lapia  ignttua,  tigna,  aecuria.  [Miss.  Moza- 
rat)  :  Off ertur  vero  Èpiacopo  petra  et  Eaca 
et  excuaaorium.] 

•  Munitio  PeronsBin  Reg.  34.  bis  Ohar- 
toph.  reg.  part.  1.  fol.  97.  v».  :  Et  tigna 
et  ferrum  quod  aufficit  ad  xl.  dica  aecun- 
dum  cibaria,  Eacam  fueail  et  chaillou  ad 
fadendum  ignem  novum,  Medicis  Eaca, 
qu88vis  materia  ustioni  partium  apta, 
ex  D.  Falcone^  Theod.  Prfsc.  lib.  2.  cap. 
21  :  Eacaa  et  cauterea  partibua  thoracia 
in  figo.  Consule  Reines.  var.  Lect.  lib.  3. 
cap.  1.  "Ifjxat  in  Alex.  Trallian.  Vide 
Glossar,  med.  Graecit.  in  hac  voce 
[^  Confer  Livlum  lib.  25.  cap.  89.] 

1  ESGAANGHIA,  Esgaancia,  Escaan- 
GTA,  lisdem  notionibus  quibus  mox  Ea- 
caeta,  Chartularium  Monasterii  S.  Quin- 
ti ni  in  Insula  pag.  125:  Omnea  Eacaanciao 
et  omnia  fortafacta  partiri  debent.  Hic 
Eaeaancia  Jus  est  Domino   competens 


ratione  foriafacti  seu  delieti,  ut  per  se 
patet.  Verum  id  non  ita  clarum  est  in 
omnibus  locis  mox  subjiciendis.  In 
priori  saltem£«caam/iapossetaccipi  prò 
certo  censu  quotannis  percipiendo. 
Charta  anni  1288.  ex  Chartulario  S. 
Vandreg.  tom.  1.  pag.  500:  Ita  tamen 
quod  nec  dicti  Radulfua  Burg enaia  et 
Johannea  Louvel,  nec  eorum  haredes  Mo- 
nachia  S.  Vandregiailli  reddent  aervitium, 
nec  Eacaangiam  quam  iidem  Monachi  in 
dicto  tenemento  annuatim  percipiunt  aive 
percipient.  Imo  ego  et  haaridea  mei  dictia 
Monachia  praBdictum  aervitium  cum  Ea- 
caangia  reddere  tenemur  annuatim  aupra 
noatrum  aliud  feodum,  Tenenda  igitur 
Joanni  Louvel  et  auis  haaredibua  omnia 
praadicta,  quas  eidem  vendidi,  libere..., 
reddendo  inde  mihi  et  meia  hasredibua  prò 
omnibua  querelia  et  Eacaangiia  quoddam 
par  cyrotecarum,  vel  trea  denarios  mo" 
netas  currentis.  In  antiquo  Normanni89 
Stylo  tit.  de  Successioni  bus  pag.  301. 
edit.  1552.  Eacaetea  sunt  Praedia  vel  red- 
ditus  jure  successionis  possessa,  de  qua 
notione  Charta  anni  1268.  ex  Chartula- 
rio Fiscamnensi  :  Juvaverunt  inauper.... 
quod  in  dicto  campo  aeu  dieta  terra  ra- 
tione hereditatia ,  elemosine,  petitionia, 
eonqueatua,  Escaanchie,  domini,. ,  nihil 
de  celerò  recla^nabunt.  Similia  leguntur 
in  Charta  anni  1270.  Chartularii  S.  Van- 
dreg. tom.  1.  pag.  29.  et  in  altera  Charta 
Officialis  Rotomag.  ann.  1282.  ex  Tabu- 
larlo B.  M.  de  Bono-Nuntio  Rotom. 
Charta  anni  1235.  ex  parvo  Chartulario 
Gemeticensi  cap.  118  :  Tradidi  feodum 
et  hereditagium  totam  Eacctanciam,  quam 
habebam  in  parochia  S.  Petri  de  Waren- 
gevilla.  Vide  in  Eacaeta  voces  Eacanchia 
et  Eachanchia. 

T  ESGAAUNTIA.  ESGHAAUNTIA,  Bona  in 

flscum  Domini  feudi  cadentia,  cum  quis 
sine  haerede  moritur.  Sic  in  quatuor 
Chartis  Tabularli  Corbeiensisann.  1219: 
Recognoverunt  ae  in  omnibtMa,..,  nullum 
omntno  jua  habere,  nec  in  majoria  nec  in 
mortuia  manibua...  nec  in  Escaauntiia 
illorum,  qui  ibidem  aine  hserede  moriun- 
tur.  Eadem  habent  duse  eJusdemTabul. 
ChartSB:  Nec  in  Eschaauntiia  illorum, 
qui  ibidem  sine  1\mrede  moriuntur. 

^  Nostris  etiam  Escaanche.  Charta 
ann.  1268.  in  Reg.  4.  Armor.  gener.  pag. 
8  :  Quod  in  dictis  duodecim  aolidia  annui 
redditua  ratione  haereditatia,  Eacaanchite, 
seu  guacumque  alia  ratione  sibi  compe- 
tenti nichil  de  cantero  reclamabit.  Alia 
ann.  1310.  in  Lib.  rub.  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  368.  v».  col.2:  Jamais  sur 
ladite  terre  ne  demanderai,  ne  ferai  de- 
mander  par  moi,  ne  par  autre,  chose  nule 
par  raison  d'Escaanche,  ne  de  droiture 
naturely  etc.  Vide  infra  Escahentia, 

o  ESGABOTUH,  Sgabotum,  a  Provin- 
ciali Eacaboue,  Grex,  Gali.  Troupeau, 
Inquisì t.  ann.  1268.  ex  schedis  Pr.  de 
Mazatigues  :  Scabotum  ovium  dicti  An- 
dreas intraverat  in  quoddam  bladum  dicti 
territorii.  Infra  :  vidit  accipere  pasque- 
rium  de  singulis  Escabotia  ovium,  qiue 
paacebant  ibi,  unum  annoje. 

o  Aliud  sonat  Eacabort;  est  enim  vox 
contumelise,  qu»  idem  forte  signiftcat 
quod  Eacabouaaeur,  quo  homo  fraudu- 
lentus,  vulgo  Trompeur ,  indigitatur. 
Lit.  remiss.  ann.  1400.  in  Reg.  155.  Char- 
toph.  reg.  eh.  843  :  Uexposant  qui  est 
botteux  et  mutilez  de  ses  jambes,  tantqu'il 
le  convenoit  aler  à  une  pontence,  par 
grani  chaleur  ledit  Murai  lui  distquHl 
estoit  un  faulx,  mauvaix  boiteux,  Ksca- 
bort,  avec  plusieurs  autrea  parolea  inju- 
rieuaea.  AlisB  ann.  1390.  in  Reg.  140.  eh. 


22  :  Eacabouaaeur,  qui  vault  à  dire  ou  paia 
(d'Aunis)  trompeur  de  gena. 

«ESCAGARIUM,  a  Gallico  Echiauier, 
Suprema  curia  apud  Normannos.  Charta 
prò  capit.  Carnot.  ann.  1375.  in  Reg.  107. 
Chartoph.  reg.  eh.  299:  Item  aupra  ne- 
morUtua  deauper  dictum  pontem  S.  Petri, 
quaa  tenuit  in  feodaìi  firma  aeu  feodo 
firmo  Johannea  de  aaint  Lienart,  xx.  {i6. 
Turon.  ad  duoa  terminoa  Eacacarii.  Vide 
Scacarium  in  Scacci  1. 

<>  ESGAOAFFAULT,  vox  vulgaris,  prò 
Echafaud,  Tabulatum  altius  eductum. 
Ch.  ann.  1379.  in  Cod.  reg.  8542.  6.  fol. 
152.  r*:  Exiatena  apudMontempeaaulanum 
aereniasimua  princepa  dom.  Ludovicua 
regia  quondam  Francorum  filiua...,  extra 
portale  aaunneriaa  auperquodam  Eacadaf- 
fault,  in  quo  ai  quidem  Eacadaffault  lata 
ateterat  aententia  centra  villam  Montpea- 
sulanam,  eie.  Vide  mox  Eachafaudua  et 
Scadafale. 

«  1.  ESCADERE ,  Decidere ,  deflcere, 
Gali.  Déchoir.  Charta  S.  Ludov.  ann. 
1263.  in  Reg.  30.  Chartoph.  reg.  ch.  297  : 
Si  vero  contingeret  quod  aliquod  atallo- 
rum  prasdictorum  Eacaderet  prò  portione 
cenaua  dictum  atallum  contingente,  aut  ai 
combuatio,  vel  aliquia  aliua  caaua  fortui- 
tìM  eveniret  per  qiMd  halla  prasdicta,  aive 
aliquod  atallorum  praadictorum  dampnifi- 
caretur,  etc, 

«  2.  ESGADERE,  Advenire,  Gali.  Echoir. 
Pactum  inter  Carol.  Vili.  reg.  Frane,  et 
Ferdin.  reg.  Castel,  ann.  1493.  inter 
Observat.  ad  Hist.  Carol.  Vili.  pag.  667. 
art.  17  :  Et  aimiliter  redpientur  et  recu' 
perabuntur  denarii  terminorum  Eacadu- 
torum  et  debitorum,  aicuti  Eacadent 
usque  in  diem  dictaa  poaaeaaionia.  Vide 
flxca  d^fA 

^  3.  ESCADERE,  Jure  hsereditario  ob- 
venire  ;  nostris  Exchoiter,  verbum  acti- 
vum,  prò  Hériter,  jure  haereditario  obti- 
nere.  Homag.  Poncìì  Amenein  ann.  1214. 
in  Reg.  30.  Chartoph.  reg.  ch.  28  :  Feci 

hominagium   ligium domino    Simoni 

corniti  Leyceatnae.,.,  de  tota  terra  Guil- 
lelmi  Amenein,  quaa  ipai  erat  Eacadula, 
quam  mihi  dedit.  Libert.  hominum  de 
Bousaac  ann.  1427.  in  Reg.  179.  ch.  42: 
Item  qu'ilz  puiaaent  Exchoiter  et  succèder 
les  ungs  ès  autres,  et  avoir  les  biens,  ex- 
choite  et  succession  quelconque  les  ungs 
des  autres  par  droit  de  succession  et  hoir- 
rerie  à  eulx  appartenans.  Vide  Exca- 
dere* 

o  ÉSCADUGHA,  Occupatio  rerum  mo- 
bilium  vel  immobilium  ex  delieto  et 
forisfactura,  vel  ex  alia  qualibet  causa. 
Charta  ann.  1230.  ex  Bibl.  reg.  :  Habeat 
(eplscopus  Biter.)  ea,  quas  occupaverat 
per  Escaducham  contea  Montiafortis.  Ea- 
chéete,  eodem  sensu,  in  Assis.  Hierosol. 
cap.  146  :  Se  le  fié  vieni  en  la  main  dou 
aetgnor  par  Eschéete,  ou  par  défaut  de 
service  ou  autrement,  etc.  Vide  Escaeta. 

^  ESGADUTA,  Eadem  notione.  Charta 
Ermeng.  abb.  Montisol.  ann.  1231.  inter 
Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ.  col.  446  : 
Eoncipimus  tamen,  quod  de  cantero  non 
liceat  bajulo  nostro  alienare,  dare  ad 
acapitum,  vel  vendere  seu  impignorare 
possessiones  vel  Escadutas  nostri  monas- 
terii absque  nostro  Consilio  et  voluntate 
expressa. 

<*  ESGAEHENTUH,  Eodem  intellectu. 
Charta  Mauric.  Episc.  Paris,  in  Char- 
tul.  ejusdera  fol.  47.  v«  :  Hudeardis  de 
Victor icio,  asaentientibua  filiia  Reginaldo 
et  Godofrido,  dedit  in  uxorem  ftliam  auam 
Sancelinam,  quaa  erat  femina  noatra  de 
corpore,  cuidam  libero  homini,  Drogoni 
aciticet  Saviniaco.  Et  noa  pietatia  inluitu 
eidem  Drogoni  conceasimus quod  ai 


294 


ESC 


ESC 


ESC 


contifigeret  eutn  ddcedere  sine  liberis, 
nullum  de  bonia  ejuu  habebimus  Etcae^ 
mentum. 

ESGAETA,  EsGHAETA,  Esgheta.,  Es- 
CHBUTA»  Exgaj:ta,  Esgadentia,  Esca- 
SURA.  [^^  Acide  Eacaanchia,  EsccLauntia, 
EscaduchOj  Escaduta,  EsaieinerUum,  Es^ 
cahenlia,  Éxcadenti»  el  Excaducum,  quae 
voces  suis  locis  videndsB  sunt.]  Horuin 
vocabulorum  non  una  semper,sed  varia 
et  diversa  est  sigaiflcatio.  Nam  inter- 
dum>  et  ut  plurimum,  sic  appellantur 
bona,  praedia,  im mobilia  vel  mobilia 
gusBviS/  qu8B  ex  delieto  et  forisfactura 
vassalli  vei  alio  quolibet  casu  cadunt  in 
fiscum  Domini  feudi.  Ita  Rastallus,  et 
practici  Angli.  Vide  Britton.  pag.  27. 

Duplicis  porro  generis  Eschetas  sta- 
tuunt  Leges  Baronum  Scoticor.  seu  Quo- 
niam  Attachiamenta  cap.  48:  Eacnetm 
enim  accidunt,  quandoque  in  mobilibwt, 
quandoque  in  terris  et  tenetnentis:  in 
mobilibus,  veluti  adcoic6Totc#  guse  nulli us 
Domini  sunt,  Thesauris,  rebusque  aliis 
inventis,  animalibus  confiscai is,  etc.  in 
immobilibus,  veluti  bonis  et  praodiis 
damnatorum,  proditorum,  sine  haerede 
decedentium,  [^  bastardorum  aine  hae- 
rede defunctorum  et  usurariorum  apud 
GlanvilK  iib.  7.  cap.  16.  et  in  Rotul. 
Abbrev.  passim.]  [notborum,  ut  apud 
Perardum  in  Burgund.  pug.  350.  debi- 
tam  talliam  non  solventiuiu  statuto 
tempore,  in  Charta  ann.  1457.  ex  Bres- 
sia.  etc.  Nihil  autem,  ut  est  ibidem  g  13. 
juaieatur  E9c?ieta,  niai  f)ropter  culpam 
aui  tranagresHonem  alicv^us  partie,  quam 
ipsa  res  tangit,  Quao  quidem  bona,  Ca- 
duca dicuntur  jurisconsultis.Gloss.Lat. 
Grsec.  :  Caducum,  xh  vuipoOv  eie  tòv  eia- 
xov.  Ita  in  Charta  Guiìlelmi  Episc.  Pa- 
ris, ann.  1244.  apud  Broli um  in  Histor. 
Paris,  iib.  2.  pag.  283.  2.  edit.  et  aliis, 
cckducum  vox  usurpatur. 

Interdum  et  ssape  sumuntur  hae  voces 

grò  legitimis  haeredi  tati  bus,  quaB  qui- 
usvis  obveniunt  :  unde  ut  ab  escaetis, 
nuffi  ex  delieto  vel  ex  defectu  baeredis 
Dominis  feudi  obveniunt  distinguantur, 
sspe  Eschaeta  vocabulo  additur  vox 
recta,  id  est,  legitima,  ut  quas  ex  lege 
obvenit  :  quao  etiam  Reda  hmrediias 
dicitur  in  Legibus  Henrici  I.  cap.  1. 
Charta  ann.  1279.  apud  Duchesn.  in 
Probat.  Hist.  Burgund.  pag.  94:  Saluo 
8ibi  et  htBredibue  suia  recto  caduco,  eive 
recta  Esckeeta,  et  alio  jure  futuro^  si  in 
prtsmissis  contingeret  evenire.  Vide  Sta- 
oilimenta  S.  Ludovici  Iib.  1.  cap.  21. 
fBellomanerius  cap.  14.  pag.  79:  Echoite 
si  est  quant  hiretage  descend  du  coté  par 
la  defaute  de  che  que  chil  qui  tn%Aert  n'a 
nus  enfans,  ne  nul  qui  de  ses  enfans  soit 
issuSf  si  que  ses  hiretages  échoient  à  son 
plus  prochain  parent,  si  camme  à  ses  fre- 
res  ou  à  ses  sereurs,  et  se  il  n'a  nus  freres 
à  ses  oncles;  se  il  n'a  ne  freres  ne  sereurs, 
ou  à  ses  antains  ;  ou  se  il  n*a  ne  freres, 
ne  sereurs,  ne  oncles^  ou  à  ses  cousins 
germainSf  ou  à  son  plus  prochain  parent 
dedant  le  quart  degré  de  lignage.  LittersB 
Guidonis  Comitis  Nivern.  ann.  1231. 
inserte  Litteris  Caroli  primogeniti  Jo- 
hannis  Frane.  Regis.  ann.  1356.  apud  D. 
Secousse  tom.  8.  Ordinat.  pag.  118:  Si 
aliquis  vel  aliqua  sxne  filio  vel  filia  deces- 
sent  ,Echeela  mortui  vel  mortue  sine  mer- 
ciamento  aliquo  ad  jtropinquiorem  libe- 
rum  heredem  deveniet.  Quod  si  statim 
hujttsmodi  propinquior  ìieres  Echeetam 
non  requisiei*it,  anno  et  die  reservabitur 
justo  Mredi  per  manum  dictorum  qua- 
tuor  bui'genstum.  Si  autem  ipse  propin- 
quior heres  infra  annum  et  diem  Eschee- 
tam  non  requisierit,  dum  tamen  requirere 


potuerit  competenterf  deinceps  super  hoc 
nullatenus  audietur,  |^mo  ad  nos  plenarie 
deveniet  Escheeta,  Ali»  Phllippf  cogno- 
mento  Audacis  aun.  1281.  Ibia.  pag.  216  : 
Comitatus  Pictavensis  ex  Escheata  prss- 
dicLi  palrui  nostri  ad  nos  deoenerit.j 

EscAETA  GUM  HJBREDE.  Gervaslus 
Tilberiensis  lib.2:  Af  cum  pater  fami" 
lì€u,  milesj^  vel  seroiens,  de  Rege  tenens 
in  capite  fata  debita  solverit,  relictis  ta- 
men liberiSj  quorum  primogenitus  minor 
est  anniSj  reditus  quidem  ejus  ad  fiscum 
redeunt  :  sed  hujusmodi  non  simpliciter 
Eschaeta  dicitur,  sed  Eschaeta  cum  hm- 
rede,  ,  ,  ,  de  ipsa  hssr editate  per  regios 
Officiales  tam  ipse  haeres,  quam  cssteri 
liberi  necessaria  percipiunt.  Vide  Custo- 
dia, Hseres,  et  warda.  Varie  porro  ha 
voces  exaratas  leguntur  : 

EscAETA.  in  Vitis  Abbatum  S.  Albani 

fag.  88.  apud  Radulfum  de  Diceto  ann. 
191.  Matth.  Paris  pag.  391.  et  alios. 
1  Eghaeta.  Charta  Itherii  de  Men- 

fnac  Domini  de  Closis  ann.  1278.  apud 
homasserium ,  in  Biturig.  pag.  110  : 
Quod  EchaHa  seu  successio  ipsorum  tam 
de  bonis  mobilibus,  quam  da  immobilibus 
deveniat  ad  propinquiorem  de  genere  eo- 
rutndem, 

EGHATA,    et   ESGHBETA,   ESGHEATAE, 

Anglis  EscKeat,  apud  Mat.  Paris  pag. 
179.  Littleton.  sect.  4.  Tho.  Walsingh. 
pag.  100.  [et  in  Charta  Theobaldi  Comi- 
tis CampanisB  ann.  1233.  prò  Abbate 
Molismensi.] 

\  EsGHAANGiA.  Charta  anni  1234.  ex 
Archivo  B.  M.  de  Bono  nuncio  Roto- 
mag.  :  Totum  \llud  tenetnenlum  meum, 
quod  habui  de  Èschaancia  avunculi  mei. 

1  EscANCHiA.  Charta  Ofilclalis  Roto- 
ma^.  ann.  1303  :  Juraverunt .  .  .  quod  . .  . 
ratione  hereditaaii,  successio ìiis,  pelitio- 
nis,  divisioiiiSf  dominii^  conquestus,  Es- 
canchisBf  dotis,  dotalitii,  seu  donationis 
propter  nuptias,  seu  quacumque  alia  ra- 
tione sibi  competente  vel  competitura  in 
dicto  annuo  redditu  nichil  reclamabunt  in 
futurum. 

1  EsGHANGHiA.  Chartular.  S.  Vandreg. 
tom.  2.  pag.  1670:  Jn  terris,  ssdificiis, 
vineis  f  redditibus ,  rippariis  ,  censibus, 
homcigiis,  redevanchiis,  et  aliis  quibus- 
cumque  ad  me  spectantibus,  qua  omnia 
posstdebam  de  Éschanchia  cognati  mei 
Johannis  de  Fraxinis  defuncti.  Vide  Hist. 
Harcur.  tom.  4.  pag.  1277. 

EsGMETA.  in  Leg.  Baron.  Scotic.  loco 
cit.  in  Statutis  Roberti  III.  Re^is  Sco- 
ti88  cap.  28.  in  Regiam  Majest.  Iib.  2.  cap. 
55.  8  2.  3.  in  Itinere  Camerari!  Scoti» 
cap.  34.  etc. 

ÈsGHEUTA,  in  Libertat.Montis  regalis 
apud  Guichenon.  in  Histor.  Bress.  in 
Consuet.  Comitatus  Burgund.  art.  100. 
Autisiodor.  veteri  art.  39.  Bituricensi 
tit.  19.  art.  16.  33.  etc. 

1  EsGEiTA,  apud  Thomam  Madox  For- 
mul.  Anglic.  pag.  374  :  Ego  Ricardus  de 

Walelun   quietum  clamavi reddi- 

tum  viginti  solidorum,  et  regale  servi- 
tium,  et  wardos,  et  Esceitas,  et  cartam, 
et  quidquid  juris  mihi.  .  .  evenire  potuit, 
etc, 

1  ExGiDENTiA.  Charta  M.  Abbatis 
S.  Vedasti  Atreb.  in  Chartulario  v.  ejus- 
dem  Abbati»  pa^.  1  :  Dominium  etjubti- 
tiam  et  Excidenltas  juslitia  nobis  integre 
detinemu^,  Charta  anni  1243.  in  Chartu- 
lar. S.  Vandregesili  tom.  1.  pag.  384: 
Quod  ego  et  hssredes  mei  tam  per  Exci- 
dentiam,  quam  aliter  de  asterò  habere 
poteramus. 

1  ExGiDERE.  Obtingere,obvenire,Gall. 
Echoir.  Instrument.  anni  1242.  ex  Char- 
tulario S.  Vandregisili  tom.  1.  pag.  505: 


Cum  omni  iure,  libertate  et  domino 
quod  .  .  .  hab^am,  et  quss  mUii  et  mete 
hasredibus  accidere  poterant  et  Excidere  de 
csstero,  Charta  P.  Ducis  Britanni»  min. 
ann.  1237.  apud  Lobinellum  tom.  2.  Hist. 
Britan.  col.  ^3ò  :  Nos  trotdidimus  domino 
nostro  Regi  Franciss  omnes  terras,  quaa 
de  eo  tenemus  in  Francia  .  ,  ,  et  etiam 
terram  hasreditariam  fratrie  nostri  .  .  .  «i 
interim  nobis  Exciderel,  tenendc^s  in  manu 
sua,  etc, 

ExGADENTiA,  in  Consuetud.  Siculis 
Iib.  1.  tit.  77.  [et  in  Charta  Officialis 
Rotom.  ann.  1279.  ex  Archivo  B.  M.  de 
Bono  Nuncio.]  Terrss  Escadentialee,  in 
Fleta  Iib.  6.  cap.  1. 

1  EscHASUGA,  apud  Acherium  tom.  8. 
Spicil.  cap.  212. 

EsG.isuRA.  Charta  de  Ghableiis  in  Ta- 
bularlo Campan.  Thuano  fol.  189  :  Co- 
mes habel  Escasuras  apud  Chableias  om- 
nium  hominum  liberorum,  et  suorum,  et 
omnium  extraneorum  qui  non  habent 
Dominum.  Charta  Libertatum  Vili»  de 
Villereys  ann.  1253  :  Escasurts  adpropin- 
uuiorem  hmredem  devenient.  fCharta 
Philippi  II.  Frane.  Regis  ann.  1204.  apud 
D.  Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  1. 
pag.  7  :  Quidquid  idem  Comes  habèbat 
citra  mare  Angliss,  et  quidquid  de  Esca* 
sura  ipsius  Comitis  ad  eam  jure  heredi- 
tario  devenit,  et  poterat  devenire  citra 
mare  Gallim.  Martenius  noster  tom.  1. 
Ampliss.  CoIl3Ct.  col.  1048.  habet  Exca» 
sura.  Hist.  vero  Harcur.  tom.  4.  pag. 
2174.  Excaaina  perperam.]  Vide  Rove- 
rium  in  Reomao  nag.  259. 

1  ExGAssuRA.  Charta  fundationis  Mo- 
nasteri Veteris  pediculi  ann.  1172.  apud 
Marten.  tom.  1.  Collect.  Ampliss.  col. 
887  :  Item,  domnus  Matthmus  Vanne  et 
domnus  Stephanus Putet  dederunt  eisdem 
Fratribus  censum  manus  firmas  cum  omni 
justitia  et  dominatione,  et  cum  Excas- 
sura,  ai  forte  evenerit. 

1  EX.GASURA.  Acta*Abbatum  S.  Ger- 
mani Autissiod.  cap.  13  :  Excasuras  dece- 
dentium  nequaquam  ad  alios  hominea, 
licei  propinquos,  sed  tantum  ad  hominea 
Ecclesias  devolvantur.  Et  cap.  10:  Nam 
cum  dimidia  pars  domus  ex  queuiam  Ex* 
caaura  jua  Monaaterii  daveniaset,  aliam 
medietatem  emit.  Charta  P.  Comitis  Ni- 
vern. ann.  1104.  prò  Burgensibus  Autis- 
siod. apud  Baluz.  tom.  7.  Misceli,  pag. 
326:  Certum  est,  quod  franchi  hominea 
auaa  habent  in  integrum  Excasuras,  et 
habebunt  in  perpetuum,  Cedex  MS.  red- 
dituum  Episcopatus  ejusdem  urbis  : 
Excasura,  hoc  est,  manus  mortua .... 
Excasuras  emptas  a  Guillelmo  Armigero. .  . 
Domus  de  Valen,  quaa  fuit  de  Excasura 
X.  sol.  Excasuras ,  sive  manus  mortua 
circa  LX.  Iib, 

1  Exo.^UGiA.  Pro  hereditate  vel  Exconi» 
dis  uxoris  suas,  in  Litteris  Ferrandi  Co- 
mitis Flandri»  ann.  1214.  Inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  842.  Mallem  Exean* 
dts. 

EsGADUGA,  in  Charta  ann.  1243.  in 
Regesto  Comi  tum  Tolos»  fol.  88  :  Al' 
bergas,  auecessiones,  Escaducaa,  fumea, 
etc. 

]  Esc ADUTA  Legitima,  in  Charta  anni 
1311.  apud  Baluzium  tom.  2.  Hist  Ar- 
vern.  pag.  579. 

I  EsGASOTA.  Vide  locum  in  Francàlia. 

1  EscATA.  Inquisitlones  fact»  in  loco 
Oysentil,  prò  juribus  Comitis,  Hist. 
Delphin.  tom.  1.  pag.  20.  col.  2  :  Debet 
respondere  domino  Gomiti  de  duabua  par- 
tibua  bannorum  et  Escatarum,  quss  ève* 
niunt  quum  tenentar  dieta  pkicita. 

1  EsGHAAMENTUM.  Charta  Ludovici 
filli   natu    majoris    Philippi  Aug.  prò 


ESC 


ESC 


ESG 


295 


Gommunia  Atrebat.  anii.1211  :  Duodecim 
Scaòini  debent  eligere  quaiuor  próbo$ 
viros,  qui  debent  recipere  omnia  Eachaa" 
menta  civitatis,  et  de  eie  debent  reddere 
computationem  Scabinis. 

1  ESGHAEMENTUM.  Ohartular.  SS.  Tri- 
nit.  Gadom.  fol.  ^.  v*  :  Qiub  ad  eum  per- 
tinent  tam,  in  haminibus,  quam  in  cam' 
pie  ,  .  ,  in  cenais,  et  in  reguarz,  et  in 
omnibus  Eachaementis,  qum  ad  Dominum 
pertinent. 

1  E8GHEEMENTUM,  infra  in  ForUtma- 
ritagium. 

1  ESGUATDA.  Gharta  Guillelmi  Ala- 
melse  ann.  1276.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Hist.  Àrvern.  pag.  wid  :  Excepta  succes- 
sione sive  VEscnayda,  qum  utnque  dieta" 
rum  partium  posaet  inantea  evenire. 

j  EscHEANGiÀ.  Gharta  Archidiaconi 
Rem.  ann.  1241.  ex  Tabulano  S.  Nica- 
Sii  :  Nisi  aliquid  rcUione  dotis  vel  Eschean- 
de  reclamabunt,  Gharta  Gurise  Suess. 
ann.  1261  :  Tertiam  partem  totius  here- 
ditatis  eorum  et  totius  Es(Jieancief  etc, 
Rursus  occurrit  apud  Mirsum  tom.  1. 
pag.  770. 

1  E6GHEETA.  Homagium  ann.  1205. 
apud  D.  Brussel  tom.  1.  de  Feudorum 
usu  pag.  106:  De  portione,  qìMs  me  con- 
tingit  de  Eseheeta  Comitis  Barri  super 
Secanam,  deveni  homo  ligius  illustris 
dominte  mete  Blanchm  Comitissss, 

1  EsGHEOiTES.  Gharta  Gommun.  Di- 
vion.  apud  Perardum  in  Burgund.  pag. 
885  :  Dedi . .  .  omnes  Escheoites  in  honiU 
nibus,  quss  ad  me  venire  debent. 

1  EsGHEYTA,  infra  in  Evenimentum. 

i  EsGHOETA,  apud  Thomasserium  in 
Biturig.  pag.  m 

1  EsGHOiTA,  apud  eumdem  Thomass. 
pag.  782. 

1  EscHOUETA>  apud  Lobinellum  tom. 
2.  Hist.  Britan.  col.  487. 

1  EscHUTA,  in  Hist.  Dalpbin.  tom.  1. 
pag.  184.  et  alibi.  Espava  seu  Esdiuta 
apum  et  qìiorumcumque  animalium,  in 
Statutis  S.  Glaudii  ann.  1448. 

ESGAETOR,  EsGHAETOR,  Magistratus 
apud  Anglos,  cujus  munus  erat,  res  in 
fiscum  Principis  quolibet  jure  redactas 
in  Provinciis  diligenter  exquirere  et 
colligere  :  Escheators,  vulgo.  Articuli 
Episcoporum  Angli»  in  Additam.  ad 
Muttb.  Paris  :  Jn  tantum  jam  crevit 
malitia^  quod  Escaetores  non  ad  bona 
Abbatum  et  Priorum  usui  decedentium 
deputata,  manus  extendunt,  verum  etiam 
ad  biada  instaurata,  etc.  Will.  Thorn. 
ann.  1806  :  Walterus  de  Glocestr.  Eschae- 
tor.  Idem  ann.  1816;  in  Gharta  Edward. 
II  :  Ita  quod  nultus  Escaetor^  seu  alius 
minister  noster.,,  se  intromittat.  Vide 
eumdem  ann.  1868.  Monast.  Angl.  tom. 
1.  pag.  48.  GonciJ.  Lambethense  ann. 
1261.  cap.  de  Custodia  Eccles.  Edw.  Go- 
kum  ad  Littletonem  sect.  4.  Fletam  lib. 
1.  cap.  20. 1 60.  Prynneum  in  Libertatib. 
Angl.  tom.  2.  pag.  978.  etc.  In  Gharta 
Gallica  apud  eumdem  Thorn.  ann.  1888: 
Esehetour.  EJusmodi  erant  Cassariani, 
qui  bona  ad  Principem  devoluta  valuti 
vacantia  occupabant,  in  leg.  2.  God.  Th. 
de  Bonis  vacantib.  (10,  8.) 

Habent,  ait  Spelmannus,  vel  potius 
habuere,  Magnates  aliquot  hujusmodi 
Offlcialem:  suum  autem  Rex  in  uno- 
quoque  Gomitatu  Angliae,  qui  a  Magno 
Thesaurario  annuatlm  constitutus,  fisco 
militat  et  piscatur,  exacto  vero  minis- 
teri sui  anno>  iterum  infra  trlennium 
non  ad  idem  recipiatur  exequendum. 
Stat.  Henrici  VIIlT  cap.  8.  et  ann.  8. 
ejusd.  cap.  2.  [Vide  Kennettum  in  Glos-  , 
sario  ad  calcem  Antiquit.  Ambrosden.J    i 


EsCAETRiA  ,  Officium  Escoetoris,  in 
veteri  magna  Gharta  fol.  160. 161.  etc. 

SuBESGAETOR,  Locum  tcneus  ac  Vi- 
carius  EscaetoriSf  in  Fleta  lib.  1.  cap. 
20.  $60.  et  apud  Gul.  Prynneum  in  Li- 
bertatibus  Eccl.  Anglic.  tom.  8.  pag. 
847.  Eschetours  et  Dessouth-Eschetours, 
apud  Britton.  cap.  21. 

^  ESGAHENTIA,  Legitima  hsereditas, 
quae  alieni  obveuit  vel  obvenire  potest, 
nostris  alias  Eneheue,  Eschéeste,  Èschéi- 
«on,  Eschoaiste,  Eschoete^  etc.  Gharta 
Folqueti  de  la  Forsa  et  Aymer.  Berm. 
ann.  1407.  ex  Tabul.  Flamar.  :  Se  deres- 
tiene  totaliter  et  exuens  de  omni  jure, 
deverio,  actione,  possessione,  proprietate, 
parte,  portione  et  Escahentia  «tot  perii- 
neniibus.  Gharta  ann.  1270.  in  Ghartul. 
S.  Pet.  de  Monte  :  Houdrois  et  Hawions 
donent  et  aquitentpour  Deu  et  en  aumóne 
à  Vagleise  de  S.  Pierre  tour  menandies 
davant  dites,  et  tous  lour  preis  et  toutes 
tour  terres  où  qu'il  les  ont,  et  VEncheue 
qu'il  doivent  avoir  après  la  mort  la  ma- 
raistre  Hawion.  Alia  ann.  1299.  in  Lib. 
rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  63.  v«.  col. 
2  :  Denisot  afferma  par  devant  nous  en 
droit  qu'il  avoit,  recevoit  et  poursuivoit 
de  la  succession  des  devans  Jaques  son 
pere  et  Perronnelle  sa  mere  que  de  l'Es" 
chéeste  de  feu  Jaquet  et  de  Bobin  sea 
freres.,,.  vint  livres  de  Parisis..,,  pour  sa 

{ìartie,  porcion,  diviaion  et  Eschéeste  qui 
i  ajppartenoit.  Rursum  alia  ann.  1801. 
ibid.  fol.  142.  r.  col.  1  :  En  lodile  compo- 
sition  ait  eatéreservez  à  moi  ladite  Hyolent 
tea  aeneagea  en  VEaehoaiste  dudit  Gilbert, 
Gharta  aun.  1254.  apud  Marten.  tom.  1. 
Ampi.  Gollect.  col.  1826:  Com  il  eust 
contenz,„pour  Eschéison  de  la  descendue, 
etc.  Eschoete,  in  Lit.  ann.  1298.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  514.  art.  1. 
Vide  suora  Éscaanchia  et  Escaeta. 

ESGAIRE,  Jure  hsereditario  obvenire, 
Gali.  Echoir,  alias  Eschayter.  Scacar. 
Paschae  ann.  1219.  in  Reg.  S.  Justi  ex 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  20.  r».  col.  2: 
Judicatum  est...  quod  custos  talis  sit, 
quod  hasreditas  puellm  non  possit  ei  Es- 
caire  ex  morte  puellss  vel  sororum  auarum. 
Gharta  ann.  1294.  ex  Ghartul.  episc. 
Garnot.  :  Je  Guace  de  Loygni...  faisassa- 
voir  à  tous  que  je  ay  gagé  à  R.  pere  en 
J.  C.  et  aeigneur  monsgr.  Symon  par  la 
grace  de  Dieu  evesque  de  Chartres  à  (aire 
toute  sa  volonté  haut  et  bas  de  la  finance 
du  rachat  du  fU  et  des  appartenances  de 
la  terre  de  Loygni,  laquetle  m'est  Eachayté 
de  la  mort  monsgr.  Girart  jadis  aeigneur 
de  Loyani  mon  frere.  Vide  supra  Es- 
ààdere  8. 

1.^  ESGALA,  Locus,  ut  videtur,  ubi 
religionis  causa  congregantur  Judsei. 
Testam.  Isaac  medici  Garcass.  Judaei 
ann.  1805.  ex  Ghartoph.  reg.  Montispes- 
sul.  :  Item  volo  et  mando  Vitali  filio  et 
hmredi  meo  infrascripto,  quod  ipso  faciat 
fieri  nomine  meo  unam  coronam...  ad 
opus  rotuli  quod  ego  feci  fieri  ad  opus 
Escala  Judaaorum  Carcassonte. 

3|c  2.  ESGALA.  [Scala,  escalier  :  t  Labo- 
rerii  per  eum  facti  in  lumaca  turris  in- 
troitus  palatii  apostolici  et  in  Escalia 
dictl  introitus.  (Archiv.  Vatican.  Ed. 
pubi.  1460-1464,  f.  199.)  »] 

lESGALARE,  Gali.  Eacalader.  Scalis 
muros  ascendere.  Fortalilia  obaeasa,  as- 
aalhiata,  debellata,  Escalata  clandestine 
nec  furtive  capta,  apud  Rymerum  tom. 
8.  pag.  618.  col.  2.  [*  Vide  infra  Eachal- 
lare.] 

«  ESGALFATOR,  Instrumentum  cibariis 
recaiefaciendis  aptum,  Hisp.  Escalfador, 
Gali.  Réchaud.  Invent.    ann.    1861.  ex 


Tabul.  D.  Venciae:  Item  Duoa  Eacalfa- 
torea  de  aramo. 

ESCALIARE.  Eximinus  Salanova  de 
Privilegiis  Baronum  Aragon.  :  Item  poa» 
aunt  Escaliare  in  villia  regalibua  ubi  aunt 
vicini  tantum.  Vide  Scalta. 

^  ESCALIN6IA,  Terra  paludosa ,  ut 
opinor;  nisi  sit  nomen  loci.  Ghartul. 
eccl.Lingon.  ex  God.  reg.  5189.  fol.  48. 
r*  :  Dominua  Guillelmua  Demenanni  me- 
dietatem  terrarum  de  terra  Paan  S.  Va- 
lerii  et  medietatem  Eacalingiarum.  Vide 
Scalinga. 

0  ESlGALIS,  Discus,  patina.  Vita  B. 
Osan.  tom.  8.  Jun.  pag.  684.  col.  1  :  Cum 
menam  accubuisset,  universum  tempus  in 
distribuendo  rebus,  quas  suo  imponebant 
Escali,  consumebat. 

ESGALIUM.  Gharta  Sanctii  Regis  Na- 
varrse  serae  1158.  apud  Blancam  :  Con^ 
firmo  etiam...  omnes  decimas  terraì*um, 
villarum,  Escaliorum,  et  omnium  alodio^ 
rum  aikorum,  etc. 

1  ESGALLARDDH,  a  Gallico  Echalaa, 
Palus,  adminiculum,  ridica,  pedamen- 
tum.  Ghartular.  S.  Vandreg.  tom.  2. 
pag.  1291.  in  Gharta  anni  1279  :  Juravi 
Inauper  ego  dictua  Gaufridua,  quod  praa- 
dicti  clausi  sarmento,  dictis  Éscallardis 
ego  nec  haaredes  mei  nihil  poterimus  nec 
in  omnibus  in  dicto  clauso  eocistentibus 
vel  perlinentibtts  de  cantero  reclamare. 

1  ESGALLATA,  Goccum,  Gali.  Ecarlate. 
Godex  Legum  Norman,  apud  Ludewig. 
tom.  7.  pag.  187  :  Ebur,  rohallum,  lapidea 
pretiosoa,  inauper  Eacallatam,  warmigri^' 
sium,  et  pellea  aebelinas,  etc.  Vide  Scar-^ 
latum. 

•  Gomput.  MS.  ann.  1244  :  Pro  quatuor 
alnis  Escallatas  violetas  prò  domina  comi- 
tissa,  alna  xxviij.  sol.  cxij.  sol.  Testam. 
Phil.  episc.  Sabln.  ann.  1872  :  Item  man^ 
tellum  eslellatum  (1.  escallatum)  folratum 
de  penn  de  Narbona...  Item  capam  et 
mantellum  Escallataa  muretaa  cum  capu- 
dia  folratia  dominaa  de  Podio  nepti  mesa. 
Eacarlate  brune,  purpuram  in  tei  Ugo,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1406.  ex  Reg.  160. 
Ghartoph.  reg.  eh.  444  :  Une  piece  d'Ea-^ 
cariate  brune,  et  une  autre  d^eacarlate 
vermeille.  Eaquallate,  in  Reg.  sign.  Pater 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  251.  r*. 

1  ESGALHAMENTUS.  Vide  Eachalma- 
mentus. 

ESGAHBIUM  ,  [  Permu tatto  ,  Gali. 
Echange.  Sententia  arbitralis  anni  1285. 
ex  Tabulario  S.  Nicasii  Remensis  :  Di- 
cebat  dictam  Eccleaiam  aliaa  terraa  in 
Eacambium  et  commutationem  recepiaae. 
Occurrit  rursus  infra,  et  apud  Marten. 
tom.  1.  Anecdot.  col.  1277.  et  alibi  non 
semel .]  Vide  Cambiare. 

**  ESGAMBIUM  GOMPETENS,   PrABStatiO 

indemnitatis  ob  rem  evictam.  Glanvilla 
lib.  8.  cap.  1  :  Et  nota  quod  cum  conatite' 
rit.  eum  qui  trahitur  ad  Warrantum, 
deoere  ei  Warrantiaare  rem  illam,  de 
celerò  non  poterit  eam  perdere  ia,  cui 
Warrantiaare  débet  eam,  quia  si  rea  illa 
in  curia  diarationelur,  tenebitur  ad  Com- 
petens  Escambium,  si  habuerit,  unde  id 
f acero  possit.  Vide  Escannicum. 

«*  Escambium  Gampionis,  Si...  produ- 
catur  alius  Campio,  quam  ille  qui  duel~ 
lum  vadiavit,  apud  eundem  Glanvillam 
lib.  8.  cap.  8. 

«^  ESGAMEN,  Esca.  Esbasis  vers  1118  : 

Mortis  hic  est  annos  tìtoso  Biouniiie  tactas, 
Propinat  mortem  dam  fingit  farre  aalulem. 

1  ESGAMPSOR,  Nummularius,  Gali. 
Changeur.  Gonsuetud.  Lemov.  art.  42  : 
Aurifabri  sive  deaurarii  et  Escampsoree 
annuloa,  monilia,  zonas  et  garlandaa  ar^ 
genteaa,  etc.  ubi  versio  Gallica  sic  habet  : 


296 


ESC 


ESC 


ESC 


Orfevres,  Changeurg  de  bagues,  ceintures, 
perle»  et  semblable  orfeverie,  etc.  Vide 
Campsor  post  Cambiare. 

\  ESGANGHIA.  Vide  in  Escaèta. 

«  ESGANGIUS  ,  Pincerna,  a  poculis, 
Gali.  Echanson.  Charta  Ludov.  VII.  ann. 
1188.  in  Reg.  62.  Chartoph.  reg.  eh.  200  : 
Ila  no8  Ebrardum  servientem  nostrum,.., 
et  Escancium  meum...  recipimus  custo- 
diendum.  Vide  Escantio  et  Scancio, 

^  ESCANDA.  ut  Esca,  Cibaria,  si  bene 
conjecto.  Mabill.  tom.  4.  Annal.  Bened. 
pa^.  460.  ad  ann.  1044  :  Ex  villis  monas- 
terto  Coriensi  subjectis  annuus  census 
prs^bebatur  de  Escanda,  de  sicera,  de  cor- 
nibus  et  de  sale. 

1  ESGANDALEUM,  Mensuraa  genus  prò 
liquidis.  LittersB  cujusdam  JudsBi  ann. 
1471.  Hist.  Massil.  pag.  807:  Item  lego 
eleemosynss  JudsMrum,  quss  vocatur  Ma- 
hor,  unum  Escandaleum  olei  annis  sin-- 
gulis  dislribuendum  in  qualibet  vigilia 
magni  jejunii  Judmorum.  [*^  Vide  Scan- 
daUum  l.ì 

^  ESGANDILARE,  ut  supra  Echandilare, 
Mensuras  ad  examen  publicarum  men- 
surarum  esigere,  nostris  alias  Escandil- 
lier,  nunc  Echantillonner.  Cbarta  ann. 
1489.  inter  Probat.  ult.  Hist.  Trenorch. 
pag.  280  :  Jus  et  facultas  Escandilandi  et 
signandi  quascumque  mensuras  tam 
biadi,  vini,  olei,  salisj...  illasque  tradendi, 
visitandif  marquandi,  nec  non  etiam  ulnas 
tam  panni,  quam  etiam  telsR,  etiam  dandi, 
Escandilanai  et  marcandi.  Li  ber  t.  Vili» 
de  Chagny  ann.  1282.  tom.  4.  Ordinat. 
re^.  Frane,  pag.  881.  art.  6  :  Peuvent  et 
doivent  tenir  et  avoir  boisseaut  et  mesure 
de  vinz  et  de  oile,  qui  davent  estre  Escan- 
dilliez  à  la  mesure  du  soignour.  Esjyaaler, 
Espaeler  et  Espaler,  eodem  significatu 
Pieardis  nostris.  Charta  ann.  1262.  in 
magn.  Chartul.  nig.  Corb.  fol.  180.  r».  : 
Avons  vendu.,.  tonte  nostre  mairie,..  en 
quelesoonkes  choses  que  che  fust...  en  des^ 
gren  au  moelin,  du  boistel  faire  et  Espae- 
ter  au  moelin.  Alia  ann.  1814.  in  Chartul. 
Regal.  loci  part.  1.  eh.  70:  Et  mesme- 
ment  (auront  droit)  de  penre  les  mesures 
dudit  molin,  ou  faire  penre  par  leurs 
gens,  d'Espaaler  et  de  justifier  lesdites 
mesures  toutes  fois  et  quantes  li  cas  s'i 
offerront.  Infra  Espailxer,  Charta  eom- 
mun.  S.  Valer,  ann.  1376.  ex  Tabu!.  S. 
Vulfr.  Abbavil.  :  Item  toutes  mesures 
doivent  estre  taillées  et  Espalées  par  le 
baUly,  par  le  maieur  et  par  les  eschevins. 
Chartul.  28.  Corb.  ad  ann.  1448  :  Pourveu 
toutes  voyes  que  lesdites  aunes,  pois  et 
mesures  eussent  préalaòlement  esté  Espa- 
lées à  Vespai  des  mesures  desdits  reti' 
gieux.  Vide  Eschantillare  et  infra  Scan^ 
daglare. 

«ESGANOIS,  Stipes,  palus,  Gali.  Pieu. 
Joan.  Germ.  Cabill.  eplse.  in  vita  Phil. 
Boni  apud  Ludewig.  tom.  11.  Reliq. 
MSS.  pag.  83  :  Perlongas  pixides,  qu<M 
grossos  botnbarbes  dicunt,  ad  bases  tur- 
rium  complantantur,  eas  forti  stipite, 
quem  Escandis  nuncupant,  colligant,  età. 

i^  ESCANEA.  [Pisa.  Dief.] 

«ESGANGIA,  Permutatio,  GsiU.Echange, 
Charta  ann.  1219.  ex  Chartul.  S.  Vine. 
Laudun.  eh.  221  :  Robertus  de  Erlons 
feodarius  meus  in  prmsentia  mea  reco- 
gnovit  se  quosdam  redditus.,,  prò  tribus 
galetis  terra  arabilis  sita  apud  Erlons  in 
Escangiam  contulisse.  Ego  autem  praefa- 
tam  Escangiam  cum  Margareta  uxore 
mea  ratam  habui  et  firmam  approbavi. 
Vide  in  Cambiare. 

»  ESCANGIUM,  Eadem  notione.  Charta 
ann.  1186.  ex  Chartul.  VallisB.  M.  dioee. 
Paris.  :  Dederunt  vineam  suam  de  Nais^ 
sei  assensu  uxorum  suarum  et  liberorum 


nwnctchis  de  Valle  B.  M,  in  Escangio  prò 
vinca  de  la  Eeise.  Nostris  Anteschanger, 
prò  Vicissim  permutare.  Charta  Hugon. 
Archiepisc.  dom.  de  Partenay  ann.  1268. 
Lesquaus  choses  il  noe  Anteschange,  e 
laisse.  e  quipte.  Vide  Escambium. 

\  ESGANN^.  Vide  Essanna. 

t  ESCANNIGUM,  ut  Escambium,  Com- 
mutatio  vel  Compensatio.  Gali.  Echange. 
Instrum.  anni  10^9.  apud  Severtium  in 
Episeopis  Matlscon.  pag.  114  :  Eo  tamen 
pacto  ut  si  aliquid  inde  haberent  supra 
medietatem,  unae  ipse  Hugo  Escannicum 
non  haberet,  hoc  Uh  dividerent.  Vide  Es- 
cambium Competens. 

t  ESGANTIO,  A  cyathis,  pincerna,  Gali. 
Echanson.  Liber  niger  Seaeearii  pag. 
850  :  De  Escantionibus,  Quatuor  tantum 
debent  servire  simul  vice  sua,  etc.  [^  Vide 
supra  Decancius  et  Scancio,] 

<>  ESGAPIAMENTUH.  Vide  in  Escapium, 

1  ESGAPINUS,  ut  Scabinus,  Assessor  in 
Judieiis,  Gali.  Echevin,  Placitum  anni 
788.  apud  Mabill.  lib.  6.  de  Re  Diplom. 
pag.  oOl  :  Ibique  veniens  Advocatus  S. 
Dionysii,.,  nobis  suggerebat  dicens ,  eo 
quod  inter  Riferonem  Comitem  et  suos 
Èscapinios  in  pago  Tellas,  in  mallo  pu- 
blico,  etc.  Vide  Scabini, 

o  ESGAPITIS,  Prsestatio,  quaB  fortuito 
qualibet  ex  causa  domino  feudi  obvenit  ; 
nisi  sit  prò  Accapitis,  prsestatio  seilicet, 

ause  nomine  relevii  domino  capitali  red- 
ilur.  Vide  in  Accaptare.  Charta  C.  do- 
mina Larreii  ann.  1287.  ex  Cod  reg. 
9612.  A.  B.  N.  :  Concessi...  ecclesias  Albe^ 
rippsB  centum  solidos  Divionenses  censua- 
les  percipiendos  singulis  annis  in  perpe^ 
tuum  in  censibus  de  Rie  ad  festum  beati 
Remiga.,.  Si  vero  census  tantum  non 
valeret,  id  quod  deficeret  de  prasdictis 
centum  soliais  pertnperetur  a  fratribus 
dictss  ecclesiss  tn  Escapitibus  prasdictas 
de  Rie, 

ESGAPIUM.  Evasio.  fuga,  Anglis  Esca- 
ping,  ex  Gallico  Eschapper,  et  Angl.  to 
Escape,  Effugere,  evadere,  ex  captione  se 
subducere,  [Scapha,  Aremoricis  Achap,] 
unde  vocis  erigo  :  qusB  quidem  usurpa- 
tur  apud  Anglos,  de  reo  aliquo  detento, 
et  in  careerem  misso,  gui  libertate  do- 
natur,  antequam  judicio,  seu  Judicis 
sententia  et  prsBcepto  llberetur.  Duplex 
autem  est  Escapium  :  voluntarium,  cum 
quis  reus  in  crimine  deprehensus  et  de- 
tentus,  liber  abire  permittitur  :  alterum 
neglectum  Escape,  dici  tur,  cum  sci  I  ice  t 
idem  reus  detinetur,  ac  per  negligentiam 
seu  incuriam  custodls  evadit,  custode 
non  admodum  laborante  in  eo  rursum 
comprehendendo.  Utroque  casu,  is  cujus 
custodiSB  incumbit  reus,  ejusdem  crimi- 
nis  quo  reus,  damnatur,  et  si  feloniae, 
tanguam  felo,  si  prodi tionis,  tanquam 

Sroditor  punitur.  [**  Placit.  ann.  88. 
idw.  I.  Oxon.  rot.  i9.  in  Abbrev.  Placit. 
pag.  258  :  Eo  quod  custos  gaolas  et  Castri 
Oxoniensis  permtsit  quandam  Aliciam  de 
Droys,  quae  convicta  fuit  et  adjudicata 
morti,  aeaquia  praegnans  fuit  remiltebatur 
gaolsB.,.  evadere,  et  ad  evasionem  illam 
consenciens  fuit  idem  custos  adjudicatur.., 
et  dicit  quod  clericus  est....  et  garcio  suus 
quem  misit  cum  praedicta  Alicia  ad/udt- 
catur,  quod  suspendatur,  etc, 

Reorum  autem  custodia  non  tantum 
Carcerarium  spectabat,  sed  et  loci  inco- 
las  adeo  ut  si  reus  per  eorum  incuriam 
evaderet,  ii  Escapii,  quam  dixit,  poenam 
incurrerent.  Quìnetiam  si  quis  homici- 
dium  intra  urbem  commisisset,  et  ille 
ex  urbe  evasisset,  incolsB  Escapii  poena 
tenebantur,  ut  pluribus  banc  materiam 
exequuntur  Auctor  FletSB  lib.  1.  cap.  20. 
!  75.  cap.  48.  S  7.  Guillelmus  Stanford. 


in  Placitis  Corone  lib.  1.  cap.  26.  et  seqq. 
ut  et  Rastallus  verbo  Escape,  et  Cowel- 
lus  lib.  4.  Instit.  tit.  18.  {  14. 

Cum  igitur  non  leve  esset  onus  ur- 
bium  incolis  reos  custodiendi,  ab  eo 
ssepe  exempti  leguntur,  beneficio  Prin- 
cipum.  Charta  Gilbert!  Tisoni  summi 
Vexillatoris  Angli»  in  Monast.  Angl. 
tom.  1.  pag.  872  :  Sint  quieti  in  civitati" 
bus,  burgis,.  .  et  de  omni  terreno  servitio 
et  seculari  exactione  :  similiter  de  sectis 
curias,..,  et  de  murdro,  et  latrocinio,  et 
Escapio.  Alia  Charta  ibidem  pag.  977: 
Et  omnia  amerciamenta,  redemptUm^s,.., 
necnon  omnimoda  Escapia  felonum,  de 
et  in  villa,  terris,  etc,  Charta  Henrici  III. 
tom.  2.  pag.  660:  Et  sint  quieti...  de 
murdro,  de  franeoplegio..,  de  Eacapiis 
latronum.  de  roberiis,  etc.  Adde  pag.  511  : 
Charta  Philippi  Ebroicensis  prò  incolis 
Mellenti  anno  1820.  in  Tabulario  Prio- 
ratus  sancti  Nicasii  pag.  72  :  Leediz  Aa- 
bitans  de  la  ville  de  Meulant  et  des  Mu" 
riaux,...  ne  sont  tenue  à  gaitier  les  prt- 
sonniers  estans  en  notre  geole  de  Meiilent 
et  des  Muriaux:  més  «'il  avenoit  que 
aucun,  ou  aucuns  malfaiteurs  occissent 
un  homme,  ou  feissent  aucun  murtre  ou 
autre  meffait,  ou  aueune  malfa^on,  et  il 
se  boutoit  en  monstier,  ou  en  lieu  semblO" 
ble^  lesdits  habitans  seront  tenue  à  gaitier  : 
més  hors  la  ville  ile  n'iront  point  gaitier, 
ne  n*y  seront  contraine.  Willelm.  Thorn. 
ann.  1268  :  Et  si  ille  qui  captus  fuerit  per 
praedic'tum  Abbatem  infra  prasdietas  bun- 
das  et  metas  evaserit  de  prisona  dicti 
Abbatis,  non  debebunt  respondere  de  ipso 
Escapio  coram  Justitiariie,  Vide  Statutum 

1.  Westmonasteriense  cap.  8.  et  Stabili- 
menta  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  39.  81.  lib. 

2.  cap.  85.  et  Consuetud.  localem  de 
Menetou,  apud  Thomasserium  pag.  196. 
Incarceratorum  Evasio  dici  tur  in  Charta 
ThomsB  Regis  Manni»  ann.  1055.  tom. 
1.  Monastici  Anglic.  pag.  718  :  Et  quod 
habeant  incarcerationem,  et  incarcerato- 
rum  Evasionem,  et  furcas  seu  patibulum 
super  terram  suam.  Vide  Radulfum  in 
Vita  sua  S.  Richardi  Episcopi  Cices- 
trensis  n.  87.  et  Gul.  Prinneum  in  Liber- 
tatibus  Ecclesiae  Anglic.  tom.  8.  pag.  765. 

<*  ESGAPIA.MENTUM ,  Idem.  Charta 
Henr.  VI.  reg.  Angl.  ann.  1457.  in  Chron. 
Joan.  Wethamst.  pag.  425  :  Propter  Es- 
capiamentum  dicti  domini  Egremond  ex- 
tra prisonam  nostram  et  ipsorum  custO' 
diam.  Nostri  Se  embler  dixerunt,  prò 
EflFugere  ,  evadere ,  vulgo  S'échapper. 
Lit.  remiss.  ann.  1406.  in  Beg,  161.  Char- 
toph. reg.  eh.  148:  Les  supplians  forju- 
rerent  nostre  pais  de  Normandie,,..  et 
furent  conduis,,.  jusques  à  Traessy,  au- 
quel  lieu,..  ilz  se  Emblerent  et  eschappe' 
rent  de  ceulx  qui  les  conduisoient.  Ulne 
Embler  le  tonlveu,  prò  Solvendo  vectigali 
se  subducere,  vulgo  Frauder  les  droits, 
in  Charta  ann.  1249.  ex  Chartul.  21. 
Corb.  fol.  99:  Et  a'il  avenoit  cose  par 
aventure  que  aucuns  Emblast  ou  forchélat 
le  tonlieu,  etc.  Inde  etiam  aceersenda 
vox  Escap,  Effugium,  nunc  Echappatoire, 
in  Poem.  Rob.  Diaboli  MSS.  : 

Mtis  tins  ne  me  vaasistet  croirt, 
Ainchols  teniei  tont  à  fidolic, 
Et  à  Escdip  et  à  folie, 
A  gac  et  à  mélancolie. 

o  Eschampée,  eodem  sensu,  in  Assis. 
Hieros.  cap.  88  :  Die  toutes  les  raisons  et 
les  Eschampées  que  il  pora  trover  à  ce 
que  il  ne  devra  respondre.  Unde  Escham- 

fer,  in  Lit.  remiss.  ann.  1422.  ex  Reg. 
72.  eh.  47  :  Lequel  cheval  effroyé  et  espou- 
vanté  acoup  se  Eschampa  de  coste,  ou 
recula  parmi  de  grosses  piorree.  Vide 
Escapium, 


ESC 


ESC 


ESC 


297 


1  EX8CHAPIUM  Latronib,  ìq  veterì 
Glossario  apud  H.  Vanleium  de*  ant. 
Litter.  Septentr.  pag.  284. 

j  ESGAR,  Lapideus  agger  ad  rìpam 
fluvii,  Gallis  Quai,  Legitur  In  Statutis 
Massil.  MSS.  lib.  1.  cap.  51.  |  8.  ubi 
Edita  babent  Sear,  Vide  in  hac  voce. 

1  ESCARA,  Oombustio.  Vide  Scara. 

ESGARAMIS.  Gauterias  Gancellarius 
de  Bellis  Antioch.  pag.  454  :  Adeo  belli 
campo  clatiditurf  montium  valliumque 
aditus  EscaramU  obhucantur,  quod  nec 
uniuB  fugientium  illibatus  pertranaire 
potuU.  Leg.  forte,  et  a  rami9. 

^  ESCARGELLA,  Gru  mena  scortea,  Gal- 
lis Escarcelle,  ab  Italico  ScarceUa,  Gru- 
mena.  Extractum  computi  ann.  1886. 
Hist.  Delph.  tom.  2.  pag.  807.  col.  2  : 
Item  prò  duc^fus  pariis  caligarum,  prò 
una  eorrìgia  et  una  Eacarcella  prò  no- 
mino, m.  <.  y.  d.  gr. 

j  ESGARETA,  prò  Escaeta,  quod  vide. 
LittersB  TbomsB  Prioris  S.  Michaelis  in 
periculo  maris  ann.  1217.  Inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  862.  A.  :  Exceptis 
placitis,  relevagiis  et  $ervitii8  vavaasorum 
ad  equum,  et  aiiis  Eacaretia  in  prasdictia 
maneriiaf  quaa  nobia  volumua  reaervari, 

1 ESGAR6ATA,  Escarquattà,  Excubi». 
Vide  Scaraguayta, 

ESGARIA,  Menaa  eacia  piena,  Ugutloni. 

1  ESGARIARE,  quasi  Eaqardiare,  Di- 
Judicare,  Cognita  causa  dirimere.  Co- 
dex  Legum  Norman,  cap.  19.  1 6.  apud 
Ludewig.  tom.  7.  pag.  801  :  Notanaum 
etiam  eat,  quod  deareniator,  ai  verba  di' 
miaerit  vel  mutaverit,  que  ei  in  deareana" 
tione  fuerint  Eacariata^  ejua  deareaina 
reprobatur,  )  7.  Et  aimiliter,ai  guia  coad^ 
jutor  defuent,  vel  verba  Eacanata  dimi' 
serit  vét  mutaverit,  vel  etiam  ai  ad  dea" 
reainam  oporteat  evocari,  vel  compelli, 
vel  (Utrahi. 

o  Vel  potius  Dictare,  Gali.  Dicter, 
auggérety  a  veteri  Gallico  Eacarir,  eodem 
signifieatu.  Eachariare  babet  Codex 
MS.  ex  Bibl.  reg.  sign.  4651.  Ordinat. 
MS.  super  Duellis  apud  Camerac.  :  Una 
dea  eaktevina,..  prent  le  main  de  celui  hi 
a  a^elet  et  li  mei  aor  lea  Saina,  et  dont  li 
deviae-on  et  Eacarit  aen  aairement  en  la 
veue  et  en  l'oye  de  aen  adveraaire.  Ubi  in 
Edicto  Pbil.  Pule,  edito  in  voce  Duel- 
lum  :  Alora  le  mareachal  ou  conaeiller... 
prent  Vappéllant  par  aea  deux  maina,  oa- 
téea  dea  ganteleta,  et  luy  dit  que  il  die  lea 
parolea  aprèa  luy  que  il  dira,  et  lea  met 
aur  la  Croix,  Hlnc  Eakériaaeur,  qui  di- 
cenda  suggerii,  in  Lib.  rub.  fol.  parvo 
domus  pubi.  Aobavil.  fol.  29.  r>.  ubi  de 
Duello  :  Chil  qui  claime  doit  premiere 
venir  ad  Saina  devant  le  viaconte  et  de- 
vant  le  maieur  et  lea  eakevina,  et  en  leur 
preaence  doit  baillier  aa  vouerie  et  aen 
droit  de  chele  querelle  à  aen  campion,  et 
li  autrea  au  auen,  et  doit  Jurer  ti  cam- 
pionapar  ledit  de  VEakériaaéeur,  que  li 
viacuena  et  li  mairea  i  meteront  ou  jour, 
r*^  Germanis  den  Eid  ataben  ;  confer 
Eachara,  Palus.] 

o  ESCARIUM,  Census  prò  jure  pas- 
cendi  greges  persolutus.  Charta  Henr. 
imper.  ann.  1040.  apud  Murator.  tom.  16. 
Script.  Ital.  col.  ^  :  Et  ubicumque  au- 
pra  terram  ejuadem  eccleaiaa  reatdentea 
gregea  paacere  videntur,  nulli  herbati- 
cum  aive  Eacarium  dare,  niai  Aquileienai 
eccleaim  dèbeant.  Vide  Éaca  2. 

ESGARIUS.  Vetus  Poenitentiale  apud 
Morinum  :  Si  eat  miriiaterialia,  ai  eat  ne- 
gotiator,  ai  eat  monetariua,  ai  eat  Eaca- 
riua,  etc.  Infra  :  Si  eat  Eacariua,  non  te- 
neat  annonam  familias.  Idem  videtur 
cum  Cellerario. 
in 


ESGARLETUM.  [Coccus,  Gallis  Ecar- 
tote.l  Vide  Scarlatum. 

1  ESGARRAZONATA.  Vide  Excarrazo- 
nata. 

ESGARRETA.  Inquesta  de  Foresta  An- 
deliaci  in  Regesto  Herouvalliano  Phi- 
lippi  Augusti  Reg.  fol.  128  :  Habent 
Hiam  Eacarretam  per  liberationem  Vice" 
comitum,  et  furcoa  fagi  ad  auaa  domoa 
faciendaa.  Forte  prò  Carreta.  [Vide  JF«- 
carreya.] 

^  kSGARRETA,  Jus  palos,  quos  Eaca- 
raa  vocabant,  exscinoendi.  Unde  emen- 
danda  vox  Eacarreta  su  pra.  Cbarta 
Pbil.  Pule.  ann.  1812.  in  Reg.  48.  Char- 
toph.  reg.  cb.  159  :  Repertum  extitit 
quod,.,  in  dieta  foreata  habebant.,.  Ea" 
earreyam  boaci  de  quercu  per  livreiam 
viHdarii  ad  asdiflcandum.  Lit.  remiss, 
ann.  1355.  in  Reff.  84.  eh.  68  :  Furtive 
ceperat  prasdictua  Johannea  certam  quan- 
titatem  lignorum,  Eacaraa  vulgaliter  vo- 
catorum.  Fa^oa,  bourréea,  Eacaraa  et  au- 
trea choaea,  in  Reg.  Corb.  18.  sign.  Ha- 
bacuc  ad  ann.  1509.  fol.  xj.  v*».  Vide 
Eachara  1.  infra  Eacharao  [«>  et  Scara  2.] 

o  ESCARRUM,  Angulus  Gali.  Eneo- 
gnure.  Pactum  inter  Guicbard.  dom. 
Bellijoc.  et  Guicbard.  de  Marziaco  ann. 
1817.  in  Reg.  56.  Chartoph.  reg.  eh.  474  : 
Uaque  ad  Escarrum  ejuadem  muri  eundo 
juxta  cimiterium  S.  Germani,  et  ab  ilio 
Eacarro  muri  uaque  ad  Eacarrum  dO" 
mua  Johanneti  (Hraudif  etc, 

^  ESCARTUS,  perperam  prò  Eaaartua, 
Ager  recens  proscissus.  Charta  Henr.  1. 
reg.  Angl.  ann.  1180.  inter  Instr.  tom. 
11.  Gali.  Christ.  col.  129  :  De  Roberto  de 
la  Barduna  de  uno  Eacarto  et  partem  de" 
cimaa,  etc.  Vide  Exartua, 

o  ESGASAMENTDM,  Casa,  domus,  «di- 
flcium.  Charta  ann.  circ.  280.  in  Char- 
tul.  Barbel.  pag.  501  :  Gildouinua  abbaa 
Fontia  Johannia  vendidit,.,  vineam.., 
quam  eleemoaina  defuncti  Gunterii  habe- 
oat,  inauper  et  Éacaaamentum  quod 
adhuc  expectabat.  Vide  Caaamentum  2. 

ESGASSA.  Usatici  Barcinonenses  MSS. 
editi  a  Raimundo  Bereng.  et  Adalmodi 
Gomiti b.  Barcin.  cap.  2  :  Si  vero  fuerit 
captua,  et  in  ferria,  vel  in  Eacaaaa  miaaua, 
per  mediam  mortem  ait  emendatua,  re- 
quiaitua,  et  caaauaf  vel  vulneratua,  aive  in 
tavega  miaaua,  vel  per  redemptionem 
diatractua,  ait  per  mortem  emendatua. 
Cap.  9  :  Si  ampline  erit  retentua  in  Ea- 
caza,  aive  in  ferria,  vel  in  tavega  misaua, 
vel  in  quocumque  vinculo  aut  cuatodia, 
detentua,  etc.  Idem  videtur  quod  cippua. 
[forte  ad  instar  grallarum,  quas  Galli 
dicimus  EchaaaeaeSoTm&ins.] 

ESGASURA,  [EsGASUTA,  Escata,]  Vide 
Eacaeta. 

0  ESGASURA  Christiana,  an  Bono- 
rum  q  use  ad  clericos  vel  ad  ecclesiam 

gertinent  ;  an  eorum  quse  a  decedenti- 
us  ecclesia  conceduntur  ?  Chriatiani- 
t(u  enim  et  bona  ecclesiastica  et  cleri- 
cos designavit,  ut  videre  est  in  hac 
voce.  Charta  ann.  1268.  in  Chartul.eccl. 
LiUÉfon.  ex  Cod.  reg.  5188.  fol.  208.  r*.  ; 
Daniela  domina  de  Vilorcello  recognovit,., 
ae  vendidiitae,,.  Guidoni  epiacopo  Lingo- 
nenai.,.  medietatem  Eacaauraa  Chriatianm, 
Vide  in  Eacaeta. 
ESGATIGUM.  Vide  in  Eaca  2. 

1  ESGATILIS,  Qui  potest  comedi.  Ter- 
tull.  de  Patientia  cap.  5  :  Poat  mannaa 
Eacatilem  pluviam,  poatpetraa  aquatilem 
aequellam  deaperant  de  Domino, 

ESGAUDA,  Navis  amnicas  species^  nos- 
tris  olim  nota.  Aresta  anni  1258.  in  1. 
Regesto  Parlam.  fol.  10  :  Quoniam  de- 
bent  aolvere  coatumam  apud  Pontem  Au- 
demaride  lignia  auia,  quaa  ipai  faciunt 


iuiduei  de  venda  praadicta  per  aquam  in 
batéllia  aeu  Eacaudia  auia  ad  lignagia  ibi- 
demfacienda,  etc. 

war  Eadem,  ut  puto,  notione  Le  Ro- 
man d*Athia  MS.  : 

N«  MquIpM  nW  troatittiei 
Ne  feust  chame  k  m  maniore, 
Et  ai  com  sa  facon  requiora  : 
Gir  ès  Eaehaa  aoot  \m  annaurea,  ale. 

^  Non  alia  videtur  esse,  qu»  Eacar- 
poiae  appellatur  inter  Redit.  comlt. 
Hannon.  ann.  1265.  ex  Cam.  Comput. 
Insul.  :  Se  doit  une  net  Eacarpoiae  hi 
seil  amainne,  viij.  aolz...  Li  Eacarpoiae  ki 
mainne  blet  u  autre  grain,  doit  itij,  aolz, 

1  ESGAUDEIS,  Species  porci.  Vide  lo- 
cum  in  Baco, 

•  Gallica  vox  est,  qua  signiflcatur  por- 
cus,  cujus  pili  aqua  calida  avelluntur, 
Gali.  Echaudé.  Chron.  abbat.  Corb.  MS. 
fol.  5.  V*.  :  De  porco  ualato,  etc.  De  porco 
Eacaudé,  etc.  vide  Excaldare, 

0  ESGAIJDETUS,  Panis  leviter  coctus. 
Heacatidel,  in  Charta  ann.  1829.  ex  Reg. 
66.  Chartoph.  reg.  eh.  298  :  Itemela 
aaint  Remy  quarante^deux  deniera.  Item 
demy  Heacaudel.  Eacaudia,  unde  EacaU'^ 
diaaeur,  qui  ejusmodl  panes  facit,  in 
Stat.  prò  pistor.  Atrebat.  ann.  1855.  tom. 
5.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  511.  art.  14  : 
Et  leur  Eacaudia  et  tout  autre  pain  qui 
eat  toumez  pour  vendre,  etc.  Et  art.  lo  : 
Chil  vuaatiìier  ne  di  Eacaudiaaeur,  etc, 
Charta  Pet.  de  Maloleone  ann.  1280.  ex 
Tabul.  S.  Dion.  :  Conceaaerunt  aingulia 
diebiM  unam  michiam  in  pietrine  auo,  vel 
unum  Eacaudetum  infeatia,  item  duM 
juataa  vini,  etc.  Vide  Eachaudati  et  infra 
Eachaudetua, 

1  ESGAUSERIUS,  f.  Scutarius,  Gali. 
Ecuìer,  Chronicon  S.  Martial.  Lemovic. 
apud  Stephanotium  tom.  1.  Fragm. 
Hist.  MSS.  :  Erat  in' Lemovico  caatro 
quidam  Milea  nomir^  Petma,  Eacauae- 
riua  S.  Martialia,  Eie  cum  Abbati  Clu- 
niac.  Eugeni  familiaria  exiateret,  A. 
Lemovic.  Vicecomiti,  ut  monaaterium  S. 
Martialia  Cluniacenaibua  traderet,  asapia- 
aimeperauadebat, 

1  ESGAZA,  Vide  Eacaaaa. 

à  ESGAZUGHA,  Quidquid  fortuito  oh- 
venit.  si  ve  Jure  hsBreditario,  si  ve  alia 
qualibet  ratione.  Testam.  Raym.  VI. 
comit.  Tolos.  ann.  1209.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  215  :  Totum  re* 
aiduum  quod  ego  habeo,.,  aliquo  jure,  vel 
aliqua  ì*atione,  vel  aucceaaione,  vel  Eaca- 
tucha,  etc.  Charta  Simon.  Montisfort. 
ann.  1211.  in  Reg.  80.  Chartoph.  reg. 
eh.  126  :  Similiter  habeaa.,,  omnea  Eaca" 
zuchaa  et  obventioneaprasaentea  et  futuraa. 
Vide  supra  Eacadtuina, 

1  ESGEITA.  Vide  Eacaeta. 

1  ESGENOERE,  Contingere,  Gallico 
Echoir,  Supplem.  Antiquarii  :  Eacendiit, 
ovuSa^vee,  Deacendit,  acddit, 

1  ESGEN6IA,  Census  in  biado  perci- 

?)iendus,  Gali.  Enaenge.  Charta  ann. 
258.  ex  Tabularlo  Floriac.  :  Girardua 
quittat  et  concedit  quidguid  h€kbet  in 
grangia  de  Figiaco,  seti,  vtgeaimam  par- 
tem oladorum..,  receptionem  Eacengia- 
rum,  etc.  [*  Vide  Infra  Eaacengia,] 

ESGENLA,  Scindula,  Eacengle,  Gallis. 
Charta  ann.  1257.  in  }1.  Pastorali  Eccl. 
Paris,  lib.  9.  eh.  25  :  Domoa  ejuadem 
grangiaa,  aive  appenditia  cooperta  de  E$- 
cenlia  et  atramtne.  Occurrit  etiam  in  Re- 
gesto Herouvalliano  Phil.  Aug.  f.  118. 

Essendola,  Eadem  notione.  Tabular. 
Prioratus  de  Domina  in  Delphinatu  fol. 
114  :  ^M.  cartallum  de  fabia,  et  8.  (rat- 
naa  de  liqnia,  et  10.  faxoa  de  majeria,  et 
5.  Eaaendolaa,  óbra  et  manobra,  et  per 
vindemiaa  2.  coataa, 

38 


298 


ESC 


ESC 


ESC 


o  ESGENNA,  f .  prò  Eeeenla,  Scindula, 
asser  sectitius  ad  tegendum  aptus. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Eyssendol,  Prov,  acindula,  quod 
scindatur,  Ghartar.  Norman,  ex  Bibl. 
reg.  God.  4658.  A.  fol.  84  :  Burgensea  de 
Lyon8  et  de  Bellovidere  hahent  in  foresta.,, 
fagum  et  quercum  per  liberationem,  ai 
faciant  domum  tectam  de  Escenna,  Es- 
cande  et  Eschaule  nostris,  eodem  signi- 
ficata. Lit.  remiss.  ann.  1898.  in  Beg. 
153.  Ghartoph.  reg.  eh.  488  :  Un  platn 
panier  de  petite  coippeaux  ou  Escandes 
de  boia.  Hinc  emendanda  Statata  ann. 
1899.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
866.  ubi  Estende  et  Esterde  editum,  prò 
Escende.  Gbarta  Joan.  Atrebat.  eomit. 
Augi  ann.  1879.  in  Reg.  115.  eh.  848  : 
Donnone  à  nostre  très  cher  et  très  amé 
filz  Philippe  d'Artoie...  son  frane  maison- 
ner  de  chesne,...  et  IcUe,  Eschaulef  etc. 

ESCENUM.  In  formula  8.  ex  Andegav. 
ti  tal  US  ita  eoneipìtur  :  Hic  est  venditio 
de  homine  in  Èsceno  posito.  Titulus 
Form.  28.  Mareulti  lib.  2  :  Qui  se  in  ser- 
vitù) alterius  obnoxiat.  Vide  Sunnis. 
[**  Gonfer  Eschenurn.] 

ESGEPTA.  Vide  Escheppa. 

o  ESCERPA,  a  vet.  Gallico  Escerpe, 
nune  Echarpe,  Fascia,  balteus»  zona  : 
unde  Escerpa,  oblatìo,  qusB  sacerdoti  a 
peregrinantibus  flebat  prò  benedietione 
£8cerpat^m.  Gharta  ann.  1178.  in  Ghar- 
tul.  Cluniac.  :  Capellanus  haJbere  debet 
confessiones,  Escerpas,  baptisteria,  recon" 
ciliationes  mulierum,  etc.  Lit.  remiss, 
ann.  1879.  in  Reg.  115.  Ghartoph.  reg. 
eh.  186  :  Colinet  Luillier  sacha  un  grant 
couteau  badelaire  qu'il  portoit  à  Escerppe 
pendu  à  son  col.  Uni  male  scriptum  Es" 
creppe.  Vita  J.  G.  MS.  : 

Voi»  alMtM  en  moo  lermon, 
Portant  Escerpw  et  bourdon. 

Es^erpe  apud  Guignevil.    in  Peregr. 
humani  gener.  MS.  ubi  de  Eucharistia  : 

Bt  c'est  li  pùm  qne  doiveot  mettre 
Li  pelerìn  en  leur  BMiuerpe. 

Quomodo  etiam  legendum  prò  Esquerre 
supra  : 

Tantost  aprét  me  poorpeoie 

8ii*Eaqaerre  et  bourdoa  me  faloU, 
I  qu*tToir  me  le»  cooTenoit  : 
G'est  cose  mouli  bieo  aTeoant 
A  casciin  pelerìn  earant. 

Vide  in  Burdones  et  infra  Escharpa. 

ESGEWIN6A,  TTributum  nundinarum 
dominis  feudalious  a  mercatori  bus  ex- 
soJutum.]  Vide  Scavagium. 

•  ESGHAAMENTUH.  Eschaantia,  ut 
suora  Escazucfia,  Necrol.  MS.  Paris,  ad 
xij.  Gal.  Oct.  :  Qìioddani  Eschaamentum 
apud  Orliy  quod  venditum  fuit  quadra- 
gtnta  libris  de  voluntate  capituli,  ab 
Odone  archidiacono  possessore  ejusdem 
domus.  Gharta  ann.  1268.  ex  Ghartul. 
Gampan.  fol.  520.  v».  col.  2  :  Si  quod  in 
aliis  partibus  terras  castri  Portuensie  ad 
fratres  suos  et  sorores  sucts  pertinentU}U8 
eidem  Radulfo  ex  EsetuMntia  fratrum 
euorum  et  sororum  suarum  seu  Kasredum 
eorumdem  in  posterum  pervemret.  Vide 
in  Escaeta. 

•  ESGHAGUS,  Modus  agri,  Vasconi- 
bus  Escach.  Gharta  ann.  1846  :  Tres 
concfiatas  vinearum,  et  odo  Eschacos  vi- 
nearum,  etc.  Vide  infra  Estiro. 

o  ESGHADERE.  a  Gallico  Echoir,  Obve- 
nire.  Gharta  ann.  1819.  ex  Tabul.  Savi- 
gniac.  :  Et  quandocumque  contigerit  red- 
ditus  et  rendam  de  Brace  obvenire  vel 
Eschadere  per  mortem  illius  qui  tenet 
dictos  reddttus,  actum  est  quod  dominus 


Bellijoci  teneat  Drckciacum.  Vide  supra 
Escadere  8. 

1  ESGHAETOR.  Vide  Escaetor. 

^  ESGHAFAUDUS,  Tabulatum  vel  Ti- 
gillum  quo  tabulata  fulciuntur,  Gali. 
jEchafauàf  Etaye.  Lit.  remiss.  ann.  1851. 
in  Reg.  81.  Ghartoph.  reg.  eh.  128  :  Cutn 
dicti  Guillelmus  et  Johannes  quemdam 
caminum  de  piastre...  reparassent  me- 
diantibus  estessibus,  qui  Eschafaudi  vul- 
gariter  nuncupatUur  ; ...  et  dumprssfati 
deponuntur  per  jpaos  operarios  Escha- 
faudi, etc.  Hinc  Eschauffauder,  Fuleire, 
tabulatum  construere,  et  Eschauffatidis, 
ipsa  construetio.  Lit.  remiss.  ann.  1414. 
in  Reg.  167.  eh.  454  :  Lequel  magon  et 
son  comjìaignon  alerent  Eschauffauder  le 
lieu  où  ilz  devoient  besoingner,...  et  pour 
ledit  Eschauffaudement  faire  furent  em- 
prunter  du  merrien.  Ali»  ann.  1471.  ex 
Iteg.  195.  eh.  642  :  Pour  ce  que  iceulx 
charpentiers  avoient  besoing  d*eulx  esta- 
blir  ou  Eschaufauder,...  et  que  à  leur  es- 
tabliasement  ou  Eschauffaudis,  etc.  Vide 
Escìiaffaudus. 

ESGHAFFAUOTTS.  Tribunal,  pulpitum 
editius.  Gali.  Eachaffaud.  Ordo  ad  con- 
secrandum  Regem  Frane,  editus  a  Re- 
nato Benedieto  :  Primo  paratur  solium 
in  modum  Eschaffaudi  aliquantulum 
eminenSf  etc.  De  vocis  origine  vide  qusB 
adnotamus  ad  Joinvillam,  [et  Mena- 
gi um  in  Orig.  Gali.] 

«  ESGHAIETA,  ut  Escaeta,  quidquid 
fortuito  obvenit.  Gharta  ann.  1817.  in 
Reg.  56.  Ghartoph.  reg.  eh.  145  :  Item 
nonnulla  cavadta  et  quasdam  corveya 
cum  emolumentis  obvenienlibus  et  Eschate- 
tis  praemissorum.  Vide  supra  Escazucha. 

^  ESGHAILLO,  Eschajllonus,  Scala, 

gradus.  Pactum  ann.  1854.  in  Reg.  82. 
hartoph.  reg.  eh.  681  :  Nos  dalphinus  et 
cornee  (Sabaudiffi)  damus  et  dabimus 
concorditer  polestatem  ordinandi  et  dis- 
cemendi  limiteUiones  hujusmodi  sive  per 
Eschaillonum  S.  Apri,  et  per  ripanam 
de  Bievro,  sive  per  flumen  de  Guyer,... 
seu  de  Eschaillone  S.  Apri^  etc.  UEschail- 
lon  de  Saint  Aure,  in  Gh.  seq.  Eschalho 
ex  eadem  Gharta  in  Reg.  Gam.  Gomput. 
Paris,  sign.  Vienne  foT.  85.  v«.  Nomen 
loci  ab  ejus  situ  inditum. 

o  ESGHALAGinS,  a  Gallico  Eschalas, 
Pedamentum  cui  vitis  innititur.Inquisit. 
foresta  de  Reste  in  Reg.  84.  bis  Ghar- 
toph. reg.  part.  2.  fol.  94.  r».  col.  1  :  Co- 
mes Suessionensis  in  illa  parte  forestas, 
quas  dicitur  Siccum  alnetum,  habet  Es- 
chalados  cui  proprias  vineas.  Unde  Es- 
chalacier,  Pedare,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1896.  ex  Reg.  151.  eh.  181  :  Pour  ce  que  en 
icellesvù^nes....  failloit  mettre  et  employer 
lors  envtron  dix  javelles  d'eschalas  pour 
icelles  du  tout  Eschalacier,  etc.  Vide  infra 
Escharsonare. 

0  ESGHALATUS,  Eadem  notione.  Lit. 
remiss.  ann.  1852.  in  Reg.  81.  Ghartoph. 
reg.  eh.  489  :  Apportavit  ad  domum  ha- 
bitationis  ausa  unum  fasciculum  sive  onus 
passillorum  sive  Eschalatorum,  GaUice 
Eschalais,  ad  quos  vineas  ligantur. 

1  ESGHALGAITA,  Excubi».  Regestum 
Probus  fol.  12.  ad  ann.  1262  :  Exceptis 
nobilibus  et  illis  qui  debent  gaytam  et 
Eschalgaytam...  omni  tempore  querras de- 
bent gaytam  et  Eschalgaitam.  Vide  Sca- 
raguayla. 

»  ESGHALHO.  Vide  supra  Eschaillo. 

T  ESGHALLA.  Scala,  GslU.  Echelle.  Vide 
locum  in  Hurdamentum  post  Hurdicium, 

o  ESGHALLARE,  Esguellare,  Scalis 
muros  ascendere,  a  vet.  Gallico  Eschel- 
ler  et  Eschiéler,  nune  Escalader  :  unde 
Eschallamentum,  nostris  Eschélement  vel 
EschieUement,  ipsa  admotis  scalis  as- 


censio.  Lit.  remiss.  ann.  1862.  in  Reg. 
91.  Ghartoph.  reg.  eh.  852  :  Plures  male- 
factores  ipsum  cu:cusaverant  fere  consen- 
tientem  de  Eschellando  quasdam  villas, 
quae  numquam  fuerant  Eschallatae,  et 
quae,  ai  Eachellatas  fuerant,  hoc  fuit  fac- 
tum ipso  ad  dictas  partes  Pullias  exis- 
tente,...  quia  dicto  baUlivo  de  praedictis 
Eachallamentia  non  conatabat  tpsum  ar- 
migerum  foro  culpabilem^  ipsum  a  dicto 
carcere  relaxaoit.  Ali»  ann.  1859.  in  Reg. 
90.  eh.  500  :  Plusieurs  charretes  qui  me- 
noient  eschielles  au  chastel  d'Alleux,  qui 
estoient  pour  Escheller  icellui.  Eschiéler^ 
In  Lit..  ann.  1865.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  582.  Eschelier,  in  aliis  ann. 
1880.  ex  Reg.  118.  eh.  481.  Lit.  remiss, 
ann.  1862.  in  Reg.  91.  eh.  877  :  Plusieure 
bonnes  villeSf  chastiaulx  et  forteresces... 
estoient  prisca  tant  par  Eschélement 
comme  autrement.  Alias  ann.  1878.  in 
Reg.  104.  eh.  145  :  Lequel  chasiel  de  Gon- 
zac  par  VEschiellement  de  nos  ennemis 
fu  prins.  Eschiélemens  et  arsins  de  villes, 
cha^teaulx.  maisons,  in  aliis  ann.  1408. 
ex  Reg.  162.  eh.  862.  Hinc  EschaUeur,  in 
ejusmodi  ascensione  exercitatus,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1445.  ex  Reg.  177.  eh.  189  : 
Icellui  Gailleteau  diat  au  suppliant  que 
le  sire  de  Pone  (qui  estoit  en  prison) 
avott  fait  venir  aeux  dea  meilleurs  Es- 
challeux  de  son  pays,  qui  avoient  failli 
deux  foie  à  le  mettre  hors....  Le  suppliant 
lui  fisi  ung  petit  Eschallement  de  corde 
de  viti,  toises  de  long.  Le  Roman  du 
Chevalier  Deliberà  MS.  : 

Poor  la  mnt  dté  de  Dieo  preadre, 
Bt  pourles  cieulx  beaux  BacbeUer,  etc. 

Vide  Escalare  et  Scalare. 

1  ESGHALHAMENTIJS,  Superior  pars 
trunci,  ubi  arbor  in  ramos  dividitur. 
Gharta  Petri  de  Roteys  Vicari!  Tolosa 
ad  Bajulos  de  conditione  materi»  ann. 
1272.  in  Gonsuetudinib.  MSS.  Tolos.  fol. 
27.  e  Bibl.  D.  Abbatis  de  Crozat  :  Facia- 
tis  fieri  per  magie tros  et  carpentarios  vee- 
tros  fustas  bonas  et  pulcras  et  de  legiti^ 
mie  peciellis,  videlicet  guod  peytrales  de 
cor  et  de  abiete  de  vi.  brachiatis  et  de  v. 
et  de  IV.  quod  illas  habeant  infra  trancoe 
et  infra  Eschalmamentos...  et  quod  tra- 
beti  de  tema  brachiata  habeant  suae 
paiellas  infra  trancos  et  infra  Escalma- 
mentos.  etc. 

0  ESCHAMENTUM  ,  Hsereditas ,  sue- 
cessio,  quaB  alieni  obveuit.  Gharta  ann. 
1285.  ex  Ghartul.  Vallis  B.  M.  dicBC. 
Paris.  :  Dedit  praaterea  tres  Jomellos 
terree  apud  Crucem  de  Sendeucorty  quas 
habuit  de  Eschamento  Odelinaa  aororie 
auaa,  excepta  decima.  Vide  supra  Eachaa- 
mentum. 

ESGHANGHIA.  Vide  Waterpain. 

lESGHANGHIA,  Eschakcia.  Vide  in 
Eactteta. 

^  ESGHANDELHO  ,  Esghandiliare  , 
etc.  Vide  Eachantillare. 

ESGHANGIARE,  ex  Gallico  Eschanger, 
Gommutare.  Vetus  Gharta  in  tom.  1. 
Monastici  An^lic.  Et  unam  virgatam 
Eschangiavi  ibidem  prò  illa  virgata. 

EsGHANOiRE,  in  alia  ann.  1197.  in 
Probat.  Hist.  Vergiae.  pag.  122.  Vide 
Cambiare. 

1  EsGUANGiuM.  Permutatio,  Gallico 
Echange,  apud  Tnomasserium  in  Bitu* 
rig.  pag.  728. 

«  ESGHANJATIO,  Permutatio,  Gali. 
Echange.  Gharta  ann.  1219.  in  Ghartul. 
Buxer.  part.  6.  eliap.  26  :  Petrus  li  Ber^ 
giers..,  dedit  in  Escangio  Deo  et  B. 
Marisa  de  la  Boiaaere  et  fratribus  ibidem 
Deo  aervientibua  unam  peciam  vineaa  .  .  • 
Jatam  autem  Eachanjationem  tenentur 


ESC 


ESC 


ESC 


299 


dietua  Petru9  li  Bergiers  et  uxor  sua».» 
diciis  fratribits. . .  imperpeiuumy . ,  garan^ 
tire.  Vide  Eschangiare, 

«ESGHANSONNtJS,  a  Gallico  Eschan» 
9on,  a  poculis ,  pincerna.  Memor.  E. 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  25.  v*.  :  Petrus 
d'Espineuse  in  comitatu  Clarimontis  in 
Belvacensi  prsestitit  od  bureUum  dictum 
juramentumf^,  Sej)t.  1881.  et  est  Eschan- 
•onntM  dUcti  domini  Karoli.  Eschansonus, 
in  Instr.  ann.  UOl.  inter  Probat.  tom.d. 
Hist.  Nem.  pag.  159.  col.  1. 

ESCE  ANTILLARE,  vel  Esghandillare, 
Mensuras  ad  examen  publicarum  men- 
surarum  expendere  ,  exigere  :  Gallis 
Escìuintilloner.  Gharta  Libertatuni  Mon- 
tis  regalia  in  Bressia  ann.  1287.  apud 
Guichenonum  :  Et  si  dicatur  tnensura 
falsa  vel  ulna ,  ad  mensuras  vel  ulnas 
Escantillandas  vocentur  dua  vel  tres  hur- 
genses  meliores  de  villa,  et  ille  cujus  est 
mensura  vel  ulna,  et  in  pressentia  eorum 
EscKantilletur,  et  videcUurutrumsit  falsa 
vel  non.  Eadem  habet  Gharta  Liberta- 
tum  Vili»  Bellijoc.  ann.  1274.  Hinc 
EscandiUonage  f  apud  Sanjulianum  in 
Gabilone  pag.  394.  prò  eo  iure,  quod  in 
mensuris  comprobandls  Domino  feudi 
competit. 

T  ÉSGHANDILIA.  Exemplar  ad  nuod 
mensuraB  sunt  exfgendaB»  Gali.  Echan- 
Hllon,  Arrestum  parlamenti  Paris,  ann. 
1472  :  Ulnascfue  non  consuevisse  signari, 
sed  EschandtliariinEsehandiliis  pxAlicis. 

j  E8CHA.NDELH0,  Eadem  notione  supra 
in  Bajulus  confratriss. 

1     ÉSGHANDILLiE     T^BERNAJIUM ,     in 

Hist.  Dalphin.  tom.2.  pag.  869. 

5  ESGHANTILLIO,  a  Gallico  Eschan- 
tillonf  Exemplar.  Inventar.  Ghart.  reg. 
ann.  1482.  fol.  831.  v*.  :  Transcriptum 
litterarum  domini  regis  concessarum  Css- 
lestinis  ParisiensibìM,  per  quas  permitti' 
tur  eis  quod  possint  facere  ftuere  per 
conductus  fontis  hospitii  S.  PauH  usgue 
ad  domumsuamf..,  usque  ad  quantità- 
tem  ^rossiciei  capitis  unius  spinteris 
medtocris.  Cum  quo  transcripto  alligantur 
Eschantilliones  stib  quodam  sigillo  rubeo. 
De  anno  1402.  unde  Escantaillon,  prò 
EstantailUm,  legendum  in  Stat.  ann. 
1369.  tom.  5.  Ordlnat.  Reg.  Frane,  pag. 
253.  art  8.  *»  «^ 

o'eSGHAOTA,  Fasciculus  fili,  Gali. 
Echeveau,  alias  Eschet ,  Eschevete ,  et 
Escaigne.  Arest.  ann.  1880.  16.  Jan.  in 
voi.  7.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Septem 
Eschaotas  filati  albi;...  septem  Eschaotas 
tam  parvas  quam  magnas  fili  niqri.  Lit. 
remiss.  ann.  1897.  in  Reg.  158.  Ghartoph. 
reg.  eh.  88  :  La  suppliant  prins...  trois 
Eschez  de  fillet.  Ali»  ann.  1401.  in  Reg. 
156.  eh.  158.  Deux  Eschevetes  de  fil.  Rur- 
sum  alise  ann.  1409.  In  Reg.  168.  eh. 467: 
Le  suppliant  a  prins  et  emblé  és  ysles  de 
Suresnes  et  de  Puteaux  .  . .  certaines 
Escai^nes  de  fil,  Trois  eschevaulx  ou 
Escaignes  de  fAe,  qui  pouoit  valoir  huit 
frane  ou  environ,  in  aliis  Lit.  ejusd. 
ann.  ex  Reg.  164.  eh.  184.  j&«c/it6/', eadem 
acceptione,  in  Lit.  remiss.  ann.  1894.  ex 
Ree.  147.  eh.  95:  Le  sxippliant  print  six 
ou  huit  Eschiefs  de  fil  blanc.  Hinc  Escha- 
t;oir,DevoIutorium,in  Lit.  remiss.  ann. 
1889.  ex  Reg.  188.  eh.  8:  Laquelle  femme 
desvuidoit  au  file  en  un  Eschavoir. 

o  ESGHAPOLTTS  ,  Lèctualis  quidam 
supellex,  vel  vestis  species.  Arest.  ann. 
1880. 16.  Jun.  in  voi.  7.  arestor.  parlam. 
Paris.  :  Unum  coopertoriumpannt  bruni,., 
et  unum  Esehapolum  panni  albi.  Escha- 
pin  vero,  prò  Grepida,  vulgo  Pantoufle^ 
m  Lit.  remiss.  ann.  1884.  ex  Reg.  125. 
Ghartoph.  reg.  eh.  81  :  Icellui  Tlievenin 
estanten  uni»  houppelande,  sanz  autre 


vestement  fors  sa  chemise  et  en  Eschapins, 
etc.  At  Eschar,  vestimenti  genus  vide- 
tur,  in  Lit.  remiss.  ann.  1466.  ex  Reg. 
201.  eh.  110:  Jehan  Chavet  laissa.,.  ses 
esclos  qu'il  avoit  en  ses  piez,  tous  piez  nuz 
et  en  Èschar  s'en  courut. 

1.  ESGHARA,  Pedamentum  cui  vitis 
jlnnititur,  vulgo  EsehallaSyVeì  Escharas^ 
quasi  scalula,  Latlnis  Ridica.  Quidam  a 
GrsBco  vdpat  vocis  etymon  accersunt. 
GIoss.  (irffic.  Lat.  :  Xdipa^  sxMs,  ridica. 
Onomast.  :  Ridicas,  uóyXoi.  Ulpianus  1. 
11.  S  8.  D.  Ouod  vi  aut  clam,  etc.  (48, 24)  : 
Si  quisin  vineas  meas  veneriti  aut  Ridi' 
cas  abstulerit.  Gharta  Mauricii  Episc. 
Parisiensls  ann.  1189.  in  Tabul.  S.  Ma- 
glori!  :  Boseum  habeat  in  Foresta...  ad 
eedificandum  et  ad  Eseharas  vinearum. 
etc.  Occurrit  passim  in  Regesto  Philipp! 
Augusti  Herouvalliano.  [Gharta  Rotrodi 
Rotomag.  Archiep.  ann.  1168.  Hist.  Har- 
cur.  tom.  4.  pag.  1888  :  Concedimus  insù-* 
per  in  foresta  nostra  Eseharas  ad  vineas 
prssdictsB  terrss.] 

t  2.  ESGHARA,  Roche  le  Baillif,  in 
Dictionario  Spagyr.  est  Mortua  ac  livida 
caro,  a  carne  sana  separata, 

o  ESGHARGELLUS,  Gognomen  Hilde- 
berti  cujusdam>  in  Gharta  ann.  1095. 
haud  duDie  a  veteri  Gallico  Eschars, 
Parcus,  avarus.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex 
God  reg.  7684  :  Escharceté,  espamableté 
ou  sobriété,  Parcitas.  Eschars,  parcus. 
Escìiarcémentf  parce.  Lit  remlss.  ann. 
1884.  in  Reg.  126.  Ghartoph.  reg.  eh.  8  : 
Icellui  Renouf  disi  quHl  n'estoit  que  un 
Eschars  et  un  larroncel.  AliSB  ann.  1895. 
in  Reg.  149.  eh.  151  :  Hennequint  dit  que 
le  plus  Eschars,  ou  le  plus  large  paieroit 
leait  escot.  Ghron.  Bertr.  Guescl.  MS.  : 

Eschars  prinos  n*ira  ja  bonorar  eonqueslant. 

Le  Roman  de  Cléomades  MS.  : 

Gar  ne  TanU  rieos  prinoes  Bsetrs, 
S'H  avoit  d*or  cbargiés  mil  chars. 

Unde  Scharseté,  Ital.  Scarsità^  Parcitas, 
avaritia.  Le  Roman  d*Alexandre  MS. 
part.  2  : 

Orgoeilb,  Sebarsetós,  entie,  otttrecaidlers,  eU. 

Escarsément ,  Parce  ,  moderato  seu 
viliori  pretio,  Gali.  Au  plus  bas  prix,  in 
Invent.  Jocal.  Edward!  I.  reg.  Angl. 
ann.  1297  :  Rem  une  coupé  d'or  naute  et 
de  ampie  ouvra^e  sans  pteres,  poise  cinq 
marcs,  Escamément  pnsié  le  march  dix 
lib.  Ita  Escarsse  dici  tur,  qui  parcus  est 
in  solvendo  quod  debet,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1397.  ex  Reg.  153.  eh.  118  :  Henry 
Dupuis  qui  tlsnoit  à  ferme  Vimposition  de 
la  marchandise  de  pourpointerie  de  la 
ville  d'Abeville  trouva  Pierre  Loncheron 
que  ledit  Henry  disoit  à  lui  estre  Escarsse 
pour  cause  de  ladite  imposition.  Hinc 
monetariis  Escharcer  ,  imminuere ,  et 
Escharceté,  imminutio.  Mandat.  Jean, 
reg.  Frane,  ann.  1851.  tom.  2.  Ordinat. 

§ag.  428  :  Ne  puisse  faire  VoBuvre  de  nos 
oubles  dessusdits,  plus  Escharcée  d'un 


grain  de  la  lou  que  vous  leur  deviserez. 

lain    de  Monet.  p  _ 
Boisard  pag.  24.  et  27.  etc.   Inde  etiam 


Gonsu le  Poulfam    de  Monet.  pag.  432. 


accersenda  videtur  vox  Aescheri,  qua 
aliquis  paucis  viris  comitatus  signifl« 
catur,  in  Poem.  Garini  : 

Mes  n'ales  mie  de  gent  Aesdieri, 
Qn'eo  cesie  terra  soot  tnit  tostre  anemi. 

Vide  Scardus. 

o  ESGHARFAGH,  vox  nautica,  f.  Tabu- 
latum.  Gali.  Pont.  Gontract.  navium 
Massi!,  ann.  1268.  inReg.  Gam.Gomput. 
Paris,  sign.  Nostertoì,  S»7.  r«.  :  Si  domi- 


nio rex  Francia  voluerit  habere  aliquas 
naves  ad  Escharfach,  etc, 

ESGHAR6AITA,  [Esgharguaita  ,  etc. 
Excubiffi,  Gali.  Le  Guet.]  Vide  Scara-- 
guayta, 

0  Escharguete  etiam  nostris,  prò  Excu- 
bi tor,  vulgo  Sentinelle,  qui  fait  le  guét. 
Lit.  remiss.  ann.  1895.  In  Reg.  147. 
Ghartoph.  reg.  eh.  88:  Wyardet  le  per- 
mentier  Escharguete  de  nostre  chastel  de 
Passavant,  etc.  Hinc  emendandus  Mar- 
ten.  tom.  5.  Ampi.  Gollect.  col.  615.  ubi 
EschargaHes,  prò  Eschargaites.  Ita  Es" 
chauguette,  prò  Escharuette,  legendum 
in  Gh.  ann.  1348.  apud  Thaumasser. 
inter  notas  ad  Gonsuet.  Bitur.  pag.  429. 

1  EsGHAROATTARE,  Excubias  agcre. 
Inquisit.  de  Moras  ann.  1262.  in  Regesto 
Probus  fol.  42  :  Illi  de  castro  et  de  manda- 
mento debent  gay  tare  et  Escharg  autore 
castrum,  et  Uh  de  burgo  burgum.  Yisi- 
tatio  ann.  1847.  Hist.  Dalphin.  tom.  1. 
pag.  67.  col.  2:  Item  quod  quatuor 
gaytas  et  duas  Eschargaytas  in  dicto 
ourgo  constitui  faciat,  qui  noctium  tem- 
ponbus  ibidem  m  dicto  burgo  gaytent  et 
Eschargaytent. 

^  Nostris  Escargaiter,  Eschargaitier  et 
Eschergaitier*  Vide  in  Scaraguayta, 
Gharta  Phil.  dom.  Jonvil.  ann.  1854.  in 
Re^.  82.  Ghartoph.  reg.  eh.  888  :  Rem 
lidit  habitant  doivent  gaitier  et  Escher- 
gaitier  ladite  ville  touttefois  que  mestier 
serait.  Vita  J.  G.  MS.  : 

Gii  s*esTÌlIia«Dt  qui  dormoient, 
Qni  malwnent  Eecargaitoient. 

Unde  £«cAatigueter,  prò  Insidiari,  Gali. 
Epier,  guetter,  in  Lit.  remiss.  ann.  14SS. 
ex  Reg.  209.  eh.  268  :  Icellui  Michel  espia 
et  Esdhaugueta  le  suppliant.  §ed  et  Ès- 
chargueter,  prò  vexare,  molestiam 
ex  hi  nere.  Gali.  Tourmenter,  chagriner, 
occurrit  in  aliis  Lit  ex  Reg.  170.  ann. 
1418.  eh.  267  :  Icelui  Denisot  Esehargue- 
toit  et  attainnoit  tousjours  le  suppliant  en 
le  injuriant.  Eschage  vel  Escharge,  In 
Lit.  ann.  1871.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  891.  art.  4.  de  servi tio  excu- 
biarum  intrepretatur  doctus  Editor  :  at 
vocem  corruptam  esse  suspicor ,  quw 
prsestationem  agrariam  significare  mi  hi 
videtur;  idemque  fortassis  quod  Tasca 
2.  Vide  ibi. 

o  ESGHARIARE.  Vide  supra  Escariare, 

o  ESGHARONgONNUM,  Gensus  qui  prò 
Jure  tigna  seu  palos.  quos  Escharsones 
appellabant,  exscindendi,  exigebantur. 
\lde  supra  Escarreya.  Reditus  Roiae  in 
Reg.  84.  bis  Ghartoph.  reg.  fol.  91.  v«. 
col.  2  :  Sexminasde  Bernastread  medium 
PariSf  et  valet  in  talliis  et  foagiis  et 
Escharongonnis,  xvij.  lib.  iiij.aen,minus. 
Vide  supra  Escharso. 

^  ESGHARPA,  ut  supra  Escerpa.  Gharta 
Rob.  Gabilon.  episc.  ann.  1188.  in  Ghar- 
tul.  Gluniac.  eh.  322  :  Capellanus  habere 
debet  confessiones,  Escharpas^  baptisma, 
etc.  Vide  mox 

o  ESGHARPIA,  a  Gallico  Eeharpe,  Bal- 
teus,  zonffi  species  qua  vestes  constrin- 

guntur.  Lit.  remiss.  ann.  1882.  iti  Reg. 
).  Ghartoph.  reg.  eh.  76  :  Ipsi  servientes 
nisi  fuerunt  touere  et  amovere  dictis 
mercatorU)us  enses  suos^  quos  secum  in 
Escharpia  deferebant.  Memor.  H.  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  4.  r*.  ad  ann.  1418  : 
Johannes  de  Pulligny.dictusChappellain, 
scutifer  ordinatus  custos...  coffrorum  in 
quibus  ponuntur  seu  poni  consueverunt 
ISscharpisB,  colleriaf  monilia  seufermalia, 
et  alia  jocalia  prò  corpore  regis.  Antiquus 
est,  Francorumque  proprius  balteorum 
alborum  usus,  maxime  in  prseliis.  Guill. 
Guiart.  ad  ann.  1804  : 


300 


ESG 


ESC 


ESG 


Ponrlesm»  let  tatret  ooonoiitre 
A  trébnchemeat  ti  à  tows, 
Oot  6otre  Mt  toos  wm  lenn  atoun, 
El  ìes  grans  geni  et  les  menoes 
Bscberpetat  olanclMS  coosuei. 

Et  ubi  deprselio  ad  Monteminpabulis: 

Lon  bit  Mre  comniMideaMOt 
Par  le  bannier  qui  en  l'est  cria, 

fótoot  booiine  de  sa  patrie 
B  iant,  oooftinent  mi'u  la  tranehe, 
Qtt*il  soft  seignies  d'Bscherpe  blaacha 
Pov  astra  au  ferir  eoaneut. 

Infta: 

Aifls  que  li  midii  Aiat  Ummei 
Fu  toot  Test  le  Roy  atoumea 
Sus  beaus  gamemens  et  sua  ferpes 
gà  et  làde  blaacbes  Eacherpea. 

o  ESGHARSO,  Pedamentam,  cai  vitis 
innititur,  Gali.  Echala9,SLÌi&sE8char8onf 
Eèchaslaaaon,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1861. 
in  Reg.  91.  Ghartoph.  reg.  eh.  281: 
Propter  suspeclionem  furationia».,  certo^ 
rum  Eacharsonum  etoeptolorumcaptorum 
in  vineia  vicinorum  ip$%us  Modale,  et  in 
9uiB  delatorum,  etc.  Aliga  ann.  1866.  in 
Reg.  85.  eli.  119:  Itemd'avoirenibléenla 
vigne  Simone  dou  puis  de  Aeu  deux  fais' 
eiaus  d'Escharaone,  Six  Jaroea  d'eacalaa 
ou  Eachargona.  in  aliis  ann.  1419.  ex  Reg. 
172.  eh.  20.  AiiSB  eiusd.  ann.  in  Reg. 
171.  eh.  15  :  EachctauMaona  ou  baatona  à 
ploier  et  aouatenir  vigne,  etc,  Eacheraon,  in 
liit.  ann.  1884.  ex  Reg.  124.ch.887:/e/ian 
Affilet  et  GuiUaume  Trihonavoientacheté 
enaembleun  centd'Eaekeraonay.,  et  em- 
portez  en  leura  vingnea,  Ghartul.  sign. 
Ezéchiel  Gorb.  ad  ann.  1428.  fol.  196.  r: 
Pour  le  faichon  d'un  miUier  d'Eachar- 
chona,  ij,  aoli  iiij.  den.  Eacharde,  non 
alio  sensu,  in  Lit.  remiss.  ann.  1441.  ex 
Reg.  176.  eh.  887.  :  Avec  une  Eacharde  ou 
baaton  de  cheane  qu'il  avoit  en  aa  main, 
etc,  Eacheaae,idem  quoque  yidetar ,  in 
aliis  ann.  1874.  ex  Reg.  106.  eh.  182: 
Icellui  Hennequin  entra  en  aa  maiaon,  et 
priat  une  Eacneaae  et  puia  iaay  hora,  et  en 
gry  ledit  Colart.  Vide  supra   Eacarreya, 

o  ESGHARSOKARE,  Pedare,  vulgo  Echa- 
laaaer,  Àrest.  parlam.  Paris,  ann.  1814. 
in  Reg.  Olim  :  Judicalum  eat  abbatem  et 
conventum  S,  Remigii  Remenaia  eaae  in 
eaiaina  adndendi  boacum  auum  et  ducendi 
ad  domoa  auaa  prò  vineia  auia  Eacharao- 
nandia,  et  alita  duamentia  auia.  Vide 
suora  Èachalaciux. 

«  ESGHARTAREj  Interculare  silvas  et 
eas  in  culturam  redigere.  Gali.  Eaaarter; 
unde  Eachartum,  Ager  exaratus.  Gharta 
Will.  Gomit.  Pontiv.  ann.  1219.  in  Lib. 
nig.  2.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  18.  ¥•  : 
^ohannea  cornea  Pontivi  nemua  iuxta 
Abbatiavillam,  quod  brualium  appellalur, 
Eachartare  praeeepit...  Canonici  in  qui- 
buadam  Eacnartia  ejuadem  nemoria  deci" 
mam  receperant.  Vide  in  Exartua, 

1 ESGHASSA,  Fulerumsubaxillare.Pro- 
cessus  de  Vita  Tvonis,  Maii  tom.  4. 
pag.  571  :  Obviavit  Henrico  aie  contracto, 
eunti  eum  potentiia  aeu  Eachaaaia.  Nostris 
Echaaaea  sunt  Grall».  Vide  Eacaaaa, 

IESGHASnCA,  EscHATA.  Vide  Eacaeta, 
ESGRASnRA,Bona,qu88  quolibetcasu 
cadunt  in  fiscuin  domini  feudi.  Gharta 
H.  episc.  Trecens.  in  Ghartul.  Floriac. 
fol.  81.  r«:  Cum  diacordia  veniaaet  inter 
pHorem  de  Diaco  ex  una  parte^  et  liberoa 
laahellia  de  Aquia  ex  altera  auper  eo 
quod  idem  prtor  petebat  Eachaauram. 
Vide  supra  Èsccuiucha. 
lESGHATIGUM.  Vide  in  Eaca  2. 
ESGHAUDATI  Panes,  qui  Parisiensi- 
bus  Eachaudez ,  leviter  coeti.  Gharta 
Episcopi  Paris,  ann.  1202.  in  Tabularlo 
Episc.  Paris,  ex  Biblioth.  Puteana,  nunc 


Thuana,  fol.  66  :  Ego  Epiacopua  inducere 
bona  fide  atudeòo  Capitulum  Pariaienae, 
ut  panca,  qui  Eachaudati  dicuntur,  et 
oblataa,  et  vtnum,  qua  aolent  reddt  derida 
Pariaienaibua  tn  vigilia  Aacenaionia 
Domini..,  quitentur.  Kegestum  peagio- 
rum  Paris.  :  Lejour  de  la  featedeaaincte 
Creneviefve,  qui  eat  éa  foiriea  de  Noci,  ai 
ont  li  peaaier  de  petit  pont,  et  le  Prevoat 
de  Paria  a  chaacune  feate  12.  aeatiera  de 
viny  et  12.  Eachaudez,  et  2.  aola,  et  12. 
Eachaudez  pelila, 

o  ESGHAuDETUS,  Panis  leviter  coctus, 
nostris  Eachaudé,  Gharta  ann.  1243.  in 
Ghartul.  S.  Dion.  pag.  206.  col.  2  :  Perei- 
pient  centum  panca  conventualea  et  quin- 
quaginta  Eachaudetoa  in  pialrino  eccleaiaa 
beali  Dionyaii.  Alia  ann.  1281.  ibid.  pag. 
227.  col.  1  :  Conceaaerunt  aingulia  dtebua 
unam  michiam  in  pistrino  auo,  vel  unum, 
JEachaudetum  in  featia.  Tabul.  capit. 
Garnot.  ad  ann.  1241  :  Cum  eccleaia  noa- 
tra  conaueviaaet  et  teneretur  canonicia 
eccleaiaa  Camotenaia  et  etiam  derida  de 
choro  non  canoniciat  dbum  et  potum  in 
tribua  proceaaionibu8f  quaa  ipai  fadunt  ad 
eccleaiam  noatram  ,  exhibere ,  videlicet 
feria  v.  poat  Paacha  quoadam  panca,  qui 
vulgariter  vocantur  Eachaudez,  etc.  vide 
supra  Eacaudetua. 

f  ESGHAUGUETA,  Excnbise,  Gali.  Le 
Guet,  Vide  in  Scaragt^yta, 

1 ESGHATDA,  Esgheangia.  Vide  Ea- 
caeta,   

o  BSGHEAMENTUM,  Hseredltas,  suc- 
cessio  qu8B  alicul  obvenit.  Gharta  Odo- 
nis  episc.  Paris,  ann.  1199.  ex  Ghartul. 
ejusd.  fol.  51  :  Si  autem  ?ierbergagium 
cMt  terram  adaliquemperEacheamentum 
devenire  contigerit,  qui  non  ait  manaio- 
nariua  in  villa,  etc.  Vide  supra  Eacha* 
mentum. 

ESGHEGGUM.  Jurata ,  seu  Inquisitio 
apud  Matth.  Paris,  ann.  1240  :  Si  fiabue* 
nnt  venationem  illam,  vi,  autpermiaaione 
prtadeceaaorumpraadicti  Abbatia,  vel  per 
Eacheccum,  Et  mox:  Vel  ai  habuerunt 
venationem  per  vim,  vel  ex  remiaaione 
praadeceaaorum  Abbatia  S.  Albani  per 
iJacheccum ,  ut  idem  Abbaa  dicit,  libi 
Watsius  Eacheccum,  vertit  increpatio- 
nem,  vetationem ,  interruptionem  ,  a 
Check  Angl.  increpare  ;  Check,  Ghaucero^ 
est  impedire,  inhibere  ne  faciat,  vel  eat 
aliquis. 

o  Eachequer,  nesclo  unde,  prò  Jetter 
de  coté  et  d'autre,  Disjicere,  in  Lit. 
remiss.  anh.  1882.  ex  Reg.  122. Ghartoph. 
reg.  eh.  151  :  Icellui  Rogier  atout  un 
glaivedont  il  lanca  et  Eachequa  aprèa 
eulx,etc, 

j  ESGHEEMEIVTUM,  Esgheeta.  Vide 
Eacaeta, 

OESGHELLARE.  VìéesnprSL  Eachaìlare. 

0  ESGHENTIA.  Idem,  ut  opinor,  quod 
mox  Eachenum.  Gharta  Anselmi  milit. 
dom.  de  Buissiaco  ann.  1260.  in  Reg.  80. 
Ghartoph.  reg.  eh.   461:   Quittauit  quic- 

n'  l  juria  habet,  vd  habere  poteat,  ratione 
agii,  aervitiif  Eachenliaa  aeu  debi- 
tionia,  etc, 

1  ESGHENUM.  Gharta  Henrici  Trecen- 
sis  Gomitis  Palatini  ann.  1189.  ex  Ar- 
chivo  Monasterii  S.  Urbani  :  Statutum 
etiam  fuit,  quod  ai  homo  S.  Urbani...  in 
terram  meam  manaurua  venerit,  Eache^ 
num  auum  tantummodo  aolvet,  aed  ab  eo 
plua  exigere  non  licebit.  Vereor  ne  men- 
dum  sit  in  hac  voce,  cujus  eadem  forte 
notio  est,  qusB  Hoatiaii,  seu  praestationis 
ab  Hospi^eqaotannis  domino  loci  exsol- 
vend».  Vide  Hoapea,  [«>  Gonfer  Eace- 
num.] 

^  Prsestatio,  ut  videtur,  qu8B  ex  con- 
dicto  a  vassallis    domino    exsolvitur. 


Gharta  ann.  1828.  in  Ghartul.  eccl.  Lin« 
gon.  ex  God.  reg.  5188.  fol.  199.  v*  :  Die- 
tua  Guillermua  (tradidit)  praapoaituram 
aive  aergentiam  perpetuam  de  aicto  Man- 
tigneio,  de  Villa-nova  et  de  Champia,,. 
eum  omnibua  juribua  et  pertineniiia  ejua" 
dem  praapoaituraa,  videlicet  laudU>fia  ven- 
ditionum,..,  perdpiendo  uno  Eadieni  in 
medietate  dea  Eacheniz  vUlarum  praadic-' 
tarum  in  feato  beati  Remigii  in  capite 
Octobria.  libi  forte  legendum  Eacheviz, 
ut  et  supra  Eacfievum.  Vide  infra  Ea- 
cheuta* 

ESGHEPPA,  EsKEPPA,  Mensur»  fru- 
mentariffi  apud  Anglos  speeies.  Monas- 
ticum  Anglfc.  tom.  1.  pag.  828  :  Richar- 
dua  de  Reveabia  recepii  unam  bovetam  in 
Sticcefordia  per  idem  aervitium  per  an- 
num,  excepto  gtiod  Eacheppa  bracti  quam 
debet  dare,  erit  de  avena.  Gharta  Henrici 
III.  Regis  Angl.  ibidem  pag.  488:  Ex 
dono  RoberU  fitti  Gilberti  dimidiam  Ea^ 
keppam  frumenti.  Vide  Sceppa,  [••  Sca- 
pha,  Scapilua,  et  confer  Bosworthi  Glos- 
sar. Anglosaxon.  voce  Seep.1 

ESCEPTA,  tom.  2.  pag.  9d:  EtOO,  Ea- 
ceptaa  vivaa  annonaa  de  molendino  de 
Hungftet, 

EsKiPPA.  Vide  in  Mina. 

ESGHETA.  Vide  Eacaeta. 

o  ESGHEUDUS,  Ganalis  ad  educendas 
aquas  superfluas.  Terrear.  Bellijoc.  ann. 
1529.  fol.  181.  r»  :  Cum  iure,.,  conatruendi 
beda,  Eacheudoa,  terrelloa  et  excluatu  ne» 
ceaaariaa  ad  dictum  aarritorium  conatruen- 
dum.  Eacheue,  prò  alveo  molendini,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1410.  ex  Reg.  165.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  860  :  Icellui  Jehan  cuidant 
aler  frapper  sur  la  roè  du  moulin,,,,  chut 
en  VEacheue,  par  ou  coule  Veaue  de  la 
riviere  dudit  moulin.  Hine  Eacauvaua, 
Ganalis,  per  quem  aqua  effluit,  in  Lib. 
rub.  fol.  parvo  domus  pubi.  Abbavil. 
fol.  85.  r>  :  Li  Eacauvaua,  qui  eat  deaeur 
le  pont  Setine,  ne  puet  eatre  eatoupéa  fora 
de  w<uon  et  de  ramiUe.  Vide  Echudium, 
Eachua  et  supra  Eabaia. 

«  ESGHEVELLAGIIJM,  idem  forte  quod 
Chevagium,  Gapitis  census,  nostris  Che» 
vage,  Recognit.  feud.  dom.  de  Veteri- 
ponte  ann.  1866  :  Item  vint  aoulx  de  cena 
ou  environ  et  de  Eachevellagea.  Vide  in 
Capitale  6. 

o  ESGHEVINA6IUM,  Locus  ubi  Eache- 
vini  seu  Judices  urbani  congregantur  et 
causas  civiles  dijudicant,  domus  pu- 
blica,  vulgo  Hòtel-de-ville,eL\ìaa  Eachevi- 
naae,  Gharta  commun.  ttotomag.  ann. 
1204.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
672.  art.  5  :  Si  major  et  eaehevini  aederint 
in  Eachevinagio,  et  loquente  majore  ali- 
quia  verba  ejua  interruperit,  etc.  Art.  7  : 
Si  major  et  Eaehevini  aedent  in  Eache- 
vinfxgto,  et  tunc  aliquia  oontrarietur  olii 
in  audientia,  erit  tn  miaericordia  majoria 


et  eachevinorum.  Eachevinatua,  prò  Offl- 

pag.  678.  art. 
bert.  Angeriac.  ibid.  pag.  679.  art.  8  :  Le 


ciò  eaehevini,  ibid.  pag.  678.  art.  12.  Li* 


aain  aonnant,  toua  tea  eachevina,  conaeil 
liera  et  paira  a'en  vont  oudit  Eachevinage, 
Adde  pag.  682.  art.  7.  Vide  infra  in 
Scabini. 

^  ESGHEVINATUS,  Esghivinatus,  Gali. 
Echevinage,  Officium  Eachemni.  Legitur 
in  Gharta  Gommunise  Rotomag.  apud 
de  Lauriere  tom.  1.  Ordinat.  pag.  808. 
etapud  Ghesnium  Histor.  Norman,  pag. 

^  ÈSGHEVINIJS,  EscHiviNUs,  Gonsul, 
Magistratus,  Gali.  Echevin,  Memoran- 
tur  passim.  Vide  Conaultorea  et  Scabini. 

o  ESGHEURS  vel  Esheurs,  Vox  vul- 
garis,  qusB  inelamari  solebat  in  rixis 
publicls.  Vide  infra  Baro.  Lit.  remiss, 
ann.  1844.  in  Reg.  106.  Ghartoph.  reg. 


ESC 


ESC 


ESC 


301 


eh.  896:  JefuM  Daou$t  frappa  ledit  Ber- 
nes  d'un  halot  cu  bras  et  le  fi$t  sainnier,- 
ei  eommenfa  lare  li  Escheun^  auqael  eur- 
vint  ledU  Henry  Jorron.  AliSB  ann.  1868. 
In  Reg.  101.  eh.  50:  Asaée  test  après  fu 
apperfu  que  ledit  Engtterran  estoU  navré 
et  que  il  ae  mouroit;  dont  lors  fu  crié  Es" 
JieurB,  auqtiel  ery  s'enfuirent  le$di9  Fet' 
ron  et  Rianaut,  Huc  speetare  videtur 
Escheue,  forte  prò  Rixator,  vulgo  Que- 
relleur,  ex  Bestiar.  Ms.  : 

Chi  moDdM  est  ti  dailoitiii , . . . 
Si  Bsdutti  el  ti  gnerroiant,  ole 

•  ESGHBUTA,  Reditus  speeies,  alias  ab 
Escaetay  fortassis  Prsestatio,  qusB  ex 
eondicto  a  vassalHs  domino  pensitaba- 
tur,  EechiéeiEeckief  vulgo  dieta,  a  verbo 
Eschever  et  Esehiéver,  Paciscl,  eonve- 
nire  ;  unde   Esehiévement,    Ck>nventlo, 

Sactum.  Charta  Ren.  de  Chaiseul  milit. 
om.  de  Bourbonne  et  de  Vereeourt  ann. 
1816.  in  Reg.  69.  Ohartoph.  reg.  eh.  428: 
Je  ai  Eschevei  et  aboonei  apperpetuité 
pour  touzjours.,,  tou»  mee  hommes  et  fa- 
me$  de  ladUe  ville  de  Vereeourt,  Libert. 
de  Perusses  ann.  1847.  tom.  7.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  82.  art.  1  :  Me»  diz  hom- 
ntea  et  femmee  de  PerriceSf  avec  toute  leur 
posterité  pour  moyy  pour  mes  hoirs,., 
£8chieve  et  débonne  perpétuelment  aux 
débites  et  redevaneee  et  aervices  qui  a^en- 
euient.  Art.  2  :  H  payera  à  moy  ou  à  mee 
hoirs  par  chdkscun  an  cinq  aoulz  Toumois 
de  renio  ou  Eachief,  Et  pag.  84  :  Lequel 
atfranMseement,  Èschiévement  et  débòn- 
nemeni,,.  Je  promeat,,.  bien  et  loyaument 
tenir  et  garder,  Charta  Henr.  Dalph. 
epise.  Metens.  re^nt.  Dalpb.  ann.  1^: 
Tertiam  partem  judieaturorum,  compo- 
aitionum  et  Eacheutarum  quarumcumque 
ad  noa  in  loda  prasdictia,.,  apectantium,.,, 
venditionibua,  judicaturiay  eompoaitioni- 
bua  et  Eacheutia.  Alia  ann.  1405.  apud 
Spon.  tom.  2.  Hist.  Geneven.  pag.  115  : 
Prout  in  diveraia  inde  confectia  literia 
didarum  donationia,  eonceaaicnia,  et  con- 
firmationia  aententias  definitiva^,  Eacheutaa 
et  commiaaionia,  etc.  Charta  Milon.  de 
Marckaia  ann.  1210.  in  Reg.  66.  eh.  122  : 
Crarbagium  noatrum,  et  vicecomitatum 
noatrum,  et  omnea  Eaehiéa^  aicut  erant  in 
biadò  et  denariia,,.  quiltum  clamavimua. 
Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  sign.  Bel  fol. 
119.  v«  :  Touz  émolumena  appartenana  à 
ladite  ville  (d'Agenville)  tant  en  homma- 
gea^  feua,  corvéea,  gelinea,  courratagea,  et 
une  rente  appeUée  Eaehiez,  Ibid.  fol.  128. 
r>  :  En  lacUtte  baille  (de  Cbaumont)  a 
54.  fuia,  qui  peuent  valoir  pour  redevance 
de  lEachié  par  an  au  jour  de  la  feate  S. 
Remy  enmron  52.  a.  Tour.  Charta  Phil. 
y.  ann.  1816.  in  Reg.  58.  Chartoph.  reg. 
eh.  20:  Jtem  quoadam  alioa  redditua  dictaa 
villaa  (d'Aubepierre)  vocatoa  Eaehiez,  Item 
quatndafn  atiam  redibentiam,  vocatam 
Eaehiez,  debitam  in  quolibet  feato  S.  Re- 
migii,  in  alia  ejasd.  reg.  ann.  1818.  ex 
Reg.  56.  eh.  510.  Toutea  tea  rentea.  lea  Ea- 
chtea  de  bléa,  in  Charta  ann.  i889.  ex 
Cbartul.  eeel.  Lingon.  fol.  281.  r«.  Alia 
ann.  1854.  in  Reg.  84.  eh.  21  :  Paieront 
leadiz  hommea  de  Réecourt  et  leura  hoira 
pour  cauae  de  leur  Eachié  à  touajoura 
chaacun  an  aeze  livrea  de  Toumoia,  Prl- 
vil.  YiììtBde  Chaaeaux  ann.  1812.  in  Reg. 
60.  eh.  220  :  Chaacuna  qui  ara  autrea 
beatea  à  charme,  porrà  meltre  aea  che- 
vaua  à  la  eharrue,,..  ae  meatier  li  eat, 
aana  payer  Eachief,  et  ae  il  li  mettent  plua 
d'un  tor,  il  en  deroit  l'Eachief  entier...  Se 
aucuna  de  laditte  ville  deffaut  de  paier 
Eachief,  ou  cenaive,  ou  redevance,  etc, 
Charta  ann.  1821.  in  Reg.  61.  eh.  128  : 
Guyot  airea  de  Clermont,,.  a  loué,  otroié, 


conferme,  ratiffié  et  aggréé  ceatdit  abon" 
nement,  ceatdit  affraneniaaement  et  ceat* 
dit  Eachief.  Eacheta,  eadem  notione,  in 
Glossar.  Jur.  Gali,  si  tamen  legendum 
non  est  Eaehiéa.  Vide  supra  Eachenum 
et  infra  Eachivire  et  Eachivium. 

1  ESGHEUTA,  Esgheyta.  Vide  in  Ea- 
caeta. 

;  ESGHIES.  Vide  Echudium. 

1  ESGHIFFA,  Arehiteetis  nostris,  Ea- 
ehiffre,  Murus  sealarum  basis,  quo  tota 
illarum  moles  susti netur.  Computum 
Castellani  de  Tarre  ann.  1824  :  Pro  una 
Eachiffa  et  uno  fumo  factia  in  magno 
caatro  60.  aol.  4.  den.  Computum  Vienn. 
in  Delphlnatu  ann.  1818:  Iiem  prò  Ea- 
chiffia  factia  LV.  aol.  Vide  Eachiaa. 

^  Vox  haud  bene  intelleeta  ;  idem 
quippe  quod  Schiffa  et  supra  Chiffa,  Mu- 
nlmentl  genus,  speeula,  Gali.  Guerite, 
alias  Eachiffe,  Etchiffle  et  Eachiphe.  Lit. 
remiss.  ann.  1860.  in  Reg.  89.  Cnartoph. 
reg.  eh.  463:  Gomme  Guillaume  Beauval- 
let  et  Odet  Chopillet  fuaaent  ordenéa  à 
faire  Varriereguet  en  aucunea  partiea  de 
la  ville  d'Aucerre,  et  une  nuit  entro  lea 
autrea  eulz  feiaaent  leur  dit  arriereguet  et 
feuaaent  venuz  à  une  dea  Eachiphea  d'icelle 
ville,  et  à  icelle  euaaent  uché  et  dit,  qui 
eat  là;..,  colui  qui  devoit  faire  le  guet  en 
icelle  Eachiphe  leur  reapondi  moult  rude- 
ment,  qu'en  avez-voua  a  faire  voua  f  Rur- 
sum  oeeurrunt  esedem  Lit.  Reg.  90.  eh. 
602.  ubi  bis  legitur  Eachifflea.  Charta 
Guill.  epise.  Lingon.  ann.  1868.  in  Reg. 
105.  eh.  88  :  Camme  de  nouvel  en  la  forte- 
reaae  de  la  ville  de  Montaanion  aoient 
eheuz  et  ruinez  deux  pana  dea  mura,  en- 
aamblea  lea  Eachiffrea  qui  aua  eatoient. 
Eachif,  in  Comput.  ann.  1874.  tom.  2. 
Hist.  Autiss.  pag.  262.  Pro  domuneula 
legitur  in  Lit.  remiss.  ann.  1474.  ex  Reg. 
ISo.  eh.  1066  :  Lesquélz  linceulx  le  aup- 
pliant  l^a  par  lea  deux  cometz,  et  tea 
attacha  a  une  Eachiffle  ou  petite  maiaon- 
nette.  Vide  infra  Eachopa. 

tESGHILLA,  Campanula  Jtalis  Squilla, 
Gali.  Cloche.  Instrum.  Eeelesi»  Brivat. 
ann.  1865  :  Porta  claudetur  uaque  ad  ho^ 
ram  de  Eaehilla.  Vide  Sheila. 

^  Nostris  alias  Eachélle  et  Eachielle. 
Lit.  remiss.  ann.  1410.  in  Reg.  165.  Char- 
toph. reg.  eh.  126  :  Jehan  Dagaut  print 
la  corde  de  la  cloche  ou  Eacheue  eatablie 
aur  icelle  tour  pour  reaveiller  le  guet,  et 
icelle  cloche  ou  Eachielle  euat  aonné  ai 
fort,  etc.  Vit»  SS.  Mss.  ex  Cod.  28.  S. 
Viet.  Paris,  fol.  406.  r.  eoi.  1  :  Li  abbea 
lea  mena  en  refroitour,  ou  li  nremiera 
aignea  de  l'Eachielle  fu  aonez.  Vide  supra 
ChilUB. 

o  ESGHINARE,  a  Galileo  Echigner  vel 
^cAtner,  Multare,  egregie  verberare.  Lit. 
remiss.  ann.  1864.  in  Reg.  98.  Chartoph. 
reg.  eh.  9  :  Dictua  Johannea  didt  quod 
taìdebat  eum  quod  ipai  Philippe  non  fro" 
gerat  renea,  et  Eachtnaverat,  et  morti  tra- 
diderat  eundem.  Unde  Eakeifié,  Dimissus, 
fraetus,  in  Mirae.  Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

Ava]  la  vile  vlt  no  homnie . . . 
Maigre,  remis  et  Eakoné. 

ESGHIPARE,  Gali.  Eaquipper,  Ins- 
truere.  Vox  a  re  nautiea  desumpta  :  na- 
ves  enim  bene  adornatse  dieuntur,  qua 
suis  Scaphia  instruet»  sunt.  Scaphaa 
porro  vernaeule  Eaquifa  apnellamus. 
[**  S  e  i  p ,  Navis.  Anglosaxonibus,  ete.] 
Matth.  Paris  :  Navea  bene  Eachipataa 
bonia  et  probia  marinellia.  Charta  Phi- 
lippi  Aug.  ann.  1207.  in  Normannieis 
Andr.  Duchesnii  :  Nulla  navia  de  tota 
Normannia  praeterquam  de  Rothomago 

S>terit  Eahippare  ad  Hybemiam.    Vide 
enr.  de  Knyghton  pag.  2718.  Ab  hac 


porro  voee  Eaquifa,  derivata  alia  Eaqui- 
ver,  vitare,  sese  subdueere  ;  quod  qui  in 
majoribus  navigiis  tempestate  aetis  et 
agitatis  de  vita  perielitantur,  in  sea- 
pbas  ut  plurimum  sese  demittant,  atque 
ita  imminentis  mortis  perieulum  vitent. 
Vide  Eahippare  et  EaquUtare. 

«  ESGHIRAPA,  Vasis  genus.  Arest.  ann. 
1880. 16.  Jun.  in  voi.  7.  arestor.  parlam. 
Paris.  :  Duoa  pitalphoa,  unam  Èachira» 
pam  stagni,  unam  pairolam,  etc. 

1  ESGÉISA,  f.  prò  Eachifa.  Computum 
ann.  1824.  Histor.  Dalphm.  tom.  I.  pag. 
182.  eoi.  1  :  Pro  merlando  vintene  burgi 
dictaa  vilUa,  prò  faciendia  tribua  Eachiata, 
prò  emparando  et  coperiendo  magnum 
chafallum  vtllaa  in  aumma  L.  lib.  iii.  •. 
III.  d.  Vide  Eachiffa,  [«  Idem  quod  mihi 
Eachiffa.] 

ESGHIvIRE,  EsGHiVARE,  [Sibi  vindi- 
eare,  addieere,  assumere,  Gali.  S'appro- 
priora  Regestum  feodorum  Campani» 
lol.  TB:  Ipai  autem  Praapoaiti  non  polC" 
runt  Eachivire  foriafactum^  quod  non  erit 
plua  quam  20.  aolid.  niai  per  Dominam 
Comitiaaam,  niei  de  homine  errante  :  ai 
tamen  foriafactum  iUud  non  fuerit  de 
furto  vel  raptu  vel  de  multro.  Foriafac- 
tum guod  non  montabit  pluaqvuim  20.  aol. 
Eachiva^it  Praspoaitua  et  Scribanua,  et 
duo  probi  hominea  viUaa,  quoa  Domina 
Comttiaaa  od  hoc  faciendum  appenet,  etc, 
[Nostris  Eaquiver,  Fugere,  est,  Vitare 
vel  eludere.  Fortassis  inde  fieri  potuit 
Eachivare,  Rem  quasi  furtim  auferre, 
sibique  asserere.  Vide  verslonem  Galli- 
eam  D.  Bruaael  tom.  1.  de  feudorum  usu 
pag.  485.  LittersB  ann.  1455.  D.  Secouaae 
tom.  8.  Ordinat.  Reg.  pag.  85  :  Avena  or- 
dené  et  ordenona  que  pour  Eachiver  lea 
fauaaea  poatea  et  le  perii  qui  enpeut  ave» 
nir,  etc.  Ali»  ann.  1856.  pag.  idO  :  Item 
pour  Eachever  et  relever  lea  aubgez  du 
royaume  dea  grana  miaea  et  depena,  Pour 
Eachever  le  perii  de  feu,  ibid.  pag.  871. 

^  Eachivire  foriafactum,  idem  mihi  vi- 
detur quod  Abonare  muletam  ex  foris- 
faeto  debitam,  id  est  eam  moderar! 
atque  de  ea  eonvenire  ;  quo  sensu  Ea- 
chever  a  nostris  usurpatum  monuimus 
supra  in  Eacheuta.  Hi  ne 

«  ESGHIVIIJM,  Prsestatio  qus  ex  eon- 
dicto a  vassallls  domino  pensitatur, 
idem  quod  supra  Eacheuta.  Coarta  ann. 
1270.  in  Chartul.  eeel.  Lingon.  ex  Cod. 
reg.  5188.  fol.  172.  v«  :  Erardua  de  Ortia 
domicellua...  recognovit  ae.„  imperpetuum 
conceaaiaae  Guidoni  epiacopo  Lingonenai... 
quartam  partem  omnium  Eachiviorum  de 
Ortia,  partem  auam  curvatarum  carruca- 
rum  aervitiorum  nativitatia  Domini,  cen- 
auum  pratorum,  etc. 

t  ESGHOGHARE  Linum,  Eum  terere,  seu 
ejus  eortleem  eximere.  Gali.  Broyer.  Po- 
lyptyeh.  Fiseam.  ann.  1285:  Et  debet 
fona  facere,  coadunare  et  adducere^  et 
debet  tundere  et  Eachochare  aexagtnta 
cheria  lini.  Vide  Exchuchare. 

1 ESGHOETA,  Eschoita,  ete.  Vide  Ea- 
caeta. 

^  ESCHOPA,  ESGHOPIA,  EssopiA,  a 
Galileo  Eschope,  [«>  Germ.  Schoppen, 
Adel.Ì  Officina,  domuneula,  tugurium. 
Llber  nig.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  89.  v»  : 
Domus  Petri  Lothoringi  et  Eachopa  »u6- 
tua  domum  dicti  Petn,  eum  alia  Eachopa 
veraua  pontem,  debent  eccleaitB  de  annuo 
cenau  xiiij.  lib.  Paria.  Charta  ann.  1291. 
in  Lib.  albo  domus  pubi,  ejusd.  urbis 
fol.  76.  y  :  Septem  tibraa  Paria,  auper 
tribua  domibua  aeu  Eachopiia  contiguia 
aitia  in  cellaria  Abbatia  vtllaa,.,,  et  odo 
libraa  Paria,  quaa  Jacobua  Lormeriua  de- 
bet,,, ratione   duarum  Eaaopiarum   aeu 


302 


ESC 


ESC 


ESC 


manaionutn  contiguarwnt  qua  sita  8unt 
in  dieta  celiarla.  Hinc 

0  ESGHOPARinS,  Qui  Eaóhopam  tenet, 
Eachopier,  in  vet.Consuet.  municip.  Am- 
biali, et  É98opier,  in  Lit.  ann.  1403.  tom. 
8.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  599.  art.  8. 
Lit.  remiss.  ann.  1354.  in  Reg.  88.  Ohar- 
toph.  reg.  eh.  6:  Pro  aliquibus  casibus, 
de  quibtis  dictus  Petrus  er^a  Johant^em 
dictum  Courtois  Eschopanum  negotiari 
habebat,  etc.  Vide  in  Schoppa. 

ESGHOT.[Gontributio.]  Vide  Scoi, 
j  ESGHuA,  prò  Esclusa,  Locus  ubi 
coneiuduntur  ariuae.  Gali.  Ecluse,  vel 
idem  quod  Eschies  aut  Eschudium,  Ca- 
nalis  ad  derivandas  aquas  supersta- 
gnantes.  Oomputus  anni  1202.  apud  D. 
Èrussel  de  Feudorum  usu  tom.  2.  ad 
calcem  pag.  cxcvi  :  Pro  pallido  de  Es- 
chuis  fossatorum  f adendo,  et  prò  minutis 
expensis  et  nundis,  xix.  2.  et  v.  s.  Andeg. 
Vide  Echudium.  Escheudus  et  Exclusa. 

1  ESCHUDIUM.  Vide  Echudium, 
ESGHUHELLUS.    [<>  Modus   agri,   vel 

forte  idem  quod  Cheminellu^  supra,  se- 
mita ex  utraque  parte  vineis  consita.] 
Tabular.  Fossatense  ann.  1282.  fol.  144: 
Possidebant  ex  eorum  haereditate  duo  ar- 
genta et  dimidium  terrte  arabiliSf  et  duos 
Eschumelloa  trdlldts  viness,  etc. 

1 1.  ESGHUTA,  Quod  obvenit  alicul  vel 
hereditario  jure  vel  dominico.  Vide  Es' 
caeta. 

1 2.  ESGHUTA,  Esooutà,  Hisp.  Esaù» 
cha,  Espia,  Gallis  Espion^  nuibus  etiam 
Ecoute  est  Locus  observando  quid  aga- 
tur  aut  dieatur  aptus  ;  hinc  illud  Gal- 
licum  Etre  aux  Ecoutes,  Aueupium 
auribus  facere  ;  hinc  etiam  apud  sanc- 
timoniales  la  Sosur  aux  Ecoutes  dicitur 
illa  qusB  Sororis  alterius  cum  extraneo 
sermonem  habentis  dieta  observat  et 
facta.  Computa  Dalphin.  tit.  Graisivod. 
anni  1884.  fol.  42  :  Pro  diversis  espiis  seu 
Eschutis  missis  per  eum  diversis  tempo^ 
ribus  in  Sabauaiam  ad  sdendum  statum 
Sabaudiensiunij  etc.  xiv.  Hb.  Ibid.  fol. 
288  :  Pro  diversis  consultationibus  spiis  et 
Escoutis  et  aliis  imminentibus  vii.  lib,  x. 
s.  Vide  Collocare  sub  finem. 

*  Froissart.  voi.  1.  cap.  17:  Aussi  leur 

convenoit  continuellement  guetter^ et 

envoyer  Escoutes parquoy  si  ces  Es' 

coutes  oyoient  gens  emouvoir,  etc.  Escou- 
tete,  Excubitor,  in  Hist.  compend.  Ca- 
roli VII.  pag.  841.  Unde  Faire  escout  vel 
Donner  escot,  prò  Explorare^  speculari. 
Gali.  Epier,  in  Contin.  Guill.  Tyrii  apud 
Marten.  tom.  5.  Ampi.  Collect.  col.  622: 
Li  mandoit..,  que  li  Crestiens  s'en  de^ 
voient  la  nuit  fuir,  et  s'il  ne  le  voloit 
croire,  feist  faire  Eseout  qui  orroit  la 
noise  au  port.  Ibid.  eoi.  687:  Il  avenoit 
que  chascun  kaut  home  faisoit  Veschar- 
gaite  une  nuit  à  son  tor^  tant  que  cele  nuit 
eschai  au  cardinal.  Cele  nuit  donnerent 
Escot,  si  comme  il  soloient  faire,  et  se  mer- 
veUlerent  que  ce  pooit  estre. 

0  ESGIERE,  an  Tributum,  quo  prò  sta- 
llone in  portu  exigebatur  ?  Charta 
Amauri  eomit.  Montisf.  ann.  1289.  ex 
Tabul.  Corb.  :  Noveritis  quod  prò  xv, 
Ubratis  redditus^  quas  assignare  debtòa- 
mus  nobili  viro  G,  vicedomino  Ambianensi 
domino  Pinconii,  assignavimus  ddem 
apud  Conflatum  in  portu  remigium  et 
medietatem  Esciere, 

1  ESGIFER,  Qui  fert  escas.  Esdferas 
volucreSf  apud  S.  Paulinum  Natali  S. 
Felicis  4.  de  Corvls  Elise. 

1  ESGIT,  LentuSf  Glossas  Isidori.  Lege 
Esculentus  cum  Grsevio,  forteque  aa- 
dendum  Pinguis.  Vide  Esculentia. 

o  ESGLAFARE,  Infligere,  impìngere, 
quo  sensu  vulgari  locutione  Éìanquer 


dieimus.  Inquisii,  ann.  1210.  Inter  Pro- 
bai,  tom.  1.  nist.  Nem.  pag.  49.  col.  2  : 
Ipse  cum  decem  vel  cum  viginti  armatis 
venirent  ad    domum  B.    de   Geolon^   et 

quemcumque  prius  inveniret^ E  scia- 

farei  ei  talem  ictum,  quod  non  oporteret 
d  alium  dare.  [<»  Vide  Eclaffa.]  Esclaf- 
fer  de  rire,  prò  Cachinnum  tollere,  vulgo 
Eclater  de  rire,  apud  Rabelais,  lib.  1. 
cao.  11.  et  20. 

«  ESGLATIDOR,  Canalis  ad  educendas 
aquas  superfluas,  seu  alveus  molendlni» 
idem  quod  supra  Escheudus.  Charta 
ann.  1237.  Inter  Probat.  tom.  1.  Hist. 
Nem.  pag.  73.  col.  2  :  Ita  etiam  quod 
juxta  prssdicta  staria  tenMt  dictus  Pe- 
trus de  Fons  locum  mundum  curatum  in 
profundo  de  iiij.  palmis,  et  in  latitudine 
ver  unam  cannam  et  duos  palmos,  quod 
libere  possit  ibi  currere  aqua  de  sobrevers, 
seu  Eaclatidor  molendini  canonid.  Vide 
Echudium  et  infra  SclaffUorium. 

«  ESGLAVA,  E8GLA.VUS,  Calceus  ligna- 
rius,  quod  Esctàvorum  seu  servorum  cal- 
ceamentum  essel,  vel  quod  confectus  ex 
Esclichio  seu  Ugno  sedili  sic  dictus, 
Gallice  Sabot,  alias  Esclop.  Leudse  Nem. 
circa  finem  15.  S8dc.  Inter  Probat.  tom. 
4.  Hist.  eiusd.  urbis  pag.  77.  col.  2:  Item 
prò  quolibet  Esciavo  aut  Esclava,  duo  de- 
narii  Turonenses,  Charta  ann.  1841.  in 
Reg.  72.  Chartoph.  reg.  eh.  868  :  Item 
fustes,  trabes,  cabirones,  lata^  et  alia 
necessaria  ad  stdificandum  demos  et 
cabanas,  vasa  vinaria,  arquas,  Esclops, 
et  aliorum  quorumque  fustarum  suple» 
talia  necessaria  de  dictis  nemoribus  et 
forestis  acceperant,  Lit.  remiss.  ann. 
1457.  in  Reg.  187.  eh.  291  :  Giraut  Ger- 
mer  se  party  du  village  de  Fa^iole  et  s'en 
tira  avec  ses  Esclops  ou  soUters  de  bois 
cfiaussés.  A1Ì8B  ann.  1466.  in  Reg.  201.  eh. 
110  :  Jehan  Chavet  laissa..,  ses  Esclos 
quHl  avoit  en  ses  piez,  tous  piez  nuz.,.s*en 
courut» 

^  Esclas  Servus,  captivus,  si  tamen 
legendum  non  est  Esclos^  apud  Marten. 
tom.  5.  Ampi.  Collect.  col.  B46  :  Il  vot- 
dierent  le  chastel  de  fames  et  d'enfans  et 
de  fiebles  gens,  et  de  totu  les  Eselcts  qui 
deaens  estoient...  Quant  le  charpentter 
visi  que  li  Sarrazins  furent  tuit  fors  du 
chastel,  il  vint  à  deus  Esclas  Crestiens, 
etc.  Vide  Sclavus, 

«  Esclaut  appellatur  Brachium  sinis- 
trum,  in  Lit.  remiss.  ann.  1407.  ex  Reg. 
162.  eh.  16  :  Le  suppliant  frappa  icelui 
Audinet  le  Noir  en  V Esclaut  oraz,  au^ 
dessus  du  coude  un  cop  tant  seulement, 
dont  mort  s'ensuyt.  Nisi  legendum  sit 
Esclant  ut  et  Esclange,  prò  Escla%u:he, 
in  aliis  Lit.  ann.  1418.  ex  Reg.  167.  eh. 
259  :  Icellui  Manise  feust  navré  ou  coste 
de  VEsclauche  bras,  AlisB  rursus  In  Reg. 
189.  eh.  118  :  Le  suppliant  frappa  du  rau- 
lon  sur  la  hanche  et  sur  le  neu  de  la  cuisse 
Esclauche»  Esdenchfif  apud  Guill.  Guiart. 
ad  ann.  1297: 

A  nudo,  ne  sai  drolle  oa  BselflodM, 
Aa  plus  Tiitamant  qa*il  poui  trenehe, 
Lm  ciM'dm  è  quo!  reo  le  hale. 

Hinepotior  vldelur  Esclanche  quam  Es^ 
clauche. 

1  ESGLAYINA,  Vestis  vilior.  Vide  Scia- 
vina. 

1  ESGLAUSA,  Locus  ubi  coneiuduntur 
aqu88,  Gali.  Ecluse.GhSLTiai  anni  circiter 
1185.  ex  parvo  Chartulario  S.  Victoris 
Massi I.  fol.  146  :  Colligat  ibi  tigna  ad  re- 
fidendam  Esclausam  molendini.  Alia 
ann.  12.  regnante  Rodulfo  ex  Archivo 
ejusd.  Monasterii,  armar.  Areiat.  num. 
^  :  JVò«  venditores  sumus  de  una  Es" 
clausa  de  subtus  Ecclesia,  per  tale  pretium 


sicut  boni  homines  pretiaverunt,   Vida 
Exclusa, 

^  Alias  Esclause  et  Esclousure.  Lit. 
remiss.  ann.  1461.  in  Reg.  192.  Char- 
toph. reg.  eh.  25  :  Guillaume  Laraier  tnnl 
à  ladite  Esclousure  (infra  Esclause)  et 
s'efforca  l'ouvrir  oultre  le  gre  et  volente 
du  suppliant ,  lequel  déooutant  iceiUui 
Largier  le  fisi  tumber  dans  le  besal  ou 
rase  dudit  molin. 

1.  ESGLAVUS,  [Captivus,  Gallice  Es» 
clave.]  Vide  Sclavus, 

o  2.  ESGLAVUS.  Vide  supra  Esclava* 

«  ESGLIGHIUM.  Asser,  palus,  tigillum 
sectile,  nostris  Eclisse,  a  verbo  Esdicher, 
Dividere,  separare.  Charta  ann.  1887.  in 
Reg.  70.  Chartoph.  reg.  eh.  257  :  Conce' 
dimus  ut  ipse  (Johanes)  in  dicto  ftumine 
(Rhodani)  in/y*a  terminos  viWe  de  Gri» 
gneu  nta  juxta  dictum  /lumen,  unum  vel 
plura  molendina  habere  et  tenere  possit 
et  valeat  super  navigiis,  cum  Esclichiis 
firmis,  lamen  non  in  alveo  dicti  fluminis 
infixa,  eie.  Charta  ann.  1868.  in  Reg.  95. 
eh.  141  :  Ladite  tour  et  manoir  doivent 
estre  séparés,  EscUchés  et  départiz  desdiz 
hommatge  et  pairie.  Alla  ann.  1871.  ex 
Chartul.  21.  Corb.  fol.  206.  v*  :  Requerant 
en  grant  instance  queledUte  venie  je  come 
sires  voulsisse  gréer,  consentir  et  accorder, 
et  les  onze  muys  de  grain  dessusdits  Es' 
clichier,  osier  et  séparer  de  sondit  ftef 
qu'il  tieni  de  my.  Le  réddu  des  terree 
ostées  et  Esclichées  de  la  maison  et  cense 
de  Guisy, in  Reg.l8.sign.  Habctcuc  eiusd. 
monast.  ad  ann.  1511.  fol.  85.  Esclisier, 
eadem  acceptione>  in  Ch.  ann..  1459.  ex 
Chartul.  28.  Ibid.  Hinc  Esclissement  de 
fief,  in  Comput.  MS.  baillivl  Insul.  ann. 
1410.  Vide  infra  Feudum  minuere, 

o  Aliud  vero  sonai  Esclissier,  Traha 
scilicet,  qus  ex  asserì  bus  compingilur, 
vehere.  in  Stai,  scabin.  Macer.  ad  Mo- 
sam  MSS  :  Se  aucuns  marchans  .  .  .  vou» 
loienl  faire  rouUier  leurs  vins,qui  seì^oient 
près  du  rivage,  sane  porter,  EscUssier  ou 
charrier,  ils  doivent  pour  chacune  queue 
de  vin  vij.  den,  comme  s'Us  estoient  Es» 
dissiez,  eie.  Unde  Esclaidaae  dicitur  Tri« 
butum,  quod  prò  ejusmodf  vehiculo  ex!" 
gitur,  in  lisa.  Stai.  :  Sont  tenus  toue 
fermiers  dudti  Esclaidage  de  souanier 
toutes  fortes  cordes,  charrios,  Escusses, 
etc.  Ordonnatice  comment  la  ferme  de 
VEsclaidage  se  doit  lever,  ibid. 

ESGU6NIATI0.  [vel  Escluniatio,  Jus 
inqui rendi  per  domos  res  furto  ablatas. 
Slngulare  est  Justitiariis  Comitum  Bel- 
lovae.  sed  alibi  permissum.  Mandari 
non  debet  hsec  inquisitio,  nisi  prsBsente 
Juslitiario  aut  ejus  locum  tenente  :  ita 
intelligendus  Plinius  cum  alt  Per  pa» 
rietes  inquiritur,]  Vetus  Inquesta  apud 
Louvelum  in  Hist.  Bellovac.tom.  2.  pag. 
884  :  Dieii  quod  Episcopus  habei  omnimo» 
dam  justiiiam  in  villa,  videlicet  multrum, 
raptum^  sanquinem,  anvoirre,  (leg.  Avou- 
tre,  1.  adulterlum)  Escligniationem,  et 
dariam. 

o  Escluignement  et  Esclung,  nostris 
eadem  notlone.  Charta  ann.  1262.  in 
magn.  Chartul.  nig.  Corb.  fol.  180.  r«  : 
Avons  vendu.,.  touie  nostre  mairie..»  en 
quelesconkes  choses  que  che  fusi,,,.,  en 
aìournemens,  en  chefyuemanemens,  en 
Éscluignemens,  etc,  Lit.  remiss.  ann. 
1401.  ex  Reg.  156.  Chartoph.  reg.ch.  889: 
Jehan  Capon  se plaigny  de  ce  vola  justice 
et  requist  que  Esclunq  fu  fait;  lequel 
Esclung  lui  fu  adjugié;  ei  par  icellui 
Esclung  fu  trouvé  en  un  fumier  en  la 
maison  de  Vexposante  grant  piante  des- 
dites  pommes.  Alias  ann.  1454.  in  Reg. 
184.  ch.  489  :  En  laquelle  ville  d'AgenvitU 
le  lieutenant  du  battìi  de  Rue  sercha  et 


ESC 


ESG 


ESC 


303 


fisi  EscluM  par  lea  maUons  et  habitations 
d'icelle  ville,  et  tellement  que  il  trauva' 
ledit  $ac  et  laine,  Hinc  Escfugnier  et  £«- 
cluigner,mo  Perscrutar!,  in  Mirac.  MSS. 
B.  M.  V.  Tib.  1  : 

Se  MMUMmenl  les  Etcluicnont, 
MottU  troweront  an  lor  «rtire 
D'angles  de  eoi  Dez  n'a  que  bire. 

Et  infra  : 

Esdugnier  ftiles  sa  maitoo, 
Se  li  murdrea  n'i  eal  irotéa,  eie 

Eodem  sensu  a  Lat.  Exquirere,  Eaquerir 
legitur  in  Lit.  remiss.  ann.  137^.  ex  Reg. 
105.  eh.  22  :  Deputa  icellui  Vilet  entra  en 
Voatel  dudit  Robert  et  Esquiat  l*ostel  pour 
savoir  se  il  pourroit  trouver  ledit  vrestre  ; 
et  après  ce  que  il  ot  cerchie  l'oatelf  et  que 
il  ne  poi  trouver  icellui  prestre,  etc.  Aliffi 
ann.  1375.  in  Reg.  107.  eh.  244  :  Furent 
les  lieux  viailez  et  Exquis,  tant  que  ledit 
file  fu  trouvé, 

t  ESCLOSA,  ut  Esclusa.  Legitur  in 
Gharta  Sebusiana.  Vide  Exclusa. 

^  ESCLUSA,  Agger  aquis  oppositus, 
Gali.  Ecluse.  Esclusa  molenatni,  in 
Gharta  anni  1284.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Hist.  Arvem.  pag.  Is4.  Molendinum  cum 
duabus  Esclusis,  in  Ghartulario  S.  Fro- 
mondi  pag.  1.  vide  Exclusa. 

«  ESGLUSA6IUM,  Pensitatio,  qus  a 
domino  feudi  exigìtur  prò  jure  habendi 
esclusam,  Reg.  S.  Justiìn  Gam.  Gomput. 
Paris,  fol.  2^.  v*  :  Esclusagia  molenaino' 
rum,  cloturam  culturarum  et  pratorum, 
Hinc  Escluser.  Esclusam  faeere,  in  Ch. 
ann.  1399.  ex  Tabul.  S.  Joan.  Laudun.  : 
Quant  il  veulent  peschier  leur  estant  dEs- 
coussanty  il  peuent  Escluser  la  riviere 
dessus  le  pont  et  (aire  rigollas  pour  ladite 
riviere  eseouler.  Esclusier  vero  est  Aqua 
vel  luto  respergere,  vulgo  EcUtbousser, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1393.  ex  Reg.  145. 
Ghartoph.  reg.  ch.  269  :  Icellui  Sarquin 
eust  commende  à  ferir  en  Veaue  a'un 
boston  qu*il  tenoit  et  eust  mouillié  ledit 
Pierre;  .  .  .  persévérant  de  mouillier  et 
Esclusier  ledit  Pierre,  etc.  Vide  in  Ex- 
clusa. 

1  ESGLUYIAHENTUH,  Pensitatlo  Do- 
mino feudi  debita  prò  jure  habendi  ex- 
clusam.  Gharta  Hugonis  Domini  de  Hus- 
seia  ann.  1224.  ex  Tabularlo  Gorbeiensi  : 
Ego  vero  dictam  Prasposiluram.,..  quitavi 
in  jwrpetuum  cum  omni  jure  ad  eam 
pertinente  videlicet  justittis..,,  assena- 
mentis,  vicecomitatu,  EscluviamentiSt  an- 
tesolariis,  stakis  figendie  cum  omnibus 
censibus,  etc. 

^  ESCO,  ru^$,  Cypso  superinduco.  Sup- 
pl.  Antiquarli. 

^  Adde  ex  Gastigat.  in  utrumque  Glos- 
sar. Esco,  Yu4/fi>.  MSS.  Ceso. 

«  ESGOBALARIA.  Scoparia,  quse  scopis 
purgatyin  maj.  Ghartul.  S.  viet.  Massil. 
Vide  mox  Escobolerius.  A  verbo  Escobare. 

9k  ESCOBALS.  [Gali.  Balais:  e  Escobals, 
paias,  furcas,  plumals  prò  scobandis 
tabulis.  (Gart.  Magalon.  ap.  Rev.  Soc. 
Sav.  1878.  p.  416.)  »] 

o  ESGOBARE,  Verrere,  scopis  purgare. 
Gali.  Balayerf  Provine,  et  Occit.  Escou- 
bar:  unde  Escoube^  Scopae,  vulgo  Balay, 
In  Lit.  remiss.  ann.  1406.  ex  Reg.  161. 
Ghartoph.  reg.  eh.  130:  Une  grant  Es- 
eoube  ou  balay,  dont  Ven  nettoye  le  blé 
batu  en  Varée.  Stat.  ann.  1350.  inter  Pro- 
bat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  138.  col.  2  : 
Quod  quilibet  debeat  Escobare  suam  fron- 
teriam  et  ripare  qualibet  die  Sabbati,  ulne 
Escobat^  Virgls  csesus,  in  Ghron.  MS. 
Monspel.  ex  God.  reg.  4656:  L'an  1364. 
le  pilori  fust  dressé,  .  ,  .  et  ung  ìiomme 


ìilf^ 


,st  foeté  ou  Escóbat.  Vide  mox  Esco- 

ilhSB. 

^  ESGOBER,  Gasus  seu  ingruens  neces- 
sitas,  qua  vassallus  domino  capitali 
vectigal  exjure  vel  consuetudine  pres- 
tare tenetur,  idem  quod  il  uo^Uum. Gharta 
ann.  1803.  in  Reg.  8.  Armor.  gener.  part. 
1  :  Petrus  Piamene  recognouit  et  confUe- 
tur  se  esse  homofranchus  et  libera  condi- 
tionis  Bernardi  Gali  domicelli,  et  promisit 
dicto  domicello  domino  suo  dare  ad  qua- 
tuor  causcis  sive  Escobers,  prout  est  de 
hominibus  franchis  dare  suts  dominis  in 
patria  (Lemovicensi)  consu£tum,  videlicet 
ad  quamlibet  causam  sive  Escober  quin- 
gue  solidos.  Alia  ann.  1328.  ibid.  :  In  quo- 
libet  casu  consueto  quatuor  Escobers.Wide 
Scobere  2.  et  Scobrones. 

o  ESGOBILHiB,  Sordes  quaevis,  purga- 
menta,  Gali.  OrdureSt  Balay eures.  Pro- 
vine, et  Occit.  Escoubilles.  Stat.  ann. 
1368.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  279.  col.  2  :  Quod  nulla  persona  sit 
ausa  jprohtcere  Escobilhas  sive  fimum  in- 
fra ctrcumcirca  muros  civitatis  prssdictss, 
nec  in  fossatis.  Vide  infra  Scoba  1. 

^  ESCOBOLERIUS,  Glericus,  cui  ex  offi- 
cio eeclesiam  scobis  purgare  incumbit  ; 
quod  ad  Ostiarium  spectabat.  Testam. 
Petri  de  S.  Hilario  ann.  1177.  ex  Bibl. 
reg.  cot.  17:  Capellano  de  Luirano  di- 
mttto  unum  mantellum^  quod  GuilUlmus 
Escobolerius  habet  de  me  in  pignore»  Vide 
Scobolerius. 

o  ESGOGHEIUM,  Quod  alicui.  ut  vide- 
turjure  hsereditario  obvenit,  nsereditas 
seu  successionis  pars.  Gharta  Phil.  Aug. 
ann.  IS^.  in  Reg.  S.  Justi  ex  Gam.  Gom- 
put. Paris,  fol.  120.  r«.  col.  1  :  Nos  EUs 
sorori  quondam  comitis  de  Alenchon  con- 
cedimus  Escocheium  tenendum  in  perpe- 
tuum,  sicut  fuit  assignatum  ìusredihus 
dicti  comitis  prò  excambio  de  Essayo:  ita 
quod  dieta  Èia  et  hssredes  sui  teneòunt 
Escocheium  de  nobis,  sicut  dominus  Esco- 
cf^eii  ipsum  Escocheium  tenere  solebat. 
Assis.  apud  Gadom.  ann.  1284.  ex  God. 
reg.  4653.  A  :  Nullus  potest  uni  eorum  qm 
ei  succedere  debent  aliquid  dare  vel  ven- 
dere de  his  quas  jure  hssreditatis  debent 
ad  eos  devenire;  ita  quod  partem  alterius 
diminuat.ut  fuit  judtcatum  de /ìlio  Maleti 
cui  domina  Ala  aederat  Escocheium.  Sed 
forte  loci  nomen  est  proprium.. 

^  ESGOGIA,  prò  Escroa,  ni  fallor,  a  vet. 
Gallico  Eseroe,  Panni  species.  Arest. 
ann.  1397.  2.  Mart.  in  voi.  9.  arest.  par- 
lam.  Paris  :  Inferiores  ìiallasinquibus  .  .  . 
venduntur  pannorum  peciss  et  Escociss. 
Escroes  oupiecesdedraps,  in  Instr.  Gali, 
ad  calcem  ejusd.  aresti.  Gostum.  Paris, 
ex  Reg.  sign.  Noster  Gam.  Gomput.  fol. 
34.  r»  :  Les  grans  tiretaines  de  uaen.  ij. 
solz.  Les  Escroes  d'icelle  ville,  xii .  den. 
Stat.  pannif.  Rotomag.  ann.  1378.  tom. 
6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  365  :  Ne  doit 
aucun  drapier  porter  .  .  .  ses  draps  ou 
Escroes  tistref  fouler  ne  laver  hors  de  la 
ville  de  Rouen.  Pro  panno  tot  ulnarum 
adhiberi  videtur  in  Lit.  remiss.  ann. 
1397.  ex  Reg.  158. Ghartoph.  reg.  ch.  186  : 
Quatre  aulnes  de  Brusselles  et  deux  Es- 
croues  d'autre  drap  montani  à  troie  quar- 
tiers  de  drap.  [^^  Germ.  Kotze  est  vestis 
intonsa,  gausape.  Adel.] 

o  1.  ESGOOATIJS^  Hircus  castratus, 
Occit.  Escouatat.  Vide  suora  Coittum. 
Leudae  min.  Garcass.  MSS.  :  Item  de 
duodena  Escodatorum  apparatorum,  tres 
denarios.  Id  est,  pellium  hircorum  cas- 
tratorum.  Escoillié,  prò  Eunuchus,  in 
Vit.  SS.  MSS.  ex  God.  28.  S.  Viet.  Paris, 
fol.  245.  r.  col.  1  :  iSiatnz  Mathez  Vapos- 
tres  entrez  en  cele  cité  et  herbergiez  en 
Vostel  de  VEscoiUié  de  Candace  Hot,  etc. 


Escouller,  Testiculos  avellere,  in  Lit* 
remiss.  ann.  1389.  ex  Reg.  138.  Ghartoph. 
reg.  ch.  48  :  lAiquelle  Perretie  s*adrefoit 
tousjours  à  prandre  le  suppliant  par  des- 
soubz,  et  disoit  que  par  te  sang  Dieu  elle 
l'Escoulleroit.  Vide  Excoliatus, 

O2.ESG0OATUS,  Gui  prsecisa  est  cauda. 
Reg.  feudor.  Aquit.  in  Gam.  Gomput. 
Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol.  89^  r>  :  Debent 
trahere  currum  duss  vacces  Escodatss  vel 
sine  caudis. 

0  ESGOERIA,  Merx  coriacea,  seu  vecti- 
gal quod  ex  ea  percipitur,  Belgis  Schoen, 
caleeamentum.  Gharta  Phil.  Pule.  ann. 
1292.  prò  locat.  prseposit.  Ambian.  in 
Reg.  donor.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
149.  r>  :  Omne  jus  nobis  competens  .  ,  .in 
théloneo  biadi  et  aliorum  granorum,  vie- 
zerisB,  Escoeriae,  bateriss,  piscis,  etc.  Ubi 
Reg.  70.  Ghartoph.  reg.  cn.  252.  prsefert 
Esteria  ;  sed  male,  ut  videtur.  Pedag.  de 
Cappi  in  Ghartul.  21.  Gorb.  fol.  345.  v*  : 
Chascuns  fardeaulx  d'Escoerie  ou  de  fre- 
perie  doit  ij.  den.  Redit  comitat.  Han- 
non.  ann.  1265.  ex  Gam.  Gomput.  Insul.: 
Se  li  avoirs  est  vendus,  u  acatés  en  fieste, 
et  on  le  porte  à  col,  se  e* est  Escoherie,  u 
corduanSf  u  crue  oevre,  li  fardiaus  doit 
deux  deniers.  Gharta  Margar.  comit. 
Fland.  ann.  1274.  ex  Ghartul.  1.  Fland. 
ch.  266.  in  ead.  Gam.  :  Nous  avons  donne 
à  loyal  cense  .  .  .  no  tonUeu  dou  blei,  de 
VEscoherie,  de  le  viés  ware,  lingers  et 
langes,  etc.  Hinc  Escohier,  Artifex  coria- 
ceus,  in  Ghron.  Bald.  d'Avesnes  MS.  lib. 
7.  cap.  77  :  Le  Cambrelenc  manda  un  Es» 
eohier  pour  un  sien  pélichon  rapareiller. 
Vide  suora  Coherium  et  Escofferius. 

1  ESGOFFERIUS,  qui  vendi t  coHa,  Go- 
riariuSy  Gali.  Tanneur,  apud  Sabaudos 
Escoffier ,  Galcearius,  Nostris  Cordona 
nier.  Gharta  Thossiac.  ann.  1404:  Hugo- 
ninus  Giraud  Escofferius  Thossiani  tenet 
quandam  parvam  pesam  terrss,  in  qua 
situs  est  suus  pelanus  juxta  becium  d'ìaus 
eschies  ex  Meridie.  Altera  Galomontis 
ann.  1397  :  Jo/iannes  mercator  Escofferius. 
Hinc  Banchtt  Escofferits  et  Scamnum 
Escofferiss,  Officina  Escofferii,  alias  Es- 
co/fraie.  Hinc  e tiam  iOTXj^StaUus  Escoirs, 
in  Privilegio  Leduini  Abb.  S.  Vedastl 
ann.  1036.  ex  Ghartulario  S.  Vedastl 
Atrebat.  pag.  243.  ubi  sic  legitur  :  Qui 
facillas  vendit,  in  anno  1.  facillam.  Qui 
ferrum  j^alarum,  in  anno  1.  ferrum,  Q^i 
manubrta  palarum,  in  anno  1.  manu- 
brium.  Stallus  Escoirs  in  Sabbato  1.  oboi, 
Etiamnum  Ambroniaci  platea  est  dieta 
de  VEscoffraie,  in  qua  plures  habitant 
coriorum  et  pellium  mereatores. 

^  ESGOGOGlA,  Adulterium,  raptus  vir- 
ginum  vel  viduarum.  Donatio  ann.  1071. 
Marc®  Hisp.  col.  1162  :  Dono  ad  prtefato 
cosnobio  (Guxanensi)....  omrtes  apparatus, 
sive  albertgaSf  sive  census,  sive  usaticos, 
sive  homicidta,  sive  Escogocias,  sive  ar» 
Sina,  etc.  Vide  Cucucia  in  Cugus.  [^  Vide 
infra  Esgìwqoiamentum.] 

^  ESGOLITHA ,  Apud  Provi nciales, 
Gloaca,  eluvies,  effluvium,  Gali.  Egout, 
Ecoulement.  Possunt  recipere  versaaurae 
et  EscoUthas  resclausa  et  bedalis,  in  Re- 
gesto Columba  ex  Gamera  Gomput.  Pro- 
vincisB.  [^  Lege  Escobilha.  Vide  supra 
in  hac  voce.! 

o  ESGOLLATA,  perperam  prò  Escallata, 
in  Gharta  ann.  1335.  inter  Instr.  tom. 
10.  Gali.  Ghrist.  col.  492.  Vide  supra 
Escallata. 

ESGONOIRE,  ExGONDiUM.  Vide  Excon* 
dicere. 

o  ESGONSA,  Gseca  laterna,  nostris  alias 
Esconse.  Vide  supra  Absconcia.  Ghartul. 
eccl.  Garnot.  ann.  ciré.  800  :  Debet  (ma* 
tricularius)  cum  luminari  sufficienti  pò- 


304 


ESC 


ESC 


ESC 


Mto  in  Esconsa  ostendere  sacerdoti  ora' 
tionem. 

1  ESGONTRUM.  Vide  Exeontrum. 

o  BSGOPARE,  ut  saprà  Eaeobare,  Ver- 
rere,  scopis  purgare,  (rall.  Balayer,  Cas- 
tigai. poBnit.ex  Cod.  86.  S.Mart.  Lemov. 
a»c.  10  :  Die  mihi,  rogo  te,  quotnodo  te 
poBnitentiam  agere  firofiteris,  qui  quotidie 
pcRnitenda  commitlis;  .  .  .  qu%  ad  eccle- 
Siam  rarius  quam  smcularis  accediSf  qui 
ecclesiam  tuie  manU>us  non  Eseopas,  etc. 
Vide  Scoba, 

©  Escopir  vero  nostris  est  Spuerej  spu- 
tis  conspurcare.  Inspuere,  Escoptr.  in 
Glossar. Xat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692. 
Aliud  Gali.  Lat.  ex  Cod.  7684  :  EscopUse- 
ment,  craehement^  screa,  sputamen.Esco- 
pir,  cracher.sereare.  Chron.  S.  Dion.  lib. 
1.  cap.  20  :  S.  Remis  récitoit  la  maniere 
de  la  passion  Jhesucrist,  camme  il  fu  liés 
à  Vestace,  batuz  et  Escopis,  Gontin.  Gulll. 
Tyr.  apud  Marten.  tom.  5.  Ampi.  Col- 
lect.  col.  588  :  Lors  Jesus  Christ  Escopi  à 
terre,  et  prist  un  poi  de  boe,  etc,  vits 
SS.  MSS.  ex  Cod.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol. 
10.  v«.  col.  2.  ubi  de  S.  Anast.  :  Li  un  le 
batoient  de  verges.  li  autre  li  Escupis- 
soient  en  la  face,  tilt,  remiss.  ann.  1400. 
in  Reg.  155.  Cliartoph.  reg.  eh.  71  :  JceJ- 
lui  Lambin  se  prist  à  Eserupir  ou  era- 
chier  contre  terre  en  injuriantJedit  expO' 
sant  de  parole.  Vita  JC.  MS.  : 

n  le  {i.  G.)  deplnchent,  recfaianeot  li, 
Enmift  le  tu  Tont  Esoopi 
lÀ  fel  Juìb,  li  nulaiTBrt. 

•  ESGOPARIUS,  EsGOPARiA,  Qui  vel 
qu8B  Eschopam  seu  offlcinam  vel  domun- 
culam  tenet.  Lib.  2.  nig.  S.  Vulfr.  Abba- 
vil.  fol.  45.  T*  :  MathsBus  Escoparius  vii, 
sol.  1.  den,  mtnus  ad  Natale.,.  Matkilais 
Escoparia  vj.  sol,  Ch.  ann.  1801.  ibid. 
fol.  i86.  v«  :  Jacobus  dictus  VEschopier  et 
Johanna  dieta  VEschopiere ,  etc.  Vide 
supra  Eschoparius. 

^  Escopasse,  Vestis  ex  tela  confecta, 
vulgo  SouqueniUe,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1481.  ex  Reg.  207.  Chartoph.  reg.  ch.  114: 
Bernard  Grani  vesti  une  Escopasse  de 
toille,  etc.  Escopét  vero.  Pertica  seu  tigil- 
lum  sectile  vldetur,  in  allls  Lit.  ann. 
1474.  ex  Reg.  195.  ch.  1212:  Icellui  An- 
drieu  lui  reoouta  le  cop  d'un  Escopel  ou 
bcuton  qu'il  avoit  apporti  en  menant  ses 
beufz.  Ut  et  Escoperche,  in  Instr.  ann. 
1470.  guomodo  forte  legendum,  in  Lit. 
ann.  1815.  tom.  1.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  600  :  Lates  et  Escorberges,  etc.  Vide 
supra  Esclichium. 

ESGORAGIUM.Scaoarium  Pasch»  apud 
Falesiam  ann.  1221.  in  Regesto  Joannis 
de  S.  Justo,  in  Camera  Comput.  Paris.  : 
Judicatum  est  quod  forestarta  qwe  con- 
tagrum  suum,  et  Escoragium  suum  in 
foresta  de  Bonsmoulins.  quss  destructa 
est  modo  de  arboribus^nihilin  ea  capient, 
sicut  in  herbagio,  vel  in  brueria,  vel  Au- 
jusmodi  terra  Escoragium  (sic)  vel  Esco» 
ragium,  cum  in  foresta  illa  evenerit. 
[Idem  videtur  quod  Escoriatio.] 

^  Hsec  utcumque  emendare  licet  ex 
Cod.  reg.  4658.  A  :  Judicatum  est  quod 
foristartaqusB  tocagium (leg.  estocagfum) 
suum  et  Escoragium  in  foresta  de  Bons^ 
moulinSf  quss  destructa  est  modo  de  arbo~ 
ribus,  nihil  in  ea  capiet,  sicut  in  herba^ 
gio,  vel  in  brueria  vel  hujusmodi,  nisi 
tantum  estocagium  vel  Escoragium,  cum 
in  foresta  illa  evenerit.  Vide  infra  Es- 
corca et  Escorciare. 

T  ESGORAMENTUM,  ut  Instauramene 
tum,  Suppellex,  Instrumentum.  Baluz. 
tom.  2.  Hist.  Arvem.  pag.  696.  ex  Re- 
gesto Parlamenti  ann.  1408:  Ad  resti- 
tuendum  ante  omnia  et  in  domibusipsius 


Episcopatus  utensilia  et  instauramenta 
supradicta  vel  talia,  prout  rattonis  esset, 
reponendum,  aut  eorum  justum  valorem, 
vel  de  aliis  utensilibus  et  Escoramentis 
fulciendum  et  muniendum  dictas  domos, 
prout  instructsB  et  munitss  erant  tempore 
decessus  dicH  Bernardi,  [^  Leg.  Estorca 
mentum.  Vide  in  hac  voce.J 

o  ESGORGA,  Cortex,  Ital.  Scorza,  Gali. 
Eeorce.  Chartul.  S.  Sulpit.  Bitur.  fol.  85. 
V*.  :  Habebit  vicarius de  unaqtmque 

Suadrigaria  lignorum  unam  buscam,  et 
e  Escorcis  similiter.  Hinc  forte  virgam 
vimineam  seu  vinculum  ex  cortice  in- 
textum  Escorte,  Escortelle  et  Escorioire 
appella bant.  Reg.  Cam.  Comput.  Paris, 
sfgn.  Bel  fol.  156.  r>  :  En  recognoissance 
dudit  fié  et  service  il  feronl  au  roy  un 
Uen  de  limier  et  une  Escortelle,  sane 
Escorte.  Lit.  remiss.  ann.  1895.  in  Reg, 
148.  Chartoph.  reg.  ch.  187  :  Jehan  des 
chiens  servtteur  et  brctconier  de  nostre 
ami  et  féal  cousin  et  chanibellan  Guy 
seigneur  de  la  Trémoille,,..  donna  de  son 
Escortoire  ou  verge,  qu'il  tenoit  en  sa 
main,  deux  ou  trois  cops  audit  hoste. 
Nisi  legendum  sit  Estorte,  Estortelle  et 
Estortoxre,  vinculum  nempe  ex  tortllibus 
virgultis,  ut  infra  in  Extorta.  Vide  infra 
Escorciare  et  Scortia  2. 

o  ESGORGHBRIA,  a  Gallico  Ecorcherie, 
Laniena^  locus  ubi  mactantur  et  exco- 
riantur  boves,  etc.  Charta  ann.  1816. 
in  Chartul.  S.  Maglor.  ch.  176  :  Nobis 
episcopo  Paris,  licebit  in  cujua  et  loco 
prssdictis  construere  seu  construi  facere 
unum  pontem ,  ^ui  incipiet  de  domo 
Symonis  Tyberii  sita  in  Escorcheria  Paris, 
etc,  Stat.  ann.  1408.  tom.  9.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  856  :  Excoriari  seu  mactari 
consueverunt  solum  et  dumtaxat  infra 
dictam  villam  BitterriSt  videlicet  in  quo- 
dam  loco  diucius  ad  hoc  destinato,  vocato 
lo  Escoriador,  aliter  la  boquaria.  Vide 
infra  Escorgare. 

«ESGORGIA,  Putamen,  Gali.  Eeale. 
Stat.  pannif.  Carcass.  renovata  ann. 
1466.  in  Reg.  201.  Chartoph.  rep.  ch.  121  : 

Item  quod  nullus  possit tinqere  seu 

tingi  facere  aliquos  pannos.,.  in  lana  seu 
filatura  cum  Escorcta  nucis. 

0  ESGORGIARE,  Corticem  avellere, 
Gali.  Ecorcer.  Pactum  Inter  Joan.  dalph. 
et  Petr.  Barrai,  ann.  1819  :  Ordinamus 
quod  ?ioìnines  et  singulares  personts  uni- 
versitatis  prssdictss  (de  Alavardo)  in  et 
de  nemorious  dictas  vallis  non  possint 
inposterum  aliquatenus  Escorciare  seu 
escorcias  vel  ruschias  percipere  seu  ha- 
bere,  Escorchage  nuncupatur  PraBstatio^ 
qu8B  prò  eo  jure  domino  rorest»  solvitur, 
in  Ch.  ann.  1848.  ex  Tabul.  Castri  Ra- 
dulphi.  Vide  supra  Escoragium, 

o'ESGORGARB,  Excoriare,  pellem  de- 
trahere,  Gali.  Ecorcher.  Stat.  ann.  1852. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag. 
150.  col.  2  :  Item  quod  nulla  persona  stt 
ausa  Escorgare  stve  prohicere  ammalia 
mortua,  nisi  in  boysseria  Nemausi  con- 
sueta.  Vide  supra  Escorcìieria. 

ESGORIATIO.  Rogerus  Hovedenus  pag. 
784  :  Qui  autem  forisfecerit  in  foresta 
Regis  de  viridi,  sive  per  culpaturam.sive 
per  foditionem  turvarium,  sive  per  Esco- 
riatìonem  morss,  [hoc  est,  per  evulsio- 
nem  erices,]  sive  per  culpatumem  desub 
nemore,  etc.  [Habetur  Excoriatio  in  Cui" 
patura  2.1 

o  ESGORIO,  Hordei  species.  Gali.  Es- 
coufyeon.  Lit.  remiss.  ann.  1864.  in  Reg. 
96.  Chartoph.  reg.  ch.  427  :  Furtive  cepe- 
rat  certam  quantitatem  gerbarum  Esco- 
rionis.  Vide  infra  Scario  2. 

o  ESGORRADORIDH,  Cursus  aquae,  ri- 
Tulus.  Charta  ann.  1818.  ex  Tabul.  S. 


Manr.  :  Durat  peda  terras  de  dicto  mo^ 
lendino  usque  ad  bozulam  sUarn  in  dicfo 
j^ato  ante  primum  Escorradorium  sive 
ichac  versus  rivum  de  Gasquis,  Vide 
supra  Corratorium. 

4c  ESGORZAGIUM,  Flagellationis  sup- 
plici um,  poena.  Ex  charta  an.  1881,  apud 
Revue  hebd.  du  dloc.  de  Lyon  (1888) 
p.  Ili  :  (Arbitri]  nronunciaverunt...  quod 
tota  jurisdictio  oilta  et  bassa  ville  Firmi' 
niaci  sit  et  remaneat  omnino  et  directe 
priori  Flrminiaci  supradicto^  exceptis  tan- 
tum ultimo  supplicio  et  muttlatione  mem- 
brorum  et  Escorzagio.  In  eo  autem  casu 
Escorzagii  si  cognitum  fuit  per  judicem 

dicti  priorie posna  pecuniaria  sit  et 

remaneat  ad  priorem,..  sed  debeant  ìimì- 
mul  fustigare, 

0  ESGOSUS,  Esds  plenus,  pinguis,  eroe- 
8US,  Ugutioni. 

1  ESGOT,  Contributio,  Conjectum,  Vide 
Scot. 

<>£SGOTnM,  Symbolum,  a  Gallico  Ecot. 
Lit.  remiss.  ann.  1858.  in  Reg.  86.  Char- 
toph. reg.  ch.  457  :  Quilìbet  in  ejus  sim- 
boU)  seu  Escoto  vinum  bibere  inceperunt. 
Vide  Scot. 

ESGOTUS,  prò  Scotus,  auomodo  nostri 
Escots  dicebant,  quos  nodie  Escossois. 
Formula  15.  ex  Baluzianis  :  Vadit  tan- 
quam  latro,  ad  aura  psallit,  ut  Escotus 
mentit,  semper  vadit  toritus,  et  occidii 
quod  nunquam  vidit.  Nempe  solemne 
est  peregrinantibus ,  ut  fuere  Scoti, 
mentir!.  Joan.  Molinetus  Valentianensis 
pag.  25  : 

AtbenieDt,  Tore»,  Barbfrioi,  BseoU, 

Gauli,  BspilgBob,  Hoogrols,  Bretouf.  G«Uolf . 

[Litterae  Johannis  Regis  Frane,  ann. 
1860.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col. 
1458  :  Et  qu'ils  ne  feront  autres  alliances 
avec  lesdits  Escos  en  aucun  temps  à 
venir  contre  les  Bois  et  royaume  a^An' 
gleterre.] 

o  Alias  Escot,  Lit.  remiss.  ann.  1891. 
in  Reg.  141.  Chartoph.  reg.  ch.  148  : 
Colart  de  Benachin  escuter  Escot,  fami" 
lier  de  nostre  chier  et  bien  amé  Stewart 
arcediacre  de  S.  Andrieu,  estudiant  à 
Paris,  fils  de  nostre  très-cher  et  très-amé 
frere  le  roy  d'Escoce,  etc.  Vide  Scoti, 

0  ESGOuFFLE,  Moneta  Flandrensis 
species,  a  milvo,  quem  Escoufle  appella- 
mus,  in  ea,  ut  probabile  estjinsculpto, 
sic  dieta.  Lit.  remiss.  ann.  1892.  in  Reg. 
148.  Chartoph.  reg.  ch.  174  :  Icellui  ea> 
posant  s'en  ala  en  la  ville  de  Ailly  sur 
Noye  (près  Amiens)  et  print  en  la  bouree 
dudit  Nicolas  une  piece  de  monnoie  d'ar- 
gent,  uommée  Escouffle,  du  pois  de  xij, 
deniers.  Ali»  ann.  Is98.  in  Reg.  158.  eh. 
483  :  Le  suppliant  presta  audit  Alixandre 
Jusques  à  la  somme  et  valeur  de  xlviii, 
solz  Parisis,  un  Escouffle,  monnoie  de 
Flandres  pour  xij,  deniers  Par.  Une 
piece  de  monnoye,  que  Ven  dit  une  Es" 
couffle,  in  aliis  ann.  1899.  ex  Reg.  154. 
ch.  679.  Chartul.  sign.  Ezechiel  Corb. 
fol.  260.  V*.  :  1*.  Le  Escouffle  vauU  ij, 
gros ,  le  gros  iti,  estrellins.  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  Cod.- reg.  7684  :  Escouble, 
milvus, 

n  ESGOUTA.  Vide  Eschuta  2. 

1  ESGRA,  Species  vasculi  apud  Hiber- 
nos.  Vita  S.  Moduenn88,  Juiii  tom.  2. 
pag.  808  :  Protulitque  vMctUum  arqen- 
teum,  quo  potum  Htbemenses  Principtbus 
haurire  solent,  quod  vocant  Escra, 

o  ESGRAKNIA,  Prsdstationis  species. 
Assignat.  dotalit.  Joan.  regin.  Frane, 
ann.  1819.  in  Reg.  60.  Chartoph.  reg.  ch. 
69  :  Item  prò  Èscranniis  et  coustumis 
octo  modia  et  septem  sextaria,  Escregne 
vero,  vel  Escrienne  etlamnum  rusacis, 


/ 


ESC 


ESG 


ESG 


ax» 


glurìbus  in  locls,  dicuntur  cameraB,  ubi 
yeme  mulieres  vel  puell»  simul  con- 
venientes  nendo  pemgilant  ad  mediam 
noctem.  Lit.  remiss.  ann.  1889.  in  Reg. 
188.  eh.  180  :  Camme  les  easporatM  environ 
deux  hewres  de  nuit  feussent  alez  en  la 
viUe  de  Combertrix  de  coste  Chaodone 
pour  eulx  eebatre  avec  les  jeunes  filles  à 
marier,  et  femmee  qui  filoient  ès  Escre- 
gfkeSj  camme  il  est  acoustumé  à  (aire  en 
temps  d'iver,  en  Uiditte  ville  et  pavs  d'en- 
viron,  AIÌ8B  ann.  1478.  in  Reg.  206.  eh. 
189  :  Willemet  Maillart  saichant  que  le 
suppliant  estoitdenuit  aux  Escriennes,.,. 
où  estoit  entre  lea  autres  jeunes  filles  Ma- 
roye  Cloeque.  Quod  ibi  Unum  prsBparatur 
seu  excutitur,  Escnisserie  dicitur,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1460.  ex  Reg.  189.  eh. 
485  :  Lesquelz  freres  alerent  au  soir  à  la 
serie  pour  veoir  les  jeunes  filles  à  VEs' 
crusserie  de  Un.  Vide  Sereo. 

^  ESGRANKUM,  an  idem  quod  infra 
Eseriniumf  Gomput.  MS.  ann.  1289  : 
Adam  de  Mellente  prò  Escrannis  factis 
ad  Meledunum,  xx.  sol.  [^>^  Germ.  Scnran- 
nen  sani  Ugna  eoncellatim  loco  sepis 
posila.  Adbl.J 

lESGRINIUM,  Gallice  Escrin,  Seri- 
nium,cimelium.  Gharta  anni  1811.  apud 
Baluzium  tom.  2.  Histor.  Arvern.  pa^. 

141  :  Retinuit  dictus  donator omnta 

utensilia  et  jocalia  et  vasa  argentea  quss- 
cumyue....  et  potiora  et  Escrtnia  et  ani' 
malia  quaseumque. 

^  Area,  areufa  ;  unde  Escrinéet  et  Es- 
crinet,  quarum  artifex  Escrinier  appel- 
labatur.  Inventar.  Guid.  de  Kaours  ma- 
gisi.  monet.  ann.  1821.  in  Reg.  A  2. 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  12.  v*  :  Item 
un  Escrinet  a  trébucher.  Lit.  remiss, 
ann.  1891.  in  Reg.  142.  Ghartoph.  reg. 
eh.  54  :  U  fut  oraené  que  par  maniere 
d'esbatement  seroit  donne  un  joyel  ou 
présant  au  jeu  de  barres....  avec  l'Escri" 
née,  ainsi  qu'il  est  acoustumé  à  faire  au 
jeu  de  pris,  Unde  emendandse  Lit.  ann. 
1889.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
279.  art.  8.  ubi  editum  Estrivée.  Àli88 
ann.  1404.  in  Reg.  158.  eh.  425  :  La  sup- 
pliante  pHnt  un  petit  Escrinet  ou  forcter 
fertnant  à  clef,....  ouquel  Escrinet  ou  far" 
cier  avoit  un  eseu  en  or,  Rursum  alise 
ann.  1411.  in  Re^.  166.  eh.  152  :  Colart 
Mannari  Escrignier  pour  lors  qu'il  de' 
mouroit  à  Toumay,  etc.  Pierre  Buridan 
Escrinier  au  charpentier  de  menyserie 
demourant  en  la  vule  de  Guise  en  Thie- 
resse,  in  aliis  Lit.  ann.  1454.  ex  Reg.  191. 
eh.  107.  Vide  Scnnium. 

^  ESGRIS,  Eadem  notione.  Inventarium 
EcelesisB  Aniciensis  ann.  1444  :  Item 
qudduor  mappas  de  chicoin  quodam  Escri 
fusteo  rotunao,  etc. 

^  ESGRIVFnJM,  Theca  cai  amarla, 
G3\\.  Ecritoire.  Gharta  ann.  lS2S:Item 
unum  Escrivelum  de  argento.  Vide  Scrip- 
turale. 

o  ESGROA,a  Gallico  Escroue,  Professio 
feudalis,  qua  scilieet  quis  feudalium 
pnediorum  cum  suis  limitibus  ac  ter- 
minis,  atque  adeo  Juribus  ac  oneribus 
descriptionem  domino  capitali  ex  debito 
offert  :  Escrae  enim  appellant  nostri 
schedam  ;  in  qua  per  ordlnem  res  des- 
cribuntur.  Arest.  28.  Nov.  ann.  1886.  in 
voi.  10.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Quod 
dictus  miles  compelleretur  ad  tradendum 
saltem  denominamentum  et  Escroam , 
qtAss  cantra  usum  et  consuetudinem  patri» 
et  loci  est,  Lit.  remiss.  ann.  Iw7.  in 
Reg.  97.  Ghartoph.  reg.  eh.  406  :  Più- 
sieurs  biens,  camme  blez^  vins  et  autres 
chases  pris  de  plueieurs  bonnes  gens, 
auxquelz  pour  ce  que  paiez  n'estoient, 
eussent  està  faites  et  baiUées  plusieurs 
III 


cédules  ou  Escrae»  de  ce  qui  deu  leur 
estoit  ;  desquelles  cédules  ou  Escroes,  etc. 
Vide  infra  Scroua, 

^  Sed  et  ligamen  pergamenum,  Es' 
eroe  appellatur,  in  Gharta  ann.  1899.  ex 
Ghartul.  28.  Gorb.  :  Icellui  bailly....  avoU 
juré  grant  serment  que  ledit  procès  seroit 
scelle,  et  Vavott  reprins  en  sa  main,  ren- 
tourteillié,  et  le  lye  d*une  Escrae  de  par- 
chemin  en  plagant  et  mettant  de  la  ciré 
sur  ladite  Escrae  pour  icellui  procès  sceì- 
ler.  Haud  scio  an  inde  Escroux,  prò 
Gontractus  emptionis  vel  venditionis 
conci  usio,  in  Liberi,  villa».  d'Aigue-perse 
ann.  1874.  ex  Reg.  198.  eh.  860  :  £>e  au- 
cuns  marchans  ou  autres  estrangiers 
achaptoient  aucunes  denrées  dedans  lO' 
dite  ville,  et  le  marche  se  faisoit  en  la 
présence  d'aucuns  des  habitans  de  la- 
dite ville, au  y  sourvenoient  tantost 

à  VEscraux  du  marche,  ils  y  aurant  leur 
pan. 

1  ESGRONELLUM,  Species  retis  ad  ca- 
piendos  plsces.  Vide  Saurarium. 

ESGROWETUS,  PrsBlor,  ex  Belgico 
Scoutet,  Escoutet.  Gharta  Ferrandi  et 
JoannsB  Gomilum  Flandr.  ann.  1228. 
prò  Scabinagio  Duacensi,  apud  Buzeli- 
num  pag.  5l7  :  Videlicet  quod  transactis 
18.  mensibus  Scabini,  qui  exient  a  Scabi- 
nagio, debent  éligere  4.  burgenses  in  vUla 
de  Duaco  in  4.  Éscrowetis,  etc,  Sed  vide- 
tur  leg.  Escowetis, 

*  Unde  Escouteterie,  prò  Officio  Escou- 
teti  seu  prseloris.  Gharta  ann.  1880.  ex 
Ghartul.  2.  Fland.  eh.  296.  in  Gam.  Gom- 
put. Insù].  :  Renunchans.,.  à  nostre  ma- 
noir  de  Ardemborch,....  à  le  Escouteterie 
de  la  ville  de  Ardembonrch,  et  à  tautes 
les  droitures  et  choses  qui  y  appartien- 
nent.  Vide  Scultetus. 

ESGUA,  Escas,  Edulia.  S.  Isidorus 
hymno  in  SS.  Torquatum  et  Socios  : 

llittnot  Msecttlas  Efcoa  quadrare, 
Ut  fMM  dapibiu  membra  refioereot. 

ESGUA6IUH,  [Obligatio  pergendi  in 
exercilum  vel  prsBstatio  prò  feudo  mili- 
tari.] [*  Feuda  Norman,  in  Reg.  S.  Justi 
ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  160.  v«.  col. 
1  :  Philippus  de  Blarru  tenet  unum  feo- 
dum  loncsB  de  rege  ;  unde  debet  unum 
annum  et  dimidium  diem  de  custodia 
apud  Vernonem  ad  custum  suum  et  ad 
submonitionem  domini  regie  ;  et  in  anno 
quo  fadt  custadiamt  non  debet  Escua- 
gium,  et  debet  exercilum  et  eguitatum  ad 
suum  custum.  Gharta  ann.  Iia6.  ex  Bibl. 
reg.  col.  19  :  Prsefati  vero  fiomines  et 
ìmredes  eorum  de  tene/mentis  prssfatis 
reddent  Escuagia  et  capitalia  auxilia.] 
Vide  Scutagium. 
\  ESGUAIJJITA.  Vide  Escuellata, 
à  ESGUALUUH,  Patena,  sculella,  Gali. 
Ecuelle.  Gharta  officiai.  Paris,  ann. 
1882.  ex  Tabul.  S.  Germ.  Prat.  :  Bona 
mobilia  quss  sequuntur,  videlicet  viginti 
libnjts  sterlingarum  Angliss,..,.  unam  ma- 
letam,  qusedam  Escuallia,  duo  calcaria. 
duo  paria  sotularium,  etc.  Escuale,  apud 
D.  Bouquet  tom.  1.  Jur.  pubi.  Frane, 
pag.  820  :  Et  me  dait-on  trauver  en  la' 
diete  maison  pos  de  covire  (1.  coivre) 
pailes  de  covire  ou  d'airain,  pos,  platias, 
jEscuales  et  causserans  d'estatn,  ubi  male 
editum  Escucales,  Escuellier,  Scutella- 
rum  mercator,  in  Lib.  1.  Stai,  artifle. 
Paris,  ex  Gam.  Gomput.  fol.  188.  p».  : 
Quiconques  veult  estre  Escuellier  à  Paris, 
c'est  assavoir  vendierres  d'escìAelles,  de 
Jianaps  de  fust  et  de  madre,  des  auges, 
fourches,  pelles,  besches,  pesteux,  et  laute 
auJtre  fustaille,  estre  le  peut.  Ludi  Inter 
duas  seulellas  menilo  fll  in  Lit.  re- 
I  miss.  ann.  1874.  ex  Reg.  105.  Ghartoph. 


reg.  eh.  508  :  Lesquelx  jouerent  ensemble 

laute  nuit à  croix  et  à  pitie,  et  entre 

deux  Escuelles,  et  à  autres  jeu.  Vide 
Eseuella. 

\  ESGUANGIUM,  ut  Eseuagium.  Ghar- 
tularium  S.  Vandregesili  tom.  1.  pag. 
515  :  Rsddenao  inde  mihi..,  decem  et  octo 
denarios  manette  currentis  annui  reddi' 

tue excepto  Escuangio  Domini  Regie, 

quum  venerit  tn  feodo,  de  quo  prtsduetm 
peeias  terrte  moventur. 

0  ESGUABE,  TabulaUone.  Seutum 
dieta,  ad  excutiendos  imbres  munire, 
alias  Escuer,  noslris.  Reg.  84.  bis  Ghar^ 
loph.  reg.  pari.  1.  fol.  96.  r.  eoi.  2  : 
TamellsB  erunt  de  vj.  pedes  spissitudinis 
et  X,  pedes  cancaoitalisj  et  duo  paria  etor 
giarum,  et  seutum  et  krenellum  maais 

aUum   quam   murus Tota  turris  (de 

Ribemonl)  volvenda,  planchanda  et  so' 
lennda  (sic)  et  quemelanda  et  Escuanda; 
et  turnculam  quss  erat  ante  portam 
oportet  volvere,  et  desuper  facere  1.  Es- 
tage  et  quemelare  et  Escuer.  Vide  In 
Seutum, 

ESGUBIERA,  Libertates  concessie  Bar- 
cinonensib.  a  Pel.  Rege  Arag.  ann.  1288. 
MSS.  eap.  91  :  ConcMimus  quod  eesset 
Escubiera,  et  auod  de  esiterò  non  sit  Es- 
cubiera  in  molendinis.  [Forte  idem  quod 
Escluviamenlum.l  \^  Forte  ab  Escoba 
formata  vox  significai  Purgamenta^ 
quod  scopis  e  verri  tur.  Vide  Scopatieum 
et  ScopaturaA 

1  ESCUGHONETUS,  Gali.  Ecusson,  La- 
mina per  quam  inducitur  elavis  in  fora- 
men  serrae.  Inventar.  Eeclesi»  Noviom. 
ann.  1419  :  Item  duo  coffreti  pares  trium 
pedum  longitudinis  vel  circiter  ferrati  et 
armurati  armis  de  le  Boissiere  ;  Escueho- 
neti  autem  cuprei  sunt, 

^  Idem  potius  videlur  quod  Seuchon» 
netus,  Sculum  gentilllium.  Vide  in  hae 
voce.  Hinc  EscueénéetEscuchené,  Sculis 
gentilitiis  omatus,  in  Inventar.  MS. 
jocal.  Eduardi  I.  re^.  Angl.  ann.  1297  : 
Une  coupé  esmaillie  et  Éscucenée  (infra 
Escuchenée)  desus  et  desous  de  France, 
de  Navare,  de  Fiandre,  de  Braybant  et 
de  Pontiu,  Esquigironné,  Angulatus,  vox 
heraldica,  in  Keg.  Gaslel.  ad  ann.  1404  : 
Noble  homme  Jehan  de  Garancieres..,,  dit 
qu*il  avoit  laissé  le  jour  précédent  son 
seel  à  un  sten  serviteur,  auquel  avoit 
empreint  deux  lions  tenans  un  escusson 
et  troie  chevrons  ;  le  premier  Esquigironé 
avec  une  croisette  pour  différence  des 
armes  du  seigneur  de  Garancieres  son 
frere.  

1  ESGUDELETR,  Seutorum  opifex,  a 
Gallico  Ecu,  Sculum.  Gharta  anni  1808. 
apud  Baluz.  tom.  2.  Hist  Arvern.  pag. 
788  :  Escudeleyr,  freneyr,  et  celeyr,  et 
carni  ficee  tres  denarios  (sofvunt)  quilibet 
prò  annata. 

o  ESGUDELLORIUS ,  Sgudellorixjs  , 
Parva  seutella,  Oceit.  Escudelo.  Instr. 
ann.  1488.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Nem.  pag.  159.  col.  1  :  Item  xiiij.  ScU' 
dellortos,  cum  aurelha,  non  brunitos.  Item 
a.  Scudellorias  brunitos.  Et  pag.  260.  col. 
1  :  Scutellas,  platellos,  et  alta  propter 
poteriam,  et  xitj.  EscudeUorias,  eie.  Vide 
infra  Escutella. 

0  ESGTTDELONUS,  Eadem  notione.  Gom- 
put. ann.  1884.  Inter  Probat.  tom.  2. 
ejusd.  Hist.  pag.  88.  col.  1  :  Locavi  quin- 
quaginta  perabsides,  et  quinquaginta  Es- 
cudelonos,  etc.  Vide  infra  Scudelo. 

1  ESGUDERIA,  Slabulum,  Gali.  Ecurie. 
Histor.  Dalpbin.  tom.  2.  pag.  488.  eoi.  1. 
in  Gonventionibus  Dalphini  cum  Agouto 
de  Baucio  :  Sitque  unus  ex  dictis  Scuti' 
ferie  Forrerius,  et  alius  Magister  Escude- 
rùB  seu  marescalliss  suss.  Vide  Scura. 

39 


306 


ESC 


ESC 


ESD 


ESGUDERinS,  Scutifer,  ex  Gallico  Es- 
cuter, sed  proprie  famulus  :  nam  ita 
famulos  suos  vocabant  Monachi,  ut  sa- 
prà in  voce  Armiger  docemus.  Charta 
Raimundi  Abbatis  Moissiacensis  ann. 
1212.  in  Regesto  8.  Tabularii  Regii  Ch. 

18  :  No9  nec  alti  Monachi  quicunque  fue- 
rint,  et  EBCuderii  nostri,  vel  eoruntf  nihil 
dfibimus  in  portu  de  Moissiaco,  sed  ibi 
liberum  transitum  et  reditutn  habemus. 
Infra  :  In  uno  titioque  tnanso  8.  mincLs 
frumenti,  et  8.  tnttMM  avente,  et  albergam 
duobus  Militibus,  et  duoòus  Escuderiis, 
etc.  Vide  Escuerius. 

e  ESGUDETUS,  Gali.  Ecusaon,  Ital.  Scu- 
detto, Scutum,  insigne.  Comput.  ann. 
1880.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  ^.  col.  2  :  Solvi  mcigistro  Bernardo 
pietori,  prò  emendo  duos  palmos  telm 
aU>sR,  prò  /adendo  xij.  Eseudetos  armO' 
rum  comuniSf  et  sex  palmos  teUs  blavm 
prò  f adendo  xij,  Escuts  armorum  domini 
nostri  regis. 

^  ESCtfELLA,  Scutella,  Gali.  Ecuelle. 
Polyptych.  Fiscamn.  ann.  1285  :  Nico- 
laus  Lohier  tenet  unum  mcksagium,  unde 
reddit  sex  solidos  ad  Natale,  et  debet  cui- 
dtram  et  linteamina  in  adventu  Abbatis, 
Escuellas  et  dphos ,  etc.  Nostra  vox 
Ecuelle  ssepe  sumitur  in  Instrumentis 
prò  parva  aridorum  mensura.  Sic  in 
Statutis  Gallic.  Scabinorum  Maceria- 
rium  ad  Mosam^  e  Bibl.  D.  de  Gange: 
La  quarte  doit  xii.  d,  p.  la  demie  quarte 
IX.  a.  p.  VEscuelle  vi.  d,  p.  le  picotin  à 
l'avoine,..,  xii.  d.  p,  Enumeratlo  mobl- 
lium.  immobilium  et  redituum  Nosoco- 
mii  Commerciaci  e  Codice  MS.  ejusdem 
urbis  pag.  25  :  Les  heritages  qui  appar- 
tiennent  à  la  holiere,  seans  ou  ban,  et 
finage  de  Leronville.,.  doivent  chascun  an 
six  Èscttelles  assis  sur  plusieurs  herita- 
ges. Vide  SeuteUa. 

\  ESGUELLATA  Sponsarum,  Species 
tributi,  quod  recens  nupt»  tenebantur 
exsolvere.  Histor.  Dalphin.  tom.  1.  pag. 
148.  ex  Computo  ann.  1202  :  Item  prò 
tdbuto  viduarum  maritatarum  vi.  Itb, 
xii.  s.  Item  prò  Escuallatis  (melius  pag. 
118.  Escuellatis)  sponsarum  remissss  sunt 
d  de  gratta.  Computa  Castellan.  Grasl- 
vod.  ann.  1883  :  be  coroatis  boum,  Es- 
cuellatis nuptarum,  de  successionibus,  etc. 
Vide  Espaules. 

o  ESCUERIUS,  a  Gallico  Ecuier,  Scuti- 
fer  ;  non  raro  idem  quod  famulus,  prsB- 
sertim  ubi  de  clericis  vel  monachis  agi- 
tur.  Charta  ann.  1284.  ex  Bibl.  reg.  cot. 

19  :  Ego  Johannes  de  Ferreriis  miles  dedi, 
concesn  et  feodavi  Roberto  de  Jumeliis 
Escuerio  meo  prò  homagio  suo  et  servitù), 
quod  mifii  fectt,  qimdraginta  solidos  an^ 
nui  redditus.  Factum  inter  Odon.  episc. 
Paris,  et  Joan.  abb.  S.  C^nov.  ann.  1202. 
inter  Instr.  tom.  7.  Gali.  Christ.  col. 
227  :  Extra  septa  canonicorum  sex  servi- 
toreSf  sdlicet  tres  Escuerii  abbatis,  unus 
serviens  capicerii,  etc,  Thomas  Damport 
Escuier  de  chambre  du  Due  de  Bedford, 
in  Lit.  ann.  1432.  ex  Reg.  175.  Chartoph. 
reg.  ch.  178.  Vide  Escxtderius  et  in  Scu- 
tiferi. 

^  ESGUIRERE.  Db  crimen  aliquod  per 
urbem  traducere,  f.  prò  Escurrere  vel 
EoDcurrere.  Charta  ann.  1842.  in  Reg.  74. 
Chartoph.  reg.ch.  697  :  Item  quod  gentes 
dicti  domini  de  Revello  fecerunt  Escui- 
rere  et  bannire  per  loca  prssdicta  quem- 

dam  hominem  et  quamdam  mulierem 

deprehensam  in  adulterio.  Vide  Currere 
et  Trotare,  [••  f.  prò  Excoriari,  Virgis 
csedere,  Provine  Escorjar;  nisi  sit  prò 
ExquirereJ] 

o  ESCULARIUS,  an  Cocus,  qui  escas 
preparai,  in  Sent.  arbitr.  Guill.  archiep. 


Lugdun.  ann.  1885.  ex  Reg.  72.  Chartoph. 
reg.  ch.  885.  ubi  inter  varios  cives  Matis- 
conenses,  quorum  artes  designantur, 
occurrit  Crauffridus  Escularius.  Vide 
Esculentia, 

ESGULENTIA,  Pinauedo,  in  GIoss.  Isid. 
Libellus,  precum  Marcellini  et  Faustini 
pag.  65  :  Èie  erat  in  eadem  urbe  Roma 
Presbyter  miree  continentise,  non  vino 
stomachum  relevans,  non  camis  Esculen- 
tia corpus  curans,  sed  oleo  solo  escas  aspe- 
riores  mitigans,  etc. 

I  ESGULETUM,  prò  Esculentum,  in  Sta- 
tutis Arelat.  MSS.  art.  175. 

ESGULEUM,  Amplum  spatium  circa 
sdem.  Charta  Joannse  Regin»  Castel!» 
ann.  1225.  in  Histor.  Eccles.  Abbavll. 
cap.  27  :  Retenlie  nobis  et  hasredibus  Pon~ 
tivt  alta  justitia,  pomerio  et  Esculeo, 
Etiamnum  Picardi  nostri  Esculus  vocant 
spatium  quod  sibi  retinet  qui  longius 

grosilire    cupit.    Chronicon    Bertrandi 
uesclini  MS.  : 

Poor  niooter  ao  dettrier,  prandt  son  Escnlle. 

Vox  videtur  efficta  ab  eo  spatio  quod 
scuti  longUudinem  occupat,  nisi  refera- 
tur  ad  spatium  12.  pedum,  de  quo  Additio 
ad  Legem  Frisionum  tit.  8.  |  24.  Lex 
Ripuar.  tit.  70.  (1.  et  2.  Leges  Rotharis 
Longob.  tit.  18.  |  8.  P»  47.]  Vide  Scutum. 
^  Vel  EsGULEUS.  Eadem  notione  qua 
Esculus,  in  vet.  Glossar,  ex  Cod.  reg. 
7646.  :  Esculus,  arbor  glandifera.  Qumi 
autem  eo  sensu  intelligenda  sit  Charta 
a  Cangio  laudata,  manifestum  fit  ex  Ch. 
Mari»  comit.  Pontiv.  ann.  1247.  in  2. 
Lib.  nig.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  20.  et 
76.  quam  confirmat  Joanna  reg.  Castel, 
non  ann.  1225.  sed  1255.  in  qua  le^itur: 
Retentis  mihi  et  hssredibus  Pentivi  (in 
dicto  nemore  de  Cresciaco)  alta  justitta, 

fìomerio  et  mellerio.  Esculle  vero,  Globu- 
US  ligneus,  qui  clava  propellitur^  idem 
quod  supra  Choulla,  in  magn.  Coustum. 
pag.  88.  Sed  leg.  Estulle.  A  voce  autem 
Esctdus,  qìiSL  spatium,  quod  sibi  retinet, 
qui  longius  prosiiire  cupit,  vulgo  £5- 
cotMse,  signiticatur  apud  Picardos,eodem 
Cangio  interprete,  accersendum  videtur. 
verbum  Escuier,  quod  de  vehementi 
vento,  qui  ex  impetu  interdum  stat, 
dicitur  in  Chron.  S.  Dion.  lib.  8.  cap.  12. 
tom.  8.  Collect.  Histor.  Frane,  pag.  227  : 
Li  venz...  toumoU  les  homes  d  forment. 
quant  il  Esculoit,  que  à  bien  petit  qtte  il 
n'en  mordent, 

o  ESGULSA,  prò  Esclusa,  ni  fallor, 
Gali.  Ecluse.  Terrear.  Bellijoc.  ann.  1529. 
fol.  645.  r».  Una  cum  facultate..,  manute-- 
nendi  in  dieta  riparia  de  Magier  unam 
Esculsam  prò  capiendo  aqtmm. 

0  ESGULUS.  Vide  supra  Esculeum. 

1  ESGUMATOR ,  Pirata .  Maritimus 
prsedo.  Gali.  Ecumeur  de  mer.  Regestum 
Parlamenti  ann.  1874  :  Coertionem  et 
punitionem  omnium  pridarum...  per  ma- 
rinarios,  Escumatores  vel  alios  factorum 
perpetratorum, 

^  Cujus  navigatio  Escumerie  appella- 
tur.  Lit.  Caroli  V.  reg.  Frane,  in  voi.  6. 
arestor.  parlam.  Paris,  ann.  1871  :  Les 
quelles  denrées  et  marchandises...  furent 
prises  et  robées  en  mer  par  certains  Escu- 
meurs  de  mer  de  la  coste  de  Normandie. 
Lit.  remiss.  ann.  1407.  in  Reg.  162.  Char- 
toph. reg.  ch.  84  :  Robin  Fosse  dist  au 
suppliant  que  se  il  le  vouloit  crdre  ilz 
seroient  riches  et  aurdent  la  finance  des 
compaignons  du  pays  de  Bretaigne,  qui 
estoient  venuz  a'Escumerie,  et  arrivez 
avec  eulx  audit  lieu  de  Hareffleu.  Aquoy 
le  suppliant  se  consenti,  et  la  nuit  en- 
suiant  aind  que  ile  estoient  couchiez  prez  i 


de  la  cAatnòre  où  estoient  couchiez  lesdiz 
Eecumeurs,  etc, 

«  ESGURA,  Stabulum  Equorum,  vel 
Horreum  in  quo  fruges  reconduntur, 
Gali.  Ecurie,  grange.  Charta  ann.  1854. 
in  Reg.  84.  Chartoph.  reg.  ch.  8^  :  Cum 
domibus,  albergamentis,  boriis,  EscuriSf 
grangiis,  etc.  Alia  ann.  1874.  in  Reg. 
106.  ch.  118:  Item  acquidmt  quandam 
Escuram ,  sUam  in  castro  Lemovicend 
prope  arborem  pigam.  Hinc  Escuier,  Sta- 
bulo condere,  in  Lit.  remiss.  ann.  1879. 
ex  Reg.  115.  ch.  807:  La  mere  dudit  Re- 
gnaut  dit  à  sonfilz  qu'il  se  demaurast  à 
l'ostel...  pour  Escuter  et  mettre  en  toit 
leurs  vaches.  Vide  Scura  et  Scuria, 

^  ESGURARE,  vox  panniflcum,  vulgo 
Escurer,  Detergere,  Gali.  Dégraisser, 
Stat.  pannif.  Carcass.  renovata  ann. 
1466.  in  Reg.  201.  Chartoph.  reg.  ch.  121  : 
Item  quod  casu  quo  reperiatur  aliquie 
panntis,.,.  qui  esset  vel  sit  Escuratus, 
ambroattM,  seu  alias  qtioins  modo  paratus 
in  tota  vel  in  parte,  etc.  Stat.  ann.  1S09. 
tom.  8.  Ordinat.  reg.  Fr.  pag.  416.  art. 
19  :  Que  atAcuns  ne  puisse  ou  dote  soubz 
ycelle  paino  Escurer  au  foulon  aucuns 
draps  a  sain.  Aliud  sonat  Escare.  Secu- 
rum  scilicet  qui  sine  cura  est,  in  Chron. 
S.  Dion.  lib.  1.  cap.  2.  tom.  8.  Collect. 
Histor.  Frane,  pag.  156  :  Les  Alains  trou- 
verent  Escurés,  qui  d'euls  ne  se  prendent 
garde,  etc. 

^ESGURATUS,  ut  mox  Escurelltis,  in 
Litteris  Caroli  V.  Frane.  Regis  ann. 
1867.  prò  Monspeliensibus,  de  forma 
vesti  um. 

lESGURELLUS,  Sciurus,  Gali.  Ecu- 
reuU.  Pro  pellicits  Escurellorum,  in  Com- 

Suto  anni  1202.  apud  D.  Bnusel  Tract. 
e  Feudorum  usu  tom.  2.  ad  calce m  pag. 
GLVi.  Nova  Gali.  Christ.  tom.  2.  col. 
294  :  Canonid  deferant  eappas  et  almutias 
degrisds.,.  et  Capellani  de  drogulis  dve 
d'Éseurolz.  [^  Charta  Guill.  dom.  de 
Pesmes  ann.  1250.  in  Chartul.  Campan. 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  421.  v«.  col.  1  : 
Trois  mil  et  ti«.  aunes  de  toilles  d^Ale- 
maigne.  et  trds  milliers  et  v«.  d^Escuriaus.] 
o  ESGUTARIUS,  Armiger,  Gali.  Ecuier. 
Vide  Scutarius. 

0  ESGUTELLA,  Scutella,  patena,  Hisp. 
Escudilla.  Leud»  Nem.  circ.  fin.  15.  sibc. 
inter  Probat.  tom.  4.  Hlst.  ejusd.  civit. 
pag.  77.  col.  2  :  Item  prò  quotibet  merce-' 
rio  aut  quocumqtAC  extraneo  vendente 
Escutellas,...  una  Eseutella.  Item  de  con- 
tum  Escutellis ,  quatuor  Escutellas,  in 
Leud.  minut.  Carcass.  Mss.  Aceuelle,  prò 
Ecuelle,  in  Consuet.  Aurei.  Mss.  Hinc 
quod  scutell»  formam  referat  vas,  in 
quo  ignis  thuribuli  ponitur,  EsctAssiau 
appellalur  in  Lit.  remiss.  ann.  1889.  ex 
Reg.  185.  Chartoph.  re^.  ch.  180  :  IceUui 
Jehannin  prist  en  Vesgltse  cathédral  d'Au- 
ceurre  un  encender,,..  et  en  vendi  deux 
chesnez  et  un  Escusdau  qui  estoit  audit 
encender.  Vide  supra  EscttdeUorius. 

1  ESGUTUM,  ut  Scutum,  Tesser»  gen- 
tilitiffi.  Gali.  Ecu,  TesUm.  anni  1867. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1525: 
Item  legamus  Conventuifratrum  Minorum 
Carcassonm  unam  cupam  argenti  deaura- 
tam,  cum  suo  pedo  et  siqnatam  dreum- 
auaque,  Escus  verts,  et  xn  medio  unum 
Escutum  cum  arì)oribus. 

o  Escutei^  in  Comput.  Rob.  de  Serls 
ex  Reg.  5.  Chartoph.  reg.  fol.  8.  r«  :  Six 
seìXes  de  guerre  gamies  de  cordotian  ver» 
mdl  à  un  Escutei  de  bordeure. 

ESDEVENIMENTUM ,  [Quod  obvenit 
alieni  vel  ex  h»reditate  vel  alio  modo.] 
Curia  Generalis  Gerundensis  ann.  1821. 
sub  Jacobo  IL  Rege  Aragonum  MS.: 
Super  exitibus,  proventibtts ,    Esdetieni' 


ES6 


ESG 


ES6 


307 


mentis  vel  furihws  officii  tibi  commUH, 
IVide  Eventmentum.] 

1  ESDIRE,  ut  infra  ExcondUcere,  Excu- 
sare,  satisfacere.  Charta  ann.  1122.  ex 
Ghartularlo  Aptensi  fol.  16  :  Nec  aufere^ 
mus  tibi  vel  tute,  nisi  prò  forisfacto  quod 
nec  emendare  poeHtie  aut  velitte. 

o  ESEOUM,  prò  Eisedum,  in  Glossisad 
Doctr.  Alex,  de  Villa-Dei  :  Eisedum, 
cumu  quod  elaiuti  portantur. 

ESENGIA,  [Jus  fruendi  re  aliena.  Gali. 
Aieance.]  Vide  Aieancia. 

^  ESERTUS,  prò  Exemtus,  immunis, 
Ital.  Esento.  Charta  Bern.  abb.  Casin. 
ann.  1278  :  Set  omnino  a  prmstatione  prae- 
dtetorum  sint  liberi  et  Esenti.  Essenti, 
in  Diar.  Ital.  D.  Montisfalc.  pag.  324. 

0  ESEX,  prò  Esox.  Vide  in  hac  voce. 
Hist.  Richar.  Cluniac.  toxn.  1.  CoUect. 
var.  script.  D.  Le  Beuf.  pag.  411.  In  ad' 
ventu  ejus  et  ingressu...  diei  noetisque 
unius  spatio  in  clausa  monachorum  cen' 
tum  magni  caperentur  pisoea  Eseces,  qui 
vulgo  salmones  dieuntur, 

i  ESFORGIUM.  Vide  Exfordum. 

1  ESGAGIUM,  Fundus  oppigneratas, 
Gali.  Fonds  engagé,  hypothequé.GonsMe' 
tud.  Le  movie,  art.  69  :  PrsBterea  emphi" 
teotsB  et  aia  qui  debent  census  anntAos^  si 
non  solvant  ad  diem  statutum  ccumm  vel 
eanonem,  vel  etiam  pensionem,  non  sunt 
ex  hoc  de  Esgagio  puniendi  ;  sed  ille  cui 
debetur  census,  canon  vel  pensio  potest 
pignorare  ftro  oensu  suo,  vel  canone,  vel 
ettam  pensione  in  terra  de  qua  sihi  debe- 
tur, nec  debet  aliqua  arte  vel  ingenio  ali- 
quid  attentare  propter  quod  Èsaaaium 
d^ecUur  seu  etiam  ^eigatur.  Vide  Vaaium. 

o  Muleta  videtur  prò  censu  ad  indic- 
tam  diem  non  persoluto,  vel  fldejussio, 
ut  mox 

o  ES6AIDUM.  Fideiussio.  Charta  ann. 
1283.  in  Chartul.  archiep.  Bitur.  fol.  106. 
V*  :  Item  voluerunt  quod  ipsi  procuratores, 
et  quilibet  ipsorum  passini  facere  talias  et 
Esgaida  prò  promissis  perficiendis.  Vide 
Gaid. 

^  ESGARDAMENTUM  ,  Jus,  potestas 
sententiam,  causa  inspecta  et  cognita, 
ferendi  executionique  mandandi.  Ho- 
mag.  prffistat.  Aymer.  vicecom.  Narbon. 
ann.  i273.  Inter  Probat.  tom.  4.  Hist. 
Occit.  col.  59:  Tenetis  prò  ipsa  vicaria.... 
Esgardamentum  franpendi  panes  et  spar^ 
gendi  per  plateam,  st  ultra  rationem..,. 
vendatur  planis  in  foro.  Vide  infra  Esgar- 
dium  2. 

^  ESGARDIATOR,  Inspector,  rebus  exa- 
minandis  prsefectus.  Lit.  ann.  1851.  in 
voi.  2.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Ut  Es- 
gardiatores  atque  draparii  villm  Catalau- 
nensis,  etc.  Protocol,  vet.  ex  Cod.  reg. 
4184.  fol.  60.  V*.  :  Esgardiatores  super 
aliis  victualibus  ponere...,  niteris,  etc. 
Pro  arbitro,  videsis  in  Esgardium  1. 

1.  ESGARDIUM,  EsouARDiUM,  Judi- 
cium,  sententia Judicis  cum  cognitione 
caussB.  Gallis  Esgard.  Escardium^  seu 
Scardium,  in  Statutis  Ordinis  Hospital. 
S.  Jo.  Hieros.  tit.  2.  g  28.  tit.  8.  S  1.  2.  et 
seqq.  :  Gallica  vox  est,  et  significai  ratio- 
nem, considerationem,  seuy  ut  sic  dicam, 
reepectum.  Quod  quidem  scardium  est 
antiquissimum  et  primum  iudicium  do- 
mus  Hospitalis,  tit.  19.  de  verb.  signiflc. 
|9.  Constitut.  Siculffl  lib.  8.  tit.  17:  De 
viusallo  delinquente  in  Dominum,  Domi- 
nus  potest  de  eo  qiu>d  tenet  ab  ipso,  ipsum 
per  Èasguardium  dissaisire.  Id  est,  Judicio 
parlum  suorum  interveniente.  AssisiSB 
HierosolymitansB  MSS.  cap.  28  :  Or  dit 
Esgart  ou  connoissance  n'est  mie  une 
mesme  chose  :  car  l'on  fait  d'une  parolle 
conruriesance  de  court,  ne  Esgart  peut 
hom  faire  d'une  parolle,  pourquoy  il  est 


clero  chose  que  Esgart  et  connoissance  ne 
est  mie  une  meime  chose.  Cap.  29:  Et  se 
preigne  à  lui  d'Esgart,  que  court  ne  peut 
faire  Esgart  d'une  parolle.  La  Court  Es^ 
garde,  demander  conseil  par  Esgart  de 
Cour,  se  mettre  en  l'Esaart  de  la  court 
saufson  retenail,  in  iisdem  Assisils  Hie- 
rosol.  cap.  8.  4.  5.  6.  7.  8.  etc.  S'aerdre  à 
l* Esgart  de  sa  partie,  cap.  28.  Premier 
Esgart,  second  Esgart,  cap.  80.  Se  pren- 
dre  à  sa  partie  d* Esgart,  cap.  29.  [^  Re- 
gula  bospit.  S.  Jac.  de  Alto  passu  ann. 
circ.  1240.  ex  Tabul.  Archiep.  Paris. 
61  :  Frater  si  prò  aliqua  offensa  in  justi- 
(iam  (sic)  per  Esguardium  fratrum  sit, 
etc.  Éswart,  prò  Statutum,  vulgo  Règie- 
ment,  in  Lit.  ann.  1399.  tom.  8.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  887.  art.  9.]  [Charta 
ann.  1291.  inserta  in  Litteris  ann.  1858. 
apud  D.  Secousse  tom.  8.  Ordinat.  Reg. 
pag.  294  :  Soixante  sols  pour  l'amende,  ou 
l'Eswart  du  Maieur  et  des  Eskevins  devant 
diz.  Et  pag.  295  :  Se  aucuns  manuftacterre 
quoisque  ti  fusi,  estoit  pris,  en  chu  lieu^ 
en  l'Eskevinaqe  d'Abbeville  seroit  amenés 
et  jugiez  à  l'Èsbbart  des  Eskevins.]  Guil- 
lelmus  Guiart.  ann.  1209  : 

U  Rois  Toast  poor  et  qa*en  pait  fimeat 
Qua  rBtgirt  de  m  Court  eassent. 

Le  Roman  du  Renard  MS.  : 

Ite!  «Biande  li  fera 

Come  Toatra  Coor  Bafardera. 

Alibi  : 

N*a  pas  esté  a  boa  eaeole 
laangrin  puor  jufemeot  faire. 
Doni  il  li  Tcniat  miex  a  taire, 
De  (aire  Bsgard  ne  jnfemeat. 

Discourset  Esgardours,i.  Judìees,  arbi- 
tri, in  Charta  Jocobi  Episc.  Metensis 
ann.  1251.  apud  Hieronym.  Vigner.  in 
Alsaticis  pag.  140.  [EsgardtUor,  et  Esgar- 
diator  non  semel  apud  Rymerum.]  Mine 
formula  in  pronuntiationibusarestorum, 
ayant  esgard,  etc.  Vide  Chronicon  Petri 
IV.  Regis  Arag.  lib.  8.  cap.  30.  81.  et 
supra  in  voce  Consideratio,  mox  Esgar- 
dum  1. 

EsGARDARE,  Judicarc ,  sententiam 
ferre.  Codex  Leg.  Normann.  cap.  64. 
apud  Ludewig.  tom.  7.  Reliq.  MSS.  pag. 
269  :  Hoc  vidi  et  audivi,  et  quod  euria  Es- 
gardaverit  super  hoc,  facere  sum  paratus. 

^  2.  ESGARDIDM  ,  Rerum  venaliura 
Inspectio  etexamlnatio.  Arest.  ann.  1351. 
30.  Apr.  in  voi.  2.  arestor.  Parlam.  Paris.: 
Ipsi  major  et  jurati  villss  de  Homo  ha- 
beant  juridictionem  seu  Esgardium  super 
victualibus.  Vide  suora  Esgardiator.  Es- 
qardeure  vero,  prò  Aspectus,  contuitus^ 
in  Poem.  Alex.  Ms.  part.  2  : 

ioenoes  et  aveanans  et  Termeua  et  rouvens, 
De  aimple  E»^ ardeare,  de  biau  contenemeiia. 

Regardeure,  eadem  acceptione.  in  Poem. 
de  Vacce  Ms.  : 

Oili  droix  et  apera  out  et  douce  Regardeure. 

1 1.  ESGARDUM,  ut  Esgardium  1.  Lit- 
terse  Philijppi  Audacis  Regis  Frane,  ann. 
1277.  apud  D.  Secousse  tom.  3.  Ordin. 
Reg.  pag.  67:  Si  centra  ordinckcionem 
venerint  in  loto  vel  in  parte,  id  cui  bonum 
Esgardum  Vicecomitis,  qui  prò  tempore 
fuerit,  emendetur,  Edictum  Philippi  Ful- 
cri Fr.  Regis  ann.  1302.  apud  Meneste- 
rium  Hist.  Lugdun.  pag.  82.  col.  2:  Si 
vero  de  celerò  per  cXiquem  vel  aliquos 
contra  prssdicta  fuerit  attentatum,  ut 
dictum  est,  graviterpuniantur,  damnaque 
restaurabuntur...  ad  Esgardum  Consilii 
nostri.  Charta  anni  1369.  smud  Baluz. 
tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  3oÒ  :  Ad  Es- 
gardum dìiorum  proborum  virorum  per 


dictcu  partes  eligendorum.  Et  apud  Ry- 
merum tom.  2.  pag.  856.  col.  1  :  Ad  quos 
bonorum  virorum  electorum  seu  eligen» 
dorum  hinc  inde  refertur  judicium  vel 
Esgardum,  seu  in  qutbus  de  inquisitione 
vel  examiniUione  per  eosdem  facienda  fit 
mentio.  Vide  Auvardum. 

«2.  ESGARDUM,  Modus,  ratio.  Charta 
Adami  de  Vilers  ann.  1227.  in  Ohartul. 
Carapan.  fol.  839.  v*  :  Dedit  mihi  xxx, 
libratas  terra  assidendas  ad  Esgardum 
terra,  et  dominus  M€UhsBus  de  Tosquino 
dd)et  eas  mihi  assidere  ad  Esgardum 
terra.  Practici  nostri  dicerent,  Au  re- 
gard  de.  etc. 

o  ESGARRARE,  Poplites  incidere,  nos- 
tris  Esgarter,  Èsjarrer,  Esgerreter,  et 
Esjarreter.  Charta  officiai.  Lemov.  ann. 
1826.  in  Reg.  78.  Chartoph.  reg.  eh.  206  : 
Item  et  quod  postmodum  iidem  clerici... 
dictum  quondam  presbyterum  Esgarrave- 
runt  et  sibi  poplites  ceciderunt.  Joinvil. 
in  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  69  :  Monsei- 
gneur  Raoul  de  Wanou...  avoli  esté  Esja- 
reté  à  la  grani  bataillle,  etc.  Lit.  remiss, 
ann.  1894.  in  Reg.  146.  eh.  338  :  Icellui 
prieur  accorda  à  iceulx  supplians  certaine 
somme  d'argent  pour  batre  et  Esjarreter 
lesdiz  Andreaz.  Ali»  ann.  1417.  m  Reg. 
170.  eh.  16  :  Lequel  Valelon  disi  que  <'iZ 
trouvoit  le  suppliant,  U  le  Esgerreteroit 
lui  et  ses  bestes.  Alirn  ann.  1474.  in  Reg. 
195.  eh.  1379  :  Lesquelz  compaignons  ale- 
rent  en  la  maison  de  Tassart  Dupuys 
pour  les  Esgarter  et  ajfouler.  Rursum 
alias  ann.  liiH.  in  Reg.  i76.  eh.  182  :  Les- 
quelz direni  qu'ilz  seroient  bien  contens 
qu'icellui  Fabre  dannasi  à  Pasquier  ung 
cop  sur  la  jambe,  et  qu'il  feust  Esjarré 
d'une  jambe  seulement.  Esgarrade,  Ar- 
vernis,  idem  quod  Grave  vulnus.  Lit. 
repiss.  ann.  1411.  in  Reg.  165.  eh.  267  : 
Une  grani  Esgarrade  par  le  visage,  qui 
vault  autant  à  dire  camme  une  très  grani 
plaie. 

o  ESGRATINEURA,  a  Gallico  Esgrati- 
gneure,  Cutis  evulsio.  Lit.  remiss.  ann. 
1852.  in  Reg.  81.  Chartoph.  reg.  eh.  494: 
Vulnus  moaicum  erat,  et  non  apparébat 
esse  niei  quod  Esgratineura.  Esgriffure, 
eodem  sensu,  a  verbo  Esgriffer,  Ungui- 
bus  notare,  vulgo  Egratigner.  Lit.  re- 
miss,  ann.  1388.  in  Reg.  182.  eh.  273  : 
Combien  qu'il  n'y  ait  plaie  ouverte,  ne 
mehaing,  fare  seulement  ainsi  camme  une 
petite  Esgriffure  à  sang.  Lui  fist  une  Es- 
grifure  ou  esgratigneure  sur  le  nez,  in 
alile  ann.  1468.  ex  Reg.  199.  eh.  1.  Ali» 
ann.  1867.  in  Reg.  97.  eh.  396:  Lequel 
Rifflart  bali,  feri  et  Esgriffa  Udii  Colin 
des  mains  et  de  poins  en  la  teste  et  par  le 
visage.  Esgraffer,  eadem  notione,  in  Lit. 
ann.  1455.  ex  Reg.  189.  eh.  41  :  Le  sup- 
pliant misi  icellui  Quenivet  soubz  lui,  et 
lors  ledit  Quenivet  V Esgraffa  au  visaige. 
Arraffler,  eodem  quoque  sensu,  in  aliis 
ann.  1394.  ex  Reg.  146.  eh.  83:  Lequel 
Charle  navra  et  Arr affla  des  ongles  ledit 
Naudin  parmi  le  visaige  et  ès  yeux  jus- 
ques  au  sang. 

ESGRINIRE.  Liber  Ordinis  seu  Regula 
S.  Victorls  Parisiensis  MS.  cap.  48: 
Mensa  lector  aperte,  et  distincte,  et  trac- 
tim  legai,  et  dum  legit  aurem  accommodet 
Priort,  ut  si  quando  emendaverit,  inteUi- 
gere  possil  quod  emendet,  humiliter  dicat 
si  non  intelligit,  versum  reincipial,  et  hoc 
tatiens  faciat,  quotiens  Priarem  propter 
hoc  Esgrinire  cognoverit.  Ubi  Esgrinire, 
est  nostrum  Gronder,  vel  Rechigner, 
Grunnlre. 

t  ESGUARDIUM.  Vide  Esgardium. 

à  ESGUOGOZAMENTUM ,  Adulterium, 
seu  ejusdem  cognitio  et  Judicium.  Glos- 
sar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  : 


308 


ESL 


ESM 


ESM 


E8cogo$$ar,  Prov.  curucare,  Charta  arni. 
11^.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
coK  495:  Demandabam,,.  pkicUare  per 
nieam  cwriam,  prxter  homictdium  ei  £5- 
guogotamentum...  Nec  placitare  (cogatar) 
per  curiam  meam  vel  eucceneorum  meo- 
rum,  nUi  in  duobtis  delictis^  homicidio 
sciUcet  et  EeguogozametUo.  Hinc  Esquo- 
ceresse,  Mulier  libidinosa,  meretrix.  vitae 
SS.  Mss.  ex  God.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol. 
811.  r*.  col.  1  :  Liquels  oumemerUs  fait  les 
Eequoceresees  et  tea  aere  amer  en  Reiteri- 
nage,  et  en  lea  aigues  defundre.  Vide  £5- 
eogocia  et  Excogociamentus, 

^  ESIBILIS,  Aptus  ad  edendum,  Comes- 
tibllis.  Pania  quoque  Eatbilis  et  bene  prm- 
paratus,  in  Regula  Reformat.  Monaste- 
ri 886.  Occurrit  etiam  in  Actis  SS.  Mali 
tom.  7.  pag.  454.  Aprilis  tom.  8.  pag. 
888.  apud  Raim.  Duellium  Misceli,  lib. 
1.  pag.  88.  etc. 

«  ESIGIARIUS,  Fartor.  Testam.  Grun. 
Porcelli  Inter  supposit.  Inscript.  a  Grut. 
editas  pa^.  18  :  Donabo..,  bubulariU  intes- 
tina, Esiciariisfemora,  etc.  Vide  Lam- 
bec.  ad  hoc  Testam.  lib.  8.  de  Bibl. 
Gffisar.  pag.  857.  et  Esiciatus, 

^  ESIGIATUS^  Fartus,  cujus  venter  im- 
pletus  est  minutali.  Vet.  Epigramma  de 
Ansere  farto  apud  Hofmannum  In 
Lexico  : 

Bminet  impletu  pallomm  ewnibiu  anter 

▼«ntrìaqua  lolati 

Traditor  e  medio  Esidata  nitoot. 

Vide  leicium. 

ESINGJB:  dicti  Reges  Ganti»,  ab 
Ochta  cognomento  Ese ,  ^thelbyrthi 
Regis  avo  :  ita  Ethelwert.  lib.  2.  cap.  2. 

0  ESIRDATITS,  Tonsus,  rasus.  LeudsB 
major.  Garcass.  Mss.  :  Item  prò  cargua 
deEsirdatiSf  iij.  90L  Turon.  ubi  versio 
Gallica  ann.  1544:  D'une  chargedepeaux 
tondues,  etc. 

ISSITAMENTUM,  Jus  fraendi  rebus 
non  suis.  Gali.  Aieance.  Vide  Aisancia. 

ESKEATA.  Vide  Eacaeta. 

ESKEPPA,  EsKiPPA.  Mensura  frumen- 
tarla  apud  Anglos.  VmeEacheppa,  Mina. 

^  ESÉIPARE.  Instruere,  armare,  Gali. 
Equipper.  Vide  Esquipare. 

1  EsKXPPAMENTUM,  Instructio  navis, 
Gallico  Equippement,  Passim  occurrit 
apud  Rymerum  tom.  5.  pag.  4.  6.  12.  24. 
67. 127. 184. 185.  et  alibi. 

\  EsKiPPARB  BoYES  et  od  parte»  Flan- 
drias  traducere,  apud  eumd.  Rymer.  tom. 
12.  pag.  187.  col.  1.  prò  Gontrudere  in 
navem,  Gali.  Embarquer.  Vide  Eschip- 
pare. 

^  ESLAGIUM,  Ager  urbi  vel  pago  vici- 
niore ex  quo  decimas  percipere  solet 
Rector  parochisd,  Normannis  Ailage. 
Instrum.  autographum  ann.  1481.  ex 
Archivis  B.  M.  de  Bono-nuncio  Roto- 
magens.  :  Asserendo  illam  peciam  terrai 
fore  et  esse  Eslctgium,  et  in  ea  habere  jus 
percipiendi  decimas,  Septies  recurrit  in 
ilio  Instrumento.  Vide  Aalagium, 

o  ESLARGAMENTUM,  Dilatio,  procras- 
tinatio.  Gali.  Délay ,  alias  ÈAargesse- 
ment.  Llt.  remiss.  ann.  1858.  in  Reg.  82. 
Ghartoph.  reg.  eh.  88  :  Perlongumtemptu 
in  processu  prisionarium^  tam  per  Eslar~ 
gamenti4m  ae  assisia  in  assisiam,  quam 
aliter  eumdem  (Aymericum)  detmuit. 
Gharta  ann.  1846.  in  Reg.  75.  eh.  580  : 
JcMui  Guerart  et  sesdiz  complices  se 
estoient  meffaii..,  de  mU  livree  àapliquier 
à  nous  pour  cause  d'un  Eslargesse' 
ment  à  lui  fait  par  nostre  bailUf  d'A- 
tntetM,  pour  ce  qu'U  se  deust  estre  pre- 
sentez  en  l'assise  d'Atmens  en  habit  tays, 
.^il  se  presenta  en  habit  de  clero  en  décli- 


nant  nostre  Jurisdietion.  Vide  supraflar- 
gare  2. 

«  ESLARGARE  ,  Emittore ,  libertate 
donare.  Lit.  remiss.  ann.  1854.  in  Re^ . 
82.  Ghartoph.  reg.  eh.  192  :  Ipsum  clen- 
cum  infra  portas  vili»  Claromontis  pri- 
sionarium  Eslargavit.  Vide  supra  EÌar^ 
gare  1. 

^  ESLAVEIDIUM.  Pluviales  aqu»  per 
iti  nera  camposque  decurrentes,  rusticis 
DumbensibusLat)etcfó«etAvaUl6«.Gharta 
Thosslac.  ann.  1462  :  D^et  sex  denarios 
prò  licentia  sibi  data  de  capiendo  aquam... 
Eslaveidiorum  labentium  ab  itinere  de 
Thos8Ì€tco  ad  Castelltonem  Dumbensem. 
Et  infra:  Omnia  Eslaveidia  cadentia 
per  itinera  de  sancto  Stephano. 

^  Nostris  Lavasse,  alias  Elavasse  et 
Eslavcutse,  Gharta  Galt.  d'Estrommel 
ann.  1808.  in  Reg.  72.  Ghartoph.  reg.  eh. 
809  :  Disoie  encores  que  lidiz  religieus  (du 
mont  S.  Martin)  me  grevoient  ès  ce  qu'il 
avoient  tourné  par  un  certain  cours  les 
yaues  tourbles  hors  de  leurdit  vivier  de 
Makincourt,  et  ainssy  par  temps  d'Ela~ 
vMses ,  etc.  Non  semel  ibi.  Sentent. 
arbltr.  ann.  1813.  in  Reg.  58.  eh.  50  :  Se 
il  avenoit  que  li  yauue  dudit  biés  <'en- 
creussent  par  Eslavasses,  ou  en  autre 
maniere  par  quoy  li  habitant  y  fuissent 
damagiét,  lidie  religieus,..  seront  tenue 
de  rompre  l'escluse.  Tréssouvent  lescoulis 
pleines  et  Eslavasses  redondoient  ès  fossez 
d'icelle  ville,  in  Gh.  ann.  1448.  ex  Ghartul. 
28.  Gorb. 

o  ESLUARE,  Dumeta  succidere  et  in 
culturam  redigere.  Gharta  ann.  1407.  in 
Reg.  8.  Armor.  gener.part.2.pag.  xxix: 
Cum  nobilis  Alziacius  de  Pratocomitali.,, 
olim  tradiderU  Johanni  Gontardi .... 
quamdam  rameriam,..  ad  ipsam  rame-- 
riam  Esluandum,..  etpratumineafacien- 
dum  ad  et  per  sex  annos,  Eslauer,  eadem 
acceptione,  in  Lit.  remias.  ann.  1425.  ex 
Reg.  178.  Ghartoph.  reg.  eh.  835:  Icellui 
Perrin  dist  à  Vexposant  que  c'estoitgrant 
honte  à  lui  de  se  venter  qu'U  avoitÉslaué 
lejour  plus  de  demi  arpent  debois,...que 
il  en  oopperoit  plus  en  un  jour  que  l'ex- 
posant  n'en  Esiaueroit  en  deux, 

^  ESMAGIUM,  Jus  quoddam  Ducls  Bri- 
tanni» minoris  et  Nannetensis  Episc. 
commune.  Instrum.  EccIesisB  Nannet. 
apudLobinellum  tom.  2.  Histor.  Britan. 
col.  881  :  Assignamus  ei  vii.  Itbras  cur^ 
rentis  monetss  ques  de  Esmagio  primo 
exierunt  a  prima  die  Maii  quousgue  in 
integrum  persolvantur  habendas  tn  per" 
petuum.  Aliud.  Instrum.  ejusd.  Ecciesise 
ann.  1259.  tomi  citati  col.  421:  Eudo 
Archidiaconus  Nannet.  et  Renerius 
Senescallus  ejusdem  loci.  Notum  fadmus 
uhiversis ,  quod  nos  a  nobili  viro  D. 
Johanne  Duce  Britannie,,,  ex  una  parte, 
et  a  R.  P,  /aleranno  D.  G.  Nannet.  Epis- 
copo ex  altera ,  electi  arbitri  de  conten- 
tiene,  que  inter  eos  vertebatur,  super  arti- 
culis,  qui  in  presentibus  litteris,  conlinen- 
tur,  dictum  nostrum  proferimus  de  prso- 
dictis  arliculis  in  hunc  modum.  Super 
articuU)  de  curro  nova,  quod  diclo  Corniti 
et  successoribusejus,remanente  dieta  turre 
cum  clausura  sua,  dictus  Comes  et  sue- 
cessoressui  solvent  in  perpetuum  Epis- 
copo Nannet.  et  successoribus  suis  ly.  sol. 
annui  redditus  super  portione  quam 
idem  Comes  perceperit  in  Esmagio 
Nannet...  Super  archa  communi  in  iooo 
tute  reponenda  :  Dieta  archa  deponetur 
sub  fida  custodia  in  feudo  Comitis  de 
consensu  Comitis  et  Episcopi,  in  loco  ido- 
neo ab  eie  eligendo...  et  Allocatus  Comitis 
unam  clavem  habebit,  et  Allocatus  Epis- 
copi aliam  ;  et  ambo  Allocati  jurabunt , 
quod  fideliter  colligent  ea  que  ad  dictum 


Esmagium  pertinebunt  et  quod  unue  eine 
altero  vel  ipsius  voluntate  nichil  colUget, 
et  quidquia  collectum  fuerit ,  fideliter  in 
dieta  archa  reponetur,  nec  unus  sino 
altero  aliquando  liberahit  super  his  quse 
ad  dictum  Esmagium  pertinebunt.  Plu- 
ries  recurrit  in  eod.  Instrumento. 

ì  ESHAILLATUS,  Distinctus.  vermicu- 
latus,  ornatus,  Gali.  Emaillé,  Nodulus 
Esmaillatus,  IJozengia  EsmeùUata,  Tas- 
sellus  argenteus  deaurcUus  et  Esmaillatus, 
Tabulatum  Esmaillatum,  Tassellus argen- 
teus et  EsmaUlié  Gallico,  etc.  In  Inventa- 
rio Ecclesie  Noviom.  ann.  1419. 

«  ESMAILLIATOR  ,  Encaustes  ,  Gali. 
Emailleur.  Reg.  54.  Ghartoph.  reg.  fol. 
52.  V».  ad  ann.  1817  :  Item  dominus  rex 
concessit  Gamoto  Esmailliatori  unum 
operatorium  supra  magnumpontem.  Vide 
mox 

^  ESHAILLIATUS,  Encausto  ornatus, 
distinctus,  Gali.  Emaillé,  Inventar.  S. 
Gapel.  Paris,  ann.  1876.  ex  Bibl.  reg.  : 
Quod  caput  hcAetunamcoquciam  desuper 
firmatam  cum  una  veruta  EsmaUliata. 
Aliud  Gali.  :  Et  a  (le  cbief)  une  coqusse 
d'argent  sur  la  teste  fermant  à  une  viz 
Esmailliée.  Vide  Esmaillatus  et  mox  E$- 
maldus. 

1  ESMAILLUS,Encaustum,  Gali.  £ma»I, 
Invent.  Noviom.  mox  laudatum  :  In 
dieta  croce  sunt  quìnque  EsmaiUi.  Ordi- 
nari um  MS.  Eccles.  Lexoviensls  :  Aco- 
litus  deferens  crucem  cum  Esmaillis. 

o  ESMALGTUM,  Encaustum.  Vide  in 
SmoUtum, 

^  ESMALOUS,  Eadem  notlone,  Gali. 
Email.  Invent.  S.  Gapel.  Paris,  ann.  1385. 
in  Reg.  J.  Ghartoph.  reg.  eh.  7  :  Item 
unum  pulchrum  etpretiosumparamentum 
tìiobaltas  altaris,  cum  magnis  Esmaldis 
aureis  ad  ymagines, . . .  et  deficiebant  • . . 
septem  gemmss  et  unus  Esmoddus.  Aliud 
ann.  186B.  ex  Bibl.  reg.  :  Item  unus  pul- 
cherrimus  calix  aureus  cum  sua  patena 
aurea  nobilissime  esmaillata  Esmaldis 
aureis.  Esmaillerie,  Opus  encaustoorna- 
tum,  in  Lit.  remiss.  ann.  1417.  ex  Reg. 
169.  eh.  526:  Lequel  de  Gennes  ne  M 
oneques  de  mestier  :  mais  estdt  tanteuitif 
et  imaginalif  que  il  foUsoit...  orfavreries 
d'or  et  argent ,  EsmaiUeries  et  autres 
choses,  camme  se  il  eust  esté  maistre.  Vide 
infra  Esmaudus. 

ì  ESMALTATUS,  ut  Esmaillatus,  in 
Inventario  ann.  1847.  Hist.  Dalphin.  tom. 
2.  pag.  555.  et  556. 

o  ESMALTULUM,  diminut.  ab  Eemal- 
tum,  eodem  significatu.  Invent.  MS. 
thes.  Sedis  Apost.  ann.  1195  :  Item  unam 
cupam  de  cristallo,...  in  pedo  tnaEsnuU- 
tuia  virideria  rotunda. 

^  ESMALTUM,  [Gallice  EmaU,  (B.  N. 
Mss.  1.  5180.  f.  66).l 

ESMALTUS,  prò  Esmaillus,  in  Inven- 
tar, ann.  1847.  Hist.  Dalphin.  tom.  2. 
pag.  555.  et  556.  ut  et  infra  in  voce 
Timbrum. 

o  ESllANDARE,jpro  Esmendare,  Satis- 
facere,  reparare.  Ordinat.  Garoll  delph. 
ann.  1857.  in  Reg.  Gam.  Gomput.  Paris, 
sign.  Vienne  fol.  18.  v«.  :  Teneatur  idem 
Guido  fidejubere  sufficienter...  de  Esman- 
dando, juri  stando  et  parendo  in  curia 
nostra.  Vide  in  Esmenda. 

1 ESMANTATUS,  ut  Esmaillatus.  Scu- 
tum  Esmentatum,  in  Instrumento  anni 
1382.  ex  Archivis  S.  Victoris  Massil. 
Vide  Amantatus. 

^  ESMARALOUS,  Lapis  pretlosus  viri- 
dis  colorls.  Nostris  Emeraude,  Anglls 
Emerald.  Legitur  apud  Thomam  Madox 
Formul.  Anglic.  pag.  423. 

o  ESMARAUDUS  ,  Smaragdus  ,  Ital. 
Smeraldo ,  Gali.    Emeraude.  Inventar* 


ESM 


ESM 


ESO 


309 


factum  Àvenione  ann.  1864.  apud  Oa- 
ramp.  in  Disquisii,  de  sigil.  Grarfagn. 

{»ag.  87  :  Item  una  aUa  mitra  magi$  nobi- 
Ì8,  munita  de  gros9Ìs  sa  ffirÌ8,E$fnaraudÌ8, 
balasiia,  etc.  Vide  Esmarataus, 

ì  ESMATATUS,  ut  EtmaiUatua.  Scutum 
Esmatatum,  in  Oharta  anni  IS5Q.  ex 
Archivo  S.  Victoris  Massil.  num.  842. 
armarii  Massil. 

0  ESMAUDUS  ,  ut  supra  Esmaldus. 
Necrol.  eccl.  Paris.  Ms.  ubi  de  calice  et 
laminis  argenteis  emptis  :  Aurum  Ea^ 
maiudorum  est  ij,  marchi^  quinque  eatel- 
lingis  miniM. 

1  BSMEIIDA ,  ut  superius  Emenda  , 
Emendatio ,  compensatio.  Autenticum 
Jacobi  Regis  Majoric.  ann.  1882.  ex 
Archivo  S.  Victoris  Massil.  :  Facto  satis- 
ùtctUme  aliqua  Hve  Et/menda,  Episcopus 
Botentinus  (Butuntinus)  in  quadam 
epistola  Massilìensibus  directa  :  Si  qua 
eunt  dampna  illata  per  gente»  Regie  Ara- 
yofium  aut  forieeca,,,  procurarent  quod 
fieret  Eemenda,  Testamentum  Guillermi 
de  Turre  ann.  1815.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Hist.  Arvern.  pag.  589  :  Donec  totaliter 
ultimofm  voluntatem.,.  meam^  exequiae, 
leqata,  debita,  clamoree,  et  Eemendfu 
solverint  et  compleverint.  Sub  refectione, 
reetitutioneque  et  inteara  Eemenda  om- 
nium et  eingulorum  aampnorum,  expen- 
earum ,  etc,  in  Schedis  Pnesidis  de 
Mazaugues  non  semel. 

^  Eemande,  in  Gh.  ann.  1270.  ex  Tabu!. 
S.  Mich.  in  Eremo  :  Et  enouetreenaient 
prie,  heu  ou  recehu  Esmande  de  8ept  soli 
et  eex  deniere. 

1  ESMENDARE,  Emendare,  satisfacere, 
reparare,  compensare.  Oonventio  Caroli 
Comitis  Andegav.  et  ProvinciSB  ann. 
1251.  e  MS.  D.  Brunet  fol.  50.  v«:  Rapi- 
nae  factaa  tam  in  trocellia  quam  inreotte 
aliis,  in  etratie  publicie  terre  vel  aque, .  . 
Eemendent,  Statuta  Massil.  lib.  1.  cap. 
54  :  Qui  duo  probi  hominee.,,  teneantur.., 
faoere  Esmendari  et  reetitui  a  molneriis 
molendinorum  damnum  datum  aeu  fac- 
tum in  biado  male  mouto.  Gonflrmatio 
transactionis  ann.  1468.  ex  Archivo  Pr»- 
sidis  de  Mazaugues:  Instrumenta  qusB 
poeeint  dictari,  corrigi,  reftci  et  Eemen^ 
dari, 

o  ESMERARB,  Merum  seu  purum  red- 
dere  vel  purgare,  ad  Esmerum  seu  ad 
monetarum  in  metallo  probitatem,  vel 
ad  Legem,  ut  cum  monetariis  loquar, 
revocare.  Vide  Exmerare.  Charta  Phil. 
V.  ann.  1817.  in  Reg.  54.  Ghartopb.  reg. 
fol.  48.  V*.  :  Signi flcavit  nobie,,.  rexMajo- 
ricarum  illustrie  quod  cum  noe  in  parte 
nostra,  quam  habemusin  Montepeseulano, 
noetram  faceremue  cudi  monetam  in  ma- 
netagio  nostro,  quod  noviter  de  Sumidrio 
apudMontempessulanum  mutatumextitit, 
ex  hoc  valde  dicto  regi,  Jurietjuridictioni 
eusB  prsBjudicetury  ut  dicit,  qui  cum  ad 
Eemerum  auri  et  argenti  Montispessulani, 
quod  ad  ipeum  pertinet^,,,  totumargentum 

Suod  portouur  ad  dictum  monetagium 
ebeat  Eemerari,  ut  dicit  ;  hoc  fieri  gentee 
nostras  nullatenue  patiantur...  Non  impe- 
diatis  quominus  Esmeram  auri  et  argenti, 
in  operibus  tamen  aurifabriea  habere  , 
tenere  et  exercere  possit.  Charta  Leon. 
Snblac.  abb.  ann.  066.  apud  Murator. 
tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  »vi  col.  804  : 
Aeeepimus  nos  suprascripti  venditores  a 
vobiseuprtLecriptiemptores,.,  videlicet  in 
argento  bono  optimo  Esmeratos  libram 
Juetoquepenwntem,  Huc  etiam  referenda 
qu»  ex  Stat.  Massil.  laudantur  in  voce 
Èemerue,  quss  de  Encausto  minus  bene 
exDonuntur.  Hinc 

«EsMEBUM,  Id  quod  monetarii  do- 
mino^ e  ujus  est  moneta,  exsolvunt  ex 


rei  monetariSB  probitate.  Contract. 
matrim.  ann.  1156.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Occit.  col.  556:  Ego  Guillelmus 
MoHtiepessulani  dominus  in  Dei  nomine 
ducene  te  Mathildem,,»  donoetmittotibi... 
balnea  Montispesaulani  et  Esmerum 
argenti,  Cujus  vocis  originem  a  Merus 
repetere  videtur  Cangius  in  v.  Exme^ 
rare;  quffi  fortassis  accersenda  est  a 
Gallica  Esme,  ponderare.  Charta  ann. 
1415.  ex  Reg.  169.  Ghartoph.  reg.  eh. 
160  :  Lesquelz  marchans  tiennent  secre- 
tement  en  leure  hostelz  pluseurs  autree 
grane  et  greigneure  poie  quHls  appellent 
Esmes,.,,  pour  cerner  leurs  denréez,  Unde 
sicut  metaphorice  Peser  usurpamus,  ita 
Esmer  dixerunt  prò  estimare,  opinar!, 
censere.  Gons.  Pet.  de  Font.  cap.  82. 
art.  8  :  Encoi  il  convient  Eemer  caubien 
ccucuna  i  eust  de  preu  et  de  datnage. 
Ghron.  Frane.  Ms.  desinens  ad  ann. 
1822.  sub  ann.  1097  :  Si  estoU  li  os  dea 
Chreatiene  Eamés  à  bien  troie  cene  mille 
hommes.  Le  Roman  d'Alhie  Ms  : 

Esmer  laur  vealleat  eombien  soot. 
A  trob  mille  les  oot  Bsmes, 
De  bien  fnre  Ione  eonnes. 

Garin  le  Loherans  : 

Tant  en  I  ■  que  niw  net  poel  BuMr. 

Aesmer,  eodem  sensu,  apud  Phil.  Jtfòu- 
skes: 

Drait  à  l'entor  de  mi-aaareame, 
Si  oom  Teelor  al  ^oir  Aeeme.  ete. 

Hinc  Esme  et  Esmance,  prò  ^stimatio, 
qpinlo,  vulgo  Estimation,  opinion,  Guill. 
Guiart.  ad  ann.  1212  : 

Et  de  gens  d^wlree  nations, 
Que  Dombrv  ne  les  sarrions 
Par  eompte  eerlùn,  oe  par  Esme. 

Alibi  : 

LeisetClotaireslitiert 
Tindrent  le  roiaume,  à  meo  Esme, 
Puis  Tint  Gbilderie  li  deosiéme. 

Le  Roman  de  Robert  le  Diable  Ms.  : 

Et  bien  le  coideot  par  Esmaoee 
Qn*il  ne  fu  pas  d*itel  semblanee 
LÌ  blans  cheTaliers  que  ils  Ttrent. 

o  Ejusdem  originis  videntur  voces 
GalliC8d  Aeemer,  Aumer,  Esmer,  Haumer 
vel  Hauemer,  prò  Àjuster,  dresser,  mirer, 
viser,  Dirigere,  intendere,  collineare.  Lit. 
remiss.  ann.  1874.  in  Reg.  106.  Ghartoph. 
reg.  eh.  886  :  Fremin  print  une  coignée  ; 
et  atout  icelle  va  courre  «us,  et  icelle  ente- 
eer  ou  Aesmer  sur  le  euppliant,,.,  lequel 
doubtant  le  cop  de  ladite  coignée  Aesmée 
sur  lui,  etc.  AlisB  ann.  1408.  in  Reg.  162. 
eh.  191  :  Andrieu  d'Azencourt  vrint  hors 
dee  mains  d'une  desdittes  bacMlettes  le 
baaton,,.,  et  le  Ayma  devant  ou  contre  le 
viaage  du  auppliant,  faiaant  aemblant  de 
le  en  vouloir  ferir  par  lea denta,  A\ìm9,nn. 
1898.  in  Reg.  158.  eh.  558 :  Le  auppliant, 
qui  eatoit  couroucié  et  eachauffé,  tira  aon 
couatel,,,,  duquel  il  Eama  et  cuida  ferir 
aaditte  femme.  Unde  Faire  eamance, 
eadem  acceptione,  in  aliis  ann.  1452.  ex 
Reg.  184.  eh.  248  :  L«  auppliant  voulant 
obvier  au  perii,,,  fiat  Eamance  d'un eepieu 
qu'il  tenott ,  aana  navrer  aucunement 
tcellui  Jaquet,  Lit.  remiss.  ann.  1416.  in 
Reg.  169.  eh.  445  :  Jehannin  Armenault, 
qui  avoit  une  pierre  en  aa  main,  Hauma 
aon  cop  et  en  la  geitant  droit  contre  Gau- 
chat.  Ali»  ann.  1418.  in  Reg.  170.  eh. 
221:  Icellui  Coaaeron  aacha  aon  eapée, 
Hauama  aon  cop,  en  euidant  bailler  de 
aaditte  eepéeau  travera  du  viaage.  Hemer, 
eodem  intellectu,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1886.  ex  Reg.  180.  eh.  58:  Lequel Eatienne 
d'iceulx  baaton  et  coutel  Hemaroidement.., 


contre  leediz  André  et  Mace,  tant  que  ae 
il  lea  en  euet  attaina,  ila  euasent  esté  affo- 
lez,  Hesmer,  in  aliis  ann.  1421.  ex  Reg. 
171.  eh.  496.  Ncque  forte  aliud  sonatiTa- 
tisser  in  Lit.  remiss.  ann.  1466.  ex  Beg. 
194.  eh.  207  :  Le  suppliant  eemeu  de  chat- 
leur  HcUisaa  ung  petit  baston,  qu'il  por- 
toit  et  fist  maniere  d*en  voìdoir  ferir 
icellui  Ducastel. 

<>  ESMERAUDA,  a  Gallico  Emeraude, 
Smaragdus.  Gomput.  Ms.  ann.  1245:  Pro 
duabue  Esmerauais  xl.  sol.  Vide  Esma- 
raldus  et  Smarauda, 

o  ESMERUM.  Vide  supra  in  Eame- 
rare. 

1 ESMERUS,  Encaustum.GallicefnusiL 
[o  Male,  ut  videre  est  in  Eamerare.]  Sta- 
tuta Massil.  lib.  1.  cap.  57  :  Statuimua 
inviolabiliter  obaervandum  ,  ne  aliquie 
homo  ait  auaua  facere  argentum  niei  in 
Eamero  Communia  M<iaaiiiaa,  et  quod  ille 
vel  illi  qui  haòebunt  inde  Èamerum,  te- 
neantur  apeciali  aacramento  facere  in 
dicto  Eamero  argentum  bene  et  legaUter, 
etc.  Pluries  occurrit  ibi. 

«  ESMOTAEUR,  vox  vulgaris,   f.   Fla- 

?:ellum,  Gali.  Fléau.   Lit.   remiss.   ann. 
851.  in  Reg.  80.  Ghartoph.  reg.  eh.  444  : 
Cum  uno  tnagno  baculo,  vocato  ad  partee 
Eamotaeur,.,,  nieua  fuit  eundem  percu^- 
tere. 
o  ESMUNDJB.  Vide  supra  Emondaa. 

0  ESNA,  Scopus  uvarum.  Gali.  MarCy 
alias  Ainene,  et  forte  Eane.  Charta  ann. 
1278.  ex  Ghartul.  Vallis  B.  M.  diOBC. 
Paris.  :  Euat<u:hiua  quondam  viceoomee 
Meeiaci  milea,  olim  in  extremia  laborana, 
legavit  abbati  et  conventui  Vallie  B,  M. 
ut  ipai  religioai  poaaent  aquam  ponere  in 
Eania  auia  vignearum,  quaa  poaaident  in 
parochia  et  territorio  de  Meeiaco,  Alia  ann. 
1880.  in  Reg.  66.  Ghartoph.  reg.  eh.  414  : 
Lee  bonnea  gena  du  paia,.,  doivent  de  toue 
lea  vina  que  U  preeaent  le  diaime  pot,  le 
dieime  muy ,  ou  le  diaime  tonnel ,  et 
demeure  touz  lea  Ainanea  au  Seigneur. 

^  ESNETIjE  Jus,  id  est,  Primogenitu- 
r»,  Gallis,  Droit  d'aineaee,  apudf  Spel- 
mannum  in  ^anecia.  Vide  Atneseia. 

1  ESO,  prò  Eaox,  Piscia  genus.  Ler- 
beccius  in  Ghronico  Episcoporum  Min- 
deus,  apud  Leibnitium  tom.  2.  Scriptor. 
Brunsvic.  pag.  176  :  Eaonea  et  alios  piscee 
in  copia,  vide  Eaox. 

1  ESOGIUS ,  Eadem  notione.  Vide 
Eaox. 

^  ESOLNA,  Assula.  Vide  Eaparium  et 
Eaaanna. 

^  ESONO.  Anastasius  Bibl.  in  Epitome 
Ghronici  Gasin.  apud  Murator.  tom.  2. 
pag.  852.  col.  2:  Aquinum  cum  Eccle- 
aiie,  villia,,,,  portubua,  aquia,  aquarumve 
decuraibua,  ailvia,  pedaticia,  phoeiie,  Eao- 
nonibua,  noaocomiia,  omnia  et  in  omnibue 
Patri  Benedicto  in  perpetuum  conceasit. 
Si  Phocia  sii  prò  Phoca,  Vitulusmarinus, 
dici  potest  Eaono  esse  prò  Eaox,  quod 
vide  suo  loco. 

ESOPHIGUS.  Alcuinus  Poem.  196  : 

Haee  studiis  floret  sacris,  Esopbica  jura 
Perlegit,  et  tracbt  clancnia  dicU  seoum. 

An  VOX  hsBC  usurpala  prò  Philoaophioa, 
an  vero  legendum  ,  et  Sophica,  leotor 
Judicet. 

ESOPHORIUM,  ieui^ptov,  Interula,  ves- 
tis  interior.  Glossarium  Oamberonense  : 
Eaophorium,  veatia  interior,  id  eet,  camp' 
aia,  quaa  a  Marciano  (Gapella)  Interula 
vocatur.  Gioss»  MSS.  :  Eaopharium,  veatie 
qum  fibula  collo  penditur,  Anastasius 
Biblioth.  in  versione  Vita  S.  Joannis 
Eleemosynarii  a  Leontio  Episc.  script» 
num.  88  :  Expoliavit  ae  Eaophoriumauum, 
quod  illiua  meliue  erat,  et  dat  ei,  Epist. 


310 


ESP 


ESP 


ESP 


Basilii  Maced.  Imp.  ad  Hadr.  PP.  in 
fine  Vili.  Synodi  :  TransmisimuM  autem 
Sanctitati  vestra...  vestimenta  ditupra  8. 
Èaophorin  dicitrinum  cancellatum  unum. 
Hucbaldus  Monachus  Elnonensis  in 
Vita  S.  Rictrudis  cap.  9.  apud  Mabil Io- 
ni um  :  Crèbra  ducena  jejunia,  Esophorio 
amicilur  eilicino.  Ita  legendum  prò  Eie- 
phoriOf  ut  est  editum. 

ESORTA,  8B,  Canaòum.  Uffutioni. 

ESOX,  Piscis,  cujus  memi  nere  Plinius, 
Isidorus  lib.  20.  cap.  2.  Gregorius  Tu- 
ron.  lib.  1.  de  Glor.  Gonfess.  cap.  5.  Se- 
verus,  Paulinus  et  Fortunatus  in  Vita 
S.  Martini,  AdamnanusScotus  de  S.  Go- 
Inmba  cap.  24.  Ghronicon  Montis-Sereni 
ann.  1171.  etc.  Glossse  Latinae  Saxonic» 
cap.  de  Piscibus  :  Eaocius,  vel  salmo, 
Lex  :  vel  LaBx,  i.  salmo.  [Esox^  Esocis, 
Salmo  piscia.  Papias  in  MS.  Bituric. 
Editus.  EimBy  SalmOf  piscis,  Gharta 
anni  1252.  in  Histor.  Mediani  Monast. 
pag.  819  :  Dederunt.,.  medietatem  Eso- 
cium,  qui  vulgo  Sahnones  vocantur.] 
Flodoardus  lib.  14.  Carm.  18  : 

Samnat  tret  de  quinque  Bmmm,  ad  prandia  tolhmt. 

Adde  Legem  Wisigoth.  lib.  8.  tit.  4. 1 29. 
Hesychio  taol  est  piscis,  qui  non  alius 
ab  esoce  :  nam  et  isocem  dixlt  Ardo 
Mon.  in  Vita  S.  Benedicti  Abb.  Ania- 
nensis  n.96.  edit.  Mabillonii.  [vide  Eso,] 
[^  Unum  Esocem,  qui  vulgariter  Chlob- 
nausen  dicitur,  in  chart.  ann.  1887.  apud 
Huber.  in  Austria  ex  Archiv.  Mellic^ 
Germ.  Hausen.  Adel.]  ^v) 

1  ESPAERIUS,  Ensium  faber,  a  Gali. 
Epée,  Ensis,  gladius.  Gomputum  Johan. 
Humberti  ann.  1828.  ex  Adversariis  D. 
Lancelot  :  Amandrico  Espaerio  prò  quo- 
dam  gladio  empio,  etc, 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Espéer,  qui  veni  les  espées,  spata- 
rius,  vel  qttifacit  spatas» 

«  ESPAFUT,  Nostris  armorum  genus, 
f.  Gladi i  latioris  species.  Llt.  remiss, 
ann.  1870.  in  Reg.  100.  Gbartoph.  reg. 
eh.  892  :  Les  aucuns  artnez  de  costes  de 
fer,  les  autres  portans  et  aians  hachetteSf 
EspafuSf  espées,  boucliers  et  autres  ma- 
nieres  d'armeures.  Aliffi  ann.  1884.  in 
Reg.  125.  eh.  286  :  Colart  prist  un  Espa- 
fut  et  feri  le  suppliant  de  rechief.  Jenan 
de  Lourme  arme  de  hauhergon  et  gami 
d'un  Espafu,  etc.  in  aliis  ann.  1415.  ex 
Reg.  168.  eh.  240.  Vide  Espata. 

«  ESPAGIUM,  f.  Jus  sibi  vindicandi 
res  furatas,  et  de  iis  cum  earum  domi- 
nis  componendi,  ut  ipsis  resti tuan tur. 
Gharta  Henr.  III.  reg.  Angl.  ann.  1282. 
Inter  Probat.  tom.  2.  AnnaT.  Praemonst. 
col.  584  :  Pro  lieentia  concordandi  de  Es- 
pagiis  latronum  et  robberiiSj  de  seisina  et 
de  placitis  et  querelis,  etc.  Vide  Espat^ 
gium. 

1  ESPALLA,  ut  Spalla,  a  Gali.  Epaule, 
Armus  ferarum,  vel  etiam  porcorum, 
etc.  quem  tenentes  dominis  saepius 
prestare  tenebantur,  vel  pecunia  redi- 
mere. Rotulus  XII.  saec.  de  Prioratu  S. 
Paul!  de  Tartas  in  Archivo  GasaB  Dei  : 
Ex  quibus  exeunt  duo  agni...  duee  gellinas 
ad  Kal.  et  duas  Espallas.  Antin.  Recogn. 
Albae  ripae  in  Regesto  Probus  t.  67  :  Te- 
nent  insimul  de  Comite  1.  curtile...  et  de" 
bent  inde  iii.  myt.  frum.  et  iv.  quartas 
vini  et  xn.  denar.  prò  Espalla.  Similia 
mox  repetuntur  ibid.  Vide  Spalla,  et 
Coppa  post  Cupa  8. 

9|c  [ff  Et  habet  ipse  masus  censum, 
agnum  in  madio,.-.  et  ad  Kalendas  ni 
sestarios  de  civada  et  iii  sestarios  de 
vinum  et  ni  panes  et  in  espadlas.  (Cart. 
Gonchar.  Rutnen.  p.  182.  xi  saec.  »)] 

ESPALTUM.   GbarU    Gaufridi    Ducis 


Aquitan.  ann.  1076.  ex  Regesto  66.  Ta- 
bularii  Regii  eh.  602  :  Cuncta  etiam  quss 
egomet  ad  prtesens  dono,  scUicet  quan- 
tum ex  silvis  meis  necesse  fuerit,  tam 
EcclesisB,  quam  officinis.  excepto  Espalto, 
vel  ea  qua  alii  fideles  de  ca^amentis  ad 
me  pertinentibiu  dedere,...  annuo  et  con» 
cedo,  etc.  [Vide  Exspaltum.] 

«  Et  ExPALLUMfldem  vldetur  quod  Es- 
paud  et  Espaut  alibi  appellatur.  Gharta 
Gaufr.  episc.  Garnot.  in  Re^.  104.  Gbar- 
toph. reg.  eh.  49  :  Concessit  m  eadem  fo- 
resta ubique,  excepto  in  defensis,  qua  di^ 
cuntur  Espaudy  pascua  equis  fratrum,  etc. 
Alia  Otton.  ducis  Aquit.  ex  Reg.  185.  eh. 
157  :  Concedimus  quod  fratres  de  Gratta 
B.  M.  accipiant  imperpetuum  de  lignis, 
quantum  opus  haiebunt,...  etiam  in  de- 
fensis,  qua  dicuntur  Espaut.  Forte  quod 

§alis  ejusmodi  loca  claudantur,  sic 
icta.  Vide  infra  Espaules  et  Espaulum. 

ESPANDAGIUM.  Vetus  Gharta  inedita  : 
Ego  G.  Comes  And^avensis  prò  salute 
anima  mea  et  uxorie  mea...  dimitto  Es- 
pandagium  quod  in  Montigniaco  scilicet 
villa  tSanonicorum  B.  Petri  de  Coda 
causa  foagii  mei  capiebatur.  Pradpio 
itaque,  et  sigillo  meo  con  firmo  ne  am- 
plius  capiatur,  sed  mitMi  legitima  men- 
sura  tantumodo  capiatur,  etc. 

^  Intelligendum  videtur  de  praesta- 
tione  quadam  avenaB,  quaB  ad  cumula- 
tam  mensuram  exigcbatur.  Aliud  est 
Espendouere,  Furcae  species  scilicet,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1405.  ex  Reg.  160. 
Gbartoph.  reg.  eh.  91  :  Le  suppliant  la 
frappa  (sa  fé mme)  par  le  coste  au  travers 
des  flans  d'une  Èspendouere  de  bois, 
dont  il  chargeoit  le  fumier.  Espensément, 
Sparsim,  in  Bestiario  Ms.  : 

Tant  fait  qn'en  la  Tigne  ett  moDléi, 
Oa  plus  a  de  roiiint  plentéa  ; 
Si  le  crolle  si  durement. 
Otte  il  chient  Bspensémeot. 
Qnaat  à  terra  soot  espandntt  eie. 

^  ESPANNUS,  Spithama.  quantum 
manu  extensa  metimur.  a  veten  Gallico 
Espan,  nunc  Empan.  Gomput.  Ms.  re- 
dit.  et  expens.  eccl.  Paris,  ann.  circ. 
1881.  ex  BiDl.  S.  Germ.  Prat.  :  Uno  trahe 
X.  pedum  longitudinis  et  unius  Espanni 
latitudinis.  Stat.  ann.  1377.  tom.  S.  Gr- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  804.  art.  12  : 
Les  roolles  de  copie  auront  trois  Espans 
de  long,  et  un  Espan  d'escripture  en  le. 
Reditus  comit.  Hannon.  ann.  1265.  ex 
Gam.  Comput.  Insul.  :  Et  si  a  li  quens 
cotnme  avouweis...  en  fenail  mais  de  can- 
dente de  chire,  quan  qu'il  en  puet  Espa- 
ner  entre  ses  deux  matns,  et  de  le  longhe- 
cì%e  d  Espane  et  demie.  Vide  Spanna. 
Espaneir  vero  Expiare^  crimen  eluere, 
vulgo  Expier,  sonat  in  Serm.  20.  ex 
God.  Ms.  S.  Vict.  Paris.  :  Que  Van  es- 
gardast  par  quel  poine  U  devroit  Espa- 
neir lo  peichté  que  il  auroit  fait. 

o  ESPARVA6IUM.  Libert.  Gadomi 
ann.  1426.  in  Reg.  178.  Gbartoph.  reg. 
eh.  569  :  Item  pradicti  burgenses  pote- 
rant  conferre...  quatuor  personis  of fi- 
cium  deonerandi  sai  existens  in  vasis 
in  riparia,  et  offidum  de  VEsparvage 
in  riparia  d'Oulne.  Espériage  legitur 
in  Gonlirm.  earumd.  libert.  ann.  1466. 
ex  Reg.  202.  eh.  51  :  Item  peuent 
les  diz  bourgeois...  donner  Voffice  de 
VEsperiage  en  la  riviere  d'Oulne.  Ubi 
naucleri  littorarii,  vulgo  Lamaneur, 
offici um  significari  videtur. 

ESPATA,  prò  Spatha,  [Gladii  latioris 
genus,  Graecis  «maOTj.  vincentius  Ci- 
gault  de  Bello  Italico  :  Voluit  ipse  Deus 
vincere  Anglicos  per  femellam,  cum  de 
femella  ageretur,  et  cognitionem  rei  inco- 
gnite eidem  Pucelle  (Aurelianensi)  attn- 


buit  de  Espata  ab  illa  nuncupata  apud 
sahctam  Katherinam  de  fert  boix  «bm* 
tenteA  Vide  Testinia. 

1  ESPAT6IUM.  Jus  sibi  vindicandi 
animaiia  deperdita,  quorum  dominus 
ignoratur.  Instrument.  Eccl.  Aniciensls 
ann.  1865  :  Quadam  equa  fuit  inventa 
de  Espatgio  et  ducta  ad  Curiam.  Vide 
Cocka. 

0  ESPATLA.  Armus,  aut  membrum  fé* 
rarum,  vel  porcorum^  quod  vassalli  do- 
minis saBpius  prsBstare  tenebantur. 
Gharta  ann.  1150.  ex  God.  reg.  5182.  fol. 
106.  V.  :  Et  tenent  bajuli  istius  honoris 
ad  fevum  ij.  mansos,...  et  Ixxij.  Espatlas 
de  carne.  Vide  Espalla  et  Spalla. 

1  ESPAVA,  EsPAViA,  Gali.  Espave,  di- 
citur  de  animalibus  aberrantibus  quo- 
rum dominus  ignoratur,  quae  aut  longe 
fugerunt  Expavefacta,  aut  vagantur  et 
dispalantur  si  ne  certo  custode  vel  do- 
mino,  ut  habetur  in  antiqua  Gonsuetu- 
dine  Pertlcensi,  sed  et  de  rebus  aliis 
mobilibus,  quae  domino  carent,  homini- 
bus  ipsis  extra  regnum  naUs,  rebusqne 
nonnunquam  immobilibus,  ut  prsddlis, 
qu8B  Inter  Jura  dominorum  caduca  re- 
censentur.  Passim  occurrit  vox  Espavee 
in  Gonsuetudinibus  Gallicis.  Lltter» 
Johannis  Frane.  Regis  ann.  1852.  apud 
Acherium  tom.  10.  pag.  220.  prò  Fun- 
datione  Ganonicorum  S.  Audoeni  prope 
S.  Dionysium  :  Ut  dictas  forefaeturas  et 
Espaues  integraliter  tradani  et  reddant 
guhernatori  seu  prasceptori  dieta  domus... 
et  de  ^uacumque  forefaetura  et  Espave 
mobili  vel  immobùi  cujuscumque  vctloris 
ex*st(U,  etc.  Ibidem  pag.  219  :  Concedi-' 
mus  et  donamus  per  prasentee  ad  opue 
dieta  domus,  omnes  forefaeturas  tam  in 
hareditatibus  quam  tn  mobilibus,  et  om- 
nes Espavias,  seu  Espaves  vulgariter, 
qua  in  regno  nostro  evenient  et  ad  noe . 
pertin^unt,  propter  crimina  leza  Majes- 
tatis,  et  aXia  quaeumque  de  causa,  eu- 
juscumque  valoris  existant,  canvertendae 
in  dotationem  dicti  Collegii  Canonico* 
rum.  Espava  apum,  in  Statutis  Monas- 
terii  S.  Glaudii.  Vide  Epava,  Espavue 
et  Expava. 

^  Quod  de  feris  etiam,  quae  intra  ali- 
cujusdominium  reperiuntur  a  venato- 
ribus  fugientes,  intelligitur,  ut  jam  die- 
tum  est  in  voce  Spavia.  Gharta  ann. 
1278.  in  Ghartul.  episc.  Paris,  fol.  148  : 
Dicens  quod  illum  (cervum)  capiebat  ra- 
tione  alta  justitia,  eo  quod  cervus  ille  a 
casa,  qui  vulgariter  dicttur  de  Espave, 
venerat  ad  partes  illas, 

0  ESPAVEA.  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1811.  in  Reg.  84.  Gbartoph.  reg.  eh. 
517  :  Habent  eadem  religiosa  S.  Maria 
Andegaveneis  mensuras  ad  vinum  et  bla- 
dum,  et  omnes  Espaveas  seu  Espavee  ibi-- 
dem  inventcks  et  repertas.  Sed  et  Espavee 
dixerunt  res  ex  forisfactura  fisco  addic- 
tas.  Stat.  ann.  1878.  tom.  6.  Ordinat. 
re^.  Frane,  pag.  890.  art.  ièd  :  Et  ès  far- 
faitures  et  Espaves  qui  seront  trouvéee 
par  lesdii  maistres  des  orfevres,  du 
prouffit  que  nous  y  avons,  lesdiz  orfevrea 
en  auront  le  quint  denier. 

^  ESPAULA,  a  Gallico  Espaule,  Armus. 
Gharta  ann.  1225.  in  Ghartul.  Arremar. 
eh.  94  :  Reddet  dietus  abbas  annìtatim... 
tres  panes,  unum  sextarium  vini  et  dtiot 
Espaulas  porcinas,  etc.  Libert.  Belliv. 
ann.  1838.  tom.  8.  Ordinat.  re^.  Frane, 
pag.  162.  art.  20  :  In  venadonìòus  apro- 
rum  retinemus  nobis  caput  et  umguuu  ; 
et  de  venacionibue...  bicharum  Espaulam. 
Vide  supra  Espatla. 

1  ESPAULES.  Gharta  Guillelmi  Abb. 
Floriac.  ann.  1296  :  Burgenses  de  Gas* 
téllione  remanebunt  et  erunt  quitti  et 


ESP 


ESP 


ESP 


311 


immunes,:  de  omnibus  redébentiis.,,  de 
amni  ho$niiagio,  de  fereulie  nuptiarum 
vocatie  Evpaules,  de  aarentio,  de  fusticu' 
liSj  etc.  vide  Escuellata  sponsarum,  et 
Espalla.  Gharta  Officialis  Paris,  ann. 
1264  :  Merramentum...  scilicet  duo  milita 
et  centum  de  chevrones,  Uem  quingentoe 
et  duodecim  peaniosj  item  quingentos 
esUuz  et  Eapaules  potts,  item  viginti  iria 
milia  de  late  eidem  Abbati  (S.  Crermani  a 
Pratis)  reddere  et  restituere  tenetur.  Hic 
Espaulee  species  est  materise,  at  quse- 
nam  Illa  sit  non  satis  video.  Juxta  Bo- 
rei! um  Espautier  tea  arbres,  est  earum 
ramos  inutiles  amputare  :  sed  neque  eo 
Indicatur  vocis  Epaules  certa  notio. 

o  Prima  notione  idem  est  quod  Mie- 
9US 1.  Jus  nempe  quod  domino  competit 
ex  singulis  ciois,  qui  in  vassallorum 
Buptiis  apponuntur.  Altera  vero  tigil- 
lum  seu  palum  significare  existimo. 
Neque  aliud  videtur  Espraule.  in  Gon- 
suet.  Gamerac.  Mss.  :  Li  carie  de  mai- 
rien  doit  à  le  porte  une  Espraule.  Vide 
supra  Espaltum  et  mox 

^  ESPAULUM,  Locus  palis  circumsep- 
tus,  nostris  Eapaule,  ut  jam  Jam  dictum 
est.  Gharta  Ricardi  reg.  Angl.  in  Reg. 
34.  bisGhartoph.  reg.  part.  1.  fol.  49.  v«. 
col.  2  :  DuelCaif  tam  de  Marchaio  quam 
de  Cainone,  aunt  archiepiscopi,  si  fuerint 
inter  homines  suos  ;  et  solent  fieri  in 
Espaulo  apud  Cainonem,  Vide  supra 
Emaitum. 

»  ESPAVUS,  Allenigena,  extraneus, 
qui  dimisso  proprio  domicilio,  alio  mi- 
grat,  ibique  sedes  flgit,  nostris  Espave. 
Note  ex  vet.  Reg.  commissar.  ann.  1878. 
Ood.  reg.  5991.  A  :  Espaves  sont  hommes 
et  femmes  nez  dehors  le  royaume,  de  si 
loigtains  lieux,  que  l'en  ne  peut  ou 
royaume  avoir  congnoissance  de  leurs  na- 
tivitez  :  et  quant  ilz  sont  demoarans  au 
royaume  se  peuent  estre  ditz  Espaves» 
Lit.  remiss.  ann.  1847.  in  Reg.  68.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  269  :  Cofnme  Jehan  de 
Saint  Poi  se  fust  alez  esbatre  avecques 
une  femmè  Espave  venue  à  S.  Riquier  et 
Pontieu,etc.  Gharta  ann.  1815.  in  Reg. 
80.  eh.  605  :  Nonnulli  homines  et  feminm 
nostri  de  corpore,  Espavi,  aubenm  et  bas- 
tardi, etc.  Jus  vero  in  Espavos,  appella- 
tur  Essonie,  in  Gharta  ann.  1270.  ex 
Ghartul.  Latiniac.  fol.  124  :  Erant  in 
possessione  cum  dliquis  extraneus  venie- 
bat  ad  commorandum  in  dieta  villa, 
quod  vulgariter  appellatur  aubanie  vel 
Essonie,  ipse  efficieoatur  de  dominio  ip- 
sorum.  Vide  supra  Albani  et  infra  Ex- 
paveyus, 

e  ESPAZERIUS,  Aquarlus,  sequaeduc- 
tuum  exstructor  vulgo  Espasier.  Tes- 
tam.  ann.  1886.  ex  God.  reg.  8409.  fol. 
87.  r*.  :  Ego  Bernardus  de  Lacis  Espa- 
zerius  de  Montepessulano  facto  meum 
testamentum.  Lit.  remiss.  ann.  1414.  in 
Reg.  167.  Ghartoph.  reg.  eh.  884  :  Icellui 
Talhade  envoya  un  Espasier  dudil  Mont- 
pellier appellé  Jehan  Morél,...  un  fustier 
ou  charpentier  appellé  Micheau  Valdun. 
Vide  Spacerium. 

o  ESPEG,  vox  vulgaris,  nane  Pivert, 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
EspeCjpicus,  quidam  avis, 

ÉSPÌBIDITAMENTUM.  Vide  Expeditarè. 

«  ESPERATUS,  Desperatus,  ad  despe- 
rationem  adductus,  Gali.  Désespéré, 
Instr.  ann.  1884.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  61.  col.  2  :  Quod  populus 
minutus  videns  ita  se  exheredari,  non 
obstante  qiAod  contribuerant  éUctss  dejfen- 
sioni,  et  àicti  nobiles  non  contribuebant, 
et  sic  ab  utroque  latere  erant  immunes, 
populus  dictarum  communitatum  quasi 
fuU  EspercauSf  et  cepit  murmurare  con- 


tra  consules  et  rectores  villarum.  Espoir 
vero,  prò  Peut-étre,  vraisemblablement, 
Portasse,  probabiliter»  apud  Joinvil.  in 
S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  128  :  Doutaique 
se  il  portoit  au  roy  la  pez,  que  Espoir 
c^estoU  un  assacts,  un  mauvez  homme  et 
pourroit  occirre  le  roy, 

^  ESPERGIGIA,  prò  Sparotcta,  editum 
ex  eadem  Odonis  Gharla  Inter  Probat. 
tom.  1.  Hist.  Burgund.  pag.  95.  col.  1. 
Vide  in  hac  voce. 

ESPERIGLUS.  Testamentum  Gerardi 
de  Abbatisvilla  Archidiaconi  Pontiven- 
sis  in  Ecclesia  Ambianensi  ann.  1271. 
in  Hist.  Gomitum  Pontivens.  pag.  205  : 
Et  meliorem  culcitram  quam  habeo  Pari- 
sius,  et  unum  coopertonum  de  Espericlis, 
et  quatuor  linteamina.  [^  Leg.  et  vide 
Esperiolus.] 

«  ESPERIOLUS,  Sciurus,  Gali.  EcureuiL 
Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  God. 
reg.  4120  :  Esperiolus,  animai  est^allice 
Escurnes.  Aliud  ex  God.  7679  :  Espirio- 
lus,  escureuL  Vide  supra  Escurellus. 

T  ESPERO,  Galcar,  Gali.  Eperon.  Vide 
locum  in  Vicarii  servi. 

^  Ejusdem  nominis  monetas  Aleman- 
nicse  mentio  fit  in  Ghron.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  8.  col.  1  :  Item 
pour  ce  que  mossenhor  du  Puy...  avoit.., 
fait  décrier  et  abatre  les  petits  blancs 
d'Alamaiane,  appellés  de  la  rodete,  autre^ 
ment  de  t'Esperon,  etc.  Ita  etiam  appel- 
latur baculus  ad  usum  carri,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1452.  ex  Reg.  181.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  115  :  Ung  boLston  que  l'en 
appellé  au  pais  (Valognes)  ung  Esperon 
Ung  boston  approprie  à  Vusage  de  char' 
rete,  appellé  Esperon,  in  aliis  ejusd.  ann. 
ibid.  cn.  170.  Esperonne  dici  tur  in  Lit. 
remiss.  ann.  1426.  ex  Reg.  178.  eh.  594  : 
Jcellui  Huguenin  cUa  contre  le  suppliant 
à  tout  une  Esperonne  à  quoy  trayent  les 
chevaux  à  la  charme.  Vide  infra  Sparro, 

o  ESPERONNUS,  Galcar.  Vide  in  Spou- 
rones. 

ESPERVERIUS,  [Esparvarius,  Accipl- 
tris  genus.  Gali.  Èpervier.]  Vide  Sparva- 
rius. 

o  ESPEUSALATA,  Modus  agri,  congua- 
ta? pars  quarta  Reg.  feudor.  Aquit.  in 
Gam.  Gomput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol. 
84.  r*  :  Petrus  de  Barra  vij.  denarios  et 
obolum  et  octavum  biadi  prò  una  conquata 
terree  et  quadam  Espeusalata,  seu  quarta 
parte  conquatss,  et  una  pecia  prati,  Bey- 
mondus  ae  Ugor  vij.  denarios  ob,  et  octa- 
vum biadi  prò  una  conquata  et  una  Es- 
peusalada  terree  ques  tenet  ibidem.  Vide 
Concha  8. 

o  ESPETSO,  Sponsio.  Libert.  Montifer. 
ann.  1291.  in  Re^.  181.  Ghartoph.  reg. 
eh.  154  :  Item,  qui  facit  sj^nsumem  seu 
Espeyso  Montvtf errando,  si  succumbat,  de 
ea  non  doòtt,  ntsi  velit^  nisi  unum  sexta- 
rium  vini.  Vide  Espisto. 

j  ESPIA»  vox  Hispanica,  Explorator, 
Gali.  Espion,  alias  Espie.  Gharta  Guil- 
lelmi  Ducis  Aquitaniae,  apud  Stephanot. 
tom.  1.  Antiq.  Beneaict.  in  Vasconia 
pag.  511  :  Si  quis  miserit  inde  Espiam,  et 
aliquis  per  viam  captus  faerit,  qui  eum 
misit  salvitatem  infireait,  et  nisi  se  pur- 
gare hinc  potuerit,  salvitatem  ibi  non  ha- 
oébit,  Gomputus  Vienn.  ann.  1824  :  In 
expensis  nunciorum,  Espiarium  et  aliis 
necessariis,  xi.  lib. 

o  Joinvil.  in.  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag. 
40  :  Les  Ture.,,  sorent  par  leur  Espies 
que  le  roy  l'avoit  deffenau.  Occurrit  óas- 
sim.  Vide  Si^,  Unde  E^piement,  insi- 
dise,  vulgo  Émbuscade.  Lit.  re  miss.  ann. 
1879.  in  Reg.  116.  Ghartoph.  reg.  eh.  47: 
Icellui  Pierre  fist  pluseurs  aguez  et  Espie- 
mens  sur  et  contre  ledit  Hennequin  Pepin 


pour  le  cuidier  grever  et  dommagier  en 
corps  et  en  biene,  ou  ìnettre  à  mort. 

1  ESPIGIJB,  Aromata,  Gali.  Epices. 
Gomputum  anni  1824.  Hist.  Dalphin. 
tom.  1.  pag.  182.  col.  2:  In  diversis  quan- 
titatibus  de  Eapiciis  et  de  salsa  et  de 
aliis  sibi  necessariis  in  stimma  vi.  (i&.im. 

0  ESPIGIARIUS,  a  Gallico  Epicier,  Qui 
omne  genus  specierum  vendi t.  Gharta 
ann.  1827.  in  Reg.  64.  Ghartoph.  reg.  eh. 
588  :  Dotnus  Petn  dieti  le  Vatllant  Espi- 
ciarii,  etc.  Espié,  inter  res  aromatarias 
recensetur,  in  Lit.  ann.  1849.  tom.  2. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  820.  art.  8. 
Vide  Espicies  et  Speciarius  in  Species  6. 

1  ESPIGURNANTIA,  Officium  obslgna- 
toris  litterarum  regiarum,  a  Saxonìco 
Sparran,  obdere,  obsignare,  sigillare. 
Kennetus  in  Glossar,  ad  calcem  Anti- 
qui t.  Ambrosden.  :  Per  serieantiam  Es- 
picurnantiss  in  Cancellaria  Domini  Begis, 
Vide  Spiqumellus. 

^  ESFlETUS.Pilum,  bastile,  spiculum, 
nostris  etiam  Espiet,  et  Espiot,  vulgatius 
Espieu,  Hisp.  Espeton,  Lit.  remiss.  ann. 
1861.  in  Reg.  89.  Ghartoph.  reg.  eh.  556: 
Quem  Marotum  cum  uno  Espieto  percus- 
sit,  ex  qua  percussione  mors  fuisse  didtur 
insecuta.  Arest.  parlam.  Paris,  ann. 
1888.  in  Reg.  71.  cìi.  296  :  Item  sex  lan- 
ceas,  item  duos  Espieus,  etc.  Lit.  remiss, 
ann.  1876.  in  Reg.  109.  eh.  88  :  Icellui 
Josset,,.  print  en  sa  main  un  baston,  ap- 
pelé  communément  Espiet,,.,  et  féry  le 
suppliant  dudit  Espiet  un  grant  cop  sur 
l'espaule,  Espriet,  prò  Remo,  legitur  in 
Lit.  ann.  1450.  ex  Reg.  176.  eh.  778  : 
Pour  ce  que  le  suppliant  n'avoU  point 
d'aviron  ou  Espriet  a  conduire  le  batelet, 
AIÌ8B  ann.  1450.  ex  Reg.  186.  eh.  7  : 
Le  suppliant  prinst  ung  bckston  ferré,  ap- 
pellé Espiot,  Le  navrerent  ou  corps  d'un 
Espoit  ou  espée,  in  aliis  Lit.  ann.  1884. 
ex  Reg.  125.  eh.  150.  Gladi!  species  est 
in  Lit.  remiss.  ann.  1855.  ex  Reg.  84.  eh. 
785  :  Ctim  quodam  ense  seu  gladio  eva- 
ginato, nuY^upato  Espoy  de  guerre,  «u- 
pervenit.  Ali»  ann.  1457.  in  Reg.  187.  eh. 
65  :  Les  supplians  portants  cfKiscun  ung 
baston  forre,  e* est  aseavoir,,,  Hugonin  du 
Pian  utui  Éspy.  Vide  infra  Expiotus. 

^  ESPlNAlKlA.  LeudsB  maj.  Garcass. 
Mss.  :  Item  prò  cargua  d'Esptnairia,  Hi, 
sol.  Turon.  Ubi  legendum  videtur  ae 
speciaria,  ut  colligitur  ex  versione  Gal- 
lica earumdem  ann  1544:  D'une  charge 
d'episseries,  etc.  Espode,  species  quae- 
dam,  in  Ghartul.  Latiniac.  fol.  240.  v«: 
Espode,  j.  den.  la  livre. 

f  ESPINGLA,  Acicula,  Gali.  Epingle. 
Etymon  Spinula,  Juxta  Nicottum,  vel 
Spilren,  quod  idem  est  Geltis  et  Aremo- 
ricis.  Gomputus  Vienn.  ann.  1818.  fol. 
128  :  Item  prò  rauba  brunetes  nigrse  Do- 
minai ,  et  pluribus  aliis  necessariis  in 
dieta  rauba,  et  prò  Espingliis  et  bellis. 

^  ESPINGLARIUS,  Éspinglerius,  Aci- 
cularius,  Gali.  Epinglier,  alias  Espin- 
gUur,  Espieuler.  Arest.  parlam.  ann. 
1820.  in  Lib.  1.  stat.  artif.  Paris,  ex  Gam. 
Gomput.  fol.  157.  t*  :  Cum  inter  Espingla- 
rios  Parisienses  ex  una  parte,  et  oouton- 
narios  ejusdem  villss  ex  altera  certa  judU 
caia  seu  arresta  ....  prolata  fuissent,  etc, 
Aliud  ann.  1821.  ex  God.  reg.  9822.  2.  fol. 
164.  V*  :  Inter  Espinglerios  et  bonneterios 
viZke  Paris,  fuit  facta  quasdam  ordinatio, 
etc.  Lit.  remiss.  ann.  1868.  in  Reg.  99. 
Ghartoph.  reg.  eh.  881:  Icellui  Barthe^ 
temi  dist  quHcellui  signifiant  rendroit  les 
espingles  que  il  avoit  prinses  à  un  Espin- 
gleur,  Jehan  du  Pare  Espieuler,  in  Lib. 
nig.  S.  Pet.  Abbavil.  fol.  22.  r*.  Espin- 
glier,  Acicularum  theca,  in  Lit.  remiss. 


312 


ESP 


ESP 


ESQ 


ann.  1456.  ex  Reg.  183.  eh.  113  :  Ung  petit 
Espinglier  à  mettre  espinglea  de  drap. 
Vide  Espingla  et  Spinula. 

lESPINGLES,  ut  Espingla,  in  Hist. 
Dalphiiii  tom.  2.  pag.  216.  ex  Computo 
anni  1927  :  Pro  emendo  buraas,  zonas, 
Eepinqliee,  ad  dandum  Dominabiu,  eie. 

f  ESPIONES,  recensentur  Inter  arma- 
turas  et  munitiones  inventas  in  castro 
Carcassonensi  ann.  1294.  ubi  forte  idem 
sunt  quod  Enses,  a  Gali.  Espéee,  [^  f. 
idem  quod  supra  Espietue,  Vide  in  liac 
voce.l 

«  ESPIRIOLUS,  Vide  supra  Eaperiolus. 

\  ESPISIO,  Sponsio,  Pignus,  Gali.  Ga- 
geure,  Consuetud.  Lemovic.  art.  44  : 
Item,  coneuetvido  est  in  dicto  castro,  quia 
si  aUquis  cum  altero  faciat  Espisionem, 
non  tenet  nisi  ad  valorem  uniua  sextarii 
vini  infra  viUam.  Vide  Espoisso. 

«ESPLBCHIA,  Jus  utendi  aliqua  re. 
Dicitur  potissimum  de  nemoribus.  Fac- 
tum ann.  1514.  ex  schedis  Pr.  de  Mazau- 
gues:  Et  ad  tres  Esplechias  dumtaxat, 
videlicet  prò  calefaciendo,  prò  edificando 
et  prò  aratris  componendis,  de  quibus 
dunttaocat  remanebit  facultas  domtnis  et 
hominibus  dicto  nemore  se  juvando,  non 
aliter  nec  alio  modo.  Vide  Esplencha  et 
Esg^letum  2. 

1  ESPLECTUM,  ESPLEITUM.  Vide  Ex- 
pletwn, 

3^  [Reditus  :  <  Ego  Ermengardis  visce 
comitissa  Alia  Rangardis  donator  sum 
domino  Deoet  sancte  Fìdis  illa  alberga 
et  illa  Esplecta  que  habeo  in  ijpsa  villa 
que  vocatur  Licairag.  (Gart.  Goncbar. 
Ruthen.  p.  895.  an.  1087.)  »] 

^  ESPLfiNGHA,  EsPLENCHARE,  Splen- 
CHARE,  EsPLENCHiA,  ExPLEGHA.  Privi- 
legia Raymundi  Berengarii  Aquensibus 
concessa  Kal.  Mali  ann.  1206.  apud  Pit- 
tonem  Hist.  Àquens.  pag.  114  :  In  reeom- 
pensatUmemvestrssfiaeiitatis..,  licentiamf 
franchesiam  et  libertatem  in  terris  cultis 
et  incultis  quibìucum^ite  et  quorumcum" 
que  locorum  distantium  circa  civitatem 
meam  Aquensem,  spatio  quinque  leuca- 
rum,  pascendif  pasturgandi  quorumeum" 
que  animalia  vestra,  necnon  Splenchandi 
et  bosqueinrandi,  seu  Ugna  sandendi  prò 
vestro  beneplacito  tradwnus,  etc.  Ibi  lau- 
datus  Historiographus  Jus  Splenchandi 
exponit  Facultatem  pecorum  pascendo- 
rum  post  messem,  quam  facultatem, 
inquit,  Arelatenses  vocant  lou  dreeh 
d'Èsplencho.  Hanc  in  sententiam  citat 
Fortium,  qui  in  suis  ad  Decisiones  Ste- 
phani  notis  decis.  9.  duplicem  distinguit 
pascendi  facultatem,  viridis  pascui  et 
vacui:  Viridis  seu  pratorum  tempore 
quo  herbse  virent,  et  silvarum  tempore 
quo  glans  est  ;  Vacui  seu  pratorum  exs- 
cisso feno,  agrorumve  collectis  fructi- 
bus  :  quod  uitimum  Expleches  vocant 
Arelatenses.  Dubitari  tamenpotest.pro- 
pteradjunctas  Yoces  Bosqueinrandi  seu 
tigna  scindendi,  an  Esplenchaìidi  facul- 
tas in  laudata  Óbarta  non  sit  idem  quod 
jus  lignorum  in  nemoribus  ad  certos 
usus  exscindendorum,  ut  Espletum  acci- 
pitur  in  Oharta  anni  1256.  e  Tabulario 
Sangermanensi  :  Quts  omnia  teneo  in 
feodum  cum  tota  ustuirio  sive  Espleto, 
quod  habeo  in  foresta  qum  dicitur  Gas- 
trum  Mauri,  Certe  ipsa  vox  Explecha 
amplius  quid  interdum  signiftcat  quam 
nudam  in  locis  vacuis  pascendi  faculta- 
tem. In  Sententia  arbitrali  ann.  1497. 
inter  Dominos  et  Communitatem  Cal- 
liani  legimus  :  Ex  adverso  ipsa  Univer^ 
sitfu  de  Galliano,  seu  habitantes  in  eadem, 
dìcuìit  et  cuseruntfipsos  homines  habuisse, 
et  in  prsBsentialiter  habere,  ac  fuisse  in 
antiquissima  et  vera  possessione  pastor- 


gandi,  eyssartandi,  leignerandi,  fus- 
<0uind»,  giandeiandi  et  omnes  Eoeplechas 
in  eodem  territorio  faciendi  :  quo  in  loco 
vox  Explecha  significare  videtur  quas- 
vis  aisantias  seu  commoditates  usuales 
ex  eo  territorio  percipiendas.  Neque 
satis  scio  an  seque  pateant  voces  ÈS' 
plencha  et  Esplenchare  in  conflrmatione 
privilegiorum  urbis  Aquensis  per  Rena- 
tum  Provinci»  Regem  ann.  1477.  apud 
laudatum  Pittonem  pag.  118  :  Ob  iUius 
grata  et  arandia  seroitia  et  alia  virtutum 
merita  diversis  privilegiis  et  prsscipue 
fcteultate  depascendi,  bosqueirandi,  Es- 
plenchandi  circunquaque  per  quinque 
teuca*  decoraverunt  cunctos  Gives  Aquen- 
ses  tanquam  bene  meritos  in  prsMlietis 
eorum  privilegiis,  usibus,  facultatibus  et 
Esplenchis  manutenere  et  tueri,  auocum' 
aue  impedimento  sublato,  His  in  locis 
Èsplecha  vel  Esplencha  idem  prorsus  vi- 
detur quod  Expleta;  qu»  vox  in  Con- 
suetudinibus  Àusciorum,  ut  dicetur 
infra,  non  solam  signiflcat  pascendi 
facultatem,  sed  etiam  venandi^piscandi 
et  ligna  in  nemoribus  exscindendi.  Cer- 
tum  tamen  est  quibusdam  aliis  in  locis 
ad  solum  pascendi  Jus  has  voces  esse  res- 
tringendas.  Conventio  Civitatis  Arela- 
tensis  cum  Ludovico  II.  Comite  Provin- 
ci» ann.  1885.  art.  19:  Item  retinet  dieta 
Unit}ersitas  pactua  Gastelleti,  Montisma^ 
joris  et  AuricuUs,  et  qusscumque  alia, 
tam  piscationes  quam  venationes.  Ugnai- 
ragia  et  Esplechas  quorumcumque  paC' 
tuorum  terrttorii  Arelatensis.  Altera  con- 
ventio inter  Dominum  de  Rupe  et  Prio- 
rem  S.  iGgidii  Arelat.  ann.  1379  :  Habeat 
Jus,  Expletum  et  usum  cum  averibus  suis, 
et  aliis  quibus  voluerit,  depaseendi.  Vide 
Expletum  2. 
ESPLETUM.  Vide  Expletum. 

0  ESPUNGA,  Acicula,  Gali.  EpingU. 
Lit.  officiai.  Senon.  ann.  1836.  in  Reg. 
82.  Cbartopb.  reg.  eh.  22  :  Qutsdam  ma- 
gna quantitas  Esplingarum,  et  plures 
alisi  ree  et  nummatss  dtverssi  de  numma- 
tis  merceriss.  Vide  supra  Espinglarius. 

1  ESPOISSO,  Sponsio.  Dignus,  Gali. 
Gageure.  Charta  anni  1308.  apud  Baluz. 
tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  788  :  Item  qui 
fecerit  Espoisso,  quicumquq  sit,  solvott 
unum  sextarium  vini  subcumbens  opti- 
nenti,  Qu»  sic  lingua  patria  habentur 
in  altera  Charta  anni  1270.  pag.  512: 
Qui  fax  Espoisso  à  Bessa  ia  ta  grans  no 
sera  que  ia  do  s'is  voi  mas  1.  sesteir  de  vi. 
Vide  Esptsio, 

1  ESPOLLB,  Messis,  fructus ,  Gali. 
Depouille.  Litter»  Officialis  Paris,  de 
Emptione  Malori»  de  Berrone  ann. 
1266.  in  Tabulario  Calensi  :  Vendidit 
partem  suam  EspoUarum  de  Jamaco  et 
aliunde, 

o  ESPONDARIUS,  Tutor,  qui  prò  pu- 
pillo spondet.  Testam.  Bert.  de  Galhaco 
ann.  1298.  in  Reg.  4.  Armor.  gener.  pag. 
2  :  Gonstituit  exeeutorem  testamentarium 
et  tutorem  et  curatorem  Espondarium 
prtsdictis  liberis  suis  pranominatum  Ber- 
nardin de  Galhaco  fratrem  suum.  Vide 
Spondarius. 

ESPONDERIUS,  [Limitaneus.  Testam. 
Guigonis  Dalphini  ann.  1267.  tom.  2. 
Hist.  Dalphin.  pag.  5.  col.  1  :  Hugo  Dux 
Burgundtss.,.  Gastra  sibi  ckssignet  in  qui- 
bus prmdictas  mille  libras  percipiet,  quss 
tamen  castra  non  sint  in  Esponderiis 
terrss  mets.  Hoc  est  in  locis  limitaneis, 
seu  in  confi niis,  Gali,  sur  les  fróntieres. 
Litter»  Humberti  II.  Dalph.  ann.  1884. 
ejusd.  tom.  pag.  247  :  Vosque  nihilomi- 
nus  castra  Ésponderia  visitetis.]  Statuta 
Delphinalia  pag.  88  :  Qualiter  nobiles 
possunt  facete  domos  fortes....  dummodo 


dietts  domus  non  fiant  iu  locis  Espande^ 
riis,  seu  limitrophis.  Vide  Spondarius. 

28^  Gallo-Belgis  Espànde  dicitur 
Lecti  pars  anterior ,  qua  notione  Le 
Roman  d'Athis  MS  : 

ProphiUM  da  lit  leti. 
Par  le  eoogié  d'Athis  •*eii  ta, 
Au  Ut  •*eo  Tim  droU  à  rSHMÌide, 
Mab  ny  antiaat  pour  rian  oa  monda. 

Infra  : 

Moitié  jojreolx.  moitié  doolant, 
Entra  au  lit  pasta  rEspoode. 

Italia  Sponda,  Margo,  ora  et  alia  hujus- 
modi.  [^  Vide  Forcellinum  in  Sponds^.^ 

«  ESPORARIUS,  Lignarius  faber,  qui 
tigilla,  Espaures  vel  Espoures  dieta,  pa- 
rat.  Reg.  lorest»  de  Broton.  ex  Cod.  reir^ 
4668  :  TaUs  est  usus  forestss  Brotonniss, 
quod  omnes  iUi,  qui  reddunt  prò  consus" 
tudine  forestss  avenas, ....  possunt  et  de- 
bent  capere...  emundam ....  Ugnifabri, 
et  caronniif  et  tynerarii,  et  Ésperarii^ 
quando  manovre  prssdictorum  operario* 
rum  erit  inde  remota.  Vide  mox  Espo» 
rium. 

«  ESPORDIUS,  Armorum  genus,  fortas- 
sis  quo  spallss  seu  humeri  teguntur. 
Gali.  EpauUere.  Munit.  castr.  dom.  reg. 
in  Reg.  84.  bis  Chartoph.  reg.  part.  1. 
fol.  94.  r*.  col.  2  :  x.  lorteulss,  v.  scuta,  »i 
Espordii  ferri. 

ESPORIUM>  Tigillum,  vulgo  Espoure, 
Vide  supra  ETsporarius.]  Charta  prò  Vi* 
cariis  Biturigensibus  ex  Tabul.  S.  Sul- 
pitii  Bituric.  :  Habebii,,.,  ex  uno  quoque 
asino  qui  portai  ollcks  od  vendendumMi^^*'^ 
potum  :  de  guadrigario  Esporiis,  unum 
Esporium,  similiter  una  escina,  et  simp* 
Uter  unam  latam  de  lignis  gius  intrant, 

o  ESPORLARE,  dicitur  vassallus,  cum 
domino  capitali  propter  feudi  investita* 
ram^  sporlam  seu  retevium  prsBstat,  clien^ 
telam  proflteri  ;  Esporler,  in  Consuet. 
Burdeg.  art  82.  88.  85.  88.  98.  et  94.  Reg. 
feudor.  Aquit.  in  Cam.  Coinput.  Paris, 
sign.  JJ.  rub.  fol.  21.  v*  :  nébent  ipei 
partiari  ambo  decem  libras  Burdegàlets* 
sium  de  sporta  in  mutatione  domini  soU' 
vere  in  una  bursa  alba,  vel  in  duabus 
bursis,  quilibet  centum  per  se,  si  velit  Es* 
portare.  Vide  infra  Sparlare  et  Sporta  2é 

o  ESPOUSSORIDM,  Stragulum,  vel  id 
quod  detergitur.  Comjiut.  Ms.  ann.  1245: 
Pro  saccis  et  Espousoriis,  aj,  sol.  prò  koiu^ 
ciis  Ungiis  et  de  bureilo,  confi,  sol.  Espous- 
sete,  non  multum  dissimili  notione,  prò 
sacco  vel  detrito  panno  scilicet,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1474.  ex  Reg.  195.  Chartopti. 
reg.  eh.  1079  :  Ouquel  chemin  le  suppliant 
trouva  un  Espoussete,  en  laquelle  H  beuta 
les  tasses  et  autres  utencUes  par  lui  prin- 
ses,  et  icelles  mist  au  bout  de  son  espée 
pour  verter  sur  son  col. 

0  ESPOZADA,  Prov.  Nimpha,  prò  bene^ 
fido  absolucionis,  quia  abtuitur.  Sponsa, 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

«  ESPRAVIGURA,  Servitii  species,  aù 
cura  Espraveni,  Gali.  Epervierf  Charta 
ann.  1801.  in  Chartul.  GuiU.  abb.  S. 
Germ.  Prat.  fol.  122.  y.  col.  1  :  DU^a 
domus  remansit  et  adhuc  remane  libera 
ab  omnibus  aliis  censibus,  redditibus,  re- 
devantUs,  servitute,  Espravicurìs,  presso- 
ragiis,  etc.  Vide  mox 

Q  ESPREVERIUS,  quibusdam  Eprevier, 
Accipitris  genus.  Reg.  S.  Justi  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  202.  v^  :  Unus  Es- 
preverius,  unus  anser,  etc.  Vide  Sparva- 
riiAs. 

1  ESPRIHGALA,  Balista  validior,  qua 
telum  emittitur,  Gali.  Springàle  vel  jEs- 
pringale.  Vide  locum  in  Muschetta^  p  et 
vocem  SpingardaA 

1  ESQUAtiUERIinf,  Scacariam,  Gali. 


ESQ 


ESS 


ESS 


313 


E$ehiquier  :  de  quo  plura  in  Scacarium, 
Litterffi  Ouilleimi  Senescalli  Aquilani» 
prò  Monasterio  S.  Crucis  Burdef^al.  ann. 
1883.  ex  Archi  vis  ejusdem  :  Quasdam 
lUteras  nobis  prauentatas  in  castro  regio 
Burdegalm,  vuUlicet  in  Esquaquerio  dtcti 
castri. 

^  ESQUARTA,  Mensura  frumentaria, 
eadem  quee  Quarta.  LittersB  Helis  Ar- 
chiep.  Burdigal.  anni  1192.  prò  Monaste- 
rio S.  Crucis,  inter  Instrum.  tom.  2. 
Gali.  Cbr.  col.  286:  Item  quod  mater 
4iclsi  muUeris  per  compositionem  in  ipsa 
Ecclesia  duas  Esquartas  frumenti  reti- 
nuit  annis  singulis  quoad  viveret  persol- 
vendas. 

e  ESÓUEVINAGIUM,  Districtus,  jurìs- 
dictio  Esquevinorum  seu  iudicum  urba- 
norum,  nostris  etiam  Eschevinage  et  Es" 
quevinage.  Arest.  ann.  1846.  8.  Apr.  in 
voi.  8.  areslor.  parlam.  Paris.  :  Dtcti 
scabini  erant  in  possessione  judicandi 

super  omnibus  personis  captis  prò 

quocumqxAe  casu  in  dieta  villa  Duacensi, 
isquevina^  et  banleuca.  Et  aussi,  se  le 
débat  estoit  de  chose  qui  feust  advenue 
dedens  leur  banlieiM,  en  leur  Eschevi" 
naage,  seroit  jugiéepar  eschevinSf  in  Lit. 
ann.  1870.  tom.  5.  ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  867.  Stat.  ann.  1855.  ibid.  pag.  509. 
art.  1  :  Et  auant  lidit  maires  est  fait  et 
Esqueviny  il  vont  pardevers  Esquevins 
d! Arras.  Et  art.  2  :  Par  toute  le  ville  et 
dedans  l'Esquevinage  d'Arras,  etc.  Exa^ 
vin,  inCh.  ann.  12SÌ5.exChartul.  S.  Petrl 
de  Monte  :  Li  maires  et  tuit  li  Exavin  et 
toute  li  communiteis  de  Liaderes,  efc.Vide 
infra  in  Scabini. 

o  ESQUEVINESSIA,  Gali.  Esquevinesse, 
Peliitium  ex  Esquirolis  seu  sciuris.  Lit. 
remiss.  ann.  1851.  in  Reg.  80.  Chartoph. 
reg.  eh.  427  :  Quondam  pravam  vestem 
de  acoleto  forratam  de  EsquevinessiiSf 
quoddam  supertunicale  forratum  de  gros' 
eis  variis  .  . .  cepit.  Reg.  feud.  et  redit. 
comitat.  Clarimon.  ex  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  9  :  Item  d'une  panne  d'Esque- 
vinessef  le  vendeur  doit  ij,  den.  et  Vache* 
teur  ii.  den.  Escuireus  et  Esquevinesches, 
le  millier  v.  sols,  in  Reg.  sign.  Pater  ex 
ead.  Cam.  fol.  248.  t*.  Ita  etiam  legen- 
dum,pro  Esquemnestes,  in  Lit.  ann.  1315. 
tom.  1.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  600. 
Vide  infra  Esquirolus. 

o  ESQUETRA,  Equile,  stabulum  equo- 
rum,  Gali.  Ecurie.  Terrear.  villsB  de  Bus- 
Seul  ex  Cod.  reg.  6017.  fol.  24.  v«  :  Item 
unam  gallinam  prò  quadam  Esqueyra 
contigua  in  dicto  hospicio  juxta  viam 
eommunem.  Vide  supra  Egua  et  Egue- 
terius. 

«  ESQUI6UETTA,  ut  suora  EschargaUa, 
ExcubisB.  Reg.  feud.  Àquit.  in  Cam. 
Comput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol.  82.  v^: 
Item  tenentur  (habitatores  Millani  cas- 
tri) custodire  castrum  tpsum  et  villam 
eorum  expensis  et  in  personis  et  in  corpo- 
ribus  propriis  et  eorum  familia  de  gueytis 
et  Esquigueytis. 

ESQUILLA,  [Tintlnnabulum.]  Esquil- 
LATUS ,  [  Qui  defert  Esquillam.  1  Vide 
Sheila. 

^  Nostris  Esquelle  et  Esquille.  Otùìtìslt. 
Ms.  S.  Pet.  Aureae-val.  :  Tunc  prò  Prima 
non  pulsabitur  illa  Esquilla  in  mane^  de 
qua  pulsatur  prò  Prima  de  levée.  Esquel- 
le, in  Stat.  ann.  1890.  et  1403.  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  858.  art.  6.  et 
tom,  8.  pag.  601.  art.  14.  Lit.  remiss, 
ann.  1464.  in  Reg.  199.  Chartoph.  reg. 
eh.  598:  Lequel  Gfrasset  print  Vune  dee 
brebis  qui  portoit  une  Esquille  au  col. 
Vide  supra  Eschilla. 

3^  [e  Campanas  seu  Esquillas.  (Cart. 
Ili 


Magalon.  ap.  Rev.  Soc.  Sav.  1878.  p. 
417.)») 

0  ESQUINA.  Imbrex  porci,  Gali.  Echi- 
née.  Consuet.  Mss.  S.  Crucis  Burdegal. 

ante  ann.  1805  :    Cellarius dat  .... 

unam  peciam  bovis,  et  sex  domos  dieta" 
rum  Èsquinarum  porci.  Leudae  min. 
Carcass.  Mss.  :  Item  de  macellariis  qua- 
dam dieJovisaquolibetporco,inde  remota 
Esquina,  j.  denar, 

1  ESQUIPARE,  Navem  instruere.  Gali. 
Equipper.  Edictum  Philippi  Aug.  Frane. 
Regis  ann.  1207:  Nulla  navis  de  tota  Nor- 
mannia,  prtsterquam  de  Rothomago,  pò- 
terit  Esquipari  cui  Imberniam^  excepta 
una  sola,  cui  semel  in  anno  de  Cmsaris 
Burgo,  licitum  erit  Esquipare,  etc.  Du- 
cbesnius  in  Normannicis  pag.  1068.  legit 
Eshipare,  Vide  Eschipare. 

^  Hunc  locum  sic  emenda  ex  Reg.  13. 
Chartoph.  reg.  eh.  150  :  Nulla  navis  de 
tota  Normannia,  prseterquam  de  Rotìio- 
magOf  poterit  Esquipare  ad  Ybemtam,etc. 
et  interpretare  Navigare,  Gali.  Mettre  en 
mer,faire  voile  ;  quo  sensu  Equiper  usur- 
pai Froissartes  voi.  8.  cap.  29  :  Èntrerent 
dedans  (la  nef)  et  Equxperent  en  mer. 
Ibid.  cap.  27  :  Èntrerent  audit  vaissell,et 
singlerent  et  Escliperent  en  mer  vers  le 
royaume  d'Angleterre.  Ita  quoque  Guill. 
Guiart.  : 

ChMcun  d*eut  la  Grois  fos  lai  miie, 
En  mer  s'EMiaipent  à  Veoise. 

^  Aliis  prseterea  notionibus  Eaquipper 
dixerunt  nostri.  Pro  Eclabousser,  Aqua 
lutosa  respergere,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1484.  ex  Reg.  175.  eh.  870:  Le  suppliant 
ne  scet  la  cause  pourquoy  icellui  Jehan 
lui  Esquippa  Vordure  au  ruissel  de  la  rue 
encontre  lui.  Elabi,  vel  Reflectere,  vulgo 
Glisser,  réjaillir,  sauter  sonat,  in  alils 
Lit.  ann.  1469.  ex  Reg.  195.  eh.  ììS3:  Le 
suppliant  getta  un  baston  après  les  pour- 
ceaulx,  .  .  .  en  telle  maniere  que  en  glis- 
sant  ou  Esquippant  oultre,  ledit  baston 
ala  cheoir  mr  le  chief  d'une  jeune  fille. 
Eshipeaon  vero,  prò  Equipage,  foumi* 
ture,  in  Ch.  ann.  1879.  tom.  2.  Probat. 
Hist.  Brit.  col.  220:  Et  aura  aussi  ledit 
due  pour  luy  et  toutes  lesdites  gens  con- 
venable  Eshipeson  pur  leur  passage  en  la 
mer. 

^  ESQUIROLUS»  Sciurus,  Gali.  Ecu- 
reuil.  Vetus  Collectio  MS.  Statutorum 
Eccl.  Aquensis  :  Clerici  beneficiati  cap- 
pas  portent  de  pellibus  Esquirolorum  for- 
ratas. 

^  LeudsB  min.  Carcass.  Mss.  :  Item  de 
duodena  d'Esquiroll.  iij.  ob.  Unde  Esqui- 
relle,  Peliitium  ex  esquirolis,  in  Ch .  Math. 
ducis  Lothar.  ann.  1250.  ex  Chartul. 
Campan.  Cam.  Comput.  Paris  :  Huardus 
miles  de  la  Fuillée  ....  recognovit  se  rece- 
pisse et  habuisse  octn  marchas  argenti, 
mille  et  quingentas  Esquirelles.  Vide  Es- 
quevinessia  et  Squirelus. 

o  ESSAGARE,  In  saccum  mittere,  Gali. 
Ensacher.  Comput.  ann.  1880.  inter  Pro- 
bat. tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  29.  col.  1  : 
Solvi  Petro  Mariote  et  cuidam  alteri  ex- 
traneOf  aui....  portaverunt  ad  hospitium 
senescalliss  xodv.  settaria  avena  .  .  .  prsR- 
sentata  domino  senescallo,  et  dieta  xocv. 
setttaria  mensuraverunt  et  Essacaverunt. 
Vide  infra  Saccare. 

<>  ESSAGIUM,  Jus  quod  ex  probata 
monetarum  materia  magistro  monetario 
competit,  ipsaque  rei  roonetarise  proba- 
tio.  Ordinai.  Caroli  dalph.  ann.  1857.  ex 
Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  sign.  Vienne 
fol.  18.  v«  :  Ipse  magister....  ?iabeat  punc- 
tas,  levatas,  Èssagia  et  electionem  Essa- 
giorum  .  .  .  Quod  nullus  Essays  ligm  vel 
pondertSj  nec  recursus  possit  haberi  ad 


monetam  expeditam.  Vide  Essayamen- 
tum. 

^  ESSAITA,  Eadem  foriassis  notione. 
Charta  Ebali  vicecom.  de  Ventedom 
inter  Probat.  Hist.  Tutel.  col.  488  :  Simi- 
liter  do  ....  Essaitam  et  decimum  et  prm- 
ferentiam  de  omni  re.  ac  sepulturam,  et 
omnia  siculi  ad  ecclesiam  pertinent. 

1.  ESSAIUM,  Examen.  Essai,  Vide 
Caiagium,  eiDealbare.  et  óci.  Ferrari um 
in  Saggiare,  [et  mox  Essayum.] 

^  Ili  ne  Essaier  prò  Examiner,  Alicu- 
Jus  periclitari  docirinam.  Stat.  ann. 
1371.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pa^. 
441.  ari.  2:  Oue  aucufi  barbier...  ne  dott 
taire  office  de  barbier  en  ladicte  ville  et 
hanlieue  de  Paris,  se  il  n'est  Essatez  par 
ledit  mestre  et  les  quatre  jurez.  Unde 
etiam  Essaieur  de  pourceaux,  Inspector 
suarius,  in  Lit.  remiss.  ann.  1878.  ex 
Reg.  118.  Chartoph.  reg.  ch.  814  :  Perrin 
Landry  langoieur  ou  Essaieur  de  pour- 
ceaux...  print  douze  deniers  du  langoie- 
ment...  Le  prevost  de  Montlehery  lui  de- 
fendi  vendre  et  langoyer  pourceaux  en  la 
chastelenie  dudit  3^ntlehery, 

o  2.  ESSAIUM,  Panni  species.  Charta 
Maurii.  episc.  Cenoman.  ann.  1227.  ex 
Tabul.  monial.  S.  Juliani  de-  prato: 
Inhibemus  etiam  ne  moniales  habeant 
tunicas  de  cordeto  Castridunensi ,  aut 
sargia  de  BonavaUe,  aut  Essaio  de  Nor- 
mannia;...  mantellis  etiam  non  utantur 
nisi  dejprssfatis  pannis,...  aut  de  Essaio 
de  S.  Vionysio. 

<*  Aliud  vero  sonat  Essaie,  Stramen 
Fcilicet,  in  Lit.  reroiss.  ann.  1406.  ex 
Reg.  161.  Chartoph.  reg.  ch.  168  :  Les- 
quelx  se  logerent  en  un  cuignet  des  ber- 
geries,  ou  ti  avoit  un  tas  d'Essaies  à  bre- 
ois  ouquél  ilz  furent,  attendant  que  icelle 
Gilon  venist  quant  jour  seroit  affourer 
icelles  brebis. 

«ESSALATUS.  Sella  insiructus.  Acia 
Inquisii.  Carcass.  MSS.  ann.  1808.  fol. 
89.  r».  :  Guillelmus  frater  suus  quadam 
nocte...  tradidit  sibi  mulum,  seu  mulam, 
Essallatum  et  inffrenatum. 

o  ESSALET.  Vide  supra  Etssalet. 

j  ESSAMPLATUS,  prò  Essartatus,  de 
quo  infra.  Instrum  ann.  1205.  ex  Archivo 
Fontis  Daniel  is  :  Junellus  Dominus  Me- 
duanse  dedit  Abbaties  Fontis  Danielis  de- 
cimam  partem  reditus  sui  de  terra  Essam- 
plata  injoresla.  Vide  Eacartus. 

o  Sic  Éssamblir,  prò  Dumeia  succidere 
et  in  culturara  redigere,  vulgo  Défri- 
cher,  in  Lit.  remiss.  ann.  1460.  ex  Reg. 
192.  Chartoph.  reg.  ch.  8:  Le  suppliant  a 
prins  à  défrichcr  et  Éssamblir  pluseurs 
terres  et  héritaiges  qui  estoient  en  grane 
buissons  et  habiers. 

ESSANNA.  Charta  Philinpi  Aug.  ann. 
1216.  in  Regesto  Herouvaliiano  fol.  74  : 
Si  vero  contineatur  in  baco,  vel  in  cocheto 
merrenum  ad  dolia  facienda,  reddent 
prò  quolibet  milliario  4.  den.  et  sibi  conti- 
neantur  Essannss  ad  clavos,  reddent  prò 
quolibet  milliario  4.    den.   Occurrii   ibi 

Sluries  ;  ubi  Essanna  est  id  quod  vulgus 
'ssangles  vocat,  asseres  sci  licei  sectitii, 
quibus  tecia  operiuniur.  Fol.  93.  Es- 
^nna  scribi  tur  :  Navis  ad  lignum,  ad 
fcenum,  ad  Esgannas,  ad  minutum  mer- 
renum, etc.  Fol.  159  :  Si  faciant  domum 
tectam  de  Essanna.  [Idem  videtur  Esolna 
in  Esporium,  ut  etiam  Essoulla  suo  loco.] 
^  Nostris  quoque  Essanne.  Lit.  remiss, 
ann.  1874.  in  Reg.  106.  Chartoph.  re^. 
ch.  119:  Icellui  RaouUt  monstroit  audU 
Guiot  une  Essanne  de  bois,  dont  il  avoit 
fait  la  semblance  d*un  coustel.  Sed  ei 
variis  appellationibuì^  idem  signitìcave- 
runt.  E^chaugne  ei  Essaugne,  in  Char- 
tul. Corb.  sign.  Ezechiel  ad  ann.  1421. 

40 


314 


ESS 


ESS 


ESS 


fol.  95.  v.  :  Esseul,  in  Coust.  Paris,  ex 
Beg.  sign.  Noster  Cam.  Comput.  fol.  87. 
v«.  Lit.  remiss.  ann.  1426.  in  Reg.  178. 
Chartoph .  reg.  eh.  599  : 1.6  suppliant  flst  un 
trou  en  la  couverture  d'icelle  maison,  aui 
estoit  converte  d'Essil  ou  d'Esaaule  vietile. 
Àlise  ann.  1467.  in  Reg.  195.  eh.  86  :  Es- 
tienne  Noquin  diti  au  aupplians  qu'ilz 
tirassent  hardiment,  et  que  s'il  avoit  une 
petite  Essaulne  de  boys,  quHl  retoumeroit 
iien  toutes  leurs  fleches.  Denique  alise 
ann.  1488.  in  Reg.  209.  eh.  262:  Colin 
Rotine  voult  frapper  Jehan  Blandel  d*une 
Essale,  laquelle  il  print  en  la  couverture 
de  la  maison. 

0  ESSARGITUS,  nro  Exercitus.  Lit. 
ann.  1856.  tom.  4.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  854  :  Datutn  in  Essarcitu  nostro  ante 
Brethkolium. 

1  ESSARTUM,  EssARTARE.  Vide  Exar- 
tus. 

1  ESSARDM.  Edictam  Philipp!  Pulcri 
Francor.  Regis  apud  de  Launere  tom.  2. 
Ordinai,  re^.  pag.  159:  Essarum  nos- 
trum dictsB  vtllss  parabitur  et  ponetur  in 
tali  statu,  quod  dicti  mercatores  absque 
solutione  caagii  poterunt  suas  denarialas 
et  Mercaturas  hono  modo  onerare  et  exo- 
nerare  de  die  et  de  nocte.  Lubentius 
legerem  Escarum,  quod  puto  Àggerem 
lapideum  ad  ripam  fluminis,  Gali.  Quai. 
Idem  de  Launere  in  summario  huius 
ariiculi  ducto  ex  Gallico  exemplari  ha- 
bet.  :  Le  pavé  de  la  ville,  les  Quais  et  les 
issues  seront  mis  en  bon  estate  etc.  Vide 
Escar.  p  Leg.  Essayum,  Vide  infra  hanc 
vocem  2.  noiione.] 

T  ESSAVARE  ,  JExsAVARE .  Trahere. 
Gharta  Thossiac.  ann.  1461  :  Pro  licentia 
piscandi  in  riparia  Sagonm...  absque  tra- 
hendo  $eu  Essavando  aut  Exsavando  ad 
terram.  Altera  Charia  anni  1449.  signaia 
Bonet  :  Sive  trahendo^  sive  Exsavando  ad 
terram, 

^  A  veieri  Gallico  Essaver  et  Essiaver, 
Effluere,  decurrere,  yvL\gos*écouler.  Seni, 
arbitr.  ann.  1818.  in  Reg.  58.  Chartoph. 
reg.  eh.  58  :  Aura  dedans  ce  mur  ou  cUm- 
ture  un  treillich  de  fer  par  où  les  yaues 
de  la  ville  seporront  Essiaver,  Gnaria 
ann.  1822.  in  Reg.  74.  eh.  443  :  Lequel 
moelin  il  feront  el  dit  manoir  à  Essiaver 
Viaue  parmi  cedit  manoir,  en  faisant 
venir  Viaue  par  dessus  et  Essiaver  des- 
sous. Ghartul.  Gorb.  sig.  Ezechiel  ad 
ann.  1415.  fol.  18.  r«.  :  Regeter  le  fosse.,,, 
et  faire  tant  que  le  vivier  se  puis  Essaver ^ 
et  qu*il  soit  a  secq.  Esseaver  vero,  prò 
Vutder,  Evacuare,  in  altero  sign.  HcAa- 
cuc  ad  ann.  1511.  fol.  9^:  Et  il  sera  tenu 
ledit  prendeur  de  Esseaver  et  oster  chacun 
an  tout  le  bos  abalu.  Esseuwer,  prò  Exsic- 
care,  in  Gh.  ann.  1285.  ex  Ghartul.  sign. 
Decanus  S.  Pei.  Insul.  fol.  129.  ▼•.  :  Sis 
libres  doit  il  mettre  asfosséis  faire  por 
les  terres  Esseuwer.  Excegner,  eod^m 
sensu,  in  cod.  reg.  9498.  fol.  11.  v«.  : 
Foucéqui  Excegneles  bos  champs.  Hinc 
mox  Essaveria, 

«ESSAVE60TUS,  Gorbls  species.  Gharta 
ann.  1484.  ex  Tabul.  Massi!.  :  Ordinamus 
quod  piscatores  possint  reponere  et  reponi 
sinant  pisces  in  vasculis  quibuslibet,  cujus- 
cumque  formai  et  capacitatis  existant.sive 
sint  banastoni,  canastelli,  sive  sint  Éssa^ 
vegotorum. 

1  ESSAVERIA,  Agger  stagni,  quo  con- 
cluduntur  aqus.  Gnaria  anni  1269.  ex 
Tabulario  S.  Nicasii  Remensis  :  Debemus 
habere  et  retinere  imposterum  vantalla 
Essaverie  vivarii  nostri.,,  nec  poterimus 
sedum  vel  solium  diete  Essaverie  dicti 
vivant  altius  elevare  quam  modo  sit. 

^  Vel  potius  qua  aqusB  excurrere  pos- 
suni  seu  evacuari,  Gali.  Ronde    d'un 


etang^  alias  Essiaviere,  Esse^  et  Esseau, 
Gharta  ann.  1281.  in  Ghartul.  Montis  S. 
Mari.  pari.  7.  fol.  124.  r«.  col.  1  :  Consent 
he  li  aobés  et  li  couvens.,.  pussent..,  faire 
noviaus  cliiers,  Essaviers  et  raieres.  Jehan 
Grossin  musniers  ouvrist  les  Esses  de  son 
moulin,  in  Lit.  remiss.  ann.  1473.  ex  Reg. 
195.  Gharioph.  reg.  eh.  1006.  Lit  ann. 
1295.  in  Memor.  E.  Gam.  Gomput.  Paris, 
fol.  801.  v«  :  En  travers  la  cauchié  doit 
avoir  un  Esseau,  aue  le  seigneur  de  Cor^ 
bon  et  Guillaume  au  Mesnilaoivei^t  mettre 
et  lenir  en  estat  ;  car  il  ne  seri  que  à  eulx 
à  esseaver  leurs  prez.  Unde  Essaigouere, 
Incile,  sulcus  aquarius,  vulgo  Rigole, 
tranchée.  Lit.  remiss.  ann.  1400.  in  Reg. 
155.  eh.  862:  Icellui  Servatu  saichant 
lesdiz  deux  champs.,.  estre  moult  char^iez 
d'eaues,...  vint  à  leurdii  champs  aiant 
une  pelle  ferree  en  sa  main,  et  faisant 
voie  et  Essaigouere  aux  eaues.  Essayau^ 
Fluxio,  corrivatio,  Gali.  Ecoulement,  in 
Gh.  ann.  1806.  ex  Reg.  72.  eh.  809:  R 

pourront.,,  eslarguir  le  cours  de  Vyaue 

pour  avoir  mieuls  Vyaue  son  Essayau. 
inde  etiam  Essau,  eiEssiaw,  prò  vulgari 
Evierj  Emissarium  aquarium.  Ghartul. 
Gorb.  sign.  Csesar  fol.  86.  r:  Cangie  pour 
faire..,  un  Essau  en  son  estable.  Bello- 
man.  MS.  cap.  fU:  R  ne  m'afiert  pas  à 
faire  mon  essuyer  ne  mon  Essiaw  de  ma 
quizinCj  etc.  Essuyer,  in  Gh.  ann.  1^. 
ex  Ghartul.  Laiiniac.  fol.  217. 

^  ESSATAMENTUM,  Jus  seu  Emolu- 
menium  Inquisitoris  et  Probatoris  mo- 
neiarum,  a  Gali.  Essay.  Ordinaiio  anni 
1842.  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  420.  col. 
2  :  Remedia  vero  ligas  et  ponaerts  punctas, 
levataSf  Essayamenta,  et  alia  jura  et  pri- 
vilegia habeatis,  giue  in  nostris  monetis 
antea  habebcuis.l^yìde  supra  Essagium.] 

^  ESSATATOR  MONETARUM,Inquisiior, 
Probator,  Gali.  Essayeur.  Legiiur  in 
Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  215.  col.  1. 

1  1.  ESSATUM,  Gali.  Essay,  Probatio. 
Gharta  Hugonis  Gomitis  Marchise  ;  apud 
Siephanotium  tom.  5.  Fragm.  Hist. 
MSS.  :  Notum  facto  omnibus,  quod  intuitu 
Dei  et  saliUis  nostrss  Essayum  monetss 
nostrsB  Grandimontis  Ecclesia  in  puram 
et  perpetuam  eleemosynam  dedimus.  Rur- 
sum  occurrit  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag. 
414.  col.  1.  Vide  Essaium, 

^  Dicti  magistri  monetarum,  possint 
faeere  fieri  sua  Essaya  de  dieta  boyta, 
tom.  2.  Hist.  Dalph.  pag.  417.  col.  1. 

o  2.  ESSATUM.  Locus  onerandis  et 
exonerandis  navibus  apius.  Edict.  Phil. 
Pule.  ann.  1809.  in  Reg.  18.  Gharioph. 
reg.  eh.  172  :  Essayum  nostrum  dictss  vulss 
parabitur  et  ponetur  in  tali  statu,  quod 
dicti  mercatores  absque  solutione  caagii 
poterunt  suas  denartatas  et  mercaturas 
oono  modo  onerare  et  exonerare.  Ita  etiam 
habet  Reg.  72.  eh.  176.  ut  videre  est  in  v. 
Caxja,  Unde  patei  male  editum  Essarum 
tom.  2.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  159. 
quod  iterum  probat  vox  Gallica  Essay, 
eadem  noiione,  in  Gh.  Rob.  de  Veieri- 
ponte  ann.  1880.  ex  Ghartul.  S.  Jean,  in 
valle  :  En  f esani  touz  les  pons,  Essay s  et 
chaucées  de  Dalence,  de  Chevreau  et  de 
la  Chauciée. 

o  ESSCENGIA,  Modus  agri,  idem  guod 
Andecinga.  Vide  ibi.  Gharta  ann.  1286. 
in  parvo  Reg.  S.  Germ.  Prat.  fol.  44.  v». 
col.  2  :  Recognoverunt  se  vendidisse  abbati 
S.  Germani  de  pratis  Paris,  quandam 
Esscengiam  terrss  sitee,  ut  dieitur,  apud 
Paretum  juocta  cimiterium  ecclesiss  6;u«- 
dem  Vito.  Vide  Escengia. 

1.  ESSE,  Status,  Estat.  conditionj  com- 
portement.  Gapitularia  Garoli  G.  ili.  11. 
cap.  5.  [^  apud  Valentian.  ann.  858. 
Adnuni.  Karol.]  :  Et  Comites  oc  cateros 


fideles  nostros  admonemue ,  ut  ipsi  sic 
euum  esse  et  vivere  ordinent,  qualiter 
propter  illorum  necessitatem  vicini  eorum 
ac  pauperes  non  opprimantur.  Ordericus 
Viialis  lib.  6.  pag.  601  :  In  omni  Esse  suo 
venerabili  pollebat  modestia,  etc,  Lib.  8. 
pag.  688  :  Et  in  omni  Esse  suo  sese  modeste 
gerere  nitebatur.  Lib.  11.  pag.  840:  In 
Claustro  Monachorum  diu  sedit.  Esse 
eorum  considerava.  Alio  vero  sensu  vide- 
tur  accipl  vox  Gallica,  Estro,  in  consue- 
tudine Nivernensi  tit.  26.  art.  18.  Ut.  81. 
ari.  1.  6.  16.  27.  tit.  84.  art.  5.  7.  16.  ubi 

§ro  gentilitaie,  seu  consanguinitate  vi- 
etur  sumi,  vel  certe  prò  Statu  ac  con* 
diiione.  Giotus  Pruvinensis  in  Biblia 
MS.  de  Gariusiensibus  : 

Laur  ordra  oe  blMme,  ne  tor  Etira, 
llét  por  rieas  m  n*i  voldroie  ailra, 
Th»p  oot  estrott  et  dar  eoatioe. 
CbuoiO  fet  pour  lui  u  coisiiie. 

12.  ESSE  prò  Ire,  ut  Galli  dicimas 
Etre  prò  Aller,  Breviarium  Hist.  Pisans. 
apud  Murator.  tom.  6.  col.  171  :  Ad  quod 
castrum  vincendum  Pisani  Fuerunt  cum 
quinguaginta  navibus,  plattis  et  schafis, 
etc,  vide  Fuit. 

^  Gomput.  ann.  1857.  inier  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  190.  col.  2:  Pro 
loqueriis  novem  ronssinorum,  quos  equitt^- 
runt  quatuor  ex  dominis  consulibue,,., 
cum  Fuerunt  ante  ad  eventum  uxorie  Pe^ 
tri  Scatisse.  Phrasis  Gallica  :  Lorsqu'ile 
ont  età  au-devant. 

^  8.  ESSE  AD  AuQUEM,  Gali,  dlcimus. 
Estro  à  qu'elqu'un,  De  alicujus  familia 
esse.  Lit.  remiss.  ann.  1857.  in  Reg.  89. 
Gharioph.  reg.  eh.  55  :  Quidam  nundue 
dicens  se  Esse  ad  dominum  Montistnoren- 
dad,  bustam  quondam  de  armis  dicti 
domini  secum  deferens,  etc. 

o  4.  ESSE  DE  Guerra,  Gali.  Estro  en 
guerre,  Bellum  gerere,  esse  in  armis. 
Gharta  Eduardi  reg.  Angl.  ex  God.  reg. 
8887.  4.  fol.  57.  v«.  :  Cumbarones partium 
illarum  (Vasconiffi)  quasi  continue  ad 
invicem  Sint  de  guerra,  etc. 

^  5.  ESSE  Desuper,  Supereminere. 
Vide  suora  Desuper  esse  2. 

M  6.  ÈSSE  Inter,  Interesse,  adesse. 
Gharta  Sangallens.  ann.  745.  ap.  Neu- 
gart.  God.  Diplom.  Alem.  num.  15.  tom. 

1.  pag.  21  :  Ego  Qiutlfivinus  Fui  inter  ubi 
hunc  cartola  facta  est, 

ESSEOUM,  Esseda.  Servlus  ad  illud 
Virgilii,  Georg,  lib.  8.  vers.  204  : 

Belgica  Td  molli  melins  Uni  Btiedi  collo. 

ait  Belgica  Esuda  esse  Gallicana  vehi" 
cula,  [Fapias  MS.  Bituric.  :  Esseda  sunt 
Gallot*um  vehicula,  quibus  Reges  vidi 
captivi  ducuntur.  Essedum,  Basterna, 
vehiculum.  Hinc  emenda  Glossar.  San- 
german.  MS.  n.  501.  ubi  perperam  :  Es- 
serla, Basterna.]  Gloss»  isonis  Magistri  : 
Essedum ,  genus  vehiculi  Gallicani,  i. 
Sambuch,  quasi  (usedum,  ab  assidendo 
dictum.  Jornandes  de  Reb.  Goth.  cap. 

2.  de  Briiannis  :  Non  tantum  equitatu, 
vel  pedite,  verum  etiam  bigis,  curribusque 
falcatis.  quos  more  vulgari  Essedas  vo- 
cant.  ubi  maAìm  Esseda:  nam  Essedum 
dixit  Propertius  lib.  2.  El.  1.  vers  86  : 

Eneda  oelatis  «iila  Brìtaima  jogU. 

Lib.  4.  El.  8.  vers.  9.  de  iisdem  : 

Hiberniqtte  Gat»,  pictoqua  Briiannia  corra. 

De  Essedis  et  Essedariis  Britannicis 
aguni  etiam  Gassar  lib.  4.  de  Bello  Gali, 
cap.  24.  et  88.  et  Gicero  lib.  7.  Ep.  6.  et 
10.  Vide  Ausonium  Epist.  21.  [et  Piiis- 
cum  in  Lexico  Antiquit.  Rom.  et  Garo- 
lum  de  Aquino  in  Lexico  Militari.] 

o  ESSELÌiA,  Assula,  segmentum.  Lit. 


ESS 


ESS 


EST 


315 


remiss.  ann.  1851.  in  Reg.  81.  Chartoph. 
reg.  eh.  125  :  Dictam  monetam  c^acondU 
retro  caminum  operatarii  «ut,  et  posuit 
ante  de  Eaaellie  ne  reperiretur.  Espellete, 
In  Stat.  ann.  1884.  tom.  7.  Ordinai,  reg. 
Frane,  pag.  101.  art.  14rUnde  Easelleter, 
Inter  asseres  premere,  in  Arest.  ann. 
1805. 18.  Febr.  ex  voi.  8.  arestor.  parlam. 
Paris.  :  Ordinatum  fuertU  guod  non  ven- 
derentur panni.,,  tineti  mala  tinctura,,.. 
neaue  etiam  inter  asseres  pressurati,  quod 
Gallice  vocant  Ensselletez.  Stat.  prò  pan- 
nif.  Paris,  ejusd.  ann.  ibid.  :  Quiconque 
vendra  draps  qui  aient  esté  ou  soient 
EsseUez,  ou  maltainta,  ou  non  entresui- 
vans  en  teinture^  etc.  Hinc  etiam  Esselée, 
Sepimentum  ex  assulis,  In  Charta  ann. 
1847.  ex  Ghartul.  Hegal.  loci  part.  1.  eli. 
156:  Item  une  estable  tenant  à  ladite 
tnaison  close  d'une  Esselée,  et  est  li  com- 
bles  à  apentis.  Vide  infra  Essoulla  et 
EsteUa. 

ESSENDOLA.  Vide  Eseenla. 

«  ESSENNUM.  Retis  species,  Sagena, 
Gali.  Seine  vel  Senne.  Cnarta  Rie.  reg. 
Angl.  ann.  regni  elus  1.  in  Reg.  185. 
Chartoph.  reg.  eh.  180  :  Exceptis  molen" 
dinis  et  anguilliSf  qum  captss  sunt  ad 
Essennum. 

1.  ESSENTIA,  Substantia,  subsistentia  : 
vox  Scholasticis  et  Philosophis  non  ho- 
diernis  duntaxat  familiaris,  sed  et  vete- 
ribus.  Quintllianus  lib.  8.  cap.  7  :  OOcr^av, 
quam  rìavius  Essentiam  vocat:  neque 
sane  aliud  est  ejus  nomen  I^atinum.  Aade 
eiimdem  lib.  2.  cap.  15.  S.  Hilarius  in 
fragm.  pag.  84:  Essentia  ex  eo,  quod 
semper  est^  nuncupatur:  qtue  quia  extrìn- 
secus  opis  ad  continendam  se  nunquam 
éguerit,  et  suhstantia  didtur,  quod  intra 
se  id,  quod  semper  est,  et  in  estemitatis 
suss  vtrtutem  subsistat.  S.  Augustinus 
lib.  2.  de  Morib.  Manichaaorum  cap.  2  : 
Itaque  ut  nos  Jam  novo  nomine  do  eo, 
quod  est  esse,  vocamus  Essentiam^  quam 
pìerutnquesubstantiam  etiam  nomtnamus. 
id  vocabuli  Ciceroni  asseruisse  Sene- 
cam  observavit  Muretas  lib.  5.  Variar, 
utitur  etiam  Sidonius  in  Epithal. 
Polemii. 

1 2.  ESSENTIA,  Status,  Conditio.  Gasp. 
Barthii  Glossarium  ex  Hist.  PalsBSt. 
Baldrici  Dolensis:  Postquam  vero  fue- 
runt  Turci  edocti  de  nostra  Essentia, 
cceperunt  paulatim  urbe  exire,  nostros 
peregrinos  undique  coangustare,  non  so- 
ìum  ex  una  parte;  sed  undique  erant 
latentes  óbviam  a  nobis  a  mare  et  ixd 
montaneam.  Vide  Esse  1. 

1  8.  ESSENTIA,  Possessio.  Henric. 
Huntindon.  de  Contempu  mundi,  apud 
Acherium  S];icil.  tom.  8.  pag.  182  :  Nes- 
do  quid  magis  afferebat  ei  certa  spes  in 
futurum  regnandi,  quam  pcUri  suo  ipsa 
Essentia  regni,  quia  patri  magnum 
reqnandi  spatiumjam  prseterierat. 

«  4.  ESSENTIA,  Usus  Jus  utendi.  Charta 
W.  Mermerel  milit.  ann.  1226.  ex  Tabul. 
Fossat.  :  Concessi  etiam  eis  (monachls) 
Essentiam  tocius  terrts  mete  apud  Bono- 
lium,  quittantes  eis  quiequid  solebant 
mihi  dare  prò  herbagio.  Forte  prò  Esentujt. 
Vide  in  Aisantia. 

«  5.  ESSENTIA,  Existentia,  qua  res 
actu  existit,  ratio  existendi.  Testam. 
eardin.  Talayr.  de  Petragor.  ann.  1360. 
ex  Cod.  reg.  4223.  fol.  110.  r».  :  Salubri 
meditatione  pensantes  quod  prsssentis 
vitsR  conditio  statum  habet  instabilem,  et 
ea  qusB  visibiliter  habent  Essentiam,  ten- 
dunt  visibiliter  ad  non  esse,  etc.  Occurrit 
etiam  inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ. 
col.  459.  Arest.  ann.  1414. 12.  Maii  in  voi. 
11.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Optio  quoque 
hujuscemodt  locum  habebat,.,.  quando  in 


uno  batello  seu  una  navi  xix.  dolia  seu 
peciss  vino  plenas  ejusdem  formss  seu  ES" 
sentisi,  qualitatis  existebant,  et  ad  unum 
solum  mercatorem  pertinebant. 

0  ESSENTUS.  Vide  supra  Esentus, 
ESSERE,  Adessere,  prò  Esse,  occurrit 

in  veteribus  Chartis  allquot  apud  Perar- 
dum  in  Tabulis  Burgundicis  pag.  88. 
84.  85.  et  86.  Vetus  inscriptio  Romao  in 
Eccl.  IV.  Coronator.  :  Cod  estis  fui,  et 
quod  sum  Essere  abetis. 

^  ESSERVENTARE.  Sarmentis  vineam 
purgare,  vel  pampinare.  Espuler ,  prò 
Ebourgeonner,  in  Lit.  remiss.  ann.  1^. 
ex  Reg.  160.  Chartoph.  re^.  eh.  112  :  La- 
quelle  Jekanne  demanda  à  icelle  Laurence 
s'elleseroit  bien  à  ellepour  Espuler  ès 
vignes.  Charta  ann.  1857.  in  Re^.  89.  eh. 
521  :  Item  octo  corveyas  a  mulieribus.... 
solvere  consuetas  prò  vineis  domini  dicti 
loci  (de  Nantiau)  Èssermentandis,  Gallice 
Essermenter.  Ita  Esserber,  prò  Herbas 
evellere,  sarrire,  vulgo  Sarcler,  dixerunt. 
Lit.  remiss.  ann.  1372.  in  Reg.  103.  eh. 
324  :  Lequel  Remion  estoit  en  un  fardin, 
gui  estoit  son  oncle  Robert  le  Moine  du 
oourg  de  Véelle  ou  il  Esserboit. 

1  ESSERTA.  Vide  Essedum. 

à  ESSERTUM,  Ager  exaratus,  ad  cui- 
turam  recens  proscissus.  Charta  Henr. 
Hosati  inter  Probat.  tom.  1.  Annal* 
PraBmonst.  col.  535:  Dedi  totam  decimam 
Esserti  mei  de  Standene.  Vide  Exartus. 

1  ESSETUS.  Computus  anni  1202.  apud 
D.  Brussel  de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag. 
GXLVli.  ad  calcem  :  Pro  galeis  reparan- 
dis  X.  sol.  Pro  cordis  ad  essetos  pendendos 
circa  murum  xii.  s.  et  dimid. 

«  ESSINUM,  Modus  agri.  Charta  prò 
eccl.  Laudun.  ann.  1374.  in  Reg.  l05. 
Chartoph.  reg.  eh.  442  :  Item  dicti  deca- 
nus  et  capitulum  acquisierunt...  tria  Es^ 
Sina  et  viginti  qualuor  virgas  nemoris. 
Vide  suora  Aissinus. 

1  ESSINUS,  Species  mensursa  frumen- 
tarise,  Gali.  Aissin.  Charta  Theobaldi  de 
Valliaco  ann.  1168.  ex  Tabularlo  Cor- 
bei  enai  :  Quartam  partem  cujusdam  mo^ 
lendini,  quam  antea  jure  hssreditario 
apud  Valti<icum  a  S.  Petro  tenui,  dein^ 
ceps  sub  iure  suo  libere  possidendum  con- 
cessi B.  Petro  de  Corbeia,  hoc  interposita 
conditione,  ut  quamdiu  in  domo  mea  et 
hsBreditate  mea  manerem,  sexdecim  Essi" 
nos  annonss  de  eodem  molendino  accipe- 
rem.  Charta  Curise  Suessionens.  ann. 
1252.  in  Tabularlo  S.  Medardi  :  Se  vendi- 
disse  recognovit...  reditus  subnotatos,  quos 
se  habere  dicebat...  videlicet  viginti  Essi- 
nos  biadi  hyemalis  uno  bueto  minus.  Vide 
Assinus, 

<»  ESSIULARE,  Sibilare.  Gali.  Siffler. 
Acta  MSS.  Inquisit.  Carcass.  ann.  1308. 
fol.  36  V  :  Vnus  dictorum  hareticorum 
Essiulet,  et  quidam  alius,  qui  veniebat  ad 
eos,  ut  credit,  respondit  similiter  sibu" 
landò. 

^  ESSO.  Charta  ann.  1023.  apud  Mura- 
tor.  tom.  1.  Antiq.  Italie,  med.  sevi  col. 
188  :  Et  si  qualiscumque  omo  servus  vel 
angilla  jam  dicti  archiepiscopi  battide^ 
rit...  ad  Esso  componat,  sicut  ad  liberi 
homines  et  ad  liveras  feminas.  Id  est, 
eamdem  mulctam  componat,  ac  si  libe- 
rum  hominem  verberasset. 

^  ESS0I6NIA,  EssoiONARE.  Vide  infra 
in  Sunnis. 

o  ESSOLIUM,  Axis,  Gali.  Essieu,  alias 
Esseul  et  EssouL  Charta  ann.  1239.  inter 
Probat.  Hist.  Sabol.  pag.  349  :  Ita  etiam, 
quod  omnes  transeuntes  mercatores  per 
cheminos  forestss  supradicts^,  qui  coustu^ 
mas  dicto  Jacobo  debuerint,  poterunt  ca- 
pere in  dieta  foresta  prò  unaquaque 
quadriga  duodecim  hairas  eisdem  neces» 


sarias,  et  Essolium  novum.  Un  Essoul  de 
char,  in  Lit.  remiss.  ann.  1875.  ex  Reg. 
107.  Chartoph.  reg.  eh.  12.  Alise  ann. 
1388.  in  Reg.  132.  eh.  825  :  L'une  des  roés 
d'icellui  chariot  yssi  hors  de  l'Esseul,  pour 
ce  qu'il  n^^  avoit  point  d*esse, 

T  ESSONiA,  Excusatio  causarla,  EJu- 
ratiovadlmonii  propter  impedimentum, 
Gallice  Essoine  vel  Exoine.  Essoniator, 
Excusator  in  causis  et  litigiis.  Gali, 
olim  Exoineur,  Exoniateur.  Essoniare, 
Excusationem  proponere.  Vide  Sunnis. 

1  ESSONIUM,  Impedimentum.  Chiro- 
graphum  ann.  1209.  apud  Marten.  Am- 
pliss.  Collect.  tom.  1.  col.  1092  :  Comttissa 
vero  furari  fecit  super  animam  suam, 
quod  ipsa  et  successores  sui  Domini  Cam^ 
panisi  infra  quadraginta  dies.  ppstquam 
ab  Essonio  suo  fuerint  expediti,  reddet 
Simoni  vel  hssredibus  suis  Musteriolum 
in  eodem  statu,  in  quo  eos  illud  consti- 
terit  accepisse.  Litter»  Mattbaei  Ducis 
Lotharing.  ann.  1220.  inter  Anecd.  Mar- 
ten. tom.  1.  col.  881  :  Ipsi  autem  infra 
quadraginta  dies,  postqiULm  de  Essonio, 
vel  de  guerra  sua  liberati  erunt,  tenentur 
mihi  reddere  per  juramentum  suum  cas- 
trum  illud  ita  munitum  et  in  eo  puncto, 
in  quo  eis  traditum  fuerit  bona  fide.  Vide 
in  Sunnis. 

^  Hinc  Dessonier  et  Dessouniier,  Impe- 
dimento liberare,  expedire.  Charta  ann. 
1270.  ex  Chartul.  S.  Petri  de  Monte  :  Et 
doit  Dessonier  ces  chose»  davantdites  de 
toutes  rantes  et  de  toutes  droUures  gu'elles 
doient.  Alia  ciré.  ann.  1280.  ibid.:  Et 
doie  Dessouniier  à  mien  toutes  ces  choses 
davantdites  et  retenir.  Vide  infra  in 
Sunnis. 

o  ESSOPIA.  Vide  supra  Eschopa. 

^  ESSOULLA,  Assula,  seu  asser  secti- 
tius  ad  tegendum  aptus.  Chartular.  S. 
Vandregisili  tom.  1.  pag.  84  :  Et  prssterea 
veteres  Essoullas  de  Monasterio,  qusi  non 
poterant  mitti  in  opere,  et  insuper  quid- 
quid  lihertatis  et  proventus  in  supradicto 
ìioncksterio  habere  consueoi. 

^  Nostris  Esseule.  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  Cod.  reg.  7684  :  Esseule,  comme  de 

?uoy  l'on  couvre  les  maisons,  scindula. 
iem  pour  cent  millier  d'Esseule,  ij.  solz. 
vj.  den.  in  Reg.  sign.  Pater  Cam.  Com- 
put.  Paris,  fol.  249.  V*.  Vide  suprsL Essella. 

^  ESTÀ,  Sedes  in  foris  et  nundinis, 
ubi  merces  venum  exponuntur,  mensa, 
Gali.  Etau.  Charta  ann.  1301.  in  Lib. 
rub.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  169.  v*. 
col.  2  :  Jura  fumorum,  molendinorum, 
Estarum,  tabularum,  etc.  Establerie,  eo* 
dem  sensu,  in  Lit.  remiss.  ann.  1412.  ex 
Reg.  166.  Chartoph.  reg.  eh.  865  :  Sur  les 
estauls  ou  Estabteries  ae  la  corraterie  de 
Besiers,  etc,  Unde  Establier,  qui  ad  stal- 
lum  merces  suas  divendit,  in  Stat.  ann. 
1369.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
253.  et  Baston  estauUier,  quo  fuleitur 
ejusmodi  mensa,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1478.  ex  Reg.  206.  eh.  76.  Vide  Stabellum 
et  Stallum  1. 

^  ESTABILITAS,  Vox  fori  Normannici, 
eum  scilicet  res,  de  qua  est  controver- 
sia, in  manu  regis  ponitur,  donec  Judi- 
ciò  decisa  fuerit.  aéritage  qui  est  de- 
mandé  par  Establie,  in  Consuet.  Norman, 
cap.  66.  et  91.  Scacar,  apud  Cadom.  ann. 
1236.  in  Reg.  S.  Just!  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  25.  t:  col.  2:  Guillermus  de 
Reniers  miles  petiit  ab  hominibus  suis 
quadam  servicia.  Ipsi  dixerunt  se  feeisse 
Illa  servicia  ;  sed  nec  (per)  feodum,  nec 
per  costumam  miles  habuit  saisinam  ilio- 
rum  servidorum.  Petébant  homines  Esta- 
bilitatem  :  miles  tanquam  saisitus  volebat 
se  deffendere  per  duellum  tantum.  Judi- 
catum  est  quod  homines  debébant  et  potè* 


316 


EST 


EST 


EST 


rant  habere  breve  de  aordemanda.  Vide 
Stabilia  2. 

ESTABLIA.  Monast.  Ànglic.  tom.  1. 
pag.  9*22  :  Sint  quieti  de  thesauro  por^ 
landò,  de  chaciia,  E$tabliÌB,  tcotallis  rega- 
libus,  de  purprestura,  etc.  [Judicium  Sca- 
carii  Normanni»  xiii.  seculi,  apud  D. 
Brustel  de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag. 
965  :  Audivi  ibi,  quod  minor  bene  potest 
proc&dere  per  duellum  vei  Establiam,  hoc 
est,  Breve  Ducis  Normannise.  quo  in 
manu  Regis  poni  tur  feudum  vel  tene- 
mentum,  donec  oborta  de  eo  lis  dirima- 
tur.]  Vide  Siabilia  2. 

0  Primo  loco  Establiam  interpretor 
de  stabulo,  seu  obligatione  vassallorum 
recipiendi  equos  domini  in  stabulo;  al- 
te rum  vero  sic  emendo  ex  Reg.  S.  Justi 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  27.  v».  col.  1  : 
Audivi  ibi  quod  minor  benepotest  perdere 
(Sic  sine  nota  abbreviationis)  ad  finem 
per  duellum  vel  per  EstcAliam.  Ubi  idem 
quod  supra  Estabilitas, 

1  ESTAGAMENTUM.  Vide  Staeamentum. 
OESTAGARE  Plagitum,  Illud  firmare 

vadiie  receptis;  nuod  ad  judicem  vel 
dominum  pertinebat.  Vide  in  Staca^ 
mentum. 

0  ESTAGATURA,  Locus  palis  clrcum- 
septus  ad  capiendos  pisces.  Gharta  Cla- 
remb.  dom.  Gappar.  ann.  1285.  in  Ghar- 
tul.  Arremar.  eh.  221  :  Prior  de  Cappis 
debet  piscem  per  totam  aquam  de  Follis... 
exceptis  vannis  et  becia  et  Estacaturia 
molendini. 

^  ESTAGHADA  Bataua,  Duellum  seu 
certamen  singulare,  ligatum,  initum  et 
perfectum,  ut  opinor,  ab  Hispano  Està- 
cada^  locus  clausus  ubi  pugnàlur.Charta 
ann.  1065.  Marcse  Hisp.  col.  1196  :  Damus 
vobié,..  medietatem  de  totas  ipsaa  justi- 
tias,  exceptus.,.  de  iosa  civitate,..  fecerint 
homicidium,  aut  fregerint  pacem,  aut 
habuerint  aliquod  plaeitum  unde  batalia 
8Ìt  Estachada. 

1  ESTAGHAMENTUM,  Sepimentum,  ut 
conjecto,  seu  locus  palis,  Gali.  Eataaes, 
clausus.  Gali.  Gbrist.  tom.  4.  col.  806. 
Johannes  II.  Abbas  Glarsevallensis  ann. 
1281  :  Literia  auis  vrofUetur,  aibi  minime 
licere  facere  Eatachamentum  in  quodam 
locOf  nisi  de  voluntate  Episcopi  Lingo' 
nensis.  Vide  Eatecha. 

^  Vel  potius  Àgger  aquis  oppositus, 
quo  scilicet  aquffi  concluduntur  ;  nuod 
lulciatur  palis  sic  dictus,  Gali.  Ecluse. 
Gharta  quse  supra  indigitatur  his  concl- 
pitur  verbis  in  Ghartul.  eccl.  Lingon. 
ex  God.  reg.  5188.  fol.  230.  r«.  :  Saichent 
tuit  que  noHs  de  la  volunté  et  dou  consen- 
tement  de  Guy  evesques  de  Leingres  avons 
fait  un  Eatamchement  deesoz  Gevroles, 
Vide  infra  Eatanchia. 

1  ESTEGHARE,  Alligare,  Gali.  Attacher. 
Ordi natio  ann.  1340.  super  Officio  Ma- 
rescalliae.  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pa^. 
394  :  Item  ipsos  equos  fretari,  estrelxari, 
acomarif  lelteriaa  eis  fieri  et  bene  Esta^ 
^hari  facere  cum  omni  diligentia  teneatur. 

o  ESTAGHIA,  Acicula,  in  quo  vestls 
con  stringi  tur.  Comput.  MS.  ann.  1289  : 
Pro  liiij.  duodenis  laaueorum  et  oro  E»- 
tachiis  habilis  per  Oaonem  de  CÒrmall. 
exitti.  9ol.  Vide  Stacha. 

ESTAGO,  Taberna,  officina.  Gharta  ann. 
1163.  apud  Ughellum  tom.  7.  Ital.  sacr. 
pag.  268  :  Concedo  prtenominatas  Eccle^ 
sisR,..  et  abaque  servitù)  3.  Escatones  in 
civitate  LaodicisBf  cum  suis  omnibus  con^ 
tinentis,ut  in  eis  ipsi  Malfetani  maneant, 
stent,  oc  super  Slacones,  prout  voluerint, 
ttdificent  atque  laborent.  Uabent  itaque 
prsedicti  Estaconi  ab  oriente  tnam,  ab  oc-- 
cidente  habent  portum  maris,  ete. 

^  Locus,  ubi  quis  sedete  stat,  nostris 


alias  Eatafon.  Gharta  ann.  1308.  in  Reg. 
40.  Gbartoph.  reg.  eh.  31:  Nos  quatre 
Estafons  mouvans  de  Vérilage  nostre  sei- 
gneur  le  roy,  assis  en  la  ville  d*0rliensj 
fesanz  le  coing  de  la  chaucerie,  Lit.  re- 
miss, ann.  1401.  In  Reg.  156.  eh.  40  : 
Godefroy  porla  lor»  ledit  mandement  en 
l'ostel  ou  Èatagon  de  Pierre  Bertaut  clero 
de  ladite  prevosti.  Alise  ann.  1412.  in 
Reg.  167.  eh.  41  :  Lesquelx  entrerent  ou 
change  ou  Eatagon  d*un  notnmé  Andrieu 
Griu  changeur.  Hi  ne  Estacenex,  Camp- 
sores  seu  nummularii,  qui  ad  mensam 
sedente  appellantur  in  Pedag.  Divion. 
MSS.  :  Li  estaulx  dea  changeours  et  des 
Eatacenex^  chaactm  paiera  itj.  aolz  en 
ladite  foir e.  Vide  infra  Estagilis, 

0  ESTAGA,  Domus,  in  qua  quis  stat, 
habitat.  Vide  in  Slagium  et  Stare  4. 

«ESTAGARIUS,  in  Gharta  Phil.  Pule, 
ann.  1222.  ex  Reg.  6.  Cam.  Comput.  Pa> 
rls.  fol.  150.  r*.  prò  Eatagiarius,  ut  ex 
ead.  Gh.  legitur  in  Stagtumj  Qui  està- 
gam  seu  domum  habet  in  aliquo  loco, 
nostris  Eatagier.  Lit.  remiss.  ann.  1880. 
in  Reg.  116.  Chartoph.  reg.  eh.  2tì2  :  Lea- 
quelx  Regnaut  et  Chiviere  a*entreatoient 
fait  adjomer  en  là  court  du  aire  de  Clerc, 
dont  iù  aont  Eatagiera. 

1  ESTA6ERIUS,  ut  Eatagiarius. 
ESTAG6A,  Idem  quod  Eatagium,  Gal  lis 

Eatage.  Gharta  W.  D.  de  Montispessu- 
lani  ann.  1103  :  Dono  etiam  vobis  totum 
sestairalaticum  omni  die  et  nocte  in  Mon- 

tepess et  si  Dominus  Montispesa.  acct- 

peret  Utdam  de  villania  de  Sustaniionensi 
Comitatu  qui  haberent  domos  in  Monte-- 
pesa,  et  non  atarent  in  Montepeas.  per 
Eataggam,  habeatia  aeatairalaticum.  Id 
est,  qui  in  Montepessulano  domos  ha- 
bere tenentur.  Vide  Stagium, 

0  ESTAGIA,  Domus,  habitaUo.  Vide  in 
Stagium. 

1  ESTAGIARIUS,  Qui  Etagium  seu  Do- 
mum habet  In  aliquo  loco  vel  qui  debet 
Stare  in  castro  Domini.  Vide  Stagium. 

•  ESTAGILIS,  Officina,  apotheca. 
Gharta  ann.  1224.  Inter  Probat.  tom.  3. 
Hist.  Occit.  col.  295  :  Boacoa,  bartaa,  do- 
moa,  casal(igqio8 ,  EataqileSj  vineaa  et 
prata,  etc.  Amiaon  Eatagtere.  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1466.  ex  Reg.  202.  Chartoph. 
reg.  eh.  37  :  Le  auppliant  trouva  grant 
nombre  de  personnes.  qui  venoient  de  la 
grange  et  eatoientja  plua  prèa  de  la  mai- 
aon  Éataaiere  de  aon  frere  que  de  ladite 
grange,  vide  Eataco. 

11.  ESTAGIUM,  a  Gali.  Etage,  Coena- 
eulum,  domus,  vel  obligatio.  qua  vasal- 
lus  tenetur  Stare  in  castro  Domini  sive 
ad  illud  custodiendum  sive  ex  alia  ra- 
tione.  Regestum  Campanise  fol.  43.  apud 
Dom.  Bruaael  tom.  2.  de  Feudorum  usu 
pag.  689  :  Clarembaudus  de  Capis,  ligius 
de  duobus  feodis,  acilicet  de  Vicecomitatu, 
et  de  Capia  et  Gii  cum  suia  appenditiis. 
Et  debet  Eatagium  prò  Vicecomitatu.  Pro 
debet  Eatojjium  mox  infra  legitur,  et  de- 
bet custodiam.  Rursum  occurrit  eadem 
notione  ibid.  tom.  1.  pag.  124.  Pro  Goe- 
naculo  vero  seu  TaouTato,  in  Gharta 
Officialis  Autissiod.  ann.  1278  :  In  qui- 
btis  (domibus)  sunt  guatuor  Eatagia  cum 
cellario.  Litterae  Officiai is  Paris,  ann. 
1291.  ex  Tabularlo  Galensi  pag.  270: 
Recognoverunt  in  jure  coram  nobis  se  ad- 
censaase  quandam  domum...  continentem 
a  parte  vici  in  primo  Estagio  de  fronte 
ducM  thesias  dimidio  pede  minus  vel  ctr- 
citer,  et  in  longo  sex  thesias  vel  circiter^ 
et  in  Eatagio  superiori  tres  thesiaa,  etc. 
Vide  Stagium. 

T  EsTAGiUM  Facere,  Canonicis  idem 
est  quod  Prtaaentem  eaae,  Gali.  Resider. 
Gharta  Petri  Abb.  S.  Benigni  Divion. 


ann.  1259.  ex  Archivisejusdem  Abbati»  : 
Qualiter  Canonici  debent  facere  Eata- 
gium.  Canonici  prmdictsB  Capellas  in  ea- 
dem  de  eaetero  facient  Eatagia  peraona- 
liter  anno  quoltbet  per  duoa  menaea  et 
septimanas  in  ipsa  Capella  antiquitus 
institutas...  Capetlani,  qui  Missaa  habent 
vel  habebunt  in  preedicta  Capella,  resi' 
dentiam  continuam  in  ea  facient. 

^  2.  ESTAGIUM,  Mansio,  commoratio, 
idem  quod  Residentia.  Gharta  ann.  1246. 
ex  Ghartul.  S.  Pet.  Garnot.  :  Praadictus 
mxles  et  Petronilla  uxor  ejus,  necnon  et 
armiger  praadictus  numquam  de  cantero 
habebunt  nec  facient  Estagium  suum  sive 
residentiam  suam  in  terra  vel  dominio 
seu  poteatiUe  monasterii  S.  Petri  Camo- 
tensis. 

«3.  ESTAGIUM  Stagni,  an  idem  quod 
supra  Eatac?iamentum  f  Gharta  ann. 
1265.  tom.  1.  Probat.  Hist.  Brit.  col.  996: 
Excambiavimus..,  etiam  unum  Estagium 
cujusdam  stagni  in  terra  nostra  prope 
terram  ipsius  Eudonis  auper  rivulo,  qui 
deacendit  de  Saent  Gonery  ad  aquam, 
quas  vocatur  aeu  nuncupatur  Aule. 

«  ESTAGNA,  Mansìo,  commoratio.  Vide 
in  Stagium. 

0  ESTAGNUM,  Stannum,  Estagnatus, 
Vas  stanneum.  quaevis  suppellex  ex 
stanno  ;  unde  £«<ai/mier,  ejusmodi  va- 
sorum  artifex,  vulgo  Potier  d'ètain.  Lit. 
remiss.  ann.  1391.  in  Reg.  142.  Chartoph. 
reg.  eh.  117  :  Lea  suppliana  porterent 
vendre  ledit  plon  à  un  Eataimyer  (sic);... 
et  ce  fait  ledit  Eataymier  ou  autre  les 
dénonfa.  Invent.  ann.  1361.  ex  Tabul.  D. 
VenciflB  :  Item  duodecim  parasides  Eata- 

fnatos...  Item  diu>s  frascoa  de  Eatagno. 
nstr.  ann.  1438.  inter  Probat.  tom.  3. 
Hist.  Nem.  pag.  260.  col.  1  :  Poterii  praaf- 
fati...  promiserunt...  bene  et  diligenter 
fumire  praasentem  villam  Nemaiui...  de 
bona  poteria,  scutellis  Eatagnatia,  acudel- 
loriia,  eie.  Èatanh,  prò  Éatain,  ibidem 
non  semel.  Vide  Stannum  3. 

<»  ESTAGRARIUM.  Vide  infra  Eatrage- 
rium. 

1  ESTALAGIUM,  ut  Eatallagium.  Inter 
varia  regii  domanii  officia  in  villa  Lau- 
dunensi  reeensetur  Officium  Eatalagii 
super  calceyam  et  introitus  domorum,  in 
Memoriali  D.  Camene  Comput.  Paris, 
pag.  57.  ann.  1362. 

^  Sive  in  foris  et  mercatis,  sive  in 
domo  seu,  ut  aiunt,  ad  fenestram  offi- 
ci nae,  nostris  Eataillage,  Eatallage  et 
Estellaige.  Gharta  Unfredi  de  Rohon  con- 
flrmata  a  Carolo  IV.  ann.  1324.  in  Reg. 
64.  Chartoph.  reg.  eh.  42  :  Concessi  Ro- 
berto PoateUo...  domum  auam...  ab  omni 
servitù)  quietam...  exceptia  istis,...  qua- 
tuor  (nummls)  Estalagii,  etc.  Ghartul. 
Latiniae.  fol.  242.  v*.  :  Quiconques  aoit 
cordouanner..,  tenant  ouvrer  et  fenestres 
ouvertes  sur  rue  au  dit  Laigny,  il  doit 
par  chacun  an  pour  le  droit  a'Èstaillage 
douze  den.  Tour.  Eataillaige^  in  Libert. 
Jonvil.  ann.  1854.  tom.  4.  Ordlnat.  reg. 
Frane,  pag.  296.  art.  14.  Gharta  ann. 
1208.  ex  Ghartul.  23.  Corb.  :  Jon  ay  vendu 
et  escangié...  toutes  les  juaticea  que  jou 
avoie  à  uorbye,  lea  catnbaiaea,  lea  Eatal- 
lagea,  etc.  Terrear.  Gastell.  ad  Sequa- 
nam  ex  God.  reg.  9898.  2  :  Item  que 
mondit  seianeur  de  Lengres^  avec  mondit 
seigneur  de  Bourgoigne,  a  droit  de  pren- 
dre...  de  toutes  peraonnea  forainea,...  qui 
viennent  demeurer  audit  Chastillon  ung 
trehu,  qui  s'appelle  francmarchief  et  Es- 
tellaige, qui  est  tei  que  pour  eulx  affràn- 
chir  de  ventes  perpétuelement  en  icelle 
ville,  etc.  Vide  Stallagium  in  Stallum  1. 

«ESTALARIA,  Pali  in  fluvio  fixi  ad 
sustinendum  rete  eisdem  annexum  in 


EST 


EST 


EST 


317 


piscintn  capturam,  nostris  Eatalliere  et 
ìstalée.  Reg.  forest.  de  Broton.  ex  Cod. 
reg.  4653  :  Monachi  Gemeticis  fhabent) 
vj.  haistrias  ad  Estalariam  de  Wigeria. 
Llt.  remiss.  ann.  1895.  in  Reg.  147. 
Chartoph.  reg.  eh.  256  :  Guillot  Noguet 
disott  avoir  une  Estalée  de  tramaux  à 
pescher  poiseons  de  mer.  Vide  Esialariue 
et  Stataria  2. 

^  ESTALARIUS»  Pali  in  fluvio  flxi  ad 
piscationem.  Gharta  anni  1279.  ex  Ohar- 
talarlo  S.  Vandreg.  tom.  1.  pag.  970  : 
De  omnibus  aliis  participibus  mela  tam  in 
Estalariie  Sequanm,  quos  habebamue, 
guam  in  batello  de  la  ìfealerée  et  redditi- 
bua  aeu  pertinentiia  ejuadem  batelli  cttr- 
rentia  in  aqua  Sequanaa  ad  portum  de 
Calido  becco. 

1  ESTALE,  f.  Vas  ad  usum  mens»,  ab 
Anglicano  Stali,  Mensa.  Mandatum  anni 
1428.  apud  Rymerum  tom.  10.  pag.  892. 
col.  1  :  Duo  milita  vaaorum  de  electro,  ut 
in  Eatalibua,  parapaidibua,  diacia,  aaw 
aariia  et  ollis. 

ì  ESTALLAGIUM,  [Tributum  prò  licen- 
tia  vendendi  ad  Estallum.]  Vide  in 
Stallum. 

0  ESTALLAMENTUM,  Assignatio,  ad- 
dictio,  opplgneratio.  Gharta  Henr.  VI. 
reg.  Angl.  in  Ghron.  Joan.  Whethamst. 
pag.  876  :  Omnimodia  debitia  et  compotia 
n(ÀÌ8  debitia  et  pertinentibiu,  qwB  vigore 
litterarum  noatrarum  patencium,  aeu  bre- 
vium  noatrorum  de  magno  vel  privato 
aigillOf  aut  per  Eatallamentum  aive  aaai" 
gnacionea  reapecluata  exiatunt,  omnino 
exceptia.  Vide  suora  Eatabilitaa. 

^  ESTALLUM,  Mercatorum  sedes  in 
foris  et  nundinis.  Godex  MS.  censuum 
Episcopatus  Autissiod  :  Omnea  de  villa 
reaidentea  ad  Eatallum  debent  per  quam- 
libet  quindenam  unum  ebolum,  et  illi 
extra  villam  vendentea  aimiliter  ad  Ea^ 
tallum  debent  in  quolibet  aabbati  unum 
obolum.  Et  infra  :  Quiaquia  vendat  unc- 
tum  diebua  aabbatia  ad  Éatallum,  quilibet 
debet  obolatam.  Vide  Stallum, 

«ESTALLDS,  Relieta  ad  propagatio- 
nem  quercus,  nostris  Etalon  ;  unde  Ea- 
tallonner,  siivam  ejusmodi  eatallia  ins- 
tructam  relinquere.  Reg.  forest.  de 
Broton.  ex  Cod.  reg.  4653  :  Iati  (fores- 
tarii)  debent  servare  Eatalloa  de  haya 
Mauri,  Ghartul.  Gorb.  13.  sign.  Habacuc 
ad  ann.  1514.  fol.  224  :  A  charge  quVa 
aeront  tenua  Eatalonner  lesdita  boa  de 
cent  eatalona  en  chaacun  Journet  bona  et 
aoufftsana. 

«  ESTAMENHA,  Lanea  interula,  vel 
panni  species,  nostris  Eatamine,  Gom- 

gut.  ann.  1899.  inter  Probat.  tom.  3. 
list.  Nem.  pag.  153.  col.  1  :  Pro  Eata- 
menha  prò  coquo,  i.  groas,  medium.  Pro 
iiij,  patmia  teUa,  etc.  Leudae  maj*  Gar- 
cass.  MSS.  :  Item  prò  cargua  d'Eatamèn- 
hia,  iij,  aol.  Turon.  Ubi  versio  Gallica 
ann.  1544  :  D'une  charge  d'Eatamine,  etc, 
Ghron.  S.  Dion.  tom.  8.  Gollect.  Histor. 
Frane,  pag.  343  :  Et  touteavoiea  fiatil 
tant  vera  l'abbé  que  il  enporta  une  coule 
et  une  Eatamine.  Vide  Eatamina. 

1  ESTAMINA,  Textum  subtile,  Nostris 
Eatamine,  Gharta  Guillelml  de  Burgo 
Officialls  Lugdun.  prò  Monasterio  In- 
sulse Barbarae,  in  Maceriis  hujus  Mo- 
nasteri! tom.  1.  pag.  202  :  Camerariua 
det  et  dare  teneatur  cuilibet  Monacho... 
in  feato  omnium  Sanctorum  ^uasdam  Ea- 
taminaa  ad  valorem  sexdecim  solidorum 
Viennensium.  Vide  Staminea  et  Es- 
tamen/ia. 

T  EsTAMiNETA,  Eadcm  notione.  Ves' 
timentum  de  Estamineta,  in  veteri  Indi- 
culo  ornamentorum  S.  Martialls  Lemo- 
vlcensis. 


1  ESTANGHIA,  Agger  aquis  oppositus^ 
a  Gallico  Estancher,  Impedire  ne  fluat 
aqua.  J%txia  levatam  vel  Estanchiam,  in 
Adversarìis  V.  GÌ.  D.  Aubret, 

^  Quod  palis  fulclatur  sic  dictus.  Ea- 
tanchat,  eodem  sensu,  in  Gharta  ann. 
1334.  ex  Reg.  66.  Chartoph.  reg.  eh.  1388: 
La  mote  de  Neuzy,  tea  maisona  eatana  en 
tcelUf  lea  fosses  avec  leurs  giéa  et  VEa^ 
tanchat  eatanz  environ,  etc.  Eatanche 
vero,  prò  Vi  vario  piscium.  In  Gharta 
ann.  1886.  ex  Reg.  129.  eh.  190:  Estan- 
chea  ou  carpierea  à  garder  et  nourrir 
j^oisaon.  Vide  supra  Eatachamentum  et 
infra  Stanearium. 

^  ESTANGIA,  prò  Eacancia  vel  Eachaan- 
da,  Quod  obvenit  alicui.  Gharta  Mar- 
garetae  Gomitissae  Flandrifle  ann.  1251.  e 
Tabularlo  Audomarensi  :  Extraneoa  hoa- 
pxtea  in  auoprasdicto  feudo  nonrecipiant.., 
praeter  illos,  ad  quoa  (lasreditas  aaveniet, 
praedicto  fundo  jure  successorio,  reliqui 
per  maritc^ium  vel  per  Eatanciam  fun-- 
dum  intraverint.  Vide  Eacaeta. 

*  Hinc  i?«tancAt^,  QuiJurehsBreditario 
succedit.  Gharta  ann.  1348.  in  Ghartul. 
Godef.  dom.  Asperim.  fol.  25.  v«.  ex 
Bibl.  reg.  :  Gomme  noua  aiena  entendu 
qu'il  est  à  présent  eacheua  à  releveir  .... 
una  fiefa  tenu  dou  chaatel  de  Kievraing,,., 
et  que  li  hoirs  et  Estanchiés  doudit  fief  a 
refuaeit  et  débatut  à  délivrer  liget  pour  le 
cauae  doudit  fiéa  à  noble  home  no  chier  et 
bien  a^nei  mona.  A  uberi  Turk  chevalier,  etc, 

o  ESTANFORDIUS ,  Panni  species  in 
burgo  Stenfordia  texti,  unde  nomen. 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7679  : 
Pannarii  aunt  nimia  cupiditate  f  attacca  : 
vendunt  enim  pannos  alboa  et  nigroa,... 
radiatoa .  Eatanfordios...  male  tenendo 
pannoa  et  ulna  ctirta  cum  pollice  fallaci. 
Vide  infra  Stanfortia, 

<>  ESTANNTJS,  Idem  videtur  quod  Sta- 
gium,  Obligatio  scilicet,  qua  vassallus 
tenetur  Stare  in  castro  domini  sui,  sive 
prò  eo  tuendo  centra  hostes ,  sive  ex 
alio  debito.  Gharta  Phil.  UT.  ann.  1279. 
in  Reg.  71.  Ghartoi)h.  reg.  eh.  284  :  Gum 
dves  Xantonenaea  in  noatra  curia  prò- 
poauiaaent  ae  dominia  Xantonenaibua  ad 
exercitum  non  teneri,  niai  eadem  die,  qua 
a  auia  domibus  recedunt,  poaaint  reverti, 
Eatannia  dumtaxat  exceptia  ;...  prseceptum 
fuit  reatitutionem  sibi  fieri..,  de  eo  quod 
ab  eia  prò  nobis  levatum  fuerat  profinan- 
eia  dicti  exercitua,  rata  dictaa  financias, 
dictoa  Eatannoa  contingente,  prò  nobia 
retenta.  Vide  infra  Eattlguachia  et  Sta" 
gium, 

«ESTAPLA,  a  Gallico  vet.  Eataple, 
nunc  Etape,  Emporlum,  forum  puDli- 
cura,  in  civitatibusprmsertimmaritimis 
consti  tutu  m  ,  ubi  merces  extranesa 
publice  distrahuntur.  Privil.  mercat. 
Harefloti  ann.  1344.  in  Reg. 68.  Chartoph. 
reg.  eh,  ì^:  Donabimus  fustes  et  Ugna 
necessaria  prò  aedifìcandis  domibuft  prò 
curia  dicti  qubernatoria,  et  prò  pondere  et 
prò  alila  a^àificiia  neceaaariia  ad  Estaplam 
mercatura  in  villa  praedicta.  Lit.  Phil. 
VI.  ad  ann.  1836.  in  Reg.  B.  2.  Cam. 
Gomput.  Paris,  fol.  66.  r».  :  D*un  tonnel 
vendu  en  VEstaple  aur  la  charrete,  xij, 
den.  Par.  Une  Estapple  de  guedea,  in 
alìis  ann.  1397.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  186.  Unde  Eatappler,  Venum 
exponere,  in  Ghartul.  Coro.  13.  sign. 
Habacuc  ad  ann.  1514.  fol.  227  :  Lea  bledz 
et  autres  graina  que  on  vendi  sans  Es- 
tappler  et  sans  mesurer  au  marchié,  etc. 
Aliud  sonat  EatappejV&ìum  nempc,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1479.  ex  Reg.  205.  eh. 
321  :  Faire  rompre  et  coupper  lea  paulx  et 
Eatappea  de  la  peacherie.  Vide  Èatapula 
et  Stapula  1. 


1  ESTAPULA ,  Emporium  ,  forum. 
Instrum.  ann.  1814.  de  Stapula  Regis 
Francise,  apud  Rymer.  tom.  3.  pag.  me, 
col.  1  :  Olim  mercatoribua  lanarum  reani 
veatri  et  aliarum  partium  conversanttoiM 
in  eodem^  qui  Eatapulam  auarum  merca- 
turarum  prsidiclarum  apud  Anwera  extra 
regnum  nostrum  tenere  aolebant,  venien» 
tibus,  etc.  Testam.  Guillelmi  Montis- 
pessulani  ann.  1211.  apud  Acher.  Spicil. 
tom.  9.  pag.  166  :  Istinapuhlicationia  ulti- 
mas  voluntatia  jurataa  depoaitionea  aub 
praaaentia  et  teatificatione  multor'um  aua- 
cepit  dominua  G.  de  Flexio  Magai.  Epia^ 
copua  in  Eatap.  auo  de  Montepesaulano. 
St&tutaScabmorum  Maseriaead  Mosam 
e  Bibl.  D.  de  Cangi:  Totichant  VEata- 
pla^e.  Primo,  Tona  marchana  foraina, 
qui  vendront  vina  à  Maiaierea  et  éa  faux- 
hourgs,  doiventpour  queue  vi.  den.  Vide 
Stapuùe. 

o  ESTAQUA,  a  vet.  Gallico  Eatague  vel 
Estache,  Postis,  palus,  unde  prò  Pila, 
columna.  Joinvil.  in  S.  Ludov.  edit.  re^. 
pag.  118  :  Je  alai  au  rou  là  ou  il  ae  aeatt 
en  un  paveillon,  apule  à  VEatache  du 
paveiUon.  Inventar,  ann.  1362.  inter  Pro- 
bat. tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  266.  col.  2  : 
Item  quasdam  caxia  cum  Eataquia  de 
cristallo,  et  auibusdam  reli^uiis.  Hinc 
Estaque  appellatur  locus  pilis  suffultus, 
ubi  Judices  seden t,  vel  ipsum  pilorium, 
in  Llt.  remiss.  ann.  1458.  ex  Reg.  188. 
Chartoph.  reg.  eh.  16  :  Ainsi  que  le  «up- 
pliant.,,  ae  partoit  de  l' Estaque  ou  auai" 
toire  dudit  lieu  de  Gorbie,  etc.  Estaque, 
prò  paxillo,  vulgo  Poteau,  legiturinCh. 
ann.  1249.  ex  Ghartul.  21.  Gorb.  fol.  99. 
V*.  et  apud  Bellom.  MS.  cap.  69  :  Aucune 
fois  avient  il  que  un  hona  tret  avecquea 
autrea  aua  Eataquea.  Ubi  signum  palo 
affixum  significatur.  Eatiquete,  eodem 
sensu.  Lit.  remlss.  ann.  1397.  in  Reg. 
152.  eh.  259:  Gomme  le  auppliant  et  più- 
aieura  autrea  compaignona  de  la  ville  de 
Neelle...  eussent  pris  jeu  atix  grans  bilica 
à  ferir  à  VEstiquete,  etc,  Àliae  ann.  1387. 
ex  Reg.  131.  eh.  109  :  Leaquelx  compai- 
gnona de  leura  arca  trayoient  aux  beraaulz 
et  à  VEatiquette ,  etc.  Jouerent  enaemble 
auxplatinea  de  fer  de  chevaulx  au  plua 
préa  de  deux  Esticquetes,  in  allis  ann. 
1457.  in  Reg.  189.  eh.  213.  Hinc  fortassis 
Eatempel  dicitur  Decursio,  sive  pedestris 
sive  equestris,  quia  loco  met®,  palus 
stans  figitur,  in  lib.  4.  Consol.  Boetii 
MS.: 

Qnant  racuos  eourt  à  rBstompel , 
Il  court  pour  gaaiffner  le  chapel  ; 
C*est  li  loierg  qu'ildoii  avoir. 

£;]usdem  origlnis  vox  Eatombel,  qua 
Palus  cuspide  ferrea  munitus  ad  stimu- 
landum  boves  significatur.  Lit.  remiss, 
ann.  1470.  in  Reg.  196.  eh.  266:  Le  aup- 
pliant prinl  aon  baaton  que  Von  appelle 
(en  Auvergne)  Eatombel,  duquel  il  tou- 
choit  aea  basufa.  Vide  infra  Eatecha. 

<>  ESTAR,  Domus,  ubiquis«tat,manet. 
Vide  in  Stare  8. 

RESTARE,  Domus,  ubi  quis  atat  seu 
habitat.  Testam.  Guidonis  Gueregiati 
ann.  1177.  Spicilegii  Aeherlani  tom.  9. 
pag.  152  :  Factum  eat  atque  completum  in 
ccLatello  de  Armazanicia  in  Estari,  quod 
fuit  R.  de  Armazanicia.  Vide  Stare. 

•Gharta  ann.  1171.  ex  Ghartul.  Gas» 
Dei  :  Concedo...  unam  partem  Eataria;.., 
de  Eatari  non  debent  quartana,  aed  carni- 
num.  Estre,  eadem  acceptione,  in  Gharta 
ann.  1328.  ex  Reg.  65.  Cfhartoph.reg.ch. 
112:  Guillaume  le  Bayer  noua  aegnifia 
que  li  avoit  acquia,..  un  Estre.,.  ovequea 
fnétayìHe  à  quatre  beux  et  prez  et  pastu- 
ragea,  Lit.  remiss.   ann.   1884.  in   Reg. 


318 


EST 


EST 


EST 


125.  eh.  105:  Guillot  Perier  ala  en  Vo8Ul 
et  VEstre  de  Michau  des  Haies,  dit  Mace, 
et  entrcLst  ou  tait  ou  E8table  aux  bestes 
d'icellui  Estre,  Estaire,  prò  Estre,  Stare, 
vulgo  Ealre  debout,  in  Vita  J.  G.  MS. 
ubi  de  S.  Joseph  : 

Bl  tempie  darier  Tult  m  trtit. 
Sa  ^ergtt  tini,  iluac  t'Btteit. 

Eitre  en  Estant,  eodem  sensu,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1994.  ex  Reg.l47.Chartoph. 
reg.  eh.  81  :  Gomme  ilz  furent  touz  levez 
pour  eulz  en  aller  d'iceÙe  taverne,  firent 
traire  un  pot  de  ceruoise  en  Vaire  de  Vos" 
tei,  eux  estant  en  Estant  pour  boire  au 
départir, 

1  ESTASIS,  prò  Extaets,  a  GrsBCO 
ixaxaaiz,  Raptus  animi  extra  sensus. 
Gali.  Extase.  Legitur  in  Agnelli  libro 
Pontif.  apud  Murator.  tom.  2.  pag.  66. 
col.  1. 

o  ESTATIGUM,  Thesaurus.  Vide  in 
Scati. 

o  ESTATUS,  a  Gallico  Eatat,  Ordo. 
Gomput.  ann.  1880.  inter  Probat.  tom. 
8.  Hfst.  Nem.  pag.  28.  col.  2  :  Ad  finem 
ut  tres  Estatua  se  possent  congregare,  et 
dominus  nosler  papa  prmlatis  daretlicen- 
tiam,  eie.  Vide  Status  6. 

«  ESTAULAGIUM,  Prsestatio  prò  StouZù 
seu  stallis,  prò  Jure  seilicet  ea  habendi 
in  foris  et  mercatis,  nostris  etiam  Es- 
taulaige.  Vide  Staulus  2.  Gharta  ann. 
1270.  in  Ghartul.  eccl.  Lingon.  ex  God. 
reg.  5188.  fol.  145.  t*.  :  Dicti  homines 
capituli  et  canonicorum  de  àvUate  et 
burgo  et  suburbio  Lingonensi  eodem  modo 
solvent  ventam  et  Estaulagium,  sicut  et 
homines  nostri  de  civitate  et  burgo  et  «u- 
burbio  Lingonensi;,,,  et  si  ctmtingat  nos 
vel  successores  nostros  hominibus  nostris 
vendere  Estaulagium,  promittimus et  tene- 
mur  bona  fide  prò  noois  et  suecessoribus 
nostris,  qui  prò  tempore  faerint,  vendere 
prsidictis  hominibus  eodem  modo  sicut  nos- 
tris. Libert.  vili»  de  Grancey  ann.  1348. 
tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  160. 
art.  8:  Octroyons  qu'ilz  soient...  frane  et 
quitte  d'Estaulaiges,  d'esminaige  et  de 
toutes  vantes  des  choses  vendues  et  esche' 
tées  par  leur.  Vide  supra  Estalagium. 

«  ESTAURAMENTUH  ,  Quidquid  ad 
vitffi  necessaria  pertinet,  ut  Stauramen-- 
tum.  Reg.  visltat.  Odon.  archiep.  Roto- 
mag.  ab  ann.  1248.  ad  1269.  ex  God.  reg. 
1245.  fol.  90.  V*.  :  Visitavimus  hospitaleae 
Novo-castro...  HabentsatisEstauramenta, 
ut  potè  bladum,  auenam,  cames,  vinum, 
4:ervisiam,  et  sinceram.  Vide  infìra  Esto- 
ramentum. 

^  Hinc  Estauceuref  prò  Vestitns.  et 
omatus  quilibet  ;  unde  Estauder,  Ves- 
tire, ornare,  tom.  1.  Fabul.  pag.  126  : 

Bt  feùt  faire  EataDCMn, 
Bl  preist  teile  TMtoara, 
CooM  à  Jone  home  coimuiroil. 

Ibidem  pag.  129  : 

Come  iralles  fa  Esteaeiée, 

Bt  fti  de  boans  honii'aas  chaudéa, 

Bt  de  robe  à  home  Teatne. 

Inde  etiam  fortassis^sfe^pro  Ornamen- 
tum  ecclesiasticum,  capa  seilicet,  vulgo 
C^pe,  in  Gharta  Rodulp.  ducis  Lothar. 
ann.  1841.  ex  Hist.  Med.  monast.  pag. 
853  :  Lidie  religious,  abbi  et  convent  ont 
promis,.,  de  recevoir  àprocession  tousnos 
successeurs  ducs  de  Lonerenne  à  toujours 
maix,  lai  premere  foix  qu'ils  vanront  en 
lor  eiiglise,..,  et  venir  àVencontre  revestis 
en  lor  Estes  jusques  à  lai  premere  porte. 
o  ESTAZOS,  Offleina,  apotheca.  Gharta 
Ludov.  de  Bellojoco  ann.  1290.  in  Reg. 
66.  Ghartoph.  reg.  eh.  646  :  Jtemnecetiam 


*pro  aliis  bonis  immobilibus  lotgiis  sive 
Estazos,  eie.  Vide  supra  Estaco,  Quid 
autem  fuerit  nostris  Pourcel  eetayé , 
explicant  Lit.  remiss.  ann.  1421.  ex  tìeg, 
171.  eh.  412  :  La  char d*un pourcel  Estayé, 
qui  est  à  dire,  les  ossemene  et  costellettes 
qui  estoient  dessus  le  lart  dudit  pourcel» 

^  ESTEGHA,  Postis,  palus,  paxillus, 
Gallis  Estache,  vel  Esteche,  Gharta  Joan. 
de  Vergeio  Senesealli  Burg.  anno  1278  : 
Inter  iUos  4.  postes  vel  Estechas  qui  ver- 
tunturjuxta  domum,  ete.  Vide  Staca, 
Willelm.  Guiart,  in  Philippo  Augusto  : 

A  doalooeret  et  à  baicbes 

VoQt  dearompaot  piai  et  Bstaehaa. 

Infra: 

Lea  Eitaefaaa  da  poot  aaaaOlaot 

Idem  Anno  1025  : 

Gii  qui  wot  de  hardiea  tachea, 
«       Bmbattent  le  fea  éa  Bitaehea. 

Hinc,  cum  palis  vel  ad  palos  pugna, 
Estacheis  dicitur  in  Ghronlco  Bertrand! 
Guesclini  MS.  : 

A  noe  Francia  fa  Tont  fierameot  aaiemblant, 
Fler  fti  rEttecheb,  quant  te  ^oot  aneontrant. 

Infra  : 

Là  panat  onoir  naiieleia  grant, 

Bt  grant  Batachaia,  et  fooleb  peiaiit. 

^  Et  Estace,  Ghron.  S.  Dion.  lib.  l.eap. 
20.  tom.  8.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag. 
171:  Gomme  il  (Jesus-Ghrist)  fu  liés  à 
l'Estace,  batuz  et  escopis.  Lit.  remiss, 
ann.  1892.  in  Reg.  144.  Ghartoph.  reg. 
eh.  77  :  Le  jour  de  la  feste  S.  Laurene  un 
chat  eust  esté  lié  ou  estachié  à  une  Es' 
t(tche  ou  estoc  estant  en  une  fosse  plaine 
d*eaue,  et  eust  esté  ordené  et  crié  public 
quement  de  par  les  seigneurs  dudit  Moht' 
flacon  (sic)..,  que  qui  estrangleroit  ledit 
chat  aus  aens,  les  maina  liées  derriere  le 
dos,  il  auroit  quarante  solz  Parisis.  Hinc 
Prendre  Estache,  Navim  ad  pallum  alli- 
gare, quam  oh  rem  tributum  exigeba- 
tur.  Lit.  Garoli  VI.  ann.  1383.  in  Reg. 
124.  eh.  222.  et  in  Memor.  E.  Gam.  Gom- 
put. Paris,  fol.  67.  v.  :  Ottroyons  que  lea 
maiatrea  mariniera  dudit  royaume  de 
Gaatelle  soient  franca  de  prendre  E stachea 
pour  leura  nefa  et  navirea  en  touz  leapora 
denosdiz  royaume  et  seignories.  linde 
emendandum  Escache  tom.  4.  Ordinat. 
pag.  430.  art.  14.  Inde  Estachette  dimin. 
in  Lit.  remiss.  ann.  1848.  ex  Reg.  77.  eh. 
228  :  Icellui  vallet  se  Jouoit  d'un  coustel  à 
autres  compaignona  estant  ou  chemin 
d'entre  S,  Denis  et  Paris  à  un  jeu  que 
l'on  dit  à  VEstaehette,  Vide  supra  £«la- 
qua  et  infra  Staca  2. 

o  ESTEIiAGItJM  ,  Idem  quod  supra 
Estalagium  et  Estaulagium  Kedit.  pr»- 
posit.  Ambian.  in  Reg.  34.  bis  Ghartoph. 
reg.  fol.  91.  r.  col.  2.  part.  1  :  In  Estela- 
gio,  quod  in  Sabbato  colligitur,  Ix.  sol, 

o  ESTELLA,  Assula,  segmentum,  nos- 
tris etiam  EsteUe.  Arest.  ann.  1803.  in 
Reg.  Olim  parlam.  Paris,  fot.  106  :  Mie- 
bantur  facere  rengias,Estellas  etforellos, 
ac  csBtera  opera  de  cerio  et  Ugno  necessa- 
ria prò  enstbua.  Ubi  significanturassulsB, 
quious  compingitur  vagina.  Lit.  remiss, 
ann.  1886.  in  Reg.  130.  Ghartoph.  reg.  eh. 
163  :  Ipaa  aignificana  Johannem  Bergoin 
maritum  auum  quctdam  Estella  fustea,,, 
percuasit.  Aliae  ann.  1379.  in  Reg.  114. 
eh.  349  :  Icellui  Jehannot..,  oy  le  cop d'une 
buache  appellée  Estelle.  Rursum  ali» 
ann.  1410.  in  Reg.  164.  eh.  289  :  Gomme 
le  auppliant  a'en  feuat  ale  querir  en  une 
estailCerie,  nommé  ayse,„,  une  voiture 
d'Eataille,  Eatoille,  in  aliis  ann.  1425.  ex 


Reg.  178.  eh.  348  :  Icellui Gharmilìonprint 
une  buache  à  faire  feu,  nommée  eactatou 
Eatoille.  Non  alia,  ut  videtur,  notlone, 
Eatenet  in  hit.  hnn,  1396.  ex  Reg.  151. 
eh.  147  :  Icellui  Aatruc  d'un  Eatenet  de 
boia  qu'il  avoit  en  aa  main,  féry  ledit 
Via  ter  un  cop  aur  la  teste.  Et  Éytene,  in 
aliis  ann.  1^.  ex  Reg.  190.  eh.  184.  Eateil 
vero,  Postis,  vulgo  Poteau,  iambage  de 
porte,  in  Lit.  remiss.  ann.  1409,  ex  Reg. 
163.  eh.  321:  Icellui  Pernnet  beuta  aa 
hache  entre  Vuia  et  le  poatel  ou  Eateil,  ou 
il  le  devoit  elarre,  Vioe  supra  EaaeUa, 
o  ESTELLATUS.  Vide  supra  EacaUata, 

0  ESTELLUS,  Pali  in  fluvio  fixi  ad  sus- 
tinendum  rete  eisdem  annexum  in 
piseium  eapturam.  Gharta  ann.  1084.  ex 
Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  Ego  Glemene 
epiacapua  Gabillonenaia  dono,,,  de  aqua 
ad  piscandum  de  superiori  Eatéllo  usque 
in  ulum  EsteUum,  qui  est  prope  gurgUem^ 

?fU0m  vocant  patenam.  Vide  supra  Està» 
aria. 

1.  ESTEMA,  [o  Membri,  ut  videtur, 
abseiseio^  mutìlatio.]  Fori  Ose»  ann. 
1247.  sub  Jacobo  I.  Reg.  Arag.  f.  82  :  Si 
homo  infantionis  occideret  hominem  infan- 
tionis,  talem  homicidam  potest  Domlnua 
ejus  occidere  in  captione,  fame,  aiti,  aut 
fripore,  non  faciendo  de  ilio  aliquam  jue- 
titiam  vel  Eatemam.  Quod  ai  juatitia  cot' 
poralis  habeat  fieri  de  eo,  tradatur  Baiulo 
jRegis,  quia  omnes  justitias,  aut  Eatemsa 
corporalea  apectant  ad  dominum  Regem. 
Observanti»  Regni  Arag.  lib.  9.  tit.  de 
Salva  infantionum,  1 10  :  In  cauais  vero 
eriminalibus,  et  ubi  debet  fieri  Extema 
corporia  aut  membri,  reeurrendum  eat  ad 
Dominum  Reaem,  etc.  [Vide  Extema.] 

Stema,  in  lisdem  Observant.  lib.  6. 
tit.  de  Privilegiis  Militum  1 10. 

1 2.  ESTEMA,  Papi»,  Ramuaculi,  quoa 
faciunt,  cum  gradua  cognationum  par^ 
tiuntur,  ut  puta  iUe  filiua,  Ule  pater.  Est 
prò  Stemma,  Eadem,  quaPapias^notione 
Plinius  dixisse  videtur  lib.  85.  cap.  2  : 
Stemmata  vero  lineia  diaeurrdfant  ad 
imaginea  pictaa. 

\  ESTEHARE.  Vide  Extema. 

OESTEPA,  Palus,  tigillum.  Vide  Stepa. 

ESTER,  Ignis  sacer ,  morbi  species. 
Acta  S.  D^mpnsa  Virg.  num.  9  :  Habet 
enim  ignta  %lle  affud  ArchicUroa  plura 
nomina  :  dicitur  quippe  Ignia  aacer,  ignia 
peraicua,  et  ignia  tnfemalia,  et  eat  qui 
Ester  dicitur  Grmco  vocabulo»  Ex  Gr. 
àoTinp,  Titio,  torris. 

1  ESTERA,  Seditio.  Gharta  Guidonis 
Gomitis  Flandrise  prò  Ecclesia  S.  Bar- 
thol.  Bethun.  ann.  1257:  Omnes  justiti» 
sanguinis,  latroniSj  violentias,  mesleyss, 
bunnsB,  Esteras  et  vmmuratorum. 

o  Hinc    Estere,    Seditiosus,  in   Lit. 

remiss.  ann.  1480.  ex  Reg.  206.  Ghartoph. 

reg.  eh.  461  :  Vng  sumommé  le  SceUier 

homme  fort  Estere  et  de  grant  couraige, 

etc 
o'estERIA.  Vide  supra  Escoeria, 
^  ESTERIUM,  prò  i&tuarium,  Ganalis 

Suo  intrat  »stus  maris.  Lobinellus  in 
lessarlo  ad  ealeem  Hist.  Britan.  Fun- 
datio  Monasteri!  Sarmaci89  Ord.Grandi- 
mont.  ann.  1192.  inter  Aneed.  Marten. 
tom.  1.  col.  646:  Goncessimus  memoratia 
Priori  et  Bonis  hominibus  in  diete  loco 
servientibus  prata  de  Audillee,  sicut  duo 
Esteria,  prò  quibus  mare  (ucendit  et  des- 
cendit,  dtstinguunt, 

o  Nostris  Ester  et  Estier,  Gharta  Henr. 
V.  reg.  Angl.  ex  God.  reg.  8887.  4.  fol. 
44.  r*.  :  Aqua  appellata  la  Blanqua  dea- 
cendit  usque  ad  bocam  Sterii  de  Gor^ 
reyano,  uhi  dictum  Esterium  cadit  in 
mari,  vocato  Geronda.  Alia  ann.  1812.  in 
Lib.  rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  622. 


EST 


EST 


EST 


319 


V*.  :  Une  piece  de  terre,.,  aitui  eommeelle 
se  levet^  o  le  font  du  foste,  aui  est  et  fiert 
à  VEstier  du  port  dessous  le  ehasteau,,.. 
ainsi  comme  ìedit  Estier  et  ledit  fosse  se 
estandent,  Lit.  remiss.  ano.  1400. in  Beg. 
155.  Gbartopb.  reg.  eh.  890  :  Comme  les 
supplians  feussent  en  un  vaisseau,  nommé 
gabarre ,  estant  sur  eaue  en  un  lieu 
nommé  r Ester  duport  de  Corsse  près  de 
ladite  ville  de  satnt  Jehan  d*Angely,.„ 
oudit  Ester  sur  Veaue  estoUaussi  un  autre 
aèòarre,..  et  estoit  enla  fin  dudU  Ester  à 
l'entrée  de  la  ditte  riviere.  Vide  Exterium, 

ESTERLINGUS ,  Steblingus  ,  voces 
Anglis^  et  inde  cseteris  nationibus  fami- 
liares  in  re  monetaria.  Trifariam  vero 
accipitur  Esterlingus,  sea  Sterlingus  : 
primo  prò  monetario  pondere,  deinde 
prò  qualitate  monet«B,iertiodeniquepro 
quapiam  moneta  specie. 

ESTERLINGUS  ,  priori  significatione , 
sea  prò  monetario  pondere.  Assisa  Da- 
vidis  I.  Regis  Scotiae  de  Ponderi  bus  et 
mensuris  :  Imprimis  Sterlingus  debet 
ponderare  82.  grana  boni  et  rotundi  fru- 
menti, Eadem  habentur  in  Assisa  de 
Pond.  et  mens.  Roberti  UI.  in  illius 
Statuto  cap.  22.  {  6.  sed  additur  secus 
ea  tempestate  esse,  nropter  minorationem 
monelss.  Sta  tuta  Edw.  I  :  Denarius  An- 
glisB,  qui  vocatur  Sterlingus,  rotundus 
sine  tonsura,  vonderabit  &.  qrana  fru* 
menti  in  meàio  spicss ,  et  20.  Donarti 
faciunt  unciam  ,  et  12.  uneiss  faciunt 
libram.  Adde  Fletam  llb.  2.  cao.  12.  {  1. 
etForos  Morlanenses  art.  18.  Hocse- 
mius  in  Adolfo  a  Marka  Episc.  Leod. 
cap.  18.  ait,  in  provincia  Coloniensi 
unciam  20.  Sterlingos  ponderare,  sterlina 
gum  86.  vel  eirciter  hordei  grossi  grana, 
stve  speltss,  8.  vero  uncias  marcam  adss- 
quare.  In  Regesto  Pater,  in  Camera 
Gomputor.  Paris,  fol.  204.  dicitur  Ester' 
lingus  appendere  4.  obolos  Turon.  : 
Chascun  Éstellin  doit  pezerS,  oboles  Tour- 
nois.  Solidus  vero  ponderalis  appende- 
bat  12.  obolos.  Vide  in  Marca, 


Eadem  vox  Éstellin  prò  unciae 
parte  minutiori,etiam  ubi  non  fìt sermo 
de  re  monetaria,  pluries  accipitur,  in 
Edicto  Johannis  Frane.  Regis  ann.  1850. 
apud  de  Lauriere  tom.  2.  Ordinat.  Reg. 
pag.  852.  n.  18  :  Bled  couste  trentehmt 
sols  le  septier.  La  paste  du  pain  d'un 
denier  de  Chailly  pese  cinq  onces  et 
demie:  et  le  pain  cutt  quatre  onces  treize 
EsteUlns,  Occurrit  eodem  num.  ut  et 
seqq.  passim.  Yìàe  Estrelingus. 

ÉSTERLiNGUM,  oro  monetffi  guantate, 
usurpat  Matth.  Paris,  ann.  1247:  50. 
millialibrarumdenariorum  Viennensium, 

Ìuorum  quilibet  denarius  valet.  8.  obolos 
^sterlingorum,  Statuta  Davidis  II. 
Regis  Scotisd  cap.  87  :  Moneta  nostra, 
videlicet  Sterlingt,  non  deferatur  extra 
regnumper  mercatores  regni.  Joan.  Sa- 
risber.  Ep.  81  :  Centum  marchas  Sterlin- 
gorum..,  tradidit,  Jo.  Bromptonus  :  Pro- 
misit  se  daturum  Regi  Francias  4000. 
miUia  Sterlingorum  prò  expensis  suis, 
Mattb.  Paris  ann.  1285.  pag.  104  :  Mar- 
cete bonorum  et  legalium  Esterlingorum, 
18.  solidis  et  4.  Esterlingis  prò  marca 
qualibet  computatis.  Lambert  us  Ardensis 

f»ag.  256:  Pecuniam  denariorum  Ester- 
ingorum...  ei  distribuii.  Cbarta  Henrici 
Ili.  Reg.  Angl.  ann.  1261.  apud  Pryn- 
neum  in  Libertatib.  Angl.  tom.  2.  pag. 
981  :  In  centum  marcie  bonorum,  novorum, 
et  legalium  Sterlingorum,  tresdecim  solid. 
et  4.  Sterling.  prò  qualibet  marca  compu- 
tatis, eie.  Eadem  fere  babenturpag.  1035. 
Le  Roman  de  Garin  le  Loherans  MS.  : 

Et  trois  eou  man  da  Dcnkn 


Le  Roman  de  Rou  MS.  : 

net  je  ne  Maia  mie  venns 
BocMtpaisA  taiuetcut, 
Pour  lee  Ettelllot  reoeiroir, 
Uét  pour  la  terre  tonte  evoir. 

Statuta  MSS.  Auriflcum  Parisiensium  : 
Nul  Orfevre  ne  peut  ouvrer  à  Paris  d'ar- 
gent,  que  il  ne  soit  aussi  bons,  comme  Es- 
terlins,  ou  meilleurs. 

Sterlingus,  prò  moneta  specie, 
quam  denarium  Sterlingum  vocabant. 
Matth.  Paris,  ann.  1247  :  Prsseepit  Domi- 
nus  Rex„.  ut  quicumaue  deinde  Esterlin- 
gus  in  regno  suo  ponaere  non  legalis  in- 
veniretur,  statim  funderetur.  Infra  :  Eo- 
dem tempore  moneta  Esterlinaorum, 
propter  sui  materiam  desideraoilem.., 
coBpit  deteriorari  et  corrumpi  per  illos 
fatsarios  monetarum,  quos  Tonsores  ap- 
pellamus,  adeo  ut  vix  interiori  circulo 
nummi  parcendo,  limbum  literatum  tota- 
liier  asportarent.  Ordinatio  Philippi  Re- 
gis Frane,  et  Henr.  II.  Reg.  Angl.  prò 
subsidio  Terraa  SanetSB  ann.  1184  :  In 
terra  Regis  Anglim  cismarina  2.  den,  An^ 
degavensis  monetss,  et  in  Anglia  unus 
Sterlingus  persolvetur.  In  Tabularlo  S. 
Bertini  ann.  1280  :  Sub  posna  mille  mar- 
charum  Sterlingorum  majoris  ponderis. 
In  veteribus  Tabulis  GamersB  Gomput. 
Paris,  legi  S.  Ludovicum  statuto  ann. 
1265.  vetasse  ne  Esterlingi  altiori  pretio 
quam  4.  Turonensium  caperentur,  id- 
due  ad  15.  mensis  Augusti,  coque  elapso 
illorum  penitus  usum  interdixisse.  De 
sterlingorum  Anglicorum  recti  ponderis 
in  Francia  valore,  idem  statuitur  Sta- 
tuto Philippi  Pulcri  ann.  1289.  mens. 
Aug. 

W^  Statutum  S.  Ludovici  mox  a 
Gangio  laudatum  edidit  de  Lauriere 
tom.  1.  Ordinat.  Reg.  pag.  95.  cui  aite- 
rum  pnemisit  ejusdem  anni  ibid.  pag. 
94.  ubi  Esterlingi,  seu  Estellins  (Gallica 
sunt  hsec  duo  Statuta)  quatuor  Turo- 
nensibus  pariter  SBStimantur.  Gurrebant 
autem  in  Galliis  nostris  Esterlingi,  quod 
in  iis  plures  olim  provincias  Angli  pos- 
siderent. 

o  Gharta  ann.  1219.  ex  Bibl.  reg.  : 
Tenetur  integre  sine  difficultate  persol- 
vere  in  proodmis  nundmis  S,  Johannis 
Trecensis  apud  Trecas,,,  triginta  marcas 
bonorum  novorum  et  legalium  Sterlingo- 
rum, scilicet,  xiij.  solidts  et  quatuor  Ster- 
lingts  prò  marca  qualibet  computandis. 
Idem  pretium  Sterlingi  assignatur  in 
Gh.  ann.  1282.  apud  Geneium  Inter 
Gens.  ecel.  Rom.  Alia  ann.  1824.  in  Reg. 
G.  Ghartoph.  reg.  eh.  28  :  Estellins  cha- 
cun  baimi  pour  cinq  petiz  deniers,  gros 
Toumois  d^argent  à  un  O  chacun  pour 
quinze  deniers.  Liber  nlg.  S.  Petri  Ab- 
bavil.  seriptus  ann.  1487.  fol.  58.  r  : 
Lesquélz  vingtz  sols  d'Estrelins  sont  esti- 
tnez  chacun  an  à  six  eseus,  qui  vallent 
vij.  livree,  iiij.  sols.  Vide  infra  Stellin- 
gus. 

De  vocis  etymo  et  origine  discrepant 
viri  docti,  quorum  sententias  brevi  ter 
retexam,  uti  lectori,  qusb  magis  arrise- 
Tìi,  liceat  amplecti.  Lindwodus  ad  Pro- 
vinciale Gantuar.  Eecl.  lib.  8.  tit.  18.  a 
voce  Anglica  Starling,  quae  Stumum 
sonata  dedueit,  et  dictum  vult  quod  in 
nummis  Eduardi  Gonfessoris  deprehen- 
derit  quatuor  aves  efflctas  ad  Grucis  ibi 
depicta  latera.  Sed  an  Sturni  sint,  vel 
Golumbse,  vix  quispiam  prò  certo  affir- 
marit.  Deinde  in  c»teris  Regum  Anglo- 
Saxonum  nummis  nullam  prorsus  re- 
perire est  dilineatam  avem. 

Buchananus  ait  Scoticum  vulgus  Ster- 
lingum dictum  existimare,  a  castro 
Starlin,  et  Striveling,  nuncupato.  Verum 


etsi  sterlingorum  mentionem  fieri  in 
veteribus  Regum  Seoticorum  legibus 
certum  sit,  nemo  tamen  sansa  mentis 
inde  sterlingorum  originem  manasse 
censeat,  nisi  certis  argumentis  probetur 
in  eo  castro  eusos  primum  sterlingos. 

Watsìus  sterlingos  denominatos  cen- 
set,  a  starro.  Ita  vero  apocham,  seu  cul- 
quietantiam,  vocabant  Judaei  Anglici, 
Ita  ut  probati  nummi  sic  appellati  sint, 
quod  scilicet  tam  boni  purique  essent, 
ut  eos  non  recusarent  vel  ipsi  JudsBi  : 
vel  a  voce  Anglica  Starre,  id  est,  stella, 
quod  plerique  veterum  Anglicorum 
nummorum  stella  insigniti  sint.  Nam 
et  Starlingus,  perinde  ac  Sterlingus 
scribi  annotavit  Spelmannus. 

Somnerus  vocis  originem  a  Saxonico 
accersit,  s  te  ore,  i.  e.  lex,  canon,  re- 
gula,  quod  ejusmodi  nummi,  ponaere, 
forma  et  materia  legales  sint,  seu  regu- 
lares.  Unde  vulgo  probata  moneta,  bona 
et  legalis,  dicitur  :  ling,  addito  in  vocis 
produetionem,  uti  in  plusculis  Anglicis 
voeabulis  factum  observat. 

Postrema  denique  super  vocis  etymo 
sententia,  quam  amplectuntur  Gamb- 
denus  in  Scotica,  Spelmannus,  Jacobus 
Warseus  in  Antiq.  Hibemie.  cap.  25.  et 
alii,  ea  est  quam  ex  Annalibus  Anglicis 
erutam  serlbunt,  a  Germanis  scilicet 
Dani»  vicinis,  quos  ab  Orientali  situ, 
Esterlingos  appeilamus»  Esterlingosnnm- 
mos  nuncupatos  :  seu,  ut  in  lisdem 
Annalibus  habetur,  quod  il  in  Angliam 
aliquando  venientes  artem  purgandi 
argenti  et  feriendi  intulerint  :  vel  (quod 
mini  videtur  probabilius)  quia  Normanni 
nostri,  ut  primum  in  Angliam  sedem 
fixerunt,  willelmo  Notho  duce,  veteres 
regionis  incolas,  origine  Saxonicos, 
nulla  alia  denominatione  donarent, 
quam  ea  quse  apud  Francos  in  usu  pas- 
sim habetur,  Esterlingorum  nempe,  qua 
appellatione  ii  Germanise  populi,  qui  in 
Dani»  eonfinlis  babitabant,  vulgo  inno- 
tescebant.  Unde  eum  Anglo-Saxonico- 
rum  Regum  monetam  denotare  vellent. 
qu8B  probatior  erat  quam  Francica  et 
Normannica,  monetam  Esterlingorum, 
id  est,  Regum  Saxonum  dicebant,  eam 
scilicet  qu8B  ante  Normannorum  in  An- 
gliam ingressum  in  commereiis  obtine- 
bat.  Paulo  aliter  Gambdenus,  seribens 
Esterlingos  a  Joanne  Rege  in  Angliam 
primum  evocatos  ad  argentum  in  suam 
puritatem  redigendum.  Utcumque  se 
res  habeat,  constat  ante  Normannos 
Anglicos  vix  in  quoplam  diplomate  aut 
scriptore  vocem  Sterlingorum  usurpa- 
tam  reperiri.  Primus  enim,  ni  fallor, 
Ordericus  Vitalis  eam  extulit,  vocabulo 
parum  immutato,  Jam  ab  ann.  1066. 
nam  libras  Sterilensium  vel  Sterilensis 
moneto,  vocat  non  uno  loco,  pag.  495. 
528. 544.  580.  602.  768.  786.  788.  ause  aliis 
Sterlingorum  dieuntur.  Sed  et  ooservan- 
dum  pag.  495.  Anglicam  monetam  a 
Sterilensi  videri  distinguere,  dum  ait 
Mainerio  Abbati  44.  libras  Angliss  mone- 
tai Monasterio  S.  Ebrulfl  erogatas  a 
Lanfranco  Archiep.  Gantuar.  et  a  Roge- 
rio  de  Sappo  40.  hbras  Sterilensium  ei- 
dem missas  Abbati  :  ubi  Anglica  mo- 
neta prò  iemali,  Sterilensis  vero  prò 
probata  sumitur. 

Jam  vero  Saxones  Germanicos,  a  qui- 
bus  originem  duxere  Anglici,  Oaterltn- 
gorum,  seu  Esterlingorum  appellatione 
Scriptoribns  nostris  innotuisse,  probant 
plus  satis  Annales  Francorum  veteres, 
qui  ita  dictos  observant  quod  ad  aus- 
trum,  seu  ad  Orientem  habitarent,  alio- 
rum  Saxonum  respectu,  qui  ad  Septen- 
trionem  et  ad   Occidentem  vergebant. 


320 


EST 


EST 


EST 


Quippe  olim  Saxonia,  scu  potius  Saxo- 
num  ditio,  procul  in  Gerraaniam  pro- 
tendebatur;  dlvldebaturque  in  tres  po- 
tissimum  provincias,  quarum  una  ad 
Orientem,  altera  ad  Òccidentem,  tertia 
ad  Aquilonem  porrigebantur.  Hanc 
Saxoniae  parti tionem  docet  piane  Witi- 
kindus  Ilo.  1.  Gest.  Saxon.  pag.  7.  dum 
ait  in  Orientales  populoa,  Anaarioa,  atque 
Westualos,  Saxones  fuisse  dfvisos.  Quod 
etiam  ante  Witikindum  agnoverat 
Poeta  Saxonicus  lib.  1.  de  Gestis  Caroli 
M.  ann.  772.  vers.  24  : 

Quot  pafos.  tot  petie  Ducet,  wlut  unius  artnt 
Corporis  in  diverM  forent  bine  Inde  rembi, 
Scd  fentralit  haboi  populos  divisto  ternot. 
Intignila  quilnit  Saxcmw  floruit  olim. 
Nomina  nunc  remanent,  Tirtus  antiqua  racessU. 
Daniqira  Wasifalot  vocilant  in  parla  manentaa 
Oeddua.  quorum  non  lonfa  torìninoa  amoe 
A  RImiio  dittai.  Rafiooem  aolis  ad  ortnm 
Inbatrilant  Oatarlingi,  quoa  nomina  quidam 
Ofttvaloa  alio  vodtaat,  eonfinia  quorum 
Infeslant  oonjuncla  anis  gens  perfida  SeltTi. 
Inter  praedicloa  media  ragione  morantnr 
Angarii,  populua  Sazonum  lertiua,  lionim 
Patria  Prancomm  terria  sodalur  ab  Anatro. 
Ooeaiioque  eadem  conjungiUir  ex  Aquilone. 

Osterlingorum  denominationis  ratio- 
nem  ipsa  prodit  appellatio.  Dicti  enim, 
quia  ad  Austrum,  aiiorum  Saxonum 
respectu,  h abita bant.  Haud  procul  ab 
Obacro  s  tatù  un  tur  a  Poèta  Saxon.  ann. 
775.  vers.  40  : 

Inde  movena  Garolna  ragionea  venit  ad  illai, 
Quoa  Osterlingi  ratinent,  seditque  locatls 
Ad  flutium  caatrìa,  qui  nunc  Ovaera  Tocalur. 

£x  quibus  abunde  patet  Osterlingos 
eosdem  esse  qui  alias  in  Annalib.  Fran- 
cor.  et  in  Vita  Caroli  M.  ann.  775.  Aus- 
trelindi  vocantur,  ubi  perperam  libri 
omnes  editi,  Austreleuai,  prseferunt. 
f<»  Utroque  loco  Poet»  Saxon.  Pertz. 
legit  Oèterliudi.]  Nec  scio,  quod  fere  au- 
sim  affirmare.  an  meudum  irrepserit  in 
Annal.  Frane.  Metens.  ann.  688  :  Pippi^ 
nu9  9uccesitìbus  prosperùt  Orientalium 
Francorum,  quos  tUi  propria  lingua  Os' 
terlindo  vocant,  suacepit  principatum. 
Nam  prò  Francorum  resti tuendum  cen- 
suerim,  Saxonum,  et  prò  OsterlindOf  fa- 
cili emendatione,  OsterlindH. 

Fuit  igitur  Saxonum  gens  In  tres 
potissimum  distributa  populos,  Oater^ 
lingos  nempe,  Angarios  seu  Angrarios, 
et  Weatfaloa.  Postremorum  manet etiam 
appellatio  in  Westfalis provincia,  Rheno 
finitima. 

De  Osterlingis  crebra  est  mentio  in 
Annalibus  Frane.  Hi  numero  c«teris 
preepollebant,  ut  est  in  Annalib.  Berti- 
nianis  ann.  841  :  Saxonibus,  qui  Stel- 
Unga  appellantur,  quorum  multiplicior 
numerus  in  ea  pente  habetur.  Ubi  obiter 
observandum  Jam  inde  non  modo  0«- 
terlingorum  nomen  in  Sterlingorum  ap- 
pellationem  contrahi  coepisse,  sed  et 
attera  r,  in  Z,  mutata,  Stellingoe,  voca- 
tos,  uti  vocem  hanc  in  re  monetaria 
extulisse  Francos  posterioris  »vi  cons- 
tai. [Litterae  Philippi  Augusti  Franco- 
rum  Regis  ann.  1211.  apud  de  Lauriere 
tom.  1.  Ordinat.  pag.  81  :  Et  volui  et  con- 
cessi eisdem  (MonetariisJ  quod  ipsi  prò 
mercede  operariorum  (f.  operarum)  eorum 
habeant  et  percipere  valeant  de  xvi. 
marchie  et  XL.  Stellingia  LX.  eolidos  et 
IV.  denarios  ad  marcham  de  civitate  Tre- 
cemem.]  Willelmus  Cruiart,  ann.  1204  : 
Qui  coustassent  tant  d'Estellin. 

«  ESTERMINARE,  Extra  terminos  eji- 
cere,  abigere.  Glossar.  Provine.  Lai.  ex 
Cod.  reg.  7657  :  EyeaUhar^  Prov.  exulare, 
Exterminare.  Acta  MSS.  Inqursit.  Car- 
cass.  ann.  1808.  fol.  44.  v*  :  Quidam  be- 


guinus  fuerat  abscondittu  aeu  Estennina- 
tuSf  quia  volebat  decipere  et  tradire  inqui- 
sitonbus  Petrum  et  Guillelmum  Auteni 
hmrelicos.  Vide  Exterminium, 

^  ESTERNULUS,  [Avis.  Gali,  étour- 
neau.  Diek.I 

0  ESTESSUS,  Gali.  Etaye,  Fulcrum, 
tabulatum.  Lit.  remiss.  ann.  1851.  in 
Reg.  81.  Chartoph.  reg.  eh.  128  :  Cum 
dicti  Guillelmiuf  et  Johannes  quemdam 
caminum  de  pliutra.,..  reparassent  me» 
diantibus  Estessibus,  qui  eschafaudi  vuf- 
gariter  nuncupantur,  etc. 

1  ESTEVENENSIS.  vel  Stephanensis 
Moneta.  Vide  in  Moneta  Baronum, 

o  A  Gallico  Estevene^  Stephanus.  Bes- 
tiar.  MS.  : 

Li  cottlona  ^'eat  afephanin 
Noe  dott  aaint  EaleTeoe  nondiier, 
Qui  pour  Dien  ae  laiaaa  penar. 

Unde  Estevenon,  nomen  proprium  ma- 
lieris,  Stephania,  in  Oh.  ann.  1297.  ex 
Lib.  rub.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  11. 
r».  col.  2  :  Je/ian  Fouguet  le  Genne  et  Es- 
tevenon  sot/emme,  eie, 

«[  ESTIBULATIO,  prò  Stipulatio,  Spon- 
sio,  promissio.  Vide  in  hac  voce. 

<[  ESTIGKE,  Numerus  anguillarum. 
Vide  Stica. 

^  ESTIFER,  Ferens  estatem  vel  estum. 
Jo.  de  Jan  uà. 

^  ESTI6IA,  Idem  quod  Hostisia,ui  pa- 
tet  ex  Gharta  Benjamini  Abb.  Branen- 
sis  ann.  1218.  cujus  inscriptio  est,  De 
duabus  Estigiis  ;  tenor  vero  Nos  duas 
Hostisias,  quas  habebamus,  etc.  Habetur 
in  Tabulano  S.  Medardi  Suessionensis. 
Vide  Uospitatus  in  Hospes. 

o  ESTILGUAGHIA,  Obiigatio,  nua  vas- 
sallus  tenetur  excubias  agere  in  castro 
domini  sui,  idem  quod  supra  Eschar^ 
gaita.  Charta  Guid.  vicecom.  de  Gombor- 
nio  ann.  1284.  in  Reg.  61.  Chartoph.  reg. 
eh.  424  :  Ipsos  (homines  nostros)  ab 
omni  questa,  tallia^  Estilguachia  et  nui- 
nobra,...  excepta  Estilguctchia,  si  cum 
aliquo  barone  vel  bona  villa  nos  seu  sue- 
cessores  nostri  guerram  haberemus,  libera- 
mus.  Vide  suora  Estannus  et  mox 

o  ESTILLUS,  Somnus,  Angl.  Sleeoe, 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  76tò  : 
Estillus,  sompne. 

«  ESTIMA,  iGstimatlo,  pretium,  valor, 
Gali.  E»timation.  Charta  ann.  1299  : 
Bajulus  ad  instantiam  Ulius  qui  reeipit 
damnum  et  emptoris  talarum  racit  pigno- 
rare malefactores  usque  ad  Estimam 
prmdictam  factam  per  taxatores  eosdem. 
Alia  ann.  1826.  in  Reg.  62.  Chartoph. 
reg.  eh.  104  :  Quia  vero  Estima  pretti  Es- 
timam  rerum  ad  dictam  donationemper- 
tinentium  videtur  excedere,  etc.  Vide 
^stimiumei  infra  Extima, 

o  ESTIMAGIUM,  prò  Esmagium^  In 
Charta  ann.  1168.  tom.  1.  Probat.  Hlst. 
Brit.  col.  617.  Vide  in  hac  voce. 

o  ESTIMERE,  Facultates  et  omnia  qu» 
sunt  in  bonis,  idem  auod  Averium, 
Charta  Rob.  de  Cociaco  dom.  de  Pinon 
ann.  1218.  in  Reg.  74.  Chartoph.  reg.  eh. 
116  :  Si  quis  mansionariorum  de  Pinon 
in  ipsa  villa  manere  renuerit^  ejus  pos- 
sesstonem,  quse  vulgo  Estimare  nuncupa- 
tur^  sine  reclamatione  possidMmus, 

QSTIMIUM,  ^stimatu),  qua  species  est 
opinionis^  velut  de  visu.  Papias.  Hinc 
nostri»  Estime.  [Vide  supra  jEstimium.] 

^  ESTIMUM,  Major  setas,  cui  sua  est 
existimatio,  opinio.  Charta  ann.  1188. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
svi  col.  169  :  Hoc  est  sacramentum  et 
pactum,  quod  dominus  Wecello  et  Ga- 
oriel  ejus  filius  de  Camino  fecerunt  ho- 
minibus  et  coìnmuni  Tarvisii  :  quod  pac- 


tum  et  sacramentum  fitti  prtsdicti  6a« 
brielis,  quando  erunt  ad  Èstimum^  nisi 
fuerint  clerici,  debent  facere, 

^  ESTIRO,  Modus  agri.  Reg.  feudor. 
Aquit.  in  Cam.  Comput.  Paris,  sign.  JJ. 
rub.  fol.  27.  r*.  :  Nec  ab  eUiquo  vivente 
tenebant  aZigfutd,  nisi  ab  ipso  domino 
rege,  exceptis  decem  Estironibue  terrss, 
quos  dicti  Amaldus  et  Vitalis  de  Sauboar 
tenent,,,,  et  exceptis  septem  Estironibue 
terrss,  quoe  prseaictus  P,  de  Cabanes  te- 
net  cum  iiij,  den,  BurdegaL  de  feodo, 
Privil.  concessa  ab  Eduardo  reg.  Angl. 
habita tori  bus  Salveter.  in  Reg.  74. 
Chartoph.  reg.  eh.  658  :  Item  atatuimue 
quod  quilibet  burgensis  dictss  villas  posait 
retinere  de  terris  et  posaeaaionibua,  quas 
habebit  circa  villam,  duo  bovea  per  ara- 
trum  excolere  poterunt  bono  modo,  et 
unum  Estironem  terra  prò  orto,  et  ad 
opus  vinearum  unam  conquatam  terrm. 
Vide  supra  EapeuaaUUa. 

1.  ESTIVA,  [Johanni  de  Janua,  dicun- 
tur  loca  in  nemoribuaf  ubi  in  estate  bea- 
tias  «140  umbra  morantur,  ut  vUent  calo- 
rem  ;  unde  Estivare,  ad  umbram  in  es- 
tate quieacere,]  Vide  dativa. 

^  2.  ESTIVA,  Dolium.  Inventar,  ann. 
1841.  ex  Archivo  S.  Victoris  Massi  1.  ar- 
mar. Arelat.  num.  1  :  Item  unum  inbu- 
cum  magnum  et  aliud  parvum,  unam 
Eativam  de  fuate. 

^  Hinc  forte  Eativelot,  vasis  genus,  in 
Lib.  rub.  fol.  parvo  domus  pubi.  Abba- 
vil.  fol.  117.  V.  ad  ann.  1865  :  Un  pot  de 
demi  lot  d'eatain,  troia  Eativeloa  et  deua 
aauaaerona  d'eatain. 

o  ESTIVAGIUM,  Jus  quod  ex  plscibus 

Sercipiebatur.  Charta  ann.  1818.  in  Reg. 
1  Cnartoph.  reg.  eh.  805  :  Item  aur  le 
prin  et  VEativaige  piacium  apud  Cayno- 
nem,  etc, 

1.  ESTIVAUAi  Ocrem,  in  veteri  Voca- 
bulario  Juris  utriusque.  Species  calceo- 
rum  sunt,  de  quibus  Jam  in  jEativalia. 
Eativalibua  ettam  largis  seu  botia  dltia 
prò  calceamentia  utantur^  In  Capitulo 
generali  S.  Victoris  Massil.  ann.  1812. 
Nullua  vir  vel  mulier  audeat  portare  in 
auia  Eativalibua  aotularibua  vel  botinia 
punctaa  dictfu  de  Polayna,  in  Litteris 
Caroli  V.  Frane.  Regis  ann.  1867.  prò 
Monspeliensibus  de  forma  vesUum.  Vide 
mox  Estivallua. 

^  Estuvaux,  in  Lit.  remiss.  ann.  1415. 
ex  Reg.  168.  Chartoph.  reg.  eh.  812  : 
Uns  Estuvaux,  deux  oesaaaea,  etc.  Eati- 
vaU,  apud  Joinvil.  in  S.  Ludov.  edit. 
reg.  pag.  26.  Le  Roman  de  Perceval 
ibid.  in  Glossar.  : 

Una  Eativena  ferrea  d*ermina 
Cbasfia  li  rob,  ale. 

ESTIVALLUS.  Statuta  Ord.  Cartusien- 
sis  ann.  1368. 2.  part.  cap.  1.  |  1  :  Qui- 
cunque  incisos  sotularea,  quoa  vulgua  Ea- 
tivaìlos  vocamus,  portavent  aut  inter  duo 
linteamina    jacere     prassumpserit,    etc. 

glursum  occurrit  in  quodam  Codice 
S.  S.  Martialis  Lemovic.  n.  58.  pag. 
ult.  ubi  de  Raymundo  Abb.  et  in  Com- 
puto J.  Humberti  sub  Guigone  Dal- 
ahino  ann.  1828.  Eativellua.  in  Spicilegio 
[S.  Fontanell.  pag.  422.  Vide  J^sio/fertiM 
et]  ^ativalia. 

3^  ESTIVARE,  [Ad  umbram  in  estate 
sedere.  Oief.I 

ì  ESTIVÀTÌcnS,   iEstivus.  Vide  Cor- 
rogata. 
1  ESTIVELLUS.  Vide  Eativallua. 
i  ESTIVUM,  ìGsUs,  Gali.    Esté.  Prm- 
senti  Estivo,  praterito  Estivo,  passim  in 
lib.  Sentent.  Inquisii.  Tolos.  a  Ph.  Lim- 
borch.  edito, 
o  ESTOBLAGIUM,  Pr»statio  prò  facul- 


EST 


EST 


EST 


321 


tate  depascendi  porcos  in  stipulis,  nos- 
tris  E9toblage  et  EstoubUige^  ;  a  voce  Es' 
toubUy  Stipula  vel  CMÌmus,  nane  Esteule: 
unde  Esteuler,  Stipulas  coUigere,  in  Gh. 
i^nn.  1343.  ex  GhartuJ.  S.  Vinc.  Laudun.  : 
Que  nou9  avons  aisement  de  Esteuler  au^ 
dU  terroir  de  Bucy.  Cbarta  ann.  1114. 
ex  Tabul.  episc.  Carnot.  :  Jtem  confirma- 
mu8  eia  Eatoblagia  et  qtuuirigagiay  qum 
uUra  no»  super  inaia  terria  hdbent.  Alia 
ann.  1242.  ex  Coa.  reg.  5456  :  Item  totam 
decimam  Eatoblagii  porcorum  et  herbagii 
ovium,  quoa  burgenaea  habent,  percipient. 
Alia  ann.  1809.  in  Reg.  18.  Ghartoph. 
reg.  eh.  118  :  Le  pcunage  et  VEatoublage 
dea  pota  aua  homea  de  la  ville.  Ix.  aolz 
Par.  Denique  alia  ann.  1401.  in  Reg. 
162.  eh.  341  :  Jceulx  prévoatz  et  chaeun 
d'iceulx.,.  doivent  avoir  aur  VEatoblage 
d'icelle  foreat  chaeun  aix  deniera  Tour- 
noia.  Llt.  remiss.  ann.  1470.  in  Re^.  196. 
eh.  280  :  Ainai  que  lea  auppliana  faiaoient 
paaturer  leura  beufa  arana  en  une  EatoU" 
ole  ou  garetf  eie,  Eatroble,  eadem  no- 
tione,  in  aliis  ann.  1469.  ex  Reg.  197.  eh. 
107  :  Lea  auppliana  firent  mener  leura 
beufz  et  porceaulx  en  leura  Eatroblea  ou 
chaumea  dudit  cìiamp  pour  illecquea  les 
taire  paiatre.  Vide  Éatoublagia  et  Stou- 
blagium. 

0  ESTOGAGIUM,  ut  Eatochagium,  Jus 
stipites  exstirpandi.  Locum  vide  supra 
in  Eacoragium.  Etanfot,  Truncus,  stirps, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1415.  ex  Reg.  169. 
Ghartoph.  reg.  eh.  38  :  Eatienne  Clé^ 
tnent...  chei  à  terre  aur  un  tronc  d'arbre 
coppe,  que  Ven  dit  au  paia  (Lyonnois) 
Etangot.  Idem  forte  sonat  vox  Eagot, 
nisi  sit  prò  Surculus,  in  Lit.  Phil.  du- 
cis  Aurei,  ann.  1361.  ex  Reg.  124.  eh. 
357  :  Oudit  uaaige  peuent  prendre...  la 
fouchiere  et  lea  racinea  d'icellea  érachier 
et  fauchier  à  quelconquea  ferr emena  qu'il 
leur  plaira,  bora  VEagot  dea  cheanea, 

^  AHud  sonat  Eatoicage  in  Gh.  Andr. 
de  Chauvingni  dom.  Gastri  Radulfi  ann. 
1325.  ex  Reg.  65.  bis  eh.  278 :  Avona  fran- 
chi... Amehne  fame  feu  Grangier,..  et 
touz  leura  hoira  maalea  et  femeaux...  de 
taille,...  vendea,  Eatoicage  et  de  toulea 
autrea  coatumea.  Ubi  idem  videtur  quod 
Eatocage  in  Gonsuet.  de  Surene  art.  3. 
Gensus  scilicet,  qui  prò  relevio  solvitur. 
Vide  Extocare. 

1  ESTOGHAGIUM,  Lignatio  seu  Jus 

Sercipiendi  Ugna  in  silvis.  Gharta  Theo- 
orici  de  SanzeUlea  ann.  1217.  in  Tabu- 
lano S.  Nicasìi  Rem.  :  Foreatariua  Eato- 
chagium  auum  in  nemore  acdpiat.  Altera 
Nicolai  deRuminiaco  ann.  1214:  Famuli 
nemora cuatodient  et  auum Eétochagium... 
ad  medietatem  inter  ae  dividente  Vide 
Stoc. 

jESTODIRE,  prò  Studere,  Gurare. 
Gharta  Ghildeberti  III.  Frane.  Regis, 
ann.  694.  apud  Felibianum  Hist.  San- 
dionys.  pag.  xv  :  In  autoricio  eua  Eato^ 
diant  defenaare. 

o  ESTOFFA,  nostris  Eatofte,  Res  seu 
materia  qusBvis,  unde  aliquid  conflcitur 
vel  ornatur.  Arest.  parlam.  ann.  1368. 
in  Lib.  1.  stat.  artif.  Paris,  fol.  806.  r>. 
ex  Gam.  Gomput.  :  Conaueverunt  dicti 
fnercerii,..  a  mercaioribua  foraneia  Eatof- 
faa  eborisj  iweor,  aeu  bumei,  et  aliaa  di~ 
versa»  denaì'iataa  ad  dictum  eorum  mi" 

niaterium    cutellorum    neceaaariaa 

emere Conaueverunt  etiam  dicli  mer- 

cerii  auaa  Eatoffaa  diveraia  artificibua 
villas  Paria,  traaere  ad  opua  et  miniate^ 
rium  cutellorum  faciendum.  Gharta  Rob. 
abb.  Marchiens.  ann.  1312.  in  Reg.  48. 
Ghartoph.  reg.  eh.  106:  Et  ae  en  aucun 
tempSf  tant  comme  il  le  (manoir)  lenront, 
groa  marien  y  falloit  par  envieaissure, 

III 


livrer  leur  devona  VEstofe  au  devant  dit 
manoir.  Stat.  ann.  1407.  in  Reg.  162.  eh. 
188:  Aucun  dudit  meatier...  ne  face  cau' 
derona,  cauderetea  ou  poa  d'arain  de 
vielle  Estoffe  aans  reffonare.  Le  auppliant 
deuoit  pater  le  mire  et  lea  Eatoffea  qu'il 
conviendroit  pour  aaner  la  play  e,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1469.  ex  Reg.  195.  eh.  260. 
Unde  Estofer.  Instruere,  munire.  Fac- 
tum ann.  1318.  in  Reg.  59.  eh.  150:  Li 
habitant  eatoient  tenui  st  devdent  ante- 
ner  noatre  vina  à  leur  voiturea  pour  Ea^ 
tofer  noatre  hostel.  Hi  ne  Eatojfure,  Orna- 
mentum,  vulgo  Gamiture,  in  Invent. 
MS.  eccl.  Gamerac.  ann.  1401  :  Uncomet 
d'yvoire  aana  Eatoffure.  Et  Eatofereaae, 
Sacculorum  seu  crumenarum  artifex. 
Gali.  Bouraiere.  Lit.  remiss.  ann.  1378. 
in  Reg.  114.  eh.  64:  Alipaon  VAignelette 
Estofereaae  de  bouraea  demourant  à  la 
Croix  du  Tirouer,  etc.  Eatoufferreaae,  eo- 
dem  sensu,  in  aliis  Lit.  ann.  1369.  ex 
Reg.  100.  eh.  429  :  Jehanne  la  Poulaine 
Eatoufferreaae  de  bouraea  de  aoye  en  la 
rue  de  la  Harpe  à  Paria.  Gena  d'Etoffe, 
Virtù  te  illustres,  apud  Froissart.  2.  voi. 
cap.  27  :  Thomas  Tnvet  n'avoit  en  aa  com- 
patgnie  que  cent  lancea:  maia  c'eatùient 
touagens  d'Etoffe.  Vide  Stuffare, 

1  ESTOFFATuS,  Instructus,  munitus, 
Gallice  Etoffé.  Ghronicon  Bonae  Spel 
pag.  264  :  Tenebuntur  exhibere  mille  et 
aexcentaa  corrueaa  de  curribua  munitia  et 
Eatoffalia  rationabiliter  aine  dolo.  Gharta 
Walteri  de  Hamello  ann.  1217.  ex  Tabu- 
larlo Gorbeiensi  :  Volut  etiam  et  conceaai, 
quod  ai  decima  ipaa  undecim  modioa 
biadi,  aex  acilicet  frumenti  et  quinque 
avensB  ad  menauram  Corbeias  plenarie  Ea- 
toffatoa  ainqulia  annia  non  valeret,  defec- 
tum  undectm  modiorum  vraRdictorum  de 
meo  teneor  adimplere.  Udì  plenarie  Ea~ 
toffatoa  idem  est  quod  bene  mensuratos 
et  impletos.  Vide  Stuffare. 

1  ESTOFFERIUS.  GsBiator,  intertextor. 
Gali,  alias  Eatoffeur.  Extractum  Gom- 
puti  Jean.  Humoerti  de  exitu  sigilli  D. 
Guigonis  Dalphini  ann.  1328.  in  Adver- 
sariis  Domini  Lancelot  :  Item,  prò  unia 
eativallia  et  quatuor  paribua  aotularium 
ad  opua  Domini  solvit  Granjono  Eatof' 
ferie  Chratianopolitano,  xx.  Turonenaea 
argenti...  Item  solvit  cuidam  Ealofferio 
qui  moratur  Gratianopoli  ante  domum 
Johan.aellerii  prò  eativallia  Domini,  xyiil. 
aol.  Ordinatio  Humberti  II.  prò  Hos- 

Eitio  Dalpbinali  ann.  1336.  tom.  2.  Hist. 
lalphin.  pag.  306.  col.  2  :  Jtem,  Johannea 
Vitoni  et  Franciacus  sint  Codurerii  noa» 
tH...  Itp-m,  Colinua  ait  Eatoferiua  noater. 
Vide  Stuffare. 

^  Leg.  Eacofferiua,  qua  notione  etiam 
ìntelligendum.  Vide  in  hac  voce. 

1  ESTOLIUM,  [Glassis,  navis,  vel  etiam 
Exercitus  terrestris.]  Vide  Stolua  2. 

o  ESTOLUM,  Glassis.  Gali.  Flotte.  Lit. 
Sold.  ad  Pisan.  apud  Lamium  inter  not. 
ad  Hist.  Sicul.  Bonincont.  part.  1.  in 
Delie,  erudit.  pag.  209  :  Quando  nostrum 
Eatolum  exiit,  eum  imperamua  ut  non 
tangant  aliquem  (de)  veatra  gente.  Vide 
Stolua  2. 

«  ESTON.  inter  minutas  fruges,  si  ta- 
men  bene  lectum  est,  recensetur.  Gharta 
ann.  1244.  in  Ghartul.  S.  Gorn.  Gompend. 
fol.  124.  r».  :  Si  vero  vechia  non  triturata 
vendita  fuerit,  vel  abbaa  Eaton  non  tri-- 
turatam  retinere  voluerit,  habebit  ipse 
duaa  partea  et  major  tertiam.  Forte  prò 
Eacou,  aut  quid  simile.  Vide  supra 
Eacorio. 

o  ESTOPA,  a  Gallico  Etoupe,  Stupa. 
Lit.  remiss.  ann.  1376.  in  Reg.  108.  Ghar- 
toph. re^.  eh.  336  :  Cape  de  Eatopia  et 
ponaa  aibi  in  vulnere,  adeo  quod  ulteriua 


non  valeat  aanguinare.  Unde  nostris  Ee- 
toupiUon,  Id  quo  aliquid  obturatur.  Ali» 
ann.  1427.  in  Reg.  173.  eh.  80  :  Le  aup' 
pliant  coppa  l'Ealoupillon  d*une  cane  ou 
eruche  qu'il  portoit,  en  laquelle  avoit  de 
la  aervoiae.  Vide  infra  Extopare. 

1  ESTOPPARE,  Impedire,  a  Gallico  Ea- 
toupper,  Angl.  to  Stop.  Obturare.  Gharta 
Edwardi  IV.  Angl.  Regis  ann.  1473.  prò 
Episcopo  Dunelmensi,  apud  Rymer. 
tom.  11.  pag.  783.  col.  2  :  Et  quod  nec 
pras fatua  nune  Epiacopua,  nee  aueceaaorea 
aui,  occasione  prasmiaaorum  aeu  alicujua 
eorum,  nec  acceptationem  prasaentium, 
de  libertate  praed%cta  (obolorum  fabrican^ 
dorum)  aliquo  modo  in  futurum  Eatop^ 
pentur  seu  prasjudicentur  ;  set  omnibue 
libertatibus  et  regaliis  auisperantea  gau' 
deant  et  utantur,  prassentibua  non  oba' 
tantibua. 

o  ESTOQUETUS,  Hisp.  Estoque,  Veru- 
tum,  gladius.  Invent.  ann.  1361.  ex  Ta- 
bul. D.Venciae:  Item  unum  Eatoquetum, 
Vide  Stochus. 

o  ESTOQUUM.  De  Estoquo,  Punctim, 
Gali.  d'Estoc.  Lit.  remiss,  ann.  1400.  in 
Reg.  155.  Ghartoph.  reg.  eh.  462:  Dic- 
tum Johannem  Squatii  a  parte  retro  in 
squinis  sive  renibua  uno  magno  ictu  de 
Eatoquo  percuaait  Johannea  Vincentii. 
Unde  Eatiquer,  Estocer,  Estochier  et  Es" 
toquer  nostris,  prò  Punctim  ferire,  Hisp. 
Estoquear.  Lit.  remiss.  ann.  1^7.  m 
Reg.  99.  eh.  208  :  Icellui  Ancel  et  aea 
complicea  férirent  et  Estoquerent  de  baa- 
tona  ferrez  et  de  coutiaux  aprèa  ledit  ex- 
poaant.  AliaB  ann.  1365.  in  Reg.  98.  eh. 
o71  :  Mannequin  de  la  Wagne  chaudrelier 
cuida  et  voult  Eatochier  et  ferir  ledit  Je- 
han  d'un  coutel.  AliSB  ann.  1372.  in  Reg. 
104.  eh.  96  :  Icellui  Heulin  euat  trait  son 
couatel,  duquel  Eatoca  par  troia  foia  ledit 
Jehan.  Occurrit  rursum  ibid.  eh.  241. 
AliSB  ann.  1374.  in  Reg.  105.  eh.  274: 
Icellui  bastard  et  ses  compltces  se  avan- 
cerent  vers  la  porte  de  la  ville  que  il  trou- 
verent  fermée  et  y  Estiquerent  de  lances 
et  de  piquea  en  faiaant  asaaut  fourmel. 
Icellui  Jehan  Estiqua  ou  ficha  de  aon 

fìlanQon  aur  le  ronael,  tant  qu'il  le  fendi, 
n  aliis  ann.  1418.  ex  Reg.  170.  eh.  197. 
Vide  infra  Stocum. 

1 1.  ESTOR.  Job  anni  de  Janna,  Vora- 
tor,epulo,  mandueana,  mandax,  ardelio^ 
ab  Edo,  ea.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sanger- 
man.  MSS.  :  Ester,  ria,  Mangeur,  Gou" 
liart.  Vide  Estrix  et  Goliardus, 

o  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684: 
Estort  Goliart,  ou  grani  mangeur.  Es- 
trix, Gloutonne. 

^  2.  ESTOR,  ORis,  Clavus  quo  temoni 
aptatur  jugum,  apud  Laurentium  in 
Amai  t  bea 

o  ESTORÀMENTUM,  Quidquid  ad  vitSB 
et  vestitus  necessaria  pertinet,  nostris 
Estoirement  et  Estorement,  eadem  no- 
tione, et  prò  omni  apparatu,  sive  bel- 
lico, sive  domestico,  a  verbo  Estorer. 
Instruere,  vulgo  Meubler.  Annal.  regni 
S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  318  :  l^e  noi 
Estera  ladite  meson  de  liz  et  d'autres  os- 
tillemenz,  qui  leenz  estoient  nécessaires, 
Reg.  visitat.  Odon.  archiep.  Rotomag. 
ab  ann.  1248.  ad  1269.  ex  God.  reg.  1245. 
fol.  23.  V*  :  Plura  habent  Estoramenta  et 
sufficientia  usque  ad  annum.  Gharta 
ann.  1351.  in  Reg.  81.  Ghartoph.  reg.  eh. 
918  :  Comme  lesdiz  moines  aientpeu  de  bois 
pour  leur  Estoirement  de  chaufer  et  ar- 
doir,  ne  pour  leurs  édifices  jaire,  etc» 
Pactum  inter  Joan.  ducem  et  episc.  Ma- 
clov.  ann.  I.?a5.  tom.  1.  Probat.  Hist. 
Brlt.  col.  1603  :  Dea  blez...  que  ila  feront 
charger  pour  convertir  en  vina  ou  autrea 
vivrea  et  denréea  pour  loura  Estorementz 

41 


322 


EST 


EST 


EST 


etc.  Lit.  ann.  1874.  tom.  6.  Ordinai,  reg. 
Frane,  pag.  55.  art.  2  :  Ordonnons  qua 
Marie  nòstre  pile  90\t  contente  de  cent 
nùl  frane  que  nou$  lui  avons  ordanné 
donner  en  mariage,  avecquea  tele  Eetu-- 
remane  (infra  non  semel  Eatoremenn)  et 
gamieone,  camme  il  appartieni  à  pile  de 
roy  de  France,  Christ.  Pisana  in  Hist. 
Caroli  V.  pari.  2.  cap.  9  :  Et  ainesi  de 
tùue  Eetoremene  de  guerre  se  pourvey. 
In&a  :  Envoya  le  roy  gena  d'armea  en 
bel  et  bon  Eatorement.  Gbarta  ann.  1857. 
in  Beg.  89.  eh.  108  :  Huehea,  huchiaua  et 
ckiUrea  communa  Eatoremenz  d'oatel,  etc, 
Pieltre  Canin  avoit  bailU  à  tiltre  de  loier 
audit  Demia  cerlaina  inatrumena  ou  Ea" 
toremena,  in  Lit.  remiss.  ann.  1899.  ex 
Reg.  154.  eh.  518.  Vide  supra  Eataura- 
mentum  et  infra  Eatomamentum. 

1  EsTORAMENTA  Lectorum.  Quìdquid 
ad  instruendos  leetos  neeessarium  est, 
forte  prò  Inatrumenta.  Gbarta  Philippi 
VI.  Frane.  Regis  ann.  1840  :  QUod  (uè- 
rint  in  poaaeaatone  et  aaiaina  talia  Ztdar- 
tatia  et  immunitatia  quod  dictua  Ardiie" 
piacopua  exietena  in  villa  Remenai,  aut 
gentea  auas,  lectoa,  culcitrae,  cuaainoa,  eoo- 
pertoria,  aut  alia  Lectorum  Eatoramenta, 
%n  domioua  iatorum  conquerentium  capere 
nequeunt,  niai  ad  hoc  eorumdem  conque- 
rentium voluntaa  occurrat, 

^  ESTORGHERA,  Jean.  Germ.  Gabillon. 
epise.  in  Vita  Pbil.  III.  ducis  Burgund. 
apud  Ludewig.  tom.  11.  Reliq.  Mss.pag. 
6d.  ubi  caput  40.  inscribitur  :  De  cohor^ 
tìbua  Quaa  Eatorcheraa  appellante  Perpe- 
ram  naud  dubie  prò  Eacorchercta  :  ibi 
enim  sermo  est  de  iis  militum  turmis, 
quos  tea  Eacorcheura  vocabant;  de  qui- 
bus  ita  Monstrel.  in  voi.  2.  ad  ann.  1487. 
fol.  150.  V*  :  Leaquela  (Francois)  on  nom- 
moti  en  commun  langage  lea  Eacorcheura, 
Et  la  cauae  pourquoy  (la  avoient  ce  nom, 
ai  eatoit  pour  tant  que  toutea  gena  qui 
eatoient  rencontrez  a'eux,  tant  de  leur 
farty  camme  d'autre,  eatoient  déveatuz  de 
leura  habillemena  tout  au  net  iuaquea  à 
la  chemiee  :  et  pour  ce  quand  ioeux  re- 
toumoient  ainai  nuda  et  aéveatuz  en  leura 
lieux,  on  leur  diaoit  qu'ila  avoient  eaté 
entro  lea  maina  dea  Eacorcheura,  Lit.  re- 
miss, ann.  1441.  in  Reg.  176.  Chartopb. 
reg.  eh.  85  :  Aucuna  compaignona  de 
guerre,  nammée  ou  paya  (Laonnois)  lea 
'Eacorcheura,  avoient,  ou  lea  aucuna  d'eulx, 
bauté  le  feu  en  une  maiaon.  Vide  infra 
Scoriarii  et  Excoriatorea. 

1 BSTORIATUS,  Àcu  pietus,  flgurls  in- 
textus.  Gbarta  ann.  1877.  ex  Arehivo  S. 
Vietoris  Massil.  armar.  Massi),  n.  968  : 
Item  unam  atolam  pulchram  Eatoriatam 
imaginilma  B,  Marisa  cum  manipulo.  Vide 
Hiatoriare  2.  et  Hiatoriatua. 

^ESTORIUMi  ut  infra  Eatoverium,  Sub- 
sidium,  nutrìmentum  corporis,  et  gene- 
ralius  quidquid  eonvenit  neeessariumve 
est  ad  vìctum,  vestitum,  conditionem, 
ut  olim  Eatovoir,  Gbarta  Henriei  Regis 
Angli»  eire.  ann.  1155.  apud  D.  Bruaael 
de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag.  IH.  ad 
caleem  :  Vidua  poatmortem  mariti  aui„. 
ai  de  caatra  receaaeritf  atatim  provideatur 
ei  domus  competena,  in  qua  poaait  honeate 
morari,  quouaque  doa  aua  ei  aaaignetur 
aeeundum  quoa  prasdictum  eat,  et  habeat 
rationabile  Eatorium  auum, 

o  ESTORNAMENTUM.  Quidquid  ad  na- 
vim  instruendam  condueit.  Gbarta  ann. 
ciré.  1256.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Oceit.  col.  522.  In  quibua  (pecuniis)  idem 
dom,  rex  tenetur  dom.  corniti  prò  navibua 
auia  de  Huppella,  quaa  fiabuit  idem  dom, 
rex,  et  prò  Eatomamento  ipaarum.,,  Vel 
ai  non  placeat  dom.  regi  aolvere  hujua 
pecuniam  ;  quod   aaltem    dom,    cimtiti 


tradam  unam  de  navibua  aule  cum  Ea- 
tomamento ejuaf  etc»  Vide  supra  Eatarc^ 
mentum, 

^  Aliud  sonat  Eatoacement,  Gaute  sci- 
licet,  in  Lit.  remiss.  ann.  1378.  ex  Reg. 
113.  Ghartoph.  reg.  eh.  288.  Michelet  de 
Voir  a  telement  menée  ladite  Simonne, 
que  ilaeu  compaignie  à  elle,  et  lea  a  le- 
dit  Mathe  trauvez  enaemble  couchiez  en 
aa  propre  maiaon  Eataacement  enfermez. 

o  ESTORRESSA,  Emendatio,  muleta, 
coQipensatio.  Gbarta  ann.  1806.  in  Reg. 
70.  Ghartoph.  reg.  eh.  841  :  Pro  quolibet 
porco  mentitOf  quem  habent  ultra  nume' 
rum  quem  aaaerent  ae  habere,  quinque 
aolidoa  prò  posna  aeu  Eatorreaaa  aui  men^ 
dacii  aolvere  tenentur, 

ESTOUBLAGIA.  Gbarta  Odonis  Arcbiep. 
Rotomagensis  ann.  1262.  in  Regesto  ar- 
chivi regii  81.  fol.  27  :  Coatuma  denarii 
et  oboli,  vendas,  fumi,  molendina,  molta 
aicca,  Eatoubkigia,  quarria^ia,  meaaeria, 
aervitia  vavaaaorum,  aervitta  ruaticorum, 
etc.  Vide  Goncilia  EcclesiSB  Rotomag. 
pag.  268.  Vox  formata  ab  Eatauble.  Will. 
Guiart  in  Historia  Francica  MS.  ann. 
1804: 

La  ens  gi»t  d*anii«  et  de  ime, 
Par  jascfaieres»  et  par  Bstoublea. 

Infra: 

Et  grani  plnté  de  diarretona. 
Par  Estoublea  et  par  bmieret. 

Ubi  Eatauble  videtur  esse  quod  Eateule, 
stipula,  vel  culmus.  Unde  Eatoublage 
fuerit  onus  colligendi  vel  censitandi 
stipulas  post  peractam  messem,  ad  rus- 
ticarum  ledium  tecta.  Sed  hsae  sunt 
mene  conjectursB.  [Vide  Manducalia.] 
[o  Vide  supra  Eatoblagium.] 

ÈSTOVERIUM,  signifleat  apud  Prac- 
ticos,  ait  Gowellus,  quandoque  nutrì- 
mentum corporis,  quandoque  potesta- 
tem  capiendì  ex  aliena  Silva  lignum 
foco,  aratris  et  sepibus  reparandis  ne- 
eessarium. 

Prima  notione  dicitur  Suatentatio  ro- 
tionabilia^  in  Legibus  Maleolmi  II. 
Regis  Scoti»  cap.  8.  t  5.  Statuta  Ale- 
xandri  II.  Regis  Scotisa  cap.  22.  n.  4  : 
Fidila...  quouaque  doa  aua  albi  aaaigne^ 

tur, habeat    rationabile    Eatoverium 

auum  interim  de  communi,  Statuta  se- 
cunda  Roberti  I.  Regis  Scot.  cap.  22.  | 
5  :  Si  idem  captua  fuerit  de  felonia,  tunc 
reaiduorum  catallarum  auorum,  ultra  Ea- 
toverium auum  praadietum,  Domino  Regi 
remaneat.  Assisi»  Hierosol.  MSS.  cap. 
122  :  Le  Seignor  li  dait  donner  aea  Eatou- 
viera  aauffiaament,  tant  come  il  aera  en 
cel  aien  aervice,  tout  aait  ce  que  il  n'ait 
mie  en  fié  Eatouvierea  ?ieua.  Adde  cap. 
250.  267.  Willelmus  Gulartus  de  S. 
Tboma  Gantuariensi  : 

Mais  il  troova  tei  reoonvranee, 
Bl  Yaillant  Hoy  LoU  de  Franee, 
Qui  lai  ballla  aoa  EaloaTier 
Sept  aua,  aana  sol  de  lui  moaToir. 

[Le  Roman  d'Athia  MS.  : 

Or  Toat  cofiTìeot  mouU  enseignler, 
De  pou  parler  de  pou  moavoir, 
C'Ua  notta  diront  tottra  BatOToir.! 

Vide  Bracton.  lib.  2.  cap.  40. 1 1.  Hb.  4. 
tract.  1.  cap.  88.  |  2.  cap.  41. 1 1.  Fletam 
lib.  1.  cap.  26.  I  2.  lib.  2.  cap.  41.  f  88. 
84.  cap.  25. 1 1.  Brittonum  pag.  117.  Ske- 
neum  de  Verborum  signifleat.  Vide  Ea* 
toverium,  Glossarium  ad  Willbardui- 
num,  et  infra  in  voce  Stuffare,  [supra 
vero  in  Eatorium.] 

Altera  notione.  Statutum  2.  Westmo- 
nasteriense  cap.  29  :  De  Eatoveriie  boaci, 
proficua  capiendo  in  baaco,  de  nucibua  et 


glandibue  et  alita  fruetibue  coUiaendÌ8f 
etc.  Monasticum  Anglic.  tom.  l.  pag. 
849  :  Quicquid  ei  neceaee  fuerit  ad  ueua 
proprioa,  et  ad  omnia  Eatoveria  sua^  tam 
ad  omnea  grangiaa  auaa  intra  foreatam, 
etc,  Adde  paff.  875.  988. 1001.  et  Britto-* 
num  cap.  60.  [Tbom.  Madox  Formai. 
Anglic.  pag.  Vu.\ 

^  Quidquid  alicul  neeessarium  est. 
Eatavoir,  in  Bestiario  Ms.  : 

Toaajoors  eat  par  couatumeBMot 
Bn  noe  plaee  sotaneot  ; 
Naie  fob  ne  a*eo  qolart  moaToir, 
Car  tout  1  a  eoa  Batarolr. 

o  Eatevair ,  Res  quaevis,  negotium, 
quidquid  ad  aliquem  speetat,  in  Gbarta 
ann.  1262.  ex  Gbartul.  S.  Pet.  Insul. 
sign.  Decanua  eh.  156  :  Et  le  m'ait  danne 
frankement  aana  lea  quatre  coaea,  c'on 
apiele  juatice  haute,  enei  he  jou  auia  tenue 
de  Véqliae  aidier  et  conaellier,  et  de  venir 
et  d'aler  à  aea  conaaua  et  à  aee  Eatevaira, 
aoulonc  qou  he  jou  aerai  requia  de  par  li. 


phin.  pag.  VK),  COI.  *z  :  int  via\t  et  audivit, 
quando  dominue  Petrua  de  Margiia  in 
Eatra  damua  Epiacopalia  Dyenaia  recO' 
gnovit,  et  canfeaaua  fuit  publice,  etc. 
Gbarta  coneordi»  initae  Inter  Hugonem 
n.  Epise.  Gratiaaop.  et  Guigonem  Go- 
mitem  qui  vocatur  Delphinus,  in  Ghar- 
tulario  Ecel.  Gratianop.  :  De  Eatra 
Aimania  atatutum  eat,  ut  deatrueretur, 
qxiando  Eatrae  Epiacopi  deatructaa  eaaent, 
Gbarta  Thossiac.  ann.  1404:  Tenet  quam- 
dam  domum  altam  et  baaaam  cum  Eatrie 
esàatentibue  ante  dictam  domum  :  habet 
plateam  Stamni  atibtua  Eatraaauaa.  Eatre 
vel  Eatrée,  Gallis  veteribus  erat  Iter,  a 
quo  dici  potuerunt  Eatrae,  quod  facilem 
aditum  pandant.  Vide  Stretta. 

o  Atrium  aliis  eedificiis,  murisve  aut 
alio  sepimento  eircumdatum  et  supe- 
rlus  apertum,  Gali.  Cour,  in  Inquisii, 
ann.  JZZ9L.  supra  laudata,  ut  mihi  vide- 
tur. Eatre,  eadem  accep tiene,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  jaQfii.ex  Reg.  145.  Ghartoph. 
reg.  eh.  518  :  GuiUemet  le  Prévoat  de* 
maura  en  VEatre  au  la  court  dudit  hoa- 
tei,...  et  U  eatant  audit  Eatre  ^  court  il 
ay  bien  crier  lea  cammtaaairea  aur  lea 
faulx  marehana  de  ael. 

^2.  ESTRA,  .£difleium  alteri  ajppensum, 
vel  domuncula,  tugurium,  Gali.  Appen- 
tia,  maiaonnete.  Gbarta  ann^ii^.  in  ^^S* 
66.  Ghartoph.  reg.  eh.  278  :  Uallinae 
rendualee  drifitae pe1^varticulaa  ause  ae^ 
cuntur;...  borda  de/functi  Matthasi  Ey» 
raudi,  motoria  deffuncti  Gileti  de  Caturco, 
Eatra  deffuncti  Colini  Morelli,  Eatra  Bar* 
réllerii,  Neque  aliter  interpretor  Gbar- 
tam  ex  Gbartul.  Gratianop.  2.  loco  pro- 
posi tam  supra.  Eatre  et  Eatrage,  eodem 
sensu,  nostris.  Recognit.  feud.  dom.  de 
Buri  ann.  1866:  Une  place  aaaia  en  la 
ville  de  Cangi  jouete  VEatre  Noel  Foacier 
d'une  part,  et  jouate  VEetre  feu  Regnaut 
Pinart,  Lit.  remiss.  ann.  1^.  in  Re^. 
158.  eh.  119  :  Huguea  Creatien  avoit  fait 
faire  un  Eatre  aur  lea  mura  de  laditte 
ville  4e  Vienne.  Ali»  ann.  1466.  in  Reg. 
194.  eh.  212:  Le  auppUant  et  aa  femme 
aìlerent  demeurer  en  una  petit  deatrage 
(sic)  qu*ilz  avoient  prina  a  rente,,..  ouquel 
Eatrage  ila  ont  touajoura  demauré.  Ea- 
traige  vero,  prò  Area,  ubi  frumentum 
excutitur,  in  Lit.  remiss.  ann.  1462.  ex 
Reg.  198.  eh.  279  :  Ainai  que  le  auppliant 
battoit  du  blé..,  en  l'aire  au  Eatratge  de 
l'aatel  de  lui  et  de  aon  frere,  Aliud  sonat 
Eatre  in  aliis  Lit.  ann.  1477.  ex  Reg.  208. 
eh.  61  :  Xe  euppliant...  paaaant  aon  che" 
min  par  VEatre  de  Beaucheane,  ouquel 
Eatre  demourait  lare  un  nommé  Jehan 


EST 


EST 


EST 


323 


Berry,  eie.  Ubi  iter,  seu  via  pablica  si- 
gnificatur.  Vide  infra  Estrada, 

^  3.  ESTRA,  Fenestra,  pnesertim  ubi 
merces  levioris  momenti  venum  expo- 
nuntur,  Eatro  Provincialibus,  nostris 
quoque  Estre,  Sic  intelligenda  videtur 
Charta  Thossiae.  ann.  1401.  in  E$tra  1. 
prolata.  Le  Roman  d'Athis  Ma.  : 

Am  BtliM  soU  dcauia  «  hanli. 

Infra: 

> 

Et  qatot  sera  le  frant  toomob. 
Mentés  tu  Etlras  te  veirob. 

o  Eataure,  eadem  notione.  in  Jadic. 
ann.  1812.  in  Reg.  Olim  parlam.  Paris, 
fol.  185  :  Is9ue$,  aaillies,  nuisseriea,  hu- 
welcta,  appenlis,  Eataurea,  ou  manuela 
apuyn,  ne  autrea  manierea  d'ouvraqea  ou 
eaificea  éa  froa  de  la  ville  de  S.  Rtchier, 
Pro  loco  ubi  quis  stare  poteste  Ealre 
legitur,  in  Memor.  D.  Cam.  Gomput. 
Paris,  fol.  176.  v»  : 


Le  pramier  Londi  de  QoareMne, 
Do  mob  de  Man  le  iour  huiUéme, 

Bui  eit  en  la  fin  de  riter, 
earire  Gay  de  Cbampdhrflr 
Fa  tntaUé  eD  la  prétetiee 
Dtt  maiBlra  chancelUer  de  Fraoee 
En  la  Chambre  dea  GompCea  maialree, 
Bt  Ir  fu  ordené  aea  Eatrea 
Aa  boat  deaaoubi  poor  ly  lerer, 
Qioaiid  il  Yooldra,  seoa  ly 


Qu8B  ultima  non  unam  ob  causam  ex- 
scripta  censebit  oculatus  lector. 

1  ESTRADA,  Via  strato.  Gali.  Eatrade, 
Itai.  Strada.  Chartuiar.  Camalariensis 
Monast.  Dìgbc.  Anic.  :  Donaifit  unum 
campum  à  l'Eatrada  et  aUerum  ad  aula- 
nenum, 

o  Gharto  anù.  1080.  inter  Probat.  tom. 
a.  Hist.  Occit.  col.  811  :  Manifeatwn  eat 
quia  Petrua  cornea  interpellavit  et  rancu" 
ravit,,.  de  ipaia  aquia^  et  de  ipaa  fterba^ 
et  de  ipaa  petra,  et  de  ipaia  Eatradia, 
Hinc  Èatrader,  itinera  obsidere,  vulgo 
Battre  VEatrade^  in  Lit.  remiss.  ann. 
1444.  ex  Reg.  176.  Ghartoph.  reg.  eh. 
206  :  Vng  tour  ainai  que  le  auppliant  et 
aea  compatgnona   aloient  Eatrader  par 

le  paiay  ilz  trouverent  una   hovntne 

chevauchant  une  jument,  laquel  ilz  lui 
oaterent. 

o  ESTRAERinM,  Estb/lobrium.  Vide 
Eatrajeriaa, 

ESTRAJERIJB,  Gaduca,  derelicto,  bona 
qu»  in  fiscum  ex  quavis  causa  cadunt, 
proprie  alienigenarum  et  extranearum, 
quos  nostri  vulgo  Eatrangera  vocant  : 
hic  enimy^i  tonquam  g  eflfertur.  Reges^ 
tum  Gamer»  Gomput.  Paris.  :  Eatra^ 
hiere,  c^eat  quant  un  homme  par  aea 
demeritea  eat  executé  par  crime  de  leze 
Majeaté,  et  vaut  autant  à  dire  eomme 
confiacation  au  Souverain,  Tabul»  con- 
ventionis  Roberti  Teneremundse  Domini 
cum  Ganonicis  Gamerac.  ann.  1802.  apud 
Lindanum  in  Tenerem.  lib.  8.  cap.  6. 
num.  28:  Si  CoUMum  Eatrajera  invenia- 
tur  in  teneamento  Eccleaiaa  Cameracen" 
aia,  etc...  ai  vero  Ulud  quod  eat  Eatrajera 
ait  terra  vel  immobile,  etc.  Arrestum  ann. 
1807.  in  Tabular.  S.  Quintini  in  Insula 
pag.  11  :  Super  eo  ^uod  diati  Religioai 
tuaereòant  ae  eaae  m  aaiaina  eapiendi, 
levandi,  apportandi,  et  ftabendi  Eatraje^ 
riam,  aeu  foriafacturam  in  auo  diatrictu 
de  Jnaula.  Edictum  Philippi  Magni 
Regis  Frane.  28.  Mali  ann.  1820.  de 
Receptoribus  domani!  :  Item  ila  ne  ai' 
gnifteront  à  peraonne  de  queleonque  eatat 
ou  condition  qu'elle  aoit  lea  aventurea  qui 
eacherront  enieura  receptea,  comma  main- 
mortea,  Eatrajera,  et  autrea  revenua,  etc. 
Gomputum  terrse  Gampaniss  ann.  1848  : 
Maina  mortea,  fora-^mariagea,  et  autrea 


avanturea  en  eette  baillie*  De  VEatrajere 
de  Humbélet  juaticie  à  la  Ferté  aur  Auòe, 
Juatitia  apaviea,  quod  Gallice  dicitur 
Eatrahere,  in  1.  Keg.  Parlamenti  ann. 
1260.  fol.  22.  Eapavea  ou  Eatrajera,  in 
Gonsuet.  municipali  Salas  et  Baillivi» 
Insulensis  tlt.  1.  art.  27.  Eatrejurea  de 
baatarda,  in  Gonsuetud.  S.  Audomari 
art.  7.  Extrajure,  in  antiqua  Monstro- 
liensi  art.  44.  [Eatrayeure  et  choae  eapave^ 
in  Boloniensi  art.  111.]  Attrajere  in 
Gonsuet.  Vitriac.  art.  1.  ubi  lus  istud 
explicatur,  et  art.  15.  86.  79.  m  Gal  vi- 
montensi  art.  60.  Lotharingi»  tit.  6.  art. 
5.  etc. 

1  EXTRA.HERIA.  Litter» Philippi  Frane. 
Regis  in  Ghartulario  S.  Quintini  in 
Insula  pag.  60  :  In  caau  poaaeaaionia  et 
aaiaina  nabendi,  capiendi  et  levandi  Ex- 
trdheriam  et  foresfacluram....  intentata 
auper  predictia  Extraheria  et  forefactura. 
Et  pag.  62  :  M  ccuu  proprietatia  ratione 
Extraheria^  aive  forefacturaa.  Alium  locum 
vide  in  Expava, 

1  EXTRA.HITURA..  GharU  anni  1224.  e 
Tabularlo  Gorbeiensi  :  Omnea  Extrahi- 
turaa,  infractionea  tramitum,  emendatio- 
nea  aanguinum,  etc, 

^  ESTRA.ERIA,  EsTRAHERlA,  ut  Eatra- 
jeriaa. Nots  in  veteri  Reg.  commissar. 
ann.  1878.  ex  God.  reg.  5991.  A  :  Eatraye- 
rea  aont  lea  biena  demourez  de  tela  albaina 
et  eapavea ,  qui  aont  demourana  ou 
royaume,  et  vont  de  vie  à  trépaaaement 
aana  hoir  naturai  de  leurs  carpa  nei  ou 
rayaume,  Eatrayerea  pareillement  aont  lea 
biena  dea  baatara,  qui  vont  de  vie  à  tré" 
paaaementy  aanz  hoira  naturala  de  leura 
carpa  ;  et  tela  biena  appartiennent  au  roy, 
Pluaieura  autrea  aeigneura  veulent  nom- 
mer  tela  biena,  biena  vacana;  et  par  ce 
lea  lievent  comme  biena  vacana  :  maia  ilz 
ne  doivent  mie  ainai  eatre  entendu  ;  car 
biena  vacana,  aont  biena  d*aventure,  comme 
ung  chevaÀ  eachappé  que  l'en  ne  aceit  à 
qui  il  eat,  une  bourae  trouvée  en  una  che- 
min,  una  homme  incon^neu  trave  mori 
ou  muraru  en  ung  chemin.  Et  tellea  choaea 
et  aemblaolea  appartiennent  au  hault  jua- 
ticier,  et  lea  doit  garder  en  forme  ou  valeur 
ung  an,  et  renare  à  celui  qui  y  vouldroit 
clamar  et  manatrer  droit,  Gharto  ann. 
1238.  ex  Tabul.  S.  Gauger.  Gamerac.  : 
Item  ai  aliqua  fuerit  Eatraeria,  fìrsapoai- 
tua  nihil  habet  in  omnibua  iatia.  Alia 
ann.  1280.  ex  Ghartul.  S.  Vinc.  Laudun.  : 
Item  in  Eatraeriia  exceptia  mobilibua 
faraneorum,  quaa  erunt  ejf>iacapi  Laudu- 
nenaia...  Tali  modo  quod  tota  commoditaa 
EatraeriaRt  quaa  erit  in  vUla  et  territorio 
de  Creutia,  etc.  Locat.  prffiposit.  Ambìan. 
ann.  1292.  in  Reg.  70.  Ghartoph.  reg. 
eh.  252  :  In  omnibua  bannia  fractia,  Ea^ 
traeriia  aeu  derelictia,  etc,  Eatraheriaa  et 
eapauaa  ex  aliia  caatbua  quibuacumque 
pertinentea  eiadem  cancedtmua,  in  Gh. 
Phil.  Pule.  ann.  1292.  ex  Lib.  rub.  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  898.  r«.  Redit.  comit. 
Hannon.  ann.  1265.  ex  Gam.  Gomput. 
Insul.  :  Si  ali  quena  à  Jemappea  le  truef 
et  le  Eatraijer.  Eatrayurea,  in  Facto  ann. 
1824.  ex  Reg.  64.  Ghartoph.  reg.  eh.  2. 
Tabul.  S.  Jean.  Laudun.  ann.  1875  : 
Item  une  vigne  qui  leur  vint  par  Eatraiere. 
Eatrée,  eadem  acceptione,  in  Gharta 
ann.  1820.  ex  Reg.  ^.  eh.  459  :  Se  au- 
cune  Eatrée,  ou  eapave,  ou  autre  forfai- 
ture  en  caa  de  haute  juatice  y  avient,  etc» 
Eapavea  et  Eatranera,  in  Libert.  Insul. 
ann.  1892.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  544.  art.  18.  prò  Eatraijer,  ut  supra. 
Unde  Eatréer  aon  fief,  Feudum  domino 
capitali  remittere,  in  Assis.  Hierosol. 
cap.  190  :  Qui  ae  veaut  départir  dou  paia, 
ou  en  aucune  tnaniere  laiaaer  aon  fié,  il 


le  doit  eomander  au  a^nor;  car  la 
comande  eat  plua  aeure  choae,  et  maina  y 
a  de  périll  que  l' Eatréer.,..  Maia  garde  ae 
bien  en  quel  point  il  Eatraiera  ou  coman- 
dera  aon  fié,  etc, 

<>  EsTRAGERiUM,  Idem  videtur  quod 
Eatraeria;  nisi  sit  Tributum.  quod  a 
novis  incolis.  prò  jure  stondi  m  castro, 
domino  pensi tobatur.  Gharto  ann.  1189. 
inter  Probat.  Hist.  Sabol.  pag.  357  : 
Petrua  vero  de  Brian  dedit  pradictaa 
abbatiaB  cenaua  de  Motaia,  et  medieta- 
riam,  et  hartoa,  et  nemua,  et  venditianea, 
et  Eatragerium,  et  omne  daminium  auum. 
Minus  bene  Eatagrarium  ex  eadem 
Gharto  editum  inter  Probat.  tom.  2. 
Annal.  Prasmonst.  col.  854. 

EXTRAHURA,  Idem  quod  Eatrajeria, 
At  JG.  Anglis  dicitur  proprie  res  dere- 
lieto,  Wayvium:  praesertim  vero  ani- 
malia  et  pecora,  qu»  oberrantia  repe- 
riuntur  in  feudo  aliquo,  qu»  post  annum 
et  diem,  nisi  a  Domino  vendicentur,  ad 
Dominum  feudi  pertinent.  Gowell.  lib. 
2.  tit.  1.  t  45.  et  Rastallus  in  verbo  Ea^ 
tray.  Adde  Jo.  Britton.  pag.  26.  80.  81. 
etc.  Vide  Extraria,  Wayvium  :  prseterea 
Ghristophorum  de  S.  Germano  in  Dial. 
de  Funaamentis  legum  AnglisB  cap.  18. 
pag.  59.  V*. 

1  ExTRAHURATA ,  Eadem  notione  , 
apud  Rymerum  tom.  14.  pag.  866. 
col.  2. 

jESTRAMEN,  Stramentum,  culcito. 
Gali.  PaUlaaae.  Acta  SS.  Junii  tom.  2. 

Sag.  61.  de  SS.  quatuor  Martyr.  Gerun- 
ens.  :  Jacente  dieta  puella  in  quodam 
Eatramine,  quia  aliter  atare  non  poterai 
niai  jacendo.  Alterum  locum  vide  in 
Galnapia. 

^  A  Gallico  Eatrain,  stramen,  vulgo 
Paille.  Gharto  ann.  1299.  in  Ghartul.  S. 
Vandreg.  :  Noef  vina  garbea  d'Eatrain, 
c'eat  aaavair  aexante  de  formentaa,  aexante 
d'orjaa  et  aexante  d'auenaa.  Le  Roman 
de  Robert  le  Diable  Ms.  : 

Et  oommande  c*on  li  Tolst 
A  portar  ferre,  Eatratn  el  paille 
Deasoobi  le  Taate,  ou  le  cmeoaille» 
U  irae  là  le  Ut  aa  fol. 

Eatrein,  in  Poem.  Garini  : 

To  ne  Tana  paa  rBatrdn  aor  eoi  ta  gb. 

Vide  Stramen  2. 

o  ESTRANGURIA  Gotta,  Morbi  genus, 
catorrhus,  fluxio.  Gharto  ann.  1263.  inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  558  : 
Propter  infirmitatem  validam  guttm  Ea* 
tranguriaa,  quaa  me  q\Mui  continue  vexat. 
Vide  Gutta  2. 

ESTRE,  prò  Eaae,  in  Facto  Legis  Salica 
tit.  76. 1 1.  edit.  Heroldi,  unde  nostrum 
Eatre. 

ESTREGIATUS,  Arctatus,  Gali.  Eatreci, 
ex  voce  Strictua.   Rogerus   Hovedenus 

Sag.  7^  :  Inquirendum  eat de  viia 
domini  Regia  Eatreciatia.  Jean.  Britto 
de  Jure  Anglico  pag.  82  :  Puia  aoit  an- 
quia  de  gora  levez  en  euvea  communea,  et 
dea  euvea  et  dea  chemina  eatoppez,  ou 
Eatreitea,  etc.  [Guillelmi  Archiep.  Tyr. 
continuata  Historia  Belli  sacri  apud 
Marten.  tom.  5.  Ampliss.  Gollect.  col. 
732  :  En  ce  tant  avint  en  Antioche  qua 
une  gent  que  l'en  appelle  Turquemana 
a'eacumerent  par  Estrif  d'atainement  et 
d'ennui,  que  l  en  lar  faiaoit,  et  ae  priatrent 
à  gravar  la  terre  d'Antioche,  et  a  corre  et 
à  grever  lea  caaiaua  et  tuer  lea  vilaina.  Le 
Roman  d'Athia  MS.  : 

Noua  n*eo  pourrona  eachaper  tif, 
Botré  aooiniea  eo  fol  Batnf . 


324 


EST 


EST 


ESU 


Sic  infra  Eitrier^  Premere,  urgere 

Dm  (UÀ  lanr  tollent  la  eharriere, 
Bt  1m  Estrienl  par  derrìan.] 

^  Chemin*  aue  on  a  eatoupéa  ou  Estre^ 
ehiéit,  apud  l3elloin.  Ms.  cap.  9.  Entre- 
ner,  prò  Oogere,  vulgo  Contraindre, 
torcer,  apud  Guill.  Guiart.  ad  ann. 
1269: 

Tott  toni  cO  de  là  ti  manai. 
Con  lea  a  de  fttire  Bttmai. 

1 ESTRE6B0RDS,  Axes,  Tabulae  abie-^ 
gn».  apud  Kennetum  in  Glossario  ad 
calcem  Antinuit.  Ambrosden. 

t  BSTRELINGUS,  ut  Eèterlingus,  Par- 
vum  pondus,  minuta  pars  unciee.  Obi- 
tuarium  MS.  Eccl.  Morinensis  fol.  8  : 
buo  panes  celarii  ponderis,  quiltbet  dua^ 
rum  unciarum  et  quinque  Eatrelingorum. 
Ghartular.  M.  S.  vedasti  Atrebat.  :  Une 
miche  doit  peser  84.  onces  12.  Eatrelina  et 
demi. 

o  ESTRENA,  Munus,  donura,  Gali. 
Etrene.  Stat.  prò  Jud.  Apamiens.  ann. 
1279.  inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Occlt. 
col.  71  :  Si  qui  Judmorum  Apamiensium 
faciat  flliolumy  non  eit  auaus  dare  eidem 
filiólo  prò  Eatrena,  ni$i  uaque  ad  xij. 
denàrioa  Toloaanos,  Necrol.  Ms.  eccl. 
Bitur.  :  Quilibet  canonicus  habebit  duoe 
Bolidoe  prò  Estrenié.  Sermo  in  die  Oir- 
cumc.  ex  Cod.  Ms.  xiv.  ssc.  S.  Vict. 
Paris.  :  Aujordui  aolent  metro  lor  créance 
an  Estrenes,  et  dient  que  bien  ne  puet 
avenir  à  icelui  qui  n*eat  Estrenex.  Eatrai- 
gne,  prò  Tempore  quo  atrenas  dantur,  in 
Charta  ann.  1927.  ex  Reg.  65.  Ghartoph. 
reg.  eh.  268  :  Jtem  trente  aola  Toumoia 
de  menua  cena,  portane  loa  et  ventea^  à 
pater  chaacun  an  aua  Eatraignea.  Eatrene, 
Reditus  species,  in  Oh.  Phil.  VI.  ann. 
1828.  ex  Reg.  donor.  ejusd.  reg.  fol.  29. 
T«.  :  Item  lea  illea  du  chié  du  j^ont  et  lea 
Eatrenea  d'Alomme,  c'eat  aaaavoir  la  coppe 
dea  aouchea.  Verbo  et  autrea  petitea  illettea, 
qui  aont  en  Loire,  priaié  vint  livrea  l'an. 
Vide  Sirena. 

\  ESTREN6UED0IRA ,  Instrumentum 
doliariorum^  Gali.  Eatreignoir.  Muni- 
tiones  et  machinsB  bellic»  castri  Som- 
merisB  in  Occitania  :  Jtem  mi.  limaBj 
II.  Eatrenguedoiraa  ad  atringendum  do^ 
lia,  eie. 

ESTREPAMENTUM,  vox  forensis.  Des- 
tructio,  quasi  exstirpamentum.  In  Bre- 
vibus  Regiis  Anglicis  non  semel  occurrit 
vaatum  et  Eatrepamentum  facere.  Vide 
Rastallum  verbo  Eatrepment.  Oharta 
Alemanica  17.  apud  Goldastum  :  Quid- 

Ìuid  in  aaltu  Swarzuval...  hodiema  die 
loairpatum  et  cultum  haberent.  Faire 
Waat  ou  Ealrepement  du  tenement  tenu 
en  doùaire,  in  Statuto  Glocestriensi 
ann.  6.  £dw.  I.  cap.  18.  Stabilimenta  S. 
Ludovici  lib.  1  :  Lt  Bere  lea  doit  ardoir, 
et  lea  préa  arer,  et  lea  vignea  Eatreper,  et 
lea  arbrea  cerner.  Will.  Guiart.  in  S.  Lu- 
dovico : 

M*ast  à  troia  Uaoea  préa  das  portaa 

Ramose  de  vigne  cepéc, 

Qai  ne  soit  arsa,  oa  Bttrep^. 

^  ESTRIDA,  quam  veterea  canapum  no- 
minaverunt.  Papias.  MS.  Bituric.  habet  : 
Excreta ^  Piena  malitia.  Hasc  eat  ira  quam 
Canopum  veterea  nominaverunt.  [^  Pro 
ira  legendum  terra^  scil.  ^gyptus,  terra 
tribù  lationis.] 

T  ESTRIF,  EsTRis.  EsTRiviUM,  Estri- 
YUM  :  Species  sagìttse.  Epistola  Guido- 
ìiis-de  Dampetra  ad  Philippum  Aug. 
ann.  1118.  apud  Marten.  Ampliss.  Gol- 
lect.  tom.  1.  col.  1114  :  Crualerannua  de 
CorbeUea  et  Roberiua  tradiderunt  mihi  de 


munitione  de  TomoiUea  htec  quaa  aequun^ 
tur  :  XT.  baliataa  comeaa,  vii.  ad  Èatri^ 
vium  et  III.  cui  duoa  pedea  et  unam  ad 
tor..,  et  duoa  Arehaa  quarellorum  unam 
ad  Eatrif,  et  alteram  ad  duoa  pedea,  et  ii. 
torà,  eie.  Oomputus  ann.  12D2.  apud  D. 
Bruaael  de  Feudorum  usu  tom.  2.  ad 
calcem  pag.  cxovii  :  Conserqii  Lorriad 
64.  miliaria  (carellorum)  à  Èatrif,  et  16. 
miliaria  ad  duoa  pedea.  Ibidem  pag. 
CXL  :  Pro  20.  miuibua  quarellorum  à 
Estria  70.  {ìò.  et:  prò  bistia  et  prò  dU' 
cendo  Pariaiua  48.  «.  Et  pag.  CLXXIX  : 
Et  prò  clavibtia  et  prò  Eatrivia  ad  balia- 
taa 24.  a. 

^  Vel  potius  baliatae,  qusB  a  forma,  vei 
a  materia»  aut  a  ratione  eas  tendendi, 
aut  ab  iis  quae  emittunt,  denominatio- 
nem  habebant,  ut  Jam  monui  supra 
voce  Baliata.  Munit.  castr.  dom.  reg.  in 
Reg.  84.  bis  Ghartoph.  reg.  part.  1.  fol. 
98.  r«.  :  Pictaviaa,  x.  haliataa  ad  Eatref  et 
ii.  baliataa  ad  duoa  pedea,..  Losdunum,  tv. 
baliataa  ad  duoa  pedea  et  vj.  ad  Eatrevium, 
xos^.  quarelli  ad  Eatrevium.  Vide  infra 
Stapha  2. 

^  Aliud  sonat  Eatrif,  in  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Eatriver,  cer- 
tare.  Eatrif,  certamen,  Eatriveur,  certa- 
tor.  Infra  :  Eatriver,  noyaer ,  jurgare» 
Guill.  Guiart.: 

L*Bttrif  ao  la  mar  reeommanee. 


Hist.  Frane.  MS.  ubi  de  Guerino  episc. 
Silvanect.  :  Il  estoit  l'un  dea  hommea,  qui 
mieux  cognoiaaoit  lea  vaillana  et  preu- 
dommea  chevaliera  du  roy  Philippe,  car 
en  maint  Eatrif  a  lea  avoit  veua.  Le  Oaton 
en  Roman  : 

Fola  eat  qui  ao  la  mar  BtlrÌTe, 
Qpi  nagiar  puet  salone  la  riva. 

^  Eatrif  et  Eatrivement ,  prò  Jurgio, 
rixa.  Annal.  regni  S.  Ludov.  edit.  reg. 
pag.  178  :  Li  empererea  (Frederic)  eatoit 
contrairea  à  VEgliae....  et  dure  avoit  lon- 
guement  cet  Eatrif.  Fuat  meu  un  Eatrif 
de  parolea,  in  Lit.  remiss.  ann.  1877.  ex 
Reg.  111.  Ghartoph.  reg.  eh.  17.  Ali» 
ann.  1415.  in  Reg.  169.  eh.  200  :  Acauae 
de  ceae  aourdq  efUr*eulx  ai  grant  attay- 
.  nement  ou  Eatrivement,  etc.  Sana  Eatrxa 
'  de  jugement,  in  Lit.  ann.  1859.  tom.  8. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  864.  quod  in 
aliis  passim  sic  exprimitur  :  Sine  atre- 
pitu  judicii.  Vide  in  Planum. 

1  ESTRIUARE,  Equum  distrìngere, 
Strigiii  defricare.  Gali.  EtrilUr.  Ordina- 
tio  ann.  1840.  Hist.  Daiphin.  tom.  2. 
pag.  894.  col.  2  :  Item,  ipaoa  equoa  fretari, 
Estriliari,  acomari,  Utteriaa  eia  fieri  et 
bene  eatachari  facere  cum  omni  diligentia 
teneatur.  Vide  Strillare. 

\  ESTRIS^STRiviUM.  Vide  Eatrif. 

^  ESTRIVERIA,  a  Gallico  Etriviere, 
Habena  scanduiaria,  lorum  cui  stapes 
alligatur.  Arest.  parlam.  Paris,  ann. 
1804.  in  Reg.  Oltm  fol.  64  :  Declarantea 
quod  licet  dicti  aelarii  aui  of/icii  ratione 
pectoralia,  Eatriveric^a  et  culeriaa  de  duo- 
bua  coriia  auere  non  poaaintf  etc. 

o  ESTRIYUS,  Strigilis,  Gali.  EtrUle,  in 
eod.  Arest.  :  Declarantea  quod  licet  dicti 

aelarii  aui  officii  ratione nec  atrigilea 

aeu  Eatrivoa  (non  possi nt)  facere  aut  fa- 
bricare,  eie.  Vide  Èatriliare. 

WTKlXf  Femina  guloaa.  Jo.  de  Janna. 
[Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerman.  MS.  : 
Matrix,  Mangereaae  ou  Gloutonne.  Vide 
Eator.i 

*[  ESTROMENTUM.  Instrumentum. 
Oharta,  in  Placito  Ohilpericl  III.  Frane. 
Regia  ann.  716.  apud  Mabill.  lib.  6.  de 
Re  Dipipm.  Oharta  82. 
t      1  ESTRUERE,  prò  Exstruere,  compo- 


nere.  Appendix  ad  Agnelli  lib.  Pontif* 
apud  M:urator.  tom.  2.  pag.  188.  coi.  2  : 
Crraacia  et  Latinia  literie  erudittu,  multa 
volumina  Eatruit. 

•  Nostri  Eatroer,  prò  Perforare,  vulgo 
Trouer,  percer,  dixerunt.  Le  Roman  de 
Garin  : 

Sor  ioa  aicu  fari  un  aodolar, 
Qna  il  li  firt  Eatroer  et  pardar. 

1  ESTRUMENTUM,  prò  Instrumentum, 
Oharta,  in  Ohronico  Monasterii  Nova- 
liensis  apud  Muratorium  tom.  2.  part.  2. 
col.  752. 

*[ESTUARIUM.  prò  ^atuarium ,  Bai- 
neum,  apud  Bernardum  de  Breydenbach 
Itiner.  Hieros.  pag.  228. 

1  ESTUFFAMENTUBI,  Omne  genus 
panni,  quem  Galli  Etoffe,  Angli  Stuff 
vocant.  Occurrit  apud  Rymerum  tom. 
10.  pag.  619.  col.  1. 

1  ESTU6ERUM,  ut  mox  Eatugium.  In- 
ventarium  ann.  1877.  ex  Archivo  S.  Vie* 
toris  Massi],  armar.  Massil.  n.  988  :  Item 
unuìn  caliaem  argenti  super  deauratum 
cum  patena  et  armia  luporum^  et  eum 
Eatugero  ;  item  quaadam  canetaa  argenti 
cum  Eatugero  eorii  bolhiti. 

ESTU6IuM,ex  Gallico  Eatuy,  Theca, 
occurrit  non  semel  in  Oharta  ann.  1281. 
apud  Oatell.  in  Occitan.  pag.  901  :  [Ea^ 
tugium  de  cerio  bolhito ,  in  Inventano 
ann.  1358.  ex  Archivo  S.  Victoria  Massil. 
Vide  Eatugerum.] 

^  Inventar.  MS.  eccl.  Aniciens.  ann. 
1444  :  Item  quoddam  Eatoy  corporalium 
de  panno  nigro  Damckcii.  Éatui  prseterea 
appellarunt  naviculam,  in  qua  pisces 
servantur.  Lit.  remiss.  ann.  1896.  in 
Reg.  151.  Ghartoph.  reg.  eh.  194  :  IceUui 
Rondai  lea  paaaa  en  un  petit  batel  oultre 
la  riviere  de  Saine  et  fuaauea  à  l'Estui 
dudit  Bachelier,  lequel  tlz  deapecerent.et 
en  icellui  prindrent  xxiii.  anguilles.  Ea- 
tuyer,  prò  Scrinio,  conditorio,  arca,  apud 
Froissart.  voi.  1.  cap.  148  :  Cea  brigane 
briaoient  maiaona,  coffrea  et  Eatuyera^  et 
prenoient  ce  quHla  trouvoient.  Hinc  Ea" 
tuyer,  Theca  includere,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1873.  ex  Reg.  104.  eh.  865  :  Lequel 
auppliant  diat  audit  Perrin  :  me  welz  tu 
tuer  en  franchiae,  Eatuye  ton  couatél,  ou 
je  le  te  oateray.  linde  Éeatuyer,  prò  Già- 
diuminthecam  seu  vaginam  recondere, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1887.  ex  Reg.  185. 
eh.  21  :  Lequel  Jaquet  deacendi  de  sur 
aon  cheval,  et  Reatuya  aon  eapée  qu'il 
avoit  tire.  Sed  et  Eatuyer,  prò  Horreo 
condere,  iegitur  in  alifs  ann.  1418.  ex 

Reg.  167.  eh.  167  :  Icellui   Guillaume 

qui  en  Eatuyant  en  aon  hoatel  ledit  foing 
avoit  trèa-bien  beu,  etc. 

ESTUNUM.  Testamentum  Heccardi 
Oomitis  Augustodun.  apud  Perardum 
pag.  26  :  Uno  fanone  viridi,  cum  bruado, 
uno  de  gliao,  uno  Eatuno  (f.  de  stuno) 
cum  airico  amniatrare. 

o  ESTUR6IUS,  a  Gallico  Eaturgeon, 
Acipenser.  Vide  supra  Aaturgiua. 

0  ESTURJONUS,  Eadem  notione.  Oharta 
ann.  1812.  in  Reg.  48.  Ghartoph.  reg. 
eh .  49  :  Omnia  eatraeria  extranea,  aieut 
de  Esturjono,  de  theaauro  invento...  ad 
jua  et  auperioritatem  regalem  spectanti- 
bus ,  nobia  perpetuo  remanebunt.  Vide 
Sturgio. 

1  ÉSTUS,  Status,  Quod  aliquis  eat.  Ve- 
tus  Formula  Andegav.  art.  25.  de  eo  qui 
seipsum  vendit  :  Vindedimua  a  vobis 
Estua  noatros  cum  omni  peculiare  quod 
habemua  aut  locare  poteremua,  manao  et 
terra  vel  viniolcka,  etc. 

ESUADIRE.  Oharta  MS.  W.  D.  Montis-- 
pessulani  ann.  1018:  Vicariw,  nee  UH 
qui  placitabunt  piacila  Montispessulani^ 


ET 


ETH 


ETH 


325 


S*a  et)  non  Esuadirant  ullum  placiium 
onti9pe9ullani  propier  hominem  illwn. 

^Esuadriant  editum  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Occit.  col.  861.  Vide  supra  Està- 
care  plcu:itum  ;  unde  hsBC  forte  emendari 
possali t.  [*•  Forte  Idem  quod  Vadiare. 
vide  In  hac  voce.  Adel.] 

j  ESVANUARB,  t.Esvaluare,MsMmdi.Te^ 
compensare,  Gali.  Evaluer,  [*  Nequa- 
quam  ;  de  jure  enim  agitur,  quo  quis 
fandum  ad  mannm  suam  ponere  potest 
propier  censum  non  solutum.]  Instrum. 
anni  1283.  ex  Ghartulario  S.  Vandreg. 
tom.  1.  pag.  508  :  Quam  didam  masuram 
dictus  Robertìia  et  ejuB  hssredes  poterunt 
jiuHciare  et  Etvanuare  per  redditum  sit' 

fradictum^  9ine  aliquo  contradicto.  Aliad 
nstrum.  Gal),  ann.  1298.  ibid.  pag.  509: 
Laqtielle  mature  dessu»  dite  édifiée  ledit 
CruUlaume  et  ses  héritiera  pourront  juati- 
8ier  et  Esvanuer  sane  contredit  pour  la 
rente  sourtenue,  vei  potius  soustenue,  ut 
habet  secundus  amanuensis. 

ESUMARE,  inquit  Spelm.  prò  Esso- 
niare.  Gomputus  antiquus  penes  Came- 
rarium  Scacari  i  :  Et  cum  dies  placiti  msi 
venti,  non  potai  prò  mea  infirmttate  adire, 
sed  nisi  Esumatores  qui  me  Esumaverunt 
apud  Cantarbur.  Sed  non  advertit  vir 
doctus  scriptum  Esuniatores,  et  Esu- 
niaverunt  prò  Esumatores ,  etc.  Vide 
Sunnis. 

^  ESURIALIS.  [Ad  Esuriendum  perti- 
nens.  Jocuiariter  parasitus  apud  Plaut. 
Capt.  3.  1.  8.  Esuriales  ferias  vocat  dies. 
quibus  ad  coenam  vocatur  a  nemine,  et 
Esurire  cogitur:  quemadmodum  dicun- 
tnr  ferias  novendiales,  denicales,  etc. 

1 ESURUS,  Famelicus.  Acta  SS.  Aprii, 
tom.  2.  pag.  879  : 

EmhtIs  alimaoU  ùmol,  nesisqne  lerameo, 
Hos|Mtibiis  paiKifliu  aditain,  eie. 

ESUS.  Pastus;  [procuratio.Chartaann. 
1158.  apud  Lobinell.  tom.  2.  Hist.  Bri- 
tan.  col;  157  :  Rogaverunt  me  supradicti 
Monachi,  ut  qucuìaam  consustudines,  quas 
eis  dominus  Gaufredus  pater  meus  dede- 
raty  confirmarem,  scilicet  censum,  osta- 
giumj  Comitis  Esum,  maritationem,  terre 
emptionemy  corporis  sui  redemptionem.] 
Gbarta  ann.  1842.  [ex  Tabulano  Nanto- 
liensi  in  Pictavibus  :  ]  Amplius  Dom. 
Prior  hàbet  a  me  unum  Esum  cum  duO' 
bus  paribus  epularum  coxatarum  et  assa- 
tarum.  In  Tabulano  S.  Michaelis  Ulte- 
rioris  portus  ann.  1101.  Guillel.  Gomes 
A\igìùimili\iconsuetudinemedendi,quam 
in  eadem  abbatia  die  feslivitatis  S.  Mi- 
chaelis cum  suis  hominibus  ipse  et  Comi- 
tissa  habebant. 

^  ESWARDIATOR,  Inspector,  rebus 
examinandis  prsefectus ,  Eswarde  ,  In 
Stat.  MSS.  scabin.  Macer.  ad  Mosam: 
Lequel  sergent  au  rapport  des  Eswardes,., 
y  apposera  à  ses  depens  ledit  mare  au 
feu  sur  chacune  tonne  ainsi  souffisament 
eswardée,  Unde  Es/wardage,  quod  ejus- 
modi  inspector!  solvitur  ibid:  Los  fer^ 
miers  de  VEswardage  des  harens  en  la 
ville  de  Maisieres  doient  avoir  pour  cha- 
cune  mando  de  harens,  deux  harens. 
Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1878.  27.  Aug. 
In  Reg.  22.  foi.  88.  r»  :  Praspositi,  jurati^ 
scabini,  Eswardialores  communim  Toma- 
censis,  etc.  Vide  supra  Esgardiator. 

«  ESTAMENTUM,  Quìdquid  alicui  prò- 

grium  est,  guo  prò  libito  uti  potest. 
harta  ann.  1445  :  Quss  omnia  sita  sunt 
extra  villam  Allavardi  foris  posterlam 
alborum,  et  coharent  Esyamenta  dicti 
nobilis  /oannis  Gilbergii  a  partibus  bizias 
et  oeeidentis,  etc.  Vide  infra  Eysia, 
^  ET  interdum  prò  Vel  in  veteribus 


Ghartis,  ut  monent  probantque  Auctores 
novi  Tract.  dijplom.  tom.  4.  pag.  576. 

^  ETALLIZAhE,  Gomponere,  conflcere, 
ut  videtur.  Docum.  artium  ante  ann. 
900.  scripta  apud  Murator. tom.  2.  Antiq. 
Ital.  med.  asvi  col.  871:  De  vitri  arena. 
Arena,  unde  vitrum  Etallizaturf  est  enim 
et  lapis,  et  ipsi  vitri  coloris.  Leg.  fortassis 
Cristalliiatur.  Vide  supra  Cristallum. 
[<»  An  Metallizatur  f] 

*[  ETALLUM,  Locus  ubi  venali  a  pro- 
ponuntur,  Gallls  Etal  vel  Etau,  Pluteus 
venalitius.  Instrument.  anni  1241.  ex 
Archivo  S.  Gildasli  de  Nemore  :  Cons- 
tancia  nobilis  Domina  Pontis-castri  dedi 
Abbatias  S.  Gildasii  de  Nemore  quoddam 
Etallum,  quod  habebam  apud  Pontem- 
oastri.,..  ita  tamen  quod  mansionarius, 
qui  fuerit  in  dicto  Etallo,  bannum  meum. 
ad  vinum  meum  venundandum  ,  sicut 
Burgenses  mei  de  Pontecastri  custodia^. 

ETARGHARTEA.  Lex  Bajwar.  tit.  9. 
cap.  11.  J  2  :  Superiorem  vero  virgam, 
quam  Etarchartea  vocamusj  quas  saspis 
oontinet  firmitatem,  si  eam  injuste  resci- 
derit,  etc.  In  quibusdam  MSS.  Etarita 
legi  monet  Lindenbrogius.  Anglis,  Ice- 
nis  praesertim,  Edar,  et  Ethar  idem 
sonare  testatur  Spelmannus.  [**  Etar, 
Saepis  et  Gartja,  Virga.  Vide  Graffli 
Thesaur.  Ling.  Fr.  tom.  1.  col.  157.  tom. 
4.  col.  256.] 

<*  Vide  Schilt.  Glossar,  in  Etheron. 
Ethaliers  apud  Genomannos  vocantur 
Virgultorum  fasces,  qui  bus  agri  clau- 
duntur.  Estamperche,  Pertica  erecta,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1458.  ex  Reg.  187.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  819  :  Un  engin  ou  estoit  lié 
une  Estamperche. 

\  ETARITA.  Vide  Etarchartea. 

à  ET  GiETERA.  Vox  primum  in  notis, 
brevi tatis  causa,  a  notariis  adhibita, 
qu8B  dehinc,  cum  instrumenta  luculen- 
tius  scribebant,  explicabatur.  Passim 
legitur  :  Dantes,  etc.  Cedentes,  etc.  Cons- 
tituentes,  etc.  Promittentes,  etc.  Etiam 
nunc  in  usu  apud  nostros  notarios  sub 
hac  formula  :  Promettant^  etc,  Obligeant, 
etc. 

1  ETELEGHE.  Vide  Filaterium. 

1  ETERNALITER ,  In  aeternum.  Non 
semel  occurrit.  Vide  jEtemal^er. 

0  ETERNARE,  iEternsB  memorlae  com- 
mendare. LittersB  Alberonnis  de  Velds- 
berg  Dapiferi,  apud  Ludewig.  tom.  4. 
pag.  48  :  Ne  gestarum  rerum  memoria 
processu  tefnporis  evanescat  aut  pereat, 
discretorum  virorum  prudentia  eas  solet 
per  litteras  Eternare.  [*^  Civium  sigillis 

Ì'ecimus  Etemari,  In  charta  ann.  1252.  ap. 
Copp.  Init.  Feeder.  Helvet.  pag.  6.]  Vide 
eternare. 

1  ETEROGLITUM,  Idem  quod  Diversicli- 
nium.  Vide  in  hac  voce. 

^  ETESA,  Armorum  vel  armaturse  spe- 
cies.  Odo  1.2.  de  varia  Fortuna  Ernest! 
Bavarise  Ducis  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  8.  col.  820: 

Ad  fera  bella  tiri  venluat,  qnoa  Inter  in  annJa 
Seioenli  fulgent  equitea  clypeiaque  coruacant. 
Lunataa  Morìni  peltaa,  Bteiaaqoe  cornali 
Apporlant  Galli,  Germani  quaa  abitata 
Fonda  jadt  glandea  ;  hi  raatibut,  «ne  minantur, 
Praeiuua  animaa  jaculis  penetranlibua  illi. 

ETFUNDUS,  Fundus,  ager.  Ordericus 
lib.  7.  pag.  657  :  Ingentem  exercitum  Gal- 
lias  in  duas  partes  dimisit  Rex  Henricus, 
ut  nostros  opprimeret  Etfundos  geminis 
irruptionibus. 

1  ETHATIA.  Pactus  Legis  SalicsB  tit.  2. 
art.  8  :  Si  quis  porcum  anniculum  fura' 
verit  Malb.  inzymis  Ethatia  cxx.  den. 
qui  faciunt  sol.  iii.  culpahilis  judicetur, 
excepto  capitale  et  delatura.  Locus  hic 
videtur  corruptus  Eccardo,  qui  legen^ 


dum  censet,  in  azymis  sehsatia.  Vocula 
in,  inquit,  hoc  loco  est  prsepositio  nos* 
tra  m,  Zymis  idem  est  ac  Zuuymis,  Du- 
plum  et  duplex  a  Zuuey,  Zuuy,  Duo 
lormatum.  Sehsatia  vel  Sechsatia  com- 
positum  est  ex  Seclis,  Sex,  et  Tia^  Decem, 
quod  supra  etiam  Tehun,  nobis  Saxoni- 
bus  Tein,  Germanis  caateris  Zehn  effer* 
tur,  unde  sexaginta  designat.  Hac  ra- 
tione  in  zymis  sehsatia  erit  in  duplo 
seoMtginta  ;  Germanice  :  Zweymahl  sech- 
zig  :  Bis  enim  sexaginta  denari!  faciunt 
cxx.  qui  in  lege  nominantur. 

0  ETHEETA,  prò  Eschaeta,  ni  fallor. 
Gharta  ann.  V&i.  ex  Ghartul.  Gampan. 
fol.  87:  Cantra  alios  homines  suos  Itgios 
de  feodo  dicti  comitis  non  existentes,  quos 
modo  habet  vel  in  futurum  per  Etheetam 
est  habiturus,  non  obligat  se  erga  Theo* 
baldum  comitem  Campanias  supradictum. 
Vide  in  Escaeta. 

ETflELINGI,  [  Nobiles.  ]  Vide  AdaUn- 
gus. 
jk  ETHEUS.  [Pallidus.  Dief.1 

1  ETHIGA,  nude,  vel  Ethica  febriSy 
quam  Medici  Hecticam  a  Gr»co  Ixnxóc, 
Habitualls,  ab  Hìq,  Habitus,  Febris  8o- 
lutu  difficilis.  Gali.  Hectique.  Occurrit 
in  Actis  S.  Marti!  tom.  8.  pag.  869.  Mai! 
tom.  4.  pag.  480.  Junii  tom.  1.  pag.  798. 
apud  Baluziura  tom.  2.  Hist.  Arvern. 

§ag.  508.  etc.  Ethicus  morbtis,  in  Anec- 
otis  Martenianis  tom.  8.  col.  1892. 
1  Ethisis,  Eadem  notione,  apud  Ti- 
burtium  Navarrum  in  Miraculis  S. 
Francisci  Solani,  Julii  tom.  5.  pag.  896. 
«  ETHIGALIS  Febris,  Hectica,  Gali. 
Fievre  étique.  Acta  B.  Amadei  tom.  2. 
Aug.  pag.  604.  col.  2  :  Cum  qumdam 
puAla....  febre  Ethicali  afficeretur,  esset- 

?ue  multum  extenuata,  etc.  Ecthicalie, 
bid  jag.  582.  col.  1.  Vide  Ethica. 

^  ETHIGE.  Inter  aliquot  monasteria 
abbati  GÌ uniacensi  subjecta  memoratur 
Monasterium  sancii  Eugendi  Ethice,  in 
Gharta  Frider.  I.  imper.  ann.  1153.  ex 
Ghartul.  Gluniac.  cn.  214.  Forte  prò 
Euthice,  felici  ter. 

%  ETfllON.  [Gaudiosus.  Dief.] 

«  ETHIQUETA.  Vide  infra  Etiquetta. 

1  ETHNA.  LittersB  Bartholomaei  Game- 
rari!  Franciae  ann.  1220.  mense  Novemb. 
ex  Archivo  Sangerman  :  Et  sciendum, 
quod  ipsi  Burgenses  habebunt  Ethna  sua 
pressorata  ad  quintam  ollam  ad  torcular 
Abbatis  pra^dicti  in  eodem  territorio  asdi- 
ficatum.  In  Ghartulario  AB.  fol.  48.  re- 
centior  manus  correxit,  Et  vina.  Non 
male,  ut  puto. 

<*  vox.  ut  opinor,mendose  scripta,  prò 
Esna.  Vide  supra  in  hac  voce. 

1  ETHNIKE.  Donatio  Deodati  Glericl 
facta  Monasterio  Sithiensi  ann.  xxxii. 
regni  Earoli  gloriosissimi  Regis  [^  Gue- 
rard.  pag.  66.1  :  Mancipia  cum  omni 
Ethniìi  et  peculiari  eorum^  campis^siìms, 
pratis,  etc,  Gharta  Waldberti  prò  eod. 
Monasterio  apud  Folquinum  :  Vendidi 
et  tradidi..,  mancipium  unum  cum  omni 
Etneke  et  peculiari  suo,  etc.  Forte  idem 
est  quod  Familia,  a  GrsBco  ^Ovoc,  Gens» 
natio,  et  metaphorice  Societas  et  genus 
homlnum.  Vide  tamen  ne  idem  sit  quod 
Etica.  [^  Anglosaxonibus  Ead,  Posses- 
sio,  unde  Eaden,  Angl.  given  up,  con^ 
ceded,  qranted,  apud  Bosworthum.  Vide 
Alodis!] 

i\ic  ETHOS.  [Mores  :  item  res  Ethica,  h. 
e.  philosophia  morum.  Sidon.  carm.  15. 
101.  Physica  vel  logico ,  logicum  vel 
jungit  ad  Ethos.} 

<>  ETHTRODIANI,  Hssretici,  qui  dicunt 
Mariam  virginem  ante  partum,  non  post 
partum.  Glossar,  vet.  ex  God.  reg.  7618. 
[^  Ap.  Papiam  Ethivodiani,  sed   leg. 


926 


EVA 


EVA 


EVA 


Elvidiani,  ex  Isidor.  Orig.  lib.  8.  cap.  5. 
sect.  57.] 

0  STIA,  Modas  agri.  Charta  prò  cano- 
nicis  Gastrivil.  ano.  1873.  in  Keg.  105. 
Ghartoph.  reg.  eh.  158:  Sub  quadam 
vnaBura  Bita  ou  Churtn,  cum  duabiu  Etiis 
vingnearum  sitis  in  BuxL  trigtnta  solidi 
Turonenses,  Vide  supra  Éatiro. 

1  ETICA,  Proprietà»,  Eticon,  Proprium, 
01oss.  Isid.  Neutrum  intelligit  Grsevius. 

«  ETIQUETTA,  a  Gallico  Etiquette, 
Schedala  inscripta.  Inventar.  Ghartar. 
reg.  ann.  1482.  lol.  96  :  Nunc  includun- 
tur  litterta  in  quodam  aoculo  colato  in 
Etiquetta  vii**,  xvj,  Ibid.  fol.  114:  In 
Ethiqueta  sive  membranula  pergameni, 
ctc, 

ETLEHA.  Gapitulare  de  Villis  cap.  40  : 
Ut  unusquisque  iudex  per  mila»  nostras, 

nngulares.  Ètlehas,  pavones,  fasianos 

$emper  haheant.  Leg.  Et  Lehas,  Nostri 
etiamnum  Layes,  apri  feminas  vocant. 

ETLIDUS.  Vide  Ltdus  post  Litua. 

l  ETNEKE.  Vide  Ethniks. 

«  ETRIDIA,  Indigna  vel  moleste,  in  vet. 
Glossar,  ex  God.  reg.  7613. 

o  ETRONUS,  Senza  regno.  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS. 

o  IQTTHESAAL.  Leg.  DanicsB  lib.  8.  i  71. 
apud  Ludewlg.  tom.  12.  Reliq.MSS.  pa^. 
16Q  :  Item  statuendum  est,  quod  in  quoti- 
bet  saal  sit  summa  xxx.  marearum  in 
prompta  pecunia  et  nullus  cognatus 
emendare  cum  cognato  suo  cogncUum, 
tamen  si  pace  privatus  fuerit,  tune  sol' 
vant  cognati  duo  Etthesaal  semel  et  non 
ssspius.  Vide  Gorsum. 

ETUNIARE,  prò  Idoneare,  Etuniatus, 
prò  Idoneatus,  in  aliquot  Godd.  Legis 
Kipuar.  tit.  89.  cap.  2.  uti  monet  Steph. 
Baiuzius.  Vide  Idoneus. 

o  ETTMOLOGIGARE,  Ktymologiam  vo- 
cis scrutari,  esplicare,  vita  S.  Domin. 
tom.  1.  Aug.  pag.  559.  col.  2  :  Dominicus, 

Sui  (Domini)  custos,  vel  a  Domino  custo- 
itus  Etymoìogìcatur,  etc, 

\  1.  Evacuare,  Vacuum  seu  irritum 
reddere.  Epistola  Stephani  VI.  Papas 
adv.  Selvam  et  Hermemirum  :  Volens 
ijmus  sanctorumque  Apostolorum  ejus 
tnstituta,,.,  penitus  Evacuare,  Vide  Ex- 
vacuare,  p  Vide  hanc  vocem  in  Vacuus.] 

•  2.  EVACUARE,  Ventrem  esonerare, 
vox  Italica,  Gali.  Vuider,  Gharta  ann. 
1196.  apud  Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital. 
med.  svi  col.  92  :  Et  dixit,  quod  pater 
Ezali  Ervaconni  debébat  canee  curiss 
ducere  ad  Evacuandum  prò  suo  feudo, 
quod  a  curia  tenebat, 

«  EVACUARIUM,  Apoch»  species.  Vide 
in  Vacuus. 

«  EVACUATIO,  Abdicatio,  rei  possessi 
dimissio  ;  Evacuationis  Charta^  qua  guis 
ad  majorem  auctoritatem  coram  Judici- 
bus  vel  testibus  rem  aliquam  ad  alium 
transfert.  Gharta  ann.  1105.  inter  Pro- 
bat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  867  :  Facta 
carta  Evacuationis  vel  diffinitUmis  hujus- 
modi  XV.  Kal.  Julii...  Sign.  Guillelmus 
Udalgarii,  qui  hanc  scripturam  donatio" 
nis  et  Evacuationis  peri  firmavi  et  testes 
firmare  rogavi.  Vide  Exvacuare  et  Fi" 
nis  1. 

EVACUATORIA,  [Apochae  species.]  Vide 
Vacuus. 

E7ADARI,  Reposcere^  flagitare.  Papias, 
[et  Gloss.  Isidori.l 

©  Evadant,  prò  Invasor,  aggressor,  in 
Lit.  prò  restaur.  commun.  Tornac.  ann. 
1870.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
878.  art.  26  :  Qua  s'aucuns  foraxns  couroit 
BUS,  ou  faisoit  assault  ou  invasion  contre 
les  bourgois,...  et  les  bouraois...  mutiloit 
ou  metloit  à  mort  Vassaulant  ou  Eva- 
dant, etc. 


1 AVADIATUS,  Is  a  quo  ratione  foris- 
facti  vadium  seu  pignus  ablatum  est. 
Gharta  Florencis  Galensis  AbbatisssB 
in  Tabularlo  ejusd.  loci  pag.  183  :  Si 
autem  vel  latro  vel  alius  nomo  aliquid 
forefactum  faciens  in  illaprata  inventus 
et  captus  vel  Evadiatus  fuerit...  justitia 
omnino  nostra  est.  Vide  Vadium. 

«  EVAGATORIUM.  Ita  inscribiturPere- 
grinatio  Felicis  Fabri  Dominicani.  Vide 
Amoenit.  liter.  tom.  8.  pag.  51.  et  Blbl. 
Script.  Pradicat.  tom.  I.  pag.  872. 

<[  EVAGIUS.  Gharta  Theobaldi  Abb. 
Floriac.  ann.  1250:  Item  dictus  Hugo 
debet  citare  Evtigios  et  alias  ballivisB  suss 
coram  Cellerario.  Puto  legendum  Està- 
gios  vel  Estagiarios.  Vide  in  hac  voce. 

^  EVALLtiÌTACIO.  [Espello,  et  quasi 
extra  valium  ejicio.  Varr.  apud.  Non.  8. 
158.  Retrimenta  cibi,  qus  exierant  per 
postlcum,  Evallefecerunt.] 

1  EVALUATIO,  Gali.  Evaluation,  JEstL- 
matio.  Legitur  in  Registro  Parlamenti 
ann.  1450.  apud  Baluzium  tom.  2.  Hist. 
Arvern.  pag.  896. 

^fEVAllABOTUS,  eùava8oToc,  Gibus  qui 
facile  digeritur.  Vide  Incorporano. 

*  Vox  Grsdca  bonae  not»,  Gibus  opti- 
mus,  6(»xvpLoc,  e^Ticcnro;.  Glossar,  medie. 
Simon.  Januens.  ex  God.  reg.  6959  : 
Euanadotum,  vinum,  Alexandro  bene  nM- 
tribile,  ab  Eu,  quod  est  bene;  et  anadosis, 
redditio. 

EVAN6ELIARIUM,  Liber,  in  quo  con- 
tinentur  Evangelia,  quaa  in  singulis  Mis- 
sis  leguntur  aut  cantantur,  quem,  ut 
hodie  nabetur,  aD.  Hieronymo  compo- 
situm  scribit  Honorius  Augustod.  1.  1. 
cap.  88.  [Gesta  Gaufredi  deLoduno,  apud 
Mabillonium  tom.  8.  Analect.  pag.  391  : 
CoUectarium  epistolarumfEvangeliarium, 
Missale  et  duos  ordinarios.] 

EvANGELisTARiUM ,  Eadem  notione. 
Ghronicon  Fosss  novaa  ann.  1196  :  Qua- 
tuor  Evangelistaria  argentea,  12.  cmces 
argenteaB.yi6e  Monasticum  Anglic.  tom. 
8.  pag.  884.  EùaYYcXi<rceÉo(ov  GraBcis  recen- 
tioribus,  de  quo  plurious  Leo  Allatius 
Dissert.  1.  de  Libris  Eccles.  Graecor.  ubi 
de  lectione  Evangelii  in  Ecclesia  multa 
commentatur.  Pavide  Montef.  PalsBOgr. 
Gr.  pag.  886. 8*7.] 

^  Nostris  Evangelier.  Invent.  Gali.  S. 
Gapel.  Paris.  :  Un  Evangelier  et  un  épis- 
tolter  de  grans  volumes.  Reg.  sign.  Pater 
Gam.  Gomput.  fol.  164.  v«.  ubi  de  inau- 

guratione  regis  et  reginaa  :  L'EoangiU 
tue,  li  grainares  des  arcevesaues  et  dee 
éoesques  doit  prendre  VEvangelier  et  por- 
ter  au  roy  et  à  la  royne  à  besier, 

<>«  EVANGELISMI  Festum,  Dominica 
Rogate.  Vide  in  Dominica. 

o  EVANGELISTA,  LflBtus  nuntius.  Eo 
nomine  intituli^tur  S.NicoIausinGharta 
ann.  1825.  ex  Reg.  64.  Ghartoph.  reg.  eh. 
528  :  Ce  fu  fait  Van  de  grace  mil  ecc.  vint 
et  chine  le  Vendredi  jour  de  feste  saint 
Nicholas  Euuangeliste.  An  quod  nomen 
Grsecum  Nix6Xao«.  Victor  populi,  boni 
ominis  est?  an  quia  puellis,ut  fert  vulgi 
opinio,  connubium  proxime  futurum 
nuntiat. 

EVANGELIUM.  seu  Evangelii  lectiones 
ex  veteri  instituto  stantes  audiisse  flde- 
les  pluribusprobat  Henric.  Valesius  ad 
lib.  8.  Philostorgii  ca]^.  5.  pag.  208.  [et 
D.  Coustant,  tom.  1.  Epist.  Rom.  Pontif. 
col.  738.1  Evangelium  nudato  ense  in 
Vigilia  Natalis  Domini,  in  Matutinis, 
Moguntiffi  legit  Garolus  IV.  Imperator, 
ut  est  in  M.  Ghronico  Belgico  pag.  286. 
Gontinuator  Nangii  ann.  1878.  de  eodem 
Garolo  :  Etpour  ce  que  de  coustume  VEm" 
pereur  dit  la  septiesme  legon  à  Matinee, 
revestu  de  ses  Mbits  et  enseignes  Impe- 


riaux,  il  fui  avieé  par  les  gens  du  Boy^ 
que  ou  Royaume  ne  le  pourroit  U  faire^ 
ne  souffert  ne  lui  seroit.  Berrius  in  Ga* 
rolo  VII.  pag.  87.  de  Sigismundo  Imp.  : 
Le  lendemain  vint  l'Empereur  à  la  Messe 
S.  Pierre  de  Rome,  et  le  Pape  chanta  la 
Messe,  et  VEmpereur  dit  vEvangile  em 
Vhaòit  de  Diacre.  Vetus  ceremoniale  MS. 
cap.  Comme  on  faU  un  Empereur  :  Le 
Pape  doit  ehanter  la  Messe,  et  le  Roy  de 
Franco  y  peut  estro,  et  doit  dire  VEpistre: 
en  son  absence,  le  Roy  de  Sicile  la  doit 
dire  :  VEmpereur  doit  dire  VEvangile,  et 
y  estro  couronné  Empereur  à  S.  Pierre  de 
Home,  eie. 

\  Evangelia  Pabvula»  hoc  est,  Evan- 
geliorum  particulas  in  Schedulis  des* 
criptas,  inter  superstitiosa  phylacteria 
recenset  S.  Hieronymus  in  MatthsBum 
cap.  28. 

f  Evangelium  Plenarium,  Liber  ec* 
clesiasticus,  in  quo  omnes  ex  Evangelio 
lectiones  insacris  liturgiis  recitari  solita 
continentur.  [^  Mal  lem  quatuor  Evan- 
gelia simul  compacta  inlelligere.]  Ha- 
riulfus  I.  2.  Ghronici  Gentul.  cap.  10  : 
De  libris,  Evanjjelium  unum  auro  scrip- 
tum cum  tabulis  argenteis  auro  et  lapidi' 
bus  pretiosis  mirifico  paratum  unum  : 
aliua  Evangelium  plenarium  unum.  Vide 
Missale  plenarium. 

PURGATIO  PER  S.  EVANGELIUM.  AnaS- 

tas.  Bibl.  in  Pelagio  PP  :  Qui  Pelagius 
tenone  Evangelia,  et  Crucem  Domini  super 
caput  suum,  in  ambonem  ascendens,  satis- 
fecit  cuneto  populo  et  plebi,  quia  nuUum 
malum  peregisset  contra  Vigilium.  Mar- 
cellinus  Gomes  de  eodem  Pelagio  :  Apud 
S.  Petrum  ambone  asceneo,  Evangelioque 
super  caput  suum  posilo,  juramento  se 
crimine  purgavit. 

DiVINATIO  PER  EVANGELnlNSPBGTIO- 

NEM.  Vide  Sortes  Sanetorum.  [^  Et 
Glossar,  med.  GrsBcit.  in  Suyòc  toO 
eùojYeXtou  col.  468.1 

Evangelium  in  dorso  Portare.  Ta- 
bularium  Ecclesi»  Landavensis,  in  Mo- 
nast.  Anglic.  tom.  8.  pag.  192  :  Et  Rex 
eircuiens  totum  territonum,  et  portane 
Evangelium  in  dorso,  eum  Clericis  feren^ 
tibus  Cruces  in  manwus,  et  cospersa  aqua 
benedicta,  simul  eum  pulvere  pavimenti 
Ecdesim  et  sepulchri,  tn  omnibus  finibus 
perambulavit  per  totum^  facta  maledic 
tiene  et  exoommunicatione  ab  omnibus 
uno  ore,  illis  specialtter  quieunque  locum 
istum  cum  suo  territorio,  et  fintbus  iatie 
subscriptis,  ab  Ecclesia  Landavits,  et  a 
Pastortbus  Ulius  in  sstemum  separaverit  ; 
data  atUem  benedictione  servcauris  in 
pace.  Similia  habes  pag.  198  :  Et  RexAr- 
thruis  eircuiens  temtorium  totum  in  giro 
suo,  sparso  pulvere  sepulchri  S.  Cinwan^ 
chi  disciputi  S.  Dubridi  per  totum  oonfir 
nium,  antecedente  sancta  Cruce,  eum  as" 
peraine  aquss  Benedictss ,  et  prsteente 
Episcopo  Comeregio,  cum  suo  Clero,  solue 
Rex  portabat  Evangelium  in  dorso  oonfir^ 
mans  eleemosynam  faelam  prò  anima 
patrie  sui. 

*  EvANGELn  Goncentus,  Ganticum 
Evangelicum  Magnificat  recte  interpre* 
tatur  Mabill.  ad  vit.  S.  Arnulfl  ssec  6. 
Bened.  part.  2.  pag.  550  :  In  vigilia  Do* 
minicss  Asscensionis  ad  coneentum  sancii 
Evangelii  intra  synaxim  vespertinam,  etc, 
Neque  enim,  ut  monet  Vir  doctissimus, 
alia  pars  sancti  Evangelii  cantata  fuisse 
videuir  tunc  temporis  in  synaxi  vesper- 
tina. Id  autem  omnino  aperte  probat 
Offici um  proprium  S.  Emmer.  tom.  & 
Sept.  Act.  SS.  pag.  512.  col.  2.  et  pag. 
514.  col.  1.  ubi  ad  Vesperas  legitur: 
Antiphona  ad  Evangelium  ;  qusB  etiam 
nunc  in  monasterio  S.  Emmerammi  ad 


1 


EUC 


EUC 


EUC 


327 


Magnificai  cantatur^  ut  ex  priore  ejusdem 
monasterii  testantar  docti  Editores. 

j  EVANGELIUS  Domini  Abbatis,  hoc 
èst,  Gapellanus,  ut  conjicit  Mabillonius 
Ànnal.  JBeBed.  tom.  5.  pag.  289.  ad  an- 
nuin  1002. 

1  EVAN6ELIZARE,  Scripturas  probare, 
Practicis* 

^  EVAIITATGIUM ,    Jus    prfficipuum, 

Srffirogativa ,  Gali.  Avantage.  Gharta 
ifflcialisGlaromoDtensisann.  1S54.  apud 
Baluzium  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag. 
819  :  Po»t  mortem  tamen  dieta,  Ysahellia 
aint  et  remaneant...  in  omni  eventu  de 
eonsiittitione  dotis  prmdictas  duo  millia 
dietorum  ftorenorutn  auri..,  in  Evantat' 
^iwn  oc  maforitatem  procreatie  liberi8  ab 
ip9a  Yèabelle  et  ab  alio  viro,  si  continge' 
oatiprocreandis.  Vide  Aventagium. 

«  ÉVANUARE,  Dissipare,  e  conspectu 
tollere.  Gali.  Faire  évanouir.  Vita  S. 
Walth.  tom.  1.  Aug.  pag.  264.  col. 2  :  Sed 
eanetus  Hngulaa  species  illueorias,  edito 
siano  crucis  Evanuavit. 

eVANUTUS,  Elapsus.  Petrus  de  Alectis 
Episcop.  Senogalf.  in  Itinerario  Grego- 
rii  XI  :  Evanutis  octo  diebus  Pentecostes, 
adest  dies  sanctm  Trinitatis,  Utitur  non 
semel. 

j  EVAIUS,  Provocare.  Glossar.  Sanger- 
man,  n.  501. 

•Eo  spectare  videtur  vox  Esvaudie, 
qua  jurgium,  rixa  signiflcatur,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1412.  ex  Reg.  166.  Ghartoph. 
reg.  eh.  240  :  Veseposant  espouenté d'icelle 
nùtsè  sailli  de  son  hostel.,,  et  reneontrant 
Martin  Fromont  lui  dist  :  Qui  te  fait  faire 
cès  Esvaudies  f 

EVASIO  Latronum,  in  Fleta  lib.  1. 
cap.  20. 1 12.  Vide  Escapium. 

EVASTARE,  prò  Vastare,  IxnopOoOv,  in 
GÌ.  Graeco-Latinis. 

o  EUBANUS,  Uno  tigno,  In  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS.  [^  An  Ebenus,  Germ.  Ebenkolzf 

AD£L.1 

•^  EuGARMEN ,  Antiphona ,  quae  ad 
oblationem  in  Liturgia  sacra  canitur. 
Grad.  Albiense  xi.  ssc.  ex  Bibl.  reg.  : 
Offertoria  vocantur  Eucarminaf  qusB 
super  hostias  óblatas  Domino  canit  Ec' 
ctesia 

T  EUGHARIS.  edYotP'c»  Gratlosus.  Inter- 
pres  Eccli.  6.  5  :  Lingua  Eucharisin  bono 
Mfnine  abundat,  Gloss.  Lat.  Gali.  San- 
german.  MSS.  :  Eucaris,  Gralieux. 

EUGHARISTIA,  ex  Gr.  e\j^ocpi(rT(a,  sa- 
crum  Ghristi  Gorpus  in  Miss»  sacrificio 
confectum,  de  qua  appellatione  audien- 
dus  in  primis  Michael  Dufresne  Soc. 
Jesu  Presbyter,  frater  é  (wtxapiTric,  in 
Dissertation.  sacrisac  historicis  inedltis 
de  Antiquis  Sacramentorum  ritibus, 
diss.  4.  cap.  2  :  Prmterea  huic  etiam  Sa- 
cramento ab  institutione  factoque  Serva' 
toris,  idque  prescipuum  Eucharistiss  no- 
men  indttum  est.  Quippe  sacri  testantur 
Evangelista^,  cum  illud  institueret,  Patri 
Redemptorem  egisse  gratias,  eùxapKrrriaoct. 
Jta  cap.  26.  Matthseus,  de  Calice  saltem. 
Et  accipiens  Galicem  gratias  egit: 
eO^aptoTiqaa;  Iduxev  aurore.  Tum  Lue.  ^. 
cap.  de  ipso  pane:  Et  accepto  pane, 
inquity  gratias  egit,  eùxapiarirjvac  IfxXaoe. 
Paulus  denique  easdem  omnino  usurpai 
voces  hoc  de  Sacramento  agens  in  Epist. 
1.  ad  Corinth.  cap.  11.  Accepit  panem, 
et  gratias  agens  fregit,  ìHiaSev  apTov,  xa\ 
c^J^api<rtTÌaac  ìfxXaas.  noe  igitur  Sacramen- 
tum  id  notninis  ab  exemplo  Servatoris 
obtinuity  quod  etsi  non  extet  in  Scriptura, 
usurfMt  illud  SyrìM  Paraphrastes  anti- 
quissimus,  usurpai  Jgnatius  in  sua  ad 
Smymenses  Epistola.  Justinus^  Irenaeus, 
aliique  primorum  Ècclesiss  sseculorum 
soripiores  ;  ut  nihil  dicam  de  recentiori' 


bus.  Quo  in  vocabulo,  quod  a  parte  una 
totam  Domini  designai  actionem,  qua 
Deo  Patri  gratias  egtt,  antequam  panem 
vinumque  consecranst  mento  nonnulli 
observani  quomodo  Filius  Dei  umbras 
legis  ad  ventatem  traduxerii.  Quippe  mos 
fuit  populo  Judaico  convivium  tllud  in 
quo  Paschalis  Agnus  edebatur,  poculo 
claudere,  quod  Poculum  laudis  appella- 
bant.  Eocploratum  autem  ab  gratiarum 
actione  dictam  Eucharistiam,  ut  pluribus 
explicat  Homil.  6.  in  Matthssum  Uhrifsos- 
tomus  :  nec  enim  probatur  quod  in  Libris 
Orig.  eOxap«rr(av  bonam  grati am  S.  Iri- 
dorus  interpretatur  :  cui  S.  Thomas  as- 
sentitur  8.  pag,  78.  a.  4.  quod  nomen 
petitum  ait  vel  ex  significatione  futura^ 
glorisÉ^  quia  gratta  Dei  vita  estema,  ad 
Jiom.  6.  vel  ex  re  quam  continet,  Christo 
vidélicei,  qui  summa  Gratia.  Eucharistiae 
vocem  passim  usurpat  Gyprianus  Epist. 
11.  et  alibi,  ut  et  Patres  alii,  cujus  ali- 
quot  et  prsecipuos  ritus  hic  perstrin- 
gemus. 

^ Eucharisiici^dinìs  forma prsescribi tur 
in  Stat.  MSS.  eccl.  S.  Laur.  Rom.  :  Or- 
dinarunt  quod  sacratissimum  Corpus  Do- 
mini nostri  Jesu  Christi  in  parvis  formis 
et  rotundis  factum  sit,  et  non  per  frusta 
prò  infirmis  reservetur. 

Olim  quotidie  sacram  Eucharistiam 
sumebant  fideles,  quod  jam  inde  ab 
Apostolis  usitatum  fuisse  docent  non 
uno  loco  eorum  Acta,  ut  et  Gyprianus 
de  Orat.  Dominica.  [Et  quod  maxime 
notandum,  Ganon.  Apost.  6.  et  7.  a  com- 
munione  separantur  omnes  sive  Glerici 
si  ve  Laici  qui  Sacris  intersunt,  et  sanc- 
tis  Mysteriis  abstinent.]  At  desiit  mos 
iste  RomsB,  Hieronymi  potissimum 
sdtate,  ut  ipsemet  testatur  in  Epist.  ad. 
Lucam  et  Beticum,  et  in  Apologet.  ad 
Pammachium  :  Mediolani  vero  sub  S. 
Ambros.  ut  patet  lib.  4.  et  5.  de  Sacra- 
men t.  in  Africa  denique  usque  ad  S. 
Augustini  aetatem,  ut  colllgere  licet  ex 
d.  lib.  S.  Ambrosii  de  Sacrament.  et  lib. 
2.  de  Serm.  Dom.  S.  Ghrysost.  Homil. 
61.  ad  populum  Antioch.  8.  in  Epist.  ad 
Ephes.  et  17.  ad  Hebrseos,  eodem  Angus- 
tino Epist.  118.  cap.  2.  etc. 

SSBSr  Kefrigescente  sensim  charitate, 
eo  deventum  est  ab  Eucharistia  absti- 
nentiae,  ut  coacti  fuerint  Episcopi  leges 
ferre  ad  compellendos  fideles  ad  sacram 
communionem  praecipuis  saltem  festivi- 
tatibus.  Pascha,  Pentecoste,  Natali  Do- 
mini communicandum  statuunt  Elibe- 
ritani  Patres  in  Fragmentis  can.  2. 
Idem  decernit  Goncil.  Epaon.  can.  85. 
Agathense  can.  18.  habet  :  Seculares  qui 
Natale  Domini,  Pascha  et  Peniecòsien 
non  communicaverint,  Catholici  non  ere- 
dantur,  nec  inier  Caiholicos  habeantur. 
Simili  modo  in  Gapitularibus  Regum 
nostrorum  lib.  2.  cap.  45.  praecipitur, 
Ut  si  non  frequentius,  vel  ter  laici  homines 
in  anno  communicent,  nisi  forte  quis 
majoribus  quibuslibet  criminibus  impedia- 
tur.  Vide  Concilium  Turon.  III.  can.  50. 
Reginonem  lib.  2.  cap.  195.  Burchardum 
lib.  5.  cap.  17.  Ivonem  part.  2.  cap.  27. 
Gratlanum  dist.  2.  de  consecrat.  cap.  16. 
Et  si  non. 

Eucharistia  in  manus  fidelium  data  S. 
Augustinus  Serm.  de  Temp.  252  :  Omnes 
viri  quando  communicare  desiderant, 
lavant  manus  suas,  et  omnes  mulieres 
nitida  exhibent  linieamina,  ubi  corpus 
Christi  accipiant.  Vide  Baron.  ann.  o90. 
n.  55.  Binium  ad  Goncil.  Toletan.  I. 
Menardum  ad   Sacramentar.    Gregorii 

gs^.  878.  Henric.  Valesium  ad  Eusebii 
[ist.  Eccles.  lib.  7.  cap.  9.  Virum  doc- 
tissimum  Joan.  Mabilionium  in  Prsefat. 


ad  tom.  3.  saeculi  8.  Benedictini  num.  11. 
Gard.  Bona  lib.  2.  Rerum  Liturgie,  cap. 
17.  num  3.  etc. 

^sr  Eucharistiam  accipientes,  cum 
dixisset  sacerdos  :  Corpus  Christi,  res- 
pondebant,  Amen.  S.  August.  Serm.  272  : 
Audis  Corpus  Christi,  et  respondes  Amen. 
Et  lib.  12.  cont.  Faustum  cap.  10  :  Ha- 
bet enim  magnam  vocem  Chnsii  sanguis 
in  terris,  cum  eo  accepto  ab  omnibus  rea- 
^  tondetur.  Amen.  Idem  testantur  Gorne- 
ius  PP.  Epist.  ad  Fabium  Antioch. 
lieronymus  Epist.  ad  Pammach.  Am- 
brosius  lib.  4.  de  sacram.  cap.  5.  et  alii. 

Eucharistiam  domum  delatam,  et  in 
arca  asservatam,  scribunt  Tertullianus 
sub  finem  libri  ad  Mart.  lib.  2.  ad  uxor. 
rs.  Gypr.  lib.  de  Lapsis.]  S.  Augustin. 
lib.  8.  centra  Grescon.  cap.  11.  Basii.  M. 
Epist.  289.  Joan.  Moschus  cap.  29.  79. 
etc.  Verum  id  can.  8.  Goncilii  Gaesarau- 
gustani  vetitum,  quo  anathematizatur 
is  qui  Eucharistise  gratiam  acceptam  in 
Ecclesia  non  consumpserit.  Vide  Baron. 
ann.  57.  n.  149.  150.  ann.  298.  n.  2.  [Gon- 
cil. Tolet.  I.  cap.  14.  Gapitul.  lib.  7. 
cap.  473.] 

Eucharistiam  in  sacra  Liturgia  a  se 
confectam,  in  Gommunionis  Symbolum, 
sibi  mutuo  impertiebant  Sacerdotes  ac 
Episcopi  ;  cuJus  moris  exemplum  habe- 
tur  apud  Evagrium  lib.  1.  cap.  18.  initio. 

KT  Eam  ob  rem  etiam  mittebatur 
Episcopis  et  Sacerdotibus  qui  sacro  non 
interfuerant.  Testis  est  Irenaeus  Epist. 
ad  Victorem  PP.  apud  D.  Cousiant  tom. 
1.  Epistolar.  Rom.  Pontif.  pag.  106: 
Verum  qui  te  prsscesserunt  Presbyteri^ 
quamvis  minime  observarent  feundem  ac 
tu  morem)  Ecclesiarum  Presbyteris  qui 
c^sert^abant,  Eucharistiam  miseruni.  Vide 
Epist.  Innocentii  ad  Decentium  ibid. 
pag.  856. 

Eucharistiam  a  jejunis  sumptam  tes- 
tantur [Tertullianus  lib.  2.  ad  uxor. 
cap.  5.  s.  Ambrosius  Serm.  8.  in  Psal. 
118.  n.  48.1  S.  August  Epist.  118.  cap* 

6.  Goncil.  Garthag.  UT.  can.  29.  S. 
Eligius  Noviom.  Episc.  Homil.  8.  S. 
Dorotheus  doctr.  9.  Walafridus  Strab. 
lib.  de  Reb.  Eccles.  cap.  19.  Gapitula 
Theodori  Gantuar.  cap.  50.  etc.  [S. 
Johann.  GhrysostomusElpist.  148.  calum- 
niatores  refellit,  qui  eum  accQsarant, 
quasi  Eucharistiam  quibusdam  non  Je- 
junis tradidisset.  In  quibusdam  tamen 
^gypti  Ecclesiis  post  coenam  offereba- 
tur  Sabbato,  dabaturque  non  Jejunis.  si 
Scorati  lib.  5.  cap.  22.  et  Sozomeno  lib. 

7.  cap.  19.  fides  habeatur.] 
Eucharistiam,  seu  Hostiam  sanctam, 

de  manu  Episcopi  sumebant  Presbiteri 
recens  promoti,  quam  usu  quotidiano 
usque  ad  quadragesimum  diem  consu- 
mebant.  vide  Fulbert.  Garnot.  Ep.  2. 

Eucharistia  olim  data,  suscepta  Ex- 
trema  Unctione.  Vide  usus  antiquos 
Ordin.  Gisterciensis  cap.  98.  Riculfum 
Suessionensem  in  Statut.  ann.  889.  cap. 
10.  et  quae  annotat  Menardus  ad  Sacra- 
ment. Gregorii  pag.  834.  [et  Mabill.  in 
PrsBfat.  adtom.  8.  siculi  8.  Benedict] 

S^  Eucharistiam  a  sseculo  iv.  in  Ec- 
clesia adservatam  fuisse  etiam  sub 
utraque  specie,  testis  est  S.  Ghrysosto- 
mus  in  Epist.  4.  ad  Innocent.  PP.  apud 
D.  Coustant  tom.  1.  pag.  788  :  Ncque  hic 
malum  stetit  ;  sed  ubi  sacra  erant  repo- 
sita  ingressi  milites,  quorum  aliqui,  ut 
comperimus,  initiati  non  erant,  videruni 
omnia  quse  intus  erant,  et  Sanctissimus 
Christi  Sanguis,  ut  in  tanto  tumultu,  in 
praedictorum  miliium  vestes  effundébatur, 
Mediolani  in  dolio  aureo,  ut  scribit  S. 
Ambr.  Epist.  4.  n.  4.  quod  in  Sanctuario 


328 


EUG 


EUG 


EUG 


reposituzn  erat,  servabatur.  Nec  allter 
ìntelligendus,  ut  arbitror.  Anastasius 
in  Vita  Nicolai  PP.  I.  apud  Murat.  tom. 
8.  col.  253  :  Fecit  autem  (NicolausJ  in  Ba- 
ailica  Salvatoria,..  Cruces  de  argento  pu-- 
ri$8Ìmo,  quse  pendent  ante  Figuram  subs- 
tantias  Camis  ejusdem  Domini  nostri  Jesu 
Chriati.  Vide  Cyprianum  lib.  de  Lapsis, 
Basilium  Epist.  889.  Gyrillum  Alexand. 
in  Prffifat.  adv.  Antropomorphytas,  Vi- 
tam  Sancti  Galli  cap.  19.  etc. 

^ar  Eucharistiam  Preabyter  aemper 
kabeat  paratam,  ut  quando  quia  infirma' 
verit  aut  parvulua  infirmua  fuerit,  stcUim 
eum  communicet,  ne  sine  communione 
moriatur,  lib.  1.  Capital,  cap.  155.  lib.  5. 
cap.  57.  Vide  lib.  6.  cap.  178.  Walterum 
Aurei,  cap.  7.  Reginonem  lib.  1.  cap.  69. 
Burcbardum  lib.  5.  cap.  10.  Ivonem 
part.  2.  cap.  20. 

^  Euchariatia,  quffi  asservatur»  post 
quindecim  dies  renovanda  statuì  tur 
ibid.  :  Ordinarunt  quod  de  xv.  in  xv.  die- 
hua  aacratiaaimum  Corptua  Chriati  reno- 
vetur,  et  capaa  aeu  vaa  in  quo  reponitur 
auper  calicem  bene  mundetur,,..  et  quo- 
tienacumque  Corpua  Chriati  renovatur, 
feneatra  tn  qua  reponitur  ab  arancia  et 
pulveribua  mundetur  et  pannua  circum 
circa  ponatur,  quoa  rectorea  ipai  mundoa 
et  aine  pulveribua  aervare  teneantur. 

Euchariatia  infantibus  statini  post 
baptismum  etiam  lactentibus  data,  ut 
est  in  Ordine  Romano,  et  apud  Alcui- 
num  in  Ordine  ad  Baptismum,  et  Hugo- 
nem  a  S.  Victore  lio.  2.  Speculi  Eccl. 
cap.  20.  Vita  MS.  S.  Gervasii  Diaconi 
Genomanensis  Mart.  :  Dicebant  enim 
quod  in  hora  qua  aaapedictua  Ponti fex^ 
peracto  baptiamate  in  oa  illiua  infantia, 
aicut  moìHa  eat,  aanctum  Chriati  Ùorpua 
miait,  in  labiia  illiua  guttam  aangutnia 
vidit,  etc,  Gaeteris  porro  infantibus  non 
modo  datam  Eucnaristiam,  sed  etiam 
porrectum  sacrum  Calicem,  scribunt  S. 
uyprianus  lib.  de  Lapsis»  S.  Augustinus 
Epist.  28.  106.  107.  lib.  8.  de  Trinitate 
cap.  10.  lib.  8.  contra  Gresconium  cap. 
11.  contra  2.  Epist.  Pelagianor.  cap.  fSi, 
lib.  4.  can.  4.  lib.  1.  contra  Julian.  cap. 
4.  6.  lib.  3.  cap.  1.  lib.  1.  de  Peccator. 
merit.  cap.  19.  20.  Jesse  Ambian.  Episc. 
etc.  Adde  Lanfrancum  Epist.  88.  et  ibi 
notas  D.  Lucse  Aclierii,  Menardum  ad 
lib.  Sacram.  Gregorii  bag.  106.  Joan. 
Garnerium  ad  Marium  Mercatorem  tom. 
1.  pag.  79.  et  Card.  Bona  lib.  2.  Rerum 
Liiurg.  cap.  19. 

^  Ejusdem  ritus  meminit  antiquissi- 
mus  Ordo  eccl.  Ambros.  ubi  et  Hostiam 
sacro  Sanguine  intinctam  iisdem  por- 
rectam  fuisse  observare  est,  apud  Mura- 
tor.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
844.  Peracto  baptismate  sequitur  com- 
munio, quae  sub  bis  verbis  ministraba- 
tur:  Corjfma  Domini  noatri  Jeau  Chriati 
aanguine  ano  tinctum  conaervet  animam 
tuam  in  vitam  satemam.  Amen. 

Eucharistiam,  seu  Hoatiaa  conaecrataa 
in  libro  Manuali,  itinerantes  Presbyte- 
ros  Hibernicos  a  collo  suspenso  deferre 
olim  solitos,  testatur  Silvester  Giraldus 
in  Topogr.  Hibern.  dist.  2.  cap.  19.  [Idem 
de  Monacbus  extra  Monasterlum  exeun- 
tibus  innuit  inscriptio  quam  initio  cu- 
Jusdam  codicis,  in  quo  uregorii  M.  ex- 
positio  in  Ezechielem  conti netur,  anti- 
quissimo  cbaractere  scriptam  legisse  se 
monet  Mabill.  Analect.  tom.  4.  pag.  40: 
Oportet  Monache  ubicumque  exierit,  Eu- 
charistiam aemper  aecum  vehat.  Vide 
Gregorium  M.  Praefat.  in  Job,  et  lib.  3. 
Dialog.  cap.  86.] 

Euchariatiam,  seu  panem  Eucharisti- 
cum,  in  sanguine  intinctum  sumebant 


interdum  Laicl^  quod  mixto  aacrificio 
communicare  vocat  Missa  antiqua  ex 
Codice  Ratoldi  Abbatis  Corbeiensis, 
quod  tamen  non  semel  vetitum.  Vide  Mi- 
crologum  cap.  26.  Paschalem  II.  PP.  Ep. 
32.  Ivon.  Carnot.  part.  2.  Decret.  cap. 
85.  Goncilium  Londoniense  ann.  1175. 
can.  16.  Ernulfum  Roffensem  Episcqpum 
Ep.  2.  tom.  2.  Spicileg.  pag.  4S:i.  Joan. 
Abrincens.  de  Off.  Eccl.  nag.  19.  prsBte- 
rea  Marcam  ad  Canon.  28.  Concilii  Cla- 
romontani,  et  ad  calcem  Hist.  Beneharn. 
in  Addition. 

^  Sanguine  intincta  prsBcipue  aegrotis 
data  ut  eam  facilius  deglutirent  :  unde 
Paschalis  II.  PP.  in  Epist.  82.  in  qua 
hunc  ritum  prò  laicis  improbat,  excep- 
tionem  addit  hanc  :  Praater  in  parvulia, 
ac  omnino  infirmia,  qui  panem  abaorbere 
non  posaunt.  Missale  MS.  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  844  :  Im- 
poaitio  manuum  auper  infipnum  :  nempe 
Olei  sancti  unctio,  suoinde  additur  : 
Communica  eum,  et  die  :  Corpua  Domini 
nostri  Jesu  Chriati  aanguine  auo  tinctum 
conaervet  animam  tuam,  etc.  Oratio  :  Do- 
mine aancte  Pater,  te  fideliter  depreca- 
mur,  ut  accipiente  fratre  noatro  aacro- 
aanctam  hanc  Euchariatiam  Corporia  et 
Sanguinia  Domini  noatri  Jeau  Chriati, 
etc.  Rituale  MS.  Monast.  Bobiens.  ibid. 
col.  845  :  Et  eum  viderint  eum  ad  exitum 
appropinquare,  dandum  eat  UH  Corpua 
et  San^utnem  Domini,  etiamai  ipao  die 
comediaaet...  Et  cumpoauerit  in  ore  ipaiua 
Euchariatiam  ,  dicat  aacerdos  :  Corpua 
Domini  Jeau  Chriati  Sanguine  auo  inlitum 
intinctum  mundet  te,  etc, 

S^  Euchariatia  ori  moribundorum 
infusa,  lib.  5.  Capitul.  cap.  120.  140.  et 
in  Ganonibus  Isaaci  Episc.  Lingon.  tit. 
1. 1 5.  et  20. 

Euchariatiam  mortuis  datam,  et  in  os 
missam,  antequam  bumo  mandarentur, 
observare  est  ex  Concilio  III.  Cartbag. 
cap.  6.  et  Autisiod.  can.  12.  86.  Crisco- 
nio  cap.  247.  ubi  id  vetatur. 

Euchariatiam  dari  energumenia,  vetant 
Gapitularia  Attonis  Episc.  cap.  76  [Si 
dociles  sint,  permittunt  Concilia  Araus. 
can.  14.  et  Arelat.  II.  can.  39.] 

o  Euchariatiam  aegrotis  deferebant 
laici,  eum  presbyter  inflrmus  aut  absens 
erat.  Stat.  synod.  Guid.  Lexov.  episc. 
ann.  1821.  ex  Cod.  reg.  4658  :  Nec  permit- 
tant  (sacerdotes)  dioceaanoa  deferre  infir- 
mia sanctum  Corpua  Domini,  niai  in 
neceaaitate,  eum  aacerdoa  fuerit  abaens 
vel  infirmua.  Vix  perspicio  quo  spectat 
caput  12.  Stat.  eccl.  Turon.  ann.  1896. 
b.  ex  cod.  reg.  1237  :  Inhibetur  preabyte- 
ria  ne  hoatiaa  aacratcu  dent  puena  nullo- 
modo,  nisi  communicandi  cauaa  in  die 
Paachaa.  Obscurior  videtur  Gallica  ver- 
sio  ibid.  :  Il  eat  deffendu  aua  preatrea 
que  ilz  ne  donnent  par  nulle  maniere  aua 
enfana  les  hoatiea  aacì^éea,  fora  le  jour  de 
PaaqueajHfur  paour  d'eacommingea.  Quod 
de  Èulogiia  videtur  Intel ligendum.  Vide 
Eulogiaa  2. 

Euchariatia  in  navibua  delata  legitur 
apud  S.  Ambros.  lib.  de  Obitu  Satyri 
fratris,  lib.  8.  de  Offlc  cap.  36.  Grego- 
rium M.  PP.  lib.  8.  Dial.  cap.  87. 
Matthaeum  Paris  ann.  1247.  Joinvillam 
in  S.  Ludovico  pag.  8.  et  112.  Sed  id 
peculiari  privilegio  sancto  Regi  indul- 
tum  a  Legato  Apostolico,  scribi t  in  ejus 
Vita  Gaufridus  de  Belloloco  cap.  9.  ut 
nempe  sacram  Eucharistiam  in  iEgyp- 
tum  profecturo  in  navigio  suo  deferre 
liceret  :  quod  alii  peregrini  quatumcum- 
que  magni  facere  non  aolebant.  Vide 
Miaaa  aicca. 

Sacram  Euchariatiam  in  vase  aureo  in 


equo  albo  delatam  in  solenni  in  urbeitt 
Romam  summi  Pontificis  ingressa,  seri- 
bit  Martinus  Ballaius  sub  ann*  1583  : 
Lui  etant  aaaia  aur  une  chaire  partée  aur 
tea  eapaulea  de  deux  hommea,  et  en  aes 
haòits  Pontificaux,  hormia  la  tyare^  fnar~ 
chant  devant  lui  une  haquenée  bianche, 
aur  laquelle  repoaoU  le  Sacrement  de 
VAutel,  et  eatoit  ladite  haquenée  condrite 
par  deux  hommea. 

1  EucHARisTiA,  Pro  sacra  pyxide,  seu 
Ciborio,  Gali.  Ciboire.  Hist.MS.Beccens. 
Monast.  ex  Archivo  ejusd.  pag.  96.  a.  2: 
Featinato  ivit  Abbaa,  aed  nulìamin  Eucha- 
riatia invenit  hoatiam.  Et  pag.  581.  num. 
17  :  Dedit  dono  Eccleaiaa  S.  Petri  de  Pra^ 
tellia  Euchariatiam,  ubi  Corpus  Domini 
debet  eaae  auper  altare. 

EucuARisTiAi  prò  Festo  sancti  Sacra- 
menti, non  semel  in  Ordinario  MS. 
EcclesisB  Rotomagensis. 

^  Occurrit  etiam  in  Obi tuar.  eccl. Lin- 
gon. ex  Cod.  reg.  5191.  fol.  121.  v*. 

PUBGATIO    PER    EUCHARISTIAM  ,  llS  » 

quas  vulgarea  vocant,  videtur  accenseri, 
eum  unicum  Sacramentum,  seu  jura^ 
mentum  prò  Canonica  receptum  sit  ; 
etsi  ab  ipsis  summis  Pontiflcibus  et 
Episcopis  legatur  inita,  et  in  Conciliis 
approbata  ;  in  quibusejusmodi  purgatio 

Ser  divinae  Euchariatiaa,  seu  Sacramenti 
dominici  perceptionem ,  Sacerdotibus 
potissimum  imponitur,  a  quibus  Jura- 
mentum  exigere  nefas  ducebant,  ne 
man  US,  per  uuam  Corpus  et  Sanguis 
Ghrlsti  conflcltur,  Juramento  poiluere- 
tur.  Goncilium  Triburiense  cap.  2L  : 
Laicua  per  juramentum  ai  neceaee  ait,  ae 
expurget  ;  Preabyter  vero  vice  juramenti 
per  aanctam  conaecrationem  interrogetur, 
quia  Sacerdotea  ex  levi  cauaa  jurare  non 
debent.  Manta  enim  per  guam  Corpus  et 
Sanguia  Domini  conficitur ,  juramento 
poUueturf  Abait,  etc,  ubi  Conaecrationem 
Tntelligo,  non  in  Sacerdotem,  sed  Gor- 
poris  et  Sanguinis  Gbristi  Sacramen- 
tum,  Inter  Missarum  solemnia  :  quod 
indicat  Goncilium  Wormaciense  cap. 
10  :  Si  Epiacopo  aut  Presbytero  cauaa  cri- 
minalia,  hoc  eat  homicidium,  aduUerium^ 
furtum,  et  maleficium  imputatum  fuerit, 
prò  aingulia  Miaaam  celebrare  debet^  et 
communicare,  et  de  ^ngulia  ibi  imputatis 
innocentem  ae  oatendere.  Idem  Gonci- 
lium cap.  15  :  Saape  contingit,  ut  in  tno- 
naateriia  furta  perpetrentur,  et  qui  haac 
committant,  ianorentur.  Idcirco  atatui- 
mua,  ut  quando  ipai  fratrea  de  talibua  se 
expurgare  debuerint ,  Miaaa  ab  AMmUc 
cetebretur,  vel  aliquo  cui  ipae  Abb€U  pne» 
ceperit ,  praaaenttoua  fratribua ,  et  sic 
expleta  maaa,  omnea  communicent  in  haac 
verba  :  Corpua  Domini  ait  mihi  ad  proba- 
tionem  hodie.  Vide  Notas  Binii  ad  hoc 
Goncilium,  et  Capitulare  Aquisgran.  de 
Vita  et  conversatione  Monachorumcap. 
64.  Le^es  Kanuti  Regis  cap.  5.  edit. 
Saxonicae,  et  apud  Bromptonum,  Pres- 
bytero, si  Sacramenlalea  non  habeat, 
auper  aanctum  Corpua  Domini  ae  purgare 
permittunt. 

Ita  apud  Ditmarum  lib.  2.  pag.  25. 
eum  Abraham  Frisingensis  Episcopus, 
quod  a  Julitta  Henrici  Bavarici  Ducis 
uxore,  ac  tum  vidua,  impensius  dilectus 
fuisset,  ab  aliquotinvidis  infamaretur  : 
ea  extincta,  in  die  ejus  depositionis,  ab 
eodem  Antistite  Missam  cantante  sic 
expurgata  est  :  Ante  communionem,  ia 
veraua  ad  populum,  quaa  menta  ejus  tue- 
rint ,  circumatantihua  indixit  :  noe  ^ 
inquiena,  delictum,  quo  diffamata  fuit,  si 
hsRC  unquam  commiait,  faciat  omnipotena 
Pater  Fìlii  auimet  Corporia  et  Sanjguinia 
aalutare  remedium   mihi    provenire  ad 


EUC 


EUG 


EUC 


329 


judicium,et  ad  debitam  damnatUmem, 
animmqite  ejus  ad  perpetuam  saìvatio- 
nem,  Àc  lune  cum  mentis  ac  corporis 
innocentia  sumpsU  unicum  cunctia  fide- 
libus  remedium.  Crediditque  populus  , 
qìJMmvia  aero,  et  cum  detractione  mjusla 
plu8  ei  profuit,  cum  nocere  studuit.  Nec 
absimildillud  quod  proferì  exemplum 
Adam  Bremensis  cap.  147.  et  ex  eo  Al- 
bertus Stadensis  ann.  1051.  ubi  ait  in 
Concilio  Moguntlno,  Spirenaem  Episco^ 
pum  Sibiconem ,  etti  aduUerii  cnmen 
tntendebatur ,  examinatione  Sacrifica 
purgatum  esse.  Sic  apud  Reginonem 
ann.  941.  Fridericus  Archiepiscopus 
conspiratlonis  in  Imperatorem  accusa- 
tus,  publica  se  examinatione, perceptione 
Corporis  et  Sanguinis  Domini  coram  po^ 
pulo  in  Ecclesia  purgavit, 

Eodem  perinde  se  judicio  purgavit 
Gregorius  vii.  apud  Lambertum  Schaf- 
nab.  ann.  1077  :  Absoluto  eo  (Henrico 
Imp.)  ab  excommunicatione.  Papa  Missa-- 
rum  solemnia  eelebravit ,  confectaque 
sacra  oblatione,  Regem  cum  castèra,  quss 
frequens  aderat,  multitudine,  ad  altare 
evocavit,  prasferensque  manu  Corpus  Do^ 
minicum,  EgOj  inauit,  jampriden  a  te 
iuisifue  faulonbus  titteras  accepi,  quibus 
me  tnsimulabaa  Sedem  Apostolicam  per 
simoniacam  hasresim  occupasse,,,,  et  Itcet 
multorum  idoneorum  certe  testium-  adati^ 
pulatione  crimen  refellere  queam,...  ego 
tamen  ne  humano  potius  quam  divino 
niti  videar  testimonio,  ut  satisfouitionis 
compendio  omnem  omnUfus scandali  acru- 

Sulum  de  medio  auferam,  ecce  Corpus 
ìominicum,  quod  sumpturus  ero,  inexpe- 
rimentum,  mihi  hodte  fiat  innocentiaa 
meas,  ut  omnipotens  Deus  suo  me  hodie 
judicio  vel  absolvat  objecti  criminis  sus- 
picione, siinnocens  sum:  vel  subitanea 
tnterimat  morte,  si  reus.  Haec  et  alia^  ut 
solenne  est,  prasfatus  verba  terribilia  , 
quibua  Deum  cauaas  ausa  asquiaaimum 
yudicem,  et  innocentiaa  aaaertorem  adeaae 
precdbatur ,  partem  Dominici  Corporia 
accepit,  et  comedit,  etc.  Vide  eumdetn 
ann.  1050.  Extititj  inquitOlaberRoduIph. 
lib.  5.  cap.  1.  ^tdam  noatro  tempore  in 
Clericali  haòitu ,  dum  jure  culparetur 
quodam  crimine,  contiqit  ut  aumeret  ati- 
aacter  judicio  examinia  donum  Eucha- 
riatisB,  Calicia  videlicet  aanguinia  Chriati  : 
cui  protinua  per  medium  umbilici  egredi 
viaa  est  para  candidiaaima  quam  aumpse- 
rat  ejuadem  aacrificii,  dans  procul  dubio 
evidens  indicium  reatus  se  indigne  perei- 
pientis.  litico  vero  confitens,  quod  prius 
negaverat,  digne  poenituit. 

Non  panca  alia  istiusmodi  per  Eucha- 
ristiam  purgationis  a  Presbyteris,  Ole- 
ricis,  ac  Monachisinit»  esempla  sugge- 
runt  Scriptores  :  in  quibus  prae  csteris 
insigne  admodum  est,  quod  ex  Tabu- 
lano Flaviniacensi  descripsere  Sirmon- 
dus  post  Goncilium  Remense  ann.  894. 
et  Ghiffletius  in  Historia  Trenorchiensl 
pag.242.  quo  Gyrfredus  Monacbus  Fla- 
viniacensfs  objectum  sibi  crimen  caedis 
Adalgarii  Episcopi  Heduensis  in  Synodo 
per  Eucharistise  sumptìonem  diluit,  ubi 
nsBC  habentur  :  Quod  tertio  sub  testifica- 
tùme  S,  Spiritus  clamari  jubentes,  et  nihil 
prorsus  verisimile  reperientes,  sancive- 
runt  communi  Consilio,  ut  quia  nec  con- 
victum,  nec  etiam  confessum  experieban- 
tur,  tamen  quia  venlilatum,  et  uaquam 
locorum  erat  divulgatum  ,  ut  aò  omni 
suspicione  liberrimus  redderetur,  in  vici- 
niori Synodo ,  quam  omni  reverentia 
diqnua  Guaio  Antistes  erga  filioa  Eccleaias 
cetebraret,  Corporia  Chriati  et  Sanguinia 
ilio  examine,  guod  aolum  veriua  probatur 
et  t^ribiliua,  xmmo  aalvòriua  creditur,   a 

in 


flojgitio  divulgato  publice  expiaretur,  Eo 
acilicet  tenore  eumdem  priua  teatificantea, 
ut  ai  in  aliquo  conscius  tanti piaeuli  foret, 
nullo  modo  ad  aacra  aumendM  accederei  : 
et  ai  forte  temerarie  praaaumeret,  cenaura 
sancii  Spiritus,  et  auctor itale  Apostolo- 
rum  Prtncipis  ab  ipso  vivifico  redemptio- 
nis  nostras  pretio  extorris  fieret,  et  cum 
Juda  Domini  proditoredamnatus^sitemis 
irremediabiliter  suppliciis  addiceretur. 
Sin  vero  immunem  se  esse  per  omnia  per- 
noaceret ,  fiaua  miaericoraiaa  Dei,  tanti 
muneHa  donum  ad  aalutia  auas  rem^dium 
aaluberrime    percipere    non    diffiderei; 

3ìUod    omnibua    uaquequaque  aatia  fuit. 
gitur  Paator  piiaaimua  misericordia  mo- 
tua,  illiua  cauaa  apud  Flaviniacum  Cosno- 
bium     et    caatrum    publicum    aanctam 
Synodumproprias  Eccleaias  colligena,juxta 
atatuta  aupradictorum  Anliatitum,  Miaaa- 
rum  aolenniia  dsductia,  omnibus  in  unum 
qui  adfuere  in  primori  Eccleaia  S,  Petri 
collectia  ,   jam     auprafatum  praamonuit 
virum,  ut  aicut  albi  tpai  conacientia  dieta- 
ret,  ad  aacra  sumenda,  aut  etiam  refu- 
gienda  quoquo  vellet  modo  aeipaum  prasfi- 
geret,  Quique  in  nullo  haeaitana,  Deum  atbi 
et  ipsum  quod  percepturua  erat  redemptio- 
nia  pretium  in  testimonium    et  judicium 
invocans,  fidiaaime,  omnibua  in  proapectu 
poaitia,   quaaque  aupra  fuerant    praafixa 
votia  omnibua  peregit.    Mox  additur  in 
purgationis    ejusmodi     fldem     datum 
accusato  instrumentum.  Historia   Tre- 
virens.  pag.  245.  de  quodam  Sacerdote 
de  hseresi  suspecto  :  Ùontra  ille  timena, 
ne  Preabyterii  privaretur  honore,  reapon- 
dit  ób  hujua  auapicionia  notamabolendam 
libenter  velie  aummasexaminationia  aubire 
aententiam.  Quod  dictum  cum  pUicuiaaet 
omnibua,  juasus  est  Miaaam  celebrare,   et 
sacrum  danonem,  qui  Secreta ,  vel  Aclio 
dicitur,  aicut  esalerà,  exceUa  voce  decan- 
tare, ut  qui  myaterio  pretiosi  Corporis  et 
Sanguinis  Christi  praasumpsisset  detra- 
here,  ipsiua  probaretur  virtute.  Missa  ita- 
que decursa^ubi  ad communicandum  per- 
ventum  est,  Episcopus  verba  imprecationis 
hujusmodi  intulit,    dicens  :   Si  vivificum 
hoc  salutis  noatraa   Sacramentum,  quod 
manibua  tenea,  non  vere  Corpua  Chriati  et 
Sanguinem  esse  auaua  ea  impxoore  garrire, 
cum  istius  myateriicontestalione  interdico 
quoquomodo  prassumas  accipere:  si  vero 
non  ita,  sed  Catholice  profiteris,  accipe,et 
accepit.  Verumtamen  qualiter   idem  re- 
demptionis  munus  ad  damnationem  aui 
in  OS  ejusintraverit  referresupervacaneum 
non  judicavi.  Cum  enim  esaet  in  exami- 
nationis  anxietate  conatitutus ,  omnipo- 
tenti   Deo  de  admissis  posnitentiam,  de 
futuris  custodiam  pollicene,  corde  contrito 
supplicavit,  et  obtinuit  ab  instanti  confu- 
sione liber  ari.  Aliud  exemplum  ejusmodi 
judicii  per  sacram  Eucharistiam  initi  in 
Imbricone  Augustensi  Episcopo  recitat 
Bertholdus   Constansiensis   ann.   1077. 
PraBdictis  denique    addendum    videtur 
quod  habent  Leges  Hoeli  Boni    Regis 
walliiB  cap.  25.  ubi  de   Sacramentis   et 
jurejuranao  :  In  alio  casu  novem  dies 
dantur  Domino  ad  connumerandum  qua- 
liter juramentum  prasstiterit  :  Sacerdoti 
vero  ad  idem  dantur  induciae  usque  ad 
tempus  quo  possit  Missam  celebrare. 

Fatendum  tamen  non  ipsìs  duntaxat 
Sacerdoti  bus  propriam  fuisse  ejusmodi 
per  divinam  Eucharistiam  purgatio- 
nem  :  cum  hanc  ab  Eulalio  Arvernensi 
Gomite,  a  quo  matrem  su£focatam  ac 
stran^ulatam  fama  erat,  exegerit  Ganti- 
nusejusdem  civitatis  Episcopus,  apud 
Gregorium  Turon.  lib.  10.  cap.  8.  Cum 
enim  ad  communicandum  ventum  esset, 
et  Eulalius  ad   altare  accessisset,  ait 


Episcopus  :  Rumor  populi  parrUndam  te 
proclamai  esse,  ego  vero  utrum  perpetra- 
veris  hoc  scelua,  an  non,  ignoro  :  tdctrco 
in  Dei  hoc  et  Beati  Marlyris  Juliani  atatuo 
judicio.  Tu  vero  ai  idoneua  ea ,  ut  adaeria, 
accede  propiua,  et  aume  libi  Eucìiariatiae 
particulam,  atque  impone  ori  tuo.  Erit 
Deua  inapector  conacientias  tuaa.  At  iUe 
accepta  Euchariatia  communicana  db- 
scessit.  Eamdem  legem  olim  praescripsit 
Adrianus  PP.  Lothario  Regi  Lotharin- 
gise.  Ghronicon  Reicherspergensis  Mo- 
nasteri! ann.  870:  Lotnarius  Rex  ab 
Adriano  vocat%As  Rotnam  venit,  qui  cum 
ab  eodem  Praaaule  interrogarci ur,  ai  mo- 
nita  praadeceasoria  aui  Nicolai  PP.  hacte- 
nua  obaervaaaet,  et  juajurandum,  cuatO" 
diaaet ,  et  ille  mentitus ,  omnia  se 
obaervaaae  reapondiaaet  :  et  Procerea  et 
Oplimatea  qui  cum  eo  venerant,  eadem 
testi ficarentur,  nec  ulta  peraona  inveni- 
retur ,  quag  centra  Regem  legitimum 
auderet  eertamen  inire  controversiae  : 
Adrianus  PP.  dedit  Regi,  et  omnibus  cons- 
ciis,  qui  accedebant,  communionem  Cor- 
poris et  Sanguinis  Domini  de  manibus 
suis  ad  Missarum  solemnia  :  ita  ut  si  vera 
eaaent  guaa  ipai  teatificati  fuerant,  profi- 
ceret  eia  in  vitam  aaternam.  Ita  Lotharius 
Roma  egressus  morbo  corripitur,  et  Pla- 
cenliam  civitatemperveniens,  diem  clausit 
extremum6,id.  Aug.  Omnes  etiam  sui, 
qui  ausu  temerario  communionem  sub  tali 
contestatione  porrectam  sumere  praeaump- 
aerunt,  divino  judicio  percuaai,  ab  hac 
luce  aubatractisunt,  antequam  aubaequens 
anni  rediret  principium.  Eadem  narrant 
Annales  Francorum  Metenses,  et  Regino 
ann.  889.  Florentinus  Wigorn.  ann.  870. 
et  Radulpbus  de  Diceto  ann.  872. 

Simili  pari  ter  lege  obstringere  volue- 
rat  Henrlcum  Imp.  Gregorius  VII.  PP. 
quod  ille  renuit,  consciencia  sua  probi- 
bitus,  uti  habet  Schafnaburgensls  ann. 
1077.  Meminit  prseterea  Helgaudus  in 
Vita  Roberti  Regis  Frane,  ejusmodi  per 
Eucharistiam  examinationis ,  formu- 
lamq^ue  indicat:  Prassuli  cuidam  de 
Domino  non  bene  sentienti,  et  quaarenti 
prò  quibuadam  cauaia  probationem  in  cor- 
pore  Domini  nostri  Jeau  Chriati,  indigne 
tulit  Rex..,  et  acripait  ei  in  hia  verbia  :  ... 
Mirar  qua  ratione  quasaieria  prò  tuia  ini- 
quissimis  imperiis,  et  prò  infestato  odio, 
quod  erga  Dei  servos  habes,  examinatio- 
nem  in  Corpore  et  Sanguine  Domini,  et 
cum  hoc  sit  quod  a  dante  Sacerdote  dici- 
tur. Corpus  Domini  nostn  Jesu-Christi  sit 
tibi  salus  animae  et  corporis,  cur  tu  teme- 
rario ore  et  polluto  dicas,  si  dignus  es 
accipe ,  cum  sit  nullus  qui  habeatur 
dignus  f  cur  divinitati  attribuis  eerumnaa 
corporia,  et  infemum  doloris  humani  di- 
vinsB  connectis  naturaaf  Adde  Albertum 
Stadensem  ann.  1224.  et  Guibertum 
lib.  3.  de  Vita  sua  cap.  13. 

Priusquam  autem  quis  admitteretur 
ad  ejusmodi  purgationem,  tenebantur, 
sacramento  ad  sancta  Evangelia  prses- 
tito  prius,  se  culpa  exuere.  S.  Leo  PP. 
aut  quis  aiius,  ex  MS.  :  Statutum  ait,  ut 
per  quatuor  aancta  Evangelia  teatetur, 
qui  verum  dicere  probatur  ,  antequam 
bommunicet,  et  deinde  aubjuaicia  fiamma 
relinquatur.  Vide  Judicia  Withredi 
Regis  Gantuarior.  cap.  23. 

«  EUGHARISTIALE,  Vas  in  quo  Eucha* 
ristia  asservatur,  in  Pontif.  Mogunt. 
Ms.  fol.  110.  y^.  Euchariatiale  vaaculum, 
in  altero  antiquissimo  Pontif.  Videlnfra 
Miaaa  Euchariatialia. 

^  EUGHETJE,  vel   Eughitje,  Grsecis 

EOxvjxat,  Orantes.  Sic  dicti  sunt  quidam 

hseretici,  qui  solas  preces  ad   salutem 

I  satis  esse  somniabant.  De  bis  Epiphan. 

42 


330 


ÈVE 


ÈVE 


ÈVE 


Hser.  80.  Àugust.  Haer.  cap.  58.  Kbodig. 
2.16. 

«  EUGHIMUS.  6r.  euvuitoc,  Optimus. 
Alex.  latrosopn.  MS.  iib.  1.  Passion. 
cap.  81  :  Sint  omnes  cibi  Euchimi.  Ubi 
Glossse  :  Euchimi^  bonos  humares  gene^ 
rantes.  Vide  supra  Euanadotus, 

o  EUGHONOHUS,  prò  CEconomus , 
semel  et  iterum  in  Charta  Henr.  comit 
ex  Lib.  albo  epìsc.  Carnot.  et  in  alia 
Phil.  I.  reg.  Frane,  ann.  1105.  ibid. 

^  EUDILIA,  Service  fait  à  homme. 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684. 

EUDOXUS,  ex  Gr.  eueo|oc,  Gloriosus. 
Fridegodus  in  S.  Wilfrldo  cap.  6  : 

Cui  qQMl  Eodoiat  moriens  committire  caolai. 

r<»  Forte  Fldells  ,  EOSo^toi  enim  recta 
ndes  dlcitur  ab  Eplphan.  Vide  H.  Ste- 
phan.  Thesaur.  ling.  GrsBC.  edit.  Didot. 
tom.  8.  col.  2281.1 

ÈVE  et  Trevey  dicuntur  nativi  de  avo 
et  tritavo,  quorum  majores  servi  tu  tem 
servierunt.  Ita  Skeneus  lib.  de  Verb. 
signiflcat. 

EVECTIO,  Diploma,  codicillus,  libellus, 
quo  cursu  pubìico  utendifacultasdatur. 
Gloss.  Gr.  Lat.  :  2^Sv6iQ(Mt»  ngillum.  evec- 
tio.  Àlibi  :  'Exxo|ii8vi  icpdtYiiaTOc,  Evectio, 
exportatio.  Nestorius  Patr.  CP.  centra 
Pelagianos  apud  Marium  Mercatorem 
pag.  180  :  Evectionem  regiam  non  haben-' 
tes,  airsu  regali  iterquopacto  conficientf 
TheodericusRex  apud  Senatorem  lib.  5. 
Ep.  5.  :  Ut  Hve  Gothus  sit,  aut  Romanue, 
qui  8ine  nostra,  vél  eorutn,  quorum  inte- 
rest, Evectione  vere  dum  prsBsumit  attin- 
gere, per  unum  equum  centum  statim 
soliaos  a  te  cogatur  exolvere.  Idem  lib.  6. 
Ep.  8.  Prsefectorum  PrsRtorio  muneris 
fuisse  innuit  Evectiones  dare.  Passim  in 
Cod.  Theod.  et  Justin.  tit.  De  cursu 
public,  de  Munerariis,  De  Gommeatu, 
etc.  apud  Symmachum  lib.  1.  Epist.  6. 
lib.  4.  Ep.  48.  lib.  7.  Ep.  95.  lib.  9.  Ep. 
20.  S.  Augustinum  lib.  5.  Confess.  cap. 
18.  et  Ep.  65.  Serm.  de  Temp.  180.  fi. 
Hieron.  in  Hilarione,  Gregorium  Tur. 
lib.  9.  Hist.  cap.  9.  Marculfum  lib.  1. 
form.  11.  Sulpitium  Severum  lib.  2. 
Hist.  Paulinum  lib.  4.  de  Mirac.  S.  Mar- 
tini, Sldon.  lib.  5.  Ep.  20.  etc.  Exstat 
prseterea  formula  istius  Evectionisapud 
S.  Athanasium  Apologia  2.  de  fuga  sua 

gag.  787.  eumdemvide  in  Epistad  Soli- 
ir.  pag.  821.  Hi  ne 

Evectio.  prò  ipsis  Eauis,  seu  Equiti^ 
turiSy  ubi  ae  visitationibus  Episcoporum 
et  Archidiaconorum.etc.  in  statutisHu- 
gonis  V.  Abbatis  Cluniac.  p^.  1467. 
Bibl.  Cluniac.  in  Concilio  Toletano 
vn.  can.  4.  Lateranensi  III.  sub 
Alexandre  III.  can.  4.  Lateranensi  IV. 
sub  Innocentio  III.  can.  11.  88.  Albiensi 
ann.  1254.  can.  58.  Viennensi  ann.  1267. 
can.  2.  Londinensi  ann.  1268.  cap.  19. 
Synodo  Santonensi  ann.  1282.  can.  4. (ubi 
Concilium  Sarisberiense  ann.  1217.  can. 
77.  habet  equos  :  )  apud  Stephanum  Tor- 
nac.  Epist.  180.  690.  in  veteri  Cbarta 
apud  Jacob.  Petitum  post  Poenitentiale 
Tbeodori  pag.  685.  etc. 

Evectio  Navalis  .  apud  Victorem 
Vitensem  lib.  8.  de  Persecut.  Vandal. 
pa^.  42.  prò  ipsis  navibus  :  Omnis  simul 
dvitas  Evectione  Navali  de  proximo  con- 
fugit.  Fredegar.  ann.  767  :  Inde  Navali 
Evectione  per  Ligerim  fluvlum  usque  ad 
Sellus  eastrum.,,  pervenit. 

EvECTiUNCULA,  apud  Paulum  Diacon. 
Emeritensem  lib.  de  Episc.  Emerit.  in  S. 
Masona  cap.  10.  ubi  perperam  editum, 
Eventiunculis.  Vide  Synthema, 

o  EVE6ERE,  prò  Evehere.  Gali.  Voi- 
turer.  Charta  ann.  869.   apud  Murator. 


tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  «vi  col.  721  : 
Et  ipso  nostro  grano  vel  vino  reddilum 

?uamque  exenia  et  operas,..  studere  et 
riturare,  atque  Evegere  facere,  dare  ei 
consignare  debeamus.  Alia  ann.  957.  ibid. 
tom.  8.  col.  719:  nii  vero^  qui  de  villa 
Lemonta  videntur  esse,  non  a^ent  olivas 
premere,  nec  Ugna  ad  ipsas  olivas  dare, 
nec  Evegere  ipsum  oleum,  sed  tantum 
debent  omnes  colligere,  et  vasa  eorum  ad 
utilitatem  preedictSB  olivsB,  quantum  opus 
est,  debent  dare,  seu  et  simul  omnes  de- 
bent ceteri  adjuvare  ad  incancandum, 
prout  necesse  fuerit.  Vide  Evectio. 

^  EVELLATIO,  Destructio,  quasi  Evul- 
sio.  Charta  ann.  1881.  in  Reg.  66.  Char- 
toph.  reg.  eh.  524:  De  quihus  (fossa tis) 
erant  et  eorum  prssdecessores  fuerant  in 
possessione  pacifica  vel  quasi  a  tempore 
Evellationis  seu  destructionis  murorum, 
et  impleetionis  fossatorum  $eu  vallatorum 
Tholosm,  Vide  mox 

0  EVELLATUS,  Evulsus.  Hist.  translat. 
S.  Corn.  PP.  tom.  7.  Collect.  Histor. 
Frane,  pag.  874  :  Demptisacutisvepribus, 
surculisque  silvarum  radicitus  EveUatis 
omnibus,  etc.  Nostri  Esrarhier  et  Esra- 
ger,  eodem  sensu,  dixerunt.  Charta  ann. 
1848.  in  Chartul.  S.  Vinc.  Laudun.  :  La 
poursuite...  de  bos  coppe  ou  Esrachié,  etc. 
Liit.  remiss.  ann.  1879.  in  Reg.  115. 
Chartoph.  reg.  eh.  262:  Icellui  Menne- 
quin  empoigna  ledit  Colin  par  sa  barbe 
en  le  tirant  et  sachant  si  fort  qu'il  en 
Esraga  une  partie.  Esragier  et  Esrajer, 
eadem  acceptione.  Vita  J.  C.  Ms.  : 

Pour  choa  flst  Din  Tirbre  Eirigier. 
Mirac.  Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

El  il  duransni  Teiiriga, 

C*a  Mt  dens  u  laogue  Bin^t. 

Errager,  in  Poem.  Alex.  Ms.  part.  1  : 

Un  Gri«ii  Otti  tini  fa  lance,  qnl  art  Tonoa  jouatar, 
Du  poing  U  Erraga,  la  cuir  ao  fiat  Touler. 

«  EVELLENS-PALUM,  Cognomen,  Gali. 
Arrache-pel.  Chartul.  S.  Petri  Carnot. 
eh.  10  :  Ingelgerius  de  Merevilla  et  Odo 
cognomine  Evellens-palum,  etc, 

1  EVELLERARE,  Veliere,  spoliare.  Wil- 
lelmus  Brito  lib.  7.  Philipp,  v.  189  : 

Dum  Ivpua  cgoa  otaa  domia  ETallerat  aaprìa. 

;  EVENDE6ATUS.  Vide  in  Evindicare. 

t  EVENDIGARE,  Sibi  asserere,  obtinere, 
Gali.  Revendiquer.  Charta  Hedeni  Ducis 
ann.  704.  apud  Marten.  Ampliss.  Collect. 
tom.  1.  col.  14:...  Qui  Dominum  tradidit, 
et  insuper  inferat  tibi  una  cum  cogente 
fisco  auri  libras  v.  argenti  pondo  xv.  et 
nec  sic  quidem  quod  repettt  Evendicare 
valeat.  Vide  Evindicare. 

BEVENDO, rVendo.Borrich.  cogit.275.] 

o  EVEKIEllTER.  Casu,  fortuito.  Voca- 
bul.  compend.  ex  Summa  Januens.  voce 
Accido  :  Evenienter,  advénamment,  es- 
chéamment. 

j  EVENIMENTUM,  Possessio  obveniens 
alicui  :  quod  varie  fit,  ut  supra  dictum 
est  in  Éscaeta.  Charta  anni  1871.  apud 
Baluz.  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  »r7  : 
Totumjus  et  omnem  aetionem,  successio- 
nem,  Eveminentum  (l.  evenimentum)  et 
escheytam,  quss  mihi  nobili  Annm,..  perti- 
nere  poterunt. 

o  EvENTAGIUM,  Jus  prsfìcipuum.  pree- 
rogativa.  Charta  Theob.  comit.  Campan. 
ann.  1224.  de  partitione  Inter  liberos 
masculos  baronum  post  obitum  paren- 
tum  suorum,  in  Chartul.  Campan.  ex 
Cam.  Comput.  Paris.  :  Si  haberent  inter 
se  domum  fortem,  secundonatus  haberet 
eam  cum  omni  Eventagio  de  feodis,  car- 
rucagiis,  pratis,  vineis,   aquis,  stagnis. 


qtue  essent  infra  parroehiatus  villm  in 
qua  esset  domus  illa.,.  Ita  quisquis  eorum 
haberet  in  suo  castello  Eventagium  cas- 
telli, sicut  superius  est  expressum»  Vide 
supra  Aventàgium  1. 

EVEHTAMENTUM ,  Eventus ,  casus , 
Gali.  Evenement.  Schedula  MS.  oblata 
Concilio  Constantiensi  :  Reducentes  ad 
memoriamprocessum,  acta,  Eventamenta, 
sententicks  et  pronuntiationes  dudum  Pi- 
sis  contraPetrum  de  Luna...  factas,  facta 
et  latas,  etc. 

^  Locum  citatum  vide  apud  Marten. 
tom.  7.  Ampi.  Collect.  col.  1209.  ubi  rur- 
sum  legitur  :  Prasdictos  processus,  acta, 
Eventamenta  et  sententias...  cassamus  et 
annulamus.  Unde  mailifestum  flt  de 
litis  Instrumentis  intelligendum,  legen- 
dumque  fortassis  Erramenta.  Vide  su- 
pra in  hac  voce. 

1.  EVENTARE,  Aerem  sibi  vel  alteri 
concitare,  vel  captare,  Eventer.  Micb. 
Scotus  lib.  1.  MenssB  Philosophicffi  cap. 
5:  Est  quasrendus  locus  tranquUlus  et  fri- 
gidus.et  a  vento  Eventatus.  JLib.  4.  cap. 
17  :  Et  cum  ille  Eventaret  se,  etc.  [Le 
Roman,  de  Partonopex  MS.  : 

Gandina  aat  olaaoa  dn  tornol, 
Partonopex  ononina  0  aoi 
Pour  ax  eibatra  at  BaYantar, 
Sa  Toni  un  poi  pour  ax  aatar.] 

^  Hinc  nostris  Esventour,  Flabellum. 
Lit.  remiss.  ann.  1884.  in  Reg.  126.  Char- 
toph. reg.  eh.  48  :  Le  suppliant  trouva 
d'aventure  un  Esventour  de  plumes,  du- 

Suel  il  esventa  le  feu,  où  Ven  faisoit  ki- 
itte  fausse  monnoye.  EJusdem  originis 
Esventoir,ei  Esventeure,  prò  Dolii  uro  bi- 
lico, vulgo  Bondon,  Lit.  remiss.  ann. 
1891.  in  Reg.  140.  eh.  294  :  Le  treu  ou 
Esventoir  parmi  lequel  Ven  mettoit  le  vin 
oudit  tonnel.  Ali»  ann.  1418.  in  Reff. 
168.  eh.  97  :  De  Icumelle  queue  de  vin  le 
suppliant  but  par  pluseursfoiz  a  un  cha- 
lumeau  par  le  bondon  ou  Esventure. 

o  2.  SVENTARE,  Alia  notione.  apud 
Alex.  latrosoph.  Ms.  lib.  2.  Passion. 
cap.  129:  In  ^uibusautem  non  satis  Even- 
tare aut  desiceare  opus  haòemus,  utilis- 
simi sunt  sacelli  de  furfuribus  facti. 

0  EVENTATIO,  Aeris  capta tio  et  e|us- 
dem  impressio.  Lit.  remiss.  ann.  1896. 
in  Re^.  158.  Chartoph.  reg.  eh.  814  :  Vul- 
neravit  in  capite,  ita  quod  infra  quatuor 
dies,  forte  propter  suum  malum  regimen 
et  Eventatwnem  seu  nutforis  aeris  quam 
oportébat  sumptionem,  dtem  suum  ctausit 
extremum. 

1  EVENTIO,  prò  Eventus,  Casus,  dlxit 
Bernardus  Monachus  in  Ordine  Clu- 
niac.pnrt.  1.  cap.  17. 

1.  EVENTURA,  Fortuna  Gali.  Avan- 
ture.  Lambertus  Ardensis  pag.  251  : 
Senes  et  decrepitos,  eoquod  veterum  Even- 
turas,  et  fabulas,  et  Historias  ei  narra- 
rent,...  venerc^atur.  Vide  Aventura. 

«2.  EVENTURA,  Caducum,  seu  quid- 
quid  ex  confiscationibus  et  escaetis  do- 
mino feudi  aut  prsBdii  quasi  fortuito 
obvenit.  Stat.  super  redit.  Dalph.  in 
Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  sign.  Vienne 
fol.  48.  r«.  :  Erunt  domino  grossss  emenda 
pretium  prtedictum  excedentes  et  compo- 
sitiones  grossss,  Eventurss  extraordinariss 
et  confiscationes.  Vide  Aventura  8. 

o  EVENTUS,  Adventus,  Gali.  Arrivée. 
Comput.  ann.  1857.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Nem.  pag.  190.  col.  2  :  Pro  Uh- 
queriis  novem  ronssinorum,  quos  etiuita- 
runt  quatuor  ex  dominis  consulibus,... 
cum  fuerunt  ante  ad  Eventum  uocoris 
Petri  Scatisse.  Deliber.  consul.  Nem. 
ann.  1858.  ibid.  pag.  208.  col.  2  :  Quod 
solvatur  finanda,  et  manulevetur  usque 


EU6 


EVI 


EVI 


331 


ad  Eventum  illorum,  qui  accedere  dabent 
apud  Biteri8f  etc. 

^  ETERA  »  La  mondicia,  in  Glossar. 
Lai.  Ital.  Ms.  Vide  Everriatores. 

1  EVERBERARE,  Vi  quadam  excitare, 
impetrare.  Barthii  Glossarium  ex  Bal- 
dnci  Hist.  Palaest. 

EVERCLUM.  Papias  :  Sagenm,  retia,  ve- 
rundum  Grmce,  vulgo  Everclum  dicitur, 
[*>  In  Gloss.  cod.  reg.  7644  :  Vulgo  au- 
tem  Nerunclum  dicitur.]  Latini  Everri-' 
culum,  et  verriculum  rete  piscatori  um 
vocant.  Ulpianus  in.  I.  Injuriarum,  D. 
de  Injuras  (Lib.  47.  tit.  10.  fr.  18.  |7.)  : 
Si  quis  me  prohibeat  in  mari  piscan,  vel 
Everriculum,  quod  Grmce  aayrivT}  dicitur^ 
ducere. 

1EVERG0RES.  Vide  Euve9. 
EVERENDA.  BiBtollmtia.  Papias. 
EVERNARE,  malim  prò  Invitare  « 
quam  prò  Enervare,  ut  suspicantur 
doctl  Kditores  ad  Acta  S.  Fiacrii  tom. 
C.  Aug.  pag.604.  col.  2  :  Multis  enim  fal- 
lacee  divitim  malignandi  prmstitere  occa- 
siones:  dum  vel  ad  luxuriem  Evemant, 
vel  ad  superbiam  inflant. 

He  EVERRiB,  [Dicuntur  purgatio  quae- 
dam  domus,  ex  qua  mortuus  ad  se- 
pulturam  ferendus  est,  quse  fit  per 
everriatorem ,  certo  genere  scoparum 
adbibito  :  ab  extra  verrendo  dict».  Fett. 
in  Everriator,  ubi  alii  scribunt  Ex^ 
verrtB,  et  Exverrim,  et  Eocvertae.] 

1  EVERRIATORES ,  Qui  defunctorum 
umbras  colligunt.  Glossar.  Sangerman. 
num.  501.  Quid  hsec  sint  nos  docet  Fes- 
tus,  a  quo  Everriator  vocatur,  Qui,  ac- 
cepta  jure  haereditate,  justa  facere  de-- 
functo  debet  :  ause  «i  non  fecerit,  seu 
quid  in  ea  re  turoaveìHt,  suo  canite  luat  :  Jd 
nomen  ductum  a  Verrendo.  ^am  exverrss 
9unt  purgatio  qumdam  domuSy  ex  qua 
mortuus  ad  sepulturam  ferendut  est, 
qvuR  fit  per  Everriatorem,  certo  genere 
scoparum  adhibito,  ab  extra  verrendo 
dictarum. 

lEVERSALIGA  Minor,  Scripturse  ge- 
nus.  Vide  in  Scriptura, 

EVERTERE  Pecora,  Oabau^os,  Iniu- 
ria  occidere,  vel  disperdere  dolo  malo  : 
in  Legibus  Wisigotb.  lib.  8.  tit.  4.  |  20. 
tit.  5.  I  7.  et  in  Lege  Burgund.  tit. 
49.  8  4. 

EVEX,  [Eplscopus,  Gali.  Evesque,  ut 
videtur  Hòfmanno.  haud  sine  probabili- 
tate.]  Versus  scripti  in  Codice  Evange- 
liorum,  in  Ohronico  Novallcensi  cap. 
19.  tom.  2.  Hist.  Francor.  pag.  227  : 

Frodoìnut  qui  piidem  Paslor  et  indytut  Bvex  ; 
Nam  par  wcies  qualar  ttaboU  cottos  oviumqna  est. 

1  EVEXUM  Poli  Clima,  in  Transla- 
tione  S.  Gutblaci,  Aprii,  tom.  2.  pag. 
55.  idem  quod  Virgilio  Convexum  cor- 
lum  ;  Convexum  autem,  ut  exponit  Fes- 
tus,  est  ex  omni  parte  declinatum,  qualis 
est  natura  codi,  quod  ex  omni  parte  ad 
terram  versus  aeclinatum  est,  Verum 
fortassis  etiam  legendum,  Convexum 
poli  clima, 

1  EUFORTUNIUM,  Bona  fortuna,  in 
Vita  B.  Lidwinffi  n.  10.  Aprii,  tom.  2. 

ag.  808.  Glossar.  Lat.  Gali.  Sangerm. 
*  et  ex  cod.  reg.  7684.]:  Bonne  fortune. 

«EU6A,  f.  Inguen.  Gali.  Air^,  Mirac. 
Mas.  Urbani  PP.  V.  Habebat  fébrem  pes- 
tialem  et  bossam  in  Suga, 

%EUGASTORIUM,  [Bona  taberna. 

DiEF.l  * 

o  EÌJGE,  Esjoys-toy,  in  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684. 

1 EUGIUM,  prò  Nota  silenti!  in  Musi- 
cìs.  Tempora  silenti!  quinque  modis  ac- 
cidunt,  quse  ad  Hebrseorum  accentus  ac- 
commodans  Franciscus  Junius  Hebraeas 


f« 


Grammatica  Ub.  4.  cap.  9  :  Primus,  in- 
qnitf  intervalli  modus  est  diastema  Si^po- 
vov,  quem  prisci  Latini  Eugeum  vel 
Eugium,  duo  justa  tempora  capiens:  se^ 
cundus  est  diastema  Ypóviov,  quod  unius 
est  temporis,  Latine  Distina  :  tertius  est 
diastema  ri^ix^ò^ioy^,  dimidium  justi  tem- 
poris  complectens  :  quartus  est  TETapr^iAo- 
ptov  xP^^ov,  quadrantem  habens  temporis, 
quale  spatium  apud  Musicos  suspirium 
vulgo  appellatur;  qutntus  est  diastema 
axpovov,  qiiod  angustissimum  temporis 
spatium  Mftinet  ac  prope  nullum.  Sed 
silenti!  quantitates  seu  tempora  proprie 
dicentur:  intervalla  autem  sunt  propor- 
tiones  sonorum  Inter  ipsos,  ut  diatessa- 
ron.  Illud  Eugium  videtur  su  mi  ab  ea 
signiflcatione.  qua  est  paxillus,  quo 
sonus  duorum  temporum  velut  obstrua- 
tur  ;  sicut  Distina  est  a  Distinendo,  id 
est,  remorando.  Hsec  paulo  fusius  post 
Martlnium. 

1  EU6UMENUS,  mendose  prò  Egume- 
nu8,  vel  Hegumenus.  Vide  Hegumeni. 

1 EITHODIA,  Gr.  evoSb,  Prosperum  iter. 
Utitur  TertuU.  ad  Scapul.  cap.  4. 

^  E  VIGINIO,  Statim  Petrus  de  Vineis 
lib.  2.  Epist.  44  :  Ad  offerendum  itaque 
nobis  in  hac  parte  substdium  vestra  de-' 
votio  non  moretur^  quod  totum  et  integrum 
E  vicinio  vobis.,.  reddere  pollicemur. 

^  EVIGOME.  Passio  Alberti  pueri  tom. 
2.  Aprii,  pag.  886.  col.  2:  Et  ad  suos  (san- 
guinem)  in  panis  massam  (quem  UH  Evi- 
comen,  quasi  Dei  auoHliatoris  omen^  ap- 
pellantyfundendum  mittunt, 

EVIGTlO.  Vetus  Calendarium  Roma- 
num  editura  ab  Egidio  Bucherio  ad 
Victorii  Canonem  Paschalem,  mense 
Octob.  Evictio  Tyranniy  i.  Victoria  relata 
de  Tyranno. 

Hc£VIGnLATnS,[Genitalibus  privatus. 

DlEF.1 

0  EvIDARE  Fabas,  Excutere,  siliquis 
exuere,  Gali.  Ecosser.  Lit.  remiss.  ann. 
1851.  in  Reg.  80.  Chartoph.  reg.  eh.  652: 
Cum  ipssB  mulieres  certatn  quantitatem 
fabarum...  prò  certo  pretio  Évidare  pro- 
misissent,  etc. 

^EVIDÉNTIA,  Praesentia,  conspectus. 
Cbarta  Guillelmi  D.  Montispessulani 
ann.  1103.  Facta  dicitur  ix.  Kal,  Febr. 
in  Evidentia  et  audientia  Stephani  de 
Cerviano...  et  in  Evidentia  et  audientia 
(htillelmi  Bertrandi  de  Monte-rotundo. 
Simili  modo  altera  ejusdem  ann!  Cbarta 
Guillelmi  Episc.  Nemaus.  Facta  dicitur 
feria  vii.  luna  xili.  nono  Kal.  Febr.  in 
Evidentia  et  audientia  Stephani  de  Cer- 
viano et...  in  Evidentia  et  audientia  Guil- 
lelmi Bertrandi  de  Monterotundo.  Vide 
Videntia. 

EVIDENTI^,  Chartse.  tabulse,  instru- 
menta, testimonia,  quibus  jus  praedio- 
rum  flrmatur,  quod  rem  evidentem 
faciant,  unde  ut  plurimum  eiu  smodi 
diplomatum  initia  ita  concipiuntur  : 
Notum  sit  omnibus  prassentibus  et  futu- 
m.  Evidentia^  Ecclestse  Christi  Cantua" 
riensis  habentur  cum  cdBteris  Anglicis 
Historicis  editis  ann.  1652.  in  quibus 
continentur  variae  donationes  praedio- 
rum  buie  Ecclesiae  factae.  Vide  Edw. 
Cokum  ad  Littletonem  sect.  485.  [et 
Hist.  Harcur.  tom.  4.  pag.  1464.] 

»  EVIDENTALE  JuDiGiDM,  apud  Pe- 
rard.  in  Burg.  pag.  149.  Idem  quod 
Evinditale  Judicium.  Vide  ibi. 

^EVIDERE.Evidens  esse.  Chron.  Angl. 
Th.  Otterboume  pag.  4  :  Eius  vero  (An- 
gliae)  sufficientiaf  sive  excellens  prmroga- 
tiva  ex  hoc  Evidet  quod,  etc, 

1  EVI6ESGERE,  Vigorem  amittere, 
marcessere.  Tertull.  de  Anima  cap.  88  : 


Qum  cibis  eustineatur,  denique  derogatia 
eis  Evigescat. 

EVIGILANS-Cakem.  Ordericus  Vltalis 
lib.  8.  pag.  487  :  Post  obitum  Herberti 
Senioris  (Comitis  Cenomanensis)  qui 
vulgo  Ex^ilanS'Canem  cognominabatur, 
propter  gravissimas  infestatùmes^  quas  a 
perfidie  affinibus  suis  Andegavenswus  in- 
céssanter  patiebatur,  etc.  Et  lib.  4.  pag. 
582.  de  eodem  Herberto  :  Et  vulgo,  sed 
parum  Latine,  cagnominari  Evigilans- 
canem  prò  ingenti  probitate  promeruit. 
Nam  post  mortem  Hugonie  patrie  sui, 
quem  Fulco  senior  violenter  subjiÀgarat, 
tn  eundem  arma  levans,  nocturnas  expe-- 
ditiones  crebro  agebat,  et  Andegavenses 
homines  et  canee  in  ipsa  urbe,  vel  in  mu' 
nitioribus  oj}pidie  terrebat,  et  horrendie 
assultibus  vigilare  cogebat.  Acta  Epis- 
coporum  Cenoman.  pag.  815  :  Erat  au" 
tem  uxor  ejusdem  Marchisii  Gesrendi 
nomine,  filia  Herberti  Cenomanorum  Co~ 
mitis,  qui  vocatus  est  Evigilans-canem, 
Ncque  id  nomen  j oculare  Herberto  dun- 
taxat  proprium  fuit  :  nam  in  Tabularlo 
S.  Albini  Andegav.  occurrit  nescio  quis 
Miles,  MartinuSj  Evigila-canem  pari  ter 
cognominatus. 

EVIGILANS-Stultum  :  sicappellabant 
boni  llli  Monachi  campanam,  quaB  pul- 
sabatur  ad  Matutinos  :  quod  tepescente 
eo  aevo  pietate,  stultos  eos,  qui  e  lecto 
exurgerent,  quo  procederent  in  Eccle- 
siam  ad  concinendos  hymnos  matuti- 
nos, existimarent.  Vetus  Cbarta  ann. 
1183.  in  Tabularlo  Domus  Dei  Andegav.  : 
Jtem  qttatuor  Capellani  in  Eleemosynaria 
positi  non  habebunt  prsster  unum  tintin- 
nabulum,  ncque  sonabunt,  antequ^m  tin- 
tinnabulum  quod  Evigilans-stultum  dici' 
tur,  sonuerit.  Stultum  scllicet.  cujusmodi 
fuit  Vigilantius  ille.  qui  nocturnas  vi- 
gllias  carpebat,  atque  ob  !d  Dormitan' 
ttus  a  S.  Hieronymo  appellatus  est. 

1  EVI6ILARE  Dormientes,  Expergefa- 
cere,  Gali.  Eveiller,  in  Actis  SS.  Marti! 
tom.  lj)ag.  806.  et  Juli!  tom.  2.  pag.  408. 

<»  EVIGILATOR,  'A9uiivi<rrri;,    Offlcium 

monasticum  apud  Graecos,  cui  scllicet 
cura  incumbit  evigiland!  monachos. 
Vide  Glossar,  med.  Graecit.  in  hac  voce 
col.  160.  et  Append.  82.  d.  Excitator 
vero  'E5u«vi(iTiQc,  qui  caeteros  monachos 
in  sacris  liturgiis  dormitantes  excitat. 
Vide  ibid.  col.  408. 

1  EVIGORARE,  Vigore  privare.  Tertull. 
de  Pallio  cap.  4  :  Exuviw  fnollitm  et  Evi- 
goratsR  et  exeduratas.  Idem  Apolog.  cap. 
17  :  Anima  libidinibus  ac  concupiscentiis 
Eviqorata, 

^EVIMATURUS,  prò  jEvimaturus,  se- 
nex,  y£p(dv.  in  Castigat.  ad  utrumque 
Glossar.  Vide  Evitaneus. 

«  EVIMETA.  Tabul.  S.  V!ct.  Massil.  : 
Hmc  scriptio  anno  1035.  incarnationis 
Dotnini  est  facta,...  et  a  nonnuUis  róbo^ 
rata,  quss  sii  sine  Evimeta  intacta .  [^^  Sine 
sevi  meta,  ì.  e.  in  perpetuum.] 

1  EVINCTI,  Coronati.  Papias.  Revincti. 

EVINGULARE,  E  vincuiis  solvere,  libe- 
rare, apud  Sugerium  in  Ludov.  VI. 
cap.  1. 

EVINDIGARE,  Evincere,  rem  seu  pos- 
sessionem  judicio,  vel  lata  sententia 
sibi  asserere,  obtinere.  Placitum  Chlo- 
tarii  III.  Regis  Frane,  in  Actis  SS.  Ord. 
S.  Benedicti  pag.  617  :  Jubemus  ut  me- 
moratus  Ckaino  Abbas  vel  pars  basilicse 
sui  S.  Dionysii  ipsa  villa  Nocito  una  cum 
omne  merito,  vel  integritate  sua,  inspecta^ 
ipsa  strumenta,  sicut  per  ipsas  declara- 
tur,  abque  repetitUme  memorata  Angan- 
trude  vel  suts  hssredibus  omne  tempore 
habeant  Evendegatum.  Adde  pag.  619. 
Flodoardus  lib.  2.  Hist.  Remensis  cap. 


332 


EVI 


EUL 


EUL 


4  :  Quasdam  quoque  res  a  quibusdam  per- 
vaàas,  apud  Hegiam  Majeatatemy  agente 
prafato  Sonnatio  Archidiaamo,  Evindi" 
casse  reperitur.  Adde  lib.  2.  cap.  6.  17. 
19.  lib.  8.  cap.  10.  16.  Concil.  Duziac.  I. 

§art.  2.  pag.  204.  Annales  Berlin,  ann. 
S7.  Chron.  Besuense  pag.  520. 522.  Hinc- 
marum  Opusc.  13.  n.  7.  Opusc.  17.  pag. 
260.  Opusc.  85.  pag.  606.  Marculfum  lib. 
2.  forni.  9.  Vitam  Aidrici  Episc.  Ceno- 
man.  pag.  185.  186.  140.  Baldricam  lib. 
1.  Ohr.  Camerac.  cap.  85.  Ohartam  Ca- 
roli C.  apud  Baluzium  in  Append.  ad 
Capitul.  n.  65.  etc.  [**  Vide  Haltaus. 
Glossar.  German.  voce  Behaben  mit  Tir- 
«tft/,  col.  119J 

EVINDICATORIUM.  Charia  Evindica- 
toria,  PrsBceptum  Evindicatorium,  in 
Chronico  Laurisham.  ann.  776.  Senten- 
tia  Judicis,  qua  quis  in  rei  controversa 
possessionem  mittitur,  vel  in  ejus  pos- 
sessione contra  invasores  conservatur  ; 
ubi  hsec  formula  inseritur  :  Taliter  visi 
fuimus  jiuiicavisse,  ut  de  hoc  causa  omni 
tempore  ipse  Abbas  habeat  Evindicatum 
atque  elittgatum,et  sit  iìlis  inpostmodum 
ex  hoc  re  subiata  causatio.  fPrxceptum 
Evindicationis, in  Gestis  Aigliberti  Episc. 
Cenoman.  apud  Mabill.  tom.  8.  Analect. 
pag.  189.  Certa  prò  Carta  Evindicatoriaf 
m  Necrologio  Laureshamensi  inter  Vin- 
demias  Litter.  Fred.  Schannatti  pag.  86.] 

EVINDITALE  Judicium,  vel  forle  Evin- 
dicale,  datum  videtur  contra  eum  qui  re 
cujuspiam  ablata,  in  Jus  vocatus,  ad 
placitum,  nulla  mìssa  vel  nuntiata  sun- 
nia,  seu  excusatione,  venire  distulit  : 
lune  enim  is  cui  res  ablata  erat,  eam 
judìcio  secundum  loci  legem  lato  Evin* 
dicabat,  seu  evincebat.  Exstat  illius  for- 
mula apud  Marculfum  lib.  1.  form.  87. 
Judicium  Evindicatum,  in  Formulis 
MSS.  Cod.  Reg.  1197. 

0  EVINGO.  Vide  UnUas. 

;^  EYIRESGO,  [Virorem  amitto,  expal- 
lesco. Varr.  apud  Non.  2.  258.  Atque 
exsangui  bus  dolore  evirescat  colos.] 

•  EvIRGINARE,  Virginem  corrum- 
pere.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Ood.  reg. 
7657:  Despuizelar.  Prov.  Evirginare,  cor^ 
rumpere. 

1  ÉVIRIATUS,  prò  Eviratus.  Gloss.  Lat. 
GraBC.  Sangerm.  :  Eviriatus,  «icóxoirco;,  6 
ìÙvoOyoc,  Castratus. 

lEvISGUS,  Pianta  medicinalis.  Vide 
locum  in  Bauculus.  [<»  et  Forcell.  in 
Hibiscusp  Gr.  "1619x0;,  Germ.  Eibisch.] 

lEVITANEUS,  Qui  insRvo  durai,  Gloss. 
Isid.  in  Editione  GraBvii.  Cangi us  noster 
melius  legit  ^vitaneus,  ab  jEvitas,  ut 
jEtaneus  shJEtas.  Gloss.  Lat.  Gali.  San- 
german.  MS.  :  Evitaneus,  Perdurable, 

«[  1.  EVITARE,  Vitam  auferre,  Deci- 
dere. Papias  :  Evitatus,  Vita  privatus, 
vel  perterritus.  Hoc  verbo  usus  est  vetus 
Poeta  apud  Ciceronem  tertia  Tusculana: 

Haee  omnbi  vidi  inflammari, 
Priamo  vttam  Evitar!. 

Vide  Lipsii  lib.  11.  Antiq.  Lectionum 
cap.  11.  unde  Graevius  censet  corrigen- 
dum  quod  in  plerisque  Glossis  habetur: 
Eviraty  Exanimat,  Et^acuat  ;  legendum 
quippe  Juxta  hunc  Scriptorem  Evitai 
prò  Evirai. 

^  2.  EVITARE,  Impedire,  prohibere, 
Gali.  Empécher.  Chron.  Veron.  ad  ann. 
1248.  apud  Murator.  tom.  8.  Script.  Ital. 
col.  684  :  Et  ab  alio  capite  dictt  pontis 
erat  Entius  rex  filius  ipsius  imperatoria 
cum  Parmensibus  extrinsecis,  defendentes 
et  Evitantes  quod  victuaria  non  intrarent 
in  Parma, 

EVITUDO.  Bonitus  Subdiac.  in  Vita  S. 
Theodori  Ducis  n.  18  :  Hujus  profectionis 


rumor,  varias  distentus  per  urbea,  tamu-' 
loa  tuos  ingenti  Evitudine   vibrai.  Ubi 
Bollandus  An  evidentia  et  claritatef  an 
hebetudine  et  stupore  ? 
He  EULOBIUM.  LBona  fama.  Dief.1 

1.  EUL06IA,  EuXoY^oc,  ipsum  Eucnaris- 
tise  Sacramentum.  S.  Paulus  1.  ad  Cor. 
10.  16  :  Tò  icoTiQptov  t^c  eùXo^iac,  ^  eùXo- 
YoO{uv,  Calix  benedictionis,  cui  benedici- 
mus.  Quia  Christus  dum  bocce  divinum 
Sacramentum  instituit,  gralias  agena, 
benedixit^  dedit  discipulis  suia,  etc.  Muotixy) 
euXoYia,  prò  Eucharistia  apud  Cyrillum 
in  Epist.  ad  Calosyrium.  Interdum  prò 
hosti8B  particula  quse  communicantibus 
porrigeBatur,  apud  eumdem  Cyrillum 
Epist.  ad  Nestori um,  et  Clement.  Cons- 
tit.  lib.  8.  etc.  Atque  hac  notione  Eulo^ 
aisR  vocem  accipi  censent  quidam  in 
Vita  S.  Melanii  Episc.  Rhedon.  n.  22. 
quod  improbat  Bollandus.  Vide  S.  Au- 
gustinum  Epist.  86.  Jo.  Moschum  cap. 
fe.  et  Chartam  Fulconis  Comitls  Ande- 
gavensis  apud  Sammarthanos  in  Abba- 
tibus  Roncerei.  Postmodum 

2.  EnL06I.£  vocabulo  donati  panes, 
qui  in  Ecclesia  offerebantur  ad  Sacrifl- 
eia,  et  benedicebantur,  ex  quibus  pars 
aiiqua  seligebatur  ad  Christi  corpus 
contlciendum.  Germanus  Patr.  CP.  in 
Mystica  Theoria  :  *H  6è  «poa^opà,  t|  xa't 
apxoc,  xa\  EuXoyia,  xat  àicapx^  XeYO{i£vr),  e^ 
T)(  xh  xupiaxbv  <j(ù\lcl  6iaTé|tveTa(,  etC.  Dis- 
tnbuebantur  autem  eulogiaB  istse  iis  qui 
ob  impedimentum  quodpiam  diebus 
festis  et  Dominicis  communicare  non 
crani  parati,  ex  Decreto  Pii  PP.  apud 
Burcbardum  lib.  5.  cap.  28.  et  Concilio 
Nannetensi  cap.  9.  atque  adeo  ipsis  Ca- 
techumenis,  qui  jussumendsB  Eucharis- 
tiae  non  habeoant  :  quibus  id  erat  loco 
Sacramenti ,  vel  etiam  Sou^ramentum 
quoddam,  uti  appellat  S.  Augustinus 
lib.  2.  de  Peccat.  remiss.  cap. 26.  laxiore 
videi icet  notione,  quia  precibus  sancti- 
ficabatur.  Unde  non  desunt  qui  in  Con- 
cilio Carthaginensi  III.  can.5.  quo  veta- 
tur  per  Paschales  dies  Catechumenis 
Sacramentum  dari,  Eulogias  intelligi 
censent.  Atque  inde,  panem  illum  òtvxi- 
d(i>pov  vocarunt  Grseci,  quod  vicem  dupou 
prsestaret,  hoc  est,  divinsB  Eucharistise, 
quam  8fi>pov,  et  éfyta  dfi>pa  nuncupabant, 
ut  in  voce  Munus,  observamus.  [»  Vide 
Glossar,  med.  Grsecit.  in  EvXoY^a,  col. 
487.1 

Distri buebatur,  inquam,  post  Missam 
per  Sacerdotem    cunctis  prsesentibus, 

Saulo  ante  dimìssionem.  Leo  IV.  Papa 
e  Cura  pastorali  :  Eulogias  post  Missas 
in  diebus  festia  plebi  distribuite.  Liturgia 
S.  Basilìi  :  MeTÒerriv  eù^viv  éUpxexat  óUpeùc, 
xa\  (Tcà;  év  «rovi^Oei  t6iccj>  6(S(i)(ti  rb  avxtScopov, 

etra  icoieT  àic6Xu<Ttv.  Et  summa  cum  animi 
submissione  et  cultu  ex  manu  Sacerdo- 
tis,  oris  osculo  prius  salutata  recipieba- 

tur.  Cabasilas  :  OX  yoOv  (rùv  EuXa6eia  icdéor) 
fiéX^^'^^^  ^^'^  xaTa^iXoOatv  Tr)V  fieS^av,'a>c  àv 
npo<r9aT(o;  òt^a(JÌVY]v  xoO  Tcavavtou  (r(i&|i,axoc 
xoO  XpioxoO  (reoxripoc,  xa\  xòv  exEìOev  hrfiOLd- 
(ibv,  xa\  6e^a|jivy}v,  xa\  (AEBaSoOvott  xoTc  901- 
vouai  icKrrEuouivnv.  Quippe  alt  S.  AugUSti- 
nus  lib.  2.  de  Peccat.  remiss.  cap.  26  : 
Hic  pania  quamvis  non  sii  Corpus  Cnrisii, 
sanctus  est  iamen,  et  sanctior  cibis  quibus 
alimur.  Unde  Ocloc  apxoc,  divinus  pania, 
dicitur  Pachymeri  lib.  5.Hist.cap.8:  'Ev 
(uxaX^^ei  xoO  Oeiou  Spxou ,  ov  àvxiScopov 
Xéyoudiv. 

Atque  inde,  quemadmodum  sacra  Eu- 
charistia, a  jejunis  manducabatur,  et  si 
quisjejunus  non  esset,  et  si  acciperet, 
vicino  porrigebat  ad  manducano  um  : 
quod  etiamnum  observari  in  Ecclesia 
Grseca  tradunt  Allatius  lib.  3.  de  Eccl. 


Occid.  et  Orient.  consens.  cap.  9.  g  1.  et 
Goarus  ad  Eucholog.  De  Eulogiis  post 
Missam  distributis  agit  etiam  Pius 
Papa  et  Martyr  lib.  2.  Quinque  libror. 
cap.  117.  et  ex  eo  Hincmarus  in  Capitu- 
lis  Presbyteris  suae  parochise  datis  ann. 
752.  cap.  7  :  Ut  de  obìaiis  qusa  offeruntur 
a  poputo,  et  conaecrationi  superauni,  vel 
de  panibua  quoa  deferuntfidelea  ad  Eccle- 
aiam,  vel  certe  de  suia,  Preabtfier  conve^ 
nieniea  partea  inciaaa  ncibecU  %n  vose  ni" 
lido  et  convenienti ,  ut  posi  Miaaarum 
aólennia,  qui  communicare  non  fueruni 
parati,  Èulògiaa  omni  die  Dominico,  et  in 
diebua  feaiis  exinde  accipianif  et  illa  unde 
Eulogias  Preabyter  daturua  est,  ante  in 
hasc  verba  benedicat,  et  sic  accepturis  dia-' 
iribuai,  eie.  Eadem  habent  uoncilium 
Nannetense  ann.  895.  cap.  9.  et  Regino 
de  Vita  et  conversatione  Presbyter.  cap. 
61.  Fundatio  Monasteri!  S.  Vincenti!  ad 
Lisbonam  :  Factum  eai  autem,  ut  populua 
ad  Eccleaiam  iturua,  peradia  Misaarum 
aolenniia,  Eulogiia  vel  pane  benedicto 
euperet  prasmuniri.  Ita  enim  quotidie  con- 
aueverat. 

Eulogiarum  primam  institutionem 
Synodo  AntiochensB  sub  Constantio  ce- 
lebrata videtur  adscribere  Balsamon  ad 
can.  2.  sed  illas  antea  in  usu  fuisse  ex 
Scriptoribus  constat.  Vide  S.  Augustin. 
lib.  8.  contra  Petilianum  cap.  16.  Atque 
hsec  quidem  Eulogiaa  publicas  spectant, 
qusBscilicet  populo  post  peractam  sa- 
cram  Liturgiam  distribueoantur.  Alias 
porro  fuere 

8.  EULOGIJE  privat»,  quas  Episcopi  ac 
Presbyter!  ultro  citroque  dabant  et  ac- 
cipiebant,  ab  ipsis  a  quibus  mitteban- 
tur ,  benedictione  consecratse ,  et  ut 
plurimùm  panca  ab  iis  benedicti,  quo 
nomine  interdum  appellantur,  ut  a  Fio- 
doardo  lib.  de  Pontiflcib.  Roman,  in 
Calixto  pag.  608  : 

Panem  prò  grato  benedidiim  mmiere  legat. 

Qui  quidem  mittendarum  ultro  citroque 
ab  Episcopis  et  Sacerdotibus  Eulogia- 
rum mos  inde  forte  fluxit,  quod  olim 
Episcopi  qui  invicem  communicabant, 
in  communicationis  indicium  vicissim 
sibi  Eucharistiam  mitterent.  ut  testatur 
Eusebius  lib.  5.  Hist.  cap.  26.  quod  pos- 
tea  vetitum  in  Concilio  Laodiceno  apud 
Balsamonem  :  ncp\  xoO  \kj\  xà  Syioi  eic  Xoyov 
sùXoyi&v  xaxòt  xviv  iopXT|v  xoO  ttaaxoL  Etc  ixépotc 
icapotxja;  iiExanepLicEty.  IJnde  Communicare 
ae  de  Eulogia  alieriua,  in  Vita  sancti 
Melanii  Episcopi  :  Poai  cujua  (Mìsssb) 
celebrationemf  antequam  receaaiaaent  ab 
invicem,  dedit  eia  beaius  Pontifex  in  ca- 
ritate  cum  Dei  gratta  et  sua  benedictione  : 
Beatus  vero  Maraus  prseferens  jejunium 
Dei  caritati,  et  Eulogiam,  qua  communi- 
care  debuitjVilipendens^particulam  quam 
acceperat  a  S.  Melanio,  in  sinu  suo  ca^ 
dere  permisit.  Infra  :  Posi  cujus  absolu' 
tionem,  mox  versus  eai  aerpena  in  priati- 
nam  Eulogiam,  quam^  aasumens  B.  Mar- 
sus,  gaudens  ae  communicavit  de  ea,  quod 
priua  malo  auo  facere  neglexerat.  Vita  B. 
Stephani  Abb.  Obazinensis  lib.  1.  cap. 
2S:  Et  ex  hia,  quas  aibi  offerébat^  Eulo- 
giaa fratribua  illiaj  prout  poterai,  exhi- 
bebat, 

Eulogias  vero,  sive  panes,  si  ve  cibi  alii, 
in  mensa  ab  Episcopis,  Abbatibus,  aut 
Sacerdotibus  benedlciione  consecraban- 
tur,  ac  postea  distri bueban tur,  ut  est  in 
Vita  S.  Huberti  cap.  12.  Capituia  Mona- 
chorum  ad  Augiam  directorum  cap.  7: 
Ut  in  refectorio  facta  benedictione  veniani 
duo  Preabyteri  ad  Abbaiem  frangentea 
panem,  et  dani  ipai  Eulogiam  cesteria 
l  fratribua,  antequam  accedani  ad  men- 


EUL 


EUL 


EUL 


333 


èam,  Mittebantur  etiam  cum  literis  sa- 
lutatoriis,  quarum  formulam  exhibet 
Marculfus  lib.2.  form.42.  43.  44.  ad  quas 
pariter  literas  spectant  Epistolse  9.  10. 
et  IL  ex  iis  qus  script®  sunt  ad  Deside- 
rium  Episcopum  Cadurcensem  apud 
Canisium  tom.  5.  Antiq.  lection.  uas 
Eulogicks  saluii$  appellat  Gregorìus  Tu- 
roQ.  in  Vita  S.  Maurilii  Episc.  Àndegav. 
cap.  8  :  Eulogi(U  saliUia  nbi  dari  clò  eo- 
dem  fidelUer  poatulavit  :  qucis  dum  B. 
Sacerdoa  aanctificatas  UH  di  mare  porri- 
geret,languor  qui  Monachum  diutiua  fati- 
qaverat,.,,.  evanuit.  Has  etiam  attigit 
Poeta  Ghristlanus  in  Gratiarum  actione 
vro  sìMceptia  Eulogiis,  editus  a  Guiii. 
Moreliio  : 

Quid  qood  crebro  etiam  miltw  pia  Tari»  talotis, 
Ploribui  et  donii  hicqae  domique  onoraa. 

Sic  nmà  none  redolet  orolat  velut  ioclita  rara 
Maoen  divino  qiuB  iMiiedieta  cliiunt. 

De  ejusmodi  Eulogiis  ac  panibus  be- 
nedictione  consecratis  agunt  passim 
Scriptores,  quos  indicasse  suffecerit  :  S. 
Basuius  in  Regala  cap.  188.  Paulinus  in 
Epist.  ad  Alypium,  et  in  Epist.  ad  Ro- 
manianum ,  S.  Fructuosus  in  Regala 
edita  in  pace  cap.  28.  Regula  S.  Colam- 
bani  cap.  10.  Regula  Magistri  cap.  76. 
Gregorìus  Turon.  lib.  4.  Uist.  cap.  16. 
lib.  5.  cap.  14.  lib.  6.  cap.  5.  lib.  8.  cap. 
2.  20.  lib.  10.  cap.  16.  de  Gloria  Oonfess. 
cap.  81.  Fortunatus  lib.  11.  Poem.  8.  11. 
Hincmarus  Remensis  in  Gapitul.  ad 
Presbyt.  parochiae  suae  cap.  7. 16.  Theo- 
pbanes  ann.  40.  Tbeodosii  junior.  Addi- 
llo 1.  ad  Capitula  Caroli  M.  cap.  68.  Flo- 
doardus  lib.  2.  Hist.  Remens.  cap.  11. 
pag.  219.  lib.  8.  cap.  8.  pag.  590.  Vita 
sancti  Thuribii  Episcopi  Genomanensis 
num.  7.  Vita  S.  GenovefaB  num.  11.  Vita 
sancti  Salvi!  Ambian.  num.  4.  Vita  S. 
Praajecti  n.  6.  Vita  S.  Melanil  Episcopi, 
Vita  S.  Medardi  cap.  7.  Vita  S.  Sori 
Eremitae  n.  6.  Medibardus  in  Miraculis 
S.  Walpurgs  lib.  2.  n.  8.  Baudemundus 
in  Vita  S.  Amandi  n.  25.  Vita  S.  Joannis 
Abbat.  Reomaensis  lib  1.  n.  18.  lib.  2.  n. 
4.  Petrns  Damiani  in  Vita  S.  Romualdi 
n.  88.  Eckeardus  Junior  de  Gasib.  S. 
Galli  cap.  2.  Ratherius  Veronensis  in 
Synodica  ad  Presbyteros  pag.  262.  Ai- 
moinus  lib.  8.  Hist.  Frane,  cap.  21. 
Patriarchium  Bituricense  cap.  80.  pag. 
87.  etc.  His  addenda  quse  in  nane  rem 
congessere  Baronius  ann.  813.  Albaspi- 
naeus  lib.  1.  Observat.  Eccles.  cap.  8. 
Pithoeus  ad  Capitula  Caroli  M.  Duran- 
tus  lib.  2.  de  Riti  bus  Eccles.  Haeftenus 
lib.  4.  Disquisit.  Monastic.  tract.7.  disq. 
4.  Sirmondus  lib.  de  Azymo  cap.  é. 
Card.  Bona  lib.  2.  Rerum  Liturgie,  cap. 
28.  etc. 

4.  EULOGIJE  dieta  prsBterea  qusevls 
munera,  qusB  offeruntur,  non  tam  ex 
debito ,  cjuam  ex  convenientia  :  verbi 
gratia,  [lib.  1.  Reg.  cap.  25.  27.  Quod 
Davidi  ab  Abigail  oflfertur  a  Vulgato 
Interprete  BenedictiOf  a  LXX.  EvXoY^a 
dicitur.]  In  Regula  S.  Benedicti  cap.  54. 
vetantur  Monachi  a  parentibus  auia  nec  a 
quoquam  hominum,  nec  8ibi  invicem  Lit^ 
teras,  Eulogias,  vel  qusslibet  munuacula 
accipere,  aut  dare  sine  pracepto  Abbaiis. 
[His  concinunt  Acta  Reformationis  Mo- 
nasterii  Blankenau  ann.  1^.  apud 
Schannattum  Dioeces.  Fuld.  ^Sig.  §23: 
Prohibemus  omnes  vanas  deductiones..,  et 
quod  nuUas  Eulogtte  Hve  litterse  dirigan- 
tur,]  In  Concilio  Meldensi  ann.  845.  cap. 
45.  ubi  prohibentur  Episcopi  munuscula 
a  Presbyteris  exigere,  hsec  verba  addun- 
tur  :  Decet  tamen  Presbyteros  cum  vo- 
luntariis  Eulogiis  tempore  congruo  visi- 
tare et  venerari  suos  Episcopos.  Ita  apud 


Leonem  IV.  PP.  Ep.  ad  Episcopos  Bri- 
tannise  cap.  8.  non  cogendos  Presbyteros 
ad  sacra  Concilia  Eulogias  deferre  sta- 
tuitur;  ut  apud  Hincmarum  Remensem 
in  Gapitulis  ad  Archidiaconos  cap.  5. 
Eulogias  nisi  sponte  oblatas  a  Presbyte- 
ris accipere  vetantur  iidem  Arch Idia- 
coni.  Eodem  sensu  ac  signiflcatu  passim 
usurpatam  vocem  hanc  prò  munusculis 
quibusvis  observare  est  apud  Gregor. 
M.  lib.  11.  Ep.  49.  Eginhard.  Epist.  52. 
Theophanem  pag.  84.  [Fortunatum  in 
Vita  S.  Radegundis  Regìnse  lib.  2.  num. 
6.  Inter  Acta  SS.  Benedict.  3sbc  1.  pag. 
827.]  In  Deflnitione  Synodi  II.  Duzia- 
censis  de  Doda  Monacha  cap.  2.  etc. 
[Pro  eleemosvnis  vero  habetur  in  Vita 
S.  Wlmari  Abb.  num.  11  :  Sanctus  vero 
Wlmarus  indesinenter  reficiebat  eas 
{Sanctimoniales)  inquiens  :  Abundanter 
ministrabit  vobis  Dominus  alimentum, 
sicut  per  Evanaelium  pollicetur  dicens  : 
Primum  quaerite  regnum  Dei,  et  haec 
omnia  adjicientur  vobis.  Sed  sicut  vir 
Domini  prssdixerat,  ita  seepius  contigit 
evenisse.  Nam  aliquando  antequam  exhJor- 
tatio  finiretur,  tabella  percutiebatur  ad- 
nuntians  Eulogias  advenisse,  Occurrit 
rursus  hac  notione  num.  18.] 

5.  EULOGIJE  denique  vox  postmodum 
accepta  prò  munere  debito,  seu,  ut  tum 
loquebantur,  prò  dono  coacto^  vel  prò 
quavis  pensi tatione  vel  prsestatione, 
adeo  ut  in  malam  partem  saepe  usurpe- 
tur.  Polyptychus  Floriacensfs  :  Unus- 
auisque  mansus  ingenuilis  et  servilis  de- 
oet  %n  Eulogiis  panes  6.  ad  camem  den. 
2.  etc.  Chronicon  Virdunense  Hugonis 
Flaviniacensis  :  Ea  lege  ut  ipsi  quoad 
vivant,  ilio  fruantur,  et  debitum  syno- 
date  Ecclesia  S,  Mammetis  solvant,  para- 
tam  et  Eulogias,  Cbarta  Isaaci  Lmgo- 
nensis  Episcopi  in  Tabul.Flaviniacensi: 
Nostrum  quoque  memoriale  et  successo- 
rum  Pontificum  hujus  sanctas  Lingonen- 
sis  Ecclesia  débito  venerationis  obsequio 
percelebrent,  et  debitum  sy nodale,  quod 
S.  Mammeti  debetur,  paratas  scilicet  et 
Eulogias  statutis  temporibus  persolvant. 
Alla  Roberti  Episcopi  Llngonensis  ex 
Tabularlo  Clunlacensi  Ch.  160:  Ea  vide- 
licet  conditione  ut  salvum  et  int^rum  in 
ea  perseveret  jus  Lingor^nsi  Ecclesise, 
suis  scilicet  temporibus,  parales  et  Eulo- 
gias reddantur.  Chronicon  Besuense  pag. 
524  :  Ut  omnibus  annis  in  corvala  Mona- 
chorum  jornalem  unum  de  tritico,  et  alium 
de  avena  persolverent,  et  Eulogias,  et  in 
cera  2.  denarios.  Et  pag.  548  :  Et  carro- 
peram  et  censum  cum  Eulogiis.  Denique 
pag.  609  :  ArchidiaconibiÀS,..  debita  servi- 
tia  exhibeant,  paratas  et  Eulogias  suo 
tempore  communiter  persolvant.  Charta 
Udonls  Episc.  Tullensis  ann.  1069.  apud 
Hieronymum  Vignerium  In  Hist.  Alsat. 
pag.  1^  :  Non  hospitabitur  Comes,  nec 
tnde  accipiet  ullum  debitum  vel  servitium 
propter  (1.  praeter)  EulogUis  et  carratas 
vini  quaseidant  officiales.  Cbarta  Caroli 
Calvi  apud  Sanjulianum  in  Tornutio 
pag.  510:  Exquirere...  aut  mansionati- 
cum,  aut  paratam  aut  parafredum  aut 
Eulogias  non  prassumant.  Tabular.  Ec- 
cles. Augustodunensìs  ann.  987:  Repere- 
runt  etiam  in  villa  Frodolfenci  mansos  4. 
vestitos  et  inqenuile8,qiUB  solvit  Eulogias. 
[Primordia  Calmosiacensis  Monast.  ilb. 
1.  n.  4.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col. 
1164  :  Cum  his  quoque  (agris  scilicet  pra- 
tis,  etc  ). Eulogias,  qucu  ex  parte  Ecclesias 
ipse  Tfi^doricus  et  antecessor  ejus  consue- 
verant  accipere  simul  contradidit  :  videli- 
cet  porcum  unius  anni,  denarios  12.  et  12. 

?anes,  et  tria  receptacula  in  anno.]  Adde 
'erardum  in  Burgundicis  pag.  60.  [^^  et 


Eginhardl  Epist.  52.  Vide  Eulogium  2. 
et  8.] 

1  EuLOGLE  Synodales.  Vide  Synoda- 
lia  census. 

EuLOGiARius,  in  Notis  Tyronls  pag. 
192.  Euloglarum  confector,  aut  donator. 

1  EULOGIGUS.  In  pervetusto  Necrolo- 
gio Bibliot.  Floriac.  tom.  3.  Annal.  Be- 
nedict. pag.  147.  num.  86.  laudato  :  Anno 
Incarnationis  Domini  dggc.  lxvui.  pa- 
nis  oblatus  est  Sennis  ad  benedicendum, 
ex  quo  plurimi  Deo  gratias  agentes,  EulO" 
gicos  sumpseì*unt.  Vide  Eulogia  3. 

EUL06I0SE.  Baldricus  lib.  2.  Chr.  Ga- 
merac.  cap.  1  :  Hujus  vero  familiares 
masrore  affecti,  Dominum  triste  incusa- 
bant,  et  maxime  in  S.  Mariam  Eulogiose 
fremebant.  Ubi  Golvenerius  recte ,  ni 
fallor,  elegiose,  reponit,  Id  est,  fleblllter, 
dolenter.  Vide  Elegus. 

1.  EULOGIUM,  prò  Elogium.  Llber  de 
disciplina  Scholarium  cap.  1  :  Nugato- 
rias  toquacitatis  Eulogio  perusa,  ubi  S. 
Thomas  :  Eulogium,  sapientia,  bona  fa- 
ma, vel  testimonium  dicitur.  MatthSBUS 
Paris  in  Vitis  Abbatum  S.  Albani  pag. 
78  :  Fecerat  plura  de  ipso  Eulogia  in  lau- 
dem  ipsius.  Vide  Anar.  Monachum  in 
Vita  S.  Ottonis  Episcopi  Bamberg.  lib. 
2.  cap.  11. 

2.  EULOGIUM,  Epistola  missa  ad  ali- 

3uem,  vice  munens  quod  Eulogia  vulgo 
icitur.  Epistola  Caroli  M.  ad  Offam 
Regem  :  Cum  deceat  Reges  potentes   et 

famosos  amicitias  fosdere  convinciri, 

vestras  Serenitati  hoc  Eulogium  duximtis 
destinandum. 

*[  3.  EULOGIUM,  Munusculum.  Vita  S. 
Lludgeri  Episc.  lib.  1.  cap.  25  :  Munere 
prasvio  studuit  sibi  placare  eum,  mittens 
quasi  Eulogium,  vas  testeum  pergrande 
métte  plenum. 

*[  4.  EULOGIUM  Angelicum,  Salutatio 
Angelica.  Menoti  sermones  Quadrage- 
sim.  fol.  1.  recto  :  Recurramus  ad  thesau- 
rariam  ipsius,  videlicet  gloriosissimam 
Virginem  Mariam  offerentes  ei  Angeli- 
cum  Eulomum:  Ave  gratia  piena, 

^  5.  EULOGIUM,  Dispositio,  proposi- 
tum.  Goncilium  Trevir.  ann.  1810.  num. 
74.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  256: 
Et  nihil  est  quod  magis  debeatur  homini' 
bus,  quam  ut  eorum  suprema  voluntatis 
Eulogia  impleantur.  Eadem  habentur  in 
Statutis  MSS.  Augerii  II.  Episc.  Conse- 
ran.  ann.  1280.  Vide  Elogium. 

*  Testamentum,  ut  supra  Elogium  2. 
BullH  Innoc.  IV.  PP.  in  Ghartul.  Com- 
pend.  fol.  43:  Mandamus  quatenus  pras- 
dictos  abbatem,  majorem  et  alios  ut  ab 
hujusmodi  praRsumptione  desistant,  juxta 
desiderium  decedentium  de  bonis  ipsorum, 
ut  tenentur,  extremum    Eulogium  exse- 

?\uantur,,..  compellas,  Testam.  ann.  1440. 
nter  Probat.  Hist.  Sabol.  pag.  403  :  Con- 
cedens....  omnimodam  potestatem  diftis 
stiis  fideicommissariis  et-  executoribus 
prassentis  sui  ultimi  Eulogii,  etc, 

\  6.  EULOGIUM,  Prsedictio,  vatlcinlum. 
Sebastianus  Perusinus  in  Vita  B.  Co- 
lumbaB  Reatinae  tom.  5.  Mali  col.  320: 
Huic  numero  forte  alludit  Virainis  Eulo- 
gium, quo  prasdixit,  etc.  Et  coi.  888  ;  Im- 
pletum  est  Eulogium  et  irrefragabile  vati- 
cinium,  quodprasdixerat. 

1  7.  EULOGIUM ,  Dictum  saplenter, 
aptum  responsum.  Vita  S.  Gumberti 
tom.  4.  Julii  col.  70  :  Illud  tamen  viri 
sapientis  semper  ad  memoriam  revocabat 
Eulogiutn.  Vide  S.  Caraunl  tom.  6.  Mail 
col.  750  :  Spiritus  S.  gratia  repletus,  cas- 
titatis  flore  comptiu,  hoc  reddebat  eis  Eu- 
logium. Hac  notione  Tullius  in  Catone 
Majore  cap.  20:  Solonis  sapientis  Elogium 
est,  etc. 


334 


EUN 


EUR 


EWA 


8.  EUL06IUM,  Sermo,  dictio  ousvis. 
Passionarius  Galeni  in  Praefat  :  Si  qui» 
intente  desiderat  cognoscere  inteniionetn 
totius  libri,  prius  cursim  relegat  hmc  prm- 
notata  capitula,  qum  brem  Eulogio  in 
fronte  huius  libelli  prsenotata  repererit. 

]  9.  EuLOGIUM,  Gonsuetado.  Chron. 
Wormat.  apud  Ludewig.  tom.  2.  pag. 
84:  Wolframue  ergo  custos  Ecclesi»  S. 
Pauli,  mircUus  eum  longi  concubinatus 
Eulogio  pergtitisse,  hortari  cepit  quod  tn- 
cestus  copulam  commutatione  matriìnonii 
adomaret. 

«  Vox  in  malam  partem  ìnterdum, 
sumpta,  uiElogium  1.  Vide  in  hac  voce. 

^  ÉULOIA,  Munus  debitum,  prsestatio- 
nis  specìes.  Notitia  vet.  ex  Cod.  reg. 
8562.  initio  :  Prima  area,  quam  tenet 
Langaudus,  habet  in  longum  pedee  xxv... 
debet  denarios  iiij.  cum  EuloicLs»  Vide 
EuìqgUBb. 

]  mjMENIGUS,  Infernus.  Acta  SS.  Ju- 
lii  tom.  4.  pa^.  108.  de  S.  Ansuero  Mart.: 
Per  quo8  Slavi  doctrinis  dodi  roris  mei- 
lieif  et  erepti  a  latrinis  carceri»  Eumenici. 
Sic  per  ovTtopaatv  ab  cuiuvi^;,  Benevolus, 
amicus.dicitur  infernus  career,  quemad- 
modum  ab  eadem  radice  c*j{uvtde;  appel- 
lantur  Furise,  iicet  immitcs  flngantur  et 
ut  plurimum  malevolae.  Gr.  Lat.  Gali. 
San-German.  MS.  :  Eumenis^  Forcenerie 
d'enfer. 

^SUMETRIA.  [Justa  proportio  :  Vegeta 
4.  veterin.  2.  Haec  Eumstria  equi  conve- 
nit  statune  honestae  ac  mediae.J 

lEUMORPHUS,  Graece  eufiooooc,  For- 
mosus,  in  Translatione  S.  wandregi- 
sill,  inter  Acta  SS.  Benedict.  sffic.  5. 
pag.  208. 

EuNIGIZATUS.  Castrato,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ma.  prò  Eunuchizatus,  Vide  in 
Eunuchus. 

1  EUNIGUS.  Vulcanius  :  Eunicue,  e^ivi- 
xoc.  Idem  est  qui  mox  Eunuchus. 

EUNUGHUS,  Dignitas  in  palatiis  Impe- 
ratorum.  cui  cubiculi  augustalis  cura 
erat,  Cuoicularius.  Leo  Nov.  98:  Ka\  -rij^ 
euvTjc  àvvic6icTouc  ovXaxac  slvat,  toOxo  yàp  t) 
xXvjdcc  h(^yiSLX0L\,  Eunuchus  eacri  Cubiculi 
mini8teni$  odhaMurue,  in  I.  penult.  G. 
Just,  de  Praepos.  sacri  cubie.  (12,  5.) 
Kva^rius  lib.  4 :  01  Tot^;  ^aatXixptc  e^unt]- 
prto\i|ievot  xotTfi>atv,  oO;  evvoiS^ouc  t)  ouvi^Oeia 
xaXsì.  Apud  S.  Ambrosium  Epist.  27.  ad 
Valentinianum  II.  quidam  Gallicanus 
Preposi tus  Cubiculi  Eunuchus  Regiue 
nuncupatur,  velut  apud  Isldorum  Pelu- 
siotam  aliusy  Eunuaiue  Palalinue.  Eu- 
nuchi inter  prsecipuos  aul»  Davidis 
Magnates  recensentur  lib.  1.  Parai ip. 
Primus  vero  Eunuchorum  àpxtcuvoOxoc 
dicitur  in  Chronico  Alexandr.  ann.  5. 
ValeDtiniani,et  in  Synaxariis  et  Menaeis 
28.  Decemb.  in  S.  Domna.  Miyatc  toO  itaXa- 
Ttou  eùvoOxoc,  apud  Theophanem  ann.  1. 
Mauricii.  Scribit  Julianus  Imp.  in  Mi- 
sopogone,  antequam  Imperium  iniret, 
Eunuchum  fuisse  nomen  honoris,  suo 
vero  tempore  contumelias  :  et  Lampri- 
dius,  Heliogabalumplerosque  Eunucnos 
rationibus  et  procurationibus  prsepo- 
suisse,  ìisque  veteres  dignitates  sustu- 
lisse  Severum.  [**  Vide  Glossar,  med. 
Gr«cit.  in  'ApxteuvoOxoc  col.  180.  et  de 
Eunuchorum  monasteriis  ead.  voce  in 
Append.  col.  27.  d.l 

He  [Legitur  in  Cart.  N.  D.  Paris.,  1, 
821,  an.  1011  :  «  Signum  Alcheri,  archi- 
presbiteri  et  Eunuchi.  »] 

lEuNUCHARE,  Castrare,  Eunuchum  fa- 
cere,  apud  Brompt.  pag.  1046.  Usus  est 
Varrò  apud  Nonium. 

1  EuNUGHiZARE ,  Eadcm  notlone,  in 
Actis  SS.  Marta  tom.  1.  pag.  650.  Julii 
tom.  8.  pag.  758.  etc. 


1  EuNUGHiNUS.  S.  Hieron.  Epist.  22. 
ad  Eustochium  :  Impudenter  engunt  fu- 
dee  Eunuchinaè. 

JEuNUGHiXATUs,  apud  Tertullianum. 

EVOGATORLE,  Epistolae.  quibus  absen< 
tes  ad  Comitatum  evocabantur  a  Prin- 
cipe, aut  quibus  iis,  qui  Principis  aspec- 
tum  ambiebant  ,  veniendi  facultas 
dabatur.  Nam  sine  Evocatoria  ad  Co- 
mitatum venire  omnibus  non  licebat, 
leg.  8.  C.  Theod.  (6,  28.)  et  Justinian. 
(12, 16.)  de  Decur.  et  Silent.  :  Permiena 
veniendi  ad  Comitatum  licentia  prmter 
Evocatoriss  aecuritatem.  Utriusque  gene- 
ris formulam  exhibet  Senator  lib.  7. 
Epist.  81.  et  85.  Jornandes  de  Reb.  Ge- 
tic.  cap.  57.  alt  Zenonem  Imp.  Theodo- 
rlcumOstrogotborum  Regem  £voca<oria 
ei  destinata,  ad  se  in  urbem  venire  Pfte- 
cepisse.  Adde  Sidon.  lib.  8.  Epist.  12.  et 
Zachariam  PP.  Epist.  9.  ad  Bonifac.  Mo- 

funt.  Episcop.  prseterea  Juretum  ad  Ub. 
.  Symmachi  Epist.  5. 

EVOGATUS.  Gioss.  MS.  Eccl.  Paris.  : 
Evocati,  qui  militantsine  sacramento.  Ve- 
tus  Gloss.  cap.  de  Militia  :  Evocatus,  tot,- 
ItapYo;.  Vide  isidor.  lib.  9.  cap.  8.  et  JC. 
[•*  Griossar.  med.  Graeclt.  voce  'loudixa- 
Toc,  col.  518.] 

1  EVOLAGIUM,  Jus  agiiao  et  piscium 
stagni,  alibi  Volagium,Q\ii  fruiturjure 
Evolagii  debet  solvere  census  fundorum 
stagni  dum  aquis  plenum  est,  nisi  alia 
fuerit  conventio,  secundura  Ghartas  et 
Terrearia  Calomontis.  Sic  testis  ocula- 
tus  Vir  CI.  D.  Aubret  in  Adversariis. 

•  EVOLATUS,  Dicitur  de  arbore  vento- 
rum  vi  ad  terram  dejecta.  Reg.  54.  Char- 
toph.  reg.  ad  ann.  1317.  fol.  83  v  :  Domi- 
nus  rex  concessit  Stephano  coquo  domina 
reginsB  unam  cadrigatam  bosci  sicci,  stan- 
tis,  et  viridis  jacentis  et  EvoUUi  prò  suo 
ardere  in  foresta  regia  de  Bieria.  Et  fol. 
44.  r*  :  Unam  quadrigatam....  bosci  siaci, 
tam  stantis  et  erepti,  quam  viridis  jacen- 
tis Mu  prostrati.  Vide  supra  Cabulus, 

^  EVORATUS,  mendose  unica  voce  edi- 
tum  ex  Charta  Henr.  VI.  imper.  ann. 
1191.  apud  Lam.  in  Delie,  erudit.  inter 
not.  ad  Chron.  imperat.  Leon  Urbevat. 
pag.  201  :  Hmc  omnia  saspe  dicto  monas- 
terto  omni  Evorata,  etiam  firma  jubemus 
permanere.  Ubi  leg.  Evo  rata, 

^EUPERPIA,  La  belleza,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ms.  prò  Euprepia,  Vide  in  hac 
voce. 

^EUPHORHIO.  [Pulcher  forma.  Odo 
Oluniac.  in  Patrol.  latin.  OXXX,  650,  C] 

^  EUPLOGAHUS,  [Calamistratus,  Lu- 
di, apud  Non.  1.  155.  Euplocamo  digi- 
tos,  discerniculumnue  capillo.] 

1  EUPREPIA,  Pulchritudo,  decor,  Gloss. 
Sangerman.  n.  501.  a  Graeco  eùicpl- 
icEia,  Decor  eximius.  Prosa  S.  Martialis 
in  MS.  S.  Martialis  Lemovic.  n.  40  : 

CoiMMMDfQniiiB  sscnuB 
Hfljui  diei  Baprapeiam. 

Fridegodus  in  Vita  S.  Wilfridi  Episcopi 
cap.  40  : 

Ut  tua  prsdnQNM  gliaceof  Euprepia  aeaptrb. 

^  EVRATDARE,  In  carcerem  conjicere, 
vel  manum  injicere  in  aliquem.  Charta 
ann.  1881  :  Item  quod  nulla  persona,.., 
recolligat  fayditos,  bannitos,  latrones.... 
infra  dictum  ccutrum  nec  ejus  territo- 
rium,  ;  itno  si  videret  eos,  quod  ipsos  ca- 
piat  seu  Evraydet ,  aut  saltem  mani- 
festet. 

I  EVROG.  Vide  Ewoech. 

]  EURTTHMIA,  eùpuOi&Ia,  Concinnitas, 
corporis  decens  et  aptus  motus.  Anony- 
mus  in  Translatione  S.  Sebastiani  cap.  > 


f! 


18  :  Ecce  vir  quidam  ephébua  Euryth* 
miam  domni  Sebastiani  prmtendens,  etc, 

3|e  EUSGHEHE.  [Decore,  speciose  :  pra- 
sertim  si  de  vestibus.  et  habitu  sermo 
sit.  Vox  Graaca,  qua  utitur  Plaut.  MU.. 
2.  2.  .58.  et  Trin.  3.  1.  24.] 

•  EUSEBIA,  Gr.  eu<j£Sia,  Pietas,  miseri- 
cordia. Formula  quae  passim  occurrit  in 
libris,  qui  prelo  primum  subjecti  sunt  ; 
ac  praecipue  ad  calcem  Psalteni  in  Bibl. 
Caesarea  asservati,  ubi  fol.  ult.  v*.  haec 
legebam  ann.  1751  :  Prtesens  spalmorum 
(sic)  codex  venustate  capitalium  decora- 
tus,.,.  et  ad  Eusebiam  Dei  industrie  est 
consummatus,....  anno  Domini  1457.  Vide 
supra  Charaeterizare. 

o  EUSSINUS,  Arboris  species,  Ilex,  ni 
fallor,  Gali.  Yeuse.  Vide  Euves.  Charta 
ann.  1891.  in  Reg.  148.  Chartoph.  reg. 
eh.  59  :  Item  quod  in  dictis  nemoribus.... 
sunt  arboree  modica  et  batss,  et  nuUo» 
modo  abiles  prò  hedificiis  eonstruendis  vel 
reparandis,...  videlicet  buxi,  Eussini,  etc* 
Nostris  Eusse  de  Vueil,  Pars  oculi  orbi- 
culata,  ut  videtur.  Lit.  remiss.  ann. 
1458.  in  Reg.  182.  eh.  1  :  Le  suppUant 
rappa  Jehan  Chiron...  d'un  boston  sur 
•*Eusse  de  Vueil.  Eux,  et  Eui,  prò  Yeux^ 
in  Annal..  regni  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag. 
166.  et  in  Vita  ejusd.  reg.  ibid.  pag.  9^. 
Eusse,  prò  Esse,  Rotae  retinaculum,  in 
aliis  Lit.  ann.  1886.  ex  Reg.  129.  eh.  195  : 
Uexposant  osta  V Eusse  del'esseau  d'icelle 
charrete. 

0  EUSTOMAGHIUS,  Bonus  stomacho,  in 
Glossis  ad  Alex.  latrosoph.  Ms.  lib.  1. 
Passion.  cap.  8  :  Sint  omnes  cibi  euchimi 
et  Eìtstomachii.  Vide  Eustomachus. 

1  EUSTOMAGHUS ,  eù<rc6u<xxoc>  Condu- 
cens  stomacho.  Theod.  Frisc.  de  Diaet. 
cap.  7  :  Ovum  molle  plus  est  Eustoma* 
chum,  quam  sorbile. 

^  EUTERONOHinH  .  prò  Deuterono- 
mium,  Secundalex.  Aorogat.  festi  Stuit. 
ann.  1894.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Nem.  pag.  140.  col.  1  :  In  qua  quidem 
archarecondita  erant  urna  aurea,  manna, 
tabulas  testamenti,  virga  Aaron,  liber  de 
Euteronomio  reconditus  in  latere  archse.,. 
In  libro  de  Euteronomio,  secundas  legis, 
id  est  Evangelii,  intelligitur  in  Christo 
consumatio. 

1  EUTHEGA,  Theca  pretiosior,  ab  e^  et 
Oi^xv},  Repositorium.  Transmissio  reli- 
quiarum  S.  Odulphi  an.  1274.  apud  Jo- 
han.  Mantelium  in  Hist.  Lossensi  part. 
2.  pag.  82  :  Hunc  enim  toti  terras  nostra, 
ob  multiplicia  mircLculorum  insignia,  ve- 
nerabiliter  in  scusratissimis  Ecclesias  nos- 
tras  EuthecM  et  pretiosissùnis  gazophyla- 
ciis  reconditum. 

1  ETJTIGE  Flere,  in  Vita  B.  Petri  Ur- 
seoli  Ducis  Venet.  apud  Mabill.  saac.  5. 
Bened.  pag.  886.  idem  videtur  quod 
abundanter  flere  ab  e^  et  Tinxu,  Liquefa- 
cio,  unde  efformari  potuit  cÙttqxuc  Grasce 
prò  quo  Latine  dictum  Eutice. 

^  EoTYGHES,  Gr.  ewtvvin;.  Felix,  apud 
Fridegodum  in  Vita  S.  Wilfridi  cap.  21. 

EUTTOHEUH,  ita  dictum  videtur  Prae- 
torium  PraBfecti  Augustalis  Alexandriaa, 
in  leg.  1.  C.  Th.  de  Alexandrinas  plebis 
Primatibus,  (14, 27.)cujus  subscriptio  ita 
concipitur  :PP.  (i.  proposita)  AZ^aMindrios 
Eutycheo.  Vox  efncta  ex  Gr.  ev-ru^sìov, 
forte  quod  ab  Alexandria  Romam  et 
Constanti nopolim advenirent  Feliees  Em- 
boli, atnue  adeo  in  Praatorio  Pr^fecti 
Augustalis  ea  pararentur.  Ep.  82.  MS. 
Mich.  Pselli  :  Et  piiqiwi»  Xéyetc  t^v  ewTVYTi 
'AvTt^xsiav,  Ty|v  YpuffYjv  'AX&idcvdpstav.  Vide 

Cujac.  lib.  2.3.  observ.  cap.  8.  et  J.  Goto- 
fredum  ad  hanc  legem. 

EWA.  Glossar.  Keronis  :  Lex ,  Ewa, 
Testamentum,  Ewa.  Vox  Germanica  ve- 


EWR 


EXÀ 


EXA 


33S 


tus,  Anglo-Saxonibus  etiam  familiaris. 
Gapitulatio  Caroli  M.  de  Partibus  Saxo- 
lìiffi  edita  ab  Hoistenio  cap.  7  :  Similiter 
qwdquid  atU  eorum  omnibus  factum  fue- 
rit ,  omnia  tripliciter  faciant  restaurare, 
et  secundum  eorum  Evoa  componere.  Ibi- 
dem cap.  10  :  De  malefactorious,  qui  vitss 
periculum  secundum  Ewa  ScuBonum  in- 
currere  debent.  Àdde  cap.  8.  Legem  Ale- 
man,  tit.  6.  Capitula  ad  Legem  Bajwar. 


ili.  Capitularia  Caroli  M.  lib.  8.  cap. 
fc,  lib.  4.  Addii.  2.  cap.  84.  P»  85.]  Iib.6. 
cap.  250.  Legem  Longob.  lìb.  1.  tit.  14. 


cap.  9.  [«>  Card.  M.  80.]  Ewe,  in  Legib. 
Normannlcls  Willelmi  Nothi  cap.  17. 
Vide  Steph.  Baluzium  adCapitular.  pag. 
1075. 1188.  r«>  Vide  Grimm.  Mythol.  Ger- 
man.  pag.  d8.  Eichhom.  Hist.  Jur.  Ger- 
man.  f  144.  not.  e.  GraflT.  Thesaur.  Ling. 
Frane,  tom.  1.  col.  510.] 

Efa,  si  Vendelinum  audimus,  idem 
sonat  ac  Ewa,  in  Lege  Salica  Edit.  He- 
roldi  tit.  81.  ubi  Landovefa,  eidem  est, 
]us  publicum,  lex  hominum,  Hunc  adi. 

«[  EUVES,  voxProvincialis,  Ilices,  Gal- 
lis  Yeuses.  Transactioann.  1501.  ex  Sche- 
disPrsesidis  de  Mazaugues:Nonpossint.,. 
aliquas  evercores,  nec  Euves  agìandera- 
tas  aoomare. 

\  EWALAPUT.  Vide  Walapaus. 

^  EUVANNAMENTUM  ,  Umbraculum  , 
llgneum  projectum.  Gali.  Auuent.  Eu- 
vant,  in  Stat.  Avenion.  lib.  1.  rub.  46. 
art.  1.  pag.  129  :  Ad  decorem  civitatis  or- 
dinamus,  neposthac  projecta  s»u  tiqna, 
tmlgo  dieta  Euvans,  qwe  extra  partetes 
domus  protenduntur^  fiant.  Inquisit.  su- 

?»er  destruct.  bast.  Sabranorum  ann. 
868.  ex  Cod.  reg.  5966.  A.  fol.  82.  r»  : 
Jtem  Euvannamentum  turris  factum  eir- 
cumcirca.,.  devcutatum...  Jtem  Euvanna» 
mentum  januss  turris  totaliter  des' 
tructum. 

7  EWARIA,  f.  Offlciam  Aquarii,  ab  An- 
glico Ewer,  Aqualis.  Charta  anni  1447. 
apud  Rymerum  tom.  11.  pag.  182.  col.  1  : 
iScialis  quod  per  quan  dam  supplicationem, 
nobis  per  ailectum  servientem  nostrum 
Robertum  Boley,  servientem  Ewariss  nos' 
trse,  exMbitam,  accepimus  quoUiter,  etc. 
Item  :  Valetto  Ewartss  nostrsa. 

•  Offlcium  ejus  qui  reditus  ex  aquis 
percipit  ;  Ewaae  enim^eanotione^occur- 
rit  in  Charta  Margar.  comlt.  ann.  1274. 
ex  Chartal.  1.  Fland.  eh.  268.  in  Cam. 
Comput.  Insul.  :  No  feuage  par  tiere  et 
par  evoe,,,.  nos  throsnes,  nos  cambages  et 
nos  Ewages  de  Vaìenchienes.  Ève,  prò 
£au,  aqua,  legitur  in  Mirac.  S.  Ludov. 
edit.  reg.  pag.  892.  Occurrit  prsBterea  in 
Ch.  ann.  1826.  inter  Probat.  Hist.  Sabol. 
pag.  248. 

EWBRIGE,  AduUerium  et  infractum 
eonjti^fum  exponitur  in  Legib.  Edmundi 
Regis  {  4.  apud  Bromptonum  ubi  perpe- 
ram  Ewice  editum  :  vox  Anglo-Saxonica 
efflcta  ex  Ew,  conjugium,  et  Bryce, 
violatio  :  Belgis,  etiamnum  Ewen,  sive 
Hetoen,  est  matrimonii  lege  lungi  :  Ève- 
hreken,  legem  sacramenti  violare,  adul- 
terare 

1  BWB.  Vide  Euva. 

1  EWER,  Anglis ,  Aqualis,  Gali,  ilt- 
guiere.  Occurrit  apud  Rymerum,  tom.  8. 
pag.  117.  col.  1.  et  apud  Th.  Madox  For- 
mul.  Angllc.  pag.  432. 

EW(ECK,  Oppidani,  villani.  Occurrit  in 
Legibus  Hungaricis,  apud  Sambucum. 
At  Albertus  Molnarius  in  Dictionario 
Hungarico  Latino  habet  Evroc. 

EWRII,  Hungaris,  Finium  custodes, 
viarumqueobservatores,  quarum  securi- 
tatì,  ne  in  iis  furtum  committeretur, 
invigilabant  :  divisi  erant  in  centurlas 
et  decurias.  Vide  Decreta  S.  Stephani 


Regis  Hung.  lib.  2.  cap.  17.  Hb.  8. 
cap.  1. 

^  EUXONIA,  Idem  quod  Essonia,  Excu- 
satio  ob  ingruens  impedi  mentum  propo- 
sita.  Charta  ann.  1496.  in  Lib.  nig.  S. 
Petri  Abbavil.  fol.  112.  v»  :  Si  impeditus 
fuero,  eis  meam  Euxoniam  denunciare  fa- 
dam  et  procurabo.  Vide  Essonium  et  in 
Sunnis, 

«  EUZARE,  f.  Manubrium  aptare,  Gali. 
Emmancher.  Stat.  Montis-reg.  pag.  269  : 
Item  statutum  est  quod  ferrarli  tenean^ 
tur...  Euzare  sapam  seu  massam  prò  de' 
nariis  sex. 

o  EUZIERIA ,  Provincialibus  ,  idem 
quod  Area  1.  Ager,  qui  nec  colitur,  nec 
aratur.  Charta  ann.  1197.  ex  Tabul.  S. 
Vict.  Massi  1.  :  Confrontatam  cum  affari 
Jacobi  de  Salma  eundo  usque  ad  Euiie^ 
riam  del  Vidil  sequendo  lo  valon,  draya 
in  medio. 

0  EUZOHA,  Juscella,  in  Gloss.  ad  Alex, 
latrosoph.  Ms.  lìb.  2.  Pass.  cap.67:Mu{- 
tas  Euzomas  semper  fugere  opportet. 

1  EX  DB  Post,  Ex  eo  tempore^  Gali. 
Du  depuis,  vulgatius  nunc  Depuis.  Legi- 
tur apud  Baluz.  tom.  2.  Histor.  Arvern. 

fag.  842.  ex  Regesto  Parlamenti  anni. 
408. 

*[  Ex  NUNG,  Ex  hoc  tempore.  Ex  tunc, 
Ex  eo  tempore,  passim  apud  Scriptores 
svi  medii. 

^  ExP08T,Eadem  notione,  apud  Ache- 
rium  Spicil.  tom.  6.  pag.  207. 

^  Ex  IN  ANTEA.  Eodem  sensu,  in 
Pace  Princip.  ad  Rhen.  ann.  1259.  ap. 
Kindling.  Ànecd.  Monast.  tom.  8. 
pag.  197. 

3k  EXAGERARE,  [Purgare.  Dief.] 

sic  EXAGERBESGO,  [Inacerbirn,  valde 
acerbus  fio.  Apul.  Apolog.  Quis  est  tam 
mitis,  quin  Exacerbescat  ?] 

1  EZAGIARE,  Exacuere,  excitare ,  ut 
opinor.  Rather.Veronens.de  Contemptu 
Canonum.  apud  Acherium  tom.  2.  Spi- 
cil. pag.  199  :  Falsa  veris,  opinabilia  cer- 
tis  atque  Cùnjungam^  rumusculos  hic  con- 
gerenspro  valentia  vestros,  quo  vos  utique 
Exaciem  cunctos,  qum  dicatis,  quseve  de 
me,  quali  quoque  sensu  dicere  valeatis, 
per  quamdam  prssveniens  anticipatUmem 
nujuscemodi,  Sìmilem  cui  ante  me,  credo, 
de  se  nullus  fecit,  de  me  promere  tento 
ipse  relatum.  Legatergo  quivolet  et  de  me 
proferat,pejus  qutdquam  si  valet. 

*[  EXAGINARE,  Acinos  ex  uvis  eximere. 
Medicina  Salem,  pag.  108.  edit.  1622  : 
Belle  nutriunt  Exactnatas  (uvae,)  pectus  et 
pulmonem  juvant  :  stomachum,  jecur  et 
lienem  corroborant. 

lEXAGISGLARE  Arcam,  in  antiquis 
Inscriptionibus,  quid  significete  inquirit 
Ph.  a  Turre  Monument.  vett.  Antii 
pag.  855. 

•  Discerpere,  in  frusta  scindere,  Gali. 
ìiettre  en  pieces.  Asele  vocant  rustici 
Dombenses  cujusvis  rei  particulam  , 
fragmentum.  Bertolo  in  Antlq.  Aquilei. 
pag.  222.  Exacisclare,  Destruere  est  id, 
quod  ascia  est  constructum. 

«EXAGTA,  Exactio.  Dipi.  Pipp.  reg. 
ann.  753.  tom.  5.  Col lect.  Histor.  Frane, 
pag.  700  :  Nec  ulla  Exacta,  nec  consuetu- 
aineSf  nec  illos  dinarios  quatuor,  de  om- 
nes  naciones  qui  ibidem  ad  ipso  marcado 
adveniunt,  etc.  Vide  Exactura, 

EXAGTARE,  prò  Exigere.  Diploma  Da- 
goberti  Regis  prò  Monaster.S.Dionysii  : 
ve  ipso  mercaao  ex  ipsa  mercimonia  Exa- 
ctarepotuerit.  Aliud  ejusdem  Dagoberti: 
Quidquid  exinde  fiscusnosterpoteratExa- 
ctare.  Vide  [Ohartam  emunitatis  Childe- 
berti  Regis  Frane,  apud  Mabill.  tom.  8. 
Analect.pag.222.  Theodorici  lì.  Reg.Fr. 
I  apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  128.  col.  1.] 


Praeceptum  Caroli  M.  prò  Hispanis  edit. 
a  Stepo.  Baluzio,  [aliud  ejusd.  Caroli 
Prseceptum  edit.  tom.  1.  apud  Marten. 
Ampllss.  Collect.  col.  48.  Chartam  Ludo- 
vici Pii  apud  Mirseum  tom.  2.  pag.  982. 
col.  2.  alteram  Chartam  ejusd.  Imper. 
Marc»  Hisp.  col.  767.]  Capitula  Caroli  C. 
pag.  87.  109. 1.  Edit.  [**  Synod.  Belvac. 
ann.  845.  cap.  5.  Apud  Silvac.  ann.  858. 
cap.  9.]  Chronicon  S.  Vincentii  de  Vul- 
turno  pag.  679.  tom.  4.  Actor.  SS.  Ord. 
S.  Benedicti  pag.  618.  Passim. 

«>  ExACTATio,  Exactio,  in  Capit.  Ca- 
rol.  C.  locis  modo  laudatis. 

1  EXAGTIO,  Crudelitas,  Barthius  in 
Glossario  ex  Gauterio  de  Bellis  Antio- 
chen. 

EXAGTIONARE,  Idem  quod  Edcactare, 
Exigere,  per  vim  auferre.  Occurrit  se- 
mel ac  iterum  apud  Joann.  de  Belca  in 
Chronico  Trajectensi  pag.  46.  57.  l.Edit. 
[et  supra  in  Depactiare.'\ 

1  EXAGTIONARIUS,  Exactor.  Ut  nullus 
Judex  publicus  aut  Exactionarius,  apud 
Marten.  tom.  4.  Anecdot.  col.  75. 

0  EXAGTIVUS ,  Qui  exigi  solet,  GalL 
Exigible.  Chartul.  B.  M.  de  Josaphat  : 
Fumus  monachorum  Josaphat^  qui  juxta 
portam  Drocensem  situs  est,  Itber  et  tm- 
munis  sit  in  perpetuum  ab  omni  Esaictiva 
consuetudine,  quam  in  ilio  antecessores 
mei  vel  ^o  antea  de  jure  exigere  consue-" 
vimus.  Exactif,  Quiexfgit,in  malampar- 
tem  sumitur,  in  Lit.  ann.  1474.  inter 
Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  825.  col. 
2  :  Cotin ,  qui  est  ìiomme  Exactif  et 
fort  importun,  etc. 

EXAGTOR,  PubIicanu8,TeXc&vT]c.  Gloss.  S. 
Benedica '.Exactor,  ànafrari^c.  ApudHar- 
menopulum  lib.  1.  cap.  i2.  t  81.  'Anat- 
rn-nÓC  ^vittóatoc.  GlOSSSB  BibliCffi  MSS.  : 
Exactores,  expectatores  tributi.  S.  Augus- 
tin.  lib.  2.  de  Civit.  Dei  cap.  19.  Exacto- 
res vocat,  quos  Lucas  cap.  8.  Publicanos. 
Idem  Epist.  124  :  Ut  nuìlas  Exactorum 
molestias  pateretur.  Salvianus  lib.  5.  de 
Gubernat.  Dei  :  Leviores  his  hostes  quam 
Exactores  sunt  :  et  res  ipsa  indicai,  ad 
hostes  fugiuntj  ut  vim  exactionis  evadant, 
Senator  lib.  5.  Epist.  89  :  Exactorum  quo- 
que licentia  fertur  amplius  a  provinctali- 
bus  extorqueri,  quam  nostro  cubiculo  cons- 
tat  inferri.  Exactor  tribut.  civit.  Gali,  in 
veteri  Inscript.  Exactor  vel  publicus  mi- 
nister,  in  Bulla  Agapeti  PP.  apud  San- 
julianum  pag.  278.  Adde  Legem  Longob. 
lib.  8.  tit.  1.  S  42.  [<»  Lothar.  1.  41.]  et 
qu8B  passim  habentur  in  Codice  tit.  de 
Éxactionib.  tributor.  et  alibi.  [••  Vide 
Savin.  Histor.  Juris  Rom.  med.  temp. 
tom.  1.  §  129.1  Exactor  tributorum,  in  Ca- 
pitul.  Caroli  M.  lib.  5.  cap.  217.  [<»  869.1 
Exactor  fiscalium  prtsstalionum ,  apud 
Firmicum  lib.  4.  cap.  8.  lib.  6.  cap.  8. 
Exactor  Regiarum  annonarum  ,  apud 
eumdem  lib.  8.  cap.  12.  Exactores  rerum 
publicarum,  in  Charta  Hlotharii  Imper. 
tìlil  Ludovici  Pii,  in  Tabularlo  Ecclesi» 
Vlennensis  fol.  4.  prò  facultate  erigendi 
mercatum  absque  teloneo  :  Igitur  com- 
periant  publicarum  rerum  Exactores,  etc. 
Exactores  publicarum,  i.  rerum,  vel  con- 
suetudinum  ac  prsestationum,  in  Capi- 
tul.  Caroli  M.  lib.  6.  cap.  122.  [***  124.1 
Exctctores  Reipublicm,  in  Charta  Lotharii 
Imp.  apud  Beslium  pag.  260.  [•*  Rei  pu- 
blicss  judices  et  Exactores,  in  chart.  ann. 
798.  apud  Schannat.  in  Histor.  Wormat. 
tom.  \  num.  1.]  Exactor  loci,  in  Trad. 
Fuldensib.  lib.  2.  Trad.  209.  Exactor  sas- 
cutoriA, in  Charta Henrici  I. Regis  Frane, 
ann.  1036.  apud  Loisellum  in  Bellovaco 
pag. 258.  Exactor  regalium  operum.  Chro- 
nicon Fontanellense  cap.  16  :  Exactor 
operum  regalium  in  Aquxsgrani  Palatio 


336 


EXA 


EXA 


EXA 


regio,  sub  Heinhardo  Abbate.,  a  Domino 
Rege  constitutiM  est.  Vetus  Inscrìptio  :  Q. 
Annio  Januario  Exactori  operum  pubi, 
lEiC€u:tor  sacri  Palatii,  apud  Johannem 
Mon.  in  Prologo  ad  Vitam  S.  Odonis 
Abbatis  Gluniac.  inter  Àcta  SS.  Bene- 
dici, ssec.  5.  pag.  150.  ubi  Mabill.  conjec- 
tat  publicae  pecunise  Praefectum  intelli- 
gendum  esse.]  'E^àxxcdp,  apud  Jo.  Tzet- 
zem  chil.  5.  cap.  17.  v.  610.  Joannes 
Eucbaitarum  Episcop.  : 

MuffTOYpa905  yfiìz  cO^evr)?  veavta;, 
K(x\  <nr)|iepov  icapeortv  'E^àxTcop  véoc. 

[Vide  Glossarium  mediae  Graecitatis.] 

^  EZAGTURA,  Exactio.  Baluz.  tom.  1. 
Hist.  Arvern.  pag.  29.  ex  Chartulario  S. 
Odilonis  :  Omnes  consuetudines  malas  et 
importunai.,.  Exacturas,vestituras  etiam 
de  omnibus  terris,.,  perdonavit. 

0  EXAGUCERE,  Punctim  ferire.  Lit. 
remiss. ann.  1400.  in  Reg.  155.Ghartoph. 
reg.  eh.  288  :  Idem  Matheus  retrocessit 
modicum,  et  uno  ictu  vibravit  et  Exacucit 
in  latere  seu  ventre  eiusdem  Jacobi  sub 
costa  ;  de  quo  ictu  idem  Jacobus...  fuit 
mortuus, 

EXADELPHUS,  'EedaeX<po<,  Fratris  fi- 
lius,  patruelis.  Julius  Africanus  lib.  7. 
Hist.  Apost.  :  Et  accepit  Hyrtacus  Exa' 
delfus  Irnperium  ejus.  Chronic.  S.  Vin- 
centii  de  Vulturno  lib.  8  :  Alter  Gri- 
moaldus  Exadelfus  ei  successit.  Sic  etiam 
ex  sorore  nepotem  vocat  Petrus  Da- 
mian.  lib.  6.  l^ist.  29.  pag.  667. 

EZADITUARE,  Exeludere  ab  adytis,  in 
Gloss.  Isìd. 

EZADONIARE,  [Idoneum  seu  innocen- 
tem  se  probare.]  Vide  Idoneus, 

T  EXADUM,  Species  vehiculi.  Vide 
Broeta. 

1  EXABUNARE,  ut  Adunare,  Addere, 
conj ungere.  Greg.  Monachi  Cbron.  Far- 
fense  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2.  col. 
594  :  Adunata  et  Exadunata  sunt  mo- 
diola  ecce,  et  in  monte  de  Caballara  et 
in  Seliora  modios  vn. 

1  EZADVOGATUS,  Qui  fuit  Advocatus^ 
in  Lexico  Marti nii. 

EXJEQUARE,  [iEqualiter  partiri.  Divi- 
dere et  Exssquare,  apud  Marculfum  lib. 
2.  form.  18.  in  Appendice  form.  89.  47. 
49.  Sirmondum  rorm.  25.  Bìgnonium 
form.  18.1  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Exasquatio, 
Uiffbxric  bivisio  et  ExsBquatio  inter  con- 
sortes,  apud  Marculfum  lib.  1.  cap.  20. 

^  EUERES,  Navis  exordium.  Glossar, 
vet.  ex  Cod.  reg.  7618. 

0  EX^RDGIiaRE,  Fourbir  ;  inde  Exa- 
ruginator,  fourbisseur.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  Cod.  reg.  7692  :  Exaggare,  De- 
monceler,  f.  prò  Exaggerare.  Vide  infra 
Examorare, 

EZAFOCI.  Anastasius  in  Benedicto  III. 
PP.  :  Obtulit  Canistra  Exafoci  ex  ar- 
gento  purissimo.  Sed  legendum  indubie 
Exafota,  ex  Gr.  ilà^taxa,  id  est,  canistra 
sex  lùminibusy  lucernis,  vel  candulls 
instructa.  Ita  in  Leone  II.  Canistra 
Enafoti,  et  Canistra  Enafodia,  perperam 
prò  Enafota,  id  est»  unius  luminis,  Ivbc 
9b>T&c,  nisi  quis  malit  legere  Enneafota, 
seu  èvvea^coTa,  novem  lucernis  instructa. 
Atque  ex  bis  emendandus  idem  Anasta- 
sius pag.  123  :  Canistrum  ex  cede  Cafotii 
pensant,  libras  12.  et  semis,  Legendum 
enim  Excssdecafoti,  seu  e^xai^exa^ctiTiov» 
sedecim  luminum,  quomodo  recti usprsB- 
ferunt  alii  Codd.  Excedecafoti,  Vide 
Afocis, 

1  EXA6A.  Vide  in  Exagium  8. 
EXAGE6.  Vide  Alchaz. 
EZA6ELLA,  Trutina,  seu  potius  quota 

pars  quae  unicuique  hseredum  ex  suc- 
cessione obvenit  :  legitima  pars  baere- 


dis,  cum  aliis  veluti  ad  exagium,  seu 
trutinam  exaequata.  Ennodìus,  in  Vita 
B.  Epiphanii  Episc.  Ticinensis  pag.  418  : 
Ninguvdo  aere,  et  quali  solent  homines  cut 
teda  confugere,  Havennam  egressus  est, 
et  per  omnes  JEmilisi  civitates  celer  venit, 
tanquam  ad  sepulcri  receptaculum  prò- 
perans,  omnibus  Sacerdotibus  in  itinere 
positis  munificuSf  communis,  affabilis,  et 
quasi  Exagellam  relinifuens,  seipso  prsss- 
tantior.  Id  est,  Sacerdotibus  omnibus, 
ac  si  hseredibus,  ex  suis  bonis  concessa 
legitima  portione.  Utitur  etiam  S.  Zeno 
Veron.  Serm.  6.  ad  Neophytos.  Hlnc 
Exagellario  titulo  possidere,  aut  relin- 
quere.  Regula  Magistri  cap.  91.  ubi  de 
bonis  Monachi  :  Audite  regulm  nostra  a 
patribus  salubre  statutum  coneilium.  De 
portione  ejus  tres  fiant  partes  ssqualiter, 
una  distrtbuta  Abbatis  manibus  pauperi- 
bus  vel  indigentibus  erogetur  :  aliam  vo- 
bis,  vel  fratribus  suis  pergens  ille  ad  Co- 
mitatum  Sanctorum  Exagiliario  munus 
titulo  derelinquat  :  tertiam  vero  partem 
viatici  sui  utiìitate  deferat  secum  Moncts- 
terii  usibus  profuturam.  Ubi  legendum 
videtur  Exagellario, 

^  EZAGGATIO,  Agrévance,  in  Glossar, 
ex  cod.  reg.  7692.  Forte  prò  Exaggeratio, 
Vide  mox 

0  EXAGGERARE,  Exasperare^  Gali.  Ai- 
grir,  irriter,  Epist.  Hinc.  Rem.  ann.  870. 
tom.  7.  Collect.  Histor.  Frane,  pag.  584  : 
Contra  domnum  re<gem  in  tantum  te  sine 
ratione  contumaeiter  erexisti  ut...  et  a  te 
Exaggeratus  duriora  ingerenda  tibi  prò- 
poneret,.,  Sed  tu,  addens  pejora  priori- 
bus^  sic  domnum  regem...  iterum  Exag- 
gerasti,  ut,  etc. 

^  EXAGGERATOR.  [Quidquid  novum 
insonuerit,  aut  auctor,  aut  exaggerator 
est  famse,  h,  e,  ampliflcans,  aup:ens.J 

^  EXAGIES,  àpxoO  svtvm^,  Pants  suoac- 
tio,  Supplem.  Antiquarii.  Gloss.  MSS. 
Sangerman.  habent  Eocagios.  Lege  Exa^ 
gium,  ut  mox  in  hac  voce. 

1  QAGILIARIUS.  Vide  Exagella. 

1.  EXAGIUM,  Trutina,  et  certsB  ponde- 
rationis  genus,  inquit  Gujacius.  Gloss. 
GraBCO-Lat.  :  'Elayiov.  Pensitatio.  'E5a- 
Y(àC(o,  Examino,  perpendo,  Rursum  : 
ÀpTou  evcuni^,  Exa^ios,  leg.  Exagium, 
ponderis  scilìcet  nota  quas  pani  impri- 
mitur,  (TT0(6^òv  interpretatur  Gasaubonus 
ad  Suetonium.  Matth.  Silvaticus  in 
Pand.  :  Exagion  est  nomen  ponderis,  et 
est  idem  quod  aureus,  et  est  sexta  pars  8. 
etc,  Exagium,  apud  Saladìnum  de  Pon- 
deribus,  est  pondus  unius  8.  cum  dimidia 
90.  granorum  tritici.  Additane  Solidum 
solo  nomine  dififerre  ab  Exagio.  Ver- 
sus MSS.  : 

Exagiom  loHdo  differì  a  nomine  solo, 

Si  solidum  quaBrìs,  tret  dngnus  dimi^Uabii» 

Hac  notione    passim   Exagium    usur- 

§at  Constantinus  Africanus  in  libris 
e  Morborum  curat.  In  veteri  Ins- 
criptione  prsecipitur  submota  micandi 
consuetudine  pecora  sub  Exagio  vendi. 
Ratio  docuit  ulilitate  suadente  consue- 
tudine micandi  summota,  sub  Exagio 
potius  pecora  vendere,  quam  digitis 
concludentibus .  etc.  Nov.  Theodosii 
de  Pret.  solia.  :  De  ponderibus,  ut 
fraus  penitus  amputetur,  a  nobis  agun- 
tur  Exagia,  qua  stne  fraude  debeant  cus- 
todiri.  Cassianus  CoUat.  1.  cap.  22  :  Sive 
illa  quorum  pondus  ac  pretium  mrugo  va- 
nitatis  arrodens,  Exagxo  seniorum  adm- 
quari  non  sinit,  Zeno  Serm.  6.  ad  Neo- 
phytos :  Habetisaginam,  Exagium  fadte, 
Quemadmodum  vultis  ponderate.  Adde 
Zonar.  tom.  3.  pag.  162.  'E^a^iov  vero  prò 
pondere  apud  veteres  Medicos  non  se- 


mel usurpatum,  observat  Jo.  Grato  ad 
Dioscor.  lib.  2.  Parabil.  cap.  67.  et 
Leonbardus  Fuchsius  ad  Myrepsumaect. 

1.  cap.  5.  [Charta  Ricberiv.Virdun. 
Episc.  ann.  1099.  apud  Mabill.  lib.  6.  de 
Re  Diplom.  Oh.  166  :  Coram  Camerario 
fidelitatem  tam  de  pondere,  quam  de 
Exagio,  hoc  est  de  metalli  (monetaram) 
sincerate,  rite  /aciaf .]  Vide  Dissertatio- 
nem  nostram  de  Nummis  Imperat. 
Constantinopolitan. 

2.  EXAGIUM,  Examen,  purgatlo,  Judi- 
cium  Dei.  Vetus  Instrumentum  apud 
Guesnaium  in  Annal.  Massiliens.  ann. 
850  :  lllum  transgredientis  terminum, 
petierunt  siÒi  aliud  spatium,  in  quo  pos- 
sent  facere  Exagium,  quo  peracto,  Dei 
judietum  contra  se  vtdentes,  recesserunt 
dolentes.  Vide  Examen  1.  et  Essayum. 

8.  EXAGIUM.  Vetus  Charta  ann.  1025. 
tom.  7.  Spicilegii  Acberiani  :  Mansum 
unum,  quem  tenet  Guibaldus,  cum  curte 
et  Exagio  suo,  et  cum  ipsis  arboribus. 
Alia  apud  Columbum  lib.  1.  de  gente 
Simiana  n.  11  :  Hoc  est,  mansum  unum 
cum  Exagio  suo  pertinente  ibidem  in 
Apta  civitate,  etc.  Alia  ibid.  n.  12  :  Man- 
SOS  duos  cum  cfiartis,  [curtis^  et  Eaccigiis 
suis,  cum  campis  cultis  et  tncultts,  etc. 
Ubi  Exagium  videtur  esse  Exiagium, 
Exitus»  proventus.  Vide  Exit%is. 

1  EXAGUM,  EXAGA,  Eadem  notione. 
Divisio  honorum,  quam  fecit  Braidingus 
Benedicto  Aniano,  apud  Màbillonium 
tom.  2.  Annal.  Bened.  pag.  719.  col.  2  : 
Curtes,  ExagsB  et  regressi,  terras  et  vi- 
neas  cuUas  et  incultas,  ortos,  oglatis,  ar* 
boribus,  etc.  Et  paulo  post  :  Et  in  viUa 
Calvaniacus  similiter  domos,  eurtes,  ogla- 
tos,  ortos,  Exaga  et  regressa  eorum,  terras 
et  vineas,  etc,  Rursus  occurrit  ibid. 
Ghartularium  Aptensis  Ecclesi»  fol.  92. 
verso  :  Arnaldus  Presbyter  dat  et  cedit 
cut  Ecclesiam  S,  Mariss  et  S.  Castoris 
mansum  cum  eoHiqo  s%u).  Ibidem  fol.  125  : 
Cedo  tibi  ipsa  vinea  cum  ipso  campo, 
cum  ipso  casale,  cum  Exago  suo,  quod 
ibi  consistit.  Ibidem  fol.  129  :  Quantum 
msus  sum  habere  in  casalicis,  curtis, 
Exavis,  vineis,  campis,  etc.  Et  fol.  140  : 
Vendidimus  vobis  casales  disruptas  eum 
curtis  et  Exagis  suis,  etc.  Ghromcon  No- 
valiciense  apud  Murator.  tom.  2.  part. 

2.  col.  746  :  Commutavimus  cum  ssdifi' 
dis,  cortiferis,  exavis,  ortis,  vineis,  oam- 

gis,  Ead.  habentur  apud  Mabillon.  lib. 
.  Diplom.  pag.  507.  Exagum  cufnunale, 
vulgari  idiomate.  La  sortxe  commune,  in 
Authentico  Arelat.*  fol.  14.  verso  :  Con- 
sortes  de  uno  Icuus  Exago  Cumunale  de 
uno  fronte  cum  rata  publica. 

1  EXAGUSTA,  Infesta.  Papias  in  MS. 
Bituric.  Editus  habet  :  Èxhausta,  In- 
fecta, 

^  EXALABRARE,  Alabro  filum  evolvere, 
Gali.  Devider.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex 
Cod.  reg.  7684  :  Exalabrare,  desvoyder. 
Vide  suora  Alabrum, 

1  EXALAPARE,  Alapis  cedere.  Passio 
SS.  Cypriani  et  JustinaB,  Anecd.  Mar- 
ten.  tom.  8.  col.  1646  :  Comes  autem  jus- 
sit  eum  suspensum  ungulari;  beatam  au- 
tem virginem  crudis  nervis  in  manus 
cadi,  et  Exalapari  a  duobus  spiculatori- 
bus,  P*  Vide  Eicpalmari.] 

^  EXALARE,  [Evaporare.  Dief.] 

^  EXALBO,  [Deal ho.  Tertull.4.  advers, 
Marcion,  10.  Si  fuerint  delieta  vestra 
tanquam  roseum,  vel  ut  nivem  Exal- 
babo.] 

I  ExALMATUS.  Synodus  Oriolana  ann. 
1600.  inter  Hisp.  Concilia  tom.  4.  pag. 
739.  col.  1  :  Invaluit  quorumdam  homi- 
num  superstitiosa  nequitia,  ^ua  sub  reli- 
gionis   prtetextu    et     salutis    corporalis 


EXA 


EXA 


EXA 


337 


emenHta  <pe,  miseros  hominea  inducunt, 
ut  rélictis  arti9  medicina  remediia  ad  li' 
gaiurcu  et  aliae  superstitiones  confugiant, 
Quod  ne  po8thac  fiat,  omnes  et  quascum- 
que  incantatùTum,  vel  ut  vulgo  dicitur, 
Exalmatorum  orationeSf  preces  et  fig" 
menta  a  noelra  diosceai  explodimus,  cum 
Hnt  8uper8titionibu8  et  erroribue  piena. 
Vide  Én8almu8. 

EXALODIS,  Idem  quod  Alodia,  Pro- 
prium,  proprietas.  Tabul.  Monasterii  Bri- 
vatensis  :  JP^ocuit...  ut  re8  eongruaa  tam 
Eccle8Ì<i8tica8f  quam  Eocalodes  una  cum 
con8en8u...  Regie  Karoli  et  Ranulphi 
Episcopi  inter  8e  communicare  et  concam- 
bire  ddfuieeent.  In  Probat.  Hist.  Arvern. 
pag.  10.  apud  Justellam. 

^  EZALiiARE,  f.  Fodere  vel  exhaurire. 
Obarta  ann.  1228.  in  Lib.  nig.  S.  Petri 
Abbavill.  fol.  808.  r>  :  Et  sciendum  quod 
ego  et  fueredes  mei  dieta  fossata  vel  ma- 
nsca,  8ine  licentia  prmdictorum  prioria  et 
conventus  expressa,  non  poterò  noctare, 
vel  Exalrare,  vel  aliquem  curstim  facere, 

^  EZALTARE,  prò  Èxartare,  r  in  l  ma- 
lato, ut  alibi  sffipe^  et  in  ipso  seguenti 
exemplo,  ubi  Flichium  est  prò  Frichium 

§ari  mutatione.  Silvas  in  culturam  re- 
igere.  Litter»  Officialis  Paris,  anni 
1273.  in  Tabulario  Calensi  pag.  59  :  Re- 
eongnovit^  quod  omnes  terras  de  censiva 
dictas  Abbatissas  et  Conventus^  seu  cam- 
piparte  moventes  et  in  flichiis  existentes 
Exaltare  poterit  et  reducere  ad  agricuh' 
turam.  Vide  Exaltatua. 

1 1.  EXALTATIO,  Exstructio,  vel  Res- 
tauratio.  Exaltatio  turria  incendio  dirutaSf 
apud  Marchisium  Scribam  lib.  5.  Annal. 
Genuens.  ad  ann.  1222. 

T  2.  EXALTATIO,  Fastus.  TertuH.  de 
Cult.  foem.  cap.  3  :  Exaltatio  non  conve- 
nit  profeaaoribua  humilitatia.  Diversis  no- 
tlonibus,  sed  notis  accipitur  apud  vulga- 
tum  Interpretem  veteris  Testamenti,  ut 
Exod.  17. 15.  Psalm.  149. 6.  Prov.  8. 85.  etc. 

T  Exaltatio  Moneta,  apud  Ryme- 
rum  tom.  12.  pag.  67.  et  85.  de  accessio- 
nibus  factis  pretio  monetar um.  Gali. 
Augmentation, 

«*  Exaltatio  Crucis,  Festum  Eccle- 
siast.  14.  Sept.  Vide  Glossar,  med.  GrsB- 
cit.  in  •T^axTic.  col.  1651. 

^  EXALTATUS,  Ager  exaratus,  in  cul- 
turam redactus,  idem  quod  Exartua. 
Gharta  ann.  1059.  inter  Instr.  tom.  11, 
Gali.  Christ.  col.  14  :  Do  etiam  ego  Ro- 
bertua  cornea  eidem  ecclesia^  (Ulterioris- 
portus)...  decitnam...  omnium  Èxaltatuum 
earumdem  aylvarum,  ubicumque  fiant. 
Vide  Exaltare  et  mox  Exalttia. 

o  EZALTERATUS,  a  Gallico  Ait^^,  Im- 
minutus»  depravatus.  Lit.  remiss.  ann. 
1363.  in  Reg.  94.  Chartoph.  reg.  eh.  39  : 
Ex  hiia  gravi  desolatione  percuaaua,  ac 
senau  auo  quasi  Exalteratua,  etc. 

^  EXALTIO,  Elevatìo.  Anonymus  apud 
Spelmannum  :  Absis  est  illa  pars  circuliy 
in  qua  principium  Exaltionia  in  auo  cir- 
culo  incipit  élevari, 

o  EXALTUS,  prò  Exartua,  ex  frequenti 
mutatione  r  in  I  ;  Ager  proscissus,  exa- 
ratus.  Assign.  dotai.  Joan.  reginsB 
Frane,  ann.  1819.  in  Reg.  60.  Chartoph. 
reg.  eh.  69  :  Item  prò  novia  Exaltibua  duo 
modia,  quatuor  mtnm.  Vide  supra  Exal- 
tatua. 

^  EXAMARIGARI,  Amariorem  facere, 
inamarescare.  Vetus  Interp.  Comment. 
Orig.  in  Matth.  :  Plorat  Petrus  ex  ama- 
ritudine pecccati,  Examaricana  in  posni- 
tentia  fletum  auum, 

^   EXAMANTISSIMUS,    prò  Amantiaai- 
mua,  id  est,  valde  dilectus.  Ego  Sulpi- 
tiua  dono  tibi  Examantiaaima  conjux,  etc, 
III 


apud  Marten.  in  nova  Collect.  vett. 
Scriptorum  part.  2.  pag.  2.  edit.  1700. 

^  EXAMARE.  [Amare  desino.  Not.  Tur. 
p,  60.  Amat,  adamat»  examat.] 

1  EXAMBIGARE,  prò  Excambicare,  vel 
Excambiare,  Rem  cum  re  commutare. 
Gali.  Echanger.  Charta  anni  1889.  in 
Hist.  Comitatus  Ebroic.  Probat.  pag. 
12  :  Qviod  ai  Euatachia  uxor  mea  aliquui 
in  donatione  mea  raticne  dotia  reclamare 
voluerit  post  decessum  meum,  hasredes 
mei  tenebuntur  Examòicare  dominae  dic^ 
tas  dictam  dotoaam  de  valore  ad  valorem 
alibi  in  hasreditate  mea.  Vide  Cambiare. 

1  EXAMBIRE.  prò  Ambire,  Desiderare. 
S.  Cyprianus  in  Epistola  ad  Hispanos 
de  Basilide  :  Ut  Exambiret  reponi  ae  in- 
juate  in  Epiacopatum,  de  quo  fueratjuate 
depositus. 

1.  EXAMEN,  Examinatio,  Purgatio, 
Judicium  Dei.  Examinatio  ignea,  in  Ac- 
tis  Concini  Lateran.  sub  Alexandro  II. 
PP.  apud  Baron.ann.  1063.  n.  22.  Regino 
ann.  941  :  Publica  se  Examinatione,  per^ 
ceptione  Corporis  et  Sanguinia  Domini, 
coram  populo  in  Ecclesia  purgavit.  Le- 
ges  Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  62  :  Ab 
Adventu  Domini  usque  ad  Octabas  Epi- 
phaniss.,.  non  est  tempus  leges  faciendi, 
i.  vel  jurandumpro  fiaelitate  domini,  vel 
concordia,  vel  betlum,  vel  ferri,  vel  aquae, 
vel  alias  leges  Examinationis  tractari. 
Legitimo  Examine  monstrare,  etc.  cap. 
SI.  Ad  Dei  judicium  se  Examinare,  in 
Capitulìs  Caroli  C.  tit.  89.  %  8.  [<»  ap. 
Carisiac.  ann.  878.]  Vide  Judicium  Dei. 

T  Examen  Pedale.  Vide  Votneres 
igniti. 

Examinatio  Plagarum.  Anastasius 
in  Hormisda  PP.  pa^.  84  :  Hìc  invenit 
Manichasos,  quos  etiam  discussos  cum 
Examinatione  plagarum  exilto  deportavit. 

o  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692  : 
Examen,  espreuvement,  vel  languete  de 
balence. 

2  EXAMEN,  prò  Origo,  apud  Abbonem 
in  PraBfat.  ad  libros  ae  Bellis  Parisiac. 

o  3.  EXAMEN  DoTis.  JC.  dicitur  Do- 
natio^  qusB  uxori  a  marito  flt  in  com- 
pensationem  dotis,  quam  ipse  ab  ea 
accepit  ;  unde  nomen.  Vide  supra  Dos  1. 

«  Éxamen  Abbatum.  Electi  in  abba- 
tes  monasteriorum,  ecclesise  Lugdu- 
nensi  subditorum,  in  capitulo  solemni 
ratione  solebant  interrogar!,  ut  disci- 
mus  ex  Actis  ejusd.  capit.  in  Cam.  Com- 
put.  Paris,  ad  ann.  1841.  fol.  171.  r»  col. 
2  :  Pro  ipso  (electo  in  abbatem  S.  Regne- 
berti)  examinando  ipsum  adduxerunt  ad 
capitulum,  et  ipsum  introduocerunt  in 
domo  thesaurif  ubi  ipsum,  prasaentibua 
dictia  dom.  Guidone  et  Hugone  in  littera- 
tura,  videlicet  lectura,  cantu  et  quasstione 
juris  examinaverunt.  Quod  et  erga  ab- 
batissas  ìiebat,  prseter  qusestionem  j  uris, 
ut  docetur  infra. 

oo  EXAMENTUM.  Virgil.  Grammat. 
pag.  9  *  Sunt  tam.en  qumdam  nomina, 
quas  duas  per  omnia  declinationes  habere 
noscuntur,  ut  laetitia  Uetamen,  calda- 
mentum  calciamen,  Eocamentum  éxa- 
men. etc. 

EXAMETUM,  EXAMITUM,  Pannus  ho- 
losericus,  Grsecis  recentioribus  é^apLiToc. 
de  qua  voce  Meursius  in  GIoss.  Leo 
Ost.  lib.  8.  cap.  19  :  Alia  Exameta  Phry- 
gio  nihilominus  in  gyro  circumdata.  Dcìl- 
matica  Exameta  auro  et  albis  a  pectore 
pedibus  manibusque  insignita,  Adde  cap. 
78.  Occurrit  apud  Will.  Tyrium  lib.  13. 
cap.  27.  lib.  21.  cap.  23.  in  Vitis  Abba- 
tum S.  Albani  pag.  92.  apud  Mnee^m 
Sylvium  Epist.  142.  Ughellum  tom.  7. 
Ital.  Sacr.  pag.  289.  etc.  Ex  guibus 
emendanda  Gesta  Innocentii  III.  PP. 


pag.  70  :  Examina  duo  episiva  dupla, 
prò  Eocamita  duo  episima  dupla.  Recti us 
pag.  138  :  Dalmaticam  de  optimo  Exa^ 
mito  rubeo,  etc.  Pag.  150  :  Pretiosam  ves- 
tem  de  exameto  rubeo,  [Apud  IH.  Fonta- 
ninum  ad  calcem  Antiq.  Hortae  pag. 
401  :  Idem  Papa  dicitur  dono  dedisse  Ec- 
clesias  Ortanas  unam  planetam  de  Exa^ 
mito  rubeo  cum  auriflgio  decenter  orna- 
tam.] 

Xamitum,  in  Chartis  variis  apud 
Ughellum  tom.  1.  pag.  1088.  1085.  tom. 
7.  pag.  1274. 1275.  S(X(jiv]toc,  apud  Anony- 
mum  de  Nuptiis  Thesei. 

Sciamitum.  Lìber  Anniversariorum 
BasilicsB  VaticansB  apud  Jo.  Rubeum  in 
Vita  Bonifacii  Vili.  fol.  845  :  Itemun- 
decim  planetaa  diveraorum  colorum  de 
Scyamtto,  panno  Tartarico,  et  Diaspro, 
Bocacius  :  Vestita  d*uno  Sdamito  verde. 

Samita.  Chron.  Reichersperg.  :  Et 
misit  ei.,.  duodecim  Samitas^  et  duos  sey- 
phos  aureos...  fratri  Saladmi  Sabidino 
misit  sex  Samittu  et  dtMLs  vestes  Impe- 
rialea. 

Sametum,  in  Chron.    Valciodorensi 

Eag.  579.  et  in  Vita  Balduini  Lutzem- 
urg.  Archiep.  Trevir.  lib.  2.  cap.  10. 

Samitum,  Samittum,  rubeum,  ero- 
eeum,  viride  Samitum,  apud  Conrad um 
Moguntinensem  Episc.  in  Chtonico  ; 
Rubeum  Samitum  apud  Joannem  de 
Vitriaco  lib.  8.  initio.  Occurrit  prseterea 
apud  Arnoldum  Lubec.  lib.  2.  cap.  5. 
Matth.  Paris  pag.  122.  Petr.  Blesens. 
Epist.  66.  Vincent.  Belvac.  lib.  31.  cap. 
1&.  lib.  32.  cap.  35.  Rollandìnum  in 
Chron.  lib.  1.  cap.  13.  in  Vita  Caroli 
Abbat.  Villariensis  cap.  4.  n.  18.  in  Sy- 
nodo  Coloniensi  ann.  1280.  in  Prsefat.  etc. 

Samis  et  Samit.  Vincentius  Belvac. 
lib.  30.  cap.  85  :  Deferunt  caniatrum,,. 
omatum  undique  serico  vel  Samite,  atque 
margaritis  et  monilibus  circumdatum. 
Hinc  emendandus  Will.  Brito  lib.  12. 
Philipp,  pag.  244  : 

...  Nullmii 
IndamenU  tegont,  nlsi  Stmit  bjBsus,  et  ostrum. 

Perperam  enim  Samnis  editum.  Samit 
lividum,  Samit  purpureum,  in  veterl 
Charta  apud  Catellum  lib.  5.  Rer.  Occi- 
tan.pag.  901.  Le  Roman  de  Garin  MS.  : 

L*0nfant  Girbert  eoToia  un  Srarit, 
Et  le  mantel  k  lon  col  lì  pandi. 

Computum  Stephani  de  la  Fontaine  Ar- 
gentarli Regii,  ann.  1851  :  Pour  Q.pieces 
de  Samit  vermeil  en  graine,  pour  (aire 
cotes  et  manteaux  fourrez  de  menu  vair 
aux  Chevaliers  nouveaux  nommez  dessus, 
la  velile  de  leur  Chevalerie,  etc. 

T  EXAMINATUM  RuBEUM,  in  Chronico 
Episcoporum  Hildeshem.  cap.  25.  apud 
Leibnitium  Scriptor.  Brunsvic.  pag.  749. 

AuRiSAMiTUM,  Samitum  ex  auro. 
Drap  d*or.  Vetus  Charta  apud  Rocchum 
Pirrum  in  Episcop.  Agrigent  :  Unam 
cappam  de  diaspero  Aurisamito  vel  Tar- 
tartsco  aureo  de  sindone  foderatam,  etc. 

EJusmodi  vocabulorum  primigenia 
quibusdam  videtur  origo  Samit  :  cum 
et  hodie  alutam,  seu  scorium  tenue,  et 
pilis  ademptis  emollitum,  et  in  usum 
vestium  concinnatum  Samisch  vocent 
Belgse,  inferioris  Germani»  dialectus 
Semen,  ut  auctor  est  Cluverius  lib.  1. 
Germ.  antiq.  cap.  16.  unde  postea  tra- 
ci ucta  vox  ad  quosvis  pannos  laeviores, 
atque  adeo  holosericos.  Kilianus  Sam- 
met  Theutonicum  seu  nostrum  Samit, 
quasi  Samnitum  sericum  die  tu  m  putat. 
Sed  et  Barthius  ad  lib.  12.  Philipp,  vo- 
cem  a  loco  quodam  ortam  putavit.  Ve- 
1  rum  h»  vìdentur  levioris  momenti  con- 

43 


338 


EXA 


EXA 


EXA 


JectunB,  cum  potius  Graec»  originis 
censeri  debeat  vocabulum,  ut  UapLiroc 
dictus  fuerit  sex  liciis  seu  lilis  textus, 
quemadmodum  ilov&ijlitoc,  simplici  licio, 
xAtuiToc,  ternis  liciis,  icoXupLiToc,  multis 
iTcìis,  etc.  Ebrardus  Bethuniensis  in 
Graecismo  cap.  10  : 

B«t,  mihi  ffcde.  Il itot  fflum,  Md  bbaU  Ifilhot  : 
A  Mito,  Examitttiii  ;  de  MìUkm,  MiUiologia. 

1  EXAMINA.  Vide  Exametum. 

I.  EXAMINARE  dicuntur  apes,  qusb 
una  coeunt,  et  in  examen  congregantur. 
Apuleius  de  Virtutibus  herbarum  cap. 
6  :  Ne  apes  Examinent  et  effugiant. 
[Unde  apud  Barthium  in  Glossario  Exa- 
minaci  dicuntur  in  Examina  seu  agmina 
redacti,  ex  Baldrici  Hist.  Palaest.] 

o  Exainer,  eadem  acceptione,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1465.  ex  Reg.  194.  Ghartopli. 

reg.  eh.  75  :  Le  auppliant  ala  aider à 

mettre  à  point  un  exain  ou  bournay  de 
mouches  à  miei,  qui  icellui  jour  eatoit 
Exainé  ou  vergier  d'icellui  Charretier. 

«2.  EXAMIKAIUB.  Ad  disquisì tionem 
vocare.  Leg.  S.  Steph.  reg.  Hungar. 
tom.  1.  Sept.  Aet.  SS.  pa^.  548.  col.  1  : 
Nemo  etiam  quemlibet  clencum  in  publico 
niei  ecclesia  Examinare  preesumat, 

^  ESAMINATA  Pecunia,  ut  Parata 
pecunia.  Vide  Paratus  2.  et  Examinct- 
tum  Argentum.  Ghart.  ann.  1256.  in 
Wenck.  Hist.  Hassiac  tom.  2.  num.  154. 
pag.  181  :  Pro  80.  marcie  et  una  Exami- 
natte  Pecuniw. 

^  EXAMINATIA,  Examen,  doctrine 
periclitatio.  Stat.  Univers.  Aurei,  ann. 
1886.  ex  Cod.  reg.  4228.  A.  fol.  55.  P».  : 
Quando  imminebit  bachalariorum  Exami- 
natia  facienda^  etc. 

I I.  EXAMINATIO,  Examen.  HabUa  «u- 
per  ne  Examinatione  et  inquisilione  dili- 
genti inventum  est,  etc,  in  Transactione 
Caroli  II.  Regis  et  Gomitis  Provincise 
cum  Gapitulo  S.  Salvatoris  Aquensi 
ann.  1292.  ex  Schedis  Prsesidis  de  Ma^ 
zauques.  Vide  Examen  1. 

«2.  EXAMINATIO,  f.  Invocatio.  Gserem. 
Rom.  MS.  fol.  9.  ubi  de  Gonsecratione 
PapsB  electi  in  Episcopum  :  His  dictis 
electus  procumbet  cum  mitra  in  faldisto^ 
rio  ante  altare  in  suis  scabellis,  et  per 
unum  ex  subdiaconis  fit  letania.  Nam 
Examinatio  antiqua  sanctorum  et  alia 
prascedentia  omittunlur.  Ni  si  sortes  sanc- 
torum hicindigitariquisexlstimet.  Vide 
Examen  1.  \^  Vide  Sancta  1.] 

EXAMINATOR,  Dignitas  apud  Longo- 
bardos.  Vide  Ghartam  Siconis  Principis 
in  Ghron.  S.  Sopliise  Benevent.  pag. 
628.  [Examinatores  post  Geolarioa  recen- 
sentur  Inter  Officiales  PraeposituraB  Pa- 
ris, in  Edicto  Garoli  Pulcri  Frane.  R^is 
ann.  1825.  Vide  Tract.  de  Politia  tom.  1. 
lib.  1.  tit.  11.  cap.  1.  2.  8.  etc.] 

o  EXAMINATORIUS,  Ad  probationem 
conducens.  Tertul.  de  Scorp.  cap.  7  : 
Utique  per  tormenta  ignium  et  supplicio- 
rum,  per  martyria  fidei  Examinatoria. 

T  EXAMINATUM  Arqentum,  Proba- 
tum,  Gali.  De  bon  aloy,  in  Ghronico  Ec- 
clesiae  Hamelensis  Auctore  Johanne  de 
Polda,  apud  Leibnitium,  Scriptor.  Bruns- 
wic.  tom.  pag.  510.  Argentum  igne  Exa- 
minatum,  in  Psalmo  11.  7.  Sicut  exami- 
natur  argentum,  Ps.  fó.  10. 

T  EXAMINATUM  RUBEUM,  EXAMITUM. 
Vide  Exametum, 

<>EXAMORAREy  f.  prò  Exammontare, 
Ex  acervo  detrahere,  Italis  quippe  Am- 
montare est  Gongerere^  acervare,  cui 
addita  prsBpositione  Ex,  oppositum  si- 
gnificare voluit  Stephanus  de  Infestura 
MS.  ubi  de  InnocenUo  VIII.  PP  :  Ubi 
aUqua  domue  fosni  reperiebatur,  absque  ■ 


ulla  licentia,  ac  si  ipsorum  esset,  Examo- 
rabatur  ;  et  sic  cives  Romani  et  habitantes 
in  Urbe  tam  ab  inimicis  quam  a  defen- 
soribus  nostris  deplectebantur  omni  die^ 
Vide  supra  Exaggare. 

EXAlflPLARE  ,  [Ampliare,  extendere, 
augere.  Joan.  Longinus  in  Vita  S.  Sta- 
nislai,  Maii  tom.  2.  pag.  222  :  Qui  suam 
horridam  et  olidissimam  libidinem  in 
brutorum  amorem  Examplabat,  animum 
a  bellicis  artibus  ad  sordida  quss^ue  et 
nefanda  traducens,  Charta  anni  circiter 
1100.  ex  Arcbivo  S.  Victoris  Massil.  ar- 
mar. Ebrodun.  num.  9:  Mansiones..,. 
modo  Examplatts  sunt  in  antea,  quia 
latior  erat  ma  quam  modo.  ]  Vide  Exem- 
plare. 

^  EXAMPLARIUM,  Examplata  Terra. 
Vide  Exemplum. 

3|c  EXAMPLEXOR.  [Amplexor,  complec- 
tor.  Auct.  ad  Herenn.  4.  52.  Et  tu  per 
Deos,  inquit.  hunc  examplexare.] 

^  EXAMURGO.  [Est  sublata  amurca 
oleum  defaecatum  reddere.  Translate. 
Apul.  4.  Met,  de  corio  ursm  detracto.  Soli 
siccandum  tradimus  :  ac  dum  cselestis 
vapor is  flammis  Examurcatur.  etcì 

f  EXANCIN6UM,  f.  Modus  agri,  idem 
quod  Ancinga.  In  Gharta  fundationis 
Abbati»  S.  Salvatoris  apud  P.  Benoit 
Hist.  Tuli.  p.  Lxxx.  Proba  t.  in  ter  ea 
quae  dat  Udo  Episc.  Tullensis  in  alodo 
Steivelt  enumerata  Annonam  Exancingi 
et  croadi  et  pastum  copiosum  multitudini 
porcorum.  vide  Andecinga. 

1  EXANCLARE,  prò  Éxantlare,  apud 
Papiam.  Vita  S.  Rigoberti  MS.  e  Bibl. 
B.  M.  Roncensis  :  Statuii  S,  Rigobertus 
novem  mansis  Ecclesisi  S.  Hilani  adja- 
centibus  puteis  intra  Monasterii  sepia 
non  decesse  oborta  occasione  Exandcundis, 
nuderà  latrinarum  efferre.  etc.  Putei 
Eoaanclandij  hoc  est  Exhauriendi  et 
purgandi.  Vita  MS.  S.  Winwaloei,  fol. 
vO.  V*  :  Quod  autera  firme  et  inrepréhen- 
sibiliter  sive  reìatu,  sive  eacemplaHbus 
prò  certo  Exanclamus  (i,  e.  exanllamus, 
eruimus)  illud  procul  aubio  intimare  cu- 
rabimus.  Gloss.  Lat.  Sangerman.  MS.  : 
Exanclare,  Puisier ,  Haurire.  Simplex 
Anelare  apud  Livium  est  Ministrare; 
item  Haurire  apud  Festum,  a  Grasco, 
inquit  àvTX£>  :  quod  etvmon  indicat  prse- 
ferendum  esse  Antlare,  hac  ultima 
notione. 

]  EZANCORARE.  Anchoras  veliere, 
solvere,  in  Glossis  Lat.  Gali.  Sangerman. 
MSS.  Desencrer. 

<>  EXANESGERE,  prò  Evanescere,  aut 
saltem  eodem  sensu ,  in  Ghartul.  S. 
Joan.  Laudun.  eh  187  :  Quaniam  ea  quas 
geruntur,  cum  ex  transitu  tempoìmm, 
tum  ex  defectu  hominum  adnullala  Exa^ 
nescunt  etc 

1  EZANGÙACHA,  Gustodiffi,  Gali,  le 
Guet.  Vide  Guaccia. 

EXAN6ULARE,  Per  angulos  inquirere, 
in  Glossis  MSS.  Regise  Bibliothec». 

EZANGTSIS  Julius  Africanus  lib.  5. 
Hist.  Apostol.  :  Quidjam  vobis  prò  Exan- 
gysi  relinquam  f  Ubi  recte  monet  editor 
Grfficam  vocem  esse  eCerY^^^^v»  ^^  ^U 
vadimonium,  pignus. 

^  EXANHELARE,  Peroptare.Hist.  episc. 
Autiss.  tom.  9.  Gollect.  Histor.  Frane, 
pag.  182  :  il d  quam  (electionem)  nonnulli 
non  zelo  spiritali,  sed  anoeia  honoris  am^ 
bitione  Exanhelàbant, 

^  EZANIMABILITER.  Nmv.  apud  Non. 
4.  884.  Ubi  vidi,  exanimabiliter  timidis 
pedibus  protinam  me  dedi.  mezzo  esani- 
mato mi  diedi  a  fuggire.] 

3^  EZANIMAUS.  Qui  est  sine  anima, 
exanimis.  Plaut.  Bacch.  4.  8.  6.  Ncque 


Bellona  mihi  unquam,  ncque  Mars  cre- 
dant.  ni  illum  exanimalem  faxo.] 

T  uANIMARE,  neutr.  Anlmam  agere, 
exspirare.  Vita  SS.  Paterni  et  Scubilio- 
nis.  Aprii,  tom.  2.  pag.  429  :  Quidam puer 
Milevo  nomine  a  serpente  percussus  est, 
quo  jam  Exanimante  Sanctus  vir  accessit^ 
ne  puer  morte  decederet. 

\  EZANTHEMA,  IìMi\\ul,  Quod  efflo- 
rult  metaphorice  PustulSB  subrubras , 
Leves  eruptìones  humorum  per  cutem 
florescentium.  Papulas,  Exanthemata  et 
impetigines  tollit,  in  Epistola  Alphonsl 
Giaconii  ad  Principem  Gardinalem  » 
apud  Marten.  tom.  8.  Gollect.  Ampliss. 
col.  1823. 

EXANULARE  ,  Annulum  deponere  . 
apud  Sugerium  lib.  de  Administr.  sua 
cap.  31. 

f  EXANUM.  Vide  Exagum. 

^  EZAPERIO.  [Prorsus  aperio.  Augus^ 
tin.  Confess.  10.  Quis  exaperit  Istam  tor- 
tuosissimam  et  implicatlssimam  nodo- 
sitatem  ?] 

EZAPLA,  Exempla,  in  Gloss.  Pith. 
[cum  Isidorianis.  Glossar.  Sangerm.  n. 
501:  Exapla,  Sex  inplica.  Papias  MS. 
Bituricensis  :  Exapla,  Sex  impliccL,  Sex 
angularis.  Editus  vero  :  Exaplois,  Exem- 
plaribus.  In  omnibus  emendandum  cum 
Reinesio  iil  variis  :  Hexapla,  Secupla  : 
Gloss.  GrsBC.  Lat.  :  *E|aicXoOv,  Sextuplum, 
Respiciunt,  ut  conjecto  post  Grsevium» 
Glossarum  sutores  H&xapla  Originis.1 

^  EXAPTO.  [Apul.  11.  Met,  Visus  est 
quiete  proxima,  dum  magno  Deo  coro- 
nas  exaptat,  etc.  h.  e.  apte  imponit,  vel 
apte  nectit  Dei  capiti  imponendas.] 

<>EXAPTOTUS,  De  sey  pedo.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS.  Vide  Exapla. 

MEZAQUARI,  AqusB  spatium  emeti. 
Richer.  lib.  2.  cap.  59.  ap.  Pertz.  Script, 
tom.  8.  pag.  600  :  Navesque  paratas  cum 
remis  invenit,  quas  tirones  cum  armis 
ingressi,  navigant  ac  Eouiquantur. 

1  EZAQUATIO,  Privilegium  Ledunii 
Abb.  S.  Vedasti  Atrebat.  de  censu  ann. 
1086.  e  Ghartulario  v.  ejusdem  loci  pag. 
248  :  Si  venditur  aut  emitur  vinum  ad 
Exaquationem,  id  est,  ad  probationem, 
de  unoquoque  tonello  debet  emptor  ii. 
denar.  et  venditur  ii.  donar, 

0  EXAQUATORIUM,  Ganalis,  per  quem 
aqua  decurri t.  Pariag.  inter  reg.  et  abb. 
Gemondi  ann.  1822.  in  Reg.  65.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  58:  Item  retinuerunt  dicti 
abba^  et  scindicus  sibi  et  dicto  mofuuterio 
molendina,.,  cumpaxeriis,  ExctquatoriiSf 
etc 

1  EXAQUESGERE,  Aquosum  fieri.  Uti- 
tur  Gensorinus  de  Die  Nat.  cap.  18. 

EXAQUIA.  Michael  del  Molitw  in  Re- 

Sertorio  Foror.  Aragon.  voce  Magnates  : 
tagnates  Aragonum  possìint  recipere  in 
commandam  oves  et  alias  bestias  sive 
ganata  villanorum,  et  cum  eis  facere  ad 
Exaauiam,  id  est,  ad  medias  :  ita  tamen 
quod  ex  hoc  herbajarii  Domini  Regis  non 
tssdantur  propter  dictam  communionem^ 
sive  commandam.  Vide  Ghronicon  Petri 
IV.  Regis  Arag.  lib.  8.  cap.  9. 

o  Quasi  ExsBquia  ;  ibi  euim  sermo  est 
de  animali  bus,  qusB  colono  nutrienda 
traduntur,  quorum  qusestus  etdamnum 
inter  eos  ex  sequo  dividuntur:  quod 
Exigtier  appellant  Gonsuet.  Nivern.  tit. 
21.  art.  9. 10. 14.  Bituric.  tit.  17.  art.  1. 
2.  8.  Burbon.  art.  558.  etc.  Vide  supra 
Catallum, 

3|c  EXARATIO.  [Actus  exarandi ,  seu 
arando  emendi.  Capell.  9.  p.  204.  Etruria 
Tagetis  Exaratione  celebrata,  h.  e.  qua 
in  agro  Tarquiniensi,  inter  arandum 
Tages  ille  exstitit,  de  quo  Oc.  2.  IH- 
vin,  23.] 


EXA 


EXA 


EXA 


339 


EXARATUM.  Vide  Exaritu. 

1  EZARGHATUS.  Vide  Exarchua. 

ì  EZARGHIA7RUS,  Qui  Archiatri  seu 
Medici  Principis  comltatus  munere  de- 
functus  est.  vide  Cod.  iib.  10.  Ut.  52. 
leg.  6.  de  Profess.  et  sapra  vocem 
Archiatri. 

EZARCHUS  ,  *'EEapxoc ,  Gloss.  Grssc. 
Lat*E5apxot,  Procerea^  Principes.  '^^apxot 
Tfi>v  9pa(Tpi£>v,  Duces  factionum,  apud 
Gedrenum. 

ExARGHl  iTALiiB,  vel  RavenwB,  qui 
ab  Imperatori  bus  GPolit.  in  Italiani 
cum  Imperio  mittebantur.  Quorum  ea 
erat  potestas,  ut  ministerium  Imperialis 
fastigii  peregisse  in  Italia  dicantur  in 
Diurno  Romano  cap.  2.  tit.  4.  Horum 

Sassim  meminerunt  Gregor.  M.  Iib.  1. 
ipist.  S2.  Anastasìas  Bibl.  in  Vitis  PP. 
gag.  47. 49.  50.  59.  60.  68. 66.  69.  70.  72.  77. 
ì.  107.  Leo  Ost.  in  Chronico  Gasin.  Horum 
prsBterea  seriem  habes  apud  Hieron. 
Rubeum  et  Scaligerum  in  Canoni b.  Isa- 

gogicis  pag.  155.  Vide  Catapanus,  fet 
rlossar.  medi»  Grsecitatis.]  [™  Dicitur 
etiam  Prmfectus.  Vide  Savfn.  Histor. 
Jur.  Roman,  med.  tempor.  tom.  1.  { 118. 
not.  g.] 

EXA.R0HATU8  Ravenn-E  a  Pipino  Ec- 
clesìsB  Roman»  concessus.  Anastas.  in 
Stephano  ITI.  PP.  Paul.  Diac.  Iib.  6. 
Hist.  Longob.  cap.  61.  Annal.  Francor. 
ann.  756.  etc. 

ExARGHUs  Africa.  Apud  Gregor.  M. 
Ep.  59.  et  72.  libri  1.  inscriptSB  sunt» 
GennadUo  Patricio  et  Exarcho  Africa. 

EXARGHUS,  Dignitas,  utvldetur,  mili- 
taris,  in  vet.  Inscript.  apud  Gruter.  528.7. 

ExARCHi  dicuntur  Pipinus  etGarolus 
Martellus  Majores  domus,  non  semel  in 
Ghronico  Fontanellensi  cap.  2.  8.  9. 

EXARCHUS  DiOEOBSEOS,  DlgUitaS  Ec- 

clesiast.  qu8B  Patriarchica  minor,  major 
vero  Metropolitana  erat,  uti  plurlbus 
probant  Justellus  ad  Ganones  Eccl.  uni- 
versae.  Morinus  Iib.  1.  Exercit.  cap.  15. 
Sirmondus  in  propemptico  cap.  8.  Alla- 
tius  de  Gonsensu  £]cclesi8e  Iib.  1.  cap.  8. 
Meursius,  Ludovicus  Thomassinus,  etc. 
Vide  Notitiam  Grsacam  post  Godinum 
Goari  pag.  406.  et  Joannem  Gameniatam 
de  Excidio  Thessalon.  cap.  80.  Nicolaus. 
I.  PP.  Epist.  8.  ad  Micnaelem  Imp.  : 
Porro  scnp9it  nobis  Imperium  veatrum, 
ut  Theognostunit  qui  a  fratre  et  Coepis' 
copo  nostro  Ignatio  super  quasdam  prO" 
vindas  Exarchatus  pondus  suscepisse  di' 
gnoscitur,  etc. 

ExARGHUS,  Dignitas  in  Ecclesia  GPoli- 
tana  apud  Godinum  de  offlc.  cap.  1.  n. 
41.  de  qua  Gretzerus  et  Goarus  ad  eum- 
dem  pag.  15. 176. 

ExARGHi  MoNASTERiORUM,  in  Novella 
Justiniani  185.  cap.  4. 

**  ExARGHONTES.  Ex  Llutpraudi  Le- 
gat.  habet  Cangius  in  Glossar,  med. 
Grfficlt.  Append.  col.  70.  voce  'ESapvivTYj;. 
Haud  multo  post  magistro  Exarchonta 
accurrunt. 

ExARCHUM  Regni  Burgundije,  et 
summum  Principetn  Consilii  sui,  et  in 
omnibus  faciendis  agendisque  suis  prseci- 
puum,  Heraclìum  Archiep.  Lugd.  Insti- 
tuit  Fridericus  I.  Imp.  Bulla  sua  aurea 
anni  1157.  quam  descripsit  Paradinus 
Iib.  2.  cap.  85.  [et  Auctores  novsB  Gali. 
Ghrist.  tom.  4.  Instrum.  col.  17.  Idem 
Imp.  eamd.  dignitatem  contulit  Johanni 
de  Belles  mains  Heraclii  successori  PrsB- 
cepto  ann.  1184.  quod  refert  Menesterius 
inier  Probat.  Hist.  Lugdun.  pag.  85. 
col.  1.] 

EXAROA^  Funalis  apparatus  navium, 
Hispanis  Xarcias,  nostns  Cordage.  Gloss. 


Gr.  Lat.  'Eltpxia  iwvrbc  irpayiAattoc,  hoc 
instrumentum.  Graeci  Byzantinl  è^apryjaiv 
appellabant  instrumentum  navis.  Ita 
Eiarraenopulus  Iib.  2.  tit.  11.  |  9.  Vide 
Notas  ad  Ginnamum  pag.  452.  Gharta 
Alfonsi  Regis  Arag.  ann.  1825  :  Quod  si 
forsan  dictm  galea,  vel  ex  eia  aliqua,  aut 
aliqusB  perderentur,  vel  Exarctss  illa- 
rum,...  quod  restitueremus  valor em  ip«a- 
rum  cum  Exarciis  et  apparatibus  earum^ 
dem.  Secunda  Guria  Generalis  Gatala- 
niaB  sub  Jacobo  Rege  Arag.  ann.  1299. 
MS  :  Quod  non  possit  aliquis  extrahere 
de  terra  nostra  istas  res prohibitas  scilicet 
peguntamj  cepum,  alquttranum,  fustam, 
canàbum,  filum,  Exarciam,  ferrum,  nec 
arma.  Ghron.  Petri  IV.  Regis  Arag.  Iib. 
8.  cap.  24  :  Anam  presentar  à  ladita 
Verge  una  galera  ab  totes  ses  Exarcies 
d'argent  en  reverentia  de  la  Victoria,  etc. 
Vide  Sarco j  Gct.  Ferrari um  in  Sarte,  et 
Gloss.  med.  GraBCit.in  *E5apTiov. 

T  Eyssartia,  Sargia,  Eadem  notione. 
Statuta  Massi  1.  Iib.  8.  cap.  16  :  De  Sarda 
non  facienda  nisi  de  canabo  femello.  Sta- 
tuimus  quod  corderit  omnes  de  Massilia 
teneantur  speciali  sacramento  se  non  fac- 
turos  per  se^  vel  per  aliosy  gumenas,  vel 
prohiciosy  vel  amannos,  vel  nostasy  nisi  de 
canabo  femello  et  filo  subtili,  et  si  quxs 
contra  hsBc  fecerit,  ipsam  Essartiam  diC" 
tam  perdat,  si  eam  habeat  ;  sin  autem 
illiiM  EssartisB  dieta  estimationem.  Ibid. 
S  2  :  Similiter  eisdem  posnis  subjaceant 
omnes  de  Massilia  quicumque  fecerint 
fieri  alicubi  prmdictam  Eyssartiamf  si 
eam  apportaverint. 

*  Nostris  Essarcie.  Gharta  ann.  1838. 
in  Reg.  B.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  185. 
p»  :  Pierres  Eaviaz  chevaliers  ira  quérir 
vers  Narbonne  et  Bediers  quatre  cent 
mariniers  avironneurs,  et  les  amerra  ès 
parties  par  deca  pour  les  mettre  en  deux 
galées,  que  les  gens  du  rou  li  baudront 
toutes  gamies  d*armeures,  de  cordailles  et 
d'autres  apparauls ,  que  l'en  appelle 
Essarcie. 

o  EXARGOLA.  Jovius  Hist.  Iib.  4  :  Ja- 
nizari  peculiari  prerogativa  Exarcolam, 
hoc  est,  pileum  album  aurea  anteriore 
faccia,  et  cristis  insignem  acinaci  impe- 
netrcibilem,  demissague  per  tergum  lata 
cauda  cervices  m.nnientem,  prò  galea  ges- 
tant.  Haec  post  Garolum  ae  Aquino  in 
Glossar,  railit. 

5  EXARDIUM,  EXARDUM.  Vide  Exartus. 

t  EXARENTASMA,  f.  Ornamentum,  ut 
Aulseum,  vel  aliud  hujusmodì  a  Graeco 
e^atpTiCeiv,  Ornare,  instruere.  Hugonis 
Falcandi  Histor.  Sicula,  apud  Murator. 
tom.  7.  col.  256  :  Nec  vero  nobiles  Palatio 
adhmrentes  silentio  prseteriri  convenit 
officinas,  ubi  in  fila  variis  distincta  colori- 
bus  serum  veliera  tenuantur,  et  sibi  invi' 
cem  multiplici  texendi  genere  coaptantur. . . 
Hic  Exarentasmata  circulorum  varietati- 
bus  insignita,  majorem  quidem  artificum 
industrtam,  et  materia  ubertatem  deside- 
rant,  majori  nihilominus  pretio  distra^ 
trahenda. 

^  Ad  quem  locum  rursus  idem  Mura- 
tor. tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  aevi  col. 
406.  haec  annotai  :  Garusius  Exanthe- 
mata  legendum  suspicatur,  ita  ut  fue- 
rint  telsB  floribus  intextis  speciossa,  unde 
fortassis  prò  Circulorum  emendandum 
opinatur  Flosculorum. 

«  EXARERE,  Exarescere.  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Exarere,  Estre 
seCm 

^  EXARIATA.  Vide  supra  Eissasiata. 

EXARIGHUS,  Agrorum  colonus,  arator, 

Hispanis.  Vitalis  Episcopus   Oscensis, 

apud  Hieron.  Blancam  in  Gomm.  Rer. 

I  Arag.  pag.  781  :  Si  quis  Peyterius  fuerit 


Exariehus  Infancionis,  peytaòit  ut  alii, 
et  de  omnibus  bonis  suis.  Fori  OscaB  ann. 
1247.  f .  5  :  Cum  homo  aliquis  ?iabet  in  sua 
hsereditate  Exaricum,  si  forte  alius  homo 
habuerit  clamum  de  pradicto  homine,  et 
propter  illum  pignoret  ipsum  Exaricum, 
talis  est  Forus,  quod  si  Eocaricus  vult  se 
defendere  secundum  directum,  etc.  Fol. 
80  :  Cum  Christianus  oves  pignorai  Judao, 
aut  etiam  Saraceno,  prò  aliqua  querimo' 
nia  quam  habet  de  suo  Exarich  Chris- 
tiana, etc.  Adde  Observantias  Regni 
Arag.  lib.6.  tit.  de  Privilegiis  Militum.  J  5. 

^  EXARIDUS.  Omnino  aridus.  Trans- 
late. Tertull.  Resurr.  carn.  80.  Statum 
enim  Judaeorum  deformari  quodam 
modo  emortuum  et  Exaridum,  etc.] 

«  EZAROGRARE,  Succernere,  Gali. 
Bluter.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg. 
7692  :  Exarocrare,  passer  vel  beluter.  Forte 
prò  Excernere. 

«  EXARRARE,  Augere  vel  instruere. 
Boni  neon  t.  part.  1.  Hist.  Sicul.  in  Delie, 
erudit.  pag.  828  :  Deinde  suasionibus 
pontifi^M  excitati   numero  navium  am' 

?liore  classem  Exarrant,  bellum  cantra 
'ridericum  intentaturi.  Vide  supra 
Eoearcia. 

^  EXARSUS,  Incensus.  Adhuc  sua  ma- 
litta  Exarsiu,  in  Actis  S.  Austregisili, 
Mali  tom.  5.  pag.  283  • 

lEXARTARE,  Exartarius.  Vide  In 
Exartus. 

^  Excerter,  in  Lit.  remiss.  ann.  1889. 
ex  Reg.  188.  Chartoph.  reg.  eh.  97  :  Jean 
Poinchon  estant  alle  en  un  pré,...  qui 
estoit  à  Thomas  Frapilly  pere  de  sa 
femme,  pour  lui  aider  à  Excerter  et  gitter 
de  ruyne  ledit  pré,  etc.  Vide  in  Exartus. 

EXARTHRARE  ,  Membra  dissolvere  , 
disrumpere.  ex  Grasce  é^(xp6poOv,  apud 
Julianum  Antecessor.  Nov.  125. 

^  EXARTIGULATUS.  [Parum  articula- 
tus,  inarticulatus.  Tertull.  1.  ad  Nation. 
8.  Si  ergo  Philomela  vixit,  potuit  effutire 
aliquod  obtusum  et  Exarticulatum  so- 
num  tinnltumque.] 

^  EXARTUARE,  Artus  seu  membra  dis- 
solvere, disrumóere.  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  God.  reg.  7684  :  Exartuare,  desmem- 
brer.  Vide  Exarthrare. 

EXARTUS,  EXARTUM,  Exartes,  Es- 

SARTUM,  ASSARTGM,  SaRTUS,  SaRTUM  : 

voces  unius  ejusdemque  notionis,  quam 
ita  prodi  t  li  ber  Scacar  ii  Anglici  parte  1. 
cap.  18.  Essarta  vulgo  dicuntur  qua 
apud  Isidorum  Occationes  nominantur: 
quando  scilicet  foresta,  nemora  vel  dumeta 
quilibet  pascuis  et  latibulis  ferarum  op- 
portuna succiduntur,  quibus  sucdsis  et 
radicitus  evulsis  terra  subvertitur  et  exco- 
litur.  Mox  subdìt,  vastum,  ab  Essarto 
differre,  quod  va«£um  dicaturnemus,  seu 
foresta,  in  qua  succisaB  multae  arbores^ 
quasi  vastatum. 
De  horum  vocabulorum  etymo  discre- 

£ant  viri  doct.  Spelmannus  Essartum  a 
latino  Exertum  dictum  putat,  quod  est 
evulsum  et  eradicatum.  Alii  a  Sarrire, 
quod  est  sarculis  fodere,  purgare  ;  unde 
Sarrura  et  Sarritura,  frugum  vinearum- 
que  a  noxiis  herbis  purgatio.  Alii  deni- 
que  ab  Exaro,  unde  jSxaratum,  ager 
exaratus,  proscissus.  et  per  contractio- 
nem  Exartum,  uti  scribi  passim  in 
vetustioribus  Ghartis  observare  est 
Quam  ultimam  sententiam  fulciunt  Ta- 
bulae  veteres  in  Ghronico  Besuensi,  ann. 
5.  Ludov.  Imp.pap:.  518.  ubi  Exaratum 
scribi  tur  :  Mdificiis  desuper  positis,  cam- 
pisque,  pratis,  sylvis,  Exaratts,  pomiferis, 
etc.  [«*  Vide  Grimm.  Antiquit.  Jur. 
German.  pag.  524.] 

Exartum  usurpat  Lex  Burgund.  tit. 
18:  Si  quis...  in  sylva  communi  Exartum 


340 


EXA 


£XÀ 


EXA. 


fecerit  :  àliud  tawtwn  tpatii  de  «ylva  Ao«-> 
piti  9uocon9ignet,  et  Exartum  quem  fecerit, 
reìnota  hospUis  communùme  pouideat, 
Tit.  41  :  Si  quia  in  Exarto  tuo  focum  fece- 
rit, etc.  lU  et  tlt.  55.  {  2.  et  tit.  67.  et  in 
Lege  Baj  war.  tit.  16.  cap.  1.  {  1.  et  2.  in 
Lege  Longob.  Edit.  Heroldi  tit.  18.  in 
Capit.  Car.  M.  lib.  7.  tit.  200.  P»  276.1  in 
Concilio  Aurelian.  III.  cap.  S^.  Gabllo- 
nensi  cap.  18.  apud  Ordericum  Vital. 
lib.  3.  pag.  466.  etc.  Gharta  Àlbitii  Co- 
mitis  (Genevensis)  aoud  Guichenon.  in 
Hist.  Press,  pag.  215:  Trado  quoque 
viUam  de  Chiviliaco,..  cum  pascuisJExar" 
tt9y  et  cunctia  pertinentiia  eorum,  Charta 
ann.  1196.  in  Probat.  Hist.  Drocens.  pa^. 
241  :  Et  quidquid  in  toto  territorio  Lauest- 
niaco  diruptum  et  extirpatum  ett,  quod 
vulgo  dicitur  Exaars, 

ExARTES.  Charta  Caroli  Regis  in  Ta- 
bularlo Ademarensi  :  Karolus  gratta  Dei 
Rex.  Quia  veniene  carissimua  avunculus 
noster  Ruodolfus  Cornee  j  humiliter  petit 
Magnificentiam  noetram,  quatenua  <anc- 
ti8  Fratribus  eub  monastico  ordine  in 
cellula  qvuB  Dervum  vocatur^  conferremus 
etirpes ,  velj  ut  vulgo  dicitur,  Exarles 
quoadam,  ^uos  ex  rebus  Tricassinensis 
bomitatus  tpsi  proprio  labore  de  hetemo 
ad  aqriculturam  perduxisse  noscuntur,,., 
Cauzlenus  Notarius  ad  vicem  Hludovid 
recognovit. 

ExARTARiA.  Tabulari  um  Ecclesi» 
GratianopolitansB  sub  Hugone  Episcopo 
fol.  25  :  Exartarùu  vero  quas  fuerunt 
Bernardi  Bemarii,  ipse  Bernardus  Bet" 
narius  dimisU  praiiictam  dedmam  de 
prsedictia  Exartariia  in  manu  Huqonia 
Epiacopi,  etc.  Occurrit  in  Tabularlo  Prio- 
ratus  de  Domina  in  Delphinatu  fol.  56. 

EssARTUM.  Leges  Henrici  I.  Regis 
Àngl.  cap.  17:  Piaci tum  quoque  forcateti 
rum,..,  de  Esaartia,  de  emaione,  àe  com- 
buatione,  de  venatione,  etc.  Capi  tuia  Pla- 
citor.  CoronsB  sub  Ricardo  1.  RegeÀngl. 
apud  Rogerum  Hovedenum  :  Et  videnda 
aunt  in  regardo  nova  Easarta  et  vetera 
imbladata  pòat  ultimum  regardum,  etc. 
[Charta  anni  1212.  inter  Instrum.  tom. 
4.  nov.  Gali.  Christ.  col.  199:  Dedi  etiam 
eiadem  Fratribua  ad  asdificationem  ejua 
vallem  cum  deelivia  Uiteribua  a  atagno 
uaque  ad  Eaaartum  magistri  Johannia, 
etc.  Index  MS.  Benefìciorum  Eccl.  Cons- 
tantiens.  fol.  81.  verso  e  Musseo  D.  de 
Cangé:  Transaction  faite  . . .  pour  Uà 
dixmea  novalea  dea  hefs  et  Eaaarts  de 
ladite  paroisae.^  Le  Roman  du  Renard 
MS.: 

Tant  est  tlei  les  troB  menus, 
En  loa  Essart  en  est  Tenus. 

Le  Roman  de  Guillaume  au  Court-nez 
MS.: 

Veei  lo  le  où  n  gist  prét  da  lei  oel  Baiart. 

ExsARTUM  ,  in  Chronico  Fontanell. 
cap.  6.  pag.  203. 

AssARTUitf,  apud  Matth.  Paris  pag. 
180.  in  Additam.  pag.  100.  apud  Will. 
Thom.  ann.  1178.  Bractonum    lib.   4. 

Tract.  l.cap.  88.  tu*  in  Fleta  lib.  2. 
cap.  41.  1 1.  etc. 

AssARTA,  fem.  gen.  tom.  1.  Monast. 
Angl.  pag.  113. 

ExARDiuM  et  ExARDUM,  in  Charta 
Ludovici  Regis  Frane,  ann.  1147.  apud 
Sammarth.  in  Abbat.  Barbell. 

Sartus.  Charta  Gerardi  Decani  S. 
Quintini  ann.  1127.  in  Tabularlo  Abba- 
tiSB  Montis  S.  Martini  :  SiUeatria  autem 
terra  qua^  Sartua  vocatur,  ab  Eccleaia 
obtinebttur.  Adde  Hemerum  in  Augusta 
Yiromand.  pag.  120. 

Sartum,   charta  Placitor.    Coron» 


apud  Hovedenum  pag.  785  :  Nova  autem 
sarta  erunt  in  manu  Regia.  Si  vetera 
Sarta  inblcuUUa  aunt  de  frumento^  vel 
ailigine,  etc.  Adde  Monasticum  Anglic. 
tom.  1.  pag.  106.  316. 

QuiBTUS  ET  LiBER  a  Sartia,  vel  Eaaar- 
tia,  in  Privileg.  Henr.  I.  Regis  Angl. 
apud  Soelm.  et  tom.  1.  Monastici  Angl. 
pag.  31o.  ubi  sic  :  Liberam  et  fiuietam 
esse  coiMtituit...  ab  omnibus  auxtliia,  et 
lestagiia,  et  Sartia^  et  clauauria,  et  omni- 
bua  operibua  Caatellorum,  et  parcorum,  et 
pontium,  etc.  Spelmannus  putat  quieta- 
tionem  istam  spectareòoircorutn,  ut  vulgo 
loquimur,  degradationea,  ita  ut  si  quis 
in  forestis  Essarta  fecerit,  in  illum  non 
inquiratur. 

EXARTARE  ,     SaRTARE  ,    ESSARTARE, 

AssARTARE,  Interlucare  silvas»  et  du- 
meta  succidere»  et  in  cui  turam  redigere, 
Gallis,  Essarter.  Lex  Bajwar.  tit.  16. 
cap.  1.  1 2  :  Habeo  teatea  qui  hoc  aciunt^ 
qw>d  laoorea  de  ilio  campo  aem^er  ego  tuli, 
nemine  contradicenteEocartavi,  mandavi, 
possedi  usque  hodie,  etc.  Lex  Burgund. 
Addit.  1.  tit.  1.  S  1  :  Observandum  viam 
publicam,  vel  inter  agroscommuniter  divi- 
aam,  nec  possideri,  nec  intercludi,  nec 
Exartari  posse,  Sed  hic£xaWari,videtur 
accipiendum  prò  artari.  Charta  Caroli 
M.  apud  Perardum  in  Tabulis  Burgun- 
dicis  pag.  13  :  In  silvia  Exartandia,  et 
terria  laborandia.  Charta  ann.  1231.  in 
Tabularlo  Campani»  Thuano  fol.  295  : 
Cum  noa  vellemua  Essartare,  etadterram 
arabilem  rediaere  nemora  nostra,  etc, 
rCharta  anni  1233.  apud  Thomasserium 
ìnBlturi^.  pag.  283:  In  nomare  quod 
Exaartabttur.  Boacoa  non  poterò  Essar- 
tare, apud  Marten.  tom.  1.  Ampliss. 
Collect.  col.  1106.  Charta  Johannis  Do- 
mini Commerciac  ann.  1312.  in  MS. 
Codice  ejusdem  urbis  fol.  172:  Et  ne 
devoientlesd.  pourteriea  rienvendredesd. 
boia  et  donner  ny  Dessarter  sans  l'octroie 
Desdits  Signours  de  Morville.] 

ExARTARlus,  Operar ius,  qui  exartat 
sllvas.  Charta  Alienordis  Regina  Angl. 
apud  Beslium  pag.  598  :  Exartariua  prò 
fossorio  3.  den.  dabit. 

1  ExARTATOR,  Eadem  notlone,  in 
Cinerarius. 

IEyssartare,  Eyssartajare.  Sen- 
tentia  arbitralis  ann.  1497.  inter  Domi- 
nos  et  Universitatem  Calliani  :  Sunt  in 
possessione..,  de  eodem  territorio  dispo- 
nere.,.  prò  Eyssarteiando  ,  fusteiando, 
nuqueiando,  etc.  Mox  dicitur  Vniversitaa 
de  Ùalliano  fuiaae  in  possessione  paator- 
gandiy  Eyssartandi,  leignerandi ,  fus- 
teiandi,  gtandeiandi  et  omnea  explec/ias 
in  eodem  territorio  faciendi. 

)  Etssartus,  prò  Exartua,  non  semel 
ibidem. 

Sartare,  in  veterl  Charta  apud  He- 
mereum  in  Augusta  Virom.  ann.  1191  : 
Vallia  Geraldi  et  medietaa  nemoria  de 
Berencourt,  quod  dicitur  Foreatel ,  Sar- 
tanda  et  excolenda  conceduntur,  etc.  HI  ne 
emendanda  Lex  Vervini  ann.  1233.  art. 
2.  ubi  perperam  editum  terram  Sarran- 
dam,  prò  Sartandam. 

Assartare,  apud  Will.  Thom.  ann. 
1178.  Aaaerter  vignea,  boiaj  in  Consuet. 
Bituric.  tit.  15.  art.  8.  et  Trecensi  art. 
177. 

^  EZASIA  vel  Exasium,  Canalis,  ut 
vldetur,  per  quem  aqua  superflua excur- 
rit.  Charta  Alani  de  Montetenero  in 
Reg.  56.  Chartoph.  reg.  eh.  543  :  Cum 
omnibua  et  aingulia  dictorum  molendino- 
rum  pertinentttaf  acUicet,  chauceiia,  Exa^ 
alia,  exduaia^  etc.  Vide  supra  Eacheudua 
et  Exaquatorinm,  [^*^  German.   infer.  I 


I' 


CEae  est  Stillicidiam,  canalis,  haustram, 
(Esen,  Haurire.  Adel.] 

\  EZASTERANS ,  Ubertim  fluena,  vel 
exhauriena.  Paplas. 

0  EZATERIU^  Idem  forte  qui  alienl- 
gena,  vel  qui  dumeta  succidit.  Constit. 
Fetrl  I.  reg.  Aragon.  ann.  1200  :  Sanci- 
mua  ut  nullua  in  manaia  noatria  vel  ecde- 
aiarum...  acaptea  aive  exactionea  aliquaa 
exigere  vel  facere  praiaumat..,  Exaterioa 
et  bordarios,  pelliparioSf  sutorea,  textoree 
et  omnea  miniateriaUa  aub  hoc  pace  et 
aecuritate  constUuimua,  Vide  Exartare  et 
Exarichus. 

1  EZATERRA.  Glosse  saltem  sasculi  ad 
calcem  Collectionis  Canonum  MS.  e 
Bibl.  D.  Chauvelin  Custodls  siglllorum 
regiorum:  Extorrena  (Extorris)  Exa- 
terra,  vel  alienua, 

EZATICUM.  Paplas  :  Cantarinum,  geniu 
ordeij  i.  Exaticum.  [Sic  dictum,  quod 
apicas  ejua  aex  ordinea  habeant,  ut  est  in 
MS.  Bituric.  Vide  Cantarium.] 

^  Unde  emendandum  Glossar,  vet.  ex 
Cod.  reg.  7646.  ubi  prò  Exaticum,  legltur 
Effaticum. 

EZAUGTORITAS  ,  Exauctoratio  ,  qua 
uis  suo  gradu  dejicitur.  in  leg.85.Cod. 

h.  de  Cursu.  (8,  5.) 

•  Vide  Loisell.  Tract.  de  Ordin.  cap.  9. 
art.  9. 

1  EZAUDIBILIS,  Facilis  et  promtus  ad 
exaudiendum.  Occurrit  in  Testamento 
Rudesindi,  tom.  8.  Concll.  Hisp.  pag« 
183.  col.  2.  et  in  Chronico  SicIUsb,  tom.  3. 
Anecd.  Marten.  col.  13. 

•Charta  ann.  circ.  1065.  tom.  1.  Pro- 
bat. Hist.  Brit.  col.  426  :  Ecce  B.  Martine, 
quod  grate  obtuli ,  eosacte  requiria;  vere, 
ut  decet,  Exaudibilia  ea  in  voto,  aedcarua 
in  negotio.  Quod  Jam  pridem  a  Clodoveo 
rege  dictum  fuerat  ex  Chron.  filli  Petri 
Bechi nnl  ad  ann.  698  :  Clodoveua  inde 
rediena  Turonia  venit,  et  multa  B,  Uar^ 
tinoobtulit,  equum  etiam  auum,  quem 
ante  pugnam  aederat  ;  dalia  centum  aoli- 
dia  nultalenua  movit,  aed  dcUia  aliia  con* 
tum  aolidia,  statim  aolutua  eat.  Tunc  rex 
ait  :  Vere  É,  Martinua  bonua  eat  in  auxi- 
liOj  aed  carua  in  negotio, 

t  ExAUDiBiLiTER,  In  Exccptlone  Ur* 
bani  II.  Pap»  ab  Aganone  Episcopo 
Augustod.  Inter  Instrum.  tom.  4.  novas 
Gali.  Christ.  col.  83. 

o  EXAUDINARE.  Charta  ann.  1117.  in 
Access,  ad  Hist.  Cassin.  part.  1.  pag. 
234.  col.  2  :  Et  concedimua  ipsi  hominea, 
et  qualemcumque  terram  ad  aanumExau- 
dinaverit,  in  hereditatem  habeant  ad  res- 
pondendum,  etc.  An  prò  Excaudicaref 
Vide  infra  in  hac  voce. 

o  EXAUDITIO  ,  Benevolentia.  Charta 
Loth.  reg.  tom.  9.  Collect.  Histor.  Frane. 

gag.  654  :  Si  piis  petitionibua  summo  regi 
hristoin  cosnobiia  militantium  nostrts 
Exauditionia  aurem  declinaverimua,  etc. 
Ubi  ali8e  ejusd.  reg.  Chart»  habent» 
Clementiae. 

^  EXAVELLARI.  Vide  AxiveUaH,  [Fr.] 

^  EXAU6ERARE ,  Augere,  accrescere. 
Charta  Galt.  episc.  Camerac.  ann.  1095. 
inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Priemonst. 
col.  508  :  Ad  uaua  autem  fratrum  in  hoc 
loco  Domino  famulantium  beatique  Au" 
guatini  regulam  obaervantium  Exauge- 
randoa  etc, 

o  EZAUGESGERE ,  Deflcere.  Acta  S. 
Gauger.  tom.  2.  Aug.  pag.  688.  col.  2  : 
Quorum  (mlraculorum)  quia  multiplex 
copia  et  serica  materioaa  auccreacit  ;  con^ 
traque  meum  ingeniolum  in  superiori 
laòore  conaumptum,  penitua  Exaugeadt, 
etc. 

^  EXAURATUS ,  [Partlcip.  ab  inuslt. 
exauro,  indorato,  Inauratus,  ut  Exaurati 


EXB 


EXB 


EXC 


341 


crateres  apad  Auct  fragm,  e.  15.  qaod 
Cam  Censorino  edi  solet.] 

EXAURSàRE,  Aara  seu  leviori  vento 
in  aere  sese  purgare,  aerem  captare, 
tjood  faciunt  falcones,  a'Airier.  Frideri- 
cus  n.  Imp.  lib.  1.  de  Arte  venandi  cap. 
54  :  Con8uet>erunt  namque  rapaces  circa 
medium  diem  sublime  volare,  prtedpue  in 
aBStfUe,  et  in  diebua  calidis  ad  refrigeran- 
dum  se  in  sublimi^  et  Exaureandum, 

0  EZAURIGULARE^  Aures  abscindere, 
supplicii  genus  in  fures  preesertim  sta- 
tutam,  qaod  Essoreiller  nostri  dicebant. 
Vide  suòra  in  Auris.  Inquisit.  ann.1851. 
ex  Tabul.  Bellijoc.  :  ExauricUlatua  per 
officiarioe  Bellijoci. 

^  EXAUSPIGARE,  [Plaut,  Capi.  8.  5. 
108.  Exausptcavi  ex  vinculis  :  nunc  in- 
telligo  Redauspicandum  esse'  in  catenas 
denuo,  h,  e.  auspici um  hujus  itineris  ex 
vinculis  duxi  :  quare  ut  malo  auspicio 
bue  veni,  ita  ad  vincala  mihi  denuo 
redeundum  est,  quasi  ad  auspicia  repe- 
tenda.l 

1  EXAUTORIZATUS,  Quasi  extra  aucto- 
ritatem^  Qui  defugit  auctoritatem  et 
disciplinam  contemnit.  Meisterlini  His- 
toria  rerum  Noriberg.  apud  Ludewig. 
tom.  8.  pag.  20  :  Legio  demaue  Germanica 
Romm  caput  Casaria  cuatoaiena  per  vigi- 
ìiaa  licentiata  et  Exautorizata,  ignominisB 
awB  ultorem  Deum  habuit. 

1  EXAVUM.  Vide  Exagum. 

if  EXBALLISTARE,  [ballista  ictu  pros- 
ternere.  Festive  Plaut.  Paeud.  2.  1.  9. 
Nunc  inimicum  ego  hunc  meum  Ballio- 
nem  Exballiatabo  lepide.  Sic  Bacch.  4.  4. 
58.  De  ducentis  nummis  primum  inten- 
dam  ballistam  in  senem/] 

EXBANNIARE,  Exbannibe,   Bannire, 

Jiroscribere.  Tho.  Walsingham.  ann. 
806.  pag.  90  :  Fìandrenaea  omnea  ex  An- 
glia  Exbanniavit.  Eabannire ,  apud 
Petrum  de  Vineis  lib.  5.  Epist.  111.  et 
112.  ubi  formula  exbannitiania  refertur. 
[Rarsum  occurrit  in  Breviario  Hist.  Pi- 
sanse  ad  ann.  1172.  apud  Murator.  tom. 
6.  col.  186.  in  Chron.  Trivetti  ad  ann. 
1218.  apud  Acher.  tom.  8.  Spicil.  pag. 
723.  in  Ghronico  Siciliae,  apud  Marten. 
Anecd.  tom.  8.  col.  66.  etc]  Vide 
Bannum, 

T  EXBANNIMENTUM,  ut  Bannimenium. 
Proscriptìo.  Diploma  Jacobi  Insulani 
Card.  ann.  1415.  apud  TU.  Fontaninum 
in  Appendice  Antiq.  Hort»  pag.  468  : 
Et  voa  et  veatrum  quemlibet  ah  omnibus 
Ec^Htnnimentia ,  condemnalionUma,  poS" 
ni»,  censuria  oc  joroceasibìis,  sententìis, 
difpdationibus,,,  ahsolvimus, 

TExBANDiTi,  Proscripti,  in  Bulla  Bo- 
nifacii  PP.  IX.  in  eadem  Appendice  pag. 
444.  Exbannitif  ead.  notione,  apud  Mu- 
rator. tom.  12.  col.  1041. 

]  EXBIA.  Vide  Eabia, 

tEZBLATAR£,Reditus  terrae^  vineas  vel 
prsBdii  percipere.  Placitum  anni  862. 
inter  Instrum.  tom.  1.  novae  Hist.  Occit. 
col.  118  :  late  Duvigildua  hoc  (curtem, 
terram  et  vineam)  invasit  de  illorum 
potestate  malum  ordinem  injuate  infra 
istoa  duos  annos,  et  Exblatavit  hoc  injuate, 
Vel  est  prò  Expletavit,  quod  idem  signi- 
flcat  apud  auctores  medi!  sevi,  vel  prò 
EsAlaaavit  ;  ut  enim  imòZadore  dixerunt 
Agrum  biado  vel  segete  conserere  ;  sic  et 
Exbladare  dicere  potuerunt ,  Bladum 
colligere,  et  inde  quosvis  fructus  deme- 
tere.  Vide  Bladum. 

^  EZBOLA,  [Fax  aut  telum  missile  : 
Varr.  6.  L.  L  6.  Nsevius  in  Tunicularia  : 
Exbolaa  guassant,  ejiciunt.J 

o  EZBONATIO  ,  Metarum  positio  ju- 
ridica ,  nostris  Eabonnage;  a  verbo 
Eabonner^  Limites  figere.  Ghartajlngel- 


ranni  Godic.  ann.  1267:  Consenaerunt 
quod  fiat  Exbonatio  alia  a  prsadicta  ipaa' 
rum  bannileugarum  ;  nos  prò  haaredibua 
et  aucceaaoribua  noatria  in  hoc  conaenti~ 
mua,  quod  fiat,  et  ipaam  Exbonationem, 
quaa  fiet,  ooaervabimua  in  futurum.  Alia 
ann.  1298.  in  Chartul.  S.  Corn.  Gom- 
pend.  fol.  201.  v<*.  col.  1  :  Item  quiconque 
voudra  Eabonner  oudit  terroir  par  noua 
ou  par  noatre  commandement»  aera  faia  li 
Eaboanagea;  et  pour  chascune  bonne 
deux  denterà  Pariaia  aeront  paié.  Vide 
supra  Eabondatio. 

^EXBONNARE,  Ex  pacto  statuere,  mo- 
derari  ;  unde  Esbonner,  subditorum  ser- 
vìtia  aut  prsestationes  vendere,  commu- 
tare, vel  certis  finibus  definire.  Charta 
ann.  1161.  in  Chartul.  Thenol.  ex  Cod. 
reg.  5649.  fol.  8.  r>.  :  Dotem  etiam  altaris 
de  Àeeniia,  sicut  teatimonio  et  aacramentia 
Ugitimorum  hominum  Exbonnata  eat,... 
lìtenoliensibua  cedere  debere  dixerunt. 
Alia  ann.  1378.  in  Reg.  114.  Chartoph. 
reg.  eh.  98  :  Icellui  chevalier  Ancel  aire  de 
Pontmolain  franchi  et  Eabonna  aea 
hommea  et  femmea  de  aerve  condition  .  .  . 
Jl  eatoient  paravant  ledit  Eabonnement 
audit  chevalier.  Lit.  manumiss.  ann. 
1387.  in  Reg.  163.  eh.  353  :  Avena  iceulx 
Jehan  Tinet  et  Peronnelle  aa  femme... 
Eabonné  et  par  cea  préaentea  Eahormona, 
mettona  et  oatona  hors  de  la  servitude  de 
mortemain  et  formariage.  Vide  Aòonare 2. 

0  EXBORARE.  Vide  supra  Esborrare, 

«  EXBRANGARE.  Ramos  avellere. 
Charta  ann.  1316.  ex  schedis  Pr.  de 
Mazaugues  :  Si  ipsam  aiì>orem  Exbran- 
caverit,  teneatur...  emendare  xij.  denarios. 
Estrouver,  eadem  notione.  in  Charta  ann. 
1858.  ex  Re^.  90.  Chartoph.  reg.  eh.  157: 
Si  poet  lidi  cenaiers  toutea  lea  aaula... 
Eatrouver  de  troia  ana  en  troia  ana,  Nisi 
forte  legendum  sit  Eatronner  vel  £*«- 
troncer,  DOC  est,  ad  truncum  usque  scin- 
dere, quo  modo  de  salici  bus  fieri  solet. 
Vide  Èxbranchiare. 

EXBRANCHIARE,  Ramos  avellere,  ex 
Gallico  Eabrancher.  Fleta  lib.  2.  cap.  41. 
%  5  :  Inquiratur  utrum  boaci  deteriorati 
fuerint  de  aubboaco ,  et  Eocbranchiatura 
et  deterioratto  aubboaci,  et  ExbranchiatU" 
ras  acribantur  per  ae. 

T  EXBRIGARE.  Extra  brigam  ponere, 
Lite  et  jurgio  liberare.  Charta  anni  1350. 
apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  413  :  Quam 
venditionem  ratam  et  gratam  et  invaria" 
bilem  tenere  apondemua  ,  bona  fide  et 
abaque  dolo...  eadem  bona  Exbrigando  ab 
omni  impetitione  uaque  ad  flnem  anni  et 
diei  venditionia,  more  conaueto  et  obaer- 
vato.  Vide  Briga. 

EXBROMARE.  Apitius  lib.  6.  de  Re 
cu  Un.  cap.  1  :  Rapaa  quoque  ut  Exòro^ 
mari  poaaint,  levaoia  de  olla,  et  iterum 
lavabia.  Ubi  alii  Codd.  habent  Expromi. 
Vide  Bromoaua. 

1  EXBUJE.  Vide  Exibua. 

1  EXBURSARE,  Pecuniam  e  Buraa  seu 
crumena  depromere.  Gali.  Débouraer. 
Charta  ann.  1478.  apud  Menesterium  in 
Probat.  Hist.  Lugdun.  pag.  xxix  :  Debe- 
bunt  prsafati  Conaulea..,  dare  et  realiter 
Exburaare  atque  aolvere,  etc.  Litterae 
Caroli  Vili.  Regis  Frane.  Duci  de  Bor- 
bonio,  apud  Marten.  tom.  2.  Itiner.  litter. 

Sag.  386  :  Scripsi  generali  Balhardo  de 
formandia  quatenua  larga  manu  Ex- 
buraet  omnia,  quaa  per  voa  ordinala  fue- 
rint.  Etiam  occurrit  in  Actis  S.  Secundi, 
Martii  tom.  3.  pag.  808.  Vide  Buraa. 

3^  [a  Benedicto  de  Guithalottis  :  flore- 
nos  auri  de  camera  15.  cum  dimidio,  quos 
ipse  in  Feraria  de  suis  propriis  pecuniis 
Exburaavit.  (Mandat.  camer.  apostol. 
Archiv.  Vatic.  1417-21.  f.  89).  »] 


1  EZCAANGIA,  Quod  obvenit  alicui, 
Gali.  Ce  qui  Echoit  à  quelqu'un.  Charta 
Corbeiensis  :  Tertiam  partem  terrai  .  .  . 
qwB  devoluta  eat  jure  hereditario  ad  uxo- 
rem  meam  praadictam  de  Excaantia  Ro- 
berti de  S.  Albino  defuncti...  reaiduas 
autem  duaa  partea  Excaanciaa  ejuadem 
EccLesiaa  Corbeiensis  Capitulovendtdimus. 
Vide  Escaeta. 

«  EXCADENTIA.  Legitima  hsereditas, 
misB  alicui  obvenit.  Charta  ann.  1261.  ex 
Chartul.  23.  Corb.  :  Dieta siquidem  domi- 
cella...  receperat  excambium ,  videlicet 
totam  Excuaentiam,  quae  ipsi  Johanni  ex 
parte  patris  et  matrts  poterat  obvenire. 
Vide  suDTSL  Escahentia, 

EXGADENTLB.  Excadentiaa  Curirn  in 
Regno  Sicilise,  nostris  Parties  CasueUes  : 
Caduca  bona  quse  in  fiscum  cadunt,  seu 
ex  commisso,  seu  alia  quavis  ratione. 
Bulla  Alexandri  IV.  ann.  1255.  in  Regesto 
Vatic.  lib.  1.  Epist.  574  :  Cum  igitur 
intendamus  ad  praasens  eidem  nobiU  m 
repno  Siciliaa  de  aliquibus  bonis  ad  dema- 
ntum,  seu  Eascadentias  Curiaa  pertinenti" 
bus,...  providere,  etc.  Ita  Constitut.  Si^ 
culselib.  1.  tit.  84.  85.  lib.  3.  Ut.  5. 
Diploma  Constantise  Imperatricis  apud 
Rocchum  Pirrum  tom.  1.  pag.  131.  Fleta 
lib.  6.  cap.  1.  etc. 

Scadenti^,  apud  Petrum  Diaconum 
lib.  4.  Chron.  Casin.  cap.  96. 

ScADiTio,  Eadem  notione,  in  Prsecepto 
Pandulfl  Principis  Capuae,  apud  Ca 
millum  Peregrinum  in  Hist.  Longobard. 
lib.  1.  pag.  ^1.  ubi  perperam  servitii 
militaris  speciem  fuisse  ait.  Aliud  Prse- 
ceptum  Rooerti  II.  Capuanorum  Prin- 
cipis ann.  1128.  apud  Angelum  a  Nuce 
pag.  521  :  Similiter  et  terras  quas  relin- 
quunt  homines  qui  sine  haaredibua  mo- 
riuntur,  quas  dicuntur  Scaditionea.  Vide 
Eacaeta. 

T  EXGADERE,  In  aliquem  cadere,  ei 
obvenire.  Gali.  Echoir.  Charta  P.  Episc. 
Meldensis  ann.  1229.  in  Tabularlo  Mei- 
densi  fol.  59  :  Si  vero  terra  biadata  Exca- 
dat  in  praedictia  villia  et  territoriia  aive 
juatitiia  earum,  aicut  erit  hUuiata  ad  prò- 
pinquiorem  heredem  deveniet.  Vide  Ea- 
caeta. 

1  EZGADUGUM,  Quod  alicui  obvenit 
jure  hsereditario,  aliave  ratione.  Charta 
ann.  1273.  e  Tabularlo  Portus  Regii  : 
Johannea  de  Ormaio  milea  dedi  xv.  lib. 
Paria,  annui  redditua,  qusa  mihi  obve- 
nerunt  in  Excaduco  aive  successione  Jo* 
hannis  dicti  Briare  Militis.  Vide  Escaeta. 

EXGAETA.  Vide  Escaeta. 

^  EXGAITA,  Quidquid  in  fiscum  cadlt, 
seu  ex  commisso,  seu  alia  quavis  ra- 
tione. Bened.  abb.  Petroburg.  de  vita 
Henr.  II.  reg.  Angl.  edit.  Hearn.  tom.  2. 
pag.  569.  ad  ann.  1189:  Bicardus  rex 
constituit  Johannem...  custodem  et  recep- 
torem  omnium  Escaitarum  suarum  in 
Anglia.  Vide  Escaeta. 

ÉSCALCEATI,  Haeretici,  qui  excalcea- 
tos  ambulare  debere  homines  adsere- 
bant,  inauit  Philastrius.  [Salvianus  lib. 
3.  de  Guoern.  Dei  habet  :  Ambulare  Ex- 
calcios  praecipit.] 

EXGALDARE,  Leviter  coquere,  in 
aquam  calìdam  immittere,  Èschauder. 
Petrus  Cellensis  lib.  5.  Epist.  7:  Est 
proverbium^  Excaldatua  aquam  timet. 
Vide  Apitium  lib.  8.  cap.  6. 

ExcALDARE  Se  ,  In  thermis  lavar!. 
Excaldationea,  lavationes  in  calidis  bal- 
neis,  apud  Vulcatium  Gallican.  in  Avi- 
dio  Cassio,  et  Spartianum  in  Albino. 
Vide  ibi  Casaubon.  et  Salmasium,  et 
supra  Eachaudati.  Joan.  Britton.  cap. 
1  :  Et  puia  viat  le  Coroner  et  lea  jurora  que 
(  lui  voer  le  cors  et  les  playes  et  lea  coups^ 


342 


EXC 


EXC 


EXC 


ou  si  ascun  alt  esté  estvangìé,  ou  EsehaU" 
déy  ou  par  autre  peine  à  mori  is9ue. 

^  Nostris  alias  Eschauder,  prò  Esaspe- 
rare, ad  iracundiam  provocare.  Lit.  re- 
miss,  ann.  1392.  in  Reg.  143.  Cliartoph. 
reg.  eh.  75  :  Icellui  Guillaume  meu  de 
couroitx  cantre  Jean  sana  terre  en  le  vou^ 
lant  Eschauder,  etc.  Eschauffé  vero  prò 
Etouffé,  Calidls  vaporibus  suffocatus, 
in  aliis  Lit.  ann.  1^5.  ex  Reff.  187.  eh. 
138  :  Pour  ce  f^^u'il  faisoit  froit  Xedit  de  la 
Vernale  faisoit  bailler  du  feu  avec  du 
charbon  de  pierre  audit  prisonnier,,.., 
lequel  on  trouva  mort  et  Eschauffé.  Ita 
quoque  ìntelligendus  videtur  Joan.  Brit- 
ton.  supra  laudatus.  At  minus  nota 
mihi  vox  Eschau,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1379.  ex  Reg.  116.  eh.  54  :  Levalleton  soil- 
lart  de  laditte  cuisine  sonna  une  paelle.,. 
Le  maistre  d'hostel  leur  dist,  est'U  main^ 
tenant  temps  d'estre  en  cuisine,  et  print 
laditte  paelle  et  la  frota  sur  un  chotier  ou 
Eschau  de  l<iditte  cuisine,  ainsi  comme  on 
a  acouslumé  à  faire,  et  après  ce  le  ressua, 
Locus  forte»  ubi  vasa  eoqulnaria  mun- 
dantur.  Vide  supra  Escheudus. 

1  EXGALQATTUS,  Excubi88.  Vide  Sca- 
raguayta. 

EXGALLERIUS.  De  hac  voce  audiendus 
Ammìratus  lib.  de  Familiis  Neapolita- 
nis  pag.  56  :  Essendo  chiamato  à  tempi 
de  hederiao  Imperadore  sotto  l'anno  1248. 
Jaeobo  Tomacello  Imperiale  Excall^rio, 
ne  sapendo  quel  che  volesse  dire,  ho  final- 
mente ritrovato,  non  dinotar  altro,  che 
Proposto,  o  Proveditore  delle  fabriche  re- 

2ie.  Perciocché  sotto  il  Re  Carolo  primo  si 
ìgge  di  giudice  Francesco  da  Melfi,  et  un 
altro  essere  Excallerio  delle  mura  di 
Manfredonia,  et  perche  si  vede,  che  queste 
opere  erano  fatte  ad  Extallium,  che  e 
quelle  che  si  dice,  dar  in  sommo,  non  so 
se  da  questa  voce  fosse  formata  queW 
altra  dell'  Eoccalerio4 

T  EXGAMBIARE,  Permutare,  Gali.  Es- 
changer,  in  Chart.  Ludov.  Pii  inter  Aeta 
SS.  Benedict.  ssbc.  4.  part.  1.  pag.  224. 
in  altera  ejusd.  Imp.  apud  Baluz.  tom. 
2.  Capitul.  col.  1424.  apud  Th.  Madox 
Form.  Angl.  pag.  155.  etc.  Vide  Cam- 
biare, 

1  Exc\MBiRE,  Eadem  notione,  in 
Gharta  Gilonis  de  Cuislaco  Militis  ann. 
1238.  ex  Archlvo  OameraB-fontis. 

1  ExcAMBiTARE,  apud  Madox  Form. 
Angl.  pag.  187. 

^  ExGÀMBiATOR,  Trapezita,  mensa- 
rius,  supra  in  Cambiare  et  apud  Th. 
Blount  in  Nomolexico. 

1  ExcAMBiTio,  Permutatio,  in  Charta 
anni  1169.  apud  Miraeum  tom.  2.  pag. 
829.  col.  1.  in  altera  Charta  anni  1178. 
apud  Thom.asserium  in  Biturig.  pag. 
1^.  et  alibi  pluries. 

1  ExGAMBiUM,  Eadem  signifìcatione, 
in  Charta  Azonis  Episc.  Atrebat.  ann. 
1235.  Concilio  Turiasonensi,  inter  His- 
panica  tom.  8.  pag.  494.  in  Edicto  Phi- 
lijpnl  VI.  Frane.  Regis  ann.  1328.  ete. 
Viae  Excangium. 

1  ExGAMERE,  ut  Excambire,  Chartu- 
lar.  SS.  Trinit.  Cadom.  fol.  80  :  Dedit 
terram  Fraxini,  qtiam  Regina  Excamsit 
aanctse  Marisa  Bajocensi. 

T  ExGAMiARE.  Eodem  intelleetu,  su- 
pra In  Exquamiare  post  Cambiare. 

1  EXGANCIA,  Bonum  cadueum,  obve- 
niens,  de  quo  supra  in  voce  Escaeta. 
Charta  Guiaonis  Comitis  Flandriae  ann. 
1237.  in  Tabularlo  S.  Barthol.  Bethun.  : 
Nullum  aliud  jus,  nullumve  aliud  domi- 
nium,  nullamve  Excanciam  .  .  .  potest 
habere.  Charta  Petri  Episcopi  Atrebat. 
ann.  1259.  ex  eod.  Tabulario  :  Cum  omni 


justitia,  dominio  et  Excantiis  quss  ad 
dictum  redditum  pertinere  noscuntur. 

<>  EXGANDALUH,  Damnum,  detrimen- 
tum,  Gali.  Esclandre.  Stat.  ann.  1400. 
tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  400  : 
Ex  prssmissis  Excandalum  pullulabit, 
nisi  per  nos  super  prsimissis  de  remedio 
provtdeatur  opportuno.  Vide  infra  Sean- 
dalum  1. 

^EXGANDEFAGERE.  [Incendere.  Varr. 
3.  H.  R.  2.  ad  fin.  Triumphus,  et  colle- 
glorum  coense,  quse  tune  innumerabiles, 
Excandefadebant  annonam  macelli,  h. 
e.  pretium  annonse  augebant,  incende- 
bant.l 

^  EXGANDENTIA,  Palese  leviores  et 
csBtera  purgamenta  e  fru mentis  in  area 
tritis  cadentia.  Charta  anni  1221.  in  Ta- 
bulario S.  Richarii  :  Pro  Straminibus, 
hautumnis  et  omnibus  Excandentiis,  et 
quidquid  in  grangia  reclamare  poterat, 
novem  sextanos  avente  percipiet. 

1  EXGANDIDARE,  Candidum  reddere, 
deal  bare.  Remigius  Autissiod.  Homilia 
in  feriam  iv.  post  Domlnieam  iv.  Qua- 
dragesimae  :  Sed  quid  prodest  exterius 
Excandidare  cutem  t  Vide  Candidarius, 

EXGAN6IUM,  Exghanoia,  ex  Gallico 
Eschange ,  Permutatio.  In  Monastico 
Anglic.  tom.  1.  pag.  826  :  Decem  acras  in 
Excatigio  prò  vigulto  meo,  etc.  Et  infra  : 
Dedi  eis  in  Exchangiam  corucroftam  vici- 
nam  suis  sedificiis.  [Charta  Philippi  Aug. 
Frane.  Regis,  in  Ampliss.  Colleet.  tom. 
1.  col.  lOOS:  Interim  donai  et  concedit 
uxori  suts  domum  suam  de  Cruissi  cum 
omni  terra  prò  Exchangio  domus  de  Li" 
vreio.]  Vide  Cambium  post  Cambiare, 

EXCANONIGARE,  Canonicatum  alieni 
auferre,  apud  Petrum  Blesens.  £pist.21. 

5  EXGAlITlA.  Vide  Excancia, 

EXGAPILLARE,  Papias  :  Excapillare, 
Exerere,  discooperire.  Glossar.  MS.  Ee- 
cles.  Paris  :  Excapillato,  Exerto  brachio 
ad  mammam.  Vide  Expapillare.  [^^  et 
Effasilatus.]  [Lex  Salica  ex  MS.  tlt.  76. 
apud  Eccardum  pag.  137.  De  muliere 
cassam  vel  Excapillatam,  id  est.  Cui  de- 
nudati suntcapilli.  Gali.  Decoiffé.  Siquis 
mulierem  Eoscapillaverit,  ut  ei  obbonis  ad 
terra  cadat,  sot,  xv.  culp.  jud.  Et  mox  : 
Si  servus  mulierem  ingenuam  percusserit 
atit  Excapillaverit,  aut  manum  suam  re- 
demat,  atU  sol.  v.  reddat.] 

1  ExGAPiLLATUS.  Dcnudatos  et  sparsos 
habens  capillos.  Passio  SS.  Agapes  et 
ChioniSQ,  Aprii,  tom.  1.  pag.  ^9  :  Omnes 
autem  sui  stve  uxor  sive  ancillsB,  Exeapil- 
latte  in  oecursum  ejus  venerunt, 

EXGAPITARE.  Decapitare,  caput  am- 
putare. Henricus  Huntindonensis  lib.  2. 
pag.  365  :  Novem  semper  Excapitati  sunt, 
et  decimus  remansit, 

0  EXGAPSATUS.  Helymandus  ad  ann. 
1150.  tom.  7.  Bibl.  Cisterc.  pag.  194.  eoi. 
2  :  Qumdam  (acus)  ut  vulgo  dtcitur.  Ex- 
capsatss,  qussdam  admittendis  idonea  filis 
foramina  prseferentes,  etc.  Ubi  Acieulffi, 
Gali.  Epingles,  et  Acus,  vulgo  Aiguilles, 
significantur,  unde  capsam  appellasse 
verisimile  est  acus  foramen,  quo  cum 
careant  aciculse,  Excapsatse,  dietss  sunt. 

1  EXGARGERARE,  E  carcere  edueere, 
in  Synodo  Uispal.  ann.  1512.  inter  Hisp. 
tom.  4.  pag.  6.  col.  2. 

1  EXCARITUS,  In  scaras  seu  partes 
distributus.  etc.  Vide  Scarire, 

EXGARNARE,  Carne  spoliare.  S.  Zeno 
Veronensis  Serm.  8.  de  Exodo,  EoDcama- 
tam  ambram  tractabilem  vocat  hectica 
febre  laborantem. 

T  EXGARNIFIGARE,  Sxpxo^xYetv,  Gloss. 
Lat.  Gr.  MSS.  Sangerm.  Carmen  vorare  ; 
Latinis  est  Dilaniare. 

EXGARPSUS,  prò  Excerptus,  Vide  Ca- 


pitulare  4.  Caroli  M.  ann.  805.  Epifite- 
lam  Cathwiphi  ad  Carolum  M.  sub  fi- 
nem,  Lambeeium  lib.  2.  Commentarior. 
de  Biblioth.  Cassarea  pag.  854.  et  qu» 
annotat  Stephanus  Baluzius  ad  Capitu- 
lar.  tom.  2.  pag.  1067. 

EXCARRAZONATA.  Vetas  Inqaesta  ann. 
1211  :  Item  prohibuit  homines  Comitis 
Tolosani  qui  faciebant  Excarrazonatam 
in  loco  in  quo  est  modo  Castrum  Vasio- 
nense,  ne  eam  facerent,  et  excommuniea" 
vit  :  et  Episcopus  fecit  portare  ligna  dictse 
ExcarrazoncUse  ad  Palatium  ad  combu" 
rendum.  Joannes  Columbus  a  quo  refer- 
tur,  lib.  2.  de  Gestis  Episc.  vasionen- 
sium,  id  vocabuli  sibi  ignotum  esse, 
forteque  moenium  aliquod  genus  signi- 
ficare ait.  [Sebast.  Fanton.  tom.  2.  Hist. 
Avenion.  pag.  356.  legit  Esearrazonata  : 
quod  voeaoulum  a  Latino-barbaro  Es- 
chara,  Pedamentum.  efformari  potuit, 
vel  forte  a  Scara,  Acies,  et  Zonare,  Cin- 
gere: quia  hujuseemodi  prassidio  veluti 
cingebantur  eopisB  militares,  ut  ab  hos- 
tibus  facilius  sese  defenderent.  Haec 
munitionis  species  eadem  forsitan  est, 
quse  Latinis  Valium,  Nostris  Palissade: 
qu8e  notio  si  vera  est.  ab  Eschara  et 
Zonare  Escarrazonckta  eifingi  potuit  per- 
facile.1 

EXGARRIGARE,  [Exonerare.]  Vide  Car- 
ricare  1. 

T  EXGARTELLATUS ,  Quadripartitus. 
Gali.  EcarteU,  Dicitur  de  seutis  gentili- 
tiis  quadrifariam  divisis  :  Portabit  nomen 
et  arma  Excartellckta  in  medietate  de 
Beaufort  et  de  la  Tour,  in  Oontractu  ma- 
trimonii  ann.  1445.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Hist.  Arvern.  pag.  734. 

^  Hinc  Escartelaige  appellatur  lapis 
sepulcralis  quadratim  dissectus,  in  Epi- 
taph.  quod  legitur  part.  3.  ult.  Hist. 
Trenoreh.  pag.  257  : 

Soobs  ce  piecreoi  BMartehdge, 

Gist  nn  oolabla  Mnoaoaifs, 

D'OlchUy  et  Prbiy  cure, 

Raeevear  lojral  Mlimé 

De  ce  moaaalen  en  lon  aage, 

Maifttra  André  Fogior  boo  eonfe 

Estoit. 

1 EXGASINA^  male  prò  Escasura,  Vide 
in  hac  voce  post  Escaeta. 

lEXGASSURA.  Vide  in  Escaeta, 

EXGASTRARE,  'E^onX^eiv.  alibi  éxrlu- 
veiv.  EoDcastratio,  ixTO|iiq,  in  Gloss.  Gr. 
Lat.  Gloss.  Isid.  :  Excastratus,  Excolia- 
tus,  Scribonius  Largus  cap.  9  :  Sinapi 
ex  aceto  tritum,  et  non  Èxcastratum. 
Vide  Gellium  lib.  9.  cap.  9.  et  infìra  /n- 
castrare. 

•  Addeex  Castiga t.  in  utrumque  Glos- 
sar :  Excastro,  é(onXiC«»,  debello,  in  Cod. 
reff. 

fEXCASURA.  Vide  in  Escaeta. 

EXGATTARISARE.  Fragment.  Petronii  : 
Quid ,  inguit  Habinnas  ,  Exeattarisasti 
me,  ut  tibi  emeremfabam  vitreamf 

ì  EXGATURIZARE,  Aqua  calida  per- 
fundere.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm. 
MS.  :  Excaturizo,  as,  Eschauder, 

1  EXGAUGIA.  Vide  Escaeta. 

à  EXGAUDIGARE,  Caudices  avellere. 
Tertull.  lib.  de  Pudie.  cap.  16:  Ut  intel- 
liqas  quanta  securi  censure^  omnem  silvam 
lioidinum  csedat  et  eradicet  etExcaudicet, 
etc, 

1.  EXGAVERE,  Prtecavere.  Gloss.  Isid. 

«  2.  EXCAVERE,  Bannire,  Edieto  pu- 
blieo  proscribere,  interdieere  ;  unde  Ex- 
cavementum,  Proseriptio.  Arest.  ann. 
1372.  ex  Tabul.  S.  Joan.  Laudun  :  Pro 
dictarum  obligationum  dehito  sive  summis 
non  solulis,  debitores  a  dictsspacis  termi- 
nis  banniverant  ei  banniebant,  gtkxl  ban- 
nimentum,  Excavementum  vocaverant  et 


EXC 


EXG 


EXC 


343 


vocàbant,  ipsoaque  bannitos..,,  a  dieta 
pace  expeUebant  eis  inhibendo  et  dicendo 
ne  termino»  dictsB  pacia  deinceps  intra- 
rent  ;  quod  H  facerent^  eos  caperent  et  in 
terra  tnfoderent...  In  possessione  et  sai- 
Hna...  compellendi  per  expulsUmem  seu 
exclueionem  et  interaictionem  dictse  com- 
muniae  ae  juHum  et  libertatum  e^usdem, 
qìMR  exclusio.Excavementum  dicdiatur;.., 
ipsosque  malefactores,  si  rebelles  aut  ab' 
sentes  se  redderent,  a  dieta  communia 
Excavendi  et  excludendi. 

1  EXGAUSARE,  f.  Causam  seu  lltem 
intendere,  instruere.  Veti.  Formulse 
Andegav.  art.  50  :  Quicquid  exinde  ad 
vicem  meam  prosequere  et  Excausare,  vel 
admallare  eas  faceas  :  et  quicquid  per 
hunc  mandatum  eaeriSy  feceris,  gesse- 
risve,  etenim  me  hahiturum  esse  cognusce 
ratum. 

o  EXGAUSARIUS,  Qui  causas  seu  vices 
alterius  agit.  Codex  S.  Mart.  Lemov.  ubi 
plura  de  juribus  Excausarii  :  Excausa- 
rius  non  habet  potestatem  distringuere 
judicem  sancti  Martialis,  neque  wadium 
accipere,  nisi  tantum  abbas. 

^EZCEDEGAFOTI.  Vide  Exafoti. 

«  EXGEDERE  Hominem.  Decedere, 
mori,  in  notula  marginali  God.reg.  7887. 
fol.  16.  r»  :  Excessit  hominem  JordanUs 
proconsul  Lemovicensis,  ut  videtur  :  co- 
dex quippe  erat  ad  usum  S.  Martialis 
Lemov.  vide  infra  Emre  4. 

EXCELLARE,  Cum  uxore  esse,  In  GIoss. 
Isid.  infra  Excilare,  Cum  uxore  esse  in 
liberiate.  [Excilare  male  dictum  putat 
Grsevius  prò  Excellare,  Est  autem  EX' 
celiare,  si  bene  coniicit  Reinesius«  Extra 
cellam  vivere ,  relieta  prfessione  mo- 
nastica, libere  cum  uxore  in  sseculo 
vivere. 1 

o  EXCELLENS  DOMINUS,  dicitur  Doc- 
tor  medlcus,  in  Testam.  Jac.  de  Grassa 
ann.  1519  :  Órdinavit  suos...  dispositionis 
finalis  exeeutores,,,  Joannemde  Grassa,... 
et  Excellentem  dominum  Augustinum 
Grifony  in  medecina  doctorem  dvitaiis 
Grassa.  Quippe  ad  Doctorem  pertinere 
non  qpinor. 

EXGEUUBNTIA .  Titulus  Principum, 
ataue  adeo  Imperatorum.  Anastasius 
BiDl.  in  Hadriano  PP.  pag.  106.  de  Ca- 
rolo M.  :  Eosque  recipiens  ejus  ExcéUen- 
tia,  denuo  repedavit  Papiam,  Ibidem  : 
Excellentissimus  ac  benianissimus  Carolus 
Rex:  Excelìentissiìna  Hudegarda  Regina. 
Vestra  Augustalis  Excellentia,  in  Epist. 
5.  Nicolai  PP.  ad  Michaelem  Imp.  CP. 
et  Epist.  55.  Adde  Gapitula  Caroli  C. 
tit»  5.  cap.  8.  Alcuinum  Ep.  28.  Episto- 
las  Francicas  tom.  1.  Hist.  Frane.  89. 
40.  49.  53.  Joannem  Vm.  PP.  Epist.  52. 
54.  Gregor.  VII.  PP.  lib.  1.  Epist.  18.  lib. 
8.  Epist.  10.  Joan.  Mabillonium  tom.  2. 
Analector.  pag.  687.  et  qu»  observavit 
Bi  vari  US  in  Comment.ad  Pseudomaximi 
Chron.  pag.  65.  et  seqq.  [Observat.  Ma- 
billonius  lib.  2.  Diplom.  cap.  7.  summos 
quoque  Pontifices  Excellentias  Utulo 
quandoque  fuisse  donatos  ;  Eo  quippe, 
inquit,  Hadrianum  Papam  affecit  Caro- 
lus M.  in  Epistola  apud  Chesnium  tom. 
2.  Epist.  22.  eumdemqueAlcuinus  Epist. 
88.  Leonem  III.  Kenulfus  Rex  Mercio- 
rum  apud  Willelmum  Malmesbur.  fol. 
16.  Paschalem  II. Ivo  Carnutensis.  Hunc 
quoque  titulum  Leutherico  Senonum 
Antistiti  tribuit  Fulbertus  Carnut.  Epis- 
copus ,  eumdemque  S.  Bernardus  Ri- 
cumo  Tullensi.]  p  Cliarta  ann.  1182.  ex 
Chartul.  S.  Corn.  Compend.  fol.  112. 
r>.  col.  1  :  Domino  suo  Dei  gratia  vene" 
rabili  Silvanectentium  episcopo,  G.  ThenO' 
liensis  abbas  salutem  et  reverentiam.  Sciat 
JExcellentta  vestra,  etc] 


^  Eo  prseterea  insignitur  Dalphinus, 
in  Charta  ann.  1891.  ex  Reg.  141.  Char- 
toph.  reg.  eh.  95  :  Notum  fieri  volumus 
universis  nos  reperiisse  in  recognitionibus 
dalphinalibus....  per  dom.  Cruigonem  Bor» 
relti  commissarium  in  hac  parte  ab  Eoe- 
cellentia  dalphinalispecialiterdeputcUum 
receptis. 

^  Per  Exgellentiam,  Phrasis  Gal- 
lica. Par  excellence.KxceìieiìieT, egregie. 
Lit.  Caroli  reg.  Frane,  primog.  ann. 
1857.  ex  Bibl.  reg.  :  Nos  igitur  qualiter 
in  ipsa  sacrosancta  capella  divinum  ser- 
mtium  fuit  hactenus  Per  excellentiam 
celebratum,  etc. 

1  EXGENNIUM,  ut  Exennium,  Munus, 
donum.  Linborch.  Sent.  Inquisit.  To- 
los.  pag.  68  :  Aliqum  personas  apportave^ 
runt  eis  ibi  Excennia  de  comestibilibus. 
Vide  Excenium. 

<>EXGENTOR,  prò  Executor.  Decreta 
Placent.  ad  calcem  stat.  fol.  114.  r«: 
Significato  nobis  ver  presbiterum  Gerar- 
dum  rectorem  ecclesisB  sancti  Protaxii  de 
Placentia  et  Manfredum  ferrarium  fa^ 
bricum  Eaccentores  quondam  presbiteri 
Oberti,  etc, 

1  EXGEPTACULUM,  ut  Receptaculum, 
quo  aliquid  excipimus.  TertulT.  de  Spec- 
taculis  cap.  2  :  Non  sumsimus  auree  ad 
Exceptaculum  maUloquii. 

1  EXGEPTARE,  Excipere,  demere,  nu- 
mero eximere.  Gali.  Excepter,  Ital.  Ec- 
cettuare. Gregor.  Monachus  in  Chron ico 
Farfensi,  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2. 
col.  457  :  Exceptatm  sunt  res  de  opitanis, 
qua  in  hoc  Monasterio  reservatss  sunt.  Et 
col.  512  :  Hugo  Abba^  trcuiidit  ei  in  feu- 
dum  ipsas  res  usque  in  Saltum  et  usque 
Turanum...  Exceptavit  Ecclesiam  S.  Aga- 
thes.  Rursum  occurrit  col.  598.  Vide  Ex- 
ceptuare. 

«  Essieuter,  apud  Bellom.  MS.  cap.  7  : 
Nous  en  Essieutons  les  cas  qui  touchent 
au  roy.  Vide  infra  Excepto. 

\  EZCEPTATIO,  Exceptio.  Nullam 
extnde  fecimus  reservationem  vel  Excep^ 
tationem,  in  Cambio  anni  969.  apud  Mu- 
rator. tom.  2.  part.  2.  col.  960. 

o  EXGEPTATuM  Offigium,  an  Usu  re- 
ceptum  ?  Ordo  eccl.  Ambros.  Mediol. 
ann.  circ.  1130.  apud  Murator.  tom.  4. 
Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  915  :  Expositio 

Exceptati Statui  ordinem  Exceptati 

officit  tam  de  psalmis  cum  antiphonis, 
quam  de  homehis,  et  de  vefperis,  et  matu- 
tinis,  et  missis  Dotninicalibus  seu  psalte- 
rio,  ubi  incipiatur  post  Epiphaniam,  hac- 
tenus a  multis  dubitatum,  secundum 
morem  et  institutionem  Mediolanensis 
ecclesiss  posteris  per  futurum  compendiose 
perstringere  et  evidenter  patefacere, 

^  1.  uGEPTIO.  Exceptionis  pagina, 
apud  Malf.  Istor.  diplomat.  pag.  1Ì2.  ex 
Instr.  med.saec.vii.Libellus  seu  Charta, 
qua  quis  prsedium  sub  annuo  censu  ad 
vitam  utendum  accìpit  vel  concedi t,  ut 
observant  Auctores  novi  Tract.  diplo- 
mai tom.  1.  pag.  267.  quod  a  notariis, 
qui  Exceptores  appellabantur,  aiunt  illi, 
notis  excipiebatur,  sic  dieta  ;  nisi  forte 
ita  nuncupatam  malis  ab  exceptionibus 
in  ea  apposi tis  ;  nimirum  quod  censu 
non  soluto,  vel  morte  usufructuarii  in- 
terveniente, ad  dominum  prsedium 
illud  reverteretur.  Vide  Praestaria  et 
Precaria  1. 

e  2.  EXCEPTIO,  Festum  S.  Martini 
quarto  Idus  Maii  in  Gallia  celebratum, 
cujus  appellationis  rationem  prodit  Odo 
Cluniac.  in  Hierol.  Macri  voce  Subven- 
tio:  HsBC  est  igitur  gloriosa,  solemnisque 
Exceptio,  qua  archiprsssul  Turonensis 
Martinus  ab  exilio  revertens,  ab  alumnis 
suis  officiose  adeo  excipitur.  [<m  Hagiolo- 


gion  Franco-Galliae.  quod  ex  Martyrol. 
Bituric.  edidit  Labbeus  :  Septimo  Idus 
Mart.  Apud  Saxiacum  Exceptio  reliquia- 
rum  SS.  Candì,  Canciani,  etc] 

^  EXGEPTIONES,  Exgepta,  prò  Excer- 
ptiones  et  Excerpta,  non  semel  occur- 
runt,  ut  videre  est  apud  Baluz.  in  notis 
ad  Ant.  August.  dialog.  de  Emendat. 
Gratian.  pag.  425.  [^  et  apud  Savin. 
Histor.  Jur.  Roman,  med.  temp.  part.  2. 
cap.  9. 1 49.  not.  b.1 

EXGEPTO,  adverbium,  Prseter.  S.  Isi- 
dorus  :  Habuit  enim  Christus  animam 
prudentem,  intellectualem ,  Excepto  di- 
vina natura,  ut  humanitas  integra  fieret. 
Ita  Cod.  MS.  Gesta  Dagoberti  Regis 
Frane,  cap.  85  :  Excepto  Comitibus  pluri- 
mis,  qui  Ducem  super  se  non  habébant. 
Adde  Leges  Wisigoth.  lib.  5.  Ut.  7.  S 12. 
Leg.  Longob.  lib.  2.  Ut.  18.  %  8.  [<»  Aist. 
8.1  Capit.  5.  Caroli  M.  ann.  803.  cap.  2. 
Chron.  S.  Vincentii  de  Vulturno  pag. 
690.  Epistolas  Francicas  tom.  4.  Hist. 
Frane.  Epist.  559.  Anastasium  in  S.  Ze- 
pherino  PP.Concilium  Narbonense  ann. 
o89.  cap.  4.  Capitul.  ann.  804.  cap.  61. 
Gapitul.  1.  ann.  806.  cap.  1.  8.  etc.  Oc- 
currit etiam  non  semel  in  Veteri  Tes- 
tamento, Genes.  cap.  9.  etc. 

^  Nostris  Essieuté,  eadem  acceptione. 
CharU  ann.  1802.  ex  Chartul.  21.  Corb. 
fol.  101  :  Hormis  et  Essieuté  tout  le  fief 
que  je  ^i^ng  de  monseigneur  le  eomte  ae 
Saint  Poi.  Excepté,  prò  vulgari  Sauf,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1400.  ex  Reg.  155.  Char- 
toph.  reg.  eh.  70  :  Un  frere  de  l'ordre  de 
S.  Augustin,  nommé  frere  Richart,  res^ 
pondit  audit  Courdant,  en  disant  tu  es 
un  mauvais  ribaut  de  ce  que  tu  dis...  Le- 
quel  Courdant  courrouaé  lui  respondi 
telles  paroles  :  vous  y  mentez,  Eoccepté 
chappellenie.  Hoc  est,  salvo  honore 
clericali. 

ExcEPTis,  Eadem  notione.  Julius 
Africanus  lib.  6.  Hist.  Apost.  :  In  quo 
spatio  amplius  quam  sexaginta  millia 
virorum  baptizati  sunt,  Exceptis  parvulis 
et  mulieribus.  Id  est,  prmter  parvulos  et 
mulieres.  Utitur  alibi  Marcellinus  Comes 
in  Justlniano  :  20.  Leones,  80.  pardos, 
Exceptis  aliis  feria  in  amphitheatro  si- 
mul  exhibuit.  Stephanus  ffddius  in  Vita 
S.  Wllfridi  cap.  6  :  Ita  wto  (Brunechildis) 
Exceptis  Sacerdotibus  et  Viaconibus,  no- 
vem  Episcopos  occidere  jussit.  Vita  B. 
Gregorli  Trajectensis  :  ut  ante  olitum 
suum  400.  circiter  Mon<ichorum,  Exceptis 
pulsantibus,  et  aliis  minoribus  personis... 
pater  extiterit  et  prasceptor. 

EXGEPTOR,  Notarius,  amanuensis,  qui 
acta  judiciorum  describi t,  Judicis  sen- 
tentiam  excipit.  GIosssb  Isonis  Magistrl 
ad  Prudentium  :  Scribas,  Exceptores,  qui 
dieta  judicis  et  responsa  Martyris  excipie- 
bant.  Collatio  1.  Cfarthagin.  cap.  10  :  Qui 
Excipiendi  funguntur  officio.  Jul.  Firmi- 
cus  lib.  3  :  Seu  scribas  vel  Exceptores, 
etc.  Ennodius  in  Vita  S.  Epiphanii 
Episc.  Ticinensis  :  Notarum  in  scnbendo 
compendia,  et  figuras  variaa  verborum 
multitudinem  comprehendentes  brevi  as' 
secutus,  in  Exceptorum  numero  dedicatue 
enituit.  In  Ecclesia  B.  Laurent.  Mart. 
RomsB  : 

Mine  («ter  Ezeeplor,  Lector,  Leritt,  SaedTdos. 

Vetus  Inscriptio  :  Exceptor  Praesidis  Pro- 
vincite. Auctor  Homiliffi  de  Natali  S.  Ge- 
nesi! :  Cum  secretus  adhuc  Dei  famulus 
in  Exceptorum  ordine  militaret,...  piam, 

dexteram  ab  excipiendo temperavit. 

Acta  SS.  Tergeminorum  n.  19  :  Neon 
autem  Exceptor,  qui  ipsa  gesta  scripsit. 
Petr.  Diac.  lib.  4.  Chr.  Casin.  cap.  66  : 
Logothetam,  Exceptorem   et  Audttorem 


344 


EXG 


EXG 


EXG 


Jmperii  illum  consHtuU,  S.  Àugastin.  Ep. 
106  :  Si  enim  notarius  non  mendoae  Ex- 
cipitj  atit  scripgit.  Et  HO  :  A  notariis  Ec' 
clesim  Excipiuntur  qum  dicitnus.  Vide 
eumdem  lio.  8.  centra  Crescon.  cap.  29. 
Gollat.  1.  Carthag.  cap.  1.  Concili um 
Calchedon.  act.  1.  pag.  96.  117.  edit. 
1618.  et  S.  Eulogium  lib.  8.  Memoria!. 
Sanctorum  cap.  2.  et  15.  Occurrit  pas- 
sim in  Notit.  imp.  in  Cod.  Theod.  et 
Justin.  etc.  [**  Vide  Savin.  Histor.  Jur. 
roman.  med.  temp.  tom.  1.  cap.  2.  J  16. 
et  Cramer.  Supplem.  ad  Brisson.  pag. 
22.  not.  8.] 

Primicerius  Exceptorum,  Primus 
Exceptorum,  seu  primus  inter  Excepto- 
res  Hujus  dignitatis  forma lam  habet 
Senator  lib.  11.  for.  25. 

EXGEPTORES,  'ExXViTCTopBc,  Publtcorwn 
vectigalium  Excepiores,  apud  Julianum 
Antecess.  [<**  Vide  Glossar,  med.  Qraecit. 
in  'ExXrwttop,  col.  836.] 

EXGEfTORiA,  Exgeptorium.  Gloss. 
Isid.  et  Gloss»  MSS.  Ecclesie  Paris.  : 
Exceptoriay  cisterna,  lacus,  collectoria. 
Papias  ;  Exceptoriumy  collectoriutn,  lacu9. 
Gloss.  Gr.  Lat.  :  'Ex6oxeTov,  Exceptorìum. 
Hoc  sensu  cistemas  fie^aiievàc  vocant 
GraBci  Gloss.  Gr.  Lat.  :  AelaiuvTJ.  Cis- 
ternay  lacus.  Hesychius  :  Ae|a|uvai,  OSdt- 
Tiov  So^eToci.  Exceptoria  aquarum,  Ec- 
clesiastic.  89.  fu,  ubi  Mamotrectus, 
receptacula,  Gr.  Interpres,  àno^oyela  \ìòól' 
Tiov.  Itinerarium  Hierosolym.  :  Suni  ibi 
et  Exceptoria  magna  aqtUR  subterranesi 
et  piscina  magno  opere  tsdificatm.  Infra  : 
Ibidem  modo  jussu  Constantini  Impera- 
toris  basilica  facta  est,,,,  habens  ad  UUiis 
Exceptoria,  unde  aqua  levaturj  et  bai- 
neum  a  tergo,  ubi  infantes  lavantur.  Si- 
cui  US  Flaccus  :  De  superiorìbus  vicinisque 
agris  de/luentes  aquas  Exaipiunt,  ne  in- 
ferioreé  terrss  laborent,  Gsesarius  Arelat. 
Serm.  9.  ad  Monachos  :  Ecce  presparo 
Exceptorium  cardie  mei  influenti  per  vos 
aqum  divinm,  etc. 

1  EZGEPTuARE,  Exceptionibus  cavere, 
Gocl.  Lex  Phil.  Addi  menta  ad  Ghro- 
nicon  Casauriense,  apud  Murator.  tom. 
2.  part.  2.  col.  984  :  Exceptuasti  in  Batu- 
niano  viginti  modiorum  terram.  Vide 
Exceptare. 

^  rtal.  Eccettuare,  Salvie  etiam  supe- 
rius  Exceptuatis  in  statuto,  in  Stat.  cri- 
min.  Riper.  fol.  28.  v».  Correct.  stat. 
Oadub.  cap.  109  :  Prseterquam  in  con- 
cessis  et  Exceptuatis  casibus  per  statuta. 

T  EZGEPTUATIO»  Exceptio.  Gliron.  Ga- 
saur.  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2.  col. 
976  :  Nullam  fecisti  reservationem,  nee 
Exceptuationem.  Similia  leguntur  in 
Gharta  ann.  969.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Gapitul.  col.  1542. 

f  EZGEPTUM,  PraBceptum.  Gharta  Si- 
gismundi  Regis  Burgund.  de  funda- 
tione  S.  Mauritii  Agaunensis  in  Ma- 
ceriis  Insulse  Barbarae  tom.  1.  pag.  31  : 
InstituimuSj  ut  omnes  obediant  ei,  et  sine 
Exceptis  illius  nihil  agatur. 

0  UGERGITIUM.  Vide  infra  Exerd- 
tium  1. 

1  EZGEREBRARE,  Gerebrum  excutere  ; 
Ad  insaniam  adigere,  Gali.  :  Faire  tour- 
ner  la  eervelle.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  'Ele^xe- 
oaX(CcD,  Excerebro,  Vet.  Interpres  Isaiae 
d6.  8  :  Qui  mactat  pecus,  quasi  qui  Exce- 
rebret  canem.  Tertull.  adv.  Marc.  lib.  4. 
cap.  11  :  In  flatus  es  utribus  veteribus  et 
Excerebratus  es  novo  vino.  Hoc  autem 
signiflcatu  legitur  Excerebratus,  in  Vita 
S.  Morandi,  Junìi  tom.  1.  pag.  852. 

*  Nostris  Escerveler.  Ghron.  S.  Dion. 
lib.  8.  cap.  18.  tom.  8.  Gollect.  Histor. 
Frane,  pag.  228.  ubi  de  Hermenegilde  : 
L'escervela   d'une  coignié,  Lit.  remiss. 


ann.  1469.  in  Heg.  195.  Ghartoph.  reg. 
cb.  815  :  IceUui  Pierre  print  ung  queminel 
et  s*en  ala  vers  ledit  Jehan,  en  disant 
aue  d*icellui  il  donroit  $i  grant  cop,  qu'il 
le  Escherveieroit,  Le  Roman  de  Robert  le 
Diable  MS.  : 

Li  0  les  troeve  chà  et  là, 
RoMers  tant  tn  Eidenreia. 
Et  tanl  ea  oodit  de  ea  knee. 

T  EXCEREBRATIO,  Gerebri  amissio,  in- 
sania» Gali.  Cervelle  tournée,  Acta  SS. 
Julii  tom.  2.  pag.  519  :  Videretur  perieu- 
lum  Excerebrationis  et  dementationis  ipei 
imminere, 

^  EXGERNERE,  Fluere,  in  Gloss.  ad 
Alex.  latrosoph.  MS.  lib.  1.  Pass.  cap. 
142  :  Quod  si...  non  secundum  naturam 
venter  Excernat,  sed  inordinate,  plus- 
quam  debet,  fluat,  ut  ipsam  dejiciat  vir- 
tutem,  etc. 

•  EXGERPTUM  IvoNis,  Liber,  cujus 
meminit  Reginbertus  episc.  Brixin.  in 
Gh.  ann.  1140.  inter  Probat.  tom.  2.  An- 
nal.  Praemonstr.  col.  688.  Vide  Excep- 
tiones. 

EXCERVIGARE.  Lex  Salica  tit.  86.  1 1  : 
Si  quis...  ritortas  quibus  sepes  contine- 
tur,  capulaverit,  aut  tres  cambortas  Ex- 
cervicaveritj  etc.  In  margine  Edit.  He- 
roldi,  wt'kerven,  i.  coneidere,  Vetus 
Interpres  Philonis  JudsBi  quaest.  76.  in 
Genesi  m  :  Hoc  modo  deficiente  conlinen- 
titB  verbo  Excervieante  contumaces,  vitio- 
rum  intemperantia  decurrit, 

1  EXGESSIO,  vel  Exgessus,  Immode- 
ratio,  intemperantia.  Gali.  Éxcés,  Ital. 
Eccesso.  Roland.  Patav.  de  Factis  in 
Marchia  Tarvisina  lib.  xi.  cap.  18  :  Et 
nisi  quod  dtUfitabant  Ecclesia  indigna- 
tionem  incurreroy  plus  forsitan  in  $uis 
Excessionibus  processissent.  God.  Estens. 
habet.  Excesstbus. 

T  EXGESSIVITAS  Expensarum,  Super- 
fluitas,  nimietas.  Gali.  Dépenses  Exces- 
sives,  in  Goncilio  Tarraconensi  ann.  1591. 

o  Excessiveté,  eodem  sensu,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1862.  ex  Reg.  91.  Ghartoph. 
reg.  eh.  472  :  L'exposant  avoit  confesse 
avoir  prins  par  Excessiveté  de  vin  Us- 
dittes  choses. 

0  EXGESSIYUS,  Immodicus,  immode- 
ratus,  Ital.  Excessivo,  Gali.  Excessif.  Lit. 
remiss.  ann.  1861.  in  Reg.  97.  Ghartoph. 
reg.  eh.  588  :  Prmdictus  Hugo  qui  de  sua 

natura  multum  Excessivus  et  oalidue 

existebat,  etc,  Aliae  ann.  1881.  in  ^eg, 
119.  eh.  290  :  Irruendo  fortiter  contra 
eosdem  Excessivos  ictus  baculorum  et  en- 
sium,  etc,  Gorrect.  stat.  Gadub.  cap.  184: 
Cuicunifue  condolenti  de  livellorum  exac- 
tione  nimia  et  Excessiva,  etc, 

^  EXCESSOR,  Immoaeratus,  inobe- 
diens.  Promlssìo  Alberti  Ducis  Austriss 
ann.  1841.  apud  Ludewig.  tom.  5.  pag. 
528  :  Contra  eosdem  rébeUes  et  Excessores 
ssBpe  dicto  Marchioni  vel  sibi  substitutis 
manu  potestativa  assistere,  adhaerere  et 
coadjuvare  debébimus.  [**  Occurrit  in 
Ghart.  ann.  1445.  ex  Diplom.  Kilon.  ap. 
Westphal.  Monum.  Gimor.  tom.  4.  col. 
8811J 

1  EXGESSUALIS,  Excedens,  immode 
ratus.  Vita  S.  Adalberti,  Junii  tom.  5. 
pag.  100  :  Eatenus  temperai  appetUum, 
ut  satisfaciat  usuali  delectationi,  non  Ex- 
cessuali  succumbat  oneri, 

1.  EXGESSUS,  quod  excedit.  nostris  le 
Surplus,  Statuta  Collegii  NavarraBi  Pa- 
ris, ann.  1815.  apud  Joan.  Launoium  : 
Si  autem  qtiis  ab  extra  venerit,  et  sex  die- 
bus  comederit,  solvet  bursam  similiter 
cum,  Excessu,  etc. 

o  2.  EXGESSUS,  Flagitium,  dellctum, 
Gali.  Excès,  Ital.  Eccelso.  Inquisii,  ann. 


1268.  ex  schedis  Pr.  de  Maxaugues  :  Pu- 
niendo  etiam  curia  Arelatis  prò  Exces- 
sibus  commissis.  Annal.  Bertin.  ad  ann. 
889.  tom.  6.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag. 
202  :  Quo  palam  omnibus  ad  genitone 
vestigia  suppliciter  procidentCt  et  prmteri- 
torum  Excessuum  veniam  humiliter  pos- 
tulante, etc.  [M  Vide  Haltaus.  Glossar. 
German.  col.  488.  et  1817.  Muleta  delieti 
dicitur  Exceseus  in  Epistol.  ann.  1808. 
ap.  Lappenb.  in  Docum.  Init.  Feeder. 
Hanseat.  pag.  229.] 

M  8.  EXGESSUS  Glerigorum  dicun- 
tur,  cum  in  officiis  obeundis  nimiam 
agunt.  Vide  Decretai,  lib.  5.  tit.  81.  de 
Excess.  Praelat.  Gallice  Excès  de  pouvoir. 

^  EXGHAETA,  apud  Th.  Madox  in  For- 
mulari Anglic.  pag.  194.  Idem  quod  su- 
peri us  Escaeta, 

I  EXGHALGIARE,  Mre  spellare,  Num- 
mos  auferre.  Porphyrio  in  Horat  :  Belle 
te  nummulariiu  ille  Exchalciavit.  Jocus 
est  in  furacem,  nummos  de  mensa  sub- 
tractos  in  calceos  sibi  infarcientem. 
Vide  GaBl.  Rhod.  19.  9. 

1  EXGHAL6ATTA.  Excubiaa.  Vide  Sca- 
ragayta. 

o  EXGHAN6IUM,  a  Gallico  Echange, 
Permutatio.  Gharta  ann.  1219.  in  Char- 
tul.  Thenol.  ex  God.  reg.  5649.  fol.  29. 
V*.  :  Hoc  Exchangium  factum  fuit  amid 
Chans  in  prsssentia  mea.  vide  Ex- 
cangium. 

^  EXGHEETA,  Idem  quod  Escaeta,  in 
Gomputo  anni  1292.  apud D.  Brusselp^g. 
CLXXX.  ad  calcem  tomi  2.  de  Feudo- 
rum  usu. 

^  EXGHERTUS.Insertus,  additus.  Stat. 
Perus.  pag.  8  :  In  qua  sententia  per  dic- 
tum  nostrum  consilium  pronuntiatum 
extitit  inter  csetera,  feuda  qusscumque, 
res,  bona,  et  jura  feudalia,  quas  et  qum 
dictus  dominus  Jacobus  frater  noster  ca- 
rissimus  a  nobis  tenèbat,  fare  commissas 
et  commissa  no6t«,  et  nostris  Exckertas 
et  Excherta. 

o  EXGHINTONATA,  Fascis  cingulo  as- 
tricta,  ut  yidetur,  ab  Italico  Cintolo, 
cingulum,  cinctus.  Stat.  Avelie  ann. 
1496.  cap.  46.  ex  God.  reg.  4624  :  Si  vera 
dosstu  praedictorum  fresagiorum  vel  Icgu- 

minum ceperit,  et  inde  faldatam,  Ex-- 

chintonatam aut    aliter   usgue  cui 

quantitalem  unius  situla  et  infra  ex- 
portaverit,  solvat  prò  qualibet  vice  prò 
bampno  solidos  v. 

T  EXCHIR6AITIA,  Excubiae.  Vide  Sca- 

^USSLnXJCEAKR,  Vetus  Gharta  in  Tabu- 
larlo Fiscanensi  fol.  71  :  Si  arbor  ipsi 
abscissa  fuerit,  homines  ipsius  poesunt  ibi 
Exchuekare  ad  stipitem,  quamdiu  robur 
ipsius  arboris  ibijacuerit,  f.  prò  Exsuc- 
care.  Gali.  Essucer.  [^  Vide  Eseìiochare.] 
3(c  EXGIBILATOREà,  [Sunt  qui  furantur 
de  bonis  antequam  heres  possit  heredl- 
tari.  DiEF.l 

0  ÈXGIGÓTUM,  ExiGOTUM,  Symbolum, 
Gali.  Ecot.  Lit.  remiss.  ann.  1862.  in 
Reg.  98.  Ghartoph.  reg.  eh.  195:  Cum 
dicti  fratres  ab  tpsa  tabema  recederent 
absque  eo  quod  jExcicotum  sive  scotum 
solmssent...  Aliud  Eaicotum  sive  scotum 
debebat.  Vide  supra  Escotum. 

1  EXCIDENTIA,  Excidere.  Vide  in 
Escaeta. 

^  EXGIDIUM,  Jus  domini  superloris  in 
bona  vassalli  decedentis»  simul  et  quod 
nomine  relevii  domino  exsolvebatur  ab 
haerede,  ut  eorum  possessionem  adire 
legitlme  posset.  Gharta  Hugon.  abb.  S. 
Germ.  Prat.  in  Ghartul.  ejusd.  monast. 
sign,  tribus  crucibus  fol.  66.  v».  col.  2  : 
Parvulo  autem  qui  remanserat  viam  uni- 
verste  camis  ingresso,  possessionis  eifiu- 


EXC 


EXC 


EXC 


345 


defn  hmredUas  perEascidUconauetudinem 
ad  nostrum  dominium  redaeta  est.  Fta- 
tres  it<Mue  et  parentea  prmnominati  Ada- 
lardi  diìigenter  commoniti  ut  ipaam  poa- 
sestionem  ab  universo  debito  Itberarent, 
et  Excidium  nostrum  a  nobis  relevarent; 
iUis  vero  redimere  sive  relevare  nolen- 
tibus,  Gillebertus  miles.,,  super  eam  projh 
ter  Excidium  nostrum  ococxij,  libras  nobis 
acoomodavit.  Vide  Relevare, 

1  EXCILARE.  Vide  Excellare, 

^  EXGIMATIGUS,  prò  Schismaticus,  in 
Cbarta  ann.  1065.  apud  Murator.  tom.  1. 
Antiq.  Ital.  med.  8bvì  col.  198  :  Et  cum 
omnibus  hereticis  etExcimaticis  tenebrosa 
partem  possideat, 

EXCIMICARE,  *ExxoptCfiiv,  Glos8.  Or. 
Lai.  MS. 

o  Ad  de  ex  Castigai,  in  utrumque  Glos- 
sar. :  Excimico,  èxxopni^ù». 

f  EXCINIUM.  Vide  Exenium. 

EXGIPIUM.  Isidorus  lib.  18.  cap.  7  : 
Venabula  dieta  sunt  quasi  venatui  habi- 
lia,  Exaipia^  quia  venientetn  excipiunt, 
quasi  Excipiabula,  excipiunt  enim  apros, 
eie.  Respexit  illud  Martialis  in  Apopho- 
retls  Epigram.  80  : 

Bxdplent  apros,  expeelabontgae  leooet, 
Intrabuni  anos,  sii  modo  finna  manai. 

Ubi  Excipere  artis  venatorlse  est  voca-» 
bulum.  Gratius  in  Gynegetico  : 

nie  etiam  valido  prìmus  Tonabala  dente 
Induit,  et  proni  moderatot  Tolneria  iram, 
Game  moria  Exoepit  onus. 

At  auctor  GIoss.  Arabico-Lat.  et  idem 
Isidorus  in  Glossis  [ut  et  Gloss.  San- 
germ.  n.  501.]  videntur  legere  EoecipU" 
lum,  aiuntque  venabulum  ita  appellasse 
veteres.  [Gloss.  Lat.  Sangerman.  MS.  : 
Excipulumj  Espie  à  bouter  contre  le  port 
Sanglier.] 

^  Excipulum  quo<iue  habet  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Eaxipulum, 
espiet  à  ferir  satiqler, 

EXCIPULUM,  'Exdoxeiov.  in  Gloss.  Gr. 
Lat.  [Plinius  lib.  25.  cap.  7  :  Incists  conto 
(herbse)  subditis  Excipuìis,  venttHculo  ha- 
dinoj  humor  lactis  videtur  effluere;  ubi 
intelligit  vasculum,  quo  liquor  excipi- 
tur,  ne  effluat  ;  sed  lib.  9.  cap.  23.  de 
anguillis  Benaci  lacus  et  Mincii  fluvii, 
fossam  intelligit  vel  instrumentum 
quoddam,  quo  pisces  excipiuntur  :  Hie- 
malo,  inquit  lacu,  fluctibus  qlomeratss 
volvuniur,  in  tantum,  mirabili  muttitu- 
dine,  ut  in  Excipulis  ejus  fluminis  ob  hoc 
ipsum  fabncatis,  singulorum  millium 
globi  reveriantur.j  Vide  Eoccipium, 

^  EXGISURA,  Imum  fossati  solum,  vel 
ejus  incisura.  Cliarta  H.  episc.  Matis- 
con.  ann.  1284.  in  Chartul.  Cluniac.  : 
Quod  de  vercheria  sua  et  de  clauso  viness 
in  Excisura  fossatorum  cadet  et  obveniet, 
et  quod  infra  fossata  continébitur,  ecclesiss 
Cluniacensi  dedit. 

o  EXGITATORIA,  Hixa,  Jurgium.  Lit. 
remiss.  ann.  1361.  in  Reg.  91.  Chartoph. 
reg.  eh.  26  :  Supranominatis propter  noe 
ad  iram  excitatis,  accidit  quod  in  Ula 
ExUatorie  (leg.  Excitatoria)  dictus  Jo- 
hannes Mensart  ex  gantellis  ferreis  vel 
calibeis  et  ense  suis  prsefatum  Johannem 
le  Borgnet...  percussit. 

EXGLAMARE,  Alta  voce  pronun tiare, 
Vox  liturgica,  quae  in  libris  Ecclesias- 
ticis  Graecorum  ber  ex9b>veiv  passim  red- 
ditur.  Diurnus  Homanus  cap.  7.  tit.  17  : 
Omnes  diaconites  et  pauperes  Christi,  qui 
ibidem  conveniunt,  Kyrie  eleyson  Excla^ 
mare  studeant.  Vide  Gloss.  med.  Grsecit. 
In  4>o>v7Ì. 

^  Nostris  Esclamasse,  Exclamatio  seu 
expostulatio.  Lit.  remiss.  ann.  1867.  in 
III 


Reg.  97.  Chartopb.  reg.  cb.  462  :  Icelle 
Hurée  dist  à  laditte  suppliante  que  elle 
avoit  lés  choses  dessusdites,  et  que  elle  les 
lui  rendroit^  ou  elle  feroit  ielle  Escla* 
masse,  que  elle  en  auroit  honte  et  blasme. 
Gloss.  Gr.  Lat.  :  'ElaXorniJ^ta,  Escclamo. 
Rectius  codex  Sangerm.  :  Expalmo.  Vide 
Expalmare  1. 

1.  EXCLARARE.  Anonymus  [Nicolaus 
de  Jamsìlla  Muratorio]  de  rebus  Fride- 
rici  IL  Imp.  :  Cumque...  armati  omnibus 
armis  quasi  adpugnam  venissent...  et  se 
Exclarassent  in  aciem  ante  civitatem,  eie. 
Idem  :  Visa  est  qusedam  aeies  equiium  in 
quodam  loco  eminenti  Exclarata  consis- 
tere, etc.  Id  est.  Expansa. 

o  2.  EXGLARARE,  Declarare,  pronun- 
tiare.  Stat.  crimin.  Saonse  pag.  127  :  D. 
Horatius  Lerearius  gubemator  Saonas, 
visis  diciis  litteris,  et  habitis  summariis 
informationibus  oretenus  a  personis  fide 
dignis  de  contentis  in  eis,  Exclaravit  nul- 
lam  dandam  esse  soluiionem  dicto  M.  vi- 
cario occasione  revisionis  processuum  cri- 
minalium,  attenta  decima  parte  condem- 
nationum,quaB  ei  solvitur, 

T  EXCLAvATIO.  BartholomsBus  Scriba 
1.  6.  Annal.  Genuens.  ad  ann.  1280  :  Re- 
quisiiis  primo  Astensibus,  quod  prssdicios 
detentos  facerent  liberari  et  termino  di- 
mitii,  tandem  ex  Decreto  Consilii  Januss 
obsid!es  de  Aste,  qui  erant  in  Janua,  dati 
fuerunt  dicto  dutllelmo  Embriaco,  ut  eos 
custocUret  prò  Communi  JanusR,  et  ^uod 
easdem  commoditates  et  Exclavaiiones 
eis  posset  faeere,  quss  siiòi  et  aliis  secum 
capiis  fierent  et  fCebant.  Ut  per  Commo- 
ditates bonam,  sic  per  Esctavationes,  a 
Gallico  Esclave,  Gaptivus.  malam  intel- 
ligo  tractationem.  Vide  Sclavus. 

t  EXGLETUM.  Greg.  Mon.  in  Chronico 
Farfensì,  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2. 
col.  395  :  Et  cuidam  viro  Presbyiero  con- 
cessa res  cum  pisdnis  v.  ad  Unum  mace- 
randum  in  Decano,  et  de  Exeleto  in  casale 
Surinm,  et  vineam  de  Riello, 

;^  EXCLINARE.  [Extra  inclinare.  Noi. 
Tir.  p.  109.  Glinat,  inclinat,  Exclinat.] 

«  EXGLIPTIGARE,  Deficere,  deffamir, 
Prov.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657. 

0  EXGLORARE.  Stat.  Taurin.  ann.  1360. 
cap.  205.  ex  Cod.  reg.  4622.  A  :  Si  quis 
alium  in  Taurino  vel  districtu  malo  et 
irato  animo  sine  gladio  percusserit  in 
personam,  vel  personaliler  Eoceloraverit 
vel  pulsaverit  in  capite  sine  sanguine,  sol- 
vat  duplum.  Vide  infra  Excrolare. 

1  EXGLOSA,  ut  mox  Exclusa,  Locus 
babetur  in  voce  Eriolus. 

o  EXGLOSORIUM,  Aquarii  canalis  val- 
vula^  cataracta.  vulgo  Pale.  Lit.  re  miss, 
ann.  1376.  in  Reg.  108.  Chartoph.  reg. 
eh.  885:  Item  quod  dictus  Ginnus.,.  venit 
de  nocte  ad  retrocursum,  sive  le  rerebiez 
aquts  molendini,  vocaii  del  Faugias,  et  ibi 
Exelosorium  dicti  retrocursus  agwe  cepit. 
Hinc  Esclourre  un  moulin  dici  tur,  cum 
demìssa  cataracta  et  aqua  alio  decur- 
rente,  molendini  rota  versari  cessat. 
Lit.  remiss.  ann.  1411.  in  Reg.  165.  cb. 
268  :  Le  suppUant  dist  que  le  moulin  ne 
moudroit  plus  de  tout  le  jour,  ainsois 
VEselourroit. 

1 EXCLOTORIA,  Eadem  signilìcatione. 
Cbarta  concordise  inter  Capìtulum  Au- 
tissìod.  et  Prsemonstratenses  S.  Mariani 
ann.  1216  :  Fratres  S.  Mariani  viam  ha- 
bent  liberam  sibi  et  suis,  quando  opus 
fuerit,  per  aquam,  terram,  pontem,  inter 
pysBliatonum  et  molendina,  ad  exclusam 
et  Exclotoriam  nostram,  qum  est  in  ponii- 
culo,  per  quem  aquss  derivantur  ad  eos, 
et  Excì^toriam  t</am,  auamdiu  molen- 
dina  non  moluerint,    libere  et   absque 


contradictione  per  se  vel  per  euos  levare 
poterunt, 

^  Exclotouaire  et  Escloutoire  vero,  Re-» 
tis  species,  tragula,  Gali.  Traineau.  Lit. 
remiss.ann.  1385.  in  Reg.  128.  Chartoph. 
re^.  cb.65:  Un  engien  nommé  Esclou- 
toire, duquel  on  prent  les  oiseaux  à  la 
nuit.  Alise  ann.  1897.  in  Reg.  158.  eh. 
140  ;  Lesquelz  prinrent  à  un  hamois , 
apjtellé  Esclotoueres,  à  prendre  oiselles  de 
nuit,  plusieurs  poissons.  Denique  alise 
ann.  1408.  in  Reg.  162.  eh.  182.  bis: 
Depuis  que  ìedit  Jehannin  eust  souppé, 
s'en  ala  aus  Esclotouaires  autour  de  la 
maison,  etc. 

1.  EXGLUDERE,  Erogare,  promere,  in 
leg.  16.  C.  Th.  de  Erog.  milit.  ann.  (7, 4.) 

^  2.  EXGLUDERE,  terseci udere,  Gali. 
Boucher  l'entrée.  Judic.  inter  episc.  Lin- 
gon.  et  ducem  Burg.  ann.  Ii53.  inter 
Probat.  tom.  1.  Hist.  Burg.  pag.  48.  col. 
1  :  Qumro.  inquit  episcopus,  ut  novos 
muros  Divtonis  (daiL)destruat,  quia  abba- 
tias  nostras  Excludunt  et  super  terram 
nostram  fiunt. 

EXCLUSA,  ex  Gali.  Escluse,  Clusa,  Lo- 
cus ubi  concluduntur  aquae.  Conclusio 
aquarum,  in  Lege  Wisigotb.  lib.  8.  tit. 
4.  i  30.  Gregorius  Turon.  de  Vitis  Pa- 
trum  cap.  18  :  Defixisque  per  flumen  palis, 
aggregatis  lapidum  magnorum  acervis 
Eacclusam  fecit,  etc.  Fortunatus  lib.  10. 
Poem.  12  : 

Inde  per  Exclosas  cauta  rate  pergimns  undaa. 
Ne  velati  pisoem  me  qnoqae  nasu  levet. 

Synodus  Metensis  ann.  758.  cap.  4  :  Ut 
ipsosper  nullam  oceasionem  ad  pontes  et 
ad  Èxclusas,  aut  navigio  detineatis. 
Charta  Henrici  III.  Regis  An^l.  in  Mo- 
nastico Anglic.  tom.  1  :  Ei  npam  Sa^ 
vernas  in  foresta  sua  ad  tenendam  Exclu- 
sam piscariae  vel  molendini  de  Ettona. 
Alia  Humbertl  I.  Comitis  Sabaudiss 
apudGuichenonum  :  Donamus  Exclusam 
ad  capiendos  pisces  factam,  et  in  aqua 

?uas  vocatur  Lisa,  positam.  Tabularium 
>ervense  :  Faciebat  proclamationetn  de 
firmamento  cujusdam  molendini,  quod 
dicunt  Exclusam.  Vide  Probat.  Histor. 
de  Chasteauvillain  pag.  5.  etc. 

T  EcLUSA,  in  Charta  Th.  Abbatis  S. 
Germani  a  Pratis  prò  manumissione 
hominum  de  Antogniaco  ann.  1248.  e 
Tabulano  ejusdem  Abbatise. 

T  ExcLUsus.  Capitul.  Pipini  Regis 
ann.  755.  in  Synodo  Vernensi  cap.  26  : 
Et  de  peregrinis  similiter  constituimus.,.. 
ut  ipsos  per  nullam^  oceasionem  ad  pontes 
vel  Excìusos  aut  navigatio  detineatis. 
Capitular.  ejusd.  Regis  ann.  757.  cap.  6  : 
Ad  pontes  et  ad  Excìusos  aut  navigio  non 
teneatis.  Baluzius  in  indice  ad  calcem 
tomi  1.  Capitul.  utrobique  legit  Ex- 
clusae. 

\  ExcLUSATORiUM.  Tabular,  S.  Cy- 
prianl  Pictav.  fol.  xlv.  in  Hist.  MS. 
pag.  269  :  Damus  illis  viam  per  terram 
nostram  ad  omnia  transeuntia  et  ripam 
per  terram  nostram,  concedimus  illis  ad 
Exclusatoria  Jaciare  sine  ulta  contradic- 
tione, 

Clusa.  Eadem  notione,  apud  Lam* 
bert.  Ardens.  pag.  143. 

ScLUSA,  in  Lege  Salica  tit.  24.  |  8  :  Si 
quis  Sclusam  de  farinario  alieno  ruperU, 
etc.  Statuta  Coroeiensa  Adalardi  lib.  1. 
cap.  7  :  Omne  materiamen  quod  ad  illud 
molinum  emendandum  pertinet ,  addu- 
cere,  Sclusam  emendare,  molas  adducete^ 
etc.  Adde  Capitulare  ann.  813.  cap.  85» 
[Pithoeus  in  Glossario  Legis  Salicae  ex 
Anonymo  in  Pipino  :  Astulphus  Rex 
Langobardorum  supradictam  justitiam 
velando  Sclusas   Longobardorum  petiit. 

44 


346 


EXC 


EXC 


EXC 


Aimoinud  vocat  Clausuras:  quflB  9unt 
montium  aditus  augusti,  ut  diotum  est 
suo  loco.] 

Sluha,  in  Charta  anni  1186.  in  Hist. 
Guinensi  pag.  91.  ex  Flandrico  Sluyse. 

ExcLUSAQiUM.  Pensitatio  quae  a  do- 
mino feudi  exigitur  prò  jure  habendi 
exclusam.  Charta  Ranulfl  Meschines  in 
Monastico  Anglic.  tom.  1.  pag.  8d8  :  Dedi 
in  puram  Eleemoaynatn,.,  Excluaagium 
et  stagnum  de  pUcaria  et  molendino  de 
Wederhalle.  Alia  Henrici  III.  R.  Angl. 
Ibid.  pag.  587  :  Et  duo  Molendìna  in  eo- 
dem  manerio  cum  aquis^  Excl%ua^ii$,  et 
cum  tota  moltura  ejusdem  manerii.  Adde 
tom.  2.  pag.  8.  [et  vide  Escluviamen- 
tum.] 

Slusagium.  Monasticum  Anglic.  tom. 
1.  pag.  868:  Ex  dono  Richardi  filii  Lucm, 
Slusagium  unum  super  terram  suam^  ad 
molendinum  Monacnorum  fulloricum, 

ExcLUSATOR,  Cui  competit  pensitatio 
ex  facultate  habendi  exclusam  alieni 
concessa.  Vetus  Notitia  in  Tabulano 
£ccl.  S.  Laudi  Andeg.  :  Hmc  est  conve- 
nientia  inter  Sanctimoniales  Ecclesia 
Caritatis  et  S,  Laudi  Canonicos  de  supra- 
dicto  ductili,  ut  iBqualiter  mittant  Cano- 
nici et  Sanctimoniales  qusBcumque  neces- 
saria fuerint  ad  asdificationem  duetilis... 
et  Kqualiter  aecipiant  omnes  profectus, 
qui  inde  eaituri  sunt  de  piscibuSj  eoccepto 
quarto  pisce  Comitis,  et  quarto  pisce  Ex- 
clusvUorum. 

1.  ExcLUSARiA.  Balli  via  seu  Prsefec- 
tura  Exclusarum,  in  Monasteriis.  Inno- 
cent.  III.  PP.  1.  13.  Ep.  55:  Bucheria 
Domini,  Exelusaria,  tabemaria,  et  fores- 
taria. 

*  2.  EXGLUSARIA,  ut  Exclusa,  Locus 
ubi  conci uduntur  aquse.  Charta  Phil. 
Pule.  ann.  1808.  in  Reg.  201.  Chartoph. 
reg.  eh.  120  :  Item  molendinum  de  Torota 
cum  Exclusaria. 

ExGLUSATicuM ,  Tributum  quod  a 
prsBtereuntibus  ad  exclusas  pensitatur. 
TabulBB  Caroli  M.  apud  Doubletum  pag. 
708.  709  :  Nullum  telloneum,  ncque  Ex- 
clusaticum,  neque  decimum,  nec  bargana- 
ticum,  etc.  Infra  :  In  nullo  modo,  nullo 
telloneo,  ut  nullo  Exclusatico,  infra  Regna 
Francia  et  Italia  seu  ubicumque,  neque 
decimum  exigere,  nec  exactare  non  de- 
beatis,  [Annal.  Benedict.  tom.  4.  pag. 
804  :  Urso  Miles  restituit  5.  Petro  Camu- 
tensi  medietatem  de  Exclusatico  molen- 
dinorum  ejusdem  Cosnobii.] 

o  EXGLuSARIUS,  f.  prò  Exclusorius. 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7698  : 
ExclusariuSf  portier.  Exclusor,  td^m.Vide 
mox  Exclusor  1. 

o  EXGLUSI,   Obsessores.  Gali.  Assié- 


geans,  Elmham  in  vita  Èlenr.  V.  reg. 
Angl.  edit.  Hearn.  cop.  62.  pag.  167  : 
Tanto  inclusorum    anxia   furwundaque 


severitas  correspondenti  cer lamine  in  Ex- 
^usorum  praejudicium  instancius  anela- 
bat.  Vide  suora  Excludere  2. 

1.  EXCLUSOR,  Exclusorius.  Ugutio  : 
Exclusor,  janitor,  qui  foras  excludit  ho- 
mines.  Jo.  de  Janna:  Atriensis^  i,  jani- 
tor, ostiarius,  Exclusarius,  patiginarius, 
januarius, 

*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  regi 
7657  :  Exclusor,  Exclusorius,  hostiarius, 
janitor.  Aliud  Gali.  Lat.  ex  Cod.  7684  : 
Exclusor,  janitor,  portier. 

2.  EXCLUSOR,  Faber  ferrarius  vel  ar- 

fentarius.  S.  Augustinus  Enarrat,  in 
salm.  67  :  In  arte  argentaria  Exclusores 
vocantur,  qui  de  confusione  massss  nove^ 
rtmt  formam  vaeis  exprimere.  Vita  S. 
Egwlni  Eplsc.  Wigom.  cap.  3  :  Et  cum 
conflandi  ferrum  locus  esset  aptissimus, 
et  fabris,  et  ferri  Exclusoribue  maxime 


repleretur.  [Adde  Epistolam  Gibbonis 
Fforiac.  ad  Gregorium  V.  PP,  pag.  404.J 

Exclusores  D^monum,  dicti  Exor- 
cist».  Translatio  S.  Joannis  Abbat.  Reo- 
maensis  n.  9.  de  Energumeno  :  Vnde 
cum  collo  ejus  statim  harerent,  prò  more, 
Exclusores  dmmonum  ferri  praefati  patrie, 
ita  agitatur,  ut  exenteratim  disrumpi,.. 
cemeres, 

EXGOGIARE.  Monastic.  Anglic.  tom.  2. 
pag.  71  :  Et  pratum  de  Elmore,  quod  Ro- 
gerus  de  Cokeham  Excociavit. 

*  F.  Glebas  frangere,  vel  dumetis  pur- 
gare. 

0  EXCODICARE,  Circa  codicem  terram 
aperire j  in  Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg. 
7618.  Aliud  Lat.  Gali,  ex  Cod. 521  :  Exco- 
dicare,  cherfoir,  Pro  Serfouir,  Sarrire, 
runcare.  [•*  Vide  Murator.  Antiquit. 
Italie,  tom.  2.  col.  1012.  D.  et  Forcell.  in 
hac  voce.l 

EXCCECATIO, inter  poenas  judicum  sen- 
tentiis  decretas  interdum  recensetur. 
Vide  Abcusinatus. 

EXC06ERE,  prò  Cogere  non  semel  apud 
Innocentium  Agrimensorem  pag.  227. 
282. 

1  EXGOGOCIAMENTUS,  Adulterium,  vel 
raptus  virginum  aut  viduarum.  Charta 
Bernardi  Atonis  Vicecomitis  ann.  1114  : 
Excepto  placitum  de  Judeis..,  et  exceptis 
ipsos  homicidios  et  Excogociamentos,  ^uos 
ego  et  uxor  mea  et  infantes  nostri  retine- 
mus  in  nostro  dominio.  Vide  Cucucia  in 
Cugus.  [^  Vide  supra  Esguogozamen- 
tumA 

1  EXCOLA,  Alienigena,apud  Eymerum 
tom.  8.  pag.  766.  col.  2. 

1  EXGOLATA.  Camis  decoctum,  apose- 
ma,  Italis  Scolata,  Miracula  B.  iEgidii, 
Aprii,  tom.  3.  pag.  245:  Rogo  ut  mini  fa- 
cias  Excolatam,  ut  ex  ea  vobiscum  man- 
ducem  hoc  sero. 

o  EXCOLATUS.  Sotulares  Excolati.  Vide 
infra  in  Subtalares. 

EXCOLENTIA,  a  voce  Excolere.  Lex 
Longob.  lib.  3.  tìt.  9.  {  8.  [<»  Lothar.  I. 
26.]  :  Si  ultra  tres  numerus  (fratrum) 
excreverit,  unue  semper  propter  domesti- 
cam  curam,  atque  rerum  communium 
Excolentiam  remaneat, 

EXGOLIATUS,  Excastratus,  in  Glossar. 
Lat.  MS.  Reg.  :  Ecouillé  a  xóXeoc,  testi- 
culus  Couille.  Yide  Extesticulatus,  Gloss. 
MS  :  Ementulare,  Escoulier,  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  Moyopxn, unitestis,  unicoleus,  [<*Vide 
supra  Excodatus  1.] 

EXCOLIGUS.  Fridegodus  in  S.  Wilfrido 
cap.  58  : 

Hadeottt  Bxeolioim  quanto  Midora  Mcellum 
Bmerit,  expowi. 

^  EXCOUDUS  Ager,  Squalidus,  incul- 
tus,  apud  Auctorem  de  Limitibus  Agro- 
rum. 

o  Esconlonrable ,  eadem  notione,  in 
Bestiar.  Ms  : 

Ba  tal  et  ea  linum  le  mooUe, 
Bt  illuee  te  deroitra  et  soulle. 
Pour  ettre  plui  EMonloonblé. 

3^  EXCOMEDO.  [Totum  comedo,  con- 
sumo. Apul.  Herb,  8.  Herba  scelerata 
Excomedet  putredinem.] 

o  EXCOMIARE,  Licentiam  abeundi  fa- 
cere,  imo  elicere,  expellere.  Decr.  Pia- 
cent,  ad  calcem  Stat.  fol.  107.  v*  :  Pras- 
terea  volumus  quod  si  in  aliqua  vicinantia 
vel  contrata  habitaverit  aliqua  mulier 
inhonestsB  vita  vel  fama,  ita  quod  de  (ea) 
ipsi  vicini  propter  ejus  inhonestatem  male 
contententur ,  talem  Excomiari  facere 
debeatis.  Italis  Scommiare,  Veniam 
abeundi  petere.  Vide  Comiatus, 


o  EKG0MMIATU8  vel  expulaue,  in  Stat. 
Castri  Rebaldi  lib.  1.  pag.  22.  r«. 

o  EXGOMMUNIGARE,  ObtesUri.  Placit. 
ann.  920.  inter  Probat.  tom.  1.  Hist. 
Nem.  pag.  18.  col.  2  :  Cum  ibidem  fuis- 
sent,  aomnus  Ugbertus  epiecopus  Excom- 
munieavit  homines  commanentes  de  jam 
suprascriptas  vUlasper  Dominum  Patrem 
omnipotentem  et  Jhesum  Christum  filium 
ejus  unicum  Dominum  nostrum,  ut  veri- 
tatem  dicant.  Aliud  sonat  vox  Gallica 
Excommunier,  Exsecrari  nempe  et  im- 

S recari,  in  Fragm.  versionis  Passionis 
K  N.  J.  C.  secundum  Matth.  laudato 
tom.  17.  Comment.  Acad.  Inscript.  pag. 
726:  Et  di  (S.  Pierre)  encommen^l  Ex- 
communier et  jurier  he  ju  ne  sai  he  ci$t 
hom  soit  he  vos  dites.  Ubi  Textus  sacer 
cap.  26.  V.  74.  habet  :  Tunc  ccspit  detee- 
tari  etjurare  quia  non  novieset  hominem. 
Et  S.  Marcus  cap.  14.  v.  71  :  lUe  autem 
ccepit  anathemattzare  et  jurare,  etc.  Vide 
in  Excommunicatio. 

EXCOMMUNIGATIO ,  A  communione 
fldelium  prohibitio.  Leges  Alfonsi  IX. 
Regis  CastellflB  1.  part.  tit.  9.  leg.  1: 
Descomulgacion  es  sentencia  </ud  extranna 
et  aparta  al  home  cantra  quien  es  dada, 
à  las  veces  de  los  Sacramienlos  de  la  tanta 
Eglesia,  et  à  las  vegadas  de  la  companna 
de  loe  leales  Cristianos.Et  descomulgacion 
tanto  quiere  decir  corno  descomunaleza 
que  aparta,  et  descommulga  los  Cristia- 
nos  de  los  bienes  espirituales,  que  se  facen 
en  santa  Eglesia.  Et  son  dos  maneras  de 
descomulgamiento,  la  una  mayor  que  vieda 
al  home  que  non  pueda  entrar  en  la  Egle- 
sia,  nin  haya  parte  en  los  Sacramentos, 
nin  en  los  otros  bienes  que  se  facen  en 
ella,  nin  se  pueda  accompanar  con  loe 
otros  fieles  Christianos,  La  otra  es  menor, 
que  aeparte  à  ome  tan  solamiente  de  los 
Sacramentos,  que  non  haya  hi  parte  nin 
pueda  dellos  usar.  S.  Cyprianus  EpisL 
28  :  Si  quis...  ausus  fuerit  ante  sententiam 
nostram  Communicare  cum  lapsis,  a  com- 
municatione  ìiostra  arceatur.  Epist.  41  : 
A  communicatione  cohibere  dixit.  S.  Au- 
gustinus  de  Genesi  ad  literam  lib.  11. 
cap.  40  :  Tanquam  Excommunicatus,  si- 
cut  etiam  in  noe  paradieo.id  est,  Ecclesia, 
solent  a  Sacramentie  altaris  vidbilibiu 
homines  disciplina  Ecclesiastica  removeri. 
Idem  lib.  1.  ae  Corrept.  et  gratia  cap. 
15  :  Quia  et  ipsaqua  Damnatio  nomina- 
tur,  quamfacit  Episcopale  judicium,  qua 
poBna  in  Èccleeia  nulla  major  est.  Ex- 
communicatio. quam  disciplina  invexit 
Ecclesiastica,  successit  veteris  syna- 
gogSB  gladio,  et  prefigurata  eo  fuit,  ut 
docent  Cyprianus  lib.  1.  Epist.  11. 
et  Hieron.  Epist.  1.  ad  Heliodor.  Au- 
gustin.  de  Fide  et  oper.  cap.  2.  Vide 
Baron.  ann.  57.  n.  11.  et  seqq.  Morinum 
in  Exercitat.  Eccl.  lib.  2.  etc.  [Varias 
vero  Excommunicationìs  formulas  apud 
Baluzium  tom.  2.  Capitul.  col.  668.  et 
seqq.  in  Hist.  Eccl.  Meld.  tom.  2.  pag. 
178.  in  Statutis  Eccl.  Trecor.  ann.  1871. 
apud  Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  1121.] 

•  Varie  hanc  vocem.  ut  et  verbum 
Excommunicare  reddiderunt  nostri.  Es- 
cumeniement,  in  Ch.  Theob.  comit. 
Campan.  ann.  1256.  apud  Brussel  tom. 
2.  de  usu  feud.  pag.  1Ó18.  col.  2.  Escom- 
meniement,  in  Lit.  Phil.  Pule.  ann.  1814. 
ex  Reg.  sign. Pater  Cam.  Comput.  Paris, 
fol.  Icd.  V*.  Excommeniement,  in  Lit, 
remiss.  ann.  1456.  ex  Reg.  188.  Chartoph. 
reg.  ch.  108.  Aliae  ann.  1859.  in  Reg.  87. 
ch.  281  :  IceUui  Colin  eust  esté  Escommin- 
chié  en  plusieurs  Escomminges,  etc.  Es- 
conminge,  in  aliis  ann.  1889.  ex  Reg.  185. 
ch.  210.  EscumenaeAn  Lit.  ann.  1805.  ex 
Reg.  160.  ch.  259.  Èseumminge,  in  Reg. 


EXC 


EXG 


EXC 


347 


slgrn.  Noster  Cam.  Gomput.  fol.  291.  r>. 
Eacumenieff  in  Ch.  Guia.  episc.  Lingon. 
ann.  1^62.  ex  Gbartul.  Gampan.  fol.  208. 
col.  1.  Escomenier,  in  Ghartul.  Garnot. 
ad  ann.  Id06. 

T  ExGOMMUNiGARE  EccLEsiAM,  Inter- 
dicere,  velare  ne  in  ea  divinum  peraga- 
tur  offlcium,  apud  Ganisium  tom.  6. 
Lect.  antiq.  pag.  1156. 

Eoecommuntcationis  species  sex  recen- 
aent  Ganones  Hibern.  lib.  90.  cap.  1  :  A 
celebratione,  a  communicatione  Missm,  a 
cohabUationSf  a  benedictione,  a  conloquio 
pacifico,  a  commeatu.  Adde  cap.  4. 7.  8. 
et  li.  et  lib.  44.  cap.  82.  et  Scripta  S. 
Patricii  pag.  26.  82.  Has  fere  attigit 
Goncillum  Vernense  ann.  755.  cap.  9  : 
Et  ut  BcicUis  qualis  Ht  tnodiu  iatius  ex" 
cwnmunicationU,  in  Ecclcèiam  non  debet 
if»frar«,  nec  cìnn  ulto  Christiano  cibum 
vel  potum  sumere,  nec  ejus  munera  gnu- 
guam  accipere  debei,  vel  osculum  porri' 
gere-,  nec  in  oratione  ee  jungere^  nec  salu- 
tare, antequam  episcopo  suo  stt  reconci' 
Uatus,  fQu8e  omnia  uno  versiculo  resu- 
muntur  : 

Ot,  onr«.  Tale,  eomoranlo.  mensa  aegatur. 

Oujus  regulse  exceptiones  altero  versa 
sic  exprimuntur  : 

Utile,  lez,  hannQe.res  ignorata,  neoesae.] 

Vide  prsdterea  Isidorum  in  Regala  cap. 
16.  Gapit.  Garoli  M.  lib.  5.  cap.  42.  r«0  62.] 
lib.  6.caj).  92.  140.  [«»  93. 142.]  lib.  7.  cap. 
216.  [<»  m.] 

EXGOMMUNICATIO    A    PAGE,   Missa,  et 

mensa,  Episcopis  inflictaqai  parochiam 
alienam  Invadant,  in  Ganonib.  Hibern. 
lib.  1.  cap.  22. 

Major  et  Minor  Exgommunigatio. 
Synodas  Nemausensis  ann.  1284  :  Dici" 
tur  autem  Mujor  Excommunicatio,  cum 
dieit  Prmlatus,  Excommunico  te,..  Talis 
excommunicatio  aeparcU  excomtnunicatum 
a  communione  fidelium,  et  participatione 
et  perceptione  ScLcramentorum.  Minor 
cMtem  Excomtnuniciitio,  [qase  locum  non 
habet  in  Galliis,]  dicitur,  cum  quis  com" 
municat  excommunicato  majon  excom- 
mufUctUione  :  et  tunc  participans  exoom" 
municato ,  est  remotus  a  perceptione 
Sacramentorum  :  ita  non  debet  recipere 
Eucharistiam  vel  alia  Sacramenta,  quous' 
que  fuerit  absolutus,  Interdictum  dicitur 
cum  dicit  PrsBlatus, Interdico  te;  vel  dicit. 
Suppone  te  Ecclesiastico  interilicto  ;  vel, 
Interdico  seu  prohibeo  tibi  ingressum  Ec- 
clesias  :  et  talis  interdictus,  et  ille  qui  est 
McLJori  Excommunicatione  ligatus,  non 
debent  intrare  Ecdesiam  quandiu  sunt 
in  sententia ,  sed  nec  guasta  Ecclesiam 
stare,quando  divina  officia  celebrantur, 
etc,  [Lib.  6.  Gapital.  cap.  190.  et  Isaacus 
Ling:on.  Episc.  tit.  9.  cap.  8  :  Ut  excom^ 
munieatus  a  Sacerdote,  quamdiu  in  ipsa 
est  Excommunicatione  majores  natu  vel 
Ejpiscopos  accusare  non  prasumat,  Quod 
$1  prsBsumpserity  non  recipiatur,  sed  aut 
Majori  Excommunicationi  subjaceatj  aut 
ab  Ecclesia  pellatur.  Hinc  Excommuni- 
cationem  maiorem  putoidem  atque  ana- 
thema  :  quod  olim  ab  Excommunica- 
tione simplìci  distinguebant.]  De  minori 
Excommunicatione,  Sulpitius  Severus 
lib.  3.  Hist.  Sacrse,  ubi  de  Synodo  Gsb- 
saraugustana  :  Additum  etiam,  ut  si  quis 
damnatos  in  communionem  recepisset, 
sciret  in  se  eandem  sententiam  prome' 
rendam.  Berthold  us  Gonstant.  ann. 
1089  :  In  tertio  autem  gradu  (anathema* 
tis)  eorum  communicatores  poeuit,  quos 
etsì  non  Excommunicaret,  adeo  tamen  eos 
extema  communione  commaculatos  a««e- 
iHMt,  ut  in  CatMicam  societatem   sine 


absolutione  et  posnitentia  recipi  non  de- 
berent,  videUeet  qui  exeommunicatis  salu^ 
tatione,  osculo,  oratione,  convictu,  et  igno- 
ranter  communicassent.  Vide  Pachymer. 
lib.  7.  cap.  6. 

SBV*  AliSB  rursus  distinguuntur  Ex* 
communicationis  species.  Antiquissima 
est  Excommunicationis  distinctio  Medi" 
dnalem  inter  et  Mortalem.  Medicinalis 
erat  cum  quis,  crimen  suum  confessus, 
injunctam  poenitentiam  ultra  subibat. 
Ea  vero  aut  ad  mortem  usque,  prò  gra- 
vioribus    scilicet   criminibus,  aut  ad 

Srseflnitum  tempus  prsscribebatur. 
[ortalis  qua  quis  ob  hsBresim  aut  cri- 
men in  quo  obstinate  perseverai  ab 
Ecclesia  habetur  ut  Ethnlcus  et  Publi- 
canus.  Utriusque  meminit  Augustinus 
Serm.  857  :  Nos  vero  quempiam  a  commu- 
nione prohibere  non  possumus,  quamvis 
hmc  prohibitio  nondum  sit  Morlalis,  sed 
Medicinalis,  nisi  aut  sponte  confessum, 
aut  in  aliquo  smculare  iive  ecclesiastico 
judido  nominatum  atque  convictum.  Vide 
Dupin.  tr.  Hist.  de  Excommunicatio- 
nibus. 

SS3r  Recentlor  distinctio  quam  a  jure, 
et  ab  homine  appellitant,  vel  sententia 
ferendsB,  et  latte  sententias,  seu  ipso  facto 
incurrendm.  A  iure  dicitur  quam  lex 
delinquentibus  intentat.  Ab  homine  vero 
qu8B  a  Superiore  cum  aliqua  temporis, 
personaB  loci  ve  circumstantia  profer- 
tur.  SententuB  ferendm  vocant  quam 
meretur  quis  ob  factum  a  Lege  interdic- 
tum. Latte  autem  sententim,  vel  ipso 
facto,  ea  est  quo  eo  ipso  quo,  etiam 
nemine  conscio,  fit  actio  prohibita,incur- 
ri  tur,  ita  ut  nulla  alia  requiratur  sen- 
tentia. Hujus  profecto  difficile  erit  vel 
unum  exemplum  apud  Antiq uos  repe- 
rire. Casus  in  quibus,  recentioribus  sa- 
culis,  quis  excommunicatur  ipso  facto  a 
jure  fusius  recensentur  in  Statutis  Ec- 
clesiarum  Gadurc.  Ruthen.  et  Tutel. 
apud  Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  742.  et 
seqq. 

SS3r  Olim  Excommunicatio  ab  anathe- 
mate  nibil  differebat.  At  in  sequioribus 
ssculis  haud  leve  discrimen  inter 
utrumque  interjectum  est.  Gratianus 
causa  8.  qu.  4.  refert  Engeltrudam  uxo- 
rem  Bosonis  non  solum  Excommunica- 
tione, qua  a  fraterna  societate  separat, 
sed  ettam  Anathemate,  quod  ab  ipso 
Christi  corpore,  quod  est  Ecclesia,  redait, 
crebro  percussam  esse.  Vide  cap.  11.  qu. 
8.  Nemo  Episcoporum  et  Audt,  cap.  6. 
qu.  2.  Prsssenti,  etc.  Goncil.  Turon.  ann. 
570.  cap.  24  :  Necat^  pauperum,  qui  res 
pervadit  ecclesiasticas ,  psalmus  cviii. 
dicatur,  ut  veniat  super  eum  illa  male- 
dictio,  qusB  super  Judam  venit,  qui  dum 
loculos  ferret,  subtrahebat  pauperum  ali- 
menta, ut  non  solum  Excommunicatus, 
sed  etiam  Anathematizatus  moriatur.  Et 
Hadrianus  PP.  II.  Epist.  25  :  Non  solum 
Excommunicationis  nexibus  innodabi- 
tur,  verum  etiam  vinculis  anathematis 
obli^atus  in  gehenna  cum  diabolo  depu- 
tdbitur. 

^  Excommunicationum  species  earum- 
que  ferendarum  ritus  exblbet  Pontif. 
MS.  eccl.  Elnensis  :  Super  Excommuni" 
eationis  et  absolutionis  formam  prrnno- 
tandum  est  quod  triplex  est  Excommuni- 
catio; minor,  major  et  anathema 

Anathema  vero,  id  est  sollempnis  Ex- 
communicatio, prò  gravioribus  culpis  prò- 
fertur  hoc  modo,  etc.  Et  est  notandum 

Suod  in  prolatione  anathematis  debent 
uodecim  sacerdotes  episcopum  circums- 
tare  et  lucerncis,  id  est  candelas  ardentes, 
in  manibus  tenere,  quas  in  conclusione, 
id  est  in  fine  anathematis,  projicere  debent 


in  terram  et  pedibus  concutctire  :  quss 
candelse,  sicut  sai  infatuatum  projici  et 
ad  nullum  usum  ulterius  poni  possunl, 
Ejusdem  moris  testis  est  Gharta  Eus- 
tacii  de  Gampanis  ann.  1210.  inter  scbe- 
das  Mabill.  :  Omnes  isti  (sacerdotes) 
sacris  vestimentis  induti,  pulsatis  cam- 
panis,  candelis  accensis,  Excommunico- 
hunt  illos,  qui  hanc  eleemosinam  ab  usi- 
bus  eorum  alienare  prsssumpserint.  Vide 
in  Candela, 

[3^  In  sententia  excommunicationis 
lata  a  Bernardo  Belli-loci  abbate  in 
capellanum  sancti  Hilarii  Bonevallis, 
legimus  :  «  Preterea  vobis  mandamus 
sub  pena  excommunicacionis,  predicta 
quatninus  finita  missa,  indutis  sacris 
vestìbus,  minus  casula,  una  cum  cruce, 
stola  et  aqua  benedicta  ante  domum 
habitacionis  dicti  excommunicati  per- 
sonaliter  acceda  tis  et  ibidem  dictas 
sententias  denuncietis  alta  et  intelligi- 
bili voce,  dicendo  psalmum  Deus,  vene- 
runt  gentes  cum  oracione  consueta 
Hostium  nostrorum  prohicientesque  tres 
lapillos  versus  domum  dicti  excommu- 
nicati, primum  in  signum  maledic- 
tionis,  secundum  ad  terrorem  popu Io- 
rum,  tertium  ut  nimio  rubore  confusus 
ad  sanctam  matrem  Ecclesiam  se  con- 
vertati taliter  super  bis  vos  babentes 
et  dictas  sentencias  denuncietis  ut  a 
nobis  possi  tis  de  inhobedientia  seu  con- 
temptu  merito  redarguì  seu  puniri.  » 
(Arcn.  dép.  Haute- Vienne,  Solignac,  IL 
1388.a 

«  Nec  minori  pompa  atque  appara  tu 
lata  Excommunicationis  sententia  ad- 
versus  Ghartarum  futuros  violatores, 
ab  iis,  ad  quos  spectabat  earum  utilitas  ; 
quod  etiam  a  monachis,  ex  licentia 
tamen  Romani  pontiflcis,  factum  non 
semel  legitur.  Gharta  Rob.  abb.  Gorb. 
ann.  1186. ex  magno  Ghartul.  nig.  ejusd. 
monast.  fol.  89.  v«  :  Ut  autem  ììoc  privi- 
legium  permaneat  ratum,  auctoritate 
Domini  Dei  nostri  et  clavigeri  costi  B. 
Petri  et  dom»  papas  Innocentii  IL  et  nos- 
tra, qui  eorum  vice,  auctore  Deo,  huic 
ecclesia^  prmsideo;  ego  et  sacerdotes  nostri 
sacramentalibus  jugi  divini  stolis  induti, 
ei  omnes  fratres  rehqui  tenentes  lucemcLS 
ardentes  in  manibus  nostris,  conservato- 
rtbus  hujus  sancti  et  devote  peracti  privi- 
legii  portas  inferi  horribiles  claudxmue, 
et  civitatis  Jherusalem  coslestis  duodedm 
portas  ex  singulis  margaritis  pandimus, 
Scienter  vero  violatoritius  hujus  privilegii 
nos  idem  otnnes  de  manibus  extinctas 
projicientes  lucemas,  regni  coslestis  ja- 
nuas  claudimus  et  horribnes  inferi  portas 
pandimus,  ut  cum  Datan  et  Abiron  et 
cum  Juda  de  fure  traditore  viventes,  hoc 
est  scientes  in  eas  decmsi,  et  cum  divite 
carnali  filio  sancti  Abrahm  in  flammis 
sulfureis  sepulti,  non  adjiciant  ut  inde 
resurgant.  Bulla  Alex.  PP.  III.  ex  God. 
reg.  5956.  A.  fol.  68.  r»  :  Praterea  abbati 
(Vlndocinensi)  et  successonbus  ejus  prss- 
eipimus,  ut  quocienscumque  tu  (episco- 
pum Garnot.  alloquitur)  vel  tui  successo- 
res  eis  justitiam  negaveritis,  tocisns  ipsi 
oppressores  monasterii  sui  nostra  aucto- 
ritate Excommunicent,  et  quos  excommu- 
nicaverint,  in  vestrss  diocesis  ecclesiis  non 
suscipiatis,  sive  suscipi  consentiatis. 

33r  Regum  et  Principum  id  singulare 
fuìt  privilegium,  ut  si  cui  excommuni- 
cato Rex  communicaret,  statim  Eccle- 
siastica communioni  restitueretur.  Id 
ex  Gapitularibus  Regum  auctoritate 
Episcoporum  constitutis  refert  Ivo  Gar- 
not. Epist.  171  :  Si  quos  culpatorum 
Reqia  poteste^,  aut  in  gratiam  benigni- 
tatìs  receperit^  aut  mensas  suas  parlictpes 


318 


EXG 


EXC 


EXC 


eff ecent f  hos  et  Sacerdotum  etpopulorufn 
conventi^  8U8CÌpere  ecclesiastica  commu- 
nione  deb^it  ;  ut  quod  principalis  pietas 
recipitf  neca  Sacerdotilms  Dei  extraneum 
habeatur.  Idem  exstat  in  Conc.  Toletan. 
XII.  cap.  3.  Vide  Gregor.  Tur.  lib.  5. 
Hist.  cap.  19.  et  lib.  7.  cap.  7.  Regibus 
nostris  id  quoque  concessum  est  a  Rom. 
PoDtiflclbus,  ut  in  terra  Regia  nemo 
excommunìcationem  vel  interdictum 
ferre  posset,  nisi  speciali  mandato  Sedis 
Apostollcae.  Literae  Philippi  VI.  ann. 
IdSò.  apud  de  Lauriere  tom.  2.  Ordinat. 
Regum  Frane,  pag.  108  :  Ad  nostrum 
pervenit  auditum  «  quod  licet  a  Sede 
Apostolica  Nobis  et  nostris  prmdecessori' 
bus  per  plures  Rom,  Ponttfices,  per  privi- 
legium  sit  indultum,  ut  nuUus  in  terra 
Regia  Excommunicationis,  vel  interdicti 
sentenlias  proferat,  aòsque  mandato  Sedis 
Apostolicm.  Sed  boc  privilegium  non 
omnibus  Gallis  sapit. 

o  Nemo,  sive  ex  ministris,  sive  ex 
familia  regis,  absque  ejusdem  aut  se- 
nescalli  illius  consensu  excommunicari 
debet,  ut  deflnit  Scacar.  Rotomag.  ann. 
1205.  in  Reg.  S.  Justi  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  25.  v».  col.  2  :  Item  ecclesias^ 
tica  persona  non  debet  Excommunicare 
baronem  vel  baillivum  regie,  vel  servien- 
lem,  vel  clericum  domus  suas,  rege  non 
requisito  vel  senescallo  suo. 

*  An  verojure  aut  injuria  lata  fuerit 
ab  arcbiepiscopo  sententia  excommuni- 
cationis vel  interdicti,  judices  fore  eli- 
gendos  Inter  diaconos  presbyterosve, 
omissis  episcopiSfConveniunt  Philippus 
Augustus  rex  Francorum  et  Richardus 
rex  Angli»  in  Pacto  ann.  11V*5.  ex  Reg. 
8.  Chartoph.  reg.  eh.  5  :  Si  eontigerit 
quod  archiepiscopu^  Rothomagensis  in 
terram,  regie  Francias  aut  suorum,  sen- 
tentiam  interdicti  vel  excommunicationis 
miserit,  dominus  rex  Francies  poterit 
assignare  ad  Andeliacum  et  ad  ea  quss 
archiepiscopus  ibi  habet  et  ad  ejus  perii- 
nentias,  usque  dum  duo  diaconi  vel  pres^ 
byteri,  quos  rex  Franciss  per  sacramene 
tum  suum  bona  fide  ad  hoc  elegerity  et 
duo  diaconi  vel  presbyteri,  quos  nos  per 
sacramentum  nostrum  bona  fide  elegeri- 
mus,  decreverint  utrum  interdictum  vel 
excommunicatio  juste  latum  fueritf  an 
injuste.  Si  decreverint  quod  juste,  rex 
Franciae  prsedicto  archiepiscopo  reddet 
Andeliacum  et  ea  qum  interim  exinde 
levaverity  et  ad  verbum  dictatorum  faciet 
emendari.  Si  vero  decreverint  quod  in- 
juste  positum  fuerit,  ea  quse  rex  Franciss 
de  Andeliaco  et  de  ejus  pertinentiis  leva- 
verit,  in  deperdito  erunt  archiepiscopi,  et 
archiepiscopus  interdictum  vel  excommu- 
nicationem  solvei. 

Excommunicatio  inter  poenas  mo- 
nasticas  recensetur  in  Regula  S.  Bene- 
dicti  cap.  28.  24.  25.  in  Regula  S.  Isidori 
cap.  16.  sub  flnem,  in  Regula  Magistri 
cap.  19.  28.  80.  etc.  Ea  autem  varia  fuit, 
Interdum  a  mensa,  interdum  ab  oratorio, 
ut  est  in  Regula  Magistri  cap.  18.  Cs- 
sarius  Arelatensis  serm.  14.  ad  Mona- 
chos  Lerinenses  :  Illis  ipsis  qui  apud 
nos  gravius  delinquuntj  nullam  tristio- 
rem ,  nullamque  acerbwrem  possumus 
invenire  sententiam,  quam  a  corpore  con- 
gregationis  abscisi  sine  prece  ahscedant, 
A  mensss  participatione  privari,  in  Re- 
gula S.  Donati  cap.  69.  ubi  exponitur 
cujusmodi  est  ea  excommunicatio,  ut 
et  in  Regula  Magistri  cap.  23.  Vita  S. 
Benedlcti  Abbat.  Anianensis  :  Tanta 
erat  ejus  sollieitudo,  ut  si  vel  modica 
grana  leguminum,  vel  exiguss  porri  comss 
cauliumque  folta  ab  eo  negleeta  inveni- 
rentur,  max  digna  Excommunicationis 


advertebat  sententia,  cujus  probaretur 
esse  delictum,  Veteres  consuetudines 
Ordin.  S.  Benedicti  de  septem  modis 
pceni tenti»  :  PHmus  ammonitio  semel  ac 
iterum  atque  tertio»  Secundus  correptin 
publica  coram  omnibus  absque  Excommu- 
nicatione.  Tertius  Excommunicatio  prò 
lev'ioribus  cuXpis,  Quartus  Excommunica^ 
tio  prò  qravioribus  culpis,  Quintus  verbe^ 
rum  vmdicta,  vel  corporis  castigatio. 
Sextus  oratio  communis  ab  omnibus.  Sep- 
timus  expulsio  de  Monasterio.  [Excom- 
municatio Monastica  sicut  et  Ecclesias- 
tica in  majorem  et  minorem  dividitur. 
Utriusque  formam  videre  est  apud 
Scbramb.  Chronic.  Mellicens.  pag.  831. 
col.  2  :  Excommunicatio  regularis  Minor 
est  privatio  a  otmmunis  mensss  Fratrum 
consortio,  ut  quando  quis  in  terram  co- 
medit,  etc.  Major  est  quando  frater  exclu- 
ditur  tam  a  refectorio  quam  a  choro,  ita 
ut  publice  solus  nil  auaeat  incipere  aut 
facere,  vel  quando  separatur  a  bonventu 
in  locoprivato,  sive  in  carcere  includitur.] 
Vide  Gumeanum  Abbatem  de  mensura 
poenitent.  cap.  2.  et  Vitam  S.  Eupraxise 
virg.  n.  20.  De  hac  excommunicationis 
specie  pluribiis  disserit  Haeftenus  lib. 
8.  tract.  5.  disq.  1.  et  se(iq.  Ad  ejusmodi 
excommunicationes  monasticas  referri 
potest  Charta  Hugonis  Abbat.  S.  Dio- 
nysii  ann.  1193.  ex  Tabul.  ejusdem 
Monast.  :  Eos  autem,  qui  centra  hanc 
constitutionem  nostram  aliquatenus  ve^ 
nire  prsssumpserint,  de  clavo  et  corona 
domini  solenniter  in  capitulo  nostro  ac- 
censis  candelis  Excommunicavimus,  [Alia 
Lucianse  Abbatissae  Farsemonasterii 
ann.  1168.  Hist.  Meld.  tom.  2.  pag.  57  : 
Et  si  quis  hanc  nostram  ^  institutianem 
quassare  prsssumpserit,  et  inde  damnum 
ad  pretium  duodecim  denariorum  fuerit, 
sciai  se  inde  reum  esse,  et  a  quatuor  Sa- 
cerdotibus  in  Capitulo  coram  omni  Con- 
ventu  excommuniccUum.  Notandus  est 
hic  ritus,  quo  Sacerdotes  in  Gapitula 
Monialium  introducuntur  ad  promul- 
gandam  excommunicationem .  quam 
ipssB  non  poterant  promulgare.] 

3ar  Apud  Cistercienses ,  Dominica 
Palmarum,  generalis  qusBdam  excom- 
municatio ferebatur  a  Gapituli  Preside 
in  conspiratores,  incendiarios ,  fures, 
proprietatem  habentes,  aliosve  malefi- 
cos,  ut  habetur  in  Statutis  ejus  Ordinis 
ann.  1183. 1181. 1300.  apud  Marten.  tom. 
4.  Anecd.  col.  1255.  1257.  1497.  ex  anti- 
quis  vero  Gonstitutionibus  Ordinis 
vallls-Oaulium  promulgabatur  Domi- 
nica Passionis,  ibid.  col.  1658.  et  1660. 

Excommunicari  Gibo.  Poenitentiale 
Egberti  Archiep.  Eborac.  cap.  25  :  Si 
quis  Clericus  superbire  prauumpserit , 
ssspius  proprio  Excommunicetur  Cibo.  Id 
est,  in  pane  et  aqua  posniteat,  ut  est  in 
cap.  82. 

excommunicatio  GB  DEBITA  non 
soluta  interdum  inflicta,  ut  colligitur  ex 
Stabilim.  S.  Ludov.  lib.  1.  cap.  121.  et 
ejusd.  Edicto  ann.  1215.  Pontesias  exa- 
rato.  Vetus  Gonsuetudo  Francise  lib.  3  : 
Si  un  homme,  animo  indurato  se  laiese 
en  Excommuniment  par  an,  V Officiai  dit 
aìt*il  le  peut  convenir  sur  crime  de  heresie. 
Toutefoìs  puis  que  V Excommuniment  est 
pour  cause  de  aebte,  ce  n'est  miesipropre 
neresie  que  l'en  le  doive  poursuivre.  In 
Goncilio  Marciacensi  ann.  1826.  cap.  55. 
Vetatur,  ne  locus  uUus  prò  pecuniario 
debito  supponatur  Ecclesiastico  interdicto, 
sine  Sedis  Apostolicss  speciali  lieentia, 
Goncilìum  Herbìpolense  ann.  1287.  cap. 
29  :  Nonnulli^  sicut  audivimus,  prò  mari- 
torum  seu  filiorum  debitis,  uxores  seu 
matres  Excommunicant,  ordinaria  fulti 


jurisdictione.  Quod  juri  et  ssquitati  co»* 
trarium  reputantes,  id  fieri  de  csstera 
prohibemus,  nisi  mater  et  uxor  succedant 
in  bonis  mariti,  seu  filii,  defunctorum. 
Videtur  deesse  patris.  Habentur  exem* 
pia  ejusmodi  excommunicationum  in 
Manuali  placitorum,  in  Parlamento  8. 
Febr.  ann.  1864.  et  apud  Radulphum  de 
Rivo  in  Engel  berto  a  Marka  cap.  5.  Vide 
Stephanum  Tornac.  Epist.  89. 40.  et  tom. 
6.  Spicilegi!  Acberiani  pag.  481.  494.  En 
aliud  ineditum  :  In  nomine,  etc.  Quod 
anno  1850.  venerabilibus  et  discretis  viris 
N.  N.  ex  parte  una,  et  nobili  viro  D.  Gal- 
chero  de  lAiuda  Milite  Trecensis  dioBcesi», 
ex  altera,  etc.  Joannes  Maurelli  Prssposi" 
tus  Ecclesias  S.  Crude  Leodiensis  Curiss 
CamersB  D.  Papss  generalis  Auditor,  dis- 
cretis viris  Trecenti  et  Parisienei  Officia- 
libus  ad  quos  prsssentes  litterss  pervene- 
rint,  sahUem  %n  Domino.  Vobis  comitti- 
mus  quatenus  nobiles  et  magnificos  viros 
dominos  Joannem  de  Noeriis,  Comitem  de 
Joigniaco,  Senonensis  dioscesis,  Robertum 
de  Grattis ,  Dominum  de  Murisallo , 
Eduensis  dioscesis,  Gaufridum  Dominum 
de  sancta  Liveria,  Cathalaun.  diosc.  et 
Hugonem  Dominum  de  VulpillerOs,  Lin- 
aon.  dioeces.  Milites,  Galterum  de  Lauda, 
Dominum  de  Soylleriis,  Trecensis  dicsee- 
sis,  et  Anseletum  de  Brecuria,  Rothoma-» 
gensis  dioscesis,  domicellum  et  familiarem 
commensalem  D.  N.  Papss,  ab  Excommu- 
nicaUionis  sententia  in  eos  lata  propter 
solutUmis  moram  cujusdam  debiti  1500. 
fiorenorum  auri,  etc.  absolvatis.  Actwn 
anno  et  mense  prssdictis.  Vetantur  etiam 
hujusmodi  excommunicationes  in  Gon- 
suet.  Britan.  art.  6.  fJam  eas  prohibue* 
rat  Bonifacius  PP.  vili.  ann.  1302.  Sub 
ejus  tamen  Successori  bus  iterum  va- 
luisse,  imo  ab  ipsismet  usurpatas,  ubi 
de  re  eorum  agebatur,  certum  est  ex 
Gharta  ann.  1841.  inter  Instrum.  Hist. 
Dalphin.  tom.  2.  pag.  487  :  Anno  1841. 
Ind.  9.  die  22.  mens.  Aug.  lUustris  Prin» 
ceps  Dom.  Humberlus  Dalphinus  Vienn. 
tam  in  solutum  et  recompensatùmem  sex- 
decim  millium  et  ducentorum  auri  pon- 
deris  Florentiss,  in  quibus  tenetur  SS. 
PtUri  Benedicti  PP.  XII.  quam  Dei  et  S. 
Matris  EcclesisB  eontemplatiane,  ut  abso- 
lutionem  Excommunicationis  qua  tenetur 
ligatus  prò  dicto  debito  mereatur  obtinere.] 
GaBterum  bue  referri  potest,  qui  olim 
obtinuit  mos  inhumanus,  ul  creditori 
liceret  mortuum  debitorem  humo  man- 
dari  prohibere,  nisi  debito  satisfactum 
esset  ;  cujus  quidem  meminit  S.  AmbrO' 
si  US  in  Tobia  cap.  10  :  Quotiens  vidi  a 
feneratoribus  teneri  defunctos  prò  pignore; 
etnwari  tumulum,  dumfasnusexposcitur. 
Et  Edictum  Theoderici  Regis  cap.  75  : 
Si  quis  autem  sepeliri  mortuum,  qwui 
debitorem  suum  adserens,  prohibuerit, 
honestiores  bonorum  suorum  partem  ter- 
tiam  perdant.  et  in  quinquennale  exilium 
dirigantur  :  humiliores  ossei  fustibusper» 

?etui  exilii  damna  sustineant.  V^  Cfonf. 
>aul.  R.  S.  lib.  5.  tit.  26.  |  8.]  Vide  Me- 
nsa in  S.  Donato  7.  Augusti. 

Excommunicatorum  corpora  insepulta, 
nec  corrupta.  Vide  Imblocatus. 

Excommu nicati  tenebantur  intra  an- 
num  absolutionem  ab  Episcopis  impe- 
trare, et  EcclesisB  satisfacere,  ad  idque 
cogebantur  a  judicibus  s»cularibus. 
Edictum  S.  Ludovici  ann.  1228.  a  nobi9 
allatum  in  Not.  ad  Joinvillam  :  Et  si 
aliqui  per  annum  contumaces  extiterint, 
ex  tunc  compellantur  redire  ad  Ecdesias- 
ticam  unitatem,  ut  quos  a  malo  non  re- 
trahit  timor  Dei,  saltem  paena  temporoUi» 
compeUcU.  linde  prsscipimus  quod  Ballivi 
nostri  omnia  bona  taUum  excommufUea^ 


EXC 


EXC 


EXC 


349 


forum  mobilia  et  immobilia  poet  annum 
capiantf  nec  eis  aliquo  modo  ea  reatituant, 
danec  pradicH  abaoluti  fuerint,  et  Eccle- 
9im  aatisfecerint.  [Et  in  Stabilim.  ejusdem 
Regis  lib.  1.  cap.  128  :  Se  oticufM  est 
exeommuniée  un  an  et  un  jour,  et  li  Offi- 
dauB  mandasi  à  la  justice  laie^  ^ue  il  le 
contrainnst  par  la  prise  de  ses  btensy  ou 
par  le  cors...  Et  si  ne  le  doit  pa»  prendre 
pour  que  ce  soit  de  detes^  més  la  justice 
doit  tenir  toutes  les  choses  en  sa  main^ 
sauf  son  vivre  jusques  à  tant  que  il  se 
soit  fet  absoudre.  Et  quand  il  sera  absous, 
il  palerà  neuf  lib.  d*amende,  dont  les 
soiscante  s.  seront  à  la  justice  laie,  et  les 
six  liv.  seront  à  l'autre  justice,  et  les  doit 
avoir  par  la  main  de  la  justice  laie.  Et 
se  il  étoit  souspefpnneus  de  la  foy,  la  jus- 
tice laie  le  devroit  prendre  adoncques,  et 
envoier  au  juge  ordinaire  ;  car  quand 
sainte  Eglise  ne  puet  plus  fere,  elle  doit 
apeler  Vaide  des  Chevaliers,  et  la  force.... 
Et  quand  ti  juges  Vauroit  examiné,  se  il 
trouvoit  que  il  feust  Bouares  si  le  devroit 
fere  envoier  à  la  justice  taie,  et  la  justice 
laie  le  doit  faire  ardoir.]  Interdam  etiam 
ad  absolutionem  petendam  a  judicibus 
Be^ils  cogebantur  sub  poBna  carceris, 
ut  ibi  docuimus  ex  Chronico  Abbatum 
Gftstrens.  cap.  19.  Vide  eumdem  Join- 
villam  pag.  13.  In  Ànglia  ad  id  tene- 
bantur  intra  40.  dies.  quibus  elapsis, 
Ordinarius  Canee! larium  regni  de  ea 
re  certum  faciebat,  qui  continuo  ad 
Vicecomitem  breve  mittebat,  quod  de 
esocommunicato  capiendo  dicebatur;  vi 
cujus  excommunicatum  in  carcerem 
compingebat.  Si  ille  Ecclesia  satisfe- 
cisset«  tunc  aliud  breve  ad  Vicecomitem 
mittebatur^  quod  de  excommunicato  de^ 
liberando  vocabatur.  Ita  Bracton.  lib.  5. 
de  Except.  cap.  38.  i  3.  4.  Fleta  lib.  6. 
cap.  45.  i  2.  et  Rastallus  verbo  Excom- 
menaement.  Quod  si  denique  post  dictos 
40.  aies  Barones  vel  alii  et  eo  amplius 
excommunicationem  in  se  latam  susti- 
noissent,  eorum  subditi  ab  eorum  tide- 
litate  absolvebantur ,  et  eorum  terra 
interdicto  supponebatur,  eorumque  fen- 
da in  manus  superioris  domini  transi- 
bant,  quousque  injuriam  passis  et 
EcclesisB  ab  eisdem  fuisset  satisfactum 
competenter.  ut  est  in  Chartis  Anglicis 
apud  Gul.  Prynneum  in  Libertatìbus 
Anglicis  tom.  2.  pag.  858.  et  410.  [et  in 
Tabulario  Episcopatus  Ambian.  f.  5.  v*.] 
Agunt  de  hac  re  Concilia  varia,  Tribu- 
riense  ann.  821.  cap.  5.  apud  Campinla- 
cum  ann.  1288.  cap.  18.  Bitterrense  ann. 
1246.  cap.  86.  Copriniacense  ann.  1260. 
cap.  15.Xiambethense  ann.  1261.  cap.  de 
Excommunicatis  capiendis ,  Burc^ga- 
lense  ann.  1262.  cap.  1.  2.  Coloniense 
ann.  1266.  cap.  88.  Langiense  ann.  1278. 
cap.  6.  apud  Pontem  Audomari  cap.  1. 
Synodus  Santonensis  ann.  1282.  cap.  2. 
Senonensis  sub  Petro  Archiep.  cap.  2. 
Avenionensis  ann.  1826.  cap.  41.  Concil. 
Londinense  ann.  1842.  cap.  18.  Synodalia 
Statuta  Anonyml  ann.  1287.  cap.  de 
Sententiis  tom.  2.  Concil.  Angl.  Provin- 
ciale EcclesisB  Gantuariens.  lib.  8.  tit. 
28.  lib.  5.  tit.  17.  Vide  praeterea  Stabilim. 
S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  121.  et  aliud 
ejusd.  Edictum  PontesisB  exaratum 
ann.  1245.  a  nobis  laudatum  ad  ead. 
Stabilim.  Hemereum  in  Augusta  Viro- 
mand.  in  Regesto  pag.  51.  Legem  Fri- 
derici  I.  Imp.  apud  Conrad.  Usperg. 
ann.  1187.  veterem  Oonsuetud.  Normann. 
€ap.  21.  etc. 

air  Durius  etiam  aliquandn  actum 
est  con  tra  excommunicatos,  prflBsertim 
cum  absolutionem  petere  et  Ecclesise 
faeexe  satis  non  festinabant;  lapides 


projiciebant  in  domum  excommunicati, 
leretrum  deferebant  quasi  illius  funus 
curaturi ,  aliaque  similia  factitabant 
qu8B  necajure  nec  ab  Episcopis  per- 
mitterentur,  ut  discere  est  ex  Concilio 
Avenion.  ann.  1887.  apud  Baluzium  in 
Conc.  Galli»  Narbon.  pag.  852.  ubi 
genuinam  lectlonem  restituimusexipso 
Concini  autograpbo  quod  vidit  vir  pro- 
batffi  fldei  D.  le  Fournier  :  Statuimus 
quod  abinde  in  antea  nullus  ecclesiasti' 
cam  jurisdictionem  eooercens,  contra  Ex^ 
communicatos  ab  ipsis ,  quantocunque 
tempore  Excommuntcationts  sententiam 
animo  sustinuerint  indurato^  procedat  ad 
faciendum  projici  lapides  in  domum 
Eascommunicationis  sententia  innodati^ 
vel  faciendum  venire  capellanum  indutum 
veste  sacerchtali ,  vel  alios  ad  domum 
Excommunicati  prasdictiy  vel  portandum 
literbiam  seu  ferrei  (1.  libitinam  seu  fere- 
trum]  vel  alia  similia  qusR  a  jure  non 
reperiuntur  expressa,  sed  aliis  a  jure  prò- 
visis  (1.  permissis)  remediis  utatur  ad 
poenam  contumacium  aggravandam. 

^  Addere  placet  antiqui us  eadem  de 
re  monumentum,  aliaque,  unde  mani- 
festum  fiat  ubique  eosdem  viguisse 
ritus.  Juram.  prsest.  a  recipiendis  in 
studio  Montlspess.  ex  Ch.  S.  Ludov. 
ann.  1280.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Occit.  col.  850  :  Juro  ....  ^uod  contro 
eumdem  (episc.  Magai on),  ejusque  eccU' 
siam  non  me  scienter  opponam,  nec  etiam 
aggravandi  excommunicatos  per  eum,  aut 
per  ejus  vicarium  seu  officialem,  qui  in 
sua  malitia  persistentes,  ad  obedientiam 
sancite  matris  ecclesisò  venire  contempse- 
rint,  per  projectionem  lapidum,  et  porta- 
tionem  feretri  seu  berte  ante  demos  ipso- 
rum  esDCommunicatorum  ;  et  alias  juxta 
modum  et  consuetudinem  in  dicto  episco- 
patu,  contra  talee  excommunicatos  ab 
antiquo  observatos.  Lit.  remiss.  ann. 
1876.  in  Reg.  116.  Chartoph.reg.  ch.  168: 
Toutes  les  festes  et  Dimenches  le  cure  de 
la  ville  venoit  tout  revestu  à  grani  prò- 
cession  portanz  la  croix  et  l'eaue  benoite, 
à  l*uis  dudit  Jaquelin  chanter  et  getter 
pierres  à  sa  porte.  Aliae  ann.  1^.  in 
Reg.  122.  ch.  879  :  Lors  icellui  Perrin . . . 
lui  dist  :  male  sante  te  suge  ;  nous  te 
saluons  bien  et  courtoisement,  nous  ne 
sommes  pas  escomeniez, ....  et  tu  nous 
huches,  aux  veaulx,  aux  veaulx.  Rursum 
ali»  ann.  1449.  in  Reg.  180.  ch.  64  :  Le 
suppliantfist  porter,  ainsi  qu'il  est  acous- 
tumé  de  faire  oudit  pays  (de  Gommin- 
ges),  ^uant  un^  homme  est  ainsi  excom^ 
meniCf  engregté  et  rengregié,  une  biere, 
ou  l'on  mect  les  mors,  aevant  l'huys  d'i-- 
ceUui  Jehan  Loo. 

^  Inflicta  quoque  non  semel  excommu- 
nicatio  bestiis  agros  depopulantibus, 
facta  tamen  prius  ipsis  monitione  ;  cu- 
jus morls  testis  est  Comput.  ann.  1479. 
Inter  Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem.  pa^. 
842.  coi.  1  :  Item  solverunt  prò  Uttens 
monitoriis  a  curia  domini  officiaUs  im- 
petratisi ad  instantiam  dominorum  con- 
sulum  Nemausi,  contra  mures,  darbos  et 
talpas  et  alia  ammalia  fera  dampnum 
inferencia  in  fructibus  excretis  in  catnpis. 
Soiemnis  vero  est  hac  in  re  sententia 
officiails  Trec.  ann.  1516  :  In  nomine  Do- 
mini. Amen.  Visa  supplicatione  seu  re- 
questa prò  parte  habitantium  loci  de  Vii- 
tanoxa  Trecensis  dioecesis  nobis  officiali 
Trecensi  in  judicio  factUy  adversus  bru- 
chos  seu  erucas,  vel  alia  non  dissimilia 
animcUia,  Gallico  Hurebecs  nuncupcUa, 
fructus  vinearum  ejusdem  loci  a  certi» 
annis,  et  adhuc  hoc  prsuenti  anno^  ut 
fide  dignorum  testimonio,  et  quasi  publico 
rumore  asseritur,  cum  maximo  incolarutn 


loci  et  vicinorum  locorum  incommodo  de- 
populantia,  ut  prasdictaanimalia  per  nos 
moneantur,  et  remediis  ecclesiasticis  me- 
diantibus  compellantur  a  territorio  dicti 
lod,  abire^  eie.  visisque,  etc.  Nos  auctori- 
tate  qua  fungimur  in  hoc  parte^  prasdic- 
tos  bruchos  et  erucas  et  animaiiaprssdictay 
^uocumque  nomine  censeantur,  monemus 
tn  his  scriptis  sub  posnis  maledictionis  et 
anathematisationis,  ut  infra  sex  dies  a 
monitione  in  vim  sententite  huius,  a  vineis 
et  territorUs  dicti  loci  de  Villanoxa  dis- 
cedant,  nullum  ulterius  ibidem,  nec  alU}i 
in  dioscesi  Trecensi  nocumentum  prtss- 
titura.  Quod  si  infra  prmdictos  dies,  jam 
dieta  ammalia  huic  nostra  admonitioni 
non  paruerint  cum  effectu,  ipsis  sex  die 
bus  elapsis,  virtute  et  auctoritate  prsefa- 
tis,  illa  in  his  scriptis  anathematisamus 
et  eisdem  maledidmua.  Hanc  sententiam 
et  alias  haud  absimiles  aliorum  officia- 
lium  refert  Theoph.  Raynai.  in  tract. 
de  Monit.  et  Excomm.  cap.  12.  qui  con- 
suiendus  omnino  est,  ut  et  Maileolus 
de  Exorc.  Va'irus  de  Fasci n.  et  Mart. 
de  Arles  in  tract.  de  Superstit.  contra 
maleficia  seu  sortilegi  a,  quse  hodie  vi- 
gent  in  orbe  terrarum,  edito  Rome  ann. 
1560.  Vide  supra  Darbus. 

1  Ekgommunicatob,  Qui  sententiam 
fert  excommunicationis.  Statuta  Syno* 
dalia  Ecclesiae  Leodiens.  in  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  coi.  874  :  Si  autem  sic 
absolutus  convaluerit  ab  infirmitate  sua, 
tunc  accedat  ad  suum  Excommunicato- 
rem  cum  litteris  ejus  qui  eum  c^nolvit, 
continentibus  absolutionem,  et  qualiter 
fuerit  absolutus  ;  et  tunc  vpse  aosolutus 
faciat  id  quod  Excommunicator  ei  in- 
junxerit  super  his  prò  quibus  fuerat  ex- 
communicatus. 

EXGOMMUNIONES .  Excommunicati , 
passim  in  Canonlbus  S.  Patricii  cap.  17, 
18.  20.  27. 

EXGOMMUNIS,  Excommunicatus.  Con- 
cilium  Arelat.  II.  cap.  80  :  Ut  Ecclesiae 
inimici  habeantur  Excommunes.  Turo- 
nense  II.  cap.  24.  ex  Cod.  Beilovac.  : 
Non  solum  Excommunis,  sed  etiam  ana- 
thematizatus  moriatur.  Alii  Codd.  habent 
Excommunicatus.  [Canon.  Hi  ber  n.  inter 
Anec4.  Marten.  tom.  4.  col.  2  :  Clericus 
inter  epulas  cantans,..  Excommunis  sit.] 

1  EXGOMMUNITER,  Communiter,  una. 
LittersB  PraBlatorum  Normanni»  super 
contentione  juris  patronatus  Ecclesia- 
rum  ann.  1200.  apud  Acher.  Spicil.  tom. 
9.  pag.  155  :  Et  quatuor  Presbyteri  et 
quatuor  Milites  jurabunt  super  sacro- 
sancta,  et  Episcopo  exinde  Excommuni- 
ter,  sive  Archiepiscopo,  quod  ipsi  odo  di-- 
cent,  ad  quem  spoetare  debeat  donatio 
Ecclesias  de  iure  patronatus. 

1  EXGOMMUNuS,  ut  Excommunis.  Ve- 
teres  formul»  Andegav.  apud  Mabiil. 
Analect.  tom.  4.  pag.  248  :  Et  a  limini' 
bus  Ecclesiaì'um,  Basilicarum  vel  omnium 
Sacerdotum  Excommunus,  <iccipiat  illam 
maledictionem,  quem  Judas  Scariotis  oo- 
cipiat. 

1  ExcoMNUS,  Eadem  notione,  in 
Charta  ann.  766.  apud  Felibianum  Hist. 
San-Dionys.  pag.  xxix. 

1  ElGOMPÀRATIO,  Goraparatio,  acqui- 
sitio.  Charta  Adalindis  Comitiss»,  apud 
Baiuz.  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  14  : 
Quantum  Acfredus  Comes  et  e^o  supra- 
scripta  Adalindes  ibidem  habuimus  tam 
de  alode,  quam  de  Excomparatione^  id 
est,  demos  coopertas,  casales,  curtes,  hor^ 
tos,  etc. 

1  EXGOMPUTARE,  Computare,  nume- 
rare. Bulla  Clementis  VI.  ann.  1349.  His- 
tor.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  600.  col.  2  : 
Sed  cUctam  summam  in  prima  solutùme 


350 


EXC 


EXG 


EXG 


facUnda  de  hujusmodi  pecunia  $olvenda 
tU)i  omnino  Excamputare,  etc, 

«  EXGONGIUARE  Altare,  Interdicere, 
vetare  ne  in  eo  sacra  peragatur  Litur- 
gia. Bulla  Leonìs  PP.  IX.  ann.  1050.  in- 
ter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Ghrist.  col.  107  : 
Insuper  auctoritate  apostolica  judicamus 
ut  nulli  archiepiscoporum,  epiacoporum... 
aliquem  perlinentem  ad  ipsum  monaste- 
rium  eoccommunicare  vel  anathemati3 
vinculo  innodaroy  seu  aliquod  altarium 
ejusdem  loci  vel  aliquam  ecclenam  Excon- 
ciliare liceat.  Vide  in  Reconciliare. 

EXGONDIGERE,  Excusare,  satisfacere, 
purgare  se  sacramento,  afflrmare.  Capi- 
tuia  Caroli  C.  tit.  89.  [<»  ap.  Carisiac. 
ann.  873.] IS  :Ad  mallum  veniant,  et  ibi 
aut  86  legaliter,  utpermisimus,  Excondi- 
cani  :  aut  ai  ee  Excondicere  non  potue^- 
runty  quod  male  fecerint  legaliter  emen" 
dent.  Hincmarus  Opusc.  81  :  Quia  fratri 
Hadulfo  miasaticum  tuum  commiaeria,  ...de 
auo  miaaatico  non  ae  Excondixit.  [Vide 
Exdicere.] 

EsGONDiRE,  Eadem  notione.  Pactum. 
inter  Episcopum  Meldensem  et  Comitem 
Gampan.  ann.  1218.  in  Tabulano  Camp. 
Bibl.  Thuan.  f.  276.  et  in  Tabular.  Eccì. 
Meldensis  fol.  IS  :  Et  ai  ad  aubmonitio- 
nem  prasdictam  non  venerintj  Eacondient 
quod  non  audierint  aubmonitionem,  vel 
emendabunt  quod  non  venerunt.  Si  au- 
tem  venerint  ad  aubmonitionenif  Eacon- 
dient,  vel  emendabunt  illud  quod  eia  obji- 
eietur  a  Proposito  de  hia  qusR  pertinent 
ad  mercatorumf  etc.  Occurrit  ibi  pluries. 
Charta  Communi»  Nantoliensis  ann. 
1288.  qu8B  est  Hadulpbi  Comitis  Sues- 
sion.  :  Et  dieta  die  tenetur  mihi  vel  aer- 
vienti  meo  emendare  per  7.  aol.  et  dimid, 
monetsR  Sueaaionenaia,  vel  ae  Eacondire 
quilibet,  cui  admiaaum  imponeretur  super 
alioguam  auper  latrocinio^  aeptimamanu 
homtnum.  Et  ai  latrocinium  imponatur, 
Eacondiet  ae  viceaima  una  manu  homi' 
num.  Et  ai  dieta  die  placiti  Eoocondita 
non  capiam,  extune  non  poterò  aliquem 
au^aer  hia  querelare  ;  imo  omnino  extune 
quieti  et  abaoluti  remanent^  quantum  ad 
Illa  Eacondita,  [Extractum  libri  S.  Juat 
fol.  27.  r».  apud  D.  Bruaael  tom.  1.  de 
Feudorum  usu  pag.  178  :  Abbaa  S.  Mi- 
chaelia  dicebat  ae  non  eaae  atdnnonitum. 
Serviena  in  aaaiaia  attomatua  dicebat  ae 
aubmonuiaae  eum  cui  manerium  auum  de 
Bretevilla,  abaentem  tamen;  aed  aerviena, 
qui  cuatodiebat  manerium,  dicebat  ae  d- 
taaae.  Abbaa  dicebat,  quia  Baro  Regia  eat, 
et  quod  ad  vocerà  tolta  aervientia  non  de- 
bebat  intrare  legem  de  Eacondicenda  aub- 
monitione.  Judtcatum  fuit  quod  debebat. 
lUud  autem  observant,  in  contentionibus 
hujuscemodi  eum,  qui  eacondierat  sub- 
monitionem  emendam  non  exsolvisse, 
licet  servientes  prssentes  essent  et  Ju- 
rare  parati  se  submonitionem  fecisse, 
quoniam,  ut  ait  Dea  Fontainea  apud  de 
iMuriere  in  Glossarlo,  Leur  offre  à  jurer 
encontre  le  aerment  de  ciaux  qui  Escondi- 
rent  le  aemonce  nepeut  rien  faire.  Qua  in 
re  eadem  erat  et  franci  bominis  et  villani 
conditio.  Sed  cum  Dominus  propter  de- 
fectum  gagia  seu  pignora  ceperat,  si 
francus  homo  illa  repeteret^ei  reddeban- 
tur  ante  eacondium,  secus  autem  villano, 
nisi  fuisset  prohlbitus  suo  sacramento. 
Ratio  discriminis  est  juxta  laudatum 
dea  Fontainea  ;  Que  moult  plua  eat  tenu 
li  frana  hom  à  son  Seigneur  par  le  raiaon 
de  Viretage,  he  li  vilaina  par  aea  rentea 
payant,  par  quoi  on  puet  plua  guidier 
pour  le  frane  hom  qui  ne  aceut  paa  le  ae- 
monce, kepour  le  vilain.  Quoa  explicat 
regulam  80.  Institut.  Loyselli  lib.  1. 
tit.  L]  Curia  Generalis  Cataloniae  ann. 


1821.  MS.  :  De  bauHoUoribua  et  traditori^ 
bua,  qui  fidem  auam  noluerunt  Eacon^ 
dire...  poaaint  prautare  auxilium  et  favO' 
rem  reptato  volenti  ae  Escondire,  aicut 
poaaunt  alii  Baronea  Cataloniai.  Vide 
Boaiare  et  Jntercipere.  Chronicon  Petri 
IV.  Reg.  Aragon.  lib.  8.  cap.  81  :  E 
aprea  moaaenyer  Gii  Royg  de  Liori  dixe^ 
ren  que  cren  apparellata  d'Eacondir  la  fé 
de  Don  Petro  de  Exerica.  Leges  Wil- 
lelmi  Nothi  vernaculsB  cap.  50  :  Si  eat 
aacona  qui  blamez  aeit  dedinz  le  hundred 
e  4.  humea  le  retent,  ai  12.  main  a'eapur^ 
get,  e  ae  il  a'en  fuiat  dedenz  la  chalenge, 
li  Sire  rende  aun  were  :  e  ai  l*un  chalenge 
le  aeignour,  que  per  U  a*en  aeit  ale,  ai 
a*Eacundie  aei  6.  main,  e  a'il  nepot,  en* 
vera  li  Rei  Vament,  et  cil  aoit  uttage.  Id 
est  :  Si  quia  abaconaua  eat,  qui  intra  Aun- 
dredum  accuaatua,  et  a  4.  hominibua  ree- 
tatua  ait^  duodecima  manu  ae  purget,  et 
ai  fugerit  poat  calumniamy  dominua  red" 
dat  weram  auam,  et  ai  quia  calumniave^ 
ritf  aeu  in  jua  vocaverit  dominum,  quod 
per  auum  factum  abierit,  purget  ae  aexta 
manu  ;  quod  ai  non  poteat,  emendet  ver- 
aua  Regem,  et  ait  utlagatua,  Hic  enim 
csBcutiit  Seldenus.  Adde  cap.  16.  Le  Ro- 
man du  Renard  MS.  : 

Si  qne  j'en  ferola  un  joise, 
De  chaode  jaae  tX  de  fer  chand, 
MaU  mon  ÉBcoodife  que  taat  : 
Lasw  chaitiTe  mal  ostnie. 

Alibi  : 

Gel  com  jugeront  mi  baroo, 

Sui  l'en  doit  tùn  de  larroo, 
t  o>n  de  felon  trahitonr, 
N*eo  partiréa  tana  manvds  tour, 
Se  ne  voiia  povés  Eacondire 
De  qnanque  l'eo  youa  Toudra  dire. 

Le  Roman  de  Thibaud  de  MaUly  MS.  : 

Aa  plet  ea  GhampAeary 
A  la  grand  departie, 
Tuit  j  Bommea  aemona, 
Nuna  ne  a'en  Escoodie, 
Ne  je  ne  voi  nnlui, 
Qai  ja  a'en  eaaonie. 

Interdum  ea  vox  prò  vetare  usurpatur. 
Pactum  Tongrense  ann.  1408.  in  Magno 
Recordo  Leodiensi  pag.  25  :  Lidit  fer- 
metteura  ne  puiasent  Eacondire  de  faire 
leur  chace,  quant  chacun  d'eux  venra  à 
aon  tour^  dece  afaire,  aana  mettre  en  ce 
Eaeondit  ne^  empeachement.  Et  pag.  57  : 
Que  li  Maire  ae  Liege  ne  autre  It  puiat 
deffendre  ou  Eacondire,  etc.  Et  pag.  41  : 
Et  de  ce  ne  peut  on  venir  à  loy,  ne  Ea- 
conduire  nut,  ae  ce  n'eat  pour  monatreir 
paiement  par  quUtance,  etc.  Adde  pag. 
119.  Hinc  vulgaris  vox  Eaconduire  apud 
nos,  prOf  aliquem  re  infecta  dimittere, 
vel  repellere. 

1  ExGONDiTUM.  Privilegium  Fratrls 
Andreas  de  Coloors  domorum  Militi» 
templi  in  Francia  PraBceptoris  ann. 
1215.  in  Tabularlo  S.  Remegii  Rem.  : 
Si  maluerimua  aliquia  Fratrum  noatrO' 
rum  aecundum,  conauetudinem  loci  ilUua 
auper  hoc  faciet  Esconditum,  ad  quam 
emendam  vel  Esconditum  faciendum  te' 
nebimur  quotiena  fuerimua  requiaiti, 

o  Eacondiat,  Damni  reparatio,  com- 
pensatio,  quss  parti  laes»  tribuitur,  in 
Libert.  Castrivil.  ann.  1286.  apud  D. 
Bouquet  tom.  1.  Jur.  pubi.  Frane,  pag. 
414  :  Qui  dira  lait  de  corda  à  autre^... 
cine  aola  d*amande  et  l'Eacondiat,..  Qui 
clamerà  homme  marie  coup,  aexante  aola, 
et  femme  m-ariée  de  bon  nom,  putain, 
aexante  aola  et  VEacondist.  Esconait,  De- 
negatio.  vulgo  Refus,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1413.  ex  Reg.  167.  Chartoph.  reg. 
cb.  278  :  Nonobstant  VEacondU  et  reffuz 
fait  par  icéllui  Paillole,  etc.  Eaconduit, 
alio  signiflcatu,  in  Cb.  ann.  1888.  inter 


Probat.  tom.  2.  Hist.  Burff.  pag.  201. 
col.  1  :  Promet  lidUa  meaaire  uenria..,  non 
mie  venir  encontre  pour  lui  ne  pour  autre, 
ne  pourchacier  que  d'autrea  y  veigne  en 
recaler,  ne  en  Eaconduit.  Id  est,  neque 
occulte,  neque  aperte,  quod  vulgariter 
dicebant,  Ne  en  repoat,  ne  en  appert. 
Vide  supra  Apparentia  3. 

EscoNDiUM.  Charta  Guillelmi  de  Ma- 
rigneo  Armigeri  ann.  1257  :  Et  aàendum 
eat,  quod  ai  ego  dictua  Guillelmua  ilrmi- 
ger,  vel  meum  mandcUum  aliqua  animc^ 
lia  aaape  dictorum  homtnum  vel  haaredum 
auorum  invenerim  in  aliquo  forefacto  ne- 
marum  meorum,  poterò  capere  vadimo- 
nium,  ai  mihi  placuerit  ;  aed  oportebit  ut 
procedam  per  plegioa  :  et  ai  dictua  homo 
cujua  habeo  vailimonium,  petit  oatenaiO' 
nem  loci,  oportebit  quod  ego  aaapedictue 
Armiger  vel  meum  mandatum  eam  con" 
cedat  :  et  ai  forefactum  cognoverit,  opor- 
tebit quod  emendet,  videlicet  prò  quoUbet 
animali  2.  den.  Turon,  Si  autem  negave- 
rit,  gagicLbit  unum  Eacondium,  et  ego 
dictua  Guillelmua  vel  meum  mandatum 
capiam  juramentum  Eacondii  in  domo 
Mtlitum  Templi  de  Marigneo  per  manum 
meam  coram  Templariorum,  ad  uaua  et 
conauetudinea  patrisR.  Infra  :  Et  ai  aliquoe 
jam  dictorum  hominum  vel  haaredum  auo* 
rum  in  dictia  nemoribua  mela  aecantee^ 
vel  in  callibua  animalia  aervantea  invenc'* 
rim,  aecatUmem  vel  aervatioriem  ad  uaua 
et  conauetudinem  emendabunt,  vel  etiam 
Eacond^unt  per  manum  meam,  et  manue 
haaredum  meorum  coram  Templariia  vel 
eorum  mandato. 

ExGOHDiRE,  EXGUNDIRE,  Idem  quod 
Excondicere.  Jacobus  I.  Rex  Aragon.  in 
Constitutionib.  Catalaniss  MSS.  :  Si  ali- 
quia  nobilia  aliquem  Militem  auum  repta- 
verit,  vel  aliquam  aliam  querimoniam 
haJbuerit,  et  ipae  Milea  velit  ae  Excondire 
de  reptamento  ilio  aecundum  Uaaticoa 
Barcinonenaea,  et  de  alila  querimoniia  di' 
rectum  facere,  aecundum  quod  debuerit, 
et  dominua  Scondimentum  auum,  vel  di- 
rectum  noluerit  aocipere,  etc.  Alibi,  ae  de 
bauaia  Excondire.  Occurrit  ibi  non  se- 
mel, et  in  Curia  Generali  Barcinon.  sub 
Petro  II.  Rege  Arag.  cap.  22.  ubi  Excun- 
dire  scribitur.  Curia  Generalis  Catalan. 
ann.  1821  :  Quod  poaait  fidem  auam  Ex^ 
cundireper  bataUiam.  Li  beli  us  Catalani- 
cus  MS.  de  Batallia  facienda  :  Et  ai 
aquell  qui  reptat  eanovol  venir  à  la  Cort, 
ne  Eacundir  aa  fé,  deu  len  forcar  la  Cort, 
etc.  Vide  Probat.  Hist.  Turenensis 
pag.  85. 

TEXCONSULES,  dicti  quod  fama  Con- 
atdatu  exierint  aive  diaeeaaertnt  peracto 
Vida  aum  anno.  Glossar.  Sangerman.  n. 
501.  ex  Isidoro  lib.  9.  Orig.  cap.  8.  Ea^- 
conaulea  memorantur  apud.  Lampridium, 
Sidonium  lib.  1.  Epist.  11.  et  alibi. 

^  ExGONSULAREs,  Eadem  notione  non 
semel. 

o  EZGONTRARE,  Permutare.  Petrus  de 
Vineis  lib.  5.  Epist.  57  :  Licentiameia 
taliter  Excontrandt  de  noatra  gratia  con" 
cedere  dignaremur.  Vide  Excontrum. 

EXGONTRUM,  Permutatio,  quod  centra 
aliam  rem,  seu  prò  alia  redaatur.  Pro- 
prie autem  est,  cum  obses  loco  alterius 
obsidis  cum  licentia  discedentis,  aut  di- 
missi  datur.  Petrus  de  Vineis  lib.  5.  Ep. 
57  :  Supplicarunt  obaidea  de  Montefalco- 
nia,...  apud  Capuam  commorantea,  ut 
cum  velini  prò  aeipaia  Excontrum  peraO' 
narum  condecena  exhibere,  videlicet  fra- 
trem  prò  fruire,  etc. 

^  EXGOPARE,  Verrere,  scopM  purgare. 
Stat.  Saluciar.  collat.  8.  cap.  89  :  Quod 
quilibet  habena  domum  in  platea  Sahteia- 
rum,  teneatur  ipaam  ejua  domum  uaque 


EXC 


EXC 


EXC 


354 


ed  medium  platea  bene  Exeopare»  Vide 
supra  Escopare. 

ÉXCOPIARE,  Exscribere,  Gali.  Copter, 
Chronicon  Windesem.  lib.  1.  cap.  2  : 
lÀbroa  SS.  Patrum  per  eoa  deecriòt  feeit 
et  Excopiari.  [Legltur  apud  Marten. 
tom.  4.  Gollect.  Ampliss.  col.  1152.  et 
alibi.J  Vide  Copta. 

EXGORDARI.  Gommodianns  Instr.  21  : 
ExcordariSf  homo,  ai  piUaa  ut  ipai  te  aal- 
vent,  Id  est,  aberras. 

EXGORDATUS,  Corde  privatus.  Sug:e- 
rius  in  Ludovico  VI.  cap.  16  :  Quia  ve- 
eors  vivua  fuerat,  mortuua  est  Excorda- 
tua,  Cor  aiquidem  extia  ereptum  fraude  et 
iniquitate  turgidum,  palo  tmponunt,  etc. 

^  EacueraseTy  Dolore  cordis  affici,  gra- 
Yiter  se  habere,  vulgo  Avoir  mal  au 
coBur,  ae  trouver  mcU.  Lit.  remiss.  ann. 
1405.  in  Reg.  160.  Chartoph.  reg.  eh.  96  : 
La  auppliante  en  aoy  eabatant,  elle  qui 
eatoit  groaae  d*enfant..,  ae  feuat  hleciée  et 
Eaeueraaé  telUment  gu'il  eonvint  qu*elle 
partiat  dudit  hoateU  vide  supra  CordiaS. 

Ufi  £XCORDOR,  [Excors  sum,  insanus. 
Gommodian,  Jnatruct,  21.  Ezcordails^ 
homo,  si  putas,  etcì 

BZGORlARB,  Virgis  vehementius  ca- 
dere, Gali.  Eacarcher.  Fridericus  I.  Im- 
per.  de  Pace  tenenda  :  Si  quia  quinque 
aoHidoa  valena,  aut  ampliua,  furatua  fue- 
rit,  laqueo  auipendatur.  Sin  minua,  acopia 
et  forcipe  Excorielur  et  tondeatur.  Arnol- 
dns  Lubec.  lib.  2.  cap.  87  :  At  UH  indi- 
gnati, virgia  Excoriaverunt  eoa,  et  decal- 
tuUoa  ad  dominum  auum  remiaerunt. 
Vide  Sicamam  ad  Leges  Frisionum  tit. 
9.  Gloss.  Saxon.  i£Ifrici  :  Excoriatua, 
Be  B efise,  a  Beflean,  decorticare, 
excoriare,  unde  forte  nostrum  Befler 
quelqu'un,  Subsannare,  irridere  quem- 

Siam  tanquam  caesum  virgis.  [^  Vide 
^raff.  Thesaur.  Ling.  Frane,  tom.  8.  col. 
470.  voce  Bifilljan,]lln  Legibus  Rotha- 
ris,  apud  Murator.  tom.  1.  part.  2.  pag. 
48.  col.  2.  Excoriare,  est  Corium  detra- 
here  :  Si  in  flumine  animai  cujuaeumgue 
mortuum  fuerit,  aut  ubicumque,  et  atiua 
ìwmo  eujua  non  fuerit,  Excoriaverit,  com- 
ponat  aolidoa  xn.l  [«>  Vide  Leg.  Sai. 
emend.  tit.  68.  supra  Decorticare  Cabal- 
Ztim.]  [Occurrit  iterum  hac  notione  in 
Memoriali  Potestatum  Regienslum  ad 
annum  1218.  et  in  Gonsuetud.  Auscico- 
rum  MSS.  ann.  1801.  art.  88.  et  89.1 
po  Gesta  Episc.  Virdun.  cap.  2.  apud 
Pertz.  Scriptor.  tom.  4.  pag.  40  :  Vtdi- 
mua  eoxam  hominia  cum  cruore  uaque  ad 
natea  Excoriatam.  Vide  Decoriare  et 
mox  Excorticare,] 

^  Supplicii  genus.  in  Gharta  ann.  1828. 
ex  Reg.  donor.  in  Oam.  Gomput.  Paris, 
fol.  80.  r*  :  Item  en  toua  c<u  là  ou  l'en 
fait  juatice,  limounier  de  la  ville  (de  Bau- 
gency)  font  Vexécution  à  leur  couat,  aoit 
pendre,  ardoir,  boulir,  enfouir,  Eacorcher 
et  fuater.  Excoriationj  Morbi  genus,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1427.  ex  Reg.  174. 
Chartoph.  reg.  eh.  42  :  Icellui  Jacquea 
fut  atirprina  d'une  trèa  griefve  maladie, 
nomme  Excoriation  ou  autrement,  et  pour 
avoir  et  trouver  gariaon  d'icelle  feuat  alez 
en  la  ville  de  Bourgea,  de  là  à  Tour»,  et 
dudit  Toura  à  Lyon  aur  le  Roane,  et  de  là 
à  Avignon,  etc. 

Escoriare  Crugbs,  Aurum  et  argen- 
tumab  iis  expilare,  apud  Radevicum 
lib.  8.  de  Gest.  Frider.  cap.  10. 

1  £XGOIUATIO.  Vide  Eacoriatio, 

à  BZCORIATOR,  Lanius,  Gali.  Bou- 
eher,  Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1295.  in 
Reg.  68.  Chartoph.  reg.  eh.  2  :  Cum  val- 
lea Excoriatorea  Pariaienaea  liberalUer 
coneeaaerint  quod  ultima  aubventio.  quaa 
prò  neceaaUate  regni  noatri  a  aubditia 


noatria  exigitur  et  levatur,  ab  eiadem 
prasatetur  et  levetur  hac  vice,  etc.  Vide 
suora  Eacoreheria. 

^  1.  EXGORIATORES  metaphorice  nun- 
cupati,  qui  lites  Provocant  in  Synod. 
Andegav.  ann.  1802.  apud  Bochet.  pag. 
1174. 

«>2.  £XCORIATORES,  Quaedam  mili- 
tum  turba.  Vide  Eatorchera  et  Scoricuio. 
Felle.  V.  PP.  Epist.  ann.  1442.  in  Alsat. 
Diplom.  num.  1326.  tom.  2.  pag.  869  : 
Quaadam  Excoriatorea  vulgariter  aie  no- 
minatoa,  alioaque  armigeroa  etiniquitatia 
filioa,  Ghart.  ann.  1445.  num.  184a  ibid.  : 
Der  Telffin  dea  hùniga  von  Frankkrich 
aun,  mit  den  Franzoaen  und  boaen  lùten, 
den  man  apricht  den  Schindem,  etc] 

3|c  £XGORNIS,  [qui  sine  cornibus  est. 
Tertull.  PcUl,  5.  Mursena  bestia  edentula, 
et  Exunquia,  et  Excornta.] 

1 BZGORPORARE  Se,  A  corpore  seu  so- 
cietate  discedere.  Vincent.  Lirin.  Gom- 
monitorii  cap.  2  :  Julianua  ae  collegarum 
aenaui  aut  incorporare  neglexit,  aut  Ex- 
cor  parare  prasaumpait, 

«  £XCORRENTL£,  Caduca  bona,qu8Bin 
fiscum  excurrunt  vel  cadunt,  seu  ex 
commisso^  seu  aliqua  quavis  ratione. 
Gharta  Amalr.  vicecomit.  Narbon.  in 
Reg.  13.  Chartoph.  reg.  eh.  22:  Retine- 
mua  feoda  et  retrofeoda,...  incuraua  et 
Excorrentiaa  ipaorum  feodorum  et  retro- 
feodorum.  Vide  Excaaentias. 

1  EZG0RRI6IARB,  Corrigiam  solvere. 
Vide  Decorrigiare. 

1.  EXCORTICARE,  L<^audam  animali 
detrahere,  Gali.  Ecouer.  Vett.  Formulae 
Andegav.  art.  84  :  Et  ipsa  ammalia  per 
aua  menata  aliquaa  mortaa  fuerant,  et 
ipaa  pecora  UH  ExcorticaaaU,  poateaque 
mortaa  fuerunt...  Et  ipai  UH  tatiter  locu- 
tua  fuil,  quodnec  aiui  ammalia  numquam 
menaaait,  necper  aua  menata  ipaa  ani- 
malia  degere  numquam  hotbuiaatt,  nec  de 
manua  auaa  Excorticataa  numquam  fuia- 
aent.]  Vide  Decorticare,  [<>*  Corium  de- 
trahere  1 

«  2.  uCORTIGARE,  Corium  detrahere. 
Gali.  Ecorcher.  Chron.  Ast.  ad  ann.  1811. 
apud  Murator.  tom.  11.  Script.  Ital.  col. 
283  :  Tunc  omnea,  qui  capH  erant  a  Bri- 
s^nia,  ExcortiaAantur,  et  pallia  et  caput 
extendébantur  super  muroa  civitatia. 

^  RXCORTIZARE,  Gutem  evellere.  Lit. 
remiss.  ann.  1877.  in  Reg.  111.  Chartoph. 
reg.  eh.  217  :  Dictua  exponena  quanaam 
aUulam  fuateam,  in  qua  erat  aqua,  acci- 

Siena,  aquam  ipaam  auper  caput  dicti 
liqnoti  effudit,  quam  effundendo,  aUula 
ipatua  Mignoli  vultum  attigit  et  modicum 
Excortizavit. 

o£XGORZARE,  Gorticem  avellere.  Ital. 
Scorzare,  nostris  Eeorcer,  Stat.  Taurìn. 
ann.  1860.  cap.  121.  ex  God.  reg.  4622.  A  : 
Item  quod  nullua  audeat  vel  prasaumat 
Excorzare  platUaa  aliquaa  aeu  arborea 
alienaa.  Vide  supra  Eacorciare. 

^  EZGOTERE  Bladum,  Excutere,  exte- 
rere,  flagellare  perticis.  SentenHa  arbi- 
trai is  Inter  Dominos  et  Universi tatem 
Calliani  ann.  1497:  Ordinamua  quod  prò 
neceaaUate  liceat  dictia  hominibua  od  auc- 
currendum  Excotere  de  biado  excreto  in 
dictia  Mauria  ante  tempua  medii  menaia 
Julii,  et  auantitatem  biadi  ait  Excoti  inti- 
mare debeant  dicto  calcadurerio. 

^  Nostris  alias  Eacourre  et  Eacoudre, 
Lit.  remiss.  ann.  1879.  in  Reg.  114.  Char- 
toph. reg.  eh.  849  :  Icellui  Jehannot  gai- 
gnoU  aa  joumée  pour  batre  et  Eacourre 
ole.  A1Ì8B  ann.  1450.  in  Reg.  186.  eh.  45  : 
Il  aeroit  bon  qu'ili  alaaaent  batre  ou  Ea- 
courre dublé.  A1Ì8B  ann.  1459.  in  Reg.  188. 
eh.  250  :  Le  auppliant  eatoit  en  aa  qrange 
ou  il  Eacoudoit  ou  batoU  dea  geroea  de 


amgle.,.  ayant  ung  fleau  ou  Eaeouaaour, 
ainai  que  Ven  a  accouatumé  de  faire  au 
paua  a'Auvergne.  Unde  Eacoux,  f.  Area 
ubi  frumentum  excuti  tur,  in  Terrear. 
dom.  de  Nerenx  ex  God.  re^.  9899.  fol. 
40.  r*.  :  Item  plua  quatre  demera  et  malhe 
Toumoia  de  cena  pour  une  Eacoux..,  Item 
plua  demie  geline  de  cena  pour  une  pea- 
aon  et  Eacoux.  Vide  Excuaaorium  In  Ex- 
cusaor  1. 

o  Ecoter,  rusticis  Dombensibus,  idem 
quod  vulgo  Etèter,  Arborem  decacumi- 
nare.  Hispanis,  Ecotadoa  in  arte  heral* 
dica.  Rami  amputati  signiflcantur. 

^  EXCREARE,  prò  Exscreare.  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692  :  Eacreare, 
Eariler. 

1.  RXGREOERE,  Facere  ut  aliquis  non 
credatur.  Synodus  Rajocensis  ann.  1800. 
cap.  63  :  Excommunicamua  aortilegia  de 
SacramentiaEccleaita  faeientea,.. .  et  qui  ad 
conjungendum  et  dxajungendum  falaa 
mcUrimonia,  vel  ad  Excredendum  aliquem, 
acienter  deponent  teatimonium  falaitatta. 

0  2.  EZGREDERE,  Mutuare ,  nostris 
alias  Croire.  Acta  S.  Sebaldi  tom.  8. 
Aug.  pag.  771.  col.  2:  Sed  cum  hoapita- 
liter  tilum  tractare  vellet,  et  vaa  lucidum, 
in  quo  potua  cemitur,  non  haberet ,  a 
vicino  quodam  vUrum  aolenne  Excredi- 
dit.  Vide  supra  Credere  1. 

M  8.  EZdREDERE,  Eximere  sontem 
aut  captivum  a  vinculis,  sponsione  data. 
Epistol.  ann.  1880.  in  Guden.  cod.  Di- 
plom. tom.  2.  pag.  1056:  Deprecamur  .  .  . 
quod  idem  noater  concivia  a  aui  captivitate 
uaque  ad  Domini  noatri  Colonienaia  ad- 
ventum  Excredatur.  Vide  Haltaus.  Glos- 
sar. Germ.  col.  78.  voce  Ausburgen.  Ita 
etiam  intelligenda  sunt,  quae  laudantar 
in  Excredere  1.  et  in  Excreditua. 

^  EZGREDITUS,  Gujus  sponsio  seu  cau- 
tio  nondum  accepta  est.  Gharta  ann. 
1827.  tom.  2.  Hist.  Trevir.  Joann.  Nlc  : 
ab  Hontheim  pag.  111.  col.  1  :  Si  capti 
fuerimua...  tunc  infra  annum  et  dieni 
poat  noatram  captionem,  et  quamdiu  Ex*- 
crediti  et  induciati  fwerimua,  aliquam 
exactionem  aolvere  non  debdtimua  prò 
noatra  liberatione.  Vide  in  Recredere. 

«  BZCREMENTUM,  Incrementum.  ac- 
cretio.  Gharta  Phil.  Aug.  ann.  1207.  in 
Reg.  S.  Justi  Cam.  Gomput.  Paris,  fol. 
110.  r».  col.  2  :  Damua  terram,  ausa  fuxt 
Johannia  Mauduit  et  RoberH  Mauauit, 
integre  cum  omnibua  Excrementia  et  me- 
lioramentia,  qtua  in  eadem  terra.  Ea- 
croistre ,  prò  AccroUre ,  Accrescere  , 
augere,  in  Gh.  ann.  1822.  ex  Tabul.  S. 
Petri  Carnet.  :  Eagardana  que  iceulx  reli- 
gieux  estoient  moult  eatreina  et  moult 
enaerréa  dedena  lea  fermetéa  de  noatre 
chaatel  de  Brurolea,  et  ne  ae  povaient  paa 
bien  largir  ne  Eacroiatre  aana  noatre 
aasentement,  etc.  Alia  ann.  1458.  ibid.  : 
Voulona...  auaai  Eacroiatre  et  augmenter 
les  biena  de  VEgliae,  et  non  leadiminuer. 

1  BZCRESGEIlTIA,  Exgrescens,  Por* 
tulta  Clericorum  obventio  ,  Gali.  Le 
caauel.  Gharta  Elisabeth  Regins  Angl. 
ann.  1560.  prò  Gapellano  suo,  apud  Ry- 
mer.  tom.  15.  pag.  680.  col.  2:  Cum  praae- 
minentiia,  juriadictionibus,  libertatibua, 
privilegiia,  tituHa,  qitotidiania  diatrUm- 
tionibua  ,  Excreacentiia  ,  allocationibua, 
aliiaque  proficuia,  commoditatibua ,  etc, 
Fructua,  quotidianaa  diatributionea,  Ex- 
creacentea,  etc.  ejusdem  tomi  pag.  704. 
col.  1. 

5  EZCRETA.  Vide  Eatrida. 

o  EXCRETORIA  Casa,  Ab  aliis  secreta 
ac  scorsi  m  posita,  interpreti  bus  doctis 
Editoribus  ad  vitam  B.  Schetzel.  tom.  2. 
Aug.  pa^.  178.  col.  2  :  Veniena  autem  ad 
Excretonaa  ejuadem  vieuli  caaaa,  ai  quem 


352 


EXG 


EXC 


EXG 


ibi  pauperculum  et  honestm  converBatio^ 
nÌ8  hominem  manere  co^nosceret,  ad  eum 
Hbentius  divertebat.  Ubi^  iisdem  notanti- 
bus,  editio  Ghiffletii  actriaMSS.  habent 
ExtractoriM, 

0  EZCROLARE,  Italls  Scrollare,  Quas- 
sare,  agitare,  nostris  Croler.  Stat.  Tau- 
rin.  ann.  1360.  cap.  162.  ex  God.reK.4622. 
A  :  De  poena  illius  qm  inciderei  aeu  Excro- 
larel  alienam  arborem.  Vide  infra 
Grollare. 

EZGRUSTARE,  Grustam  auferre.  Mo- 
nasticum  Angl.  toni.  1.  pag.  210:  Dua$ 
imagines...  quarum  unam  auro  et  gem- 
mia  Excnutavit,  [Radulphus  Gadom.  de 
Gestis  Tancredi,  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  8.  coi.  196  :  De  argento milites  creare 
iittepervertendo  et  depravando  vocat  Eccle- 
9ia8  Excrustare.  Vide  novam  Gall.Glirist. 
tom.  8.  coi  863.]  Vide  Decrueare. 

^  Metaphorice  prò  Spoiiare,  detraliere. 
Gliarta  ann.  1146.  inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Lotliar.  col.  824  :  Si  qui$  autem  fisse 
beneficia  ecclesim  data  Excrustare  volue^ 
rit,  analhema  sit,  donec  ecclesisB  satisfe- 
cerit.  Franco  Legiens.  apud  Jarland. 
Gbrysop.  ex  God.  Glareval.  ssbc  xii.  in 
festo  Invent.  S.  Gracis  :  Quod  autem  rex 
f Salomon)  Excrustavit  totum  aurum  de 
ìigno. 

«  £XGRUTAR£,  prò  Excrustare,  Eodem 
significata.  Gharta  Henr.  episc.  Tuli, 
ann.  1163.  inter  Probat.  tom.  1.  Annal. 
PrsBmonst.  col.  660  :  Neullus cujiutcumque 
conditionis  homo,  sive  nobilis  sive  igno- 
bilis,  super  his  omnibus  injuriosus  ecde^ 
sias  vestras  existaty  vel  aliquid  horum 
Excrutare  prmsumat, 

^  1.  EZCuBARE,  E  cubili  surgere,  Gali. 
Sortir  du  Ut.  OomoBd.  sine  nomine  act. 
6.  se.  4.  ex  God.  reg.  8168  :  Mane  nimis 
est,  ante  lucanum  applicui,  nondum  Ce- 
lius  Excubavitf  ostia  clausa  sunt.  Vide 
Excubitare. 

1  2.  EZCUBARE.  Vide  Excubi»  4. 

à  EZCUBIA,  Vigil.  excubitor.  Stat. 
Aveniou.  MSS.  cap.  15.  ex  museo  meo  : 
Ab  hoc  tamen  statuto  excipimus  ìiotarios, 
scriptores  et  cursores,  et  Éxcubiam  turris 
episcopalis. 

1.  ÈXCUBI^ ,  proprie  sunt  Vigili» 
CUStodum,  icavvuxideCi  vuxTO<puXax^a(,  vvx* 
Tffftpviaii,  ut  est  in  Glossariis.  At  sequio- 
ribus  sfficuUs  baec  vox  sumpta  est  prò 
guovis  gravamine,  aut  auavìs  injusta 
molestia,  qua  subditis  infertur  a  domi- 
nis.  Lex  Long.  lib.  8.  tit.  9.  g  2.  f*»  Lo- 
ttar. I.  cap.  8,]  :  De  illis  hotnintbus  qui 
res  suas  aHenaverunt,  ubicumque  super 
eas  resident ,  distringat  eos  Comes  per 
Excubias  oublicas^  siciU  lex  continet.  libi 
Glossa,  ià  est,  servilium  ad  pontes  res- 
taurandos.  [Muratorio  tamen  Excubia 
nihil  hic  aliud  sonare  videtur  quam  ur- 
bium  custodia.]  Paschalis  L.  PP.  in 
Gonfirmatione  privilegiorum  Eccles. 
Ravennat.  apud  Rubeum  lib.  5.  pag.287  : 
Nec  nullum  molestia,  aut  anaarias,  aut 
gravamina,  aut  Excubias  quilibet  in f erre 
parti  sanctsR  tuss  EcclesiaSf  etc.  Gharta 
Garoli  Imp.  in  Ghronico  Farfensi  pag. 
658  :  Aut  homines  ejusdem  Monasteni. . . 
distringendos,  vel  ad  publicas  Excubias 
compeitendost  aut  ullas  redibitiones,  V6l 
quaslibet  occasiones  requirendas ,  etc. 
Adde  pag.  667.  Fundatio  Abbati®  Pina<^ 
rolensisann.  1078:  Similiter  cum  areis 
suisy  teloneis,  aliisque  Excubiis,  et  condii 
tionibus  jure  inde  exigendis.  Gharta  Ma- 
rini PP.  ann.  888.  apud  Ughellum  tom. 
4.  pag.  896  :  Pro  omni  Excubia  et  expe^ 
dittone  tam  palatina  quam  hostili,  etc. 
Alia  Widonis  Imper.  ann.  895.  ibid.  pag. 
1842  :  Nullasque  redhibitiones,  aut  publi- 
cas Excubias,  nullas  angaricbs  facere  sive 


persolvere  cogantur.  Adde  pag.  1845. 
Vide  ScubisB. 

2.  EZGUBIJE,  Vigiliae  Ecclesiasticse. 
Gloss.  MSS.  Eccl.  Parisiensis  :  Excubia, 
officia  vigiliarum.  Excubitu  celebrare , 
aaere.  apud  Liberatum  Diac.  cap.  20.  in 
Vita  S.  Arnulfi  Episc.  Metensis  cap.  23. 
25.  in  Vita  S.  Virgili!  Arelat.  Episc. apud 
Lambertum  in  S.  Heriberto  uolouiensi 
Archiep.  n.  13.  etc. 

ExGUBiUM,  Eadem  notione.  Isidorus 
Pacensis  Episc.  in  Ghron.  sra  680  :  Ftu- 
sus  estf,..  quod  quadam  nocte  se  ab  hos^ 
tiariis  Ecclesiss  B.  Petri  Apostoli  expetiisse 
Excubium,  etc.  id  est,  ut  in  ea  excubias 
seu  vigilias  ageret. 

8.  EXCUBLE,  prò  Exuviss,  Reliquia 
Sanctorum.  Vita  MS.  S.  Juliani  Episc. 
Genoman.  :  Equi  qui  lecticam  sanctarum 
gestabant  Excubiarum,  etc.  Vita  S.  Pop- 
ponis  Abbat.  n.  59  :  Ssspe  limina  adiens 
Apostolorum,  ssspe  etiam,  atque,  ut  ita 
dicam  usitatius,  Excubias  cssterorum  fre- 
quentans  sanctorum.  Ibi  enim  Exuvias, 
id  est,  reliqulas  legendumjputo. 

4.  EXCUBIJE,  Jus  quod  Warcte dicitur, 
Droit  de  garde,  quod  scilicet  Vassalli  ac 
Tenentes  debent  in  Gastris  Dominorum. 
Gharta  Theobaldi  Gomitis  Blesensis  ann. 
1131  :  Habeo  talem  consuetudinem  in  butxfo 
de  CamariacOf  quod  homines  castri  illius 
burgi  pergunt  mecum  in  eocercitum,  et  in 
expedttionem,  et  si  ibi  castrum  firmavero, 
illud  claudent  de  polis  et  virgis,  et  in  cas- 
tro nihil  plus  facient  prseter  hoc  quod 
corpus  meum  Excubabunt. 

•  Pactum  inter  Reg.  Garol.  II.  comit. 
Prov.  et  capit.  S.  Salvat.  Aquens.  ann. 
1292.  ex  schedi R  Pr.  de  Maxaugues:  Di- 
cébant  etiam  Éxcubiam  seu  custodiam 
faeiendam  in  dicto  burgo  de  die  vel  de 
nocte,  cum  armis  vel  sineartnts  adprssfa^ 
tum  dominum  regemseuprssfatamcuriam 
jure  debito  pertinere.  Rine  Èxcubicibilis. 

^  EZGUBIALE  Obsequium,  Obsequium 
excubi toris  seu  vigilis,  apud  Johannem 
Sarisber.  lib.  2.  Polycratfci  cap.  27. 

1  EZGUBIARE,  Excubare,  Excubias 
agere.  FranchesisB  habitatoribus  Belli- 
visus  ann.  1256.  concessaeperGuillelmum 
de  Bello-videre.  Hist.  Dalphin.  tom.  1. 
pag.  59.  col.  1  :  Item,  habitatores  castH  et 
hurgi  debent  Excubiare  et  gaytare  »... 
Excepto  quod  Nobiles  gaytare  et  Excu- 
biare tenentur.  Gharta  Henrici  de  So- 
liaco  prò  b  abitanti  bus  Gastrum  de  Aiis 
ann.  1301.  apud  Thomasserium  in  Bi- 
turig.  pag.  123:  Quotiescumque  Bur- 
genses,  si  moniti  fuerint  a  Prssposito  villas 
vel  ejus  mandato,  villam  tenebuntur  Ex- 
cubiare. 

0  EZCUBIGIBILIS,  Qui  excubias  agere 
tenetur.  Gharta  ann.  1457:  Recognos" 
centes  dicti  assensatarii  se  fuisse  et  esse 
causa  et  ratione  prssmissorum  assensato- 
rum  justiciabiles  et  Excubicibiles  seu 
queytabiles  ejusdem  domini ,  causa  et 
ratione  dicli  ejus  castri,  justitiss  et  cas- 
téllanissde  Droiz. 

1  EXCUBICULARIUS,  Defunctus  mu- 
nere  cubicularii,  leg.  13.  God  de  Excusat. 
libert.  [«>  God.  Theod.  lib.  11.  tit,  16. 
Gonst.  15.  de  extr.  s.  sord.] 

EXGUBITARE  »  Exgubitum.  Gloss. 
Gr.  Lat.  :  IlapaxoijjLfiiuai  ,  ExcuJbito.  : 
^ExxoiTTiirtCf  Excubitum.  Excubitare  igitur 
dicitur  qui  e  strato exsurgit,  sed  proprie 
qui  ad  alterius  salutem  vigilat.  Gloss. 
Gr.  Lat.  :  Ilavvuxt;,  hoc  Excubitum,  per- 
vigilium.  napaxoc|jLT](nc,  Excubitum.  Alibi  : 
•A^puisvia,  lucubratio,  Excubitum,  pervi" 
gilium,  Hinc  facere  Excubitum,  est  vigi- 
lare. Vegetius  lib.  3.  cap.  8.  et  Modestus 
de  Vocabul.  rei  militaris  :  De  singulis 
centuriis   quatemi    equites  et    quatemi 


pedites  Excubitum  nocte  faciunt.  Rufus 
in  Legibus  militari  bus  :  KaroXiiciav  xàc 
icepiQcypuicviac  xa\  ilxouBixa. 

ExcuBiTUS,  Eadem  notione.  Jul.  Fir- 
micus  lib.  8.  cap.  14  :  Faciet  Scutarios, 
vel  Jmperatorum  Protectores,  vel  qui  pro^ 
prio  Excubitu  salutem  Principibus  servent. 
Sic  vero  potissimum  appellabantur  uni- 
versim  cohortes  custodi»  Palatina 
addictffi.  Constantinopolitanum  enim  Pa- 
latium  ob  Imperatorie  salutem  muUorum 
prsssidiis  militum  custodiebatur,  AUhaii' 

grandus  lib.  1.  cap.  4.  et  lib.  5.  cap.  9. 
orippus  lib.  8. 

Ingeot  ExenUtos  divina  pAlatla 

Idem  lib.  1. 

...  Cnrp6ii  pti  taffi  togcbii 
MBS  Kxaibitiit. 


Ingent 


Anastasiusin  Hist.  Eccl.  : Populus Scho- 
lariorum  et  Excubituum.  Idem  in  Histor. 
exilii  S.  Martini  PP.  :  Fecit  eum  indau^ 
sum  sub  multa  cvutodia,prsecipiens  Excu- 
biti custodibus,  ut  nullus  penitus  seiret 
civitatis,  quia  est  in  eodem  Excubitu. 
[Agnelli  ti  ber  Pontif.  apud  Murator. 
tom.  2.  pag.  178.  col.  1  :  Fregeruntjanuam 
ipsius  Excubiti  calce  percussi,  et  extraxe^ 
runt  eum  foras.]  Twv  cIxouCctwv  tetyiis, 
cohors  excubi torum,  apud  Annam  in 
Alexiade  lib.  4.  et  Gonstantinum  de 
Them.  pag.  86. 

1  EXGtJBITATOR.  ut  Excubitor,  sed  ma- 
lus.  qui  non  excubat,  nisi  ut  circumve- 
uiat.  Bodonis  Ghron.  Glusin.  apud  Leib- 
nitium  tom.  2.  Serio tor.  Brunsvic.  pag. 
367:  0  dementiaml  Domini  pulchrum 
exercitum,  sive  Virqinum  choros  filU  dia- 
boli circumdant,  sei  supervacaneo  labore 
Excubitatores  atteruntur. 

1  EXGUBITI.  Papias  MS.  Bituric.  : 
Liba,  Panes,  tonsurss,  barbst,  qui  Excu» 
bili  dtcuntur. 

EZGUBITOR.  Gloss.  Gr.  Lat.  'Ayp*j- 
icvtjTT^c,  Vigil,  Excubitor.  Alibi:  nawu- 
Yion^Cf  Excubitor.  Rursum  :  Ilapaxotj&tiTiqc» 
Excubitor.  Procopius  lib.^2.  Vanda!. cap. 
12^:  '^Qc  T&v  é^xou6(T(i>pa>v  TjyelTO,  oOtch  vap 
Toùc  fuXaxac  Pa>|taloi  xaXoOfft.  Timarchus 
Excubitor,  apud  Gregor.  M.  lib.  8.  Epist. 
52.  His  qui  prseerat,  Com6«  Excubitorum 
dicitur,  Nicephoro  Patr.  GP.  in  Heracho, 
et  aliis  a  Meursio  et  Fabroto  ad  Gedre- 
num,  et  Alamanno  ad  Procop.  Hist.  ar- 
can.  laudatis.  [Excubitor  Tnhunus,&pìid 
Suetonium  in  Glaudio  cap.  42.  et  Excu- 
batis  Tribunus,  in  Nerone  cap.  9.  Apul. 
lib.  2.  Doctr.  Plat.  ^Kg.  2d  :  Excubitorum 
loco  militet  Juventus  oro  utilitate  cuncto- 
rum.  Utitur  etiam  Gsesar  de  Bello  Gali, 
lib.  7.  H»c  igitur  voxpotulsset  pr»ter- 
mitti.l  Vide  Gloss.  Basii.  [^  Glossar, 
med.  Grscit.  in  'E|xou6tTci>p  col.  408.  et 
Append.  col.  70.  SxouXxai,  col.  1896.  et 
TcTpaSia,  col.  1450.] 

EXGUBITORIUM,  Idem  quod  Excubi- 
tus,  Locus  palatii  in  quo  excubabant 
milites  excubitores.  Anastasius  in.  Gol- 
lectaneis  :  DuoìeruntqueincwtodiamEx- 
cubitorii. 

^  EXGUBITUM,  EXGUBITUS.  Vide  Excu- 
bitare. 

EXGUBIUM.  Vide  Excubiss  2. 

1  EXGUBIUS.  Excubitor,  vigil.  Ordina- 
tioHumbertibalpbini  ann.  1348.  apud 
D.  Secousse  tom.  3.  Ordinat.  Reg.  pag. 
274  :  Ecclesia,  Sacrista,  et  Capitulum  de 
Romanie  habuerunt...  prò  servitù)  Eccle- 
sisB,  Sctcristes  et  capituli  inter  csateros 
cellarium  ,  panaterium  ,  boycellerium  , 
mantilium  datorem,  coquum ,  cqqulum, 
porterium,  Excubium,  campanarum  pul- 
satorem.etc, 

1 EXGUBUS,  ut  Excubitor.  Johan,  Sa- 


EXC 


EXC 


EXC 


353 


risber.  lib.  8.  Polycrati  cap.  27  :  Vulgo 
dici  9olety  Quovis  JExcubo  wgilique  mén- 
dacior  est. 

o  EXGUDIA,  Excutia  Plauto,  Vestiaria 
scopula.  Gali.  Vergette,  Glossar.  Lai. 
Gali.  ann.  1852.exCod.  reg.  4120  :  Excu- 
dia,  Gallice  E$cou^e$te,  Vide  infra  Ex^ 
aeudis, 

o  EZGUGUATHIiS,  ExcubisB.  vigilise. 
Lit.  ann.  1079.  tom.  4.  Ordinai,  reg. 
Frane,  pag.  46.  art.  5  :  Jurent  autem  jpu- 
bliee  dtctt  conmlea.,.  de  eorum  officio 
mandare  vel  facere  mandari  gathiaa  et 
Excuguathiaa  et  alias  cuatodias,  quando 
videbitur  expedire  curim  nostra.  Gatas  et 
Excurgatas^^ìiMm  ex  iisdem  Lit.  in  Heg. 
129.  Cnartoph.  reg.  eh.  119.  tom.  7.  ea- 
rumd.  Ordinai,  pag.  155.  Sed  minus 
attente  lectum  est  ;  ibi  enim  habeiur  : 
Gachae  et  Excurgachaa  ;  et  infra  Gache 
vel  Excurgache.  vide  supra  Eachargaita. 

t  EXGULARE.  Ghronicon  Sieili»,  inter 
Aneed.  Marten.  tom.  8.  col.  7.  Imperator 
cepit  dictum  Maniachium  per  barbam  et 
Exculavit  eum.  Id  est,  interfecit,  ut  lau- 
daius  Editor  interpretatur  in  Glossario 
adealcem  tomi  5.  proeul  dubio  quod 
artieulus,  unde  bic  locus  excerptus  est 
inseri  batur  de  Deceptione  et  morte  dicti 
MantocAu  (sic)  nullaque  sii  alia  vox  in 
integro  articuio,  qua  occisio  illa  signifi- 
cetur.  Haud  contemnenda  sane  ratio  ; 
vereor  iamen  ne  forte  legendum  sii  Exo- 
culavit  :  ex  oculorum  evulsione  mors 
subsequi  potuit. 

EXGULGATOR.  Vide  Collocare. 

EXGULEUS,  Importunus,  in  GIoss.Ara- 
bico-Lat. 

0  EZCULIT,  Dicit  aut  sculpil,  in  vei. 
Glossar,  ex  God.  reg.  7618. 

o£XCULPARE,  Exculpere,  Ital.  Seul- 
tare.  Gali.  Sculpter.  Oharia  ann.  1402. 
inter  Probat.  tom.  8.Hi8t.  Nem.  pag.  175. 
col.  1  :  Magistro  Johanni  Jouglaris,  prò 
ejus  labore  et  salario  impensis  tn /adendo 
seu  Exculpando  duas  ymagines  iapideas^ 
positas  in  capella  castri  regii  Nemausi. 

lEZCULPATIO,  Gulps  liberatio.  Ho- 
land.  Patav.  de  Factis  in  Marchia  Tar- 
visina  lib.  4.  cap.  8  :  Rogamus  eos  propter 
ipsorum  EoDctilpationem,  et  ne  crescerei 
aliqua  rixa  in  Padua,  quam  Dominus 
noster  Imperator  optabat  in  pace  tenere 
prsR  cmteris  lods,  quod  paucis  diebus 
parum  longe  de  <Avitate  secederent, 

EZGULTARE.  Ratherius  Veron.  de 
Qualitatis  conjectura,  [tom.  2.  Spicilegii 
Acher.  pag.  208.]  :  Sede,  non  tibi  dictt  ; 
non  sedentem  vero  Excultare  nequaquam 
omittit.  Vide  Collocare. 

1  EXCUNDIRE.  Vide  in  Excondicere. 

t  EZCUNEATUS,  Ouneo  spectatorum 
ejectus.  Apuleius  lib.  8.  Florid.  :  Extimus 
quisque  Excuneati  queruntur.  In  theatris 
subsellia  crani  per  cuneos  disposita  ; 
circa  caneos  vise,  ubi  spectabant,  qui 
iocum  non  habebant  in  subselliis  :  hos 
Excuneatos  vocai  Apuleius.  Tertull.  de 
Spectaculis:  Apud  spectacula  in  via 
statur. 

«  EXGUNIARE,  Gollocare.  condere,  vel 
Excutere.  Oharia  ann.  1065.  apud  Mura- 
tor.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sbvì  col. 
198  :  Iterum  concedimus*..  adunare  omnem 
ìàborem  ex  ipsas  nominatibas  terras,  et 
Excuniare  in  scripta  area  Pictula  Fabrita 
pertinente  scripta  nostrae  sanctss  Neapoli- 
tanta  ecclesia^  %n  aempitemum. 

^  BZGUPARE,  Exsecare,  rumpere,  Ital. 
Scoppiare.  Aresi.  ann.  1841.  12.  Sepi.  in 
voi.  8.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Cum  en- 

aibus  evaginatis  quandam  candberiam 

eum  suis  complidbus  Excupaverat.  Lit. 
ann.  1866.  tom.  8.  Ordinai,  reg.  Frane, 
pag.  890  :  Ammalia  sua  grossa  ut  alia  in 

III 


vineis  ipsia  vindemiatia  per  modum  paa- 
queragti  immittunt  ;  qtua  vineas  ex  eo 
dampnificantur  ,  deatruuntur  et  multi- 
mode  Eoccupantur, 

1  EZCUPATOR,  Qui  scopis  purgai.  Le- 
ges  Palai.  Jacobi  II.  Regis  Majoric.  in- 
ter Acia  SS.  Junii,  tom.  8.  pag.  xl  :  In 
noatro  reposito  sint  duas  peraonaa,  quaa 
Excupatorea  nominentur:  tpai  enim  tam 
cameraa  noatraa  quam  paìatta  acobare  et 
mundare  teneantur. 

©  EZCURGACH^,  Exctjrgat^.  Vide 
supra  ExcuguathiaB, 

1.  EXCURSUS,  Qua  aqu»  excurrere 
possuni,  seu  evacuari.  Oharia  ann.  1217. 
apud  Duchesnium  in  Probat.  Hist.  Oas- 
taneor.  :  Dedi....  liberam  licentiam  fa- 
ciendi  et  hdbendi  in  dominio  meo  et  feodo 
de  Chaillec  quemdam  Excuraum  liberum 
et  immunem  ab  omni  coatuma  et  exaclione 
ad  exeurrendaa  aquaa  de  mareaiia  de 
Langun...  Aquaa  autem...  excurrentj  et 
tenentur  eoDcurrere...j}er  prmdictum  Ex-' 
curaum,  eie.  Vide  uall.  Chrisi.  Sam- 
marih.  in  Abbai.  Absise  ann.  1217. 

0  2.  EXCURSUS,  PrsBSiatio,  qusB  in 
avena  exsolvebaiur,  ob  Excuraum  seu 
percuraum  subdiiis  a  domino  concessum  ; 
vel  pastio  in  alterius  domini  pascuis. 
Vide  Percuraua.  Oharia  Odon.  I.  ducis 
Burg.  ann.  1101.  inter  Probat.  tom.  1. 
Hist.  Burg.  pag.  84.  col.  1  :  Item  Excur- 
aum, quem  mareachalci  et  armigeri  ducia 
apud  Longumvicum  inter  villam  facies 
bant,  ulteriua  fieri  prohibeo.  Percuraua 
legitur  in  Oh.  Hugon.  II.  ann.  1102. 
ibld.  pag.  85.  col.  1. 

1.  EXGURTARE  Oab^llum  ,  in  Lege 
Salica  tit.  40.  |  15.  in  Lege  Aleman.  ili. 
70.  S  2.  8.  Caudam  auferre,  Gallis,  Ea- 
couer  [et  Eacourter.]  Leges  Wlslgoth. 
lib.  8.  iii.  8.  1  8  :  Si  quia  alieni  caballi 
comam  turpaverit,aut  caudam  Curtaverit. 

«  2.  EXGURTARE,  Oonirahere,  Gali. 
Accourcir,  Ital.  Scortare.  Traci.  MS.  de 
Re  milii.  et  mach,  bellic.  cap.  90  :  Ca* 
nape  capaam  levana  aqua  balneatur; 
tunc  canape  reatringitttr  oc  Excurtatur, 
et  Excurtato  canape,  campana  elevari 
poteat  ad  Iocum  deputatum. 

1  EXCUSA,  Gali.  Excuae.  Ital.  Scuaa, 
Excusaiio.  Ooncil.  Lugdun.  ann.  1527. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  418: 
Johannea  Ferlat  Notariua  dvia  Lugdun. 
Procurator  R.  P.  D.  Stephani  de  Niceyo 
Xbb.  dicti  Mofiaaterii,  ad  hoc  ab  eo  fun- 
datua  ,  in  publico  docuit  procuratxonia 
inatrumentOy  producto  et  dimisao,  allegane 
ipaius  R.  Abb.  gravem  infirmitatem,  pe- 
tendo  propter  ipaam  a  peì^aonali  praaaen» 
tia  Excuaam. 

1  EXGUSADI.  Vide  Excuaati  sub  flnem. 
1  EXCUSAMENTUM,  Excusaiio,  apud 
Martian.  Oapellam  lib.  8.  pag.  272. 

1.  EXGUSARE^  Recusare,  renuere.  GIoss. 
Gr.  Lai.  :  napaiToO(iai ,  Exeuao ,  recuao, 
evito.  Pontius  Diaconusin  ViiaS.  OsBsa- 
rii  :  Magia  enim  dignua  effidtur,  qui  quod 
meretur,  Excuaai.  S.  Benedieius  in  Re- 
gula  cap.  65.  et  Grimlalcus  in  Regula 
Soliiar.  cap.  15  :  Non  liceat..,  collum  ex- 
cutere de  aub  jugo  regutas,  quam  aub  tam 
morosa  deliberatione  licuit  et  Excuaare. 
Regula  S.  Basili!  cap.  69  :  Si  licei  alicui 
Excuaare  opua  quod  ei  injungitur,  et 
aliud  quadrare  f 

^  Inquisii,  ann.  1288.  in  Access,  ad 
Hist.  Gassi n.  pari.  1.  pag.  88B.  col.  1  : 
Interrogatila  a  quo  tempore  acuratiua 
Excuaat  domum  auam  a  prseatatione  gal" 
linaBf  diodi  quod,  etc.  Vide  mox  Excuaaiio. 

2.  EXCUSARE,  Purgare  se  a  crimine. 
GIoss.  Grsec.  Lai.  :  'AiroXoyoOpuxi,  Exeuao 
me.  GIoss.  ali»  MS.  :  'Exxouaasuev,  IxSixS- 
Toii.  Sic  ExcuaatU)  in  GIoss.  vei.  apud 


Menardum  :  Apologia  vel  apologesia,  Ex^ 
cuaatio.  Hinc  apologeticua,  aermo  Excuaa- 
tivua.  GIoss.  Gr.  Lai.  :  'AnoXorfot,  Excu' 
aatio,  purgatio,  aatiafactio.  Vide  Peirum 
Fabrum  lib.  3.  Semestr.  cap.  28.  pag.  857. 

8.  EXCUSARE,  Absolvere,reum  liberum 
dimiitere.  Hist.  Episcop.  Eysietensium 
ann.  1129  :  Probabili  aeptem  probabilium 
virorum  testimonio  canonice  Éxcuaatua. 

ExcusATi  autem  poiissimumdiceban- 
tur  dimitii  servi,  aut  liberti,  qui  cum 
oro  qualibei  culpa  ad  Ecclesiam  veni» 
{mpeirandffi  causa  confugisseni,  dominis 
recfdebaniur,  de  orani  poenarum  genere 
securi,  et  ad  serviti um  consueium  redi- 
bani,  datis  prius  a  dominis  ad  Evange- 
lia sacramentis  de  concessa  venia,  et 
quod  nullam  iis  poenam  prò  ea  culpa,  a 

a  uà  absoluii  crani,  irrogareni.  Quod  si 
omini  sacramenta  vioTasseni,  excom- 
municatione,  tanquam  perjuri,  muleta- 
bantur.  Ita  passim  in  uoncilio  Aurelia- 
nensi  I.  can.  1.  et  8.  Aurei.  III.  can.  18. 
Aurei.  IV.  can.  24.  Aurei.  V.  cap.  22. 
Ilerdensi  sub  Joanne  II.  PP.  can.  8. 
apud  Gregor.  Turon.  lib.  5.  Hist.  cap. 
8.  4.  49.  lib.  9.  cap.  20.  de  Viiis  Pairum 
cap.  5.  in  Vita  S.  Joan.  Abb.  Reomaen-* 
sis  lib.  1.  cap.  8.  n.  16.  etc. 

ExcnsATi  in  Monasteriis,  videntur  ii 

?|ui  ad  Ecclesias  vel  ad  Monasieria  con- 
ugiebant,  ei  majoris  securiiatis  gratia 
iis  se  quodammodo  in  servos  dabani. 
Oharia  Oaroli  M.  in  Ohronico  S.  Vineen- 
til  de  Vuliurno  lib.  1.  pag.  679  :  Vel  reli- 
quaa  poaaeaaionea  quaa,...  ibi  auni  datas, 
vel  delegaiasy  aeu  etiam  Excuaatoa,  aeti 
offertoa,  qui  in  prmfatia  Monaateriia  legi- 
iime  jam  aubjecti  auni,  vel  qui  devote 
off  erre  ae  cum  auia  rebua  voluerint. 

ExGUSATi,  Liberi,  Quieti,  nos  Quittea 
dicimus.  Oharia  Henriei  Magnopolensis 
Domini  ann.  1828.  apud  Pontanum  lib. 
7.  Rer.  Danicar.  pag.  484  :  ^4  e  j)ro  omni- 
bua  obligatUmibus....  quitos  dimittimua  ei 
Excuaatoa.  Alla  Waldemari  Dani»  Regis 
apud  eumdem  :  Et  tunc  prò  tali  equo 
dato  auo...  liber  eai  et  Excuaaiua. 

ExcusATi.  Andreas  Dandulus  in 
Ohron.  MS.  in  Urso  Duce  Venei.  ann. 
879  :  Hic  in  Heraclia  dvitaie  de  qua  jsro' 
genitorea  aui  originem  duxerant,  palatium 
consiruxit,  et  Itcentiam  tribuit  in  Rivo- 
alto  paludes  cultandi,  ei  domus  asdificandi 
conira  orientem  et  insulam,  quas  Dorsum 
durum  vocaiur,  eo  consulente  composita 
est  :  quaa  gentibus  aliquibus  ad  servitia 
Ducis  deputatis,  qui  Excusati  Ducatus 
dicti  sunt,  concessa  est  :  et  uaque  in  ho" 
diemum  diem  omnes  in  eodem  degentes 
territorio,  [melius  quam  sexiario,  quod 
legitur  apud  Murator.  tom.  11.  col.  188.] 
pisccUores  ei  aucupatores,  de  his  quaa  ca- 
piunt  tenentur  tributum  annuum  persol- 
vere  Dud.  Ex  eo  exseripsii,  qu»  habei 
Petrus  Marceli  US  in  Urso  Pariiciaco 
Duce  XIII.  Sansovinus  in  Venetia  lib. 
6.  sequentia  ex  veteri  Insirumento  pro- 
feri :  Excusati  de  Muriano,  ei  eorum  no^ 
mina,  et  sunt  44.  Excusati  de  Mazorbo, 
et  iati  sunt  de  m^oribus,  et  sunt  24.  etc. 
ìuBC  sunt  nomina  Éxcusatorum  qui  serviunt 
in  palaiiOf  et  sunt  124.  nomina  Éxcusato- 
rum nosiH  Palata,  et  sunt  198.  Sanso- 
vinus hoc  loco  Excusatos  dicios  censet 
quasi  Scutatos,  quos  Scutiferoa  vocavit 
»ias  posterior.  Sed  vix  est  ut  id 
probem  :  quln  potius  hac-  videntur 
appellatione  donati  propter  indulgen- 
iiam  munerum  civili  um  et  persona- 
lium,  qua  gaudebant  ex  quadam  officii 
ei  funciionis  pr»rogaiiva ,  uti  sunt 
hi  de  quibus  est  iiiulus  De  Excu- 
aationibua  artificum,  Ood.  Theod.  lib.  13. 

45 


354 


EXC 


EXG 


EXD 


Vide  qu»  de  his  observamus  in  Notis 
ad  Alexiadem  Anneam. 

ExcusATi,  in  Chartis  Hispanicis,  vi- 
dentur  perinde  appellati  qui  ab  oneribus 
publicis  excusantur,  et  soli  GlebsR  ser- 
yiunt.  Cbarta  serse  1049.  apud  Anton,  de 
Yepez  in  Gbron.  Ord.  S.  Benedicti  tom. 
5.  pag.  465.  y,:  In  villa  Castro  2.  Caaatos  : 
in  Cupielloa  4.  Eacusatoa:  in  Raneto  2. 
Casatos,  etc.  Gharta  Sanctii  Reffis  prò 
fundatione  Monasterli  Deiparse  de  Na- 
xara  sersB  1090:  Sanctum  Pelagium  de 
Cera»80  cum  sua  hmreditate  :  alium  aanc" 
tum  Pelagium  in  ejusdem  Cerassi  aubur- 
hiOjeum suo Excusato.  Gharta Ferdinandi 
I.  Reffis  GastellsB  mrtB  1100.  apud  eum- 
dem  Yepez  tom.  1.  pag.  88.  Appendic.  : 
Hsic  supradicta  omnia  decima  damua 
cum  SU08  Exeusatos.  Alia  Alfonsi  VII. 
Regis  «erse  1175.  tom.  7  :  Et  praeditaum 
MoncLsterium  habeat  duodecim  Exeuaatos 
in  Zamora,  et  in  termino  suo,  quo$  ipsi 
Monachi  elegerint.  et  eint  Excusati  de 
martiniega,  et  de  joesadOj  et  de  foasadera, 
et  de  omnibue  eervitiie  et  eooactionibus  re' 
gatibus,  excepta  moneta  ferrea:  et  ijpti 
Excueati  pereolvant  omnia  tributa  tpsi 
Monaaterio,  et  quartam  prò  aliia  operìbus, 
etc.  [Gbarta  Aidefonsi  GastellsB  Regis 
sera  12B0.  apud  Stepbanotium  tom.  4. 
Fragm.  Hist.  MSS.  pag.  288  :  Do  et  con- 
cedo Deo  et  5.  Jean,  Baptiataa  Monaaterio 
de  Burgia.,.,  x.  Excuaatoa  in  barrio  aancti 
Johannia  vicinoa  directoa  qui  domui  S. 
Johannia  et  Priori  et  Monachia  aerviunt 
quoacumaue  Prior  aancti  Johannia  eleqerit 
excuaanaoa  :  et  aint  tlli  x.  Excuaati  ab 
omni  pecto,  poeta,  foaaado,  foaaadera, 
pedido,  facenaera,  et  ab  omni  proraua  re- 
gio et  alio  tributo  et  gravamine  in  perpe- 
tuum,  et  ab  omni  regia  exactione  aemper 
IWeri  et  immunea  eociatant.  Regula  Tori- 
bii  Archiep.  Limae  inter  Goncilia  Hispan. 
tom.  4.  pag.  676.  col.  1  :  Oeconomua  Ec- 
cleaim  et  ejua  Fabricaa,  habet  munua  exi- 
gendi  omnea  redditua  qui  ad  eam  perti- 
nente tam  de  novenia  et  mediia,  quam  de 
Exceptia  vulgo  Excuaadoa,  auperfluia  et 
redemptionibua  domorum,  cenatbua,  aepul- 
turia,  eleemosynia  et  aliia  rebuaJ] 

EZCUSATICuM.  In  Gapitulari  Sicardi 
Principis  Beneventani  edito  a  Camillo 
Peregrino,  cap.  29.  ita  concipitur,  Ut 
non  toUatur  a  tertiatoribua  Excuaattcum 
etporcoa,  Textus  vero  capitis  deest  in 
MS.  ubi  quid  sit  Exc%kaattcum,  non  est 
proclivis  divinatio.  Sunt  quibus  est  glans 
quercea,  qua  pascuntur  porci,  ita  ut 
EoDcuaaaticum  legendum  sit,  quod  excu- 
tiantur  glandes  a  quercubus  ad  victum 
porcorum.  Sed  baec  non  omnino  arridet 
conjectura.  Alii  legendum  volunt  Eocclu- 
aaticum,  de  qua  voce  alibi.  Sed  quid  ha- 
bet communeexclusaticum  cumporcis? 
Ali!  denique  volunt  Excuaaticum  esse 
ipsam  pensitationem  quse  exsolvebatur 
prò  excusatione  seu  immuni  tate  a  mu- 
neribus  publicis,  qu»  Uxo^eatift  appella- 
tur  in  Diplomate  Impera toris  Joannis 
Palaeologi  prò  Narbonensibus,  a  nobis 
descripto  in  Familiis  Augustis  Byzan- 
tinis. 

^  Feliciori,  ut  videtur,  conjectura  pro- 
ponit  Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med. 
svi  col.  8.  restituendum  Eacaticum,  quo 
signiflcatur  prssstatio^  qu»  prò  esca  seu 
glandatione  porcorum  exsolvi  soli  tum 
erat,  ut  dictum  est  in  Eaca  2.  Vide 
supra  Eacàrium, 

^EXCUSATIO,  ExGUSATUM,  Immuni- 
tas  ab  aliquo  onere,  Gali.  Eosemption, 
Inquisit.  ann.  1871.  in  Access,  ad  Hist. 
Gassin.  part.  1.  pag.  427.  col.  2  :  Item 
univer^fu  tenetur  Excuaato  tarenia  aex. 
Et  pag.  429.  col.  1  :  Hominea  de  VaXlerO' 


tunda  tenentur  camera  prò  Excuaatione 
bajuli  et  caataldi  anno  quolUtet  in  tarenia 
xviij.  et  ipai  hominea  non  tenentur  dare 
caataldum.rheque  bajulum  rectori. 

EZCUSATOR,  in  Lege  Alemannor.  tit. 
6.  S  2.  et  5.  Reus  qui  se  a  crimine  excu- 
sat,  aut  certe  qui  rem  quampiam  sibi 
petitam  debere  negat. 

EZGUSATORIA,  Epistola,  qua  quis  se 
excusat.  Vide  Diurnum  Romanum  cap. 
8.  tit.  14. 

^  Vel  etiam  qua  alicujus  excusatio 
approbatur.  Eoixuaatio  quoque  interdnm 
appellata^  ut  videre  est  apud  Baluz. 
tom.  2.  Gapìtul.  col.  599. 

0  EXGUSATUM.  Vide  supra  Eoccuaatio, 

1  EXGUSATUS,  Excusatio.  Acta  S.  Gas- 
siani  apud  Illust.  Fontaninum  in  Appen- 
dice Antiq.  HortaB  pag.  858  : 

Compdhint  UH,  defenditnr  ipM  Tirilim, 

Hi  practbua  pugnani,  file  Ezcuutibas  obttat. 

IExcusATDS,  adjective.  Vide  Excuaati. 
EXCUSSARE,  Frequenter  excutere, 
apud  Tertullianum  de  Virg.  veland. 
cap.  7. 

^  Eacouir  et  Eacourre  nostris,  eadem 
notione.  Lit.  remiss.  ann.  1415.  in  Reg. 
168.  Ghartoph.  reg.  eh.  287  :  Icellui  Vin- 
cent Eacoui  ledit  eapie  en  diaant  j'en  ferai 
ainai.  En  eacouant  lequel  eapte,  le  fer 
aailli  hora  du  manche  ou  de  la  hante,  et 
vola  dedena  la  gorge  dudit  Jehan.  Alise 
ann.  1450.  in  Reg.  176.  eh.  774  :  Le  aup- 
pliant  commenda  à  hocher  ou  Eacourre 
tea  poirea.  Mirac.  MSS.  B.  M.  V.  lib.  8.  : 

Qmnt  OD  fait  Mn  mantel  Etcourra, 
N«  s*en  va  pas  toote  la  poom. 

^  Unde  Eaquùux,  prò  Excussus^  in  Lit. 
remiss.  ann.  1408.  ex  Reg.  158.  eh.  176  : 
Et  ainai  que  icellui  auppliant  apperceut 
que  tout  le  glan  dudit  chesne  eatoit  abatu, 
choiai  et  Eaquoux,  Vide  supra  Eacotere. 

}  ExGussATus,  Excussus,  apud  Pau- 
lum  leg.  46.  {  6.  D.  de  administ.  tut. 
(36, 7.) 

Excussio,  Frumenti  nempe.  Gonci- 
lium  Vernense  ann.  755  :  De  opera  tamen 
rurali,  arato,  aut  vineaa  aectione,  Excua- 
aione,  vel  aepe,  (die  Dominico)  cenauimua 
abatinendum.  Totidem  habentur  in  Gapi- 
tulis  Garoli  M.  lib.  7.  cap.  200.  [^  276.] 

Excussio,  Alia  forte  notione,  in  Legi- 
bus  Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  40: 
Pundbreche  (infractura  parci)  fit  pluri- 
ribua  modia,  emiaaione,  evocatione,  recep- 
tione,  Excuaaione.  Intelligitur  forte  cri- 
men  ejus  qui  venationem  alterius  de 
manibus  excutit. 

3|c  EXGUSSIQL  [Eacuaaione,  actus  escu- 
tiendi,  seu  spoliandi  aliquem  bonis  suis. 
Gloaa,  Philox.  Eacuaaio.] 

EZCUSSO,  a  Gallico  Écuaaon,  Scutum, 
insigne.  Gomput.  ann.  1498.  inter  Probat. 
tom.  4.  Hist.  Nem.  pag.  71.  col.  1  :  Item 

fro  armia  aive  Esccuaaonibua  fuibuit  frater 
)ranciacua  Berarderii    aummam    trium 
librarum.  Vide  supra  Eacudetua, 

1 1.  EXGUSSOR,  spicarum  in  area  tri- 
tor,  Gali.  Batteur  en  grange.  Gharta  ^ 
anni  1258:  Omnia  quaa  pertinent  ad 
grana iam.,.,  Excuaaorea  ligare  tenebun- 
tur.  Occurrit  in  altera  Gharta  anni  1220. 
ex  Tabularlo  B.  M.  de  Gharitate. 

EXGUSSORES  Segetum  in  granicia  po- 
nere,  inter  Jura  dominica  recensetur. 
Gharta  Philippi  Reg.  Fr.  ex  Tabul.  S. 
Victoris  Paris.  :  Cuatodea  decimaa  ponere 
debet  Eccleaia  S.  Victoria  et  Theobaldua 
de  Ultrevoiain  :  Excuaaorea  etiam  quotquot 
neceaaarii  fuerint  ex  conaenau  parttum 
apponentur.  Et  tam  cuatodea  quam  Ex- 
cuaaorea^  et  tractorea,  qui  in  campia  deci- 
mas  colligunt,  ftdelitatem  facient  Eecleaiaa 


S.  Victoria.  Excuaaorea  nihU  habent  fa- 
cere  de  foragiia,  niai  quaa  extra  ctauauram 
proiiciat.  Vide  in  Meativariua. 

ExGUssoRiUM,  Area  ubi  frumentum 
excutitur.  Gloss.  Sax.  iElfrici  :  Excua- 
«omiim:  fior  on  buse  Belgis  Vloer. 

2.  BZGIUSSDIL  Parricida,  homteida,  ai- 
cariua.aatellea,%atro,  etc.  in  Gloss.  MS. 
Eccl.  Jparis. 

o  EXGUSS'URA,  Excussio,  qua  grana  e 
spicis  in  terram  cadunt.  Excerpta  ex 
Lib.  Mirac.  S.  Genov.  God.  reg.  4183. 
apud  D.  Le  Beuf  tom.  8.  Dissert.  pa^. 
42  :  Si  vero  expectarent  donec  aer  humi- 
dua  aerenaretur,  Excuaauram  iterum  mea- 
aia  maturiaaimaa  formidàbant.  Eacouaaure 
de  loupa,  Luporum  prseda  appellatur,  in 
Reg.  forest.  comit.  Alencon.  ex  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  101.  r».  :  Item  l'Ea- 
couaatire  de  loupa,  c'eat  aaaavoir  quant 
une  beate  eat  eatranglée  de  loupa  ;  et  il  tea 
treuvent,  dient  qu'tl  la  peuent  prendre. 
Vide  Recuaaa. 

EZGUTERE.  Eripere  de  manibus  alte- 
rius, Enlever,  Tirer  dea  maina  de  quel» 
qu'un.  Lex  Salica  tit.  10.  l  9:  Si  qua 
pecora  propter  damnum  mesaia  alienaa 
inclauaa  fuerint,  aut  minentur,  qui  ea 
Excutere  vel  expellere  praaaumpaent,  etc, 
Lex  Wisigoth.  lib.  7.  tit.  2.  J  20  :  Si  quis 
furem  captum  aut  reum  alicui  Excuaaerit. 
Lib.  8.  tit.  8.  S  14  :  Si  quia  expellenti  de 
fruqtbus  pecora  Excuaaerit.  Ùtitur  hac 
notione  Paulus  lib.  1.  Sentent.  tit.  80. 
[Persius  Satyra  6.  vers.  100  : 

CaUdumqao  trifloleni 
Bicutite  maoibua. 

Li  ter»  ann.  1281.  apud  D.  Secoueae  tom. 
8.  Ordinat.  Reg.  pag.  117  :  Quod  ai  forte 
caper etur  (burgensis)  burgenaea  poasent 
captum  Excutere  a  quocumque  capiente 
aine  ae  mefacere.]  In  Legibus  Henrici  I. 
Regis  Angl.  cap.  51  :  Excutere  namium, 
eat  ai  quia  viam  tollat,  et  avertat  retro 
namium  ipaum.  Adde  cap.  40  :  Oculum, 
auriculam,  naaum,  manum,  pedem  Excu- 
tere, in  Lege  Ripuar.  tit.  26.  Digitum  de 
pede  Excutere,  in  Edicto  Rotharis  Regis 
Longobard.  tit.  44.  |  25.  26.  etc.  [<»  114. 
sqq.j  [Excutere  oculoa,  Plautus  dixitpro 
Eruere.l 

^  Nostris  alias  Eatordre,  Eatartre.  Lit. 
remiss.  ann.  1876.  in  Reg.  110.  Ghartoph. 
reg.  eh.  212  :  Icellui  Òieffroy  pour  aoy 
eachcmper  a'Eatordi  eacout  de  lui,  et  en 
aoy  Èatordant  et  eachappant,  etc.  Alias 
ann.  1889.  in  Reg.  186.  eh.  200:  Icellui 
expoaant...,  en  aoy  Èatordant  deadii  aer- 
gena,  etc.  AlisB  ann.  1887.  in  Reg.  182. 
eh.  187  :  Eatienne  le  Jay  arresta  le  aup- 
pliant,... et  tantoat  d'iceulx  ae  Eatorti,  et 
ae  tray  devera  aon  pere,  A  liso  ann.  1897. 
in  Reg.  152.  eh.  74  :  Pour  ce  qu'ilz  ne  le 
vouloient  laiaaier  aler^  veant  et  aentant 
lea  grana  villeniea  et  mjurea  que  on  lui 
faisoit,  ae  Eatorty  tant  qu'il  a'eachappa 
de  leura  maina.  Eateurdre  et  Eaturdre, 
eodem  signiflcatu.  Lit.  remiss.  ann.  1885. 
in  Reg.  126.  eh.  278  :  Quant  Vexpoaant  ae 
aenti  ainai  btUu  et  viUenné,  il  a'Eaturdi 
d^eulx  et  leur  eachappa,  Icellui  Haatenc 
a'Eateurdi  pour  avoir  aon  baaton,  in  aliis 
ann.  1898.  ex  Reg.  154.  eh.  16.  GuilL 
Guiart  : 

Pmv  a'ame  à  rannami  Batordra. 

o  BXGUTIA  Ventriguli,  Instrumen- 
tum ad  everrendum  stomachum,  apud 
Heister.  Institut.  chirurg.  cap.  100.  ex 
animadv.  D.  Falconet. 

^  BZGUTUM,  prò  Scutum,  infra  in  Vi- 
carii  aervi. 

^  EZDICXRE,  ut  supra  Exeondicere, 
Excusare,  etc.  Vetus  Formula  apud  Ma- 


EXE 


EXE 


EXE 


355 


ratorium  tom.  1.  part.  2.  pag.  81  :  Si 
vero  appellaverit^  Exdicat  se.  Altera  For- 
mula apud  eumd.  tom.  2.  part.  2.  pag. 
91«  col.  1  :  De  torto  approbet  appeUator, 
8i  potuerit  :  sin  ExdicoU  se  appeÙator,  aut 
emendet.  Et  pag.  182.  col.  1  :  Petre,  te 
appelUU  Imperatore  aut  ejus  AdvoctUus^ 
quod  tu  habuisti  epistolam  ipsiua  domni 
ìmpercUoris  in  despectione.  Non  feci.  Ergo 
Exdic  te  solue.  Et  infra  :  Petre^  appellat 
te  MartinuSf  guod  tu  malo,  ordine  tulisti 
aibi  solidos  vi.  toloneum  illiCf  ubi  non 
fuit  rectum,..  Da  sibi  vadimonium,  si 
recordatus  fuens.  ut  ei  illud  teloneum 
secundum  suam  legem  emendes  ;  sin  au" 
tem,  ut  te  Exdicas  secundum  tuam  legem. 

EXDI6NUS,  Non  dignus^  in  Glossis 
Arabico- Lat. 

EXDOMARII,  Sine  domibus  et  foris  ver- 
santes.  Decreta  Golomani  Regis  Hung. 
lib.  1  :  De  civilibus  ExdomarOs  8.  demk" 
riospracipimus  coUigi. 

EXDORSUARE.  Oloss.  MS.Eccl.  Paris.: 
Exdarsuandum,  Judicandum.  [Idem  ha- 
bent  GlosssB.  Isid.  ad  quas  recte  monet 
GrsQvius  prò  Judicandum  legendum  esse, 
ut  apud  Nonium,  Nudandum  dorso.  Hac 
notione  Plautus  dixit,  Murenam  Exdor- 
sua;  et  Apuleius.  Disquammari  et  Ex- 
dorsuari  ptsces  solere,]  ^'-^^ 

o  EZDOSSARE,  lUIis  Sdossare,K  dorso 
deponere,  levare.  Stat.  AvellSB  ann.  1496. 
cap.  46.  ex  God.  reg.  4624  :  Si  vero  dos^ 
sas  prmdictorum  fresagiorum  vel  legumi' 
num  Exdossavertt  vel  ceperit,  etc. 

;^  EXDUT^.  [ExuYiffi.  Fest.] 

EXECARE,  prò  Exsiccare.  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1352.  ex  God.  reg.  4120  :  Exe- 
care,  Essorbir. 

o  EXEGATORIUM,  Ganalis,  per  quem 
aqua  decurri t,  prò  Exaquditorium.  vide 
supra  in  hac  voce.  Pariag.  Inter  reg.  et 
monast  Grandis-silvsB  ann.  1290.  in  Reg. 
152.  Ghartoph.  reg.  eh.  25  :  Item  molen- 
dina  cum  suis  paxeriis  et  Execatoriis  et 
aliis  pertinentiis  suis  et  marguillis...  sint 
perpetuo  per  medium  inter  dietum  domi- 
num  regem  et  dietum  monasterium.  Cum 
suis  paxeriis  et  Execatoribus,  ex  eadem 
Gharta  pariagii  in  Reg.  77.  eh.  431. 

o  EZECATUS,  Exdsus,  éxTeT|jiY](iivoc,  prò 
Exsecatus.  MSS.  castratus,  ex  Gastigat. 
in  utrumque  Glossar. 

EXEGRABILITAS.  utitur  Apuleius  lib. 
de  Philosqphia. 

EXEGRARI  dicitur  mensa  altaris,  si 
superior  tabula  in  qua  principali  ter  flt 
consecratio,  mota,  vel  in  sui  forma  mu- 
tata, vel  enormiter,  puta  ultra  medieta- 
tem,  fracta  sit  :  tunc  enim  iterum  con- 
secrari  debet.  Vide  Durandum  lib.  1. 
Ration.  cap.  6.  n.  82. 

^  BZEGREARE,  Esboucler,  in  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692.  prò  Exente- 
rare,  ut  opinor.  Vide  in  hac  voce. 

0  EZEGuTA,  Idem  quod  Precaria,  prse- 
dii  ecclesiastici  concessio  ad  vitam  sub 
annuo  censu.  Gharta  Alberti  archiep. 
Magdeburg.  ann.  1888.  apud  Ludewig. 
tom.  12.  Reliq.  MSS.  pag.  473:  Item  nos 
et  nostri  successores  nullam  Executam 
seu  precariam  extraordinariam  faciemus 
in  honis  ecclesiasticis  temporalWus  et 
mundanis.  [<»  Idem  quod  Precaria  2. 
Questa,  roga,  tributum  quod  exigitur, 
Germ.  Bede.] 

1  1.  EZECuTARE,  Exsequi,  perflcere. 
Gali.  Executer.  Gonventus  Episcoporum 
apud  Gaspem  in  Aragonia,  inter  Gon- 
cil.  Hisp.  tom.  3.  pag.  646  :  Ita  quod 
illudj  ([uod  nos  nomen...  publicaremus, 
vel  alias  prò  Exsequutione  capitulorum 
inter  dieta  parlamenta  concordatorum  fa- 
ceremus,  aut  Executaremus  quovis  modo, 
haberetur  prò  facto  constanti,  valido  at- 


que  firmo.  Gonstltutlones  Ludovici  de 
Canossa  Episc.  Bajoc.  ann.  1518:  Et 
mandata  nostra  absque  mora  eocequantur 
et  exequi  procurent,  atque  Officiariis 
nostris  reportent  Executata  et  relatata, 
sub  posna  pecuniaria  et  emenda  arbitra- 
ria. Testamentum  Audaei  de  Lasserano 
DominsB  de  Bonluco  ann.  1851  :  Item 
dieta  Domina  testatrix,  et  suum  supra- 
dietum  testamentum  Executari  valde  pos- 
sit,  ordinavit,  etc.  Litterm  Executatm,  in 
Decreto  Guri»  Paris,  ann.  1446.  ex  Ghar- 
tulario  iSSduensi.  Executare  promissum, 
apud  Baluzium  tom.  7.  Misceli,  pag.  100. 

^  Lit.  ann.  1865.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  568  :  Qui  servientes  ìtabeant 
et  h€Ì>eount  de  eetero  plenariam  potes- 
totem  Executandi,  levandi,  arrestandi, 
piqnorandi  et  capiendi  omnia  bona,  etc. 

*  Executare  bona  Debitoris,  Eum 
sublatis  pignoribus  ad  solvendum  ses 
alienum  adigere.  Gonsuetud.  Tolos» 
art.  3  :  Quamuis  etiam  fuerit  allegatum 
primo  principalem  debUorem  fere  conve- 
niendum^t  bona  sua  Executare,  etc. 

o  EXECuTARE,  Extremo  supplicio  affi- 
cere.  Gali.  Executer.  Memor.  H.  Gam. 
Gomput.  Paris,  ad  ann.  1423.  fol.  164.  v*.: 
Fuit  appunctatum  et  deliberatum  quod 
domum  factum  per  regem...  super  Imre' 
ditagiis  deffuncti  magistri  Johannis  de 
Rouvres...  propter  ejus  demerita  Execu- 
tati,  expeditur  ;...  et  ita  de  celerò  prò 
aliis  qutbus  similiter  donum  fiet  per  re- 
gem super  bonis  et  fiereditagiis  illorum, 
qui  propter  eorum  demerita  per  justitiam 
Èxecutabuntur. 

^  EXEGUTERE,  Eadem  notione,  in 
Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1343.  ex  Ghar- 
tul.  Guill.  abb.  S.  Germ.  Prat.  fol.  62. 
v<>.  col.  1  :  Qui  per  nos  seu  alios  condemp- 
nati  et  Executi  ad  mortem  fuerunt,  etc. 
Hinc 

«  1.  EXEGUTiq,  Poena  capitis,  ani- 
madversio,  Gali.  Exécution,  in  eod.  Arest. 
ibid.  col.  2  :  Alia  bona...  ipsis  acquisita 
per  condempnationem  et  Eo^cutionem 
dicti  Hugoms...  Quodque  dictus  Hugo  (de 
Grusiaco)  per  nos  condempnatus  ai  mor- 
tem, et  justiciatus  fuerat  propter  plures 
errores,  corruptiones,  favores  et  infideti- 
tates,  quos  centra  nos  et  rempublicam 
commiserat,  eo  tempore  quo  ipso  fuerat 
prsMidens  in  parlamento  nostro  Parisius. 

o  2.  EZECUTIO,  Pignorum  ablatio.  Ll- 
bert.  Dalph.  ann.  1349.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  48.  art.  83  :  De  quibus 
(commissis)  non  esset  ad  d^itam  Exe- 
cutionem  deventum,  etc. 

^  3.  EZECUTIO,  Exsecutoris  testamen- 
tarii  potestas.  Necrol.  Ms.  eccl.  Paris, 
ad  Non.  Oct.  :  Quas  quidem  volumina 
fuerunt  posita  et  incathenata  in  libraria 
eccUsisB  in  una  bancfia  nova,  sumptibus 
Executionis  dicti  defuncti.  Exéquterresse, 

firo  Exéeutrice,  cui  exsequenda  commit- 
itur  suprema  voluntas,  in  Gh.  ann. 
1820.  ex  Tabul.  episc.  Paris.  :  Aeole  Ma- 
rie par  la  grace  de  Dieu  rogne  de  Franco 
dessus  diete,  principale  Exéquterresse  du 
testament,  ordenance  ou  derreniere  vo- 
lente de  nostredit  chier  seigneur  et  pere. 
«  4.  EZECUTIO  Gampi,  Duelli  seu  mo- 
nomachiseexsecutio.  Gharta  Ludov.  VII. 
reg.  Frane,  ann.  1152.  in  Ghartul.  Mau- 
rign.  eh.  83  :  Et  cum  dbba»  Landricus 
Executionem  campi  et  béllum  vellet  ad- 
ducere  Maurigni€u:um,  etc.  Vide  supra 
Campus  8. 

o  EZECUTOR  Negotii  Grugis,  Ad  pro- 
vocandas  expeditiones  sacras  deputa- 
tus,  qui  cruces  et  privilegia  cruci  ads- 
cripta  distribuebat.  Gharta  ann.  1264. 
ex^ibl.  reg.  :  G.  miseratùme  divina  Ty- 
rensis  archiepiscopus    Executor    negotii 


Crucis  in  regno  Frandssj.  nec  non  in  Ca- 
meracensi,  Leodienai,  Tullensi,  Melensi 
et  Virdunensi  civitatibus  et  dyocesibus  a 
sede  apostolica  deputatus,  etc.  Vide  in 
Cruoj,  pag.  680.  col.  2. 

EZEGUTORES,  in  libris  Jurisconsulto- 
rum^  dicuntur  qui  judicum  mandata,  et 
decreta  exequuntur.  Executor  Comitis, 
judicis,  ciìntatis,  in  Lege  Wisigoth.  lib. 
12.  tit.  2.  Gapit.  GaroTi  M.  lib.  5.  cap. 
225.  [^  378.]  :  Si  quis  hanc  constitutio- 
nem  violaverit,  in  magistratu  positus  10. 
lUfrarum  auri  posna  mulctabitur.  Si  Ease- 
cutor  est,  in  Decanicis  Ecclesiarum  reclu- 
datur  posnas  luiturus,  et  officium  perdati 

1  ExEGUTOREs  Ghalenti,  Eadem,  ut 
opinor,  notione  ;  Chalentum  enim  hic 
idem  puto  quod  CeUengum  vel  Calengam^ 
seu  litem  vel  actionem  qua  quis  rem. 
suam  repetit  apud  Judlces.  Litter»  Phi- 
lipp! Frane.  Regis  ann.  1307.  apud  le 
Brasseur  Hist.  Eoroic.  Probat.  pag.  29  : 
Restat  quod  frater  noster  praeaictus  et 
ejus  successores  tenebuntur  solvere  sin- 
gulis  annis  Executoribus  Chalenli  et  aliis 
feodis  et  eleemosynis  in  castellania  de 
Meullento  427.  libras  et  3.  solidos  et  8.  de- 
narios  Turon.  et  nos  et  successores  nostri 
Reges  Francia  reddemus  et  solvemus  re- 
siduum  de  quo  est  onerata  castellania  de 
Meullento.  QusB  sic  exprlmuntur  in  alia 
eiusdem  Regis  Gharta  Gallica  ann.  12^. 
ioid.  pag.  25  :  De  ce  rendra  nostre  tres 
chier  frere  Loys  Comte  d'Evreux  aux 
Executeurs  Cliols  et  aultres  fiefs,  etc.  Feu- 
datariis  annumerantur  Executores  Cha- 
lenti,  quod.  si  recte  conjecto,  suum 
tenerent  officium  fiduciario  jure,  ut 
Servientes  seu  Apparitores  non  raro  te- 
nebant.  Vide  in  Serviens. 

Executores,  Exactores.  Isidor.  lib. 
10  :  Exequutor,  ab  eocequendo,  idem  et 
Exactor.  Petrus  Ghrysol.  Serm.  25  :  Idem 
ipse  est  et  Executor  et  d^itor.  Impietas 
Execulorum,  apud  Sidon.  lib.  4.  Epist. 
24.  qu8B  eadem  Epist.  dicitur  Exactorum 
circum  latrantium  barbara  instantia. 

Executores  deni(]ue  appellati  Uxdicea 
vel  alii  a  Principe  delegati,  qui  Episco- 
porum in  Gonciliis,  contra  sseculares, 
statuta  executioni  mandari  curarent,  ab 
ipsis  Episcopis  ad  id  fere  semper  pos- 
tulati. Goncuium  Milevitanum  II.  cap. 
16  :  Placuit  praterea  ut  Exequutoribus  tn 
omnibus  justis  desideriis  impertiatur. 
Gap.  25  :  oi  in  matricibus  Cathedris  Epis- 
copus  negligens  fuerit  adversus  hmreticos, 
conveniatur  a  vidnis  Episcopis,...  quod 
si  ex  die  quo  convenitur,  intra  sex  men- 
ses,  si  in  ejus  provincia  Executio  fuerit, 
et  non  eoe  ad  unitatem  Catholicam  con- 
vertendos  curaverit,  non  ei  communi" 
cetur.  In  God.  Ganon.  Eccl.  Afric.  Exe- 
cutores snelepYaaraJ  dicuntur  can.  96. 
'Ex6i6aoTac.  *lipeaev  icpbc  to\Stouc  iùoxt  'Ex- 
SiCaoràc  év  icàvr)  Totc  tyjc  sxxXTja^ac  X9^^^' 
Scai  icévTs  CTctXeYTjvai  aivrfiriyfan,  o?  Ttvec  sv 
tate  Sto^ópoic  emiJiep(o6in<rovTai  inaox^auQ. 
Goncilium  Toletan.  Iv.  can.  3  :  Omnes 
autem  qui  causas  adversus  Episcopos  aut 
judices  aut  potentes,  aut  contra  quoslibet, 
alios  haòere  noscuntur,  ad  idem  Conci' 
lium  concurrant,  et  qusscunque  eoDamine 
synodali  a  quibuslibet  prave  usurpcUa 
inveniuntur,  Regii  Executori»  instantia, 
juslissime  his,  quibus  jura  sunt,  refor- 
mentur;  ita  ut  prò  compellendis  judicibus 
vel  saecularibus  viris  ad  Synodum  Metro- 
politani studio  idem  Executor  a  Principe 
postuletur. 

SS^  Romanorum  quoque  Pontificum 
Exsecutores  fuere.  aui  tamquam  Exse- 
cuturi  apostolices  sedis  sententiam^  desti*- 
nabantur,  ut  loquitur  S.  Augustinus  in 
sua  ad  Goelestinum  PP.  Epistola.  Ho- 


356 


EXE 


EXE 


EXE 


rum  manus  erat^  ut  recte  exponit  D. 
€ou9tant  tom.  1.  Epist.  Bom.  Pontif. 
col.  1062.  eos  quorum  intererat  conve- 
nire, ac  de  dieta  sententia  admonere  et 
certiores  facere,  ut  si  intra  certos  dies 
Indicata  re  stare  nollent,  velut  rebelles 
naberentur  ac  segregarentur.  Hlnc  et 
actus  il  le  quo  conveniebantur  Conven- 
tionU  perinae  et  Exsecutionia  nomini  bus 
donabatur:  quod  demonstrat  idem  D. 
Cou9lant  locls  adductis.  quos  ridere  po- 
tes  loco  citato.  Nobis  satis  sit  observare 
Afris  parum  placuisse  hujusmodi  Exse- 
cutores,  ut  patet  ex  eorum  Epistola  ad 
eumd.  CoBlestinum  PP.  num.  5  :  Exse- 
cutoreB  etiatn  clericos  vestroa  ^uibusque 
petentibus  nolite  mittere,  nolite  conce- 
dere ;  nefumosum  iyphum  aaculi  in  Ec' 
clesiam  Chrìtii,  qum  lucem  timplicUatis 
et  humilUatis  dUem  Deum  videre  cupien' 
tibus  prmfert.  videamur  inducere,  Innult 
Augustinus  In  Epistola  jam  laudata  n. 
4.  clericos  illos  Éxsecutores  potestatum 
et  militarium  manuum  praesidium,  quo 
apostolica  sedis  sententiam  exseque- 
rentur,  interdum  adbibuisse.  Sed  hic 
Afri  fastum  in  eis,  non  violentiam  ar- 
guunt,  inquit  Coustantius  noster  hic 
omnìno  consulendus. 

T  ExECUTOR  Offigh,  in  antiquo  Ec- 
clesiffi  Sarisburiensis  Breviario  edito 
Lendini  ann.  1555.  passim  dicitur  idem 
qui  alibi  hMUmiadariiLe  Sacerdoi^  is 
scilicet  qui  per  bebdomadam  integram 
in  Cboro  fungitur  munere  Sacerdotis. 

0  Ordinar.  Ms.  S.  Petri  Aure®- vai.  : 
ìiiua  finita,  Executorof fidi  incipiatDeus 
in  adjutorium,  et  dicuntur  Vesperm  de 
B.  M.  Infra  :  Èxeculor  officii,  eive  ebdo' 
madariuB,  eie,  Eseuqiteur,  prò  ExecU" 
teur^  in  Gharta  ann.  1274.  ex  Ghartular. 
Vallis  N.  D. 

1  ExEcuTOR  Testamenti,  Illius  cu- 
ra tor,  quem  spectat  testa toris  piaci ta 
perflcere.  Gali.  ^a»<7ufeur  Testamentaire. 
imperantibus  in  Francia  stlrpis  Mero- 
vingie» Begibus,  raro  Curatores  testa- 
mentorum  insti tuebantur  ;  quod  tes- 
tatores  bisce  temporibus  gra vissi  mas 
imponerent  h «redi bus  pcenas  et  mulc- 
tas,  si  suas  ultimas  voluntates  rescin- 
dere prsesumerent.  Accedebat  excommu- 
nicatio  a  Gonciliis  Gallicanls  decreta  in 
omnes  et  singulos,  qui  quovis  colore 
bona  Ecclesiis  legata  retinerent.  Verum 
octavo  sfficulo  hic  usus  cospit  abrogari, 
tumque  hseredes  mortuorum  bona  om- 
nia, nulla  testamentorum  babita  ra- 
tione,  invaserunt  ssepissime.  Hinc  Ex- 
secutorum  oborta  necessitas.  Quanta 
fuerit  eorum  potestas,  non  docet  Do- 
natio  Baymundi  de  Medullione  facta 
Baymundo  Alio,  cum  emancipatus  fuit 
anno  1281.  Vult  pater.  Ut  castra  Barreii, 
Villa-franchee  et  Sadaroni  poaaint  (Exe- 
cutores  Testamentarii)  nia  propria  atic- 
toritate  absque  alicujus  Juaicie  licentia 
capere  et  posndere,  fructus  et  obventionee 
perciperCf  qiunuque  plenarie  prmdictsR 
eleemosynm,  remunerationes,  stve  dona 
fuerint  soluta.  Infra:  Et  quod  dictue  Ray- 
mundue  non  patietur  aliquod  impedì" 
tnentum  fieri  contra  voluntatem  prsedicti 
patrie,  qua  quidem  si  per  dictum  Ray» 
mundum  non  fuerint  observata,  feudum 
auperius  sibi  aatum  committatur,  ex  eo 
quod  prmdicta  non  observaret.  Denique 
additur:  Et  prò  exequenda  ultima  volun» 
tateprmd.  Dom.  Patrie  nostri  quondam, 
venaxtionis  titulo  tradimus  vohis  castrum 
et  viUam  de  Molanis  sub  hac  format  vide- 
Ueet,  quod  dict.  castrum  teneatis  in  feu" 
dum  firancum  ab  executione  prmdtcta, 
^uouaque  dieta  executio  finita  fuerit.  Hsec 
ex  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  106.  Vide 


ibi  Venditionem  pnedicti  castri  de  Mo- 
lanis. Executorio  nomine  et  ex  potestate 
Exsecu tori  bus  data  et  commissa  in  pras- 
dieto  Testamento  facta  propter  maignam 
et  evidentem  utilitatem  et  necessitatem 
executionis  prtsdictas,  et  prò  exequenda 
ultima  testatoris  voluntate. 

1  ExECUTRix  Testamenti,  apud  Th. 
Madox  Formul.  Anglic.  pag.  427. 

<>•  Exegutor  Donationis.  Vide  Sa- 
lamannus. 

^  Executorio  Litterìb,  Special ia 
Pontiticum  maximorum  mandata  seu 
rescripta,  qum  prò  beneflcìorum  provi- 
sionlbus  concedeb^ntur,  forte  sic  appel- 
laUe,  quod  ad  certos  Executores  eas 
dlrigerent  summi  Pontiflces.  Ab  initio 
hsec  mandata  non  imponebant  necessi- 
tatem, erantque  auasi  precaria  seu  mo- 
nitori» Litterffi  in  gratiam  eorum  prò 
quibus  seri beban tur.  Deinde  prsBcepto- 
ris,  quibus  sub  poena  collationem  prse- 
cipiebant,  si  Ordinarli  non  obtempe- 
rarent  ;  ac  demum  Excutori».  quibus 
certis  mandabatur  personis,  ut  Ordina- 
rios  reluctantes  compellerent  ad  confe- 
rendum.  Tandem  summis  Pontiflcibus 
ultra  progredienti  bus,  monitoria  et  prae- 
ceptoriffi  LittersB  antiquata  sunt,  so* 
lusque  Executoriarum  usus  remansit, 
nuibus  Executores  dari  coeperunt,  ne* 
dum  ad  compellendum,  sed  et  ad  con- 
ferendum,  et  revocandam  Ordinarli 
recusantis  collationem.  Ita  Bleynianus 
Instit.  lib.  1.  pag.  96. 

•  EXECUTORIALIS  LlTERA,  Qu»  judi- 

cium  exsequendum  alieni  committit. 
Pactum  Inter  Joan.  ducem  Brit.  et  le- 
gatos  papse  ann.  1441.  ex  Bibl.  reg.  :  Cum 
litteris  Executorialibus  etiam  brachii  se' 
cularis  invocatorialibus,  etc. 

1 1.  EZEDA,  Basterna,  Papias  et  Gloss. 
Sangerman.  n.  501.  Lege  et  vide  Esseda 
in  Essedum. 

1  EXEDERE,  prò  Excedere,  Gali.  Exce- 
der,  Modum  exire.  Delinquant  seu  Exc" 
dant,  in  Gapitulis  General.  MSS.  S. 
Victorls  Massi  I. 

1  1.  EZEDITIO.  Vita  S.  Althelml  n.  18. 
Mali  tom.  6.  pag.  86:  Et  cujuscumque 
Exeditionis  sive  belli  turbatio  Inter  con- 
fines  fieret,  loca  supradicti  Patris  sane- 
titate  et  scientia  reverenda,  libera  ab 
omni  statuerunt  fore  servitio,  Gontlnua* 
tor  Bollandi  in  Glossario  ad  calcem 
reddit  Exactìo,  sed  puto  mendum  esse 
et  prò  Exeditio  legendum  ExpedUio, 
Gali.  Expedition,  Exercitus,  appara tus 
belli  et  bellum  ipsum. 

^  Satis  arrideret  Seditlo  ;  nisi  fortas- 
sis  idem  sit  quod  sequens 

^  2.  EZEDITIO,  Exitus,  egressus,  Gali. 
Soriie.  Tract.  Ms.  de  Be  milit.  et  mach, 
belile,  cap.  5  :  Et  viso  quod  dicti  castel- 
lani vident  se  coactos  quod  aquam  non 
habent  bibendi  prò  se  et  animalibus  suis 
intus  castellum^  nec  habere  possunt  extra 
casteUum  Exeditionem. 

BZEDRA.  Or.  'Elfópa,  Gloss.  Gr.  Lat.  : 
*E|fópa,  Triclinus.  Joan.  de  Janna,  et 
auctor  Mamotrecti  ad  4.  Begum  cap. 
28  :  Exedra,  i.  cathedra,  thronus,  sedes, 
sella,  suggestus.  Vel  Exedra  est  camera 
secreta,  vel  locus  thesauri,  vel  locus  sub- 
selliorum,  i.  absida,  vel  camera,  vel  locus 
quidam  separatus  a  palatio,  Vel  Exedra 
est  gentis  fenestrss,  quts  eocterius  dilata- 
tur,  et  interius  coartatur.  Item  invenitur 
Exedra  prò  gazophylacio,  et  etiam  prò 
thalamo.  Ita  fere  etiam  Gloss.  MS.  Ec- 
cles.  Parisiens.  ex  Walafrido  Strabone 
lib.  de  Beb.  Eccles.  cap.  6.  ubi  alt  Exe- 
dram,  esse  abeidam  quandam  separatam 
modicum  a  tempio  vel  palatio,  et  dictam 
quod  extra  hmreat.  [^ Gloss.  Mss.  Bibliche 


ex  Bibl.  reg.:  Exedrm  dicuntur  Domun» 
culm  juxta  templum,  in  quibus  habita- 
bant  ministri,  et  reponebantur  vasa;  et 
dicebantur  Exedrm  quia  extra  mdem, 
Item  Exedrss  dicuntur  sedes  aseessorum 
ab  assidendo,  qwui  assidrts.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  521  :  Exhedra,  GalHce 
Trelleiz.]  Sunt  igitur  Exedrss  conclavia 
a  reliquis  sedificus  separata,  quse  inter- 
dum porticibus  adjungebantur,  uti  col- 
ligitur  ex  vet.  Inscript.  65.  8.  172.  8. 
Begula  S.  Antonii  ad  Monachoscap.  18: 
Ne  loquaris  in  Ecclesia,  nec  resideae  in 
Exedris  MonasteHi.  [Vita  S.  Sulpicii  Pii 
n.  19  :  Hic  locus  non  long  e  a  Basìlieasw>» 
nitur  domo,  ubi  Dei  Sanctus  in  cujusdam 
Exedrss  loco  refectionis  gratia  cum  fra>- 
tribus  recumbeoat.]  Monachus  Altisiodo- 
rensis  in  Ghr.  ann.  905  :  Exedras  quoque 
B,  Lupi  et  S.  Columbìs  bracteis  atireis 
atque  argenteis  fabrili  artificio  sculptie 
ambivit.  Goncilium  Nannetense  can.  6  : 
Prohibendum  etiam,,,  ut  in  Ecclesia  nul- 
latenus  sepeliantur,  sed  in  atrio,  aut  in 
porticu,  aut  in  Exeara  Ecclesim, 

Interdum  Exedrss  dicuntur  throni 
Episcoporum  in  Bematibus,  seu  ipsa 
Bemata,  vel  sacra  templorum  adyta. 
GlosssB  MSS.  :  Exedra,  vel  Cliothedrum, 
sedes  Episcopalis,  Papias  :  Exterior  sedes, 
ubi  Papa  sedet,  quando  populus  conci- 
tatur,  [Vel  ut  habet  MS.  Bltur.  quando 
communicat  populus.]  S.  Augustinus  lib. 
22.  de  Givit.  Dei  cap.  8  :  In  gradibus 
Exedrss,  in  qua  de  superiore  loquebar 
loco,  etc.  Idem  in  Gestis  cum  Emerito 
Donatistarum  Episcopo  :  Cum  Deuterius 
Episcopus  Metropolitanus  Cseearieneis 
una  cum,..  Episcopis  in  Exedram  proces- 
sisset,  scilicet  Ecclesise  majoris  Gsesa- 
riae,  etc.  Vide  Henric.  Valesium  ad  Eu- 
seb.  lib.  8.  de  Vita  Gonstantlni  cap.  50. 

^  ExEDRiOLA,  in  Vita  2.  S.  Golumbss 
tom.  2.  Jun.  pag.  282.  col.  1  :  Virgnous,,. 
in  quadam  esedra,  quts  oratorii  culhss- 
rebat  parieti,  devotus  orabat..,  Sed  et 
illius  Exedriolse  separatum  conclave j  ubi 
se  Virgnous,  in  quantum  potuit,  latitare 
conabatur.etc. 

^  EZE6NIUM,  prò  Exenium,  munus. 
donum,  oblatio.  Gharta  ann.  1196.  apud 
Gì.  V.  Garamp.  in  Ind.  ad  Hist.  B. 
GhiarsB  pag.  515.  col.  2  :  Promisimus,,. 
annuatim  facere  Exegnium  unum  in  na- 
tivitate  Domini. 

1  EXEMARE.  Vide  Exeniare  post  Exe- 
nium. 

lEZEMINA,  Mensura  vinaria.  Vide 
Eximina  et  Bernina, 

3|c  EXEMMIUM,  [Stlrps,  progenies» 
genus.  DiEF.] 

1  EXEMPLA,  fem.  gen.  prò  Exemplum, 
pluries  apud  Mabill.  tom.  2.  Annal.  Be- 
nedict.  pag.  705.  Alibi  non  semel  men* 
dose  scribitur  prò  Ex  epistola,  ut  multis 
probat  Stephanus  Baluzius  tom.  2.  Ga- 
pitul.  col.  1241.  et  seq. 

EZEMPLABILE,  Quod  alicujus  compara- 
tione  exempli  simile  est.  Papias. 

00  EZEMPLANS  ,  ut  Exemplar.  Vide 
locum  in  Exemplator. 

BZEMPLAR.  In  quodifferunt^xempkir 
et  Exemplum  docet  BoUandinus  in 
Summade  Notarla:  Exemplar  dicitur 
originalis  scriptura.  Genus  videlicet  ex 
quo  generatvr  vel  ducitur  Exemplum, 
quod  quidem  appelUUur  Originale,  Auc- 
lenticum.  Exemplum  vero  quod  etiam 
vocatur  Intextum,  velSumptum,  est  scrip- 
tura exemplata,  generata,  vel  sumpta  ex 
priori  sive  originali  scriptura,  unde  ver- 
sus: 

Eiflmplar  gcons  ett,  Bnmplm  quod  Inlib  Inde, 


EXE 


EXE 


EXE 


zai 


Et: 


Bnnpfaiin  tptoà  gsiMntar. 

Yide  Salmasium  de  modo  usarar.  eap. 

1.  Et  Goclenium  in  Lexico  Philosopb. 
pag.807. 

1.  EZBMPLARE,  Describere,  ezemplar 
exprimere,  effingere,  Gali.  Copier.  Pa- 

8ias  :  Exemplare  ,  ^  Assimilare.^  GIoss. 
rnec.  :  Exeniplum^  àvTtYpa90v ,  àvTtxuicov. 
Exetnph,  avTtYpa9o>.  Gregorius  Turon. 
]ib.  1.  de  Miracul.  cap  64  :  lUe  vero  .  .  . 
Hoctumo  tempore^  famulante  lumine  , 
fdeUUr  ExemplavU,  Ratbertus  de  Gasi- 
basS.  Galli  cap.  5:  Cum  nequaquam 
invenissei  (Cbartam  )  quia  omnino  non 
eroi,  delatum  est  ei  quod  Amalqarius  eam 
Esemplari  tradere  voluissei.  £ckeardus 
Junior  cap.  8:  Epistolas  Carumicas 
Grmcas...  muUis  sìAdorilnu  ille  Exempla- 
verat,  Alanus  de  Insulis  lib.  4.Ànticlau- 
diani  : 

In  •todUt  Bxemplat  aam,  fietniwnie  Mrorit 
RwpicieM,  ^M  fbeto  m»  ìkU  Mgillat. 

Et  lib.  6: 

MortitoM  flgnrani 

Ktwnplam  morìlur  Vivau. 

Idem  in  Planctu  naturse  :  Dentes  gtia- 
dam  sui  coloris  consonantia  eboris  faciem 
Exemplabant,  Utitur  in  eodem  libello 
non  semel,  et  in  Anticlaudiano  lib.  1. 
cap.  7.  lib.  8.  cap.  1.  2.  5.  lib.  7.  cap.  8.  ut 
et  Sidon.  lib.  4.  Epist.  16.  Huricuslib.  1. 
Epist.  8.  Gregorius  Tur.  de  Vitis  Pa- 
trum  cap.  6.Marculfus  lib.  1.  Form,  in 
Praefat.  Rusticus  Episc.  Burdegal.  in 
Epist.  ad  Eucherium  edita  a  Sirmondo 
ad  Sidonium  lib.  2.  Epist.  11.  S.  Bonifac. 
Moguntin.  Episc.  Epist.  ad  Zacbariam 
PP.  apud  Serrar,  de  Reb.  Mogunt.  lib. 
8.  cap.  15.  Walafridus  Strabo  in  Prsefat. 
ad  Yisionem  Wettini  Monachi,  etc. 
Adde  Baronium  ad  ann.  745.  n.  88.  Co- 
lumbum  in  Episc.  Vivariensib.  lib.  8.n. 

2.  etc^ 

2.  EXEMPLARE,  Explanare.  Glossa 
Biblicffi  MSS.  :  Exemplavif  Explanavi, 
Exemplis  dilucidavi,  [Vide  Exemplift- 
care  SA 

8.  EXEMPLARE,  apud  S.  Augustinum 
Epist.  59.  sumitur  prò  traducere  et  ludi- 
brio palam  exponere. 

^  4.  EXEMPLARE ,  Interlucare  silvas. 
Vide  Exemplum  2. 

«  5.  EXEMPLARE.  Exemplo  probare. 
Vita  S.  GlarsB  tom.  2.  Aug.  pag.  761. 
col.  1:  Docet  novilias  Chrislum  piangere 
crucifixum,et  simul,  quod  verbts  docet, 
faclis  Exemplat.  S'Èxempler,  Exemplum 
ex  aliquo  sumere,  vulgo  Prendre  exem- 
ple,  apud  Froissart.  in  voi.  8.  cap.  88  : 
Sachet  que  si  vous  estes  pris  de  force,  vous 
serez  là  dedans  tousmisa  l'e$pée:parquoy 
les  auires  «V  Exempleront. 

«<»  EXEMAjuU,  fmitari.  Ruodlieb.  £r. 
6.  vers.  86  : 

Banplaiis  Adam,  qui  calpam  tertil  in  Btioi. 

EXEMPLARITAS,  qua  quis  se  prsebet 
In  exemplum.  Rythmus  de  B.  Marco 
Minorità  : 

splendor  Bxanplaritatia  et  lìmeUUUt  Intagro. 

[Utitur  eadem  notione  Menotus  in  Ser* 
mon.  Quadragesim.  fol.  144.  v«.] 

^  Charta  ann.  1525.  ex  Tabul.  S.  Germ. 
Prat.  :  Qìue  plantula  ohservanti»  regula^ 
rie  illuc  per  Dei  gratiam  translata,  tan- 
torum  peUrum  Exemplarilatevitm  et  verbo 
doctrinsSy  velut  imbre  spirituali,  eonva^ 
ìescat. 

1 EXEMPLARITER.  Ad  exemplum.  Gali. 
Eocémpìairement,  Hist.   Archlep.  Roto- 


mag.  apud  Marten.  tom.  1.  CoUect.  in  4*. 
part.  2.  pag.  248  :  Quatenus  Exemj>lariter 
eorrecti,  et  posteris  sibi  similibus  sint  ter* 
tori,  et  parvulis  spei. 

^  EXEMPLARIUM.  Vide  in  Exem- 
plum2. 

1 1.  EXEMPLATIO.   Descriptio,   exem- 

Blum.Gall.  Copie.  Mabill.  lib.  1.  de  Re 
^iplom.  cap.  2.  n.  9. ex  Epistola  Wicardi 
Aboat.  ad  Frotharium  Tuli.  Episc: 
Mittimus  dignationi  vestrm  donattonem 
illarum  rerum  exemplatam,pariter  eum 
ipsa  et  domni  Imperatorie  Éxemplationis 
chartam.  Diploma  Sigismundi  Imp.  ann. 
1484.  apud  Ludewig.  tom.  5.  pag.  801  : 
Coram  nobis  in  jus  comparent  ad  viden- 
dum  et  audiendum  lUeras  hujiismodi  tm* 
perialeSfUt  pramittitur,  et  faciendum 
exemplar^  vel  dicendum  causasrationales, 
quare  hujusmodi  transumtio  et  Exempla* 
tio  fieri  non  deberent.  Processus  de  S. 
Wernhero,  Aprii,  tom.  2.  pag.  783  :  Quia 
praBscriptorummunimentorum,  litterarum 
acscripturss  productionietExempkUioni,, 
prmsens  interfui.  Vide  Exemplare  1. 

1  2.  EXEMPLATIO,  Dumetorum  purga- 
tiq,  exstirpatio.  Vide  in  Exemplum  2. 

ExEMPLATORiUM,  Simili  notionc.  Vide 
ibidem. 

M  EXEMPLATOR»  Librarius,  auiexem- 
piar  exprimit,  describit.  Statut.  Scbol. 
Vercell.  ann.  1228.  apud  Savin.  in  His- 
tor.  Jur.  rom.  med.  temp.  tom.  8.  pag. 
669  :  Item  habebit  commune  Vercellarum 
duos  Exemplatores,  quibus  taliter  provi* 
debit  quod  eos  seolares  habere  possint,  qui 
habeant  Exemplantia  in  utroque  jure  et 
in  iheologia,  competentia  et  correda,  tam 
in  textu,  quam  in  Glossa.  Ila  quod  solutio 
fiat  a  scolaribus  prò  exemplis  secundum 
quod  convenit,  aa  taxationem  rectorum. 

0  EXEMPLATURA,  Descriptio,  exem- 
plum. De  quorum  cxtorum  Exemplatura 
et  scriptura.  etc.  in  Stat.  Placent.  lib.  6. 
fol.  88.  r.  vide  Exemplatio  1. 

11.  EXEMPLATUS,  Descriptus,  Gali. 
Copie,  Vide  Exemplatio  1. 

2.  EXEMPLATUS,  Eruncatus.  Vide  in 
Eocemplum  2. 

«  EXEMPUGARE,  In  exemplum  prò* 
ferre.  Gesta  quarumdam  soror.  ord. 
Prsedicat.  ex  God.  reg.  5642.  fol.  88.  r«.  : 
Soror  Eligenta  de  SvUjtzmaete  retuUtprio- 
rissm  suss  ex familiaritate,  quodnumquam 
petiit  aliquia  a  Deo  quin  continuo  optine- 
ret,  et  Exemplicavit  de  copula  maritali,  a 
qua  petiit  a  Deo  absolvi,  ut  se  tranferret 
ad  fruaem  vitss. 

1.  EaEMPLIFIGARE,  Idem  quod  Exem* 
piare.  Ad  exemplar  describere.  Gharta 
Edw.  III.  Reg.  Angli»,  tom.  2.  Monast. 
Anglic.  pag.  408:  Nos  autem  ùrrolu- 
lamentum  ordinationis  prmdictse...  tenore 
prsssentium  duximiu  Èxemplificandum, 
Est  etiam 

2.  EXEMPLIFICARE,  Exemplum  prsB- 
bere.  Inscriptio  in  Abbatia  S.  Martini 
Ambiani  : 

Hle  Ghritto  ehlamydem  llartim»  dimidiirit  : 
Ut  bdamut  idem,  nobii  Bxempliflcatit. 

Ebrardus  Betbuniensis  in  Grecismo 
cap. 15  : 

Scandalisan  malum  dielM  BzemplUkare. 

VideWill.Malmesbur.  in  ViU  S.  Al- 
dbelmi  cap.  5.  Gaesarium  Heisterb.  lib.  6. 
cap.  5.  et  Joannem  de  Janna  in  voce 
Parum,  [Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Gol- 
lect.  col.  198.  207.1 

1  8.  EXEMPLIFICARE,  Narrare.  Papias. 
Vide  Exemplare  2. 

1.  EXEMPLUM,  Argumentum,  figura. 
Epistola  Pontificum  Romanor.  Ep.  67. 
[et  apud  MirsBum  tom.  1.  pag.  648.  col. 


1.]  :  PrsBfuìgidos  atque  neetareos  regalie 
potentias  veetrse  per  Arvinum  Ducem  sus* 
cepimìM  apices,  intjuibus  referebatur,  quod 
Palata  RavenneUis  civitatts  musiva  atque 
marrìfiora,  ctsteraque  Exempla,  tam  in 
strato,  quamque  in  parielibus  sita,  vobis 
tribueremus.  Anastasius  In  Leone  III. 
PP.  pag.  123  :  Feeit  autmn  in  Patriarchio 
Lateranensi  triclinium  majus.,.  et  in  eir- 
euitu  laminis  fnartnoreis  omavit,  atque 
marmoribus  in  Exemplis  stravU.  Ibid. 
pag.  127  :  Et  in  pavimento  marmoreie 
ixemplis  a(rafi«.  Ita  pa vi mentum  Exem- 
plis stratum,  idem  est  ac  tessellatum,  in 
quo  divers^D  formae  et  flgurse  exprimun- 
tur.  Hinc  vestes  variis  Exemplis,  et  flgu- 
ris  ornatSB  é|c(iicXa>Tà  dicuntur  a(>ud  Eus- 
tatbium  ad  Od.  2.  et  èUiiicXcoTÒc  ictvxta 
apud  Nicetam  in  Godice  Babaro-GrsBCO, 
tapetes  Exemplati  et  figurati,  prò  quo  in 
Grseco  est  aXouYpo\  TdirQTtc.  Ita  Nicol aus 
Alemannus  in  Dissert.  de  Lateranensib. 
Pariet.  lib.  8.  cap.  2.  et  Salmasius. 

2.  EXEMPLUM,  Idem  quod  Exartum, 
Essartis,  [SilvsB  vel  dumeta  in  terram 
cui  tam  redacta.  Chartular.  S.  Vincentli 
Genoman.  fol.  28  :  Concessi...  Abbatiss  S. 
Vincentli  Cenoman.  duas  partes  totius  de- 
cimsB  de  feodo  de  la  Basltne  de  onìnibus 
Exemplis  tam  in  plano  quam  in  nemore 
factis  et  faciendis.)  Charta  ann.  1126.  in 
Tabularlo  Vindocfnensi  :  Joannes  filiue 
Goffridi  Comitis  Vindocinens.  calumnia- 
tus  est  Exempla  Wastinse,  qum  adjacent 
ViUm  Dei,  et  saisivit.  Regestum  Castrum 
Castri  Lidi  in  Andibus  lòl.  50  :  De  nemo- 
rUkus  militum  et  feodalium  de  foresta,  ipsi 
fiabent  sua,  tali  conditione,  ut  ipsi  non 
poterunt  Exemplare,  nec  vendere,  nee 
dare  omne  forestagium.  Fol.  47  :  Exempla 
etiam  nemaris  S.  Joannis,  quod  de  feodo 
Belismensi  constat,  quantum  juxta  feo- 
dum  Gusm  continetur,  habet  in  dominieum . 
In  eodem  Tabular,  f.  54  :  Nul  ne  puet 
vendre  bois  ne  pleysseys  és  viei  Essauples 
de  Bur^y,  ne  es  noviaus,  sans  asentement 
au  Seignor  de  cotte  foresi.  Vide  Hist. 
Monast.  S.  Nicolai  Andegav.  pag.  68. 64. 
87.  [et  Lobinel.  Hist.  Britan.  tom.  2.  col. 
211.1 

1 ÈXAMPLUM,  in  NotitiainitsB  pacis  in- 
ter  Gaufridum  Comitem  Andegav.  et 
Gervasium  Episcop.  Cenoman.  Inter 
Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  159  :  Statuii 
ei  dare  illieo  de  Examplis  intra  foresten 
Guastinm,  etc. 

ExEMPLARiUM  ,  ExAMPLARiUM,  Ea- 
dem notione.  Charta  Ludovici  Regis 
Frane,  ann.  878.  ex  Tabul.  Eccles.  Bar- 
cinon.  in  Append.  ad  Capitul.  n.  110:  Et 
villam  Camptnos  cum  Examplartis,  aedifi- 
ciis,  casticiis  et  vineis,  etc.  Cnarta  Willel' 
mi  Comitls  Belismensis  apud  i£gidium 
Bry  in  Hist.  Comitum  Perticensium  : 
Deaimus  etiam  Ecclesias  de  Domfronte, 
et  decimas  omnium  agriculturarum  qwe 
fiunt  in  Exemplariis  forestarum  prasdiC' 
tarum. 

EXEMPLA.TA  Terra,  Eruncata,  vir- 
gultis  purgata.  Charta  Philipp!  Reg. 
Frane,  ann.  1260.  apud  Sammarth.  in 
Abbat.  Fontis  Danielis  :  Decimam  par* 
tem  totius  redditus...  de  terra  Exern* 
piata  et  Exemplenda  in  eadem  foresta. 
Charta  Philippi  Regis  Fr.  ann.  1206.  in 
Regesto  Philippi Pulcri  Reg.  Frane,  ann. 
1^.  Tabulari!  Regii  num.  57:  J?l  decimam 

Sartem  totius  redditus  ejusdem  juelli  (de 
[ed nana)  de  terra  Exemplata  et  Exam- 
planda  in  eadem  foresta  de  Fossa  Loven, 
etc.  Alia  ejusdem  Philippi  Pulcri  Regis 
Frane,  ann.  1810.  ex  47:  Regesto  Tabu- 
lari! Regi!  n.  77  :  Plateas,  landas,  brue» 
rias,  et  Examplata  seu  essarta,  etc. 
1  Exemplare,  Eruncare.  Chartular. 


858 


EXE 


EXE 


EXE 


n 


B.  M.  de  Bono-nuncio  Àurelian.  tlt. 
VDA.  in  Transactione  ann.  1205:  Illud 
nemus  Exemplare  nonpoterit, 

^  Nostris  alias  Eocempir  et  Exemplir. 
hit  remiss.  ann.  1451.  in  Reg.  181.  Òhar- 
toph.  reg.  eh.  65  :  Pour  laquelle  cause 
icellui  suppliant,..  print  ung  sermeau  (ou 
fermeauj  a  Exempxr  hayes  et  buisaons. 
Ali»  ann.  1477.  in  Reg.  Sm.  eh.  61  :  En 
aUant  icellui  suppliant  ainai  Exemplir, 
essarter  et  deschaller  lea  terrea  de  son 
maiatre,  etc. 

EXEMPLATIO,  EXEMPLATORIUM.  Ghar 

la  Gaufredi  Gomitis  Andegavensis  in 
Tabulario  Eecles.  S.  Laudi  fol.  81:  Et 
prope  ipaum  locum  Exemplationem  quam 
permiat  facere  Joannem  Ctericum  in  eadem 
foreata.  Alia  ann.  1067.  tom.  11.  Spiei- 
legii  Acheriani  pag.  294  :  Dedimua  .... 
unam  mediaturam  terrm  cum  pratia  qua& 
ad  Ularn  perttnent  ;  et  Exemplationea 
boaci  de  Boeria,  qu»  erant  mese  proprim. 
Gbarta  Goffridi  Gomitis  Andegavorum 
ann.  1040.  apud  Sammarthanos  in  Epis- 
cojp.  Andeg.  :  Et  terram  veterem  quam 
ibidem  hdbere  dinoacimur^pariterque  cum 
novalibua  et  Exemplationihua  quas  post- 
modum  ibi  facta  aunt.  [Perperam  Exemp- 
tationibua  in  Annal.  Benediet.  tom.  4. 

ag.  732.  eoi.  2.]  Alia  Goffridi  alterius 

omitis  Andegav.  apud  eosdem  Sam- 
marth.  :  Et  prope  ipaum  locum  Exempla- 
tionem quam  permtait  facere.,.  in  eadem 
foreate.  Gharta  Garoli  G.  apud  eosdem  in 
Episcopis  Vivariensib.  n.  94  :  Diatriclum 
quoque  ex  burguitate,...  Melatem  quoque 
uaque  adaquaeductum,  cumExemplatorio. 
ailvia,  et  inaulia,  etc.  Infra  :  Usque  ad 
aummum  montia  ConcUi ,  et  uaque  ad 
Eocemplatorium.  Vide  Golumbum  in  iis- 
dem  Episcopis  lib.  1.  n.  25.  lib.  2.  n.  49. 
Quidam  bis  locis  Exemplatorium  esse 
putant  locum  in  quem  rivus  influit.  Sed 
cumsilvis  adjungatur,  qusb  aliquando 
exemplatur,  maiim  existimare  aartum 
significare. 

Harum  vocum  originem  yìx  agnos- 
cunt  ipsi«  apud  quos  obtinent,  Andega- 
venses  :  neque  enim  prò  vero  dare  veUm 
ab  Eximplere  ortas,  ut  essarta,  silvarum 
partes  fuerint  Eximpletm;  alii  melius 
forte  divinabunt. 

o  8.  £XEMPLUM,  Arpago ,  xpioLyptx. 
Germ.  eodex.  Hoc  excipulum.  Gastigat. 
in  utrumque  Glossar. 

o  EXEMPTARE,  a  Gallico  Exempter, 
Eximere ,  liberare,  immunem  facere. 
Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1306.  in  Reg. 
Olim  :  tpaiua  communias  (de  Poix)  Aomt- 
nea  ac  bona  eorum...  Exemptaverunt 
totaliter  a  juriadictione  et  poteatate  dicti 
domini  et  heeredum  auorum. 

\  1.  EZEMPTIO,  qua  Monasteria  ab 
episcopali  jurisdictione  eximuntur.  Vide 
Monasteria  exempta. 

o  2.  EZEMPTIO.  Gharta  ann.  1201.  in 
Ghartul.  Gluniac.  :  Abbaa  Cluniacensia 
non  exiget  de  prasdicta  domo  (Lewensi) 
ni9i  centum  aolidoa  nomine  cenaua  annui, 
nec  aliquam  ibi  faciet  Exemptionem,  Sed 
legendum  existimo  Exactionem, 

EXEMPTO,  prò  Excepto^  adverbialiter, 
in  Bibl.  Gluniacensi  pag.  543. 

EXEMPTOR,  Garnifex.  Thomas  Ganti- 
prat.  lib.  1.  cap.  25.  |  8:  Nec  mora, 
Eocemptore  vocato,  jubet,  aperto  pectore 
martyria,  cor  ejua  evelli.  Apud  Papiam 
MS.  Exemptorea,  Tdbellarii,  in  Edito  Ta- 
bularii  dicuntur.  Sed  legendum  videtur 
Exceptorea. 

«  EZEMPTUS.  Lit.  ann.  1867,  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  98  :  Cum  in 
villa,  terra,  caatro  et  caatellania,  de  Bu- 
aenceyOy  aibi  titulo  Exempto  obvento ,  etc. 
Ubi  doctus  Editor  emendandum   prò- 


§onit  Emptionia  vel  Ex  empio;  quo  qui- 
em  sensus  apertus  flt. 

EZENARRArE.  Glossarium  MS.  Eccle- 
sisB  Parlsiensis  :  Exenarrahant,  ignora- 
bant. 

^  EZENDOLA,  Scindula,  asser  sectitius 
ad  tegendum  aptus  ;  Exil,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1406.  ex  reg.  160.  Ghartoph.  reg. 
eh.  899  :  Demi  cent  de  tuille,  deux  (aia- 
aeaux  d*Exil.  Unde  EomìI,  prò  Vagina 
seu  theca  ex  scindulis  compacta,  in  aliis 
Lit.  ann.  1464.  ex  Reg.  199.  eh.  519  :  Ung 
becquet  en  ung  Exail  en  aa  main,  etc.  In- 
quisii, super  destruct.  bastidae  Sabran. 
ann.  1363.  ex  God  reg.  5956.  A.  fol.  81.  v.  : 
Item  plancatum  ante  fumum  copertum 
de  Exendolia  devaatatum.  Vide  supra 
Eacenna. 

']  EZENIA,  fem.  ut  Exenium,  Quodun» 
dujue  non  venirent  ad  eoa  ExenisB  a  fide- 
libua  transmiaasB,  in  Actis  SS.  Julii  tom. 
1.  pag.  115. 

f  EZENIARE.  Vide  post  Exenium. 

i  EZENIM,  Valde.  Gloss.  Isid.  Putat 
GrsBvius  £nim  delendum  esse,  et  signi- 
ficari  Ex  in  composi tis  habere  potesta- 
tem  augendi,  ut  m  Exaugeo,  etc,  suam- 
que  opmionem  conflrmat  auctoritate 
Papise,  apud  quem  :  Ex  prsspoaitio  inter- 
dumpro  valde  acdpitur,  aie  ut  Excelaua. 

1.  EZENIUM,  ExENNiUM,  Idem  quod 
Xenium,  Munus,  donum,  oblatio,  atque 
adeo  quaevis  prsBStatio  vel  tributum  sub 
nomine  doni.Papias  :  Exenium,  Donum, 
Servitium,  GlosssB  MS.  :  Gaza,  multa 
Exenia.  Gloss.  GrsBC.  Lat.  God.  Reg.  85  : 
Séviov,  Hoapitale,  unde  Latin.  Exenium. 
Idem  Gloss.  Edìt.  :  Séviov,  xh  a£>pov  xh 
icEunóiievov  |év(o,  Hoapitale.  Mamotrectus 
aa  Ecclesiastfe.  cap.  20  :  Exenia,  id  eat, 
dona  de  longinquo  miaaa,  ab  e  et  xenoa, 
quod  eat  peregrinum.  Editio  h odierna 
nabet  Xenia,  Catholicon  parvum  :  Exe- 
nium, vel  Excinium,  Preaent.  Exenium 
nuotiate,  in  Leglb.  Rotharis  Reg.  Lon- 
gobard.  tit.  67.  [«>  184.]  quod  ab  amicis 
vel  agnatis  novae  nuptas  datur.  Justus 
Episcopus  Urgelitanus  in  Epist.  ad  Ser- 
gium  Papam  :  Quoddam  tibt  in  corporali 
apecie  apiritale  Exenium  dirigere  procu- 
ravi. Hincmarus  Remensis  in  Quater- 
nion.  ad  Garolum  Regem:  Quia  idem 
frater  noater  aò  eo  Exenium  acceperit,  et 
patria  sui  beneficium  ei  donaverit.  Hono- 
rius  III.  PP.  :  Superflue  diibitaatia...  quin 
teneantur  viceaimam  aolvere  de  proven- 
tibua  mia  qui  ex  gratta,  intuitu  officii,vél 
loci  Eccleatastici  provenire  noacuntur,  niai 
foraan  aliqua  Exennia  aint,  ^uas  ad  eacu- 
lentum,  vel  noculentum  pertmeant.  Ala- 
nus  de  Insulis  lib.  4.  Anticlaudiani  : 

Et  velati  qasBdani  cantus  Exeoia  donat. 

Ita  God.  MS.  prò  Encenia.  Occurrrit 
passim  bisce  notionibus  apud  Scripto- 
res,  in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit.  1-16. 
r^^Koth.  184.]  in  Annal.  Francor.  fier- 
tin.  ann.  867.  apud  Paulum  Warnefrid. 
1.  4.  de  Gest.  Longobard.  Alcuinum 
Epist.  84.  Paulum  Diacon.  in  Vita  S. 
M!ason8B  Episcopi  Emerit.  cap.  2.  Ingul* 
fum  pag.  877.  Ordericum  Vitalem  pag. 
868.  Petrum  Damiani  in  Vita  S.  Odilonis 
Abbat.  Gluniac.  pag.  17.  Fridegodum  in 
Vita  S.  Wilfridi  cap.  44.  Hinemarum  in 
Gapltulis  ad  Presbyt.  parochise  susBcap. 
12. 13.  Guibertum  lib.  1.  Hist.  Hierosol. 
cap.  22.  Guill.  Tyrium  lib.  7.  cap.  13. 
Anonymum  in  libro Miraculor.S.  Mauri 
Abb.  cap.  17.  Anonym.  Poetam  de  Epis- 
copis Eooracensibus  pag.  559.  Simeonem 
Dunelmensem  ann.  1044.  et  1147.  Gerva- 
sium  Dorobern.  Willelmum  Briton.  1.  4. 
Philipp,  pag.  141.  145.  [Guillelmum  Pa- 
risiensem  Episcopum  in  Rhetorica  divina 


cap.  50J  Mussatum  lib.  4.  deGestisHen 
rlci  VII.  rubr.  2.  Thomam  Archidiaco- 
num  Spalatensem  cap.  19.  Petrum  de 
Vineis  I.  3.  Epist.  67.  Bractonum  lib.  5. 
tract.  5.  cap.  4.  Fletam  lib.  2.  cap.  71. 
I  11.  Thwroczium  in  Ludovico  Rege 
Hungar.  cap.  4.  et  alibi,  in  Formula  ^. 
ex  Baluzianis,  etc. 

Vocem  porro  Ulpiano  notam  in  lege  6. 
D.  de  Offic.  Procons.  (1,  16.)  observat 
Dempsterus  ad  1.  1.  Antiq.  Roman.  Ro- 
sini,  scribens  in  MS.  Godice  legi  Euxe- 
niorum,  prò  Xéniorum,  uti  Editi  prsefe- 
runt.  vide  Felicem  Osium  ad  Mussatum 
pag.  98.  et  suora  Encasnium. 

EXENiARE,  Dona  conferre,  in  Ghro- 
nico  Fredegarii  cap.  45.  [et  in  Appendice 
ad  Agnelli  librum  Pontiflcalem,  apud 
Murator.  tom.  2.  pag.  212.  col.  I.  Hmc- 
que  corrigendus  locus  Ghronici  Sicili«'e» 
Inter  Anecdot.  Mart.  tom.  3.  col.  79.  ubi 
legitur:  CuiDominae  Univeraitaa  homi- 
num  dictas  Panormitanm  urbia  Exemavit 
indicto  tranaitu  plurea  et  diveraaa  rea 
comeatibilea.  Legendum  enim  Exeniavit.] 

•  Exenium  de  Goquina,  Dapes,  fer- 
culum.  Feoda  Norman,  in  Reg.  S.  Justi 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  158.  y.  col.  2  : 
Henricua  Waupal  tenet  terram  auam  per 
aergenteriam,  et  debet  aervare  portam  dou 
baile  caatelli  Rothomagenaia  per  libera- 
tionem  aex  denariorum  in  vtcecomitatu 
unaquague  die,  et  quando  rex  jacebit  Ro'^ 
thomagi  debet  habere  unum  aextarium  de 
vino  et  guatuor  panea  et  quckttuìr  Exenia 
de  coqutna,  ausa  omnia  movenl  de  duc<Uu, 
Vide  supra  Coquina. 

^  Exenium  Venationis  Ecclesi»  Ro- 
manae  in  prsBcipuis  anni  festivitatibus 
exhibendum  ,  cujus  mittendi  formula 
extat  in  God.  reg.  4189.  fol.  12.  r*  :  Voa 
requirimua...  diatrictiua  injungentea  qu€t- 
tenue  venationis  Exenium,  ut  moria  eat^ 
aie  devote  aicque  honorifiee  in  proximo 
futuro  feato  ffativitatia  Dominicaa  nobia 
prò  Romana  ecclesia  faciatis,...  ita  quod 
quinque  diebus  ante  festum  Nativitatis 
prasdictsB,  dictum  Exenium,  veatro  nomine 
coram  noatra  pra^entia  prasaentetur.  In- 
fra :  Enaenia  venationia  in  feativitatibua 
Nativitatia  et  Reaurrectionia  Domini, 

3|c  2.  EZENIUM.  [Donum  :  «  (Regine 
Gvpri)  facere  unum  Exenium  valqris 
librarum  L^  parvorum  ,  prò  quolibet 
locorum  ad  que  accedet  Ipsa  regina. 
(Venise.  Senato  miati,  LX.  f.  218.  an. 
1440.)»] 

1  EZfiNNIUM.  Vide  Exenium. 

t  EZENODOCHIUM,  prò  Xenodochium. 
in  Godice  MS.  Gathedralis  Mutin.  haberi 
testatur  Muratorlus  tom.  1.  part.  2. 
pag.  120. 

f^EZENSIS,  Mora  de  sena,  in  Glossis 
Lat.  Gali.  Sangerman.  MSS.  Leg.  Ex- 
aenaua,  ut  apud  Gellium. 

^  EZENTERARE,  Sontis  interanea  seu 
viscera  extrahere.  Gornelius  Zanifliet  in 
Ghronico,  apud  Marten.  tom.  5.  Gollect. 
Ampliss.  col.  892  :  Poat  pauca  trea  preci- 
pui totiua  mali  promotorea  vivi  compre- 
nenai  sunt  et  Bavaro  praaaentati  ;  quorum 
primariua^  Jacobua  dictua  Babdu,  in  qua^ 
tuor  portwnea  aptui  Trajectum  extitit 
depectatua  et  Exenteratua,  Heliaa  de  Fle- 
malia  in  agro  decollatua,  ^gidiua  Lam- 
berti ad  arborem  auapenaua.  Vide  Exin^ 
terare. 

Exenteratio,  Exentricatio,  PcansB 
species  in  Isbssb  majestatis  reos,  apud 
Anglos,  apud  quos  eorum  interanea  seu 
viscera  extrahuntur  et  comburuntur. 
Th.  Walsinghamus  in  Ricardo  II  :  Au- 
ditum  et  confeaaum  turpiaaima  acelera, 
tractioni,  auapendiOj  decollatiani,  Exen- 
terationi,  et  quatenzationi,  ut  uau  vul- 


EXE 


EXE 


EXE 


389 


gari  ìoqiuir^  adjudieavit.  Et  pag.  ^4: 
Adjudicatus  est  tractioni ,  suspensioni, 
Eocentricationi,  combustioni  interiorum, 
et  guarterizationù  Sententia  edita  in 
Hugonem  Dispensatorem  sub  Edw.  U. 
apud  Knyghtonem  :  Et  pur  ceo  gue  voua 
ahhetOBtes  et  procuraetes  ditcorae  entre 
nostre  Seigneur  le  Roy  et  la  Roune  et  les 
altres  del  Jiealme,  si  serez  Emboellez,  et 
puis  ils  seront  ars. 

EZEQUI^,  apud  S.  Zenonem  Veronen- 
sem  in  Serm.  de  Fide.  Spe  et  Cari  tate, 
dicuntur  lintea  quibus  defunctorum 
corpora  involvuntup,  vel  certe  ipsum, 
ut  aiunt,  funus.  [Interdum  Offlcium  est 
prò  Defuncto  sollemniter  celebratum, 
etiam  absente  cadavere.  Gharta  ann. 
1442.  ex  Scbedis  D.  Lanceiot  :  Audierat 
Johannem  de  Liveriis  Episc.  Vivar.  apud 
Valentiam  dies  suos  clausisse  extremos  et 
ibidem  corpus  auum  traditum  fuisseeccle- 
siasticas  sepulturas;  guare  st  aliis  DD. 
Canonicis  consonum  videbatur,  dicit  fare 
fumestum  missam  et  Exequias  celebrari 
debere. . .  qui  quidem  Canonici . . .  ordina- 
verunt  Missam  sollempnem  et  Exequias 
celebrandas  fore  incontinenti,  Testamen- 
tum  Rotberami  Ebor.  Episc.  ann.  1498. 
in  Libro  nigro  Scaccarii  pag.  679  :  Do 
etiam  et  lego  omnibus  lociSf  in  quibus 
habeo  perpetwjLs  Exequias,  tales  denano- 
rum  summas,  quales  executores  mei  sssti- 
mabunt  honestas  et  salubres  animm  mem.., 
et  «i  forte  executoribus  meis,  vel  ad  minus 
tribus  eorum  videbitur,  quod  Exequies 
tales  erunt  multum  honorosx  [onerosse] 
aliquibus  locis.,,  volo,  quod  commutent 
prasdictas  Exequias  in  humerum  Missa^ 
rum,  cicius  quo  bene  fieri  poterit,  prò 
salute  animss  mempost  mortem  meam  per 
eos  celebrandarum,] 

^  Exegues  nostris  alias,  eadem  accep- 
tione.  inventar,  eccl.  Gamerac.  ann. 
1871.  ex  Tabul.  ejusd.  :  Item  un  drap 
lequel  on  suet  mettre  as  Exeques  des 
mors  sur  le  lusel  ou  autre  representation 
du  corps.  Stat.  ann.  1876.  tom.  6.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  ann.  1876.  pag.  188.  art. 
20  :  Et  s'il  advenoit  que  aucun  sergent 
d'armes  trespassast  en  quelque  lieu  que 
ce  feust,  qui  n'eust  de  quoy  Ven  lui  peust 
taire  son  service  et  ses  Èxeques,  etc.  Vide 
infra  Funeralia  et  Heriotum. 

EXEQUIALES ,  [Monitores  funerum.] 
Vide  Pulsatores, 

EXEQUIARE,  Exequias  celebrare.  Vita 
B.  Eusebiae  Abbatissse  Hamaticensis  n. 
12  :  Tunc  ex  more  funebribus  exequiis 
Exequiatur.  [Bernard.  Guido  in  Histor. 
Gonventuum  Ord.  Praedicat.  apud  Mar- 
ten.  tom.  6.  Ampliss.  Gollect.  col.  516  : 
ExetiuiebtUur  corpus  ejus  in  Ecclesia. 
Nonius  :  Exsequiantur,  ab  Exequiis,  ut 
convivantur,  epulantur,  Affert  locum 
Varronis.]  Exequialis  honor,  apud  Wil- 
lelm.  Briton.  lib.  12.  Philipp,  extremo. 

o  EZEQUIARIUS,  quo  exequias  curat  et 
dirigit,  pecuniamque  ob  id  erogandam 
distribult.  Acta  Mss.  monast.  S.  Arbo- 
gasti  Argent.  :  Cum  distributione  decem 
solidorum  ab  Exequiario  monasterii.  Vide 
supra  Annualarius. 

EXEQUITARE,  Ex  equo  dejicere.  Gali. 
Démonter.  Petrus  Diac.  lib.  4.  Chr.  Ca- 
sin.  cap.  62:  Victoria  itaque  Romani 
potiti,  Normannos  Exequitatos  et  deprss- 
datos  per  vicos  et  oppiaa  persequebantur. 
rcamillus  Peregrinus  in  Hist.  Princip. 
Langobard.  apud  Murator.  toro.  2.  pag. 
251.  col.  2  :  Dum  Capuam  repeteremus,  a 
Graeeis  capti  exutique  sumus  et  Exequi' 
tati  :  ablatisque  equis  et  spoliis  et  minta- 
tris  cunctis,  homines  argento  redempti 
sunt.  Equos  recollegimus  quinque,]  Oc- 
currit  apud  Erchempertum  in  Hist.  Lon- 


ffob.  cap.  61.  et  in  Epist.  826.  tom.  4. 
Hist.  Frane.  At  in  Speculo  Saxonico  1. 
2.  art.  72.  {  4.  sumitur  prò  Equitare. 
Vide  Eques. 

EXEQITIUS.  Testamentum  MS.  Guill. 
Jordan!  Gomitls  Gerltani»  Id.  Aprii, 
ann.  42.  Philippi  Hegis  :  Et  ipsas  fran- 
chedas  de  villa  Targasona,  et  albergas  et 
omnes  Exequios  quss  habeo  in  villa  Mare- 
chexanes,etc,  [Editum  est  in  Appendice 
Marc»  Hisp.  col.  1224.  et  seq.]  Vide 
Exaquia. 

«  1.  EXEQUTARE,  Pignora  auferre, 
Gali.  Exécuter.  Gharta  ann.  1879.  Inter 
Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem.  pag.  20.  col. 
1  :  Prtscepistis  et  injunxistis  Benrico  de 
Broua  subvicario  regio  Nemausi,  nec  non 
pluribus  servientibus  regiis^  quod  Exequ- 
tarent  me  et  bona  mea  realtter  et  de  facto. 
Vide  suora  Executare  2. 

«  2.  EXEQUTARE,  Poena  capitis  plec- 
tere.  Lit.  remiss.  ann.  1857.  in  Reg.  89. 
Ghartoph.  reg.  eh.  275:  Fuit  ratione 
dicti  homicidii...  ad  ultimum  supplicium 
condempnatus  et  Exequtatus.  Vide  supra 
Executare  8. 

o  EXEQUTORIA,  Practlcis  nostris  Exé- 
cutoire,  LitersB  quibus  exsecutiojudicia- 
ria  permittitur.  Lit.  ann.  1411.  tom.  9. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  627.  art.  6: 
Valeant  eorum  officium  exercere  et  exe- 
qui...  cU}8que  aliqua  requisitùme  facienda 
seu  petenaa  ab  ordinanis  dictarum  senes- 
callxarum  sive  ipsorum  locorum,  et  absque 
annexa  seu  Exsequtoria  aliquali  eorum^ 
dem. 

EXERGIPES,  Gursor.  qui  in  currendo 
pedes  exercet.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Exercipes, 
Tayu8p6(i.oc,  8pojuuc^  xorSpacop. 

EZERGITALES,  Milites,  qui  in  exercitu 
militant.  Gapitulare  Sicardi  Principis 
Bene  ven  t.  ann.  886.  cap.  7  :  Si  quispiam 
Exercitalem  aut  militem,  vel  quamlibet 
aliam  personam  simplieiter  ambulantem 
prsRsumpserit  occidere.  Gap.  20  :  Ut  non 
prsssumat  aliquis  tertiatorem  Exercitalem 
aut  militem  facere.  Gap.  21  :  Si  tertiator 
absconse  Ea^ercitalis  factus  fuerit,  aut 
miles,  Occurrit  in  Legibus  Wisigoth. 
lib.  9.  tit.  2. 1  9.  in  Legib.  Longob.  lib. 


1.  tit.  9.  I  21.  tit.  14.  {  1.  8.  lib.  8.  tit.  1. 
i  18.  [«>  Liutpr.  62.  (6,  9.] 
Pippin.  2.] 


.)  Rothar.  20.  28. 


ÈxPEDiTio  ExERCiTALis,  in  Gapitulis 
Garoli  Galvi  tit.  81.  <  27.  [<»  Edict.  Pist. 
ann.  864.  Vide  Haltaus.  Glossar,  voce 
Reise,  col.  1544.  et  mox  Exercitus  1.] 

EXERGITALE  ITER,  Gali.  Marche  d'ar- 
mée,  in  Gapitulis  Garoli  M.  lib.  2.  cap. 
14.  et  inde  in  Gapitulis  Garoli  G.  tit.  20. 
[<*•  i.  e.  Gonvent.  Garisiac.  ann.  857  :  De 
pace  vero  in  Exerciiali  Itinere  servanda 
usque  ad  marcham,  e^c.l 

*    EXERCITALE    SCU   HOSTILE    ITER  , 

Exercitus,  obligatlopergendi  in  hostem. 
Gharta  Garlomanni  ann.  6.  regni  ejus- 
dem  in  Reg.  111.  Ghartoph.  reg.  fol. 
169  :  Pro  persona  libertatis  stue  iter  Exer- 
citale,  sicut  ceteri  homines  faciat..,  Ceteri 
vero  prò  jiersona  ingenuitalis  sua,  sicut 
dùdmus,  itinera  hostilia  exerceant.  Vide 
in  Iter, 

\  EXERCITALES  HOMINES,  MilitCS  qui 

colebant  mansos  sibi  mercedis  loco  at- 
tributos.  [<»  Homines  liberi  qui  expedi- 
tionem  exercitalem  facere  possunt.  vide 
Edict.  Pistens.  art.  27.  Aliter  sentit 
Garpent.  in  Exercitator."]  Donationes 
EcciesisB  Saltzburgensi  facts  apud  Ga- 
nisium  tom.  6.  pag.  1151  :  Et  ipse  Dux... 
tradidit  ibidem  in  alimoniam  andllis 
Dei,.,  villam  quas  vocatur  Einherga  cum 
commanentibus  ibidem  servis  et  aliis 
Exercitalibus  ìiominibus  triginta.  Infra  : 
Dedit  etiam,,,  casam  et  curtem  cum  omni- 


bus appenditiis  suis  et  manais  lx.  inter 
servos  et  tributales  necnon  et  Exereitales 
homines,  [^^  Viri  Exereitales,  apud  £r- 
chemp.  in  Histor.  Langob.  cap.  84.1 

Mansi  Exercitales,  [Qui  Exeratali' 
bus  hominibus  attribue bantu r  ad  cultu- 
ram.lVide  Mans%u, 

^  PLACiTUM  Exercitale.  Vide  in 
Placitum.         

«EXERGITALITER,  Gum  armis  rebus- 
que  aliis  militaribus.  Epist.  Garoli  M.  ad 
Fulrad.  inter  Anecd.  Pez.  tom.  6.  part. 
1.  col.  78  :  Ita  vero  prsBparatus  cum  nomi- 
nibus  tuis  ad  presdictum  locum  venies,  ut 
inde,  in  quamcumque  partem  nostra  fuo" 
ritjussio,  et  Exercitaliter  ire  possis,  id 
est,  cum  armis  atque  utensilibus,  nec  non 
et  caetero  instrumento  bellico,  in  vtduaii- 
bus  et  vestimentis.  Vide  Exercitualiter, 
[^  Pandonulfus.,,.  Exercitaliter  su^er 
Caìvum  profectus  est,  stipatus  agmine 
Neapolitum,  ibique  munitionem  extruens 
reaid^at,  in  Erchemp.  Histor.  Longob. 
cap.  45.  Armata  manu.1 

%  EXERGITAMENTirM.  [ExercitaUo. 
Apul,  Florid,  n.  15.  Mentium  documenta, 
corporum  exercitamenta.l 

EXERGITARE,  Bel  lare»  bellum  gerere, 
vel  in  exercitum  pergere.  Gapitulare 
ann.  807  :  Memoratorium  qualiter  ordi- 
navimus,  propter  famis  inopiam,  ut  de 
ultra  Sequanas  omnes  Exercitare  debeant, 
Adde  Gapitul.  4.  incerti  anni  Garoli  M. 
cap.  7.  Gapitula  Garoli  G.  apud  Marsnam 
ann.  847.  etc.  Gapitulare  Sicardi  Princi- 
pis Beneventani  ann.  886.  cap.  19  :  Ut 
ubi  Exercitare  volueritia  a  nobia  nullam 
lasaionem  habeatia,  Acta  S.  Prudentii 
Episcopi  Garrayacensis  apud  Bivarium: 
Aragonenaia  Rex  Ildefonaua  lam  longo 
tempore  cum  exercitu  auo  in  Saracenos 
Exercitando  extitit,  ut,  etc. 

«  EXERCITAS,  r«>  ExerciU.]  Actus 
prassertim  judiciaìis.  Instr.  ann.  1884. 
Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
74.  col.  2  :  Item  ponunt,,,.  quod  domini 
senescalli,  Judex  major,,,,  et  fere  majores 
offidarii  re^ii  linguss  ÒccUanas  fuerunt 
in  dieta  civitate  ìfemauai,  et  cotidie  sunt 
et  confluunt,  in  eadem  Exercitas  justicias, 
prout  ad  quemlibet  ipsorum  tangit,  tam 
per  se  quam  suos  servientes,  familiares  et 
ministros,  faciendo  et  exercendo,  Exerci^ 
ter,  eodem  sensu»  in  Gharta  ann.  1818. 
ex  Ghartul.  S.  Nicas.  Mellet.  :  Ont  esté 
en  bonne  saisine  paisiòle  Eoeerciter  toute 
maniere  de  justxce  au  lieu  conterUieux. 
Excersité,  prò  Exercice,  exercitatio,  in 
Reg.  Gorb.  18.  sign.  Habacuc  ad  ann. 
1511.  fol.  112  :  Parquoy  plusieurs  desdits 
confreres  se  sont  retardez  et  retardent  de 
VExcersité  duditjoeu  de  l'arcq  a  main. 

o  EZERCITATOR,  Operarius  mercena- 
rius  ;  quomodo  etiam  intelligendus 
Exercitalis  homo  in  Exercitales.  Lit. 
Henr.  comit.  Trecens.  ann.  1156.  tom.  6. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  815  :  Omnia 
alius  Exercitator,  illic  inhabitans,  cui 
non  esset  data  facultas  cum  bobus  terram 
colere,  duodecim  denarios,  secundum  alio- 
rum  consuetudinem  solverei.  Vide  in 
Exerdtatores, 

EXERGITATORES  Monachi,  in  Vita  S. 
Macharii  Alexandr.  Abb.  cap.  5.  et  7.  in 
Vitis  Patrum,  dici  videntur  qui  aliis 
Circatores. 

Exercitator  Equorum,  apud  JuL 
Firmìcum  1.  8.  Exercitator  corporum, 
itatdoTptSi^c,  yuavaon^c,  apud  Macrobium 
lib.  2.  cap.  24.  [Exercitator  nude  inter 
eos,  qui  in  navi  praseminentiam  habent, 
numeratur  apud  Kymerum  tom.  12.  pag. 
692.  col.  1.  Vide  Exercitor.] 

i\f:  EZERGITIO.  [Exercitatio  :  ab  exerci- 
tus, ut  Fest,  docet.  Calo  apud  Geli,  11.  2. 


360 


EXE 


EXF 


EXF 


extr,  Inertia  plus  detrimenti  facit,  quam 
Exercitto.] 

I  EZERGITIOSUS,  Exercitatus.  Richerii 
Ghrouic.  Senon.  in  Hist.  Mediani  Mo- 
nasteri 1  pag.  S29  :  Yeniens  igitur  ad  vii- 
lam,.,  invenit  Ulum  angelum  sathanm 
Rainaldum  Baillivum  Domini  de  Salmis 
in  màlitia  nimi$  Exercitiosum, 

9  1.  EZERCmUM,  Usus,  jus  utendi 
aliqaa  re.  Lit.  ann.  1968.  tom.  5.  Ordi- 
nai, reg.  Frane,  pag.  210  :  Abbiensis  epis- 
copus  et  9ui  pradecessore»..,  habuerunt 
omnimodam  altam,  mediam  et  bassam 
juridiccionetn^  merum  et  tnixtum  impe^ 
rìum,  et  eciam  Excercitium  habebat  a 
forestis  regia  per  duae  leucaa  vel  circa, 
Charta  ann.  1270.  in  Ghartul.  S.  Germ. 
Prat.  sign.  AD.  fol.  74.  v«.  col.  1  :  Qimb- 
dam  domus  prout  se  comportata,.,  et  c%Am 
tertia  parte  ueue  aeu  Exercitii  putei,  qui 
est  intus  domum  Guillelmi  de  Maronciis, 
Vide  Usagium. 

«2.  EXERGinUM,  Ars.  lUl.  Esercizio, 
Stat.  Taurin.  ann.  1860.  cap.  827.  ex  God. 
reg.  4622.  A.  :  Qu,%libet  verberans  lanam,,. 
debeat  prestare  juramentum...  de  non 
batendo  sive  verberando  aliguam  lanam 
pravam  seu  inaufficientem,  et  de  non  po- 
nendo ipsam  in  aliquibus  tramis  aut  ali" 
qiAo  Exercitio  pannorum. 

1  EXERGITOR.  Ulpianus  ]eg.  1.  |  15. 
Dig.  de  exercitoria  actione:  Èxercitorem 
cum  dicimuSf  ad  quem  reditus  et  obven- 
tiones  omnes  proveniunt,  sive  is  dominua 
navia  sit,  sive  a  domino  navem  per  aver- 
aion&m  condtuàt,  vel  ad  tempia,  vel  in 
perpetuum, 

1  1.  RXERGITUALIS,  Gloria  militari 
illustris.  Gassiod.  lib.  11.  var.  Epist.  1  : 
lìeapicite  Patritium,  Liberium,  Prasfectum 
etiam  GcUliarum,  Exercitualem  virum, 
etc»  Rex  Manfredua  curcta  ExercUualea 
aggrediena,  id  est,  militares,  apud  Balu- 
luzium  tom.  6.  Misceli,  pag.  221. 

0  2.  EZERCITUALIS.  Militaris,  ad  exer- 
citum  spectans.  Epist.  40.  Theod.  reg. 
Ital.  tom.  4.  Golleclt.  Histor.  Frane,  pag. 
7  :  Exercitualea  juventur  expenaa  :  quia 
ìlloa  in  totum  devotio  non  debet  deaerere, 
quoapro  ae  laborare  cognoacit, 

^  EZERGITUALITER  ,  Armata  manu, 
cum  exercitu.  Legitur  apud  Baluzium 
tom.  6.  Misceli,  pag.  293.  et  Ludewig. 
tom. 5.  pag. 529.  vide  supra  Exercitaliter. 

EZERGITUARE,  Gastra  senui,  conscri- 
bere  mi  li  lem.  Sambuco  ad  Leges  Hun- 
ffaricas. 

1  EZERCITUM.  neutro  gen.  legitur  in 
quodam  veteri  Ghron.  ad  annos  778.  et 
779.  inter  Fragmenta  Hist.  MSS.  Stepha- 
notii  tom.  4.  apud  Duchesnium  tom.  2. 
pag.  6.  et  Muratorium  tom.  2.  pag.  257. 
col.  1.  in  Gapitulari  Sicardi  Princip. 
Langobard. 

1.  EZERGITUS.  Exercitum  debere  di- 
cuntur  vassalli,  cum  dominorum  expe- 
ditionibus  bellicis  interesse,  ac  prò  iis 
dimicare  tenentur.  Henricus  Huntin- 
don.  lib.  7.  de  Guillelmo  Rufo  B,ege  : 
Suoa  Exercitibua  frequentisaimia  et  geìdia  ' 
continuia  veocabat.  Vetus  Gharta  apud 
Gariellum  in  Episcopis  Magalon.  pag. 
276  :  Et  Exercitum  faciant  D.  Regi,  aicut 
et  caBteri  de  parte  Regia,  [^^  Ad  mandc^ 
tum  domini aui..,  extra  opìdum  Exercitum 

Ì'acient,  in  Ghart.  ann.  1812.  in  Alsat. 
Mplom.  tom.  2.  pag.  101.]  Gharta  Phi- 
lippi  August.  ann.  1185.  in  Hist.  Vasti- 
nensi  lib.  5  :  Ita  et  quod  univerai  hominea 
illiua  libertatia  ad  omnea  citationea  noa^ 
trae  nobia  Exercitua  et  equitationea  debe' 
bunt,  quocumque  eoa  ducere  voluerimua, 
Gharta  Gastonis  Vicecomitis  Benehar- 
nensis  ann.  1215  :  Prsater  Exercitum  quem 
mihi  duxi  et  meia  hmredibua  retinendum. 


Aresta  ann.  1294.  in  Regesto  Parlamenti 
B.  f.  105  :  Dom.  Rex  remanebit  in  aaiaina 
percipiendi  Exercitum,  aeu  aervitium 
Exercitua  ab  Abbate  S,  Savini  ratione 
homagii  et  juramenti  fidelitatia  ausa  ab 
Abbate  fiunt  D,  Regi.  Fol.  107  :  Exerd^ 
tum  et  equitatUmem  kabere.  Exereitalia 
obeditio,  in  Gapitulari  8.  Garoli  M.  ann. 
811.  Occurrit  passim.  Vide  Hoatia,  [o^  et 
PlacUum  Exercitua  Regia  in  Placitum.ì 

•  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Exercitua,  Chevauchée,  ou  aaaemblée,  ou 
oat, 

1 2  EXERGITUS,  Aulicorum  turba,  Pro- 
ceres,  optimates.  Idatius  in  Ghronico  : 
Apiui  CPlim  Marcianua  a  militibua  et  ab 
Exercitu^  inatante  etiam  aorore  Theodaaii 
Pulcheria  Regina  efficitur  Imperator, 
Translatio  S.  Germiniani  Mutin.  Episc. 
ann.  1106.  apud  Murator.  tom.  6.  col.  90  : 
NuUtia  enim  locua,  nuUa  platea,  nulla 
domua  f  nulla  porticua,  nullum  atrium 
aaltem  vel  modtcum  a  conventu  poputo^ 
rumpoterat  inveniri  vacuum,  Adeat  etiam 
ad  noe  apectaculum  Princepa  Mathildia 
cum  auo  Exercitu,  omnea  unanimiter 
prxatolentea  tanti  patria  tranalationem. 
Similis  est  locutio  Lue»  23.  11  :  Sprevit 
autem  t2{um  (Jesum)  Herodea  cum  exer^ 
cUu auo  :  ubi  Grsecum etiam  babet.  oùv  Totc 
orpaTeOtiaaiv  oc'StoO.  Vide  Valesiana  pag. 
79.  [<»  et  Glossar,  med.  GrsBcit.  in  Erpot- 
TÓiceSov,  col.  1461.] 

1  ExERGiTUs  Bestiarum,  Grex  fera- 
rum  in  sii  vis,  apud  Kennettum  in  Gloss. 
ad  calcem  antiquit.  Ambrosden. 

0  EZERCIDM,  Munus,  negotium.  Stat. 
Gadub.  cap.  28.  pag.  57.  v*  :  Jntélligatur 
etiam  de  xUia,  qui  ad  aliquod  officium 
vel  Exercium  communia  per  conaUium 
deputati  fuerintj  et  non  interfuerint,  et 
quod  deprmdictia  «tòt  nulla  fiat  remiaaio. 

1  EXERE,  Ejlcere.  Ghartularium  S. 
Vincentii  Genoman.  fol.  188  :  Quod  ntai 
Gaufridua  de  Langolio  infra  octo  diea 
juri  apparebtt,  ipae  erit  penitua  feria  òa- 
nitua  et  quod  omnea  tam  militea  quam 
ruatid  qui  eum  viderint,  ipaum  capiant, 
vel  a  terra  domini  Regia  Exant.  Forte 

£ro  Exeant  active  sumtOi  Gal  lice  Qu'ila 
\faaaent  aortir. 

1 EZERES,  Navea  aex  ordinum.  Papias 
MS.  Bituric.  Sic  dicuntur  Trierea  vel 
Triremea,  trium  ordinum. 

^  EZERMIS,  Exarmatus.  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  God.  reg.  7684  :  Exermia,  Déaarmé, 

t  EXERQUIA,  ut  Exorquia.  Vide  iocum 
in  Cucucia  post  Cugua, 

1  EXERS  MACiLENTiA,  in  Vita  Sancti 
Guthlaci,  Aprii,  tom.  2.  pag.  45.  prò 
Inora  macilentiaf  quo  sensu  Dolor  inora, 
apud  Senecam. 

^  EXERSERUNT,  prò  Exeruerunt,  ab 
Exerere,  Educere  vel  exportare.  Exerao' 
runt  dictum  carrocium  de  Ecclesia  majori 
in  plateam  ipsius  Ecclesiaa  cum  magno 

?  audio,  in  Gnronico  Parmensi  ad  ann. 
281. 

3^  EXERUGO.  [Vetus  quidem  Gramma- 
ticus  apud  Hieron,  Column.  asserens 
eructo  ao  erugo  derivari,  produci t  hunc 
Ennii  versum  :  Gontempsit  fontes,  qui- 
bus  Eocerugit  aqusB  vis.  Al.  mauent 
exaruvit  prò  exaruiL 

1  EXEUS.  Vide  Exius. 

3|c  [«  In  villa  quffi  dicitur  Bassiago 
mansos  tres...  cum  curtes  et  ortos,  cum 
Exeos  et  regressos.  (Gart.  Goncbar.  Ru- 
then.  p.  182.  xi.  sec.)  t] 

EXFAIDUM.  Placitum  Ghlodovei  III. 
Reg.  ann.  8.  editura  a  Mabillonio  tom. 
8.  SS.  Ord.  S.  Benedicti  pag.  619  :  Nisi 
inventum  fuit  quod  centra  rationis  ordi^ 
nem  ipsa  subsadina  contradixisset,  vel  in 
ac  causa  introtaait^  aicut  fuit  judec(Uum, 


ut  in  Exfaido  et  fredo  aolidoa  qmndenoa 
prò  hoc  caiua  fidem  facete  debtrit,  quod 
ita  et  in  prasaenti  peraiatere  auaue  eatg 
feciaaet.  Vide  Faida, 

1  EXFAMIUARIS,  f.  e  familia.  Vide 
Dagewardua. 

]  EXFAVILLARE,  Exeruere,  Papias. 

\  EXFERRUARE,  Expurgare;  Februare 
entm  purgare  est.  Glossar.  Sangerman. 
num.  501.  Februare  Varroni  Purgare  est 
seu  Lustrare  :  auod  flammis  ferventibus 
fieri  solebat  ;  bine  a  Fervere  dictum  pa- 
tant  Februare. 

«  EXFELCORARS,  Stercorare,  fimo  pin* 

guefacere»  Gali.  Fumer,  alias  Afftenaaer. 
harta  Bob.  Hunocurt.  abb.  ann.  1196. 
in  Ghartul.  Mont.  S.  Mart.  part.  7.  fol. 
121.  V*.  col.  1  :  Terram  auam.,,  simili 
modo  exeolendam  dominavit  (leg.  dona* 
vit)  eaccepto  quod  non  marlatntur,  aed 
Exfelcorabitur,  ubi  modo  Exfelooranda 
eat.  Reg.  B.  Gorb.  sign.  HcAacuc  ad  ann. 
1510.  fol.  19  :  Et  maineront  (les  fermiers) 
toua  leafiena  qu'il  conviendra  ehaacun  an 
pour  Afftenaaer  tea  vinanea,  Fambrer  et 
Fiambrer,  eodem  signincatu,  in  Ghartul. 
Latiniac.  fol.  162.  v*  :  Auaai  fumer  et 
Fiambrerlea terree  etprez.  Et  fol.  232.  v  : 
Seront  tenue  leadita  preneura..,  de  deffti^ 
cher  prez  et  terrea  fumer  et  Fambrer  prèa 
et  loxng.  A  voce  Pambray  et  Fembroy, 
Fimus.  Lit.  remiss.  ann.  1890.  ex  Reg. 
189.  Ghartoph.  reg.  eh.  280:  Icellui  Sé' 
hannin  avoit  mene  aux  champa  deux 
chevaux  avee  une  charette  ou  tumberél 
chargié  de  Fembroy  ou  marlaya.  Ali»  ann. 
1480.  ex  Reg.  207.  eh.  64  :  Pour  curer  et 
nettoyer  icelle  maiaon  de  Fambray.  Vide 
infra  Fiena  1. 

o  EXFEOOARE,  In  feudum  conferre. 
Gharta  Bald.  comit  Fiand.  ann.  1201. 
inter  Probat.  tom.  2.  Annal.  Premonst. 
col.  237  :  Hoc  ei  (abbatiss  Niniv.)  atatuena 
decretum,  ne  deincepa  ejua  advocatia  de 
manu  Flandrenaium  comitum  dari  vel 
Exfeodari  pragvaleat.  Vide  Infeodare. 

EXFESTuCARE,  fAbdicare,  per  Featu* 
cam  dimittere,  abjicere.  Passim  occur* 
rit.l  Vide  Featuea, 

EXFIAT,  prò  Exeat,  in  veteri  Inscrip- 
tiene  apud  Gruterum  755. 1. 

EXFIBULARE,  Fibulam  detrahere,  8ol« 
vere.  Utitur  Prudentius. 

«  EXFIDA ,  Pensitatio  prò  facultate 
pascendi  pecora,  ut  videtur  ;  nam  Fida 
Academicis  Gruscanis,  Terreno  venduto, 
e  aaaicurato  per  paacoio  del  beatiame^  ip- 
sum  scilicet  pascuum.  Inquisit.  ann. 
1871.  in  Access,  ad  Hist,  Gassin.  part.  1. 
pag.  427.  col.  2  :  Item  fida  et  Exfida  mon- 
tanearum  eat  dicti  offUAi  (cellararii).  Et 
pag.  429.  col.  1  :  Camera  Caaainenna  ha- 
het.,.  herbaticum,  videlicet  fidam  et  Exfi- 
dam.  Nisi  intelllgere  malis  de  facultate 
depascendi  primam  et  secundam  ber* 
bam  aut  aliis  depascendam  locandi. 

EXFINARE,  Terminare,  deflnire.Gharta 
anni  1141.  apud  Ughellum  in  Episcopis 
Gumanis  :  Sicut  Exfinat  viam  quaa  pergit 
ad  atratum,  etc.  Ibi  rursum. 

^  Pactum  inter  episc.  Neapolit.  et  abb. 
SS.  Sergii  et  Bacchi  apud  MTurator.  tom. 
5.  Antiq.  Ital.  med.  SBvi  col.  455  :  A  parte 
Occidentia  eat  terra  veatra,.,.  quomodo 
inter  ae  trea  terminea  Exfinat, 

BXFOLIARE,  Eolia  decerpere,  apud 
Apicium  lib.  4.  cap.  2. 

EXFORBIARB.  Vetus  Gharte  apud  Ug- 
hellum tom.  9.  pag.  905:  Qui.,,  haec  pa- 
gina  hujuapraacepttinanirequaaaierii,  vel 
de  eia  quaa  continentur,  minuere,  aut  Ex- 
forbiare  voluerit,  habeat  maledictionem, 
etc.  Forte  Exforciare,  per  vim  auferre. 
Vide  in  hac  voce  mox. 

EXFORCIARE,  Vim  inferre.  [»  Pippln. 


EXF 


EXG 


EXH 


361 


Beg.  Gapitul.  Aquitan.  ann.  768.  ap. 
Pertz.  VOI.  Leg.  2.  pag.  14.  cap.  7  :  Qui- 
cumque  homo  super  mum  parem  dum  ad 
no8  fuerit  aUquii  abstraxerit  aut  Exfor" 
tiaveritj  secundum  suam  legem  triplidter 
compofuu.  Exforci&verit,  in  Gapit.  ann. 
789.  ibid.  pag.  15.]  Vetus  Notitia  apud 
Beslium  in  Regibus  Aquitan.  pag.  123  : 
Ipse  Agnaldus  venisset  super  homines  in 
sua  forcia  ex  villa  Cavadado  ;  et  Exfor- 
daseet  et  eos  batuisset  injuste.  Tabula- 
ri um  Brivatense  Gb.  114  :  Ipsas  ree  prm- 
dietas  ab  ipso  servo  ipsi  prasdictiper  malas 
occcuriones  invadendo  tulerunt,  vel  Exfor- 
ciaverunt,  Perperam  ibi  scriptum  Exfor- 
nidaverunt.  Vide  Efforciare. 

EZFORCIUM,  Auxilium,  ex  Gali.  Effort, 
[lui.  Sforzo,)  Epistola  Roberti  Sicili» 
Kegis  apud  Albertinum  Mussatum  lib. 
7.  die  Gest.  Henrici  VII.  rubr.  4  :  Ac  eos 
prompta  vestri  Exforcii,.,  adhibitione  ju- 
vare.  Utuntur  non  semel  Anonymus  de 
Gestis  Friderici  II.  Imp.  pag.  769.  800. 
Petrus  de  Vineis  lib.  2.  £p.  54.  et  alibi, 
Richardus  de  S.  Germano  ann.  1198.  et 
1228.  etc.  Esforcium^  in  Foris  Aragon. 
lib.  9.  tit.  de  Homicidio.  {Exsforcium,  in 
Epistola  Roberti  Regis  Hierusalem  et 
SicilisB  apud  Murator.  tom.  10.  col.  500. 
Exfortium,  apud  eumdem  Murator.  tom. 
12.  col.  506.  ol3.  et  793.]  Vide  in  Incal- 
care. 

^  Lit.  ann.  137S.  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  620  :  Et  que  ledit  viconte,  à 
qui  ledit  malfaiteur  a  esté  délivré^  requiert 
aux  diz  supplians  leur  Effort  jpour  aler 
faire  ladicte  exécution. 

«  EZFORTIATOR,  Qui  vim  alieni  infert. 
Stat.  eccl.  Reat.  ann.  1803.  apud  Mar- 
ten.  tom.  8.  Ampi.  Gollect.  col.  1511  : 
AwUhematizamus  omnes  et  singulos,  tam 
clericos  quam  laicos,  invasores,  occupato- 
res,  ExfortiatoreSffnalefactores  et  detemp- 
tores  wfssessionum...,  eccleeias  Reatinss. 
Vide  Exforeiare. 

1  EXFOTUIT,  'EUO<xX<|^e,  Fovendo  exclu- 
sit.  Supplem.  Antiquarii. 

EXFRAGTOR.  Vide  EJfractor. 

*  EXFRACTUS,  prò  Extractus.  Scacar. 
PaschsB  apud  Rotomag.  ann.  1228.  in 
Reg.  S.  Justi  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
28.  r».  col.  1  :  Judicatum  est  quod  de 
puero  Exfracto  de  ventre  matris,  utrum 
postea  fuerit  usus  vita,  etc. 

EXFREDIARE ,    Quasi    extra    pacem 

?  onere,  violare,  a  Saxon.  frede.  vel 
r  i  ^8 ,  pax,  f  r  i  %  i  a  n ,  protegere.  Leges 
Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  81  :  Si  quis 
ad  arma  prosiliat,  et  domum  Exfreàiet, 
nec  tamen  aliquem  percutiat ,  dimidio 
forisfacto  culpa  consistat, 

EZFRETAR£,  Navigare  ultra,  in  Gloss. 
Isid.  et  apud  Papiam,  Fretum  enavi- 
gare. 

EXFRUGTARE,  Exfrugtuare,  Fruc- 
tus  percipere.  Tabularium  Gasauriense  : 
Ad  usum  fruendum,  ad  laborandum,  ad 
Exfructuandum.  [Additamenta  ad  Ghro- 
nicon  Gasaur.  apud  Murator.  tom.  2. 
part.  2.  col.  958  :  Ut  omnem  ipsam  su- 
praseriptam  curtem  et  res  ejus  habeamus 
ad  usum  fruendi ,  Iaborandi ,  Exfruc" 
tuandi.  Usuare  et  Exfructuare,  in  Gbarta 
anni  855.  MarcsB  Hisp.  col.  789.  Hinc 
metaphora  ex  agris  ducta  in  dictis  B. 
i^gioii,  inter  Acta  SS.  Aprii,  tom.  8. 
pag.  280  :  Beatus  qui  Exfructat  corpus 
amore  Altissimi  A 

®  Hinc  Exfruxt  nostris,  prò  Usufruii, 
jouissance ,  Ususfructus.  Gharta  ann. 
1810.  in  Reg.  47.  Ghartoph.  reg.  eh.  98  : 
Item  les  Exfruis  des  jardins  ptHsiés  à 
qiiarenie  solz.  Lit.  remiss.  ann.  1410.  in 
Reg.  164.  eh.  251  :  Jehan  le  Marois  délais- 
eeroit  au  suppliant  la  proprietà  d'icelles 

III 


terres,  réservé  à  lui  VExfruit  sa  vie  du- 
rant  seulement.  Onde  Exuffructaire.Vsii' 
fructuarius,  vulgo  Usufruitier,  in  Gliarta 
ann.  1380.  ex  Reg.  117.  eh.  85  :  Laquelle 
terre  du  Bec  de  Mortemer,  dit  Crespin, 
avecques  ses  apparlenances ,  ledit  des 
Bordes  avoit  achetée  de  Jehan  de  Chaallon 
cornine  Exuffructaire,et  de  Loys  de  Chaal- 
lon comme  propriétaire.  Vide  infra  Usu- 
fructare. 

\  EXFRUCTICA.RE,  Eadcm  notione,  in 
Privilegio  Garoli  Grassi,  apud  Mabillo- 
nium  tom.  8.  Annal.  Beneoict.  pag.  688. 
col.  1. 

£ZFUNDAR£ ,  Exfukdatà.  Pactum 
Arechis  Principis  Beneventani  cum 
Neapolitanis  :  Si  censilis  homo  de  Libu- 
ria  patituT  oppressiones  a  parte  de  Nea- 
polim,  et  voluerit  Exfundare  se  de  ipso 
fundOfponit  postregiam  domussuss  ipsum 
fustem,  sicut  antiqua  fuit  consuetudo,  et 
vadit  ubi  voluerit.  Si  autem  pars  de  Nea- 
polim  cum  parte  Langobardorum  potue- 
rit  revocare  ipsum  tertiatorem,  in  ipsum 
fundum,  et  fundare  illum  ibi,  potestatem 
habeant,  et  serviat  ambobus  partes^  sicut 
antea  servivit.  Idem  Pactum  :  St  orta 
fuerit  contentio  de  fundis  Exfundatis,  et 
dixerit  una  pars,  quia  ista  fundora  de 
talibus  terticUoribus  fuerint.  Ibidem  non 
semel  Fundora,  Fundata,  sive  Exfundata 
occurrunt  ;  locos  produxi  in  Fundora. 
Gbarta  Pandolphl  Ducis  Longob.  apud 
Ughellum  in  Beneventanis  Archiep.  : 
Concedimus  cum  omn^us  rebus  Exfun- 
datis  qtUB  fuerunt  de  homtnibus  quss  ex 
hoc  sesculo  absque  hssredes  migraverunt. 
Adde  pag.  599.601.  603.  604.  Vbi  Fundare, 
est  in  fundi  possessionem  mittere  ;  Ex- 
fundare vero,  ipsius  fundi  possessionem 
dìmittere  et  abdicare.  Apud  Nonium 
Marceli um  Exfundare,  està  fundo  aver- 
tere, ubi  ex  Goelio  Antipatro  lib.  7.  An- 
nal. hsec  citat:  Re8publtc4i  amisso  Ex- 
fundato  pulcerrimo  oppido,  [In  Onomas- 
tico ad  calcem  SS.  Junii  tom.  2  :  Ex- 
fundare, Funditua  evertere,] 

o  EZFUSTIGARE,  in  Disquisit.  Pas- 
querii.lib.  8.  pag.  747.  perperam  prò 
Èxfestucare.  Vide  In  hac  voce. 

f  EZGALATIO,  Egalatio,  ^quatio, 
sequa  parti tio  census  et  servi tiorum  in- 
ter vassallos  cohseredes,  Gali.  Egalisa- 
tion,  Partage  egal,  Gensualis  Godex 
Galomontis  :  Secundum  Exgalationem 
inter  diclaspartes  factam, 

EXGARDIÙM.  Vide  Eagardium, 

o  EX6RAVARE,  Ital.  Sgravare,  Levare, 
alleviare.  Mirac.  S.  Rosse  tom.  2.  Sept. 
pag.  465.  col.  2  :  Quo  voto  facto,  in  conti- 
nenti se  sensit  a  dieta  posna  Exgravari, 
et  sic  sanata  est,  Hinc 

EZ6RAVAT0R.  Gharta  MS.  Matthsei, 
Barnabovis ,  et  Galeacii  Dominorum 
Medio! ani  ann.  1354  :  Potestates  et  Vica- 
rios,  Ca^itaneos  et  Rectores,  Exgravato- 
res,  Judices  appellationum,  Exactores,  etc. 

^  Offlcium  municipale  apud  Italos, 
qui  de  querelis  et  molestiis  judicat. 
Gonstit.  reipub.  Senens.  ann.  1288.  apud 
Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi 
col.  84  :  Item  quod  nullus  possit  nominari 
vel  recipi  in  .  .  ,  judicem,  qui  debet  recol- 
ligere  pecuniam  comuni  Senensi  debitam, 
seu  avere  comunis,  vel  prò  Exgravatore, 
vel  aliquod  aliud  offiAum  comunis  Se- 
nensis,  etc.  Gharta  ann.  1315.  in  Delie, 
erudi t.  Lamii  inter  notas  ad  Hist.  Sicul. 
Bonincont.  part.  2.  pag.  850:  Actum  in 
castro  Citernse  .  .  .  prxsentibus  .  .  .  sa^ 
piente  viro  dom.  Guttio  de  Prato  maiori 
syndico  et  Exgravatore,  etc.  Stat.  Pallav. 
lib.  l.cap.  4.  pag.  6  :  Et  ab  ejus  processu, 
cognitione  et  pronuntiatione  seu  deffini- 
tione  non  possit  peti  Exgravator  seu  con- 


silium  sapientis,  nec  adversus  prmdicta 
possit  de  nullitate,  seu  quavis  alia  excep" 
tione  opponi, 

0  ElGRUNIR£,  ExGRUNiTio.  Grun- 
nire,  Grunnitus.  Richal.  abb.  lib.  Reve- 
lat.  apud  Pez.  tom.  1.  Anecd.  part.  2. 
col.  383  :  Et  sicut  ipsi  scitis  aut  notare 
potestis  quam  frequenter  idem  frater 
Exgrunit  et  excreat,  ad  hoc  solum  a  malo 
spiritu  inductus,  ne  audiat  vocem  illam 
optabilem  spiritus  boni;  .  .  .  quia  ei  sem- 
per  eoccreattones  et  Exgrunitiones  excitan- 
tur,quibus  auditus  ejus  obturatur. 

\  EXHABITARE,  Locum  habitatoribus 
vlduare.  Anonymus  de  Gestis  Manfredi 
et  Gonradi  Regum  apud  Murator.  tom. 
8.  col.  590  :  Et  in  securitatem  Principis 
exceUum  montem  Centurbii,  quem  otim 
Exhabitari  fecerat  Imperalor,  prò  tutiori 
statione  conscendunt. 

^  ExHABiTATio,  Loci  desertio,  ibid. 
col.  589  :  Qui  sub  fortuna  regia  viribus 
instauratis,  perurgens  obsidionis  instan- 
tia, superbiam  mentis  ejusdem  per  extre- 
msR  desolationis  et  Exhabitationis  exci- 
diumpotenter  edomuit. 

j  EaHÌEREDARE,  Bonis  possessis  spo- 
liare.  Sugerius  in  Vita  Ludovici  Grossi 
apud  Duchesnium  tom.  4.  pag.  288  : 
Henricus  Imperator,  vir  affectus  parti  et 
tolius  humanitatis  eacpers,^  qui  et  genito- 
rem  Henricum  crudelissime  persecutus 
Exfiaeredavit,  Rigordus  de  Gestis  Phi- 
lippi  Aug.  Apud  Duchesnium  tom.  5. 
pag.  32  :  Unde  Rex  Angliss  vehementer 
tratus,  eos  (G.  de  Ranchonio  et  Viceco- 
mitem  de  Gastelloduno)  ExhsBredare  ju- 
ravit.  [**  Vide  Beseler.  Erbvertrmge, 
tom.  1.  pag.  18.  et  Haltaus.  Glossar, 
vocib.  Enterben  et  Sich  enterben.  col. 
384.] 

^  ExH^REDiTARE,  Eadem  notione. 
Gapitul.  lib.  6.  cap.  282  :  Ne  forte  paren- 
tes  contra  justiliam  fiant  Exhereditati,  et 
regale  obsequium  minuatur.  Salvianus 
lib.  contra  Àvarit.  :  Si  UH  tunc  oh  Deum 
donantes  ofnnia  sua,  etiam  se  ipsos  Exhss- 
redilavere  viventes,  etc.  Vide  Goncil. 
Mogunt.  can.  6.  Turon.can.  51.  Gabillon. 
can.  2.  Exhasreditari SLpìidliUdewig.iom. 
5.  pag.  619.  dici  tur  de  terris,  quarum 
nullus  hseres  est. 

EXHJERES,  'AicoxXY)pov6iioc.  Testamen- 
tum  S.  Remigli  apud  Flodoardum  lib. 
1.  Hist.  Rem.  cap.  18  :  Hxc  ita  do,  ita 
lego,  ita  testor  :  cssteri  omnes  Exhseredes 
estote,  suntote.  Adde  Marculfum  lib.  2. 
form.  17.  Vox  Plauto  et  alils  nota. 

1  EZHALATUS,  Mors,  qua  quis  Exhalat 
animam.  Miracula  B.  Simonis  de  Lip- 
nica,  Julii  tom.  4.  pag.  531  :  Unde  itla 
mox  capitis  collique  tumorem  incurrit 
pergrandem.Exftalatumque  e  vicino  prsss- 
tolans  semiviva  recipitur  ac  emortua. 

1  ExHALATUS,  adjective,  Exanimatus. 
Acta  S.  Bonifacii  Mart.  Mali  tom.  3. 
pag.  281  :  Vidit  eos  inter  tormenta  posi- 
tos...  alium  stipile  in  collo  infixum  et 
Exhalatum  in  terram, 

%  EXHALITUS.  [Halitus  foras  expres- 
sus.  Not.  Tir.  p.  165.  Exhalat,  ExhaUtus.] 

1    EZHAURtTORIUS .   Qui     exhaurit. 
Gloss.  Isid.  :  Antlia,  Rota  Exhauritoria, 
.    1  EZHAUSTA.  Vide  Exagusta. 

i^  EZHAUSTIO.  [Actus  Exhauriendi. 
Adhibetur  a  Serv,  ad  Virg.  2.  G.  898. 
Aspera  tamen  vox  est  (vel  ipso  fatente) 
si  in  Carmine  usurpetur. 

o  EZHEDRA.  Vide  supra  Exedra. 

«  EZHERDARE,  Tortilibus  virgultis, 
qusB  Hardes  appellabant,  ad  majorem 
ignominiam  collo  ìnneciis,  furcse  appen- 
dere,  suspendere.  Lit.  remiss.  ann.  1858. 
in  Reg.  86.  Ghartoph.  reg.  eh.  110:  Qui 
Petrus  eidem  dicitur  respondisse,  .... 

46 


362 


EXH 


EXH 


EXI 


quod  in  kuius  deapectum  ipsum  stipplt- 
caniem  Exnerdari  faceret  aut  atupendu 
Vide  HardeB, 

«  EZHEREOARE  Se,  Bona  sua  dissi- 
pare ac  disperdere,  Gali.  Se  ruiner,  Ins- 
tr.  ann.  14&.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Nem.  pag.  258.  col.  2  :  Prmffati^  inquam^ 
poierii  dtxerunt  quod  ....  non  possent 
vivere,  quihymo  $e  Exheredarentj  ei  tene- 
bant  contenta  in  etatuHs  prmdictis, 

^  EZHEREDARI.  Extra  familiam,  qusB 
naturai  is  est  h»res,  exire.  Consti  tu  tio 
Leduini  Àbb.  S.  Vedasti  ann.  1020.  apud 
Edmund.  Marten.  Ampliss.  Gollect.  tom. 
1.  col.  882.  D  :  Si  noltierit,  vel  non  potue- 
rit  redimere,  dabit  ei  licentiam  vendendi, 
non  alieni  extraneo,  sed  proximo  generia 
eui,  aut  alicui  ejuadem  legis,  ne  alodium 
placiti  videatur  Exheredari,  Vide  ExhtB' 
redare. 

«  BZHEREOATIO  ,  Exhereditàtio  , 
Honorum  spoliatio,  dissipatio,  jactura, 
Gali.  Ruine,  Stat.  ann.  1868.  tom.  5.  Or- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  140  :  Quod  jam 
eeaait  et  gravina  eedere  poaaet  in  futurum 
in  rei  publicaa  acandalum  et  grave  damp- 
num,  ac  dtctorum  noatrorum  aubditorum 
oppreaaorum...  Exheredationem,  grande- 

?ue  prasjudicium  et  jacturam.  Aliud  ann. 
419.  tom.  11.  earumd.  Ordinat.  pag.  42  : 
In  gravamen  et  Exhaeredationem  aiAdito- 
rum  Dalphinalium ,  etc.  Reg.  feudor. 
Aquit.  in  Cam.Comput.  Paris,  sign.  JJ. 
ruD.  fol.  88.  r*  :  Item  debent  ipaum  juvare 
prò  ejua  Exhereditatione  evitanda.  Vide 
Exhaeredare. 

^  EZHESTERNA,  aitò  yfiic  Germ.  ex 
heatemo.  Reg.  ab  heatemo,  Castigat.  in 
utrumque  Glossar. 

1.  EXHIBERB,  Prsebere  alimenta  et  ad 
vitam  necessaria  apud  JG.  Lactantius 
de  Mortib.  Persecutor.  n.  7  :  Hasc  quoque 
tolerari  poaaunt,  quas  ad  Exhibenaoa  mi- 
litea  anectant.  Et  num.  11  :  Dapibua  auia 
aacrificabat  pene  cotidie,  ac  vicariia  «pu- 
lia  auia  Exhtbebat.  [Nicolaus  Trivettus  in 
Chronico  ad  ann.  1165  :  Tranaivit  igitur 
(S.  Thomas  Gantuar.)  ad  S.  Columbam, 
liege  Francorum  eum  humaniter  trac» 
tante,  et  in  neceaaariia  Exhibente,  cui 
etiam  aucceaaoribuaque  auia  in  Eccleaia 
Lugdunenai  praebendam  perpetuam  aaai- 
gnavit,] 

ExHiBiTiONES,  Praebitiones,  prssta- 
tiones,  tributa,  etc.  Gharta  Andre»  Lau- 
densis  Episc.  apud  Ughellum:  Cune- 
taaque  Exhibitionea  quaa  hactenua  ad 
Laudenaem  comitatum  de  ipaa  civitate, 
et  auburbano  ejua  redhU>itas  aunt,  etc, 
Usurpatur  etiam  eadem  notione  in 
Cbarta  Henrici  Regis  Frane,  ann.  1048. 
Locum  vide  in  Vicaria, 

«  2.  EZHIBERE.  Acta  S.  Alex.  tom.  6. 
Sept.  pag.  282.  col.  2  :  Euntea  miniatri  in 
vico  Baccatenai  praaparaverunt  fomaeem, 
quoniam  thermaa  publicsB  in  eodem  loco 
populum  Exhibebant.  Id  est^  ut  notant 
Ibi  docti  Editores,  Occasione  thermarum 
erat  ibi  populi  multitudo. 

«  1.  EXHIBITIO.  prò  adiect.  Exhibitua, 
in  Lit.  ann.  1850.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  84.  Eahendiaaement ,  prò 
Auxilium.  adhortatio,  a  verbo  Eahendir. 
Adjuvare,  excitare,  in  Sent.  Baillivl 
Duac.  ann.  1882.  ex  Reg.  126.  Gbartoph. 
reg.  eh.  88  :  Lui  (suppliant)  mainlenu 
deaordenéetnent  oudit  lieu,  ainai  quo  pour 
vouloir  taire  Eahendiaaement  oudit  fait. 
Infra  :  Èahendir. 

«o  2.  EXHIBITIO ,  Mandatum  Judicis, 
bannus.  Ghart.  ann.  1816.  in  Guden. 
cod.  Diplom.  tom.  2.  pag.  458:  Sculttie- 
tua,,,  poat  primam  et  aecundam  Exhibitio- 

nem,  gii»   Gebott  vulgariter  dicitur 

t9rti€un  Exhtbitionem  auam,,.  poauit  et 


loeavit.  Eadem  Germanlce  exstant  ibid. 
pag.  458«  ubi  gewann  ainen  drilten 
Bann,  Vide  alio  sensu  post  Exhibere  1. 
et  JG. 

0  EZHIBITOR,  Qui  exhibet^  literarum 
seu  instrumenti  lator.  Gali.  Porteur. 
Procurat.  ann.  1840.  ex  Tabul.  FJamar.  : 
Ordinavit  procurcttorem  auum  ....  gene- 
rcUem  ac  etiam  apecialem,  videlicet  Guil* 
lelmum  de  Goraolia,  aive  aancti  Ripperii 
domicellum,  Exhibitorem  praeaentia  pu- 
blici  instrumenti, 

I EZHIBUGE.  Vide  Exibua. 

^  EZHI6ERE,  prò  Exigere^  passim  in 
Ghartis. 

3|c  EXHILARATIO.  [Actus  exhilarandi. 
Auguatin.  8.  de  Cren,  ad  litt,  8.  Exhilara- 
tio  voi  untatisi 

1  EXHIMITUm,  ut  supra  Eoeamitum, 
Pannus  pretiosior,  holosericus.  Locum 
vide  in  Lìmitum. 

«  EZHINONORARE.  Vide  infra  Exinho- 
norare. 

^  EZHITA,  Egressus  obviam  alleai. 
Gomput.  ann.  1^.  inter  Probat  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  26.  coi.  2  :  Eundo  qua^- 
aiium  ronainoa  in  Exhita  facta  dicto 
domino  cardinali  d'Amiéa.  Et  pag.  28. 
col.  1  :  Pro  quinque  Exhitia  per  dominoa 
conaulea  factia  tam  dominai  dueheaaaa, 
quam  domino  aeneacallo  Bellicadri. 

<>EZHIUS,  Exitus.  Gharta  ann.  888. 
inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  21  : 
Cum  manaia,  pratia,  vaacuia^  ailvia,  Eo> 
hiia  et  regreaaia^  etc.  Vide  ExUìm, 

EZHOMINARE,  Hominem  exuere,  l|av- 
6p(oiHa^T)vati.  Alanus  de  Insulis  in  Planctu 
naturs,  de  Sodomitis  : 

Homanot  homlnis  exidt  utus, 
Non  humanos  homo.  DegeiMr  ergo 
BruU  defenerM  Indoit  tftut, 
Bt  tic  Buominant  Eshominaiidus. 

j  EZHOMOLOGISTA,  Gonfessarius.  seu 
Administer  sacrse  poenitentise,  ab  e^o(jLo- 
XoYeiv,  Gonfi teri.  Scriptura  Johannis  de 
Rioera  ad  Goncilium  Gompostell.  inter 
Goncil.  Hispan.  tom.  4.  pag.  98.  col.  2  : 
Plurimi  reperiuntur,  qui  aomeattco  Exho- 
mologiatas  peccata  pra^  verecundia  celant, 
quBR  extraneia  libere  produnt. 

EXHONORARE,  Vituperare,  in  Glossis 
Arabico-Lat.  [Gali.  Deahonorer,  Pro- 
brum,  infamiam  inferre,  Labem  asper- 

gere.  Interpres  Ecclesiastici  10.  28  : 
emen  autem  hoc  Exhonorabitur,  quod 
prtaterit  mandata  Domini,  Et  y.  82  : 
Quia  honorificabit  Exhonorantem  animam 
auam  f]  Est  etiam  honorem,  id  est,  feu- 
dum  adi  mere.  Rathbertus  :  Quid  putaa 
Imperator  f  numquid  vindicare  te  putaa, 
hunc  virum  Exhonorando,  et  qualibet 
terrarum  parte  exulare  iuòendo  ? 

EXHOSPITARE,  Sugerius  in  Ludovico 
VI.  p&g.  821  :  Cum  autem  antequam  cum 
/ilio  exiaaemua,  cum  venerabili  Eccleaiaa 
Priore  Hervaso  aepuUuram  ejua  ante  al- 
tare S,  Trinitatia,  ex  opposito  tumuli 
Caroli  Imperatoria,  mediante  altari  prò- 
vidiaaemua,  occupato  loco  Carlomanni 
Francorum  Regia,  quia  nec  fas,  nec  con- 
auetudopermittit  Reqea  Exhoapitari,  quod 
propoaueramua,  fieri  non  potuit,  Id  est, 
Kegum  corpora  de  tumuHs  suis  extrahi, 
et  alio  trans  ferri.  Vide  Dehoapitare. 

1  EXHUMARE,  Gadaver  ex  humo  effo- 
dere,  Gali.  Exhumer.  Exhumatio,  Effos- 
sio,  Gali.  Exhumation.  Utrumque  legì- 
tur  in  Goncilio  Regiensi  ann.  1285.  can. 
7.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  198. 

o  EXHUMERATUS  Pannus.  Vox  artis 
panni  ficee.  Arest.  ann.  1895.  18.  Febr.  in 
voi.  8.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Ordi- 
natum  fuerat  quod  non  venderentur 
panni...  tincti  mala  tinctura,..,  nec  in- 


auper  Exhumerati,  quod  dicitur  vulgari 
nomine  Espaulez,  Gujus  vocis  vim  expli- 
cat  Stat.  ann.  1408.  tom.  9.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  171.  art.  17  :  Nul  ne  pourra 
avoir  drap  Eapaulé,  c'eat  aaaavoir  drap 
duquel  la  cftaenne  ne  aoit  auaai  bonne  ou 
meilleur  comme  lea  liaierea, 

1  EZIBUS,  Pinguedo.  GIoss.  Isid.  Ex- 
cerpta Pith.  :  Exibuas,  Pinguedo.  Apud 
Festum  legitur  :  Exbuetea,  Exinterataa^ 
aive  Exbuas,  quaa  ebiberunt,  quaai  epotaa  ; 
ubi  vide  Scalifferum.  Post  GrsBvium 
dicam  :  Sed  quid  hoc  ad  pinguedinem  ? 
Quforant  acutiores. 

0  EZICIUS,  Exul,  extorris.  Gali.  ExiU, 
alias  Eachia.  GbarU  Phil.  VI.  ann.  1887. 
ex  Bibl.  reg.  cot.  15  :  Quod  multi  Ja- 
nuenaea,,,  erant  Eoeicii,  eaeulea  et  apolidea 
ctvitatia  nMB  praadictm.  Belloman.  cap. 
45.  MS.  :  Maia  en  tiex  caa,  ae  il  voloit 
prouver  que  H  barena  fuat  Eachia  lea  dix 
moia  deaauadia  et  plua  par  mellée,  ou  par 
dettea,  ou  par  banniaaement,  tele  prtieve 
ne  li  vaudroit  paa  ;  car  il  avient  aouvent 
que  chaua  qui  aont  Eachia  pour  tiex  choaea 
vont  et  viennent  à  le  foia  là  ou  leur  fetn- 
mea  repairent,  couvertement  et  en  repoat; 
et  en  tiex  venuez  porroient  U  engenarer. 
Eakiex  et  Eakix,  eodem   sensu,  apud 

'  Pet.  de  Fontan.  cap.  81.  art.  2  :  Quant  li 
maufeterrea  eat  Eakiez  de  ae  terre,.,  S'il 
eat  Eakix  de  ae  terre  pour  tei  caa  ki  n'i 
puiat  entrer,  Eachaaaó  vero,  prò  Absens, 
remotus,  in  Lit.  remiss.  ann.  1898.  ex 
Reg.  145.  Ghartoph.  reg.  eh.  484  :  Lea^ 
quelz  frerea,  qui  eatoient  Eachaaaez  de  la 
conte  de  Boulongne  pour  le  fait  et  occ€k- 
aion  de  noaguerrea.  Vide  Exitidua. 

«  EZIGOTUM.  Vide  supra  i^xcùnlum. 

EZIDONEARE.  [Idoneum  reddere.  Pur- 
gare/! Vide  Idoneua. 

1  EZIENS,  Moribundus,  Gali.  Mori- 
bond,  de  quo  etiam  dicimus,  C'eat  un 
homme  qui  a'en  va,  Processus  de  Vita  S. 
YvoniSy  inter  Acta  SS.  Mail  tom.  4.  pag. 
557  :  Domine  YvOf  veniatia  prò  Deo  aaau- 
diendum,  confeaéionem  cujuadam  in/irmi 
Exeuntia  in  domo  quadam. 

EZI6ENDA,  vox  fori  Anglici  :  ita  au- 
tem dicitur  conditio  ejus  qui  quinquies 
in  Gomitatu  aperto  exactus,  aut  vocatus 
ad  comparendum,  non  venit,  ideoque 
exlex  propter  contumaciam  proclamari 
potest.  Ita  Gowellus.  Adde  Rastallum 
verbo  Exigent,  et  Brittonum  pag.  5.  14. 

1  1.  EZIGENTIA,  Gali.  Exigence,  Prout 
res  postulant  exiguntque.  Pro  temperie 
Exigentia  aermonem  facere,  apud  JBar- 
thium  in  Adversar.  44.  cap.  9.  ex  Pru- 
dentio  Juniori  in  Vita  S.  Maurse.  Juxia 
honeatatia  Exigentiam,  in  Epistola  anni 
1497.  apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  106. 
Juxta  ordinia  aui  Exigenciam,  in  In  stru- 
mento anni  1508.  apud  Th.  Madox  For- 
mul.  Anglican.  pag.  886.  Juxta  Exigen- 
tiam atatua,ÌTi  Litteris  patenti  bus  Garoli 
V.  Frane.  Regis  prò  Monspeliensibus 
ann.  1367.  Secunaum  aui  naturam  et 
canata  Exigentiam,  in  Venditione  Vice- 
comitatusBellani8B25.  Aprilis  ann.  1410. 
ex  Schedis  Prsesidis  de  Mazauguea. 

2.  EZIGENTIA,  Tributum,  exactio.  Ro- 
gerus  Hovedenus  pag.  &dQ  :  Conceaait 
quod.,,  quieta  aint  de  telonio  et  omnibua 
aliia  conanetudinibua  et  Exigentiia. 

Exigentia,  Debitum  quod  exigitur. 
Bromptonus.  pag.  1183  :  Niai  Tancredua 
Rex  Sicilias.,.  pacem  celeriua  cum  ipao 
fecerit  de  omniona  Exigentiia,  quaa  ab  ea 
exigebat. 

^  EZIGENTLfi,  Necessaria,  qusB  quis, 
habita  susb  conditionis  ratione,  exigere 
potest.  Gharta  Godefr.  Gamerac.  episc. 
ann.  1282.  ex  Ghartul.  S.  Sepul.  eh.  86  : 
Habebit  capellanua  ad  minua  prò  ania 


I 


EXI 


EXI 


EXI 


363 


Exigentiis  decem  Utnrai  Cameracenns  mo- 
netai.,. Contenttis  autem  erit  capellanuB 
proventilms  tuperiua  expresiia,  ita  quod 
nihilpror$U8  a  domo  S,  Johannis  prò  auiè 
Exigentii$,  sive  prò  competenza  sui  bene' 
fidi  poterli  exigere»  Vide  Exhibere  1. 

j  1.  ESIGERE  Se,  Rem  possessam  di- 
mittere,  cedere.  Gali.  Se  deBeairir.  Judi> 
cium  ann.  782.  Inter  Instrum.  tom.  1. 
nove  Hist.  Occitanse  col.  26  :  Et  ordi- 
navimue  Milone  Cernite,  ut  de  ipaae  villas 
se  Exigere  fecissetj  et  Arloyno  assertore 
et  mandano  Danielo  Archiepiscopo  per 
suum  saionem  revestire  fecisset.  [^  vide 
infra  Exire  Se.] 

^  2.  EXIGERE,  Exire.  Lit.  ann.  1334.  in 
Reg.  69.  Ohartoph.  reg.  eh.  236  :  Alque- 
rius  de  Deodata..,  eques  et  armatus  per- 
puncta..,  eguitando  equum  magnum,  et 
Exigendo  ae  loco  de  Columberio  de  domo 
hsBredum  Guillelmi  de  Bello-loco,  etc. 

•  3.  EXIGERE,  prò  Eligere.  Ohartaann. 
1222.  ex  Cod.  reg.  10197.  2.  2.  fol.  21.  v.  : 
Jnsuper  quicumque  exactus  est  prò  pa^ 
trono  causss,  ille  exactus  tenetur  propo- 
nere  verbum  illius,  qui  ipsum  Exegit, 

0  EXIGUUS ,  prò  Humilis,  eo  titulo 
Ghartam  sub  Alex,  arcliiep.  ann.  910.  in 
Chartul.  eccl.  Vlenn.  fol.  49.  y.  col.  2. 
subscribit  Remeaarius  sanctas  Valenti^ 
nensis  ecclesias  ÉxiguiM  episcopus.  Vide 
Exlremitas, 

EXILIARE.In  exilium  agere.  Gali,  fa»- 
ter.  Lex  Aleman.  lit.  85.  S  1  •  Èxiliet  eum 
de  provincia.  Lex  Baiw.  tit.  1.  cap.  11. 
8  4.  tit.  2.  cap.  10.  S  1  :  Hoc  in  potestate 
liegis  vel  patris  sui  ibit,  ut  Exitiet  eum, 
si  vult.  Annales  Frane.  S.  Nazarii  ann. 
786  :  Ibidem  comprehensi  sunt,  et  exinde 
Exiliati.  Ann.  787  :  Fraudulentissimos 
eorum  in  Franciam  Exiliavit,  Leo  Ost. 
llb.  1.  cap  82:  Sieonolfi  filio  de  Salerno 
Eociliato.  Lib.  2.  cap.  9  :  Joannes  PP,  de 
Roma  Exiliatus  venit  Capuam.  Ecke- 
iiardus  Junior  de  Oasib.  sancti  Galli 
cap.  16  :  In  curtes  longius  sitas  pane  sor- 
didiore  aguaque  alenaos  Exiliaverat»  Do- 
sitheus  hb.  8  :  A  quo  Exiliatus  est,  Adde 
Miracula  S.  Bavonìs  lib.  1.  cap.  14.  lib. 
2.  cap.  11.  Gapitul.  2.  ann.  818.  cap.  18. 
Yitam  Ludovici  Pii  ann.  818.  Vitam  S. 
Wolphelmi  Abbat.  n.  83.  etc.  [Vide 
Exihum.] 

1  Ekiliarius,  Qui  mittit  in  exsilium. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerman.  MS.  :  Exi- 
liarius,  Cils  qui  exile. 

1  ExiLiATio,  Exsilium,  Gali.  Exil. 
Gharta  Lamberti  Episc.  Lingon.  ann. 
1018.  prò  Monasterio  S.  Valentini,  inter 
Instrum.  tom.  4.  Gali.  Ghr.  col.  189  :  In 
hujus  Exiliationis  lacrifmosam  convallem 
secum  omne  propagtnis  suss  traduxit 
genus. 

o  Chron.  Angl.  Th.  Otterboume  pag. 
110  :  Et  post  ExiliatUmem  ambos,  incon- 
sultis  magnatibus,  ad  solum  proprium 
revocavit  (Edwardus  n.  rex).  Assil  et 
Essil,  eodem  sensu,  in  Pcen.  ducat.  Au- 
rei, apud  Thaumass.  ad  calcem  Assis. 
Hierosol.  pag.  468  :  Se  aucun  n'a  nul 
biens  en  tei  forfet,  il  seuffre  Assil  perdu' 
rable.  Infra  :  Essil. 

1.  EXILIUM,  Dissipatio,  destructio. 
Exiliare^  destruere,  dissipare.  Statutum 
Marlebridgense  sub  Henrico  III.  Rege 
Angl.  cap.  25  :  Firmarii  tempore  firma-' 
rum  suarum  vastum,  vendxtionem,  vel 
Exilium  non  facient  de  domibus,  boscis, 
vel  hominibus,  nec  de  aliquibus,  quas  ad 
tenementa  quas  ad  firmam  haòent,  spec- 
tant,  etc.  [«Placit.  ann.  8.  Johan.  Reg. 
Bedf.  rot.  9.  in  Abbreviat.  Placit.  pag. 
54  :  Milo  de  Everesh  summonilus  ad  os" 
tendendum  quare  ipse  vastaverat  boscum 
et  terram  Roberti...  Robertus  perdonavit 


eidem  Milani  Exilium  terrss,  etcì  Fleta 
lib.  1.  cap.  11  :  Vastum  et  destructio  fere 
mquipollenty  et  convertibiliter  se  haoent 
in  aomibus,  boscis  et  gardinis,  sed  Exi-* 
lium  dici  poteril,  cum  servi  manumit^ 
tantur,  et  a  tenemenHs  suis  injuriose  eji* 
ciuntur,  Adde  lib.  4.  cap.  9.  |  9.  et 
Bracton.  lib.  4.  tract.  5.  cap.  18.  i  1.  Vil- 
Iharduinus  n.  220  :  Ne  remest  nuUe  riens 
à  Essilier  fors  la  cité  de  Versoi.  Ghro- 
nicon  Flandrense  cap.  75  :  Puis  alla  vers 
Peronne  ardant  ou  ÈssUant  tout  le  pais. 
Adde  cap.  89.  Le  Roman  de  Vacces  MS.: 

Ne  MiErei  tos  homM  EsiiUer  ne  porprendre. 
Le  Roman  de  Garin  MS.  : 

Le  resae  avons  Essillé  et  gtaii, 
Et  meinl  monstier  cootre  terre  geté. 

[(ie  Roman  de  Partonopex  MS.  : 

Quint  Terroot  le  leu  de  Henger, 
Poor  moi  deetmire  et  Bitsifler, 

Le  Roman  de  la  Violette  MS.  : 

Je  n*y  t^ay  mitre  janment, 
Fort  de  rardoir  ianeleaient... 
Sana  le  aoen  de  Tea  bona  amia, 
Ne  aoit  aoa  corpa  à  Bzil  mia.] 

Hinc    etiam  Picardi    verbum   Essilier 
usurpant  prò,  bona  dissipare.  Essileurs 
de  biens,  apud  Philippum  de  Beaumanoir 
cap.  58. 
^  Bestiarius.  MS.  : 

Gheat  gonpil»  qui  tant  aet  barat. 
Qua  noua  apelon  chi  raoart. 
aenefie  le  mal  goopil, 
Qui  le  peuple  met  en  Eaail. 

«  2.  EXILIUM,  Peregrinatio,  iter  in 
longinqua.  Vita  S.  Lugld.  tom.  1.  Aug. 
pag.  848.  col.  1  :  Quadam  autem  die  S. 
Zugidius  ecclesiam  circuiens,  invenit  post 
eccìesiam  quatuor  viros,  qui  in  Eoeihum 
ire  cogitabant  ;  quibus  Lugidius  ait  :  Vos 
cogitatis  ire  in  Exilium  ;  ego  autem  dico 
vobis,  quia  locus,  ubi  nunc  pedes  vestri 
stant,  tot  corpora  vestra  sepelientur.  Vide 
Exul. 

j  EXILTA,  Erronum  marinus.  Gloss. 
Isid.  La  Gerda  legit  :  Erronum  manus. 
An  bene,  dicat  qui  potest 

EXIMENTUM,  Idem  quod  Exitus.  Fruc- 
tus,  et  proveutus  prsdii.  fJudicium 
ann.  1165.  Marc»  Hisp.  col.  1340  :  Cum- 
que  de  Eximentis  inter  eos  quxstio  verte- 
retur,  (prasdictus  enim  Cruillelmus  Rai- 
mundi  tertiam  partem  omnium  fructuum, 
qui  cultura  et  cura  habitatorum  Dertosss 
proveniebant,  inter  Eximenta  computa- 
bat,)  diffinivit  pradicta  curia,  ea  tantum 
Eximenta  recto  appellari,  quas  ad  jus 
propnum  ac  fiscum  regium  pertinente 
sive  ea  in  leudis,  questis,  placitis  seti  aliis 
quibuscumque  usaticis,  sive  etiam  terris, 
vineis,  ìiorlis  consistant  ;  fructus  autem 
heredilatum  eorum  qui  in  civitate  ?tabi' 
tant,  sive  hi  clerici  sint,  sive  milites,  sive 
burgenses,  nullo  modo  inter  Eximenta 
computari,  prtecipue  quia  ipse  in  eis  se- 
nioraticum  vel  aaempramentum  et  man- 
damentum  habet  districtum.]  Gharta  Rai- 
mundi  Gomitis  Barcinon.  ann.  10.  regni 
Leovici  Regis  junioris:  Et  habeas  ter^ 
tiam  partem  de  omnibus  Eximentis  ejus- 
dem  civitatis  ac  villas,  omniumque  terra- 
rum  sibi  pertinentium.  Alia  Ildefonsi 
Regis  Aragon.  ser»  1211  :  Omnia  Exi- 
menta et  expletaqusB  exient  de  prxdicto 
ftonoreJGharta  Philippi  Pictav.  Episc. 
ann.  1230.  apud  Stepnanotium  tom.  8. 
Antiq.  Pictav.  MSS.  pag.  797  :  In  terra- 
giis  omnium  bladorum,  legtiminum,  lino- 
rum,  carrharum,  et  in  omni  Eximento 
terrarum  frostarum  quas  de  arbergamentis 
non  fuerint,  percipient  semper  dictus  Ab- 
bas  et  sui  similiter  duas  parles,  et  tertiam 
servientes.] 


EXIMEQUI,  Proxenetts,  in  Gloss.  Isid, 

EXIMERE,  Interimere,  occidere.  Leges 
Luithprandi  Regis  Longob.  tit.  12. 1 1  : 
Si  auts  frater  fratrem  suum  in  pecca- 
tis  Exemerit,  etc,  [«>  Murat.  Occuierit, 
Luitpr.  17.  (8,  8.)] 

EXIMIETAS,  Sublimttas,  in  Gloss.  Isid. 
et  apud  Papiam.  Gloss.  ór.  Lat.  'E^ox^^, 
T^  ^Tu^oyrfij  Èxcellentia,  Eximietas,  Emi- 
nentia.Tiiìihis  honorarius,  et  compel- 
latorius,  qui  occurrit  non  semel  apud  S. 
Auffustin.  Epist.  82.  129.  188.  18Ì5.  158. 
Radbertum  in  Epitaphio  Wal»  Abb. 
Gorbeiens.  pag.  513.  etc. 

1  EXIMII,  Optimates.  Eximii  regni, 
apud  Radbertum  in  Vita  Ven.  wal9 
Aob.  lib.  1.  cap.  18.  sub  flnem  ;  Primi  et 
Eosimii  palata,  lib.  2.  cap.  17. 

^  EXIMINA,  prò  Bernina,  mensura  fru- 
mentaria.  Gharta  ann.  1862.  in  Reg.  98. 
Ghartoph.  reg.  eh.  241  :  Item  unum  mal- 
hollium...  ad  censum  unius  Eximinas  or- 
dei.  Infra  :  Eyminss.  Vide  Hemina. 

1  EXIMIUM,  prò  Exenium,  Munuscu- 
lum.  Statuta  Arelat.  MS.  art.  175  :  Neque 
consules,  neaue  judices...  acdpiant  aliqua 
munera  vel  Eximia  ab  aliquo  cive, 

\  EXIMMDTUARE.  Vide  Exminutuare. 

\  EXINANIRE.  In  nihilum  redigere,  in 
Barthii  Glossario,  ex  Raimundi  Agilseì 
Hist.  Palsest.  Pluries  occurrit  in  Scrip- 
turis.  Exinanire  Latinis  est  Evacuare, 
Exhaurire,  Exonerare.  De  Filio  Dei  di- 
citur  apud  Apostolum  :  Semetipsum  Exi- 
nanivit  formam  servi  accipiens,  etc. 
[<»  Vide  Forcellinum.] 

*  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Anienter,  amandrir^  adnichUer,  Exi- 
nanire, 

«  EXINANITAS,  Exinanitio.  Gastigat. 
in  utrumque  Glossar.  :  Exinanitio,  va- 
cuitas,  QCTToxévbxjtc.  MSS.  Exinanitas, 
[**  Mar.  Mercator  in  Gyrilli  Episc.  Ale- 
xandr.  Respons.  centra  Theodoret.  pag. 
296  :  Si  vero  ipsum  verbum,  quod  erat  in 
forma  et  aequalitate  Dei  et  patris,  exina- 
nisse  se  dicitur,  quomodo  rursus  vel  qua 
ratione  exinanitum  sit,  si  recuset  Exina- 
nitatem.  Exinanitcks  autem  Dei  verbi  est 
ejus,  (juod  nesctt  pati  conversionem,  agere 
aliquid  vel  dicere  humanorum,  etc.  Vide 
ibid.  pag.  262.  815.  et  875.1 

«  EXINANITUS,  Qui  deiiquium  animi 

fiatitur,  Gali.  Evanoui,  Lit.  remiss.  ann. 
850.  in  Reg.  80.  Ghartoph.  reg.  eh.  501 
Quodam  vase  tenente  chopinam  per  ipsum 
supplicantem  awcepto,  percusMit  in  capite 
dictum  Chicardum,  unde  mors  inopinata 
secuta  est  ;  credens  dictus  supplicans  dic- 
tum Chicardum  esse  solummoao  prasdicto 
iclu  lassuin  seu  Exinanitum,  etc, 

0  EXINHONORARE,  Probro  afflcere. 
Pasch.  Radbert.  in  vita  vener.  Walae 
tom.  6.  GoUect.  Histor.  Frane,  pag.  286  : 
Iddrco  errat  qui  arbitratur  Arsenium  in 
periculum  exstlii  vel  capitis  vocari...  quod 
Auaustum  et  filios  Exinhonoraverit.  Ma- 
bill.  saec.  4.  Bened.  part.  1.  pag.  508.  edi- 
dit  :  Exhinonoraverit.  Vide  Exlionorare. 

EXINTEGRO,  Piene,  integre,  in  leg.  28. 
Cod.  Th.  de  Suscept.  (12,  6.)  [et  in  Ins- 
trumento  anni  1827.  apud  Ludewig.  tom. 
5.  pag.  481.1 

EXINTERARE,  Intestina  eruere.  Par- 
dui  us  Episc.  Laudunensis  in  Epist.  ad 
Hlncmarum  Remensem  :  Quss  (volatilia) 
oportet  primum  Exinterare,  et  diligenti 
cura  sale  humores  exsiccare,  [Vide  Exen- 
terarej 

1  EaINUARE,  Exemplare,  Aperire» 
Gloss.  Sangerm.  n.  501.  Puto  legendum 
Exsinuare,  vel  Insinuare,  quoa  est  in 
noti  tiam  alicujus  adducere. 

«Hinc,  ut  videtur,  Exinete,  Dumetum 
quod  exinuatur,  in  Lit.   remiss.   ann. 


364 


EXI 


EXI 


EXI 


1410.  ex  Reg.  164.  Ohartoph.  reg.  eh. 
856  :  Camme  le  varlet  du  auppliant  feunt 
nlé  aux  champa,.,  pour  couper  un  poy  de 
branche9  en  une  haye  ou  espine».,  pour 
eulz  esbatre  et  oater  Exinete,  afin  de 
faire  une  haye  pour  prenre  un  lievre. 

^  EXIPERE,  prò  Excipere,  in  Procurai, 
ann.  1840.  ex  Tabul.  Flamar.  et  alibi 
passim. 

1  EXIPPITARE,  Rare  oacitare.  Gloss. 
Isid.  Paulo  aliter  apud  Papiam  :  Exip' 
pito,  M,  aroy  Oscitare,  oa  aperire,  hiare, 
et  in  Glossario  Sangerm.  n.  501  :  EoBip- 
pitare,  Hiare,  os  aperire. 

1.  £XIRB  de  aliquo  crimine,  eo  ab- 
solvi  :  Exire  de  latrocinio,  in  Lege  Salica 
tit.  49. 

o  2.  EXIRE»  Oiferre,  liceri,  Gali.  Met- 
tre  Venchere.  Stai.  ann.  1871.  Inter  Pro- 
bat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  809.  col.  1  : 
Et  eie  continue  recipere  novas  oblationes 
$eu  exitaa  ab  eiedem  aeu  aliis  volentibus 
ampliuH  Exire  aeu  off  erre...  Item  quod 
nuUus  corrateriua  ait  auaua  revelare  ali-- 
qualiter  exitorea  qui  Exierint  seu  Exire 
voluerint,  etc.  Lit.  ann.  1875.  in  Reg. 
108.  Ghartopb.  reg.  eh.  62  :  Et  qui  volue- 
ritplua  Extre,  Exeat,,..  et  nultua  fuerit 
aeu  apparuerit  qui  ad  ipaa  plua  voluerit 
Exire  aeu  off  erre,  etc.  Gli  aria  ann.  1888. 
In  Reg.  133.  eh.  127  :  Non  invenit  prasco 
aliquem,  qui  in  dictia  bonia  majorem  «xi* 
tam  fecertt,  aeu  majus  pretium  ae  data* 
rum  obtulerit,  quam  magiatrum  Johan- 
nem  de  Betiziaco  civitatialBiterrenaia,  gui 
die  prxsenti  Exivit  ac  ae  dare  obtuht... 
aummam  aexcentorum  francorum  auri. 
Hinc 

•  ExiTA,  Auctio,  lieitatio,  Gali.  En» 
chére.  Lit.  ann.  1875.  in  Reg.  108.  Ghar- 
topb. reg.  eh.  68  :  Praaconizare  fedi  quod 
quinque  aupradictoa  et  deaignatoa  cenaua 
emere  aeu  %n  eia  Exitam  aeu  oblacionem 
aliquam  facere  volentea,  venirent  et  com' 
pararent  die  ^srauenti  hora  veaperorum  in 
curia  ordinaria  et  coram  Bauduchio  com- 
miaaario  praRdictOf  Exitaa  aeu  oblacionea 
eorum...  facturi.  Charta  ann.  18%.  in 
Reff.  148.  eh.  287  :  Dieta  bona  aubfuutari 
fectaae,...  et  non  reperiiaae  aliquem  alium 
exitorem,  qui  in  prsBdictia  bonia  et  here» 
ditagiia  dxcere  aeu  Exitam  facere  vellet. 
Regiatrando  etiam  ExUaa  et  encheriaa,  in 
Gb.  ann.  1489.  inter  Probat.  tom.4.Hist. 
Nem.  pag.  50.  col.  2.  Vide  supra  Dica  2. 
Inde  etiam 

<*  ExiTOB,  Licita  tor,  Gali.  Enchériaaeur. 
Lit.  Ludov.  ducis  Andegav.  ann.  1876.  in 
Reg.  109.  Ghartopb.  reg.  eh.  384:  Ad 
incantum  publicum  diu  aucti  ad  precium 
quingentorum  francorum  auri  quondam 
nomine  regio  exiatente  et  offerente,  cum 
nullua  alter  Exitor  necemptor  tutua  repe- 
riretur,  etc.  Occurrit  prsQterea  in  locis 
jam  jam  laudatis. 

©  8.  EXIRE  DE  GoNVENTiONE,  Pactum 
perfringere,  violare.  Gali.  Nepoint  tenir 
une  convention.  Gharta  Petri  comit.  Au- 
tiss.  ann.  1199.  in  Reg.  J.  Ghartoph.  reg. 
eh.  1  :  Hsec  faciam  jurari  domino  regi  ab 
omnibua  illia  militìòua  et  hominibua  co- 
mitatuum  Altiaaiodori  et  Tomodori,  qui 
hasc  nundum  Juraverunt,  quoa  in  manu 
mea  teneo  ;  ita  quod  ai  Exirem  de  aliqua 
iatarum  conventionum,  ad  dominum  re- 
gem  irent  cum  omn^ua  f eodia  auia  abaque 
fidem  mentiri. 

^  4.  EXIRE  Hominem,  f.  prò  Exuere, 
loquendl  formula  haud  infreouens,  De- 
cedere, mori.  Gharta  ann.  11d2.  tom.  1. 
Probat.  Hist.  Brit.  col.  615  :  Eodem  anno 
Badulfua  Monfortensia  dominua  hominem 
Exivit  ;  cum  autem  appropinquaret  dica 
ejua,  etc.  Vide  supra  Excedere. 


«  5.  EXIRE  Se,  Excedere.  Gali.  S'en 
alter.  Gharta  ann.  1874.  in  Reg.  8.  Armor. 
gener.  part.  2.  pag.  xvlij  :  Bajulua  .... 
audita  aupplicatione  dictea  nobilia  Moro- 
aaSf...  ordinavit  quod  dictua  aerviena  ae  a 
dicto  hoapicio  Exeat. 

0  EXIRETANUS.  Theodor,  de  Niem  de 
vita  et  fatis  Johan.  XXIII.  tom.  2.Gone. 
Gonstant.  col.  340:  Nec  iatia  lucria  con- 
tenlua  (Balthasarus  dictus  Joan.  XXIII. 
PP.)  aed  ampliua  ditari  aatagena,  quoa' 
dam  eloquentea  et  audacea  apoatataa,  de 
Spoleto  in  vicinia  partibua  ortundoa,  quoa 
Italici  Exiretanoa  appellante  et  nuncioa 
dicti  Bonifacii  (IX.  PP.)  ad  prasdicandaa 
in  Almania  et  adjacentibua  provinciia 
indulgentiaa  et  peccatorum  remiaaionea 
de  omni  peccato  targiaaimcu  fieri  procu- 
ravit. 

1  EXISCERARI,  prò  Exaecrari.  Papias 
in  MS.  Bituric.  :  Exiaceratur,  Deteatatur, 
horret.  Melius  in  Edito  :  Execratur,  De- 
teatatur, horret, 

1  EXISSA.  Diarupta.  Papias  MS.  Bitu- 
ric. Puto  iegendum  Exaciaaa,  ab  Ex- 
aeindo. 

1  EXISTENTIALITAS ,  Vis  existendi, 
qua  quid  existit.  Utitur  Marius  Vieto* 
rlnus  in  Responsione  ad  Gandidum 
Arrianum,  apud  Mabillonium  Analect. 
tom.  4.  pag.  161. 

EXISTIMARE.  Gharta  commutationis 
anni  935.  ita  subscribuntapudUghellum 
in  Episcopis  Bergomensib.  pag.  613  : 
Petrua  qui  Exiatimavi  ut  aupra  me  aub- 
cripai.  Aroaldua  qui  Exiatimavi  ut  aupra 
me  aubacripai,  etc. 

1  1.  EXITA,  prò  Exitua,  Gali.  Sortte. 
Vide  Entrata. 

^  2.  EXITA,  Lieitatio.  Vide  supra  in 
Eoeire  2. 

«  8.  EXITA,  Vectigal  prò  evehendis 
mercibus  ex  aliquo  loco  persolutum. 
Gharta  ann.  1366.  in  Rej?.  137.  Ghartoph. 
reg.  eh.  55  :  Pro  Exita  atve  exitu  aeu  pc^a» 
aaqio  centum  et  aexaqinta  aex  balarum 
pèllium  agnellorum.  Vide  Exitua  5. 

j  EXITARE,  Dubitare.  Papias  in  MS. 
Bitur.  Lege  Haaaitare. 

EXITATORIE.  Vide  supra  Excitatoria. 

1  EXITIABILITER,  Perdite,  damnose, 
cum  exitio  S.  Aug.  lib.  6.  Gonfess.  cap. 
7  :  Compereram,  quod  circumExitiabiliter 
amaret.  Epistola  Gapreoli  Episcopi  Gar- 
thag.  inter  GonciliaHispan.  tom.  2.  pag. 
198  :  Tantum  igitur  aheat  Deum  Dei 
filium  incommutabilem  atque  incompre- 
henaibilem  ab  inferia  potuiase  concludi,  ut 
nec  ipaam  adaumtionia  animam  credamua 
Exittàbiliter  auaceptam ,  aut  tenaciter 
derelictam . 

1  EXITIGIUS,  ExuL  extorris.  Exiticiiave 
aut  bannitis,  apud  Rymer.  tom.  x.  pag. 
120.  col.  2.  Exititii  aeu  banniti,  in  Gharta 
Bonifacii  IX.  PP.  ann.  1396.  apud  111. 
Fontaninum  in  Appendice  Antiq.  Hortse 
pag.  424.  Rebellea  et  Exititii  dictaa  dvi- 
tatia,  ibid.  pag.  459.  in  Diplomate  ann. 
1415.  Ibid.  pag.  460  :  Providemua  etiam  et 
jubemua  quod  aliquia  Exititiua  dictaa  ctvt- 
tatia  non  poaait  nec  debeat  in  preefata 
civitcUe  reatitui  vel  remitli,  nec  de  eorum 
bandia  extrahi.  Rursum  occurrit  infra, 
ut  et  lib.  8.  Rer.  Sieul.  Sallas  Malaspinse 
apud  Baluzium  tom.  6.  Misceli,  pag. 278. 
in  Epistola  Philippi  Mariae  Ducis  Me- 
diolan.  apud  Marten.  tom.  1.  Ampliss. 
Golleet.  col.  1567.  etc. 

1  EXITIRE,  Periclitari.  Vide  Ecitum. 

i  EXITITIUS.  Vide  Exiticiua. 

1  EXITIUM,  ut  Exitua.  Aquia  aqua- 
rumve  decuraibua,  Exitia  et  regreaaia 
earum,  apud  Mabillon.  tom.  8.  Annal. 
Benediet.  pag.  696.  col.  1. 


«EXITOR,  Licitator.  Vide  supra  in 
Exire  2. 

EXITURA,  Jus  exitune,  DroU  de  sartie. 
E^t-n^piov,  apud  Phavorin.  in  Lexico. 
Gharta  Rogerii  Ducis  ApulisB  prò  Mo- 
nasterio  Gavensi  ann.  1092  :  Prasdictum 
vero  Monaaterium  mercimonia  aua  abaque 
omni  datione,  aolutione ,  aeu  Exitura, 
libere  vendat,  etc.  Occurrit  praterea  In 
Statuto  Honorii  IV.  PP.  prò  regni  Nea- 
poHt.  ineolis  ann.  1285.  Vide  Fundicua 
In  Funda. 

EXITURiB,  Impetiginea,  Matthseo  SIN 
vatico. 

1.  EXITUS,  Graecis  l|o2oc,  Expensaa  ra- 
tionum  :  unde  iMiivai,  in  Vet.  Testa- 
mento. Proprie  autem  dieuntur  Exitua, 
Reditus  annui,  vel  alia  terrarum  com- 
moda  qua  exeunt  et  proveniunt  ex  re 
aliqua,  ut  fructus  terrae,  et  exitus  tene- 
menti.  haues,  apud  Littletonem  sect. 
193.  nostri  Revenua  dicunt.  Exuea,  in 
Testamento  Roberti  II.  Ducis  Burgun- 
dise  ann.  1297.  apud  Duchesnium.  Sta- 
tutum  2.  Westmonasteriense  cap.  48  : 
Et  aciat  Vicecomea,  quod  redditua,  biada 
in  grangia,  et  omniamobilia,  praeter  equi- 
taturam,  indumenta,  et  utenailia  domuum, 
continentur  aub  nomine  Exituum.  Vetus 
Gharta  in  Monastico  Angl.  tom.  2  : 
Donationem  de  tota  terra...  cum  Exitu 
duorum  annorum,  etc.  Vide  Regiam  Ma*" 
jestatem  lib.  2.  cap.  22.  S  2.  cap.  46.  {  1. 
et  SkensBum  lib.  de  Ver  Sor.  signi  flcat.  in 
Exitua  terrea.  Occurrit  passim. 

oitfnM.eadem  notione,  in  Gh.  ann. 
1332.  ex  Ghartul.  S.  Mart.  Pontlsar.  fol. 
28  :  Profiz,  laauea  et  émolumena  qui  d'i" 
célui  pré  pourront  venir  ou  laair.  Hinc 

o  Exitus  Lignorum  dieuntur  Assulaa 
et  reeisamenta,  vulgo  Copeaux,  quae  ex 
li^no  exeunt  et  proveniunt.  in  Lit.  re- 
miss,  ann.  1353.  ex  Reg.  81.  Ghartopb. 
reg.  eh.  810  :  Cum  Robertua  emiaaet .... 
coiapellos  aeu  Exitua  lignorum,  quaa  Jo- 
hannea  Gossellini  carpentaverat,  etc. 

2.  EXITUM  Facere,  prò  Exuere,  De- 
vestiri, quasi  Exire  ex  re  aliqua,  Rem 
dimittere.  Tabularium  Prioratus  Per* 
siaci  in  Burgundia  apud  Perardum  : 
lataa..,  rea  warpiverunt.  et  ae  Exitumfece- 
runt  prò  amore  Domini.  Gharta  Mathil- 
dis  GomitisssD  apud  Franciseum  Mariam 
in  illius  ViU:  Et  mihi  Mathilda  Marchio- 
niaaaforaa  exinde  werpivit,  et  Exitum 
fecit.  Regestum  Petri  Diac.  Gasin.  num. 
244  :  Noa  foraa  guerpimmuat  et  exinde  ab 
omnibua  Exitum  foraa  fecimua^  et  ipaa 
auf>radicta  Eccleaia  S.  Felici  inveativimua, 
et  inveatiri  dimiaimua.  Vetus  Gharta  in 
Ghr.  Laurisham.  ann.  776  :  Sed  per  fea- 
tucam  ante  noa  ae  dixit  Exitum.  Occurrit 
prffiterea  in  vett.  formul.  69.  158.  155. 
156.  apud  Lindenbrogium. 

3.  EXITUS,  Filli,  liberi,  qui  de  aliquo 
exeunt.  Statutum  Westmonasteriense  2. 
ann.  18.  Edw.  1.  Regis  An^l.  cap.  1  :  In 
omnibua  enim  praadictia  caatbua,  post  pro- 
lem  auacitcUam  et  exeuntem  ab  ipsia  qui- 
bua  tenentur,  aicut  conditionatiter  fuit 
datum,  huc  uaque  habuerunt  hujtiamodi 
feoffati  poteatatem  alienandi  tenementum 
aie  aatum,  et  exhaaredandi  Exitum  eorum 
centra  veluntatem  donatorum,  etc.  Infra  : 
Licet  Exitua,  ai  quia  fuerit,  obiiaaet.  Ha- 
betur  ibi  non  semel.  Monasticum  Anglic. 
tom.  2.  pag.  607  :  Qui  genuit  Robertum  de 
Alfreton  Èaronem...  qui  per  Aqnetem 
uxorem  ejua  habuit  Exitum  ,  Thomam^ 
filium  et  haaredem,  etc.  ì.  ex  quo  natus 
est,  etc.  Galli  dicunt,  duq%tel  est  iaau. 
Occurrit  eadem  phrasis  pag.  869. 
[Gharta  anni,  12.  Henrici  IV.  Angl. 
Regis,  apud  Th.  Ifadoo?  Formul.  Anglic 


EXI 


EXL 


EXM 


365 


pag.  16  :  Genuit  Johannem  Shapwyk  Ca- 
peuanuvn,  et  prioremprmdietum  de  modo 
ijiventem,  hmredem  prasdictorum  Willeimi 
et  Thomm  prò  defectu  Exitus,  Sine  ExUti 
de  carpare  dicti  Willelmiy  pagr*  432.  ej  asd. 
FormalJ 

1  4.  EZITUS,  in  rationibus  Expensum. 
Oaffarus  in  Annal.  Genuens.  apud  Mu- 
rator.  tom.  6.  col.  284  :  Prmterea  in  fine 
earwn  Consulatus  introitum  et  Exitum 
Éeiptiblicm  totum,  quomodo  et  unde  rece- 
perant,  sictUi  et  ubi  dùtribuerant,  in  con- 
ciane  facta  palata  coram  omnibus  per 
ordinem  in  scriptis  apte  et  lucide  osten" 
derunt  ;  cujua  enim  pecunia  de  prsedicto 
introitu  et  Exitn,  etc.  Hoc  est,  de  accepto 
et  expenso,GsL\ì.  Reeetteet  mise.  Gom- 
missfo  data  Guillelmo  RemervillsB  ann. 
1469.  ex  Schedis  D.  de  S.  Quintino  :  Ac 
de  eadem  summa  compotum  teneatis  ac 
faciati8  introitum  fideliter  atque  probe, 
pariterque  et  Exitum. 

^  5.  EXITUS,  Vectìgal  prò  evebendis 
mercibus  ex  aliquo  loco,  Gali.  Droit 
d'iasuB)  vel  de  sartie.  Diploma  Lotharii 
II.  Imp.  prò  Wibaldo  Abb.  Stabulensi 
ann.  1187.  apud  Marten  tom.  2.  Ampliss. 
Gollect.  col.  99:  Nullum  pontaticum , 
nullum  transitum  vel  Exitum,  nullum 
denique  terra  aquave  vectigal...  persoU 
vani.  In  nuibusdam  Consuetudinibus 
municipalibus  Francicis  Droit  d'issue, 
idem  sunt  quod  Laudimia,  Gali.  Lods  et 
ventes,  aliave  similia,  qusB  subditi  do- 
minis  feudalibus  debent  exsolvere,  cum 
fundumemunt,  vendunt,  aliave  ratione 
comparant  vel  alienant.  Hac  notione 
accipitur  in  Consuetudinibus  Aquarum 
Tarbellicarum  tit.  9.  art.  19.  20.  22.  27. 
28.  84.  88.  Baionae  tit.  5.  art.  42.  Sed  in 
Consuetud.  Hedenensi  art.  4.  Droit  d'is- 
sue  de  eo  dicitur,  quod  dominus  perei- 
pit,  cum  quid  e  sua  in  alienam  juris- 
dictionem  transfertur:  dequojureetiam 
fitmentio  in  Consuetud.  S.  Pauli  in 
pago  Atrebat.  Vide  Glossarium  de  Lau- 
riera  voce  Issue. 

<»  6.  EXITUS,  prò  Exercitus,  ni  fallor, 
Expeditio  militaris.  Charta  commun. 
Rotomag.  ann.  1204.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  675.  art.  27  :  Si  commu- 
nia  prtecepto  domini  regie  veljustitias  susb 
debeat  exitum  facete,  major  et  eschevini 
pravidebunt  qxioa  statuant  remansuros  cui 
urbem  Rothomagensem  custodiendam  ;  et 
qui  post  horam  naminatam  eoeeundi,  in- 
ventus  fuerit  in  dieta  civitate,..  erit  in 
misericordia  domini  reais,  et  in  miseri- 
cordia cammunias  de  domo  sua  proster^ 
nenda,  vel  de  centum  aoUdia,  ai  domum 
non  habuerit. 

^  7.  EXITUS,  Actus,  factum.  Lit.  re- 
miss, ann.  1876.  in  Reg.  110.  Ohartoph. 
re^.  eh.  159:  Dictua  Johannes  de  la  Treille 
fuxt  tango  tempore  et  continue  ante  mar- 
tem  suam  homo  insanus,  capitoaua,  quaai 
furioaua,  et  faciébat  Exitum  furiasi. 

1  ExiTus  Fori,  de  eo  dicitur,  si  bene 
conjecto,  qui  deserit /orum  seu  jurisdic- 
tionem  legitimi  domini,  ut  exeat  seu 
transeat  in  alienam.  Charta  Roberti  Co- 
mitis  Mei  lenti  tom.  4.  Hist.  Harcur. 
pag.  2178  :  Si  milesvel  alias  et  quicximque 
aliquanda  caitatevit  caatrum  vel  Exitum 
fan  fedi,  capiatur,  et  donec  inde  nobia 
aatisfecit,  teneantur  feoda. 

1  ÉxiTUS  Mensis.  Inveteri  bus  Instru- 
mentis  non  semel  occurrunt  hse  voces 
Introitus  et  Exitua  mensis,  ad  quarum 
notionem  observandum  a  majoribus 
nostri s  menses  in  duas  sequas  partes 
divi  SOS  fuisse.  Prioris  partls,  quam  In- 
troitum vocabant,  dies  naturali  ordine 
numerabant,  ita  ut  prima  dies  mensis 
esset  prima  Introitus  menais,  sicque  per- 


gebantusque  ad  diem  15.  Posterioris 
vero  partis  seu  Exitua  dies  ordine  retro- 
grado, ut  Romani  Kalendas  numerabant  ; 
ultima  igitur  dies  mensis  erat  prima 
Exitus  mensis,  penultima  secunda  et  sic 
de  caeteris.  Lapis  marmoreus  in  claus- 
tro  B.  M.  Deauratae:  Anno  Domini 
MCGLXXXiil.  tertia  die  Exitus  mensis 
julii  obiit  domina  Ancelina  soror  domini 
Patri  de  Castro  novo  prò  qua  fit  Offidum, 
etc.  Charta  exArchivis  ejusdem  Monas- 
terii  :  Et  fuit  actum  hoc  septimo  die  Exi» 
tus  mensis  januarii,  Philippo  Rege  Fran- 
corum  et  Petro  Episcopo  Tholosano  anno 
ab  Incamatione  Domini  MCGGiil.  [*  Vide 
Mensis  intrans.] 

Exitus  Placiti.  Jo.  Fortescutus  de 
Laude  Legum  Angli®  cap.  20  :  MaterUe 
factij  quam,  legis  Anglias  periti  Exitum 
placiti  appellant...  veritas  per  leges  civUes 
teatium  depoaitione  probari  debet,  in  qua 
duo  teatea  idonei  aufficiunt  ;  sed  per  Le^ 
ges  Anglias  veritas  illa  non  nisi  12.  homi" 
num  de  vicineto,  ubi  factum  hujusmodi 
auppanitur,  sacramento,  Judici  constare 
poterit.  Adde  cap.  26. 

1  Exitus  Vill^e,  Quod  Malori  et  Ju- 
ratis  alieni  US  villae  solvere  debebat  Bur- 
gensis,  qui  in  aliam  migrabat  vìllam  seu 
urbem  oppidumve.  Arrestum  Parla- 
menti ann.  1266.  relatum  apud  de  Lau- 
riere  tom.  1.  Ordinat.  Reg.  pa^.  815: 
Petebant  Major  etjurati  Compendii  cantra 
Johannem  ìe  Riche  .  Ruiyenaem  modo 
Corbienaem ,  quod  cum  ipae  fuisset  et 
adhuc  esset  Rurgensis  suus,  nec  unquam 
eis  solvisset  Exitum  ville,  solverei  eis  idi- 
Ham  sicut  et  alii  Rurgenses  diete  ville,  vel 
saltem  Exitum  ville  et  partem  debite  ville 
eis  redderet.  Et  ad  hoc  petebant  per  Cu- 
riam  eum  compelli.  Quod  factum  est,  ut 
in  sequentibus  habetur.  Hoc  autem 
parlamenti  judicium  consonum  est 
Edicto  Philipp!  Pulcri  ann.  1287.  n.  6. 
ibidem  :  Item,  il  est  ordenéqueseaucuns, 
au  aucune  regu  à  la  Rourgeoisie,  ou  a 
recevoir  en  la  fourme  dessusdite,  s'estoit 
partis  ou  partoit  de  cy  en  avant,  d'aucun 
lieu,  ou  d'aucune  Commune,  il  payera  les 
tailles,  les  frez  de  la  ville,  de  tant  camme 
il  fut  tailliez,  ou  gite  sus  li,  avant  qu*il 
fut  reguz  et  avoez  camme  Rourgeais  à 
l'autre  ville,  dont  il  aura  requis  la  Rour- 
geoisie, ou  la  partie  de  doite  pour  Yssue 
de  la  ville.  Vide  Gabella  Ernia rationis. 

^  EZIVELLARI.  Vide  AxivellaH.  [Fr.] 

EXIUS,  Exitus.  Tabularium  Bellilo- 
cense  num.  130  :  Cum  terris  et  pralis  et 
cum  ipsis  broliis,  cum  Exiis,  et  regressi- 
bus.  Occurrit  ibi  pluries.  Ita  in  formula 
28.  ex  Baluzianis,  Aliae  Chartse  ejusdem 
Tabularli  habent  vulgo  Exitibus.  [Char- 
tularium  EcclesisB  Aptensis  Exeis.  Ins- 
trumentum Ecclesia  Ruthen.  tom.  1. 
Gali.  Christ.  pag.  53.  col.  2:  Cum  curtes 
et  hortos,  cum  Exeis  et  ingressis  et  egres- 
ais,  Cum  Exeis  et  regressis,  in  Donatione 
ann.  810.  Inter  Instrum.  tomi  1.  novsB 
Hist.  OccitanaB  col.  86.  Cum  Exea  et  in- 
gressea,  in  Charta  ann.  922.  Marcse  Hisp. 
col.  842.  Cum  Exiis  et  regressiis,  ibid.col. 
819.  ex  Charta  ann.  888.  Vide  ibid.  col 
828.  Acta  SS.  Martii  tom.  8.  pag.  719. 
Chartam  ann.  825.  tom.  4.  Gali.  Cbr. 
Instrum.  col.  265.  266.  etc]  Vide  Exitua. 

EXLE6ALITAS,  Exleqàre.  Vide  ^xlao?. 

1.  EXLEX,  Alterius  legis ,  seu  Reli- 
gionis,  qui  extra  legem  est.  Gloss.  Lat. 
MS.  Reg  :  Exlex,  extra  legem.  Fulche- 
rius  Carnot.  lib.  1.  Hist.  Hieros.  cap.  11. 
de  Christianis  :  Cum  civitatem  ingressi 
fuissent,  canfestim  cum  feminia  Exlegi- 
bua  cancubuerunt  plures  ex  eis.  [Charta 
Theobaldi  Episc.  Ambian.  de  composi- 
tione  Inter  Éernardum  de  Morello   et 


homines  ejusdem  vili  se  :  Si  quis  aliquem 
verbis  contumeliosis  Exlegem  naminavit, 
decem  solidos  prò  lege  Domino  dabit.) 

2.  EXLEX,  Qui  beneficio  legis  ori vatur, 
adeo  ut  lege  agere  non  valeat. JBarthius 
in  Glossario  ex  Hist.  Palaest.  Fiilcheril  : 
Exlex,  Excommunicatus,  is  ad  quem  nec 
divini  nec  humani  juris  quicquam  perti- 
neat.]  Leges  Edwardi  Confess.  cap.  19  : 
Puen  vero  qui  ante  malefactum  fuerint 
nati  vel  generati,  non  erunt  Exleges  prò 
malefacto  post  generationea  earum  pe- 
rado.  Adde  cap.  87.  Continuator  Fioren- 
ti! Wigorn.  ann.  1127  :  Clericus  ab  ordine 
deponatur,  laicus  vero  Exlex  et  excommu- 
nicatus habeatnr.  Ordericus  Vi  tal.  lib.  10. 
pag.  327  :  Absit  a  ine  ut  credam  quod 
honus  Miles  violet  /idem  suam:  quod  ai 
fecerit,  oihni  tempore  velut  Exlex  deapi- 
cabilis  erit.  Charta  anni  1240.  in  Tabu- 
larlo Campan.  Biblioth.  Regi»  fol.  865  : 
Si  (juia  dixerit  aliquem  Exlegem,  vel  ali- 
quid  quod  sit  tìsquivalens  tali  convitio,  5. 
sol.  reddet  Dominia,  et  Majori  6.  den. 
Bracton.  lib.  8.  tr.  2.  cap.  11.  S  1  •  Si 
infra  tempus  illud  non  venerit,  prò  Exlege 
tenebitur,  cum  Principi  non  obediat,  et 
extunc  utlagabitur,  sicut  ille  qui  est  extra 
legem,  sicut  Langhelesman.  Aade  lib.  5. 
tr.  5.  cap.  81. 1  7.  Apud  nostros  diceba- 
tur  ille  Perdre  respons  en  Court,  cui  juri 
stare  haud  licebat,  aut  cujus  testi  mo- 
nium  in  jure  nullum  erat.  Occurrit  sape 
h8BC  formula  apud  Petrum  de  Fontanis. 

Exlegare,  Exlegem  facere^  beneficio 
legis  ex  nere.  Matth.  Westmonast.  ann. 
lOSO  :  Rex  Anglarum  Cnuto...  apud  Oren- 
ceatriam  Concilio  congregato  JSthelwar- 
dum  Ducem  ibi  Exlegavit.  Vide  eumd. 
ann.  1021.  Occurrit  passim  apud  Scrip- 
tores  Anglic.  Ingulium  pag.  899.#  Roge- 
rum  Hoved.  ann.  1065.  i070.  Simeonem 
Dunelm.  de  Gestis  Angl.  ann.  1017. 1052. 
1055.  1068.  1065. 1074.  etc. 

EXLEQALITAS,  Calumniari  de  Exle- 
galitate,  in  Legibus  Edw.  Confess.  cap. 
88.  dicitur  is  qui  postulatur,  vel  accu- 
satur  tanquam  Exlex.  [Chronlcon  S. 
Trudonisapud  Acher.  tom.  7.  Spicil. 
pag.  421  :  Para  maxima  de  illa  Luiponia 
eonjurata  factione,  adhuc  lune  truncaa 
manua  portantea  in  aignum  damnationia 
et  Exlegalitatis  suas,  hoc  est,  si  bene 
interpretor ,  factorum  contra  legem  , 
facinorum ,  et  malefactorum.  Vide 
Exlex  8.1 

8.  EXLEX,  Factum  contra  legem,  inju- 
ria,  maleficium,  delictum.  Charta  anni 
1236.  in  Tabulano  EcclesiaB  Ambian. 
Ch.  271  :  Ego  Petrus  Major  de  Fontania... 
notum  facio  quod  cum  propter  multiplicea 
injuriaa,  Exleges.  et  damna  qua»  irraga- 
veram  Capitulo  Ambian,  etc. 

Desléel,  in  Vita.  S.  Ludov.  edit.  reg. 
pag.  881  :  R  disoit  que  liiugemenz  de  sa 
court  estoit  fauz  et  Desléel.  Escalavorge- 
ment,  eadem  acceptione,  in  Vit.  sS. 
Mss.  ex  Cod.  28.  S.  vict.  Paris,  fol.  76. 
v<>.  col.  1  :  Car  la  Incarnations  n' estoit 
mie  faite  tant  solement  pour  la  répara- 
tian  de  Vhumain  Escalavorgement .  etc. 
Unde  Escalavorgans,  Perditus  et  disso- 
lutus,  vulgo  Liberiin,  ibid.  fol.  187.  r». 
col.  2:  Uns  Escoliers,  qui  estoit  avant 
vains  et  Escalavorgans,  fu  faiz  chastes  et 
contenanz. 

1  EXLORATORES  ,  Nebulones ,  iidem 
qui  Holerii,  de  quibus  in  voce  HulUe  1. 

^  Exploratores  rectius  editum  tom.  4. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  499. 

EXMELLARE,  Scalpellum  vel  lanceola 
quibus  inciditur  cutis.  Ita  Glossse  MSS. 
ad  illud  Alexandrilatrosophistse  lib.  1. 
Passion.  Scarificantes  venas  cum  acuto 
Exmellari. 


366 


EXO 


EXO 


EXO 


TEXMEMBRARE,  Mutilare.  Ratherìus 
Veron.  Epist.  ad  Joannem  II.  Papam. 
apud  Acber.  tom.  2.  Spicil.  pag.  249  : 
Adjiciens  amicabile  satis  constlium,  me- 
liu$  sdlicet  esse ,  ut  secederem ,  quam 
MUonis  doloautExmembrarer,  aut  vnter- 
ftcerer.  Vide  Emembrare. 

EZMERARE  Aroentum,  in  Gapitulis 
Caroli  0.  Ut.  81.  [<»  Edict.  Pist.  ann. 
864.]  S  18.  est  meruniy  seu  p\irum  reddere 
vel  purgare.  Id  nempe  requirebatur  in 
denariis,  ut  puro  essent  argento,  et  non 
mixto,  et  pensam,  seu  legitimum  pon- 
dus  haberent.  Synodus  Francoford. 
cap.  5  :  De  denariis,  ti  mero  sunt  argento, 
et  pleniter  pensantes.  Le  Roman  de 
Parise  la  Duchesse  MS.  : 

S*U  volt  le  roge  or,  et  Vargeot  Esmen. 

Vide  Merus.  P  et  supra  Esmerare.] 

OEXMETARE,  Metas  ponere.  Cbarta 
Andr.  reg.  Hungar.  ann.  1214.  Inter  Pro- 
bat.  tom.  2.  Annal.  Praemonst.  col.  19: 
Prssdicta  igitur  sylva  etpratum  a  duobus 
pritaldis  nostris.,.  sic  est  Exmetata.  Prima 
meta  exit,  etc.  Vide  supra  Exbonatio. 

o  EXMETHODIUM,  prò  Odeum,  Qenus 
aedificii,  legebatur  apud  Sueton.  In  Do- 
mi t.  edit.  Mediai,  ann.  1475.  monente  D. 
de  Montefalc.  in  Diar.  Ital.  pag.  230. 
Ipsum  consule. 

^  EXMINA,  prò  Bernina,  Mensura  fru- 
mentaria,  le^itur  in  Obituario  S.  6e- 
raldi  Lemovic.  fol.  2.  et  80.  Vide  filmina. 

EXMINUTUARE,  Pauperem  facere,  in 
GIoss.  Isid.  Ugutio  babet  Eximmutuare, 
Depauperare,  pauperem  facere.  Forte, 
Exsumptuare,  Vide  in  hac  voce. 

EXNAMMIARE,  [Namium  seu  pignus 
auferre  J  Vide  Namium. 

T  EXVUDIUS  TERTIA.NA,  'Aicb  xplrt^z 
TiiJLépac,  Nudius  tertius,  Supplem.  Anti- 
quarii. 

^  Ex  Castigat.  in  utrumque  Glossar.  : 
Ex  nudius  terlian%Ls. 

0  EZOBLIGARE,  Ab  obligatione  libe- 
rare. Gali.  Dégager.  Gharta  ann.  1195. 
apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col.  144  :  Et  si  aliquid  de  rebus  et 
possessionibus  dictm  civitatisCaslellarue.,, 
per  nos  aut  per  ipsum  quondam  dom. 
Petrum  de  Attegia,  vel  per  suos  heredes 
et  successores  molefuerit  debiti  obligatum, 
illud  ex  prasdicta  summa  argenti  reeolli" 
gere  et  Exobligare  sub  inferiori  poena 
promittimus. 

1  EXOGATAGCELI,  'E^oxaTdéxoiXoi,  PrsB- 
cipui  Patriarchse  Gonstantinop.  Officia- 
les  et  Gonsiliarii,  qui  in  publicis  coeti- 
bus  Episcopos  praBcedebant.  Sex  enu- 
merat  Hofmannus  post  Macros  fratres 
in  Hierolexico,  magnum  Oeconomum, 
magnum  Sacellarium,  magnum  Sceno- 
phylacem,  magnum  Ghartophylacem, 
Prsepositum  parvo  sacello  et  Protecdi- 
cum.  Memorantur  in  actis  Gonc.  Fio- 
rent.  De  vocis  etymo  multi  multa  dixe- 
runt.  Potlor  mihi  videtur  oplnio  Ro- 
berti Greyghton  in  notis  ad  historiam 
ejusd.  Goncilil,  ubi  primitivum,  inquit, 
nomen  ab  initio  fuit  egcoxataxéXXiot,  cu- 
Jus  terminatio  jam  corrupta  est  in  xotXot 
yel  xiqXoi  a  barbaris,  et  vulgo  Grsecorum 
c^(o,  quod  extra  thronum  Patriarchi 
sederent,  sed  omnino  primi  et  proximi  : 
et  xatTaxéXXioi,  Residentiarios  significat 
a  xIXXyj  et  xcXXtov,  sedes,  domuncula.  As- 
serit  idem  Scriptor  ibidem  ExocataccB- 
los  quinarium  numerum  nunquam  su- 
perasse. Hunc,  si  cupis,  consule.  [**  Vide 
Grlossar.  med.  Graeclt.  In  hac  voce,  col. 
409.  sqq.  et  Append.  col.  71.1 

<*  1.  EXOGGUPARE.  Occupationibus  li- 
berare. Ugutio  :  Exoccupare,  expedire. 
Joannes  Sarisber.  lib.  1.  Polic.  cap.  4  : 


t  Si  majoribus,  (Magistratibus}  quod  qui- 
'  dem  rarum  est.eos  Exoccupart  contigerit. 
Lambertus  in  vita  S.  Herlbertf  Archiep. 
Golon.  n.  12  :  Laborabat  Exoccupari 
uUerius  curis  vitm  huius,  Hinc  ExoecU" 
patus,  ab  occupationious  liber,  otiosus  : 
qua  voce  utuntur  passim  Scriptores, 
idem  Sarisber.  lib.  1.  Policr.  cap.  8.  Phi- 
lippus  Eystetens.  Episc.  in  Vita  S. 
Willibaldi  cap.  85.  Vita  S.  Henrici  Imp. 
cap.  29.  Gerard  US  Abb.  Silvse  major,  in 
Vita  S.  Adelardi  cap.  4.  5.  Regula  S. 
Bened.  cap.  5.  Petrus  Venerab.  lib.  1. 
Epist.  24.  Hugo  Flaviniacensis  in  Ghron. 
pag.  248.  Liber.  usuum  Gisterciens.  cap. 
87.  etc. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Exoccupare,  deslivrer,  deslier. 

2.  EXOCCUPARE,  De  possessione  deji- 
cere,  occupantem  et  possessorem  expel- 
lere.  Vetus  Gharta  sub  Henrico  I.  Rege, 
ex  Tabular.  Dervensis  Monasterii  :  Et 
adhue  proììiisit...  quandam  se  daturum 
Ecclesiam,  si  eam  posset  aliquo  modo 
Exoccupare  suis  MilUibus,  Quious  scili- 
cet  inbeneficiata  erat.  Radulphus  de 
Diceto  ann.  1106  :  Militibus  patris  con' 
currentibus  ad  Eccoecupandum  pontem, 
milites  fila  a  ponte  repelluntur.  Ghroni- 
con  Andrense  pag.  879  :  Militibus  concur- 
rentibus  ad  Exoccupandum  pontem,  qui 
nempe  occupatus  fuerat  ab  nostibus. 

o  EXOCEREARE,  prò  Exocreare,  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  : 
Descausar,  Prov,  Discalcire,  Exo  cercare 
camberias  vel  stivalia, 

o.EXOCHAS,  Gr.  Uo^ac,  Tuberculum 
in  ano  genitum.  S.  Aug.  epist.  149.  edit. 
1576  :  Corpore  autem  in  lieto  sum.  Nec 
ambulare  enimj  nec  stare,  nec  sedere 
possum,  rìiagadis  vel  Exochadis  dolore  et 
tumore.  Vide  Martin.  Lexic.  in  hac  voce. 

EXOGIONITJE,  in  Historia  Ecclesiastica 
Anastasii  Bibliothecarii,    Ariani    dicti 

3uod  Gonstantinopoli  in  loco  Exocionio 
icto  conventus  suos  agerent,  utipluri- 
bus  probamus  in  Gonstantinopoli  Ghris- 
tiana. 

1.  EZOCULARE,  Oculos  evellere,  ex- 
csecare.  in  Ghronico  Uspergensi  in 
Philippe  Imp.  in  StatutisVenetor.  lib. 
6.  cap.  79.  etc.  Plautus  in  Rudente  : 

Voi  adeo,  ubi  e^  innoero  Tobis,  si  oon  el  caput 
ExocoUssitM, 
Qoisi  murtela  Junds,  item  e^  tos  virgii  dr- 
cumviiidam. 

Willelmus  Brito  libro  5.  Philippidos  : 

Ezoculat  ter  quinot,  etc. 

Gharta  ann.  1266  :  Dictus  Vicarius  debet 
et  tenetur^  per  se  vel  per  alium,  suspen^ 
dere,  et  Exoculare,  amputare  membra, 
fustigare  condemnatos  cum  suis  expen- 
8Ì8,„,  debet  cogere  homines  in  cavalcatis, 
et  dictos  homines  cadellare  (alias  capde- 
lare)  per  se  vel  per  alium  idoneum  in 
expensis  jam  dicti  Domini  (de  Salve)... 
debet  rectpere  castrum  de  dieta  vicaria 
prò  jam  dieta  Domino^  quando  sibi  red- 
duntur  a  vassalli.%  et  vexillum  in  jam 
dictis  castris  dicti  Domini  ponere.  Et 
quando  diclus  Dominus  habet  guerram, 
debet  dicere  et  prmcipere  vassallis  dictO' 
rum  castrorum  ex  parte  dicti  domini, 
quod  dieta  castra  muniant,  et  fideliter 
custodiant  secundum  morem  terra.  Oc- 
currit  etiam  apud  Joannem  de  Parlsiis 
de  Potestate  Regia  et  Papali  cap.  22.  et 
apud  alios. 

\  2.  EXOGULARE,  Oculis  seu  conspec- 
tui  subducere,  abscondere.  Vita  B.  Ur- 
sulinse  Parmensis  Aprii,  tom.  1.  pag. 
727  :  Jejunia.  discipline^,  orationes... 
omni  sollicituaine  et  prudentia  exquisita 
Exoculare  intendebat. 


EXODIITM,  ExoDiABius.  Jo.  de  Janua  : 
Exodiumr  initium  cantUenes,  Hinc  EscO" 
diarius,  praecentor,  qui  cantum  incipit 
ante  alios,  Notffi  Tyronis  pag.  178  : 
ExoiUum.Exodiarius.  Vetus  Inscriptlo 
RomsB  687.  1  :  Sum  victus  ipse  fateor  a 
ter  Consule  Vero  patrono,  nec  semel,  sed 
ssepius,  cujus  libenter  dicor  Exodiarius. 
[Glossar.  Sangerman.  n.  501  :  Exodia' 
rius,  in  mimis  est  turpitudo  detestabiUs. 
Hac  quoque  voce  usus  est  Ammianus 
lib.  28.  cap.  4.  Exodiarius  est  Actor 
Exodii,  seu  qui  fabulsB  afTert  Exodium. 
Est  autem  Exodium  Isidoro  in  Glossis, 
Cantio  in  theatris  ludicra  et  scurriliSr 
versibus  intexta  qus  quod  penitus  extra 
fabulam  esset,  nomen  accepit  Hac  no- 
tione  Exodii  vocabulum  usurparunt 
Suetonius  et  Livius.  Veteres  alii  prò 
exitu  vel  fine  cujuscumque  rei  accepe- 
runt.  Festus  :  Exodium,  Exitum,  No- 
nlus  :  Exodium  est  finis,  a  GrsBCO  trac 
tum,  quasi  tltù  ttìc  oSoO,  id  est,  contra 
viam.  Varr.  éxatto|i6t)  mpi  Ovotfi>v.  Sacra- 
tes  cum  in  vinctUis  publvcis  esset,  et  jam 
bibisset  xcóvsiov  in  Exodio  vitss.  Idem 
Toi^Y)  Meviincou.  Quod  cosperas  modo  in  via 
narrare,  ut  ad  Exodium  duccts.  HincJ 

GraBCis  recentioribus  é(6Siov,  Exequias 
sonat,  ut  observat  Meursius,  ex  Gloss. 
Gr.  Lat  :  EE68tov,  Exequias.  'E(&$iaoTi)c6v, 
ritus  exequiarum»  in  Eucbolog.  'E^68tQc 
oTÌiJLata,  ultimaB  morientium  preces,  in 
Vita  S.  Hesychii  Thaumaturgi  n.  4. 
'E^oStaxòc  xpd66aTo;  toO  vexpoO  in  SynodO 
VI.  Act.  15. 

^  Vide  Suppl.  M.  Velseri  ad  Amosnit. 
Li  ter.  tom.  5.  pag.  129.  et  180. 

1  EXOINA,  ExoiMNA,  Gali.  Exsoine, 
Essoine,  etc.  Ejuratio  vadimonii,  Excu- 
satio  quam  quis  afTert.  quominus  Jurl 
stare  possit.  vide  Sunnts. 

1 ÓTOLERARE,  Olerà  auferre.  Vide  Ole- 
rare. 

1  EXOLUTIM,  Quasi  Exsoluto  timore, 
secure.  Lupus  Ferrar.  Epist.  127  :  Ve- 
rum  quia  non  misistitt  equum,  nec  ido- 
neum qui  me  Exolutim  ferrei,  habebam. 
Vide  Éxsolìite. 

EXOHIUM,  Elcotitc,  Substricta  ac  bre- 
vis  tunica,  circa  bumerum  desinens.  Fa- 
bius  lib.  5.  cap.  10  :  Non  possum  togam 
prmtextam  sperare,  cum  Eocomium  puU 
lum  videam.  Ita  emendat  vir  doctus  prò 
Exordium,  [Tum  vili  ad  corpus  ExonUde 
seu  cilicio  cinctus,  in  Annal.  Bened.  tom. 

5.  pag.  879.  Festo  Exomides  sunt  comici 
vestitus  exertis  humeris.] 

1 EXOMNIARE.  Vide  Eossomniare. 

EX0M0L06ESIS,  'E(oiioX6Y>)<nc,  Pecca- 
torum  confessio,  apud  S.  Gyprianum 
Ep.  11. 18.  etc.  et  lib.  de  Lapsis»  Tertul- 
lianum,  Pacianum  Ep.  8.  etc.  Vide  Pa- 
melium  ad  eosd.  Auctores,  et  Isid.  lib. 

6.  cap.  ult. 

ExoMOLOGEsis,  Litania  publica.  Gon- 
cilium  Moguntinum  ann.  818*.  can.  81  : 
Inter  litanuis  et  Exomologeses  hoc  differì, 
quod  Exomologeses  prò  sola  peccatorum 
confessione  agantur  :  litanim  vero  indi- 
cantur  propter  rogandum  Deum,  et  impe- 
trandum  %n  aliquo  misericordiam  ejus. 
Sed  nunc,  utrumque  vocabulum  sub  una 
designatione  habetur.  Atque  hac  ultima 
notione  usurpatur  in  Goncilio  Tolet. 
XVII.  cap.  6. 

«»  EZONERATIO.  Vide  Stapula  1. 

«  EXONERE.  Glossar,  vet.  ex  God.  reg. 
7641  :  Exonaris,  nascaris.  Vide  infra 
Exoria. 

EXONIA,  [ut  Exoina,  Excusatio,  quam 
quis  affert,  ut  non  stet  juri.  Exoniare, 
Excusare,  Exoniator,  Excusator,  Exo' 
nium,  Excusatio.]  Vide  in  Sunnis. 

1   EXOPERARI,    Absolvere,  perficere. 


/ 


EXO 


EXO 


EXO 


367 


Gloss.  Giaac.  Lat.  :  *EUpy9^o\L»i,  Exape- 
ror, 

EXOPINARE.  Fragm.  Petronii  pag.  50  : 
Viderìnt  qui  de  hoc  alibi  [<^  Exoj3Ì$ut8»ent, 
al.]  Exopmissent  ;  ego  stmentior,  Genios 
vestros  iratos  habeam. 

EXORABULA,  Exorandi  modi,  apud 
Apuleìum  Florid.  lib.  4. 

o  EXORATIO,  ExoRATiQNUM  Epis- 
tola, Quibus  aliquid  exoratur.  Silvest. 
PP.  Epist.  an.  circ.  1001.  tom.  10.  Col- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  428  :  ExoratiO' 
num  epMtolie,  quotiee  te  monuimus,  et  ab 
bi8  periculis  eruere  te  destuiamus. 
.  EZORBARE,  Exc»care.  Leo  III.  PP. 
Ep.  4  :  Uxorem  vero  Leonia  Imperatorie 
Exorbavitf  et  filium  ejus  parvulum  inte^ 
remit.  Et  infra  :  Neque  uxorem  Leonia 
Imp,  Eacorbaverunt. 

T  EXORBITA,  Via  latior.  Vide  Carré- 
ria 

f  EXORBITANTIA  Motuum,  Violentis- 
simus  motus  et  maxime  impetuosus. 
Hiver.  Cent.  4.  observ.  85.  ubi  de  uterina 
specie  mali  hypocondriaci  gravioris  : 
Affligit  potius  mulieres  ^uam  seocum 
mascuUnum,  ex  debiliore,  tmbecilliore  et 
teneriori  systematis  nervosi  textura^  et 
apirituum  animaìium  eorumdem  majori 
raritatCj  et  faciliori  promptitudine  in  va- 
rÙM  motuum  Exorbitantias, 

1.  EXORBITARE,  Ab  eo  quod  rectum 
est,  recedere.  Utuntur  Sidon.  lib.  5. 
Epist.  16.  lib.  8.  Epist.  11.  Jul.  Firmicus 
de  Errore  profan.  relig.  TertuU.  in 
Exhortat.  ad  castit.  S.  Augustinus  lib. 
9.  de  Givit.  et  alii  sine  numero. 

^  Vel  ab  usu  recepto  et  consueto  jure 
deviare,  quo  sensu  saepissime  occurrit 
apud  JC.  Faber  Jurispr.  Papin.  tom.  11. 
Princ.  :  Jus  vero  succedendi  expupillaria 
substitutione,  speciale  est  et  Kcorbitans, 
ut  loquuntur,  a  regulis  juris  communis. 
Vide  Calv.  Lex.  Jurid.  voce  Exorbi- 
tantia. 

0  2.  EXORBITARE,  De  possessione  dej  i- 
cere,possessorem  expellere.  Epist.  prior. 
Gartus.  de  Scitene  in  Angl.  ex  Tabul. 
Derv.  :  Illustris  rex  Francorum  Carolus..* 
animo  ferventi,  virtute  parliamenti  sui 
omnes  Ànglicos  kaòentes  possessiones  in- 
fra ligianciam  suam.,  de  eisdem  posseseio- 
nibus  Exorbitavit.  Vide  Exoccupare  2. 

«  EZORBITATIO,  Effraenatio,  immode- 
ratio,  Gali.  Eccès,  déréglement,  Gharta 
ann.  1400.  Inter  Addit.  ad  observat.  in 
Garol.  VI.  pag.  775  :  Propter  multasprm- 

?nantes  causas  nos  urgentes  et  intona- 
iles  Exorbitationea,  etc.  Vide  in  Exorbi- 
tare  1. 

1    EXORBITA.TIO      DlSCIPLINiE,     apud 

TertuUianum  de  Idololatria  cap.  14. 
[*^  Exorbitationea  a  catfiolica  veritate, 
apud  Marium  Mercatorem  pag.  5.] 

t  EXORBITATOR  Judaismi  et  destruc- 
tor,  apud  TertuUianum  lib.  3.  adv.  Marc, 
cap.  e.  Vide  Exorbitare  1. 

1  EZORGHIA,  ExoRGHUS.  Vide  Exar- 
quia. 

EXORGIDIARE,  prò  Exordsare,  in  anti- 
quissimis  Gypriani  Godicibus  Goncilii 
Cartbag.  legi  monet  Rigaltius  ad  Gom- 
modianum.  Quae  quidem  vox  etiam  le- 
gitur  in  Archelai  MesopotamiaB  Epis- 
copi disputat.  adversus  Manicbeum 
edita  ab  Henrico  Valesio  post  Socratis 
Historiam  :  Prascepit  autem  eledis  auia.., 
ut  cum  desiverint  manducantes,  orarent 
et  mitterent  super  caput  oleum  Exorci- 
diatum,  etc,  Missale  Galficanum  vet. 
pag.  472  :  Opus  ad  baptizandam,  Prasfa- 
tio  antequam  Exorcidietur.  Et  pag.  477  : 
Exorcidto  te,  fons  aquas  perennta,  etc,  [et 
apud  Martenium  tom.  1.  de  Antiqùis 
Ecciesl»  ritibus  pag.  169  :  Exorcidio  te 


creatura  aquasj  in  nomine  Dei  Patria 
omnipotentts,  etc] 

EXORC|^RE,  apud  Scriptores  Eccle- 
siasticosTes^er  divina  aajurando  vim 
inimicam  expellere.  Ulpianus  in  lege  1. 
D.  de  extraord.  cognit.  (50, 13.)  :  Si  in- 
cantavit  vel  imprecatus  est,  vel,  ut  vulgari 
verbo  im^ostorum  (Ghristianorum)  utar, 
si  Eocorcizavit,  non  sunt  ista  medicinas 
genera.  Duplex  autem  est  in  hominem 
dSBmonum  potestas,  Interior  et  exterior, 
quando  videlicet  animam  vitiis  et  pec- 
caUs  captam  et  obnoxiam  tenent,  vel 
sensus  exteriores  interioresque  pertur- 
bant,  et  furorem  quemdam  inierunt  : 
ergo  qui  malis  illis  curandis,  si  ve  Gate- 
chumenorum,  si  ve  Energumenorum  in 
Ecclesia  prassunt,  Exorcistaa  vocantur, 
preces  ips»  Eocorciami,  Vide  S.  Augusti- 
num  lib.  de  Vita  beata  sub  finem,  dis- 
put.  2.  diei,  et  Isidor.  lib.  8.  Orig.  cap. 
12.  De  divina  vero  Exorclstarum  in  dae- 
mones  potestate,  quaeos  de  obsessorum 
corporibus  exire  compellunt,  milita  ha- 
bent  Tertullianus  lib.  ad  Scapul.  et  in 
Apol.  Gyprianus  tract.  ad  Demetrian.  et 
lib.  1.  Epist.  6.  et  lib.  2.  Epist.  2.  Epist. 
2.  Lactantius  lib.  2.  cap.  21.  Justlnus 
Martyr,  Arnobius,  Octavius  Felix,  etc. 

ExoRGiSMUS,  Isidoro  lib.  2.  de  Eccl. 
Off.  cap.  20.  eat  aermo  increpationia  con- 
tra  immundum  apiritum  in  Energumenia 
aive  Cathecumenia  factus,  per  quem  ab 
illis  diaboli  nequissima  virtus  et  inveterata 
malitia,  vel  excursio  violenta  fugetur,  S. 
Leo  M.  Epist.  4.  ad  Episcopos  SicilisB 
cap.  6  :  In  baptizandia  electiafOui  aecun- 
dum  Apoatolicam  regulam,  et  Éxorcismia 
acrutandi,  et  jejuniia  aanctificandi,  et  fre- 
quentibua  aunt  prasdicationwua  imbuendi, 
etc.  Ferrandus  Diacon.  Garthagin.  :  Ce- 
lebrato aolenniter  acrutinio,  per  Exorcia- 
mum  contra  diabolum  vindicatur,  cui  se 
renuntiare  constanter  res^ndit,  etc.  Vide 
AbrenuntiarCf  et  Scrutinium, 

ExcoRGiSMUs  usurpatur  etiam  in  re- 
bus ìnanimatis,  quse  scilicet  benedicun- 
turcum  adjuratione  qua  ab  iis  repellun- 
tur  dSBmones  :  ita  Exorcismum  florum, 
olei,  chriamatia  olei,  olei  Catechumeno- 
rum,  etc.  habet  Ordo  Romanus  :  et 
Aqua  Exorcizata  quibusdam  dicitur, 
qu8B  vulgo  benedicta,  ut  supra  docuimus. 
Optatus  lib.  2  :  Exorcizatia  et  lavatia  aine 
cauaa  parietea,  ut  hoc  nequitias  genere 
aubrueretia  aimpliciaaimorum  hominum 
mentea.  Infra  :  Quid  iniquiua  quam 
Exorcizare  Spiritum  aanctum,  attaria 
frangere,  Euchariatiam  animalibua  pro- 
jicere  f  Althelmus  de  Laude  virgin. 
cap.  21  : 

Sic  Ezorcixans  lydinos  benedixit  aquosos. 

ExoRGisMATA.,  Incantationes,  in  Gons- 
Ututionibus  Siculis  lib.  3.  tit.  42.  {8. 

ExoRGiSTA.  Gloss.  Lat.  MS.  :£!xor- 
ciata,  adjurana.  ExorciatsB  tertium  Ordi- 
nis  Ecclesiastici  gradum  constituunt, 
qui  cum  ordinantur,  accipiunt  de  manu 
Èpiacopi  lUfellum  in  quo  acripti  aunt 
Exorctami,  acxipientea  poteatatem  manua 
imponendi  auper  energumenoa,  aive  bapti- 
zatoa,  aive  Catechumenos,  ut  est  in  Gonci- 
lio  Ghartag.  IV.  can.  7.  Ita  etiam  Ordo 
Romanus,  Sacramentarium  Gregorii, 
Missale  Francorum  vetus  pag.  899.  Isi- 
dorus  lib.  2.  de  Eccl.  oftic.  cap.  13.  Al- 
cuinus  lib.  de  Divin.  offic.  Amalarius 
lib.  2.  de  Eccl.  offic.  cap.  9.  Rabanus 
lib.  1.  de  Insti t.  Gleric.  cap.  10.  Ivo  Gar- 
not.  serm.  de  Excel  lentia  sacror.  Ordi- 
num,  Honorius  Augustod.  cap.  177.  Ste- 
pban.  Eduensis  Episc.  lib.  de  Sacra- 
ment.  cap.  8.  Giliebertus  Lunicensis 
Episc.  de  usu  Ecclesiastico,  etc.  Ad  vo- 


cis origìnem.  et  Exorcistarum  munus 
alludit  Firmiiianus  in  Epist.  ad  S.  Gy* 
prianum  :  Quod  hodie  etiam  geritur,  ut 
per  Exorciataa  voce  humana  et  poteatate 
divina  flagelletur,  et  uratur,  et  torquea- 
tur  diabolus.  Ut  et  Paulinus  Epist.  24. 
sub  flnem  :  Exorciata  dasmoniia  terribUia. 
Et  Nat.  4.  Felicis  pag.  545  : 

...  Prioiii  Lector  unriTit  in  aimb. 

Inde  i^dom  cepit,  cui  munus  Tooe  lldeli 

Ailljiirare  Ualot,  et  lacris  pellere  Terbis. 

Infimum  Elxorcistarum  gradum  statuere 
videtur  Fortunatus  lib.  10.  Poem.  25  : 

De  tirane  ducea  teniunt,  de  milite  prìneepi. 
Ut  reliquot  taceam,  Juatinianot  erat. 

Hoc  et  in  Eccleaia  Chrìato  trìbuente  refertorp 
De  Bzordata  aliquo  Pontificalts  honor. 

Vide  Synodum  Atrebatensem  ann.  1127. 

gag.  32.  Vitam  S.  Arnulfi  cap.  5.  in 
ibi.  Floriac.  Anastasium  Bibl.  in  S. 
Gaio,  et  S.  Silvestro  pag.  10.  13.  Gapit. 
Garoli  M.  lib.  7.  cap.  27.  [«042.]  etc. 
Exorcistarum  mentio  occurrit  apud  ve- 
teres  Scriptores  Gb ristianos  passim,  Gy- 
prianum  Epist.  2.  76.  Tertullianum  lib. 
ad  Scapulam,  Minutium  in  Octavio, 
Augustinum  lib.  2.  de  Gratia  Dei  de 
peccato  orig.  cap.  40.  etlib.2.deNuptiis 
et  concupisc.  cap.  29.  in  Epistola Gornelii 
PP.  ad  Fabium  Antioch.  apud  Euseb. 
lib.  6.  Hist.  Eccl.  cap.  81.  apud  S.  Igna«- 
tium  in  Epist.  ad  Antiocb.  in  Goncilio 
Arelat.  I.  Laodiceno  can.  24.  Garthagin. 
IV.  can.  7.  9.  apud  S.  Hilarium  lib.  de 
Synodis,  S.  Epiphanium  in  Expositione 
fidei  Gatholicse,  Severum  Sulpitium  de 
Vita  S.  Martini  cap.  8.  Exorcistarum 
meminere  etiam  Scriptores  aliquot  pa- 
gani, Ulpianus  loco  laudato,  Lucianus 
Epist.  30.  et  Julius  Firmicus  lib.  3.  Ma- 
theseos  cap.  5.  et  9.  Exstat.  liber  Itali- 
cus  Hieronymi  Menghi  Observantini, 
dell'  Arte  Eaaorciatica,  edit.  Bononiae  ann. 
1584.  [<»  Adde  Glossar,  med.  Graecit.  in 
'E^opxKrriQC,  col.  406.  et  Append.  pag.  70. 
Alteserram  de  Jurisdict.  Eccles.  lib.  11. 
cap.  4J 

t  ETORDIA,  fem.  gen.  Judicium  ann. 
78d.  Inter  Instrum.  tomi  1.  nov»  Hist. 
Occitanad  col.  24  :  Cumque  ibi  reaiderent 
preacripti  Miaai  et  Judicea...  ad  rectaaju- 
atitiaa  terminandaa,  et  cauaarum  Exor- 
diaa  dirimendaa,  etc. 

EXORDIARIUS,  Qui  incipit,  vel  exor- 
diumfacit.  Ugutio.  Vide  Èxodium. 

1  EXORDINAGIO,  Decretum,  definitio. 
Placitum  ann.  873.  apud  Mabillon.  Di- 
plom.  lib.  6.  Gb.  103  :  Condidonea  aacri- 
mentorum,  ad  quaa  ex  Exordinacione 
Salamon  Miaao,  Irimberta,  aeo  et  Judicea, 
qui  juaai  aunt  cauaaa  dirimere,  etc.  Forte 
redundat  syllaba  ex  mendose  repetita. 

EXORDINARE,  Turbare,  extra  ordinem 

f»onere.  Gerard  us  Abbas  Silv»  Majoris 
n  S.  Adelardo  cap.  9  :  Cumque  remeaa- 
aetj  ordinabat  ai  quid  ex  auia  Exordina- 
tum  fuiaaet.  [Sigebertus  Monachus 
Epist.  ad  Leodienses  ann.  1102.  apud 
M!arten.  tom.  1.  Gollect.  Ampliss.  col. 
592  :  Tacco  Guacherum,  qui  Apoatolid 
etsaenau  approbatua  et  prior  ordinatus 
fuit,  aubito  Exordinatum  (ex  ordine  de- 
Jectum  seu  depositum)  et  excommunica- 
tum,  et  alium  ex  superordinatum.]  Vide 
Ordo. 

«  Gharta  Gar.  Grassi  imper.  ann.  885. 
tom.  9.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag.  341  : 
Preecipientes  ergo  jubemus..,  ut,..  nuUua.,, 
ipaam  ordinatam  congregationem  pertur- 
bare vel  Exordinare  juate  prasaumat. 
Vide  mox 

o  ExoRDiNATOR,  Qui  sacris  ordinibus 
alium  privat,  Annal.  Bertin.  ad  ann. 
866.  tom.  7.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag. 


368 


EXO 


EXP 


EXP 


94  :  Cantra  omnes  leges  eeclesiasHcoa  sa- 
pefatus  VulfaduB  prò  ordinatione  epìBco- 
pcUi  maUdUctione  indutus  e$t  $icut  veati- 
mento.  Cujus  Exordinalor,  potiu»  quam 
ordinatore  Aldo  Lemovicensis  episcopus, 
in  ipsa  ordinatione  fébre  correptus,  in 
brem  moritur.  Vide  supra  Exordinare. 

1  ExoRDiNATio,  Perturbatio,  Gali.  De- 
sordre.  S.  Benedictus  Heg.  cap.  65  :  Hinc 
euscitantur  invidia,  detractiones,  amula- 
tionee,  dinsentionea,  Exordinationes. 

1  EZORDITUS,  prò  Exorsus.  Primorea 
igitur  Exorditi  precibus  inetabant,  in 
vita  S.  Golumb89  Reat.  Maii  tom.  5. 
pag.  878.0 

1  EXORIA,  Exordium.  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerman.  MS.  :  EoDoria,  Exorie,  NaiS' 
sance. 

«  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  : 
Exoria  vel  nascentia,  naieaance. 

EZORIUS,  Immanis,  Inaipiene.  Papias. 
Leg.  Exormis. 

EXORMIS,  Immanis,  in  Gloss.  Isidori. 

^  EXORNAMENTUM,  ul  Ornamentum. 
Exomamenta  Templàrumf  apud  Ache- 
rium  tom.  8.  Spici! .  pag.  289. 

EXORNARE.  Nudare  ornatu.  Anasta- 
sius  Bibl.  in  S.  Hadriano  PP.  pag.  104  : 
Ecclesias  B.  Petri  et  Pauli  Exomare 
fecit  ejus  Sanctitas,  et  cuncta  eorum  cy- 
milia  et  omatus  in  hanc  dvitaiem  intro- 
dtucit. 

EXORQUIA.  Usatici  Barcinonenses 
MSS.  cap.  62  :  Statuerunt  siquidem  prss- 
dicti  Principes,  ut  Exorquxm  nobiiium 
videlicet  et  Magnatum,  tam  MUitum, 
quam  Burgensium,  orniti  tempore  in  Prin- 
cipum  potestate  deveniant,  videlicet  omnia 
illorum  allodia:  quod  quidem  Principi 
placuit  legis  hctbere  vigorem.  De  mobUibus 
vero  illorum  faciant  ipsi  Exorchi  quod- 
cumque  voluerint  tam  parentibua  quam 
EcclesiiSy  sive  prò  illorum  animabus  ea 
attribuant.  Cap.  98  :  De  rebus  et  faculta- 
tibus  de  pagensibus  sterilibus  Èxorchis 
illis  ab  hoc  sasculo  decessis,  eorum  seniores 
habeant  partem  illam,  quam  deberent 
habere  insimul  filii,  si  ibi  remansissent, 
ab  Èxorchis  procreati, 

3^  Haud  scio  an  Exorchus  idem  sit 
qui  sine  hasrede.  Gali.  Sans  hoir,  Exor- 
ehia  vero  bona  defuncti,  cujus  nullus 
est  iiseres  legitimus,  proximus  et  direc- 
tus,  nullus  flilus,  nulla  progenies  directa. 
MaRc  notio  cum  locis  citatis  cohseret 
:satis,  nec  cum  sequentibas  pugnat. 
Bernardi  Vicecomitis  Ceritanise  uonatio 
:ad  Monasteri um  Guxanense  ann.  968. 
Marc»  Hisp.  col.  888  :  Dono,.,  quantum 
habeo...  in  nonore  S.  Michaelis  de  Coxano 
-atque  infra  omni  vicecomitatu  meo,  scili" 
-cet  homicidiis,  cuguciis,  arsiniis  et  Exor- 
chiis  et  omni  senioratione.  Oliar ta  ann. 
1288  :  Et  ostem,  et  cavalcatas,  et  sequis, 
€t  cucucias,  et  Exorquias,  et  homUndta, 
et  intestationes,  et  arsinas,  etc.  Alia  Ro- 
gerii  Comitis  Fuxensis  ann.  1250  :  En- 
franquimus  omnes  et  singulos  homines 
de  valle  de  Meranges  et  eorum  proles  in 
perpetuum  de  Exorquia,  intestia,  arsina, 
cugucia,  etc,  Michael  Carbonellus  in 
Chron.  Hisp.  fol.  97;  Especialement  los 
enfranqui  quels  vene  los  usos  e  coustums 
mais  :  pò  es  intesties,  Exorquies,  cucucies, 
etc,  Voces  Intestatio,  Intestia  et  Intesties 
in  bis  locis  vero  Exorquia  adjunctae 
fa  vere  videntur  nostrae  interpretationl. 
Pro  Exorauia,  Exerquia  legitur  in  Cucu- 
eia  post  Cugus. 

^YJ!ÒVC&,  Excepté^ìxi  Glossario.  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684. 

o  EXOSA.  Charta  ann.  1118.  apud  Mu- 
ra tor.  tom.  8.  Antiq.  Ital.  med.  aevi  col. 
214  :  Et  de  bestiis,  et  vitulis,  et  porcis,  et 
pecoribus,  et  jumentis,  et  volatilibus,  seu 


aualibet  rem,  ferrum,  arigentum,  seu 
Eocosam^  suprascrtptis  hominibua  de  Ta- 
pascio  usque  in  Bronam  consuetudo  fuerit 
reddendum.  Vocem  ab  amanuensibus 
corruptam  suspicatur  CI.  Editor. 

^  EZOSSARE,  Ossa  auferre  vel  extrahere, 
Item  prò  Debilitare  vel  infirmare:  ossa 
enim  sunt  aolidamenta  corporis  et  robur. 
Glossar.  Bibl.  Ms.  anonymi.  Aliud  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Afébli,  Exossatus, 

EXOSSATUS  Ager,  sine  ossibus,  i.  lapi- 
dibus.  Papias.  [Epistola  Baldrici  ad  Mo- 
na(^ios  Fiscamn.  apud  Mabill.  tom.  5. 
Annal.  Bened.  pag.o2d  :  Institi  paulisper 
Agris  Exossanais,  oleis  plantandis,  etc] 

EXOTIGUS,  Odibilis,  in  Glossis  Arabico- 
Latinis. 

1  EXOVAR,  ExovARiUM.  Dos,  Gali. 
Dot.  Pactum  matrimonii  inter  Arnaldum 
de  Castro-Bono  Vicecomitem  et  Eliesen- 
dam  de  Cardona  ann.  1206.  Collect.  Am- 
pliss.  tom.  1.  Col.  1071  :  Et  concedo  prae- 
dictos  decem  millia  solidorum  sìm  dotis 
sive  Exovar,  et  illa  decem  millia  solido- 
rum  sui  sponaalitii,  ut  haheat  super  om- 
nem  meum  honorem,  quem  ego  habeo,  vel 
habere  debeo  in  Gomitata  de  Ceritania. 
Ibidem  col.  1070.  In  Charta  Ermengaudi 
Comitis  Urgellensis:  Convenimus  vobis 
AmcUdo  de  Castro- Bono  Vicecomili  dare 
Eliesendam  de  Cardona  neptem  nostram 
in  uxorem,  et  cum  illa  in  Exovario  decem 
mUlia  solidorum  Barchinonensium,  etc. 

1  EXOUGONTII,  Ariisectatores  sic  dicti, 
quod  docerent  Filium  Dei  ex  t&v  oZx 
ovtcov,  i.  e.  ex  nullis  substantiis  factum 
esse* 

t  ÈXPAALTARE  Canem,  ut  infra  Expe- 
ditare,  NuUus  dominicos  Canee  Abbatis 
et  monachorum  Expaaltari  cogat,  apud 
Th.  Blount  in  Nomolexico. 

1  EXPAGTIO,  Pactio,  in  Charta  Bolko- 
nis  Ducis  Silesiae  prò  Rege  Bohemise 
ann.  1887.  apud  Ludewig.  tom.  5.  pag.  615. 

^  EXPALUDUS.  [Valde  pallidus.  Ter- 
tiUl.  Resurr.  cam.  d7.  Corpus  frigidum 
et  Expallidum.] 

EXPALLUM,  ÉxsPALTUM.  Charta  Gau- 
fredi  Ducis  AquitanisB  ann.  1076.  apud 
Beslium  pag.  475  :  Cuncta  etiam  qua 
egomet  ad  praesens  dono,  scilicet  auantum 
ex  meis  silvia  neceaae  fuerit,  tam  Eccleaias, 
quam  officinìa,  excepto  Exapalto,  vel  ea 
quas  aia  fidelea  de  caaamentu  ad  me  per- 
tinentibua  dedere,  etc.  Alia  Willelmi  Du- 
cis Aquitanorum  ex  Tabularlo  S.  Cy- 
priani  Pietà vensis  :  Dono  et  concedo,... 
omnea  conauetudinea  meaa  quas  erant  in 
obedientia  nomine  Exoletia,  videlicet  pras- 
poaituram  et  bannum,  et  ucham,  et  Ex- 
pallum,  et  bannum  et  friacingam,  et 
pullos,  et  anaerea,  et  annonam,  etc.  [Gal- 
lis  alias  Eapaulx  erat  mensuree  genus. 
Informatio  obsidionis  Constantinopolis 
ann.  1458.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  1. 
col.  1^0  :  Oudit  siege  s'i/  avoit  plusieurs 
botnbardes  et  autres  tnatrumena  pour 
abattre  le  mur,  et  entre  lea  autres  une 
grande  Bombarde  de  metail,  tirant  pierre 
de  neuf  Espaulx  et  quatre  dois  d'entour.] 
P  Vide  supra  EspcUtum. 

EXPALMAMENTUH,  vox  Italica,  Spal- 
mamento,  ex  Spalmare,  Ungere  navem. 
Relatio  legationis  Ambasssiatorum  Du- 
cis Andegav.  ad  Judicem  Sardiniae  ann. 
1878  :  Intrant  porlum  Marsilias  cum  dieta 
galea,  ubi  per  totum  diem  residuum  fue^ 
runt  prò  apunctando  et  apunctamento 
faciendo  cum  dicto  Jeanne  Casse  de  naulo 
et  Emaalmamento  fadendis, 

1.  EaPALMARE,  Palma  manus  cedere, 
percutere,  depellere.  Gloss.  Gr.  Lat.  : 
PantCetv  .  Expalmare ,  Alapare ,  Gloss. 
Isid.  :  Expalmare.  Depellere.  S.  Angus- 
tinus  in  Psalm.  108.  Conc.  8.  de  Christo. 


Ille  eontempius,  ille  ExpalmaluSj  iUe  ùons' 

Sutus,  etc.  Petrus  Blesensis  serm.  18.  de 
hristo  :  Vide  eum  in  horto  ligatump  in 
atrio  Pontificie  Expahnatum,  sputis  ilU- 
tum.  Et  serm.  8.  Cotaphis  Expalmatum, 
prò  quo  et  Serm.  24.  ait,  Palmatum  cola- 

?his.  Acta  Proconsularia  SS.  Didymi  et 
'heodorae  n.  4  :  Judex  dixit.  Expalmate 
eum  arctius,  etc.  [S.  Laurent.  Justinian. 
in  Ligno  vit»  tract.  1.  de  Fide  cap.  6  : 
Ducitur  et  Ea^lmatur  qui  vere  est  palma 
victoriae,  apints  coronatur,  qui  peccatorum 
spinas  venit  oonfringere.]  Vide  Oct.  Fer- 
rarium  in  Spalmare  et  supra  Exalapare. 

T  2.  EXPALMARE  dicuntur  Sacerdotes, 
cum  peracta  Communione  digitos  ablu- 
unt,  ut  fit  in  sacris  liturgiis.  Statata 
Eccl.  Aurelian.  apud  Marten.  tom.  7. 
Ampliss.  Collect.  col.  1276  :  Nullus  Sacer- 
dos  audeat  bis  in  die  ceMrare,  excepta 
die  Nativitatis  Domini  et  S.  die  Pas- 
chas...  hoc  tamen  addito,  quod  si  Saeerdos 
perfuderit  in  prima  Missa,  hoc  est  Expcd- 
maverit,  quod  iUe  non  prauumat  cele- 
brare. Id  est,  Si  digitos  abluerit,  et  ablu- 
tionem  sumserit,  non  prsesumat  secundo 
celebrare  oh  infractum  Jejunium.  Vetus 
Pontificale  MS.  Eccl.  Autissiod.  de  ordi- 
natione Presbyterorum  :  Pontifex...,  se 
communicet  corpus  Christi  et  sanguinem 
accipiendo:  quo  eommunicato  antequam. 
Expalmet,  veniant  dicti  novi  Presbyteri 
ad  eum  et  communicet  eoa.  Missale  Au- 
tissiod.  ann.  1518.  in  Goena  Domini: 
Tunc  premier  facit  quod  in  ae  eat^ut  in 
alila  Mtaaia  conauetum  eat,  et  cum  Èxpal- 
mat,  incipitur  Communio.  In  altero  Mis- 
sali  ejusd.  EcclesiSB  ann.  circiter  1404. 
exarato  habetur,  et  cum  Epuniat,  perpe- 
ram,  ut  et  in  alio  circa  ann.  1540.  typis 
mandato,  ubi  legitur  et  cum  Epanuat. 
Pelvia  ad  uaum  Expalmationis,  in  veteri 
Necrologio  Ecclesisd  Carnut.  ubi  Expal- 
matto  forte  significat  hanc  manuum  io- 
tionem  quae  sumta  digitorum  ablutione 
fieri  solet  ab  Episcopis  Sacra  peragen- 
tibus. 

o  8.  EXPALMARE.  Italis  Spalmare^  Gail. 
Espalmer  ,  Navem  illinire  bitumine  , 
sebo,  etc.  Charta  ann.  1888.  in  Tabul. 
Massil.  :  Item  prò  trOms  quartaronis 
quintalis  cepi  ad  ungendum  seu  Expal- 
mandum  ipsam  dextreriam.  Vide  Expal' 
mamentum, 

EXPALMFTARE,  In  palmitem  exeres- 
cere.  Pactus  Legis  SalicsB  tit.  87.  {  8:  Si 
quis  per  alienam  messem  Jam  Expalmi- 
tantem  sine  via  transierit.  Ubi  Editiones 
alisd  :  Si  quis  per  alienam  messem,  poet- 
quam  in  culmum  erigitur,  etc, 

^EXPALPO.  [Valde  palpo,  blandior, 
blandiendo  extoroueo.  Plaut.  Poeti.  1.  2. 
144.  Exora.  blandire,  Expalpa.] 

o  EXPANGIARE,  Panciam  seu  intestina 
animalium  evacuare.  Stat.  Taurin.  ann. 
1860.  cap.  8.  ex  Cod.  reg.  4622.  A  :  Ordi- 
naverunt  quod  nulla  persona,  sive  becca- 
rius,  sive  quicumque  alius,  non  prassumat 
Expanciare,  seu  eva,cuare  aliquam  pan- 
dam  seu  budellas  alicujus  bestias  in  ma- 
cello Taurini. 

EXPANDIOSUS.  Vita  S.  Samsonis  Epis- 
copi Dolensis  lib.  1.  cap.  20.  in  Actis  SS. 
Ord.  S.  Bened.  :  Grave  valde  apud  se 
reputane  illud  Monasterium,  quippe  quod 
jam  tumultuosum  et  Expandiosam  per 
patriam  erat.  Id  est,  cujus  fama  ionge 
expandebatur. 

EXPANSALE.  Joann.  de  Janna  :  Acu- 
leus,  est  etiam  Expansale  in  quo  expan- 
ditur  pannus,  vel  cutis  ad  factendum  per- 
gamenum. 

t  EXPAPILLARE,  Nudare,  exerere  ad 
paplllam  us(iue.  Gerardus  in  Vita  S. 
Adal bardi  Abb.  n.  80  :  Prasparantur  ru'^ 


EXP 


EXP 


EXP 


369 


dentei,  impelluntur  naves,  et  velia  aurm 
patentiìmsj  solvuntur  anchorm  ;  Expapil- 
latis  brachiia  aptantur  remiges  et  antennm. 
[00  Vide  Festum.j 

lEXPARATA.  Vide  Eoeparta. 

ÈXPARES.  Epistola  Incerti  ad  Pipìnum 
Regem,  tom.  2.  Hist.  Francor.  pag.  664  : 
Quoniam  vero  omnia  qwe  dieta  sunt,  ille 
servulus  vester  viva  voce  vobis  potest  nar- 
rare, fuerunt  quidam  Expares,  quoa  et 
amicos  habere  putabam,  pectore  venenoso 
currentee,  antequam  venisaem,  meam 
conati  sunt  accusare  mieeriam,  Àn  ii, 
quos  vulgo  EoDprés  dicimus,  qui  ad  rem 
certam  peragendam  mittuntur? 

EXPArTA,  Par  tu  vcicua.  Exparata,  va- 
cuata. Papias.  Ita  etiam  Isid.  Gloss. 
[Varrò  lib.  2.  de  Re  Rustica  cap.  ò  : 
Pecudes  Expartm,  Effoetae.] 

1  EXPARTATIO ,  Discessus,  Gallice 
Depart.  Instrum.  anni  1150.  ex  Archivo 
Ecclesiad  Massi! .  :  In  portu  antiquo  lau- 
damus,  quod  hominee  Ecclesim  nihil  tri- 
buantpro  applicatione  etExpartatione  na- 
vium,  vel  prò  qualibet  alia  mercatura  sua. 

•  Nostris  Espartir,  prò  Dispergere, 
Dissipare.  Lit.  remiss.  ann.  1387.  In 
Reg.  180.  Ghartopb.  reg.  eh.  266:  Les^ 
quelx  compaignons  se  miatrent  et  Espar- 
tirent  en  plusieurs  lieux  pour  dancer  et 
eabatre  en  la  dite  feste.  Alise  ann.  1894. 
in  Reg.  147.  eh.  17  :  Lequel  de  Blainville 
haroit  son  chien  aus  pourceaus...  pour  les 
effréer  et  Espartir,  afln  que  le  suppliant 
ne  les  peuat  avoir  ne  appréhender. 

^EXPARTIA,  Aliena.  Glossar,  vet.  ex 
Cod.  reg.  7641.  Vide  Experti. 

1  EXPARTUA,  Patula  aqua.  Gloss.  Isid. 
Grsevìus  exlstiraat  scripsisse  Glossarum 
auctorem.  Expatata,  Patula  loca,  quod 
Expatare  sit,  teste  Pesto,  In  locum  paten- 
tem  ae  dare.  Vide  Scaligerum. 

T  1.  EXPATRARE,  Perpetrare.  Supplem. 
Antiquarii  :  Expatravit,  mXivKrtw  Per- 
petravit.  Legendum  éicETéXs<rev. 

1  2.  EXPATRARE,  Exhseredare,  ibidem  : 
ExpatrOj  sxxpivu)  eic\  frvvouata.  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangerraan.  :  Expatrare,  éxxp(- 
veiv.  Affine  est  subsequenti. 

ESPATRIARE,  A  patria  recedere.  Li- 
bertates  concessse  ab  Henrico  D.  Solliaci 
incolis  villse  des  Ays  ann.  1801  :  Non 
poterit  jua  reclamare,  niai  fuerit  Expa- 
triatuSf  vel  nondum  venerit  ad  mtatem, 
Expatriez  ou  voyagers,  in  Consuetudine 
Namurcensi  art.  11.  88.  Oamerac.  tit.  5. 
art.  9.  [Leodiensi  cap.  11.  Expaisé.  in 
Valentianensi  art.  22.  Vide  DispatriarCf 
et  ForispatrUuu^, 

1  EXPATULARI,  Humerum  frangere, 
Gallice  Eapauler.  Gloss.  Lat.  Gali.  San- 
german.  MS.  :  Expalulari,  Despauler, 
c*eat  hoster  l'eapaule. 

^  EXPAUSATUS.  [Delassatus.  Veget.  5. 
Veterin.  88.  Expauaatum  jumentum,  h. 
e.  quod  a  labore  requievìt. 

1  EXPAVA,  [«  Vel  potius  Expavus.  Vide 
supra  Espavus,  et  mox  Expaveyus.]  Ani- 
malia  aberrantia ,  quorum  dominus 
ignoratur.  quaeque  proinde  flunt  juris 
Domini  principis  locorum,  ubi  aberrant. 
Privilegi um  Philippi  Regis  Frane,  in 
altero  Ghartulario  Monasterii  S.  Quin- 
tini in  insula  pag.  60:  Bona  mobilia  et 
immobilia  in  diatrictu  praedicto  baatardo^ 
rum,  Eocpavorum,  extraneorum  seu  auba- 
norum,  quas  ad  caaum  extraherite  perii' 
nent.  Vide  Eapava. 

«  EXPAVETÙS,  Alienigena.  extraneus, 
qui  dimisso  proprio  domicilio,  alio  mi- 
grata ibique  sedes  flgit,  idem  qui  supra 
Eapavus.  Charta  ann.  1817.  in  Reg.  58. 
Ghartoph.  reg.  fol.  14.  bis  v*.  :  Hugo  de 
Sarquetis  et  Odardus...  conatituti  aunt 
collectores  manuum  mortuarumy  foris- 

III 


maritagiorum  hominunt  et  feminarum, 
albenorum,  baatardorum.,  Expaveyorum 
in  toto  comitatu  Campaniw. 

T  EXPECIFIGATIO,  Gali.  Specification, 
Specialis  declaratio,  expressa  rei  desi- 
gnatio.  Charta  Aymericl  Archipresby- 
teri  de  Luzciaco  ann.  1278.  apud  Stepha- 
notium  tom.  8.  Antiquit.  Pictav.  MSS. 
pag.  899  :  Et  reaaarcituroa  dicto  domino 
Abbati  et  ejua  successoribus,  vel  mandato 
suo  ea  et  eas  ad  simplex  dictum  suum, 
sine  aliqua  taxatione  judiHs  et  sine  ulta 
probatione,  declarationey  cognicione  ceu 
Expecificatione,  et  sine  oppositione  aliqua 
facti  vel  juris  ab  iiadem,  vel  eorum  altero 
favienda.  Vide  Specificano. 

EZPEGTABILIS.  Expegtatus  ,  Exi- 
mius,  illustris.  Prudenti us  contra  Sym- 
machum  lib.  2: 

Impatti  altonitas  virgo  ExpecUbills  arili. 

Vita  MS.  S.  Magnobodi  Episc.  Andegav. 
cap.  40  :  Secundum  humansa  propaginia 
genealogiam  Expectabiles.  Vita  S.  Wi* 
noci  cap.  1  :  Genere  quidam  expectabiles, 
et  vita  probabiles.  Occurrit  praeterea  in 
Vita  B.  Mariani  Abb.  Ratisp.  cap.  2.  et  in 
Chronico  Monasterii  Cavensis  apud 
Ughellum  tom.  7.  pag.  512.  Sic  Exspecta- 
tum,  prospectatum  dixisse  Symmachum 
lib.  2.  Epist.  79.  observat  Juretus.  Adda 
Epist.  20.  inter  Francicas  tom.  1.  Hist. 
Frane.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  npodWxnjio;, 
Opinatus,  Expectatus. 

1  EXPEGTAGULUM,  Spectaculum ,  in 
Appendice  ad  Agnelli  Librum  Pontif. 
apud  Murator.  tom.  2.  pag.  196.  col.  1. 
et  in  Vita  S.  Eparchii  Confess.  Julii 
tom.  1.  pag.  115. 

o  EXPEGTANTES,  Stat.  Ardacens.  ann. 
1856.  cap.  38.  apud  Raim.  Duell.  tom.  1. 
Misceli,  pag.  125  :  De  electione  Expectan- 
tium.  Item  quando  nova  fieri  debet  electio 
canonicorum  ipsius  eccUsisa,  qui  dicuntur 
Expectantes. 

EZPEGTANTIA,  prò  Exnectatio,  in  Spe- 
culo Saxon.  lib.  1.  art.  ^. 

EZPEGTARE ,   prò   Spedare,   occurrit 
non  semel  apud  Innocentium  Gromati- 
cum 
578 

dit  quid  debeatis  facefe,  in  Sermone  edito 
ad  calcem  Joannis  Abrinc.  de  Off.  Eccl. 
pag.  372.  edit.  1679.]  [^  Vide  alia  in 
ExpectareA 

<»  EZPEGTARE  Jus  SuuM,  dicebatur 
actorqiii  citatum  reum  per  tres  dies 
separa tim  indictas  usquead  tinem  judì- 
cii  stans  expectabat,  causamque  ita  jure 
obtinebat.  vide  Sentent.  Sigismund.  reg. 
ann.  1481.  apud  Haltaus.  in  Glossar.  Ger- 
man.  voce  Eratehen  sein  Recht,  col.  408. 

«  EXPEGTATIO,  Contemplatlo,  Gali. 
Conaidération.  Charta  Conani  ducis  Brit. 
ex  Bibl.  S.  Germ.  Prat.  :  Notum  sit  vobia 
omnibua  me  dediaae...  Alano  Rupho  meo 
militi  prò  servino  auo  in  Expectatione  sui 
warisum.  Vide  Expectare, 

«o  EXPEGTATIO  MarIìE.  Vide  Festum 
Exspectationis.  Hebdomas  Expectationis 
est  qu8B  festum  Pentecostes  prsecedit. 

M  EXPEGTATIVA,  Spes  succedendi  in 
feudum  vacaturum.  Vide  Vet.  Auctor. 
de  Ben.  lib.  1.  cap.  27. 

^  ExpECTATiv.E  GRATIN,  Cauonistis 
sunt  quibus  designantur  successores 
prsebendatorum  ante   horum  obitum  ; 

auod  ne  fleret  concilia  non  semel  provi- 
erunt.  Vide  Decretai.  Gregor.  IX.  lib. 
8.  tit.  5.  cap,  19.  Concil.  Trident.  Sess. 
24.  cap.  19.  et  Marcam.  de  Concord.  lib. 
6.  cap.  9.  sect.  4.  Formulse  Expectativa- 
rum  Grati arum  a  sede  Romana  conces- 
sarum  exstant  apud  Wiìrdtwein,  in 
Subsid.  Diplom.  tom.  5.  pag.  2.  sqq. 


Q  pag.  236.  I^Rymerum  tom.  8.  pag. 
:  Hmc  Histona  Expectat  voa,  et  osten- 


EXPEGTORARE,  Exsolvere,  firmaeulum 
a  pectore  re>novere.  Ugutio  et  Jo.  de  Ja- 
nna. [^Festus  habet:  Expeetorat,  Expec' 
tare  ejicit,  Ennius  apud  Ciceronem  Tus- 
cul.  4.  8:  rum  pavor  aapientiam  mihi 
omnem  ex  animo  Expeetorat.  Verbum 
iUud,  ut  antiquum  nimis  repudiat  Fa- 
bius  8.  8.  Non  semel  utitur  Accius  apud 
Nonium,  idemque  est  quod  e  pectore 
educere.  Hac  quo<|ue  notione  accipitur 
in  Actis  SS.  Mali  tom.  7.  pag.  275.  ubi 
de  S.  Hucberto.  Gerardus  Silvae-majoris 
Abbas  in  Vita  S.  Adelardi  n.  21  :  Tandem 
vir  Dei  inter  eoa  medius  caduceator  deam- 
bulata et  utriaque  conaultum  pacia  Expee- 
torat ,  id  est,  suadet,  ex  pectore ,  ex 
animo.  Expectoratua  affectua ,  Amor  e 
pectore  ejectus,  in  Concilio  Ilerdensi  in- 
ter Hispana  tom.  2.  pag.  284.] 

0  EXPEGTORATUS,  Dicitur  de  veste  a 
superiori  parte  plus  aequo  aperta.  Stat. 
synod.  Mss.  eccl.  Carnot.  ann.  1538  : 
Praecipimus  veatea  clericorum,  maxime  in 
aacria  conatitutorum,  eaae  talarea,  non 
Expeetoratas,  non  fronciataa,  non  parti- 
taa,  aed  clausas  undecumque  a  colio  desu^ 
per.  Vide  Expectorare. 

^  EXPEGULLàTI,  Servi  peculio  privati. 
Amalth. 

1  EXPEDENDUS.  prò  Expetendus,  in 
Privilegio  ann.  696.  apud  Felibianum 
Hist.  San-Dionys.  pag.  xvi. 

1EXPEDIBILE.  Quod  expedit.  Aptum 
nobia  et  Expedibile  vistim  est ,  etc.  in 
Concilio  Tolet.  IX. 

1  EXPEDIGATUS,  Cui  pedes  fuerunt 
amputati.  Codex  Legum  Norman,  cap. 
28.  apud  Ludewig.  tom.  7  pag.  196  :  Tri- 
plieiter  autem  dampnantur  homines, 
proHt  vite  merita  hoc  requirunt  ;  aut  per 
corporis  deatruetionem,  ut  de  suspenaia, 
incensia,  suffocatis,  cecatis,  mancatis,  Ex- 
pedicatis. 

«Textus  Gallicus  ex  Cod.  reg.  4651. 
habet  :  Comme  de  ceux  qui  aont  pendua, 
ou  ara,  oa  enfouiz,  ou  qui  ont  lea  yeux 
crevez,  ou  lea  poinga  ou  lea  piez  couppéa. 
Vide  Expeditare, 

o  EXPEDIGULARE  Se,  Pediculos  exi- 
mere.  Gali.  S'épouiller.  Consuet.  Mss. 
canon,  regul.  Plenipend.  dioec.  Bitur.  : 
Rio  tempore  quo  poat  prandium,  dormi' 
torium  eat  petendum,  liceat  cuilibet  super 
lectum  suum  stare  et  legere,  vel  ae  Expo- 
dicularef  vel  pannoa  auoa  conauere. 

^  EXPEDIENTIA,  Res  expediens.  Lit- 
terae  missiles  a  Rege  SiciliSB  ad  Impera- 
torem,  apud  Ludew.  tom.  5.  pag.  475  : 
Moupime  quia  communia  exigébat  decentia 
et  Expedientia  suadebat,  quod  refirmata 
utrorumque  caritas  ad  votiva  incrementa 
proficeret,  et  turbationia  olim  exortaa  reti' 
quias  dispositiva  sincentate  deleret. 

EXPEDIHENTUM,  Impedimentum, 
sarcinae,  Ragade.  Epistola  S.  ThomsB 
Cantuar.  Archiep.  apud  Baron.  ann. 
1167  :  Dixit  se  non  habere  (literas)  prae 
manibus,  quia  miserai  eas  cum  Expedi- 
mento  auo  uaque  Wintoniam, 

EXPEDIOSE,  Expedite,  prompte,  com- 
pendiose. Vita  S.  Aicadri  Abo.  Geme- 
ticensis  cap.  11.  apud  Mabillonium  : 
Qui  missi  fuerant,  de  Viatico  Expediose 
traetabant, 

1.  EXPEDIRE,  Domìnum,  seu  doml- 
nium  alicujus  dimittere,  homagio  do- 
mini renuntiare.  Vitalis  Episc.  Oscensis, 
pag.  732  :  Per  quem  Forum  habea,  quo- 
modo  potest  Infancio  se  Expedire  a  DO" 
mino  Rege,  dimittendo  beneficia  Regi,  et 
comandam  debet  recipere  et  custodire 
fideliter,  aicut  dominua  naturalia  ;  qua 
Expeditione  facta,  poteat  cum  alio,  vel 
alita,  guerram  Regi  facere,  aalvo  quod 

47 


370 


EXP 


EXP 


EXP 


non  potest  ignem  in  terra  Regia  apponere  : 
et  si  ad  campale  bellum  cum  aliquibua 
venerit  cantra  Regem^  debet  transire  in 
adjutorium  Regie  cum  equo,  et  armia,  ut 
in  dicto  ForOf  etc.  Infra  :  Eocpeditua  de 
usaancia,  non  remanet  in  Regno,  nec  in 
aenioria  Regia,  et  qu<icumque  parte  anni 
ae  Expediat,  ammittit  beneficium  Regia 
prò  foto  ilio  anno  et  aequentibua.  Viae 
Foros  Hegni  Arason.  lib.  7.  Ut.  de 
Expeditione  Infantlonum,  Observantias 
Regni  Aragon.  lib.  6.  de  Gonditione 
Inmntionum  {  8.  Ut.  de  Privileg.  Mili- 
to m  §.  16.  et  Michaélem  del  Molino  in 
Repertorio  f.  282. 

2.  EXPEDIRE,  Mittere,  legare  :  dlcimus, 
Expedier  un  meaaage.  Prìmum  Testa- 
mentum  Widradi  Abb.  Flavìn.  apud 
Mabillonium  :  Quod  vero  Deua  avertati 
ne  ibidem  aanctua  ordo  tepeacat,  poteataa 
maneat  Monachia  ibidem  habitanttbua , 
ad  unum  de  aanctia  Monaateriia  Expedire^ 
et  per  eorum  aalubre  conailium  eorum 
regulam  emendare, 

^  8.  EXPEDIRE,  Destinare,  proponere. 
accingere.  Charta  ann.  1292.  apud 
Sch-wart.  in  Hist.  finium  princip.  Rag. 
pag.  223  :  Rem  burgenaea  qui  ae  ad 
petendum  mare  Expedierint,  prò  sua 
libera  velificabunt  voluntate  et  commodo 
nostro. 

«  EXPEDITAMENTUM,  VecUgal,  tribu- 
tami quo  persoluto  quis  Expeditua 
dicitur.  Factum  inter  Januens.  et  march, 
de  Garreto  ann.  1292.  tom.  4.  God.  Ital. 
diplom.  col.  1920  :  Quod  in  navigando, 
redeundOf  veniendo  facient  aiciU  Januen- 

aea, et  quod  Expeditamenta  aolvent, 

aicut  et  quantum  sotvent  Januenses. 

EXPEDITARE  Ganem,  vox  Forestariis 
familiaris  :  Ganum  pedes  quodammodo 
mutilare.  Legibus  enim  forestarum  cau- 
tum  erat,  ut  accolarum,  atnue  adeo 
ipsorum  Forestariorum  canes  Expedita' 
rentur,  ne  cervos  aut  lepores  regios 
venarentur,  et  ud  ad  feras  insequendas 
minus  essent  pernices.  Fiebat  autem 
Expeditatio  canum  duobus  modis,  scill- 
cet  abscissione  trium  ortellorum,  seu 
unguium  pedis  anterioris,  puta  juxta 
ipsam  cutem,  vel  excisione  mòntis  pedis; 

Siuem  Pellotam  vocant.  Tenentur  qui  in 
òrestis  degunt,  molossos  et  majores 
omnes  caoes  sic  habere  expeditatos  sub 
pcena  8.  solid.  4.  den.  Regi  pendendo- 
rum  :  renovandaque  est  expeditatio 
quolibet  triennio,  Juxta  Legem  Joannis 
Kegis  Angl.  pag.  180.  et  Edw.  I.  de 
Forestis,  quad  exstat  apud  Matth.  Paris 
ann.  1215.  PrynneuminLibertatib.  Eccl. 
Anglic.  tom.  8.  pag.  848.  Refert  Manwo- 
dus  cap.  16.  1 12.  Expeditationem  istam 
inventam  fuisse  ab  Henrico  II.  Rege 
An^l.  vocabuloque  initium  dedisse  in 
Assisia  de  Woodstock  art.  6.  Sed  modum 
hune  de  cohibendis  cani  bus  longe  esse 
antiquiorem  constat  ex  Legibus  Ganuti 
Regls  de  Foresta  cap.  81.  et  82.  ubi  eam 
Eji^peditationem,  genuiscisaionem  appel- 
lata Anglice  vero  Horifu/.IHiuspraeterea 
mentio  est  in  Legibus  Henrlci  I.  cap. 
17.  ubi  miaera  canum  Expeditatio  dicitur. 
Sed  et  de  eodem  Henrico  sic  Ordericus 
Vitalis  lib.  11.  pag.  828  :  Omnem  ferarum 
venationem  tottua  Angliaa  aibi  peculiarem 
vendicavit,  Pedea  etxam  canum  qui  in 
vidnio  ^  ailvarum  morabantur^  ex  parte 
prsBcidi  fecit,  et  vix  paucia  nobilioribua 
ac  familiaribua  privilegium  in  propriia 
aaltibua  venandi  permiatt,  Meminit  deni- 
que  expeditationis  canum  idem  Matth. 
Paris  ann.  1225.  pag.  224.  et  Gharta 
Henrlci  III.  Regis  Angl.  tom.  2.  Monast. 
Angl.  pag.  661  :  Sint  in  perpetuum  quieti 
de   aectia    Swanematorum ,  et  omnium 


aliorum  placitorum  foreatea,  et  de  Expe- 
ditamentta  canum,  et  de  omnibua  aummo- 
nitionibua,  placitia,  querelis...  ad  foresta* 
Hoa  et  viriaiarioa  pertinentibua,  Èxpedi* 
tatis  canibus  opponuntur  qui  integros 

gedes  habent.  laem  Monasticum  Angl. 
)m.  2.  pag.  165  :  Habebunt  etiam  iidem 
Canonici  ad  prasdictaa  vaccaricta  quatuor 
canea  cum  tntegria  pedibua,  duoa  ad 
unam.etduoa  ad  alteram^aolutoa  noctibua, 
et  ligatoa  diebua  :  qui  ai  inventi  fuerunt 
aoluti  a  prima  hora  dici  uaque  ad  veape- 
ram,  cuatodea  eorum  erunt  in  f or  e  facto 
domini,  et  canea  in  miaericoraia  ejua. 
Gharta  Hugonis  Episcopi  Dunelmensis 
in  eodem  Monastico  tom.  8.  pag.  92  : 
Et  paaturam  ad  omnia  avaria  sua  habe^ 
bunt  undique  in  eadem  :  et  pedea  canum 
eorum  non  aint  ibi,  ncque  ad  wacheriam 
de  Werdale  truncati  :  aed  pastores  ducant 
eoa  ligatoa  prò  feria,  ad  avaria  aua  ser^ 
Vanda  vro  lupis,  Crura  enervare  dixit 
eodem  fere  sensu  auctor  Queroli  :  Uti- 
nam  libi  crura  ipsa  enervaaaet,  ne  unquam 
inde  moviaaea  pedem. 

IMPEDIARE,  Eadem  notione.  Vetus 
Inquesta  apud  Will.  Dugdalum  in  An- 
tiq.  Warvicensis  provincisB  pag.  665:  Et 
dicunt  quod  audierunt  antecessores  dicere, 
quod  tempore  quo  manerium  de  Sutton 
praedictum  fuit  inmanibua  Regem  Anglim, 
tota  chacea  fuit  afforestata,  et  omnes  canea 
infra  foreatam  aolebant  eaae  Impediati, 
et  amputati  ainiatro  orlello.  Et  poatquam 
devenerunt  in  manum    Cofnitta     War^ 

wici, licentiam  habere  et  tenere  canea 

opertiaa  (aie)  ex  omni  genere  canum,  et 
non  Impediati. 

ExPEDiTATiE  Arbores,  apud  Fletam 
lib.  2.  cap.  41.  {  81  :  Inquiratur  de  quer- 
cubua  et  aliia  arboribua  Expeditatia  in 
forcata,,.,  vel  ai  aliquo  ingenio  alio  dictaa 
quercua  cmdere  fecerint.  Nostris  Arbrea 
abattua  par  lepted. 

1.  EXPEDITIÓ,  Glossar.  Lat.  Or.  :  Ex- 
peditio,  if^odoc  èx$v}|iv}TtxY)  orpaTiuTìov.  Sed 
sequioribus  sseculis  hsec  vox  usurpatur 
prò  obligatione  eundi  in  exercitum  do- 
mini. Gharta  ann.  1124.  apud  Hemereum 
in  Augusta  Viromand.  pag.  96  :  Si  extra 
provinciam  exercitum  duxerit,  hominea 
villsR  Juxta  antiquam  conauetudinem 
Expeditionem  ei  tantum  f<iciant.  Ghro- 
nicon  Montis- Sereni  ann.  1171  :  Ut 
Imperatori  Saxoniam  advenienti  20. 
talenta  de  ipsa  Ecclesia  redderentur, 
insuper  etiam  regalie  Expeditio  ei  admi- 
nistraretur.  Historia  Episcop.  Bremens. 
ann.  1142  :  Concessit  etiam  omnes  colonos 
EcclesisB  ab  omni  censu,  Expeditione, 
villsB,  vel  urbis  munimine,  et  petltione 
precaria  liberos  et  immunes.  Expeditio 
hostilis,  in  Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  4. 
8  17.  Gharta  Garoli  Grassi  Imo.  prò 
Ecclesia  S.  Salvatoris  Francoforoiensi  : 
Et  ab  ilio  Abbate,  cui  prasdicta  capella 
commissa  fuerit,  nulla  unquam  hostilis 
Expeditio  exigatur ,  nec  ullus  ei  inde 
quicquid  auferre  prassumat.  Tabularium 
campani»  Bibl.  Reg.  fol.  863  :  Homines 
vUlaa  ibunt  in  Expeditionem  et  exercitum. 
Tabular.  Eccles.  Parisiensis  :  Condona- 
mus  illis,  ne  ulterius  in  hostes  nostros  vel 
Exveditiones  ire  non  compellantur.  Ex- 
peditio  exercitalia,  in  S.  Gapitul.  Ludovici 
Pii  cap.  7.  Gharta  Ludovici  Vili.  ann. 
1228.  apud  Hemereum  in  Aug.  Viro- 
mand. :  Cum  nos  ex  spirituali  dominio 
Expeditionem  et  servittum  prò  Expedi- 
tione ad  submonitionem  noatram  habere- 
mus  sujser  villam,  et  super  omnes  hominea 
ut  hoapttea  villas  Humolarienaia,  etc.  Vide 
Burchardum  de  Gasib.  S.  Galli  cap.  12. 
et  infra  in  verbis  Hoatia,  CavatctUa, 
Equitatua, 


1  2.  EXPEDITIO ,  RenunUaUo.  Vide 
Expedire  1. 

1 8.  EXPEDITIO,  Agendi  celeritas,  dili- 
gentia,  Gali.  Expedttion.  Litterae  Johan- 
nis  Frane.  Reg.  ann.  1860.  apud  D. 
Secouaae  tom.  8.  Ordinat.  pag.  446  : 
Attamen  quia  ipsi  mercatorea  et  vectuarii 
tam  in  eorum  Expeditione  quam  aliter, 
per  nonnulloa  venditorea  auorum  piacium 
et  alioa  in  dicto  miniaterw  deputatoa  Pa^ 
riaiua,  qui  ad  hoc  fore  dicuntur  minti» 
apti,  ydonei  et  inaufficientea,  super  hoc 
aepiua  impediuntur,  etc.  Alise  ejusdem 
anni  Litters  ibid.  pag.  449  :  In  augmen- 
tatione  hujuamodi  numeri  (venditorum 
mlnutaUm  piscium),  aoUicionea  (aotutio- 
nea)  et  Expeditionea  dictia  vectuariia 
faciende,  fadliua  et  celeriua  fient,  et  aie 
dicti  mercatorea  et  vectuarii  aepiua  Pari- 
aiua  acceder ent  et  abinde  receaerent.  lis 
in  locis  agitur  de  expedita  ac  diligenU 
solutione. 

1 4.  EXPEDITIO,  DistribuUo.  Faciendo 
Expeditionem  dictarum  tunicarum  (Mo- 
nachis)  in  Litteris  anni  1862.  ex  Regesto 
92.  Ghartophylacii  Reg.  Gh.  155. 

o  5.  EXPEDITIO,  SoluUo»  pecuni»,  rei 
alicujus  commodo  applicando,  nume-* 
ratio,  traditio.  Lit.  ann.  1867.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  65  :  Ita  quod 
praedictam  florenorum  aummam ,  prò 
prasdictia  caatria  conceaaam,  in  Expedi- 
tione reali  dictorum  caatrorum  et  in 
defenaione  patria,  et  non  in  alioa  usua, 
aotvere  teneantur  ;  nec  alias  solutionee 
vel Expeditiones  monetai  levandaa...  facere 
possint,  nisi  de  Consilio  eligendorum  a 
subditis,  cum  aucloritate  nostri  gubema- 
toris. 

T  Expeditio  Gausarum.  Promulgati© 
decursus  causarum  ex  judicls  ordine, 
Gali.  Promulgation  des  róles.  Litters 
Johannis  Frane.  Regis  ann.  1868.  apud 
D.  Secousse  tom.  8.  Ordinat.  Reg.  pag. 
652  :  Precipimua  et  per  Curiam  noatram 
precipi  volumua  et  tnjungi  omnibua  ctcto- 
ribua,  quod  ex  quo  publicatum  fuerit 
Eocpedilwnem  cauaarum  alicujua  Propo- 
aiture,  Raillivie,  etc. 

EXPEDITIONALES  Servi,  quibus  in 
expeditionibua  uti  solebant  domini,  in 
Lege  Burgund.  tit.  10.  {  1  *  Si  quia  aer- 
vum  natione  barbarum  occiderit,  lectum, 
miniaterialem,  aive  Expeditionalem,  55. 
aol.  inferat. 

o  EXPEDITIONAUTER,  Armata  manu, 
cum  exercitu.  Vita  Ludov.  Pii  tom.  6. 
GoUect.  Histor.  Frane,  pag.  89  :  jEatate 
vero  aubaequente  juaau  patria  Ludowicua 
rex  Warmadam  aimpliciter,  non  Expedi- 
tionaliter  venit,  etc.  Vide  Expeditio  1. 

EXPEDITOR,  apud  Sambucum  in  GIoss. 
ad  Leges  Hungaricas,  est  Qui  liberat  ab 
onere.  Unde 

ExPEDiTORiiG  LiTER£.  Quictautiales, 
in  Jure  Hungarico. 

EXPEDITORIiE  Res,  Arma  bellica, 
quibus  quis  in  expedi tioni bus  bellicis 
utitur.  Speculum  Saxonicum  lib.  1.  art. 
19  :  Suevua  tam  rea  Expeditoriaa,  hoc 
eat  arma  bellica,  aeu  Hergeweth,  quam 
haereditariaa,  non  aolum  in  aeptimo  toUit 
gradu,  etc.  Vide  art.  22.  24.  lib.  8.  art. 
15.  S  8. 

EXPEGATORIUM,  Retis  species,  qua 
capiuntur  perdices,  coturnices,  pha- 
siani,  etc.  Describitur  a  Petro  de  Cres- 
centiis  lib.  10.  de  Agricult.  cap.  25. 

o  EXPELARE,  Italis  Spelare,  Pilos  ra- 
dere, avellere,  Gali.  Dépiler  et  Peter. 
Stat.  MonUs-reff.  pag.  2(l3  :  Item  atatu- 
tum  eat  quod  aliqua  peraona  non  poaait 
tenere,  ponere  vel  Expelare  coria  in  aqua 
Elleria  juxta  pontea  ubicumque  aint,  per 


EXP 


EXP 


EXP 


371 


spalium  quinque  theisarum.  Vide  infra 
ÈxpilcUiM. 

«  EXPELLERE,  Oompellere,  Gali.  Con- 
traiìidre.  Charta  ann.  1264.  ex  Chartul. 
Campan.  fol.  369.  v*.  col.  1  :  Quandoque 
bailhvus  TrecensiSy  quandoque  baiUiv%t8 
Pruvinen$iSt  quandoque  prapositus  de 
Nogento,  quandoque  praBpoaitus  de  Braio, 
qtmndoque  preepoHtua  Villemauri  coram 
se  no$  conventantf  et  etiam  (I.  coram) 
imis  8ine  cautis  rationabilibus  oomparere 
Èxpellant.  Expeller,  eodem  sensu,  quo 
Lalinum  Expellere,  prò  Repoueeer,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1450.  ex  Reg.  180. 
Chartoph.  reg.  eh.  98  :  Jcellui  Dupuis 

tira  une  dague, et  s*efforpa  d'en  frap^ 

per  le  suppliant,  lequel  mist  la  main 
au  devant  et  Expella  le  coup.  Vide  Ex- 
pelleuta, 

EXPELLEUTA,  apud  Julianum  Ante- 
cess.  Constit.  124.  2  6.  qui  in  Novella 
Justiniani  128.  f  6.  UiceXXsuTyic  dicitur  : 
Impulsor,  qui  scilicet  canonem  publicum 
Ganonicariis  solvere  ultro  renuentes 
compellebat.  Vide  Compulsores. 

^  EXPENDIBILIS,  f.  Legitimi  Donderis, 
ab  £xpendere.  ponderare.  Gregorius 
Monacnus  in  Ghronico  Farfensi,  apud 
Muratorium  tom.  2.  pari.  2.  col.  ^  : 
Ad  annualiter  persolvendum  argenti  su' 
lidorum  ce.  denarios  Romaniscos  Expen- 
dibilea,  et  in  pingui  vini  decimataa  con-' 
tum.  P  Rectius.  Qui  in  usu  est,  qui 
eanieoai  possi t.  Vide  Eoi^enditus.] 

1  EZPENDinO,  ExpenssB.  Thomas  Mo- 
nachus  in  Actis  S.  Etheldredse  Abb. 
Junii  tom.  4.  pag.  525  :  Hoc  est  decem 
tnillia  anguillarum,  qua  omni  anno  in 
villa  qwB  Wellam  dicitur,  prò  Expendi- 
tione  reddunturjratribus  ad  victualia. 

1  1.  EXPENDITOR,  Qui  expendit  seu 
exsolvit.  Vide  locum  in  Aquagangium. 

^2.  EXPENDITOR,  Idem  nui  Dispensa- 
tor,  oeconomus.  Gali.  Maitre  d'hotel. 
Acta  B.  Amadei  tom.  2.  Aug.  pag.  582. 
col.  2  :  Decreverunt  ipai  illustrisatmi 
principee  ac  impoeuerunt  domino  Joanni 
Giapano ,  tunc  ducali  Expenditori  et. 
secretario,  ut  cibaria  prò  ejusdem  patria 
et  sodorum  suorum  necessitate  convo' 
nientia  ex  ducali  dispensa  quotidie  trans- 
mitteret, 

>|c  fc  Fabianum  magistrum  domus 
sive  tJxpenditorem  defuncti  cardinalis.  » 
(Diar.  Burchard,  ed.  Thuasne,  II,  86, 
an.  1493.)] 

j  EXPENDITUS,  Expensus,  exsolutus. 
Charta  Edwardi  HI.  ann.  1838.  apud 
Rymerum  tom.  4.  pag.  ^9.  col.  2.  de 
pecunia  Pap»  solvenda  :  Prassertim  cum 
pecunia  prtedicta  circa  negotia  Ducatus 
prasdicti  Expendita  fuisset.  Rursum  oc- 
curri  t  infra. 

l.EXPENDIUM.  prò  Dispendium.  Charta 
ann.  1152.  in  Tabulario  EccIesiaB  Vien- 
nensis  :  In  quo  respectu  guerrae  cum 
magno  comitatu  detnoranteSy  de  propriis 
facultatibus  vehemens  passi  sunt  Empen- 
dium.  [Barthius  in  Glossario  ex  Hist. 
PalSBSt.  lib.  II.  e.  XIV  :  Nam  totam  ter- 
ram  in  Expendio  miserant.  Hoc  est,  spo- 
liarant  et  vastaverant.] 

j  2.  EXPENDIUM,  Expensse,  sumtus. 
Gali.  Depense.  Anonymus  de  Gestis 
Manfredi  et  Conradi  Regum,  apud  Mu- 
ratorium tom.  8.  col.  610  :  Solemnes 
nuneii  destinantur ,  qui  sibi  tanquam 
Regi  venturo  aurum,  thus  offerébant  et 
myrrì%am^  ac  ei  de  propriis  peculiiSy  et 
civitatum  ipsarum,  thesauros  promittentes 
prò  Expendiis  necessariis  ampliores, 

o  Bulla  Gelas,  II.  PP.  ann.  1119.  ex 
Tabul.  S.  Andr.  Avenion.  :  Nec  cleHcis 
Avenicensibus  ullo  modo  liceat  pastus^ 
Expendium,  nec  omnino  aliquid  commodi 


temporalis  exigere,  Charta  ann.  1127. 
Inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ.  col.  83: 
Si  aliquod  Expendium  factum  fuerit,  vel 
prò  placitis,  vel  prò  adquisitione  honoris, 
faciant  illud  isti  prssdicti  prmposili  usque 
ad  decem  solidos. 

EXPENSARE,  prò  Expendere,  usurpa- 
vit  Scaevola,  in  leg.  41.  D.  de  Fideicom. 
libert.  (40,  5).  [Chron.  Andrese  Danduli 
apud  Murator.  tom.  12.  col.  497  :  Et  scia- 
tis  qttod,  si  quas  expensas  contingat  vos 
facere  prò  eundo  ad  Re^em,  si  forte  abes- 
set,  vel  aliter  vos  contingeret  Expensare 
prò  dicto  facto.  Hoc  est,  Expensas  facere. 
Vide  mox  Expensere.^  Alias  Expensare^ 

grò  Compensare,  dixlt  Macrobius  lib.  1. 
aturn.  cap.  13. 

ExPENSATiGUS,  Liberalis,  qui  largas 
expensas  facit.  Lambertus  Ardensis 
pag.  167  :  Munificus,  liberalis,  et  Expen- 
saticus. 

t  ExPENSERE,  Expensas,  sumtus  fa- 
cere  :  Gallice  Depenser.  Expensas  et  cus- 
tus,  quos  ipse  Dux  fecerit  seu  Expensue- 
rit,  apud  Lobinellum  tom.  2.  Histor. 
Britan.  col.  1300. 

^  EXPENSE.  [Impense,  vehementer. 
Cic.  5.  Alt.  2.  a  med,  Cum  me  Expense  e 
sua  villa,  numquid  vellem,  rogasset. 
Aia  rectius  leq.  ex  Pansffi  villa.  Theodor. 
Priscian.  de  diasta  15.  Coeliacos  expense 
desiccant.1 

if  EXPENSIO.  [Actus  expendendi,  sum- 
tus. Impo.  ValenSy  Gratian.  et  Valenti- 
nian,  Cod.  Theod.  6.  4.  24.  Ne  quis  semel 
DTSisiiiiitad  Expensionis  transeat  modum. 
Symmach,  5.  ep,  74.  (al.  76.)  Cessantibus 
novis  Expensionibus.] 

^EXPENSO.  [Pondero,  examino,  nu- 
mero. Plaut.  Pseud,  2.  2.  31.  Res  ratio- 
nesque  heri  curo,  argentum  accepto, 
ExpensOf  et  cui  debet,  dato.] 

1  EXPERDENS,  Xt^orrVic,  Fur,  in  Glossis 
Latino-Gr.  Sangerman.  MSS.  in  Supple- 
mento Antiquarii  et  apud  Laurentium 
in  Amalthea. 

1  EXPERGENGIUS  ,  Vigilantius,  dili- 

genti  US.  Privilegium  Agiradi  Episc. 
arnot.  apud  Felibian.  Hist.  San-Dio- 
nys.  pag.  xvi  :  Liceat  eie  talem  Guber- 
natorem  elegire,  qui  honestis  moribus  «i/, 
non  generositatis  nobilium,  sed  in  Dei 
amore  Expergencius  atque  sagacius  tm- 
butum. 

1  EXPER6ESGERE,  Expergefacere,  ex- 
citare  :  Interea  cos^erunt  me  mordacissi' 
mis  verbis  ab  inerti  studio  Experg escere 
Fratres,  apud  Ardonem  in  Pr»fat.  ad 
Vitam  S.  Benedicti  Anian.  nura.  2. 

o  Esperriger,  eodem  sensu,  in  Mirac. 
Mss.  B.  M.  V.  lib.  1.  ubi  de  Dsemonum 
visione  : 

Toos  U  ptis  Eiperrìge  el  arde, 
D'aoemis  voit  plus  de  cent  mlle,  eie. 

EXPERGIFIGUS,  'E|eyeptix6c,  apud  Apu- 
leium  lib.  2.  Florid. 

^  EXPERGO.  [A  somno  excito.  Acc, 
apud  Non.  2.  278.  Heu  vigiles  properate, 
expergite  pectora  tarda  sopore  :  exsur- 
gite.i 

<»  ÈXPERIARI,  prò  Experiri.  Ermold. 
Nigellus  lib.  8.  vers.  151  : 

NanMiue  semel  qoicnmqoe  daello  hos  Bxperìtfl 
CoBperit,  ipte  luet  et  genas  omne  saum. 

T  EXPERIHENTALITER,  Experiendo, 
experimento,  Gali.  Par  Éxperience,  Ex- 
perimentaliter  comprobare ,  in  Charta 
Ludovici  Regis  Sicilìaee  MS.  D.  Brunet 
fol.  106.  Experimentaliter  clarere,  in 
Charta  ann.  1409.  ex  Schedis  D.  de  Ma- 
zauaues.  Experimentaliter  cognoscere , 
in  Vita  B.   Colete   cap.  5.  n.  82.   et 


apud  Ludewig.  tom.  5.  Reliq.  MSS. 
pag.  477. 

ECPERIMENTARE,  prò  Experiri.  Utun- 
tur  non  semel  Octavius  Horatianus  lib. 
4.  Rerum  medicarum  pag.  89.  90.  Ale- 
xander latrosophista  ab.  2.  Passion.  et 
alii. 

^  Nostris  alias  Expermenter ,  vulgo 
Tenter,  sonder.  Sermo  Maurit.  episc. 
Paris,  in  Circumc.  ex  Cod.  S.  Vict.  Pa- 
ris. :  A  icest  jor  solement  li  mauvés  Gres- 
tien,  selon  la  costume  des  Paiens,  soloient 
faire  sorceries  et  cìiarmes  ;  et  por  ce  seleni 
enguerre  et  Expermenter  le»  aventures, 
qui  sont  à  avenir. 

o  EXPERIMENTATOR,  Circumforaneus 
pharmacopola,  Gali.  Operateur ,  alias 
Esprouveur,  Arest.  ann.  1410.  29.  Nov. 
in  voi.  11.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Johannes  Cognati  Experimentator  et  ven- 
ditor,  ex  eo  auod  tyriacam  inutilem  et 
ineptam  vendebat,  etc.  Lit.  remiss.  ann. 
1409.  in  Reg.  163.  Chartoph.  reg.  eh. 
278  :  Jehan  de  la  Tour  poure  jeune  homme 

vendetir  et  Esprouveur  de  triade fist 

faire  à  son  varlet  son  espreuve  si  forte, 
que  trois  ou  quatre  heures  après  icelle 
faite,  il  ala  de  vie  à  trespassement.  Vide 
infra  Exprobare. 

EXPERIMENTATUS ,  Expertus,  Expe- 
rimenté.  in  Regula  S.  Fructuosi  cap.  20. 
[et  apud  Murator.  tom.  12.  col.  454.1 

•  Arest.  ann.  1449. 17.  Mail  inter  instr. 
ad  vit.  Guill.  Menag.  pag.  523:  Ipsum 
appellantem,  literatum,  Experimenta" 
tum...  in  suum  locumtenentem  commise- 
rat.  Avoir  grant  Expériment.  Multarum 
rerum  usum  habere,  in  Lit.  Caroli  VI. 
ann.  1402.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  519  :  Acertenez...  du  grand  Expéri- 
ment  qu'il  (le  due  de  Bourgogne)  a  des 
besoignes  de  nostre  royaume,  etc. 

0  £XPERIRE.  prò  Experiri.  Antin.  Mal- 
leac.  tom.  10.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  181  :  Cum  vicinia  hostilis  exercitus 
Experisset,  etc.  [^^  Experiri  wro  Reperire, 
in  Vita  S.  Galli  ap.  Pertz.  Script,  tom. 
2.  pag.  19.  Un.  41.  prò  Reperiri  ibid.  pag. 
18.  lin.  16.Ì 

^  EXPEIuTUS,  Non  peritus  vel  valde 
doctus.  Papias. 

©  Espertement,  Prudenter,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1388.  ex  Reg.  135.  Chartoph. 
reg.  cti.  108:  Icellui  Berout  appuya  tele- 
ment  son  coustel  à  la  poitrine  dudit  ex- 
posant,  que  s'il  ne  se  feust  Espertement 
reculé,  il  l'eust  tue,  ou  mis  en  perii  de 
mort. 

^  EXPERJURO,  [Valde  juro.  Afran. 
apud  Non.  7.  45.  Èxperjurabant,  exse- 
crabant  se.  ac  suos.] 

^  EXPERNARE,  Spernere,  parvi  SBSti- 
mare,  Gali.  Dépriser,  Pactum  ann.  1174. 
inter  Soldan.  et  Pisan.  apud  Lam.  in 
Delie,  erudit.  inier  notas  ad  Hist.  Sicul. 
Bonincont.  part.  1.  pag.  196  :  Ad  nullum 
servientem  auanai  non  debent  dare  ali- 
quid,..,  et  nullum  torlum  non  debent  ha- 
bere nec  recipere,  et  nulla  eorum  merce» 
non  se  debet  Expemare^  ut  minus  se 
venderei. 

\  EXPERTI,  Extranei,  extra  partem  no- 
titias,  Gloss.  Isid.  Melius  Papias  :  Ex- 
pers,  extra  partem,  vel  patriam,  alienus, 
extraneus.  Expertia,  Extranea,  vel  ut 
habet  Johannes  de  Janna,  Extraneitcts. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Expers, 
sens  partie. 

^  EXPERTIO,  [Verbale  ab  Experior, 
experi raentum,  probatio,  prova.  Vitruv. 
8.  5.  Expertiones  et  probationes  eorum 
sic  suntprovidendaB.j 

1  EXPERTUM,  Experimentum.  Cuju» 
ingenium,  mores  et  merita  ab  adolescen- 
tia  sua  probavimus  et  novimus  ab  Ex- 


372 


EXP 


EXP 


EXP 


parto f  in  Epist.  Henrici  III.  ReR.  Angl. 
apud  Rvmerum  tom.  1.  pag.  787.  col.  2. 

0  EXPETERE.  Obtinere,  recuperare. 
Charta  Koricon.  episc.  Laudun.  ann. 
15.  Loth.  reg.  ex  Chartul.  S.  Vinc.  Lau- 
dun. eh.  6  :  Idem  tnonachi  et  eorum  aò- 
bas,  Melcallannwi  nomine,  nit^antur 
Expetere  ierram  villarum  aòhatim  S. 
Vinceniii,  quam  nostri  fidale»  a  longis 
temporibus  in  beneficio  tenabant, 

4:EXPETESS0,  vel  Expetisso,  [Anti- 
mie  prò  Expeto  :  a  petisso,  ve!  petesso, 
Plaut.  Mil,  4.  1. 18.  Tuam  Expetiasit  pul- 
critudinem.l 

4e  EXPIAHElfTUM,  [ExpiaUo.  (Gloss. 
MS.  Bibl.  Nat.  n«  7642.)] 

1.  EXPIARE,  ex  Gallico  Espiar^  Specu- 
Jari.  Tudebodus  1.  2.  Hist.  Uieros.  :  To- 
tamqua  tarram  in  Expiando  misarunt,  i. 
Gal  lice,  an  Espiant  et  charchant  da  tous 
costaz.  Vide  Spia,  [«>  Occurrit  pluries  in 
Cbronic.  Salernit.ap.  Pertz.  Script,  tom. 
8.  pag.  489.  liu.  29.  pag.  498.  Un.  14.  etc] 

^  2.  EXPIARE.  Glossffi  Cesar.  Heister- 
bac.  in  Reg.  Pruni,  tom.  1.  Hist.  Trevir. 
Joan.  Nic.  ab  Uonthaim  pag.  680.  col.  2: 
Accipit  pravenda  in  omni  corvada  panas 
duos  et  ceruiaia  saxtarios  duos  :  et  si  Ex- 
piavarit  in  ipsa  corvada,  accipit  panam 
unum  et  cefvisim  sextarium  unum.  An  si 
mediam  tantum  corvadam  expleverit? 

^  8.  EXPIARE  Sepulgrum,  vox  paga- 
nie» religionis,  Puritìcare,  benedicere. 
Cwremon.  Ms.  S.  M.  Crassens.  :  Postheec 
a  sacerdote  Expietur  sepulcrum  aspar' 
biona  aques  sanctae  et  hodore  (sic)  incensi. 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684: 
Apaysemant.purgement,  expiaman.  Apay- 
sier,  adoucir,  nétoyer,  Exptare. 

1  EXPIARIUM.  Gloss.  Isid.  :  Mappa, 
Gausape,  Tegilla,  Expiarium.  Pro  Te- 
gilla  alii  legunt  Togilla,  et  prò  Expia- 
rium  Graevius  suspicatur  olim  scriptum 
fuisse  Sudarium,  quo  sudor  detergetur, 
aut  hujus  notionis  vox  alia,  ut  Oro- 
rium.  Sed  tam  dici  potuit  Isidoriano 
Glossatori  Expiarium,  quam  Job  anni  de 
Jan  uà,  Manupiarium,  Gausapa  quasi  ma- 
uuspians. 

1  EXPI6N0RARE,  Rem  appositam  pi- 
gnori liberare.  Gali.  Degaqer.  Appendix 
ad  Agnelli  Librum  Pontif.  apud  Mura- 
tor.  tom.  2.  pag.  208.  col.  1  :  Plurima 
bona  huic  Ecclesia^  contulit,  vii.  g.  libras 
in  Exffignorando  possassionas  Ravannatis 
Ecclesia  expendit. 

^  EXPILARE.  Glossar,  vet.  ex  God.reg. 
7641  :  Expilat,  occultatf  axtartninat,  vel 
alapidat. 

0  EXPILATUS.  Pilis  orbatus.  Vita  S. 
Walth.  tom.  1.  Aug.  pag.  266.  col.  2  : 
Deniqua  postquam  sanctus  in  fata  con- 
cassit,  aquus  ille  Expilatus  emarcuit,  et 
uaqua  ad  intaritum  suum  elanguit.  Vide 
suora  EiKpalara. 

^  EZPIOTUS,  Pilum,  bastile,  spiculum. 
Gali.  Espiau.  Lit.  remiss.  ann.  1882.  in 
Reg.  121.  Chartoph.  reg.  eh.  171  :  Cum 
arundina  siva  basta  sui  Expioti^  et  cum 
postibus  eujusdam  basti  seu  sella,  quam 
juxta  ipsum  casualiter  invanita  dictum 
Jacobum  percussit.  Vide  supra  Espietus» 

^  EXPLAGABILIS,  [Qui  valde  placa- 
bilis  est.  Not.  Tir,  p.  106.  Placabilis.  im- 
placabilis,  Explacabilis,] 

EXPLAGITARE,  [£x  placito  seu  lite 
evadere J  Vide  Placitum, 

1  EXPLAITABILIS.  Vide  Explectabilis 
post  Expletum  ]. 

o  EXPLANARE,  Eruncare,  interlucare 
silvas.  Cbarta  ann.  1148.  in  Chartul. 
Pontiniac.  cb.  120  :  Nemus  etiam  Expla- 
nara  et  in  agriculturam  rediqere,  si  vo- 
luerint,  concedit.  Vide  supra  Exemplare 
4.  et  infra  Explicara  2.  Hi  ne 


o  1.  EXPLANATIO,  Ager  exaratus,  pros- 
cissus.  Charta  Rotroci  comit.  Pertic. 
ann.  1190.  ex  Chartul.  S.  Dion.  Novt- 
gent.  :  Concessi  aisdem  monackis  decimas 
Explanationum  namoris  factarum  et  fa- 
ciendarum. 

T  2.  EXPLANATIO,  Finis,  quasi  Exple- 
tio.  Guidonis  Disciplina  Farfensis  cap. 
6:  Ad  Explanationem  Sacra  omnia  signa 
pulsentur.  Et  cap.  18  :  Ad  inchoationam 
Sacra  duodacim  cerei  accendantur  ante 
aliare  :  ad  Explanationem  Missa  omnia 
signa  pulsentur, 

EXPLANTARE,  Eradicare,  Gali.  Dé- 
planler.  Utitur  Petrus  Blesensis  Epist. 
129.  [Occurrit  etiam  in  Actis  SS.  Martii 
tom.  1.  pag.  412.  de  B.  Petro  a  Castro 
novo.] 

t  EXPLEGHA,  ExpLECHiA,  ut  Exple- 
tum 2.  Charta  prò  Communia  Balneoli 
ann.  1208.  in  ter  Schedas  D.  Lancelot  : 
Certum  est  quod  Domini  non  habent  qnis- 
tam  ncque  tallam,  neque  per  vim  Expla- 
cham  in  hominibus  habitantibus  villam. 
Vide  alia  notione  in  Esplancha. 

«  EXPLEGHARE,  Uti  re  aliqua.  Sent. 
arbitr.  ann.  1808  :  Quod  dictus  dominus 
Comes  (  Pietà V.)  seu  ejus  successores,  vel 
alii  quicumque  infra  limitationes  supra- 
dictas  deoesti  supradìcti  causa  depascendi 
seu  alitar  Expùchandi  sua  ammalia  ex 
nunc  inantea  non  immittant  nec  immit- 
tare  audeant  seu  prasumant,  nec  tigna 
scindere  cantra  voluntatem  dicti  domini 
abbatis,  seu  aliter  Explechare,  Vide  infra 
Explectare. 

0  EXPLEGHIA,  Reditus,  proventus 
terrae,  praedii.  Charta  ann.  1212.  ex  Ta- 
bul.  Montis-maJ.:  Willalmus  abbas...  prò 
hujusmodirastitutione  constituit  Willalmo 
pradicto  corniti  usumfructum  in  solidum, 
quamdiu  vixerit,,,,  in  molendinis,  vineis, 
pascuis,,..  et  in  omnibus  Esplechiis,  etc. 
Vide  Expletum  2. 

\  EXPLEGIA,  ut  Expletum  2.  Explecias, 
exitus  et  proficua,  apud  Rymerum  tom. 
4.  pag.  854  :  Cum  omnibus  exitibns  et  prò- 
ficuis  inde  provenientibus,  ac  etiam  Ex- 
pleeiis,  in  eod.  tomo  pag.  736.  Rursum 
occurrit  Explecia  et  Éxplicia  eodem  si- 
gnificati] tom.  12. 

1  EXPLECTABILIS,  Explrctum,   Ex- 

PLEQITOR,      EXPLEGIUM,      EXPLEITUM. 

Vide  in  Expletum. 

o  1.  EXPLEGTA,  Jurisdictio.  Lìbert. 
loci  de  Viridi-folio  ann.  1869.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  278.  art.  7: 
Qua  quidam  natnora  atque  devesias  ab 
omni  Explecia  officiariorum  et  firmono- 
rum  (firmariorum)  regiorum  quorum- 
cumque  exhimimus.  Vide  Expletum  1. 

o  2.  EXPLEGTA,  Supellex  quaevis.  Charta 
ann.  1811.  in  Reg.  46.  Chartoph.  reg.  eh. 
227:  Excaptis  et  retentis  domino  nostro 
regi  ante  omnia  qua  sequntur,  vay ssella 
seu  Explata,  qua  in  domo  diali  castri  prò 
domino  roga  esse  solebat.  Vide  infra  Ex- 
piata  2. 

o  EXPLEGTAMENTUM.  Facultas  utendi 
re  aliqua.  ipseoue  usus.  Charta  ann. 
1299.  m  Lib.  rub.  Cam.  Comput.  Paris, 
fol.  77.  v«  :  Novariti:t  quandam  causam 
diu  agitatam  extitisse...  inter  procuralo- 
rem  dicti  domini  regis  procuratorio  no- 
mine ex  una  parte,  et  priorem  domus  da 
Ramaria  ordinis  de  Corona  nomine  dieta 
domus  ex  altera^  super  usu  et  Explecta- 
manto  namorum  de  Marsilhagneria,  alias 
vocali  de  la  Rameria,  Infra  :  Calfagium 
aut  Explectamentum,  Libert.  Montisfalc. 
ann.  1.^9.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  58.  art.  12  :  Quod  omnes  habitatores 
aicti  loci  et  pertinenciarum  suarum,  nunc 
et  in  futurum  habeant  sua  Explectamenta 


prò  se  ipsis  et  suia  animalibus  in  aquis, 
narbis  et  nemoribus. 

^  EXPLEGTARE,  ut  supra  Explechare, 
Frui,  uti.  Charta  ann.  1802.  ex  Tabul.  S. 
Germ.  Prat.  :  Nos  abbas  pradictus  et 
successores  nostri  ex  nunc  xn  parpatuum 
tanebimus  et  Explactabimus,  possidebi- 
mu8,  et  levabimut  census  et  reditiu  sitos 
apud  Theodasiutn  una  cum  una  gran- 
chia,  Espìoiter,  prò  Negotiari,  pecuniam 
fenorl  dare,  vulgo  Faire  valoir,  in  Bes- 
tiario Ms.  : 

Apek  trai»  de  tes  serjaDS. 
Et  bailU  à  Tuo  daq  betani ... 
Lm  cinq  beMm  Bsjploila  tant, 
Qu*il  60  f aaigna  aatretanl. 

o  EXPLEGTIVUS,  Dici  videturde  Silva, 
cujus  arbores  exciduntur.  Charta  ann. 
1247.  in  Chartul.  Raym.  VII.  comit.  To- 
los.  pag.  104  :  Sarvitia,  homamaf...  amp- 
tiones  et  pianerà,., .  tallivos  et  Explectivoa, 
etc.  Ubi  Éxplectivus  opponitur  Tallivo, 
Id  est,  silvae  caeduae. 

o  EXPLEGTUM,  Instrumentum,  id 
omne  quo  rei  alieni  perflciendae  utimur, 
nostrls  Esploit  et  Exploit.  Libert.  Gra- 
nat.  ann.  1291.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  19.  art.  7  :  Quicumque  da 
noeta  intravarit  vinais  (vineas)  ortos  aut 
prata  altarius,.,,  et  cum  panario,  vét  aaco, 
vel  capucio,  aut  cum  alio  Expìacto  fructua 
extraxerit  ;...  et  si  tantum  modo  manibua 
et  sine  alio  Explecto  extraxerit,  etc. 
Charta  Phil.  dom.  Jonvil.  ann.  1854.  in 
Reg.  82.  Chartoph.  reg.  eh.  888:  Itam 
lidit  habitant,  qui  ont  ou  auront  Esploia 
de  charues  an  lodile  ville,  nous  devront 
pour  chascun  Esploit  trois  courvées  da 
charrua.  Lit.  remiss.  ann.  1878.  in  Reg. 
113.  eh.  24S  :  Comma  sa  faussent  meues 
certainas  paroles...  pour  causa  da  cartains 
Exploiz  et  cordailles  da  vaisseaux  da  mar, 
etc.  AIÌ8B  ann.  1452.  in  Reg.  181.  eh.  225: 
Maistre  Jehan  de  Tours,  exécuteur  da 
nostre  haulte  justice  en  la  ville  de  Thou- 
louse,..,  tenant  l'Exploit  avac  lequal  il 
avoit  acoustumé  da  descapiter  gens  par 
justice,  etc.  Esploicte,  eadem  acceptione, 
in  aliis  fiit.  ann.  1467.  ex  Reg.  2Ì0O.  eh. 
196  :  Les  supplians  prindrent  leurs  Es- 
ploicteSf  dont  ilz  faisoient  leur  fossa.  Vide 
Aploidum  et  Expletum  4.  Exstat  alia  no- 
tione in  Expletum  1. 

^  EXPLEHENTUM,  Vide  in  Expletum  2. 

1 1.  EXPLETA,  Jus  pastus,  venationis, 
piscationis  et  lignationis,  de  quo  Jam 
in  Esplecha.  Consuetudines  Ausciorum 
MSS.  ann.  1801.  art.  54  :  Itam  est  consue- 
tudo  ibidem  quod  homines  da  Ruscio  ha- 
beant usum  et  Expletam  lignortim  omni- 
modam  depascendi  ci4m  animalibus  suis 
herbas,  folia,  glandes  et  ceteros  fructus 
arborum  silvestrium,  aqua  et  alia  neces- 
saria prediclis  animalibus  par  omnes  per- 
tinentias  et  lahorantias  civitcUis  predicte, 
%n  quantum,  in  dia  ira  et  redire  possunt... 
Habent  ultra  hac  dicti  cives  Expletam 
omnimodam  apud  Auxium  et  ejus  parti- 

nentias venandi  omnem   venatwnem 

cum,  canibus  et  retibus  vel  filatis,  et  quo- 
cumque  alio  modo  voluerint  vanari,  et 
recipiandiy  capiandi  et  piscandi  in  omni- 
bus aquis,  exceptis  piseariis  et  stagnis^ 
columberiiSf  claperiis  et  deffensiis.  Art. 
55  :  Consueti  sunt  insupar  et  usi  cives 
predicti  incedere  (incidere)  tigna  et 
fustes  ad  suam  omnimodam  voluntatem, 
prò  suis  Expletis  et  necessariis  suis,  UH 
tamen  qui  ncU}itant  et  larem  habent  in 
civitate  predicta  et  ejus  partinentiis,  par 
omnes  forestas  et  nemora  Comitatus  pra- 
dicti,  Ubere  et  absque  aliquo  denario,  ex- 
cepto  quod  qui  operatur  cum  dolabra, 
debet  solvere  unum  denarium  Morla- 
num.  Vide  alia  notione  in  Expletum  2. 


EXP 


EXP 


EXP 


373 


^  2.  EXPLETA,  ut  Jamjam  Explectum, 
Charta  ann.  1252  :  Qui  Durantes  dixit 
domino  Amalrico,  quod  moncidU  dicti  mo- 
nasieriù..  ruperunt  cahanam,  quam  fece- 
rant  in  dido  opere,  et  picones  et  palae  et 
Expletatn  et  alia  aptamenta  inde  aspor^ 
taverant.  Vide  suora  Explecta  2. 

1 EXPLETAMENTUH,  Explet  ARE.  Vide 
in  Eaepletum. 

^  uPLETIO,  Reditus,  proventus  terrsB, 
prsadii.  Ohartul.  S.  Joan.  Angeriac.  fol. 
j33.  v«  :  Ego  Geraldue  de  eancto  Aaterio 
dedi  Dea  sanctoque  Joanni...  rusticos  de 
Massalia  qua  in  Dupla,  et  Expletionem 
terraSf  et  tertiam  partem  de  quarto.  Vide 
supra  Explechia. 

0  £XPLETTUM,  Opera  domino  debita, 
Gal).  Corvée.  Charta  ann.  1406  :  Quitta- 
veruni  ab  omni  et  qiwcumtjiue  alio  genere 
eermtutis,  et  quidquid  juris,,..  deverii  ac 
Expletti  dicti  conjuges  tusensatores  habe- 
bant.  Vide  Expletum  3. 

1  1.  EXPLETUM.  Àctus  quivis  juridi- 
CU8»  quem  qiiis  habens  Jurìsdictionem 
exercet  per  se  vel  per  minìstros  suos. 
Gbarta  Èdwardi  I.  Regìs  Angl.  de  Ju- 
risdictione  Episcopi  Agennensis  apud 
Eymerum  tora.  1.  pag.  425  :  Rex  uni- 
ver9Ì9,..  Noverine,  quod  cum  venerabilis 
pater  J.  Dei  gratta  Agenn,  Episcopue  no- 
oÌ8  exponeret,  quod  gentes  nostra  injuris- 
dictione  Agenn.  communi  nobU  et  sibi, 
aliqua  Explectaverunt  et  adliuc  Explec- 
tabunt  per  se  ipsos  et  solo  nomine  nostro, 
ratione  jurisdictionis  Agennensis...  Nos, 
licet  prasdecessores  nostri  eadem  Explecta 
feeissent,,.  nolentea  eisdem  Explectis  insis- 
tere... nonobstantibus  Explectis  nostris... 
salvie  etiam  nobis  omnibus  aliis  Explectis 
et  juribus...  Et  quod  per  aliquod  ExpleC' 
tum  talium  appellationum.,.  non  possit 
centra  hoc  aliquod  prmjudicium  generari. 
LitteraB  Ludovici  Regis Frane. ann.  1815. 
apad  eumd.  Rymer.  tom.  8.  pag.  522. 
col.  1  :  Item,  intentionis  nostras  non  exis- 
tit,  nec  volumus  quod  gardiatores,..  juris- 
dictionem  dicti  Z>ucts(AquÌtaniap)  ratione 
gardia  hujusmodi^  aliquatenus  impediant, 
vel  aliquid  Explectum  justitias  faciant, 
nec,  eie.  Litter»  Philippi  VI.  Frane. 
Regis  ann.  1880.  8.  Febr.  :  Item  statuì- 
mus  cùncedentes  quod  Officiarii  nostri  in 
terris  Dominomm  dicti  Dticatus  (Aqui- 
tanisd)  jurìsdictionem  habentium  non  fa- 
ciani  aliqua  Expleta,  nisi  in  casibus 
ressorti  et  superioritatis,  et  in  casibus 
istis  Officiales  et  Servientes  nostri,  cita- 
tionesy  adjornamenta  et  executiones  et 
alia  Expleta  per  manus  Dominorum  JU' 
risdictionem  hujuamodi  habentium,  aut 
eorum  Officiariorum  fieri  requirant  et 
permiltant,  nisi  ipsi  Domini,  vel  eorum 
Officiarii  super  hoc  requisHi,  in  his  facien- 
dis  vel  eocequendis  fuerint  negligentes. 

*  Item,  Èmolumentum  quodlibet  inde 

groveniens.  Charta  ann.  1419.  in  Stat. 
felphin.  pag.  91.  v  :  Item  fuit  ordina^ 
tum  per  judices  ìnhiberì  exactoribus  Ex- 
pletorum  ipsarum  Delphinalium  curia- 
rum,  ne  a  decem  libris  et  infra,  prò 
apodixa  solutionis,  recipiant  nisi  unum 
Itardum. 

Expletum,  Denuntiatio,  vadimonium 
et  quaevis  actio  in  litigiis.  Arrestum 
Parlamenti  Paris,  ann.  1446.  ex  Chartu- 
lario  iEduensi  :  Per  arrestum  dieta  Cu- 
ria nostra  dictum  fuit,  dictum  opponen- 
tem  ad  bonam  et  justam  causam  contra 
dieta  Expleta  se  opposuiase,  et  quod  ob  hoc 
remanebat  dictus  Efnscopus  jEduensis 
defensor  et  opponens  in  administrationis 
epiritualitatis  et  temporalitatis  dicti  Ar- 
chiepiscopatus  Lugaunensis  gaudencia, 
de  qua  stcut  dictum  est,  per  diclos  Cousì- 
nott  et  Varmeni  desaproprielatus  seu  ex- 


pulsus  fuerat.  Litterae  Josselini  Maclov. 
Episc.  ann.  1882.  apud  Lobinellum  tom. 
2.  Hist.  Brìtann.  col.  648  :  Nobis  dixe- 
runt  quod  totum  territorium  et  temporale 
nostrum  et  Ecclesie  predicte  in  manu 
Ducis  ejusdem  accipiebant,  et  acceperunt 
de  facto,  cum  de  jure  non  possent,  et  fio- 
bis  perhibuerunt  totum  Expletum  de  pre- 
missis.  Consuetudo  Andegav.  art.  411  : 
Aucun  ne  sera  receu  à  fair  e  adjorner 
autre  en  demande  de  retrait,  s*il  n'est 
sujet  ou  resseant  au  paye  auquel  il  fera 
bailler  ledit  ajoumement,  s'tl  ne  baille 
pleige  suffisant  dudit  pays  et  resseant  en 
iceluy  audit  Sergent,  auquel  il  requerra 
Vajoumement  avant  le  faire  bailler,  le- 
quel  pleige  sera  tenu  de  recevoir  les  ad- 
joumemens,  significations  el  Exploits 
dependans  dudit  retrait.  Earploict  de 
Sergent,  Exploict  de  Justtce,  in  plerisque 
Regum  nostrorum  Edictis,  ut  et  in  Con- 
suetud.  Britan.  art.  77.  92.  229.  Bituric. 
tit.  2.  art.  29.  82.  Appari toris  relatio  est 
et  declaratio  de  vadimonii  denuntia- 
tione  a  se  facta,  exsecutione,  obsigna- 
tione  bonorum  vel  personarum  compre- 
hensione,  etc. 

T  Expletum,  Manus  injectio,  ablatio 
pignorura.  Charta  Senescalli  Rhedo- 
nensis  ann.  12%.  in  Archivis  Eccl.  Do- 
lensis  :  Cum  non  inveniamus  in  Comitalu 
Britannia  extra  feodum  vestrum  de  bonis 
Guillelmi  Buticularii  Militis,  inde  Capi- 
tulo  Dolensi  de  summa  novies  viginti  et 
octo  librarum  satisfieri  possit,  Patemitati 
vestra  mandamus  (Dofensem  Episc.  al- 
loquitur)  quatenus  tradatis  eidem  Capi- 
tulo  jus  quod  habet  in  buticulagio  Dolensi 
idem  Gutllelmus,  et  si  illud  non  su f fidai, 
de  bonis  ejus  ad  valorem  dieta  summa 
nomine  pignoris  tradatur  Capitulo,  et 
bannum  faciatis  et  Expletum  siciU  de  pi- 
gnore.  Venditio  ann.  i829.  e  Chartularìo 
^duensi  :  Voluerunt  insuper...  se  ac  ha- 
redes  et  successores  suos  compelli  a  nobis 
seu  a  nostra  Curia...  per  captionem,  dis- 
tractionem  seu  alienattonem  et  Explectum 
omnium  bonorum  suorumr. 

T  EXPLEGTARE  EXPLETARE,  Qucm- 

libet  jurisdictionis  actum  exercere  ;  Ap- 

garitoris  munus  obire,  Gali.  Exploiter. 
harta  parlagli  Regem  Inter  et  Épisco- 
pum  Mimat.  ann.  1806.  ex  Tabularlo 
Mimatensi  :  Ad  Episcopum  et  Ecclesiam 
Mimatensem  pertinet  jus...  cudendi  mo- 
netam  are  contaminatam  et  monetam 
argenieam,  levandi  compensum  seu  pa- 
xiagium  prò  pace  servanda  et  omnia  alia 
Explectandi  prò  majori  potestate  et  sei- 
gnoria  sua,  qua  ad  majorem  potestatem, 
regaliam  et  majus  dominium  pertinere 
noscuntur,  Edictum  Philippi  Frane.  Re- 
gis ann.  1298.  apud  Marten.  tom.  1. 
Anecd.  col.  1251  :  Si  gentes  nostra  justi- 
tiando,  sicut  ad  nos  pertinet,  aliquid  sai- 
siant,  capiant,  vel  Èxpletent,  vel  saisire 
vellent,  capere  aut  Expletare,  etc.  Aliud 
ejusd.  Regis  Edictum  eodera  ann.  prò 
Comite  HannoniflB  col.  1256  :  Philippus 
Dei  gratia  Francorum  Rex  Ballivo  Viro- 
mandensi  salutem...  Hoc  proviso,  quod 
ressortum  dieta  terra  Ostrevanni  nulla- 
tenus  per  iustitiam  vel  dominium  Ale- 
mannia  vel  Hannonia,  sed  per  nostrum 
Francia  ressortum  et  superioritatem  nos- 
tram,  quam  ibidem  habemus,  justiciari  et 
Explertari  permittas.  Volumus  insuper 
quod  Servientes  tua  ballivia  non  permit- 
tas in  terra  Ostrevanni  justiciare  vel  Ex- 
plectare,  nisi  in  casibus  ressorti  et  aliis 
casibus  ratione  superioritatis  ad  nos  per- 
tinentibus.  Occurrit  hac  notione  apud 
Menesterium  in  Probat.  Hist.  Lugdun. 
pag.  Lvii.  col.  1.  etpag.  75.  col.  1.  alia 
vero  notione  mox  infra  in  Explectum  2. 


T  ExPLECTATio  Bonorum,  In  ea  ma- 
nus injectio,  eorum  ablatio,  apud  Balu- 
zium  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag.  821. 
Rymerum  tom.  10.  pag.  208.  col.  2. 
et  in  Privilegiis  Equitum  Melitensium 
pag.  21. 

1  ExpLECTATio  Jurisdictionis,  Exer- 
citium  vel  actus  Jurisdictionis,  in 
Charta  parlagli  ann.  1806.  Jam  laudata 
in  Expletare. 

]  ExPLETATio  Personarum,  Manus 
iniectio  in  personas.  Litterae  Philippi 
VI.  Frane.  Kegis  ann.  1829:  Ad  hoc 
compelUtndo  per  captionem  et  Expletatio- 
nem  personarum  et  bonorum  eorumdem, 
si  et  infra  regnum  nostrum  potuerint 
reperiri.  Exploicter  le  vassal.  in  Consue- 
tud.  Aurelian.  est  in  ejus  bona  manus 
injicere,  cum  dominus  feudaJis  vassalli 
feudum  Expletat,  hoc  est,  illius  feudi 
fructus  facit  suos  vassallum  spoliando. 

T  EXPLECTABILIS,  EXPLAITABILIS,  CtC. 

Obnoxius  Explectationi,  qui  Explecta- 
tione  personsB  et  bonorum  cogi  potest 
ad  solvenda  domino  debita  servitiaque 
exhibenda.  Venditio  anni  1820.  Historiae 
Dalphin.  tom.  1.  pag.  81  :  HugodeBreys- 
siaco  domicellus...  vendit...  Henrico  de 
Turre...  los  Meyers  de  Saysseu  et  homa- 

?}ia  eorumdem,  tailliabiles  et  Expleytabi- 
es  (vel  Explaitabilee,  ut  habetur  ibidem 
pag.  69.)  cum  postentate  eorumdem  ad 
voluntatem  et  misericordiam  dicti  domini 
Uenrici  emptoris.  Emtio  anni  1829.  e 
Chartulario  iSduensi  :  Vendiderunt... 
m.an9um...  cum  omnibus  et  eingulis  juri- 
bus aliis  et  pertinentiis  pradictorum  man- 
sorum  tailliabilibus  et  Explectabilibus  de 
alto  et  basso,  serva  conditione  et  manu 
mortua.  Charta  Dumbensis  anni  1871  : 
Bemardus  Milod  recognoscit  se  esse  ho- 
minem li^ium ,  quittum,  jusliciabilem, 
Explectabilem  et  taillabilem  prò  medie-' 
tate  sui  et  suorum  haredum,  sine  recla- 
matione  alteHus  domini  Baronis  vel  su- 
perioris,  et  tenere  de  directo  dominio 
Antonii  de  Saxo  domino  Barbarellli  do- 
mum,  etc.  Charta  Villae-novaB  in  Dum- 
bis  ann.  1426:  Joannes  Baro  recognoscit 
se  esse  homo  tailliabilis,  corveabilts,  jus- 
titiabilis,  Explectabilis,  manus  mortua  et 
serva  conditionis,  atqne  burgensis  domini 
Ducis  Borbonii.  Homines  tailleU>iles  et 
Explectabiles  rursus  memorantur  in 
Litteris  anni  1858.  apud  D.  Secousse  tom. 
8.  Ordinat.  pag.  818.  Charta  ann.  1446. 
apud  Thomas.ser.  in  Bitur.  pag.  106.  etc. 
2.  EXPLETUM,  Expletium,  Reditus, 
proventus  terrae,  praedii,  Espleito,  Occi- 
tanis  ;  [Expleit,  in  Chartulario  Aure- 
liensi  fol.  49.  et  52.]  Gallis  practicis, 
Explets,  Exploits;  Anglis  Esplees.  Chro- 
nicon  Vosiense  part.  1.  cap.  66:  Hoc 
anno  Burgenses  de  Subterranea  ad  invi- 
cem  juraverunt,  ut  nullum  omnino  Mona- 
chis  darent  Expletum ,  quod  vocatur 
Tailliada.  Bracton.  lib.  2.  cap.  18.  8  2  : 
Jtem  nec  Explelia  capere  possit,  quia  non- 
dum  venit  tempus  messium  nec  vindemiok- 
rum.  Si  autem  fructus  non  maturos  per- 
ceperit,  ista  non  debent  dici  Expletia, 
cum  sint  potius  ad  damnum  quam  ad 
commoaum.  Charta  Rotroci  Comilis  Per- 
ticensisann.  1126.  apud  Souchetum  in 
Notis  ad  Vitam  Bernardi  Abb.  Tiron.  : 
Volumus  et  largimur  exnunc  ipsos  usus, 
actus,  Expletum,  el  possessionem,  nullas 
ferre  saisinas,  vel  prsascriptionem,  etc. 
Alia  Rairaundi  Vicecom.  Turenae  ann. 
1276.  apud  Justellum  :  Cum  omnibus 
redditibus,  tailliis,  quastis,  servitiis,  et 
Expletis  et  aliis  obventionibus,  etc.  Fleta 
lib.  5.  cap.  8.  S  9:  Poterit  qtiis  habere 
liberum  tenementum  sine  usu  et  Expletiie. 
Fori  Oscae  Jacobi  I.  Regis  Aragon.  ann. 


374 


EXP 


EXP 


EXP 


1247.  t4:  Et  qui  tenet  ipsum  (haver)  in 
pignora,  debet  accipere  tn  compotum,  si 
quod  Explectum  acceperit  de  ijf)8a  hsBre- 
aitate.  Infra  :  Et  antequam  accipiat  Ex- 
pleytos,  traxerit  illam  de  pianoro  ille  de 
quo  est  hmreditas,  eie,  [Privilegium  Er- 
mengaadi  Comitis  Urgell.  ann.  1162. 
Inter  Concil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  874.  col. 
2  :  Ex  ipea  vero  aie,  qua  preefata  castra 
in  manu  Comitis  esse  incipient,  et  rediti^ 
bus  et  eensibus  et  Expletxs  quss  de  ipsis 
castris  exierint  prssnominata  castra  cus' 
todiantur.]  Tabular.  Eccl.  Gadurcensis  : 
Espleita  minuta  per  capten  et  per  terras 
quas  tenet  Hugo,  haòet  intra  ejus  Esplei- 
tam  propter  utilitatem  quam  consequun" 
tur  de  terra,  etc.  Occurrit  passim.  Co- 
-wellus  vocem  ab  explea  deduci!,  quod 
vix  crediderim.  Forte  guod  ex  placito, 
seu  pacto  cum  firmarits,  domino  cedìt 
ex  proventibus  agri. 

EXPLETUM^  sumitur  etiam  prò  domi- 
nio et  prsBdio,  cujus  fructus  percipit 
dominus.  Gharta  Arnaldi  Gomitis  Incu- 
lismensls  ann.  1199  :  Pro  eo  quod  prmdicti 
homines,  et  eorum  animalia  in  tetris 
meis,  pascìiis,  et  ExpXetis  deambulabant. 
Et  inira:  Et  volo  et  concedo  ut  liberi  et 
securi,  et  eorum  animalia  per  terras  et 
pascua  mea  et  Expleta  eant  et  redeant 
cUìsque  ullo  servUio,  Galli  dicerent,  dans 
mes  revenus. 

Expleta,  m.  Testamentura  Ray- 
mundi  Gomitis  Tolosse  a  pud  la  Faille 
tom.  1.  Annal.  Tolos.  Probat.  pag.  127: 
Dispono  ut  omnes  Expletse,  qua  exierint 
in  hoc  anno  de  omnibus  meis  bouariis  de 
Tolosano  mittantur  in  potestate  hospitalis 
de  Hyerusalem  et  domus  Militiss  Templi, 
et  iUie  Expletm  distribiMntur  et  dividan- 
tur  amore  Dei  et  in  redemptionem  pecca^ 
torum  meorum. 

Explegium,  Eadem  notione,  in  Gharta 
A.  Gomitis  Inculism.  ex  Tabular.  S. 
Eparchii  fol.  18. 14  :  Cum.,.  multis  modis 
gravaremus  in  collectis,  in  mestivis,  in 
avena,  qallinis,  caseis,  et  multis  aliis 
exactiontous  et  serviliis  occasione  Exple- 
gii,  quod  habebam  in  quibusdam  terris, 
extrmsecus  positis,  etc.  Explée  dicitur 
fol.  27.  V. 

T  ExPLEGiTOR,  f.  Qui  percipit  Exple- 

?ia,  nisi  quis  malit  Exploratorem  in  tel- 
igli Gali.  Espion  :  quo  posìto  forte 
melius  legeretur  Explicitor  vel  Explica* 
tor,  quia  solent  exploratores  explicare 
quod  inspiciunt.Litterse  Episcopi  Here- 
ford.  ad  Henricum  Regem  Angl.  ann. 
1268.  apud  Rymer  tom.  1.  j^ag.  755.  col. 
2  :  Quidam  malivoli  vestri  sanguinem 
nostrum  sitiunt,  qui  nos  Explegitorem 
reputant,  dicentes  quod  nichil  in  Marchia, 
quod  vobis  non  revelamus. 

ExPLETivus,  Idem  quod  Expletum, 
Regestum  Gomitum  ToIossb  in  Gamera 
Gomput.  Paris,  in  Gharta  ann.  1247  :  Et 
vendidit  ei  dictus  R.  Joannes  totam  illam> 
condaminam  terres,  quss  vocatur  del  Ba- 
cudel,..  terras  cultas  et  incultas,  boscos 
et  barcas,  prata  et  pascua,  taillivos  et 
Expletivos,  venationes  et  forestagia,  etc. 
Alia  ann.  1236.  ibid.  fol.  51  :  Prata  et 
pascua,  nemora  et  barras,  et  alberetas,et 
ramerios,  et  devesios,  et  adempra,  et  Ex- 
pletivos, et  forestagios,  etc. 

1  ExPLEMENTUM,  Eodom  significatu. 
Gharta  Erardi  Episc.  Autìss.  ann.  1272  : 
Nos  dictas  xx.  Itbras...  Decano  et  Capi- 
tulo,  consensu  ipsorum  super  hoc  acce- 
dente, assidemus  et  assignavimus  perei' 
piendlas  ab  ipsis  perpetuo  super  proventi' 
PUS  sigilli  curiss  nostrss  Autiss,  et  Exple^ 
mentis  ipsius  curiss. 

ExPLETARE,  Expleta  seu  reditus  terrse 
vel  prsedii  percipere  :  Exploiter,  in  Gon- 


suetud.  municipalibus  passim,  [nuod 
maxime  dicitur  de  dominis  feudaliDus, 
qui  ex  vassallorum  prsdiis  fructus  col- 
ligunt  et  faciunt  suos.]  Edictum  seu 
Statutum  Philippi  Pulcri  Regis  Fran- 
ci»  de  Nobilibus  ann.  1802.  art.  5  :  Ordi' 
namus  quod  res,  bona,  maneria,  et  jura 
dictarum  regaliarum  manuteneantur, 
custodiantur,  et  Explectentur  absque  de-- 
trimento  ac  devastatione,  ac  si  nostra 
essent.  Adde  Gontinuatorem  Nangii  ann. 
1827.  FGharta  OfAcialis  Autissiod.  ann. 
1276.  de  Prsepositura  S.  Germani  ejusd. 
urbis  :  Cum  Prsepositura  a  tempore  a  quo 
non  extat  memoria,  descendisset  de  fus" 
rede  in  hssredem  usque  ad  ipsum  Johan- 
nem,  et  eam  aliquandiu  tenuerat,  posse^ 
derat  et  Explettaverat  sine  lite.  Litters 
Johannis  Frane.  Regis  ann.  1356.  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1414:  Cum 
temporalitas  Episcopatus  Andegavensis 
ad  nostrum  regaliam  ratione  obiius  Epis- 
copi dicti  loci  nuper  devenerìt,  vobis  (Se- 
nescallo)  tenore prsssentium  committimus 
et  mandamus  quatenus  temporalitatem 
prssdictam  ponentes,  omnes  redditus, 
fructus  et  emolumenta  ejusdem  cum  suis 
pertinentiis  universis  levare  et  Expletare 
nomine  nostro...  faciatis.  Vide  alia  no- 
tione in  Expletum  l.J 

1  ExPLECTARE,  Silvas  vel  arbores  suc- 
cidere, Gali.  Exploiter.  Fundatio Monas- 
terii  de  Bosco-Raherii  Ord.  Grandi- 
mont.  post  annum  1172.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  572:  Dicti  Fratresin 
dictis  forestis  et  in  omnibus  defossis  (f. 
defensis)  eartimdem  factis  vel  faciendis  a 
nobis  vel  successoribus  nostris  indifferen- 
ter  capiant  et  Explectent  quidquid  ad 
usum  et  asdiftcationem  ipsorum,  et  domo- 
rum  suarum,  et  omnium  pertinentiarum 
suarum  viderint  expedire.  Apud  Stepha- 
notium  tom.  2.  Antiquit.  Pictav.  MSS. 
pa^.  449  :  Habebit  etiam  unum  hominem, 
QUI  Eoeplectabit  ad  collum  nemus  de 
Broeis  ad  omnia  necessaria  domus  suss. 

ExPLETATOR,  Qui  Expleta  seu  reditus 
percipit.  Tabular.  Nantoliense  :  In  Pie- 
tonib.  an.  1479.  homines  mansionarii  et 
Expletatores  dicti  territorii.  [Exploicteurs 
in  Gonsuetudine  Andegavensi  art.  168. 
sunt  Operarli  demetendis  segetibus  ads- 
tricti.  Vide  Expletum  8.] 

ExpLETA^fENTUM,  Idem  quod  Exple- 
tum, in  Gharta  Philippi  Regia  Fr.  ann. 
1817.  apud  Argentreum  in  Hist.  Armo- 
ric.  lib.  5.  cap.  84.  [Lobi nel lum  in  ead. 
Hist.  tom.  2.  col.  472.  Thomasserium  in 
Biturig.  pag.  780.  etstrictiori  significatu 
prò  csesione  lignorum  apud  Acherium 
Spicil.  tom.  10.  pag.  279.] 

1  4.  EXPLETUM,  Opera  domino  debita 
tempore  messis  :  Exploit,  in  Gonsuetu- 
dine Andegavensi.  Donum  Agnetis  de 
Bré  in  Tabularlo  Vosiensi  fol.  33  :  In 
manso  Stephani  Dagrefol  et  Acouzac  li. 
sol.  in  Aug.  et  i.  popadam,  et  i.gallinam 
et  Expletum  ....  m  manso  de  Crotas  ii. 
sol.  ad  S.  Mariam  in  Aug.  et  iv.  den.  et 
III.  sextar.  de  segl,  et  iv.  de  civada  adfe- 
rat  de  Combom  et  i.  gallinam  et  i.  popa- 
dam  et  Explectum  et  suem.  In  manso 
Albrudes  des  Pirizas  i.  mod.  d,  gì.  et  ii. 
sol.  in  Aug,  et  iv.  sext.  de  civadae  et  vi. 
de  vinada  et  Expletum  et  trogam  et  i. 
gallinam.  Vide  Expletator  in  Exple- 
tum 2. 

]  4.  EXPLETUM,  Gorbis  species  ad 
colligendos  fructus.  Sententia  arbitralis 
ann.  1292.  inter  Abbatem  et  Gonsules  de 
Gimonte  :  Si  forte  accipiant  racemos, 
ficus  vel  alios  fructus  causa  comedendi, 
ad  aliquam  missegaìHam  vel  talam  minime 
teneantur,  nisi  cum  sacco,  panerio  vel 


alio  Expleto  extraxerint  dietoa  fructus. 
Vide  Explecta  2.  et  Explectum, 

0  5.  EXPLETUM,  Exemplum,  descrip- 
tio.  Gali.  Copie.  Inventar,  ann.  1476.  ex 
Tabul.  Flamar.  :  Item  plus  quoddam 
aliud  instrumentum  possessionis,  in  quo 
continetur  inter  celerà  Expletum  lUtera' 
rum  exequtionis  cum  processu  vigore 
ipsarum  facto  super  receptione  possessio- 
nis locorum  de  Flamarenxis  , .  .  Super 
Expleto  quarumdam  litterarum  a  dwto 
domino  judice  parvi  sigilli  Montispessu- 
lani  et  curia  parva  obtentarum. 

T  Expletum  Belli,  Bellicum  facinus, 
incursio,  Gali.  Exploit  de  guerre.  Epis- 
tola Garoli  VII.  Frane.  Regis  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  7.  pag.  800  :  Licet 
alias  vobis  scripsissemus  vos  caritative  et 
amicabiliter  adhortando.,,  ut.,,  ab  iUatio- 
nibus  damnorum  et  aliis  Expletis  belli 
adversus  eum  (Archiep.  Oolon.)  et  ejus 
Ecclesiam^  terram  et  gentes  abstineràis, 

«  EXPLETUS,  Immunis,  exemptus.  Gh. 
Jord.  de  Insula  ann.  1171.  inter  Probat. 
Annal.  Prsemonst.  tom.  1.  col.  865  :  Con- 
cedo vobis  et  familisR  vestrss,  pecoribus, 
jumentis  et  agnelis  vestris  padogutiam 
liberam,  sive  Expletam  ab  omni  censu  ei 
exactione. 

1  EXPLETURA,  ut  Expletum  2.  Pro- 
ventu.s,  redditus.  Tabular.  S.  Nicolai 
Andegav.  Goffredus  puer  de  Candeio  de» 
dit  S.  Nichotao  seipsum  cum  decima  etto* 
rum  reddituum  et  expleturarum  de  Can- 
deio. Annal.  Andegav.  pag.  205  :  Donavit 
S.  Nieolao.,,  quidquid  hàbAat  in  Ecclesia 
S.  Sigismunai,  scilicet  medietatem  pres- 
byteragii  et  omnium  Expleturarum  alia- 
rum  qum  ad  Ecclesiam  pertinent. 

EXPLEXTARE,  Distrahere ,  exigere  , 
Gali.  Debiter.  Edictum  Johannis  Frane. 
Regis  ann.  1868.  apud  D.  Secousse  tomw 
8.  Ordìnat.  Reg.  pag.  628  :  Quod  dictum 
sai  semel  dumtaxat  debeat  et  possit  gabel» 
lari  et  rMn  ultra,  imo  ex  quo  fuerit  semel 
gabellatum  emptor  salis  possit  dictum  sol 
ubique  libere  portare  et  vendere,  et  aliter 
moao  quolibet  Explextare, 

t  EXPLETTUS.  Vide  Expletum  2. 

EXPLIGABIUTER ,  adverb.  apud  Dio- 
medem  lib.  1.  Artis  Grammatic». 

j  1.  EXPLICARE  LOGUM,  Jurisdictio- 
nem  omnem  in  eo  exercere.  Instrum. 
anni  1297.  Gali.  Gbrist.  tom.  2.  col.  453  : 
Item  Episcopus  per  gentes  suas  poterà t 
condemnare,  vel  facere  absolvi  per  sen- 
tentiam  secundum  quod  ex  videretur  et 
tenere  et  Explicare  Locum  tamqiMm  ve- 
rus  dominus. 

^  2.  EXPLICARE»  Francare,  colere, 
laborare,  Gharta  ann.  1187.  in  Ghartul. 
S.  Joan.  Angeriac.  fol.  186.  v:  Damus... 
terram  araSilem,  quantum  poterit  Ex- 
plicare per  omnes  sationes  una  carruca 
integra  cum  tria  paria  boum.  Alia  Hugon. 
de  Baucio  ann.  1210.  ex  schedis  Pr.  de 
Mazaugues  :  Homines  Castilionis  .  .  .  pos- 
sint  in  prxdicta  palude  se  Explicare,  et 
fructus  quos  inde  habuerint,  quibuscun- 
que  voluerint  possint  etiam  dare  vel  ven- 
dere. Infra  :  Quicumque  hominum  Casti- 
lionis noluerit  particeps  esse  ad  solvendum 
prssdictos  ODXX.  solidos  censuales  annua- 
tim,  ille  sine  voluntate  aliorum  in  prm- 
dieta  palude  de  ulta  re  non  possit  se 
Explicare.  et  etiam  quicumque  hominum 
Castilionis  ibi  modo  habitantium  noluerit 
particeps  esse  ad  solvendum  hoc  acaptum, 
non  possit  se  absque  aliorum  voluntate 
in  prmdicta  palude  Explicare  ;  sed  qui- 
cumque de  csstero  ibi  stare  advenerit, 
soluta  tamen  parte  sua  annuatim  de 
censu  prsedicto  m  prmdicta  palude  possit 
liÀcrari  et  laborare,  sicuti  homines  Casti" 


! 


f 


EXP 

lumia  ibi  laborantes,  Nisi  idem  sii  quod 
supra  Explectare, 

f  EZPIiICIO.  Vetus  Inscriptio  apud 
Mabill.  tom.  8.  Analect.  pag.  ol4  :  Anno 
centeHmo  post  Ea^licionem  numeri  S. 
Victori  Episcopi  ctclum  recapitulantem. 
Hoc  est  post  ttnem  seu  post  absolutam 
primam  perìodum  cycli  Victoriani. 

EXPUGIT,  Finitur,  absolvitur,  cui 
opponitar  incipit,  Voces  frequentes  in 
MbS.  verbi  gralia,  Explicit  Plinii  histo- 
riarum  mundi  liber  primus.  Incipit  se- 
cundus.  Constat  Eocplicit  vocabulum 
minime  Latinum  esse,  quamvis  a  La- 
tino sermone  ortum  :  sed  Explicitum 
Martialis  lib.  14.  Epigr.  1.  Explicitum 
tractatum  Ulpianus  dicunt,  finitum 
siffniflcans,  seu  absolutum.  Annotant 
Editores  Prisciani  Grammatica,  bsec 
verta  in  fine  libri  8.  in  MSS.  Cod.  inve- 
niri  :  Artis  Prisciani  viri  disertissimi 
Grammatici  Csssariensis  doctoris  urbis 
JiomsB  Constantinopolitanas  prasceptoris 
mei  liber  octavus  de  verbo  Explicitus  feli~ 
citer.  In  libro  veteri  Psalmorum  apud 
Anton,  de  Yepez  in  Chron.  Ord.  S.  Be- 
nedicti  tom.  1.  pag.  92  :  Explicitus  est 
liber  iste  a  Notario  Sebastiano  Diacono, 
notum  perfectionis  diem  4.  Kalend,  Fe- 
bruarii  ssrrn  987.  etc.  Orosius  lib.  7.  cap. 
ult.  :  Explicui,  adjuvante  Carisio,  secun* 
dum  tuum  prasceptum,..  ab  initio  mundi 
usque  in  prsesentem  diem,  etc,  Sulpitius 
Se  ver.  lib.  1.  Hist.  :  Salomon  casptum 
templi  opus  vigesimo  annoExplicuit,  Lib. 
2  ;  Nihil  territus,  cospta  Expltcuit, 

ExpbiGiT.  Papias  MS.  :  t^xplicit,  cujus 
prima  et  secunda  persona  non  habetur  in 
usu,  quia  neutrum  est,  nec  ad  homines 

?ertinet,  sed  ad  librum  refertur.  Jo.  de 
anua:  Explicit,  ab  explico,  as,  derivatur, 
Explicit  et  Explicuit,  verbum  defectivum, 
i.  terminatur,  et  finitur,  vel  finiunlur  et 
terminaniur,  nec  invenitur  de  eo  plus, 
Hieronymus  ad  Marcel lam  :  Seire  debe- 
mus  apud  Hebrtsos  in  fine  librorum  unum 
e  tribus  solere  subnecti  :  ut  aut  Amen 
scribant,  aut  Sàia,  aut  Salom,  quod  ex- 
primit  pacem,  unde  et  Salomon  pacificus 
dicitur  ;  ut  solemus  nos  completis  opuscu- 
lis  ad  distinctionem  rei  alterius  sequenlis, 
medium  interponere,  Explicit  aut  Felici- 
ter,  aut  aliqutd  ejusmoai.  Testamentum 
Corocottse  Porcelli,  cujus  meminit  idem 
Hieronymus,  ita  clauditur  :  Explicit  tes" 
tamentum  Porcelli  sub  die  Kl.  Lucemin<u 
Clibanato  et  Piperato  Consulibus  feliciter, 
MatthaBus  Vindocinensis  Carmen  suum 
in  Tobiam  sic  claudit  : 

BipUdt,  explidlom  Thobiim  qa!  MI,  inttot 
Thobiam  merita  religione  lequi. 

Vide  Scaligeriana  pag.  15.  [GIoss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  MS  :  Explicit,  Il  est  finis, 
Expliciunt,  Eux  sont  finis,  et  se  decline 
Explicit,  Expliciunt,  et  non  plus,] 

T  EZPLIGIUM,  Idem  quod  Expletum  2. 
Redditus.  Kennettus  Antiqui.  Ambros- 
den.  ad  ann.  ISSO.  pag.  414:  Prior  S. 
Frideswido  Oxon.,.  (uit  seisitus  de  prm- 
dicto  manerio.,.  capiendo  inde  Explicia 
cui  valentiam  quinque  solidorum  et  am- 
plius. 

«  EXPLIGTA,  ut  supra  Explechia,  redi- 
tus.Gharta  ann.  1096. ex  magno  Cbartul. 
S.  Vict.  Massil.  fol.  87.  v«  :  Donamus, 
imo,  vendimus  mainare  de  Pirois  Deo 
sanctoque  Victori  absque  malo  ingenio  et 
sine  omni  usu  et  Expltcta  et  quista  et  re- 
tinemento.  Vide  in  Expletum  2. 

o  EXPLOITAMENTUM ,  Reditus,  nro- 
ventus  terree,  praedii,  Gtiarta  ann.  1281. 
in  Ghartul.  S.  Dion.  pag.  488.  col.  2  : 
Omnee  alias  possessiones,  Exploitamenta, 


EXP 

racheta,  ventas,  et  alicLs  obventiones,  ete. 
Vide  in  Expletum  2. 

o  EXPLUERE,  Effundere.  Tract.  Ms. 
de  Re  milit.  et  mach,  belile,  cap.  46  : 
Bombarda  cerbolana  ad  lonpe  piUulas 
suas  Expluit,  quia  virtus  unita  est  foT" 
tior  dispersa. 

<»  EXPLUMARE,  Plumas  evellere.  Rei- 
nard.  lib.  1.  vers.  1808  : 

Ualo  quod  edidid  ^llam  Explumaro  vel  aDcain, 
Daeers  qnam  rìgida  ralligione  chorom. 

EXPIENITENTES,  [Qui  publicam  ege- 
rant  poenitentiam.]  Vide  Posnitentes, 

EXP06NA.  Gharta  libertatum  Montis 
Regalis  ann.  1287.  apud  Guicbenonum 
Hist.  Bress.  :  Burgenses  Montis  Begalis 
debent  coquere  quartallum  blc^i  prò  5. 
denariis  Viennensibus  sine  Expognas,  et 
sine  aliqua  alia  re  vel  mercede.  In  Dum- 
bis  et  JBressia  rustici  bodie  Epoigne 
vocant  exiguum  panem  rotundum  ex 
frumento  et  butyro  eonfectum.]  Vide 
Pugneia. 

EZPOLIUH,  Spoliatio.  Papias:  Expo^ 
Ha,  hostium  prssda  dieta  a  palliis,  quasi 
Expallia,  victis  cum  detrahuntur.  Expo- 
tiare,  nudare,  mundare,  mactare.  Vita 
S.  Leodegarii  Episc.  cap. 2:  Quorumdam 
animi  ob  hujus  causam  Expolii  dolore 
tacti.  Et  cap.  16  :  Cernens  autem  vir  Ule 
jam  post  Expolium  mortevi  aiftì  immi- 
nere.  Paulo  ante  epolium  eadem  notione 
babet  :  Quidam  optimati  eo  usque  intulit 
Spolium,.,,  donec  pene  aufferret  omne 
ejus  prasdium.  Utuntur  prseterea  Mar- 
culpbus  lib.  2.  form.  1.  Goncil.  Bracar. 
II.  cap.  7.  etc.  Hinc  Expoliare  ìiominem, 
in  Lege  Salica  Ut.  15.  et  17.  Vide  Isid. 
lib.  18.  cap.  2.  extremo. 

ExpoLiA,  ^,  Prasda,  sic  dieta  ab  expo^ 
liando,  Johannes  de  Janna. 

EZP0M0N06ER0N.  Tradit  Ambrosius 
Morales  lib.  16.  cap.  86.  Ordonium  Mo- 
nachum  librum  scripsisse.  cui  titulum 
fecit  Expomonogeron,  Quid  bsec  vox  so- 
net,  non  piane  percipio,  licet  Graeca 
videatur.  [<^  Alii  Exomologeses  librum 
inscribunt,  qui  est  instar  Ratlonalis 
divinorum  ofnciorum.  Vide  Fabricium 
tom.  5.  pag.  172.] 

EXPOMPARE  ,  Vituperare,  detestari. 
Johannes  de  Janua  in  Gatholico. 

jEXPONDER£,pro  Spandere,  in  PrsB- 
cepto  Ghlo tarli  ili.  Regis  Frane,  apud 
Felibianum  in  Histor.  San-Dionys. 
pag.  vili,  et  in  Addit.  ad  Ghron.  Ga- 
saur.  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2. 
col.  981. 

o  Faire  Espanse,  eodem  sensu,  in  Lib. 
cens.  terraB  d'Estilly  ann.  circ.  1480.  ex 
God.  reg.  9498.  fol.  v«:  Aucun  des  fares- 
cheurs  de  lodile  faresche  ne  pourront 
faire  Espanse  des  choses  obligées  à  ladite 
faresche,  ^ilz  ne  font  Espanse  de  toute  la 
faresche.  Vide  supra  Espondarius  et 
infra  Expositio. 

\  EXPONDERIUS,  Limitaneus.  Visita- 
tio  castrorum  Dalphini  ann.  1847.  Hist. 
Dalph.  tom.  1.  pag.  66.  col.  1  :  Castra.,,, 
ExDonderia  personaliter  et  continuatis 
diebus  sine  interpolatione  qualibet  visite" 
tis.  Vide  Esponaerius. 

«  EZPONENGIA,  Expositio,  promulga- 
tio.  Liberi.  Pigiaci  ann.  1818.  tom.  7. 
Ordlnat.  reg.  Frane,  pag.  659  :  Attenden- 
tes  igitur  ....  honestorum  incholarum 
ipsius  (villsB)  prestinam  probitatem,  quo^ 
rum  assidua  fidelitas  atque  prompta  de* 
vocio  nostris  prasdecessoribus  et  nobis 
exhibitas,  prout  rerum  Exponencia  et  vul- 
garis  opinio  attestantur,  usque  hunc  in- 
nolevit. 

l.EZPONERE,  prò  Deponere,  non  semel 
occurrit.  Non.  Marcellus  lib.  4  :  Expo- 


EXP 


375 


nere,  deponere,  Nomen  virainitatis  Expo- 
nere,  apud  Arnobium  :  Èxponere  Epis^ 
capos,  In  Fragmentis  S.  Hilarii.  prò 
d^onere.  Togas  Expositio,  apud  Tertull. 
de  Pallio.  Èxponere  veterem  hominem, 
apud  eumdem  lib.  de  Resurrect.  carnis. 
Expositionem  peccatorum  de  lavacro  re- 
promittit, lib.  de  PraBScript.  haBret.[^Ma- 
rius  Mercator  pag.  20  :  Quia  nullum  quod 
Exponerent  onus  habuere.  Proprie  est 
navem  exonerare,  e  navi  dimittere,  ut 
in  seguenti.  Vide  Forcellinum.l  Virgil. 
lib.  10.  vers.  287  : 

....  Sodo»  de  poppOmf  altii 
Poatibtts  ExponoDl. 

Vide  tom.  5.  Spicilegii  Acheriani  pag. 
534. 

Èxponere  ìiominem  cui  occidendum, 
Aliquem  adsclscere,  ut  alium  occidat, 
in  Lege  Frision.  tit.  2.  1  1.  2. 8.  9.  Eia- 
care,  in  Lege  Salica  tit.  81.  {  L  8.  [<»  Pro 
Dimittere,  concedere,  elocare,  occurrit 
in  Ghart.  Theoder.  Episc.  Misn.  ann. 
1473  :  Ipsumque  agrum  perpetue  Expo* 
nere  prò  dicto  annuo  censu.  Vide  I&N 
taus.  Glossar.  German.  voce  Lassen,  col. 
1195.] 

o  2.  ÈXPONERE,  Impendere,  Gali.  Em- 
ployer.  Necrol.  eccl.  Paris.  Ms.  ad  Non. 
Oct.  :  Obitus  prò  magistro  Guillelma 
Evrardi  in  tfieotogia  professore,  quondam 
canonico  Parmensi,  qui  dedit  nabis  sex 
viginti  scuta  auri  Exposita  in  reparacione 
domus  feodi  de  Casteneto,  Gomput.  ann. 
1479.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem. 
pag.  888.  col.  1  :  Exposuerunt  tam  in 
camibus,  pane  et  vino,  ac  frucha  xj,  soli- 
dos;  vj.  den.  Item  Exposuerunt  prò  pane 
cUbo.  empto  prò  dieta  ccena,  viaelicet  xv, 
soliaos,  in  altero  Gomput.  ann.  1488. 
ibid.  pag.  48.  col.  1. 

«  8.  ÈXPONERE,  Expellere,  ablegare. 
Gbarta  Bartbol.  Laudun.  episc.  ann. 
1141.  Inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Prae- 
monst.  col.  818  :  Visum  est  Hugoni  (abb. 
Praemonst.)  sorores  sucu,  quas  in  eadem 
valle  penes  se  morabantur,  veluti  nimis 

sibi  propinqìMks  removere Ego  au^ 

tem  nolens  eas  ab  episcopio  meo  Expon  i, 
etc, 

EXPONTANEUS,  ]^   Spontan&us,    in  . 
Gapitulari  8.  ann.  789.  in  Append.  cap. 
2  :  Propria   Expontanea   voluntcUe,  etc. 
nisi  legendum  sit,  et  spontanea. 

^  Nostris  alias  Espoyne  et  Esponge,  ea- 
dem acceptione.  Libert.  Auxon.  ann. 
1229.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
894.  art.  1:  Et  ce  naus  ont  il  danne  com' 
munément  de  leur  Espoyne  grey  et  senz 
force  faire.  Gharta  ann.  1249.  in  magn. 
Ghartul.  nig.  Gorb.  fol.  124.  v  :  Et  che 
ont  il  gréé  et  otriié  par  leur  Esponge 
volente.  Spenge,  eodem  sensu,  in  Gnarta 
ann.  1880.  ex  Ghartul.  2.  Fland.  eh.  296. 
in  Gam.  Gomput.  Insul.  :  Benunchons 
de  nostre  Spenge  volente,  nient  à  ce  con- 
traint,  à  nostre  manoir  de  Ardemboreh. 

o  EZPONTONUS,  Hasta  minor.  lUl. 
Spontone,  Gali.  Ésponton.  Stat.  AvellSB 
ann.  1496.  cap.  124.  ex  God.  reg.  4624  : 
Nulla  persona  ....  portare  audeat .... 
aliquem  cultellum  seu  Expontonum  .... 
majorem  et  langiorem  uru)  pede  et  dimi^ 
dio.  Vide  Spontonus  1. 

^  EXPORTELLUM,  An  parva  porta  ex* 
terior,  an  foramen  maius  in  modum 
fenestr»,  inquit  Bollandi  continuator. 
Miracula  S.  Paulini  Episc.  Julii  tom.  8. 
pag.  272  :  Cum  enim  in  carcere  esset  cum 
multis,  ipse  solus  per  Eaeportellum  exivit; 
custodes  carcerem  custodientes ,  nullus 
eum  vidit  nec  impedimentum  prautavit. 
[^  Italico  Sportello,  ostiolum.  Vide  infra 
Spartétlum^ 


376 


EXP 


EXP 


EXQ 


EXPOSITE,  'Ex6eTtxfi>c,  avaicEic9vY|AÌvaiCf 
Explicate,  apud  Gellium  lib.  3.  cap.  2. 

0  EXPOSITIO,  Cautio,  obligatio.  Gali. 
Caution.  Gharta  Henr.  Rem.  Arcbiep. 
ann.  1285.  ex  Ghartul.  Campan.in  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  114  :  No»  sumus  pie-' 
gii  erga  clanxinum  regem  Navarrm  super 
Expositione  rerum  nostrarum  patrimo- 
nialium,  reddendi  apud  cattrum  Theodo- 
rici  Blancham  filiam  suam,  uxorem  ne- 
polis  nostri  Johannis  filli  comitis  Britan- 
nias  karissimi  fratrts  nostri,  si  dictus 
Johannes,  qttod  Deus  avertat,  decederet 
sine  hserede.  Alia  Gaufr.  vicecom.  Gas- 
trici, ejusd.  ann.  ibid.  fol.  283.  r*.  col. 
2  :  De  hoc  sumus  plegii  super  Exposi- 
tione rerum  nostrarum.  Vide  supra  Ex~ 
pondere, 

EXPOSinONES  Gensuales,  apud  Ju- 
lianum  Antecess.  cap.  78.  dicuntur 
exeniplaria  publici  census  in  veteribus 
Scbollls  ejusdem  Juliani,  exOÌ<nic  apud 
Justinianum. 

4e  EXPOSITIS.  [Pulpiti  specles  :  Expo- 
sites  II.  (Thes.Eccl.  Glarom.  Mus.  Arcb. 
dep.  p.  41.  an.  9B0.)  »1 

EXPOSITUM,  Expositio,  commentari  us» 
Testamentum  Riculfl  Episc.  Ilelenensis 
ann.  915  :  Librum  Rabanum  unum.  Ex- 
positum  in  Evangelium  et  Epistolas,  Ep- 
taticam  unum,  Éxpositum  super  lihrum 
Genesis  unum,  etc. 

^  EZPOST,  Postea,  exinde.  Gharta  ann. 
1831.  in  Reg.  66.  Ghartoph.  reg.  eh.  527: 
Jtem  et  quod  Expost  incontinenti  exe- 
cutis  pnsmissis,  etc.  Lit.  ana.  1871.  tom. 
5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  893  :  Quas 
quidem  liiteras  Expost,  de  nostra  speciali 
gratia  dicimur  confirmasse. 

^  EXPOSTULATUS.[Expostulatio,Si/m- 
mach.  9.  «p.  13.  Expostulatibus  modum 
facerej 

«o  EZPRJBSIDES.  Vide  Glossar,  med. 
Grsc.  in  •AirdcpYovTec,  col.  182. 

^  EXPREHENDERE  ViTiA,  prò  Repre- 
hendere,  Reprimere^  apud  Rymerum 
tom.  15.  pag.  806.  col.  1. 

1  EZPRENSA  Gharta  ,  Idem  quod 
Expressa,  seu  quod  Gharta  exprimit. 
Ghartularium  Matisconense  fol.  83  : 
Quidquid  in  dotalitium  tuum  insertum 
est  in  Carta  Exprensa,  toium  libi  dono. 

EZPRESSARE  ,  Exprimere.  Thomas 
Walsinghamus  pag.  231  :  Post  Expres- 
sata negotiasua.  [Gharta  Philippi  Pulcri 
Frane.  Regis  ann.  1807.  Inter  Instrum. 
Hist.  Ebroic.  pa^.  29:  Villis  et  earum 
pertinentiis  supertus  Expressatis  et  assi- 
gnatis.  Gharta  Johannis  de  S.  Amore 
ann.  1875.  In  Macerils  Insulse  Barbar» 
tom.  1.  pag.  214  :  Sub  dictis  fortnis  et 
conditionibus  in  litteris  dictas  unionis 
Expressatis.  Epistola  Jacob!  Regis  Ara- 
goni»  apud  Acherium  tom.  8.  Spici), 
pag.  280  :  Causis  inferius  Expressatis. 
Hinc  emenda  Ghartam  Garoli  IV.  Imp. 
ann.  1355.  apud  Ludewig.  tom.  6.  pag. 
385.  ubi  legltur,  Punctis  et  elausulis  de 
verbo  ad  verbum  prout  Expressanter  sU' 
peìHus,  etc.  Lego  Expressantur.] 

^  Nostris  etiam  Expresser.  Gharta 
ann.  1292.  ex  Tabul.  S.  Joan.  Laudun.  : 
Dis  sous  de  Paris  avecques  la  rentequx 
deseur  est  Expressée.  Esprainte,pTO  Em- 
preinte,  Impressio,  nota,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1420.  ex  Reg.  171.  Ghartoph.  reg. 
eh.  275  :  Ouquel  patron  de  ciré  n*y  avoit 
que  VEsprainte  et  enseigne  du  tuel  de  la 
serrure.  Espraindre  vero,  oro  Exvrimer, 
Succum  ex  re  aliqua  exprimere,  in  aliis 
ann.  1881.  ex  Reg.  119.  cn.  872:  Gomme... 
Baudrot  Fermelet  et  Jehanne  sa  (emme 
eussent  bouté  un  linei  dedens  le  trou  d*un 
viez  ourme  cheu,  afin  de  Espraindre  ver- 
guz  en  un  auge,  etc. 


0  EXPRESSIM  ,  Expresse  ,  distincte, 
Gali.  Expressément.  Gharta  ann.  1203. 
Inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Ghrist.  col. 
803  :  Ada  sunt  hoc  apud  Ucetiam  in  ca- 
pitulo  canonicorum,  prsssentiòus  et  Ex- 
pressim  consentientibus,  eie. 

^  1.  EZPRESSIO,  Enunclatio,  verbum, 
Gali.  Expression.  Marius  Mercator  pag. 
406  :  Quod  vero  in  Expressionum  summa 
noster  sermo  vincalur,  non  negabo  ;  sed 
non  idcirco  Chris  ti  mysterium  non  cred€t- 
tur ,  sed  magis  sit  merito  mirabilius. 
Quanto  enim  omni  est  mente  superiua  et 
sermone,  etc.  Virgil.  Grammat.  pag.  69  : 
Unde  et  Mi,  qui  non  octo,  sed  plures  ora- 
lionis  partes  annumerare  volunt,  adver- 
bium  in  duas  partes  dividunt,  unam 
prisco  nomine  aaverbium  vocantes,  alte- 
ram  expressorium.  Ecce  enitn  adverbia, 
quss  nominibiu  et  aliis  adveH)iis  appli- 
camus,  non  tam  adjunctionem  solitam, 
auam  sensuum  Expressionem  significant. 
Vide  Exprimatio,  Veritalis  integrator  et 
Expressor,  dixit  TertuU.  in  Apolog.  46. 

12.  EXPRESSIO,  Glausula  in  instru- 
mentis  expressa.  Liga  anni  1888.  apud 
LudeSvig.  tom.  5.  pug.  488  :  Quoad  om- 
nes  et  singulos  suos  arliculos,  Expressio' 
nes,  promissiones  et  sponsiones  mutuo- 
rum  subsidiorum,  etc.  Gharta  anni  1856. 
ejusd.  tom.  pag.  580:  Sub  omnibus  con- 
ditionibus, modis  et  verborum  Expressio- 
nibiu. 

1  EXPRESSITAS,  Diligentia,  celeritas. 
Ital.  Prezza.  Dominicus  de  Gravina  in 
Ghronico,  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
719:  Tunc  jussum  est  per  Marescallos 
exercitus  parari  trabuccos,  ponles  et  sca" 
las  plurimas....  et  sic  convocatis  magistris 
quam  pluribus  incipiunt  facere  ingenia 
xpsa  cum  Eacpressitale  magna, 

^  EXPRESSOR,  Expressorium.  Vide 
in  Expressio  1. 

»  ElPRETA,  Valde  consumpta,  in  Glos- 
sar, vet.  ex  God.  reg.  7613. 

1  EXPRETUS,  prò  Spretus.  Gontemtus, 
apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  577. 

EXPRIMARIO ,  Qui  Primarii  munus 
obiit.  Novella  Valentiniani  de  Episc. 
judicio  tit.  12  :  Non  corporatus  urbis 
Romas^  vel  cujuslibet  urbis  alterius,  non 
curialts,  non  Exprimario,  non  aurarius... 
ad  Clericale  munus  accedat,  [<^  Ex  pri- 
mario Rcil.  ordine.] 

1  EXPRIMATIO  ,  ex9pa(n;  ,  Expressio, 
Etoquutio.  Suppiement.  Antiquarii  cum 
Glossis  Lat.  GraBC.  Sangerman.  MSS. 
Vide  Expressio  1.  

]  EXPRIMENTALITER,  ut  ExpeHmen- 
taliter.  Experimento ,  Par  Experience, 
apud  Rymerum  tom.  7.  pag.  854.  col.  1. 

1  EXPROBARE,  Probare,  demonstrare. 
Glemens  IV.  Papa  S.  Ludovico,  apud 
Acherium  Spici!,  tom.  6.  pag.  488:  vir- 
tuosa pielatis  studia,  quibus  vocare  soli" 
citus  per  evidentia  operationis  indicia 
Exprooaris,  apostolica  sedes  digna  mredi- 
tattone  consiaerans,  etc. 

0  Stat.  ann.  1314.  Inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Nem.  pag.  19.  col.  2:  Ostendere 
teneantur  monetam  auri  quam  ponere 
habebunt...  ad  Exprobandum  si  est  ibi 
aliquis  denarius  de  illa  moneta  falsus. 
Lit.  remiss.  ann.  1376.  in  Reg.  110. 
Ghartoph.  reg.  eh.  800:  Fuit  tamen  ma^ 
teria  in  dieta  piscide  existens  illieo  in 
judicio  per  expertos  in  talibus  examinata 
et  Exprobata  ;  et  repertum  quod  hoc  erat 
bonum  et  finum  inaculam  absque  macula 
pravitatis.  Vide  supra  Eocperimenlator  ei 
mox  Exprobrare. 

1  EXPROBRARE,  Examinare,  ad  pro- 
bandum  vel  reprobandum.  Gharta  Lu- 
dovici Domini  Bellljoci  prò  clvibus 
Tysiacensibus,  apud  Acherium  Spicll. 


tom.  9.  pag.  261  :  Item  (Èddimus,  quod 
quando  mensurse  in  villa  Tysitiei  capite 
fuerint,  duo  burgenses,  vel  tres  de  villa 
Tysiaci  Exprobrationi  ipsarum  mensura^ 
rum  advocenlur,  et  sine  duobus  vel  tribus 
buraensibus  dictsR  villss  non  passini  Ex- 
probrari.  Vide  Exprobare. 

1  EXPRODITA.  Éxclusa.  Gloss.  Isid.  et 
Paoias 

EXPROMISSUM.  Gapitula  ad  Legem 
Alamannor.  cap.  88.  Edit.  Baluzian»  : 
Si  quis  ingenuum  aut  ingenuam,  Expro* 
missum  cujus  fuit  in  terra  miseritf  40. 
solidis  sit  culpabilis. 

EXPROMPTARE,  Expromere, apud  Fui- 
gentium  Piaciadem  de  Virgiliana  conti- 
nentia,  semel  ac  iterum. 

3|c  EXPROPERATUS.r  Valde  properatus. 
Jnscript.  apud  Grut.  669.  10.  Hic  Aquil» 
cineres  miserabilis  urna  sepuitos  Gon- 
tegit  :  et  fatis  Exproperata  nimis  Ceci- 
di t  infelix,  etcì 

1  EXPROPRIARE,QuodalicuiproprÌum 
est  auferre,  spoliare.  Dieta  S.  ^gidii 
Inter  Acta  SS.  Aprii is  tom.  8.  pag.  235  : 
QusB  sibi  bona  quas  Dei  sunt  appropriai. 
Deus  eutn  Expropriat. 

EXPUDORATUS,  Absque  pudore.  Glos- 
sar. Isid.  :  Expudoratus.  impudicus. 
Fragmentum  Petronii  pag.  16  :  Caput 
prmterea  durum,  frontem  Èxpudoratum, 
cornu  acutum.,,  habet.  [^  Vide  supra 
Epudoratus.] 

1  EXPUGNAUS,  Ad  expugnandum  seu 
oppugnandum  aptus  :  In  muris,  turri- 
bus,  pofUibus  et  aomibus  ac  aliis  defensa- 
libus  et  Expugnalibus,  apud  Rymerum 
tom.  4.  pag.  508.  col.  1. 

1 EXPULPARE.  Janus  Lauremberg.  in 
Supplem.  Antinuarii  :  Expulpo,  exvapxfi». 
Carmen  exscindo. 

3|c  EXPULSATUS.  [Pulsatus,  vexatus, 
afflictus.  Ammian.  28.  6.  Seleucia  per 
duces  Expulsata,  h.  e.  expugnata.] 

0  EXPULVERARE.  Pulverem  excutere, 
abstergere,  Gali.  Epoudrer.  Rather.  Ve- 
ron.  lib.  6.  Prfeloq.  apud  Marten.  tom. 
9.  Ampi.  Gollect.  col.  962:  Quo  collyrio 
oculi  inunquendi,  quo  bono  an  noxio  pul' 
vere  Exptdverandi,  eie.  Hinc  vox  Gallica 
Espoutre  ,  qua  rei  cujusvis  minutisB 
significantur.  Stat.  ann.  1415.  in  Reg. 
170.  Ghartoph.  reg.  eh.  1:  Un  minot  de 
set  des  Espoutres,  e* est  assavoir  dufons 
et  nettaieures  desdiz  nefz  et  bateaux.wióe 
infra  Pulveratus. 

3|c  EXPUMICO.  [Pumice  polio.  Tertull. 
advers.  Valentin.  16.  Ab  omnibus  inju- 
riis  passlonisfo^umicat. 

^  XXPUNGTA ,  Fibras  pectorum ,  in 
Gloss.  Isid. 

^  EXPUNCnO.  [Actus  expungendi. 
Tertull.  Idolol.  16.  OpersB  mesa  Expunc" 
tio,  h.  0.  prsest^io.] 

1  EXPuNGERE,  quod  proprie  Delere 
est,  sic  exponit  Papias  :  Expungit,  Ex- 
cerat.  Expungil,  Expugntit,  efficU,  pe- 
ragit. 

^  EXPUR6ARE  Se,  Innocentiam  pro- 
bare. Statut.  Lubec.  ann.  1263.  art.  42  : 
Quicquid  homo  coram  judice  vel  judicio 
recognoscit,  de  hoc  melius  convinci  potest, 
quam  se  possit  Expurgare.  Occurrit  pas- 
sim. Vide  Guillelm.  Nothi  Leg.  vernac. 
cap.  50. 

EXQUAMIARE,  [Permutare.]  Vide  Cam- 
biare. 

^  EXQUILLA,  Tintinnabulura,  campa- 
nula. Stat.  Petri  abb.  Gassin.  tom.  2. 
Hist.  ejusd.  monast.  pag.  541.  col.  2  : 
Liceat  tamen  missam  illam  dicere  ante 
missam  majorem,  usque  ad  pulsationem 
Exquillarum.  Vide  supra  Esquilla. 

3|c  EXQUISinO.  [Inquisitio,  investiga- 
tio.   Jmp.  Justinian.   Cod,  5.  9.  9.  extr. 


I 


J 


EXS 


EXS 


EXS 


377 


Neque  aliam  in  ea  re  Exquisitionem 
fieri.  Adde  ibid.  7. 17.  1.] 

1  EXQUISITUM.  Donatio  Hostagnl 
JSpisc.  facta  Roman.  Eccl.  circa  ann. 
950  :  Dono  ad  ipsam  Casam  Dei...  vinea 
una  usque  in  Èxquisitum..,  totum  et  ab 
integrum  dono  ad  tpsatn  Casam  Dei  usque 
in  Èxquisitum,  id  est,  Àbsolute,  omni- 
mode.  Praeceptum  Ludov.  Pii  ann.  815. 
Inter  Instr.  tom.  4.  Gali.  Chr.  col.  264  : 
Totum  et  ad  integrum,  vel  in  Èxquisitum 
prmdictm  Ecclesia  S.  Vincentii  ìiartyris 
et  CongregatUmi  ibidem  Deo  famulanti 
in  nostra  concessimus  eleemosyna .  C  h  arta 
noni  ssec.  labentis  inter  ead.  Instr.  col. 
d69  :  Totum  et  ad  integrum  vel  in  Eosqui- 
eitum,,.  dono,  trado,  etc. 

^  Ubi  unica  voce  Ineasquisitum  legen- 
da m  esse  existimo.  (^  Eodem  sensu 
valgo  dixeront  Qvamta  et  inquirenda  vel 
exquisita  et  ineosquisita,  scilicet  omnia 
proprietatis  jura  tam  explorata  quam 
mtermissa.  neglecta  et  ab  altero  occu- 
pata.] Vide  infra  Inescquisitus  et  mox 

^  EXQUISITUS,  Quod  quis  qualibet 
ratione,  prseterquam  emptione,  acnui- 
rit  ;  quo  ab  Inexquisito,  pecunia  scilicet 
empto,  distingui  videtur.  Gharta  ann. 
20.  Jmper.  Ludov.  Pii  ex  Chartul.  eccl. 
Vienn.  :  Hsec  omnia  infrascripta,  tam 
Eooquisita  quam  inexqutsita  ,  pralibato 
sancto  Maximo  Regensi  episcopo  suisgue 
consociis,  guorum  corpora  secus  eum  {ore 
videinXur  humata,..,  vendo.  Exquis,  prò 
Extortus ,  subreptus ,  in  Gharta  ann. 
1471.  ex  Chartul.  Latiniac.  fol.  98.  v«  : 
Et  s'aucune  chose  en  estoit,  ce  seroient 
sentences  particulieres,  Exquises  par 
iceulx  demandeurs  par  induetions,  me- 
nasses  et  autrement.  Vide  Èxquisitum. 

t  EZREFEGTUS,  Impransus,  qui  pran- 
dium  incQBptum  dimittit,  interrumpit. 
Sanctl  Wifhelmi  Gonstitut.  Hirsaug. 
lib.  2.  cap.  20  :  Benedictionem  nullus 
causa  prandii  negligiti  si  cum  ministris 
tempore  quo  Nona  canitur^  reficit.  Nam 
Exrefectus  eam  a^cipit ,  iterumque  ad 
refectionem  redit. 

1  EXSARTARE,  ExsARTUS.  Vide  Exar- 
tus. 

1  EXSAVARE.  Vide  Essavare. 

1  EXSCAMBIARE,  Permutare,  Gali.  Es- 
changer,  Gharta  Ri  cardi  Tropin  ann. 
1245.  ex  Archivo  B.  M.  de  Bono-nuncio 
Rotomag.  :  Si  necesse  fuerit  valore  ad 
valorem  Exscambiare.  Vide  Cambiare. 

EXSGARITUS.  Vide  ScaHre. 

EZSCATURIZARE.  Will. Brito  in  Vocab. 
MS.  in  voce  Assare:  Nota  quod  pulii 
prius  Exscaturizantur  in  aqua  ealida,  ut 
facilius  deplumentur  :  depiumati  ustu- 
lantur,  ut  subtiles  plumss,  quss  manibus 
extrahi  non  possunt,  comburantur. 

•  Glossar.  Gall.Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Exscaturizare,  Esckauder  pour  oster  piu- 
me, comme  qui  eschauderoit  un  poulet 
pour  le  plumer, 

o  EZSGELERATUS,  prò  Sceleratus.  Mi- 
rac.  S.  Audom.  tom.  8.  Sept.  pag.  405. 
col.  1  :  Non  longe  post  obitum  ejus,  fuit 
quidam  vir  pravis  moribus  ExsceleratuSy 
atque  avaritias  iniquitate  accensus,  etc. 

f  EZSGHAPIUM.  Vide  Escapium. 

EZSGUTUM,  Scutum,  ex  Gallico  Escu. 
Vide  Vicarii  servi. 

0  EZSCUDIS,  Instrumentum,  quo  pul- 
vis  excuti  tur.  Glossar.  Lat.  Gali.  ann. 
1348.  ex  God.  reg.  4120:  Exscudis,  Gali. 
Eseuche,  et  derivatur  a  verbo  Excutio, 
quia  excutit  pulverem  et  stupas  de  den^ 
tibus  mataxsB  mundando.  vide  supra 
Excudia. 

1  EZSEGRATIO,  prò  Excreatio.  Antiquae 
Gonsuetud.  Fontanell.  ex  Gassiani  Gol- 
latione  10  :  Cum  dicitur  Oratio  a  Sacer» 

III 


dote^  tantum  a  cunctis  prabetur  silen- 
tium  j  ut  nulla  vox  alia  a  Sacerdote 
auditur  nec  sputum  emittitur,  non  Exse^ 
cratio  oostremt,  etc. 

^  EXSEGRATOR.  [Qui  exsecratur,  et 
detestatur.  TertulL  Pudie.  15.  Exsecrator 
impuritatis.  Adde  Augustin.  ep.  166.  sub 
fin.] 

<>  EXSENODOGHIUM,  prò  Xenodochium. 
Gharta  ann.  787.  apud  Murator.  tom.  8. 
Antiq.  Ital.  med.  6Bvì  col.  587  :  Constai 
sancto  Exsenodochio,  quod  divina  adju- 
vanto  clementia  Datheus  arehipresbyter 
s,  Mediolanensis  ecclesia....  intra  hanc 
Mediolani  civitatem  juxta  ecclesiam 
majorem  instruere  et  confirmare  vide- 
tur   Con  firmo  ut  sit  Exsenodochium 

prsBdictorum  parvulorum  in  domo  mea. 

^  EXSENSuS.  [Qui  est  sine  sensu,  in- 
sensato. Unde  exsensam  mentem  dixit 
Navius  apud  Geli.  19.  7.  et  Non.  4.  845. 
sed  non  est  iroitandus.] 

^EZSEQUIOR.  [Exsequiasfacio.  Varr. 
apud  Non.  2.  298.  Ipsum  propter  vix 
lioerti  semiatrati  Exsequiantur.] 

^  EXSEQUmO,  prò  Exsecutio^  apud 
Rymerum  tom.  2.  pag.  188. 

«  EXSEQUTOR,  Judex,  vel  alius  a  prin- 
cipe delegatus,  ut  statutum  executioni 
mandari  curet.  Gharta  ann.  1835.  ex 
Tabul.  FI  amar.  :  Cateris  servientibus, 
bajuliSj  casteUanis,  Exsequtoribus  et  offi- 
ciariis  regiiSf  etc.  Vide  in  Executores. 

0  EXSEvIA,  Qua  aquae  excurrere  pos- 
sunt  et  evacuari,  idem  quod  supra  Essa^ 
veria.  Gharta  an.  circ.  1200.  in  Tabul. 
S.  Petri  Garnot.  :  Calceiam  sui  stanni 
possunt  in  altum  erigere,  prout  eis  visum 
fuerit  melius  expedire  :  suas  etiam  Exse- 
vias  in  eadem  calceia,  ubicumque  volue- 
rint,  eis  licet  tollere  et  locare. 

{  EXSFORTIUM.  Vide  Exforcium. 

«  EXSI6ILLARE,  Sigillum  appositum 
dissolvere,  Gali.  Rompre  le  scelle .  GhSiTia. 
ann.  1828.  in  Reg.  65.  Ghartoph.  reg.  eh. 
261  :  Item  quod  nocte  subsequenti  dieta 
domuSf  (jua  pluribus  sigiìXis  fuerat  sigil' 
lata,  fuit  per  aliquos  Deum  vel  hominem 
non  verentes  Exstgillata  et  aperta.  Vide 
supra  Dissigillare. 

^  EXSILIARE,  In  exsilium  agere,  Gali. 
Exiler.  Translat.  S.  Viti  mart.  saec.  4. 
Bened.  part.  1.  pag.  528.  num.  6  ;  Accu- 
saverunt  venerabilem  Adalhardum,  et 
ejecerunt  eum  de  honore  suo  absgue  culpa, 
et  Exsiliaverunt  sine  causa,  vide  Exi- 
liare. 

9|c  EXSILICA,  [seu  Eooilica  causa,  qusB 
adversus  Exsulem  agitur.  Festus.] 

^  EZSIM  ,  EùOicoc,  Exemplo,  statim. 
Supplem.  Antiq.  [•  Pro  Exm,  ut  vult. 
Vulc.  in  Gastigat.  ad  utrumque Glossar.] 

4e  EXSINUATUS.  [particip.  ab  exsinuo, 
e  slnu  emissus,  Expansus. Properf. 3. 13. 
8.1 

1  EXSISA ,  prò  Assisa.  Tributum  in 
publicis  aseisis  ex  optimatum  et  populo- 
rum  consensu  impositum.  Instrumen- 
tum ann.  1490.  apud  R^^merum  tom.  12. 
pag.  891.  col.  2  :  Exsisis,  gabellis,  vel 
daciis,  inni,  frumenti  et  aliorum  victua- 
lium,  aliterquam  prò  usunaviumeorum- 
dem  emendorum,  aumtaxatexceptis:  quas 
Exsisas,  gabellas  et  datias  dicti  subditi 
Regis  Anglia  in  dieta  eivUate  Pisarum 
solvent. 

^  EXSOLARE.  Extra  solum  suum  habi' 
tare.  Glossar.  Sangerman.  num.  501. 

•  Glossar,  vet.  ex  God.  reg.  7641  :  Ex- 
solavitf  sine  termino  feeit.  S'Esseuler 
nostris,  Digredì,  vulgo  s*Ecarter,  Lit. 
remiss.  ann.  1875.  in  Peg.  108.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  186:  Un  bue f  se  Esseula 
des  autres  et  s'égara  par  Vespace  de  six 
ours  ou  de  plus.  Ali»  ann.  1382.  in  Reg. 


122.  eh.  67:  Après  ce  que  ledit  Jehannot 
ot  soupé  avecques  ledit  gardien  des  tnoii- 
lins,  se  Esseula  et  destouma  jusques  à  ce 
que  grant  partie'de  la  nuit  fu  passe. 

^  EXSOLIDO,  [Idem  ac  consolido.  Not. 
Ttr.jp.  66.  Obsolidus,  Exsolidat.l 

EXiSOLUTE  ,  Absolute ,  indubitanter. 
Anonymus  Gromaticus  :  Ipse  finem  Ex- 
solute faeit.  Idem  :  Sine  dubio  Exsolute 
finem  facit.  [Vide  Exolutim.] 

EXSOMNIARE.  Gloss.  Grsec.  Lat.  :  'E(uic- 
v(Co(jLac.  Exsomnio,  expergisco^  experge- 
facto.  [Janus  Lauremb.  in  Supplemento 
Antiquarii  :  Exomnio,  StunvcCoitai,  Evi- 
gilo.] 

\  EXSPALTUH.  Vine  Expallum. 

1  EXSPATHARIUS,  ut  infra  Spatharius, 
Gustos  corporis  Imperatoris.  vide  locum 
in  Basilicus. 

«  EXSPEGTARE.  prò  Spectare.  Gharta 
ann.  1389.  apud  Lamium  inter  notas  ad 
Hodoepor.  Charit.  part.  2.  in  Delie,  eru- 
dit.  pag.  471  :  Sub  infrascnptis  modin 
infenus  adnotatis  pertineat  et  Expectet  in 
solidum  et  pieno  iure  ad  dieta  comtnunia 
sancta  Crucis,  vide  Expectare. 

1  EXSPINARE,  Spinas  auferre  vel  ex- 
trahere.  Johannes  de  Janua. 

I  EXSPINIS,  Extra  spinas  vel  sine  spi- 
nis.  Idem  Job.  de  Janua. 

5EXSP0LIARE  ViTEM,  E;ju8  admini- 
cula  et  pedamenta  auferre,  in  Legibus 
Rotharis,  apud  Murator.  tom.  1.  part.  2. 
pag.  40.  col.  2. 

EXSPOLIUM.  Vide  Spolium  [et  Expo- 
lium..] 

«  EXSTIMAMENTUM,  ^Estimatio,  Ital. 
Stimamento.  Stat.  an.  circ.  1225.  apud 
Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  8bv1 
col.  342  :  Etpropteì'  hanc  communicatio- 
nem  non  intelligatur  terra  diminuta  ad 
Exstimamentum  et  in^roxamentum  terra" 
rum.  Vide  supra  Estima. 

1  EXSTOUuM,  ExsTOLEUM.  Idem  quod 
Stolium,  Glassis.  Ghronic.  Siciliae  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  8.  col.  81  :  Faci^at 
armare  in  Messana  suum  Exstolium  ga» 
learum  grossarum.  Occurrit  ibid.  col.  77. 
et  alibi  ;  Exstoleum  vero  in  Ghronico 
Andreas  Danduli,  apud  Murator.  tom.  12. 
col.  456.  460.  etc.  Exstoleum,  ibidem  col. 
422. 

1  EXSTROMENTUH.  prò  Instrumentum, 
in  Gharta  òhi  odo  vei  III.  ann.  691.  apud 
Felibiannm  Hist.  San-Dionys.  pag.  xi. 

3^  EXSTRUGTORIUS,  [Qui  Exstruit.  Ter- 
tuli.  Car.  Christi  17.  Dei  verbum  Ex- 
structorium  vitae.] 

1 EXSTRUSGARÉ,  Evellere.  Andreas  de 
Mari  nis  in  Epist.  ad  Rupertum  Regem 
Rom.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col. 
1697  :  Quamobrem,  adeo  vitiis  inveteratis 
mos  consentit,  ut  ferro  durata  cutis  Ex- 
stnucanda  sit  protinus ,  et  reformanda 
orbis  terrarum  et  totius  Romani  imperii 
facies  deformata.  Vide  Extruncare. 

o  EXSÙGHIITM,  Scaccorum  ludus,  ni 
fallor.  Gharta  ann.  1879.  ex  Gam.  Gom- 
put.  Aquens.  inter  schedas  Pr.  a  S. 
Vinc.  :  Possint  incedere  sine  lumine  sine 
poma,  et  ludere  ad  tascillos,  ad  Exsu- 
chium,  etc.  Et  possint,  ludere  ad  Eissuc 
sine  posna,  in  alia  ejusd.  ann.  ibid.  Vide 
infra  Eyssuchum. 

EXSUFFLANTISSIMUS  ,  vox  ejusdem 
originis,  cujus  mox  J&a»ti//Iar6. Formula 
56.  ex  Andegav.  de  dissolutione  matri- 
raonii  :  Domino  non  dulcissimo,  sed  ama- 
rissimo  et  Exsufflantissimo  jocali  meo 
illa,  etc. 

EXSUFFLATIO,  vel  Jnsufflatio,  ih  Bap- 
tismi  ritibus  usurpata  occurrit  passim 
apud  Scriptores  Ecclesiasticos,  qua  inter 
renuntiandum  ter  repetlta,  signiftcat 
Baptismi  candidatus  sese   dssmonem, 

48 


378 


EXS 


EXT 


EXT 


cui  foedam  hactenus  servierat  servitù- 
tem,  exsecrari  penitus  et  abominari. 
Àpud  Dioaysium  cap.  2.  Hierarchi»  Ca- 
techumenus  jubetur  a  Pontifice  con  ver- 
sus ad  Occidentem  Sathanamteréiiqpuarj- 
9at,  insufflare.  Cui  ceremoniae  proxime 
accedunt  Moscovita,  apud  quos.  ut  est 
apud  Gaguinum  et  Heoersteinium,  sus- 
ceptorea  ac  fidejussores  y  baptizandi 
nomine,  ter  interrogati,  num  diabolo 
renuncient,  toties  respondentes  in  ter- 
ram  exspuunt.  Sed  et  in  Baptismo  Sa- 
cerdos  ter  in  faciem  illius  aui  ad  Bap- 
tismum  comparatur,  sufflat,  sìgnum 
exprimens  crucis  capitis  motu,  orisque, 
ut  est  in  Sacramentorum  libro Gregorii, 
iis  adjectis  voci  bus,  Exi  ab  eo  Scuhan, 
etc.  De  qua  quidem  exsufflatlone  agunt 
Cyrillus  Catech.  2.  Optatus  lib.  4.  Àu- 
gustinus  lib.  6.  Gontra  Julian.  cap.  2. 
lib.  2.  de  Nuptiis  et  concupisc.  cap.  17. 
18.  lib.  5.  Hypognost.  et  alii  Patres 
passim,  ut  mirum  sit  Galvinum  lib.  4. 
Insti t.  cap.  IH.  ejusmodi  ritum  irridere 
ausum,  tanauam  rem,  ut  loquitur,  ina- 
nem  atque  nctitìam,quse ab  omni  memo- 
ria totius  Ecclesise  consensu  fuit  com- 
probata,  ut  e  Justino  etiam  Martyre 
constat  dialog.  cum  Trypbone,  Tertul- 
liano lib.  de  Corona)  lib.  de  Spectact. 
Cypriano,  aliisgue  innumeris.  S.  Angus- 
tinus  Epist.  IOd  :  Quod  exorcizantur  et 
Exsuf/lantur  infante».  Idem.  lib.  2.  Con  tra 
Pelagium  et  Celestin.  cap.  40:  In  remis- 
eionem  peccatorum  non  fallaci,  sed  fideli 
mysterio  Òaptizantur,  etiam  prius  exorci- 
zcUuret  Exsufflatur  poteetas  contraria, 
cut  etiam  verbis  eorum  a  quibus  jyortatur, 
sete  renuntiare  reapondent.  Sulpitius  Se- 
verus  dial.  8  :  Videt  poet  tergum  Avitiani 
dmmonem  mirsR  magnitudinis  cusiden- 
temy  quem  eminus  (ut  verbo,  quia  ita 
necesse  est,  parum  Latino  loquamur)  Ex- 
suffian»,  Avitianus  se  Exsufflari  eaasti- 
man»,  Quid  me  inquit,  Sancte,  sic  aspicisf 
Gregorius  Turon.  de  Vitis  Patr.cap.  18: 
Dedit  autem  et  Dominus  et  gratiam  cura- 
tionis,  ita  ut  Ineufflatis  energumenis  prò- 
tinus  dsemonia  ejiceret  a  corporibus  ab" 
sessis.  Vide  Rabanum  lib.  1.  de  Instit. 
Cleric.  cap.  27.  etc.  Hinc 

ExsuFFLARE,  Coutemnere,  despuere. 
rejicere  :  Greecis,  fti&irróciv,  éuf  vo&v  et  xata 
9U9av  metaphora  dacta  ab  exsuffla tie- 
ni bus  dsemonum.  Vide  Vitam.  S.  Eudo- 
ci«  Mart.  n.  88.  Tertuiiianus  de  Idolo- 
lat  :  Quo  ore  Christianus  fumantes  artu 
despuet  et  Exsufflabit.  S.  Augustinus 
Epist.  162  :  Blasphemaiur  hisreditas 
Christi ,  ExsuffUUur  baptisma  Christi. 
Ibid.  Exsufflata  sacratnenta.  Vide  eum- 
dem  Epist.  50.  168.  170. 172.  Tractact.  2. 
in  Ed.  S.  Joan.  lib.  8.  centra  Epist.  Par- 
meniani  cap.  4.  lib.  1.  centra.  Donatist. 
de  Bapt.  cap.l.  lib.  de  Unitate  Eccles. 
cap.  18.  lib.  2.  con  tra  Grescon.  cap.  4.  5. 
Dungalus  centra  Claudium  Taurinen- 
sem  :  Quia  Christus  Exsufflatur,  Idem  : 
Adversus  dissipcUores  Ecclesiss,  cuiversus 
Exsufflatores  Christi,  adversus  blasphe- 
matores  Sanctorumeius,  Exsufflareiaola, 
apud  Notkerum  in  Martyrol.l2.  Januar. 
vita  S.  Fulgenti!  :  Christum  Regem  Re- 
gum  miserabiliter  Exsufflaverat.  Insuf- 
flare, eadem  notione,  in  Actis  S.  Ananias 
et  S.  Petri  Martyr.  cap.  1.  n.  7  :  Et  signo 
Crucis  muniens  labia  oris  sui,  Insufflavit 
simulacra,  et  statim  elisa  sunt,  Pruden- 
tius  lib.  Perist.  :  Ingressus  ille,  ut  hos 
paratus  (sacri ficii)  perspicit  ,  Insufflat 
tpsos  ceu  videret  dssmonas. 

Soffiare  ,  Eadem  etiam  notione , 
apud  S.  Augustin.  Epist.  56.  ad  Diesce- 
rum  :  Nomen  Anaasagorss,  quod  propter 
lUerarum  vetustatem  omnes,  ut  miìita' 


riter  loquar,  Uteratores  libenter  Suffla»t, 
Dungalus  :  Unua  homo  blasphemare,  re- 
prehoiidere,  conculcare,  orojtcere,  ac  Suf- 
flare  prmsumit.  Vide  Concilium  Tros- 
leianum  ann.  909.  cap.  1.  Mattheeum 
Westmenast.  ann.  108o.  et  1242.  Arnol- 
dum  Abb.  Bonse-Spei  de  Operib.  sex 
dier.  pag.  98.  et  Henric.  Valesium  ad 
Eusebii  Uistor.  Eccl.  lib.  7.  cap.  10. 

^  EZSULABDNDUS,  [Qui  Exsulat,  vel 
Exsulaturus  est.  Gloss,  PhUox,  Exsula^ 
bundus^ 

^  EXSULATianS,  [Qui  ad  Exsulem 
pertinet.    Gloss.    Phtlox,    Exeulaticius. 

'^"'iTmULATIO,  [Exsilium,  Fior.  1.  22. 
Clarissimos  principes  Exsulatione  mul- 
tavit.1 

^  EXSULITAS,  Exsilium.  Vita  S.  Be- 
nitl  £p.  Arvern.  n.  4.  inter  Acta  SS.  Be- 
aedict.  saec.  8.  part.  1.  pag.  90:  Non 
multo  post  inibi,  ut  moris  erat,  homines 
venundari,  atque  Exsulitatis  captività- 
tisque  pcsna  damnari,  suo  nusquam  pras- 
cepit  fieri  decreto, 

3k  ÉXSULOR.  exsulo,  Voss.  de  vit.  711.] 

EISUMPTUARE,  Papi».  Pauperum  fa- 
cere,  Sumptibus  exhaurire;  Pauperare, 
ut  est  in  Gloss.  Lat.  MSS.  Reg.  Cod. 
1018.  Gloss.  Isid.  :  Exeumptuavit,  paupe- 
ravU.  Baldricus  lib.  1.  Chr.  Camerac. 
cap.  120  :  Domesticos  sane  Exsumptuabat, 
locupletabat  alienigenaA. 

:^  EZSUPERATOR,  et  Exuperator,  [su- 

Serator,  Victor.  In  nummo  Censtantini 
[.  apud  Eckhel  D.  N.    V.   T.  8.  p.  8a 
Exuperator  omnium  genlium.] 

4e  EXSUPPURO,  [pus  ameveo.  Trans- 
late. Tertull.  Pali.  5.  extr.  Non  facile 
quis  bas  purulentias  civitatis  eliciet, 
et  Exsuppurabit,  Al.  leg.  exvaporabitj 

EXSUiLDARB ,  Surdum  facere.  Lex 
Aleman.  Ut.  60.  |  1  :  Si  quis  alterius 
aurem  tibsciderit,  etnon ExsurdaverityOtc. 
Glossar.  Latin.  GrsBC.  :  *£xxu>9fi).  Ex- 
surdo, 

^  EXSURPARE,  prò  Usurpare,  ut  vide- 
tur.  Libert.  Figiaci  ann.  1818.  tem.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  672.  art.  59  : 
Sed...  nevaleat  aliquia  restringi  cantra 
pradictorum  congruum  et  debitum  intel- 
Xectum ,  aut  etiam  ampliari,  et  perinde 
aliquid  (quod) per  hanc  prsssentem  tarai» 
donem  non  conceditur,  sibi  credant  Ex- 
surpari,  etc. 

EXSUS,  Exitus.  Primum  Testamentum 
Widradi  Abbatis  Flavin.  [in  Actis  SS. 
Bened.  ssc.  8.  part.  1.  pag.  684.  et  685  : 
Totum  illum  clausum,  quem  nos  jussimus 
plantare  ad  integrum,  cum  Exso  et  re- 
gresso, una  cum  manso,  etc.  Infra  :  Cum 
Exso  et  regresso  in  integrum.  Cum  Eocitu 
et  regressu,  in  Testamento  Guillelmi 
Ducis  prò  Cluniaco.  Sed  legendum  EoAo. 
Vide  Exius. 

o  EXSUTORIUM,  f.  Locus  ubi  aliquid 
exsiccandum  exponitur.  Stat.  AvellsB 
ann.  1496.  cap.  46.  ex  Cod.  reg.  4624  : 
Que  extraxerit  seu  exportaverit  alienum 
canapum  vel  Unum  tn  et  de  aliena  cana- 
peria,  linerea,  nasoyro,  Exsutorio  vel  re- 
positorio.etc. 

0  EZTJBDIARI,  Tsedio  affici.  Vita  Lu- 
dev.  Pii  tem.  6.  Collect.  Histor.  Frane, 
pag.  117  :  Ebo  tandem  moleste  ferens  tali- 
ous  ExtSBdiarif  Consilio  petito  aliquorum 
episcoporum,  vpse  in  sequamdam  confes- 
nonem  prasdicavit.  [**  Vita  Deoderici  I. 
Mettens.  Episc.  cap.  7.  ap.  Pertz.  Script, 
tem.  4.  pag.  468  :  Possem  recensereplures 
cujusque  ordinis  ea  tempestate  insignes 
set  nolo  Extaedientur  altorum  mentes  vel 
aures.] 

00  EXTAGIDM.  Vide  Stagium. 

1  £XTAGNAR£    Sanguinem  ,     Gali.  ^ 


Etancher  le  sang,  Sanguinem  sistere, 
claudere.  Vide  Stagnare. 

1  EXTAIRUS,  Exortus.  Tabularium 
Vosiense  fol.  82  :  Ego  Geraldus  Derro- 
cira  dono  È.  Petra  Vosiensi  eorum  do* 
mino  Stephanum  Rainaldum  de  Brola, 
filias  ejus  et  filios  omnes  quoque  ab  bis 
Extairos,  etc. 

EZTALES,  Exta.  Gloss.  i£Ifrici  :  Exta- 
les,8n»deì,  vel  B8BC-)>earm, 
i.  Exta,  Lenganum.  Papias  :  Extales  et 
ani  idem  sunt,  i.  vìsr  alvi  purgandi,  Jo. 
de  Janua  :  Extalea,  viaa  alvi  purgandi  : 
unde  in  1.  Reg.  cap.  5.  v,  9.  Computreace- 
bant  prominentea  Extalea  eorum,  etc. 
Marceli  US  Empirie,  cap.  81  :  Exialem 
prominentem  vino  lavart  priua,  deinde 
cedro  ungi,  et  pollice  propelli  introraum 
oportet.  Gariopontus  lib.  8.  Passionarli 
cap.  21  :  Tenaamon  eat  paaaio  inteatino- 
rum,  quod  Lon^aonem  vel  Extalem  dici- 
mua,  etc.  Alcumus  Poem.  5  : 

Nac  non  Bxtalot...  molta jpoBoi  pndcoda 
Goravit  dtius,  Domino  Imuenla  mcdelam. 

Petrus  Blesensis  Epist.  102  :  Murea...  qui 
Extalea,  id  eat,  interiora  corrodunt.  In 
Gloss.  Lat.  GrsBC.  :  Extalia,  àpx^c* 

^  ExTALiA..  Clunes.  Mirac.  S.  Aug. 
Cantuar.  tem.  6.  Mali  pag.  898.  col.  1  : 
CalcaneiExtalibua  aretabantur  infixi^etc. 

EZTAUATUS.  CharU  Guillelmi  Gomi- 
tis  Marsici  ann.  1179.  apud  Ughellum 
tem.  7.  Ita!,  sacr»  pag.  704  :  Cujua 
Eccleaiaa  subsidio  viUanos  quindecim  in 
eadem  terra  nostra  Maraici  erogavimua, 
octo  viftelicet  Extaliatoa,  quorutn  nomina 
hsBc  aunt,  etc.  Infra  :  Quoa  volumua  aem^ 
per  habere  liberam  poteatatem  emendi 
MBreditagia  ab  homintbua  noatria  Maraici, 
excepto  ab  angarariia  et  ExtaZiatia,  etc. 
Alia  ann.  1296.  ibidem  pag.  714:  Cuiua 
EccleaisB  aubaidio  viUanoa  15.  tn  eadem 
terra  noatra  Maraici  erogavimua^  8.  vide- 
licet  Extaliatoa ,  quorum  nomina  haec 
aunt...  angarerioa  vero  7.  quorum  nomina 
hsBC  aunt,  etc.  Ubi  An^ariarii  vldentur 
fuisse  operis  seu  Corveia,  Extaliati  vero 
t€Uliia  obnoxii  :  nisi  vox  erta  sit  ab 

EZTALIUM.  ConsUtutiones  Siculae  lib. 
1.  Ut.  61  :  Looorum  bafuli,  qui  a  magia- 
tria  Camerariia  et  a  Curia  noatra.  quam- 
quam in  credentiam,  vel  in  Extahum  ba- 
julationem  recipiuntur,  etc.  Et  tit.  68  : 
Bajulationea  omnea  ubt^ue  per  Regnum 
Kalendia  S&ptembria  tnchoari  praecipi- 
mua,  aive  in  Éxtalium,  aiveadcreSientiam 
collocentur.  Charta  ano.  1281.  apud 
Ughellum  tom.  7.  Ital.  sacr.  pag.  801  : 
Cujuadam  horti...  quem  nunc  tenet  in 
Éxtalium  PhUippua  Muataczolua.  Ammi- 
ratus  lib.  1.  de  Famil.  Neapelit.  pag.  56. 
ait  dare  ad  ExtaUum,  idem  sonare,  quod 
dar  in  aommo,  et  si  vocis  originem igno- 
rare se  fateatur.  Vide  Extallium. 

o  EZTAUiERIUS  ,  Qui  ad  ExtaUum 
tenet,  idem  qui  Firmariua.  Charta  ann. 
1899.  tom.  1.  Hist.  Cassin.pag.281.  col.  1  : 
Mandantea  dilectia  in  Chrtato  monachia, 
converaia^oblatia,  aubditia,  parochiania, 
UtboroUonbua ,  ÉxtaUeriia,  penaionariia, 
eenauariia,  etc.  Vide  mox 

<>  EZTALUUM,  ExTALLTTM,  Prsadinm 
seu  villa  alteri  elocata  ad  certum  tem- 
pus.  sub  prsestatione  annua  vel  anno- 
naria, vel  rerum  ad  victum  necessaria- 
rum,  vel  denique  pecuniaria,  idem  quod 
Firma  8.  Charta  ann.  1286.  tom.  1.  Hist. 
Cassin.  pag.  88.  col.  2:  In  Extallium  con- 
cedimua,  damua  et  tradimua tibiJohanni... 
aubhaatatione  prasmiaaa,  plua  exinde  offe- 
renti omnea  terraa,  possessiones,  et  jura, 
et  proventus  prsadicti  nostri  monasterii 
(S.  Bened.  de  Teano)...  Convenimus  ta- 
men  tibi  quod  ai  infta  praadictum  tempue 


EXT 


EXT 


EXT 


379 


qui  ExtaZlii  (quinque  scilicet  annorum) 
aiacenHonum  scandalum  $eu  guerrarum 
emergerit,  vel  tempeatatem  aeria  ingen- 
tem  adeo  venire  contingerit,  quod  prm- 
dictum  ExtalUum  in  partem  vel  totum  tu, 
vel  iui  haredes  percipere  non  posisetis,,.. 
liceckt  tibi.,,  dictum  ExtaUium  tenere  et 
pereipere,  quamdiu  vobia  fuerit  de  toto 
prssmao  dampno.,.  integre  aatiafactum. 
Formul.  MS.  instr.  fol.  84.  v*.  :  Diacretua 
vir  N.  canonicua  Pictavenaia  vendtdit,  de- 
dit  et  conceaait  in  Extallum  aeu  ad  flr- 
rham...  omnea  et  ainguloa  fructua,reditua 
etproventua  prabendm  et  beneficiorum, 
qurn  optinet  in  civitate  et  dioceai  Pieta^ 
venai.  Vide  ExtMum. 

1  BZTANTIA,  Bona  qu8B  exatant  alicu- 
Jus.  Charta  Guidonis  GomlUs  FlandrisB 

§ro  Gapitulo  S.  Bartholom.  Bethun.  : 
ciendum  eat  nuUum  aliud  jua.nullumve 
aliud  dominiutn  ,  nullamve  Èxtantiam 
aliam  in  toto  vel  in  parte..,  habere  in 
dieta  terra.  Ibidem  :  Habere  debent  om-- 
nea  Extantiaa  baatardorum, . .  haòentinfra 
villam..,  tot  et  talea  Juatitiaa,  tot  et  talea 
Extantiaa,  tot  et  tatia  dominia,  ete, 

j  EXTAR,  Olla  ubi  exta  coquebantur, 
61088.  MSS.  Sanfferman.  PJautus  adjec- 
tive  dixit,  Extaria  olla,  eadem  notione. 

o  EXTARIATA,  prò  Sextariata,  Modus 
agri.  Gbarta  ann.  1283.  ex  Tabu].  Bus- 
ser.  :  RanulphuavendiditduaaExtariataa 
terra  abbatiaaaa  et  conventui  de  Buaaeriis 
ordinia  Ciaterc,  diceceaia  Bituricenaia.Yìde 
Sextarata, 

o  EZTASIS  ,  Defectua  cordia,  Gallice 
Paameaon,  Glossar.  Lat.  ex  God.  reg. 
521. 

EXTELARIUS  Gervub,  domeaticua,  man- 
auefactuay  quemvenatores  prsemittuntin 
silvam,  quo  cervi  alii  et  ninnuli  nihil 
metuentes  periculi ,  illius  facti  socii, 
facilius  in  eorum  casses  aut  tela  inci- 
dant,  cervo  domestico  collare,  aut  allud 
quodlibetsignum  habente,  ne  venator 
erret  in  mittendo  telo,  linde  Extelariua 
dicitur,  quod  extra  teli  periculum  ha- 
bendus  sit.  Ita  Wendelinus.  In  Gloss. 
Lat.  Gr.  Extelare,  est  éXevOepfòtfai.  Lex 
Salica  tit.  36.  $  8.  Edit.  Heroldi  :  Si  quia 
cervum  domeaticum  aignum  habentemfU' 
raverit  qui  cui  venationem  fa^endam 
manauetua  factua  eat,  et  Telarium  (1.  Ex- 
telarium)  potuerit  adprobare,  quod  Exte- 
lariua fuiaaet,  etc.  [«>In  aliis  edit.  et  tea- 
tibua  potuerit  adprobare ,  quod  eum  in 
venattone  hcUfuiaaet.]  De  cervis  domes- 
ticis  agunt  Justinianus  de  Rerum  divi- 
sione, et  Lex  Longob.  lib.  1.  tit.  19.  %  18. 
14.  [fi  Rotbar.  820.  821.  822.] 

EjCTEMA,  Extemare,  Estemare.  Exi- 
minius  Petrus  de  Salanova  Jusiitla  Ara- 
gonum  apud  Hieron.  Blancam  pag. 
748  :  Bene  recolit  Dominatio  veatra^  qua~ 
liter  illi,  qui  fecerunt  in  regno  Valentiaa 
Extemanit  in  Hegno  Aragonum  aeeundum 
forum  Aragonim  fuerunt  caatigati,  quia 
juatilia  corporalia,  aeu  Extemm,  ad  voa 
apeclant,  et  non  debent  fieri  niai  per  jua- 
tiiiaa  veatraa,  vel  illoa,  ^ui  merum  impe- 
rium  habent  in  loda  aula.  Fori  Àragonen- 
ses  lib.  1.  pag.  14.  v.  edit.  1624  :  Abaque 
cognitxone  judidaria  et  debita  aeeundum 
Forum  non  occidemua,  non  Extemabimua^ 
nec  exiliabimua^  etc.  Lib.  8.  pag.  81  :  Qui- 
cumque  Infancio..,  feeerit  juatitiam  aut 
Extemam  de  aliquo  homine  Regia,  etc. 
Jacobus.  I.  Rex  Aragonise  in  Foris 
Oscae  ann.  1247.  fol.  8  :  Pro  quo  (crimine) 
T^oaaet  homo  juatitiari,  vel  Eatemari,  vel 
infamari  perpetuo,  etc.  Adde  Observan- 
tias  Regni  Aragon.  pag.  25.  85.  etc. 
Vide  Esterna. 

1EZTBMP0RALITER.  Extra  tempus. 
Guibertus  lib.  1.  de  Vita  sua  cap.  8.  sic 


logaitar  de  se  ipso  recens  edito:  Adeo 
miaeranda  erat  exilitaa  j  ut  cadaveruli 
Extemporaliter  nati  apeciea  videretur. 

EXTENDARIUM,  Vexillum.  Vide  Stan- 
dardum. 

ESTENDERE,  ifistimare^  apprettare  : 
vox  fori  Anglici,  qu®  occurrit  passim 
apud  Bractonum  ,  Fletam  et  Anglicos 
Practicos.  Britton.  pag.  188.  v:  Par 
meamea  lea  Joureura  aoient  lea  terrea  Ea- 
tenduea  à  la  very  valué. 

ExTENTA,  iEstimatio,  ex  Anglico  Ex^ 
tend,  ifistimo.  Monasticum  Anglic.  tom. 
1.  pag.  548  :  Hasc  eat  Extenta  terrarum . . . 
de  terria  et  tenementia  Prùtria  de  Der- 
aurate,..,  quantum  valeant  inataurare,  et 
quantum  deinataurare,  etc.  Tom.  2.  pag. 
821  :  Et  quia  onera  prasdicta  et  repriaaa 
eorumdem  tenementorum.,.  in  multo  exee- 
dunt  valorem  eorumdem  per  teatimatio- 
nemet  Extentam  per  priboa  et  legalea 
viroa...  fctctamtetc.[Pro  Extenta  et  valore 
Comitatua  Richemundias,  apud  Loblnel- 
lum  tom.  2.  Hist.  Britan.  col.  894.  Ex- 
tenta jurium  Comitia  Sabaudias  apud 
Coatam  sancii  Andreas  et  Boczoaellum,  in 
Hist.  Dalphin.  tom.  1.  pag.  85.]  Vide 
Fletam  Uh.  2.  cap.  71.  $2.  Skenaeum  lib. 
de  Verbor.  signincat.  v.  Extent.  [Occur- 
rit eadem  vox  apud  Thomam  Madox 
Formul.  Anglic.  pag.  122.  Rymerum 
tom.  2.  pag.  728.  etc] 

EXTENSOR,  ifistimator  publicus,  cujus 
munus  est  res  haereditanas  inter  com- 
participes  «stimare  et  partiri.  Bracton. 
lib.  2.  cap.  84.  S 1  :  Officium  Extenaorum 
eat,  in  rebuahasreditariia  extendendia  etap- 
pretiandia,  quod  in  primiavideant^quidet 
quantum  ait  in  dommico  in  quolibet  ma- 
neriOy  acilicet  quot  acras  terrea  arabilia , 
vel  quot  virgatae,  et  quantum  valeat  aera 
velvirgata  per  annum,..,  et  in  aumma 
omnia,  quaa  aunt  de  corpore  manerii,  et 
de  quibua  commodum  poaaet  evenire,  Xdde 
Fletam  lib.  5.  cap.  9.  J  5.  8.  9. 12. 

T  ExTENDERE  SE.  Eocercitua  ae  Exten- 
dit  ad  150000.  armatorum,  hoc  est,  Gom- 
plectitur  150000.  armatos  apud  Lude wig. 
tom.  6.  pag.  167. 

^  Eatendellier,  prò  Etendre,  in  Mirac. 
MSS.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

BoMTelir  J«  le  vololeoi 

Et  meltre  en  bisre,  quant  le  voioit 

Remuer  et  Estendellier. 

Ejusdem  originis  vox  Eatendelle,  Lin- 
teum,  quod  super  mensam  extenditur 
seu  expanditur.  Lib.  rub.  fol.  parvo  do- 
mus  pubi.  Abbavil.  fol.  162.  v*.  ad  ann. 
1891  :  Uuit  napnea  de  hoatel,  un  autre  Ea- 
tendelle  de  fin  tinge,  etc. 

<>  ESTENSE.  Fuse,  copiose,  abundan- 
ter.  Joan.  ab  Insula  apud  Lamium  in 
Delie,  erudit.  pag.  28  :  Alibi  Extenae  a 
me  alias  acriptum  fuit. 

«  EXTENSITAS,  Extensio.  Gatalog. 
oper.  B.  Raym.  tom.  5.  Jun.  pag.  699.  col. 
1  :  Liber  de  Intenaitate  et  Extenaitate. 

EXTENSIO,  JRé^to,  in  Glossis  Isido- 
rianiS; 

T  ESTENSIVA  In^qualis,  In.bquata, 
Species  scripturae.  Vide  Scriptura. 

;  EZTENSÒR.  Vide  in  Extendere. 

1EXTENS0M,  Notariorum  vox,  Ar- 
chetypum,  majus  scriptum,  unde  nota 
seu  commentario! US  exseri ptus  est.  Pro- 
cessus  ann.  1459.  ex  Regesto  Columba 
Gameree  Gomput.  Provinclae:  Et  inde 
facta  decenti  collatione  de  nota  cum  auo 
Ebctenao. 

^  EXTENTA.  Vide  in  Extendere, 

^EXTENTUS,  [Extensus,  intentus,  pro- 
latus.  Cic.  2.  Orat.  59.  Extento  bracnio, 
paulum  etiam  de  gestu  addidit.] 

^  EXTERCUS,  prò  Stercus.  Stat.  ann. 


1406.  tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
856.  art.  2  :  Ad  hoc  ut  gentea  non  valerent 
infd  ex  mUrefaccione  aanqukUa,...  ei 
edam  ex  Extereoribua  fetUHa  et  aliter 
aordidia  provenientibua  ex  dietia  ani' 
malibua. 

EXTERGIFAGIUM,  Mantile,  quo  facies 
extergitur,  Ugutioni. 

EXTERGIMENTORIUM,  Tegilla,  gau-^ 
aape,mantile,  Ugutioni. 

^  EXTERIOR,  Qui  extra  urbem  vel  cas- 
trum  manet.  Gbarta  ann.  1227.  tom.  4. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  887.  art.  8  :  Si 
quia  autem  Exterior  de  manentibua  in 
caatro  oonqueatua  fuerit,  Jua  redpiat  et 
fadatincaatro  coram  quatuor  electia. 

T  EXTERIORES  Fratres,  lidem  qui 
Convern,  apud  Mabillonium  in  Actis 
SS.  Benedict.  ssec.  5.  pag.  816.  sic  prò- 
cui  dubio  dicti  quod  rebus  exterioribus 
et  temporariis  vulgo  oocuparentur. 

1  EXTERIOM,  prò  ^«ruarium.  Tabula- 
rium  Majoris  Monasterii  :  Hildebertua 
cognomino  Eacharaellua  dvia  Nannetenaia 
habuit  ^idem  duoa  molendinos  in  Exte- 
riia  marinia.  Vide  Extemi,  [•  Vide  supra 
Eaterium,'\ 

^  EXTERIUS  DisoERE,  prò  Memoriter 
discere,  scripsit  Buscbius  de  Reform. 
Monast.  apud  Leibn.  tom.  2.  Script. 
Brunsvic.  pag.  980.  [<»  Germ.  Auawenàig 
lemen,\ 

^  Occurrit  passim  in  Lib.  de  Imitat. 
Gbr.  Sdre  Exteriua.  Locutio  Belgica,  ut 
observat  D.  Faleonet,  van  Buyten  leeren. 

EXTERMINARE  Terminos,  Effodere, 
e  veliere,  extra  tines  ponere,  in  Lege  Lon- 

fob.  tit.  96.  [«>  Roth.  240.]  P  Vide  supra 
'aterminare,} 

EXTERMINATIO,  Terminus,  finis,  11- 
mes.  Gbarta  Garoli  0.  ann.  866.  in  Ta- 
bularlo Abb.  Belinoci  in  Lemovicibus  n. 
4:...  Farinartia,  paacuia,  exitibua,  et  re* 
greaaibua,  et  omnibua  legitimia  Extermi- 
nationibua,  [Similia  prorsus  harbes  in 
Prsecepto  ejusdem  Garoli  ann.  840.  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  40.  et  in 
Gbarta  ann.  856.  inter  Instrum.  tom.  1. 
nov»  Hist.  Occitan»  col.  100.] 

1  EXTERMINATUS  Furor,  Audax  et 
ignitus  furor.  Memoriale  Potestatum 
Regiensium  ad  annum  1265  :  Et  tunc  in- 
traverunt  dvitatem  dicti  Mutinenaea  et 
Guelphi,  et  incosperunt  proBlium  cum  illia 
de  SeaaOf  et  eospulerunt  eoa  extra  dvita- 
tem cum  Exterminato  furore.  Gallice 
Determini  vocamus  virum  audacem,  te- 
merarium  et  maxime  confidentem. 

1.  EXTERMINIUH,  proprie,  Extra  ter- 
minos ejectio.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Exter- 
minium,  à99cvt(r|ji6c.  Occurrit  non  semel 
apud  veterem  Bibliorum  interpretem, 
TertuIIianum  adversus  Judseos,  Petrum 
Blesens.  Epist.  86.  et  alios.  Salvianus 
lib.  5.  de  Gubernat  Dei  :  Spoliati  reeulia 
auia,  et  Exterminati  ab  ageUia  auia,  ete, 

0  2.  EXTERHINIUM,  Exitium,  strages, 
Ital.  Esterminio.  Ghron.  Pet.  Azar.  ad 
ann.  1362.  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  395  :  Ruaticua,  licet  invite,  venit 
in  caatro  Maragnani, aperana  quod,quum 
in  ipso  caatro  eaaet,  jftoneretur  in  Exter- 
miniia,  Acta  S.  Frane.  Rom.  tom.  2. 
Mart.  pag.  164.  col.  2  :  Vidit  animaajnV' 
ditorum  nabentea  maxima  Exterminia  et 
tormenta. 

4e  EXTERMINUS,  [Qui  est  extra  termi- 
num,  exsul,  expulsus.  Tertull.  carm.  de 
Sodom,  3.  Atque  bine  Exterminua  ito.] 

EXTERNARE,  Extraneum  tacere,  in 
Gloss.  Isidor.  Utitur  Apuleius  in  Apolog. 
ubi  Gasaubon.  [Hac  notione  Itali  dicunt 
Eaternare."] 

•  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684: 
Extemare,  Eatranger.  Lit.  remiss.  ann. 


380 


EXT 


EXT 


EXT 


1389.  in  Reg.  187.  Ghartoph.  reg.  eh.  95  : 
Aymé  ne  voulut  point  aauffrir  que  aucuns 
de  ces  vmrlés  demeuraet  à  san  service  ; 
mais  les  en  Eatrangea  et  débotUa  du  lout. 
Vide  infra  Extraneare  2. 

ExTERNATUS,  Amens.  Gloss»  Latìno- 
GrsdCSD  :  ExternatuSf  Ixxoc  ^pev£)v. 

ExTERNARi,  Retro  inclinari.  Exter- 
nata, id  est,  a  se  alienata,  i.  extra  se 
nata.  Paplas  Synodus  Rom.  sub  Boni- 
facio U.  sess.  1.  apud  Hoistenium  in 
OoUect.  Rom.  pag.  27  :  Miaeremini  ho- 
mini  humiii  et  Externato  animo. 

*  Aiiud  sonai  Estemir,  Stemere  sci- 
licet»  spargere,  in  Lit.  remiss.  ann.  1878. 
ex  Reg.  118.  Ghartoph.  reg.  eh.  216  : 
Gomme  les  diz  Colin  et  Simonnet  eussent 
Esterny  du  blé  en  la  grange  dudit  Raou' 
Un  et  enbatu,  etc. 

1  EXTERNI,  vel  Ekterna.  Gharta 
Othonis  Aquitan.  Ducis  prò  B.  M.  de 
SabluncelUs,  in  ter  Instrument.  tomi  2. 
Gali.  Ghrist.  col.  478:  Rursus  confirmo 
illis  locum  qui  dicitur  de  Mansagro  cum 
nemore  et  terra  eulta  sive  inculta,  dulci 
et  salsa,  et  cum  Extemis,  et  cum  captione 
volatilium,  qu€idrupedum  et  piscium.  Hac 
voce  cum  Èxtemis^  inquit  D.  Sammar- 
thanus,  intelligitur  fortasse  praestatio 
sol  venda  a  mercatoribus,  vel  suiis  tran- 
seunti bus,  aut  advenientibus»  aut  nego- 
tiatoribus  In  hac  regione.  Sed  puto  le- 
gendura  Exteriis.  Vì&q  Exterium. 

o  EZTERNIGI0M,  Substramen,  Gali. 
Litiere,  Vide  infra  Sternicium. 

^  EXTERNUS,  prò  Hesternus,  Stai, 
ann.  1454.  in  ter  Probat.  tom.  8.  Uist. 
Nem.  pag.  286.  col.  1  :  Quod  die  Martis 
proxime  Exiema,  quidam  mercator  sive 
mulaterius.,.  applicuit  in  Nemauso  cum 
certis  chargiis  allecorum.  etc.  Acta  in- 
vent.  SS.  vict.  et  Satyri  tom.  5.  Sept. 
pag.  495.  col.  1  :  Accesserunt  ad  altare 
majus  dieta  ecclesiae  novsR,  in  quo  Extema 
die  reposita  fuit  capsa,  etc, 

EXTERRENUS,  [ÈXTERRIMUS,  EXTER- 
RA.NEUS     EXTERRICINEUS.]     GlOSS.     Gr. 

Lat.  MS.  :  'Aic65ri|Jioc,Pereg  rinu*,  Exter^ 
rimus,  Exterrenus.  Forte  Extemus,  vel 
Exterraneus,  Vox  Exterrimìis  abest  m 
Edito.  Festus  :  ExterraneiAs,  Ex  alia 
terra.  [Exierrar^us,  quoque  dicitur,  et 
qui  afUe  tempus  natus,  vel  potius  ^ectus 
est.  Dictus  autem  Exterraneus,  quod  eum 
mater  exterrita  alvo  ejecit.  Marti  ni  us  hic 
recte  legit,  Exterricineus.] 

^  ETTERSORIUM,  Mantile,  Gallis,  Es- 
sute-main.  Occurrit  semel  et  iterum  in 
Statutis  Ecclesia  Leodinenses  ann.  1287. 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  889. 

^  Essuyon,  in  Lit.  remiss.  ann.  1471. 
ex  Reg.  195.  Ghartoph.  reg.  eh.  586:  Des 
toullons  ou  Essuyons  à  escuelles. 

^XETERSnS,  [Xctns  Extergendi,  Plaut. 
Cure.  4. 4.  22.  Linteumque  Extersui,  h.  e. 
ad  estergendum  aptum.  Al.  minus  recte 
leg.  Extersum,] 

EXTERTI0M.  Gharta  Hugonis  Ducis 
Burgund.  ann.  1077.  tom.  6.  Spicilegli 
Acherlani  :  Praster  hac  omnia  ex  meo 
jure  unam  condaminam,  qwe  sufficiat  ad 
Extertium  unius  carucm,  ipsam  quoque 
carucam  instauratam  et  integram  simi- 
liter  do.  Ubi  Editor  ad  margine m,  f, 
exercitium. 

^  EZTERULA,  Vestis  exterior,  quae  In- 
terulsB  opponitur.  Hist.  Frane.  SfortiaB 
apud  Murator.  tom.  21.  Script.  Ital.  col. 
8o8  :  Cardinalis  Capranicus  abjecto  pileo, 
abjectoque  pallio,  exuta  etiam  linea  Ex- 
terula  a  victoribus  eodem  fugiens  compre- 
fienditur. 

EXTESTICULARE,  Gastrare.  Willelmus 
Malmesbur.  lib»  4.  pag.  124:  Dum  sese 


segniter  expurgat,  cmcatus  et  Extesticu" 
UUus  est. 

EZTESTINUS,  Alienm  gentis,  extraneus, 
Papiae  GÌ.  Isidori  :  Extestinum,  extra-- 
neum. 

9|c  EXTEZO,  [Retexo,  destruo  quod  tex- 
tum  est.  Translate.  Plaut.  Bacch.  2.  8.  5. 
Extexam  ego  illum  pulere  Jam,  si  Dii 
volunt,  h.  e.  auro  eum  spoliabo  :  vel 
omnia  ejus  Consilia  et  rationes  perver- 
tam  et  destruam.j 

«  EZTIMA,  ^stimatio,  ut  supra  Es- 
tima. Lit.  Ludov.  ducis  Andegav.  ann. 
1378.  Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem. 
pag.  12.  col.  1  :  ExJii^ereet  levare  possint 
prò  centum  sestariis...  quinque  grossos 
argenti...  ad  advaluationem  et  Extimam 
supradictam.  Instr.  ann.  1891.  ibid.  pag. 
111.  col.  1  :  Item  quod  dicti  consules,  vo- 
lentes  facere  dictam  Extimam,  eligunt 
multos  homines  diversorum  statuum  ad 
dictam  Extimam  faciendam,,  qui...  prò- 
mittunt  et  jurant  secundum,  eorum  bonas 
consdentias  extimare  dieta  bona.  Vide 
Extimare. 

1  EZTIHÀRE,  prò  estimare,  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  8.  pag.  279.  Balu- 
zium  Hist.  Arvern.  tom.  2.  pag.  368.  In- 
terdum  prò  Existimare  accipitur  apud 
Scriptores  Ecclesiasticos. 

j  EXTiMATio,  prò  iGstimatio,  apud 
eumd.  Acherium  loco  citato,  et  apud 
D.  Brussel  de  Usu  Feudorum  tom.  1. 
pag.  674. 

1  ExTiMATOR,  prò  iEstimator,  in  Pri- 
vi legiis  anni  18^.  ex  Archi  vis  Prsesidis 
de  Mazaugues. 

1  ExTiMATUs,  prò  ^stimatus,  apud 
Rymerum  tom.  7.  pag.  18.  col.  1. 

i  ExTiMUM,  ut  Extimatio,  iEstimatio. 
Synod.  Pergam.  ann.  1811.  apud  Mura- 
torium  tom.  9.  col.  576.  A  :  De  registris 
et  Extimis  faciendis  de  bonis  Ecclesia^ 
rum,  ut  collectss  et  onera  asqualiter  per- 
solvantur.  Eugenius  IV.  in  Gonstitu- 
tione  ann.  1440.  in  Bullario  Garmel.  pag. 
197  :  Taxam  et  Extimum  imposuerunt,  et 
catasto  in  Archivio  Ecclesits  Pistoriensis 
collocarunt. 

^  EXTIMARUM,  Vocem  corruptam  sus- 
picor  prò  Sextanum  ve!  Carterium,  aut 
quid  slmile  ;  certe  Mensura  annonaria 
indicatur.  Gharta  ann.  1861.  in  Reg.  108. 
Ghartoph.  reg.  eh.  78  :  Raimundus  Be- 
neyti  et  Bemardus  ejus  frater  serviunt 
unum  Extimarum  frumenti  census  prò 
quadam  pecia  vinese.  Vide  supra  Éx- 
tariata. 

^  EXTIMUM,  Gensus.  tributum,  quod, 
faeta  prius  honorum  aestimatione,  exi- 
gitur,  Ital.  Estimo.  Stat.  Vercell.  lib.  1. 
pag.  22.  v<>.  :  Item  quod  loca  sive  homi- 
nes ipsorum  locorum,  qui  sunt  in  Extimo 
communis  Vercellarum,  tam  in  curte 
Vercellarum  qìtam  in  districlu,  licet  in 
libris  Extimi  continecUur  scriptum  ìumU- 
nes  habitantes  in  tali  loco  solvere  debeant 
partem  eis  evenientem  de  prmdictis.  Vide 
infra  Fumane,  Pro  aBStimatione  extat  in 
Extimare. 

IN  EXTINGTO.  Ghronicon  Fredegarii 
cap.  110:  Carlomannus  devotionis  causa 
in  Extincto  succensus,  Romam  advenit. 
Id  est.  divino  instinctu,  vel  in  instanti. 

o  EZTINGTUS.  Ad  Extinctum  candeUs 
liceri)  usque  eo  scilic^t  quoad  candela 
exstinguatur.  phrasis  Gallica,  Jusqu'à 
l'extinction  de  la  chandelle.  Lit.  ann. 
1844.  in  Reg.  74.  Ghartoph.  reg.  eh.  25: 

Legitima  subhastationeprmcedente ad 

Extinctum  candelai  ardentis  vendi  et  li- 

vrari  legitime  feci bona  infrascripta. 

Vide  infra  Stinctus, 

oEXTIPENDIUM^pro  Stipendium.  Li- 
bert.  Brianc.  ann.  1848.  tom.  7.  Ordinat. 


reg.  Frane,  pag.  727.  art.  12  :  Unusgroe- 
sus  Turonus  argenteus  seu  valor  singulis 
diebus,  quibus  extra  dictam  bailliviam 
steterunt  in  Dalphinales  cavctlgalcup  prò 
suis  ExtivendUs  et  salario  soloatur. 

EXTIRPARE.  Legea  Edwardi  Gonfess. 
cap.  6  :  Si  latro  vel  raptor  est,  reddat  :  et 
si  Ulud  penitus  Extirpaverit,,..  in  inte- 
grum  ei,  cui  damnum  intulit,  restituat. 
Ubi  Extirpare,  est  consumere,  amittere. 
Vide  Stirpare. 

^  ETTO,  prò  Esto.  in  Stat.  erimin. 
SaonsB  cap.  27.  pag.  54  :  Statuerunt  quod 
puM^,...  si  cum  frondis  vel  lapiaibus 
manu  jactis  inter  se  rixati  fuerint,  con-- 
demnentur,...  Exto  quod  non  f aerini,  doU 
capa^es,  vel  etiam  fuerint  minores  SBtcUis 
annorum  quatuordecim,..,  etiam  si  lapsi 
vel  lapidee  jacti  per  eoe  nullum  percus- 
serint. 

EZTOGARE.  Monasticum  Anglic.  tom. 
2.  pag.  71  :  Dedi  etiam  eie  pratum.,.  quod 
R<^erus  de  Tocheham  de  grava  quadam 
Extocaverat.  Alio  pertinet  vox  Èstocage 
in  Gonsuetudine  de  Surene  art.  8.  uni 
ita  dicitur  census  4.  denariorum,  qui 
prò  relevio  feudi  domino  solvitur. 

o  Eruncare,  interi ucare  silvas,  trun- 
eos,  qui  Estocs  dieuntur,  evellere.  Esto- 
quer  vero,  prò  Glebas  frangere,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1416.  ex  Reg.  169.  Ghartoph. 
reg.  eh.  98  :  Un  maillot  de  boys,  duqu^ 
l'en  Estoque  les  terree  des  champs,  etc. 
Vide  supra  Estocagium. 

1 EXTOLEUM.  ExTOLiUM,  Glassis.  Vide 
Exntolium  et  Stolium. 

0  EZTOLIGUS,  Superbo,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS.  An  eo  sensu  intelligenda  vox 
Estous,  unde  Estoutie  in  Mirac.  B.  M.  V. 
MSS.  lib.  1  : 

Un  en  f  ot  qn!  desor  tous 

Efttoit  cnieiii,  fol  et  Estous, 

Et  nuJntes  fols  per  s'EstooUe 

Fiftt  honte,  eoui  et  feleoie 

Au  seinl  prodome,  au  sùnt  provoire. 

Vide  Extollatio. 

1  EXTOLLATIO,  Elevatio,  elatio.  Pro 
Extollatione,promotione,expositione,  ma" 
nutentione,  etc.  apud  Rymerum  tom.  14. 
pag.  596.  et  597. 

rExTOLLENTiA,  Eadem  notione,  in 
Bibliis  sacris  non  semel.  Agnelli  Libro 
Pontif.  apud  Murator.  tom.  2.  pag.  106. 
col.  2.  Actis  SS.  Julii  tom.  8.  pag.  128. 
tom.  4.  pag.  58.  et  apud  Ludewig.  Reliq. 
MSS.  tom.  4.  pag.  811.  etc. 

EZTOLNEARE,  Teloneo,  quod  Angli 
Toln  vocant,  liberare,  in  Legibus  Ethel- 
redi  Regis  Angl.  {  23.  apud  Brompt. 
[Vide  Ostensio,  Tributum.] 

o  EXTONQUI0S,  Instrumentum  pis- 
candi.  Gharta  BonsB  prineip.  Sabaud. 
ann.  1424.  inter  Stat.  Perus.  pag.  81:^i« 
lidtum  sit  die  nocluque  ac  libere  et  im- 
pune piscari  et  piscari  facere  ad  rette, 
navissam,  irubiam,  Ugnoliam,  bertavellos, 
Extonquios,  extortam,  et  tilia  quasvis  in- 
genia, etc. 

o  EtTOPARE,  Obturare,  obstr  nere,  Ital. 
Stoppare.  Stat.  AvellsB  ann.  1496.  cap. 
64.  ex  God.  reg.  4624  :  Si  aliqua  persona 
clauserit  seu  Extopaverit,  vel  obturave" 
rit...  €Uiquam  seu  aliquas  vias  publicas, 
etc.  Estocquier,  eodem  sensu,  in  Reg. 
Gorb.  18.  sign.  Ha^acuc  ad  ann.  1515. 
fol.  247  :  A  esté  ordonné  au  cevelter  de  le 
cuisine  de  faire  Estocquier  et  restouper, 
tant  par  hault  comme  par  bas  une  oou-* 
rouye  d'eaue.  Vide  Estoppare. 

EXTORPARI.  Leges  Edmundi  Re^is  J. 

4.  apud  Bromptonum  :  De  servis  s%  qui 

furentur,  senior  ex  eis  capicUur,  et  occi- 

datur,  vel  suspendatur,  et  aliorum  singuli 

•  verberentur  ter,  et  Extorpentur,  et  trun- 


EXT 


EXT 


EXT 


381 


oefui*  minimus  digUus  in  signum.  Forte 
eastirpentur.  Vide  Notas  ad  Oinnamum 
pag.  458.  et  infra  Strepare, 

f  EITORQUAMENTUM,  Tributum  ex- 
tortum.  Instrum.  anni  12d6.  apud  Du- 
chesniam  Histor.  Bethun.  lib.  8.  pag. 
118.  Probat.  :  QuUtat  de  omnibus  Extor- 
qitatnenHSj  taliis,  corveia  et  aliia  esockctio- 
nibue.  Vide  Extortionee. 

1 1.  EZTORQUERS,  Expellere.  Ganones 
Hiber.  Inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col. 
5  :  Non  oportet  intra  domwn  Dei  cibum 
carntUem  comedere,  nec  ticcubitos  ad  dor- 
miicUionem  atemere.  Inde  Christus  ven- 
dentea  et  ementea  Extorquebat  dicena  : 
Damua  mea  domua  orationia  vocabitur. 

•  £«turgt*er,  Pulsare,  pellere,  in  Lit. 
reiniss.ann.1467.  ex  Reg.  Id5.  Ghartoph. 
reg.  eh.  7:  Oatellet  Guuot  Eaturqua  ou 
beuta  aucunement  cantre  la  mahutre  Co- 
lin Marchanl,.,,  et  à  catte  cauae  diat: 
pourquoy  m'aa-tu  Eaturqué  f 

1  2.  EXTORQUERS,  Torquere.  aliquid 
ab  aliqao  quaerere  tormentis,  Cfall.  JDon- 
ner  la  torture.  Major  para  ncuHonia  J3ri- 
iannia  voluiaaet  ipaoa  Extorquere^  ut  ipai 
notificarent,  etc.  apud  Loblnellum  tom. 
a.  Hist.  Britan.  col.  870. 

8.  EXTORQUERE.  dicitur  termìnus,  qui 
deflectit,  nec  recta  linea  procedit.  In- 
certus  Gromaticus  :  Maritimua  limea  fre- 
quentiua  solet  recte  atatui^  quod  interpre^ 
tatur:  Non  Extorquet.  Idem  :  Crammatua 
limea  frequentila  corrumpit,  Extorquet, 
et  aalium  dat,...  jugum  faeit,  Siculus 
Flaccus  :  Fleaóua,  qui  de  limite  Detor^ 
quetur. 

EXTORQUERE  P£DEM,  qUOd   VUlgO  di- 

cimus,  Donner  une  entorae  au  pied.  Ghro- 
nicon  Moriniacense  lib.  2  :  Corruit,  et 
aie  pedem  Extoraitj  quod  in  omni  vita  avM 
recta  ambulare  non  potuit. 

•  Eatoreer,  eodem  sensu,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1454.  ex  Reg.  187.  Ghartoph. 
reg.  eh.  220  :  Ainai  que  Jehan  de  Morgea 
a'effor^a  de  frapper  et  pourauir  le  «up- 
pltant,  ae  Eatorey  la  jambe  blécée  et  la 
aou  rompy  en  deux, 

IEXTOrRENS,  prò  Extorria,  Glossa 
MSS.  X.  saltem  saBCuIi  ad  calcem  Gol- 
lectionis  Ganonum  e  Bibliot.  Domini  de 
Chauvelin  Gustodis  Sigillorum  Regio- 
rum  :  Extorrena,  Exaterra  vel  alienua. 

0  S'Eatoumer,  Subtrahere  se,  disce- 
dere, vulgo  ae  cocker,  a'éloigner,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1896.  ex  Reg.  149.  Ghartoph. 
reg.  eh.  829  :  Aprèa  le  trespaaaement 
d'icellui  deffunt^  ledit  Symon,  qiuint  ce 
vint  à  aa  congnoiaaance,  a'Eatouma  pour 
doublé  de  rigueur  de  juatice. 

1  EXTORRENTIA,  Exsilium.  Gharta 
Philippi  Regis  Frane,  ann.  1806.  in  Ta- 
bularlo Mimatensi  :  Jure  tamen  commia- 
aionia  vel  Extorrentim  cujuacumque  ad 
noa  nihil  proprium  de  loda  Communitatia 
venire  poterti,  quin  nobia  et  dicto  Epia- 
copo  abaque  recampenaatione  aliqua  ait 
eommune, 

EXTORRES,  apud  Gyprianum  Epist. 
19.  20.  dicuntur,  qui  ne  Ghristum  ne- 
gare cogerentur,  dimissis  omnibus,  se 
subtrahebant,  qui  etiam  inter  Gonfes- 
sores  adnumerabantur.  Nam  etsi  coram 
Judice  libera  voce  minus  conflterentur, 
tamen  facti  potius,  quam  verborum  ista 
confessio  videbatur  :  duro,  ut  Ghristi 
fidem  salvam  custodirent,  neve  religio- 
nis  dispendium  paterentur,  bona  sua 
fisco  possidenda  dlmitterent.  carosque 
suos  dulcemque  patriam  relinquerent, 
in  externas  regiones  migrantes. 

«EXTORTA,  Fasciculus  ex  tortilibus 
virgultis,  quo  Inter  piscandum  ali- 
quando  utuntur.  Locus  est  supra  in 
Extonquiua. 


EXTORTIONES,  JG.  Anglis,  Rastallo  et 
Gowello  lib.  4.  tit.  18.  S  51.  sunt  corrup- 
telss  Subvicecomitum.  aliorumque  Om- 
cìalium.  Definitur  autem  Extortto,  iUi- 
cita  quasvia  pecuniarum  emunctio,  vel 
eaepilatU),  qua  colore  officii  am  quia  uti- 
tur.  Alias  Extortionea  dicuntur  qusBVis 
exactiones  illicits,  MalaRtoltta  Rollan- 
dino  in  Ghr.  lib.  8.  cap.  5.  fHoc  sensu 
legitur  in  Gharta  Rogerii  I.  Regis  Sici- 
li8B  ann.  1129.  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  628.  et  altera  Theobaldi  Gomitis 
Gampanis  ann.  1238.  prò  Abbate  Molis- 
mensij  Vide  MalatoUa  in  Tolta. 

o  EXTORTURA,  Tormentum,  Gali.  Tor^ 
ture.  Instr.  ann.  1884.  inter  Probat.  tom. 
8.  Hist.  Nem.  pag.  71.  col.  1  :  Diveraoa 
cruciatua,  Extorturaa  dabant,  donec  de 
hiia  gtuB  interrogabantur  ad  votum  ipao' 
rum  deponebant,  Sed  leg.  fortassis,  et 
torturaa.  Vide  Extorquere  2.  Eateurae, 
Distortio,  in  Lit.  remìss.  ann.  1426.  ex 
Reg.  178.  Ghartoph.  reg.  eh.  481:  Le 
auppliant  fiat  tant  quHl  gangna  laditte 
eapee  par  Eateurae  de  braa  aur  iceUui 
Regnault.  Eatorae  vero,  idem  qùod  Pres- 
sus  sonat,  in  Ghartul.  S.  Maglor.  Paris, 
eh.  190:  Ce  aont  lea  couatumea  dea  prea" 
aéora  de  Charronne.  l".  Qui  aura  au  prea- 
aéor  le  mare  d'un  tonél  de  vin  creu  en 
vigne,  qui  doit  dime  et  prainte,  il  doit 
avoir  de  la  aeconde  Eatorae^  ou  de  la 
tierche,  deua  aetiere  de  vin.  Hi  ne  Eatore, 
metaphorice ,  prò  Gontentio,  conatus, 
Gali.  Effort,  in  Poem.  Rob.  Diaboli  MS.: 

Gtf  ce  est  la  flns  et  rBstane, 
A  l'iMinile  ay  prie  tei  amorae. 
Dont  jamais  ne  me  quier  oster. 

9  EXTRA-AGERE,  Ab  eo  quod  conven- 
tum  est  recedere,  centra  conventiones 
agere.  Gharta  ann.  811.  apud  Murator. 
tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  savi  col.  957: 
Quod  ai  in  aliqua  tardietate  aut  n^lectu 
vel  controveraia  inventi  fuerimua  Extra^ 
a^ere  de  ea,  quas  auperiua  adfixia  condi- 
ttonibua.etc.  Vide  suora  Exorbitare  1. 

5  EXTRAGAUTIS,  Feria  veraoa.  Extra- 
culaa.  Feria  veraoa.  Glossffi  Isid.  Pro 
Extracautia  legendum  puto  Extracaules, 
i.  e.  Extra  caulam,  et  prò  Extraculaa, 
Exlracolaa,  quasi  colentes  seu  habitan- 
tes  extra.  Pro  Foria  veraoa,  lubentius  le- 
gerem  Foria  veraantea.  Scaliger  emendat 
jExtrariiJU,  quem  vide  ad  Festum.  Vide 
etiam  Extrariua. 

0  EXTRAGHA,  Idem  quod  Extracta  1. 
mise  vox  rectius  intelligi  videtur  de 
Tributo,  quod  prò  mercibus  extrahendis 

genditur.  Gharla  ann.  1852.  in  Reg.  82. 
hartoph.  re^.  eh.  101  :  Pro  quolibet 
trouaaetlo  averi  ponderia  aex  denarioa  Tu" 
ronenaea,  tamen  de  Extracha  nichil  leva^ 
tur.  Eatrace,  Origo,  genus,  in  Bestiario 
MS.  : 

Que  dirons  doa  nitieoraoe. 
D'un  oiael  de  mauraìs  Bslrace  ? 
Fresale  a  nom  efi  droit  Roomans, 
Cest  oiael  est  ort  et  puans. 

EXTRAGLUSUS,  Ager,  Frontino  est, 
qui  intra  finitimam  lineam  et  centuriaa 
interjacet,  ideo  Extracluaua,  quia  ultra 
limitesjinitima  linea  cluditur. 

1  1.  fiXTRAGTA,  Amplitudo,  spatium 
amplum,  Gali.  Etendue,  Angl.  Extent. 
Goncordia  inter  Regem  Angliss  et  Vice- 
comitem  Fronciaci  ann.  1818.  apud  Ry- 
merum  tom.  8.  pag.  518  :  Item  quod  ter» 
tia  para  leudas  aeu  Extracta^  S.  emiliani, 
quam  celebria  memorisR  D.  Edwardua  gè- 
nitor  noater  gratioae  reatUuit  prasdeceaao- 
ribua  praadicti  Comitia...  reatituatur  eidem 
tenenda  de  nobia  et  hasredibua  noatria. 
Similia  habes  pag.  517.  Vide  Extracha. 

2.   EXTRACTA ,  Excerpta  ,  archetypi 


exemplar,  vel  not»  inde  sumptse,  nostris 
Extraita,  Anglis,  Eatreata,  Brittoni  pag. 
85.  Eatrette.  Matth.  Paris,  ann.  1254: 
Habeant  Extrataa  rotulorum.  Occurrit 
etiam  in  Fleta  lib.  2.  cap.  82.  |  12.  et 
apud  W.  Thorn.  ann.  1884. 

«  EXTRAGTORIUS.  Vide  supra  Excreto- 
ria  caaa. 

EXTRAGTUS,  Idem  quod  Extracta  2. 
in  Statutis  Roberti  III.  Scotor.  Regis 
can.  27. 

\  EXTRAGULA.  Vide  Extracautia. 

^  EXTRAERIA,  Jus  in  bona  delinquen- 
tium.  Gharta  Jean.  abb.  S.  Remig.  Rem. 
ann.  1841.  in  Re^.  74.  Ghartoph.  reg. 
664  :  Retenta  omnx  juriadictione  alta,  mC" 
dia  et  baaaa,  excepta  tamen  Extraeria,  ai 
contingat,  quod  abait,  aliquo  tempore 
evenire,  vide  supra  Eatraerui. 

EXTRAFAMIUATUS.  Qui  sui  juris  est, 
extra  familìam  positus,  emancipatus, 
vel  qui  uxorem  duxit.  Statutum  Philippi 
Aug.  Regis  Frane,  de  Decimis  Saladinis, 
apud  Rigordum  ann.  1188:  iSi  autem 
miua  eorum,  vel  gener  crucem  habena, 
naarea  legitimua,  Extrafamiliatua  fuerit, 
vel  et  ai  Milea  non  fuerit,  et  crucem  non 
habeat,  prò  eo  reapectum  non  habebit. 
Ubi  Extrafamiliatua  filiua  opponitur  ei, 
qui  in  manupaatu  patris  constitutus  est, 
et  in  familia  poaitua  dicitur  Papiano  lib. 
Responsor,  tit.  24. 

«  EXTRAFIDARE,FideJ  ubere,  per  fldem 
suam  aliquem  vadari,  Gali.  Cautionner. 
Gharta  Phil.  comit.  Fland.  prò  libert. 
Brug.  ex  Gam.  Gomput.  Insul.  :  Illi  au- 
tem, in  quorum  parte  homo  oceiaua  eat, 
debent  Extrafidari  per  bonoa  plegioa  qua- 
tuor  ad  minua. 

EXTRAFILATUS,  Papise.  Exerto  humero, 
quaai  extra  manum  prasferena.  [^^  Vide 
Festuro.]  Hinc  forte  vox  nostris  familia- 
ris.  ExtrafUé,  vel  Eatra  file,  de  eo,  qui 
ccBSim  vulneratus  fuit.  [<*  Neutrum  dici- 
mus  ;  Eatafiladé  vero  vulgariter  usurpa- 
tur.  a  voce  Eatafiladé,  plaga  coesim 
inflicta.1 

1 EXTRAHERIA,  EXTRA.HITURA,  Ex- 
TRAHURA.  Vide  Eatrajerias. 

1  EXTRAIRE  ,  Ire  extra.  Discedere. 
Gregorii  Monachi  Ghron.  Farfense  apud 
Muratori um  tom.  2.  part.  2.  col.  482  : 
liti  trea  Extraiverunt  a  aervitio  S.  Marisa. 

1  EXTRAJUDIGIALITER.  Extra  forroam 
Judicii.  Non  in  forma  juaicii,  aed  Extra- 
judicialiter,  apud  Rymerum  bis  tom.  5. 
pag.  881.  Judicialiter  aive  Extrajudicia- 
liter,  apud  Lud.  Laguille  in  Probat. 
Hist.  Alsat.  pag.  161.  col.  2. 

9|e  EXTRAMEATUS.  [Et  Extromeatua. 
Actus  meandi  extra.  Not.  Tir.  p.  85. 
Meatus,  Extrameatua,  Extromeatua.] 

9)c  EXTRAMUNDANUS.  Ut  Extramun- 
dana  intellìgentia,  Capell.  9.  p.  808.] 

EXTRANEJ&  MuLiERES.  in  ieg.  44.  God. 
Th.  de  Episc.  (16,  2.)  et  in  Leg.  Bajv\rar. 
tit.  1.  cap.  18.  {  1.  2.  quffi  GrsBCis  <n>vci- 
(ranToi,  quarum  consortìa  interdicuntur 
Glericis.  Ita  etiam  appellantur  a  Ruffino, 
quse  aliis  Subintroducta^  dicuntur. 

1.  EXTRANEARE ,  Alienare.  Gharta 
Sanctii  Regis  Navarr»  eer»  1045.  apud 
Sandovallium  in  Episcopis  Pampilonen- 
sibus  :  Quascumque  exalienata  vet  Extra- 
neata  a  perveraia  hominibua  ab  eadem 
Eccleaia  fuerat.  Nostri  etiam  Eatranger, 

Ero  alienare  dixere.  Vetus  Gonsuetudo 
formanniSB  cap.  88  :  L'en  doit  aavoir^ 
que  le  Due  de  tformandie  a  par  raiaon 
de  la  Duché  la  garde  de  ceux,  qui  aont 
en  nonage,  juaquea  à  tant  qu'ila  aient  21 
an  accompli,  par  cette  raiaon^  que  quant 
il  aeront  taaua  hora  de  garde,  U  peuvent 
enquerir  dea  aaiainea,  qui  à  eux  appar- 
tiennent  ;  et  eat  tenu  à  leur  rendre,  ae 


382 


EXT 


EXT 


EXT 


elles  ont  esté  induèment  Eatrangéas»  [Le 
Roman  d'Athis  MS.  : 

S«vis  moD  pere  me  het  tant, 
Ne  me  ooanoist  à  eoo  enfant, 
Aios  m*a  Estrangié  de  m  terre. 
De  tont  8on  coer  me  porte  guerre. 

Edictum  ann.  1356.  apud  D.  Secousse 
tom.  3.  Ordinai,  reg.  pag.  140  :  Itempour 
ce  que  let  gens  deadtts  trois  etats  nous 
ont  avisé  et  montré  moult  gratieusetnent, 
comment  plusieurs  choses  avoient  été  Es-- 
trangées  ou  temps  passe  par  dons  excessifs 
et  inutiles.] 

1  ExTRANiARE.  Ghs^rtaejusdem  Sancii 
apud  Jos.  Moret  Antiq.  Navar.  pag.  610: 
ì)amus  et  confirmamus...  Malleohim  quem 
senior  Azenari  Sanchizmiseratpro  anima 
sua  ad  prsedictum  Sanctum  in  villa  For^ 
mella,  et  pater  meus  Garsea  Rex  sssculi 
cupidìtate  inflammatus  a  parte  S,  JEmi- 
liani  habuit  Extraniatum, 

^Charta  ann.  1317.  ex  Chartul.  21. 
Gorb.  :  Ne  poons  vendre,  despendre,  n'Es- 
irangier  en  autrui  main,  etc.  Alia  ann. 
1330.  in  Chartul.  S.  Mart.  Pontisar.  fol. 
40.  v<».  :  j^e  pourront  aucune  des  dittes 
pieces  de  terre  séparer,  ne  deviser  l'une 
de  Vautre,  ne  vendre,  ne  Estrangers,  fors 
ioutes  ensemble. 

o  2.  EXTRANEARE,  Extraneum  facere, 
expellere,  nostris  Estranaer,  eadem  ac- 
ceptione.  Chron.  Joan.  Whetbamst.  pag. 
371  :  Laborarunt  cum  summo  eorum  cona^ 
tu  ad  elongandum  et  Extraneandum  nos 
a  vestra  maxime  desiderata  prsBsencia, 
etc.  Vide  supra  Extemare. 
.  «  EXTRANEUM  £ss£.  Insolens,  quod 
extra  ordinem  est,  Galli  Etrange^  eodem 
slgnificatu,  dicunt.  Arest.  ann.  1361.  4. 
Sept.  in  voi.  10.  arestor.  parlam.  Paris.: 
Dicébat  insuper  quod  Esset  Extraneum 
quod  capitaneus  terrss  de  Nigella,  qu»  sic 
est  nobilis,  fieret,  etc,  Acta  S.  Domin. 
tom.  1.  Aug.  pag.  607.  col.  2  :  Unum  lo- 
men  de  solidta  hujus  korti  custodia,  quod, 
quanto  Extranius,  tanto  carius  enarrabo. 

EXTRANEUM  Facere,  Idem  quod  Eoci- 
tum  facere,  de  quo  supra,  Devestire» 
possessione  exuere.  Tradit.  Fuldens.  lib. 
$.  trad.  243  :  Qui  seipsum  de  subnotatis 
locis,  si  in  eis  aliquid  proprietatis  haberet, 
vel  habere  deberet,  fecit  Extraneum  ad^ 
versus  me,  quatenus  ego  legitimam  in  eis 
haberem  potestatem  in  tneam  eleemosy 
nam  traaendi,  etc.  Vita  S.  Sifredi  Epis- 
copi Carpentoracensis,  apud  Vincent. 
Baralem  pa^.  133  :  Aclibtis  saculi  se  Eac- 
traneum  facxens,  nunt^uam  in  foro,  nun* 
auam  in  vico,  nisi  an%marum  lucris  vide* 
oatur. 

ooEXTRANEUS,  Ex  aliena  terra  vel 
potestate.  Saepe  occurrit  in  Polyptycho 
trminonis;  vide  ibi  Guerardi  Indicem 
generalem. 

*  [  Legitur  in  polyptyco  Massiliense, 
an.  813.  mus.  arcn.  dep.  pag.  6.  et  sqq.  : 
<  Arbertus,  mancipium,  uxore  Extra-- 
nea.  »  ....  Si  veri  na,  marito  Extraneo..,. 
Dominica,  marito  Extraneo,  baccalaria.1 

^  EXTRAPROVINGIAUS.  fConcil.  Ro- 
tom.  ann.  1139.  can.  7:  Aò  Extraprovin- 
cialibus  vel  transmarinis  episcopis  p.  95.] 

EXTRARIA,  Modus  tenendi  hundre- 
€Ìum  pag.  130  :  Ilem  dicunt,  quod  unus 
bos  nxger  vel  unus  equus,,,,  provenit  de 
Extraria  infra  dominium  ad  festum  Pas* 
chfs  ultimo  prmteritum  :  et  prasceptum 
fuit  Baillivo  proclamari  in  foro  et  in  Ec^ 
desia,  prout  moris  est,  et  modo  ad  islam 
eandem  Curiam,  prsster  quod  dictus  bos 
niger  vendilur  de  Extraria  infra  istud 
dominium,  et  modo  proprtetas  pertinet 
domino,  quia  remansit  post  annum  et 
diem,  et  proclamano  debita  modo  fuit 
facla.  Vide  Estrajeria, 


EXTRARinS,  Papi»,  Extraneus,  alieni- 
gena.  Glaudianus  Mamertus  lib.  1.  de 
Statu  anima  cap.  7  :  Sicut  oculi  sine  for- 
mis  corporum,  atque  Extrario  lumine 
contemplari  nequeunt,  etc,  lExtraria^n 
lucem  etiam  dixit  Lucretius  lib.  4.  Ex* 
trarium  arbitrum  Suetonius  in  Vespa- 
siano cap.  5.  Extraria  bona  Apulelus 
Apol.  Terent.  Pborm.  4. 1. 13:  Hanc  con^ 
ditionem  si  cui  tulero  Extrario.  Extrarium 
ab  Extraneo  sic  distinguit  Festus  :  £x- 
trarius  est,  qui  extra  focum,  saeramentum 
jusque  sit  ;  Extraneus  ex  altera  terra, 
quasi  Exterraneus,  Ali  ter  utrumque  dis- 
tinguit  Gorn.  Fronto  apud  Galepinum, 
quem  potes  consulere.]  Joannes  Archi- 
threnius  lib.  1.  cap.  17. 

.  .  .  Necdnm  cornee  improbns  instai 
Prozimos,  urgenti  eedens,  Bxtrarius  errai. 

Utuntur  etiam  JG. 

*  Glossar,  vet.  ex  God.  reg.  7613  :  Ex* 
trarium.,  extra  ordinem,  extraneum.  Ex* 
trarius  locus,  qui  est  extra  domum,  in 
Vita  S.  Elphegi  tom.  2.  Aprii,  pag.  634. 
col.  1.  Estraigne,  prò  Etranger,  in  Poem. 
Rob.  Diaboli  MS.  : 

Voiant  ioutes  les  genf  Estraignes,  eie 

^  EXTRATERIUS,  Qui  ex  extraneo  do- 
minio venit.  Gharta  ann.  1265.  in  Ghar- 
tul.  2.  Fland.  ex  Gam.  Gomput.  Insul. 
fol.  39.  r*  :  In  emolumentis  quss  prove* 
uiunt  ex  bastardis,  vel  de  exteris,  vel  Ex- 
trateriis,  qui  vulgaliter  Estraier  voeantur, 
ecclesia  duas  partes,  et  comes  tertiam  par- 
tem  habebit.  Vide  supra  Estraeria, 

^  EXTRATES,  per  oppositionem  ad 
Nostrates,  usurpant  Scriptores  Domini- 
cani  apud  Echard.  tom.  i.  pag.  4^. 

EXTRATIGUS,  prO  Straticus,  <rrpary]Y&c, 
Strategus,  seu  potius  Exstratigus,  lx<rcpat- 
v/\y6<i,  qui  Strategi  functus  est  magis- 
tratu.  Anastasius  Bibl.  in  Gonstantino 
PP.  :  Theodorus  Patricius  Extratieus. 
Rursum  in  Gregorio  III  :  Ablata  sunt  a 
Sergio  Patricio  Extratico  ipsius  insulss 
Sicilisi. 

EXTRAVA6ANTES,  in  Jure  Canonico 
dicuntur  Pontificum  Romanorum  Gons- 
titutiones,  quae  Extra  Gorpus  Ganoni- 
cum  Gratiani,  sive  Extra  Decretorum 
libros  vagantur.  Ita  Gobelinus  Persona 
in  Gosmodromio  SBtate  6.  cap.  71.  ubi  de 
Joanne  XXII.  PP.  :  Eie  multas  fecit  cons- 
titutiones  utiles,  qum  hodie  cum  in  cor- 
pore  Juris  non  contineantur,  Extrava* 
gantes  dicuntur.  Ita  etiam  Anton.  Au- 
gustin.  et  Frane.  Florens. 

«  BXTRAVASATUS  Sanguis,  Extra  ve- 
nas  effusus,  passim  apud  Medicos,  mo- 
nente  D.  Falconet. 

I  ESTREMARE,  Extremum  facere  vel 
ultimum,  vel  purgare,  auferre  extrinse* 
cus,  Joan.  de  Janua. 

^  EXTREMA-UNGTIO,  Unum  e  septem 
Ecclesiae  sacramentis,  ordine  quintum, 
de  quo  S.  Jacobus  in  Epist.  cap.  5.  v. 
14.  sic  dlctum  quod  iis,  qui  in  extremis 
agunt,  subministrari  solet.  Illud  a  Spi- 
ritu  Sancto  institutum  fuisse,  quod  an 
alibi  legatur  nescio,  deflniunt  Statuta 
Gorisopit.  ann.  circ.  1380.  ex  God.  reg. 
1547  :  Extrema-unctio  est  saeramentum 
institutum  a  Spiritu  Sancto,  per  Aposto* 
los  promulgatum. 

0  Varii  fuere  in  ejus  administratione 
ritus  ac  csBremonise.  Et  quidem  quinque 
corporis  sensus  unctionem  sacram  anti- 
quissimo  ritu  excepisse  videntur,  dehinc 
ali8B  etiam  corporis  partes,  ut  docet  im- 
primis  rituale  MS.  ad  usum,  ni  fallor, 
ecclesiae  Lugdun.  ex  God.  reg.  940  :  Infir- 
mus  ungitur    ad  oculos,  aurea,  nares, 


labia,  manue,  collum.,  guttur,  pectus,  sea* 
pulas,  renes,  nedes,  et  ubi  dolor  plus  tenete 

^  Inungenolus  indumentis  lineis  ves- 
tiebatur,  aut  cooperiebatur,  pluresque 
in  cubiculo  accendebantur  candelsB,  ut 
discimus  ex  Stat.  synod.  eccl.  Tomac. 
ann.  1366.  pag.  29:  Ad  sticramentum 
ExtremX'Unctionia  saspe  presbyteri  mo' 
neant  populum,  ut  inàifferenter  a  qua- 
tuordecim  annis  et  supra  stnguli,  cum 
necesse  fuerit,  inungantur,  ut  pauperes 
qui  prò  egeetate  se  eoccusant,  si  non  pos^ 
sint  infirmi  habere  multUudinem  cande^ 
larum,  vel  indumenta  linea,  qui  eausa 
reverentiae  in  hoc  sacramento  exfUberi 
solent,  non  propter  hoc  dimittant  eoe 
inungere,  quia  suffieiat  una  candela;  et 
inuncti  cum  stupa  diligenter  in  singulis 
membris  extergantur,  et  stupas  combu* 
rantur. 

^  Non  una  quoad  hoc  Saeramentum 
Tulgi  animos  invaserai  superstitio  ;  has 
expTicat  Synod.  Wigorn.  ann.  1240.  tom. 
2.  Gonc.  Angl.  pag.  247  :  Sunt  autem  gui- 
dam,  ut  audivimus,  qui  post  pereeptionem 
hujusmodi  sacramenti  sanitati  pristinte 
restituii,  nefas  reputant  vel  uxoree  suae 
cognoscere,  vel  carnee  comedere,  vel  etiam 
aliqua  ratione  nudis  pedibus  ambulare, 
Quam  falsam  persuasionem  non  statim 
desiisse,  probat  Synod.  Guid.  episc.  Le- 
xov.  ann.  1821.  ex  God.  reg.  4658  :  Doceant 
saspe  sacerdotes  populum  hoc  saeramen- 
tum (ExtremsB-unctionis)  lidte  reite- 
rari,,..  et  post  susceptum  lidie  reverii  ad 
opus  conjuqale.  Gonsule  Mabill.  Prefat. 
ad  Ssec.  1.  Bened.  pag.  47. 

««  EXTREME,  Ultimo  loco,  Yirgil. 
Grammat.  pag.  85. 

o  EXTREMIA,  ExTREMiTA,  Vocatio  ad 
arma,  Gali.  Alarme.  Stat.  Avellse  ann. 
1496.  cap.  114.  ex  God.  reg.  4624  :  Quan- 
documque  tempore  alicujusguerrss  cornar 
bitur  vel  pulsabitur  ad  Extremiam  in 
Avilliana,  quilibet  homo  AviUianas  et  ibi 
habitans  sstatis  xxv,  annorum,..  d^eat 
exire  incontinenti  cum  suo  amexio  seu 
amesco  sibi  injuncto.  Et  cap.  125  :  Nisi 
tubicinaretur  vel  pulsaretur  xn  Avilliana 
adExtremitam.  Vide  Stormus  et  Stremila. 

1.  EXTREMITAS,  Titulus  animi  sub- 
missioris,  quo  de  se  loquendo  utebantur 
Prslati  Ecclesiastici,  Jonas  Aurelian. 
Episc.  in  Epist.  ad  Pipinum  Aquitania 
Regem,  et  in  Epist.  ad  Matfredum, 
Landericus' Paris.  Episc.  in  Privilejrio 

Ero  Monasterio  S.  Dionysii,  Agobardus 
lUgdun.  de  Judaicis  Superstit.  cap.  1. 
etc. 

0  2.  EXTREMITAS,  Austeritas.  Raccolta 
Angel.  Galog.  tom.  21.  pag.  218.  ubi  de 
S.  Romualdo  :  Mira  ubi  repularium  exer^ 
citationum  frequentia,  vigUiarum  assi- 
duitas,iejuniorum.  Extremitas,  etc. 

ì  EXTREMIZARE,  Extremum  spiri tum 
agere.  Miracula  B.  Kingaa  Virg.  Julii 
tom.  5.  pag.  754  :  Quem  dum  Extremiza* 
ret,  B.  Cunegundi  obtulit,  et  sanum  de 
repente  videre  meruit,  Picardis  nosttis 
Extremiser  est  moribundo  conferre  ex- 
trema  Ecclesiie  Sacramenta. 

^  EXTRENA.  Strena,  munusculum, 
Gali.  Etrenne.  Oonsuetudines  Tolos. 
rubr.  de  Donationibus  :  Item  omnia  illa, 
qum  in  crastinum  diei,  qua  vir  duodt  uxo- 
rem,  dantur  vel  mittuntur  prò  Extrenis 
viro  vel  uxori,  sunt  similiter  dicti  mariti. 
Vide  Strena, 

1  EXTRENUITAS.  Jonas  Aurelian.  in 
Prsefat.  ad  libros  delnstitutione  laicali  : 
Tuae  nuper  StrenuUatis  litteras  suscepi, 
quibus  meam  Extrenuitatem  commonefe" 
cisti,  etc.  Lege  et  vide  Eoctremitas. 

EaTREUS,  Abortivus,  qui  de  exerdtio 
ejicttur  extra.  Papias.  Legendum  forte 


EXT 


EXV 


EXU 


383 


exsicio,  vel  excicio,  prò  exercftio,  ut  sii 
nostrum  Encis^  de  qua  voce  dìxlmus  ad 
Stabilimenta  S.  Ludovici.  [Vide  Encir 
mum,] 

3|e  EXTREZ.  [Occlput,  posterior  pars 
capitis.  DiEF.] 

fiZTRIGARE,  Papise,  Exterminare,  prò- 
fl^fire,  Anastasius  Bibliotb.  in  S.  Joanne 
jPP.  :  Eodem  tempore  Justinus  Imperator 
vir  religioaus  $ummo  ardorU  amore  reli' 
gionis  Christiana  voluit  hasreticos  Extri- 
cere.  Ita  Extricare  apud  Columellam 
lib.  4.  est  locura  aliquem  purgare  mun- 
dare. 

BZTRILIDUS,  Exalbidus,  apud  Gel- 
lium  lib.  19.  cap.  1.  [ubi  :  Atque  ibi  ho- 
minem conspicimus  impaviduìn  et  Extri^ 
lidum,  Hunc  Faber  interpretatur^  Extra 
laesionem  positum.l 

«  EXTRINGARB,  Eruncare,  in  cultu- 
ram  redigere,  excolere.  Ghartaann.  1185. 
inter  Instr.  tom.  10.  Gali.  Cbrìst.  col. 
828:  WilMmus  (S.  Audomari  castella- 
nus)  dedit  pet*peiuo  in  eleemosynam  prsB' 
dictm  ecclesia  (S.  Andreas  de  Nemore) 
quinquecarrticatas  nemoris  ad  Mensuram 
Monetrolii  Extrincandas  ad  medietatem 
propriU  expeneis  ecclesim,  et  semivhandas 
de  proprio,  etc.  Ut  autem  ietammedietaiem 
fratres  libenter  aceiperent^...  dedit  eis 
unam  carrticatam  nemoris  omnino  liòe- 
ram  Extrincandam.,,  Cum  igitur  pater 
meus,  sietU  supra  didum  est,  prmnotatsR 
eeelesiss  concesstsset  quinque  carrucatas 
ad  medietatem  Excoiendas^  etc.  Vide 
Extricare, 

9|c  EXTRINGEGUS.  [Exterior,  Extérieur: 
9  Dantes...  plenam  et  liberam  potesta- 
tem  eligendi...  tres...  monachosde  dicto 
conventu,  sive  sint  de  residentibus  in 
conventu,  sive  sint  de  prioribus  intrin- 
ceciB  vel  Extrineeeie  diete  domus.  (B.  N. 
coli.  Burgund.  82.  Cart.  Gluniac.  14. 
Aug.  1260.  Moissac.)  »] 

^  EZTRO.  [ExeOi  apud  veteres.  Afran, 
apud  Non,  2.  279.  Simul  limen  intrabo, 
illi  Extrabunt  illieo. 

1  EXTROMIS,  Extremus,  GIoss.  Isid. 
Lege  ut  apud  Festum  Extimus,  cui  con- 
trarium  Jntìmus. 

EXTRUNGARE,  Truncis  seu  stipitibus 
purgare»  Essartare.  Oharta  Guarinì 
Episc.  Ambianens.  ann.  1188.  ex  Tabu- 
larlo Abbatise  S.  Fusciani  pag.  8  :  Gode- 
fridus  et  GisUhertus  Ecelesim  sape  dictsB 
terram^  quam  Extruncaverant,  in  Castel- 
lione  dederunt:  et  fuméllos  suos  in  Altis 
Avesnis.  Glosss  Isid.  :  Extrunds,  arbor 
truncata.jy ide  Extruscare»] 

3^  BXTinBERASGO.  [Idem  ac  extubero. 
Particip.  Extuberaseens  apud  JuL  Val. 
res  qewt,  Alex.  M,  (edente  A  Maio)  1.  29. 
Eminentias  quinque,  quibus  in  cetero 
SBQUore  Extuberascentibus  decus  urbis 
est  maximum.] 

«  EZTUMULARE,  De  tumulo  extrahere, 
effbdere.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.reg. 
7692  :  Extumulare,  Deffouir. 

*  EX  TUNC.  [Ex  ilio  tempore,  Apul,  7. 
Met.  Ex  tunc  poense  reservatus.  Alii 
melius  leg.  Extremts  posnm.  Addunt 
quidam  locum  Val.  Max,  1.  5.  in  fin.,  sed 
ibi  et  tunc  est  legendum. 

«  EXTURARE,  Returare,  aperire,  Gali. 
Déboucher,  Vita  B.  Vict.  PP.  III.  paff. 
488.  col.  1  :  Conc&ptam  diu  ambil%on%s 
flammam  clibanus  Exturatus  evomuit, 

^  EXTUS,  Exter,  alienus.  Erchempert. 
Hist  Longobard.  cap.  53.  ap.  Pertz.  pag. 
275.  tom.  8.  Scriptor.  :  At  tlle  duHus  hoc 
aceipiens  Extus  factus  est  illis.  Ubi  al. 
hostts. 

1  EXTUSSIRE.  Limborcb.  Sentent.  In- 
quisit.  Tolos.  pag.  119  :  Pridie  Nonas  Ja- 


ìMarii  ann.  D,  1811.  tempore  quo  biada 
Extussiuntur.  Lege  Excutiuntur. 

^  Estoussir  prò  Tousser,  Tussire,  apud 
Guignevill.  in  Peregr.  bumani  generis 
MS.  : 

Ne  4eaMÌ6s  ainsi  Teoir 

Sans  parler,  on  yoo»  EstooMir. 

1  EXVAGUARE  dicitnr  ille  qui  causa 
cadebat  in  litigiis,  cum  sententia  Judi- 
cum  cogebatur  scripto  declarare  senul- 
lum  jus  habere  in  res  controversas, 
easque  ab  adversario  legitime  possessas 
esse  aut  deìnceps  possidendas.  Hanc 
declarationem  vulgo  vocabant  Exvaeua- 
tionem  ;  quia  per  ilìam  litigator  Evacua- 
hatur  seu  spolìabatur  rebus,  quas  sibi 
perperam  arrogabat.  Placitum  ann.  852. 
in  Frobat.  nov»  Hist.  Occitan»  col.  99  : 
Ad  tunc  noe  supradieti  interrogavimus 
Odilone,  si  poteoai  habere  aliam  saHp* 
tura,  aut  uUum.  judicium^  ventati,  aut 
per  testimonia,  ut  ipsas  res  ad  partibus 
suis  vindicare  valuisset.  Ad  tunc  ipse 
Odilo  se  recognobit  vel  Exvacuabit,  quia 
de  ipsas  res  superius  dictas...  ego  pren- 
<Hdi  injuste  mea  propria  prtesumptione 
absque  judieio  de  potestcUe  Gondesalvio 
Abbati,  dum  ipse  jure  suo  legibus  retv- 
nuisset,  quando  suam  recognitUme  simul 
et  Exvacuasione  scripti  fecit.  Cum^  nos 
vidissemus  suam  recognitione  et  Vacua- 
sione...  hordinavimus  vel  crebimus  judi- 
eio, ut  Bidegisus  saione  nostrum,  ut  super 
ipsas  res  venisset,  et  Odilone  exinde  exe- 
gere  fecisset,  et  seeundum  legem  ipso 
Ramnone  ab  omni  inteqritate  revestire 
feeisset  a  partibus  Gondesalvio  Abbate, 
sicutetfecu.  Notitia  judicati  ann.  874. 
Marc»  Misp.  col.  797  :  Sic  me  recognosco 
vel  Exvacuo  ab  interrogatione  Judicum  et 
pressentia  bonorum  hominum  in  villa 
vemeto  in  Ecclesia  S.  Saturnini,  et  ut 
sacramenta  fecerunt  isti  testes  veradter 
recepii  per  jussionem  Senioris  mei,  et  ea 
qua  feci  recte  et  veradter  me  recognosco 
vel  Exvacuo  in  vestrorum  judieio  vel  su- 
prascriptorum  prsRsentia.  Facta  recogni- 
tione vel  Eoovacuatione  sub  die  viii.  Kal. 
Apr.  ann,  xxxiv.  regnante  Karolo  Rege. 
Similis  exstat  Exvacuationis  formula 
ibid.  col.  781.  Alia  apud  Stephanotium 
tom.  8.  Fragm.  Hist.  MSS.  pag.  54.  ann. 
21.  regnante  Garolo  Be^e  :  Recognosco 
me  Aldebertus  mandatanus,  quod  negare 
non  possum,  et  sic  facio  tneam  professio- 
nem  atque  Exvcicuatione,  quia  de  ipso 
villare  superius  nominatum,  unde  ego  per 
vocem  Seniori  meo  interpeUavi  sonario 
mandatarium  Arifonso  Abbate  injuste  et 
malum  ordine  eum  interpellavit  atque 
mallavit,  quia  plus  dtòet  esse  ipse  ffillares 
cum  finis  et  terminis  suis,  sicut  scriptum 
est,  alodes  legitimus  de  ista  jam  dieta 
casa  Dei  atque  venerabili  loco  suo  Ari- 
fonso Abbate  vel  ad  ejus  Congregatione 
per  illorum  authoritates  et  prò  regia  do- 
natione.  Infra  Evacuare  recurrit  eadem 
notione.  Notitia  judicii  ann.  869.  apud 
Baluz.  tom.  2.  Gapitul.  col.  1490  :  Iterum 
prmdicti  Judices  Recosindo  mandatario 
Salomonis  Comitis  diocerunt  :  Fac  cito 
Exvacuationem  sicut  superius  responsum 
dedisti.  Sic  me  Exvacuo  ego  Recosindus 
ab  interrogatione  Judicum,  quod  non 
possum  diffamare  ipsos  testes  et  scriptu- 
ras,  nec  testes  ampliores  nec  meliores  ut 
legtbus  convincere  possim,  ut  beneficius 
debeat  esse  nec  per  seripturas,  nec  per 
nullum  indicium  veritatis,  nec  in  tsto 
plctcito,  nec  in  alio,  necnulloque  tempore, 
et  hoc  mea  Exvacuatio  vera  est,  quod  ne- 
gare possum  in  vestro  supradicto  judieio. 
Facta  Exvacuatione  sub  die  xv.  Kal, 
Sept,   ann.    xxviui.    regnante    Karolo 


Rege.  Recosindus  subscripsi  et  feci.  Vide 
Vacuus. 

3^  EXUBERATUS.  [Sub  ablactatus,  ap. 
Dtbf.  ;  a  lacte  remotus.] 

0  EXVENTRARE,  a  Gallico  Eventrer, 
Exenterare.  Mirac.  S.  Ludov.  episc.  To- 
los. tom.  8.  Aug.  pag.  795.  col.  2  :  Cum 
coquinarius  dictum  piscem  Exventraret 
seu  separaret,  reperìt  in  pisce  multam 
pecuniam. 

«  EXUERE  Hominem,  Mori.  Gharta 
ann.  961.  tom.  9.  Gollect.  Histor.  Frane, 
pag.  624  :  Hugo  comes...  tactus  infirmi- 
tate  qua  hominetn  Exuit,  etc.  Formula 
loquendi  Scriptoribus  medli  sevi  usita- 
tissima.  Vide  supra  Excedere. 

EXUERE  Se  de  re  aliqua,  Rem  relin- 
quere.  Goncilium  Duzlacense  I.  cap.  15  : 
Nisi  ab  ipsis  rd>us,  quas  invaserai,  se 
mox  Exueret,  etc. 

ExuERE  Se  de  latrocinio,  in  Pacto  Le- 
gis  Salic»  tit.  50.  est  purgare  se  in  jure 
non  esse  reum  furti  :  Utud  si  fecerit^ 
Exuit  se  de  latrocinio.  Quo  loco  aliee 
Edit.  babent  exivit  ;  sed  perperam.  Lex 
12.  God.  Th.  de  Accusat.  (9, 1.)  :  Neganda 
est  accusatis  liceniia  criminandi,  wius- 
quam  se  crimine,  quo  premuntur,  Exue- 
rint.  Exuere  se  de  crimine,  apud  Grego- 
rium  Turon.  lib.  9.  cap.  16.  Gaesarius  in 
Vita  S.  Gsesarii  Arelat.  Ego  me  Exuo,  etc. 
Chrysost.  hom.  2.  in  Epist.  ad  Rom.  : 
T6te  ^i^^fìVM  cmoò\»aÓL\uyoz  t^c  ^atOv|itac. 

T  EXVERRJE,  Sordes  quae  everruntur. 
Vide  Everriator. 

EXUGIA,  in  Gloss.  Anglo-Saxon.  expo- 
nitur  per  gihsunga;  et  gescinco. 
ubi  Somnerus,  forte,  Axungia.l  [«>  Apua 
Bosworthum  G  e  s  a  n  e  o ,  exugia  et  Mi  e  - 
gern,  exugium.  Gulex  quod  sanguinem 
exsugat  ita  dictus  videtur.] 

«*  EXUL  prò  Peregrinus,  passim. 
Exemplis  firmat  Maius  Glassic.  Auctor. 
tom.  5.  pag.  405.  not.  2. 

1  1.  EXULARE,  active  sumitur  prò 
Mlttere  in  exsilinm  vel  servitutem,  in 
Actis  S.  Atbanasii  Episcopi  Neapol. 
apud  Murator.  tom.  2.  part.  2.  col.  1(^9  : 
Captivos...  innumerabiìes  Saracenorum 
Eosulabat  efferitas  insatiabilis.  Et  infra  : 
Eodem  igitur  tempore  quo  Ludoycus  piis- 
simus  Augustus  Beneventanam  provin- 
ciam  Eioulatione  Sudan  crudelissimi  Is- 
maèlitum  Regis  advenit  eruendam.  Exu- 
latio  hic  Muratorio  videtur  su  menda 
esse  prò  tyrannide  vel  servitute.  Pro 
Exsilto  usurpavit  Florus  :  Clarissimos 
Prindpes...  Èxulatione  multavit. 

«  2.  EXULARE,  f .  prò  Exiliare,  Dissi- 

§are,  destruere.  Epist.  monach.  B.  M. 
e  Josaphat.  ad  Innoc.  PP.  ex  Tabul. 
ejusd.  monast.  :  Propter  eocilem  et  exi- 
guamdicti  monaeterti  facultatem  ;  quod 
quidem  propter  querras  taliter  extitit 
ExiUatum  ac  redditibus  attenuatum,  etc. 
Vide  Exilium. 

EXULATITIUS.  Glossffi  Gyrilli  :  ^r»^ 
Fugitivus,  Exulatitius,  fugitivosus. 

1  EXULATUS,  Exsilium.  Messala  Gor- 
vin.  pag.  19.  In  Exulatum  porr  exit. 

1  EXtJLTARE  HORAM,  Horam  canoni- 
cam  recitare.  Bernardi  Monachi  Ordo 
Gluniac.  part.  1.  cap.  74.  num.  86  :  Qui 
propter  Missam  suam  ad  regularem  Ho- 
ram non  occurrere  possunt...  finita  Missa 
ibidem  ante  altare  quiete  Exultabunt 
Horam. 

EXUMBRES,  Ascii,  seu  àoxioi,  in  Glos- 
sislsidori. 

^  EXULTIO,  Finis  ac  deposi tio  faidse. 
Vide  Haltaus.  Gloss.  Germ.  col.  2000. 
voce  Urphede, 

1  EXuNARE,  ut  Adunare,  Gongerere. 
Ghronicon  Farfense  Gregorii  Monachi, 
apud  Murat.  tom.  2.  part.  2.  col.  471  :  Et 


384 


EXU 


EYM 


EZZ 


in  Ponticello  madia  ii.  milita  Exunata,,, 
in  fundo  Virgiliano  modtoa  xx.  adunata. 
Ibid.  col.  967.  in  Additamentis  ad  Ghro- 
nicon  Gasaur.  :  Silvas  et  terras  cultas 
et  incultas  Exunatas  per  singulae  peticts 
per  mensuras  insimulfaciunt  modios  tre^ 
centos.  Ei  col.  96Ò  :  Silvm  per  singulaa 
petias  Exunatm  ineimul  faciunt  per  men- 
suram.  modiorum  mille, 

9|e  EZUNGTUS»  [Particip.  ab  exungo. 
Plaut.  Trin.  2.  4. 5.  Quid  factum  est  eo  ? 
{argento).  Comesum,  expotum,  exunc- 
tum,  elotum  in  baiineis,  A.  e.  unguentis 
emendis  absumptum.] 

0  EXUNGUARJB,  prò  Exungulare,  un- 
guem  evellere.  Mirac.  S.  Rosse  tom.  2. 
Sept.  pag.  474.  col.  2  :  Illa  autem  (monla- 
lis)  pecunim  dono  allecta  unam  de  ungui^ 
mu9  digitorum  manus  virginie  violenter 
evulait.,.  Monialis  autem  prmdicta  cer- 
nen9,  quia  sacrilegiumt  quod  commieit, 
bono  modo  tegi  non  poterai,  prò  eo  quod 
ex  digito  Exunguato  patenter  qussdam 
difformitae  resultaret,  eie, 

EZUNGULARE.  [Ungularum  ferrearum 
tormento  cruciare.  Passio  S.  Mammarii 
in  Africa  apud  Mabillonium  Analect. 
tom.  4.  pag.  102  :  Tunc  Prases  juseit  eoa 
equuleo  euapendi  et  Eocungulari,  et  euper 
plagas  eorum  sai  et  calcetn  et  acetum  «u- 
peraddici.]  Vide  Ungulare. 

1  EZVOLARE,  Amandare,  rejicere, 
apud  Mabili.  Liturg.  Gallic.  pag.  467  : 
Interrogo  voa  qui  iata  (Gesta  SS.)  inter 
apocrijphaa  litteraa  Exvolanda  cenaetia, 
per  quoa  conatat  Canon  Scripturarum 
omnium  divinarum  f 

EXUPERARE,  Superare,  subjugare,  La- 
tinis  Exuperator  omnium  gentium,  in 
Nummo  Cfonstantis.  Eaniperatoriua  men- 
ai8y  Novembris  a  Gommodo  dictus,  apud 
Lampridium.  Simeon.  Dunelm.  ann. 
882  :  Duaa  potenti  virlute  navea  Exupera- 
vU.  Vox  Latinis  notissima. 

Est  enim  Cernere,  vel  Prehendere.  Le- 
ges  Edmund!  Kegis  cap.  2  :  Vult  etiam, 
ut  ibi  fur  prò  certo  cognoacetur,  Thwel" 
aindi.,,  conaocientur,  et  Exuperent  eum 
vivum  vel  mortuum,  alterum  quod  potè- 
runt.  Ita  in  Legibus  Alfredi  cap.  7.  apud 
Bromptonum  Exauperetur,  et  Epiacopi 
judicio  reaervetur.  Ubi  Saxonice  habetur 
gè  vii  de  ,  quod  idem  ac  Prehendito, 
vulgo  Capiaa  :  unde  Forensium  apud 
Anglos  Breve  Capiaa  :  dictum  a  gè  v  e  a  1  • 
dan,  et  gevildan,  regnare,  domi- 
nari,  ìmperium  tenere. 

EXUPERANTISSIMUS,     pro     e^oxitato;, 

dlxit  Apuleius  in  Hermetis  Asclepio. 

EZURGEBAT,  pro  Poterai,  apud  Anas- 
tasium  Biblioth.  in  Joanne  V.  PP.  :  Sed 
et  coeptum  frumenti  aimiliter  vel  alia  di-- 
veraa,  ausa  Eccleaia  Romana  minime 
Exurgebatperaolvere. 

1  EZURGITARE,  Exhaurire.  Laurent, 
in  Amaltbea  ex  Isidoro. 

^  EZURIRE,  pro  Esurire,  in  Gomcedia 
sine  nomine  act.  2.  se.  5.  ex  God.  reg. 


1688  :  Exuriant  (ancillSB)  faraitm,  atent 
gerraa.agant  inertea. 

00  EXUVIALIA,  Arma  defuncti,  Germ. 
Heergewedde,  Ghron.  Osnabr.  ad  ann. 
1424.  ap.  Meibom.  Rer.  Germ.  tom.  2. 
pag.  248  :  Inter  Johannem  Epiac.  et  con^ 
aulea  Oanabr.  fuit  conventum  quod  Her- 
vadia  aive  Exuvialia,  etc.  Vide  Haltaus. 
Glossar.  German.  col.  888.  et  infra  Heer- 
vadium. 

0  EZUVUS,  Exitus.  Notit.  MS.  rer.  mo- 
nast.  Gellon.  :  Almeradua  manao  uno 
cum  curte,  et  ortoa,  et  Exuvoa,  et  regrea^ 
aua  auoa,  etc.  Vide  Exiua. 

t  ETBAMD.  Gharta  Emenonis  domini 
Auxelloduni  prò  hominibus  Burgi  S. 
Martini»  apua  Tbomasserium  in  Bltu- 
rig.  pag.  697  :  Ut  nemo  illorum  pergcU 
ad  pugnam,  quas  alio  nomine  vocatur 
Eybamd,  ncque  bottagium  vini  alicui  redn 
dat.  Vide  Herebannum. 

1  ETGHAL6ATTA,  Excubi».  Vide  Sca* 
raauc^a. 

«  ETGHARGUETA,  Excubi».  Gharta 
ann.  1887.  ex  schedis  Pr.  de  Mazauguea  : 
Et  ae  aaaerunt  eaae  francoaet  liberoa...  ad 
modum  nobilium.,  tempore  guerraa  (adendo 
prò  cuatodia  diati  caatri  Eycharguetaa, 
Vide  suora  Eackargaita. 

0  ETGHETUTA,  Quidquid  qualibet  ra- 
tione  domino  obvenit.  Libert.  Brianc. 
ann.  1843.  tom.  7.  Grdinat.  reg.  Frane. 
725.  art.  8  :  Conceaait  dictua  dom.  dal- 
phinua  omnia  jura  aibi  compétencia  et 
competitura  in  laudimiia,...  et  omnìbua 
aliia  ohvencionibua  et  Eycheyutia,  etc. 
Vide  Eacaeta. 

1  ETGUATGIUM,  Eygacium,  Alveus, 
canalis.  Inventar.  Recognit.  num.  18. 
cap.  41.  de  Vouta  fol.  8&.  verso  :  Item 
pro  Eyguatgio  molendini  nuneupati 
Guyot,  aive  pro  tranaitu  atque  in  poaaea- 
aione  ipaiua  charrerii,  etc,  Fol.  386  :  Item 
pro  Eygacio  dicti  prati...  ii.  denar,  Fol. 
seq.  :  Item  pro  quodam  Eyguatgio  ad  ri" 
ganda  prata.  Denique  fol.  889  :  Pro  Eu- 
gatgio  aive  perceptu  atque  in  territorio, 
etc.  Vide  Echudium. 

0  ETGUESINUM  Avere,  Equorum  et 
Equarum  grex.  Pactum  ann.  1601.  ex 
schedis  Pr.  de  Mazauguea  :  Quod  ai  et 
ubi  ipae  mcignifUua  dominua  non  haberet 
aliquaa  equaa,  aive  avere  roaatUinum  aive 
Eygueainum,  etc.  Vide  supra  Egueainum 
animai, 

1  ETLNESGIA,  Haareditas  primogeniti. 
Vide  Aineacia, 

1  ETMERAUDUS,  Smaragdus,  Lapis 
pretiosus,  Gali.  Emeraude,  in  Inventario 
Ecclesi»  Anic.  ann.  1444  :  PerUa  Eyme^ 
raudia, 

1 ETMIHA,  Species  mensur».  Vide  He^ 
mina, 

o  Mensura  frumentaria.  Gharta  ann. 
1824.  ex  Tabul.  Flamar.  :  Retentia  aibi 
ac  auia  una  Eymina  frumenti  et  aex  mol- 
duria.  Hi  ne 

0  ETMINATA,   Modus  agri.   Testam. 


ann.  1469.  ex  eod.  Tabul.  :  Item  plua  me- 
diam  Ei^inatam  prati  in  pertinentiia 
dicti  loci,  Terrear.  S.  Maurit.  in  Fores. 
ad  ann.  1472  :  Dictua  confitene  tenetur 
aolvere,..  in  qwidam  EymincUa  terrea,  etc. 
Vide  in  Hemina. 

1  ETNEIA,  ut  Eylneacia.  Vide  Ainea- 
da, 

VeTNIGIUS,  Natu  major.  Gali.  Ainé. 
Eyniciafilia,  apud  Th.  Èlount  in  Nomo- 
lexico. 

0  ETSGHEUTIA.  Quidquid  fortuito  ob- 
venit. si  ve  jure  hsereditario,  sive  alia 
qualibet  ratione.  Gontract.  matrim.  in- 
ter Margar.  Bermunde  et  Fu  le.  de  For- 
tia  ann.  1349.  ex  Tabul.  Flamar.  :  Pro 
omni  parte,  portione,  frayreachia,  auccee- 
aione,  EyacKeutia,  etc.  Vide  supra  fsco- 
zucha. 

^  ETSIA,  Quidquid  alieni  proprium 
est,  quo  pro  libito  uti  potest.  Gharta 
ann.  1507  :  Deeuraum  aquaa  bialeriaa  mo- 
lendinorum,  troillati,  batitorU  et  aliarum 
Eyaiarum  ipaiua  recognoacentia,  eie.  Vide 
supra  Eayamentum. 

T  ETSUMENTUM.  Jus  utendi  rebus 
non  suis.  Madox  Formul.  Anglic.  p2ig. 
168  :  Cum  omnibus  libertatibua,  Eyaiti- 
meniia  et  pertinenciia  didea  tema  apec- 
tantibua.  Vide  Aiaantia. 

1  ETSSADONUS,  Parvus  ligo.  Vide 
Eiaaadonua. 

«  ETSSARIATA.  Vide  Eiaaariata. 

1  ETSSARTAJARE,  Eyssartare.  Vide 
in  Exartua. 

ETSSARTIA.  Vide  in  Exarcia. 

.  ETSSARTUS,  pro  Exartua.  Vide  in 
hac  voce. 

0  ETSSUGHUM,  Scaccorum  ludus^  ut 
opinor,  idem  quod  supra  Exauchium. 
Stat.  ann.  1387.  ex  Tabul.  S.  Vici.  Mes- 
sìi. :  Quod  nulla  peraona  audeat  nec 
praaaumat  ìudere  ad  taxilloa,  nec  ad  pa^ 
ginas,  ad  Eyaauchum,  eie» 

1  ETTE,  Insula  vel  locus  humilis,  hu- 
midus  et  paludosus.  Vide  Kennettum  in 
Glossario  ad  calcem  Antiquit.  Ambros- 
den. 

EZGIPHAM.  Sampirus  Astorìcensis  in 
Ghron.  sera  971  :  Aex  quidemjam  aecu" 
rua  perrexit  ad  domum  atuim  cum  vieto* 
ria  magna  in  pace,  Deindé  poat  duoe 
menaea  Ezdj>ham,  id  eat,  exercitua^  ad 
ripam  Turmi  ire  diapoauit,  et  dviicUea 
deaeriaa  U>idem  populavit.  Vox  Arabica, 
ni  fallor. 

o  EZRIZENT,  ReUs  genus.  Gharta 
Jean,  archiep.  Prag.  ann.  1386.  apud 
Pez.  tom.  6.  Ànecd.  part.  3.  pag.  76.  col. 
2  :  Item  prtafati  noatri  cenaualea  homi- 
nea..,  in  aqua  Multavaa  cum  pareia  aeu 
retibua,  quaa  vulgariter  aachi  et  Ezrizeny 
appellantur,  poterint  piacari  duntaxtU. 

EZZISGZUN.  Lex  Bajwar.  tit.  9.  cap. 
11.  $  1  :  5i  ilUtm  aepem  ruperit,  vd  dian-- 
paverit,  quam  Eiziaczum  vocant,  cum  uno 
aolido  eat  reatitutio.  [Baluzius  legit  £»i- 
aezum.]  Vide  Etarehartea. 


1 


FAB 


FAB 


FAB 


F.  LiTTERA  numeralis,  40.  denotai  ; 
unde  veràus  : 

SexU  qutanknof  gerii  F  qua  distat  ab  alpha. 

Eidem  litersB  si  recta  linea  superadda- 
tur,  40.  millia  significai. 
F.  In  superscriptione  cantilenm,  ut  cum 

Ì'ragore,  seu  frendore  fetHatur,  efflaqitat. 
ta  Notkerus  Bai  bui  us  Opusc.  Quid  sin- 
gula  lUera  significent  in  iuperscriptione 
cantilenm, 

F.  prò  PA^occurrit  passim  apud  Scrip- 
tores  inferioris  «tatis  ;  sed  et  in  veteri- 
bus  aliqaotlnscriptionibus.  Locoslndi- 
cavit  Josepbus  Scaliger  indice  19. 

mw  Occurrit  prseterea  F  prò  V  et  vice 
versa  :  quo  spectat  Ambrosii  Moralis 
observatio  in  Eulogii  Vitam  pag.  198  : 
Tarn  in  hi$  duolms  exemplaribu9,  quatn 
in  aliis  pervetuatia  libris  Mozarabum 
Christianorum  litteris  descriptis,  quoa 
miki  videre  hucutgue  eontigit,  F  prò  V, 
et  V  prò  F  aemper  cemitur  appoeitum, 
Itcujfue  hic  Referentia,  non  reverentiafuit 
Bcrtptum  ;  et  aemper  Provanua  non  Pro^ 
fanua.  Jam    supra  vidimus  Devanaum 

grò  Defenaum.  Sic  et  Latinum  Vatea  a 
raeco  ^arv);,  et  Veaica  a  9^3(nxa  docent 
esse  derivata.  Hispani  F  in  H  mutant 
quam  frequentissime  ;  sicque  dicunt 
Hablar  prò  Fabulari,  Uace  prò  Faace, 
Halcon  prò  Falcone,  etc.  Pro  B  positum 
F  infra  videmus  in  Faro  prò  Baro. 

^  FABA,  eat  tertia  para  acrupuli  uniua. 
Koch.  le  BailUf  in  Dictionar.  Spagyrico. 

1  Faba  Asiana,  vel  Campanica,  Pha- 
seolus,  Gali.  Haricot  :  quod  leguminis 

gìTìus  Belgffi  vocant  Fabas  Turcicas  vel 
omanas.  Acta  SS.  Junii  tom.  8.  pag. 
451.  de  S.  Raynerio  :  Vocavit  vtrum 
auum,  et  aapiciena  vidit  lapidem  aacen- 
dere  de  maxilla,  ad  modum  FahaR  Aaia- 
naa.ideat  Campanicaa,  quam  digitia  acci' 
piena  traxit. 

^  Faba  Fresa,  Feve  frésée,  a  faba  et 
fraaua,  quod  eat  fractua.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7684  :  Faba  frach.  Prov, 
foibe  freaa^  faba  f racla,  in  Gloss.  Provine. 
Lat.  ex  God.  7657.  Cui  opponitur  faba 
aolida.  Vide  infra  Freaa  et  Freaua,  Ludi 
ad  fabas  mentio  fit  in  Lit.  remiss.  ann. 
1460.  ex  Reg.  190.  Chartoph.  reg.  eh. 
106  :  Certain  ieu,  nommé  à  taa  Fabea  et  à 
une  aalliere  du  fuat, 

*  Fabah  Dicere.  Vide  Dicere  Fabaa. 

EABAGENA,  Prsestatio  ex  fabis.  Vide 
Meativariua  in  Meativa, 

HI 


tul 

neper 

cipulia  auia  traaidit. 

FABANA,  FabfB  decoctse.  Vita  S.  Gari- 
lelphi  :  Tantam  Fabanam  coxit,  ut  per 
totam  ìuòdomadam  salta  haberet,  Perpe- 
ram.  inquitMeursius,  in  MS.  Fabianam. 
<^a6aTov,  Grseci  recentiores  dicunt,  ut 
idem  observat. 

FABARIA,  in  Pacto  Legis  Salics  tit. 
27.  {  6.  Gampus  fabis  consitus.  Vide 
Favaria, 

Fabare,  Eadem  notione,  in  Gbser- 
vantiis  Regni  Aragon.  lib.  8.  tit.  de  fur- 
tis  :  Si  dominua  invenerit  aliguem  de  die 
in  aua  vinca,  horto,  vel  Fabart,  colligendo 
fructua,  eie. 

FABARIUM,  Pensitatiode  fabis.  Gharta 
ann.  1241.  in  M.  Pastorali  Eccl.  Paris, 
lib.  10.  Gh.  21  :  Ita  quod  nihil  amodo  per- 
cipiet,  nec  in  campiparte,  nec  in  deci- 
ma,  nec  in  sadifUnia,  nec  in  li^nia,  nec 
in  Fabario,  nec  m  atraminibua,  ttem  nee 
in  veciia,  etc. 

FABARIUS,  Gantor,  qui  cibis  vesceba- 
tur,  qui  mollem  vocem  reddunt.  Vet. 
Glossar  :  Vocalia,  Fabariua,  Cantar,  Isi- 
dorus  lib.  2.  de  Divin.  Offlc.  cap.  12  : 
Antiqui  pridie  quam  cantandum  erat, 
cibia  €ibatinebant,  paallentea  tamen,  iegu' 
minibua  cauaaa  vocia  aaaidue  ut^antur, 
Unde  et  Cantorea  apud  Gentilea  Fabarii 
dicti  aunt. 

^  FABARn,  Cantatori  di  pagani.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  Ms.  f.pro  Fabuìarii, 

FABATARIA,  Vasa  amplissima^  in  qui- 
bus  fabatia,  de  qua  Apici  us,  vel  puls 
fabata  solebat  apponi,  apud  Lampridium 
in  Heliogabalo.  [vide  Martini!  et  Hof- 
manni  LexicaJ 

JFABATRUh,  $a6Q(Toc  x6xxo<,  Granum 
m.  Supplem.  Antiquaria  [^  Ex  Gasti- 
gat.  in  utrumque  Glossar.  ìeg.Fabatum. 
Vide  Salroas.  ad  Hist.  Aug.  pag.  187.] 

1  FABEA,  XlaiStfjxT],  Puelia ,  Fabeua, 
icai«,  Puer.  Gloss.  Lat.  Gr.  MSS.  Sanger- 
man. 

1  FABELLA,  Sermo  brevis.  Vita  S. 
Adalberti  Mart.  Aprii,  tom.  3.  pag.  179  : 
In  extremo  anheUtu,  cum  lamen  adhuc 
magna  para  animas  auperateaforet,aatan' 
tibua,  auarum  ille  adoleacena  unua  erat, 
hanc  Fabellam  aegra  voce  retulit:  Heu 
mihit  Qualia  eram  et  quantum  diveraua 
ab  ilio. 

o  FABELLARE,  Fubulari.  Glossar.  Gali. 


Lat.  ex  God.  reg.  7684  :  Fabellare,  c'eat 
parler.  Vide  Fabulare. 

1  FABELLATIO,  MueoXor^a,  Sermo  de 
Fabulis.  Gloss.  Lat.  Gr.  MSS.  Sanger- 
man. 

•  FABER.  Piscis  genus.  Vide  supra 
Aurata  et  Citula. 

«  FABER  DE  GoRONA,idem  qui  Regius. 
Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1300.  in  Lib. 
rub.  Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  119.  p». 
col.  2  :  Cum  noa  quatuor  denarioa  Pari- 
aienaea,  quoa  Perroto  Fabro  de  corona 
dedimua,  prò  ferria  fabricandia  prò  ne- 
moribua  ad  opua  noatri,  per  diem  perei" 
piendoa...  adjunxerimua,  etc. 

^  Faber  Grossarius.  Vide  Fabri 
groaaarii  et  in  Groaaariua. 

«  FABERGULUS.  Petit  feure  ;  Fabriaaa, 
femme  de  feure,  in  Glossar.  Gali.  Lat.  ex 
God.  reg.  7684. 

1  FABÈRRA,  «GK6a,  Faba,  Supplem. 
Antiquarii. 

FABERRIME,  prò  Affabre,  dixit  Apu- 
leius  Florid.  lib.  2.  [et  Metamorph.  lib. 
2.  et  11.1 

l  FABÉUS.  Vide  Fahea. 

t  FABIAGUM.Praestatioex  fabis.Gharta 
ann.  1211.  in  Ghartularie  Eccl.  Gamot. 
n.  180  :  Viciacum,  Fabiacum,  ordeicLcum, 
inveatitionea,  aubrnonitionea  hominum,etc. 
Vide  Fabarium. 

5  FABIANA.  Vide  Fabana. 

1  FABIGORA ,  Proverbium  in  eoa  qui 
domeslicia  alimentia  uai  cum  alita  laho" 
rant.  Papias  MS.  Bituric.  Editus  habet 
FcAricora. 

^  FABILIA ,  perperam  inter  Probat. 
tom.  4.  Hist.  Occit.  col.  401.  prò  Fatalia. 
Vide  in  hac  voce. 

^  FABIUS,  Dicendus,  memorandus. 
Hist.  invent.  S.  Baudel.  Inter  Probat. 
tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  4.  col.  1  :  Cum 
hoc  donum  quanto  eat  revelcUum  tardiua, 
tanto  Fabile  talentum  eoa  latébat,  major 
bonitatia  Dei  magnificentia  eia  aubtracta 
erat.  Vide  supra  Fabellare. 

1  FABIOLA,  eat  floa  faòarum.  Rocb.  le 
Baillif  in  Diction.  Spagyrico. 

^  FABIOLUM ,  inter  ornamenta  vel  vasa 
ecclesiastica  annumeratur^  in  Ord.  Am- 
bros.  eccl.  Mediolan.  ann.  circ.  1130. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.Ital.  med. 
sevi  col.  881  :  Cicendelariua  obaervator 
portai  patenam  cum  manutergio  volU' 
tam....  et  caaulam  argenteam  et  Facto- 
tum aì'genteum,  et  duas  alaa  textua  Evan- 

49 


386 


FAB 


FAB 


FAB 


geliorum.An  ìeg.Fcuciolumf  Vide  in  liac 
voce» 

1  FABISOR,  prò  Favitor,  Gali.  Fauteur. 
Papias  MS.  Bituric.  :  Fabisor,  Fautor, 
favena. 

«  FABOLARI,  prò  Fabulari,  in  Glossar, 
vet.  ex  Cod.  reg.  7641:  Fabolor,  fabellor. 
Vide  Fabulare, 

1  FABOHIUM .  Fabonius.  Vide  Favo- 
niwn,  Favoniua, 

^  FABRARIA,  Ars  ferraria.  Statuta 
Massil.  lib.  5.  cap.  52  :  Ordinamus  pre- 
senti capUulo  quod  fàbri  exercentea,,.. 
ministerium  Fabraii»  per  se,  vel  per 
alios  in  MassiUay  vel  ejus  territorio  non 
accipiant  prelium ,  vel  mercedem  ultra 
modum  infra  scriptum^  videlicet  prò  fer- 
rando  equo  iv.  den.  depede  uno,  etc. 

^  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Faòraria,  Prov,  Fabreria. 

FABRATERIA,  Omatue  fabrorum,  vel 
domus,  vel  locusy  ubi  fabricse  sunt,  Ù^u- 
tioni.  GlossaB  MSS.  :  Fabrateria,Fabrtca, 
qua  sedent  fabri,  vel  omatus  equorum, 
[Airooinus  in  Vita  S.  Abbonis  Floriac. 
ssBC.  6.  Benedici,  part.  1.  pag.  44  :  Certe 
qui  volunt  exsequi  in  Fctbrateria  menda- 
cii  cupiditates  suas  pravas,  ipai  nituntur 
condere  leges  iniquas.  Pro  ipso  opere 
utitur  idem  Abbo  in  Epist.  Qui  nunc 
Hieroaolymis  exulat  prò  suorum,  menda- 
ciorum  rabrateria,] 

«  FABREFAGTUS,  Ars,  fabrica.  Cbron. 
de  S.  Marta  Magdal.  Ms.  ad  ann.  1279  : 
Caput  vero  ipaius  postmodum  in  concha 
pretio8Ì88Ìma  ex  auro  puro  et  lapidibua 
pretiosis  miro  artificio  oc  decoro  Fabre- 
jactu  inclutit,  ubi  devote  corpus  et  caput 
reservatur  et  miraculis  evidentibus  decla- 
ratur. 

1.  FABRICA.  FabriGìG,  prò  operibus 
publicis,  leg.  18.  Cod.  Th.  de  Praetorlb. 
(6, 4.)  leg.  14.  80.  de  Oper.  pubi.  (15, 1.) 
etc.  Fabricatio  publica,  opus  publicum, 
leg.  2.  de  Sepulcr.  (9,  17.)  viol.  Vide  leg. 
37.  de  Decurion.  (12,  1.)  eod.  Cod.  Pro- 
prie vero  FabricsR  diciSB,  in  qui  bus  arma 
rabricabantur.  Ammian.  lib.  14  :  Tribù- 
nos  Fabricarum  insimuliMsent,  promit- 
tens  arma, 

•  Occurrit,  eadem  notione,  in  Correct. 
stat.  Cadubr.  cap.  116  :  Sancimus  quod 
quotienscumque  contigerit  effici  aliquod 
opus  prò  communi,.,,  massarius  commu- 
nis..,,  teneat  in  quaterne  computum,.,. 
hominum  cenlenarii,  qui  laborarent  sive 
operas  darent  ad  Fabricam  vel  opus  illud 
quod  fieret.  Pro  exstructione  vel  refec- 
tione  murorum  urbis  seu  castri  accipi 
videtur  in  Charta  ann.  1819.  ex  Reg.  ^. 
Ohartoph.  reg.  eh.  318  :  Item  prò  Fa- 
brica  aictes  villte,  duo  modia  frumenti. 
Nisi  eodem  sensu  intelligas,  quo  infra 
Fabrica  4.  adeo  ut  civilibus  perinde  at- 
que  ecclesiasticis  bonis  attriouta  fuerit 

llSBC  VOX. 

2.  FABRICA,  Gallis,  Forge,  Ordinatio 
Hospitii  S.  Ludovici  Reg.  Frane,  ann. 

1261  :   Cambellani   habent 12.  pecias 

candela  minutai,   et  Fabricam  ad  tre» 
equos.  Occurrit  ibi  pluries.  Id  esi.G?  nr 
bellani    habent  quidquid  ferri  necesse 
est  prò  tribus  equis,  ex  fabrica  Regia. 

«  Charta  ann.  1317.  in  Reg.  58.  Char- 
toph.  reg.  fol.d.  r»  :  Item  concessit  Felisio 
de  Autisiodoro  Fabricam  seu  forgiam, 
auam  nunc  habet  supra  magnum  pontem 
Parisius. 

Accipi  etiam  videtur  hsec  vox  prò  quo- 
vis  sedmcio,  in  Lege  Burgund.  addii.  1. 
cap.  1.  I  7.  et  in  Lege  Bajwar.  Ut.  8. 
cap.  2.  I  1.  in  qua  alii  Codd.  habent 
bctsilica,  ut  monet  Stepb.  Baluzius,  adeo 
ut  fabrica  et  basilica  idem  fuerint.  [Lit- 
terae  Alberti  Imp.  ann.  1300.  apud  Lude- 


wig.  tom.  6.  pag.  40  :  Qtueque  Fabrica 
in  Nurinberg  solvet  (Burgravio)  unum 
solidum  annuatim.] 

*  Pro  quavis  officina,  quo  sensu  Fab- 
brica utuntur  Itali,  legiiur  in  Charta 
ann.  1048.  apud  Lamium  in  Delie,  eru- 
dii, inter  notas  ad  Hodoepor.  Charit. 
part.  3.  pag.  1034  :  Una  cum  casis  et  he- 
dificiis  et  universis  Fabricis  suis,  etc. 

13.  FABRICA,  Opifici um  quodvis  fer- 
rarium.  Tradii.  Fuldenses  Schannatti 
pag.  403  :  Slavi  cxx.  singulas  libras  lini 
(debeni)  Scutatores  scuta  xii.  et  una 
Fabrica.  Extracium  computi  anni  1327. 
Histor.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  216  :  Cum 
Dominus  veniret  de  Jostis  Tollini  solvit 
prò  Fabrica  xxi.  den.  Hoc  est,  prò  cal- 
ceando  equo,  qua  notione  non  semel 
accipitur  vox  Fabrica  in  Instrumentis 
Dalphinalibus. 

]  4.  FABRICA,  Proventus  Ecclesiae, 
illius  reparationi  aliisque  divinum  cul- 
tum  speciantibus  destinati,  Gallis  la 
Fabrique.  Addii.  4.  ad  Capitul.  cap.  58  : 
Quod  tn  unaquaque  ecclesia  cui  Episco- 
pus  prmest ,  quatuor  tam  de  reaittbus 
quam  de  chlationibus  fidelium  fieri  de- 
beant  portiones  ;  ut  una  sit  Episcopi,  alia 
clericorum,  tertia  pauperum,  et  quarta 
Fabricis  ecclesiasticis  adplicetur.  LitiersB 
Caroli  VI.  Frane.  Regis  ann.  1385.  inter 
Anecdoi.  Marten.  tom.  1.  col.  1614  :  In- 
terdum  contingit,  ut  in  Ecclesiis  in  quibus 
PrsBlati  fructus.  reditus  et  proventus 
unius  anni,  et  Èabrica  fructus  alterius 
anni  percipere  consueverunt,  Testamen- 
tum  ann.  1423.  apud  Blount  in  Nomolex. 
Angl.  :  Item  leqo  Fabricas  ecclesiae  cathe- 
dralis  Hereford.  xil.  den.  Item  lego  Fa- 
bricas capellas  B.  Mariae  de  Bromyard  XL. 
den.  Fabrica  Ecclesias,  in  Obituario  Mo- 
rinensi  f.  32.  Occurrit  praeterea  apud 
Madox  Formul.  Anglic.  pag.  430.  tom.  4. 
Concil.  Hispan.  pag.  6.  col.  2.  pag.  19. 
col.  2.  etc. 

<*  Fabriee,  eadem  acceptione,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1476.  ex  Reg.  204.  Chartoph. 
reg.  eh.  183  :  La  Fabriee  de  la  parroxsse 
de  maille,  etc. 

1  Fabricales  Litteras  appellai  Cle- 
mens  IV.  Papa  ann.  1267.  m  Epistola 
ad  Archiepiscopum  Hispal.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  2.  col.  476.  Litteras  quibus 
Rom.  Pontifex  Regi  concederei  licen- 
tiam  accipiendi  pariem  proveniuum  ad 
Fabricam  Ecclesiae  pertinentium. 

1  Fabricales  Decima,  Ead.  notione, 
ibid. 

af,  FABRICABILIS.  [Qui  fabricari  potest. 
Gloss.  PhiloxA 

1  FABRICARE,  Clavis  figere.  Acia  SS. 
Aurei  et  Sociorum  Mari.  Junii  tom.  3. 
pag.  51  :  Deinde  duxit  eos  ad  nemus...  et 
eos  ibi  Fabricari  fecit  ad  duas  drbores, 
cum  catenis  et  compedibus  per  fabros,  po- 
nens  duos  custodes  super  arborem, 

1  FABRICARIUS.  Gloss.  apud  Marti- 
nium  in  Lexico:  SuXa  epra<ri|iat.  Ugna 
Fabricaria. 

o  FABRICATOR,  Cui  aediflciorum  cura 
demandata.  Charta  Jacobi  Adriens. 
episc.  ad  calcemStat.  Mss.eccl.  S.Laur. 
Rom.  :  Qui  tres  scilicet  canonicus  et  duo 
laici  eligendi,  vocentur  magistri  operarii 
seu  magistri  Fabricatores  ecclesiae  S.  Lau- 
rentii  in  Damaso, 

t  FABRICATOR  Ecclesia,  Mdis  sacrae 

firocuraior,  iEdituus,  Gali.  Marguillier. 
ndex  MS.  beneficiorum  Ecclesiae  Cons- 
tant, fol.  89.  verso  :  Decem  libras  Turon, 
....  levandas  super  communiam  ejusdem 
Canonici,  si  contigent  ipsum.  resiaentiam 
personalem  facere;  sin  auten,  supra  fi*uc- 
tibus  prebendae  capientur  per  Fabricato- 
rem  Ecclesiae,  Vide  Fabricerius. 


FABRIGATITRJE,Vasa  aurea  aut  argen- 
tea, aurum  omne,  argentumve  factum, 
aut  in  vasa  conflatum,  in  Formulis  an- 
tiquis  apud  Lindenbrog.  49.  67.  72.  75. 
77.  78.  83.  in  Formula  18.  ex  Baluzianis» 
Form.  82.  ex  Andegavensibus,  etc.  Gesta 
Regum  Francorum  cap.  13  :  Aurum  quo- 
que multum  et  argentum,  Fabricaturas- 
que  speciosissimas  tradens  Legato,  etc. 
Primum  Testamenium  Widraoi  Abbatis 
Flaviniacensis  :  Et  quod  superius  memo- 
rari  debueramus  ,  tam  aurum  ,  quam 
argentum,  vel  reliquas  Fabricaturas  seu 
mtnisteria  Ecclesiae,  etc.  [Litterae  Deodaii 
Clerici  prò  Monasierio  Sithiensi  ann. 
32.  Caroli  Regis  ex  Archivo  Audomar.  : 
Fabricaturaa  Ècclesiarum  auro  argento- 
que,  drappalia,  etc.  vobis  per  venditionis 
titulum,  accepto  pretio,  Ecclesiae  vestrae  a 
die  praesenti  trans  firmo,  Extenta  jurium 
Comitis  Sabaudiae  ann.  1309.  tom.  1. 
Histor.  Dalphin.  pag.  86:  De  quolibet 
vendente...  caseos,  corta,  Fabricaturam 
auri,  cypfios^tc] 

1 FABRICATUS  TESTis,Subomatus,Gal- 
lice  Subomé,  in  Depositione  variorum 
testium  coram  Officiali  Rotomag.  ann. 
1895.  ex  Archivo  B.  M.  de  Bono-Nuncio 
Rotomag. 

FABRICENSES,  Qui  in  sacris  fabricis 
arma  cudebant  et  fabricabani,  de  qui- 
bus est  titulus  in  Cod.  Th.  (10, 22.)  et 
Justin.  (11,  10.)  quorum  Praspositi,  Pri^ 
micerii  Fabricae  dicebantur.  Erani  Fa- 
bricae  et  Fabricenses  sub  dispositione 
Magistri  officiorum.  Vide  Cujac.  Gotho- 
fred.  etc. 

1  FABRICERIUS,  iEditimus,  Curator 
aedis  sacrae,  Gali.  Marguillier.  Diploma 
anni  1530.  in  Dissertatone  V.  CI.  Mura- 
torii  tom.  2.  Anecd.  pag.  315  :  Convoea- 
tis,,.  venerabilibus  Canonicis  et  Fabrice- 
riis  sacelli  S,  Johannis  Baptistae  Modoe- 
tiae  ....  cupientesqué  ....  Canonici  et  fabri- 
cerii  huic  honesto  voto  satisfacere,  etc. 
Vide  Fabriquerius. 

*  Nostris  alias  Fabriqueur,  Fabriceur 
et  Ftibrisseur,  Lit.  remiss.  ann.  1461.  in 
Reg.  198.  Chartoph.  reg.  eh.  215  :  Jehan 
Pinart  procureur  et  Fabriqueur  de  la 
parroisse  de  la  Revestizon,  etc,  Jehan  Ma- 
reschal  Fabrisseur  de  la  paroisse  de 
Maille.  in  aliis  ann.  1476.  ex  Reg.  204. 
eh.  188.  Infra  :  Fabriceur  de  lodile  par- 
roisse 

FABRICIS  Bugcell^,  Gali.  Oublie. 
Vide  NebuUe. 

1  FABRICINA,  Officina  ubi  faber  ope- 
ratur.  [<»  Vel  potius  ipsa  opera  in  hujus 
officina  fabricata.  Guerard.]  Cedex  MS. 
Irminonis  Abb.  Sangerman.  fol.  72.  v«. 
col.  1.  [<»  Brev.  13.  sect.  104.]  :  Rado 
faber  prosolvit  medietatem  mans%  de  Fa- 
bricina  sua. 

FABRIGINIUM ,  Idem  quod  Fabrica- 
tura.  Capìtula  Caroli  C.  iii.31.  [<»  Edict. 
Pisi.  ann.  864.]  cap.  23  :  Aurum  vel  ar- 
gentum,  vel  quodcumque  Fabricinium  ex 
auro  vel  argento,  etc.  Occurrit  ibi  ite- 
rum. 

3k  FABRICOLA.  [Parva  fabrica.  Dief.] 

f  FABRIGORA,  Proverbium  in  eos  qui 
domesticis  alimentis  usi  cum  aliis  labo^ 
rant.  Papias.  MS.  Bituric.  habet,  Fabi^ 
Cora. 

FARRI  Grossarh,  Ferrarli,  vel  aerarii, 
ut  vocantur  a  Plinio  lib.  34.  cap.  8.  In 
Siaiutis  antiquis  Abbaiias  Corbeiensis 
lib.  1.  cap.  1  :  Fabri  grossarii  sex,  artifi- 
ces  duo.  Vide  in  Grossarius.  [®*  Germ. 
Grobschmid.  Adel.I 

9)c  FABRICATIO.  [Tertull.  Apolog,  12. 
Non  sentiunt  injurias  et  contumelias 
suae  Fabricationis  Dii  vestri.] 

FABRILES  Vym,  Fumi  vapore  siccataB. 


FAB 


FAC 


FAC 


387 


C^Iius  Aurei,    lib.  4.   Chron.   cap.  3: 
Jtetn  Uva,  et  magis  fumi  vapore  siccata, 
quam  Fabrilém  appellant.  Adde  lib.  2. 
cap  7. 18.  lib.  «S.  cap.  2. 

0  FABRIUTER  ,  Fabrl  arte.  Charta 
ann.  1315.  ex  Bibl.  reg,  :  Ostia  dieta 
turris  priiis  firmata,...  Fabriliter  aperiri 
fecerunt,  et  amotÌ8  serraturarum  praepe- 
cUis,  introierunt  ibidem,  U  ti  tur  Prudent. 
Apotbeos.  V.  519. 

FABRILLA,  et  Fabrissa,  Uxor  fahri, 
Ugutìoni  et  Joanni  de  Janua.  p  Vide 
supra  Faberculus,^^ 

ìif  FABRIO.  [Idem  ac  fabrlco.  Venant. 
2.  carm.  12.  28.  Quod  nullus  veniens 
Bomana  gente  Fabrivit,  Hoc  vir  barba- 
ricaprole  peregit  opus.] 

1  FABRIOUERIUS,  ut  Fàbncerius,  Sy- 
nodus  Oriolana  ann.  1600.  tom.  4.  Gon- 
cil.  Hisp.  pag,  737.  col.  2  :  Fabric/uerios 
qui  fahricss  ecclesiaaticte  prmfictantur, 
homines  diuites,  pecuniosos,  conscientim 
integritate  insignes.  .  .  .  elegant,  quibus 
fabricarum,  redditus. ...  et  totiu9  anni 
vroventus  committantur  Fabriguerii  col- 
lectos  ft*uctu8  absque  majori  consenau 
Parochianarum. .  . .  minime  vendant  ;  et 
elapso  annuali  munere,  intra  mensem 
accepti  et  expensi  rationem  reddant.  Vide 
Fabricator. 

FABRIRE,  Fabricare.  Fortunatus  lib. 
2.  Poem.  8  : 

Quod  nullus  veaiens  Romana  gente  FabriTitp 
Hoc  Tir  barbarica  prole  peregit  opus. 

^  FABROSUS,  Verboso.  Glossar.  Lat. 
Ital.  Ms.  Vide  supra  Fabolari  et  mox 
Fabulare. 

1.  FABULA,  Pactum,  conventio,  Pour- 
parler.  Glossarium  vetus  :  Fabula^  id 
est ,  pactum  conditionis.  Qua  notione 
vocem  banc  usurpat  non  semel  Lex 
Longobard.  lib.  1.  fit.  9.  |  9.  tit.  28.  S  2. 
tit.  80.  $  8.  lib.  2.  tit.  l.S  1.  Leges  Rotba- 
ris  Regis  tit.  53.  65,  tit.  106.  J  30.  etc. 
apud  Heroldum.  [«>  Roth.  144.  851.  191. 
178.  Vide  Grimm.  Antiq.  Jul.  Germ. 
pag.  483.] 

In  Foris  Hispanicis  lib.  3.  tit.  1.  $  6. 
lib.  5.  tit.  2.  S  4.  dicitur  ille  morir  sen 
fobia,  seu  mori  sine  fabula^  qui  moritur 
intestatus,  tabulis  testamenti  non  con- 
fectis.  Mori  sine  lingua,  apud  Tyrium. 
Vide  Gamales,  et  Inordinatus. 

2.  FABULA,  prò  Rumore,  apud  Sene- 
cam  lib.  8.  de  Beneiìc.  cap.  28.  et  aliis 
locis,  S.  Hieronymum  Ep.  88.  ad  Gas- 
trutium,  Tertullianum  Apologet.  cap. 
21.  etc.  Fortunatus  Garm.  ad  Justinum 
Imp.  : 

Conit  ad  extremas  fide!  pia  Fabula  gentee. 

Epistola  Sigeberti  Regis  ad  Desiderium 
Episc.Gadurcensem  tom.l.  Hist. Frane: 
Vum  Fabula  currente  a  pluribus  et  fide- 
libuanostris  cognovimue,  etc.  Gregorius 
Turon.  lib.  5.  cap.  49  :  Fabulam  finait, 
quod  Guntrannus  Rex  capere  vellet  Tu- 
ronicam  civitatem. 

8.  FABULA,  Historia,  narratio.  Vita  S. 
Eparcbii  Aboatis  Inculism.  cap.  17  :  Fa- 
bulaa  eremitarum  eis  ssspius  exponebat. 
[Fortunatus  Presbyter  in  Vita  sancti 
Medardi  Episcopi,  apud  Acberium  Spi- 
cil.  tom.  8.  pag.  410  :  Vo«,  vo«,  inquam, 
qui  dicimini  Pastores,  Abbates,  Rectores- 
que  Ecclesiarum,  vos,  hssc  rabula,  non 
fabula,  sed  res  veraciter  gesta  respieit, 
V09  instruit,  vos  ammonet,  etc] 

FABULARE,  Fabulan,  Gonfabulari. 
GIoss.  Lat.  Gr.  Fabulat,  |iu6ei5cTai^  XaXel, 
x(o|ia>$e7.  Italis  Favellare,  Loqui.  [<^  Hìs- 

Banis  Fablar.  hodie  Hablar^  Regula  S. 
aesarii  ad  Virgines  :  Dum  psallitury  Fa- 
bulare  omnino,  vel  operari  non  licet. 


Vetus  Gharta  apud  Beslium  pag.  888  : 
Nunciansque  Hugoni  ut  invicem  Fabula- 
rentur.  Alia  Alfonsi  Regis  Gastellse.  aerse 
1129.  apud  Anton,  de  Yepez  tom.  6  :  In 
sua  vita,  in  quantum  cum  loquela  sua 
poterit  Fabulare.  Occurrit  etiam  in  Sy- 
nodo  Rom.  sub  Eugenio  II.  PP.  cap.  15. 
apud  Joann.  Sarisoer.  Ep.  190.  in  Vita 
S.  Samsonis  Episc.  Dolens.  lib.  1.  cap. 
28. 55.  in  Epistola  scripta  sub  nomine 
Jesu  Gbristi  sub  Garolo  M.  etc.  Atque 
hac  notione  vox  ista  non  semel  usurpa- 
tur  a  Plauto.  Fabulas  conferre,  dixit 
Gapitolinus  in  Pertinace  ;  Fabulm  pri- 
vatse,  literatse,  prò  privatis  ac  doctis 
sermonibus,Lampridius  in  Heliogabalo, 
et  in  Alexandro  Severo.  [^  Marius  Mer- 
cator  pag.  358  :  Si  passus  est,  quomodo 
impassibiliterf  Si  impassibiliter,  quomodo 
passus  est?  Fabulemur  ineffalfiìiter,  ut 
sentiatur  insensibiliter.] 

^  Flaboier,  prò  Fabulas  narrare,  nugas 
dicere  apud  Guignevil.  in  Peregrinat. 
bum.  gener.  Ms.  : 

Qn'eet  che,  a  dit  le  paiaant, 
Que  ni'alei  tous  chi  Flaboiant  ? 

1  FABULARIUS,  Fabulator,  qui  scribit 
vel  narrat  Fabulas.  Lambert.  Ardens. 
apud  Ludewig.  tom.  8.  pag.  473  :  Tot  et 
tantorum  ditatus  est  copia  librorum,  ut 
Augustinum  in  Theologia,  Areopagitam 
Dionisium  in  Philosophta,  Millesium  Tha- 
lem  Fabularium  in  neniis  Gentilium,  in 
cantilenis  gestoriis  sive  in  eventuris  nobi- 
lium,  sive  etiam  in  fabellis  nobilium,  jo- 
culat&res  quoque  nominatissimos  asquipa- 
rare  putaretur. 

3|e  FABULATIO.  [Faceta  narratio,  vel 
collocutio.  Capell.  6.p.  189.  Gura  distric- 
tior  tibi  forensis  fabulationis  partibus 
alligata  aciem  industrise  melioris  ob- 
tudit.JL 

1  FABULATORIUM ,  Locus  Monasteri, 
ubi  Fratres  confabulantur.  UtiturMarti- 
nianus  Monachusa  Mabillonio  laudatus 
tom.  3.  Annal.  Bened.  pag.  824. 

«  FABULATORIUS,  Superfluus,  inutilis. 
Stat.  comitat.  Venais.  sub  Glem.  PP. 
VII.  ex  God.  reg.  4660.  A  cap.  23  :  Quia 
in  testium  attestationibus  ordinandis,  ali- 
qui  ex  dictis  notariis...  verbis  Fabulato- 
riis,  infructuosis  utuntur,  statuimus  quod 
verba  superflua  omittendo  inantea,  etc. 

FABULO.  Gloss.  Isid.  Fabulas  compo- 
nens.  Fabulones,  fabularum  inventores. 
Utitur  Macrobius  lib.  2.  Saturn.  cap.  1. 
f«>  Ubi  alii  legunt  Sabulo.  Vide  Forcell. 
in  hac  voce.]  [Glossar.  Sangerman.  num. 
501.  habet:  Fabulonus,  Fabularum  inven- 
tor.  Vide  Lexicon  Hofmann!.  Nostri 
Fableor  dlxerunt.  Vetus  Poèta  MS.  e 
Bibl.  Goislin  : 

Un  Rol  un  Fableor  avoit 
A  qui  deduire  souloit.] 

«  FABULOSE,  Fabulando,  Gali.  Dans  la 
conversation.  Fragm.  Hist.  Brit.  Armor. 
tom.  7.  GoUect.  Histor.  Frane,  pag.  49  : 
Accedens  (Nomenoius)  Ad  Conoveum  mo- 
nasterii  Redoni  abbatem,  virum  simpli- 
cem  et  innocentem,  et  sub  specie  veritatis 
illum  seducens,  exposuit  UH  Fo^ulose,  ut 
erat  alloquax,  de  dignitate  regni  Britan- 
niss. 

3|c  FABUNDUS.  [Loquax.  Diep.] 

FAGGES,  Lenticula  aquatica,  in  Gloss. 
MS.  ad  Alexandrum  latrosopbistam. 
Vide  Falcata. 

9|e  FAGGHINDS.  [Italis  Facchino  :  e  Quos 
sequebantur  duodecim  Facchini  sive 
pauperes  portatores  xxiiii  intorti  tioru  m. 
(Diar,  Burchardi,  ed.  Tbuasne,  II,  291. 
an.  1497.)  »]^ 

«  FAGGINERIUS,  Fascinator,  prsestigia- 


tor,  alias  nostri s  Facinisr.  Lit.  cujusdam 
inquisit.  ann.  1482.  apud  Marten.  tom. 
8.  Ampi.  Gollect.  col.  162:  Ager  Domini- 
cus  ibidem  quasi  squalet  incultus,  licet 
magnas  executiones  de  mullis  haretids  et 
Faccinenis  fecerim  a  duobus  annis.  hit. 
remiss.  ann.  1455.  in  Reg.  187.  Ghartoph. 
reg.  cb.  109  :  Le  pere  des  supplians  venant 
de  la  ville  de  Riom...  commenda  à  crier 
aux  supplians,...  tuez  ces  ribaulx  Faci- 
niers  et  Facinieres.  Aliae  ann.  1456.  in 
Reg.  189.  cb.  87  :  Estoit  commune  renom- 
mée  ou  pais  qu*icéllui  Jehan  estoit  sorder 
et  Facinier.  vide  Fachinerarius. 

1  FACEGITAS,  Elegantia.  Vita  S.  Gal- 
terii  Abb.  auctore  Monacho  ejus  disci- 

fulo,  Inter  Acta  Sanctorum  Aprilis  tom. 
.  pa^.  757  :  Non  hic  attendas  dictorum 
Facecitatem,  aut  verborum  rusticttatem, 
sed  rei  quam  narraturus  sum  veritatem. 
Vide  Facetia. 

FAGELLA,  diminut.  Sifacula ,  uti  boc  a 
face,  vox  Petrarchae  et  Danti  nota,  Fac-' 
cellina,  Senensibus.  Occurrit  in  Actis  S. 
Tbaraci  Martyris.^  Pachymeres^  lib.  6. 
cap.  31  :  ^axlXXouc  sx  icarnSpcdv  icoiif}o-avTfr;. 

Pagella,  apud  Lampridium  in  Helio- 
gabalo. quid  sit,  vide  apud  Gasaubonum. 

«FAGELLUM,  Lo  cicero,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  Ms. 

^  FAGEM INA,  Cantilenss,  quas  cantant 
mulieres  prò  pueris  dormientibus,  vel  prò 
sopiendo  pueros.  Glossar,  vet.  ex  God. 
reff  521 . 

FÀGENUEIRA,  [Gultura  prsedii  rustici 
species  corvates,  ab  Hispan.  Fazer,  Fa- 
cere,  operari.]  Cbarta  Aldefonsi  Regis 
Gastellse  aerse  1218.  in  Histor.  Segoviensi 
cap.  18.  S  2  :  Absolvo  etiam  omnes  Cleri- 
cos  et  Sacerdotes  totius  regni  mei  ab  omni 
Facendeira,  et  fossadeira,  et  posta,  etqua- 
libet  alia  pecta  in  perpetuum.  Vide 
Fazenda. 

*  Fagendera,  Servitii  seu  corvatm 
species.  Gharta  Ildef.  reg.  Gastel.  inter 
Acta  SS.  tom.  6.  Jul.  pag.  55.  col.  1  : 
Essent  excusati  et  absoluti  ab  omni  alio 
poeto  et  Facendera  in  toto  regno.  Alia 
ibid.  col.  2:  Facenderam  faciant  in  civi- 
tate  Toleti. 

1.  FAGERE,  Gommorari.  Exodi  cap. 
34  :  Fectt  ergo  ibi  cum  domino  Moyses  40. 
dies  et  40.  noctes,  etc.  Papianus  in  leg. 
Miles,  ad  leg.  Jul.  de  Adulter.  (lib.  4B. 
tit.  5.  fr.  11.  I  5.)  :  iVie  sibi  computarentur 
dies,  quos  in  custodia  Fecisset.  Adde  leg. 
14.  D.  de  Statu  lib.  (40,  7.)  In  Monumen- 
tis  Ghristianis  :  Fecit  annos  xx.  etc.  prò 
vixit,  passim  habetur,  apud  Gruterum 
447.  3.  888.  12.  842.  7. 1051. 1.  1176.  9.  In 
Actis  Apostol.  cap.  18  :  Hon^crac  xP^^^^ 
T^va.  Et  cap.  20  :  tlofnvaq  re  u.Y)VQtc  Tpel;. 
Occurrit  haec  loquendi  formula  non  se- 
mel apud  Scriptores,  Senecam  Epist.  67. 
Gapitolinum  in  Maximo,  Julianum  An- 
tecess.  Gonstit.  15.  {  57.  in  Oollat.  Gar- 
tbag.  cap.  142.  apud  S.  Jacob.  Ep.  4.  in 
Actis  S.Theogenis  Mart.  n.  12.  S.Fruc- 
tuosi  n.  2.  in  Actis  SS.  Nicandri  et  Mar- 
ciani  apud  Garracciolum  sub  flnem, 
apud  Gaufridum  lib.  2.  de  Vita  S.  Ber- 
nardi cap.  3.  Anastasium  Bibl.  in  S. 
Marcello  PP.  in  Hist.  Eccl.  pag.  77.  99. 
Domnizonem  lib.  2.  cap.  18.  Lupura 
Ferrar.  Epist.  4.  etc.  Vide  Glossar.  Pi- 
thoBi  ad  Julianum  Antecess.  [^  et  Ma- 
rin.  Pap.  Diplom.  num.  73.  not.  34.] 
tfbi  Fecit  mensis  talis  dies  tot,  etc.  Lo- 
quendi formula  frequens  in  Actis  quinti 
et  sexti  speculi,  prò  die!  ac  mensis  cha- 
ractere.  Nicetius  Episcop.  Epist.  2.  tom. 
1.  Goncilior.  Gali.  pag.  WS  :  Per  festivi- 
tatem  S.  Martini,  quam  undecima  die 
Facit  November.  Vetus  Epitaph.  in  Mo- 
nast.  S.  Grucls  Burdegalensis  :  Hic  re- 


388 


FAG 


FAC 


FAG 


Ìuiescit  bone  recordationis  humilU  KPL 
ionfMlenus,  jfui  vixit  annus  GCG.  (cir- 
citer)  septucigintaf  aput  quem  nullus  fuit 
dolua  malus,  qui  futt  sene  ira  jocunaus, 
hoc  est  accepit  transitum  sub  die  VI. 
lidus  AtigustaSfUbi  fecit  Augustos  die»  sep- 
tem,  anno  V.  regnum  Donni  nost.  ChlO" 
dovei  res  f.  Alfa  bina  Epitaphia  con- 
Jugum  paris ,  inventa  in  Ecclesia 
S.  Àcheoli  juxta  Ambianum  ann. 
1660  :  +.  Leudelinus  hic  requiescit  in 
vace^  wxit  annus  L.  defunctus  est  ubi 
ricit  genar.  dies  XV.  f  Valdolina  hic 
requiiscit  in  pckce,  vixit  annus  XXX. 
defuncta  est,  ubi  Ficit  Julius  dies  XX  Vm. 
Tabular.  S.  CyriciNivern.  eh.  28  :  Theot- 
baldus  scripsit  et  dictavit  in  mense  Octo- 
bris  ubi  Fecit  dies  18.  anno  1.  regnante 
Ludovico  Imperatore.  Hujusmodi  diem 
et  mensem  adscrìbendi  formulas  similes 
proferunt  pi  acita  vetera  optimae  notSB, 
quffi  Jo.  mbillonius  eruit  ex  veteribus 
corticeis  membranis  Monasterii  S.  Dio- 
nysii,  quas  una  cum  eodem  viro  doctìs- 
Simo  ac  h umanissimo  videre  contigit  in 
Chartophylacio  ejusdem  Monasterii 
ann.  1671.  et  tom.  4.  Actorum  SS.  Ord. 
S.  Benedicti  inseruit  pag.  617.  618.  620. 
Ea  autem  fere  semper  Ita  clauduntur  : 
Datum  quod  Fecit  mensis  Augustus  dies 
duodedm,  Datum  quod  Fecit  mensis  Ju" 
nius  dies  quinque,  etc.  Vide  Vitam  Ai- 
drici Episc.  Genoman.  num.  69.  et  Acta 
Episcopor.  Oenomanensium  tom.  4.  Ana- 
lector.  Mabillonii.  ubi  hsec  formula  pas- 
sim occurrit,  [et  infra  Quod  fecitA 

2.  FAGERE,  Gali.  Faire  avec  quelqu*un, 
hoc  est.  Rem  conticere,  negotium  pera- 
gere,  pacisci.  Gregorius  M.  lib.  2.  Ind. 
2.  Epist.  82:  De  Neapolitana  vero  urbe.,, 
vobis  tndicamus,  quia  ut  cognovimus,  cum 
Amulpho  se  Fectt,  et  reipublicas  contra 
fidem  venit.  Anonymus  Barensis  in  Chr. 
ann.  1078  :  Et  secundo  die  intrante  Febr. 
Fecit  cum  ipso  Duce.  An.  1089  :  Mortuus 
est  Urso  Archiep.  et  electus  est  Helias,  et 
Fecit  Bari  cum  Boamonte,  Idem  ann. 
1080:  Ipse  Dux  Fecit  fine  cum  Barì,  et 
mense  Aprili  Fecit  Taranto  cum  ilio  et 
Trane. 

^  8.  FAGERE,  Colere,  arare.  Gapitul. 
de  villis  cap.  8  :  Ut  judices  nostri  vineas 
recipiant  nostras^  qum  de  eorum  sunt  mi- 
nisterio,  et  bene  eas  faciant.  Codex  MS. 
Irminonis  Abb.  Sangerman.  fol.  27. 
verso  col.  1  :  Radoardus  lidus  et  uxor 
ejus  lida..,  Faciunt  in  vinea  arpen.  un. 
in  unaquaque  ebdomada  et  curvadas  ii. 
Ibid.  foi.  S8.  col.  2  :  Mcicebodus  colonus... 
Facit  in  vinea  dimid.  arpen.  et  Facit  or- 
tum  dominicum.  Donatioanni  1164.  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  8.  pag.  196  : 
Adhuc  etiam  dederunt  terram  illam  gum 
est  ad  Rocam  caducam,  quam  Factunt 
Pontius  Balzans  et  Pontius  AloniSy  et  ter- 
minatur,  etc. 

^4.  FAGERE  Dare,  praebere.  Charta 
Geraldi  Abb.  S.  Joannis  Angeriac.  ann. 
1885.  lex  Ghartulario  ejusd.  Monasterii 
pag.  458  :  Item  qualibet  die  prò  Fratribus 
mortuis  nominatis  in  Ca^itulo  debet  Fa- 
cere  dominus  Xbbas  et  vtnum  in  refecto- 
torio  de  Conventu.  Ibid.  pag.  459:  Item 
Camblentus  debet  Facere  per  mediétatem 
Quadragesimm...  centum  pauperibus  cuili- 
bet  duo  allecia.  Item  pag.  460  :  Debet  Fa- 
cere  jadellos  et  scutell<M  et  tersoria  ipso 
die  cui  faciendum  Mandatum.  Rursum  oc- 
currit bag.  464. 

1 5.  FAGERE,  Tradere  vel  dlsponere. 
Leges  Luithprandi  Regis  [<»  64.  (6,  11.)] 
apud  Murat.  tom.  1.  part.  2.  pag.  64.  col. 
1:  De  eo  prmdjfimus,  qui  filiam  in  capillo 
in  casa  habuentf  et  filtum  non  reliquerit 
legitimum,  ut  de  rebus  suis  amplius  per 


nullum  titulum  cuicumque  per  donatiO' 
nem,  aut  prò  anima  sua  Facere  possit, 
nisi  partes  duas,  tertiam  vero  reltnquat 
filias  sutB,  sicut  gloriosissimus  Rotharis 
Rex  disposuit. 

1  6.  FAGERE,  Dicere  afflrmare.  Leges 
Rachis  [«>  8.]  tom.  1.  part.  2.  apud  Mu- 
rat. pag.  86.  col.  1  :  St  quis  Langobardus 
qualemcumque  hominem  aldium  aut  ser^ 
vum  suum  Facere  voluerit  (i.  e.  suum 
esse  voluerit  contendere)  et  ipse  ad  pa- 
latiuin  venerit  ad  proclamanaum. 

7.  FAGERE  Aquam  dicitur  navis.  quam 
aqua  per  rimas  occupat:  phrasis  Gal- 
lica, Faire  ean.  Vita  S.  Deivot®  Virgin, 
apud  Vincentium  Barralem  :  Ipsa  autem 
naviculcL.  quia  fuerat  destituta  etsicca  in 
littorey  F<iciebat  multam  ctquam  in  sen- 
tina  sua,  etc. 

1 8.  FAGERE,  HoMiNES,  Milites  cons- 
cribere,  Gali.  Lever  les  troupes,  Faire  dee 
hommes.  Occurrit  apud  Rymerum  tom. 
8.  pag.  540.  col.  2. 

f  9.  FAGERE  Inde,  Inde  recedere,  apud 
Bernardum  monachum  Ord.  Gluniac. 
part.  1.  cap.  84.  [<*<*  Facere.  Proficisci, 
apud  Tertull.  de  Pallio  cap.  8.  Ad  il- 
lum  Facit,  ubi  alii  legunt  vasit.] 

1 10.  FAGERE  Legtum,  Gali.  Faire  un 
lit,  Lectum  sternere.  Processus  de  Vita 
S.  Yvonis,  Maii  tom.  4.  pag.  557  :  Lectos 
ipsemet  Faciebat  et  cubaoat  eosdem  (pau- 
peresj 

11.  FAGERE  LiTERAS,  Dare,  mittere, 
scribere  ad  aliquem.  Lupus  Ferrar. 
Epist.  7.  Feci  autem  literas  ad  Audoinum 
de  tua  reversione.  Saxo  Grammat.  lib.  18: 
Literas  ad  Lotharium  Facit. 

1 12.  FAGERE  NiHiL,  Nulli  esse  obno- 
xium  oneri.  Godex  MS.  Irminonis  Abb. 
Sangerman.  fol.  55.  verso  col.  1  :  Sival- 
dius  tenet  dimidium  pratum,  habebat  de 
terra  aràbili  bun.  vi.  et  Nihil  inde  ante 
Faciebat.  Remigius  tenébat  pratum  1.  et 
Nihil  Faciebat.  Vide  Nihil  fecit. 

1 18.  FAGERE  Se  ad  unum.  Privilegi um 
Ferdinandi  Gonzalez  prò  Monasterio  S. 
iEmiliani,  inter  Goncil.  Hisp.  tom.  8. 
pag.  177.  col.  1  :  Domus  octo  Faciunt  se 
ad  unum  :  hoc  est,  habentur  quasi  una, 
seu  uni  et  eidem  obnoxi»  sunt  prsesta- 
tioni. 

«14.  FAGERE,  Esse.  Fecit  prò  Fuit, 
apud  Greg.  Turon.  Hist.  Frane,  lib.  3. 
cap.  87  :  Cfravem  eo  anno  et  solito  aspe- 
riorem  hyemem  Fecit.  Galli  dicimus  :  ti  a 
fait  un  grand  hiver.  Faire  que  fol,  prò 
Stulte  agere,  in  Lit.  remiss.  ann.  1^. 
ex  Reg.  188.  Chartoph.  reg.  eh.  282: 
Avez  fait  que  fol  de  ce  faire  :  car  vous  n'y 
avez  riens  gaignié.  Faire,  valere,  se  ha- 
bere  sonat,  in  aliis  Lit.  ann.  1889.  ibid. 
eh.  108  :  Le  seigneur  d'Estouteville  de- 
manda comment  le  Faisoient  le  seigneur 
et  la  dame  de  Montmorency,  cuidant  que 
icellui  Robert  feust  à  eux. 

«  15.  FAGERE.  Assignare  ,  statuere. 
Scacar,  apud  Gadom.  ann.  1284.  in  Reg. 
S.  Justi  (jam.  Gomput.  Paris,  fol.  27.  v». 
col.  1  :  Quando  domina  petit  dotalium 
suum,  reus  non  ?iabebit  nisi  unam  esso' 
gniam  ;  et  post  defautam,  citabitur  reus 
ad  assisiam  ;  et  si  venerit,  dabit  defau^ 
tam  et  Faeiet  dotalium  ;  si  non  venerit, 
rex  Fadet. 

«16.  FAGERE,  Gantare.  Acta  Mss.capit. 
Paris.  :  De  funeralibus  reginss  Franàm 
cum  omnibus  aeremoniis  1d.  Febr.  1513. 
Missam  decantamt  reverend.  dom.  CenO" 
nomanensis  :  archiepiscopus  Lugdunensis 
evangelìum  Fecit,  cui  assistébant  cibbas 
S.  Genovefss  et  Guillelmus  Hector  canoni- 
cus  :  epistolam  vero  dom.  Senonensis,  cui 
assistebat  abbas  de  Rota  portans  liifrum 
et  Thomas  Du  Prat  canontcus.  Reg.  visi- 


tat.  Odon.  Archiep.  Rotomag.  ex  Cod. 
reg.  1245.  fol.  509  :  xj.  Kal.  Januarii  jRo- 
thomagi  Fedmtu  nostrum  O. 
FAGERE  MissAM.  Vide  Missa. 

*  Facere  Ante  et  Retro,  Salutatio- 
nis  apud  Monachos  species.  Vide  in  In^ 
clinatio  et  Ante  et  retro, 

®  Facere  Audirb,  Deferre,  nunciare. 
Gharta  Bern.  de  Turre  in  Ghartul.  Cel- 
sinian.  eh.  857*:  Si  autem  ad  tempus  sta' 
tutum  requirere  noluerit,  provocabunt 
eum  ad  hoc  ipsum  seniores  hujus  lod  : 
quod  si  eos  audire  nol%terit,  Fadent  hoc 
tpsud  michi  audire  matrique  et  friUribus, 
etc, 

«  Facere  Gapas.  Vide  supra  in  Capa  1. 

«Facere  Garnes,  Ital.  Fare  carne, 
Praedari,  stragem  edere,  facere  sangui- 
nem.  Steph.  de  Infest.  Ms.  ubi  de  In  noe. 
VIII  :  xxj.  Januani  1486.  die  Sabbati  de 
mane,  cum  quidam  armati  exivissent  por- 
tam  viridartam,  causa  Faciendi  cameSy 
obviaverunt  hoHibus. 

«  Facere  Gensus,  Exsolvere,  prses- 
tare.  Lit.  ann.  1866.  tom.  4.  Orainat. 
reg.  Frane,  pag.  678.  art.  18  :  Quod  liceat 
emphiteotis  aictos  sensus  Facientibus,  eos- 
dem census,  prò  predo  quo  darent  alteri, 
retinere. 

«  Facere  suum  Gursum,  Effectum 
obtinere.  Lit.  ann.  1411.  tom.  9.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  600.  art.  6  :  Pars  rea 
debet,  si  voluerit,  vocari  facere  emptorem 
cui  videndum  oppositionem  ipsius,  cur  in^ 
cantus  non  deoeat  Facere  suum  Cursum. 
Vulgo  dicimus.  Alter  son  cours. 

^  Facere  Dominum,  Alieni  clientelam 
proflteri.  Judic.  ann.  1265.  in  Reg.  Olim 
parlam.  Paris,  fol.  148  :  Dicd>at  balHvus 
quod  bona  ipsa  pertinebant  ad  dominum 
regem,  secundum  consuetudinem  terrm, 
et  maxime  villm  Feritatis  Milonis,  in  qua 
]9ater  ipsorum  diu  burgensis  fuerat,  et 
ibi  decesserat  sine  Facere  alium  dominum 
infra  annum  et  diem,  postquam  venit 
ibidem,  per  quod  factus  fuerat  homo  de 
corpore  domini  reais.  Se  faire  à  quelqu'un, 
Alicujus  domestfcum  et  familiarem  se 
dicere.  Lit.  remiss.  ann.  1889.  in  Reg. 
138.  Gbartoph.  reg.  eh.  98  :  Audriet  {ut 
examinépar  serment,  il  repondit  qu*il 
estoit  à  nostre  onde  de  Bouryogne  ;  con- 
vaincu  que  non,  il  se  Fist  a  nostre  très- 
cher  et  très-ame  onde  le  due  de  Berry  ;  et 
après  convaincu  pareillemsnt,  il  se  Fist  à 
nous. 

•Facere  Ecclesiam,  Illam  restau- 
rare. Gharta  ann.  1060.  inter  Instr.  tom. 
11.  Gali.  Ghrist.  col.  151  :  Novimus  ex 
antiquitatis  auctoritate  institutum,  ut  si 
quis  Fecerit  ecclesiam  per  scuirorum  se- 
riem  apxcum  futura  posteritati  ratum 
faciat  et  notum,,.  Locum  sancii  Martini,.., 
qui  temporibus  prisds  sub  monasticts  re 
gula  religionis  viguit,  cui  priorem  sta- 
tum..,  revocare  disposuerunt, 

*  Facere  Facta  sua,  Petitiones  suas 
in  jure  allegare  et  probare.  Arest.  ann. 
1871.  80.  Aug.  in  voi.  6.  arestor.  parlam. 
Paris.  :  In  cesterie  partes  ipses  non  pos" 
sunt  sinefactis  expediri;  Fadent  igitur 
facta  sua,  et  inquesta  facta  curi»  nostras 
reportata,  fietjus.  Vide  Factum  8. 

«  Facere  feudum.  Vide  infra  in 
Feudum, 

*  Facere  Ficus.  Vide  infra  in  l^c^a 2. 

*  Facere  Filiolum,  Puerum  e  sacro 
fonte  baptismatis  suscipere.  Vide  infra 
in  Filiolagium, 

*  Facere  Firmum,  Se  Fortem,  vulgo 
Se  faire  fort,  Spondere,  in  se  recipere. 
Terrear.  Apchon.:  Johannes  Borghaae  Fi- 
lius..,  Pro  Petro  Borghade  ejus  patre,  prò 
quo  pròmisit  Facere  firmum  et  de  rata 
habendo,  etc.  Ibidem  :  Pro  quo  $e  fortem 


9^ 


FAC 


FAC 


FAC 


389 


Fecit  et  promiait  Faeere   firmum,    etc. 
Vide  in  FùtHb. 

«  Facere  Haberf,  Gali.  Faire  avoir, 
Becuperare,  restituere.  Charta  ann. 
1221.  ex  Llb.  albo  episc.  Carnot.  :  De 
meriagio  didmMU,  ^uoa  episcopus  debet  ibi 
habere  auum  aervientem,  et  de  collecto 
meriagio  habebit  epiacopus  partem  suam 
et  major  suam  ;  et  si  fuerit  defedile  in 
merittgio,  debet  hoc  eeriitens  episcopi 
monstrare  majori,  et  major  d^et  Facere 
haberi  defunctum  eumdem, 

•  Facere  Honorem,  Honorare,  valgo 
Faire  honneur.  Chron.  Bergom.  ad  ann. 
1886.  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  855  :  Et  fecerunt  fieri  prò  Fa- 
ciendo  honorem  cuique  plus  quam  centum 
tortas,  etc. 

•  Facere  Ictum,  Petitionem  conji- 
cere.  Gali.  Porter  un  coup,  Lit.  remiss, 
ann.  1859.  in  Reg.  188.  Ghartoph.  reg.  eh. 
284  :  Yolens  ictum,  quem  dictus  Erailli 
Facere  volebat,  impedire,  manus  suas.... 
obviam  dicto  gladio  levavit,  ita  quod  diC" 
tum  ictum  totaliter  impedivit. 

*  Facere  Invidiam,  Phrasis  Gallica, 
Faire  envie.  Acta  Mss.  Inquisii.  Carcass. 
ann.  1308.  fol.  36.  r>  :  Videbat  quod  dicti 
homines  portabant  in  zonis  suis  cuUellos 
seuganiveioSj  qui  sibi  multum  placebant 
et  Fecerunt  et  magnam  invidiam, 

^  Facere  Naturam,  Semen  emittere. 
Lit.  remiss.  ann.  1382.  in  Reg.  122.  Gliar- 
toph.  reg.  eh.  88  :  Le  suppliant  confessa, 
pour  cUìubte  d'icelle  ^heune  et  de  rigueur 
dejustice,  qu*ilavoit  Fait  nature  en  la 
bouche  dHcelle  femme,  combien  quHl  n'en 
eust  riens  fait, 

•  Facere  Se  Nescientem,  Italis  Fare 
il  nesdo,  Ignarum  agere,  rem  de  qua 

?uis  interrogatur,  profiteri  se  ignorare, 
nqulsit.  de  forest.  Breheval.  in  Reg.  84. 
bis  Chartoph.  reg.  part.  5.  fol.  127.  v»: 
Jureia  facta  super  consuetudine,  quam 
mUites  et  presbyteri,  exigunt  in  foresta 
Brehevallis  per  hos  milites,  Milo  de  Mes- 
nil,  Symon  de  Mesnilf  Radulphus  de  Fe- 
line,,., qui  Fecerunt  se  nescientes, 

*  Facere  Partem,  vox  forensis,  In 
aliquem  litem  intehdere,  Gali.  Se  faire 
panie,  Charta  ann.  1838.  in  Reg.  69. 
Ghartoph.  reg.  eh.  389:  Citatis  compe^ 
tenter  relieta  et  liberis  ceeterisque  cama' 
libus  amicis  dicti  Johannis  foumet,  ad 
Faeiendum  partem  contra  dictum  cleri^ 
cum,  si  sua  crediderint  interesse.  Vide  in 
Pars, 

*  Facere  Pulcram  Faciem,  Gali. 
Fairebon  visage,  Aliquem  Benigno  vultu 
excipere.  Acta  Mss.  Inquisii.  Carcass. 
ann.  1808.  fol.  86.  r«  :  Prssdicti  hasretici 
Faciebant  ipsi  testi  pulcram  faciem,  et 
ostendebant  ei  signum  dilectionis. 

o  Facere  Sanguinem,  Nostris,  Faire 
sang.  Vulnerare»  adeo  utsanguis  effluat. 
Charta  ann.  1445.  in  Chartul.  Latiniac. 
fol.  42.  V.  :  Icellui  de  Sasseville  d'icellui 
espie  le  enferra  et  navra  en  la  main  entre 
deux  dous,  et  lui  Feist  sang  et  plaie  ou^ 
verte.  Alia  ann.  1465.  ex  Chartul.  S.  Pe- 
tri  Carnot.  :  Lesquels  batirent  plusieurs 
desdiz  religieux,  leur  Faisant  sane  et 
flaies,  et  les  mutilans  de  coups  orbes,  tel- 
ìement  que  mort  s*en  ensuit  en  la  per~ 
■sonno  de  frere  Eustache  Choart. 

o  Facere  Tacentem,  Praestare  ut  quis 
ab  instituta  petìtione  desistat.  Charta 
ann.  1256.  in  Re^.  81.  Chartoph.  reg.  fol. 
96.  col.  2:  Promxserunt  in  manu  nostra 
quod  ipsi  Tacentes  Facient  Guillemum 
Gaufridi  Pallart  defuncti,,..  Marquisiam 
et  ìiirabilem  sorores  ejusdem  Guillelmi,., 
ab  ilio  debito,  in  quo  sibi  tenemini  ra-- 
tione  dicti  Gaufridi  patrie  eorumdem. 
Vide  Tacitus. 


•  Facere  Taliter,  Gali.  Faire  en 
sorte.  Vide  infra  Taliter. 

*  Facere  Tantum.  Phrasis  Gallica. 
Faire  tant.  Tantum  elaborare.  Charta 
GulU.  de  Hodenc  ann.  1241.  ex  museo  D. 
Clairembault  :  Guillermus  Crispini  Fecit 
tantum  erga  me  de  terra  de  Ferrariis, 
quod  exinde  ipsam  in  hominem  recepì. 

•  Facere  Testamentum,  Illud  exse- 
qui.  testatorìs  piacila  perflcere.  Charta 
Henr.  II.  reg.  Angl.  prò  liberi.  Norman, 
in  Reg.  S.  Justi  Cam.  Comput.  Paris, 
fol.  85.  r»  col.  1  :  Quod  clarum  fuit  et  re- 
siduum,  relinquatur  executoribus  ad  Fa- 
eiendum testamentum  defuncti. 

^  Facere  Transitum,  Transire.  Acta 
MSS.  Inquisii.  Carcass.  ann.  1308.  fol. 
11.  r».  :  Cum  ipse  Faceret  transitum  per 
Tarasconem,  ivit  ad  domum  Petri  de  Ga- 
lacho.,.  Crastinum  de  pulcra  die  recessit. 

^  Facere  Videri,  Oculis  subjicere. 
Gali.  Faire  voir.  Lit.  remiss.  ann.  1852. 
in  Reg.  81.  Chartoph.  reg.  eh.  494  : 
Jvit  ad  domum  barbitonsoris  dictss  villse 
ad  Faeiendum  videri  et  parari  parvam 
plagam,  quam  ex  dieta  iercussione  ha- 
ìfuerat.  Se  faire  à  veoir.  Venire  in  cons- 

fectum,  in  aliis  Lit.  ann.  1398.  ex  Reg. 
44.  eh.  266  :  Aucuns  de  ses  amis  advise- 
rent  icellui  Hennequin  qu'il  se  destour- 
nast  et  qu'il  ne  se  Feist  point  à  veoir  de- 
vant  leait  Raoul. 

^  Facere  Urina m,  Mingere,  Gali. 
Faire  de  l'eau,  Lit.  remiss.  ann.  1351.  in 
Reg.  81.  Chartoph.  reg.  eh.  122  :  Invenit 
dictum  Johannem  ad  ìiostium  patris  et 
matris  suorum  Facientem  urinam. 

*  Facere  Usagium,  Quod  ex  usu  vel 
consuetudine  debetur  prseslare.  Charta 
ann.  1250.  in  Chartul.  Sabaud.  fol.  139. 
v«:  Quod  si  cornee. poterit  probare.,,  quod 
dieta  guageria  sit  ae  feodo  suo,  dictus  En- 
telmus  Faciet  ei  usagium,  ad  quod  tene- 
tur  de  consuetudine  vel  de  jure.  Vide  in 
Usagium. 

FAGES.  Polyptychus  Floriacensis  :  Sol- 
vit  pullos  3.  cum  ovis  15.  et  alios  pullos 
vtndemiales  cum  ovis,  Solvit  sinapem  et 
Faces.  Vide  Facula  2. 

^  FAGESSIA.  Urbanitas,  comitas.  Glos- 
sar. Gali.  Lai.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Faces- 
sia,  courtiosye,  débonnaireté.  Elmham.  in 
vita  Henr.  V.  reg.  Angl.  edil.  Hearn. 
cap.  84.  pag.  88  :  liex  quoque,  cui  nichil 
generositatis  regirn,  seu  perfectissimse  Fa- 
cessiss  defuit,  etc.  Vide  Facetia, 

FAGETIA,  prò  Facundia,  Chunradus 
de  Fabaria  de  Casib.  S.  Galli  cap.  8  : 
Nonjuris  Facetia,  sed  armorum  copia,  in 
qua  confidebat,  etc.  Et  cap.  9  :  Post  mul- 
tam  Minervas  Facetiam,  cum  omni  diqnus 
potestateclamarelur  a  cunctis^  etc.  [Gloss. 
Lai.  Gali.  Sangerm.  ;  Facessia,  Courtoi- 
sie,  élegance,  débonnaireté.  Vide  Face- 
citas  et  Facessia.] 

Facetia,  in  singul.  prò  Facetiss,  dixit 
Apuleius  in  Apolog. 

FAGETIARI.  Per  facetiam  aliquid  di- 
cere. Proverbium  apud  Will.  Maìmes- 
buriensem  Ifb.  1.  de  Geslis  Pontificum 
pag.  218  :  In  proprias  laudes  Facetiari, 
jactantia  est. 

9)c  FAGETIOR,  [Facetiis  utor.  Sidon.  8. 
ep.  13.  Qui,  quod  verbis  inverecundis 
aurium  publicarum  reverentiam  inces- 
tant,  grand  iter  sibi  videnlur  Facetiari.] 

«  FAGETUS,  Urbanus.  bonis  artibus  et 
studi  Is  expoli  tu  s.  Stai.  eccl.  Constant, 
inter  Inslr.  tom.  11.  Gali.  Christ.  col. 
218  :  Herbertus  quosddm  car^micorum, 
qui  sibi  minus  urbani,  minusque  Faceti 
videbantur,  ab  ecclesia  Constantiensi  ra- 
dicitus,  tanquam  illiteratos  et  inutiles, 
extrtuiit. 

FAGEZEIROS,  Cervical,  pulvinus  in 


Zuem  faciem  ponimus  in  leclo  collocati , 
lUsit.olim  Faceiro.  Gali.  OreilUr.  Chart. 
Menasi,  de  Tarouca,  apud  S.  Rosa  de 
Viterbo  Elucidarli  tom.  1.  pag.  425  :  Ita 
quod  fcudant  de  culcitra  et  de  pulvinari 
Facezeiros  prò  ad  monachos, 

FAGHA,  CoIumbsB  majoris  species, 
apud  Fridericum  II.  lib.  1.  de  Arte  ve- 
nandi  cap.  9.  Faecha,  cap.  26.  Fakecha, 
eodem  cap.  pag.  62.  Facheta,  cap.  54. 
pag.  126.  Ex  GrsBCO  oiaaoL,  palumbus, 
paiumbes,  in  Glossis  Gr.  Lai.  et  apud 
Aristot.  et  alios. 

«FAGHARIA,  ut  Facheria,  Praedium. 
quod  colitur  a  colono  partiario.  Charta 
ann.  1208.  inter  Inslr.  tom.  1.  Hist. 
Nem.  pag.  47.  col.  2  :  Medietatetn  Facha- 
rise  seu  magistriss  in  prsedicto  molendino. 
Stai.  Avenion.  ann.  1243.  cap.  58.  ex 
Cod.  reg.  4659  :  Commune  dedit  partem 
suam  de  molendinis  ad  Fachariam,  ad 
accaptum.  Vide  Mercur.  Frane,  mens. 
Gel.  ann.  1735.  pag.  2225. 

]  FAGHERIA.  Praedium  quod  colitur  a 
colono  partiario,  vel  cujus  fructus  in 
dominum  praedii  et  colonum  aequali  por- 
tione  diviauntur.  Massiliensibus  Foche- 
rie.  Charta  ann.  13^.  ex  Archivo  S. 
Victoris  Massil.  :  Pontius  Lobiere  Prss- 
positus  Tolonensis  dat  et  concedit  ad  Fa- 
cheriam,  sive  rentam,  jura,  domos,terras, 
perceptiones  ^  census,  servitia,  trezena, 
tascas  et  arrota,  quss  habet  in  castro  de 
Soleriis.  Fundalio  Parthenonis  S.  Pentii 
ann.  1205.  ex  Archivo  Cathedralis  Mas- 
sil. :  Quecumque  acguisieritis  Massilie 
proprias  vel  ad  Fachet^iam  feceritis,  sive 
adFacheriam  dabitis,  etc.  Cnarta  Barrali 
de  Baucio  prò  Monaslerio  S.  Pentii  ann. 
1268  :  De  esiterò  non  teneamini  nec  de- 
beatis  dare  vintenum  de  alif[uibus  posses- 
sionibus  qum  nunc  possidetis,.,  ita  tamen 
quod  si  terras  vestras  daretis  ad  Fache- 
riam  aliquibus  ìumiinibus,  nos  de  parte 
dictorum  hominum  debeamus  habere  vin- 
tenum, Occurrit  praelerea  in  Stalulis 
Massi!,  lib.  2.  cap.  29.  lib.  3.  cap.  82.  Vide 
Medietarius  et  Partionaria  colonia. 

i  FAGHERIUS,  Conduclor  praedii,  reive 
allerius,  quam  lenet  ad  Facheriam,  Con- 
venlio  anni  1215.  inter  Abbatem  Psal- 
modii,  et  Guillelmum  et  Petrum  Ri- 
card um  :  Et  est  sciendum  quod  Guill. 
Ricardus  et  fratres  eius  et  consobrinus 
eorum  Petrus  Ricardus  cum  Facìieriis 
suis,  et  debent  habere  decem  vellata  in 
tenemento  de  Ribaires.  Statula  Arelal. 
MSS  :  Statuimus  quod  Faclterii  et  alii  qui 
tenent  rem  aliquam  a  dominis,  teneantur 
facere  dominis  copiam  transcribendorum 
Instrumentorum  a  quibus  tenent  res  prss- 
dictas,  et  versa  vice  domini  Facheriis, 
qui  tenent  res  prssdictas  prò  eisdetn,  fa- 
cere  teneantur,  Inslrum.  anni  1306.  ex 
Archivo  S.  Victoris  Massil.  Armar.  Mas- 
sil. 1071  :  Habitatores  et  Facherii  terri- 
torii  supradicti.  Massilienses  vocant 
Préfachie  eum  qui  facto  pretio  aliquid 
accepit.  Occurrit  passim  in  Stalulis 
Massi!.  Vide  Partionarii. 

5  FAGHETA.  Vide  Facha, 

t  FAGHIA.  Silva  ex  arboribus  ìncsB- 
duis,  Gali.  Futaye,  Liberlates  S.  Palladii 
in  Bilur.  ex  MS.  Coislin.  n.  522;  Item 
prò  quolibet  porco  lactente,  quem  habe- 
bunt  in  dicto  nemore,  quod  remanet  ad 
Fachiam,  solvant  unum  donar.  Turon, 
ita  tamen  quod  de  quolibet  porco  lactente, 
quem  habebunt  in  alio  nemore  communi 
et  usagiario...  nihil  solvent.  Vox  ducla  a 
Fa^is.  Vide  Fagia. 

«  FAGHILATOR,  Fascinalor,  praestìgia- 
lor.  Stai.  eccl.  Castrens.  ann.  1358.  part. 
2.  cap.  10.  ex  Cod.  reg.  1592.  A.  :  Statui- 
mus tnsuper  quod  rectores denuncient 


390 


FAC 


FAC 


FAC 


omnes  et  singulos  ^arrochianos  suos  u«ti- 
rariosj  concubinanosj  sacrilegoSf  divina- 
tores,  Fachilatore$  et  maleficos.  Vide  su- 
pra  Fiiccinerius  et  infra  Falchilla, 

0  FAGHINATIO,  prò  Fascinatio.  Stat. 
S.  Fiori  MSS.  fol.  59.  v».  :  Divinaliones, 
sortilegia,  FachinationoSy.,.  et  alia  qum- 
libet  congimilia,.,.  prokibemus,  Fackurar, 
Prov.  fascinati.  Fachuras,  Prov.fascinus, 
in  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657. 

1  FAGHINERARIUS,  Fascinator.  sorti- 
legus,  prsestigiator,  Occitanis  Fal^^iner. 
Statuta  Eccl.  Biterr.  ann.  1342.  Inter 
Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  651  :  Jtem, 
incantatores,  augures,  sortilegoa  et  sorti- 
legas,  aruspices,  vel  divinatores  et  male- 
ficos... quos  vulgariter  Fachillners  appel' 
lamus,  Statuta  Eccl.  Nemaus.  ejusd. 
tom.  col.  10S6  :  Item  Fachinerari  et  divi» 
nerarii,  auguratores  et  facientes  experi- 
menta  diabolica,  etc. 

«FAGHINUS,  Ital.  Facchino,  Bajulus, 
gerulus.  Correct.  stat.  Gadubr.  cap.  40  : 
Non  audeant  nec  debeant Fachini.vel  alii 
merzarii  ire  per  contractam  Cadubrii 
vendendo  merces,  etc.  Ubi  Fachinus,  idem 
qui  nostris  Porteballe,  Minutar um  mer- 
ci um  bajulus.  Haud  scio  an  bue  spectet 
vox  Fachart,  in  Lit.  remiss.  ann.  1480. 
ex  Reg.  206.  Chartoph.  reg.  eh.  570:  Le 
suppliant  dist  à  icellui  Gerard  gu'il  n'es- 
toit  que  ung  Fachart,  Forte  idem  quod 
Facheux,  importunus,  odiosus. 

9|e  [e  Fratres  Araceli  noluerunt  illud 
(corpus  civis  Januensis)  portare,  asse- 
rentes  se  non  esse  Fachinos  et  cardinales 
duntaxat  portare.  (Diar.  Burchard.  ed. 
Thuasne,  Uy  50,  an.  1498).  »] 

1.  FAGIALIS,  Faciale,  Orarium,  lin- 
teum  tenue,  quo  facies  extergitur.  Gloss. 
Lat.  Graec.  :  Faciale,  icpo<r6t|/iov.  Item,  Aòc 
icpoffcornSiov,  da  Facialem,  Colloquium 
Scholasticum,  ^uorpav,  itpocót^iov,  noSex- 
lAOYiov,  Xr,xyOov,  stngilem,  Facialem,  pe- 
duiem,  ampullam,  Hypomnesticum  de 
Anastasio  Àpocrisiario,  inter  Anastasli 
Bibl.  Collectanea  pag.  2Ì59  :  Donata  etiam 
particula  sancii  orarit,  id  est,  Facialis, 
qum  sibi  fuerat  ab  eo  dimissa.  Martyrol. 
vetus  in  S.  Timotheo  :  Ut  coqnosci  ne- 
quirent,FacialU>us  velantes  facies.  Versus 
mscripti  Phylacterio,  apud  Herman- 
num  lib.  8.  de  Miraeul.  S.  Mari»  Lau- 
dun.  cap.  1  : 

Sponna,  craz  Domini,  cum  stodone,  com  Fadali 
Ile  Mcrat,  atqne  tal  geoetrix  et  virgo  captili. 

^axeóXtov,  Graecis  recentioribus.  Gloss. 
MS.  Reg.  Cod.  980  :  eipixpov,  eiptvov  ipià- 
Tiov,  xa\  xb  Opéitavov,  xai  xh  9axE6Xtov.  Pal- 
lad.  in  Hist.  Laus.  :  Oux  ò06vt)v  é^ópecrev 
8xt6;  9«xiaXiov.  Adde  Nomocanonem  edi- 
tum  a  Jo.  Bapt.  Gotelerio  cap.  50.  et 
quaB  ibi  observat  vir  doctissimus,  ut  cm- 
teros  Glossograpbos. 

^  2.  FAGIALIS,  Ad  faciem  spectans. 
Annal.  Victor.  MSS.  ad  ann.  1834  :  Eie 
(Benedictus  XII.)  decretalem  edidit  qua 
incipit:  Benedictus  Deus  in  donis  suis,  ad 
decisionem  qusMtionis  inter  theologos  diu- 
cius  agitatam  de  Dei  Faciali  visione  sane- 
torum  et  aliorum  beatorum  ante  diem 
judicii. 

FAGIALITER,  Secundum  faciem.  Ste- 
phan.  Juliacus  in  Vita  6.  Coletse  n.  8  : 
ìnttkébatur  vero  Facialiter  duobus  deco- 
rala coloribus,  albedine  scilicet  et  rube- 
dine.  [Facialiter  notus,  in  Lexico  Phil. 
Goclenii.l 

«  FAGIBILIS,  Qui  fieri  potest.  Reg. 
sign.  Poter  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  136. 
r>.  col.  2:  Licet  pramissa  difficilia  sint, 
sunt  tamen  Facibiliaj  sicut  credit,  si  fue- 
rint  cum  diligentia  prosequta. 


1  FAGIENDA.  Vide  Fazenda. 

9|e  [«  Et  accipio  de  Poneio  monacbo 
propter  huius  terrae  Faciendam  xxxv. 
solidos  de  denarlis  Pictavinos  et  unam 
mulam  ad  praestandum  Rome.  (Cart. 
Conchar.  Ruthen.  p.  53,  an.  1076).  »] 

1.  FAGIES  Ecclesia,  Ostium,  limen. 
Willelmus  Neubrigensis  lib.  8.  can.  26. 
de  Alienora  Aquitana  Henrici  III.  fiegis 
Anglise  coniuge  :  Solutamque  a  lege  prio- 
ris  viri,  in  Facie  Ecclesiss,  quadam,  ut  ita 
dicam,  illicita  licentia,  ille  mox  suo  acei- 
vit  coniugio.  Formula  nostris  trita  :  Se 
marier  en  Face  de  sainte  Eglise. 

1  2.  FAGIES  prò  Fascia,  Tseniola  trans- 
versa scuti  gentilitii,  Gali.  Fasce.  Di- 
ploma Maximìliani  Augusti,  quo  Epis- 
eopum  Cameracensem  Ducem  creat, 
inter  Instrum.  tom.  8.  novsB  Gali.  Cbr. 
col.  8:  Videlicet  scutum  quadripartitum 
habens  in  superiori  dextra  et  inferiori 
sinistra,  in  campo  argenteo  tres  Facies 
rubeas,  latas,  munubnis  brevibus  rubeis, 

1 8.  FAGIES  Gladii,  ut  in  sacris  Scrip- 
turls  Os  gladii,  Acies,  Gali.  FU  de  Vépée. 
In  Facie  gladii  ceperunt  (civitatem)  in 
Ogerii  Panis  Annal.  Genuensibus  ad 
ann.  1204. 

T  Facies  Raspata,  Pras  ira  rugis  sul- 
cata.  Chronic.  Domin.  de  Gravina  apud 
Murator.  tom.  12.  coi.  560  :  Dux  autem 
ipsCy  guia  juvenis  fortis  erat  et  levis,  viais 
insidtis  sua3  mortis,  viriliter  manibus  se 
defendens,  atque  horribilibus  vocibus, 
evasit  manus  illorum,  excussis  crinibus 
aureis  et  Facie  raspata.  Vide  Raspare. 

^  FAGIETAS,  mendose  prò  Societas,  in 
Lit.  Caroli  IV.  imper.  ann.  1855.  tom.  2. 
Hist.  Trevir.  Joan.  Nic.  ab  Hontheim 
pag.  186.  col.  2:  Ut  dum  Facietates  gusss- 
tusque  in  Italia  surgere  contigent,  se 
mutuo...  coadjuvent  ad  extermmandum 
congregationes  hujusmodi. 

ITAGlETERGltfM.  Vide  Facitergium. 

^  FAGILETUM ,  ut  Facitergium,  Mappa, 
qua  facies  tergi  tur,  in  Act.  MSS.  mo- 
nast.  S.  Arbogasti  Argent. 

^  FAGILIS,  PrsBceps,  inconsultus,  in- 

fenio  fervidus.  Greg.  Turon.  Histor.  lib. 
.  cap.  27  :  Unus  Uvis,  invidus  ac  Fa- 
cilis,  cum  voce  magna,  elevatam  bipen- 
nem  urceo  impulit,  etc. 

1  FAGILLA,  Falcula,  Gallis  Faucille. 
Privilegium  Ledwini  Abb.  S.  Vedasti 
Atrebat.  de  eensu  ann.  1036.  e  Chartu- 
lario  V.  ejusd.  Abbatiae  pag.  243  :  Qui 
vendit  fuxstas,  in  anno  1.  hastam;  qui 
Facillas  vendit,  in  anno  1.  Fadllam  ;  qui 
ferrum  palarum,  in  anno  1.  ferrum.  Ca- 
talecta  veterum  Poetarum  de  pictura 
mensium  : 

Augnstam  penitua  lorret  Phaelontias  arder, 
Quem  recreat  fessum  gello,  Facilla,  melo. 

Sic  legendum  puto,  non  tabella  prò  Fa- 
cilla, ut  emendat  Grsevius  ad  Glossas 
Isid.  in  vocibus  Baucatem  et  Gellonem. 

FAGILLARE.  Vita  S.  Deicoli  Abbatis 
Lutrensis  n.  85  :  Cumque  nefas  tale  cres- 
cerei, et  nemo  esset,  qui  Facillaret,  quasi 
licenter  miserum  caput  tanto  utebatur 
incestu.  Ubi  Bollandus,  Facillare,  est 
quasi  fauces  aperire,  1.  cum  nemo  esset, 
qui  de  bis  ne  quidem  biscere  auderet. 
[A  Facilla  dictum  puto  Facillare,  quod 
sit  quasi  Facilla  secare,  unde  Facillare 
eo  loci  resecare  facile  interpretarer,  i. 
cum  nemo  esset,  qui  exortum  malum 
strenue  compeseeret.]  Alias  Facillare, 
est  strangulare,  sive  fauces  opprimere,  [a 
fauce  quasi  Faucillare.  Gloss.  Lat.  GraBC.  : 
Facillare.  trzpaLyyaXiaoLi.] 

1  FAGILLATurA,  Omne  segetumgenus 
facilla  secatum.  Engelb.  Maghe  in  Chro- 
nico  BonaB-Spei  pag.  124  :  De  Facillatura 


fratres  de  Corires  de  messoribus  suis  duae 
partes  eidem  Gillardo  dabunt  et  tertiam 
sibi  retinebunt.  Ibidem  pag.  176.  in  Sen- 
tentia  arbitrali  :  Des  debas  ki  estoiant 
entre  seqneur  Nicholon...  VAbet  et  le  Con- 
vent  de  Bonne-Esperance...  des  deux  par- 
ties  dou  Facillage  de  ces  terree. 

FAGILUS,  Fagulu».  Testamentum  S. 
Everardi  Comitis  apud  Miraeum  in  Cod. 
Donat.  piar.  cap.  21  :  Spatham  unam 
cum  aureU  hilcis,  et  cuspide  aurea,  et 
Faculum  unum  de  auro  et  gemmis,  bal- 
theum^  unum,  etc.  Infra  :  Spathas  duas, 
unam' cum  hilcis  argenleis  et  aureis  si- 
mul.  Factum  de  argento  et  auro  unum, 
baltneos,  etc,  Mox  :  Alterum  Facilum  cum 
gemmis  aureum.  [Facilum  interpretantur 
Pugionem.  Gali.  Poignard.  Vide  ejusdem 
Mirasi  Dijplom.  Belg.  edit.  1723.  pag.  21J 

FAGIMA,  Fa  VENA.  Charta  ann.  1207. 
apud  Ughellum  tom.  7.  Ital.  Sacr.  pas. 
6d4  :  Si  ipse  Presbyter  8.  Fa4:imas  de 
musto  et  puteolo  minus  ab  eodem  Monas- 
terio  habuerit,...  liceat  ipsi  capere  de  re- 
bus ipsius  Monasterii,  quantum  minus 
fuerit  ipsius  8.  Favenis  de  musto  et  pu- 
teolo, etc. 

^  FAGINA.  LitteraB  Archiepiscopi  Ebre- 
dun.  ann.  1290.  Hist.  Delph.  tom.  2'.  pag. 
54  :  Concedimus  Bonino  Meynerii  et  Jo- 
hanni  Boni  de  Bergamo,  ad  fodiendum  et 
operandum  quandam  argenti  fodinam... 
ut  menam,  quam  inde  eoctraxerint,  pas- 
sini et  debeant  ducere  in  terram  nostram 
et  non  alibiy  et  facere  fomellum,  molen- 
dinum,  et  etiam  Facinam  suam  in  terri- 
torio Ciliaci et  operari  et  affinare 

ipsam  menam,  et  fundere  et  probare  ex- 
pensis  suis  propriis,  Legendum  foret 
JFabrina  vel  Fabrica.  Gali,  Forge  :  haud 
scio  tamen  an  menaum  sit,  cum 

\  Facinaria,  Eadem  notione,  ut  vi- 
detur.  occurrat  in  Chartular.  S.  Sulpitii 
Bituric.  f.  27  :  Cum  cazis,  casualibue, 
curtifaris.vineis,  campis,  pratis,  pascuis, 
officinis,  Facinariis.  At  f.  ieg.  Farinariis. 

«  FAGINORITAS,  f.  prò  Facinorositas, 
Scelus.  Lib.  1.  rer.  Danic.  apud  Lude- 
wig.  tom.  9.  Reliq.  MSS.  pag.  127  :  Ae- 
cusari  curavit  legitimis  modis  archiepis- 
copum  Upsalensem  gravibus  irretilum 
cnminibus,  depositione  dignis,  convictum, 
aut  Facinoritate,  aut  aliis  competentibus 
viis,  quibus  possunt  crimina  inclarescere. 

«  FAGIO,  prò  Factio,  fabrica.  Comput. 
eccl.  Paris,  ann.  circ.  1381.  ex  Bibl.  S. 
Germ.  Prat.  :  Item  quserendi  aesséllas 
cum  merreno,  prò  Fadone  portas  gran- 
chi».  Vide  Factio. 

9|c  FAGIOLA,  [Ora  vestimenti.  Dief.] 

<>  FAGIOLUS,  Leguminis  species,  pha- 
seolus,  Ital.  Fagiolo,  Barel.  serm.  in 
Septuag.  fol.  2.v«.col.  1.  edit.  ann.  1587: 
Nepos  unius  cardinalis  ingressus  ordinem 
grossa  legumina  et  male  condita  comede- 
oat  ;  dum  interrogaretur  a  cardinali  quid 
comedisset  per  multos  dies,  fabam,  inquit 
et  Fadolos» 

1  FAGIONARIUS,  ovcrxevaaTiQc,  in  Gloss. 
Lat.  Graec.  Sangerman.  Laurentio  in 
Amalthea  Facionarius,  idem  est  qui  Fac- 
tiosus.  Vide  Factionarii. 

»  FAGIONATUS,  Polonici  fori  vox.  Stat. 
confirm.  ann.  1505.  inter  Leg.  Polon. 
tom.  1.  pag.  880  :  De  termino  facietenus, 
alias  Facionato.  Item  terminus  facietenus 
datus,  alias  qui  Facionatus  dicitur,  in 
una  septimana  dari  debeat,  sic  dum  ree 
aliqum  arrestantur  cum  ministeriali,  ta- 
men si  non  restili^it  ille  apud  guem  fit 
arrestano,  ponit  terminum  minietericuis 
illi,  apud  quem  est  arrestatio  facta,  com- 
parendi  coram  capitaneo  in  una  septi- 
mana. Citatio  seu  in  Jus  vocatio  videtur, 
quse  persona m  citatam  alloquendo  flt, 


FAC 


FAC 


FAC 


391 


non  scripto  ;  aut  ita  ut  ipse  per  se  res- 
pendere  teneatur.  Vide  in  Citatio, 

1  FAGISTERGULUM ,  Fagistergium. 
Vide  Facitergium. 

1  FAGISTOLIUM,  Facistorium,  ab  His- 
pano  Facistolf  Pluteus,  analogium,  Gali. 
Pupitre,  Lutrin,  Synodus  Mexicana  ann. 
1585.  in  Conciliis  Hisp.  tom.  4.  pag.  884: 
Cujus  (Gantoris)  in  racistolio  cantare  et 
aervitores  Ecclesim  cantare  docere,.,  of fi- 
cium  erit.  Ibid.  pag.  898.  jube tur  canenda 
ordinato  ad  id  Facistortopra^ideri,  Oc- 
curri  t  Facistorium  apud  Baluzium  Mis- 
celi, tom.  6.  pag.  275.  sed  prò  sella  pli- 
catili,  Gali.  Fauteuil.  Yide  Faldistorium. 

*  Inventar.  MS.  thes.  Sedis  Apost. 
ann.  1295  :  Item  unum  Facistorium  par- 
vum  de  ebano,  quod  jungitur  eimul,  ticut 
una  tabula. 

FAGITER6IITM ,  Fagistergium,  etc. 
Isidorus  lib.  19.  cap.  25.  et  exeoPapias: 
Facitergium  et  manutergium.a  tergendo 
faciemy  vel  manus,  dictum,  [Papias  MS  : 
Facistergium,  a  tergendo  /actam,  linei 
panni  esse  solent.]  Willel.  Brito  in  Vo- 
cab.  MS  :  Sudarium  dicitur  Facitergium, 
quo  sudorem  extergimus  a  facie.  Joan. 
de  Janna  :  Facitergium,  t.  togillaf  sive 
parvulum  gausape  ad  tergendum  faciem. 
GÌ.  Lat.  Gali.  :  Facitergium  Touatlle.  [in 
Sangerm.  Touaille  à  torcher  la  face.] 
Itali  Fazzoletto,  linteum  tegends  faciei 
dicunt. Theodulfus  lib.l.Carm.  pag.  189: 

Quo  facies  hnmore  levi  palmasque  tolemus 
Ter|;are,  quis  dandum  textile  mnnus  habet. 

Regula  S.  Isidori  cap.  14.  de  supellectile 
Monachi  :  Slratus  erit  storea,  et  strcigw 
lum,  pelleaque  lanata  dusB,  galnabis  quo- 
que et  Facistergium,  geminusque  ad  caput 
pulvillus.  Fortunatus  in  Vita  S.  Rade- 
gundis  cap.  2  :  Facistergio  jacentem  pul- 
verem  colligens.  Gregorius  Turon.  de 
Vitls  Patrum  cap.  8  :  Faciteraium  de- 
pendentibusvillis  tntextum,  quod  Sanctus 
super  caput  in  die  obitus  sui  habuit.  Adde 
Begulam  Magìstri  cap.  17.  19.  81.  Regu- 
lam  S.  Caesarii  ad  virg.  cap.  42.  Oodi- 
cem  Epistolarum  S.  Bonifacii  Archiep. 
Mogunt.  Epist.  157.  etc.  [**  Germ.  super. 
Fazeletlein,  Fatzolin,  Falscheinlein,  est 
Mappula.  Adel.] 

T  Fagietergium,  in  Vita  S.  Nicetii, 
Aprii,  tom.  1.  pag.  98. 

Inter  vestes  sacras  etiam  vulgo  repo- 
nitur  in  Ghronico  Fontanellensi  cap.  16. 
in  Hist.  Epìscopor.  Autisiod.  cap.  44.  in 
Charta  Hugonis  Ducìs  BurgunaisB  ann. 
1077.  qusB  exstat  in  Spicilegio  Acher. 
tom.  6.  in  Testamento  lliculH  Episcopi 
Helenensis  ann.  915.  apud  Baluzium,  in 
alia  ajpud  Antonium  de  Yepez  in  Chron. 
Ord.  S.  Bened.  tom.  5.  pag.  425.  etc. 
[Chartularium  V.  S.  Veaasti  Atrebat. 
pag.  200  :  Duo  pallia  aurea  et  Facister- 
culum  aureum.  Et  infra  :  Dalmatica^  viii. 
Tunicse  Subdiac.  xi.  Facistercula  tria  et 
duo  Offertoria  opere  plumario.} 

T  Facterdiubj,  Eadem  notione.  Pallia 
XXI.  pallam  i.  Facterdia  de  serico  ose- 
rosa  xxrv. 

Fagistergium  ,  prò  quavis  mappa , 
etiam  altaris,  usurpat  Helgaudus  in 
Roberto  Rege  Frane.  :  Facistergio  altaris 
prolixo  operit,  simul  cum  cypho,  etc. 

FAGITER6ULA,  Idem  quod  Faciter- 
gium, Mappa,  uistoria  de  Fratribus 
conscriptis  :  Pulpitum  etiam  Faeitergula 
cocco  ima^ginata  cireumdari  jussit,  gra- 
dusque  ejus  tapetio  velari.  Hariulphus 
lib.  8.  Cbronic.  Centul.  cap.  8  :  Capei- 
lum  auro  pareUum  1.  ex  pallio  1.  faci- 
tercula  2.  cappsR  877.  Translatio  S.  Li- 
borii  Episcop.  Genoman.  cap.  24  :  Rap' 


tis  feminarum  Facitergulis  eam  conte- 
oDere^ 

FAGITUS,  prò  Factus.  Gharta  Jacobi 
Reg.  Arag.  ann.  1826.  [Spicil.  Acher. 
tom.  8.  pag.  279.]  :  Extunc  dicli  merca- 
tores  non  expectata  seu  obtenta  requisi- 
tione  aliquay  seu  Facita,  a  vobis  vel  vestris 
officialibus  nobis  facienday  aut  facita  jus- 
tttia,  etc.  Facitore,  prò  fattore,  dicunt 
etiam  Itali.  Vide  Pergaminum  in  Fare. 
Facitur,  prò  fit,  dictum  ab  antiquis  ob- 
servat  Nonius  cap.  10.  n.  19. 

IFAGIUM,  Fascis,  fasciculus,  Gali. 
FoMceau,  Botte.  Gonventio  inter  Guillel. 
et  Petrum  Ricardi  cum  Abbate  Psal- 
modii  ann.  1215  :  Illi  qui  veniebant 
causa  accipiendi  levatas^  debebant  af- 
ferre  triginta  duas  librai  panis  et  unum 
barai  plenum  vini,  et  unum  Facium  por- 
rorum,  et  unam  eminam  fabarum  nigra- 
rum, 

o  1.  FAQO,  Fax,  ut  videtur.  Testam. 
Galth.  comit.  BrenaB  ann.  1809.  ex  Bibl. 
reg.  :  Jtem  ecclesise  B.  M.   Virginis  de 

Casali  l^amus unum  cereum  centum 

rotulorum  ceras  et  unum  Fagonem  cerss. 

«  2.  FAQO,  a  Gallico  Fagon,  Opiflcium, 
artificis  opera,  ut  infra  Factio  4.  Gom- 
put.  MS.  ann.  1239  :  Pro  Fanone  robarum 
et  capparum  sum  familisB  in  Pentecostes, 
etc.  FaQony  Vectem  sonat,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1442.  ex  Reg.  176.  Ghartoph.  reg. 
eh.  186  :  Icellui  Vincent  print  la  Fagon 
ou  petit  levier  du  char^  etc.  Pro  facie  oc- 
currit  in  Poem.  Garini  : 

Mes  li  do8  à  la  der«  Fa^on. 

«  FAGTAGALIA,  an  Permutatio  ?  Gharta 
ann.  1247.  ex  Ghartul.  Raym.  VII. 
comit.  Tolos.  pag.  104  :  Servitia,  homa- 
già  et  Factacaluts,  emptiones  et  pignora, 
etc» 

<»  FAGTAIiE  JuDiciuM.  Vide  in  Judi- 
cium, 

5  FAGTERDIUM .  Vide  Facitergium. 

i  FAGTlBIIiE,  Quod  potest  lieri,  Gali. 
Faisable,  apud  Leibnitium  tom.2.  Scrip- 
tor.  Brunsvic.  pag.  889. 

FAGTIGIOSUS,  Daedalus ,  iroXvu.i^x«vocy 
Gloss.  Gr.  Lat.  [Promtus  ad  multa  ma- 

chinandaH 

1.  FAGTIO,  Malitia^  unde  Factiosi,  ma- 
litiasi,  in  Glossis  MSS.  Jo.  de  Janna  : 
Factio,  actus  faciendi,  vel  ficta  actio, 
Cum  enim  aliquis  fingit  se  aliguid  facere 
causa  commodi  alicujus,  et  facit,  ut  in- 
commodet  illi ,  Factio  proprie  dicitur  : 
unde  et  Factio  dicitur  proditio,  unde  Fac- 
tiosuSf  qui  fingit  se  facere,  ut  prosit,  facit 
tamen,  ut  noceat,  unde  et  Factiosus  dici- 
tur proditor.  Fautio  et  Fautiosus,  a  Faveo, 
aliud  significai,  [Gapitul.  lib.  6.  num. 
884  :  Si  quis  scelerataFactione  facultatem 
deprsedationis  dederit,  vel  si  quis  factam 
diviserit,  vivus  comburatur.]  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  Factiosus,  vea>Tepi(m)c.  Factionem, 
ffuaxeuin.  Aliud  GIOSS.  :  Factio,  oxevup^a, 
(TOfTMyji,  Glossae  MSS.  ad  Goncilium 
Garthaginense  cap.  10  :  Querimoniam, 
auerétm,  id  est,  maleficia,  Factio.  Vide 
Festum, 

2.  FAGTIO,  Leges  In»  Regis  Westsax. 
S  80.  apud  Brompton.  :  Qui  furem  cepe- 

rit,  habeat  inde  10.  sol et  parentes 

ejus  abjurent  ejus  Factioni.  Et  J  78  :  Non 
cogatur  liber  cum  servo  cognationem  sol- 
vere, nisi  velit  eum  Factione  liberare,  nec 
sei^vus  cum  Ubero.  Quibus  locis  Editio 
Saxonica  Lambardi  f  SBh  )»  e  habet,  quod 
idem  sonat  ac  feida,  faida,  guerra. 
Leges  Henrici  I.  cap.  70.  iisdem  fere 
verbls  :  Non  cogitur  Ùber  cum  servo  neg- 
gildare,  nisi  velit  ei  Faàonem  facere,  nec 
servus  cum  libero.  Goncilium  Duziacense 
I.  pag.  224.  Edit.  Gellotii  :  Eam  sua  Fac- 


tione et  quasi  per  fordam,  et  non  per 
iustitiam  vinaicare  curavit.  Henricus 
Rosla  in  Herlingsberga  : 

Tom  bene  conjectant,  qood  el  nova  Factio  targai. 

Quod  vero  Factio  hic  vocatur,  fauctio 
dicitur  Sugerio  in  Ludov.  VI.  cap.  16  : 
Interim  ad  Regem  mittunt  Ludovicum, 
Fauctionem  significant,  et  quid  super  his 
prsRcipiat,  consulunt.  Idem  cap.  20  :  Hos- 
tes,  cognito  ejus  adventu,  mirabantur 
Fauctionem  adeo  cselatam  ei  innotuisse. 
Ubi  factio  ei  fauctio,  ejusdem  videntur 
originis,  et  sonare  non  favorem  ac  animi 
consensum.  qui  alicui  impenditur,  sed 
faidam^  seu  capitalem  inimicitiam.  In 
Legibus  Henrici  I.  Reg.  Anglise  cap.  ^. 
legendum  Factionem,  eadem  notione, 
prò  fractionem  :  Et  portet  Factionem 
erga  cognationem,  ì.  faidam.  Vide  Dou- 
bletum  in  Hist.  San-Dionys.  pag.  826. 

Fautiosus,  Defector,  qui  a  principe 
suo  deficit.  Sugerius  in  Ludovico  vi. 
cap.  7.  de  Thoma  de  Marna  :  Ipse,  qui 
dic^atur  pater  ejus,  Engerannus  de 
Bova, ....  tllum  de  castro  ejicere  ob  ejus 
Fautiosam  tyrannidem  moliebatur.  Et 
cap.  16  :  CuJus  Fautiosi  diis  et  hominibus 
exosi  oppidi  possessor  Guido,  etc. 

8.  FAGTIO,  Gorvata,  exactio  operarum. 
Gharta  Mathildis  GomitisssB  apud 
Ughellum  tom.  2.  pag.  2i7  :  Quod  de 
nostris  arimannis  de  Monticulo  nullos 
alios  usus,  vel  Factiones  deince^s  requi- 
sierit.  [Eadem  notione  usurpari  videtur 
vox  Faisances,  in  Gonsuet.  Norman,  cap. 
93J  Vide  Faucio. 

"Item,  Tributum,  vectigal,  lt&\.  Fa- 
zione. Gharta  ann.  1115.  apud  Murator. 
in  Antiq.  Estens.  pag.  818  :  Ego  jam 
dictus  Fulcus  marchio  nullam  in  meam, 
nec  in  meis  heredibus  reservo  potestatem 
ibidem  hospitandi,  seu  aliquam  Factionem 
faciendi  quovis  modo  ;  sed  sit  libera  et 
àbsoluta  a  nobis  ab  omni  angaria  et  ser- 
vitute.  Stat.  Mutin.  rubr.  49.  pag.  10.  r>.  : 
Quod  potestas  sive  rector  civilatis  Mulina 
teneatur  compellere  omnes  laboratores 
possessionum,  quas  ipsi  habent,  ad  fa- 
dendas    Factiones    antedictas    (scilicet 

Sontes,  stratas)  et  prastationes  civitatis 
(ulinae.  quas  cives  faciunt  de  suis  pos- 
sessionibus.  Gorrect.  stat.  Gadubr.  cap. 

72  :  Mandamus  quod  quicumque  civis 

se  absentaverit  de  territorio  Cadubrii  et 
ejus  districtu  per  sex  menses  continuos, 
et  non  substinuerit  onera  omnia  et  Fac- 
tiones, qusB  et  auas  alii  cives  et  vicini 
substinent,etc.  Vide  infra  Fesancia. 

^  4.  FAGTIO,  Fabrica.  Leges  Palatina 
Jacobi  II.  Regis  Majoric.  inter  Acta  SS. 
Junii  tom.  8.  pag.  xxxvi  :  Annis  sin- 
gulis  rationem  reddere  constringetur  de 
his  quas  in  Factione  sive  reparatione  ar^ 
morum  fuerunt  expensa. 

«  Opiflcium,  artificis  opera.  Obituar. 
eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5191.  fol.  143. 
V*.  :  Qui  Nicolaus  Martini  clocherius  dedit 
ecclesias  Factionem  campanas  canonicorum 
ipsamque  campanam  reddidit  factam  in 
mense  Augusti  anno  1487.  Inventar.  S. 
GapellsB  Paris,  ann.  1868.  ex  Bibl.  reg.  : 
Item  pulcra  mitra  broderias  de  nova  Fac- 
tione ad  perlas  et  gemmas.  Vide  supra 
Fafo  2. 

^  5.  FAGTIO,  Facinus  pravum,  delic- 
tum.  Vita  S.  Godebertffl  Virg.  Aprii, 
tom.  2.  pag.  88  :  Adjiciebat  etiam  Petri 
negationem,  Lalronis  in  cruce  confessio- 
nem,  lugubrem  peccatricis  Marisa  iamen- 
tationem,quam  facile  lacrimis  posniten- 
tialibus  Factionum  siwrum  promeruerint 
remissionem. 

^  6.  FACTIO,  Goncesslo,  pactum,  con- 
tractus.  Gharta  ann.  888.  apud  Murator. 


392 


FAC 


FAC 


FAC 


tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  svi  col.  996  : 

Interrogavitnus ut  si  aberent  aut  pras- 

ceptum  vel  judicatutn  aut  testem ,  vel 
qualibet  Factionem^  quod  ipse  monasterio 
i.  Petti  periineret  ad  parte  S.  Antemi, 
ita  ostenaere.  Qui  et  ipsi  partem  una  cum 
ipso  abbate  refutaverunt  et  dixserunt  : 
Certe  nec  judicatOt  nec  prtecepto,  nec  ulta 
Factionem,  nacque  per  nulla  ràtionem  non 
hàbemus.  vide  Factum  2. 

0  7.  FAGTIO,  Forma,  effigies.  Ital.  Fa- 
zione. Inventar.  S.  OapellSB  Paris,  ann. 
lSr76.  ex  Bibl.  reg.  :  Item  caput  S,  Blasii 
repoaitum  in  Factione  episcopi  mitrati. 
Ibidem  :  Item  unum  sanctuarium  de  S, 
Martino  in  Factione  militis  equitantia. 
Ad  instar  uniue  hominis  equitantia,  in 
Inventar,  ann.  ia68.  ibid.  Aliud  Galli- 
cum  :  Item  un  aanctuaire  de  S.  Martin 
fait  en  facon  d'un  ymage  qui  chevauche. 

FACTIOHARII,  Qui  faciionibus  Circo- 
rum  prseerant  :  diól^apxot ,  Byzantinis 
Scriptoribus,  factionum  domini,  Lam- 
pridio.  OIoss.  Gr.  Lat.  :  'O  tày^^xo^ 
Y)YoO|uvoc ,  Fa4:tionariu8,  Gloss.  Lat. 
Grsec.  :  Factio  tctYiAa.  Hac  notione  usur- 

Sat  lex  1.  Coa.  Th.  de  Equis  curul.  (15, 
}.)  Est  etiam  in  eodem  Gloss.  Factiona- 
rius,  9uaxeuQ(aTTÌ<,  factiosus,  qui  alteri 
negotium  facessi t.  Vide  Bulingerum  lib. 
de  Circo  cap.  47. 

1  FACTIOSUS ,  Malitiosus.  Vide  Fac- 
tio 1. 

<»  FAGTITAM ENTA,  Fagtitatio,  Fac- 
TiTATOR,  Factitius,  apud  TertuUia- 
num.  Vide  Forcellinum. 

^FAGTITATIO.  [Actus  factitandi,  ut 
Factitatio  corporum,apud  Tertull.advera, 
Hermog.SÌ.  et  82. 

*  FAGTITATOR.  [Qui  factitat.  Tertull. 
adver$.  Prax.  18.  Idoiorum  factitatores 
atque  cultores.  Adde  Apolog.  21.] 

•  FAGTI-TEGTA,  prò  Sarta-tecta.  Helg. 
Fior.  Epit.  tom.  10.  Collect.  Histor. 
Frane,  pag.  110  :  In  meliorandia  a  se 
monasterii  Facti-teetis,  eie. 

1  FAGTIV0S  Sermo,  Practicus,  actione 
suflFultus,  in  Vita  S.  Catharin»  Senens. 
tom.  3.  Aprii,  pag.  879. 

1.  FAGTDR,  in  Gloss.  Lat.  MS.  Reg. 
Cod.  1018.  est  Dictor.  Alias 

Factor,  est  idem  ac  f autor,  qui  ali- 
cujus  partibus  favet.  Aimoinus  lib.  8. 
de  mirac.  S.  Bened.  cap.  6  :  Id  (castrum) 
GeralduB  quidam  partibus  favens  Adhe-' 
maìHanis  tenebat,  exclusis  Factoribus 
Hugonis,  qui  partem  ejusdem  Castri  ab 
Adnemarosibipra^eptam  non  mediocriteì* 
indignabatur.Uugo  Flaviniac.  in  Cbron. 
pag.  198  :  Perpetuo  anathemate  cum  suis 
auctoribus,  Factoribus^  sequacibus  a  lumi- 
nibus  sanctm  Ecclestm  separatus.  etc, 
Nangius  in  Chr.  ann.  1265  :  Muìtique 
aia  nmretici  et  Faclores  eorum  gladio 
anathematis  feriuntur.  Adde  Historiam 
Cortuslor.  lib.  9.  cap.  2.  et  lib.  11.  cap. 
6.  Vide  Faueio. 

•**  Factor  ,  Creator.  Rerum  Factor , 
Walthar.  vers.  1161.  Factor  omnipotens, 
Ecbas.  vers.  883.  Factor  solis,  apud  Co- 
ri ppum  de  Laud.  Just.  lib.  1.  vers.  340. 
Factorem  elementa  tremiscunt,  Johann, 
lib.  1.  vers.  288.  Adde  lib.  8.  vers.  125. 
etc.  Occurrit  etiam  ap.  Tertullinum  et 
Salvianum.  Vide  Forcellinum. 

»  2.  FAGTOR,  Qui  res  alterius  agit,  vel 
ejus  nomine  administrat,  Ital.  Fattore; 
unde  Factorius,  ad  hujusmodi  procura- 
torem  spectans.  Charta  ann.  1482.  apud 
Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  asvi 
col.  226  :  Volentes  disponere  de  bonis  et 
rebtis  dicti  hospitalis  prò  libito  eorum  et 
centra  voluntatem  dicti  rectoris  et  Facto- 
rum  suorum.  Formul.  MSS.  ex  Cod. 
reg.  7637.  fol.  17.  p».  :  Gaspar  mercator, 


Factor  et  procurator  seu  negotiorum  ges* 
tor  nobitis  viri  Melckionis,...  nomine  f oc- 
torio  antedicto  fedi  et  constituit,  etc, 

Fagtores,  Procuratores  mercatorum, 
Italis  Fattori,  nostris  Facteurs.  Vide 
Drapperius  in  Drappus. 

«  Fri  vii.  Rupel.  ann.  1872.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  574.  art.  12  : 
Mercatores  ourgenses  et  ipsorum  Factores, 
familiares,  etc.  Faiteurs,  in  Lit.  ann. 
1864.  tom.  4.  earumd.  Ordinat.  pag.  482. 
art.  27. 

Factores  Sceleris,  apud  Ulpianum, 
ut  est  in  Pandectis  Florent.  prò  fauto- 
res,  et  Baldricum  Noviom.  lib.  1.  cap. 
61.  Facteurs,  nude,  in  Consuetud.  Han- 
noniensi  cap.  82.  88.  etc.  Faiteulz,  in 
Magno  Recordo  Leodiensi  pag.  55.  qui 
crimen  perpetrarunt.  Concilium  Silva- 
nectense  ann.  990  :  Eos  quoque,  qui  hujus 
traditionis  fuerunt  inventores,  auctores, 
Factores,  coqperatores ,  etc.  Ita  usur- 
pant  lex  6.  D.  de  Re  militari  (49,  16.) 
et  lex.  solent.  D.  de  Custod.  et  exhib. 
(48.  8.) 

o  Faituelles ,  eodem  intellectu ,  in 
Charta  ann.  1424.  tom.  2.  Hist.  Leod. 
pag.  446  :  Et  nientmoins  gue  les  Faituel- 
les soient  tenue  de  relivretr  celle  filhe  de- 
séagié  saine  et  salve. 

^FAGTORIA,  Qusestorium, fiscus ;  Italis 
Fattoì*ia,  Quaestoris  munus.  Parisius  de 
Cereta  In  Chron.  Veron.  ad  ann.  1277  : 
Eorum  bona  confiscata  fuere  camera  seu 
Factorim  Dominorum  de  Scala. 

«  FAGTORIUS.  Vide  supra  Factor  2. 

5  FAGTUARIUS,  Factor,  agens,  procu- 
rator. Charta  Henrici  Regis  Angl.  ann. 
1402.  de  solutionibus  propter  nuptias 
Blanchiae  filiae  suse  faciendis,  apud  Ry- 
merum  tom.  8.  pag.  238  :  Ut  intentiores 
ac  ferventiores  Reddituarii  pariter  et 
Factuarii  nostri  sint  ad  solvendam  sum- 
mam  quadraginta  milium  Nobilium  pras- 
dictam. 

1.  FACTUM.  Sic  appellata,  ut  auctor 
est  Sirmondus  in  Notis  ad  Sidonii  Epi- 
thalamium  Polemii.  Constitutio  qu8B- 
dam  Honorii  et  Tneodosii  Augg.  ad 
Agricolam  Praef.  Pr.  Gali,  in  Codice 
Autisiod.  quffi  ab  Hlncmaro  Edictum 
dicltur.  Vide  quae  de  hac  voce  observat 
prseterea  SalmasiusadCapitolinum  pag. 
259.  ubi  Factum  idem  esse,  quod  icpayiia- 
Tix6v  GrsBCis,  seu  Pragmatica  Constitutio, 
argute  docet. 

W^  Solitae  autem  sunt  Pragmaticse 
istiusmodi  sanctiones,  nonnisi  in  publi- 
cis  causis  fieri,  ad  preces  civitatum  et 
provinciarum  et  ad  suggestionem  ple- 
rumque  Judicum  et  Praesidum  provin- 
ciarum :  sicque  dictae  sunt,  quod  longo 
tractatu  et  Consilio  habito  solemniter 
et  multa  verborum  dissertatione  forma- 
rentur;  qua  ratione  nuidquid  flt,  Grsecis 
irpaYi&aTixbv  dicitur.  Sic  Constitutionis  FI. 
Constantini  Tyranni,  qua  sanxit  ut  vn. 

firovinciarum  Galliae  conventus  Ardati, 
mperii  tum  sede,  agerentur  quamque 
primus  in  Ausonianis  Lectionibus  vul- 
gavit  Scaliger,  inscriptionem  in  scripta 
scheda  hanc  fuisse  testatur  ad  Symma- 
chum  Juretus  :  Factum  FI.  Constantini 
ad  Agricolam  Prssfectum  PrsBt.  Gallia- 
rum.  Plura  vide  apud  Salmasium  in 
Notis  ad  Vitam  Gordiani.  Haec  ex  Hof- 
manni  Lexico. 

2.  FAGTUM,  Inquit  Spelmannus,  a  Fo- 
rensibus  Anglicis  dicitur  scriptum  so- 
lenne, quo  flrmatur  donum,  concessio, 
pactum,  contractus,  et  hujusmodi  :  alias 
charta,  instrumentum  contractus  in 
scriptis  conceptum,  aut  in  scripta  re- 
dactum,  apud  Cowellum  lib.  3.  Instit. 
tit.  22.  I  10.  Monasticum   Anglicanum 


tom.  2.  pag.  246  :  Pnedictus  vero  WiUel- 
mus  postea  per  concordiam  quietum  cla^ 
mavit  libere  et  pacifice  ab  omni  servitio 
dictam  advocatiam, ut  palei  per  Fac- 
tum suum.  [<M  Piaci t.  Pasch.  ann.  8. 
Edw.  II.  Kanc.  rot.  18.  in  Abbrev.  Pla- 
cit.  pag.  820  :  Ricardus  cognovit  prsediC' 
tum  scriptum  esse  Factum  suum,  et  non 
ostendit  aliquod  Factum  speciale,  quin 
Joanni  in  prsBdicto  debito  aebeat  teneri 
nisi  quod  prsetendit  prsedictam  verifica- 
tionem^  qusB  in  casu  tsto  cantra  prmdic- 
tum  Factum  non  est  (uimittenaa,  etc] 
Vide  Indentura. 

1  8.  FAGTUM,  Facti  seu  lltis  expositio, 
vox  Practicis  nostris  notissima,  de  qua 
sic  CI.  Dom.  Fleury  Hist.  Eccl.  lib.  98. 
tom.  20.  pag.  889.  ubi  de  Urbani  VI. 
Papse  adv.  Clementem  VII.  defensione 
ad  Castel l2B  Regem  :  Nous  avons  ce  Fac- 
tum du  Pape  Urbain  assés  conforme  au 
recit  que  fai  fait  de  son  election,  et  c'est 
la  premiere  foxs  que  j'ai  trouvé  le  mot  de 
Factum  emploié  en  ce  sene. 

^  4.  FAGTUM,  Territorium,  prsedium. 
Venditio  anni  1408.  in  Archivis  D.  Mar- 
ch ionis  de  Flamarens  :  Vendendo  dede- 
runt. . .  Bernardo  de  Gorsolis.. .  Factum 
quod  dicitur  de  Sentis.. .  cum  terris,  pra- 
tis,  nemoribus  et  cum  eorum  iuridicttoni- 
bus  et  pertinentiis.  Recognitio  facta  per 
Tempi  arios  Abbati  Psalmodii  ann. 
1^  :  Recognoscimus  vobis  totum  Factum 
seu  affare  de  la  Venne.  Hoc  est,  Reco- 
gnoscimus nos  a  vobis  tenere  prsedic- 
tum  seu  feudum  de  la  Venne.  Vide 
Faclus. 

^  Idem  quod  Affare.  Charta  ann.  1267. 
in  Reg.  4.  Armor.  gener.  pag.  2  :  Ray- 
mundus  de  Rastello  et  dom.  Bertrandus 
de  Ayrolis  taliter  convenerunt  se  insimul 
de  venditione,  quam  fecerat  Raymundus 
Ruphus  de  Condorseto  de  Facto  seu  affari 
bastidsB  de  Costacalida.  Testam.  Rostagni 
de  Pratocomit.  ann.  1429.  ibid.  in  Reg. 
3.  part.  2.  pag.  xxxiv  :  Item  plus  lego 
eiaem  Alsiacw  totum  Factum  meum  et 
hesreditatem,  quod  et  quam  haheo  et  nos- 

Meo  in  loco  de  Montebocherio Volo  et 

ordino  quod  dictum  Factum  et  htsreditas 
supra,  etc.  Faire,  Actum,  factum,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1411.  in  Reg.  165.  Char- 
toph.  reg.  eh.  145  :  Je  vueil  bien  que 
chacun  sacheque  je  faiz  ce  Faire.  Fai- 
sance  vero  et  Fesance  usurparunt  nostri, 
ut  tempus,  quo  aliquid  factum  est,  desi- 
gnarent.  Lit.  ann.  1860.  apud  Marten. 
tom.  1.  Ampi.  Collect.  col.  1473:  Vous 
faisons  savoir  que  à  la  Fesance  de  cestes, 
nous  estiens  tout  sains  et  en  bon  point. 
Epist.  Joan.  le  Maingre  ann.  1407.  apud 
eumd.  Marten.  tom.  2.  Anecd.  col.  1381  : 
Après  font  mencion  vos  distes  lettres  de 
vostre  avénement  à  Rome,  et  que  encore 
à  la  Faisance  d'icelles  vos  distes  lettres, 
n'avez  fait  révérence  à  Gregoire. 

^  5.  FAGTUM,  Expeditio  milltaris. 
Hoc  signiflcatu  Factum  Vasconite  legi- 
tur  apud  Rymerum  tom.  1.  pag.  589. 
col.  2. 

i  Via  Fagti,  Gali.  Voie  de  fait,  Vis 
illata,  seu  violenta  et  coacta  cum  ali- 
quo  agendi  ratio.  Omnia  facta  guerras. 
inimic%tUB  et  Viae  facti  cessabunt,  apud 
Rymerum  tom.  18.  pag.  746.  col.  1. 

^6.  FAGTUM  Rei  aligujus,  quod  ad 
eam  rem  attinet,  ut  Gallice  dicimus, 
En  fait  de  religion,  En  fait  de  politesse. 
Chronic.  Richardi  de  S.  Germano,  apud 
Murator.  tom.  7.  col.  180  :  Factum  cana- 
pis  omnino  remittitur.  Vendentibus  vinum 
sive  ad  minutum  sive  ad  grossum,  nihil 
requiritur.  Hoc  est,  quod  spectat  cana- 
pem,  omnis  exactio  remittitur. 

Ì7.  FAGTUM,  Rei  alicujus  conditio. 


FAC 


FAC 


FAC 


393 


status.  Oharta  ann.  1810.  ex  Schedis 
Prassid.  de  Mazatigues  :  Cum  ipam  igno- 
reni  Factum  et  qualUatem  dictarum  re- 
cognUUmum.  Galli  dicimus  le  Fait  et  la 
qualité. 

Facta  Armorum,  Hastlludia,  Tor- 
neamenta;  Gallis,  Faits  d'arme».  Jo. 
Brompton.  in  Klcardo  I.  pag.  1261  :  Rex 
Bicaraus,  in  Angliam  transienB,  statuii 
Facta  armorum,  qum  vulgo  Tomeamenta 
dicunturf  in  Angtia  exerceri, 

t  Facta.  Manualia.  in  Regest.  Ca- 
mersB  Gomput.  ann.  1858.  fol.  100:Ad 
facta  manualia  procedente»  in  dieta  rixa; 
noe  est.  ad  vlm  manifestam. 

1  In  Facto  Esse,  Gali.  Etre  au  fait, 
Rem  apprìme  scire.  Julian.  Gsesarin. 
Gard.  Eplst.  ad  Eugenium  IV  :  Quanto 
fuisset  consultius  intimare  mihi  pri^^ 
ista,  qui  8um  hicin  Facto,  utpottea  Sane- 
titas  vestra  avisata  de  omnibus  maturiu» 
deliberaret. 

1.  FACTURA,  Creatura.  Sedulius  lib.  1. 
Paschalis  operis  de  Deo  : 

...  Cui  eooveoit  unarn 
Facliiram  lenrirt  suam. 

[Otto  Frising-  Episc.  lib.  1.  de  Gestis 
Friderici  I.  Inoip.  cap.  5  :  Non  enim  hic 
àdeffandum  de  theologica  et  ineffàbili 
generatione  aeu  nativitate  attollimur,  sed 
tantum  de  ea  qum  a  Philosophis  genitura^ 
a  nobis  Faetura,  aeu  creatura  dici  solet, 
disputationem  inatituimus.]  [^  Vide  Ter- 
tuliianum  de  anima  cap.  4.  Occurrit 
bsec  vox  pluries  apud  Mar.  Mercatorem 
pag.  42.  276.  812.  in  bsereticorum  quos 
refellit  dictis.  ubi  de  fllii  ex  patre  et 
spirltu  sancto  processione  agunt.] 

2.  FAGTURA,  Forma.  P  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Factura,  fatture^ 
forme.]  Anonymus  Gromaticus  :  Omne» 
limite»  maritimi  aut  Gallici  m  una  Fac- 
tura current.  Apud  eumd.  Termini  Fac^ 
tura  tornatile»,  i.  rotundi.  Lapilli  Factura 
tornatile»,  »ive  alia  Factura  breviore». 
Ruricius  Lemovic.  Episc.  lib.  1.  £p.  14  : 
Equum,  qualem  iu$»era»,  de»tinavi,  man- 
»uetudine  placiaum,  membri»  validum^ 
firmum  robore,  forma  ^asstantem,  Fac- 
tura compo»itum,  animi»  temperatum,  etc. 
Adde  lib.  2.  Epist.  84.  lUli  Fattezta  di- 
cunt.  Apud  Glaudium  Corte  Italum 
]ib.  1.  cap.  21.  inscribitur  della  forma  et 
Fattezta  del  cavallo.  Ita  Fattura  Lan- 
franco GicalsB  PoetsB  Provinciali,  apud 
Joannem  Nostradaroum  cap.  89.  est 
egregia  corporis  compositio  : 

Nos  miieri.  Iticiando  fra  la  mura 
La  hella  apolia,  che  Ara  tanle  nata 
Al  nostro  tampo  Ttote,  o  eelabrate 
Non  è.  chi  s*aaaoailgU  à  tua  Fattura. 

Wr  Eadem  notione  Faiture  dixerunt 
PoetaB*nostrates.  Le  Roman d'iltAU MS.: 

Veri  le  Dnc  Tfait  à  mot  alare, 
3i«  le  oogmit  à  sa  Faitara. 

Ibidem  : 

Ce  est  Athb  le  Man  amé. 

Le  preox.  et  le  bien  renommé,.. 

Ao  eorpa  de  trae  belle  Faiture. 

Hinc  iisdem  Fatti»  vel  Feti»  prò  formo- 
aus,  egregie  compositus.  Le  Roman  de 
la  Èo»e  MS.  : 

Lea  fourdla  blonda  el  bIen  trotto, 
Et  les  yeux  doulcee  et  Fetto, 
Qui  rioTont  touioora  avant 
Qpe  la  Donehe  le  plus  aouTeol. 

8.  FAGTURA,  Alia  notione.  Vetus  Do- 
natio  apud  Perardum  in  Burgundicis 
pag.  64:  Hanc  donationem  fecit...  hoceet^ 
per  8uum  cultellum  et  Facturam,  et  per 
hoc  pergamenum,  etc.  [Susplcor  legen- 
dum  Fe»tueam.  Vide  Investitura.] 

m 


4.  FACTURA.  Gharta  Henrici  I.  Fr.  R. 
ann.  1057.  In  Hist.  S.  MariaB  Suession. 
pag.  487  :  Omnem  autem  juatitiam,  «ci- 
licet  in  Facturam,  vicariam,  et  omnia  ad 
juttitiam  pertinentia,  etc,  Sed  legendum 
infracturam, 

1  5.  FAGTURA,  Merces  operse^  Gali.  La 
fafon,  Quod  prò  re  aliqua  facienda  sol- 
vltur.  Computationes  ann.  1270.  apud 
Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Britan.  pag. 
411  :  De  Factura  de  Lxxxvm,  march,  m 
olii»  et  magni»  »cutelli»  xix.  lib.  xvi. 
»ol...  de  Factura  CCCLXII.  march,  in  par~ 
vi»  8cutelli»f  etc.  Tabularium  S.  Vincentii 
Genoman.  :  Martinu»...  dedit  in  vadimo- 
nium  Ingelbaldo  cerario  »ua»  vinca»,  tali 
tenore  quod  medieta»  vini  e8»et  prò  Fac- 
turay  (i.  e.  cultura,  qua  notione  etiam 
dicimus  Fafon  de  vigne»)  dando  decem 
»olido»f  et  alia  in  predo  ceneu».  Et  ego 
Hugo  Vicariu»  accommodavi  Martino  x. 
libra»  »upra  illam  vineam  qwe  juxta  mU' 
rum  eatf  dando  in  unoqijoque  anno  decem 
solido»  prò  Factura  ;  et  ita  quod  prò  Fac- 
tura habeam  medietatem  vini,  et  altera  in 
predo  censu».  Ohartularium  ejusdem 
Monasteri!  fol.  69  :  Sed  po»tquam  molen- 
dinum  erit  factum,  talem  partem  quam 
acctptam,  talem  ad  Factura»  molendini 
mittam.  Et  fol.  119:  Eiedem  Monachi» 
eleemosinavi  duo  jugera  terrsB,  qua»  poaei- 
det  A  le»ia  LaraboriCt  habenda  post  mor- 
tem  illiu»  Alesi»»,  et  Facturam  quam  ha- 
bebat  illa  Alesia  in  horti»  de  virgulto 
Monachorum,  An  hic  idem,  an  alius  et 
quisnam  sit  intellectus  oculatiori  defi- 
niendum  relinquo. 

1  6.  FAGTURA,  f.  Pictura  textilis,  Gali. 
Broderie.  Obituarium  vetus  FF.  Mino- 
rum  Glaromont.  apudBaluzium  tom.  2. 
Hist.  Arvern.  pag.  727  :  Dedit  indumenta 
rubea  de  damasco  completa,  »cilicet  cast«- 
lam,  dalmaticas  Diaconi  et  Subdiaconi, 
cum  cappa  proce»8ÌonaH  de  eodem  panno 
cyrico  cum  Factura  et  orificiis. 

1  7.  FAGTURA,  Sortilegium,  malefl- 
cium,  Italis  Fattura,  Incanta tio»  Gali. 
Charme.  Synodus  Pergam.  ann.  1811. 
apud  Muratorium  tom.  9.  col.  561  :  Aut 
incantationes ,  aacrilegia,  auguria,  vel 
maleficia,  quaa  Facturas,  sive  praaatigia» 
vulgariter  appellantur,  vel  invocationea 
daamonum  prò  fuluria,  vel  jam  commiaaia 
aliquibua  praaaciendis.  Bernabffius  Senen- 
sis  in  Vita  S.  Bernardi,  Mali  tom.  5. 
pag.  285  ^:  Unde  modo  aliquo  surgere  non 
valebat  absque  duorum  auodlio,  et  hoc 
malefica  arte  Facturaa,  seu  nicromantiss, 
debilitatus  et  paralyticus.  Et  tom.  7.  pag. 
782.  inMlraculisS.  Ubaldi;£en6dico  te, 
6  panie...  ut  sis  destructio  et  annihilatio 
omnium  Facturai*um,  ligationum,  fasci- 
nationum  et  incantationum.  [^  Nostris 
alias  Faiture  et  Faicturerie.  Lit.  remiss, 
ann.  1876.  in  Reg.  109.  Obartoph.  reg. 
eh.  89:  Raymon  . .  .  qui  pubhquement 
estoit  renommé  et  diffamé  de  faire  char» 
mes,  charoiz,  sorceries  et  autres  mauves- 
tiez,...  fnis  certains  sorceries,  choroiz  et 
Faiturea  aoubz  le  aueil  de  l'uua  de  Voatel, 
etc.  Ali»  ann.  1446.  in  Reg.  i78.  eh.  46: 
Laquelle  Jaquetle  et  aussi  son  mari  es- 
toient  notoirement  et  publiquement  diffa- 
mez  et  accusez  de  cas  de  hérésie  et  Faictu- 
rerie, et  avoir  donne  ou  faitavoirpluseurs 
maladies  à  pluseurspersonnes...par  leurs 
sorceries  et  Faiclurerie.  Faifurier  Delphi- 
natibus  ,  sortilegus  ,  veneficus.  vide 
infra  Fatuarii.]  Hinc. 

FAGTURARI,  [Fasci nari.]  Processus  ad 
Vitam  S.  Antonini  num.  18:  Contigit 
lamiaria  lamii»  aeu  faacinari,  vel  Factu- 
rari  factura  daRmontorumautatrigum,  eie. 

\  FAGTURIRE,  Cupere  facere.  Odo  de 


varia  Ernesti   Baveriae  Ducis  fortuna, 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col.  861  : 

HI  (Panothi)  sicu  ad  bella  levea.  addome  fenotea 
Spicula  felle  Uta,  In  CtcI^ms  plurima  damna 
Feoemnt  ;  Dux  onde  dolens,  et  aupplke  quoeto 
Regia  Kaeturieoa  ▼indìetam,  deligit  acrea 
Mifle  viroa,  perfansqua  Tian  tiz  quinqne  diarun 
Illoa  invadit,  eie. 

Quidam     verbum    Facturire    tribuunt 
Plauto,  sed  alii  retinent  Faetare, 

FAGTUS.  Modus  agri.  Capitularla  Ca- 
roli M.  lib.  5.  cap.  151.  [<»  803.  ex  Capi- 
tul.  prò  pago  Cenomann.  ann.  800.]  : 
Visum  est  nehia..,  atatuere,  ut  quieumque 
de  predictia  hominibu»  quartam  Faeti 
tenet  cum  aui»  animalibu»,  Seniori  »uo 
pleniter  unum  diem  cum  suo  aratro  in 
campo  dominico  aret.  Gbarta  Caroli  Calvi 
Regis  Fr.  ann.  22.  regni  Ind.  10.  prò  Me- 
nasterio  S.  Martini  Turonensis  ex  47. 
Regesto  Tabularli  Regii  n.  186  :  Quarum 
villarum  nomina  haac  »unt,  id  est,  Bur- 
gagalus  cum  capelUs  etmansodominicato, 
et  Factis  nonaginta  duobus,  in  quibus 
sunt  colonisB  Cuciacus,  et  kreolu» ,  Vic- 
tena,  etc.  Occurrit  ibi  pluries.  Gharta 
eiusdem  Caroli  C.  ann.  645.  apud  Bes- 
ifum  in  Episcop.  Plctav.  :  In  villa  Bidi»- 
cicuso  ccLsam  dominieatam  cum  Ec^sia... 
et  Factos  10...  in  villa  Sion  terram  S. 
Circi  Factum  1.  aspicientem  ad  Bidiseia- 
cum...  In  Anadone  Factos  5.  in  villa 
Fano  Factum  1.  et  in  Portiaco  alterum. 
Polyptychus  Eccles.  Floriacensis  :  Habet 
in  ipsa  villa  Factos,  id  est  ìnanao»,  60. 
Vetus  Gharta  in  Actis  Episc.  Genoman. 
pag.  285  :  Quod  no»  conce»»imu»  Acileo 
tllo  Facto,  quem  genitor  »uu»  Acibertu», 
qui  vocoUur  Achita,...  tenuit,  vel  morien» 
dereliquit,  u»que  anno»  quinque ,  ipse 
Achileus  de  ipso  Facto  aliud  exinde  non 
reddat,  praeter  tantum  regalia  in  campo 
dominico  procurare  faciat,  Occurrit  etiam 
non  semel  in  Tabu).  S.  Mauri  ad  Lige- 
rim.  Vide  Facia,  [et  Factum 4.]\^  Grim- 
mius  Antiq.  Jur.  Germ.  pag.  588.  mansos 
dictos  esse  factos  ut  dfspositos,  cons- 
tructos,  scrìbit«  ita  ut  mansus  factus 
opponeretur  abso.  Varroni  factus  est 
tanta  olearum  quanti tas.  quanta  uno 
teinpore  et  opere  com  moli  tur,  vel  cen- 
teni  modii.  vide  Forcellinum.] 

1FAGUL,  Facile,  Gloss.  Sanger m.  n. 
.  Utitur  Varrò,  ut  elDifficul  prò  Dif- 
ficile. Vide  Festum  et  Nonium. 

11.  FAGULA,  Jacobus  Auria  lib.  10. 
Annal.  Genuens.  apud  Muratorium  tom. 
6.  col.  578  :  Vel  dicitur  Janua  a  Jano  Deo 
prindpiorum,  qui  pingitur  habere  duaa 
fadea,  acilicet  ante  et  retro,  aicut  Civita» 
Januas  proapieil  ante  mare  et  retro  terram  ; 
etdicitur  hahere  ducCa  Facula»,  id  e»t, 
dua»  parte»,  Orien»  et  Occiden» ,  »icut  Ci- 
vita» januaa  habet  dua»  porta»,  acilicet 
portam  mari»  et  portam  terraa. 

2.  FAGULA,  Latinis,  Teda  ex  arbori- 
bus  pinei  generis  :  recentioribus  vero 
quivis  caudex,  stipes  ad  ardendum  ; 
Bu»che.  Gapitulare  de  Villis  cap.  62  ; 
Quid  de  lignarii»,  et  Faculi»,  quid  de  axi' 
li»,  et  alio  materiamine ,  etc.  Marculfus 
lib.  1.  form.  11.  in  Tractoria  Legato- 
rum  :  Ideo  jubemu»,  ut  loci»  convenienti» 
bu»  eiedem  a  vobi»  evectio  »imul  et  huma- 
nita»  mini»tretur,  hoc  e»t,  veredo»  »eu 
paraveredo»  tanto»,  pani»  nitidi  medio» 
tanto»,...  leguminumcarra tanta,  Facula» 
tantaa .  etc.  [^^  Baluzius  legit  :  legu- 
mina,  tigna,  carra  tanta,  faculaa  tantaa, 
itemque  victua  ad  caballoa  eorum.]  Tabu- 
larium S.  Remigli  Remensis  :  Suntaimul 
exceptia  lignariia  et  carria,  quaa  in  ip»i» 
villia  fiunt,  867.  Facularum,  977.  pertica» 
rum  circulorum,  156.  acindularum,  etc. 
[Codex  MS.  Irroinonis  Abbatis  Sanger- 

50 


394 


FAC 


FAD 


FiES 


man.  fol.  60.  v«.  col.  2:  Solvunt,..  ova 
XXX.  axiculoa  e.  et  iotidem  scindolasy 
xn.  dovaa,  circuloa  vi.  xn.  Faculas.  Rur- 
sum  legitur  fol.  seq.  col.  2.]  \^  Vide 
plura  apud  Guerardum  in  indice,  qui 
mterpretatur  fciculam ,  Frustum  ligni 
resinosi,  in  virgas  tenues  flssum,  ad 
lumen  faciendum,  tsBdSB  genus.  Àliis 
etiam  usibus  inservientia  frusta  ligni 
faculas  dictas  esse  testis  est  Varrò  de 
Ling.  Lat.  lib.  4.  cap.  18  :  Utuntur  in 
vinea  alligando,  fasces,  incisoa  fuatea.  Fa- 
culai.  Oato  de  Re  rustie,  cap.  S7  :  Ridica$ 
etpalos,  quoBvridie  in  ledo  posueraSf 
tiecos  dalatOj  FacuUu  facito.\ 

^  Gloss.  Gss.  Heisterbacn.  in  Reg. 
Prum.  tom.  1.  Hist.  Trevir.  Joan.  Nic. 
ab  Hantheim  pag.  668.  col.  1  :  Faculasunt 
Ugna  aridat  qum  vulgariter  appellantur 
tupen, 

Faculas  Aggekderb  ,  Supertitionis 
species,  quam  exagitant  passim  Conci- 
lia. Arelat.  II.  cap.  28:  Si  in  alicujus 
Episcopi  territorio  infideles  aut  Faculas 
accenderintf  aut  arborea,  fotites,  vel  eaxa 
venerentur,  etc.  Candelam  de  forre,  in 
Concil.  Nannetensi  cap.  20.  Adde  Gapi- 
tul.  Caroli  M.  lib.  7.  cap.  286.  [<»  816.] 
Vide  Concil.  Bracarense apud  Burchard. 
lib.  10.  cap.  21.  Synod.  TruUan.  can.  65. 
Concil.  Toletan.  XII.  can.  11.  XVI.  can. 
2.  [^  Can  ut.  Leg.  Mundan.  cap.  5.  Leg. 
Presbyt.  Northumbr.  cap.  48.] 

FAGULARE,  Faculas,  vel  faees  fingere 
vel  tacere,  Joanni  de  Janna. 

IPAGDIiENTUS,  Face  plenua.  Papias. 
Plenus  luce,  lucidua,  clarus.  Johan.  de 
Janna. 

f  FACULTA.  Vide  Falcata. 

^  FAGULTAS  ,  Collegium  doctorum 
eiusdem  artis  in  scholis  medii  mvì,  Gal- 
lis  Faculté.  Vide  Savin.  Histor.  Jur.  Ro- 
man, tom.  8.  cap.  21.  {  85.  not.  B. 

«  FAGULTATA&IUS,  Cui  datur  facultas 
aliquid  agendi.  Decis.  RotsB  ad  calcem 
Fontanel.  de  Pact.  nuptial.  :  Mater  Fa- 
cultataria ,  qum  habeoat  ex  testamento 
mariti  facultcUem  aliquid  agendi,  dispo- 
nendi^eterminandihro  liberis, 

FAGULTATIGULA,  Bona,  praedia,  qaa- 
liacumque  sunt,  quomodo  bonuscula, 
apud  Sidonlum  lib.  9.  Epist.  6.  et  in  leg. 
26.  Cod.  Th.  de  PetiUon.  (10. 10.)  Conci- 
lium  Parisiense  IV  :  Etiam  et  FacuttaH- 
culamEcclesiss...  simili  condUione  per- 
vasit.  Gbarta  S.  Karileffl  in  Actis  Epis- 
copor.  Cenoman.  pag.  84:  Nullas  fune- 
tiones  vel  exacliones  deprmdictafacuUate 
penitus  requirantur ,  sed  sub  integra 
emunitate  PacuUaticula,  etc.  Vide  Vitam 
Aidrici  Episc.  Cenom.  num.  86.  [et Vitam 
S.  Bernardi  Tiron.  Aprii,  tom.  2.  pag. 
248.]  FacuUatula,  apud  S.Hieronym.  ad- 
versus  Vigiiantium  cap.  5.  in  Miraculis 
S.  Ursmari  n.  8.  etc.  Facultatulam  dixit 
idem  Hieronym.  Ep.  27.  cap.  4.  Epist. 
47.  can.  1. 

^  FAGÙLTER  [Antiqui  dicebant  prò 
hkcile.  Fest,  in  FacuU 

IFAGULUS.  Vide  Facilus. 

FAGUNDIA,  Facultas.  CapituIaLudov. 
Pii  ann.  826.  cap.  6  :  Et  ultra  ille,  qui 

Suassierit,  Facundiam  de  servitù)  ilhus 
ieendi  non  haòeat,  Charta  Luithprandi 
Regis  Longobard.  apud  Ughellum  in 
Episcopis  Aretinis:  E  nullam  Facun^ 
dtam...  contra  te  vel  tuoa  succeaaorea  ha' 
betU  ali^uod  de  suprascriptis  Ecclesiis 
toquendi.  Lex  Longobard.  lib.  1.  tit.  86. 
i  6.  [<»  Llutpr.  96.  (6,  43.)]  :  Decemimua, 
ut  nullam  Facundiam  requirendihabeat. 
Qccurrit  pr»terea  lib.  2.  tit.  8.  8  6.    tit. 


21.  i  18.  20.  24.  tit.  85.  j  6.  etc.  f<»Liutpr. 
106.  (6, 52.)  16.  (8,  2.)  57.  108.  (6,  4. 55.)54. 
(6, 1.)] 


Faconde,  nostri  usurparunt  prò  facul- 
tatibus  ac  divitiis.  Le  Koman  a*Alexan' 
dre  MS.  : 

Richet  d*aToIr  et  de  Pieoodee. 

«>  Septiformis  Facundia,  Septem 
artes  liberales,  S.  Benedicti  Crispi 
poem.  medie,  ap.  Maium  Classic.  Auct. 
tom.  5.  naff.  891. 

±,  FAGUNDITAS,  [Idem  quod  facundia, 
sed  minus  usitatum.  Plaut.  Truc.  2.  6. 
18.  Facile  sibi  Facunditatem  virtus  ar- 
gutam  invenit.] 

1  FAGUS,  Vermiculus,  apud  Papiam. 

FADA.  Vide  Fadua. 

FADERFIUM,  Faderphium,  Phader- 
PHiUM.  Vox  Longobardorum,  qusR  in 
Boerianis  Glossis,  Doa  exponitur.  Lex 
Longob.  lib.  1.  tit.  9.  8  12.  [«> Roth.  201.1  : 
Et  ai  filioa  de  ipaa  muliere  habuerit  legx" 
timoa,  hàbeant  filii  tnorgingap,  et  Fader» 
phium  ausa  matria,  Lib.  2.  tit.  14.  J  15. 
[^  Roth.  199. J  :  Tunc  illa  vidua,  quaa  in 
domo  patria  aut  fratria  reg  ressa  est,  ha- 
beat  stbi  morgengab  et  methium  ;  de  Fa^ 
derfio  autem,  id  est,  de  alio  dono,  quan- 
tum pater  aut  frater  dederit  et,  quando 
od  maritum  ambulaverit,  miltat  »n  con- 
fusumcum  alila  aororibus.  Edit.  Boe- 
riana  babet  Phaldefium.  Phaderfium , 
lib.  2.  tit.  1.  I  4.  [<»  Roth.  182]  :  Éabeat 
ijp«a  mulier  morgengab,  et  quod  de  paren^ 
tibua  ejua  adduxertt,  id  est,  Phaderfium, 
Sunt  igitur  Faderfia,  dona,  qu»  pater 
fili»,  quam  nuptui  dat,  in  dotem  con- 
cedit.  Vox  deducta  a  Saxonico  f  sb  d  e  r , 
aut  Germanico,  Fader,  i.  pater,  et  E  r  f , 
haereditas,  auasi  dicas,  patema  hseredi- 
taa.  Vide  Sibrandum  a  Sicama  ad  Leg. 
Frision.  tit.  15.  [«*  et  Gnmm.  Ant.  Jur. 
Germ.  pag.  429.  Graff.  Thesaur.  Ling. 
Frane,  tom.  8.  col.  480.  Fio,  feoh,  est 
Pecus,  pecunia.  Gloss.  Longob.  in  cod. 
Vatic.  fardefio,  in  cod.  Cavens.  farder^ 
fido,  i.  e.  guod  adduxit  de  parentibua.] 

^  FADIA,  Justitiae  denegatio  aut  dila- 
tlo  ultra  tempus  a  legious  statutum  ; 
item,  Facultas  feudatario  concessa  ren- 
dendi  fundum  ;  qua  notione  Fadiga 
utuntur  Hispani.  Pactum  ann.  1150. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col. 
588  :  De  toto  honore  Agathenai,  nemo 
eorumpossit  aliquid  alienare  aliquomocU>, 
donec  in  allerum  ait  Fadiaa.  Charta  ann. 
1219.  Inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem. 
pag.  68.  col.  1  :  Et  non  diatringemua  ho- 
minea  vestroa  prò  firmancia,  donec  a  vobis 
repulsam  seu  Fadiam  habuerint.  Vide 
Fadiga. 

FADIATUS  DiES,  in  9U0  Mquìs  defecit, 
seu  juri,  aut  assignationi  non  stetiLqui 
diem  vadiatum  non  serva  vi  t  :  unde  forte 
vocis  origo,  in  Consuetud.  Tolos»  part. 
4.  tit.  de  Feudis  art.  18. 

\  FADIGA  dicitur,  cum  index,  vel  feu- 
dalis  dominus,  vassallo  Jus  sibi  fieri, 
aut  quod  ejus  servitii  est  indicari  aut 
probari  postulanti,  vel  piane  denegat, 
vel  Curiae  su»  placita  dinert  ultra  quam 
Leges  feudales  permittant.  Appendlx  ad 
Marcam  Hispan.  col.  1848:  AdhsecGuil- 
lelmus  Raimundi  reapondebat  ae  ideo 
guardam,  ipaiua  zudaa  non  fecisaequianee 
auam  cartam  aie  intelligebat,  nec  partem 
suam,  quam  in  ipsa  dvitate  et  ejus  ter" 
minis  habere  debebat,  ac  manifeste  mona- 
trare  vel  tradere  nolebat,  nec  adjudicium 
aeu  laudamentum  ausa  curiaa  eam  addu- 
cere,  vel  super  hoc  ipsum  audire  nunquam 
amplius  nisi  usque  modo  voluit.  Comes 
vero  respondebcU  quod  siunquamaliquam 
dilationem  super  hoc  fecit,  semper  eam 
eum  assensu  Guillelmi  Raimundi  fecit... 
Propter  hocjudicavit  praadicta  curiaquod 
si  Guillelmus  Raimundi  posset   legitimis 


testibus  ea  guae  dicebat  comprobare,  vide 
licet  quod  in  domino  suo  (fomite  supra' 
dictam  Fadigam  feciaset ,  imputet  sibi 
Cornea  auprcuiictaa  expenaaa  aexaginta 
milium  aureorum,  etc.  Vide  Defectua  8. 
Fadia  et  Fatigare  1. 

1 FADISTGRIUM.  Vide  FaldiatoHum. 

FADUS  f  Fada  i  Daemonis  species  : 
Gallis  Fate,  vel  Fee;  vox  efficta  forte  a 
Nympha.  Scholiastes  Theocriti  Idyll.  8. 
y.  11.  NO|Af  at  elo-i  xk  ev  yuvaixe^  tf^uuKTi 
èv  ToTc  ^peot  fQ(tv6|isva  2ai|i&v(a.  Vide 
Fauni,  f  Ali!  a  verbo  fari,  fatua,  etymon 
deducunt.  Itali  Fata  etìamnum  dicunt. 
Occitani  Fadea.  De  iis  ita  Arnobius  lib. 
1  :  Qui  Faunoa,  qui  Fatuaa,  civitatumque 
aenioa...  reverentur.]  Fadaa,  et  Uaaaa, 
basvocant  Hispanici  Fabularum,  seu 
Romanorum,  Scriptores.  Gervasius  Tille- 
beriensis  MS.  de  Otiis  Imperiai,  deci- 
sione 8.  cap.  88  :  Multi  teatantur,..  ae  vidiaae 
Silvanoa  et  Paaanes,  quos  Incubos  nomi- 
nante Galli  vero  Duatos  dicunt,..,  quoa- 
dam  hujuamodi  larvarum,  quaa  Fadas 
nominant,  amatores  audivimus,  etc.  Cap. 
94.  dequodam  equo  mirabili  :  Quid  dicam, 
nescio,  si  verua  equua  fuU,...  aut  siFcuius 
erat,  ut  homines  asserunt.  Chron.  Ber- 
trandi  Guescl.  MS.  : 

Bocore  ditoit-oo,  qoe  c*étoit  destfaiée, 

Et  que  le  sai»  de  quoy  elle  s'écoit  eesoodée, 

U  venoit  propreoieot  par  peroUe  de  Fde. 

Le  Roman  de  Partenay^  ou  de  Lezignan, 
MS.  tire  du  Latin  et  rime  par  le  com- 
mandement  de  GuillauìneVArchevesque: 

Le  chastean  fai  fait  d'une  Fde. 
Si  comme  il  est  per  tout  retrait. 

Hinc  Faerie.  prò  spectris.  Guillelmus 
Guiart  in  Hist.  Franclca  MS.  : 

Pluiiettrsparlent  de  Goenart, 
Ott  Lou,  M  l'Asne,  de  Reoart, 
De  Faenes,  et  de  aonfee, 
De  fimlosmea,  et  de  meoionfeB. 

wr  Inde  etiam  Faé,  prò  Prsstigiator. 
Le  Roman  de  la  guerre  de  Troye  MS.  : 

Mout  ont  Jason  entr'anlB  loé, 
Bieo  diant  tea  qil  eat  Pad. 

Vide  Caseneuve  et  Menagium  in  Etymo- 
log.  Gali.  [<»  et  Grimm.  in  Mythol.  Ger- 
man.  pag.  282.  qui  etymon  deducit  a 
fatam.] 

i  FilCHA.  Vide  Facha. 

)  FiEGILENTUS,  prò  Faculentus,  vel  ut 
al  li  scribunt  Feculentus,  fece  plenus,  in 
Vita  S.  Gelsi  Episc.  Trevir.  tom.  3.  Febr. 
pag.  896. 

FAGISGERC,  Fsece  infici,  fascem  redo- 
lere. Bernardus  Mon.  in  Consuetud. 
Claniac.  MSS.  cap.  87  :  Ipsecalixconfri- 
cetur,  ne  forte  aliquantulum  Faaciscat. 

9|e  FiBGÓRJFsecis  odor.  (Anal.  Gbamm. 
p.  103.)1 

FARBENA.  Vox  Saxonica,  in  Leglbus 
Presbyterorum  Northumbrensium  cap. 
47.  [^  50.]  qu8B  idem,  quod  C  y  r  1  i  s  e , 
id  est»  ruaticua,  sonat,  ut  censet  Spel- 
mannus  tom.  1.  Concilior.  Angl.  pag. 
499.  [<»  Anfearbonda,  Bovariuaf] 

FiBSTlNOMEN,  Homines  commendati, 
vassalli  :  ex  Saxon.  f  a  s  t  i  n  g  ,  com- 
mendatus,  et  man,  homo.  Charta  Cenul- 
phi  Regis  Merciorum  ann.  821.  tom.  1. 
Monastici  Angl.  pag.  100:  Nec  Rexsuum 
paatum  requirat,  vel  habentes  homines^ 
quos  noa  dtcimua  Fsaatingmen,  nec  eoa,  qui 
acdpitres  portant.  vel  falcones,  etc.  Ubi 
habentes  idem  valet  ac  divites.  [Charta 
Berhtwulfi  itidem  B.eg.  Merciorum  ibid. 
fol.  128:  Utilludmonaaterium  (Breodun) 
sit  liberatum  ab  illis  incommodis,  quaanos 
Saxonica  lingua  Festingmen  dicimus.  Ubi 
Th.  Blount  in  Nomolex.  Anglic  Festing- 


FAG 


FAG 


FAG 


395 


men  a  Saxon.  festenmon,  Fide- 
Jussor.  accersìt:  an  feliciusjudicetLec- 
.tor.  Vide  FeasHngmen^  [*>  Alia  charta 
ann.  855.  apud  Leo,  Rectitadinea  per- 
sonarum,  pag.  196.] 

FAOATUH,  vel  poiìns  Fagotum,  Fascia. 
Gallis  et  Anglis  Faqot,  occurrit  apud 
Willel.  Tliorn.  ann.  1307.  Vide  Fagotus. 

1  FAGEA  Vagina,  Qu«  est  ex  cortice 
fagi,  olitn  Francis  nostris  in  usu  ut  tes- 
tatur  Anonymus  S.  Galli  monachus  in 
Vita  Caroli  M.  :  Post  kmc  ballheas  spatm 
oolligatìA8,  Qum  a^ata  primo  Vagina 
Fagea,  secundo  cono  quaticumque.  tertio 
Unteamine  canàidisBimo  cera  lucidisnma 
reborato  ita  cingebatur^  ut  per  medium 
crudeulie  eminentibuSy  ad  peremptionem 
gentilium  aurareiur, 

^  FA6EGIDJE,  vel  Fagigidje  Ven^. 
Glossar,  medie.  Simon.  Januens.  ex 
God.  reg.  6959  :  Fagedda,  Aleocandro 
sunt  venm  juxta  fauees  intra  os,  qum  fle^ 
botantur  vice  venarum,  qua  sunt  sub 
lingua.  Alex.  latrosoph.  MS.  lib.  1.  Pas- 
sio n.  cap.  187  :  Scio  etiam  et  (venas)  Fa- 
gicidas  incise»,  vena  non  inventa  sub  lin- 
gua. Ubi  Glossse  :  PhagicidaSf  t.  venas 
sub  aula. 

•  FAGEL.  TunicBB  vel  peras  seu  manti- 
ene species.  Vide  infra  Uagaldus, 

•o  TAGELLUS  Vide  Frageìlus. 

I  FAGETUM,  Idem  videtur  quod  mox 
Fagia  1.  Ghartaann.  1189.  apud  Miraeum 
Diplom.  Belgio,  tom.  2.  pag.  966  :  Allo- 
dium  in  proprii  Fageti  loco,  qui  ìimredi" 
tas  Domini  nuncupabatur.  [f  Ital.  Fag^ 
gelo.  Charta  ann.  1205.  ex  Chartul.  mo- 
nast.  de  Escureio  :  Simon  dominus 
JoinvillsB  contulit  Deo  et  ecclesia  de  Eseu- 
rei..,.  septem  fagos,  prò  libitu,  in  Fageto 
villa,  qua  dicttur  Mossier.] 

1.  FAGIA,  [vel  Faqium]  Silva  ex  fagis, 
Gallis  Faye,  Tabularium  Ecclesia  Ga- 
durcensis  :  Donamus  in  villa  de  Corn  in 
uno  manso  2.  panes^  et  2.  gallos,  et  in 
Fagio  paissio  40.  porcos  per  singulos  an- 
nos,  vide  Fata  1. 

-  o  F6t<;na«,eademacceptione,in  Charta 
ann.  14l2.  ex  Reg.  166.  Chartoph.  reg. 
eh.  272  :  Item  Jehanne  tieni  une  terre  et 
un  Feignas  contiguy  contenant  cinq  meu- 
terées  de  terre,  Pro  Glande  fagea,  Gali. 
Faine,  legitur  in  Charta  ann.  1841.  ex 
Beg.  72.  eh.  250  :  Cum  cantra  sindicos 
universitatis  et  singulares  cctstri  et  baju' 
lia  de  Angulis...  denuntiatum  fuisset.,. 
glandest  Fagias  et  alios  quoscumque  fruc- 
tus  ipsarum  forestarum  et  arborum  in 
eisdem  existentes  cossandoy  colligendo, 
etc.  Vide  Fa^^tna  2. 

2.  FAGIA,  Alia  notione,  in  Statut.  Me- 
diolanens.  part.  2.  cap.  272  :  Teneatur 
judex  straiarum  bis  in  anno  visitare  stra» 
tas  mastrasy  et  Fagias.  et  pontes  super 
eis  existentes,  etc.  Ad  de  cap.  284.  [ubi 
Fagia  molem  significare  videtur  qua 
continetur  aqua.  Ceterum  Faqotaille  vo« 
cant  in  Bressia  quidquid  moli  munien- 
d»  inservit,  quod  ex  fascibus,  vulgo 
faqots,  seepissime  id  fiat.] 

^  Pro  dlstrictu  et  territorio  usurpari 
videtur,  in  Decret.  ad  calcem  Stat.  Pia- 
cent,  fol.  97.  vo.  :  Sine  aliquo  velamine 
in  capite  vel  alibi  in  publico,  ut  suora,  et 
prtssentibus  duobus  eonsulibus  justitia 
Fagia  sua,  et  aliter  cessio  facta  non  va- 
leat.  Quo  sensu  intelligi  etiam  possunt 
Siatuta  Mediol.  hic  laudata. 

^  FAGIGIDA  Ven£.  Vide  supra  Fage' 
cida. 

«»  FAGIDA.  Vide  Faida. 

1  FAGILUM,  f.  ut  Faqelum.  Facta  est 
hujus  reifirmatio...  ad  Fagilum  Bernardi 
de  Bustodio,  quod  est  inter  vetus  vicum 


et  Baiolum,  apud  Baluzium  tom.  7.  Mis- 
celi, pag.  211. 

1  1.  PAGINA.  Mustella  major,  Gali. 
Fouine,  Hisp.  Faina.  Coneil.  Tarracon. 
ann.  1591.  inter  Hispan.  tom.  4.  pag. 
614.  col.  2  :  Nulli  Canonici,  vel  Clertci... 
vestes  rubecuy  vel  virides.  nec  forraturas 
peUium  de  martis,  de  Faginis...  portare 
prauumant.  Coneil.  Dertus.  cap.  1.  His- 
pan. tom.  8.  pag.  663  :  Neque  (Clerieus) 
folleratus  deferat  pellium  di  marthis,  de 
Fcignes.  Vide  Faina. 

2.  FAGIM A,  Glandis  fagea^  uti  vocatur 
a  Plinio  lib.  16.  cap.  5.  copia.  Fayne,  in 
Consuetudine  Arvern.  cap.  81.  art.  38. 
[Faisne  vel  Foisne^  in  Nivern.  tit.  17. 
art.  17.]  Chrodegangus  Episcop.  Meten- 
sis  in  Regula  Canonie,  cap.  7.  apud 
Acberium  :  Si  contigerit,  quod  Ulo  anno 
glandis,  vel  Fagina  non  sit,  et  non  habeat 
unde  hanc  mensuram^  de  carne  impleant, 
etc.  Tabularium  DervensisMonast.  ann. 
1027  :  Et  si  prò  tempore  felieitatis  silva 
occurrerity  et  esus  glandium  vel  Fagina 
fuerit,  etc.  Charta  Hugonis  Leodiensis 
Episcopi  ann.  1202.  apud  Barthol.  Fizen 
in  Hist.  Leod.  pag.  447  :  Praterea  dedi» 
mus  in  aisancits  pasturarum,  et  usum 
Fagina  et  glandium,  eie.  [Charta  Henrici 
Ducis  Limburgi  ann.  1200.  apud  Mirsum 
tom.  1.  Diplom.  Belg.  pag.  726.  col.  2  : 
Damus  praterea  aisantias  totius  terra 
mea  in  campis,  aquis,  silvie  et  pascuis, 
etiam  Fagina  et  glandium,  gratis.) 
[^  Charta  Lupold.  Arehiep.  Mogunt. 
ann.  1055.  apud  Guden.  Cod.  Diplom. 
tom.  1.  pag.  21  :  Faginum  dediin  auobus 
locis,  agellos  silvestres,  etc] 

1  Faqinina  Silva,  ut  Faginea  vel 
Fagina,  in  Breviario  FolquinI  MS.  ex 
Arehivo  Audomarensi. 

1  FAGINULA,  Fagus.  Miracula  B.  Si- 
monis de  Lipnica,  Julii  tom.  4.  pag. 
555  :  Duo  lapilli  ad  instar  granorum  Fa- 
ginulay  aliene  Bukwie  :  nunc  Germania 
Buche  vel  Buch-baum,  Belgis  Buecken- 
boom. 

00  FAGINUS.  Vide  Fagina  2. 
FAGIOLUM .  Gesù  Innocentii  IH.  PP. 

pag.  147  :  Pandulphua  ceepit  tsdificare 
Fagiolum  super  quoddam  monumentum 
antiquum,  quod  ulius  domui  adeo  erat 
vidnum,  ut  a  fundiòulariis  de  hoc  in  illam 
lapides  iacerentur.  [Vide  Fagia  2.] 

«  An  Locus  ubi  pnaseoii  erescunt,  ab 
Italico  Fagiolo,  phaseolus  f  Vide  supra 
Facioltis. 
9|c  FAGIRE.  rComedere.  Dief.I 
9Je    FAGIUH,    [Summum    edifieium. 

DiKP.l 

^  FAGIZANIA,  Divina  apparitio,  apa- 
ricion,  Prov.  Glossar.  Provine.  Lat  ex 
Cod.  reg.  7657. 

1  FAGNES.  Vide  Fagina  1. 

t  FAGOUDORI,  9(xroXo(dopot.  S.  Hiero- 
nvmus  in  Prologo  ad  Ezeehielem  Pro- 
pnetam  :  Si  autem  cunici  mei  et  hunc 
subsannaverinty  dicite  eis  quod  nemo  eos 
compellat  ut  scribant.  Sed  vereor  ne  il- 
lud.eis  eveniat  quod  Grace  significantius 
dicitur,  ut  vocentur  ^yoXoiBoùou,  quod  esty 
manducantes  sannas,  vel  ut  alii  legunt, 
senecias.  Quibus  intelliguntur  homines 
impendio  maledici,  qui  convieiando 
alantur  ac  saginentur.  Verum  mendosa 
est,  ut  conjiciunt  prudentiores,  Hiero- 
nymi  lectio.  Ac  primum  quidem  hsse 
verba.  Quod  est,  manducantes  sannas, 
vel  senecias,  aquodam  seiolo,  qui  inter- 
pretar! voluerit  vocem  a  se  minime  in- 
tellectam,  addita  fuisse  verisimillimum 
est.  Quod  vero  spectat  vocem  ipsam 
9aYoXo(8opoi,  cum  omnino  praeter  analo- 
giam  linguae  Graecse  componatur,  fnon 
enim  dicunt  ^ayòXfaxo^,  sed  Xcoto^ayo;) 


eam  fletam  esse  et  alterius  loco  suppo- 
sitam  existimo  :  quare  lubens  cum 
Erasmo  et  Roberto  Stephano  legerem 
9cXoXo^8opot,  Quibus,  scilìcet,  studio  est 
calumniari  et  carperò,  velut  id  suo 
morbo  faciant.  non  merito  aliorum. 
Ineptas  vocis  Senecia  explicationes  vide 
suo  loco. 

o  1.  FAGOTARE,  Fasces  conficere, 
Gali.  Fagotter.  Lìt.  remiss.  ann.  1418.  in 
Reg.  170.  Chartoph.  reg.  eh.  182  :  Qui- 
dam Guillelmus  tn  dicto  nemore  frondes 
lignorum  Fagotando,  etc.  Faaot,  Fustis, 
vulgo  Bdton  defagot,  in  alifs  Lit.  ann. 
1880.  ex  Reg.  118.  eh.  74  :  Icéllni  Bau- 
lesson,  filz  dudil  maire,  ((ui  tenoit  en  sa 
main  un  grand  Fagot,  dtst  au  suppliant 
qu'il  retourneroit.  fagoteur,  vox  contem- 
tus,  homo  nihili,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1898.  ex  Reg.  145.  eh.  486  :  i>  suppUant 
dist  à  icellui  Thomas  qu*il  n'estoit  mie 
en  sa  puissance,  ne  d*un  tei  Fagoteur 
menaeur  de  soupes,  que  s'il  eust  veu  icel- 
lui Quenetier  frapper,  qu'il  ne  lui  eust 
eourru  sue. 

0  2.  FAGOTARE,  Fascibus  munire. 
Memor.  H.  Cam.  Comput.  Paris,  ad 
ann.  1428.  fol.  160.  r«.  :  Colardus  Martini 
de  novo  institutus  in  officio  custodis  sta- 
gnorum  foresta  de  Waissy,  pionarius 
pour  gasonner  calciata^  dictorum  stagno- 
rum  et  prò  Fagotendo  (sic)  et  repparando 
et  rolens  (sic)  ipsorum  ste^norum.  Vide 
in  Fagta  2. 

1  FAGOTARIUS.  Vide  in  Fagus. 

à  FAGOTELLUS,  Faseiculus,  diminut. 
a  Fagotus.  Comput.  ann.  1488.  ex  Tabul. 
S.  Petri  Insul.  :  Pro  ramaciis...  conver- 
tendis,  tam  in  fasciculos  quam  in  Fago- 
tellos.  etc. 

I  FAGOTUS,  a  Gali.  Fagot,  Fascis. 
Chartular.  Latiniac.  :  Quadriga  qua 
portat  trosselosy  vel  Fagotos,  vel  pondera 
solvei  in  exitu  porta  prò  qualibet  pecia 
duos  denarios.  Vide  mox  in  Fagus. 

FAGUS,  Jus  conflciendi  fasces,  et  eos 
auferendi  ex  silvis,  quos  Fagots  voca- 
mus.  Innocentius  III.  lib.  2.  Epist.  pag. 
415  :  In  parochia  dee  Escoues  pasnagium 
quitum,  et  22.  Fagos  absgue  aliqua  tra- 
ditione  annuatim,  quando  volueritis,  ac- 
cipiendas.  Charta  Henrici  I.  Ducis  Bra- 
bantiaa  ann.  1206.  apud  MiraBum  in  Cod. 
Donat.  piar.  cap.  liX)  :  Et  usum  ligno- 
rum in  Silva  mea,...  et  cum  uno  plaustro 
tantum,  qui  usus  in  nostro  vulgari  Fagus 
appellatur.  Inquisitiones  Costumar um 
de  Andeliaeo  in  veteri  Regesto  Came- 
ra Computor.  Paris,  signato  P.  fol.  19  : 
Jurati  dtxerunt,  quod  Dom.  Bogerus  To- 
rci habet  in  pradtcta  foresta  per  libera- 
tionem  Vicecomitis...  suum  herbergagium 
ad  virgam  de  pieno  pugno  ad  terram,.,. 
et  habet  ad  ignem  suum  Fagum  Bolonia, 
et  furcum,  et  frondes,  sine  defectione  ar- 
boris.  Occurrit  passim  in  Regesto  Herou- 
valllano  Philippi  Augusti.  [Bullar.  Fon- 
taneil.    fol.   41.  v«.  :  Lesdits  Beligieux 

?renoient  en  la  foresi...  sette  chartees  de 
bu  chascunjour.] 

Fagotarii,  Qui  fasces  lignorum  in 
forestis  connciunt,  Fagotiers,  in  Re- 
gesto Philippi  Aug.  fol  129.  Vetus  In- 
quisitio  Forestar.  ibidem  fol.  170  :  Item 
Fagotarius  eorum  vadit  post  asinos,  et 
facit  fagotos  duos  de  eo,  quod  remanet 
post  onera  asinorum. 

^  FAGUUS,  Fagus,  Gali.  Hétre.  Charta 
Phil.  Pule.  ann.  1800.  in  Lib.  rub.Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  120.  r».  col.  2  :  Con^ 
cedimus  quod...  tres  Faguos  ad  Natale, 
usagium  ad  ardendum  et  esdifficandum 
sufficienter  ad  opus  domus  ipsius  militis 
de  Suez,  per  ostensionem  a  vtridario  die- 
ta foresta  faciendam,...   habeant.  Fail- 


396 


FAI 


FAI 


FAI 


hard,  eodem  sensu,  in  Lit.  ann.  1873. 
tom.  5.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  682. 
art.  21.  Fol,  ibid.  ex  Gh.  ann.  1293.  pag. 
514.  art.  8. 

FAHHELEH,  Fanjblen.  Vanlehen, 
Germanis.  dicantur  majora  fenda,  quas 
cum  traaitione  vezilli  conferuntar  a 
solo  Principe.  [^  Principi  bus  a  solo 
imperatore.]  Vox  deducta  a  fana,  Saxo- 
nico.  Germanico,  vexillum,  et  Lehen, 
feudam.  Bulla  Aurea  Caroli  IV.  Imp. 
ann.  1856  :  Feudia  Principum  exceptU,  et 
illis,  qum  Vanlehen  vulgariter  appellane 
tur,  gtiorum  invettituram  et  coìlationem 
soli  Imperatori,  vel  Regi  Romanorum 
epecialUer  reservamìis.  Charta  Witzlai 
Principia  Rugianorum  ànn.  1822.  apud 
Pontanum  lib.  7.  Rerum  Danicar.  pag. 
482  :  Quibus  de  dictis  terrie  homagium 
fecimut  jnre  feudali,  quod  Fanmlen  nun- 
eupcUur.  Ghronicon  Laurishamense  pag. 
82  :  Septem  princyaalia  beneficia,  qum 
vulgo  appellantur  vollehen,  morte  ««p- 
tem  nobiliuimorum  Eeclesim  fidelium  in 
unam  personam  Godefridi  in  brevi  devo^ 
luta  eunt.  Ubi  Freherus  emendandum 
aut  intelligendum  Fanlehen,  recte  exis- 
timat.  [FahfUen,  Fanenlen  scribit  Spel- 
mannus  quem  consule,  si  vacat.]  vide 
Feudum  vextlii. 

1.  FAIA,  Fagus,  seu  arbor  glandifera, 
vel  glanaem  fageam  ferens.  Lex  Lon- 
gob.  lib.  1.  tit.  19.  t  8  :  Si  qui»  roborem, 
aut  quercum,  §eu  cerrum,  quod  e$t  modo 
laiécum,  aut  glandem,  quod  est  Faia,,., 
inciderà.  Ubi  Leges  Rotharis  Regis  tit. 
101. 1  62.  prò  modo  laiscum,  habet  mo- 
dula ischat,  [oo  Rotti.  805.  Walterus  le- 
git  :  Si  quis  robur,  aiU  cerrum  seu  quer- 
cum, qtuB  est  modola,  hisclum  aut  glan- 
dem,  quod  est  Faia  ;  al.  Fa(;ia.1  Tabular. 
S.  Eparchii  Inculism.  fol.  A:  Et  de  silva 
nostra,  quts  vulgo  appellatur  Faia  praspo- 
sitalis,  Silva  fagis  consita.  [Charta  Guill. 
BartholomsBi  prò  monast.  S.  Junianl 
apud  Stephanot.  tom.  3.  Antiquit.  Pic- 
tav.  MSS.  pag.  729  :  Partem  meam,  q\iam 
habébam  in  atodis  de  Mauseas  et  in  Faia 
Ricardi,  Deo  et  S.  Juniano  dono  jure 
perpetuo.]  Vide  Faaia  1.  et  Pagina  2. 

2.  FAIA.  Veius  Membrana  in  Sanctua- 
rio  Capuano  pag.  529  :  In  vigilia  revela- 
tionis  S,  Stephani,  infra  scripta  Ecclesiss 
venire  debent  cum  Faiis  oa  Ecclesiam 
Capuanam,  etc.  Ubi  Michael  Monachus: 
Eie  Faia  seu  Faius  est  madiina  hujus- 
modi  forma  :  pertica  alta  et  gracilis  seu 
arundo  intra  8.  circulos  asque  distantes 
immUtitur  :  baculi  et  circuii  adomantur  : 
eminet  signum  Crucis  in  vertice,  et  a  pedo 
Crucis,  bractess  seu  vittm  papyracess  tres 
vel  4.  eoloribus  et  incisuns  pulcrm  deor- 
sum  pendent,  circulis  alligata,  ne  mo- 
veantur,  Quare  Faius  seu  Faia  rotunda 
meta  seu  turris  formam  repraesentat. 
Belle  hiBC  quidem,  at  unde  vocis  origo  ? 
hic  hasret  Monachus.  Forte,  inquit,  ab 
Initio  ejusmodi  machina  dieta  Pharus 
seu  Phara,  postea  corrupta  voce  Faius 
et  Fata.  Forte  denique  per  Fata  Intel li- 
guntur  ramifagorum,  quos  Fatas  Lon- 

gobardi  appellabant.  quos  e»  Ecclesise 
eferrent.  Quid  si  legendum  òattt,  id 
est,  palmarum  ramis?  nam  prsterquam 
quod  ita  appellabantur  a  Grsscis  nupe- 
ns,  constat  Stephanum  Protomartyrem 
cum  palma  in  manu  vulgo  depingi  in 
signum  martvrii. 

8.  FAIA,  Alia  notione.  Vetus  Charta 
apud  Dominicum  lib.  de  Prsrog.  allod. 
sub  flnem  :  Illa  vinca  de  illa  Paia  super 
via  Rigaldo  fratri  Rosoni  dimitto,  [Forte 
posset  et  hic  intellìgi  Fata,  Silva  fagis 
consita,  ita  ut  Vinca  de  Faia  sit  vmea 
prope  silvam  fagineam.  Faia  vel  Faya 


Dumbensibus  est  Ovis,  sed  haec  nihii  ad 
prfficedentia.] 

FAIGIA.  Tabularium  Ecclesia  Uticen* 
sis  ann.  1241.  fol.  51.  verso  :  Recognosei- 
musvobis,..  tolum  honorem  infra  scrip- 
tum, videlicet  auandam  Faiciam,  qum 
vocatur  Faida  aèls  Codalizes,  qua  est  in 
fischa  D.  Episcopi  Uticensis,  in  parochia 
S.  Laurentii,..,  et  aitam  Faiciam,  qum 
est  in  eadem  fischa,  etc,  [Instrum.  anni 
1882.  ex  Archivo  S.  Victoris  Massil.  : 
Crescanus  de  Riens  Judmus  civis  Massil. 
vendidit  Johanni  de  Vapingo  civi  Massil, 
unam  Faiciam  orti.  Faisce  eadem  no- 
tione etiamnum  dicunt  Massilienses 
quamdam  terne  ligulam  ;  alii  Provin- 
ciales  FatMo  de  terre.] 

Faissa,  Faissia,  Ead.  notione.  Charta 
in  Ruthenensi  Comi  tatù  exarata  ann. 
1806.  ex  2.  Regesto  Philippi  Pulcri  Re- 
gis Frane.  Tabularli  Regii  num.  7  : 
Item  ab  hmredibus  Guillelmi  Roc  ignobUi, 
qui  ab  ignobili  (toquisiverat  Faissiam 
juxta  terram  mansi  ae  Roisso  pretio  80. 
libr.  Turon.  debilis  monetm,  etc.  Infra  : 
De  alia  vero  medietate  dicti  mansi  et 
Faissiarum,  quam  per  permutationem,,. 
acqmsiverunt,  etc.  Rursum  :  Quia  dictum 
mansum  de  Quetaguet  cum  duabus  suis 
Faissis  et  juribus  universis.,.  acquisivit, 
etc.  Idem  videtur  quod  Faxenda.  Vide 
in  hac  voce,  et  Factus. 

Faisa.  Charta  Alexandri  PP.  ann. 
1160.  in  Tabularlo  Humolariensi  :  Item 
apud  UrseUum  tres  Faisas,  et  tria  ne- 
mora,  ecc.  [Tabular.  S.  Victoris  Massil.  : 
In  alio  loco  medietcUem  de  una  Faisa,  etc] 

1  Faixa,  in  Tabular.  Eccl.  Aptensis 
Ch.  1.  Faixa  devensi, 

Faxia.  Tabular.  S.  Theofredl  in  Ve* 
la  vis  :  Sicut  descendU  Faxia  de  monte  tn 
vallem. 

^  Fatssia,  Modus  agri,  forte  ab  ejus 
forma  sic  dlctus,  quod  sit  ad  instar  li- 
gula seu  fascim,  vel  quod  in  longum 
protendatur.  Formul.  MSS.  ex  Cod.  reg. 
7657.  fol.  47.  r».  :  Prmscriptam  autem 
Payssiam  vinem,  superius  in  dotem  et  do- 
tis  nomine  Alaetmeonstitutam  et  assigna- 
tam,  cum  omnibus  juribus  et  pertinontiis 
suis  promisit.  Charta  prò  ecci.  Laudun. 
ann.  1874.  in  Reg.  1Ò5.  Chartoph.  reg. 
ch.  442  :  Item  tres  Faissas  seu  petias  de 
curtillo  seu  virgulto,  circa  tres  virgets 
terrm  continentes.  Terra  seu  Payssia,  in 
Recogn.  burgl  S.  Andeoli.  Paissete,  eo* 
dem  sensu.  In  Charta  ann.  1828.  ex  Reg. 
65.  ch.  209  :  Une  faissete,  qui  fu  Robin  le 
Crrant,  qui  tient  vint  et  cinq  vergues. 
Terre  en  foche  cult»  opponitur,  in 
Charta  prapositl  Castelli  in  Bria  ann. 
1828.  ex  Reg.  62.  ch.  109  :  Le  Champart 
de  troia  cent  arpenz  ou  environ  de  terre, 
partie  en  Pache,  et  partie  coulturée: 

Faxa,  Eadem  etiam,  ut  videtur,  no- 
tione. Vetus  Charta  ann.  1126.  Petrl  Ab- 
batis  Axlanensls  :  Dmitto  tibi  Ray- 
mundo...  tertiam  partem  de  manso  Gui- 
gon.  quod  est  in  villa  de  Vallesias,  prm- 
ter  unam  Paxam  de  terra,  qua  est  ante 
portam  Jo.  Revelli.  Ubi  Faxa,  videtur 
esse  facies,  nos  diceremus.  aauf  une 
face  ae  terre,  qui  est  devant  la  porte,  eie, 
Hispanis,  Faxa,  est  Fascia,  ita  erit  ter- 
ra ligula.  [Testamentum  Adelaidis  Vi- 
cecomitissa  Narbon.  ann.  989.  Inter 
Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  103  :  Dono 
eis  mansum  unum  cum  ipsa  curie  et  orto, 
et  Paxam  unam  de  terra  et  dimidium 
campum,  etc,  Faxas  suora  condaminam, 
in  Cfhartulario  Aptensi  fol.  72.  v*.] 

^  FoxA,  Eadem,  ut  videtur,  notione. 
Epistola  Alexandri  III.  PP.  ad  Beren- 
garium  Abb.  Inter  Concil.  Hlspan.  tom. 


8.  pag.  877  :  Allodium  vallis  Aradi  cum 
ipsa  Foxa,  qua  fuit  RicheUis  Comitissm, 

M  FAIGOSUS.  Vide  in  Faida. 

«  FAIGTOR.  ut  Factor  1.  Fautor,  qui 
allcujus  partibus  favet.  Lit.  Caroli  VI. 
ann.  1418.  tom.  10.  Ordinat.  reg.  Frane 
pag.  486  :  Legationes  praUerea  et  amba- 
xiatas  suorum  adhsdrethtium  et  Paictorum 
prò  libito  destinarunt, 

FAIDA,  exponitur  InimicUia,  in  Lege 
Longob.  lib.  1.  tit.  7.  1 15.  lib.  2.  tit.  U. 
1 10.  [«•  Rothar.  74.  162.]  interdum  vln- 
dicta,  qua  prò  morte  propinqui  aut 
agnati  exigitur  ;  Vindicta  parentum, 
quod  Faidam  dicim%Ls,  apud  Reginonem 
lib.  2.  de  Ecclesiast.  dlscipl.  cap.  5.  et 
Burchardum  lib.  1.  cap.  94.  Gloss.  : 
Faida,  vindtofa  mortis.  Khenanus  lib.  2. 
Rerum  Germanie,  pag.  95  :  Faidam  vo- 
cabant  Prand  simultaitem  apertam,  qua 
unus  aliquis  uni  vel  plurUms  bellum  de» 
nuntiat.  Ab  hac  Gallicani  scriba  Faido- 
sum  appellant,  ^ui  Faidam  exercet.  Ger- 
manie notum  ntmt«  vocabulum  est,  Pra- 
sertim  vero  deflnitur,  gravis  et  aperta 
inimicitia  ob  eadem  aliquam  suscepta. 
Neque  tamen  omnis  simultas  fuit  Faida 
sed  capitalis  illa,  qua  apud  Germanos 
et  Septentrionales  populos  obtinuit,  pe- 
nes  quos  privata  inimicitia  per  totam 
cognatlonem  diffundebantur  :  adeo  ut 
si  ex  ea  quis  Interfectus  fuisset,  cadis 
poena  a  tota  cognatione  exigeretur,  ac 
in  eam  prò  libito  vindicaretur.  Synodus 
Tlcinensis  ann.  855.  in  Appendice  cap. 
8  :  Si  Inter  haec  forte  eunaem  latronem 
cecidi  contigerit,  nulla  is,  qui  eum  oceidit 
damnatione  mulctetur,  ncque  uUas  ini- 
micitias  a  parentibus,  aut  uUam  persecu- 
tionem  ab  ulto  ejus  amico  vel  propinquo 
sustineat,  A  Saxonico  fah%,  seu 
feh-^e,  vel  Germanico  Fehde,  eiPeide, 
ì,  hostis,  inimicus,  vocem  deducunt 
Lambardus,  Spelmannus,  Somnerus  et 
alil  :  Sibrandus  a  Sicama,  a  Veed,  ca- 
pitalis inimicitia.  Vide  Dlssertationem 
nostram  ad  Joinvillam  de  Privatis  bel- 
lis,  et  Gregorium  VII.  PP.  lib.  2.  Epist. 
5.  Apud  Olaum  Wormiumin  Lexlco  Ru- 
nico. Faatt,  exponitur  privata  simultcks, 
[<»  Vide  Graffli  Thesaur.  Ling.  Frane, 
tom.  8.  col.  884.  Phillips,  de  Jur.  Anglo- 
sax,  not.  84.  et  497.  eiusd.  Hist.  Jur.  An* 
glie.  tom.  2.  pag.  258.] 

Feida,  scrlbitur  in  Capitularl  de  VU- 
lls  cap.  4  :  Pro  homicidUo  et  incendio, 
unde  Feida  exire  potest,  [^^  Hoc  loco  et 
sequentl  Pertzius  e  codice  reposuit 
Frauda,  quod  freda,  fredum  Interpreta- 
tur.J 

1  FEIDA  Regia,  ibidem  prò  satisfac- 
tione,  qua  ex  delieto  Ref^i  aebetur  :  Pro 
Feida  vero  nostra,.,,  f umilia  vapuletur. 

^  Faqida.  Ludovici  Imper.  Constit. 
ann.  866.  in  Chron.  Casln.  cap.  6.  ap. 
Pertz.  Script,  tom.  8.  pag.  224  :  Fagidis 
enim  quUsumque  eundo  et  redeundo  oom-* 
motionem  fecerit,  vita  incurrat  periculum, 

Faidam  Levare,  in  Lege  Longobar- 
dorum  lib.  1.  tit.  9.  (  18.  [^  Llutpr.  18. 
(2,  7.)J 

Propter  Faidam  Fugere,  in  Capitu- 
larl Compendiensi  ann.  757.  cap.  18. 
[«»  21.] 

Faidam  Pacificare,  Ptuxire  ;  per  sa- 
cramentum  pacificare,  in  Lege  Longob. 
lib.  1.  tit.  9.  8  84.  lib.  2.  tit.  7. 1 2.  [<»  Lu- 
dov.  Pii  21.  Vide  Faidam  componere.]  in 
Capit.  Caroli  M.  lib.  4.  cap.  27.  55.  in 
Capit.  Caroli  C.  tit.  84.  [•»  Ap.  PisUs 
ann.  860.]  {  10.  Interjecto  solenni  Jure- 
iurando  conflrmare  se  deposi tis  odila 
in  concordiam  rediturum. 

Faidam  Rbquirere.  in  Lege  Longob. 
lib.  1.  tit.  9.  S  17.  [«>  Roth.  889.] 


FAI 


FAI 


FAI 


397 


Pro  Faida  pretiumrecìpere  vel  solvere, 
in  Lege  Longob.  lib.  1.  in  Gapit.  Caroli 
M.  lib.  5.  cap.  184.  [M  a06.]  in  Capii, 
addit.  4.  cap.  98.  [^  140.1 

Faidam  jurare,  apua  Hincmarum  in 
Epist.  ad  Carolum  Reg.  a  Cellotio  edita, 
et  tom.  3.  Spici  legii  pag.  825.  in  Capi- 
tal. Carlomanni  tit.  2.  i  8. 10.  etc. 

Faidam  Portare  Aligui,  Bellum  do* 
mesticum  indicere.  Occurrit  passim  in 
Legibus  Edmundi  Regis  Angl.  cap.  1. 
[^{2;  wege)»a  fffih^e.l  Saxon  tit. 
2.  I  6.  in  Gapit.  Caroli  C.  tit.  12.  cap.  5. 
tit.  89. -cap.  2.  in  Gapit.  Carlomanni  Re- 
gis tit.  2.  cap.  8. 10.  11.  [M  Apud  Silvac. 
ann.  858.  Apud  Carisiac.  ann.  873.  Apud 
Vernis  palat.  ann.  884.]  in  Legib.  uen- 
rici  I.  Regis  Angl.  cap.  88.  etc.  Sic  inU 
micUias  (ienuntiare  dizit  Seneca  Epist. 
77.  Indicere  eimultatem,  Suetonius  in 
Nerone  cap.  25.  inimicititu  indicere.  Si- 
doni  US  lib.  7.  Epist.  9.  [^  In  Le^.  Sax. 
tit.  2. 1  5.  est  Dominus  compontionem 
pereolvokt  vel  Faidam  portet.  Ita  etiam  in 
Lieg.  Edmund,  cap.  1.  princip.  :  He 
wegesylf  p a  faenze,  quod  in  Leg. 
Henr.  1.  cap.  88.  {  11.  redditur  :  Ipse  noi 
portai  homicidii  faidiam,] 

Propter  Faidam  oceidere,  in  Lege 
Saxonum  tit.  8.  {  4. 

CoMPONERB  Exgepta  Faida,  in  Lege 
Saxon.  tit.  12. 1 5.  [«e  et  tit.  18.  !  1.  Gonf. 
Grimm.  Antiq.  Jur.  Germ.  pag.  656.  not.] 
Componere,  cessante  Faida^  id  est,  inimi- 
eitia,  in  Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  7.  |  1. 
tit.  9.  t  4.  [«>  Roth.  45.  et  75.1  quod  ex- 
ponitur  (  15.  tit.  7.  [<»  Roth.  74.]  :  Ut 
FtUda,  quod  est  inimicitia,  post  composi' 
tionem  acceptam  postponatur^  et  ampliiAs 
non  requiratury  nec  aolus  teneatur. 

1  Faidam  Componere,  est  L»so  satis- 
facere,  in  Legibus  Luitprandi  [^  127. 
(6, 74.)],  apud  Mnratorium  tom.  1.  part. 
2.  pag.  76.  col.  2:  5i  Romanus  homo  mu' 
lierem  Lanqobardam  tulerit,  et  mundium 
ex  ea  fecent,  et  post  ejus  decessum  ad 
attuili  maritum  ambulaverit  sine  volun- 
tate  hasredum  prioria  mariti.  Faida  et 
anagrip  non  requiratur^  quia  postquam 
marito  Romano  se  copulaverit,  et  ipse  ex 
ea  mundium  fecerit,  Romana  effecta  est, 
et  fila  qui  de  eo  matrimonio  nttscuntur, 
secundum  legem  patrie  Romani  sint,  et 
ideo  Faidam  et  anagrip  minime  Compo- 
nere  debet  qui  eam  postea  tulit,  sicut  nec 
de  alia  Romana, 

Faidam  Habere.  in  Lege  Longobar- 
dorum  lib.  2.  tit.  1.  {  11.  [«»  Liutpr.  119. 
(6.  66.)] 

Faidam  Deponere,  id  est,  inimicitiam 
pacificare,  in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit.  14. 
1 10.  [^  Roth.  1©.]  Vide  pr»terea  eam- 
dem  Legem  Longob.  lib.  2.  tit.  2.  {  1. 2. 
8.  tit.  18.  !  2.  tit.  54.  I  2.  [«»  Roth.  188. 
190.  215.  Grimoald.  8.]  Gapit.  Caroli  M. 
lib.  5.  cap.  6.  [M  8.1  Gapttulationemejus- 
dem  Imp.  deòartibussaxonifficap.d.Ga- 
pitul. Caroli  ó.  tit. 84.  cap.  10.  tit.  89.  cap. 
8.  l^  Ap.  Pistas  ann.  869.  apud  Carisiac. 
ann.  878.  etc. 

^  Faidas  Nangisgi,  In  Se  Cumulare. 
Ruodlieb.  fr.  1.  vers.  68  : 

Et  propfer  Faidu  libi  moltis  ondiqae  oactas 
A  |MlrU  dald  quod  debolt  nilitf  U 

Ibidem  fr.  8.  vers.  284  : 

Et  Fiidn  in  t«  non  cwàlMs  emmilara 
Dome  •  patria  ftigient  peUa  aitara  regna. 

Faidia»  Idem  quod  Faida,  Leges  Hen- 
rici  I.  Regis  Angl.  cap.  88  :  Si  quis  post 
hssc  hominem  oecidat,  ipse  sibi  portat  ho^ 
mieidii  Faidam.  Et  mox  :  Si  quis  propter 
Faidiam,  vel  causam  aliquam^  de  paren- 
tela se  vellet  tollere,  etc,  Edictum  S.  Lu- 


dovici anno  1245  :  Mandantes  Ubi  prtsci- 

fimus,  quatenus  de  omnibtis  guerris  et 
*aidii8  tuas  BaUivias  ex  parte  nostra  ca- 
pias^  et  darifacUisrectas  trei4gas,  etc. 

1  Faidus»  Eadem  notione,  in  Deere- 
tione  Cblotarii  II.  (  9  :  Dominus  status 
sui  juxta  modum  culpas  inter  fredum  et 
faidam  compensabitur, 

Inpaidiare,  Inimicitias  exercere,  ge- 
rere,  suscipere,  adversus  aliquem  stare, 
impetere,  etc.  in  Legibus  Edmundi  Re- 
gis apud  Culintonam  editis  j|  2. 

De  Faidia  seu  bellis  privatis  Disserta- 
tionem  integrara  instituimus  ad  Join- 
villam,  nuae  est  29.  Adde  prsterea,  qu» 
coliegit  Michael  del  Molino  In  Reperto- 
rio Foror. 'Aragon.  in  verbis  Diffidamen- 
tum,  Batalla,  Ùapitaneus,  Fractor  p<icis, 
Gu^a,  etc,  Honoratum  Bonnorium 
Salonensem  in  Arbore  certaminum  4. 
parte  cap.  15.  16.  17.  22.  67.  68.  70.  71. 
Foros  Aragon.  fol.  181.  v.  182.  etc.    . 

1.  Faidire,  Faidam,  seu  inimicitiam 
excitare.  Gharta  ann.  1181.  apud  Catell. 
lib.  2.  de  Comitib.  Tolos.  pag.  214:  Si 
aliquis  homo  vel  femina  de  Tolosa  Fai- 
diat,  ut  guerram  faceret  Corniti,  etc, 
[Gharta  ann.  1228  :  Homines  montuterii 
cum  non  easent  de  aliauo  tncUeficio  con-- 
vieti f  vel  confessi,  Faidivit,,,.  et  tam  Fai' 
ditorum  qucun  interfec^orutn  bona  contra 
justitiam  occupava.  Vide  Faidire  2.] 
Philippus  Mouskes  in  Phil.  Augusto  : 

':.  Quar  11  Poitavin  II  aidolent. 
Et  lo  Roy  Jaaa  moolt  Faidoiant. 

Vide  Jacobum  Pergaminum  in  Ferire, 

Faidimentum.  Aresta  ann.  1261.  in  1. 
Reg.  Pari.  f.  115  :  Cum  D,  de  Limoso  p6- 
teret  Faidimenta  et  Altam  Justitiam  in 
terra  a  D.  Rege  sibi  dcua  m  Albigesio, 
etc,  Gharta  S.  Ludovici  Reg.  ann.  1264. 
apud  Sammarthanos  in  Episcopis  Al- 
biensib.  :  Et  inteìligitur  de  Faidtmentis 
illorum  Faiditorum  ,  qui  fuerunt,  vel 
erunt  Faiditi  a  civitate  Albiensi,  [Gharta 
Philippi  III.  Regis  Frane,  ann.  1273.  prò 
Monaster.  S.  Tiberii  apud  Stephanot. 
tom.  1.  Antiquit.  Occitan.  MSS.  pag. 
404:  Pro  ^ua  (alberga  decem  militum) 
monsksterium  prasatat  nobis  vigtnti  solidos 
Turonenses  annuatim^  heresious  insuper 
et  Fardimentia  (ì,  faidimentis)  qua^  inibì 
sicut  in  aliis  viìlia  monaateriorum  terrea 
illiua  habemua,  aalvia  quoque,  etc,  Tran- 
sactio  inter  Aobatem  et  Monachos  Gras- 
senses  ann.  1851.  ex  libro  viridi  fol.  58: 
Posaidet  medieteUem  castri  de  Rivo-grandi 
et  redituum  ejuadem  cum  medietate  juris- 
dictionis  altaa  et  baasas  et  cum  incursu 
haareaia  Et  Faidimentorum.] 

^  Faidiare,  Pro  hoste  se  gerere.  ad- 
versus aliquem  stare,  contra  fldem  sa- 
cramento flrmatam  in  dominum  insur- 
gere.  Gharta  ann.  1284.  in  Reg.  80.  Char- 
toph.  reg.  eh.  101:  Item  de  ribua  faidito- 
rum, i^ui  contra  noe  vel  contra  fidem,.,. 
ae  Fatdiaverunt,  et  qui  de  cantero  contra 
noa  vel  contra  fidem  ae  Faidiabunt,  fuit 
inter  noe  et  eumdem  episcopum  ordinatum, 
qìiodnospraidictorum  rea  faiditorum  acH' 
pere  poterimua.  Vide  in  Faida. 

1.  Faiditus,  Hostls,  qui  in  Faida,  seu 
guerra  est.  Monachus  Vallis  Sarnai 
cap.  83  :  Ruptarii  et  Faiditi,  et  multi  alU, 
qui  antea  erant  inimici  occulti  Comitis, 
etc,  Perperam  faidid  editum.  Gharta 
ann.  1218.  in  Regesto  Carcassonensi  fol. 
10  :  Praaterea  Faiditos  de  terra,  seu  rup' 
tarios,  et  quoslibet  alios  inimicos  et  pro^ 
ditores  Comitis  praedicti  non  recipiemus 
scienter.  Conventiones  inter  Carolum  I. 
Comitem  Andegav.  et  Provincie,  et  Are- 
latenses  ann.  1251.  art.  19  :  Quia  vero 
damna  Faiditis  Arelatensibus,  a  auia  con- 


civibua  in  domibua  et  rébua  aliis  Ulata 
noscuntur,  etc,  Quam  vocem  non  Intel» 
lexit  Bonifacius  Avinlo  Interpres  Galli- 
cus.  Adde  Chron.  Guillel.  de  Podio-Lau- 
rentii  cap.  25.  37.  41.  et  Concllium  Tolo- 
sanum  ann.  1^. 

^  Faidire,  Aliquem  ut  hostem  edicto 
proscribere.  Innuisit.  ann.  1210.  inter 
Probat.  tom.  1.  Hist.  Kem.  pag.  49.  col. 
1  :  Deb^at  hia,  qui  eicerentur  a  civitate 
seu  Faidirentur,  reddere  unum  castellum 
domini  comitis,  et  eia  facere  expenaas  de 
redditibua  comitia.  Vide  Faidire  1. 

g\  2.  F AiDiTUs,  prò  Bannitua,  seu  edicto 
uDlico  proscriptus,  accipi  videtur  in 
UtutisArelat.  MSS.  art.  86:  De  Cons- 
pirantibus  :  Qui  contra  fecerit  ipse  sit  Fai- 
ditus  sive  bannitus  ab  Arsiate,  Neque 
alia  fortassis  notione  usurpanda  hsec 
vox  in  Gonven tione  ann.  1251.  mox  lau- 
data. 

1  Fayditus,  de  homlne  propter  faci- 
nora  profugo  vel  exulante  dici  videtur 
in  Statuto  Stephani  Abb.  S.  Victoris 
Massi  1.  ann.  1855  :  Volentes  toUere  oòu- 
sus  qui  per  nonnullos  Fayditos  qui  ad 
nostrum  confugerunt  monaaterium  multa 
maleficia  et  enormia  perpetrantes  ad  nos- 
trum monasterium  quasi  in  aailium  con^ 
fugientea,  unde  domua  orationia  facta  eat 
spelunca  latronum^  furum,  homicidarum, 
assiscinorum  et  altorum  adsimilium,  etc. 

Faidosus  ,  ut  Faiditua,  Eginhardus 
Epist.  17  :  Aaaerena,  ae  ad  hanc  reman" 
aionem  magna  cogi  neceasitate,  prò  eo, 
auod  Faidoaua  ait,  et  cum  inimicia  auia  et 
hia,  qui  vitrn  ejua  inaidiantur,  hoc  iter 
agere  non  audeat.  Vide  Gapitula  Legis 
Salicffi  cap.  2.  {  2.  Legem  Bajwar.  tit. 
2.  cap.  8.  Legem  Saxon.  tit.  2.  f  6.  Legem 
Fris.  tit.  2.  (5.  Gapitul.  2.  ann.  805.  cap. 
5.  Gapit.  Caroli  M.  lib.  8.  cap.  4.  lib.  5. 
cap.  Sl5.  [«  867.]  Gapit.  ann.  13.  Impe- 
ri! cap.  28.  Legem  Longob.  lib.  1.  tit.  87. 
12.  [<»  Carol.  M.  20.]  Leon.  Uh  PP.  in 
Gapit.  cap.  28.  etc. 

^  Faigosus,  Eadem  notione.  Heinric. 
IV.  Imperat.  Constit.  de  Pace  ann.  1064. 
ap.  Pertz.  Leg.  tom.  2.  pag.  55  :  Ut  iiemo 
quavia  culpa  Faicoaua  ab  adventu  Dòmini 
uaqìie  in  octavaa  Epiphanias,.,  tollere  praa- 
sumat  arma,  etc.  Infra  pag.  57  :  Securita- 
tis  gratia  omnibus  prmctpue  Faicosis  Au- 
jus  dominicaa  pacis  statuta  trculitio  est, 
sed  non  ut  post  expletam  pacem  rapere 
audeant,  etc. 

1  FAIDIDI,  dicti  interdum  Albigenses, 
si  fldes  Pittoni  in  Annal.  Eccl.  Aquensis  ; 
ncque  enim  undeid  acceperitdocet.  Idem 
habet  Gommentator  Gonvent.  Arelat.  in 
art.  21. 1«.  Gonvent.  nota  6.  Sic  tamen 
appellari  potuerunt  quod  quasi  profugi 
et  exulantes  erant.  Vide  Fayditus  supra. 

^  FAIDITAS,  Gravis  et  aperta  inimici- 
tia ;  vel  a  fide  defectio.  Sat.  S.  Ludov. 
ann.  1228.  in  Reg.  feud.  senescal.  Gar- 
cass.  fol.  493.  r*.  :  Bajuli  nostri  solliciti 
sint  et  intenti  terram  purgare  ab  haareti- 
eia  et  haeretica  pravitate  et  Faidilate,  Vide 
in  Faida,  supra  Faidiare  et  infra  Fayzi- 
mentum,  [^^  Haeretica  Foeditaa,  passim,] 

FAIDIUH  prò  Feudum,  in  y eteri  Gharta, 
apud  Sammarthanos,  in  Abbatib.  S. 
Stephani  de  Vallibus  pag.  898. 

<>FAIELLU1I,  Silva  minor  ex  fagis, 
vulgo  Fayel.  Gharta  ann.  1218.  in  Reg. 
4.  Armor.  gener.  pag.  iv  :  Quinque 
acraa  terrea  inter  hauim  tranaveraam  et 
Faiellum  et  aubtua  Faiellum.  Vide  supra 
Fagetum, 

^  FAILUTA  PoENA,  Muleta  ob  deser- 
tum  vadimonium  statuta.  Gharta  ann. 
1379.  ex  schedis  Pr.  de  Mazaugues  :  Dieta 
curia  habet  ibidem..,  poBncta  Faillitas.,., 
Item  posnae  Faillitas  aolvuntur  per   hunc 


398 


FAI 


FAL 


FAL 


modum  :  de  prima  dtatione^  9i  9it  contu- 
max,  solvit  aenarios  vj.  de  secunda,  aolU 
dum  unum,  eie.  Vide  Fallire. 

o  FAINA,  Mustela,  Gali.  Fouine,  alias 
Fayne,  Occit.  Faino,  Ital.  Faina.  LeudsB 
min.  Carcass.  MSS.  :  Item  de  pellibus 
vulpis  et  Fainis  et  de  murilegis  nlvestri- 
bu8,  de  dttodena  iiij.  den.  Lit.  remiss. 
ann.  Id96.  in  Reg.  150.  Ghartoph.  reg. 
eh.  821  :  Une  houppelande  à  homme  four- 
rée  de  Faynea,  et  deux  robes  à  femme 
fourrées  ae  gros  ver.  Vide  Fagina  1. 

FAISA.  Vide  Faida. 

^  FAISANGIA,  Faisance,  in  Gonsuetud. 
Norman,  cap.  93.  Operarum  praebitio, 
opus  tributarium  ad  quod  tenefur  cliens 
erga  dominum.  Godex  Legum  Norman, 
apud  Ladewlg.  tom.  7.  pag.  225  :  Dum 
eie  remaneat  de  feodo,  per  quod  omnia 
jura  et  Faieancie,  Juriedtetionee  et  digni^ 
talea  feodx  per/ici  dominie  plenarie  valeant 
et  pertolvi.  Et  pag.  226  :  Potest  autem 
antenatus  in  postnatos  justitiam  exercere 
prò  redditìbuB  et  Faisanciis  ad  dominoe 
feodi  pertinentibus,  prò  aliia  autem  actio- 
nibus  nequaqtumi.  [*  Vide  infra  Feaan- 
eia.] 

«  FAISENDA,  Expeditio  militaris,  idem 
quod  Factum  5.  Gnarta  ann.  1229.  inter 
Probat.  tom.  3.  Hist  Occit.  col.  844  : 
Comes  Tolosm  hohuit  naeramentum  in 
AÌMa,  qtAondo  Frandgen»  recesserunt 
propter  Faieendam,  quam  preedictus 
cornee  habebat  contra  eccleeiam  et  Franci- 
genas.  Vide  infra  Fazendera. 

•  FAISIO,  Fasio  Fazio^  Prsedium 
rusticum,  mansue,  ager,  idem  quod  Fa* 
zenda.  Gharta  ann.  1848.  in  Reg.  74. 
Ghartoph.  reg.  eh.  514  :  Cum  maneie, 
capmansis,  bordariie,  tenutis,  FaieUmibuef 
affariisy  etc.  Gompromis.  inter  Guill.  de 
Gforsol.  et  Guill.  de  Brolio  ann.  1341.  ex 
Tabul.  Flamar.  :  Cum  easet  controversia 
inter  nos  de  et  super  quibusdam  Fasioni- 
bus,  vocatis  de  Janval  et  deus  cloptz,  (fuso 
ego  dictus  domicellus  asserebam  et  dice' 
barn  ad  me  pertinere  et  deberi  exinde 
plures  redditus,  Gbarta  ann.  1477.  prò 
prior.  de  Manza n.  in  Pago  infer.  Le- 
mov.  :  Prmnominati  vero  de  Meynia,  prò 
se  et  suis  nomine  prtedieto,...  recognove- 
runt.,.  se  tenere  a  prmdicto  domino  priore 
prmsentey,.  videlicet  mansos  seu  Fasiones 
de  Meunta,  de  Palissas,  de  la  Chevalerie» 
de  la  burantie,  de  la  Font,  de  la  Coste, 
de  Puerasis,  medietatem  de  la  Joufrerie, 
et  tertiam  partem  de  Rusac,  nec  non  etiam 
et  molendtnum  dicti  prioratus  de  Mauza- 
nis  :  et  ratione  eorumdem  mansorum,  Fasio- 
num  et  molendini  superiusnominatorum, 
sibi  debere  anno  quolibet  et  perpetuo  de 
perpetuo  censu  seu  reditu^  oc  teneri  sol- 
vere quinquaginta  solidos  monelte  curren- 
tis,  decem  sextaria  siliginis,  novem  sex- 
taria  avenas,  novem  sextaria  frumenti 
ìnensurtB  Treinhaci  (Treignac)  novem 
jomalia  hominis,  novem  gallinas  et  agre- 
arium.  Ibidem  :  Mansos  et  Fasiones.  Rur- 
sus  :  Mansos  sive  Fasiones.  Alia  ann. 
1328.  in  Reg.  8.  Armor.  gener.  part.  1  : 
Quietavit...  demos,  ortos,  ayralia.  terrcks 
et  Faziones  prmdictos.  Vendit.  vicecom. 
Turen.  ann.  1850.  in  Reg.  80.  Ghartoph. 
reg.  eh.  156:  Cum...  mansis,  camansis, 
bordariis,  tenementis,  Fazionibus  et  auf- 
fariis,  etc.  Vide  supra  Affazio. 

«  FAISIUH.  Fascis,  onus.  Gharta  Phil. 
Pule.  ann.  1288.  in  Reg.  S.  Ludov.  ex 
Ghartoph.  reg.  fol.  106.  v*.  :  Arrestata 
fuerunt...  quadraginta  quinque  Faisia  òo- 
quenarum,  viginti  tres  pontes  cordoani. 
Alia  ann.  1378.  ex  Scheais  Pr.  a  S.  Vin- 
cent. :  Collerius  et  Colleria  portane...  sol- 
vit prò  Faisio  denarios  quinque  Provin" 
ciates.  Vide  infra  Faissus. 


^  FAISNATOR.  Gharta  sub  Rodulfo  rege 
in  magn.  Ghartul.  S.  Vict.  Massil.  pag. 
850  :  lEt  est  ipsa  donaiio  appennaria, 
quam  Durannus  Faisnator  tenuit,  quan- 
tum homo  invenire  potuerit...  Ipse  pres'^ 
byter,  qui  decantcUnt  apud  S.  Saturni- 
num,  ipse  teneat  et  possideat.  An  idem 
significat  quod  Faisnieur,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1415.  ex  Reg.  168.  Ghartoph.  reg. 
eh.  844  :  Pour  garder  icelui  corps  mort, 
ont  esté  commis  certains  Faisnieurs  et 
aardiens.  Quo  designari  videntur  pres- 
oyteri  servandis  humandisque  deiunc- 
torum  corporibus  prsepositi. 

1  FAISSA,  Fatssia.  Vide  Faida. 

^  FAISSELLUS,  Fasciculus.  Vide  Fes- 
sellus. 

^  FAISSUS,  ut  infra  Fassus,  Fascis, 
Gallis  Faiaseau.  Instrumentum  ann. 
1451.  ex  Archi vo  S.  Victoris  Massil.  : 
Dominus  Rex  habet  lesdam  pisdum  re- 
centium  et  salatorum,  videlicet  de  quali- 
bet  saumata  denar.  4.  de  quolibet  Faisso 
homtnis  denar.  2. 

0  Nostris  alias  Fais,  Ghartul.  Gelsi- 
nian.  eh.  781  :  In  unumquemque  man- 
sum,  unum  Fais  de  feno.  Lit.  remiss, 
ann.  1400.  in  Reg.  155.  Ghartoph.  reg. 
eh.  251  :  iZ  avoit  prie  un  Fais  de  foing, 
c'est  assavoir  cequHl  en  povoit  entrer  en 
un  lien  de  blé.  vide  infra  Faussus.  Faisse 
vero,  prò  Fustis,  paxillus,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1860.  ex  Reg.  89.  eh.  450  :  Le- 
quel  suppliant  tenoit  un  petit  boston,  ap- 
pellé  Faiase,  aussi  comme  un  petit  pais- 
seau  d'une  haie.  Vide  supra  in  Fagotare  1. 

j  FAITA,  prò  Faida,  legitur  apud  Mu- 
ratorium  tom.  1.  part.  2.  pag.  9d.  col.  2. 

^  FAITUH,  Tributum,  vectigal.  Gali. 
Charge.  Lit.  ann.  1850.  in  Reg.  urbis 
Paris,  fol.  17.  v».  :  Taliter  onerata,  quod 
Faita  seu  honera  hujusmodi  villa  ipsa  non 
potuit,jam  diu  est,  nec  posset  de  celerò 
ex  suis  redditibus  sustinere.  Vide  supra 
Factio  8  et  Faxius. 

1  FAIUS.  Vide  Faia  2. 

^  FAIXA,  Praedium  rusticum.  ager,  ut 
supra  Faisio.  Gharta  ann.  1152.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  539  :  Et 
ipsam  Fatoiam,  quss  se  jungit  cum  alia 
Faixa  de  Berengarii  de  Vallauquez,  et 
in  eadem  Faixa  est  mansus,  qui  fuit  Sai- 
don.  kWtB  smn.  IWd.  ibid.  col.  605:  Et 
omnes  Faixas,  quas  in  riparia  illius  paro- 
chisB  pater  meus  vel  avus  habuerunt.  Vide 
in  Faida. 

1  FAKEGIA.  Vide  Facha. 

1  FAKIBI,  Monachi  Muhammedani. 
Vide  Lexicon  Hofmanni. 

1.  FALA.  Ordericus  Vltalis  lib.  6.  pag. 
624  :  In  territorio  Balgenzaii  cuidam  pa- 
gensi,  Taurus  nomine,  Fata  erat,  qusa 
ssepe  gregem  armenlorum  relinquens  in 
saltum  currebat.  etc. 

sar  Haud  SCIO  an  huc  spectet,  vox 
Teutonica  Falsch,  qua  homo  mendax, 
fraudulentus ,  sui  compendii  cum 
damno  aliorum  studiosus  aenotatur,  ut 
author  est  Schilterus  in  Glossar.  Teu- 
ton.  HsBC  enim  satis  conveniunt  homini, 
qui  gregem  sibi  commissum  dimittit. 
po  Non  de  homine  hoc  loco  agltur  sed 
de  tauro,  unde  scribendum  cuidam  pa- 
gensi  taurus,  nomine  Fata,  erat,  qui,  eie] 

2.  FALA.  Turris  lignea.  Vide  Phala  1. 
^  8.  FALA,  ut  Hata  1.  Locus  ubi  merces 

venum  exponuntur^in  tit.  ad  marg.  Reg. 
108.  Ghartoph.  reg.  ad  Lit.  ann.  1375. 
eh.  64:  Mandamentum  dominorum  com- 
potorum  mentionem  fadens  de  ^uadam 
domo  sita  in  buto  vid  straminis  juxta 
Falas  Paris.  Ubi  textus  habet  :  Une 
place  seant  au  bout  de  la  rue  du  feure  en 
un  angle  tenant  au  degré  et  aux  Hales 


de  la  mercerie  de  Paris.  Vide  infra  Falha, 
Falla  2.  et  Phala  2. 

1  FALAGU.  Vide  Falasia. 

à  FALAHUS,  FeditUius ,  in  Glossar. 
Wacht.  pag.  1886. 

1.  FALANGA,  Phalanga,  Falangus. 
Papias  :  Phalanga,  fustis,  cui  aUquid 
deUgatur.  [Pllnius  7.  56  :  Pnalium  Afri 
contra  Mgyptios  primi  fecere  fùsttìfus^ 
auos  vocarit  PhatangasJ]  Nonius  :  Po- 
tangm  dicuntur  fustes  teretes,  qui  navi- 
bus  subjiduntur,  quum  €ittrahuntur  ad 
pelagus,  vel  quum  ad  littora  subducuntur  : 
unde  etiam  nunc  Palangarios  didmus, 
qui  aliquid  oneris  fustibus  transvehunt. 
Gloss.  Lai.  Gr.  :  Phalangarii,  oi  toHc 
SoxoTc  aicoxpeuébvTsc  pocpv),  noci  «Xecovec  ói\ijx 
PaoTecCovrEc.  Hesychius  :  ^aXoyyta.  vrpoy 
yvXa,  luXa  xa\  (rSti|UTpa.  PoUux  :  Ta  di  t&v 
véwv  ^uXa,  ùU  viro6Xv)6eT<nv  éfiXxovroci  o( 
VTi(C)  ^aXaYYtc,  9j  oaXdcyytoc.  AgobardttS  lib. 

Ad  versus  Fredericum  cap.  21  :  Sieut  et 
UH  duo,  qui  unum  botrum  in  Falango 
portabant^  unum  opus  fadebant  indiffe- 
renter,  n%si  quia  eundem  botrum  unue 
post  dorsum,  alter  ante  fadem  habebant, 
P  Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex  Ood. 
reg.  4120:  Phalangm ,  Gali.  Motes  vel 
motines.] 

Phalanga,  apud  Petrum  Damian.  lib. 
2.  Epist.  15  :  Sicque  velut  htsdum  in  Pha- 
langam  pendulum  alter  post  alterwn 
bajulare  coeperunt.  Occurrit  eadem  in- 
flexione  in  Spec.  Sax.  lib.  1.  art.  63.  {  6. 
Guillel.  de  Guignavilla  in  Peregrina- 
tione  animsB  : 

Mon  balay  je  nomnw  nu  Ingiit, 
Et  mon  foorehoa,  el  ma  Paliofae, 
Doni  toote  ordare  je  htìd», 
ie  hoofM,  ranonoa,  al  néUM. 

Pallinous,  Eadem  notione.  Loith- 
prand.  in  Legat.  cap.  88  :  Residentibue 
xtaque  nobis  ad  mensam  sine  latitudine 
longam,  Pallingi  latitudine  tectam,  lon- 
gitudine seminudam, 

Walenga,  prò  Falanga.  Rollandinas 
in  Ghron.  lib.  8.  cap.  15:  Cum  laneeis, 
ensibus,  Walengis,  aeutis,  et  elypeie,  et 
omni  armorum  genere,  eie. 

«  2.  FALANGA,  prò  Phalanx.  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  Óod.  reg.  7684:  Falanga, 
falanx,  Compaignie,  tourbe,  avantgarde, 
légi&n.  Vide  Phalanga  2. 

^  FALAHGA6HUM,  Tributum ,  quod 
prò  facultate  figendi  falangas  seu  fustes 
aut  palos  ad  ripam,  ad  quas  religentur 
naves,  exigebatur;  quo  sensu  intelli- 
gendum  quoque  est  ralangaticum.  Pri- 
vil.  concessa  Pisan.  a  Soldano  ann.  1269. 
apud  Lamium  in  Delie,  erudit.  tom.  8. 
pag.  278  :  Et  lignum  quod  gabbiam  non 
haSuerit  cum  euperta ,  unam  tarenum 
auri  tantum,  et  nthtl  aliud,  neque  plus,... 
et  maxime  occasione  Falangagni  seu  por- 
tus.  Vide  infra  Phalangaicum. 

1  FALANGATIGUH.SpeciestribuU  forte 
exsol vendi  prò  mercibus,  qu»  falangts 
exportantur.  Gharta  Garoli  Iv.  Rom. 
Reg.  prò  ordine  sacr»  Militi»  Teuto- 
nica, apud  Ludewijg:.  tom.  6.  pag.  45  : 
Concedimus  etiam  Mem  sacrm  cUmiui..,. 
libertalem  oiquarum,  herbarum  et  ligno- 
rum...  et  ut  de  ipsisper  totum  imperium 
nihil  ratione  portatid,  plateatid,  Falan- 
gatid,  ripattd,  thelonei,  vel  alicuius 
alterius  exactionis,  solvere  teneatur.  Vide 
Falangagnum. 

1  FALOfGIARinS,  Xt6o9Ópoc,  Qui  gesUt 
lapides.  Gloss.  Lat.  Grsc.  Sangerman. 
Isidorus  in  Glossis  et  Papias  in  MS.  Bi- 
turic.  habent  :  Falangarius,  ut  gUuiius. 
Locum  mutilum  lubens  suppleret  Gra- 
vi us  :  Falangarius,  quifalangts  ut  gladiis 
utitur.  Vide  Falanga.  [•  Adde  ex  Oasti- 
gat.  ad  utrumque  Glossar.  Leg.  Falan 


FAL 


FAL 


FAL 


399 


garii^  àyOo9Ópoi.  Vide  Meurs.  in  Minot. 
pag- 152.1 

FALAN&ITS.  Giraldus  in  Topogr.  Hi- 
berniffi,  apud  Bromptonum  :  Gens  tata.., 
viee  palliorum  Falangia  nigris  utiltir.  At 
in  edito  Giraldo  Distinct.  8.  cap.  10.  est 
phalingié  làneis,  i.  Gamdeno  interprete, 
sagis  si  ve  lacernis  villosis.  Harum  des- 
criptionem  jpluribus  refert  Gratlanas 
Lucius  in  Gambrensi  everso  cap.  18. 
[•  Vide  Phala.] 

^  PALARE,  Fabulari,  libere  loqui.Leg. 
Portug.  sub  Alpb.  reg.  tom.  1.  Probat. 
Hist.  geneal.  domus  reg.  Portug.  pag. 
11  :  Si  male  Falaverint  de  regina  et  filia- 
bu$  ejuM,.,  non  Hnt  nohiles.  Vide  supra 
Fabellare. 

FALARIGA,  [Genue  arca  (I.  lanceae) 
grandi» j  autgenua  teli.  Glossar.  Sanger- 
man,  num.  501.1  Vide  Phalarica. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Falarica,  engin  à  jetter  pierrea.  Aliud  ex 
God.  7641  :  Fallarica,  lancea  magna,  telum 
mulieria. 

^  FALARITS,  iceptTpax^Xiov,  Monile,  col- 
lare. Gloss.  Lat.  Graec.  Sangerman. 

^  FALASIA,  Falagia..  Fallazia,  Mo- 
dus agri,  f.  ab  editiori  loco  sic  dictus, 
nisi  idem  sit  quod  Falcata,  Galendarium 
MS.  anni  versar.  B.  Maria  de  Argento- 
lio  :  XIII.  Kalend.  Martii,  anniveraarium 
D.  Roberti  magietri,  qui  dedit  caritatibua 
de  Argentolio  prò  anniveraario  quatuor 
libreta  auper  Falctcia  Symonia  Egri-  Ibi- 
dem :  Anniveraarium  fratria  Petri  de 
JSoyaiaco  Prioria  de  maqno  Puteo,  qui 
deait  nobia  xu.  aol.  annui  reditua  super 
Fallaaia  Auberti  piacatoria.  Ibidem  :  ili. 
Non,  Maii,  anniveraarium  Agnetia  ùiha-' 
sellei  qwB  dedit  nobia  Fallaziam  Aden. 
Rursum  :  Idib.  Decemb,  anniveraarium 
fratris  GuUlelmi  de  Thorictco..,.  prò  qui- 
Dua  habemua  medieiatem  FalaaisB...  qum 
bene  valet  xii.  aol,  annui  redditus.  vide 
Falesia.  [^  Idem,  ut  videtur,  quod  infra 
Falesia  2.1 

1  1.  FALCA,  prò  Fascis,  fasciculus, 
Gallice  Batte.  Litterae  G.  Magalonensis 
Episc.  ann.  U16.  apud  Stephanotium 
tom.  5.  Fragm.  Hist.  MSS  :  Statuimus 
autem  ut  fratrea  haa  eccleaicu  posaidentea 
talem  cenaum  eccleaxm  noatrm  unoquogue 
anno  reddant,  id  eaty  duoa  modioa  fru- 
menti^ tertium  ordei,...  et  centum  Falcai 
cèparum  et  xvill.  denarioa, 

^  2.  FALCA,  Pars  qusedam  navis.  In- 
formationes  Givit.  Massil.  de  passagio 
transmarino  in  God.  MS.  Sangerman.  : 
De  formis  et  mensuris  galearum.,.  Item 
sentha  à  tayrat  vi.  palmoa  cum  quarto. 
Item  de  Falca  m.  palmoa  minua  quarto. 
Rursus  ibid.  occurrit.  [<»  Vide  Jal.  An- 
tlo.  Naval.  tom.  2.  pag.  157.1 

*  8.  FALCA,  an  idem  quod  Falcata,  vel 
mensurse  species  ?  Gharta  comit.Tbeob. 
ann.  1222.  in  Ghartul.  Gampan.  fol.  880. 
V*  :  Debebat  aaaignare  xxx.  liorataa  terrae, 
....  et  Falcaa  avena  de  redditibua,tn  aliia 
redditibus  de  Chamaio. 

)  FALCABILIS,  Qui  falcari  potest,  seu 
falce  secari,  apud  Th.  Madox  in  Formul. 
Anglic.  pag.  81. 

«  Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1805.  in  Lib. 
rab.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  280.  r. 
col.  2  :  In  domibus,  pratis  Falcabilibus  et 
non  Falcabilibus,  etc.  Alia  ann.  1806.  in 
Reg.  47.  Gharto])h.  reg.  cb.  87  :  Concessi- 
mus...  quinqutiginta  acras  domaniorum 
et  pratorum  non  Falcabilium.  Id  est,  ni 
falior,  secunda  falce  minime  secando- 
mm. 

FALGAGIUM,  Jus  herbas  desecandi  in 
forestis  vel  pratis.  Aresta  Gandelos» 
ann.  1259.  in  1.  Regesto  Parlamenti  fol. 
100  :  Dictum  fuit  hominibus  de  Leonibus, 


quod  non  haberent  Falcagium,  quod  in 
foresta  de  Leonibus  dicebant  sibi  quitatum 
esse. 

1  FALCARE  Prata  dominorum  suorum 
tenebantur  vassali.  interdum  tamen  non 
sine  aliqua  mercede.  Gharta  ann.  1292. 
apud  Kennett.  in  Antiquit.  Ambrosden. 
pag.  820  :  Per  duos  dies  prata  domini 
Foucabuntf  ^bomines  de  Hedingdon)  ter- 
tio  vero  die  herbam  ibi  falcatam  vertent, 
etc.  prò  falcatione  et  aliis  supradictis 
circa  dictum  fosnum.,,  solventur  eisdem 
hominibus  de  denariis  domini  singulis 
annisproximo  die  quo  falcare  incipient 
quinque  solidi.  Gharta  ann.  1363.  ibid. 
pag.  496  :  Et  dicunt  quod  quilibet  falcator 
naJbebit  ad  vesperam  singulis  diebus  quam- 
diu  falcabit  fasciculam  fosni  quantum 
potest  capere  sursum  cum  falce  sua  tdne 
auxilio  aliorum.  [^  Pactum  Inter  dom. 
et  habitat,  de  Bourbonne  ann.  1815.  in 
Reg.  61.  Ghartojpb.  reg.  eh.  155:  Item 
ehascuns  feux  de  ladite  viUe  palerà  au 
seigneur  un  jour  de  faucille.  Vide  infra 
FalcatioJ 

T  FALCARIA  Prati,  Falcariata  prcUi, 
Idem  quod  mox  Falcata  prati.  Gccurrit 
passim  in  Reg.  Probus. 

j  1.  FALCARIUS,  $peicavo9co(6;.  GIoss. 
Lat.  Grsec.  Qui  falces  facit  Alias^  qui 
falce  metit.  Isidoro  :  Gladiator,  qui  fal- 
cem  gerit.  Vide  Falcatores. 

^  2.  FALCARIUS,  Qui  falce  metit,  nos- 
tris  alias  FauciUer  et  Fausilleur.  Gharta 
ann.  1407.  in  Reg.  162.  Ghartoph.  reg. 
eh.  184.  bis  :  Qussdam  pecia  prati,...  con- 
tinens  dietam  sexdecim  Faìcariorum..., 
Item  alia  pecia  prati^.,  continens  septem 
dietas  univu  Falcarii.  Lit.  remiss  ann. 
1890.  in  Reg.  189.  eh.  68  :  Compaignons 
Fauciliers  pour  fauciller  les  blefs.  Ali» 
ann.  1415.  in  Reg.  168.  eh.  885  :  Gomme  le 
suppliant...  eust  envoié  FaussiUeurs  pour 
Faussillier  son  blef^  etc, 

^  FALCASTRARE  ,  Falcare  ,  falcastro 
desecare  :  unde  Falcastratio^  ipsa  sectio. 
Stat.  Gasimiri  ann.  1847.  in  ter  Leg. 
Polon.  tom.  1.  pag.  87  :  De  Falcastratione 
alicujus  prati.  Bartoidus  deposuit  quere* 
lam  contra  Andream,  quod  pratum  ipsius 
Falcastrasset  et  gramina  a&sddil.  Vide 
Falcastrum  1. 

1.  FALCASTRUM.  Isidorus  lib.  20.  cap. 
14  :  Falcastrum,  instrumentum  ferreum 
eurvum,  cum  longo  manubrio  ad  densita- 
tem  veprium  succidendum.  Sic  dictum, 
quia  recurvum  ad  similitudinem  falcis. 
Idem  et  Runco  didtur.  Gregorius  M.  lib. 
2.  Dial.  cap.  6  :  Et  dare  ferramentum 
jussit,  quod  ad  falcis  similitudinem  Fal- 
castrum vocatur^ut  delocoquodam  vepres 
abscinderet,  quatenus  illic  hortus  fieri 
deberet.  Interpres  GrsBCUs  habet  ^uXoxótcìv. 
Gccurrit  in  vita  S.  Egwini  Episcop. 
Wigorn.  cap.  4.  apud  Faustum  in  Vita 
S.  Mauri  Abb.  cap.  2.  et  in  GIoss.  Anglo- 
Saxon.  iEIfrici.  vide  Bidubium, 

2.  FALCASTRUM.  Falx  miliUrìs.  His- 
torla  MS.  Excidii  Acconis  ann.  1291  : 
Portantes  ibidem..,  lanceas.  Falcckstra^ 
cassides  et  loricas.  Nisi  ensis  fuerit  in 
moùxim  falcis  curvatus,  qui  Fauchon  di- 
ci tur  Scriptorìbus  nostris.  Regestum 
Peagiorum  Bapalmae  :  Le  espée,  ou  Fau- 
chon, chacun  1.  oboi.  Nicolaus  de  Brala 
in  Ludovico  VIII  : 

Non  areDi,  non  batta  gravit,  noo  aspa  bipflDnia, 
Noo  deaimt  Faloet,  gladUa  armaotiir  aeatu. 

Liber  Anglìcus  inscriptus  Justice  of 
peace,  pag.  77.  b.  :  Cum  aliis  ignotis  de 
covina  sua,  et  associatis,  vi  et  armis,  sci- 
licet  gladiis,  baculis,  vagis,  FalcastriSy 
arcubus,  et  sagittis,  etc,   Gccurrit  non 


semel  apud  Willelmum  Guiart  in  Hist. 
Francor.  MS  : 

PUmuDéas  fannaoMot  tonnaa, 
Ftaicbom,  jniBaniiaa  aamoalnaa. 

Idem  in  S.  Ludovico  : 

Faaehona,  et  coutlaat,  et  aapéaa. 
Alio  loco  : 

Alia  FcDchona,  ana  eoatlauB  à  pdntaa. 

Idem  ann.  1295: 


Haachaa,  aapiaa.  ^www^,  .».«»•, 
Faucbons,  ooatiaua,  an,  ariialaataa, 
Et  ii||elt«a  da  traira  praataa. 

Et  ann.  1296  : 

Aua  Fanchooa  trancbana  at  aus 
Pour  fairir  à  une  maio  faltaa, 
S'entreooaiioit  da  ratraitaa, 
D'aak»  at  da  taillea  diiwnaa. 

Vide  Fletam  lib.  1.  cap.  24.  {  12.  et  in 
Falso. 

FALCATA  PratIp  Quantum  unus  sector 
per  diem  falcare  potest  de  prato,  [une 
Fauehée  de  prey  non  semel  in  Recen- 
sione bonorum  publici  valetudinari! 
Gommerciaci  in  MS.  God.  ejusd.  urbis 
f.  22.  etc]  Tabularium  Ecclesi»  Gratia- 
nopolitane  sub  Hugone  Episcopo  fol. 
28  :  Et  pratum  debet  nabere  tUam  magni' 
tudtnem,  ut  per  3.  dies  jugiter  16.  sectores 
operentur  sine  aliquo  lucro.  Gbarta  Ri- 
cneri  Abb.  S.  Valerici  ann.  1219.  in  Ta- 
bui.  Gampanlffi:  Exceptis  sex  jugeribua 
terrssj,..  et  exceptis  sex  Falcatis  prati,  ubi 
illas  eommodius  poterimus  invenire.  Ta- 
bularium S.  Vi  toni  Virdunensis  :  H(tbe- 
mus  4.  quartarios  alodti  et  15.  Falcatae 
prati,  etc.  Ibidem  :  In  Formestor  est  man- 
sus  indominicatus  cultura,  8.  prata  ad 
Falces  80.  piscatio  per  legas  8.  Regestum 
feodorum  et  servitiorum,  in  Camera 
Gomput.  Paris,  f.  216  :  lÀge  de  12.  FaM-- 
chées  depré,  et  demy  (frpent  de  vignes. 
Ghron.  Besuense  pag.  6^  :  Inquisttione 
facta  inventi  sunt  d2.  jugera  terrae,  et  4. 
Falces  de  prato.  Pag.  676  :  Dederunt 
etiam  quatuor  Falces  prfUi  m  suo  broulo 
S.  Sequani.  Et  pag.  700:  Addidit  is  et 
Falcem  prati  prope  Arcionensem  sitù 
Adde  pag.  114.  ubi  perperam  editum 
facces  prò  falces,  et  pag.  624.  Ghronlcon 
S.  Benigni  Divion.  pag.  448  :  Est  in  Dor^ 
none  unum  pratum,  quod  poasunt  secare 
Falces  centum,  Gharta  Gallica  ann.  1566: 
Item  un  prey  contenant  douze  Faulcyee 
ou  environ,  seant  au  ban  de  Gelooourt, 
etc.  Vide  Sectura  prati  in  Secare. 

^  Fagulta,  mendose  prò  Falcata. 
Gharta  Officialis  Remensis  ann.  1288.  in 
Tabularlo  Gompendiensi  :  Dederunt  in 
eleemosynam  supra  dictis  Abbati  et  Con- 
ventui  tertiam  partem  duarum  FacuU 
tarum  prati  siti  juxta  brolium. 

^  FA£CATI0,  Feni  sectio,  quam  servns 
domino  debet.  Gali.  Fauch<ige.  Gharta 
AndresB  de  Galviniaco  prò  hominibus  S. 
Kartesii  ann.  1251.  apud  Thomasserium 
in  Biturig.  pag.  90:  Immunes  erunt  tat- 
leis,  charreis,  Falcationibus ,  fenacioni- 
buSf  etc.  Falcatio  fosni  et  messio  biodo- 
rum,  aoud  Th.  Madox  Formul.  Anglic. 
pag.  134. 

^  Corveya  falcium  appellatur  in  Gh. 
Joan.  de  Gabilone  episc.  Lingon.  ann. 
1881.  ex  Ghartul.  ejusd.  eccl.  fol.  272.  v«  : 
Item  corveyas  falcium  a  dictis  xxx,  fami- 
liis  ìiominum  bis  in  messibus,  valent  xacx. 
sol.  Hi  ne  Paier  la  Faidcille,  Operam  de- 
bitam  cum  falce  prestare,  in  Gharta 
Phil.  dom.  Jonvil.  ann.  1854.  ex  Reg.  82. 
Ghartoph.  reg.  eh.  888  :  Item  ehascuns 
feux  paieroit  la  faucille  en  messons  de 
blez.  Glossar.  Gali.   Lat.  ex  God.  reg. 


400 


FAL 


FÀL 


FAL 


7684  :  Faucherie,  fauchementt  Falcatio, 
Vide  Falcare  et  Homo  prò  falce. 

^  FALGATOR,  Feniseca/Gall.FaucA^ur. 
Pluries  occurrit  apud  Scriptores  evi 
medii  :  utitur  etiam  Columella. 

3fc  [In  CharU  an.  1269.  ap.  Cari.  N.  D. 
Paris  II.  164.  legitur:  «  Durandus  Fai- 
cator.  »] 

FALGATORES,  Milites/a^i&iM  instructi, 
apud  Thwroczium  in  Salomone  H unga- 
ne Rege  cap.  52.  Gloss»  Isid  :  Falca- 
rius,  gladiator  falcem  g erena.  Vide  Cice- 
ron.  5.  in  Catilin.  Fletam  lib.  1.  cap.  24. 
i  12.  et  Mandatum  super  Juratfs  ad 
Arma,  in  Append.  ad  Matth.  Paris, 
pag.  l49. 

FALGATORIA,  Navis  species,  [forte 
eadem  quae  nostris  Felouque,  alias  Fa- 
louque.]  Senator  lib.  2.  Epist  20  :  Decer- 
nimue,.,.  ut  quantitaa  (1.  quantas)  in 
Ravennati  urbe  Falcatoriots  potuerie  repe- 
rire^ frumentia  fiacalibua  onerataa  ad  noa 
uaque  perducaa.  Ubi  quidam  legunt  aul- 
calortcM.  [<*<>  Vide  Jal.  Antiq.  Naval.  tom. 
2.  pag.  157.1 

1 1.  FALGATURA,  Fenum  falce  succi- 
sum.  Concordatum  inter  Guidonem 
Abb.  S.  Germani  Autiss.  et  Droconem 
de  Melloto  super  nemore  de  Brueria 
ann.  1289  :  Poaaunt  et  debent  beaticta  auaa 
facere  jaaaci  in  eodeni  (prato)  abaque  con- 
tradicttone  in  aliqua,  prima  tamen  FcU- 
catura  aubmota  et  percepta, 

o  FauQoge,  eodem  intellectu,  in  Charta 
ann.  1416.  ex  Gbartul.  23.  Corb.  :  Et 
aveìAC  ce  demourroit  et  debvoit  demourer 
l'erbage  et  Faufage  au  droU  deadUa  eom- 
plaingnana. 

j  2.  FALGATURA  Prati.  Idem  quod 
Falcala  prati.  Cbarta  Tnosslac.  ann. 
1462  :  Pratum  continena  Falcaturam  duo- 
rum  hominum  prati,  Kennettus  in  Glos- 
sar, ad  calcem  Antiq uit.  Ambrosden.  : 
Tenet  in  Bondagio,  et  debet  unam  Folca- 
turam  per  dimiaium  dietn,  i.  feni  sectio- 
nem. 

«  FALGAnSTRUH .  Fauehar,  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  Cod.  reg.  4120. 
Lit.  remiss.  ann.  1898.  in  Reg.  145.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  870  :  En  laqvielle  forge  le 
auppìiant  print  un  baaton,  nommé  Fau' 
chart.  Vide  Falcaatrum  2.  et  infra  Fau- 
cho. 

•  FALGETARE,  Portare,  in  Glossar,  vet. 
ex  Cod.  reg.  7641. 

«  FALGETUS.  Ital.  FalcetOy  Falcula, 
nostris  alias  Fauchet.  Stat.  Riper.  cap. 
12.  fol.  4.  V*  :  De  quolibet  Falceto  aive 
ranzia,  prò  introitu  velexitu  aex  denarii. 
Un  fauchet  de  ter  à  taillant,  in  Lit.  re- 
miss.  ann.  1877.  ex  Reg.  111.  Gbartopb. 
reg.  eh.  845.  fViticguei  et  Faulcquet^  in 
aliis  ann.  1459.  ex  Reg.  189.  eh.  8^  :  Ung 
baaton,  que  on  appelle  Faucquet ,  .  .  ,  du 
taillant  dudit  faulcquet,  etc,  Rursum  ali» 
ann.l467.in  Reg.200.cb.71:  Ung  Fauquet 
ou  raverlon  en  fagon  de  aerpe  enmanché 
en  ung  long  baaton.  Fauchet  vero  Rastel- 
lum  sonat,  in  aliis  Lit.  ann.  1480.  ex 
Reg.  206.  eh.  567  :  Lea  Faucheti  ou  boi- 

?inetzt  deaqueh  icellea  femmea  amaaaoient 
ea  avoynea,  .  .  .  Le  auppìiant  frappa  de 
aon  Fauchet,  qui  n'eatoit  que  ung  baaton 
-de  boia  aana  ferrement. 

o  Hinc  Faire  le  fauchet  ^  quod  al  iter 
dicitur  Donner  le  eroe  en  jambe.  quia 
crus  adversarii  crure  recurvo  implicatur 
ad  eam  prosternendum.Lit.remiss.ann. 
1418.  ex  Ree.  170.  eh.  164  :  Le  auppìiant 
fiat  du  pie  te  Fauchet  par  derriere,  tant 

?ìu'icellui  Gobin   chey   à   Venvers.  Vide 
nfra  Gamba  1. 
FALGHILLAp  Veneni  species,  vel  sorti- 
legium.  Lit.  remlss.  ann.  1884.  in  Reff. 
126.  Ghartoph.  reg.  eh.  146  :  Imponendo 


dicto  exponenti  commiHsae  falium  in  auo 
officio  (notarli)  et  portari  feciaae  Falehil- 
laa  ad  intocitenaum  (I.  intoxicandum) 
Dictum  Gallardum.  Vide  supra  Fachila- 
tor  et  Facillare. 

1  FALGHIO ,  Idem  quod  mox  Falcio. 
Statuta  Eccl.  Aquensis  MSS  :  Statutum 
fuit  quod  nullua  canonicità,  nuUua  cleri' 
cua  portare  audeat  cultellum,  armonem, 
Falchionem  pennalum ,  clavem,  enaem, 
aut  alia  arma.  Vide  Falco  2. 

t  FALGIGULA,  Falcula,  Gallis  FaucUle, 
in  Chartulario  Monasteri  SS.  Trinitatis 
Gadom.  fol.  47.  verso. 

1 1.  FALGIDU,  Lex  a  P.  Falcidio  Tri- 
buno temporibus  Augusti  lata,  qua  sta- 
tuebatur ,  ut  hseres  quartam  partem 
honorum  sibi  relictorum,  si  plus  «quo 
legatis  oneraretur,  acciperet,  caateras 
partes  legatariis  rei inq  nere t  :  quare 
Falcidia  prò  quadrante  hsereditario  non 
semel  accipitur  in  nostris  instrumentis, 
qui  quadrans  ab  bserede,  a  quo  supra 
dodrantem  legatum  fuit,  retinetur.  Sed 
de  bis  Jurisconsulti.  Formula  Linden- 
brog.  62  :  Prtater  iata  omnia  reaervavimua 
in  Falcidia  heredibua  nostria  villaa  illaa 
in  pcMo  ilio,  in  ea  ratione  ut  facta  mea  in 
omnibus  atudeant  conaervare  atque  defen- 
dere. Idem  occurrit  in  nova  Collect.  For- 
mul.  apud  Baluz.  num.  28.  Gonsule  Pi- 
tiscum  in  Lexico  Antiq.  Rom.  [^  In 
Formulis  et  testamentls  medii  sevi  fere 
semper  nomine  Falcidi»  venit  Portio 
legitima,  quse  filiis  debetur  ;  nonnun- 
quam  simpliciter  quadrans  est,  ut  in 
Chart.  ann.  932.  inter  Formul.  Goldast. 
num.  88  :  Et  Falaicia  (sic)  eoeinde  in  alia 
noatra  terra  in  roncale  et  Falaicia  de  illum 
cortinum,  ete.  Vide  Savin.  Histor.  Jur. 
Roman,  med.  temo.  tom.  1.  cap.  9.  {  41. 
not.  p.  J40.  not.  cJ 

«o  2.  FALGIDIA.  Defectus,  ut  Fallere 

STO  Deflcere.  Vide  in  hac  voce.  Charta 
[affni  Reg.  Succi»  ann.  1844.  ap.  Lap- 
peno,  in  Origin.  Hanseat.  pag.  87o  :  Sola 
pace,  guai  cunctarum  contentrix  eat  bono- 
rum,  et  ex  cujua  Falcidia  cuncta  dila- 
buntur  antea  conguiaita,  etc. 

«  FALGIFIGARE.  Vide  Falsificare  4. 

1 FALGIGRANUS,  Fatdgraviu»,  Fallizua- 
gravua.  Otto  Morena  in  Hist.  Laudensi  : 
Imperator....  Raynaldum  Cancellarium 
suum  et  Ottonem  Fallizum'-gravum  Me- 
diolanum  dirigenajuaaitque  eia,  etc.  Hunc 
in  locum  Murator.  tom.  6.  col.  1021. 
monet  Faldgranum  si  ve  Falcigravium 
alibi  vocatum,  id  est,  Palatinum  Comi- 
tem,  ex  Leibnitio  ad  Morenam  pag.  619. 
Vide  in  Comea. 

FALGILE,  apud  Adalardum  in  veteri- 
bus  Statutis  Abbati»  Gorbeiensis  lib.  1. 
cap.  1.  est  Falx,  qua  herb»  vel  aven» 
secantur  :  nostris  Faucille. 

IFalcilia,  Ead.  notione,  in  Charta 
anni  1806. 

«  FALGILLA,  Falcula,  Gali.  Faucille. 
Charta  ann.  1180.  in  Ghartul.  S.  Gorn. 
Gompend.  fol.  127.  r«.  col.  2  :  Ali^uia  ex 
parte  majoria  in  campia  vel  cultuna  eccle- 
aiaa  Falcilla  non  debet  metere  vel  aegetem 
evellere.  Farchiel,  prò  Falchiel,  eodem 
intellectu,  in  Lit.  remiss.  ann.  1398.  ex 
Reg.  158.  Ghartoph.  reg.  eh.  220  :  Et 
cellui  qui  le  (pied  de  boBuf)  copperroit  en 
beau  jeu  d'un  bougon.  ordonne  a  maniere 
de  Farchièlf  etc.  Vide  Falcile  et  Infra 
Faucilla. 

FALGILLA6IUH,  et  Gallico  Faudllage, 
Praestationis  vel  corveisB  species.  Aresta 
in  Nativitate  B.  Mar.  ann.  1257.  in  Reg. 
1.  Pari.  fol.  3:  Dereleviia,  corveia,  terra- 
giia,  FalcHlagiia,  foriafactia,  eoscadentiia, 
etc.  Regestum  censuum  et  feodorum 
Carnotensis  Gomitatus  fol.  57  :  Le  Fau- 


cUlage  et  le  fenage  d*ilec,  &eat  à  aavoir 
pour  Vherbagej  que  ceux  de  Senoncheaont 
en  la  foreat,  et  por  eatre  quitte  dea  pria 
fener,  doni  chaacun  hoatel  doit  4.  den. 

1  FALGIO,  Armorum  species.  Statuta 
ann.  1282.  Ordinis  Cisterc.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  col.  1482  :  Ne  quia  Mona- 
chua  vel  Converaua  praaaumat  aecum  arma 
deferre,  aumere,  vet  habere,  videlicet  en- 
aea.  vel  gladioa,  Falciones,  aicaa,  aut  cul- 
teìioa  acuminatoa ,  aut  cetera  armorum^ 
genera.  Vide  Falco  2. 

V  FALGISTORIUH .  ut  infra  Faldiato- 
rium.  Sella  amplior  et  brachiata,  Gallis 
Fauteuil,  Annal.  Bened.  tom.  4.  pag. 
239  :  Cum  ex  equo  deacendiaaet  (Benedic- 
tus  VIII.  Papa)  poaito  Faldatorto  ad  ju- 
dicandum  reaedtt. 

]  FALGITARE,  Putare,  aecare,  videlicet 
falce,  Papias  et  Glossar.  Sangerman. 
num.  501.  Gloss.  Isid.  :  Folcitati  putat, 
aecat,  aaatimat.  Ubi  abundat  verbum,  ma- 
timat. 

«  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7684  :  Faldtare,  faucher  ou  aoyer  de  fau- 
cille. Falcare,  faucher  de  faux. 

1  FALGITENEHS ,  Falcifer,  armatus 
falce.  Radevicus  Frising.  Canonicus  de 
Rebus  gestis  Friderici  I.  Imp.  lib.  2. 
cap.  11  : 

Libram  Phoibas  nbilt  ena  FalcHnaato, 
Lod  noo  pnB^ait  di«  dacraioeale. 
Vita  minufl  habnit  morte  praeralMto, 
Olto  qpaoào  oorrait,  raptoi  hoo  rapeàla! 

Sic  mors  cum  falce  depingi  solet. 

^  FALGLA.  Charta  Theob.  episc.  Am- 
bian.  ex  Cod.  reg.  4184.  fol.  14.  r*  :  In 
feato  beati  Firmini  martyria  debet  habere 
thelonariua  de  theaaurario  quatuor  aea" 
tarioa  vini  et  de  feudo  auo  quartam  partem 
Falclarum.  An  Ferculorum  ? 

1.  FALGO.  Gloss.  Gr.  Lat.:  K^pxoc . 
Falco  :  acci  pi  tris  species  ;  nostris  Faucon, 
sic  dieta,  ait  Joannes  de  Janua,  quod  un- 
guea  habeat  recurvoa  ad  aimilxtudir^em 
falcia.  Seu  potius  ad  similitudinem  fal- 
conum^  qui  in  Gloss.  Lat.Grsec.  dicuntur 
ddtxTvXoi  tcodfi>v  tvtà  BXiicovTtc.  Gloss.  Lat. 
MS.  Reg.  Cod  1018:  FaXconea ,  genua 
avium,  pollicea  pedum  incurvoa  habentea. 
Festus,  et  Gloss»  Isidori,  Faleonea  pa- 
riter  dictos  aiunt,  qui  poUices  pedis 
intra  curvos  habent.  Aliud  etymon  ha- 
betSilvester  Giraldus  in  Topogr.  Hi- 
bern.  dist.  1.  cap.  8:  FaUonea  igitur  a 
falcando,  quia  in  falcia  modum  incircum- 
eundo  perluatrant.  Vide  eumdem  lib.  1. 
de  Expugn.  Hibern.  cap.  29.  et  lib.  1. 
Itiner.  Gambr.  cap.  12.  Primus  autem 
Julius  Firmicus  hoc  verbo  videtur  usus 
lib.  5.  cap.  7.  lib.  7.  cap.  4.  Capitula  Ca- 
roli M.  ann.  769.  cap.  2:  Omnibus  aervis 
Dei  vencktiones  et  silvaticas  vaoationes 
cum  canibua,  et  ut  accipitres  et  Faleonea 
non  habeant  interdicimua.  Adde  lib.  7. 
Gapitul.  cap.  125.  Synodus  Ticinensis 
ann.  850.  cap.  4  :  Non  canibua,  aut  accipi- 
tribua,  vel  capia,  quoa  vulgua  FeUconea  va- 
cai, per  ae  venalionea  exerceat,  AddeCon- 
cilium  Cabilonense  II.  cap.  9.  Llptin. 
cap.  3.  et  Herli^um  Monachum  de  Mira- 
culis  S.  Germani  Autisiod.  cap.  48.  Epis- 
tola Hedilberti  Regis  Canti»  ad  S.  Bo- 
nifacium  Archiepisc .  Moguntinum  : 
ÌJnam  rem  prtaterea  a  vobia  deaidero  exhi- 
beri,.,.  hoc  eat,  duca  Faleonea^  quorum  ara 
et  arila  audacia  ait  gruea  ville  libenter 
captando  arripere,  et  arripiendo  conater- 
nere  solo.  Idem  Bonifacius  Epist.  ad 
Athebaldum  Regem  Merciorum:  Direxi- 
mua  tUii  accipilrem  unum,  et  duoa  Faleo- 
nea, duo  acuta,  etc.  Le  Roman  d'Aubery 

MS.: 

....  AtoIì  Fauoons  rnuéa. 


FAL 


FAL 


FAL 


401 


Sunt  porro  falconum  epecies  diversae, 
nuas  cum  adjunctis,  seu  epithetis,  vulgo 
Scrlptores  indigitant,  de  quibussingulis 
agunt  Friderlc.  II.  in  libris  de  arte  ve- 
nandi  cum  avibus,  Albertus  Magnus  lib. 
28.  de  Animalib.  Petrus  de  Grescentiis 
lib.  10.  de  Agricultura,  etc.  Videpraete- 
rea  Belissarium  Aquavivam  de  Aucuplo, 
Jacobum  Augustum  Thuanum  de  Re 
accipitraria,  et  alios.  Idem  Friderlc us 
lib.  2.  cap.  2  :  Aves  raptices,  ^uibua  ho- 
minea  utuntur,  ai  apua  nos  usi  sunt  ab 
antiquo,  sunt  istm  :  Girofalci,  Sacri,  Gen- 
tile», Peregrini  gentiles,  et  Laynerii,  qum 
quidem  suo  uno  genere  cotnprehendunturj 
wdelicet  Falcone,  Gapiuntur  autem  Fai- 
cones,  aut  in  nido,  et  Nidularii  vocan- 
tur,  vulgo  Niais,  Friderico  II.  Nidasii  : 
autjam  adulti,  et  Ramalea,  Friderico 
Ramagli,  dicuntur  ,  vulgo  Branchus: 
adultiores.  antequam  tamen  primum  de- 
pluraentur,  Homi,  seu  Homotini,  sunt, 
vulgo  Sores:  postquam  Jam  annumege- 
runt,  et  plumasexuerunt,  hosannicuTos 
et  deplumatos,  Mutatos,  seu  Muez  appel- 
lant.  Vide  Gyrofalco,  Sacrus,  Lainerius, 
Gentilis,  Smerilionus,  Nidasius,  Rama- 
gius,  Saurus,  Mutatus,  ubi  de  singulis 
queedam  attingimus  :  prseterea  Petrum 
Crescentlum  1.  10.  de  Àgricult.  cap.  8. 
9. 10.  et  Nicolaum  Uptonum  lib.  4.  de 
Milit.  Officio  pag.  187.  Vide  Capus  [et 
Acceptor,^  [^^  Custodia  Falconum  vide  in 
FaleonagiumA 

j  2.  FALCO,  Lance»  specles,ad  modum 
falcis  recurvffi.  Statuta  Synod.  Ecclesi» 
Nemaus.  ann.  1284.  cap.  7.  n.  4.  Inter 
Anecd.Marten.  tom.  4.  col.  1044:  Enses 
non  deferant  (Clerici)  nec  cultellos  acutos, 
nec  lanceas,  seu  Falcones,  nisi  forte  eausa 
probabiliter  sui  timoris,  seu  guerrm,  non 
ad  percutiendum,  sed  ad  tuendum,  et  ter- 
rorem.  Attamen  quae  hic recensen turar • 
morum  species  non  ad  tegendum,  sed  ad 
nocendum  aptse.  Vide  -Folio. 

^  8.  FALGq,  Piscis  genus.  Vide  supra 
Erango. 

1  FALCOHA,  Tormenti  bellici  minoris 
formse  species.  Gali.  Fauconneau. Epist. 
ad  Archiducem  Austriae  de  obsidione 
Varadinensi  ann.  1589.  apud  Ludewig. 
tom.  6.  pag.  827  :  Tormenta  sua  bellica, 
ex  quibtu  quatuor  majora,  vulgo  Singerin, 
item  quatuor  Falconas  et  alia  insuper 
plurima,  in  fossas  erectas  pertrahere  .  .  . 
coepit.  Vide  Falconium. 

FALCONAGIUM,  Tributi  species,  a  fal- 
conibus,  ut  par  est  credere,  primitus 
appellatum,  tametsi  ad  alias  prsestatio- 
nes  postea  derivatum,  quod  inaliisejus- 
modi  non  semel  observare  est  in  noe 
Glossario.  Gharta  Philipp!  Pulcri  Regis 
Frane,  ann.  1297.  in  Regesto  Rubeo  Ga- 
merffi  Gomp.  Paris,  qua  concedit  Abbati 
sancti  Germani  Parisiensis,  sex  modios 
avenm,  et  10.  solidos  vel  cireiter  Paris» 
annui  et  perpetui  reditus,  debitos  ratione 
eujusdam  coustumas,  qum  vocatur  Falco- 
nagium,  quos  apud  Cormelias  habeba- 
mus. 

«  Gharta  Phil.  Pule,  hic  laudata  non 
ad  abbatem  S.  Germ.  Prat.  spectat,  sed 
ad  Philippum  de  sancto  Germano  in 
Laya,  coquum  regium.  Alia  ejusd.  reg. 
ann.  1801.  in  eod.  Reg.  fol.178.  r«.col.  1  : 
Petro  Salnerii  scanciotU  nostro  damus  et 
concedimus  avenam  et  denarios  deFalco- 
napio  debitos  nobis  annuatim  in  parrò- 
ehtis  de  Montigny  et  de  Erment.  Rursum 
alia  ann.  1276.  ibid.  fol.  258.  v«.  col.  1  : 
Gallinam  et  dtmidiam,  cum  tribus  dena- 
riis  de  Sauconnage  annui  redditus,  per^ 
eipere  solebamus.  Ubi  leg.  Fauconnage, 
ut  in  Gharta  dotalitii  Joan.  regln» 
Frane,  ann.  1819.  ex  Reg.  60.  Ghartoph. 

in 


reg.  eh.  69:  Item  super  le  Fauconnage 
triginta  modia,  tres  minas  ad  mensuram 
deBetisiaco. 

^  GusTODiA  Falconum.  Servltium 
feodale  apud  Anglos.  Rotul.  Hundred. 
tom.  1.  pag.  1.  sub  Edward.  1  :  Et  prò 
Custodia  duorum  Falconum  et  mntatur 
servicium  falconum  in  sexaginta  solidos 
per  annum.  Regibus  Angli»  porro  lus 
erat  explorandi  nidos  falconum  et  pullos 
inde  capiendi  ubique  in  Wallia,  ut  legi- 
turinÀbbr.  Rotul.  tom.  2.  pag.  119. 
Ibid.  pag.  205:  Rex  assignavtt  Henr, 
Tendour...  ad  omnes  Falcones  silvestres, 
t-ujuscumque  spedai  fuerint,  guos  infra 
Regnum  Ànglix,  tam  in  forestts,  cfuiceis, 
warennis,  parcis  et  omnibus  aliis  locis, 
tam  infra  Ubertates  quam  extra,  inveniri 
contiait,  capiendos  et  cui  opus  regis  custO' 
diendos,  etc.  Ibid.  pag.  181  :  Rex  (Motona- 
vi/... Eqid.  de  Bello  Campo  adccmiendas.. 
prisets  Hegis  de  omni  genera  Falconum 
per  mercatores  et  alias  infra  regnum  An- 
glia  ducendorum. 

FALGONARIUS.  Falconibus  praeposl- 
tus,  dignitas  Palatina,  GallisFauconier, 
Italis,  Falconiere.  Gapitulare  de  Villis 
cap.  47  :  Venatores  nostri  et  Falconarli, 
velreliquiministeriales.  Hinemarus  Re- 
mensis  de  Ordine  Palati!  cap.  24  :  5imt- 
liter  quoque  4.  Venatores,  et  quintus  Fal- 
conanus,  etc.  Adde  Epìstolam  Karoli  M. 
ad  Pipinum  fllium  Regem  Itali®,  et  Ga- 
pitulare 8.  ann.  811.  cap.  4.  Gharta  Ge- 
nulfl  Regis  Mereiorumtom.  1.  Monastici 
Anglie.  pag.  100  :  Nec  eos,  qui  accipitres 
portant,  vel  Falcones,  vel  ccufallos  ducunt 
sive  canee,  etc.  Qui  Falconar!  is  prseerat, 
is  apud  nos  Magnus  FrancisB  Falconarius 
appellatur.  In  computo  hospitii  Regis  1. 
Jan.  ann.  1312.  fìt  mentio  Petri  de  Mòn- 
tegttignardi  Militis  Magistri  Falconarvi. 
Le  Roman  de  Garin  le  Loherans: 

Faiiconier  MesU«  de  aes  oislax  en  fisi. 

At(]ue  is  Greecis  Byzantinis  npoTottpa- 
xaptoc  dietus  fuit,  cujus  dignitatis,  prae- 
ter  Godinum,  meminit  Pachymeres  lib. 
1.  cap.  8.  lib.  10.  cap.  25.  Quae  vero  fue- 
rint Magni  Falconarli  Jura  et  praeroga- 
tivae  in  Palatio  Regum  Franeiae.  docet 
Historia  MS.  rerum  gestarum  sub  Ludo- 
vico XII.  et  Francisco  I.  Scrlpta  a  Ro- 
berto de  la  Mark,  Domino  de  Fleurange 
et  de  Sedan,  Marescailo  Franeiae,  ex  qua 
sequentia  a  nobis  olim  excerpta  :  La 
Fauconnerie  du  Roy  est  une  chose  ordì' 
naire,  et  a  le  grand  Fauconier,  qui  est  un 
fort  bel  Office  en  France,  et  lest  pour 
Vheure  presente  un  honeste  Gentilhomme 
et  de  bonne  maison  qui  s'appaile  René 
de  Cosse,  premier  Panetier  de  France.  Le- 
dit  grana  Fauconnier  a  d'Estat  quatre 
mil  florins,  et  a  50.  Gentilshommes  sous 
luy,  qui  ont  bon  Estat,  et  50.  Fauconniers 
aydes,  et  ont  las  dits  Gantilshommes  cinq 
ou  six  cen»  francs  d'Estat,  et  les  aydes 
200.  et  depart  ledit  grand  Fauconnier 
tous  ses  Estats,  et  a  bien  800.  oyseauxsous 
luu  :  et  paut  le  dit  grand  Fauconnier 
alter  voler  par  toul  le  Royaume  de  France, 
où  bon  luy  semble,  sans  que  personne  luy 
puisse  donner  empeichement,  at  tous  les 
marchands  d'oyseaux  luy  doivent  tribut, 
et  n'oseroient  vendre  un  oyseau  en  ville 
du  Royaume  de  France,  ny  à  la  Court 
sans  consentement  dudit  grand  Faucon- 
nier, surpeine  de  confiscation  de  toute 
leur  marchandise.  Et  a  ledit  grand  FaU" 
connier  plusieurs  beaux  droits.  Et  faut 
que  le  roy  lui  achepte  tous  les  oyseaux,  et 
a  un  Contrerolleur,  et  un  Tresorier,  et 
gens  ordonnez  pour  les  payenìens,  aussi 
bien  que  pour  la  Vennene,  ou  autre  Es- 
tat  du  Royaume  de  France  ;  et  sont  tou- 


jours  ordinaires  suivans  le  Roypartout  où 
il  va,  aussi  bien  que  font  les  Venneries, 
oste,  que  quand  ce  vient  à  Veste,  ih  vont 
mettre  leurs  oyseaux  en  mue;  mais  tou- 
jours  il  en  demeure  quelque  nombre  pour 
voler  les  perdreaux,  avec  les  vautours,  et 
lenerets  et  les  tiercelets.  Et  a  une  autre 
fagon  de  faire  merveilleusemant  balle 
entre  la  Vennerie  et  la  Fauconnerie  :  car 
quand  ce  vient  à  la  Sainte  Croix  de  May, 
qu'il  est  temps  de  mettre  les  oyseaux  en 
muè,  les  Venneurs  viennent  tous  habillez 
de  vert  avec  leurs  trompes  et  les  gaules 
vertes,  et  chassent  les  Fauconniers  ìiors 
de  la  Cour ,  pour  ce  qu'il  faut  qu'ils 
mettent  leurs  oyseaux  en  mue,  et  le  temps 
dea  Venneurs  approche  pour  courre  Us 
cerfs  à  force  :  et  quant  ce  vient  à  la  Sainte 
Croix  de  Septembre,  le  grand  Fauconnier 
vient  à  la  Cour,  et  chasse  tousles  Venetirs 
de  la  Cour,  pour  ce  qu'il  est  temps  de 
mettre  les  chtens  aux  chenils,  car  les  cerfs 
ne  valent  plus  rien,  etc. 

3^  Falconarios  suos  habuere  etlam 
Summi  Pontifices,  ut  patet  ex  Gharta 
Gregorii  IX.  prò  MonasterioMalleacensi 
in  Antiquit.  Èenedlct.  Pictav.  apud  Ste- 
phanotium  tom.  4.  pag.  407:  Et  speda- 
\itar  procurationes  qua»  d^eri  mihi  dice- 
bam  et  meis  praepoaitis,  Falconariis,  Ve- 
natoribus  ,  servxentibus.  ]^  Falconara 
regum  Anglias  memorantur  in  Abbrev. 
Rotul.  tom.  2.  pag,  266.  Jeresey.  rot.  26. 
Portitor  Falconum  camerrn  regia,  ibid. 
pag.  889.  Sutbt.  rot.  31.  De  Falconariis 
in  aula  Turcica  vide  Glossar,  med.  Grae- 
clt.  voce  Tepaxapot,  Append.  col.  48.] 
Vide  Falkenarius. 

Falconariorum  diversiones,  Inter 
gravamina,  quae  subditls  inferebantur, 
recensentur  in  Gharta  Roberti  Regis 
Frane,  prò  Monasterio  Sandionysiano, 
apud  Doubletum  pag.  826:  Namque.  alt 
Rex,  Venatores  atque  Falconara  captendi 
spede  salvamenti,  pasne  vemaculos  B. 
Dionysii  devaatantes,  eos  populabantur, 
abactorumque  more  spoliantes  praeda- 
bantur. 

FALGOHERIA,  Venatio  cum  falconibus, 
veteribus  prorsus  incognita,  cum  pri* 
mus  ex  Scriptoribus  Julius  Firmfeus 
sit,  qui  nutritores  acdpitrum,  Falconum, 
caaterarumque  avium,   quas   ad  aucupia 

fertinent,  memoret.  Gharta  Ottonis  III. 
mp.  ann.  986.  apud  Ughellum  in  Ja- 
nuensibus  Episcopis:  Cum  omni  juris- 
dictione,  cum  placarla  ,  Falconeria ,  at 
omnibus  venationibus  Capitis  Mentis, 

^  FALCONERIUS,  Idem  ae  Falr^tnarius. 
Leges  Palatinae  Jacobi  II.  Regis  Majo- 
ric.  tom.  8.  Junii  pag.  25:  Sexalii  Falco- 
nara, non  tamen  generosi,  in  nostra  domo 
assumantur.  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag. 
177:  Item,  Guilloto  Falconerio,  duo  fai- 
oonea  aui,  ai  unum  posait  recuperare,  et 
quinquaginta  libras  dentur.  Ibidem  pag. 
33'i.  col.  2  :  Falconerios,  Brenerioa,  et  La- 
venderias  habere  voluit  et  ordinavit  dietus 
Dom.  Dalphinus  conauetoa. 

^  FALGONETA  .  Idem  quod  Falcona, 
I  Genus  tormenti  bellici.  Epist.  ad  Archi- 
due.  Austriae  de  Obsldione  Varadinensi 
apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  881  :  Alias 
adhuc  trea  fortisaimaa  foaaas  in  proxima 
vineto  extruxerunt,  qutbua  4.  machinas, 
Falconetaa  vulgo,  induxerunt.  Vide  Fal- 
conium. 

FALGONISTA,  apud  Will.  Hedam  in 
Joanne  II.  Epise.  Traject.  Idem  quiFaJ- 
conariua. 

FALCOHIUM,  oaXxo^vtov,  Ganano  pag. 
190.  Machina  bellica,  nostris  Faucon- 
neau.  Vide  Muachetta. 

^  FALGTENUS,  vel  Falgtes,  Massi- 
liensibus  Falene,  Gener.  Gali.   Gendra. 

51 


402 


FAL 


FAL 


FAL 


Gharta  anni  1358.  in  Àrcbivo  S.  Victoris 
Massll.  :  Dulcelina  uxor  nobili»  Guill.  de 
Rocafori  inBiituit  heredein  nobilem  Valeri- 
tinum  de  Roca  forti  Falctem  suum.  Vide 
Fezelenus, 

T  FALCn,  vel  Faleti  dicebantur  Usu- 
rari! quidam  Lombardi  et  Itali  speculo 
XIV.  adversus  quos  exstat  £dictum  Jo- 
hannis  FrancorumRegis  anno  1858.  apud 
D.  de  Lauriere  tom.  2.  Ordinat.  Reg.  pag. 
528.  [0  Vide  infra  Falleti,] 

1  FALGUMBERGENSIS  Denarius.  Vide 
Moneta  Baronum. 

1.  FALGUS,  prò  Falce.  Formula  15.  ex 
Baluzianis:  Latrai  vtUpie,  $ed  non  ut 
cania:  Faitus  (1.  falcus)  mit  semper  ina- 
nis;  cauda  proferiti  jam  non  fronte,  cito 
decadet  ante  cano  forte,  i.  falcus,  vel  falco 
voiat  semper  inanis  ;  cauda  ferit,  non 
rostro,  cito  decidet  ante  validos  canes. 

o  2.  FALGUS.  Bulla  Greg.  PP.  in  Lib. 
nig.  2.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  9.  v»  :  Qua- 
tuor  Falcos  prati  apiid  Vaccariam.  Sed 
leg.  Falcee,  Vide  suora  Faleatio. 

1.  FALDA,  Vox  a  §axonÌco  f  a  1  d  »  seu 
Cambro-Brltannico  f  f  a  1  d  ,  deducta  , 
quffi  Stabulum  vel  caulam  vulgariter, 
proprie  vero  septum,  claustrum,  cumad 
aliorum  animalium,  tum  ad  hominis 
praesidium  signiflcat.  Triplex  autem  In 
veteribus  Tabulis  hulus  vocis  notio  de- 
prehenditur.  Nam  primo  prò  ovili,  hoc 
est,  prò  sepimento  ex  caulis  vel  cratibus 
facto,  quo  pastoresnocteincluduntoves, 
tum  ad  stercorandumarva^  tum  ne  in 
segetes  spatientur.  In  Charta  vernacula 
seu  Gallica  in  Monastico  Anglic.  tom.l. 
pag.  908.  Falda,  Faude,  et  Faldagium, 
Faudage  dicitur.  Ita  apud  Brittonum 
pag.  1(]^.  V.  Vide  Consuetud.  Bononien- 
sem  art.  176. 

FAX.DA  igltur  interdum  sumitur  prò 
crate,  qua  illa  conflcitur.  Gustumarium 
de  Hecham:  Portabit  Faldaa  domini. 
Walsinghamus  in  Ricardo  II.  pag.  255  : 
Et  ideo  in  primis  ad  difftduciandum  Ab» 
bcttem,  Falàas,  qua»  fecerat  in  Faueon- 
wod,  et  eilvis  alti»,  esse  frangendas  ipsa 
nocte,  etc.  Mox.  :  Ipsa  nocte  ante  quietem 
universa...  in  Fr<ictione  Faldarum^  exci' 
sione  portarum.  et  domus  subversione.., 

?erpetrarunt.  Rursum  :  Consultum  est  de 
*aidis  in  silvis,  de  silvarum  portis,  etc. 
Monasticum  Anglic.  pag.  165:  Et  de 
bosco  meoy  sive  arborum  succisione,  suffi- 
cientem  materiam  ad  faciendas  domos  et 
Faldas  duarum  vaccariarum.  Faulde  des 
Charbonniers .  in  Statuto  prò  foresta 
Compendiensi  ann.  1563.  art.  29.  Quibus 
locis  Falda,  sunt  crates  seu  cleias  FaU 
darum,  quibus  sllvsB,  vaccarise,  et  car- 
bones  clauduntur ,  et  continentur. 
[Etiamnum  Gallo-Belgae  Faulde,  vel 
jTaude  appellant  Garbonariam  fomacem 
dratibus  vulgo  circumseptam ,  quam 
Gallice  dicimus  Charbonntere.] 

Falda,  prò  septo,  quo  equi,  aut  alia 
qusevis  animalia  includuntur.  Monasti- 
cum Anglic.  tom.  2.  pag.  895:  Prtsterea 
concessi  eisdem^  quoa  habeant  equos  et 
porcos  suos  intra  forestam  meam,  et  ha- 
oeant  duas  FaldcLs  in  foresta  mea,...  ad 
capiendam  equos  et  pullos  suos  semel  in 
anno,  et  signandum.  Fleta  lib.  2.  cap.  76. 
1 11  :  Expedit  juvencula  et  vaecas..,  in 
Falda  bene  siraminata  noctanter  ctutO" 
diri.  Adde  cap.  86. 

^  Gbron.  Pet.  Azarii  apud  Murator. 
tom.  16.  Script.  Ital.  col.  855  :  Faidas  ad 
palancatum  erectas  posuerunt ....  summo 
mane  obsessores  aggressionem  fecerunt,  et 
projectis  lignis,  etc.  Hi  ne  Faude  et  Faul" 
dèe  de  charbon,  Fornax  carbonaria^quia 
cratibus  instruitur.  Lit.  remiss.  ann. 
1457.  in  reg.  189.  Ghartopb.  reg.  eh.  229  : 


Le  suppliant  venoit  da  bois  couvrir  ei 
mettre  a  point  une  Fauldée  de  charbon 
qu'U  y  avoit  fait,  AìitB  ann.  1459.  ibid. 
eh.  851  :  Une  Faude  de  charbon.  Unde 
Fauder,  Carbonem  coquere,  in  Ghartul. 
Gorb.  sign.  Ezéchiel  ad  ann.  1419.  fol. 
74.  r*  :  Porront  brcuer,  Fauder  et  cauffou- 
rer,  sans  empirier  lesdiz  bos,  et  ne  pot' 
ront  riens  copper  du  gros  mairieng. 

Falda  denique  sumitur  prò  libertate 
habendi  Faldam,  qusB  libertas  Faldsoca 
dicitur:  soc  enim  Saxonibus  ftòertew. 
Nulli  quippe  olim  licuit  vel  in  terris 
propriis  Faldam  erigere,  aut  gregem 
alere,  nisi  domino  feodali^  seu  manerii, 
hoc  exjure  publico  gaudenti.  Est  igitur 
libertas  Faldm,  seu  Faldagium.  prero- 
gativa dominicalis,  tenenti  pleoeio  non 
competens.  Atque  hac  notione  passim 
usurpari  videas  in  veteribus  Ghartis. 
Monasticum  Anglic.  tom.  1.  pag.  840  : 
In  Snethesam  unam  carrucatam  terrm 
cum  Falda  propria.  Tom.  2.  pag.  209  : 
Et  quod  oves  Canonicorum  eant  tn  pas' 
tura  cum  propriis  ovibus  ejus  ubique,  et 
auod  sint  levantes  et  cubantes  in  propria 
Falda  Canonicorum  prsedictorum.  IDid. 
pag.  625  :  Quadraginta  aaras  terrm  .  .  . 
cum  libertate  habendi  Faldam  suam,  Tom. 
1.  pag.  802  :  Haberet  et  Faldas,  ubiomnes 
ìtomines  villss  vrteler  Seneschaldum,  qui 
propriam  Faldam  habet,  tenentur  ponere 
oves  suas.  Adde  tom.  2.  pag.  275.  iGhar- 
tularium  SS.  Trinitatis  Gadom.  fol.  55  : 
Duo  sunt  Bercarii  qui  habent  unam  vir- 
gatam  terrss,et  debent  custodire  videntes.., 
et  post  XII.  dies  Natalis  haòebunt  Faldam 
super  terram  suam,  et  erunt  quieti  a  bide- 
rtp^  etc.  Similia  leguntur  ibid.  fol.  60.] 
r«»  Faldam  levare  i.  e.  erigere  in  Abbr. 
Placit.  pag.  52.  ann.  7.  Joh.  reg.  Norf. 
rot.  18.J 

Faldsoca  vero  vox,  habetur  in  veteri 
Gharta  apud  Spelmannum  :  40.  acras 
terrss  cum  dimidia  Faldsoca,  Occurrit 
etiam  in  Monastico  Angl.  tom.  1.  pag. 
478:  Et  Faldsocam  per  omnes  eampos. 
Ubi  perperam  editum  Faldsognam.  Idem 
Monasticum  Anglic.  tom.  2.  pag.  275  : 
Cum  tota  alia  terra,  et  cum  Iwertate 
Faldss,  et  pasturaB,  et  suarii,  etc. 

Fald£  Sect a, dicitur  illa  Tenentium 
servitus,  qua  tenentur  oves  suas  in  fal- 
dam dominicam  immittere  ad  sterco- 
randos  illius  agros.  Vetus  Gharta  apud 
Spelmannum  :  Concessimus  totam  ter^ 
ram...  cum  falda,  et  secta  Faldss  de  homi- 
nibus  nostris,  et  omni  libertate,  quss  ctd 
faldam  pertinet.  Hodie,  inquit  Spelman- 
nus,  oves  Domini  et  Tenentium   uno 

§ascuntur  grege,  sub  pastore  a  Domino 
ato,  in  cujus  stipem  Tenentes  ideo 
contribuunt  et  pastor  ille  Tenentium 
oves  aenue  ac  Domini  curans,  una  om- 
nes in  falda  Domini  reponit,  quod  et  in 
GallisB  locis  plerisque  usurpatur. 

Fald-gange-penino,  dicebatur  num- 
mus  a  vassallo  Domino  fundi  solutus, 
ut  a  secta  faldss  liberaretur  ;  ne  scilicet 
oves  ejus  ovile  vel  caulam  Domini, 
fundi  dominicalis  stercorandi  gratia, 
sequerentur. 

^  2.  FALDA,  Fimbria,  gremium  ;  Aca- 
dem.  Gruscan.  Sinus,  limbus  et  pilei 
umbella.  Gonstit.  Feder.  reg.  Sicil.  cap. 
90  :  Quod  nulla  domina  sive  mulier  au' 
deat  portare  sive  induere  vestes,  cujus 
ftmbnsB  sive  Faldts  sint  ultra  palmos 
quatuor,  et  quod  nullus  sutor  audiat  fa- 
cere  vestes  habentes  maiores  Faldas  seu 
fimbrias.  Gharta  ann.  1806.  apud  Mura- 
tor. tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
743  :  Nicolaus  filius  quondam  domini 
Montecli  spoliatus  et  derobcUus  in  eivitate 
CremonsB...  de  decem  et  odo  Faldis  feltri. 


Vide  Faldia,  Faldones,  et  infra  Fauda. 
[««Gonf.  Graff.  Thesaur.  Ling.  Frane, 
tom.  8.  col.  514.1 

FALDAGIUM,  Idem  quod  Faldsoca,  Pri- 
vilegium  scilicet,  et  erigendss  et  cir- 
cumagendSB  faldss,  seu  ovilis,  per  arva 
inculta,  eorumdem  stercorandi  gratia, 
et  greg^s  fovendi.  Monasticum  Anglic. 
tom.  1.  pag.  887  :  In  Brunham  2.  oarru^ 
catae  terrm,  et  unum  Faldagium,  et  1. 
molendinum,  Pag.  840  :  2.  carrucattu 
terrss,  cum  1.  FaltMgio  et  molendino.  Pag. 
412  :  Cum  Faldagiis  et  brueriis  suis  apud 
Nonoicum.  Tom.  2.  pag.  275  :  De  Falda" 
^io  habendo  ad  ducentos  bidentes  ad  plus 
m  viUa,  etc.  [^  Vide  Merlin.  Repert. 
tom.  5.  pag.  104J 

1  Faldatum,  Eadem  notione.  Formul. 
Anglic.  Thome  Madox  pag.  299:  Ego 
Walterus  Looht  de  Colesbum  dedi  Mona- 
chis  de  Brueria  pasturam  ad  ducentas 
ovee:  ei  ego  habeo  fenes  et  Faldata  de 
prmfatis  ovibus,  et  tamen  non  possum  nec 
d^eo  ponere  faldam  eorum  ultra  la  Gres- 
furlung,  etc, 

Faldare,  Faldam  in  agrum  immit- 
tere, illius  stercorandi  gratia.  Fleta  lib. 
2.  cap.  73.  {  5  :  Faeiant,,.  terras  domi- 
nicas  marlari^  composiari,  de  ovUiFal» 
dari,  appruart,  et  emendari. 

FALDAO,  Sedes,  seu  sella  brachiis  con- 
clusa, a  f  a  1  d  Saxonico.  quod,  ut  su- 
f»ra  diximus  in  Falda,  non  modo  staba- 
um  ovile,  sed  etiam  quodvis  septum 
signiflcat.  Exstat  apud  Theodulphum 
Episc.  Aurelian.  lib.  2.  Garm.  15.  Epi- 
gramma cujus  titulus  est  :  In  Faldaone 
Episcopi,  et  principium,  Sessio  Teudulfi 
ptaeeat  precor,  etc.  Fredegarius  in  Ghron. 
cap.  84  :  Ubi  ad  ventrem  purgandum  in 
Faldaone  sedebat,  sagitta  sauciue  mori" 
tur.  Vide  Faldislorium.  Nescio.  an  ejus- 
dem  originis  vox  Gallica  Faude,  de  qua 
Octavianus  de  S.  CMais  in  Viridario 
honoris  : 

Haoqoes  de  prit,  IrM-riebM  manlélfnet, 
Vfloant  Mttis  piai  juMpi'an  detsoui  dM  Fandas. 

[Ubi  Faude  braccas,  Gali.  Hautdechaus- 
ses,  vel  Garde-chausses  significare  vide- 
tur.  Nec  alia  notionej  Ralmundus  Mon- 
tanerius  in  Ghron.  Aragon.  cap.  124  :  Et 
dona  li  tal  cop  par  les  Falde»  en  la  cuxa, 
aue  la  cuxa  1%  passa,  et  la  sella,  et  apunta 
IO  cavali. 

ì  FALDARE,  Faldatum.  Vide  in  Fal- 
dagium, 

^FALDATA,  Fasciculus.  Stat.  Avell» 
ann.  1496.  cap.  46.  ex  Cod.  reg.  4624  :  Si 
vero  dossas  prmdictorum  fresagìorum  vel 
leguminum  exdossaverit  vel  ceperit,  et 
inde  Faldatum..,  exporiaverit,  etc.  Infra  : 
Pro  qualibet  brazata  seu  FcUdata^  etc, 
Stat.  Perus.  pag.  54  :  Si  quis  cepent  us- 
que  auatuor  uvtu,  salvai  solidos  quinque, 
et  ao  inde  supra  usque  ad  cavaglonum, 
Faldatam,  corbellatam,  solvat  prò  fratino 
solidos  decem, 

^  FALDERIGA,  Lo  Mangano.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS. 

FALDEFIUH.  Vide  Faderfium, 

FALDEH.  Hariulpbus  lib.  8.  Ghronici 
Gentul.  cap.  8  :  Capsm  Evangeliorum  dum 
ex  auro  et  argento  paratss,  Faldene  ad- 
dito ex  argento  fabricatum  ad  opus  ipsa» 
rum.  Vox,  ut  videtureJus  originis, cujus 
falda,  septum  :  est  enim  hoc  loco  Fai- 
den,  operculum,  quo  Evangeliorum  tex- 
tus  ambltur  et  concluditur. 

1  FALDESTOLIUM,  Faldestorium,  Fai- 
destorum.  Wide  Falaistorium, 

FALDIA,  Vestis  muliebris,  in  Statutis 
Mediolanensib.  2.  pag.  462.  lUl.  Falde. 
Vide  Faldones. 

FALDI8T0RIUM,   Sella  plicaUlis,   uU 


FAL 


FAL 


FAL 


403 


jìuncupatur  ab  Àimoini  Continuatore 
lib.  5.  cap.  83.  Plictilis,  in  Gliartula  ple- 
nari» securitatis,  scripta  sub  Justi- 
niano,  apud  Brissonium  lib.  6.  Form.  : 
Sella  ferrea  plietile  valente  tremisee  uno, 
eèlla  lignea  pltctile  valente  nummos  au- 
reo8  gtMLdragintay  etc.  Vox  porro  FaldU^ 
toriuniy  a  Germanico  FaUhn,  quod  est 
plicare,  apud  Keronem,  ita  ut  iis  accen- 
seatur  seilis,  quas  Athensus  lib.  12.  Sy- 
nesius  de  Regno,  Hesychius,  et  alii  a 
6r»cis  óxXadtac  vocant.  Sebastianus  Co- 
barruvias  ab  Hispanico  Falda,  i.  vesti* 
mentum  femineum  cum  plicis,  deducit. 
Alii  denique  elusdem  esse  originis  vo- 
lunt.  qua  FalaaOf  de  qua  voce  supra, 
quod  prorsus  non  abnuerim.  FSkinner. 
in  Etymolog.  Faldistorium,  seaes  Epis^ 
copi  elatior  et  cancellis  circumclusa,  ab 
Anglo  Sax.  Falde,  septum.  et  d/oy,  lo- 
cus.]  Vide  Oct.  Ferrari um  in  Fàldiataro, 
[Eruditiss.  Murator.  tom.  8.  pag.  646. 
notula  18.  a  Longobardico  Fatàen,  Pli- 
care,  et  SiotU,  Sedes,  in  qua  eupho- 
ni8B  causa  L  mutetur  in  r,  unde  Fai- 
destorium.  est  prò  Faldeetolituny  arcessit 
etymon,  illudque  existimat,  ut  re  vera 
est,  ipsi  rei  accommodum,  nec  longe 
quffisitum.]  [•*  Vide  Graff.  Thesaur. 
Ling.  Frane,  tom.  8.  col.  514.]  Ut- 
cumque  slt,  ridicule  omnino  Paris  de 
Grassis  lib.  1.  cap.  8.  FaldUtorium  dic- 
tum  scribit,  quasi  Fandistorium,  hoc 
est,   locum    fandi   et   perorandi.    Pa- 

?ias  :  Clepo,  Clericorum  (MS.  Deorum) 
'aldeetorìum,  rBemardus  Thesaurar.  de 
Acquisitione  t.  S.  apud  Murator.  tom. 
7.  col.  729  :  Habébat  enim  loco  Faldestorii 
regii  eaceum  foliis  arborum  plenum»] 
AcU  Hadriani  IV.  PP.  :  DescendU,  et  in 
prteparato  Mi  Faldistorio  aedit,  Acta 
Alexandri  III  :  Papa  in  eminentiori  loco 
positue  in  Faldistorio  suo  resedit.  Jacobus 
Gardinalis  de  Goronatione  Bonifacii 
Vni.  PP.  lib.  2.  cap.  2  : 

Camqoe  cena  flexo  fedi  prottratas,  et  auro 
Procubutnei  ben»,  simul  omnU  ol  inftila  droom 
PontiBcum  sappia  in  Faldbtoria  peetos 
Fondaret,  ole. 

Occurrit  prseterea  in  Ghronico  Gasin. 
lib.  8.  cap.  19.  (al.  20.)  in  Ghron.  Foss» 
novsB  ann.  1196.  in  Geremoniali  Rom. 
non  semel,  in  Actis  Goncilii  Lugdunen- 
sis  ann.  1274.  apud  Durandum  in  Ra- 
tion.  lib.  4.  cap.  80.  n.  1.  etc. 

Faudestola,  Eadem  notione.  Mat- 
thaBus  Paris  in  Vitis  Abbatum  S.  Albini: 
TJnam  cathedram^  quam  Faudestolam 
vocant.  Ubi  expressa  Gallica  vox  vetus, 
Faudestuefy  et  Faudestueily  nunc  con- 
tractius  Fuuteuil.  Le  Lusidaire  MS.  : 

Bl  Faadeetaef  d*or  Ttferroot, 
Illneeqiiet  le  oovraineroal. 

Gomputum  Stephani  de  la  Fontaine  ann. 
1852.  in  Gamera  Gomput.  Paris.  Faudes- 
tueil  vocat.  [Inventarium  supellectilis 
Garoli  V.  Regls  a  Menagio  in  Etymolo- 
gico  Gallico  laudatum  ;  Item,  une  chaire 
en  maniere  de  FaudeeteuU,  Le  Roman 
de  Blanchandin  MS.  : 

Deeor  mi  Fandestnél  ^maéì 
S*apoiefeDt  eo  un  eeneeil.] 

Le  Roman  de  Roncevaux  MS.  : 

Dea  Fandeetiief  sWoit  lerei  eo  piés. 
Le  Roman  de  Gaydon  MS.  : 

Bl  tref  «Toit  un  Fandeetoef  aseis, 
Qbì  por  Thiebeat  i  ftist  poaée  et  odi. 

Occurrit  prflBterea  in  veterl  Flandriae 
Ghronicon  cap.  51.  72. 

Faltestalium,  Eadem  perinde  no- 
tione. Ademarus  Gabanensfs  pag.  164. 


[3*  Pertz.  Scriptor.  tom.  4.  pa^.  125.  lin. 
72.]  :  De  Capeìla  Regia  Roberti  Evange^ 

lium  ex  auro  et  argento,  Dalmaticam 

Falteatalium  argenlatum,  veatimentutn 
integrum  sacerdotale,  etc. 

Faldestolus.  Bernardus  Mon.  in 
Gonsuetud.  Gluniac.  MSS.  cap.  47  :  Et 
affertur  illi  Faldestolus,  in  quo  sedeat, 
etc.  [in  edito  habetur  Faldistolium.] 

Faldestolium.  Romualdus  Salerni- 
tanus  in  Ghronico  MS.  :  Imperator  depo- 
sito pallio,  de  suo  Faldeatolio  aurgena, 
eie.  Vide  Cliothedrum,  et  Clepo. 

^  Faudestolium,  apud  Edmundum 
Marten.  lib.  1.  de  antiq.  Ecclesi»  Riti- 
bus  pag.  196. 

^  FADisTOLiuM,  Goustitut.  EcclesisB 
Valent.  inter  Goncilia  Hisp.  tom.  4.  pag. 
179:  Dum  divinum  Officium  ceMratur, 
ne  laici  Clericia  ae  immtacentea  illud  per- 
turòent,  nullo  modo  cathedraa  chori  aupe- 
riorea  ncque  inferìorea,aprimo  Fadistolio 
uaque  ad  caput  Chori  conscendere,  neque 
in  illis  sedere  audeant, 

1  Faldestorum,  Ghronicon  Fossse- 
nov8B.  apud  Murator.  tom.  7.  col.  882  : 
Dominus  Cardinalis  obtulit...  optimam 
tirallam  super  altare,  pulchra  sandalia 
cum  caligis,  bonum  Falaestorum,  etc, 

<>*  Valdestolum,  in  GIoss.  ad  Paneg. 
Berengar.  lib.  6.  vers.  144.  Locus  est  in 
Cliothedrum. 

FALDOHES.  Helmodus  lib.  1.  cap.  1  : 
Pro  laneis  indumentis,  quos  nos  appella^ 
mus  Faldonea,  illi  offerunt  tam  precioaos 
martures.Paldones  habet  hoc  loco  Adam 
Bremensis  cap.  227  :  Ad  vestem  anhela- 
mus  marturinam,  qwisi  ad  summam 
becUitudinem  :  itaaue  prò  laneis  indu' 
mentis,  quas  nos  dicimus  Paldonea,  illi 
offerunt  tampretioaoa  marturea.  Kyliano, 
Falie,  est  palla,  cyclas,  vestis  muliebris 
totum  corpus  circumdans  :  eidem  Palt- 
roh  est  etiam  palla.  [*®  Vide  Graff.  The- 
saur. Ling.  Francie,  tom.  8.  col.  831. 
voce  Paf.JHispani.  Faldonea f  Mi  auctor 
est  Sebastianus  Gobarruvias,  appellant, 
loa  que  cuelgan  de  laa  almatieas  a  una 
parte,  y  a  otra. 

FALDRAVA.  Gharta  Margaretsa  War- 
vicencis  Gomitiss»  in  Monastico  Angli- 
cano tom.  2.  pag.  986  :  Totam  decimam 
de  agnia,  de  caaeia,  et  velleribua,...  de 
vitulia  et  de  ruachiSj  et  de  Faldravis,  et 
de  chiricsetia,  [In  Htst.  Harcur.  tom.  4. 
pag.  2228.  habetur  Faldrania,  forte  a 
recto  Faldranua  :  qua  voce  posset  intel- 
ligi  HoBdus,  a  Saxonico  feld,  Gam- 
pus.  et  r  a  n ,  Gapra*  ita  ut  Faldranua 
sit  hoedus  caprae  campestris  seu  domes- 
tic8By  ad  discrimen  capreoli  ex  silvestri 
caprea  progeniti.] 

FALDSOGA,  Vide  Falda. 

FALDWRTHI.  Gharta  Edwardi  Gonfes- 
soris  apud  Spelmannum  :  Volo  prasterea, 
ut  aancta  Maria  et  Benedictua,  et  Abbaa, 
et  fratrea  Ramesisi  kabeant  aocam  in  om- 
nibua,  auper  omnea  Eominea,  qui  aunt 
mortwrtht,  ferdwrthi,  et  Faldwrthi  in  iHo 
hundredo  et  dinvidio,  cuJuacumque  homi- 
nea  aunt.  QusBdam  hlc  commentatur 
Spelmannus  ex  conjectura,  aitque,  has 
voces  confectas  ex  wur^i,  dignus, 
aptus  et  idoneus,  et  fald,  fera,  et 
mot:  ita  ut  Faldwrthi,  fuerint,  qui  ido- 
neffi  sunt  SBtatis  faldari,  hoc  est,  stabi- 
liri  in  certo  aliquo  contubernio  seu 
decania,  Saxon.  f  r  i  b  o  r  g  a ,  ut  de  eo 
constet  ubinam  exlgendus  sit,  si  in  Re- 
gem  deliquerit  :  Motwrthi,  qui  conscribi 
mereantur  in  placita  et  conventus  pu- 
bllcos,  mot  enim  conventum  sonat  : 
denique  Ferdwrthi,  seu  Fredwrthi,  qui 
eo  adoleverint,  ut  Jurentur  in  pacem 
regiam,  vel  qui  evocentur  in  militiam, 


(luam  haec  aetas,  Expeditioneni  appel- 
lavit.  Sax.  f  r  i  d . 

j  FALENGA  Prati,  prò  Falcata  prati, 
ni  fallor.  Donatio  anni  1240  :  Dono  ite^ 
rum  cum  quarruagio,  uaagio  et  octo  Fa- 
lencia  prati,  qum  nuier  dedi  Hospitali  S. 
Spirituale,  arpenta  ooschorum,  etc. 

^  FALÈRfi,  *Iincoxó<rtita,  Equorum  or- 
namenta, in  Glossis  veterib.  Gualvaneus 
Flammeus  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
1081  :  Fuit  inauper  magntficus  in  equità- 
turia  et  equorum  Faleris.  Vide  Phaleras. 

^  Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  God. 
reg.  4120  :  Falera,  resnes.  Gomput.  Ms. 
ann.  1245  :  De  quadam  Falera  data  Van- 
nereto,  xx.  soL  Turon. 

j  Faleramentum,  Idem  quod  PAo- 
leras,  Grsdc.  fàXepat,  Ornamenta  equo- 
rum, interdum  etiam  equitum  et  viro- 
rum  nobilium  ;  unde  ad  alia  transfertur 
per  metaphoram.  Statuta  Ordinis  Gis- 
terc.  ann.  1283.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  4.  col.  1855  :  Caveant  de  celerò  His- 
panisB  et  Vasconim,  et  alii  omnea  Abbates 
Ordinia,  ne  aéllia  equorum  curiosis,  aut 
frenis  omatis  laminta,  vel  lunulia  atan' 
neatia,  nec  atrepia  utantur  ferreia,  aed 
abaque  omni  Faleramento  curioao  aint 
hsec  omnia.  Vita  S.  Remigli  Rotom.  Ar- 
chiep.  inter  eadem  Anecd.  tom.  8.  col. 
1667:  Non  enim  oblecttibant  ejua  animam 
Faleramenta  divitiarum,  nec  aulicorum 
copia  ministrorum,  cujua  erat  omnia  ah 
intua  gloria  de  conscientia  pura  et  fide 
non  flcta.  Gesta  Abb.  Gemblac.  apud 
Acherium  tom.  6.  Splcil.  pag.  505  :  Fe- 
nerabilia  itaaue  Erluinus  patria  proprii 
studio  literatis  scientisa  imbutus  docu- 
mentis,  cum  in  prassenti  sasculo  cemeret 
nihil  cigi  utilitatia,  casjpit  aBatuare...  dana 
operam  ut  postpoaitas  vttta  lubricaa  Falera- 
mentia,  Ccenobitarum  aponte  conglomera- 
retur  phalangi, 

^  Falerare,  Ornare,  colorare,  Lau- 
rentio  in  Amalthea  ex  Vocabulario  Ec- 
clesiastico, ubi  mallet  Phalerare  :  quo 
usus  est  S.  Ambrosius  in  Lucam  lib.  2. 
cap.  18.  Falerare  saaiped^a,  Equos  ster- 
nere,  ornare,  in  Miraculis  S.  Swithuni^ 
Julii  tom.  1.  pag.  881.  Hinc  cum  pompa 
et  apparatu  aliquid  agere,  in  Gharta 
fundationis  Sacr»  Gapefì»  Blturic.  tom. 
2.  nov8B  Gali.  Ghrist.  col.  28  :  Ad  cujua 
gaudia  triumphantia  (Jerusalem)  mili- 
tane aandue  filia  prò  awe  poaaibilitatis  ^:^,iZr  ^^^^. 
modulo  Falerando,  Altissimo  repraesentat.   (f^  ^ 

Vide  Equus  Phaleratus  et  Phalerare. 

\  FALjBRE,  neutro  genere,  apud  Var- 
ronem  est  Architectur»  genus,  qtiod 
feminino  gen.  sic  explicat  Laurentiusin 
Amalthea:  Falera^,  Piist  lapideas  quas  prò 
stereobate  subatruuntur  atylobatae,  aunt- 
que  projecturae  pulvinatae,  opportunaa  ae- 
dea  prtebentea  defatigatia,  ut  videre  est 
inperiatyliia  Monachìorum, 

f  FALERITA,  Quod  spectat  Faleraa,  seu 
equorum  ornamenta.  Ordinatio  ann. 
im  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  810. 
col.  2  :  Pro  barratura  et  Falenta  uaque 
ad  aummam  cxx.  florenorum. 

FALESGERE,  Garere,  cessare,  finire, 
Faillir,  Manquet*.  Althelm.  de  Laude 
vlrg.  : 

Integrltae  anim»  roffoios  In  eorpore  euto 
FloB  oet  TÌrgliMiu,  ((ai  oeedt  damoe  aeoect», 
Nec  cedii  io  terram,  eoa  fronde  llgotlra  Falofcont. 

Ubi  perperam  Ganisius  fatiacunt  repo- 
nit.  Nec  scio,  an  ita  etiam  legendum 
cap.  16  : 

Donec  tortorii  esrl  tormenta  Faleecnot. 

Et  cap.  17  : 

Sic  miles  Chriati  fraonalMit  oiarmora  ponti, 
Ut  merito  Sandi  non  nnqoam  fama  Faleacat. 


K  i^-ft^/i 


c  / 


404 


FAL 


FAL 


FAL 


Ubi  Canisius  monet,  Fatescat  haberi  in 
MS. 

FALESIA,  Gali.  FaUse.  Sic  Normanni 
nostri  vocant  maris  editiores  margines 
rupesque  mare  claudentes.  Turnebus 
]ib.  1.  Àdvers.  cap.  28.  a  Phalerum  de- 
duci t,  quae  vox  apud  Varronem  lib.  8. 
de  He  rustica,  crepidinem  quamdam 
significat.  Sed  id  etymon  improbat  Jos. 
Scaliger.  putatque  a  Fels  yeiFales  voce 
Germanica,  qusb  rupem  sonat,  peten- 
dum.  Quid  si  a  Phalia,  vel  Falia,  quse 
suntturres  editiores  ?  Hesychius  :  ^dXai, 
«aXgttvai.  Supra  :  ^àXat  Spot,  oxoiciaL  Ita 
restituunt  viri  docti.  Will.  Brito  lib.  8. 
Philip,  de  Falesa  oppido  in  Norman.  : 

VicDS  ent  scabra  circamdatat  undiqae  rape, 
I|MÌiu  asperiute  loci  Falesa  vocatus. 

Monasticum  Anglic.  tom.  2.  pag.  165  : 
Conce98Ìj  quod  habeant  largam,  liberam 
et  rationaiilem  viam  super  Faleaiam  Pe- 
trariss  per  totam  longiiudinem  dicti  fale- 
sii.  Charta  Petri  D.  Marleti  ann.  1234  : 
In  domanio  meo  est  medietas  alta  Fate" 
siae  ante  Chautoti.  Historia  Bellorum 
Hierosol.  MS.  vernacula:  On  ne  puet  le 
ca^tiel  asaegier  ke  d*une  part,  pour  poti  he 
il  aiet  sour  une  haute  Faliae,  Balduinus 
de  Gondato  MS.  : 

Tant  soit  fori  li  mur  ne  massis, 

Ne  eo  hant  liau  et  fort  aasis. 

Et  hostiaux  sor  Faliae  marèe,  eie. 

[Perceval  apud  Borellum  : 

ti  chasteaux  sur  une  Faluise, 
Fu  ferme  par  si  grand  riciieste.] 

Vide  Edw.  Cokum  ad  Littletonem  sect.  1. 

•  A  Celtico  Falz,  rupes,  accersit  D. 
Bullet  in  Diction.Gelt.  Cliarta  ann.  1211. 
in  Cbartul.  S.  Dion.  pag.  268.  col.  1  : 
Confessi  auntquod  albi  tn  dieta  aqua  (Se- 
quanae)  nec  Fateaiaa  frangere,  neque  cum 
iotria  (lorris)  piscari,  sine  licentia  abbatis 
aive  coquinarii  beati  Dionyaii,  aliquatenua 
liceat.  Keg.  18.  Corb.  sign.  Haoacuc  ad 
ann.  1512.  fol.  149.  v»  :  Quatre  journeaulx 
et  demi  seant  au  bout  dea  Fattsea  du  ma- 
rèa commun  de  Blangy. 

1  FALEn.  Vide  Fateti. 

^  FALETRA,  La  parola  ydolatria.  Glos- 
sar. Lat.  Ita!.  Ms.  Vide  Falletra, 

t  FALCARE.  Spelmannus  in  Alderman- 
nua,  ex  legibus  Aluredi  cap.  88.  perpe- 
ram  legit  Falgavit,  prò  Fulgavit,  Vide 
Folgare. 

^  FALBA,  Locus  ligno  arborumve  ra- 
mis  rustice  contectus.  Vide  supra  Fata 
8.  Charta  ann.  1341.  in  Reg.  72.  Char- 
toph.  reg.  eh.  250:  Item  quod  habent 
(homines  de  Angulis)...  uaum  recipiendif 
acindendi..,  arborea..,  de  dictis  nemori^ 
bua,..,  ad  faciendum  brandaa,  Falhaa, 
cabanaa,  ovilia,  etc.  Provine.  Falha  est 

Ì'alx,  facula,  deffectua,  ut  habet  Glossar. 
>rov.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

^  FALHITA  MULIER,  Prostibulum,  me- 
retrix,  quia  ab  officio  fallit  seu  deficit. 
Vide  Fallere.  Proclam.  civit.  Apt.  ex 
Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  Item  quod  mu- 
lierea  Falhitas  et  vac<ibundm  debeant 
auper  auperiori  veste,  super  brachio  ainia- 
tro  in  loco  patenti,  portare  aignum  mere- 
tricale. 

1  FAUE,  Idem  quod  Phala,  vestis. 
Vide  in  hac  voce  et  in  Faldonea. 

0  Falot,  eadem,  utvidetur,  acceptione, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1859.  ex  Reg.  90. 
Chartoph  reg.  eh.  475:  Un  chaperon 
doublé,  un  Falot  et  una  gantelea  de  ba' 
laine. 

FALINGUS.  Vide  Falangus. 

FALIONES.  Charta  Ademari  Comit. 
regnante  Rodoldho  Rege  indict.  12.  ex 


Tabul.  Silvaniacensi  :  Donate  Archim- 
baudlo  filio  meo  atlodoa  bonoa  10.  cum 
manaia  55.  et  aet^via  et  ancillia,  etomnibua 
auprapoaitia,  et  apadam  meam  minorem 
et  aigiUum  de  safiro,  ubi  Irmingardis 
aculpta  ent,  et  duoa  Falionea,  et  caballoa 
4.  Vide  Faldonea. 

0  FALIS,  Pronua,  in  vet.  Glossar,  ex 
Cod.  reg.  7641.  f.  prò  Facilia. 

1  FALISGUS,  Cutter  vel  aecuria,  Papi». 
MS.  jFat{MCu«prsBfert.  Alibi  :  Forca,quam 
nunc  Faliscum  appellamus,  nunc  Cutter 
dicitur,  alias  Securia,  qua  Pontìficea  in 
aacria  utuntur. 

FALKELAND.  Vide  Folcland. 

^  FALKENARIUS,  Eadem  notione  ac 
Falconariua.  Charta  Agnetis  DucisssB 
SilesisB  prò  Monasterio  Grlssoviensi  ann. 
1295.  apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  523  : 
Neque  noatri  aut  aitcceaaorum  noatrorum 
Aucupatorea,  Venatorea,  Falkenarii  aut 
quicumque  Officialea  debent  accedere , 
aqere  vel  facere  stationem  in  villa  praa- 
dieta  Calndorf. 

FALKESHOTE,  Curia  qusedam  Londo- 
niensis,  in  qua  Judicia  exercebantur. 
Vox  conflcta  ex  f  a  1  k  .  [Saxon.  fole, 
Populus,]  et  m  0  t  e ,  concilium,  conci- 
liaoulum.  Henricus  I.  Rex  AnglisB  in 
Charta  prò  Londoniensibus  :  Et  ampliua 
non  ait,  miskenninga  (id  est,  mislocutio) 
tn  Hustenge,  neque  in  Falkesmote,  neque 
in  aliia  plaeitia  infra  civitatem.  [Vide 
FalmotumJ 

\  1.  FALLA,  eat  Turria  lignea.  Glossar, 
vet.  S.  AndresB  Avenion.  Vide  Phalaa, 
Veteres  Falla  usurpasse  prò  Fallacia, 
tei^tis  est  Nonius,  apud  quem  :  Me  non 
vocavit,  ob  eam  rem  hanc  feci  Fallam, 

^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod. reg.  7692: 
Falla,  breteaehe. 

«  2.  FALLA,  ut  Balla  1.  Locus  ubi 
merces  venum  exponuntur.  Inventar. 
Chart.  reg.  ann.  14S2.  fol.  55.  v«  :  Littera 
aub  sigillo  praepoaituras  Pariaienaia,  per 
quamconatat  Johannem  de  Monte^acuto 
militem,  vicedominum  Lauduneaii  ac 
fioapitii  r^ia  aupremum  magintrum,  ha- 
buisae  in  Fallia  Parisienaibtia  caput  ampu- 
tatum,  propter  plura  crimina  lessa  majes- 
tatiaper  eum  commiaaa...  De  anno  1409. 
in  menae  Octobri,  Ante  plateam  fori  pu- 
blici  aeu  Fallarum,  ibid.  fol.  91.  v«.  ex 
Chr.  ann.  1830.  Et  fol.  94.  ex  alia  ann. 
1382  :  In  Fallia  aeu  hallia  Pariaiensibua, 
Vide  supra  Fato  8. 

^  8.  FALLA,  Alia,  ut  videtur,  notione, 
f.  Leguminis  species,  in  Charta  ann. 
1843.  ex  Reg.  74.  Chartoph.  reg.  eh. 232  : 
Pro  uno  quartone  et  dtmidio  Fallarum 
exiatentibus  in  quadam  cartonata  terras, 
etc.  f.  prò  Fabarum. 

FALLACIA,  Levior  culpa  ex  oblivione 

Sreesertim  :  nostris  Fatile.  Usus  veteres 
Tdinis  Cisterciensis  cap.  68:  Similiter 
auper  articuloa  manuum  aatiafaciant 
omnea  in  loco,  in  quo  aunt,  quotiea  Falla- 
dam  in  Oratorio  tnctirrerint  non  diver^ 
tentea  dextroraum  vel  ainiatroraum. 

^  Faillanche,  eodem  sensu,  in  Bestiar. 
Ms.  : 

Et  se  dit  j'avooa  Faillanche 
Par  DOS  sene,  oo  par  onbliancha. 

Sana  faillance,  Certo,  haud  dubie,  vulgo 
aana  faute.  Le  Roman  de  Bobert  le  Dia- 
ble  Ms.  : 

Car  il  «rident  hien  sans  FatUance 
An  blanc  arme  atoir  Csilli. 

Vide  Fallum  1. 

3tc  FALLAGIES,  [Fallacia,  Apul.  5.  Mei, 
Fallacie  germanitatis  inducta.] 

i^  FALLAGIOSUS ,  fFallaciis  plenus. 
Geli.  14. 1.  ad  fin.   Quibus    hujusmodi 


ambages  FaUado««s  confutantur.  Id*  7. 
8.  a  med.  ArgumentavafraetFaftoctoM. 
Apul,  8.  Met.  Fallacioaa  promissio.  et  9. 
ibid.  Fallacioaa  mulier.l 

3)c FALLAGITAS,  [Fallacia,  fraus,  se- 
ductio.  (Gloss.  Cyril).] 

1 FALLAGIUH,  Ludibrium.  Barthius  in 
Glossano,  ex  Uist.  PalsBSt.  :  Verumtamen 
hoc  Fallacium  est  totum. 

^  FALLARIGA.  Vide  supra  Fatortca. 

FALLASIA.  Vide  Falaata. 

o  FALLENTIA  apud  JC.  prò  Exceptio, 
quia  ibi  regula  fallit,  ex  Animadv.  Pr. 
deMazauquea. 

FALLERÀ  ,  prò  Pfuilera,  Hameaium, 
Instrumentum  rusticum.  Monasticum 
Anglic.  tom.  2.  pag.  256:  Et  quod  eant 
eum  bigia  et  carria  et  Falleria  auper  tene- 
mentum  auum  de  Grenhull.  [Bernardus 
de  Breydenbaeh  Itiner.  Hierosol.  pag. 
177  :  Jam  non  ynocryaea  pallia  queruntf 
aed  crimen  Falleraa  exuit  omnea.  Hoc 
est,  exuit  id  omne,  quo  tegi  posset.] 
Gloss.  Lat.  Gr.  :  Faleras,  Tinrox69(ita. 
Glossse  ali»  MSS.  :  Falerua^ntpitpoLxr^io'V' 
Vide  Faleras, 

^  FALLERE,  vel  Fallire,  Deficere,  de- 
sinere.  Gali.  Faillir,  Ceaaer,  Finir.  Ins- 
trumentum de  terris  S.  Catuodi,  apud 
Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Britan.  pag. 
252  :  Et  lune  vadit  foaaa  Catuodi  quasi  ad 
horam  nonam  per  abrupta  loca  uaque 
dum  pervenit  ad  unam  nodulam,  Tunc 
nampue  Fallit  foaaa  et  accipitur  nodula 
per  ipaam  petram,  quaa  eat  in  ipaa  nO' 
dula.  Vide  Fallire, 

^  Affaillier,  eodem  sensu.  In  Lit.  re- 
miss, ann.  1424.  ex  Reg.  173.  Chartoph. 
reg.  eh.  11  :  Auquel  auppliant  noa  enne- 
mia  ont  fait  aouatenir  et  porter  plusieure 
g  rie  fa,  oppreaaions  et  peine  corporeUe, 
tant  de  fumine  comme  autrement,  dont  il 
fut  mal  dispose  et  en  AffaiUia  ai  fort  que, 
etc. 

^  Hinc  nostris  Fatios  dicitur  Pars  cor- 

Boris,  ubi  truncus  desinit.  MathsBus  de 
ouciaco  in  Histor.  Caroli  VII.  pag. 
670  :  Deputa  le  Faux  en  beta,  comme  les 
jambea  et  tea  piede  d'un  ariffon  velu  et  à 
grandi  onglea,  et  depuia  CaFauxenamont 
en  forme  d'homme.  Du  Faux  du  corna  en 
aval,  in  Stat.  ann.  1899.  tom.  S.Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  888.  art.  14.  Unde  A  la 
faute  du  grand  pont,  prò  ad  extremam 

Eartem  pontis,  seu  ubi  pons  fallit,  in 
lit.  ann.  1358.  tom.  8.  earumd.  Ordinat. 
pag.  813.  Vide  FaUua, 

1 FALLESIRE,  Debitum  servitium  non 
facere,  ab  aliquo  deficere,  ei  deesse. 
Gali.  Faillir.  Moretus  Antiquit.  Navar- 
ro nag.  45  :  Propter  quod  fuistia  meoe 
fidelea  quando  venit  ilio  Imperatore»  et 
non  Falleaieatea,  et  propter  quod  popule- 
tia,  etc.  Vide  Fallire, 

^  FALLETI,  Societatis  mercatorum  Ita- 
licorum,  qui  usuram  sspius  exercebant, 
nomen.  Charta  ann.  1851.  in  Re^.  80. 
Chartoph.  reg.  eh.  508  :  Bona  aoctetatie 
Falletorum  de  Alba,  praadicto  domino  et 
genitori  noatro  confùcata  fuerunt.  La  oom- 
paignie  dea  Fallez,  in  alia  ann.  1842.  ex 
Reg.  74.  eh.  428.  Vide  Fateti. 

^  FALLETRA,  Adulatoria  verba.  Gloss. 
Sangerm.  MSS.  num.  501.  Est  prò  Pha- 
lerata verba,  ut  occurrit  apud  Teren- 
tium. 

j  FALLIA,  Defectus,  quo  quis  ibi  ab- 
est,  ubi  ex  officio  deberet  adesse,  et 
substractio  stipendii  propter  absentiam. 
Leges  Palatina  Jacobi  II.  Regis  Majo- 
ric.  inter  Acta  SS.  Junii  tom.  8.  pag.  1  : 
Necnon  ait  aollidtua  quantum  poterit, 
quod  aciat  veritatem  FaUiarum,  quaafient 
thm  per  noatroa  domeaticoa ,  quam  per 


FAL 


FAL 


FAI 


405 


aliòs  nostros  officiales  Fallitis  faeientes  ; 
et  illas  executtoni  debitae  faciat  mandari. 
Vide  Fallire. 

^  1.  FALLIARE,  Dignitate  depellere, 
German.  Fallen,  De  gradu  dejicere.  Lam- 
bert as  Arde  osis  :  Hic  rapiébcUyillicFaUia- 
bat,  aut  r^us  expoliabat  ;  iati  injuriosam 
objiciebat  calumniam,..  in  milites  efferus 
et  amarico9uSf  in  cives  acerbua  et  canten- 
tiosua, 

•  2.  PALLIARE.  Officio  deesse.  Log.  pa- 
lai. Jacobi  II.  reg.  Malorìc.  Inter  Acta 
SS.  tom.  8.  Jun.  pag.  L.  col.  2:  Ob  hoc 
ut  ipai  domeatici  et  alti  preedicti  occaaio^ 
nem  non  habeant  Falliandi,  Vide  Fallia, 

1.  FALLIBILIS.  Subdolua,  inaidioaua. 
Papias. 

•2.  FALLIBILIS,  Labllls,  qui  facile 
fallit  seu  deficit.  Prolog,  com.  Inter 
Serm.  Bare!.  :  Et  quantum  ait  Fallibilia 
quam  ipaa  mortalia  vita.  Vide  Fallere, 

FALUGETUM;  eidem  Papise,  Licentia 
JudaBorum,  vel  tustilia, 

FALLIMENTÙH ,  Culpa,  Gali.  Faute. 
Usatici  Barcinonenses  cap.  61:  Et  qui 
honorem  per  illum  non  tenuerit,  emendet 
illi  Fallimentum  et  deaonorea,  quoa  ei 
fecit  cum  avere  et  aacramento  manibua 
propriia  jurando.  Adde  cap.  61. 

3^  FALLIO,  [Assatura.  Dief.1 

FALURE.  Lex  Salica  tlt.  9.  |  1 :  5t 
auia  voluerit  alterum  oecidere,  et  colpua  ei 
Fallierit.  Phrasis  Gallica  :  Si  le  coup  lui 
a  fatili  :  Id  est,  ai  ictua  fefeUerit,  Ger- 
manis  faelen  et  feylen,  est  falli,  labi, 
errare.  Sed  nescio,  an  legendum  aallie- 
rit,  cum  editio  Heroldi  prsBferat:  Et 
colpua  prasteraalierit,  [Fotoier,  eadem 
uotione,  prò  falli,  errare,  usurparunt 
▼eteres  Galli.  Lea  Proverbea  MSS.  : 

Qui  ptr  toi  Teli  ouvrer, 
Siuis  conaeil  deiiuaid«r, 
Sovent  Poloiera. 

Dea  Fontainea  in  Oonsil.  cap.  18  :  Se  li 
arbitrea  Foloie  à  donner  ae  aentence,  i.  Si 
arbiter  erra  veri  t  in  sententia  dicenda.l 

Fallire,  vel  Fallere,  Deesse  rei  aii- 
eui.  Usatici  Barcinonenses  MSS.  cap. 
28  :  Qui  Fallerit  hoatea  vel  cavalcadaa 
aeniori  «no,  cui  eaa  tacere  debuerit,  aut 
emendet  illi  eaa  in  auplOy  ai  aenior  volue- 
rit ,  aut  emendet  ei  totum  damnum 
et  miaaionea  et  perdaa,  quaa  aenior  per 
fallimentum  illiua  fecerit,  ete.  Id  est,  qui 
exercitui  non  interfuerit,  et  eguitatio- 
nem,  nuam  debet,  non  fecerit.  Gap.  29  : 
Qui  viaerit  aeniorem  auum  neceaae  habere, 
et  Fallerit  ei  de  juvamine  et  de  aervitio, 
quod  ei  debuerit  f acero,  eie,  Id  est,  qui 
non Juvarit,  vel  opem  non  dederit. 

1  FALUSCUS.  Vide  Faliacua, 

^  1.  FALLITA.  Facultatum  defectus, 
inopia  dissolvendi  aeris  alieni  ,  Gali. 
Faiìlite,  Ital.  Fallimento,  Stat.  Avenion. 
lib.  1.  rubr.  40.  art.  1.  pag.  115:  Statui- 
mua  quod  ai  quia  foro  ceaaerit  seu,  ut 
vulgo  dicitur,  haìiquamruptam  vel  Falli- 
tam  fecerit,  etc.  Hinc 

•  Fallitus,  ibld.  art.  3.  pag.  116  : 
Eum  autem  decoctorem  aeu  Fallitum  de- 
claramua  ,    qui   tempore  aoiutionia  non 

.  aatiafecerit,  etc, 

•  2.  FALLITA,  Vadimonium  desertum, 
Practicis  nostris  Défaut,  Stat.  comitat. 
Venaiss.  cap.  12.  ex  Cod.  reg.  4660.  A  : 
Notarli  officia  exercentea  ainaulia  diebua 
juridicia,  quibua  curia  teneoitur,  ante- 
quam  diacedant  a  curia,  aeribere  in  uno 
quaterno  omnea  contumaciaa  et  dictaa 
t'allitaa...  teneantur. 

^  Faille  vero  et  Faloiae,  prò  Fallacia, 
deceptio.  commentum.  fannia ,  nugse, 
ineptiae,  in  Poem.  Bob.  Diaboli  Ms.  : 

Qottit  qu*fl  TOf  compie,  c'ait  tout  FaUte. 


Ibidem  : 

llais  ains  ne  me  vausistes  eroire , 
Aincboit  teniet  loat  à  Faloiae, 
Et  à  eMtp  et  à  foHe. 
A  gas  «t  a  mélaneoUe. 

Falourde,  eodem  sensu,  in  Mirac.  B.  M. 
V.  Mss.  lib.  2  : 

Une  grani  trufe.  une  Falourde . 
Une  balnsie.  une  boorde 
Oiant  plos  voleolien,  etc. 

Unde  Falorder,  Decipere,  irridere,  vulgo 
Duper  .  se  moquer,  in  tom.  8.  Fabul. 
pag.  70  : 

U  cleri  eanumeni  se  ponroit. 
Qui  les  teal  alar  Fslordant, 
Vei  id,  fel  il.  un  bessnt,  eie. 

Neque  aliud  significare  videtur  Far- 
doiUe  apudGuìartum  ad  ann.  1804  : 

Sana  eooter  tmfllea  et  Farduillea. 

0  Faatroulle,  et  Fatroulle,  eodem  sìgni- 
ficatu  :  unde  Fatroulleur,  gerrarum  seu 
ejusmodi  ineptiarumauctor.  Lit. remiss, 
ann.  1428.  in  Reg.  172.  Chartoph.  reg. eh. 
822  :  Je  ne  tien  compte  de  vo  prime  et  de 
vo  tierche,  ce  ne  aont  que  Faatroullea. 
Ali»  ann.  1429.  ex  Reg.  174.  eh.  326: 
Icellui  Berthelemieu  diat  au  auppliant 
que  ce  n'eatoient  que  Fatroullea  di  aon 
fait  :  lequel  lui  reapondi  que  il  n'eatoit 
point  Fatroulleur.  Rursum  alisB  ann. 
1408.  in  Reg.  158.  eh.  224  :  Icellui  Perrin 
diat  au  auppliant  que  il  n'eatoit  que  un 
Fatroulleur  et  le  cuidoit  ainai  eabahoyner, 
et  que  tout  ce  qu'ildiaoit,  eatoit  menaonge. 
Vide  infra  Famfaluca  et  Fatuare, 

^  FALLITUS,  a  Fallire,  Reus  violatSB 
fidei.  Instrum.  de  condicto  singulari 
certamine  Inter  Carolum  Jerusalem  et 
Sicilise,  et  Petrum  Aragonum  Reges, 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col.  104  : 
Et  tanquam  perjurua,  devictua,  falaua, 
Fallitus,  infiaelia,  procUtor  et  infamia  ait 
et  perpetuo  habeatur,  Eadem  habes  apud 
Rymer.  tom.  2.  pag.  228.  229.  282.  288. 

^  Nostris  Fatili,  eodem  sensu.  Lit. 
remiss.  ann.  1888.  in  Reg.  182.  Ghartopb. 
reg.  eh.  284  :  Jehan  de  Bourgeauville  diat 
au  auppliant  qu*il  bcUtroit  bien  un  ai 
Failli  et  foireux  chevalier  camme  il  eatoit, 
et  ledit  expoaant  reapondi  quHl  n'eatoit 
ne  Failli,  ne  foireux.  vide  supra  in  Fal- 
lita 1. 

FALUUH.  Gharta  Lotharii  Regis 
Frane,  ann.  967.  prò  Eccl.  S.  Gucufatis 
in  Gatalania,  apud  Michaelem  Garbo- 
nellum  in  Ghron.  Hispan.  fol.  8:  Et 
Eccleaiaa  S,  Geneaii,  et  S,  Martini,  et  S, 
Felicia,  quaa  aunt  ad  ipaum  Falliufn,  etc, 
[Vide  Fallum  2.1 

1  FALLIZUS  GRA.yus.  Vide  Falcigra- 
nua, 

<>FALLODIA,  Falodia.  Faces  in  si- 
gnum  IsBtitiae  accensae,  Gali,  inumino- 
tion.  Ghron.  Bergom.  ad  ann.  1886.  apud 
Murator.  tom.  16.  Script.  Ital.  col.  857: 
Et  f acta  fuerunt  Fallodia  auper  turrea 
trioua  noctibua  continuia,  Annal.  Placent. 
ad  ann.  1447.  ibid.  tom.  20.  col.  892:  Et 
facta  aunt  excelaa  Falodia  et  amosni  aoni- 
tua  campanarum.  Et  col.  895  :  Facta  aunt 
feata  campanarum,  quaa  pulaataa  non  fue- 
runt  diebua  25.  elapaia ,  et  facta  aunt 
excelaa  Fallodia.  Vide  in  Phalaa, 

^  FALL06IA,  Eadem  notione.  Annal. 
Estens.  ad  ann.  1409.  apud  eumd.  Mu- 
rator. tom.  18.  col.  1066:  Novum  hoc  .  .  . 
Ferrariam  univeraam  implevit  gaudio 
civitatem,  et  per  diem  integram  oc  aero 
acta  fuerunt  magnorum  crebrorumque 
ignium  multiplicata  Fallogia  in  plateia 
et  vicia  omnibus  civitatia. 

0  Falò,  Eodem  significatu,  in  Ghron. 


Mutin.  ibid.  tom.  15.  col.  598:  Et  ex  hoc 
facti  fuerunt  magni  Falò  Mutinrn.  Vide 
Falò. 

1.  FALLUM,  ex  Anglico  Faiia,  deflcere  : 
failing,  defectus.  Parliamentum  dedepo- 
sitione  Regis  Ricardi  II  :  Citra  Paacha 
proximo  extunc  aequena  aine  Fallo  redi- 
ret  in  Angliam.  Galli  dicunt  aana  faute, 
[Instrum.  anni  1418.  ex  Archi  vo  Gastri 
Nannett.  :  Gognoacimua  noaeaae  oblipcUoa 
realiter  abaque  Fallo  ad  unam  Miaaam 
aemel  in  ebdomada  dicendam,  Miracula 
S.  Zita  Virg.  Aprii,  tom.  8.  pag.  519  : 
Ego  feceram  nimia  magnum  Fallum  Q. 
delictum)  quod  aubterraveram  bindam  S. 
Zitta  in  iala  terra,  Vetus  Poeta  MS.  e 
Bibl.  Goislin.  : 

Domain  ferona  ime  bataille 
Bninl  eoa  chaos  sana  faille. 

<>  In  Fallo,  Gasu.  fortuito,  praeter 
voluntatem.  Ghron.  Bergom.  ad  ann. 
1406.  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  970  :  Volendo  ipae  Nolua  dare 
dictia  de  Piaonibua  amenando  coltellum, 
quem  habàfot  in  manu,  in  Fallo  pereuasit 
unum  filium  Pini  de  Cavarieia  in  una 
tibia, 

2.  FALLUM,  videtur  etiam  modus  agri 
apud  Anglo-Saxones.  Monasticum   An- 

flic.  tom.  2.  pag.  425  :  De  duabua  cu:ria,  et 
.  rodia  terrsa,  et  80.  Fallia  in  Lartwait, 
[Vide  Faullium.] 

o  3.  fAlLUM.  Stannum.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  Reg.  7692  :  Fallum, Eatain, 

^  FALMOTUM  .  Gonventus.  Gcetus,  a 
Saxonico  fole.  Populus,  et  Mote, 
Goncilium.  Donatio  Guidonis  de  Meri- 
ton  Militis  Fratribus  TemplisSalvatoris 
apud  Kennettum  Antiqu.  Ambrosden.  ad 
annumll64:  Teateadonationia  aunt  Fulco 
Sacerdoa  de  Meriton,  Luvellua  de  Hora- 
path  et  totum  Falmotum  meorum  homi- 
num  et  auorum.  Quo  in  loco  Falmotum 
solam  significat  vassallorum  domini 
congregationem.  Sed  alia  fuere  Falmota 
bisce  parvis  coetibus  solemniora,  quse 
scilicel  in  urbibus  vel  provinciis  cele- 
brabantur.  Falmotum  urbis  vel  oppidi, 
quod  vulgo  Burgmote  appellabant,  tum 
cogebatur,  cum  cives  negotium  habe- 
bantaliquod  extraordinarium  ;  Falmo- 
tum vero  provi ncisB.  Schiremote  dictum, 
unoquoque  anno  congrega batur.  Huic 
intererant  Equites  omnes  ceterique 
Vassalli  liberae  conditionis,  qui  prestito 
Regi  fidei  et  homagii  sacramento  Ma- 
gìstratum  eligebant  Scheriff  vocatum, 
qui  per  annum  integrum  in  tota  pro- 
vincia Jurisdictionem  exerceret  amplis- 
simam.  Verum  hujus  Magistratus  elec- 
tiopenes  solum  Regem  esse  coepit  anno 
181t>.  ut  docet  Kennettus  in  Glossario  ad 
calcem  Antlquit.  laudatarum.  Vide  Fal- 
heamote  et  Folkeamote. 

j  FALÒ.  Albertus  Mussatus  lib.  18.  de 
Gestis  Henrici  VII.  GsBsaris  rubrica  8  : 
Sed  ecce  in  aummo  Gorgon»  faatiaio 
ignem  amicare,  quod  aignum  Falò  ipai 
nuncupabant^  conapexere.  Hujua  indicea 
eigni  Roberti  Apuliae  Regis  galeaa  in 
Élbam  declinasse  declaravere,  ibique  iden- 
tidem  damna  intuliaae  incolia,  mox  et  in 
portum  Pisanum  deacendiaae.  Verum  Fel- 
lonia indicio  Gorgonei  cUuaem  Piaani  in 
tutum  redegere ,  illaaaamque  aervavere* 
Ubi  Villanus  sic  notat  :  Vox  Falò  acula 
accentiuncula  notanda  est  Falò.  Signifi- 
cat autem  flammam  seu  flammae  splen- 
dorem,  vel  potius  repentinam  fiamm» 
appari tionem  ;  et  videtur  esse  unum  ex 
iis  verbis,  qu»  a  GrsBCis  ad  nos  recta 
migrarunt;  illis  enlm  9aX6c,splendidum 
vel  album  derivatione  a  verbo  «a»,  quod 
est  Luceo.  Gonsimile  huic   verbo,  quod 


406 


FAL 


FAL 


FAL 


obiter  dixerim,  est  nauticum  Fano,  quod 
GrsQcis,  9avóc,  a  verbo  9a{vtti,  quod  inter 
alia  est  Luceo.  appareo.  Galli  dicunt 
Faloty  qaod  videtur  affine  t^  Falò  Etrus- 
coram.  Vide  Menagli  Etymologias  Gal- 
licas 

0  FALODIA.  Vide  supra  Fallodia, 
FALQUERII  .     Religiosi    Turci.   Vide 

Waddingum  ann.  1814.  9.  [«>  Gali.  jFa- 
quirA 

»  FALQUETRARE,  Falce  secare.  Gali. 
Faucher.  Gharta  ann.  1848.  ex  Tabu!.  S. 
Vict.  Massil.  :  Afirmaòat  dictus  prior  par 
geaios  et  Aoòttotoras  terrm  S.  Leontii 
scientes  teneri  FcUquetrarej  et  alioSf  qui 
non  sciunt  Falquetrare ,  teneri  qwilioet 
anno  facere  unum  jomale  cui  Falquetran- 
dum  9ua  prata  propria  dicti  prioratus. 
Vide  supra  Falcatiò. 

FALSADOR,  Falsadorium.  Vide  Fai- 
i/aritu  1. 

1  FALSAMENTaM,  Adulteratio,  falsifi- 
catio.  Charta  Guidonis  Regis  Uierosol. 
anno  1190.  apud  Guesnaium  in  Annal. 
Massil.  :  Excepto  furto,  homicidio,  tradi- 
menio,  FaUamento  monet»,  ete. 

1.  FALSARE,  Decipere.  In  Glossis  Isi- 
dori  :  Fahatua  sum,  deceptus  sum, 

2.  FALSARE,  Adulterare,  scriptum  cor- 
rumpere.  Rabanus  Maurus  lib.  contra 
JudsBOS  cap.  18  :  Jn  tantum  namque 
eorum  procesait  impietaa  ut,  etiam  Scnp- 
turam  Propheticam  Falsare  conati  aint, 
Sexta  Synodus  GP.  art.  14  :  Toùc  8è  9aX- 
«re^ffovrac  tà  elptipiva  d^o   pt^ia,  etc.   Oc- 

currit  ibi  non  semel,  [et  in  S.  Euseb. 
Oremon.  Marti!  t.  1.  p.  878.1 

^  Faulser,  eadem  acceptione,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1413.  ex  Reg.  167.  chartoph. 
reg.  eh.  178  :  Lequel  eompaiqnon  avoit 
Fauhé  ou  fait  Faulser  à  un  jeune  clerc 
certaines  lettres  royaulx,  Quod  crimen 
Faussairerie  appellatur,  in  aliis  Lit.  ann. 
1862.  ex  Reg.  ^  eh.  m  :  Guiart  de  Mes- 
nil  proposa  Faussairerie  de  rasure  de  la- 
dite  somme  cantre  ledit  exposant,  et  que 
Ven  avoit  fait  de  sep  livree  soixante  livres 
ès  dites  lettres  obltgatoires.,.  Il  confessa 
laditefausseté  de  rasure.  Vide  infra  in 
Falsoneria, 

1  Falsare  Pondera,  Adulterare,  mi- 
nuere.  Goncilium  Legion.  ann.  1012.  can. 
81.  Inter  Hispan.  tom.  8.  pag.  192  :  Pa- 
natarisB  qua  pondus  panis  Falsaverint, 
in  prima  vice  flagellentur. 

8.  FALSARE,  Falsam  esse  rem  quam- 
piam  contendere.  Lex  Ripuar.  tit.  59. 
12  :  Et  si  quis  in  posterum  hoc  refragari 
vel  Falsare  voluent,  a  testibus  convinca- 
tur.  Ita  Falsare  charlam,  est  falsam  asse- 
rere,  in  Gapitul.  8.  ann.  819.  cap.  10. 
ChartamfaUam  ef licere,  lib.  8.  Gapitul. 
cap.  48.  Tabular.  S.  Ambrosi!  Bituric. 
suo  Roberto  Rege  :  Si  quis  autem  homo 
seu  f emina  hanc  cartam  Falsare  voluerit  : 
componat  centum  libras  auri,  aut  seip- 
sum  reddat  eidem  Ecclesiss  ejusdemque 
habitatoribus  ad  servile  opus  peragen' 
dum.  Leges  Edgar!  Regis  art.  9.  apud 
Bromptonum  :  Si  accusatus  se  de  hoc 
non  idoneaverity  et  nisi  accusationem 
Falsaverit,  redimat  se  wera  sua,  i.  fal- 
sam esse  arguerit.  Vide  I.  penult.  D.  de 
Falsls.  (48, 10.)    ' 

4.  FALSARE  GuRiAM,  in  Regiam  ma- 
Jestat.  lib.  8.  cap.  21.  {  7.  idem  yalet  ac 
appellare  a  judicioGurias  tanquam  falso 
et  pravo.  Usatici  Barcinonenses  MSS. 
cap.  71  :  Qui  Judieium  Curim  recusat, 
Curiam  FalstU,  et  qui  Curiam  Falsat, 
Principem  damnat,  Fausser  la  Cour,  in 
Assisifs  Hierosolymit.  MSS.  cap.  108. 
quod  idem  valet  ac 

Falsare  Judigium,  Appellare  a  Ju- 


dicio.  Dupliciter  &\iiem  falsabatur  Curia, 
vel  Judieium,  primo,  cum  simplex  ac 
nuda  erat  appellatio  ;  secundo,  cum 
appellationi  adjungebatur  crimen  all- 
quod,  quod  Judicibus  impingeretur,  vo- 
luti si  odli,  lucri,  vel  alla  prava  causa 
Judieium  egisse  appellans  contenderet. 
Prima  appellatio  in  Gurla  domini  supe- 
riorls  consueto  Juris  ordine  procedebat, 
altera  duello  deflniebatur.  Appellans 
enim,  Judicem  aut  Judices  seu  Pares 
suos  pravum  judieium  ac  iniquum  ex 
prava  causa  egisse  duello  se  probatu- 
rum  profltebatur,  eoque  nomine  cum 
ipsis  Judicibus  monomachiam  inibat. 
Quod  ab  ipsis  veteribus  Francis  accer- 
sunt  non  insulse  viri  docti,  apud  quos 
Gomes  seu  Judex,  qui  in  Judicando  pec- 
casset,  plectebatur.  adeo  ut  contingeret 
etiam,  ut  a  partibus  IsBSis  interdum 
occideretur  inlquus  Judex,  ejusque  cs* 
des  non  magna  muleta  lueretur,  ut  vi- 
dere  est  in  Lege  Salica  Edit.  Heroldl 
tit.  54.  57.  Sed  de  Falsatione  judidorum 
plura  Jam  a  nobis  observata  sunt  ad 
Statuta  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  6.  quibus 
subdere  videtur  opersB  pretium  locum 
Hugonis  Falcandi  de  Gafamitatib.  Sici- 
lise  pag.  690  :  Hanc  ergo  sententiam  vice 
consensu^ue  omnium  Éoamundus  Comes, 
ut  erat  vtr  eloquens,  in  prassentia  Regis 
exposuit.  Tane  Richardus  Comes  excla- 
mavit,  injuste  se  gravari,  odium  esquitati 
prmferri  :  parcUum  se  privare,  quod  ini- 
quam  falsamque  protulisset  sententiam, 
Quibus  verbis  Boamundus  Comitem  -ptro- 
hibuit  Curim  respondere,  dicens,  injuriam 
hanc  non  in  eos,  qui  fudicaverant,  sed  in 
caput  regium  pnneipaliter  redundare. 
Dehinc  injunctum  est  Arehiepiscopis  et 
Episcopis  qui  aderant,  ut  in  auctorem 
tantm  contumelim,  quod  asquum  esset,  de 
juris  severitate  decemerent,  At  iUi  juxta 
Constitutiones  Regum  Sicilim  decreverunt, 
Comitem  Richardum  non  solum  de  terra 
sua,  verum  etiam  de  membris  et  eorpore 
Regis  misericordiss  subjacere,  eo  qtioa  ju- 
dieium Curim  Falsum  dicere  prsssumpsis- 
set,  Captus  igitur  et  militum  custodim 
traditus,  Taurominium  jussus  est  per- 
duci,  et  ibidem  in  Castello.,,  summa  dili- 
gentia  custodiri.  Quffi  quidem  non  mo- 
dice  illustrant,  qvLSd  habentur  in  Statu- 
tis  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  76.  ubi  sane 
appellar!  a  Judiciis  Regiarum  Guriarum 
posse,  sed  Regiam  Guriam  falsari  non 
posse  decernitur  :  car  Von  ne  trouveroit 
mie  qui  droit  en  feist  :  car  li  Rois  ne 
tieni  de  nului  fors  de  Dieu  et  de  lui.  Ad- 
dam  etiam  formulam  ejusmod!  appella- 
tionum ,  desumptam  ex  Tabulario 
Episcopatus  Parisiensis  Bibliothecae 
PuteansB  fol.  Ii9:  Philippus  D.  G,  Frane, 
Rex  dilecto  et  fideli  suo  Episcopo  Pari- 
siensi  salutem  et  dilectionem,  Cum  fidelis 
et  devotus  fraier  noster  P.  Alenpon.  et 
Camotensis  Comes,  et  Almaricus  de  Meu- 
lento  Valletus  noster  asserant  se  ab  au- 
dientia  vostra  ad  nostram  Curiam  super 
quodam  Judicio,  tanquam  pravo  et  Falso 
dato  in  vostra  Curia  contra  eosdem  prò 
Roberto  de  Haricuria  Milite  appellasse  : 
mandamtu  vobis  quatenus  sitis  coram  no- 
bis  ad  instans  Parlamentum  ad  diem  oc- 
tabaì*um  B.  Martini  hiemalis,  et  vobiscum 
habeatis  Andream  Groingnet,  Joannem 
Angier,  et  Philippum  Paon  ludicatores 
vestros  super  pravo  et  Falso  Judicio  die- 
tis  Gomiti  et  Almarico  responsuros,  et 
significetis  dicto  R.  de  Hancuria,  quod 
ad  dtctum  diem  intersit,  si  «uà  creaide» 
rit  interesse  :  inhibentes  vobis,  ne  pen- 
dente hujusmodi  appellatione  cUiquid  in- 
novare prmsumatis  tn  prmjudicium  Curim 
nostrm,  et  dictm  appellationis.  Dat,  Paris. 


die  Jovis  post  festum  Apostolorum  Petri 
et  Pauli. 

Gognitio  vero  de  falso  judicio  facto  ad 
Regem  unice  spectavit.  Statut.  Marie- 
bridgense  sub  Henrico  III.  Rege  Angl. 
cap.  21  :  Nullus  de  cmtero,  excepto  Domino 
Rege,  teneat  pleicitum  in  Curia  sua  de 
Falso  Judicio,  facto  in  Curia  tenentium 
suorum,  quia  hujusmodi  planita  speciali- 
ter  spectant  ad  Coronam  et  dignitatem 
Domini  Regis,  Vide  Gul.  Prynneum  in 
Libertatib.  Eccl.  Angl.  tom.  8.  pag.  551. 

^  Fausser  jugement,  apud  Fetr.  de 
Font,  in  Gonsìì.  Fausséeur  et  Fausserres, 
Appellator,  et  Faussement,  ipsa  appella- 
tio, ibid.  cap.  21.  et  22.  Vide  supra  in 
Appetì  at  io  1, 

fALSARIA  Monetìb,  Grimen  fais» 
moneta,  cujus  cognitio  solum  Regem 
spectat,  ex  Legibus  Henric!  I.  Regis 
Angl.  cap.  10. 

1.  FALSARI1TS,  Sica,  pugionis  vel  cul- 
telli  species.  Albericus  in  Gbron.  MS. 
ann.  1^14.  de  Pugna  Bovinensi  :  Ante 
oculos  ipsius  Regis  occiditur  Stephanue 
de  bongo  Campo,  in  capite  pereuasus 
longo,  gracili  trialemello,  quem  Falsarium 
nominant.  Ghronic.  Flandr.  cap.  15.  de 
eodem  prslio  :  Muttthieu  de  Mommoranci 
tenoit  un  Faussart  en  sa  main,  et  en  de- 
rompoit  les  presses.  Le  Roman  de  Ronce- 
vaux  MS.  : 

B(  grtas  joinmiM,  et  Fansun  sosna. 

Le  Roman  de  Gaydon  MS.  : 

LiDoent  à  lui  les  Faussart 


Le    Roman    de    Guillaume  au   Court- 
nez  MS.  : 

Bt  arbalestas,  Javelos  ol  Faussars. 

Gronicon  MS.  Bertrand!  Guesclin!  : 

D*6spé(BS  ai  de  Faussars  ot  sur  lui  plus  de  osnl. 

Alibi  : 

llaint  bacinets  anssl  ùsané  JoUemeat, 

Panons,  dars,  et  Faussars,  qui  trancheut  souefremaot. 

Iterum  : 

Gettent  dars  et  Faussars,  monlt  ea  tooI  odant. 

Falsador,  Eadem,  ni  fallor,  notione, 
apud  Sanutum  lib.  2.  part.  4.  cap.  8  : 
Decet  etiam  antedictum  (navigium)  ha- 
bere  sapittaminum  numerum  infinitum, 
et  prmctpue  ex  eie,  qum  Fatsadores  vul- 
gariter  appellantur.  Et  cap.  21  :  Duode- 
dm  magistri  ad  faciendum  Falaadoria 
atque  tela, 

\  2.  FALSARIUS  LlTTERARUM,  Qui 
Litteras  supponitvel  adulterat.  Statuta 
Synod.  Eccl.  Leodiensis  ann.  1287.  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  879  :  Statui- 
mus  de  Falsariis  declarando  Falsarios 
Litterarum  Domini  Papm  esse  auctoritMe 
canonis  excommunieatos.  Vide  Falsare  2. 

9tc  FALSATIO,  [Falsificamento,  Hiero- 
nym.  2.  in  Rufin.  5.  falsatio  Apostolo- 
rum  ab  hsereticis.] 

^  FALSATO,  adv.  Dolose,  fraudulenter. 
Gharta  fundationis  S.  Mauritii  Agau- 
nensis  tom.  1.  Hist.  Insulse  Barbarss 
pag.  80  :  Reliqua  vero  corpora  congeran- 
tur  in  tutissimum  locum,  atque  aptissi- 
mum  in  unum  condantur  locum,  et  sub 
eximia  custodia  sanetissimi  Custodes  de- 
putentur,  ne  forte,  quod  absit,  Falsato  ex 
eis  furentur, 

FALSATOR,  Falsarius,  in  Lege  Salica 
tit.  82.  8  8.  [«•  in  Ohart.  ann.  Tfe.  apud 
ScboBoflin.  in  Alsat.  Diplom.  tom.  1. 
pag.  IO.]  [et  in  Miraculis  S.  Vincenti! 
Madelgarii  tom.  8.  Juli!  pag.  680  :  Rige- 
bat  juratoris  brachium,  nec  verba  prò- 
forre,  nec  valeibat  contrahere  porrectam 


I 


FAL 

tnanum...  ngnante»  facies  aiM»  execran- 
tur  Falsatorem  et  venerantur  Dei  ami" 
cumA 

1  FaLSATOR   GHRISTIANnS.    f.   Qul  fl- 

dem  GbrisUanam  eluravit.  Gharta  ano. 
1114  :  Donamus  vooie  preacriptis  fratria- 
hu8  Lapeto  et  Bernardo,»,  terttam  iartem 
de  totùf  placitU,  de  Christianie  Falsatori^ 
bue  et  latronihus,  qui  fuerunt  (f.  fuerlnt) 
capti  de  S,  Juliano  ueque  ad  Crucem  S. 
Affrodisii,  Et  certe  qui  fldem  eiurabant 
mulctffi  ad  minimum  pecuniariaB  subji- 
ciebantur,  qu»  ad  flscum  domini  perti- 
nebat. 

«  FALSATOR  Moneta,  Qui  monetam 
adulterata  in  Stat.  Gadubrii  lib.  8.  cap. 
44.  et  alibi  passim. 

3|c  FALSATUS,  [A  falso,  falsificato,  falso, 
oorruptus,  adulteratus.  Hieront^,  2,  in 
Rufin,  5.  a  med.  Liber  Hilarii  Falsatus 
ab  haereticis.l 

1  FALSGETUS,  Levior  aura.  Ghron. 
Danduli  apud  Murator.  tom.  12.  col. 
450  :  Non  tlla  lucidissima  et  quietissima 
fuit,  suavi  et  prospero  vento  flante,  navi* 
ganiibus  nobis  absque  strepitu  et  cum  or^ 
dine  magnoy,.  ut  sibloti  nve  Falsceti  «iia- 
rent, 

1  FALSDARIUS,  Idem  qui  Falsarius  2. 
Goncii.  Tarraconense  ann.  1829.  can.  8. 
Inter  Anecdot.  Marten.  tom  4.  col.  286  : 
Et  si  aliquis  litteris  indulgentim  Archie- 
piscopi Tolelani  in  nostra  provincia 
(Tarraconensi)  usus  fuerit,  tanquam 
FaUdarius  puniatur. 

^  FALSE,  Dolose,  fìraudulenter.  Lit. 
remiss.  ann.  1850.  in  Reg.  80.  Chartoph. 
reg.  eh.  250  :  Dicendo  eidem  Eugeni^ 
quod  False  ipsum  a  suo  servitio  in  tem- 
pore mortuo  sui  operis  eiecerat,  cum  in 
oono  ipsum  deservtsset,  vide  Falsato, 

1  FALSETUM,  Tonus  acutus.  Gali. 
Fausset.  Rubnc»  MSS.  EcclesisB  Bello- 
vac.  in  Vigilia  Nativitatis  :  Omnes  an- 
tiphonse  psalmorum  incipiunt  cum  Fai-' 
seto.  Vide  Fausetum. 

^  FALSETUS,  Sedes  brachiis  conclusa, 
Gali.  Fautettil,  Inventar.  Ms.  thes.  Sedis 
Apostol.  ann.  1295  :  Item  duos  Falsetos 
de  boccaramine.  Vide  Faldaò, 

\  FALSIDIA,  apud  Martenium  in  Anec- 
dotis  prò  Falcìdia  ;  quod  vide. 

Ufi  lALSIDIGENTIA.  [Falsiloquium.  Jul. 
Val,  res  gest,  Alex.  M.  (edente  A.  Maio), 
Increpare  vatem  Falsiaicenti»  cceperat.] 

1.  FALSIFICARE,  Idem  quod  Falsare, 
[Hem  falsam  asserere,  seu  quempiam 
lalsidicum  probarej  Gharta  Ludovici 
VI.  Heg»  Fr.  ann.  lllO.  apud  Jacob.  Pe- 
titum,  post  Poenitentiale  Theodori  pag. 
581  :  Horum  itaque  (servorum)  probatiO' 
nesi  aut  Uberi  suscipiant,  aut  contradi- 
cenao  Falsificent,  iEgidius  de  Roya  ann. 
1280  :  Femandus  Comes  Flandrits,,,  Bru- 
gensibus  dedit  privilegium,  quod  Scabp' 
nos  impositos  amovere  non  posset,  nisi 
secundum  Ugem  Falsificati  essent.  Id  est, 
convicti  de  falso  judicio.  [Gesta  Tan- 
credi num.  l02.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  8.  col.  175  :  At  Boamundus,  ut  ipse 
non  imprudens,  rei  seriem  scrutatur, 
quisnam  somniettor  Ule  esset,  quibus  pò» 
pulum  ombagibus  involvisset,  quem  fosso- 
ribus  locum  significasset,  utque  ipse  insi- 
luisset.  fodissety  invenisset  :  stattm  falla' 
dam  aeprehenditf  inventionem  irritam. 
inventorem  conjecturis  Falsificat  argutis.] 

2.  FALSinCifRE,  ex  Gallico  Fausser, 
Trajicere,  perfringere.  Joan.  Monachi 
Midoris  Monast.  iio.  1.  Hist.  Gaufred. 
D.  Norman.  :  Imposita  est  capiti  ejus 
cassis  multo  lapide  pretioso  relucens,  quts 
toHs  temperaturss  erat,  ut  nuUius  ensis 
acumino  incidi  vel  ralsificari  valeret, 
Bobertus  de  Bourron  in  Hist.  Arthuri  et 


FAL 

Merlini  MS.  :  Li  haubert  sunt  si  fort  et 
si  tenant,  qu'U  ne  puent  maille  Fausser, 
Le  Roman  de  Kanor  ann.  1294.  MS.  : 
Ne  peut  le  cop  tenir  qu'il  ne  soit  entrés 
en  la  coiffe  et  li  bafin  Faussés,  Le  Ro- 
man de  noncevaux  MS.  : 

FauMent  oet  broinguM,  où  li  on  est  batiis. 
Alibi  : 

Son  hanben  firent  Fansaer  ol  desaudUer. 
Guill.  Guiart,  MS.  ann.  1267  : 

BaciiiM  foudre,  embarrer  hyaumea, 
Hanbera  Fausaar,  et  eapanUerea. 

Le  Roman  d'Alexandre  MS.  : 

L*anbert  Fauaae  et  desront,  A  Tader  Vieiinois. 

1  8.  FALSIFICARE,  Adulterare,  cor- 
rumpere  scriptum,  monetam,  etc.  Gali. 
Falstfier.  Ottoboni  Scribas  Annales  Ge- 
nuenses  ad  ann.  1175.  apud  Murator. 
tom.  6.  col.  853  :  Pisanis  vero  monetam 
Lucensem,  quam  malUiose  cudebant  et 
Falsi ficotbant,  sub  juramento  debito  in- 
terdixit.  Ghron.  Parmense  ad  ann.  1298. 
apud  Murator.  tom.  9.  col.  824  :  Liber 
Societatis  Cruxatorum  et  populiParmss 
de  consensu  et  conscientia  dtcti  Capita' 
nei  per  Dondedeum  ejus  Notarium  in 
plurtbus  locis  Falsi ficatus  et  cassus  fuit. 
Privilegia  Friburg.  civitati  concessa  a 
Bolione  Duce  Furstenbergensi  ann. 
1887.  apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  41  : 
Pannos  et  stamina  non  Falsificata,  cujus- 
cum^ue  valoris  et  coloris  fuerint,  licite 
possint  vendere,  et  incidere  per  ulnas. 

1  4.  FALSIFICARE  GuRiAM,  Idem 
quod  Falsare  judicium,  Appellare  a  iu- 
dicio.  Apud  Anglos  usu  et  consuetudine 
Regni  receptum  erat  ut  qul  Curiam 
Falsificarci  seu  judicium,  prsBsertim 
cum  de  iniquitate  Judicii  querebatur, 
coram  ipsa  Guria  tactis  sacrosanctls 
Evangeliis  Juramento  id  af Armare  te- 
neretur  ;  quod  duello  deliniebatur  apud 
Francos.  Hujus  moris  testis  est  Uicke- 
sius  Pr»fat.  in  Grammat.  Angio-Saxon. 
pag.  26.  ubi  ex  Annal.  R.  Hovedeni 
pag.  288.  hffic  exscribit  :  Conquestus  enim 
erat  Regi  idem  Johannes,  quod  cum  ca^ 
lumniatus  esset  in  Curia  Archiepiscopi 
terram  quamdam  de  ilio  tenendam  jure 
hmreditario,  et  diu  inde  placitasset,  vtut- 
lam  indepotuit  assequi  justUiam,  et  quod 
ipse  Cunam  Archiepiscopi  sacramento 
Falsificaverat  secunaum  consuetudinem 
Reqni.  Cui  Archiepiscopus  respondit  : 
nulla  justitia  defuit  Johanni  in  Curia 
mea,  sed  ipse,  nesdo  cujus  Consilio,  an 
proprisB  voluntatis  motu^  attulit  in  Curia 
mea  quemdam  Toper  (id  est,  librum 
Hymnorum)  et  juravit  super  illum,  quod 
ipse  prò  defectu  justitiss  a  Curia  mea  re» 
cessit,  cum  statutum  sit  in  Regno  vostro, 
quod  qui  Curiam  alterius  Falsificare  vo» 
tuit,  oportet  eum  jurare  super  sacrO' 
sancta  Evangelia,  Vide  Fcusare  Judi' 
cium. 

1  FALSIFICATIO,  Adulteratio  qu»  fit 
imitando  al  icuj  us  chirograph um.  Gharta 
apud  Th.  BÌ4>unt  in  Nomolex.  Angllc.  : 
Scias  quod  dedimus  Adts  de  Essex  ClC' 
rico  nostro,  prò  servicio  suo,  omnes  ter- 
ras  et  tenementa  quss  fuerunt  Will.  de 
Scrubby,  cujus  terras  et  tenementa  sunt 
excaeta  nostra,  per  feloniam  quam  fecit 
de  Falsificatione  sigilli  nostri. 

o  FALiSIFICATUS,  Falsi  accusatus. 
Gharta  Andr.  reg.  Hungar.  ann.  1281. 
apud  Gencium  inter  Gens.  eccl.  Rom.  : 
Quia  multi  Iteduntur  per  falsos  prestfU- 
dosy  cttatUmes  vel  testimonia  eorum  non 
vaUant,  nisi  per  testimonium  diocesani 
episcopi  vel   capituli,    nec    Falsificatus 


FAL 


407 


prestctldus  possit  se  justificare,  nisi  eorum- 
dem  testimoniis  in  factts  majorum.  Vide 
Falsificare  1. 

FALSIGRAPRUS.  Qui  falsa  scribit. 
Vox  hibrida,  apud  Joan.  Sarisber.  lib.  8. 
Metalog.  cab.  o.  Joseph  us  Iscanus  lib. 
2.  4e  Excidio  Trojano  : 

...  Fingit  eniin,  nulliqne  bae  parte  Meonda 
Falaigraphoa  commenta  doeet. 

Falsigraphia,  apud  Alanum  de  In- 
sulis  in  Planctu  natune  pag.  801.  819. 

^  FALSIUA,  Falcula,  Gali.  Fauàlle. 
Lit.  remiss.  ann.  1857.  in  Reg.  85.  Ghar- 
topb.  reg.  eh.  86  :  Vnam  Falsiliam  ad 
sctndendum  biada  habilem.  Vide  supra 
Faldlla, 

o  FALSILOGUS,  Plauto  et  Prud.  FaUi- 
loquus,  mendax.  Acta  S.  Lupi  episc. 
Trecens.  tom.  7.  Jul.  pag.  7a  col.  1  : 
Hinc  Falsilpgus  Pelagius,  hincauctor  ve» 
ritalis  Chrislus. 

^  FALSILOQUIUM,  [Mendacium.  Au- 

?ustin,  proaem,  Retractat.  ad  fin.  Ex  mul* 
iloquio  incidunt  in  FaleUoquium.^ 

^  FALSIMONU.  TFraus,  fallacia. 
Plaut.  Bacch.  8.  6. 12.  Quos  cum  censeas 
Ubi  amicos,  reperiuntur  falsi  Falaimo- 
niis.'X 

i^  FALSIPARENS,  [Qui  falsum  habet 
parentem,  id  est  cujus  pater  is  esse 
creditur,  qui  minime  est.  Catull.  68.  111. 
Quod  quondam  cssis  montis  fodisse 
medullis  Audit  FaMparens  Amphitryo- 
niadesj 

^  FALSITAS  JuDicn,  Iniquitas.  Gharta 
Joan.  comit.  Pontiv.  prò  commun.  Abba- 
vil.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
57.  art.  19  :  Sdendum  est  etiam  quod  qui- 
cumque  scabinos  de  Faisitate  judicii  in* 
famaverity  nisi  eos  legitime  convincere 
poterit,  unicuique  novem  libras  etaureum 
obolum  persolvere  tenebitur.  Vide  Falsi' 
ficare  4. 

^  FALSITAS  Masgulorum,  Eorum 
corruptio  et  adulteratio.  Stat.  Mantu» 
lib.  1.  cap.  22.  ex  God.  reg.  4620  :  D.  po- 
testas  Mantuss...  cognoscere  possit  de... 
masculorum  Falsitatibus,  quiouscumqiÀe 
plagiiSf  sodomia  et  quoqtut  modo  luxu' 
riantibus  centra  naturam. 

3|c  FALSITESTIS,  rFaZ«o  testimonio,  fal- 
sus  testis.  Gloas.  PhUox.] 

FALSrriA,  Faltum,  ex  Gali.  Fausseté. 
Henr.  Knyghton  :  Accusatus  est  de  mul' 
tis  transgressionibus,  fraudibus,  Falsitiis 
et  traditionibus. 

^  FALSIVOMUS,  Mendax,  vaniloquus. 
Vita  sancti  Guthlaci  tom.  2.  Aprilis  pag. 
42  :  171  quid  Falsivomis  pectonbus  vanas 
miwu  depromitis. 

FALSO,  Falsonus,  Lanceas  armorum 
species,  Fauchqn  Gali,  de  qua  voce  su- 
pra in  Falcastrum.  Synodus  Nemausen- 
sis  ann.  1284.  de  Glericis  :  Ensesnon 
deferant,  nec  cuUeUos  acutos,  nec  lanceas 
seu  Falsones,  nisi  forte  ex  causa  probabili 
tuitionis,  seu  guerrm,  [Eumdem  locum 
jam  ad  vocem.  Falco  2.  supra  citavi- 
mus.  Et  quidem  apud  Marten.  qui  ea- 
dem  Statuta  inter  Anecdot.  sua  edidit, 
legitur  :  Falcones,  non  Falsones,  At 
vox,  Falsones  occurrit  in  Statutis  Sy- 
nod.  Eccles.  Gadurcensis,  etc.  ann. 
1289.  inter  eadem  Anecd.  tom.  4.  col. 
726  :  Balistis  et  arcus,  lanceas,  Falsones, 
costalarios  seu  alia  arma  non  deferant, 
Statuta  Arelat.  MSS.  :  Non  defferatur 
sino  licentia  Consulum...  per  Arelatem 

fer  greriam  accutam,  vel  gazamiam,  vel 
'alimum  longum,  vel  alia  arma,  nisi 
cultellum,  etc]  Vide  Falsarius  1.  et 
Falzo. 

^  FALSONARIA,  Adulteratio,  deprava 
tio.  Gali.  Falsification,  de  mercibusdici 


408 


FAL 


FAM 


FAM 


tur,  mensuris,  scripturis,  etc.  Charta 
Johannis  de  Montigniaco  in  Ghartula- 
rio  Àbbatiae  B.  Magdalen»  de  Gastro- 
duno  fol.  7.  verso  :  Contentio  qum  inter 
ine  ex  una  parte  et  Mauricium  Abbatem 
et  Canonicos  B.  Maria  Siagdalenm  de 
Ca$triduno  ex  altera  verteoatur  super 
hoc  quod  ego  Falsonariam  mensuram 
ville  Rothomtigi,  que  villa  est  Canonico^ 
rum,  et  iusticiam  et  emendationem  ex 
eadem  Falsonaria  provenientem,  erga 
eosdem  Canonicos  reclamabatn,  ita  pact- 
ficata  fuit,..  ita  tamen  quod  quando  in 
supradtcla  villa  Rothomagi  prò  falsitate 
mensurarum,,,  eontigerit  capienaa  emen- 
datio...  sibi  5.  solidos  acciptent  et  Majori 
suo  de  eadem  villa  20.  denarios  prò  dis^ 
tt'icto,  [^  Confer  Glanvillam  lib.  14.  cap. 
7.  Vide  FalsoneriaA 

FALSONARIUS,  Falsarius,  ex  Gali. 
Faussonnier.  Charta  MaJorisB  Rotoma- 
gensis  et  Falesias  :  Latro,  Falsonarius 
judicabitur  per  communiam,  et  ponetur 
in  pillorico,  ut  omnes  eum  vtdeant  et  co- 
gnoscant,  Falsonarii  et  retonsores  de' 
nariorum,  aDud  Bractonum  lib.  8.  tract. 
2.  cap.  1.  SS. 

MST  Unde  Falsonarius  dici  potius  vi- 
detur  qui  falssd  monet»  reus  est,  seu 
qui  monetam  adulterat.  Certe  non  alia 
notione  accipitur  in  Charta  ann.  1194.  e 
Chartul.  Latiniac.  :  Siquis  Falsonarius 
inventus  et  captus  fuerit  non  ad  cambi- 
tores,  sed  ad  Abbatem  tantum  de  ilio  tota 
justicia  spectavit. 

^  FALSONERIA,  Falsonneria,  Mone- 
te adulteratio,  nostris  FauUonnerie. 
Bened.  abb.  Petroburg.  de  vit.  et  gest. 
Henr.  II.  reg.  Angl.  tom.  1.  pag.  131.  ad 
ann.  1176  :  Si  quis  rectatus  fuerit  coram 
justiciariis  domini  regis  de  murdroy  vel 
latrocinio j.,.  vel  de  Falsoneria,  etc.  [^^  As- 
sia. Henr.  reg.  fact.  apud  Clarendon 
cap.  1.]  Charta  ann.  1854.  in  Reg.  84. 
Chartoph.  reg.  eh.  140  :  In  prmmissis 
dampnabiliter  agendis  furtum,  roberiam 
ac  Falsonneriam  committendo,  etc.  Alia 
ejusd.  ann.  ibid.  eh.  18  :  Comme  plu- 
stenrs  roberies,  mauvaistez,  Faulsonne- 
ries  et  autres  malefagons  ont  esté  et  sont 
faites...  en  plusieurs  nos  monnoies,  etc. 
Lit.  ann.  1888.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  242.  art.  26  :  Sur  les  Fau^on- 
neries  qui  se  font  dans  lesdites  monnoues» 
etc.  Vide  infra  Falsus-saulnerius.  Sed  et 
Faulsonnerie  dixerunt,  ubi  de  scripto 
supposito  vel  adulterato  agitur.  Lit. 
reroiss.  ann.  1451.  in  Reg.  181.  eh.  87  : 
Icellui  Guillemette,  faignant  avoir  à  nom 
Phétipot  Chausses,  eust  au  suppliant 
passe  audit  nom  quictance  desdittes  cho- 
ses.  Laquelle  Faulsonnerie  ainsi  commise 
et  perpétrée,  etc.  Vide  supra  Falsare  2. 
et  Falsonaria. 

1  FALSONUS.  Vide  Falso. 

FALSO SUS,  Circumventus  deceptus. 
Gloss.  Arabico-Lat.  [Gloss.  Isld.  :  Falso- 
sum.Circumventosum,  deceptosum.] 

^  FALSUS.  PrsBStatio,  qus  domino  pen- 
sitabatur  prò  falcibus  aliisque  rusticis 
instrumentis  acuendis.  Vide  Agusadura 
et  Agusare.  Charta  ann.  1152.  inter  Pro- 
bat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  540:  Cla- 
mando illis  fumum  de  Limoso  et  omnes 
justitias  et  mensuram  ipsam,  quee  voca- 
tur  emina,...  et  omnes  Falsos  et  puta- 
torias,  et  decimum  de  tota  annona  de 
mercato. 

«  FALSUS-BURGUS,  a  Gallico  Faux- 
bourg,  Suburbium.  Charta  ann.  1880.  ex 
Tabul.  Flamar.  :  Hospieium  suum  sibi^ut 
didt,  datum  ad  perpetuum  per  magni- 
ficum  et  potentem  virum  dominum  Fuxi 
comitem,  situatum  in  Falsis^burgis  sancti 
Honorati. 


^  FALSUS-SAITLNERIUS,  Qui  monetam 
adulterat,  idem  qui  Falsonarius,  nostris 
alias  Faussonnier.  Arest.  parlam.  Paris, 
ann.  1899.  inter  Probat.  ult.  Hist.  Tre- 
norch.  pag.  264  :  Dictus  le  Galoxfs  Falsus- 
saulnerius  reputatus  communtter  erat. 
Fausonniers  de  monoyes,  in  Stabil.  S. 
Ludov.  cap.  89.  Hinc  Monnoyes  d'or  et 
d'argent  Faussonnées,  in  Lit.  ann.  1865. 
tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  596. 
Vide  suora  Falsonerta. 

1  FALTERNUM,  et  amenum,  Suceinum 
ad  similitudinem  vini  et  mellis  dictum. 
Panias 

FALTESTALIUH.  Vide  Faldistorium. 

FALTUS,  [Confluentia,  ubi  duo  amnes 
conjunguntur  et  confluunt.  Appendix 
ad  Vitam  B.  Nicolai  Albercati,  Mali 
tom.  7.  pag.  662:  Monasteriolum  oppidum 
agri  Senonensis  ad  Faltum  Jeannm  et 
Sequanae,  vulgo  Montereau  Faut-Yone.] 
Vide  Falcus. 

*  FALUPPA,  [Palea.  Diep.J 

o  FALUS.  Appendix  1.  ad  Herici  lib.  2. 
de  Mirac.  S.  Germ.  Autìss.  tom.  7.  Jul. 

tiag.  285.  col.  1  :  Novi  factum  operis  et 
eni  Falò,  quamvis  imperite,  memorits 
posterorum  mandare  studemus.  Ubi  docti 
Editores  suspicantur  legendum  esse 
brevi  filo,  vel  stylo,  aut  quid  simile. 

FALVUS,  Fulvus  color,  Gali.  Fauve, 
Papias:  Falvus,  fulvus,  elvus  color.  Fri- 
dericus  II.  Imp.  lib.  2.  de  Arte  venandi 
cap.  24.  de  Faiconibus  :  Item  Falvi  aut 
sunt  simpliciter  Falvi,  et  absolute,  qui  non 
habent  marginem  in  dorso  ncque  in  cauda, 
aut  tendunt  ad  rubedinem  secundum  ma^ 
gis  et  minusy  etc.  Occurrit  ibi  pluries. 
Feras  falvas,  Bestes  fauves,  vulgo  appel- 
lamus  eas,  quarum  pili  sunt  fulvi  co- 
loris,  ut  cervum,  cervam,  damam,  et 
capream. 

^  Comput.  Ms.  ann.  1244.  De  quodam 
roncino  Falvo  dato  Johanni  Tonquin,  xiij. 
lib.  xij.  sol. 

^  FaLZ.  Obligatio  servilis,  qua  quis 
tenetur  domini  fenum  falce  demetere. 
Charta  anni  1182.  inter  Instrum.  tom.  4. 
novae  Gali.  Christ.  col.  191  :  Salvis  cor" 
vea  et  Falce  et  furca  et  aliis  consuetudi- 
nibus.  Charta  anni  1261.  in  Hist.  Me- 
diani Monast.  pag.  827  :  Homines  dictm 
viUsR...  furcam  et  Falcem  et  saelam  et 
carrucnas  et  vecturas  annonss  et  feni... 
persolvent  Ecclesim  memoratm.  Vide 
Falcata. 

Falx  Missuria..  Chartula  plenarisB 
securitatis,  exarata  sub  Justiniano.  apud 
Brisson.  lib.  6.  Formul  :  Arca  granaria 
minore  ferro  legata  valente siliqueuaureas 
duas,  Falce  Missuria  valente  siliqua  aurea 
una,  cupo  uno,  etc.  Forte  legendum  : 
Lance  missuria.  Vide  Missorium. 

^  FALZO»  Falzonus,  Lance»  armo- 
rum  species  Stat.  synod.  eccl.  Sabin. 
14.  ssc.  :  Clerici  cultellos  acutos  et  incon- 
gruos  non  deferant  seu  Falzones.  Annal. 
Estens.  apud  Murator.  tom.  18.  Script. 
Ital.  col.  9Ò4.  Ea  hora  cum  uno  Falzono, 
quem  portaverat,  domum  dieta  mulierie 
vidum  scerete  introivit.  Vide  Falso. 

^  FALZUS-GRAVUS,  Comes  Palatinus, 
in  Hist.  Laudensi  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  1085.  Vide  Falctgranus. 

^  FAMA,  prò  Fames,  legitur  apud 
Anast.  Biblioth.  in  Vita  Johannis  II. 
Papse  in  editione  Muratorii. 

FAMARE,  Fama  vulgare.  Hieron.  Dun- 
gersheimius  de  Laudibus  S.  Scholastici 
num.  2  :  Qui  usque  ad  Justiniani  Impe- 
ratoris  sanguinem  lineam  deducere  Fa- 
matur  atnfam.  [Acta  SS.  Aprii,  tom.  2. 
pag.  709.  de  S.  wernhero:  Nec  sola  fama, 
sed  mera  veritas  hoc  Famabat,  et  Famat 
de  prsssenti.  Rursus  legitur  pag.  915.  et 


apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  207.  ubi 
in  malam  partem  accipitur.  Vide  In- 
famare.] 

•  Chron.  Joan.  Vitodur.  in  Thes.  Hist. 
Helvet.  pag.  58  :  Dum  adhuc  viveret,  pe- 
euniam  apud  eos  deposuisse  Famabatur. 
Sermo  mag.  Joan.  Parvi  in  Conc.  Cons- 
tant, ex  Bibl.  Heilsbr.  pag.  Ili  :  Sieut 
fur  et  latro  in  ovile  ovium  Famaris  in^ 
travisse.  Hinc 

]  Famatus,  Famosus,  Famatiesimi  avi 
tui,  inquit  Herìcus   ad    Carolum  Gal 
vum,  apud  Mabill.  tom.  8.  Annal.  Bene 
dict.  pag.  206. 

0  Famata  Persona,  Censura  vel  vitu- 

gerio  publice  notata.  Stat.  Gadubr.  lib. 
.  cap.  48  :  Si  auis  emerit  vel  servaverii 
scienter  aliquoa  furtum,  vel  aliter  reee- 
perit,  in  centum  solidos  condemnetur  prò 

Sualibet  vice,  et  ad  reddendum  furtum 
omino  compellatur  ;  et  intel^gatur  sden- 
ter,  si  a  persona   Famata  furtum  rece^ 
perit,  vet  a  famulo,  vel  famulis  alienis 
cum  aliis  morantibus. 
FAMBULO.  Vide  Gurgo. 

1  FAMELITAS,  Fames.  Cum  de  nuditate 
sua  revestiti  et  de  Famelitate  sua  refòeU- 
lati  essent,  apud  Acherium  tom.  7.  Spi- 
ci 1.  naff.  404. 

1  FAHÌBLLÀ.  Ancillula,  Famula  Hros- 
witha  Monacha,  de  S.  Pelagio,  inter 
Acta  SS.  Junii  tom.  5.  pag.  209  : 

Resfrioe  Hroswitham  miti  pieUt«  miiellam, 
Ile  Ubi  Bal]|jectain  derota  maote  Fanwlìani. 

1  FAHELLUS,  Servulas,Famulus,  ibid. 
pag.  212  : 

Donujae  focus  gremio  ftncrat  fomacb  in  ampio, 
Uox  ca|mt  abadtaum  Ghriali  iompaan  FaaMlli. 

Rursum  occurrit  in  Miraculis  S.  Severi 
Episcopi  Aprii,  tom.  8.  pag.  771. 

^  Famel  nostri  vocabant  ferrum,  quo 
sagitta  seu  Jaculum  muniebatur.  Lit. 
remiss.  ann.  1416.  in  Reg.  169.  Chartoph. 
reg.  eh.  817  :  Laquelle  vire  estoit  ferree 
d'un  fer.nommé  Famel.  Forte  prò  Fla- 
mel  vel  Flame.  Vide  infra  Flammea. 

FAMEN.  Sermo,  verbum.  Onomast.  : 
Famen,  9à'cic.  ^a^ic  [GIoss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Famen,  Location,  paróle.'\ 
Abbo  lib.  2.  de  Obsid.  Paris,  vers.  144  : 

Almis  Famlnibos  lospes  prooadit  egrotat. 

iElnotus  in  Vita  S.  Canuti  in  ProoBmio: 

Obttniclas  apaiit  aaraa  at  Famina  raddit. 

Henricus  Rosla  in  Herlingsberga  : 

...  Gollactas  Famina  tali 
Gompaliat  tonnas,  ate. 

Andreas  Capellanus  in  Eroticis  :  Prtste- 
rea  mendactbus  non  debet  uti  Faminibus, 
sed  et  cavere,  ne  sermone  minus  effuso 
utatur.  Anastasius  Biblioth.  in  PrsBfat. 
ad  Sermonem  Theodor!  Studi tae  de  S. 
Bartholomsdo  :  Opuscula  nonnulla  com- 
posuit,  inter  quse  et  sermonem  hune  de 
B.  Bartholomseo  satis  utilem,  obseurie 
dictionibus...  Grmco  edidit  Famine,  etc. 
Utitur  Henricus  Altisiodor.  lib.  3.  v.  19. 
lib.  4.  V.  11.  81.  298.  lib.  5.  v.  183.  Dudo 
de  Actis  Norm.  Orderic.  Vi  tal.  lib.  3. 
Will.  Brito  lib.  2.  v.  404.  589.  lib.  8.  v. 
631.  lib.  9.  V.  83.  etc.  [<»  Thietmar.  lib. 
2.  vers.  6  : 

...  Cnnctoa  qooa  idaerat  isla  raparboa 
Famina  ditino,  ale. 

Adde  lib.  2.  cap.  21.  etc.] 

1  FAHENAGIUH,  Idem  videtur  quod 
Familia  1.  Capitul.gener.  ann.  1862.  sub 
Guillelmo  Abo.  S.  Victoris  Massil.  pos- 
tea  PP.  Urbano  III.  :  Confirmamus  do^ 
nationes  de  Famenagiorum  factas  per  G* 
quondam  Priorem  de  Gigorttis. 


FAM 


FAM 


FAM 


409 


FAME  Necabe,  Jurisdictionis  species, 
apud  Aragonenses.  Fori  Ose»  ann.  1247. 
sub  JacoDO  Rege  Aragon.  fol.  82:  Si 
homo  infantionis  occiderii  hominem  in- 
faniioniSt  taUm  homicidam  poteat  dO" 
minus  ejuB  in  captione^  Fame,  eiti^  aut 
f rigore,  necare,  non  fuLciendo  de  illofusli- 
Ham,  vel  estemam.  vide  Estema,  Obser- 
vantiaB  Regni  Aragon.  lib.  6.  Ut.  de 
Privileg.  Mìlitum  {  9  :  Si  vaasalhie  do- 
minij  non  habentis  merum  nec  mixtum 
imperium,  in  loco  occiderit  vassallumy 
dominua  loci  potest  eum  occidere  Faìne, 
friqore^  et  aiti.  Et  quilibet  dominua  loci 
hahet  nane  juriadicttonem  necanili  Fame, 
fri^ore,  et  aiti  in  tuo  loco,  licet  nullam 
uUamjuriadictionem  criminalem  habeat, 
Adde  lib.  1.  Ut.  de  Pignorib.  {  8.  et  lib. 
9.  Ut.  Adua  Curiarum,  {  4. 

1  FAHERE,  Esurire,  Gali.  Avoir  faim, 
apud  Menotum  Serm.  pag.  166. 

o  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657:  Famegar,  Prov.  Famere,  eaurire, 
Annal.  Medlol.  ad  ann.  1885.  apud  Mu- 
rator.  tom.  16.  Script.  Ital.  col.  801  : 
Quaa  (literas)  atatim  ut  legit,  furore  re- 
pletua  inquit  dictia  abbatibua  oratoribua  : 
Fametia  aut  aititia  f  Jntelligentea  praedicti 
abbatea  hasc  verba,  et  vid&ntea  ae  aupra 
pontem  dicti  fiuminia,  etc.  Vide  mox 

^  FAMESGERE,  Fame  laborare,  perire. 
Lit.  remiss.  ann.  1351.  in  Reg.  81.  Char- 
toph.  reg.  eh.  195  :  Ipaoa.uxorea  et  liberoa 
auoa  neceaaario  oportebat  Fameacere  et 
etiam  mendicare.  Aliae  ann.  1357.  in  Reg. 
85.  eh.  187  :  Ipae  aupplicana,quitunc  con- 
aiderata  cariatia  bladarum  non  habebat 
de  quo  poaaet  aibi  vel  uocori  ausa  de  victua- 
libua  providerey  fuit  conaora  et  particepa^ 
una  cum  aliia  duobua  pauperibua  homi- 
nibua,  qui  modo  aimili  Fameacebant,  de 
furando  unum  porcum  aalaatum,  Adde 
Chron.  Estense  apud  Murator.  tom.  18. 
Script.  Ital.  col.  405.  B.  de  Amor,  in 
Spec.  sacerdot.  Ms.  cap.  46.  de  Miseri- 
cordia : 

Paiee  FameioeiitM,  poU  niminm  aitlMites. 
Fameilleua,  famelicus,  in  Bestiar.  Ms  : 

Tant  60i  manvais  et  peredMu, 
A  la  rive  atent  Fameillmt. 

Ibidem  : 


ti  Koupfli  «t  mottlt  arlflleat, 
Qnant  0  eit  aoqnaa  Fameill 


aoqnaa  Fameilleoi. 

^  FAMESGITAS,  Fames.  Lit.  remiss, 
ann.  1352.  in  Reg.  81.  Chartoph.  reg.  eh. 
329:  Propter  atenlitatem...  immenaamque 
Fameacitatem,  quaa  ipaum,  ejua  uccorem  et 
pueroa  auoa  urgebat,  etc.  Vide  Famelitaa. 

1  FAHEX.  GToss.  Lat.  Gr.  Sangerm.  et 
Supplem.  Antiquarii  :  Famex,  eXa<r(jLa, 
Contuaio.  GIoss.  Gr.  Lat.  :  BXaaua,  hic 
Famex,  palearia,  contuaio.  Gloss.  Isid.  et 
Paplas:  JPamù,  Contuaio  faucia.  Excerpta 
Pitn.  :  Famix,  ContuaUjj  faucea,  ramix. 

FAMFALUGA,  et  Fampoluca,  voces 
incognita  Somnero,cui  in  Glossis  Saxo- 
nlcis  per  v  a  p  u  1  eflferuntur.  [«*  Sca- 
turigo,  i«o[jL96Xu5.  Vide  Grlmm.  Ant.  Jur. 
pag.  681.1  Nescio,  an  inde  nostri  suum 
Fanfelue,  vel  Fan  feluche  hauserint,  qui- 
bus  vocabulis  rem  nihili  ac  quisguilias 
denotant.  [Vide  Menagium  v.  Fanfre- 
luche.] 

o  Fafellue,  Oommentum,  fabula,  ejus- 
dem  originis,  in  tom.  1.  Fabul.  pag.  48  : 

Ella  li  ditt  tant  de  belloea. 
De  Traflès  et  de  FabUuea.  etc. 

Faffeuer,  eodem  sensu,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1407.  ex  Reg.  161.  Chartoph.  reg. 
eh.  329  :  Icellui  Lourdel  diat  que  c'eatoient 
toutea  tromperiea  ou  Faffeuera,  Vide  su- 
pra  in  Fallita  2.  et  infra  Farluge. 
Ili 


FAMICITS,  Locua  tabemarum  in  urbe, 
quem  frequentant  propter  famem  pellen- 
dam.  Jo.  de  Janna.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  Famicua,  Liex  de  tavemea.] 

1  FAMIDIGUS.  Carrulus.  qui  quidquid 
fama  fertur,  aliis  dicit.  Vita  B.  Notkeri 
Bai  bull,  Aprii,  tom.  1.  pag.  588  :  Inter- 
rogai denique  Epiacopus  poat  aliquot  diea, 
ubinam  tamdiu  moraretur  auua  Famidi- 
eua  ;  aie  enim  hominem  nominare  aolebat 
et  aolilua  erat,  nova  aemper  aibi  aliaua 
clam  apportantem.  [^E  Èkkeh.  IV.  Gas. 
S.  Galli  cap.  8.  apud  Pertz.  pag.  96. 
Un.  15/1 

«FAHIDRETUM,   Muleta  a Judicibus 

Sublice  imposi ta  ;  forte  a  Famare  et 
^rictum  sic  dieta.  Vide  Direetum  1.  Or- 
dinat.  super  redditibus  Dalphin.  in  Reg. 
sign.  Vienne  fol.  48.  r*.  ex  Cam.  Com- 
put.  Paris.  :  Item  vendenlur  aimili  modo 
jiiridictiOf  judicatura.  aeu  Famidretum 
levandum  et  recipienaum  uaque  ad  aexa- 
ginta  aoltdoa  et  deacendenao  ;  et  erunt 
domino  groaaaa  emendaa  pretium  praadic- 
tum  excedentea  et  compoaitionea  groaaaa, 
eventurm  extraordinariaa  et  confiacationea, 

1  FAMIDUS,  Famelicus,  loborans  fame. 
Gharta  Emehardi  Episc.  Herbipol.  ann. 
1097.  inter  Vindemias  Litter.  Frederici 
Schannatti  pag.  178:  Agiliter  exeat,  pau- 
perca  quoague  et  debilea^  acàbidoa  et  Fa- 
midoa,  turgidoa  et  thabidoa  quaarat  et 
colligat. 

3fc  FAHIGER,  [Qui  fert  famam.  nun- 
Cius.  Gloaa.  Philòx.  VaiT.  5.  L,  L.  7.  Hinc 
etiam  Famiger,  affabile,  et  sic  compo- 
sita alia  item,  ut  declinata  multa.  Alii 
recti  US  leg.  Famigerabile  prò  Famiger, 
affabile  :  illic  enim  de  fama  sermo  est, 
ejusque  derivatis  tantum.] 

3tc  FAMI6ERABILIS ,  [Conoaciuto  per 
fama,  Celebris,  clarus,  famanotus.  Apul. 
1.  Met,  Satis  Famigerabile  spectaculum. 
et  2.  Provincia  Famigerabilxa.  V.  vocem 
praeced.l 

1.  FAMIGERATUS.  Famosus,  SiafYjpLtOeU, 
apud  Apuleium  lib.  2.  Florid.  [Famige- 
ratior,  in  Ghronico  Gitizensi  apud  Ec- 
cardum  in  Hist.  March.  Misnens.  pag. 
519.  Famigeratiaaimua,  in  Vita  B.  Jacobi 
EremitsB  ssc.  4.  Benedict.  part.  2. 
pag.  150.1 

3tc  2.  FAMIGERATUS,  [Divulgatus.  Cele- 
bris. ApuL  Florid.  n.  15.  Famigeratum 
anUquitus  fanum.  Mela  2.  7.  ante  med. 
Greta  multls  Famiaerata  fabul is,  ad- 
ventu  Europee,  Paslpbaes,  et  AriadnaB 
amori  bus.] 

j  FAHIGERENDUS,  Gelebrandus,  lau- 
dandus.  Epltaphium  Blasii  Abb.  Mor- 
tui-Maris,  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col. 
1445: 

Corpus  habet  tellua,  irirtiu  neonata  aepnlcrani 
Homiit,  «lerao  Famigerenoa  die. 

^  FAMIGERO  JEvulgo.  Gloaa.  Philox,] 
1  FAMIGRARIUS,  Gomes,  ut  conjecto, 
vel  urbis  Praefectus.  Locus  est  in  Éaaaa, 
Vide  Faldgranua. 

1.  FAMILIA,  Hac  voce  ìndigitantur 
Servi,  coloni,  in  prsediis  rusticis  com- 
manentes,  dominis  praediorum  famula- 
tum  et  servi  ti  um  exhibentes.  GÌ  ossee 
Basilic.  :  4>au,tX(ac,  oixsTcbv,  av5pa7c68<i>v. 
Gharta  Garoli  Gal.  prò  Tornutiensi  Mo- 
nasterio  apud  San-Julianum  :  Et  Trun- 
cinum  villam,  cum  Familia  utriuaque  ae- 
xua,  et  omni  re  ad  aepertinente.  [Gapitul. 
de  Villis  !  2  :.  Ut  Familia  nostra  bene 
conaervata  ait,  et  a  nemine  in  pauperlate 
mwsa.  Appendix  ad  Marculfum.  Forraul. 
8  :  Fultua  ver  hunc  libellum  manumia- 
aionia  te  fratrem  nostrum,  quem  aervilia 
conditio  hactenus  addictum  tenuit  inter 
hujua  eccleaiaa  Familiamy  etc.   Familia 


Eccleaiaa,  in  Gapitul.  Aqulsgran.  ann. 
816.  cap.  6.  Gapitular.  lib.  1.  cap.  82. 
lib.  5.  cap.  210.  Familia  Familiaa  Eccle- 
aiaa, hoc  est.  Servi  eorum  qui  Ecclesise 
servitio  addicti  sunt,  in  Gharta  Hum- 
berti  Dalphini  inter  Ordinat.  Regum 
nostrorum  tom.  3.  pag.  272.  Adde  Ba- 
luzii  notas  ad  Gapitul.  et  Ghartam 
Henricilmp.  ann.  1102.  apud  D.  Bruaael 
tom.  2.  de  Usu  feud.  pag.  802.]  [«>  Jfo- 
naaterii  Familia  in  walafrid.  ViU  S. 
Otmari  cap.  12.  Saepe  in  Statut.  antig. 
S.  Petri  Gorbeiensis.]  Hanc  vocem  JC. 
et  Scriptoribus  veteribus,  prò  coetu  ser- 
ver um  uni  domino  subjectorum  notam 
constat. 

SS^  Triplicis  generis  distinguuntur 
hujuscemodi  Familiaa  in  Historia  No- 
vientensis  Monasterii,  inter  Anecd.  Mar- 
ten. tom.  3.  col.  1128.  ubi  sic  habetur  : 
Hia  itaque  curtibua  aubjecta  Familia  tri- 
farle  aecemitur.  Prima  miniaterialia,  quaa 
etiam  militarla  recta  dicitur,  adeo  noùUia 
et  bellicoaa,  ut  nimirum  liberaa  conditioni 
comparetur.  Secunda  vero  censualia  et 
obeaiena  permaanifica  et  aui  juria  con- 
tenta.  Tertia  ninilominua  eat,  quaa  aervilia 
et  cenaualis  dicitur.  Sed  tamen  omnea 
aub  dominio  Epiacopi  et  ab  ipao  rectoria 
eonatituti  consiatunt.  Ibidem  col.  1131. 
memoratur  Familia  ministerialia,  aer- 
vilia et  cenaualia.  [^  Ghart.  Ludov.  Pii 
ann.  817.  prò  hoc  coenobio  in  Alsat. 
Dipi.  num.  82.  Cum  tota  familia  tam  li- 
bera quam  aervili.  in  chart.  Otton.  II. 
Imper.  ann.  977.  ibid.  num.  160.  Ghart. 
S.  Petri  Garnot.  ann.  e.  1120.  ap.  Gue- 
rard.  Ghartul.  tom.  1.  pag.  871  :  Cunctia 
Famulia,  tam  aervitutt  obnoxiia  quam 
liberia,  Gontra  Familia  a  ministerialibus 
segregatur  in  chart.  Adelbert.  Archiep. 
Mogunt.  ann.  USO.  in  Guden.  God.  Dipi, 
tom.  1.  pag.  92:  Ut  ipai  miniaterialea 
majori  praapoaito  aerviant..,  familia  au- 
tem  tota  ad  fratrea  omnino  perlineat. 
Medium  locum  inter  liberos  et  servos 
Familiarea  occupant  in  chart.  Mauri- 
monast.  ann.  1120.  in  Alsat.  Dipi.  num. 

247  :  Facta  eat  autem  haac  traditxo  per 

prasterea  per  multoa  alioa  aapientea  et 
proboay  tam  liberoa,  quam  Familiarea  et 
aervoa.] 

2.  FAMILIA,  TerrsB  portio,  uni  familiae 
alendae  suf ficiens,  et  in  eam  rem  desti- 
nata, Manaua,  canu:ata,  hida.  Beda  lib. 
3.  Hist.  cap.  3  :  Donavit  terram  50.  Fa- 
miliarum  ad  conatruendum  Monaaterium. 
Gap.  13  :  Habena  terram  Familiarum 
7000.  lU  et  cap.  16.  et  22.  Quibus  locis 
Interpres  Saxonicus  hidam  habet.  Ita 
etiam  hanc  vocem  usurpat  lib.  de  Mo- 
nasterio  Wiremutensi  cap.  4.  9.  15.  ut 
et  Simeon  Dunelm.  in  Hist.  Regum 
Angl.  :  Ut  confeatim  ei  terram  70.  Fami- 
liarum largiretur.  Brompton.  :  Dedit  ei 
Monaaterium  80.  Familiarum  in  loco,  etc. 
Infra  :  Donavit  Epiacopo...  terram  40. 
Familiarum  ad  Moncksterium  conatruen- 
dum.  Eadmerus  in  Vita  S.  Wilfrid!  cap. 
47  :  Donavit  aervo  domini  terram  87.  Fa- 
miliarum. Stephanus  Eddius  in  Vita 
ejusdem  Wilfridi  utitur  voce  manaio- 
num,  cap.  8.  et  39.  Vide  Manaio,  Hist. 
Translat.  S.  Sebastiani:  Cauciacum,quaa 
aeptingentarum  Familiarum  eaae  perhi- 
betur,  ad  templi  fabricam  apatiandam 
dedit. 

3.  FAMILIA,  in  militia  videntur  ap- 

gellari  Tironee,  qui  ad  militiam  educa- 
antur»  aut  instruebantur.  nondum  in 
numeros  aut  signa  relati,  quibus  an- 
nonsB  perinde  ac  militibus  de  publico 
prsBbebantur,  quas  inde  oai&tXtaptxdé  di- 
cuntur  Mauricio  lib.  2.  Strateg.  cap.  2. 
De  ejusmodi  familiis  copios  eglt  Jaco- 

52 


440 


FAM 


FAM 


FAM 


bus  Gothofredus  ad  leg.  17.  Cod.  Th.  de 
Eroga t.  millt.  annonse,  et  ad  leg.  ult.  de 
Jure  fisci. 

^  4.  FAHIUA.  Canventualea  Monacho- 
rum  can^reaatiùnes  Familia  nominari' 
tur...  quia  Prmfectus  Monachis  eoa  non 
alUerj  quam  pater  fUios  tractare  debet. 

5.  FAMIUA,  in  Scacariis.  Vide  Scaea- 
gium, 

6.  FAMILIA  PuPlLLiE,  id  eat^  summitaa. 
Matthffio  Sii  valico. 

FAMIUARESGERE,  prò  Familiaris  fieri, 
vox  Sidonii  leg.  7.  Epist.  2. 

FAHILIARES,  De  familia  alicujus,  qui 
a  servis  separati  tur  in  leg.  8.  God.  Th. 
Ne  prseter  crimen  majest.  (9,  6.)  Gloss. 
Or.  Xiat.  :  OlxtToc,  Familiaris.  Praesertim 
vero  Familiaree  vocabant,  quos  Reges 
ac  Principes  in  familiam  suam  pecu- 
liari ter  adsciscebant.  [Testam.  Johan. 
Gasgui  Episc.  Massll.  ann.  1844.  ex  Ta- 
bular, ejusdem  Eccl.  :  Volo  quod  Fami- 
liaribuemeis  de  tiagiis  et  salariia  eia  piene 
aatisfaciat  ;  reaiduia  autem  aervitoribua 
meta,  etc]  Familiarea  Regalea,  in  Cbarta 
Willelmi  Regis  Sicili»  ann.  1172.  apud 
Rocch.  Pirrum.  Will.  Tyrius  lib.  21.  cap. 
16  :  Georgiua  Sinaitea  Imperialia  autas 
Familiaris.  Rogerus  Hoveden.  pag.  725  : 
Robertua  de  Tumeham  Familiaria  Regia. 
In  Ratificatione  Testamenti  Regis  Pbi- 
lìppi  Puicri  per  Ludovlcum  Hutìnum, 
Martinus  dea  Eaaara  dicitur  Familier  du 
jRoi/.  Quaetiam  appellatione  donatur  Egi' 
dius  de  Compendio  in  Regesto  Dierum 
Trecensium.  Exstat  Diploma  Joannae 
ReginsB  Neapol.  ann.  1844.  qua  Petrum 
de  Aquila  Minoritam  in  suum  Capella- 
num  et  Familiarem  assumit.  Habetur 
prseterea  formula  assumendi  in  Fami- 
liarem, in  Monumentis  Neapolitanls, 
tom.  8.  Waddingi  Hist.  Minor,  subjectis 
pag.  8. 

•  Charta  ann.  1274.  Cod.  Colbert.  2591  : 
Je  milea  de  Galataa  ehevalier  et  Famelie" 
rea  dou  trea  noble  empereor  de  Conatanti' 
noble,  etc. 

Familiares  Curi^,  occurrunt  apud 
Hugonem  Falcandum  non  semel  pag. 
672.  676.  777.  qui  dignitatem  ipsam  Fa^ 
miliaritatem  CuriaB  nuncupat.  Èrant  au- 
tem li  praecipui  Regis  consiliarii,  qui- 
buscumres  majoris  momenti  disceptaDat 
et  dijudicabat.  Idem  scrlptor:  De  aoU 
vendo  quoque  matrimonio  praacepit  Curiaa 
Familiaribua ,  ut  convocatis  Episcopis, 
aliisque  personia  EcclesiaaticiSf  et  auaitia 
utriuaque  partiaallegationibua,  quod  inde 
dictaret  asquitaa ,  ea^edirent.  Alibi  de 
Guillelmo  II.  Rege  :  Familiarea  autem 
■Curiae  non  in  eo  gradu,  quo  fuerant,  aut 
dignitatia  asquahtate  voluit  permanere. 
Nam  Gayto  Petro  aumma  rerum  omnium 
poteatate  conceaaa,  super  omnea  eum  emi- 
nentiori  loco  conatituena...  intereaae  qui- 
dem  Concima,  et  Familiarea  appellari, 
aed  ejua  in  omnibua  imperio  aubaervire, 
Acta  Innocenti!  III.  PP.  pag.  10  :  StatuU 
eum  Familiarem  Regium,  Pag.  18  :  Quin- 
etiam  Familiarea  inatitwàfat  Regioa , 
quoa  volebat. 

Familiaritas  ,  Dignitas  Familiaria, 
Acta  Innocenti!  Ili  :  in  regiam  eum  Fa* 
miliaritatem  admittena.  Gobelinus  Per- 
sona in  Cosmodroraio  aetate  6.  cap.  17. 
de  Ponifacio  IX.  PP  :  Item  revocavtt  Ut- 
ter<u  FamUiaritatia,  quaa  multia  concea- 
ait^  qui  Familiarea  ejua  continui  non 
ea;tilerant.[Memorantur  etiam  LiterasFa- 
miliaritatiaCardinalium  in  Consti  tu  tione 
Eugeni!  IV.  Papae  Bullarii  Carmellt. 
pag.  185.  col.  1.1 

Familiares  curiaa  Delphinalia,  in  Sta- 
tut.  Delphinat.  pag.  89. 

Familiares  9  prs&terea  dicti,  qui  ex 


familia  Monachorum  habebantur»  licet 
nec  ex  Monachis,  nec  ex  Conversis  es- 
sent.  Leges  Alfonsi  IX.  Regis  Castells 
1.  part.  tit.  18.  lege  7  :  Familiarea  aon 
llamadoa,  o  confadrea,  loa  que  tonxan  aenaì 
de  habito  de  cuguna  orden,  et  moran  en 
aua  caaaa  aeyendo  aenorea  de  lo  auyo.  e 
non  ae  deaamparan  dello.  Statuta  Glunta- 
censia  S.  Petri  Venerab.  cap.  48  :  Statu- 
tum  eat,  ne  hi,  qui  vocantur  Familiarea, 
hoc  eat,  nec  Monachi,  nec  Conversi,  quo- 
rumdam  Monaateriorum  peasimi  destruc- 
tores,  nec  etiam  prò  maoeimo  lucro  alicubi 
recipiantur.  Causa  hujus  instituti  fuit, 
Familiarium  illorum  muUis  nota  perver^ 
sitaSf  qui  nec  Deo  servientes,  nec  manibus 
operantes,  nec  aliud  utile  domibus  provi- 
aentes,  ad  garriendum,  ad  detrahendum, 
ad  diaaipandum,  qusa  poterant,  in  quihua- 
dam  Monaateriia  aUhantur  et  veatiéban- 
tur.  Ejusmod!  Familiarium  mentio  est 
in  Nomastico  Cisterciensi  pag.  255.  416. 
842.  Vide  Oblati. 

mar  Exstat  in  Historia  MS.  Monast. 
Beccensis  pag.  497.  et  498.  Catalo^us 
Familiarium  eìVLS  Abbatisd,  qui  omnium 
Congregationia  bonorum  apiritualium  par- 
ticipea  declarantur.  Horum  praecipui  et 
illustriores  sunt  :  Mauriliua  Archiep. 
Mathildia  Regina,  Henricua  Rex  Frane. 
Philippua  Rex  Frane.  Emaldua  Archiep, 
Joannea  Episc.  Matildis  Imperatrix.  Me- 
morantur  quoque  in  ChartularioS.Van- 
dreg.  tom.  2.  pag.  2027.  ann.  1124.  ubi 
notatur  Missa  quotidie  prò  Familiari- 
bua  celebranda.  Hinc  apud  nos  etiam- 
num  Inter  Primas  preces  ab  Acolytho 
canitur  :  Commemorano  omnium  fra- 
trum.  Familiarium  Ordinis  nostri  atque 
benefactorum  nostrorum;  cui  Superior 
subjungit  :  Requieseant  in  pace,  [^  vide 
Jac.  Horamey,  Supplero.  Patrum  pag. 
498.  sqq.  in  Notis  ad  Epistol.  S.  Hiìde- 
berti  et  Schannat.  Histor.  Episcop. 
Wormat.  tom.  1.  pag.  148.] 

Familiaritas,  Familia.  Famitiaritati 
vel  dominio  alicujus  inhaerere,  in  leg.  8. 
Cod.  Th.  Ne  praeter  crimen  majest.  (9, 
6.)  i.ex  familia  alicujus  esse.  Bonifaclus 
Archiep.  Moguntin.  in  Epist.  ad  Zacha- 
riam  fP  :  Postquam  non  ante  annos 
prope  80.  sub  Familiaritate  et  servitio 
Apostolicaa  Sedis...  voto  constrinoci.  [Ko- 
tione  paulo  diversa  Carolus  Simplex 
Rex  Fr.  ann.  901.  apud  Acherium  wm. 
6.  Spicil.  pag.  414  :  Monasterium  (Cor- 
beiense)  in  tutela  ac  Familiaritate  nostra 
suscgfdmus.] 

^  FAMiUARES  PsALMi.  Vide  In  Psal' 
mua. 

FAMIUARITER,  Per  familias.  FronU- 
nus  :  Agroa  in  montibua  Romani  accepe^ 
runt  FamiliarUer, 

1.  FAMILIARIUM.  Cornei.  Fronto  lib. 
de  Nominum  verborumque  differenUis  : 
Familiarium^  quod  aervo  competit,  ut  aa- 
gum,  gladiua. 

1 2.  FAMILIARIUM,  Suppellex  domes- 
tica et  familiaris.  Capitula  Gener.  MSS. 
S.  Victoris  Massi!  :  Si  tallias,  procura- 
tiones,  sive  etiam  cerisus,  et  vesttaria  seu 
Familiarium  Prioratus  vel  officii,  logeria 
et  salaria  de  tempore  suo  idem  inventua 
fuerit  non  aolvisae, 

1  FAMIUARIUS,  Familiaris.  Qui  erat 
FamUiariua  noater  et  conailiariua,  apud 
Rymerum  tom.  2.  pag.  196. 

•  Charta  ann.  ltò7.  ex  Tabu!.  S.  Vict. 
Massil.  :  Pro  aalario  et  atipendiia  dandia 
bartitonaoribua  dicti  conventua,  monacho- 
rum aervitorum  et  Familiariorum,  Fami- 
lier nostris,  eodem  signiflcatu.  Charta 
Caroli  V.  reg.  Frane,  ann.  1378.  ex  Ta- 
bu I.  Regniac  :  Il  ont  fait  édifier  ung 
hoatel  ou  maiaon  à  Uura   dépena  pour 


mettre  eulx  et  leura  biena,  FamiUere  et 
aerviteura  à  aauveté.  Lit.  remiss.  ann. 
1889.  in  Reg.  188.  Chartoph.  reg.  eh.  60  : 
Guillaume  de  Seurpigny  eacuyer  ou  Fa* 
mUier  de  Vabbé  de  S.  Pierre  le  Vifde 
Senz.  Thevenot  auiet  et  Familier  de  noatre 
amé  Guillaume  de  MalevaU  in  aliis  Lit. 
eiusd.  ann.  ibid.  eh.  69.  Vide  in  Famt- 
llarea  et  in  Famuli. 

1  FAMIS,  Famix.  Vide  Famex. 

FAMOSA,  nude,  prò  Libellis  famosis. 
Glossae  Basii.  :  ^a^rjoa,  XlStXkot  icepi  àvu- 
v\Sti(i>v  Bt6Xtfov  t£&v  8iQXot3vTa>v  ^Xuapcac. 
Aade  Joan.  Tzetzem  Chi!.  9.  cap.  489. 
Ita  usurpat  lex  7.  Cod.  Th.  de  F^mos. 
llbell.  (9,  84.)  Anna  Comnena  lib.  12: 
Alexiad.  :  ^aiMUffà  rtva  Ypa9oyTec  xctxk  tt}¥ 
ToO  pa<nXéwc  eppiirrov  axY)vinv....  èiiXo?  8à  y| 
Xiiii  xÒL  9dcti.ov90(  XùtÒQ^rinfMXOL  Ttva  &YYpa9C(, 
etc. 

1  Famosus,  Qui  maledictum  aut  con- 
vicium  dicit  et  qui  ejusmodi  convicii 
consci  US,  in  Capitul.  lib.  7.  cap.  200: 
Hi  qui  in  blaaphemiam  alteriua  cantica 
compoauerint,  vel  qui  cantaverit  ea,  extra 
ordinem  vindicetur,  Nam  lex  exiliari 
jubet  eoa  qui  libelloa  Famoaoa  excogitant 
aut  proponunt.  Notatur  infamia  quicun- 

Sue,  dum  appellat  judicem,  convitium 
ixerit.  Non  tantum  ia  qui  maledictum 
aut  convitium  dixerit  Famoaua  efficitur, 
aed  et  ia  cujua  conailio  factum  eaae  poltie- 
rit,  [**  Ex  interpret.  Paul.  Sent.  V,  4.] 

«  FAMOSE,  PuDlice.  palam,  in  ore  at- 
que oculis  omnium.  Inquisit.  ann.  1815. 
in  Chartul.  Arremar.  eh.  80  :  Quod  ipaè 
pluriea,  publice  et  Famoae  audivit  dici  a 
pluribua bontà  et  fide-dtgnia.GhTon.heon. 
Urbevet.  in  Honor.  IV  :  Licet  impotena 
ad  id  (Papatum)  crederetur ,  et  penilua 
inhahuia  Famoae  diceretur,  etc.  Vide 
suora  Famare. 

FAMOSITAS,  Fama,  opinio,  in  Vita  S. 
Endei  Abbatis  Aranensis  n.  2. Jet  apud 
Acherium  Spicil.  tom.  7.  pafi[.  602.  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangerm.  :  Famoaitaa,  xaxo^r}- 
[da,  mala  fama.] 

^  FAMOSUS,  prò  Famelieua  dici  vide- 
tur,  in  Vita  S.  Petri  Coslestinl  : 

Qaos  tret  Famoti  totrii  thorMOwi  anguat 
Torvi  ocalos,  linguiKpia  vagì,  quin  ore  redao 
InTidant  Ireoioloi  iUosqae  yanrt  Ubora^. 

Primae  tamen  syllabas  quantitas  brevis 
obstat.  Aliquando  prò  Jnjurioaua  dici 
adnotat  Sirmondus  in  Glossario  ad  cal- 
cem  Concil.  Gali.  Vide  Famoaa. 

1  FAMUL.  Vide  Famuloaua  in  Famuli. 

sic  FAMULABUNDUS.  L  Famulatorius. 
TertuU.  8.  advera.  Marcion.  7.  ex  DanieL 
e.  7.  Omnis  gloria  Famulabunda.] 

FAMULAMEN,  prò  Famulatua,  in  Epis- 
tol is  Ruodeperti  Magistri  et  Monachi  S. 
Galli,  apud  Andr.  Dandulum  in  Chron. 
MS.  ann.  996.  [et  apud  Mabiilonium 
Analect.  tom.  4.  pag.  40.}  [^  Ruodlieb. 
fr.  2.  vers.  186.  tr.  8.  vers.  191.  681.  fr.  19. 
vers.  12.1 

o  FAHULARE.  CharU  ann.  1245.  ex 
Chartul.  Cluniac.  :  Miniatret  omnibua 
monachia  veatimenta ,  cuilibet  monacho 
cucullam  annuatim,  ataminia  et  Famukh 
ria  duplicia.  Alicui  fortasse  legendum 
videbitur  Femoralia;  sed  utrum  bene 
nescio,  nam  vox  Famulairea ,  eodem 
sensu,  legltur  in  Chron.  S.  Dion.  tom. 
5.  Collect.  Histor.  Frane,  pag.  266  :  De 
robea  ae  veatoit  à  la  maniere  ae  Franee, 
aprèa  (emprès)  la  char  uaoit  de  chemiaee 
et  de  Famulairea  de  lin.  Ubi  Eginhardus 
cap.  28.  habet.  Feminalibua  lineia.  Vide 
Famularea  et  Pamiliarium  2. 

FAMULARES,  [prò  Familiarea.  Vita  S. 
Philipp!  Archiep. Bituric.  inter  Anecdot. 
Marten.  tom.  8.  col.  1982  :  In  uUima  in- 


^ 


FAM 


FAN 


FAN 


414 


firmUaté  ex  qua  cèiity  vocavit  soche  suos 
et  Famulares,  et  audivit  computum  euum. 
Occurrlt    etìam    apud    Rym.  tom.  8. 

Eag.  428.]  Miracttia  S.  Aigulfl  Abb. 
.erin.  cap.  6  :  Tre*  calices  eum  patenie 
inde  rapiens  (guod  horribUe  est  dtctu)  in 
Famularibue  auia  oeeuUavU,  Sed  nemo 
non  videi  legendam  fenwràlibiUy  quod 
non  advertit  yìt  doctas,  qui  fatmUare 
manticam  esse  patavlt. 

<»  FAMULATORIA  EZPENSA  in  Chart. 
ann.  e.  1120.  in  Ghartul.  S.  Petri  Oarnot. 
pag.  871.  Locus  ubi  cibaria,  etc.  famili» 
coenobii  dispensantur. 

^  FAMULATUS,  Servientis  officiam. 
Cbarta  ann.  1165.  ex  Cbartui.  S.  Vandre- 
ges  :  Concedimus  WUlelmo  Anglico  quie» 
tudinem  damus  eum  ab  amni  eanetietth 
dine,  ealvo  tamen  eeneu,  et  custodiam 
vivarii  noeiride  CaldébeecoetFamulatum 
eìusdem  villa  jure  hmreditario,  qum  ad 
domum  ipeam  ....  pertinent.  Alia  ann. 
1188.  ex  Tabal.  S.  Petri  Oarnot  :  In  mo- 
lendinis  de  Faleeia  habébant  videlieet 
FamuUUum  et  euatodiam  et  farinagium 
et  unam  minam  molturmper  unamquam- 
aue  ebdomadam.  Vide  in  Famuli  et  mox 
Famulus  Ligiue, 

FAMULI,  Servi,  in  leg.  1.  G.  Gom.  ser. 
man.  (7,  7.) 

Famulàtus,  Servitus  :  Famulatue 
neanbue  liberare,  in  leg.  8.  God.  Th.  de 
liberali  causa.  (4,  8.)  rDiploma  Ottonis 
M.  in  Ghron.  Mindenst  pag.  784  :  Homi- 
nibua  quoque  Famulatum  ejuedem  monae" 
teriifacientibus,  etc.] 

j  Famulatura,  Eadem  notlone.  Gap!- 
tuia  General.  MSS.  S.  Victoria  Massi!.  : 
StiUuimus  quod  quandocumque  contige* 
ritf  quod  Prioree  forensea  seu  MoneLchi 
devotione  conpuncti  voluerint  aliqiuìciens 
preter  honus  Monasterii  in  dicto  Monaete- 
rio  Dea  impendere  Famulatura  (sic),  etc, 
Sed  forte  legendum  Famulatum. 
.  ^  Famulatium  Regale  in  Anonymi 
Vita  Ludov.  Pii  cap.  28. 

1  Famulosus,  Serviens.  Glossar.  Isl- 
dor.  Emenda,  inquit  GrsBvius,  Famul, 
Oscìa  aerviene,  Hausit  ex  Servio:  vide 
illum  in  Famul  et  Familia.  Ennius  8. 
apud  Nonium  : 

Mortalem  aomumm  fortuna  repente 
Reddìdit  nt  snimno  regno  Famiù  optimns  est. 

Famulus,  Idem  qui  Valetua,  Scutifer, 
nostris  Eacuier,  Gharta  ann.  1807.  apud 
Fredericum  Sandium  in  Gonsuetud. 
feudali b.  Gelrise  pag.  89  :  Noa  Herbertua 
de  Putten,  Famulua,  eie.  Diploma  Magni 
Ducis  Brunswicensis  ann.  1857.  sic 
clauditur:  Teatee  kujua  rei  aunt  Geve» 
rhardua  et  Burchardua  de  Werberae,  iSTo- 
bilea  :  lÀppoldua  de  Vreden  et  Balduinua 
de  Dalem^  Militea  :  Henricua  de  Veltheim, 
et  Burchardua  de  Aaaeburg,  Famuli.  Quo 
loco  Famulua  idem  est,  qui  Miniaterialia, 
Germanicis  Scriptoribus.  Fabrlcius  in 
Gbronìco  Misnensi  :  Ilio  tempore  non 
amplior  nobilium  virorum  titulua  fuit, 
quam  ut  atrenui  Famuli  nominarentur^ 
quod  literia  probari  poteat,  Equitea  vero 
aurati,  ut  dicerentur  Militea.  Terra  trium 
Famulorum.  babetur  in  Monastico  An- 
glic.  tom.  2.  pag.  969.  sed  nescio,  an 
legendum  familiarum.  Vide  Familia,  et 
Valeti.  [^  Haltaus.  Glossar.  German. 
col.  1621.  sqn.  voce  Schildknechte.] 

Famuli  feodales,  Vassalli.  Gharta 
Mauricii  de  Beliavilla  Dom.  de  Genaa» 
che,  ann.  1265  :  Et  aeptima  para  illiue 
meativae  est  Famulorum  feodaUum.  Infra  : 
De  iato  autem  gagio  habebunt  5.  eolid.  et 
Famuli  feodaìea  2.  aolid. 

1  Famuli  Eccleaim  feodati  et  prmben^ 
darii,  Gbarta  Henrici  Episc.   TuUens. 


ann.  1163.  in  Append.  ad  Gapitul.  Balnzii 
col.  1560  :  Ita  tamen  quod  Archidiaconue 
etArchipreabytereccleaiaaticam  juatitiani, 
eum  opportunum  fuerity  auper  parrochia^ 
noa  eacereeant,  praster  miniatenalea,  acUi" 
eet  villicumy  aecanum,  acabinionem,  et 
Famuloa  eccleaiaB  feodatoa  et  prasbenda' 
rioa  Quotidiana  ab  eccleaia  aumentea  ali* 
penaia. 

^  Famulus  Liaius,  Vassallus,  qui 
domino  suo^ratione  feudi,  fidem  omnem 
centra  quemvis,  prsBstat.  Reg.  Phil. 
Aug.  ex  God.  reg.  4658.  A.  fol.  170:  Theo* 
baidua  de  Faverillea  tenet  in  famulatu 
medietatem  praapoaiturm  ;  unde  eet  Famu- 
lua ligiua. 

^  Famulus  Regis,  Serviena,  appari- 
tor.  Libert.  Pontis-Urs.  tom.  4.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  641.  art.  85.  et  86  :  Fa- 
mulua regia,  qui  edidt  vinum  in  vendi" 
cionemy  de  unaguaque  edicione,  unum 
nummum,  etc.  Famulua  regia  duodecim 
nummoa  recipietpro  vademoniia  fiundia, 

Famulatus,  Vassallatus.  Gaufredus 
Malaterra  lib.  1.  cap.  4  :  Adjieiena  Ta- 
rentumy  et  Hydruntum  aive  Galipolim 
eum  omntbua  appenditHa,  et  quidquid 
Gaufridua  de  Converaana  aub  ipao  bobe* 
bat  eum  ipao  Famulatu  ejuedem.  In  Ta- 
bulano S.  Dionysii  Novigente,  occurrit 
Famulatua  aeparatua  a  feodo  Militum. 

Famulitas,  Eadem  notione.  Vetns 
Gharta  apud  Ughellum  in  Episcopis 
Veronensibus  :  Ha^c  aunt^  quaa  Epiacopua 
Uieobaldua  ab  Epiacopatu,  videlieet  feu-' 
dum  fratria  ejua,  quod  prò  Famulxtaie 
tenebaty  et  nummoa  inde  acceptoa  lihr. 
700.  in  allodio  tribui  fedi.  Nisi  legendum 
sit  familiaritate  ita  ut  feudum  fuerit 
addictum  iis,  qui  e  familia  Episcopi 
erant,  9uod  sequentia  videntur  sua- 
dere  :  Similiter  dedit  nepoti  auo  feudum, 
quod  fuit  Beraoldi,  qui  fuit  de  familia, 
etc. 

iìfi  TkN.  [Longum  cingulum  quo  pueri 
ligantur  In  cunis.  Dief.I 

\  FANJELEN.  Vide  Fahnelen. 

«  FANAFBACHA.  Gomput.  ann.  1488. 
Inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Nem.  pag. 
48.  col.  1  :  Item  prò  decem  libria  eum 
dimidia  aturollorum  et  Fanafirctchia,  vide* 
licet  1.  ad.  X.  den.  f.  prò  Favafracha. 
Vide  suora  in  Faba, 

0  FAliALE,  Fanalis,  Fax,  lucerna^ 
pharus,  Ital.  Fanale,  Gali.  Fanal.  Annal. 
Placent.  ad  ann.  1461.  apud  Murator. 
tom.  20.  Script.  Ital.  col.  909  :  Deportata 
fuerunt  in  hia  funeralibua  et  exequiarum 
pompa  vexUla  quindedm ,  eum  clypeia 
totiaem  auper  vealibua  equorum  novem  et 
Fanalibua  quadraginta  octo.  Stat.  cri- 
min.  SaonsB  cap.  84.  pag.  72  :  Non  audeat 
vel  prasaumat  aliqua  peraona  portare  de 
nocte  per  civitatem  aliquaa  faacea,tiaonoa, 
aeU  ignem  aliquem,  niai  forte  brandonumy 
Fanalem,  lantemam,  etc. 

\  FANALIA.  Acta  SS.  Junii  tom.  8.  pag. 
449.  de  S.  Ra^nerio  :  Si  auidem  lumen 
ociUorum   amiaerat,  patiebatur  namque 

?iuttam  in  oculiay  quaa  dicitur  vulgo  Fana- 
ia,  unde  et  apertia  oculia  et  lucenttbua 
nihil  videbat.  Ubi  Henschenius  :  Fanale 
Italis  dicitur  Laterna  ;  an  bine  tractum 
nomen  ad  oculi  morbum  non  divino. 
Vide  Fantilia  :  quod  idem  videtur. 

1  FANARIUM,  Fax,  lucerna,  pharus. 
Gali.  Fanal,  Italis  Fanale.  Jacobus  Au- 
rlas  lib.  10.  Annal.  Genuens.  ad  ann. 
1288  :  GaletB  autem  Januenaea  die  ac 
nocte  eum  Fanariia  dictaa  navea  inacque^ 
bantur. 

^  Privil.  concessa  Pisanis  a  Soldano 
ann.  1269.  apud  Lam.  tom.  8.  Delle,  eru- 
dit.  pag.  278  :  Et  lignum  quod  gabbiam 
non  nabuerit  eum  cuperta,  unum  tarenum 


auri  tantum,  et  nihil  aliud,  ncque  plua 
quacumque  rcttione  vel  oauaa,  et  maxime 
occaaione...  Fanarii, 

FANATICUS.  [GIoss.  Sangerman.  n. 
501  :  Fanatici,  qui  futura  canunt,  dieti  a 
Fauno.]  Vide  Fanum. 

0  FANATOR,  Qui  fenum  versat  farcii- 
Iis.  Vide  Fenator. 

^  FANCELASTRA.  Ancilla,  serva,  Ital. 
Fanteaca.  Vide  infra  in  hac  voce.  M. 
Ant.  Blanc.  JG.  Patav.  in  Tract.  de 
Gompromis.  qusest.  8.  num.  8  :  Amplia 
et  extende  hanc  eoncluaionem ,  ut  non 
tantum  fiabeat  locum  in  filio  naturaU 
nato  ex  conctiòtna,  ut  aupra  ;  aed  etìam 
habeat  locum  in  filio  naturali  ex  Fance^ 
laatra  extra  domum,  vel  qum  eum  ipao 
domino  ìuubitat  et   vagatur  per  vicoe  et 

Slateaa,  etpoatea  revertatur  aomum.  Nam 
irgo  modo  ipai  talea  filii  appellantur 
naturalea.  Leg.  forte  Fantelaatra.  Vide 
infra  Fanticella. 

1  FANGULUM.  Foaniculum.  Gloss.  Isid. 
Hinc  corrige  Excerpta  Pithoeana,  ubi 
perperam  :  Faneulum,  Funiculum,  et 
FancuUim,  Seniculum.  Feniculum  autem 
Latini  vocant,  teste  Isidoro  lib.  18.  Orig. 
cap.  11.  quod  ejua  tyrai  aeu  radicia  auecua 
acuat  viautn  cujua  virtua  traditur,  ut  aer» 
pentea  annuam  aenectutem  ejua  deponant. 
Hoc  olua  Graaei  {idlpaTpov  vQcant.  Hanc 
herbam  Galli  Fenouil,  Germani  Fenchel, 
Belgse  Fenckel  vel  Venekel  appellant. 

FANDALUTES.  Epistola  Arnold!  Ar- 
chiepiscopi Narbonensis  de  Victoria, 
ob tenta  a  Ghristianis  centra  Miramo- 
melinum  HispaniSB ,  apud  Ughellum 
tom.  1.  Ital.  Sacr.  189:  Dictum  eat  lune 
in  exercitu,  quod  Rex  Valentim  patruua 
Miramolini  eaaet  eum  Saracenia  miitft- 
bua  ciamarinia,  qui  Fandalutea  dicuntur, 
etc. 

1  FANDATUS.  Gamillus  Peregrinus  in 
Hist.  Principum  Langobard.  apud  Mu- 
rator. tom.  2.  pag.  267.  col.  1  :  Abatulit 
vaciaa  duaa  penaantea  libraa  triginta,  et 
Fandatoa  duplicea  aeptem.  Lege  et  vide 
Fundatua. 

^  Haud  scio  an  bue  spectet  vox  Fan» 
dofle,qvLB.  machinse  bellicse  species  signi- 
ticatur,  in  Ghron.  S.  Dion.  lib.  5.  cap. 
26  :  Forment  commencierent  (les  Wandes) 
à  aaaaillir  la  ville  de  javeloz  et  de  fondea 
et  de  Fandoflea  et  de  tiex  eatrumena 
camme  il  avoient. 

^  FANDO,  Navigli  species.  Index  ve- 
tust.  privil.  Nonant.  scriptus  ann.  1279. 
apud  Murator.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med. 
8Bvi  col.  831  :  Et  ut  nullua  audeat  .... 
eum  Fandonibua  et  navibua  navigare, 
ncque  pontem  vel  tranaitum  f acero,  ncque 
piacare  in  ipaia  fluminibua  Panario  et 
Gena. 

1  FANELLUS.  Rolandinus  Patav.  de 
factis  in  marchia  Tarvisina  lib.  11.  cap. 
4  :  Talea  in  hoc  campeatri  certamine  aunt 
probati,  ut  dici  poaatnt  merito  quaai  velO' 
cea  accipitrea,  eum  irruunt  in  stumelloa, 
aut  volantea  aquilm  eum  amviunt  in  cO' 
lumbaa.  Pro  ÌSturnelloa  Godex  Estens. 
habet  Fanelloa.  Italis  Fanello  est  avicula 
qusedam  canora.  [^  Academ.  Grusc.  Li- 
narla.  Ghron.  Estense  ad  ann.  1802.  anud 
Murator.  tom.  15.  Script.  Ital.  col.  848: 
Die  Dominico  de  mane  dominua  marchi 
aibi  prasaentari  fecit  per  certoa  militea 
Fanellos,  gardelloa,  papaaalloa.] 

1  FAIl(vA,  Limus,  Gali.  Vaae,  limon. 
Satuta  Massil.  MSS.:  Pro  eingulia  banaa- 
tenia  projectia  in  porta,  teneantur  extra- 
here  unam  caupolatam  de  Fanga  auia 
expenais.  Abest  haec  vox  in  Edito  lib.  4. 
cap.  6. 

f  FANOIA,  Lutum,  Gallis  Fango,  Boue, 
in    Libro  Recognitionam    servi tiorum 


412 


FAN 


FAN 


PAN 


Dòmini  VillsenovaB  in  Dambis.  Vide 
Fangtis. 

FANGIUS.  Statuta  Mediolan.  pari*  1. 
cap«  204  :  In  qnolibet  prsscepto  executorio 
ùpponitur  quantiiaa  Fangiorutn  aeu  fa' 
mulonim  usque  ad  quam  judex  concedete 

FANGUS,  Lutum,  Italis  Fango  Gali. 
Fange,  apud  Petrum  de  Crescentiis  lib. 
4.  de  Agric.  cap.  85.  [Vide  Fanga  et 
Fangia.] 

^  Nostris  alias  Fanc.  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  Ood.  reg.  7657  :  Fangua,  Prov. 
lutunif  labinat  quod  ambulanttbus  lapsutn 
inferat.  Vanga,  quia  vagando  fedit.  Fan- 
go8f  Prov.  lulaiìis,  luto9u$.  Stai.  Montis- 
reg.  pag.  207  :  Quxlibet  persona  in  platea 
in  rectitudine  domxu  sua  teneatur  auferre 
fimum  seu  Fangam.  Gharta  ann.  1842.  in 
Keg.  72.  Chartoph.  reg.  eh.  408  :  Un  ni- 
vier  emprès  les  fontennes  de  Desierrée, 

fui  est  aterriz  et  plainz  de  Fanc,  Hi  ne 
"anger,  Luto  inficere.  Lit.  remiss.  ann. 
1478.  ex  Reg.  206.  Chartoph.  reg.  eh.  11  : 
Le  manteau  ou  cappe  que  le  suppliant 
portoit  furent  tout  Fangez  et  brouÙez  de 
la  boue^  qui  estoit  là  où  il  cheut,  Unde 
etiamFangieret  Fangis^  Locus  coBnosus, 
cloaca,  vulgo  Bourbier,  Alias  Lit.  ann. 
1890.  ex  Reg.  140.  eh.  22  :  Lequel  Marot 
eouru  fuMtivement  à  un  Fangis,  ouquel 
avoit  grant  quantità  de  pierres,  etc.  vita 
J.  C.  MS.  : 

Qqaiit  li  iuy  ont  U  croia  frito' 
Qp'il  tonai  del  Psofier  traile. 

j  FAN lA,  ut  Fagia,  Silva  proprie  fagis 
consita,  Gali.  Faye,  Hannoniensibus 
Faigne  vel  Fagne:  unde  la  Faigne  de 
Terìon,  de  Chimai,  de  Marietnhourg,  qusB 
totidem  sunt  nemora.  Gharta  Dagoberti 
I.  prò  Monasterio  Laubiensi  ann.  640. 
apud  iEgidium  Wauldseum  :  Dono  jLan- 
delino  Mauroso  ex  prmdone  converso  prss" 
dium  meum  in  Fania  Wallare  dictum. 

«  FANICULUS,  diminut.  a  Fano,  Mani- 
pulus  sacerdotaiis  :  item,  Altaris  orna- 
mentum,  velum,  aulseum,  idem  quod 
Cortina,  Vide  in  Cortis  2.  Inventar.  S. 
Capelli  Paris,  ann.  1885.  in  Reg.  J. 
Chartoph.  reg.  eh.  7:  Item  de  eadem 
sorte  una  c<uula,  dum  capee,,.,  duas  stolse, 
et  tres  Fanieuli...  De  eaaem  sorte  una 
stola,  unus  Faniculus,  una  alba,  Aliud 
incerti  anni  ejusd.  Capellse  ex  Bibl. 
reg.  :  Item  duo  Fanieuli  altaris  ad  Qua- 
tuor  aguilas  de  perlis.  Item  duo  alii  Fani- 
culi  ad  arma  Francim,  Arragonim  et  Cas" 
tellss.  Vide  infra  FanonelluseiFestaculus. 

oo  FANISFARUS.  Vide  FaHum. 

FANNATIO,  vox  forestarum  :  Tempus, 
quo  pariunt  dame,  quo  scilicet  prohi- 
bentur  venationes  exerceri,  et  omni- 
moda  alia  negotia,  quae  autparturientes 
damas,  aut  foetus  adhuc  tenellos  agi- 
tent,  vel  perturbent.  Vide  Ferina,  Sona, 
Fan  vero  quasi  Infans,  ut  quibusdam 

f placet:  quippe  Gallis  Faon,  est  hinnu- 
us,  vfi6p6c,  ninc  faoneson,  seu  foineson. 
Gharta  Henri  ci  Reg.  Angl.  de  Foresta 
cap.  8  :  Tertium  suanimotum  teneatur  in 
inilio  15.  dierum  ante  festum  5.  Joannis 
B,  Propter  Fannationem  bestiarum  nos- 
trarum.  Gharta  alia  Ricardi  L  de  Foresta, 
apud  Rogerum  Hoveden.  pa^.  784  :  Pro- 
hibendum  est  etiam  cui  plactta  foresta, 
ne  aliaua  caretta  exeat  chimtnum  in  fo^ 
resta  Regie,  neque  porci  sint  in  foresta 
RegU  tempore  de  Foinesun,  scilicet  15. 
diebus  ante  Nativitaiem  S»  Jean.  Bapt, 
et  15.  diebus  post  idem  festum.  [Gharta 
ann.  1867.  apud  Kennett.  in  Antiq.  Am- 
brosden.  pag.  502  :  Tenentes  de  Brehull, 
etc,  habere  aebent  communem  pasturam 
omnitim  averiorum  stiorum  in  omnibus 
lode  foresta,,,  omnibus  temporibus   eie 


plaeentibus,  prater  cum  capris  bidentibus 
et  porcut  atatis  unius  anni  in  mense 
Fannationis  ,  videlicet  quindecim  dies 
ante  festum  Nativilatis  S,  Jokannis  B,  et 
quindecim  post,] 

FANNATuM  Frumentum  >  Eventila- 
tum,  vannatum.  Anglis  Fanned,  nostris 
Vanne,  Domesdei  fol.  45.  de  ministerio 
Gellerarii  WigornisB  :  In  septimana  reci' 

f>iet  10.  sextarios  frumenti  Fannatos,  et 
0.'  mittas  brasii, 

^  FANNONUS,  Fax.  pharus.  Gharta 
ann.  1852.  ex  Tabul.  Massil.  :  Periculum 
de  nocte  navigantibus  in  mari  Massilia 
imminere  maximum  defectu  Fannoni. 
Vide  supra  Fanale, 

FANO,  Sindon,  mappa,  [quselibet  fas- 
cia,] ex  Germanico  Pahìhen,  vel  Fanen, 
quo  vocabulo  etiamnum  dicuntur  vela 
vel  sipara  ex  bastili  bus  dependentia, 
[nisi  mavis  a  Lat.  Pannus  deducere, 
unde  Germani  Fannus  dixere,  p  in  f 
mutato  ,  ut  solent  ssepius.]  [^  Vide 
Graffli  Thesaur.  Ling.  Frane,  tom.  8. 
col.  521.  522.]  Lex  Aleman.  tit.  59.  16: 
Si  autem  testa  transcapulata  fuerit,  ita 
ut  cervella  appareant,  ut  medicus  cum 
pinna  aut  Fanone  cervellam  tangat,  cum 
12.  «olici,  componat.  Tit.  84  :  Levent  illam 
terram,..  et  commendent  in  sua  manu, 
iUe  involvat  in  Fanone,  et  ponat  sìgillum, 

o  Fano  prò  specillo  vulnerario  accipi 
videtur  in  tit.  59.  Leg.  Aleman.  hic 
laudato:  quo  etiam  sensu  intelligit  M. 
Lydius  in  Glossis  ejusd.  ad  Nicol,  de 
Clemangis,  ut  observat  Reines.  Var. 
Lect.  lio.  8.  cap.  1. 

Fano,  vel  Phano.  Papias  :  Fanon  di- 
citur  Corporale,  fRabanus  de  Inst.  Gle- 
rie.  lib.  1.  cap.  18  :  Mappula  sive  manille, 
sacerdotis  indumentum  est,  quod  vulgo 
Phanonem  vocant,  quod  ob  hoc  eorum 
lune  manibus  tenetur,  quando  Missa  of fi- 
cium  agitur^  tU  paratos  ad  tninisterium 
mensa  DomxtU  populus  conepidat,]  Leo 
IV.  PP.  de  Cura  pastorali  :  NuXlas  cantei 
sine  lumino,  sine  amictu,  sine  alba,  stola. 
Fanone,  et  casula.  Vetus  Gharta  apud 
Perardum  :  Cum  patena  argentea,  uno 
Fanono  viridi  cum  brusdo,  uno  de  glizo, 
uno  de  stuno,  Chronicon  Gasin.  lib.  8. 
cap.  78  :  Fanones  aurei  prò  subdiaconibus 
tres.  Infra  :  Fano  Imperialis  aureus  to' 
tus,  Acta  Murensia  :  Decem  stola  cum 
Fanonibus,  Petrus  Abaelardus  :  Nulla 
de  serico  tini  ornamenta,  prater  stolas  et 
Phanones,  Adde  Chr.  Fontanell.  cap.  15. 
16.  [••  Pertz.  Script,  tom.  2.  pag.  292. 
lin.  10.  Statuta  Gcenob.  Andlaviensis 
cap.  21.  in  Alsat.  Diplom.  tom.  1.  pag. 
180.]  Antiq.  Fuld.  lib.  1.  tradit.  89.  etc. 

B7*  Erant  autem  olim  Fanones  ex 
lino,  non  ex  panno,  contexti,  ad  instar 
alb»  mappulSB.  Hinc  Fanonem  vel  map- 

f)ulam  vocat  S.  Willemus  lib.  1.  Gonsue- 
ud.  Hirsaug.  cap.  19.  Unde  etiam  apud 
nostros  vox  Mantpule  jam  frequentloris 
est  usus  quam  Fanon,  qua  olim  uteban- 
tur.  GÌ.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Manipulus, 
Ce  que  le  prostro  mei  en  la  main  senestre, 
Fenon. 

\  Fano,  apud  Macros  in  Hierolexico, 
subtilissimum  est  sericum  velum  varie- 
gatum,  quo  u  ti  tur  Papa,  cum  Pontiflca- 
liter  celeorat,  quodque  post  albam  in- 
duitur,  et  circa  coUum  ligatur,  ad  mo- 
dum  caputii  ac  supra  caput  ejus  impo- 
nitur,  usque  quo  pianeta  induitur,  supra 
quam  deinde  ad  modum  mozetia  adap- 
tatur,  pallio  superposito  :  itaque  pars 
Fanonis  inferior  inrra  planetam  condi- 
tur.  Golores  qui  bus  variegatur,  quatuor 
esse  et  quidem  eosdem,  qui  in  Ephod 
Vet.  Testam.  erant,  testantur  laudati 
fratres. 


Fano,  Vexilium  exercitus,  Germ. 
Fahne,  uti  supra  observatum.  Gharta 
originalis,  quam  vidimus,  Ottonis  IL 
Imp.  ann.  962.  [apud  Mabill.  Diplom. 
lib.  6.  Instrum.  181.]  :  Qualiter  Conradus 
filius  Rodulfi  ComitìM  in  die  belli,  quod 
fuit  inter  nos  et  Saracenos,  sub  Fanone 
nostro,  hoc  est  sub  imperiali  vexillo,  legali 
ritu  tradendum  nobis  commendavit  omne 
pradium  suum,  quod  habet  in  Regno 
Lothariensi,  eie. 

1  Fano,  Vexilium  Ecclesi»,  Gali.  Gon- 
fanon,  Banniere.  Guidonis  Disciplina 
Farfensis  lib.  1.  cap.  1  :  Vestiantur  cap- 
pis  ad  Gloria  laus  eanendum  :  proeessio 
omamentorum  quemadmodum  venit,  ita 
stet  per  ordinem;  Fanones  hinc  et  inde 
fucie  adfaciem.  Adde  Vitam  S.  Udalrici 
s»c.  5.  Óenedict.  pag.  428. 

Fanonus,  Eadem  notione,  apud  Hu- 
gon.  Fiavin.  ann.  1097. 

^  Fanonnus,  ut  Fano,  Manipulus  sa- 
cerdotaiis. Inventar.  Ecclesi»  Noviom. 
ann.  1419  :  Tres  cUba  parata  cum  duabus 
slolis  uno  Fanonno  et  duobus  coleriie» 
Occurrit  ibidem  non  semel. 

Fanum,  in  Monastico  Angl.  tom.  1. 
pag.  868. 

Fanones  Offertoru,  [Quibus  obla- 
tiones,  id  est,  panis  Eucharisticus  invol- 
vitur.  f.  a  Teuton.  Fanen,  fanden.  In- 
volvere;   nisi  iterum  a   Lat.  Ponnus: 

3uod  malim.]  Orde  Romanus  :  Populìie 
at  obUUiones  suas,  id  est,  nanem,  et 
vinum,  et  offerunt  cum  Fanonùms  candid 
dis.  Amalarius  in  Eclogis  de  Officio 
Misss  :  Cum  Fanonibus  offerunt,  quoniam 
legimus  in  passione  Domini  swiarium 
usurpatum  esse:  cUiter  quippe  Fanones 
de  lino  efficiuntur,  eie,  Hariulfus  lib.  8. 
cap.  8  :  Fanones  cui  offerendum  auro  pa-» 
rati  14.  [Idem  in  Vita  S.  Angil  berti  saBc. 
4.  Benedict.  part.  1.  pag.  116  :  Fanones 
de  pallio  auro  paratos  decem.  Occurrit 
rursum  ibid.  in  Vita  S.  Ansegisi  n.  7. 
pag.  684.  Vita  S.  Wiboradae  ssec.  5.  pag. 
ol  :  Calicem  et  pcUenam,  vel  corporale, 
sed  et  Fanonem  cum  quo  solita  es  afferro, 
omnia  pura  et  munda  aqua  lavare  praci- 
pias.  Infra  Linteum  oblatitium  vocatur. 
Fanones  linei,  serico  parati  cui  offeren^ 
dum  ad  altare,  in  Fragm.  Breviar.  Ca- 
roli M.]  OfTertur  autem  oblato,  seu  hostia 
consecranda,  cum  fanone  a  primo  Gan- 
torum,  ut  est  apud  Durandum  lib.  4. 
Ration.  cap.  80.  n.  27. 

1  Fano  Salmonis,  Illius  pinnse,  sic 
dictffi  quod  fanones  quodammodo  reprs- 
sentent.  Gonsuetud.  Antiq.  Fontanell. 
f.  94.  verso  col.  1  :  Caudam  Scdmonis  ab' 
scissam  post  primum  Fanonem,  gut  est 
versus  caudam, 

j  FANON,  Latema  Gloss.  Sangerman. 
n.  501.  Est  nostrum  Falot,  quod  alias 
dicebant  Fanot,  a  Gnsco  9avici  Lucidus. 
Vide  Falò. 

«FANONELLUS,  ut  supra  Faniculus, 
Ornamentum  altaris.  Inventar.  S.  Ga- 

5iell8B  Paris,  ann.  1868.  ex  Bibl.  reg.  : 
iem  solebant  esse  duo  Fanonelli  altaris 
ad  qtMLtuor  aquilas  de  perlis,  qua  non 
inveniuntur,  Item  duo  alU  Fanonelli  al» 
taris  ad  grifones  et  aguilas  aureas  super 
campum  rubeum.  Vide  Fano, 

<>FANSO,  Lance»  armorum  species. 
Stat.  Synod.  eccl.  Garcass.  ann.  1270. 
cap.  2.  ex  Cod.  reg.  1618:  Prohibemus 
insuper  Clerieis  universis,  quod...  cuUel' 
los  acutos,  incongruos  non  defferant  seu 
Fansones  ;  sed  nee  alia  armorum  genera 
secum  portoni.  Vide  supra  Falzo, 

1.  FANTASIA.  [Phantasma.  spectrum  : 
item  Pompa,  apparatus.]  Vide  PAanfana. 

^  2.  FANTASIA.  Arbitrìum,  opinio, 
Gali.  Fantaisie.  Ghron.  Estense  aa  ann. 


FAN 


FAR 


FAR 


413 


1808.  apud  Marator.  tom.  15.  Script. 
Ital.  col.  861  :  DonUnus  Raynaldus  de 
Marcharia..,  fedt  capi  dom.  tjbertum  de 
Baldaria  et»,,  eibi  caput  amjtutari  fedi  /... 
et  hoc  non  propter  offeMOs  illata9  domino 
RaynaXdo,  sed  propter  Fantaeiamjcre^ 
dendo  scuisfacere  dom,  marchioni  jFVan- 
deca, 

3^  FANTASIS.  [Cella  in  anteriori  parte 
capitis.  DiEF.] 

f  1.  FANTASnCUS.  Inordinatus,  ad 
arbitri um  efflctas^  Fantaeque.  Texiura 
Fant<utica,  apud  Guill.  Lindwood.  in 
suo  Provinciali  pag.  55.  edit.  1679. 

«  2.  FANTASTICUS,  Idiota,  hebes,  sensu 
carena.  Gali.  Imbecille,  alias  Fantastic, 
Lit.  remiss.  ann.  1853.  in  Reg.  81.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  507:  Dictiu  Cramerus  in^ 
terdum  Fantasticua  vel  guasi  ydiotaf  etc. 
Ali»  ann.  1892.  ex  Reg.  144.  eh.  128  :  Es- 
tienne  Marcon  home  lunatica  ou  par  au" 
cun$  intervallesj  ou  decours,  atiMt  que 
Fantastic  ou  incensible,  etc, 

^  FANTATIONA.  Gloss.  super  tres  lib. 
Salomon,  et  Lament.  Jerem.  in  Bibl. 
Heilsbr.  pag.  12  :  Si  virgo  peperit.  Fan- 
tationa  fuit, 

0  FARTESGHA,  Ancilla,  serva,  Ital. 
Fantesca.  Stat.  Cadubr.  lib.  8.  cap.  25  : 
Possit  quilU>et  major  viainti  quinque  an- 
nis  pueros  sibi  datos  ad  castiganaum  cas- 
tigare et  vet^erare  impune,  idemn  possit 
facere  quilibet  de  famulis,  Fanteschis  et 
aliiSt  quos  secum  habet  in  familia, 

«  FANTICELLA,  vox  Italica,  eodem  si- 
gniflcatu.  Stat.  crimin.  Riper.  fol.  18.  r»  : 
Qui  vero  pedisequam,  seu  Fanticellam, 
sive  massariam  stupraverit,  vel  camaliter 
cognoverit,  si  fuerit  pater  familias,  et  illa 
fuerit  virgo,  condemnetur  dictus  paterfa» 
milias  in  libris  quinquaginta  parvorum 
prò  dicto  stupro,  ultra  salarium  ipsi  Fan» 
ticellm  debitum  prò  tempore,  quo  secum 
steterit,  Adde  Stat.  Placent.  Ab.  6.  foh 
68.  r«.  Vide  supra  Fancélastra. 

1  FANTILIA.  Vita  S.  Raquerii  Pisani, 
Junii  tom.  8.  pag.  452:  Soffredus...  Me- 
dicus  filiam  habdfat  parvulam,,,  haben" 
tem  guttam  Fantiliam.  Ubi  Henschenius  : 
Gutta  quidem  vulgo  dicitur  quse  alias 
Arthritis  :  sed  quid  Fantilia  f  An  Infan- 
tilis  ?  Vide  Fanalia, 

;^  FANULOM.  [Parvum  fanum.  Fest. 
in  Hanula.  Hanula  parva  delubra,  quasi 
fannia. 

FANUM,  prò  Gentilium  TemplisGhris- 
tiani  proprio  vocabulo  usurpabant.  S. 
Ambrosius  Epist.  29  ;  Quid  est  enim  nisi 
Fanum^  in  quo  est  conventus  gentilium  f 
Commodianus  Instr.  24  : 

Exit  inde  forii,  iteram  tua  Pana  requirit. 

Fana  idolorum^  in  Capitularibus  de 
parti  bus  Saxoni»  cap.  1.  etc.  Est  autem 
proprie  fanum»  Upbv  tò  év  2X<jei,  in  Glos- 
sis  Gr.  Lat.  Hinc 

Manducare  aut  bibere  juxta  Fana,  ex 
immolaticiis  forte,  grande  Ghristianis 
piaculum.  S.  Golumbanus  de  poenitentia- 
ram  mensura  cap.  86:  Si  quis  autem 
kùcus  manducaverit  iuxta  Fana,  id  est, 
postquam  Sacerdos  illi  prasdicavit,  quod 
sacnlegium  hoc  erat^  et  postea  mensss 
dssmoniorum  communicaverit ,  etc.  Ubi 
Gumeanus  Abbas  cap.  7:  Si  quis  ad 
Fanum  communicaverit,  etc.  Vide  Imma- 
latidas,  [«>  Gregor.  Turon.  Vitaa  Patrum 
cap.  6  :  Era4  autem  ibi  Fanum  quoddam 
diversis  omamentis  refertum,  in  quo  bar- 
baris  opima  libamina  exhibens,  usque  ad 
vomUum  cibo  potuque  repMatur,  Vide 
Grimm.  Mythol.  German.  pag.  51.  sqq.1 

T  FANUNC0LUM,  Parvum  fanum.  vita 
S.  Dunstani,  Mail  tom.  4.  pag.  558  :  Qu€^ 


dratam  paribus  angulis  Ecclesiam  in  mo- 
dum  Fanuneuli  construere  jussit. 

Fanatici,  GentilesFredegariusin  Hist. 
Epitom.  cap.  65  :  Quod  ab  his  gentibue 

Ì'ertur  eorum  deum  fuisse  locutumj  quem 
''anatiei  nominant  Wodanum,  Gesta  Re- 
gum  Francor.  cap.  10.  de  Ghlodoveo  : 
Eratque  ipse  tunc  Fanaticus  et  paganus, 
Annales  Frane.  Lambeciani  ann.  798  : 
HU  Abotridi  Fanatici  erant.  Apud  Pru- 
denti  um,  Fanaticos,fanorum  Sacerdotes, 
interpretatur  Iso  Magister  in  Glossis. 
[Occurrit  eadem  notione  apud  S.  Hie- 
ronym.  cap.  6.  in  Isai.  et  S.  Augustin. 
in  Psal.  40.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sanger- 
man.  :  Fanaticus f  Garde  de  tempie,  ou 
devin,]  Vide  Gal fridumMonemuthensem 
lib.  2.  cap.  1. 

1.  FARA,  Phaba  ,  Generatio,  linea, 
[uni  US  ejusdemque  generis  ac  familiae 
homines,  qui  si  in  aliquem  locum,  simul 
omnes,  non  admissis  alienis,  commi- 

grassent,  ut  observat  Valesius  in  Notitia 
alliarum,  ibique  structisac  conjunctis 
casulis  vicatim  h abitare  coepissent,  lo- 
cusab  habitatoribus  Fara  appellabatur  ; 
unde  nomen  habent  multa  loca  in  Gal- 
liis;]  vox  Longobard.  Paulus  Warne- 
frid.  de  Gestis  Longob.  hb.  2.  cap.  9  : 
Gisulfus  non  prius  se  regimen  ejusdem 
civitatis  etpopuli  suscepturum  edixit^  nisi 
ei  quas  ipse  eligere  voluisset^  Langobardo- 
rum  Pharas,  hoc  est,  generationes,  vel 
lineas  tribueret.  Lex  Longobard.  lib.  8. 
tit.  14  [<»  Roth.  177.J:  Si  quis  liber  homo 
migrare  voluerit  ahquo,  potestatem  ha» 
beat...  cum  Fara  sua  migrare,  quo  volue- 
rit. [Quod  de  rebus  aut  substantia  ma- 
lim  intelligere  ;  unde  Italis A/fare, eadem 
notione.]  [*>  Vide  Graffli  Thesaur.  Ling. 
Frane,  tom.  8.  col.  573.  qui  intelligit  Res 
mobiles,  German.  Fahrend  Gut,  Est 
Fura,  Alimentum,  stipendlum  ap.  eum- 
dem  Graff.  col.  597.  quo  spectare  videtur 
vox  Fara  apud  Longobardos,  qua  deno- 
ta tas  fuisse  conjicio  omnes  qui  a  fami- 
lisB  unius  principe  alebantur  et  in  ejus 
comitatu  erant,  tam  liberos  quam  man- 
ci  pia  :  Faramannum  porro  apud  Bur- 
gundos  Inde  nominatum  principem  stir- 
pis  quem  Anglosaxones  Hlaford  dixe- 
runt  a  voce  Slaf,  Panis.]  Chronicon 
Casin.  lib.  1.  cap.  86  :  Curtem  suum,  quas 
dicitur  Fara  Majoris.  Cap.  47  :  Fara  Sia- 
joris,  et  Fara,  quss  Bajana  dicitur.,.  Et 
obtulit  huic  Monasterio  eamdem  Faram, 
ause  simul  5800.  terrai  modios  continet. 
Lib.  2.  cap.  81.  Fara  Ripa  ursa.  Sic  porro 
ilisB  curtes  appellata,  qu»  certis  gene- 
rationibus  aadictsB  essent.  [Gregorlus 
Monachus  in  Ghronico  Farfensl,  apud 
Murator.  tom.  2.  part.  2.  col.  534.  G  : 
Unde  recepii  in  commutationem  a  domno 
Hugone  Abbate  res  hujus  Monasterii 
territorii  Reatini  infra  finés  Atissm 
sub  monticello  super  fluvium  Sangrum, 
ubi  Fara  edificata  futt  modiorum  quin- 
gentorum.]  Utitur  etiam  Otfridus  £fvan- 
gel.  lib.  4, 16,  24  : 

FurUU  oah  io  wan 
Tliera  armilichun  Fara. 

j  2.  FARA,  f.  Species  nauli  seu  pretii 
prò  navigatione  exsol vendi.  Schilterus 
ex  Som  nero  :  Transire  Sax.  Faran...  Sed 
et  marie  transfretationem^  et  aguas  tra- 
jectum  cum  naulo,  Germanie  Fahrgelt, 
Fare  dicimus.  Bernhardus  de  Breyden- 
bach,  Itin.  Hierosol.  pag.  15.  :  Item  qui- 
libei  peregrinus  ipsi  patrono  prò  hujus- 
modi  omnibus  per  eum,  ut  prmfertur,  fa- 
dendis  vel  exponendis,  quadrciginta  duos 
ducatos,  ita  tamen  quod  illius  summe 
dimidiam  partem  in  Venetiis  exsolvat, 
reliquum  vero  in  Japha  sive  Joppen  abs- 


que  Forra,  [«>  Vide  Fara  8.]  Faram  fa* 
cerCf  in  Tabul.  S.  Audoeni  Rotomag. 
dicitur  de  illa  praestatione  annua,  qua 
tenentur  qui  naves  habent  piscatorias 
juxta  Sequanam  intra  limites  territorii 
praBdict»  Abbati»  quotannis  ad  condic- 
iam  diem  convenire  cum  naviculis,  reti- 
bus  et  cffiteris  prò  Monachis  pisces  vena- 
turi  :  quod  quidem  etiamnum  a  Se- 
quan»  accolis  vocatur,  Faire  la  Fare 
pour  Messieurs  de  S,  Ouen, 

^  Fare,  Retls  genus.  in  Charta  Phil. 
Pule.  ann.  1289.  ex  Consuet.  Genovef. 
Mss.  fol.  85.  V*  :  Sunt  tamen  duo  alia  in- 
genia, qwB  sic  vocantur,  La  Fare  et  le 
quidel,  quibìis  piscaH  permittimus  ver 
lotum  annum^  exceptis  duobus  mensious 
Mayo  et  Aprili.  Hinc  Faire  la  Fare,  de 
quo  supra,  cum  ejusmodi  instrumento 
piscare. 

^  8.  FARA,  Fraus,  dolus,  nunc  Germ. 
Gefashrde.  Auctor.  Monopol.  Philosoph.  : 
JudsBUs^  qui  sine  dolo  et  Fara  vixit  cum 
Christiano,  [«•  Vide  Graff.  Thesaur. 
Ling.  Frane,  tom.  8.  col.  575.  etHaltaus.l 

o  FARA-CANTHARA,  Lychnuchi,  qui 
arborum  speciem  prsBferebant,  a  quibus 
canthari  seu  disci  pendebant.  Ànast. 
Bibl.  in  Paschali  I.  PP.  tom.  8.  Mail 
pag.  400.  col.  2  :  Item,  ubi  supra,  fedt 
Fara-Canthara  ex  argento  numero  octo, 
pensantia  insimul  lìJbras  sexaginta.  Vide 
Pharus. 

^  FARALinnS,  f.  prò  Foralitius,  Extra- 
neus,  aliunde  apportatus.  Agnellus  in 
Vita  S.  Joannis  Pontif.  apud  Murator. 
tom.  2.  pag.  64.  col.  2:  Et  si  dUigentius 
inquiraSf  multus  omatus  Faralitius  ma 
jorum  vasculorum^  tam  coronai  qiuimque 
et  calices  appensoriif  quos  in  ornamentis 
cernimus  nabere  Vrsinam  Ecclesiam,  etc. 

FARAMANNI,  apud  Burgundos,  9U8B- 
dam  videtur  fuisse  hominum  conditio  : 
sed  cujusmodi  fuerit,  incertum.  Lex 
Burgundion.  tit.  54.  {  2  :  De  exartis  no- 
vam  nunc  et  superfluam  Faramannorum 
competitionem  et  calumniam  a  possesso- 
rum  gravamine  et  inquietudine  hac  lege 
prascipimus  submoven,  ut  sicut  de  sUvis, 
Ita  de  exartis,...  haUfeant  cum  Burgundio- 
nibus  rtUionem  :  qiumiam  ,  sicut  jam 
dudum  statutum.  est,  medietatem  suva- 
rum  ad  Romanos  generaliterprasdpimus 

Sertinere,  Occurrit  iterum  Faramanni  | 
.  ubi  opponuntur  Romanis,  id  est,  vete- 
ribus  terre  incolis.  Unde  conjicere  est, 
Faramannos  fuisse  quosdam  ex  Burgun- 
dis,  sic  appellatos  ex  fara^  generatio,  et 
man,  homo,  seu  potius  eos,  quibus  in 
locis  vel  agris  el  prsBdiis  hospitalitcte 
erat  delegata,  ut  est  in  f  1.  i.  quibus  agri 
ad  habitandum  concessi  erant  ,  ac 
proinde  eosdem,  qui 

Farand-manni,  alfis  Pede  pulverosi, 
Extranei  ex  Saxonico  f  a  r  a  n  d  ,  [yel 
faran]  ire,  et  man,  homo.  Hinc  Lex 
de  Farand-man,  seu  de  Pede  pulveroso, 
in  Legibus  Burgorum  Scoticor.  cap.  140. 
ubi  appellati  Aaventitii,adven8B,al6anf. 
Vide  SkensBum  de  Verbor.  signiflcat. 
Vide  Faro  1.  et  Faro, 

<*  Huc  spectat  vox  Farramas,  qu»  gra- 
vis  injuriffi  loco  est,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1463.  ex  Reg.  199.  Ghartoph.  reg.  eh.  144: 
Icelle  Kathènrine  dist  à  la  suppliant  telles 
ou  semblables  paroles  :  Farramas,  putain^ 
pannanesse,  cabatz  rabatu...  La  mere  de 
la  suppliant  dist  à  icelle  Katherine  qu'elle 
avoit  appellò  sa  pile  Farramats.  Forte,  quaa 
extraneis  prostituta  est. 

^  FARANA,  an  prò  Farina?  Steph.  de 
Infestura  Ms.  ubi  de  Innoc.  VII:  Ante- 
quam  dictus  antbaaciator  intraret  ostium 
cmUr,  ubi  dictus  Turcus  prò  tribunali  se- 
debat,  quidam  Turcus  de  adhaerentibus  et 


414 


FAR 


FAR 


FAR 


circumstanttbus  dieti  Turci  Mcesrii  ad 
eum,  et  cum  uno  panno  lineo  in  hostio 
dictm  auUR  a  capile  usquè  ad  pedes  eum 
dicto  panno  absiersit,  perinde  oc  ai  Fa» 
rana  vel  pulvere  fuisset  repletus. 

^  FARAS,  Arabico,  Equus.  Glossar,  me- 
die. Simon.  Janaens.  ex  Cod.  reg.  6959. 
Vide  FaHus  2. 

j  FARASSIA,  Aniciensibus  Faraese , 
Strues  lignorum ,  quam  in  compitis 
urbis  accendunt  in  pervigllio  Natività- 
tis  S.  Johannis  Baptistse.  VideFarocium. 

^  Dombensibus  aliisque  adjacentibus 
provinciis  Ras  vel  Raaee:  nnde,Faireun 
ra$t  ejusmodi  lignorum  struem  accen- 
dere. Forte  a  voce  Farat^  con^eries 
qusBvis,  acervus,  ut  apud  Rabel.  lib.  1. 
cap.  3.  Hinc  prò  grege,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1391.  ex  ueg.  142.  Chartoph.  reg. 
eh.  216  :  En  faisant  le  partage  dea  dittea 
beatea  à  laine^  Michiel  jBaacer  a*efforca  de 
prendre,,.  Vune  dea  pku  bellea,  qui  feuat 
ou  monceau  et  Farai  deadiltea  brebiz, 
Farcholez  vero,  Ugni  species,  in  aliisLit. 
ann.  1478.  ex  Reg.  195.  eh.  827:  En  aoy 
ingérant  icellui  Àmhoine  de  vouloir  trap- 
per le  auppliant  pormi  le  visaitfe  d'un 
oaMon  de  Farcholez,  qu*il  tenoit  en  aa 
main. 

^^  FARAX  prò  Secundum,prsRpoaitio, 
ap.  Virgil.  Grammat.  pag.  89. 

1  FARGIMEN  ,  Intestinum  fartum , 
Gali.  Boudin,  Sauciaae,  Buschi us  de  Re- 
form.  Monast.  cai>.  88  :  Qui  unum  dun- 
taxat  habuit  Farcimen  vn  pariete  cellm 
ausa  appenaum,  quod  debuit  reaignare,,. 
Rogavit  noe  ut  Farcimen  illud  poaaet  reti- 
nere,  addena  quod  illud  de  mane  aolet  co- 
medere.  Varrò  lib.  5  :  A  fartura  Fard- 
mina  in  exteia  appellata» 

1  FARCIMINA,  Genussunt  aggeris^vel 
suggestus  tormentarli,  impactis  pri- 
mum  alte  in  terramtrabibussolidatum, 
tum  vero  erectum,  nexumque  aliisatque 
aliis  sarmentorum  et  ramalium  fasci- 
bus^  per  certa  spatia  eoUigatis  ad  mo- 
dum  larciminis  pulmentarii.  Galluccius 
de  Bello  Belgico  lib.  9  :  Juaait  militea 
aliquoa  in  foaaam  deacendere,  ex  eaque 
aacculoa  quoadam  coriaceoa  oblongoa,  ni- 
trato pulvere  farctoa  {yulgua  ob  aimilitudi- 
nem  formaa  Farcimtna  aeu  Lucanicaa 
vocatf  in  cavaa  munitionum  partea,  ac  aub 
tormentia  diapoaitia  conjicere.  HsBC  post 
Garolum  de  Aquino  in  Lexico  militari. 

]  FARCIMINUM,  Vegetio  lib.  17.  Sea- 
biesjumentorum,  quam  vulgo  dicimus 
Farcin, 

>|c   FARGINA ,   [Sunt    cames   secate 

{DlEF).l 

1  FARGINIA,  Soecies  vestis.  Statuta 
Andegav.  ann.  1508.  pag.  177  :  Ut  colle- 
toa  in  aula  diploidibua  aeu  Farciniia  et 
veatibua  in  competenti  altitudine  de ferant. 
Vide  Duplodea, 

«  FARGINOSUS,  Scabie  infectus,  Gali. 
Qui  a  le  farcin.  Phil.  de  6rrev6«eancellar. 
Paris,  serm.  68.  in  Psalter  :  Equua  mor- 
voauaet  Farcinoaue,  eie.  Vide  Fareimi- 
num, 

FARGITJE  Epistola.  Vide  Faraia, 

•  FARCOLATA,  Fargulata  ,  Farci- 
men, fartum.  Charta  ann.  1221.  tom.  1. 
Hist.  Cassin.  pag.  817.  col.  1  :  In  Qua- 
droMsima  aexpanea  et  unam  acodellam 
de  Farcolata.  Infra  :  Unam  acodellam  de 
Farculata.  Pluriesibi.  Vide  Faraatura. 

1  FARBELLA,  Modus  agri  continens 
decem  aora«,  ut  dicetur  infra  in  Feu- 
dum  Lorica, 

1  FARDELLARIUS,  Qui  fardeUum  por- 
tat.  Charta  Archambaldi  Borboni!  prò 
Habitantibus  Willamfrancam ,  apud 
Thomasserium  in  Biturig.  pag.  im: 
Quiaque  Fardellariua  qui  forum  frequen- 


tavitf  quatuor  denariaa.  Ubi  Fardellariue 
fortassis  est  mercator  inops  qui  merces 
suas  fasce  colligatas  supra  dorsum  de- 
ferre  cogitur  ad  vendendum  ,  nostris 
Porteballe,  quibus  etiam  Fardelier,  est 
bajulus.  Vide 

fFARBELLUS,  Onus,  Sarclna,  Gali. 
Fardeaut  a  Grasce  9ÌpToc,  idem.  Regest. 
Gomput.  Delphin.  ann.  1885.  fol.  162  : 
Itera  prò  duahua  FardeUia  portandia  in 
quibua  erant  oraana  et  rauba  Domini  70. 
aol.  In  Hist.  Delphin.  tom.  2.  pag.  805. 
habetur  Fartellia,  Rerum  Leodiens.  Hist. 
apud  Marten.  tom.  4.  Ampliss.  Gollect. 
col.  1287:  Forariua  domini  Leodiensia 
venit  cum  FardeUia,  et  non  est  permiaaua 
intrare  palatium.  Pluries  occurrit  Far- 
dellua,  apud  Rymerum,  ut  tom.  2.  pag. 
6.  col.  2.  tom.  8.  pag.  178.  col.  1.  etc. 
Vide  Baia.  [«>  Chart.  Margareth.  Comi- 
tiss.  Flandr.  ann.  1252.  ap.  Lappenb. 
Init.  Hanseat.  pag.  68  :  Unua  Fardellua 
mercennarii,  ìiabena  in  ae  piper,  ceram, 
pelveSf  vittaSfpepla  vel  manicas.,.  ai  per 
caput  ligatua  eat,  debet  tranaeundo  4.  de- 
nanoa,  etc.  Vide  Fardellariua,  Ghart. 
Willel.  Comit.  Hannon.  ann.  1827.  ibid. 
pag.  440  :  Item  de  uno  Fardello,  dicto  kiep^ 
pellium  hircorum  4.  den,  aterl.  Belgice 
Fardeél,  Ànglice  Fardel,  Fascis.  ierian 
Anglosaxonibus  Forian  Saxonibus,  est 
Ferre.l 

^  Alias  Fardage  et  Fardaige,  Lit.  re- 
miss, ann.  1892.  in  Reg.  148.  Chartoph. 
re^.  eh.  185:  Icellui  Monin  et  ledit  Olivier 

fnndrent  une  jument  pour  porter  leur 
'ardaige.  Alias  ann.  1415.  ex  Reg.  169. 
eh.  84  :  Un  dea  chevaulx  aui  portoit  bou- 
gea  et  autrea  Fardagea,  tJnde  Fardeleur, 
qui  sarcinas  portat,  vulgo  Porte^faiXf  in 
Lit.  remiss.  ann.  1874.  ex  Reg.  105.  eh. 
275.  et  in  aliis  ann.  1897.  ex  Reg.  152. 
eh.  22B.  Inde  etiam  Fardeler^  in  fascem 
eolligere,  apud  Juven.  de  Ursin.  in  Hist. 
Caroli  Vi.  òag.  296.  Enfardeler,  eodem 
sensu,  in  Comput.  Rob.  de  Seris  ann. 
1882.  ex  Reg.  5.  fol.  5.  r>  :  Item  pour  une 
floaaoye  pour  Enfardeler  la  aelle  deaaua 
dite.  Lit.  remiss.  ann.  1411.  in  Reg.  165. 
eh.  896  :  Lequel  Bouaaart  et  icelle  femme 
prinrent  et  Ènfardelerent  tout  l'or,  ar- 
gent,  vaiaaelle,  etc,  Ejusdemoriginis  £n- 
fardelierf  Loeus  publicus,  ubi  merces 
transvehendse  in  fasciculum  aptantur. 
Lit.  ann.  1859.  tom.  4.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  857  :  Ordonnona  que  toutea 
choaea  enfardelléea  à  Paria,  pour  porter 
hora,  aoyent  en  Enfardelier  veuea  et  tnsi- 
téea. 

FARBIN6,  Ferdikgel,  ex  Saxonieo 
f  e  0  r  d  ,  Quarta.  J[et  ^b  e  1  ;  vel  ^  «b  1  e 
Pars.]  Ita  f  a  r  a  i  n  g  usurpatur  prò 
quarta  parte  rei,  verbi  gratia  terrse,  vel 
nummi.  Ferdingel,  terre  quarte- 
rium  in  Domesdei.  Consuiet  Spelman- 
num,  qui  plura  volet.  [Vide  Feorwendel 
et  Ferto,] 

<*  FAR£ATIGA  ,  Farrls  commercium. 
Pactuminter  Bonon.  et  Ferrar,  ann. 
1198.  apud  Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital. 
med  aBvi  col.  893  :  De  Fareatica,  qum  fiet 
in  territorio  majoris  eccleaim,  debent  dare 
duoa  aolidoa  Imperialea. 

1 FARERSIA,  idem  quod  infra  Farre- 
achia  post  Fratres.  Gharia,  Guillemi  de 
Calviniaco  Domini  de  Castro  Radulphi 
ann.  1218  :  latam  autem  par  lem  prò  Fa- 
reraia  eia  factam  immunem  reddo. 

^  FARESTOL,  LucernsB  speeies,  vox 
vulgaris.  Inventar,  ann.  1218.  Inter  Pro- 
bat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  67.  col.  1  : 
Item  inveni...  quatuor  candelabra,  septem 
FareatoU,  trea  ferri,  reliquoa  ligni.  Etcol. 
2  :  Unum  Fareatum  et  lanternam,  etc, 

FARETRUM,  prò  Faretra,  ^eXoOiqxv),  in 


Gloss.  Gr.  Lat.  [GIoss.  Lat.  Gali,  j^anr 
germ.  :  Faretra,  Repoaitoire  à  aajetteaA 

<»  FAREUS,  de  Farro.  Lat.  Ital.  Ms. 

FARFALIUS.  Decretum  Childebert( 
Re^is  ad  Legem  Sallcam  cap.  6  :  De  Far, 
fallo  ita  convenit,  ut  ^uicum^ue  in  mallo 
prseaumpaerit  Farfalium  minare ,  aine 
dubio  auum  weregildum  componat,  quia 
omnino  volumua,  ut  Farfaliua  reprimatur. 
Et  ai  forte  acquieacet  iatum  FarfaUum 
custodire,  vitaa  periculum  per  omnia  in- 
currat.  Al.  auatineat.  Cedex  MS.  quem 
vidi,  habet  Farefaliua  :  Baluzius  Far  fo- 
nia. Ubi  haec  Spelmannus  :  Silent  bie 
Glossographi,  et  ego  de  exotico  non  au- 
deo  pronuntiare.  Ferfallen  autem,  alias 
verfallen,  Bavaris  idem  signifteat  quod 
Gali.  Forfaire,  et  Forfait,  Etymologicum 
Theutonieum  vetus,  VerifeUen,atupraret 
vulgo  feloniam  facere.  Saxonibus  etiam 
f  e  r  et  f  SB  r ,  cassus ,  f  se  1  e  n  cadere» 
delinquere,  n»  Vide  Grimm.  Antiq.  Jur. 
Germ.  pag.  848.  Forfait  Scandicis  popu- 
lisest  Impedimentum,  Exonium,] 

msr  Feiiciter  doctissimus  Eccardus  in 
suis  ad  Legem  Salicam  no  tis  Farfalium 
interpretatur  Adaaliiionem  seu  assul- 
tum  :  quod  nomen  a  Fallen  Ruere,  ca- 
dere» labi ,  irruere ,  adsalire  deduelt. 
Hinc  Fai,  inquit,  in  Glossis  Rabani 
Mauri  MSS.  est  Caaua,  irruitio,  adsali- 
tio,  prò  quo  nos  Fall  aicimus.  Far  apud 
veteres  saepe,  praesertim  in  composi - 
tiene,  prò  For  vel  vor  usurpatur.  Ita 
Kero  et  alii  Farworfan,  Projici  ;  Faraki- 
aiit,  Perspexerit,  et  centum  bis  similia 
habent.  Ut  autem  Forbatutua  suo  loco, 
Qui  prius  percusserat»  exponitur  ;  ita 
hie  Farfaliua  signiflcat  prius  factam 
adsalitionem  si  ve  assultum  inimicum. 
Hinc  autem  cum  turbae  mult»  ex  vin-- 
dieta  sequantur,  pr8Bsertim,siauthorem 
adsalitionis  eas  publiceminatumfuisse, 
atque  ita  cogitanter  perpetrasse,  cons- 
tet,  weregilaum  il  le  suum  merito  com- 
ponere  slve  vitam  redimere  aut  mortem 
subire  cogebatur.  Hue  usque  vir  perspi- 
caeissimus:  qui  Jamex  eo  snam  proba- 
rat  sententiam,  quod  prster  rationem 
in  Lege  Salica  a  Carolo  M.  emendata 
prffitermissa  fuisset  Lex  de  adaalitione 
inimica,  nisi  Farfalii  nomine  intelligen- 
dus  sit  assultus.  [^  Quibus  arridet  Ec- 
cardi  interpretatio  melius  fortasse  scri- 
bent  Faratal  vel  Foratal.  Graffio  Thes. 
Ling.  Frane,  tom.  8.  col  828.  et  Haltau- 
sio  Glossar.  Germ.  col.  486.  Farfaliua 
idem  est  quod  Fravali,  bodie  Germ. 
Frevel,  Temeritas,  protervitas.] 

0  FARFARA,  Ungula  cabablinck.  Leg. 
videtur  Caballina,  Glossar,  medie.  Si- 
mon. Januens.  ex  Cod.  reg.  6959. 

FAR6A,  [Fabrica  ferraria,  ut  eonjeeto. 
Arvernis  Farge,  Gallis  Forge.]  Vide  Bieo- 
caria,  [Fargia  et  Forgia.] 

FAR6ANA.  Leo  Ost.  lib.  8.  Ghr.  Gas. 
cap.  57  :  Profectua  hinc,  190.  Farganaafra 
trwus  in  dormitorium  mi9it.  Alia  vice  prò 
piaàbua  miait  tarenoa  mille.  Ubi  quidam 
legendum  censent  aarganaa.  Sunt  autem 
«xapyàvai  Hesychio  et  SuidsB,  sport»  vi- 
minesB,  crates  ex  Juncis,  usui  forte  Mo- 
nachorum  apt»  in  dormitorio.  [^  Ger- 
manis  Forahana  et  Forhana  hodie  Forelle 
est  Trutta,  Gali.  TruUe,  Vide  Graff. 
Thesaur.  Ling.  Frane,  tom.  8.  col.  678. 
et  infra  Fario, 

^  Sarganaa  lubens  legerim  ;  sed  lodi- 
ees  intelligendas  opinor,  idem  proinde 
esse  quod  Sargia.  Vide  Sargineum, 

1  FARGIA,  Officina  fabri  ferrarli,  Ar- 
vernis Farge,  Gali.  Forge.  Instrum.Eccl. 
Brivatensis  ann.  1865  :  Informatio  facta 
auper  enclugia  Petri    Bodet ,  quaa  fuit^ 


FAR 


FAR 


FAR 


415 


inventa  in  hoipiHo  «eu  Fargia,  in  qua 
mùratur  Jacoous  de  Ulmo, 

o  FARGUA,  Fabrica  ferrarla,  Gali. 
Farge.  Charta  ann.  1840.  in  Beg.  72. 
Chartoph.  re^.  eh.  178  :  Qua»  (punherias) 
Ponciu9  Dominici  faber  servii  quoeumque 
anno  prò  octava  parte  prò  indiviso  Far* 

fwe  communis  dictts  viUss,  etc.  Vide 
"arga. 

PARIA,  Verba  multa,  in  Glossar.  Isid. 
et  Arabico-Lat.  Papise,  Multa  eìoauia, 
Hinc  forte  nostris  Fariholes  :  [a  fariy 
Farius  dlctum,  quod  superestin  compo- 
si tis  Bifarius,  Trifarius,  etc] 

^  FAHIJE  Gàbnes,  Faraonicts  scUicet, 
in  MS.  Bituric. 

^  FARIGARPSTIA,  Gallice  Trémoure; 
et  componilur  de  fariis  et  capio,  in  Glos- 
sar. Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex  God.  reg. 
4120.  Aliud  ann.  1852.  ex  eod.  God.  :  Far* 
nieaptia  «  Gallice  Tremouye,  quia  far 
eapit.  Utrobique  legendum  videtur  Jor-* 
ricaptia.  ni  in  altero  ex  God  7679  :  Farri- 
capita,  Trémuée, 

^  FARIGELLUS,  Qui  frumentum  in  fa- 
rinam  molendum  curat;  liaì.Farricello, 
barricai um  sonat.  Stat.  Placent.  lib.  6. 
fol.  68.  r*:  Quilibelmulinarius,Faricellus 
seu  granarolus  teneatur  ire  ad  domum 
cujuslibet  reguirentis  prò  accipiendo 
biada  ad  maeinandum,  et  ea  deferre  ad 
molendinum  et  macinare,  et  fodere  et 
reddere  bonamrationem  et  mensuram  de 
farina^  secundum  quod  bladum  fuerit  sibi 
datum,  sive  ad  pondus,  siveadmensuram. 
Vide  infra  Famariolus, 

«  FARINA,  Fecrundss,  in.  vet.  Glossar, 
ex  God.  reg.  7641. 

^  Farina  Bona,  Italis,  proverbialis 
locutio,  Bono  et  sincero  animo.  Serm. 
Bare!,  fer.  4.  bebd.  Passion.:  Iste  non 
faeit  hoc  prò  bona  Farina^  bono  animo. 

FARINAGIUM,  Pensitatio  ex  farina, 

ause  fit  molendinariis  prò  frumento  mo- 
to. Tabular.  Burguliense  ann.  1214. 
fol.  101:  Prior  debet  moltam,  de  unoquo* 
que  sacco  unum  boissellum^  et  plenum  Fa^ 
rinagium.  Gbarta  Joannis  Decani  Am- 
bian.  ann.  1220.  in  Tabularlo  ejusd. 
Eccles.  n.  155:  Cum  inter  nos  et  molen^ 
dinarios  nostros  contentioverteretur  super 
FarincMio,  quod  prmdieti  molendinarit  in 
molendtnis  nostris  prò  asinis  et  vanno 
percipiebanty  tandem  eompositio  interve- 
nit  in  hunc  modum,  Quicumque  bladum 
suum  in  vehiculo  suo  molendum  dediucerit 
ad  molendinos  nostros,  nihil  solvet  deFa- 
rinagio.  Qui  autem  in  asino  molendini 
bladum  suum  molendum  detuUrit,  oro 
madie  dabitpro  Farinagio  4.  boissellos, 
etc.  Gbarta  Mattbsei  Gomitis  Bellimontis 
ann.  1200  :  Concedo  etiam  eie  molturam 
suam  liberam  et  immunem  ab  omni  Fa^ 
rinagjc,  et  ab  omni  servitiOy  etc. 

^  Farinage  ,  eadem  acceptione  ,  in 
Gbarta  ann.  1815.  in  magno  Gbartul.nig. 
Corb.  fol.  67.  v  :  Je  maintenoie  tout  le 
Farinage  du  muèlin  de  Conchy  et  UnU 
Verbiue  des  bos  de  Conchy  appartenir  à 
mi,,,  lesdis  religieus  maintenans  au  con- 
traire  qu'à  yaus  appartenoit  le  moitiédes 
devans  dis  Farinage  et  herbage.  Feri" 
nage,  in  Gbarta  ann.  1310.  ex  Beg.  Pbil. 
Aug.  God.  reg.  9607.  8.  cb.  97  :  Item  la 
mmtié  du  Férinage^  qìM  di,  qui  ladite 
ferme  tient,  prent  au  moulin  ae  Founi* 
chon, 

FARINALB,  Molendinum.  Gloss.  Saxon  • 
cifrici  :  Farinate,  M  e  a  1  e  b  u  a ,  i.  fa- 
rinse  domus. 

FARINARIUM  ,  Idem  quod  Farìnale, 
Moletrina,  seu  molendinum^  ubi  ex  fru- 
mento molito  farina  conflcitur.  Utuntur 
gassim  Lex  Salica  tit.  24.  {.  8.  tit  88. 1 
.  Tradit.  Fuid.  pag.  551.  Aimoin.  lib. 


2.  Miraculor.  SS.  Georgii  et  Aurelil  n. 
19.  Acta  Episcopor.  Genoman.  pag.  800. 
Hariulfus  lib.  2.  Gbr.  Gentul.  cap.  7.  lib. 
8.  cap.  82.  lib.  4.  cap.  6.  Gbronicon  Be- 
suense  pag.  517.  Veteres  Gbartse  inHist. 
Monmorenciaca  pag.  15.  apud  Perardum 
in  Burgundicis  pag.  41. 149.  Beslium  in 
Episc.  Pictav.  pag.  89.  44.  in  Gomit.Pic- 
tov.  pag.  288.  [Felibian.  in  Hist.  Sandlo- 
nys.  Inter  Probat.  Gb.  26.  etc.l 

>|c  e  In  Agliniaco,  mansa  tria  cum  Fa- 
rinariisei  piscatione,  prò  quibus  ipsi 
dederuntuii.  mansa  in  diversis  locis. 
(Gonstit.  Goncil.  Pistar.  an.  864.  mus. 
arcb.  dep.  p.  20).  »  —  e  Quarta  una  cum 
terra  arabili,  vineis,  pratis  et  Farinario 
uno.  (Garta  Guillelmi,  Aquitan.  ducis, 
an.  985.  ibid.  p.  84).  »] 

Fabinarta.  Gapitulare  de  Villis  cap. 
18  :  Ad  Farinarias  nostros  pulloset  aucas 
habeant  jiuDta  qualitatem  farinariss,  [Go- 
dex  MS.  Irminonis  Abb.  Sangerm.  fol. 
85.  V*.  :  Habet  ibi  Farinarias  du<u.^ 

1.  Farinarius,  Idem  quod  Farina- 
rium.  [Gbarta  ann.  682.  tom.  2.  Hist. 
Meld.  inter  Instr.  pa^.  2  :  Farinarium 
vero  qui  est  super  fluvium  Matemam  ad 
Pontem  rapidum  tpsi  Monasterio  habere 
cupio.  Similiter  alterum  Farinarium  situm 
in  Briegio  siiper  fluviolum  Alba.  Occurrit 
prsBterea  in]  Gbronico  S.  Benigni  pag. 
412.  in  Gbron.  Abbat.  S.  Joan.  de  Vineis 
pag.  40.  etc.  Occurrit  etiam  in  Donatio- 
nibus  factis  Eccles.  Salisbur.  cap.  4.  [et 
in  Godice  MS.  Irminonis  Abb.  Sangerm. 
fol.  12.  col.  1.  et  fol.  45.  col.  1.  etc.j 

^  2.  Farinarius,  Homo  moletrinaa 
prffipositus,  molitor.  Gbarta  ann.  e.  1112. 
ap.  Guerard.  in  Gbartul.  S.  Petri  Gar- 
not.  pag.  684:  Do  Deo  sanetoque  Petra ... 
videntiSw  his.„  Odone  Farinario. 

^  8.  Farinarius,  Qui  farinan  vendita 
Ital.  Farinaio^.  Libert.  Barcbin.  Mss. 
ann.  1288:  Quilibet  civis  Barchinonss 
potest  molerò  bladum  suum  ubicumque 
voluerit  sine  impedimento  alicujuSf  eoccep- 
tis  FarinariiSi..,  qui  debent  molerò  ad 
molendina  regalia, 

«  FARIN6A,  Fauxt  ex  Gloss.  in  Alex, 
latrosoph.  Ms.  lib.  2.  Passion.  cap.  Ili  : 
Cognoscendum  est  non  ex  inferioribus  esse 
(sanguinem)  sed  ex  Faringa  et  arteria 
ftt, 

FARINOLA.  Passio  S.  Maximi  Presb. 
n.  IS:  Et  veniens  de  amne,  portane  Fari- 
nolam  in  ulnis  suis^obviavitMagnentium, 
Ubi  leg.  forte  Sarcinulam. 

0  FARINOSIUM  sive  Alveolus,  Locusubi 
farina  cadit  a  motendino,  Gallice  Mais. 
in  Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex  God. 
reg.  4120.  Fariniere  nuncupatur,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1458.  ex  Reg.  182.  Gbar- 
topb.  reg.  eh.  168  :  La  Fariniere  où  chiet 
la  Farine  en  moulant. 

3^FARIN0Sns,  [Farinarius.  Veget.  2. 
Veterin.  80.  Farinosa  congeries.] 

1  FARINULA,  Diminut.  faringe ,  apud 
Vulg.  Interpret.  1.  Reg.  17. 18.  et  infra 
in  Sorbetlum. 

1  FARINUM,  prò  Farina,  infra  in  Seov 
tarale. 

j  FARIO,  Quifatur,  Laurent.  inAmal- 
thea  ex  Ausonio.  Item  Piscis,  ex  Lexico 
Philol.  Nostris  Truite.  [^  Apud  Auso- 
nium  in  Mosella,  vers.  128.  Isidor.  Orig. 
lib.  12.  cap.  6.  sect.  6  :  Et  varii  a  varie" 
tate^  quos  vulgo  Truetas  vocant.] 

FARIOLA.  Mattb.  Silvaticus  :  Tisana, 
i.  agua  ordei.vel  Fariola. 

^  f  ARIOLUS,  Propheta  qui  fatur.  Latt- 
rentius  in  Amalthea  ex  Glossis. 

FARISBA.  Vide  Farius  equus. 

1  FARISEUS,  prò  Pharistsus.  Vide  in 
Phariseare. 

FARI8TEL,  Viarum  obstructio»  a  Sa- 


xòn.  far,  iter,  via,  et  s  t  à  I,  stabalum» 
obstructio.  Vide  Forestel. 


»  FARIUM.  Virgil.  Grammat.  pag.  86  : 
Latinitas  tanta  sit  et  tam  nrofunda  ut 
multis  ac  fanisfaris  sensious  explieare 
necesse  sit.  Quis  enim  latinitatem  eensa- 
tus  putet  tam  angustam  haberi  tamque 
artatam,  ut  unumquodque  verbum  uno 
tantum  Furio  unoque  sensu  contentum 
esse  videatur,  Derivatum  forte  a  Fari. 
Vide  Furio  et  Fanus  1. 

1 1.  FARIUS.  Gbarta  HarWchi  prò  Mo- 
nast.  Prumiensi  apud  Martenium  Am- 
pliss.  Gollect.  tom.  1.  col.  56:  Quod  nos 
nec  feci  nec  f acero  rogavi,  prmter  istum 
quem  firmissimum  volo  esse,  q%u>q%ie  tent" 
poro  fuerit  ostensus^nuUumsociatusejfec- 
tum,  nisi  vacuus  et  tnanis  appareat;  auC" 
torem  vero  criminis  vel  Farium  nec 
multum  tum  tempore  pcuiatur  judiciaria 
habere  potestas.  An  idem  quod  Tenton. 
Farira,  Insidiator,  a  Fara^  quod  dolos, 
fraudes,  insidiasslgnificat.  vide  Schil- 
ter,  in  Faran.  [<»  Leg.  parum.] 

^  Rursum  base  vox  occurrit,  non  ma- 
gis  aperto  sensu.  in  Translat.  SS.  xii. 
Fratrum  tom.  1.  Sept.  pag.  155.  col.  1  : 

»...  vCoQctvsoi  dniiqiM  dtM 

N<m  donioum  amiera  fui,  quam  oonorts  i&fens 

Vii  (1.  vis)  aoimlqua  novo  Fario  titiiiatvil  liottt. 

Hic  bsBrent  docti  Editores,  suspicantur- 
que  bostem  communem  bumani  generis 
indigitari.  [«>  Vide  Farium.] 

2.  FARIUS  Equus,  Arabicus,  genero- 
sus  :  Arablbus  Fara«.  Unde  fàpac.  apud 
Acbmetem  in  Onirocriticis  cap.  W.  fmcoc 
ò  9apac  ò  eùvevvic,  etc.  et  cap.  152. 169. 
odÉpac  'Apa6txòc,  apud  Nicetam  in  Isaacio 
lib.  1.  n.  2.  Leo  imp.  in  Tact.  cap.  18.  { 
187.  alt,  Saracenorum  equos  9apfouc  ap- 
pellare Raymundus  de  Agiles  pag.  162  : 
Assumptu  omnibus  pecuniis  suis  Caua- 
ream  et  Camelam  tuiibant,  ut  ibi  equos 
Farios  mercarentuv.  Infra  pag.  165  :  Coe- 
perunt  ostendere  tlli  de  parte  Comitis 
equos  Farios,  et  diviticks' suas.  Ead.  pag.: 
Qui  cum  accepisset  a  Comite  Raimundo 
5000.  solidorum ,  et  duos  equos  Farios 
optimoSf  etc.  A  voce  oapa;  nostri  equos 
generosos,  ut  sunt  Arabici,  Ferrandos, 
vocarunt,  utdocemus  in  voce  Ferrandus. 
Equos  vero  ejusmodi  Arabicos  in  pretio 
fulsse,  alibi  pariter  docemus.  Le  Roman 
de  Garin  : 

Hne  s'eo  ratanu  nr  U  roax  Arabi. 

Alibi  : 

Biaa  fii  arme,  t*ot  U  roi  Arabi. 

Alpharaces  cavaUi^  iidem  qui  Farti,  vox 
nempe  conflata  ex  prsepositione  al.  Ara- 
bibus  familiari,  et  Faro»,  equus  genero- 
sus.  Mattb.  Silvaticus  in  Pand.  :  Al^  et 
et,  articulus  apud  Arabes  significat  id 
quod  apud  nos  vulgariter  addimus  prespo- 
nendo  nominibus,  la,  le,  li,  lo.  Joannes 
Vili.  PP.  in  Epistola  ad  Aldepbonsum 
Regem  Gallici»  apud  Samplrum  :  AI«- 
quantos  utiles  et  olptimas  Mauriscos  cum 
armis  (quos  Hispani  cavallos  Alpharaces 
vocant)  ad  nos  dirigere  non  amittatis.  Ubi 
Maurisci,  non  sunt  quasi  minores  Mauri, 
quod  vult  Altaserra*  sed  ita  dicuntur 
enuntiatione  Longobardica,  quomodo 
Franciscum,  Angliscum,  et  similia  usur- 

Sant  Scriptores.  Co&a^i  Maurisd,  in 
Ipist.  8.  Leoni s  III.  PP.  proinde  ilaem, 
Sul  NumidsB  et  JEgyptii,  quos  common- 
ant  etiam  Gratius  in  Gynegetico  v.  518. 
et  Arianna  seu  Xenopbon  Junior  in  lib. 
de  Venat.  cap.  24.  Vide,  qu»  observamus 
ad  Alexiadem  pag.  408.  409.  Ab  Alfaras 
Arabico,  formata  vox  Auferant,  nostris 


416 


FAR 


FAR 


FAR 


olim  famlliaris.  Le  Roman  de  Girard  de 
Vienne  MS  : 

Moli  soBt  laaé  U  AnfonDt  cramu. 

Inflra: 

Mab  qnant  j*ol  braire  ]«■  dMtret  Aufienns. 

Le  Roman  de  Garin  MS  : 

Eh  destre  menent  lei  Aufemm  de  prie. 

Alibi  : 

n  renontermt  ée  Aofemos  destriore. 

^  Qaod  ejasmodl  equi  aliis  cursu  ma- 
xime prsestantiores  sint,  bine  fluvium 
rapidissimi  carsus,  Arabie  Tocarunt. 
Bestiar.  Ms.  : 

Bnlre  ms  et  la  terre  ei  Fovmii, 
Keart  un  fleuve  moiiU  ArelMe. 

Fabisea.  Vox  ejusdem  originis,  prò 
equa  faria.  Ordericus  Vitalis  de  Boe- 
mundo  lib.  10.  pag.  794:  Et  celerem 
equam  fortiesimamque,  quam  Fariseam 
appellant,  eum  uno  Miliie  aacendit,  Hinc 
har-faras,  stercua  cahallinum,  apud  Mat- 
thseum  Silvaticum. 

Ex  praedictis  videturemendandus Pro- 
copi us  lib.  1.  Goth.  cap.  18.  ubi  Belisa- 
rium  exhibet  equo  bellicosissimo  insi- 
dentem,  qui  toto  fuscus  corpore,  ante- 
riorem  capitis  partem  ad  nares  eximio 
candore  insignem  habebat.  Mox  addii  : 

OuTOv  "EXXyjvec  (lèv  faXtòv^Bàpéapot  Sa  BaXotv 

xaXoOfft.  Legerim  enim  9apav.  [«*  Vide 
Glossar,  med.  GrsBC.  voce  ^dtpac  col. 
1665.]  Hisce  addendum  videtur,  quod 
Hieronymus  de  Nomini  bus  Hebraicis, 
il/fan«,  equorum  domitorem  interpre- 
tatur. 

Wt  Ubi  legendum  forte  Apharez  vel 
Aphareahf  ab  articulo  Hebraico  a  et 
Pharashy  Eques.  Haud  scio  etiam  an 
emendanda  sit  superius  vox  fdipav  prò 
BdXav,  maxime  cum  Britones  nostri 
Armoricani  albedinem  hanc  in  anima- 
lium  fronte  e tiamn u m  Bai/{  nuncupent, 
et  Baillet  vel  etiam  nude  Baili  equum 
aliudve  animai  hoc  albore  notai um  : 
quod  a  quibusdam  Gallo-Flandris  Ba- 
1/ard  appellatur.  Quos  autem  Barbaros 
Bic  vocat  Procopius,  Gallos  esse  coAji- 
cere  licet. 

FARLE61NI,  Fornicatores,  adulteri,  ex 
Saxon.  fori  e  gè  re,  Fornicator,  adulter, 
moBChus  :  forliggan,  Fornicari,  adul- 
terari,  mcBchari  :  forliggand,  Lupa- 
nar.  Unde  nescio  an  nostrum  Forlianer, 
deducatur,  de  iis.  qui  conjuges  inferio- 
rìs  sortis  ac  condì tionis  sibi  adsciscunt  : 
tametsi  probabilius  censeatur,eJusmodi 
nuptias  quasi  forte  seu  extra  lineam 
nobilem  contractas  appellatas.  In  Lege 
Frisionum  titulus  9.  inscribitur  :  ve 
Farlegani  in  eoque  agltur  de  adulteriis 
et  stuprationibus.  Sikama  rescribendum 
censet,  de  horleganis,  id  est  hoerlegger$, 
seu  de  concubinis.  [Videri  tamen  pos- 
sunt,  inquit  Martinius,  dixisse  Farùgen 
crassiori  sono  prò  Verlegen.  Hoc  autem 
erit  cubando  errare,  ut  significetur,  ti- 
tulum  esse  de  avoii^occ  xoiTfi>v,  de  incon- 
cessis  icotpaxoiTJaic ,  babentibus  octa^poup- 
yioLQ.]  P^  Far2^ameMÌ,Concubitus  illici- 
tus,  fornicatio,  adulterium,  ap.  Schmel- 
ler.  in  Glossar.  Saxonico.  Vide  Graff. 
Tbesaur.  Ling.  Frane,  tom.  2.  col.  88. 
voce  Farligan.] 

^  FARLUGE,  Mundus  muliebris,  ita 
nuncupatur  a  Bareleta  serm.  de  cbo- 
reis  :  O  vana  mulieree  !  deferunt  secum 
mille  Faringe  ;  ex  una  parte  levitates,  ex 
alia  cùraUa^  ab  alia  pectorale,  ex  alia 
cultroe  :  deeunt  eie  forpicee,  ut  appare" 


rent  fabri  equorum.  Vide  supra  Famfa- 
luca, 

^  FARHAGA.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
Cod.  reg.  7651  :  Fachuriera,  Prov.  Far» 
maca^  farmader, 

9^  FARNAIGUS.  [Cippus.  DiEF.] 

1  FARNARIA,  f.  Fusoria  fornax  mone- 
tal  is,  Gali.  Fonderie.  Composi tio  anni 
1177.  inter  Raimundum  Gomitem  Pro- 
vinci»  et  Raimundum  Archiep.  Arelat. 
ex  Ghartulario  Arelatensi  :  In  dentate 
Arelatis  debent  facere  Famariam  eimul 
qum  eit  eie  communia  in  mrilee  portiones, 
vel  si  duas  facerent  in  Famaria  Comitis 
debet  hdbere  Archiepiecopus  dimidiam 
partem,  et  in  Famaria  Archiepiscopi  de» 
bet  habere  Comes  dimidiam  partem.  De 
moneta  vero  talis  est  convenientia,  etc. 
Et  inflra  :  De  Famariis  siquidem  ita  con" 
dictum  et  promissum  est  ;  ut  neque  Ar* 
chiepiseopus  sine  Comite  neque  Comes 
sine  Archiepiscopo...  in  civitate  Arelatis 
vel  in  burgis  Famariam  facere  possit. 
Vide  Phamatia. 

«  FARNARIOLUS,  Qui  Frumentum  in 
farinam  molendum  curat.  Stat.  Taurin. 
ann.  1860.  cap.  69.  ex  Cod.  reg.  4622.  A  : 
Item  quod  in  quoltbet  casali  possint  esse 
duo  amassatores  grani  et  unus  Famario- 
lu8,  et  non  plus  ;  et  si  contrafecerit  moli- 
narius  dictt  casalis  solx^at  solidos  viginti 
prò  bampno,  et  non  ultra,  et  removeatur 
dictus  Famarolius  (sic).  Vide  FariceUus 
et  Fomariolus. 

9^  FARNEUS.  [Ad  farnum  pertinens,  ut 
Famei  fungi,  apud  Apic,  7.  18.  ubi  alii 
leg.  faatnet.J 

1  FARNUM.  Charta  ann.  1259.  apud 
Eccardum  de  Orig.  familiae  Habsburgo- 
Austr.  col.  244  :  Tabemis,  molendinis, 
Farnis,  aqusBductibus  et  deeursibus,  etc. 
Ubi  legendum  videtur  fumis.  p  Pro 
Farinarium,  cum  abbreviatione  scrip- 
tum suspicor.Videin  hacvoce.][<»  Fur- 
nis  legitur  apud  Marq.  Herrgott  tom.  2. 
Geneal.  Habsb.  pag.  d5L] 

Ufi  FARNUS.  [Famia^  arbor  de  genere 
quercuum.  quae  describitur  ab  Aldro- 
vand.,  habens  folia  cerro  similia,  lon- 
giora  tamen,  angustiora,  durlora,  et  ad 
atrum  inclinantia,  quibus  incisur»  sunt 
minus  latsB,  cum  asperitate  aliqua  in 
parte  superna.  Memlnit  hujus  arboris 
vitruv.  7.1.  Adde  Pallad.  1.9.  ubi  tamen 
al.  leg.  fraxinus  :  dubitant  etiam  de  loco 
Vitruvit.] 

FARO,  prò  Baro.  Fredegarius  Scbolast. 
cap.  41  :  Burgundim  Farones  vero,  tam 
Episcopi,  oteam  casteri  leudes,  etc,  Ùtitur 
praBterea  nac  voce  cap.  44.  et  55.  Confer 
Faramannus. 

ì  FAROCIUM.  Vide  Farossium. 

FARONUS,  Pharus,  ex  Hìspanico  Fa- 
ron.  Curia  Generaiis  Catalani»,  acta 
CervarisB  ann.  1869.  MS.  sub.  Petro 
Rege  Arag.  :  Ultenns  ordinamus,  quod 
Faroni,  seu  Fara,  durante  guerra  pras- 
senti  fiant  per  loca  maritima,  in  quibus 
fieri  sunt  assueta,  sumptibus  tamen  eo- 
rumj  qui  facere  sunt  astricti.  [Vide  Fa- 
rossium.} 

1  FAROSSIUM,  Farogium,  Pharus,  fa- 
ces  et  lucernse  in  portubus  maris  vel 
turribus  accensas,  Gali.  Fanal  et  Phare. 
Turris  aut  excelsus  locus  ubi  hulusmodi 
ignes  accenduntur,  Massiliensibus  Fa- 
rot.  LittersB  Senescalli  Provincie  Mas- 
siliensibus ann.  1829.  ex  Archivo  S. 
Victoris  Massi I  :  Mandantes  et  fieri  fa- 
cientes  continue  Farossia  aeu  lumvLnaria 
in  loda  consuelis.  In  alio  ejusd.  Archivi 
Instrumento  ann.  1828  :  Fiant  Farocia  in 
montanis  assuetis.  Vide  Farasnum. 

1  FAROTUM,  Eadem  notione.  Charta 
anni  1460.exArcbivo  S.  Victoris  Massil.: 


A  Farato  usque  ad  plagiamportm  €talliae 
inclusive. 

o  FARRA.  Vide  Fara  2. 

1FARRAGUM,  Pule  ex  fare  fada^vel 
pinguis  dbus  generaUter.  Joban.  de  Ja- 
nna. Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.:  Farra- 
eum.  Fromentée  ou  viands  ercMte. 

0  FARRAGINALE.  Vide  FerraginaU. 

;^  FARRAGINARIA.  [Farragines,  sett 
varia  frumentorum  genera  slmul  com- 
mixta  ad  pecora  per  hiemem  pascenda. 
Colum.  11.  2.  post.  med.  Farraginaria 
quoque,  pecori  futura  per  hiemem  pr»- 
sidio.  Ita  leg.  Geanems  sed  Pontedera 
Antiq.  Gr.  et  Lat.  p.  588.  monuit,  hoc 
esse  monstrum  verbi,  et  multis  argu- 
mentis  probavit  prò  farraginaria  legen- 
dum f arrapo  hordearia,  quam  quidem 
lectionem  in  textum  recepit  Schneide' 
rus  ;  hinc  supra  allatam  vocem  toto 
Latio  exsulare  ìubemus.] 

1  FARRAGIUM,  Idem  quod  Farrago. 
Concilium  Tarracon.  ann.  1591.  inter 
Hispan.  tom.  4.  pag.  541  :  Nee  de  frugi- 
bus  duntaxat,  frumento...  solvi  praedpi- 
mus  (decimas)....  et  his  quas  in  herha, 
sive  fosno  ad  equitrum  et  aliorum  anima- 
lium  dbum  meti  et  depasd  ssepius  in  anno 
solent  ;  etiam  quas  vulgo  Farragia  et  alia 
id  genus  appellantur.  Charta  Radulphl 
Abb.  de  Viconia  ann.  1206.  e  Chartulario 
Monasterii  S.  Quintini  in  Insula  pag. 
28  :  Tres  vaccas  servabit.  eisque  tamquam 
suis  Farragium  provideoit...  eodem  Far» 
ragio  quo  sui  equi  vescentur  nostri.  Oc- 
currit  iterum  in  Chartulario  S.  Vandre- 
gisili  tom.  1.  pag.  88.  et  alibi. 

FARRAGO,  Forrago,  Equorum  vel  ani- 
malium  pabulum  ex  frugum  legumi- 
numque  miscellanea,  oeymum  Varrò  ni. 
Gr.  (Kxu(&ov,  Ital.  Farraina,  Fourage  :  vel 
etiam  stramen,  palea.  Charta  Ludovici 
Comitis  Blesensis  ann.  1199.  in  Tabula- 
rio  Eccl.  Carnotensis  n.  116:  A  festo 
autem  sancii  Remigii  usque  ad  tempus 
messium  rursum  habMt  Major  granicam 
libere  ad  usus  stios,  sicut  suam,  cum  Far- 
raginibus,  et  paleis,  et  vidis.  Et  has  Far- 
ragines  et  pateas,  etc.  Ita  in  alia  n.  280. 
[et  etiam  in  Charta  R.  Abbatis  S.  Salvii 
Monstrol.  ex  Tabularlo  Compendiensi.1 
Forrago,  in  Charta  Reginaldi  Episcopi 
Carnotensis  ann.  1206.  in  Eodem  Tabu- 
lario  n.  50  :  Sive  in  pratis^  sive  in  stra* 
minibus,  dve  in  Forraginibus,  vel  aliis 
quibuscumque,  etc.  [Tabularium  EcclesiSB 
Àmbian.  ae  juribus  Canonicorum  in 
villa  de  Camons  :  Et  quidquid  post  excus- 
sionem  manlpulorum  dedmas  remanebit 
sive  in  Foragine  sive  in  aliis  proventibus^ 
dmiliter  dwidetur.]  Vide  Fodrum  ^  et 
Plinium  lib.  18.  cap.  16.  ubi  et  Farrago, 
Idem  quod  secale,  Gali.  Segle.  Adde  Far- 
ragium. 

sic  FARRARIUS.  [Ad  far  pertinens.  Sete- 
vola  Dig.  1.  1.  58.  Sempronio  do,  lego  ex 
redactu  fructuum,  oleris,  et  porrin». 
quffi  habeo  in  agro  Ferrariorum.  Ali! 
leg.  farrariorum,  sed  prius  prsBstat,  et 
videtur  locum  denotare,  in  quo  ager  sit. 
Cato  R.  R.  10  Farraria  flstula.  —  2.  Far- 
rarium  absolute.  Vitruv.  6.  9.  ad  fin. 
Horrea,  foenilia,  farraria,  pistrina,  extra 
villam  facienda  videntur,  h.  e.  locus, 
ubi  farrago,  et  similia  jumentorum  pa- 
buia,  prseter  foBnum,  conduntur.] 

1  FAllRATIOR,  Fructuoaior.  Papias.  A 
Farre,  nisi  legendum  sit  Ferr€u:ior. 

T  FARRES,  «oXtóc,  Pula,  a  Farre,  Sup- 
plementum  Antiquarii.  Vide  Farracum. 

o  FARREUM.  Charta  Iterii  Tociac. 
dom.  ann.  1147.  inter  Probat.  Hlst.  Au- 
tiss.  pag.  15.  col.  1  :  Et  Itoc  quod  poaai- 
dent  apud  Sudum^  aieut  septum  est  de 
Farreis  et  palitio,  etc.  Sed  legendum  vi- 


FAR 


FAR 


FAR 


417 


detar  FoséeU,  vallis  scilicet  seu  fossis. 
Vide  Fosseium. 
«  Ita  Farrée  prò  FerreU,   Percussio 

£almaB  in  faciem^  occurrit  in  Vita  J.  G. 
[8.: 

Do  eoi  li  domeot  gnu»  eoMet, 
Et  eo  le  ftcbe  gram  FMrrées... 

Vide  Ferita, 

o  FARRIGAPTIA.  Vide  supra  Faricarps- 
tia, 

^  FARRUGO.  [Immundicies  alicujus 
rei.  DiEP.l 

0  FARRUM,  Far,  Ital.  Farro,  Stat.  Gè- 
naens.  lib.  4.  cap.  58.  pa^.  114.  r»  :  Ap- 
pellatUme  autem  victuahumy  quoad  ea 
qum  prmdicta  aunt,  Hnt  et  intelligantur 
tnfrancripta^  seilieet  frumentunif  ordeunij 
spelta,:.  Farrum,  oleum,  nuces,  etc.  Vide 
infra  Franaire. 

1  FARS.  Vide  Faronus, 

1.  FARSA,  Tamor,  qui  totam  cutem 
exalcerat.  GIosssb  MSS.  ad  Alexandrum 
latrosopiiistam  :  Erpes  estiamenus,  i.  se 
comedens,  guod  Salernitani  Farsam  vo- 
cant.  Constantinus  African.  lib.  8.  Com- 
xnun.  locor.  Medie,  cap.  10  :  Colera  rubea 
H  sit  simplex,  et  ad  td  quod  membrum 
videatur  descendere,  facit  apostema,  quod 
vocatur  Formica,  et  idiud  Farsa  :  quss  si 
cum.  sanguine  miseeatur.  Erisipela  inde 
generatur.  Vide  eumdein  lib.  de  Gradib. 

f^ag.  874.  et  882.  Marbodus  de  Herbis 
ib.  4.  cap.  20  : 

Uloera  destocat  mala,  restriagit  qooqoe  Farum. 

Italia  Fersa,  est  calor  immensus.  Dan- 
tes  :  Come  U  ramarro  sotto  la  gran  Fersa 
de'  di  canicular  cangiando  siepe,  folgore 
Dar,  se  la  via  attraversa.  [Jano  Lauren- 
oergo  in  Supplemento  Antìquarii  :  Farsa, 
vaxTT),  nacta.j 

1  2.  FARSA,  Italis  Frottola,  nostris 
Farce,  deflnitur  ab  Academicis  Crusca- 
nis,  Commedia  mozza,  e  imperfetta;  dal 
Greco ^àp<roQ,che  vale  vesta  mozza;  melius 
a  Menagio,  Carmen  multis  et  variis  re- 
bus refertum  seu  farcitum  ;  unde  vocis 
origo.  Inde  etiam  Farsa  dict»  qusedam 
Paraphrases,  inter  Scripturas  vel  preces 
in  Ecclesia  cantari  solitas,  inter mixtse, 
quibus  ejusmodi  Scripturs  vel  preces 
veluti  farciuntur.  Vetus  Ceremoniale 
Lirensis  Monasterii  :  Qualiter  debeant 
cantare  Kyrie  eleyson  cum  Farsa.  Quando 
in  diebus  festis  dicitur  Kyrie  eleyson  cum 
Farsa.  Quo  intelligi  datur  additio  ause 
etiamnum  diebus  festis  solemnioribus 
in  quibusdam  ecclesiis,  Senonensi  vide- 
licet,  Cenomanensi,  e  te.  post  Kvrie  can- 
tatur  hoc  modo  Kyrie,  fons  bonitatis. 
Pater  ingenite,  a  quo  bona  cuncta  proce- 
dunt, eleyson  Christe.etc.  Circa  originem 
ac  dispositionem  Farsas,  consulendus 
Crescimbeni  all'  istoria  della  volga  poe- 
sia lib.  4.  cap.  8.  ubi  et  de  quodam  pul- 
mento  Provinci  ali  bus  noto,quodFar«um 
vocant,  belle  loquitur. 

•  Reg.  visitat.  Odon.  archiep.  Roto- 
mag.  ab  ann.  1248.  ad  1269.  ex  Cod.  reg. 
1245.  fol.  216.  V*  :  Visitavimus  monaste- 
rium  monialium  S.  Trinitatis  Cadomen^ 
sis  .  .  ,  .  In  festo  Innocentium  cantant 
lectiones  cum  Farsis  :  hoc  inhibuimus. 
Quse  lectiones,  ejusdem  composi tionis 
erant  atque  EpistoUs  Farcitae,  quarum 
specimen  supra  allatum  emendare  licet 
ex  Comment.  Acad.  Inscript.  tom.  17. 
pag.  716.  Cui  addendum  alterum  exem- 
plum  ex  tom.  2.  Hist.  Theat.  Frane. 

1 FARSATURA,  Farcimen,fartum,  Gali. 

Farce.  Statuta  antiqua  S.  Audoeni  Ho- 

tom.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col. 

1208  :  Sicut  interdicimus  usum  camium, 

III 


ita  Farsaturas  de  tritis  camibus  denega- 
mus, 

T  FARSATUS,  prò  Fartus,  Gali.  Farei. 
Ova  Farsata,  id  est,  cum  farci  mine. 
Gali,  dee  ceufsfarcis,  in  Consuetudlnibus 
Solemniacensibus  prò  festis  diebus. 

o  FARSETUS,  Vestis  species,  tborax, 
Ital.  Farsetto,  Constit.  Feder.  reg.  Sicil. 
cap.  107:  Itetn  quod  praRdicti  comites, 
magnates,  barones,  milites,  et  uxores  eo- 
rum  passini  habere  in  astate  guamimen- 
tum  unum  de  serico,  sub  eo  farsetum  vel 
dublectum  ac  juppam  de  serico.  Nostri 
Farce  vocabant  id  omne,  quo  aliquid 
fartum  erat.  Stat.  ann.  1341.  tom.  5. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  548.  art.  7: 
Que  nul  ne  face  coisins,...  qui  ne  soit 
d'aussi  benne  Farce  camme  la  couste, 

FARSIA,  [ut  Farsa  2.]  Cbarta  Odonis 
Episcopi  Parisiens.  ann.  1198.  post  No- 
tasadPetrum  Blesensem  ultim»  Edi- 
tlonls  :  Missa  similiter  cum  casleris  horis 
ordinate  celebrabitur  ab  aliquo  prasdicto- 
rum  j  hoc  addito ,  quod  Èpiatola  cum 
Farata  dicetur  a  duobua  in  cappis  sericeis. 
Incertum  quid  hsec  vox  denotet,  a  qua 
dictffi 

EpisTOL-ffi  Farcita,  in  Visitatione 
Thesaurariffi  S.  Pauli  Londinensis  ann. 
1295:  Unum  troperium.,.  in  cujus  initio 
notantur  omnes  Seguentias,  et  in  fine  pò- 
nuntur  omnea  Epistolas  Farcitas.  Ibidem  : 
Gradale  de  Choro,  quod  vocatur  Puero- 
rum,  sine  officio  ;  in  cujus  fine  ponuntur 
Epistolas  Farcitas. 

Wr  Obscurum  Jam  non  est  quid  sint 
Epiatolas  Farcitte,  quseve  hujus  vocis 
origo.  Earum  qulppe  specimen  edidit 
Martenius  noster  lib.  1.  de  Antlq.  Eccl. 
Rit.  cap.  8.  art.  2.  ex  vetusto  Missali  S. 
Gatiani  Turon.  ann.  circ.  600.  unde 
ejusmodi  Epistolas  dictas  fuisse Fardfas 
patet,  quod  ex  vario  idiomate  Latino 
scilicet  ex  Gallico  composita  essent 
atque  Farcitas  in  bunc  modum  :  Lectio 
Actuum  Apostolorum  :  Por  amor  de  vos 
pri  Saignos  Baruu,  se  et  vostuit,  excostet 
la  leQun  de  Saint  Esteure  le  glorieux 
Baì'run.  Eacotet  la  par  benne  entention, 
qui  a  ce  Jos  regu  lapassiun.  In  diebus 
illis  Stephanus  :  Saint  Esteures  fut 
pleins  de  grant  bonté,  Emmen  tot  celo  qui 
creignent  en  Dieu  feseit  miracle.  0  nom 
de  Dieu  mende  ascuntrat,  et  auces  a  tot 
dona  tante,  por  ce  haierent  autens  li  ive. 
Surrexerunt.  Encontre  lui  se  dresserent 
trestuit,  discrent  ensemble  mauveis  mes, 
celui  il  a  deahle  qui  parole  en  lui,  etc. 
Eodem  S.  Stephani  die  in  Cathedrali 
Aquensi  etiamnum  cantatur  Epistola 
alterno  commate  Latino  et  vulgari  : 
quod  Planctus  S.  Stephani,  vernacule, 
leis  pìants  de  San  Esteve,  dicitur.  Idem 
obtinuisse  in  Divlonensi  Ecclesia  testa- 
tur  Epistola  nuae  legitur  in  Mercur. 
Gali.  ann.  1726.  mens.  Febr.  Exstant 
prseterea  Epistola^  Farcitae  in  Epistolario 
S.  Juliani  Brivat.  qu»  Jam  prse  nimia 
earum  prolixitate  non  cantantur,  nisi 
in  festo  S.  Nicolai  aliisque  perpaucis. 
Denique  earumdem  Epistolarum  occur- 
rit mentio  in  Ordinariis  MSS.  Narbo- 
nensi  et  Cabilonen si,  teste  Martenio  loco 
supra  laudato.  Vide  Faraa  2. 

f  FARSILE,  Quod  farturam  radptt.Lau- 
rent.  in  Amalthea  ex  Apitio. 

o  FARSrrnS,  dicitur  de  eo,  qui  cibis 
oppletus  est.in  Comced.sine  nomine  act. 
2.  se.  5.  ex  Cod.  reg.  8168  :  Exuriant  (an- 
cìHab)  FarsitaSt 

<»  FARSSITUS,  Fartus,  Gali.  Farci,  Reg. 
feudor.  Aquit.  sign.  JJ.  rub.  in  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  87.  v»  :  Cum  dominus 
rexvult  facere  transitum  per  partes  suas, 
et  mandai  ei  ante,  quod  paret  sibi  pran- 


dium  debitum,  debet  ei  dare  subtus  cas- 
trum  de  Bedessan,  unam  vaccam  Farssi- 
tam.  secundum  modum  antiquum, 

FARSURAjpro  Fartura,  apud  Petrum 
Blesensem  Epist.  86.  [«>  et  TertuUia- 
num.  Vide  Forcel Unum  in  Fartura.] 

FARSWEROTOS.  Vide  Furswirotos. 

^  FARTALLIA.  [Patella.  Dief.I 

f  FARTELLUS.  Vide  Fardellus. 

i  FARTHING.  Vide  Ferto. 

^  FARTILLES,  quod  fures  ibi  cileantur^ 
furca,  in  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod- 
reg.  7657.  Leg.  Furcillas,  Vide  in  bac 
voce. 

]  FARTO.  Vide  Fartorium, 

1  FARTOR,  Nomenclator,  in  Glossario 
Sangerman.  MS.  n.  501.  Apud  Festum 
explica  ti  US  :  Fartores,  Nomenclatores,  qui 
clam  velut  infarcirent  notnina  salutato- 
rum  in  aurem  Candidati.  [^^  Etymon 
petendum  a  verbo  Fari.]  Candidatis  seu 
Petitoribus  in  primis  elaborandum  erat^ 
ut  singulos  cives  nossent,  eorumque 
nomina  tenerent  ;  cum  autem  in  tanta 
populi  multi tudine  et  tantis  vitse  occu- 
pationibus  hoc  fieri  vix  jposset,  minis- 
trum  instituerunt,  qui  candidatis  no- 
mina omnium  civium,  ut  quisque  occur- 
rebat,  suggereret,  eumque  Nomencla- 
torem  vocarunt  Cicero  prò  Munena 
Monitorem,  Festus  vero  Fartorem  dixit, 
et  ex  eo  Glossator  Sangerm. 

1  FARTORIUM,  Laniarium,  Gali.  Tue- 
rie,  Parisiis  Echaudoir.  Charta  Boleslai 
Ducis  Silesise  ann.  1311.  apud  Ludewig. 
tom.  6.  pag.  456:  Rite  et  rattionabiliter 
vendidimus  Fartorium  seu  curiam  maC' 
tatoriam  in  Aureo-monte,  in  civitate  vel 
extra  civitatem,  ubicumque  expedire  vide- 
bitur,  asdificandum,  cum  omni  usufructu 
et  utilitate,  qui  inda  proveniunt  et  prove- 
nire po88unt,et  cum  omni  iure  et  dominio, 
ficut  dictum  Fartonem  habuimus  et  tenui- 
mus,  Heì*manno  Scriptori,  etc.  Vide  Mctc- 
tatorium. 

^  FARTUM,  Prffidium  rusticum,  ni  fai- 
lor,  omnibus  rebus  quse  ad  culturam 
pertinent  instructum^  idem  quod  Affare, 
[^  Sed  legendum  opinor  FeuUum.  Vide 
supra  Factum  4.]  Testamentum  Flo- 
rentii  de  Castellana  ann.  1898.  ex  Sche- 
dis  Prsesidis  de  Mazaitgues:  Voluit...  quod 
totum  Fartum  de  Luco  sibi  serviat,  et  de 
ipso  Farto  sibi  domina  et  seignoressa. 

\  FARTUS.  Vide  in  Ferto. 

à  FARUM,  ut  supra  Farrum.  Libert.  S. 
Marcel,  ann.  1848.  in  Reg.  168.  Char- 
toph.  reg.  eh.  89  :  Item  quod  ala  Fan 
dicti  loci  transmutabitur  retro  domum. 

1.  FARUS,  Cosnator,  Coinatorium,  Pa- 
pié. 

1  2.  FARUS,  Fretum,  Gali.  Detroit. 
Chronicon  Sicilise  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  8.  col.  59  :  Nos  (Bonifacius  VIII. 
Papa)  de  vestra  discretionis  et  circums- 
peclionis  industria  plenam  in  Domino 
fiduciam  obtinentes,  et  volentes  ut  eo  lu- 
oentius  rebelles  iidem,  civitates,  castra  et 
loca  tam  ipsius  insulsB,  quam  aliarum 
etiam  regni  prasdicti  partium  citra  Fa- 
rum;  intelligo  Messanense  fretum,  Gali. 
Le  Phare  seu  Le  Detroit  de  Messine. 
[^^  Regnum  Sicilias  tam  ultra  Farum 
quam  citra,  in  Chart.  Frider.  IL  Imper. 
ann.  1216.  in  alia  ann.  1219.  apud  Pertz. 
Leg.  tom.  2.  pag.  229.  282.  etc.] 

5  3.  FARUS,  Lucerna  sive  Lychnuchus 
orbicularis  et  circularis.  Vide  Pharus. 

^  4.  FARUS,  Fasciculus,  utvidetur  seu 
onus,  sarcina.  Jura  vicecom.  Narbon. 
ann.  circ.  1260.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Occit.  col.  546:  Habet  ab  omnibus 
hominibus...  porlantibus  Ugna  cum  suis 
animalibus  Narbonam,  ratione  intradas, 
de  quolibet  animali,  unam  saumatam  li-' 

53 


418 


FAS 


FAS 


FAS 


gnorwn,  et  de  cupolata  dtios  Faros  homi- 
num  semel  in  anno  de  animalihue, 

1  FARWESOTU.  Vide  Furswirotoa, 

«  FARZIUS,  Vestis  species.  Ghron.  Pia- 
cent,  ad  ann.  1888.  apud  Murator.  tom. 
16.  Script.  Ital.  col.  588  :  Utuntur...  Far- 
zus  magnie  et  parvis  a  lectiset  cortinie  de 
teda  circumcirca  dieta  lecta.  Vide  supra 
Farsetus, 

o  FASANUS,  Phasianus,  Gali.  Faiaan, 
Libert.  villsB  de  Caynau  concesssB  a 
Joan.  dalph.  ann.  1812.  in  Reg.  150. 
Cbartoph.  reg.  eh.  118  :  Jtem  concedimus 
eisdentt  quod  venari  possint  modis  omni- 
bus,  quious  voluerint,.,.  ad  omnia  seta' 
rum  genera  et  avium,.,.  exceptie  perdi- 
cibuM  et  Fasanie,  quos  non  deoet  capere, 
niei  cum  avibus.  Stat.  Taurìn.  ann.  1860. 
cap.  804.  ex  CJod.  reg.  4683.  A  :  Nulla  per- 
sona  exeat  cimtatem  in  die  fori  seu 

Serbati  prò  emendis  Fasanis,  perdicibus, 
leporibus,  etc.  Stat.  Gadubr.  Jib.  8.  cap. 
81  :  iict  fillum  sive  laqueum  vel  ad  retta 
nemo  capiat  Fasanos  vel  perdices.  Vide 
inf^a  Faseianus, 

9^  FASGAUS,  [Ad  fascem  pertinens. 
Inscript.  apud  Pabrett.  p.  274.  n.  154. 
Maximo  Fascali  Aug.  N.  Blctoria  cojugi 
incomparabili.  Idem  Fabrettus  hic  ad- 
notat,  fasces  bine  inde  cum  securibus 
in  lapide  reprsesentari,  unde  intelligi- 
mus,  hunc  Maximum  fuisse  Augusti 
cujusdam  lictorem,  cujus  professio  hac 
voce  cadentis  Latinitatis  propria  signi- 

flcaturn 

o  FA5GBLLA,  ut  Fasciola.  Glossar.  Pro- 
vino. Lat  ex  Cod.  reg.  7657  :  Cenato, 
Prov.  cinqula,  fascia,  Fascella,  fasciale, 
qua  puert  invotvuntur. 

5  I^GEMIN A.  Vide  mox]  Fascennina. 

FASGENNINA,  Fasgennia,  Ital.  Fasci- 
nata, Propugnacula  urbium,  seuarcium 
ex  Fascinis,  seu  ligneis  fasci  bus  cx>n- 
fecta.  Ugutio  :  A  fasciSj  hac  fascennina, 
t.  clausibilis  vaUatio,  stcut  arca  castra 
et  civitates,  qua  solet  fieri  quibusdam 
lignis.  Ita  enim  Glossa  Pithoeanse,  ex 
quibus  emendandsB,  quse  Isidorlane  ha- 
bent  Fascemina.  Gloss.  Lat.  Gali.  :  Fas^ 
cennia,  Palis  de  bois,  ou  closture  environ 
chastiaus,  Nos  etiamnum  Fascines  dici- 
mus.  Occurrit  in  Hist.  Obsid.  Jadrens. 
lib.  1.  cap.  4.  lib.  2.  can.  19. 

j  FASCES,  ut  apud  Komanos  summi 
magistratus  indicium  fuere,  ita  apud 
ScrTptores  medii  sevi  prò  suprema  pò- 
testas  usurpatur  hsBC  vox.  Testamentum 
Bodulfl  Bplsc.  Bituric.  ssec.  4.  Bened. 
part.  2.  pag.  161  :  Placuit  etiam  huic  in- 
seri testamento  ut  nec  meo,  nec  parentum 
meorum  (dominio)  nec  Fascibus  regia 
magnUudinis,  nec  eujuslibet  terrena  di- 
gnttatis  subjaceant,  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Faseis,  Faissel,  ou  enseigne 
de  konneur.  Ubi  additur  hic  versiculus  : 

Pondera  ioni  Fueu,  FasoM  dlconliir  honores. 

1.  FASCIA,  [Modus  agri,  idem  ut  vide- 
tur,  qui  Faida.  Antiq.  Recog.  Revel. 
Vienn.  Probus  fol.  58.  verso  :  Nicholaus 
Mex  tenet  de  Comite  unam  Fasciam  de 
bosco  de  Brochiis  et  debet  inde  xii.  den. 
censualeSf  et  tenet  1.  petiam  bosci  ibidem 
libere.  Stephanotius  tom.  10.  Fragm. 
MSS.  pag.  258.  ex  Tabularlo  B.  M.  de 
Rupe-forti  ;  Anno  mglxxxxiv...  conce- 
dimus... quidquid  juris  habemus  in  Fas- 
cia qua  est  inter  nemus  et  aquam.]  Vide 
Fasciola^  Funiculus,  SuppelUcium. 

^  t.  prò  Faida.  Vide  supra  in  hac 
voce.  Ohartul.  S.  Vincent.  Laudun.  eh. 
81  :  Notum  esse  volumus...  integram  terra 
Faseiam  unam  et  de  duabus  Fasdis  duas 
partes  ad  dedmam  garbam  in  territorio 
de  Dagniis  perpettM  habendas  dedisse, 


tertiam  duarum  Fasdum  partem,  Wil 
lelmo  participe  nostro  concedente. 

^  2.  f  ASCIA  et  Fascium,  passim  occur- 
runt  in  Antiq.  Recogn.  Vlen.  Regesto 
Probus,  prò  Fascis:  nlFiuda  ligni,  Gali. 
un  Fagot  de  bois  :  Fasdum  feni.  Gali. 
une  Botte  de  foin.  vide  Fasdus. 

^  Falchici,  eadem  acceptione,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1442.  ex  Reg.  176.  Cbar- 
toph. reg.  eh.  114  :  Gomme  le  suppliant 

eust  marchandé de  coupper  et  dbalre 

certaine  auanlité  de  bois  et  en  faire  des 
fagos  et  Faschiel. 

FASCIAMENTA,  Fascise  sepulcrales. 
Alcuinus  £p.  71  :  Numquid  non  Fasda» 
menta  mortui  eodem  verbo  solvere  potè- 
rat,  quo  mortuum  vita  redditum  de  se- 
pulcro  prodire  Jusnt  f  Vide  Pectorale, 

^  FASCIANUS,  ut  supra  Fasanus.  Chron. 
Estense  ad  ann.  1844.  apud  Murator. 
tom.  15.  Script.  Ital.  col.  587  :  Fascia" 
norum^  pavonum,  columbarumque  et  reli- 
quorum,  avium  ad  ingentem  numerum 
consumtum  satis  constat» 

«  FASCIATORIUM,  Fascia  qua  frons 
sacro  chrismate  inuncta  obvolvebatur, 
idem  quod  Chrismale.  Reg.  Bern.  abb. 
Cassin.  tom.  2.  Hist.  ejusd.  monast.  pag. 
460.  col.  1  :  Item  ut  rectores  ecclesiarum 
monere  debeant  semper  populum  et  pra- 
sertim  parrochianos,  quod  per  lavatUmem 
panni  vel  Fasdatorii  compatemitatem 
non  debeant  contrahere,  sed  solum  per 
baptismi  et  confirmationis  sacramentum. 
Quomodo  etiam  legendum,  prò  Passato- 
rium,  ibid.  pag.  465.  col.  1  :  Item  si  ali- 
quis  per  ablutionem  Fassatorii  seu  panni 
compatemitatem  contraoDerit  contra  cano- 
num  instituta,  eie. 

«  FASCICULARinS^BaJulus^Gan.  Porte- 

Ì'aix.  Gloss.  Gffis.  Heisterbac.  in  Reg. 
*rum.  tom.  1.  Hist.  Trevir.  Joan.  Nic. 
ab  Honthdm  pag.  678.  col.  2  :  Fasdcu- 
larii,  qui  ferunt  pondera,  unusquisque 
denarios  duos.  Vide  Fardellarius. 

i  FASGILLA,  Falcula,  Gali.  Faucille. 
Charta  Ingelranni  III.  Codiciacensis 
Toparch»  ann.  1207.  in  Hist.  Codiac. 
pag.  166:  Concedo...  herbam  meam  nemo- 
ris  de  Laujou  ad  F(udllam.Vide  Fadlla. 
^  FASCILONES  apud  Monachum  San- 

fallensem  e  cod.  reposuit  Pertzius  lib. 
.  cap.  21.  ubi  vulgo  legebatur  Flasd- 
Umes.  Idem  esse  videtur  quod  Fasciola. 

^  FASCINA,  vox  Italica,  Lignorum  fas- 
cis. Gali.  Foacifid  vel  Fagot.  Tract.  Ms. 
de  Re  milit.  et  mach,  bellic.  cap.  58  : 
Inter  dictas  perticas  ponantur  Fasdna 
lignaminum.  Stat.  Montis-reg.  pag.  188  : 
Quod  H  aliquis  imponeret  ignem  in  ali- 

quibus  palets, aut  lignis  vel  Fascinis 

existentibus  extra  casiamentum,  et  nihU 
aliud  concremar etur,  nid  ipsa  palea,  fé- 
num,  tigna  et  Fadna,  etc. 

FASCINABULUM.  Notffi  Tyronis  pag. 
182  :  Fasdnum.  Fasdnabulum.  Fasdna- 
bellum.  Prafasdnat,  etc. 

1  FASCINARE.  Gloss.  Isid.  :  Fasdnat, 
Gravat.  Papias  :  Fasdnat,  Adulando  im- 
petit, laudando  decipit,  gravat.  Id  est, 
nocet  fascino  :  quo  signiflcatu  Latinis 
notum  ver  bum  Ffisdnare. 

^  Enfaxdgner,  prò  vulgari  Ensorceler. 
Fascinare,  in  Lit.  remiss.  ann.  1461.  ex 
Reg.  Id8.  Ghartoph.  re^.  eh.  294  :  I« 
mari  de  la  suppliant  lui  dist  qu*elle  l'avoit 
Enfaxdgné.  Fesne,  fascinum,  vulgo 
Charme,  ensorcelement,  in  Stat.  eccl. 
Turon.  ann.  1896.  cap.  78.  ex  God.  reg. 
1287:  Si  peccaverint  (precaverint)  ad  fas- 
dnum vel  qualescumque  precationes,  ex- 
cepto  dmboU)  et  oratume  Dominica,  etc. 
ubi  versio  Gallica  :  Si  aucun  chante  à 
Fesne  aucuns  chantemens,  etc. 

FASCIOLA.  Ugutio,  partim  ex  Isidoro 


lib.  19.  cap.  88  :  Fasciola  dicitur,  qua  vul- 
nera ligantur.  Feudale  vero  Latinis  dn- 
f^ulum,  quo  puer  drcumligatur  in  cunis. 
•  Hinc  Fauser,  prò  Vulnera  alligare, 
curare,  Gali.  Panser.  Lit.  remiss.  ann. 
1448.  in  Reg.  176.  Ghartoph.  reg.  eh. 297: 
Icellui  Toulhon  fut  confesse  et  receut  son 
Createur  ;  et  après  fut  Faisse  et  aparillé. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  re^.  7657: 
Faysser.  Prov.  fasdare]  Dimlnutivum  a 
Fascia,  cujus  vocis  crebra  occurrit  men- 
tio  in  Regulis  Monasticis,  cum  agunt  de 
Monachorum  vestibus,  ubi  maxime  iti- 
nerantium  fuisse  observare  est.  Bernar- 
dus  in  Gonsuetud.  Gluniacensib.  MSS. 
cap.  8  :  Non  ddfet  equitare  dne  Fasdolis 
plusquam  una  leuca.  Gap.  62  :  Ablatis 
calcaribus,  et  Fasdolis  ad  Monasterii  in^ 
troitum  petat  veniam.  Lanfrancus  in  De- 
cretis  prò  Ordine  S.  Benedicti  cap.  7. 
ait  ad  Gamerarium  pertinere,  ut  procu- 
ret  fratribus  in  itet^  profecturis  cappas, 
Fasciolas,  calcaria^  Idem  cap.  14.  Mona- 
chum Fasdolatum,  aut  dnctum,  dve  cum 
cappa,  in  claustrum  introire  vetat,  quod 
h»c  sint  itinerantium.  Bernardus  Mon. 
MS.  cap.  4.  et  Udalricus  lib.  8.  Gonsue- 
tud. Gluniac.  cap.  11.  Fasdolas  Mona- 
chis  tribù unt  propter  tibias  infirmantes, 
idestfSi  id  exigat  inflrmitas.  vide  lib.l. 
Miracul.  S.  Dionysii  cap.  14.  Regula 
Magistri  cap.  81.  statuit,  ut  Monachi 
habeant  in  hieme  pallium  stamineum, 
braccas  laneas,  et  FasdoUis,  aut  pedules. 
Vult  prseterea,  ut  Fasciola  lanea  non 
sint,  sed  linea,  ut  aliquid  distet  a  Clerico 
Monachus.  Denique  Gonventus  Aquis- 
gran.  ann.  817.  cap.  22.  F<udolas  duas 
Monachis  concedit,  et  duas  alias,  quibus 
necesse  est  itineris  causa.  lis  interaicun- 
tur  in  Goncilio  Gloveshovensi  ann.  747. 
cap.  88  :  Nec  imitentur  saciUares  in  ves- 
titu  crurium  per  Fasdolas,  etc. 

Quaerunt  ipsi  monachi,  quod  genus 
vestis  fuerint  Fasciola  bis  locis.  Haef- 
tenus  cum.  peduHbus  confundit,  ut  et 
Lucas  Acherlus  ad  Udalrlcum,  qui  Ga- 
maches  vertit.  IHis  proxime  accedit  Edi- 
tor Vet.  Disciolin»  monast.  qui  Fasdo- 
las leves  quasaam  ocreas  esse  existimat, 
ex  eo  maxime  quod  itinerantibus  prò- 

§ri8B  videantur.j  Palam  est,  supra  lau- 
atos  Scriptores  pedules  a  lasciolis 
perpetuo  aistinguere.  Verum  non  est 
cur  ad  exoticas  notiones  recurramus, 
cum  Latina  se  oflerat  ;  sunt  enim  Gice- 
roni  lib.  de  Aruspic.  resp.  Fasdola, 
qu8B,  Ulpiano  D.  de  Auro  et  arg.  leg. 


Hirsaug.  cap.  16:  Pro  signo  Fasdolarum, 
inculcatum  calceorum  signum  pramis- 
sum,  addito,  ut  tUrumque  indicem  tibia 
drcumferas.]  Eginhardus  in  Garolo  M.  : 
Fiudolis  crura  et  pedes  caldamentis  cons- 
tringebat.  Monachus   Sangallensis  lib. 

1.  cap.  86  :  Fcudola  crurales  vermiculata, 
etc.  [<»  Vide  FascUones.  Fiscorum  des- 
cribend.  FormulsB  apud  Pertz.  Leg.  tom. 

2.  pag.  177:  Est  ibi  genitium in  quo 

repperimus  sardles  5.  eum  Fasdolis  4. 
camisUes  5.  Qualis  autem  fuerit  calcea- 
tnra  Francorum,  supra  attigimus  in 
voce  Armiger,  quibus  nsec  addere  placet 
ex  Joanne  Puricello  in  Monumentis 
Basilio»  Ambrosianae  pag.  70.  ubi  Ber- 
nardi Regis  Itali»,  Pipini  filli,  effossum 
et  apertum  tumulum  describit,  ipsius- 
q  uè  Bernardi  vestes  regias  :  Superstites 
adhuc  e  cerio  rubro  calcd  utrumque  pe- 
dem  contegebant  iidemque  ligneam  quis- 
que  sdeam,  hinc  inde  coriaceis  insutam, 
habeant.  Tam  vero  apte  presseque  ad 
suum  quisque  pedem  juxta  ordinem  digi- 


FAS 


FAS 


FAS 


419 


torum  congrutòant,  in  txcutum  verme  pri- 
morem  dlgitum  deainentes,  ut  calceus 
dexter  nonnisi  dextro  pedi,  quamdiu  in' 
teger  ille  erat,  9ini9ter^ue  sinistro  adap- 
tari  potuisaet,  Caterum  quisque  calceus 
duabus  tantum  corii  partibus  invicem 
consutis  pedem  ita  contegebat,  ut  anterior 
corii  pars  in  suprema  versus  crura  extre- 
mitatem  aliquantulum  scissa  in  longum 
essetfillicque pedi  ligamine  astringeretur, 
ad  eum  prorsus  modum,  qtio  rusticana 
hodie  catceamenta  factitan  solent.  Cal- 
carla deindé  SBrea  pedibus  aptata  dea- 
eri bit.  A  fasciis  denique  cruralibus  nata 
vox  Fesse,  seu  uti  valso  dicimus,  Face, 
vel  Fasce,  in  armorum  insignlbus.  Guill. 
Gruiart.  MS.  ann.  1S04  :  Ot  main  escu  por- 
trait  à  Fesse,  ^ 

FASGIOLUM,  .  Operimentum  capitis, 
quod  GbaldaesB  Incolis  tribuit  6.  Odori- 
cus  de  Forojulio  in  Peregrinai,  sua  n. 
8  :  Portant  autem  super  ca]^ita  sua  Fas" 
clola  aurea  de  perlis  pretiosts.  Idem  forte 
quod  Fasciolas  vocat  S.  Hieronymus 
Épist.  2.  de  Vita  Glericorum  :  Crebra 
munuscula,  et  sudariola  et  FasciolaSf  ves- 
tee  ori  applicitas,  et  oblatos  ac  degustatos 
cibos,  blandasque  et  dulces  litterulas. 
sanctus  amor  non  habet.  Neaue  ali  uà 
videtur  a  9axto>{oic  Turcarum,ae  quibus 
Ducas  cap.  S7.  quse  nunc  Turbane  seu 
Tulipantos  vocant.  Testatur  Leunclavius 
in  Pandecte  Ture.  num.  240.  Grsecos 
etiamnum  sic  appellare  Turcicos  Tuli- 
pantosy  quod  ex  lasciis  seu  fasciolis  con- 
volutid  et  compllcatisconflciantur^etiam 
Achmes  innuft  cap.  22B.  $axi6Xta,  Sara- 
eenis  etiam  tribuit  auctor  Yììsb  S.  Nili 
Junioris  p&g.  56  :  ''Hpvovro  ÙKn\  8ixa  xa- 
6a>Xapiai,  èv8u(iaTac,  xol\  onXoc,  xa\  •KOLxihXioLt 
xa\  5Xov  tb  vyyjtiac  I^ovts;  T^av  Sapaxviv&v. 
Infra  :  nepisXófjLevot  ok  xà  9a(xt6Xta  àitb  t&v 
npoa<óic(i>v  aÙTfi)v,  etc.  Glossse  Basilio.  9a-> 
xioXiov  exponunt  Ccovapiov  et  Semicinctium 
Latinorum.  Alii  crumenam  et  marsu- 
pium.  Lexicon.  Gr.  MS.  Reg.  Cod.  2062  : 
^a9X(iiXioVyl|Ad(Tiov,  ^  aotxouXtov.  Aliud  Cod. 
980  :  ^a9x6Xtoy,  l(iaTtov,  ^op^ov.  ^aoxóXiov 
$£  e<rrt  (lapercirtov.  Ita  fere  Hesvchius.  I8- 
maelitarum  vittata  capita  dixit  Hiero- 
nvm.  in  Vita  Malcbi.  vide  FaciaUs,  [et 
Glossar,  raediae  Grsecit.] 

1  FASCITERGUM.  ut  suora  Faciter- 
gium,  Mappula  ad  tergenaam  faciem. 
Occurrit  apud  Acherium  tom.  6.  Spicil. 
pag.  480. 

fFASCIUM,  Fascis.  Fascium  fcsni,  Gali. 
Botte  de  foin,  in  Antiq.  Recogn.  S.  Geor- 
gii  Esper.  fol.  27.  Vide  Fascia  2. 

^  Gonvent.  Saonse  ann.  1526  :  Quando 
ipsi  Quilianenses  subditi  communis  JanusR 
vendunt  canepam  in  Saona,  extorquent 
denarios  sex  prò  singulo  Fascio,  ultra  id 
quod  per  alios  solvitur. 

1  FASGIUNGULUS ,  Parva  fascia,  ut 
conjecto.  Vide  locum  in  Burrene. 

1  FASGIUS,  ut  Fascium,  prò  Fascis. 
Duos  Fascios  fasni  et  duos  palees,  in  In- 
quisitione  Jurium  in  loco  Àlbonis  Hist. 
Dalphin.  tom.  1.  pag.  123.  col.  1.  [«>  Per- 
solvereperannum  fosnum  Fascium  unum, 
in  Instrum.  inquisit.  a  missis  Imperat. 
factae  e.  ann.  800.  post  Irminonem  pag. 
343.  ex  Fumagalli  cod.  Dipi.  Santam- 
bros.  pag.  173.T 

1.  FASGULUM,  prò  Vasculum.  Gloss. 
Lat.  MS.  Reg.  Cod.  1013.  et  Isidori  : 
Vasculum^  Discus,  Fasculum. 

2.  FASGULUM,  Fossorium.  Vetus  Charta 
Hispanica  ann.  955.  apud  Sandovallium  : 
Et  cum  cepissem  fodere,  divino  Judicio 
flagellatus  sum,  usque  adeo  quod  factus 
sum  csBcus,  et  milites  mei,  qui  immunes 
erant  a  culpa,  qui  cum  Fasculis  cospissent 
fodere,  lumen  amiserunt,  Huc  forte  spec-  ^ 


tat  locus  ex  Glossario  Gr.  Lat.  :  Sxoefiov, 
7]T0(  8pu^  xT)7covpix6ct  Acisculum.   Codex 

MS.  S.  Germani  Parisiensls  habet 

xv]7coupixi^,  Aciscumulum. 

^  Ligo,  Gali.  Houe,  alias  Faissoir,  Lit. 
remiss.  ann.  1467.  in  Reg.  201.  Gbartoph. 
rep;.  eh.  3  :  lesile  femme  frappa  le  sup- 
pliant  sur  la  teste  d*un  sarceau  ou  FatS' 
soir.  Vide  Fossorium. 

•  FASGULUS,  Fascis,  Gali.  Botte.  Ter- 
rear.  Ms.  Bellijoc.  fol.  11.  r»  :  Quartam 
partem  unius  fessi  feni  seu  Fasculi.  Vide 
suora  Fascium. 

f  FASELARIA,Faseli  siliqusB  vel  grana, 
apud  Lamprìdium  in  Antonino  Helio- 
gabalo. 

^  FASELLUS,  ut  Faselus  Virgilio,  et 
Faseolus  Columellae,  Fabula,  Gali.  Feve 
de  harricot.  Vide  locum  In  Matutinellum. 

^  FASENDA,  Praedium  rusticum,  ager, 
idem  quod  supra  Faisio.  Charta  ann. 
1332.  ex  Tabul.  Flamar.  :  Tenet  ab  ipso, 
tanquam  a  directo  domino  sive  feudali, 
Fasendam  unam  dicti  Guillelmi,  sitam  in 
parrochia  de  Tonaca  in  manso  de  Podio 
Lamoros,  inter  Fasendam  de  la  Ribey- 
rola  ex  parte  una,  et  castanelum  Gerardi 
de  Chalano...  ex  altera,  et  Fasendam 
HelùB  Bugat  ex  alia,  et  costale  de  la  Ber^ 
mundia  ex  reliqua.  Vide  Fazenda. 

FASEOLUS.  Vide  Petrum  de  Crescen- 
tiis  lib.  10.  de  Agricult.  cap.  26. 

1 FASERIA,  f.  prò  Rasena,  Mensura 
annonaria.  Charta  anni  1125.  apud  Mi- 
raeum  Diplom.  Belg.  tom.  1.  pag.  377. 
col.  2  :  In  festivitate  S.  Martini  decemFa- 
serias  siliginis  et  duodecim  solidos, 

FASIDIS,  Grassus,  in  Gloss.  Arabico- 
Lat. 

FASILIA,  in  Gloss.  Lat.  Gr.  Ao6o\,  [Si- 
liqua.] 

«  Faisil  nostris,  quodvis  rei  alicujus 
purgamentum.  Stat.  prò  bono  publico 
ex  Lib.  rub.  fol.  magn.  domus  pubi.  Àb- 
bavil.  art.  47  :  Que  le  Faisil  de  ìeurs  for- 
ges,  ^uant  il  (les  maréchaux  et  autres 
ouvriers  en  fer)  le  meltront  hors,  il  le 
portent  hors  des  portes  de  le  ville  et  le 
mettent  ès  fossez,  esquelles  on  a  prins  le 
savelon. 

«  FASILLARIUS.  Vide  ìntT&Fassilianus. 

o  FASIO.  Vide  supra  Faisio. 

^  FASISTORIUM.  Sella  olicatilis,  sedes 
honoratlor.  Codex  MS.  S.  Martialis  Le- 
movie,  de  modo  eelebrandi  Synodum, 
apud  Stephanotium  tom.  2.Fragm.  Hist. 
MSS:  Cum  ad  locum  pervenerit,  iibi  pa- 
rata est  cathedra  ad  sedendum,  mittil 
Episcopus  thymiama  in  thuribulo,  et  in- 
censat  Diaconus  textum  Evangelii,  quod 
jam  posuerat  in  quadrato  ornato,  quod 
Fasistorium  dicimus.  Vide  Faldistorium. 

^  Analogium  seu  pluteum  hic  potius 
designari  facile  crediderim. 

^  FASITUS,  Solutus,  consumptus,  a  fa- 
tisco.  Papìas. 

^  FASIuS,  Panni  vel  telse  species.  In- 
ventar, ann.  1389.  tom.  3.  Cod.  Ital. 
diplom.  col.  364  :  Petiss  iv.  Fasii  prò 
cossinis, 

FASMA,  Lingua,  idioma.  Hesychius  : 
^|iaTa,  ^iQfiaTa,  ^à<manoi,  Ethelverdus  lib. 
4.  cap.  3  :  Nam  ex  Latino  Rhetorico  Fas- 
mate  in  propriam  verterat  linguam  volU' 
mina,  etc.  [Fridegodus  in  Vita  S.  Wil- 
fridi  saBc.  3.  Bened.  part.  1.  pag.  188  : 

PermnloentqHe,  nefas  I  perreno  Patinate  Regem 
Spernere  sjngraphas  Airlivis  rébw  adeptas. 

Papias  MS.  Blturic.  :  Fasma,  fabula  guss- 
dam,  notum.  Perperam  in  Edito,  Autna.] 
[^  Thietmar.  Chronic.  lib.  5.  cap.  26. 
vers.  11  : 

Indite  rez  regam,  modo  ausdpe  Fatma  taonim.] 


o  FASOLARIUM ,  Locus,  ubi  Faselus 
cresci t.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657  :  Faycell,  Prov,  fasellus,  Faso- 
larium,  herba  vel  locus  ubi  abundat, 

FASOR,  [Saginator.  Papias.]  Vide 
Sagma. 

«  FASSATORIUM.  Vide  supra  Fasciato- 
rium. 

<»  FASSIGULUS,  Pro  Fasciculus. 
Charta  Margar.  Comitiss.  Flandr.  ann. 
1252.  apud  Lappenb.  Init.  Feeder.  Han- 
seat.  pag.  57  :  Fassieulus  gladiorum  2. 
den.  vide  Fassus. 

0  FASSILIARIUS,  Qui  fasces  cujnsvis 
rei  furatur  et  exportat.  Stat.  Taurin. 
ann.  1360.  cap.  1^5.  ex  Cod.  reg.  4622. 
A  :  Item  si  atiquis  de  Taurino,  vel  ibi 
stans,  furatus  fuerit..,,  somatam  vel  ron- 
zinatam  (feni)  solvat  prò  bampno  solidos 
X.  de  die^  de  nocte  vero  solidos  xx.  et  non 
ultra  :  Fassiliarius  vero,  prò  [asso  de  die 
solidos  Uj.  de  nocte  solidos  v.  Infra  FasU- 
larius.  Vide  Fassus, 

^  FASSINA,  Fascis.  Vide  mox 

«  FASSINEtUUM,  Congeries,  cumulus, 

strues  lignorum,  Gali.  PUe.  Stat.  AvelISB 

ann.  1496.  cap.  52.  ex  Cod.  reg.  4624  : 

QtMs  ceperit  vel  exp^taverit  aliqua  aliena 

tigna de  ligneriis  vel  teysis,  seu  alio 

amasse  seu  Fokssinerio  lignorum,  ubicum- 
que  sit,proqualibetbrazata  vel  Fassina... 
solvat  domino  solidos  duos. 

FASSIO,  in  Legibus  Hungaricis,  Pr»- 
sens  relatio  voTuntatis  et  contractuum 
coram  magistratu.  Sambucus.  [Fassio, 
Confessio ,  PapisB.  Gloss.  Lat.  Gali.  : 
Fassio,  Confession,  regelrissement.'] 

1  FASSISERIUS.  Vide  FastxceHus. 

«  FASSOLIUS,  Faselus,  leguminis  spe- 
cies. Stat.  Montis-reg.  pag.  321  :  Item 
prò  quolibet  sestario  Fassoliorum,  etc. 
Vide  infra  Fasulus.  [**  et  Glossar,  med. 
Graecit.  voce  ^aaouXov,  col.  1668.  Vide 
Faba  AsianaJ] 

FASSUS,  Fascis,  Ital.  Fascio,  Gali. 
Faisseau.  Charta  ann.  1845  :  Solvat  prò 
posna  10.  sol.  de  somala,  3.  de  Fassa,  etc. 
Occurrit  ibi  pluries,  [ut  et  in  Chartula- 
rio  Prioratus  S.  Petri  de  Domina.]  Mo- 
nasticum  Anglic.  tom.  2.  pag.  238  :  Con- 
cessit  Abbati  duos  Fassos  dorsales  ramo- 
rupi  grossorum  bosci  ip^ius capiendos 

singulis  diebus.  Vide  Teda. 

fASTA,  PapiBQ,  Honorata  dieta,  aut 
locuta.  Forte  ex  Gr.  9aTdl,  dieta.  Vide 
Fatare. 

^  FASTE.  Acta  S.  Lupi  epise.  Trec. 
tom.  7.  Jul.  pag.  81.  col.  2  :  Si  quis 
Christianorum  quemlihet  severitate  coar- 
tasset  legis,  vel  oppressisset  pendere  ty- 
rannicsi  potestatis.  Lupi  placatus  grata 
oratione,  quocumque  teneretur,  solvebat 
eum  Faste,  Forte  prò  Statim. 

FASTELLA,  Ligamen,  Italis,  Fastello. 
Anastasius  Bibl.  in  Benedicto  II.  PP. 
pag.  57  :  In  Ecclesia  B.  Valentini....  fecit 
coopertorium  super  altare,  cum  clavis  et 
FastelliSf  et  in  circuita  palergium  chry- 
soclavum.  Alii  Codd.  haoent,  cum  clavis 
in  Festellis  :  Alii  denique  Fistellis.  Vide 
Fastilis. 

o  Forte  prò  Fascetta,  vox  Italica,  fas- 
ciola ;  ut  et  infra  Fasteria,  prò  Fasceriaf 
eodem  significatu. 

FASTERLA,  Eadem  forte  notione.  Ber- 
nardus  Mon.  in  Consuetud.  Cluniae. 
MSS.  cap.  77.  de  Officio  Parasceves  :  Et 
crux  ab  armario  duabus  Fasterlis,  dum 
Missa  minor  cantabatur,  cooperta,  appor- 
tatara  duobus  albatis  de  altari  S.  Jaeobi 
ante  altare  principale.  [Legitur  in  edito 
Fastelis.'y 

FASTERMANNES.  In  Legibus  Edvrardl 
Confess.  cap.  88.  inseribltur  :  De.  emp- 
tionibus  aine  fidejussionibus,  quod  Anglico 


420 


FAS 


FAT 


FAT 


dicitur  Fastermannes.  Mox  addltur  :  Pro- 
hibUum  erat  etiam  in  eadem  Lege^  ne 
quis  emeret  vivum  animai,  vel  pannum 
tuaium  8ine  plegiis  et  bontà  testibus.  Vox 
deducta  a  Saxonico  fast,  vel  f®st,  flr- 
mus,  stabilis, constans  ;  et  man,  homo. 
[<»  Vide  Phillips.  Hlstor.  Jar.  Anglosax. 
not.  419JL 

1  FASTERNA.  Sic  lego  in  Inventar. 
Ornament.  Eccl.  castri  Achardi  ann. 
1200.  ex  Tabul.  S.  Oypriani  fol.  104: 
Aìbm  XIII.  mapulsR  operatm  ui.  pianeta 
xni.  Faatemm  in.  cortinas  v.  dorsalia  v. 
vexilla  II.  Idem  videtur  quod  Fasterla. 
[•  Vide  supra  Fanieulus  et  infra  Festa- 
culusA 

3^  FASTIGARE.  [Frequenter  facere. 

DiEP.l 

1  FÀSTICERIUS,  prò  Pasticerius,  Gali. 
Patisaier,  Gupedinarius,  Pistor  dulcia- 
rius.  Ck>mputum  ann.  1888.  in  Hist. 
Dalphin.  tom.  2.  pag.  278  :  Guillelmo 
Foketicerio  regio  prò  tortis  palmiaanis  fac- 
tis  per  eum  in  eodem  feste,  ete.  taren, 
XVIII.  D.  Lancelot  legit  Fassiserius. 

FASTIDIAGIO,  Superstitionis  species. 
Capi  tu  lare  Gregorii  II.  PP.  prò  Bavaris, 
%  8:  Ut  incantationes  et  Fastidiacionea, 
aive  diversm  observationes  dierum  Kalen- 
darum,  guas  error  tradidit  paganorum, 
prohibeantur ,  aicut  maleftcia  et  mago- 
rum  praBstigia,  eie.  Ex  Fa^ti  diea,  vi- 
detur vox  deducta.  [<**  Forte  Faacina- 
tionea^ 

9^  FASTIDIUTER.  [Fastidiose.  Varr. 
apud  Non.  2.  886.  Quibus  instabilis  ani- 
mus^ ardens  mutabiliter  avet  habere. 
et  non  habere,  FastidUiter,  inconstantl 
Dectore.l 

«  1.  FASTIDIRE,  Existimare,  putare  ; 
si  tamen  mendum  non  est.  Gharta 
Wilgfr.  episc.  Virdun.  ann.  973.  inter 
Probat.  tom.  2.  Annal.  Prsemonst.  col. 
821  :  Non  enim  Fastidiendum  est  illia 
pabulum  divini  verbi  aufficere,  inauper 
et  corporis  neceaaaria  mtniatrare,  etc. 
[«>  Gloriari.l 

0  2.  FASTIDIRE,  Fastidium  movere. 
Vita  S.  Audoen.  tom.  4.  Aug.  pag.  807. 
col.  1  :  lata  pauca  breviter  concludenda 
aunt,  ne  aermo  incultua  Faatidiat, 

«  FASTIDITAS,  Fastidium,  tsedium. 
Vita  S.  Adalber|.  tom.  5.  Jun.  pag.  102. 
col.  1  :  Quorum  (sanatorum)  nomina  aive 
numerum  colligere  aupersedimua,  ne,  per 
verbosam  stylt  vagationem,  legenttous 
forsitan  quamlibet  ingeramus  F'astidi' 
totem, 

FASTIDIUM,  prò  Fastigium,  Vetus  Ins- 
crlptio  apud  Gualterum  in  Tabulis  Si- 
culis  pag.  51  :  Columnaa  cum  Faatidiiaet 
parietibus  templi,  etc. 

FASTIGARE,  ExtoUere,  elevare,  vox 
usurpata  a  Plinio.  Solino,  Mela,  Mar- 
tiano  Gapella,  Sidonio,  Leontio  Epis- 
copo, Joanne  Sarisberiensi,  et  aliis. 

Fastiga^tissimus,  quasi  Fastigiatissi^ 
mus,  ad  suprema  dignitatum  lastigia 
eductus,  apud  eumdem  Sidon.  lib.  1. 
Epist.   9.    Fctstigatisaima   felicitas ,  su- 

grema,  lib.  2.  Epist.  4.  [GIoss.  Lat.  Gali, 
angerman.  :  Faatigatua,  Elevi  en  hon- 
neur.] 

1  FASTI6ATI0  Mentis,  Animi  magni- 
tudo, Sublimitas.  Acta  SS.  Martii  tom. 
2.  pag.  448.  de  S.  Isychio  :  Qui  nobilia 
generia  ortu  conapicuu^,  nataUum  tituloa 
mentia  Faatigatione  aublimavit.  Faati- 
qiatione,  in  Vita  S.  Apollinaris  apud 
Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Gollect.  col. 
779 

FASTIGIUM,  Summilaa,  Servio  ad  1. 
^neid.  Inferioris  vero  ffitatis  Scriptori- 
bus,  nescio  quod  ornamentum  in  «di- 
bus  sacrls.  [Baldachinum  interpretatur 


Macer  in  Hierolexj  Anastasius  Bibl.  in 
S.  Silvestro  PP  :  Fidt  Conatantinua  Au- 
guatinua  Auauatua  Basilicas  istas,  guas 
et  ornavit  :  baailicam  Conatantinianam, 
ubi  poauit  iata  dona,  Faatigium  argenteum 
battutile,  quod  habet  in  Fronte  Salvato- 
rem,  aedentem  in  aella,  etc,...  Faatigium 
ipéum,  ubi  atant  Angeli,  etc,  farum  ex 
auropurisaimo  quod  pendei  aub  Fastigio, 
etc.  Fecit  autem  Valentinianua..,.  Faati- 
gium argenteum  in  Basilica  Constanti- 
niana,  quod  a  barbarie  aublatum  fuerat, 
quod  pensabat,  etc.  In  S.  Milano  :  In 
medio  cancellis  sereis  et  columnis,  cum 
Fastigiis  et  epistyliis  undique  omatum 
ex  musivo,  etc. 

1  Fastigium,  Turris.  Paschasius  In 
Vita  S.  Adal bardi  ssec.  4.  Bened.  part.  1. 
pag.  340  :  Sepulta  sunt  autem  dSscenler 
membra  carissimi  senta  in  baailica  B. 
Petri  Apostoli  sub  Fastigio  inter  ejusdem 
medioximts  quatuor  ecclesias  centra.  Ge- 
rardus  lib.  1.  Mirac.  ejusd.  Adalhardi 
ubi  de  Sepultura  :  Si  quidem  sepultus.... 
ante  gradum  cancplli. 

FASTILIS,  Idem  videtur  quod  Fastella. 
Vetus  Notitia  in  Tabularlo  Gasauriensi 
ann.  Ludov.  Imper.  filii  Lotharii  8  : 
Quod  coram  priortbus  regni  sui  Dominua 
Imperator  prasdictaa  rea  propter  munera, 
qusB  ei  dederat,  Faatilem  optimum  au- 
reum  reddere  voluit.  Vide  Faatella,  Faa- 
terla. 

^  FASTINARE.  Fenum  siccare  furcillis 
versando.  Gali.  Faner.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692  :  Faatinare , 
feaner. 

if  FASTIO.  [Incanto  ;  adulando  decipio. 

DlEF.1 

FASTIVA.  Otto  Morena  in  Hist.  rerum 
Laudens.  pag.  53  :  Postea  Imperator  caa- 
tellum  auum,  ut  bene  retroductum  fuit, 
atatim  bene  apiari,  firmiterque  ex  dupli- 
cibua  Faativia  viminum  cooj>eriri  fecit, 
ex  aimplicibua  enim  in  primia  erat  eoo- 
pertum;  deinde  optimia  feltria,   coriia- 

?me...  iUud  armari  praseepit.  Legendum 
orte  faacinia,  ì,  fascibus,  ex  Ital.  For- 
cina. 

1.  FASTUS,  uum,  prò  Faati,  orum,  di- 
xisse  Varronem,  Lucanum,  et  aliquot 
alios,  observatum  a  Prisciano  1.  6.  Sed 
^iFaatua,  prò  faati  dlxit  Hieronymus, 
seu  quis  alius,  in  Epist.  ad  Demetria- 
dem  :  Licei  ediderit  virilia  aeonu  memo- 
rabilea  ConsultUus,  et  amplissimi  ordinis 
Fastus  illustrisfamilias  nomina  frequens 
audierit,  etc.  Turtius  Ruflus  Asterius 
Quintus  Ex-consul  Ordinarius  atque 
Patricius  in  Godice  MS.  Juvenci  :  ^ 

Astolique  tui  semper  meminbie  joboto, 
Cojos  ope  et  curii  edita  sani  populb. 

Qua  queoiTìi  lamini  oelebreot  per  iscula  Faitui, 
Plui  tamen  ad  meritum  eat,  li  viget  ore  tuo. 

[Vide  Scaligerum  ad  Festum.] 

^  2.  FASTUS,  prò  Faustus.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  :  Fastus, 
Benastruc,  Prov. 

^  FASULUS ,  Faselus,  leguminis  spe- 
cies. Gharta  ann.  874.  confirma.ta  ann. 
1118.  apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital. 
med.  aevi  col.  883  :  Sunt  insònul  semina- 
tiones  de  Fasulie  modiorum  viginti.  Vide 
suora  Faaaoliua, 

^'FASURITIO,  Amcennaa  eat  medicina 
ad  acabxem.  Glossar,  medie.  Ms.  Simon. 
Januens.  ex  God.  reg.  6969. 

\  FASWIROTOS.  Vide  Furavoirotoa. 

^  FATALES  Dejs.  ut  Fadm,  Gali.  Féea, 
apud  Nigellum  Wirekerum  in  Speculo 
Stultorum.  Vide  Grimm.  Mythol.  Germ. 
pag.  695.  Dicuntur  Fatuas  in  Excerpt  e 
eoa.  Basii.  saBC.  xv.  apud  eundem 
Grimm.  pag.  xlvi. 


IFATALIA,  Tempus  a  lege  praestitutum 
ad  causas  appellationum  apud  Judices 
instruendas  et  terminandas.  Edictum 
Philippi  IV.  Frane.  Regis  ann.  1808.  in 
Godice  MS.  Gonsuetud.  Tolos.  fol.  84  : 
Item,  In  causis  appellationum  interposi^ 
tarum  a  sententiis  latis  prò  nobis  centra 
privatas  personas,  Fatalia  non  currant, 
ubi  prò  certo  constabit  stetiase  per  Pro- 
curatores  nostros  vel  Judicea  appellatio- 
num, quominua  infra  Fatalia  terminen» 
tur.  Aliud  Philippi  VI.  ann.  1838.  apud 
deLauriere  tom.  2.  Ordin.  Reg.  pag. 
127.  n.  32  :  Item,  Duximua  atatuendum, 
ut  in  eauaia  appellaHonum  proaequendia 
centra  Procuratorea  regioa,  ai  dicti  Comi- 
tea,  Baronea  et  Nobilea  ac  eorum  aubditi 
fuerint  diligentea  (udeo,  quod  per  eoa  non 
ateterit  quominua  fuerint  terminatae,  aed 
per  dilationea  petitaa  ex  parte  Procurato- 
rum  noairorum  vel  quia  aasiiias  non  aede- 
rent  toiiena,  quod  cauaas  ipaas  potuerint 
terminari,  non  currant,  nec  curriaae  di- 
cantur  Fatalia  centra  ipaoa.  Sic  Diea 
Fatalea  L.  2.  God.  de  temp.  appell.(7,63.) 
1.  ult.  God.  ubi  senat.  (3,  24.;  is  est^  quo 
nisi  introduceretur  in  judicium  causa 
appellationis,  interire  solebat.  Vide  Gu- 
jacium  Observat.  1. 12.  cap.  4. 

^FATALIS,  Imminens,  instans.  Lit. 
excusat.  Will.  prior.  S.  Pancr.  de  Lewea 
ann.  1259.  in  Ghartul.  Gluniac.  eh.  207  : 

Noverit  aanctitc^  veatra  quod  noa aine 

maxime  et  Fatali  corpona  noatri  periculo 
ire  nullatenua  valebamua. 

IFATALFTAS,  Gal  lice  Fatalité,  Mors, 
sic  dieta,  quod  fataliter  accidat  et  ne- 
cessario. Epistola,  ut  videtur,  Manfredi 
filli  nothi  Friderici  Imp.  tom. 2.  Ampliss. 
Gollect.  col.  1181  :  DivtAa  Casaar  genitor 
noater  rebua  humania  aaaumtua ,  aicut 
Dotnino  placuit,  debitum  Fatalitatta  exol- 
vit,  redaena  animam  Beo  vivo.  Frideri- 
cus  II.  Imp.  ad  Ottonem  Bavarlas  Du- 
cem  apud  Tolnerum  in  Probat.  Hist. 
Palatina  pag.  149  :  Humanitatia  com- 
mune  debitum.,..  ex  inevitabili  lege  Fata- 
litatia  exolvit,  Generatim  leg.  1.  God.  de 
Jure  emphiteut.  (4,  66.)  Fatalitaa  dicitur 
qui  vis  casus  vi  humana  superior. 

FATAMIA,  Plaga,  ut  meridiana  vel 
occidentalia.  Papias.  [In  MS.  Bituric. 
Fathamia.]  [«>  In  Glossar,  cod.  reg. 
7644.  Fathauna,  ut  e  GlossisJ 

FATARE,  Fato  €ieatinare,  Joan.  de  Ja- 
nna. Festo  Fatari,  est  multa  loqui,  [in 
quodam  Ghronico  Turonensi,  Praedi- 
cere.]  fj  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Fatare,  deatiner.  Elmham.  in  vita 
Henr.  V.  reg.  An^l.  edit.  Hearn.  cap. 

67.  pag.  189  :  Quuiam cura  proprtas 

aalutia  poatpoaita,... extra prasfatoa  limitea 
eaadem  manaiones  et  hoapicia,  quas  priua 
habuerant,  occupabant;  quorum  duoa, 
ainiatro  Parcarum  livore  Fatatos,  rex  sic 

hospitatos  reperii,  quos suspendi  fedt 

in  arbore.]  [**  Fatatu,  Germ.  beacheyrt, 
in  Vocab.  Germ.  Lat.  ann.  1477.  Adel. 
Fatatum,  geordnet  oder  beacheret ,  In 
Gemma  Gemmarum.  Uterque  ex  Joann. 
Januensi.l 

1  FATELES.  Vide  Fatoles. 

*  FATERÀ,  in  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  God.  reg.  7657  :  Faula,  Prov.  fabula. 
Faterà.  Glossar.  Lat.  Ital.  Ms.  :  Faterà, 
la  fabula.  Vide  infra  Fatuitatea. 

rATERI,  Dicere.  Etherius  et  Beatus 
lib.  2.  adversus  Elipandum  Toletanum 
Archiep.  :  Libelli  tut,  in  quibua  nos  hasre- 
ticos  esse  Fateria,  jam  per  publicum.... 
vulgati  aunt.  Paschasius  Ratbertus  in 
Vita  Walae  lib.  1.  cap.  7  :  Quo  audiio  iUi 
casperunt  proapicere,  ia  ai  eaaet,  quem 
Fatébamur,  i.  dicebamus.  Aimoinus  de 
Translat.  SS.  Georgi!  et  Aurelii  n.  8  : 


FAT 


FAT 


FAT 


42i 


Inter  auoa  quidam  ejusdem  vim  loca  hu^ 
ju9nu)di  Fatebantur  importunitatibug  p<u- 
9im  prmpedita,  quatentis  nec  magno  Co^ 
mitalu  quisquam  vallatus  iUud  iter  se- 
cure  aggredì  valeret.  Vide  Baluzium  ad 
Gapitul.  paff.  ia»5. 

1  FATlALfiS,  Dies  solempnea.  MS.  Bi- 
turic. 

1  FATIBILIS,  Advena,  extraneus. 
Gharta  Johannis  IX.  Arcbiep.  Raven- 
na!, ann.  898.  in  Bullario  Gasin.  tom.  2. 
pag.  88  :  Reservata  tamen  nobiSf  et  «uc- 
cessorum^  noatrorum  in  prtefato  monaste- 
rio  ordinatio  et  potealaa.  Et  quando  Do^ 
mino  placuerit  <w  hMc  luce  migrare  abba- 
tem,  (eligatur)  qui  in  ipsa  eongregatione 
fueritf  semper  exercene  Regulam  Mona" 
ehorum  et  uongregationem  ;  et  idem  Abbaj 
si  FatibUis  prs^fuerit,  a  Pontifice  sape" 
dictas  S.  Ecclesiss  Ravennatis  ordinetur. 
Vide  Fatitii, 

3|c  FATIBULA.  [Diomed.  8.  p.  488.  Putsch, 
Dramata  Latine  fabulse  appellantur, 
sive  FcUibults.] 

^  FATICA,  Ooncessio  vel  locatio  offlcli 
alicujas  ad  diuturnum  tempus,  puta  in 
emphyteusim;  Tel  id  quod  prster  pre- 
tium  coroUarii  vice  in  ejusmodi  iocatio- 
nibus  conceditur,  vulgo  Pot  de  vin.  Vide 
infra  Fatiga  2.  Gonstit.  capii,  eccl.  Bar- 
cbin.  ann.  1428.  rubr.  18.  ex  God.  reg. 

48S2  :  Nuilatenus promittendo  secrete, 

seu  alio  quocumgue  qutssito  colore  ali- 
quam  spem,  de  ratica  concedant,  vel  de 
eadem  spem  dent  modo  aliquo,  quousque 
instrumentum  contractus  ejusdem  fuerit 
prsssentatum.  Exstat  alia  notione  in 
Fatigare  1. 

o  FATIGHA,  Sessio  Juridica,  idem  quod 
Assisa,  Seni,  arbitr.  inter  Jac.  reg.  Ma- 
Joric.  et  Gastonem  comlt.  Fuxi  ann. 
1804  :  Apud  Orden  fiat  Falicha  per  bajur 
lum  de  BelveTj  et  apud  Taltandre  fiat 
Faticha  super  dvilibus  querimoniis  per 
baiulum  de  Belver.  Vide  in  Fatigare  1. 

^  FATIGIUS,  f.  prò  Factitius  :  ibi  enim 
aut  de  novo  bomine  aut  de  Alio,  qui 
naturali  et  legitimo  opponi  tur,  sermo 
est.  Rather.  Veron.  lib.  2.  Prseloq.  apud 
Marten.  tom.  9.  Ampi.  Gollect.  col.  839  : 
Quid  enim  mendicane  (pater)  clamitat, 
nisi  te  novitium,  te  assumlum,  te  illud 
quod  nuper  ab  Ms  inventum  est,  qui  se 
homines  facere  jactant.  id  est^  Faticium, 
te  allevaticium,  te  notkum,  spuriumque 
demonstrat  f 

^  FATIDIOSUS,  Renidens,  annuens  ^ 
consentiens^  vel  deridens.  Glossar,  vet. 
ex  God.  reg.  7618. 

1 1.  FATICA,  Labor  prsssertim  ex  iti- 
nere, Fatigatio.  Gali.  Fatigue,  Hisp. 
Fatiga,  Ital.  Fatica,  Longinus  in  Àctis 
S.  Stanislai  Maii  tom.  2.  pag.  247  :  Polli- 
cene se  ejus  sepulerum,  cum  consorte  sua^ 
pedestri  visitaturum  ÌFatiga.  Post  longas 
Uiboriosi  itineris  Fatigas,  in  Epistola 
anni  1415.  inter  Aneca.  Marten.  tom.  2. 
col.  1610.  Vide  Fatigare  2.  et  FatigisR, 
Alia  notione  sumitur  Fatiga  juris  infra 
post  Fatigare  1. 

o  2.  FATICA,  Pensi tatio,  quse  domino 
principali  prò  alienando  feudo  exsolvi- 
tur.  Cfonsuet.  Gatal.  Mss.  cap.  51  :  Jue 
est  scriptum,  quod  si  forte  in  aliquo  feudo 
eodem  essent  duo  vel  tres  domini  vel  plU" 
reSf  uno  tenente  ifsum  feudum  prò  alio, 
ei  infimus  vel  medtus  vendere  voluerit  jus 
vel  direetum  quod  ibi  habent,  Fatiga  et 
ferma  et  etiam  tertium  seu  laudimium 
totaliter  integrum  special  ad  dominum 
majorem.  Vide  supra  Fatica. 

1.  FATICARE,  Vexare.  prsesertim  de  li- 
tigatorum  vexationibus.  Glosse  antiq. 
MSS.  :  Vocare,  Fatigare,  Lassare,  Gap!- 
tulare  ann.  806.  cap.  9  :  Sunt  et  alii^  qui 


justitiam  legibus  recipere  debent,  et  in 
tantum  fiunt  in  quibusdam  locis  Fatigati, 
tuqìAC  dum  illorum  justitiam  per  fideius- 
sorum  manus  tradunt,  etc.  Adde  lib.  8. 
Gapit.  cap.  21.  Lex  Longob.  lib.  2.  tit. 
85.  S  5.  [Grimoald.  4.]  :  Cum  sacramento 
Stui  se  defendat,  nam  per  pugnam,  ut 
supra  dictum  est,  non  Fatigetur.  Tit.  55. 
S  15.  [«>  Liutpr.  70.  (6, 17.)]  :  Dicat  jura- 
tusj  quia  non  asto  animo  eum  per  pugnam 
Fatigare  qussrat.  Formula  vetus  48.  apud 
Bignon.  :  Tibi  exinde  nullas  calumnUu, 
nec  Fatigationes,  nec  repetitUmes  agere... 
debeamus.  Adde  form.  51.  Legem  Baj  war. 
tit.  12.  cap.  2. 1  2.  Goncil.  Agath.  can. 
21.  Aurelian.  II.  can.  5.  ToTetan.  IH. 
can.  20.  21.  Wormat.  can.  24.  etc.  Gre- 
gor.  M.  in  Sacra ment.  :  Parce,  qusBsU" 
mus,  Domine,  parce  populo  tuo,  et  nullis 

Ì'am  patiaris  adversitatibus  Fatigari, 
dem  lib.  10.  Epist.  71  :  LUi^iie  Fatigare. 
Fatigare  arguliis,  apud  Sidon.  Ilo.  6. 
Epist.  2.  Per  pugnam  Fatigare,  in  Diplo- 
mate Uenrici  Imp.  ann.  1081.  apud 
Ughellum  tom.  8.  pag.  419.  Occurrit  non 
semel  in  God.  Tbeod.  et  apud  Veteres 
Scriptores,  Ammlanum  pag.  101.  l.Edit. 
Valesii,  veterem  Interpretem  Goncilii 
Gonstantinop.  sub  Flaviano  Act.  7.  non 
semel,  Joannem  Diacon.  in  Vita  Gre- 

gorii  M.  lib.  94.  cap.  4.  Hildebertum 
enomanensem  Episcop.  Epist.  67.  76. 
etc.  Vide  Savaron.  ad  Sioon.  lib.  1. 
Epist.  8.  Salmasium  ad  Vopiscum  pag. 
4&.  et  Menag.  inOrig.  Francie,  v.  Fas- 
cher.  Ulne 

Fatigare,  prò,  in  jus  vocare,  vel  ali- 
cui  quidpiam  controvertere.  Fori  Ara- 
gon.  lib.  7.  foi.  129  :  Nec  reperiri  poterit, 
quod  pater  suus  nec  avus  aliquo  tempore 
fecennt  servitutem  regalem,  et  sit  Fatiga- 
tus  prò  sua  infantionia,  etc,  Id  est,  qu'U 
soit  inquiete  pour  sa  noblesse. 

Fatigatio,  Vexatio,  exactio,  etc.  in 
Formulis  veterib.  Bignonii  cap.  48.  51. 
et  in  Legibus  Henrici  I.  Reg.  Angl. 
cap.  7. 

Fatigare  de  Directo,  Fatigatio,  et 
Fatica  de  Directo,  voces  fori  Gatalanici 
et  Hispanici,  qu»  defectum  Juris,  seu 

Ìustitise  reddendsB  dilationem  denotant, 
^efatU  de  droit,  practicis  nostris  :  quo 
nempe  quis  J  us  petens  sibi  fieri  a  domino, 
fatigatur,  seu  vexatur,  si  ei  denegetur, 
vel  adversarius  stare  recto  seu  Juri  re- 
nuat.  Usatici  Barcinonenses  MSS.  cap. 
58  :  Nemo  sit  ausus  ei  desemparare,  ntsi 
primum  Fatigaverit  se  de  dtreeto.  Gap. 
y4  :  Et  teneat  illud  faìlimentum,  per  Fa^ 
tigamenitum  directi,  si  ille  adversarius, 
qu%  ad  placitum  fallerit,  non  habuerit 
Es  sine  engan.  Gap.  98  :  Sicut  malum, 
quod  factum  est  per  Fatigationem  de  di" 
recto,  nullateniAS  debet  esse  emendatum, 
ila  illud,  quod  factum  fuerit  super  profc" 
rimento  de  directo,  nuilatenus  debet  re- 
manere,  ut  non  sit  redirectum.  Gap.  HO  : 
Si  quis  dixerit,  se  esse  Fatigatum  de  JuS" 
titia  in  Principem,  vel  in  Episcopum, 
aut  in  dominum  suum,  seu  in  adversa" 
rium  suum  de  directo^.,  si  hoc  probare 
noluerit,  emendet  omnia  malefacta,  quss 
propter  hoc  hac  occasione  fecerit.  Gonsti- 
tutlones  Gatalanise  inter  Dominos  et 
Vassallos  MSS.  cap.  89  :  Si  vero  Princeps 
iste  injuste  daret  aamnum  Barono,  vas" 
sallos  au ferendo  ei,  feudum,  seu  alodia, 
sine  Juris  Fatica,  tunc  Baro  inventa  prius 
juris  Fatica  in  ipso  domino  suo  potest 
iniungere  hominibus  sui  alodii,  ut  ipsum 
aajuvent  centra  Principem  ipsum,  si  sU" 
per  hoc  insurgendo  cantra  eum  vellet  in" 
surqere.  Gap.  48  :  Si  aliquis  dominus 
accepit  potestatem  castri,  vel  emparavit 
feudum,  quod  tenetur  prò  eo,  scilicet  ra" 


tiene  defectus  servita,  vel  per  Faticam 
direeti.  Adde  cap.  49.  et  50.  Goncilium 
Helenense  ann.  1065.  et  Gontitutio  Ja- 
cob! I.  Regis  Arag.  prò  Treaga  Domini  : 
De  pradicta  autem  pace  vel  de  scripta 
treuga,  querela  ad  Ejnscopum,  vel  ad 
ejus  Canonieos,  seu  Fatigatio  omni  tem" 
pare  fiat,,.,  et  ipsi,  in  quibus  Episcopus 
vel  Canonici  prasdictte  sedis  se  Fatigave- 
rint  de  reductione  prmfatm  pacis,  eie. 
Guria  Generalls  Gatalan.  ann.  1291.  MS.: 
Si  dominus  vel  Curia  fuerint  in  Fatica 
reddendmjustitiss,  vel  solutionis  seu  satis- 
faetionis  faciendss,  vel  etiam  negligentes, 
etc.  Alia  Gharta  :  Data  prius  Fatica  80. 
dierum,  infra  quos  sit  licitum  retinere, 
etc.  Ubi  Fatica  videtur  accipi  generatim 
prò  dilatione.  Alia  Jacobl  Infantls  Reg. 
Aragon.  fllii  et  haeredis  Major,  et  Mon- 
tispess.  data  apud  Majoricas4.  Kl.  Mart. 
1259.  qua  quamdam  peciam  terree  in  A«- 
remum  Bertrando  de  Rivopullo  conce- 
di t  :  Liceatque  vobis  et  vestris  post  10. 
dies,  ex  quo  in  prtedicto  Dom,  Rege,  vel 
nobis  vel  nostns  Faticeli  eritie,  totam 
hanc  acquisitionem  vestram  cum  omnU>us 
melioramentis,  quss  ibi  feceritis  vendere, 
dare  et  stabilire,  sive  alienare,  etc.  Salvo 
tamen  in  omnibus  et  per  omnia  censu, 
jure,  dominio,  laudimio,  et  FcUica  D, 
Regis  prmdicti,  et  nostri  et  nostrorum, 

1  Fatiga  Juris,  Eadem  notione.  Lit- 
tersB  Jacobl  Regis  Aragon um  ann.  1258. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1051  : 
Concedimus  etiam  et  indulgemus  Abbati 
(Grassensi)  et  ejus  successoribus...  quod 
aìiquis,  vel  Vicarii,  vel  Bajuli,  vel  nostri 
Locum-tenentes,,.  non  possint.,.  distrine 
gere  eos...  ad  jus  faciendum  vel  firman" 
dum  prò  aliqua  querimonia  civili^  vel 
criminali,  nisi  prius  in  ipsis  manifesta 
Fatiga  juris  inventa  fuerit,  cum  denun" 
tiatione  legitima  prsscedente,  Eadem  re- 

Petuntur  in    Epistola    Glementis    IV. 
*apaB  tom.  2.  col.  595. 
Fatica  De  Directo,    supra,  et  In 
Gonstitut.  Petri  I.  Regis  Aragon.  edita 
Barcinone  ann.  1228.  vide  Pignorare, 

2.  FATICARE,  Ire  aliquo  cum  molestia. 
Gregorius  M.  lib.  12.  Epist.  27  :  Ita  fac, 
ut  labor  ejus,  quo  hic  ad  nos  Fatigatus 
est,  vacuus  non  sit,  Gharta  Erici  Regis 
Dani»  ann.  1428.  apud  Pontanum  lib. 
9.  Hlst.  Danic»  pag.  571  :  Etob  hoc  prm- 
fatos  dominos  aadiem  placiti,  et  ad  invi- 
cem  convocavimus,  et  nos  cum  eis  Fatiga" 
vimus,  et  propter  pij^cem,  concordiam  et 
compositionem  tractavimus,  etc. 

Fatigare  ,  Iter  suscipere.  Vetus 
Scheda  de  Ordinat.  Episcopi  in  Appen- 
dice ad  Gapitul.  Regum  Francor.  Edit. 
Baluzii  :  interrogantur  ab  Episcopo  : 
Quid  est,  fratres,  quod  vos  Fatigastis  t  Rli 
respondent  :  Ut  nobis  concedas  Patronum, 
Occurrit  ibi  rursum.  [Vide  Fatiga,^ 
[^  Liudprand.  in  Legat.  cap.  15  :  Quia 
causse  sit  quare  te  huc  Fatigasti,  frater 
edissere*] 

3.  FATICARE.  Ganones  Hibern.  lib.  88. 
cap.  5:  Debitor  reddet,  quantum  rata 
solvit,  et  quantum  Fatigatus  fuerit;  si 
vero  humanus  fuerit,  rata  non  qumret 
usuram,  nisi  quod  tantum  solvit,  et  quan- 
tum Fatigatus  fuerit.  Si  vero  inhumanus 
fuerit,  uno  anno  crescet  usura,  et  quin" 
tam  par  tem  debiti  in  omni  mense.  Ubi, 
quantum  fatigatus  fuerit,  est,  quantum 
ex  debito  non  soluto  creditor  damni  ac- 
ce peri  t. 

14.  FATICARE»  prò  Gavillari,  ut  et 
Fatigationes,  prò  Gavillationibus  et  die- 
teriis  dixit  Sidonius  lib.  1.  Ep.  8.  Fati- 
gatoria  verba,j>TO  Facetiis  lib.  5.  Ep.  17. 

«  5.  FATICAIUB,  Exercere.  Lit.  remiss. 


422 


FAT 


FAT 


FAU 


ann.  1856.  in  Reg.  84.  Chartoph.  reg.  eh. 
786  :  Quia  dudum  certis  de  causis  publice 
al  Bolempniter  per  Francia  regnum  exti' 
4erat  proclamatum  et  publicatum,  guod 
qwelioet  persona^  cujuscumque  condittonia 
aut  status  existeret,  per  exerdtii  continua- 
tionem  se  induceret  ad  trahendum  de  ba- 
lista seu  Fatigandum  ad  arcum  et  sagit- 
tam.  Sed  forte  leg.  Sagittandum. 

^  FATI6ATI0,  vexatio,  molestia,  prse- 
sertim  que  ex  litium  anfractibus  ontur. 
Synod.  Ucetic.  ann.  1189.  inter  Instr. 
tom.  6.  Gali.  Ohrist.  col.  821  :  Super  ec- 
clesia de  Bedano  controversia  est  a  longis 
retro  temporibus  agitata,  unde  nimirum 
utrutnque  ccenobium  multas  et  difficHes 
FatigatUmes  sustinuit,  etc.  Fatigattones, 
eadem  acceptione  in  Lìtter.  Remiss, 
ann.  1875.  ex  Reg.  107.  Chartoph.  reg. 
eh.  802:  Icellui  Cuarmel  fist  convenir  le- 
dit  escuier  en  la  court  de  Véglise  à  Tour^ 
nay  en  cas  d'asseurement  juratoire,  pour 
lui  donner  plus  depeine  et  de  Fatigalion. 
Vide  in  Faticare  I.  et  4. 

^  FATIGATORIUS.  [Sidon  5.  ep.  17. 
'Verba  erant  duleia,  jocosa,  Fatigatoria^ 
h.  e.  faceta.] 

FATIGIJE ,  Molestìee,  labores,  Gali. 
Fatigues.  Ghronicon  Windesemense  lib. 
2.  cap.  ^  :  Pro  Fatigiis  et  expeneis.  Lib. 

1.  cap.  85  :  Quantis  laboribus  et  Fatigiis. 
Oceurrit  in  Legibus  Hungarieis.  [vide 
Fatiga.] 

FiTKiIUM,  Idem  quod  Fatigiss.  Glos- 
sar. Lat.  MS.  Regiam  God.  1018:  Anheli- 
tus^  suspiriuniy  Faligium.  Visio  Taionis  : 
Quumque  ab  eie  interrogaretur,quam  ob 
causam  tam  grande  extaret  Fatigium. 
Perperam  Fastigium  seribitur  hoc  loco 
apud  Isidorum  Paeensem  sera  680.  ut  et 
paulo  infra  :  Ut  ejus  remuneraret  tam 
vastum  Fastiqium,  [^  Fatigium  est  in 
edit.  ann.  1729.]  [Translatio  S.  Mennatis 
apud  Marten.  tom.  6.  Ampi.  Gollect.  col. 
9»3  :  Si  non  fecerimus,  incurramus  nihi' 
lominus  voti  simulFatigiiquedispendtum,] 
Oceurrit  prsBterea  apud  Elipandum 
Episc.  Toletan.  in  Epist.  ad  Felicem 
Urgelitanum,  Bedam  in  Ghronic.   lib. 

2.  cap.  18.  ex  Edit.  Chiffletii,  in  Lege 
Longobard.  lib.  1.  tlt.  80.  }  6.  apud 
Leon.  Ost.  lib.  8.  cap.  28.  Erkempertum 
in  Hist.  Longob.  in  Charta  anni  908. 
apud  Paschasium  Radbertum  in  Epita- 
pnio  WalsB  lib.  1.  cap.  2.  lib.  2.  cap.  1. 
11.  Ughellum  in  Episcop.  Bergomens. 
etc. 

FATIGOSUS,  Fatigationi  idoneus.  Gali. 
Homme  de  Fatigue.  Utitur  Michael  Sco- 
tus  in  lib.  de  Physionomia  :  locus  non 
suecurrit. 

^  FATILOQUIUM.  [Prffidietio.  ApuL  de 
Leo  Socrat,  Vel  SibyllsB  Fatiloquia  ver- 
siflcetj 

j  FATIM  ,  Multum  significat,  Papias. 
Hine  Affatim.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.: 
Fatim,  MoulLhabundament. 

^  FATIO.  [Verba  Prisc.  p.  1250.1 

f  FATIRO.  Charta  ann.  ^.  in  Àppend. 
ad  Marcam  Hispan.  col.  788  :  Ego  Alila 
dono  equas  iii.  et  boves  ii.  et  vakas  n.  et 
frenomulare  i,  et  Fatiro  i. 

>|c  FATISCEhE.  [Lassare,  marcescere, 
abundanter  aperiri.  Dief.J 

FATISIA.  Vetus  Charta  apud  Ughel- 
lum in  Episcopis  Veronensibus  jpag. 
742  :  Item  broilum  alienavit  :  item  Fati" 
sias  ab  Episcopatu  alienavit^  et  pradum 
unum. 

^  Idem  forte  quod  supra  Faida  et  Foà- 
«^Vide  in  his  voci  bus. 

WLTITII,  [AdvenaBi  ad ven ti tli.l  Charta 
Ottonìs  III.  Imp.  ann.  997.  in  Bullario 
Casinensi  tom.  2.  pag.  58:  XJt  nullus 
homo  magnus  aut  parvus  terram  ipsiu» 


colentes,  aut  haòitantes^  aut  Fatitios  in- 
quietare,  distringere,  aut  eorum  posses- 
siunculis  tollere  aliqua  occasione  prmsu- 
mal.  Adde  pag.  88.  [Vide  FatibilisT] 

FATOLES,  Fateles.  Charta  Rudesindi 
Episc.  Dumiensis  serae  980.  apud  Anton. 
de  Yepei  in  Chronic.  Ord.  S.  Benedicti 
tom.  5  :  Plumatios  digniores  paleos  10. 
alias  subminores  8....  almucellos  morgones 
6.  Fatoles  paleos  2.  etc.  Alia  SBrsB  1016. 
ibid.  :  Almogalasde  Paleo  et  de  Grentisco, 
cum  suos  plumatos  paleos,  et  Grmdscos,  et 
suas  sabanas  literatas,  et  Fateles  alfane- 
gues,  etc. 

o  FATONUS.  an  prò  Latonusf  Vide  in 
hac  voce.  Stat.  datiar.  Riper.  cap.  12. 
fol.  5.  v«  :  Item  de  quolibet  pense  fola- 
sellij  Fatoni  laborati  et  non  Uiborati,  bra- 
sila, soldi  decem. 

9^  FATOR.  [Multum  loquor,  frequent. 
a  Airi.  Fest.  Fatantur,  multa  fan  tur. 

FATUJE  MuLiERES,  Meretrices.  Vet. 
Charta  apud  Gul.  Prynneum  in  Libert. 
Eccl.  Angl.  tom.  8.  pag.  812  :  Cum  qua- 
dam  Fatua  muliere  in  ledo  suo  nudus 
cum  nuda  extitit  deprehensus. 

\  FATUARE,  Infatuare,  aliculus  Con- 
silia corrumpere  et  perimere.  Hist.  Har- 
cur.  tom.  4.  pag.  1316.  in  Descriptione 
vitSB  Willelmi  Ducis  :  Ne  forte  Rex  Lu- 
dovicus  animadvertat  nostra  intentionis 
propositum,  non  veniam  abhinc  contra  te 
amplius  in  placitum  :  verum  crede  quod 
mandavero  libi,  signo  per  me  et  te  facto 
ostenso  per  legatum^  et  rimare  ingenioso 
conamine  Regem  Ludovicum  ire  Fatuare, 
quia  vult  nos  et  vos  omnes  perdere. 

^  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Fatuare,  diffatuare,  Enfoller,  Prov. 
Enfatrouiller,  eodem  sensu,  in  Llt  re- 
miss, ann.  1455.  ex  Reg.  188.  Chartoph. 
reg.  eh,  71:  Iene  erois pas  ton papier,  tu 
m'en  as  autrefois  Enfatrouillé  :  mata  tu 
ne  m*en  Enfatrouilleras  plus.  Vide  supra 
in  Fallita  2.  Fattras  vero,  prò  vulgari 
Fracas,  bruit.  Contentio,  Jurgium,  in 
aliis  Llt.  ann.  1420.  ex  Reg.  171.  eh.  224: 
Fault-il  tant  faire  de  Fattras  de  ce  mou- 
tonf...  R  n'en  fault  point  tant  parler. 
Ubi  de  moneta,  Mouton  dieta,  agitur. 

FATUARI,  McopatvEiv,  in  Gloss.  Gr.  Lat. 
Desi  nere 

«rarUARII,  Qui  futura  hariolantur, 
apud  Laurent,  in  Amalth.  Vide  supra 
Factura  7. 

^  FATUINA  Rosa,  Sine  odore.  Vide  in 
Rosa. 

o  FATUITATBS,  Nugffi,  gerrsB.  Testam. 
Joan.  Fabri  Episc.  Carnet,  ann.  1890. 
inter  Instr.  tom.  8.  Gali.  Christ.  col. 
881  :  Eos  (executores)  rogo  intime,  quod 
papyros,  qiMS  Vita  solco  appellare,  etdem 
doìnino  Petro  Solier  et  non  alteri  tradant, 
quod  mea  Fatuitates  vulqarentur  am- 
plius,  quod  non  expedU  homini,  qui  staium 
nabuit  in  vita. 

o  FATUIZARE,  Insanire.  Bare!,  serm. 
in  fer.  5.  in  Cap.  Jejun.  :  0  quanti  amisso 
lumine  rationis  Fatuizant,  etiam  et  sancii 
viri  et  timorati.  Idem  serm.  in  Dom.  1. 
Quadrag.  :  Unde  quod  lunatid  Fatuizant 
in  innovatione  luna  t  Vide  mox  Fatuus. 

9^  FATUOR.  [Est  divino  furore  corripi, 
a  Fatua  uxore  Fauni.  Justinus  48.  1. 
Fauno  fuit  uxor  nomine  Fatim,  qusd  as- 
sidue divino  spiritu  impleta  vel  ut  per 
furorem  futura  pramonebat  :  unde 
adhue  qui  inspirar!  solent,  fatuari  di- 
cuntur.  —  2.  Est  item  Ineptire.  Senec. 
Apocolocyn.  ante  med.  Audi  me,  et  de- 
sine fatuari.] 

FATUOSUS,  prò  Fatuus,  apud  Ingul- 
fnm  pag.  855. 

FATUS,  prò  Fatum,  in  Fragm.  Petro- 
nii  pag.  21.  Vetus  Inserlptio  :  Fructum 


alium  meritorum  suorum  reportare  Fatu» 
malus  neqavit.  Alia:  Virginem  eripuit 
Fatus  mcLlus,  ete. 

^  1.  FATUUS,  Hebes,  stupidus,  insa- 
nus,  idiota  :  unde  nostris  Fatuité,  Stu- 
por  sensuum.  Arest.  parlam.  Paris,  ann. 
1899.  inter  Probat.  ult.  Histor.  Trenorch. 
pag.  264  :  Ipse  Furet  Fatuus  seu  idiota 
devenerat,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1894.  in 
Reg.  146.  Chartoph.  reg.  eh.  129:  On 
demanda  icellui  Jehan  pourquoy  il  s'estoit 
ainsi  laissié  cheoir  en  ta  riviere;  lequel 
plain  de  Fatuitéou  de  maladie  qu'il  avoit, 
resjaondi  que  ili  avoient  fait  grant  pechié 
de  Ven  tirer  hors.  Vide  supra  Fatuiiare, 

0  2.  FATUUS,  adject.  Contumeliosus, 
probrosus.  Inquisit.  ann.  1260.  in  Reg. 
Olim  parlam.  Paris.  :  Idem  Thomas  pò- 
suit  in  prigione  ipsum  priorem  et  injeeit 
manus  in  eum,  Itcet  pnor  solummodo  ver- 
bis  Fcttuis  ipsum  offenderei.. .  Convidie  et 
verbis  probrosis  alteri  ab  fUtero  dictis  et 
impositis,  etc. 

f  FAVA,  Faba,  Gali.  Feve,  Hisp.  Haba 
vel  Hava,  Ital.  Fava,  Oceurrit  m  Cata- 
logo Rom.  Pontif.  a  Petro  ad  annum 
757.  inter  Concilia  Hisp.  tom.  1.  pag.  18. 

1  Favat,  Idem,  in  Necrologio  Eccle- 
si8B  Carnet.  :  Acquisii  etiam  apud  Me- 
nuesin  generaliter  guidquid  Major  habe* 
bat  in  granica  Capttulit  sdlicet  dw)s  tri- 
turatores,  vechiat,  pesait,  letHat,  Favat. 

^  Qua  voce  non  fabsB,  sed  plsa,  viciss, 
lenticulse,  aliaeque  leguminum  species 
designantur.  Vide  Favateria. 

^  FAVATERIA,  prò  Fevateria,  ut  con- 
jeeto,  Jus,  Jurisdletio  seu  distrietus 
feudi.  Computa  Grasivod.  ann.  1887  : 
Castellanus  Oysentli  computat  de  lau" 
dimiis  et  venditionibus  de  (^uibus  mistra- 
les  nichil  perdpiunt  LVii.  Ito.  vii.  sol.  De 
laud.  et  vend,  in  Favateria  Raimundi, 
deducto  Jure  mistralis,  xxvil.  lib.  De 
tatui,  et  vend.  in  FavcUeria  domini  Oberti 
de  Rardoncetria  vili.  sol.  gross, 

^  De  agro  fabis  consito  malim  inter- 
pretari.  Provine.  Faviero  :  unde  Gallicum 
Faviere,  in  tom.  8.  Fabul.  pag.  190  : 

n  7  «Toit  une  Fay{«re, 
Qui  ja  Mtoit  tonte  eoniB. 

«  FAUGARE»  Falce  secare,  a  Gali.  Fau- 
cher.  Reg.  Forest.  de  Broton.  ex  Cod. 
reg.  4658  :  Robertus  Rose  debet  Faucaìre 
et  debet  fonare  unjour,  Pluries  ibi.  Vide 
supra  Falcare. 

f  FAUGES,  prò  Falces,  apud  Rymerum 
tom.  2.  pag.  262:  De  cuUeUis,  de  Fatici^ 
bus,  etc. 

T  FAUGES  Alpium,  Non  semper  diei- 
tur,  inquit  Spelmannus,  de  ipsarum 
angustiis,  quas  clausas  vocant,  utl  in 
faucibus  :  sed  prò  ipsis  radicibus.  a 
Germ.  obsoleto  Fauziu,  1.  e.  Pedes. 
[<^  Spelmannus  haac  se  didieisse  scribi! 
ex  Goldasto  ad  Ekkehard.  Cas.  S.  Galli 
c^p.  1.  apud  quem  Fauces  occurrunt 
pag.  79.  Un.  87.  Pertz.  et  Fauces  Julia 
pag.  87.  lin.  49.  Utroque  loco  nomen  pro- 
prium  oppidi,  alterum  hodie  Fuessen,] 

0  FAUuHEIA,  Quantum  unus  seetor 
per  diem  faucare  potest  in  prato.  Charta 
ann.  1826.  in  Reg.  64.  Chartoph.  re^. 
eh.  856:  Unam  Fauchdam  in  prato,  quod 
est  ante  vUlam...  Item  duas  Faucheias 
prati,  sitas  in  pratis  Disson.  Fauchiée  de 
prey,  in  Instr.  ann.  1857.  tom.  4.  Or4i- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  871.  art.  6.  Faux 
de  pré,  in  Ch.  ann.  1875.  ex  Tabul.  S. 
Joan.  Laudun.  Vide  Falcata. 

1  FAUGHETUM,  Furea,  Gali.  Fourche. 
Chartularium  S.  Martini  Pontisarensis 
in  Charta  anni  1818:  Redecima  quam 
perdpit  de  fructibus...  tam  de  mtnutis 
paleariis,  qua  producuntur  extra  gran- 


FAU 


FAV 


FAV 


423 


chiam  od  Fauchetum,  quam  de  aliis  fout" 

«FÀUGHO,  a  Gallico  Fauchtm.  Falx 
militaris  seu  ensis  in  modum  falde  cur- 
vatus.  Lli.  remlss.  ann.  1852.  in  Reg.  81. 
Gbartoph.  reg.  eh.  817  :  PrmdictumJohan' 
nem  de  quodam  Fauchone  seu  enae.,.  in 
brackio  usque  ad  maanam  aanguinU 
effueionem  vulneravit  aiciiis  tnonachtia. 
Ali»  ann.  1851.  ibld.  eh.  71:  Idem  An^ 
glieus  impetuoae  reeUtens  evaginavi^  en- 
sem  suum,  aeu  Fauchon  vulgaliter  nun^ 
cupatum.  Idem  Guuotus  ipeum  Johannem 
de  quodam  gladio^  óallice  J'auehon  nuncu- 

f)ato,  percussit  in  brachio  et  vulneravit, 
n  aliis  Ut.  ann.  1857.  ex  Reg.  89.  eh. 
177.  Vide  Falcastrum  2. 

o  FAUGIA,  ut  suora  Faueho,  Stat. 
Yercell.  lib.  8.  fol.  1(X7.  v«.  :  Inielligantur 
arma  offensibilia,  epata,...  Fauciay  mise" 
ricordia,  ranchonum,  et  hia  rìmilia. 

FAUGIDIA.  Primum  Testamentum  Wi- 
dradi  Abbatis  Flavin.  ann.  1.  Theodo- 
riei  Regis  exaratum  :  Prteterea  ista  om- 
nia reservavimus  in  Faucidta  heeredibue 
nostrie,  Pagaciacum  in  pago  Neveminse, 
curtem  quam  dieunt  Montem  Porcionie, 
etc,  Id  est,  inFalcidiaj  seu  legitìma  parte 
baereditatis.  Vide  Jurisconsultos,  [et 
Falcidia  suo  loco.] 

^  Perperam  unica  voce  apud  Mabill. 
8»c.  8.  Bened.  nart.  1.  pag.  686.  Pessime 
Infancidia  apua  Plancner.  inter  Probat. 
tom.  1.  Hist.  Burg.  pag.  8.  col.  1. 

ì  FAUGILIA»  Falcula,  Gallis  FaucilU, 
in  Histor.  Dalph.  tom.  1.  pag.  57.  col.  1. 
Securibue,  FaucilOSf  etc. 

jFAUGILLA,  Eadem  notione,  in  voce 
Stannum. 

0  FAUGILLA,  Falcula,  Gali.  Faucille, 
alias  FaucMle  et  Fauxille.  Reg.  Episc. 
Nivern.  ann.  1287:  Item  quiltbet,  qui 
vendit  falce»,  Faudlloè  in  dxcto  festOpde- 
bel  duoe  denarios.  Soyer  herbe  à  la  FaU' 
chUe,  in  Gh.  ann.  1^1.  ex  Ghartul.  28. 
Gorb.  :  Chacun  feure  qui  vent  Fauxillee, 
doibt  une  Fauxille,  in  Ghartul.  Latiniac. 
fol.  240.  v«.  Faucillon,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1475.  ex  Reg.  204.  Gbartoph.  reg. 
eh.  67  :  Vng  prant  FaucilUm,duquel  on 
a  acùUMtume  de  chaumer,  vide  supra 
Falàlla. 

1  FAUGILLARE,  STparra^Titrai,  Suffo- 
care,  Strangulare,  in  Supplemento  An- 
tiquarii,  a  voce  Fauces, 

FAUGIO,  Fautio,  Fauctio,  Factio,  a 
Faveo,  Joannes  de  Janna  :  Fautìo^  laue 
vel  coneeneue  in  malo,  sicut  amtctfta, 
consenaue  in  bone,  etc,  GIoss.  Lat.  Gali.: 
Faucio,  onis,  Conaentement  en  mal,  Fau- 
tor,  fautoria,  le  Veux,  [1.  loeur]  Conaen- 
teur»  Nota,  quod  Fautoria,  vel  Faucio  eat 
inter  maloa,  amicitia  inter  bonoa.  Hinc 
DefaudOy  ause  Faudoni  opponitur.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Defautio,  aTcoTpoicin,  i16yoc.  Vide 
Factio  J^  Vide  infra  Fautalta^ 

^  FAoDA,  Gremium,  ventrale,  vestium 
tegmen,  Gali.  Tablter;  FaudiouveìFau- 
dau,  in  Diction.  Prov.  de  Pellaa,  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  Ood.  reg.  7657  :  Fauda, 
Prov.  gremiumf  ainua.  Lit.  remiss.  ann. 
1896.  in  Reg.  150.  Gbartoph.  reg.  eh.  281  : 
Preabiter  baaaiavit  incontinenti  femoralia 
aua  uaque  ad  genua,  et  cepit  dictam  uxo- 
rem  dtcti  aupplicantia  ad  capud,  volena 
eam  oaculari  ;  ^uo  facto  dictam  ampUaca- 
vit  et  eam  projecit  ad  terram,  et  cum  Hbi 
levarci  raubam  aive  Faudaa  raubaa,  etc. 
Pro  veste  militari,  braccarum  species, 
apud  Boet.  lib.  4.  Gonsolat.  MS.  : 

L*iai  fieri  et  reoira  te  renrenfe, 
N*y  ot  btttbert.  Fende,  ne  maoge, 
Ou  demonrest  enei,  ne  nudile. 

Falle,  eadem  notione  in  Ordinat.  Garoli 


ducis  Burg.  MS.  ann.  1478  :  Lea  hommea 
d'armea  aeront  armez^  habillez  et  montez 
ainai  qu'il  eat  declairié  cy-aprèa  ;  c'eat 
aaaavoir  de  curache  compiette,  aalade  à 
baviere,  barbuce  ou  armet  de  gorgent, 
flancara  et  Faltea.  Ibidem  :  Faltea  ou 
ìfrayea  d*aehier.  Quod  partem  corporis, 
ubi  truncus  faUit  6eu  desinit,  te^nt, 
brace»  ita  appellata  videntur.  vide 
Faldao  et  Falda  2. 

FAUDESTOLA,  Faudestolium.  Vide 
Faldiatorium. 

FAUDIGUS,  Ille,  qui  vera  dicit,  cui 
cuncta  favent,  Ugutio.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerman.  :  Faudicua,  Voir  diaant,  a 
faveo  et  dico,  quaai  ^ua  dictia  favetur, 
Eadem  habet  Johannes  de  Janna.] 

^  FAVE.  Vox  asterisco  notata  in  Ghron. 
Patav.  ad  ann.  1279.  apud  Murator.  tom. 
4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  1147  :  Dictua 
dominua  Jacobua  domini  Gonzolini  Pa^ 
duam  venit,  oatendena  faatum  et  maxi- 
mam auperbiai  promtiludinem,  ?Mbena 
majorem  partem  Fave  quam  dieunt  ec- 
deaiaa. 

3^  FAVELA60.     [Scrofularia    minor. 

DlEF.I 

1.  FAVELLARE,  Sermocinari,  ò(i(Xetv,  in 
GÌ.  Gr.  Lat. 

«  2.  FAVELLARE,  Favere.  blandiri,  Gal- 
lice,  Favoriaer,  flatter,  alias  Faveììer  ; 
unde  Favele,  Blanditia,  Cajolerie.  Instr. 
ann.  715.  apud  Murator  tom.  6.  Antiq. 
Ital.  med.  sevi  col.  877  :  Ex  quo  natua 
aum,  aemper  ad  epiacopum  aancli  Donati 
abuemua  conaegrationem,  et  ipaiua  diocia 
aumua.  Simili  modo  fortia  patemua,  et 
non  preuumemua  Favellare.  Le  Roman 
de  Vacce  MS.: 

Tent  disi  Bernert  an  roy,  et  tant  li  Favela, 
Tanl  loa  Normandia,  et  Hoon  tant  blasma. 

Pastor,  cantilena  tom.  2.  Poem.  reg. 
Navar.  pag.  188  : 

J*ai  oi  maiat  flamen^, 
Ki  trop  noe  Favelle, 
Bt  font  de  vantar  ianel. 

Fabul.  tom.  2.  pag.  225  : 


Galeatrot,  bele  donee  amie, 
Je  te  oomant  deeeur  ta  vie 
Qua  ta  ioies  prens  et  isoele. 
Et  si  Mcbea  de  la  Favele, 
Tant  qae  no»lre  prea  en  traion. 


1  FAVELLUS,  Fulvus,  Gali.  Fauve. 
Equua  Favellua,  in  Gomputis  Dalphin. 
T.  Graisivod.  ann.  1884.  fol.  80.  Rund- 
nua  Favellua,  apud  Th.  Madox  Formul. 
Angl.  pag.  428.  [0  Vide  Falvua.] 

1  FAVElf  A.  Vide  Fadma. 

^  FAVENTIA,  Gonsensus  domini  prò 
alienando  feudo.  Locum  vide  in  Favere. 

FAVERGA,  usurpari  videtur,  inquit 
Spelmannus,  in  MS.  Rivalensis  Monas- 
terii,  prò  molendino  terrario,  vel  prò 
fedina,  ubi  ferrum  eruitur.  [^  An  prò 
Fabrica  f  Vide  Favergium.'\ 

FAVERE  dicebatur  domlnus,  quoties 
vassallo  facultatem  aiienandi  feudum 
suum  concedebat.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Faveo,  Aaaentir,  ottroier,  ai-- 
dier,  donner  faveur.  Favor,  Aide,  loange, 
aaaentement.j  Tabulari um  Vindocinense 
Thuanum  :  Et  ipae  Favendo  conceaait,  et 
donum  auper  altare  poauit.  Ibid.  fol.  88  : 
De  futuro  vero  convenientiam  fecit,  ut 
H  ab  hominibua  aula  aliquaa  comparatio^ 
nea  quarumcunque  rerum  facere  potue^ 
rint,  ipae  libenter  Faveat,  auumpra^e(xt 
auioramentum.  Occurrit  ibi  f.86.  66.  74. 
181. 146.  Ghronic.  Besuense  pag.  561  : 
Quod  quidem  conjux  aua,  et  fUiua  ejua 
Fautorea  libenter  conceaaerunt.  Tabular. 
Vindocinense  Thuanum  num.  10  :  Qui 


etiam  fidejuaaor  fuit  de  Faventia  uxoria 
ipaiua. 

Favor,  Ipse  consensus  Domini  prò 
alienando  tendo,  laudimium.  Tabula- 
rium  Angeriacense  fol.  58  :  Dedit  ter- 
tiam  partem  totiua  terrea  de  Curionio, 
Favore  et  condilo  iUorum,  a  quibua  ha^ 
bebat  illud  bene/Unum,  adlicet  Favore 
Arberti  de  Rdfec  et  Kalonia  Vicecomitia 
de  Oiniaco,  atqiie  Julianas  Vicecomitiaaae 
uxoria  auaa.  Tabularium  Vindocin. 
Gharta  102  :  Fadle  eum  a  conatituto  de^ 
flexit,  et  Favorem  donationia  aui  fem  ab 
ipao  exegit.  Gh.  807  :  Dedimua  UH  100. 
aol.  Piclavenaea,  et  uxori  ejua  trea  aureoa, 
prò  Favore  et  memoria.  Vide  Gallandum 
lib.  de  Franco  allodio  pag.  56. 

1  FAVERGIUM.  Vlsitatio  castrorum 
Delphinalium  ann.  1847.  tom.  1.  Hist. 
Delphin.  pag.  66.  col.  2  :  Item  invene- 
runt  unum  chaffaylium  in  exitu  portaa 
dicti  burgi  de  Monte  veraua  Favergitj  qui 
cedderat,  et  ideo  fuit  injunctum  (fellario, 
quod  ibidem  de  dieta  mayeria  fieri  fadat 
unam^  muetam  baatardam  cum  quaiuor 
culiia. 

^  Nomen  loci  proprium.  Vide  in  Er- 
rata Glossarli.  [^  udì  base  :  Nomen  loci 
§rope  Turrim  Pinni  in  Dalphinatu.  alibi 
ictum  Fabricaa,  Gali.  Forgea,  unde  Fa- 
vergea,  vernacule.] 

1  FAVERIA  Gassiois,  Superior  cassi- 
dis  pars,  ut  videtur  ;  at  unde  ducta  vo- 
cis origine  mihi  incompertum,  nisi 
mendum  sit  prò  Aurifaveria  wel  Aurifra- 
8ia,  quod  hsBC  cassidis  pars  auro  argen- 
toque  distingui  solebat  ;  vel  etiam  bre- 
vi us  prò  Faneria,  Baneria,  parvum 
vexillum  quo  illa  pars  interdum  oma- 
batur.  Miracula  MsS.  B.  Ludovici  Are- 
latens.  Archiep.  apud  Stephanot.  tom. 
10.  Fragm.  Hist.  pag.  810  :  Fuit  percua- 
aua  quadam  aagitta  magnae  baliatm,  ^uaa 
infra  viaeriam  caaaidia  tntravit  et  panter 
dne  vulneratione  eapitia  :  hoc  reputane 
etiam  albi  miraculoae  aeddi  precibua  B. 
Ludovid,  et  illieo  dmili  jactu  magni  vi- 
ratorii  auper  Faveriam  dictaa  caaaidia 
percuaaua  ceddit  retro  ae,  qui  atetit  aliquo 
intervallo  tanquam  mortuua. 

^  Favart,  Armorum  species,  in  Gon- 
venC.  inter  commissar.  reg.  et  Ayton 
Dorea  ann.  1887.  ex  Reg.  Gam.  Gomput. 
Paris,  sign.  Croix  fol.  187.  v«.  :  Et  ddt 
livrer  et  mettre  en  chaacune  galèe  vj*^  va- 
retona,  iij^  lancea,  v^  darà,  Favara,  lan- 
cea  longuea  ferréea,  rondea  de  fer,  et  touz 
autrea  gamemena  et  armeurea. 

«  FAvERIUS  Columbus,  Agrestis,  ut 
videtur,  vulgo  Pigeon  ramier.  Stat. 
Taurin.  ann.  1860.  cap.  151.  ex  God. 
reg.  4622.  A.  :  Nulla  peraona  audeat  ca- 
pere... columboa  alienoa  cum  filatia  vel 
aliquibua  ingeniia,  niai  eaaent  columbi 
Faverii. 

•  FAVETUM  vel  Fovetum,  Valium, 
fossa,  interprete  D.  Maurit.  ad  Chartam 
ann.  1290.  tom.  1.  Probat.  Hist.  Brit. 
col.  1094  :  Nobia  tradita  et  aaaignata  fue- 
runt  videlicet  omnia  nemora,  paacua, 
landas,  hayaa,  Favela,  rocheria,  terrea  ara- 
bUea  et  inarabilea,  etc.  Vide  supra  Far- 
reum.  Nisi  idem  sit  quod  mox  Fau- 
laium. 

1  FAUGINATOR,  f.  Fossor,  ab  Occitan. 
Fouaiga,  fodere.  Gharta  ann.  1471.  ex 
Schedis  Peiresc.  apud  PrsBSid.  de  Ma- 
zauguea  :  InjunxU  modemia  aaatimcUori- 
bua..  quatenua...  vocatia  priiM  partibua 
quaa  tanauntur,  aapiloribua,  Fauginatori- 
bua,  vallcuieriia,  magiatria  expertia  et 
alita  neceaaario  evocandia. 

1  FAVILLARE,  ào^oXelv  i.  Fadlla  aut 
fuligine  inquinare,  in  Gloss.  Lat.  Greec* 
Sangerman.  MSS.  In  Vita  S.  Guthlaci 


424 


FAU 


FAV 


FAU 


Aprii,  tom.  2.  pag.  42.  E.  est  Favillas 
exnittere  :  Mtitigni  vero  inter  FavUlan" 
tium  voraginum  atrcu  caverncis  diicur' 
rentea. 

ì  Favillare,  Comburere,  inflam- 
mare,  Gal  lice  Embras&r,  Hist.  lUationis 
S.  Beaedicti  scec.  4.  Bened.  part.  2. 
pag.  358  :  Monaateriutn  vero...  divina 
protegente  dextera  reman9U  ilto«ufn, 
quando  estera  omnia  hostile  FavillavU 
incendium, 

1  Favillatus,  In  favillas  vel  cineres 
redactus,  apud  Dudonexn  llb.  1.  Hist. 
Norman. 

1  Favillacea  Fuligo,  apud  Solinum 
cab.  48.  de  Judaea. 

t  Favillatiga  Humus,  apud  eum- 
dem  cap.  27. 

Favillescere,  In  favillas  abire,  apud 
Fulgentium  Placiadem  de  Virgiliana 
conUnentia. 

FAVISOR,  Favissor.  Joan.  de  Janna  : 
Favissor  est  pUcator,  qui  semper  rogatf  et 
favet  Dea,  ut  sihi  bene  eveniat  :  et  dicitur 
a  Faveo,  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerman.  : 
Favissor,  Pescheur.]  [^  Vide  S.  Rosa  de 
Viterbo  Elucidar,  tom.  1.  nag.  487.  voce 
Favaceiro.ì  Gloss.  Ànglo-Saxon.  :  ci- 
frici :  Adutator,  vel  Favisor,  Liccetere. 
[Ego  quietis  et  concordi»  et  pietatis  au- 
tor, conciliator  et  Favissor,  apud  Apu- 
leium  Apolog.  2.  pag.  219.  Pro  Favissor 
Lipsius  mavult  Fautor,]  [<»  Vide  Forcel- 
linum.l 

FAVITOR,  Qui  partibus  alicujus  favet. 
Gloss.  Isidori  :  Favitor,  Fautor.  Passio 
SS.  Perpetuae  et  Felicitatis  n.  11  :  Ut 
cceperunt  me  Favitores  mei  oleo  defrigere, 
quomodo  solent  in  agonem.  Plautus  Am- 
phltr.  : 

Sat  habet  FaTitoruin  lemper,  qui  rode  fadt. 

[Socii  et  Favitores,  in  Edicto  Jobannis  I. 
Regis  Francorum  ann.  1858.] 

1  Favitorius,  Eadem  notione,  in 
eod.  Edicto. 

«  PAULA,  Prov.  Fàbula,  faterà,  libistita, 
in  Glossar.  Prov.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

^  FAULAIUM.  f.  Ager  incultus  ad  pas- 
cuum  maxime  pecudum.  Gharta  ann. 
1850.  in  Reg.  80.  Cbartoph.  reg.  eh.  165: 
In  foresta  vel  nemoribusy  pratis,  pastura^ 
giis,  Faulaiis,  stangniSf  vtveriis.etc.  Vide 
suora  Favetum,  f»  Germ.  Pfuhl  est 
Pai  US.  Adel.] 

FAUNI,  Daemones.  VitaS.  Agili  Abbat. 
Resbac.  cap.  8  :  Waraacos  prmdicaturi 
accelerant,  qui  agrestium  fanis  decepti, 
quos  vulgi  Faunos  vocant,  gentilium  quo^ 
que  errore  seducti,  in  perfidiam  devene- 
rant,  Fotini  seu  Bonosi  virus  infecti. 
Quo  loco  agrestes  dicuntur  Fauni,  quia 
silvestres  dii  fuisse  flnguntur  a  Poetis, 
belluino  more  vitam  agentes  in  silvis  : 
unde  Fauni  ficarii  dicuntur  apud  Hie- 
remiam  cap.  50.  Adde  Isid.  lib.  8.  Orig. 
e.  ult.  [Acta  Episcoporum  Genoman. 
apud  Mabillonium  tom.  8.  Analect. 
pag.  852  :  In  domo  Nicholai  Praspositi 
fantasia,  quod  in  libris  gentilium  Faunus 
solet  appellari,  minus  credentes,  et  in  fide 
Christi  modice  catholicos,  ut  mulieres 
plercks^ue  et  simplicis  aetatis  pueros^noc- 
tibusjugiter  exterrebat.]  pò  Adde  Pres- 
byt.  ÙUmU.  Apud  Pertz.  Script,  tom.  2. 
in  notis  ad  Vitam  S.  Bonifacii  pag.  840. 
et  Grimm.  Mythol.  German.  pag.  272. 
et  880.  Joann.  Januens.ex  Isidor.  :  Vulgo 
incubi  vel  incubones,  a  Romanis  vero 
fauni  ficarii  dicuntur,]  Vide  Fadus. 

^  FAUNIUS,  Papi»,  Modus  antiquissi- 
mus. 

^  FAUNUS.  Hinnulus,  a  Gallico  Faon. 
Tresdecim    damas    unum    pickettum  et 


duos  Faunos  cepit,  apud  Rymerum  tom. 
5.j)ag.  828.  col.  1. 

f  FAVO,  Operimentum  quoddam.  Pa- 
pias.  Litterse  ann.  1425.  apud  Rymerum 
tom.  10.  pag.  846  :  Tres  albas  cum  paruris 
stolis,  et  Favones  de  eodem  panno  et  co- 
lore. Ubi  legendum  Fanones.  Vide  Fano. 

1  FAVONIuM,  Odium  leve  et  sine  causa, 
velut  a  vento  collectum.  Gloss.  Isid.  qui- 
bus  Papias  et  Excerpta  monstrosam  vo- 
cem  addunt,  Fribnianus.  Gloss.  Sanger- 
man,  n.  501.  prò  Favonium  legit  Fabo^ 
nium. 

1  FAVONIUS,  Spurius,  nothus,  Gali. 
Batard.  Papias  :  Favonios  veteres  voca- 
bant  quos  nos  Spurios  dicimus,  qui  ex 
patre  incerto,  maire  vidua  geniti  sunt  ; 
Favonios  enim  qumdam  ammalia  dicunt, 
qui  hausto  Favonio  spiritu  concipere  di- 
cuntur :  unde  matrem  potitis  quam  pa- 
trem  sequuntur.  [«>  Ex  Isidor.  Orig.  fib. 
9.  cap.  5.  sect.  2o.]  [^  Glossar.  Lat.  Gali, 
ex  Cod.  reg.  7692  :  Favonius,  vent,  vel 
enfant  né  hors  mariage.] 

à  1.  FAVONUS,  Eadem  notione,  in 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  : 
FavonuSy  ex  patre  incerto  et  natre  vidua. 

«  2.  FAVONUS,  La  Compagnia.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS. 

^  FAVOR,  in  malam  partem  accipitur 
in  Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1843.  ex 
Cbartul.  Guill.  abb.  S.  Germ.  Prat.  fol. 
68.  r.  col.  1  :  Quodque  dictus  Hugo  (de 
Grusiaco)  per  nos  c&ndempnatus  ad  mor- 
tem  et  justiciatus  fuerat  propter  plures 
erroresj  corruptiones,  Favores  et  infideli- 
tates,  quos  contra  nos  et  rempublicam 
commiserat,  eo  tempore  quo  ipse  fuerat 
praisidens  in  parlafnento  nostro  Parisius. 
Vide  alia  notione  in  Favere. 

«  FAVORABILIS,  Favorem  seu  laudem 
captans.  Cbron.  Viti  Arenpeckii  ad  ann. 
1181.  apud  Pézium  tom.  1.  Script,  rer. 
Austr.  col.  1208  :  Fuit  autem  rex  Anglise 
Ricfiardus  homo  ferocissimus,  Favorabi- 
lis,  gloria  cupidus,_pecunisB  liberalis. 

«  FAVORAfilLITBR,  Cum  favore,  beni- 
gne. Gali.  Favorablement.  Lit.  ann.  1869. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  284  : 
Ipsorum  consulum  et  habitatorum  (Cal- 
ciata) supplicationi  et  requestss  Favora^ 
biliter  annuere  volentes,  etc. 

;^  FAVORAUS,  [Idem  ac  favorabilis. 
Not.  Tir.  p.  184.  Favor,  Favoralis,  favo- 
rabilis.] 

1.  FAVORARE,  [De  pascuis  dicitur,  ubi 
animalia  pascendo  vcwfum  non  fecerunt. 
Fletalib.Ì2.  cap.  41.  g  18  :  Inquiratur... 
quantum  per  asstimationem  pastura  Regis 
Favorata  fuerit  aut  deteriorata.]  Vide  in 
Vaccaria. 

o  2.  FAVORARE,  Favere,  favorem  im- 
pendere. Gali.  Favoriser.  Charta  Henr. 
reg.  Angf.  ann.  1457.  in  Chron.  Joan. 
Whethamst.  pag.  419  :  Consideramus 
edam  nobiles  fructus  unitatis,  atnoris, 
requiei  et  pacis,  quos  quilibet  princeps 
tenetur  procurare.  Favorare,  et  stabilire 
inter  subditos.  Viae  Favorizare. 

^  FAVORISGARE,  Idem  quod  mox  Favo- 
rizare. Testam.  Johan.  Tnomassiniann. 
1452.  ex  Schedis  Prsesid.  de  Mazaugues  : 
Roqo  Majestatem  Regis  Renati  domini 
mei  et  patroni,  ut  in  protectionem  suam 
habeat  filios  meos,  et  eoa  Favoriscat  bene- 
ficiis  et  gratiis  suis. 

FAVORIZARE,  Favere,  favorem  impen- 
dere. Gali.  FavoHzer.  Ericus  Upsalien- 
sis  lib.  8.  Hist.  SueciCflB  pag.  92  :  Patri 
Regis  minimum  Favorizans.  [Occurrit 
alibi  non  semel.] 

\  Favorisatio,  Favoris  actio,  apud 
Johan.  Berberi um  in  Viatorio  utriusque 
Jurlspart.  8.  Rubr.  de  Substitutionibus. 


1  Favorius,  Ex  favore  profectus,  in 
Vita  S.  Dunstani,  Maii  tom.  4.  pag.  846. 

1  Favorose,  Cum  favore,  apud  Lu- 
dewig.  tom.  5.  pag.  515. 

1  Favorosus,  Favore  plenus,  apud  Jo- 


bannem  de  Janna.  P  Occurrit  etiam 

L.   8. 
còl.  178.] 


apud  Marten.  tom.  8.    Ampi.  Collect. 


FAUS,  Silva  ;  idem  quod  Fagia  ;  de 
qua  voce  supra.  Cbarta  Longobardica 
in  Bullario  Casinensi  tom.  2.  pag.  12  : 
Ego  Rot/mria  Abbas  in  sycola  (leg.  sUvola) 
et  in  Fao  jugis  40.  et  8.  terra  aratoria 
seu  vttis,  omnia  ad  pertica  legitima,  etc. 
[Statuta  Massil.  lib.  8.  cap.  14  :  Chnnes 
rctsoiraa  cum  quibus  radetur  sint  tigni  de 
Fauo  deuze  ;  melius  in  MS.  de  fauo  v^ 

FAÙSETUM,  ex  Gallico  Fausset.  In 
musica  cantus    acutioris  species.  Re- 

gula  Ordinis  de  Sempringham,ipaLg.  717  : 
irganum  tamen  et  decent  um,  Fwsetum, 
et  pipeth  omnino  in  divino  officio  omni- 
bus nostris  utriusque  sexus  interdicimus. 
Anglis  a  Faucet,  dicitur  fistula,  tubulus. 
Fortunatus  ad  Clerum  Parisiensem  : 

CymbalicaB  voeet  ealamb  niieentiir  aentis. 

Le  Roman  du  Renard  MS.  de  Gallo 
gallinaceo  cantaturum  se  dicente  : 

Je  te  dirai  ime  chancon, 
N'aara  yoiaiB  d  emr&rao, 
Qui  biea  n'eatande  moo  Panoel. 

A  Faucibus  forte,  unde  vox  acutior  emit- 
titur.  Vide  Falsetum. 

^  FAUSILLUM,  prò  Focillum,  si  bene 
conjecto,  lignatio,  lignum  ad  focum  ne- 
cessarium.  Gali.  Chauffage.  Instrum. 
anni  1165.  ex  Archivo  Ecclesiffi  Massil.  : 
In  montìbus  ultra  Wilnam  homines 
Episcopi  et  Ecclesiae  Fausillum  colligent 
sine  omni  itsaiico  et  servitio.  Vide  Focale. 

^  Malim  interpretari  de  Ugno  seu 
berba  comburenda,  quse  faucilla  colllgi- 
tur,  Provincialibus  vulgo  Fauciou. 

FAUSSARIUS.  Gloss.  ^Elfrici,  cap.  de 
nominibus  ferarum  :  Faussarius,  s  te%  a. 
Ubi  Somnerus,  forte  Stolarius. 

^  FAUSSUS,  prò  Falsua.  Faussa  pos- 
tema, Pseudotbyrum,  Gali.  Fausse- 
?orte.  Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  sign. 
J.  rubr.  fol.  17.  v«.  :  Pratum  de  Faussa 
postema,  quod  non  tenet  a  dicto  duce. 

FAUSTICONHN.  Ethelwerdus  lib.  4. 
cap.  9  : 

Aorilarsus  exanime  eorpus  rdiqnit 
Monarefaiu  Brìlannum. 
Nobilis  ex  stirpa  frondai»  SaxoamD, 
Badgarus  anax  :  namqaa  fermona  Latino 
FaiiaticonUn  noncaparant  beatam. 

00  FAUSTIM,  Fauste,  Germ.  Aben- 
teuerlich  oder  seliglich  oder  tosdHch.  Vo- 
cab.  Lat.  Germ.  ann.  1482.  Adel. 

1  FAUSTITUDO,  FelicUaa,  Johanni  de 
Janna  ;  Felicitez,  bien  heurtez,  Glossar. 
Lat.  Gali.  Sangerm. 

1  FAUSTOR,  prò  Foutor.  Papias  :  Fau- 
stor,  Favens,  consentiens,  laìuiator.  Vide 
Fabisor. 

o  FAUSTUS,  Faustitas.  ViU  B.  Julia- 
nsB  tom.  1.  Sept.  pag.  816.  col.  2  :  Prop- 
terea  fauste  mtraoilis.  Fausta  festive  mi" 
rabtlis,  etc.  Vide  Faustitudo. 

«  FAUTALIS  CusTOs,  Veredicus,  qui 
sit  bonsB  famsB,  cui  (ides  haberi  debea- 
tur.  sacramento  adstrictus  de  dicenda 
ventate  aut  de  officio  bene  gerendo, 
idem  atque  Faudicua.  Vide  in  hac  voce. 
Pactum  inter  capit.  Rem.  et  habitat. 
villsB  de  Hermondi villa  ann.  1819.  in 
Reg.  60.  Cbartoph.  reg.  eh.  28  :  Jurati 
dictai  vUlaa  ponent  cuatodea  Fautalea  prò 
bonia  de  die  et  nocte  in  villa  et  territorio 
cuatodiendis  ;...    requirere     tenebuntur 


FAX 


FAY 


FAZ 


425 


(majorem  capitali)  quantum  cui  jura^ 
mentum  Fautalium  custodum  prmstan- 
dum„.  item  si  aliauis  de  terra  capituh 
custodibus  FautalwuSf  sermentatU  et  pas- 
toribus  dictm  villm  de  suie  mercedtbua  et 
salariis  satisfacere  noluerit,  etc.  Nostris 
FautabUt  eadem  acceptioDe.  Un  dea  aer- 
gena  Fautablea  du  ban  S.  Hemy,  in 
Charta  ann.  1321.  ibid.  eh.  202.  Lit.  re- 
miss, ano.  1893.  ex  Reg.  145.  eh.  493  : 
Lenguela  eachevina  Fautabtea  de  Vand^ 
reaae..,  ae  tranaporterent  au  conaeil  à 
leura  maistrea  et  eachevina  de  Vervin, 
aeUm  la  loyduquel  la  ville  de  Vandereaae 
ae  rieugle.  Feitable,  eodem  intellectu,  in 
Stat.  scabin.  Macer.  ad  Mosam  MSS.  : 
Toua  lea  aept  eadievina  avec  leur  greffier 
et  le  aeraent  Foitable  dudit  eachevinaqe 
ae  aaaemblent  en  leur  chambre,  etc.  Vide 
in  Major.  [^  Forte  a  Grerm.  Vogt,  vulgo 
Faut,  Fetdvogt  quibusdam  in  locis  est 
custos  agrorum.  Adel.1 

1  FAUTIO.  Vide  Faudo, 

i  FAUTIOSUS.  Vide  Factio  2. 

^  FAUTONUS,  Pieno  de  favore.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS.  Vide  supra  Favoroaua. 

^  FAUTORIA,  Favor,  consensus,  appro- 
batio.  Charta  Jacobi  Insulani  Card.  S. 
Eustachii  anni  1415.  apud  Illust.  Fon- 
taninum  in  Antiq.  Hortse  pag.  457  :  Fau- 
toriam,  adhseaionem  aeu  óbedtentiam,  etc. 
Sententia  Inquisitionis  Tolos.  pag.  295  : 
Necnon  et  omnem  favorem  aeu  Fautoriam 
receptatùmem,  etc.  Occurrit  rursus  pag. 
203.  250.  et  apud  Acberium  Spicil.  tom. 
6.  pag.  149.  Kymeram  tom.  5.  pag.  162. 
Martenium  tom.  4.  Anecd.  col.  226.  nec- 
non in  Concilio  Tarraconensi  ann.  1242. 
Vide  Faucio. 

^  Fauterie,  eodem  sensu,  in  Lit.  ann. 
1409.  tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
468.  Vide  supra  Favor. 

«  FAUTRUll,  Pannus  coactilis,  idem 
guod  Feltrum.  Vide  in  hac  voce.  Charta 
Theob.  comit.  ann.  1222.  in  Chartul. 
Campan.  fol.  316.  v«.  :  Qui  redditua  con- 
aiatunt  in  theloneo  vini,,,.  Fautrorum,... 
et  in  roagio  biadi.  Le  Roman  de  Cléo- 
madea  MS.  : 

Lm  bfttifllM  rane  ■près  Taiitro 
L«  petit  pta,  lanee  Mur  Fautre,  eie. 

o  Fautrer  vero,  prò  Ejicere,  vulgo 
Chaaaer.  mettre  dehora,  in  Poem.  ins- 
cripto  Le  Biche  homme  et  le  Ladre  MS.  : 

Car  en  leurt  coors  (dea  Cardinenx)  ne  peal  eotrer 
Une  pottrei  clera  ;  mais  est  Pautrée, 
Qpant  da  portier  est  eocontréa. 

0  FAUTUS,pro  Fructus,  ni  Fallor,  in 
Bulla  ann.  879.  inter  Probat.  tom.  1. 
Hist.  Nem.  pag.  13.  col.  1  :  Cunctia  au- 
tem  eidem  loco  hac  noatrm  prmceptionia 
jura  aervantibua  sit  pax  Domini  noatri 
Jheau  Chriati,  guatenua  UH  Fautum  bo- 
naa  actionia  recipiant. 

T  FAUZIL,  f.  Filix,  Gali.  Fougere,  Ita- 
lis  Felce.  Statata  Massil.  lib.  1.  cap.  38. 
(2  :  Quisaue  qui  cordoanum  apportave- 
rit  aive  adobaverit  teneatur  aacramenio, 

rd  mittat  ad   minua  tertiam  partem 
oa,  vel  de  Fauzily  mixtim. 
T  1.  FAX,  Lmtitia.  Papias.  Forte  quod 
noctis  tempore  laetitiam  aflerat. 

>|c  2.  FAX,  [Facula,  funale.  Dief.] 

FAXA,  [Hispanis  Faacia.  Occurrit  in 
Concilio  Limano  anni  1582.]  Vide  Fatcia. 

1  FAXANUS,  Phasianus^  Gali.  Faiaan. 
Charta  ann.  1345  :  Venari  ad  capreoloa, 
cunieuloa,  Faxanoa,  etc, 

*  Occurrit  praBterea  in  Stat.  Vercell. 
lib.  4.  pag.  69.  v».  Vide  supra  Faaanua. 
'  FAXIA.  Vide  Faida. 
FAXIATUS,  prò  Faadatua,  Fascia  li- 
III 


\ 


gatus,  ornatus,  apud  Jacobum  Auriam 
lib.  10.  Annal.  Genuens.ad  annum  1284. 

\  FAXINA,  Fascis,  Ital.  Faadna,  Gali. 
Faadne.  Legitur  in  Ottonis  Morena 
Hist.  Laudensi  apud  Murator.  tom.  6. 
col.  1041. 

}  FAXIOLUS,  prò  Phaaeolu%  Species 
fabsB.  Gali.  Faaeole,  Ital.  Faggivoli,  in 
Memoriali  Potestatum  Regiensium  ad 
ann.  1172.  et  1282. 

3k  FAXIRE,  [Sepelire.  DiefJ 

IFAXIS,  prò  Fascis,  Gali.  Faiaaeau,  in 

?uadam  Epistola  Ducis  Januens.  ann. 
358. 

]  FAXIUS,  Fascis.  Onus.  Gali.  Faix, 
Italis  Faado.  Aurias  lib.  10.  Annal.  Ge- 
nuens.  ad  ann.  1285.  apud  Murator.  tom. 
6.  col.  589  :  In  qua  (navi)  cepit  quatuor 
Piaanoa  et  Faxioa  duodedm  brandono- 
rum.  et  duoa  aaccoa  lana.  Statuta  Mas- 
sil. lib.  5.  cap.  19.  S  7  :  Item,  quicumque 
furabitur  vitea  de  nocte,  vel  de  die  de 
aliena,  vel  alienia  vinda,  aolvat  prò  banno 
prò  gualibet  froaaa  x.  aol.  et  prò  quoUket 
Faosìo  V.  aol.  Et  |  11  :  Item,  quicumque 
capiet  de  alieno  honore  fabaa,  dcera,  vel 
lentea  aive  lentillaa,  vel  alia  legumina, 
vel  bladum^  aolvat...  prò  Faxio  x.  aol. 

>|c  FAXOLUS.  [Fazoletum,  sudarium  : 
e  Item  unus  Faxolua  cum  nmbreis  au- 
reis  et  unus  coxinus  de  cetino  rubeo. 
(Invent.  Calixt.  III,  an.  1458,  in  archiv. 
Romano).  »] 

^  FAXuLuS,  Faseolus,  species  fabse. 
Chron.  Placent.  ad  ann.  13é9.  apud  Mu- 
rator. tom.  16.  Script.  Ital.  col.  510  ; 
Stanua  Faxulorum  vendébatur  aol,  odxxv, 
qui  communiter  vendi  aolebat  aol.  x.  Vide 
Faxiolua. 

1  FAXUS,  ut  Faxiua,  in  Cbartular.  S. 
Petri  de  Domina  fol.  107.  v.  :  Trea  trai- 
naa  de  lignia  et  decem  Faxoa  de  mauria. 
Vide  Faaaua. 

^  Pro  Faxo  aeu  onere,  in  Stat.  Taurin. 
ann.  1360.  cap.  134.  ex  Cod.  reg.  4622.  A. 
Occurrit  praeterea  non  semel  in  Stat. 
Vercell.  pag.  81.  122. 125.  etc. 

^  FATCIA,  Eadem  notione.  Libert. 
Montisfer.  ann.  1291.  in  Reg.  181.  Char- 
toph.  reg.  eh.  154  :  Item  de  uhartada  aeu 
charretada  circulorum,  unam  Fayciam 
eorum  non  majorem  nec  minor em,  aed 
mediocrem,  prò  leyda. 

\  FATLLIUM.  Charta  ann.  1204.  ex  Ar- 
chivo  Fontis  Danielis  :  Jubellua  Dominua 
MeduansR  dedit  Abbatim  Fontia  Danielia 
quidquid  habébat  in  Fayllio  de  Chavane-- 
ria^  et  terram  quaB  eat  juxta  Fayllium  de 
Poilletjo  et  excluaaa  auaa  et  piacariaa  in 
aqua  Meduanta.  Vide  Fallum  2. 

0  FATSANNUS,  Phasianus,  Gali.  Fai- 
aan, in  Coniput.  ann.  1495.  inter  Pro- 
bat. tom.  4.  Hist.  Nem.  pag.  65.  col.  2. 
Vide  supra  Faxanue. 

^  FATSSA,  Equorum  ornatus  quidam. 
Comput.  ann.  1334.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Nem.  pag.  85.  col.  1  :  Item  prò 
una  Fayaaa,  xvtij.  den.  Fat/,  prò  Stabulo 
vel  grege  equorum,  apud  Froissart.  voi. 
1.  cap.  277  :  Lea  Angiola  eurent  cognoia- 
aance  dea  Francia  par  leura  chevaux,  qui 
entrerent  au  Fay  dea  chevaux  deaaita 
Frangoia.  Vide  infra  Feda  2. 

1  1.  FATSSIA,  Fascia.  Computum  J. 
Humberti  sub  Guigone  Delpnino  ann. 
1328  :  Item  bona  mulieri  prò  quatuor 
Fayaaia...  vi.  aol. 

^  2.  FATSSIA,  Modus  agri.  Vide  supra 
Faida. 

«  FATSSUS,  Fascis,  onus,  idem  quod 
Troaaa  3.  Reg.  cap.  eccl.  Lugdun.  ad 
ann.  1345.  fol.  113.  r«.  col.  1.  in  Cam. 
Comput.  Paris.  :  Slephanua  de  Garda 
(debet)  auo  nomine  et  aliorum,  homi- 
num...  unum  faya  feni,...  duaa  partea 


dimidii  Fayaaifeni,  etc.  Et  fol.  125.  v.  : 
Dimidium  onua  feni.  Vide  subtsl  Faiaaua. 

«  FATZIMENTUM,  Defectio  a  fide. 
Charta  ann.  1313.  in  Reg.  52.  Chartoph. 
reg.  eh.  207  :  Propter  Fayzimenta  et  fue- 
reaea  commiaaaa  per  eoa  exharedali  fue- 
runt.  Vide  supra  Faiditaa. 

«  FATZITUS,  Proscrlptus.  exul,  vel  pro- 
fugus.  Acta  Inquisit.Cfarcass.  MSS.  ann. 
1308  :  Noe  tamen  acivit  ipae  tunc  quod 
eaaent  haretidf  imo  dixi  aibi  quod  erant 
quidam  Fayziti  de  Tholoaano.  v  ide  Fai' 
ditua  in  Faida. 

^  FAZELLDS,  prò  Faselus.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Fazel- 
lua,  navia  parva  ad  tranaeundum  huc  et 
illuc. 

FAZENDA,  Idem  quod  Affarium,  PrsB- 
dium  rusticum,  ager  :  est  enim  Occita- 
nis,  Fazendaa^  quod  nostri  Affaire,  nego- 
tium  dicunt:  Facienda  Itali  enerunt. 
Fulco  Episcopus  Tolosanus,  qui  obiit 
ann.  1231.  apud  Catellum  pag.  900  : 

DIeua,  qoe  commeniamena  ea  de  toota  Faienda. 

[^  Lusit.  olim  eodem  sensu.  Vide  S. 
Rosa  de  Viterbo  Elucid.  Append.  pag. 
41.]  Charta  MS.  ann.  1268  :  Ego  B.  Cat^ 
filiua  quondam  D.  Azemarii  Cat  Militia,... 
recognoaco,  me  tenere  a  vobia  D.  Hugone 
Dei  gr.  Comite  Rhutenenai...  in  feuaum 
liberum  et  francum  Fazendam  meam  de 
S.  Amantio,...  item  appendariam  aive 
Fazendam  de  Comba  mdra^..  ilem  man- 
aum  aeu  appendariam  de  Bruniaaac,  etc. 
Profertur  alia  Charta  in  verbo  Pageda 
sub  Pagua. 

Fazienda,  Apparatus  rusticus.  Fori 
Jaccenses  apud  Blancam  in  Commen- 
tar. Rer.  Arag.  pag.  595  :  Et  dimiaaia  ga- 
natia,  et  omntbua  auia  Faztendia,  aequan' 
tur  appellUum.  [Charta  Sancii  Kegis 
Arag.  »ra  1122.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  1.  col.  245  :  In  agria,  in  vineia,  in 
fumia  et  in  totia  Faciendia.]  Le  Roman 
d'Alexandre  MS.  : 

Rlcbei  d*avoir  et  de  Faeendea. 

Vide  Faida,  Frachenda, 

FosiÀ.  Charta  Occitanica  ann.  1298.  in 
Regesto  Philippi  Pulcri  ann.  1299.  n.  13. 
ex  Tabularlo  Regio  :  Item  vineaa  ad 
operationem  aeu  Fosiam  quadraginta  hO' 
minum  per  unam  diem  ad  aummam  aex 
aolidorum  rendualium,  etc.  Infra,  Fa- 
zenda  babetur  :  Sdlicet  ipaam  domum  et 
vineaa  ad  operationem  aeu  Faziendam  73. 
hominum  per  unam  diem  ad  valorem  8. 
libr.  annui  reditua, 

^  FAZENDARIUS,  Officium  monasti- 
cum,  qui  res  et  negotia  monasterii  cu- 
rat.  Charta  ann.  1SÓ8.  apud  Baluz.  inter 
Probat.  Hist.  Tu  tei.  col.  535  :  Ad  aupple- 
mentum  autem  feati  inatitutum  fuit  ut 
ainguli  Fazendarii,  aicut  eat  cellerariua 
coquiwe,  qui  facit  lardum  et  coenam  et 
panem  ad  artocreaa  et  calerà  qua  neces- 
aaria  eunt,  plenarie  fadant,  et  cellerariua 
major  pigmentum.  Vide  Fazenda, 

o  FAZENDERA,  Expeditio  militeris. 
Charta  Sancii  reg.  Navar.pro  hominibus 
de  Larraga  sera  1246.  in  Reg.  64.  Char- 
toph. re^.  eh.  68  :  Concedo  eia  eiiam.., 
quod  ipai,  ncque  illorum  hominea  aive 
beatia  non  vadant  ad  meam  aliquam 
Fazenderam,  neque  in  Fazenderam  il- 
liua  (1.  ullius)  nominia  ;  aed  inexerd' 
tum  vadat  de  unaquaque  caaa  unua 
homo.  [*®  For.  PennaemaJ.  ann.  1199. 
apud  S.  Rosa  de  Viterbo  pag.  438  :  Qui 
ìiabitaverint  in  domibua  aut  in  haredita- 
tibua  alienia,  non  aerviant  neque  fada^nt 
Fazendeiram,  nid  dominia  auta,  in  quo- 
rum domo  aut  haareditateaederint.  Debita 
servitia  omnis  generis  ita  dieta  viden- 

54 


426 


FEB 


FEG 


FEE 


tur  ;  neque  aliud  est  Facienda  in  For. 
Vis.  ann.  1187.  ibidem,  pag.  487.  voce 
Fazenda  :  MilUes  et  clerùn  qui  in  veteri 
civitate  de  Viseo  easaa  habuerint,  posai- 
deant  eas  sine  regali  Facienda,  et  mer- 
catore*  et  pedonee  eimiliter.]  Vide  supra 
Faisenda, 

«  FAZIO.  Vide  supra  FaUio. 

^  FAZOLETUM.  Sudari um,  in  Onomas- 
tico ad  calcem  tomi  1.  SS.  Maii. 

^tc  FAZOLETUS.  [Confer  italicam  vocem 
FazzolUto  :  «  Unus  Fazoletus  cum  Ibus 
in  medio  de  auro,  cum  armis  Rmi.  do- 
mini cardinalis,  cum  capello,  cum  mitra 
episcopali  ad  partem  et  litieris  aureis 
in  circuitu,  cum  floquis  de  serico  et  de 
auro,  et  nonnullis  aliis  novitatibus 
factis  de  serico  et  de  auro.  (Inv.  Card. 
Barbo  ex  transcriptione  MOntz,  1457).  »] 

^  FAZOSSA  Medulla,  Fax,  tseda.  Gom- 

gut.  ann.  1868.  inter  Probat.  Hist.  Nem. 
)m.  2.  pag.  259.  col.  2  :  Solvit  dicto  Dau- 
niso  prò  medulUa  Fazossis  coneumptia  per 
dictoa  dominoe  consules  in  exeuoiis  fa- 
ciendis  et  ctielodibus  vititandi»,  1.  flore- 
num.  Occurrit  rursum  ibidem. 

1  FEALITER,  Feare,  Feaudus.  Vide 
Feudum, 

FEASHNGMEN.  Gbarta  Wiclafl  Regis 
Mercierum  in  Monastico  Anglic.  tom.  1. 
pag.  128  :  Hoc  modo  per  asvum  liberabo  a 
pastu  Regi8j  et  Principum,  et  ab  omni 
constructume  regalie  vtWB,  et  a  dtfficul- 
tate  illa,  quam  noe  Saxonice  Feasting- 
men  dicimua.  [Vide  Ftutingmen.] 

^  FEATUM,  Feudum,  pnedium,  nostris 
Féage,  Gbarta  ann.  l366.  in  Reg.  80. 
Ghartopb.  reg.  eh.  878:  Item  prò  quodam 
Feato,  q%iod  numquam  fuit  traditum  ad 
cenaunif  unum  sextarium  ordei.  Lit.  re- 
miss, ann.  1478.  in  Reg.  205.  eh.  97:  Ung 
petit  Féage,  nommé  le  fief  de  ViUiera. 
Gbarta  ann.  1466.  ex  Tabul.  Gartus.  B. 
M.  de  Parco  :  Gomme  feu  Guillaume 
Guermont  en  son  vivant  fust  seigneur 
d*un  petit  Féaige,..,  et  parceque  ne  leur 
parut  aucun  héritier,  nous  eussione  re- 
cueilli  ledit  Féaige  par  puissance  defié 
et  mi8  en  nouatre  main,  etc.  Vide  infra 
Feodagium  in  Feudum. 

^  FEBA,  prò  Luna,  ut  ojpinor.  Graduale 
Alb.  eccl.  XI.  S8BC.  exBibl.  reg.  in  prosa 
S.  CseciliSB  :  Sic  venueta  ut  eoi  atque 
Féba, 

FEBRETIGUS,  Qui  febri  laborat.  Vita 
S.  Apiani  Monachi  n.  17  :  Plurimoe  ibi 
Febreticoe  curavit. 

FEBRIA,  prò  Fibra.  Laurentius  Deca- 
nus  Pictavlensis  in  Planctu  super  morte 
Glberti  Episcopi  Pictaviensis  :  Aurum 
quoque  modo  lentiscebat  in  laminasy  modo 
vaneac^at  in  apumamy  ut  vaaa  miniaterii 
eoloraret.  Viderea  etiam  in  filo  mollea- 
cere,  torqueri  in  Febriaa,  et  in  opua  textile 
per  manua  artificum  deservire. 

FEBRIFU6IA,  HerbsB  species,qu89  forte 
fébrem  fugat,  in  Gapituiari  de  Villis  e. 
alt.  P^ÉrytbrseaCentaurium^secundum 
Reussium  ad  Hortul.  Walaflr.  Strabi.j 

FEBRIRE,  Febre  laborare,  icupé<r(retv  in 
GIoss.  Gr.  Lat.  Avoir  la  fiévre.  Spartia- 
nus  in  Adriano  :  Venit  et  de  Pannonia 
quidam  natua  coscua  ad  Fébrientem  Adria- 
num.  [Sidonius  lib.  6.  Ep.  1  :  Quia  Fé- 
briena  aegrotanti  tactu  pulaam  diatinguat 
incolumem.  Vita  B.  Hugonis  de  Lacerta 
apud  Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Gollect. 
col.  1175  :  Cum  vir  Domini  Febrire  inci- 
peretyetc]  Utuntur  passim  Medici. 

M  FBBBIS  Italica.  Annal .  Fuldens.  ad 
ann.  877  :  In  hoc  anno  Febris  Italica  do- 
lórque  oculcrum  Germanicum  populum 
qraviier  vexavit.  Et  ad  ann.  889  :  italica 
Febria   tuaaiendo  perplurimoa    vexabat. 


Vide  Ekkehard.  iv.  de  Gas.  S.  Galli  pag. 
89.  Un.  48.  Pertz.] 

0  FEBRIS  Sanguinea,  aive  de  aanguine, 
dicitur  febris  ebulitionis  et  fervea  sive 
ignea,  nropter  multitudinem  calùris,  in 
Tract.aeFebr.Pet.  deAlamannia  scrìpto 
ann.  1454.  ex  God.  reg.  6963.  fol.  116.  v*. 

1  FEBRIS  VisiNOGHA,  perperam  prò 
Synocha,B,  Grffico<rjvex^C}qu8B  numquam 
quldem  intermittit,  ut  docet  Ettmulle- 
rus,  attamen  certo  tempore  excandes- 
centiam  babet  sensibllem  Hist.  brevis 
S.  Juliani  Turon.  apud  Marten.  tom.  5. 
Ampliss.  Gollect.  col.  1075:  Sicque  nunc 
algorem,  nunc  calorem  pati,  ut  visinochis 
Febribua  fieri  aolet,  etc.  p  Vide  Synochua.] 

^FEBRuS,  ut  Februua,  prò  Februa- 
rius.  Inserì pt.  marmorea  m  turri  Vi- 
centisB  apud  Manni  tom.  2.  de  Sigili, 
antiq.  pag.  86  : 

Fcbmt  eral,  Chriitique  suii  Iribenui  pmioia 
Tempori  tmuiertnt  mille  trecenU  deeem. 

^  1.  FEBRUUS  Mensis.  jpro  Fébruariua, 
apud  Muratorium  tom.  8.  pag.  595.  col. 
1.  Martenium  Anecd.  tom.  5.  col.  106.  et 
supra  in  Cyclua  aureua.  [<m  Reinard. 
Vulp.  lib.  1.  vers.  891  : 

QpUi  defilai  Inerì  hsres,  telut  ioler  lanom 
Pebnini  et  Muiem,  li  Ubi  con  fuga  ut  ? 

Adde  vers.  669.] 

•  2.  FEBRUUS,  Demon,  demoni,  Prov. 
in  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657. 

^  FEGA.  Gbarta  Joan.  reg.  Angl.  inter 
Probat.  tom.  1.  Annal.  Praemonstr.  col. 
412  :  In  atagnis  et  molendinis,  in  molle  et 
apervariia,  in  Feda  et  ferinia,  etc.  Sed 
leg.  videtur  Feria. 

^  1.  FEGIA,  F8BX.  sedimentum,  Ital. 
Feccia.  Stat.  Vercell.  lib.  7.  pag.  170.  r*  : 
Item  atatutum  eat  quod  nulla  peraona, 
euiuacumque  condittonia  eocistat,  audeat 
vel  prseaumat  decoqui  facere  Feciaa  prope 
eivitatem  Vercellarum  per  unum  milliare. 
Occurrit  praeterea  in  Stat.  Taurin.  ann. 
1860.  cap.  94.  ex  God.  reg.  4622.  A. 

o  2.  FEGIA,  Alia,  ut  videtur,  notione, 
in  Stat.  datiar.  Riper.  cap.  12.  fol.  4.  r«: 
De  qualibet  aoma  luminia  Feciaa,  aoldi 
duo.  • 

o  8.  FEGIA  vel  Fecius,  Lignum  cons- 
truendis  rusticorum  domi  bus  aptum,  f. 
excisi  ex  arboribus  rami.  Tabul.  S.  Ser- 
gi! Andegav.  :  Homines  vero  aui  eamdem 
terram  excoluerint,  de  eodem  bosco  fadent 
suas  demos  de  paXis  et  Feciis,  sicuti  ho- 
mines domni  Artaldi. 

^  FEGIOUS,  Feculentus,  Fece  plenus. 
PrivilegiumHenrici  de  Soliaco  ann.  1081  : 
Vinum  Fecidum  vel  betatum  non  poterit 
vendere. 

0  FEGIOR,  Sponsor,  fldejussor,  vel  ar- 
biter.  Gbarta  ann.  1051.  ex  Tabul.  S. 
Vict.  Massll.  :  Ego  Amalricus  de  ista 
venditione  habui  contentionem  cum  nepo- 
tibus  meis,  videlicet  Bosone...  et  cum  Car- 
bonelle propter  illos  ;  et  eoo  donavi  Fe- 
ciores  in  manibus  Carbonelli  Ottonem,  ut 
de  meo  altero  alode  donet  nepotibus  meis 
Bosoni...  et  tantum  quantum  pertinet  ad 
illos  in  ista  terra  quam  vendo,  et  alterum 
Feciorem  Guirannum  ad  Pentium  Boirel- 
lum  meum  nepotem,  ut  si  partem  debet 
hàbere  in  ipsa  terra  similiter  faciam  ei  ; 
et  si  ego  non  fecero,  islam  terram  non  re- 
quirant,  unde  facta  est  hasc  venditio  ;  sed 
ad  Feciores  se  convertant,  quia  talis  est 
nostra  convenientia. 

^  FEGONDIA.  Sermo,  verbum,  prò  Fa- 
cundia.  Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1352.  ex 
God.  reg.  4120  :  Fecondia,  parolle. 

1  FEGOSA,  Dejectiones,  Gali.  Matierea 
fécales.  LittersB  Garoli,  Joannis  Frane. 


Reg.  primogeniti  ann.  1858.  apud  D.  Se- 
eousse  tom.  8.  Ordinat.  pag.  287  :  In 
dicto  vico  de  nocte  immunaitias  et  Focosa 
portando,  oc  ibidem  dimittendo  que  corda 
et  corpora  ibidem  inhabitanlium  corrum- 
punt  et  infestant. 

1.  FEDA,  Fides,  ex  Germ.  Feid.  Gapit. 
de  Villis  cap.  62  :  Quid  de  Feda  fracta, 
vel  freda,  quid  de  feraminibus.  etc. 
[<»  Pertz.  Fida  facta.]Wiée  Fides  fraeta. 

1  2.  FEDA,  Ovis,  Gali.  BrebU.  SUtuU 
Massil.  lib.  2.  cap.  83:  Constituimus  ut 
nullus  macellarius  vendat  in  Massilia 
scienter...  carnee  Feda,  vel  arietis  prò 
multone.  Ibid.  J  4:  Ita  ut  emptor  intelli- 
gat  de  carne  redm  quod  de  Feda  est,  et 
similiter  de  aliis  camibus  manifestent 
emptori. 

»  Glossar  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657:  Feda,  Prov.  ovis,  berbita,  fetane, 
bidens.  Fedas,  Prov.  grex.  Lugdunensi- 
bus,  Feye. 

^  8.  FfiDA,  Emenda,  muleta,  ut  opi- 
nor.  Gbarta  ann.  1111.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  879  :  Alii  autem 
usagii,  quos  ab  antiquis  temporibus  abbaa 
in  omnx  villa  Fredeìaci  habuit,  sunt  isti: 
omnes  lisdts  et  justitias  septem  soliderum, 
obolo  minus,  et  Fedas,  et  alii  qui  a  clericis 
et  laide  memoriter  retinentur.  Vide  infra 
Fedum. 

^  4.  FEDA  in  quibusdam  antiquis  Ubris 
reperitur,  et  est  fex  viin  vel  aceti.  Glos- 
sar, medie.  Simon.  Januens.  ex  God. 
reff.  6959. 

«  FEDALE,  Quidquid  iure  feudi  possi- 
detur.  Pactum  ann.  1168.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  594  :  Obligo  vo- 
bis...  totum  jus  qued  habee.  vel  (ilìquis  a 
me  vel  per  me  ?iabet  in  militibtu  prasdicti 
?umeris,  in  homintbus  et  feminabus,  in 
feudis  et  Fedalibus,  in  terris  et  vineis, 
etc.  Vide  in  Feudum. 

«  FEDATIGUS,  Jus  feudale.  Gbarta 
ann.  1168.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit.  col.  599:  Demunua...  omnem  leu- 
dam  et  omnea  Fedaticea  de  Toleaa^  adli- 
cet  omnium^  rerum  veatrarum  quxdquid 
illud  sit,  ut  libere  et  quiete  habeatis  etpos- 
sideatis  iure  perpetuo.  Vide  in  Feudum. 

^  FEDATOR,  f- prò  Foditor.  Liber  niger 
Scaccarii  pag.  865  :  Omnee  Fedatores  et 
nigri  stagni  efnptoree,  et  de  stagno  primi 
fusores,  etc. 

4c  FEDATUS,  [Maculatus.  Dief.I 

FEDIUM.  prò  Feudum,  in  Gbarta  Phi- 
lippi  I.  Reg.  Fr.  ann.  1091.  apud  Fa- 
brum  Ganterellum  Tract.  de  Feud.  in 
Probat.  pag.  1.  [Vide  in  Feudum.] 

o  FEDOStiS,  Feculentus.  Glossar.  Lat. 
Ital.  Ms.  :  Fedosue,  puzolente.  Vide  Fed- 
dus. 

T  FEDUGIA,  òicoOi^xT},  Pignus.  Fedudat, 
6icoT(6eTai,  Oppignerat.  FMueiatus,  ^icotc- 
eé|jLevoc,  Oppigneratus,  in  Supplem.  Anti- 
quar.  viae  Fiducia. 

o  FEDUM,  ut  supra  Feda  8.  Pariag.  in- 
ter comit.  Fuxi  et  monast.  S.  Anton. 
Apam.  ann.  1149.  in  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Occit.  col.  526  :  Consentio...  medie- 
tatem  justitiarum  castri  vij.  soliderum, 
minus  ebolo,  praster  Feda  et  ju^titiaa  cle- 
ricerum  et  familiss  nostra^  ausa  mihi  re- 
tinee.  Alia  notione,  vide  in  Feudum. 

IFEDUNGULUS,  ici<rr6c,  Fidelis.  Sup- 
plem. Antiquarii. 

o  FEDUS,  Feudum,  in  Gbarta  ann. 
1056.  inter  Probat.  ult.  Hist.  Trenorcb. 
pag.  125.  Vide  Feudum. 

f  FEELTAT  et  Homenatqe,  id  est,  Fi- 
delitatem  et  bominium,  in  Gbarta  S. 
Illidii  Glaromont.  ann.  1215. 

^  FEEUDARE,  In  feudum  dare,  in  notis 
ad  Gesta  consul.  Andegav.  tom.  10.  Gol- 
lect. Histor.  Frane,  pag.  256. 


FEL 


FEL 


FEL 


427 


]  FEFAHENTUM,  Feffamentum,  Fefarey 
Fefum,  ete.  Vide  in  Feudum. 
i^  FEFELUTUS,  [prò  Fàlau$.  Petr.] 
FEGAN6I,  ve!  Fengangi,  in  veti.  Gloss. 
Furtum  manifentum.  Vox  Longobardica. 
Edictum  Rotliaris  Re^is  Longob.  tit. 
101.  i  1.  [<^  Rotbar.  258.]  Si  quia  liber 
homo  furtum  fecerit,  in  ip9um  furtum 
tentus  fuerit,  id  est,  Fegangit,  ut^ue  ad 
decem  8iliqua$  furtum  ipgum,  sibi  nonum 
reddat,  [Apud  Muratormm  tom.  l.part. 
2.  pag.  87.  col.  1.  habetur,  id  est.  Fin- 
gendi7\  Idem  Edictum  tit.  6.  [<»  Gri- 
moald.  9.]:  Si  anelila  furtum  fecerit, 
dominue  ejua  componat  tantum^  ipsum 
furtum,,..  prò  culpa,  quod  est  Feganpe, 
non  requirantur.nec  exigantur  a  domino 
aneillm.  Leges  Luitprandi  tit.  119.  i  1. 


et  875.  VarisB  lectiones  sunt  Fiaangus, 
fegangit.  finganoli,  figandua,  fegandi, 
figf^ng,  fegange.  Gloss.  interi,  ad  Roth. 
875  :  t.  «.  non  tit  culpùbilis  ut  privatua  ait. 
In  Glossar.  Longob.  cod.  Vatican.  :  Fi- 

fangi,  culpa.  Figangitua,  tentua  in  furto. 
n  eoa.  Cavens.  :  FtganH  i.  e.  ut  aemper 
habeat  aibi.  Vide  Grimm.  Antiq.  jur. 
German.  pag.  687.] 

FEGATuM,  Jecur,  ex  Italico  Fegato. 
Judicatum,  vel  Factum  pacis  sub  ann. 
1124.  apud  Ugbelium  tom.  1.  Ital.  Sacr. 
pag.  905  :  Tanquam  ai  abatraxeria  Fega- 
tum  de  corpore  meo.j^  Vide  Ficatum.] 

FE6UM.  FEIDUM.  Vide  in  Feudum. 

1  FBIDA.  Vide  Faidaa. 

^  FEIELA,  Mensur»  specles.  Gharta 
ann.  1862.  in  Reg.  98.  Chartoph.  reg.  eh. 
241  :  Item  auper  quodam  campo  cum  oli- 
veriia...  octo  Feielaa  olei.  Vide  Folietta. 

FEIRA.  Vide  Ferita  8. 

1  FEIRATUM,  prò  Ferratum.  Vide  in 
bac  voce.  Inventar,  ann.  1841.  ex  Archi- 
vls  S.  Vlctorls  Massil.  :  Item  Feiratum 
unum  cum  yaotono  (1.  ysopo.) 

^  FEISFeGHO,  Fetischefo,  Voces 
uni  US  ejusdemque  originis  ause  ovem 
seu  vervecem  pinguem  signiflcant.  a 
Saxon.  Fedan,  Povere,  pascere»  nu- 
trire ;  et  Feo  vel  Feon,  Pecunia, 
itldem  et  Pecus.  Pactus  leg.  Salicse  tit. 
4.  i  8.  Edit.  Eccardi  :  Certe,  ai  trea  aut 
ampliua  vervecea  fuerint,  qui  furati  aunt, 
maìb.  Feiafecho,  et  Fetiachefo,  M.  ggcg. 
den.  qui  faciunt  aolid.  xxxv.  culpcibilia 
judicetur. 

^  FEISSIA,  Modus  agri,  praedium  rusti- 
cum.  Charta  ann.  18(£.  in  Reg.  18.  Char- 
toph. reg.  eh.  7  :  Item  (acquisivit)  a 
Guillermo  de  Mongroa  ignobili  Faiaaiam 
Rogai  juxta  manaum  de  la  Coata.  Vide 
suora  I*aicia  et  Faiaio. 

FELA6US,  Fidelis,  ex  Saxonico  fsBle, 
fidus  :  vel  a  fé,  et  lag,  ligatus,  aociua 
individuua.Leges  Edwardi  Gonfess.  cap. 
15  :  Si  dominum  non  haberet  Felagua  ejua, 
id  eat,Jide  cum  eo  ligatua.  Adde  cap.  85. 
Vide  Fratrea  comurati. 

FELAX,  tee  Catta,  at^ovpoc  in  Gloss. 
Gr.  Lat. 

•  In  Codd.  reg.  et  Germ.  Felia  ex  Cas- 
tiffat.  in  utrumque  Glossar. 

•  FELGARII  vel  Felearh,  Servorum 
manumissorum  specles.  Privil.  Caroli 
Crassi  imper.  ann.  888.  apud  Murator. 
tom.  8.  Antiq.  Ital.  med.  savi  col.  752: 
Sintque  ab  omni  publica  exactione  inmU' 
nea,  tam  ipaiquamomnea  eorum  hominea, 
liberi  et  aervi,  HbellarU  atque  FelearU. 
Dipi.  Otton.  1.  imper.  ann.  968.  ibid. 
tom.  5.  col.  968  :  Publica  exactione  im- 
munea,  tam  ipai,  quam  omnea  eorum  ho-* 
minea,  liberi  et  aervi,  libéllarii  atque  FeU 
carii.  Vide  Felagua. 


I 


FELD,  [Felde,  vox  Saxonlca,  Campus. 
Paul  US  warnefridus  de  Gestis  Longo- 
hard.  lib.  1.  cap.  20:  Habitaverunt  in 
campia  patentibua,  qui  aermone  Barbarico 
Feld  appellantur.]  Vide  Strand. 

«  FELE.  Vide  mox  Felena. 

o  FELEARII.  Vide  supra  FelcaHi. 

FELEGTUM,  [f.  Dominium.]  Chronicon 
Novalicense  cap.  18:  Tunc  pater  Frodoi- 
nua  miait  duoa  ex  auia  ....  cum  Raim- 
petto  Advocato  de  Felecto  ipaiua  Monaa- 
terii. 

«  FELEHUS,  Phoca,  Gali.  Veau  marin. 
Dialog.  crea  tur.  dial.  42  :  Interea  Fele- 
hua,  quod  animai  eat  marinum,  vitulua 
appetlatua,  ferociaaimtta,  etc. 

FELENA,  Cerva,  Ugutioni. 

o  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg. 
7693  :  Felena  ,  biche.  Fele,  idem.  Vide 
mox 

o  FELESENNUS ,  Felezenus,  Prone- 
pos,  Provine.  Feleno,  Gali.  Arriere-petU- 
fila  ;  Felezena ,  Arriere-petite-fille ,  Pro- 
neptis.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657  :  Felena,  Prov.  neptia,  nepti- 
ctUa.  Charta  Caroli  reff.  Sicil.  et  comit. 
Prov.  ann.  129B.  ex  Cod.  reg.  4659  :  Item 
cum  dicatur  quod  olim  antiquitua  in  civi- 
tate  prasdicta  (Avenione)  tractatum  fuit, 
atatutum  et  inviolabiliter  observatum, 
quod  filim  per  patrem  vel  matrem  dotatae, 
ad  aucceaaionem  ipaorum  parentum,  fra- 
trum  vel  aororum  earum,  niai  aub  certa 
forma  in  dicto  atatuto  contenta,  nullo 
unquam  tempore  venire  deberent.  Tandem 
patre  vel  maire  vivente,  filia  mortua,  filiia 
vel  filiabua  relictia,  volunt  filii  vel  filias 
avo  suo  vel  avita  succedere  vel  legitimam 
auam  patere,  in  eo  acilicet  eaau,  in  quo 
mater  ipaorum  aecundum  formam  firta- 
dicti  statuti,  petere  vel  habere  nequiret. 
Volumua  et  mandamua  ut  in  liberia  eo- 
rum,  qui  Felezeni  et  Felezena^  cenaeri 
poaaunt^  in  aiAcceaaionibua  avi  vel  aviai  et 
materni  et  matemaa  idem  obaervari  facere 
dtòeatia,  et  velut  eorum  mater  ex  viqore 
dicti  atatuti  expellebatur  a  aucceaaionibua 
talibua,  aie  ipai  modia  omnibus  expellan- 
tur,  dum  tamen  dos  data  eorum  mairi 
vel  avita  legitimam  portUmem  attingat. 
Inquisit.  ann.  1448  :  Joannes  Barelli  se- 
nior... respondit . . .  haec  dici  audivisse  ab 
ejus  patre ,  qui  fuit  camerarius  dom. 
Aleuti  de  Agouto  nepotis  seu  Feleaenni 
dictsB  dom.  Raybaudta  ....  Quod  in  hujus- 
dem  prtastatione  dum  ille,  qui  hujusdem 
homagium  recipiebat  nomine  curiti,  oscu-' 
lum,  ut  est  morie,  recipere  vellet  ab  eadem 
dom.  Raybauda,  ipsa  tum  od  hoc  obtulit 
supradictum  ejus  nepotem  seu  Felosen- 
num  (sic)  tunc  pupillum,  quem  in  suis 
brachiis  propriis  accepit,  dicendo  :  Vesi 
quis  oscularet  ;  oh  quoa  ipse  dominut  qui 
hujusdem  homagium  recipiebat,  dictum 
pupillum  osculatus  fuit.  Charta  reglnse 
Yoland.  Comlt.  Prov.  ann.  1420:  Jfem 
quod  si  dos  aliqua  in  pecunia  assignetur 
per  aliquem  filisB,  nepti,  Félesenta,  aut 
sorori  dicti  assignantis,  etc.  Codicil.  1. 
Caroli  Andeg.  ultimi  com.  Prov.  ann. 
1481  :  Item  legavit  dom.  noster  rex  .... 
generostB  domicella^  Helionorta  de  la  Ro- 
cha,  Felezenta  strenui  quondam  comitis 
Trtiyai.  magni  senescalli  Provincite,  sum- 
mam  duorummiìlium  scutorum.  FormulSB 
Mss.  ex  Cod.  reg.  7657.  fol.  18.  P»  :  Censi- 
derans  multa  grata  et  accepta  servitia 
et  beneficia  sibi  impensa  per  Rixendam 
Felezenam  suam,  filiam   T.   et   Sanxite 

conjugum donavit  dictta    Rixendi 

Feley^ente  (sic)  suts  tanquam  benemeritte 
,  .  .  singula  bona  et  jura  sua,...  salvis  .  .  . 
iuodecim  denariis,  quos  jure  leguati  do- 
fia^^  ^*  ^'  ^'  Felezenabus  suis,  videlicet 
0af^^  cuiltòet    sex   denaì*ios.    Occurrlt 


prsBterea  Felezenus  in  Charta  ann.  1866. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag. 
802.  col.  2.  quod  minus  bene  de  Genero 
Interpretatur  D.  Menard  in  Glossar,  ibi- 
dem. 

0  FEL6A,  an  Filix.  Gali.  Fougere  f 
Charta  Hug.  de  Gomayo  prò  monast.  de 
Belbec  in  Reg.  155.  Chartoph.  reg.  eh. 
878  :  In  cunctis  nemoribua  auis  nerba- 
gium,  paanagium,  Felgam  et  liberam  ad 
fenumyaciendum.  Hinc 

FELGARIA,  [Res  parta,  acquisita,  ut 
videtur,  a  Teuton.  Felgen,  Vindlcare, 
appropriare,  nisl  ms,yis di  Felgh  deducere 
quod  flessura  exponitur  in  Glossis  Fio- 
rentinis.]  Charta  Sisnandi  Episc.  Iriensis 
seu  Compostellani  sersB  952.  apud  Anton. 
de  Yepez  in  Chronico  Ord.  S.  Bened. 
tom.  4.  pag.  434.  v  :  Per  ubi  dividunt  per 
Agilario  trana  ruptaa,  dirutaa,  arborea, 
babeiaa,  Felgariaa,  ac  quicquid  ibi  con' 
cluaum  eat,  habeat  aanctua  Stephanua  in 
perpetuum,  Charta  seauens  ejusdem 
Sisnandi  paulo  aliter  habet  :  Per  ubi 
divident  cum  artillero,  terraa  ruptas  et 
inruptaa,  cum  arborea,  bauaaa,  et  Felga- 
riaa, etc. 

^  Locus  Alice  plenus.  Placit.  ann.  891. 
Inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ.  col.  170  : 
Villam  Caderillam  ab  integrum,  et  in 
manso  commendato,  seu  et  in  brugariae, 
necnon  et  Felgarias,  guidquid  ibi  visa 
fuit  habere  .  .  .  solemntter  condonaverat. 
[ooxta  Felicum  prò  ftlicum  apud  Ermold. 
Nigell.  lib.  8.  vers.  855.] 

1  FELIATUM,  Curvatum.  Gloss.  Isid.  et 
Papias.  Mendose  prò  Filiatum,  quod  oc- 
currit  apud  veteres  Glossatores.  Vide 
infra  Filiatus. 

FEUBRIS,  Adhuc  laatus  vivens,  Papies. 
Gloss®  Isidori,  Fellebris,  habent  :  [F^lle- 
brem,  Adhuc  Itstum  viventem;  prò  quo 
non  male  Martini us  scribendum  censet 
adhuc  lacte  viventem,  subrumum,  a  Fel- 
lando  •  seu  Féllitando,  quod  est  sugere. 
Hinc  etiam  corrlgend»  Isid.  Glossarum 
editiones,  ubi  perperam  Fellitat,  Fugit  ; 
legendum  enim  Sugit.  Nonius,  Fellare, 
Exsuqere.  Solinus  cap.  57.  de  Cappado- 
cia  :  Nequaquam  mater  pullo  ubera  pnt- 
bet  Felhtanda.  Idem  cap.  8.  de  Angue  : 
Plurimo  lacte  rigiue  bovis  suctu  continuo 
saginata  ,  Fellebri  saliate  extuberatur. 
Arnob.  lib.  2.  ad  versus  Gentes  :  Exsuge- 
rent  Fellitantes  mammas.] 

o  FELIGARE,  Felicitare,  Felicem 
reddere.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg. 
7692  :  Felicare,  fere  beneuré.  Felicitare, 
idem.  Vide  Ordinat.  reg.  Frane,  tom.  5. 
pag.  285. 

FEUGITER,  Vox  adscribi  solita  ad  cal- 
cem  veterum  MSS.  qusB  in  Acclamatio- 
nibus  publicis  frequens,  ut  apud  Lam- 

Sridium  in  Commodo.  Hieronymus  ad 
[arcellam  :  Ut  solemus  noe  complétis 
opuaculis  ad  distinctionem  rei  alterius 
sequentis^  medium  interponere  ExpUcit, 
aut  Feliciter,  aut  aliquid  istiusmodi.  Vide 
leg.  6.  {  4.  Cod.  Th.  de  Collatione  donat. 

(11.  m 

«  FEUGIUM  Militare,  Ad  militis  di- 
gnitatem  et  honorem  ascensus,promotio, 
vel  eadem  de  re  congratulatio.  Comput. 
ann.  1862.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Nem.  pag.  254.  col.  2  :  Solvit .  .  .  oro  octo 
brandonibuz  ponderantibua  xl.  lio,  1/2  et 
novem  libras  candelarum  eezaa  vrtasenta^ 
tas  domino  Bernardo  de  Colonnas  in  suo 
militari  Felicio,  prò  toto,  xvij.  lib.  vj.  sol. 
vj.  den. 

o  FELIGULA.  in  Antidotario  exponitur 
Polipodium.  Glossar,  medie.  Simon.  Ja- 
nuens.  ex  Cod.  reg.  6959. 

^  FEURE,  Vox  pardorum,  in  Carm.  de 


428 


FEL 


FEL 


FEL 


Phil.  ad  calcem  Cod.  reg.  6816  :  Pardus 
hiando  Felit. 

1  FEUS,  Anser  silvestris.  Vide  locum 
In  Gantae. 

00  FELIX.  Vide  Felgaria, 

±,  FELLEMONIA.  [Dolus.  Diep.] 
FELUBIUS,   SuodoluB,   amaruB,  Pa- 

pias. 

FELLIGULA.  Mamotrectus  ad  81.  Eccle- 
siastici :  Cholera,  qum  est  una  de  quatuor 
humoribu9,  qum  FeUictUa  vocatur,  id  est, 
fellis  effusi. 

^  FELUNEUS.  Papias  :  Fellineis  oculis, 
id  est,  csesiis. 

\  FELUTARE.  Vide  Felibris. 

1  FELUTUS,  Felle  mixtus.  Fellitum  et 
venetiosum  poculum ,  apud  Baluzium 
Misceli,  tom.  6.  pag.  S81. 

4c  FELLinV.  [Psalterium.  Dief.] 
\  1.  FELLO ,  StrumsB.  Miracula  S. 
Etneldredse  inter  Acta  SS.  Junii  tom.  4. 
pag.  549  :  Morbus  quem  vulgo  Fellonem 
nuncupant,  felle  suo  viroso  me  miserum 
graviter  occupavit,  occupatum  perflavit, 
ut  tumor  ille  letalis  undiqueporHgeretur^ 
dextro  et  in  sinistro  humero,  dorso  et  pec- 
tori  utris  instar  superetnineret,  et  ab  hu- 
mano  mento  quasi  palearia  penderent, 
Veneni  quidem  vis  intrinseca,  cutis  livore 
forinseco  satis  notabatur .  .  .  arterias  gut- 
turis  et  colli  vias  coarctavit,  neque  voci 
negue  cibo  meatum  reliquit. 

2.  FELLO ,  Pelo,  Perfldus,  rebellis  ; 
Lindwodo,  Edw.  Goko,  et  Anglis,  omnis 
malefactor,  cui  debetur  poena  mortis, 
Gallis  Felon,  Italis  Fellone.  Ex  Saxon. 
fsBlen,  et  felen,  et  Theutonico  Fstlenj 
delinquere,  errare,  cadere.  [Hickesio  in 
Grammat.  Theotisc.  pag.  94.  ab  Anglo- 
Saxonico  Felle,  Crudelis,  unde  Angli- 
cum  FeU,  Assentit  Schilterus  in  Gloss. 
Teuton.]  Ali!  vocis  originem  arcessunt  a 
Latino  Fel»  quod  qui  crimina  perpe- 
trant,  ea  fetleo  animo  perpetrare  aicun- 
tur.  [Ahi  a  Grseco  ^i^Xetv.  uecipere,  illu- 
dere :  quod  a  9iqXy)Ì,  Ficus  immatura, 
prsB  se  tamen  ferens  speciem  maturita- 
Us;  unde  f-fMl  Impostor,  Suidae]  Qui- 
dam Felontam  dictam  scripserunt, quasi 
faUoniam^  a  fallendo.  [^^  A  Fara,  Dolus, 
fraus,  deducit  Haltaus.  Gloss.  Germ. 
col.  485.  voce  FarJ  Gapitula  Caroli  Calvi 
Ut.  28.  cap.  ult.  [00  Epistol.  Episc.  ann. 
858.]  :  Non  tibi  sit  eursSy  Rex,  qum  libi 
referunt  UH  Fellones  atque  ignobtles,  Ra- 
therius  Veron.  Episc.  in  Qualitate  con- 
Jectur.  :  Qtwd  sic  vellet  eum  (castrura) 
tenere  prò  suo  gratu,  sieut  prò  uno  Fello- 
ne, quia  per  donum  Imperatorie,  .  .  lUud, 
cum  mentiretur,  leneret.  Infra  :  Cum 
nemo  possit  ferre,  ut  malum.  audiat  ali- 
quem  dicere  de  suo  seniore,  nisi  qui  ma- 
ximus  Fello  convincitur  esse.  Domnizo 
lib.  1.  de  ViU  Matbildis  cap.  1  : 

DMHiaDt  FelloiiM,  craciant  fardiqm  latrooM. 

Vide  Regiam  Majest.  lib.  2.  cap.  56.  libi 
4.  cap.  12.  Quoniam  Attach.  cap.  18. 
Littleton.sect.  745.  Walsinghamum  pag. 
278. 

CcUaUa  felonum,  Inter  prorogati vas 
alt»  Justiti»  recensentur  in  Monastico 
Anglic.  tom.  1.  pag.  143.  767.  etc. 

Felo  de  se,  jC.  et  Practicis  dicitur 
Is,  qui  sibi  ipsi  mortem  sponte  conscis- 
dt:  is  successorem  non  baoet  in  Catallis 
prster  flscum.  Vide  Bractonum  lib.  8. 
Iract.  2.  cap.  81.  i  1.  et  Cowell.  lib.  2.  Ut. 
12.  {  4.  lib.  4.  Ut.  18. 1 16. 

Felonia,  inquit  Cowellus,  est  omne 
erimen  capitale,  infra  Isssam  majestatem, 
ut  sunt  incendia,  raptus,  homicidia, 
latrocinia,  et  hujusmodi,  quas  vit»  dis- 
pendio luuntur,  cum  ea  olim  delieta 
wera,  seu  pecunia  redlmerentur.  Sed  id 


sustulit  Henricus  I.  Rex  Angl.  sub  ann. 
1108.  suspendio  furibus  damnatis,  ut 
babent  Florentius  Wigorniensis,  et  Ho- 
vedenus,  hoc  anno.Matth.  Westmonast. 
ann.  842  :  Theodulphus  Aurelianus  EpiS' 
eopus  apud  Ludovicum  Imp.  .  .  .  Feloniss 
a  quibusdam  eemulis  suis  accusatus,  Nos- 
tris 

Felonia  proprie  dicitur  Delictum 
vassali  in  dominum  :  qua  notione  pas- 
sim usurpatur  in  Consuetudinibus  mu- 
nicipalibus.  Vide  Raguellum.  Hostìen- 
sis  :  Felonia  est  culpa  seu  injuria,  propter 

fuam  vassallus  amittit  feudum.  Leges 
[enrici  I.  Regis  Angl.  cap.  43  :  Qui  Felo- 
niam  fecerit,  terram  suam  foris  fedi, 
[00  piura  vide  apud  auctores  jur.  feudal  ; 
unum  locum  addam  II.  Feud.  tit.  26.  | 
24  :  Domino  committente  Feloniam,  ut  ita 
dicam,  per  quam  vasallus  amitteret  feU" 
dum....  proprietatem  feudi  ad  vasallum 
pertinere  y  sive  peccaverit  in  vasallum, 
sive  in  aUum.] 

)  Felonia,  Felonum  seu  perfldorum  et 
rebellium  bona.  Kennettus  in  Glossar, 
ad  calcem  Antiauit.  Ambrosden.  :  Cum 
messuagiis,  garainis,  sBdificiiSf  Feloniis, 
eschaetis,  eie. 

1  Felonia,  Perfidia.  Codex  Legum 
Normannicarum  apud  Ludewig.  tom. 
7.  pag.  284  :  Assaltavit  in  Felonia  et  ver- 
beravit  me  et  michi  plagam  feeit.  Hoc  est, 
imparatum  me  aggressus  est. 

0  Fraus,  dolus  :  quo  sensu  occurrit  in 
Stat.  apud  D.  de  Chastueil  Gallaust  in 
Hist.  MS.  Poet.  Provine.  : 

L'aogwi  et  la  Felonia 
Qua  non  la  fUsa  Clargia. 

1  Felonice,  prò  Perfide.  Cbarta 
Eduardi  II.  Regis  AngiisB  ann.  1822. 
apud  Rymer.  tom.  8.  pag.  989  :  Et  quos- 
dam  Felonice  interfecerunt .  . .  ignem  in 
praedicta  viUa  de  Brittoti  posuerunt,  et 
partem  domorum  et  bonorum  ibidem  Felo- 
nice combusserunt. 

1  Felonice,  Occulte,  fraudulenter. 
Cbarta  ejusd.  Eduardi  ann.  1828.  apud 
Rvmer.  tom.  4.  pag.  7  :  Quia  Rogerus  de 
Mortiuh'Mari .  .  .  eandem  prisonam  fregit, 
et  oò  eadem  turri  noctanter  et  Felonice 
evasit. 

o  Aliud  sonat  Félonneusement,  Fortiter 
nempe,  cum  impetu,  in  Poem.  de  Giron 
le  Courtois  :  Se  hurte  encontrelecKevalier 
si  Félonneusement,  qu'il  lui  convint  vuy- 
der  les  argons  et  tomber  à  terre  moult  ru-* 
dement.  Hi  ne  Renfélonir  la  guerre,  Bel- 
lum  acerbius  gerere,in  Lit.  remlss.ann. 
1879.  ex  Reg.  115.  Chartoph.  reg.  eh.  291  : 
Lequel  Gillebert  fu  mis  a  mort  ;  et  pour 
ce  que  ledit  sire  de  Morbecque  avoit  esté  à 
ce,.  ,  .  Renféloni  la  guerre,  doni  dessus 
est  faite  mention. 

o  Felenesse  gent  appellatur  Judseorum 
populus,  in  Vita  J.  C.  MS  : 

Bnif  ranensoiaot  formaot 
loela  Faleoeiae  geni. 

o  Haud  scio  an  inde,  an  potius  a  La- 
tino Fel,  quo  ad  iracundiam  facile  ac- 
cendimur,  Affelonner  et  Affelonnir,  prò 
Irasci,  olim  diximus.  Lit.  remiss.  ann. 
1883.  in  Reg.  124.  Chartoph.  reg.  eh.  126: 
Huguenin....  bien  Affellonnez,  ce  sembloit, 
se  adrega  pardevers  ledit  Tuebuef,  et  leva 
le  baston  en  haut  pour  le  frapper.  Ali» 
ann.  1887.  in  Reg.  181.  eh.  15  :  Guillaume 
Bolerin  fu  tnouU  courrouciez  et  Affelonnis, 
Aliffi  ann.  1893.  in  Reg.  149.  eh.  880  : 
Ledit  Jehan  se  Affélonnissoit  toujours  en 
menassant  ledit  Uuguenin  d'attrapper  et 
adherdre  aus  mains,  etc.AffoUonir,  in  aliis 
ann.  1898.  ex  Reg.  145.  eh.  410:  Lequel 
Raoul  quant  il  se  vit  ainsi  vUlené  et  dee- 


menti,  camme  couroueé  et  Affolloni  se 
départi  dHcelle  place.  Enfélonnir.  eadem 
acceptione.  Lit.  remiss.  ann.  id85.  ex 
Reg.  127.  eh.  137  :  Colin  le  tamisier  dist 
auxdiz  homt>ies  armez,  qui  veoit  Enfélon- 
nir et  detnener  ouUrageusement,  etc.  Ali» 
ann.  1413.  in  Reg.  167.  eh.  142  :  Le  sup- 
pliant  se  apperceu  que  iceUui  Nicaise  par 
trop  avoir  beu  ou  auìrement  se  Enfélon' 
nissoit.  EnféUmner,  apud  Froissart.  voi. 
2.  cap.  41. 

FELONIGA,  CharU  Caroli  C.  ex  Tabu- 
larlo Arulensl  in  Hispania,  apud  Balu- 
zium in  Append.  ad  Capitul.  n.  68  : 
Nostrani  deprecatìAs  est  Clementiam,  ut 
prsBdictum  Monasterium  denuo  cum  Mo- 
nachis  ibi  consistentibus,  et  cum  cellulis 
ibidem  aspicientibus,  id  est,  cum  Ecclesia 
sancii  Martini  ad  ipsas .  Fetoniciu,  in  via. 
qum  discurrit  ad  ipsas  cluscu, . .  .  sub 
nostro  reciperemus  mundiburdo  ac  tui- 
tione,  etc.  Nomen  estproprium  ejusdem 
loci.  Qui  melius  FuUontccts  dicitur  in 
veteri  Notitia  ann.  876.  prò  eodem  mo- 
nasterio  Arulensi  in  Append.  ad  Mar- 
Cam  Hispan.  col.  796.1 

1  FELONITIA,  Vanitas.  Vide  In  Follis  1. 

^  FELOSENNUS,  prò  Felesennus.  Vide 
suora  in  hac  voce. 

f  FELPARIA,  f.  prò  FeItorta,quod  idem 
sit  ac  Feltrum  inira.  Litter»  anni  1876. 
apud  R^mer.  tom.  7.  pag.  116.  col.  1  : 
Concesstmus  vobis  quod  stapula  nostra 
lanarum,  eoriorum  etpellium  lanutarum, 
necnon  plumbi,  «tanni  .  .  .  necnon  easei, 
butyri,  plumm,  gaulm,  mellis,  Felparim  et 
cept,  etc.  Similia  leguntur  pag.  il8. 

FELTE.  Baudovinla  In  ViU  S.  Rade- 
gundis  cap.  4  :  Adhuc  de  Regali  secum 
habens  ornamento  Fette  fusum,  ex  auro 
et  gemmis  vel  margaritis  factum,  haben^ 
tem  in  se  auri  solidos  mille,  quem .  .  . 
transmisit  venerabili  Domino  Janni  Re- 
clauso,  etc.  Quidam  MSS.  habent  hoc 
loco,  cuphum. 

o  FELTH.  Aimoin.  mon.Floriac.  lib.  2. 
de  Gest.  Frane,  cap.  13:  Quo  tempore 
Langobardi,  relicla  Rugorum  patria,  ve- 
nerunt  in  campis  patenlibus,  qui  sermone 
barbarico  Feltn  appeUanlur. 

ì  FELTORTUS.  Vide  Filtortus. 

ào  FELTRARIA,  Officina  ubi  coactilia 
conflciuntur.  Vide  Feltrum.  Cbarta  e. 
ann.  1120.  in  Ghartul.  S.  Petri  Carnot. 
pag.  817.  num.  69:  Donavit...  domum 
petrinam  Feltrarim  huie  contiguam.  Huic 
cbartffi  subscribit  inter  alios  testes  Her- 
mannus  Fettrerius,  qui  in  eh.  num.  71. 
dicitur  Fultrarius,  in  eh.  num.  110.  Fel» 
trarius,  in  chart.  num.  128.  Feltreius, 
Videtur  is  esse  qui  officina  illi  prseerat. 

1 FELTRIX,  ut  Veltrix  seu  Veìter,  Ca- 
nis  velox.  Glossa  Ratisbonenses  MSS. 
apud  Eccardum  in  notis  ad  Legem  Sa- 
licam  tit.  6.  art.  4  :  Feltrices,  Winda. 

FELTRUM,  FiLTRUM,  FiLTRUS,  Phel- 
TRUM,  Filtra,  seu  Feltra,  sunt  lansB 
coactffi^  quas  infuso  et  addito  aceto  ferro 
resistere,  auctor  est  Plinius  lib.  8.  cap. 
48.  cujusmodi  Gambesonem,  quem  etiam 
feltri  nomine  auctores  quidam  aenos- 
cunt,  describit  Nicetas  in  Isaacio  lib.  1. 
n.  8.  unde  Coactilia  dicuntur  Ulpiano  in 
I.  25.  D.  de  Auro  et  arg.  leg.  {M,  2.)  et 
in  Gloss.  Gr.  Lat.  :  niXcoxiv,  Coacttle  ; 
eorum  confectores  CoactUiarii,  Grscis 
iciXcDToicoco^,  in  eodem  Gloss.  et  lanarii 
coactores,  in  veteri  Inscript.  [Vide  Joan. 
Gonpylum  ad  Alexandrum  Trallian.  1. 
1.  Descriptio  censuum  monast.  Ceniul. 
Ssec.  4.  Bened.  part.  1.  p&q.  104  :  Vicus 
fullonum  cuncta  fratribus  Filtra  adminis- 
trat.] 

Vox  vero  Feltrum  ab  Anglo-Saxonibus 
videtur  deducta,  quibus,  ut  et  Anglia 


FEL 


FEL 


FEM 


429 


etiftm,  felt,  lanam  coactilem  sonai. 
Gloss.  cifrici:  Centrum,  vel  Filtrum, 
felt.  Hinc  Beigse  Vilt,  Itali  Feltro,  Galli 
Feutre  formarunt.  Mattb.  Silvaticus  : 
Filtrumy  i.  pannus  lanm  incontextus. 
Idem  :  PiUmaf  (m'Xr^iia)  Filtrum.  [Bai bus 
in  Catholico  :  FiUrum,filum  dicitur,quia 
ex  pUU  animalium  fiat,  unde  filtratus, 
Kihanus  :  Vilt^  pannu9  coactilis.  Tegmen 
etricturis  compactum  ex  vilis  graasioriims, 
vulgo  Feltrum,  Gerin,Filtz.]  jfo.  Villaneus 
lib.  5.  cap.  2è:  In  su  un  povero  Feltro  fu 
levato  Imperadore. 

•  Circa  bujusce  vocis  originem  con- 
sule  preeterea  Scbilt.  in  Glossar,  voce 
Filz,  Feutrier,  qui  ex  feltro  operatur,  in 
Lib.  pitent.  S.  Germ.  Prat.  et  in  Lit. 
ann.  1831.  tom.  4.  Ordinai,  reg.  Frane 
pag.  84.  Feurtrier,  in  Gbariul.  Laiiniac. 
fol.  846.  V. 

Sed  et  receniiores  Grseci  inde  a^lXerpov 
mutuati  sunt,  quod  babetur  apud  Leo- 
nem  in  Tacticis  cap.  6.  {  8.  a  qua  voce 
primam  literam  demendam  censet  Meur- 
sius,  et  legendum  féXsTpov  apud  Leonem. 
Verum,  ut  non  temere  assentiar,  facit 
vetus  Poeta  vernaculus,  apud  Falcetum 
lib.  2.  de  Poetis  Francie,  cap.  14.  in  boc 
Carmine  : 

N*eii  Tol  praodre  cbeval,  ne  la  male  Afeltrée» 
PeliQOD,  Tur,  ne  grii,  mantel,  dupe  fonrrée. 

Le  Roman  de  Gaydon  MS.  : 

La  Dame  tilt  sor  la  murle  Aibutrét. 

[Le  Roman  d'Athie  MS.  : 

Ung  dettrìer  lui  ont  adroené, 
Le  sten  trouvent  Desafeutré. 

Idem: 

Cbaieoa  de  con  Afeutreoent 
A  terre  cbey  daremeot. 

Quod  de  ornamentis  equorum  atque  po- 
tissimum  de  palliìs  seu  pannis,  quibus 
interdum  cooperiebantur,  intelligendum 
arbitror.]  [«*  Tradii.  Sangallens.  ann. 
744.  apud  Neugart.  in  Cod.  Diplom. 
Alem.  tom.  1.  pag.  17:  Et  cavalloe  5.  cum 
eaumaa  et  rufias  et  Filtroa^  cum  atradura 
9ua  ad  nostrum  iter  ad  Romam  ambulan- 
dum.  Othloni  Vita  S.  Wolfkangi  Episc. 
cap.  85  :  Unus  autem  de  capelUinis  sub 
saugmario  abscondens  se  Filtro,]  Ugutio  : 
Centro,  onis,  dicitur  pulvinari  vel  velum 
de  muUis  pannis,  vel  qui  facit  Filtra  ad 
ipsum  Filtrum. 

Filtrum,  inter  exercltus,  aut  certe 
militum  impedimenta  saepe  reponitur. 
Lex  Bajwar.  Ut.  2.  cap.  6.  J  1  ^  Si  quis 
in  exercitu  aliquid  furaverit,  pastorium, 
capistrum.  frenum,  Feltrum,  etc.  Tageno 
Patav.  :  Exterriti,  relictis  tentoriis  et  FU- 
tris,  montana  profugi  ascenderant.  Vin- 
centius  Belvac.  1.  80.  cap.  80.  de  Tarta- 
ris  :  Cum  ad  Bellum  ire  volunt,  cursores 
prtsmittunt,  qui  secum  nihil  praster  Filtra 
sua  deferunt.  Vide  eumdem  cap.  88.  lib. 
82.  cap.  4.  Speculum  Saxon.  lio.  8.  art. 
89.  Constli.  Frider.  I.  Imper.  ann.  1158. 
apud  Goldastum  tom.  8.  Constit.  Impe- 
riai. [Rolandinum  Patavinum  de  Factis 
in  Marchia  Tarvisina  lib.  10.  cap.  5.1  etc. 

Tbntoria  Filtrea,  [Qu8b  ex  pellibus 
aut  ex  lana  crassiori  compacta  confi- 
ciuntur.]  Thwroczius  in  Chronico  Hun- 

fariSB  de  Tartaris  :  Cum  suis  Tentoriis 
'iltreis,jumentis,  pecoribus,  terram  va- 
euam  ìfungarias  peragrabant.  Tentoria 
etiam  Filtrina  iisdem  Tartaris  adscribit 
Thomas  Archld.  Spalai,  cap.  88.  Turco- 
mannls,  Sanutus  ab.  8.  part.  12.  cap.  1: 
Domus  Filtrea,  i.  ut  interpretor,  tento- 
rium,  Arnoldus  Lubec.  lib.  2.  cap.  9.  de 
Sultano  Iconiensi  :  DfidU  etiam  ei  (Hen< 


rico  Duci  Saxon.)  sex  dctnos  Filtrinas, 
secundum  morem  terra  illius. 

1  Feltrum  Crooeum  Judsei  ad  dlstin- 
ctionem  deferre  coguntur.  Litteraa  Re- 
gis  Anglias  ann.  1277:  Unusquisque  ipso- 
rum  (  Judasorum)  postquam  mtatem  septem 
annorum  compleverit,  in  superiori  vesti- 
mento suo  quoddam  signum  deferat,  ad 
modum  duarum  tabularum  de  Feltro  Cro- 
ceo longitudinis  videlicet  sex  poUicum  et 
latitudtnis  tres  pollicum.  Vide  Judssi. 

1  Feutrum,  in  Charta  S.  Ludovici, 
apud.  D.  Brussel  tom.  1.  de  usu  Feudo- 
rum  pag.  598. 

1  Feutrum.  Codex  MS.  Grandimon- 
tensis  apud  Stephanotium  tom.  1.  Fragm. 
Hist.  :  Fratres  ceperunt  capellos  de  Feu- 
tro  portare. 

Filtrum,  [Feltrus.1  in  supellectili 
lectaria  monachica  ,  [Keroni ,  Matta, 
alias  psiathium,  storeaJ  Occurrit  apud 
Guigonem  II.  Priorem  Cartusiensem  in 
Statut.  ejusdem  Ord.  cap.  88.  i  1.  cap. 
57.  i  2.  Bernard  US  Prior  Portarum  Episi. 
1.  ad  Inclusum  :  Ad  lectum  habeto  stra- 
men,  Filtrum^  coopertorium  de  grossis 
ovium,  pelUbus  rustico  panno  coopertum, 
etc.  Vita  S.  Galterii  Abbatis  Pontisaren- 
sis  num.  10  :  Lectus  ejus  Filtrum  eraty  et 
vilis  matta  cilicio  tecta.  fScriptura  Prin- 
cipis  Adelgastri  prò  Monasterio  S.  M. 
de  Obona  inter  Concilia  Hispan.  tom.  3. 
pag.  90:  Damus...  manlas  sex,  quinque 
Feltros  et  septem  lectulos.] 

1  Filtur.  Scramb.  Chron.  Mellic.  pag. 
322.  col.  1  :  Lectus  autem  sit  stratus  stra- 
minum  aut  Filturum  cum  panno  laneo 
grosHO  desuper  posilo. 

Vestes  de  Filtris.  Vincentius  Bel- 
vac. lib.  82.  cap.  8.  de  Tartaris  ;  Filtra 
de  lana  camàorum,  quibus  vestiuntur, 
faciunt.  In  regula  S.  Benedicti  habentur 
Chlamydes  de  Feltro.  [Frustra  quaere- 
rentur.] 

LoRiCiE  EX  Filtris,  [Ex  funiculis 
orbiculatim  contexiSB,  auas  lineas  voca- 
bant.]  Eckehardus  Junior  de  Casibus  S. 
Galli  cap.  5  :  Fabricantur  spicula,  Filtris 
(perperam  piltris  editum,)  loricss  fiunt, 
et  wannis  scuta  simulantur.  Guillelmus 
Apul.  lib.  8.  Rerum  Normanic.  : 

Proque  rapellendla  uxoram,  vel  jaeoloram 
letibua.  oojectii  rubicimdii  ondiqne  Phlllrb 
Ad  pugnam  teniunt. 

Vide  Gambeso. 

Capelli  FiltrìE,  in  Statutis  Hugonis 
V.  Abbatis  Cluniac.  in  Bibl.  Clun.  pag. 
1467.  et  in  Bulla  Gregor.  IX.  prò  Bene- 
dicti nis.  Le  Roman  de  Guillaume  au 
Court-nez  MS.  : 

Cbapean  de  Peotrea,  et  bona  haubera  aafflrea. 

Etiamnum  ex  filtris,  et  coactis  lanis 
fiunt  nostri  pilei,  quos  Feutres  appella- 
mus.  Statuta  Ord.  Prffimonstrai.  disi.  2. 
cap.  18  :  Pileis  autem  de  Filtro  albo  sine 
curiositate  uti  licebit,  Supra  :  Pileo  nullus 
utatur,  nisi  de  licentia  Abbatis  sui,  aui 
non  cuilibet  nec  de  facili  concedere  d&bet 
pilei  usum^  nisi  prò  manifesta  necessitate. 
Bebent  autem  pilei  esse  de  panno  albo^ 
vel  pelle  alba,  sive  de  utroque,  qui  ita 
portari  debent  sub  caputio,  ut  non  mul- 
tum  appareant ,  maxime  in  Conventu. 
[^  Chapeliers  de  Feutre,  apud  Stephan. 
Boileau  tit.  91J 

IFitreus  Capellus.  in  Consuetud. 
M»S.  Cluniac. 

Calgei  Filtrati,  in  Chron.  Windes- 
hem.  lib.  1.  cap.  42.  Chronicon  Fonta- 
ne! 1*  P&S*  ^^  '•  J^^'^'A  adsoccos  faciendum 
12.  Statuta  Adalardi  Abb.  Corbeiens.  lib. 
1  cap*  ^  *  Soccos  Filtrinos  duos,  calcea- 
2;^g  quatuor.  [Acia  SS.  Benedici.  8»c.  8. 


part.  1.  pag.  102.  de  S.  Germani  Altis- 
siod.  reliquiis  :  Sagia  de  kaira  1.  calcias 
Filtrinas  paria  1.] 

Idola  de  Filtro,  ad  imaginem  homi- 
nis  confecta,  adorasse  Tartaros,  iradunt 
Vincentius  Belvacens.  lib.  80.  cap.  7.  et 
B.  Odoricus  Forojul.  in  sua  Peregrinai, 
num.  21.  [^^  De  simì/Uacris  de  pannis 
factis,  in  Indicul.  Pagan.  ann.  748.1 

CiNis  Filtri,  apud  ConstanUnum 
Afric.  1. 1.  de  Morbor.  curai,  cap.  9. 

1  Feltrus,  in  Testamento  Ermen- 
gaudi  Comit.  Urgellensis  ann.  1010. 
Append.  ad  Marcam  Hispan.  col.  978  : 
Ad  Salta  Episcopo  dossalu  duos  tapecios, 
et  Feltros  duos  obtimos. 

Filtrus,  in  Charta  Aleman.  Goldasii 
num.  58.  babetur. 

1  Filtro.  Spicileg.  MS.  Fontanell. 
pag.  287:  Nocturnorum  calceorum,  id 
est,  botarum  cum  Filtronibus  ad  hyemem 
(unum  par)  et  aliud  sine  Filtro  ad  sutivas 
noctes. 

1  FiLTRONiUM,  apud  S.  Willelmum 
lib.  1.  Constit.  Hirsaug.  cap.  16:  Pro 
signo  Filtronii,  nihilominus  stgnum  cai- 
ceorum  facies,  hoc  addens,  ut  cum  duobus 
diqitis  manum  sinistram,  ubi  magis  est 
spistta,  contingas. 

^  FULTRUM,  Charta.  Margar.  Comit. 
Flandr.  ann.  1252.  in  Lappenberg.  Ori- 
gin.  Hanseat.  pag.  52. 

ViLTRO.  Udalricus  lib.  8.  Consuei. 
Cluniac.  Monast.  cap.  11  :  Duo  femoralia, 
duo  paria  calceorum  cum  corrigiis,  unum 
par  VUtronum  ad  hiemem  in  nocte,  et 
alterum  sine  Viltrino  ad  sistivas  noctes, 
duo  paria  caligarum,  etc.  Tibialia,  seu 
crepidas  ex  filtro,  seu  grossiori  et  vil- 
loso panno,  recte  interpretatur  Editor  ; 
constai  enim,  Viltrum  prò  Filtrum  ali- 
quoi  Scriptores  usurpasse.  Soccos  ex 
Filtro  seu  Filtrinos,  vocant  Adalardus 
et  Chronicon  Fontanellense,  uti  supra 
monuimus.  Vita  MS.  Caroli  M.  jussu 
Friderici  Imp.  exarata  lib.  2.  ubi  de 
divisione  Imperli:  Cortinss,  stragula, 
tapetia,  Viltratoria  sagmata,  etc.  Ubi 
Egh  inhard  US  pag.  105.  perperam  habet 
fulcra  coria,  prò  viltratoria. 

^  Glossffi  ad  Herrad.  Landsperg.  apud 
Graff.  Thesaur.  Ling.  Frane,  tom.  8. 
col.  519.  Yoce  Filz:  Filze  vel  tepit,  saga 
cilicina,  quas  et  vela  caprilatia,  geizxm, 
quandoque  vocantur,  quia  de  pilis  capra- 
rum  ad  differentiam  lanss  ovium  facta 
erant,  de  guibiM  et  cilicia  fiunt,  unde  iHa 
saga  cilicina  dieta  sunt.etc. 

Feutre  et  Fautre,  Poetis  nosiraiib. 
Guillel.  Guiart.  ann.  1214: 

Efcoa  au  col,  lanoea  aoa  Fautrea. 

Le  Roman  de  Garin  : 

Lance  aor  Fautre  acneUlenl  lor  cbamln. 
Chron.  MS.  Bertrandi  du  Guesclin: 
ChaacuD  lance  aua  Feutre,  da  eatrìera  a*afficha. 

Vide  Sebastianum  Cobarruviam  in  voce 
Fieltro.  [Hinc  emendandus  Borei! us  in 
Dictionar.  Gali,  ubi  Faucre  prò  Fautre, 
quasi  a  Lai.  Fulcrum,  legit  apud  Per- 
ceval  : 

Et  mei  la  lance  el  Faucie,  et  pofait. 

Ibidem  : 

Eicn  au  col,  lance  aor  Faucre.] 

1  FEMA  ViNHA,  Vinca  siercorata,  in 
Consuei.  Beneharn.  art.  15. 
o  FEMAGIUM,  f.  PrsBStaiionis  species 

Ero  mercibus,  quao  in  fundecos  invehe- 
antur  exsoluta  ;  nisi  sii  prò  Fumagium, 
idem  quod  Foagium.  Vide  in  Funda  1. 
Charta  ann.  1329.  in  Reg.  66.  Chartoph. 


430 


FEM 


FEM 


FEM 


reg.  eh.  273  :  Item  Femagium  defundecis, 
menbragium  camificum  ctistri  Turonen- 
n$y  featagium  domorum,  eie, 

FÉMARE,  prò  Fimare,  Agrum  sterco- 
rare.  Capitul.  2.  ann.813.  cap.l9  :  Terram 
aratariam  studeant  Femare, 

FEMELLA,  Perni  na.  mailer.  Glossae 
Graec.  Lat.  8y)Xu,  Femilla.  In  Actis  S. 
Quirinl  Mart.  lib.  2.  num.  17.  24.  Fé- 
mellsB  avium,  in  Addltamentis  ad  Matth. 
Paris  pag.  271.  Fleta  lib.  2.  cap.  1.  i  17  : 
De  Femelli8  nubilibìis  maritOB  competenies 
refutantìbus.  [Statuta  Ecclesia  Treco- 
rensis  inter  Anecdot.  Marten.  tom.  4. 
col.  1096:  Trea  persona  super  maeculo 
(de  sacro  fonte  suscipiendo)  Hnt,  duo 
viri  et  una  mulier  :  et  in  Femella  duss 
mulieres  et  unue  vir.  Vlncentius  Cigault 
de  Bello  Italico,  ubi  de  celeberrima  vir- 
gine  Aurelianensi  :  Voluit  ipee  Deus  An- 
glicos  vincereperFemellam  .1  Vide  Fimella, 

FEMELLABinS,  in  Glossfs  Isidori  :  Fé- 
minis  deditus ,  quem  antiqui  Muliera" 
rium  vocabant,  [Paplas  :  Mulierarium 
virum,  FemeUarium  antiqui  dic^ant,] 
Idem  qui  Femellosus ,  in  Gloss.  Lat. 
Gali.  Femellosus  i  Feminaux.  Ugutio: 
Femellarius  ,  mulierarius  ,  i.  feminino 
operi  deditusy  vel  femineos  habens  moreSy 
vel  voluptati  femininas  dedilus  et  obnoxius. 

0  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684. 
Femellarius,  homme  fémenin. 

\  FEMELLOSUS.  Vide  Femellarius, 

à  FEMELLUS,  Femineus.  Inventar, 
ann.  1861.  ex  Tabul.  D.  Venci»:  Item 
novem  poutres  inter  masculos  et  FemeUos 
unius  anni,  Hinc  Enffans  fémeaulx, 
PuelluIsB,  in  Gharta  ann.  1402.  ex  Beg. 
Joan.  ducis  Bitur.  in  Cam.  Gomput. 
Paris,  fol.  87.  r*  :  Il  nous  pleust  iceulx 
enffans  Fémeaulx  et  de  sexe  fémenin  ha- 
biltteTy  franchir,,.,  et  à  iceulx  faire  pa- 
reUle  grace  que  nous  avons  (fai te)  à  elle 
et  à  ses  enffans  maslez,  etc, 

fFEMILLA.  Vide  Femella. 

FEMINA,  Uxor,  nostris  Femme.  Capi- 
tularia  Caroli  Gal.  Ut.  81.  [<»  Edict. 
Pistens.  ann.  864.J  S  81  :  Si  FemitML  ma- 
ritum ,  aut  marxtus  Feminam  accepity 
illud  conjugium  dissolvatur.  [Acta  MSS. 
S.  Wenvaloei  :  Quidam  vir  notnine  Pe- 
tranus,  quadam  nocte,  dum  sua  Femina 
dormiebat,  etc,  Occurrit  iterum  in  Tabu- 
lariis  Majoris-Monasterii,  S.  Vincentii 
Cenoman.  etc.  in  Addit.  ad  Leg.  Ale- 
man.  {  21.]  Vide  Mulier. 

T  Feminìe  Lunam  commendant.  Super- 
stitlonis  species,  in  Indiculo  Superstit. 
et  pagan.  tom.  1.  Capitul.  col.  152  :  De 
eo  quod  credunl  quia  feminm  lunam  com- 
mendent,  quod  possint  corda  hominum 
tollerejuxifl  poiganos. 

^^    FEMINA    AORESTES,    SlLVATIGJB, 

Nymph»,  Fada.  Burchard.  Wormat. 
Decret.  edit.  Colon,  ann.  1548.  pag.  198: 
Credisti,,..  quod  sint  Agrestes  Feminas, 
quas  silvaticas  vocant,  auas  dicunt  esse 
corporeasy  et  quando  votuerint  ostendant 
se  suis  amatoribus,  et  cum  eie  dicunt  se 
oblectassey  et  item  quando  voluerint  ab' 
scondant  se  et  evanescant. 

\  Femina  de  Corpore,  Obnoxia  cen- 
sui  de  capite,  servilis  conditionis  D. 
Brussel  tom.  1.  de  Feudorum  usu  pag. 
223.  ex  Regesto  magnorum  dierum 
Campani»:  Cum  quidam  in  villa  Mei" 
densi  in  justitia  domini  Regie  murtratus 
fuisset  et  relieta  ipsius  multrati  Femina 
de  Corpore  Abbatts  et  Conventm  S.  Pha- 
raonis  Meldensis  tanquam  suspeeta  de 
multro  prmdicto  capta  detineretur  in  prt- 
sione  domini  Regie  ;  petebant  Abbas,  et 
ConventuSy  nomine  dieta  Eeelesias  dietam 
feminam  seu  curiam  de  ipsa  sibi  reddi. 

1  Femina  Franca,  Lioera,  in  Capitul. 


6.  ann.  803.  cap.  8.  Alia  notione  Femme 
Franche  dicitur  in  Consuet.  Camerac. 
tit.  1.  art.  6.  ea  ause  feudum  possidet 
ante  nuptias  acqulsitump  vel  quod  h»- 
reditario  Jure  post  nuptias  ei  obvenit. 

*  Femina  Ligia,  Ea  dicitur,  qu»  do- 
mino suo,  ratione  feudi  vel  subjectionis, 
fldem  omnem  contra  quemvis  prasstat. 
Cliarta  Blanchse  comit.  Trec.  ann.  1209. 
in  Chartul.  Campan.  ex  Cam.  Gomput. 
Paris.  :  Dileetus  et  ftdelis  meus  Symon 
de  Joinville  in  prsssentia  mea  recognovit 
se  dedisse  Ermeniardi  uxori  suas  in  dota- 
litium  medietatem  omniumy  quss  de  me 
tenebat.  Ego  vero  ad  preces  ejusdem  Er- 
meniardis  et  j^etilionem  S\fmonis  ipsam 
in  ligiam  Feminam  de  medietate  prssdicta 
recepì. 

1  Femina  Ludinia.  Notitia  ann.  874. 
in  Append.  ad  Marcam.  Hisp.  col.  797  : 
Inveni  in  breve  senioris  mei  quod  pater 
suus  ei  dimisit  Femina  Ludinia,  qui  fuit 
parentes  istius  parenteUsy  quem  egopro" 
se^uor,..  Unde  advenit  ista  Femina  Ludi- 
nia in  isto  breve,  qui  fuit  soror  abiss  tum. 
Haud  scio  an  nomen  slt  proprium,  an 
accersenda  sit  ha^c  vox  a  Ludices  qus 
meretrices  signiflcat  in  Gloss.  Isid. 

^  Femina  minoflidus,  Infimi  status, 
apud  Alamannos.  Vide  Minoftedus. 

1  Femina  Regia  aut  Ecclesiastica,  Quas 
Ecclesise  vel  Regis  servitio  est  addicta. 
in  Leg.  Ripuar.  tit.  16.  {  1*  Feminm  ad 
opus  Regis  servientes,  in  Capitul.  2.  Ca- 
roli M.  ann.  813.  cap.  19. 

1  Femina  Regino,  Reginse  assecla. 
Dame  d'honneur,  [^  Recentior  est  earum 
institutio,  quam  ut  ad  ann.  1255.  refe- 
ratur:  puellam  ergo,  qu»  a  cubiculo 
est,  Intel lige,  vulgo  F^mme  dechambre.'\ 
Pro  drapis  lanes  prò  Regina  et  Feminis 
suis  XIII**.  lib.  xxiiii.  sol.  III.  den.  apud 
Dom.  Brussel  tom.  1.  de  Feudorum  uau 
pag.  470.  ex  Rotulo  anni  1^5. 

p  Femina  Peccati,  Femme  de  Péehié, 
Meretrix,  scortum.  in  Lit.  remiss.  ann. 
1386.  exReg.130.  Chartoph.reg.  eh.  109. 
Le  suppliant  avoit  transporté  un  petit  lit 
gami  de  la  maison  d'une  Femme  de  pé- 
chié.  Ali»  ann.  1459.  in  Reg.  188.  eh. 
209  :  Le  suppliant  trouva  une  jeune 
Femme  de  péehié  à  laquelle  il  donna  cer^ 
taine  somme  d'argent,  pour  venir  coucher 
avee  lui.    Une  femme  de  mal  recapte  ou 

£etit  gouvemementy  eadem  notione,  in 
lit.  remiss.  ann.  1458.  ex  Reg.  187.  eh. 
309.  Vide  Recaptare.  [**  Femina  Commu- 
nis.  Vide  Haltaus.  Glossar.  German. 
col.  484.  voce  Frauen^Haus.] 

*  Femina  ViTìB,  sine  addito,  Eodem 
significatu,  in  Lit.  remiss.  ann.  1376.  ex 
Reg.  109.  Chartoph.  reg.  eh.  145.  Alias 
ann.  1390.  in  Reg.  188.  eh.  224  :  PerHnet 
Danisy  trouva  Perrinet  de  la  Croix  Aos- 
tellaint  et  tavernier,  qui  parloit  moult  tn- 
jurieusement  à  une  Femme  de  vie,  appel- 
lée  /canneté  d'Orléans,  aui  se  hébergoit, 
quant  il  luiplaisoit  en  Vhostel  dudit  Per' 
rinet  de  la  Ùroix,  et  aussi  faisoient  toutes 
leeautres  Femmes  de  vie,  quivenoient  au' 
dit  lieu,  Femme  de  joue,  appellatione 
etiam  nunc  usitata,  dicitur  in  aliis  Lit. 
ann.  1383.  ex  Reg.  124.  eh.  312.  De  earum 
vestitu  agunt  Literao  remiss.  ann.  1405. 
in  Reg.  160.  eh.  27  :  Icelle  Jehannette  leur 
sembloit  fermement  bien  femme  dissolue, 
pour  ce  qu'elle  avoit  sa  robe  lassée  au 
coste  et  vesluCy  comme  Femmes  communes 
se  vestent. 

1  In  Feminam  Regipere,  dicitur  de 
domino  feminse  hominium  recipiente,  in 
Instrumento  ann.  1216.  apud  Lobinel- 
lum  tom.  2.  Hist.  Britan.  bag.  273:  Do- 
minus  Rex..,  recepit  Bl.  Comitissam  de 
eodem  Comitatu  (Campaniae)  in  Femi- 


nam suam  sicut  de  Ballio,  et  postea  Tk, 
fiìium  ejus  salvo  balUo  inatHs  sue  de  «o- 
dem  Comitatu  in  hominem  recepit  nullo 
contradicente.  Verum  non  ubique  usitatn 
haBC  formula  :  apud  anglos  quippe  homo- 
gium  feminarum  aliis  quam  nominum 
concipitur  ver  bis  ;  negue  enim  femina 
dicet  domino,  inquit  Littleton.  sect.  87  : 
Jeo  deveigne  vostre  Feme,  pur  ceo  que 
n'est  convenient  que  Feme  elira,  que  eie 
deviendra  Feme  a  aucun  home,  fare  que 
à  sa  baron,  quant  eie  est  espouse.  Vide 
Hominium. 

FEMINALIA,  qu»  et  Femoralia,qiiih\ià 
femen,  seu  femur,  tegitur.  S.  Hierony- 
mus  in  Epist.  ad  Fabiolam  :  lÀneis  fI^ 
minalibus,  qum  usque  ad  genua  et  poplitee 
veniunt,  verenda  celantury  et  superior 
pars  sub  umbilico  vehementer  astringitur^ 
Adde  Isidor.  lib.  19.  cap.  22.  Theganus 
deGestis  Ludovici  Piicap.  19:  NihU  HUe 
diebus  se  induit  prsster  camisiam  et  Femi" 
nalia,  nisi  cum  auro  texta.  Gloss.  Gr. 
MS.  Reg.  Cod.  1673  :  Htpiaxihi,  9i|it]vaXue. 
Ppocx^oc.  Suidas  :  ^tunvdtXta,  àvaluoiSacy 
fipaxca.  Lexic.  Gr89c.  MS.  Reg.  Cod.  2062  : 
viu,y}vaXia,  f^fjOLxiaL,  iceptaxeXa.  Aliud  Cod. 
980  :  *Ava^vpt5ac,  9(|&i}vdXia,  Ppaxia,  ^  xk 
^  PetaOéoct,  rixaCi àèpaoixà 6ico8i^|iiata.  TGIOSS. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Feminalis,  Èraie  à 
femme. 2 

3^  FEMINAHAS.  [Androginus  ;  herma« 
phroditus.  Tert.] 

FEMINARE,  Vlris  se  subjicere,  more 
feminarum,  quod  faciunt  molles  et  su- 
bacti.  CaBlius  Aurelian.  lib.  4.  Chron. 
cap.  9  :  Nemo  enim  pruriens  corpus  Fé' 
minando  correxity  vel  virilie  veretri  tactu 
mitigavit.  Collatio  Legis  Mosaicad  tit.  8. 
Moyses  dicit  :  Qui  manserit  cum  maeculo 
mansione  muliebri,  cLspemamentum  est^ 
ambo  moriantur,  rei  sunt.  Ubi  Levit.  cap. 
20  :  Qui  dormierit  cum  mc^sculo  coitu  fi' 
mineo.  ConstitutioValentiniani,  ibidem  : 
Omnes,  quibus  fkigitiosus  luxus  est  viri 
corpus  muliebriter  constitutum  alieni 
sexus  damnare  palientiat  nihilque  habere 
discretum  cum  feminis^  etc. 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657:  FeminarOy  effeminare^  DebiUtcur^ 
Prov. 

3^  FEMINATUS.  [Oc,  vertens  particu- 
lam  Trachinior.  Sophocl.  2.  fuse.  8.  extr. 
Sic  Feminata  virtus  afflicta  occidit.  h. 
e,  effeminata,  infracta,  perdomita.] 

«  FEMINULA,  Muliercula.  diminut.  a 
Feminay  in  Actis  S.  Austregis.  tom.  5. 
Mali  pag.  229.  «  col.  2. 

T  FEM ORAGIUM,  Fimetum,  sterquili- 
nium,  locus  ubi  nmus  congeritur.  Gali. 
Fumier,  Fosse  à  fumier,  et  Femourier 
quibusdam  in  locis.  Satuta  Massil.  lib. 
6.  cap.  92  :  Statuimus  et  ordinamus  quod 
de  castero  nulla  persona  faciat  juxta  mu' 
ros  et  vallata  Massilias,  areas,  nec  FemO' 
rada,  nec  liqnariay  nec  viridaria.  Rursus 
cap.  80  :  Ordinamus  quod  faeientee  eu^l' 
has  sive  Femoracia  teneantur  easdem 
facete  subtus  terram.  Vide  Femorasses. 

1  FEMORAILE,  Eadem  notione.  Gharta 
Piperacensis  Abbatiaa  :  Petrus  Dayas 
viuas  AUi-Pedii  juratus  dixit  se  habere 
quandam  domum  cum  suo  curtili  et  Fe^ 
moraili  sitam  in  dieta  villa, 

o  Femorairials,  in  Lit.  ann.  1350.  ex 
Reg.  81.  Chartoph.  re^.  eh.  124.  prò  quo 
male  editum  Seniorahbus  tom.  2.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  480.  art.  17.  ex 
iisdem  Literis. 

FEMORALIA  ,  qusB  et  Feminalia ,  et 
Braceas.  De  femoralibus  Monachorum, 
vide  Regulam  Magistri  cap.  4.  Regulam 
Solitariorum  cap.  49.  et  observata  aMe- 
nardo  ad  Conox)rd.  Regul.  et  ab  Haef- 
teno.  [Femoralia  turgida  et  incisa  ne 


FEN 


FEN 


FEN 


431 


deferant  Clerici  probibet  Goncilium  To- 
let.  ano.  1582. 01oss.Lat.6all.SaDj:erm.: 
Femorale,  Brade  à  homme]  P^  Curtum 
Femorale,  in  Paneff .  Bereng.  lib.  6.  vera. 
66.  Isidor.  Origin.  lib.  19.  cap.  22.  sect. 
29  :  Femoralia  appellata,  eo  quod  femora 
tegant.  Ipsas  et  bracca,  quod  sint  brevee 
et  verecunda  corporis  iU  velentur,] 

^  Glossar.  Lat.  Oall.  ex  God.  reg.  7679  : 
Fetnoralia,  Cutstieres. 

^  FBMORARIUM,  ut  mox  Femoraaeea, 
in  Edìcto  Joanois  Reg.  Frane,  ann.  1871: 
Quod  poesint  et  vaieant,  tndelicet  pUUecu 
et  carreyriaa  et  pontes  f acero  munaare  et 
auferre  Femoraria,  eucos  et  alias  orduraa. 

0  Gharta  ann.  1270.  ex  Reg.  S.  Ludov. 
in  Ghartopb.  reg.  fol.  75.  v».  :  Item  dum 
buadsB  eum  Femorario,  decem  solidos, 

FEMORASSES,  [ut  Femoracium,  Fime- 
tum.  Vox  etiamnum  nota  Sebusianis  et 
Dumbensibus:  quibus  Femera,  vel  Fe- 
mora dee  Femoraases,  Loca  sunt  piena 
aauis  e  stabuUs  vicinisque  flmis  effluen- 
tibus.]  Arestum  Parlam.  Paris,  penult. 
Januar.  ann.  1819.  proArchidiaconoUti- 
censi  :  Quondam  ortum  cum  auis  porti' 
nentiie  et  confronlationibuè  in  loco  vocale 
A  la  Crueria,  etiam  et  quendaan  locum, 
ubi  tenebantur  Femorasaes ,  acilicet  sub 
censu  2.  Remondensium  quolibet  anno  Ar- 
ehidiacono  qui  esset,  solvendorum.  Infra  : 
In  dicto  loco  de  Crueria,  ubi  tenebantur 
dicti  Femoraases,  fecit  mdificari  quandam 
turrim. 

«  FEMULA,  Puella.  ViU  S.  Zenon. 
tom.  2.  Apr.  pag.  71.  col.  1  :  Caspit  per 
OS  Femulm  regie  ftHas  dtemon  clamare,  eie. 

FEMUIi.  ^iH  inter  Femora  fomicantee, 
annum  1.  poenltere  jubentur.  in  Poeni- 
tentìali  MS. 

<>  FEMURALIA,  prò  Femmalta  vel  Fe- 
moralia, Vide  in  nac  voce.  Glossar.  Lat. 
ex  God.  reg.  4120:  Femuralia,  proprie 
brachm  mulierum ,  quia  tegunt  femora 
mulìerum. 

1  FEMUS,  prò  Femur,  legitur  in  Inter- 

gmus.  [<»  Vide  Oudendorp.  ad  Apul. 
etamorph.  lib.  8.  pag.  590.  et  Probi 
Art.  min.  cap.  550.] 

^  FEN,  Species,  modus,  ratio,  pars 
artis  vel  doctrin»,  vox  Arabica.  Avicen- 
naB  opera  in  Fen  dividuntur.exAnimad- 
vers.  D.  Falconet, 

*  FENAGIL,  vox  vulgaris,  Feni  acer- 
vus.  Stat.  ann.  1850.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist  Nem.  pag.  188.  col.  2  :  Itemquod 
nulla  persona  eit  ausa  facere  palheres 
neque  FenacUs  infra  civitatem  Nemausi, 
nec  tenere  paleam  sive  fenum,uUraunam 
cadrigatam.  Haud  scio  an  idem  sonet 
vox  Fench,  in  Lit  remlss.  ann.  1897.  ex 
Reg.  152.  Ghartoi)h.  reg.  eh.  290:  Lequel 
tison  laditte  Marion  biuta  deesoubz  un 
waral  d'estrain,  i^ui  estoit  emprez,  ou  de- 
dens  une  Fench  joignant  à  la  seuronde 
derriere  de  la  maison  duditJehan  Pelart, 
Vide  mox  Fenarius, 

FENA6IUM,  Gali.  Fenage,  TFeni,  seu 
prò  fono,  pecunia  pr»statio.]  Regestum 
censu um  et  Feodor.  Gamoti  fol.  55.  in 
Camera  Comput.  Paris.  :  Les  rentes  dee 
prez,  et  la  coustume,  que  Ven  appeUe  Fe- 
nage, Vide  Gonsuetud.  Durdanensem  in 
Processu  verbali.  [Antiquit.  Recogn.  S. 
Qeorgii  Esper.  Regest.  Probus  foL  xxvi. 
verso:  Bemardus  Moners  et  participes 
sui,.,  dant  Corniti,,,  xx.  den,  cene,  prò 
Fenagio,,,  et  per  dictum  Fenagium  debent 
esse  liberi  de  Fenagio  de  S,  Geòrgie, 
Chartularium  SS.  Trinit.  Gadom.  fol. 
88  :  Omnes  supradicti...  reddunt  xx.  gfar- 
bas  frumenti  et  xx.  ordei  et  xx.  avensi 
de  garbagio..,  et  vi.  Andegavenses  ad  fes- 
tum  S,  Johannis  prò  Fenagio,  Gharta 
ann.  1199.  apud  Lobinellum  Hist.  Bri* 


tan.  tom.  2.  pag.  197  :  Vedi  etiam  eia  et 
quitavi  Fenagium  etavenagium  quod  per- 
cipiebam  singulis  annia.  Occurrit  in 
filst.  Delpbin.  tom.  1.  pag.  116.  128.  et 
supra  in  Aanagium.]  Vide  Fenaterium, 

f  FEHALE.  Eadem  notione,  Pactum 
anni  1272  :  Éxcipiuntur  uaatica,  laudi- 
mia,  Consilia,  quarti,  quinti,  aexeni,  sep- 
toni,  octavi,  feuda,  Fenalia,  aUtergm,  etc» 
Fundatio  Aobatis  B.  M.  Dalonis  ann. 
1114.  inter  Instrum.  tom.  2.  nov89  Gali. 
Ghrist.  col.  201  :  Donamua  etiam  supra- 
dictis  frcUribus  terras  de  Fenalibus  suie 
acquirere  poterunt,  Sed  hoc  in  posteriori 
locolegendum  Fevaiibus,  vereor  etiam 
ne  Fevalia  legendum  sit  in  priori. 

0  FENALIS,  el  parte  che  nuncia  batalie. 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS.  forte  prò  f*6ciaii«. 

1  FENALIS  Mensis,  Gali.  Mois  Fonai, 
sic  dicitur  Julius,  in  Collectione  Edicto- 
rum  Leodiensium  edit.  1714.  pag.  19.  et 
120  :  Donoit  l'an  de  gransce  miii<'  xxi.  le 
x.jour  de  mois  de  Juiìlet,  que  on  dit  Fo- 
nai Mois,  Iterummemoratur  ibidem  pag. 
26.  Statutum  anni  1886.  in  Codice  MS. 
urbis  Gommercii  pag.  79  :  Item  à  chas- 
cun  bled  chascun  conduict  nous  doti 
chascun  an  un  aiUeur  et  en  Fenaulx  un 
faulcheur.  Aperta  est  vocis  erigo,  a  Fe- 
num  quippe  quod  mense  Julio  potissi- 
mum  secatur,  Fenalis  mensis  dictus 
est  :  apud  Romanos  vero  Fenisecium  vel 
Fenistcium,  nostris  Fenaison,  mensi  Ju- 
nio  tribuitur  in  veteri  Romanorum 
Kalendario  apud  GrsBvium  Thesauro 
Antiquit.  Roman,  tom.  8.  col.  25.  Vide 
Fenile,  [^^  Heuuimanoth,  apud  Eginhar- 
dum,  Gérm.  hodie  HeumonatJ] 

o  Fenail  mois,  in  Gharta  redit.  comitat. 
Hannon.  ann.  1265.  ex  Cam.  Comput. 
Insul.  Mois  défenal,  eodem  sensu,  in  Gh. 
ann.  1809.  apud  Thaumasser.  internotas 
ad  Gonsuet.  Bellov.  pag.  418:  Données  à 
NiveUe  l'an  de  grace  NS.  1809.  le  Mier- 
quediprochain  aprèe  les  octavea  S.  Pierre 
et  S.  Poi,  ou  moia  Défenal,  Vide  infra 
Fenarium. 

1 1.  FEN  ARE,  Fenum  secare  et  siccare, 
Gali.  Faner.  Gharta  Jurium  Prioris  S. 
Salvatoris  in  DioBcesi  Autissiod.  ann. 
1157  :  Ad  corvadaa  Fenandi  et  f rumenta 
colligenda  capellanua  intereaae  debet.  Ta- 
bular. B.  M.  de  Bono-NuntioRotomag.: 
Adprata  noatra  Fenanda. 

•2.  FENARE,  perperam  prò  Ferrare, 
ferro  equi  soleam  munire,  m  Coinput, 
ann.  1880.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Nem.  pa^.  28.  col.  1  :  Item  prò  Fonando 
aliquoa  dtctorum  ronainorum  in  Avinione, 
et  prò  aptando  duaa  bridaa,  quas  erant 
fractrn.  Vide  in  Ferrum  1. 

FENARIA,  Domus,  [rustica,  sedicula, 
vel  etiam  édium  appendix,  locus  ubi 
fenum  aliague  grana  irumentaria  recon- 
duntur  ;  Hispan.  Fenedal,  nostris  Fenil, 
Provinciali  bus  Feniero,  dicitur  locus, 
ubi  fenum  congeritur;  an  inde  dedu- 
cenda  vox  Fenaria ,  iudicet  Lector.] 
Gharta  ann.  1816.  apud  Fantinum  Gas- 
truccium  tom.  1.  Mist.  Avenion.  pag. 
17^:  Item  domua  aeu  Fenaria  de  na  Gè- 
nolha,  qua  eat  juxta  domum  liberorum 
Raimundi  PraBlati.  Infra  :  Item  una  logia 
aeu  Fenaria  Nicolai  de  Sabaudia,  etc, 
[Vide  Feneria.] 

^  Inventar.  MS.  ann.  1866  :  Qtwd  hoapi- 
eium  eat  deputaium  prò  Fenaria  aeu  pa- 
leatrenaria  domini  noatri  Papa, 

•  FENARIUM,  Tempus,  quo  fenum  se- 
catur,  Gali.  Fénaiaon.  Gharta  commun. 
Clarimont.  ann.  1248.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  600.  art.  12  :  Retinemus 
trea  corvadaa  de  hotninibua  et  feminahua; 
unam  in  Fenario,  et  duaa  in  meaae.  Vide 
supra  Fenalis  mensis. 


1  FENARIUS,  Gallice  Fenier,  Feni  ven- 
ditore in  Statutis  artium  mechanicarum 
Parisienslum. 

«  FENARIUS,  Locus,  ubi  fenum  conge- 
ritur et  asservatur,  vel  feni  acervus. 
Lit.  remiss.  ann.  1897.  in  Reg.  151. 
Ghartopb.  reg.  eh.  287:  Qui  Bonitus 
tenebat  lune  in  manu  sua  quemdambacu- 
lum,  vocatum  gayar  sive  croudt,  cum  quo 
trahitur  fenum  de  Fenario  prò  animali- 
bua.  Vide  infra  Feneriue. 

1  FENATA6IUM,  a  Fenagio  distingui- 
tur,  idemque  forsitan  est,  quod  infìra 
Fenatio,  ni  mavis  prò  Fenestragium  acci- 

§ere.  Acquisi tio  homagii  Baroni»  Me- 
ullionis  per  Humbertum  Dalphinum 
ann.  1298.  Hist.  Dalphin.  tom.  1.  pag. 
85.  col.  2:  Concessit  cum  juribus  altts,,.. 
foeagOs,  Fenatagiia,  aervidia,  cenaibua, 
taacnia,  quartonibua,  Fenagiia,  bannis , 
jusiitiis,  cavalcatis,  fldelitatibus,  Koma- 
giis,  etc. 

1  FENATERIA,  ut  Fenagium,  Prsstatio 
feni.  Antiquit.  Recogn.  Caprerianim 
Regest.  Probus  fol.  xxix.  v:  Omnes  fere 
ponunt  per  juramentum,  quod  quidquid 
est  apud  Chevreres  est  de  feudo  Comitis  et 
tenetur  de  eo,  quieumque  iliud  teneant, 
et  quod  Comes  habet  abegeriam  super 
omnes  homiues  omnium  Nobilium  de  Che- 
vreres, et  forum  quando  ducit  exercitum, 
et  Fenateriam,  et  bannum,  sicut  super 
homines  sìaos,  et  quod  omnes  libere  tenen 
tea  de  Castellania  debent  ei  cavalcatam. 
quando  opus  eat  ei  et  aibi  placet.  Et  quod 
Nobilea  ae  Chevrerea  habent  aimiliter  Fe- 
nateriam super  hominea  Comitia ,  hoc 
tamen  modo  quod,  ai  ipai  mittant  gar^ 
aionea  vel  nuntioa  auoa  ad  domum  /iomt- 
num  Comitia  prò  Fono  ibi  ca^ndo,  nec 
poteat  capere  garaio  vel  nunttua  de  fono 
niai  quantum  poteat  apportare  auper  ca- 
put auum.  Si  autem  mittant  aliquem  cwn 
equo,  nec  poteat  capere  niai  quatUum  po- 
terit  ponere  auper  collum  equi  per  ae  aine 
auxitio  alicujua,  et  non  possunt  Fenum 
capere  in  domo  alicujus  nisi  semel  in 
anno. 

^  Seu  Jus  capiendi  fenum.  Gharta 
ann.  1256.  in  Dalphin.  :  Item  FencUeriam 
in  jna  nemoris  de  Morderei  in  certis  et 
poaitis.  Item  fenateriam  in  pia  nemoris 
deCenonis  in  certis  et  positis.  Foignée, 
eodem  sensu,  in  Gh.  ann.  1872.  ej,  Char- 
tul.  21.  Gorb.  fol.  265.  v«.  :  Nuef  vingt  et 
dixjoumaux  de  terre,,,  gui  ne  doivent 
Foignées,  dismea,  etc.  Vide  infra  Fenerium 
et  Peneriua. 

FENATIGUS,  Fosniceus.  Hesychius: 
4>oiv{xeiov,  icup^óv ,  Papias.  :  Spadicea, 
quoa  Fenaticoa  vocant,  profuaoa,  mirteos. 
Jo.  de  Janna  :  Spadix,  et  hasc  apadica, 
palma,  unde  apadix,  aubrubeua,  fulvua, 
ac.  colore  palma,  unde  et  apcidicea  dicun- 
tur  egui  palmati,  i.  equi  fulvi  et  rubicundi 
coIona,  atout  palma,  vel  qui  palma  figu- 
ram  in  cruribua  habent.  Vide  Equi  pal-^ 
mati. 

1.  FENATIO.  rsiccatio  feni,  cum  ver- 
satur  furcillis.J  Gharta  Libertat.  S.  Kar- 
terii  in  Biturigib.  ann.  1256  :  Quiti  et 
immunea  erunt  a  talliia,  charreia,  falca- 
tionibua  ,  Fenationibua  ,  et  omn%modxa 
biennxia,  etc.  Gharta  ann.  1248.  ex  Tabu- 
lar. S.  Germani  Prat.  :  Fona  pratorum 
meorum  de  brolio  hominea  de  Antogniaco 
et  de  Verreriia  Fenaòunt,  et  hominea  de 
villa  Haimonia  de  Fono  quadrtgaa  cfta- 
riabunt. 

•  Qui  buie  servitio  addicti  erant,  fur- 
caminpratia  debere  dicebantur»  ut  in 
Bulla  Alex.  PP.  III.  ann.  1171.  ex  Cfaar- 
tul.  S.  Vincent.  Laudun.  fol.  78.  Furcam 
ad  prato  fenanda,  in  Gh.  Barthol.  episc. 
i  Laudun.  ann.  1182.  ibid.  fol.  82. 


432 


FEN 


FEN 


FEN 


2.  FENATIO.  Vide  Fannatio. 

FENATOR,  qui  Feniaex,  Persio,  Oolu- 
mellse,  et  aliis,  [yel  Qui  fenum  versai 
furcillis,  Gallis  raneur.]  Charta  Odonis 
Oomitis  Gorboliensis  ann.  1111.  apud 
Doubletum  lib.  3.  pag.  845  :  Dimisiguas- 
dam  consuetudines,  quas  ibi  accipiebam, 
Bcilicet  Frescengaaium ,  et  Fenatorea. 
[Instrum.  anni  m)9.  ex  Archivis  S.  Vin- 
centii  Cenoman.  :  Contentio  qua  verte- 
batur  inter  Monachos  S.  Vtncentii  et  Gal- 
terum  Militem  super  Fenatoribue,  villi' 
caria,  decimis  molendinorunif  etc»  sic  est 
sedata...  Itaque  villa  deSoudai  remansit 
Manachis...  ab  omni  exactUme,  scilicet 
Fenatoribus  f  villicaria  et  omni  grava- 
mine.  Charta  Libertatum  Glaromontis 
ex  Codice  MS.  :  Liberantes  pradictos 
hominee  ab  omni...  tallia...  Fenatoribus, 
falcatoribus,  etc.  Charta  Hugonis  Do- 
mini Feritatis  Bernardi  ann.  1288.  in 
Archivis  Abbati8B  de  Pietate  Dei,  vulgo 
L'espau  :  Nihil  mihi  et  hssredibus  reti- 
nens..,  ncque  Fanatorem  ncque  vindc' 
miatorem.  Statutum  anni  1836.  in  Codice 
MS.  urbis  Commercii  pag.  7^  :  Nous  doit 
chaseun  an  un  sillcur,  et  en  fenaulx  ung 
faulcheur,  die  qui  auroit  waingnatge  et 
deux  Fencurs  chaseun  an.] 

FENGEMONTH ,  vox  forestariorum  , 
inquit  Spelmannus,  slW&s  Defense-month, 
1.  mensis  vetitus,  probi bitionis  mensis, 
quo  scilicet  venari  in  forestis  non  licet, 
nec  animalia  in  silvas  immittere  ad 
pasturam,  ne  parturientibus  damis  mo- 
lestia inferatur.  Sumit  hic  mensis  ini- 
tium  a  15.  die  ante  festum  S.  JoannisB. 
cum  agistores  et  ministri  forestse  prò 
fannatione  bestiarum  conveniunt,  et 
finitur  15.  diebus  dictum  festum  sequen- 
tibus.  Vide  Fannatio. 

^  FENDEO,  FalanXf  muUitudo.  Rhabani 
Mauri  GÌ.  apud  Diecmann.  a  Fante  et 
Fanter,  Satellites,  famuli.  VideSchilte- 
rum  in  hac  voce. 

^FENDIGJE,  Hir»,  ilia,  lucanica,  a 
findo,  quod  ex  fissis  carni  bus  fierent. 
Non  Fendiccu,  quss  et  ipsse  sunt  hirss, 
apud  Arnobium  lib.  7.  contra  Gentes. 
Vide  Marti nii  Lexicon  in  Feudica, 

^  FENDITUS,  a  Gallico  Fendu,  Ruptus, 
flssus.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657  :  Fendedura^  Prov.fisura,  rima, 
rimclla.  Comput.  MS.  fabr.  S.  Petri  In- 
sù 1.  ann.  1866  :  Item  datum  prò  qucuiam 
parva  campana  Fendita  refundenda  viii. 
frane,  regal.  Hinc  Fendon,  prò  Tabula 
scissa,  in  Consuet.  Camerac.  MSS.  :  Li 
•caretée  de  planque  (doit)  un  Fendon 
taillié  à  cungnié  de  plaine  paume.  Fan- 
dace  et  Fendace,  prò  Scissura,  apertura, 
rima,  in  Lit.  remiss.  ann.  1375.  ex  Heg. 
108.  Chartoph.  reg.  eh.  96  :  Par  uneFan- 
dace  de  l'uys  virent  Ics  faulx  marchanz 
dessusdiz  couchiez  devant  lefeu.  Alise  ann. 
1886.  ex  Reg.  129.  eh.  218:  Icellui  Jehan 
en  soy  jouant  frappa  desonditbadelaire... 
a  Vendroit  d'une  Fendace,  qui  étoit  en 
lodate  cote  de  ferpresde  la  gorge.  Unde, 
ni  fallor,  Piume  fentisse  ne  escorchiée,  in 
Stat.  ann.  1341.  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  547.  art.  1. 

3^c  FENDO,  [Ad  iram  concito  apud  ve- 
teres.  Verbum  est  obsoletum ,  cujus 
composita  offendo,  et  defendo  sunt  in 
usu.  Priscian.  11.  p.  928.  Putsch.  —  2. 
In  Gloss.  Isid.  legitur  fensus,  iratus.] 

T  FENERIA.  Idem  quod  Fenaria.  Re- 
cognitionum  Inventar.  18.  pag.  41.  de 
Vouta  fol.  827  :  Item  plus  prò  quodam 
apillapium  cujusdam  domus  sive  Fenerim 
eurn  sitss  infra  eastrum. 

o  Bulla  Pauli  III.  PP.  ann.  1588.  prò 
secularisat.  S.  Egidii  :    Medietas  horrei 


et  Fenerim  in  eodem  oppido  sancti  JSgi" 
dii,  etc. 

0  FENERIUM,  Eadem  notione,  qua  su- 
pra  Fenateria.  Charta  admortisat.  prò 
capit.  Anic.  ann.  1417.  in  Reg.  170.  Char- 
toph. reg.  eh.  60:  Item  prò  quodam  Fé- 
nerio  feni^  quodhabetet  percipitannuatim 
inpratis  nobilis  Pentii  la  Roda. 

«^  FENERIUS,  Locus,  ubi  fenum  conge- 
ritur  et  asservatur,  nostris  alias  Féné' 
rier.  Charta  ann.  1841.  in  Reg.  72.  Char- 
toph. reg.  eh.  250:  QiMdlibet  aliud  genus 
clausurarum  ad  claudendum  ortos^prata^ 
biada.  Fencrios,  etc.  Lit.  remiss.  ann. 
1458.  in  Reg.  182.  eh.  828  :  La  femme  de 
feu  Fremin  vint   ilice  dire  audit   Cotier 

Ju*elle  avoit  print  Icuiitte  moutardelle  ou 
'énérier,  et  qu'elle  la  rendoit  voluntiers. 
Foingnier,  qui  fenum  vendit,  in  Lib. 
stat.  artìf.  Paris,  ex  Cam.  Comput.  fol. 
68.  v«.  :  Quiconques  veult  estre  Foingnier 
à  Paris,  estre  le  peut;  c^eat  assavoir  vcn- 
dierres  ouachetierresdefoing.  Videsupra 
Fenarius. 

1  FENES,  f.  Stercoratio  ovium,  eadem 
notione,  qua  FaldcUum  :  quod  vide  post 
Falda. 

^  FENESTA.  CodexMS.Consuetudinum 
Fonianell.  fol.  94.  col.  2:  Ecce  ordinatio 
refectorii  de  illisgui  debent  habereFenes- 
tam.  Intelligo  ferculum  peculiare  vel 
poti  US  bellaria,  qua  sic  dieta  fuerint, 
quod  per  fenestram  cellsB  penarisB  minis- 
trare ntur  :  quare  lubentius  legerem  Fe^ 
nestram. 

FENESTELLA.  Charta  ann.  1081.  ex 
Tabul .  Angeriacensi,  apud  Beslium  pag. 
401  :  Hoc  autem  volumus  inserere,  guod 
oblivioni  tradetur  Fenestellse,  quod  super 
supradicta  reddidimus  unum  equum  cum 
sella  et  freno  pretio  100.  solid. 

^  Nomen  ofncii  vel  dotis  videtur,  in 
Necrolog.  Autiss.  inter  Probat.  Hist. 
Autiss.  pag.  258.  col.  2  :  Ipso  die  exivit 
vita  Johannes  sacerdos  et  canonictis  ,  Fé» 
nestella  optimus.  An  ad  cognomen  Va- 
leriorum  spectaret  haec  denominatio  ? 

®^  De  Fenestellis  in  thecis  sanctorum 
vide  in  Brandeum  1. 

FENESTRA,  et  Fenestra  versatilis,  in 
Monasteriis  Monialium,  perquamdanda 
et  recipienda  traducuntur,  quam  vulgo 
le  Tour  appellamus.  Occurrit  non  semel 
in  Sta  tu  ti  s  Ordinls  de  Sempringham 
pag.  719. 727.  730.  757.  Vide  Eigilem  in 
Vita  S.  Sturmii  Abbat.  cap.l.r«>Statut. 
Antiq.  Abbat.  Corb.  cap.  7.  lib.  2.  et 
suora  Fenesta.] 

^  Locus  etiam  aliquando  Intel  ligi  tur 
colloquiis  destinatus,  Gali.  Parloir.  Vita 
S.  Domin.  tom.  1.  Aug.  pag.  587.  col.  1  : 
Venit  die  quadam  taraius  cui  sorores.... 
DominicuSj  et  convocatis  omnibus  ad  Fe- 
nestram,  etc. 

FENESTRA.RIUS  ,   SeU     FeNESTRARIA  , 

Cui  fenestrsB  seu  per  fenestram  res  tra- 
ducendi  cura  incumbit,  in  Statutis  de 
Sempringìiam  pag.  780.  Touriere.  [Sta- 
tuta  Concili!  Trevir.  ann.  1227.  apud 
Marten.  tom.  7.  Ampliss.  Collect.  col. 
122:  In  quolibet  monasterio  ordinetur 
monialis  JÙeum  timens,  discreta,  pudici^ 
tisR  et  religionis  amatrix^  quam  Fenestra- 
riam  vocant,  qua  diligenter  cuslodiat 
fenestram,  quam  sonante  Completorio 
firmiter  seret.] 

j  Fenestreria,  Eadem  notione,  in 
Charta  ann.  1408.  ex  Schedis  PraBSidis 
de  Mazaugues:  Item  Fenestreria  mediam 
justicialem,etc. 

*>  Fenestra  in  tectis  sdium.  Disci- 
plina clericalis  cap.  25.  §  1  :  Ascendens 
tectum  cui  Fenestram  per  quam  fumus 
exibat.  Jean.  Capuan.  Direct,  vit»  hu- 
man, in  adnotat.  ad  Disc.  Cler.  Schmid- 


tii  pag.  157  :  Ascendebam  super  domunt 
et  accedens  ad  fenestram.  Gfraecis  dice- 
bantur  Ayott^étiU^.  Vide  Glossar,  med. 
GrsBcit.  in  hac  voce,  Append.  pag.  17. 

Fenestra,  Ubi  vsenum  exponuntar 
merces  levioris  momenti.  Charta  Fre- 
derlci  II.  Imp.  ann.  1226.  prò  Ecclesia 
Asculana  :  Ltcet  habere  et  tenere  plan^ 
cam  portatilem  cui  vendendum  mercimo^ 
nia,  et  tenere  Fenestram  apei*tam .  etc, 
Tabularlum  Episcopatus  Autissiodo- 
rensis  :  Omnes^  qui  tenent  Fenestras  , 
vendentes  allia  vel  erucas,  debent  in  quo- 
libet sabb.  oboi,  de  suo  mercato.  [Et  in- 
fra :  Quilibet  venditor  alliorum  et  eruca- 
rum  tenens  Fenestram  debet  in  quolibet 
sabbati  i^olatum  mercedis  sua.  LittersB 
Mauritii  Parisiensis  Episcopi  ann.  1171. 
e  Chartulario  Monasteri!  Mentis  Mar- 
tyrum  :  Unam  Fenestram  qua  panis  ven- 
ditur.  Charta  anni  1220.  ex  Archivo 
Portus  Reffii  :  Petronilla  Alvemensis 
contulit  Abbatia  de  Porta  Regio  x.  sol. 
Paris,  singulisannisin  Fenestra,  qua  est 
supra  Mctgnum  pontem.] 
Leges  Burgorum  Scoticor.  cap.  &7:NuU 
lus  qui  facit  panem  ad  vendendum,  abs- 
condat  panem  ;  sedponat  in  sua  Fenestra^ 
vel  foro,  ut  communiter  vendatur.  Liber- 
tates  MSS.  villse  S.  Desideri!  in  Campa- 
nia ann.  1228  :  Non  licebit  die  Mercurii 
alicui  aliqiujd  vendere  in  stauUs  vel  Fe- 
nestris,  ntsi  in  communi  forOf  etc.  Tabu- 
larium  Monasteri!  S.  Bertini  :  Omnes, 
qui  tenent  Fenestram  panis  in  Arques, 
dedenl  Amanno  de  Arques  qualibet  «0j>- 
timana  in  die  Dominica  panem  valoris 
velerie  oboli.  Menus  Fenestriers,  et  petite 
Comporteurs  f  in  Impositionibus  Fari- 
siensibus  ann.  1849.  in  Regesto  Memo- 
rial.  CamersB  Comput.  sign.  C.  fol.  62. 
Vide  1.  Regestum  Parlamenti  sub  ann. 
1257.  fol.  8.  et  Consuetud.  Bituric.  Tho- 
masserii  pag.  881. 

0  Nostris  etiam  Fenestre,  eadem  ac- 
ceptione.  Charta  ann.  1197.  ex  Tabul. 
S.  Petri  Carnet.  :  Hominibus  autem  villa 
Villonis  et  Capélla  regie  portas  et  Fenes- 
tras erigere  ad  vendendum  et  hospitan~ 
dum...  concedo.  Lit.  remiss.  ann.  1409. 
in  Reg.  164.  Chartoph.  reg.  eh.  7  :  Pour 
ce  que  icellui  d*Estaples  par  coustume  de 
ladite  ville  (de  Douayj  devoti  tantost 
après  estre  banni  à  la  moyenne  Fenestre 
de  la  hale,  etc.  Aliae  ann.  1458.  in  Reg. 
185.  eh.  299  :  Ls  suppliant  marchant  espi- 
cier  estant  en  Vouvrouer  ou  Fenestre  de 
l'ostel  où  il  denìeure,  etc.  Fenestre  ou  bou' 
ticle  de  plusieursdenrées  et  marchandises, 
in  aliis  ann.  1445.  ex  Reg.  177.  eh.  166. 
Hinc  FenestrieTj  Minutse  mercis  propola. 
Stat.  ann.  1294.  in  Reg.  205.  eh.  804  : 
Item  que  nulz  Fenestriers  ou  Fenestriéres, 
ou  regratiers  ou  regratieres  ne  puissent 
faire  chandelle...  pour  vendre. 

^  Fenestras  et  ostia  tollere  licitum  iis, 
quibus  jus  est  domum  occupand!  ob 
census  non  solutos.  Inventar.  Chart. 
Monast.  fol.  11.  r*.  :  Carta  tres...  de  vi- 
ginti  solidis  censualibus...  super  quam^ 
dam  domum  ad  quatuor  termtnos  persola 
vendis...  Et  possumus  tollere  hostia  et 
Fenestras  prò  censu  pradicto.  Fenestre  à 
hosse  ou  trailles  sur  rue,  in  Chartul. 
Corb.  sign.  Cassar  fol.  5.  v«.  :  Fenestre 
Beauvoistenne,  ibìd.  fol.  100.  r*.  Fenestre 
Flamange,  in  Lit.  remiss.  ann.  1405.  ex 
Reg.  160.  Chartoph.  reg.  eh.  81. 

1  FENE.STRJE  Martis.  Epitaphium 
Gauslini  Archiepisc.  Bituric.  : 

OcUivM  Martii  supenbat  Apollo  Fenastfai. 
Cum  fera  mora  funulla  npuiìt  hae  gandia  moMMlf. 

Hunc  in  locum  Mabill.  tom.  4.  Annal. 
Benedict.    pag.  854.   haec  notat  :  Ubi 


FEN 


FEN 


FEN 


433 


primum  bos  versus  legimuSi  visum  est 
eos  interpretari  de  mense  Martio,  cujus 
die  octava  Gauslinus  obierit.  At  con- 
Sttlto  Necrologio,  in  quo  die  2.  Septem- 
bris  ejus  obitus  notatur,  per  Octavaa 
MartU  Fenestras,  quas  Apollo  seu  sol 
superasse  dicitur,  interpretamur  boram 
octavam  Martis  seu  feriSB  tertisB,  ause 
boc  anno  (1029.)  cum  2.  die  Septembris 
coincidebat. 

o  In  laudatis  versiculis  ex  Epitapbio 
Gauziini  legendum  lustrabcu,  prò  «upa- 
rabat,  ex  God.  MS.  regina  Suecorum, 
nunc  in  Bibl.  Vaticana  sign.  582.  alias 
125.  in  quo  legitur  vita  elusdem  Gauz- 
iini, auctore  Andrea  Floriacensi  mona- 
cbo.  Veruni  ex  altero  Epitapbio  ibidem 
descripto  efficilur  band  felicem  prorsus 
esse  Mabillonii  conjecturam,  quf  Marti8 
fenestraa  interpretatur  diem  Martis  seu 
feriSB  tertiSB  :  unde  mendum  esse  in  lau- 
dato ibidem  Necrologio  patet  : 

Te  radpit  teUos  Tiq*.  MartU  in  Uiu,  etc 

Quod  iterum  conflrmatur  ex  notis  chro- 
nologicis,  qusBEpitapbium  excipiunt  in 
eodem  Codice  Mb.  :  Obiit  autem  venera* 
bilia.  Gauzlinus  ahba  Floriacensium  et  ar- 
chiprasul  Bituricensium  anno  Dominicse 
Jncamationis  1029.  Indictione  12.  anno 
«ut  regiminis  25.  porro  a  restauratione 
templi  4.  viij.  Idua  Martii^  medUe  Qua* 
drageeimm  Dominica,  ipntu  noctis  prima 
conticinii  fiora. 

.  «  2.  FENESTRA,  Lampadis  genus. 
Vide  infra  Ferletum.  Codex  reg.  7887. 
fol.  8.  V*.  :  H«c  $unt  ornamenta  qua  A. 
de  BriAcia  subprior  dedit  Deo  et  beato 
Marciali,...  Fenestram  gum  illuminai  co* 
rum^  etc,  Haud  scio  an  eadem  notione 
in  Testam.  Abbon.  canonici  ann.  1191. 
Inter  Probat.  Hist  Nem.  jjag.  82.  col.  2  : 
Dedit  domui  Dei  dwu  culdtras  cum  om- 
einie  et  Fenestram  ferream  ;  an  vero 
Idem  sit  quod  sequens 

•  8.  FENESTRA,  Ciborium  seu  arma- 
riolum,  ubi  reponitur  pyxis,  in  qua  sa- 
cra Eucbaristia  asservatur.  Stat.  MSS. 
«ccl.  S.  Laurent.  Rom.  :  (ìuotiemeum-' 
€fue  Corpus  Christi  renovatur,  Fenestra 
%n  qua  reponitur,  ab  araneis  et  pulveri' 
bu»  mundetur.  Lit.  remiss.  ann.  1882.  in 
Reg.  120.  Gbartoph.  reg.  cb.  214  :  Les- 
quelz  pillara  emporterent,...  une  boiate 
où  le  Corpa  N.  S.aacrérepoaoit,  laguelle  ila 
prindrent  en  une  Feneatre  de  ladite  egliae. 

3^  [a  Johannolo  magistro  a  ligna- 
mine...  prò  duobus  candelabcis  prò  ce- 
rio pascali  et  una  Feneatra  de  corpore 
Christi.  (Mandat.  Camer.  Apoàtol.  Arcb. 
Vatic.  L  17-21,  f.  175.  »)] 

o  4.  FENESTRA,  Apertura  in  silvisma- 
Joribus,  ubi  tenduntur  casses  ad  rustl- 
culas  capiendas.  Charta  ann.  1801.  in 
Lib.  rub.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  188. 
r*.  col.  1  :  Et  ae  comance  la  première  de- 
viae  au  eoodrea  de  Pauleon,  prèa  la  Fe- 
neatre Guillaume  de  Chaumea,  et  a'en  vet 
joignant  la  foreat  droi$  au  trancheaz.  Be* 
nautGuarin.  Quarum  aperturarum  jus, 
Feneatrage  appellabant.  Vide  in  Fenea- 
tragium  2. 

1.  FENESTRA6IUM,  Jus  istud  expo- 
nendl  panem  vel  alias  merces  in  fenes- 
trls.  Liner  censuum  eicuatumarum  urbis 
Camotensis  ann.  1802.  in  Camera  Com- 
tmt.  Paris,  fol.  65  :  Le  Feneatrage  d'i- 
ìeuc,  c*eat  à  aavoir  pour  chfiacune  per- 
aonne,  qui  vent  pain  à  feneatre  en  la 
partie,  que  le  Comte  a  à  Chaatiauneuf, 
vaut  15.  aola.  Charta  ann.  1294  :  En  de- 
.  niera,  en  blagea,  paaaea,  Feneatragea, 
vinagea,  veiragea,  etc.  [*•  Concord.  Inter 
Abbat.  de  Faversham  et  bomines  ejusd 
vinse  in  Abbrev.  Placit.  ann.  5.  Edwarn' 
III  ^* 


I.  Kanc.  44.  pag.  318  :  De  quadam  cua- 
tuma,  qtuB  vocatur  Feneatrage,  videlicet 
de  percipiendo  de  ^uolibet  mercatore  ven- 
dente mercatoria  %n  feneatra  aua^  qtwli' 
bet  die  aabbati  de  qualibet  feneatra  unum 
quadrantem.] 

^  Seu  Vectigal,  quod  ab  exponentibus 
merces  suas  in  fenestris  exigitur.  Charta 
ann.  1271.  In  Reg.  80.  Chartoph.  reg. eh. 
440  :  Avenagium,  buacherium,  Feneatra* 

?ium,  moutonagium,  eie.  Reditus  comi- 
at.  Namurc.  ann.  1289.  ex  Reg.  sign. 
Le  papier  aux  ayaaellea  in  Cam.  Com- 
put. Insul.  fol.  78.  r*.  :  Encor  i  a  {à.  Na- 
mur)  Li  cuena  tea  atalaigea,  lea  wetaigea 
et  lea  Feneatraigea. 

2.  FENESTRAGIUM,  prseterea  nostri 
appellabant.  cum  in  hastiludiis,  qui  de- 
certaturi  erant,  antequam  in  arenam 
descenderent,  armorum  suorum  insi- 
gnia  sedium  suarum  fenestris  aptabant, 
QUO  cunctis,  ut  dimicaturi,  innotesce- 
rent.  Jacobus  Valerius  in  Tractatu  MS. 
du  droit  d'armea  de  Nobleaae,  ubi  de  Tor- 
neamentis  :  Quant  ce  viendra  au  Fenea- 
traige  pour  cloer  aon  blaaon,  le  heaume 
doit  eatre  couvert  troia  doia  ou  environ  du 
blaaon  du  chef  de  la  banniere.  Vetus  Ce- 
remoniale  M:S.  Au  cry  dea  Tournoia  : 
Dit,  que  l'on  faiaoit  Feneatre  la  veille  du 
Tournoy,  et  pour  faire  Feneatre  le  Lundy, 
et  pour  toumoier  le  Mardy.  En  un  autre 
cn  :  Or  oyez,  Chevaliera  et  Eacuiera, 
qU'on  voua  fait  à  aavoir  un  riche  pardon 
d'armea,  et  trea-noble  Toumoiement  de 
par  le  blanc,  et  de  par  le  vermeil,  leaquela 
aeront  en  la  ville  au  Mana  le  7.  jour  de 
May,  pour  eaire  aa  hoateux,  et  lend&fnain 
faire  Feneatre»^  et  dea  blazona  de  leura 
firmea  à  faire  Feneatre,  etceluyjour  faire 
le  veapree  de  leur  monatrea  pour  tende- 
main  toumoier.  Idem  Valerius  enarrans, 
ut  armorum  insignia  SBdium  fenestris 
aptabantur  :  Item  doivent  eatre  ealeua 
deux  Diaeura  comme  Jugea,  leaquela  doi- 
vent appeller  lea  Boia  d'Armes  et  Heraulx, 
afin  qu'il  leur  dient  le  nombre  dea  heaul- 
mea,  bannierea,  'et  penon,  tant  d'une 
marche,  comme  de  l'autre  :  afin  que  lea- 
dita  Jugea  puiaaent  partir  plua  juatement 
lea  Feneatrea  dudtt  Toumoy.  Item  doivent 
eatre  portéea  lea  bannierea  et  penona  aua- 
ditealFeneatrea,  enaemble  leura  heaulmea 
et  tymbrea  :  et  aoua  leadita  heaulmea  doi* 
vent  eatre  cloez  lea  eacuQona  de  leura  ar- 
mea.  Et  ae  doivent  mettre  par  ordre  dea 
plua  noblea  de  ceux,  qui  auront  le  plua 
veu,  pour  la  garde  de  la  banniere,  et  pa- 
reillement  du  penon.  Item  la  v^lle  du 
Toumoy  lea  Boya  d'Armea  et  Heraulx 
doivent  porter  leaditea  bannierea  et  pe- 
nona, et  lea  heaulmea  et  tymbrea  toute  en- 
aemble eaditea  Feneatrea  environ  Vìieure 
de  dix  heures  devant  None  :  et  ae  doivent 
leadita  Boya  d'Armea  et  Heraulx  dipar- 
tir, pour  aervtr  lea  noblea,  et  iceluy  Tour- 
noy.  Infra  :  Il  eat  de  couatume  de  tout 
tempa,  que  pour  chaacun  blazon  cloer,  eat 
deub  au  Boya  d*Armea  et  Heraulx,  qui 
attachent,  et  cloent  ledit  blazon,  8.  aola 
Par.  Feneater  lea  bannierea,  ibidem.  Ra- 
tio etiam  Feneatram,  ut  aiebant,  fa- 
ciendi,  pluribus  descrlbitur  a  Renato 
Rege  SicilisB,  in  Tract.  de  Torneamen- 
tis  pag.  60. 

1  FENE8TRA.GE,  in  Tractu  Alnetensi 
est  jus  babendi  Feneatraa  seu  aperturas 
in  sii  vis  majoribus,  per  quas  mane  et 
vespere  transeant  Rusticulss  majores,  et 
decidant  in  casses  qui  ibi  tenduntur. 

o  3.  FENE3TRA6IUM.  Jus  feneatraa 
seu  aperturas  faciendi  in  domo  sua. 
Charta  ann.  1892  :  Quandam  domum  for- 
tem,  cum...  juribua,  introitibua,  exitibua, 
apiU^i^ì  Feneatragiia  et  pertinentiia  uni- 


veraia.  Feneatria,  Apertura,  in  Pacto  In- 
ter abbat.  et  commun.  S.  Richarii  ann. 
1824.  ex  Reg.  64.  Chartoph.  reg.  cb.  2  : 
Si  aucuna  veaut  faire  un  Feneatria  de 
une  feneatre   tant  aeulement  entre  deus 

fìotiaua,  etc.  Fenture,  eodem  intellectu, 
n  Lit.  remiss.  ann.  1895.  ex  Reg.  148. 
eh.  197  :  Le  mary  vit  par  un  pertuia  ou 
Fenture  le  ribault,  qui  eatoit  en  l'oatel 
avec  ladite  femme.  Vide  supra  Fenditua. 

FENESTRARE,  Ugutioni,  Feneatraaja- 
cere,  vel  praaparare.  Fortuna tus  in  vita 
S.  Albini  Episc.  Andeg.  num.  18  :  Sta* 
timque  duo  cosci  aunt  pariter  illuminati, 
tandem  aliouando  aumentea  lumina  dici 
CIÒ  umbra  aefuncti,  nimirum  agnoacentea 
ejua  adminiculo  ae  poaae  lumen  conaequi, 
cujua  virtute  potuiaaet  pariea  Feneatrari. 
[Gocelinus  Monachus  in  Vita  S.  Augus- 
tini  Cantuar.  Mail  tom.  6.  pag.  898  : 
Nitebat  caaaariea,  non  arte,  aed  gratia  ca- 
lamiatrata,  caleati  nive  dealbata,  patriar* 
chaliter  lùioaa,  frena  apeculativa  Domi* 
nicaa  cruci  patebat,  quam  media  coma 
procolumnaformoae  Feneatrabat.  Ibidem 
pag.  894  :  Faciea  amabilta  et  reverenda, 
frena  mediante  coma  auia  columnia  reaul- 
tabcU  Feneatrata  ;  boc  est,  aperta  inter 
cinclnnos  naturales  a  dextris  et  a  sinis- 
tris  pendulos,  quos  arte  componi  prohi- 
bentStatuta  antiqua  inter  Anecd.  Mar- 
ten.  tom.  4.  col.  1190.  bis  verbis  :  Prohi- 
bemua  etiam  ne  Clerici,  caractere  ne- 
glecto,  comaa  nutriant,  aut  Feneatratia 
tondeantur.  Vide  Feneatratua.] 

*  Aliud  vero  sonat  Feneatrer,  Amicse 
scilicet  fenestris,  more  amantium,  as- 
tare, in  Lit.  remiss.  ann.  1458.  ex  Reg. 
184.  Chartoph.  reg.  eh.  SQ4:  Pierre  de 
la  Croix  miat  avant  de  aler  Feneatrer  et 
amer  par  amoura  une  joane  filte,  nommée 
Jehannette. 

1  FENESTRARIA,  Fenestrarius.  Vide 
Feneatra. 

FENESTRATIM,  Obiter,  per  tranèen- 
nam.  Theodericus  Monachus  de  Invent. 
S.  Gelsi  Episc.  Trevir.  n.  4  :  Noa  autem 
per  taninoain  prmceUa  geata  Fen^tratim 
propaXantea,  humilibua  oportet  oonaentire, 

^  FENESTRATUS,  Fenestris  apertus, 
perforatus,  Plauto  et  Vitruvio.  Inventa- 
rium  Eccl.  Aniciensis  ann.  1444  :  Item 
alia  parva  mappa  de  canapi  ad  modum 
telaa  cum  tribua  barria  in  uno  capite  et  in 
medio  cum  aliia  tribua  de  filo  Pera  et  in 
capite  Feneatrata.  Hoc  esi,  si  bene  con- 
jecto,  ad  instar  rhomborum  vitreorum, 
quibus  ad  fenestras  uti  solente  figurata, 
vide  Calcei  Fenestrati  in  Falceua. 

^  Hinc  metaphorice  Corde  feneatrato, 
prò   Perspicaci   et    intima  penetrante 

Srsecordia/  ut  interpretantur  docti  Edi- 
}res  ad  Acta  S.  Lupi  episc.  Trec.  tom. 
7.  Jul.  pag.  74.  col.  2  :  ^am  (Genove- 
fam)  dum  corde  Fenestrato  canapi^ 
dunt,  etc. 

o  FENESTRELLA,  Fenestrelula^  di- 
minut.  a  Fenestra,  fenestella.  Caere- 
mon.  Rom.  MS.  fol.  6.  v«.  :  Interim  vero 
prior  diaconorum  aperta  sacrarii  Fenea- 
trella,  qua  populua  expectana  videri  po^ 
teat,  etc.  Instr.  ann.  1479.  apud  Ughell. 
tom.  1.  Ital.  sacr.  edit.  1717.  col.  508  : 
Deliberatum  fuit  quod  fieret  una  Fenea* 
trelula  in  lapide,  qui  aufter  hanc  arcam 
jacebat,  ad  hoc  ut  aanctiaaimum  corpus 
videretur,factaque  Feneatrélula,  etc. 

«  FENESTRIUNGULA,  Eadem  notione, 
in  Hist.  episc.  Autiss.  pag.  502.  ubi  de 
Guidone  de  Mei  lo. 

T  FENEUS,  Pauper,  sine  fide.  Papias. 
Vide  FcRneus. 

FEN6AN6L  Vide  Fegangi. 

FENGELDUM,  Pecunia,  vel  tributum 
ad  arcendos  hostes  erogatum.  a  Saxo- 

55 


434 


FEO 


FER 


FER 


nico  fen,  hostis,  et  gel d,  pecunia,  tri- 
butum,  in  Ghartis  Anglicanls  tom.  1. 
Monast.  Ànglic.  pag.  l372.  tom.  2. 
pag.  812.  827.  ^u^um^r- 

ì  FBNICIUM,  a  Graeco  (poivi^,  color  ru- 
ber,  unde  Ovidio  PhomicesR  vestes,  es- 
dem  qua  purpureee.  Consultationes  Za- 
chseii  Òhristiani  et  Apollonii  Philosopbl 
lib.  2.  apud  Acherium  Spicil.  tom.  10. 
pag.  eò  :  Et  H  fuerint  aelieta  vestra  ut 
r'enicium^  ut  nivem  dealbcAo  ea  ;  si  au- 
tem  ut  coccum,  ut  lanam  candidam  effi- 
dam.  In  Fenicio  obscuritas  peccatorum, 
in  cocco  mens  cruenta  signatur.  Hsec  Za- 
chaeus,  qui  reddit  Grsecum  Isaisd  1.  8. 
901VIX0OV,  per  Fenicium  :  melius  scrip- 
BÌBset  Phosniceum.  Vulg.  Interpres  habet 
Coccinum.  Jo.  de  Janua  :  Fenicium, 
Herba  fullonum  qum  nigram  facit  tinctu- 
ram  ;  unde  Esa  1.  Si  fuerint  peccata  nos- 
tra quasi  Fenicium,  Melius  aixisset  coc" 
cineam  vel  rubram. 

o  FENIGOBOLANUS.  Vide  Mirobótanue. 

o  FENIGULUM,  Locus.  ubi  fenum  con- 
geritur  et  asservatur,  Gali.  FeniL  Obi- 
tnar.  eccl.  Lingon.  ex  Ood.  reg.  5191. 
fol.  184.  r*.  :  Johannes  de  Saffris,..  dedit,.. 
dimidiam  domum  stiam,...  exceptia  ata- 
bulo et  Feniculo.  Vide  Fenile, 

0  FENIERA,  Prov,  Veonllum,  in  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

^  FENIFIGARE,  Fenum  f  urcillis  versare 
et  siccare,  Gali.  Faner,  Gbarta  Hugon. 
abb.  ann.  1198.  in  Ghartul.  S.  Dion.  pag. 
855.  col.  2  :  Fenum  etiam  Fenificabunt  et 
in  gargiaa  (1.  grangias)  ducent.  Vide  Fé- 
nare. 

FENILE,  in  Gloss.  vett.  Locus,  ubi  fe- 
num ponunt.  GÌ.  Gr.  Lat.  :  Xoproxómov, 
Fenile*  Fenisecium^  x^P'^^^^^t  Fenilium. 
Famislcium,  in  veteri  Kalend.  mense 
Junio,  Tempus,  quo  fenum  secatur. 
Adde  Varron.  lib.  6.  Lex  Salica  tit.  18. 
S  8  : ...  Si  quis  scuriam  cum  animalibus, 
vel  Fenile  incenderit,  Adde  Legem 
Baj  war.  tit.  1.  cajp.  14.  [Virgilium  ipsum, 
Georg.  8.  vers.  2SSl  : 

Nee  tota  cUadai  FenDii  bruma. 

Et  Ovidium  Metamorph.  6. 

PoflitaaqM  cramet  F«nQ{biis  herbas.] 

«  FÉNISBTA,  GolumellsB  Feniséca, 
OdXÌ.Faucheur.  Andr.  Floriac.  in  vita 
MS.  S.  Gauzl.  Bituric.  archiep.  lib.  1  : 
Saleìisis  loci  FenisetsB,  o]oeri  mediante 
jam  die  insistentes  ;  prospiciunt  commi- 
nus  quemdam  reverenda  canitiei  se- 
nem^etc. 

T  PENNA,  prò  Femina,  legitur  in 
Gharta  an.  clrciter  1100.  fol.  1&.  Ghar- 
tularii  Matisconensis. 

«  FENNIQUUS.  Libert.  S.  Marcel,  ann. 
1848.  tom.  9.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
887.  art.  19  :  Concessit  eisdem  quod  venari 
poasint  ad  omnia  Fenniqui  generis.  Leg.  : 
ad  omnia  ferarum  genera,  ex  aliis  Lit. 
notante  D.  Secousae,  Vide  Feramen. 

1FÒIS,  prò  Fenum^  babeturin  Frosaa, 
FENSuS,  Iratus.  Gloss.  Isid.  Vox  an- 
tiquata, unde  Offensusy  Infensus, 

\  FENTATUS,  f .  prò  Fcsdatus.  Vide  in 
Effondatus. 

»  FENULA,  f.  Rastelli  vel  furcill»  spe- 
ciosi qua  fenum  versatur.  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120  :  Fé- 
nula,  fenon, 

1  FENUTIO,  a  9otvi5,  Golor  ruber,  Pel- 
lig  Purpurea.  Vide  Parthicss  pelle». 

1  FEODA-nRMA.  Vide  Feudofirma,  in 

Feudum. 
ic  FEODALIGIUM,  [Supellex.  Dief.] 
«  FEODARE  SOGIETATEM,  Eam,   fide 

data,  inire  vel  firmare.  Gesta  consul. 

Andegav.  tom.  9.  GoUect.  Histor.  Frane. 


pag.  29  :  Barones  Turonici  pagi  Feodave- 
runt  aocietatem,  et  beneficium  ecclesue 
largiti  sunt, 

fEOOIUM,  Feodum,  Feodagium,  Feo- 
dare,  Feoderare,  Feoaatus,  etc.  Vide  Feu- 
dum, 

o  FEORALIS,  Qui  agros  alieni  ad  uten< 
dum  dat  sive  locat.  Gharta  ann.  1121. 
apud  Murator.  tom.  8.  Antiq.  Ital.  med. 
«vi  col.  1188  :  In  primis  juravit  Petrus 
de  Valle  poni  de  suo  tenimento  de  manao 
aolidos  iv,  et  ataria  tv.  de  grano,  et  iv.  de 
milio,  et  iv.  de  favia,  Hasc  aunt  Feoralia  ; 
cantera  scilicet  et  placitum  et  guaittam, 
et  aìogamentum  de  manso,  et  albergariam 
redantur  dorMcatm  curie,  et  eundo  aut 
redeundo  datur  Feorali  pania  et  vinum 
et  annonam  aemel  aut  bia  plua  in  annum. 
Pluries  ibi. 

FEORWENDEL,  Modus  agri  :  quarta, 
ut  videtur,  pars  acrsB  :  nam  Saxonibus, 
feor^,  est  quartus.  Monasticum  Angl. 
tom.  2.  pag.  918  :  Medietatem  unxua 
Feorwenael  terraa  de  meo  dominio,  in  ea- 
dem  villa,  et  alteram  medietatem  uniua 
Feorwenael,  quam  Augerua  tenet,  [Vide 
FardingA 

0  FEOuDIUM,  Feudum.  Gharta  Haton. 
episc.  Trec.  ann.  1126.  in  Ghartul.  Pon- 
tiniac.  eh.  182  :  DicAant  etiam  ae...  quic- 
quid  UH  ab  eia  ibidem  Feoudia  tenAant 
quoquo  modo,  Pontiniacensi  monasterio 
ex  eiadem  Feoudiia  conceaauri  erant,  pari- 
ter  conceaaiaae.  Occurrìt  rursum  in  alia 
ann.  1400.  ex  Tabul.  Flamar. 

1.  FERA,  prò  Feria,  Nundinse,  ex  Gali. 
Foire.  Fulcoinus  Monach.  de  Ogerio 
Garmentriacensi  :  Praater  cenaum,  qui 
aolvitur  ad  Feram  in  menae  Mait,  etc. 
[Instrum.  ann.  1040.  apud  Mabill.  tom. 
4.  Annal.  pag.  441  :  Domino  et  aancto 
Leopardino  conceaait  ij)ae  benignua  Prin- 
cepa  Archembaldua  ipsius  loci  Feram  an- 
nualem,  et  Feras  omnes  de  cunetis  homi- 
nibus  ad  feram  venientibua.  totum  dia- 
trictum  in  ipaa  fera.  Ubi  observandum 
vocem,  Fera,  2».  loco  poni  prò  jure  ipso 
FersB  quod  persolvebant  nundinatores. 
Memoriale  Potestatum  Regienslum, 
Auctore  Anonymo,  ad  ann.  1211.  apud 
Murator.  tom.  8.  col.  1082  :  Et  eo  anno 
incospta  fuit  Fera  S.  Mauritii,  et  fuitfacta 
ad  Pontem  Platum  in  contrata  S.  Mau- 
ritii  superius  atraUa.]  Occurrit  prseterea 
in  veteri  Gharta  apud  Marcam  in  Hist. 
Beneham.  lib.  5.  cap.  9.  n.  4.  et  in  Li- 
bertatib.  vili»  de  Moneto  in  Biturigib. 
apud  Thomasserium  lib.  1.  cap.  65.  Vide 
Ferirne. 

1  Fera,  Jus  nundinarum  quod  Do- 
mino competebat.  Privilegium  Ludovici 
Imp.  concessum  Ramninco  Abb.  S.  Sul- 
pitii  Bituric.  ex  Ghartul.  ejusd.  Monast. 
fol.  80  :  Prsaterea  concedimuain  veatiaria 
et  calcearia  Fratrum  monachorum  aicut 
fuerat  olim,  omnea  Feraa  annualea  mer- 
cati cum  integritate  et  diatriclum.  Eadem 
notione  usurpari  in  Gharta  ann.  1040. 
modo  observavimus. 

2.  FERA,  Prsedium  rusticum,  quod 
Affare  alii  vocant.  Vide  in  hac  voce. 
Gharta  Bernardi  Vicecomitis  Garcasso- 
n»  ann.  1108  :  Et  aliam  Feram cumman- 
sionibus  meis,  ubi  ato.  Infra  :  In  villa 
Limoao  unam  Feram  cum  auia  manaioni- 
bua,  et  cum  auia  ortia,  etc.  Vide  Feira  [in 
Fcrìas.l 

8.  FERA,  Apri  femlna  :  nam  et  Feroa 
prò  apris  dixerunt  veteres,  uti  monitum 
a  Salmasio  ad  Gapitolinum  pag.  268. 
Gharta  Fundationis  Abb.  S.  Mari»  San- 
tonens.  ann.  1047.  apud  Sammarthanos  : 
Stc^uimua  ut  quotannia  AbbcUiaaa  miaao 
venatore  auo^  quoquomodo  poterit,  habeat 
depraafata  ailva  ad  recreandum  femineam 


imbecilUtatem,  aprum  unum  cum  aua 
Fera,  cervum  cum  cerva,  damum  cum 
dama,  caprum  cum  caprea,  etc. 

Fera.  Reqalis,  quam  Angli  Staggon 
appellante  in  Leglbus  forestarum  Ganuti 
Regis  cap.  21.  24.  26.  84.  ubi  Feraa  rega- 
les  distinguuntur  a  Ferie  foreataa;  est 
autem  Stagqon,  Anglis  Stagge,  cervus, 
cujus  venatio  regalis  dicitur.  [Feraa  ma- 
jores  vocantur  in  Lege  Bajwar.  tit.  19. 
5  7.]  Observat  Nonius  ferum,  singulariter 
appellari  cervum  a  Virgilio  lib.7.^neid. 
vers.  489: 

Peetebalqae  Femm,  poroque  in  fonte  latabat. 

Narrat  vero  Luithprandus  lib.  8.  cap.  4. 
Lanthbertum  Mediolan.  Archiepisc.  Bur- 
chardo  Suevorum  Duci,  quaai  hoc  esset 
privilegium  amoris^  conceaaiaae  cervum, 
quem  is  auo  in  brolio  venaretur,  quod 
nulli  unquam  nisi  carissimis  fnagntsque 
conceaaerat  amicia. 

FerìE  ForbstìE,  in  iisdem  Legibus 
forest.  cap.  21.  22.  27.  ubi  aper  beatia 
foreatsB  dicitur,  non  vero  capreoli,  lepores 
et  cuniculi.  r<^  Bestiaa  silvestres  et  omnes 
aves  quaa  alias  aves  capiunt  non  vero 
lepores  et  vulpes,  in  eh  art.  Adam,  de 
Stanelal  inter  Placit.  Johann,  reg.  in 
Abbrev.  Placit.  pag.  98.  Ebor.  rot.  2.  in 
dorso.]  Quippe,  ut  est  apud  Hyginum 
in  Astronom.  lib.  2.  pag.  73.  nobiles 
venatores  circa  lepores  non  versantur  : 
unde  carpitur  Gailimachus,  quod  Dia^ 
nam  dixerit  leporum  sanguine  satiari. 
Libertates  vili»  de  S.  Paladio  in  Bitu- 
rigib. ann.  1279  :  Per  totam  dictam  fores- 
tam...  venari  poterunt  ad  omnia  ammalia 
ita  quidem,  ai  magnam  feram,  cervum, 
aprum,  capreolum,  vel  cdiam  grossam 
Feram  eeperint,  ten^untur  eam  Praapo- 
silo  vel  ServientUbua  pra^aentare,  etc.  Le- 

fibus  porro  Fridenci  Imp^  lib.  2.  de 
eud.  tit.  27.  S  ^*  ^tla  tendere,  aut 
laqueos  vetantur  omnes,  niai  ad  uraos, 
aut  aproa,  vel  lupoa  capiendoa.  Aprorum 
tamen  venationem  Regibus  propriam 
fulsse  insinuat  Theganus  de  Gestis 
Ludov.  Pli  cap.  20  :  In  menae  Augttato^ 
quando  cervi  pinguiaaimi  aunt,  venationt 
vacabat,  uaque  dum  apì\>rum  tempua  ad" 
venerat, 

Fekm  BA.NNITÌE:,  quarum  venatio  in^- 
terdicta  est,  in  Ghartis  ann.  1066.  1065. 
in  Probat.  Histor.  Limburg.  pag.  29.  et 
apud  Zyllesium  pag.  40.  Alia  Benrici 
Imp.  ann.  1049.  in  Metropoli  Salisbur- 
gensi  tom.  1.  pag.  865  :  Ut  nemo  abaque 
ìicentia  et  voluntate  praafati  Epiacopi  auc- 
ceaaorumque  auorum  infra  praedictoa  ejus^ 
dem  forcati  terminoa  oanni  conclusione 
vetitos  praeaumat  venari,  aut  aliquod  ge- 
nus  Ferarum,  quod  in  foreatarum  jure 
banni  interdicitur,  lege  qualibet,  venato- 
ria induatria  capere,  vel  decipere.  Gharta 
alia  tom.  2.  pag.  548  :  Ibique  erat  Ban- 
nus  Beatiarvm  praadictorum  dominorum, 
Sed  hic  agitur  de  prato,  non  de  Silva. 

4.  FERA.  Matth.  Sllvaticus:  Pecua,  i. 
animai  monatruoaum,  quod  peneratur  in 
utero  mulieria,  qtwd  Salemttanaa  mulie- 
rea  vocant  Feram,  Occurrit  hsec  vox,  sed 
alia  notione,  anud  Thomam  Archidia- 
con.  in  Hist.  Salonitana  cap.  41.  et  in 
Historia  Acutheis  de  Gestis  clvium  Spa- 
latensium  cap.  2:  Quatuor  cUuiibua  an- 
tedictia,  videlicet  epidimta,  fame.  Fera,  et 
ferro  tota  illa  provincia...  flagellata  est. 
Ubi  Fera  videtur  esse  pestis. 

1 5.  FERA  Regussabius.  Vide  Sphasra 
Italica. 

^  FERAGULUS.  AHqtutntulum  ferax.  Jo. 
de  Janua;  unde  emendandsB  GÌ.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Feraculus,  FeUmnet,  a 
ferox. 


FER 


FER 


FER 


435 


\  FEBA60.  Vide  Ferrago. 

^  FSRA6ALE,  Feragiale,  Feregiàle. 
Ferreiale,  Idem  quod  Fsrrago,  Agri 
portio,  in  qua  ad  viridis  tantummodo 
pabuli  saginam  ordeum»  vel  granum 
quodvis  iavicem  mixtum  seritur,  virida- 
rium.  Gbarta  admort.  Caroli  VII.  in 
Reg.  Cam.  Gomput  Paris,  alias  Bitur. 
fol.  151.  r*  :  Item  super  una  eminata 
terraSy  cum  borda  et  Feragialt ,  quam 
Amaldus  Villarii  tentai,  xvij,  den.  Tur» 
et  oboi»  Turon.  Et  fol.  v*  :  Uem  super  una 
eminata  ortifCum  Ferreiali  ad  podium 
Martinif  etc.  Fol.  152.  v«  :  Item  super  sex 
punheriatis  FeregialiSj.,.unam  carteriam 
frumenti.  Denique  fol.  158.  r>  :  Item  «u- 
per  uno  Feragau  ad  ortos  de  retro  villam, 
^..  unam  pictam  Turon.  Vide  infra  Fer- 
ragale. 

^  FERA6IUM,  Pabulum  viride  ex  or- 
deo,  vel  grano  quovis,  aut  palea,  sive 
feno.  Gali.  Fourrage;  nisi  sit  Tributum 
prò  feris  seu  nundinis  exsolvendum. 
Gbarta  Unfredi  de  Rohon  confirmata  a 
Carolo  IV.  ann.  1324.  in  Reg.  64.  Ghar- 
topb.  reg.  eh.  42  :  Concessi  Roberto  Pos- 
Mio,...  domum  suam..,  ab  otnni  servitio 

fuietam,  eooceptis  istis,  quatuor  nummis... 
*eragii.  Vide  Feraticum  et  Ferragium. 
FERA6ULUM,  Coopertorium,  Gloss.Bibl. 
MSS. 

0  1.  FERALE,  Italis,  Lanterna,  in  Gloss. 
Frane.  Barber.  ad  Docum.  d'amore.  Vide 
infra  Ferletum. 

^  2.  FERALE,  Peccatum  mortiferum. 
Cbarta  ann.  1045.  ex  Tabul.  S.  Vict. 
Massi  1  :  Nos  fratres  Petrus  et  Feraldus, 
fnetuentes  Feralia  nostra  nostrorumque 
parentum  innumerosa  crimina,  ex  posses- 
eionibus  nostris  largimur  S.  Christi  mar- 
tyri  Victorif  etc. 

1  FERAIiITER,  Ferarum  more.  Centra 
Pisanos  fremebant  ittico  Feraliter,  et  den- 
tibus  frendebant ,  in  Ghronico  Pisano 
apud  Muratorium  tom.  6.  col.  105.  Uti- 
tur  etiam  Petrus  Damiani  in  Epistola 
a  Mabillonio  laudata  tom.  4.  Annal. 
Bened.  pag.  577.  et  Fulgentius  Mytho- 
log.  8.  1. 

FERAHEN,  Fera  venatica,  Ferum  et 
Feramioy  Occitanis.  Gapitulare  1.  Caroli 
M.  ann.  802.  cap.  89  :  Ut  in  forestis  nos- 
tris nemo  Feramina  nostra  furari  audeat, 
fitc.  Gapitulare  de  Villis  cap.  86  :  Et  Fé- 
ramina  nostra  intra  forestes  bene  custo- 
diant.  Perperam  Fertaminibus  editum 
cap.  62.  Gbarta  Pipini  Regis  Frane,  prò 
Monast.  S.  Dionys.  :  Nec  non  et  diversa 
Feraminum  genera ,  seu  et  forestarios 
cum  ipsorum  mansibus  in  ipsa  foreste  per 
diversa  loca  commanentes.  Alia  Caroli 
M.  prò  eod.  Monasterio  :  Cum  utriusque 
aeneribus  Feraminum,  cervorum,  capreo- 
lorum.  etc.  Eginbardus  Epist.  7  :  Con- 
vieti  de  quodam  furto,  furando  Feramina 
in  dominica  foreste.  Gapitula  Caroli  C.  : 
In  Liguria  porcos  et  Feramina  accipiat. 
Adde  Gapitulare  2.  ann.  818.  cap.  18. 
Pbilippus  Mouskes  in  Histor.  Frane. 
MS.  ubi  de  Guillelmo  Rufo  Rege  An- 
glisB  : 

Ciflrt  i  miit  etbisMt,  el  daiiM, 
Pub  Counim,  Uemet,  ei  ForaiiM, 
Bt  moiere  de  uuTiigfaM. 

Infra: 

Bl  t*ai  let  ffìiset  •bttiMi, 
U  tu  ac  la  foresi  pianta, 
Qui  de  Fieraioi  eet  baUtéa. 

FERAHUS,  Idem.  Lex.  Aleman.  Ut.  99. 
i  4  :  Si  rubeus  Feramus  cum  ipso  sagitta- 
tus  est,  etc.  Quo  loco  rubeus  Feramus 
nostris  dicitur  Seste  fauve:  Gallis  Be^tg. 
noire.  [<»  Germ.  Rothwild.]  Occitan? 


Feramio,  lupum,  vel  quamvis  aliam  fe- 
ram  silvestrem  nuncupant,  vel  quodvis 
plantasma. 

FERANCUS.  Rigordus  in  Philippe  Aug. 
de  Frane.  :  Quos  cum  multis  post  idem 
Valentinianus  praBliis  ctttentasset ,  nec 
vincere  potuisset ,  proprio  eos  nomine 
FrancoSf  quasi  Ferancos,  i.  Feroces  appel- 
lavit,  Respexit  forte  Rigordus  Belgicum 
Vranghe,  quod  est  acerbum,  Mperum, 
trux,  ferox,  unde  etymon  accersit  Wen- 
delinus.  Vel  potìus  id  bausit  ab  Adone 
Viennensi  in  Gbronico  :  Francoa  lin^gua 
Attica  Valentinianus  Imperator  a  feritate 
et  duritia  atque  audacia  appeltari  primus 
voluU.  Praafatio  ad  Legem  Salicam  :  Gens 
Francorum  inclyta,  audax,  velox  et  as' 
pera.  Isidorus  lib.  9.  cap.  2.  de  iisdem  : 
Aia  eos  a  Feritate  morum  nominatos  sus- 
picantur,  eoquod  bruti  sint.  Gesta  Fran- 
corum cap.  18  de  Francis  :  Quia  populus 
Ferocissimus  est.  Feritas  barbarica^  in 
leg.  2.  Cod.  Tb.  de  Postlim.  (5,  5.)  Fero- 
cltatem  eamdem  Gallis  ipsis  veteribus 
adscribit  Egesippus  lib.  2.  cap.  9  :  Ve- 
niamus  ad  Gatliarum  incolas,  populos 
natura  Feroces,  et  naturalibus  muris  fero- 
ciores,  etc. 

0  FERARIA.  Glossar,  medie.  Simon. 
Januens.  ex  Cod.  reg.  6959  :  Ferariam 
vel  ficatiam  vocant  mimorbiamy  ques  est 
schorphana,  et  urtica  mortua  a  quibus- 
dam  vocatury  eo  quod  folia  urticss  similia 
habeat.non  tamen  urentia. 

1  FERARIUM,  Locus,  ut  videtur,  in 
quo  fersB  venaticse  concluduntur.  Ex- 
cepta  Cbron.  Vetero-Cellensis  apud  Ec- 
cardum  de  orig.  Domus  Saxon.  col.  102: 
Plures  milites  ibi  percussit  et  Ferarium 
Regis  destruxit.  Col.  108  :  Wilhelmus 
Marchio  intravit  Bohemiam  cum  exercitu 
valido  et  Ferarium  Regis  ante  Praqam 
devastavityuc  Percussis  plurimis  militibus 
prospere  revertitur. 

3^  FERASGO.  [  Ferus  fio.  (Gloss.  S. 
Germ.)] 

^  FElfuLTIGUM,  Tributum  prò  feris  seu 
nundinis  solvendum.  Donatio  ann.  1086. 
apud  MirsBum  tom.  1.  Diplom.  Belgio, 
pag.  268.  col.  2  :  Locum  itlum  ab  omni 
ssBCulan  lege  vel  consuetudine  liberum, 
banno  saliceti  latrone,  inventioncy  furtOy 
forOy  Feratico,  teloneo,  ambitum  etiam, 
prmcincturam  atrii  vel  claustH,  etc.  Vide 
Fera  1. 

FERATRUM,  dicitur  a  fera,  et  sunt  Fé- 
ratra,  teda  silvarum  sptssa.  Ita  Papias, 
et  Jo.  de  Janna.  Id  est,  loca  in  sllvis 
spissiora,  in  qu»  ferao  sese  recipiunt. 

o  FERCIA,  apud  Poetam  Latinum  xii. 
ssecull.Secunaa  scaccorum  persona,  qu8B 
alias  virgo,  nunc  Domina  vel  Regina 
appellatur,  ut  scribit  D.  Freret  in  Dis- 
sert.  qu8B  exstattom.5.  Comment.  Acad. 
Inscript.  pag.  255.  ubi  hanc  vocem  ac- 
cersendam  docet  a  Persarum  lingua, 
qulbus  Ferz  vel  Ferzin  primarium  aulaa 
prsBfectum  sonat,  seu  secundum  a  re- 

fé  :   unde    Poetis  nostratibus  Fierce , 
'ierchCy  et  Fierge.  Mirac.  B.  M.  V.  MSS. 
lib.  2: 

La  oraDi  roloe,  la  grans  dama 
Ki  dtt  del  eat  rolna  et  Pieroe,  eie. 

Ibidem  : 

Ne  ja  n'ara  peoo,  n*aufin, 

Roi,  chevalier,  Fierge,  ne  roc,  etc. 

Le  Roman  de  la  Rose  : 

Car  on  n'hate  pai  lea  gar^na, 
Foli,  chetaliers,  Fierge»,  ni  reca. 

Poema  Vetulse  : 

Roj,  roc,  chenlier  et  aaphin, 
Fierge  et  peoo,  etc 


Rursum  : 

La  royne  qne  aooa  noaimons  Fierge. 

Poema  Alex.  MS.  part.  2  : 

Roy,  Fieroe,  chevalier,  aofBn,  ree  et  coma 
Fnreot  bt  dfé  aaphir,  et  al  ot  or  molo. 

1  FERGO.  Vide  Ferto. 

FERGOSTA,  Navigli  species.  Statuta 
Alexandri  II.  Regis  Scotise  cap.  25  :  Si 
aliqua  navisy  vel  Fercoslay  vel  aliud  vas 
appulsum  fuerit. 

T  FERGTUM.  Vide  Fertum  1. 

FERGULA,  Qu8B  prò  nuptiis  celebratis 
Curiani  seu  Sacerdoti  ex  Jure  praesta- 
bantur,  [vel  ab  iis  exigebantur,  etiam 
sub  excommunicationis  poena.  Vide 
Missus  1.]  Gbarta  C.  Arcbiep.  Senonensis 
ann.  1200.  in  Tabul.  Maurlgniacensi  n. 
79  :  Omne  beneftdum  nuptiarum,  sive 
faerit  in  Ferculo,  sive  fuerit  in  alta  re, 
etc.  Statuta  Synodalia  Odonis  Episcopi 
Parisiens.  cap.  7.  f  4  :  Prohibetur  districte 
sub  panna  suspensionis,  ne  ullus  Sacerdos 
aut  Capellanus  eongat  aliquid  ante  bene- 
dictionem  nupttalem,  sive  prò  testimonio 
ferendOy  sive  prò  matrimonio  celebrando 
occasione  Ferculorumy  qwe  debentur  prò 
nuf)tiis  :  cedrato  autem  matrimonio,  r&y 
cipiat  Fercula  sua,  et  exigat,  si  necesse 
est  sicut  consuetum est.Id  etiam statuitur 
in  Constitutione  Odonis  Legati  contra 
Simoniacos  lata  in  Concilio  Provinciali 
Syri8B  ann.  1254  :  Item  et  prò  officio  circa 
celebr<itionem  nuptiarum  impendendo,  . 
quoddam  Ferculum  et  duas  ampulloL^ 
vini,  vel  cUiquod  simile  pretium  a  nuben- 
tibus  exigunt  et  extorquent.  Bulla  Alexan- 
dri PP.  ann.  1284.  apud  Perardumi  hi 
Burgundicis  pag.  484  :  Si  autem  ultra  4. 
denarios  datum  fuerit  prò  eisy  duas  partef 
erunt  Prioris,  et  tertia  pars  erit  Sacevdi^' 
tis,  et  Fercula  jtro  nuptiis  celebratisyye^ 
quod  datur  nomine  Ferculorum.  [De  Fer" 
culis  nuptiarum  vocatis  EspauleSy  in 
Cbarta  Guillelmi  Abb.  Floriac.  ann. 
1296JVide  Verinuptum. 

^  Debebantur  quoque  in  purificaUoni- 
bus  mulierum,  ut  colligitur  ex  Cbarta 
ann.  1178.  in  Óbartul.  S.  Vinc.  Laudun. 
eh. 92  :  Habebit  (presbyter  parochias)  òap- 
tisteria,  confessionesy  refectiones  in  nup^ 
tiis  et  in  purificationibus  mulierum  cons- 
titutas,  etc. 

1  Ferculare,  ut  Ferculum,  Gall.Mete. 
Cbarta  Petri  Abb.  S.  Crucis  de  Tale- 
mundo  ann.  1366.  de  officio  Aquari!  : 
Item  tenebitur  dictus  Aquarius  in  vigilUs 
festorum  principalium.,..  duo  Fercutaria 
plenaria  ministrare,  videlicet  in  quolibet 
ferculo  tres  pecias  mariuciiy  etc. 

1  Feroularius,  Dapifer,  de  cujus  di- 
gnitate  in  aulis  Regum  infra  dicitur  in 
senescallus.  Post  Hoinricum  Fr.  Reg. 
Annam  Reginam,  Pbilippum  Heinricl 
filium  et  Regem  Jam  designatum,  Ro- 
bertum  et  Hugonem  fratres  ejus,  Rodul- 
fum  Comitem,  Mainardum  Arcbiep. 
Senonensem,  Rainaldum  Camerarium, 
Guillermus  Fercularius  subscribit  Char- 
tam,  cujus  meminit  Mabillonius  tom.  4. 
Annal.  Benedict.  pag.  552. 

1  Ferculatus,  Ferculis  pastus.  An- 
dreas Abb.  in  Vita  S.  Johannis  Gual- 
berti,  Julii  tom.  8.  pag.  846  :  In  qua  diu 
penuria  ita  erant  exultantes  et  gaudente^, 
velut  solent  Isstari  homines  ceteri  delidis 
multiplicibus  Ferculati,  et  opibus  nimis 
ditatt. 

Ferculum  Generale.  Cbarta  Joan- 
nis  Thesaurarli  S.  Quintini  ann.  1094. 
ex  Tabularlo  Humolariensi  Ch.  80:  Or- 
dinavit  etiam  caritas  earum,  ut  indie  S, 
Trinitatis,  quss  ante  Domini  adventum 
quibusdam  in  locis  eelebratur,  die  scUicet 


\ 


436 


FER 


FER 


FER 


mea  nativUtUis,  quamdiu  viverém,  et  in 
annivertaria  mei  transitus  commemora- 
tiene  refectio  eonim  uno  ^uolibet  generali 
Ferculo  communiter  et  tndeeinenter  am- 
pliaretur,  etc.  Vide  Generale, 

FERGULUM,  Gestatorìum,  sella  gesta- 
toria. Anastasius  Bibl.  in  Hist.  de  Exilio 
S.  Martini  PP.  pag.  86  :  Juesit  eum  sur- 
gere  a  Ferculo,  et  stare,  Supra  Gestato- 
rium,  Gestatorium  aedile,  etportatorium, 
dixit.  Cantica  Oanticorum  :  Ferculum 
fecit  8ibi  Rex  Salomon  de  lignis  Libani, 
eolumnaa  ejus  fecU  argenteas.  In  quem 
locum  Àponius  :  Ferculum  a  ferendo  no- 
men  aceepit, 

W^  Notum  est  apud  Latinos  Fercu- 
lum fuisse  Gestamen,  quo  in  pompa  uti 
solebant  :  quocirca  Tullius  lib.  1.  Off. 
dixit:  Cavendum  est -ne  tarditatibu8  uta- 
mur  in  ingressu  mollioribus,  oc  eimilea 
pomparum  Ferculi8  esse  videamur.  In  iis 
ferculis  deferri  consueverant  simulacra 
oppidoruni)  corone,  machlnsB  et  id  ge- 
nus  alia.  Gonsule  lexic.  militare  Caroli 
de  Aquino  voce  Ferculum, 

FEROELLA  Terree,  Quarta  pars  vir- 
gatsB  terras,  ut  coUigit  Spelmannus  ex 
vetere  MS.  cujus  hac  laudat:  Decem 
acrm  terrm  factunt  secundum  antiquam 
consuetudinem  unam  Ferdellam,  et  4. 
Ferdellm  faeiunt  virgatam,  et  4.  virgata 
faciunt  unam  hidam,  et  4.  hidmfaciunt 
unum  feodum  militare,  [Madox  Formul. 
Anglic.  pag.  54  :  Ego  aaiaivi  prasdictum 
Thomam  inde  per  ramum  arboris,  cut 
tenendum  in  capite  de  me  per  aervitium 
quinque  partia  unius  militis,  cum  quin- 
que  Ferdellia  terra  de  Bacwella.]  vide 
FerdingeL 

1  F£RDELLUS,  Fasciculus.  Acta  SS. 
Janii  tom.  8.  pag.  896.  de  S.  Alena  :  Et 
iterato  per  eosdem  repositum  in  quatuor 
Ferdellta  in  prmsenti  capsa  altera  die. 
Vide  Fardellua. 

FERDFARE,  in  Fleta  lib.  1.  cap.  47.  i 
S8.  est  Quietantia  eundi  in  exercitum. 
Vide  Firdefare. 

FERDINGui,  Modus  agri.  Domesdei 
tit.  Somerset,  Ermenton  :  Huic  manerio 
pertinent  coneuetudines  ista  :  de  Ferdin- 
gel  90.  den.  etc.  Ubi  Spelmannus  obser- 
Yat,  Agrimensores  Anglicos  Forthindel 
usurpare  de  quarta  parte  acre  :  putat 
tamen  hoc  loco  Feraingel  intelligi,  vel 
de  quarta  parte  virgat»  5.  acras  conti- 
nentis,  vel  de  quarta  parte  carucatse, 
vel  ejusmodi  alicujus  mensura.  [Vide 
FerdeUa.l 

1 FERDINGHANNUS,  Tbesauri  cu9tos. 
Batavicum  vocabulum.  Joan.  SkensBus 
de  verborum  signiftcatione  pag.  66. 

FERDONI.  Vide  Ferto. 

IJERDWRTHI.  Vide  FaldwHhi. 

FERDWTTA.  juxta  Fletam  lib.  1.  cap. 
47.  {  15.  est  Quietantia  murdri  in  exer- 
citu.  Id  est.  ut  interpretatur  Edw.  Co- 
leus ad  Littletonem  sect.  96.  liberum  esae 
de  onerìbus  armorum,  Occurrit  in  Mo- 
nast.  Angl.  tom.  1.  pag.  890.  Vide  Fird- 
wita. 

^  FEREJB  JUDAIC^,  prò  Feria  Judaicm, 
ut  arbitror,  seu  Dies,  quos  Jud»i  colunt 
ab  opere  servili  feriando  seu  cessando. 
Oanones  antiqui  poenitentiales,  apud 
Acherium  tom.  11.  Spicil.  pag.  73  :  Au- 
gura» vel  ineanlationibus  servtentem  a 
conventu  Ecclesia  aeparandum  ;  eimiliter 
et  Judaicia  euperatttionibua  vel  Fereia 
inharentem.  Vide  Feria, 

«  FEREBERBS,  Wepaum,  in  Glossar, 
vet.  ex  Ood.  reg.  7641. 

^  FERENARIUS.  [Vexillifera  ;  Sagltta- 

riUS.  DlEP.1 

FERENDARIUS,  Procuratore  qui  vice 
alterius  in  Judicio  causam  agit:  Germ. 


Furaprech,  Occurrit  non  semel  in  Spe- 
culo Saxonico  lib.  1.  art.  60.  61.  62.  68. 
lib.  8.  art.  14.  80.  etc.  [<»  Vide  Haltaus. 
Glossar.  Germ,  col.  559.  voce  Fùrapre^ 
cher.] 

0  FERENDUM,  Ofticii  ecclesiastici  spe- 
cies.  Formula,  qua  alieni  vices  archie- 
piscopi committuntur,  in  Formul.  MS. 
lol.  46.  V*  :  Eccleaiae  aut  dignitatea,  et 
prabendaa,  beneficia  et  Ferendo,  ac  atar- 
tiaa,  qua  tn  dvitate  et  dioceai  praedictia 
per  ceaaionem,  renunciationem  vel  mor" 
tem,  oel  alio  quovia  modo  vacaverint  in 
poaterum,  vel  nactenua  va^averunt,  quo- 
rum ad  no8  collatio,  provisio  aeu  electio 
quocumque  a]aectat,per8onia  idoneia  libere 
conferre  possia. 

1 FERENTARII,  Nonio,  Militea  levia  ar- 
matura, quod  quidquidopua  eaaet,  auxilio 
ferrent  excurau  levi,  armis  gravibua  non 
impediti.  De  iis  etiam  Varrò  lib.  6.  et 
Festus.  Sallustius  de  Bello  Catilin  :  Poat- 
qiMm  eo  ventum  eat,  unde  a  Ferentariia 
pralium  committi  poaaet,  etc,  Annal.  No- 
vesiens.  apud  Marten.  tom.  4.  Ampliss. 
Collect.  col.  678  :  Hia  Ferentarii  et  nauta 
aliquot,  qui  ad  hoc  operam  suam  Par- 
menai  elocabant  attractia  naviculia  occur- 
runt,  Gloss.  Lat.  Gali.  San  germ.  :  Feren- 
tariua,  Porteur  de  baniere,  ou  de  aaiette, 
ou  de  fonde, 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Ferentariua,  qui  fert  veocillum,  Ban- 
dayrier,  a  bandiera,  Prov,  veocillum.  Vide 
Ferentea. 

T  FERENTARIUM,  Ferculum  proces- 
sionale. Joan.  Longinus  in  Vita  S.  Sta- 
nislai  Episc.  Mail  tom.  2.  pag.  254: 
Omnia  illa  multitudo  proceaaUmaliter  or~ 
dinata,  vexillia  quam  plurimia  et  Feren^ 
tariia  pracedenttbua,  Epiacopo  conaiatente 
in  meaio, 

FERENTES,  Milites  Bannereti.  Anony* 
mus  de  Rebus  Friderici  II.  Imp.  pa^. 
887  :  F€u:tum  eat  itaque,  quod  dum  prah- 
bcUua  Vicariua  prope  Schtaccam  magnum 
Siculorum  exercitum  congregaaaet,  et  illi 
potiaaitìie,  qui  vocali  in  partibua  illia 
vexillaferèbant,  appellati  vxtìgari  linguo- 
aitate  Ferentea,  fiaem  Regia  Karoli  profi- 
teri  viderentur,  etc.  Vide  Bannereti, 

FERERinS,  [I^lem  f.  qui  Feretrariua 
infra.]  Ceremoniale  Roman,  lib.  1.  sect. 
2.  pag.  29  :  Fereriua  tapetum  (portai)  et 
parvum  acabellum,  et  cuaainum, 

1  FERET,  prò  Fertur,  Scriptura  anni 
891.  Inter  Concilia  Hisp.  tom.  8.  pag. 
162.  col.  2  :  Pergit  per  terminoa  de  Popu- 
leroa,  et  Feret  in  rivolum  Ckave. 

0  FERETITAS,  prò  Feritas,  quod  pro- 
prium  est  feritatis.  Charta  ann.  1857. 
tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  448  : 
Dieta  fera  et  bestia  ailvealrea.,,  gentibìu 
diversa  dampna  inreparabilia  inferunt  ; 
et  comua,  dentea,  et  ipsorum  Feretitates 
centra  ipsos  erigunt, 

«  FERETRALE,  Nomen  loci,  a  feretro, 
ut  videtur;  f.  quod  prope  ccemeterium 
vel  patibulum  situs  erat.  Charta  ann. 
circ.  1077.  inter  Probat.  tom.  2.  Occlt. 
col.  294  :  Dono  etiam  extra  muroa  pra- 
dicta  urbia  Toloaa  terraa  omnea,  quaa 
habeo  anteportam  civitatia,  ubi  vocant  ad 
Feretrale,  vide  Feretrum  1. 

1  FERETRARIUS,  Custos  sacrarum  Re- 
liquiarum  in  feretro  reconditarum.  Acta 
SS.  Junii  tom.  4.  pag.  579.  de  S.  Ethel- 
dreda  :  Et  in  cloaeam  projecit  (imagines) 
non  deaignana  eia  locum  uaque  ad  frcUria 
Roberti  jBykeling  Feretrani  et  Monachi 
Elyensis  otaventum. 

1,  FERETRUM,  Nexpo^opetov,  Isidoro  lib. 
18.  cap.  19  :  Ubi  funus  defertur,  Sarco- 
fagua,  in  veteri  inscripUone  apud  Gru- 
terum  607.  1.  seu  capsa,  vel  arca,  qua 


effertur  corpus  humandum.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  ^opioy,  Lectica,  Feretrum,  Servius 
et  Isid.  lib.  20.  cap.  11  :  Feretrum,  Locue^ 
ubi  mortui  feruntur,  et  eat  Grascum  no» 
men,  nam  Grece  fépctpov  dùÀtur,  Gloss. 
iElfrici  :  Feretrum,  B  »  r  e .  Unde  nostriS' 
Biere,  Fortunatus  lib.  6.  Poem.  7  : 

Intom  TehlUir  tristi  lacfaryiDOM  Feretro, 
Solvit  et  exeqnUs  oÌMequialii  amor. 

Leges  Henrici  I.  cap.  86:  Amid  extra» 
hant  mortuum,  deferentea  in  Feretrum/ 
et  portantea  eum  ad  Eccleaiam.  Hinc 
Fiertea,  et  Fiertrea  loculos  aut  capsas, 
in  quibus  Sanctorum  corpora  vel  reli- 
quia reconduntur,  dicimus.  Hugo  Fia- 
viniac.  pag.  122  :  Ornamenta  Eecleaiae' 
fica  quamplurima  et  Feretrum,  ubi  eunt 
reliquia  Sanctorum,  etc,  Bercarius  Pres- 
byter  in  Hist.  Episcopor.  Virdunensium 
n.  19  :  Feretrum,  ubi  aunt  nunc  reliquiaa 
Sanctorum,  honeatiaaimo  decere  compo- 
auit.  [Epistola  Prioris  S.  Milburgis  de 
Venelot  in  Anglia  circiter  ann.  1166. 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  476  : 
EgredUente  Conventu  cum  Feretro  comi» 
tante  innumerabili  muUitudine  hominum 
utriusqìAe  aexua,  ad  processionem,  ut  mo- 
ris  est  Eccleaia  noatra,  etc.  Et  tom.  8. 
col.  644.  C.  in  Cbronico  Johan.  Iperii 
Bertiniano  :  Sedata  quodammodo  aedi» 
tiene,  Eccleaia  thesauri  distrahuntur, 
ciboria,  Feretra,  ceteraque  jocalia  auro  et 
argento  decrusantur,  etc.  Item  in  con» 
ductu  processionali  Feretri  B,  Maria,  etc, 
m  Obituario  MS.  Eccl.  Morinensis  fol. 
80.  ubi  semel  et  iterum  recurrit  vox  Fe- 
retrum ead.  notione.J  Wili:  Guiart.  ann. 
1205: 

Et  ti  eodos  et  eocagiei, 

Come  un  oort  saint  en  une  Fìerte. 

Feretra.  reliquias  Sanctorum  conti- 
neniia  ad  corrogandas  eleemosynas  in 
reffidiflcationem  Ecclesiarum  aut  in 
alias  necessitates  cum  processioni  bus 
circumlata,  non  semel  legere  est.  Has 
procesaiones  ad  offerendum  vocat  ^gi* 
dius  Aureaa  Val  Iis  in  Hist.  Episc.  Leod. 
cap.  55.  Vide  Reliquia, 

Feretro  Caballario  Vehi,  apud 
Bedam  in  S.  Benedicto  Episcopo  cap. 
21.  et  in  Vita  S.  Erkenwaldi  Episcopi 
Londoniensis. 

INFBRETRARE,  Feretro  inferre.  Lam- 
bertus  Àrdensls  pag.  19  :  Ht/^jus  autem 
reverendissimum  aanctisaima  Virginia 
corpusciUum  populo  demonstravit,  et  In» 
ferelravit  venerdbiUs  Eccleaia  Morinenai» 
Epiacopua  Milo  aecundua, 

^  2.  FERETRUM,  Pyxis,  in  qua  sacra 
Eucharistia  reconditur.  Ordinar.  MS. 
eccl.  Rotomag.  :  Finitia  matutinia  (Do- 
minici in  Ramis  palmarum)  deferatur 
Corpus  Domini  ad  locum  determinatum 
in  Feretro  a  duobua  aeuserdotibua  de  ««- 
cunda  aede  in  albia,  et  aint  duodecim  fa» 
muli  circa  Feretrum  portantea  duodecùn 
torchias. 

1  FEREUM.  Litterad  anni  1285.  apud 
Rymer.  tom.  2.  pag.  262  :  Venditor  eoi» 
traneus,,,  de  saXmaca  Ferei  vel  pannorum 
laneorum  2.  den,  An  legendum  Ferri  f 

\  FSRHELETO.  Vide  Ferthebero, 

1  FERRO.  Vide  in  Ferto. 

1 1.  FERIA,  Transitus  est  qui  cymba 
ftt  in  ulteriorem  ripam.  Trajectua,  Sed 
hoc  a  Saxon.  fsr  seu  fare,  Iter,  et 
Eie,  aqua.  Hinc  fser-sceat,  naulum. 
Gr.  icopO(&òc  a  icopeve»,  trajicio,  transveho: 
atque  indeportus.  Ita  Spelmannus. 

2.  FERIiB,  Singuii  dies  hebdomadis 
dicti,  ut  est  apud  Hieronymum,  non 
quod  in  iis  feriandi  necessitas  incum- 
bat,  sed  a  septimana  Paschatis»  qua 


FER 


FER 


FER 


437 


erat  immunis  ab  opere  faciendo,  et  fe- 
riata.  Unde  cum  sex  illi  dies  post  Pas- 
cba  feriati  essent,  et  ea  esset  prima 
anni  Ecclesiastici  hebdomas,  inde  fac- 
tum, ut  omnes  dies  septiman»  voca- 
reatur  Feri».  Lex  enim  est  Gonstantini 
M.  qui  liebdomadas  ante  et  post  Pascha, 
àicpdxtouc  et  feriatas  sancivit.  Sed  usus 
obtinuit,  ut  posterior  tantum  esset  fé- 
Fiata,  ut  est  in  Syn.  in  Trullo  can.  66. 
Will.  Brito  in  vocabul.  MS.  :  Feria  idem 
est,  quod  cesBotio»  unde  et  diem  aolen- 
nem  antiquiiuè  Feriam  appellabantf  t. 
cesaabant  cUxmeribue  8ervU%bu8...Et  nota, 
quod  Jiidmi  aien  sabbati  appellanty  nos 
atUem  Ferias  dieimus,  quod  omni  die  fé- 
ri<Bre,  i.  cessare  a  peccato  debemus,  unde 
dieimus  primam  Feriam,  se.  diem  Do- 
minicum,  secundam,  tertiam,  quartam, 
quintam,  sextam,  sabbatum.  Similia  ha- 
bet  Joann.  de  Janua.  Tertullianus  lib. 
de  Jejunio  cap.  2:  Proinde  nec  statio' 
nem,  quss  et  xpsm  ^uidem  suos  dies  ha- 
beant,  quartss  Ferùe  et  sextm.  Primus 
igitur  hebdomadffi  dies  DominJcus  dici- 
tur  :  qui  post  sequitur,  secunda  Feria  ; 
et.  sic  deinceps.  Vide  Durand.  1.  7.  cap. 
1.  D.  10. 11.  et  Henric.  Valesium  ad  Eu- 
sebii  lib.  de  Martyr.  Palaestin.  cap.  1. 
Beda  in  Hymnls  : 

Nostro  moro  dios  Fori»  nmt  nomeo  hiboolos. 

[^  Feria  8.  Epiphanits  Domini^  in  chart. 
'ann.  1814.  ap.  ilaltaus.  Ghronol.  med. 
sevi  pag.  49. 1.  e.  in  octava  Epiphanise  ; 
Feria  8.  proodma  ante  festum  Galli,  in 
chart.  ann.  1302.  apud  Guden.  God.  Di- 
plom.  tom.  8.  pag.  964.  i.  e.  Die  Martis 
qui  prsBcedit  Festum  S.  Galli.] 

•  Fere,  eadem  aóceptione,  in  Vita  S. 
Ludov.  edit.  reg.  pag.  310  :  Jl  fesoit  chas- 
cun  jour  chanter  messe  du  jour  à  haute 
voit  et  à  note,  tonvenablé  à  ta  Fere  àu  de 
lafeste, 

^  Feria  ad  Angelum.  Ordinar.  MS. 
eccl.  S.  Vulfr.  Abbavil.  xiv.  s«c.  ;  Feria 
qiuirta  jejunii  ante  Natale,  quss  dicitur 
ad  Angelum.  Ab  Evangelio,  Missus  est 
'  Gabriel  Angelus,  'quod  in  ea  feria  can- 
tari solet,  sic  nuncupatur; 

••Feria  Cokci  Nati,  Quarta  post 
Domfnicam  Listare.  Dicitur  etiam  Jreria 
yel  Dies  magni  scrutina. 

1  Feri^  de  Exgepto  dicuntur  in  Ec- 
clesia Ambrosiana  Juxta  Macros  in 
Hierolex.  omnes  currentes  dies  ab  ul- 
tima Dominica  Adventus,  usque  ad 
Ghristi  Nativitatem,  quod  majori  solem- 
nitate  celebrentur. 

FerììE  Legitimjb.  in  Podnitentiali 
Bomano,  Theodor!,  et  Bed»,  crebro  oc- 
currunt,  verbi  gratta  :  Si  infra  80.  annos 
adolescens  fomtcationem  faeiat,  tres  qua- 
dragesimcLs,  et  legitimas  Ferias..,  pcsni- 
teat.  Id  estjejunet  tres  quadragesimas» 
prflBter  Ferias  legitimas,  seu  dies.  in  qui- 
Dus  indicU  sunt  Jefunia  ab  Ecclesia, 
[hoc  est.  Feria  secunda,  quarta  et  sexta, 
quibus  jejunare  in  Ecclesia  consuetum 
erat.]  Infra  :  Presbyter  cum  puella  forni- 
cans,  annos  quatuor,  et  tres  quadrage- 
simas  in  anno,  et  Ferias  quartam  et  sex- 
tam  in  pane  et  aqua. 

*>  Feria  Magnificat.  Quinta  post 
Dominicam  Oculi.  Dicitur  etiam  Salus 
ptmuli. 

•  Feria  Quinta  Magna.  Majoris  sci- 
licet  hebdomadsB.  in  Tract.  pacis  ann. 
1466.  Inter  Leg.  Polon.  tom.  1.  pag.  209. 

*>  Ferl£  Rogationum,  Dominica  Ro- 
gate et  feriflB  du»  quse  eam  sequuntur. 

1  Feria  Sexta  Magna,  Dies  Paras- 
ceveS/  Feria  sexta  majoris  hebdomad®. 
Miracula  B.  Simonis  de  Lipnica  tom.  4. 
Julil  pag.  561  :  Ineipiens  a  Feria  seoeta  | 


magna  usque  ad  Feriam  secundam 
Paschas, 

1  Feria  Septima,  prò  Sabbatum.  in 
Vita  S.  Folcuini  Episc.  Tarven.  ssbc.  4. 
Bened.  part.  1.  pag.  638:  Transiit  autem 
anno  Incamationis  Dominic»  octin^ente- 
Simo  quinquagesimo  quinto,  Indtctione 
tertia,Feria  septima  vesperascente.  P^  Fe- 
ria septima  major.  Vigilia  Paschse.] 

j  Ferijb  Solemnes.  Dies  festi^  quibus 
ab  opere  servili  cessandum.  Rudolf us  in 
Vita  B.  Rabani  Episc.  Mogunt.  sfldc.  4. 
Bened.  part.  2.  pag.  16  :.  Dies  erat  nata^ 
litius  Sanetorum  martyrum  Januarii  et 
Magni:  prtsceptum  est  omnibus,.,  ut  ea 
die  a  rurali  ac  servili  opere  vacarent, 
diemque  festum  agerent,  Contigit  in  villa 
qwuiam,,.  ut  unus  eorum..,  cum  suis  exi- 
ret  in  agrum,.,,  ceteris  solemnes  Ferias 
celebrantibus. 

<M  Feria  2.  qua  cantatur  Sicut  oculi 
servorum  5.  Idus  Martii  ann.  1185.  in 
Gali.  Ghrist.  tom.  8.  Probat.  col.  49.  Se- 
cunda post  Dominicam  Invocavit. 

^  Les  Foiriées  de  Noèl,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1890.  ex  Reg.  188.  Ghartoph.  reg. 
eh.  189. 

Feriari.  Diem  festum  colere,  ab 
opere  servili  cessare.  Havto  Episc.  Ba- 
sileensis  cap.  8  :  Feriandi  vero  per  an^ 
num  isti  sunt  dies,  etc.  Passim.  TActive 
sumitur  in  Vita  B.  Meinwerci  tom.  1. 
Junii,  pag.  521  :  Et  Papiam  rediens  sane- 
tum  Pascna  ibidem  Feriavit.] 

•  Nostri  s  Férer,  Foirer  et  foirier.  Stat. 
eccl.  Turon.  ann.  1896.  cap.  52.  ex  God. 
reg.  1237  :  Pronuntiandum  est  laicis,  ut 
.sciant  tempora  Feriandi  per  annum.  Ubi 
verslo  Gali.  :  Il  est  assavoir  aus  lait  le 
temps  de  Férer  les  festes.  Stat.  ann.  1830. 
inter  Gonsuet.  Genovef.  MSS.  fol.  2.  v«.  : 
Nulz  fourbeurs  ne  peut,  ne  ne  doit  aiijour 
de  feste,  que  li  commun  de  ville  Foire, 
fourbir.  Gnarta  ann.  1814.  in  Ghartul.  S. 

Maglor.  eh.   54:   Lequel  arbitre en 

pourra  ordener totUesfois  que  il  li 

plaira  à  jour  Foirié  ou  non  Foirié.  Oc- 
currit  prsterea  in  Lit.  ann.  1881.  tom. 
6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  594.  art.  12. 

Feriales,  Libri,  in  quibus  conscripta 
erant  festa  Martyrum.  Epistola  Ghro- 
matii  et  Heliodori  Episcoporum  ad  B. 
Hieronymum  de  opere  Martyrologii  col- 
ligendo  :  Ut  famosissimos  FerùHes  de 
archivio  S.  Eusébii  CsssaresB  Palestinss 
Episcopi  inquirens,  Martyrum  ad  nos  di- 
rtgasfesta.  Vide  Feriale  suo  loco. 

\  Feriales  Dies,  Dies  hebdomadis 
ofncio  Sanetorum  vacantes.  Gonstitu- 
tiones  Gardinalis  MendozsB  tom.  4.  inter 
Goncil.  Hispan.  pag.  25.  col.  1  :  CeMn'a' 
tur  singulis  diebus  Ferialibus,  qum  non 
sint  festa  de  prascepto,  Missa  de  mane, 
quss  terminetur  ante  ortum  solis, 

Feriatigi  Dies,  FerisB  hebdomadis. 
Gapitul.  Garoli  M.  ann.  818.  cap.  28  :  De 
fatdosis  hominibiÀS,  qui  solent  incongruas 
commotiones  f acero,  tam  in  Dominicis  die- 
bus, quamque  et  aliis  solennitatibus, 
sicuti  et  in  Feriatids  diebus, 

1  Feriatus  Dies,  Festivus.  Goncil. 
Pisanum  tom.  6.  Spicileg.  Acber.  pag. 
271  :  Suam  convocationem  die  Feriate 
indioDerunt,  sdlicet  ipso  die  Sancii  Johan- 
nis  BaptistsB.  Feriatt  dies,  quibus  divino 
cultui  vacatur.  in  Gapitul.  Garoli  G. 
cap.  8. 

^  Férable,  eodem  sensu.  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1888.  ex  Reg.  182.  Ghartoph. 
reg.  eh.  179  :  Après  pluseurs  choses,  fut 
par  ledit  Guiot  et  Hegnaut  san  frere 
parie  de  monsieur  saint  Gregoire,  en  di- 
sant  que  c'estoit  un  glorieux  saint,  et  qu'il 
avoit  està  corientennier.  Vovrement  estoit 
il  cordouennier^   dwt  ledit  Perreau  sup- 


pliant  i  mais  sa  feste  n'est  pas  Férable. 
linde  S.  Gregorium,  qui  Magnus  inscri- 
bitur.  sutoriam  artem  exercuisse  acce- 

Serint,  penitus  ignoro:  is  tamen  hic 
esignatur,  cum  de  eo  sermo  sit.  cujus 
festum  mense  Martio  celebratur. 

8.  FERIJB.  NundinsB,  Mercata,  Italis 
Fiere,  Gallis  Foires,  Feures  et  Marchez, 
apud  Brittonum  pag.  21.  28.  80.  etc.  Ita 
porro  appellata,  quod  ut  plurimum  in 
Sanetorum  Patronorum  festivitatibus, 
vel  Ecclesiarum  encasniis  ac  dedicatio- 
nibus  institutae  fuerint.  cum  sciiicet 
vicinorum  populorum  ad  illas  frenuens 
fit  concursus.  Gharta  Ludovici  VI.  Re- 
gis  ann.  1117.  ex  Tabular.  Maurignia- 
censi  :  Nundinas,quas  Ferias  vulgariter 
appellamus.  Acta  Episc.  Genoman.  [tom. 
3.  Analect.  Malbillonii  pag.  321.]  :  Dede- 
runt  B,  Juliano  unam  Feriam  in  CivUate 
Cenomanensi  tn  anniversario  die  Consc 
crationis  matris  Ecclesia  tribus  cantinuis 
diebìM  celebrandam,  sciiicet  die  Dominica 
et  die  Lunss.  Gonsuetudo  Lorriaci  ann. 
1187  :  Quando  homines  de  Lorriaeo  ibunt 
Aurelianis  cum  mercatura  sua,  prò  qua~ 
driga  sua  solum  nummum  persolvant  in 
urbis  egressu,  sciiicet  quando  non  ibunt 
causa  Ferits,  etc.  Gharta  Philippi  Regis 
Francor.  ann.  1195.  in  Tabul.  Priora tus 
S.  Nicasii  Meduntensis  fol.  15  :  Feriam 
quoque,  quam  nomine  alio  mercatorum 
nundinas  dicunt,  etc.  Gharta  Funda- 
tionis  AbbatisB  sancti  Stephani  Gadom. 
apud  Lucam  Acberium  in  Notis  ad  Vi- 
tam  Lanfranci  :  In  territorio  Cadomi 
Feriam  8.  dierum,  ita  ut  quoties  quilibet 
horum  dierum  in  secunda  Feria  emerit, 
totum  mercatum  magni  burgi  sit  S,  StO' 
phani.  Occurrit  passim,  in  Monastico 
Anglic.  tom.  1.  pag.  410.  tom.  2.  pag. 
87.  in  FleU  lib.  2.  cap.  68.  {  2.  in  Mira- 
culis  S.  Aiguifl  cap.  2.  apud  Will. 
Thorn.  ann.  1125.  tom.  18.  Spicilegii 
Acheriani  pag.  298.  etc.  Vide  Nundinss, 
[«>  et  S.  Rosa  de  Viterbo  Elucidarli 
tom.  1.  pag.  440.  sqq.  voce  Feira.] 

3^  [e  Sciatis  me  concessisse  beo  et 
sancì»  Fidi  de  Horsam  et  monachis 
ejusdem  loci  ut  habeant  Feriam  quoque 
anno,  videlicet  trium  dierum  in  vigilia 
festi  et  in  secunda  die  festi.  cum  om- 
nibus illis  consuetudinibus  quas  Feria 
debet  habere  et  pacem  habeant  venien- 
tes  ad  Feriam  et  redeuntes.  (Gartul. 
Gonchar.  Ruthen.  an.  1108,  p.  370).  >] 

Feira,  et  FiRA.  Eadem  notione.  Gharta 
Hugon.  I.  D.  de  Feritate,  in  Historia 
Monasterii  S.  Audoeni  Rotom.  pag.  460  : 
Prmterea  Ecclesiam  Bilci  et  Feiram  S. 
Martini  Feiram  etiam  S.  Micfiaelis,  et 
Feiram  S.  Margar.  et  Ecclesiam  de  Os-' 
bervilla,  eie.  vide  tom.  18.  Spicilegii 
Acheriani  pag.  289.  Gharta  Petri  Regis 
Aragonum  in  Gonstitutionibus  Gataia- 
niSB  MSS.  :  Nundinas  sive  Firas  et  mer- 
catos  nostros  sub  eorum  regimine  et  secu- 
ritate  ponimus. 

^  Faire,  in  Gharta  Joan.  de  Pontivo 
comit.  Albsmal.  ex  Reg.  65.  Ghartoph. 
reg.  eh.  280  :  Je  weuil  et  ottroi  que  lesdiz 
religieux  aient  une  Faire  aufour  de  la  S. 
Martin  de  yver,  et  que  il  atent  touz  les 

?rofiz,  qui  de  lodile  Faire  puissent  istre, 
'eire,  in  Gh.  ann.  1828.  inter  Probat. 
ult.  Hist.  Trenorch.  pag.  248. 

1  FiRUM,  Eodem  significatu.  Acta  con- 
secrationis  Eccl.  Villa  Bertrandi  ann. 
1100.  in  Append.  ad  Marcam  Hispan. 
col.  1222  :  Jf»  eodem  qupque  loco  vii  in 
omnibus  spatiis  a  crucibus  determinato 
ab  ullo  viventium  piacila  non  celebrentur, 
et  mercatus  vel  Èira  sive  nundinss  non 
teneantur,  etc. 
In  Feria  Aragonensibus  et  eorum  Ob- 


438 


FER 


FER 


FER 


servantiis,  Feria  dicitur  haberi  loco  auc" 
toris:  ita  quod,  si  quis  equum  vel  rem 
aliam  quamvis  in  Feria  seu  nundinis 
emat,  non  teneatur  dare  auctorem  ei,  a 
quo  emit.  Vide  Michaelem  del  Molino, 
in  Repertorio,  in  verbis  Autor  et  Feria, 
\^  Idem  apud  Anglos  obtlnuit.  Leg. 
Edow.  Confessor,  cap.  89  :  Quod  circa  S. 
Martini  conaueverant  animalia  in  Foro 
mercari  sine  plegio,] 

«*  Feria  Aurelianensis.  Gharta  Lu- 
dov.  Jun.  ann.  1170.  in  Reg.  66.  Char- 
toph.  reg.  eh.  505  :  Rotroldus  Paririensis 
pondu8  et  chordam  ad  menauranda  iaem- 
oruna  in  Feria  Aurelianenti,  qua  dicitur 
Feria  Martii. 

*  Feri^  CaliDìE  et  Friqid-e  apud 
Trecas  olim  celebres,  ratione  temporum 
quibus  habebantur  sic  appellat»,  prima 
scilicet  in  festo  S.  Joannis  mense  Ju- 
nio,  altera  ad  S.  Remigium  p.  Octobris. 
Gharta  ann.  1399.  in  Lib.  rub.  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  68.  r*.  col.  1  :  Mon- 
eeigneur  Estienne  de  Chanlice  chevalier, 
eires  de  aaint  Bouere^  ei  comme  il  disoU, 
dist  et  afferma  qu'il  avoit,  prenoit  et  rece- 
volt  de  8on  patremoine  en  la  vUle  de 
Troyee  en  la  Foire  froide,  en  la  bouree 
nostre  aeigneur  le  rou  de  FrancOf  40.  li- 
vree tournois  petiz  de  rente.  Alia  ann. 
1801.  ibid.  fol.  188.  r.  col.  2  :  Cent  soulz 
au  paiement  de  la  Foire  froide  de  Troyes, 
et  cent  souh  au  paiement  de  la  Foire 
ckaude  de  Troyes.  Adde  Regist.  sign. 
Noster  ejusd.  Gam.  fol.  170.  r.  ubi  dies 
feriarum  superius  assignati  indicantur  : 
unde  emendandus  videtur  Gomputus 
Roberti  de  Seris  in  Reg.  5.  Ghartoph. 
reg.  fol.  11.  V*.  ubi  legitur  :  La  foire 
chiude  de  Troyes,  qui  est  à  la  saint 
Remy.  Vide  in  Nundinas, 

o  Feriam  Levare,  Nundinas  insti- 
tuere.  Tabul.  Major,  monast.  :  In  terra 
nostra  ajmd  Vallem  levavit  domus  Guido, 
qui  nobts  iUam  dederat,  Feriam  ad  festi- 
vitatem  S.  Andreas.,,  Mortuo  autem  ilio, 
filius  ejus  Haimo  cepit  movere  sermonem 
et  dicere  quod  pater  suus  non  instituerat 
Feriam  iltam  per  consenaum  ejua, 

t  Feriari,  Nundinas  tenere.  Gharta 
ann.  1290.  ex  Ghartulario  S.  Vandrege- 
sili  tom.  1.  pag.  715  :  Noverit  Univeraitaa 
vertra  quod  ego  teneor  reddere  aingtUia 
annia  viria  Religiosis  Dominia  meis  Ab- 
bati et  Conventui  S,  VandregesiUi  prò 
quadam  maaura,  quam  ego  accepi  ab  ipsis 
ad  flrmam  perpetuam..,  yn.  solid.  com- 
munis  monetas  currentis  annui  redditus... 
persolvendoSfCumjuribus,  costumis.  rede- 
vanciis,  officio  Feriandi,  et  cum  ahis  ju- 
risdietionibus  villas  auas  et  nvmdinarum 
suarum, 

*  Nundinas  frequentare,  adire.  Gharta 
Rob.  dom.  Drocarum  prò  S.  Arnulfo  in 
Aquilina  ann.  1184  :  Feria  inauper  S, 
Amulphi  et  odo  diebua  ante  featum  ejua" 
dem  aancti  et  octo  aubaequentibua  featum, 
juatitia,  viaria  et  conductua  omnium  Fé- 
riantium.  Foirier,  Nundinis  prsfectus, 
in  Gonsuet.  Gastell.  ad  Sequanam  ex 
Cod.  reg.  9896.  2:  Toutea  manierea  de 
marchana  de  quelque  marchandiae  que  ee 
aoit,  ae  peulent  loiger  et  prandre  eataul 
aana  licence  du  Foirier,  Infra  :  Gouver- 
neur  de  la  foire. 

Feri^  Jovis,  Paganias,  seu  supersti- 
tlonis  paganicsB  species,  Ghristianis  in- 
terdicta,  qusB  die  Jovis  nebat.  Indiculus 
superstitionum,  seu  paganiarum  in  Gon- 
cil.  Liptin.  ann.  748  :  De  FerOa,  qucu 
faciunt  Jovi  vel  Mercurio.  S.  Eligius,  apud 
S.  Audoenum  in  ejus  Vita  lib.  2.  cap. 
15  :  NtUlua  diem  Jovia  abaque  feativitaii^ 
bua  aanctia,  nec  in  Maio,  nec  ullo  tempore 
in  Oiio  obaervet. 


Feriìb  Messivi,  Vacationes  autum- 
nales»  apud  Papianum  lib.  respons.  tit. 
18.  et  in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit.  1.  { 11: 
A  15.  Kaì,  Auguati,  uaque  ad  15.  Kal, 
Sept,  quo  temporis  spatio  eadem  Lege 
Justitium  indicitur.  llarum  meminit 
Fulbertus  Garnot.  Epist.  18.  89.  Alia 
enim  feri»  sunt  solemnes,  divini  cul- 
tus  causa  institut»  in  honorem  Dei,  alia 
indictse,  quaa  messium  vindemiarum- 
que  gratia  indicuntur  ;  ali»  denique 
repentin»,  qua  arbitrio  Principis  cons- 
tituuntur,  leg.  4.  cum  seqq.  G.  de 
Feriis.  (8,  12.)  Feriaa  de  Meaaiona,  in 
Foris  Beneharn.  Rubr.  de  Feriaa,  art.  1. 
Inducea  meativea,  in  Gonsuet.  Turon. 
art.  56.  Ferias  meaaivas  et  vindemialea,  in 
Goncilio  Toletano  VII.  can.  6.  ubi  etiam 
de  Feriia  Paacfuilibua  15.  di^nu,  et  Na- 
talia Domini  7.  in  quibus  a  litibus  ces- 
sabatur.  [^  Adde  Goncil.  Erphesfurt. 
ann.  982.  m  Gaus.  15.  qu.  4.  e.  2.  et  Roye 
de  Missis  dominicis  ad  justitiam  cap.  4.] 

^  FeriìE  Messium,  vacationes,  qu» 
messium  gratia  indicuntur  mense  Ju- 
nio,  Septembri  vero  vindemiarum.  Li- 
bert.  Barcinon.  MSS.  ann.  1288  :  Item 
quod  in  aliqua  cauaa  post  lUem  conteata- 
tam  non  conceduntur  Ferite  meaaium  vel 
vindemiarum,  acilicet  menaia  Junii  et 
Septembria,  Gharta  ann.  1865.  ex  God. 
reg.  5187.  fol.  8.  r».  :  Noverint  univerai 
quod  anno  Domini  1865.  die  lunas  poat 
featum  beatorum  Jacobi  et  Chriatofari 
xxvitj,  die  Julii,  quae  fuit  prima  dies  ju- 
ridica,  poat  Feriaa  meaaium  in  curia  Lug- 
dunenai. 

o  Ferine  Pestilentiales.  Ghron. 
Guill.  Bardini  ad  ann.  1425.  inter  Pro- 
bat.  tom.  4.  Hist.  Occit.  col.  41  :  Eodem 
anno  et  mense  Julio  pestis  horrida  TóUh 
sam  vastavit,,,  DD.  de  parlamento  ToUh 
sam  deseì*uerunt,  et  novas  indicta  aunt 
Feriaa,  quas  aperte  fuerant  voccUas  pesti- 
lentialea, 

*  Feria  Repentina,  Vacatio  inspe- 
rata, extraordinaria,  qu»  nulla  lege  sta- 
tuitur ,  sed  ex  arbitrio  concedentis 
pendet.  Statuta  Univarsitatis  Paris, 
tom.  6.  Spicileg.  Acher.  pag.  890.  iv  : 
Nota,  quod  Rector  Univeraitatia  de  con- 
aenau  aliarum  Facultatum  poteat  indieere 
Feriam  repenHnam,  vel  ceaaationem  for^ 
cere  in  tota  Univeraitate,  et  omnea  inaia' 
tincte  tenentur  obedire  aub  piena  perjurii 
etprivationia  privilegiorum  Univeraitatia, 
[«o  De  vacationibus  in  scholis  medii  «vi 
vide  Savin.  Hist.  Jur.  Rom.  tom.  3.  cap. 
21.  i  92.] 

o  Feria  Beati  Thomje,  Qu»  in  festo 
S.  Thom»  habebatur.  Gharta  ann.  1110. 
ex  Tabul.  S.  Albini  Andegav.:  Donavit 
Heliaa  cornea  Cenomanenaia  Deo  et  S.  Al- 
bino,,, medietatem  Feriaa  beati  Thomas 
Apoatoli,  etc.  Perperam  editum  Terras 
inter  Opera  Hildeberti  pag.  50. 

IFerIìE  Treugales.  Vide  in  Treva, 
4.  FERIJE,  Gonstit.  S.  Pauli  Narbon. 
ann.  1127.  inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Ghrist. 
col.  84  :  Si  aliquia  minutua  fuerit,  ipao 
die  et  in  craatinum  auum  accipiat  con- 
ditetum.  Si  vero  egrotua  fuerit,  miaerioor- 
diter  procuretur.  Sedai  aanua  fuerit,  auum 
conductum  non  ctbatrahcU  de  Feriia,  niai 
de  cauaa  aupervenientium  amicorum,  et 
hoc  non  frequenter  faciat,  aed  in  canonica 
cum  fratribua  comedat.  Perperam  hic 
editum  Feriia  nemo  non  videt  :  sed  gua 
ratione  emendandum  non  ita  maniies- 
tum  est;  forte  legendum  Serria;  clau- 
sum  enim  Serra  sonat,  ut  videre  est  in 
hac  voce  secunda  notione,  extra  quod 
cibum  efferre  raro  licebat. 
\  FERIAGHA.  Vide  Feriarcha, 
«  FERIALE,  Liber ,  in  quo  feriarum 


officia  continentur.  Gonsuet.  Monast  S. 
Grucis  Burdegal.  ante  ann.  1806.  MSS.  : 
Cellerariua  habet  tenere  chorum  infra 
eccleaiam  bene  munitum  de  libria,,,.  vide- 
licet  octo  paaiteria  cum  Feriali  et  cum 
hymnia  totiua  anni,.»,  unum  dominicale, 
unum  aanctorale.  etc.  Vide  Ferialea  in 
Feriaa  2, 

FERIALIS,  prò  Feralia.  Feriale  malum, 
apud  Paulinum  lib.  4.  de  Vita  S.  Mar- 
tini. Idem,  lib.  2:  Feriali  murmure  den- 
tea. Lib.  8:  Ferialia  dieta  paterent.  Et 
lib.  5  :  FeriaUa  bueta  tyranni.  Ferialie 
aecta,  in  1.  2.  God.  de  Jud»is.  (1,  9.)  Fe- 
rialmente ,  Bocaccio  prò  crudeliter. 
Feralia  vero  vox  hac  notione  crebra  in 
God.  Theod.  [Alia  notione  accipitur  in 
Feriaa  2.] 

FERIARCHA.  ArmaaubUiabéllia  reddUa, 
ItaPapiasMS.  Atedltus[cum  MS.  Bi- 
tur.]  habet  Feriaeha,  et  recondita.  \^  In 
Glossar,  cod.  reg.  7644  :  Ferrata  (leg.  fé- 
riata)  arma,  aopitia  bellia  recotulita. 
Macrob.  Somno  Scip.  lib.  1.  cap.  7: 
Achillea...  ab  armia  cum  auo  milite  feria- 
batur.] 

FERIATICA.  Isidorus  Mercator  in  Gon- 
cilio Laodiceno  can.  97  :  Non  oportet  a 
Judaeia  vel  Htereticia  Feriatica,  quaa  mit- 
tuntur,  accipere,  nec  cum  eia  diea  agore 
featoa.  Ubi  Gr»ca  Editio  Tà&oproumxàXau- 
gàvetv  habet:  iopTaortxà  vero  Intel ligenda 
censet  Filesacus  lib.  1.  Select.  cap.  7« 
pag.  84.  qu»  ad  fosti  celebritatem  appa- 
rata erant,  seu  ornatus,  seu  voluptatis 
seu  usus  gratia,  eaque  esse,  qu»  Gano- 
nes  Apostolorum  cap.  70.  xt^q  &opty)c  tk 
IhiOL  vocant. 

l  FERUTIGI  Dies.  Vide  in  Ferim  2. 

«  FERIATUS  SuBDiAGONUS,  an  Qui 
diebus  ferialibus  ministrat  ?  Stat.  MSS. 
eccl.  Tuli.  ann.  1497.  fol.  17.  v*.:  Diacono 
exeunte  ultimum  atallorum,  reddit  incen- 
aum  puero,  qui  quidem  intrat  chorum  et 
incenaat  Feriatoa  eubdiaconoa^  et  eoa  quos 
de  habitu  eccleaias  invenit  in  tnferionbua 
atallia, 

FERIGULA,  6v]pa9(ov.  Gloss.  Gr.  Lat. 
Parvula  fera 

^  FERIDES.  Vulnera.  Miracula  B.  Ray- 
mundi  Lullii,  Junii  tom.  5.  pag.  689  : 
Recepit  auper  caput  quatuor  vulnera  aive 
Feridea  ,  videlicet  lapidum  duo,  gladii 
autem  alia  duo.  Vide  Ferita. 

FERIFERDS,  Furens,  in  Gloss.  Isid. 
Feriferaa,feraa  furentea,  apud  Papiam. 

FERILE,  seu  Ferrile,  ubi  ferrum  r&- 
conditur,  in  Gharta  veteri  apud  Ughel- 
lum  tom.  5*  Ital.  sacr»  pag.  1588. 

1.  FERINA,  Venaiaon,  in  Gloss.  Lat. 
Gali.  Gloss.  Gr.  Lat.:  *Aypl[uaoy,Ferina. 
Eckehard  US  Junior  de  Gasib.  S.  Galli 
cap.  1  :  Cum  talea pridie prò  Ferina  jtibé- 
rentur  die  nocteque  laborare,  uraum  de 
luatro  unua  attuterai.  Infra  :  Odorem  Fé- 
rinaa  hauriunt  et  camium.  Garmen  de  Ga- 
ria  Romana  : 

Si  nuntrammiltat  pboes,  ti  tam  Perinam. 

Franciscus  Ganonicus  Pragensis  2. 
parte  Ghron.  lib.  1.  cap.  26:  Placeat  vea- 
Iraa  magniflcentias,  ut  ego  ad  aolemnita- 
tem  Domini  Electi  de  Ferinia  providerem. 
Infra  :  2Vw  currus  varila  Ferinia  refer- 
toa  Domino  Electo  tranamiait.  Andreas 
Monach.  lib.  2.  Vit»  Ottonis  Eniscop. 
Bambergensis  :  Ferinaa  cervorum,  oubató- 
rum,  et  equulorum  agreatium,  uraorum, 
aprorum,  porcorum,  omniumque  ferarum 
copia  redundat  omnia  provincia.  'A^ptov 
xuv^yiov,  in  Nomocan.  Goteler.  n.  449. 
[Jo.  de  Janna  :  Ferina,  Venatio  :  unde 
Virgilius  ^neid.  lib.  1.  vers.  219  : 

Implentor  tBlarte  baceU  pioyuiiqiiM  Feriai».] 


FER 


FER 


FER 


439 


^  o  Glossar.  Lai.  Gali.  ex.Cod.  reg.  621  : 
Ferina,  Sauvagine,GaUice. 

«2.  FERINA,  prò  Farina:  unde  Feri- 
nariUèf  ad  farin^m  pertinens.  Oharta 
Jacobi  I.  Aragon.  reg.  ann.  1241  :  Volu- 
mus  igUur  quod.,.  pandere  et  peeam  (sic) 
FeriruB,  totum  edam  factum  Ferinarium 
et  flaciarum  pradictarum,  quibuacumque 
modis  iity  perveniant  et  apectent  in  posse 
hajuli  nostri  Barehinonas. 

FERINASONA.  Gbarta  £dw.  I.  Begis 
Augi.  apud.  Gul.  Prynneum  in  Liberta- 
li  b.  Eccles.  Angl.  tom.  8.  pag.  674  :  Pro 
uno  damo  tempore  pinguedinis,  et  una 
dama  temporeFerinesonts  eisdem  Decano 
et  Capitulo  per  annum  reddendis.  Vide 
Fannatio, 

Wr  Hinc  emendanda  Gharta  apud 
Th.  Èlount  in  Nomolexico  Anglic.  ubi 
perperam  Fermisona  editum  prò  Feri- 
nesona,  a  voce  bybrida  Ferina  et  Anglos. 
Sone^  Grex,  qua  denotatur  tempus  quo 
fèrserugiunt  etcongregantur  ad  coitum  : 
nuodnam  vero  illud  sit  discere  est  ex 
laudata  Gharta  :  Qttod  idem  Hugo  et  ha- 
redes  sui  de  csstero  quolibet  anno  possint 
capere  in  pradicto  parco  (de  Blore)  unam 
àamam  in  termisona  inter  festum  S. 
Crucis  in  Mayo  et  festum  S.  Martini  et 
furificationem  B,  MariiBy  et  unum  damum 
m  pinguedine  inter  festum  S,  Crucis  in 
Septembriimperpetuum:  ita  quod  aua" 
ìemcunque  bestiam  tempore  pingueainis 
vel  Fermisona  bersaverint,  vel  cum  pra- 
dictis  can%b%Ls  ceperintj,  illa  bestia  ei«  ra- 
manebit;  et  si  sit  in  Fermisona,  alloca- 
bitur  eis  prò  dama.  Alia  ibidem  :  Cum 
mittamus  dilectum  valettum  nostrum 
Johannem  de  Fulham  ad  instantem  Fer- 
misonam  in  parcis  nostris  ibidem,  prout 
vobis  et  sibi  melius  ad  opus  nostrum  fore 
videritis  faciendum  ,  capiendum ,  etc» 
R»  Bene  se  habet  lectio  Fermisona.  Vide 
Firmatio  4.  Anglis  olim  Fermissoune, 
Gali,  le  temps pendant  lequel  la  chasse  est 
fermée,] 

^  FERJNUJNT,  [Pro  fenunt,  (Fest.)] 
1  FERIONES,  Joculariter  Feneratores, 

quod  usuris  feriunt.  Laurent,  in  Amai* 

{bea  ex  Turnebo. 

1 1.  FERIRE,  Appellerò»  Gali.  Aborder, 
Italis  Ferire,  Ad  locum  aliquem  pertin- 
gere.  Oberti  Gancellarii  Annales  Gè- 
nuens.  apud  Murator.  tom.  6.  col.  805  : 
Pisani  cum  hoste,  quam  diu  prseparave- 
rantfVidelicetgaleis  xxi.  Ferierunt  ad 
litus  Albingants  civitatis.  Et  col.  806  : 
Galee  nostras  in  flumine  Sicco  Ferierunt 
noete,  et  una  super  alteram  currens ,  etc. 
Ibid.  col.  580.  ex  Jacobo  Auria  :  (ralea 
vero  Pisanorum  volentes  redire  Pisas, 
^atuor  ex  eis  in  gulfo  NMi  Ferierunt  in 
terra,  nihil  mali  perDeigratiam  Januen- 
sibus  alicubi  inferentes.  Ferire  ad  terram, 
ibid.  col.  589. 

«  2.  FERIRE,  Termlnari,  Gali.  Aboutir. 
Beg.  84.  bis  Chartoph.  reg.  part.  1.  fol. 
95.  r".  col.  2  :  Debent  clattàere  burgum  de 
ultra  parvum  pontem,  ita  quod  tomeUts 
Ferient  in  Secanam  cantra  tomellas  de 
ultra  magnum  pontem, 

FERITA,  Vulnus,  percussio,  a  Ferire, 
yulnerare,  vox  Italis  nota.  Paulus  War- 
nefirldus  de  Gestis  Lon^b.  lib.  8.  cap. 
81  :  TcUem  Autharis  Feritam  f acero  solet, 
Gbarta  ann.  1845:  Si  insultum  vel  Feri- 
tam cum  sanguine,  vel  sine  sanguine  fé- 
eerit,  etc.  (Georgii  Monachi  Ghron.  Far- 
fense  apua  Murator.  tom.  2.  part.  2.  col. 
479  :  Et  ibi  jìla^gam  et  Feritam  fecerat  in 
homine  domini  Abbcuis,]  Occuriit  passim 
in  Lege  Longobard.  [Poetis  nostratibus 
Ferreie.  Le  Boman  d^Athis  MS.  : 


U  ntoll  fiera  l0»  duplab. 
Dm  etpées  1m  Farrcb. 

Vide  Ferides  et  Feruia^ 

1  Ferita  Fagbre:  Idem  quod  mox 
Feritare,  apud  Marten.  tom.  7.  Ampliss. 
Oollect.  col.  84  :  Si  quis  inhonùraverit 
patremaut  matrem  8.  annos  posniteat, 
Quod  si  manum  levaverit,  aut  Ferita 
fecerit  7.  annis  eoceul  pcenitentiam  agat, 

1.  FERITARE,  Ferire,  pugnare.  Dudo 
lib.  8.  de  Morib.  Norm.  pag.  186  :  Nulla- 
que  gens  auderet  Feritare  cum  rnehardi" 
die.  Eidem  Feriter,  prò  Fortiter,  [Guillel- 
mus  Gemmetic.  lib.  2.  Hist.  Norman, 
cap.  6.  apud  Duchesnium  pag.  225  : 

Si  gens  tonra,  feroz,  Jam  Jam  FerìUiterit  ia  me, 
Improba  noo  servai»  fidn  retineniqae  tenorem.  J 

«  2.  FERITARE,  FeriUtem  sequi.  He- 
ricus  in  vita  metrica  S.  Germ.  Autiss. 
tom.  7.  Jul.  pag.  229.  col.  1  : 

Tuie  cum  baitarioo  Feritaret  Gallia  rito,  eie. 

^  FERITAS ,  Nomen  plurimorum  in 
Galliis  locorum,  ut  Feritas  Bernardi, 
vulgo  la  Ferté  Femard,  apud  Baluzium 
Misceli,  tom.  7.  pag.  844.  Feritas  GH- 
bertiy  la,  Ferté  Crilbert,  apud  Rymerum 
tom.  12.  pag.  625.  etc.  Idem  est  quod 
Munitio,  Gastrum  undique  flrmatum  et 
olausum.  Vide  Duchesnium  Hist.  Mon- 
moren.  Instrum.  lib.  7.  cap.  4.  Histor. 
Gastilion.  lib.  8.  cap.  1.  Instrum.  et  infra 
F^ùmitcìs, 

FERITORES.  Aug.  Mussatus  pag.  88  : 
Duse  siquidem  erant  act«s,  prima  eius 
ordinis  ,  quem  Feritorum  vocant.  Ubi 
Laurentius  Pìgnorlus:  Feritores  gere- 
bantvexillum  quadratum,  il  pennone, 
ut  placet  Vincentio  Borghinio,  et  legi- 
tur  apud  Villanum  lib.  7.  et  9.  cap.  70. 
Texilia  Beffia  seu  Imperii,  cum  Aquila, 
nobis  Bandiere,  ductabant  csBteras  tur- 
mas.  Villanus  vero  bis  locis  habet  Fé- 
ditori.  Dicto  cap.  70  :  Uguiccione  ver- 
gendo che  non  potea  schifare  la  bataglta, 
fece  cksscUire  le  guardie  dello  spianato, 
ch'erano  iSanesi;  e  coUi^iati,  e  cUtri,  a 
suoi  Feditori,  intomo  di  150.  CavcUieri, 
ond'era  capitano  con  pennone  Imperiale. 
Ubi  Feditori,  videntur  esse  confcederati, 
fide  astricti,  a  fede:  vel  dicti  quasi  Fai- 
diti,  de  qua  voce  supra  egimus.  [Ano- 
nymi  Ghronlcon  Veron.  ad  ann.  1838. 
apud  Murator.  tom.  8.  col.  684  :  Et  xiv. 
dicti  mensis  exiverunt  dvitatemFerrariss, 
aciebus  et  FeritoHbus  ordinatis  contra 
ipsum  dominum  Legatum  et  eius  exerci^ 
tum,  per  terram  et  aquam  Padi  contra 
ipsos  virililer  pugnantes.]  Vide  Perga- 
minum  in  Ferire. 

W^  Errat  Gangius,  ut  recte  monet 
Garolus  de  Aquino  in  Lexico  Milit.  ad 
hanc  vocem;  Feritores  itaque  Milites 
sunt,  a  feriendo  sic  nuncupati  :  unde 
Italis  Feditori  a  fedire,  quibus  idem  so- 
nat  ac  ferire.  Hinc  Academici  Groscani 
Feditore  Latine  exponunt  Sauciator , 
vulnerator. 

^  Vim  Italici  vocabuli  minime  asse- 
cutum  esse  Gangium  etiam  monet  Mu- 
ratorius  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  savi 
col.  582.  cum  Feritores  snspicatus  est 
eosdem  esse  atque  confoederatos,  fide 
astrictos,  vel  quasi  Faiditos:  nam  Feri- 
tores, vel  Feditori,  a  Ferire  et  Fedire, 
quod  Italia  unum  idemque  sonat.appel- 
labantur,  qui  primi  ad  feriendum  ac 
lanceis  impetendum  hostem  deligeban- 
tur.  Ejusdem  notionis  atque  originisest 
vox  Gallica  Féreur,  in  Poemate  de  Giron 
le  Courtois  MS.  :  Saphar.  ,.  .le  meilleur 
dtevcUier  Féreur  de  Vance,  que  on  sceust 
f^  prèe,  ne  loing^ 

o  FERITORluM,   Instrumentum   fe- 


riendo vel  tundendo  aptum.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1848.  ex  God.  reg.  4120: 
Feritorium,  Gallice  li  Anceute,  a  Feria, 
Lit.  remiss.  ann.  1478.  in  Reg.  194.  Ghar* 
toph.  reg.  eh.  864  :  Ung  serens  et  ung  fer 
à  Ferrer  chanvre, 

1  FERITORIUS  GuLTBLLUS.  Vide  Cul- 
tellus. 

0  FERITUM,  idem  quod  Ferita,  Vulnus, 
percussio,  nostris  alias  Férement.  Gharta 
ann.  1096.  tom.  1.  Probat.  hist.  geneal. 
domus  reg.  Portugal.  pag.  2  :  (^i  eje- 
xerit  lancea  atU  aUa  arma  per  ira  fora 
de  sua  casa,  sessaginta  solidos  prò  Feri- 
tum.  Lit.  remiss.  ann.  1865.  in  Beg.  96. 
Ghartoph.  reg.  eh.  743:  Le  suppliant 
doubtant  la  crudélité  dudit  Ridel,  féry 
icellui  d*un  boston,  que  il  portoit,  par  la 
teste,  pour  occasion  auquel  Férement  mort 
s'ensuit.  Féreis  ejusdem  originis ,  prò 
Choc,  combat,  Gongressus,  apud  Joinvil. 
in  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  49  :  Estoit  le 
Féreis  de  maces  et  d'espées. 

FERIUM,  [PrsBdium.]  Vide  Affarium  1. 

1  FERLA,  prò  Ferula.  Scipio  quo  senes 
et  infirmi  solent  uti,  Fulcrum  axillare, 
Gslìì,  Bequille  :  qìia  Yox  hoc  significatu 
non  a  Feriendo,  sed  a  Ferendo  derivari 
videtur.  ViU  B.  Jacobi  Veneti,  Maii 
tom.  7.  pag.  473:  Non  potercU  solus  ince- 
dere, nisi  quìbusdam  ligneis  fuleimentis, 
quas  Ferlas  vocant,  fultus.  Miracola  B. 
Simonis,  Aprii,  tom.  2.  pag.  720  :  Quod 
erat  claudus  vede  dextro,  ita  quod  ire  non 
poterai  sine  Feria.  Bursus  occurrit  pag. 
724.  Feria  vacua,  hoc  est.  Ferula  pura, 
nulla  cuspide  praamunita,  in  hoc  Jacobi 
Gardinalis  Carmine  de  Goronatìone  Bo- 
nifacii  VIU.  inter  Acta  SS.  MaU  tom.  4. 
pag.  470  : 

....  VacoBS  ^estanles  polliee  Ferlas, 
Diffasas  repetont  ades,  fflasque  recursant 
Sspiut,  etc 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657:  Feria,  Prov.  ferula,  herba  valde 
calida.  Ferlada,  Prov.  ferulentum,  feru- 
larium.    ^^ 

^  FERLETUM  et  Frbletus,  Latem» 
vel  lampadis  genus.  Ordo  ecci.  Ambros. 
Mediol.  ann.  circ.  1180.  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  895  : 
Ebdomadarius,  sonito  signo  tuba  ad  ma- 
tutinum,  debet  portare  m  secretarium  de 
ecclesia  sestiva  unum  Ferletum  plenum 
oleo,  accensum,  ut  lectores  videant  quid- 
quid  in  obscuro  matutino  dicendum  est. 
Et  istud  Ferletum  cMet  esseUliuelectoris, 
qui  in  postremo  indicaverit  offieium.  Ibid. 
col.  90d  :  Ideo  minores  prasparant  Ferle- 
tos  et  phicUas,  ita  ut  nibdiaconi  possint 
eas  accendere  in  matutinis.  Bursum  col. 
906  :  In  prima  turma  accendunt  Ferletos, 
qui  stani  in  parietibus. 

^  FERLINA  vel  Feblinus,  Hisp.  Fer- 
Un  ,  Italia  Ferlino ,  Monet»  species , 
eadem  quse  Ferlingus.  Vide  in  hac  voce. 
Gharta  ann.  1278.  apud  Murator.  tom.  4. 
Antiq.  Ital.  med.  «vi  col.  745  :  Et  ea  de 
causa  requisitus  sit  potestas  et  consilium 
et  coìnmwhe  Mulina,,.,  quod  satiafaceret 
dieta  domino  Saraceno  de  dictis  dampnis 
et  iniuria:  etsatisfcuierenoluerunt,  contra 
quoareformatum  sit  in  Consilio  et  massa 
populi,...  ad  scnUinium,  cum  Ferlinis 
datis,etc.  Nostris  Frélin.  Lit.  remiss, 
ann.  1445.  in  Beg.  176.  Ghartoph.  reg. 
eh.  871  :  L'un  desquelx{compsLgnon8)dist 
à  l'autre  qu*il  avoit  getté  deux  Fréhns  à 
une  fois,  qui  n'estoit  pas  chose  acooustu- 
mée  audit  jeu  (de  breland).  Ferrin,  f.  prò 
Ferlin,  in  Stat.  ann.  1878.  tom.  5.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  644.  Ncque aliudso- 
nalFerrof,  in  Lit.  remiss.  ann.  1885.  ex 
Beg.  127.  eh.  41  :  Une  petite  piece  d'autre 


\ 


440 


FER 


FER 


FER 


argent,  appellée  Ferrot.  EJusdem  quoque 
notionis  est  Frélucque,  in  aliis  Lit.  aun. 
1459.  ex  Reg.  189.  cb.d58:  LeducdeBaur- 
goigne  a  fati  courir  ou  pay$  de  Boullenoia 
et  autres  paya  d'environ  aucunes  num- 
noiea  noires  de  son  coing,  depetiievaleur, 
que  aucuns  appelloient  Frélucques,  doni 
en  aucun  tempa  Ven  alouoit  et  diatrihuoit 
ìes  huit,  et  en  autre  temps  tee  doute  ou 
lea  seize,  pour  ung  denier;  et  eurent  coura 
juaquea  enviran  à  ung  an,  que  noatredit 
frere  et  cotwin  fiat  faire  deffendre  eadii 
paya  le  coura  deadutea  monnotea  noirea. 
Alfae  ann.  1454.  in  Reg.  184.  eh.  478  :  Pour 
ung  virelan  de  naire  monnoie,  nommé  au 
paua  (Ponthieu)  Fréluaquea.  Denique 
eaaem  est  moneta,  qu8B  Furrelique  nun- 
cupatur.  in  Lit.  remiss.  ann.  1875.  ex 
Reg.  107.  eh.  66:  Lequel  Robert  changeur 
a  acheté  et  prina  monnoie,  appellée  Poite- 
vinea  ou  Furreliquea.  Ob  modieum  hu- 
jusce  moneta  valorem  sic  ap^llata 
videtur:  res  quippe  nihili,  Freluchea 
dicimus,  ut  notatur  supra  inFamfacula. 
Vide  infra  Ferto. 

FERLINGUS  ,  Quadrans  ,  vel  guarta 
pars  denarii,  a  Saxon.  f  e  o  r  %  1 1  n  g  , 
seu feor-^ing,  a  feord,  quar- 
tus.  Assisa  panis  et  cerevisis  ann.  51. 
Henr.  III.  apud  Spelman.  :  Ot^andoquar" 
terium  frumenti  venditurpro  12.  den.tum 
pania  waatelli  de  Ferlingia  ponderabit  5. 
ìibr.  et  6.  aolid.  Ferlina  nostris.  Wlll. 
Guiart.  ann.  1211  : 

Pir  quoi  chatcan  ottel  enoora 
R«ad  là  par  an  qoatre  esterlint, 
Da  la  vaine  de  Ferlios. 

Gomputum  Stephani  de  la  Foniaine  Ar* 
gentarii  Reg.  ann.  1850  :  Un  gobelet  d*or 
a  couvercle  peaant  2.  marca^  1.  once,  8. 
eaterlina,  et  8.  Ferlina,  Frelin,  in  Ghro- 
nico  MS.  Bertrandi  Guesclini  : 

Ne  me  fault  nuli  aeconn  en  noie  n*en  jardlo, 
Pour  un  honune  tenir,  car  oar  S.  Matelin, 
S*il  y  en  atolt  deus,  n'en  aionroie  un  Frelin. 

Ferlingus  Terr/E,  apud  Edw.  Go- 
kum  ad  Littleton.  sect.  1.  Quarentena 
terrai  exponitur,  diciturque  continere 
82.  acras.  [Ex  Spelmanno  tamen  in  voce 
Aera,  decem  ocra  faciunt  Ferlingatam, 
quatuor  Ferlingatam  faciunt  virgatam , 
guatuor  virgata  faciunt  hidam,  quinque 
nidas  faciunt  feodum  MilitiaA  Monastic. 
Anglic.  tom.  1.  pag.  280  :  ifnam  virga- 
tam terraa  de  dono  Crodfredi  de  Morba,  et 
dimidium  Ferlingum  Terrai  de  dono 
Magiatri  Roberti,  etc.  Pag.  925  :  Totam 
terram  ejusdeìn  Ricardi,,.,  acilicet  4.  F^r- 
hngaa  Terrai  cum  pertinentiia  auia.  Oc- 
currit  prfflterea  pag.  577.  588.  684.  tom. 
2.  pag.  8.  205. 250.  [in  Hist.Harcur.  tom. 
4.  pag.  2207.  apud  Thomam  Madox  in 
Formulari  An^ic.  pag.  41.  76.  et  supra 
in  voce  RurghardA  {«>  In  Electoratu 
Brunsvicensi  ein  Vorting  etiamnum  est 
mensursB  agrari»  species.  Adel.] 

^  1.  FERMA^  ìitFirma,  Praedium  alteri 
elocatum  ad  certum  tempus,  apud  Ste- 

Shanotium  tom.  4.  Anliquit.  Pictav. 
[SS.  pag.  408.  Hinc  Tradere  ad  Fer- 
mam,  PrsBdium  seu  villam  ad  tempus 
elocare,  Gali.  Donner  à  Ferme»  in  Spici- 
le^o  Fontanellensi  MS.  pag.  214.  Vide 
Firma* 

o  2.  FERMA,  Alia  notione.  Vide  supra 
Fatiga  2. 

^  FERMABA,  Prov.  Sponaa,  in  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

o  FERMAUA,  Sponsio,  pignus.  Gali. 
Promeaae,  Gageure,  Enjeu,  alias  Fer- 
maille.  Lit.  remiss.  ann.  1865.  in  Reg. 
98.  Ghartoph.  reg.  eh.  627  :  Idem  Galto- 
tua  rèaponait,  quod  hoc  in  ventate  aci^at 


et  de  hoc  nuUatenua  ambigebat,  aubjun- 
gendo  quod  ipaa  centra  Johannem  d'Eacou- 
òlehaui  centum  francoa  auri  in  Fermalia 
aive  gaigeura  poneret.  Fermeille,  in  eod. 
Reg.  eh.  714.  Ali»  Lit  ann.  1868.  in  Re^. 
101.  eh.  46:  Gomme  par  plusieura  foia  U 
euat  eaté  parole  de  faire  le  mancige.,,. 
combien  que  fienaaillea,  ne  Fermailìea 
n'euaaent  paa  eaté  aur  ce  faitee,  etc.  Rur* 
sum  ali»  ann.  1875.  in  Reg.  108.  eh.  95  : 
Quand  il  orent  beu,  firent  une  Fermaille 
de  eommun  accort,  que  le  premier  qui 
diroit  oyl,  paieroit  Veacot.  Denique  oc- 
currit  in  Lit.  ann.  1882.  ex  Reg.  120.  eh. 
885.  Fremaille  ou  gaigeure^  in  aliis  ann. 
1887.  ex  Reg.  132.  eh.  156.  Vide Ftrmanda. 

0  FERMAOUM.  Fermallium,  Fibula, 
Gali.  Roucle,  agraffe,  alias  Fermail  et 
Fremail.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Fermati,  Roucle,  afac^,  fibula, 
Aliud  Provine.  Lat.  ex  God.  7657  :  Fer- 
malh,  Prov,  firmaculum,  fibula.  Annal. 
Mediolan.  apud  Murator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  808:  Fermallum  unum  auri  prò 
attachando  manteUum,  cum  aapphiro 
uno  groaao  et  balaaaia  v.  minoribua  et  per- 
lia  liv.  groaaia  et  diamantia  vj.  Gomput. 
MS.  ann.  1289  :  Pro  uno  Fermallio  auri 
ponderante  xii.  atellingoa,  xocxj.  aol. 
Gharta  ann.  1802.  ex  Ghartul.  21.  Gorb. 
fol .  101  :  Je  Rernard  chevalier.  airea  de 
Moroeulf...  voel  que  elle  (ma  fille)  ait  le 
couronne  d'or  et  le  Fremail  à  couvercle, 
Fermillere,  Fermillet,  Fermoillet.  eodem 
sensu.  Lit.  remlss.  ann.  1819.  in  Reg. 
100.  Ghartoph.  reg.  eh.  868  :  Lyenardin 
Ramon,  qui  avoit  appendu  aua  boutona 
ou  Fermillere  de  aon  jupon  ou  autre  aar- 
nement,  une  bouraete.  Ali»  ann.  1480.  in 
Reg.  174.  eh.  860  :  Un  marchant  apporta 
au  aupplÌ€Lnt  unea  heurea  pour  y  fatre  un 
Fermiuet  d'argent  ;  et  tedit  Fermillet 
fait,  etc.  Un  FermoUlet  d'ar^ent  du  pria 
de  huit  aola  Pariaia  ou  envtron,  in  Lit. 
ann.  1884.  ex  Reg.  126.  eh.  51.  Force- 
aaintCj  fibula  appellar!  videtur,  quod 
illa  cingulum  astringitur,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1404.  ex  Reg.  159.  eh.  75  :  Une 

faire  d'eaperona  à  fa^on  d'argent,  une 
'orceaainte  d'argent,  etc.  Nisi  capsulam 
reliquiarum  malis  intelligere.  Vide  in- 
fra Forceriua.  Hinc  Fermailleur  Fibula- 
rum  artifex,  in  Llb.  1.  statut.  artif. 
Paris,  fol.  154.  r*  :  Quiconques  veult  eatre 
Fermailleur  de  laton  à  Paria,  c*eat  aaaa' 
voir  faiaeur  d'amaux,  de  fet^maux  et  de 
fermoera  à  livrea,  eatre  le  peut.  Inde 
etiam  malleolus,  vulgo  Cheville  du  pied, 
Fermail  appellari  videtur,  quod   cum 

fiede  inflbuletur,  in  Lit.  remiss.  ann. 
424.  ex  Reg.  172.  eh.  485:  Gomme icellui 
Ogier  eatoit  cheu  de  deaaua  un  noyer,  et 
a'eatoit  tout  froiaaié  le  corpa  et  rompu  Voa 
du  Fermai!,  qui  eat  audeaaua  de  Voa  du 
pie.  Vide  Fermeilletum  et  Firmaculum. 

FERMARinS,  Qui  conducit  fennam. 
Vide  Firma  8. 

1  FERMEILLETUM,  Fibula,  Gali.  Rou- 
cle, agraffe,  alias  Fermail.  Inventar.  Ee- 
cles.  Noviom.  ann.  1419  :  Item  unum  cole- 
rium^  de  simili  eicut  dieta  alba  prò  prc 
abytero  ad  unum  Fermeilletum  argenteum 
deauratum  ad  quinque  lapidea.  Annotat 
Borei  1  US  Fermeillet  olim  fulsse  catenam 
seu  collariam  auream.  Ad  flbulas,  quas 
Fermaux  appellabant»  quod  spectat,  au- 
re» erant  vel  argente»,  lapidibus  pre- 
tiosis  exornat»,  Nobilium  propri»,  tan- 
tlque  ab  omnibus  «stimai»,  ut  inter 
pr»cipua  honororia  recenserentur.  Tes- 
tamentum  Glementi»  uxoris  Ludovici 
X.  Fr.  Regìs.in  Hist.  Dalphin.  tom.  2. 
pag.  219  :  Item,  à  noatre  cnier  Gouain  le 
comte  d*AlenQon  noatre  meilleur  Fermati 
que  noua  ayena  en  France.  Item,  à  noatre 


chier  Couein  le  Due  de  Rourbon  nostre 
meilleur  Fermail  empréa.  Item,  à  noatre 
chier  Gousin  le  Gomte  de  Reaumont  noatre 
meilleur  Fermail  empréa  lea  deux.  Ovide 
MS.  apud  Borellum  : 

Fermai,  calna,  aniaz,  anmooee, 
Gulmplea,  filandree,  et  toiriaz. 

Vide  FibuUUorium. 

o  FERMENGIOLA,  flòuleste,  in  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120. 

FERMENTAGEI  ,  et  Fermentarii^  a 
Latinis  per  contumeham  apoellatl 
Gr»cl,  quod  ex  fermentato  pane  Corpus 
Ghristi  confleerent,  ut  est  apud  Algeri  um 
lib.  2.  de  Sacr.  cap.  10.  et  S.  Anselmum 
lib.  de  Azymo  et  fermentato  cap.  2.  ut 
illi  vicissim  Latinos  Atimitaa  vocabant. 
Rigordus  ann.  1201.  Fermentarioa  hasre- 
ticoa  Grascos  vocat.  Wibertus  in  Vita  S. 
Leonis  IX.  PP.  lib.  2.  cap.  9  :  Ea  tempes- 
tate orta  est  hasresis  fermentaceorum, 
quaa  calumnialur  sanctani  Romanam  se' 
dem,  imo  omnem  Latinam  et  Occidentalem 
Ecclesiam,  de  Azymis  vivificum  Beo  offende 
sacrificium.  De  utroque,  azymo  scilicet 
et  fermentato,  ita  Gregorius  VII.  lib.  8. 
Epist.  1  :  Nos  vero  azymum  nostrum  inex- 
puqnabili  secundum  Dominum  ra4ione 
defendentes,  ipsorum  (Graacorum)  Fer- 
mentatum  nec  vUuperamus,  nec  rapro&a- 
mus,  etc.  Sic  vicissim  Gr»ci  Ipsi  azymo 
vel  fermentato  pane  in  saenficiis  uti 
satis  indifferens  existimabant.  Nicetas 
Arehiepiscop.  Nicomediensis  apud  An- 
selmum Havelbergensem  Eplsc.  lib.  8. 
Dialog.  cap.  19  :  St  ergo  forte  esaem,  ubi 
nullatenua  FermentcUum  habere  possem, 
et  azyma  praasto  et  paratum  esaet,  et  ego 
misaam  cantare,  ac  Domino  aacrificium 
altaris  offerre  veUem,  ego  profecto  azyma 
non  horrerem,  sed  fidudaliter  ad  offeren" 
dum  sacrificium  Deo  immouMlatum  conaC' 
crarem.  etfideliter  communicarem.  etc 

FERMENTABA.  Gbarta  Guillelmi  Ducis 
Aquitan.  ann.  1027.  in  Regesto  Gonsta- 
bulari»  Burdegal.  fol.  170  :  Et  cum  lepo- 
rada,  et  la  Fermentada,  et  cum  totaa  per- 
tinenzas,  etc,  f.  prò  agro,  in  quo  frum^n- 
tum  serltur. 

3^  FERMENTATIGIUS.  [Fermento  im- 
butus,  ut  FermentoHcitM  panis  apud 
laid,  20.  Orig.  2.  Alii  leg.  Fermentàriua, 
vel  Fermentatius,  sed  Fermentaticius  re- 
tinendum;  nam  GlibanU^us  etiam,  et 
Focadus  alius  dlcitur.] 

FERMENTUM.  Gravls  est  et  intricata 
omnino  controversia,  sed  et  necdum 
omnino  enodata  a  viris  doctis,  quid  sit 
Fermentum  apud  Anastasium  In  S.  Mei- 
chiade  :  Rie,  inq^iit,  fecU,  ut  oblationes 
consecrataa  per  Ecclesiaa  ex  conaecratu 
Episcopi  dirigerentur,  quod  declaratur 
Fermentum.  Eadem  ferme  de  Siricìo 
scribuntur  :  Rie  conatituit,  ut  nultua  Pres- 
byter  MiaacLs  ceMfraret  per  omnem  hebdo- 
madam,  niai  conaecratum  Epiacopi  loci 
deaignati  auaciperet  declaratum,  quod  no- 
minatur  Fermentum.  Rem,  seu  moris 
istius  rationem,  exponit  Innocentius  I. 
Epist.  ad  Decentium  cap.  5  :  De  Fer» 
mento  vero,  quod  die  Dominicapertitulos 
mittimua,  superflue  nos  consulere  voluisti, 
cum  omnes  Ecclesia^  nostraa  intra  Civita^ 
tem  sint  constitutae,  quorum  Preabyteri, 
quia  die  ipsa  propter  plebem  sibi  creditam 
nobiacum  convenire  nonpoaaunt,  idciroo 
Fermentum  a  nobia  confectum  per  Aco^ 
lythoa  acdpiunt,  ut  ae  a  noatra  commu» 
nione,  maxime  illa  die,  nonjudicent  aspa- 
ratos,  [Quod  per  parochias  (extra  urbem 
constitutas)  fieri  debere  nonputo  :  quia 
nec  longe  portanda  sunt  Sacramenta. 
Index  vett.  Ganonum  inter  Goncil.  Hisp. 
tom.  8.  pag.  88.  col.  2  :  De  Fermento  quod 


FER 


FER 


FER 


441 


^ 


> 


civUatia  tantum  Preabyteria  die  Dominico 
dirigaiur.]  Hisce  auctori  tati  bus  solenne 
fuit  Graecls  Latinos  incessere,  qui  azy- 
m!s  in  sacrificio  uti  solent  :  esegue  olim 
objectae  Anselmo  Episcopo  Havelber- 
gensi  Lotharii  Imper.  Legato  ad  Joan- 
nem  Comnenum  imp.  in  ea  collatione, 
quam  ille  habuit  in  Absida  S.  Sophie 
cum  Niceta  Archiepiscopo  Nicome- 
diensi,  de  causis  dissidii  Inter  utramque 
Ecclesiam,  lib.  8.  Dialog.  cap.  13.  a  qua 
quidem  objectione,  ut  sese  expediret 
Idem  Anselmus,cap.l5.  ait.existimare  se 
verius,  ConatUulum  hoc  Romanorum  Pan- 
tificum  Melchiadia  et  ShHdi  non  de  Fer^ 
mentata  hoatia^  aed  de  eulogiia  potiua  in- 
telligendum  videriy  quas  per  ainguloa 
Dominicoa  diea  per  Eccleaiaa  diatribui 
Jubentur.  Quae  est  etiam  Baronii  senten- 
za ann.  313.  num.  49.  et  seq.  quae  eo  vi- 
deturprobabilior,  quod  Goncilium  Lao- 
dicenum  can.  14.  vetet  xà  «yia  »c  'kiyw 

eùXoyifiiv  xatà  Tnv  éopryiv  toO  TlàaxcL  €xì 
£T£pac  napoixcac  ire(i,TCEff6ai.  [Vide  Fertilia.] 
Ala  con  tra  volunt  Fermenti  conaecratt 
voce  ipsam  Eucharìstiam  designari, 
atque  in  iis  viri  doctissimi,  Joannes 
Mabillonius  lib.  de  Azymo  cap.  10.  et 
Cardinal.  Bona  lib.  1.  Rerum  Liiturgic. 
cap.  28.  n.  16.  17.  Sirmondus  mediam 
Inft  viam  in  lib.  de  Azym.  atque  ex  eo 
fermentum  a  prsBdictis  Pontincibus  dic- 
tam  existimat  Eucharistiam,  non  quod 
ex  pane  fermentato  esset,  sed  quod  ipsa, 
ex  quocumque  pane  fieret,  Ecclesiis  ad 
quas  mittebatur,  fermenti  vicem  prses- 
taret/Cisque  unionis  inter  se  vinculum 
esset,  aicut  fermentum  massae,  cui  com- 
miscetur.  Horum  omnium  plura  scire 
aventi,  sententi as  expendere  per  nos 
liceat,  dum  ad  alia  properamus. 

S^  Fermenti  nomine  vere  intelligen- 
dam  esse  Eucharistiam  seu  EucharistisB 
particulam^  quae  sacrificiis  a  Presbyteris 
offerendis  veluti  fermentum  fuent,  ut 
explicat  Sirmondus,  suadere  videntur 
DerantiqusB  Glossae  MSS.  super  Canones 
Apostolorum  et  Decretales  Pontificum 
in  S.  Emmerammi  Monasterio  asser- 
vatse,  ex  quibus  haec  refert  Mabillonius 
tom.  4.  Analect.  pag.  60  :  De  Fermento 
guod  dicit  Qnnocentius  I.)  moa  eat  Roma- 
nia^ ut  de  Miaaa  ausa  cantatur  in  Caena 
Domini,  et  in  Sabbato  aancto,  et  in  die 
aancto  Paschsa,  et  in  Pentecoaten,  et  in 
Natali  Domini  die  aancto  per  totum  an'- 
num  aervaturf  et  ubicumque  per  atationea, 
ai  ipae  Papa  ad  Miaaam  prseaena  non  fue" 
rit,  de  ipaa  Miaaa  mittitur  in  calicem, 
cum  dùnt,  Pax  Domini  sit  semper  vobis- 
cum.  Et  hoc  dicitur  Fermentum.  Tamen 
Sabbato  aancto  Paachsa  nullua  Preabyter 
per  Eccleaiaa  baptiamalea  neminem  com» 
municat  ,  anteauam  mittatur  de  ipaa 
Sancta,  quam  ootulit  dominua  Papa, 

o  FERMENTUS,  Firmus,  securus.  In- 
ventar.  MS.  ann.  1866  :  Quod  (fortalitium) 
antea  a  nemine  lenebatur;  aed  in  libero  et 
Fermento  allodio poaaidebat.Ferni,  eodem, 
ut  videtur,  sensu,  in  Bestiar.  MS.  : 

Salemons  ditt  en  m  senteoM, 
Qua  Grist  est  de  Dieu  Mpieooe, 
Uns  esperia  montepleable, 
Soutil.  mouvant  et  entendable, 
Plain  de  pitie  et  anasble, 
Asseur  et  Perni  et  esteble. 

T  FERHES,  vel  Fermis,  Sponsor,  flde- 

Ìussor,  Gali.  Répondant,  caution^  Hisp. 
^iador,  Charta  Veremundi  Iraxensis 
Abb.  aera  1120.  apud  Jos.  Moret.  Anti- 
quit.  Navarrse  pag.  618  :  Sed  dedimua 
mutuum  in  villa,  quaa  dicitur  Diacaatello^ 
agrum  unum  et  vtneam  unam...  et  dedi- 
mua Fermea  aeniori  Garaiaa  Lopiz  nomh^ 
natim  aeniorem  Fortun  Sanaoiz  de  Mh^ 

III 


nueta,  et  Lope  Ferroniz  de  Ecoien,.»,  ut 
poat  hanc  commutationetn  nullua  haòeat 
homo  vocem  malam  vel  querhnoniam  ai 
prò  ipao  agro  vel  prò  ipaa  vinea.  Vide 
Fidiator, 

<>FERMEUS.  Arca,  Gali.  Goffrè,  quia 
clave  firmatur  seu  Claudi  tur.  Stat.  ann. 
1388.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
274.  art.  3  :  Et  ponetur  aeu  incluaetur 
pecunia  collationem  hujuamodi,  per  depu- 
tatoa  praadictoa,  in  uno  Fermeo,  qui  pone- 
tur in  audientia,  in  quo  erunt  ausa  aera 
et  duse  clavea  diveraaa. 

\  FERMISONA.  Vide  Ferineaona. 

i  FERNISIUH,  Gali.  Vemia,  Glutinosa 
liquorumcompositio,  quas  lignisad  nito- 
rem  et  conservationem  inducitur. 
Schramb.  Chronic.  Mellicense  pag.  476. 
col.  2  :  Porro  ipaaa  achindulaa  terpentino 
Femiaio  operuimua,  fratre  Joanne  de  Me" 
glea  illud  cum  fatigùa  magnia  coquente, 
patribua  ac  fratrwua  cmteria  non  cum 
parvia  laboribua  ipaum  inducentibua  achin- 
dulia  magna  cum  diligentia....  Et  fuerunt 
illsa  noviaaimsR  achindulaa  quotai  guadrin^ 
gentaa  iliceaa  aeu  ^uercinaa  de  vaaia  veteri" 
bua  vinorum,  aliia  achindulia  deficientibua, 
et  ibi  de  induatria  fecimua  Femiaium 
nigrum. 

*  FERNERAUS.  Instr.  Inter  stat.  Pe- 
rus.  pag.  3  :  In  qua  aententia  per  dictum 
noatrum  conailium  pronunliatum  extitit 
inter  esalerà,  feuda  quaacumque,  rea^  bona, 
et  Jura  feudalia,  quaa  et  qusa  dictua  do^ 
mmua  Jacobua  jrater  noater  cariaaimua  a 
nobia  tenebat,  {ore  commiaaaa  et  commiaaa 
nobia  et  noatria  exchertaa  et  excherta, 
noaque  noatra  propria  dieta  feuda,  rea  et 
bona,  et  jura  feudalia  et  Ferneralia  auc" 
toritate  apprehendere,  capere,  ad  manum 
noatram  ponere  et  retinere  debere  et 
noaae.  Ubi  Fratemalia  legendum  opinor  ; 
ibi  enim  de  bonis,  qu»  a  fratre  teneban- 
tur   sernQO  est 

FÉRNOVA,  Vox  barbara,  qua  significa- 
tur  una  e  12.  speciebus  auguriorum, 
qusB  sic  defini  tur  a  MichaSle  Scoto  de 
Physionomiacap.  56  :  Fernova,  eat  augu- 
rium,  quando  tu  exiveria  domum  tuam 
cauaa  faciendi  aliquid,  et  eundo  videa 
hominem,  vel  avem  eundo  vel  volando, 
ita  quod  ae  ponat  ante  te  in  ainiatra  parte 
tui  :  et  iatud  eat  tibi  aignum,  bonaa  aignifi^ 
cationia  auper  negotium.  Vide  Venta, 

1  FERONIA,  IIoXu<rcé90(voc,  in  Glossis 
Lat.  Gr.  Sangerman.  Gloss.  Isid.  :  Fero- 
nia.  Dea  agrorum.  Nemorum  est  Virgilio 
-^neid.  7.  vers  800  : 

....  Viridi  gandens  Feronia  lueo. 

Vide  ibi  Servium. 

o  FEROR,  prò  Furor,  ut  videtur,  in  Lit. 
ann.  1357.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  448  :  Ob  ipaarum  ferarum  timorefn, 
Ferorem  et  terrorem,  etc, 

^  FERPARIUS,  Idem  quod  mox  Ferpe- 
riua.  Necrol.  S.  Saturn.  Carnet.  :  V. 
Cai,  Jul.  obiit  Thomaa  Ferpariua.,.  HI. 
Cai.  Sept.  obiit  Simon  Victerua  prò  cujua 
anima  haòetur  atallum  Ferparit  in  mer^ 
calo. 

o  FERPERIA,  Vestes  interpolae,  seu 
earumdem  negotium  et  forum,  vulgo 
Fripperie,  alias  Forperie,  Frepperie  et 
FreM)erie.  Lit.  Phil.  Audacis  ann.  1278. 
in  Lib.  2.  stat.  artif.  Paris,  ex  Cam. 
Comput.  fol.  129.  V".  :  Mulierea  et  alias 
pauperea  et  miaerabilea  peraonsa  Ferpe- 
riam  et  parvoa  aotularea  aliaaqueminutaa 
mercaturaa  conaueverunt  vendere,  etc. 
Comput.  praeposit.  Paris,  ann.  1821.  ex 
Eeg-  sign.  Noater  ejusd.  Cam.  fol.  246. 
ytf   :  De  Ferperia  et  alutaria  prò  vij**. 

iìih  ^*^'  PCf  annum,  Pedag.  PeronsB  in 
^v! Aftul.  21.  Corb.  fol.  334.  v».  :  Item  ung 


gìiSrtul. 


fardeaulx  de  Freaperie  (infra,  Fleapsrie) 
reffoullée  doit  ij.  a.  ob.  Et  fol.  836  :  Item 
brouette  qui  maine  Frepperie  doit  ij.  den, 
Pedag.  Divion.  circa  med.  xiv.  saec.  ; 
Li  eataulx  de  la  Forperie  paiera  chaacun 
xij,  den.  Hi  ne 

<»  FERPERIUS,  Ejusmodi  vestium  in- 
terpolator.  Gali.  Frippier,  alias  Ferpier. 
Reg.  episc.  Nivern.  ann.  1287  :  Item  Sab- 
bato  ante  Nativitatem  Domini,  quilibet.,,, 
Ferperiua  debet  ij.  den,  Charta  ann.  1809. 
in  Keg.  13.  Chartoph.  reg.  eh.  84  :  Supra 
domum  Adsa  de  Ùorbolio  Ferperii,  qum 
eat  contigua  domui  Gregorii  Aquart  Fer^ 
perii.  Ferpier,  in  Lit.  remiss.  ann.  13^. 
ex  Reg.  i37.  Chartoph.  reg.  et  tom.  4. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  82.  et  84.  Flé- 
pier,  apud  D.  Le  Beuf  tom.  1.  Dissert. 
pag.  209.  Feupier  denique,  in  Charta 
Henaldi  vicecom.  Falesia^  ann.  1295.  ex 
Lib.rub.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  242. 
v«.  col.  2:  Item  tea  eataua   dea  Feupiera 

?our  X,  aolz.  Vide  supra  Ferpariua  et 
Vepatsa  veatea, 

>|c  U  Item  super  granchia  Thierrici  de 
Remis,  Ferperii,  sita  ante  ecclesiam 
sancti  Honorati  Parisius,  xvi.  solidos. 
(Cart.  N.  D.  Paris,  ni,  87,  an.  1283.)  »] 

FERQUIDUS.  Par,  similis  :  vox  Longo- 
bardica. Lex  Langob.  lib.  1.  tit.  19.  {  2. 
[<**  Roth.  147.]  :  Ipae  qui  focum  portavit, 
damnum  Ferquidum,  id  eat,  aimile,  com^ 
ponat,  l  16.  f<»  335.1  de  cane  occiso: 
Reddat  Ferquidum,  aut  aimilem.  Ita  et  { 
20.  tit.  23.  S  3.  7.  lib.  2.  tit.  15.  i  4. 
[«>  Roth.  342.  854.  Liutpr.  151.  (6.  98.) 
Roth.  174.]  Capitulare  Radelchisi  Prin- 
cipis  Beneventani  cap.  17.  de  servis  fu- 
gacibus  :  Et  ai  non  reddantur  ab  eia,  aut 
ai  nullo  modo  inveniri  potuerint,  reddan^ 
tur  Ferquidi  eorum.  Regestum  Petri  Dia- 
coni Casinensis  num.  393  :  Et  reataurate 
nobia  Ferquidum,  id  eat,  aimile.  Ex  bis 
emendare  licet  Chartam  veterem  apud 
Ughellum  tom.  1.  ItaliaB  sacr.  pag.  491. 
ubi  vox  haBc  perperam  exarata.  [<»  Vide 
Graff.  Tesaur.  Ling.  Frane,  tom.  4.  col. 
646.] 

^  FERRA  MoLENDiNORUM ,  Instru- 
menta  ferrea,  quae  ad  molendinum  per- 
tinent,  et  maxime  ferrum,  quod  in  media 
mola  statuitur.  Vide  Ferramentum  de 
molino,  Charta  ann.  1233.  ex  Chartul. 
Campan.  fol.  437.  v».  col.  2  :  Si  vero  diC" 
tum  frumentum  dictia  terminia  aolutum 
non  fuerit,  licebit  nobia  propria  atictori" 
tate  et  aine  meffacere,  capere  Ferra  om- 
nium molendinorum  auorum  de  Pruvino, 

^  FERRA  Regia,  Praestationis  species. 
Arest.  ann.  1398.  24.  Maii.  in  voi.  9.  ares- 
tor.  parlam.  Paris.  :  In  aeptimana  magna 
ante  Pentecoatea  eramua  tn  poaaeaaione  et 
aaiaina  levandi.,.  aupra  fabroa  groaaum 
ferrum  fabricantea.,,  aex  denarioa  Parie, 
projure,  nuncupato  Ferra  regia. 

FERRAGIA,  [f.  Tributum,  quod  prò 
viis  publicisreficiendis  a  praetereuntibus 
exigitur  :  nostri  quippe  viam  stratam 
Chemin  ferré  interdum  vocant.]  Charta 
Galeacii  Comitis  Virtutum  anni  1375: 
Contulit  et  dedit  pedagium,  toltam  et  Fer- 
raciam,  qui  in  caatro  Uguilliarum,...  per' 
cipiuntur. 

o  FERRAGALE,  Ferragile,  Ferràgil.- 
LUM,  quod  et  Terra  Ferragilia  dicitur, 
Agri  Portio,  in  qua  ad  viridis  tantum- 
modo  pabuli  saginam  ordeum,  vel  gra- 
num  quodvis  invicem  mixtum  serìtur, 
viridarium.  Charta  ann.  1400.  in  Reg. 
155.  Chartoph.  reg.  eh.  149:  Item  unam 
aream  cum  Ferragali  confrontatam  a 
parte  AuatH  cum  Petro  Spaza.  Alia  ann. 
1415.  in  Re^.  168.  eh.  828  :  Itetn  unum 
Ferragile,  aitum  loco  vacato  ad  molendi- 
num   Cathalani,  facit  unam  eyminam 

56 


442 


FER 


FER 


FER 


frumenti,..  Itemfìro  quadam  borda,  orto 
et  Femigillo  contiguis...  tre$  eyminaa  fru- 
fnenti,,.  Item  prò  duabus  punhenali» 
terrm  Ferragitis,..  unum  denarium  Tolos, 
Vide  8upra  Feragale. 

«  FEKRA6IA,  Eadem  notione,  Italis 
Ferrana.  Inquisii,  arni.  1448.  in  Dalphin.: 
Dieitur  dedisse  quendam  locum  ad  fa-- 
àendam  domum  in  quadam  Ferragia, 
qtUB  est  inter  ambas  vtllas  eaetrot^um  de 
Gauleriis  superioribus  et  inferioribus. 

oi.FERRA6INA,EodeminteIlectu.  Tes- 
tam.  Gaill.  Monetarii  ann.  1218  :  Majori 
fUio  meo  Johanni  lego...  totam  Ferraginam 
meam,  cum  suo  orto  et  aliis  suis  omnibus 
pertinentiis.  Gtiarta  ann.  1878.  in  Reg. 
118.  Oliartoph.  reg.  eh.  200  :  Petrus  Cha- 
lumi  laborator  Fiterris  unam  Ferragi- 
nam j..,  sub  usatioo  annuo  duorum  sexta-- 
riorum  ordei,  Pluries  ibi. 

^2.  FERR16INA,  ut  Ferrago,  Gharta  xi. 
s»c.  ex  Archlvis  S.  Victoris  Massil.  : 
Omne  decimum  sum  laborationis  ampio 
animo  diligentissime  tribuit  S.  Victori 
Goirandus  de  Gonfanono.  Filii  sui  cujus" 
dam  condamine  seducti,  ob  uberrimam 
vinetarum  habundantiam...  de  tribus  Fer- 
raginis  dant  in  castello  Gonfanono  cum 
amajoramento. 

^  FBRRA6INALE,  Ferreginale,  Fer- 
RioiNALE ,  Eadem  acceptione.  Form, 
vendit.  in  Formul  .  MS.  Instr.  fol.  88  : 
Vendidit  et  concessit  ad  perpetuum  domi- 
nium.,,  quoddam  Ferraginale  et  quod- 
dam  cascUinum,  cum  paZeario.Ibid.  infra  : 
Ferraginale.  Gharta  sub  Ludov.  VI.  ex 
Bibl.  reg.  cot.  15  :  Vindimus  vobis  in  co- 
mitatu  Narbonense...  Ferreginale  nostro, 
qui  nobis  advenit  deparentorum,  et  abet 
affrontationes  ipse  Ferriginale  de  parte 
Horientis,  etc.  Unum  bonum  Ferrigtnale, 
in  Gh.  ann.  1288.  apud  Gencium  inter 
Gens.  eccl.  Rom.  Vide  in  Ferrago. 

1  FERRàGINAUS.  Vide  post  Ferrago. 

1  FERRA6IUM ,  Stramentum ,  paJea, 
fenum.  Gali.  Fourrage.  Gharta  ann.  1262. 
ex  Ghartulario  S.  Martini  Pontisar.  : 
Pacifiee  gaudeant  Monachi  S.  Martini 
Pontisar.  tam  de  seramine  et  grano, 
quam  de  omnibus  aliis  Ferrctgiis  ubicum- 
que  voluerint  circumferendis.  Vide  Fer^ 
rogo  et  Fodrtim. 

^  FERRAGNALE,  Eodem  sensu.  Inqui- 
sii, ann.  1371. in  Access,  ad  Hist.  Gassin. 
pari.  1.  pag.  488.  col.  2  :  Item  Ferragnale 
unum  cum  arangiis  et  cum  sedificio  ver- 
laseiorumjuxta  mania  terra, 

FERRACrO,  Agri  portio,  in  qua  non  ad 
frumenti  copiam.sedad  viridis  iantum- 
modo  pabuli  saginam,  ordeum»  vel  gra- 
Dum  quodvis  invicem  mixtum  seri  tur. 
Unde  a  Latino  Ferrago,  deducta  vox 
censetur.  [Papias  in  MS.  Bituric  :  Fé- 
rogo,  Fruges  in  herba  colore  virides.  ] 
Gloss.  MS.  Regium  God.  1018  :  Ferrago, 
viridis,  YpaoT^c.  Gastellani  Herennales 
vocani.  Itali  Ferragina,  et  Ferraina. 
Veius  Judicatum  ann.  Ì191.  apud  Ga- 
tellum  lib.  4.  Rer.  Occit.  pag.  491  :  Prop- 
ter  decimai  et  primitias  hortorum,  clau- 
sorum,  et  Ferraginum,quorum  et  quai*um 
quidam  homines  Carcassonas  decimas  et 
primiticLs  eis  dare  nolébant.  Infra  :  Qui- 
dam sunt  in  hac  villa,  qui  decimas  et  pri- 
mitias nobis  dare  nolunt  de  kortis,  clausis 
et  Ferraginibus.  Godicillus  Rosiagni  de 
Podio  alto.  tom.  7.  Spicilegii  Acheriani 
pag.  275  :  Volo,  quod  Prior  .  . .  habecU  et 
possideat  Ferraginem    meam ,    quas   est 

frope  sanctum  Veredimium,  guts  dieta 
'errago  confrontatur  ab  Oriente  cum 
quadam  via  publica,  etc.  Infra  ;  De  prò- 
ventìbus  dictss  Ferrctginis,  etc.  [Gharta 
ann.  1019.  ex  Archivo  S.  victoris  Massi- 
liens.  Armar.  Aquens.  Diosc.  ;  Donamus 


duas  cartairadas  de  vinea  et  Ferraginem 
ad  caminum,  et  aliam  Ferraginem,  que 
est  juxta  viam,  etc.  Gharta  anni  1196.  in 
parvo  Ghariul.  ejusd.  S.  Victoris  :  Et 
super  gasto  ^uod  ruperat  W,  BemardU 
super  Ferraginem  G.  de  Torreves,  nihil 
edUficent.  Pluries  memorantur  Ferragi- 
nes  in  Archivis  ejusdem  Abbati»  :  Mas- 
siliensibus  etiamnum  Afferage,  fertilis 
ager  est  et  opimus.  Gbartular.  Aptense 
fol.  50.  verso  :  Dono  ....  Ferraginem 
unam  ad  Èrusculum  et  juxta  villam  se- 
modicUam  de  vinea  unam,  et  in  alio  loco 
Ferraginem  unam  prope  Ecclesiam  S. 
Johannis.  Statuta  Massil.  lib.  5.  cap.  19  : 
Si  per  campos,  vel  Feragines  seminatas, 
vel  hortos  laboratos  sive  cultos  transibit 
equitando,  etc]  Vide  Golumbum  lib.  8. 
de  Episc.  Sistaricens.  num.  24.  Gues- 
naium  in  Annalib.  Massiliensibus  pag. 
292.  885.  [novam  Gali.  Ghr.  tom.  1.  pag. 
80.  Instrum.  col.  1.  Append.  ad  Marcam 
Hispan.  col.  1161.]  etc. 

^  Gharta  ann.  1189.  inter  Instr.  tom. 
6.  Gali.  Ghrist.  col.  821  :  In  Ferragine 
quoque,  quss  viridarium  dieitur,  etc.  Vide 
suora  Ferragale. 

FERRAGiNALis ,  Idem  ouod  Ferrago, 
Gharta  Veremundi  Regis  Hispan.  apud 
Ambros.  Moralem  in  Notis  ad  S.  Eulo- 
gium:  Et  omnes  suos  hortos,  unum  in 
Arvale,  et  alium  in  ripa  fluminis,  et  suos 
Ferraginales  ubicunque  illos  habuit. 
[Gharta  Seniofredi  Gomit.  Barcinonensis 
ann.  961.  in  Append.  ad  Marcam  His- 
pan. coi  877  :  Ùoncedo.,.,  alodem  meum 
proprium  quem  habeo  in  Comitatu  Ros- 
silionense id  est,  casas,  curtes,  et  hor- 
tos et  hortalibuSf  et  ipse  Ferraginale,  etc.'\ 

FERRAMENTARIUS ,  Faber  ferrarius, 
apud  Jul.  Firmicum  lib.  8.  Math. 
cap.  18. 

1  FERRAMENTUM  de  Molino.  Gloss. 
GrsBC.  Lat.  :  'EpyaXslov,  Ferramentum, 
Nostri  Fer  de  moulin  vel  Croix  de  mou- 
Un  vocant  ferrum  illud  quod  in  media 
mola  statuitur,  Germanis  Muhlelsen. 
Pactus  Leg.Salicffi  tit.  24.  cap.  2  :  Si  quis 
Ferramentum  de  molino  alieno  furaverit, 
etc.  quod  Ferrum  mulinarium  dieitur  in 
Lege  Alaman.  cap.  99.  %  25.  Vide  Ferra 
Molendtnorum. 

1  Ferramentum,  Gladius  vel  quodvis 
aliud  instrumentum  ferreum.  Pactus 
Leg.  Salicffi  tit.  20.  cap.  8  :  Si  vero  san- 
guis  exierit,  ita  oomponat  veluti  eum  de 
Ferramento  vulnerasset.  Ferramenta  qum 
in  hostem  ducunt,  in  Gapitul.  de  Villis 
cap.  42.  [^  Vide  Forcelfinum.  Marlus 
Mercator.  pag.  101  :  ''Opyoivov  xs\  épyaXcrov 
T7)c  Oe&TY)Toc,  qtuB  latine  instrumentum, 
magie  autem  armamentum  vel  Ferra- 
mentum deitatis  .  .  .  possumus  dicere.  De 
Ghristo  agit.l 

^  Reg.  S.  Bened.  cap.  82:  Substantiss 
monasterii  et  Ferramentis  vel  vestibus, 
seu  quibuslibet  rebus ,  provideat  abbas 
fratres.  Fermant,  Ferment  et  Fermeau, 
Falx,  vulgo  Serpe.  Lit.  remiss.  ann.  1897. 
in  Reg.  152.  Ghartoph.  reg.  eh.  192:  Un 
hostil  esmoulu,  nommé  Fermant  ou  cor^ 
bec,  dont  il  entendoit  à  couper  bos.  Alile 
ann.  1891.  in  Reg.  140.  eh.  214  :  Une  serpe, 
appellée  selon  la  coustume  dupais  (a  Pé- 
ronne)  courbee  ou  Ferment.  line  sarpe  à 
long  manche,  que  Ven  appelle  Ferment, 
in  aliis  ann.  i447.  ex  Reg.  176.  eh.  574. 
Ali»  ann.  1451.  ex  Reg.  181.  eh.  65  :  Ung 
fermeau  (vel  Sermeau)  à  exempir  hayes 
et  buissons.  Denique  alias  Lit.  ann.  1474. 
in  Reg.  195.  eh.  1172  :  Une  sarpe  longue, 
appellée  au  paù  (du  Maine)  ung  Fermeau, 
à  coupper  espines,  Nisi  legendum  sit 
Cermeau,  quod  ibi  ter  repetitur.  Vide 
supra  Ferminiculum,  i 


FERRANDUS,  Golor  in  equis  sic  appel- 
latus.  Gharta^ scripta  sub  Roberto  Rege, 
in  Tabulario  Abbat.  Gonchensis  in  Ru- 
thenis  eh.  209  :  Et  laxo  sancii  Salvatoris 
et  sanetafidecaballum  meumFerrandum, 
Wilielmus  Brito  lib.  12.  Philipp,  de 
Ferrando  Gomite  Flandriae,  capto  in 
PriBlio  Bovinensi  : 

At  Farrandns  equit  eveetw  forte  duobut, 
LecUea  doplid  lamoiM  Toheotibiii  iptain, 
Nomloe  ouot  illi  eolor  eqoiToeabat,  ut  esMt 
NoniM  idem  Comilis,  et  equomm,  Paritianis 
CìvOmu  offartur  L^ipira  dwdeodtit  In  aree. 

Similia  habent  Rigordus  et  alii  sub  ann. 
1215.  Aibericus  in  Ghronico  MS.  :  Acci* 
dit  etiam  casu  mirabili,  quod  equi  lecti* 
Cam  Ferrandi  trahentes  ,  essent  coloris 
Ferrandini,  Will.  Guiart,  de  eodem  Go- 
mite : 

Farrant  porleot  dui  auliBrraat, 
Qui  tona  deox  aoat  da  poti  PerraDt. 

Gharta  ann.  1158.  in  Spicilegio  Ache- 
riano  tom.  18.  pag.  812  :  Si  fratres  de- 
derunt  ei  800.  solidos,  et  unum  palafre- 
dum  Ferrant,  Rollandinus  in  Sum  ma 
NotarisB  cap.  5  :  Unum  runcinum  Fer* 
rantem  cum  cifelo,  et  cum  uno  freno  et 
sella  extimatum,  etc.  Le  Roman  d'Auberi 
MS. 

Et  duna  GvSÈmì,  qui  k  poli  a  Ferrant. 
Le  Roman  de  (xarin  MS  : 

Doni  lift  li  Dna  «or  le  Farmit  de  prii. 
Alibi  : 

Preoei  tos  garde  de  mot  et  de  ma  geni, 
Ne  fendei  mie  aa  eheraua,  aa  Ferrana, 
Aa  belea  robea,  k  or,  ne  à  argeot. 

Brunetus  Latin us  lib.  5.  cap.  53.  de 
E<^uis  :  Et  in  colore  dei  tu  gardare  lo 
baio,  el  Ferante,  rotato,  o  nero,  o  bianche, 
o  fallago,  o  daltra  maniera,  etc, 

1  Ferrantus,  Eadem  notione,  apud 
Th.  Madox  Formul.  Anglic.  pa^.  &^  : 
D,  BartholomsBus  de  Lega  legavtt  uxori 
sua  palefridum  FerrarUum, 

At  cujusmodi  fuerit  istiusmodi  color 
haud  omnino  constat.  tametsi  probabile 
sit  eum  esse,  quem  varium  nostri  voca- 
bant,  uti  suo  loco  docemus,  vulgo  Pom- 
mele,  quod  etiam  ex  veteri  Ghronico 
vernaculo  probavimus  in  Notis  ad 
Alexiadem  Annseam  pag.  409.  ut  et  vo- 
cem  ortam  a  colore  equorum  Arabico- 
rum,  quos  Faras  appellabant.  Vide  in 
Farius. 

^  Quis  fuerit  color  ille,  definire  viden- 
tur  Annal.  Victor.  Mss.  ad  ann.  1214  : 
Messores  et  operarli  utriusgtie  sexus  et 
mtatis,  operibus  prestermissis,  veniebant 
de  campis  ad  viam,  faleibus  ad  coUum 
suspensis  et  rastris,  et  catervatim  curre- 
bant  cernere  cupientes  in  vinculis  Ferran- 
dum,  quem  pnus  in  armis  formidabant, 
illudebantque  ei  nutici,  puellss  et  pueri, 
maxime  prò  eo  quod  duo  albi  equi,  qui 
communiter  Ferrandi  vocantur,  quadri-' 

nn  seu  lecticam,  in  qua  vehebatur,  tra- 
ant,...f  illudebant  dieentes,  modo  bene 
est,  nam  Ferrandue  Ferrandum  trahit, 
Adde  Vitam  S.  Walth.  tom.  1.  Aug.pag. 
266.  col.  1. 

^  FERRARE,  Gompedibus  vinclre,  nos- 
tris  etiam  Ferrer.  Arest  parlam.  Paris, 
ann.  1878.  in  Reg.  111.  Ghartoph.  reg. 
eh.  801  :  Ipsos  copulatos  quaternatim  m 
manicis  fet^reis  pisuerant,  et  eos  per  spa- 
tium  decem  mensium  detinuerant  sic  Per- 
ratos.  Lit.  remiss.  ann.  1886.  in  Reg.  129. 
eh.  88  :  Lequel  exposant  fu  mene  à  Poiss%/ 
en  nos  prtsons  et  rendu  à  notre  eoubz- 
bailli,  qui  tantost  lefist  Ferrer.  Pro  Ferro 
signare,  in  aliis  Lit.  ann.  1479.  ex  Reg. 


FER 


FER 


FER 


443 


206.  cb.  247  :  Le  suvpUant..,,  a  marqué  et 
Fervè  dudU  martel  dix-s&pt  ou  dix-huit 
chesnes  et  ung  hestre.  Vide  alia  notione 
in  Ferrum  1. 

^  FERRARIA,  Fodina  ferraria.  Stat.  prò 
reformat,  regni  Navar.  ann.  1922.  in 
Reg.  A.  Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  160. 
r*  :  Itefn  dicti  decem  homines  de  novo  pò- 
9iti  in  custodia  dictm  hardenm,  eolvantur 
de  emolumentie  dictairum  Ferrariarum. 
Vide  in  Ferrum  1. 

^  FBRRARIUS  Equorum,  Qui  equos 
calceaty  in  Stat.  Vercell.  lib.  8.  pag.  59. 
p».  Conc.  Terracon.  vni.  ann.  1317.  inter 
Constit.  Ms9.  reg.  Aragon.  :  Moneantur 
(clerici)  quod  nec  tafurariae  exerceant*,,. 
carbonani  vel  Ferrarii,  Vide  in  Fer- 
rum 1. 

1 1.  FERRATA,  Glathrua  ferreus.  Vita 
S.  Ambrosi!  Senens.  tom.  8.  Martii  pag. 
195.  n.  70  :  Collocatum  namque  fuit  prm- 
dictum  aepulcrum  super  quatuor  columnie 
marmoris,  in  cujua  circuitu  Ferrata  qua- 
dam  admodum  pulcra  facta  fuit,  An asta- 
si us  Bibliotb.  in  Vita  S.  Paschalis  PP. 
tom.  8.  Mali  pag.  893  :  In  ejusdem  vene- 
rabili Basilica  ante  aditum  qui  duHt  ad 
corpus  in  loco  Ferrata  altare  constituit, 
in  quo  et  venerandum  B.  Sixti.,,,  corpus 
honestissime  collocavit, 

^  Vox  Italica.  Annal.  Placeut.  ad  ann. 
1451.  apud  Murator.  tom.  20.  Script. 
Ital.  col.  902  :  Pars  illorum  de  Canedo 
noctis  tempore  intravit  Bononiam,  vi  et 
ojpera  cujusdam  niolendinarii  banniti^  qui 
Ferratam  grossissimam,  ubi  Renus  eosit, 
secuit,  cum  magno  tamen  labore,  indus- 
tria et  tempore. 

1 2.  FERRATA,  Sitala,  sic  dieta  propter 
circulos  ferreos  quibus  cincta  est.Tran- 
sactio  in  ter  Abbatum  et  Monachos  Gras- 
senses  ann.  1851.  ex  lib.  Viridi  fol.  58  : 
Similiter  quando  aliqua  de  cistulis  vel 
Ferratis  putei  cadit  casualiter  inputeum, 
D,  Abbas  dicti  Monasterii,  dat  tllis  qui 
extraKunt  hoc  de  puteo  unam  libram  pa- 
nie frumenti,  Eod.  sensu  ibidem  recurrit. 

^  Vas  vinarium,  nostris  alias  Ferrat. 
Gbartul.  Floriac.  fol.  188.  r«  :  Item  dictus 
Hugo  debet  habere  in  festis  annualibus  in 
quolibet  duos  denarios.  et  vinum  et  panem 
pretio  unius  oboli,  et  duas  Ferratas  vini, 
Stat.  eccl.  Gastrens.  ann.  1858.  ex  God. 
reg.  1592.  A.  fol.  76.  p»  :  Unum  Ferrat 
sive  unam  bìitillam  terream,  Lit.  remiss, 
ann.  1405.  in  Reg.  160.  Ghartoph.  reg. 
cb.  11.  Un  vaisseau  de  fer,  dit  Ferrata  or- 
donné  à  tirer  Veaue  hors  du  puys,  Ferart, 
eodem  sensu,  in  aliis  Lit.  ann.  1472.  ex 
Reg.  197.  eh.  218:  Icellui  chappellain  vini 
portant  ledit  Ferart  ou  seille  tout  plain 
d'eaue  et  le  getoit  sus  lesdis  hommes  et 
femmes.  Vide  mox  Ferì^atum, 

o  FBRRATERIUS,  Faber  ferrarìus,  Gali. 
Forgeron,  alias  Ferralier,  Gbarta  ann. 
187d.  In  Reg.  109.  Ghartoph.  reg.  cb.401: 
Item  emit  dietiu  cardinalis  (Albanensis) 
a  Raymondo  de  Petris,  Ferraterio  Mon- 
fispesuulani,  unum  hospicium.  Ferraterius 
speronorum ,  Galcarium  artifex ,  Gali. 
Èperonnier,  in  Gomput.  ann.  1868.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  261.  col. 
1.  Lit.  remiss.  ann.  1417.  in  Reg.  170.  eh. 
88:  Adhemar  Merle,  Ferratierf..,,  en  la 
séneschaucée  de  CarcassonCf  etc.  Vide  in 
Ferrum  1. 

FBRRATUM.  Vas  forte^  in  quo  aqua 
benedicta  deiertur,  quod  in  quibusdam 
Galliae  Provinciis  Sellet  vocatur,  quasi 
Seillet:  nam  Seille  hydriam  dicunt,  unde 
forte  legendum  Sellatum,  in  Necrologio 
Ecclesias  Reiensis  apud  Sammarthanos 
ann.  1816  :  ....  Obiit  R.  I,  C.  P.  Petrus 
Gantelmi  Episcopus  ReiensiSy  qui  reliquia 
Ecclesiss.,..  unam  capam  de  diapr,  fy^i 


diaspre]  et  unum  Ferratutn,  et  ysopum 
de  argento, 

SV*  Recto  legisse  Sammarthanos  ex* 
Istimo  :  nam  Provinciae  habitatoribus 
ejusmodi  vas  etiamnum  dici  tur  lou  Fer^ 
ratf  quod  ex  cu  prò  vel  ferro  fieri  solet. 
Ferratum .  eodem  sensu  occurrit  in 
Gharta  ann.  1829.  ex  Archivo  S.  Victoris 
Massil  :  Quatuor  cruces  de  cupro,  et  aliam 
de  fusto..,,  item  unum  Ferratum. 

^  Necrolog.  eccl.  Paris.  Ms.  ad  iv. 
Non.  Aug.  :  Idem  Hugo  dedit  nobis  ad 
opus  celarii  nostri  omnia  Ferrata  et  dolia, 
qurn  parisius  habebat.  Invent.  ann.  1476. 
ex  Tabul.  Flamar.  :  Item  plus  unum  Fer- 
ratum fusti  prò  oriendo  aquas  de  piUeo, 
circulatum  ex  circulis  ferri.  Vide  supra 
Ferrata  2.  et  infra  Ferrattu, 

1  FBRRATUM  Iter,  Via  strata,  Nostris 
Chemin  Ferré.  Gharta  D.  Aubel  in  Belli- 
jocensl  pago  ann.  1460  :  Juxta  magnum 
iter  Ferratum  tendens  de  Lugduno  apud 
Matisconum.  Vide  Vias  ferratss, 

«FERRATURA,  Fibuls  claviculus,GaIl. 
Ardillon  ;  vel  ipsa  fibula.  Lit.  remiss, 
ann.  1855.  in  Reg.  84.  Ghartoph.  reg.  eh. 
558  :  Quia  transeundo  extremitas  Ferra- 
turas,  vocates  mordant,  zonas  ipsius  Jo- 
hannis  sommelerii  adhesit  mantello  dicti 
Ingerranni,  Aliis  notionibus,  vide  in 
Ferrum  1. 

1  FERRATURA  Gendalii,  Gallis  Four- 
rure  de  cendal.  Mendum  est  prò  Forro- 
tura  cendalii,  in  Historia  Dalph.  tom.  2. 
pag.  884.  col.  1.  Vide  Fodratura,  et  in 
Ferrum  1. 

«  FERRATUS,  ut  supra  Ferratum.  In- 
ventar, ann.  1218.  inter  Probat.  tom. 
1.  Hist.  Nem.  pag.  67.  col.  1  :  Item  in- 
veni  duos  Ferratos  cupreos^  et  tertium 
stagni, 

«FERRAZA,  Piscls  marini  genus.Italis 
Ferraccia.  Vide  infra  Pa>stinaca. 

^  FERRE  MA.RiTUSf,  de  pellice  dicitur, 
quse  slbl  conciliatanimum  mariti  alieni, 
et  facit  ut  iste  pudicam  uxorem  relin- 
quat,  in  Legibus  Langobard.  apud  Mu- 
rator. tom.  1.  part.  2.  pag.  50.  col.  2. 
Forre  puellam,  de  viro  puellam  rapienti, 
ut  eam  secum  habeat  in  uxorem,  ibid. 
pag.  58.  col.  1.  Sic  ibid.  pag.  56.  Mulier 
libera  servum  Ferens,  ea  est  quas  ser- 
vum  sibi  copulat  conjugio  Legious  pro- 
hibito. 

o  FERREA,  Equi  solca.  Gali.  Fer  de 
cheval.  Burcard.  Argent.  de  vita  Alex. 
VI.  PP.  :  Dictum  fuit  plures  vel  multos  ex 
equis  suis  ferratos  fuisse  Ferreis  argen- 
tei». Ferree  vero,  Ligonis  species,  vulgo 
Houe  vel  Hotau,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1458.  ex  Reg.  182.  Ghartoph.  reg.  eh.  61  : 
Le  suppliant,  qui  avoit  une  Ferree  en  sa 
main  se  print  à  deffaire  le  foussé  et  le 
remplir  ;  et  incontinent  Jehan  Bruneau, 
qui  pareillement  avoit  une  Ferree  en  son 
poing  et  dont  il  besongnuit,  frappa  le  sup- 

fìliant  de  laditte  Ferree.  AlisB  ann.  1464. 
n  Reg.  199.  eh.  461  :  Icellui  Brisset  s'en 
vini  au  suppliant  sa  Ferree  en  son 
wnng,  et  la  ian^a  en  cuidant  bailler  sur 
la  teste. 

FERREBRACHIA,  Gognomentum  Guil- 
lelmi  fratris  Roberti  Guiscardi.  ob  pr»- 
claram  in  bellis  fortitudinem.  Willel- 
mus  Apuleiensis  lib.  1.  de  Gestis  Nor- 
man, de  eodem  Guillelmo  : 

It  quia  fortit  «rat,  et  FerrM  dictos  habere 
Brachia,  nana  Talidae  virai  «aimumque  gerabat. 

Et  lib.  2: 

...  Vir  Ferree  dictos  babere 
Brtchla  Guillebaniii.  ete. 

Ita   Ferreum    lotus    appellarunt    Dani 
quemdam  Biorno,  ób  eximiss  strenuitatis 


claritatem,  inquit  Suono  in  Hist.  Danica 
cap.  7. 

^  Eodem  Brachii  ferrei  nomine  dona- 
tus  Guillelmus  IV.  comes  Pictav.  ut 
postBeslium  observat  Menagius  in  Hist. 
Sabol.  pag.  67.  Hinc  vox  Gallica  Fiera- 
bras;  qua  appellatione  designatur  Dia- 
bolus  in  Mirac.  B.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Flerabru, 

Cest  anemia  qni  maint  mal  brace,  etc. 

^  Quomodo  Ferrebrachia  a  Ferrum  et 
Brachia,  ita  a  Ferrum  et  Vestire,  nostri 
Fervesti  et  Fervestu  dixerunt,  prò  Arma- 
tura ferrea  vestitus.  Lit.  remiss.  ann. 
1871.  in  Reg.  102.  Ghartoph.  reg.  eh.  218  : 
Gomme  les  sup]^lians  eiusent  trouvé  ledit 
advocat, ....  qui  les  guetoit  lui  huitieme, 
armez  et  Fervestus,  etc.  Ali»  ann.  1879. 
in  Reg.  115.  eh.  65:  Lesdis  de  Saucourt 
et  leurs  complices  armet  et  Fervestiz  et 
gamiz  d'armeures,  etc.  Troie  compaignons 
armez  et  Fervestuz  de  harnois  et  d'espées^ 
in  aliis  Lit.  ann.  1418.  ex  Reg.  170.  eh. 
172. 

o  FERREGERANT.  prò  Fregerant^  in 
Inquisit.  ann.  1268.  ex  schedis  Pr.  de 
Mazaugues, 

«  FERREGINALE.  Vide  supra  Ferragi- 
nale. 

^  FERREINIS,  Idem  quod  Ferrago  et 
supra  Ferragale.  Gharta  ann.  1148.  inter 
Probat.  tom.  2.  Annal.  Prsemonst.  col. 
427  :  Et  ista  ecclesia  sanctas  Marias  de 
Retorta  ibi  habeat.,.  hortos  etFerreines  et 
eras  et  vias. 

0  FERREMENTUM,  Ferrum  omne  rei 
alieni  necessarium.  Gharta  ann.  1892.  ex 
schedis  D.  Chaix,  Aquens.  advoc.  :  Item 
convenerunt  quod  dictus  dominus  (Guigo- 
netus  de  Jarente  dom.  de  Monteclaro) 
pcutam  necessariam  ad  opus  soleriorum 
suis  sumptibus  strudi  faciet  et  illam  exol- 
vetj  videticet  trabes  et  fustes  et  alia  neces- 
saria ad  opus  hujusmodi,  et  omnia  Fer- 
rementa  habebit.  Vide  supra  Ferramen- 
tum. 

M  FERREOLUM,  Vas  vinarium  ferro 
ligatum.  Formul.  flscor.  describ.  ann. 
812.  apud  Pertz.  Leg.  voi.  1.  pag.  180  : 
Utenstlia,  Ferreolum  1,  patellum  plum- 
beam  1. 

1  FERREOLUS,  Parvus  verres,  Aleman. 
Ferckel.  Godex  MS.  Irminonis  Abbatis 
Sangerman.  f.  72.  verso  col.  1  :  Ainfre- 
dus,...  solvit  ad  nativitatem  Domini  por- 
cos  li.  Ferreolos  ii.  coniadas  viii. 

<»  1.  FERRERIA,  Officina  ferraria.  Gali. 
Féronnerie.  Gharta  Math.  de  Montemor. 
ann.  1260.  in  Ghartul.  Gampan.  ex  Gom- 
put. Paris,  fol.  855.  v«.  col.  2  :  Quicauid 
habent  hasredes  in  Maurisilva  et  tatiam 

de  Moustiers et  Ferreriam  cum  perti- 

nentiis  suis.  Alia  Phil.  Pule.  ann.  1298. 
in  Reg.  59.  Ghartoph.  reg.  eh.  5  :  Martino 
de  Routal,  servienti  nostro  armorum,  cus- 
todiam  domus  cujusdam,  quam  habéba- 

mus  in  Ferreria  burgi  Pampilonensis 

concedimus,  Item  en  coustumes  de  la  Fé- 
ronnerie, des  boulengiers,  etc,  in  alia 
^usd.  reg.  ann.  1297.  ex  Lib.  rub.  Gam. 
Gomput.  fol.  17.  v«.  col.  1.  Vide  supra 
Ferraria. et  infra  Ferro  2. 

^  2.  FERRERIA,  Situla.  Inventar,  ann. 
1861.  ex  Tabul.  D.  Vencias  :  Item  unam 
Ferreriam,  Ferriere,  vas  vinarium,  apud 
Rabelais,  lib.  2.  cap.  28.  Vide  supra  Fer- 
rata 2. 

o  FERREUM,  prò  Ferrum.  Ferrea,  Yìn- 
cula,  compedes.  in  Reg.  parlam.  Paris. 
Vide  infra  Impruntare. 

«FERRIA,  Situla.  Inventar,  ann.  1218. 
inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  67. 
col.  1  :  Item  inveni  duodecim  grillonos  et 
vaccas  ferri,  et  quasdam  Ferrias.  Ferrieu, 


Uì 


FER 


FER 


FER 


eadem  notione,  in  Oharta  ann.  1858.  ex 
Reg.  91.  Chartoph.  reg.  eh.  409  :  Huit  pos 
de  kievre,  deux  Ferrieus,  9ix  poales,  eie» 
Vide  suora  Ferrata  2. 

a|c  FERRIATA.  Ut  Ferrata  1  :  e  Man- 
davi! mi  hi  tradi  clavem  cancelli  si  ve 
Ferriate  In  qua  capita  apostolorum  Petri 
et  Pauli  in  basilica  Lateranensi  custo- 
diuntur.  (Diar.  Burch.  ed.  Thuasne  II, 
425,  an.  1498.  »  )] 

]  FERRICULA,  Ferruginea,  nigra,  fer- 
rea calorie.  Papias. 

^  FERRIFODINA,  [Ferraria,  ubi  ferrum 
foditur.  Improbat  nane  vocem  Varr,  7. 
L.  L,  33.  non  quod  sit  centra  anale- 
giam,  sed  qued  in  usu  non  sit.] 

<»  mRIGINALE.  Vide  supra  Ferra- 
ginale, 

\  FERRILE.  Vide  Ferite, 

^  FERRIOLUS,  Ferrugineus.  Stat.  Ver- 
cell.  lib.  4.  pag.  83.  r*  :  Teneantur  for- 
naearii  prmaicti  de  qttalibet  fomtuata 
lapidum  facere  tres  montonoa,  scilicet 
unum  de  blanchia,  et  alium  de  Ferriolia, 
et  alium  de  vermeliis, 

1  FERRIONUS,  Ferronnus.  Vide  Fer- 
rum 1. 

«  FERRIPEDARE,  Ferrea  solca  equi 
soleam  munire,  Gali.  Ferrer.  Vide  in 
Ferrum  1. 

3|c  FERRITERIUM,  [Locus,  ubi  ferrum 
teritur,  h,  e.  ubi  servi  cempedibus  fer- 
reis  vincti  asservantur.  Plaut,  Most.  3. 
2. 55.  Inde  in  FerriteHum,  postea  in  cru- 
cem  recta.J 

if  FERRITERUS,  [Servus  vinctus  fer- 
reis  compedibus,  quia  ferrum  terit. 
Plaut.  Trtn.  4.  3.  14.] 

1  1.  FERRO,  Baculus,  si  ve  Scipio  ferro 
armatus.  Charta  Sancii  Reg.  apud  Jos. 
Moret.  Antiquit.  Navar.  pag.  616  :  Deinde 
ego  et  Cornee  Gundisalvua  uterque  fuimue 
in  B.  emiliano  et  dedi  totem  absolutio' 
nem,  ut  omnea  undique  partibua  venirent 
cauaa  orandi  cum  aportella  vel  Ferrane. 

•  2.  FERRO,  Faber  ferrarlus.  Gali. 
Forgeran,  ouvrier  en  fer,  alias  Ferran, 
Pactum  in  ter  Phil.  reg.  et  Guill.  episc. 
Paris,  ann.  1222.  inter  Instr.  lem.  7. 
Gali.  Christ.  col.  98  :  Cancedimua  ut 
epiacopua  Paria,  et  aucceaaorea  aui  Paria, 
epiacopi  habeant  apud  Paria,  unum  dra- 

fariutn,  unum  cordubanarium,  unum 
*erronem  prò  fabra  et  ferrane^  etc.  Lit. 
remiss.  ann.  1390.  in  Reg.  188.  Char- 
toph. reg.  eh.  194  :  Yaabeau  de  Courte- 
nay,  veuve  de  Guillaume  de  Eaigny,  ae 
remaria  à  un  pauvre  Ferron  et  mare- 
ehaly  homme  de  trèa-petit  et  vii  eatat, 
nommé  Henriet  Eullet  de  Ferrierea  en 
Gaatinoia.  Charta  ann.  1404.  in  Reg.  160. 
eh.  101  :  Nul  ne  aoit  du  mestier  de  faire 
le  fer,  exceptez  lea  ftlz  dea  Ferrane.  Fer- 
rane et  vendeura  de  fer,  in  Stat.  ann. 
1850.  tom.  2.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
871.  art.  189. 

0  FERRODIUS,  Mensurse  species.  Bulla 
Greg.  IX.  PP.  ann.  1227.  Inter  Probat. 
tom.  1.  Annal.  Praemonstr.  col.  343  :  An- 
nuum  redditum  dimidii  Ferradii  fru- 
menti, quem  habetia  de  allodio  de  Chiry. 
Leg.  forte  Sextarii. 

1  FERROLHOS,  Pessulus,  Gali.  Verrou, 
mutato  scilicet  v  in  f.  Charta  ann.  1424. 
ex  Archivo  S.  Victoris  Massll.  :  Ape- 
riendo,  et  claudendo  partam  cum  clave  et 
Ferrólho.  Altera  ann.  1396.  ex  eod.  Ar- 
chivo :  Portae  aperienda  et  claudendo 
una  cum  vede  aive  Ferrólho  et  clave. 

1  FERRU60,  Obacuritaa,  aut  ferri  ra- 
eura.  Papias. 

1.  FERRUM,  Equi  solca,  Fer  de  cheval. 
Regestum  ConstabulariaB  Burdegal.  fel. 
106  :  Dixit  ae  teneri  facere  D.  Regi  aex 
Ferra  nova  equi  cum  clavie  auia  in  muta- 


tione  Domini.  [Leges  Jacobi  II.  Reg. 
Majoric.  tom.  3.  Jun.  pag.  23  :  Qui  etiam 
MareacaUua  nobia  itinerantibua  a  noatra 
comitiva  non  recedat,  munitue  clavia  et 
Ferria  et  hia  aimilibtia.] 

1  Ferrus,  Eadem  notione.  Acta  S. 
Raynerii  Pisani  tom.  8.  Junii  pag.  432  : 
Ferrati  enim  equi  qui  illuc  equitaòant, 
aine  aliquo  ferro  in  pedibua  rearedieban- 
tur,  et  qui  auoa  Ferra*  reaervabant,  opti- 
moa  hahere  pedea  perhibebantur. 

0  EJusmodi  solese,  i^nomini»  pros- 
criptionisve  causa»  ostiis  apud  italos 
afflgebantur,  ut  discimus  ex  Lit.  Greg. 
IX.  PP.  ann.  1231.  apud  CI.  V.  Garamp. 
in  Disquisit.  de  Sigil.  Garfagn.  pag.  20  : 
Oatia,  quorum  clavea  habere  non  potè- 
rant,  clamoao  infringendo  tumultu,  cleri- 
eia  ne  rea  contentae  in  cellariia  quoquo 
modo  contingerent,  arctiua  interdicto  ; 
quorumdam  oatiia  equorum  Ferria  affixia^ 
et  nec  hiia  contenti,  etc. 

Ferrare,  Ferrea  solea  equi  soleam 
munire.  Domnizo  lib.  1.  de  Vita  Mathil. 
cap.  10  : 

Omatot  magDM  Mcum  talit  atque  eaballot, 
Sub  pedibu»  qoorum  chalybem  non  ponen  solum 
Jiuaarat,  ariientiiin  sed  ponere,  fie  (|UMÌ  femun. 
Esse  repercttstum  claTam  voluil  quoque  Bulluiii, 
Ex  hoc  ut  geotos  possaot  reperire  quis  euet. 

Willel.  Tyrius  lib.  13.  cap.  27  :  Miaerat 
autem  praadicto  viro...  nooili  palafredum 
albiaatmum,  argento  Ferratum,  etc.  Jo. 
Brompton.  pag.  911  :  Mulam  etiam, 
quam  equitabat,  auro  fecit  Ferrari,  prò- 
hibena  omnea  auoa,  ne  quando  ferratura 
caderetf  auatollerent.  [órdinatio  officio- 
rum  CuriSB  Humberti  II.  Dalphlni  ann. 
1340.  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  894. 
col.  2  :  Item  dictua  MareacaUua  diebua 
aingulia  de  mane  et  aera  adobari  et  eatri- 
liari  fadat  equoa...  et  ad  oculum  videat, 
ai  exiatunt  bene  Ferrati!  Occurrit  etiam 
in  Statutis  Ordinis  ae  Sempringham 
pag.  748.  in  Institut.  Cap.  Gener.  Cis« 
lerc.  cap.  36.  [apud  Bernardum  in  Con- 
suetud.  Cluniac.  part.  1.]  in  Fleta  lib.  2. 
cap.  14.  i  4.  in  Foris  Bigorrensib.  art. 
40.  in  Charta  ann.  1038.  apud  Buzelinum 

?iag.  528.  etc.  Jo.  Villaneus  lib.  4.  cap. 
8  :  Havendo  ornato  il  auo  cavallo  di 
freno  d'oro,  e  Ferrato  di  fine  arjento.  Le 
Roman  de  Rou  MS.  : 

Polir  fere  geot  parler  de  sol, 
Fist  totts  le*  <^tre  fere  dorar, 
Ne  Toat  mie  dire  Ferer. 

SuFFBRRARE.  Eadem  notione.  Specu- 
lum  Saxon.  lib.  2.  art.  12.  i  4  :  Cuilibet 
eqx*o  qiÀcUuor  manipuli  infra  diem  et 
noctem  eragentur,  et  in  anterioribua  pe- 
dibua equi  Sufferrentur.  Jus  feudale 
Saxon.  cap.  84. 1 15  :  Equi  eorum  d^ent 
in  anterioribua  pedibua  Sufferrari,  et 
non  retro, 

1 1.  Ferrator,  Cui  ex  officio  calcean- 
dorum  equorum  cura  incumbit.  Ins- 
trum.  ann.  1240.  tom.  1.  Hist.  Dalphin. 
pag.  142.  col.  1  :  Praeterea  erant  alia  duo 
officia  ejuadem  conditionia,  officium  acili- 
cet  coquinaa  et  Ferratoria,  quorum  libertaa 
caaaata  fuit  in  compoaitione  facta  inter 
Burgenaea  et  D.  ArcMepiacopum.  Unde 

1  Ferrura.  Hujusce  officil  nomen. 
Charta  Henricl  V.  Regis  AngHaa  apud 
Rymer.  tom.  9.  pag.  250  :  Sciaa  quod 
aaaignavimua  te  ad  tot  ferra  et  ctavoa 
equorum,  quot  prò  equia  atabuli  noatri,  in 
praaenti  vuigio  noatra  ferrandia,  neceaaa- 
ria  fuerunt,  ac  fabroaet  ferrum,  et  omnia 
alia  quaa  officio  Ferruraa  neceaaaria  fue- 
rint  aeu  quamdolibet  opportuna. 

1  2.  Ferrator,  Qui  eques  calceat. 
Miracula  B.  Ambrosii   Senens.  tom.  8. 


Martii  pag.  205  :  D.  Geaca  uxor  Fei  Fer^ 
ratorie  de  populo  S.  Martini, 

^  Sigillum  Raimondi  Ferratoria^  apud 
Manm  tom.  3.  de  Sigili,  antiq.  pag.  140. 
Ferrier  et  Martellua  ferrador^  quo  scili- 
cet in  ealceando  eques  utitur  ferrator, 
in  Comput.  ann.  1834.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Nem.  pag.  84.  col.  2.  et  pag.  87. 
col.  1.  Vide  Ferrariua  et  Ferratenua. 

1  Ferratura,  Ferrea  equi  solea» 
Charta  Lucil  III.  PP.  ann.  1184.  apud 
MirsBum  tom.  2.  Diplom.  Belgic.  pag. 
1189.  col.  2  :  Pro  ae  et  duobua  acutertta  et 
tribua  equitaturie  fenum  et  avenam  ha- 
beat,  et  eandelaa,  et  Ferraturaa  equarum 
de  euria  ipaa  percipiat.  Occurrit  apud 
Murater.  tom.  12.  col.  1077  :  Una  ferra- 
tura equi,  in  Charta  ann.  1252. 

1  1.  Ferripedare,  Idem  quod  Fer- 
rare. BartholomsBus  Scriba  lib.  6.  An- 
nal. Genuens.  ad  ann.  1280.  apud  Mura- 
ter.  tom.  6.  col.  468  :  Qui  Ermemolinua 
in  aiqnum  puras  dilectionia  et  pacia  Com- 
muni Janurn  biaantioa  vni.  millia  deati- 
navit,  et  inauper  tantam  pecuniam,  unde 
optimua  equua  compararetur,  et  ex  parte 
aua  praaaentaretur  Communi  Januse  coo- 
pertua  optimo  auro,  et  Ferripedatua  cla- 
ponia  argenteia.  [•  Stat.  Mentis  reg.  pag. 
268  :  Item  atatutum  eat,  quod  nullua  fer- 
rariua...  praaaumat  Fempedare  aliquam 
aeu  aliquaa  beatiaa,  cujuacumque  generia 
cenaeantur,  in  via,  etc] 

1  Ferri,  Laminss  ferre»  quibus  ad 
cruciandos  Martyres  utebantur.  Acta  S. 
Cononis  tom.  7.  Mali  pag.  7  :  Domitianua 
Comea  dixit  miniatria,  incendile  Ferroa, 
et  ponile  auper  eoa. 

1  Ferra,  Vincula,  cempedes,  catenie. 
Charta  Edward!  III.  Regis  Angliaa  ann. 
1338.  apud  R^mer.  tom.  4.  pag.  552  :  In 
Ferria,  in  pnaana  noatra  aalvo  et  aecure 
cuatodiri  fticiatia.  Galli  dicimus  E  tre 
dana  tee  fera,  prò  Vlnctum  esse  compe- 
dibus. 

1  Ferratus,  Catenatus.  Inquesta  prò 
canonizatione  Caroli  Blesensis  apud  Lo- 
binellum  tom.  2.  Hist.  Britan.  pag.  568  : 
Alanua  Radulfi  Preab.  Rector  de  Plebe- 
tenede  Leon.  Dioc.  dicit  quod  cum  ipae 
eaaet  priaonariua  Anglioorum  magne  co- 
mitive.., et  fuiaaet  Ferratua  groaata  ferria f 
fuit  liberatua  per  merita  D.  Caroli. 

1  2.  Ferripedare,  Compedibus  vin- 
ciré.  Vita  S.  Angeli  Carmelit»  tom.  2. 
Mali  pag.  824  :  Et  dictum  S.  Angelum 
in  terram  poauit  ut  eam  Ferripedaret 
(Saracenus.) 

In  Ferro  Mitti,  Catenis  ferrels  vin- 
ciri.  Anonymus  de  Gestis  Constantini 
M.  :  Et  miaai  aunt  in  Ferra^  et  adducti 
Ravennam.  Ferro  vinciri,  in  Lege  Lon- 
gob.  lib.  2.  tit.  13.  S  5.  [«o  Carol.  M.  138. 
ex  Capitul.  Ludov.  Pii  ann.  829.] 

Ferro  in  utraque  maxilla  com- 
buri, in  Chartis  Bruningi  Abb.  Lau- 
rishamensis  in  Chrenico  Laurishamensi 
pag.  74.  In  utraque  maxilla  Ferro  ad  hoc 
facto  etiam  candente  carcucari  et  comburi, 
in  Charta  Henrici  Imperat.  ibidem 
pag.  75. 

FERRI  Onus,  PcensB  levioris  species 
apud  Anglos»  ut  est  in  Fleta  lib.  1. 
cap.  26.  i  4. 

1  Ferrum  Battudum,  Precusum, 
exacutum,  nestris  Fer  émoulu.  Formula 
30.  inter  Sirmondicas  :Et  aiceat  veritae 
abaque  ulta  fraude  vel  conludio,  et  in 
9%iM  culpa  aecundum  legem  ipaum  Ferro 
battudo  fecit. 

1  Ferri,  Ferramenta.  Acta  S.  Cassli 
Episc.  Narniensistom.5.  Junii  pag.  491  : 
idemD,  Vicariua  Claudi  et  abaerari,  ooo- 
perculo  ex  eodem  lapide  ad  id  ineculpto 


FER 


FER 


FER 


445 


ei  parato,  et  Fmros  hincinde  cum  plumbo 
Uquato  firmati  unandavit. 

1  Ferrare  Tonellos,  Dolia  circulis 
ferreis  munire.  Computus  ann.  12Q3. 
apud  D.  Brassél  tom.  2.  de  Usu  Feud. 
pag.  CLXXXix  ;  Et  prò  toneUU  Ferran- 
ai8  et  aliU  operibus  xiiii.  l.  Hi  ne 

1  Ferrati,  nude  ssepius  occurrit  in 
eodem  Computo  prò  Dolia.  ibid.  pag. 
GXLII  :  Pro  travallÌB  et  prò  eirculi$  et  prò 
vectura  duorum  Ferratorum  lx.  a.  Et 
pag.  CLV  :  Pro  sex  Ferratie  MedorUm  pa- 
randù  et  prò  duodecim  duodenis  circulo- 
rum  nii.  I.  etc.  Vide  Ferreolum. 

1  Ferraterius,  Ferrarius,  in  antiquo 
Catalogo  MS.  B.  MarisB  Deaurat»  To- 
l06*  ann.  1328. 

1  Ferroknus  et  Ferrunnus,  Eadem 
notione.  Index  MS.  redituum  Episcopat. 
Autissiodor.  circa  ann.  1290  :  De  Ferro- 
nis,  Omnea  vendentea  ferrum  debent 
unum  den.  Computus  ann.  1202.  apud 
D.  Bruaaet  tom.  2.  de  Usu  Feud.  pag. 
OLXXXiv.  De  dietia  Ferrunnorum  de  Ho- 
dengel,  e.  et  x,  s...  De  dietia  Ferrunno- 
rum fabricarum  Raòio  vi.  l.  et  xi.  a. 

1  Ferratura,  Quidouid  ad  serariam 
artem  spectat.  Vita  S.  Francisci  de 
Paula  tom.  1.  Aprilis  pag.  151  :  Maritua 
auua  qui  tunc  erat  et  adhuc  est  aerura- 
riua^  onua  habebat  fabricandi  Ferratu- 
ramj  videlicet  aeraa,  clavea  et  alia  necea- 
aaria  ad  clauauram  Conventua. 

1  Ferrura,  Ferramentum.  Computus 
Richardi  Parentyn  ann.  1425.  in  Anti- 
qui t.  Ambrosden.  pag.  574  :  Et  in  decem 
clama  emptia  de  eoaem  prò  Ferrura  ejua- 
dem  X.  clen, 

1  Ferrum  Album,  Gali.  Ferblanc. 
Charta  Offlcialis  Paris,  ann.  1580.  apud 
Rymer.  tom.  14.  pag.  894  :  Notum  fad- 
mua.,.  vidisae  litteraa...  aigillataa  in  cera 
rubea  aigillo  rotundo  cum  duplici  cauda 
pergamenea.  incapaato  capaa  Ferri  albi 
aanaa  aiquiaem  et  integraa. 

Ferri  Molendinorum,  apud  Inno- 
cent,  in.  PP.  lib.  14.  Epist.  79.  [Vide 
Ferramentum,] 

Ferrum  Oblatarum.  quo  scilicet 
óblatssy  seu  hostiae  ad  sacrincium  confi- 
ciuntur.  Ferrum,  ferramentum  characte- 
ratum.  in  quo  aunt  coquendas  hostiaB, 
apudBernardum  in  Consuetud.  Oluniac. 
MSS.  cap.  55.  et  77.  Gillebertus  Luni- 
censis  Episcopus  de  Usu  Ecclesiastico  : 
Pixia  cum  obìatia,  et  Ferrum  eorum. 
Adde  usus  veteres  Cistercienses  cap. 
114.  et  Udalricum  in  Consuetud.  Clu- 
niac.  lib.  8.  cap.  13.  Vide  Oblata. 

1  Ferrum  Trabale,  Ensis  ad  modum 
trabalis  davi,  instar  litter©  S.  recurvi, 
effictus.  Carmen  de  Varia  fortuna  Er- 
nesti  BavariaB  Ducis,  auctore  Odone 
lib.  8.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  3. 
col.  870  : 

Hoe  dicto  gladiam  strlngit,  dlas  ordine  rupto 
In  medlos  vadea*  Persas,  Ferroqua  trabali 
Bestitts  nie  gymia.  terr»  jumenta  virosqua 
Proateroit,  landeas  multiun  aaper  aria  craoreiii. 

Ferrum  Piota vense,  olim  in  pretio. 
Joannes  Monachus  Majoris  Monasterii 
lib.  1.  Hist.  Gauffredi  Ducis  Norman, 
pag.  19  :  Aliata  eat  ei  haata  fraxinea, 
Ferrum  Pictavenae  praatendena.  Vetus 
Poeta  MS.  : 

S'ot  glaiTe  coorte  et  grosae  à  Far  Poitovinal. 

Idem  Poeta  : 

Le  droit  Seignor  n'eo  odrent-il  gaerpir 
Bina  le  deffiudeat  as  adar  Poiterioa. 

Alibi  : 

Pvml  le  con  mist  Tader  Poilevin. 


1 


Rursum  : 

n  oeint  l'espéede  l'ader  Poile?iii. 

Ibidem  : 

Et  fa  arme  aor  la  cheral  de  pna, 
D'aubarc  et  d'iaome,  d'ascu  Poitavin. 

BuRDEGALENSE  Ferrum  laudat  Frois- 
sartes  2.  voi.  cap.  117  :  Leaquelafurent 
recueillia  de  cea  longa  glaivea  aux  Fera  de 
Bourdeaux.  Idem  tom.  4.  cap.  6  :  Puia 
leura  furent  baillez  l^ura  glaivea  à  pointea 
o^eréea  de  Fer  de  Bourdeaux.  Chronicon 
Bertrandi  Guesclini  MS.  : 

Ua  Eacaiar  y  vint  qui  au  Conato  lan^a 

D*une  eapée  da  Bourdaaus,  qui  moult  dilar  li  consta. 

1  Ferrartoia  Fossa,  Fodina  ferrarla, 
in  Capitul.  de  villis  Caroli  M.  cap.  62. 

1  2.  FERRUM,  Trutina,  seu  trutinse 
,  US,  quod  nimirum  prò  ponderibus  pu- 
)licis  exsolvitur.  Conventio  inter  Jaco- 
}um  Aragonise  Regem  et  Montispessu- 
lani  Dominum  ann.  1278  :  Cum^  ut  dicit, 
pondera  et  Ferrum  et  aeateriale  aive  men- 
aura  biadi  pertinent  cui  dictum  Dominum 
RiMem, 

Ferri  Spanisci,  Trutinae,  ex  ferro  Hi- 
spanico.  Charta  ann.  859.  in  Tabularlo 
Eccles.  Vìennensis  fol.  19  :  Dum  incogni- 
tum  non  habetur,  et  honorabilibua  et  no- 
bilibua  filiia  Eccleaiaa  derida  et  laida, 
qualiter  noa  auacepimua  aurum  de  the- 
sauro  prasnominati  B,  Mauridi  libraa  5. 
de  auro  cacto,  calicem  et  paténam,  pen- 
aanle  unaquasque  libram  ad  Ferrea  Spa- 
niaooa,  ipaaa  libraa  de  manu  praafati 
Domni  Adoni  Archiep.  cu-cepimua,  etc, 

8.  FERRUM  Candens  seu  Ferri  con- 
dentia  judidum,  quo  quia  innocentiam 
suam  tuebatur,  nuda  manu  ferrum  can- 
dens deferendo,  hac  illsesa.  Veteris 
Ethnicorum  superstitionis  reliquìas 
esse  docente  quss  babet  Sophocles  Anti- 
gona: 

*Hueìc  2'  £toi|ji.oi  xSv  piu^pou;  aCpeiv  x^potv, 
Kai  icOp  8t£piceev,  xa\  Beouc  ópxu>(j.0Tetv,  etC. 

Ubi  Scholiastes  :  EUOad  8à  ò|iv^3ovTec, 
xoc\  moreic  fiifióvTe^,  {Au6pouc  pao-caCetv,  xa\ 
9cOp  6tccpèa{vetv*  xoìic  yotp  \tì\  evó^ovc  tu 
àtMtpTiQpLaTi  ^ovTO,  xol\  èv  TO^Totc  {jLTi  àXyelv. 
[<*  Vide  Grimm.  Antiq.  Juris  (ìerman. 
pag.  912.  sqq.] 

Id  porro  purgationis  vulgaris  genus 
varie  efiferunt  sevi  recentioris  Scripto- 
res  :  quippe  Judtdum  ferri  vocant  liC- 
ges  Canuti  Regis  de  Forestis  cap.  13. 
Leges  Edwardi  Confess.  cap.  9.  16.  Le- 
ges  Willelmi  Nothi  cap.  €^*  etc.  Judi- 
dum  Ferri  calidi,  Leges  Henrici  I.  Re-" 
gis  Angl.  cap.  64.  [^  et  in  eh  art.  MaJ. 
Monast.  Turon.  ann.  1037.  post  Irmino- 
nem  pag.  855.1  [Legale  candentia  Ferri 
Judicium,  in  Charta  ann.  1062.  ex  Tabul. 
Majoris  Monast.]  Ferri  candentia  Judt- 
dum, Historia  expeditionis  Asiatic® 
Friderici  I.  Imp.  pag.  87.  Candentia  ca- 
lybia  examen,  Ordericus  Vitalis  lib.  5. 
pag.  564.  Examen  igniti  Ferri,  Eadme- 
rus  lib.  1.  Hist.  Novorum  pag.  48.  1. 
Edit.  et  Alexander.  III.  PP.  Epist.  19. 
ex  iis,  guas  Sirmondus  edidit.  fudidum 
igniti  ferri,  Matthaeus  Paris  ann.  1085. 
et  Bromptonus  ann.  1088.  et  vetus 
Charta  apud  Jacobum  Petitum  post  Pob- 
nitent.  Tn eodori  pag.  665.  Ferrum  igni- 
tum,  Tortarius  de  Miraculis  S.  Bene- 
dicti.  Ignitum  Judidum,  Tabulari um 
Angeriacense  fol.  20.  et  Tabularìum 
MoTismense.  Igniferum  Judidum,  Dudo 
lib.  2.  de  Actia  Normann.  pag.  85.  [Fer- 
rum Judidi,  Charta  anni  1082.  Hist. 
Hsrcur.  tom.  4.  pag.  1827.]  Ferreum  Ju- 
dicium, Decreta  Calomanni  Regis  Hun- 


garise  lib.  1.  Ferrum  Judidale,  Gilleber- 
tus Lunicensis  lib.  de  Usu  Ecclesias- 
tico, Charta  Sanctii  Regis  Aragon.  SBrsB 
1116.  in  Historia  Pinnatensi  lib.  1.  cap. 
54.  et  Bromptonus  pag.  846.  Atà  ttiS^pou 
an65ei^iv.  Acropolita  cap.  50.  pag.  52. 
Ferrum,  nude,  Statuta  Willelmi  Regis 
Scoti»  cap.  15.  16.  Statuta  Alexandri  II. 
Regis  Scoti»  cap.  7.  Charta  Alexandri 
Comitis  Cupersanensis  ann.  1102.  apud 
Ugheilum  tom.  7.  Ital.  Sacrae  pag.  864. 
Jus  Feudale  Saxonum  cap.  24.  J  19. 
Gervasius  Dorobernensis  pag.  1511. 
Chronica  Sclavlca  cap.  25.  Bracton.  lib. 
8.  tract.  2.  cap.  15.  |  8.  Monasticum  An^ 
glie.  tom.  1.  pag.  554.  etc. 

Jembyrd,  vel  Jam-byrth,  Danos  et 
Suecos  ejusmodi  Judicium  appellasse, 
scribunt  Isaacus  Pontanus  in  Danis 
Descriptione  pag.  772.  et  Petrus  Rese- 
nius  in  Notis  ad  Jus  Aulicum  Canuti  II. 
Regis  pag.  617.  et  Joannes  Loccenius 
lib.  4.  Antiquit.  Suegotthic.  cap.  4. 
etiamnumque  hodie  aignum  veri  verna- 
cula  lingua,  signum  candentis  ferri  vo- 
cari  :  vul^o  enim  Fem-legen  dicere. 
Vide  Sfurstern. 

Hinc  variae  loquendi  formulse,  in  ejns- 
modi  judicio  ferri  candentis  enuntiando 
apud  Scriptores.  Ferrum  calidum  nuda 
manu  portare,  apud  Ordericum  Vitalem 
lib.  6.  pag.  629.  Ferro  ignito  ae  purgare^ 
apud  Gafoertum  in  Vita  Caroli  Comitis 
Flandriae  n.  156.  162.  Per  calidum  Fer- 
rum ae  purgare,  in  Regiam  majestatem 
lib.  4.  cap.  8.  fi  4.  Ferro  candenti  ae  ex- 
purgare,  purificare,  ibidem  cap.  15.  20. 
Contactu  Ferri  calidi  quidpiam  probare, 
apud  Hildebertum  Cenoman.  Epist.  10. 
ex  iis,  qusB  editae  sunt  tom.  18.  Spicile- 
gii  Acheriani  in  Appendice.  'T^téxeiv  tbv 
(&\38pov,  apud  Pachymerem  lib.  2.  Hist. 
cap.  1.  Ferri  judidum  portare,  in  De- 
cretis  Calomanni  Regis  Hungari»  lib. 
1.  ubi  Editor  perperam  dixit  esse,  com»- 
pedibua  punin.  Ferri  judidum  deportare^ 
et  portare,  in  Chartis  laudatis  a  Duches- 
nio  in  Notis  ad  Bibliothecam  Ciunia- 
censem  pag.  156.  157.  et  a  Mabillonio 
tom.  5.  vitar.  SS.  Ord.  S.  Bened.  pag. 
762.  Ferrum  candene  manibua  portare, 
in  Speculo  Saxonico  lib.  1.  art.  89.  Fer- 
rum ignitum  portare,  in  Wichbild  Mag- 
deburgensi  art.  92. 12.  Judidum  portare, 
nude  in  Legibus  Edmundi  Regis  An- 
glisB.  Tabular.  Molismense  :  Et  ibidem 
a  viria  prudentibua  judicatum,  quod  Mo- 
liamenaea,  qui  tertiaa  ae  hahuiaae  refere- 
bant,  ai  posaent,  hoc  2.  hominum  Hbi  nil 
attinenttum  aacramento,  aut  uniua  auo- 
rum  approbare  ignito  Judicio  tenturam 
hctbuiaaent  idoneam  :  nec  ób  hoc  tamen 
Prior  de  Ecclesiolia  uauarium  nemoria 
quod  reclamabat,  probatione  praseunte 
convenienti,  amitteret,  Ftrmato  itaque 
Moliamenaea,  aicut  judicatum  fuerat,  ju- 
dido,  die,  c/ua  portandum  fuerat,  in  loco, 
qui  Villana  didtur,  tam  ipd,  quam  aaa- 
pefatua  Prior  cum  aula  convenerunt,  etc, 
rCharta  Goslani  Episcopi  e  Chartul.  S. 
MagdalensB  Castroaunensis  fol.  29  :  Eo 
inauper  adnexo  quod  judicia  aeu  ignito 
Ferro  fiant  nve  aqua  in  curia  Comitia 
vel  ejua  Praepoaiti  inaumpta  vel  aliunde 
per  Comitia  juatitiam  adducta  portata  et 
administrata  fuerint  in  praenominata  B, 
Mariai  Eccleda.] 

Spectavit  porro  ejusmodi  Purgationis 
genus  eos,  qui  vel  ob  aetatem,  vel  ob 
mahemium,  seu  segritudinem  aliquam, 
aut  quemvis  corporis  defectam,  dueN 
lum  inire  non  poterant  :  prsesertim  vero 
liberos  homines,  sicut  aqua  rusticos,  ut 
est  in  Regiam  Majestatem  lib.  4.  cap.  8. 
i  4.  Quod  etiam  innuit  Eadmerus  lio.  1. 


446 


FER 


FER 


FER 


Hi8t.  NoYor.  pag.  48.  docentque  exempla 
varia  istius  Purgationìs. 

Apud  Aragonenses  villanos  spedasse 
Tidetur  innuere  Gharta  Sanctii  Regis 
Aragoa.  :  Et  ideo  mando  et  iudicot  ut  si 
aliquis  homo  rtuticorum  voluerit  extra^ 
here  de  Montuterio  isto  terram.  aut  ali- 
quam  hmreditatemy  veniat  ad  5.  Joannem, 
et  juret  super  illud  altare  :  et  postquam 
juraverit^  accipiat  Ferrum  caliaum  }'udt- 
cialem,  stcut  mei  villani  faciunt^  et  omnis 
terra.  Similiter  et  si  illos  villanos  sancti 
Joannis  habuerint  pleito  cum  meis  villa- 
nis,  vel  eum  meis  merinis,  vel  cum  infan- 
tionibus;  sicut  mei  se  salvant  in  mea 
sede,  sic  mando,  ut  et  ipsi  se  salvent  in 
sede  sanctx  Joannis  per  Judicialem  Fer- 
rum :  et  i^roinde  pano  et  mando  hoc  judi- 
cium,  quia  multi  sunt  inflati  spiritu  ma- 
ligno, quia  non  timent  perjurium  dejure, 
et  ideo  quod  juraverit,  salvum  fuerat  per 
ferrum. 

Sed  et  spectavit  Monachos,  et  Cleri- 
cos,  ut  Duellum  saecutares.  Vetus  Noti- 
tia  apad  Gharlonium  in  Notis  ad  Histo- 
riam  Inculismensem  Corlisei  :  Unde  fac- 
tum est,  ut  ob  hanc  causam  peteret  Toar- 
cium,  et  Vicecotnitem  adirei,  paratus  aut 
calidi  Ferri  Judicio,  secunaum  legem 
Monachorumy  persuum  hominem  probare, 
aut  scuto  et  bacalo  juxta  legem  ssecularium 
defendere.  Tabularium  S.  Dionvsii  de 
Capella  dioecesis  Bituricensis  Gh.  118  : 
Judicaverunt  igitur  ut  suum  confirmarent 
testimonium  per  Ferrum  ignitum,  quod 
ipsi  facere  non  veriti  sunt,  et  homo,  qui 
w'o  eie  (Monachis)  tulit,  nullam  sensit 
Isssionem.  Tabularium  Majoris  Monas- 
terii  Gh.  87  :  De  qua  re  portato  calidi 
Ferri  Judicio  per  hominem  nostrum  Hai' 
monem  de  Boèleto,  probatum  est  contra 
illum,  etc.  Et  Charta  122  :  His  itaque 
determinationibus  circumquaque  finiens, 
hujusmodi  infra  se  obtinet  priviìegium, 
ut  si  forte  incolarum  aliquts  in  aliquo 
exeedit,  unde  aut  bellum  faciendum^  aut 
solitum  candens  Ferri  Judicium  sit  de^ 
portandum,  et  vel  alio  quolibet  modo,  quo 
peccari  potest,  delinquit,  etc.  Tabularium 
Abrincatense  ann.  1061  :  Excommunicati 
ab  Episcopo  ad  ejus  satisfactionem  et 
absolutionem  venient  :  Juaicium  Ferri 
igniti  et  aquas  ferventis  Abrincis  portare- 
tur,  si  Clerici  lapsi  in  culpam  aeqrada- 
tionis  forte  invenirentur,  quia  aa  Epis- 
oopum  pertinet  ordinatio,  et  ad  ejus  judi- 
cium pertineret  degrcuiatio.  Adde  vetus 
Diploma  apud  Virum  Doctissimum  Jo. 
Mabilloniam  tom.  5.  Vita.  SS.  Ord.  S. 
Bened.  pag.  765. 

^  Haoita  criminis  ratione,  graviorls 
vel  leyioris  erat  ponderis  ferrum  ges- 
tandum,  ut  colligitur  ex  antiquiss.  Fon- 
tif.  Ms.  God.  reg.  948  :  Incipit  adjuratio 
ferri  vel  aqum  fervidss.  In  simplo  unum 
pondus,  in  triplo  Iria  ferrum  ssquiparet 
pondera.  Hinc  istud  judicium  Pondus 
Interdum  appellabatur. 
.  Jam  vero  quibus  ritibus  ac  ceremo- 
nlis  perageretur  judicium  per  ferrum 
candens,  multis  docent  Leges  Adelstani 
Regis,  apud  Bromptonum  pag.  856.  et 
Goncilium  Grateleanum  ann.  928.  cap. 
7  :  De  ordalio  prtecipimus  in  nomine  Dei 
et  prascepto  Archiepiscopi,  et  omnium 
Eptscoporum,ne  aliguis  intret  Ecclesiam, 
postquam  iqnis  infertur,  unde  judicium 
califacere  aebet,  praster  Presbyterum,  et 
eum,  qui  ad  judicium  ituriM  est.  Et  sint 
mensùrati  9.  pedes  a  staca  usque  ad  mar- 
cam,  ad  mensuram  pedum  ejus,  qui  ad 

judicium  ire  debet Et  quaniio  judv- 

cium  paratum  erit  in^r»iiantur  ew  utra- 
que.  parte  duo  homtnes,  et  certi  sint  ut 
ita  calidum  sit,  sicuti  prssdiximus;  in- 


troeant  totidem  ex  utraque  parte,  et  dei 
eis  osculari  textum  sancti  Èvangelii,  et 
signum  nanctss  Crucis;  et  nemo  faciat 
ignem  diutius  quam  benedictio  inctpicU; 
sed  jaceat  ferrum  super  carbones  usque 
ad  ultimam  collectam  :  postea  mittatur 
super  staphas  (al.  staplas)  ;  et  non  sit  illic 
aha  locutio,  quam  ut  precentur  seduto 
Deum  Patrem,  ut  ventatem  suam  in  eo 
manifestare  dignetur.  Et  bibat  accusatus 
aquam  benedictam,  et  inde  conspergatur 
maniAS  ejus,  qua  judicium  portare  debet, 
et  sic  adeat.  Novem  pedes  dislinguantur 
inter  terminos.  In  primo  signo  secus  sta- 
cam  teneat  pedem  suum  dextrum;  in 
secundum,  sinistrum  pedem  ;  in  tertium 
signum,  quando  ferrum  projiciet,  et  sanc- 
tum  altare  festmet.  Insigilletur  manus 
ejus,  et  inquiratur  die  terlia  si  mulami- 
num  (i.  si  in  usta)  [melius  forte  velamen. 
Vide  Mulaminum  suo  loco.]  sit  intra 
consiqillationem,  Eaedem  Leges  Adels- 
tani I  80  :  Si  quis  judicium  ferri  vel  aquss 
vadiaverit,  accedat  ante  tribus  noctibus 
ad  Presbyterum,  qui  sanctificare  debet 
eum,  et  pascat  se  pane,  et  sale,  et  aqua, 
et  herbxs,  et  audxat  Missas  singulorum 
ipsorum  trium  dierum,  et  offerat  et  eat 
ad  sacrosanctam  Communionem  ipsa  die, 
qua  ordalium  examinari  debMtj  et  juret, 
quod  jure  publico  sit  innocens  illius  accu- 
sationis^  antequam  ad  ordalium  veniat... 
Si  ferrum  calidum  sU,  tres  noctes  transeat 
antequam  inquiratur,  et  videatur  manus 
ejus,  etc.  Ordericus  Vi  tal.  lib.  5.  pag. 
Sii  :  Tandem  multorum  diffinitione  Op- 
timatum  prasfixum  est  in  Curia  Regis,  ut 
cuìpatus  vir  ad  c^stergendam  nefarii 
maculam  fadnoris,  apud  Rotomagum  in 
prsssentia  Cleri  subiret  candentis  examen 
calibis.  Quod  ita  factum  est  :  scintillans 
ferrum  nuda  manu  portavit,  Deique  nutu 
non  adustus  apparuit^  et  inde  cum  Clerus 
tota  plebe  alta  voce  Deum  laudavit.  Mali- 
voli  hostes  armati  aderant  ad  spectacu- 
lum,  ut  si  reus  deprehenderetur  per  ignis 
judicium  continuo  reatus,  amputato  rei 
capite,  puniretur  per  gladium.  Ghris- 
tianus  in  Vita  S.  Wenceslai  cap.  65  : 
nie  nihil  dubitane  ;  verum  in  Sancti 
fidens  merita,  candens  ferrum  ab  igne 
sumpsit,  longeque  a  termino  gessit  :  et  ni 
ab  aliis  prohiberetur,  tres  fortassis  fecis- 
set  metas.  [Vide  Baluzium  tom.  2.  Capi- 
tul.  col.  655.] 

Pachymeres  lib.  1.  Hist.  cap.  12.  seri- 
bit,  eum,  qui  se  ad  Purgatfonem  per 
ferrum  candens  offerebat,  triduano  prius 
Jejunio  et  oratione  se  parasse  :  custodi- 
tum  interim,  et  manu  velo  involuta^  cui 
sigillum  apponebatur,  ne  quis  eam  unc- 
tionibus  adversus  ignis  sensum  robo- 
rantibus  munlret  :  tum  productum  in 
medium,  arrepto  nuda  manu  ignito 
ferro,  ter  deflnitum  spatium  emensum. 
QuaBoam  enim  sunt,  qusB  vim  ignis  re- 
tundunt.  Sic  in  Athenarum  obsidione 
turrim  ligneam,  alumine  oblitam,  Sylla 
incendere  frustra  conatus  est  :  ligna- 
que  viscata  et  ovo  perfusa,  vestis  immo 
contacta  a  deflagratione .  ut  scribunt 
Theophrastus  et  Plinius  lib.  29.  cap.  8. 
tuta  sunt.  Ita  olim  illi,  qui  apud 
Hirpinos  per  prunas  ardentes  nudis 
incedebant  vestigiis  in  Apollinis  hono- 
rem, de  quibus  Vìrgilius  lib.  11.  Mn. 
vers.  787  : 

....  Et  mediam  frati  pieUle  per  ignem 
Coltoret  molte  premimos  Tetligie  prone. 

Medicamento  plantas  tingebani,  ut  ait 
Varrò  apud  Servium  :  quam  in  rem 
consulendi  prseterea  Busbequius  in 
Epist.  4.  Legat.  Turcic»,  et  Gamerarius 
Meditation.   Histor.   Cent.  2.  cap.  18. 


quibus  addo  qu»  habet  Albertus  M.  de 
Mirabilibus  mundi  :  Si  vis  in  manu  tua 
portare  iqnem,  ut  non  offendat.  accipe 
calcem  dissolutam  cum  aqua  fabarum 
calida,  et  aliquantulum  magranculis,  et 
aliquantulum  malvavisci,  etpermisce  illud 
cum  eo  bene,  et  deinde  line  cum  eo  pai" 
mam  tuam,  et  fac  siccari,  et  pone  in  ea 
ignem,  et  non  nocebit.  Infra  :  Experi' 
mentum  mirabile,  quod  facit  homines  ire 
in  ignem  sine  Isssione  m  manu.  Recipe 
succum  bismalvte,  et  albumen  ovi,  et  se" 
men  psilii,  et  calcem,  et  pulveriza,  et  con- 
fice,  cum  ilio  albumine  ovi  succum  ra^ 
phani  commisce,  et  ex  hac  confeetione  UH- 
nas  corpus  tuum,  vel  manum,  et  dimitte 
siccari  :  et  postea  iterum  illinas,  et  post 
hoc  poteris  audacter  sustinere  ignem  sine 
nocumento, 

Quod  porro  ait  Pachymeres,  jejuniis 
et  orationibus  prsBviis,  atqus  adeo  sumta 
divina  Euch aristia,  se  ad  ejusmodi  Ju- 
dicia  subeunda  parasse  accusatos,  id 
omnino  iirmant  supra  laudata  Leges 
iEthelstani  Saxonic»  cap.  28.  et  Sueno 
mox  laudandus  :  ut  et  per  continuum 
triduum  (verum  post  peractum,  non 
vero  ante  initum  judicium)  obsignatam 
manum  servatam  :  quod  etiam  habet 
Ordo  ad  has  Purgationes,  apud  Lam- 
bardum  in  voce  ordalium,  et  Hugonem 
Machoudum  in  Observat.  ad  Robertum 
Pullum  :  quibus  adjungenda  videntur 
quae  recitat  Ambrosius  Morales  lib.  11. 
Hist.  Hispan.  cap.  48.  pag.  57. 

Addit  prffiterea  idem  Pachymeres  \l^- 
Spov  hunc,  seu  ferrum  istud  ignitum, 
ayiov,  sanctum.  appellatum,quod  scilicet 
a  Sacerdote  beneaiceretur,  ut  colligìtur 
ex  Honorio  Augustodunensi  lib.  11.  cap. 
18.  ea  oratione,  quam  recitant  Aventì- 
nus  lib.  4.  Annalium  Boior.  pag.  249. 
Edit.  1627.'  Lambardus  in  Gloss.  ad  Le- 
ges Saxonicas  v.  Ordalium,  et  Goldastus 
tom.  2  Rerum  Alamannic.  pag.  178. 
Adde  Opera  Alcuini  pag.  1191.  Scribit 
Acropolita  cap.  50.  Michaelem  Gomne- 
num,  seu  PalaBologum,  postmodum  Im- 
peratorem,quem  ad  u^dpov,  seu  Judicium 
ferri  calidi  subeundum,  ad  diluendum 
impositum  crimeuj  adigere  volebat  Im- 
perator  Theodor us  Lascaris,  sic  eidem 
reposuisse  :  oOx  oTS*  8tcu>c  t^  toioOtov  x£- 
xXT)Tat  Syioy  :  mox,  admissa  conditione, 
sic     Metropoli  tam     Philadelphiensem 

compellasse  :  'nBvduaat  |ìt)v  auTÒ^  ty^v  ispocv 
ffov  ic&<rav  9toXt)v,  xaOaic  etoidac  sv  ta>  Oei<^ 
elffépxevOott  pTJ(&aTt,  xa\  cvTvydtveiv  Oeoi,  eira 
fi-Jj  xaìc  ffflilc  X*p^^^  èxTrSpcoafv  |ji.oi  tbv  aifirj- 

pov, xa\  tautaiic  6tj  tal?  W/^^v  èic{Oec  sv 

yeipi  (iov  Tov  o-t^Yipov,  xa\  xcOap^pxoc  sic  tòv 
Qe<nr6TY)v  Xpivrbv  «oc  nfivav  piv  ootoc  &(&ap- 
Ttav  t&ou  icapopdffSTai,  Oau|ji.aToupYi^aii  BÌ  tv^v 
oik-ffitiay/.  At  metropolita  respondit,  ejus- 
cemodi  Purgationes  Ganonibus  prohi- 
beri,  Barbarorumque,  hoc  est.  Latino- 
rum eas  esse  proprlas,  nec  apud  Roma- 
nos  seu  Grascos  receptas,  nisi  ex  pecu- 
liari prsBcepto  Imperatoris.  [Adde  Pnran- 
zem  lib.  1.  cap.  1.] 

Ritus  denique  omnes  in  Purgatione 
per  ferrum  candens  pluribus  exsequitur 
Andreas  Sueonis,  Archiepiscopus  Lun- 
densis  lib.  7.  Legum  Scanicarum  cap. 
15.  cujus  ti  tul  US  est  De  judicio  candentis 
ferri  :  Gestaturus  ferrum  Iota  manu  nihil 
debet  contingere,  priusquam  ferrum  levet^ 
nec  caput,  nec  crines,  nec  aliquod  vesti» 
mentum,  ne  per  tcictum  alicujus  succia 
vel  unguenti  per  fraudem  potius  jqwim 
per  innocentiam,  ferri  candentis  effu^iat 
lassionem.  Triplex  autem  ferri  judicium, 
quod  usus  recipit,  invenitur.  Unum^quod 
m  12.  ignitis  vomeribus  calcandis  còrms* 
tit,  quibus  personis  conveniat,  qualiterque 


FER 


FER 


FER 


447 


debeat  exerceri,  vufficìenter  credimuè  de- 
claraiwfn.  Est  ttem  aliud  ferri  judiciunif 
UH  soli  conveniene^  qui  prò  furti  crimine 
convenitur^  quod  Trygsiem  in  lingua 
patria  nominatur^  ab  alveolo,  qui  per  12. 
pedum  vestigia  aebel  a  bacutie,  quibue 
ferrum  superponttur,  elongari  :  quod  ac' 
censum,  prius  prautito  ab  adversario  JU' 
r amento,  quod  Aasuoren  eed  appellatur, 
sumptum  a  baculis  in  ipsum  alveolum 
nuaa  manu  debet  immittere  reus  ipse,  et 
immisaum,  si  forte  resilieriti  vel  extra 
cecideritj  resumet  iterum,  et  projidet^ 
donec  ipsum  ibi  contigerit  conttneri.  Est 
item  tertium  ferri  judRcium,  illis  gestalu- 
fis  ferrum  attinens,  quibus  prKdicta  JU' 
dieta  non  incumbunt,  quod  ignitum  sum- 
ptum a  bciculié  reus  ipse  donec  proceaserit 
novem  vestigiis  deferre  tenetur.  Et  lune 
primo  a  se  Jactare,  a  quo  jactu  ipsum 
lingua  patria  Scudsiem  appellai,  et  si 
dicatur  ab  adversario  insufficienter  vel 
minus  legitime  detulisse,  probet  duobus 
testimonits  se  deferendi  moaum  legitimum 
observasse.  Hoc  est  autem  circa  quodlibet 
ferri  judicium  observandum,  ut  nullum 
eorum  debeat  in  septimana^  qua  diem 
festum  habeat,  exerceri.  Duobus  quidem 
primis  diebuSf  in  secunda  videlicet  et  ter- 
tia  feria,  reus  in  pane  et  aqua  et  vesti- 
mentis  laneis  jeìunabit,  et  in  quarta  «u- 
bibit  judicium.  Hoc  completo  incontinenti, 
vel  pedeSf  si  vomeres  calcati  fuerint,  vel 
manus,  si  ferrum  gestatum  fuerit^  panno 
aliquo  involventurt  cui  diligenter  astricto, 
sigtllum  etiam  apponetur,  ne  quid  adve- 
mot  fraudulenter,  quod  vel  possit  extin" 
guere  ustionem^  vel  auferre  saltem  oppa- 
rentiam  ustionts.  Hoc  velamen  in  peaious 
vel  manibus  usque  ad  sabbatum  perma- 
nebit,  Eodem  die  coram  actore  adversario 
usque  ad  solis  descensum  post  meridiem 
expectando  :  et  si  nec  tunc  advenerit, 
coram  astantibus  auferendum,  qui  statim 
cum  nudam  manum  vel  pedes  conspexe- 
rint,  vel  innocentem  reum^  vel  culpabilem 
judicabunt,  et  si  fuerit  innocensjudicatus, 
persolvet  laboris  sui  pretium  Sacerdoti  : 
si  vero  culpabilis,  ad  actorem  illius  mer- 
cedis  solutiOf  juxta  Ecclesia  vel  ProvincUe 
consuetudinem,  pertinebit. 

^  Ritibus  ac  cseremoniis  ejusmodi 
purgationis,  supra  proposi tìs  subjun- 
genda  sunt  ause  ex  Tabu).  Major,  mo* 
nasi,  excerpsimus  :  Ad  hoc  tandem  pro' 
ducta  ree  est,  ut  consuetudinario  calido 
ferri  judicio  probari  facere  domnus  abbas 
permitteret  falsum  esse,  quod  Sigebran- 
nus  assereret,  Vadialum  est  itaque  judi' 
cium,  et  ad  portandum  locus  designatus 
et  terminus;  ad  quem  terminum  cum 
fuisset  domnus  abbas  paratus,  ille  non 
fuit.  Postea  altera  ad  istud  sub  hac  con^ 
ditione  determinata  fuit,  ut  quilibet  am- 
horum  altero  tunc  essel  imparato  para- 
tus,  compellari  inde  non  deheret  ulterius. 
Die  iaitur  piacila  ad  condictum  locum, 
qui  fuit  Calumna,  domnus  abbas  venit, 
tarde  licet  venit  et  Sigebrannus  :  aderat 
etiam  Eusebius  Andeqavensis  episcopus. 
Traditus  est  homo  ai  portandum  judi' 
cium  atque  siuceptus,  et  in  diem  tertium 
de  more  servatus,  Eo  die  tertio  scilicet 
calefactum  est  judiciale  ferrum,  homo 
prsRsto  fuit  ad  portandum,  et  tota  ad 
finiendum  causa  parata,  Tunc  Sigebran^ 
nus  judicium  istud  non  se  recepturum 
esse  dixit. 

^  Huic  judiclo  prssibant  etiam  pecca- 
tonim  confessio  atque  absolutio  et  bai- 
neum  ;  cui  probationi  subeundae  accu^ 
i^ati  accedebant  vestibus  sacris  indatj 
ut  testatur  Andreas  Florlac.  Ms.  Jjb  d' 
Mirac.  S.  Bened.  :  Sed  ut  testis  faUitau' 
expxatus  eulpis,  lautus  balneis,  vestif^r^ 


sacris  indutus,  vultu  acclinis  improbam 
manum  igneo  constantius  admovet  pon- 
deri ;  non  cauteriatus,  ut  moria  est  reis, 
deprehenditur  :  sed  media  templi  testu- 
dine,  disploso  ventre,  vesicas  pandit  fatido 
strepitu,  Quffi  ultima,  si,  illeesa  manu, 
prò  criminis  argumento  babita  sunt, 
risum  teneatis.  Merito  itaque  suspecta 
aliquando  fuit  innocentia  bac  purga- 
tone probata. 

Interdum  chirotecae  forma  ferrum  in- 
duisse  delatos.  auctor  est  Saxo  Gram- 
maticus  lib.  10.  Hist.  DanicaB  pag.  171  : 
Percunctatus,  an  monitis  suis  obsecuturi 
essent,  si  ad  flagranlis  ferri  tactum  ma- 
num ejus  Iasione  vacuam  conspeocissent, 
universis  haud  dubie  parendum  respon- 
dentibus,  candentem  ferri  laminam,  chi- 
rotecas  formam  habentem,  expediri  jussit, 
eique  orachium  cubito  tenus  inseruit,  ac 
protinus  per  omnes  interrite  circumlatam 
ante  Principis  pedes  excussit,  dextram- 
que  nulla  ex  parte  corruptam  in  eodem 
incolumitatis  colorisque  habitu  religiosa^ 
omnium  admirationi  conspiciendam  mon- 
stravit.  Habet  ex  eo  Albertus  Stadensis 
ann.  971. 

Asservabatur  porro  ferrum  judiciale, 
Episcopi  benedictione  consecratum,  in 
iis  Ecclesiis  vel  Monasteriis,  qusB  ejus- 
modi Judiciorum  vulgarium  jus  habe- 
bant.  Quod  docet  Gharta  Fontanellensis 
ann.  1082.  nuper  edita  inter  Concilia 
Rotomag.  Ecclesiae,  ex  qua  sequentia 
excerpsimus  :  De  qua  libertate,  tempore 
Guillelmi  Regis  Anglorum  et  Principis 
Normannorum,  quaestio  ex  parte  mota  est 
inter  Guillelmum  Archiepiscopum  Roto- 
maqensem,  et  Girbertum  Abbatem  Fonia- 
nellensem  hac  occasione,  quia  quidam 
Monachus  praefati  Monaateni  ferrum  ju- 
dicii,  quod  ex  antiquo  jure  in  eodem  Mo- 
nasterio  erat,  per  ignorantiam  et  ex  gua- 
dam  simplicitate  in  alias  usus  transfor- 
mavit.  Cumque  Abbas  ferrum  aliud  supra 
nominato  Archiepiscopo  sibi  benedici  pos- 
tularet,  et  Archiepiscopus  dubitans,  utrum 
ex  antiqua  consuetudine  ferrum  haberet 
judicii,quod  Abbas  postulabat,  denegaret, 
tamdiu  res  indeterminata  remansit,  donec 
ad  prassentiam  prasdicti  Regia  deferre- 
tur,  etc. 

Proferunt  infinita  actffi  per  ferrum 
candens  purgationis,  et  probatss  inno- 
centi» exempla  Scriptores,  quos  quidem 
indicasse  sunecerit,  Annales  Francorum 
Metenses  ann.  858.  Vita  S.  Hildegundis 
dictffi  Joseph,  n.  14.  Chronicon  Magde- 
burgense  MS.  ann.  952.  Radulfus  de 
Diceto  ann.  970.  Saxo  Grammaticus  lib. 
10. 18.  et  14.  peig.  171.  294  JAbbo  Florla- 
cens.  in  Epist.  pag.  410.]  Eadmerus  lib. 
2.  Hist.  Novor.  pag.  48.  1.  Edit.  Ditma- 
rus  lib.  1.  pag.  18.  Albericus  in  Ghron. 
MS.  ann.  967.  Ordericus  Vitalis   lib.  5. 

gag.  584.  lib.  10.  pag.  780.  Magnum 
hronicum  Beìgicum  ann.  1000.  et  pag. 
96.  Galbertus  in  Vita  Caroli  Comitis 
Flandriae  num.  156.  162.  Matth.  Paris, 
ann.  1065.  Godefridus  Monachus  S.  Pan- 
taleonis  ann.  1172.  Chronicum  Marcia- 
nense  ann.  1183.  Gobelinus  Persona  in 
Cosmodromio  estate  6.  cap.  50.  52.  Cassa- 
ri  US  Eisterbach.  1.  1.  Miracul.  cap.  5. 1. 
8.  cap.  16. 17.  lib.  10.  cap.  9Sy.  88.  Bromp- 
tonuspag.  878.  942.  988.  willelmus  Heda 
pag.  278. 1.  Edit.  Jnnocentlus  III.  PP.  in 
Epistola  ad  Novariensem  electum,  apud 
Ughellum  in  Episcopis  Albingaunensi- 
bus,  [Cantacuzen.  lib.  3.  Histor.  cap.  27. 
pag.  489.  440.]  Krantzius  1.  8.  VandallSB 
cap.  80.  Pontamus  in  Histor.  Danica 
nag.  140. 141.  Annales  Ecclesia  Winto- 
piensis  in  Monastico  Anglic.  tom.  1. 
p^g.  85.  etc. 


Judicii  denique  vel  Purgationis  per 
ferrum  candens  mentio  occurrit,  praeter 
laudatos  Scriptores,  in  Capit.  8.  ann. 
818.  cap.  46.  apud  Agobardum  lib.  Gon- 
tra  Judicium  Dei  cap.  1.  in  Legib. 
i¥:thelstan.  Regis  Saxonicis  cap.  14.  28. 
in  Capitulis  Tbeodori  Cantuar.  cap.  47. 
in  Concilio  Treburiensi  ann.  895.  cap. 
22.  in  Concilio  iSInhamensi  ann.  1009. 
cap.  26.  apud  Burchardum  in  Lege  fa- 
mfliae,  Ivonem  Carnot.  Epist.  75.  205. 
280.  Joann.  Sarisber.  Epist.  122.  Hilde- 
bertum  Cenomanensem  Epist.  17.  Gre- 
gorium  IX.  PP.  1.  5.  tit.  85.  cap.  8.  An- 
dream  Suenonis  Archiepisc.  Lundensem 
lib.  8.  Legum  Scanicar.  cap.  7.  lib.  5. 
cap.  15.  23.  lib.  7.  cap.  6.  7.  8.  18.  lib.  9. 
cap.  9. 12.  lib.  18.  cap.  2.  8.  4.  Silvestrum 
Giraldum  in  Deseript.  Cambriae  cap.  14. 
in  Charta  Henrici  Claudi  Imp.  apud 
Bro^erum  I.  8.  Antiq.  Fuldens.  cap.  15. 
in  Ghron.  Colmariensi  ann.  1278.  In  De- 
cretis  S.  Ladislai  Regis  Hungar.  lib.  1. 
cap.  28.  lib.  8.  cap.  1.  in  Decretis  Calo- 
mani  Regis  Hungar.  1.  2.  cap.  44.  in 
Fragm.  Hist.  post  Albertum  Argent. 
ann.  1215.  etc.  Vide  Duellum. 

Purgationem  per  ferrum  candens,  ut 
et  alias  ejusmodi  purgationes  vulgares, 
interdixere  surami  Pontifices.  Concilia, 
et  Principes  :  atque  in  primis,  Stepha- 
nus  in  cap.  Consuluisti,  e.  2.  q.  2.  Ale- 
xander III.  Epist.  19.  ex  iis,  quas  Sir- 
mondus  edidit,  Innocentius  III.  cap.  Ex 
literis,  de  Excessib.  Praelator.  Honorius 
III.  in  cap.  Dilecti,  de  Purgatione  vuN 
gari,  Synodus  B^ocensis  ann.  1800.  cap. 
Sé.  Concilium  Palentinum  ann.  18&. 
cap.  26.  Fridericus  I.  Imp.  in  Legib.  Si- 
cul.  lib.  2.  tit.  81.  Jacobus  I.  Rex.  Ara- 
gon.  ut  et  Judicia  aquas  ferventis  et  si- 
milia,  in  Foris  Oscae  ann.  1247.  f.  85. 
Alexander  II.  Rex  ScotiaB  in  Statut.  cap. 
7.  S  3.  etc. 

o  Ferri  candentis  judicium,  quanquam 
legibus,  canonibusve  interdictum,  per- 
mittere  nonnunquam  judici  et  domino 
feudali  Ilcitum  erat.Haec  docent  Libert. 
bastidae  de  Avoy  ann.  1308.  in  Reg.  40. 
Chartoph.  reg.  eh.  62  :  Item  duellum,  vel 
judicium  aquas  ferventia,  vel  Ferri  can- 
dentia  in  dieta  baatida  non  fiat,  cum  sit 
leqibua  et  canonibua  imprwatum  ;  ntn 
altter  dominus  senescallus  Carcassoneneis 
et  abbas  Candela,  vel  ejus  judex  secun" 
dum  criminis  qualitatem  cognoscerent 
faciendum, 

Tradunt  Saxo  Grammaticus  lib.  10. 
Ericus  Upsaliensis  lib.  1.  Hist.  SuecicaB 
extremo,  et  ali!  Scriptores  Dani,  Sue- 
nonem  Ottonis,  qui  Rex  Daniae  dictus 
est  ann.  981.  Christianum  factum  duel- 
lum abrogasse,  decrevisseque  ut  igniti 
ferri  gestatione  postea  se  purgarent  : 
quod  decretum  aiunt  ann.  9&.  ali!  ann. 
1000.  Quando  vero  deinceps  abolitum 
in  Dania  ferri  igniti  judicium,  pluribus 
expendit  Olaus  wormius  in  Monumen- 
tis  Danicis  lib.  1.  cap.  11.  et  in  Addita- 
raento  ad  eadem,  pag.  6.  7.  Abrogatum 
vero  in  Suecia  a  Magno  et  Birgero  Re- 
gibus  circa  ann.  1260.  tradit  Loccenius 
lib.  8.  Histor.  SuecanaB  pag.  86.  et  lib. 
2.  Antiquit.  Sueogotthic.  cap.  4.  et  Jo- 
han.  Stiernhookus  1.  1.  de  Jure  Sueo- 
num  vetusto  cap.  7.  Vide  Vomeresy 
Duellum,  [Ordalium,  Lada  et  Jgnis.] 

o  Ut  sensim  aboleretur  barbara  ejus- 
modi consuetudo,  requirebatur  utrlus- 
que  partis  consensus,  sine  quo  rei 
definiendae  inflrmum  babebatur  istud 
judicium.  Stat.  Montlspess.  Mss.  ann. 
1204  :  Duellum  vel  judicium  candentis 
ferri,  vel  aquas  ferventia,  vel  alia  cano- 
nibua vel  legibus  improbata  nullomodo  in 


\ 


448 


FER 


FER 


FER 


curia  MontÌ9pes9ulani  rata  wnt,  niH 
utraquepars  convenerit. 

^  4.  FERRUM,  Vomer,  seu  agrorum 
cultus^  qui  ferro,  id  est  vomere,  fit. 
Gharta  ann.  1309.  in  Rag.  45.  Gliartoph. 
reg.  eh.  128  :  Et  se  marchiez  ne  se  faUoU, 
li  rendroient  lidit  frere,  avant  que  ils 
peussent  rien  prandre  és  dittes  terree 
auxdittee  religieuseSy  les  Fers  et  les  se- 
mences  au  los  de  bonnes  gens  gaigneurs. 
Hinc 

•  Ferrum,  nude,  f.  prò  Servi tio,  quo 
vassallus  agros  domini  arare  tenetur. 
Charta  ann.  12Gó.  ex  Lib.  albo  episc. 
Garnot.  :  Dictua  Nevàio  conceseit  homini' 
bus  deDeconfectura  herberjagium  de  Gra- 
teìou  et  de  Corbigneio  in  perpetuum  ha- 
bendum  omnibus  pecudibus,.,.  exceptis 
ovibua  de  pascendo  et  eliam  porcis,  sine 
Ferro,  etc. 

^  Ferrum  Grudum,  Non  laboratum  ; 
nisi  sii  nomen  loci.  Reg.  feudor.  Aqui- 
tan.  in  Gam.  Gomput.  Paris,  sign.  JJ. 
rub.  fol.  21.  v«  :  Amanevus  de  Mota  domi- 
cellus...  reeognovit  et  dixit  quod  tenei  de 
affario,  quoa  fuit  Bernardi  de  Bovisvilla, 
medietatem  patria,  jiÀstitim  de  Lingonio, 
et  medietatem  de  Ferro  crudo,  et  feodum 
de  Boler. 

1  FERRUMEN,  Peceatum,  sordes,  nota 
ferri.  Papias.  Plinio  Ferrumen  est  liga- 
tura,  qua  ferrum  et  alia  metalla  coniun- 
guntur  et  consolidantur,  Gali.  Soudure. 

1  FERR0NNUS.  Vide  Ferrum  1. 

<*  FERRUS,  Ferrum,  quo  hostise  ad  sa- 
crificium  eucharisticum  conficiuntur. 
Inventar.  S.  Gapellas  Paris,  ann.  1335. 
in  Reg.  J.  Ghartoph.  reg.  eh.  7  :  Item 
Ferri  ad  faciendum  panem  seu  hostiae 
prò  celebrando.  Vide  in  Ferrum  1. 

FERSA,  Scabies,  Gali,  la  Farse,  Vide 
in  Siurolw. 

FERSPEKEN,  Ferspillax.  Leges  Hen- 
rici  I.  Reg.  Angl.  eap.  61  :  Nemo  potest 
de  feudo  aomint  sui  placitare  sine  eo,  nec 
cogi  decet  rectum  eius  Ferspéken,  nec 
Ferspillan  :  de  omnibus,  et  quibuscumque 
causis  communibus  vel  emendabilibus  tm- 
placitetur  aliquis,  sipetierit,  debet  habere 
terminum  requirendi  et  habendi  dominum 
suum,  etc.  Apud  Somnerum  in  Glossario 
Saxonico,  fser speli  occurrit,  ubi  ex 
Paraphrasi  quadam  Saxonica  nuntium 
euòitaneum  signifieare  subodoratur.  ex 
faer,  subitaneus,  et  speli,  nuntius,  le- 
gatus;  spaeee  vero,  sermonem^  eau- 
sara.  litem  denota t,  unde  fserspeken, 
nuntius  litis.  Hsee  discutiant  linguae 
Saxonicse  peritiores.  [•*  Apud  Wilkms. 
Forspeken  nec  Forsptllan,  quod  est  Lo- 
quendo  vel  piaci tando  perdere.] 

<»  FERSTA.  Vide  Festum  5. 

FERT.  Ita  appellabant  unum  exaugu- 
riis  per  avium  volatus»  de  quibus  in 
verbo  Venta,  quse  nec  fausta,  nec  in- 
fausta erant.  Michael  Scotus  de  Physio- 
nomia  eap.  56.  enumeratis  singulis 
auguriorum  nominibus,  hsec  subdit  : 
Sciendum  est,  quod  auguriorum  qusedam 
significant  bot^um  eventum,  ut  Conferth 
et  Emponenth  :  qusRdam  malum  eventum, 
ut  Viarum  et  Earenari  :  et  qumdam  mo" 
dium  inter  utrumque,  ut  Fert,  et  Confert, 
Huc  sane  referri  debere  vetus  Gomitum 
atque  adeo  SabaudiSB  Dueum,ut  vocant, 
divisiam,  Fert,  quam  ante  ann um  1300. 
sibi  adscripsisse,  pluribus  probat  Gui- 
chenonus  in  Hist.  Sabaud.  pag.  140.  et 
et  141.  omnino  fere  contenderim.  Nam 
cum  hactenus  vocis  istius  significatio 
apud  Scriptores  incerta  prorsus  ma- 
neat,  fieri,  inquam,  potest,  ut  il  le  ex 
illustrissimis  istis  Prìncipi  bus,  qui  pri- 
mus  lemma  istud  usurpavit,  in  animo 
babuerit  sequalitatem   fortunse,  quam 


eseteris  prsetulerit,  seu  mediam  vlt» 
rationem,  quse  nec  altum  saperet,  aut 
prosperis  rerum  suceessibus  erigeretur, 
aut  adversis  deprimeretur,  quod  in  ejus- 
modi  auguriìs,  illud  quod  Fert  appella- 
batur,  denotabat.  Gerte  id  lemma  usur- 
patum  a  Sabaudls  Principi  bus  circa 
tempora,  quibus  ea  adhue  obtinebant, 
evinci t  ffitas.  nua  vixit  Joan.  Scotus, 
nempe  sub  Friderico  II.  Imp.  ut  observ. 
in  verbo  Cervelleria, 

33r  Alias,  sed  futiles  omnino,  ejus- 
dem  divisile  origines  referunt  Scriptores 
nonnulli,  quibus  nihil  sapit  prsBter  fa- 
bellas  aut  prodigiis  similia.  Has,  si 
vacat,  reperire  est  in  Diction.  Trevol- 
tiano  ubi  confutantur. 

FERTELLA,  Fertellum,  Mensurse 
species,  apud  Brabantenses  :  Quadrans. 
Ejusdem  originis  ad  Ferthing,  de  qua 
voce  mox  in  Ferto,  Vetus  Gharta  Bra- 
bantensis  :  De  duobus  vero  «accts,  guo- 
rum  uterque  novem  sextaria  obtinet,  duie 
Fertella  sumuntur,  quarum  qumlibet  ter^ 
tiam  partem  sextarii  teneat,  Magnum 
Ghron.  Belg.  ann.  1315  :  CarUas  adeo 
magna  fuit,  ut  Fertellum  sUiginis  vende- 
retur  in  Antuerpia  prò  60.  órossis  vete-- 
ribus  Turonenstbus.  [Gharta  ann.  1238. 
apud  MirsBum  tom.  1.  Diplom.  Belg. 
pag.  421  :  Quss  terra  solvit  annucUim  ad 
Nativilatem  Domini  quadraginta  et  trea 
denarios  Bruxellenses  et  novem  Fertellas 
avenm,  cum  mensura  quas  dicitur  Hon^ 
teister,  nomine  census,  etc] 

*  Ferthelum,  Idem.  Gharta  Phil. 
comit.  Fland.  ann.  1163.  in  Ghartular.  1. 
Fland.  ex  Gam.  Gomput.  Insul.  eh.  325  : 
De  Ferthelo  duos  denarios.  Vide  Ferteììa. 

1  FERTHEEERO.  Pactus  Leg.  Salicse 
tit.  37.  $  4.  edit.  Eccardi  :  Si  quis  per 
malum.  tngenium  in  curtem  alterius,  vel 
in  casam,  vel  ubilibet  aliquid  de  furato 
miserit,  nesciente  domino  cujus  posaessio 
est,  ubi  inventum  fuerit  qui  hoc  miserat, 
malb.  Ferthebero,  mmd.  aen,...  culpabilia 
judicetur.  Ubi  Godex  Quel ferby tan us 
habet,  Frict^ero.  Utrumque  emendat 
Vir  doctissimus  legendumque  putat 
Ferheleto,  quod  idem  est  ac  Oceultave- 
rit,  ab  Anglo-Sax.  Helan,  Gelare,  abs- 
condere,  et  particula  intensiva  Fer  aut 
Ver. 

FERTHING.  Vide  Ferto. 

FERTHIN6MANNI,  in  Statutis  Gildae 
Scotio»  eap.  6.  14.  videntur  appellarl, 
qui  nostris  Quarteniera,  quorum  munus 
est  urbis  quarteria,  seu  partes,  curare. 
Junguntur  enim  ibi  aldermannis  et  De- 
canis.  Vox  dedueta  a  Saxonieo  fer- 
^in  g,  quartus,  et  m  a  n  ,  homo. 

FERTO,  Fertum,  Ferdonum,  Fierto, 
Ferthing,  etc.  Voces  eiusdem  ac  unius 
notionis,  sed  et  ejusdem  originis  ac 
fer^ing.  quarta  pars  marcae.  ut  ex 
Guntheri  loco  mox  laudando  constat. 
Sambucus  apud  Hungaros  Fertonem  84. 
denariis  constare  ait.  Quinque  solidos 
Fertoni  comparat  Lambertus  Ardensis. 
Historia  Episcoporum  Bremensium  in 
Hi  1  de  boi  do  :  Et  magna  pecunia  data  fuit 
Friaionibus  prò  homtcidita  ipsorum,  ita  ut 
qui  fratrem,  vel  cognatumauum  amiaerat, 
vix  Fertonem^  vel  dimidium  reciperet  prò 
eodem.  [Gharta  anni  1270.  apud.  Lude- 
wig.  tom.  1.  pag.  l(fó  :  Cujua  manai 
annuam  penaionem,  acilicet  quinque  Fer- 
tonea...  aecrevimua  aingulia  annia  divi^ 
dendam,  velut  inferiua  continetur.  Marca 
dimidia  cedat  Monaaterio  B.  M.  in  Fyl- 
waatorp..,  dimidiua  autem  Ferie  dabitur 
Confratribua,  etc.  Ferto  cedei  ad  lumi- 
naria comparanda.  Occurrii  iterum  tom. 
5.  pag.  17.  Statutum  Joannis  Episc.  Ar- 
gent.  ann.  1366.  apud  Schilter.  in  GIoss. 


Teuton.  V.  Fior:  Ut  nobU  Fertone  nostra 
legcuo,  vel  aliaa  jure  in  eia  non  (nobis) 
quasaito,  iUia  coheredibua  ipsaa  rea  et  bofM 
relieta  reddat  et  tradat.  [Ferconem  prò 
Fertonem,  in  Bulla  Alexandri  III.  PP. 
perperam  legit  Buzelinus  lib.  2.  Gallo- 
Flandr.  eap.  21.  quam  vocem  non  intei* 
lexit.  [Ferco  iterum  occurrit  in  Godice 
MS.  Gonsuetud.  Eccl.  et  Gapituli  Golo- 
niensis.]  Vide  Gaus.  12.  quaBSt.  2.  e.  SI. 
Sancimus  et  Iglphemerides  Monast.  S. 
Galli  pag.  158. 

Freiton,  in  Tabulis  Oallicls.  Jura* 
mentum  seu  sacramentum,  quod  Mone- 
tarii fecerunt  Gomiti  Pietà vensi  ann. 
1265:  Et  juronsy  que  noa  ne  recevriona 
nua  dea  deniera  dea  ouvriera  par  qu'il  ^ 
iaticplua  de  troia  fora,  et  de  troia  foiblea 
au  Freiton,  c'eat  à  aavoir  que  li  fora  dot' 
vent  eatre  ae  15.  aola  et  5.  aen.  etc. 

^  Nostris  Fertin  et  Fierton.  Lit.  re- 
miss, ann.  1397.  in  Reg.  151.  Ghartoph. 
reg.  eh.  259  :  Un  eacu  d'or  et  xxiiij.  aola 
en  blana  et  un  peu  de  menu  Fertin  d*ar* 

?ent.  Ghartul.  Montis  S.  Mart.  part.  8. 
ol.  78.  v»  :  Noua  avona  à  Liale  en  Flan' 
drea  un  Fierton  de  rente  aur  une  maiaon., 
Hinc  Fiertonneur,  Monetai  ponderator, 
in  Gh.  Phil.  Aug.  ann.  1214.  et  in  Lit. 
ann.  1354.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  151.  Firtonneur,  in  aliis  ejusd.  ann. 
ex  Reg.  84.  Ghartopn.  reg.  eh.  13.  Vide 
suora  Termina  et  intra  Freto. 

1  Fartus.  Innocenlius  IV.  eap.  2.  de 
Sent.  et  re  jud.  6  :  Poaaet  etiam  merito 
reprehendi,  quod  mille  quidem  Fartorum 
annuam  penaionem  in  qua  prò  eodem  re- 
gno ipai  Eccleaiaa  Romanas  tenetur,  per 
novem  annoa  et  ampliua  solvere  praater- 
miait, 

Ferto  Argenti.  Chronlcon  Montis 
Sereni  ann.  1127  :  Sub  annua  penaione 
Fertonia  argenti,  etc.  Adde  ann.  1217. 
[Goldast.  tom.  1.  Rer.  Aleman.  pag.  93  : 
late  dedit  curiam  Zingeron,  quam  Aa6e- 
bat  Hoapitale  infirmonun  locatum  prò 
tribua  Fertonibua  argenti  annuatim.] 

Ferto  Auri,  apud  Arnold  um  Lubec. 
lib.  7.  eap.  2.  fde  Gonrado  Episc.  :  Di- 
cunt  quicMm  eum  in  pauperum  eleemo" 
ayna  Fertonem  auri  omni  aeptimana  ex» 
pendiaae.] 

Ferdo.  Guntherus  in  Hist.  GP.  eap. 
8  :  Regio  fiaco  peraolvebat  nummum  au- 
reum,  qui  Perpera  vocari  aolet,  Perdoni, 
id  eat,  quartaa  parti  mareae  uniua  SBquiva- 
lena,  [Ganisius  edidit  :  Qui  perperam  vo^ 
cari  aolet  Ferdoni,  etcì 

Fierto,  apud  Maloraneum  lib.  de 
Morinis  eap.  45.  et  lib.  11.  eap.  47.  SU- 
tutum  Ludovici  Vili.  Regis  :  Hoc  modo 
quod  ai  Fiertonem  ultra  2.  marchaa  fece^ 
rint,  mihi  hoc  admittant.  LambertUB 
Ardensis  :  Annua  pensione  prò  uno  Fier- 
tone,  vel  prò  5.  solidia  ab  ipata  haareditario 
jure  tenere  debebat.  Infra  :  Singulia  an^ 
nia  unum  Fiertonem,  vel  5.  aoltdoa  red" 
didit  Ccenobitia. 

Fertum.  Idem  Lambertus  Ard.  pag. 
28  :  Pro  tribua  Fertia  argenti,  et  cifo  uno 
mazdrino.  Ghronicon  Andrense  pag.  352. 
habet  :  Pro  3.  Fertia  argenti  et  ctpho  uno 
mazerino. 

1  Fertho  et  FORTHO,  in  Obituario 
MS.  Bellijoei  an.  ciré.  900.  vel  1000  :  No- 
naa  Julii  obiit  Chriapinua  de  Palude,  prò 
cujua  anima  dedit  Paganua  filiua  ^ua 
XIII.  marcaa  argenti  meri,  et  unum  Fer- 
thonem.  Alibi  :  Forthonem. 

ì  FiRDO.  Prlvilegium  Ludovici  Pii  prò 
Monast.  Ebersheim.  ann.  824.  apud 
Schilter.  in  Gloss.  Teuton.:  Sex  Firdonea 
publici  ponderia  aive  XXX.  aicloa  Argenli- 
nenais  monetai.  Mox  :  Unum  Firdonem 
aive  trea  unciaa  Argentinenaia  monetaa,. 


ì 


> 


FER 

Ubi  sic  annotat  Vir  eruditissimus  :  Si- 
clos  faodie  vocamus  Schillingos,  quorum 
XXX.  conflciunt  tres  fiorenos,  est  itaque 
Firdo  publiciponderis  libra  Gallica,  se- 
mifiorenus,  Frane,  quarta  pars  librse 
Argentoratensis.  Hinc 

Ferto  CerìE,  prò  Libra  Oer«B,  in  an- 
ni versar.  Aleman.  Ecclesise,  apud  Gol- 
dast.  tom.  2.  Rer.  Aleman.  pag.  151  :  Ad 
ntemoriam  hujus  Sancii  nngulis  annia 
tenentur  dare  unum  Fertonem  Cerm  in 
feato  B,  Galli.  {**  Chart.  CoBnob.  Seli- 
genthal.  ann.  1294.  in  Guden.  Cod.  Di- 
plom.  tom.  8.  pag.  723  :  Quam  curiam, 
cum  emdem  aanctimoniaUs  sex  septimanis 
el  unum  diem  in  earum  palesiate  rite  et 
ralionabililer  habuissenl  prò  Fertone 
Certe  singulis  annis  %Lsque  ad  obitum 
meum  ilerato  in  feodo  reoepi. 

\  Ferho  Thuris,  EJusdem  notionis  et 
originis,  Libra  thuris;  nisi  etiam  iegen- 
dum  sit  Ferto,  Frldericus  Scbannat. 
Yindem.  Litter.  pag.  ^  :  Semper  in 
festo  S.  Pelri  quo  ae  ad  Vinculis  agilur^ 
Ferhonem  Thuris  prmsentemus. 

**  Ferto  Piperis.  Charta  ann.  1814. 
in  Guden.  Syllog.  Diplom.  pag.  829  :  Et 
in  signum  haredilalis...  Feria  Piperis  %n 
pondere  singulis  annis  in  festa  B.  Micha- 
tielis  persolvalur. 

«>  Ferto  Reddituum.  Testament. 
ann.  1285.  in  Guden.  God.  Diplom.  tom. 
2.  pag.  247  :  Do  et  lego  plebano  Wetfla- 
riensi,,.  Ferlonem  reddtluum  de  hanis  in 
Retenbach  annis  singulis  persolvendum. 

•o  Ferto  Panis,  Certum  pondus, 
quarta  pars  marcse,  in  Chart.  Bruggens. 
ann.  circ.  1800.  apud  Lappenb.  Init. 
Hanseat.  pag.  217  :  Panis  trium  denario- 
rum,..  debet  ponderare  14.  mare,  et  dimi- 
diam,  Panis  duorum  denariorum..,  10. 
mare.  Fertone  minus  Panis  denaricUus... 
5.  Fertones  8.  lai.  minus, 

FiRTO.  Chronicon  AhbatiSB  S.  Trudo- 
nis  lib.  6.  pag.  408  :  Vasgue  argenteum 
ad  vinum  trium  Firlanum  pondus  habens. 
Charta  Willelmi  Castellani  S.  Audo- 
mari  ann.  1175.  in  Tabularlo  Monasterii 
S.  Bertini  :  Porro  gallinse...  sub  annua 
pensione  5.  Firlanum  et  unius  Ioli  re- 
dacia  fsuni.  fCharta  Arnoldi  Trevir.  Ar- 
chiep.  prò  Monasterio  S.  Trudonis  ann. 
1177.  in  ter  Anecd.  Marteti.  tom.  1.  col. 
690  :  Quod  de  singula  ruxyn  Firlonem  tan- 
tum Colaniensium  denariorum  eadem 
Ecclesia  de  jure  solvere  debeat  comperi- 
mus,  Charta  Hugonis  Abb.  Corbeiensis 
ann.  1172.  ex  Tabularlo  ejusdem  loci  : 
In  feodum  a  nobis.,,  accepit,  tali  videlieet 
paclo^quod  dimidiam  marcam  et  dimi- 
dium  firlonem  prò  slramenlo,  cum  marca 
et  dimidia  et  dtmidio  Firtone,  quas  prop~ 
ter  decimam  de  Hesnes  debet  :  quse  simul 
adunata  navem  Fìrtones  faciunt,  Rursum 
occurrit  in  Chartulario  Monasterii  Aqui- 
cinctensis  fol.40.apud  Mirseum  Diplom. 
Belg.  tom.  1.  pag.  285.  etc.] 

*  Ferto  Petronalis,  an  Denari  us 
qui  S.  Petro  solvebatur  f  Charta  ann. 
1067.  apud  Pez.  tom.  6.  Anecd.  part.  1. 
col.  250  :  Rursum  lege  divina  et  praxt 
universa^  ecclesias  Fertones  Petronales^ 
decimas  manipulares  in  colendis  et  tractu 
temporis  innovandis  agris,  de  omnibus 
fructibus   terra,  quotannis  a    militibus 

pdeliler  persolvendas adjudicavimus. 

f*<>  leg.  Palronales.] 

1  Fertonales  Decima,  Quarta  pars 
decimarum,  vel  Decima  quse  ad  quar- 
tam  partem  exigitur.  Jagello  R.  Poloni» 
in  Constit.  Perricoriensi  ann.  1415.  Sta- 
tuì, fol.  290.  apud  Schilter.  in  Gloss. 
Teuton.  :  Nisi  forte  aliquis  de  jure  prò 
censibus  et  Decimis  Fertonalibus  debeat 
£xigere  latos  grossas  moneta  Pragen^ 

in  ^' 


FER 

[**  Germ.  Hellerzins,  census  nummis 
solvendus.] 

SDar  Usus  erat  in  Ecclesia  Argenti- 
nensi  antiqua  consuetudine  lirmatus,  ut 
quilibet  Clericus  morlens  unum  ferto- 
nem  Episcopo  legaret.  Statuta  Bertholdi 
Fplsc.  Argent.  ann.  1485.  apud  Marten. 
tom.  4.  Anecd.  col.  556  :  Jus  et  consuelu- 
dinem  ecclesia  nostra  Argentinensis  ab 
antiquo  servatami  scilicel  qiiad  et  qualiler 
decedenles  Clerici  saltem  Ferlonem  legare 
Episcopo  teneanlur,  inviolabililer  proci" 
pxmus  abservari.  Formulam  hujusmòdi 
donationis  refert  Schilterus  in  Gloss. 
Teuton.  bis  verbis  :  Coram  nobis  Judice 
curia  Arg,  constilulus  N.  N.  Canonicus 
N.  legavit  reverendo  in  Christo  patri  et 
domino  nostro,  domina  Episcopo  Arg.  qui 
prò  tempore  fueril  unum  Fertonem  ar- 
genti puri,  secundum  laudabilem  cansue- 
tudinem.  inter  eundem  dam.  Episcopum 
ac  Clerum  sub  sua  jwisdictione  in  civi- 
tate  el  dioscesi  Arg.  exislentem.  hactenus 
observatam.  A  cium  1513.  Quid  vero  per 
Fertonem  intelligendum,  an  quarta  to- 
tius  hereditatis  pars,  an  quarta  pars 
tantum  unius  marcsB  argenti,  ambigi- 
tur:  ultimum  probat  idem  Schilterus 
ex  Charta  ann.  1415  :  Quod  si  de  calerà, 
evenire  conligerit  quod  Antistes  nostra 
Argentinensis  Ecclesia  vel  Eleclus  ejus- 
dem quicumque,  non  obstante  Fertone,  id 
est,  quarta  pars  marca  argenti,  per  dece- 
dentem  sibi  ut  Ordinario  legata,  bona 
deeedentis  Clerici  vel  ecclesiastica  per- 
sona, post  mortem  sibi  per  se  vel  suos 
offUnales  atlrahere  vel  usibus  suis  appli- 
care conaretur,  haredes  defuncti  honis 
sic  dereliclis  indebite  spoliando,  quod  tunc 
nos  capitulariter  et  conjunctim,  requisiti 
assistere  debemus  et  aefendere,  ut  sua 
Fertone  contentus  remaneat.  Alia  ann. 
1419  :  Item  quod  Episcopus.,.  Fertone,  id 
est  quarta  parte  marca  argenti,  per  Cle- 
ricum  decedentem  sibi  ut  Ordinario  loci 
legato  contentus.  bona  defuncti  vel  Eccle- 
sia,... vel  haredibus  proximioribus  ipsiiLS 
defuncti  cedere  permiitat,  Plura  vide 
apud  laudatum  Auctorem.  Hinc  emen- 
dandus  Laurentius  in  Amalthea:  Verton 
seu  Ferton,  quarta  pars  rerum  ecclesias- 
ticarum  qua  cedit  Episcopo,  quam  redi- 
munt  sacrifieuli  aliquot  nummis,  dictam 
Verton  Germanis.  [*>  Chart.  Conradi  Ar- 
chiep.  Mogunt.  ann.  1892.  in  Guden. 
Cod.  Diplom.  tom.  8.  pag.  601  ;  Clerico- 
rum...  qui  in  suis  testamentis  vel  ultimis 
voluntatibus  nobis  juxta  consuetudinem 
nostra  Ecclesia  Fertonem,  puri  argenti 
legaverint.  Vide  Constit.  ann.  1400.  in 
Wurdtwein.  Subsid.  Diplom.  tom.  1. 
paje.  875.] 

Ferting  et  Fardtng,  apud  Anglos,  in 
nummo  argenteo  dìcitur  quarta  pars 
denari!,  qua  notione  accipitur  apud 
Littletonem  sect.  551.  Su  mi  tur  etiam 
quandoque  prò  nummo  aureo  quartam 
Nobilis  partem  valente,  hoc  est,  20.  de- 
narios  veteres,  qui  hodie  5.  solidos  ex- 
cedunt.  A  Saxonico  feor^,  quartus. 
unde  feor=f>ling  Saxonibus,  prò  qua- 
drante, Anglis  Farthing.  Henr.  Knyg- 
thon.  ann.  1845  :  Eadem  tempore  Nobile 
et  Obolus,  et  Ferthing  de  auro  coeperunt 
florere  in  regno.  Vide  statuta  secunda 
ann.  9.  Henrici  V.  cap.  7.  Lingua  anti- 
qua Norvagica,  Fiorthung,  si  ve  Fier- 
aung,  et  moderna  Norvagica  et  Danica 
Fierding,  quartam  partem  rei  alicujus 
significat,  ut  testantur  Stephanius  ad 
Leges  Castrenses  cap.  9.  et  Resenius  ad 
Jus  aulicum  Canuti  II.  Regis  pag.  611. 
Vide  Christophorum  Hartlcnochum  in 
pissert.  16.  ad  Chronic.  Prussise  num.  6. 

FARTHiya.  Littleton.  sect.  551  :  Livrer 


FER 


449 


al  grantée  un  denier,  ou  un  maile,  ou  un 
Farthing  per  voi/  d'attornement. 

1  FERTORES,  iFerta  libantes.  GÌ.  Isid. 
Vide  Fertum. 

•  FERT0N60,  ScoHa  ferH,  cataferH 
idem,  est  illud  quod  fabri  ferrarti  de  for- 
nacibus  ejiciunt  glabalum.  Glossar,  me- 
die. Simon.  Januens.  ex  Cod.  reg.   6959. 

FERTORIDM,  Sella  gestatoria.  Cselius 
Aurelianus  lib.  1.  de  Tardis  passionibus 
cap.  1  :  Adhibenda  igitur  vectatio  prò 
viribus  ssgrotantis,  Fertorio,  vel  sellapro- 
curata.  Paulo  ante,  portatoriam  setlam 
dlxit,  ut  et  lib.  2.  cap.  18.  Fertoriam  sel- 
lam,  lib.  1.  cap.  4.  lib.  2.  cap.  1.  Gesta- 
toriam  sellam,  lib.  1.  cap.  5.  Fertorium 
lectum,  lib.  5.  cap.  1.  Cathedram,  lib.  1. 
cap.  5.  unde  Cathedrarii  servi,  apud  Si- 
donium  lib.  1.  Epist.  11.  qui  Lecticarii 
aliis,  9opto96poi,  in  Gloss.  veteri.  Liber 
Miraculorum  S.  Anastasii  Mart.^  :  'Ava- 
XaSójJLSvot  o5v  auTTiv    ol    icaV^EC   «uttìc,    eiti 

fOpStOV  ÒtltTpYOVTO. 

FERTOSUS.  Historia  Wamb»  Regis 
Toletani  pag.  820  :  Si  jam  asperas  et 
inhabitabtles  montium  rupes  pereurristi, 
si  jam  Perioda  et  silvarum  nemora  pec- 
tore canfregisti.  Idem  forte  quod  con- 
ferta.  Vide  Fretosus  in  Fretum. 

1.  FERTUM,  Genus  panis,  in  Glossis 
MSS.  Isidoro  et  Papi»  dicitur  ablatio, 
qua  ad  altare  fertnr  et  sacrificalur  a  Pon- 
tificibus,  a  quo  Offertorium  noininatur, 
[Idem  habet  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.: 
Fertum,  Offerende.  Festus:  Ferctum,  ge- 
nus libi  dictum^  quod  cn^rius  ad  sacra 
ferebatur,  nec  sine  strue,  altera  genere 
libi;  qua  qui  afferebant  Stniferctarii 
appellabanlur.  Vide  Fertores.  Feria  Me- 
litenses  vocant  eleemosynam,  quse  tem- 
pore ofTertorii  in  Ecclesia  colligi  tur.] 
Vide  Fertura. 

12.  FERTUM,  Nundinae,  Gali.  Foire, 
Angl.  Fair.  Charta  Matthaeì  ComitisBo- 
loniae  apud  Raluzium  tom.  2.  Hist.  Ar- 
vern.  pag.  97  :  Concessi  etiam  ab  amorem 
Sancii  (Jodoci)  et  utilitatem  Ecclesia 
Fertum  ejusdem  quod  est  vili.  Kal.  Au- 
gusti, per  quindecim  dies  prolong  ari,  et 
cum  omni  liberiate  ratum  et  perpetuum 
haberi.  Vide  Feria  8. 

T  8.  FERTUM,  Quarta  pars  marcse.  Vide 
in  Ferto. 

0  4.  FERTUM.  Porta  de  Ferto  , 
**  Parisisl  Eadem,  quae  Inferni,    ut    et 

.  Michaelis,  vulgo  appellatnr;  quod 
ultimum  nomen  sortita  est  a  Michael  la 
Caroli  VI.  tilia,  ut  scribi t  Juvenal.  de 
Ursinis  ad  ann.  1894.  Hist.  ejusd.  reg. 
Hist.  episc.  Autiss.  tom.  1.  Bibl.  MSS. 
Labbei  pag.  508  :  Petrus  de  Marnavo 
episcopus  acquisimt  magnam  partem  do- 
morum  episcopalium,  qua  sunl  Parisiis 
contigua  porta,  qua  nominatur  Inferni^ 
licet  antiquitus  solébat  nominari  de 
Ferto. 

FERTURA,  Idem  quod  Fertum  1.  quasi 
Offertura,  Oblatio.  Gloss.  Sax.  cifrici  : 
ret*lura,  messe  1  a  e ,  i.  hostia,  mu- 
niis,  oblatio  Missse. 

1  FERVA,  Idem  quod  Rata,  Bonorum 
inter  fratres  sororesque  dividendorum 
por  ti  o;  quare  lubens  ìegerem  Frareschia 
aut  quid  simile.  Locus  est  in  Cola.  Vide 
Fratemitas  6. 

o  A  Gallico  Férue,  eodem  significatu. 
Charta  ann.  1281  :  Lesqueles{ipossessìoxì3) 
estoient  lessiées  pour  tele  partie,  camme  il 
asseroit  à  madame  Eie,  jadis  mere  dudit 
Jéhan,  pour  sa  porlian  et  pour  sa  Férue 
de  Vériiaige  et  des  possessions  du  devant 
dit  Nicholas  Malesmains.  A  la  Férue, 
vulgo  A  mesure,  Pro  rata.  Charta  Phil. 
Pule.  ann.  1808.  in  Lib.  rub.  Cam.  Com- 
put.  Paris,  fol.  340.  r».  col.  1  :  EtàlaFé- 

57 


g 


450 


FER 


FER 


FES 


rue  qu'il  nous  baillera  rente    en  nostre 
thrésor,  on  le  deschargera. 

®  FERVERE ,  Fervefacere.  Carmen 
Àdalber.  iom.  10.  Collect  Histor.  Frane, 
pag.  69  : 

Non  sani  lautores,  coDlemirant  Penere  Tetles. 

FERVETUS,  una  e  12.  speciebus  augu- 
riorum,  de  quibus  in  voce  Venta.  Sic 
autem  deflnitur  a  Michaele  Scoto  lib.  de 
Pbysionomia  cap.  56  :  Fervetus,estaugu' 
rium,  quando  tu  exiverie  domum  tuam 
causa  faciendi  aliquidt  et  eundo  prius, 
invenis  vel  vides  avem  vel  ìtominem  pau" 
sanlem  ante  te  in  sinistra  parte  tui,  et 
iUud  est  tibi  malum  super  negotio, 

j  1.  FERULA,  YesUbulum,  seu  porti- 
<;us  ad  ingressum  Ecclesias.  Vita  S.  Ba- 
sini S.  Amphilocbio  adscripta,  Junil 
tom.  2.  pag.  958  :  Ingrediturque  sanata 
Ecclssim  Ferulam,  qua  etiam  Ariani  in^ 
traverant, 

j  2.  FERULA,  Tabula  lignea,  cujus per- 
cussione monachi  congregantur.Gbarta 
ann.  1417.  ex  Arcblvis  S.  victoris  Mas- 
sil.  :  Congregabat  capitulum  ad  sonum 
Ferulss,  Ubi  in  aliis  Gbartis,  ad  sonum 
tabulm.  Vide  Tàbula, 

3.  FERULA,  Baculus  pastoralis,  pe- 
dum,  cambuta:  insigne  pastoralis  di- 
gnitatis,  atc]ue  adeo  Papalis.  Honorius 
Àugustod.  Iib.  1.  càp.2lo:  Baculus,.,  qui 
et  vira  a  pastoralis.  et  caputta,  et  Ferula, 
et  peaum  dicitur.  Vita  Aidrici  Episcopi 
Genoman.  num.  44:  Misit  ei  baculum 
pastorale,  quod  Ferula  vocatur.    Luith- 

Srandus  lib.  6.  cap.  21.  et  ult.  de  Bene- 
icto  PP.  exauctorato  agens  :  Pallium 
sibi  abstulit  quod  simul  Pontificali  Fe- 
mia, quam  manu  gestabat,  domino  Papse 
Leoni  reddidit,  quam  Ferulam  idem  Papa 
fregit.  Eadem  habet  auctor  Appendicis 
ad  Reginonem  ann.  964.Anonymusapud 
Baronlum  ann.  1100.  de  Electione  Pas- 
chaiis  II.  PP.  :  Est  locatus,  in  utrisque 
curulibus,  sedibus  scilicet  ebumeis,  duta 
est  ei  Ferula  in  manu,  Gencius  Gamera- 
riusin  Geremoniali,  de  inauguratione 
GsBlestini  III.  PP.  :  Idem  électus  sedet  ad 
dexteram  in  sede  porphyretica,  ubi  Prior 
Basilices  S.  Laurentiidatei  Ferulam,  qua 
est  signum  regiminis  et  correctionis,  rOc- 
currit  apud  MablUonium  tom.  8.  Annal. 
Bened.  pag.  117.  Martenium  tom.  4. 
Anecd.  coi.  78.  e  te.  Ferula  Apostolica,  in 
Vita  S.  Bernwardi  Episc.  Hildesh.  n.24. 
S6BC.  6.  Bened.  part.  1.  pag.  215.  Ferula 
ptutoralis,  ibid.  n.  41.]  Ferule^  Episcopo- 
rum,  in  Annal.  Francor.  Bertinianis 
ann.  868. 869.  apud  Anonymum  Salerni- 
tanum  cap.  1.  etc.  NapOY]^  Patriarcha- 
rum  GP.  apud  Pachymerem  lib.  11.  cap. 
1.  [<»  £xvnaXM,  Protecdico  propria.  Vide 
Glossar,  med.  Greecit.  col.  1404.]  Ferula 
Abbatum,  apud  Leonem  Ostiens.  lib.  8. 
cap.  65.  et  Éckeardum  Jun.  de  Gasib.  S. 
Galli  cap.  ult.  Vide  Baculus,  Cambuta. 

o  Pedum  episcopi.  Ferula;  abbatls 
vero  Baculus  appellatur,  in  Gharta  ann. 
829.  Inter  Probat.  Hist.  monast.  S.  Em- 
mer.  Ratisbon.  pai^.  28  :  Baturicus  pras- 
sul  reddidit  prior  eidem  abbati  cum  Fe^ 
ruta  sua  concambium^  quod  ab  eo  accepit; 
et  ahbas  cum  Baculo  suo  eodem  modo  red- 
didit episcopo  concambium,  quod  cum  ilio 
gessercu.  Ubi  notandum  in  redditione  re- 
rum permutatarum ,  easdem  adhiberi 
ceremonias,  quas  in  investituris  usur- 
pabant. 

Ferula  Percuti,  Pcena  olim  fuitMo- 
nacborum  delinquentium,  ut  liquet  ex 
Kegula  Monachorum  n.  11.  et  auctore 
Vita  S.  Wolstani.  [Ferulay  PamellCy  in 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.] 

o  4.  FERULA,  Subalaris  Scipio,  Gali. 


Béquille.  Mirac.  S.  Berthol.  tom.  6.  Jul. 
pag.  488.  col.  1:  Morabatur  in  hospitali 
quuiam  pauper,  nomine  Luitoldus,  multo 
tempore  claudus,  Hic,  cum  diu  Ferulis 
sustentantibus  se  omnibus  per  cellam  no^ 
tisstmus  traxisset,...  dimtssis  in  eodem 
loco  Ferulis,  absque  baculorum  stutenta^ 
tione,  de  ecclesia  progressus  est. 

<»  FERULARIUH,  Ferulentum.  Vide 
suora  Ferlada. 

^FERULATIO,  Percussus  ferularum. 
De  ea  ut  et  urticatione,  picatione,  sina- 

Sismo,  et  aliis  rubiflcantibusG.  Rolfinc. 
[ethod.  med.  special,  lib.  4.  sect.  9. pag. 
11.  Hsec  ex  animadversionibus  D.  Fai- 
conet, 

1  FERUM.  Fundatio  Monasterli  Ferre- 
tensis  circa  ann.  960.  in  ter  Anecd.  Mar- 
ten.  tom.  1.  col.  78  :  Istas  res  superius 
nominatas...  non  possit  commutare,  nec 
alienare,  ncque  a  Fero  donare,  ncque  per 
vocem  Vdbrensis  ipsum  Monasterium  des- 
truere  voluerit,  non  ftabeat  licentiam  ad 
faciendum.  Mendum  est  quod  resarcire 
licet  ex  aliis  donationum  Gbartis.  Le- 
gendum  ergo  ncque  ad  fevum  donare, 

1  FERUNIA,  9Xey(ìov^,  Tumor,  inflam^ 
matio.  Supplem.  Antiquari!.  Legeetvide 
Fervura. 

•  Férongle^  eodem  sensu.  in  Lit.  re- 
miss,  ann.  1876.  ex  Reg.  1x0.  Ghartoph. 
reg.  eh.  78:  Ferupar  trois  fois  du  pie 
icelluy  exposant,  en  lui  baillant  plusieurs 
menaces,  et  disant  qu*il  avoit  un  Férongle 
ou  ventre,  qu*U  li  creveroit  avant  ce  qu'il 
fust  mienuU.  Vide  mox  Fervura, 

FERYORIUM.  Uffutio  :  Friacorium,  Fer- 
vorium,  patella  vel  sartago.  [Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.:  Fervonum,Chauderon.] 

j  FERVOROSUS,  Fervens.  Dieta  B.  iEgi- 
dii  inter  Acta  SS.  Aprilis  tom.  8.  pag. 
240  :  Ob  Fervorosum  caritatis  actum. 

*  Fervément,  Ferventer,  in  Lit.  ann. 
1887.  tom.  6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
458  :  En  tele  maniere  gue  les  religteux, 
qui  sont  et  seront  en  icetle,puissent  mieulx 
et  plus  Fervément  vokcquer  ou  service  de 
nostre  Seiqneur, 

^  FERURA,  Vulnus,  percussio.  Lit.  re» 
miss.  ann.  1861.  in  Reg.  91.  Ghartoph. 
reg.  eh.  242:  Dictus  supplicans  et  sui 
complices  prssfati  ipsum  (Arnulphum)  ca- 
pere vel  gravare  minime  potuissent,  nisi 
ignem  accendissent  et  Feruram  fecissent, 
ex  quo  igne  fuit  domus  dicti  Arnulphi 
incensa  et  ipse  etiam  extitit  vulneratus. 
Vide  Feruta. 

FERUSGULA,  Parvula  fera,  animalcu- 
lum.  Histor.  Episc.  Autisiod.  cap.  20  : 
Item  aliam  bacconicam,..  habet  hominem 
et  mulierem,  et  ad  pedes  eorum  Feruscu^ 
las.  Ibidem  :  Bacconicam  anacteam , .  . 
cum  duabus  Femsculis  pennatis.  Vide 
Fera  8. 

1  FERUTA,  Vulnus,  Ital.  Ferita  vel 
Feruta,  Gali.  B2eMure. Ghron.  Parmense, 
apud  Murator.  tom.  9.  col.  791  :  Quas 
dhmos  cum  omnibus  eis  existentibus  com- 
busserunt  et  dextruxerunt  in  totum  :  et 
hoc  fuit  occasione  mortis  Francisci  de  Ca- 
tena per  eos  facies,  et  Ferutas  in  dominum 
Ferardum  de  Bosseto.  Ibid.  col.  818  :  Dic- 
tus dominus  Potestas  armata  manum  cum 
M.  peditibus  de  populo  more  solito  equità- 
vit  Coltarium  ad  domum  Tortini  de  Tur- 
tis,  et  eam  funditus  diruerunt ,  occ<uione 
unius  Ferutm  factts  per  eum,  in  una 
taberna,  ut  dicebatur^  m  Guidonem  Fer- 
rapecoram.  Vide  Fenta, 

f  FERVUNCULUM.  Wide  Furundum. 

FERVURA.  prò  Ferver,  Inflammatio. 
Vetus  Moschionis  interpres  :  Zl<nc,  Fer- 
vura. Gloss®  S.  Benedict.  cap.  de  Medi- 
cina :  Fervura,  9XeY(Aovii.  Agobardus  in 
Epist.  ad  BarthoiomsBum  :  Quamvisexus- 


tiones  istsSf  super  quibus  movemini,  non 
muUum  disteni  a  vesicis  turgentibus,  vel 
sicut  alia  Editio  dicit,  Fervuris  jEgyptiis 
illatis,  etc.  Exod.  9.^v.  9. 10.  ubi  Grsacua 
Interpres,  fXuxTtfiec  àvoCiov^at,  etc. 

<*Utitur  prsBterea  Tertull.  in  Scorp, 
Sed  dominus  sustentoUa  Fervura  delicti^ 
etc, 

FESANGIA,  Faisancia.  Gali.  Fesancs 
et  Faisance,  vox  fori  maxime  Norman- 
nici,  Gorvata,  exactio  operarum,  praBS* 
tatio,  tributum,  vecUgal,  cui  faciendo 
quls  ex  Jure  cogi  potest.  Gharta  ann. 
1290.  prò  monast.  Montisburg.  in  Reg. 
173.  Cfhartoph.  reg.  eh.  548  :  Qwb  omnia 
concessit  tenenda  libere,  pacifice  et  quiete 
ab  omnibus  serviciis,  Fesanciis  et  deman- 
dis.  Alia  Phil.  Pule.  ann.  1812.  in  Reg. 
48.  eh.  136  :  Pt*o  hujusmodi  uswgio  solvere 
tenebuntur  dicti  firmarti  annis  singìdis 
redibentias  atque  Faisancias,  quas  casteri 
dieta  forestss  usagiarii  solvere  consuevC" 
runt.  Lib.  rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  ad 
ann.  1817.  fol.  560.  r^.col.  1  :  In  denariis, 
frumentis,  avenis,  releveiis,  trededmis^ 
redibentiis,  Fesanciis,  etc.  Gh.  ann.  1809. 
ibid.  fol.  847.  V*.  col.  2  :  Les  gardes  et  leles 
redevances,  camme  le  rou  puet  et  doit 
avoir,  pour  raison  de  menbre  de  haubert, 
non  contrestant  la  Fesance  des  sis  saietes 
desusdites.  Alia  ann.  1811.  ibid.  fol.  894. 
V.  col.  1  :  Lesqueles  choses  dessusdites  et 
devisées  oveuc  toutes  les  appartenanches 
d'icelles  que  il  soient,...  en  pasturages,  en 
rentes,  en  Faisances,  en  redevances,  en 
franchises,  en  seignories,  en  prieres,  en 
corvées,  etc.  Denique  alia  ann.  1310.  in 
Reg.  47.  Ghartoph.  reg.  eh.  68  :  Derre- 
chief  en  ladite  ferme  sont  dues  autres 
rantes,  Faisances  et  redevances.  Addo 
Ordinat.  reg.  Frane,  tom.  4.  pag.  716. 
Faisande,  eodem  intellectu,  in  Gharta 
ann.  1285.  ex  Reg.  56.  eh.  91  :  Pour  toutes 
rentes  et  pour  tous  services,  pour  toutea 
Faisandes,  et  pour  toutes  autres  choses. 
Vide  suora  Faceto  8. 

1  FESGENINA  ,  Fescexninia.  Gasp. 
Barthius  in  Glossario  :  Fescenninia,  Ju- 
cundi  cantus  nutricii,  ex  Hist.  Palest. 
Fulcherii  Garnot.  Gardinalis  de  Arago* 
nia  in  Vita  Gregorii  PP.  IX.  apud  Mu- 
rator. tom.  8.  pag.  576.  col.  1  :  Etpuerilis 
linguts  garrutitas  procacia  Fescenina 
cantabat. 

1  Fesoenini  versus  li  sunt  Festo,  gui 
canebantur  in  nuptiis,  ex  urbe  Fescenina 
dicuntur  aliati,  sive  ideo  dicti,  quia  fasci» 
num  putabantur  arcere.  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerman.:  Fesdnia,  mulierqussexpel- 
lit  fascinium.  Fescennim,  Chansons  que 
l'en  dit  en  bersant  enfans  pour  endormir, 
Fescennius,  Nuptial. 

<>FESIA,  Feza,  prò  Fera,  ni  fallor, 
Bestia,  Ital.  Fiera.  Inventar,  jocalium 
ann.  1889.  tom.  8.  God.  Ital.  diplom.  col. 
866  :  Cupa  oExtv.  argenti  deaurata,  facta 
ad  Fezas  cum  esmaillo  uno  prò  qualibet  et 
armis,..  Bacilia  dtio  deaurata,  facta  ad 
Fesias  cum  orlis  esmaiUis  et  aliis  opera» 

?ìiis,  Gonjecturam  utcumquefirmantquas 
eguntur  ibidem.:  Cupa  xij.  argenti 
facta  adferas,  ad  arma. 

o  FESORATA.  Vide  infra  Fessoriata, 

o  FESSA,  ut  supra  Fascia  1.  Modus 
agri.  Bulla  Alex.  III.  PP.  ann.  1181.  in- 
ter Probat.  tom.  1.  Annal.  PrsBmonstr. 
col.  730  :  Duas  Fessas  quas  habetis  apud 
Marsas,  quas  Stephanus  quondam  episco- 
pus  Metensis  liberai  fecit.  Vide  supra 
Faida  et  in  fra  Fettoriala. 

FESSJE,  Nates,  ex  Gali.  Fesses.  Vide 
Miracula  S.  Bertini  cap.  16.  apud  erudi- 
tum  Mabillonium  tom.  8.  Actor.  SS. 
Ord.  S.  Bened. 

FESSARA,  GàUina,  in  Glossis  MSS. 


FES 


FES 


FES 


451 


^  FESSARDARIA,  Fessardia,  Modas 
agri.  Obituarium  vetas  MS.  Fiscamn.  : 
Óctavo  Calendas  Mail.  Anniversarium 
PetroniUe  Hoguel,  ei  habet  de  redditu 
décem  quartana  blcidi  cui  mensuram  grò- 
narii  de  venditione  Ricardi  le  Tortier,  et 
in  parva  Fessardaria  domum  qìMR  fuit 
Ricardi  de  Paria  ^  qua  solebat  reddere 
guatuordedm  aolidoa.  Instrum.  anni 
1257.  in  Ghartulario  ejusd.  Monasterii: 
Novarint  univerai  quod  ago  Ricardua  da 
Paria,  da  aaaanau  at  voluntata  Sibiliauxo- 
ria  mese,  vandidi  at  omnino  dimiai  abbati 
et  convantui  Fiacanenai  totum  tanementum 
maum  quod  hababam  in  parochia  S.  Gar- 
vaaii  Rothomaganaia,  in  parva  Feaaardia 
intar  tarram  Richardi  la  Boraier,  atc, 
P  Vide  supra  Feaaa,] 

«  FESSELLUS,  Fasciculus,  manipulus, 
Gali.  Faiscaau,  garba,  Charta  Phil.  Pule, 
ann.  1806.  in  Ghartul.  abbai.  Regal.  Loci 
eh.  1  :  Unum  obulum  prò  quolwet  Faa^ 
aello  meranni  ad  collum.  Ibid.  cb.  7.  Faia- 
aallw.  Lit.  Remiss.  ann.  1356.  in  Reg. 
84.  Chartoph.  reg.  cb.  789  :  Cum  idem 
Jenaonua  et  quidam  ejtu  famuluaiviasant 
da  noeta  inquodam  campo,..,  at  in  dicto 
campo  ligaasent  trea  Faaaalloa  avanas,  atc. 
Buchea  dafaaaal,  qu»  in  fasciculam  col- 
lectse  venduntur,  appellari  videntur,  in 
Reg.  sign.  Pater,  Cam.  Gomput.  Pa- 
ris, fol.  249.  V».  Vide  infra  Faaatu, 

^FESSINA,  Instrumentum  vimineum 
ad  piscandum»  vulgo  Feaaine,  a  Gallico 
Faaaa  vel  Faiaaa,  vimen  tortum,  ut  vo- 
cant  vimineorum  operum  artifices. 
Gbarta  ann.  1243.  ex  Tabul.  priorat.  S. 
Martin,  de  Lavardino  :  Homines  de  La- 
vardino  piacabuntur  ibidem,  prout  pia^ 
cantur  in  aliia  aquianoatriada  téavaraino, 
vidalicat  cum  trioUia  aeu  banaatis,  Faaaù- 
nia  aau  junchariia,  atc.  Alia  ann.  1826.  in 
Reg.  6.  2.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  82. 
T^.  :  Et  pour  ce  qua  daadiz  angina  (à  pes- 
cber)  laa  noma  aont  meacognauz  en  più- 
aieura  liex,  noua  laa  voua  nommerona  cy 
deaaouz  an  aacript  :...  raméaa,  Faaainaa, 
fagoz,  naaaaa,  atc.  Occurrit  prsBterea  in 
Stai.  ann.  1388.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  779.  art.  47.  Faiaine,  in  alio 
ann.  1402.  ibid.  tom.  8.  pag.  535.  art.  72. 
Faiaaul,  in  Stat.  ann.  1&7.  ex  Reg.  65. 
Ghartoph.  reg.  eh.  69:  Itam  li  Faiaaul 
courront  en  la  maniera  qu*il  a  aalé  accous- 
tumé.  Male  editum  Faiaant  tom.  2.  ea- 
rumdem  Ordinat.  pag.  12.  art.  8. 

1  FESSORADA,  ut  Faaaardaria,  Stepha- 
notius  in  Fragm.  Hist.  MSS.  tom.  7. 
pag.  175.  ex  Godice  Saviniacensi  :  Ber^ 
nardua  Clericua  dedit  ad  Ecclaaiam  B. 
Patri  da  Mormanto  atD.Gauamaro  Abbati 
quatuor  Faaaoradaa  da  vinea  in  territorio 
ejuadem  Mormantia^propter  fratramauum 
Monachum,  atc. 

•  Fessoriata.  Fesorata,  nostris 
Faaaorée,  Faaaounéa  et  Feaaourée,  Modus 
agri,  quantum  quis  uno  diefaaaorio  fo- 
dere potest  ;  unde  nomen.  Cfharta  ann. 
1295:  Itam  trea  Fasaoriataa  prati  cum 
vemeto,  aitaa  in  yUaa  retro  molendinoa 
auos.  Reg.  capit.  ecel.  Lugdun.  ad  ann. 
1347.  ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  130.  r«.: 
Uem  duaa  cupaa...  auperguckdam  vinea,... 
et  continet  circa  decem  Feaorataa  vinata. 
Faaaoyrata  passim  in  Reg.  sign.  Probua. 
Gharta  ann.  1412.  in  Reg.  166. Ghartoph. 
reg.  eh.  272:  Itam  Huquea  et  Hugonnet 
Dodin  tiennent  la  moittépar  indivia  d'une 
Feaaiìréa  de  vigne.  ì^on  semel  ibi.  Reg. 
Gam.  Gomput.  sign.  Bel.  fol.  90.  t*.  : 
Environ  guarente  Feaaoriéea  de  vignea. 
Redit.  comit.  Gampan.  in  God.  reg.  8812. 
5.  fol.  102.  ▼•.  :  Itam  ilaà  Bar  une  vigne 
qua  l'an  appaile  Bìfonne,  et  contient  xiiu^ 
Faaaouréaa,  Vide  Foaaoriata. 


OFBSSORIUS,  Ligo,  Gali.  Houe.  Lit. 
remiss.  ann.  1416.  in  Reg.  169. Ghartoph. 
reg.  eh.  219  :  Duca  ligonaa  aive  Faaaorioa 
ad  fodendum  vineaa  deatinatoa,  Quam 
vocem  varie  efferunt  nostri.  Lit. remiss, 
ann.  1887.  in  Reg.  131.  cb.  6:  Un  inatru- 
trument,  appaile  Feaaour,  dont  Vexposant 
avoit  acouatumé  ouvrer  en  laditte  vigne. 
Feaaoir  àfoìr  vignea,  in  aliis  ann.  1391. 
ex  Reg.  141.  eh.  301.  Faaaouer,  in  Lit. 
ejusd.  ann.  ex  Reg.  140.  eh.  ^lO.Feaaoour 
ou  houe,  in  aliis  ann.  1405.  ex  Reg.  160. 
eh.  150.  Feaaoul,  in  aliis  ann.  1^.  ex 
Reg.  162.  eh.  326.  Ali»  ann.  1416.  in  Reg. 
169.  eh.  410:  La  auppliant  avecaonFegoir, 
ou  hoa,  etc.  Son  houe  ou  Feasaur,  in  aliis 
Lit.  ann.  1476.  ex  Reg.  204.  eh.l36.  Aliud 
vero  apud  Arvernos  sonat  Feaaouoir  vel 
Feaaouer ,  Instrumentum  scllieet  lig- 
neum.  quo  prata  rigantur.  Lit.  remiss, 
ann.  i395.  in  Reg.  148.  eh.  275  :  Jehan 
Blandin  priat  le  Feaaouoir,  dont  il  avoit 
arousé  aondit  pré,  et  en  féry  icallui  Ea^ 
tienna  telement  que  morta'en  enauye.  Aliae 
ann.  1472.  in  Reg.  195.  eh.  734:  Un  Fea- 
aouer, qui  eatung  inatrument  de  boia  pour 
dealourner  et  prendre  Veaue  (en  Au- 
vergne).  Un  Feaaouer  qui  aert  à  arousar 
leapréaau  paia  (d'Auvergne),  in  aliis 
Lit.  ann.  1471.  ibid.  eh.  619.  Vide  infra 
Foaaorium. 

o  FESSOTRATA.  Vide  in  Feaaoriata. 

«  FESSURA,  vox  Italica,  Rima,  fissura. 
Stat.  Placent.  llb.  6,  fol.  74.  v«.  :  Sit  deau- 
par  una  Faaaura  per  quam  in  dicto  achri- 
neo  vel capaapoaaint poni omnea  denarii. 

o  FESSuS,  Fascis,  seu  acervus,  Gali. 
Taa,  Lit.  remiss.  ann.  1364.  in  Reg.  97. 
Ghartoph.  reg.  eh.  92:  Cum  dictm  acalea 
per  quemdam  hominem  in  uno  Faaao  aeu 
feaaeilo  fani  absconditas  portarentur,  etc. 
Terrear.  Bellijoc.  :  Octavum  uniua  Feaai 
aeu  faaculi  feni.  Vide  supra  Faiaaua  et 
Faaculua, 

J  FESTA,  fem.  gen.  f.  Oblatio.  seu 
offerenda  quffi  tri  bus  pr»clpuis  anni  so- 
lemnitatibus  Aeri  solebat.  stephanot.  in 
Fragm.  MSS.  Hist.  Aquit.  tom.  4.  pag. 
19  :  Pontiua  de  Lendano  dedit  unum 
filium  auum  S,  Patro,  et  cum  eo  infante 
fecit  donationem  ex  haareditate  aua  omnia 
ausa  habebat  in  Eccleaia  de  Lendano,  aci" 
ticet  matriculam  et  aepulturam,  et  trea 
Feataa  et  unum  recetum,  at  in  manaione 
Monachi  v.  recatoa  de  pane  et  vino  et 
carne.  Vide  Ferta 

o  fÉSTAGÒLUS,  brnamentum  altarls, 
velum,  aulseum.  Inventar.  S.  GapellsB 
Paris,  ann.  1376.  ex  Bibl.  reg.  :  Item  duo 
fanonea,  aliaa  Festaculi,  aitarla  ad  qua- 
tuor aquilaa  perlarum,  et  duo  alii  Festa- 
culi  aive  fanonea  altaria  de  opere  Bru- 
gienat.  Inventar,  aliud  Gali,  ejusd.  :  Deux 
fanone  d'autal  à  griffone  et  à  cUgles  de 
perlea,  dia  Feataclea.  Vide  supra  Fani- 
culua. 

1.  FESTAGIUM,  Vectigal,  aut  tributum, 
quod  domino  vills,  aut  feudi,  penditur, 
prò  facultate  habendi  et  exstruendi  do- 
mum in  villa.  Nam  ut  culmen  in  Lege 
Salica,  prò  domo,  id  est,  pars  prò  toto, 
usurpatur,  sic  apud  Gallos  nostros  Fas- 
tigium  domus,  quod  Faate  dici  tur,  prò 
ipsa  domo  sumtum  est  :  utpote  quod  eo 
posito,  tune  demum  domus  appellari, 
eaque  confeeta  dici  possit.  Atque  ita 
Faatigium  usurpat  Gharta  Hugonis  Du- 
cis  Burgundi»  prò  Gommunia  Goichei- 
ensi  ann.  1252.  apud  Perardum  pag. 
476  :  Et  quod  eia  prasatare  debent  ainguli 
aingulia  annia  in  feato  Nativitatia  Domini 
unam  gallinam,  et  5.  aolidoa  prò  aingulia 
Faatigiia  domorum,  et  etiam  prò  feria,  etc. 
Galli  dicerent  pour  chaque  pignon  :  nam 
ita  domus  culmen  vocamus.  Vide  in 


Pinna  4.  Libertates  Sacri  Gaesaris  ann. 
1827.  apud  Thomasserium  lib.  8.  cap. 
16  :  Featagium,  hoc  eat,  prò  le  feat  cujua" 
libet  domua  certam  pacuniam,  etc.  [La 
Biturlg.  pag.  422.  babetur  Fetagium. 
Gharta  Petri  Gomitis  Autissiod.  prò  Ha> 
bitantibus  villam  de  Maniaco  ,  apud 
eumdem  Thomasserium  in  Blturig.  pag. 
709  :  Quingua  aolidoa  monetsa  AltiaaitA. 
prò  Festagto  domua  ausa  michi  dabit.] 

Ejusmodi  porro  Featagium  non  semel 
occurrit  in  veteribus  Tabulis.  Gharta 
Hervei  Gomitis  Nivernen^is  ann.  1218  .- 
Omnea,  qui  in  dictia  villia  manaionarii 
aunt,  et  erunt,  aingulia  annia  dabunt 
ainguli  de  Featagio  prò  aingulia  domibua 
die  feato  SS.  Apoat.  Simonia  et  Judaa  5. 
aolid.  Turon.  Alia  Aimerici  Vicecomitis 
Thoarcensis  in  Regesto  81.  Ghartoph y- 
lacii  Regii  fol.  110  :  Featagia  domorum 
20.  aol.  Tabularium  Gonstaoulari»  Bur- 
degalens.  in  Gamera  Gomput.  Paris,  fol. 
198  :  Uominibua  noatria  de  Olerone  et  Has- 
redìbua  eorum  confirmamua  quiatandam 
de  Featagiia,  et  omnibua  tallagiia,  et  exac- 
tionibua,  etc,  Regestum  Normanniss  si- 

fnat.  P.  :  Donant  etiam  2.  denarioa  prò 
'eatagio  domua  qiuindo  nova  eat.  Reges- 
tum Andegavense  :  Vinagium  vero  vel 
vinum,  quod  de  propriia  vineia  Capitali 
B.  Martini  aumttur  ultra  Ligerim,  per 
Ligerim  liberum  debet  habere  tranaitum, 
quod  nihil  prò  eo  debet  dari,  exceptia  con- 
auetia  Featagiia,  quas  dat  Decanua.  Reges- 
tum Philippi  Aug.  fol.  69:  De  fructu 
foreatas  una^uaaque  manaura  praadicta  de- 
bet capere  in  tribua  annia  unum  charetil 
per  manum  foreatarii,  donando  aingulia 
annia  aex  garbaa,  et  prò  Featagio  domua 
aua:  quando  fadt  eam  novam,  aliquia 
iatorum  donat  foreatario  12.  den,  Gharta 
Alphonsi  Gomitis  Pictav.  prò  Li  ber  tati  b. 
Rupelis:  Sciatis,  noa  dediaae.,..  guietan- 
tiam  de  Featagiia  et  omnibua  talltagiia  et 
exactionibua  et  de  omni  pedagio,  tam  in 
villa  nostra  de  Rupella,  quam  alibi,  etc. 
Featagium  Bleaenae,  in  Gharta  ann.  1244. 
apud  Hubertum  in  Hist.  S.  Anianl  Au- 
relian.  et  in  alia  ann.  1240.  in  Probat. 
Hist.  Blesensis  pag.  16.  [Featagium  Caa- 
triduni,  in  Ghartul.  B.  MagdalensB  Gas- 
trodun.  fol.  12.  verso.]  Featage,  in  Gon- 
suetud.  Dunensi  art.  26.  27.  28.  Biturie. 
tit.  6.  art.  3.  de  Menetou  art.  19. 

Id  prseterea  juris  distinctius  exponitur 
in  Gharta  Roberti  Gomit.  Drocensis  ann. 
1272.  in  Tabul.  Gastelli  Lidi  (Chàteau  du 
Loir)  fol.  69:  Sachent  tuit  que  comma 
noua  euaaona  en  noatre  ville  dou  Chaateau 
dou  Loir  taille  aua  noa  bourgoia,  et  aua 
tour  meaona  de  noatre  ville  aevant  dite, 
et  noua  aiona  entendu  et  eagardé  dou  con- 
aeil  deprodes  homea  le  preu  de  noatre  ville 
dite,  Noua  voulona  et  ottroiona  deamea  en 
avant,  que  la  viUe  dou  Chaateau  dou  Loir 
devant  dite,  et  lea.  meaona  et  lea  appentia^ 
qui  aont  et  qui  pouì^ront  eatre  dou  toua- 
joura  à  venir,  aoient  mia  à  Featage,  Ceat 
à  apavoir  que  cheacun  borgeoia,  ou  autre 
qui  aura  meson,  ou  apentia  en  noatre 
ville,  aoient  tenue  rendre  à  noua,  et  à  noa 
heira,  cheacun  an  troia  aola  de  Featage  de 
Tournoia,  ou  monnoie  courant,  et  Vapen» 
tia  dea  oit  damiera  Tournoia,  etc.  Adde 
Perard.  in  Burgund.  pag.  405.  et  Ghopi* 
num  de  Sacra  Polit.  lib.  3.  tit.  4.  n.  12. 
Vide  Featum  5. 

o  Declarat.  super  privileg.  GaMmont. 
ann.  1338.  in  Reg.  71.  Ghartoph.  reg. 
eh.  155  :  Comma  il  aoit  convenu  ouditpri- 
vitege,  qua  pour  tant  de  maiaona^  comma 
leadii  habitana  ont  en  la  ville  de  Chau- 
mont,  il  noua  doivent  rendre  pour  chaa- 
cune,  chaacun  an  à  certain  jour,  aix  de- 
niera  aua  peine  d'amende  ;  et  impoaoient 


S 


4S2 


FES 


FES 


FES 


lesdiz  réformateura  ausdiz  habitans  que 
par  leur  malice  il  avoient  Icuiite  redevance 
raportée  aua  featea  dea  maiaona  tant  aeu" 
lement,  en  amenuiaant  et  uaurpant  à 
noatre  dommage  la  cenae  dea  autrea  mai" 
aona,  chambrea  et  bertheachea  et  autrea^ 
qui  toutea  aont  maiaona  où  Ven  puet  hdbi" 
ter.  Ex  quibiis  aperta m  est  ceasum  prò 
domibas  exoivendum,  latius  patuisse, 
quam  vectigal,  quod  Featagium  nuncu- 
pabant  :  hoc  quippe  prò  qualibet  domo 
unicum  exsolvebatur  ;  ceasus  vero  pen- 
sitabatur  ab  omnibus,  qui  in  una 
eademque  domo  manebant,  patribus- 
familisB.  Quod  innuit  eadem  Gharta: 
Pour  une  chaacune  maiaon,  en  laquélle  on 
tendra  feu  et  ménage  en  laditte  ville  et 
parrochage,  et  y  aura  chief  d*oatel,  celui 
à  qui  la  maiaon  aera^  noua  paiera  aix 
denterà  tant  aeulement  par  an  pour  cauae 
de  cena  ;  et  ae  en  une  maiaon  a  pluaieura 
chief  a  d'oatel,  chascun  chief  a  aon  conduit^ 
ou  a  aon  ménage,  pour  un  chcucun  chief 
d*oatel,  celui  à  qui  la  maiaon  aera,  noua 
paiera  aix  denterà  par  an  pour  cauae  de 
cena.  Idem  est  ergo  census  il  le  domorum 
atque  Foagium  1.  seu  Census,  qui  prò 
singulis  focis  exlgebatur,  si  ve  in  una 
essent  domo,  sive  in  diversis  domibus 
ad  discrimen  Featagii,  quod  unicum  prò 
domo,  quantacumque  esset,  pensitaba- 
tur,  modo  unus  in  ea  h abita ret  pater- 
Famllias. 

2.  FESTA6IUM,  Jus,  quod  colonis  et 
villarum  Incolis  competit  sumendi  in 
foresta  Dominica ,  seu  Domini  feudi, 
culmen,  vel  featum  ad  conflciendara  do- 
mum.  Inquisltiones  costumarum  Ande- 
liaci,  de  foresta  :  Et  omnea  hominea 
debent  habere  Featagium,  acilicet  featum, 
et  6.  chevronoa,  et  prò  Mia  debent  bodel- 
lum  6.  denar.  Idem  Regestum  Norman - 
nicum  P.  :  Sanctua  Laurentiua  in  Lyona 
/urcam  (habet)  ad  hoapitandum.  et  bran- 
caa  ad  ardendum,  et  Featum  ad  hoapitan- 
dum, et  ideo  debet  aervare  porcoa  Regia, 
vel  reddere  4.  aolidoa,  et  quaerere  tea 
Bigrea,  Idem  Kegestum  :  Couatumagii  de 
ramagio  habent  mortuum  boacum  de  eoa- 
tuma,  et  reaidua  carpentariorum,  cum 
teatia  capellorum,  et  2.  furcaa,  et  unum 
Featum  ad  hoapitandum  per  liberationem, 
etc.  quiaque  autem  dal  prò  2.  furcia  et 
prò  la  feate  14.  denar.  Turon.  Ex  qui  bus 
patet,  jus  exigendi  Featagium  a  colonis 
primitus  inductum  ob  facultatem  iis  a 
domino  concessam  extrahendi  fastigii 
in  silvis  dominicis. 

8.  FESTA6IUH,  praeterea  dici  tur  de 
furnis,  molendinis,  et  aliis  rebus  ejus- 
modi,  cum  feriantur,  vel  otiantur  :  Feater 
enlm  est  festum  agere,  et  otiari.  Com- 

?iUtum  Domanii  Gomìtatus  Pentivi  ann. 
369.  in  Camera  Gomput.  Paris.  :  Feata- 
gea  dea  fnura  et  molina  payez  et  rabatua 
aux  fermiera  d'iceluy,  à  Vincent  Charlea 
fermier  de  Martaingneville  qui  rabatua  li 
ont  eaté  de  aa  ferme  pour  60.  joura  qu'il 
fut  en  Featage  pour  tea  Englez,  etc.  pour 
une  aetnaineque  ledit  molin  fu  en  Fea- 
tage envera  liuaaaina  pour  Voat  de  Tour- 
nehen,  et  que  lea  Englez  paaaerent  le 
blanquetaaque,  et  auaai  que  l'armée  de  la 
mer  ordennée  par  le  Hoy  retouma  au 
Crotoy,  etc. 

1  A.  FESTA6IUM,  Gali.  Featage,  Jus 
epuli,  Droit  de  Featin.  Vide  Festum  2. 

•5.  FESTA6IUH.  Retributio  quibus- 
damfesti  vitati  bus  propria  ;  undenomen. 
Stat.  MSS.  eccl.  Brioc.  cap.  28  :  De  quin- 
quaginta  duóbua  diebua,  in  qutbua  lucra- 
oitur  canonicua  diatributionea  et  obven- 
tiones  quaalibet,  exceptia  Featagiia...  Ca" 
nonicua  praaaena  reputabitur  ad  diatribu^ 
tionea,  panem  et  obventionea  quaalibet  or* 


dinariaa  et  extraordinariaa,  dum  tamen  in 
fine  anni  reperiatur  in  eccleaia  eadem  aex 
menaium  perttonalem  fecxaae  reaidentiam, 
Featagiia  in  ^uatuor  majoribus  feativita" 
tibua  anni,  vtdelicet  Nattvitatia,  Heaurree- 
tionia  ac  Pentfiecoatea  Domini,  necnon 
Omnium  Sanctorum  exceptis  ,  quorum 
emolumenta...  debentur  pra^entibua  in 
civitate  peraonaliter  et  non  aliia.  Ibid. 
cap.  39  :  Ad  obviandum  rixia  eie  diaaentio- 
nioua  aaspiua  inter  ipaoa  (canonicos)  aua- 
citatia  occaaione  perceptionum  emolumen* 
torum,  qusB  debentur  prò  Featagiia  in  qua- 
luor  majoribua_feativitatibua  anni,  etc. 

«  6.  FESTAGIuM,  Idem  quod  Auxilium, 
Tributi  et  vectigalis  species,  quam  vas- 
sallus  domino  capitali,  prò  ingruente 
aliqua  necessitate,  praestat;  quia  gra- 
tiosa  est  collatio,  sic  dieta.  Arest.  inter 
comit.  et  monach.  Vindocin.  ann.  1332. 
in  Reg.  81.  Chartoph.  reg.  eh.  741  :  Avec 
ce  doivent  Featage  une  foia  durant  la  vie 
du  conte  :  maia  ceux  de  Vendoame  ai  doi^ 
vent  ledit  Featage  en  quatre  caa  ;  c^ent 
aaaavoir  quant  li  conte  vapremiera  oultre 
mer,  et  quant  il  marie  aa  fille  ainanée,  et 
quant  il  eat  prina  en  guerre  pour  aon  prò- 
pre  fait,  et  en  la  guerre  de  aon  aeigneur 
lige. 

o  FESTALITER,  Solemni  ritu.  Gharta 
ann.  1093.  ex  Tabul.  S.  Nicol.  Andegav.: 
Quotiena  breve  prò  defuncto  S,  Nicolai 
Monacho  in  monaaterium  S.  Florentii  dela- 
tum  fuerit  :  aicut  prò  uno  monacfio  foria 
defuncto  ex  conauetudine  tabula  pulaabi- 
tur,  offidum  cantabitur  et  in  craatino 
FeHtaliter  miasa  celebrabitur. 

«  PESTARE,  a  GaiWìco  Feater.  Diem 
festum  agere,  a  consuetis  operi  bus  ces- 
sando. Obituar.  Ms.  eccl.  Rotomag.  : 
Omnea  obitua  evenientea  in  featia  Featatia 
a  populo  mane,  ai  aolemnea,  rejiciuntur  in 
dxein  aequentem.  Vide  Feativare  1.  Featier, 
prò  convivio  excipere,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1868.  ex  Reg.  95.  Chartoph.  reg. 
eh.  124  :  Leaquelz  burrent  toua  enaamble,.. 
en  la  maiaon  de  un  ami,..,  lequel  le» 
receuat  et  Featia  bien  honnoraolement. 
Alise  ann.  1453.  in  Reg.  182.  eh.  9  :  Icellui 
Portalier  convia  le  auppliant  à  certain 
jour  ensuivant  pour  le  vouloir  Featier  en 
aa  chambre.  Vide  supra  Featagium  4.  Pro 
Hastiludio  pugnare,  in  Poem.  Alex.  Ms. 
part.  2  : 

El  li  rois  et  tiiit  cil  qui  vodrwi  FmIìat. 

0  Feater  vero,  Vacare,  oiiari.  In  Mirac. 
B.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Qae  toat  adès  en  l'uevre  aslott, 
Nule  foia  eie  no  Festoit. 

1  FESTEIARE,  Diem  festum  agere,  tri- 
pudiare. Gali.  Featoier,  Gharta  ann.  1497  : 
Ordinamua.,.  quod  dicti  domini  in  featia 
Maii  proxime  futuri  aolvere  habeant  car- 
nea uniua  vaccae,  et  carnea  praaterea  debi- 
tcta  in  uno  prandio,  et  dicti  hominea  panem 
et  vinum,  taborinoa,  et  mulierea,  ad  Fea- 
teiandum  et  cariandum...  et  omnea  inter- 
aint  in  aignum  verta  pacia  et  unionia.  Vide 
Feativare  1. 

0  FESTERNA.  Pactum  ann.  1224.  in 
Armor.  gener.  Reg.  8.  part.  2.  pag.  Ili  : 
Hmc  est  forma  pacia  inter  comitem  Mau- 
rianenaem  ex  una  parte,  et  Stephanum 
de  Vinario...  ex  altera,  de  querella  de 
Featema  et  de  la  comba  S.  Hagneberti. 
Vide  infra  Featrum. 

1  FESTIALIS.  in  GIoss.  Lat.  Gali.  San- 

ferman.  Preatre,  oreur.  Joan.  de  Janna  : 
'ealialia,  Sacerdoa  vel  orator  per  quem 
bellum  indicitur  et  paoi  componitur,  qui 
et  Fecialia  dicitur. 
3k  FESTIGE.  [LfiBte.  Varr.  apud  Non.  6.  I 


«  FESTIGHURA.  Vide  infra  Featiaaura. 

0  FESTIGARE.  f .  prò  Inveatigare.  Vide 
infra  Specillum. 

«  FESTIGIARE,  prò  Fastigiare,  in  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  Ood.  reg.  7667  : 
Featigiare,  exaltare,  culminare,  Eyaaua-- 
aar.  Prov. 

FESnLIA,  Diea  feaU,  in  Glossis  Isidor. 
Papias  habet  Featalia,  eadem  forte  que 
Graeci  iopxntrzmaL  appelìabant.  Conci!. 
Calchedon.  ^Act.  10.  de  Episcopo  Iba: 
'Edo?  B<rc\v  ev   t^  étylj  IxxXT^asv   T)(jip3  toO 

Xetpòc  TOT;  xXtjpixotc  ^avspd^  riva  èopTaoTtxòe-< 
TaOTa  |i.£XX(i>v  fiid6vai  ó|ji.iXeT  icpórepov,  inai 
o'jTtdc  ds^idmv.  Infra  eadem  lopTaortxa^ 
euXoy^ai  dicuntur:  EùXoytfiiv  ic9ipexo|<-iv(dv, 
etxbc  v]v  aic2v  t6  <r\3(rrY]|i.a  t&v  e'jXaoeerraTCDV 
xXtjpix&v  icapetvaK.  [*»  Vide  Glossar,  med. 
Graeci t.  col.  415 J 

1.  FESTINANTIA.  Breviloq.  ex  Ugu- 
tione  :  Agina  dicUur  foramen,  in  quo  ae 
trutina  vertit,  vel  dicUur  Featinantta. 

2.  FESTINANTIA,  Festinatio  :  Featina 
celeritaa,  in  leg.  52.  God.  Th.  de  Haeret. 
(16,  5.)  Acta  Hadriani  IV.  PP.  :  Celeriter 
properabat  ad  urbem,  et  tanta  Feattnan' 
tia,  ut,  etc.  [Itinerarium  Gre^or.  XI. 
PP.  :  Mare  ingreditur  cum  Featinantia.] 
Utitur  etiam  vetus  Interpres  Concilii 
VI.  Oecumenici  Act.  12.  Passio  S.  Vita- 
lis  Mart.  num.  3.  Helmodus  lib.  1.  cap. 
68.  S.  Bernardus  in  Vita  S.  Malachiae, 
Anonymus  de  Gest.  Friderici  II.  Imp. 
pag.  776.  Petrus  de  Vineis  lib.  2.  Epist. 
44.  lib.  3.  Epist.  83.  Cortusii  in  Hist. 
lib.  2.  cap.  8.  Ooncilium  Tolosan.  ann. 
1229.  cap.  1.  et  Arelat.  ann.  1284.  cap.  5. 

1  3.  FESTINANTIA,  Juramentum,  sa- 
cramentum.  Anton.  Minuccius  de  Prato 
Veteri  Rubr.  8.  cap.  6.  apud  Schilter.  : 
Featinantia  qwe  fit  ante  trea  liberoa  homi' 
nea,  aervari  debet,  niai  juri  vel  naturaa 
contraria  ait. 

«  4.  FESTINANTIA ,  Vox  chimlcorum. 
Vide  infra  Fixio. 

^  FESTINARE,  Deducere.  Process.  de 
B.  Petro  de  Luxemb.  tom.  1.  Jul.  pag. 
599.  col.  1  :  Curando  tale  apoatema  cau" 
croaum  cum  unguentia  reaolutivia,  Feati- 
nat  ipaum  ad  aperturam.  et  inde  facta 
apertura,  quaa  corroaiva  de  natura  moie- 
nea  aduataa,  FeatinaA  ipaum  ad  mortem. 
Vide  Feativare  2. 

0  FESTINATIO,  Oonvivium,  Gali.  Fea^ 
tin.  Gharta  ann.  1377.  ex  Bibl.  reg.  : 
Poat  diea  aliquoa  et  Featinationea  aollem- 
nea,  etc.  Vide  supra  Featagium  4.  et 
Featare. 

1  FESTIN6MEN.  Vide  Faeatingmen. 

^  FESTINIS.  [Festinus.  Titin.  apud 
Non.  8.  3.  Haec  res  me  fecit  Featinem.] 

o  1.  FESTIS.  Obsequium,  Hispan.  Fea* 
tejo.  Gharta  Alph.  Vi.  reg.  Castel,  tom. 
6.  Jul.  pag.  54.  col.  1  :  Ideoque  abaolvo 
voa  ab  omni  Feate  priatinaa  aubreptionia 
(f.  subjectionis)  et  praaacriptaa  libertati 
trado. 

«  2.  FESTIS,  Fastigium,  culmen.  Gali. 
Faite  vel  Feate.  Consuet.  Norman,  part. 
1.  cap.  26.  ex  God.  reg.  4651  :  Apud  Bajo- 
caa  fracta  Feate  domorum  poaaeasio,  qum 
aine  franca  mcUeria  eat  conatructa,  ad 
dominum,  de  quo  tenetur,  debet  reuenire. 
Ubi  textus  Gàllicus  :  Si  comme  à  Baieux, . 
la  poceaaion  de  la  maiaon  dont  le  Feate' 
eat  rompu  et  dépéchié,  qui  eat  aana  franche 
matiere,  c*eat  aana  carrel  et  aana  mortier, 
doit  revenir  à  celui  de  qui  elle  eat  tenue. 

o  FESTISSARE.  Vide  mox  in  Featiaaura. 

o  FESTISSURA,  Festichura,  Imbrex, 
Gali.  Faitiere,  alias  Featiaaure.  Gomput. 
ann.  1441.  ex  Tabul.  S.  Vulfr.  Abbavil.: 
Item  prò  duabua  FeaHasuria,  xvj.  den. 
Alius  ann.  1886.  ejusd.  eccl.  :  Pro  quin--. 


FES 


FES 


FES 


453 


dena  FesHchurarum  in  tecto,  x.  den. 
Comput  Ms.  fabr.  S.  Petri  Insul.  ann. 
1472  :  Item  prò  xij.  Featisauria  ad  fìonen' 
dum  tecto  navÌ8,pro  qualibet  Featùsura. 
X.  den»  Reg.  18.  Gorb.  sign.  Haòacuc  ad 
ann«  1524.  fòl. 219  :  Festissures pour  xxiiij, 
8olz  le  cent.  Hi  ne 

^  Festissare,  Imbricibus  tectum  mu- 
nire. Comput.  ann.  1370.  ex  Tabul.  S. 
Petri  Insul.  :  Item  ctiidam  tectori  atra- 
tniniSf  f)ro  duabtM  grangiis  apud  Leskin 
reeoperiendia  et  magna  grangia  Festia^ 
aanaai..,  vj.  lib.  vi.  aol.  viii.  den,  Unde 
Refeatir,  imbricibus  vel  stfpulis  tectum 
restaurare,  in  Ghartul.  Oorb.  sign.  Eze- 
chiel  ad  ann.  1421.  fol.  97.  p».:  Mar- 
chanda...  à  Jehan  Hanequin  couvreur 
d'eateulle  de  faire  et  reffeitonner  en  la 
cenae  de  Vera  che  aui  a'enauit  ;  eat  aaaa^ 
voir.,..  de  relcUter  tea  comblea  et  recouvrir 
tout  de  noeuf;...  et  aveuc  ce  doit  renman- 
telter  tout  de  noeuf  partout  là  où  il  ap- 
partenra,  et  aera  tetiua  ledit  Jehan  de 
rebrocguieTf  rebattir,  Refeatir  tout  j}artout 
en  ledtte  cenae,  là  où  il  aera  beaoing  de 
faire. 

FESTITATUU,  prò  Feativitatula,  seu 
parva  festivitas,  apud  Avitum  Vienn. 
Epist.  79.  [GIoss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Featiuitacula,  Petite  feate.] 

o  FESTIVALIS  Baderius.  Vide  supra 
Baderiua  2. 

j  1.  FESTIYARE,  Diem  festum  agere 
a  consuetis  operi  bus  cessando.  Miracula 
B.  Ambrosii  Senens.  tom.  8.  Martii  pag. 
289:  Ubi  prasfatua  pater  aingulariter  et 
multipliciter  Feativatur.  Et  pag.  245  : 
Cujua  diea  tranaitua  aolemniter  Feativatur 
in  tmibuadam  Eccleaiia  Ilalias.  Leges  Ja- 
cob! n.  Regis  Maioric.  tom.  8.  Junii 
pag.  XXVIII  :  In  quums  loda  et  diebua  in 
reuerentia  aanctarum  Reliquiarum  Feati' 
vare  conauevimua.  Vide  Featum  S.  Theclae. 

2.  FESTIYARE,  vel  Festinare,  Convi- 
vio excipere  apud  Cantipratanum.  [Vita 
S.  Erconwaldi  Episcopi  tom.  8.  Aprilis 
pag.  785  :  Et  ad  orandum  Deum  dilec- 
tumque  ipaiua  Erkonwaldum  alita  Fea- 
tivantibua,  tu  aolua  non  attendia.  Gesta 
Trevir.  Archiepisc.  apud  Marten.  tom. 
4.  Ampliss.  Collect.  col.  d^:  Ibidem  con- 
tinue ipae  Rex  cum  principibua,  et  nobili- 
bua,  totoqiie  vulgo,  apecialiter  in  die  Na- 
talia Domini  aolemniaaimam  habena  cu- 
riam  convivando  Featinavit.]  In  Vita 
Balduini  Lutzemburg.  Archiep.  Trevir. 
lib.  2.  cap.  8. 18.  lib.  103.  cap.  et  in  Sta- 
ta tis.  Coliegii  Navarrfiei  Parisiensis 
apud  Jo.  Launoium  in  Histor.  ejusdem 
coliegii  pag.  80. 

Festiver,  Festiner,  Festin.  Vox 
ducta  a  festis,  in  quibus  Christian!  mu- 
tuis  se  conviviis,  quse  Agapaa  vocabant, 
excipiebant  :  de  quibus  S.  Augustin. 
Epist.  64  :  Comeaaationea  et  ebrietatesy  ita 
concesaes  et  licitaa  putantur,  ut  in  hono- 
rem etiam  beatiasimorum  Martyrum,  non 
aolum  per  diea  aolennea,  (auod  ipaum  quia 
non  lugendum  videat,  qui  haac  non  camia 
oculia  tnapicit)  aed  etiam  quottdie  cele- 
brentur.  Infra  :  Cum  iatm  %n  coameteriia 
ebrietatea  et  luxurioaa  convivia  non  aolum 
honorea  Martyr^im  a  carnali  et  imperita 
plebe  credi  aoìent^  aed  etiam  aolatia  mor^ 
tuorum.  Vide  eumdem  1.  1.  de  Morib. 
Eccles.  Catbol.  cap.  84.  Cumeanum  de 
Mensura  poenìtentiaB  cap.  1.  initio,  et 
gujB  observat  Savaro  ad  Sidonii  lib.  4. 
£pist.  15.  lib.  5.  Epist.  14.  et  in  voce 
Agape. 

•  8.  FESTIVARE.  Gaudio  recreare.  Alex, 
latrosoph.  Ms.  lib.  1.  Passlon.  cap.  75  : 
Si  e  contrario  peaaime  eia  et  maniadea 
aatia  aceeaaionea  fiunt,  propter  quod  opor 
tét  Festivare,  etc.  Featoier^  Oblectamen- 


tum,  vel  Festum,  in  Serm.  45.  ex  Cod. 
14.  saec.  S.  Vict.  Paris.  :  Plusor  a^Man- 
blent  aua  placca  et  aua  ruea,  ai  deparolent 
lor  voiaina  et  tea  via  et  lea  morz...  Or  ne 
cuidiez  paa  que  di  qui  einai  lou  font,  que 
lor  Featoiera  pleaae  à  Deu. 

0  FESTIVATOR,  Praefectus  pise  alicujus 
societatis,  seu  cui  vexillum,  in  quo  pa- 
tronus  ejusdem  sodalitìi  depictus  est, 
deferendum  committitur.  Charta  Mau- 
rit.  episc.  Cenoman.  ann.  1228.  ex  Tabul. 
Major,  monast.  :  Habehit  ille  qui  feativat 
oblationem,  aicut  hactenua  noadtur  ha- 
buiaae.  Si  autem  non  fuerit  Feativator, 
monachi  habebunt  medietatem  et  aacer- 
doa  aliam  ;  et  aimiliter  aacerdoa  medieta' 
lem  habebit,  Feativatore  praaaente,  de  de- 
nariia  oblatia,  ai  de  eia  monachi  ratione 
aliqua  aliquid  detinerent, 

T  FESTlvITAS,  Festum,  dies  festus. 
Diarium  beili  Hussitici  apud  Ludewig. 
tom.  6.  pag.  187  :  Condicta  certa  Feativi- 
tatia  die,  populum  eia  junctum  cum^  vene- 
rabili corporia  Christi  Sacramento,  ad 
Tabor  aonoria  vocibua  deducunt.  Conci  1. 
Toletan.  XIU.  Inter  Hisp.  tom.  2.  pag. 
699  :  Si  quia  Epiacoporum  a  Prindpe  vel 
Metropolitano  admonitua,  deaignato  aibi 
dierum  rationabili  ad  veniendum  apatio, 
aive  prò  FeativUatibua  aummia,  Paacha 
adlicet,  Pentecoate  et  Natimtate  Domini 
celebrandia..,  ad  conatitutum  diem  venire 
diatulerit,  Occurrlt  ibid.  tom.  3.  pag. 
167. 

1  Festivitas.  Anniversaria  defuncti 
commemoratio,  in  Observat.  prseviis  ad 
Vitam  S.  Sturmii  s«bc.  3.  Bened.  part.  2. 
pag.  267:  Quatenua  hi  eadem  mirabilia 
divinai  operationia  audientea,  gratiaa  di- 
vinai  Majeatati  referrent^  et  omnia  jucun- 
ditaa  ipaiua  Feativitatia  in  ejua  laude 
peraonaret.  Hasc  sumsit  Mabillonius  ex 
Candido  monacho  r]ui  ibid.  habet  :  An- 
niveraariam  Sturmia  primi  Abballa  fun- 
datoria  Monaaterii  Fuldae  memoriam,  et 
omnium  Fratrum  noatrorum  de  hac  luce 
defunctorum  in  natale  S.  Ig  natii  marty- 
ria  Chriati....  in  Miaaarum  celebratione, 
paalmodiia  et  oratione  aancta  celebrare 
aandvit. 

Festivit ates  Ferialea  /emtna&iM,  non 
hominibua,  in  Charta  ann.  1226.  apud 
Roverium  in  Reomao  pag.  253.  ubi  dis- 
quirit  de  festis  istis  femineis. 

Festivitates  Vendere.  Decreta  Ca- 
lomani  Regis  Hungariae  lib.  2.  cap.  43  : 
Nullua  Feativitatea  vendere  prauumat,  id 
est,  in  festis  diebus,  ni  fai  lor. 

Festivitas  Fracta,  cum  quis  in  die 
festo  opus  aliquod  exegit,  cujus  foris- 
facti  mulctam  Archidiaconi  ad  se  perti- 
nere  contendebant.  S.  Anselmus  Can- 
tuar.  lib.  4.  Epist.  99  :  Audivi  quod  Ar- 
chidiaconua  veater  accepit  hominea  -meoa 
quaM  prò  foriafactura  fractaa  Feativitatia, 
et  de  iia  plegioa  accepit,  nec  ante  eoa 
voluit  dimittere,  quam  plegioa  haberet, 
quod  nec  aibi  nec  alicui  persona^  licet  au- 
per  hominea  meoa. 

^  FESTIVITATULA.  [Parva  festivitas. 
(Alcira.  Avit.  Ed.  79.)] 

1  FESTIVOSUS,  Festin  US,  promtus  , 
alacer.  Litteraa  Iluraberti  II.  ann.  1848. 
tom.  2.  Hist.  Dalph.  pag.  574.  col.  2  : 
Confeatim  cum  armia  veniant  ad  exerd- 
tum  noatrum  infra  burgum  Miribelli,  ne- 
mine  remanente,  excevtia  illia  castrorum 
eaponderiorum,  de  quihua  nullum  volumua 
removeri,  in  hoc  adhibentea  diligentiam 
Feativosam. 

5  FESTIZARE,  Italls  Feateggiare,  nos- 
tris  Featoier,  Ludis  publicis  operam 
dare.  Chron.  Domin.  de  Gravina  apud 
Murator.  tom.  12.  col.  757:  Et  ecce  per 
Neapolitanam  dvitatem  dicti  regalea  in- 


cipiunt  magnifice  eauitare  et  Featizare, 
Occurrit  rursus  ibid.  col.  580.  Vide  Fea- 
teiare. 

0  FESTO,  Sertum,  corolla  follata,  Ital. 
Featone,  nostris  Feston,  Acta  B.  Amad. 
tom.  8.  Mart.  pag.  894.  col.  2  :  Ipaa  porta 
deauper  et  a  lateribua  ornata  est  picturia 
et  foliaminibua  cum  auia  terminia  et  flo- 
ribua  commixtia  fructibua .  quai  vulgo 
dicuntur  Featoni. 

FESTRA,  prò  Feneatra  dicitur,  parva 
feneatra,  unde  Macrobiua  in  Salumai, 
Featra  quidem  eat  minusculum  oatium  in 
aacrario.  Jo.  de  Janua.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  Featra,  Fenestrette,]  Vide  Fes- 
tum. 

FESTRA6IUH.  Cbarta  Guigonis  Comi- 
tis  Forensis  ann.  1253.  prò  Libertatibus 
Villarezii  :  Pro  hac  aiqutdem  liberiate  in 
dieta  villa,..,  cenatia  biadi,  denariorum  et 
gallinarum  duplicabunt,  et  duplicatum 
aolvent  annuattm  in  feato  B.  Martini  hie* 
malia,  et  ad  nullum  aliud  Featragium 
teneantur,  vel  cogantur,  Etsi  in  MS.  sic 
exaratum  sit,  legendum  tamen  Feata- 
gium  censuerim  :  nisi  Featragium  dic- 
tum  sit  prò  Feneatragium.  Vide  in  hoc 
verbo. 

1  FESTRUM,  Fastigium.  culmen.  Gali. 
Fatte,  Charta  Domini  de  Luiriaco  in 
Foresio  ann.  1417  :  Quemadmodum  Fea- 
trum  dict»  domua  importai  a  pede  uaque 
ad  aum^mum.  Vide  Featum  5. 

o  Featre,  eadem  acceptione,  in  Charta 
ann.  1464.  ex  Reg.  199.  Chartoph.  reg. 
eh.  424  :  Troia  l&oeurea  d*nn  Featre  de 
maiaqn  neufve  couverte  de  tuille,  aeant 
audit  Froyea  en  la  rue  de  la  grant  ta- 
verne. Infra  :  Freatre. 

FESTUCA,  FiSTUCA.  Signum  et  sym- 
bol um  traditionis,  vel  translatae  posses- 
sionis,  quam  tradebat  emptori  venditor. 
aut  qui  modo  quovis  rei  possessionem 
in  alium  transferebat.  Frequentia  au- 
tem hujus  traditionls,  ait  Bignonius, 
ex  facilitate  descendit,  quod  Fistuca 
obviam  saepe  occurrat.  [Charta  Fulquini 

grò  Monast.  Gemblac.  ann.  950.  apud 
[iraeum  tom.  1.  Diplom.  Belgic.  pag. 
141.  col.  2  :  Per  hanc  chartulam  donatio- 
nia  aive  per  Featucam,  (hanc  villam)  ad 
opua  Sanctorum  tradimua.  Et  quidem 
ejusmodi  chartis stipula  seu  Featuca,  ut 
legitimsB  essent,  inserebatur,  unde  ati- 
pulatio  dictaj  Exstat  in  Tabularlo  Cam- 

fianisB  Blbl.  Hegm  pag.  535.  Charta  ann. 
258.  qua  Abbas  Arreviarensis  ex  Bulla 
Apostolica  :  Mercatorea  Romanoa  de  bonia 
mobilibua  Campaorum  ubicumque  po^aent 
in  diatractu  Comitatua  CampanisR  inve- 
niri.  Regia  nomine,  per  traditionem  cu- 
juadam  ApoatolicaR  Palesa,  aecundum  quod 
in  tradendis  poaaeasionibua  de  consuetu- 
dine in  iatia  partibua  obaervatur.,.,  invea- 
tit.  Existimant  alii,  fistucam  idem  valere 
ac  fustem,seu  baculura.quo  investiturae 

S assira  factffi  leguntur;  Glossse  Latin, 
r.  :  Featuca,  xdcp^o;,  pcc6do;  :  qua  sane 
notione  hasc  vox  usurpata  videtur,  idque 
infra  docemus  in  voce  Fuatia,  et  verbo 
Inveatitura,  ubi  de  baculo.  P  Ejusmodi 
est  ligni  frustum,  longitudine  semipe- 
dale et  crassitudine  unciale  aut  circiter, 
in  Chartophylaclo  ecclesisB  Paris,  asser- 
vatum,  in  culus  quatuor  faciebus  haBc 
insculpta  habentur»  teste  D.  Le  Beuf 
tom.  2.  Dissert.  pag.  90  :  Ebrardua  et 
Hubertua  de  Speaona  villa,  aervi  adli- 
cet beatsB.  Marim  Pariaienaia  per  hoc  li- 
gnum^  Fulconi  decano  rectum  fecerunt  in 
capitulo  aanctsB  Marisa  de  conqueatu  ante- 
ceasorum  auorum,  quem  tenuerunt  abague 
canonicorum  permiaaione.  Quo  quidem 
symbolo  possessionem  honorum,  quse 
Jure  manuamortuae  ad  ecclesiam  perti- 


454 


FES 


FES 


FES 


nebant,  dimittere  se  signiflcarunt.]  Ali! 
deniQue  Francos  nostros  hac  voce  allu- 
sisse  voi  uni  ad  atipulationem,  de  qua 
Jus  Romanum,  quam  Isidoras  lib.  5. 
Orig.  a  stipula  deductam  opinatur  : 
Veteres  enim,  ait  ìì\e,quando  sibialiquid 
vromittebant,  atipulam  tenentea  frange- 
oant,  quam  iterum  jungentea  aponaiones 
au(u  agnoacebant.  Scio,  aliam  a  Yarrone 
et  JG.  dari  hujus  vocis  originem,  de  qua 
Menagius  in  AmcBuitatibus  juris  pag. 
401.  2.  Edit.  Certe  eo  respexisse  recen- 
tiores,  par  est  credere  :  siquidem  tradì- 
tiones  interdum  culmo  y  interdum  atipu- 
latione  aubnixaa  dicuntur  in  veterious 
aliquot  Tabulis,  uti  in  voce  Culmua  ob- 
servamus.  Vide  Stipulatio.  [^  De  Fea- 
tuca  egerunt   Grimmius  Antiq.  Germ. 

gag.  121.  sqq.  et  Haltaus.  voce  Halm, 
flossar.  German.  col.  782.] 

Per  Festucam  Intercurrentem  vel 
Intercedentem,  etc.  [Id  est  per  traditio- 
nem  factam.]  Vide  Lacina, 

Festucam  in  Laisum  (i.  sinum)^'ac- 
tare,  in  Lege  Salica  tit.  48.  Vide  Lataua. 

OuM  Festuca  (idem  facere.  [Id  est, 
tradita  alteri  parti  festuca.]  in  eadem 
Lege  Salica  tit.  52.  \  2.  et  in  Lege  Ri- 
puaria  tit.  80.  S  1. 

Per  suam  Festucam  ae  exuium  facete, 
in  Formul.  veter.  cap.  19.  89.  48.  Placi- 
tum  Ghildeberti  III.  Regls  editum  a 
Mabillonio  :  Ut  dum  cantra  ipaa  atru- 
menta  nihil  habebat,  quod  diceret,  nec 
quod  apponeretfper  aua  Featuca  ae  exinde 
(f.  exutum)  inpraBaenti  dixit  eaae.  Vetus 
Notitia  apud  Perardum  in  Burgundicis 
pag.  82  :  Per  Featucam,,,  eaadem  rea  le- 
galiter  guarpiverunt.  Alia  apud  eumdem 
pag.  65  :  Et  per  featucam  et  fuatum  ae 
per  omnia  exutum  fedi,  Adae  Probat. 
Histor.  Vergiac.  pag.  48.  Clironicon 
Laurisbam.  pag.  59.  Mabillonium  tom. 
4.  SS.  Ord.  S.  Benedicti  pag.  842.  n.  19. 
etc.  Proiiciebatur  nempe  featuca  in  ejus- 
modi  dtaveationibus.  Capitularia  Caroli 
M.  lib.  6.  cap.  285.  [«*  m.]  :  Ut  ergo  om- 
nia auspicio  a  nobia  cunctia  Sacerdotibua, 
et  aanctaa  Dei  Ecclesiee  fidelibua  funditus 
auferatur ,  pro/ttemur  omnes ,  stipulaa 
dextria  in  manibua  tenentea,  eaaque  pro- 
priia  e  manibua  ejicientea,  coram  Beo  et 
Anqelia  ejus,  ac  vobis  cunctiaque  Sacer- 

dottbua nec  talia  facere  nec  facere 

volentibua  conaentircj  aed  magia  Beo  au- 
xiliante  reaiatere.  Ademarus  Cabanensis 
pag.  164.  de  Carolo  Simplice  :  Congre- 
gati (  Proceres  Francorum  )  in  campo 
more  aolito  ad  trcu:tandum  de  publica 
regni  utilitate,  unanimi  conailio,  prò  eo, 
quod  ignava  mentia  erat  idem  Rex,  Fea- 
tucaa  manibua  projicientea  y  rejecerunt 
eum,  ne  easet  eia  ultra  aenior.  Le  Roman 
de  Charité  MS  : 

Abés  respoDA-moi,  mie  fUt-tu, 
Qui  jadìs  rompi  la  Fetta 
Au  monde,  etc. 

Per  Fistucam  Werpire,  Eadem  no- 
tione,  prolecta  nempe  vel  tradita  fis- 
tuca,  apud  Marculfum  lib.  1.  for.  18. 
Gharta  Ottonis  III.  Iran.  ann.  997.  apud 
Hermannum  Stangefolium  lib.  2.  Annal. 
Circuii  Westphalici  pag.  208  :  Et  aicut 
moa  eat  Laicorum,  cum  Featuca  aemet  ab 
eo  exuit  praadio.  [In  Obituar.  MS.  Eccle- 
si8B  Morin.  p.  8.  notatur  quod  prima  die 
cujuslibet  mensis  Vicarii  Ecclesise  Mo- 
rin. tenentur  ire  in  Gapltulum.  et  ibi 
resignare  suos  vicariatus  per  traditio- 
nem  unius  festucaa.] 

Per  Fistucam  commendare,dareM\id 
eumdem  Marculfum  lib.  8.  form.  21.  lib. 
2.  form.  4. 


Per  Fistucam  paruri^  apud  eumdem 
lib.  2.  form.  14. 

Sagramentum  per  Fistucam  adhra- 
mire,  in  FormuJis  veter.  cap.  2.  [Gharta 
Chlodovei  Regis  ann.  692.  apud  Mabill. 
Diplom.  pag.  474  :  Quod  et  ita  per  Fiatuca 
visus  est  achranmisse.] 

FiSTUCA  NoDATA.  Vetus  Gharta  Lon- 
gobardica apud  Ughellum  tom.  8.  Ital. 
sacrae  pag.  49  :  Omnia,  qum  supra  legun- 
tur,  legitimam  facio  veatituram  per  cui- 
tellum,  Fistucum  nodatum,  wantonem,  et 
waaonem  terrsa  atque  ramum  arboris,  me 
exinde  foras  expiài  et  werpivi,  et  abai' 
tum  feci,  et  ipaiua  Eccleaise  Monaaterio  ad 
proprietatem  adhabendumconceaai.  Adde 
pag.  51.  61.  [Gharta  ann.  997.  apud  Ma- 
DilT.  tom.  4.  Annal.  pag.  116  :  Quam  tra- 
ditionem  atramentario,  penna  et  perga^ 
mena  manibus  auis  de  terra  levatia,  Lege 
Salica  fecit  per  Fiatucum  nodatum,  ra- 
mum arborum  atque  per  cultellum  et  gua- 
aonem,  Oblatio  facta  S.  Sepulcro  in 
Jerusalem  in  manu  Abbatis  S^.  Victoris 
Massil.  ex  Archi vo  huius  Monasteri!  : 
Petrua  Notariua  judex  domini  Imperato' 
ria  per  wasonem  terra  et  Fistucam  noda- 
tam,  aeu  ramum  arborum,  atque  ^er  cul- 
tellum et  wantonem,  aeu  wancUiligine  et 
aie  per  hsac  cartula  Lege  mea  Salica.] 
Occurrit  eadem  formula  passim  in  Ta- 
bularlo Gasaurlensi,in  Gharta  Mathildis 
GomitissaB  apud  Franciscum  Mariam 
in  Mathildi  lib.  8.  pag.  105.  in  aliis  ann. 
1109.  et  1121.  apud  Ghiffletium  in  Lumi- 
nibus  Salicis  cap.  6.  in  aliis  ann.  961. 
1028. 1029.  apud  Chiezam  in  Hist.  Pede- 
mont.  cap.  20.  21.  et  39.  Guichenonum 
in  Probat.  Hist.  Sabaud.  pag.  18.  21.  23. 
etc. 

EXFESTUCARE,  Idem  quod  Featucam 
tradere,  abjicere,  rem  abdicare,  Dé- 
guerpir,  [Leodiensibus,  Effeatuer,]  guod 
qui  rei  dominium  in  alterum  transtere- 
bat»  aut  illius  Juri  renunciabat,  Featu- 
cam seu  stipulam  possessori  tradebat  in 
signum  dominii  translati,  vel  eam  in 
terram  projiciebat,  tanquam  re.  quam 
in  alium  transferebat,  se  exueret.  Adel- 
bertus  Abbas  Heindenhei mensis  :  Omni- 
bua  ergo  Canonida  uaque  ad  unum  Epis- 
copo conaentientibua  et  praebendam  prò 
Beo  et  prò  denominata  recompenaatione 
Exfeatucantibua.  Adde  pag.  353.  Gal  ber- 
tus in  Vita  Caroli  Qomitls  Flandr.  n. 
65  :  Fidem  et  hominiaf  quea  hactenua  vóbia 
aervavimua,  Exfeatucamua,  damnamus, 
abjicimua,,..  fintta  reaponaione  iata,  ar- 
reptia  featucia,  Exfeatucaverunt  illorum 
hominum  fidem,  etc.  Adde  n.  141.  152. 
Caesarlus  lib.  2.  Miracul.  cap.  12:  Miaer 
juvenia  a  villico  perauaaua ,  creatorem 
auum  ore  auo  negavit,  manu  Éxfeatucavit, 
diabolo  homagium  faciena.  Gharta  Gon- 
radi  Imp.  ann.  1148.  in  Metropoli  Salis- 
burgensl  tom.  1.  pag.  158  :  Poteatatem, 
auam  jure  advocatiaa  auper  miniaterialea 
Ècdeaxsa  Friaingensis  habere  ddébatur.,,, 
aecundum  consuetudinem  Curiaa  omnino 
Exfestucavit.  Gharta  Manassis  Episc. 
Lingonensis  ann.  1186.  in  Tabulano 
Monasteri!  AlbSBripae  lib.  2  :  Nihil  sibi 
de  omnibus  retinens,  sed  omnia  Exfestu- 
cana.  Vetus  Gharta  ann.  1231.  apud  Du- 
chesnium  in  Hist.  Guinensi  pag.  497  : 
In  manu  mea....  legilime  reaignavit  et 
Éxfeatucavit.  Vide  pag.  74.  Occurrit  pas- 
sim, in  Chron.  Abbat.  S.  Trudon.  lib. 
11.  pag.  488.  lib.  12.  pag.  506.  apud 
Othon.  Frising.  lib.  7.  Chr.  cap.  24.  de 
Gest.  Frider.  lib.  1.  cap.  6.  ^Egidium 
Aure»  Vali,  in  Episcop.  Leod.  cap.  14. 
et  21.  Albertum  Aq.  lib.  5.  cap.  85.  Ano- 
nymum  in  Miracul.  S.  Ursmari  per 
Flandr.  n.  12.  in  veteribus  Ghartis  apud 


Bollandum  6.  Feb.  pag.  920.  Duches-^ 
nium  in  Hist.  Guin.  pag.  58.  181.  182. 
499.  in  Chron.  Andrensi  pag.  379.  etc 
Cum  Exfeatucatione  werptre,  in  Gharta 
Desiderii  Episc.  Morin.  ann.  1177.  apud 
Malbrancum  lib.  10.  de  Morin.  cap.  29. 
et  37.  et  in  Tabularlo  S.  Berlini.  Vide 
Gallandum  lib.  de  Franco  alodio  pag. 
325.  826.  Scribitur  et  Effeatucare  apud 
Buschium  in  Chron.  windesem.  lib.  1. 
cap.l7.[«*  Vide  Haltaus.  Glossar.  Germ. 
voc.  Verachieaaen  et  Sich  Verachieaaen, 
col.  1884.  supra  voces  Effeatucare  et 
Effestucatio  suis  locis.] 

Festucare,  Idem  quod  Exfestucare. 
Gharta  ann.  1151.  apud  Duchesn.  ia 
Hist.  Guin.  pag.  667:  Ac  U^itima  dona* 
tione  tradidimuSf  coram  his  testibua  Fes^ 
tucavi ,  etc.  Gharta  Philippi  Comltis 
FlandriaB  ann.  1159.  in  Tabulano  Monas- 
terii  S.  Bertini  :  Triainta  aeptrnn  menau^ 
raa,  yuaa  a  me  teneòat.  in  manua  meas 
reddidit  et  Featucavit.  [Gerardus  in  Vita 
S.  Adalhardi  ssoc.  4.  Bened.  part.  1.  pag. 
353  :  Nihil  potuisti  aine  Bei  permissione  : 
modo  utamur  Bei  Jussione  :  Dimittite, 
inquitf  et  dimittemmi  ;  ^uod  ego  primus 
faciam,  vos  me  sequimim.  FU  sine  mora 
ab  omnibus  :  Festucantur  omnia.] 

Infestugare,  in  possessionem  mit- 
tere,  adheritare.  Gharta  ann.  ISOQ.  in 
Hist.  Guinensi  :  Par  Venseignement  et  le 
jugement  des  hommes  devant  dis,  nous 
fumee  adheritez,  et  li  dis  Hues  desheritez  : 
et  enwerpi  et  Enfestuca  une  fie,  autre  et 
la  tiercM,  si  que  n'y  en  eut^  ni  retient^ 
et  nus  en  fumee  enneritet  bien  et  à  Un, 
etc. 

1  FESTUM,  Dies  solemnis  memorias 
alicujus  mysterii  vel  Sanctorum  sacra- 
tus.  Non  eadem  vero  omnium  festoram 
solemnitas,  alia  enim  alia  celebrior,  ra- 
tione  officii  vel  caeremoniarum  quarum 
pompa  in  quibusdam  major,  in  aliis 
minor.  In  solemnioribus  a  consuetis 
operibus  abstinere  fuit  solitum  a  ves- 

g era  ad  vesperam.StatutaAugerii  Episc. 
onseran.  Ssbc.  18:  Bios  Bominieoe  et 
festivos  absque  aliqtu)  servili  opere  a  ves» 
pere  in  vesperam  devote  ac  reverenter  in 
vestris  Ecclesiis  coli  facite.  HuJus  vero 
moris  vel  pr»cepti  qui  transgressorea 
inveniebantur ,  ut  scribit  Episcopus 
Carcassonensis  ann.  1275.  apud  Marten, 
tom.  1.  Anecd.  col.  1151  :  Per  tres  dies 
Bominicoa  vel  Fealivos  in  camisia  et  brae- 
cis  stare  d^ebant  ante  altarCf  dum  miS" 
sarum  solemnia  celébrabantur.  In  stata- 
tis  vero  Synod.  Ecclesia  Trecorensis 
apud  eumdem  tom.  4.  col.  1109  :  Si  divi' 
tes  sint,  solvant  quinque  solidos  ad  lumi- 
nare swB  EcdesisB  ;  si  pauper,  quinqtte 
dies  Bominicos  sequcUur  processionem  in 
camisia  et  femoralibus ,  habens  suoer 
collum  instrumentum  cum  quo  operaha- 
tur,  [«  Stat.  eccl.  Garcasson.  ann.  1270. 
cap.  14.  ex  Cod.  reg.  1618  :  Qui...  in  Fes- 
tis  eisdem  seu  diebus  Bominicis  inventus 
fuerit  opus  servile  vel  illicitum  operari, 
ad  noa  infra  octo  dierum  spatium  trans» 
mittcUur  infrascriptam  pcenitentiam  re- 
cepturus,  ut  vidélicet  per  tres  dies  Borni- 
nvcos  vel  festivos^  dum  missarum  cele* 
brantur  9ollemp>nia,  stet  in  sua  ecclesia 
in  loco  eminentiori  prsa  caateris  in  camisia 
tantum  et  in  braccis,  cum  virgarum  ma- 
nipulOj  cum  quo  a  sacerdote  ecclesiaapras" 
siaente  unam  recipiat  disciplinam.]  Festa 
autem  proximaa  hebdomadJs  inter  Mis- 
sarum solemnia  post  communionem 
annuntiabantur  a  Diacono,  ut  discimas 
ex  ordine  Romano  ad  usum  Monasterlo* 
rum  apud  Marten.  tom.  5.  Anecd.  col.  105  : 
Postea  quidem  (communione  scilicet 
peracta)  accipiens  Biaconus  calicem  in. 


FES 


FES 


FES 


455 


) 


dextera  parte  altaris,  elevane  eum  in 
manibue  euie ,  pronundans  Natalitia 
Sanctorum  in  ipsa  h^domtxda  venieniia, 
ita  dicendo  :  Illa  feria  veniente.  Natale 
est  S.  Mariss,  aut  Canfeseoris,  vel  aliue 
Sancii  cujus  evenerit,  secundum  marty- 
rologium.  Et  respandent  omnee,  Deo  yro- 
tùu. 

Festa  Dominica,  Martyrum,  Confes- 
sorum,  apud  Gbristianos,  instituta  vel 
ab  ipsis  Àpostolls.  vel  Oonciliis.  S.  Au- 
gustinus  Epist.  118.  cap.  1  :  Illa  autem^ 
qum  non  scripta^  $ed  tradita  custodimue, 
qum  auidem  loto  terrarum  orbe  observan^ 
tur,  aantur  intelligi  vel  ab  ipsis  Apostolis, 
vel  plenariis  Conciliis,  quarum  est  in 
Ecclesia  saluberrima  auctoritas,  commen- 
data atque  statuta  retineri,  sicut  quod 
Domini  Passio,  et  Resurrectio,  et  Ascensio 
in  coslum,  et  Àdventus  de  cesio  Spiritus 
sancii ^  anniversaria  solennitate  ceùbran- 
tur,  Isidorus  lib.  1.  de  Eccl.  Offic.  cap. 
84  :  Festivitates  Ajiostdorum  seuin  honore 
Martyrum  solennitates  antiqui  Palres  in 
venerationis  mt^sterio  celebrari  sanxe^ 
runt,  vel  ad  excitandum  imitationem,  vel 
ut  meritis  eorum  consociemur,  atque  ora- 
tUmibus  ac^juvemur  :  ita  tamen,  ut  nulli 
Martyrum,  sed  i]^si  Deo  Martyrum  offe- 
ramus,  quamvis  in  memoriis  Martyrum 
constituamus  altaria.  Eadem  habet  Ra- 
banus  lib.  2.  de  Instit.  Cleric.  cap.  48. 
Alcuinus  lib.  de  Offlc.  div.  :  Sanctorum 
dieSf  quibus  de  hoc  sssculo  migraverunt^ 
solenniter  et  cum  magna  exultatione  cele- 
bramus  adeo,  ut  in  ipsis,  abstinentim 
cUiquantulum  rigore  laxato,  paululum 
remissius  vivamus.  Infra  :  Cum  antiquos 
natalitia  sua^  vel  suorum  affinium,  qui' 
bus  in  hanc  miseram  effusi  sunt  vitam, 
tanta  alacritate  invenimus  celebrasse,  ut 
eiiam  omni  corporem  voluptati  licenter 
operam  darent  :  quanto  nos  spirituali 
huaritate  sanctorum  Palrum  natalitia 
convenit  celebrare^quibus  non  admiserias 
nascuntur,  sed  de  miseriis  (ui  gaudia 
transierunt  sine  fine  possidenda,  non  nos 
corporalibus  iUecebris  resolventes,  ut  fa- 
cimant  pagani,  verum  canticis  spiritua- 
libus,  nymnisque  ecelestibus  in  Chriato 
tripudiantes,  ut  Christiani,  Quamvis  non 
denegemus  etiam  eorporaliter  aliquantu^ 
lum  remissius,  quam  cesterie  esse  viven- 
dum,  propter  quosdam,  ut  reor,  hébetio" 
ree,  qui  nihil  putant  esse  festivum,  nisi 

?ìuoa  viderint  corporali  delectatione  mei' 
itum.  Vide  Durandum  lib.  7.  cap.  1. 
Baronium  de  Martyrolog.  Rom.  cap.  4. 
in  Annal.  ann.  58.  n.  81.  ann.  268.  n.  14. 
Covarraviam  lib.  4.  Yar.  resolut.  cap.  19. 
et  Filesacum  lib.  1.  Select.  cap.  6.  ubi 
plura  de  festis  Ohristianoram.  [^  Grse- 
eia  As(ncoT(xs\  Upxat  ea  festa  dicuntur 
qa»  Ghristi  Domini  sunt,  scilicet  Nati- 
vitas,  Epiphania,  Passio,  Resurrectio, 
Assumptio,  Pentecoste  et  Resurrectio 
Mortuorum.  Vide  Glossar,  med.  Graecit. 
col.  414.] 
Festa  Annalia.  Annualia,  Prseci- 

Sua  totius  anni  festa,  unde  nomen.  Odo 
luniac.  1.  de  Vita  S.  Geraldi  cap.  15  : 
Si  tamen  in  eisdem  feriis  Festivitas  An^ 
n%Mlis  evenisset,  abstinentiam  ita  solve" 
bat,  ut,  etc.  Gharta  Hugonis  Ducis  Bur- 
gundi» prò  fundatione  S.  Gapellss  Di- 
vion.  ann.  1172.  apud  Peraroum  :  In 
Festis  Annalibus,  xd  est,  in  Nativitate 
Domini,  in  Pascha,  in  Pentecoste,  et  in 
omnium  Sanctorum.  Ita  in  Gbarta  Al- 
pbonsi  Imp.  apud  Hieron.  Vignerium 
In  Hist.  Alsatica  pag.  148.  Regestum 
Parlam.  B.  fol.  51.  verso  sub  ann.  1279  : 
In  4.  Festis  Annualibus,  videlicet  Nativim 
tatie  Domini,  Resurrectùmis  Dominicte 
Pentecost.  et  omnium  SS.  1.  Reg.  f .  128  ' 


Qui  faciunt  burgesiam  apud  Castrum 
Nantonis  in  tribus  Festis  Annualibus,  etc. 
Festa  Annualia,  in  Statuto  Philipp!  Pul- 
cri  ann.  1802.  cap.  57.  59.  in  Gharta 
Odonis  Episcopi  Paris,  ann.  1199.  apud 
Sammartn.  in  Gali.  Ghrist.  Dies  Anna-- 
les,  in  Ordinat.  Hospitii  S.  Ludovici  Re- 
gis  ann.  1261.  Feste  Annuaul,  in  Gharta 
vernacula  Hugonis  Ducis  ann.  1268. 
apud  Duchesnium.  Festes  annuelles, 
apud  Joinvlllam  in  Hist.  S.  Lud.  pag. 
124.  Adde  veteres  Gonsuetudines  Bitu- 
ricenses  apud  Thomasserium  pag.  250. 
275.  Festivitates  prsscipuss.  Domini  Na- 
tale, Pascha,  Pentecoste,  et  si  quas  prin- 
cipales  reliquss  solennitates,  quas  Fres- 
byteri  et  Diaconi,  qui  in  villulis  deser- 
viunt,  cum  Episcopis  suisin  civi  tati  bus 
celebrare  tenentur,  in  Goncil.  Arvern. 
cap.  15.  Missas  qulppe,  ut  in  bisce  festis 
majoribus,  in  oratoriis  facere  aut  te- 
nere prohibentur  Presbyteri  in  Gonci- 
lio  Agath.  can.  21.  ita  Laici  prsecipui 
seu  natu  majores,  Pascha  et  Prtncipales 
Festivitates  iub  prassentia  Episcopi  tenere 
ju  ben  tur,  in  eod.  Goncilio  Arvern.  can. 
16.  et  Aurelian.  IV.  can.  8.  In  Agathensi 
vero  can.  18.  statuitur,  ut  sssculares,  qui 
Natale  Domini,  Pascha,  et  Pentecosten 
non  communicaverint,  Cfatholici  non  ere- 
dantur,  nec  inter  Catholicos  habeantur. 
QuaB  quidem  festa  Festivitates  Festività- 
tum  appellantur  a  Brunone  Signiensi 
Episcopo  apud  Petrum  Diaconum  lib. 
de  Vins  illustr.  Gasin.  cap.  84.  Bernar- 
dus  Mon.  in  Gonsuet.  Gluniac.  MSS. 
cap.  52  :  Restant  illss  nominatissimss  so- 
lennitates totius  universalis  Ecclesiss  spe- 
ciali gaudio  suscipiendas,  prsBdicandss 
pariter  et  celebrandas,  Natalie  Dom.  nos- 
tri J.  C.  sanctum  Pascha,  Pentecosten, 
summorum  Apostolorum  Petri  et  Pauli, 
atque  Assumptio  S.  Marias.  Istai  igitur 
Festivitates  casteras,  qua^  quodam  super- 
lativo gradu,  transcendunt,  in  quibus 
omnia  superiori  narratione  latius  expli- 
cata,  ex  asse  complentur.  Vide  Ghartam 
ann.  1247.  in  Hist.  Monasterii  S.  Mariae 
Suession.  pag.  454.  et  aliam  ann.  1294. 
apud  Gallandum  de  Franco  alodio 
pag.  252. 

<*  Festum  Arduum,  Eminens,  praecl- 
puum.  Stat.  Mss.  eccl.  Brioc.  cap.  12  : 
Pulseturpro  capitulo  congregando  cam- 
pana, quas  puùatur  arduis  Festis.  Vide 
supra  Arduttas.  [^^  Germ.  Hohes  Fest.] 

f  Festa  Brachiorum,  quaa  et  Manua- 
lia  dicuntur.  inferioris  ordinis  et  mino- 
ris  solemnitatis  Festa,  in  quibus  ea 
tantum  opera  prohibebantur  qua  sine 
equis  et  carructs  fieri  non  possunt.  Sta- 
tuta Eccl.  Meldens.  ann.  1498.  tom.  2. 
Hist.  Meldens.  inter  Instr.  pag.  542  : 
Quo  nimia  multitudo  Festorum  indigenti- 
bus  non  sit  oneri,  ncque  tasdium  generare 
indevotis...  videatur,  prohibitionem  nego- 
dationis  in  non  solemnioribus  Festis, 
quas  Manualia  eeu  Brachiorum  vulgo  ap- 
pellantur, in  quibus  videlicet  ipsa  proki- 
bitio  per  totam  diem  ad  ea  duntaxat 
opera  et  negotia  qua&  sine  equis  et  carru- 
cts fieri  possunt  se  extendeoat.  Et  infra  : 
Prascipuorum  autem  et  aliorum  non  pras- 
cipuorum,  vulgo  quondam  Brachiorum  et 
Manualium,  nunc  vero  devotionis  seu  ad 
devotionem  nuncupatorum  Festorum  ob- 
servationis  ordo  subsequitur,  etc.  Adde 
Statuta  Eccl.  Senonensis  sec.  xvi. 

^  Festum  Gantoris  dicitur  in  multis 
Gal  lise  Ecclesiis  Festum  primss  classis. 
teste  Macro  in  Hierolex.  quia  tunc  ad 
Gantorem  spectat  officium  ordinare  ; 
eadem  ratione  Festum  Succentoris,  voca- 
tur  Festum  secund»  classis. 

f  Festum  Oolibile,  Quod  colitur,  in 


Statut.  Avenion.  ann.  1570.  edit.  1612. 
lib.  2.  Rubr.  ^.  art.  1  :  Diebus  Festis  co- 
libiUbus,  etc. 

\  Festum  dividitur  in  Festum  Duplex^ 
et  in  Festum  Simplex.  Festum  Duplex  di- 
viditur in  Principale  Duplex^  in  Majus 
Duplex,  in  Minus  Duplex,  %n  Inferius 
Duplex...  Festum  Simplex  dividitur  inln- 
vitatorium  Triplex,  Invitatorium  Duplex, 
Invitatorium  Simplex.  Ita  Breviarium 
vetus  asservatum  in  Monasterio  Bene- 
dictinarum  Anglic.  Pontisar. 

Festum  Duplex,  cum  duo  Festa  con- 
currunt  eodem  die,  quo  casu  dignioris 
Festum  agìtur,  alterius  sequenti.  Qui- 
dam autem  Festa  dicuntur  in  totum  du- 
plicia,  quedd&msimpliciter  duplicia,qnBd' 
dam  denique  semiduplicia.  Dicuntur 
quaedam  duplicia  in  quibusdam  Eccle- 
siis, prò  eo,  quod  responsoria,  tam  ma- 
jora,  quam  brevia,  ei  versus  a  duobus 
cantantur,  et  quia  omnia  incipienda  a 
duobus  incipiuntur,  et  quia  antìphonse 
in  Matutinis  et  Vesperis  duplicantur  : 
dicuntur  enim  GompleUe,  et  ante  Psal- 
mum  et  post,  sicut  est  Festum  Natalis 
Domini,  S.  Stephani,  S.  Joannis  Evang. 
Gircumcisio  Domini,  Eplphani»,  Puri- 
flcationis,  Annuntiationis,  Resurrectio- 
nis,  Ascensionis,  Pentecostes,  S.  Joan- 
nis, B.  Apostolorum  Petri  et  Pauli,  S. 
Laurentii,  Assumptionis  B.  Mariae,  Na- 
tivitatis  ejusdem,  et  Dedicatio  Basili- 
cee.  Atque  hsec  sunt  majora  duplicia. 
Vide  Ordinat.  Prasmonstrat.  cap.  15. 
pag.  914.  Minora  autem  duplicia  Festa 
sunt  2.  et  8.  feria  infra  octavas  Pente- 
costes, Gommemoratio  S.  Pauli  Apos- 
toli, Octava  Apostolorum  Petri  et  Pauli, 
et  Assumptionis,  et  quodlibet  Festum, 
quod  unaquaeque  Ecclesia  duplex  ordi- 
naverit  celebrari.  Semiduplicia  Festa 
sunt,  in  quibus  praemissa  omnino  non 
observantur  ;  sed  tantum  tertium,  sex- 
tum  et  ultimum  responsoria  cantantur 
a  duobus,  nec  incipiuntur  a  duobus, 
nec  duplantur  antipnonae,  licet  versus 
et  brevia  responsoria  a  duobus  dican- 
tur.  Et  sunt  haec  semiduplicia  Festa  SS. 
Andreas,  Nicolai,  Lucìsb,  etc.  Ita  Beletus 
cap.  57.  et  Durandus  lib.  7.  Ration.  cap. 
1.  n.  81. 

^  Ordinar.  Ms.  S.  Petri  AureaB-val.  : 
Quocienscunque  fadmus  in  ecclesia  so- 
lemnitatem  novem  lectUmum,  sive  duplex 
simplex,  sive  duplex  magnum,  etc.  Hujus 
appellationis  rationem  innuere  videtur 
Lioer  pension.  S.  Vict.  Massil.  :  Inveni- 
mus... propter  solemnitates  dit^ersorum 
sanctorum^  quorum  corpora  in  eodem  mo- 
nasterio requiescunt,  anno  quolibet  sexa- 
ginta  et  septem  Festa  duplicia,  in  quibus 
datur  duplex  refectio,  sive  portio  seu  pi- 
tantia  omnibus  supradictis.  Atque  ut 
monachis  refectio  duplex,  ita  in  eccle- 
siis catbedralibus  nonnullis  duplex  re- 
tributio  canonicis  iis  diebus  praestaba- 
tur  ;  quod  de  Massiliensi  ecclesia  potis- 
sime mibi  afflrmatum  est. 

1  Festa  per  totum  Duplicia,  De 
quibus  flt  in  utrisque  Vesperis.  Statuta 
Synod.  EcclesiaB  Argentin.  apud  Mar- 
ten.  tom.  4.  Anecd.  col.  582  :  Festa  a 
Clero  nostras  civitatis  et  dicscesis  cum  of- 
ficio de  Festis  per  totum  duplicibus  ins- 
tituto,  etc. 

Festa  Quadrupligia,  in  Statut.  Ord. 
Prsemonstrat.  dist.  2.  cap.  1  :  In  Festis, 
quas  apud  alios  vocantur  triplicia,  apud 
alios  Quadruplicia,  majora,  aut  prasd- 
pua,  etc. 

1  Festum  de  Quarto  Duplici,  Ma- 
jor solemnitas.  Gbarta  Petri  Abbatis  S. 
Grucis  de  Talemondo  Lucionensis  Dicec. 
ann.  1866  :  Item  quotiens  Conventus  fa- 


456 


FES 


FES 


FES 


ciet  servitium  prò  benefactoribus  dicti 
Monasteriù..  Et  quotiens  ibit  in  proces- 
sione revestitus  vel  aliter  extra  Mhnaste- 
rtum...  vel  quando  Conventus  revestitus 
erit  prò  redpiendo  aliquem  Praslatum... 
tenebitur  dictus  aquarius  et  dare  et  admi- 
nistrare  dicto  Convenlui,  sicut  supra  die- 
tum  est  de  soletnnitatibus  et  Quartis  Du- 
plicibus. 

FESTUM,  Seu  FE8TIVITA8  Triplex,  d«3 

cujus  officio  multa  in  seconda  parte 
Ordinariì  MS.  Ecclesise  Rotomagensis, 
qua  voce  Intel liguntur  majora  festa,  ut 
Natalia,  Paschatis,  etc. 

3asr  Ideo  autem  ejusraodi  Festivi tas 
triplex  nuncupatur,  quod  ter  Antipiiona 
ad  Magnificat  recantatur,  scilicet  ante 
illud  canticum,  in  fine  ejusdem  ante 
Gloria  Patri,  etc.  et  rursus  post  hunc 
versum.  Quod  etiamnum  flt  in  Dioecesi 
Parisiensi  in  solemnioribus  illis  anti- 
pbonis  qua)  Natalem  Ohristi  praecedunt. 

*  A  triplici  ciiorista,  vel  triplici  cam- 
pana sic  dictum  roalim,  quam  ab  anti- 
phona  ter  ad  Magnificat  recantata. 

Festum  trtum  LEOTiONUMr  Ìbidem  et 
in  Statutis  antiq.  Oartusiensib.  1.  part. 
cap.  80. 

*  Festum  Tersale,  Eadem  notione. 
Consuet.  Mss.  monast.  S.  Crucis  Bur- 
degal.  ante  ann.  1805  :  In  Festis  tersali- 
bus  ponuntur  septem  cerei,  in  solemnibus 
viginti;  ...  et  nota  quod  nisi  sit  Festum 
tersale  vel  solemne,  cerei  non  accendun- 
tur  in  Vesperis,  neque  in  Matutinis. 

*  Festum  Quinque  Cereorum,  in 
Pontif.  Ms.  Senon.  ad  usum  eccl.  Paris.  : 
Ipso  die  (in  Coena  Domini)  pulsentur 
campanai  ad  missam  et  ad  versum,  sicut 
mos  est  in  Festis  quinque  cereorum. 

Festum  novem  Leotionum,  in  quo 
novera  Lectiones  dicuntur  in  Matutinis, 
cujusmodi  sunt  majora  Festa.  [Statuta 
Ecclesiae  Biterrensis  ann.  18wJ.  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  4.  col.  6.^8  :  Item, 
statuimus  quod  Festa  illorum  Sanctorum 
quorum  'nomina  in  Mìssk  canonibus  spe- 
cialiter  recitantur,  sub  novem  Lectionutn 
officio  celebrentur.]  Li  ber  Ordinis  sancti 
victoris  Parisiensis  cap.  3  :  In  omnibus 
Festis  novem  Lectionum  debent  Fratres 
cotidie  tenere  silentium.  Vide  Ordinar. 
Prfemonstrat.  cap.  15.  pai?.  915. 

Festum  18.  Leotionum,  in  quo  12. 
Lectiones.  Vide  Statuta  antiqua  Cartu- 
siensia  1.  part.  cap.  29. 

Festum  DOMINICALE,  seu  quod  Do- 
minicali MORE  CELEBRATUR,  in  Ordi- 
nario MS.  Ecclesiap  Rotomag. 

«  Obituar.  Ms.  Rotomaer.  ad  diem  2. 
Jan.  :  Octahm  S.  Stephani,  Festum  do- 
minicale. 

Festa  in  Cappis,  Majores  solennita- 
tes,  in  quibus  inter  Missse  solennia  et 
Vesperas  deferuntur  Gappas  a  ministris 
Chori  Ecclesiae.  Tabularium  Fossa- 
tense  fol.  122  :  Dederunt  eidem  Eeclesim 
alhas  paratas,.,.  de  quibus  induuntur  in 
Festis,  qusB  fiunt  m  dieta  Ecclesia  in 
albis,  vel  in  Cappis,  etc.  Consuetudines 
Eoveshamensis  Monasterii  in  Anglia  : 
Et  ad  omnes  collationes  Festivitatum  tam 
in  Cappis,  quam  in  albis,  etc.  Mox  :  De- 
bent  etvam,  habere  caritatem  de  cellario 
ad  prandium  singulis  diebus  octabarum, 
principalium  Festivitatum,,  ause  octaba^ 
nabent,  exceptis  diebus,  quious  sunt  in 
Cappis.  Vitae  Abbatum  S.  Albani  :  In 
Festis,  qum  in  Cappis  fiunt  et  maxime 
pra^cipuis,  pag.  80.  83.  [Vide  Statuta  Ec- 
clesiae Pietà v.  inter  Anecd.  Marten. 
tom.  4.  col.  1074.]  Observat  Watsius  in 
Missa  Mozarabum  aliquando  occurrere 
Festum  trium,  vel  sex,  vel  novem  Cappa- 
rum.  [Festum  Caparum  saepius  occurrit 


in  Statutis  Card.  Trivultii  Abb.  S.  Vic- 
toris Massil.  ann.  1531.  Sed  haec  Mona- 
chos  potissimum  spectasse  coUigitur  ex 
GoceUno  in  Hist.  Translat.  S.  August. 
S89C.  6.  Bened.  part.  2.  pag.  759  :  Ut  an- 
nuatim  ejus  Festivitas  in  Cappis  celebra- 
retur,  uti  Monasteriali  usu  aicitur.] 

T  Festum  unius  Ordinis,  Idem  vide- 
tur  quod  bodie  Festum  duplex  minus. 
Liber  de  doctrina  Novitiorum  Ord. 
Grandim.  cap.  1.  apud  Marten.  tom.  5. 
Anecd.  col.  1827  :  Officium  vero  B.  Marim 
etiam  in  Festis  unius  Ordinis  non  dimit- 
taSf  sed  secrete  dicas  taliter,  quod  tumul- 
tum  non  facias, 

<*  Festa  Repentina,  Quae  arbitrio  cu- 
Juspiam  coustituuntur.  Stat.  universi t. 
Aurei,  ann.  1807.  ex  Cod.  reg.  4228.  A 
fol.  17.  v«.  :  Nulla  quogue  festa  dabunt 
vacationey  a  lecturis,  nisi  qusR  cétebran- 
tur  a  clero  et  populo  ;  ex  quo  relinquitur 
quod  Festa  repenlinaj  prò  crastinationi- 
bus  aut  aliis  inventtonibus  quibuscum- 
que,  sibi  noverint  interdicta,  vide  Feriss 
messivsR  in  FerisR  8.  et  Bepentinss  Ferite. 
Licet  de  Festis  Dominicis  et  Sanctorum 
ex  professo  commentatus  sit  Baroni us 
in  Notis  ad  Martyrologium,  quaedam 
tamen  de  iis,  quae  observationem  aii- 
quam  postulant,  tiic  leviter  attingemus, 
ordine  literarum  servato. 

Festum  S.  Agnetis  celebraricoeptum 
est  propter  quoddam  miraculum,  quod 
octavo  die  suis  conti git  parenti  bus  ad 
ejustumulum  lamentantibus.  Ita  Bele- 
tus  cap.  75. 

Festa  Animarum,  seu  Oommemoratio 
Defunctorum  2.  Novembr.  Gali,  la  Feste 
des  Ames,  nempe  des  Trépassez.  [Oharta 
ann.  1044.  apuo  Mabill.  tom.  4.  Annal. 
pag.  459  :  (Bruno  Episcopus  Leucorum) 
Capellano  assignat..  privatas  Missots, 
pnmam  Missam  ad  corpus  defuncti,  pe- 
ras  scilicet  peregrinorum  benedicendorum, 
nuptias..,  sepuìturam  albatorum,  confes- 
sione^, JFestum  sanctarum  Animarum 
absque  candela.  Statuta  Eccl.  Cadur- 
cens.  etc.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4. 
col.  766  :  Festa  communia  Animarum 
defunctorum  generaliter  celebrantur  in 
crastinum  omnium  Sanctorum,  et  in  craa- 
tinum  B.  Hilarii,  et  in  quibusdam  etiam 
lods  de  consuetudine  speciali  in  crasti- 
num, octavarum  Paschse  et  Pentecostes,  et 
si  in  his  sit  Festum  duplex,  transfertur 
ad  diem  sequentem  cotnmemoratto  de- 
functorum, et  celebrantur  haec  Festa  de- 
functorum usque  post  Missas,  nec  propter 
officium  defunctorum  debet  omitti  dtctia 
diebus  officium    regulare.  Memorantur 

graeterea  quatuor  Festa  Animarum  in 
harta  ann.  1288.  ex  Tabular.  S.  Victo- 
ris Massil.]  Matth.  Westmon.  ann.  1244  : 
In  crastino  Animarum  convenientes  om- 
nes Angliae  Magnates,  etc.  Adde  eumdem 
ad  ann.  1246.  et  Annales  Golmarienses 
ann.  1286.  Id  Festum.  vel  potius  Oom- 
memorationem  instituisse  prìmum  in 
suis  Monasteriis  sanctum  Odilonem 
Abbatem  Cluniacensem,  ex  quo  ad  cse- 
teras  Ecclesias  transiit,  scribunt  Petrus 
Damiani  in  Vita  S.  Odilon.  Radulfus  de 
Diceto  ann.  966.  Sigebertus  ann.  998. 
Udairicus  in  Consuet.  Oluniac.  lib.  1. 
cap.  42.  Durandus  lib.  7.  cap.  35.  etc. 
Vide  Ditmarum  lib.  6.  pag.  70. 

o  Post  Natale  Domini  apud  S.  Fio- 
rum  celebratum  olim  fuisse,  docent 
Lit.  remiss.  ann.  1478.  ex  Reg.  206. 
Chartoph.  reg.  eh.  97  :  Le  Jeudy  d*après 
Noèl  que  l'en  faisoit  au  pais  (diocèse  de 
S.  Flour)  Feste  et  solempnité  des  Tres- 
paasez,...  le  auppliant  apperceut  Jehan 
del  Roux,...  lequel  avec  ung  pie  remplis- 
aoit  ung  fosse  ou  raze,,,,  auquelil  dist  ;  Il 


fust  mieux  que  voua  fuasiez  à  Véglise,  car 
il  est  aujourd'huy  la  Feste  dea  bonnea 
amea.  La  Feste  aus  mora,  in  Cbarta  Phil. 
Pule.  ann.  1298.  ex  Lib.  rub.  Cam.  Gom- 
put.  Paris,  fol.  41. 

Festum  Annuntiationis  Deiparje, 
de  quo  copiose  Baronius  ad  Martyrolo- 
gium. [^  Die  25.  Mart.j  Tantum  moneo, 
Festum  istud  Marzache  olim  a  nostris 
appellatum,  quod  in  mensem  Marti um 
incidat.  Regestum  Gensuum  et  Feodo- 
rum  Oarnotensis  urbis  f.  67  :  Sc^hent 
toua,  qu'en  Van  de  grace  11S36.  le  Jeudi 
d'empréa  la  Marzache,  que  Henry,  etc. 
De  hoc  Festo  sic  Nomocanon  nuper  edl- 
tus  a  y.  0.  Jo.  Bapt.  Gotelerio  can.  2  : 
ToO  euaYYeXi(r(&oO  tt|v  ÌopTY)v  to  <ré£a;  àico- 
v£uetv,  dT(  oeSaio^ia  iraafi>v  t&v  iopx£>v. 
ff^  Vide  Glossar,  med.  Graecit.  voc. 
EvaYYeXi(ru.6c,  col.  443.  et  XacpeTiotiic, 
col.  1724. 

T  Festum  Apostolorum,  de  quo  Mi- 
crolo^us  cap.  55  :  Festivitaa  SS.  Jacdbi 
et  Phxlippi  et  omnium  Apoatolorum.  Hsac 
olim  apud  Latinos  Kalendis  Mail,  qui 
dies  hodie  Apostolis  Jacobo  et  Philippo 
tantum  dlcatus,  apud  Graecos  vero  80. 
Junii,  celebrar!  solita.  [^  Latinis  ante 
seculum  octavum  Festum  Apostolorum 
die  29.  Junii  celebratum  fuit,  deinde 
Petri  et  Pauli  tantum.] 

^  Festum  Apparitionis,  Idem  quod 
Epiphania,  cum  scilicet  Ghristus  Ma- 
gis  seu  Gentibus  apparuit,  id  est,  se  se 
manifestavit.  nostris  etiam  Apparitùm. 
Obituar.  eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5191. 
fol.  40.  r».  :  viij.  ìdua  JanuarU  fit  Fei' 
tum  annale  de  Apparitione  Domini  ; 
quod  inatitutum  eat  anno  Domini  1300. 
in  generali  capitulo  Maii.  Lit.  remiss, 
ann.  1386.  in  Reg,  130.  Gbartoph.  reg. 
eh.  177  :  Gomme  lea  genz  de  la  ville  de 
Ronaay  en  Brie  aient  acouatumé  à  eulx 
jouer  environ  la  Feate  de  Vapparitùm  et 
batre  leura  bacine  aprèa  aoleit  couchié  et 
le  jour  de  ladite  Feste,  etc.  Alise  ann. 
1415.  in  Reg.  169.  eh.  61  :  Le  Dimenche 
xij*.  jour  de  Janvier,  qui  fu  le  jour  de 
VApparition  au  pois,  etc.  Ubi  designatur 
vigilia  octavffi  Eplphani».  quam  Lea 
Roisbrousés  vulgus  appellat.  Vide  su- 
pra Epiphania. 

•  Festum  Apparitionis  S.  Michae- 
Lis,  quae  et  Inventio  specua  S,  Michaelia 
dici  tur,  in  Oaeremon.  MS.  S.  Mari» 
Crassensis,  celebra  tur  die  octava  Mail. 
Vide  Featum  S.  Michaelia, 

Festum  Arghitriglini.  Vetus  In- 
questa apud  Purìcellum  in  Monumentis 
Ambrosianae  Basii  lese  pag.  1073  :  Vidit 
enim,  quod  viventibua  Imperatore  Fede- 
rico et  Jilio  ejus,  in  Festo  Architriclini 
custos  Canonicorum,  Jacobus  nomine,  ad 
petitionem  Domni  Ambroaii,  tunc  Abba- 
tia,  portami  crucem.  Paulo  supra  diea 
Architriclini  appellatur,  quo  vocabulo 
Dominicam  secundam  post  Epipbaniam, 
in  qua  Evangeli  um  Joannis  cap.  2.  de 
Nuptiis  in  Gana  recitatur  in  Ecclesia 
Mediolanensi,  recte  conjicit  idem  Puri 
ceilus.  Factum  porro  ipsum  miraculum 
in  Gana  6.  Januarli,  ac  proinde  ipso 
Epiphaniffi  die  consenti unt  Scriptore.« 
omnes. 

1  Festum  Armorum  Christi,  Idem 
quod  infra  Featum  Coronae  Chriati. 

*  Festum  Asgensionis  in  ecclesia 
collegiata  S.  Petri  Insulensis,  ut  et  in 
aliis  ecclesiis,  actione  exprimebatur  ; 
qui  enim  ex  Ordinario  ejusd.  eccl.  offi- 
cio hac  die  praeerat,  cum  modicum  pa- 
ni s  et  vini  degustasset,  cantato  respon- 
sorio,  Non  vos  relinquam,  amboi\em  as- 
cendebat,  ubi  ex  monte  efficto  coelum 
petere  videbatur  ;  tunc  pueri-  sympho- 


FES 


FES 


FES 


457 


niacl  veste  angelica  induti  decantabant, 
Viri  Galilai,  eie.  [<»  Vide  Buscb.  de  Re- 
form.  Monaster.  apud  Lei  bui  t.  Scriptor. 
Brunsvic.  tom.  2.  pag.  500.  et  Glossar, 
med.  Graecit.  voce  'AvaXY|4/ic,  col.  69.] 

Festum  Assumptionis  Deipara,  de 
quo  Baron.  ad  Martyrol.  et  Steph.  Balu- 
zius  ad  Gapitular.  Reg.  pag.  1171.  Bele- 
tus  cap.  146.  et  alii,  a  Baronio  laudati. 
Quando  vero  et  qua  occasione  in  dioe- 
cesi  Morinensi  feriatum  esse  incoeperit, 
produnt  Annales  Francor.  Bertiniani 
ann.  862.  Vide  Vitam  S.  Theodardi 
Episcopi  Narbonensis  apud  Oatellum 
pag.  760.  [^  et  Glossar,  med.  Graecit. 
voce  MeTà(rca<nc,  col.  918.  CrebHus  apud 
Graecos  Scriptores  Ko^piT]<ric  seu  Dormi- 
tio  indagitari  solet.1 

^  Mense  Aprili  celebratum  fuisse  re- 
perio  in  Ghartul.  Godefr.  dom.  Asperim. 
ex  Bibl.  reg.  fol.  48.  r.  :  Donne  Van  mil 
eoe,  xlix,  le  mardy  après  l'Aasumption 
nostre  Dame  le  xviij.  Jordou  moia  d'Àvril. 
Sed  mendum  est  proylou«^inquo  mense 
dies  18.  ad  diem  Martis  reapse  pertinet 
eo  anno. 

Festum  Aztmorum,  Pascha,  apud 
Ordericum  Vitalem  lib.  11.  pag.  816. 

Festum  S.  Blasii.  Cur  hac  die  popu- 
lus  lumina  prodomibus,  vel  animalibus 
accendere  soleret,  atque  adeo  eleemo- 
synas  largiri,  docet  Honorius  Augustod. 
lib.  8.  cap.  25. 

«*  Festum  Brandonum.  Vide  Bran- 
dones. 

•  Festum  BrongherIìE.  Vide  supra 
Broncheria, 

1  Festum  Oalendarum,  in  Gbarta 
Massiliensi  ann.  1522:  Singulis  annia 
solvere  teneaniur  cenaua  ad  Festum  S. 
Johannia  Bapt.  et  ad  Featum  Calenda-- 
rum,  Quod  utrum  Kalendas  Januarias 
spectet,  an  Nativitatem  Ghristi  in  du- 
bium  venire  potest.  Et  quidem  Massiliae 
etiamnum  Calenea  vocant  Festum  Nati- 
vitatis  Ghristi  :  quo  nomine  etiam  do- 
natur  coenula  quseapud  ipsos  in  vigilia 
hujusce  solemnitatis  more  Romanorum 
flt  non  sine  apparatu  ;  ducta  forsan 
vocis  origine,  quod  Massi liensibus  haud 
Infrequens,  a  Gneco  xaXéa>,  voco,  quod 
ad  hanc  coenulam  propinquos  et  agna- 
tos  vocare  soleant  :  nisi  mavis  deducere 
a  xaXEtv,  con  vi  vari,  xàXedua,  convivi  um, 
epulum,  compotatio.  Vide  Gloss.  med. 
Grsecit.  et  Kalendm. 

1  Festum  Campanarum  nuncupatur 
in  qulbusdam  provinciis  Festum  An- 
nunciationis  Deiparse  :  forte  quod  hac 
die  ad  Salutationem  Angelicam  solem- 
nius  pulsantur  Gampan». 

^  Festum  Candela,  Festum  dedica- 
tionis  alicujus  ecclesia,  seu  potius  dies 
festus  patroni  cujusdam  loci.  Lit.  re- 
miss, ann.  1880.  in  Reg.  118.  Ghartoph. 
reg.  eh.  52  :  Gomme  le  premier  jour  de 
May  Van  1878.  ou  environ,  Jehan  de  la 
Moie,  lora  demourana  en  la  ville  de 
Froyenne  ou  baillage  de  Tourneaia,  feuat 
armez  pour  aidier  à  garder  la  Feste  de 
la  chandelle  ou  deducaaae,  eatant  en  la- 
ditte  ville  avec  le  bailli  d'icelle  ville.  Aliae 
ann.  1408.  in  Reg.  158.  eh.  19:  Gomme  le 
auppliant  feuat  alez  en  la  ville  de  Lllera, 
à  un  jour  que  l'en  faiaoit  la  Feate  de  la 
chandeUe  en  laditte  ville,  pour  aoy  eaba^ 
tre,  età.  Vide  supra  Ganaela  2.  et  De- 
dicatio. 

Festum  Cathedra  S.  Petri  Antio- 
chiaa,  22.  Febr.   quod    Natale  Petri  de 
Gathedra  dicitur  in  veteri  Martyrologlo 
apud  Bucherium  8.  KI.  Martii.  Vita  s 
Laudani  Episcopi  MS.  :  Erat  enim  ^^ 
lennitaa  GathedraB,   quam  celeberrimciy.    , 
ex  more  plebe  hiib^at  Bomana,  eo  g^^  1 
III  ^ 


aeasio  Pontifiealia  Apostoli  eo  die  prìmum 
fuisset  dedicata,  id  est,  quinto  decimo  Kl. 
Febr.  De  hoc  festo  agunt  S.  Augustinus 
in  Append.  de  Divers.  Serm.  74.  Conci I. 
Turon.  IL  can.  22.  Petrus  Damiani  lib. 
1.  Epist.  20.  Beletus  cap.  88.  Durandus 
lib.  7.  cap.  8.  Baronius  ad  Martyrolog. 
Bollandus  18.  Januar.  et  22.  Febr.  Balu- 
zius  ad  Gapitular.  Reg.  pag.  11*;^.  Vide 
infra  Festum  B.  Petri  Epularum. 

o  Festum  beati  Petrt  sublimati  ad  ca- 
thedram  nuncupatur  in  Gh.  ann.  1248. 
ex  Ghartul.  Gampan.  fol.  408.  col.  2.  Alia 
Garn.  de  Willi  cancell.  eccl.  S.  Furs«i 
de  Peron.  in  Reg.  52.  Ghartoph.  reg.  eh. 
167  :  Gè  fu  fait  Van  de  grace  mil  troia 
cent  et  treze,  el  mois  de  Fevrier,  le  Lundi 
devant  la  Feste  S.  Pierre  yver  souzpierre, 

*  Festum  de  Glavibus  et  Lancea 
Ghristi  solemne  ordinavit  (Innocentius 
VI.  PP.)  in  Alemania  et  Boemia  obser- 
vandum  et  recolendum  temporibus  succes- 
sivis.  Annal.  Victor.  MSS.  ad  ann.  1355. 
Vide  Festum  Goronas  Ghristi. 

Festum  Compassionis  B.  Marine. 
Vide  Synodum  Goloniensem  ann.  1428. 
cap.  11. 

*  Vulgo  Nolre  Dame  de  Pitie,  quod  ce- 
lebratur  die  Veneris  ante  Dominicam 
Pai  mar  um  :  Festum  Gompassionis  seu 
Septem  dolorum,  in  Breviar.  Rom.  Vide 
Haltaus.  in  Galendar.  med.  sevi  pag.  71. 
ubi  refert  quod  in  collegiis  quiousdam 
Jesuitarum  sit  societas  religiosa,  quaB 
&p^e\\dLt\iT  Fraternitas  Gompassionis. 

Festum  Gonceptionis  B.  Martje 
aiunt  i  usti  tu  tu  m  ab  Ildefonso  Archie- 
pisc.  Toletano,  ut  est  in  ejus  Vita.  Alii 
ex  quadam  revelatione  ab  Herberto  Ab- 
bate Ramesiensi,  ut  Monasticum  An- 
glic.  tom.  1.  pag.  240.  et  Gaufredus 
vosiensis  cap.  12.  Ab  Anselmo  denique 
Cantuariensf  Archiepiscopo,  Goncilium 
Londoniense  ann.  1828.  can.  2.  GcBptum 
in  Gallia  celebrari  circa  annum  1145.  ex 
S.  Bernardi  Epist.  174.  colligit  Baronius 
ad  8.  Decembr.  quem  vide,  ut  et  Lucam 
Tudensem  lib.  8.  contra  valdenses  cap. 
20.  Quando  vero  apud  Graecos  coeperit, 
vide  Gombeflsium  tom.  1.  Auctar.  Bibl. 
Patr.  pag.  1228. 

«  Tabul.  S.  Petri  de  Regula  :  Anno 
Jncamationis  Domini  1154. ego  Atto  prior, 
prassente  domino  Vasatensi  episcopo  Guil- 
lelmo  Arnaldi  collaudante,  cum  totius 
capituli  nostri  benigna  unanimitate,  sta" 
tutmus  ut  Festum  de  beatas  Dei  Genitricis 
Marisa  Gonceptione,  quod  jam  fere  per 
totam  Galliam  devotissime  ab  omni  Ghris- 
tiano  percelebratur  populo,  hoc  et  a  fra- 
tribus  nostris  et  a  tota  plebe  venerabiliter 
deinceps  solemnizetur.  In  ecclesia  vero 
Parisiensi  celebrari  coBpit  ann.  1288.  ut 
ex  Necrol.  MS.  jgjusd.  eccl.  colligitur  : 

Anno  Domini   12o8 obiit  Banulphus 

quondam  Paris,  episcopus,  qui dedit 

nobis  Irescentas  hbras  Paris,  ad  emen- 
dum  redditus,  prò  Festo  Gonceptionis  B. 
M.  V.  celebrando  quolibet  anno  in  ecclesia 
nostra. 

*  Festum  Gonceptionis  S.  Johannis 
Baptistaa  ad  xxij.  Sept.  notatur  in  Ga- 
lendar. S.  Martial.  Lemovic.  ex  God. 
reg.  1188. 

^  Festum  Gonsecrationis  Gorporis 
Ghristi,  Idem  quod  Gorporis  Ghristi,  in 
Proces.  super  vita  et  mirac.  Garoli  du- 
cis  Brit.  qui  obiit  ann.  1871.  apud  GÌ.  V. 
Garamp.  in  Dissert.  5.  ad  Hist.  B. 
Ghiarae  pag.  179. 

Festum  Conversionis  S.  Pauli,  cur 
celebretur,  pluribus  docent  Innocentius 
III.  lib.  1.  Epist.  pag.  29.  Edit.  Venet®, 
et  Durandus  lib.  7.  cap.  4. 

Festum  Corona  Ghristi.  Henricus 


Rebdorff.  ann.  1857  :  ERe  etiam  PP,  (In- 
nocentius VI.)  ad  supplicationem  Begis 
Garoli  speciale  Festum  in  honore  instru' 
mentorum  Dominicas  Passionis,  videlieet 
hastaa,  clavorum,  et  aliorum,  in  parlibus 
Alemanniaa  et  Bohemiaa  aolenniter  cele" 
brandum  indixit,  feria  6.  poat  Octavam 
Beaurrectionia  Dominicaa,  et  auper  hoc 
indulgentiaa  dedit,  et  hoc  fecit  propter  re- 
verentiam  Jmperialium  inaigntum,  quod 
aliqua  de  praadictis  inatrumentia  Bex 
Bomanorum^  seu  Imperator  in  aua  tenet 
custodia.  Gujus  quidem  Goronsa  festum 
in  Begno  Franciaa  celébravit.  Magnum 
Ghron.  Belgic.  pag.  804  :  Garolus  IV, 
Imp.  a  Bege  Franciaa  obtinuit  spinam 
unam  de  Gorona  Domini.  Unde  promeruit 
a  PP.  Innocentio  VI.  Featum  fieri  de  Co- 
rona et  Glavia  Domini,  quod  celebratum 
feria  6.  poat  octavam  Paachaa,  cum  pro- 
prio cantu,  et  officio  divino,  Auctor  vero 
Vit«  Innocentii  VI.  pa§.  117.  Festum  de 
Lancea  et  Glavia  Domini  vocat  [Gonsule^ 
si  placet,  Haltausium  in  Galendar. 
Germ.  pag.  91.  Ludewig.  Dissert.  de 
Noriberga  insignium  Imperli  titulari 
in  Append.  et  Seelen.  Dissert.  de  Festo 
Lanceas  et  Glavorum  Ghristi.]  Vide  Lan- 
cea Gonatantini  M.  et  Begalia  2. 

Festum  Goron^e  Domini,  seu  Sus- 
ceptionis  Goronae  Dominicae  a  S.  Ludo- 
vico, in  Usi  bus  antìquis  Gisterciensib. 
cap.  65.  Vide  Hist.  nostram  Gallo-By- 
zantinam  lib.  4.  n.  11. 12. 18. 

o  Obituar.  eccl.  Lingon.  ex  God.  reg. 
5191.  fol.  166.  r.  :  ij.  Idua  Awgusti  Fes- 
tum duplex  de  Gorona  Domini. 

*  Festum  Gorona,  Alia  notione.  Vide 
supra  in  Gorona, 

Festum  Gorporis  Ghristi,  seu,  ut 
vocant,  Sacroaancti  Sacramenti,  cele- 
brari primus  instituit  Urbanus  IV.  PP. 

5.  feria  post  Gctavam  Pentecostes,  ann. 
1264.  Thierricus  Vallischolar.  in  Urbano 
pag.  241  : 

Sic  digne  slatoit,  ut  in  mno  Gorporit  bajiis 
Tarn  Festum  celebre  fiat  in  ort>e  aemei, 

Poat  Pentecoates  oclaraa  Inoe  Jovia,  nam 
Gonaumi  Chiiatoa  feeerat  bta  die. 

Hocque  ani  terno  fedt  Papatua  in  anno. 
Offichimqoe  ooTam  eontinet  iala  diea. 

Adde  Hocsemium  in  Episcop.  Leod.cap. 

6.  Thomam  Walsinghamum  pag.  111. 
Quid  vero  Festo  isti  indicendo  occasio- 
nempraebuerit,  pluribus  edisserit  Gha- 

Seavillus  in  Tractatu  Historico  de  Vera 
irigine   Festi    Gorporis   Domini,  post 
2.  tom.  Rerum  Leoa. 

*  Festum  S.  Grispini  Parvi.  Lit.  Ga- 
roli V.  ann.  1379.  in  Reg.  118.  Ghartoph. 
reg.  eh.  456  :  Les  varlez  eordoanniers  de 
nostre  bonne  ville  de  Paris  requérans  que 
comme  passez  sont  cinq  ans  ou  environ, 
ils  aient  ordonné  à  faire  célébrer  en  Vhon- 

neur  de  mons.  S.  Grespin  le  Petit une 

messe  chascune  sepmaine  au  jour  du 
Lundi  en  Véglise  nostre  Dame  de  Paris,,., 
et  aient  en  dévotion  de  y  faire  une  con- 
frarie;.,..  ottroions  par  la  teneur  de  ces 
Lettres  aue  ilz  puissent  fonder,  faire  et 
lenir  laaite  confrarie  en  nostre  dite  ville 
de  Paris  chascun  an,..,  et  y celle  faire 
crier  par  ladite  ville  à  la  clocnette. 

Festum  S.  Joannis  BaptistìE  Na- 
TALis.  S.  Augustin.  Homil.  44.  cap.  2  : 
Quia  in  magno  sacramento  natus  est 
Joannes.  ipsius  solius  juste  Ecclesia  Na- 
talem  diem  celebrai  et  Natalie  Domini 
celebratur  ;  sed  tanquam  Domini,.,  Pas- 
sionum  diem  servis  plurimis  celei)ramus, 
Nativitatis  diem  nemini  nisi  /oaitni.  Vide 
eumdem  Serm.  21.  de  Diversis,  et 
Serm.  28. 

Festum  Decollationis  S.  Joannis 
BaptisTìE.  Vide  Beletum  cap.  147. 

58 


» 


458 


FES 


FES 


FES 


0  Saint  Jehan  Décolace,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1876.  ex  Reg.  109.  Ohartoph.  reg. 
cb.  278.  Celebratur  29.  Augusti. 

Fbstum  Discipulorum  Christi,  Idem 
quod  sequens. 

Festum  DivisiONis  Apostolorum  no- 
tatur  in  Martyrologiis  Bed8e,Usuardi,et 
aliorum  15.  Julii.  quo  scilicet  Apostoli 
in  diversas  or  bis  provincias  profecti 
sunt,  ac  dispersi  sunt  :  unde  Festum  de 
Dieperaione  Apostolorum,  apud  Albertum 
Stadensem  ann.  1098.  appellatur.  Ka- 
lendar.  S.  Victoris  Parisiensis  :  2.  Id. 
Jidii  Divisto  Apostolorum  ad  prasdican- 
dum,  Ohronic.  Elwangense,  et  Compi- 
latio  Ghronologica  ann.  1291  :  Rex  Bo' 
manorum  Rudolphus  obiit  in  Divisione 
Apostolorum,  Chronicon  Montis  S.  Agne- 
tis  can.  10.  ann.  1041:  In  erastino  Divi- 
sionis  Apostolorum.  Huc  respexit  Pau- 
linus  Natali  9  : 

...  Los  popttlis  fettiTB  recarrit, 

g^a  sanctiu  quondam  cesio  demiMos  ab  alto 
pirilu  Ignito  diviaii  fulmine  linguai. 

Vide  Baron.  ann.  44.  n.  13. 14.  [In  Mis- 
sali  Hierosolymìtan.  Equitum  Argen- 
torati  ann.  1505.  impresso,  ut  scribit 
Hofmannus  in  Lexico  v.  Apostolorum 
Festum,  reperi  tur  sub  die  16.  Julii  com- 
memoratoria  Missa,  quando  Apostoli  ad 
prsedicandum  per  orbem  divisi  sunt,  sub 
titulo  :  Divisio  Apostolorum,] 

o*  Festum  Evangelismi.  Vide  in  Do- 
minica. 

o  Festum  Eucharistiìe,  Idem  quod 
Corporis  Christit  in  Lit.  ann.  1356.  ex 
Reg.  84.  Chartopb.  reg.  eh.  777.  et  in 
Necrol.  MS.  Fratrum  Min.  Silvanect. 

Festum  Exaltationis  S.  Crucis. 
Vide  Beletum  cap.  151.  Durand.  lib.  7. 
cap.  29.  Auctorem  Vit»  Gregorii  IX. 
PP.  a  Bosqueto  editum  pag.  221.  Baron. 
ann.  628.  num.  2.  Puncellum  in  Mo- 
numentis  Ambrosiana  Basilicse  pag. 
426.  etc. 

<»  Festum  Exspectationis  Mariìb, 
Die  18.  Decembr.  aliis  16. 

T  Festum  S.  Filiastri.  Vide  in  Fi- 
liaster. 

o  Festum  Florum.  Chron.  Patavln. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
»vi  col.  1119:  Nono  Kalendas  Junii,  \^f, 
leg.  Julii,]  dum  fieret  solemnitas  Festi 
florum,  sumta  occasione  festi,  populus 
consulte  armatur.  Et  col.  1120  :  Ludos 
annuos  instituunt  ipsa  die  victoriss,  sci- 
licet in  vigUiis  S.  Johannis  de  Junio,  cum 
floribus  et  pulegiis  ad  flumina  cantantes 
incedunt, 

o  Festum  Uerbarum,  Idem  quod  As- 
sumptionis  Deiparas;  appellationis  ra- 
tionem  profert  Witeckìndus  in  Pulo 
ecclesiast.  :  Ferre  solent  mulieres  in  tem- 
pia fasciculos  herbarum,..,  ob  quam  cau- 
sam  Festum  hoc  vulgo  Herbarum  vocatur. 
[M  Sigillum  MariiB  gloriosse  Virginis 
apud  Haltaus.  in  Calend.  med.  svi  ad 
hunc  diem  :  Cur  autem  mos  inolevit, 
quod  flores  et  herbsi  in  ejus  festivitate 
consecrantur,  ob  duas  causas  fieri  com- 
pr(^antur,  quia  ea  die  cantant  :  Circum- 
dcUfant  eam  flores  rosarum  et  lilia  con' 
vallium...  Alia  causa  est,  quia  de  jure 
omnes  fructus  novi  ante  gustum  deberent 
benedici.,,  statuit  ecclesia,  ut  in  ejus  fes- 
tivitate primitia  fì'ugum  benedicerentur 
a  saceraotibus.] 

Festum  Hypapantes.  seu  Occursus 
Domini,  2.  Febr.  celebrari  ccsptum 
CPoli  anno  15.  Justiniani  M.  ut  auctor 
est  Tbeophanes.  Vide  Durandum  lib.  2. 
cap.  6.  num.  5.  Baronium,  etc.  et  infra 
in  verbo  Hypapante, 

Festum  S.  Jacobi  die  25.  Julii  cele- 


bratur, non  quod  hoc  die  decollatus 
fuerlt,  sed  in  Paschate,  ut  auctor  est 
Honorius  Augustod.  lib.  3.  cap.  163. 

o  Festum,  seu  Festivitas  Jherusalem 
quando  capta  fuit  a  Christianis  notatur 
ad  xiv.  Julii  in  Galendar.  S.  Martial. 
Lemov.  ex  Cod.  reg.  1138. 

0  Festum  Incarnationis  Dominig^e, 
Idem  quod  Annuntiationis  Deiparie,  Lit. 
remiss.  ann.  1408.  in  Reg.  162.  Ghartoph. 
reg.  eh.  395:  Die  xxva,  Martii  ultimo prss- 
teriti,  qua  die  celebratum  fuit  Festum 
Incarnationis  Dominicm,  etc, 

*  Festum  Innooentum.  Vide  infra 
Festum  B,  M.  Magdalena  et  Kalendss. 

Festum  Inventionis  S.  Crucis,  ut  5. 
Non.  Mali  solenniter  celebraretur,  ins- 
tituit  Eusebius  PP.  Microlog.  cap.  55. 
Hoc  festo  carent  Graeci,  ut  ex  eorum 
Menologiis  constat. 

Festum  S.  Joannis  ante  Portam 
Latinam,  est  Ula  dies,  iuquit  Honorius 
Augustod.  lib.  3.  cap.  160.  qua  Johannes 
Apostolus  a  Domitiano  Cessare  ante  ean- 
dem  portam  in  dolium  ferventis  olei  est 
missus,  sed  divinitus  liberatus.  Vide  Be- 
letum cap.  126. 

Festum  S.  Joannis  Evangelista, 
seu  Dormitio,  incidit  in  diem  Nativitatis 
S.  Joannis  Bapt.  Sed  quia  ob  celebre  £/- 
ficium  illic  agi  non  potuit,  Ecclesia  27. 
Decembris  die  ejus  festivitatem  instituit, 
quando  ab  exilio  reaiit,  vel  ipsius  Ecclesia 
dedicata  extitit.  Ita  Honorius  August. 

*  Festum  S.  Joannis  dicti  Confesso^ 
ris,  fundatoris  scilicet  monasterii  Reo- 
maensis  an.  circ.  440.  memoratur  in 
Charta  ann.  1360.  ex  Reg.  109.  Ghartoph. 
reg.  eh.  121.  Hujus  memoria  Celebris  est 
in  antiquis  martyrologiis  ad.  v.  Gal. 
Febr. 

<*  Festum  de  Lancea  Ghristi.  Vide 
suora  Festum  de  Clavibus. 

Festum  S.  Laurentii  inter  ea,  quae 
celebrari  debent,  recensetur,  in  Gapitu- 
lari  Aquisgranensi  ann.  817.  cap.  46.  in 
Concilio  Lugdunensi,  et  in  Provinciali 
Cantuariensis  Eccl.  lib.  2.  tit.  3.  Vide 
Durandum  lib.  7.  cap.  23.  et  Beletum 
cap.  75.  145.  prseterea  Guillelmum  Neu* 
brig.  lib.  2.  cap.  35. 

1  Festum  Lazari  praecipitur  in  anti- 
quis Statutis  Synod.  Ecclesia  iEduensis 
apud  Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  475: 
Festa  vero  Nazarii  et  Gelsi  martyrum  et 
Beati  Lazari  injungentur  solemniter  ob- 
settari. 

1  Festum  Luminum,  Idem  quod  su- 
pra  Festum  Hypapantes,  sic  dictum  quod 
solemnis  in  eo  fit  cereorum  benedictio. 
Chron.  S.  iEgidii  apud  Leibnit.  tom.  3. 
Brunsvic.  Script,  pag.  578  :  *T«avTri  Do- 
mini^  id  est,  restum  Purificationis,  hoc 
est,  Feslum  Luminum  dico. 

1  Festum  Luminum,  vocabatur  praB- 
terea  a  primis  Christianis  anniversaria 
baptismi  dies,  Grsecis  prsBsertim  olim 
celebrata.  Gre^orius  Naz.  Orat.  39.^  ini- 
tio  :  *1I  yàp  kyioL  x&v  9(dt(i>v  T)ti.£px,  et;  ?)v 
a^typieOa,  xai  t)V  lopTal^etv  Y]^t(ó(jLeOa  9r,(t&pov, 
àpXTiv  |tèv  xh  ToO  è{ioO  xptoroO  ^dirri(r|jia  Xapi- 
6avei,  ToO  àXY]OivoO  9U)Tbc,  toO  9(i>T(2^ovtoc 
navTQi  àvOpcoicov  cp^ópLsvov  et;  tòv  xicrtiov. 

Festum    Macchab^orum ,  in   quod. 
exstant  compi ures  Sanctorum  Patrum 
Homiliae.  Vide  Beletum  cap.  142. 

^  Festum  MagnìE  Domina,  apud 
Hungaros  Assumptio. 

o  Festum  B.  m.  Magdalenìe  ludi- 
briìs  atque  ineptiìs  apud  moniales  cele- 
bre, ut  kalendss  apua  clericos.  Reg.  vi- 
sitat.  Odonis  archfep.  Rotomag.  ex  Cod. 
reg.  1245.  fol.  18.  r>.  :  Item  inhtbemus  ne 
de  celerò  in  Festis  Innocentum  et  B,  M, 
Magdalenss  ludibria  exerceatis  consueta, 


inducendo  vos  scilicet  vestibus  seeula- 
rium,  aut  inter  vos  seu  cum  secularibus 
choreas  ducendo, 

*  Festum  B.  M.  de  Adventu,  Idem 
quod  Conceptùmis.  La  Nostre  Dame  dea 
Avans,  in  Charta  ann.  1356.  ex  Reg.  84. 
Ghartoph.  reg.  eh.  629.  in  alia  ann.  1397. 
ex  Reg.  152.  eh.  83.  in  Lit.  remiss.  ann. 
1398.  ex  Reg.  153.  eh.  242.  etc. 

0  Festum  B.  M.  Candelabric^,  Idem 
quod  Candelaria  1.  festum, Purificationis 
B.M.  inStat.  magn.  Lamb.  prior.  Squii- 
lac.  in  Append.  ad  tom.  6.  Annal.  Be« 
ned.  pag.  638.  col.  2. 

Natalis  S.  Marine  ad  Martyres,  8. 
Id.  Maii  in  Libro  Sacram.  Gregor.  M. 
festum,  quod  etiam  Dedicatw  Eeclesiss 
B.  Martss  od  Martyres  nuncupatur.  Illud 
instituit  Bonifacius  IV.  PP.  converso 
Romano  Pantheo  in  Ecclesiam  S.  Marise 
et  omnium  Martyrum.  Vide  Paulum 
Diac.  lib.  4.  Hist.  Langob.  cap.  87.  lib. 
5.  cap.  11.  Honorium  Augustod.  lib.  8. 
cap.  161.  et  Beletum  cap.  127. 

T  Festum  B.  Marine  de  Nive  a  Ni- 
colao  PP.  V.  in  Provincia  Rotomagensi 
insti  tu  tum  ann.  1454.  rogante  Guillelmo 
de  Estoutevilla  Cardinali  et  Archiep. 
Rotomag.  ut  discimus  ex  Bulla  ejusdem 
Nicolai  inter  Anecd.  Marten.  tom.  1. 
col.  1829. 

^  Nostre  Dame  de  la  nef  sixieme  d'Aoust, 
in  Ch.  ann.  1417.  ex  Tabul.  capit.  Carnot. 

•  Festum  B.  M.  CleophìE  et  Sa- 
LOME.  Charta  Fulcon.  eptsc.  Paris,  ann. 
1347.  ad  calcem  Hist.  trium  Mariar. 
Joan.  de  Venelte  ex  Cod.  reg.  7581  :  Jn 
Festo  B.  M,  CleophsB,  quod  est  vieesima 
Quinta  die  Maii  ;  et  in  Festo  B,  M.  So- 
tome,  quod  est  vieesima  secunda  die  Oc- 
tobris, 

Festum  S.  Martini  recensetur  inter 
festa,  qusB  celebrari  debent,  in  lib.  6. 
Capitul.  cap.  189.  in  Capitulari  Anuis- 
gran.  ann.  817.  cap.  46. in  Gapitulis  wal- 
terii  Aurelian.  cap.  18.  in  Goncil.  Lug- 
dun.sub  Innoc.  iti,  etc.  Vide  Capitulare 
Ahytonis  Episcopi  Basileensis  cap.  8.  et 
Beletum  cap.  168. 

1  Festum  S.  Martini  Bullientis, 
vulgo  etiamnum  S.  Martin  Bouillant, 
quod  «state  4.  scilicet  Julii  celebretur. 
Computus  ann.  1202.  tom.  2.  de  Usu 
feud.  pag.  CLix  :  A  die  Martis  ante  Pen^ 
tecostem  usque  ad  diem  Martis  ante  Fes- 
tum S,  Martini  Bullientis...  Petrus  de 
Argeriis  de  xxiui.  diebus  usque  ad  diem 
Martis  ante  S,  Martinum  Bulientem 
VI.  lib, 

^  Festum  S.  Martini  Hiemalis  , 
quod  die  undecima  Novembris  celebra- 
tur, in  Ch.  ann.  1260.  ex  Tabul.  Fiscan. 
et  alibi  psLSSìm,  Donne  tesmoingmonseau 
le  Samèdi  avant  la  saint  Martin  de  ver^ 
ton  l'an  1351.  in  Ch.  de  Baude  Dorè  ami- 
raldi  ducis  Britan.  Italis,  Vernino,  hie- 
malis, hibernus. 

^  Festum  Gloriosa  Matris,  Domi- 
nici Matris.  Vide  Festum  AnnunticUio- 
nis  Deipara^. 

Festum  S.  Michaelis,  est  Ula  dies, 
inquit  Honorius  Augustod.  lib.  3.  cap. 
167.  qua  populus  Chì*tstianus  cum  pagania 
pugnava,  et  victoriam  per  S,  Michaelem 
Archangelum  obtinuit.  Vide  Cathwlphi 
Ep.  ad  Carolum  M.  tom.  2.  Hist.  Frane, 
pag.  667.  Beletum  cap.  129.  153.  et  Du- 
randum lib.  7.  cap.  12. 

®  Festum  Ministeriorum,  La  Feste 
des  mesiiers,  in  Lit.  remiss.  ann.  1394.  ex 
Reg.  146.  Ghartoph.  reg.  ch.  432  :  Envi" 
ron  la  S,  Martin  d'iver  le  suppliant  alla 
tendre  fillé  pour  cuidier  prendre  un  ou 
deux  hevres  ou  connilz,pour  donneràsea 
amia,  auaquelz  U  entenaoit  faire  hontieur 


FES 


FES 


FES 


459 


► 


à  la  Feste  de$  meetiers,  qui  est  oceota- 
tumé  d*estre  faite  chacun  an  à  Pontoise 
en  Vonneur  et  révérence  de  la  Vierge  Ma- 
rie, et  au  profit  de  son  église. 

FE8TUM  NaTIVITATIS  OHRISTI,   fCSlO- 

ram  omnium  Metropolis  appellatum  a 
Joanne  Chrysost.  Orat.  de  É.  Pbilo^o- 
nio,  et  ab  Isaacio  invectiva  i.  in  Arme- 

niOS  cap.  12:  Uoù>ti\  ioprt)  xa\  'pil^a^xaìi 
àpx^  xai  iopTfi)v  .iopTT),  xai  |i.Y]Tp&iioX(C  ira- 
<T&v  éopTtìv.  [••  Vide  Glossar,  med.  Gr»- 
cit.  col.  414.  S.  Au^ustinus  Epist.  119  : 
Noveris  diem  Natalie  Domini  non  in  Sa" 
cramento  eeM>rarij  sed  tantum  in  memo- 
riam  revocavi,  quod  natus  stt .  etc.  Vide 
Joan.  NicsBQum  Arcbiepisc.  in  Orat.  de 
Nativit.  Dom.  edita  a  combefisio  pag. 
800.  801.  In  Oapitularibus  lib.  2.  cap.  85. 
et  Concìlio  Mogunt.  cap.  86.  in  Natali 
Domini  dies  quatuor  celebrarijubentur. 
Hoc  vero  festo.  si  in  feria  sexta  aut  sep* 
tima  contigerit,  carnibus  vesci  licet 
propter  excellentiam,  ut  est  apud  Grego- 
rium  lib.  8.  Decret.  tit.  46.  cap.  8. 

FkSTUM  NaTIVITATIS  S.  MaRI£.  QuO- 

modo  institutum  fuerit,  docet  Honorius 
Augustod.  lib.  8.  cap.  16.  bis  verbis  : 
Quidam  solitanus  vitam  ducens  sanctissi- 
mam,  audivit  annis  sinjjulis  die  Nativi- 
tatis  S.  Marias  GenittHcis  Dei  harmoniam 
concentus  Anqelorum  in  coelo:  qui  eum 
miraretur,  quui  hocessety  etorasset  intente, 
dictum  est  illi  per  Angelum^  quod  ea  die 
nata  sit  S,  Maria,  Cujus  Nattvitatis  eum 
ignoretur  ab  hominibus  in  terra,  venera-- 
biliter  eam  excolunt  in  coelis  Angeli.  Quod 
iUe  referens  Ecclesiss  statuta  est  ^us  Na- 
tivitas  solenniter  cel^òrari.  AddeBeletum 
cap.  149.  et  Durand.  lib.  7.  cap.  28.  prae- 
terea  Vitam  Gregorii  IX.  PP.  apud  Bos- 
quetum  pag.  2:^.  Vide  supra  Festum 
Concept.  La  Septembrate  vocant  hoc  fes- 
tum iStatuta  MSS.  vour  les  Seliers  et  les 
Peintres  de  Paris:  Nul  ne  peut  ouvrer  au 
Dimancke,ne  aux  quatre  Fentes  nostre 
Darnsy  c^est  assavoir  à  la  Myaousty  à  la 
Septembrate,  à  la  Chandeleur,et  enMars, 
etc.  [M  Appellatur  Septembraiche,  inCh. 
ann.  1270.  ex  Tabul.  Carnet.  Septem- 
bresce,  in  Stat.  ann.  1311.  tom.  5  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  272.  Septembreche, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1888.  ex  Reg.  128. eh. 
175.]  L'Angevine  appellatur  apud  Ande- 
gavenses  seu  Andeaatfina.  quod  censuum 
ac  redituum  prsediorum  in  ea  Provincia 
solutiones  fere  omnes  in  hoc  festum  in- 
cidant,  non  vero,  quod  illud  institutum 
fuerit  a  S.  Maurilio  Andegavensi  Epis- 
copo, uti  censuit  Bordinius  in  uist. 
Andegav.  pag.  16.  eum  ejus  celebri tatis 
memoriam  tum  primum  auditam  in 
Galliis  plerique  vellnt  sub  Carolo  Calvo, 
quod  in  Capitulis  Walterii  Episcopi  Au- 
rei ianensis,  editis  a  Cel lotto  cap.  18. 
itiius  meminerit,  de  ea  vero  sileant  He- 
rardus  Turonensis,  Hincmarus  Remen- 
sis,  Isaac  Lingonensis.  et  Theodulf us,  et 
ipsi  Aurelianenses  Episcopi.  Isti  us  porro 
nomencIatursB  crebra  est  mentio  in  Re- 

gesto  Ludovici  Regis  Sicilise  in  Camera 
omput.  Paris.  foT.  74  :  Jean  Hardoul 
doit  fai  simple  à  6.  den.  de  devoir  au  jour 
de  VAngevine  par  ckascun  an.  Poi.  54  : 
Rentes,  que  plusieurspersonnes  doivent  à 
VAngevine.  Fol.  63:  Des  rentes  et  f rome nt 
deus  chascun  an  au  jour  de  VAngevine. 
Fol.  72  :  Messire  Brient  de  Coismes  Che' 
valier,  homme  lige  à  eause  de  ìa  terre  de 
CràbiSy  a  12.  den,  de  servicepar  anaujour 
de  VAwfevine.  Adde  quae  observavit  vir 
doctissimus  ,  ipseque  Andegavensis  , 
iGgidius  Menagius  in  Orig.  linguas 
Francie»  pag.  676. 

^  Lit.  remiss.  ann.  1855.   in   Reg.  %d 
Chartoph.  reg.  eh.  284  :  Icellui  Huet,  q^^: 


I 


de  Derval  en  Bretaigne,  estoit  venuz  à 
Angiers  à  la  foire,  appelUe  VAngevine,  le 
jour  de  Feste  Nostre  Dame  en  Septembre, 
La  seurveille  de  la  Feste  Nostre  Dame 
VAngevine  en  Seplembre,  in  aliis  Lit. 
ann.  1451.  ex  Reg.  185.  eh.  115. 

Festum  Omnium  Sangtorum.  Scrip- 
tum est  in  Gestis  Ponti ficalibtts,  innuit 
Alcuinus  Uh.  de  Divin.  Offlc.  qtuxl  S, 
Bonifacius  PP.  (IV.)  quandam  domum 
Romss^  Pantìieon  nomine,  quas  erat  conse- 
crata  in  honore  omnium  dssmoniorumy  eli- 
minatis  omnibus  spurcitiis,  sacraverit  Ec- 
clesiam  in  honore  sanctsi  Dei  Genitricis, 
omniumque  Sanctorum.  Unde  constitu- 
tum  est,  ut  plebs  universa  per  totum 
orbem  in  Kl.  Novembribus ,  sicut  in  die 
Natalie  Domini,  ad  Ecclesiam  in  honore 
omnium  Sanctorum  ad  Missarum  solen- 
nia  convenire  studeat,  illud  attendentes, 
ut  quidquid  fragilitas  humana  per  igno- 
rantiam  aut  negligentiam  in  solennitati- 
bus  Sanctorum  minus  piene  peregisset,  in 
hac  sancta  observatione  solveretur.  Hono- 
rius Augustod.  lib.  8.  cap.  168  :  Festivi- 
tatem  Omnium  Sanctoì*um  Crregorius  PP. 
Junior  instituit,  quam  prius  Bonifacius 
PP.  in  honore  S.  Maria  et  omnium  Mar- 
tyrum  servandam  censuit.  Chronicon  Rei- 
cnersperg.  ann.  831.  Gregorium  IV.  PP. 
ait,  Ludovici  Pii  consensu,  statuisse,  ut 
secundum  Romanam  consuetudlnem 
per  totam  Galllam.  ea  festivitas  Kal.  No- 
vembr.  deinceps  ageretur  :  quam  sanctam 
consti tutionem  ab  eo  tempore  servat 
omnis  in  tote  terrarum  orbe  Catholica 
Ecclesia.  Adde  Sigebertum  ann.  885. 
Durandum  lib.  7.  cap.  84.  et  Baronium 
ad  1.  Novemb.  in  Martyrolog.  Memoria 
Omnium  Sanctorum,  apud  Ditmarum  lib. 
6.  pag.  71.  apud  Graecos  Festum  omnium 
SS.  celebratur  die  Dominica  proxima 
post  Dominicam  Pentecostes.  Vide 
Evangelistarlum  Gr.  et  Theoph.  Cera- 
meum  Homll.  41. 

*  Festum  OzanNìE,  Dominica  palma- 
rum  ,  in  cujus  solemni  processione 
Osanna  cantatur.  Lit.  re  miss.  ann.  1392. 
in  Reg.  142.  Chartoph.  reg.  eh.  284  :  En- 
vironla  Feste  de  V(kanne,etc.  Vide  supra 
Dominica  Osanna, 

Festum  Palmarum,  apud  Conradum 
Usperg.  ann.  1106.  Dominica,  qusB  pr»- 
cedit  Pascha  :  paio^ópoc  GrsBcis.  Luith- 
prandus  lib.  8.  cap.  5  :  In  ea,  qum  est 
ante  ^«loo^^pov,  qiiod  nos  Palmarumramos 
dicimus,  hebdomada,  etc.  Vide  Dominica 
Palmarum  [^  et  Glossar,  med.  GraBCit. 
voce  Bafc,  col.  166.] 

o  Charta  ann.  1079.  ex  Chartul.  Vin- 
doc.  eh.  874  :  Venditoribus  inter  censum 
et  suss  consuetudinis  epulumxviij.  denarii 
reddendi  sunt  omni  anno  ad  diem  festum 
Palmarum, 

Feltum  Passionis  S.  Petri.  Vide 
Catwlphum  in  Epist.  ad  Carolum  M. 
tom.  2.  Hlst.  Fr.  pag.  667. 

Festum  S.  Petri  ad  Vincula,  Kal. 
Augusti,  institutum  ferunt.  Jussu  Eu- 
doxisB  Augustse  Imp.  Theodosii  uxoris, 
ut  poputus  revocaretur  a  gentilis  su- 
perstitionis  pompa ,  quam  quotannis 
celebrabat  ea  die,  prò  Victoria  Octaviani 
Aug.  de  Antonio  et  Cleopatra  Kal.  Au- 
gusti relata.  Ita  Honorius  Augustod. 
lib.  8.  cap.  164.  Beletus  cap.  141.  Duran- 
dus  lib.  7.  cap.  19.  Andreas  Silvlus  ann. 
439.  et  Chronicon  M.  Belgicum  pag.  14. 
etc.  At  scaliger  lib.  5.  de  Emend.  temp. 
Actiacam  vTctoriam  8.  die  Sept.  non 
autem  Kal.  Augusti  contigisse  probat  : 
unde  elicit,  aliud  solenne  veteris  supers- 
titionis  fuisse. 

Festum  S.  Petri  Epularum  ,  ita 
appellatum  Festum  Cathedrss   S.  Petri 


AntiochisB,  quod  etbnici  hacdieadparen- 
tum  sepulcra  convivia  agerent:  qus 
quidem  festivitas  Caracognatio  nuncu- 
pabatur.  Vetus  Glossarlum  cap.  de  Die- 
bus  featis  :  Cara  cognatio,  Tt|jLY)(riv7evio(  : 
ubi  reponunt  viri  docti  ^ilia,  vel  xi\i.ìol 
oMyyhticL,  Kalendarium  rusticum  apud 
Gruterum  pag.  188.  in  mense  Febr.  Lu- 
per  calia  ,  Cara  cogncUio ,  Terminaìia. 
Aliud  Kalendarium  a  Bucherio  editum 
habet  hac  die  Caristia,  ut  9.  KI.  Mart. 
Feralia,  7.  Kl.  Tenninalia;  Lupercalia 
deniquel5.  Kal:  Mart.  Kalend.  Herwarti, 
8.  Kl.  Mart.  Caristia,  Ita  Caristia  idem 
vaiet  ac  Cara  cognatio,  Appellationia 
posterioris  rationem  indicat  PtoiomaBua 
Silvlus  in  Laterculo  :  8.  Kal.  Mart,  De* 
positio  S,  Petri  et  Paoli.  Cara  cognatio, 
ita  dieta,  quia  tunc,  etsi  fuerint  vivorum 
parentum  odia,  tempore  obitus  deponun- 
tur,  Papias  ex  Glossis  antiquis  MSS.  : 
Caristia,  dies  festus  inter  oognatos.  Age-. 
bantur  porro  in  hoc  ethnicorum  festo 
solennes  epuI'dB  ad  parentum  sepulcra, 
^tXixà  av|&n6(ria,  in  Cnronic.  Alexandrin. 
pag.  268.  qu8B  nuidem,  ut  abolerentur 
superstitiones,  Ecclesia  festum  cathedr» 
S.  Petri  Antiochi»  hac  diecelebraripr»- 
cepit.  Beletus  cap.  88.  ex  quo  Durandus 
lib.  7.  cap.  8.  Dieitur^  inquit,  Festum  B. 
Petri  Epularum,  Fuxt  enim  consuetudo 
veterum  ethnicorum,  ut  singulis  annis 
mense  Februarii  certo  quopiam  die  epu' 
lasad  parentum  suorum  tumulos  appo- 
nerent,  quas  noctedasmonesconsumebant, 
eum  inde  non  minus  falso  quam  ridicole 
animss  reflci  credebantur.  Putabant  enim 
hujusmodi  epulas  cUf  animabus  circa  tu- 
mulos errantibus  absumi,  Hac  autem  con- 
suetudo  atque  hujusmodi  falsts  opinicnis 
error  a  Christianis  vix  extirpari  potuit, 
Quod  quidem,  eum  vid  sancii  animadver- 
tissent,  ac  penitus  itlam  oonsuetudinem 
extinguere  voluissent,  instituerunt  Fes- 
tum de  Cathedra  S.  Petri,  tam  de  Ola, 
qiue  fuit  Romss,  quam  quas  Antiochias,  id- 
que  eodem  die,  quo  abominanda  illa  ab 
ethnicis  fiebant,  ut  solenni  hocfestopravas 
iUius  consuetudinis  festum  omnino  extin- 
gueretur,  Unde  etiam  ab  illis  epulis  fes- 
tum  hoc  appellatum  est  B.  Petri  Eputa- 
rum.  Vide  Concil.  Turonense  II.  can.22. 
et  Capitul.  Caroli  M.  lib.  6.  cap.  194. 
[<»  197.] 

o  Vitffl  SS.  MSS.  ex  Cod.  28.  S.  Vict. 
Paris,  fol.  62.  r«.  col.  2:  Ceste  feste  de  la 
cathédration  de  S,  Pierre  soloit  estre  ape- 
lée  Feste  de  les  viandes  de  S,  Pierre,  Cous- 
lume  fu  anciennement  des  paiens,  enei 
comme  maistres  Jehanz  Belelhz  disL  que 
il  offroient  chascun  an  ou  mois  de  Février 
à  certain  jour  viandes  sus  les  tombes  de 
lor  parenz,  et  iqui  de  nuit  li  Diable  les 
gastoient,  et  il  cuidoient  que  les  ames,  qui 
aloient  de  lez  Us  tombes,  lesqueles  il  àjpe- 
loient  utnbres ,  les  gastaissent...  Ceste 
coustume  de  celes  viandes  à  paines  que 
Von  la  poi  osler  as  Crestiens. 

o  Festum  S.  Petri  ad  Equites.  Lit. 
remiss.  ann.  1889.  mense  Sept.  in  Reg. 
186.  Chartoph.  reg.  eh.  168:  Le  jour  de 
la  Saint  Pierre  aux  c/tevaliers  derraine- 
ment  passe,  etc. 

Festum  Pr^esentationis,  cujusauc- 
tor  dicitur  Anselmus  de  Chantemerle 
Episcopus  Redonensis,  qui  obiit  anno 
1^.  Vide  Gali.  Christianam. 

*  Quod  a  Gregorio  PP.  XI.  approbatum 
ann.  1374.  Philippe  de  Maceriis  sugge- 
rente Carolus  V.  in  Capella  regis  ac 
deinde,  anno  sci  licet  1374.  in  aliis  eccle- 
siis  celebrari  Jiissit  ;  cujus  institutionem 
a  Clemente  VII.  PP.  contìrmari  obtinuit 
idem  Philippusann.  1385.  Haec  pluribus 
docet  D.  Le  Beuf  in  Dissert.  qusa  extat 


460 


FES 


FES 


FES 


tom.  17.  Gomment.  Àcad.  Inscript.  pag. 
604.  505.  et  509.  Hildebrando  de  Diebus 
festis  paff.  41.  Idem  est  alqueFestumPu- 
rifieatìonxs,  [<»  Vide  Glossar,  med.  Gr»- 
Cit.  voce  'Aic6doaic  t^c  0eot6xou,  col.  101. 
et  Ei<T6«ia  col.  857.] 

•^  Festum  Primitiarum,  apud  An- 
glosaxones  S.  Petri  ad  Viacula. 

T  Festum  Porificationib  S.  Mari^ 
observanduQi  ^rsecipitur  lib.  2.  Capitul. 
cap.85.  et  alibi. 

Festum  Reliquiarum,  seu  Gomme- 
moratio  Sanctorum,  quorum  reiiquiae 
sunt  in  ea  Ecclesia,  in  qua  celebratur. 
Statuta  antiqua  Ordin.  Gartusiensis  1. 
part.  cap.  28.  S  7  :  Fettum  Reliquiarum 
Molenniter  celebramu8  ;  Conversi  lamen  et 
tnereenarii  debent  laborare,  sed  non  circa 
domum  superiorem.  In  hoc  fe»to  dicuntur 
CapUula  plurimorum  Martyrutn;  Rea- 
ponsoria  vero  et  Antiphonm^  aicut  in  Festo 
omnium  Sanctorum.  Et  1 12  :  Jn  0ctavi8 
Feati  Reliquiarum  Eccleiix  auperioris, 
fiat  festum  Reliquiarum  Ecclesiss  inferiO' 
ris  ;  non  tamencessatur  abopeì'ibus,  Àdde 
cap.  82. 1 1.  part.  2.  cap.  12.  S  6. 

•  Festum  Relè  vATiONisB.  Stephani, 
id  est,  Relevationis  seu  Inventionis, 
quod  8.  Aug.  celebratur,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1876.  ex  Reg.  106.  Ghartopb.  reg. 
cb.886. 

•  Festum  Ros^,  Lit.  remiss.  ann. 
1366.  in  Reg.  97.  Ohartoph.  reg.  eh. 
618  :  Comme  le  jour  de  VAscenaion , 
icellui  Goeron ,  demourant  au  bourc  la 
royne,  venoit  de  la  Feate  de  la  Rose,  qui 
avoit  eaté  cellui  jour  en  la  ville  de  Eai- 
gneux, 

^  Festum  Sacramenti,  in  Northof. 
Gbron.  Marcan.  ap.  Meibom.  Script,  tom. 
1.  pag.  408.  Festum  Gorporis  Ghrlsti. 

Festum  Sanctipicationis  Deiparjs. 
Statuta  ann.  1868.  Ord.  Gartusiensis  1. 

Sart.  cap.  2.  { 8:  In  Festo Sanclificationia 
\eatm  Marim  fiat  officium,  sicut  in  Nati- 
vitate  ejusdem^  nomine  Nativitatis  in  no- 
men  Sanclificationia  tranamutato. 

•  Festum  Sanctissimi  Sagri,  Idem 
quod  Corporia  Christi.  Epist.  abbat.  Be- 
ned.  Paris,  congregat.  ann.  1852.  in  Lib. 
nig;  priorat.  S.  Petri  Abbavil.  fol.  509. 
r>.  :  Featum  Sanctiasimi  Sacri  seu  Eucha- 
riatim  Domini,  Featum  aacrm  venerationia 
Eucaristias,  in  Gharta  Phil.  V.  ann.  1319. 
ex  Reg.  59.  Ghartopb.  reg.  eh.  64.  Lit. 
remiss.  ann.  1858.  in  Reg.  81.  eh.  857  : 
In  die  feattvitatia  aanctiaaimi  Sctcramenti, 
CharlotusBerengariiel  JohanninualePage 
in  villa  Paris,  quia  festivitas  baculi  par- 
rochias  SS.  Sacramenti  celebratur,  tripu^ 
diare  iverunt.  La  Feste  du  Sacre  Nostre 
Seigneur,  in  aliis  Lit.  ann.  1448.  ex  Reg. 
179.  eh.  164.  Poema  cui  titulus  Les  Ad- 
ventures  advenuea  en  France  ab  ann. 
1214.  ad  ann.  1412: 

110  et  troia  oent  dix-huit,  quanti  le  chier  tempa  paisà, 
Dompt  Gill  l*Aiigualin,  qui  en  ce  tempa  r^a, 
Pir  consail  aux  aaigea  la  Feate  Dieu  trouta. 
Dieu  gart,  qui  en  estet  touiqoura  la  nuintendra. 

•  Festum  Septem  Dolorum.  Vide 
supra  Featum  Compaaaionia  E.  M. 

•  Festum  Septem  Fratrum.  Annal. 
Dominican.  Golmar.  ad  ann.  1268:  Circa 
Columbariam  non  pluit  duodecim  aepti- 
mania,  videlicet  a  festo  Matthias  usane  ad 
Festum  septem  Fratrum.  Lea  aept  Frerea, 
in  Galena,  antiquo  Metensi  addiemsep- 
timam  Julii. 

<*  Festum  Septem  Gaudiorum  B.  M. 
ad  11.  Galend.  Sept.  notatur,  sedmanu 
recentiori,  in  Martyrol.  eccl.  SS.  Steph. 
et  Sebast.  Narbon.  ex  God.  reg.  5255. 

•  Festum  Sangti  Sepulcri  memora- 


tur  in  Gharta  ann.  1179.  ex  Ghartul.  Mi- 
ciac. 

Festum  StellìE.  Vide  Stella. 

1  Festum  S.  Thecl^e.  Goncii.  Terra- 
con.  ann.  1829.  cap.  85.  apud  Marten. 
tom.  4.  Anecd.  coi.  294  :  Mandamua,  qua- 
tenua  obaervent  eonatitutionea  editaa  in 
aacro  Concilio  ferracene  auper  obaerva- 
tiene  Feativitatia  B.  Theclas  virginia  et 
martyriaf  guae  nono  Calendaa  Octobrisfea- 
tivari  intttulatur,  per  auaa  civitatea  et 
dio&t^eaea  in  abatinentia  cibali  et  aervilis 
operia  faciant  celebrari. 

0  Festum  S.  Thom^  cum  choreis  et 
basti  ludiocelebratum  apud  Gorbeienses. 
Ghartul.  Gorb.  sign.  Cascar  fol.  95.  v«.  : 
A  eaté  donne  congié...  defaireei  commen- 
cher  la  Feste  de  monseigneur  S,  Thomas, 
d'y  bien  y  faire  hourt  et  y  dansaer,  comme 
il  est  de  raison, 

Festum  Transpigurationis  Domini. 
Hanc  festivi tatem,  inquit  Beletus  cap. 
144.  factam  constatsub  linem  hiemis.  et 
circa  prìncipium  veris,  cum  videlicet  de 
illa  legitur  Évangelium.  Notat  vero  idem 
Scriptor,  Ghristi  sanguinem  eadem  hac 
die  ex  novo  vino,  si  inveniri  possit,  aut 
aliquantulum  ex  matura  uva  in  calicem 
expressa,  et  racemos  benedici,  indeque 
homines  communicare ,  etc.  [**  Vide 
Glossar,  med.  Graecit.  voce  0a6fi&p,  col. 
482.Ì 

1  FESTUM  Translationis  Jesu,  Idem 
quod  Trans figurationia,  in  Testamento 
Hotherhami  Episcopi  Éborac.ann.  1498. 
in  Lib.  nig.  Scaccarii  pag.  667:  Ego  Tho- 
maa  Rotherham  Archiepiacopua  Ebora- 
cenaia  aanua  mente,  laua  Beo ,  sexto  die 
menaia  Auguati  in  feato  TranalcLcionia 
JheaUj  et  feato  ejuad,  nominia,  etc. 

Festum  SS.  Trinitatis.  [Statuta  Sy- 
nod.  EcclesisB  Leodiensis  ann.  1287.  apud 
Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  851  :  Item, 
atatuimua,  quod  Featum  Trinitatia  domi" 
nicaa  postoctavam  Pentecostea,  qua  voca- 
tur  octava  Trinitatia,  cum  ix.  (ectionibua 
et  debita  aolemnitatefiat.]  VideRupertum 
lib.  11.  de  Divìn.  Offlc.  cap.  2.Microlog. 
cap.  60.  Drogonem  lib.  Miraculor.  S. 
Winnoci  cap.  4.  lib.  2.  Decretai,  tit.  9. 
cap.  2.  et  Éaron.  praeterea  Goncilium 
Arelat.  ann.  1260.  can.  6. 

^  Unum  in  hieme,  alterum  in  «state 
celebrari  solitum  sequentia  innuere  vi- 
dentur.  Ghartul.  S.  Nicasii  Mellet.  : 
Actum  anno  Domini  1258.  die  Mercurii 
post  Trinitatem  sastivalem.  Le  Dimanche 
jour  de  la  Trinile  d*esté,  quntrieme  jour 
de  Juing  Van  1857.  in  Tabul.  eplsc.  Gar- 
not. 

«Festum  Valletorum,  ìd  est  Juve- 
num  etinnuptorum.  Lit.  remiss.  ann. 
1874.  in  Reg.  105.  Ghartopb.  reg.  eh. 
301  :  Comme  d'ancienneté  il  ait  en  la  ville 
Donnemarie  en  Montots  en  Brie  une  con- 
frarie,  appellée  la  Feate  aux  varléa,  la- 
quelle  eat  par  chascun  an  le  Diìnenche 
plua  prochain  aprèala  aaint  Denia.  Alise 
ann.  1888.  in  Reg.  122.  eh.  379  :  Le  Di- 
mencJie  jour  de  la  Feste  aux  varlez  de  la 
ville  de  Doucilli,  que  l'en  appello  la  feate 
du  baaton  S.  Pierre,  etc. 

Festum  Visitationis,  ab  Urbano  VI. 
institutum,  et  a  Bonifacio  IX.  confir- 
matum,  vel  potius  publicatum,  occa- 
sione schismatis  in  Ecclesia  componendi, 
ut  habent  Gobelinus  Persona  in  Gosmo- 
dromio  «tate  6.  pag.  268.  et  Mag.  Ghro- 
nicon  Belgicum  pag.  322.  Adde  Baron. 
Metropolim  Salisburg.  tom.  1.  pag.  170. 
etc. 

Festum  Aman,  apud  Judaeos  institu- 
tum  in  memoriam  supplicii  Amanis, 
qui  in  eo  patibulo,  quod  Mardochseo  pa- 
raverat,  suspensus  est,  ut  habetur  in  lib. 


Esther,  et  apud  Josephum  lib.  11.  cap. 
6.  Geleorabatur  autem  hoc  festum  14.  et 
15.  mensis  12.  Adar,  qui  Februarlo  et 
Martio  respondet.  Hujus  meminit  lex 
18.  God.  Theod.  de  Judsis,  cselicol.  etc. 
(16,  8.)  ad  quam  consulendus  Jacob.  Go- 
thofredus,  [et  Altercatio  inter  Theophi- 
lum  Ghrist.  et  Simonem  Jud.  apud  Mar- 
ten. tom.  5.  Anecd. col.  11 :5cimiMi4 man 
m4iUedictum  a  patribua  nostria  prò  merito 
auo  eaae  auapenaum,  qui  penua  nostrum 
perierat  in  perditionem,  m  cujua  morie 
peracta  revoluto  annogratulamur,aollem- 
nia  votorum  festa  celebramua,  quod  a 
patribua  noatna  accepimua.^ 

^Festum  Gabanarum,  an  Taberna- 
culorum,  de  quo  Levit.  cap.  23.  v.  84. 
Testam.  Isaac  medici  Garcasson.  Judaei 
ex  Ghartopb.  reg.  Montispes.  :  Item  volo 
et  mando  quod  aictum  modium  vini  detur 
et  dividatur  quolibet  anno  per  quatuor 
partea  et  per  quatuor  feativitatea,  videli" 
cet  in  Feato  cabanarumunam  aarcinatam. 

Festum  Asinorum.  cuJus  Officium, 
quod  die  Ghristi  Natalitio  celebrabatur, 
ut  et  no  menci  atursB  rationem,  accipe 
ex  Ordinario  Ecclesia^  Rotomagensis 
MS.  :  Nota,  Cantor,  ai  Featum  Aainorum 
fiat,  proceaaio  ordinetur  poat  Tertiam.  Si 
non  fiat  Featum,  tunc  fiat  proceaaio,  ut 
tunc  praanotcUur.  Ordo  proceaaionia  Aai^ 
norum  aecundum  Rothomagenaem  %iaum, 
Tertia  cantata,  paratia  Prophetia  juxta 
auum  ordinem,  fornace  in  medio  navia 
Eccleaiaa  linteo  et  atuppia  constituta,  pro^ 
ceaaio  moveat  de  clauatrOj  et  duo  Clerici 
de  aecunda  aede  in  cappia  proeeaaionem 
regant,  hoa  veraua  canentea.  Gloriosi  et 
famosi.  Chorua,  Gloriosi.  Vera.  Gujus 
ortum.  Chorua,  Gloriosi.  Vera.  Quem 
futurum.  Chorua,  Gloriosi.  Vera.  Impio- 
rum  JudaBorum.  Chorua,  Gloriosi.  Vera, 
Sed  Judael.  Chortu,  Gloriosi.  Vera.  Israel 
infideli.  Chorua,  Gloriosi.  Vera,  Gentes 
unde.  Tunc  proceaaio  in  medio  Eccleaias 
stet,  et  sex  fudaai  aint  ibi  parati,  et  ex 
altera  parte  Gentilea,  et  omnea  Gentes 
vocent  ita  Vocatorea ,  Omnes  Gentes , 
Dorainus  homo  fit.  Hic  vertant  ae  Voca- 
torea ad  Judaaoa,  O  Judael,  verbum  Dei. 
Vera,  Vestr»  legis  testes.  Juda^i  reapon' 
deant,  Nos  mandatum  vobis.  Vocatorea 
ad  Gentilp-a  dicant.  Et  vos  Gentes  non 
credentes.  Gentilea  reapondeant,  Deum 
verum  Regem  rerum  (i.  Regum.)  Voca- 
torca,  priua  Moyaem,  ita  dicentes.  Tu 
Moyses  Le^islator.  Tunc  Moyaea,  tenena 
tabulaa  legta  apertaa ,  indutua  alba  et 
cappa,  et  cornuta  facie,  barbalua  tenena 
virgam  in  manu,  diccU,  Vir  post  me  ve- 
niet  exortus.  Hoc  dicto,  Vocatorea  eum 
ducant  ultra  fornacem,  dicenlea.  Iste 
eoe t US,  psallat  IsBtus.  Chorua,  Quod  Ju* 
dsea.  Vocatorea  dicant  ad  Amoa,  Amos 
mentis.  Tunc  Amoa  aenex  barbatua  api^ 
cam  tenena,  dicat,  Ecce  dies  venlent. 
Vocatorea,  Chorua,  Quod  JudsBa.  Vocato- 
rea dicant  Ysaias,  Ysaias  verbum  qui 
scit.  Ysaias  barbatus,  alba  indutus,  per 
medium  frontem  rubea  stola  distrinctus, 
rftca^  Est  necesse  virga  Yesse.  Vocatorea, 
etc,  Vocatorea  ad  Aaron,  Aaron,  doce 
populum.  Aaron  omatua  Pontificalibua 
tndumentia,  et  mitra,  barbatua,  tenena 
florem,  dicat,  Virga  Jesse  florida.  Voca- 
torea, etc.  Vocatio  JeremisB,  Qui  vocaris 
Iheremias.  Iheremiaa  aacerdotali  habitu 
omatua,  et  barbatua,  tenena  rotulumy 
dicat.  Sic  est,  hic  est  Deus  noster.  Vò- 
catorea ,  etc.  Vocatio  Danielia ,  Daniel 
Judica  voce  Prophetica.  Daniel  indutua 
viridi  tunica,  juvenHem  vultum  habena, 
tenena  spicam-,  dicat.  Sanctus  Sanctorum 
veniet.  Vocatorea,  etc,  Vocatio  Abacue, 
Abacuc  Regis  ccBlestis.  Abacue,  aenex 


FES 


FES 


FES 


461 


> 


claudu8j  DalnuUica  indutus,  habens  in 
pera  rcuUcei  et  longas  palnuu,  habens 
unde  genteà  percutiat^  comedene,  dicat. 
Opus  taum  Inter  ^  bini,  Vocatoresy  etc. 
Duo  mi88ì  a  Rege  Balec^  dieanty  Balaam, 
veni  et  fac.  Tunc  Balaam  omatu$,  sedena 
super  asinanij  (hinc  festo  nomen,)  habens 
calcaria,  retineat  lora,  et  calcaribus  per- 
cutiat  asinam,  et  quidam  juveniSy  tenens 
glodium,  obstet  asinas.  Quidam  sub  asina 
dicaif  Cur  me  calcaribus  miseram  sic 
IsBditis  ?  Hoc  dicto  Angelus  ei  dicat,  De- 
sine Regis  Balac  prseceptum  perficere. 
Voca4ores  Balaun,  Balaun,  esto  vatici- 
nans.  Tunc  Balaun  respondeat^  Exibit 
ex  Jacob  rutilans.  Vocatores,  etc.  Vocatio 
Samuelis,  Accede,  Samuel.  Samuel  reli- 
giose indutus,  dicat,  in  Israel  faciet  Rex 
verbum.   Vocatores,  etc.  Vocatio  David, 
Die  tu,  David,  de  nepote  causas.  David 
omatus  regaUbus  omamentis,  dicat.  Uni- 
versus  grex  conversus  adorabit  Domi- 
num.  Vocatores,  etc.  Vocatio  Osee,  Aufer 
Osee ,  plebi  UebrsesB  csecitatem.   Osee 
barbatus  dicat,  Deus  nuntiavit  de  filio 
David  in  praesenti.  Vocatores,  etc,   Voca- 
tio Johelis,  Johel,  leva  vocem  cum  c»te- 
ris.  Johel  diversum  habens  cultum,  et 
barbatus    dicat,  Effundam  de  Spiritu 
meo,  diclt  Dominus.  Vocatores,  etc.  Vo- 
catio Abdim,  Fac,  Abdia,  prseconia  ven- 
turi Salvatoris.  Abdias  dwersum  h<nbens 
cuUum,  barbatus,  dicat.  Et  in  monte 
Syon  salvatio  erit.  Vocatores,  etc.  Voca- 
tio Jonm,  De  persona  Ghristi,  Jona,  quaB 
sunt  in  te  mystica  ?  Jonas  calvus,  alba 
indutusj  dicat,  O  Judaei,  hujus  rei  si- 
ffnum    gemis    fatuum.    Vocatores,  etc, 
Vocatio  Miehees^  Efflce.  Michea,  quod 
credat  plebs.  Mxcheas  diversum  cultum 
habens,  barbatus,  dicat,  Descendet  Do- 
minus, cui  non  est  terminus.  Vocatores, 
etc,  Vocatio  Naun,  Naun,  plebi  Judaicse 
die.  Naun  senex  respondet.  Super  mon- 
tes  Evangelizantis.  vocatores,  etc.  Voca- 
tio Sophonim ,  Esto   nobis ,  Sophonia. 
Sophonias  barbatus  dicat.  In  medio  tui, 
Syon,  Rex  regnabit.  Vocatores,  etc,   Vo- 
catio Agaei,  Audiamus  os  Aggei,  ut  ex- 
ponat.  Aggeus,  senilem  vultum  gerens, 
dicat,  Venfet  cunctis  Gentibus  Rex  de- 
sideratissimus.    Vocatores,  etc.   Vocatio 
Zacharise,  Veni,  Zacharia,  Fili  Barachiae. 
ZaehariM  barbatus  dicat,  En  Rex  tuus 
venit  justus.  Filia  Syon.  Vocatores,  etc. 
Vocatio  Ezechiélis,  Profer  nobis,  Eze- 
chiel ,  adventum.    Responsio   ejusdem , 
Per  clausam  Januam  Rex  intrabit  solus. 
Vocatores.  etc.  VoccUio  MalachisB,  Palam 
nobis  reier,  Malachia.  Responsio  ejus- 
dem, Scimus,  hoc  dicentem  Deum.  Vo- 
catores, etc.  Vocatio  Zachariss,  Patrie  S. 
Johannisj  Zacharia,  os  aperi.  ìpse  oma- 
tus quasi  JudsBus,  dicat j  Per  viscera  dul- 
ciflusB  Dei  misericordise.  Vocatores,  etc. 
Vocatio   Elizabeth,  Illud,  Elizabeth,  in 
medium.  In  persona  alba   quasi  prts- 
gnans,dicat,  Quid  est  rei,  quod  me  mei. 
vocatores,  etc,  Vocatio  S.  JoPiannis  Bap- 
tist», Da,  Baptista,  ventris  cista  clau- 
sus.  Ipse  nudus  pedes  tenens  textum, 
dicat,  venit  talis,  sotularis,  cujus  non 
sum.   Vocatores,  etc.    Vocatio  Simeonis, 
Quid  dixisti,  Symeon,  cum  in  tua? 
Symeon  ser^ex   respondeat ,  Dei  nostri 
Salvatoris  conspexerunt  cali.  Vocatores, 
etc.  Vocatio  Virailii,  Maro,  Maro,  vates 
Gentil ium,  da  Christo.  Virgilius  injuve- 
ntli  habitu,  bene  ornatuSf  respondeat, 
Ecce  polo  demissa  solo.  Vocatores,  eie. 
Interim  Nabuchodonosor  quasi  Rex  para- 
tus  ostendens  imaginem  duobus  armatis, 
dicat,  Huc  venite,  vos  armati.  Tunc  ar» 
mati^stendant  imaginem  Pueris,  dic^f. 
tes,  Regi  gratum  famulatum.  •^'^^ew^ 


ostendant  imaginem  tribus  pueris,  dicen- 
tes,  Huic  sacro  simulacro.  Tunc  Pueri 
imaginem  respuentes,  dicant,  Deo  soli 
digno  coli.  Hoc  audito  Armati  Pueros 
ducant  Regi  dicentes,Q\iì8L  tuum  stabi- 
litum  non  tlmet  is.  fune  ostendant  Pue- 
ros RWf  dicentes,  Rex,  tua  salventur. 
Tunc  Rex  iratus  dicat.  Ergo  tales  assu- 
mantur.  Tunc  Armati  ducentes  Pueros 
adfornacern,  dicentes,  Reos  dlf^ne  jam 
in  Igne.  Tunc  mittantur  Puen  in  for- 
nace, et  accendatur.  At  illi  facti  liberi, 
dicant,  Benedictus  es,  Domine  Deus, 
etc.  Rex  hoc  audiens  admirans,  hoc  dicat, 
En,  quid  cantant  illi  tres  ?  Armati  di- 
cant ,  Deum  laudant.  Tunc  vocatores 
dicant  Regi,  Puerum  cum  Pueris  Nabu- 
chodonosor. Rex  fornacem  ostendens, 
dicat,  Tres  in  igne  positi  Pueri.  Vocato- 
res, etc.  Vocatio  Sibyllsi,Tu,  Tu,  Sibylla, 
vates  il  la.  Sibylla  coronata,  et  muliebri 
habitu  ornata,  dicat,  Judicii  slgnum  tel- 
lus  sudore,  vocatores,  etc.  Quo  finito, 
omnes  Prophetsi  et  Ministri  in  pulpito 
cantent  hos  versus,  Ortum  praedesti natio 
parvo  sabbati  spatio.  Hoc  finito.  Cantar 
incipiat  ad  introitum  Chori  Responso- 
rium,  Conflrmatum  est  cor  Virginis. 
Prophetas  et  Ministri  regentes  Chorum 
secundum  suum  ordinem  incipiant  ad 
Missam  Officium,  Puer  natus,  Kyrie,  et 
Gloria,  etc. 

^SST'  Longe  ridiculosior  erat  festivi tas 
qusB  Bellovaci  ollm  die  14.  Januarii  ce- 
lebrabatur.  Ut  enim  Virginem  Mariam 
in  ^gyptum  cum  puero  Jesu  fugientem 
reprsBsentarent.  plctorlbus  nimium  cre- 
duli pulcherrimam  eligebant  puellam, 
quse  Infantem  in  signum  gestans,  et 
super  asinum,  ad  id  eleganter  ornatum, 
seaens,  ab  Ecclesia  Gathedrali  ad  paro- 
chiam  S.  Stephani  magno  cum  appa- 
ratu  ducebatur,  comitante  Clero  et  po- 
pulo.  Ad  parocblam  cum  pervenisset 
pompaticus  ille  coetus,  sanctuarium 
ipsum  ingrediebatur  puella,  qu»  cum 
asino  a  parte  Evangelii  prope  altare 
collocabatur  ;  moxque  incipiebat  Missa 
solemnis  cujus  Introitus,  Kyrie,  Gloria, 
Credo,  etc,  hac  modulatione  Hinham 
concludebantur  ;  sed  quod  magis  stu- 
pendum,  Rubricse  MSS.  hujusce  festi 
nabent  :  In  fine  Misssi  Sacerdos  versus 
ad  populwm  vice.  Ite  Missa  est,  ter  Hin- 
hannabit  :  populus  vero  vice,  Deo  gratias, 
ter  respondebit,  Hinham,  Èinìtam,  Hin- 
ham. I189C  segre  retulimus,  utpote  quse 
theatro  magis  conveniant  quam  Eccle- 
siasticse  cseremoniae  ;  attamen  cum  ab 
instituto  nostro  non  omnino  abhor- 
reant,  Prosam  quoque  subjiciemus  quam 
coronidis  instar  Inter  Missarum  solem- 
nia  decantabant  ;  hanc  nobis  suppedi- 
tavit  prseter  Edita  MS.  codex  500.  anno- 
rum  :  unde  de  antiquitate  illius  festi 
judicare  licet. 

Orientis  parlibos, 
AdrenUtit  Asinut, 
Pulcher  et  fortlstimus, 
Swciois  aptissfmtts. 

Hei,  Sire  Asnes,  càr  chanta, 
Belle  bottche  rechignex, 
Vout  aures  da  foia  Msex 
Et  de  l'aToine  à  planles. 

Lenttts  erat  pedibiu, 
Niai  foret  baculut, 
Bt  eom  in  clunibua 
Pungeret  aculeus. 
Hei,  Sire  Aioes,  etc. 

Hie  In  collibus  Sichem , 
Jam  nairitnt  sub  Ruben, 
Tranaiit  per  Jordanem  ; 
Saliit  in  Bethlebem. 
Hei,  Sire  Kum,  etc. 


Ecce  nuifBit  anriboe 
Sabjuffalia  filioa 
Aainus  ^[reflua 
Atlnoruin  dominus. 
Hex,  Sire  Asoes,  etc. 

Saltu  vindt  hinnuloa, 
Damu  et  capreolos. 
Super  dromedarlos 
Velox  lladianeos. 
Hes.  Sire  Asnes,  eie. 

Aurum  de  Arabia, 
Tbus  et  myrrfaam  de  Saba 
Tulit  in  BcdesU 
Virtus  Asineria. 
Hei,  Sire  Asnes,  etc. 

Dnm  trahit  teUcala 
Multa  com  sarcinula, 
ìllins  roandibttla 
Dura  terìt  pabula. 
Hez,  Sire  Asnea,  etc. 

Cura  arbtis  hordeam 
Comedit  et  carduum  ; 
Triticum  a  pelea 
Segrent  in  area. 
Hes,  &e  Asnes,  etc. 

Amen,  dicas.  Asine,  {hie  genufisetèbiUur) 
Jam  satnr  de  gramloe  : 
Amen,  amen  itera 
Aspernare  Tetera. 
Hez  Ya  I  bei  Te  1  bei  va,  bei  ! 
Bialz  Sire  Asnes  car  alias  ; 
Belle  bouefae  car  ebantei. 

Nec  minori  pompa  decentiorive  cultu 
eadem  hsec  festivitas  iEduis  celebraba- 
tur.  Àsinum  vestiebant  aureo  panno, 
cujus  angulos  ferre  nonnisi  quatuor  e 
prsecipuis  Oanonicis  concedebatur  ;  alii 
vero  adesse  tenebantur  in  vestitu  decenti 
sicut  in  die  Nativitatis  ;  sicque  tandem 
asinum  frequenti  stipatum  turba  so- 
lemni  ritu  ducebant  :  adeoutquo  magis 
hsec  rìdenda  videantur,  eo  religiosiori 
cultu  observata  fuerint.  Hsec  abolere 
censuris  ecclesiasticis  non  semel  tenta- 
runt  Episcopi,  sed  frustra,  altissimis 
quippe  deflxa  erat  radicibus,  donec  su- 
premi Senatus  accessit  auctoritas,  qua 
tandem  hoc  festum  supressum  est. 

^  Variis  temporibus  atque  cseremoniis, 
prò  diversarum  ecclesiarum  more,  pe- 
ragebatur  hoc  festum,  ut  ex  prolatìs 
supra  colligitur.  Ubi  non  aderat  ipsa- 
met  asina,  ipsius  effigies  retro  altare 
collocabatur.  Ordinar.  MS.  ecel.  Game- 
rac.  fol.  86.  r>.  ad  Dominicam  Palma- 
rum  :  Asina  pietà  remanet  retro  altare 
usgue  post  Complelorium  iv.  ferite. 
P»  Vide  Haltaus.  Ohronol.  in  Dominica 
Palmarum,  pag.  225.  edit.  German.] 

Festa,  seu  Solemnitates  Candela- 
rum,  dicuntur  apud  Cartusienses  solen- 
niora  festa,  in  quibus  in  sacris  officiis 
accenduntur  candelse,  in  Statutis  antiq. 
ejusd.  Ord.  1.  part.  cap.  81.  {  2.  5.  cap. 
&.  ubi  ese  recensentur,  scilicet  :  Natalis 
Dom.  S.  Joannis,  S.  Stephani,  Innocen- 
tiumf  Circtimcisionis,  Apparitionis,  Puri- 
ficationis,  etc.  Mox  subjungitur  :  in  Ves- 
peris  et  Matutinis,  et  Missa ,  itemque 
Vesperis  duas  candelas  accendimue  :  et 
si  quis  voluerit  plures  accendere  in  prm- 
diclis  prsecipuis  festis,  ultra  quatuor  non 
accendat,.  Adde  cap.  41.  {  27.  Statuta 
ejusd.  Ord.  ann.  1368. 1.  part.  cap.  2. 
2  86.  87  :  Moniales  possunt  festum  xi. 
millium  Virginum  solemniter  ac  cum 
Candelis,  et  Monachi  cum  Capitulo  cele- 
brare,.,. In  festo  S,  Hugonis  lÀncolnien- 
sis,  quod  cum  Candelis  celebramus,  etc. 
Adde  cap.  8.  Forte,  quia  in  aliis  diebus 
unica  accenderetur.  [Ejusmodi  festi  me- 
minit  Liber  de  doctrina  Novitiorum 
Ord.  Grandim.  cap.  1.  apud  Marten. 
tem.  5.  Anecd.  col.  1826  :  (^ia  diebus  fe- 
rialibus  et  Festis  unius  Candela,  etc] 
Vide  Ordinarium  Prsemonst.  cap.  1.  [In 


\ 


462 


FES 


FES 


FES 


lib.  de  doctrlna,  eie.  mox  laudato  cap. 
1  :  Sed  in  Featis  daarum  Candelarum 
vel  trium,  et  infra  octavas  quse  cutn  dua- 
bus  Candelis  accendendis  m  Vesperis  et 
Matutinis  celebrantur.  In  antiqui^  Cons- 
tit.  Ord.  Vallis  caullum  apud  eumdern. 
tom.  4.  col.  1057.  festa  quibus  dusB 
candelse  accenduntur  majores  sunt 
solemnitates,  ut  Natale  Domini,  Pas- 
cha,  etc] 

Festa.  Oapituli,  in  Ordine  Oartu- 
siensi,  dicuntur  Solemnitates,  in  quibus 
de  consuetudine  fit  collatio  in  Caj^itulo 
Monachorum.  Km  porro  sunt  :  NaHvitas 
Dominiy  Epiphania,  Puripcatio  Virginia 
gloriosa,  Annuntiatio ,  Éesurrectto,  As' 
censioy  Pentecoste,  Nativitas  S.  Joan, 
Bapt.  Festum  B.  Marim  Magdalense,  Festa 
Assumptioniii  et  Nativitatis  Dei  Genitri- 
cis,  S.  Michaelis,  et  omnium  Sanctorum, 
et  S.  HugonUt  Lincolniensts.  Ita  Statuta 
nova  sub  Guillelmo  Rainaldo  Priore  1. 
part.  cap.  3.  n.  2.  Festa,  quss  Capitulum 
habentj  in  Statutis  anti(i.  ejusd.  Ord. 
part.  i.  cap.  8.  J  10  :  Festum  12.  lec- 
tionum  non  habens  Capitulum^  cap.  14. 
l  22. 

Festum  Carbonum.  Vide  Garbo. 

Festum  Kax.endarum,  Festum  Fa- 
TUORUM ,  Festum  Hypodiaconorum. 
Vide  Kalendm, 

Festum  Imperatoris.  In  veteri  In- 
onesta Medio! anensi,  apud  Puricellum 
in  Basilica  Ambrosiana  pag.  1068.  men- 
tio  Ut  Fosti,  quod  celebratur  annuatim 
prò  Imperatore  Federico ^  et  fitto  ejus  An-- 

rico, in  die  Architnclini  :  ut  et  pag. 

1071.  1072.  Processionis,  quss  fiebat  ad  ho- 
norem Domini  Imperatorie  Federici  et 
fltii.  Vide  ibi  eumdern  Puricellum. 

Festum  Mandibile  ,  apud  Will. 
Thorn.  in  Ohron.  ann.  1893.  Gali.  Festin. 
Est  enim  in  Glossar.  Lat.  Gali.  Mandi- 
bilis  :  Maniables.  Ita  porro  ille  :  Missa 
vero  a  prmfato  Priore  more  suo  inter  eos 
celebrata,  cum  Abbate  ab  eisdem  dilipen- 
ter  prius  requisito,  Festa  mandibilta  in 
paptlionibus,  caricis  et  palliis  deauratis 
Fcclesiss  praedictas  Cooper tis.,,  iidem  prss- 
lati  pariter  tenuerunt. 

Festum  Mirabilium,  la  Feste  des 
Merveilles.  Cbarta  Petri  de  Sabaudi  a 
Àrchiepisc.  Lugdun.  ann.  1812  :  Nobis 
etiam  clc  successoribus  nostris  retinemus 
Festum,  appellatum  Mirabilium,  cohercio- 
nem  et  punitionem  inobedientium,  et  de- 
linquentium  in  non  faciendo  debitum 
suum  circa  dictum  festum,  prout  est  apud 
Lugdunum  alias  consuetum.  In  alia 
Gharta  apud  Paradinum  Iib.  2.  Hist. 
Lugd.  cab.  78.  Festivitas  Miraculorum 
dicitur  :  Nos  vero  Canonici  hanc  censu- 
ram  istius  mansi  ad  mensam  fratrum  in 
omni  tempore  damus,  et  constituimus  in 
festivitate  Miraculorum,  Acta  Gapitularia 
Ecclesise  Lugdun.  ann.  1345.  MSS.  ex 
Gamera  Comput.  Paris,  fol.  151.  v.  : 
Qua  die  instante  Bartholomaso  de  Balma 
Caneellario  Curiee  ssscularis  Lugdun.  or- 
dinaverunt  {Canonici)  et  sibi  prssceperunt, 
quod  Mirabilia  faciat  eriaare  ad  diem 
Lunm  ante  festum  proximum  Natalie  S, 
Johannis  Bapt.  At  quod  fuerit  festum 
illud ,  adhuc  quserunt  Lugdunenses. 
Tametsi  non  desunt,  qui  illud  esse 
putant  institutum  ob  miraculum,  quod 
accidit  in  Ghristianorum  Martyrum  cor- 

fioribus  in  Ararim  projectis  sub  Severo 
mp.  de  quo  quidem  Paradinus  lib.  1. 
cap.  82. 

S9*  Ut  ut  sit  de  origine  bulas  festi, 
certum  est,  id  quod  pio  religiosoque 
animo  coeptum  erat,  successu  tempo- 
rum  ex  populari  abusu  in  deterius  col- 
lapsum  esse.  Quam  ob  rem  ann.  circiter 


1401.  boc  festum  abolevisse  dicitur  Phi- 
lippus  II.  Lugdun.  Archiep.  Vide  tom.  4. 
Gali.  Christ.  col.  178. 

Festum  Ouvarum  ,  Dominica ,  ni 
fallor,  qu8B  Pascha  prsecedit.  Gonradus 
Uspergens.  in  Frider.  I.  :  Imperator  vero 
nobili  potitus  triumpho ,  in  Olivarum 
Festo  in  Beati  Ambrosii  Basilica,  una 
cum  oliva  triumphalem  gestavit  victoriss 
palmam.  Vide  Dominica  Palmarum  in 
Dominica, 

Ad  Festum  Redigere.  Burcbardus 
Wormaciensis  Episcopus  in  Lege  fami- 
lise  :  Sin  autem  occisor  aufagerit,  et  capi 
non  potent,  quicquid  habet,  ad  Festum 
redigatur,  et  proximi  ejus,  si  inculpabiles 
sunt,  firmam  vacem  habeant,  Videtur  le- 
gendum,  ad  fiscum, 

•  Festum  Regardi,  Feste  du  regart, 
an  idem  quod  vulgo  Entrevue  appella- 
mus,  Gongressus,  colloquium  ;  ut  a  ma- 
trimonium  contracturis  fieri  solet.  Lit. 
remiss.  ann.  1874.  in  Reg.  106.  Gbartopb. 
reg.  eh.  207  :  Gomme  le  jour  de  Nostre 
Dame  mi-aoust  derrenierement  passée  sur 
Vanuitier,  le  suppliant  feust  alez  veoir  la 
Feste  du  Regart,  qui  se  faisoit  en  Vhostel 
du  prévost  des  marchands  (de  Paris) 
d'ui^e  sienne  fille,  etc,  Eo  etiam  spectare 
videntur  ali»  Lit.  ann.  1428.  in  Rej?. 
172.  eh.  418  :  Laquelle  Jehannetie  requist 
à  icelle  femme  que  elle  feust  le  Dimenche 
ensuiant  à  la  grant  Feste  d'icelle  Jehan' 
nette,  ainsi  que  Ven  a  ficoustumé  de  faire 
en  la  ville  de  S,  Quentin  les  Dimenches 
avant  que  on  espouse.  Vide  supra  Chan- 
gare. 

2.  FESTUM,  Curia  generalis,  ause  ut 
plurimum  in  diebus  festis  solennloribus 
cum  conviviis  publicis  celebrar!  solebat. 
Unde  Festum,  non  semel  prò  convivio 
solenni  usurpatur.  Brompton.  :  Manda- 
vitque  Regi,  quod  ad  Festum  suum  ^ro- 
perans  cibos  salsatos  sufficienter  inveniret. 
Vide  Firma.  Gonradus  Usperg.  ann. 
1181  :  ImpercUor  apud  Moguntiam  maxi- 
mum Festum  et  convivium  celd>ravit, 
convocatie  ibidem  Principibus  et  Baroni- 
bus  toiius  regni.  Idem  in  Henrico  VI.  : 
Tempore  Paschali  maximum  Festum  nup- 
tiarum  celebravit,  cum  multis  Principibus 
et  Baronibus  in  campo  magno,  qui  voecUur 
Concio  legis,  Willelmus  Neubrigensis  in 
Prxfat.  HlstorisB,  de  Arthuro  :  Post  hsse 
cum  triumpho  multiplici  redudt  eum  in 
Britanniam,  et  facit  eum  cum  subactie 
Regibus  et  Principibus  Festum  celebrare 
famosissimum,  pra^entibus  tribus  Brito- 
num  Archiepiscopis.  Mattb.  Paris  ann. 
1135  :  Rex  ah  omnibus  acclamatus,  et  re* 
gale  Festum  splendide  celebravit.  Her- 
mannus  de  Lerbel^e  in  Ghron.  Gomitum 
Schawenburg.  pag.  87  :  Cum....  prò  filia 
Regis  AnglisB,  qiiam  duxit  uxorem,  Fes- 
tum nuptiarum  in  Noviomago  solenniter 
ageret,  etc,  [*  Ann  al.  Victor.  MSS.  ad 
ann.  1804  :  Rex  fecit  ibidem  (in  monas- 
terio  Malidumi)  Festum  suum  in  Natali 
Domini,  ubifuit  prius  fere  tota  nobilitas 
Gallicana.]  [Gharta  ann.  1881  :  Item  quod 
nulla  persona  privata  vel  extranea  audeat 
vel  prsssumat  tn  Massilia  vel  extra  de  die 
vel  de  nocte  tacere  Festum  in  quibusvis 
strumentis,]  Fortunatus  lib.  2.  de  Vita 
S.  Martini,  de  Convivio  Maximi  Imp. 
cui  accubuit  Martinus  : 

GflrUtam  aecfU  ragtlia  FesU  eoleates. 

Festa  Gonvivia.  in  leg.  4.  God.  de 
Sacrif.  pagan.  (1,  11.)  Joan.  de  Gondato 
MS.: 

Par  tCNit  les  Teoie  et  oioie, 
Demeoer  grant  Jole  et  grant  Fette. 


Idem  Poeta  : 

Parlant  s'il  Ciennant  court  oa  Peata, 
Il  doiTeat  menar  Joie  honneste. 


Le  Roman  de  Garin  MS.  : 

Sor  noe  table  o  Rroniont  auet  mengier 

Aa  hantea  Fealaa,  qoant  il  aa  grani  oorl  tiaot. 

Le  Roman  de  Phelippe  de  Macedoine  MS.: 

Car  ioel  jor  qoe  il  Ai  nei, 
Li  Arainua  aa  oort  tendi, 
Bt  nn  grand  Feale  Ikiaolt, 
BlJordeaanatlTlté. 
Bea  Barone  aroit  atenbU. 

Infra  : 

Tult  li  Bann  da  bonaa  gaato 
Fnreni  anandé  à  cale  Feale. 

Le  Roman  de  jFTorimonf  com'posé  Van  1188. 
par  Haitnes,  ou  Haimon  MS.  : 


Le  ior.  qoe  Phalippea  fa 
Fn  li  bamagea  aaaamblei. 
Li  Amiraos  S4  eort  tenoit, 
Bt  une  grande  Feate  feaoit. 

Ghronicon  Flandr.  cap.  52  :  Le  Rou  de 
Franee  feit  un  jour  de  Pentecouste  Vune 
dee  plus  granaes  Festes,  qui  onques  fui 
faites  au  Royaume  de  Franee,  et  y  feit 
semondre  tous  ses  hauts  Barone,  etc, 

Fagere  Maqnum  Festum,  quod  nos 
dicimus,  Faire  grande  réjouissance.  Vide 
Epist.  Lotbarii  Imp.  editam  ab  Angelo 
de  Nuce  post  Ghron.  Gasin.  et  qun  no- 
tavimus  in  Dissert.  5.  ad  JoinvUlam 
pag.  168.  Dies  festissimi,  apud  Vopiscum 
in  Tacito.  Hinc 

Festum,  prò  quovls  convivio,  quod 
inde  nos  restin  dicimus.  Michael  Sco- 
tus  lib.  4.  Mens»  Philosophicae  cap.  9  : 
Quidam  MUes  habens  Festum  fecit  Sacer- 
dotem  primo  lavari,  etc, 

Festum  Fagere  alicui,  Aliquem  be« 
nevole  excipere,  Festeggiare,  Italis  ;  Gal- 
lis,  Faire  Feste  à  quelqurun.  Vincent.  Bel- 
vac.  iib.  82. cap.  89  :  Óanielet  Vasilico  fra- 
ter  ejus  Festum  nobis  feceruni,  [Acta  S. 
Francisc»  Roman»  tom.  2.  Bfartii  pag. 
127  :  Dominue  vero  majus  Festum  facete 
votene  cum  sua  devota  anàJUa,  se  fecit 
magie  ponderosum,]  Ghronic.  Flandr. 
cap.  102:  Où  tZ  trouva  le  Roy  à  i'Hostel 
de  S,  Poi,  qui  mouU  grand  Feste  lui  feit. 
Adde  cap.  2.  [^  *EopTv)v  irotT)<rai,  Aliquem 
convivio  excìpere.  Vide  Glossar,  med. 
Grscit.  col.  414.] 

^  Festaqium,  Jus  epuli,  convivium, 
nostris  Festaige.  Arest.  ann.  1846.  11. 
Mail  in  voi.  2.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Cum  decanus  et  capitulum  Andegavenei» 
ecelesits  essent  in  possessione  levandi  et 
percipiendi  ab  episcopo  eiftudem  eccleeiss.,. 
quinque  Festagia  singulis  annis^  quinque 
diebus  seu  festis  cujuslibet  anni,...  Idem 
episcopus  dieta  Festagia  in  bonis  cibariis, 
et  dictum  O  in  bonis  speciebus  et  vinte 
similiter,  ut  morie  est,.,.,  solvere  maluit, 
Lit.  remiss.  ann.  1475.  in  Reg.  195.  Ghar- 
topb.  reg.  eh.  1444  :  Le  suppliant  avoit 
entention  de  tuer  ung  porceau  et  certaine 
chevreaux,  qu*U  vouUiit  abiUer  pour  faire 
le  Festaige  de  Vamessetnent  d'une  stenne 
fille,  qui  estoit  accouchée  d'enfant.  Vide 
in  testare. 

Festa  Pringipalia  et  Mediogria, 
ff.  Oblationes  qu»  in  iis  offerri  solent.) 
vide  Burjuratus. 

]  8.  FESTUM,  Funus,  exequi».  Epist. 
Petri  de  Gondato  ad  Thesaurarium  S. 
Framboudi  tom.  2.  Spicileg.  Acber.  pag. 
559  :  Elegerat  autem  D,  Rex  (S.  Ludovi- 
cus)  septUturam  suam  apud  S.  Dùmy- 
sium,  et  sepulturam  filii  sui  Comitis  m- 

vernensis  in  Ecclesia  Regalis-montis 

ubi  de  ipso  fieret  magnum  Festum, 

4.  FESTUM,  Nundfn»,  qu»  in  Festis 


FES 


FET 


FEU 


463 


Patronorum  vulgo  flunt,  in  veteri  Cbarta. 
Le  Roman  de  Garin  MS.  sub  finem  de 
Pipino  : 

Dis  Fcstas  fisi  an  Fraoce  le  pais, 
Une  de  Bar,  deux  en  miti  à  Kroviiia, 
L'aotre  de  Troiet,  le  quarte  de  Laigni, 
Et  troia  ea  Flandrea,  la  noviame  au  Landia, 
Et  la  diaiama  li  mominei  Ugnia. 

•  Lib.  rub.  fol.  parvo  domns  pubi.  Ab- 
bavil.  fol.  28.  v«.  :  Quant  li  homs  est  se- 
mons  devant  le  visconte,  et  il  raamist  te 
Feste,  il  dait  avoir  respit  dushes  à  se 
revenue.  Feste  vero.  Funis  specles,  in 
Stai.  ann.  1415.  ex  Reg.  170.  Chartoph. 
reg.  eh.  1  :  Item  à  Beaumont  sur  Oise 
aura  un  maistrej  appella  le  maistre  du 
pont  d*icellut  lieu,  lequel  ira  audevant 
des  bateaux  montane  et  avalans,..,  et 
porterà  certaines  cordes,  appellées  Festes, 
et  autres  à  ce  néeessaires, 

5.  FESTUH,  Ugutionl.  est  lignum  illud 
in  summitate  domuSj  ad  quod  omnia  diri- 
guntur  tigna,  et  in  quo  conveniunt. 
Fyrst,  Anglo-Saxon.  fóloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Festum^  Soìempnitez  ou  Fes- 
tèe  de  maison.]  Cbarta  Philipp!  Augusti 
anni  1285.  prò  Ecclesia  Ferrariensi  apud 
Morinum  in  Hist.  Vasti  nensi  pag.  706  : 
Propter  ejusmodi  quittationem,  omnis  do- 
mus,quss  unum  Festum  habuerit,  annua- 
tim  EcclesisB  5.  solidos  solvei,  et  si  aliquem 
plures  domos  habere  contingit,  unam  ha- 
oebit  prò  granchia  ad  sex  denarios  de 
censu,  etc.  Vide  Festagium,  First-faUi, 
First'ful,  [«*  et  Graflf.  Thesaur.  Ling. 
Frane,  voi.  3.  col.  688.] 

*•  Fersta,  Summitas  monti s  Vosagi 
in  chart.  ann.  854.  Alsat.  Diplom.  tom. 
1.  pag.  84.  Virst  in  chart.  ann.  1815. 
ibid.  tom.  2.  pag.  109.  et  in  alia  ann. 
1816.  pag.  120.  Fùrst  in  alia  ann.  1400. 
ibid.  pag.  807. 

^6.  FESTUH,  Ecclesia^  ubi  solemnis 
«totto  assignata.  Ordinar,  eccl.  Ambros. 
Mediol.  an.  circ.  1180.  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  872  : 
Sdendum  est,  quia  in  Dominicis  diebus 
finita  antiphona,  ausa  est  pont  Evange- 
lium,  si  Festum  ceCebratur,  septitnanarii 
vadunt  ad  Festum.  Et  col.  876  :  Deinde 
proficiscuntur  ad  Festum  cum  processione, 
cantando  cantus  Letaniarum,  secundum 
diem,  cui  ipsa  ecclesia  Festi  ipsius  data 
est...  Sed  cum  ad  ecclesiam^  ubi  Festum 
est,  pervenerint.etc.  Vide  Statio  1. 

^  7.   FESTUM,   Processio,  nusB    cum 

Sompa  et  apparatu  flt.  Annal.  Victor. 
ISS.  ad  ann.  1806  :  Feria  tertia  post  As- 
censionem  factum  est  Parisius  maximum 
et  sollempnissimum  Festum  a  prsslatis 
regni  et  civibusParisiensibus,  qui  cum  ma- 
xima apparatu  et  cereis  innumerabilibus 
grossiSj  rege  prsssente  et  fratribus  et  baro- 
nibus  regni,  conduxerunt  caput  S.  Ludo- 
vici regis  in  vctse  pretiosissimo  collocatum, 
a  monasteno  S.  Dionysii  in  Francia 
usque  ad  capellam  regis  Parisius. 

o  8.  FESTUH,  Consecratio  epìscopi, 
qus  in  diebus  festis  magno  cum  populi 
concursu  fieri  solet.  Reg.  visitat.  Oaon. 
archìep.  Rotomag.  ex  Cod.  reg.  1245. 
fol.  82.  v«.  :  Mathasus  de  Esseyo  ex  parte 
dicti  electi  a  nobis  petiit,  ut  ipsi  electo 
accomodaremus  domos  nostras,  et  ad  Fes- 
tum suum  essemus.  Ubi  de  consecratione 
episcopi  Constantiensis  agitur.  Eodem 
nomine  designatur  etiam  Solemnis  epis- 
copi in  thronum  inductio.  Lit.  remiss. 
ann.  1888.  in  Reg.  185.  Chartoph.  reg. 
eh.  184  :  Comme  le  jour  que  nostre  amé 
et  féal  conseiller  Vévesque  d*Evreux,  n'a- 
aaxre  nostre  confesseur;  flst  sa  Feste  à 
±!vreuXf  nous  eussions  esté  logie  en  son 
hostel  audU  Evreux,  etc.  Is  enim  Parisiis 


ordinatus  ann.  1884.  possessionem  eccle- 
si83  su»  tantum  adeptus  est  ann.  1885. 

^  9.  FESTUH,  Instrumentorum  musi- 
corum  sonus,  maxime  in  IsetitisB  signum. 
Stat.  Unìversit.  Aquens.  ann.  1488.  pag. 
21  :  Quod  dictus  electus  (rector)  teneatur 
ire  receptum,  cum  magno  Festa  tympano- 
rum  sive  aliorum  instrumentorum,  infu^ 
las  rectoriales  in  ecclesia  S.  '  Salvatone 
secunda  die  Pentecostes. 

^  10.  FESTUH,  Ludus  mimicus.  Com- 

Sut.  ann.  1893.  Inter  Probat.  tom.  3.  Hist. 
[em.  pag.  124.  col.  2  :  Itemjoeulatoribus, 
Sui  dieta  die,  et  etiam  in  nocte  dictss 
iei,  fecerunt  Festum  in  processione,  et 
post  per  villam  f adendo  tnpidiare  gentes, 
ij.  scuta. 

^  11.  FESTUH,  Chorea.  Gali.  Danse. 
Lit.  remiss.  ann.  1350.  in  Reg.  80.  Char- 
toph. reg.  eh.  218  :  Plures  haòitantes 

ducentes  Festum  suum,  ut  moris  est 

untM,  voeatus  Noe,  Festum  dictorum  habi- 
tantium  de  Valle  dirupisset  seti  detania' 
visset. 

«  12.  FESTUH,  Actus  plus,  religiosus. 
Acta  Mss.  Inquisit.  Carcasson.  ann. 
1308.  fol.  51.  r  :  Dixit  ipsi  testi  si  volebat 
ire  ad  tenendum  Festum  cum  eo  apud 
Vicum,  etc.  Id  est,  Celebrare. 

T  FETA,  Ovis,  Fede  vulgari  Provi  nei» 
idiomate.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fetans ,  Seste  menue,  comme  berbis, 
chievres ,  pourciaux.  Instrum.  Archivi 
Aptensis  ann.  1097:  Si  in  itinere  quod 
agore  dispono  in  JerusaXem  non  defunctus 
fuero,  dabo  per  gaudium  ipsum  vasculum 
plenum  vino  puro,  et  Fetas  tres,  et  capras 
duas.  et  fpiscos  duos  de  cUveario  meo. 
Quod  finxi  figo,  quod  dixi  firmo.  Isai.  40. 
11  :  Stcut  pastor  gregem  suum  pascei  :  in 
brackio  suo  congregabit  agnos,  et  in  sinu 
suo  levabit,  FsBtas  ipse  portabiti  Vide 
Feda. 

\  FETAGIUH.  Vide  Festagium  1. 

^FETARE,  Enfanter.  Fetura,  Enfen- 
ture.  Glossar,  ex  Cod.  reg.  7684.  Vide 
Feta, 

%  FETELLUS.  [Vitulus.  Dief.] 

o  FETIGA  JusTiTi^,  f .  prò  Fatica,  Jus- 
titise  reddendse  dilatio,  vel  etiam  dene- 
gatio.  Vide  in  Fattgare  1.  Charta  super 
negotio  marcharum  in  regnis  Frane,  et 
Arragon.  ann.  1406.  ex  Reg.  168.  Char- 
toph. reg.  eh.  828:  Quod  si  offidarius 
requisitus  facere  noluerit ,  ex  hoc  solo 
causetur  defectus  et  FeticajustitisB. 

0  Fétardie  vero  nostris,  Incuria,  osci- 
tantia,  desidia  ;  unde  Fétart,  Negligens, 
tardus,  piger.  Mirac.  B.M.V.Mss.  llb.l  : 

Aasex  puet  on  trouver  de  cbeoa, 
Ki  Fétart  lont  et  parecheua.... 
Pour  Dieu  ne  nona  Afélardona,... 
Gar  lant  li  desplaiat  Fétardie. 
Ne  11  plaiat  rien  qoe  Fétart  die. 

Guignevil.  in  Peregr.  bum.  gen.  Ms.  : 

Noo  paa  qoe  je  ebechi  le  die 
Pour  mettre  tei  en  Fétardie. 

1  FETIGUH.  Charta  Balduini  Eplsc. 
Noviom.  prò  decimis  de  Arten  ann.  1049. 
ex  Archi vo  S.  Eligii  :  Et  insuper  cupiens 
ipse  absolvi  ab  omni  cura  sssculari,  petit 
servitium  de  nostro  Fetico  stbi  minui,  cu- 
jus  timens  impedire  devotioni,  perdono 
servitium  in  vita  sua  débitum  nobis,  prss- 
ter  duos  milites  in  unoquoque  anno  ad 
hostes  Regis,  et  post  ejus  obttum  heredes 
sui  revocentur  integre  ad  servitium.  Le- 
gendum  videtur  Feudo  vel  Feodo. 

FEnLLERUS.  Fori  Aragon.  lib.  9.  tit. 
de  Divinis ,  sortilegiis  ,  sive  Fictileriis. 
Deinde,  cum  plures....  prò  »uis  negotiis 
recurrerint  ad  eos,  qui  fingunt  se  divinare, 
et  ad  sortilegos,  ac  etiam  Fetilleros.  Oc- 
currit  rursum  infra.   Ubi  Ficlilerii  et 


FetUlerii  sunt,  qui  phulctcteriis  roagicis 
utuntur,  unde  voces  format».  [•  Vide 
suora  Faednerius.] 

fFETISCHEFO.  V\de  Feisfecho. 

IFETTUGIA,  Segmentum  subtile  ex 
nuacumque  materia,  etiam  lapide  aut 
ligno.  Vox  Italis  nota.  Locus  in  Boletta. 

♦  FETUGA.  [Portans  fetus.  Diep.I 

1  FETUTINA,  Hes  fetide  et  sordide,  in 
Gloss.  Sangerman.  MSS.  n.  501.  Apud 
Papiam  :  Fetutina,  Res  fetida  et  ingui- 
natissima  ac  muliebri^.  Apuleio,  Fetu- 
litui,,  loca  sunt  sordida  et  fetita.  [<*  Vide 
Forcellin.  in  Fcetutina.  In  Glossar,  cod. 
reg.  7644.  ut  ex  Placido  :  Fetutinls,  i. 
sordibus,  (Maius  sordidis)  occasionibus 
qurnper  mulieris  fetum  facere  possunt.] 

T  FEU,  prò  Feudum,  apud  Acherium 
Spicil.  tom.  6.  pag.  268. 

»  FEUAGIUH.  Vide  infra  Fouagium  2. 

1  FEVAUS,  Fevataria,  Fevator.  etc. 
Vide  in  Feudum. 

o  FEUGARE,  Stercus  emittere,  si  tamen 
legendum  non  est  Fientare,  a  Gallico 
Fienter,  in  Mirac.  Mss.  Urbani  PP.  V  : 
Rondnus  erat  per  totum  corpus  valde 
inflatus,  nec  Feucabat  nee  urinabat. 

«  FEUDA6IUH,  Feudarius,  Feudicia- 
Lis.  Vide  in  Feudum. 

00  FEUDASTRUH.  Vide  Feudum  Igno- 
bile. 

1  FEUDIG.£,  Hirse,  ilia.  Legendum  puto 
FendiesB.  Vide  in  hac  voce. 

FEUDUH,  seu  Beneficium,  Oberto  lib. 
2.  Feudor.  tit.  28.  est  illud,  quod  ex  bene- 
volentia  alicui  ita  datur,  ut  proprietate 
quidem  rei  immóbilis  benefictatas  penes 
aantem  remanente,  ususfructus  illius  rei 
ita  ad  acdpientem  transeat,  ut  ad  eum 
hseredesque  suos  masculos  et  femineos,  si 
de  his  nominatim  dictum  fuit,  in  perpe- 
tuum  maneat,  ob  hoc,  tU  tUe  et  sui  hssre- 
des  fideliter  domino  serviant,  sive  id  servi- 
tium nominatim,  quale  esse  debeat,  ex- 
pressum  sit,  sive  indeterminate  promissum 
sit.  Brevius  Cujacius  ad  lib.  1.  Feud.  tit. 
1  :  Feudum  est  jus  in  prssdio  alieno,  in 
perpetuum  utendi,  fruendi ,  quod  prò 
beneficio  dominus  dat  ea  lege,  ut  qui 
acdpit,  sibi  fidem  et  militiss  munus 
aliudve  servitium  exhibeat.  Leges  Al  fon- 
sinse  part.  4.  tit.  26.  ìege  1  :  Feudo  es 
bienfecho,  que  da  el  senor  a  algunt  ome, 
porque  se  toma  su  vassallo,  et  le  face 
homenage  de  serie  ledi.  Et  tomo  este 
nombre  de  fé,  que  debe  siempre  guardar 
el  vasallo  al  senor.  Ex  quibus  patet, 
Feudum  idem  esse  cum  beneficio,  de  quo 
sat  multa  diximus  suo  loco,  ac  nomine 
tantum  differre. 

o  Id  autem  sedulo  notandum  est,  ubi 
de  feudorum  conditionibus  agitur,  ea 
qusB  proferuntur  coangustanda  esse  in- 
tra locorum  limites,  de  quibus  sermo 
est  ;  non  vero  de  universo  usu  intelli- 
genda.  ' 

WST  Quamr]uam  diligenter  et  copiose 
satis  de  feudis  scripserit  eruditissimus 
vir  D.  Cangius,  operaa  nihilominus  pre- 
tium  duximiis,  prsesertim  cum  ea  sit 
hujus  materise  natura  ut  nec  ingrata 
nec  inutilis  videatur,  de  ea  uberius  ite- 
rum  dicere,  atque  de  omni  loco  ea  colli- 
gere  quse  ad  nostrum  institutum  ma- 
xime pertinuerint  ;  oua  in  re  non  ali- 
quam  opem  nobis  feret  Tractatus  de 
usu  Feudorum  quem  nuper  edidit  V. 
CI.  D.  Brussel.  Atque  ut  a  variis  diver- 
sisque  bui  US  vocis  significationibus  or- 
diamur,  observandum  1*.  quod  hactenus 
haud  satis  est  animadversum,  Feudum 
nude  poni  prò  ipso  feudi  servitio  sive 
clientela.  Gali.  Mouvance:  quod  ita  cer- 
tum  est  ut  vox,  servitium,  prò  ipso  feudo 
aliquando  accepta  fuerit.  Adamus  Bre- 


464 


FEU 


FEU 


FEU 


mensis  lib.  4.  cap.  9  :  Castra  autem  et 
Servitia  ejus  <ib  nostibiM  direpta  sunt.  Et 
Hel modus  lib.  1.  cap.  55  :  Camitiam  ejua^ 
urbes.  et  Servitia  Henriau  de  Batwide 
beneficio  Adelberti  aateciUtts  est.  Nec  alio 
sensa  yox,  Feudum,  intelligenda  vide- 
tur,  ubi  de  concessione  aut  mutatione 
feudorum  agi  tur,  praesertim  cum  indi- 
catur  ipsum  pnédiuin.  Id  fuse  probat 
D.  Brussel  Tract.  cit.  lib.  1.  cap.  1.  prae- 
cipue  vero  ex  Cbarta  Philippi  Augusti 
ann.  1204.  in  qua  feudum  a  terra  infeo- 
data  distinguitur  :  Propter  hoc  autem 
nos  eidem  Amidss  et  hssredibus  suis  in 

fìerpetuum  damus  castram  S.  Leodegarii 
n  aquili/ia,  et  totam  Aquilinam  in  feodo 
et  dominico.  Damus  etiam  eidem  Amicies 
et  hssredibus  suis  Feodum  Bardarum  et 
de  Folleso.  2*.  Hoc  nomine  designatnr 
et  ipsius  praedii  servìlis  conditio,  et  vi- 
cissim  quidquid  ab  ilio  feudo  Jure  feu- 
dali tenetur.  Postrema  hac  significa- 
tione  accipitur  in  Charta  Ludovici 
Grossi  ann.  1125  :  Et  omnia  qtue  Ulis  de 
Feodo  nostro  data  sunt^  unde  ipsi  saisiti 
suntj  jure  perpetuo  habenda  et  obtinenda 
concedimus,  £^.  Sumitur  prò  ipsa  terra 
in  feudum  concessa.  Ita  in  Aresto  ann. 
1153.  prò  Episcopo  Lingonensi  contra 
Burgundi»  Ducem  :  Quatenus  Feodum 
reddat,  et  quidquid  praUerea  de  eo  accepit. 
^sr  Feuda  ab  origine  personal ia 
fuisse  atque  ad  vitam  concessa,  et  jure 
usufructuario  possidenda,  certum  vide- 
tur.  Qui  usus  mediante  saoculoxiv.  in  re- 
gno Neapolitano  adhucobtinebat,  ut  col- 
ligitur  ex  Litteris  Roberti  Regis  Sicili» 
ann.  1882.  tom.  2.  Hist.  Dalph.  pag.  239. 
col.  1  :  Decemimus....  nullum prtvilegium 
et  rescriptum  valere  seu  esse  alicujus  vi- 
goris  aut  efficacim  per  Nosjam  cuicum^ue 
eoncessum.,,.  exceptis  coneessionibus  jam 
factis  Reginas  carissima  consorti  nostrss 
de  quìbuscumque  bonis  Feudalibus  vacan- 
tÙ>us  vel  vacaturis,  Nam  si  haereditaria 
fuissent,  vaca  tura  feuda  i  udisti  ncte  non 
concessisset.  ^  Glausula  perquam  vul- 
garìs  in  Litteris  exspectativse  feudalis 
generalis.  Vide  auctores  de  Jur.  feud.  et 
supra  Apertio  Feudi  in  Averiret  h  Omni 
tamen  tempore  feuda  aata  sunt  ad 
vitam,  immo  ad  certum  tempus.]  Apud 
Francos  vero  sensi m  pedetentimque 
jure  hsBreditario  ad  hffiredes  subinde 
transierunt  ;  quod  labente  sseculo  ne. 
incoepit  :  nam  ex  eo  tempore  a  Regibus 
secundsB  stirpis  facillime  feudatariis 
eoncessum  est,  ut  beneficia  sua  ad  pos- 
teros  transmitterent.  unde  prò  tempo- 
rum  facilitate  deinceps  feudorum  pro- 
prietatem  ita  sibi  arrogarunt.  ut  illa 
Inter  liberos  dividerent.  expeti to  tamen 

grius  principis  consensu.  Regino  in 
hron  :  Anno  Dominicss  Incamationis 
940.  Uto  Comes  obiit,  qui  permissu  Regis 
quicquid  benefidt  aut  prsBfecturarum 
naòuit  quasi  hkreditatem  inter  filios  di- 
visit.  la  autem  tardius  accidisse  apud 
Germanos  eruitur  ex  Charta  ann.  1118. 
qua  benefici um  Abbati»  S.  Maximini 
Trevirens.  ablatum,  ab  Henrlco  Impera- 
tore restituitur.  Quod  tamen  de  tota 
Germania  dictum  noi  im;  constat  enim 
alicubi  sub  Conrado  I.  feuda  hseredita- 
riojure  possideri  coBpisse.  Vide  Benefi- 
dum^  r»  et  Eichhorn.  Histor.  Jur.  Ger- 
man.  \  864.] 

Wt  Sed  non  eadem  fuit  semper  cons- 
tansque  feudorum  conditio.  In  prlmsBva 
institutione  ad  solos  nobiles  feuda  per- 
tinuisse  atque  ab  iis  servos  et  ignobiles 
prohibitos  luisse  vix  dubium  est  :  unde 
feuda  honores  vocitarunt.  Sic  Goffridus 
Vindocin.  lib.  5.  Epist.  27  :  Deus  qui 
permisit  vos  Honorem  Credonensem  ha- 


bere.  Et  Robertus  de  Monte  ann.  1161  : 
Caput  autem  sui  Honoris,  scilicet  Amba-- 
Siam  tenebat  de  Rege  Henrico.  At  circa 
XII.  saeculum  sicut  nobiles  ita  et  plebeii 
homines  feuda  etiam  no  bilia  possedè- 
runt,  non  tamen  ideo  nobiles  reputati, 
quamvis  feudorum  prorogati  vis  gaude- 
rent.  Petrus  de  Fontaines  cap.  8.  n.  4  : 
Pour  ce  se  tes  vHains  a  acati  un  fief^  et 
il  coukCj  et  il  lieve  en  ton  vilenage,  ne 
taira  il  mie  kU  ne  voit  ta  à  semonce  he 
tu  li  fis  du  matin  au  vespres,  ou  tele 
comtne  tu  feras^  et  se  on  dist  seur  son 
franc-fieff  il  ne  requerra  mie  jour  de 
Conseil,  se  il  ne  veut  pour  tea  semonces  hi 
ne  fusi  pas  rainable.  Mais  si  catel,  et  ses 
convenances  sont  Justichables  par  Ufi  vi- 
lainCf  s'il  n'est  mie  gentixhom  de  lignctge, 
etc.  Saeculis  xi.  et  xii.  omnia  in  feudum 
concedebantur,  Grueria,  teloneum.  pe- 
dagium,  rotagium,  apum  examina,  imo, 
si  quibusdam  fides,  ipse,  quo  vivimus, 
aér.  Cujus  moris  haec  aptissima  videtur 
fuisse  ratio,  ut  scilicet  in  expedi tioni bus 
bellicis,  quae  bis  temporibus  frequentis- 
sìmaB  erant.  plures  haberent  milites  qui 
servitia  militarla  iis  praestare  teneren- 
tur.  Eamdem  ob  rem  mediante  saeculo 
xn.  instituta  sunt  feuda  burs»  seu  ca- 
merae,  cum  nimirum  loco  tenementi 
annua  pensitatio  ex  fisco  solvenda  prò 

Enestandis    iisdem    servitiis   adsigna- 
atur. 

Beneficiorum  militarium  seu  feudo* 
rum  originem  aliunde,  quam  a  Longo- 
bardis,  quorum  inventores  fuisse  dicun- 
tur,  recte  quidam,  opinor,  accersunt  : 
cum  apud  Scriptores  rerum  Romana- 
rum  legamus  data  militibus  ac  vetera- 
nis  capta  ex  hostibus  praedia,  ea  condi- 
tione,  ut  militarent,  qu»  propria  fuit 
feudorum.  Atque,  ut  rem  ab  ipsis  pri- 
mordiis  non  repetamus,  id  potissimum 
firmat  locus  Lampridii,  in  Alexandro 
Severo  :  Sola,  quss  de  hostibus  capta 
sunt,  limitaneis  ducibus  et  militibus  dona- 
vit,  ita  ut  eorum  ila  essente  si  hseredes 
illorum  militarent.  Et  alter  Vopisci  in 
Probo:  Veteranis  omnia  illa,  quss  an^- 
gustsR  adeuntur  Tsauriss  loca  privadis 
donavit  :  addens^  ut  eorum  filii  ab  anno 
octavo'decimo,  mares  duntaxat,  ad  mili' 
tiam  mitterentur. 

33r  Feudorum  originem  e  moribus 
Francorum  rectius  repetendam  existi- 
mat  Alteserra  lib.  de  Orig.  et  statu  feu- 
dor.  prò  moribus  Gallise  cap.  1.  Franci 
scilicet,  innuit,  rerum  potiti  in  Gal  ila, 
prsBdia  divisere  Ducibus  et  Militibus, 
idque  beneficiario  jure  sub  lege  fidei  et 
servitii,  priusquam  Longobardi  Italiam 
attlgissent.  Hoc  jure  Aureliano  Duci 
Milidunensis  pagus  beneficii  nomine 
datus  a  CjodovaBO.  Aimoinus  lib.  1.  cap. 
14:  Dnde^cum  uiodovaeus  regnum  suum 
usque  Sequanam,  atque  postmodum  usque 
Ligerim  fluvios  ampliasset,  Milidunum 
castrum  eidem  Aureliano  cum  totius  Du' 
catu  regionis  jure  beneficii  concessit.  Et 
Mummolo  Patricio  eodem  jure  Macho- 
villam  apud  Avenionem  datam  a  Gun- 
trano  Re^e  testatur  Grearorius  Tgron. 
lib.  4.  Hist.  capr  40  :  Ei  Amo  quidem 
Ebredunensem  carpens  viam  usqe  macho- 
villam  Avennici  territorii,  quam  Mummo- 
Ztt«  munere  meruerat  regio  accessit,  ibique 
fixit  tentoria.  Unde  jam  a  Francici  Re- 
gni cunabulls  passim  celebrantur  Regii 
Leudes,  sive  Leodes,  id  est,  Fideles,  nui 
a  Rege  praadia  tenebant  sub  lege  fiaei 
et  servitii. 

Veteres  beneficiorum ,  ac  proinde 
feudorum  leges  attigimus  in  voce  Bene' 
ficium,  quas  etiam  prosequutus  est  Ge- 
rardus  Niger  lib.  1.  de  Feudis  tit.  1.  ut 


et  Fridericas  I.  Imp.  in  ea  Gonstita- 
tione,  quam  profert  Radevicns  lib.  4. 
cap.  7.  et  ex  eo  Guntberus  lib.  8.  Ligu- 
ri ni. 

^  A  Beneficio  prorsus  Feudum  distili- 
guat  necesse  est,  qui  omnia  copfundere 
noluerit.  Prima  voce,  Romanis  quoque 
nota,  praedium  significatur  eoncessum 
alieni  sub  annua  praestatione  et  ad  vi- 
tam tantum  utendum  ;  altera  vero, 
proprietas  rei  alicujus  designatur, etiam 
ad  naBredes  transitura,  retentis  solum- 
modo  clientela  et  superiori  dominio, 
cum  quibusdam  servitila,  maxime  mili- 
taribus,  ex  pacto  statutis.  Et  quidem 
inauditum,  eo  saltem  intellectu,  Feudi 
vocabulum  ante  saeculum  xi.  unde 
falsi  merito  suspecta  habentur  instru- 
menta antiquiora  in  quibus  legitur. 
Gonsule  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Itai. 
med.  aevi  coi.  594.  ubi  base  erudite  dis- 
quirit. 

^  HaBc  certe  legitima  apud  nostro? 
vocis  Feudi  acceptio  ;  alii  nihilominus 
aliter  eam  habuerunt  :  nam  mediante 
saeculo  xrv.  ut  observatum  est  supra, 
Neapolitanis,  et  saeculo  xv.  Danis  per- 
sonalia  erant  feuda,  ut  docet  Ghron. 
incerti  Auctoris  ad  ann.  1420.  apud  Lu- 
dewig.  tom.  9.  Reliq.  Mss.  pag.  124: 
Notay  quod  si  Dania  vel  jure  vel  consue~ 
tudine  uteretur  Romanorum,  tune  plana 
videbatur  causa  et  expedita,  ut  filii  surro- 
garentur.  Sed  quemadmodum  jus  aut 
consuetudinem  Romani  Feudi  Dania  non 
agnoscit ,  ideo  concessio  Gerardo  patri 
facta,  non  erat  realis,  sed  personalis.  Ubi 

Eer  Romanos,  intellige  eos  omnes,  qui- 
us  Feudi  nomen  secunda  notione  fami- 
liare erat. 

^  Feudi  autem  naturam  constituit 
apud  Aquitanos  aliosve  sporta  vel  inves" 
Mura,  id  est  quod  domino  capitali  prop- 
ter investituram  seu  relevii  nomine  a 
vassallo  penditur.  Reg.  feud.  Aquit.  in 
Cam.  Comput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  foL 
14.  V*  :  Item  dixerunt  quod  dieta  vUla 
(de  Burgo)  non  habet  terras  nec  posses' 
siones  communes,  secundum  quod  habent 
vilUe  LumbardisB  et  multss  ahss^  quae  ipsi 
non  possunt  dicere  quod  ipsi,  sctU^t  uni" 
versttas,  hcibeant  in  feudum  a  domino 
rege,  cum  secundum  nostram  consuetudU' 
nem  non  sit  Feodum,  nisi  sit  ibi  sporta 
sive  investitura. 

<>Hinc  data  semel  investitura,  alius 
in  possessionem  ejusdem  feodi  a  Do- 
mino mitti  non  poterat,  ut  solemni 
judicio  declaratum  legimus  in  Charta 
Phil.  Aug.  ann.  1216.  ex  Chartul.  Cam- 
pan.  Cam.  Comput.  Paris  :  Judicatum 
est  a  paribus  reqni  nostri  ,  vidélicet  A. 
Remensi  archiepiscopo,    W»  Lingonensi, 

W.  Cathalaunensiy  Philippe  Belvacensi, 
Stephano  Noviomensi  episcopiSf  et  0.  duce 
BurgundiaSf  et  a  multis  aliis  episcopis  et 
baronibus  nostris,  vidélicet  G.  AltissiodO' 
rensi,  R.  Carnotensi,  G.  Silvanectensi  et 
J.  Leasoviensi  episcopis,  et  Guillelmo  co- 
mite  Pontivi,  R.  cornile  Drocarum,  B, 
comite  BritanniaSf  G.  cornile  S.  Pauli^  W. 
de  Rupibus  senescaUo  Andegavenai,  W» 
comite  Juivigniacensi  J.  comite  Bellimon- 
tis  et  R,  comite  de  Alenconio,  nobis  au^ 
dientibus  etjudidum  approbantibu8,quod 
hominagium  Erardi  ae  Brena  vel  aictas 
PhilippsR  de  comitatu  Campaniae  nullatC" 
nua  recidere  d^ebamus,  quamdiu  Blan- 
cha  comitissa  et  Thomas  fiUus  ejus  véllent 
jus  facere  in  curia  nostra  et  prosequi  ; 
quia  usus  et  consuetudo  Frandas  talis  est; 
quod  ex  quo  aliquis  saisitus  est  de  aliquo 
feodo  per  dominum  feodi,  dominus  feodi 
non  debet  alium  recipere  in  hominem  de 
eodem  feodo,  quamaiu  Ute^  qui  saisitus 


FEU 


FEU 


FEU 


463 


est  de  feodo  per  dominum  feodi,  velit  et 
paratus  sii  jus  facete  in  curia  domini 
feodi  et  prosegui. 

^  Feudorum  Normannorum  emolu- 
menta  a  rege,  dum  in  ipsius  custodia 
sunt,  percipiuntar.  Memor.  £.  Cam. 
Comput  Paris,  ad  ann.  1388.  fol.  41.  v»  : 
Per  generalem  consuetudinem  Norman- 
ni^j  si  quis  tenet  in  Feudum  aliquam 
rem  aut  possessionem  a  domino  rege  seu 
duce  Normannige^  rex  vel  dux  jure  suo 
habet  et  sibi  pertinente  si  casus  accidat 
quod  cadat  in  garda,  gardam  hujusmodi 
et  aliarum  possessionum  ubicumque  eads- 
tentium  in  partibus  ducatus  Normanniss 
et  a  quocumque  teneantur,  et  de  emolu- 
mentis  earumdem  debet  uti  et  gaudere 
tempore  dictsB  gardse  durante. 

^  A  Feudis  exclusas  fuisse  feminas 
hactenus  ab  omnibus  fere  receptum  est, 
ea  potissimum  ratione,  quod  servitia  ex 
feudis  debita  prasstare  et  exsequi  nequa- 
quam  possint  ;  nam  nec  in  hostem  per- 

gere,  nec  ìnter  Judices  sedere  possunt. 
ur  ergo  ecclesiasticis,  qusBSo,  feuda 
concedebanturi  qui  a  prseliis  sua  profes- 
sione abstinere  debent?  an  non  iUae, 
sicut  et  ipsi,  homines  belligerantes  sup- 
peditare  potueruntf  Sed  et  oro  femims 
plurima  militant  exempla.  Cumparibus 
FrancisB  in  causa  Roberti  comitis  Flan- 
dria  ann.  1815.  Judicat  Mathildis  comi- 
tissa  Attrebatensis,  ita  et  Margareta  co- 
mitissa  Flandrensis  cum  de  comitatu 
Clarimontensi  actum  est.  Vide  infra  in 
Par,  Consule  D.  Bouquet  tom.  1.  Jur. 
pubi.  Frane,  pag.  882.  et  seqq.  Non  id- 
circo  tamen  idem  omnino  fuisse  mascu- 
iorum  atque  feminarum  fus  ad  feuda 
ex  hsBreditate  obtinenda  facile  puta ve- 
ri m.  Et  primo  quidem,  femina  feudum 
Jure  hsereditario  non  habebat,  nisl  mas- 
culo  deficiente.  Gbarta  Wolfkeri  Patav. 
episc.  ann.  1197.  apud  Hansiz.  tom.  1. 
Germ.  sacr.  pag.  844  :  Statuimus  quod 
per  omnem  ipsam  generationem  eventus 
mortis  non  possit  auferre  de  hac  progenie 
masculina  totum  vel  singularem  partem 
feudi  prsRtaxati.  Concedimus  etiam  quod 
si  seocus  masculinus  in  generatione  ipsa 
defecerit,  feminss  ejusdem  propaginis  suc- 
cedendo utantur  in  prasdtctis  Jure  sub  (f. 
seu)  titulo  feudali.  Nulla  tamen  dictarum 
feminarum  prsssumat  hujusmodi  partici- 
patum  j  nec  inde  actionem  concipiat , 
quamdtu  seocus  m^aseulini  hujus  generis 
persona f  licet  unica,  sit  superstes,  Bequi- 
rebatur  prseterea  ut  ejusmodi  in  succe- 
dendo ordinis,  Gharta^  qua  feudum  ins- 
tituebatur,  mentionem  faceret.  Gharta 
Humb.  delph.  ann.  1849.  ex  Beg.  79. 
Ghartoph.  reg.  eh.  88  :  Sed  ne  Feudum 
hujusmodi  naturam-  novi  feudi  censeatur 
haberej  volumus  et  concedimus  ex  certa 
scientia  et  ex  privilegio  speciali^  quod  non 
obstante  quod  sit  donatio  et  infeudaiio 
nova,  feudum  ipsum  amodo  inantea  ha- 
beat  et  retinetU,  et  habere  debeat  et  reti- 
nere  naturam  totalem  et  conditiones  anti- 
qui feudi  et  patemi,  in  quo  succedant  et 
succedere  possint  et  debeant  quicumque 
liberi,  hasredes  seu  successores  ex  testa" 
mento,  et  etiam  ab  intestato,  mares  et 
feminss,  agnati,  cognati  et  collaterales, 
nabiles  et  inhabiles,  ascendentes  et  des- 
cendentes  et  legitimo  matrimonio  ab  eodem 
vel  posteritate  ipsius,  secundum  quod  est 
in  veris,  anticfuts,  patemis  ei  bene  condi- 
tionatis  feudts  de  jure  debitum  seu  de 
consuetudine  consuetum.  Alia  ann.  1868. 
in  Reg.  101.  eh.  101  :  Quod  dominus  Dis- 
derius  (miles)  ejusque  hssredes.,,  recognos- 
cant  a  dicto  domino  nostro  dalphino  .... 
castrum  Montis  Rigaudi ,  .  ,  ,  et  omnia 
alia  prssdieta  sibi  ex  causa  dictx  permu- 
IH 


tationis  tradita  et  tradenda  ad  Jiomagium 
et  in  feudum  francum,  nobile,  antiquum 
et  bene  condttionatum ,  quod  naturam 
habeat  feudi  antiqui,  paterni  et  bene  con- 
ditionati, in  quo  succedere  valeant  mares 
et  mulieres  ex  testamento  et  ab  intestato, 
juxta  libertates  generales  Delphinatus, 
et  recognitionem  ex  inde  facere  in  mutO" 
tione  domini  et  vassalli  infra  tempus  a 
jure  statutum.  Vide  Feudum  antiquum. 

•  Frustra  iis  opponeretur  Gharta  Lau- 
rentii  episc.  Metens.  ann.  1271.  ex  Reg. 
8.  feud.  episcopat.  Metens.  in  Bibl.  reg. 
fol.  161.  r>.  ubi  hffic  leguntur  :  Johannes 
Metensis  episcopus  nepotem  suum  infeo' 
dasse  dicitur  de  eodem  (comitatu  SarrsB- 
pontis)  et  eodem  episcopo  defuncto,  bonss 
memoria  Jacobus,  quondam  Metensis 
episcopxjLS  ejus  successor,  Lorettam  relic- 
tam  ulius  neptem  propriam  infeodasse 
dicitur  carnaliter,  stcut  ille,  ....  contra 
Alemannisi  et  Metensis  ecclesiss  consuetu- 
dinem, ex  qua  baroniis  non  succedunt 
aliquatenus  mulieres.  Ibi  enim  de  Baro- 
nia, qusB  ex  concessione,  non  Jure  suc- 
cessionis  possidebatur,  sermo  est;  cujus 
alia  erat  conditio  atque  simplicis  feudi. 
Et  certe  feuda,  quae  ab  ecclesiis  depen- 
dent,  per  totam  Alemanniam  promiscue 
masculis  et  feminis  ex  usu  recepto  con- 
ceduntur. 

^  Feudum  marito  propter  nuptias 
uxori  donatum,  ipso  mortuo,  elus  feu- 
dum appellatur.  De  quo  prò  libitu  dis- 
ponere.  etiam  in  secundi  mariti  favo- 
rem,  ei  lìcitum  erat,  uti  colligitur  ex 
Gharta  ann.  1407.  in  God.  reg.  8887.  4. 
fol.  86.  r*  :  Nos  Philipa  uxor  dudum  et 
nuper  relieta  nobilis  viri,  dum  vixit,  do- 
mini Mathssi  de  Gomaì^,  qui  statu  baronis 
et  honore  vexilli,  dum  m  humanis  agébat, 
prsRdictus  existebat ,  ac  Thoìnas  Felde 
procuratorio  nomine, ,  .  .  desiderantes  ac 
etiam  affectantes  nobilem  virum  dominum 
Johannem  Tiptot,  cui  ego  supradicta  Phi- 
lipa ad  prsesens  existo  matrimonialiter 
copulata  ad  honorem  et  statum^  statui  et 
honori  prtedictis  pares  et  consimiles  prò 
conservatione  honoris,  quem  ego  prssdicta 
Philipa  ex  prafato  meo  marito  ,  dum 
vixit,  optinui,  provehi  et  exaltari ,  .  .  .  . 
honoris  et  status  hujusmodi  adipiscendo- 
rum  gratia  et  ex  nostra  pura,  libera  atque 
spontanea  voluntate  ad  hoc  moti  etiam  et 
inducti  omnejus  tallium  et  possessionem, 

cum  omnibus  mero  et  mixto  imperio, 

et  emolumentis,  costerà  maris  ac  om- 
nibus aliis  juribus volumus  tradi  et 

realiter  liberari,  tanquam  bene  merito, 
nobili  viro  domino  Johanni  Tiptot  supra- 
dicto  et  suis  haredibus  imperpetuum, 

*  Non  feudum  quodvls,  sed  illud  tan- 
tum quod  a  rege  tenebatur,  a  commu- 
ni» servitiis  Tiberabat  :  quod  docet 
Gharta  commun.  de  Roia  in  Keg.  84.  bis 
Ghartoph.  reg.  fol.  22.  v«».  col.  1.  part.  1  : 
Homines  qui  in  viUa  sunt  ociosi  feodum 
tenentes,  qui  ingeniujs  faciunt  se,  et  mili- 
tes  non  sunt,  volumus  et  praacipimus,  ut 
vel  de  communia  sint  vel  villam  vacuent, 
nisi  Feodum  de  nobis  teneant. 

Feudi  porro  vocabulum  sub  Garolo 
Grasso  primo  auditum,  pridem  observa- 
tum  a  viris  doctis  :  in  ea  scilicet  Gons- 
titutione,  quam  edidit  de  Expeditione 
Romana  circa  annum  884.  a  Frehero, 
Goldasto,  et  aliis  publicata,  in  qua  hsec 
leguntur  :  Cuicumque  secundum  hanc 
legem  expeditio  imperetur,  si  ad  curiam 
Gallorum,  hoc  est,  in  campum,  qui  vulgo 
Run^alle  dicitur,  dominum  suum  non 
comitetur,  et  ibi  cum  militari  apparatu 
non  reprsesentetur,  Feodo,  prmter  hos,  qui 
cum  gratia  dominorum  suorum  remanse- 
runt  in  conspectu  nostro,  absque  spe  reca- 


f\erationis  privetur.  Eadem  vox  bis  deinde 
bidem  rebetitur.  Verum,  etsi  non  de- 
sint,  qui  Ghartam  hanc  falsi  suspectam 
putent,  circa  tamen  ea  tempora  audi- 
tam,  nempe  Garolo  Simplice,  Rodulpho, 
et  Lothario  Regìbus  regnantibus,  ex 
veteribus  Tabulis  adstruit  Dominicus 
de  Praerogat.  alodior.  cap.l5.  81.  Gharta 
qulppe  Pipini  Regls  prò  Monasterio 
Figiacensi  in  tom.  18.  Spicilegii  Ache- 
riani,  in  qua  ea  vox  reperitur,  falsitatis 
notas  prsefert.  Gerte  feudi  honorandi 
meminit  Gharta  Lotharii  I.  Imp.  ann. 
846.  in  Bullario  Gasinensi  tom.  1.  pag. 
27.  sed  nemo  est  qui  fictitiam  esse  non 
facile  perspiciat.  Ncque  naevo  perinde 
caret  Cnarta  alia  Garoli  Mag.  descripta 
in  Ghronico  S.  Michaelis  Vird.  pag.  4(^. 
ubi  Feudi  mentio  flt.  In  Tabulario  S. 
Theofredi  in  Velavis  sub  ann.  990  :  De- 
derunt  de  terra,  quam  habebant  ad  Fe- 
vum,  etc.  [<**  Fenum  est  in  prima  edi- 
tione.  Vide  etiam  Ferum.] 

Feudorum  Leges  Lothario  adscribit 
Gervasius  Tilleberiensis  :  Hic,  inquit, 
Legem  feodorum  primus  instituit,  san- 
ciens^  ut  nullus  Feodum  audeat  vendere, 
seu  impignorare,  vel  quocumque  modo 
alienare,  sino  permissione  majoris  do- 
mini, ad  quem  reodum  spectare  dignos- 
dtur,  Huic  sanctes  constitutioni,  quia 
futuris  tantum,  et  non  prsRteritis  formam 
dabat  negotiis,  Fridericus  Imperator  ad- 
didit  hmc  :  Nos  autem  ad  pleniorem  regni 
utilitatem  providentes,  non  solum  in  pos- 
terum  ;  sed  etiam  omnes  hujusmodi  primo 
factas  alienationes  cassamus,  et  in  irri- 
tum  duximus,  nullius  temporis  prssscrip- 
tione  impediente, 

»  Varias  vocis  conformati ones  ut 
Feudus,  Feaudus,  Fevum,  etc.  vide  infra 
pag.  275.  col.  8. 

De  vocis  etymo  varia  varii  tradidere. 
Feudum  a  Fondere  quidam  deducunt. 
Obertus  lib.  2.  tit.  4.  et  Joannes  de 
Janua  a  Fidélitate,  vel  Fide  :  cui  senten- 
ti» accedunt  Gujacius,  et  plerique  alii. 
Hotomannus  a  Feed,  voce  Germanica, 
quae  bellum  sonat,  quod  praedia  bello 
quaesita  militibus  distri buerentur.  Pon- 
tanus  in  Ghorographia  Danica,  a  Feide, 
voce,  quae  Danis  militiam  sonat  :  alii  a 
Faida,  quod  est  inimidtia.  Fredericus 
Sandius  in  Praeliminari  ad  constitutio- 
nes  feudales  Gelriae  n.  11.  a  voce  Germa- 
nica Ftod,  vel  vtfAdj,  quod  Bellum  publico 
vel  privato  Consilio  susceptum  signifl- 
cat  :  bellorum  namque,  inquit,  necessi- 
tas  feuda  peperit.  Matthias  Berneggerus 
in  Disquisit.  de  Regno  Hungar.  f  206. 
contendit  Feudum  vocabulum  esse  Hun- 
nicum,  seu  Hungaricum,  nempe  foeld, 
quod  signiflcat  terra,  Etymon  perinde 
suo  more,  hoc  est,  absonum,  prodit  Go- 
ropius  Bekanus  lib.  5.  Hermathenas  pag. 
103.  DeniqueSeldeni  sententia  est,  quam 
amplecti  videtur  Faber  Gantarellus  in 
tractatu  de  Feudis,  vocem  feudum  a 
Saxonico  ortam,  formatamque  ex  feo, 
feh,  et  feoh,  merces,  stipendium,  h 
postmodum  in  d  mutato  :  ni  inquit.  pla- 
ceat  had,  vel  h od  adjicere,  quod  Saxo- 
nice  etiam  classem,  statutum  et  ordi- 
nem  signilicat,  ut  perinde  dicatur  JFeo- 
dum.  quasi  feohad,  vel  feo h od,  id, 
quod  statu  vel  ordine  stipendiano  possi- 
detur.[«*  Hodie  vulgo  statuunt  ultimam 
vocis  partem  esse  od,  Possessio.  Gonfer 
Alodis,  et  Eichhorn.  Introd.  in  Jus  Grcr- 
man.  {  7.  not.  k.] 

Vari»  autem  recensentur  Feudorum 
species,  quas  ordine  literarum  breviter 
aitingemus.  [^  Feudi  nomine  s»pius 
donata  videre  in  sequentibus  est  officia 
seu  ministeria,  vel  emolumenta  iis  ads- 

59 


466 


FEU 


FEU 


FEU 


cripta;  quod  a  priori  hujus  vocis  notione 
alienissimum  est.  Vide  infra  in  Feudum 
ministeriale.] 

•  Feudum  Abreviatum,  Gali.  Fief 
àbrégié,  cujus  praBStationes  ex  pacto 
iimitatSB  sunt,  idem  quod  Restrictum 
appellant.  Gbarta  ann.  1408.  ex  Ghartul. 
21.  Corb.  fol.  821.  V»  :  Le  maison  et  tene^ 
ment  de  Guiffart  est  tenue  de  my  en  Fief 
Abrégié,  à  cause  de  ma  terre  de  HameL 
Vide  Feudum  Talliatum. 

1  Feudum  Advocati^e  seu  Avoeriss^ 
Gali.  Avouerie,  Vide  in  Advocatia.  Idem 
AlteserraQ  cap.  8.  quod  Feudum  Gastal- 
dia,  illud  enim  deflnit  quod  datur  prò 
actu  vel  gestione  rerum  Domini,  vel 
Principis,  vel  prò  custodia  arcis,  vel 
territori!  :  Gastaldus  quippe  sive  Cas- 
taldus  Longobardis  est  proprie  actor. 
Vide  Gastaldus, 

Feudum  ìEdificii.  Charta  Philippi 
Aug.  ann.  1185.  prò  Ferrariensi  oppido, 
apud  Morinum  in  Hist.  Vastinensi  pag. 
7(/7  :  Qui  damum  in  feodo  habuerit,  eam 
ab  Ecclesia  Ferreriai'um  tenebit  ad  cen- 
sum  5.  sol.  Et  mox  :  Domum  vero  suam 
de  Feodo,  cum  alio  Feodo  suo,  ad  censum 
12.  denariorum  in  villenagio  tenebit,Yìde 
Feudum  Burgense. 

Feudum  annuum,  seu  stipendlum, 
quod  ad  annum  datur,  prò  officio, 
dignitate,   vel  quolibet  ministerio,  in 


tez  et  offices  tenus  en  fiefs  sans  fona  ou 
glebe,  doivent  hommage  et  non  relief. 
Charta  Henrici  III.  Regis  Angliae  apud 
Prynneum  in  Libertatio.  Angi.  tom.  2. 
pag.  960:  Et  de  Feodis  wlvendis  illis, 
quibus  tenemur  in  Curia  praBdicta^  ad 
prasens  providere  nequimmus.  Alia  ejus- 
dem  Begis  pag.  977  :  Assignantes  ei  an- 
nuum Feudum  20.  marcarum  annuatim 
percipiendum  ad  scacarium  nostrum^  eie. 
Alia  denique  pag.  1059  :  Et  quia  Judssi 
quosdam  reditus  de  terris  et  tenementis 
Christianorumy  tanquam  perpetuos  du- 
dum  recipere  solent  per  manus  Chrislia- 
norum,  qui  etiam  Feuda  dicebantur,  etc. 
Hinc  in  Legibus  Malcolmi  II.Regìs  Sco- 
ti» cap.  2.  8.  4.  5.  de  Feodis  Cancellarii, 
Justitiarii,  Camerarii,  Senescalli,  Cons- 
t<ibularii,  Vicecomitis,  etc.  inscribuntur  ; 
et  in  Statutis  Roberti  III.  cap.  25.  est 
de  Feudo  Vicecomitis  :  in  Fleta  lib.  2.  cap. 
7.  de  Feodo  Camerarti.  Hugo  de  Gleeriis 
de  Senescallia  Franciae  :  Vade  servitum 
Feodum  tuum  Marescalcisej  et  hospitare 
Hugonetn^  quia  habes  istud  Feuaum  a 
Comite.  Statutum  Edward!  Regis  Anglise 
prò  officio  Senescalli  VasconiaB,  in  Re- 
gesto Constabul.  Burdegai.  fol.  81:  Die- 
tus  judex  vercipiat  annuatim  prò  Feudo 
suo  150.  lAras  dictss  moneta.  Infra  :  Item 
ordinatum  est,  quod  sit  unus  Defensor 
Regis  in  dioRcesi  Petragoricensi,  qui  petat 
et  defendat  jura  Regis,  etc.  et  percipiat 
annuatim  prò  Feudo  suo  50.  libras  dxctss 
monetsB.  Alibi  :  Senescallus  Vasconiss 
principalis  faciat,  ordinet,  et  constituat 
per  totum  Ducatum  Subsenescallos^  Judi' 
ceSf  Defensores,  etc.  et  cuilibet  eorum 
conferat  Feoda  et  vadia  in  ista  ordina- 
zione superius  adnotata.  Feudi  Dapifera- 
riss  meminit  Freherus  in  Origin.  Pala- 
ti nis.  Feodi  Cambellani  et  Majoris, 
Gbarta  Philippi  Aug.  ann.  1185.  prò  Ec- 
clesia Ferreriarum  apud  Morinum  in 
Hist.  Vastinensi  pag.  706.  Bernardus 
Mon.  in  Consuetud.  Gluniac.  MSS.  cap. 
9.  de  Gustode  Vini  :  Et  inde  habet  tn 
Feodum  vinum,  quod  per  totum  annum 
de  vasis  vineariis  stillat,  etc.  Ubi  supra 
scribitur,  i.  in  beneficio,  L'ordonnance  et 


la  maniere  de  créer  les  Chevaliers  dee 
bains,  apud  Edw.  Bisseum  :  Et  le  Bar- 
bier  osterà  le  baing,  et  tout  ce  qu'il  a  en- 
tour^  aussi-bien  dedans  comme  en  dehors, 
et  le  prendra  pour  son  Fié.  Et  le  chan- 
delier  prendra  pour  son  Fié  tous  les  gar- 
nemens  avec  tout  Varroy,  etc,  Occurrit 
ibi  pluries.  Pagar  il  Fio,  Danti  est  sol- 
vere stipendlum  :  ubi  i^o  idem  valet  ac 
fevum,  feudum.  Vide  Gujacium  ad  lib. 
8.  de  Feud.  tit.  1.  et  Skenseum  de  Ver- 
bor.  signiflcat.  verbo  Feudum. 

^  Feudum  Annuum  Manuale,  Redi- 
tus annuus.  (]ui  ex  officio  concesso  a 
datore  percipitur.  Gharta  Caroli  IV.  im- 

Ser.  ann.  1346.  tom.  2.  Hist.  Trevir. 
oan.  Nic.  ab  Hontheim  pag.  163.  col.  1  : 
VolenteSy  si  de  bonis  quibuscumque  regni 
Romani  vel  imperii^  tibi  et  ecclesia  tua 
impignoratis  vel  obligatis^  alif^uibus  per- 
sonis  Feuda  Annua  Manualia,  videlicet 
in  pondere,  numero  vel  mensura  existen- 
tia,  porrigantur  ;...  quod  tu  vel  successores 
tui,  stante  dictorum  bonorum  obligatione, 
Feuda  Annua  Manualia  hujusmodi  libe- 
rare et  redimere  valeatis,  videlicet  unam 
marcam  anniÀorum  reddituum^  i)ro  de- 
cem  marcie  usualium  in  pecunia  nu- 
merata. 

Feudum  Antiquum,  quod  et  pater- 
num,  quibusdam  dici  tur,  lliud  est,  quod 
ab  antiquo  cuidam  familiae  ita  conces- 
sum  est,  ut  a  masculis  tantum  possi- 
deatur;  [Haec  fuit  omnium  feuaorum 
ab  origine  conditio,  qus  ad  stirpem 
tertiam  usa  uè  Regum  nostrorum  perse- 
veravit.l  nìsi  feminas  charta  inieuda- 
tionis  i  Ili  US  capaces  existant,  [quod  sub 
initia  XII.  seculi  in  usu  esse  coeplt,  dis- 
cere est  ex  Mathilde  Henrici  I.  Angli» 
Regis  filia  quie  in  Ducatum  NormannisB 
successiti  sicut  Eleonora  in  Ducatum 
AquitaniseJ  et  ad  agnatos  deficiente 
linea  primogenitorum  transeat,  aliena- 
tione  mterdicta:  cujusmodi  conditionis 
formula  exstat  in  Ghart.  quam  descrip- 
sit  vir  mult»  eruditionis  Dion.  Salva- 

fnius  Boissius  lib.  de  Usu  feudor.  cap. 
.  pag.  15.  Feudum  vero  antiquum  a  pa- 
terno distinguit  Zazius  lib.  de  Feud. 
part.  2.  {  7  :  Antiquum  enim  dici  ait, 
quod  ab  aliquo  ex  antecessoribus  acquisi- 
tum  est,  qui  communis  agnationis  ultra 
quartum  gradum  origo  fuit.  Si  vero  a 
patre,  vel  ckb  aliquo  usque  ad  quartum 
gradum,  nempe  avo,  proavo,  abavo,  pro- 
veniat,  tunc  Paternum  appellar!.  Ita 
etiam  Baldus  in  §  Hoc  quoque,  de  Suc- 
cess, feud.  et  Gowellus.  Simile  est  tene- 
mentum,  quod  Angli,  Teneure  par  ho- 
mage  Ancestrel  vocant,  illud  scilicet, 
quod  quis  a  domino  tenet,  ab  anteces- 
soribus suis  possessum.  a  tempore,  cu- 
jus non  exstat  memoria.  Ita  Littleton 
sect.  143.  Gharta  Ainardi  de  Rossillon 
ann.  1842.  apud  V.  CI.  Dion.  Salvagnium 
pag.  88  :  Quod  quidem,  ut  asseruit,  habet 
et  habere  debet  alias  naturam  Patemi 
Feudi,  nobilis,  et  Antiqui,  in  quo  per  viam 
testamenti  possint  et  debeant  succedere, 
quicumque  liberi  et  haredes  masculi  et 
femina,  agnati,  cognati,  descendentes  et 
ascendentes,  habiles  et  inhabiles  de  per- 
sonis,  et  ab  intestato  succedere  possint  et 
debeant  in  eodem  omnes  illi,  qui  de  jure 
possunt  et  debent  in  hujusmodi  Feudis 
successionem  habere.  Arestum  ann.  1882: 
In  feudum  ligium  nobile  et  Antiquum,  et 
taliter  conditionatum,  quod  transferri 
non  possit  in  alias  personas,  nisi  de  co- 
gnattone  dicti  Guiltelmi.  Gharta  Hum- 
oerti  Delphini  Viennensis  14.  Mail  ann. 
1849.  in  Statutis  Delphinatus  pag.  39: 
Omnia  et  singula  Feuda  et  retrofeuda 
Delphinatus  prsesumuntur  et  inteiCigun-  > 


tur  esse  Antiqua,  nisi  ipse  dominus  Del- 
phinus,  vel  successores  sui,  ipsa  vel  ali- 
qua  ex  ipsis,  clare  ostenderent  esse  nova. 
Gbarta  Gremonensis  ann.  1244  :  Et  hoc 
de  suo  recto  et  honorahili  Feudo  Antiquo 
et  Antiquissimo, 

Licet  vero  feudum  novum  sit,  et  de 
novo  concedatur,  potest  tamen  concedi 
jure  feudi  antiqui  :  et  tunc  naturam 
sumit  feudi  antiqui,  et  illius  jure  regi- 
tur  non  tantum  In  persona  primi  vas- 
salli, sed  etiam  omnium  descendentium. 
Atque  ejusmodi  feudum  doctores  vul^^o 
vocant,  Feudum  ex  pacto  et  providentia 
Antiquum,  ut  est  apud  Thomam  de  Mar- 
tinis  Tract.  de  Generib.  et  qualitatib. 
feudor.  Exstat  in  veteri  Regesto  Ca- 
mera Comput.  Paris.  Gharta  Galeacil 
Comitis  Virtutum  ann.  1871.  qua  Cas- 
trum  Donati  erigit  in  nobile,  rectum,  An- 
tiquum, paternum  et  gentile  Feudum,  In 
alia  ann.  1377:  In  Gentile,  paternum, 
Antiquum,  honorificum  et  perpetuum  Feu- 
dum. Vide  Ughellum  tom.  2.  pag.  161. 
162.  tom.  4.  pag.  874.  et  Probat.  Hist. 
Ducum  Burgund.  pag.  92. 

Feudum  Aperib'ile  et  Ligium.  In 
Vita  Balduini  Lutzemb.  Archiepiscopi 
Trevirensis  lib.  8.  4.  5.  6.  7.  Id  est,  quod, 
licet  ad  Ecclesiam  spectet,  post  Epis- 
copi mortem  aperitur,  Id  est,  vacat.  quo- 
modo  aperti  honores  dicuntur,  et  de  quo 
postea  electus  bominium  ligium  pnes- 
tat.  Vide  Aperire. 

<>Alia  est  hujusce  feudi  notio  ;  idem 
scilicet  quod  infra  Feudum  ReddibUe, 
in  Charta  ann.  1829.  tom.  2.  Hist.  Tre- 
vir. Joann.  Nic.  ab  Hontheim  pag.  113. 
col.  1  :  Item  domus  et  turris  nostra  in 
Brucken  apud  Treverim,  qua  sunt  ligia 
et  Aperibiles  domino  nostro  Trevirensi 
contra  omnem  hominem  et  ad  suam  vo- 
luntatem.  Alia  ibid.  :  Recepi,.,,  a  dom. 
Baldewino  archiep.  Trevir.  castrum  seu 
fortalidum  meum  Rapwilre  in  Feudum 
Ligium  et  Aperibile  sibt,  quandiu  vixerit, 
et  post  eum  suis  successoribus  et  ecclesia 
Trevirensi,  contra  omnem  hominem,  ad 
omnem  ipsorum  voluntatem.  Occurrit 
rursum  ibid.  pag.  114.  col.  1.  [»  Vide 
Haltaus.  Glossar.  German.  voce  Aufge- 
big  Lehn,  col.  57.  Castrum  domino  ad 
necessita tes  belli  contra  quosvis  ape- 
riendum.] 

•  Feudum  Aro aragii,  Quod  a  vassallo 
possidetur  ea  conditione,  ut  in  expedi- 
tionibus  bellicis  servi tium  arcarit  seu 
sagittari!  domino  pr»stet.  Charta  Si- 
mon. Montisfort.  ann.  1211.  in  Reg.  30. 
Chartoph.  reg.  eh.  126  :  Facies  tu  et  tui 
michi  et  meis  servitium  tempore  guerra 
ad  unum  arcarium,  cum  a  te  fuent  peti- 
tum.  Alia  ann.  1814.  in  Reg.  52.  eh.  34  : 
Ea  vero  qua,..aliiarquerii  tenent  in  dicto 
loco,...  nomine  arcaragii,  prò  quibus  ser- 
vitium arquerii  domino  rem  facere  te- 
nentur,  etc.  Charta  Phil.  v.  ann.  1316. 
ex  Re^.  59.  eh.  79  :  Ad  supplicatùmem 
Aymerici  de  Podio  domicelli  condomini 
de  Peyrenchis  vobis  (senescallo  Tolos.) 
committimus  et  mandamus,  quatenus 
quosdam  redditus  in  dieta  viUa  situatos, 
quos  a  quibusdam  personis,  qua  ipsos  a 
nobis  adFeudum  Arcaragii  tenere  diceban- 
tur,  asserit  se  emisse,,..  ad  feudum  nobile, 
meaiante  competenti  financia,  nostro  no- 
mine reducatis.  Feuaum  archaragii^  ibi- 
dem non  semel. 

1  Feudum  ad  Plena  Arma  vel  de  pie- 
nis  armis,  cujus  Feudati  armis  omnibus 
et  equis  instructi  domino  capitali  servi- 
tium prsestare  per  40.  dies  tenebantur. 
Hist.  Harcur.  tom.  4.  pag.  2172  :  Matheus 
de  Gamaches  tenet  Feodum  de  plenis  ar- 


FEU 


FEU 


FEU 


467 


mis...  Alix  de  Bavent  Feodum  ad  piena 
arma.  Quod  ibidem  sspias  recurrit. 

«Feudum  Bandobum,  Feudales  seu 
vassalli  qui  yexillum  domini  in  bello 
comitantur.  Instr.  ann.  1885.  tom.  5. 
Cod.  diplom.  Polon.  pag.  81.  col.  1  :  UH 
principalia  eocercUua  extiterat,  Feudo 
Bandorum  sive  vexillo,  eie, 

Feudum  Burqense,  seu  ignobile,  Za- 
zio  parte  2.  de  Feudis,  est,  quod  a  mi- 
nimis  valvasoribùs,  vel  etiam  a  plebe, 
paganis,  id  est,  privatis  in  feudum  con- 
ceditur.  Fief  rurale  cui  opponitur  Fief 
noble,  in  Consuetud.  Nivernensi  tit.  4. 
art.  27.  28.  et  29.  Vide  Feudum  jEdificii. 

Feudum  Burs^e,  Idem  quod  Feudum 
de  Camera.  Ut  enim  Camera  dicitur 
Thesaurus  Regius,  ita  bursa  prò  fisco 
usurpatur  :  atque  ita  Petrus  de  Fontanis 
in  Consilio  a  nobis  edito  cap.  14.  8  23. 
fiscum,  Bourse  reddlt,  in  Lege  1.  God. 
Si  ad  versus  flscum.  (2,  36.)  Regest.  feod. 
Gampan.  fol.  61.  v.  :  Guiltelmus  de  Gor^ 
nay  homo  de  10.  libris  in  Buraa.  PhUip- 
pus  de  Crespeio  ligius  de  30.  libr.  Burem, 
salva  fidelitate  Reaia  et  ComiliaaaB  de  Ver- 
mendeaio.  Fol.  64  :  Dominua  Bartholo- 
maaua  de  Roya  homo  de  40.  libr.  Burasa. 
Fol.  110  :  Adam  de  Bellomonte  fedi  ho- 
mcLgium  ligium,  poat  dominoa  auoa,  quoa 
primitua  habebat,  de  80.  lib.  quoa  habet 
aingulia  annia  in  nundinia  S.  Aigulfi  in 
Buraa.  In  Regesto  Feodor.  et  Servitlor. 
GampanisB  fol.  146:  Lige  de  50.  livrea  à 
vie  en  Bourae.  Passim  ibi.  Regestum 
Parlamenti  Paris,  sign.  B.  fol.  41.  inter 
Aresta  ann.  1277  :  Ordinatum  fuit,  quod 
injunqeretur  Mareacallo  CampanitSy  ut 
solvi  faciat  Feoda,  qua  Militea  habent  in 
Buraa  Comilia  Campaniaa.  Juxta  regulas 
Feudorum,  annui  reditus  quivis  in  feu- 
dum darì  possunt:  quia  annui  reditus 
computanfur  inter  immobilia.  Ita  Za- 
zius  parte  2.  de  Feud. 

Feudum  BurSìG,  seu  Buraale  appel- 
lant  prsBterea  Gonsuetudines  nostrae 
municipales  aliquot,  feudorum  reditus 
partem  aliquam,  qusB  a  primogenito  se- 
cundogenitis  prò  eo,  quod  in  iis  habent, 

Ìure,  ex  successione  paterna  datur; 
''ief  bouraal,  Gonsuetudo  Genomanensis 
art.  282.  Fief  bouraier,  Garnotensis  art. 
17.  ut  qui  ejusmodi  fenda  possidente 
BouraaiKo,  Perticensis  art.  77.  78.  Vetus 
Gonsuetudo  Andegavensis  et  Genoma- 
nensis parte  7.  tit.  dea  Succeaaions  :  Au- 
cuna  uaagea  locaux  aont  en  aucunea  Chaa- 
telleniea,  et  fief  a  deadita  pay  a,  que  tela  gena 
coutumiera  départiront  bien  tela  aqueata 
entre  eux  comme  le  domaine,  Fié,  ou  he- 
ritage  tenu  à  foi  et  homage  exaument, 
et  à  l*un  pourroit  demeurer  ai  heberge^ 
ment  i  avoit  en  aa  portUm  de  terre  ou 
autre  choae,  et  porteroit  la  foia  pour  toua 
tea  autrea.  auppoaé^  qu'il  ne  teniat  le 
quart,  ni  le  qufnt.  Mais  quant  la  terre 
cherroit  en  rachat  par  la  mort  de  Vhome 
ou  de  la  foi,  lea  autrea  fareachaua  ren- 
droient  à  la  bourae,  et  feroient  leur  part 
du  racìtatf  et  chiet  tout  le  domaine  en 
racfuU,  et  appelle  on  le  Fié  bouraal,  c'eat 
à  aavoir  terre  aquiae  de  bourae  couatu- 
miere^  lequel  uaage  locai  eat  acondamnez 
selon  l'opinion  dea  ckaaiatana^et  à  ramener 
à  la  couatume  general.  Ejusmodi  etiam 
videtur  istud  genus  feudi,  de  quo  Brac- 
ton.  lib.  4.  Tract.  8^  cap.  9.  S  6  :  Feodum 
eat  id,  quod  quia  tenet  ex  quacumque 
cauaa  aibi  et  ha&redibua  auia^  aive  ait  tene' 
mentum  aive  ait  redditua,  ita  quod  reddi- 
tua  non  accipiatur  aub  nomine  ejua,  qui 
provenit  ex  camera  alieujua. 

^ar  Feudum  buraale  rectius  defintp^ 
videtur  D.  de  Lauriere  tom.  1.  Gj^i^    i 
pag.  462.  illud  quod  inter  piebeios  A:^'  I 


sum  ab  iis  ex  pecunia  viriti m  data  a 
Domino  capitan  redimitur.  Nec  aliud 
profecto  indicare  arbitror  verba  ex  Gon- 
suetud.  Àndegav.  et  Genoman.  citata. 

*  Feudum  Bursale,  Diversa  prorsus 
notione  ab  iis,  quse  supra  explicantur  ; 
sed  a  definitione  quam  De  Lauriere  pro- 
ponit  tom.  1.  Glossar.  Jur.  Gali.  pag. 
462.  non  longe  aberrans  ;  in  (]uo  autem 
ab  eo  differat  facile  addisci  potest  ex 
Ghartul.  feud.'eccl.  Garnot.  foi.  155.  r»  : 
C*eat  aacavoir  que  la  coutume  et  condìtion 
du  Fié  Bouraier  eat  ielle,  que  toutea  foia 
que  vaaaeur  muè,  eat  deu  pour  chacune 
foy  cinq  aols  et  quint  denier^  quant  le  caa 
y  échety  et  par  chacun  an  ala  S.  Remi 
tei  cena  que  Vhéritage  de  unq  chacun 
doit,  doni  lea  aucuna  tiennent  a  deux  et 
troia  et  quatre  ou  à  pluaieunt  foya^  et  pour 
chacune  foy  donnent  dnq  aola  et  quint 
denier,  toutea  lea  foia  que  vaaaeur  muè,  en 
quelque  maniere  que  ce  aoit,  comme  dit 
eat.  Kecog.  feud.  19.  Jul.  ann.  1695.  ex 
eod.  Tabul.  :  Lea  terrea  énoncéea  audit 
acte  relpvant  du  Chapitre  en  Fief  bour- 
aiert  à  foy  et  hotnmage  et  cinq  aola  de  ra- 
chat pour  chacune  piece  de  terre  à  chaque 
mutation  de  vaaaat  et  à  toutea  morta  et 
mutationa,  quant  le  caa  y  échet^  aelon  la 
coutume  de  noa  Fief  a  bouraiera^  et  oultre 
à  tilrfi  de  cena  annuel  et  perpétuel^  j^or- 
tant  loda,  ganda,  ventea,  défauta,  aaiainea 
et  amanaea,  quand  le  caa  y  echet...  Ledit 
cena  à  raiaon  de  deux  denterà  Tour,  pour 
chacun  aeptier,  payable  par  chacun  an  le 
jour  de  S.  Remi.  Feudum  vero  burasa 
appellatur,  non  quod  ex  fisco  dominico, 
sed  quod  ex  buraa  vassalli  reditus  sol- 
vendus  expromatur. 

Feudum  Gàmerjb,  vel  Caneuaa,  aut 
Cavenaa,  dicitur,  cum  aliquid  annuum 
ex  Camera,  i.  fisco  Regio,  vel  ex  aliquo 
loco  thesaurariOjVel  exvectigalibus,  vel 
ex  mensa  argentarla  solvi  tur.  [**  Feud. 
lib.  2.  tit.  1. 1 1.  et  tit.  58.  princ]  Leges 
Alfonsina  parte  4.  tit.  26.  Lege  1  :  La 
otra  manera  ea  à  que  dicen  Fetido  de  Ca- 
mara.  Et  eate  ae  face  quando  el  Rey  pone 
Maravedia  à  algunt  au  vaaaallo  cada  ano 
de  au  Camara  et  eate  feudo  atal  puede  el 
Rey  toller  cada  que  guiaiere.  Ejusmodi 
fenda  in  rectis  feudis  non  computan- 
tur,  licet  recti  feudi  servent  naturam 
prseterquam  in  successionibus,  scilicet 
in  servitiis   praBstandis,   in   danda  et 

Erasstanda  investitura  in  S£u;ramento 
delitatiSj.  etc.  Vide  Zazium  part.  12.  de 
Feud.  I  31.  et  Rosentallum  de  Feud. 
cap.  2.  f  30.  31.  Bracton.  lib.  2.  cap.  35.  | 
6.  alt,  de  feodo  vel  redditu,  qui  datur  ex 
Gamera,  sine  tenemento,  de  quo  possit 
redditus  provenire,  non  neri  homagium, 
prsBterquam  Regi.  Mox  addit,  non  va- 
lere homagium,  si  redditus  sit  annuus, 
et  de  Gamera,  nisi  constituatur  et  pro- 
veniat  ex  certo  tenemento.  Formula 
porro  ejusmodi  feudorum  de  Gamera 
concessionis  sic  concipitur  in  Ghartis 
Friderici  II.  Imperat.  ann.  1250.  prò  Gui- 
gone  Delphino  viennensi,  in  veteri  Re- 
gesto Delphinatus  Herouvalliano  :  At- 
tendentea  devotionia  et  fidai  purea  zelum, 
quem  Wigo  Dalphinua  Viennenaia  dilec- 
tua  conaanguineua  et  fidelia  noater  habet 
erga  Majestatia  noatraa  peraonam  :  conai- 
derantea  quoque  grata  aervitia^  qum  idem 
culmini  noatro  fideliter  exhibutt  nactenua, 
exhibet  in  prsaaenti,  et  exhibere  poterit  in 
antea  malora,  de  annuo  Feudo  trecenta" 
rum  unciarum  auri  percipiendarum  de 
Camera  noatra  aingulia  annia  in  festo 
Reaurrectionia  Dommicaa,...  aibi  in  fide  et 
devotione  noatra  peraistenti  de  gratia 
nostra  duxi/nua  prouidendum, etc.  [Gharta 
Oonventionis  inter  Henricum  II.  Regem 


Angliae  et  Robertum  Gomitem  Flandriae 
in  Lib.  nig.  Scacarii  pag.  15  :  Et  propter 
praadictaa  conventiones  et  prmdictum  «er- 
vitium,  dabit  Rex  Henricua  Gomiti  Ro* 
berlo  unoquoque  anno  quingentaa  libras 
Anglorum  denariorum  tn  /eodo.l  Exstat 
in  4.  Regesto  Memorialium  Gamerse 
Gomputor.  Parisiensls  fol.  47.  hominium 
Regi  Johanni  prsBStitum  prò  simili 
feudo  GamersB,  quod  vice  formul»  hic 
describendum  duximus  :  A  toua  ceux  qui 
cea  preaentea  lettrea  verront  et  oirront 
Rogier  de  Beauchamp  Chevalier  au  Roy 
d'Angleterre,  Salut.  Je  faia  à  aavoir  a 
toua,  que  le  Roy  de  Franco  Monaeigneur 
m*a  donne  de  aa  grace  deux  mil  florina  à 
l'eacu  de  rente  annuélle,  à  prenare,  per~ 
cevòir  et  avoir  chaacun  an,  tant  comme 
je  vivrai, aur  aon  Treaor  à  Paria,  ai  comm^ 
il  appert  par  aea  Lettrea  à  moi  doru^éea 
aur  ce  Van  de  grace  1360.  le  Q.'jovmhfe 
Janvier,  ainai  atgnéea.  Per  Regem  vobis 
praesente  TolosaB,  pour  laquelle  rente  je 
auia  entrez  en  la  foy  et  en  Vhommage  ae 
mondit  Seigneur  le  Roy  de  Franco,  et  lui 
ay  jfromia  et  promet  foy  et  loyalté,  et  le 
aervìr  loyalement  à  mon  pouvoir  de  ce 
qu'il  aura  à  faire  de  moy,  toutea  foia  que 
de  par  luy  en  aeray  requia,  contre  toutes 
veraonnea  quelconquea,  excepté  tant  aeu- 
lement  mondit  Seigneur  le  Boy  d'Angle 
terre  et  aea  enfana.  En  teamoin  de  la- 
quelle  choae  j*ay  aeelléea  cea  Lettrea  de 
mon  aeel,  dont  je  uae  communément. 
Donne  à  Londrea  le  26.  jour  de  Juillet 
1362.  Gomplurium  eiusmodi  Regibus 
nostris  prsestitorum  ao  exteris  hominio- 
rum  meminit  Tillius,  ubi  de  bellis  inter 
Reges  Francicos  et  Anglicos.  Nonnulla 
etiam  alia  descripsit  Fredericus  San- 
dius  in  Commentar,  ad  Gonsuetudines 
feudales  GelriaB  tit.  1.  cap.  1.  n.  7.  8.  9. 
10.  etc.  Vide,  quae  de  iis  annotavimus  in 
18.  Dissertatione  ad  Joinviliam. 

^SSr  Feudum  autem  Canevsa  seu  Ca- 
venaa  dicitur,  cum  vassallo  ex  cellario 
Domini,  feudi  nomine,  prsebetur  an- 
nona. Sic  Galbertus  duas  quadrigatas 
vini  annuas  a  Duce  Normanniae  perci- 
piebat.  Ordericus  Vital.  lib.  6  :  Duas 
quadrigatas  vini  de  Principe  Normanno- 
rum  in  Feudo  tenebat  aingulia  annia,  ex 
quibua  unum  medium  ad  celebrandaa 
Afùisas  perenniter  conceaait  Monachia. 

*  Duo  sunt  diversi  generis  feuda.  Pri- 
mum  scilicet,  cum  aliquid  annum  ex 
Camera,  id  est  fisco  regio,  alicui  sol  vi - 
tur  ;  alterum  vero,  cum  vassallo  ex  cel- 
lario domini,  feudi  nomine,  praebetur 
annona.  Canova  enim  est  Gella  penarla 
seu  vinaria.  Vide  Canava  1.  et  Canepa  1. 

Feudum  Gapitale,  [Gali.  Fief  en  chef 
vel  chevel,]  dicitur  illud,  quod  nullo  me- 
dio a  Rege,  aut  eo,  qui  supremo  jure 
gaudet,  dependet,  ut  sunt  Ducatus,  Go- 
mitatus,  BaronisB.  Vetus  Gonsuetudo 
NormannisB  MS.  1.  part.  sect.  3.  cap.  23: 
Lea  Fiemena  cf^evela,  aont  icela,  leaquiex 
aont  tenua  en  chef,  ai  comme  Comtéea,  Ba- 
ronniea,  et  Fieua  de  hauberc,  Sergenteries 
franches,  et  toua  autrea  Fiemena,  qui  aont 
tenua  en  chief,  qui  ne  aontpaa  aouamis 
au  Fieua  de  hauberc  :  et  as  Seigneurs  de 
téle  Fiemena  doivent  paier  leura  hommea 
troia  aidea  chevela  aelon  la  Couatume  de 
Normandie.  Lea  Fiemena  par  deaaoua  aont 
appellez  toua  iceux  Fiemena,  qui  deacen^ 
dent  dea  chevela  fiemena,  et  aont  aoumia  à 
iceua  Seingneura,  ai  comme  aont  Vavas~ 
souriea,  qui  aont  tenuea  par  hommwgea  et 
par  aervtcea,  ai  comme  ou  par  aervice  de 
chevel  maale  et  autrea  Fiemena,  qui  aont 
tenua  par  lea  acrea  de  terre  de  leura  chief  a 
Seingnora.  Vide  novam  Gonsuetudin. 
Normann.  cap.  34.  85. 


468 


FEU 


FEU 


FEU 


SSSr  Nihil  certe  ad  mentem  suam  ap- 
tius  proferre  poterai  Doctissimus  Gan- 
gius  ;  attamen  si  consulatur  vetus  Com- 
mentariam  in  eamdem  Consuetudinem, 
statim  in  tei  ligi  datur  Feudum  Capitale^ 
ab  alio  quam  a  Rege,  aut  eo,  qui  su- 
premo Jure  gaudet,  posse  dependere. 
Hsec  sunt  autem  verba  Gonsuetudinis 
quffi  explicantur  :  Lea  autrea  Uefa  qui 
aont  tenua  en  chief  ne  aont  paa  aoumia  à 
ntU  fief  de  Haubert,  Ce  texte,  verba  sunt 
Gommentarii,  entend  de  aoumiawìn  de 
vUain  Fief,  et  non  paa  de  aoumiaaion  de 
noble  Fief.  Et  ne  veut  paa  dire  que  ae  ung 
hoble  Fief  étoit  tenu  d'un  Fief  de  Hau- 
hert,  qu'il  ne  fuat  pour  ce  Fief  en  chief: 
car  tea  Fiefa  de  Hauòert  memement  aont 
aoumia  aux  autrea,  et  tea  Baroniea  et  lea 
Comtez,  maia  veut  le  texte  dire  qu'ila  ne 
aont  paa  tenue  à  aucun  Fief  de  Haubert 
camme  vilain  Fief.  Et  eat  Ventente  de  ce 
texte,  camme  Upcut  apparoir  par  ce  qu'il 
met  apréa  :  lea  Fiefa  par  deaaouba  aont  qui 
deacendent  de  Fiefa  Chevela  et  aont  aou- 
mia à  euXf  ai  camme  Vavaaaouriea,  qui 
aont  tenuéa  par  aomma^e  et  ^ar  aervtee 
de  cheval,  et  lea  autrea  Fiefa  qut  aont  tenua 
par  autrea  aervicea. 

*  Feudum  Garpentariorum,  Quo 
aarta  tenerentur  diligenter  tecta,  ut  legi- 
tur  in  Tract.  de  Feudis  eccl.  Aquilel. 
apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col.  651. 

1  Feudum  Gasamenti,  Quod  a  casa 
Dominica  dependet  ;  proprie  prsedia  Ec- 
clesiarum  et  Monasteriorum  titulo  Ad- 
vocatise  et  Defensionis  subinfeodata. 
Ivo  Garnot.  Epistol.  284  :  Adjecimua 
etiam,  ut  quicquìd  hactenua  de  Caaamento 
Camotenaia  ÈccleaiiB,  conceaaione  poaai- 
dentium,  et  prsaaidentium  per  annum  et 
diem  quiete  poaaederint^  de  celerò  noatra 
conceaaione  quiete  poaatdeant.  Quse  con- 
suetudo  ab  Ecclesiasticjs  ad  La'ìcos  su- 
binde transiit.  Hsbc  tamen  feudi  species 
non  ubique  statim  recepta  fuit  ;  ai  la- 
bente  seculo  xn.  passim  Caaamentum 
prò  feudo  usurparl  reperitur.  Charta 
Tbeobaldi  ann.  1198  :  Ego  Theobaldua 
Trecenaia  Comea  Palatinua  ;  nolum  facio 
tam  praRaentibua  quam  futuria  :  Quod  ego 
dedi  D,  Radulpho  cog  nomine  Plunquet, 
villam  guas  didtur  Veuderie  quaa  eat  prope 
Caatellwnem,  in  Feodo  et  Caaamento  atbi 
et  fuaredibua  auia.  Vide  Caaamentum  1. 

Feudum  Gastrense,  feudi  species, 
qua  quis  certa  pecunise  quantitate,  vel 
tenemento  aliquo  donatur,  ut  castrum 
sibi  a  domino  collatum  custodiat  ac 
tueatur  :  Burglehen  Germanis  appella- 
tur,  [<*  Burgutlehen,  Vide  Eichhorn.  In- 
troduct.  in  Jus  German.  S  195.  Feudum 
Caatellanum,  in  cbart.  ann.  1269.  in  Al- 
sat.  Diplom.  tom.  1.  pag.  460.  num.  649.] 
ut  auctor  est  Freherus  in  Origin.  Pala- 
tinis.  Wichbild  Magdeburgense  art.  7. 
8  4.  de  Romanis  :  Conaultabant  praeterea 
ut  arcea  illaa  prò  commodo  inhabitantium 
jure  aliquo  communirent  ac  locarent  :  ac- 
ceptiaque  nonnullia  Militarla  ordinia  viria, 
ilùu  fortaliciia  et  munitionibua  prmfece- 
runt,  ac  aub  eo  jure,  qtu)d  Caatrenae  aeu 
EmphyteuHcum  jua  didtur,  aub  Feudo 
Caatrenai  collocarunt.  Jus  Feudale 
Saxon.  cap.  87.  |  5  :  Feudum  caatri  non 
poteat  Caatrenaia  alteri  conferre.  etc, 
ubronicon  Laurishamensejpag.  89  :  Et 
partem  agri  dominicalia  in  Caatrenae  be- 
neficium.,.  diatribuit.  [Gbarta  ann.  1300. 
apud  Ludewig.  tom.  2,  pag.  246  :  Hen- 
rtciu  D,  G.  Fuldenaia  Eccleaiaa  Abbaa, 
etc.  nobili  viro  Philippe  Domino  de  Min- 
zenberg  conaanguineo  noatro  centum  mar- 
eoa  denariorum  Colonienaium,  tribua  fai- 
lentibtM  prò  denario  computatia,    Caa- 


trenae Feudum  caatri  Bingenheim  depu- 
tavimua  in  hunc  modum,  ut  ipae  CcLatren- 
aem  idoneum  aibi  in  dicto  castro  aubati" 
tiuU,  qui  cuatodiam  faciat  caatralem  et 
reaidentiam,]  Exemplum  investitursB 
Caatralia  benefica.  ìiiì  appellatur,  profert 
Freberus  in  Origmibus  Palatinis,  lib.  1. 

Eag.  82.  quo  quidam  Popò  de  Dum  a 
lUdovico  Gomite  Palatino  Rbeni  inves- 
titus,  profltetur  tam  prò  se  quam  prò 
baeredibus  suis,  in  Gastro  Heidelber- 
gensi  Castrale  beneficium  perpetuo  se 
deserviturum,  babiturumque  in  eodem 
castro,  loco  sui  unum  Militem  continue 
residentem,  etc.  Quod  quidem  feudum 
Popò  recepì t,  acceptis  a  Gomite  centum 
marcis  argenti  Goloniensis  ponderis. 
Vide  Jus  feudale  Saxon.  cap.  8.  fi  4.  cap. 
29.  1 12.  cap.  87.  |  4. 

•  Feudum  Chauderiarum  quid  sit, 
explicat  Gbarta  Radulphi  vicecomit. 
Bellim.  ann.  1205.  ex  Tabul.  Major,  mo- 
nast.  :  Cum  domua  monachorum  de  Vv- 
vonio  quoddam  aervitium  mihi  deberet 
per  manum  Bartholomei  Baril,  videlioet 
quod  equum  qiuarebat  miìU  ad  cacabum 
meum  deferendum,  quando  ego  ibam  in 
exercitum,  etc.  Gujus  Gbart»  inscriptio 
talis  est  :  De  Feodo  Chauderiarum,  quod 
aolebat  habere  vicecomea  Bellimontia. 
Vide  supra  Chauderea. 

1  Feudum  Gensuale,  Tenura  terra- 
rum  sub  annuo  censu  infeodata.  Liber 
niger  Scaccarii  pag.  75  :  Tunc  prasdictua 
Epiacopatua  de  quodam  tenemento,  quod 
tenuit  jR.  de  Monaateriia  Feodo  Cenauali, 
acilicet  de  duobua  hidia,  unum  fevavit  mi- 
litem. Vide  infra  Feudo  firma, 

T  Feudum  Gensuatum,  de  quo  infra 
in  Feudum  Honoratum,  quod  itidem  sub 
annuo  censu  datur  ;  a  Cenauali  tamen 
vide  tur  difTerre,  quod  hanoratum  simul 
nominatur. 

1  Feuda  Ghoralia,  Fenda  Gommu- 
nisB,  jura  scilicet,  tenementa  et  alia 
quffi  ad  Gboram  seu  Gommuniam  alicu- 
Jus  urbis  vel  societatis  spectant.  Statuta 
Gollegii  Ardacensis  art.  27.  apud  Rai- 
mund.  Duellium  lib.  1.  Misceli,  pag. 
122  :  Verum  coloni  ad  oblagiam,  et  ad 
Feuda  Cìioralia  apectantea,  ad  nullam 
praedictarum  exactumum  vel  contributio- 
num  aint  aalricti. 

^  Feudum  GLAUSTRALE.Reditus,  com- 
moda ac  proventus  canonicorum  alicu- 
Jus  ecclesiae,  idem  quod  Prebenda.  Lib. 
sai.  S.  Tbomae  Argent.  fol.  19.  ad  ann. 
1884  :  Idem  quoque  circa  adaptationem 
curiarum  et  Feudorum  Claualralium,  ne 
talibua  non  pra^bendcUia  in  poaterum 
adaptari  valeant,  duximua  atatuendum, 
Ibid.  fol.  27  :  Speci/ìcatio  redituumper^ 
tinentium  ad  Feudum  Clauatrale,  quam 
habet  Johannea  Wezelonia  cantar  et  Pe- 
trua  Volache  canonici...  Primo  redditua 
XXV.  aolidorum  auper  duobua  et  uno  vier- 
diqe.,,  Jtem  duo  quartalia,  unum  tritici, 
ahud  ailiginia  annuatim  infra  feata  B.  m. 
Virginia  de  granario  eccleaiaa  S.  Thomas, 

^  Feudum  Colus,  Gali.  Fief  de  que- 
nouille,  Quod  inter  feminas  partitur. 
Lit.  remiss.  ann.  1866.  in  Reg.  v7.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  644  :  Icellui  Michiel  advo- 
eat  en  la  ville  de  Rouen  avoit  dit  à  la 
dame  de  Gargoulay  que  elle  avoit  droit, 
et  que  c^eatìÀt  Fief  de  Quenoullea  qui  ae 
devoit  partir, 

1  Feudum  Gomitale,  Idem  videtur 
quod  Nobile  infra.  Gbarta  ann.  972.  in 
Append.  ad  Marcam  Hispan.  col.  900  : 
Ego  Borellua  G,  D,  Comea  et  Marchio  et 
conjux  noatra  Ledgardia  Comitiaaa,,.  vin~ 
dimua  libi  alodem  noatrum  proprium,  qui 
mihi  advenit  ad  me  Dorrei  per  genitorum 
meorum,  et  ad  me  Lsdgardia  per  meum 


dedmum^  id  eat,  Eecleaia  de  S,  Stephani 
qui  eat  in  Puig  de  Granolera,  quod  tu 
tenea  per  Fevum  Comitale  et  per  fevum 
de  eaatrum  Gurbo.  Epistola  Silvestri  II. 
PP.  ad  Sallam  Episc.  Urgell.  ann.  1001. 
ibid.  col  .  958  :  Cum  Fevo  et  alode  Comir 
tale.  In  valle  Andorra  omnea  alodea  Co^ 
mitalea,  etc. 

^  Feudum  Oommunale,  Praedium 
quod  ad  Communiam  seu  universitatem 
urbis  vel  oppidi  pertinet.  Gbarta  ann. 
1055.  in  ma^no  Gnartul.  S.  Vict.  Massil. 
fol.  41  :  Peliam  minorem  in  medio  habet 
unum  vaaum  et  a  parte  aquilonia  vineae 
de  Fevo  communale,  a  meridie  terram 
archiepiacopalem, 

*  Feudum  Oonditionabilb,  vel  Gon- 
DiTiONATUM,  Gertis  conditionibus  con- 
cessum.  Gbarta  ann.  1834.  in  Reg.  66. 
Ghartoph.  reg.  eh.  1858  :  Homaaialia 
vel  Conditionabilia  Feuda,  retrofeuda, 
nobilia  et  innobilia,  etc.  Alia  ann.  1887. 
in  Reg.  101.  eh.  106  :  In  Feudum  fran- 
cum  et  nobile,  Conditionatum  tamen 
pactia,conditionibua  et  conventionibua  au» 
praacriptia,  Gbarta  ann.  1841.  in  Reg. 
4.  Armorial.  gener.  pag.  12:  Sub  ejua  im- 
mediato dominio  et  aegnhoria  in  reiuium 
francum,  nobile  et  anticum,  bonia  condii' 
tionibua  Conditionatum.  Alia  Humb. 
dalph.  ann.  1849.  in  Reg.  79.  Ghartoph. 
reg.  eh.  83  :  Concedimua..,  in  FeucMm 
reaibile,  Conditionatum  madia  et  conditio- 
nibua  infraacriptia,  etc,  Homag.  ann. 
1418.  in  B^g,  8.  Armor.  gener.  part.  2. 
pag.  13  :  Confeaaua  fuit...  ae  tenere...  in 
Feudum  francum,  nobile  et  antiquum  ac 
bene  Conditionatum,  etc,  Adde  Ordinat. 
reg.  Frane,  tom.  9.  pag.  40.  art.  18. 

*  Feudum  Goquinìe,  vel  Quoqut, 
Quidquid  nomine  feudi  ex  coquina 
percipiendum  annuatim  assignabatur. 
Charta  ann.  1280.  in  Ghartul.  S.  Dion. 
pag.  226.  col.  1  :  Petrua  de  Maloleone,.. 
obtuli  monaaterio  beati  Dionyaii  quintam 
partem  haareditatia  mete,,.,  quam  quin^ 
tam  partem  aaaignavi  in  hiia,  quas  perei- 
piebam  in  coijuina  tibbatia  S.  Dionyaii, 
ratione  Feodi  Coquinaa,  quod  feodum  tene- 
bam  ab  eo.  Alia  ann.  IS&l.  ibid.  :  Dom. 
Emelina  relieta  PhUippi  de  Gargeia  mi- 
litia  recognovit  coram  nebia,  quod  cum 
perciperet  in  Coquina  abbatia  B,  Dionyaii 
quaedam  jura,  tam  in  piacibua  quam  in 
camibua,quam  in  quiouadam  aliia,  ra- 
tione Feudi,  quod  tenebat  ab  eodem  ab- 
bate, Feodum  Quoqm,  in  Gh.  ann.  1224. 
ex  Ghartul.  Maurigniac.  eh.  95. 

1  Feudum  Gorporale.  Gallice  Fief 
de  carpa.  Quo  vassallus  debita  servitia 
per  seipsum  Domino  capitali  prsBStare 
tenetur.  Vide  Assisias  liierosol.  pag. 
156.  Feudum  Corporale  prsBterea  dicitur 
iliud  quod  in  terris  aliisque  domaniis 
positum  est,  ad  discrimen  eorum  qusa 
Jncorporalia  vocant,  quod  sine  tene- 
mento sint. 

Feudum  in  Guria,  seu  in  Curte  dici- 
tur,  cum  dominus  castri,  vel  vili»,  cer- 
tam  partem  vel  ex  Gamera  territorii  sui, 
aut  ex  teloneis,  vel  ex  villa  aliquid  in- 
feudat,  quod  minus  sit  parte  alia,  qu» 
remansit.  Vide  Rosentalium  cap.  2.  (40. 

Feudum  extra  Guriam  est,  quando 
dominus  castri,  vel  vill8e,Jurisdictionem 
quidem  et  districtum  in  villa  vel  castro 
cum  modica  aliqua  possessione  habet, 
quam  alteri  infeudata  cum  caBter»  pos- 
sessiones  aliorum  sint  propri».  Ita  Za- 
zius  part.  11.  de  Feud.  J  1.  ubi  fusios 
rem  explanat. 

1  Feudum  extra  Gurtem,  dicitur 
iUud  quod  pendet  ab  aliquo  Domino  ex- 
tra metasj  usti  ti»  dominii  sui.  Baro  de 
Beneflciis  lib.  1.  cap.  9.  [<»  Vide  P»UU 


FEU 


FEU 


FEU 


469 


{ 


Ubrum  de  Jar.  feod.  SS.  not.  d.  Dicitar 
etiam  non  landsa99iacum,ì 

Feudum  Dangero,  Nostris  fief  de 
danger,  in  Consuetud.  Trecensi  art.  37. 
Galvimontensi  art.  56.  Barrensi  art.  1. 
etc.  sic  appellatum,  quod  ejus  amit- 
tendi  periculum  immineat,  nisi  mature 
hominiuzn  et  fidelitatem  exhibuerit 
vassallus,  vel  si  is,  inconsulto  domino, 
seu  nondum  prsestito  hominio,  feudi 
sui  possessionem  adeat.  Constitutio 
Friderici  I.  Imp.  apud  Radevicum  lib.  4. 
cap.  47  :  Si  quU  infeudati^  major  14. 
annii  tua  incuria  vel  negligentia  per 
annum  et  diem  steterit,  quod  feudi  invea- 
tUuram  a  primo  domino  non  petierit, 
transacto  hoc  epatio  Feudum  amittat. 
Vide  Dangerium. 

^  Feudum  Decimale,  Emolumentum, 
quod  ex  fructuum  decima  percipitur, 
US  decimsB.  Gharta  ann.  1417.  ex  Cbar- 
ul.  eccl.  Glasg.  God.  reg.  5540.  fol.  92. 
y^  :  VicarUis  peneionarius  euram  ibidem 
gerens  animarum^  pensUmem  recipiens 
perpeiuam  annuattm  xij,  marcarum 
iisualis  moneta  regni  Scottm,..,  cum  Fevo 
Decimali  locar um  infrascriptorum^  vide- 
lieet  de  Muraye.de  Torre$y  etc, 

^  Feudum  dominicum,  Idem  forte 
quod  Capitale,  vel  quod  Gali,  dici  tur 
Ùheflieu  d'une  Seigneurie,  a  quo  alia 
fenda  etiam  nobilia  depenaent.  Litterae 
Jobannis  de  Britannia  ann.  1281.  apud 
Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Britan.  pag. 
1686  :  Ineuper  noe  et  hseredee  nostri  non 
poterimus  aliquo  modo  accrescere  noe  in 
aliquo  Feodo  dicti  Vicecomitia  (de  Roban) 
vel  haredum  suorum  Dominico,  vel  gen- 
tili, vel  in  retrofeodo, 

Feudum  Egglesiastigum,  inquit  Za- 
zius  part.  2.  de  Feud.  dicitur  triplici 
respectu,  1.  quod  ab  Ecclesia  datur,  2. 
quod  abea  recipitur,  8.  quod  datur  et  re- 
cipitur  a  Glerico,  licet  non  tanquam  ab 
Ecclesia.  Feudo  istiusmodi  opponitur 
Feudum  smculare.  Brevi  us,  feudum  Eccle- 
siasticum  est,  quod  ab  Ecclesiasticis  et 
Eccleslispossidetur.Ita  accipitur  in  Re- 
giam  Majest.  lib.  8.  cap.  25.  J  2.  8.  cap. 
84.  r»  Adde  Glanvillam  lib.  18.  cap.  23. 
sqq.J  Tabul.  Goncbensis  Abbati»  in  Ru- 
tbenis  Gb.  488  :  Et  accipiet  Sacerdoe 
Fevum  de  Ecclesia  de  manu  Ahbalie,  etc. 
In  Goncilio  Glaromontano  ann.  1095. 
vetatur  Presbyter  efflci  bomo  Laici  : 
$ed  si  Feudum  a  Laico  Sacerdos  tenue- 
rity  quod  ad  Ecclesiam  non  pertineat, 
talem  faciat  ei  fidelitatem,  quod  securus 
sit.  Homapum  vero  prò  dignitatibus 
Ecclesiasticis,  v.  g.  Decani,  Episcopo 
factum  legimus  apud  Louvetum  In  Hist. 
Beilovac.  lib.  1.  pag.  888.  Tabular.  S. 
Gyrici  Nivern.  :  Feoda  Dom,  Episcopi  Ni- 
vemensisj  pertinentia  ad  Dominum  Ni- 
vemensem.  Et  primo  Feoda  Ecclesim 
Nivern.  Decanua  Nivern.  Archidiaconua 
Nivern,  Theaaurariua,  Cantar,  eie.  Re- 
gestum  Feodorum  et  servitiorum  fol. 
141.  in  Gamera  Gomputor.  Parisiens.  : 
Henri  de  Culant  Celerter  de  S,  Eatienne 
de  Troiea,  Liae  de  la  Célererie  de  VE- 
gliae  de  S.  Eatienne,  Fol.  167  :  Ls  treao- 
rier  de  S.  Kyriace  de  Provine  maiatre 
Guillaume  Vaaco  Lige  de  la  Treaorerie  à 
lui  donneo  Van  1258. 

9S9*  Porro  e  feudis  Ecclesiasticis,  ut 
observat  Alteserra  cap.  4.  alia  sunt  li- 
bera qu8B  nec  censum  nec  servitium  mi- 
litare debent,  sed  tantum  obsequium 
precum  prò  salute  Principis.  Morum 
meminit  uelgaldus  in  Vita  Roberti  : 
Prsalerea  Patri  Benedicto  et  auia  piacatO' 
riam  Ligeritti  fluminia  benigniaaimua 
(tdhibuit,  acripto  firmavity  et  ex  hia  nihil 
àliud  quam  interceeaionia  Uliue  qusBtivit 


auffragia.  Ingulpbus  in  Ghron.  Groylan- 
diensi  ubi  de  Bertulpho  Rege  Mercio- 
rum  :  Emancipo  ab  omni  debito  Regia,  et 
omnia  alteriua  Domini,  et  hominia,  cujua- 
cumque  fuerit  dignitatia,  excellentue  vel 
honoris,  ut  nihil  a  modo  de  aacri  veatri 
Monasterii  Croyland  Monachis  litteratis 
et  Laids,  servia  aut  tenentibua  veatria  exi- 
gere  poterunt,  praster  orationea  veatraa 
aut  Beneficia  apiritualia.  Alia  vero  non 
libera,  quae  prsBStant  militiam  et  cen- 
sum. Qu89  quidem  notiora  sunt  quam 
ut  probatione  indigeant.  Nemo  quippe 
borum  temporum  Eistoriam  vel  leviter 
attigitqui  Episcopos  et  Abbates  galea- 
tos  citius  obviam  non  habuerit  quam 
infulatos.  Sed  abs  re  non  fuerit  obser- 
vare  hanc  Eccleslasticorum  feudorum 
servitutemin  Angliam  a  Guillelmo  Gon- 
q  nestore  invectam  fuisse,  ut  testis  est 
Mattbaeus  Paris  sub  ann.  1070  :  Rex 
Willelmua..,  Epiacopatua  quoque  et  Ab- 
batiaa  omnea  quse  Baroniaa  tenebant,  et 
eatenua  ab  omni  aervitute  aieculari  lÙ>er- 
tatem  habuerant,  aub  aervitute  atatuit 
militari,  inrotulana  ainguloa  Epiacopatua 
et  Abbatic^a  prò  voluntate  sua,  quot  mili- 
tes  albi  et  succeaaoribua  auia  hoatilitatia 
tempore  voluit  a  aingulia  exhiberi, 

<w  Feudum  Eleemosynare,  Idem 
quod  Ecclesiasticum,  sci  licet  quod  ab 
Ecclesia  tenetur.  Vide  Eleemoayna  Li- 
bera et  Eleemoayna  pura  in  Eleemo- 
ayna 2. 

1  Feudum  Episcopale,  Prsedium 
quod  ab  Episcopo  jure  benefici!  possi- 
dendum  Laico  concedi  tur.  Gharta  ann. 
1122.  Inter  Probat.  Hist.  Mon morene, 
pag.  87  :  Ego  Girbertua  Dei  g ratio  Pari^ 
siensia  Epiacopua,..  Ecclesiam  et  altare  E, 
Marisa  de  Moncellia,  Monaaterio  B,  Mar- 
tini de  Pontiaara  concessi,  annuente 
Bureardo  de  Montemorenciaco,  qui  eum 
de  Episcopali  Feudo  possidebat. 

•  Feudum  Equorum  a  Sarginis,  Gu- 
jus  possessor  tenetur  equum  commo- 
dare  sarcinis  ferendis  aptum  patriar- 
cbsB  Aquilejensi,  quoties  proflcisceretur 
ad  imperatoris  curiam,  in  Tract.  de 
Feud.  ejusd.  eccl.  apud  Murator.  tom. 
1.  Antiq.  Ital.  med.  svi  col.  651. 

Feudofirma,  vel  Feudi  firma,  est 
tenura  terrarum,  vel  tenementorum  ali- 
eni et  baeredìbus  concessa  prò  annuo 
reditu,  qui  tertiam  vel  ad  mfnus  quar- 
tam  verse  SBStimationis  squat,  absque 
aliis  servitiis,  guam  qusB  in  Gharta  con- 
cessionis,  seu  feoffamento  exprimuntur. 
[Et  quidem  interdum  ea  lege  concede- 
oatur  ut  servitia  militarla  prsBStaret. 
Gharta  Henrici  Regis  AnglisB  ann.  1155: 
Si  aliquis  teneat  de  nobis  per  Feodifir- 
mam  vel  soccagium,  vel  burgagium,  et  de 
aliquo  teneat  per  servitium  mUitaret  nos 
non  habebimus  custodiam  ìiseredis,  nec 
terrea  suas  qua  est  de  Feodo  alterius,  oc- 
casione  illius  Feodifirmas,  vel  soccagii, 
vel  burgagii,  nisi  iosa  Feoaifirma  debeat 
servitium  miii/are. jHujus  autem  tenur» 
conditio  talis  est,  ut  si  tenens  per  bien- 
nium  reditum  suum  detineat,  tum  do- 
minus,  seu  f eoffa tor,  actionem  ad  terras 
sibi  et  hseredibus  suis  recuperandas  ha- 
beat.  Ita  Britton.  pag.  164.  Govi^ellus 
lib.  2.  Instit.  tit.  2.  t  16.  tit.  4.  $  1.  lib. 
8.  tit.  25.  {  2.  et  Rastallus  vèrbo  Fee- 
ferme.  Idque  Firmam  in  feudo  tenere 
appellabant.  Leges  Henrici  I.  Regis 
Angl.  cap.  56  :  Si  quis  vero  Firmam  in 
Feudo  teneat,  et  homagium  inde  fecerit, 
sive  in  eo  manens  sit,  vel  non  sit,  et  eum 
dUigit,  satisfaciat  domino  suo  in  curia 
sua,  vel  in  curia  dominiy  de  quo  ipaum 
Feodum  eat,  Gharta  alla  Henrici  Regis 
Angl.  tom.  1.  Monastici  Angl.  pag.  106  : 


Et  quoddam  prcUum,,,  in  Feodo  firma 
perpetuo  habenàum  prò  20.  aolidis  red" 
dendia  unoquoque  anno,  etc.  Et  pag. 
112  :  Conceaait.,,  dimidium  gurgitia  de 
Duny  ad  Feodam  Firmam  in  eacambium, 
etc,  Matth.  Paris  ann.  1250  :  Partem 
auam  in  silvia.,,  prò  magna  aumma  pecu- 
niaa  ut  aibi  in  viatids  provideret,  ad  Feu- 
dofirmam  dimisit,  Gharta  Phìiippi  Pulcrl 
ann.  1814.  in  Reg.  Ghartophylacii  Regii 
49.  Gh.  190  :  Nous  faisons  à  savoir,  etc. 
quo  camme  Pierres  Sires  de  CJuimbly 
tenist  à  Fief  erme  de  nous  nos  moulins  de 
Monfort  sur  Rille...  lesquels  moulins  feu 
Pierre  de  Chambly  nostre  Chambellan, 
tenoit  à  ferme  de  nous  pour  Ituiite  somme, 
etc.  luy  quittons  pour  toujours  ladite 
pension,  quHl  nous  payoit  pour  lesdite 
moulins,  etc,  Habetur  formula  dationis 
ad  manuflrmam  in  libro  Anglico  Justiee 
ofpeacepSLg,  147.  et  apud  Willelmum 
Thorn.  sub  ann.  1206.  Vide  eumdem 
ann.  1288.  pag.  1985. 

3^  Feiuiofirma  alio  sensu  accipienda 
videtur,  cum  in  Ghartis  donationum 
quae  Ecclesiis  Monasteriisve  flunt,  oc- 
currit  ;  neque  enim  iis  conditionibus 
mox  a  D.  Gangio  recensitis  Viris  Eccle- 
siasticis tri  bui  potuisse  arbitror.  Itaque 
tunc  Feudo  firma  idem  fortassis  quod 
Feudum  perpetuum,  vel  potius  quod 
tunc  diceoatur  Manu-firma,  Main-ferme, 
Gharta  Episcopi  Wigornensis  ann.  1177. 
apud  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  2  : 
walterus  fUius  Willelmi  de  Stanei,  con- 
cessit  donationem  quam  pater  ejus  Wil- 
lelmus  dedit  Monaaterio  S,  Marisa  de 
Bordesleia,  scUicet  totam  terram  de  Os- 
merclega  cum  omnibus  qua  ad  eam  per^" 
tinent,  cum  omni  liberiate  haise  ejusdem 
terras,  in  Feudo  firma, 

Feudifirmarius.  Leges  Burgorum 
Scoticorum  cap.  188  :  Feudifirmarius 
non  potest  firmarium  facere  de  aliqua 
terra,  nisi  reddoUur  domino  capitali,  et 
ipsefadet  illum  firmarium,  etc, 

^  Feudum  Firmum,  Prsdium,  aliudve 
in  perpetuum,  si  ad  Ecclesiam,  vel  ad 
multos  annos,  si  laicis,  concessum  sub 
annua  prsBStatione  vel  servitio.  Gharta 

grò  capit.  Garnot.  ann.  1375.  in  Reg.  107. 
hartoph.  reg.  eh.  299  :  Item  supra  ne- 
moribus  deeuper  dictum  pontem  sancti 
Petri,  qua  tenuit  in  feodali  firma  seu 
F&odo  Firmo  Johannes  de  saint  Lienart, 
viginti  libra  Turon.  ad  duos  terminos 
escacarii,  Arest.  ann.  1384.  ex  God.  reg. 
9822.  2.  fol.  148.  v«  :  Fuit  allegata  consue- 
tudo  in  Normannia,  quod  quandocumque 
aliquis  aò  alio  recipit  aliquid  ad  Feudum 
firmum,  et  est  modus  loquendi  à  Fié 
Ferme  in  GcUlico,  et  prò  ilio  facit  et  solvit 
aliquam  redevanciamy  etc,  vide  Feudo» 
firma, 

^  Feudalis  Firma,  Eadem  notlone. 
Gharta  Garoli  VII.  ann.  1428.  in  Reg. 
Gam.  Gomput.  Paris,  alias  Bìtur.  fol. 
69.  r*  :  Ad  nostri  notitiam  devenit  inclita 
memoria  Ludovicum  regem  pradecesso' 
rem  nostrum,  sub  anno  Domini  1264.  re- 
ligiosis  abbati  et  conventui  (S.  Mich.  in 
periculo  maris)  ad  Feodalem  Firmam 
tradidisse  terram  S.  Jo?iannis  de  Thoma, 
etc.  Fieufferme,  in  Lit.  Phil.  VI.  ann. 
1831.  ex  Bibl.  reg.  Firmaria  Feodales^  in 
Gonsuet.  Norm.  part.  1.  cap.  27.  ex  God. 
reg.  4651. 

^  Feudata  Ferma  dicitur  etiam, 
cum  de  concessione  ad  vitam  agitur. 
Inventar.  Ghart.  reg.  ann.  1482.  fol.  66. 
\^  :  Tractatus  inter  regem  et  Blancham 
ducissam  Aurelianensem,  per  quem  rex 
concessit  ei  tenere,  vita  cornile,  Fermas 
Feudatas  balliviatus  Cadami,  vicecomita' 
tus  Algia,  castrorum  de  Braya  comitis 


470 


FEU 


FEU 


FEU 


Roberti  et  de  Gornayo,  qiim  quidem  post 
deceasvim  dictm  dtMissm  reverterentur  ad 
coronam.  De  anno  i376. 

^Feudum  Fl\migerorum.  Memor.E. 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  81.  r>.  :  Die  15. 
Nov.  1382.  expediium  fuit  i^ro  religiosis 
des  Billetes  Paris,  quodterminumduorum 
annorum  sibi  per  regem  concessum,  ince- 
pit  15.  Sept.  ldS2.  super  su/ferencia  te- 
nendi  quoddam  feodum ,  nuncupatum 
Feodum  Flamigerorum  in  villa  Paris,  si- 
tuatum.  Feudum  ad  Flamin^on^  in  Lit. 
admort.  ana.  1881.  vulgo  Fief  aux  Fla- 
mans,  a  religiosis,  qui  Billetes  nuncu- 
pantur,  eodem  anno,  permutationeinter 
ipsos  et  Guill.  de  Hangest  facta,  acqui- 
situm. 

Feodum  Forinsecum,  in  Fieta  lib.  2. 
cap.  14.  i  1.  videtur  appellar!  stipendium 
quod  a  Thesaurario  Garderobas  Regise 
aliis,  quam  ex  domo  et  hospitio  Regis 
prsestatur  etex.solvitur  ex  fisco  Regio  : 
cui  opponitur  Feudum  in  carte  domini, 
de  quo  Obertus  lib.  1.  Ut.  2. 

Feudum  Frangum  illud  dicitur,  in 
quo  vassallus  ad  servitia  non  tenetur, 
ndem  tamen  domino  servare  debet , 
eoque    nomine  hominio   obnoxius  est. 


r»  Feud.  lib.  2.  tìt.  104.J  HaecZazius  lib. 
de  Feudis  part.  8.  S  44.  et  Rosentaiius 
lib.  de  Feud.  cap.  2.  g  38.  Ita   in  libello 


de  Recupera tio ne  Terra  sanctaB,  circa 
finem.  Franca  Fenda  dicuntur,  qua^  spe- 
ciali servitù)  non  sunt  onerata.  Vetus 
Goi^suetudo  Normanniae  MS.  1.  parte 
sect.  8.  cap.  9:  Nous  apelon  Frane  Fieu, 
quant  aucun  tient  franchement  son  fieu, 
et  tous  ses  sousmis  l*en  font  le  serrnce,  qui 
apartient  à  icele  francnise.  Tabularium 
Tutelense  ann.  1265  :  Ut  omnia  teneant 
ab  Abbate  et  successoribus  in  Francum 
Feodum  sive  aZZodtum,  ut  prò  his  homa^ 
gium  francum  nobis  Abbati  et  successori- 
bus  nostris ,  amplius  facere  teneantur. 
Gbarta  Raymundi  des  Baux,  cogn.  Ju- 
nioris  ann.  1274.  mens.  Febr.  qua  pro- 
fitetur,  tenere  se  a  Bertrando  de  Cla- 
hensais  Episcopo  S.  Pauli  Tricastin. 
Castella  Suz»  et  BuxedonsB  in  Feudum 
Francum  et  gentile,  Mox  additur  :  Item 
fuit  concessum,  quod  ipse  Raimundus  de 
Baucio  et  ejus  hseredes  semper  in  muta- 
tione  domini  vel  vassalli  teneantur  facere 
homagium  ligium  flexis  genibus,  et  jurare 
fidelitatem  cum  illts  articulis  qui  in  dicto 
juramento  continentur,  videlicet  dictus 
Episcopus  et  successores  possint  suum  ve- 
xillum  seu  baneriam  mitterct  in  signum 
domimi  et  recognitionis  dicti  Castri,  seu 
in  fortalitio,  etc.  Gbarta  ann.  1806.  in 
Regesto  Philippi  Pulcri  Reg.  Frane,  ann. 
1295.  Tabularli  Regii  num.l65:Pr£Bc(ù;to 
vero  omnia  idem  D.  Bertrandus  et  ejus 
successores  tenebunt  a  D,  Rege  et  ejus  suc- 
cessoribus Regibus  FrancisR  in  Feodum 
Franchum.  et  honoratum  sub  homagio 
ligio  et  fidelitatis  juramento. 

Videntur  tamen  exemta  fulsse  ejus- 
modi  Feuda  Franca  et  honorata  a  reddi- 
tione  castrorum  ;  quod  potissimum  collì- 
gitur  ex  hominio  uuillelmi  filli  Ducissse 
Mathildis  Dom.  Montispessulani  mens. 
Martii  ann.  1189.  Raimundo  Gomiti  To- 
losano  et  Mergoriensi  facto  :  Qtue  omnia 
kabeo  et  teneo  de  te  ad  Feodum  Francum 
et  honoratum,  ita  quod  nullum  supradic- 
torum  castrorum  vel  villarum  tibi  vel  tuie, 
nec  alieni  Corniti  Melgorii  reddere  teneor. 
Vide  Feudum  Honoratum, 

<> Feudum  Francum,  dictum  etiam 
illud,  quod  censui  erat  obnoxium;  fran- 
cum, ut  opinor,  nuncupatum,  quob  ab 
homine  franco  seu  li  ber»  conditionis, 
licet  non  nobili,  possideretur.  Gharta 
ann.  1800.  ex  Tabul.  Flamar.  :    Ego  Ge- 


rcUdus  la  Folhosa  confiteor  me  tenere  et 
hahere  in  Feodum  Francum  a  Bernardo 
Bermundi  domicello  quoddam  nemus  .  .  . 
situm  inparrochiadeConaco{PelrsLgor,).., 
sub  censu  unins  cartonis  frumenti  tidmen- 
suram  Monthiniaci ,  et  sub  acaptamento 
pertinente  ejusdem  unius  (cartonis)  fru- 
menti censualis  seu  rendualis.  Ego  dictus 
Geraldus  promitto,..  eidem  domicello  . .  . 
solnturum  me..,  annis  singulis  in  feste 
beati  Michaelis  perpetuo  annuatim,  et 
acaplamentum.  ut  est  moris,  in  domino- 
rum  mutationihus  et  hasredum.  Item  pro- 
mitto ego  me...  eidem  domicello  dictam 
terram  snpra  confrontatam  non  avoatu- 
mm  ab  aliquo  alio  domino  fortiori  ac  po- 
tentiori,  nec  etiam  posUurum  in  superio- 
ribus  t*el  nobilioribus  manibus  eisdem, 
nec  specialiter  in  manu  alicnjus  gubema- 
toHs  sive  rectoris  aualicutnque,  excepto 
nisi  de  licentia,  de  consensu  expresso 
ejusdem  domicelli. 

Feudum  Francale,  in  Gonsuetud. 
municip.  Vianae  in  dioecesi  Aginnensi, 
in  Regesto  Gonstabul.  Burdeg.  fol.  58  : 
Possunt  vendere  vel  infeodare,  autressuas 
immobiles  dare,  excepto  Feodo  Francali 
Militari,  quod  emere  vel  recipere  non  pos- 
sunt sine  licentia  Regis  Anglise.  Qu» 
totidem  verbis  habentur  inGonsuet.  Va- 
lentiaB  in  ead.  dioecesifol.  141.  In  Regesto 
Homagiorum  Aquitanlaa,  Vitalis  Seron 
profttetur,  se  tenere  a  Rege  Angliae  Duce 
Aquitaniae  in  Feudum  Francale  ratione 
Ducatus  duaspartes  vineas,  qiue  est  in 
Parochia,  etc.  In  eodem  Regesto  fol.  11  : 
Dixeì'unt  se  esse  fiomines  ligii  et  Franca- 
les  dicti  Domini  Regis.  Atque  hoc  feudum 
FranccUe  aliud  non  videtur  ab  eo,  quod 
Feudum  Francum,  id  est,  nobile, etquod 
a  viris  ignobilibus  teneri  et  possideri 
nonpotest. 

o  Obarta  ann.  1820.  in  Reg.  61.  Ghar- 
topb.  reg.  cb.  246  :  Item  in  Feudis  Fron- 
talibus(r.  francalibus)  extimatis  valere 
ratione  altas  justitias,  in  redditu  annuo 
tresdecim  libras,  tres  solidos  Turon.  Alia 
ann.  1826.  ex  Reg.  64.  eh.  400:  Item 
Feuda  nobilia  et  francalia,  justicicUfilia, 
existentia  sub  juridictione  Auriaguesii, 
etc. 

Feudum  Furgale,  Gul  Furcas,  seu  su- 
perioris  justitisB  jus  competit.  Gharta  R. 
Abbatis  Garofensis  ann.  1306.  ex  Regesto 
2.  Philippi  Pulcri  Regis  Frane,  in  Ta- 
bul. Regio,  n.  11  :  Item  quod  habitantes 
in  dieta  bastida  possint  emsre  et  recipere 
ad  censum  vel  in  domo  a  quacunque  per- 
sona volente  vendere  vel  infeudare,  aut 
ressuas  immobiles  dare,  excepto  Feudo 
Furcali  et  Militari,  quod  emere  vel  reci- 
pere non  possint,  nisi  de  nostro  vel  suc- 
cessorum  nostrorum  processero  voluntate. 
Vide  Furca. 

Feudum  Futurum,  aut  de  Futuro, 
dicitur  illud,  de  quo  quisinfeudaturpost 
mortem  possessoris.  Nam  Dominuspotest 
duobus  solnm  Feudum  conferre,  uni  pos- 
sessionem,  et  alteri  exspectationem,  qtias 
dicitur  Conventio,  si  moriatur  absque  nae- 
rede  feudali  possessor,  qui  quidem  dici- 
tur Infeudatus  de  futuro,  in  Jure  feudali 
Saxonum  cap.  7.  8.  9.  29.  80.  et  87. 

Feudum  Gardi^,  quod  alias  Annate 
vocat  Zazius  art.  2.  de  Feud.  cui  oppo- 
nitur Perpetuum,  ut  sunt  omnia  feuda  : 
cum  scil i ce t  custodia  castri,  domus,  etc. 
mercedis  nomine  conceditur.  Auctor 
Breviloqui  :  Guardia,  Feuda  sunt,  ^toe 
constituuntur  ali^quibus  propter  cuslodtam 
rei  domini  constitnentis  :  Guardio  dicitur 
ille,  cui  talis  citstodia  est  commissa.  Vide 
Rosental.  lib.  de  Feud.  cap.  2.  {  32. 
[<»  Feud.  lib.  1.  tit.  2.  Alia  notione  Feu- 
dum Cardias  vel  custodiss  est  quod  Galli 


dicebaat  Carde  noble,  Tutelffi    usufruc* 
tuariffi  species.  Vide  Warda.] 

\  Feudum  GastaldiìB.  Vide  Feudum 
Aavocatisi. 

o  Feudum  Gentile,  Quod  abingenuis 
tantum  teneri  potest.  Libert.  Podii  Mi- 
rolli  ann.  1370.  in  Re^.  155.  Ohartoph. 
reg.  eh.  108:  Item  panter  concedimus,..» 
qw>d  quaseumque  persona,.,  dicti  loci  bur~ 
gensis  oblias,  F»)da  Gentilia  ac  redditus 
usque  ad  summam  trecentarum  librarutn 
rendudlium  acquirere  possit.  Gharta  ann. 
1809.  in  Reg.  13.  eh.  175:  Comma  Simon 
Piquois  ait  acquis  en  Fief  gentil,  etc.  In- 
fra, Fief  noble  appellatur.  Vide  Feudum 
nobile  et  Feudum  rectum. 

•  Feudum  de  Guerris,  Quod  propter 
servi  ti  um  militare  conceditur.  Reg.  S. 
Justi  in  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  218. 
r».  :  Undecim  solidi  et  dimidius  cenaua" 
les,  Feodum  de  Guerris. 

0  Feudum  Habitantle,  in  Tract,  de 
Feudis  eccl.  Aqullej.  apud  Murator. tom- 
1.  Antiq.  Ital.  med.  »vi  col.  648  :  Tene- 
b  atnr  is  feudum,  cui  assignatum  fuenU, 
inhabitare.  Est  enim  ab  tnhabitando  de~ 
ductum.  Quod  si  asdificiis  nudum  conti" 
gisset,  aut  inhabitcUfile  ruinaposteareprse- 
sentasset,  a  fnndamentifl  d^ebat  instau- 
rare vel  collapsa  reparà^e,  ut  Habitanti^ 
Feudum  suas  figendo  setles  cum  conjuge 
et  liberis  prò  vocabulipAsg)rietateretinere 
honestissime  posset. 

^  Feuda  H^ereditari 
successionisjuxta  civilis 
statuuntur.  Vide  Feud.  lil 
Paetz.  de  Feud.  Jur.  J  105.    _ 

1  Feudum  de  Haro,  Gui  Iscilicet  cla- 
moris  de  Haro  cognitio  autt  jurisdictip, 
vel,  ut  apertius  dicam,  culi  supenorls 
justitiae  jus    competit.     Gjhartulanum 


ubi  ordlnes 
iris  normam 
2.  tìt.  48.  et 


ìus  avons  ou 
demy    fiefs 


ijus  posses- 
"  la  quippe 
it  videre 


Gemmet.  tom.  1.  pag.  82  : 
dit  lien  (de  Morville)...  deux 
de  Haro  et  deux  de  Liage. 

^  Feudum  Homagiale,  0 
^ov homagium  debet:  non  om 
feuda  homagium  prastabant,  ^ 
est  infra  in  Feudum  Militare.  Hà^magialui 
vel  condUionabilia  Feuda,  inGha^rta  ann. 
1884.  ex  Reg.  66.  Ghartoph.  reg.  cTJ^.  J3o8. 
Alia  ann.  1850.  in  God.  reg.  S61*^  ^.  2. 
fol.  41.  v«.  :  Rogantes...  quatenus  iL^^p 
qwB  prasdictus  quondam  JohannP^^  ,^ 
Bergheim,  nomine  f eodali,  a  vobispoìr^^' 
bat,prasfato  Wernhero  nato  suo  in  Feoò!^^ 
Hominiqiale  ....  conferre  dignemum' 
[<»  Adde  Haltaus.  Glossar.  Germa^** 
voce  Huld-Lehn^  col.  968.] 

1^  Feudum  Honorabilb,  Idem  qu 
inira  Honoratum.  Instrum.   ann.   18 
apud  Ludewig.  tom.  5.  Reliq.  MSS.  pa_ 
SSQ  :  Ipsi  domino  Regi  et  successoribus  sùis 
Boemtas  Regibus,  ab  coque  domino  Rege 
per  osculum  inter  nos  hinc  inde  prasliba- 
tum  et  reassumptione  Bireti,   ipsum  Du- 
catum  nostrum  cum  terris  et  pertinentiis 
tpsius  in  Feodum  Honorabile  recipimus, 
pariter  et  habemus  ,  decernentes  ,    etc. 
p»  Vide  Haltaus.  Glossar.  German.  voce 
Ehren-Lehn,  col.  270.] 

T  Feudum  Honorarium,  Eadem  no- 
tione. Gharta  ann.  1204.  apud  Gallan- 
dum  :  Ego  Petrus  Dei  gratia  Rex  Aragon. 
Comes  Èarcinon.  Dominus  villm  Montis- 
pessulani et  Marias  Reginas  uxorie  meas 
nomine  do  tibi  Pontio  Petro  et  successo^ 
ribus  tuis  in  Feudum  Honorarium  totam 
medietatem  castri  de  Ropiniano. 

Feui>um  Honoratum,  nulli  servitio 
obnoxium  :  proinde  idem,  quod  Fran- 
cum. Pactum  initum  inter  Petrum  Re- 
gem Aragon.  et  Jacobum  Regem  Majo- 
ricarum  super  Re^no  Majoricar.  18.  Kal. 
Febr.  1278:  Nos  Jacobus...  recipimus  a 
vobis  D.  Petro  Rege  Aragonum   fratte 


FEU 


FEU 


FEU 


471 


^nostro  et  iuccessoriìma  vestris  Re^ib,  A  rag . 
inFeudumHonoratum  sine  omni  servitio,., 
totum  prmdictum  regnum  Majoricarum, 
eie.  Homagium  factum  a  Guillelino  Alio 
Mathildis.  Ducìsssb  D.  Montispessulani 
Raimundo  Gomiti  Melgorii,  mense  Mart. 
ann.  1189  :  Qua  omnia  ftabeo  et  teneo  de 
te  ad  Feodum  francum  et  Honoraturriy  ita 
quod  nallum  eupradictorum  castrorum  vel 
mllarum  Uhi  vel  tui8,  nec  alieni  Corniti 
Melgorii  reddere  teneor.  Et  infra:  Ethmc 
omnia  habeo  et  teneo  a  te  D.  Raymundo 
Comite  Melgorii  ad  Feodum  Francum  et 
Honoratum  prò  quihus  omnibus  prmacrip- 
ti$  facio  vcòxs  hominium  et  fiaelitatem. 
Cbarta  Bertrand!  D.  Castri  de  Parie  in 
Gomitatu  Ruttienensi,  8.  Non.  Mart. 
ann.  11274  :  Recognoeco...  vobis  D.  Henrico 
Comiti  Ruth...  me  tenere...  in  Feudum 
francum  et  Honoratum  et  nomine  Feudi 
Honorati,  ad  fidelitatem  tamen  et  homa- 
gium, omne  ego  quod  poesideo...  in  dicto 
Castro  de  Paris.  Alia  Raimondi  Comitis 
Tolosani  ann.  1242.  in  Regesto  Tolos.  : 
Et  prò  hac  donatione  iive  quitatione  Do- 
minus  Comes  prssdictus  prò  se  etheredibus 
suis  donavit  in  liberum^  et  Honoratum  Feu- 
dum villam  nomine  BessitaminRutenensi 
dioecesi...  ad  omnem  eorum,  voluntatem  in 
perpetuum Jaciendam  :  ita  tamen  quod 
prmdictus  Gaillardus  et  Domestica  ejus 
uxor  et  hssredes  eorum  sint  prò  Feudo 
prmdicto  homines  et  Milites  prsRdicti  Co^ 
mitis,  quibus  additar  etiam  hominium. 
Alia  Gulllelmi,  filii  Mathildis  Ducissae, 
B.  Montispessulani  ann.  1185.  Jun.  :  Hasc 
omnia  praedicta  dono,  laudo,  trado  et  con- 
cedo in  perpetuum  tibi  et  tuie  ad  Feodum 
Honoratum,  et  tu  Raymundus  Aerradus 
ethssredes  et  successores  tui,  qui  hoc  Feu- 
dum tenebunt,  facietis  mihi  et  hseredibus 
meis  nomine  hujus  Feodi  fwmtnium  elser- 
vitium.  Exstat  Cbarta  B.  Episcopi  Maga- 
lonensis,  Domini  et  Comitis  Melgorien- 
sis,  qua  dat  in  Feudum  Honoratum  et 
eensuatum  4.  denarios  de  10.  denariis, 
quos  ratione  dicti  Comitatus  percipic- 
bat,  Jacobo  Regi  Arag.  Domino  Montis- 
pessulani. Adde  Histor.  Beneharn.  lib. 
8.  cap.  27.  n.  10.  et  Gariellum  in  Episco- 
pis  Magaion.  pag.  244.  269.  EJusmodi 
etiam  fèuda.  quse  in  releviis  ferrumlan- 
ceae,  sparverium,  austurem,  chirothecas, 
et  slmilia  praestare  tenentur,  Fiu  Hon- 
drat,  seu  Feuda  Honorata,  vel  Honoris, 
vocant  fori  Beneharnenses  tit.  1.  art.  27. 

ISr  Feudum  tamen  honoris  ab  ìiono- 
rato  seu  honorario  disti nctum  fuisse  in 
Aragonia  scribit  Gallandus  in  Tract. . 
MS.  de  Feudis,  illudque  adsignat  dis- 
crimen,  quod  feudum  honoris  ea  condi- 
tone daretur,  ut  ex  reditìbus  castri  seu 
villae,  milites  ad  ipsius  castri  defensio- 
nem  necessarìos  aleret  feudatari us; 
feudum  vero  Iionorarium  sub  Ade  tantum 
et  hominio  possideretur.  Idem  i  tao  uè 
Gallando  feudum  honoris,  quod  aliis/su- 
dum  soldatss. 

Ssr  Utcumque  sit,  certum  videtur 
feuda  honorata  non  ubique  ab  omnibus 
servi tiis  exemta  fuisse;  in  Charta  enim 
ann.  1296.  feudatarius  manumitti  dici- 
tur  ab  omni  vinculo  servitutis  atque  ho- 
mini  seu  homagii  quod  ratione  Feudi  ho- 
norati  facere  tenebatur;  sed  prsBStat 
Cbartam  ipsam  legere  quam  invenies 
voce  Manumissio  ad  lin.  Eamd.  vocem, 
etc. 

Feudum  Ignobile  est,  quod  a  mane- 
rio  aliquo  dependens.  rusticis  et  hsere- 
dibus  eorum  ob  servitium  aliquod  igno- 
bile concedi  tur.  et  Liberum  tenementum 
vulgo  appéllatur.  Cowellus  Hb.  2.  tit.  2. 
S  8.  VìùeFeudum  Burgense,et Sergentia, 

1  Feudum  Immediatum,  Quod  a  ca- 


pitali Domino  immediate  tenetur  ; 
Feudum  Mediatum,  quod  al ì ter  i{e/ro/'eo- 
dum  dicitur.  Transactio  Inter  Philippum 
Pulcrum  Frane.  Reg.  et  Episcop.  et 
Capitul.  Eccl.  Vivar. ann.  1807:  Etdehis, 
qusB  ab  iis,vel  ab  altero  eorumdem  tene^ 
rentur  in  Feudum  mediatum,  vel  imme- 
diatum,  etc. 

•  Feudum  Integrale,  Integrura,  non 
divisum.  Fiés  enterins,  in  Stabll.  S.  Lu- 
dov.  cap.  8.  tom.  1.  Ordinat.  reg.  Frane. 

gag.  115.  Cbarta  ann.  1868.  in  Reg.  B. 
hartopb.  reg.  eh.  20  :  Feudum  integrale, 
Suoddu:ti  conjuges  tenebant  ab  eodem 
omino  baillum  nabente,  eratque  dictus 
scutifer  homo  ligius,  et  feudalis  ipsius 
domxni  baillum  habentis  ad  causam  dicti 
bailli  de  feodo  supradicto. 

Feudum  Integrum,  in  Consuetudine 
Castelli  novi  in  Tbimeraio  art.  10.  et 
21.  et  Carnotensi  art.  15.  dicitur  lllud, 
quod  ratione  equi  servita  valet  60.  soll- 
dos  de  racheto. 

T  Feudum  Jurabtle  et  Reddibile, 
Ultramontanis  prsesertim  notum;  Est, 
inquit  Jacobinusde  S.  Georgiode  Feu- 
dis  n.  29.  prò  quo  juratur  fldelitas  Do- 
mino. Nonjurabile,  quando  conceditur 
eo  pacto,  ut  fldelitas  non  Juretur.  Vide 
Boissium  de  Usu.  Feud.  cap.  4.  Instr. 
ann.  1825.  tom.  2.  Hist.  Dalph.  pag.  204. 
col.  2.  quo  Johannes  Comes  Forensis 
prò  pluribus  castris  et  feudis  se  homi- 
nem ligium  de  Dalphino  constituit: 
Item  castrum  de  Cussia^o  cum  ipsius  cas- 
tri mandamento...  quod  castrum  tenetab 
ipso  Comite  Forensi  Jurc^le  et  reddibile 
Johannes  de  Mays  Dom.  de  Cussiaco.  Ibìd. 
non  semel  occurrit.  Aliam  hulusce  ap- 
pellationis  causam  nobls  aperit  doctis- 
simus  D.  de  Lauriere  in  Gloss.  Juris 
Gallici  ;  ea  scilicet  potissimum  ratione 
ejusmodi  tendumjurabile  dictum  fuisse 
quod,  quemadmodum  vassallus  feuda- 
tum  castrum  domino  capitali  redditu- 
rum  se,  cum  ei  libuerit,  sacramento 
suo  pollicebatur  ;  ita  idem  castrum 
vassallo  restituturum  se,  cum  eo  ad 
suum  commodum  usus  fuisset,  Jurabat 
capitalis  dominus.  Id  probat  ex  Cbarta 
ann.  1297.  quam  consule,  si  lubet,  ad 
vocem  Renaable, 

•  Testam.  Hugon.  ducis  Burg.  ann. 
1814.  ex  Cod.  reg.  9484.  2.  fol.  157.  r».  :  Se 
nous  morons  sans  hoirs  de  nostre  corps, 
nous  laissons  et  quittons  à  nostre  ame  et 
foiaul  cosin  monsieur  Odart,  seigneur  de 
Montagu,  la  iurabletté  et  rendaoletté  dou 
chasteuil  de  Montagu. 

•  Feudum  Justum,  Idem  atque  Ree- 
tum,  quod  ad  haeredes  transit  in  infini- 
tum.  Charta  ann.  1289.  apud  Ludewig. 
tom.  10.  Reliq.  MSS.  pag.  162  :  Feuda... 
collata  illustribus  principibus  dom.  Fride- 
rico  et  dom.  Theodorico,  ipsius  domini 
Landgravii  filiis  ,  communia  contulimus 
cum  ipsorum  patre ,  possidenda  titulo 
Justi  Pendi. 

Feudum  Laicale,  Laicum,  quod  non 
tenetur  de  Ecclesia,  sed  est  de  feodo  mere 
temporali,  inquit  Lindwoodus.  Charta 
Henrici  II.  Regis  Angl.  tom.  2.  Monas- 
tici Angl.  pag.  260:  Centum  solidatas 
terrte  de  Laico  Feudo ,  etc.  Joannes 
Brompton.  papr.  1169  :  Reddidit  etiam  ei 
omnes  Laicos  Feudos,  quos  Henricus  pater 
ejus  UH  dederat.  [Index  MS.  benetlcio- 
rum  Eccles.  et  DicBcesis  Constantiensis 
fol.  22.  verso  :  Et  totum  manerium  su  fra 
et  infra  dictas  domus  est  in  eleemosxna, 
alia  est  in  Feudo  Laicali.]  Adde  Matth. 
Paris,  pag.  675.  Matth.  Westmonast. 
ann.  1175. 1226.HistoriamComitumPon- 
tivi  pag.  117.  etc. 

^  Fieu  lag  et  d'aumosnes,  in  Lit.  re-  I 


miss.  ann.  1888.  ex  Reg>  182.  Chartoph. 
reg.  eh.  275.  Consuet.  Norman,  part.  1. 
cap.  29.  ex  Cod  reg.  4651  :  Tenentur  etiam 
qvusdam  libera  tenementa,  sine  homagio 
et  paraaio,  in  Feodo  laicali,  etc.  Charta 
Ricardf  episc.  Ambian.  ann.  1208.  in 
Lib.  nig.  2.  S.  Vulfr.  Abbavil.fol.  14.  p».  : 
Willelmus  illustris  comes  Pontivi  et  Mone- 
terolii  nobis  asseruit,  ^uod  cum  Johannes, 
cognomine  Gallus^  de  ipso  in  Feodum  Lai- 
cale teneret  duaspartes  dedmes  de  Koke- 
rel,  etc.  Vide  Decxmfe  Militares. 

<>  Feudum  Legale,  Propri um,  legiti- 
mum,  quodfeudorum  legibusadstrictum 
est,  memoratur  ssepius  in  Tract.  de 
Feud.  eccl.  AquileJ.  apudMurator.  tom. 
1.  Antiq.  Ital.  med.  »vi  col.  689.  et  seqq. 

o  Feudum  Legum,  Quidquid  Judiei 
vel  Justitiae  officiarlo  in  emoluraentum 
offlcii  assignatur.  Charta  Seguini  Ma- 
tiscon.  episc.  ann.  1259.  in  Chartul.  Clu- 
niac.  eh.  257:  Omnes  terras,  possessiones 
ac  jura...  ab  eisdem  abbate  et  conventu  et 
ecclesia  Cluniaeensi  accepit  (idem  Jaco- 
bus)in  Feodum  Legum. 

•  Feudum  Liale,  Idem  quod  Ligium, 
quo  scilicet  vassallus  domino  suo  fldem 
suam  debet,  ab  Italico  Lealtà,  fldes,  flde- 
litas. Charta  ann.  1195.  apud  Murator. 
tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sbvì  col.  616  : 
linde  dictus  dofninus  patriarcha  cum  b<i^ 
culo,  quem  tenebat  in  manu,  investivit 
prssdictos  fratres...  ad  rectum  et  Liale 
Feudum j  de  castris  et  curiis  camini...  Et 
fratres  juraverunt  ipsi  domino  patriar^ 
chsR  fidelitatem  prò  prsRdicto  feudo.  Nos- 
tris,  Fief  de  Liage.  vide  Ligius. 

Feudum  Liberum.  Charta  Communi» 
Abbatisvillae  cap.  24  :  Statutum  est  etiam, 
quod  nullnm  vavassorem ,  vel  Liberum 
feodum,  in  terra  mea  habentem,  burgen- 
ses  de  Abbatisvilla  in  suam  Communiam 
recipere  poterunt.  nisi  de  assensu  meo  et 
domini  sui.  Adde  cap.  25.  Homagium 
Hugonis  d'Arpajon  Domicelli  ann.  1264: 
Feudum  Liberum  et  ìionoratum.  Liberum 
militare  Feudum,  in  Chron.  Abbat.  S. 
Trud.  pag.  459.  Feoda  Libera  Ecclesiarum 
parochtalium,  apud  Roger um  Hovede- 
num  pag.  779.  [*•  Vide  Haltaus.  Glos- 
sar. German.  voce  Frey-Lehen.  col.  508.] 

^  Consuet.  Norman,  part.  1.  cap.  26. 
ex  Cod  reg.  4651  :  Liberum  autem  dici- 
mns  Feodum,  quod  servitiorum  infionesto- 
rum  obtinet  libertatem,  ut  de  prati  servi' 
tio  et  de  curatione  bieii  molendinorum,  etc. 

Feudum  Ligium,  [Gali.  Fief  de  liage.] 
Vide  Ligius. 

j  Feudum  Loriche.  Vide  post  Feudum 
Militare. 

•  Feudum  Loricale,  Idem  quod  Feu- 
dum Loricas,  in  Consuet.  Norman, 
cap.  25  ;  Baronibus  et  militibus  ,  qui 
tenent  de  eis  Feodum  Loricate,  vel  de 
tenentibus  suis  in  Feodo  Loricati,  Frane 
fié  entier  de  haubert.  in  Charta  Phil. 
Pule.  ann.  1801.  ex  Lio.  rub.  Cam.  Com- 
put.  Paris  fol.  129.  v.  col.  2. 

T  Feuda  Magistrorum  et  Clericorum 
Computorum  Campaniss.  Sic  vocabant 
annuos  reditus  qui  ex  nundinis  aliisque 
Campanise  consuetudinibus  ad  illosjure 
benencii  pertinebant.  Memoriale  A.  Ca- 
merae  Computorum  fol.  61.  apud  D. 
Brusfiel  de  Usu  Feud.  lib.  1.  cap.  1.  pap. 
55  :  Hasc  sunt  jura  seu  Feoda  pertinentxa 
ad  Magistros  et  CUricos  Compotorum  in 
Campania ,  scripta  ann.  1290.  Omnes 
emptores  praspositurarum,  portagiorum, 
et  aliarum  consuetudinum,  st  valor  eorum 
usque  ad  mille  libras  ascenderit,  debent 
solvere  xiiii.  libras  Turonenses,  de  gui- 
bus  Magistri  Compotorum  debent  haoere 
xin.  libras  quolibet  anno;  et  Clerici 
Compotorum   xx.   s.    Turonenses.  Item, 


472 


FEU 


FEU 


FEU 


omnes  emptores  rerum  nundinarum  qwin- 
tumcumque  fuerint  venditm  vel  admo^ 
diatm,  debent  aimiliter  reddere  xilll.  li- 
bras,  distribuendcLs  ut  supra.  Omnia  vero 
jura  seu  Feoda  qusR  debentur  tam  Magis- 
tri9  quam  Clericia  Compotorum  prò  prss- 
posituria,  portagiis,  et  aliis  cofuuetudini- 
bus  venditis  debent  recipi  inter  feetum 
Omnium  Sanclorum  et  Brandones  quoti' 
bet  annOf  exceptis  iUis  qum  debentur  de 
venditionibus  nundinarum,  qum  semper 
recipiuntur  in  eocitu  utrarumque  nundi- 
narum successive  venientium  perordinem, 
temporibus  c&nsuetis, 

*Feudum  Manganigum,  Oujus  erat 
illa  ministrare,  ousb  ad  artes  mechani- 
cas  spectabant.  vide  Tract.  de  Feud. 
eccl.  ÀquileJ.  apud  Murator.  tom.  1. 
Antiq.  Ital.  med.  sevi  651. 

®  Feudum  Manutergii,  in  veteribus 
Cbartìs  S.  Crucis  Aurelianensis  appel- 
latur  prsBdium  quoddam  ,  subdecano 
ejusdem  ecclesise  assignatum  ab  epis- 
copo Aurelianensi,  cui  ea  ratione  manu- 
tergium  seu  mantile,  dum  sacra  peragit, 
subministrat  ille  subdecanus.  Vide 
Tract.  de  Nobilit.  Haberti  cantor.  et 
canon.  S.  Aniani  Aurei,  pag.  182. 

Feudum  Maternum,  quod  primo  est 
a  femina  acquisitum,  quse  sit  ex  ascen- 
dentibus,  et  sit  cognationls  caput,  tit. 
de  Benef.  fem. 

T  Feudum  Mediatum.  Vide  Feudum 
Immediatum. 

Feudum  Militare,  vel  Feudum  Mili" 
ti9,  quod  a  vassallo  Milite  possidetur: 
qui  quidem  vassallus  ad  hoc,  ut  servi- 
tium  prsestet  domino  in  expeditionibns 
bellicis,  Militari  cingulo  donatus  esse 
tenetur.  [**  Feudum  unde  militare  ser- 
vitium  prsestandum  est.]  Matth.  West- 
monast.  pag.  454  :  Ad  auqmentandam 
iaitur  profectionem  suam  %n  Scotiam, 
fecit  Rex  per  Angliam  publice  proclamari, 
utj  quotquot  tenerentur  fieri  Milites  sue- 
cessume  paterna,  et  qui  haberent  unde 
militarent,  adessent  apud  Westmonaste" 
rium,  etc.  Fetidum  Militare,  in  Constitut. 
Sicul.  lib.  1.  tit.  85.  Feudum  Militare 
liberum,  in  Chronico  Trudonensl  lib.  9. 

Eag.  459.  Ordericus  Vitalis  lib.  5.  pag. 
74  :  Et  ex  paterna  hssreditate  Feudum 
Militis  possedit.  Monasticum  Angl.  tom. 
1.  pag.  47  :  Servitium  Petri  Caron  et  hm" 
reaum  suorum  de  Feodo  unius  Militis  de 
Setona,...  et  servitium  de  Feodo  duarum 
par  tium  unius  Militis..,  prò  servitio  Feodi 
trium  Militum,  etc.  Tom.  2.  pag.  826: 
Prasdictum  manerium  tenetur  de  D,  Rege 
per  servitium  dimidii  Feodi  Militis.  Adde 
Hovedenum  pag.  549.  Monasticum  An- 
glic.  tom.  2.  pag.  23. 141. 271. 664.  Ughel- 
lum  tom.  6.  pag.  866.  Feoda  Normanniae 
pag.  1045.  r»  Haltaus.  Glossar.  Ger- 
mani, voce  Ritterlehn,  col.  1551.  etc. 

^S^  Militile  interdum  nude  appellan- 
tur  ejusmodi  feuda.  Gervasius  Tilber. 
in  Otiis  Imper.  apud  Leibnit.  tom.  1. 
Script.  Brunsvic.  pag.  943  :  Hic  (Henri- 
cus  Vi.)  legem  instituit  apud  Teutones, 
ut  MilitisB,  more  Crallorum  et  Angtorum^ 
successionis  jure  devolverentur  ad  proxi- 
miores  cognationis  gradus;  cum  antea 
magis  penderent  ex  Principis  gratia. 
Vide  in  Miles  ad  lin.  Militia,  alias  Feu- 
dum Militis. 

Qui  vero  elusmodi  feuda  possidebant. 
Feudali,  et  Feodati  Milites,  dicuntur  Si- 
meoni  Dunelmensi  et  Bromptono  ann. 
1086.  qui  quidem  tenebantur  Regem  in 
expeditionem  pergentem  comitari  per 
40.  dies  armis  omnibus  et  enuis  ins- 
tructi  :  si  vero  feudum  dimidii  esset 
Militis,  per  20.  si  denique  quarte  partis 
Militis,  per  10.  Ita  Littleton   sect.  95. 


Statutum  Henrici  II.  Regis  Angl.  apud 
Hoveden.  pag.  614  :  Quicumaue  habet 
Feodum  unius  Militis,  habeat  toricam  et 
cassidem,  et  clypeum  et  lanceam;  et 
omnis  Miles  ìiabeat  loricas  et  cassides  et 
clypeos  et  lanceas,  quot  habuerit  Feoda 
mtitum  in  dominio  suo.  Vetus  Norman- 
norum  Jus  municipale  MS.  1.  part.  sect. 
8.  cap.  8.  ait,  Anglis  NormanniSB  Duca- 
tum  tenenti  bus,  aue  tous  ceus,  qui  por- 
seent  Fieu  de  hauoerc  sont  tenus  à  avoir 
cheval  et  armes  :  et  dea  cen  que  il  avoient 
a(%ge  de  21.  an,  il  doivent  estre  ses  cheva" 
liers  que  il  soient  trouvez  prez  et  appa- 
reilliez  au  mandement  del  Prince  ou  de 
leur  Chiefs  Seigneurs. 

^at"  Primas  inter  vassallos  obtinuisse 
feudatarios  milites  certum  videtur  ;  imo 
eos  ab  iis  qui  nude  ratione  feudorum 
vassalli  appellabantur,  distinguit  Ru- 
pertus  Comes  Palatinus  Rheni  in  Charta 
ann.  1356.  apud  Ludewig.  tom.  5.  Reliq. 
MSS.  pag.  576  :  Nec  non  vassallis,  feudis, 
Feudatariis  Militibus,  clientibus,  civtbus, 
judicibus,  etc.  Distincta  etiam  ab  alils 
illorum  hominii  formula  ;  unde  vitam  et 
membra  sua  domino  suo  feudali  jura- 
bant.  Charta  ann.  1182.  ex  major!  Char- 
tul.  S.  Victoris  Massil.  :  Milites  Castri 
de  Bromeses  fecerunt  hominium  domino 
Abbati  et  juraverunt  ei  vitam  et  membra 
sua  sicut  Feudatarii  Milites  jurant  domi- 
nis  suis. 

^  Hinc  Feuda  militaria  ignobilibus  te- 
nere prohibltum  erat,  etiam  cum  nobilia 
iis  permittebantur.  Libert.  villsB  Montis- 
falc.  dioec.  Caturc.  ann.  1292.  in  Reg. 
199.  Chartoph.  reg.  eh.  503:  Jtem  quod 
habitantes  aictm  villa  possint..,  feudum 
nobile  tenere,  excepto  Feudo  Militari, 
quod  emere  et  recipere  non  possint,  nisi 
ae  domini  regis...  permissione.  Deinde 
vero  et  Militaria  habere  potuerunt,  re- 
gia licentia  etiam  non  requisita.  Libert. 
vilIaB  Florent.  ann.  1369.  tom.  5.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  888.  art.  4  :  Conce" 
dimus...  consulibus  et  habitatoribus  dictSR 
villse,  et  imposterum  habitaturis,  quod 
ipsi  possint  et  valeant  acquirere  hinc  ad 
quinque  annos,  et  acquisita  tenere  dein~ 
ceps  ac  perpetuo,  Fetida  nobilia  et  milita- 
ria, absque  financia  aliguali  ;  dum  tamen 
dieta  feuda  nullum  faciant  homagium. 

Feudum  Lorica,  nostris,  Fiefde  hau- 
bert,  [a  veste  militari  quam  Haubergeon 
nominabant,]  vulgo  nuncupatur,  quod 
aliis  FAnglis  prsBsertim,]  Feudum  Mili- 
tare. [Hadc  feudi  species  vix  alicubi  nota 
fuit,  praeterquam  m  Normanni»  et  An- 
gli» provinciis.l  Leges  Henrici  I.  Reg. 
Angl.  cap.  2.  :  Milites,  qui  per  loricas  ter- 
rea suas  deserviunt.  Apud  Matth.  Paris 
pag.  38.  male,  defendunt,  prò  deserviunt, 
scribitur.  [Ex  Regesto  ann.  1272.  sign. 
Qui  es  in  corHs,  fol.  198  :  Johannes  de  Fa- 
lesia Scutifer,  dicit  quod  tenet  dimidium 
Feodum  loricas,  prò  quo  debet,  sicut  dicit, 
auxilium  exercitus  et  cavalcata^  quando 
per  Normanniam  levatur,  aut  servitium 
per  XX.  dies  eundo  et  redeundo;  et  si 
servitium  diclorum  xx.  dierum  captum 
fuerit,  auxilium  praedictum  non  debet 
capi  nec  levari.  Ex  his  discere  est  quse 
fuerint  feudi  loric»  servitia.l  Adde  Ri- 
cardum  Hagustaldensem  de  Bello  Stan- 
dardico  pag.  311.  eumdem  Matthaeum 
Paris  pag.  167.  Normannica  Duchesnii 
pag.  1142.  Robertum  de  Monte  ann.  1159. 
etc.  Vide  in  Miles. 

Jam  vero  qua  terrse  seu  agri  qu antitate 
constiterit  feudum  Militare,  varie  deft- 
niunt  Chart»  veteres.  Oodex  MS.  apud 
Spelmannum:  Virgata  terrae  conttnet 
24.  acras;  4.  virgatas  constituunt  unam 
hidam  :  et  5.   hidaB  constituunt  Feudum 


Militare,  cujus  rélevium  est  100.  soUd. 
Alter  :  10.  acras  faciunt  secundum  anti^ 
quam  consuetudinem  unam  fardeUam  : 
et  4.  fardellas  faciunt  unam  virgatam  :  et 
4.  virgatas  faciunt  unam  hidam  :  et 
4.  hidas  faciunt  unum  Feodum  Militare» 
Tertius  denique  Codex  MS.  :  16.  virgatas 
terrai  faciunt  integrum  Feodum  Militare, 
etc.  13.  carrucatis  terr»  constitisse  feo- 
dum unius  Militis,  docet  vetus  Charta 
in  Monastico  Angl.  tom.  1.  pag.  661  : 
Salvo  forinseco  servitio  quantum  pertinet 
ad  dimidiam  bovatam  terrai,  quam  dictus 
Joannes  tenet  in  manu  sua,  unde  13.  car^ 
rucatai  terras  faciunt  Feudum  unius  Miti' 
tis,  prout  continetur  in  chartis,  etc.  vel 
octo  ut  alia  tom.  2.  pag.  825  :  Sa{iM>  ton- 
tummodo  mihi  et  fiaerealbus  meis  forinseco 
servitio  Domini  Regis,  quod  dicitur  Seti' 
tagium,  quantum  pertinet  ad  12.  bovatas 
terras,  unde  8.  carrucataa  faciunt  Feodum 
unius  Militis.  Viginti  libratis  terr»,  seu 
20.  librarum  annuo  reditu.  Liber  de 
Modo  tenendi  Parlamentum  tempore 
Edwardi  Regis,  fili!  Regis  Ethelredi: 
Comitatus  constat  ex  20.  Feodis  unius 
Militis,  quolibet  Feudo  computato  ad  30. 
libratas  :  Baronia  constat  ex  13.  Feodis  et 
tertia  parte  unius  feodi  Militis  secundum 
computationem  prasdictam,  unum  feodum 
Militis  constat  ex  terris  ad  valentiam  20. 
librarum.  Vide  Cabaìlaria^  Membrum  Lo- 
ricas, in  Membrum  2. 

wr  Mirum  certe  quam  parum  sibi 
constent  veteres  Chart»  in  adsignanda 
agri  quantitate  prò  feudo  unius  militis, 
idque  magis,  quod  in  Chartis  ejusdem 
regni  elusdemque  provinci»  h»c  occur- 
rat  varietas.  Exemplis  a  D.  Cangio  alla- 
tis  base  addere  placet  ex  Libro  nig.  Scac- 
carii  pag.  64  :  In  Bixla  sunt  decem  hidae, 
quas  antiquitus  tenebat  Episcopus  Cices' 
trias  in  dominio  suo,  Comes  autem  Augen- 
sis  auferens  terram  Ulam  Episcopo  et  Ee- 
clesias  fefavit  in  quatuor  Milites.  Episco- 
patus  de  (f.  et)  Ecclesia  recuperaverunt 
inde  de  terra  illa  quinque  hidas  in  domi- 
nium,  et  duo  Milites  tenent  alias  quinque 
hidas  de  Episcopo  prò  duobus  Feodis.  Ibid. 
pag.  823  :  Osbertus  Archidiaconus  tenet 
XI.  carrucatas  terrae,  unde  xiui.  carru' 
catas  faciunt  Feodum  Militis.  Quod  pluries 
ibid.  occurrit.  Et  pag.  338  :  Ego  Robertus 
Caro  teneo  v.  carrucatas  terras  prò  uno 
Feodo  Militis.  Unde  vero  repetenda  sit 
ejusmodi  varietas  non  video,  nisi  a  men- 
sura  qu»  diversa  est  prò  diversis  locis, 
aut  forte  ab  ipso  feudatoris  libitu  qui, 

§rout  ipsi  videbatur,  infeudationis  con- 
itlones  exprimebat. 

•  Feudum  Ministeriale,  Offici um, 
ministerium,  cui  stipendium  feudi  no- 
mine addictumest.  Tract.  de  Feud.  eccl. 
AquileJ.  apud  Murator.  tom.  1.  Antia. 
Ital.  med.  »vi  col.  649  :  Ministeriale 
Feudum,  quod  a  ministerio  nuncupatur, 
non  alia  causa  institutum  videtur,  nisi  ut 
sedes  patriarchalis  quas  pulcherrimam 
amplissimamque  ditionem  habet,  con^ru- 
enttbus  et  fere  necessariis  adjuta  mmis- 
teriis,  optime  regi  posset.  Ministeriales 
enim  operam  et  obsequium,  cui  fundi  ad- 
dicti  erant,  miHtifariam  ex  prasscripto 
subministrare  soW)ant.,„  Feudum  autem 
diversa  sumMt  nomina  prò  qualitate 
ministerii. 

*  Feudum  Monetje:,  Fundi,  ut  videtur, 
cudend»  monet»  seu  monetariis  assi- 
guati.  Reg.  S.  Justi  in  Cam.  Comput. 
Paris,  fol.  155.  v«.  col.  1  :  Willelmus  Nor- 
qout  tenet  terram  suam  de  Warengervil- 
ìer  de  Feodo  Monetas...  Robertus  Burgen- 
sis  tenet  de  Feodo  Monetas  apud  Arpenil- 
lam. 

Feudum  Mortuum,  Fiefmort,  in  Con- 


FEU 


FEU 


FEU 


473 


suetudine  Aquensi  in  Aquitania  tit.  8. 
art.  5.  7.  qui  est  proprement  aoubsacase' 
mentj  ou  rente  seiche^  cui  opponi! ur 
Feudum  vivum.  Vide  Census  nccus, 

•  Feudum  Murariorum,  Quo  qui 
donabatur,  muris  in  ecclesia  palatioque 
Aquileiensi  construendis  fldem  suam 
obligabat.  in  Traci,  de  Feud.  ejusd. 
eccl.  apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital. 
med.  sevi  col.  650. 

Feudum  Nobile,  Baldo  in  0.  inter 
dllectos,  de  Fide  instr.  et  Zazio  pari.  2. 
de  Feud.  est  quod  possessorem  suum 
nobilitata  vel  eum,  qui  prius  erat,  nobi- 
lem  ostendit.  Hujus  generis  sunt>  inquit 
Gowellus  lib.  2.  tit  2.  {  8.  apud  Anglos, 

ause  Maneria  vulgo  appellan tur,  quorum 
omini  jurisdictionem  aliquam  in  te- 
nentes  sui  feudi  babent. 

T  Feudum  Nobile  et  Antiquum, 
Quod  propriam  feudi  naturam  ha  bere 
dicitur,  in  Charta  ann.  1298.  tom.  1. 
Hist.  Dalphin.  pag.  86  :  Item  quod  jam 
dictus  Raymunaus  et  ejus  succesaarea  de 
prsBdicto  feudo  eidem  dato,,,,  aervire 
tefieantur  et  debeant,  aicut  csBteri  voLssalH 
nobiles  tenentes  Feuda  Nobiltà  et  anti- 
qua habentia  propriam  naturam  feudi, 
eorum  Dominis  servire  consueverunt,  et 
debentf  et  tenentur  secundum  qeneralem 
consuetudinem  Nobilium  vassaUorum  an- 
tiqua et  Nobilia  Feuda  habentium  in  Co- 
mttatu  Viennenai. 

Feudum  Nobile  et  Gentile.  Charta 
ann.  1242.  apud  Guichenonum  in  Probat. 
Hist.  Sabaudic.  pag.  90  :  Dedit...  nomine 
Gentilis  et  Nobilis  Feudi  Casti*um  Bardi, 
etc, 

Feudum  Novum  vocant  Feudistae, 
quod  de  novo  concessum,  si  ve  infeuda- 
tum  fuit  in  personam  primi  investiti, 
in  quo  initium  cepit.  Dinert  vero  ab  an- 
tiquo, quod  antiquum  in  omnem  agna- 
tionem  transeat,  novum  in  liberos  et 
descendentes  tantum  primi  infeudati. 
Vide  Feudum  Antiquum.  V.  CI.  Dion. 
Salvaingum  de  Jurib.  domin.  cap.  2. 
Cowellum  lib.  2.  tit.  2.  S  9.  et  Rosenta- 
lium  de  Feudis  cap.  2.  |  14.  16.  18.  22. 

Feudum  Nummorum  ,  Idem  quod 
Burssi,  [<»  Reditus  pecuniarii  in  feudum 
dati.  Vide  Feudum  Camerm.]  Regestum 
Feodorum  Campanise  f .  52  :  Galterus  de 
Antri  de  Feodis  nummorum  Castritierri 
homo  fuit  Guilleìmi  de  Berne,  Joannes 
homo  de  10.  libr.  Castritierri  et  de  10. 
libr.  Ulcheii.  Fol.  61  :  Petrus  de  Poanci 
Ugius  de  100.  libr,  et  cum  Feodus  ordine- 
tur,  100.  librm  ponentur  apud  S,  PharO" 
nem,  donec  alibi  ponantur.  Idem  videtur 
quoa  in  Assisiis  Hieros.  MSS.  cap.  175. 
Feudum  Byzantinorum  appellatur,  cujus 
lemma  sic  concipitur:  Se  aucun  Sei- 
gnor  done  Fié  en  Bezans  à  home  ou  à 
feme  en  aucun  leu  moti,  Adde  cap.  seq. 
Charta  Hugonis  Ducis  Brabantise  ann. 
1024.  in  Regesto  Herouvalliano  Phllippi 
Augusti  f.  105  :  Prssdictus  autem  Domi- 
nwt  Philippus  Rex  Francorum  mihi  assi- 
gnavit  in  feodo  200.  marcas  argenti  sin- 
gulis  annts  percipiendas  in  Purificatione 
B,  Marisa,  etc.  Tabular.  Campanise  :  Ego 
Simon  Dom.  de  Passavant  Not..,  quod 
Comitisaa  Campanisa  mihi  aaaignavu  80. 
libratas  annui  reditua  habendaa  aingulis 
annis  in  nundinia  Barri,  et  donavit  200. 
libraa  in  denariia  computatia.  Ego  itaque 
propter  hoc  donum  deveni  homo  auua 
ligius  et  fila  sui  Comitia  Campanisa,  jura- 
vique  aibi,  quod  ipaoa  juvabo  bona  fide 
contra  omnem  creaturam,  qusa  poasit  vi- 
vere et  mori...,  Actum  ann,  1216.  Vide 
Chartam  Alpbonsi  Imp.  Hisp.  ann.  Ifko 
apud  Perard.  in  Burg.  pag.  491.  et  jif  ' 
nastic.  Angl.  tom.  1.  pag.  967.  [•©  Qh^^" 
IH  ^hr 


tam  anni  1265.  in  Alsat.  Diplom.  num. 
684.  aliam  ann.  1279.  ibid.  num.  719.1 

®  Feudum  Obituum,  Fundi  ofnciis 
ecclesiasticis  in  obitus  anniversario  pe- 
ragendis  attributi.  Charta  ann.  1851.  ex 
Reg.  D.  De  Clairambault  :  Tradimua  in 
feodum  francum  aeu  aaaenaamua  ad  per- 
petuum,  nomine  dictorum  dominorum 
abbatia  et  conventus  (de  Calmo)  duaa 
petiaa  terrea  moventea  ae  Feodo  Obituum 
dictorum  dominorum. 

•  Feudum  Obliale,  Quod  censui 
obliarum  obnoxlum  est.  Parag.  ann. 
1820.  in  Reg.  50.  Chartoph.  reg.  eh.  529: 
Rettnuit  etiam  (prior  de  Reumis)  omnia 
Feuda  militaria  et  Oblialia,  qusa  ab  ipao 
priore.,,  tenentur.  Vide  Obliaa  in  Oblata 
et  Glossar.  Jur.  Gali,  vocibus  Obliage  et 
Oublial. 

T  Feudum  Ordinarxum,  Quo  vassal- 
lus  Domini  feudalis  homo  nude  consti- 
tuitur.  Vide  Hominium  ordinarium,  in 
Hominium, 

Feudum  Paragerium,  Fief  Parager, 
in  Consuet.  Norman,  art.  184. 185.  quod 
in  Paragium  tenetur.  Vide  Paragium. 

Feudum  Paternum,  Quod  ab  uno  ex. 
majoribus  nostris.  qui  communis  agna- 
tionis  caput  fuerit,  acquisitum  est  :  vel 
quod  a  patre,  vel  ab  aliquo  ascenden- 
tium  usque  ad  quartum  gradum  inclu- 
sive obtentum  est,  ut  colligitur  ex  cap. 
1.  !  1.  de  Feud.  Success,  vide  Zazium 
part.  8.  de  Feud. 

^  Feudum  Patrimoniale,  idem  atque 
Paternum  quod  a  patre,  vel  ab  aliquo 
ascendentium  obtentum  est.  Instr.  ann. 
1885.  tom.  5.  Cod.  diplom.  Polon.  pag. 
81.  col.  1  :  Contra  ipaum  Hennichiumfutt 
propoaitum  et  objectum  taliter,  quod  Feu- 
dum auum  Patrtmoniale  poat  obitum  pa- 
tria aui,  debito  tempore  juxta  conauetudi- 
nem  Rigenaia  diceceaia ,  a  domino  auo 
acienter  et  pertinaciter,  una  cum  fratre 
auo  Otthone  postulare  contempait  et  ne- 
gleait. 

«>.  Feudum  Pecuni-e  vel  Pecunia- 
RIUM.  Idem  quod  Feudum  Nummorum. 

<>  Feudum  de  Penthecostes,  Cujus 

grsestatio  ad  Penthecostem  solvitur. 
omput.  Ms.  ann.  1239  :  Guillelmua  de 
Viratone  prò  auo  Feodo  de  Penthecoatea  ad 
Meledun.  xx,  lib.  Turon. 

Feudum  Personale,  quod  ad  reci- 
pientis  hseredes  non  transit  et  est  feu- 
dum habitationis.  Zazius. 

•  Feudum  Pistorum,  Quod  emolu- 
menti loco  pistori  adscriptum  est.  Tract. 
de  Feud.  eccl.  Anuilej.  apud  Murator. 
tom.  1.  Antlq.  Ital.  med.  sevi  col.  649: 
MGCLXXix.  Oculo  Cinctano,  Jacobi  filio, 
jugera  qusadam  miniaterialia  in  agro 
Septimi,  quaa  Bartholomaaua  Piloaua  te- 
nuerat  antea,  tradita  fuiaae,  ut  patriar^ 
chaa  piatoriamprsaataret  operam,  Johannes 
iMpicua  acriptum  reliquit, 

Feudum  Planum,  nude  et  nullo  me- 
dio a  domino  dependens  :  Plain  fief  in 
Consuetudìnib.  municipal.  Nivernensi 
tit.  87.  art.  9. 10.  Aurei ianensi  cap.  1.  art. 
47.  48.  67.  68.  Carnot.  art.  65.  Dunensi 
art.  15.  21.  Burbonensi  art.  873.  888. 
Autisiod.  art.  52.  67.  72.  Melodun.  art. 
74.  75.  Claromont.  art.  199.  Trecensl 
art.  45.  190.  Laudunensi  art.  260.  et  Re- 
mensi  art.  222.  Charta  ann.  1280.  apud 
Perardum  in  Burgundicis  pag.  417: 
Notum  facio,  quod  ego  teneo  in  Plano 
Feodo  Cckatrum  meum  de  Maulain  a  X>. 
Rege  Francisa.  Ligius  de  Plano  Feodo,  in 
Regesto  Feodorum  Campanise  fol.  101. 
Vassal  de  Plain  fief  in  Consuetudine 
Montargensi  cap.  1.  art.  18.  Aurelian. 
cap.  1.  art.  19.  ei  in  Charta  ann.  1266. 


apud  Chifiletium  in  Beatrice  pag.   94 
Vide  Homagium  planum,  in  Hominium. 

1  Feudum  Plejuiue,  Gallis  Fief  de 
plejure.  Quo  vassal lus  prò  Domino  fìde- 
juoere  tenetur  aut  plegium  dare:  quod 
vadimonium  ad  annualem  prsestatio- 
nem,  quam  Domino  ob  feudum  debet 
vassallus,  sestimatur  in  Consuet.  Nor- 
mann.  art.  205.  Adde  consuet.  Britan. 
art.  90. 

*  Feudum  Port^,  Officium,cuiport8e 
cura  commissa  est  sub  homagii  prsesta- 
tione.  Liber  homag.  episc.  Carnot.  ad 
ann.  1878.  ex  sched.  D.  Courbon  du  Ter- 
ney  ejusd.  eccl.  canon,  et  archid.  :  Ma- 
giater  Bertaudua  ad  Dentem  ianitor  do- 
mua  epiacopalia,  ad  cauaam  dictaa  portsa 
et  pertinentiarum  ejuadem,  fecit  et  praaa- 
titit  R.  in  C.  P.  D.  Ebloni  epiacopo  Car- 
notenai  homagium  tale  quale  praadeces- 
sotea  aui  facere  et  praaatare  consueverunt, 
et  tenetur  et  injunctum  eat  per  dom.  epia- 
copum  eidem  janitori  ut  infra  tempua 
aaauetum  traaat  adveuta  aua.  Vide  in 
Portariua  1. 

Feudum  PrìEpositale,  Quod  ad  Prse- 

Sositum  alicujus  Cellse  seu  Obedientise 
[onasticse  ab  Abbatia  dependentis,  per- 
tinet.  Pancarta  MS.  titulorum  Abbatiae 
S.  Stephani  de  Vallibus  apud  Xantones 
in  Charta  28  :  Benedictua  Girardi  Fedium 
Prepositale  et  quicquid  in  decima  S.  Au- 
gustini  habebat,  Petro  Abbati  Vallium... 
prò  40.  solidis  prorsus  vendidit.  Vide 
Praapositus. 

o  Chartul.  S.  Joan.  Angeriac.  fol.  66. 
v.  :  Foadium  Praapositale,  hoc  est,  rede^ 
dma,  calumniabatur.  Vide  Redecima, 

Feudum  Presbyteriale,  quo  nomine 
Manaus  Ecclesiasticus,  qui  ad  Presbyte- 
rum  Ecclesise  pertinet,  de  quo  in  voce 
Manaus,  intelligitur.  Concil.  Bituric. 
ann.  1081.  cap.  21  :  Ut  saaculares  viri  Ec- 
clesiastica beneficia,  quod  Fevos  Presby- 
terales  vocant,  non  habeant  super  Pres- 
byteros.  Feudum  Presbyterii.m  Tabul. 
Bellilocensi  Ch.  82.  et  in  Bibliotheca 
Cluniacensi  pag.  1390.  Beneficium  Pres- 
byterii,  in  Charta  Guilleìmi  IV.  Ducis 
Aquitan.  apud  Beslium  pag.  808.  Feodum 
Sacerdotale,  in  Tabularlo  MonasterlI 
Dolensis  Ch.  27.  Spiritale  beneficium,  in 
Tabularlo  Absìensi  f.  81.  Charta  ann. 
1076.  in  Tabularlo  Angeriacensi  fol.  60  : 
Ego  Helias  Rufus  concedo  Deo,  etc,  in 
praasentia  D.  Oddonis  Abbatis  Écclesiam 
Oixiaci,  et  fi^cum  Presby teratus,  et  Ce- 
meterium,  etc.  Fol.  62  :  Achardus  de 
Bomo,  confirmat  Écclesiam  de  Oixiaco, 
Feodum  Presbyterale,  burgumque  totum, 
etc.  Fiacus  Presby teralis,  fol.  68.  Fiscus 
Presbyterii,  fol.  73.  Alia  Charta  ann. 
1087.  fol.  177  :  Et  totum  Fiscum  Ecclesiaa 
quod  pertinet  ad  Presbyterum  propter 
Eccleataa  servitium,  Tabularium  Santo- 
nense  :  Ecclesia  de  Tousac,  et  Ccamete- 
rium  ejua  et  Sanctuarium,  quod  Feudum 
Preabyteri  dicitur.  Vide  Thomasserium 
in  Consuetud.  Locai ib.  Bituric.  cap.  41. 

^S^  Feudum  Preabyteriale,  stricliori, 
quam  par  erat,  notione  accepisse  vide- 
tur D.  Cangius.  Neque  enim  hac  voce 
significatur  tantum  Manaua  Eccleaiaa' 
ticua,  sed  et  Oblationes,  et  (juidquid  Sa- 
cerdoti Écclesiam  administranti  per- 
solvitur  prò  exequiis,  baptismatibus. 
etc.  quod  passim  et  Sanctuarium  et 
Jura  Sanctuarii  appellatur.  Id  subodo- 
rar! poterat  Vir  sagacissimus  ex  Tabu- 
larlo Santonensi  quod  ipse  paulo  supe- 
rius  citavit.  Sed  sententiam  nostram 
diserte  probat  Chartularium  Monasteri! 
S.  Sulpitii  Bituric.  fol.  22.  ubi  quidquid 
ad  Feudum  Preabyteriale  pertìnebat  di- 
ligenter  explicatur  :  Eidem  Abbati  sancti 

60 


474 


FEU 


FEU 


FEU 


Sulpitii  Evrardus  concedit  omne  Fevum 
Pràbyterale,  intra  et  extra  Ecclesiam 
Nobihaceneemf  hoc  est,  offerendam,  $e- 
ptUturatriy  baptisterium,  relevationes  fé- 
minarunif  benedictiones  sportarum  et 
nuptiarunif  viaitationes  infirTnorum,  con" 
fessiones,  vigilias,  trigenaria,  decimas. 
Adde  Gbartul.  S.  Cypriani  Pictav.  in 
Hist.  MS.  ejusd.  Monast.  paff.  865:  Con- 
cesait  Ecclenam  S,  Martialis  in  pago 
Xantoniaco  cum  offerenda  et  loto  Faxlo 
Presbyterali,  Item.  Concesrìt  Eccleaiam.,. 
ewn  omni  Fedo  Presbyterali  vel  cum  om' 
fiiòu5  rebus  ad  ipsam  Ecclesiam  perti' 
ncntibus.  Et  Ghartam  Didonis  de  An- 
djroca  ann.  1110.  apud  Mabill.  tom.  3. 
Analect.  pag.  471  :  Dono  Beo  et  sanctte 
Fidi  Ecclesiam  de  Fomils  cum  Fevo  Pres- 
byterali et  cum  tota  mea  parte  de  deci- 
mie,  quam  ego  tenebam  in  dominio,  ex- 
ceptis  Fevalious.  Vide  Fisciù  SacerdotU, 

FEUDUM  PRIMUM,  seu  domini  sape- 
rioris,  Prin  fief,  in  Gonsuetud.  Bayo- 
nensi  tit.  5.  art.  10. 11. 88.  87.  88.  42.  tit. 
8.  art.  1.  9. 10.  tit.  18.  art.  7.  tit.  17.  art. 
14.  et  16.  et  Gonsuetud.  Labourt.  tit.  6. 
art.  18. 

T  Feudum  Procurationis,  Gal  lice 
Fief  de  paisse  et  de  giste,  prò  quo  con- 
dictis  Yicibus  hospitium  et  convivium 
Dominis  a  vassallo  debentur.  Vide  Pro- 
curaiU). 

•*  Feudum  Proprium,  Quod  proprie 
ita  dicitur.  Vide  Feud.  lib.  1.  tit.  2.  {  1. 

Feuoa.  QUA.TERNANA/  vel  Feiuia  qua- 
terna, ut  est  in  Gonstitutionibus  Siculis 
lib.  1.  Ut.  87.  dicuniur  magna  Feuda, 
quas  in  quatemionibus  doanas  regits  tnve- 
niuntur  inscripta,  eodem  lib.  tit.  89.  g  2. 
tit.  41.  lib.  8.  tit.  21.  22.  His  opponuntur 
Feuda  non  quatemata,  eodem  lib.  tit.  52. 
J  2.  tit.  85.  SUtuta  Honorii  IV.  PP.  prò 
Regno  Neapol.  ann.  1285.  apud  Odori- 
cum  Raìnaldum  num.  48  :  5»  contingat 
feudatarium  erimen  committere^per  quod 
pubUcanda  fuerint  bona  ejus,  aut  ipsum 
eine  legitimis  hasredibus  fati  munus  im- 
plere,  si  Feudum  ejus  fuerit  quaterna- 
num,  nihUominus  immediatus  domintu 
Ulud  cum  onere  servitii  consueti  personal 
concedat  idoneaa,  Regi  poatmodum  pras- 
sentandaa^  ut  ejua  auper  hoc  habeatur  aa- 
eeneus.  Si  vero  quatemanum  non  fuerit, 
eie.  Vide  Rosental.  cap.  2. 1 42. 

^  Feudum  Quotidianum,  Quotidiani 
servitii.  Gbart.  Bartholom.  Abbat.  S. 
Maximìn.  ann.  1226.  apud  Guden.  in 
God.  Diplom.  tom.  8.  pag.  1094  :  Cum 
internoa  ex  una  parte  et  Lweriwnlaicum 
ex  altera,  auper  quibuadam  decimia,  quaa 
idem  L,ratione  Feodi  Cottidiani,  quod  ab 
eccleaia  noatra  habere  dinoacitur,  ad  ae 
pertinere  propoauit,  queatio  verteretur, 
etc,  I]f8e  vero  L,  nobia  aerviet  quoad  vi- 
xerit,  %n  officio  minuendi;  herea  quoque 
ipnua  qui  prò  tempore  fuerit,  ut  artem 
diaeat  minuendi,  dtligentiam  omnimodem 
adhib^it,  etc.  Vide  Feudum  Annuum. 

Feudum  Keceptabile,  et  non  Red- 
PIBILE,  in  Aresto  ann.  1890.  descripto 
in  Hist.  Gastilion.  pag.  106. 107.  est  illud, 
in  quOp  seu  in  cujus  castro,  vassallus 
tenetur  recipere,  seu  admittere  domi- 
num  capitalem,  cum  ei  libuerlt  ilio  uti 
ad  suum  commodum  ;  ita  tamen  ut  vas- 
sallus ex  eo  excedere,  illudque  totallter 
reddere  domino  non  teneatur.  In  Testa- 
mento Garoli  Ducis  LotharingisB  ann. 
1424.  dicitur  Gastellum  de  Billeatein  esse 
Rendouble  et  Receptauble  au  Due.  Vide 
Dissertat.  80.  ad  Joinvillam  pag.  850. 

*  Feudum  Receptabile,  est  illud  in 
cuJus  castro  vassallus  tenetur  recipere 
dominum  capitalem.  Gharta  Phil.  Pule, 
ann.  1800.  in  Reg.  61.  Ghartoph.  reg. 


eh.  45  :  Gomme  noatre  amez  et  feauz  Tie- 
haus  de  Lohereine,  sire  de  Rumillei,  ait 
recoghu  à  tenir  de  nous  à  touz  jours  mais 
et  de  noa  hoira  en  Fié  Receptable,  aena 
faire  eatant,  lea  choaea  que  a'enauent. 
C'eat  asaavoir  Nuef-Chaatel  en  Lohereine 
et  les  appartenancea,  Chaateau  et  lea  ap- 
partenancea,  Froart  et  les  appartenances, 
et  tele  partie  comme  il  ait  à  Grane  avec 
les  appartenances.  Lesqueles  choses  li  dus 
de  Lohereine  aea  perca  li  donnait  quant  il 
ae  mariat,  aelonc  ce  que  li  dona  eat  plua 
pleinement  contenua  en  certeinea  lettrea, 
qui  en  ont  eaté  faitea,  et  noua  ait  fait 
hommage  lige  dea  dittea  choaea,  etc. 

Feudum  Rectum,  dicitur,  quod  ad 
hsBredes  transitorium  sit  In  infinitum, 
inquit  Zazius  de  Feud.  part.  12.  seu,  ut 
Gujacius,  cujus  possessio  recta  est.  Rec- 
tum et  gentile  Feudum,  in  Gharta  ann. 
1228.  apud  Ughellum  in  Episcop.  Epo- 
rediensib. 

^  Gharta  ann.  1250.  ex  Lib.  albo  episc. 
Gamot.  :  Poasidebimus  in  perpetuum  a 
domino  episcopo  et  succeasonbus  ejua  Car- 
notenaibua  ad  unum  Rectum  et  liberum 
Feodum,  ad  uaua  et  conauetudines  Camo- 
tenaium  feodorum,  aine  aliqua  redibentia 
majorisB  aive  aerjanteriae.  [«*  Vide  Feud. 
lib.  2.  tit.  20.  Ghart.  ann.  1252.  in  Mu- 
rator.  Antiq.  Italie,  tom.  1.  col.  607. 
aliam  ann.  1282.  in  Alsat.  Diplom. 
num.  468.] 

Feudum  Reddibile,  cujus  castrum 
reddi  debet  domino  capitali,  cum  ei  li- 
buerit,a  vassallo,  qui  inde  cum  tota  sua 
familia  excedere  tenetur,  [ita  tamen  ut 
eidem  vassallo  postea  restituatur.  Vide 
Boissium  de  Usu  Feud.  cap.  8.J  TabulaB 
ann.  1840.  Concessit  in  Feudum  anti- 
quum,  et  Reddibile.  etc.  Ghronicon  Me- 
tense  tom.  6.  Spicilegli  Acherlani  :  Feo- 
dum de  Jdarimont  cum  appendiciis  suis 
Reddibile...  acquisivit.  Occurrit  passim 
in  veteribus  Tabulis.  Ea  autem  feudo- 
rum  conditio  Redda  dicitur  in  Gharta 
Bernardi  Abbatis  Tutelensis  in  Lemo- 
vicibus  in  Hist.  Turensi  pag.  89.  Reddi- 
tio,  et  Redditus,  in  alia  ann.  1289.  in 
Hist.  Vergiac.  pag.  170.  171.  et  Ducum 
Burg.  pag.  75.  Extant  in  Godice  Thuano 
98.  fol.  56.  et  seqq.  Conauetudinea  Cata- 
loniaa  inter  dominoa  et  vaaaalloa  tenentea 
caatra  prò  dominia,  aeu  alia  feuda,  in 
quibus  ejusmodi  feudorum  readibilium 
conditiones  et  lura  exacte  enucleantur 
et  deciduntur.  vide  Dissert.  80.  ad  Join- 
Vill.  pag.  849.  850.  [Rosental.  de  Feud. 
cap.  1. 1  78.  et  supra  Feudum  Jurabile  et 
Aperibtle.] 

3^  Vulgatior  ratio  usuque  receptior 
reddendi  castra  in  Delphi natu  erat  ut, 
mortuo  vassallo,  vel  in  alia  qualibet 
mutatione,  vexillum  capitalis  Domini  in 
altieri  et  principali  turri  poneretur  per 
unum  vel  plures  dies,  prout  in  Gharta 
infeodationis  expressum  fuerat.  Gharta 
ann.  1840.  apud  Boissum  de  Usu  Feud. 
cap.  8  :  Quaa  quidem  reddibilitaa  sic  intel- 
ligttur  et  declaratur,  videlicet  quod  in 
mutatione  Domini,  ac  etiam  mutatione 
vassalli.  Dom.  Delphinus  et  succeaaorea 
sui  in  diete  feudo  possint  et  débeant  po- 
nere  et  poni  facere  vexUlum  suum  in  si- 
gnum  majons  dominii,  et  tenere  ibidem 
aictum  vexillum  per  unam  diem  natura- 
lem  duntaxat.  Alia  ann.  1249.  ibid.  :  Et 
in  qualibet  mutatione  domini  et  vaaaallt, 
etiam  dieta  caatra  redduntur  Dom.  Del- 
phino  et  auia  tenendaper  trea  dica  dun- 
taxat cum  vexiilo  Delphinali.  Erant 
prsBterea  castra  quae  domino  reddere 
tenebatur  vassallus  ad  magnam  et  par- 
vam  fortiam  ;  à  grande  et  petite  force,  ut 


legltur  in  Gonsuetud.  Barrensi.  Vide  in 
Fortia  2. 

^  Is  erat  apud  Gatalanos  usus,  ut  de- 
cima die,  a  quo  castrum  dominus  acce- 
perat,  illud  vassallo  restitueretGonsuet. 
Gatalan.  Mss.  cap.  7  :  Et  finitia  decem 
diebua,  poatquam  receperit  dominua  libere 
poteatatem,  dominua  debet  de  antiqua  et 
approbata  consuetudine  Cataloniaa  m  dO' 
cima  die  reddere  castrum  vcusallo,  si 
fuerit  ab  eo  requisittu, 

Feudum  Reqale,  Feudum  majus,  seu 
quod  regale  aliquid  in  se  habet,  de  quo 
quis  a  Rege  absoluto,  nec  superiorem 
agnoscente,  institultur.  cujusmodi  sunt 
ea,  qua  Libertates  regàles  habere  dicun- 
tur.  Ita  Gowellus  lib.  2.  Instit.  tit.  2.  S 
7.  qui  Comitatus  Palatinos  intelligit,  de 
quibus  in  hac  voce. 

^  Gharta  Frider.  II.  imper.  ann.  1220. 
inter  notas  ad  Ghron.  imper.  Leon.  Ur- 
bevet.  apud  Lamium  in  Delie,  erudit. 
pag.  248:  Item  addimus  et  damus  eie 
(Tuscis  comitibus  palatinis)  in  rectum 
et  Regale  Feudum  atque  concedimus  cas* 
trum  Corzani,  positum  in  partibus  Roma- 
niolaa,  cum  tota  curia  sua  et  cum  omnibus 
pertinentiis  suis. 

3^  Feudorum  Releveia.  [Ut  relè-- 
veyum  sub  Relevare  Feudum  :  e  Salvo 
jure  et...  et  retento  nobis  spate  placito 
cum  pertinentibus  ad  placitum  spate, 
Releveiis  feodorum  lorice  integrorum. 
(Gart.  Lud.  IX,  an.  1259,  de  Syll.  Monast. 
In  Mus.  Arch.  dep.  p.  167).  »] 

T  Feudum  Restrictum.  Vide  in  Feu- 
dum Talli€Ltum, 

j  Feudum  Resumtibile.  Gali.  Fief  de 
reprise,  dicitur  prsedium  quod  prius  ab 
omni  prsBStatione  liberum,  et  a  quolibet 
servitfo  sive  reali,  sive  personali  im- 
mune, Domino  capitali  ob  certum  sti- 
pendium  subditur,  statimque  ab  ilio  re- 
cipitur  seu  feudi  nomine  cum  debitis 
servltiis.  Aliud  ab  eo  quod 

^  Feudum  Reversibile,  Gallis  Fief 
de  retour,  vocant,quod  nimirum  mortuo 
sine  liberis  vassallo  ad  Dominum  ca- 
pitalem revertitur.  Vide  Feudum  Tal- 
liatum. 

«  Feudum  Rurale,  Ignobile,  servitiis 
addictum,  quod  a  rustico  possideri  pò- 
test,  nostris  Fief  rural.  uharta  ann. 
1811.  in  Reg.  46.  Ghartoph.  reg.  eh.  71  : 
Dicentes  in  contrarium  ipeum  Feodum 
non  esse  nobile,  sed  potius  Rurale,  et  me- 
lius  et  verius  esse  emphiteosin\,  quia 
exinde  debebantur  et  ortgincUiter  debita 
fuerant  et  adhue  debebantur  servitia.  Vide 
Feudum  Burgense. 

•  Feudum  Sacerdotale.  Vide  in 
Feudum  Prednfteriale. 

•  Feudum  Sargtorum,  Quod  vestium 
sartori  attribuebantur.  Tract.  de  Feud. 
eccl.  AquileJ.  apud  Murator.  tom.  1.  An- 
tiq. Ital.  med.  svi  col.  650:  Ad  fundoe 
tres  ministerii  sarctoris  auaceptum,  ut  ho- 
neate  aemper  veatita  praaaulta  familia  in 
publioum  procederet. 

^  Feudum  Sgutellarum,  Quod  ad 
ministerium  acutéUarum  spectat.  Tract. 
de  Feud.  eccl.  AquileJ.  apud  Murator. 
tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sbvì  col.  649  : 
Feudum,  quod  ministerii  acutellarum  no- 
mine  diu  aervaverat,  etc.  Infra:  Scutel-' 
larum  sive  paropsidum  Feudo. 

Feuda  Sgutifera,  seu  Scutiferorum, 
Germanis  Schildlehen,  de  quibus  lib.  4. 
de  Feud.  tit.  74.  Jacobus  de  S.  Georg, 
et  Zazius  part.  12.  de  Feud.  }  10. 

Feudum  Serqenteriìb.  vide  in  Ser^ 
viene. 

•  Feudum  Sigilli,  Quod  officio  sigil- 
latoris  adscriptum  est.  Declarat.  Joan. 
de  Sacrocsesare  milit.  ann.  1318.  in  Reg. 


FEU 


FEU 


FEU 


475 


112.  Chartoph.  reg.  eh.  6  :  Item  le  Fiefde 
seaul  de  Maalay-U-roy,  o{t  il  a  xxx.  aolz 
de  terre  ou  environ,  qui  soni  tenues  en 
fiefde  nous,.. Item  Vescripture  et  li  Seaulx 
,de  ladite  prévosté  sont  priHés  par  an 
Ixxv.  aolz  Tournois. 

Feudum  Simplex,  quod  slmplici  et 
perpetuo  Jure  quis  tenet  sibi  et  hssre- 
dibus  suis.  Ita  Gowellus  lib.  2.  tit.  2.  | 
12.  et  Bastali  US.  Littleton.  sect.  1  :  Te- 
nant  en  Fée  simple,  est  celui  qui  a  terree 
ou  tenemena  à  tener  à  lui  et  à  se*  haires 
à  touts-iours  ;  et  est  appel  en  Latin,  Feo- 
dum  simplex,  quia  leodum  idem  est 
quod  hsereditas,  et  simplex  idem  est 
quod  legìtimum  vel  purum  :  et  sic  Feo- 
dum  simplex  idem  est,  quod  hsBredltas 
legitima,  vel  hsereditas  pura.  Hsbc  idem 
Littleton.  Habentur  formulflB  compi ures 
infeodaUonum  ejusmodì  feudorum  in 
Charta  feodi  in  libro  Anglico,  inscripto 
Justice  of  peace,  pag.  145.  v.  et  seqq. 
[^o  Àlias  Feudum  simplex  idem  est  quod 
planum^  siclìcet,  quod  vasallus  adomino 
primo,  nullo  subdomino  medio,  tenet. 
Vide  Eichborn.  Introd.  in  Jus  German. 
f  198.  et  chart.  ann.  1838.  in  Guden. 
God.  Diplom.  tom.  8.  pag.  284.] 

T  Feudum  Sirventalb.  Oertis  ac  de- 
finitis  servi  tlis  obnoxium.  l^i^  de  Sergent, 
In  Àssisiis  Hierosol.  cap.  190.  Feudum 
servientis,  in  Charta  ann.  1280.  Charta 
ann.  1189  :  Ut  habeas  et  teneas  tu  vel  tui 
de  me  ad  fevum  vel  de  meis  ad  meum 
servitium...  Istum  Fevum  est  Siry}entale. 
Vide  Sirventia, 

Feudum  Soldati  dicitur,  cum  nobili 
alicui  de  annua  prò  alimentis  prsBSta- 
lione  sub  titulo  feudali  provisio  flt,  non 
tamen  ex  camera,  aut  ex  cavena,  aut 
vectigalibus,  etc.  idque  post  mortem 
dantis  et  accipientis  flnitum.  Zazium 
part.  12.  de  Feud.  f  82.  Fief  de  Sodoier, 
in  Àssisiis  Hierosol.  MSS.  cap.  244. 

Feudum  SoLiDUM,Idem  quod  Ligium, 
in  Constitutìonibus  Catalani»  inter  do- 
minos  et  vassallos  MSS.  cap.  44.  Vide 
Solidus  1.  et  Homagium  solidum  in  Ho- 
minium, 

1  Feudum  Spirituale,  Idem  quod 
Feudum  Advocatiss,  quod  ea  lege  datur 
ut  feudatarius  armis  jura  tueatur  Ec- 
clesiflB  a  qua  feudum  tenet.  Vit»  Pa- 
triarcbarum Aquileiensium  in  Anecdotis 
Murator.  tom.  8.  pag.  248  :  Eo  autem 
tempore  et  anno  Rex  Bohemite  vassallus 
Ecclesia  Aquileiensis  habens  ab  hac  Feu- 
dum Spirituale,  prò  redemtione  civitatis 
Austries  misil  Vicarium  suum  cum  ma- 
gno exercitu, 

•  Feudum  Sternendi  LECTiCAS.Emo- 
lumentum  buie  ministerio  assignatum. 
Tract.  de  Feud.  eccl.  Aquilej.  apud  Mu- 
rator. tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
650  :  Quibus  Feudi  ratione  id  negotii  da- 
tum  esset,  ut  patriarchalem  lectxcam  pa- 
leis  stemerent,  veteres  asportarent, 

®  Feudum  Subalternum,  Ex  alio  de- 

fiendens,  secundarium.  Charta  ann. 
542.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Lothar. 
col.  895  :  Ita  ut  dictus  noster  consangui- 
neus  dux  Lotharingias  Antonius  et  ipaius 
hasredes,  non  tantum  cum  memòrie  aut 
gtatibus  particularibus  dependentibus  ex 
feudo  et  Feudo  Subalterno  ab  imperio, 
etc.  Vide  Subalternus  et  mox 

®  Feudum  SupposiTUM.  Consuet.  Nor- 
man, part.  1.  cap.  88.  ex  Cod.  reg.  4651  : 
Feoda  Suppoaita  dicuntur  illa  feaìda,  qum 
a  capitalibus  feodis  deacendentia  eiadem 
supponuntur,  ut  vavaasoriaa  servilea,  tam 

fìer  aummagium  qtuim  per  equum  fnakca- 
um^  et  alia  feoda,  quta  per  acraa  tetutn- 
tur  de  domino  capitali.  Ubi  textus  njj 
Lea  fiefs  par  deasoubz,  sont  ceux  gu(  ^^^\ 

Ì0^' 


sendent  des  fiefs  chevelz,  et  sont  soubmis 
à  eulx, 

*  Feudum  Tabellariorum,  seu  Feu- 
dum litterarum  ocius  perferendarum,  in 
Tract.  de  Feud.  eccl.  Aquilej.  apud  Mu- 
rator. tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
650.  Vide  infra  Summagium  in  Sagma, 

Feudum  Talliatum,  dicitur  verbis 
forensi  bus  haareditas  in  quandam  certi- 
tudinem  limitata,  seu  feudum  certis  con- 
ditionibus  concessum.  verbi  gratia  ali- 
cui, et  liberis  ex  legitimo  matrimonio 
nasci turis.  Unde  si  is,  cui  feudum  da- 
tum  est,  moriatur  absque  liberis,  feudum 
ad  donatorem  redit:  talliare  enim  est  ad 
quamdam  certitudinem  ponere,  vel  ad 
quoddam  certum  hsereditamentum  limi- 
tare. Eiusmodi  sunt  terraa  et  tenementa 
sub  tallia  data,  concessa,  vel  obventa, 
apud  Henricum  Knygthonum  lib.  5: 
Terraa  tamen  et  tenementa,  quaa  aub  tallia 
eie  provenerant,  poat  eorum  deceaaum  ad 
rectoa  haaredes  redire  statuuntur.  Alibi  : 
Similiter  exhaaredati  aunt,  et  foriafece- 
runt  omnia  tenementa,  terraa  et  poaaea- 
aionea  prò  ae  et  hasredibua  auia  in  per- 
petuum,  iis  exceptia,  quaa  sub  tallia 
provenerunt,  etc.  Ex  quibus  patet^  Feuda 
talliata  in  confiacationem  non  cadere. 

Diversum  porro  videtur  Feudum  tal- 
liatum a  feodo,  quod  Restrictum  vocat 
Consuetudo  Ambianensis  art.  71.84. 182. 
Fief  reatreint  et  abbregé,  quod  scilicet 
certis  condì tionibus,  atque  adeo  inter- 
dum  censui  obnoxlum  sit.  [Bellomane- 
rius  cap.  28.  pag.  142  :  Il  aont  aucun 
Fief  a  que  Von  appello  Fiéa  Abregiez;  quant 
Ven  eat  aemond  pour  aerviche  de  tex  Fiéa, 
Ven  doit  offrir  à  aon  Seigneur  ce  qui  eat 
dù  par  le  raiaon  de  Vabregement,  ne  au- 
tre  choae  li  sires  ne  puet  demander  se  li 
abregemenP  est  prouvez  ou  connus,  et  il. 
eat  fet  aouffiaament  par  Votroy  dou  Cfomte  : 
car  Je  ne  pula  soufrir  abregier  le  plein 
servtche  que  Ven  tien  de  moi  sans  Votroy 
dou  Comte,  combien  qu*il  y  ait  de  sei- 
gneurs  dessous  le  Comte  Vun  apres  Vau- 
tre,  soit  ainaint,  qu'il  ae  aoient  tout  ac- 
cordé  à  Vabriégement,  et  a*il  ae  aont  tout 
accordé,  et  li  Quens  le  sfait,  il  gaigne 
Vhomage  de  cheluy  qui  tient  la  chose,  et 
revient  Vhomage  en  la  nature  de  plein 
serviche,  et  si  le  doit  amender  chit  qui 
Vabregea  à  son  home  de  60.  liv,  au  Comte, 
Ex  art.  25.  lam  cit.  Consuetud.  Am- 
bian.  apte  colligitur  Feudum  restrictum 
dictum  fuisse  illud  cujus  relevium  60. 
solid.  Paris,  cambellagium  vero  20.  mi- 
nus  esset.  Sic  enim  habet  :  Tous  fiefs 
qui  sont  tenue  à  soixante  sóla  Pariaia  ae 
relief,  et  à  vingt  aola  de  chambellage,  ou 
par  pltM  grande  tenue,  aont  reputez  no- 
blea  et  tenue  en  plein  hommage,]  Vide  1. 
Begestum  Parlamenti  Paris,  fol.  180. 
verso,  statutum  2.  Westmonasteriense 
ann.  18.  Edward.  I.  cap.  1.  50.  Chartam 
feodi  pag.  149.  Littletonem  sect.  18.  14. 
18.  et  seqq.  Cowellum  lib.  2.  S  12. 18.  et 
Bastali um  verbo  Fée  taille, 

®  Feudum  Talliatum  altera  notione 
dicitur  illud,  cujus  quaedam  portiones 
diversis  personis  ad  vitam  vel  ad  certos 
annos  assignantur.  Charta  Henr.  reg. 
Angl.  ex  Cod.  reg.  8887.  4.  fol.  112.  v»: 
Conceasimua  praafato  conaanguineo  noatro 
castrum,  villam,  manerium  et  dominium 
de  Leaparre,,,.  proviao  aemper  quod  si 
aliquaa  aliaa  peraonaa  ad  tunc  habuerint 
aiiquem  atatum  prò  termino  vitaa  vel  an- 
norum,  seu  in  Feodo  Talliato  ex  conces- 
sione nostra  seu  aliquorum  progenitorum 
nostrorum  in  castro,  villa^  manerio  et 
dominio  praadictis ,  seu  ahqua  parcella 
eoruYndetn^  voXerent  eodem  statu  libere  et 
pc^fice  utt  et  gaudere  ....  Quod  si  con- 


tinaeret ....  nliquas  hujusmodi  in  Feodo 
Talliato  in  castro,  viìta,  manerio  et  domi- 
nio praedictia  ....  aupervivere,  tunc  post 
hujuamodi  atatum  prò  termino  vitaa  vel 
annorum,  seu  Feodi  talliati  debite  com' 
pletum  et  finitum  , .  .  ,  .  praafato  conaan- 
guineo noatro  ....  remanerent  habenda 
et  tenenda, 

*»  Feudum  Theutonigale  vel  Juris 
Theutonici.  Vide  Haltaus.  Glossar 
German.  col.  1777.  voce  Teutseh. 

Feudum  Vassallaticum,  Vassalii 
servitio  obnoxlum,  in  veteri  Charta  apud 
Garlellum  in  Episcopis  Magalon.  pag. 
64.  [»  Vide  Haltaus.  Glossar,  voce 
Mannlehn,  col.  1306.] 

Feudum  VeruM;  cui  opponitur  Feu- 
dum de  futuroAn  «Ture  Feudali  Saxonum 
cap.  29.  {  12.  [Feudum  verum  deflnit  B. 
Brussel  de  usu  Feud.  lib.  1.  cap.  14. 
illud  quod  a  Principe  aliove  capitali 
Domino  gratuita  et  liberali  donatione 
concedi  tur.J 

Feudum  vexilli,  aut  Feudovexillum, 
quod  cum  vexillo  confertur,  quo  quis 
cum  vexillo  in  vesti  tur,  cujusmodi  sunt 
majoris  dignitatis  feuda ,  gusb  nostri 
Fiefs  de  bannieres  vocant,quoa  vexilla  in 
aciem  cum  vassallis  suis  educant,  qui 
ea  possident.  f^usmodi  Feudovexilia , 
Germani  Fahnlenen,  vel  Vanlehen,  vo- 
cant  ;  est  enim  Fan,  vexillum,  Lehen, 
feudum.  Vide  Wiguleium  Hondium  in 
Metropoli  Salisburgensi  tom.  1.  pag. 
312.  882.  Speculum  Saxon.  1.  8.  art.  d8.  | 
2  :  Nullum  est  Feudum  vexilli,  de  quo 
possit  illuatria  seu princepa  fieri,  niaiillitd 
aibi  a  Rege  conferatur.  Art.  60.  i  1  :  Im- 
perator  confort  cum  aceptro  spirittmlibus, 
et  cum  Vextllis  saaculartbus,  Èeuda  omnia 
illustris  diqnUatis.  Art.  62.  |  2  :  Septem 
etiam  Vexillorum  in  Saxonia  sunt  defi- 
nita, Ducatus  Saxoniaa,  Palanfia,  Mar- 
chia Brandeburgensis,  etc.  Art.  52.  |  3  : 
Imperator.,..  confort  Comitatus,  seu  Co- 
mitias,  Vexillaque  Feudalia.  [Bavari  Ut- 
ter»  prò  conferendo  Principatu  Brande- 
burgensi  Ludovico  Alio  ann.  1828.  apud 
Ludewig.  tom.  2.  pag.  275  :  Conferentes 
eidem  ac  infeodantes  et  inveatientes,,,, 
per  sceptrum  regale ,  sub  vannulis  et 
Vexillis,  ut  est  moris.]  Feudovexillum,  in 
jure  feudali  Saxon.  cap.  16.  $  8.  4.  7. 
cap.  84.  8  1.  Vide  Hieronymum  Vigne- 
rium  in  Hist.  Alsatica  pag.  148.  Dissert. 
9.  ad  Joinvillam  pag.  196.  et  supra  JPan- 
helen. 

5  Feupum  Viariìb,  Gali.  Voirie.  Vide 
Viariue, 

I  Feudum  Vigarijb:,  Gali.  Viguerie, 
Feudi  species  apud  Deci tanos  notissima, 
cujus  ab  initio  seculi  xi.  etiam  femino» 
capaces  erant,  ut  colligitur  ex  Charta 
Boberti  Begis  ann.  1027.  inter  Probat. 
Hist.  S.  Germani  a  Pratis  pag.  2i:  Ad 
uUimum  vero,  nos  et  uxor  nostra  ReginO' 
Constantia  uasorem  Carini,  Harsendam 
nomine,  ad  cujus  haareditatia  beneficium 
tantummodo  camporum  Vicariaa  reapicie- 
bant,  ante  noatram  praasentiam  convoca- 
vimus.  Vide  Vicarius. 

\  Feudum  Vicegomitatus,  Quod  se- 
cuiis  xn.  et  xm.  hereditarium  esse 
ccBpit,  in  prsBfectura  totius  Comitatus 
vel  unius  ejusdem  Comitatus  urbis 
posi  tum  erat.  Qus  autem  fuerint  ejus- 
modis  feudi  pertinentise.  jura  et  praro- 
gativsB  discere  licet  ex  Cnarta  Gufllelmi 
Debarris  et  Helvidffi  ejus  uxoris  ann. 
1848.  ex  Chartul.  Campanias  in  Camera 
Computorum  fol. 408  :  Ac  etiam,  guicquid 
habéoamus  vel  habere  debebamus  %n  castro 
et  villa  Pruvini,  et  circumcirca  Pruvinum, 
ac  inparochia  de  Branchisiekco,  in  paro» 
chia de  Loan,in  parochia  deViUagruis,in 


476 


FEU 


FEU 


FEU 


paroehia  de  ViUariiS" Domini  Georgii,  in 
parocìùa  de  Montefiguli,  in  paroehia 
sancti  Martini  de  Chametronc,  in  paro- 
Ma  de  Bonoaacco,  et  in  quibuaeumque 
locis,  oc  in  rebus  quibttseumquef  tam  in 
hominibua  EccleHm  de  NigelCa  quam  in 
omnibus  rebiu  aliie,  ratione  Vicecomita^ 
tue  Pruvinensis.  Àdde  Ghartular.  Oarno- 
tense  ano.  1302.  fol.  64:  Meesire  Gau- 
chier  de  Rockefort^  chevalier ,  tient  la 
Vicontée  de  Chartres^  de  la  Contesse,  ès 
viUes  qui  s'ensiévent.  Cesi  à  savoir,  à 
Gcurdees  et  les  appartenances,  et  la  jous- 
tice  haute  et  basse  ;  Gilainville  et  les 
appartenances,  et  la  seigneurie,  Macouil- 
ler,et  les  appartenances,  et  la  serjanterie, 
et  la  jousttce  haute  et  beasse,  et  ès  dites 
villes,  et  à  Sours,  plusieurs  chouses  et 
hommes  de  cors.  Et  a  Chartres,  plusieurs 
rentes  et  plusieurs  dignitez,  si  comme  il 
est  contenu  en  un  escript.  Et  puet  tout  ce 
valdr  quanque  il  tient  de  la  Contesse, 
environ  iiir.  lib.  par  an  de  rente.  Et 
doU  ledit  viconte  servise  d*ost,  soit  tiers  de 
ChevcUiers,  et  doit  rachat.  Et  environ  ii°. 
rierefiez.  Vide  in  Vicecomes, 

®  FEUDUM  yiCECOMiTAX.E,  Idem  quod 
Vicecomitatus,  Gharta  ann.  1308.  in  Reg. 
40.  Chartoph.  re^.  eh.  166  :  Excepto 
Feodo  Vicecomitali,  qui  tenetur  ab  epis- 
copo Engolismensi. 

)  Feudum  VioBDOMiNn.  Vide  Vicedo^ 
minus. 

•  Feudum  Villanum,  Tenementum, 
quod  a  mllano  possidetur  sub  onere 
prsBStationis,  census  et  operarum,  quod 
villanum  servitium  nuncupatur.  Lit. 
Phil.yi.ann.ld42.  in  Reg.  74.  Chartoph. 
reg.  eh.  504  :  Pour  ce  que  ledit  Evesque 
(de  Baieux)  a  regardé  que  plus  seroit .  .  . 
proffitable  chose,  «'ti  demouroit  fié  nohle, 
que  ce  ne  seroitjiue  ledit  Jehan  le  tenist 
comme  Villain  Fìé  dudit  évesque,  mesme- 
ment  comme  se  il  demouroit  Fié  Villain, 
il  ne  charroitf  ne  pourroit  chaer  en  garde 
dudit  évesque^  ne  n*y  prendroit  ledit 
évesque  les  faisances  que  fié  noble  doit 
faire,  etc,  Lit.  remiss.  ann.  1385.  in  Reg. 
127.  eh.  275:  Et  est  icellut  manoir  tenu 
en  censive  et  en  Fief  villain.  Vide  supra 
Feudum  rurale  et  in  Villenagium. 

•  Feudum  Vinearum.  Lit.  remiss, 
ann.  1479.  in  Re^.  205.  Chartonh.  reg. 
eh.  317  :  Ouquel  Ftefde  vignes  à  plusieurs 
hommes  tenens,  qui  tiennent  en  particu' 
Iter  au  droit  de  compianta  devoir  feodal, 
etc.  Combien  que  selon  Vusence  et  cous- 

tume  de  nostre  pays  de  Poictou il 

ne  soit  Unsible  a  aucuns  tenenciers  dudit 
fief  icellui  ouvrir  ne  vandanger,  sans  le 

congé des  seigneurs  dudit  fief, 

etc, 

<>  Feudum  Vini,  Gujus  praestatio  ex 
vino  constat.  Gharta  ann.  1215.  in  Ghar- 
lui.  S.  Vincent.  Laudun.  eh.  193  :  Dedi 
etiam  eidem  ecclesias(S.  Vincentii)  duos 
modios  albi  vini  ad  Feodum  Vini,  quem 
a  domino  Laudunensi  episcopo  teneo. 

Feudum  Vivum,  Gali.  Fief  vif,  ou 
rente  fondere,  in  Gonsuetud.  Aquensi 
tit.  8.  art.  2.  6.  8. 11.  in  quo  tenens  seu 
vassallus  tenetur  habere  seu  tenere 
ignem  vivum,  Feu  vif,  id  est.  perpetuam 
residentiam.  Vide  supra  reudum  mor- 
tuum. 

Feudum,  marito  vivente,  propter  nup- 
tias  est  mulieris  donatioj"  %s  ire  gè- 
dingéj,  ipso  mortuo  ejus  Feudum[^^ re- 
chte  ienj  appellatur.  Speeulum  Saxon. 

lib.  3.art.  m.S2. 

Gresgere  Dominum  in  Feodo,  est 
augere  feudum  domini  per  accessionem 
et  acquisitionem,  in  Gharta  ann.  1230. 
apud  Perardum  in  Burgundicis  pag. 
417.  De  ejusmodi  augmentis  feudorum, 


pluribus  egit  vir  clarissimus  Dionysius 
Salvaingus  Boissius  lib.  de  Feudorum 
usu  eap.  19.  Vide  Servitium  Ueliorare. 

Feudum  Minuere  vetantur  vassalli, 
Id  est,  partem  illius  dare,  vel  alienare  ; 
prsBsertim  si  servitium  domino  inde 
pereait  vel  minuotur,  quomodo  obsequium 
regale  minuere  dici  tur  in  Capituiari  4. 
ann.  805.  cap.  13.  Nam  esBteroquin  mi- 
nora feuda  nartitionem  ac  divisionem 
admittunt.  Quntiierus  lib.  8.  Ligurini  : 

Marchia,  sea  Comitis  posaessio,  aive  DncaUis 
Intecra  permaneaAt  :  readalia  eatera  mulUa 
Parudpanda  patet,  domino  dam  quiaque  fidde 
Spondeat  obaequium,  jurandaque  foedera  prsstet. 

Gonstitutio  Friderici  I.  Imper.  apud 
Radevicum  lib.  4.  eap.  7  :  Non  modicas 
accanmus  querelas,  quxni  beneficia  eorum 
et  Feuda,  quss  vassalli  ab  eie  tenebant, 
sine  dominorum  licentia  pignori  obliga- 
verant,  et  guadam  collusione,  nomine 
Wfelli  vendtderant,  unde  debita  servitia 
amittebantf  et  bonorum  Imperii  nostrss 
f elide  expedUionis  complementum  minue^ 
bant,  etc.  Alia  Gharta  ann.  1176.  apud 
Hieron.  Vignerium  in  Genealog.  Aisa- 
tie.  pag.  120  :  Hoc  addilo,  quod  Feudati 
mei,  si  quid  dare  voluerint  in  éleemosy 
nam  de  Feudis  suis,  unde  servitium  nec 
reditus  mei  decrescant,  et  illi  habeant 
liberam  potestatem  dandi,  etc,  Tabula- 
rium  Lenunense  Gh.  S6:  Eo  siquidem 
tenore,  quod  non  lic^it  ei  vel  hssredibus 
suis  Feodum  imminuere,  vel  dividere. 
Adde  Oalliam  Ghristlan.  tom.  4.  pag. 
146. 

Ita  tamen  feudorum  partis  alieujus 
alienationes  a  dominis  permittebantur, 
dummodo  vassallus  retineret  tantum 
terrsB  aut  feudi,  quo  servitium  consue- 
tum  domino  exhlberet,  et»  ut  vulgo 
loquuntur  Gonsuetùdines  municipales, 
pourveu  qu'il  retir^t  de  quoi  servir  te  fief. 
Tabularium  S.  Grueis  Talemondensis 
fol.  3  :  Addidi..,.  ut  si  quis  ex  isto  meo 
honore  voluerit  loco  sanctss  Cruds  cu: 
Monachis  ibidem  Dea  servientibus  de  pos- 
sessione  sua  dare  vel  vendere,  non  probi- 
beatur  ;  sed  potius  commoneatur.  tantillo 
interdicto,  ut  dominus  suus  inde  suum 
non  perdat  servitium.  Tabular.  Goenobii 
Dolensis  :  Concedimus  etiam ,  ut  qui' 
cumque  ex  nostris  casatis  vel  feoaatis 
partem  aliquam  sui  fisd  sive  casamenti, 
quod  a  nobis  habet,  dare  voluerit,  libere 
noe  agore  possit,  ita  tamen  ut  non  totum 
det,  sed  partem  retineat  capitis.  Magna 
Gharta  AnglisB  cap.  32:  NuUìm  homo 
liber  det  de  cmtero  amplius  alicui  de  terra 
sua,  quam  ut  de  resiauo  terrse  suts  posset 
sufficienter  fieri  domino  Feodi  servitium 
ei  debitum,quod  pertinetad  feodum  illud. 
Statutum  de  Prerogativa  Regis  ann.  17. 
Edw.  II.  cap.  7:  Nullus^  qui  de  Rege 
tenet  in  capite  per  servitium  Militare, 
potest  alienare  majorem  partem  terrarum 
suarum,  ita  quod  residuum  non  sufficiat 
ad  faciendum  servitium.  suum,  sine  licen' 
tia  Regis.  Tabular.  Monast.  Lon^pontis 
in  dioecesi  Paris  :  In  primo  anno,  quo 
Philippus  filius  Philippi  Reais  Franco^ 
rum  accepit  uxorem  Melizaoeth  filiam 
Guidonis  Trosselli,  residens  apud  Mon- 
tem  Lethericum  inter  proceres  suos,  fir- 
mavit  qusscumque  Ecclesia  de  Longoponte 
tenuerat  usque  ad  diem  illum,  viaelicet 
villam,  qusB  didtur  Ver,  ab  omni  exac- 
tiene  liberam,  consuetudinem  Militum  de 
Fisco  Mentis  Leterici  dandi  Ecclesiss, 
excepto  quod  dominus  servitiuvfi  suum 
non  perdat,  potestatem  Aafrenftum.Gharta 
Renaldi  Gomitis  in  Ghron.  Besuensi 
pag.  681  :  Donavit  quicquid  de  Feodo  suo 

unusquisque  de  ecMem  villa pradicta^ 

celles  fratribus  dederat,  dummtodo  ex  hoc 


totum  Feodum  suum  ipse  non  amittat, 
etc.  Alia  ann.  1060.  apud  Louvetum  in 
Bel  lo  vaco:  Confirmavit  adhuc.,..  ut  si 
aliquis  ex  Milittbus  suis  de  Fisco  suo 
Eeelesiss  donare  voluerit,  absque  suo 
jussu  donet  indifferenter,  ita  sdlicet  ut 
Militare  servitium  non  amittat.  Gharta 
Ludov.  VII.  Reg.  Frane,  ann.  1141.  in 
Tabul.  Prioratus  Neronis  vili»  fol.  6  : 
Si  vero  dUiquis  homo  noster  piotate  ductus 
de  Feodo  nostro  eisdem  Monachis  aliquid 
impertire  voluerit,  auctoritate  nostra  ei 
concedimus,  et  donamus,eo  sdlicet  tenore, 
ut  servitia  et  consuetiuiines  nostre^  prop- 
ter hoc  non  amittamus.  Gharta  funda- 
tionis  Abb.  S.  Stephani  de  Fonteneto  in 
Normannia,  in  Regesto  106.  Tabularii 
Regii  Gh,  370  :  Concessi  eis  et  confirmavi, 
quod  homines  et  milites  md  et  nomines 
Militum  meorum  habeant  potestatem  do- 
nandi  sive  vendendi  eisdem  Abbati  et 
MoncLchis  competenter  de  tenementis  suis 
qiu)d  voluerint  :  ita  tamen  quod  tantum 
remaneat  de  Feodo  in  manu  doncUorum, 
quod  ipn  posdnt  sufficienter  respondere 
mihi  et  hsBredibus  mds  de  omnibus  ad 
me  et  hssredes  meos  pertinentibus,  etc. 
Assisi»  Hierosolymit.  MSS.  cap.  190  : 
Se  un  home  qui  a  Fié,  qui  soit  coneu  à 
vii,  recreant,  couart,  ou  que  il  soit  bossu, 
ou  que  il  soit  mahaigné  d'aucun  des 
membres,  ou  yvrogne ,  ou  entechié  de 
aucun  mauvais  et  vilain  vice  ;  mais  que  il 
soitfis  de  Chevalier  et  de  Dame,  né  en 
Unal  mariage,  l'on  ne  le  peut  pas  contro^ 
dire  que  il  n'achete  le  Fié,  de  quoy  le  Sei- 
gnor  peut  estro  empire,  ou  amermé  de 
son  servise,  etc.  Vide  Gonstit.  Siculas 
lib.  3.  Ut.  5. 1  2.  et  Stabilimenta  S.  Lu- 
dovici lib.  1.  cap.  124.  Orderlcum  Vita- 
lem  pag.  583.  587.  588.  589.  MonasUcum 
Anglìc.  tom.  2.  pag.  974.  etc.  prsete- 
rea  Andream  Suenonis  lib.  4.  Legum 
Scanise  cap.  10. 

•  Feudum  Dividere  non  licebat  vas- 
sallo, quando  unius  tantum  militis  ser- 
vitium ex  ilio  feudo  prsBstare  tenebatur  ; 
secus  vero,  si  plures  milites  exhibere 
debebat  :  atoue  tunc  domino  assignabat 
partem  feudi  prò  ratione  debiti  servitii,. 
ex  Assis.  Hierosol.  Mss.  cap.  184  :  Nul 
ne  peut  desmembrer  fié,  se  le  fié  ne  doit 
service  de  plus  d'une  chevalerie  ;  et  qui 
veaut  desmembrer  fié,  qui  doit  sermce  de 
pluseours  chevaliers,  il  doit  donner  partie 
de  son  fié  pour  partie  de  son  service  que 
le  fié  doit,  end  que  plus  dou  fié  demore 
au  seignor  qui  le  desmembre.  Ecclisser 
son  fief,  eodem  signiflcatu,  in  Lit.  ann. 
1402.  ex  Reg.  4.  Ghart.  fol.  96.  et  in  Gom- 
put.  balliv.  Insul.  ann.  1410.  Dépesche- 
ment  de  fié,  feudi  divisio  seu  immlnutio, 
in  Lit.  Phil.  VI.  ann.  1342.  ex  Reg.  74, 
Ghartoph.  reg.  eh.  604  :  Comme  Jehan  de 
Moulineaux  nous  eust  signifié  que  il  avoit 
acheté  de  Guillaume  tìuichart  chevalier 
certains  héritages  assis  en  la  paroisse  de 
Bemieres  sur  la  mer  ;  lesquiex  par  tant 
de  temps,  qui  n'est  mémoire  du  contraire, 
ont  esté  tenuz  par  un  fié  de  chevalier 
franchement,  avecques  court  et  usage  en 
oassejustice  des  évesques  de  Baieux,  jus' 

?ìues  a  tant  que  n'aguaires,  pour  ce  que 
*en  disoit  que  ledit  chevalier  y  avoit  fait 
aucuns  de  dépeschement  de  fiez,  nostre 
amé  et  féal  consdller  Vévesque  aprésent 
de  Baieux  avoit  (fait)  prendre  et  arrester 
en  sa  main  la  court  et  l'usage  dudit  fié 
acause  de  dépeschement.  Vide  infra  Lon- 
ginquare, 

^  Gum  autem  Feudum  dividebatur, 
sive  inter  haeredes,  sive  inter  alìos,  quo- 
'  cumque  modo  possessores,  tunc  suam 
quisque  feudi  partem,  nullo  medio,  a 
domino  capitali  tenebat,  quod  centra 


FEU 


FEU 


FEU 


477 


Teceptum  hactei)us  usum,  defìnitum 
legitar  solemni  Judicio  ann.  1210.  cui 
cum  rege  prsefuerunt  dux  BurgundisB, 
comites  Nivernensis,  BolonisB,  Sancii 
Paali,  de  Domnapetra,  et  ahi  proceres 
multi,  ex  Cod.  reg.  9822.  2.  Yol.  9.  r»  : 
Magncftea  de  regno  Franeim  unanimiter 
convenerunt  et  asaensu  pubìico  firmave- 
runif  ut  a  primo  die  Mail  imposterum  ita 
8it  de  Feodalibus  tenementie,  Quicquid 
tenetur  de  domino,  lege  vel  alio  modo,  si 
contingeret  per  euceesaionem  hseredum 
vel  guocumgue  alio  modo  diuisionem  inde 
fieri,  quocumque  modo  fiat,  omnes  (fui  de 
tllo  Feodo  tenebunt,  de  domino  feodi  prin- 
cipaliter  et  nullo  medio  tenebunt,  sicut 
unu8  antea  tenebat ,  prius^uam  aivisio 
factaeaeet:  q%iandoque  conttgerit  vro  Ulo 
totali  Feodo  tenMt  (f.  leg.  deberi)  servi- 
cium  ten^itur  exhibere  et  illi  domino 
deservire  et  reddere  ractiatum  et  omnem 
justitiam.  Quicquid  autem  antea  factum 
est  et  usitatum  usque  ad  proadmum  diem 
Maii,  maneat  sicut  est  factum  ;  sed  de 
esiterò  fiat,  sicut  est  supra  dictum.  Vide 
infra  Feudum  Sequù 

Fbudum  Perdere  ,  seu  Forisfacere 
Feodum  propter  Feloniam,  in  Legibus 
Henrici  I.  Kegis  Angl.  cap.  88.  Usatici 
Barcinonenses  MSS.  cap.  &  :  Qui  seniO' 
rem  suum  vivum  in  bello  reliquerit,  dum 
eum  adjuvare  possit,  aut  malo  ingenio  ei 
de  pugna  defecerit,  perdere  débet  omnia, 
qusB  per  illum  hahuerit.  Ita  de  eo  qui 
seniorem  suum  despexerit,  et  per  super^ 
biam  eum  pensabiliter  diffidaverit,  cap. 
88.  et  de  eo  qui  se  sdente  seniorem  suum 
a  manu  vel  a  lingua  occiderit,  vel  filium 
suum  leaitimum,aut  adulteraverituiicorem 
eius,  veltollerU  ejus  castrum,  et  non  red- 
diderit  sine  peronimento,  aut  fecerit  ei 
malum,  quod  non  possit  ei  redigere  nec 
emendare,  eie,  Adde  cap.  88.  Vetus  Con- 
suetud.  Francis  11  b.  2:  Le  vassal  pert 
son  Fief,  quand  par  mal  talent  il  met  la 
main  sur  san  Setgneur  à  tort,  se  il  arme 
contre  lui,  se  sans  congié  il  pesche  en  ses 
estangs,  et  où  il  chasse  en  sa  garenne,  se 
il  fortrait  sa  femme,  ou  fiUe  pucelle.  Per 
assisias  Hterosol.  MSS.  cap.  186.  et  195: 
L'an  peut  perdre  san  Fiefen  troie  manie- 
res  :  l'un  est  Van  et  jour,  l'autre  toute  sa 
vie,  et  la  tierce  luy  et  ses  hiers,  Uan  et 
jour  le  peut  home  perdre  par  deffaut  de 
séTvice,  Toute  «a  vie  le  peut  hom  perdre, 
et  pert  par  deffaut  d*homage  et  par  autres 
choses,  et  lom  peut  perdre  et  pert  pour 
Dieu  renoier,  et  pour  estre  traitour  vere 
son  Seignor.  Et  cap.  198  :  Ce  sont  les 
choses  de  quoi  il  me  souvient  ores  pour 
quoy  Von  peut  et  doit  par  l'assise  ou  usage 
du  Roìfoume  de  Jerusalem  estre  desheri- 
tez  lui  et  ses  heirs.  Qui  est  herege  (htereti- 
que,)  qui  se  renoie,  qui  met  main  sur  le 
core  ae  son  Seignour,  qui  vient  à  armes 
contre  son  Seignour  en  champ,  qui  vent 
sane  le  congié  de  son  Seignour  sa  cité,  ou 
son  chastiau,  ou  sa  forteresse  à  son  en- 
nemi,  tant  come  il  a  a  boire,  ne  à  manger 
tant  ne  quant,  qui  traisi  son  Seignour,  et 
le  livre  a  ses  ennemis,  qui  porchasse  la 
mort  et  le  desheritement  de  son  Seignour, 
et  est  de  ce  atteint  et  prove,  qui  vent  par 
l'assise  son  Fié,  aui  est  appellé  de  trahi- 
son,  vencu  en  champ,  ou  defaillant  de 
venir  soi  deffendre  en  la  Court  de  son 
Seignour  de  la  trayson  que  Von  li  met 
sue,  se  il  est  semons,  si  come  il  doit.  Gap. 
194  :  Ce  sont  les  choses,  pourquoi  il  me 
semole  que  Von  peut  et  doit  estre  deshe- 
rité  sa  vie.  Se  un  home  tieni  un  Fié  dou 
Seignor  de  qui  il  li  doive  homage,  et  se  il 
ne  le  fait,.  ou  il  ne  Veuffre  à  faire,  si  come 
il  doii,  dedans  un  an  et  un  jour,  eie,  q^^i  . 
est  attaint  de  foy  mentie  vere  son  SeigngJ  | 


il  pert  le  Fié  toute  sa  vie,  etc.  Adde  Li- 
bros  Feudor.  Regiam  Majest.  lib.  2.  cap. 
63.  Leges  Alfonsinas  parte  4.  tit.  26. 
lege  8.  Constitut.  Siculas  lib.  8.  cap.  18. 
i  17.  Gonsuetud.  Andegav.  art.  1^.  et 
seqq.  et  Feudistas  passim.  Vide  Foris' 
facere. 

1  Feudum  Committere,  Idem  quod 
in  Commissum  cadere.  Gali.  Tomber  en 
Commise,  quod  tlt  cum  dominia  ex  de- 
lieto vassalli  ad  dominum  feudi  redeunt. 
Commettre  son  Fief,  in  Gonsuetudinibus 
municipalibus  nostris  passim.  Gbarta 
ann.  l&l.  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag. 
106  :  QtuB  quidem  si  per  dictum  Raymun- 
dum  non  fuerint  observata,  Feudum  su- 
perius  sibi  datum  Committatur ,  ex  eo 
quod  prmdicta  non  observaret.  Vide  Com- 
mittere. 

Feudum  Retinere,  quod  Practici 
nostri  dicunt,  Retenir  par  puissance  de 
Fief,  ut  est  in  Gonsuetud.  Senon.  art. 
85.  et  aliis  passim.  Retenir  et  reunir  à 
sa  table  le  Fief  par  puissance  de  Seigneu- 
rie,  in  Gonsuet.  Ambìan.  art.  18.  48.  Sil- 
vanect.  art.  226.  et  Glaromontensi  art. 
98.  Regestum  Gonstabulari»  Burdegal. 
fol.  101  :  Probatur  et  est  notorium  et  pu- 
blicum,  quod  nemo  nec  nohilis  nec  inno- 
bilis  potest  nec  consuevU  acquirere  Feu- 
dum nobile,  nec  vendere,  si  teneatur  im- 
mediate a  D.  Rege  et  Duce,  quousque 
primo  illud  Feodum  dicto  D.  Regi,  vel 
^entibus  suis  pra^entaverit,  et  viderit,  an 
illud  prò  pretw,  quo  fuerit  venditum^  re- 
tinere voluerit  :  et  si  voluerit,  potest  lUud 
retinere  eodem  pretto,  ut  dciminus  supe- 
rior  et  directus.  Subdit  Instrumentum  : 
Dummodo  a  Domino  Feodi  non  fuerit 
missus  in  ejus  possessionem. 

•  Feudum  Oonducere,  Illius  inves- 
tituram  a  domino  feudali  recipere.  Vide 
supra  Conducere  8. 

^  Feudum  Exigere,  Illius  investitu- 
ram  a  domino  feudali  petere.  Instr. 
ann.  1385.  tom.  5.  God.  diplom.  Polon. 
pag.  81.  col.  2  :  Cum  quadam  vice  Feu- 
dum suum  Exegisset,  et  se  ii^feudari  ab 
eo  (domino)  postulasset,  etc.  vide  supra 
in  Feudum  Patrimoniale. 

*  Feudum  Justitiare,  Jus  suum  in 
eo  exercere,  vel  manum  injicere.  Lit. 
Alfonsi  comit.  Pictav.  ann.  1269.  in 
Reg.  11.  Ghartoph.  reg.  fol.  158.  ¥•.  :  Si- 
gnificavit  nobis  venerabilis  pater  episco- 
pus  Mimatensis,  quod  vos  arcetis  seu  Jus- 
titiare vultis  Feudum  Guidonis  de  Mon- 
tonge,  quod  feudum  tenere  débet  dictus 
Guido  a  domino  Castri  et  dominus  Castri 
ah  ipso  episcopo,  et  idem  episcopus  a  no- 
bis. Vide  Justitiare. 

^  Feudum  Ostendere,  Feudalium 
prsediorum  cum  suis  limitibus  ac  ter- 
minis,  atque  adeo  juribus  ac  oneribus 
descriptìonem  domino  offerre,  quod 
Feudum  tradere  in  scriptis  pluries  alci- 
tur  in  Lib.  nig.  episc.  Garnot.  ad  ann. 
1833.  1834.  etc.  Ghartul.  AB.  S.  Germ. 
Prat.  fol.  2.  r».  col.  1  :  Anno  1256.  Hen- 
ricus  gener  domini  Symonis  de  Emento 
militis  apud  Emantum  (sic)  fedt  homa- 
gium  dom.  abbati  S.  Germani  de  pratis 
Parisius  de  feodo  quod  tenet  ab  ipso,  et 
promisit  se  infra  adventum  primum  dom, 
abbatis  redditurum  dictum  Feodum  in 
scriptis,  et  dicturum  si  quid  alienatum 
sit  de  dicto  feodo.  Infra  :  Promisit  se  tra- 
diturum  et  declaraturum  in  scriptis  prss- 
dictum  Feudum.  Gali.  Donner  aveu  et 
dénombrement.  Gbarta  ann.  1263.  in 
Reg.  S.  Ludov.  ex  Ghartoph.  reg.  fol. 
62.  r«.  :  Mandamusvobis  (comi ti  Fuxensi) 
quatinus  Feudum,  qiM)d  a  nobis  tenetis, 
senescallo  nostro  Osiendatis  seu  ostendi 
fadatis...  Pro  prsedicto  mandato  domini 


regie  compiendo,..,  ad  Ostentionem  dieti 
feudi  tradidit  (dictus  comes)  quandam 
cedulam  recognitionis  dicti  feudi. 

^  Feudum  Negare,  Glien  tei  arem  pro- 
fessionem  denegare,  cui  oppositum  Re- 
cognoscere.  Reg.  Phil.  Aug.  sign.  84.  bis 
in  Ghartoph.  reg.  part.  1.  fol.  40.  r«.  col. 
2  :  Guillélmus  Dispensator  apud  Canvil- 
lum  1.  Feodum  recognitum  et  dimidium 
negatum.  Galfredus  de  Saie  1.  Feodwn 
recognitum  et  1.  Feodum  negatum. 

*  Feudum  Postulare,  Illius  investi- 
turam  a  domino  feudali  petere.  Vide 
supra  in  Feudum  Patrimonì4ile. 

^  Feudum  Reputare,  idem  quod 
Feudum  negare.  Tract.  inter  Amed.  V. 
comit.  Sabaud.  et  Joan.  abb.  Ambron. 
ann.  1285.  tom.  8.  God.  Ital.  diplom.  col. 
955  :  Qui  apertas  feUmias  et  injurias  mck- 
nifestas  centra  nos  et  ecclesiam  nostram 
committere  non  expavit,  et  ad  ultimum 
dictum  Feudum  Refutavit,  fidelitatem  de- 
bitam  nolendo  inde  facere. 

•  Feudum  Reintegrare,  Tantum  ter- 
ree aut  feudi  ad  serviti um  domini  con- 
suetum  assignare,  quantum  a  vassallo 
datum  alienatumve  fuerat.  Gharta  ann. 
1270.  in  Ghartul.  Gluniac.  eh .  869  :  Siappa- 
reat  possessiones  vel  jura  aliqua  de  feudo 
suprtulictopernos  vel  aliquem  nostrum  aut 
dictum  quondam  patrem  nostrum  aliena- 
tas  esse  seu  extra  manum  nostram  posi- 
tas,  in  dictss  Cluniacensis  ecclesuB  prasjU' 
dicium  et  gravamen,  nos  de  eisd&n  pos- 
sessionibus  et  juribus  sic  alienatis  et  ex- 
tra manum  nostram  positis^  aut  aliis 
possessionibus  et  nostns  junbus  de  pro- 
prio nostro  iModio  ssquivalentibus,  piene 
et  integre  seu  perfecte  Reintegrabitur 
Feudum  supradxctum,  vel  alias  qratum 
abbatis  Cluniacensis  piene  super  hoc  fa- 
ciemus.  Vide  Feudum  minuere. 

^  Feudum  Sequì  dicitnr  vassallus, 
qui  prò  feudi  parte,  quam  alter  tenet, 
domino  capitali  clientelam  profitetur. 
Gharta  ann.  1250.  in  Ghartul.  Sabaud. 
fol.  137.  y^.  :  Si  aliqua  de  bonis  illis,  prò 
quibus  dictus  Radulfus  erit  homo  ligitts 
comitis,  cui  partem  dicti  Petri  pervene- 
rint  ex  successione  patema  vel  divisione, 
quam  inter  se  facient  dicti  fratres,  vel 
alio-  quoquo  modo,  dictiu  Radulfus  prò 
dicto  Petro  fralre  suo  erga  comitem  res- 
pondeat  et  Feodum  Sequatur,  et  comes 
nomagio  ligio  ipsius  Radulfi  prò  rebus, 
quss  ad  partem  dicti  Petri  pervenerint, 
sit  contentus.  Alium  tunc  temporis  obti- 
nuisse  in  Francia  usum,  superius  obser- 
vabam. 

^  Feudum  Tertio  vel  quarto  mediò 
possidere,  nostris  En  tiers  vel  quart 
fief.  Stat.  ann.  1408.  tom.  9.  Ord:inat. 
reg.  Frane,  pag.  820:  Pour  les  rentes,  que 
gens  non  nobles  auront  acquises  en  tiers 
Fief,  en  paieront  un  an  tant  seuUment  ; 
et  de  quart  fié  et  au  dessoubz,  neant,,.  Et 
est  à  entendre  que  les  gens  non  nobles, 
qui  auront  croquis  comme  dessus  est  dit, 
ne  paieront  -  aucune  finance  en  cas 
qu'il  y  aura  trois  moyens  frane  entre  le 
roy  et  les  possesseurs. 

Feudi  Judigium.  Gharta  ann.  1180. 
apud  Georgium  Pilonum  in  Hist.  Bellu- 
nensi  pag.  90.  v«.  :  Ad  hssc  Recellus  de 
Camino  remisit  Judicium  Feudi  Nosatino 
et  Arioldo,  quod  super  eos  fecerat,  tamen 
si  attenderint,  ut  superius  legitur.  Infra  : 
Item  unicuique  ex  suis  vassallis,  qui  is- 
tud  sacramentum  fecerint  ad  cotnmune 
Conigliani,  et  firmum  tenMt,  similiter 
remisit  Juaicium  Feudi. 

Feudum  Facere,  id  est  Homagium, 
occurrit  non  semel  in  Actis  Gapitulari- 
bus  EcclesisB  Lugdun.  ann.  1841.  fol.  78. 
et  alibi.  [Fragmenta  MSS.  Hist.  Aqui-^ 


478 


FEU 


FEU 


FEU 


tanicse  apud  Stephanot.  tom.  4  :  Petrus 
de  Blot  Jjomicellus  Fecit  Feudum  Domno 
Episcopo  CÌMromontenH  de  tnansù  qute 
habehat  apud  Raillac  et  Dasazat  oc  in 
villa  Bellitod  an,  1160.  Item,  an,  1240. 
Eblo  de  VentadoHo  Fecit  Fevum  Domino 
Episcopo  prò  castris  de  Chalus,  Champa^ 
gnat,  Siiremont,  Montelat,  et  aliis.]  [^  Fi- 
dem  jurare.  Charta  ann.  1410.  in  Me- 
mor.  6.  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  142. 
v«.  :  Amedeus  cornee  Sabaudise..,  Notum 
facimus  guod  nos  illustrissimo  domino 
meo  domino  regi  Francorum  hodie  Feci- 
mus  Feodum  et  homagium  fidelitatis,  ad 
quod  sibi  tenebamur  ratione  vicecomita- 
tus  Malileporarii  in  Normannia,  Vide 
FeoditasJ] 

T  Fealiter,  Id  est,  Iure  Feodali, 
Chartul.  S.  Vincentii  Genoman.  fol.  29: 
Dicebant  quod  ter  in  anno  debebat  co» 
medere  hseres  ìIHiàs  terne  in  Abbatia  B. 
Vincentii  Cenomanensis  Fealiter  ;  e  con^ 
tra  Monachi  negabant. 

Fbudalis,  Vassallus.  Tabularium  Bel- 
lilocense  CI).  97  :  Totum  quem  visus  sum 
habere  in  ipso  m^nso  aut  unus  ex  meis 
Feudalibus.  Gbaria  EcclesisB  Tutelensis, 
scripta  sub  Odone  Re^e  :  Scalas  cas- 
trum  meum  cum  omnt  castellania,  et 
cum  universis  Feudalibus,  Feudales  Miti- 
tes,  in  Charta  Frotardi  Vicecomitis  Ca- 
turcensis  sub  Rodulpho  Rege  scripta. 
Feudales  liberi  Trajectensis  EcclesiaSy  in 
Cbarta  Adelbodi  Fpiscopi  ann.  1021. 
apud  Willelm.  Hedam  pag.  282. 1.  Edit. 
[«>  Vide  Haltaus.  Glossar.  German. 
voce  Frey-lehn-mann,  col.  506.] 

*  Feodalis,  Vassallus,  qui  ratione 
feodi  ab  alio  pendet.  Stat.  ann.  1868. 
tom.  5.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  140  : 
Homines  nostri  Feodales,  qui  in  castella-' 
niis,  prssposituris  et  sedibus,  aliisque  locis 
regiiSf..,  ex  debito  feodorum  suorum,,.. 
justitiam  facere  et  reddere  tenentur,  etc. 
Homme  de  fiefy  in  Charta  ann.  1382.  ex 
Tabul.  S.  Joan.  Laudun.  Terrear.  Cas- 
tel!, ad  Sequanam  ex  Cod.  reg.  9898.  2  : 
Item  s'aucun  dudit  Cfiastillon  corroucié  à 
8on  seigneur  se  départ  dudit  ChasHllon, 
ils  appartiennent  aux  chaziers,  autre^ 
ment  dit  Féodaulx,  dHllec,  de  rammener 
et  conduire  seurement  devant  son  sei- 
gneur. 

1  Fedalis,  Eadem  notione.  Cbarta 
Fundationis  Bassacensis  Abbati»  ann. 
1002.  inter  Instrum.  tom.  2.  nov»  Gali. 
Christ.  col.  478  :  Et  si  omnis  parentela 
mea  moriendo  defecerit,  tota  possessio 
mea  et  Fedales  mei  ad  Monasterium,,. 
Bine  ulto  retentu  dono  jure  perpetuo, 

1  Fevalis,  in  Charta  ann.  1078.  inter 
Fragm.  MSS.  Hist.  Aquitan.  apud  Ste- 
phanot. tom.  5.  pag.  25.  verso,  et  in 
^lia  ann.  1191.  tom.  8.  Spicileg.  Acher. 
pag,  205.  et  alibi. 

Feudatus,  in  Charta  anni  1176.  tom. 

4.  Galli»  Christ.  pag.  146.  [et  in  Edicto 

5.  Ludovici  ann.  1288.] 

1  Fedatus.  Hist.  MS.  S.  Cypriani 
Pictav.  pag.  849.  in  Charta  Bernardi 
Quatorbarbis  ex  Tabularlo  S.  Cypr. 
fol.  98. 

•  Feudiciaus,  Ad  feudum  pertinens. 
Charta  Bertholdi  comit.  de  Henneberg 
ànn.  1822  :  Advocatiam  nostram,  qum  a 
nobis  descendit  Jure  Feudiciali...  libere 
donavimus. 

Feodarius,  Feudatarius,apud  Willel. 
Thorn.  lib.  2.  cap.  15.  P  In  Charta  ann. 
1219.  ex  Chartul.  S.  Vincent.  Laudun.] 

T  Feudarii,  Majores  vassalli,  qui  a 
Domino  feudali  nude  pendebant  ratione 
tenurss.  In  Delphinaiu  Feudarii  bis  in 
anno  solebant  convenire,  ac  tenere  pUp- 
cita,  ibique  de  mutuis  controversiis,  ils 


maxime  quss  fenda  spectabant,  Judi- 
care.  Horum  Judlciis  Dominus  praerat, 
aut  ejus  loco  qui  retrogardas  de  eo  tene- 
bant.  Inquisitio  Oisentil  tom.  1.  Hist. 
Dalph.  pag.  20  :  Dominus  Hugo  Ricardi 
est  nomo  Itgius  comitis  et  tenet  de  eo,., 
tres  partes  Reregardm  totius  Oisentii,,, 
Et  quando  Feudarii  tenent  piacila,  qui 
ea  debent  tenere  bis  in  quolibet  anno, 
debet  esse  prsssens  loco  Domini  Comitis, 
et  cavere  ne  ipsi  Feudarii  gravent  homi- 
nes D,  Comitis..,  Et  debet  respondere  D, 
Comiti  de  duabus  partibus  bannorum  et 
escaetarum  quse  eveniunt  cum  tenentur 
dieta  piacila,  et  tertiam  partem  capiunt 
Feudarii  supradicti.  Vide  Pares, 

1  Feudataru,  lidem  qui  Feudarii, 
Inquisì tio  S.  Laurentii  de  Lacu  tom.  1. 
Hist.  Dalph.  pag.  94  :  Et  capit  ibi  (D. 
Comes)  omnia  banna  regalia  per  totum, 
et  alia  banna  praeter  ^urn  tn  feudis,  in 
quibus  Feudatarii  captunt  parva  banna, 
et  cognoscunt  de  causis  realibus  quss  ver» 
gunt  inter  tenentes  ipsa  feuda.  Horum 
vero  precipua  haec  erat  praerogaliva,  ut 
in  placitis  et  feudis  ipsorum  nihil  ca- 
pere posset  Baillivus.  Inquisitiones  prò 
juribus  Dalphinat.  tom.  1.  Hist.  cit. 
pag.  141  :  Dom.  Petrus  Romans,  et  Gual- 
terius  de  Meissegnas,  et  Humbertus  de 
Claromonte  sunt  homines  Ligii  Comitis, 
et  tenent  de  eo  castrum  de  Claromonte  et 
Balliam  eiusdem  castri,  et  capiunt  ra^ 
tione  Balliss  tertiam  decimam  partem 
bladorum,,,  et  tertiam  partem  omnium 
bannorum,  et  excaetarum  quse  possunt 
ibi  accedere  Comiti  tam  in  terns  quam 
in  denariis,  salvis  tamen  usagiis  Comiti 
debitis,  prseterquam  in  pkkcitis  Feudata» 
riorum  et  feudxs  ipsorum,,  ubi  nihil  ca» 
piunt.  Eadem  notione  occurrunt  Feuda- 
tarii in  Constit.  Petri  Reg.  Aragon. 
ann.  1202.  in  Append.  ad  Ma^cam  His- 
pan.  col.  1394. 

^  Feodarius,  Qui  alicujus  vassalluni 
se,  fide  data,  profltetur.  Chrqn.  Angl. 
Th.  Otterboume  pag.  76  :  Ita  quidem, 
quod  ijìsi  et  heredes  sui  deinceps  forent 
Peodarii  ecclesiss  Romanss,  Occurrit  prse- 
terea  in  Ch.  ann.  1219.  ex  Chartul.  S. 
Vincent.  Laudun.  Vide  in  Feudum. 

Feudatarius,  Vassallus,  passim. 

1  Feudotarius,  Eadem  notione,  apud 
Ludov.  La  guille  in  Probat.  Hist.  Alsat. 
pag.  54. 

1  Pheudatarius,  in  Eplst.  Lauri 
Quirini  de  Turci  potentia,  ad  Pium  PP. 
II.  ex  Biblioth.  Regia  num.  205. 

Feudatarius,  vel  FE0DATAR^?;3,apud 
Anglos.  est  Officialis  a  Magistro  CurièB 
Wardorum,  seu  puplllorum,  sub  sigillo 
CurisB  illius,  uni  vel  pluribus  Comitati- 
bus  datus.  Hic  in  cognoscendis  riman- 
disque  feudis,  ad  Regem  pertinentibus, 
et  ad  tenuras  prò  Rege  manifestandas. 
tuendasque  operam  navat  :  Escaetori 
ideo  adjunctus,  omnibusque  nervis  re- 

giam  promovens  utilitatem.  Pupillorum 
3rras  lustrat,  valorem  annuum  investi- 
gat,  prodit,  indicit,  censum  recipit,  et 
uriae  receptori  defert.  Viduis  item  te- 
nentium  liegis  dotem  assignat.  Spel- 
man. 

Feodati,  Fievei,  apud  Suger.  de  Ad- 
ministr.  sua  cap.  10. 

^  Feudarius,  Feudo  investitus,  idem 
quod  infra  Fevator,  Placit.  ann.  1122. 
inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col. 
420  :  Alia  etiam  instrumenta  cartarum, 
quse  testabantur  eandem  ecclesiam  laicos 
nabuisse  ad  feudum  de  abbatis  Juncellen- 
sis,  longam  etiam  possessionem  per  se  et 
Feudarios  suos  ostenderunt,  Prfvil.  villse 
de  Burgo  in  ducatu  Aquit.  ann.  1451.  ex 
Reg.  196.  Chartoph.  reg.  ch.  879  :  Item 


dixerunt  quod  alii  Feudarii  et  tenendo- 
res  in  patùde  de  Barba  et  in  viUa,  certa 
denaria  reddunt  nobis.  Recti  US  in  Reg. 
Cam.  Comput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol. 
14.  V*  :  Dixerunt  quod  sunt  aliqui  FeocUi» 
tarii  et  tenensores  in  palude  de  Barba  et 
in  dieta  villa,  qui  certa  deveria  reddunt 
domino  regi, 

1  Fevones,  Eadem  notione,  apud  M^ 
nesterium  in  Probat.  Hist.  Lugdun. 
pag.  IX  :  Dedit  etiam  nobis  dono  suprck^ 
dictus  Comes  Willeìmus  quidquid  acqui- 
situri  eramus  in  locis  istis  de  Fevonibus  ; 
Fevones  quoque^  scilicet  Willélmus  de  La- 
vieu,  etc.  Ubi  perperam  editum  Fruoni- 
bus  et  Fruones. 

Feodatarium,  Jus,  quod  uxori  com- 
petebat  in  feodis  mariti.  [^  Seu  Dona- 
tio  propter  nuptias,  ut  supra  ad  lin. 
Feudum  marito  vivente,  monui.]  Charta 
Rainaudi  Archiepisc.  Lugdun.  ann.  1215  : 
Et  3.  dem.  frumenti,  et  8.  dem.  siliginis, 
et  3.  dem.  ordei,  débitales  in  iUa  parte, 
quam  tenet  Margarita  uxor  Gaufridi 
Gros,  et  5.  sol.  et  4.  ob.  débitales  et  tnves^ 
tituras  in  ambdbus  partibus,  non  obstanle 
Feodatario  prò  parte  Margaritss, 

Feodagium,  [Jus  feudi  ejusdemque 
districtus,  territorium.]  Charta  Heme- 
rici  Vicecomitis  Rupiscavardl  ann.  1256. 
in  7.  Regesto  Archivi  Reg.  :  Feodagia  il- 
lius partis  castri  de  Brxuac  Petragoric. 
dioscesis,  ause  Belias  dictus  Flameng 
Miles  avonabat,  et  cognoscebat  a  noòta, 
cum  Feodagio  omnium,  quse  prsedictus 
Helias  habeoat  seu  habere  poterat  in  Cas» 
tellania  Castri  prasdicti,  etc. 

^  Féage,  Flenage  et  Fieufement,  nos* 
tris,  Feudum  Ibsum  seu  feudi  conditio. 
Charta  ann.  i296.  in  Lib.  rub.  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  247.  v«.  col.  1  :  Avons 
baillié  et  fieufé  en  fin  et  en  pardunibleté 
ottroué  à  tìeufement  et  à  annuel  rentes, 
etc.  Alia  ann.  1861.  in  Reg.  92.  Char- 
toph. reg.  ch.  10  :  Avons baiuié  à  Regnaut 
Willot...  en  pur  Fieffage,  à  fin  et  perpé- 
tuel  héritage  nostre  manoir  de  Berenger- 
ville.  Lit.  Joan.  comit.  Tancarvil.  ann. 
1880.  in  Reg.  119.  ch.  231  :  Icellui  sire 
Jehan  puisse  avoir  et  édiffier  à  son  profpx 
un  coulonibier  à  pie  et  roè,„.  parmi  ce 
que  icellui  sire  Jehan  Costart  etsea  hoirs 
seront  tenus  de  nous  faire  et  à  nos  sue» 
cesseurs  par  maniere  de  Fieffage  le  nom» 
bre  de  vi.  sols  de  rente,  Les  deniers  et  re- 
versus  d'un  Féage,  in  Ch.  ann.  1511.  tom. 
1.  Probat.  Hist.  Brit.  col.  1879.  Vide  su- 
pra Featum. 

1  1.  Feudagiitm,  Eadem  notione. 
Charta  Guigonis  prò  Monasterio  Vallis- 
BenedictsB  ann.  il84.  tom.  4.  Gali. 
Christ.  inter  Instr.  col.  23  :  Concesse- 
runt,,.  omnia  sua  nemora.,.  et  in  Feuda- 
giis  suis  perpetuam  libertatem  acquirendi 
sine  aliqua  fraude  (1.  laude)  et  consensu 
et  sine  aliquo  usiatico  et  dominio. 

•  2.  Feudagium,  Feudi  traditio,  pos- 
sessiove.  Reg.  feudor.  Aquit.  in  Cam. 
Comput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol.  20.  v*  : 
Insuper  recognovit  prssdicta  domina 
Margarita  de  Turenna,  quod  tenet  ab 
eodem  domino  rege  in  feodum  immediate, 
castrum  de  Genciaco  cum  pertinentUs, 
videlicet  castrum  de  Monttinir  jure  Feu- 
dagii. 

»  Feodatio  Desaybnans,  Illegitima, 
minime  conveniens  ;  cum  scilicet  valor 
feudi  censum  ex  eo  solvendum  longe 
superat.  Vide  supra  Desavenans. 

Feoditas.  Wni.  Thorn.  ann.  1281  : 
Consuetudinem  et  auxilia  ad  rélevatUh 
nem  Abbatiss  S.  Augustini,...  Feoditatem 
etiam  et  relevium  25.  sol.  Idem  ann. 
1283  :  QìMd  prssfati  homines  de  Stonare 
facerent  eie  redditum,  relevium,  Feodita- 


FEU 


FEU 


PEU 


47d 


tem,  seHam  ad  Curiam  suam,  ete.  Ubi 
Feoditas  videtur  vox  formata  ex  Gallico 
Feautéj  fidelitas,  homagium,  sacramen- 
tum  fidelitatis.  Faire  ftef,  recevoir  le 
vaaaal  à  fief,  in  Gonsaetudine  Arvern. 
cap.  22.  art.  5.  25.  ubi  feodum  sumitar 
prò  hominio  et  fidelitate,  seu  fot  et  ho- 
magef  ut  est  in  art.  4. 

0  Feuté,  eadem  acceptione,  in  Charta 
ann.  Iddi,  ex  Ghartul.  21.  Gorb.  fol.  81  : 
Ja  fast  il  que  ledit  monsetgneur  Charle 
fusi  en  la  Feuté  desdita  religieux  deadites 
terree  et  lee  euat  relevé  par  son  procu- 
reur.,,  Item  ledit  Ferry  par  lui  ou  son 
procureur  souffisamtnent  fonde  eet  et  sera 
tenue.,,  entrer  en  la  Feuté  et  souffrance 
desdits  religieux.  Vide  Bellomàn.  MS. 
cap.  48.  pag.  127.  v».  col.  2. 

^  Feodkle,  Quidriuid  feodi  ratione 
debetur.  Gharta  ann.  1224.  in  Ghartul. 
Maurigniac.  eh.  95  :  Confessus  est  in 
jure  abbas  Maurigniacensis,  quod  recepit 
pluries  episcopum  Carnotensem  in  domo 
eua,  et  solvit  expensas  ejus,..,  et  alia  qusR 
appellantur  Feodalia,  Seigneurie  féoda- 
teire,  dominium,  quod  Jure  feodi  gau- 
det,  in  Gh.  ann.  1417.  ex  Ghartul.  Lati- 
niac.  fol.  178. 

j  Fearb,  Terram  vel  prsBdiam  in  feu- 
dum  concedere.  Gharta  Kadelonls  ex 
Ghartul.  Sangerm.  fol.  8.  tom.  2.  Gali. 
Ghrist.  inter  Instr.  col.  418  :  Obtuli... 
omniotpropria  quss  poseidebam  in  paro- 
chia  si  MarisR  Perai»,  atque  Albiensif 
exeeptis  casamentie  unde  meoe  homines 
Feaveram, 

•  Efféoder,  eodem  sensu,  in  Descript, 
feud.  eomitat.  Gamerac.  ex  Tabul. 
ejusd.  eccl.  Fieffer  vero,  prò  Pr»- 
dium  ad  multos  annos  conaucere,  in 
Instr.  ann.  1406.  ex  Bibl.  reg.  :  Toutes 
voies  ou  cae  que  ledit  chevalier  la  (flef- 
ferme)  vouldroit  Fieffer  audit  pria  ancien 
et  bailler  bon  contreplege,  sont  d*accord 
de  Vaccepter. 

1  Fefare,  in  Lib.  nigro  Scaccarii 
pag.  75  :  De  duobua  hidis  unum  Fefavit 
militem, 

1  Fbodarb.  Gharta  ann.  1269.  ex 
Ghartul.  S.  Vandregesili  tom.  2.  pag. 
1573  '.  Concesst.,,  in  excambitationem 
prxdictm  pechim  teme  quam  ipsi  Reli- 
giosi mihi  Feodaverunt.  óccurrit  alibi. 

1  Feodisare.  Gharta  Hellini  Trevir. 
Archiep.  ann.  1152.  apud  Marten.  tom. 
7.  Ampiiss.  Gollect.  col.  72  :  Neque  Dux 
Feodisare  eoa  coget,  immo  etiam  dare  et 
aocipere  in  fide  et  veritate  prohibebit. 

tFÉODERARE,  A  debitls  ob  feudum 
aervitiis  aliquem  exlmere,  seu  in  feu- 
dutnfrancum  erigere.  Epist.  G.  de  villa 
Haraoini  ad  Blancham  Gomitissam 
Gampaniae,  Inter  Anecd.  Marten.  tom. 
1.  col.  810  :  Intimamus  vobis  prmterea 
qùod  scripta  feodorum  vestrorum  sunt  in 
Ecclesia  S.  Stephani  Trecarum,  et  in 
sèrifftis  continentur  duo  millia  et  ducenti 
mUttes  j  quorum  miUe  et  octoginti  sunt, 
tafn  li^ti,  quam  munitionis  observatoreSf 
exc^tts  iUis  quoa  Comes  H,  et  Domina 
nostra  Comitissa,  et  Comes  Th,  Feode- 
ravit, 

.  Feof  FARE^Feudum  in  aliquem  con- 
fèrre,  investire,  donare.  Feoffator,  Do- 
natpr.  Ghronlcon  Gambriee:  Rex  willel- 
mus  cogn.  Bastardus . . .  Conquestor  An- 
gUsa.,,  Feoffavit  Hubertum  de  Vaux  de 
Baronia  de  Gillesland ...  et  Feoffavit 
Moberttim  de  Strivers  de  Baronia  de 
Burgoj  etc.  Óccurrit  apud  Will.  Thorn. 
aàn.  1281.  1288.  Feofari  per  chartam , 
in  primis  Statutis  Roberti  I.  Scoti»  Be' 
Ais  cap.  2.  Differt  autem  Feofare  ^ 
donare^  quod  Feofare,  sit  feodum  aix^ 
plez  fmatario  conferre  ;  donare  yero^" 


l 


conferre  Feudum  talliatum,  hoc  est  ad 
certam  conditionem.  Hanc  dlfferentiam 
observat  Littleton.  sect.  57.  Vide  Brac- 
tonum  lib.  2.  cap.  5.  $6. 

3^  Hinc  facile  colligitur  quid  sit 
tenere  per  feudum  vel  per  cartam,  ut  le- 
gitur  in  Bulla  Alexandrl  PP.  III.  ann. 
1178.  e  Ghartular.  Latiniac.  :  In  unoquo- 
que  molendinorum  sito  super  rivum  de 
Conchis  quod  tenetur  aò  Ecclesia  per  Feu- 
dum vel  per  cartam.  Ubi  tenere  per  feu-' 
dum  dicitur,  qui  liber  est  ab  omni  ser- 
vi tio  ;  per  chartam  vero,  qui  certis  ac 
definitis  servitiis  in  Gharta  expressis 
obnoxius  est. 

j  Dare  per  Feudum,  Idem  quod  in 
feudum  concedere.  Gharta  977.  Marc» 
Hisp.  col.  916  :  Nullus  Comes  neque  Epis- 
copus  non  sit  ausus  dare  ipaum  cosnóbtum 
per  Feudum  ad  nullum  hominem. 

^  Dare  à  feu,  in  Ghartul.  Gelsinlan. 
eh.  12  :  Bemardua  prior...  ipaam  eccle- 
Siam  et  omnia  ad  eam  pertinentia  archi- 
pre^ytero  Amblardo  à  Feu  dedit  ;  propter 
hoc  nomo  suus  fuit, 

•  Extra  Feodum  Ponere,  A  iure  feu- 
dali eximere  ;  quod  prsestabat  dominus 
superior,  cum  aliquid  a  vassallo  suo 
ecclesia  conferebatur.  Gharta  ann.  1227. 
in  Ghartul.  GÌ arifont.  eh.  28:  Cum  vero 
eandem  decimam  idem  Robertus  a  me 
teneret  in  feodum,  ipsam  elemosinam  lau- 
davi similiter  et  approbavi  et  extra  Feo- 
dum posui.  Óccurrit  pluries  in  eodem 
Ghartulario. 

1  Feudare,  Idem  quod  Feoffare,  Ho- 
magium Philipp!  Nobilis  factum  Hen- 
rico  I.  Duci  Brabantiffi  ann.  1209.  apud 
Mirseum  tom.  1.  Diplom.  Belg.  pag.£)7  : 
Jpse  vero  Dux  de  tota  terra  Alost  ...  me 
legitime  Feudavit ,  et  ego  de  prmfata 
terra...  prasfato  Duci  feci  homagtum  li- 
gium. 

Refeoffare,  In  feudum  denuo  con- 
cedere ,  seu  potius  rursum  investire. 
Henric.  Knyghtonus  ann.  1291  :  Ad  Re- 
feoffandum  electum  in  tota  regalitate  et 
diànitate,  etc, 

Feoffamentum,  Datio  ad  feodum, 
donatio  feudi,  ssepe  simplex  donatio» 
inquit  Gov^ellus  lib.  2.  Inst.  tit.  7.  {  2. 
Vide  tom.  2.  Monastici  Angl.  pag.  201. 
et  Will.  Thorn.  pag.  2078.  Feoffement, 
apud  Llttletonem  sect.  1.  57. 

1  Feofamentum,  in  Gharta  ann.  1287. 
apud  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  60. 

T  Feffamentum  apud  eumdem  For- 
mul. Anglic.  pag.  856.  Fefamentum,  in 
Libro  nig.  Scaccarii  pag.  68. 

•  Nostris,  Fieffement.ChaiTia  ann.  1894. 
in  Reg.  146.  Ghartoph.  reg.  eh.  224:  Le 
bail  et  Fieffement  àlui  fait  à  héritage  de 
ladite  sergenterie.  Pro  feudi  redi  tu  et 
emolumento,  in  Gharta  ann.  1819.  ex 
Reg.  59.  eh.  248:  Itemlesresaeansdesditea 
vavaasories  et  les  receans  (sic)  des  bor- 
dages  deasusdiz  et  dea  Fieffemens,  etc. 
Fieffé,  Gharta  ipsa,  qua  praedium  in 
Feudum  vel  ad  censum  traaitur.  Lit.  re- 
miss, ann.  1405.  in  Reg.  160.  eh.  121  : 
Pour  le  temps  que  le  auppliant  estoit  ta- 
bellion  à  Coen,  certain  Fieffé  et  contrait 
de  héritaige  fut  passe  devant  lui,  etc, 

1  Feoderarius,  Dominus  capitalis  a 
quo  feudum  dependet.  [^  Male,    idem 

?[uippe  videtur  quod  Feudatarius,  qui 
éudo  investitus  est,  utindicatparticula 
vel,  hlc  disiunctiva.  Et  certe  achapta- 
mentum  debebatur  in  mutationibus  sive 
dominorum  sive  feudatariorum.1  Homa- 
già  facta  D.  Johannae  de  Gastro-novo 
ann.  1275.  apud  D.  Brussel  de  Usu  feud. 
tom.  1.  pag.  122  :  Guillelmus  de  Vlmo, 
Johannes  de  Fonte-Baudonis,  et  Iterius 
de  Campo-A[iloni8  debent  in  mutationibua 


Dominorum  vel  Feoderariorum  duoa  aoli^' 
doa  prò  achaptamento.  aine  homagio, 

Feoffator,  Rastallo  et  JC.  Anglis 
Feoffoì*,  Dominus,  qui  terram  ad  feodum 
concedit,  vel  qui  prsedium  tenentia  in 
feudum  simplex  erigit,  aut  certe  qui 
investit  aut  donat.  Monasticum  Anglic. 
tom.  1.  pag.  875  :  Qua  quidem  carta  viaa, 
camper tum  eat,  inter  castera,  contineri  in 
eadem,  quod  Feoffatorea  aubacripti  dede- 
runt  Benedicto  quondam  Abbati  de  Se- 
leby,  etc,  Tom.  2.  pag.  25  :  Tenuit.,.  tene- 
menta...  per  feofamentum  anteceaaorum 
de  Lovetot ,  tenendum  de  Feofatoribua 
auia,  videlicet  de  illia  de  Lovetot.  Little- 
ton. sect.  57  :  Le  Feoffot  eat  proprement 
ou  home  enfeoffa  un  autor  en  aacuna 
terrea,  ou  tenemena  en  fée  aimvle.  Celuy 
qui  fiat  le  Feoffment,  eat  appelt  Feoffour, 
et  celuy  àquile  feoffement  eat  fait,  est 
appel  Feoffée,  In  Gonsuetudine  Meldensi 
art.  184.  Rex  dicitur  esse  le  souverain 
Fieffeux,  seu  Fieffeur,  id  est,  supremus 
feoffator. 

IFeudator,  Vassallus,  feudatarius. 
Henrici  VII.  Roman.  Imper.  sententia 
in  Robertum  Regem  Apuli»  anno  1.  ejus 
Imperli,  apud  Murator.  tom.  10.  col. 
580  :  Vasaallos  qìÀoque ,  Feudatores  et 
omnes  et  singulos,  qui  eidem  fidelitatis  et 
feudi ,  vel  alia  quacumque  ratione  vel 
causa  ad  aliqua  paranda  aervitia  perao^ 
natia  vel  reaìia  tenerentur,  ab  omni  vtn- 
culo  fidelitatia,  aubjectionta,  et  óbedientiae 
ei  vei  auia  hasredious  faciendaa  abaolvimua 
penitua  et  in  totum. 

Feopfatus,  Donatarius,  vel  qui  feudo 
investitur.  Passim  apud  JG.  Anglos. 
Fieffé,  in  Gonsuetudinibus  nostris  munl- 
cipalibus,  Pontivensi  art.  108.  Gal  vi- 
montensi  art.  77.  Insulensi  tit.  1.  art. 
62.  etc. 

Feofirma.  Vide  Feudofirma  supra. 

1  Feaudus,  in  Gharta  Archambaldi 
D.  Borboniensis  ann.  1217.  apud  Tho- 
masserium  in  Gonsuetud.  Bituric.  pag. 
280  :  Nec  debet  ducere  burgenaea  in  exer- 
citum  niai  per  terram  auam,  et  per  FeaU' 
dos  suoa, 

1  Feodus.  Tabularium  Majoris Monas- 
teri! :  Eudo  de  Litreio  dedit  B.  Martino 
de  Combumio  duodecim  dictaa  terree  db 
omni  aervitio  liberrimas,  juxta  viam  ause 
ducit  ad  Rocam  apinetorum,  et  quemaam 
Feodum  quem  habebat  in  caatro  et  tota 
caatellania  Combumii. 

Feudus.  Ordericus  Vitalis  lib.  8.  pag. 
680:  Voaomnea,  qui  patria  mei  homines 
fuiatia,  et  Feudoa  veatroa  in  Normanniaet 
Anglia  de  ilio  tenuistis,  etc. 

\  Fevus.  Gharta  Bernardi  Gomitis  Bi- 
suldunensis  ann.  1078.  tom.  1.  Gali. 
Ghrist.  pag.  89  :  Redemi,.,  omnes  Fevos 
mililum  quos  in  Bisuldunensi  confinio  S. 
Maria  habebat.  Ibidem  non  semel  oc- 
currit. 

Feidum.  Tabularium  Prioratus  de 
Domina  in  Delphinatu  fol.  56  :  Rlampar- 
tem  de  decimo,  quam  habebat  Natetmue 
Torrencus  de  eo  per  Feidum  in  parochia 
S.  Joannis.  [Testamentum  Raimundi 
Gomitis  Melgoriensis  tom.  9.  Spicileg. 
Acher.  pag.  185  :  Dimitto  B.  Petro  Sedie 
MagalonsB  et  Canonicis  ejusd.  lod,,.  quid- 
quxd  habeo...  vel  in  aquxs  vel  in  terra, 
exceptia  Feidia  quae  de  me  habent  in  hoe 
terminio  MUitea,] 

T  Fedium,  Feudum.  Gharta  Philippi 
I.  ann.  1091.  apud  D.  Bruaael  de  Ustt 
feud.  tom.  1.  pag.  201  :  Ego  Philippus 
Dei  gratia  Francorum  Rex  concedo  Abba- 
tiam  S.  Mellonia  de  Ponte-Iaarm  Wil- 
lelmo  Rothomagenai  Archiepiacopo  et 
omnibua  aucceaaoribus  suis,  et  dono  in 
Fedium,  ut  eam  de  me  et  de  successoribus 


\ 


480 


FEU 


FEU 


FEU 


mei8  perpetiu)  teneant  ad  honorem  etexal- 
tationem  sanctm  Rothomagensia  Ecclesim. 
Qtise  vero  sequuntur  observata  dignis- 
sìraa  :  Hoc  autem  erit  aervitium  quod  prò 
prmfato  Fedio  faciet  mihi  Rothomagensis 
Archiepisóopus.  Per  singulos  annos  veniet 
tui  unam  ex  curiis  meiSf  eive  Belvaeum, 
Hve  Pariaitu,  aive  Silvanectum,  si  fecero 
eum  convenienter  sìibmoneri ,  nisi  ipse 
Ugitimam  excasationem  heibuerit,  Cum 
autem  ad  curiam  meam  veneriti  miUam 
ei  conductum  ad  Calvum  montem,  eive  ad 
Pontetn-Uane.  Sed  et  ad  placita  mea  ve» 
niet  per  Vilcaasinum,  si  et  ego  eum  inde 
fecero  convenienter  submoneri. 

^  Fedum^  in  Tabular.  Majoris  Monas- 
ierii  :  Quoniam  beneficia  quaconferuntur 
Eccleaiis  majorem  proprietatis  vigorem 
habent,  cum  a  Dominis  de  quorum  Fedo, 
et  ab  hisde  quorum  patrimonio  sunt  con' 
ceduntur,  Occurrìt  passim  in  Tabalario 
S.  Cypriani  Pictav. 

T  Fefum,  a  quo  potius  Gallicum  Fief 
quam  a  Fevo  efflctum  videtur.  Gharta 
Rogeri  cognomento  Burdini  ex  Tabul.  S. 
Martini  Pontisar.  :  Domino  Odone  de  Kàt- 
mia  et  Domino  Gelduino  de  Crecciaco  cas- 
tro, quorum  Fefum  erat,  concedentibus, 

1  Fegum,  Vox  apud  Siculos  adhuc  no- 
tissima. Registrum  Farfensis  Abbati» 
num.  1156:  Concedimtw...  exceptxa  obUu- 
tionibus...  et  exceptisFegiasivebenefieua.., 
et  omnia  ipaa  Fega  et  manualia,  et  infra 
prafata  caatella  ad  hoc  opus  perficiendum 
conatituemus. 

1  Feodum.  Charta  D.  Stephani  de  VU- 
lars  prò  Girino  Abbate  ann.  1150.  tom. 
1.  Maceriarum  Insul»  Barbar»  pag.82: 
Aceipimus  in  Feodum  a  D.  Girino  Ab- 
bate,., quicquidjuria  vel  uaagii  hcUfeba^ 
mua.  Et  alioi  passim. 

1  Fevis.  RotuJus  sseculi  xii.  de  Prio- 
ratu  S.  Pauli  de  Tartas  in  Arcbivo  Gas» 
Dei  :  Ebrardua  pelliciariua  et  filiia  eiua 
dederunt  dimiaiam  appendariam  de  Feve 
et  de  alode. 

1  Feyium.  Ohartularium  Ecclesi» 
Auxitans:  Berardua  quidam  }Hles  de 
Pertgeda  Feviumquod  habebat  deComite, 
dedit  S.  MarÙB  Auacienci. 
.  ^  Fevodus.  LittersB  Oftlcialis  Atrebat. 
ann.  1290.  ex  Ghartario  Montis  S.  Eligii 
Atrebat.  :  Aaaeruit  dieta  Domicela,.,  ae 
habere  suffèciens  excambium  sive  adbou- 
tamentum  de  dote  sita  recuperanda,..  vi- 
delicet  ad  totum  Fevodum,  sive  suprafe- 
vodum,  quem  idem  Hugo  tenet  de  D.  Ce- 
rnite Attrebatensi.  Ex  GhartuI.Monasterii 
Aquicinctensis  fot.  89:  In  terris  vero 
quaa  ei  dedimua,  accipiant  caaati  Fevo- 
dum  auum. 

®  Fevodium,  Quidquid  feudi  titulo 
possidetur.  Gharta  ann.  1117.  inter  Pro- 
Bat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  400:  Ayme- 
ricus  filiua  aUeritia  Aymerici  jam  dicti, 
qui  patri  Jheroaolimia  mortuo  in  viceeo- 
mitatu  (Narbon.)  aucceaaerat,  fecit  mihi 
hominium  propriia  tnanibus  suis,  sicut 
tacere  debebatj  accepit  Fevodia,  qtua  ha- 
bebca  de  ecelesta  per  manum  meam...  Post 
haac,  antequam  faceret  mihijuramentum, 
quod  facete  debebat,  deprecatus  sum  eum, 
ut  fidelem  amieum  et  hominem  meum, 
guatenus  diceret  mihi  Fevodia,  qum  tene^ 
bat  de  eccleaia,  et  alioa  ecclesiaB  honorea, 
quos  tenuerant  pater,  materque  quaa  praa- 
aena  erat,  et  ipae  atque  bajutt  eorum, 

Fevum,  prò  Feudum,  ex  quo  nostri 
Fief,  ut  ex  feudum,  Burgundi  Fied  for- 
marunt,  ut  estinGonsuetudineDucatus 
Burgundi»  cap.  8.  etc.  Gharta  exarata 
sub  Lothario  Rege  in  Tabularlo  S.  Ma- 
ri» de  Fontibus  apud  Gadurcos  :  Ulo 
Few  de  Limanico,  qiiaa  fuit  Ranulfo  avo 
meo,  quaa  tenuit  de  Comite,  Hugoni  di" 


mitto  ei  Gerardo  filiia  auia:  et  Ulo  Fevo, 
qui  fuit  Guinaberto,  dimitto  medietatem 
kugoni,  etc.  [Gharta  ann.  1088.  ex  Ar- 
chivo  S.  Victoris  Massll.:  Fanditus  per- 
petualiter  aubnixa  firmitate  roboramua, 
donamua  tam  in  Fevo  quam  in  alode.] 
Vide  tom.  8.  Spicilegii  Acheriani  pag. 
220.  Marcam  in  Hist.  Beneharn.  lib.  4. 
cap.  5.  S  2.  Probat.  Hist.  Monmorencia- 
c»  pag.  80.  etc.  Interpres  Gr»cus  Gon- 
cilii  Lateranensis  4.  cap.  45.  Feudum  et 
Feudatarii,  9T0V  et  ^t&Tsi,  reddidit,  ins- 
pecta  scilicet  Gallica  pronuntiatione , 
Fié,  et  Fievé. 

T  FivuM,  Feudum.  Vita  S.  Tygris 
tom.  5.  Junii  pag.  75  :  Concesait  autem 
vallem  Coatianam,  in  gyrum  Maurianaa 
atructam,et  ruatea  et  Ftvum  qtua  muria 
et  tectia  Eccleaiaa  miniatrarent. 

Feum.  Godicillus,  seu  testamentum 
Raimundi  Gomitis  Tolosani  et  Rutenen- 
sis  ann.  960  :  Ilio  alode  deLimanico,  quod 
Grimaldua  habet  a  Feode  Raimundo,  etc. 
Infra  :  Et  alio  alode^  quod  de  Pensione 
acquisivi,  quod  Bemardua  de  Nante  habet 
a  Feo  S.  Salvatoria.  [Gharta  Ludovici 
VII.  Reg.  Fr.  ann.  1165.  e  Ghartul.  Mo- 
nasterii  Montis-Martyrum  :  Rem  lauda- 
vit  Teudo  de  Nantolio,  de  cujua  Feo  decima 
eaae  dinoacitur.  Idem  oc^urrit  in  Tabul. 

5.  Vincentii  Genoman.] 

\  Fbus,  Gharta  Bertrandi  Gomit.  For- 
calquer.  ann.  1044.  ex  magno  Ghartul.  S. 
Victoris  Massil.  fol.  148:  Dono  et  Feua 
quod  dieitur  de  Callialdo  et  omnia  qwe 
ad  ipsum  Feua  pertinent,  videlicet  cum 
mansis,  campia,  etc.  Occurrit  pr»terea 
inter  Instrum.  tom.  1.  Gali.  Ghrist.  pag. 
4.  col.  2. 

•  Fevator,  Qui  feudum  tenet,  feuda- 
tari us.  Gharta  ann.  1056.  inter  Probat. 
ult.  Hist.  Trenorch.  pag.  125  :  Alodium 
autem  ejuadem  ecclesia  aupradictiamona- 
chis  habere  concessi  eo  tenore,  quod  ipsi 
Fevatorea,  qui  tunc  temperie  relujuaa  par- 
tea  ejuadem  ecclesisB  tenebant,  vel  aubae» 
quacea  eorum  tenerent ,  cum  monachia 
aupradictÌ8,omnibu8  aliiapoatpoaitia  empto- 
ribua,  levius  concordarent.  Alia  ann.  1197. 
ex  Tabul.  S.  Petri  Garnot.:  Mei  juris eaae 
monachi  coneesaerunt  albanum  et  Feua^ 
torem.  Sed  ibi  legendum  videtur  Fenera- 
torem.  Fiefvier,  in  Gh.  ann.  1287.  tom.  2. 
Hist.  Leod.  pag.  408. 

Fevatarius,  Feudatari  US  a  Fevum  : 
Fivatier,  in  Gonsuetudine  Labourtensi 
tit.  1.  art.  4.  et  Solensi  tit.  2.  art.  8.  tit. 
10.  art.  1.  6.  7.  8. 10.  etc.  Beneharn.  tit.  1. 
art.  26.  27.  28.  GhartaRaimundi Gomitis 
Tolosani  ann.  1183:  Sed  prsadictus  Feva- 
tariuanon  debet  iatud  feodum  dare  ad 
feodum. 

1  FsvATORius,  prò  Feudatariua.  Testa- 
mentum Guifredi  Gomitis  ann.  1085.  tom. 

6.  Spicileg.  Acher.  pag.  483  :  Haac  omnia 
mando  venire  in  sua  potestate,  sine  ullo 
Fevatorio.  Ssepius  ibidem  occurrit. 

Fevatus,  Eadem  notione,  in  Gharta 
ann.  1056.  apud  Ghiffletium  in  Hist. 
Trenorchiensi  pag.  811.  Ghronicon  An- 
drense  pag.  425  :  Si  aliquis  auorum  Fe- 
vatorum  de  fevo  ipaiua  centum  aolidataa, 
vel  tantum  ut  suum.  hominatum  non  per- 
derete donare  voluiaaet,  conceasit.  Ubi  per- 
Eeram  editum  fenatorum  et  feno.  rTa- 
ular.  S.  Nicolai  Andegav.  :  Quidam 
Miles  Quirmahocua  nomine  dedit  Eccle- 
aiam  S.  Patemi...  excepto  quod  ai  aui  Fe^ 
vati  hominea  in  noatra  terra  hoapitaren- 
tur,  etc.  Rursus  occurrit  in  Gharta  25. 
Dunensis  Ghartularii.] 

Feodatus.  Sugerius  in  Ludovico  VI  : 
Rex  Francorum  Ludovicua,  ea,  ^ua  aupe- 
reminebat  Regi  Anglorum  Dudque  Nor- 
mannorum  Éenrico  sublimitate,  in  eum 


semper  tanauam  in  Feodatum  suum  effe* 
rébaturA(jTidLT\A  Adolphi  Imper.  Roman, 
ann.  1292.  apud  Ludewig.  tom.  &.  pag. 
485  :  Nec  non  Egram  civitatem,  et  castrum 
cum  suo  territorio,  castris  ,  hominibus, 
bonis  Feodatia,  seu  non  feodatis,  vassalUs, 
judtctts.] 

Fevatabia,  Jus  feudi,  in  Gharta  Ame- 
dei Gomitis  Sabaudi»,  apud  Guicheno- 
num  in  Episcopis  Beliicens.  pag.  58. 
[Vide  Favaiaria.] 

iNFEODARE,  In  feodum  vel  feudum 
conferre,  Infeoder.  Burchardus  de  Ga- 
sib.  S.  Galli  cap.  11:  Ac  aliaapossessiones 
prò  190.  marcia  et  100.  libria  denariorum, 
tnvadiavit,  vel  etiam  infeodavit.  Idem 
cap.  8  :  Quidquid  per  Infeodationem  ab 
utriaque  alienatum  eat.  Gonradus  Faba- 
riens.  cap.  8  :  Rea  Ecclesiaa  damnabUiter 
et  irrecuperabiliter  disposuerat  Infeodare. 
Wenceslaus  Brack  in  Terminis  Jurista- 
rum: 

Arestare  firena.  die  Impheodare  beUhiiea. 

Infeabe,  Eadem  notione.  Vetus  Ins- 
trumentum apud  Puricellum  in  Am- 
brosiana Basilica  pag.  482  :  ContuUt .  . . 
huic  EcclesiaB  praadia. . .  ita  ut  nulli  unquam 
Archiepiacopo  aut  Abbati  liceat  ex  eie 
omnU}us  alund  ali^uid  Infeare,  vài  per 
libellum  aut  cambium,  aeu  quovis  modo 
alienare. 

SUBFEODARE,  Gali.  Donner  en  arriere 
fief.  Gharta  Philippi  Regis  Franci»ann. 
1271.  in  80.  Regesto  Ghartophylacii  Regi! 
eh.  221  :  Totum  tenuità  nobis  ad  feudum 
honoratum,  sic  quod  possit  Subfeodare, 
vel  in  acapitum  dare,  retento  de  Tempio 
dominio,  canone,  vel  aervitio. 

•  Retrofeudark.  Retroffeudarb. 
In  Retrofeudum,  Gali.  Arriere-fief,  con- 
ferre.  Libert.  vili»  Florent.  ann.  1869. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  889. 
art.  7  :  Concedimus  quod  habitatoresdictaa 
villaa  FlorentisB...  valeant  perpetuo  bona 
sua  Retrofeudare,  et  dum  bona  RetrofeU' 
data  venaentur,  laudare  et  vendas  eorum- 
dem  recipere.  Instr.  ann.  1474.  ex  Tabul. 
Flamar.  :  Promisit  dictus  Stephanue 
Aviot  acceptor  et  affeudatarius,  quod  non 
Retroffeuaaret  dictaapedaa  terraa,  prati 
et  nemoria.  Vide  infra  Refeudum. 

T  Feudum,  prò  quolibet  utili  jure, 
quod  ad  feudi  Dominum  capitalem  per- 
tinet.  Gali.  Droita  utiles  d'un  fief.  Gharta 
Garoli  M.  ann.  8.  ipsius  Imperli  in  Hist. 
Mediani  Monasteri!  pag.  159  :  Nuilus  Ju- 
dex  publicus  injuste  ad  cauaas  audien^ 
dum,  vel  Feuda  (sed  legendum  Froda) 
exiqendum,  nec  mansiones  seu  paratae 
factendum,  nec  uUas  redibitiones  %njust<t» 
requirendum...  exactare  praasumat.  Pac- 
tum  inter  Jacobum  Aragoni»  Regem  et 
Montispessulani  Dominum  ann.  1272  : 
Eat  etiam  aciendum  ^uod  de  aupradietis 
ab  utraque  parte  eoDcipiuntur  usatiea,  Zati- 
dimia,  conailia,  quarti,  quinti,  aexeni, 
octavi,  Feuda,  fencUia,  albergaa,  hoyrania 
et  alia  aervitia  quaa  adjuriaaictionemali' 
quam  aeu  merum  vel  mixtum  imperium 
nonpertinent. 

T  Feudum,  prò  Servi tium feudi.  Gharta 
ann.  1285.  apud  Kennett.  in  Anti(]uit. 
Ambrosden.  pa^.  805  :  Qualiter  exHncta 
aunt  Feoda  domini  Abbatis  quaa  ab  ipso 
patita  aunt  patebit  inferiua. 

J[  Feudum,  Jus,  facultas.  Gharta  ann. 
1280.  apud  eumdem  Kennett.  ibid.  pag. 
209  :  Dtcunt  etiam  quod  idem  Johannes 
debet  habere  Feodum  in  boaco  domini  Re» 

?ia  videlicet  altachiamentum  de  apinia  de 
osco  atw,  etc. 

•  Feudum,  Donum  in  perpetuum,  vel 
ad  h»reditatem.  Lit.  ann.  1851.  tom.  4. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  98  :  Duximus 


FEV 


FF 


EIA 


481 


arcHnandum,  quodsolucio  deòitùrum  quo- 
rumcumque,,.,  tam  ex  mutuo  quam  ex 
donia  imperpetuum,  vel  ad  inlam,  seu  ad 
volurUatem,,.  differetur  usque  ad  pnem 
dictarum  treugarum ,  exceptta  Feodis  an- 
tiqui8  ad  hmreditatem.  et  elemosinis  per- 
petuie  ah  antiquo  funaatia. 

•Fbtjdum,  Oensusob  assignatampos- 
sessiODem  exsolvendus,  nostris  Feuwage. 
Liberi.  Montlsfalcon.  ann.  1869.  tom.  8. 
Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  58.  ari.  6  :  Quod 
si  dominus  noeter  rex  prmdictus,  aut  pa- 
riariua  vellent  menaurare  terrae  dictorum 
hcibitcUorum,  et  reperiébatur  ali^uodincre- 
mentum  ultra  Feudum  solvi  consue^ 
tum,  quod  possessor  iUius  seu  exeessus 
feudi,  etc.  Et  pag.  54.  ari.  14:  Quod  gui- 
libet  haòitator  dicti  loci  etpertinenciarum 
eiusdem,  terraa  et  possessiones  suas  me- 
Itorare  valeatyjure  cfomt  nu«  (domi  norum) 
earumdem  in  Feudo  solito  semper  salvo. 
diaria  ann.  1850.  in  Ghariul.  Godefr. 
dom.  Asperim.  fol.  6.  r».  ex  Bibl.  reg.  : 
Item  prendrera  lidie  Symons  cascun  an 
à  le  Saint  Denis  sour  les  Feuwages  de 
HeusieSj  pour  perfaire  lesdites  deux  cent 
livrées  de  terree,  cent  obìHj.  souls,  xj.  den. 
Tour,  de  tei  monnoie  c'on  doit  lesdis 
Feuwages, 

1  Feudum,  Joanni  Skenaeo  de  verbo- 
rum  significaiione  pag.  60.  sumltur  prò 
mercede  ac  stipendio  quod  daiur  servo 
propter  suam  operam. 

o  Quidquid  ad  annum  daiur  prò  offi- 
cio, digniiaie,  vel  quolibet  minisierio, 
lial.  jPto,  Gali,  ffonoroire.  Charia  Phil. 
comii.  Fland.  ann.  1211.  ex  Cam.  Gom- 
pui.  Insul.  :  Custodes,  qui  singulis  noC" 
tQms  per  ann%%m  vigilantes,  castellum  S. 
Audomari  custodiunt,  etprtster  Feodum 
suum  et  jMrsebendam  antiquitus  sibi  cons- 

titutam  in  avena  et  caseis,  etc, nihil 

omnino  deinceps  prseter  Feodum  et  pras- 
bendam  simm  extgere  audeant.  Gonsiii. 
Senens.  anie  ann.  1288.  apud  Muraior. 
iom,  4.  Antiq.  lial.  med.  sevi  col.  88  : 
Quipotestas  recipiat  et  recipere  possitpro 
quoUbet  mense,  prò  rata  temporis,  Feu- 
dum sibi  statutum,  exceptis  quingentis 
libris  denariorum,  qui  remanere  dAeant 
penes  camerarium  Senensem.  Siai.  Pls- 
tor.  ann.  circ.  1200.  ibid.  col.  545  :  Sta- 
tuimus  ut  unusquisque  judex  civitatis 
Pistorii,  aedens  prò  tribunali,  habeat  per 
annum  Feudum  odo  librarum,  etc.  Sala- 
rium  seu  Feudum  potesiaiis  Asiensis,  in 
Siai.  ejusd.  civii.  collai.  2.  cap.  8.  pag. 
12.  V*.  Siai.  nova  crimin.  Gumanae  cap. 
60.  ex  God.  reg.  4622.  fol.  79  :  Si  aliqins 
scriba  maleficiorum  communia  Cumarum 
receperit  ultra  Feudum  suum  aliquid  oc" 
catione  officii  sui^  comdempnetur  m  libris 
decem,  et  removeatur  ab  ipso  officio.  Vide 
Feudum  annuum. 

IFEUGANGI.  Vide  Fegangi. 

FEUGERA,  Filix,  vulgo  Feugere,  [vel 
Fougere,]  in  Fleia  lib.  2.  cap.  41.  |  88. 
Vide  Gonsueiud.  Solensem  iii.  18.  ari.  4. 

«  FEUGEMA,  Filixei  locus  Alice  abun- 
dans.  Pacium  inier  Guich.  dom.  Belli- 
joci  ei  Guich.  de  Marziaco  ann.  1817.  in 
Reg.  56.  Gharioph.  reg.  eh.  474  :  Pro 
una  livraria  de  Feugeria,  sita  el  pron 
juxta  lo  Feugerey  Stephani  de  la  Buffen- 
deri,  etc.  Vide  Feugiia,  infra  Filatartum, 
Fogeria  ei  Foucfierta. 

FEUGIA,  Idem  quod  Feuqera.  Liberia- 
tes  Oppidi  Jasseroni  in  Bressia  ann. 
1288.  apud  Guichenonum  :  Feugiam  vero 
coUigere  et  extrahere  poaaint  in  dictis 
nemoribua  dicti  hominea  per  «e,  vel  p^ 
alioa.  Ubi  f.  leg.  Feugeriam. 

T  FEUH,  Fbus,  prò  Feudum.  Vide  i     i 
hac  voce.  *U  j 

^c  FEVOALIUS.  [Feudalis,  vassaijj^       / 


e  Donamus  ecclesiam  nosiram  qu»  Tri- 
bonum    diciiur    omnipoienii    Deo  ei 

sanciae  Fidis ei  cum  ioium  censum 

ei  serviclum  illius  loci  ei  cum  ioios 
Fevoalioa.  »  (Gariular.  Goncharum  Ru- 
ihen.  p.  12.  an.  1051.)] 

«  FEVODIUM.  Vide  in  Feudum. 

^  1.  FEUTRUM,  Subcoacia,  pannus 
coacillis.  Gali.  Feutre.  [•  Gharia  ann. 
1828.  ex  Tabul.  Massil.  :  Recuperavit  ca- 
pellum  de  Feutro  retentum  prsstextu  pe- 
dagii  peliti.  Unum  capellum  album  de 
Feutro,  in  Gh.  ann.  1^.  ex  Tabul.  S. 
Germ.  Prai.  Haud  scio  an  Feuatreure 
locus  sii  ubi  feutrum  praeparaiur,  in 
Lii.  remiss.  ann.  1874.  ex  Reg.  105. 
Gharioph.  reg.  eh.  275  :  Prèa  laquelle 
femeatre  eatoient  aucuna  varléa  por- 
tana  fardeaulx  à  la  Feuatreure.]  Vide 
Feltrum. 

•  2.  FEUTRUM ,  Vagina,  ensis  iheca, 
quod  ex  feutro,  ui  videiur,  compacta. 
Lii.  remiss.  ann.  1857.  in  Reg.  87.  Ghar- 
ioph. reg.  eh.  81  :  Johannea  cum  enee 
auo  in  Feutro  aeu  vagina  exiatente  eum- 
dem  Radulphum  in  capite  percuaait. 

oFEVUii,  prò  Feudum,  Vide  in  hac 
voce. 

0  FEXA,  PrsBdium  rusiicum,  ubi  ani- 
malium  greges  aluntur,  a  voce  Gallica 
Fex,  qusB  gregem  sonai.  Tesiam.  Raim. 
Roger,  de  Limoso  ann.  1108.  ex  Bibl.  S. 
Germ.  Prai.  :  Jiem  (dono)  in  viUa  Li- 
moao  unam  Fexam  cum  aut  a  manaionibua 
et  cum  auia  ortia  et  cum  exiia  et  regreaaiia 
et  cum  omni  auperpoaito  auo;...  et  aliam 
Fexam  cum  manaionibua  moia,  ubi  ego  ato. 
Liberi,  vlllae  de  Tannay  ann.  1852.  iom. 
6.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  62  :  Se  un 
Fez  de  brebiz  ou  de  moutona  est  prins  en 
tempa  deuj  Ven  ne  paiera  que  deux  aolz 
Toumoia  pour  une  foiz, 

^  FEXHE.  Juram.  episcop.  Leod.  inier 
Monum.  sacraB  Antiq.  iom.  2.  pag.  461  : 
Jdem  (jurare  debei)  quod  pacem,  ause 
didtur  de  Fexhe,  inter  dominum  Idul- 
phum  de  Marka  Leodienaem  epiacopum, 
capitulum,  dvea  Leodienaes  et  alios  de 
patria  factam  observabit, 

FEXU,  Gapiialis  :  sic  in  MS.  quodam 
Saxonico  vox  exposiia,  inquii  Spel- 
mannus. 

«  FETHERUS,  Seabinus^  Judex  eivilis, 
a  voce  Germanica,  ui  vide  tur  ;  sed  mi  hi 
ignota.  Exsiai  Tractatus  centra  Feyme- 
roa  aeu  acabinoa  occulti  judicii  editus  a 
Marq.  Frehero  Heidelb.  1610.  ei  Helms- 
iad.  1668.  ad  calcem  Gommeni.  de  Se- 
cretis  olim  in  Wesiphalia  aliisque  Ger- 
maniSB  pariibus  usiiatis,  postea  aboliiis. 
P^  Secreta  haee  judicia  dicebaniur  Fehtne 
vel  Feyme,] 

®  FEZA.  vide  supra  Feaia. 

1  FEZELENUS,  Massiliensibus  Falene, 
Gener,  Gali.  Gendre.  [•  Male.  Nepos 
enim  vel  Pronepos  signiflcaiur  nac  voce 
ui  supra  videre  est  in  Feleaennua.]  Ins- 
trumentum ann.  1288  :  Inter  obaiaea  qui 
dati  aunt  Regi  Aragonum  prò  lU>ercUione 
Caroli  IL  Jacobus  fezelenua  domini  Cruil- 
lelmi  de  Aqueria,  Vide  Falctenua, 

^  Fezelenà.  Requesia  anni  1382.  in 
Tabulano  S.  Victoris  Massil.  :  Bartholo- 
meaR  heptia  aeu  Fezelenas  ause, 

1  FEZORIA.  Gharia  ann.  1064.  in  Tabu- 
lar. S.  Victoris  Massil.  :  Goiranua  Senior 
miait  Guidonem  monachum  in  Fezoria, 
Ubi  ad  marginem  manu  receniiori  an- 
noiatur,  forte  in  ignem  :  mal  lem  ego  in 
carcerem,  ab  lial.  Fezzo,  Sordidum,  pu- 
iidum.  Sed  haec  divinando. 

FF.  LitiersB  quibus  Libri  Digesiorum 
potaniur  a  JG.  quse  nuilam  h abere  ra- 
tjonem,  esseque  omnino  ex  Noiariorum 
I0venio,  id  est,  qui  notis  scribebani, 


censet  Gujacius  lib.  12.  Obser.  cap.  40. 
Vide  aliorum  conjeciuras  in  Lexico 
Juris,  ei  apud  Sebasi.  Gobarruviam  in 
Thesauro  Linguae  Gastellan»  verbo 
Digealoa. 

3;^Horum  omnium  longe  probabi- 
lior  videtur  Ferandi  Adduensis  conjec- 
tura  qui  in  Explicai.  in  Pandecias  tom. 
2.  Thesauri  Jur.  Rom.  col.  505.  Antiquos 
duplici  II  usos  fuisse  putat  ;  quod  du- 
plici /f  simillimum  est.  Hac  vero  notula 
quinquaginia  Pandectarum  libros,  vel 
Libros  legum.  vel  eiiam  melius  Leges 
tantum  signineare  volebani.  Et  quidem 
certum  est  Leges  scribi  soliias  per  du- 
plex LL.  [«>  Est  liitera  D  cum  linea 
transversa.  Vide  Savin.  Histor.  Jur. 
Roman,  med.  tempor.  iom.  8.  cap.  22. 
S  168.]  Nec  minus  arrldet  ejusdem  Fe- 
randi opinio  circa  noiam  paragrapbo- 
rum  {.  Existimat  igitur  scriptores  cum 
Legem  allquam  longiorem  citare  vel- 
lent, ui  facilius  locum  demonsirarent, 
aubcapite  vel  primas  tantum  liiteras 
scripsisse  in  hanc  formam  «e,  qua  nune 
paragraphum  significamus.  Plura  vide 
apud  eumdem  loco  citato. 

FF.  In  Testamento  S.  Fuleranni  Episc. 
Lutevensis  apud  Bollandum  18.  Febr. 
binsB  hsB  litter»  exaraise  conspiciuntur, 
quae  cibi,  vel  poiionis,  aut  aiterius  rei 
eujuspiam  mensuram  denotante  n.  5  : 
Et  per  ainguloa  annoa  ad  feativitalem  S. 
Genesii  donet  Canonicia  ad  coUationem 
ff.  trea  de  palmento,  et  ff.  duoa  de  vino. 
òccurrii  ibi  pluries.  Ita  non  semel  in 
Tabularlo  Eeelesiae  Brivaiensis,  ubi  h» 
litierse  non  sunt  FF.  sed  SS.  cum  linea 
iransversa  :  ei  sane  sic  restituendo 
apud  Bollandum,  signlflcantque  aexta- 
rtum,  aut  sexiarios,  ut  observai  non  se- 
mel Jacobus  de  Pariibus  in  Notis  ad 
Alexandrum  latrosophistam,  prseseriim 
ad  cap.  uli.  libri  3. 

FIAbA,  Vadimoni um.  Vox  Hispanica. 
Fori  Leirenae  :  De  pugna,  qua  fuerit  in 
Fiada,  ai  Milea  fuerit  victua,  det  10.  aolid. 
ai  peon.  quinque.  Vide  Fitidura. 

^FIADuRA,  vox  Hispanica.  Fidejus- 
sio,  vadìmonium.  Gharia  Aldef.  reg. 
Gasiel.  ann.  1181.  apud  Baluz.  Hist. 
Tutel.  col.  495  :  Concedo  habitatoribus  de 
Fornelloa  et  de  Orbanella,...  ut  nunquam 
aolvant  pignora,  niai  aolummodo  propter 
propria  debita,  aut  Fiaduram  ab  ipaia 
factam.  Vide  Fiada. 

j  1.  FIAIiA,  perperam  nro  Fiola,  Ins- 
trumentum musicum.  óaBsarius  lib.  6. 
Miracul.  cap.  7.  apud  Maerum  in  Hie- 
rolex.  :  Cum  vice  quadam  jocularem  in- 
troduxiaaet,  et  ille  dulcedine  FìcUsr  dor- 
mierUemexcitaaaet,YiÓLeFiliola2.  Phiaia, 
ei  Vitula, 

^  2.  FIALA,  Phiala,  vas  vinarìum.  Gor- 
reci.   siai.   Gadubr.  cap.  75  :  Jubemua 

qxwd  nullua  hoapea  aive  tabemaHua 

audeat in  ejua  taberna  aive  hoapitio 

tenere  Fialaa,  quas  non  aint  juatas  men- 

aurag Jurati  ad  hoc  teneantur  confi- 

cere  unam  bonam  menauram  et  justam, 
et  cum  ipsa  justificare,  vel  facere  justifi- 
rxiri  omnea  Fialaa  et  aliaa  menauraa  dtc- 
torum  hoapitum  et  tcLbemariorum. 

^  8.  FIALA  Mozarabibus,  nobis  operi- 
menium  lineum  sacri  calieis  ad  Mis- 
sam,  ui  doceni  docii  Hagiographi  ad 
Offlc.  Mozarab.  iom.  5.  Jun.  Act.  SS. 
pag.  219.  eoi.  1  :  Potiti  calicem  auper 
aram,  et  accipit  Fialam  aine  aanctiftca- 
tione,  et  ponit  auper  calicem  dicendo,  etc. 
Sed  legendum  esse  Filiolam  jam  dicium 
est  in  voce  Filiola  2. 

1  FIALARIUS,  Minisier  in  palaiio  Apo- 
stolico, cui  incumbebai  prò  lucernls 
ellychnia  adapiare  ei  praeparare.  Macer 


482 


Fm 


FIB 


FIC 


in  Hlerolex.  ex  Gencii  Oamerarii  Gere- 
moniali  MS. 

«  FIANGIALA,  Sponsalia ,  Gali.  Fian- 
foUlesy  alias  Fiancée,  quod  et  de  convi- 
vio inter  sponsores  agi  solito  intelligi- 
tur.  Arest.  ann.  1409. 19.  Mart.  in  voi. 
11.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Pro  apansa- 
Uis  aeu  Fiancialiia  diM3  aolidos,  etc.  Lit. 
remiss.  ann.  1414.  in  Reg.  167.  Gliartoph. 
reg.  cb.  487  :  Icellui  Mahieu  eatant  à 
une  feste  qui  se  faiaoit  à  une  plevye  ou 
Ftanciée,  etc,  Fiansaige,  Desponsatio  seu 

Eromissio  de  contrahendo  matrimonio, 
lit.  remiss.  ann.  1404.  in  Reg.  158.  Gli. 
886.  bis  :  Jehan  le  Maire  fianca  par  paro- 
le$  de  futur  la  fille  d*un  nomme  Raoul,,., 
pour  quel  Fiansaige,  etc.  Unde  Estre 
plevy  en  fiance  dicebatur,  qui  fldem 
suam  sic  dederat.  AIìab  Lit.  ann.  1441. 
in  Reg.  176.  eh.  98  :  Perrotin  de  Solier 
povre  jeune  compaignon  charretier  ou 
nannier  de  la  ville  de  Vrely,  estant  plevy 
en  Fiance  à  une  jeune  fiUe,  etc.  Fiancer 
vero,  Pignora  auferre  sonat,  in  aliis 
Lit.  ann.  1385.  ex  Reg.  126.  cb.  270  :  Les 
aupplians  crurent  que  lesquatre  Alemans 
estoient  ennemis  de  nostre  royaume  et 
pour  ce  les  prinrent,  Fiancerent  et  apri- 
sonnerent,  et  ainsi  qu'ils  les  amenoientj 
etc.  Vide  Fidentialia. 

T  nANGUH,  Ital.  Fianco,  Gali.  Flancy 
coté,  Latus.  Occurrit  in  Miracul.  Zit®, 
Aprii,  tom.  8.  pag.  515. 

\  FIARNALDL  Vide  in  Filius. 

^  FIAS  vel  Fiat,  Nomen  cujusdam 
candelsB.  Stat.  S.  Gapel.  Bituric.  ann. 
1407.  ex  Bibl.  reg.  :  Ordinamus  insuper 
quod  prò  dicendis  matutinis  a  festo  8, 
ììemiaii  usque  ad  Pascha  matrieularii 
distribuent  quatuor  Uctrinis  capelUtno- 
rum  et  vicartorum  dictas  capellas  qucUuor 
candelas,  nuncupatus  Fias.  Stai.  ann. 
1898.  apud  D.  Le  Beuf  inter  Probat. 
Hist.  Autiss.  pag.  131.  col.  1  :  Jtem  in 
aingulia  diebua  m  matutinia  ac  etiam 
veaperia  et  vigiliiaf  quando  non  videtur 
clare  in  choro^  tenetur  dictua  thesaura^ 
riua  et  aacriatxaa  offlcium  tenens  minis- 
trare candelas  bonas,  ques  dicuntur  com- 
muniter  Fiat. 

^  FIAT.  Compendiosa  beneflciorum 
exposìtio  fol.  21  :  Signatura^  autem  Po- 
patea  expediuntur  ab  ipsa  sanctitate  per 
Fiat  simplex,  vel  per  Fiat  geminatum^ 
vel  per  Fiat  proprio  motu,  vel  per  Fiat,  ut 
petttur,  A  Cancellario  per  Concessum, 
Concessum  ut  petitur,  Concessum  in  forma, 
Concessum  in  prassentia  D,  N.  P. 

FIATUR.  Vide  Fitur. 

0  FIBBIA,  vox  Italica,  Fibula.  Invent. 
Jocal.  ann.  1889.  tom.  8.  Cod.  Ital.  di- 
plom.  col.  861  :  Centura  una  facta  ad 
rosettaa  perlarum,  cum  mazio  et  Fibbia 
argenti. 

FIBEBELLA ,  Lumina,  aolia  ortua,  vel 
lunas.  Papias.  [In  MS.  Bituric.  Ftba, 
luna,  Fibeila,  luna,  solia  ortua,  vel  lumen.} 
Abest  haec  vox  in  MS.  Navarrseo.  Le- 
géndum  forte  Phebe,  bella,  id  est,  pulcra 
luna,  cum  scilicet  oritur  :  nam  et  lu- 
nam  in  sua  plenitudine  vulgo  nostri  la 
belle  vocant.  La  belle  luit,  i.  luna  lucet. 
[«>  Papias  in  cod.  reg.  7609  :  Febe,  Fé- 
Dèlia,  etc.  Glossar,  in  cod.  reg.  7644  : 
Feba,  luna,  alibi  Fébe,  alibi  Febeia,  alibi 

FIBELLA,  Parva  fibra.  Vide  Casaubo- 
num  ad  Gapitolinum,  [et  Fibebella.] 

3|c  FIBIA.  [FiBLA^  fibula  :  <  Due  Fibie 
de  argento  prò  missali  cum  armis  Eu- 
genio »  (Invent.  Galixt.  Ili,  an.  1458,  in 
archiv.  Romano.)] 

1  FIBLA,  prò  Fibula,  in  Testam.  Er- 
mentrudis  apud  Mabiil.  Liturg.  Gali. 


pag.  468  :  Fibla  aurea  gemmata  ad  mento 
dari  conatituo, 

^  Guido  de  Vigev.  de  Modo  acquir.  et 
expugn.  T.  S.  MS.  :  Et  dieta  cordas  ha- 
beant  in  capite  Fiblaa,  ita  yuod  pondua 
uniua  equi  aimul  conjungt  et  affiblari 
aubito  et  incontinenti  in  aquam  poni 
(possit). 

He  FIBRARE.  [Nervos  extendere  ;  forti- 
ter  movere,  jacula  projicere,  candere. 

Dl£F.1 

o  FIBRETA,  Fascis,  quia  fibula  cons- 
tringi tur.  Stat.  AstsB,  ubi  de  Intrat. 
portar.  :  FibretsR  aive  bogletas  aubtella- 
riorum  ponantur  et  aolvant  prò  miliari 
libras  v. 

<>FIBRIGORA,  La  lana,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  MS. 

I FIBROLUS,  Turpia  aut  vanua,  in  Gloss. 
Sangerman.  MSS.  num.  501.  Legendum 
Frivolua,  Gali.  Frivole.  [«>  Vide  Isidor. 
lib.  9.  cap.  7.  sect.  26.  et  Forcell.  in  Frp- 
buaculum.'] 

^  FIBROSUS,  Magro  e  pieno  de  vene. 
Gloss.  Lat.  Ital.  M». 

1.  FIBULA.  CbarU  Ralmundi  Comitis 
Tolosani  ann.  1088.  tom.  8.  Spicilegii 
Acberiani  :  Quem  portum  cum  aqua  et 
piacationibua,  et  littoribus  aibi  pertinenti- 
oua,  et  Fibulam  cum  finitima  palude  aibi 
pertinenti,  etc.  [Per  FUmlam  forte  intel- 
Jigenda  lingula  terrse,  quse  ad  instar 
fibulffi  duo  simul  annectit,  ut  agrum 
cum  palude,  etc.  Vide  FaiciaA 

o  2.  FIBULA,  Spiculum,  aculeus.  Cod. 
lib.  8.  tit.  48.  leg.  8  :  Quintanua  con- 
taoù  aine  Fibula ,  ani  antea  lege  1. 
ejusd.  tit.  xuvTsvbc  xovral  X^?^^  "^^^  ^^9' 
icv)c,  vibratio  Quintiana  absque  spiculo 
si  ve  aculeo.  Eadem  significatione  qua 
ic6picv}  hic  usurpatur,  in  Glossar.  Gr. 
Gangli  omittitur.  Hsec  ex  animadversio- 
nibus  D.  Falconet.  Vide  Fibulatorium. 

FIBULARE,  FiBULAKlUM.  Vide  Fibula- 
torium. 

FIBULATORIUM,  a  Fibula,  qua  vestis 
subligatur,  voxdeducta,  undequìbusdam 
prò  ipsa  fibula  sumitur  ;  et  certe  Gloss. 
Gr.  Lat.  buie  expositioni  favet  :  IXópicy). 
Cicoxopiartx&c,  Fibulatorium.  Ita  ut  fuerit 
parva  fibula.  Ugutio  :  A  fibula,  Fibulato- 
rium, tllud,  quod  apponitur  mantello,  per 
quod  mittuntur  fibutaa,  ne  diaaipetur  man- 
tellum.  9uo  loco  Joannesde  Janua  habet 
Fibularium.  Gonstitutiones  GatalanisB 
MSS.  :  Nec  portent  aurum  vel  argen- 
tum, ....  nec  Affibilaa  cum  auro  vel  ar- 
gento. Locum  integrum  vide  in  Laguea- 
ta&  veates.  Anastasius  in  Gregor.  III.  qui 
id  inter  sacra  ministeria  reponit  pag. 
72  :  Contulit  dona  diveraarum  specie- 
rum, ....  amulaa  au^eraurataa  paria  2. 
pendentea,  Fibulatoria  numero  5.  Idem 
in  Leone  IV.  pag.  197  :  Cantharam  eosau- 
ratam  1.  baucaa  exaurataa  3.  Fibulatoria 
majora  et  minora  5.  Leo  Ost.  lib.  1.  c&p. 
19  :  Liatam  unam  auream  cum  margari- 
tia,  et  Fibulatorium  nihUominua  aureum, 
etc,  Fibulas  aureas  prò  donariis  oblatas 
Ecclesiis  habet  euam  Anonymus  de 
Miraculis  S.  Remacli  cap.  11.  et  24. 
apud  Mabillonium.  Ejusmodi  Fibulato- 
ria, Firma^ula  vocabant  nostri,  (vulgo 
Fermail)  quìbus  scilicet  vestes  clawM- 
rentur  et  astringerentur.  Froissart.  2. 
voi.  cap.  154  :  Et  si  cut  pour  le  prix  un 
Fermati  à  piorrea  precieìiaea,  que  Madame 
de  Bourgogne  pnt  en  sa  poitrine.  De 
flbulis  aureis  et  gemmatis  copiose  ege- 
runt  Petr.  Faber  lib.  1.  Semestr.  cap.  16. 
Ghiffletius  in  Anastasi  Cbilperici  cap. 
16.  et  Salmasius  ad  Tertullian.  de  Pallio 
pag.  62.  68.  nos  etiam  qusedam  in  Notis 
ad  Joinvillam  pag.  48.  [Vide  Fermeil' 
letum,] 


At  Suidas  9i6XaTO)Sp(ov,  icepi66Xatov  Ilep- 
«xbv  interpretatur.  Proinde  videtur 
fuisse  etiam  fibulcUorium ,  non  ipsa 
fibula,  sed  vestimentum,  quod  subinde 
fibulis  variis  subnectebatur.  Gloss.  Lat. 
MS.  Regium  :  Limbua,  ora  vestis  auro 
texta,  vel  FibuUUorium,  Ejusmodi  fuit 
sagum  illud  fibulatorium,  cujus  meminit 
Pollio  in  Regimano  :  Arcus  Sarmaticos, 
et  duo  saga  velim  ad  me  mittas,  sed 
Fibulatoria,  cum  ipse  miserim  de  nostris. 
Fibulare,  prò  alligare,  dixit  Golumella 
lib.  1.  cap.  6.  ut  fibulationes  Vitruvius. 

nCAGIUM .  Ugutio  :  CasHdilis,  vel  caa- 
aidile  dicitur  aacculum,  pera,  aarciperium, 
Ficacium,  maraupium,  etc,  [^^  Germ. 
Fiche,  Marsupium.  Adel.] 

T  FIGALINUS,  FiGALis,  ut  infra  Fiaca- 
linuaetFiacalia,  in  Cbarta  Lotharii  Imp. 
apud  Ludovicum  Laguille  Histor.  Alsa-* 
C18B  pag.  4.  Probat.  Vide  in  Fiscus. 

«  FICSlRE,  Figere,  lUl.  Ficcare,  Gali. 
Ficher,  Stat.  Mutin.  rubr.  890.  pag.  ^. 
f.\  Et  si  vellet  eoa, vel  eas  tenere  in  ma- 
nibus  cum  fune  ad  pascendum,  debeat 
Picare  palum  et  eas  capras  et  hircos 
ligare  cum  ilio  fune  <ul  palum.  Hinc 
Fiche  dicitur  Palus,  qui  in  terram  Infi- 
gitur,  in  Charta  ann.  1460.  ex  Chartul. 
Latiniac.  fol.  75  :  QuHls  puissent  mettre 
et  ficher  sur  la  terre  et  aetgneurie  desdita 

réligieux pieux  ou  Fiches  pò ur  hjer  et 

rettenir  lesaits  bac,  barge  ou  basteaulx. 
Inde  etiam  Fiche  et  Ftcheron,  Instru- 
mentum, quo  vitis  terrse  committitur. 
Lit.  remiss.  ann.  1418.  in  Reg.  167.  Ghar- 
topb.  reg.  eh.  167  :  Un  grant  instrument, 
appaile  Fiche,  à  quoy  on  piante  les  vignea 
en  Viale  de  Ré.  une  barre  de  fer,  que  on 
appelle  une  Fiche,  à  planter  vigne.  In 
aliis  ann.  1466.  ex  Reg.  194.  eh.  212.  Lit. 
remiss.  ann.  1416.  ex  Reg.  169.  eh.  892  : 
Un  Ficheron  ferré  de  fer  à  troia  pointea, 
Neque  alterius  originis  est  vox  Ficar, 
Lampadis  species,  quod  nempe  fusti 
infixa,  sic  appellata,  apud  Joan.  Char- 
tier in  Hist.  Garol.  VII.  ad  ann.  1458. 
pag.  808  :  Toutea  lesditea  torchea  furent 
ratluméea,  c'est  à  a^avoir  nouvellea  tor^ 
cheajFicara  etfallota, 

1  FIGARIA,  Ficus  arbor.  Gali.  Figuier, 
potius  quam  Ficetum,  seu  locus  flcis 
arborlbus  consitus,  ut  Galepinus  expo- 
nit.  Pallad.  lib.  4  :  Aliqui  inter  Ficariaa 
caprifioi  arborem  aerunt,  ut  non  ait  ne- 
cesse  per  singulas  prò  remedio  eadem 
poma  suspendi, 

^  FIGARIUH,  Vas  in  quo  ficus  feruntur. 
Gloss.  GrsBC.  Latin.  Sangerman.  :  Svxo- 
9op6tov  FtcaHum,  Fiscella. 

1  FIGARIUS.  Gloss.  Isid.  :  Ficarius, 
Faunus.  Johannes  de  Janua  :  Ficarius, 
qui  colligit  ficua.  Item  Ficarius  dicitur 
autdam  Deus  silvestris,  scilicet  Pan,  vel 
Faunus,  vel  Satyrus,  et  dicitur  a  Ficus; 
unde  Hieremias  50.  dicitur  :  Habitabunt 
dracones  cum  fatuis  Ficariis,  ubi  dicit 
Glossa  interlinearis  i,  e,  cum  hominibua 
sylvanis,  Alii  dicunt,  quod  Ficarii  dicun- 
tur Fauni  et  Satyri,  qui  inter  ficus  et 
alias  arboree  morantur,  aui  Esaiss  84. 
Onocentauri  et  Filosi  appetlantur.  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerman.  :  Ficarius,  Cuel- 
leur  de  fiaues  ou  Dieus  sauvages,  folot, 
fantiau.  Oantatorium  MS.  AobatisB  S. 
Hu berti  fol.  1  :  Rex  eorum  Filimerante 
cum  Gothis  Crethicaa  et  Schiticas  terras 
ingressus,  repperit  ibi  qucksdam  magas, 
quaa  'Alirumnas  dicunt,  et  eaa  auapectaa 
habens,  per  solitudines  fugataa  exturba* 
vit  :  cum  hia  ailvestrea  hominea ,  quos 
Faunoa  Ficarioa  dicunt,  coeuntes.  Isid. 
sub  finem  lib.  8.  Orig.  :  Quem  vulgo  In- 
cubonem  vocant,  hunc  Romani  Faunum 
Ficarium  dicunt,  et  e.  Vide  Lexic.  Martinii. 


FIC 


FIO 


FIC 


483 


^  FIGAROLUH,  an  Tributum,  quod  prò 
flgeadis  palis  ad  qaos  religentur  naves, 
exsoMtur  ?  Vide  supra  Picare.  Lib.  cens. 
eccl.  Rom.  :  Romana  ecclesia  débet  ha~ 
bere.,,  totum  Ficarolum  et  tre$  partes  de 
ripatico. 

•  FIGATIA.  Vide  supra  Feraria. 
FIGATUH.  Papias  MS.  :  Epar,  Gr»ce  : 

Jecur.  i.  Fieatum.  Postrema  verba  absunt 
ab  Eaito.  Alibi  :  Gecur,  quod  ibi  ignie 
sii  conditus;  vel  quod  gerat  cor,  Fieatum, 
It&ììs  Fegato,  [Hispan.  Hi^ato.  Glossar. 
Lat.  Gali.  Sangerman  :  FiccUum,  Josier, 
foye.]  Sic  porro  iecur  quodvls  dictum 
volunt ,  quod  ohm  jecar  anserinum 
multa  flou  farciretur.[uorat.  lib.2.  Sat.  8.: 

Pingaibiis  et  fida  pastnm  jflcar  asaerb  albi.] 

GIoss.  Graec.  Lat.  SuxuTbv,  Fieatum. 
[Gloss.  Isid  :  Fieatum,  quod  Grmci  ouxcdTbv 
vocant,]  Perperam  Ficotum  liabent  Acta 
Martyrli  S.  Theodoriti  lapud  Mabill. 
Analect.  tom.  4.  pag.  182.]  :  Nam  eacri- 
ficium,  quod  acceperat,  partieulatim  die- 
rumpAat  ejua  Ficotum,  et  ejiciebat  per 
08  forae.  Infra  :  Diversas  acctpiena  escas, 
suo  tantum  pastus  est  Ficoto.  Vide  Sal- 
masium  ad  Solinam,  [Reinesium  Var. 
Lect.  8.  4.]  \^  supra  Fegatum.^ 

^  FICEDULA.  Organum  musicum  nes- 
ciò  quod,  inquit  D.  Falconet  in  Animadv. 
suis  ad  Glossar.  Egregius  plectri  Fice- 
dulss  modulator  lauaatur  J.  B.  Fontana 
Brixiensis,  in  Inscript.  Patav.  Tomas. 
pag.  208.  an  quod  Ficedulss  formam  vel 
Cantum  redderet  ?  [*•  Pro  Fidicula, 
Confer  Graff.  Thesaur.  Ling.  Frane, 
tom.  8.  col.  451.  voce  Fidula.]  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  re^r.  7692  :  Ficedula, 
Mauvis,  FicediUensis,  idem, 

o  FIGELLUS,  Fasciculus,  Gali.  Fais- 
ceau.  Charta  fundat.  Reg.  loci  ann.  1808. 
Inter  Instr.  tom.  10.  Gali.  Christ.  col. 
148  :  Duos  denarios  prò  qualibet  qtMdri- 
gata  merrani  apud  ùìioistaeum  adducta, 
unum  obolum  prò  quolibet  Ficello  merrani 
ad  collum.  Viae  supra  Fessellus, 

^  1.  FIGHA,  Ganaiis,  ut  videtar,  palis 
munitusi  unde  nomen,  per  quem  aqua 
decurrit.  Gharta  Gaufr.  episc.  Meld. 
ann.  1211.  in  Ghartul.  Gampan.  fol.  175. 
col.  1  :  De  stagno  diximus,  scilicet  de  pie- 
catione  stagni,  quod  abbas  potest  facere 
piscari  ibi,  quando  venit  Nogentum...  De 
Ficka  aquss  diximus,  quod  debet  requiri 
licentia  a  domino  Nogenti  et  a  monacfu) 
B.  Dionysii,  qui  teneoit  domum  de  Alno. 
Stat.  Taurini  ann.  1860.  cap.  158.  ex 
God.  reg.  4622.  A  :  Nullus  de  esiterò  au- 
deal  vel  prtssumat  deviare  vel  deviari 
facere  per  se  vel  per  alium  aquam  bealerss, 
cloachk  decurrentem  in  FicHa  eeu  bieoca 
magnsR  Durisi, 

o  2.  FIGflA.  FicHAM  Facere,  Ital.  Fare 
le  fiche,  Hispan.  Hacer  la  higa,  nostris 
Faire  la  figue,  Medium  unguem  osten- 
dere,  signum  derisionis  et  contemtus. 
Stat.  Palavic.  lib.  2.  cap.  12.  pag.  85  : 
Ordinatum  est  quod  si  aliqua  persona 
contra  Dominum  Deum  nostrum,  vel  Do- 
minam  sanctam  MaHam  ejus  Matrem  vel 
ixliquem  ex  sanctis  per  Ecclesiam  venera- 
tisi Ficham  Fecerit^  prò  qualibet  vice  pu- 
niatur  et  condemnetur  in  libris  quinque, 

•  Ficus  Facere,  Eadem  notione.  Lit. 
remiss.  ann.  1449.  in  Reg.  180.  Ghartoph. 
reg.  eh.  47  :  Dictus  de  Remato  cum  am- 
babus  suis  manibus  fecit  Ficus  dicto  Ser- 
mes  eum  despectando,  dicendo  aibi;  Je 
t'enfàu  la  Figiàa  et  t'en  despiege. 

OFIGHETTA.  Fiquecta, Fibula.  Invent. 
Jocal.  ann.  1889.  tom.  8.  God.  Ital.  di- 
plom.  col.  861:  Centura  argenti  cum 
mazettis  duóbus  et  Fiquectis  xliij.  Et  col. 


862  :  Fichetta  una  auri  esmaltata  violeto 
ad  rriodum  viólm.  Vide  supra  Affectura. 

•  FIGHETUS,  Olaviculus,  Gali.  Fichet, 
Invent.  jocal.  ann.  1889.  tom.  8.  God. 
Ital.  diplom.  col.  868:  Cotardita  una 
scarlatm  grans^,  laborata  ad  Fichetos  eum 
floribus  boraginis. 

^  FIGHIA,  Palorum  infixorum  series. 
Vide  infra  Fixura  1.  Charta  P.  episc. 
ann.  1212.  in  Chartul.  episc.  Paris,  fol. 
98.  r*  :  Concessimus  in  perpetuum  in 
aqua  nostra  a]aud  parvum  pontem,  ex 
superiori  parte  illius  ejusdem  pontis,  Fi- 
chtam  unius  domus  ssdificandss  in  Ula 
archa,  in  qua  est  molendinus  Willelmi 
de  camera...  Pro  illa  autem  Fichia  dictus 
Radulfus  et  hssredes  sui...  quatuor  libras 
censuales.,,  persolvere  tenebuntur.  Alia 
ann.  1818.  in  Ghartul.  S.  Maglor.  eh.  169  : 
Super  discordia  qtiSB...  vertitur  seu  verti 
speratur  super  Fichia,  refectione  seu  re- 
paratione  viss  seu  itineris  molendini  nos- 
tri de  gurco,  sito  in  Sequana  supra  ma- 
qnum  pontem  Paris,  et  super  mutatione 
Fichise  et  augmentatione  et  prolonciatione 
versus  partem  superiorem  gurgitts  dicti 
molendi,  etc.  Rursum  alia  ejusd.  ann. 
eh.  168  :  Faire  édifier  deus  moulins  bou- 
terez,  dont  la  jouee  ou  les  piex,  qui  seront 
fichiez  ou  assis  pardevers  le  coste  de  la 
peleterie,  ne  pourront  de  riens  eslre  assis, 
ne  mis,  ne  fichiez,  ne  passer  ou  estendre 
plus  avant  pardevers  ledit  coste,  que  la 
joue  ou  la  Fiche  qui  y  souloit  estre,  pour 
porter  et  soustenir  ledit  moulin. 

FIGHORRA,  [Piscationis  species.]  Vide 
Batuda, 

IFIGIALIS,  Dies  solempnis,  Sacerdos, 
urbanus.  Papias  MS.  Bituric.  Legen- 
dum  Fedalis,  vel  Festialis,  ut  habetur 
supra.  Vide  in  Fiscus. 

f  FIGILIS,  CuUer  sutorius,  in  Glossis 
MSS.  Sangerm.  Vide  Fico. 

1  FIGILUS,  Os  brachii  Radius  dictum. 
Vita  B.  Augustini  Eremi t8B,  Maii  tom.  4. 
pag.  625  :  Duo  ossium  frusta  brachii,  vul" 
gariter  vocata  Ficili, 

1  FIGITAS,  Fructus  flci,  apud  Nonium 
cab.  2. 

f  TIGITOR  ,  Collector  ficorum,  «pud 
eumdem  ex  Nsbvìo. 

FIGO,  Genus  calceamenti  monachici, 
vel  forte  rusticorum.  Certe  Italis  Fico 
rusticum  signiflcat.  Proinde  Fico  Hiber- 
nis  fuerit  Calceus  rusticorum.  Gloss.  Sa- 
xonicum  iElfrici  :  Fico,  sco,  i.  calceus. 
[Et  quidem  interdum  ex  materia  lignea 
confectos  ficones  colligitur  ex  Vita  S. 
Brìgid»  tom.  1.  Febr.  pa^.  182:  Tunc 
invenit  a  Deo  bonum  consilium,  et  imple- 
vit  duos  Ficones  suos  carbonibus  ignis,  et 
infixit  pedes  suos  in  eis.  Inde  tamen  mi- 
nime conci udendum  ficones  constanter 
calceos  fuisse  crassioris  formsB  et  mate- 
ria :  nam  prò  calceis  Episcqporum  usur- 
Sat.J  Anonymus  in  Vita  s.  Cuthberti 
!pisc.  n.  14  :  Ficones  novi,  quibus  calcea- 
tus  est,  in  Basilica  nostra  inter  reliquias 
prò  testimoniis  usque  hodie  habentur. 
Adden.  17.  Vita  S.Aidani  Episc.  Fer- 
nensis  cap.  2.  n.  18  :  Surgens  de  ledo, 
tenuit  Ificonem  circa  unum  pedem,  cucur- 
ritque  velocius  ad  silx)am  in  occursum  S. 
Maedhog.  Occurrit  pluries  in  Vitis  San- 
ctorum  Hiberniae.  [vide  Ficilis.] 

^  FIGOLEA,  Palus  ficulneus,  apud  Fes- 
tum. 

^  FIGOLHITA,  perperam  prò  Fithwita, 
in  Charta  Henrici  Reg.  Angl.  ex  Ghar- 
tophylacio  regio  Reg.  SQ.  n.  58.  Vide 
Futhwita, 

»  FIGONITUS,  Pr««a^u«,  augur,  Devin, 
Prov,  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657. 

1  FICOTITH.  Vide  Fieatum. 


1.  FIGTA,  Venetis  Fitta,  Dolor  acutior 
in  aliqua  parte  corporis,  quasi  in  ea 
aculeus  defìxus  esset,  cujusmodi  est  in 
pleuresi,  quem  Telum  vulgo  alii  vocant, 
nostri  Pointe.  Vita  S.  Eligli  auctore 
Audoeno  lib.  2.  cap.  28:  Quidam...,  pes- 
sima laborabat  ssgntudine,  denique  dira 
aique  intolerabili  percussus  Fida,  et 
morte  jamjamque  imminente,  et  jam  a 
statu  spiraminis  arcebatur.  Gregorius 
Tur.  lib.  5.  Hist.  cap.  5  :  Dormienti  ap- 
paruit  B,  Tetricus,...  et  hmc  dicens,  iw- 
gam,  quam  habebat  in  manu,  pedori  ejus 
cum  idu  valido  impulit.  In  quo  iUe  evigi- 
lana,  dum  cogitai^  quid  hoc  esset.  Fida 
in  loco  Ulo  defigxtur,  ac  dolore  maxima 
cruciatur.  Idem  lib.  8.  Miracul.  S.  Mar- 
tini cap.  10  :  Ero^  autem  subitaneus 
(dolor)  tanquam  clavus  affligens,  atque 
Ita  Ftdam  gravissimam  ddhat,  ut  ple- 
rumque  eclystmgeneraret,  etc,  Academi- 
cis  Gruscanis,  Fitta,  est  dolore  pungente 
di  qìiando  in  quando. 

®  2.  FIGTA,  Idem  quod  Fidus  4.  Cen- 
sus,  locatio,  pensio,  reditus,  vectigal 
certum  et  fixum.  Charta  ann.  888.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  28: 
Cedo  vobis  farinaria,  qui  est  construdus 
super  Latcuda,  et  in  ipsa  riparia  prato 
dominicario,  presbodenas,  Fidas,  totum 
et  ab  integrum  vobis  cedo.  Alla  ann.  14O0. 
in  Stat.  Perus.  pag.  23  :  Item  de  d  prò 
culmagiis,  qui  quidem  census,  decima  et 
Fida  et  reditus,  etc. 

FIGTABILIS,  FidalUius,  Fidatio.  Vide 
Fidìts  4. 

]  nGTILERIUS.  Vide  Fdillerus. 

t  FIGTILIARIUS,  '0<rTp(xxoitoi6c,  Figulus, 
in  Gloss.  Gr.  Lat.  perperam  in  MS.  Fi- 
diarius. 

FIGTITIA,  Simulatio.  Fleta  lib.  2.  oap. 
76.  {  2  ;  Cum  caric^toribus  prsRsens  existat 
PrssposUus  tota  die,  ut  sine  Fiditia  die- 
tam  finiant  et  laborent.  Galli  dicerent, 
sans  Feintise. 

^  Sans  fraulde  et  malice  eu  Faindise 
aucune,  in  Stat.  ann.  1873.  tom.  5.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  647.  art.  2.  Qua 
notione  ìntelligi  etiam  potest  vox  Fi- 
nesse, in  Lit.  remiss.  ann.  1451.  ex  Reg. 
181.  Chartoph.  reg.  eh.  17^.  ubi  legitur: 
Jouer  une  finesse.  AlisB  ejusd.  ann.  in 
Reg.  184.  eh.  289  :  Letir  administrer  bas- 
tons  ou  armeures  deffensables  pour  faire 
leurs  Finesses.  Ibi  enim  simulatione 
oblectamenti  nocere  intendebant  ii,  de 
quibus  hic  agitur.  Vide  infra  Fiduositas. 

IFIGTOR.  Vide  Fidus  4. 

^  FIGTOR  FORENSIS,  Circumforaneus 
homo,  Germ.  Marktschreier,  Histor.  Ar- 
chiep.  Bremens.  de  Borchard.  Grellen, 
vers.  128: 

Vemin  Tero  conaerat  TerbU  inofièniit, 
Ne  mendaz  appareat  aut  Fictor  Foreoais. 

l  nGTORIA.  Vide  FUora. 

^  FIGTORIUH,  Limes  in  agro  positus 
et  infixus,  ut  explicatur,  ad  Dipi.  Loth. 
reg.  ann.  982.  tom.  9.  Collect.  Histor. 
Frane,  pag.  648  :  Inde  ascendit  per  ipsam 
serram  usque  in  ipso  Fidorio  de  monte 
Pininelh,  etc.  Vide  mox  Fidus  6. 

•  1.  FIGTUALIS,  Ital.  Fittuario,  ut  Fic 
talitius  in  Fidus  4.  Stat.  Astse  col  lat.  11. 
cap.  16  :  Statutum  est  quod  si  collonus, 
vel  inquiHnus,  vel  Fidualis  partiarius, 
vel  emphiteota  alicus  recepii  investituram, 
vel  locatianem  seu  condudionem  ab  aii- 
quo,  etc. 

«  2.  FIGTUALIS,  adject.  Ad  Fidum  per- 
tinens.  Stat.  Mantuse  lib.  2.  cap.  24.  eK 
Cod.  reg.  4620  :  Si  vero  res  fuertt  emphi- 
teotica,  vel  Fidualis,  vel  dedmalis,  de. 
Vide  supra  Fidalicis^  res. 

•  FIGTUARinS,  Eodem  intellectu.  Pos- 


48& 


FIC 


FIO 


FID 


9idere  precario  Fictuario  naminei  in  Stai. 
Vercell.  lib.  1.  pag.  42.  f. 
I  FICTUM.  Vide  Fietu$  1. 

0  FICTUM,  Locationis  pretium,  Ital. 
Fitto,  Stat.  Vercell.  lib.  1,  pag.  16.  v«.  : 
Statutum  est  qitod  omnia  Ficta ,  qua 
communi  debentur,  et  causa  seu  ree  prop- 
ter  quts  debentur,  et  illi  qui  Ficta  reddunt 
communi,  etc.  Et  lib.  2.  pag.  41.  y«  :  Ita 
etiam  quod  prò  tempore  prasterito  Fictum 
domino  vel  qtJiasi  domino  oonveniens  solvi 
debeat.  Vide  Fictus  4. 

\  FICTUOSE,  Fiele.  Quod  maXitiose  seu 
Fictuose  aliquam  causam  non  proponet, 

quominus  prmdicta exequatur  ,     in 

Òharta  Hugoois  Àbb.  Corbeiensls  ann. 
1278.  ex  Tabularlo  ejusdem  Monasterii. 

^  FICTUOSITAS,  Flctio,  simulatio,  ina- 
nis  species.  Joan.  de  Gardalhaco  serm. 
in  Cfrcumcis.  Dom.  :  Dico  tertio  quod 
est  aliud  nomen  a  quo  multi  intitulantur 
hodie  in  hoc  mundo,  qttod  est  nomen  apa- 
renda  et  Fictuositatis,  et  tali  nomine 
utuntur  ypocrita,  qui  solum  habent  nO" 
men  fictum  et  aparenciarum  sanctitatis. 
Vide  suora  Fietitia. 

1  FIGTuRA,  (f.  prò  Fissura)  Sectura. 
Gloss.  Isid.  PrsBceptum  Odonis  Reg. 
Frane,  prò  Eccles.  Àusonensi,  Inter 
Concilia  Uisp.  tom.  8.  pag.  164.  col.  1  : 
Deinde  per  stratam  per  serram  longam 
discurrentem  super  villam  Matacanis, 
et  pervenit  ad  Ficturam  qui  discurrit  in 
LiwriccUo;  deinde  a  rivo  lato  usque  in 
Lubricatum.  Eadem  notione  qua  rictus  4. 

1.  FICTUS,  vel  Fictum.  Tabul.  S.  Se- 
veri apud  Marcam  in  Hist.  Beneharn. 
lib.  8.  cap.  12  :  Item  Hover  villam,  et  in 
Gottis  atlodium,  unumque  villanum  de 
Lera,  et  silvam,  atque  Fictum  de  Bussel 
trado  B.  Petro,  etc,  [Forte  eadem  notio 
est,  quffi  infra  vocis  Fictus  4J  [^  Idem 
omnino  videtur  quod  supra  Fictum,  uti 
et  seouens.l 

2.  FICTUS,  Alia  notione.  LAliam  esse  vix 
crediderim.J  Gharta  Gonradi  Imper. 
anud  Ugheflum  in  Episcop.  Gremonen- 
sib.  pag.  807  :  Ut  ei  aistrictum  suttm  tot- 
lant,  et  Fictum  de  molendinis,  ac  de  navi' 
bus  censum  solitum,  etc.  Gharta  Fride- 
rici  I.  Imp.  ann.  1158.  apud  eumdem 
tom.  4.  pag.  1293  :  Cum  omnibus  perti- 
nentiis,  cum  operibus,  servUiis,  districto. 
Fido,  pUicitOf  caterisque  aliiSf  etc.  Vide 
Statuta  Veneta  lib.  8.  cap.  8. 9.  et  supra 
Affictus,  et  infra  Fictus  4. 

8.  FICTUS.  Glosse  MSS.  ad  Alexandri 
latrosophistffi  libros  Passionum  :  Fictus, 
i.  anus  Fictus,  dicitur  a  fumoribus,  i. 
stercoribus. 

4.  FICTUS,  Idem  quod  Affictus,  de  qua 
voce  supra;  Gensus,  locatio,  pensio, 
reditus.  vectigal  flxum  et  certum  :  nam 
et  fictum  prò  fixum  dixisse  Veteres  ob- 
aervat  Salmasius  ad  Solinum.  Italis 
Fitto,  et  affitto.  [Hinc  in  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  Fictor,  Seigneur,  (a  quo 
scilicet  aliquid  ad  fictum  seu  censum 
certum  tenetur)  composeur  ou  oumeur,'] 
Paplas  :  Fictum  dicitur,  quod  inter  duos 
componitur  omni  anno  reddendum,  qui 
et  census.  Gharta  anni  1088.  apud  Ughel- 
lum  tom.  5.  pag.  1589  :  Dedit..,.  libeUario 
nomine  ad  Fictum  censum  reddendum, 
etc.  Gharta  Theodori  Marchionis  Montis- 
ferrati  anni  1824  :  Cum  fidelitatibus,  suc' 
cessionibus,  penis,  bannis,  multis,  Fictis, 
partiariis,  et  tertiiSf  cum  fodris,  taleis^ 
etc.  Alia  ann.  1884  :  Non  teneatur.,,  ad 
solutionem  Ficti,  seu  incantus  illat^im 
possessionum.  Alia  ann.  1246  :  Sine  tertio 
et  affaitamento,  et  Fido  proinde  Mona^- 
terio  dando.  Occurrit  prseterea  in  Statu- 
tis  Venetor.  ann.  1242.  lib.  8.  cap.  8.  in 
variis  Chartis  apud  Hieron.  Rubeum  in 


Hist.  Raven.  pag.  808.  Ughellum  tom.  5. 

fag.  676.  677.  em.  [Murator.  tom.  6.  col. 
188.   ubi  de  Gestis  Friderici  I.  Imp. 
Mabillonium  tom.  4.  Annal.  Benedict. 

gag.  544.]  etc.  Rollandinus  in  Summa 
rotarisB  cap.  1.  observat,  Fictum  sumi 
interdum  prò  precaria,  seu  emphyteusl. 
Vide  Libelius,  et  Oct.  Ferrarium  in 
Orig.  Ital.  [«>  Vide  Fictum.  Ghart.  Fri- 
derici I.  Imper.  ann.  1188.  ap.  Pertz. 
Leg.  tom.  2.  pag.  172:  Factum  pontis 
Podi,  et  Fictum  ejusdem  pontis  et  rega- 
lium.  Eadem  in  Pace  Gonstant.  J  21  .J 

FicTATiONES,  in  Gharta  Ottonis  M. 
Imp.  apud  Ugellum  in  Episcopis  Lau- 
densibus. 

FiCTABiLis ,  Censualis,  qui  censum 
persolvit.  Gharta  ann.  1827.  in  Regesto 
Privileglorum  Givitatum  Lombardi»  : 
Cum  accepissent  et  derobassent  Anziano 
de  Livrascha  massario,  et  FidabiU  Mona- 
chorum,  de.  Alia  Blanch»  Sabauda 
uxoris  Galeacii  Gomitis  Virtutum  :  Ab 
eis,  vel  eorum  massariis*  aut  Fictabilibus 
auferendis,  etc.  [•*  In  eh  art.  Garol.  IV. 
Imper.  ann.  1866.  apud  Glafey  Anecdot. 

gag.  22.  Fiddbiles  esse  Viduales  putat 
[altaus.  Glossar.  German.  col.  187.  voce 
Brotessen,] 

FicTALiGiiE  RES,  Dat»  ad  censum. 
Gharta  Lotharii  II.  Imp.  apud  Ughel- 
lum tom.  4.  pag.  815  :  Fi  omnia  jura  d 
possessioneSy  et  tenutcu  earum,  alodes, 
transfictalicùiSf  emphyteoticaricts,  precc^ 
riaSj  libeUarias,  Fidcuicias,  etc.  [^  Stat. 
Mantuffi  lib.  2.  cap.  24.  ex  Cod.  reg. 
4620  :  Si  jpdierit  quis  hujusmodi  Rem 
emphiteoticam  vel  Fidaliciam^  etc.  Vide 
in  Fictus  4.J 

^  FiGTÀLiGius,  Inquilinus,  fundi  ad 
fictum  conductor,  Ital.  Fittaiuolo.  Stat. 
Pallav.  lib.  2.  cap.  24.  pag.  92  :  Si  qua 
universitaSf  collegium,  vel  singularis  per' 
sona..,  spoliaverit,  turbaverit  vel  molesta^ 
verit,..  aliquem  laboratorem,  mezadrum, 
colonum,  Fidalitium  vel  inquilinum,  etc. 
Vide  Fidualis  et  Fiduarius  suis  locis. 

o  5.  FICTUS.  Stat.  Ast»  collat.  11.  cap. 
68.  pag.  82.  V*  :  OrdincUum  est  quod  aù' 
qua  persona  non  capiat  Fictum  ab  aliquo 
revenditore  vel  revenditrice,  qui  vel  qua 
vendat  ante  aliquam  ecclesiam  vel  porti- 
cum  dlicuius  ecclesia  de  Ast,  Forte  Larva. 

»  6.  FltìTUS^  prò  Fixus,  uti  dixisse  Ve- 
teres observat  Salmasius  ad  Solinum. 
MS.  de  Re  milit.  et  mach,  belile,  cap. 
154  :  Levatorium  super  barcharum  pontem 
causa  patos  Fictos  in  aqua  debarbandi 
levatur, 

FICTWITA,  Pnestationis  species,  An- 
glis,  in  Monastico  Anglic.  tom.  1.  pag. 
508.  [Vocabularium  Anglo-Gali.  MS.  in 
Beccensi  Tabularlo  :  Fict'wyta,  Quitte 
de  meslée.  Vide  Futhwita.] 

o  FICUNDEUH,  Ficetum  seu  locus  flcis 
arboribus  consitus.  Saledibuset  salicetis, 
virgariis,  Ficundeis  cunctis,  etc.  in  Gharta 
ann.  circ.  951.  apud  Ughell.  tom.  1. 
Ital.  sacr.  edit.  ann.  1717.  col.  722. 

FICUS.  Papias:  Marisca,  exta  premi- 
nentia,  qua  vulgo  Ficus  dicitur.  Ebrardus 
Betun.  in  Graacismo  cap.  12  : 

Eli  Ficus,  morhoB  ;  est  Ficus  frudiis  et  arbor. 

[M  Gelsus  lib.  6.  cap.  8.  hunc  morbum 
grsece  (rSxaxnv  appellat.  Vide  Forcelli- 
num.][  Morbum  hunc  fetidum  etiam 
memorat  Martialis  Epigr.  1.  65: 

Dioemus  ficus,  qnss  sdmu«  io  arbore  nasci, 
Dicemns  PKeos,  CccUiaoe,  toot. 

Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Ficus,  Fìcz, 
une  maladie.  Vita  S.  Anselmi  Èpisc. 
Lucensis  cap.  74  :  ErcU  vir  quidam,  qui 
Ficus  agritudine  vehetnenter  virente,  de. 


P  Acta  S.  Domin.  tom.  1.  Aug.  pag.  558. 
col.  2  :  QusRdam  mulier..,  passa  fuit  nw 
lum  Fid  in  immo  et  labio  superiori  per 
duos  annos  d  ampUus  ;  d  habebat  nasum 
et  labium  groseum  plusquam  ovum  aaX' 
lina ,  d  multum  Vosleoat.]  Est  etiam 
equorum  morbus,  Italis  Fico,  de  quo  sic 
Petrus  Grescentius  lib.  8.  de  Agricult. 
cap.  66:  Acddit  quandU>que,  quod  pes 
laditur  subtus  ungulam  in  medio  sola  ex 
ferro  vel  alia  re  dura  intrantem  usque  ad 
tuellum,  ex  quo  tueUus  laditur,  ex  qua 
Iasione,  cum  ungula  non  inciditur  drcun- 
quaque,  ut  debd,  nckscitur  super  tuello 
quadam  camis  superfluitas,  qua  superat 
sola  superficiem,  Ficus  vulgariter  nomi* 
natur.  viae  prssterea  Jordanum  Rufum 
Galabrum  MS.  lib.  2.  de  Equorum  me- 
dicaminibus  ad  Fridericum  Imperat. 

WT  Alius  est  morbus  qui  Fd  dicitur 
in  Ordinat.  Johannis  Frane.  Reg.  ann. 
1868.  tom.  8.  Ordinat.  pag.  611  :  Nul 
boucher  pourra  ne  devra  tuer  en  ladite 
boucherie  aucune  grosse  bète  qui  ait  le 
Fil,  et  ou  cas  qu'il  seroit  trouve  sur  au' 
cun  il  perdroit  la  bete  et  seroit  arse  devant 
son  huis.  Est  autem  FU  seu  /i  aut  fu,  ut 
Jam  dicimus,  Boum  lepra  vel  elephan- 
tiasis. 

^  Eo  spectat  vox  Fieux,  quas  Bos 
morbo,  nostrip  Fy  nuncupato,  laborans 
signifìcatur.  Lit.  remiss.  ann.  1896.  in 
Reg.  151.  Ghartoph.  reg.  eh.  78:  Après 
que  icellui  buef  eust  està  abatu  et  tue..,, 
nostre  prévost  fist  icellui  esgarder  par 
bouchers  et  les  maistres  du  mestier;  les' 
quels  jasoit  ce  que  ledit  buef  ne  fust  pas 
Fieux,,,,  par  Unir  rapport  et  relation  fu 
ledit  buef  condempne  à  enfouir,  Stat. 
carnif.  art.  4.  in  Lib.  rub.  fol.  magn. 
Abbavil.  :  Que  nulz  ne  vende  ossi  point 
de  char  soursemée.ne  ayant  Fy, 

•  Hinc  nostris  Fy  Fy  dicunt,  ut  fasti- 
dium  contemtumve,  imo  et  odium  signi- 
flcent.  Lit.  remiss.  ann.  1881.  in  Reg. 
119.  eh.  402:  Johannes  de  Manso  cum 
certos  processus  apostolieos  publicaret  d 
exequeretur  centra  quosdam  homines  in 
villa  de  RupeUa,,,,  ex  hiis  indignati  can- 
tra ipsum  archipreshiterum  d  executorem 
se  protinus  insurgentes  d  commoti,  Fy 
Fy  de  te  et  tuis  hujusmodi  processibus 
apostolicis. 

•  Ficus  Fa.gere.  Vide  supra  in  Fi- 
caia 2. 

Sub  Ficu  et  Vite,  Proverbialis  lo- 
quendi  formula,  qua  rerum  abundantia 
signifìcatur,  sat  frequens  in  veteri  Tes- 
tamento. Joannes  Berardl  in  Prologo  ad 
Ghron.  Gasauriense  :  Omnis  iUa  regio.., 
frequentibus  villis  atque  casalibus  inha* 
bitab(Uur,  et  quasi  sub  Ficu  et  vite,  vd  in 
propriis  praaxis  erat  hominum  illius  tem 
ports  incolatus.  Benjaminus  Tudelensis 
in  Itiner.  pag.  27:  Comedentes  et  bibentes 

2ui8que  sìw  VitedFicu  sua.  Utitur  etiam 
irdericus  Vital.  lib.  4.  pag.  588.  et  Ar- 
noldus  Lubec.  lib.  2.  cap.  1. 

•  FIDA.  Vide  supra  Exfida. 

I  FIDA6IUH,  Idem  quod  infra  Fidan* 
tia,  Prsestatio,  tributum.  Gharta  Guil- 
lelmi  I.  Reg.  Sicil.  tom.  2.  Rullar.  Gasin. 
pag.  175  :  Sed  idem  sacrum  ccenobium, 
vel  ab  omni  pedagio,  aquatico  atque  quo- 
libd  Fidaqio,  per  totum  iam  dictum  nos' 
trum  Sicilia  regnum  totaìUer  sit  immune. 

FIDAMEN,  Fides.  Gyprianus,  seu  Ter- 
tull.  in  Garmine  ad  Senatorem  vers.  58: 

Corrife  ftolictnin  Fidamiue,  oorrifl^  meotem. 

nUAMORA.  Gharta  Guillelmi  Regis 
SiciliSB  ann.  1178.  apud  Ughellum  tom. 
8.  Italis  sacra:  Coneedimus  etiam  in 
diete  Monasterio  cadua  Itgnorum  absque 
uUis  forestagiis,  et  volumus  diam  d  inhi- 


FID 


FID 


EH) 


485 


hemuB,  u$  nuUua  sU,  qui  Fidamoras  ei 
auferat, 

^  Quid  si  legeretar  terminatione  Lon- 
gobardica, Ftdoitora,  ab  Italico  Fida, 
qua  voce  Academici  Cruscani  Intel li- 
gunt  Pascuum  pascendis  animalibus 
locatum  atque  assecuratum  ;  quod  loco 
laudato  baud  «gre  aptari  potest. 

1  FIOANGERIA,  Fidangiarja.  Vide  in 
Fidantia, 

FIOANTIA,  Fidejussio,  sponsio,  Fi- 
dane Italis,  Fianca  Hispanis.  [Gharta 
ann.  1060.  in  Append.  ad  Marcam  His- 
pan.  col.  1120:  Paciant  Fidantias  et  sa- 
cramentoa  tales  ad  prssdictam  Luciani 
quaUa  homo  dehet  facere  ad  9uum  Senio- 
rem  de  cui  tenetur  suorum  ccutros.  Alia 
ann.  1206.  apudMarten.tom.  1.  Ampliss. 
Collect.  pag.  1071  :  Et  ego  P,  Dei  grcUia 
Rbx  Àragonum  facto  vobi»  Ermengaudo 
Urgeliensi  Corniti,  et  ipsi  Elieaenaa  li" 
benter  prssdictam  Fidantiam,  et  convenio 
vobis  omnibus  attendere,  Occurrit  prse- 
terea  in  Gbron.  Modoetiensi  apud  Mu- 
rator.  tom.  12.  col.  1176.]  Le  Roman  de 
Jordain  de  Blaye  MS.  : 

Dame  Erembora  a  les  Flanees  priaes. 

Cbarta  Libertatum  de  la  Perouae  ann. 
1260.  apud  Thomasserium  :  A  la  Pae- 
rose  ne  doit  hon  prendre,  si  Fiance  voet 
donner,  etc. 

Fidantia  et  Fidentia,  Salvagardia. 
Anonymus  de  Desolatione  Monasterii 
Morimundensis  in  agro  Mediolanensi  : 
PraedÀctus  Ahbas  Florius  ad  protectUmetn 
domu8  8WB  procuraverat  Fidentiss  et  ac" 
curitatia  literis  prtemuniri.  [Bartbolo- 
msBus  Scriba  lib.  6.  Annal.  Genuens.  ad 
ann.  1280.  apud  Murator.  tom.  6.  col. 
463  :  Et  deatxnuerat  Januenees  quoa  con- 
tumelio$e  traetaverat  et  tractabat,  qui 
Januenaes  ad  Fidentiam  ipsius  Soldani 
causa  negotiandi  illuc  c^cesserant.  Ins- 
trum.  ann.  1240.  ex  parvo  Gbartul.  S. 
Victoris  Massi  1.  pag.  181  :  Quicquid  ad 
dictum  Monasterium  pertinet  in  tota  vodle 
Massilie,  et  ejus  territorio  seu  tenemento, 
sub  guidagio,  et  nrotectione,  et  Fidancia 
nostra recipimus.)  Gharta  ann.  1814.  apud 
Ughellum  in  Archiep.  Mediolan.  :  Di- 
rupta  Fidantia  per  eos  multis  vicibus 
promissa, 

Fidantia,  Fidejussor,  vel  Manuleva- 
tor  :  voces  Hispanis  familiares.  Vetus 
Gharta  apud  Marcam  lìb.  5.  Hist.  Bene- 
harn.  cap.  12  :  Et  si  hoc  denegarci,  per 
unamquamque  Fidanciam  800.  sol,  da- 
retj,.,  et  postea  in  eadem  firmitate  staret. 
Alia  ibidem  cap.  21  :  Dederunt  Fidan- 
cias,.,  Vicecomittssas...  Amaldum  de  Les- 
cun,,..  quod  nec  aliquis  descendens  de 
stirpe  Guillelmi  Ariof  inquietet,  nec  tur^ 
bet  supradictas  domos,  etc.  Jacobus  I. 
Rex.  Arag.  in  Foris  Oscae  ann.  1247.  fol. 
7  :  Si  aliquis  homo  fuerit  Fidantia  prò 
aliquo  homine,  vel  prò  alia  qualtbet 
causa,  etc. 

Fidantia  de  Directo,  qua  quis  rec- 
tum  se  alieni  seu  jus  facturum  spondet. 
Vide  Foros  Aragon.  pag.  14.  v.  Edit. 
1624.  et  Michaelem  del  Molino  in  Reper- 
torio Fororum  Aragon. 

Fidantia  Juris,  in  iisdem  Foris  pag. 
96. 

Fidantia  SALViTATi8,apud  eumdem. 
Molinum,  qua  quis  rem  salvam  alteri 

Srsstat  et  cavet,  Garantit.  Vide  eum- 
em  Scriptorem. 

Fidantia  de  Riedra,  apud  eumdem. 
Vide  Riedra. 

Fidantia  de  la  Spera,  et  Fidantia 
de  la  Torna,  quss  ddbatur  et  prastaba- 
tur  olim,  quando  alimis  rMtabatur  ad 
batalliam,  etc.  Idem,  vide  Toma. 


Fidantia,  quss  ignem  facit,  in  Obser- 
vantiis  Regni  Aragon.  lib.  2.  tit.  de  Sa- 
ti&dando,  fi.  qui  focum  et  SBdem  habet 
in  loco. 

Fidantia  de  prima  et  secunda  Croce. 
Vide  Crux. 

Fidantia,  Praestatio,  tributum.  Falco 
Beneventan.  ann.  1122  :  Mandavit  ut  ne- 
que  sibi,  ncque  Corniti  lordano  auxilium 
prsestarent,  et  daret  eis  et  concederet  Fi- 
dantias et  pensiones,  quss  a  Castello  Fé- 
nuculo...  éxibant.  Gharta  Rogerii  Regis 
SiciliSB  ann.  1187.  apud  eumdem  :  ui- 
mittimus  et  condonavxmus  vobis...  Fidan- 
cias  subscriptas,  videlicet  denariorum 
redditus,  satutes,  angarias,  terraticum, 
etc.  Adde  pag.  810.  814.  Gharta  Garoli  II. 
SiciliSB  Regis  ann.  1289.  aqud  Rainal- 
dum  in  Annali b.  Ecclesiast.  ann.  1285. 
5  :  Fidantias  ab  omnibus  remitti  facie- 
mus,  et  remittemus  eisdem,  Fidantiarum 
autem  remissio,  est  concessio  libertatis,  ut 
cives  Beneventani  possint  libere  proprias 
vineas  et  terras  excolere,  ipsarumque 
fructus  et  fruges  recolligere,  sine  aliqua 
exactione  vel  munere,  vel  etiam  datione. 
[Idem  totidem  verbis  legitur  apud  Mar- 
ten.  tom.  2.  Anecd.  col.  282.  in  Epist. 
Glementis  PP.  IV.  qua  Regnum  Siciliae 
Garolo  S.  Ludovici  fratri  in  feudum 
concedit.  Occurrit  prseterea  in  Enume- 
ratione  Jurium  Gomit.  Biterr.  ann.  1252.] 

Affidantiare ,  Fidantia,  seu  vade 
rem  prsestare.  Fori  Ose»  ann.  1247  : 
Dictum  autem  affirmative  potest  mutari 
et  renuntiari  semper,  antequam  causa  sit 
Af/ldantiata.  Causa  diffidantiata,  in  Ob- 
servantiis  Regni  Arag.  lib.  6.  tit.  de 
Generali b.  privileg.  1 17. 

Fidangeria.  lidem  fori  f.  5  :  Si  quis 
miserit  fidantiam,  et  dixerit  fidanttss  suts: 
Si  damnum  vobis  evenerit,  de  ista  F%- 
danceria,  super  istam  damum,  etc. 

5  FiDANCiARiA.  lidem  Fori  fol.  21  : 
Villanus  de  Parada  tenetur  fide  jubere 
prò  «140  domino,  quotiescumque  necesse 
fuerit  ipso  domino,  et  dominus  trahat  ip- 
sum  de  ipsa  Fidanciaria,  ita  quod  prò 
illa  non  veniat  ei  damnum,  vel  paria.  Et 
ai  forte  pariabit  prò  ipsa  Fidanciaria,  de 
cetero  non  intret,  prò  illa  ipsa  Fidan^ 
eia,  etc. 

FIDARE,  Fidere.  Usatici  Barcinonen- 
ses  MSS.  cap.  56:  Hc^eant  perfectam 
fidem,  et  veram  locutUmem,  ita  ut  omnes... 
possint  se  in  illis  Fidare,  etc.  Itali  Fidare 
hac  notione  dicunt. 

^  FIDATA,  Idem  quod  Fidantia,  prses- 
tatio,  tributum.  Ghron.  Farfense,  auc* 
tore  Gregorio  Monache,  apud  Murator. 
tom.  2.  part.  2.  col.  421  :  Sianualia  quss 
fedi  Beraldus  Abbaa  in  Scandrilta  Ec^ 
desia  S.  Joannis  Alberti,  et  omnes  Fidatas 
de  ipaa  terra  de  rebus  praedictis  hujus 
Monasterii  prasdicti  infra  Romam,  terra 
et  campua  Agonia  cum  caaia,  hortia  et 
cryptia  quoa  tenent  Stephanua  Preabyter  ; 
terra  et  vineas  quaa  tenet  Stephania  Leo- 
nia  Curta-Braca. 

FIDATOR,  Gui  aliquid  commendatur, 
deponitur.  Fori  Oscsb  ann.  1247.  sub  Ja- 
coDOl.  Rege  Aragon.  fol.  9:  Nullua  debet 
pignorare  vidnum  auum,  si  Fidator  vét 
debitor  suus  non  est. 

^  FIDATUS,  Gui  fides  haberi  potest, 
fldelis.  Acta  varia  de  schismate  Ponti-* 
flcum  Avenion.  apud  Marten.  tom.  2. 
Anecd.  col.  1316  :  Item,  ^uod  quUibet  ex 
praadictis  duobus  dominis  debeat  secum 
ducere...  centum  balistarios,  quantum 
fieri  poterit,  honeatos  et  Fidatos...  prò 
custodia  et  defensione  dictarum  partium. 

FIDEDIGERE,  Fidejubere.  Gloss.  Lat. 
MS.  Regium  :  Consponsores,  alterutrum 
Fidedicentea.  Alibi  :  Vadatur^  promittit. 


follicetur,  Fidedicit.  Ita  etiam  in  Gloss. 
sidori.  Apuleius  de  Deo  Socrat.  :  Quis 
prò  te  Deus  Fidedicet  f  Ita  enim  rescri- 
buntviri  docti,  prò  fidem  dicet.  Anianus 
lib.  1.  Sentent.  Pauli  cap.  9  :  Si  minor 
majorem  Fidedicat,  licet  ipse  teneri  non 
posaitj  tamen,  quem  Fidedioeit,  teneri  pò- 
test.  Ubi  Fidedicere  aliquem  est,  quod 
Grseci  dicunt  tyyMàa^al  Tiva.  Est  igitur 
Fidedicere,  per  fidem  suam  aliquid  pro- 
mittere,  quod  et  fidepromittere  unico 
verbo  dixit  idem  Anianus  ibid.  in  Sen- 
tent. Pauli.  [^  et  Gaius  lib.  8.  sect.  92. 
112. 116.J 

Fidedictor,  Sponsor.  S.  Augustinus 
Epist.  28.  de  baptizandis  pueris  :  Quando 
aà  baptismum  offeruntur,  prò  eis  parentes 
tanquam  Fidedictores  respondent.  Tabu- 
lari um  Gonchensis  Abbatis  in  Ruthenis 
Gh.dSi:  Et  de  hoc  dedi  Fidedictorem  Gir- 
berto  de  Cabdenago,  etc. 

FiDEDiCTUs,  prò  quo  spondetur,  apud 
Scriptorem  Vit»  S.  Lupicini  Abbat.  Ju- 
rensis  n.  9. 

FiDEDiCTio,  Fidejussio.  HistoriaFun- 
dationis  Monasterii  Gladbacensis  cap. 
18  :  S.Petrus  eo  tempore  sua  suscepit  cum 
Fidedietione,  quod  Coanobium  pridictum 
cum  omni  affectu  debent  reaedtficare^  etc. 
Mox  :  In  haac  Fidejussionis  verba  dimis" 
sus,  etc. 

FIDEDI6NI,  Testes  a^tóictorot.  Tales  ho- 
mines,  qtwrum  fides  admittitur  in  Legi- 
bus  Luithpranoi  Regis  Longob.  tit.  70. 

!i  1.  r»  95.  (fi,  42.)]  et  Ratchis  tit.  4.  1 1. 
^  tit.  1.]  Praesertim  vero  ita  dicuntur 
,estes  producti  ex  Glero,  vel  Monaste- 
rio,  qui  ex  ipsa  GlericatursB,  aut  Mona- 
chismi professione,  nullo  interposito 
sacramento,  fide  habentur  digni,  cum 
quidpiam  in  Judicio  attestantur.  Lex 
Longobardorum  lib.  2.  tit.  47.  $  11* 
[o*  Henric.  II.  cap.  1]  :  Decemimus,  ut 
nec  Episcopi,  nec  Presbyteri,  nec  cujus- 
cumque  ordinis  Clericua,  non  Abbaa,  non 
aliquia  Monachua,  vel  Sanctimonialia  in 
qualicumque  controveraia  aive  criminali, 
aive  dvilt  juajurandum  qualtbet  ratione 
compeUatur  aubire  :  aed  advocatia  auia 
propriia  idoneia  hoc  offidum  debeant 
delegare.  [^  Sifridi  Archiep.  Mogunt. 
chart.  ann.  1287.  prò  Gunrado  no- 
bil.  de  Merenberg.  apud  Guden.  in  cod. 
diplom.  tom.  1.  pag.  545  :  Vallato  con- 
tractu  ex  parte  noatra  Fidei  dacione,  ex 
aUera  vero  juramento,  corporaliter  press» 
tUo?i  Regiam  Majestat.  Ho.  1.  cap.  19.  | 
9  :  Presbyter  nil  redpiat,  nid  sub  testi- 
monio Fidedignorum.  Gharta  01  ai  Ros- 
childensis  Episcopi  ann.  1818.  apud 
Isaacum  Pontanum  lib.  7.  Hist.  Dan.  : 
Promiserunt  in  manus  D.  Regis,  ac  Do- 
minorum  Othonis  Comitis  ab  Hoya,  et 
Henrici  Domini  Magnatolenaia,  ac  multo- 
rum  Fidedignorum,  Militum,  et  Armige- 
rerum,  etc.  Vide  Fletam  lib.  1.  cap.  41.  { 
5.  et  aliis  locis.  Bine 

FiDEDiGNiTAS,  pro  Testimonio  a  Gle- 
ricis  et  Monachis  praBStito.  Decreta  Si- 
gismundi  Regis  Hun^arise  ann.  1485  : 
Cum  hominibua  et  teatimoniis  Capitula- 
ribus  et  Conventualibus,  quaa  communiter 
Fidedignitates  vocantur.  Alibi  :  Personis 
autem  teatimonialibua  Capitulorum  et 
Conventuum,  pro  dngulia  diebua,  quibua 
in  itinere  Fidedignitatia  proceaaerint,  aol- 
vantur  12.  denarii,  etc. 

FIDEFODODINCUL.  Observanti»  Regni 
Aragon.  lib.  8.  tit.  de  injuriis,  |  2  :  Nota, 
quod  de  conauetudine  Reffni  antiqua, 
quia  hoc  verbum,  Fidefododincul,  est  vul- 
gare  Àragonum,  et  communiter  usitatum, 
d  centra  aliquem  prorumpatur,  non  in- 
dudt  caloniam  :  secus,  d  adjidat  ultra, 


486 


FID 


FID 


FID 


quia  fune  caloniam  incurrit  de  consuetU" 
(Une  Regni. 

^  FIDEFRAGIUM,  Fidefraqus.  Vide  in 
Fides, 

FIDEIGAPTIO.  Vide  in  Fides, 

0  nDEIGOMMISSUM,  Testamentum, 
instrumentum  fide  sua  assertunu  Tes- 
tam.  ann.  1165.  apud  Murator.  in  Antiq. 
Èstens.  pag.  824  :  Quidguid  kàbeo  in  Ca- 
sale atque  in  Scodesia  m  meo  domnicato, 
fiUm  mem  Donella,  vel  ejus  Uberis,  filia 
mea  defuncta,  medietatem  per  Fideicom- 
missum  relinquo.  [**  Vide  J  C] 

3^  TLegitur  sensu  vulgari  :  «  Pro  re- 
medii  animse  Freduloni,  corniti  condam, 
per  Fidei  commissum  quod  no  bis  injun- 
xit  in  pago  Ruthenico...  omnem  medie- 
tatem ab  integrum.  (Basilicaa  Rutbeno- 
rum  donamus).  »  In  mus.  arcb.  dep.  p. 
17,  an.  856.] 

1  FiDEiGOMMissAJUUS,  Testamenti  exe- 
cutor.  Chron.  Farfense,  auctore  Grego- 
rio Monacbo,  ajpud  Murator.  tom.  2.part. 

2.  col.  587  :  Quidam  autem  Franco  n^ilis 
vir,  qui  voeabatur  de  Doaroa,  et  Seuguo, 
ambo  sodi  et  Fideicommissarii  cujusdam 
Joannis  Muti  prò  ejus  anima  confirma' 
verunt  per  chartam  donationis  in  hoc  Mo- 
nasterio  guasdam  res  ipsius  in  territorio 
Sabinenst,  Ibidem  col.  596  :  Item  Saxo 
judex  Romanus  filius  Elpiczonis  concessit 
in  hoc  Monasterio  res  cujusdam  Cencii, 
cujus  erat  Fideicommissarius.  [«*  Vide 
Manufidelis,  et  Haltaus.  Glossar.  Germ. 
voce  Treuhtsnder,  col.  1805.] 

^  Foyement  appellatur  in  Gbarta  ann. 
1855.  tom.  2.  Hist.  Leod.  pag.  420  :  Item 
que  Foyemens  ne  puist  vendre  heritaiges 
partenans  alle  exeeution  de  testament  de 
cely,  qui  Foyemens  les  aurat  constitué,  etc. 
f  FIDEI-HAGHIA.  Vide  in  Fides, 
i  FIDEIMANnS  et  Fideles-Mànus, 
Viri  probat»  fidei,  quibus  rei  promiss» 
ezecutio  mandatur.  Gharta  ann.  1067. 
apud  Marten.  tom.  2.  Ampliss.  Gollect. 
col.  72  :  Tradidi  Sprimont  prò  Genape  in 
Fideimanus  ad  opus  Ecclesim,  si  aut  in 
itinere  mortuusy  aut  reversus  Genape  Ec- 
clesise  non  solvdarem^  et  mutuata  non 
restituerem,  Fideimanus  hi  sunt,  Fieze" 
Unus  et  Albertus  de  Braz,  Adelardus  de 
Hamne.  Fidejussores  hi  sunt,  Francho 
frater  Alberici^  Wamerus,  etc.  Instrum. 
Bodulfi  Prsepositi  S.  Johannis  Leodien- 
sis  ann.  1177.  apud  Marten.  tom.  1.  Am- 

Sllss.  Gollect.  col.  905  :  Ex  hie  omnibus 
iligenter  procurandis  Fideles-manus  De- 
canum  Mwgistrum  Benedictum^  Nicolaum 
de  SuperioripoiUe  et  Julianum  Cellera- 
rium  consensu  Ecclesia  adhibuit...  ut 
horum  trium  quasi  funiculo  triplici,  solli- 
citudo  rei  constitutas  indissolubilis  et  suf- 
ficienSfOratia  Dei  cooperante,  permaneat. 

FIDEJuRARE.  Tabular.  B.  Marise  Go- 
lumbensis  dioeces.  Garnot.  :  Radulfus 
pater  et  Radulfus  filius  et  alii  fratres  Mi- 
lites,  qui  ibi  erant,  Fidejuraverunt,  quod 
ab  ilio  die,  etc,  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Ftdei^ 
promissores,  TCKrctgitaYfi'kxaii. 

FIDEJUSSORES  ToLLEREdicebatur  Ju- 
dex, qui  in  Jus  vocatum,  aut  accusatum 
de  aliquo  crimine,  vadem  dare  ad  dic- 
tam  diem  juri  se  stiturum,  cogebat. 
Vita  S.  Praejecti  Eplsc.  et  Mart.  cap.  8  : 
ObUnuitque  cum  Principe,  ut  Missosex  la- 
tere  dirigerete  qui  eum  per  Fidejussores 
nuntiarenty  et  in  aula  Regie  facerent 
prassentari.  Mox  :  Et  quomodo  per  Fi-- 
dejussores  venisset,  explieitus  depromit. 
Vetus  Notitia  apud  Perardum  in  Bur*- 
gundicis  pag.  8d  :  Dedit  Maurinus  Fide- 
jussorem  nomine  Autardo,  de  sua  prss- 
eentia.  Per  Fidejussores  ad  prsssentiam 
Regie  deduci,  in  Gapitul.  Garoli  M.  lib. 

3.  cap.  34.  in  Gapitul.  Garoli  G.  tit.  12. 


cap.  1.  4.  5.  7.  tit.  20.  cap.  6.  tit.  29.  cap. 
3.  tit.  81.  cap.  23.  tit.  39.  cap.  4.  Per  Fi- 
dejussores ad  palatium  Regis  venire,  in 
Gapitul.  Garoli  M.  lib.  5.  cap.  43.  147. 
rf^  98.  278.]  Per  Fidejussores  aa  pkLcitum 
Regis  venire,  in  Addit.  4.  Lud.  Imp.  cap. 
72.  in  Gapitul.  Garoli  G.  tit.  82.  cap.  3. 
Suo  Fidejussione  ad  palatium  venire, 
compelli,  in  Addit.  4.  Lud.  Imp.  cap.  77. 
Per  Fidejussores  mitti  ad  prmsentiam 
Regis,  in  Addit.  4.  Lud.  Imp.  cap.  76. 
Per  Fidejussores  constringere,  ut  reveniat 
ad  palatium,  in  Gapitul.  Garoli  G.  tit 
39.  cap.  1.  Per  Fidejussores  ad  mallum 
adduci,  in  Gapitul.  Gar.  G.  tit.  39.  cap. 
3.  Epist.  69.  inter  Francicas  tom.  1. 
Hist.  Frane.  :  Non  aliter  fiat,  nisi  in  pla- 
cito, quod  vobis  supra  scriptus  Pontifex 
denuntiaverit,  memorato  Diacono  vestro 
per  Fidejussores  una  cum  indiculo  vestro 
ante  parvitatem  nostram  faeiatis  venire. 
Adde  Joannem  VUI.  PP.  Epist.  228.  Le- 
ges  Guillelmi  Notbi  :  Omnts  homo,  qui 
vóluerit  se  teneri  prò  libero,  sit  in  plegio, 
ut  plegius  eum  habeat  ad  justitiam,  si 
quid  offenderli  :  et  si  quisquam  evaserit, 
talium  videant  plegii,  ut  solvant,  quod 
calumniatum  est,  etc,  ÉJusmodi  Fidejus- 
sorum  mentio  est  apud  Gregorium  Tu- 
ron.  lib.  4.  Hist.  cap.  43.  lib.  8.  cap.  7. 
12.  43.  lib.  9.  cap.  8.  in  Goncilio  Metensi 
ann.  758.  cap.  1.  etc.  Hìnc  Pignerari  di- 
cuntur  rei,  seu  in  jus  vocati.  Gonventus 
Ticinensis  ann.  858.  cap.  3  :  De  liberis 
fiominibus,  qui.,,  cantra  ìegem  adplacita 
protrahuntur,  et  ideo  Pigneràbantur, 
constitiUum  est,  ut  secundum  legem  pch 
troni  eorum  eos  ad  placitum  adducant,  et 
si  quis  cantra  hanc  nostram  auctoritatem, 
et  eorum  legem  Pignerare  aut  distringere 
prassumpserit,  etc,  Quod  si  reus  Fidejus- 
sores non  haberet,  in  custodia  servaba- 
tur,  ut  est  in  Gapitulari  Plpini  Regis 
Itali»  cap.  36. 

Occurrft  autem  passim  bsc  formula 
in  privilegiis  et  immunitatibus  Eccle- 
siis  concessis,  qua  ludices  vetantur  in 
eorum  terris,  cui  auaiendas  altercationes 
ingredi,  Freda  de  quibuslibet  causis  exi- 
gere,  aut  mansiones  velparatcks  tollera,  ut 
apud  Marculfum  lib.  1.  form.  8.  27.  28. 
etc.  Quo  verborum  circuitu  nibil  aliud 
intelligitur,  quam  ut  judex  in  terris,  in 
quibus  immunitas  concessa  est,  Jus  non 
dicat,  aut  justitiam  non  exerceat.  Gharta 
Garoli  Simplicis  apud  Sammarthanos 
in  Archiep.  Narbon.  :  Quod  in  sua  paro' 
chia,..  gravissima  increverit  consuetudo, 
de  eo,  quod  Comites  atque  judices,  ceu 
ministri  illorum,  Sacerdotes  Domini,  sive 
reliquos  Ecdesiss  ministros  ad  placitum 
suum  violenter  ducere,  et  Fidejussores 
tollera,  atque  eos  more  lAiicorum  dietrin- 
gereprmsumant, 

ms^  Fidejussores  etiam  debitoribus 
suis  dabant  creditores,  ut  pignora  sci- 
lìcet  quffi  illi  dederant,  tutius  recipere 
possent.  Id  patet  ex  Legibus  Luitb- 
prandi  Regis  apud  Murator.  tom.  1.  part. 
2.  pag.  76.  col.  2  :  Si  ad  giuidiam  suam 
solvendam  quispiam  liber  homo  tres  Fide- 
jussores habuerit  lU)eros  homines.  Et 
paulo  post  in  veteri  formula  :  Petre,  te 
appellai  Martinus,  quod  ipse  dedit  tibi 
vadia  deeem  solid.  vi.  Kal.  Augusti.  Vult 
euscipere  per  Fidejussores.  [^^  Luitpr.  85. 
sqq.  (5,  7.)  VideEdict.  Theodor,  cap.  135. 
infra  Obstagium  et  Salmanni.] 

FiDEJUSSOBES ,  Testamenti  executo- 
res,  in  Testamento  Hugonis  I.  Episcopi 
Tolosani,  apud  Gatellum  in  Hist.  Occl- 
tana  pag.  858. 

Fidejussores  dicti  etiam  patrinl, 
apud  S.  Eligium  in  Homilia  descripta 
tom.  5.  Spicilegii  Acherlani  pag.  212. 


lib.  2.  Gapitul.  cap.  46.  et  apud  alios 
laudatos  in  Dissert.  22.  ad  Joinvillam 
pag.  275. 

0  FIDEJUTRIZ,  qusB  prò  alio  fldejubet. 
Gharta  ann.  1391.  in  Keg.  8.  Armorial. 
gener.  part.  2.  pag.  xxvj  :  Et  prò  ipso  se 
constituU  Fidejutncem.,.  honesta  muUer 
nobilis  Falcona  Meyresim, 

^  FIDEIiE,  Prsdium,  quod  a  Tassallis 
seu  fidelibus  tenetur  et  colitur.  Testam. 
S.  Aldegund.  ann.  circ.  646.  in  Suppl.ad 
MiraBum  pag.  659.  col.  2  :  Ad  stipendia  et 
usus  eorum  (canonicorum)  tribui.,,  man" 
SOS  servorum  quinque  et  Fidelia  triginta, 
pratos  duosj  etc,  vide  in  Fideles. 

1  FIDELES  MANUS.  Vide  Fideimamu. 

1  FIDEUATOR,  Qui  et  Magieter  fide- 
lium,  Germ.  Seelgerether,  dicitur  is  pe- 
nes  quem  erat  disposi tio  piani m  funda- 
tionum  et  donationum.  vide  Hist  Fui* 
dens.  pag.  54.  [^  et  Haltaus.  Glossar. 
German.  col.  lo69.  voce  Seelgeraster.] 

1.  FIDEUS.  Ghristiani  dicti  IHkMds  post 
susceptum  baptismum,  quia  fidem  sus- 
ceperunt.  S.  Ambrosius  lib.  1.  de  Sa- 
cram.  cap.  1  :  In  ChriUiano  vira  prima 
est  fides.  Ideo  recte  Fideles  dicuntur,  qui 
baptizati  sunt,  S.  Augustinus  Tractat.  in 
Joann.  :  Interrogas  hominem,  ChriUianus 
es  f  respondet  tibi  :  non  sum  ;  adhuc  qtus' 
ris  ab  eo,  Catechumenus,  an  Fidelisf 
Idem  Epist.  67  :  Frater  Paulus  narrai 
gaudia  de  Go^nano^uod  non  solum  Chris- 
tianus  ;  sed  etiam  Fvdelis  sit  valde  bonus 
per  Pascha  proximum  baptizatus.  Vide 
eumdem  de  Verbis  Apostoli  Serm.  18. 
Innocent.  I.  Ep.  22.  cap.  2:  Qutsro,siunm 
eademque  sit  uxor  ejus,  qui  ante  Cata- 
chumenus ,  postea  sit  FìdeXis.  Ponti  US 
Diac.  in  Vita  S.  Gypriani  :  Quid  Chris- 
liana  plebe  faceret,  cui  de  Fide  nomen 
0«lf  [Gaffarus  lib.  1.  Anna].  Genuens. 
apud  Murator.  tom.  6.  col.  250:  Ut  lumen 
quod  tempore  Infidelium  quondam  in  uno- 
quoque  anno  ad  sepulcrum  venire  soUebat, 
nuncper  misericorcUam  suam  isttid  idem 
Fidelibus  suis  hodie  in  die  resurrectionis 
suss  ostenderet,] 

1  Fideles,  Dicti  etiam  ipsi  Sancti  qui 
Deojampotiuntur.  Instrum.  ann.  1076. 
tom.  8.  Spicileg.  Acher.  pag.  157 :  Siapud 
Regem  Regum  perpetuam  saXutem  obti» 
nere  cupimus,  nos  ejus  Martyres  casteros- 
que  Fideles,  quos  in  cadorum  curiaprtBva- 
lere  credimus  prò  nobis  necesse  est 
intercessores  adquirere  studeamus, 

2.  FIDELIS.  Subditus,  vassallus,  qui 
fidem  suam  domino  obstrinxit  fldeUta' 
lem  juravit.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Fidelis,  mff 
t6c,  SoOXoc.  Gloss.  Lat.  Gali.:  Fìdeiis, 
Feal.  Fideles  homines  sui,  apud  Lampri- 
dium,  famuli.  [Gbartul.  Gemmeticense 
tom.  1.  pag.  48:  Et  avons  droit  de  prendre 
de  chacun  de  nos  Hommes  de  Foy  chacun 
an  six  deniers  Toumois  de  charoy,]  Dom- 
nizo  lib.  1.  de  Vita  Mathild.  cap.  11  : 

Ut  Jnrarat  el  rogit  Iptum  more  FidtUt. 

Idem  lib.  2.  cap.  17  : 

Filius  eiae  Petrl  ri  Tolt  R«  sAifae  Fiddii. 


Tabularium  Dolense  ann.  927  :  Ibidem 
adjungo  ad  hujus  dedicationis  honorem, 
ut  omne  beneficium,  quod  ex  me  nunc  v» 
deinceps  nostri  Fide^  habent,  aut  habe* 
bunt,  etc. 

«  Nostris,  Faél  et  Feiaul.  Gharta  co- 
mit.  Nivern.  ann.  1250.  ex  Gbartul.  S. 
Steph.  Autiss.:  Nostre  amée  et  nostre 
Faelle  Adeline  lamareschaude  deNevers, 
etc.  Pactum  ann.  1278.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Burg.  pag.  87.  col.  2  :  Se 
lidiz  Feiaul  ou  tour  avancer  non  avent 
fait  autrefois  dus  homaiges,  etc.  Foiat,  in 


FID 


FID 


FH) 


48? 


Lit.  ann.  circ.  1860.  apud  Marteti.  tbsi. 

1.  Ampi.  GoUect.  col.  1479. 

1  FiDKLES  iMPERn,  Subditl,  Gali.  Sii- 
jeta  :  qaa  notione  acciplenda  vox  Fidelis 
in  antiqaioribus  Instrumentis.  Gesta 
Henrlci  VII.  llb.  2.  Rubr.  7.  apud  Mu- 
rator.  tom.  10.  col.  352  :  Optis  Ht  Fata- 
vinm  civitati  quatuor  eliaere  qxiùs  maltie' 
rintfFidelea  aumtaxctt  Impeni. 

•  FiDELES  iMPERn  DB  J  ANtJA.  Subdlti 

reipablicsB  Genuensis.  Lit.  Phil.  VI. 
ann.  1834.  in  Reg.  69.  Cbartoph.  reg.  eh. 
7:  PontiuB  Almandini  ethmreaesjohannia 
Naturalis,  qui  marcham  habent  cantra 
illoSf  qui  9e  dicunt  Fidelea  imperii  de 
Janua. 

FiDELES  Regis,  Subditi,  vassalli  Re- 
gis,  in  Legibus  Luitprandi  Regis  tit.  70. 
J  1.  [<»  95.  (6, 42.)]  in  Lege  Longob.  lib. 

2.  tit.  26.  tit.  51.  I  14.  tit.  52.  !  1.  [^  Lo- 
thar.  I.  52.  Racbis  7.]  in  Gapitul.  Caroli 
M.  lib.  2.  cap.  17.  lib.  4.  cap.  84.  lib.  6. 
cap.  96.  \^  97.]  in  Vita  Ludovici  Piiann. 
88^.  apud  Nithardum  lib.  1.  ann.  884. 
Baldricum  lib.  1.  Ohr.  Gamerac.  cap.  61. 
in  Gbarta  anni  1069.  apud  Ducbesn.  in 
Hist.  Monmorenc.  pag.  28.  etc.  Vide  Fa- 
brnm  Canterellum  in  Tractatu  de  Feu- 
dis,  Goldastum  ad  Ratpertum  de  Gasib. 
S.  Galli  cap.  8.  etc. 

Infideles,  Qui  fldem  Regi,  quam  Ju- 
rarunt,  non  servant.  Gapitulana  Garoli 
M.  lib.  4.  cap.  84  :  Pro  Infideli  teneatur^ 
quia  sacramentum  fidelitatis,  quod  nobis 
promisit,  irritum  fedì.  Conci!  ium  Dusia- 
censel.  pag.  299.  1.  Edit.  :  Regin  quoque 
Infldeles  cantra  Eccleinaaticcmi  auctonta^ 
tem  annata  manu  defendit.  Vide  Leg. 
Longob.  lib.  1.  tit.  84.  {  2.  8.  [<»  Carol. 
M.  128.  Ludov.  p.  28.] 

^  Gbarta  Acfredi  ducis  Aquit.  in  Gbar- 
tul.  Gelsinian.  eh.  18  :  Actum  v,  Idus 
Octobris  CeUinanias,  anno  v.  (forte  prò 
XV.)  q%u)d  Jnfidelea  Frand  regem  suum 
Karafum  inhonestarunt  et   Roaulfum   in 

Srincipem  elegerunt.  Extraneos  hac  voce 
esignari,  maxime  in  Gapit.  Garoli  G. 
ann.  865.  apud  Baluz.  tom.  2.  Gapitul. 
col.  197.  art.  4.  auctor  est  D.  Bouquet 
tom.  1.  Jur.  pubi.  Frane,  pag.  105.  Cui 
assentir!  nequaquam  possum  non  una 
de  causa.  Et  primo  quidem  ejusmodi 
Infidelea  passim  in  ilio  Gapitulari  mas 
rex  appellat.  Dehinc  in  artlculo  praece- 
deniifidetitatem  re^i  promisisse  dicun- 
tur.  Denique  ii  Infiaele»  proprietates 
habent,  quas,  ob  eorum  a  flaelitate  prò- 
missa  defeetum,  fisco  addicendas  rex 
Judicat.  Quid  bsec  cum  extraneis?  Hsec 
8unt  verba  art.  8.  Jam  laudati  Gapit.: 
Ut  qui  fidelitatem  nobis  promiseruntj  et 
post  illud  sacramentum  da  Infldeles  noS" 
tros  in  nostrum  damnum  se  conjunxe- 
runt,  proprietas  illorum  in  nostrum  indo- 
minicatum  recipiatur,  Stat  ergo  bene 
Gangiana  interpretatio  ;  ncque  alii  sunt 
hic  Infldeles,  quam  qui  Ftdem-mentiti 
alibi  nuncupan  tur.  Vide  FidemMentiriìn 
Fides, 

Infideles,  Qui  fldelitaUs  sacramen- 
tum domino  feudali  non  servant.  Bromp- 
ton.  ann.  1088  :  Terras  Infidelium  auorum 
fideUbus  suis  distribuii. 

Infidblitas,  in  Lege  Longob.  lib.  1. 
tit.  84.  t  2.  [«>  Carol.  M.  128.]  Leges  Ka- 
nuti  S  90  :  Infldelitas  erga  dominum,  se^ 
eundum  legem  stsculi  inemendabile  est. 
Vide  Leges  Henrlci  I.  Regis  Angli»  cap. 
10.  Flodoardus  lib.  4.  Hist.  Remensis 
cap.  85  :  Insimulati  sunt  de  Infidelitate 
ipsius  senioris  sui.  Et  lib.  2.  cap.  20:  /)«« 
positus  est  ab  Episeopatu  prò  infidelitate» 
Jmperatoris.  ^ 


^  8.  FIDELIS,  Uxor.  Charta  ann. 


\ 


in  magno  Ghartul.  S.  Vict.  Massil.  :  In- 
gilrannus  episcopus,  cum  Fidele  sua  AdaU 
gude ,  dai  ecctesiam  S.  Perpetuss  de 
Bruniola. 

FIDEIiITAS,  Fides,  quam  quis  Regi  suo 
ve!  Principi  servare  debet,  subditus.qui 
et  Fidelis,  potissimum.  Fidelitatem  Regi 

Sromittere,  in  Gapitularib.  Garoli  M.  lib. 
.  cap.  8. 88.  in  Gapitul.  Garoli  G.  tit.  82. 
cap.  %  8.  tit.  89.  cap.  4.  Apud  Marculfum 
lib.  1.  form.  40.  etc.  Produnt  formulam 
sacramenti  fidelitatis  Regi  a  subditis 
facti,  eadem  Gapitularia  Garoli  C.  tit. 
18.  cap.  18  :  Ego  UH  Karolo  Hludowici  et 
Judith  filio  ab  ista  die  in  ante  Ftdelis  ero 
secundum  meum  savirum,  sicut  francus 
homo  per  recium  esse  debet  suo  Regi.  Sic 
me  Deus  adjuvet  et  istse  reliquiss.  Habe- 
tur  aliud  paulo  prolixius  fiaelium  sacra- 
mentum  tit.  22.  cap.  1.  Ubiobservandum, 
fidelitatem  Regi  fieri  per  sacramentum, 

3uod  ei  proprium  fuit.  Gapitulare  2.  et 
.  ann.  805.  cap.  9  :  De  juramento,  ut 
nulli  alteri  per  sacramentum  Fidelitas 
promiltatur,  nisi  nobis,  et  unicuique  prò- 
prio  seniori  ad  nostram  utilitatem  et  sui 
senioris. 

Fidelitas  ,  Anglis  Fealtie:  nostris 
Feauté:  Fiduciam  Angli  appellante  in- 
quit  Gowellus  lib.  2.  tit.  8.  {  18.  Est 
autem  servitus  realis  a  quolibet  feuda- 
tario domino  in  ìpsa  institutione  praes- 
tanda.  Fulbertus  Garnotensis:  Fidelita- 
tem dicimus  jusjurandum,  quod  a  vas- 
sallo prsBstatur  domino.  Jusjurandum  Fi- 
delitatis  vassallaticas,  apud  Radericum 
lib.  2.  de  Gestis  Frider.  cap.  20.  Sacra- 
mentum Fidelitatisjurare,ìn  Gapitul.  8. 
ann.  789.  cap.  2.  udì  habetur  ejus  for- 
mula. Jurare  Fidelitatem,  apud  Simeo- 
nem  Dunelmensem  lib.  8.  de  Dunel- 
mensi  Eccles.  cap.  22.  et  in  Hist.  Angl. 
ann.  1086.  Fidelitatem  facete  et  homi- 
nium,  apud  eumdem  Radevicum  lib.  1. 
cap.  11.  [Faire  feute  et  homage,  apud 
Guillelmum  Tyriens.  Archiep.  in  Hist. 
Belli  saeri.]  [»  Faauté,  in  Charta  Otton. 
comit.  Burg.  ann.  1242. interProbat.  tom. 
2.  Hist.  Burg.  pag.  15.  col.  2  :  Dovent 
audit  dux  de  Bergoigne  faire  Faauté  et 
légée  des  ces  qiMtre  chastiaus.  Foyauté, 
in  Lit.  Bald.  Bellim.  ann.  1299.  apud 
Marten.  tom.  1.  Anecd.  col.  1811.  Fuetéet 
loiautéy  in  Chron.  S.  Dion.  tom.  8.  Gol- 
lect.  Hist.  Frane,  pag.  826.  Fouté,  in  Gh. 
ann.  1240.  ex  Ghartui.  S.  Joan.  Laudun. 
Unde  Foutu  chevalier  dici  tur,  qui  fidem 
sacramento  firmatam  non  servat.inLit. 
remiss.  ann.  1416.  ex  Reg.  169.Ghartoph. 
reg.  eh.  448  :  Berthelemy  Gentil  dist  de 
Mauairon  d'Eistsac  chevalier,  qu'il  estoit 
un  faulXy  mauvais,  traitre  et  f}iitif  et 
Foutu  chevalier.]  Diffèrt  tamen  Fidelitas 
ab  homagio,  etsi  homagio  adjunctum  sit 
sacramentum  fidelitatis,  ut  est  apud 
Nicol.Uptonumlib.de  Militeri  Offfeio 
cap.  18  :  Differt  homagium  a  Fidelitate, 
quia  ftomagtum  est  ilie  actus  prautationis 
juramenti  cum  sua  solemnitate,  et  fit  in 
principio:  sed  Fidelitas  est  obligatio  per^ 
manens,  habens  perseverantiam  et  trac- 
tumtemporis,  etc.  GlariusLittleton.  sect. 
91.  et  92  :  Fealti  idem  est,  quod  Fidelitas 
en  Latin.  Et  quant  frane  tenant  fera 
Fealtie  à  san  Seignior,  il  tiendrasamaine 
dexter  sur  un  lievr,  et  dirra  issint  :  Ceo 
oyez'Vous,  man  Seignior,  que  jeo  à  vous 
serra  foyal  et  loyal,  et  foy  à  vous  porterà 
des  tenemens,  que  jeo  claim  à  tener  de 
vous,  et  que  loyalment  à  vous  ferra  les 
customes  et  services  queux  faire  à  vous 
day  as  termes  assignis,  si  come  moy  aide 
J)ieu  et  lessaints;  et  baserà  le  lievr, mais 
il  ne  genulera,  quand  il  fait  FeaUy,  ne 
ferra   thiel    humble  reverence,    camme 


avant  est  dit  en  homage.  Et  graunddiver- 
sitié  y  ad  pour  enter  feasans  de  Fealtie  et 
de  homage,  Car  homage  ne  poit  estro  fait 
fors  que  al  Seignior  mesme,  més  le  Sene- 
chat  de  Court  le  Seignior,  ou  Bailife,puit 
prendre  Fealtie  pour  Seignior. 

Diximus  fidelftatis  sacramentum  ad- 
junctum esse  homagio,  quod  verum  est, 
si  quidem  vassallus  primo  homagium 
facit  domino,  deinde  fidelitatis  sacra- 
mentum. Utriusque  formulas  et  discri- 
men  sicobservat  Bracton.  lib.  2.  cap. 
25.  S  8  :  Sic  debet  homagium  facere  :  debet 
quidem  tenens  manus  suas  utrasque  pa- 
nerò inter  manus  utrasque  domini  sui,... 
et  debet  dicere:  Devenio  homo  vester  de 
tenemento,  quod  de  vóbis  teneo,  et  Fidem 
vobis  portavo  de  vita  et  membris  et  ter- 
reno honore  cantra  omnes  gentes,  etc.  Et 
statim  post  faciat  domino  suo  sacramen- 
tum Fidelitatis,  hoc  modo  :  Hoc  audis , 
Damine  N.  quod  fidem  vobis  portabo  de 
vita  et  membris,  carpare  et  catallis  et  ter- 
rena honore,  sic  me  Deus  adjuvet  et  hssc 
sanata  Dei  Evangelia,  Et  quidem  hoc 
adjiciunt  in  sacramento,  et  oene,  quod 
fideliter  et  sine  diminutione,  cantradic- 
tione,  vel  impedimento  et  dilatione  injusta, 
terminis  statutis  fadet  servitium  domino 
suo  et  hssredibus  suis.  Ita  Fleta  lib.  8. 
cap.  16.  {  21.  Adde  Littleton.  sect.  88. 

Ex  quibus  patet  homagii  et  sacra- 
menti fidelitatis  discrimen  :  ac  homa- 
gium  quidem  fieri  a  vassallo,  genibus 
exis,  manibus  in  domini  manus  immis- 
sis  :  sacramentum  vero  fidelitatis  a  vas- 
sallo stante,  ettaetis  sanetis  Evangeliis. 
Charta  ann.  1229.  apud  Maream  lib.  8. 
Hist.  Beneham.  cap.  22.  n.  2  :  Recognas- 
cimus,  quod  vos  nobis  fecistis  homagium, 
et  prsutitistis  insuj}er  Fidelitatis  jura- 
mentum,  sicut  vestri  antecessores  nostris 
prsRdecessoribus  sunt  facere  consueti. 
Charta  ann.  1247.  apud  Sammarthanos 
in  Episcopis  Aptensibus:  Et  corporale 
nobis  fecit  homagium,  suscipientibus  per 
nas  et  successores  nostros,  ponendo  manus 
jjropricLs  infra  nostras:  et  promittens 
jurejuranda  supra  sanata  Dei  Evangelia 
Fidelitatem  nobis  servare ,  prout  in  for- 
mula Fidelitatis  exprimitur ,  videlicet 
incolume,  tutum,  utile,  honestum,  facile, 
passibile.  [ChSirts,  homagii  ann.  1810.  ex 
Schedis  Praesid.  de  Mazaugues:  Reco- 
gnoscunt...  homagium  ei  facere  et  Sacra- 
menta Fidelitatis,  scilicet  tutum  jincolumey 
honestum,  utile,  facile  et  possibile.']  Sed  et 
inde  observare  est,  homagium  et  Fideli- 
tatem passim  slmul  lungi.  Fridericus  I. 
Epist.  ad  Ottonem  Frising.  Episcop.  : 
Haminio  et  Fidelitate  nobis  factacaronam 
regni  de  manu  nostra  Petì*us  Rex  Dono- 
rum  suscepit.  Idem  Otto  lib.  1.  de  Gestis; 
Frider.  cap.  2:  Ad  pedes  Imperatorie, 
satisfactionem  afferens,  humiliter  Dux  ve- 
nit  nominiumque  sibi  cum  sacramento 
Fidelitatis  exhibens,  Ducatum  ab  ilio  sus- 
cepit. Radevicus  lib.  1.  cap.  2  :  Tunc  ad 
curiam  venientes,  Fridenco  Fidelitatem 
fecerunt  atque  ìuminium,  et  beneficia  de 
manu  illius  suscMerunt.  Apud  Petr.  Ble- 
sensem  Epist.  102.  Homagia  et  Fidelitct- 
tes.  Apud  alios,  Homagia  Fidelitatis.  Trì- 
themlus  cap.  20  :  Cum  honore  magno 
suscipitur,  et  Homagio  Fidelitatis  suscepto 
per  aies  septem  commoratus,  etc.  Jo.  Beka 
in  Ottone  IV.  Episcopo  Trajeet.  36  : 
Accedentes  quoque  singulatim  Primates 
ad  regale  soUum  prmstiterunt  eidem  de- 
bitsi  Fidelitatis  Homaaium.  PtolomsBus 
Lucensis  ann.  1126:  Aagerium  Siculum 
facto  sibi  homagio,  Juramento  Fidelitatis 
firmata,  ipsum  de  bucatu  Apuliss  et  Sici- 
lisB  investivit.  Fidelitatis  astrictus  homck- 
(/to,  apud  Albertin.   Mussatum.  Homa* 


488 


FID 


FID 


FID 


gium  et  FidelUatem  ligantise  facere,  apad 
Matth.  Paris  ann.  1257. 

Sunt  quidam   hseredes,  Inquit  Brac- 
tOD.  lib.  2.  cap.  85:  qui  tenent  ad  homa- 

?\ium  fadendum,  et  ad  sacramentwnFide- 
Uatis  :  quidam  tantum  ad  sacramentum 
fldelitatis  secundum  diversitatem  tene- 
mentorum.  Verbi  gratia  de  tenemento, 
quod  tenetur  ad  terminum ,  non  flt 
homagium,  sed  tantum  fldelitatis  sacra- 
mentum. Rursum  de  socagio  villano 
nullum  omnino  competit  homagium  , 
sed  fldelitatis  sacramentum. 

Homagium  Minor  facere  potest  ;  nul- 
lum tamen  juramentum  FidfelitatiSj  ante- 
?uam  ad  mtatem  perveneritt  prtestabit, 
dem  n.  4.  et  Fleta  lib.  8.  cap.  16.  {  14. 
Nam  ut  est  in  Regiam  Majestatem  lib. 
2.  cap.  60.  §  2  :  Tenetur  dominus  recipere 
homagium  recti  hmredis^  sive  fuerit  infra 
SBtatem  fieeres  ipse^  aive  plenam  habuerit 
mtatem,  dummodo  mcisculus  Ht.  Recepto 
vero  homagio  idem  hsBres  in  ipsius  do- 
mini custodia  remanebit,  donec  plenam 
habuerit  aetatem.  Ibidt  cap.  68.  in  ali- 
quot  Consuetudinibus  municipalibus 
setas  faciendi  homagium  deflniturannus 
vigesimus  completus,  in  Aurelianensi 
art.  24.  in  Dunensi  art.  12.  in  Consuetu- 
dine Castelli  Novi  art.  44.  in  Arvernensi 
cap.  22.  art.  28.  decimus  quartus  prò 
masculis,  et  duodecimus  prò  feminis  in 
Peronensi  art.  58.  decimus  quartus  in 
feminis  in  Aurelianensi  d.  art.  24.  Sta- 
tutum  Baronum  Andegavensium  et  Ce- 
nomanensium  mense  Maio  ann.  1246.  In 
Tabularlo  Andegavensi  CamersB  Com- 
put.  Parisiens.  fol.  82:  Ett  autem  setaa 
iuaredis  masculi  faciendi  homagium  do- 
mino, et  habendi  terram  auam,  quam  cito 
hmres  ingrea8U8  fuerit  viceaimum  primum 
annum.  De  nobili  bus  vero  puellis  hsre- 
dibus  sic  ibidem  statuitur:  Ordinavit, 
quod  femina  non  maritata  postquam 
guintum  decimum  annum  eompleverit , 
habeatur  legitimss  «tatis  ad  faciendum 
homagium  domino,  et  ad  habendam  ter- 
ram euam,  At  quoadmasculos,  ea  Statuta 
spectant  potissimum  sacramentum  fide- 
lità tts,  quod  feminn  non  prsastant,  ut 
infra  docemus  :  ita  quod  si  contingeret 
Mlnorem  homagium  facere,  non  ideo  a 
custodia  domini  seu  alterius  iiberatur. 
Sic  Philippus  Augustus  mense  Aug.  ann. 
1214.  et  óirardus  Episcopus  Catalau- 
nensis  mense  Sept.  ejusd.  anni  Theo- 
baldum  Comitem  Campaniae  ad  homa- 

gium  admisere,  salvo  aotalitio  Blanchm 
Òmiti88a  matriSf  et  salvo  battio  Comitatus 
Campania  et  Brise,  quod  debehat  tenere, 
donec  filiua  eius  haberet  21.  anno8,dequo 
idem  theobaldus  exire  non  posaet  ante 
prasdictum  aatatia  annum,  niai  per  eam, 
et  de  voluntate  illiua, 

At  Consuetudines  nostraa  aliquot  mu- 
nicipales  sacramentum  fldelitatis  non 
admittunt,  nisi  in  homagiis  liglis.  Turo- 
nensis  art.  115  :  Le  vaaaal  doit  faire  hom- 
mage  aimple  à  aon  Seigneur,  nueteate,  lea 
maina  jointea,  et  le  bataer  :  et  celui,  qui 
doit  hommage  lige,  le  doit  faire  maina 
jointea  aur  lea  Évangilea,  nue  teate,  dea- 
ceint,  et  le  baiaer  en  faiaant  lea  aermena 
requia,  Id  ipsum  statuitur  in  Andega- 
vensi art.  188.  in  Cenoman.  art.  150.  et  in 
Pictavensi  art.  118.  Formulam  sacra- 
menti fldelitatis  describunt  Andega- 
vensis  art.  188.  et  Cenomanensisart.150. 

FiDELITATEM  CUM    APPIDATIONE  Fa- 

CERE,  non  vero  homagium,  tenetur  ma- 
ritus  de  dote ,  quam  uxor  de  priore 
marito  habet,  ex  Regiam  Majest.  lib.  2. 
cap.  48.  { 10.  Ubi  cum  affidatione  idem 
vaiet,  ac  aub  fidei  vel  aacramenti  inter- 
poaitionCf  eod.  lib.  cap.  57.  { 10.  quo  loco 


dicitur  fidelitas  praestari  dominis  a  mu- 
lieribus  etearum  hseredibus,  subeadem 
forma  et  iisdem  verbis»  quibus  homa- 
gium fieri  solet.  Et  cap.  29.  S  8.  ejus- 
dem  libri  :  Feminae  dejure  nullum  homa- 
gium facere  poaaunt ,  licet  plerumque 
Fidelitatem  dominia  auia  facere  aolent. 

I  FiDELiTATES  TENERE^  f.  Sacramcnta 
fldelitatis  prò  Domino  capitali  recipere. 
Chartaann.  1205.  tom.  8.  Spiclleg.  Acher. 

Sag.  224  :  Et  ego  Bemardinus  bajulua 
domini  Regia  qui  etiam  teneo  Fidehtatea 
praadictorum  caatrorum. 

Fidelitatem  ,  non  vero  homcigium, 
Regi  faciunt  Episcopi  consecrati  de  Ba- 
roniis  suis  eleemosynatis,  seu  de  Rega- 
libus  :  ratio  est,  quia  non  proprio,  sed 
alieno  nomine,  scillcet  Dei  et  Ecclesise 
terras  possident  et  tenent.  Vel  quia  de 
feudo  et  eleemosynato  non  flt  homa- 
gium, ut  est  in  Regiam  Majest.  lib.  2. 
cap.  64.  65.  et  apud  Bractonum  lib.  2. 
tract.  2.  cap.  85.  §  4.  Ubi  additur,  electos 
in  Episcopos  ante  consecrationem  ho- 
magia  sua  facere  consuevisse.  De  sacra- 
mento fldelitatis,  Regibus  ab  Episcopis 
SrsQStito,  multa  habet  Juretus  ad  Epist. 
).  et  190.  Ivonis  Carnet.  Formulse  illius 
exstant  in  Privilegiis  Ecclesise  Hamburg, 
pag.  199.  200.  in  Concil.  Dusiac.  I.  part. 
1.  cap.  5.  part.  2.  cap.  82.  88.  etc.  Porro 
sacramentum  fldelitatis  Regi  tenentur 
facere  Episcopi  infra  40.  diea  poat  aua- 
ceptionem  Begalium,  ut  est  in  Charta  S. 
Ludov.  Regis  mens.  Febr.  ann.  1260.  prò 
Episcopo  Aurellan.  in  80.  Regesto  Ar- 
chivi Regii  Ohr.  471.  Vide  Jacob.  Petl- 
tum  ad  Pcenitentlale  Tbeodori  pag.  476. 
477.  Describltur  formula  hujus  Sacra- 
menti in  Regesto  nlgro  Castel  leti  Pa- 
risiensis,  bisce  verbis  :  C'eat  la  maniere, 
et  comment  lea  Prelata  et  gena  d'Egliae 
font  aerment  de  feauté  au  Boy  noatrè  Sei- 
gneur.  Il  convient  auadita  Prelata  et  gena 
d'Egliae  mettre  la  aenestre  main  aur  le 
pia^  et  la  dextre  aur  le  livre  et  Veatole  au 
col,  Voua  jurez  aur  lea  aaintea  Evangilea 
de  Dieu  et  par  voa  ordrea,  que  voua  aerei 
loiaux  et  feaux  au  Boy  de  Franco,  noatre 
Seigneur,  qui  cy  eat,  et  à  aea  Succeaaeura 
Boya  de  Franco,  aon  honneur,  aon  Eatat, 
aon  corpa,  aea  membrea,  et  aon  heritage, 
voua  lui  garderez  contre  toutea  peraonnea, 
qui  peuvent  vivre  et  mourir,  et  ae  conaeil 
voua  domande  bon  et  loyal,  voua  lui  don^ 
nerei,  et  ae  le  aien  voua  dit,  voua  lui  cele- 
rei, et  ainai  voua  le  jurez.  Etpuit  doit  le 
Prelat  baiaer  le  livre,  Hodie  vero  paulo 
aliter  concipitur. 

Sed  et  Presbyterl  omnes  fldelitatem 
tantuni,  non  vero  hominium  faciunt  do- 
minis Laicis,  etiam  de  propriis  feodis. 
Concilium  Claromontanum,  et  Epistola 
Synodi  Rotomagensis  ann.  1095.  apud 
Ordericum  Vital.  lib.  9.  pag.  722  :  NuU 
lua  Preabyter  efficiatur  homo  Laici,  quia 
indignum  eat,  ut  manua  Deo  conaecratte 
mittanlur  inter  manua  non  conaecrataa  : 
quia  eat  aut  homicida,  aut  adulter,  aut 
cujualibet  criminalia  peccati  obnoxiua.  Sed 
ai  feudum  a  Laico  Sacerdoa  tenuerit, 
quod  ad  Eccleaiam  non  pertineat,  totem 
faciat  ei  Fidelitatem,  quod  aecurua  ait. 
[Sigebertus  ad  ann.  11y6  :  Epiacopi  vero 
et  Abbatea  homagium  non  fecerunt,  aed 
aacramento  ae  conatriacerunt.ì 

Formulam  sacramenti  flaelitatis  sex 
includere  supra  attigimus,  ex  Charta 
ann.  1247.  videi icet  incolume,  tutum, 
utile,  honeatum,  facile,  possibile.  Quod  ex 
Epistola  101.  Fulbertf  Episcopi  Carno- 
tensis  fluxisse  probabile  est,  quae  in- 
serta a  Gratiano  22.  q.  5.  de  Forma,  in 
qua  hsec  ille  scribit  ad  Guillelmum 
Aquitanorum  Ducem  :  De  Forma  Fide- 


litatia  aliquid  acribere  monitus,  htac  vobie 
qua  aequuntur,  ex  librorum  auetoritate 
notavi  :  Qui  domino  Fidelitatem  jurat, 
iata  sex  in  memoria  semper  htibere  debet  : 
incolume  videlicet,  tutum,  honeatum, 
utile,  facile,  poaaibile.  Incolume  videlicet, 
ne  ait  domino  in  damnum  de  corporeauo. 
Tutum,  ne  ait  et  damnum  de  acereto  suo, 
vel  de  munitionibtus,  per  quaa  tutua  eaae 
potest.  Honeatum,  ne  ait  ei  in  damnum 
de  aua  juatitia,  vel  de  alila  cauaia,  quaa  ad 
honeatatem  ejua  pertinere  videntur.  Utile, 
ne  ait  et  in  aamnum  de  auia  poaaeaeioni- 
bua»  Facile,  vel  poasibUe,  ne  id  bonum, 
quod  dominua  auua  leviter  facere  poterat^ 
faciat  et  difficile  :  neve  id,  quod  poaaibile 
erat.  reddat  ei  impoaaibile.  Ut  autem  fide- 
lia  haac  nocumenta  caveat,  juatum  eat, 
aed  non  ideo  aacramentum  meretur.  Non 
enim  sufficit  abatinere  a  malo,  niai  fiat, 
quod  bonum  eat.  Reatat  ergo,  ut  in  eiadem 
aex  aupradictia  conailium  et  auxilium  do- 
mino auo  fideliter  praaatet,  si  beneficio  di- 
gnua  videri  vult,  et  aalvua  eaae  de  FideH^ 
tate  quam  invenit.  Dominua  quoque  fideli 
auo  m  hia  omnibtia  vicem  readere  debet  ; 
quod  ai  non  fecerit,  merito  cenaebitur 
malefidua,  atout  ille,  ai  in  eorum  praavari- 
catione  vel  fadendo  vel  conaentiendo  de- 
prehenaua  fuerit,  perfidua  et  perjurus. 
Quorum  quidem  sex  verborum  explica- 
tìo  inserta  iisdem  habetur  verbis  in 
homagio  ann.  1296.  apud  Columbum 
Ijb.  8.  de  Episcop.  Vasion.  n.  26. 
[o  Charta  Raym.  VII.  comit.  Tolos.  qua 
concedit  in  feudum  R.  de  Baucio  cas- 
trum  et  villam  Gamareti  ann.  1287.  in- 
ter Probat.  tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  382. 
Vide  mox  ad  lineam  Communia.]  Adda 
aliam  ann.  1246.  apud  Sammarthanos 
in  Episcopis  Aptensibus.  Huc  etiam  re- 
ferri possunt  Leges  Henrici  I.  Regis 
Angl.  cap.  5  :  Omnia  homo  fidem  dot  do- 
mino auo  de  vita  et  membria  auia,  et  ter» 
reno  honore,  et  óbaervatUme  consilii  sui 
per  honeatum,  et  utile,  fide  Dei  aalva,  et 
terrea  Principia  aalva,  etc.  Vide  Gian  vil- 
lam lib.  7.  cap.  18.  Rastallum  in  V.  JETo- 
mage,  et  Spelmannum  in  voce  Fidelitaa. 
In  Statutis  antiquis  Cartusiensib.  part. 
2.  cap.  82.  S  2  :  Nolumiu,  quod  domua 
noatn  Ordinia  recipiant  homa^ia,  aed  Fi- 
dehtatea fide  et  juramento  vallataa, 

WT  Huic  veteri  sacramenti  fldelita- 
tis formulSB,  quam  bardia  Longobardia' 
que  hominibua  dignam  vocat  Hotoman- 
nus,  alia  successiti  in  qua  omissis  iis 
sex  verbis,  horum  tamen  tacita  fiebat 
mentio  in  hunc  modum  :  Omnia  et 
aingula  adimplebit...  et  obaervabit  quaa  in 
Capitulo  de  Forma  antiqua  et  nova  sa* 
cramento  Fidelitatia  comprehenduntur, 
ex  Charta  bomagii  ann.  1480.  inter 
Schedas  PrsBsld.  de  Mazauguea,  Vide 
Salvaingum  de  Usu  feud.  cap.  4.  et  lib. 
2.  de  Feud.  tit.  5.  6.  et  7. 

o  Iis  sacramenti  fidelitatis  formulis 
addenda  videtur  Illa,  quse  legitur  in  vet. 
Cseremon.  B.  M.  Crassens.  Ms.  :  Juro 
ego  Willelmua  filiua,  qui  fui  Stephaniaa 
feminae,  libi  Leone  abbati,  filiua  qui  fuiati 
Stephaniaa  feminea,  quod  de  iata  hora  in 
antea  vel  deinceba  fidelia  ero  libi  de  tua 
vita  et  de  omni  tuo  honore  per  directam 
fidem  aine  tuo  engan,  aine  fraudo  et 
malo  ingenio  et  aine  ulta  deceptione,  me 
adente,  per  Deum  et  haac  Sancta  àancto^ 
rum,  et  talem  conventionem  facio  ego  et 
filiua  meua  Gauabertua,  ut  j^t  mortem 
meam  filiua  meua  firmiter,  ateut  ego,  jU" 
ret  abbati  S.  Marisa  aine  avere. 

^  Hominio  prestito  eoque  altera  die 
recognito  seu  prò  rato  n abito,  subse- 
quebatur  fidelitatis  sacramentum,  ut 
docet   Charta  ann.  1286.  ex  Reg.   80. 


FID 


FID 


FID 


489 


Chartoph.  reg.  eh.  142  :  Jcuxbus  Dei  gra- 
fia illustri$  rex  Aragonum,,,  recognovU 
$e  eidem  (episcopo)  prsBcedenti  die  homa- 
gium  8ibi  fecisse,;,  et  atatim  facta  reco" 
gnitione  homaaii,  dicttu  dominus  rex 
dom.  Johanni  ae  Montelauro  episcopo  su- 
pradicto  et  ecclesite  Magalonenei  praspori' 
ti$  super  altare  S.  Fìrmini  in  Montepes' 
sulano,  Corpore  Jesu  Christi,  ertice,  reli- 
quiis  et  texlu  Evangeliorum  aperto,  sa- 
erosanctis  Evangeliis  manu  tactis,  sacra- 
mentum  Fidelitatis  in  modutn  prastUit 
subsecutum  :  Audi  tu  Johannes  episcope 
MagalonensiSf  ego  Jacóbus  Bei  gratta  rex 
Aragonum  et  Majoricarum,  comes  Bar- 
chinonss  et  Urgellt  et  dominus  vìIUb  Mon- 
tispessulanif  filius  quondam  Marias  illus- 
tris  reginsB  Aragonum  et  dominas  villss 
Montispessulani,  ab  ista  hora  inantea 
personam  tuam  non  capiam,  vitam  et 
membra  tua  libi  non  totlam^  nec  homo 
nec /emina  meo  Consilio  vel  meo  ingenio; 
et  s%  in  ilio  honore,  ^uem  tu  hodie  habes 
et  possides,  et  canonici  Magalonenses  ha- 
bent  et  possident  in  communia,  vel  inan- 
tea tu  acquisieris  et  canonici  Maaalonen- 
$es  acquisierint,  ego  Jacobus  tollerem  vel 
forisfaclum  ibi  facerem,  cum  tu  me  apo- 
monras  per  sacramentum^  vel  si  prsBsens 
non  fueris  aut  ecclesia  Magalonensis  tum 
forte  e^iscofum  non  habuerit,  praepositus 
vel  pnor  Magalonensis  Consilio  capitali 
Magalonensis  me  fomonra  per  sacramen- 
tum^  infra  xl.  dies  cabalmen  o  rendrai  o 
za  emendarai,  vel  ad  tuam  voluntatem 
m'en  contenrai  et  ad  mercedem  canoni- 
corum  similiter,  et  si  homo  vel  femina  in 
ilio  honore^  quem  tu  habes  et  possides,  et 
canonici  habent  et  possident,  vel  inantea 
tu  acquisieris  vel  canonici  acquisierint, 
tibi  vel  canonicis  aliquid  tolleret  vel  foris- 
faclum faceret,  si  per  me  illud  reddere 
noUet,  vel  directum  tibi  et  canonicis  fa- 
cere  nollet,  cum  tu  me  gomonras  per  sa- 
cramentum,  aut  si  prauens  non  fueris^ 
vel  ecclesia  Magalonensis  tunc  forte  epis- 
copum  non  haSuerit,  praepositus  vel  prior 
Magalonensis  cum  Consilio  capituli  Maga- 
lonensis me  ^monra  per  sacramentum^ 
tibi  et  canonicis  Mapalonensibus  adjutor 
ero  sine  enganno,  sicut  in  hac  carta  con- 
tinetur^  et  clerictu  legere  et  intelligere 
poteste  et  ita  tenebo  et  adimplebo  sine 
omni  enganno,  me  sciente,  tibiprasfato 
Johanni  de  Montelauro  Magalonensi  epis- 
copo et  catholicis  successoribus  tuis,  et 
canonicis  Magalonensibus  prassentibus  et 
futuris.  Sic  Deus  me  adjuvet  et  istas  sanc- 
tas  reliquia^  et  sancta  Dei  Evangelia  quas 
corporaliter  manu  mea  tango.  Vide  infra 
in  Hominium, 

•  Oommunis  vero  parane  omnino  erat 
dominum  inter  et  vassailum  fidei  pro- 
fessio  :  nam  ni  fldelitatem  domino  vas- 
sallus,  ita  et  vassallo  dominns  perso- 
nam illias,  et  fenda,  ac  iniisjurase 
conservaturum  pollicebatnr.  Oharta 
ann.  1887.  in  Reg.  101.  Chartoph.  reg. 
eh.  108  :  Promittens  dictusdom.  Lamber- 
tus  prò  se  et  suis  hsBredibus  et  successo- 
ribus per  pactum  expressum  solemni  sti- 
fulattone  vallatum  et  super  sancta  Dei 
'vangelia  per  eum  corporaliter  lacta 
Juravìt  diclo  dom.  dalphino  prsesentif  suo 
ac  haeredum  et  successorum  suorum  no- 
mine stipulantiy  quod  ipse  erit  perpetuo 
bonus  et  fidelis  vassallus  dicto  dom.  dal- 
phino et  suis,  pacta,  conventiones  et  con- 
ditiones  prasàtctas,  et  alia  quts  bonus 
homo  facere  et  servare  tenetur  bona  do- 
mino suo,  faciet  et  servabit^  omniaque  et 
singula,  attendete  complebit  et  inviolabi- 
liter  observabit  dicto  dom.  dalphino  ai 
suis,  ^uas  in  sex  capitulis  fidelitatis,  vidZ 
licet  incolume,  tutum,  honestum,  t«/.v     ' 


facile^  et  possibile,  et  in  quibuscumque 
aliis  capitulis  formas  fidelitatis  novas  et 
veteris  continentur,  Dictus  vero  dom.  dal- 
phinus  prò  se  et  suis  ìueredibus  et  succes- 
soribus universis  et  singulis  promisit 
pacto  expressOy  solemni  stipulatione  val- 
lato, et  supra  sancta  Dei  Evangelia  tacta 
corporaliter  Juravit  dicto  dom.  Lamberto 
prassentiy  stipulanti  et  recipienti  prò  se  et 
suis  hasredibus  et  successoribus  prasdic- 
tam  infeudationem  et  donationem  in  feu- 
duìn,  ac  omnia  et  singula  pacta,  conven- 
tiones et  conditiones  praedictas  omni  tem- 
pore perpetuo  ratas,  gratas  et  firmas  ha- 
oere,  attendere  et  servare,  ac  eas  et  ea 
attendere  et  compiere,  ac  vicem  prò  vice 
reddere  dicto  dom.  Lamberto,  hasredibus 
et  successoribus  ejus,  et  nullo  tempore 
contra  facere  vel  venire,  nec  alicui  con- 
travenienti seu  contravenire  volenti  con- 
sentire, juris  vel  facti  aliqua  ratUme, 
Vide  in  Hominium, 

^  A  fidelitatis  sacramento  eximeban- 
tur  vassalli,  nlsi  contrarius  reclamaret 
usus,  eum  feudum  a  marito  axori  testa- 
mento concedebatur.  Testam.  ann.  1142. 
apud  Murator.  in  Antiq.  Estens.  pag. 
880  :  Volo  ut  uxor  mea  Aichiva  habeat 
totum  illud,  quod  habeo  in  curte  Urbana^, 
ita  tamen  hoc,  quod  in  feudo  est,  vassalli 
teneant  ab  ea  sine  Fidelitate,  excepto  si 
aie  vassallus  est,  qui  per  medium  man- 
sum,  vel  per  unum,  vel  per  duos,  usias 
sit  facere  Fidelilatem. 

^  FiDELiTAS  JuRATA,  Sacramentum 
fidelitatis.  Reg.  feud.  Aquit.  in  Cam. 
Gomput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol.  21.  r>  : 
Pro  quibus  omnibus  dèbet  (Guil.  Ramundi 
de  Genciaco)  facere  dicto  dom.  regi  ho- 
magium  ligium,  Fidelitatem  juratam,  et 
facere  jus  et  recipere  coram  eo  et  suo 
mandato. 

^  FiDELiTAS  ViLLiE.  Sacramentum 
fidelitatis  a  cive  prsestitum.  Gharta 
commun.  Glarim.  ann.  1248.  tom.  5.  Or- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  600.  art.  9  :  Si 
quis  vero  Fidelitatem  villaR  fuerit  ementi- 
tus,  vingt  cinq  solz  persolvet  prò  emenda, 

S9^  Alia  erat  formula  fidelitatis  quam 
Decani  rurales  Archidiaconis  prassta- 
bant  de  conservando  eorumdem  jure. 
HuJ  US  fidelitatis  meminit  Gharta  ann. 
1201.  e  Ghartular.  Meld.  :  Talem  ordina- 
donem  fecimus,  quod  rurales  Decanos 
Meldensts  Episcomu,  Archidiaconis  in- 
consultis,  possit  eligere,  instituere  et  mu- 
tare, salva  tamen  Fidelitate  quam  de 
conservando  jure  Archidiaconorum  con- 
sueverunt  prasstare.  Fidelitatem  quoque 
exigebant  benefieiorum  ecclesiastlco- 
rum  patroni  ab  iis  in  quos  ea  confere- 
bant.  Gharta  ann.  1177.  ibid.  :  Set  ante" 
quam  curam  animarum  oò  Episcopo  per- 
cipiat,  ad  nos  mittetur  facturus  nobis  Fi- 
delitatem in  nostro  capitulo,  quod  nul- 
lam  irrogabit  vel  consentiet  irroganti  no- 
bis injuriam  vel  dampnum  super  rebus 
quas  in  parochia  eius  habemus.  Eam  de- 
nique  Jurabant  Gapellani  Parochis  in 
quorum  districtu  capei laniam  posside- 
bant.  Gharta  ann.  1216.  ibld.  :  Capella- 
nus  per  Episcopum  institutus  jurabit  in 
institutione  sua  Fidelitatem  presbytero  de 
Limogni  de  jure  parochiali  ejusdem  eidem 
in  omnibus  conservando. 

^   Fidelitatis  solemne  sacramentum 

grsBterea  exigebant  episcopi  ab  iis,  qui- 
us  parochiam  regendam  committe- 
bant.  Gharta  Odon.  episc.  ann.  1202.  in 
Ghartul.  episc.  Paris,  fol.  58.  v«  :  Nobis 
fuit  prassentatus  Theobaldus  canonicus 
S.  Genovefae  ad  curam  animarum  parro- 
chias  de  monte  ;  et  idem  Theobalatis  cu- 
ram animarum  ejusdem  parrochisi  sus- 
eepit  a  nobiSy  et  prassentibus  sacrosanctis 


Euuangeliis  et  deosculatis  ab  eodem,  pro- 
misit nobis  sicut  episcopo  Parisienst  in 
verbo  sacerdotis  et  super  ordinem  suum 
justitiam,  obedientiam  et  Fidelitatem^ 
quamdiu  regeret  parrochiam  memoratam, 

T  In  Fidelitate  Dei  et  S.  Petri 
Plagitare.  LitteraB  Seguini  Gondo- 
mensis  Abbatis  tom.  2.  Gali.  Ghrist.  in- 
ter Instr.  col.  448  :  Ex  integro  dedit  su- 
per altare  S.  Petri...  ita  ut  S.  Petrus  cum 
suis  proprie  in  dominio  in  perpetuum 
possedisset.,,  ut  si..,  ipse  Comes...  vim 
vellet  mferre,.,  vel  uUa  occasionis  inten- 
tione  placitum  commonere,  ipsi  in  Fideli- 
tate Dei  et  S.  Petri  pladtarent,  et  si  opus 
esset,  et  contra  omnes  defensarent  ;  noe 
esti  ni  fallor,  sub  proteetione  et  tutela 
Dei  et  S.  Petri. 

•  Fidelitatem  Facere,  Per  fidem 
suam  promittere.  Ghartui.  S.  Petri  Gar- 
not.  :  Ita  tamen  ut  carpentarii  monacho- 
rum,  antequam  boscum  casdant,  vel  do- 
mino Firmitatis,  si  forte  abfuerit,  fores- 
tariis  ejus,  faàant  Fidelitatem,  auod  non 
nisi  ad  usus  monachorum  de  oosco  ca- 
piant, 

^  Fidelitatem  Facere,  Quod  uni- 
cuique  proprium  est  fideliter  trìbuere. 
Gharta  Galteri  Land  un.  episc.  ann. 
1171.  ex  Ghartul.  S.  Vine.  Laudun.  eh. 
75  :  Abbas  (S.  Vineentii)  et  dom.  Jacobus 
suum  ibi  (in  nundinis}  ministerialem 
communem  habebunt,  qui  de  hiis  quas  de 
stalla^iis  et  theloneo  provenerint,  tam 
abbati  quam  domino  Jacobo  faciet  Fideli- 
trtem.  Péablement,  fideliter,  in  Lit.  ann. 
1871.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frahe.  pag. 
450  :  QuB  les  informations  que  faicte  en 
auront,  et  tout  ce  que  par  eux  en  sera 
trouvé,  il  rapportent  Féablement  parde- 
vers  nozdis  baillif,  prévost,  etc. 

o  FIDELLA,  Fidicula,  lyra.  Hist.  Ra- 
tispon.  ad  ann.  1464.  apud  Oefelium 
tom.  2.  Scriptor.  rer.  Boicar.  pag.  516. 
col.  1  :  Cunradus  de  Nurinberga...  exper- 
tissimus...  in  organis,  tutina,  cithara^ 
Fidella  ac  fistula,  tibiis  ac  buccina,  et  in 
omnibus  instrumentis  musicalibtts.  Vide 
Fidicinare. 

0  FIDENGIA,  Prsestatio,  quse  in  fide- 
jussionibus  dandis  domino  debebatur, 
ut  Fidantia.  Vide  in  hac  voce.  Libert. 
Brianc.  ann.  1848.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  726.  art.  8  :  Gallinis  seu  ca- 
ponibus,  Fidenciis,  retro fidanciis,..,  et 
omnibfM  aliis  obventionibus,  etc. 

\  FIDENTIALIA,  Sponsalia,  Gali.  Fian- 
gailles.  Statuta  Synodalia  Ecclesi» 
Gonstantiensis  eap.  60.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  col.  821  :  Non  fiant 
sponsalia  sive  Fidentialia  cum  repentali- 
tiis  (sic  vocabant  mulctam  pecuniariam) 
quia  libera  debent  esse  matrimonia,  nec 
metu  posnas  adstringi,  [^  Vide  supra 
Fiancialia  et  infra  Fìducialia.] 

1  FIDENTIARIUS,  Familiaris,  amicus. 
Ghartul.  Ecclesia  AuxitanaB  cap.  77.  de 
Glodoveo  Rege  Frane.  :  Eique  tum  per 
se,  tum  per  Fidentiarios  suos  crebrius  et 
officiosius  suggerere  et  insinuare  cepit. 

o  FIDERE,  Esse,  fieri.  Gharta  Aldef. 
reg.  Aragon.  prò  incolis  Tutelaa  sera 
1165.  in  Reg.  58.  Ghartoph.  reg.  eh.  595  : 
Placuit  michi  libenti  animo  et  spontanea 
voluntateet  propter  amorem  quod  bene 
Fideat  Tutela  populata  et  totas  gente» 
veniant  ibi  populare,  etc, 

FIDES,  qu8B  et  Fides  Catholica,  de  qua 
est  titulus  in  God.  Th.  et  Justin.  Lae- 
tantio  lib.  4.  de  Vera  sapient.  cap.  80. 
extremo,  Ecclesia  Gatholiea  dieitur  esse 
Domidlium  fidei.  Ipsi  fideles  Domestici 
fidei  appellantur  a  Patribus,  uti  alibi 
docuimus.  In  veteri  Inseriptione  Eme- 
ritaB,  Gonstantinus  Mag.  dieitur  pacis  et 

62 


\ 


490 


FU) 


FID 


FID 


justitia^  cultor,  publicm  quietxs  fundator, 
ReligionU  et  Fiaei  auctor. 

1  Fides,  nude  prò  Fidel  formula,  in 
Vita  S.  Eligii  inter  Fragm.  de  Rebus 
Gestis  Dagoberti  I.  Beg.  Frane,  apud 
Duchesn.  tom.  1.  pag.  681  :  Eaidit 
(Martìnus  PP.)  cantra  imreticos  Fìdem 
magnificey  vaide  atqite  accuratef  quam 
etiam  cum  subjuncia  epistola  Galliarum 
partibua  deatinavit, 

Fides  Christianitatis.  Gbarta  Ful- 
conis  Comitis  Andeg.  :  Et  promittit,  et 
dedU  Fidem  ChrUtianitatis  in  manum 
Teberti  Praspoaiti.  quod  nunguam  fode^ 
rum  clamaret.  Vide  Chriatianitaa, 

T  Fidem  Braghio  Dare  Sacra- 
mento, Duellum  indictum  et  Juratum 
tenere.  Gbarta  ann.  1056.  apud  Mabill. 
tom.  4.  Anna],  pag.  564  :  Faratua  aut 
calidi  ferri  judicw  aecundum  legem  Mo- 
fMchorum  per  auum  hominem  id  prò- 
barCf  aut  acuto  et  baculo  juxta  legem  ae- 
cularium  defendere.  Cum  duellum  prse- 
tulisset  Vicecomes,  obtulit  Abbaa  homi- 
nem S.  Albini,  qui  et  aacramento  fidem 
faceret,  et  Sacramento  Fidem  Brachio 
daret. 

Fidem  Facere,  Fidem  suam  de  re 
qua  vis,  verbi  gratia  de  pecunia  sol- 
venda,  alteri  obstringere  ;  in  Lege  Sa- 
lica Ut.  58.  et  54.  Edit.  Heroldi  ;  S'obli- 
aer  envera  quelqu'un.  Charta  Ghlodovei 
in.  Regis,  edita  a  Mabillonio  :  Sieut 
fuit  judicatum,  ut  in  exfaido  et  predo  ao- 
lidoa  auindenoa  prò  hoc  cauaa  Ftdem  Fa- 
cere  aebiritf  etc.  Sacramento  Fidem  Fa- 
cere,  in  Lege  Ripuar.  tit.  58.  {21.  tit.  66. 
8  1.  Manu  Fidem  Facere,  apud  Greffor. 
Turon.  de  Glor.  Gonfess.  cap.  68.  Fidem 
in  manum  alicujua  dare,  apud  Dodechi- 
num  in  Gbron.  ann.  llo8.  Precaria  Ha- 
doindi  Episcopi  Genomanensis  :  Et  ai 
negligena  aut  tardua  de  ipao  cenau  appa- 
ruerOf  Fidem  exinde  Faciam,  et  ipaum 
monaateriolum  tempore  vitsR  mesa  non 
perdam.  Alia  Precaria  Merolj  Episcopi 
Genomanensis  eadem  ferme  habet  in 
Actis  Episcopor.  Genoman.  pag.  208. 
[Vide  Vitam  Aidrici  Epìsc.  uenoman. 
pag.  155.  158. 160.  161. 170.] 

T  Per  Fidem  Benefigam  Renun- 
GiARE,  Formula  renuntiationis,  qua 
quis  profitebatur  se  ultro  et  bona  nde 
renuntiasse  certls  privilegils  quibus  in 
jure  uti  licebat.  Gbarta  ann.  1264.  ex 
Arcbivis  Sangerm.  :  Henricua  Chauzon 
coram  nobia  conatituti  ae  fecerunt  et  cona- 
tituerunt  plegioa,  redditorea,  aolutorea,  et 
principalea  debitorea,  quilibet  eorum  in 
aolidum  f  et  per  Fidem  Beneficam  Renun- 
tiana  pnvil^iis  cruce^aignatia  et  cruce^ 
aignandiaj  indulto  et  indulgendo,  omni 
juria  auxilio, 

T  Fidei-Gaptio,  Sacramentum.  Tabu- 
larium  Galense  pag.  77  :  Ut  hoc  ratum 
permanerete  hoc  Tiìotei^Captione  ego  Pe- 
trua  et  mei  filii  confirmavtmua,  etc» 

Fides  Ligia.  Arnulfus  Lexoviensis 
Epist.  5.  ex  iis,  qu8B  edits  sunt  tom.  18. 
Spicilegii  Acberiani  :  PrsRtereo,  quod  de 
jure  Archidiaconatua  hominio  mihi  et 
Fide  Ligia  tenebatur  obnoxiua.  Vide 
Ligiua. 

«  Gbarta  ann.  1394.  ex  Pancarta  episc. 
Garnot.  :  Je  Regnault  d*Angennea,  pre- 
mier eacuier  tranchant  du  roy  nostre 
aire,  et  aeigneur  de  la  Loppe,  tiene  à  deux 
Foia  et  homoipea  ligea  le  c?Matel  et  chaa^ 
tellerie  de  la  Loppe  avec  toute  justice. 

Fides  Salva,  Servata,  illsesa.  Fidem 
Salvare,  Illsesam  conservare.  Gapitu- 
lare  Ludov.  Pii  ann.  828.  cap.  4  :  Ina- 
truendi  aunt,  qualiter  ipsam  Fidem  erga 
nos  Salvare  debeant.  Infra  :  Omnino,  ai 
Salvam  voluerit  suam  Fidem  et  promis» 


sionem  habere,  manifesium  faciat,  An- 
nales  Frane,  ann.  789.  eie  Tassilone 
Duce  Bavarise  :  Et  Bajoarii  cosperunt 
dicere,  quod  Tassilo  Fidem  suam  Salvam 
non  haberet,  sedjpostea  fraudolans  appa- 
rerete Quo  loco  Cbronicon  Reicbersper- 
gense,  quod  Fidem  promissam  violaaset. 
Anna  Cfomn.  lib.  14.  Alexiad.  pag.  428  : 
Aetv  eXoY^aavTO  tbv  6ibv  toO  IIXexTpdivou  etc 
a&ciy  moTiv   ópxtorat    toO    ocuroxodcTOpoc,  i. 

oportere  censuerunt,  ut  filius  Bertrandi 
salvam  et  integram  fidem  Imperatori 
Juraret. 

^  Fidem  Levare,  Manum  vel  digi- 
tum  levando  per  fidem  suam  promit- 
tere.  Lit.  remiss.  ann.  1460.  in  Reg.  192. 
Gbartopb.  reg.  cb.  80  :  Ipse  Georgius 
promistt  aibi  quod  nullum  faceret  malum, 
levando  Fidem  aive  digitum, 

FiDEiDONATiONES,  de  iis,  qui  invicem 
sibi  fidem  dant  de  futuro  matrimonio 
contrabendo.  Synodus  Gicestrensis  ann. 
1289.  cap.  29  :  Fideidonaiionea  domeati- 
caa,  etiam  de  matrimonio  contrahendo 
fieri  prohibemua,  etc, 

7  Fidei-Maghia,  Pugna  prò  fide.  Vita 
S.  Abundii  tom.  1.  Aprilis  pag.  91  :  At 
animadvertentea  Orthodoxi  inanea  fucoa 
atantea  ad  divina  praaaepia,  et  non  patien- 
tea  ìtorum  perfida  contagia,  Fichi-Ma- 
chias  oppoauerant  prsBaidia. 

Fidem  Mentiri  dicebantur,  qui  cen- 
tra fidem  factam,  sacramento  nrmatam, 
in  dominum  insurgebant.  Synodus  Ver- 
meriensis  ann.  752.  cap.  9:  Si  quia  ne- 
ceaaitate  inevitabili  cogente  in  alium 
ducatum  aeu  provinciam  fugerit,  aut  ae- 
niorem  auum ,  cui  Fidem  mentiri  non 
poterat,  aecutua  fuerit,  etc.  Annales 
Frane,  veteres  ann.  778  :  Saxonea,  gena 
perfida,  Mentientea  Fidem ,  egreaai  de  fini- 
bua  auia,  venerunt  oatiliter  usque  ad  R?ie- 
num  fUivium,  etc.  Vita  Ludov.  Pii  ann. 

888:  Tandem  ergo  conventum  eat in 

locum,  qui  ab  eo,  quod  ibi  gestum  eat, 
perpetua  nominia  ignmninia  notatua  eat, 
vocfitur  Campua  Mentitua.  Quia  enim  ii, 
qui  Fidem  Imperatori  promittebant.  Men- 
titi aunt,  locua,  in  quo  id  conti^it,  teatia 
nequitias  in  auo  nomine  remanait.  Anna- 
les Frane.  Fuld.  ann.  858  :  nii  vero  Fi- 
dem Mentiti,  et  Karolo  conjuncti,  etc. 
Ordericus  Vitalis  lib.  12.  pag.  881  :  Per- 
juriique  nefaa  ultro  committentea,  mihi 
Fidem  auam  Mentiti  aunt.  Vide  eumdem 
pag.  495.  584.  657.  881.  922.  Galfridum 
Monemuth.  lib.  8.  cap.  2.  Rodericum 
Tolet.  lib.  4.  Hist.  Hisp.  cap.  10.  Hun- 
tindonens.  pag.  890.  Fragmentum  de 
Willelmo  Gonquestore  pag.  80.  Gesta 
Gonsulum  Andegav.  ubi  de  Edeltbelo, 
Petrum  de  Vineis  lib.  1.  Epist.  21.  pag. 
162.  lib.  8.  Epist.  85.  etc. 

Fidem  igitur  mentiri  dicebatur  vas- 
sallus,  qui  fidem  bominio  promissam 
domino  suo  band  servabat  Pbilippus 
Bellomanerius  cap.  61  :  Appel  de  Foi 
Mentie  eat  de  tele  foi,  qu'à  omage  appar- 
tient,  en  tele  maniere,  que  li  apeleres  miat 
à  aon  home  aua,  qui  foi  le  devoit  par  le 
reaon  de  Vomage.  Deinde  exemplum  prò- 

Sonit  in  vassallo,  qui  adulterium  cum 
omini  uxore,  quam  custodiendam  ac- 
ceperat,  commisit.  Eodem  etiam  cap.  : 
Fo%a  et  loicUéa  eat  de  ai  France  nature, 
qu*elle  doit  eatre  gardée,  et  apecialement 
a  celi,  à  qui  elle  eat  promiae  :  car  à  Vhom- 
mage  on  premei  fere  à  aon  Seigneur  foi 
et  hiauti.  Unde  concluditi  vassallum 
non  posse  feudum  suum  deserere^  cum 
a  domino  ad  expeditionem  submonetur  : 
Ce  ne  aeroit  paa  loiatés  de  renoncer  el 
point,  que  aea  Sirea  a'en  doit  aidier.  Sic 
porro  officium  vassalli  er^a  dominum 
ex  bominio  observant  AssisiSQ  Hieroso- 


lymitansB  MSS.  cap.  197.  ita  ut  si  contra 
peccet,  reus  sit  Fiaei  Mentita^.  Et  pour  ce 
me  aemble-il,  que  il  est  tenue  de  non  met- 
tre,  ne  faire  mettre  main  aur  aon  cors, 
ne  consentir,  ne  souffrir  à  son  pooir,  que 
autre  U  mette,  ne  ne  doit  prendre,  ne 
faire  prendre,  ne  tenir  aucune  choae  de 
son  Seignor  sans  cangie  outre  son  gre,  se 
il  ne  le  fait  par  Vesgart,  ou  par  la  con- 
noissance  de  la  Court  de  son  Seignor,  de 
celle  Seignorie,  où  son  fié  est,  pour  quoi  il 
a  fait  homage.  Ne  ne  doit  home,  ne  femcy 
conseiller  contro  son  Seignor,  se  le  Sei- 
gnor  ne  le  donne  à  son  Conseil.Ne  ne  doit 
pour  home,  ne  pour  femme,  parole  mons- 
trer  en  Court,  se  il  n'est  à  son  Conseil,de 
que  il  se  mete  en  esgart,  ou  en  connois- 
sance  de  Court,  de  chose,  qui  cantre  son 
Seignor  soit.  Ne  ne  doit  porter  armea 
cantre  aon  Seignor,  ae  ce  n'eat  avec  un 
autre  aien  Seignor,  à  qui  il  aoit  tenua  de 
foi  aina  que  à  lui.  Ne  ne  doit  faire  à  aon 
eacient,  ne  parchiaaaer  la  honte  ne  la  da- 
mage  de  aon  Seignor,  ne  conaentir  que 
autre  li  face.  Ne  ne  doit  à  la  feme  de  son 
Seignor,  ne  à  sa  fille,  requerre  vilainie 
de  son  cors,  ne  souffrir,  ne  consentir  à 
san  escient,  ne  à  son  pooir,  aue  autre  li 
face,  ce  est  assavoir  de  gesir  a  li  chamel- 
\ement,  coment  que  ce  soit,  se  ce  n*eat  par 
mariane,  ne  àaa  aoeur,  tant  come  elle  eat 
damoiaeUe  en  aon  hostel,  ne  soffrir,  ne 
consentir  à  san  escient,  ne  à  son  pooir, 
que  autre  li  face.  Et  doit  conseiller  loyau- 
ment  à  son  Seignor  à  son  escient  de  ce, 
que  il  demanderà  canseil.  Gapite  se- 
quenti  :  Et  lumie  doit  tant  plus  a  Seignor 
par  la  foi^  que  il  li  est  tenus,  que  le  Sei- 
gnor  à  lut,  que  home  doit  entrer  en  ostage 
por  san  Seignor  getter  de  prison,  se  il  Ven 
requiert,  oti  fait  requerre  j>ar  certain 
message  :  et  chacun  nome,  qui  a  fait  ho- 
mage à  autre,  est  tenus  par  sa  foi,  s'il 
treuve  son  Seignor  en  besoin  d'armes  à 
pie  entro  ses  ennemis,  ou  en  leué,  qu'il 
soit  en  perill  de  mort,  ou  de  prison,  de 
faire  son  laial  pooir  de  remonter  le,  et  de 
rejetter  le  de  celui  perill  :  et  se  il  autre- 
ment  ne  le  peut  faire,  il  doit  donner  son 
cheval,  ou  sa  beste,  sur  quoi  U  chevauche, 
se  il  la  requiert,  et  aider  à  le  mettre  sus, 
et  aider  le  à  son  pooir  à  san  cors  sauver. 
Et  qui  faut  à  son  Seijgnar  des  avant  dites 
choses,  il  Meni  sa  Foi  vere  son  Seignor,  et 
se  le  Seignor  Ven  peut  prover  par  recort 
le  Court,  il  para  faire  de  lui,  et  de  aouea 
choaea,  come  home  attaint  de  Foi  Mentie, 
Et  qui  fait  aucune  deaditea  chosea  por  son 
Seignor,  le  Seignor  eat  tenua  par  aa  foi 
de  delivrer  le  a  aon  laial  pooir  celui  ou 
ceaus  de  sea  homea,  que  il  a  mia  en  ostage 
pour  aa  delivrance,  et  ce  celui,  ou  ceaua  de 
aea  homea,  qui  le  mantent,  come  eat  dit 
cy-deaaua,  aont  pouf  achaiaan  de  ce  pria 
et  empriaonnéa.  A  eat  tenua  à  aon  Seignor 
d'entrer  pour  lui  en  aatage,  pour  detXe,  et 
enplegerie  de  tant  vaillant,  camme  le  fié 
que  il  tient  de  lui  vaut,  et  deauoi  il  eat 
aon  home,  vaudroit  raiaannaolement  à 
vendre  par  Vaaaiae.  Et  qui  ce  defaut  à  aon 
Seignor,  je  croia  que  il  doit  perdre  le  fié 
à  sa  vie,  que  il  tient  de  lui,  etc.  Gap.  209  : 
Se  homeMent  sa  foi  vers  san  Seignor,  et 
le  Seignor  à  son  home,  et  il  Voccist,  ou 
fait  accire,  ou  paurchasse  sa  mort,  ou  la 
consent,  ou  la  seuftre,  se  il  la  seit,  et  la 
peut  garder,  et  deffendre,  se  il  ne  Va  fait 
à  san  pooir,  et  se  U  faire  ne  le  peut,  que 
il  au  mains  le  gamiaae  au  plutat  que  U 
para,  pour  garder  a*en;  ou  ae  il  le  prenty 
ou  fait  prendre  ;  ou  pourchaaaOj  au  con- 
aent,  ou  aeuffre,  que  il  aoit  pna  par  aea 
ennemia,  se  il  peut  deffendre,  ou  qardeary 
ae  il  ne  le  fait  à  aon  pooir,  et  ae  il  faire 
ne  le  peut,  que  il  Ven  guarnii  par  aoi,  au 


FID 


;fid 


FID 


491 


par  autre  leplustost  que  il  pota.  Ou  se  il 
le  tieni,  ou  fait  lenir  en  prison,  ou  souf- 
fre,  que  autre  le  tiegne:  n  il  Ven  peut 
getter,  et  il  ne  le  gotte  à  eon  j>ooir,  ou  à 
ione  foi.  Ou  se  il  le  fiert  par  ire,  ou  fait 
ferir,  ou  consoni,  ou  seuffre,  que  il  soit 
ferus,  ou  laidis,  et  le  peut  deffendre,  et  il 
ne  le  fait  à  son  pooir.  Ou  se  il  li  court  sus^ 
ou  fait  courre  pour  meitre  fnain  en  son 
cors,  ou  en  des  choses  de  la  Seignorie  et 
celle,  doni  il  est  son  home,  ou  jiour  lui 
desheriter,  tout  ne  le  fail-il,  ou  se  il  le  fait 
faire,  ou  ce  il  li  mei  sìm,  qu'il  a  esté  ou 
veaut  estro  mesprenant  vers  lui  de  sa  foi, 
ou  que  il  fisi  trahison  vers  lui,  ou  pour- 
chassé,  ou  souffri,  ou  consenti,  ou  sot,  ou 
ne  le  garda,  ou  au  mains  ne  Ven  gamit, 
ou  aucune  autre  maniere  de  trayson,  ou 
de  Foie  Mentie  li  mei  sus,  et  il  ne  l'ai- 
taint,  si  come  il  est  divise  en  l'autre  cha- 
pitre,  que  le  Seignorpeut  son  home  attain- 
dre  de  sa  foi,  ou  l'om  son  Seignor.  Ou  il 
gist  charnellement  à  sa  fille,ou  la  requiert 
de  folio,  ou  li  porchasse  pour  autre  à  faire. 
Ou  se  il  quiert,  ou  fait  pourchasser  Vune 
des  choses  avant  dites  à  la  fille  de  son 
Seignor,  ou  à  la  seur,  tant  come  elle  est 
damoiselle  en  son  hostel,  ou  seuffre,  ou 
consoni,  que  autre  le  face,  se  il  peut  des^ 
ioumer,  et  il  ne  le  fati,  ou  au  moine  n'en 
face  son  pooir.  Et  de  laquel  des  choses 
dessus  dites,  que  l*un  mespreni  vers  l'au- 
tre, il  Meni  sa  Foi, 

Ex  quibus  patet,  fidem  mentiri  etìam 
dominum,  si  quam  vassallo  hominium 
facienti  pollicitus  est,  non  servaverit  : 

aula  fidem  uterque  secandum  diversa 
omini  ac  vassalli  officia  pollicetur, 
vassallus  domino ,  dominus  vassallo. 
Unde  in  vetere  Formate  vernacalo,  le 
Roman  de  Garin,  cum  Garlnus  Pipi- 
num  convenisset,  ut  Harderico  Suessio- 
nensem  Gomitatum ,  quem  ab  eodem 
Pipino  tenebat,  auferret,  Plpinus  repo- 
nit  : 

Ne  m*eii8eigiMx  pas  à  ma  Foi  Mentir, 
Ja  fu  les  jon,  Hardres  de  md  la  tinU 

[Le  Roman  de  la  guerre  de  Troyes  MS.  : 

Trop  l'en  engigna  ee  poisse  mot, 
Leidement  li  Menti  sa  Foi.] 

Quod  vero  spectat  ad  poenam  fidel  men- 
titSB,  quam  incurrit  vassallus,  sic  ea 
exprimitur  iisdem  Assislis  eodem  ca- 
pite :  Se  le  SeigMìr  attaint  son  home  de 
Foi  Mentie,  il  est  encheu  en  sa  merci  de 
cors  et  de  Pie,  et  de  quanques  il  a.  Et  se 
il  veaut  avoir  droii,  et  il  le  requiert  à  sa 
Court,  que  elle  li  conoist,  queCdroit  il  en 
doit  avoir,  je  cuit  que  la  tour  esgardera 
que  il  peut  faire  de  son  cors  justice,  selon 
ce  que  le  mesfait  fera  de  trayson,  ou  de 
Foy  Mentie,  et  qu'tl  peut  son  fié  et  touies 
les  autres  choses  prendre,  et  faire  en, 
come  de  chose  de  traiiour  et  de  Foi 
Mentie. 

Sed  et  quam  fidei  mentitas  vicissim  in- 
currit dominus,  ita  Ibidem  poena  recen- 
setur  :  Si  l'omo  attaint  son  Seignor  en 
Court,  qu'il  ait  mespris  vers  lui  de  sa  foi, 
et  il  Ven  requiert  à  avoir  droii  par  esgari, 
ou  par  conoissance  de  Court,  je  cuit  que 
la  tour  esgardera  ou  conoistra  que  l'home 
est  quiie  vers  lui  de  sa  foi,  et  a  son  fié 
sans  service  toute  sa  vie, 

Subdunt  esBdem  Assisi»,  si  dominus 
vassallum,  ac  vicissim  vassallus  domi- 
num,  de  fide  mentita  conveniant,  quam 
probare  non  possunt,  non  probantem 
poenam  fidel  mentitse  incurrere,  ac  Judi- 
cium  de  fide  mentita  a  Paribus  Curi» 
fieri  debere.  Esedem  AssisisB  cap.  211  : 
Qui  meni  sa  Foi  Vun  à  l'autre,  colui  à  qui 
Von  la  meni,  sera  quiie  de  sa  foi  qu'il 


doit  à  colui  qui  li  a  sa  Foi  mentie  :  et  colui 
qui  la  meni,  n'osi  mie  quite  portant,  ains 
est  aussi  bien  ienus  come  devant. 

In  Legibus  Henrici  I.  Regis  Angl.cap. 
53.  vassallus  de  fide  mentita  interpella- 
tus  a  domino  litem  ei  movere  non  pò- 
test,  donec  se  purgaverit  :  Si  dominus 
de  felonia,  voi  Fide  mentita  compellai 
hominem  suum,  non  respondeat  qutbusli- 
bei  implacitationibus  ejus,  donec  quietue 
sit.  Vide,  qusB  de  formula  Sino  mefacere, 
et  sine  Fidem  mentiri,  adnotavit  vir  cla- 
rissimus  et  summsa  eruditionis  Diony- 
sius  Salvaingus  Boissius  lib.  de  Usu 
Feud.  cap.  18. 

FiDEMENTiTUS,  Fidefrogus  in  Speculo 
Saxonico  lib.  1.  art.  40.  Fidei  suse  frau- 
dator,  in  Gapitulari  Francoford.  ann. 
794.  cap.  1.  Le  Roman  de  Garin  : 

Et  di«t  la  Dame,  Vos  i  avée  menti, 
Come  traitree,  paijnrea,  Foi  menti. 

In  Assislis  Hierosol.  cap.  62.  in  iis,  qui 

?iarandiam  ferro  non  possunt,  ponuntur 
es  Fois  mentis. 

^  Qui  hoc  crimine  convictus  erat  apud 
Florentinos,  inverso  capite  pingebatur 
populo  exponendus.  Poggius  lib.  2.  Hist. 
Florent.  apud  Murator.  tom.  20.  Script. 
Ital.  col.  ^7  :  Rodolphus  vero  aui  eocer' 
citui  praserat^  vir,  ut  ipsemei  fatebatur, 
mobitis  animi,  FahHam  oppidi  recipiendi 
spe  injecta,  iransitionem  fedi.  Qua  ex  re, 
ut  morie  est  eorum,  qui  fidem  frangunt, 
capite  inverso  Florentias  publicis  in  locis 
depicius  est. 

FiDEMENTiROSus,  in  Foris  Alcaponen- 
sib.  sersB  1267  :  Testimonia  meniinosa,  et 
Fidementiroso  peciei  60.  solid. 

Mentiri  ,  nude  prò  fidem  Mentiri. 
Charta  Abbonis  prò  fundatione  Monas- 
teri Novalicensis  ex  Tabularlo  Ecclesise 
Gratlanopolitanse  f.  60  :  Et  illa  portione, 
quem  de  iiaurenpo  Clerico  prò  sua  infide- 
titate,  quod  nobts  Mentiuit,  et  per  verbo 
dominico  conquisivimus,dum  eixpse  nobis 
mentUus  fuit.  Hincmarus  Opusc.  60.  pag. 
882  :  Ab  Imperatore  defedi,  ei  illi  Menti' 
tus,  ad  Lotnarium  confugit.  Abbo  lib.  2. 
de  Bell.  Paris,  vers.  567  : 

Nondiu  interea  Regalem  concotit  aorem, 
Gallia  quod  Mentita  sibi  ait. 

Historia  Translat.  Sebastiani  n.  91  :  Ad 
locum  sic  forte  venitur,  qui  ex  eventu 
ruptsR  fidei,  ei  sacramentorum,  Mentilus' 
campus  extunc  appellatur.  Eadem  habet 
auctor  Vit»  Lud.  Pii  loco  supra  allato. 
Vide  tom.  8.  Hist.  Frane,  pag.  891.  An- 
nales  Fr.  Loisellii  tom.  2.  Hist.  Frane, 
pag.  761.  etc. 

Fides  Fracta.  Fides  mentita,  Fide- 
fragium.  Gloss.  Gr.  Lat.:  'Ayvcojtov^rer- 
qiver sor, Fidem  solvo,  Fidem  rumpo.  vetus 
Notitia  judicati  apud  Perardum  in  Bur- 
gundicis  pag.  do:  Et  si  Autardo  jam 
dicto  Maurino  non  reprsesentaret,  faciat 
pariibus  FredeUmo  prò  Fide  fracta,  sicut 
Lex  est.  Vide  Sjpeculum  Saxon.  lib.  1. 
art.  40.  Fidem  Frangere,  habent  etiam 
JG.  in  leg.  10.  D.  de  In  jus  vocando, 
(2,  4.)  et  in  leg.  2.  God.  de  Hsered.  vel  act. 
(4. 89.) 

FioEFRAGUs,  in  Speculo  Saxonico  lib. 
1.  art.  40.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fidifragus,  Brisefoy.] 

FiDEFRAGiUM,  Pcrjurium,  in  Legibus 
Hungaricis,  fides  fracta,  mentita.Gharta 
Sigismundi  Imp.  ann.  1415.  apud  Pon- 
tanum  lib.  9.  Rerum  Danicar.  :  Multas- 
que  alias  felonias  contra  hujusmodi  fidO" 
titatis  deoitum,  noe  non  Fidefragia  ei 
traditiones  ipsi  domino  feudi  commise' 
rint. 

Fides  L^sa,  Idem  quod  Fidefragium.  ì 


Rogerus  Hovedenus  in  Ricardo  I.  pag. 
692  :  Appellava  Conraulum  Marchionem 
de  Fide  Is^sa,  et  de  perjurio,  et  de  prodi- 
tione  facia  adversus  Regem.  Et  pag.  758  : 
Dominus  noster  Rex  Francia  calumniatur 
te  de  Fide  lassa  et  perjurio,  quia  jurasti 
ei  fidem  dedisti,  quod  venires  hodie  ad 
colloquium.  Matth.  Paris  ann.  1247  :  Li^ 
tes  die  Fidei  laesione  et  perjurio  prohiben- 
iur  a  Rege,  quando  super  his  conveniun- 
tur  laici  coram  judice  Ecclesiastico. 
Epistola  S.  Tbomse  Arch.  Gantuar.  apud 
Baron.  ann.  1167  :  Quod  non  liceat  Epis- 
copo coercere  aliquem  de  perjurio,  vel 
Fide  lassa. 

I  Fides  Manualis,  Qu»  manu  in 
alteriusmanum  positapraestatur.Gharta 
ann.  1888.  tom.  2.  Hist.  Meld.  inter 
Instr.  pag.  242  :  Quod  autem  didum  est 
in  isio  articulo  de  Fide  manuali  et  juror 
mento. 

«>  Fidemanualis.  Vide  Manufideles. 

Fides  Violata,  in  Lege  Frider.  I. 
Imper.  ann.  1187.  apud  Gonradum  Us- 

?»ergen3em.  Goncilium  Francoford.  ann. 
94.  cap.  8.  de  Tassilone  Duce  BavarisB  : 
In  quibus  fraudator  Fidd  suas  extiterat. 

t  Fides,  Prsestatio,  tributum.  Gbartu- 
lar.  Latiniac:  Nullus  mercator  non  debei 
dare  Fidem  ad  exitum  ^forias  de  rebus 
quas  portai  voi  mutai,  nisi  de  fourura  et 
armatura  ferri.  Vide  Fidantia. 

T  Fideus,  prò  Finus,  boc  est,  purus, 
Gallice  Fin.  Diarium  belli  Hussitici 
apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  188  :  liem 
quod  vestes  superbas  non  portoni  noe  por- 
tare permittani,  contra  Dominum  Deum 
pretiosas  nimis,  sicut  purpuratas,  pras' 
lextas,  pietas,  dUeargeniatas,  czotata^,  dn- 
gulos,  argenieos  Fideos,  et  omnes  decores 
seu  omatum  prò  superbia  dispositum» 

•  Fidei  Ordo,  Militaris  ordo  institu- 
tus  contra  Albigenses.  Vide  in  Ordo  6. 

^  FIDIAMUS.  [Amicus  fidem  servans. 

DiEF.] 

FIDIATOR,  FideJ  ussor,Sponsor,  Hlspa- 
nis  Fiador.  vetus  Gharta  apud  Marcam 
lib.  5.  Hist.  Beneharn.  cap.  24  :  Et  ipsi 
posuerunt  Fidiaiores  Arramon,  Arnault. 
.  .  . .  ei  Bemardus  de  Nay  posuii  Sicara 
d'Assai....  utrique  inpraesentia  Gastonis, 
ut  firma  sit  illa  terra  emptoribus,  etc. 
Alia  apud  eumdem  lib.  5.  cap.  24  :  Et 
si  forte  denuo  querelam  renovarent,  aui 
in  aliquo  violentiam  inferrent,  per  ma- 
num  unius  Fidiaioris  centum  solid.  Mor^ 
lanas  monetai  solvereni,  et  damnum  eie 
restituerent.  Vide  eumdem  lib.  4.  cap.  20. 
[Ghartul.  Eccl.  AuxltansB  :  Et  Leòeronio 
et  filiusejus  Carbonels  firmaverunt  et  de- 
derunt  Fidiaiores.  Vide  Fermes.] 

FiDiATURA,  Ipsa  actio  fldejubendi, 
fidejussio,  Hispanis  Fiadora.  Gharta 
Sancii  Regis  Aragonise,  apud  eumdem 
Marcam  lib.  4.  Hist.  Beneharn.  cap.  20. 
n.  1  :  jE^^  Si  tantum  non  quassierit  Domnus 
Galindo  stare  in  mea  terra,  quod  ponuni 
isium  illi  Fidiaiores  in  manus  meas,  an- 
tequam  aliqua  mala  faciat,  ei  sedeani 
soluti  de  Fidiatura. 

j  FIDIGINARE,  Xup^Csiv,  Ganere  lyra. 
Gloss.  Lat.  Gr.  MSS.  Sangerm. 

FIDIGULA,  Bacravou  yévoc,  in  Gloss.  Gr. 
Lat.  Alibi  :  "Ovvye;,  ol  e;  tòcc  fiotcravovc, 
Fidiculas.  Gloss.  Lat.  MS.  Reg.  :  Fidiculas, 
qenus  iormentorum,  sicut  laminas,  [GÌ. 
Lat.  Gali.  Sang.  :  Fidicula,  Petite  corde, 
ou  une  maniere  de  tourmeniA  Ita  Isido- 
rus  et  Papias  ungulas  cum  Fidiculis  con- 
fundunt.  Prseterea  observat  Gontius  ni 
lib.  ad  Leges  Majestatis,  Grsecam  meta* 

Shrasim  in  1.  Nullus,  God.  ad  Leg.  Jui. 
lajest.  Fidicularum   tormenta  vertisse 
unguium  posnam.  Iso  Magister  in  Glos- 


492 


FID 


FID 


FID 


si8:  Fidieulay  fune»  ad  flagéUandum, 
QvMmvis  Fidicula  a  fldibus  dicatur  :  in 
hoc  tamen  loco  (Prudentii)  signiftcat  un- 
gulaa,  vèl  genus  tormenti,  quo  rei  in  eculeo 
tMupenii  torquentur,  ut  fides  et  verittis 
inveniatur.  ]!oìdem  :  Fidteula  genut  tor^ 
menti,  vel  ferri  subtilisHmi.  quo  incide^ 
baniur  Martyrea,  Certe  Fidicula  veteri- 
bus  videntur  fuisse  chordulas  seu  funes, 
guibus  rei  distendebantur.  Suetonius  in 
Tiberio  cap.  62:  Ut  veretrie  delegati» 
Fidicularum  eimul  urinteque  tormento 
distenderet.  Valerìus  Maximus  lib.  8: 
Fidiculas  laxavity  aolvit  eculeum.  Vide 
leg.  1.  et  2.  Cod.  Tb.  de  quaestion.  (9, 85.) 
[et  Hierolex.  Macri  in  bac  voce.] 

FIDIGULINA,  "'OpYOvov,  pa<Tavi(rr^piov,  in 
61.  Or.  Lat. 

j  FIDIUZOR,  prò  Fidejassor,  in  Pla- 
cito ann.  862.  lom.  1.  Hist.  Occitan. 
Inter  Instr.  col.  114  :  Ibique  eum  eunra- 
dietorum  judicio  pratentaint  Duvigùdus 
ecripturam  et  suum  auctorem,  nomine 
Petrone,  qui  ipsius  ree  et  legtbus  autori- 
care  d^eat,8icut  illeetFidiuxorem  datum 
habebat.  Occurrit  ibid.  col.  76.  in  Instr. 
ann.  842. 

FIDUCIA,  JG.  est,  cum  res  aliqua,  mu- 
tuandaB  pecuniaB  gratia,  mandypatur,  vel 
in  jure  cedi  tur.  61.  Lat.  6r.:  Fìduciatus, 
&icoTiOé(jLevoc.^  Fiduciat^  òicoTcOerat.  Fiducia, 
iceicotOv]9ic,  OicoOtiXT),  evé^upov.  6l0SS.  6r. 
Lat.  :  TicoOi^xT),  Etypattieca^  obligatio.  Fi' 
ducia.  *TicoOv}xi(iatoc  Fiductarius,  Sic  Fi- 
duciam  prò  hypotheca,  usurpant  Sidonius 
lib.  4.  £pist.  85.  et  alii  passim,  quos 
laudat  Salmasius  de  Modo  usurar,  pag. 
600.  et  seq.  et  686.  et  lib.  de  Usuris  pag. 
69.  Rem  in  Fiducia  ponere,  in  Eaicto 
Rotbaris  Regis  tit.  62.  {  4.  pignori  dare. 
\^  174.  Murai.  :  in  fiducia  nexupositum. 
Fiducia  nexu  obligare,  ap.  Mann.  Pap. 
Dipi.  num.  78.  lin.  14.n6loss.  Lat.  6an. 
Sangerm.  :  Fiducia,  fiance.  Fiducialia, 
fiable.  Cbarta  ann.  1114  :  Debetie  vos  aut 
vestri  homines  accipere  Fiduciam  cum 
uno  de  no$tri8  bajults,  et  placttare  ipaum 
placitum  cum  ilio  bajulo,..  accipiat  noater 
oajulus  ipaam  Fiduciam  per  voa  et  per 
no».]  Will.  Guiart.  in  Hist.  Frane.  MS. 
ann.  1202  : 

ViDt  RolMrt  11  QuMBt  d* Aleo^oo 
Sa  terra  raodra  an  Roy  de  Franee. 
Son  homme  datint  par  Fianca. 

Idem  in  Ludovico  VOI  : 

Apréa  la  priae  dea  Fianeaa, 

S*aD  TÌot  li  Boia  de  Franoe  arrien. 

t  Fiduciam,  qus  6allice  Fiance  reddi- 
tur,  atque  in  pluribus  bominiorum  for- 
mulis  occurrit,  interpretatur  D.  Bruasel 
de  Usu  Feud.  lib.  2.  cap.  10.  Consilium 
quo  vassallus  Dominum  suum  Juvare 
teneturin  placitis:  quod  aliis  verbis, 
eequi  et  juvare  dominum  de  placito,  dice- 
batur;  nec  alia  notione  intelligendam 
censet  vocem  Fiance  apud  6uiartum 
mox  laudatum,  sed  boc  non  ita  certum 
videtur  ut  de  sacramento  fldelitatis  recte 
accipi  non  possi  t. 

Fiducia.,  Fidejussor ,  qui    fiduciam 

graestat,  in  Cbarta  ann.  1204.  in  nupera 
oncilior.  Rotomagensis  EcclesiaB  Edi- 
tione  pag.  177.  Tabular.  Absiense  :  Inau^ 

per  etxam  dederunt  tree  Fiducia», ut 

defendant  idem  pratum  fratribue  Absia, 
eitpai  defecerint. 

Fiducia,  Fides,  fldelitas,  sacramen- 
tum  fldelitatis.  Petrus  Tudebodus  lib. 
2.  Hist.  Hierosol.  pag.  781:  Cui  dixit 
Jmperator,  ut  ejus  homo  fieret,  et  Fidw 
ciam  ei  faceret,  quemadmodum  J?o«mun- 
due,  et  alii  Prtncipee  fecerant,    Yetus 


Cbarta  apud  6ariellum  in  Episcop.  Ma- 
galonensib.  pag.  181  :  GuUlelmua  Sibylla 
filiua  Montiapessulani  dominus  in  Eccle^ 
aia  Sé  Petri  apud  Magalonam,  et  euper 
altare  S.  Nicolai,  more  Solito,  Joanni 
Magalonenai  Epiacopo,,.    Fiduciaa  fecit, 

fidemque  clientela  sacramento  obatnnxit. 
Conventio  facta  inter  Philippum  Au- 
gust.  Clericos  et  Barones  apud  de  Lau- 
riere  tom.  1.  Ordinat.  Regum  Fr.  pag. 
89:  Primum  eapitulum  est  quod  eterici 
trahant  cauaam  feodorum  in  curiam 
Christianitaiia,  propter  hoc  quod  dicunt 
quod  Fiducia,  vel  juramentum  fueì'unt 
tnter  eoa  inter  quoa  causa  vertttur,  et 
propter  hanc  occaaionem,  perdunt  domini 
juatitiam  feodorum  suorum.] 

T  Fiducia,  Tutela,  protectio,  aalvagar^ 
dia.  PrsBceptum  Caroli  M.  prò  Hispanis, 
tom.  1.  Capitul.  col.  500  :  iDemanaamìia 
ut  ncque  voa  neque  junioree  memoratoa 
Hiapanoa  noatroa,  qui  ad  noatram  Fidu- 
ciam de  Hiapania  veniente»,  etc. 

1  Fiducia,  Vis.  efflcacitas.  Epist.  Pbi- 
lippi  I.  ad  Bernardum  Majoris  Monaste- 
ri! Abbat.  ann.  1098  :  Nunc  obnixe  depre- 
car ut  me,  licet  immeritum,  deincepa  in 
orattonibua  veatri»  auacipiatia,  qwUinua 
per  eaa  in  prasaenti  et  in  futuro  merear 
adjuvari:  confido  enim  quod  magnam 
apud  Deum  habent  Fiduciam. 

Fidugiare,  Pignori  aliquid  dare.  Ye- 
tus Inscriptio  Monumenti  Romse  :  Ea 
conditione,  ne  Fiducient,  ne  vendant,  neve 
alio  quo  genere  in  aepulcrum,  eive  monu" 
mentum,  et  alienare  ulli  jtoteataa  ait. 
Paul  US  lib.  8.  Sentent.  tit.  7  :  Rem  lega- 
tam,  ai  teatcuor  postea  pignori,  vel  Fiducia 
dederit. 

Inpiduciare  ,  PapiaB  :  Impignorare, 
prò  pignori  dare.  Occurrit  bac  notione 
in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit.  29.  {  2. 
[«>  Llutpr.  58.  (6,  5.)J  Charte  Sicardi 
Principis  Beneventani  in  Chronico  S. 
Sopbise  :  Re»  ilio»,.,,  qua»  Allo  liber  homo 
Infiduinatc^,  aut  in  ptgnua  tenuit  a  aervia 
nostri  Palata.  Capitula  data  Presbyteris 
cap.  9.  edita  a  Baluzio  in  Appendice  ad 
Capitul.  :  NuUam  habeat  poteatatem  quo- 
lÙ}et  modo  aìienandum,  neque  Infidu- 
dandum ,  neque  venundandum,  etc. 
Cbarta  ann.  1058.  apud  Puricellum  in 
Menu  mentis  Basilic»  AmbrosiansB  pag. 
4SQ:  Alicui  dare,  vel  commutare,  aeu 
liòellare,  vel  venundare,  aut  inbene/icium 
dare,  aive  per  pignu»  Infiduciare,  etc. 

Fidugiare,  Per  fldem  suam  promit- 
tere,  fldem  suam  veluti  Fiduciam,  aut 
plgnus  obligare.  Ugutio  :  Fiduciare,  Fi- 
duciam praatare,  quod  vulgariter  aolet 
dici  Affidare.  [Gìoss.  Lat.  6ari.  Sangerm.: 
Fiduciare,  Fiencier,  affierJ]  Contin.  Ai- 
mo! ni  lib.  5.  cap.  56  :  Deinde  ipse  apud 
Caatrum  Moretum  Regi  obviam  venien», 
ei  Fiduciavit,  quod  Communia  deineep» 
non  coneentiret.  [Conci  1.  Arvernense  ann. 
1095.  cap.  9.  apud  Marten.  tom.  4.  Anecd. 
col.  128  :  Hoc  etiam  est  in  pace  Domini, 
quod  ai  qui»  Baronum  violaverit  Domini 
pacem.  Come»  et  omne»  alii  eant  super 
eum,  ai  Archiepi»copua  eo»  »ubmonuerit, 
et  hoc  Fiduciavit  Archiepiecopu»  et  Come» 
et  omne»  alii.  Cbarta  Ludovici  YII.  ann. 
1165.  ex  Chartul.  Monast.  Montis-Mar- 
tyrum  :  Hanc  summam  coram  nobi»  Fi- 
dueiaverunt  »e  reddituro»,  Cbarta  Ar- 
chembaldi  de  Bornonio  anni  1200.  apud 
Marten.  toro.  1.  Ampliss.  Còllect.  pag. 
1028  :  Quod  ego  juravi  euper  Sacro»ancta, 
et  Fiduciavi  carissimo  domino  meo  Phi- 
lippo  Frane.  Regi.'\  Littleton.  sect.  514  : 
IjO»  12.  Chivaler»  Fioroni  lour  aerment, 
etc.  Le  Roman  de  Garin  MS.  : 

Et  il  U  a  Fianoé  el  plari. 


Alibi: 

AiBQob  U  fidt  11  Fianear  et  pletir 
Qva  aoB  Segnor  emportan  dad. 

Chron.  Fiandr.  cap.  69  :  Et  fut  la  paix 
confermée  entre  lea  deux  Roia  de  Franco 
et  d'Angleterre,  et  Fiancée  de»  deux  par- 
tie».  Et  cap.  71  :  Et  pour  ce  a'Entrefian- 
eerent,  quo  jamaie  ne  departiroient  Vun 
de  l'autre. 

1  Fidugiarius,  Etiam  cum  de  benefl- 
ciis  Ecclesiasticis  agitur  aliquando  ni- 
bll  turpe  sonat.  Testis  est  Claudius 
Espenceus  Tbeologus  Paris,  qui  ann. 
1565.  Yitam  S.  6odonis  metrice  edidit. 
In  prsfatione  enim  scribit  se  id  operis 
agressum  grati  animi  causa,  quod  scili- 
cet  S.  6odonis  aacrcUum  beneficium  alv- 
quot  anno»  »ìbi  commondatum  Pidudariu» 
admini»tra»9et.  Ubi  Fidudariu»  idem 
esse  videtur  ac  Commendatariu». 

^  Fiduciaria  Manus.  Yide  Manu». 

I  FiDUCiARius.  Feaulz,  in  6Ioss.  Lat. 
6all.  Sanger  man.  Fldelitatis  sacramento 
obstrictus.  Bodinus  de  Republ.  lib.  1. 
cap.  9.  pag.  107  :  Immune»  a  vectigalibu» 
e»»e,  ac  »emperfui»»e  Fiduciario»,  argu- 
mento  e»t  quod,  qui  a  nobi»  vassallua, 
Langobardorum  legibu»  Leude  appelUUur, 
qua  vox  liberum  atgniflecU.  Aldtu»  autem 
exjueta  »ervitute  manumietu», 

f  FiDUGiATiM,  in  61oss.  Lat.  6an. 
Sangerman.  :  Qui  rem  àliam  Fidudatim 
accipit,  i.  in  fiducia  et  tutela. 

^  Fìduciatus,  Fiduciam  habens.  Yita 

5.  6odebardi  tom.  1.  Mail  pag.  510: 
Sancta  eju»  opinione  Fiduciati,  aimul 
cum  infirma  concito  properabant.  Le  Ro- 
man de  la  guerre  de  Troye»  MS.  : 

De  ce  aoiea  teoraa  et  Fis. 
Que  en  la  terra  ugoraarona. 

o  FIDUCIALIA,  Sponsalia.  6all.  Fian- 
faiUe»  ;  in  iis  qufppe  sfiducia  seu  fldes 
mutuo  datur.  Arest.  ann.  1401. 11.  Mart. 
in  voi.  9.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Ma- 
gna» pecunia  »umma»  prò  »acramenti» 
admini»trandi»  esagero  eaJtaqebant  dicti 
curati,  videlicet  prò  Fiducialit»  duo»  »oli- 
do».  prò  banni»,  viginti  odo  denario»,  etc. 
Yide  suora  FiancMtia, 

^  1.  FIDUGIAUTER,  Cum  fiducia,  6all. 
Avec  confiance.  Proverb.  cap.  8.  v.  28  : 
Tunc  amhulabi»  FidueiaUter  in  via  tua, 
et  pe»  tuu»  non  impinget.  Hinc  Fiducia- 
liu»,  in  Cbarta  Ludov.  Pii  ann.  816.  tom. 

6.  Collect.  Histor.  Frane,  pag.  488  :  Ut 
ibi  Fiducialiu»  neee»»itate»  ip»iu»  jam 
dieta  »ancta  Dei  ecclesia  exercente»,  etc. 
[^  Yide  Yirgil.  6rammat.  pag.  8.] 

o  2.  FIDUGIALITER,  Prout  is  debet,  qui 
fldem  suam  alteri  vel  domino  obstrlnxii. 
Hist.  Ratispon.  ad  ann.  1475.  apud  Oefe- 
lium  tom.  2.  Script,  rer.  Boicar.  pag. 
516.  col.  1  :  Henricu»  de  Aben»perg  Ofti»- 
copu»  Rati»ponen»i»...  expedilt»  feliciter 
in  eadem  curia  (Romana)  qua  prò  tUili- 
toUe  epiecopatu»  »ui  et  Bavaria  principi» 
duci»  Ludovici  ardui»  expeditionibue  fide' 
liter  ac  Fiducialiter  gerehat,  etc. 

o  FIDaciARins  HiSREs,  Fiduciaria 
Tutela.  De  iis  aliisque  voci  bus  que 
hucspectant,  consule  Calvinl  Lexicon 
nov8B  editionis. 

0  FIDUGULUS,  Instrumentum  quo  rei 
torquentur.  Stat.  cri  min.  Saonse  cap. 
15  :  De  fractoribu»  carcerum...  Quod  »i  ad 
actum  proximum  fractioni  veneHnt,  pu- 
niantur  a  libri»  viginti  u»que  in  centum 
Genua,  vel  ducòu»  Fiducuti»  »inguli  tor^ 
queantur,  ant  ad  trireme»  in  annum 
mancipentur  arbitrio  magietrcUu».  Yide 
Fidicula. 

1  FIDUNGULUS,  limiti.  Cui  fides  babe- 


FIE 


FIG 


FI6 


493 


tur.  Oloss.  Lai.  Gnec.  Sangerman. 
P  Vulcanius  emendai,  FidaculuiJ] 

TFIDUS,  Notarli  scriba.  Gali.  Clerc 
de  Notaire.  Instrum.  Societatis  ad  Be- 
gnum  SicilisB_pro  Jacobo  de  Borbonio 
ex  Cod.  MS.  Biblioib.  Goislin.  :  Et  ego 
Luca»  de  Comite  de  Neaf>oli  publicus.,. 
Notariu»,..  rogcUus  interfuLeaque  omnia 
eie  fieri  vidi^  et  per  meum  Fidum  me  cui 
alia  neaotia  occupato  fidelUer  scribi  feci. 

jjc  FIDUSTA.  [k  fide  denominata,  ea, 
qu»  maxime  fide!  erdJit  (ni  ai  vetuBvetus- 
tua,  ab  onus  onustue.)  Feetus.] 

1  FIDUSTUS,  MaximsB  fldei,  apud  Fes- 
tum. 

1  FIBDIGUS,  Prophetay  in  Glossis  San- 
german. MSS.  num.  501. 

^TlWmS,  prò  Ficiendus,  apud  Pas- 
cbasium  in  vita  S.  Adal bardi  ssec.  4. 
Bened.  pari.  1.  pag.  284  :  Erat  ergo  dù- 
cretio  tua  in  nullo.,,  exorbitans  a  propo' 
sitOf  facilitate  complendieingulisexpedUa  ; 
generaliter  vero  Fiendi  cunctis  congrua. 
Occurrit  prsterea  apud  Murator.  tom. 
12.  col.  4^.  Gassendum  in  Notitia  Eccl. 
Diniensis  pag.  155.  et  Ludewig.  tom.  5. 
pag.  548. 

T  1.  FIENS,  Vox  veteris  Galliae,  bodie 
Fiente,  Fimus.  Index  utensilium  de 
Ruminiaco  in  Tabulano  S.  Cornelii 
Gompend.  :  Una  calderia  et  unum  Rothe- 
rium^  dum  forcha  à  Fiens.  Gali.  Fourche 
à  fumier.  LittersB  ann.  1848.  inter  Ordi- 
nai. Reg.  Frane,  tom.  8.  pag.  97  :  Que 
nulz  de  quelque  estat  que  il  boU^  ne  soit 
»i  liardiz  de  mettre  ou  faire  mettre  fuerres, 
Fiene,  boès,  cureures  ne  autres  ordures 
$ur  lee  carreaux  du  Roy. 

^  Hinc  vel  potius  a  voce  Fambray  seu 
Fembroy,  au»  flmum  etiam  signmcat, 
Fienibrer^  Stercorare,  fimo  pinguefacere, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1454.  ex  Reg.  184. 
Cbartopb.  reg.  cb.  507:  Le  suppliant 
conduieoit  ung  char  chargié  de  Fiens  pour 
Fiembrer  et  engraissier  ses  terres.  vide 
suora  ExfeUorare. 

^  Aliud  vero  sonai  Fianter,  Pedes 
nempe  equorum  fimo  purgare,  in  aliis 
Lit  ann.  1460.  ex  Reg.  190.  cb.  78  :  Le 
sujapliant  demanda  à  ung  sien  paige,.... 
<*u  avoit  pensez  et  Fiantez  ses  chevatdx  ;... 
et  se  print  à  lever  le  pie  de  Vun 
d'ieeulx  pour  savoir  s'il  estoit  Fianté. 

1 2.  FIENS,  prò  Factus,  apud  Lobinel- 
lum  iom.  5.  Hist.  Britan.  pag.  69. 

FIERADUGA,  Vestis  species.  Siaiuia 
Massiliensia  MSS.  ann.  1276  :  Gamachia, 
sive  Fieraduca,  sine  rugis. 

FIERBOTE,  Lignum  necessarium  ad 
ardendum,  Quod  Lege  communi  quis 
potesi  percipere  in  ierrls  aut  praediis 
sibi  legatis  aut  concessis,  dummodo  ne- 
cessarium non  excedai,  iunc  enim  vas- 
tum  committeret.  Bastali us.  Vide  Li- 
gnagium. 

I  FIERE,  prò  Fies.  Vide  in  Fitur. 

1 FIERENTUR.  prò  Fierent,  apud  Lude- 
wig. tom.  5.  pag.  806.  in  Diplomate  Si- 
gismundi  Imperai,  ann.  1848. 

FIERI,  prò  Esse,  usurpari  ab  Inter- 
prete S.  Irenaei  notai  Billlus  lib.  1.  Ob- 
servat.  cap.  88. 

•  Cbarta  ann.  1048.  ex  Bibl.  reg.  cot. 
17.  qua  Baimundus  Bona  sua  uxori  susb 
Arsindi  concedii  :  Et  si  infante  abueris^ 
qui  de  me  Fiant  creati  et  de  te  nati, 
habeant  ipsi. 

nERTO.  Vide  Ferto. 

^  FIERTRA,  Capsa,  in  qua  sanciorum 
reliquite  reconduntur ,  nostris  etiam 
Fiertre.  Mariyrolog.  S.  Fldis  ex  Cod. 
reg.  5198  :  viij.  Kal  Sept.  Officium  ple- 
num fiat  prò  fratre  dompno  Johanne  de 
Ango  et  parentibus  suis  :  dedit  enim  nobis 


pulcram  Fiertram  argenti  sanctss  Fidis. 
Vide  Feretrum  1. 

1  FIESSUM,  Idem  quod  Proprium  ut 
videiur,  sed  unde  ?  Cbarta  Cbildebramni 
Comitis  prò  Monasterio  S.  Petri  de  Yso- 
dro  ann.  817.  vel  882.  inter  Instrum. 
tom.  4.  nov8B  Gali.  Cbr.  col.  46  :  Quid- 
quid  in  ipsa  vicaria  Ysodro  in  lìessum 
nabere  et  de  genitore  meo  Dibilungo  Co- 
rnile quondam  a  legitima  hereditate  perve- 
nit  aà  me...  totum  ad  integrum  Ysodro 
ad  jam  dictam  Abbatiam  Religiosorum 
cedo.  Grederem  esse  Feudum,  Gali.  Fief, 
si  bae  voces  tum  fuisseni  in  usu. 

FIETA,  Mensura  liquidorum.  Sanutus 
lib.  2.  pari.  4.  cap.  10  :  Fieta  una  vini 
similiter  datureis. 

i  FIETUR,  prò  Fiet.  Vide  in  FUur. 

* FIETUS,  perperam prò FictuSjGensnSj 
locatio,  reditus.  Cbarta  Caroli  Iv.  imper. 
ann.  1855.  tom.  1.  Cod.  Ital.  diplom.  col. 
1849  :  Concedimus  omnia  et  singula  ccks- 
tra,  civitates,  loca,,.,  cum  vasallis^  vasai" 
libuSj  servitutibus,  Fietibus,  obeaientiis, 
etc.  Vide  supra  Fictum.  Est  autem  Fiete, 
doliariorum  instrumentum,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1886.  ex  Beg.  129.  Cbartopb. 
reg.  cb.  187  :  Undes  ottlz  que  ledit  tonne- 
lier  portoit  nommé  dimd  (vel  dund)  ou 
Fiete. 

1 FIETWITA.  Vide  Fyhtwita. 

^  FIEUSA.  Liberi,  nov»  bastid»  de 
Tbornaco  in  Occit.  ann.  1307.  in  Beg. 
44.  Cbartopb.  reg.  cb.  54  :  Item  de  peue 
vulpis,  de  una  libra  cerss,...  de  una  Fieusa, 
unum  denarium.  Ubi  Fiola  babet  con- 
similis  Cbarta  in  Beg.  88.  Vide  in  bac 
voce. 

o  FIEUTA,  an  Jus  feudale  ?  Pactum 
inter  reg.  et  abbai,  de  Becco  ann.  1808. 
in  Beg.  40.  Cbartopb.  reg.  cb.  104  :  Pos- 
sidebimus  dictos  boscos  cum  Fieuta  eorum, 
seu  Fieute  Gallice,  ubicumque  et  execu^ 
tione  emendarum  eorumdem. 

FIFBURGENSES.  Vide  Somnerum  in 
Gloss.  Saxon.  voce  Fif-burhingas. 

^  FIFETERA.  [Bestia  maritima  qusB 
aquam  adirabens  et  iterum  effundendo 
naves  dimergii.  Dief.J 

FIFFULS,  MensuraB  frumentariSB  apud 
Anglos  species.  Monasticum  Anglic. 
tom.  1.  pag.  149  :  Et  in  eisdem  festività- 
tibus  singulos  Fiffuls  de  frumento  ad 
wiutellos  de  granario.  Infra  :  Habere 
debent  Monachi  singulos  Fiffuls  de  gra- 
nario ad  wastellos, 

FI6ERALIS.  Cbarta  ann.  1250.  GarciaB 
Examinii  locum  tenentis  in  Cuissa  prò 
D.  Infante  Petro  Portugall.  :  Versus 
Raphalem  et  versus  Figeralem  tuum, 
sicut  includitur. 

^  1.  FI6ERE,  Finiri,  desinere,  termi- 
nari.  Contractus  inter  Monasteria  S. 
Facundi  et  S.  Petri  de  Exlonza  in  regno 
Legionensi  tom.  8.  Concil.  Hispan.  pa^. 
153.  col.  2  :  De  prima  parte  qua  discumt 
de  Gallecuellis  et  Figet  in  termino  de 
Elena.,,  Quarta  vero  pars  de  termino  de 
valle  Farcello  et  Figet  in  valle  de  Flena. 

<>  2.  FI6ERE  quid  apud  cbimicos  sonai, 
docei  Arnaldus  in  Bosario  Ms.  lib.  2. 
cap.  1  :  FigerOy  est  desponsare,  solvere  et 
congellare.  Fìgé,  nude,  prò  Coagulato, 
vulgo  Caillé,  in  Ordinai,  hospii.  reg. 
ann.  1285.  ex  Beg.  sign.  Noster  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  51.  v«  :  Item  Gale- 
ran  aes  Nappes,  qui  fait  le  Figé  le  roy^ 
prendra  parjour  une  provende  et  vi.  den. 
pour  son  cheval  pour  fein  et  pour  nesbar- 
gege,  pour  robe  xxx.  soli  par  an,  et  forge, 
et  pour  restar  pour  un  cfieval. 

f  nGHWITHA.  Vide  Fyhtwita. 

^  FI6IDA.  Tela,  quod  omnibus  sint  con- 
traria, a  Figendo.  Paplas  in  MS.  Bituric. 
Ibidem  :  rigida,  Saturnia  stella,  quod 


omnibus  sit  contraria.  Sed  boc  posteriori 
significatu ,  non  Figidck,  sed  Frigida 
legendum  suadet  Virgilii  versus  886. 
Georg.  1  : 

Frigida  Saturni  quo  lete  iteUa  reeeptol. 

Cum  autem  ait,  stellam  banc  omnibus 
esse  contrariam  aitendii  illud  Properiii 

4.  1.  84  : 

B»t  grate  Saturni  lidns  in  omne  caput. 

^  FIGUARIA.  f.  Fllia  spiritualis  ob 
susceptionem  e  sacro  fonte  bapiismatis. 
Gali.  jFlitZeuto,  vel  CoIlacUnea.  Ital.  Fi- 
gliana.  Acia  Mss.  notar.  Senens.  ad 
ann.  1284.  ex  Cod.  reg.  47%.  fol.  25  :  Item 
(relinquo)  quadraginta  solidos  Tecchrn 
mese  Figltaria.  Vide  infra  FUiada. 

^  ncfiiUS,  vel  BiQLUs,  f.  Fibula,  Gali. 
Fiche,  Cbarta  ann.  1193.  apud  Murator. 
tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  nvi  col.  894  : 
De  ceteris  ahis  mercationibiis  et  rebus 
debent  dare  Bononienses  prò  nave,  eoccepto 
quod  de  ferro  laborato,  scilicet  de  Figlis, 
et  de  taltonis,  etc.  Ubi  Beg.  Bonon.  ba- 
bet, de  Riglis. 

3|c  FIGMEN.  [Figmentum,  simulacrum. 
Prudent.  Apotheos.  798.  Factor  utroque 
bominen  meditans  de  Filmine  Junciim 
edificare  sui  similem.  Adde  1085.  Et 
Cqpell.  8.  p.  49J 

1  FIGMENTARE,  Fingere,  eimulare, 
Ugutioni. 

TFIGMENTARIUS  Cantor,  Poeta.  Acia 

5.  Hoarvei  MSS  :  Harvtanus  magnss 
industria  ,  plurimarumque  linguarum 
perilus,  sed  Cantor  Figmentarius  erat. 
Novos  enim  fingebat  cantus  rythmicis 
compositionibus,  quibus  imponebat  neu^ 
matum  modos  antea  inauditos,  qui  q%Mm- 
vis  in  voluptuosis  Regum  degeret  curiis, 
et  inter  aulicos  delectabiles  et  jocundus 
jocularis,  tamen  metuebat  semper  Domi- 
num, 

^  Musices  perlius  bic  designatur,  ut 
colligitur  ex  Vita  ejusd.  sancii  iom.  8. 
Jun.  pag.  366.  col.  1  :  Prm  cateris  autem 
arte  musices  excellebat,  in  cantilenis  ad 
modos  aptandis,  et  tripudiis  ordinandis 
ad  numeros 

1  FIGMENTER.  Ficie,  fafso.  Figmenter 
magie  quam  sapienter  responsum  prece- 
denti tractatu  fecerunt,  in  Sententia 
ann.  1819.  inter  Instrum.  tom.  1.  Annal. 
Tolos.  D.  La  Faille,  paff.  102. 

1  FIGMENTUM,  Simulaiio,  nraeiexius, 
flcia  ratio,  Feignemens,  in  Gloss.  Lai. 
Gali.  Sangerman.  Litierse  Pbilippi  Beg. 
Frane,  ann.  1275.  iom.  8.  Ordinai,  pag. 
62  :  Nec  eis  de  calerò  aliquam  exactionem 
sub  converto  vel  Figmento  mutui  vel 
alteriusfraudis  imponent. 

1  FIGu A,  Ficus,  Gali.  Figue.  Cod.  MS. 
redditum  Episcopaius  Autissiod.  :  Res 
qua  non  debent  paagium,  Figua,  amig- 
dala, risus,  dates,  etc. 

1  FIGUAIDA.  [o  Pascuum  pascendis 
animalibus  locatum.  Vide  supra  Fida- 
mora.]  Otionis  M.  Diploma  prò  Monast. 
Farfensi,  apud  Murator.  iom.  2.  pari.  2. 
col.  477:  Ùoncedimus  quoque  similiter 
omnia  communia  pascua,  hoc  est,  Fi- 
guaidc^, 

«FIGUERIA,  Ficetum,  Gali.  Figuerie, 
Cbarta  ann.  1415.  in  Beg.  168.  Cbartopb. 
reg.  cb.  828  :  Item  prò  uno  molencuno 
pastelli  cum  quatuor  sextariatis  terra,.... 
sitis  ad  combam  viridarii,  sive  ad  Figue- 
riam. 

^FIGULATIO,  Fictio,  formaiio.  Ter- 
iull.  de  Carnis  resurreci.  cap.  5  :  Tolam 
hominis  Figulatiónem  Deo  nostro  cedunt. 
Bursum  uiitur  lib.  de  Anima  cap.  25. 
{^Figulare,  apud  eundem  Teriullianum. 
Vide  Forcellinum.] 


494 


FIL 


FIL 


FIL 


<>  FIGULINA,  Opus  seu  vas  figlinum. 
Acta  S.  Marcel,  tona.  2.  Jan.  pag.  18. 
col.  2  :  0  didascalieum  doctorem,  ita  Fi" 
gulinam  ad  gloriatn  sui  imperfectam 
reformantem  ut  utriuaque  officii  momen" 
taìiter  reciperet  plenitudinem. 

^  FIGURA    JuDiGU,    Jurid    formula, 

Jiraescripta  judicandi  ratio,  GM.  Forma- 
ite.  Declaratio  Episc  ^duensi  facta  a 
Priore  S.  Symphor.  ann.  1395.  in  Char- 
tul.  iBduensi  :  Sup^  suis  pluribus  exces- 
sibus  et  delictiSf  de  quibus  cognovit  et 
cognoscere  visus  fuerat  in  Figura  Judicii^ 
et  per  modum  processus  ordinarii  articulis 
datis  prò  parte  Procuratoris  sui,.,  factum 
in  scriptis  et  in  Figura  Judicii  ac  in  mO' 
dum  jurisdictionis  ordinariee,  eie.  Bine 
Figura  Judicii  et  absque  omni  juris 
solemnitate,  apud  Acberium  Spicil.  tom. 
9.  pag.  236.  et  tom.  10.  pag.  226.  Sine 
strepitu  et  Figura  Judicii,  apud  Lobinel- 
lum  tom.  2.  Hist.  Britan.  pag.  472. 

FIGURALITAS,  Figuratio.  tropologia. 
Fulgentius  Placìades  de  Virgiliana  Gon- 
tinentia  :  Ergo  sub  Figuralitate  historisR 
plenum  hominis  monstravimus  statum. 

FIGURALITER,  prò  Figurate,  itrxnv-oLr 
Ti(T|ilv(i>;,  in  Gloss.  Gr.  Lat.  Figuranter^ 
dixit  Diomedes  Grammat.  lib.  1.  [Figu- 
raliter^  TertuU.  de  Test,  animaa  cap.  2. 
Aug.  de  Genesi  ad  litt.  lib.  1.  Sidon. 
lib.  8.  Epist.  14.1 

^  FIGURARE,  Kei  alicujus  figuram  et 
signum  esse.  Epist.  Evantii  inter  Con- 
cilia Hispan.  tom.  8.  pag.  87:  Otium  Sab- 
batM  negiigimus  ;  quia  propter  Ulam  ftitU' 
ram  requiem,  quam  istud  babbatum  Figu- 
rat   etc 

VfiGÙRATIVUM.  Annal.  Novesienses 
apud  Marten.  tom.  4.  Ampliss.  Gollect. 
col.  597  :  In  eodem  sacello  ìiissam  de  B, 
Virgine  in  Figurativo  quotidie  decantari 
suis  sumptibìu  ordinavit;  id  est  cum 
notis.  

]  rnLTVnTA,.Yide  FyhtwitaeiFuthwita. 

1.  FILA,  [Terrea  spatium.  Hierolexicon 
Macri  ex  Privilegio  Caroli  M.  :  Concedi- 
mus  etiam  novem  FìUm  ad  salem  facien" 
dum.  Et  infra  :  Alias  tres  Filas  ad  salem 
faciendum.]  Vide  Biga  1.  [•*  Confer. 
FUum  Salina^.] 

j  2.  FILA,  Species  Fustss,  seu  materiei 
lignesB,  eadem  qusB  inferius  Filma.  Vide 
locum  in  Fusta. 

1FILAGISTA.  Vì^t  Filatista. 

1.  FILAGIUM,  Filum  crassius,  quo  in 
Curiis  judiciariis  brevia  et  rescripta^ 
trajecta,  invicem  constringuntur,  ne  pe- 
reant.  Gali.  Filace.  Will.  Thorn  :  Istud 
breve  est  in  Filaciis  Marescalli.  Talium 
filaciorum  custodes  Anglis  Filazer  di- 
cuntur,  9UOS  ad  quatuordecim  in  Banco 
communi  esse  testatur  Spelmannus.  Vide 
Gowellum.  Octavianus  de  5.  Gelais  in 
Viridario  honoris  ; 

Ghables,  oordeaux,  estonpes,  Uns,  FilUoe. 

j  2.  FILAGIUM,  Rete,  laqueus,  cassis. 
Gali.  Filet.  Charta  Bernardi  de  Turre 
apud  Baluzium  tom.  2.  Hist.  Arvern. 
pag.  784  :  Quod  dictum  est  superius^  quod 
dicti  homines  possint  capere  lepores  et 
cuniculos  in  vineis  suiSy  aadimus  quod  hoc 
faciant  sine  fureto  et  relibus  et  Filaciis. 
Vide  Filatum  1. 

1  FILAGTERIUM,  Longa  et  odiosa  ora- 
tio.  Hac  notione  Itali  Filatera  dicunt. 
Cbron.  Domin.  de  Gravina  apud  Mura- 
tor.  tom.  12.  col.  671  :  Tunc  aòiit  Miles 
idem,  et  cum  dictis  nobilibus  Bitontinis 
ratiodnans  super  causa,  pluribus  hinc 
inde  FUacteriis  alegatis,  etc.  Vide  Fila- 
terium. 

FILANDERIA,  Quse  lanam  vel  linum  in 


fila  deducit  FilanderisB  lanss  vel  lini,  in 
Oonsuetud.  Tolosse  part.  2. 

FILARE.  Fila  rhombo  circumvolvere. 
B.  Ordericus  de  Forojulio  in  sua  Pere- 
grinat.  n.  4  :  Ibi  viri  nent  et  Filant.  [Pa- 
pias  :  Nere,  Filare.  Chartular.  S.  Quin- 
tini in  Insula  pag.  123  :  Si  aliquis 
Filatrici  lanam  sub  mercede  Filandam 
commiserit.  Vide  Goclenii  Lex.  Pbilos. 
et  Acta  SS.  Aprilis  tom.  2.  pag.  274.] 

^  FILARGIRIA,  ^iXapywpta,  Amor  pe- 
cunisB^  apud  Gerhard,  in  Vita  S.  Ouaal- 
rici  cap.  9.  Pertz.  voi.  Script.  4.  pag. 
896.  lin.  41.  Vide  Fylargiria. 

o  FILAROLUS,  Fusus,  ut  videtur,  Gali. 
Fuseau.  Stat.  crimin.  Biper.  cap.  226. 
fol.  29.  v«:  Nulla  persona  audeat  ordiri 
facere,  nec  aliquam  telam  panni  alti  fa-- 
cere  fieri  de  lana  filata  ad  Filarolum. 

\  FILASSERE,  a  GrsBCO  9uXà<7(r£iv,  Cus- 
todire, tueri,  servare.  Acta  S.  Frederici 
Episc.  Julii  tom.  4.  pag.  462  :  Filassere 
gregem  Dei  nequeo,  qutalupum  a  me  ipso 
abigere  non  vcueo, 

o  FILATARIUM,  Locus  ubi  abundat 
fllix,  fllictum.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
Cod.  reg.  7657  :  Feusiera^Prov.  filicetum, 
FUatarium.  Vide  supra  Feugerta. 

FILATERIUM,  prò  Phylacterium.  Ugu- 
tio  :  Filaterium.  Membranula  vel  brevi" 
celliM,  in  quo  lex  scripta  est,  et  conser" 
vatur,  quam  deferébant  ante  frontem  vel 

fìectusy  ut  sic  viderentur  religiosi,  etc. 
Gloss.  Latin.  Gali.  Sangerm.  :  Filate- 
rium, Membret  ou  brevet  de  jactance  ou 
de  vanite,  que  les  Pharisiens  portoient,  où 
estoit  escrite  la  Loy.]  In  Glossa  super 
cap.  25.  Genes.  :  Inaures  dicuntur  Fila" 
teria  idolorum.  S.  Gregor.  lib.  12.  Ep.  7  : 
Adulowaldo  Regi  transmittere  Filateria 
curavimus,  id  est,  crucem  cum  tigno  S. 
Crucis,  Ricardus  Prior  Hagustaid.  de 
Episc.  Hagustald.  cap.  9:  Fecit  igitur 
illam{redditionem)cum  quodam  pulcro  Fi- 
lateria, sdlicet  eruca  argentea,  in  qua 

Sanctorum reliquisR  continebantur, 

rOrdinarium  Sangerman.  inter  Instrum. 
Uistor.  ejusdem  Abbati»  pag.  clxvi. 
col.  2  :  Hebdom^idarius  vero  ìiissss  porta- 
bit  crucem  cum  duabtM  Filateriis,  et  ve- 
nient  processionaliter  per  navem  MonaS" 
terii.}  Atque  hinc  emendandum  veterem 
Interpretem  Juvenalis  Sat.  3  alibi  mo- 
nuimus:  Nam  et  niceteHa  Filateria  sunt, 
qwB  ob  victoriam  fiebant,  et  de  collo  pen" 
dentia  gestabantur.  Perperam  enim  bis 
ibi  editum  sìjllateria.  Rectius  apud  Ugu- 
tionem  :  Ntceteria  dicuntur  Filateria, 
quas  gesta  ^  etheleche  faucta  (facta)  de 
summitatibus  armorum,  qwe  a  vicHs  ac" 
ceperant,  et  ea  collo  suo  sttspensa  gere- 
bant,  quoties  victores  extiterant,  quasi 
signa  victorisB,  et  ideo  Filateria  talia,  in 
quilms  designabantur  vicloriae,  Ntceteria 
dieta  sunt, 

T  FiLAGTERiuM,  Theca  minor  sacra- 
rum  Reliquiarum,  q\im  ad  coUum  FUac- 
teriis seu  vittis  appensa  in  processioni- 
bus  portabatur.  Bernard.  Ordo  Gluniac. 
part.  1.  cap.  32  :  Signa  autem  omnia 
pulsantur,  sicut  cum  Fratres  Filacteria 
portant,  anteguam  egrediantur  06  EcclC" 
sia,  propter  Réliquias,  similiter  cum  re" 
deunt  ad  introitum  Ecclesiss.  Et  cap.  50  : 
Omnis  sdlicet  Basilica  omamentis  suis 
ex  integro  decoratur,  Filacteria  appen" 
duntur,  etc.  Vide  Miracula  S.  Vincentil 
Maldelgarii  tom.  3.  SS.  Julii  pag.  679. 

Philaterium,  apud  Radulphum  Gla- 
brum  lib.  3.  cap.  2.  extremo. 

PHILLA.TERIUM,  apud  Nangium  in 
Chronico  ann.  1015.  Ita  Galli  Filatiere, 
dixerunt.  Le  Roman  de  Garin  : 

Ne  Filatlres,  ne  Cracifis  dores. 


Vide  Dissert.  26.  ad  Joinvillam  pag.  310. 
Aliud  porro  hac  voce  innuitur  In  Com» 
puto  Stephani  de  la  Fontaine  Argentarli 
Regis  ann.  1352  :  Pour  une  chambre  pour 
la  Boyne  d'Es^^agne,  où  il  ot  eoutepotnte, 
etc.  Et  pour  faire  le  sourtail  de  15.  FillO" 
tieres,  qui  sont  armoiées  aux  armes  d'Es» 
paingne  et  de  Bourbon,  etc.  Et  pour  ou-» 
vrer  la  chambre  du  neu  de  7.  poins,  avee 
les  FiUatieres,  pour  facon,  anneaux,  cor-- 
des  et  rubane,  etc.  Alibi  :  Pour  la  cham- 
bre de  Mone,  le  Dauphin,  où  il  a  grawt 
coustepointe,  et  un  cheveciel,  qui  fait 
demy  del  ouvré  de  mesmes  la  couatepointe^ 
et  ou  milieu  a  une  FiUatiere,  où,  san  tym- 
bre  est  armoié  de  ses  armes,  et  3.  eourti" 
nes,  etc. 

^Filathiere  et  Philathiere,  eodem  sensa, 
in  Chron.  S.  Dion.  lib.  8.  cap.  25.  tom. 
3.  Collect.  Histor.  Frane,  pag.  247.  Filkt- 
tiere  vero  ex  Comput.  Steph.  de  la  Fon- 
taine  in  Glossario,  idem  videtur  quod 
nos  CordeZteredicimus,  funiculus  scilicet 
variis  nodis  implicitus. 

:l\f.  [<i  Filacteria  I.  (Thes.  eccl.  Olaro- 
mont.  an.  980,  mus.  arch.  dep.  p.  39).  »] 

FILATIGIUM,  [Filum  crassius,  ut  vi- 
detur.1  Processus  de  Translatione  S. 
Antonini  :  Demum  dictum  sanctum  cor" 
pus  caligis  ex  Filatido,  ut  dicunt,  albo,  et 
sandalibus  ex  ermesino  rubro,...  more  Ar- 
chiepiscoporum  calceatum  extitit,     . 

o  FILATIO.  Terrear.  Castil.  in  Bressia 
ann.  1497  :  A  quadam  piro  fixa  seu  limite 
lapideo  respiaendo  per  rectam  FUatiO" 
nem  et  lineam.  Galli  diceremus  :  de  droit 
/l{^ecta  linea,  directo. 

FILATISTA,  Qui  vel  ause  prò  mercede 
filat.  Johan.  de  Janua.  [Kectius  in  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  FUaeista,  Fileur  ou 
Filarresse  pour  loyer,  Filaeissa,  Colu- 
mellse.] 

o  Fìlatisca,  in  Glossar.  Provine.  Lai. 
ex  Cod.  reg.  7657  :  Filayris.  Prov.  Fila^ 
lisca,  qui  vel  quss  prò  mercede  filat.  Vide 
infra  Filatrix. 

o  FILATORIUM,  Locus,  ubi  funes  te- 
xuntur.  Gali.  Corderie.  Deeret.  ann.  1588. 
ex  Tabul.  castri  de  Chiese  in  Turon.  : 
Item  unam  aliam  terra  peciam  prope  Fi- 
latorium  desuper  antiquos  arcus  dicH 
Montis  Ricardi  assidatam,  duo  arpenta 
decem  cathenatas  continentem.  Fiuouer, 
ibid. 

j  FILATORIUM  Nooturnum,  Mulie- 
rum  una  Filantium,  confabulantium  et 
lucubrantium  vigilia.  Gali.  Veillée.  Ne 
ad  hujuscemodi  mulierum  congregatio- 
nes  viri  accedant,  severe  prohibent  Sta- 
tuta  Ecclesia  Trecorensis  anni  1462. 
inter  Anecdota  Marteniana  tom.  4.  col. 
1166.  et  1176. 

^  FILATRIX,  Qu8B  fila  torquet  et  ducit, 
Gali.  Fileuse,  lUl.  Filatrice.  FUeresse,  in 
Arest.  ann.  1304.  ex  Reg.  Olim  parlam. 
Paris,  fol.  107.  Charta  commun.  Calniacl 
ann.  1213  :  Si  aliquis  Fìlatrid  lanam  sub 
mercede  filandam,  aut  paratori  pannos 
aut  hujusmodi  res  operario  alicui  ad  pa- 
randum  commiserit,  et  Filatrix  aut  pa- 
rator,  etc.  Vide  supra  Filatista. 

«  FILATUUA.  Joan.  Garzonius  de  Di- 
gnitate  urbis  Bonon.  apud  Murator. 
tom.  21.  Script.  Ital.  col.  1167  :  Ad  hatc 
complures  sunt  insanas  substructiones, 
quas  Filatulia  vulgus  vocat,  quas  arcea 
diceres,  quasve  arte  drcumvolvuntur. 

1.  FILATUM,  Rete,  Cassis,  Filet  àpren- 
dre  perdrix.  [Consuetud.  Ausciorum 
MSS.  ann.  1301.  art.  54  :  Habent  ultra  hoc 
dicti  dves...  omnem  venationem  cum  co» 
nibus  et  retibus  vel  Filatis.]  Vide  in 
Sordus  [et  supra  Filadum  2.] 

^  Stat.  Taurini  ann.  1360.  cap.  151.  ex 
Cod.  reg.  4622.  A  :  Nulla  persona  audeat 


FIL 


FIL 


FIL 


495 


capere.,.  colun^>08  alienos  cum  Filatis  vel 
altquibus  ingenite.  Gonstlt.  Alfonsi  n. 
reg.  Aragon.  ann.  1838.  Mss.  :  Quod  nul- 
lue  audeat  capere  columbos  alienoa  ab 
enzesy  eimbelU,  ne  Fillais,  vel  aUo  modo, 
manche^  et  Filandre,  eadem  accep- 
tione,  nostris.  Lit.  remiss.  ann.  1408.  in 
Reg.  158.  Chartopb.  reg.  eh.  285:  Les 
deMtu  nommez  estoient  alez  ès  ditee  rivie- 
res  pescher  au  feu  et  à  Filanehes.  Prlvil. 
piscat.  Bitur.  ann.  1408.  in  Reg.  207.  eh. 
188  :  Jtem  ont  droit  et  accoustumé  d'avoir 
ei  tenir  avee  eulx  FiUanche»,  etc.  Lit. 
remiss.  ann.  1892.  in  Reg.  142.  eh.  801  : 
Le  euppliant  apperceut  en  l'estang  une 
Filandre  ou  filez  à  peechier  et  à  prendre 
poiseon.  Hinc  nomen  piscis  cujusdam  in 
xract.  Ms.  de  Pise.  cap.  5.  ex  Cod.  reg. 
6888.  G  :  Congrum  Masetlienses  nominant 
Filai,  quia  instar  retia  pisces  involvit  et 
impltcat.  Ch&Tta.  Phil.  Pule.  ann.  1292.  in 
Reg.  donor.  Oar.  Pule,  et  Phil.  VI.  ex 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  149.  r  :  Omne 
jiM  nobis  competens...  in  theloneo  biadi,.,, 
piscia,  allectis,...  Filati  et  omnis  generis 
animalium  et  pecudum.  Filardeau  vero 
vocant  minutum  lucium.  Lit.  remiss, 
ann.  1892.  in  Reg»  148.  eh.  288  :  Un  bon 
cheveneau,  des  oarbillons,  Fillardeau,  et 
autre  menu  poisson,  Fillardeau,  in  aliis 
ann.  1048.  ex  Reg.  167.  eh.  874. 

1  2.  FILATUM,  f.  Gongeries  seu  glo- 
mas  fllorum.  Translatio  S.  Trophim»  in 
Actis  SS.  Julii  tom.  2.  pag.  284  :  Tandem 
aliquando  mulier  quadam,  fluvio.  Dei 
fuau,  quo  sordes  vestium  vel  operatto  coli 
ahlui  solenty  cospit  tundere  super  sanctis^ 
shnss  Trophimenis  tumulum  fortUer,  quod 
vulgo  muUercuUB  Filatum  vocant. 

•  8.  FILATUM,  Filum.  Arest.  ann.  1880. 
16.  Jun.  in  voi.  7.  arestor.  parlam.  Pa- 
ris. :  Tres  chadenas  (sic)  de  Filato  albo, 
septem  eschaotas  Filati  albi,  unam  chabe- 
nam  Filati  ni^ri,  etc.  Vide  Ordinat.  Reg. 
Frane,  tom.  7.  pag.  502.  art.  16. 

1 1.  FILATURA,  Ars  Filandi  seu  nendi, 
apud  Bernhardum  de  Breydenbach  Iti- 
ner.  Hierosol.  pag.  190. 

•  2.  FILATURA,  Provine.  Filadura,  Fi- 
lum  crassius.  Gharta  ann.  1816.  in  Reg. 
53.  Ghartoph.  reg.  eh.  834  :  Plures  panni 
lanei  fiebant  in  villa  Tholosas  per  nonnul- 
los  textores,  in  quibus  pannis  texendo 
immiscebantur  Filaturas,  vocatm  trama- 
das,  sive  Filatura  falsi  lanagii,  propter 
quod  dicti  panni  fiebant  eterant  meiosi... 
Nam  talee  Filatura,  vocatm  tramadas, 
seu  falsi  lanagii,  colores  tincturarum  ca- 
pere non  poterant  commode.  Filaille  au- 
tem  nuncupatur  Gongeries  seu  glomus 
fllorum,  in  Memor.  E.  Gomput.  Paris, 
fol.  40.  r»:  Item  ne  doivent  laissier  passer 
aucune  Filaille  de  laine. 

«  1.  FILATUS,  Filement.  Filatura,  Fi- 
leure,  in  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684.  Vide  suora  Filatura  2. 

•  2.  nLATUS,  dieitur  de  auro  vel  ar- 
gento in  stamina  tenuato.  Inventar.  Ms. 
thes.  Sedis  Apost.  ann.  1295:  Item  unum 
frixium  laboratum  super  osamito  rubeoad 
imagines  integras  de  auro  Filato,  cum  to- 
balea  de  Alamania. 

«  8.  FILATUS,  Piscis  genus.  Vide  su- 
pra  in  Filatum  1. 

^  FILAXA.  Lo  vaso  da  vino.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS. 

•  TÌLQk,  FiLGiA,  Ordinatio,  praecep- 
tum,  mandatum.  Ital.  Filza.  Stat.  ant. 
Florent.  lib.  1.  cap.  55.  ex  God.  reg.  4621. 
fol.  29.  v«  :  Mandata  et  Filgm  ad  minus 
per  annum  debent  servari  et  custodiri, 
Quod  fllo  simul  junctaB  erant,  ita  appel- 
lata: unde  Fasciculus  chartarum,  nos- 
tris Liasse,Filfa,  dieitur  ibid.  lib.  2.  cap. 
1.  fol.  50.  r*  :  Rdinquendo  penesjudicem 


causss,  in  Filga  notarli  dicti  judicis,  ori- 
ginalia  instrumenta  mandatorum,  etc. 
Stat.  MantusB  lib.  1.  cap.  88.  ex  God. 
reg.  4620  :  Jn  quo  syndicatu  producere  et 
eachibere  (notarli)  teneantur  et  debeant 
omnes  eorum  libros,  quatemos,  vachett<is, 
Filcias  et  qtMLSCumque  alias  scripturas  in 
dicto  eorum  officio  prò  dicto  tempore  fac- 
tas.  Vide  infra  Hlza  et  Filacium. 

FILGTALE.  Bracton.  lib.  8.  tract.  de 
Gorona  cap.  1  :  De  Ballivis,  qui  faciunt 
cervisias  suas,  qwis  quandoque  vocant 
Sothale,  qttandoque  Fitctale,  ut  pecunias 
extorqueant  ab  eis,  qui  sequuntur  hun- 
dreda  sua  et  baUlivas  suas.  Ubi  Godex 
MS.  Spelmanni  habet  Scoiale  et  FUdale, 
qu8B  voces  compotationis  genus  deno- 
tante quod  Vicecomitum  Baillivi  a  suis 
Hundredariis,  seu  a  sua  Jurisdictionis 
incolis  exigebant,  conflata  ut  plurimum 
ex  iis  pecunia  ;  quod  Henrici  III.  «tate 
sublatum  docet  idem  Bracton.  Gonfectae 
autem  ejusmodi  voces  ex  a  1  e,  cervisia  ; 
tametsi  harum  notionem  non  omnino 
planam  fate  tur  Spelmannus,  quem  con- 
sule,  si  lubet,  super  etymis  Saxonicis, 
qu»  non  piane  arrident. 

«  1.  FIIJBGTUM.  Pars  lumbi,  Gali.  Fi- 
let»  Inquisit.  ann.  1270.  in  Access,  ad 
Hist.  Gassin.  part.  1.  pag.  816.  col.  1  : 
Quicumque  de  eodem  castro  occidit  por- 
cum  ad  tallcMfi,  prsssiat  lumbeUum,  qui 
communiier  et  vulgariter  dieitur  Fiùc- 
tum,  curiss  dicti  castri. 

^  2.  FILEGTUM,  Filicum  manipulum. 
Reinard.  Vulp.  lib.  1.  vers  848  : 
Osiiolo  impendent  densi  FilacU  toper. 

Vide  Filicetum, 

1  niiEIA,  Series.  Àcta  SS.  Maii  tom. 
6.  pag.  175.  de  S.  Jacobo  Philippo:  Prout 

in  insirumenio  super  inde  facto quod 

extat  in  Fileia  (id  est»  ejphemeride)  dicti 
anni.  Recte  Bollandi  Gontinuator,  ad- 
notat  Fila,  Filza,  Fileia  unum  idemque 
apud  Italos  significare,  scilicet  conti- 
nuationem,  sive  contextum,  aut  ut,  in- 
quit,  barbare  loquar,  infilationem  plu- 
rium  action um  seu  rerum  ejusdem 
generis.  Vide  Filacium  1. 

^  FILENDARIUS,  Filorum  mercator, 
nostris  Fillandrier.  Reg.  S.  Justi  in 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  192.  r«  :  HcUa 
FUendariorum  prò  parie  quam  tenent, 
Lit.  remiss.  ann.  1877.  in  Reg.  111.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  884  :  Et  aussi  font  les  Fil- 
landriers  et  drappiere  d'icelle  ville  (de 
Gourbeville)  une  autre  confrarie  de  S. 
Gratian...  Lesquelx  Fillandners  et  drap- 
piere en  Vostel  de  leur  basionnier.  Filla- 
chere,  eodem  intellectu,  cujus  ars  Fil- 
lacherie  appellatur,  in  Stat.  ann.  1890. 
tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  856. 
et  358. 

T 1.  PILERIA,  Species  trabis,  qualis  est 
illa,  quse  portat  canterios  in  «diflciis. 
Gali.  Filiere.  Extenta  jurium  ause  le- 
vantur  a  Gomito  Sabaudia  apud  S.  Sym- 

Shorianum  de  Auzone  ann.  1309.  in 
List.  Dalph.  tom.  1.  pag.  98.  col.  2:  Item 
fustum  quod  vocatur  Panna  duodecim 
denarios.  Item  una  duodena  Fileriarum, 
unam  quarum  unùs  homo  non  posset  por- 
tare, a^ei  duodecim  denarios.  Item  duo- 
dena Fileriarum,  quarum  unam  unus 
homo  posset  portare,  debet  sex  denarios. 
Extractum  computi  ann.  1321.  tom.  2. 
ejusdem  Hist.  pag.  159.  col.  1  :  Librave- 
runt  gabellatores  tnpreiio  triginta  novem 
duodenarum  Fileriarum  magnarum,  et 
duodecim  duodenarum  billonorum  et  tra- 
borum,  eie.  Vide  Fila  2. 

1 2.  FILERIA,  Alia  notione,  apud  Lo- 
binellum  tom.  2.  Hist.  Britan.  tom.  2. 
col.  342  :  Paganu^  de  Maidon  dedit  Mo- 


nachis  deMolereio  quidquid  habebat  ultra 
cheminum  Bernardi  ueqìie  ad  Fileriam 
de  Daillé,  etc.  f.  Modus  agri,  vei  Ager 
cannabe  consitus. 

0  8.  FILERIA,  Qua  Alia  ducit,  ut  supra 
FUatrix.  Stat.  Montis  reg.  pag.  275  :  Sia- 
tutum  est  quod  Fileriss,  qtuB  filant  la- 
nam  non  faciant  aliquam  fraudem. 

«  niiERIS.  Species  trabis,  qualis  est 
illa,  qua  portat  canterios  in  adificiis. 
Gali.  Filiere.  Gomput.  Ms.  ann.  1882. 
eccl.  S.  Vulfr.  Abbavill.  fol.  6.  v»  :  Item 
Johanni  de  Forimanoir  prò  reparando  fe- 
nesiras  de  Fileribus  prò  granaioriis  gran- 
giss  capituli,yj.  sol.  Vide  infra  Finteria. 

1  FUiEnUS.  Vetus  Inscriptio  apud 
Fleetwood.  in  Sylloge  Inscript.  antiq. 
pag.  364  :  Julius  Èalerianus  aut  vioeit  an- 
nis  B.  XX.  natali  suo  D.  Sodaliciarius 
Bonus  Amaratus  Filetius  usque  ai  Fotsa. 
Hanc  sic  explicat  laudatus  Editor  :  Ju- 
lius Valerianus  qui  vixit  annis  bene  xx. 
natali  suo  decessiti  Sodalis,  Bonus, 
AmatuSj  et  Amicus,  humanus,  charus, 
9iXT]Téoc,  usque  ad  Fossam,  i.  e.  Se- 
pulcrum^ 

•  HLETTUM,  Rete,  Gali.  Filet.  Ghar- 
tul.  Buxer.  part.  12.  eh.  11.  ann.  1267  : 
Ego  Guido  domìnus  de  C?u)un...  confiteor 
religiosos  Buxeriss  habere  in  dictis  aquis 
usuagium  plenum  piscariss  seu  piscationis 
ad  navem,  Filettum,  etc.  Vide  supra  Fi- 
latum 1. 

«  1.  FILETUM,  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1287.  in  Ghartul.  Guill.  abb.  S. 
Germ.  Prat.  fol.  218.  v».  col.  2  :  Dicti  ho- 
mines  de  csstero  piscare  poterunt  in  ripa- 
ria dicias  villas  ad  jpannerium,...  nec  ha- 
bere poterunt  in  dieta  riparia  naves  nec 
Fileium.  

1 2.  FILETUM,  Filum,  Unum.  Gali.  FU, 
Filet.  Privileg.  Leduini  Abb.  S.  Vedastì 
Atrebat.  de  censu  ann.  1036.  e  Ghartu- 
lario  ejusd.  loci  :  Quinque  solidaiss  2anas 
1.  den.  Quinque  solidatas  Fileti  1.  den... 
Majus  pensum  lanm,  Fileti,  uncti,  etc. 
111.  den.  Occurrit  iterum  in  Ghartula- 
rio  V.  ejusdem  Abbatia  pag.  29. 

FILFORI.  Vide  Silfori. 

T  FILGERIA,  FiLGERlUM,  Filix,  Gali. 
Fougere.  Ghartularium  S.  Vincentii  Ge- 
noman.  fol.  80  :  Dedit  perpeiualiter  in 
foreste  sua  de  Burceio  pasnagium  etper- 
cursum  centum  porcorum  in  glanae  et 
Filgeria.  Instrum.  ex  Archi vo  Majoris 
Monasterii  apud  Lobinellum  tom.  2. 
Hist.  Britan.  col.  842  :  Damus  et  conce- 
dimus...  Capellas  cum  omnibus  feodis 
nostris  Deo  ei  S.  Martino  ei  Monachis 
Majoris  Monasterii  in  manu  D.  Radulfi 
Prwris  Castri  Goscelini,  cum  hoc  ramo 
Filgerii. 

^  FILGUS^  Fragorum  pianta,  Gali. 
Fraisier.  Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1352.  ex 
God.  reg.  4120  :  Filgus,  fem.  gen.  Fresier. 

^  FILHETA,  Puella,  meretrix,  nuomodo 
etiam  Fillete  dicimus.  Filetiea  de  pis,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1416.  ex  B,q^.  169. 
Ghartoph.  reg.  eh.  458.  Gomput.  ann. 
1479.  inter  Probat.  tom.  3.  Hist.  Nem. 
pag.  341.  fol.  2  :  Item  prò  fogassia  ab- 
oaHssss  ei  Filheiarum,  ut  est  moris,  v, 
solidos. 

^  FILHOLT,  vox  Germanica,  Multum 
amicus,  propitius.  Versus  qui  ad  caput 
God.  opuscul.  Frowini  abb.  leguntur  ex 
Appena,  ad  tom.  6.  Annal.  Bened.  pag. 
m:  col.  2  : 

Vive  precor  Berfatolth,  lit  tibi  Dominiu ,  rogo, 
Filholt  ;  a  te  quod  Uber  sim,  dooet  bte  liber. 

^  1.  FIUA,  Puella,  quomodo  Galli  di- 
cimus une  Fille,  in  Pactu  leg.  Salicas 
tit.  70.  i  1. 
i      o  2.  FILIA,  f.  prò  Filgeria,  Filix,  Gali. 


496 


FIL 


FIL 


FIL 


Faugere.  Charta  ann.  1817.  in  Beg.  56. 

Chartoph.  reg.  eh.  80  :  Usagium ad 

ardendum  in  foresta  nostra  de  Cuisia  ad 
frondes  sive  fj^anchas  fapi  viridis^  et  ad 
l'iliam  seu  Filìas,  sive  minores  arbores  ex 
stipite  majorum  arborum  dictss  faugi  (sic) 
viridis  procedentes.  Vide  supra  Fila" 
tarium. 

^  FILIA  Ordikis,  dicebatur  Mulier, 
quse  alicui  religioso  ordini  venerationem 
quamdam  peculiarem  impendebat,  bo* 
nisqae  suis  et  oftìclls  serviebat.  Necrol. 
Fratr.  Min.  Trec.  Ms.  :  tv.  Non.  Julii, 
obitus  Ulustris  DD.  Simonse  nobilis  et  pò- 
tentis  DD.  Caroli  de  Pictavia...  consortis, 
Filite  ordinis  specialissimm.  Vide  in 
Ftlius. 

1  FiLiA.  Petri.  Vide  in  Filius. 

FIUA,  dicuntur  Monasteria,  qu8B  ab 
aliis,  majoribus,  peculiari  quadam  fami- 
iiaritate  depeudent.  Charta  Willelmi 
Episcopi  Lingonensis  ann.  1215.  ex  Tab. 
ejusdem  Ecclesia,  de  forma  vivendi 
fratrum  Vallis  Scholarium  :  Et  si  forte 
in  Ecclesia  Vallis  Scholarium  fuerit  ali- 
quid  emendandum,  vel  corrigendum  in 
tiapitulOy  vel  Priorem  eligendo,  vel  depo- 
nendo, tres  Filifb  primssvm  liberam  Aa- 
beant  potestatém  in  matrem,  visitando, 
corìigendo  Priorem  etiam,  si  causa  evi- 
dens  extiterit,  deponendo,  et  alium  substi 
tuendo.  Gesta  Innocenti!  III.  PP.  pag. 
187:  Scri^sitaue  Abbati  et  Conventui  Pon- 
tiniacensts  Cosnobii,  ut  ipsam  Ecclesiam 
S.  Martini  reciperent  in  Filiam  speda- 
lem,  et  ad  ipsam  dirigerent  Abbatem  et 
Conventum  de  Monac/Us  et   Conversis  , 

fiuod  ipsi  libenti  animo  perfecerunt. 
Charta  Friderici  Imperai,  ann.  1162. 
Inter  Instrum.  tom.  4.  novaeGall.  Christ. 
col.  19  :  Quoniam  prssdicta  Ecclesia  Lus- 
triacensis  cum  suis  appenditiisqueinLau- 
sannensi  Episcopatu  sita  est,  et  cum  iis 
PrioratibiM  videlicet  Talveriensi  Prioratu 
cum  suis  appendiciis  ex  Ecclesia  S,  Jonii,  et 
Ecclesia  Burde^alensi  et  appendiciis 
earum  ad  Saviniacense  Monasterium  tan- 
quam  Filias  spectant.  Quatuor  sunt  cele- 
bres  Àbbatia;  GisterciiFaùB,Glaravallis. 
Firmitas  ad  Gronam,  Pontinìacum  et 
Morìmundus,  totidemque  sunt  Parisiis 
Ecclesise  Collegiat®,  quaa  Cathedralis 
Ecclesise  Filiss  nuncubantur.] 

oClaravallisinter  fuias  Cistercii  tertio 
ordine  reponenda  est.  Sed  neque  eccle- 
sia Parisiensi  id  peculiare  censendum» 
ut  quatuor  habeat  ecclesias  collegiatas, 
aum  Filite  nuncupeutur:  idem  quippe 
Àutissiodori  alibique  obtinet  usus.  Hinc 
prioratus  Fillete  appellatur,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1892.  ex  Keg.  144.  Chartoph. 
reg.  eh.  184  :  Pasquier  le  Court,  religieux 
de  Vabbaye  de  la  Coutture  près  le  Mans, 
demourant  en  une  Fillette  ou  priore  de 
laditte  abbage,  appellée  la  Marcete  du  bois, 
près  du  chastel  la  Suie, 

«  FILL£-DEI .  vulgo  FillesDieu,  voca- 
bantu r  FeminsB  relTgios»,  quse  in  mo- 
nasterio  vel  hospitali  degebant.  Lit. 
admort.  ann.  1877.  in  Reg.  111. Chartoph. 
reg.  eh.  887:  Prata  contigua  ex  una  parte 
htereditagiis  ecclesise  B.  Mariss  de  monte 
prope  Pruvinum,  in  qua  ecclesia  manent 
qussdam  mulieres,  quss  sunt  Filise^Dei 
nuncupatss.  Extat  Parisiis  ejusdem  no- 
minis  monasterium. 

o  FILIADA,  Filia  spiritualis  ob  suscep- 
tionemesacro  fonte  baptismatis.  Char- 
tul.  Andr.  notarli  Massil.:  Attenta  potis- 
simum  fragilitate  personm  suts  ad 
decrepitum  aeclinantis,  dedit  sivedonavit 
donatione  pura,  rata  et  irrevocabili  inter 
vivos,  Huguetss  FUiadte  suss,  tanquam 
bene  nutrttss  et  condignse,  licet  de  majori 


dono  et  gratta  foretdigna,  etc.  Vide  Supra 
Figliarla. 

^FILIALIS.  Charta  ann.  1296.  Inter 
Instr.  tom.  6.  Gali.  Christ.  col.  160  : 
Ipsum  manuteneatis  et  de/fendatis  etgau- 
aere  faciatis  Filialibus  et  obventionibua 
ac  cdiisjuribus  dictss  terrss  et  baroniss. 
Ubi  legendum  existimo,  Feudalibus. 
Vide  in  Feudum, 

FILIALITAS.  Epistola  Calojoannis  Im- 
peratoris  Bulgarorum,  ad  Innocentium 
III.  PP.  in  Actis  ejusdem  Ponti fleis  : 
Hoc  autem  petit  Imperium  nostrum  ab 
Apostolica  Sede,  ut  nos  simtu  in  Ecclesia 
Bomana,  sicut  matris  Filialitate  firmati» 
Forte  fiUolitate,  [Sìhìì  emendandum. 
Jo.  de  Janna:  FilialUas,  Filiatio,  qua 
quis  dicitur  filius  vel  filia.  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Filialitas,  Filiacion.] 

]  FILIALITER,  En  maniere  de  fil  ou  de 
filie,  In  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  Oc- 
curri  t  apud  Ludewig.  tom.  5.  pag.  477.] 

1.  FILIARE,  Capere,  Tomar,  Hispanis. 
Charta  Lusitanica  apud  Brandaonum 
lib.  14.  Monarch.  Lusitan.  cap.  5:  Dixit 
de  ipsa  hssreditate,fuit  ipsa  Filiata,  in 
tempore  de  Mayor  Garda  So^ra  de  Biode- 
rico  Velasd,  et  de  illa  vendiderunt ,  etc. 
Alla  cap.  16  :  Sciatta,  quod  ego  do  vobis 
alviam  prò  vestra  alaea,  prò  lealdade  et 
fiidelitate,  quam  fedstis  :  et  mando  vobis 
ipsam  torrem,  et  ipsum  portum,  et  non 
leixetis  ibi  morare  cUiquem  hominem  de 
illis,  qui  ibi  erant,  quando  infans  Domi- 
nus  Alfonsus  eam  riliadt. 

0  2.  FILIARE.  FUium  edere,  Enfantar, 
Prov.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.reg. 
7657. 

FIUASTER,  Privignus.  Glossae  Isidorl  : 
Filiaster,  Privignus,  qui  ante  natus  est. 
Gloss.  Gr.  Lat.  :  Buyarpidtic,  neptis,  Fi" 
{ùMter. Gloss. cifrici  :  Filiaster,  s  t  eo v- 
tohter.  Gloss.  Lat.  Gali.  Filiaster, 
Filiastres.  Vetus  Inscrlptio  645.  4  :  Cdo- 
nius  Magnus  Filiastro  Benemerenti.  Alia 
eSì.S:  Epitynchano  Filiastro  M.  Anto- 
nius  Hermeros  B.  M.  F.  Occurrit  et  In 
alla,  qu8B  exstat  Lugdunl  apud  J.  Spon. 
pag.  46.  [et  Menesterium  Hist.  Lugaun. 
pag.  56.1  Prseterea  item  apud  Adelber- 
tum  Abb.  Heidenhelmens.  pag.  865.  in 
Capitularibus  Caroli  M.  lib.  5.  cap.  5.  In 
veterl  Charta  apud   Perardum  In  Bur- 

Sund.  pag.  108.  In  Vita  S.  Mengoldi 
[art.  cap.  2.  n.  8.  apud  Fulbertum  Ep. 
88.  Leon.  Ost.  lib.  1.  cap.  10.  in  Concilio 
Moguntino  I.  cap.  57.  in  Chronico  S. 
SopniSB  Beneventan.  p.  614.  etc. 
[^  Charta  ann.  1158.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Lothar.  col.  848:  Gobertus  de 
Aspero  monte,  cum  uxore  sua  Ayleide  et 
Fitiastro  suo  Valtero,  id  est  Petrt  fitto  de 
Mirowalt,  eandem  terram  ipsis  fratribus 
liberam  et  cLbsolutam  concesserunt.]  Le 
Roman  d'Aubery  MS.  : 

mt  Hermenieos.  bleo  devroie  desoar, 
Quant  mes  Fniastres  m*a  fait  ti  aUimer. 

[Le  Roman  de  Partonopex  MS.  : 

Et  loa  Fillatre  Eneas, 

Qaar  oertea  lea  fila  n*eat  i  paa.] 

1  Filiaster,   Gener,  Gali.    Gendre  : 

2 uà  notione  FiUastre  etiamnum  dicunt 
iUgdunenses.  Albertus  Argent.  ad  ann. 
1846  :  Ludovicus  Marchioni  Misnensi(FTì" 
derico  Severo)  Filiastro  suo  magnam,  ut 
cantra  se  non  esset,  pecuniam  assignavit, 
«  Lit.  remìss.  ann.  1482.  in  Reg.  207. 
Chartoph.  reg.  eh.  319  :  Humilem  suppli- 
cationem  Stephani  Perelli  generi  seu 
Filiastri  deffuncti  Johannis  Tantillionis... 
pairisB  nostrsB  Dalphinatus,  etc.AliSBann. 
1419.  in  Reg.  171.  eh.  146  :  Jehan  du 
Crot  FUlastre  ou  gendre  dusuppliant,  etc. 


1  FiLiASTEB,  prò  Flllo  sororis,  apud 
Leibnlt.  Script.  Brunsvlc.  tom.  1.  pag. 
829  :  Festum  Sanctorum  Marise  et  FiUaS" 
tri,  qui  xiY.  Cai.  Aug.  Haud  duble  S. 
JacoDl  qui  frater  Christl  in  Evangelio 
dicitur.  [M  Est  Festum  SS.  Marirue  et 
Philastrii.  Vide  Haltaus.  Chronolog. 
med.  svi  edit.  German.  pag.  118.] 

FiLiASTRA,  Prlvlgna.  Capltulare  Are- 
chis  Princli).  Benevent.  cap.  8  :  NuvercOf 
id  est,  matriniay  aut  previgna,  id  est^  Fi» 
nastra.  Occurrit  in  Concll.  vermeriensl 
ann.  752.  cap.  2. 11.  Compendlensl  ann. 
757.  cap.  4. 12.  48.  Moguntin.  ann.  818. 
cap.  56.  ann.  847.  cap.  29.  Wormatlensi 
cap.  68.  In  Capltul.  lib.  5.  cap.  7. 18.  19. 
in  Lege  Longob.  lib.  2.  tlt  8.  J  1.  [<»  Ro- 
thar.  185.  etc.  Le  Roman  d'Aubery  MS.  : 

Aidlei-inol  biit  ma  Fniaatra  à  «ngior. 
4c  FILIASTIGA,  [Qne  Companglt  fllum. 

(DlEF).J 

j  FILiASTINnS  Amor,  Quo  pater  dlligit 
fllios.  Epistola  Henrlcl  Regis  Angue, 
ad  S.  Anselmum  quse  92.  est  Ilb.  4.  inter 
Epistolas  B.  Anselmi  :  Filium  meum  et 
filiam  meam  tibi  committo,  ut  paterna 
dilectione  eos  foveas,  et  de  iis  Filiastino 
amore  curam  geras. 

0  FIUATAS,  Tis,  La  FiUaciane,  In  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS. 

1  FILIATIGUM.  Vide  in  FUiolue. 

1.  FILIATIO.  Obedientla  et  subjeetlo, 
quam  Monachi  Abbati  suo debent.  Hugo 
Flavlnlacens.  In  Chron.  pag.  252.  de  se 
verba  faclens  :  In  CondIicLbuloUlofratres 
et  filii  nostri  sanetss  obedientiss  lUfellum 
repudii  conscripserunt,  Domno  Episcopo 
Ftliationem  per  legatos  ejus  offerentes; 
d  dllam  servari  promittentes,  et  inomni" 
bus  mihi  abrenuntiantes.  Adele  p^g.  258. 

1  2.  nUATIO,  Qualitas  filli.  Epistola 
Concllil  Francofoni,  ad  Eplsóopos  Hls- 
panos,  inter  Concilia  Hispan.  tom.  8. 
pag.  108  :  Nestorius  itcujue  m  suis  expod- 
tionibus  dmulat  se  dicere  unum  filium  et 
unum  Dominum,  sed  refert  Filiationem 
ad  solum  Dd  Verbum.  Utltur  etlam  Fre- 
derieus  Imp.  ConradumflUum  alloquens 
In  Chronico  SicillSB,  inter  Anecd.  Mar- 
ten.  tom.  8.  col.  12.  Vide  FìUetM. 

Filiatio,  Tltulus  honorarlus,  quo 
EpiscoposcompellantSummi  Pontiflces. 
Vide  ughellum  in  Italia  saera  pag.  1. 
tom.  108.  Occurrit  passim.  Vide  FUio- 
litas. 

I Filiatio,  Adoptatio.  In  Glossario 
Gasp.  Barthii  ex  Hlst.Palsst.  Ralmundi 
Aglfei. 

1  Filiatio  Cistercii,  tom.  8.  nova 
Gali.  Chr.  col.  797.  Vide  FUies. 

o  8.  FILIATIO.  Jns  filli  in  bona  pa- 
terna. Chartul.  Celsinian.  eh.  617  :  Avus 
ejus,  qui  istam  terram  dedit  sanato  Petro, 
unum  (campum)  dedit  patri  ipdus  Jo- 
hanni  tn  Fuiationem,  et  (Uterum  uxori 
sìus  in  dotem.  Alia  notione,  vide  in  Fi- 
liolus. 

1.  FILIATUS.  Papi»:  Curva^um.Johan. 
de  JaLunsL:  Filiatus,i.  curvattAs,  a  filum 
didtur^uia  cito  curvatur.  Gloss.  Lat. 
Gali.  :  Fuiatus,  Convers.  [Sangerm.  :  fV- 
liatus,  Courvez  ou  Courbes.ì 

T  2.  FILIATUS,  Patri  simllls.  ut  filium 
deeet.  Gerardus  in  Vita  S.  Adalhardl 
SS8C.  4.  Bened.  jpart.  1.  pag.  850  :  Lux 
deniqueorbis  Carolus  Imperator,  viam 
universss  camis  ingressus  defedi,  filium" 
que  suum  Ludovicum  moriendo  Impera^ 
torem  effedt;  sed  non  tam  beneFiliatum, 
sicut  decuisset  Imperium.  Non  enim  secu* 
tus  est  viam  patns. 

j  FIUGA ,  Curialis.  Jo.  de  Janua  ; 
Courtois,  in  Gloss.  Lat.  Gali.  8.  San- 
germ. a  GrsBCO  9iXix6c,  Amlcabilis. 


FIL 


FIL 


FIL 


497 


^  FILIGARIUM»  Locus  uHfilixabundat, 
Jo.  de  Janua  ;  Lieu  ou  habunde  fouchere, 
in  Gloss.  Sangerm.  Filictum,Co\\xméììm, 
nostris  Fougeraie, 

a^  FIUGELLUM,  [Panni  species  ;  Una 
pianeta  rubea  de  Filicello,  (Invent.  Ga- 
lixt.  III.  an  1458.  in  arcliiv.  Vaticano).] 

^  FILICETUM,  Lo  Logo  de  f elese,  in 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS.  vide  supra  Fila- 
iarium. 

1  FILIGO  ,  Malus  et  nequam  homo, 
nullius  usus  et  opers.  Festus  :  Filiconee, 
Mali  et  nulliuB  imuc,  afilice  dicti.  Vide 
Turneb.  Advere.  lib.  21.  cap.  12.  [•  Vide 
FillonesJ] 

FILIGOn,  ex  Graeco  9(Xtx6v,  Pensitatio, 
quae  ex  benevolentia,  amice,  et  ultro 
praebetur,  in  Lege  32.  Cod.  Tb.  de  Navi- 
culariis,  (18,  5.)  quomodo  donum,  mu- 
tuum,  etc.  nostri  postea  usurparunt.  Ita 
exactiones  .«uas,  etiam  veteres,  specioso 
nomine  pai  li  arunt. 

^  FILIDRISSA,  Herba  ausa  nascitur  in 
tninco  quercus.  Vita  S.  Francisci  de 
Paula,  Aprii,  tom.  1*  gag.  127  :  Capias 
duaa  summitates  Filidnsem  ejue  qua  nas' 
eitur  in  trunco  quercuSy  et  facias  illam 
bullire  cum  ciceribus;  cumque  advenit 
fabria  paroxusmusj  bibae  brodium  illud. 
Vox  est  ibrida  a  Latino  Filia,  et  Grseco 
8pu;,  quercus. 

t  FIUETAS.  Quali tas  fllii.  Concil. 
Francoford.  in  Epistola  ad  Episcopos 
Hispan.  :  Adoptivua  siquidem  non  habet 
aliam  eignificaiionem.  niei  ut  Jesus  Chris- 
tus  non  8it  propriua  Filius  Bei  necex  Vir- 
gine  et  in  Filium;  sed  nescio  ex  quo  servo 
adoptatus  in  Filietatem,  ut  vos  dtcitis.  Se- 
mel Bltme  iterum  Filietas  de  Verbo  dici- 
tur  in  Fragmento  Candidi  Arriani  et  in 
Besponsione  Marii  Victorini,  apud  Ma- 
billonium  tom.  4.  Analect.  pag.  115.  et 
175.  [**  Sape  occuxrit  apud  Marium 
Mercatorem  in  scriptis  Nestorii.] 

1.  FIUOLA,  Filia  spiritualis  ob  sus- 
ceptioneme  sacro  fonte  baptismastis, 
Gali.  Filleule.  Testamentum  Johannis 
Benawdi  ann.  1822.  in  Formular.  An- 
glie.  Thomae  Madox  pag.  430  :  Item  lego 
cuilibet  filiolo  et  FilioUe  mess  vi.  «.  vm. 
d.  Vide  Filiolus, 

\  2.  FILIOLA,  Hisp.  Hijuélay  Tolosanis 
Filleule,  apud  Mozarabes,  Operimentum 
sacri  calicis  tempore  mìsssb.  Rubrica 

Sost  sanguinis  consecrationem  apud 
Eabillonium  de  Liturg.  Gali.  pag.  42  : 
Eie  elevetur  calix  coopertus  cum  Filiola, 
Et  pag.  443  :  Ponat  calicem  sufier  aram 
et  acctpiat  Filiolam  sine  sanctificationef 
et  ponat  super  calicem  dicendo,  etc.  Mis- 
safe  MS.  Ecclesi»  Aniciensis  circa  ann. 
1800:  Postmodum  offert  hostiam  cum  pa- 
tena dicens  :■  Grata  tìbi  sif ,  etc.  Ad  cali-' 
oem  :  Offerimus  tibi  Domine ,  ete.  Ad 
Filiolam:  Hanc  oblationem  qusRsumus, 
Omnipotens,  etc.  Hinc  emendanda  Acta 
SS.  tom.  5.  Junii  pag.  219.  ubi  perperam 
edita  in  Fialam, 

•  Vide  Ordinar.  Fratrum  PrflBdicat. 
edit.  a  P.  Joan.*^8(«LPalencia  et  Exposit. 
MisssB  P.  le  Brun  toìll.  2.  pag.  802. 

FIUOIJIGIUM.  FiLiofelTUS.  Vide  Fi- 
Uolus. 

FILIOLITAS,  Titulus  hono^rius,  quo 
ut  plurimum  Summi  PontlilceS^iituntur, 
cum  ad  Principes  fldeles  scriDLunt,  a 
quibus  Patrum  appellatione  dons^ntur. 
Kescriptum  Episcoporum  Synodi  HHzia- 
censis  ad  Ep.  5^7.  Hadriani  PP.  :  Tradi^i^ 
nobis  Epistolam  a  vestra  Patemitate  Pi' 
liolitati  nostres  directam.  Joan.  vni.  Ep. 
3.  ex  iis,  quas  Sirmondus  edldit  :  No^ 
etenim,  quamvis  iUum ,  quem  interim 
Filiolitatù  amore  complectimur,  oppido 
reprehensibilem  non  negemiu.  Idem  Ep. 

m 


8.  ex  editis  :  Quod  Filiolitatia  vestrxpetit 
industria.  Joannes  X.  PP.  Epist.  ad  Ga- 
rolum  III.  Regem  :  Unde  hortantes  ^es- 
tram  Filiolitatem  monemus ,  etc.  Adde 
Epist.  315.  Vide  Filialio  2. 

TILIOLUS,  'Tiàfiov,  6itoxop«jT(xfi>c,  in 
Gloss.  Graec.  Lat.  Proprie  nostris,  Par- 
vulus  filius,  quem  de  sacro  fonte  levamtM. 
Job.  de  Janua.  [Gali.  JFì/26ui.]Capitulare 
Aithonis  Episcopi  Basii,  cap.  21  :  Filio- 
lue,  aut  Filiola  spiritualis  de  fonte^  aut 
de  confinnatione.  Filius  adoptivus.  Stepb. 
Eddius  in  S.  Wilfrido  cap.  56  :  Etsancto 
Pontifici  nostro  Filius  cuioptivus  factus 
est.  S.  Bonifacius  Moguntin.  Epist.  17  : 
Qui  in  matrimonium  acceperit  illam  vi- 
duam^  cujus  ante  Filium  in  baptismo 
adoptwum  suscipiebat.  Filius  debaptismo, 
in  Consilio  Autisiod.  cap.  25.  Filius  in 
bapHstno,  apud  Gennaaium  de  Script. 
Eccles.  in  Severiano  Gabalensi.  Lioer 
Dodanse  Manualis  cap.  60:  Quiteexmeis 
suscipiens  brachiis,  per  lavacrum  regene» 
rationis  Filium  adoptavit  in  Christo. 
Filiolus  de  b<iptismo,  apud  Anastasium 
Biblioth.  in  S.  Petro  Apost.  Filiolus  de 
Fonte,  apud  Ademarum  Cabanensem  in 
Cbr.  ann.  826.  Filius  in  baptismate,  in 
Vita  et  Passione  S.  Euseoii  Episcopi 
Vercellensis,  et  apud  Harigerum  in  Vita 
S.  Landoaldi  lib.  1.  cap.  2.  Imperatoris 
ex  sacro  fonte  baptistnatis  Filius,  apud 
Tbeganum  cap.  86.  in  Vita  S.  Eusebii 
Episc.  Vercellensis  ,  etc.  Ethelwer- 
dus  lib.  3.  cap.  8  :  Et  Filium  a  charis- 
mate  nominavit ,  ut  modo  sub  manu 
Episc.  soìefnus  accipienies  parvulos,  Fi- 
lios  nominare,  [Tabularium  Rothon.  : 
Arlhurius  donavit  Filiolo  suo  nomine 
Freoc,  filio  sororis  sum  Wiulowen,  quando 
totondit  eum  in  Clericum,  eo  quod  antea 
stetit  suo  ilio  in  Lisprat  a  fonte  baptis- 
matis,  medium  Ran  Tomaioc,  iv.  modios 
de  brace,  per  cibum  et  potum,  et  postea 
firmavit  nepoti  suo  Freoc  et  bis  Filiolo. 
Hoc  est,  a  Dantismo  simul  et  a  tonsura 
clericali.]  Vidfe  Cap.  Car.  M.  lib.  6.  cap. 
172.  [<»  175.]  Capit.  S.  Bonifacii  Mogunt. 
cap.  26.  Leges  Henrici  I.  cap.  79.  Ste- 
pbanum  Tornac.  Ep.  237.  etc. 

T  Filiolus,  prò  Filius  fratris,  Gali. 
Neveu,  apud  Blountin  Nomolex.  Anglic.  : 
Eoo  Johannes  Lovet...  dedi..,  Waltero  le 
shunt  fratri  meo  et  Johanni  filio  suo, 
Filiolo  meo ,  quindecim  solidos  annui 
reditus. 

FiuoLATUS,  FiLiOLAGiuM,  Donum, 
quod  filiolo  a  susceptore  seu  patrino  in 
adoptionis  spiritualis  tesseram  confer- 
tur.  Chronicon  Ademari  Cabanensisann. 
826  :  Eroldus  cum  uxore  sua  et  magna 
Danorum  multitudine  veniens  ad  Lupe- 
ratorem  Moguntiaco,  et  apudS.Albanum, 
cum  his,  quos  secum  adduxit,  baptizatus 
est,  fuitque  Filiolus  Imperatorie  de  fon- 
tibus,  et  multis  munenbus  ab  eodonatus, 
per  Frisiam,  qua  venerat ,  reversus  est  ; 
in  qua  provincia  dedit  ei  Imperator  in 
Fiholatuunum  Comitatum,  qui  Driusti 
vocatur.  Tabulari umAbbatiae  S. Amantii 
Inculism.  :  Guillelmus  Pontoners  dicebat 
terram,  ause  est  aubtus  Ecclesiam,  patrem 
mium  habere  in  Filiolatum  a  patre  pras- 
dicti  Arnaldi  Bochardi,  et  ideo  habuU  10. 
sol.  fLobinellus  tom.  2.  Hist.  Britan. 
pag.  86.  ex  Tabularlo  S.Florentli  :  Giral- 
diu  ex  Toarcensis  castri  primoribus,  qui 
Amalberto  in  baptismo  suscepto,  in  signo 
Filiolatus,  Masnilii  parochise  medietatem 
concessit.]  Gesta  Consulum  Andef^av. 
cap.  9.  n.  10  :  Oblinuit,  ut  eum  Militem 
constitueret,  et  causa  Filiationismodicum 
terrm  ei  largiretur,  quo  posset  eo  gratio" 
sius  et  accuratius  servire.  Et  n.  Il  :  Qui 
aólus  remanens  homagioet  ligiatione  Con- 


suli  facta,  terram  patrie  vel  fratris  de- 
functorum  suecepit  regendamt  cum  iUa, 
auam  ei  Comes  amore  Filiolatus  dederat. 
unde  prò  filiatio  legendum  sUpra  filio- 
latio  videtur.  Eadem  notlone 

FiLiOLAQiUM.  Lambertus  Ardensis  in 
lemmate  capitis  :  Quomodo  Arnoldue 
Balduini  filius  curam  egit  amitss  suae 
Elstrudis,  et  filii  ejus,  et  Sifridi,  Ardolphi, 
et  quomodo  ei  totam  Bredenardam  in  Fi" 
liolagium  contulit.  Mox  in  ipso  textu  : 
Hanc  igitur  terram  memorandusFlandriee 
Comes  AmolduSf  ut  Jam  diximus,  pater 
Balduini  Barbati,  ad  honoris  sui  et  ne- 
potis  augmentum^  et  ad  Ghisnensis  terree 
fines  difatandos,  m  feodi  quoque  cremen" 
tum ,  cognato  suo  Germano  et  Filiolo 
libere  possidendam ,  et  in  perpetuum 
hssreditariojure  tenendam  contulit  Ar» 
dolpho.  Le  Roman  d'Amile  et  d'Amy  MS.  : 

Filliens  ,  di>t-il,  je  voos  ay  mouU  alme, 
Miis  d'une  dioM  alt  bit  grant  laacheté. 
Uè  Fillolage  ne  tous  ay  point  donne, 
Or  le  TOUS  Tofl  bel  et  geot  praseoter. 

Legi  Diploma  Philippi  VI.  Reg.  Frane, 
ann.  1343.  mense  Maii ,  quo  Philippe 
AlenQonio  filiolo  suo,  et  ex  fratre  Carolo 
nepoti  6000.  libratas  terras  concedit,  in 
cujus  dorso  hsdc  verba  habentur  :  Charte 
contenant  comme  la  terre  de  Donffront 
fui  baillée  en  assiette  pour  8730.  IL  9.  sol, 
4.  den,  oboi,  en  rabatant  de  6000.  liv.  de 
terree,  que  le  Boy  Philippes  avoit  données 
en  Filleurage  à  Mone.  Philippes  d'Alen^ 
fon.  Exstat  in  eamdem  sententiam 
Charta  alia  bocce  verborum  contextu  in 
Tabularlo  Regio  Reg.  78  :  Philippes  par 
la  grace  de  Dieu  Boy  de  France,  Sgavoir 
faisons  à  tous  presene  et  avenir ,  que 
cornine  Perros  Plainchamps,  fUt  bastart 
Olivier  Plaincfiamps,  nous  a  fait  exposer, 
aue  en  Filiolage  li  furent  données  pour 
bieu  plusieurs  berbis  ^  lesqueUes  ìedit 
Olivier  son  pere  prist  par  devers  soy,  et 
les  fist  long-temps  garder,  tant  qu^elles 
vindrent  a  grand  nombre,  etc.  24.  May 
1850.  à  Laigny  sur  Marne. 

^  Estrena  nuncupatur  in  Stat.  Judsor. 
Apamiens.  ann.  1279.  inter  Probat.  tom. 
4.  Hist.  Occit.  col.  71  :  Si  qui  Judssorum 
Apamiensium  faciat  filiolum ,  non  sit 
ausue  dare  eidem  Filiolo  prò  estrena,nisi 
usqtie  ad  xij,  denarios  Tolosanos,  Filio- 
liage,  in  Cbarta  Isabel.  Rom.  reginss 
ann.  1305.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Burg.  pag.  122.  col.  2:  Baillons  et  ces- 
sone,., à  nostre  amé  filioul  et  nevoul  Ro- 
bert, fil  de  nostre  tres  chier  seignour  et 
ame  frere  Robert  due  de  Burgoingne, 
pour  cause  de  Filloliage,  et  pour  autres 
plusieurs  causes  bonnes. 

^  Aliud  interdum  sonat  Filiolagium  : 
cum  enim  gener  aliquando  filii  nomine 
donatus  sit ,  Filiolagium  appellarunt 
Don um, quod  ratione  matrimonii  genero 
tlebat,  ut  in  Lit.  ann.  1861.  tom.  8.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  544  :  Non  obstanti- 
bus  quod  hujusmodi  villa,  castì'um,  cas' 
tellania^praspositura  et  ressortum  dicti 
loci  de  Firmitate  super  Albam,  cnm  aliis 
tenie  prmdictis,dicto  filio  nostro  (Johanni 
Galeaz)  ratione  et  ad  causam  guiòue 
supra  (matrimonii  scilicet  Isabel  lis  filiaB 
Joannis  regis  cum  dicto  Galeaz)  in 
pariatUt  Filiolaaio,  seu  aliter   qualiter^ 

cumque traaitss   existant  seu  etiam 

assignatss.Vìde  SìiprSi  Filiaster  2.  et  mox 
Filius. 

FiLiATiGUMj  Idem  quod  Filiolatus. 
Tabularium  EcclesisB  GratianopolìtansB 
sub  Hugone  Episcopo  fol.  49  :Et  habeo 
duos  mansos,  quos  aedit  Episcopus  Isar» 
nus  Radulfo  avo  meo  prò  Filiatico. 

Constat  autem  ex  Scriptoribus,  a  sus- 
ceptoribus  collata  ferme  semper  filiolis 


«98 


FIL 


FIL 


FIL 


post  baptismum  munera ,  in  signum 
adoptionis,  vi  culus  bonorum  suorum 
partem  aliquam  ìis  deberl  existimabant, 
Asserus  de  i£lfredi  rebus  gestis  ann. 
878.de  Godrum  Rege  Paganorum:  Quem 
Alfred  Rex  in  filium  adoptionis  nbi  sus" 
cipiens,  de  fonte  sacro  baptismatis  eleva- 
vU  :  cujus  chrismatis  solutioS.  die  in  villa 
Regia,  quss  dicitur  Wedmor,  fuit  :  qui, 
postquam  baptizatus  fuit,  12.noctibus  cum 
ìlege  mansit.  Cui  Rex  cum  suis  omnibus 
multa  et  optima  s^dificia  largiter  dedit. 
Beda  lib.  4.  Hist.  cap.  18  :  Erat  autem 
Rex  gentis  ipsius  JEdilwach,  non  multo 
ante  baptizatus  in  provincia  Merciorum, 
prsuente  ac  suggerente  Rege  Wlfheref  a 
quo  etiam  eqressus  de  fonte^  loco  filii  sus^ 
ceptus  est,  tn  cujus  signum  adoptionis 
duas  Uli  provincias  donavit,etc.  Henricus 
Huntindon.  lib.  2.  Hlstor.  pag.  818  : 
Ejus  autem  industria  conversus  est  Rete 
Adelwold  Rex  Sudsex  primus  ad  (idem, 
cui  de  lavckcro  suscepto  dedit  in  signum 
adoptionis  insulam  with.  Rogerus  Hove- 
denuB  ann.  994.  de  eodem  Etbelwaldo 
Rege:  Quem  rex  honorifice  suscepit,  et 
eonfirmari  ab  Episcopo  fecit,  sibique  in 
filium  adoptavit,  et  regio  munere  donavit. 
Adde  Dudonem  lib.  2.  et  8.  de  Actis  Nor- 
man, pag.  84. 100.  et  Gobeiinum  Perso- 
nam  in  Cosmodromio  pag.  198.  Denique 
huc  spectant,  quas  babet  Scylitzes  de 
Michaele  Imp.  Tbeopbili  filio  pag.  544  : 
T&v  9U|i9cai(ivTci>v  ocÙtw  xai  <ruvt}vioyouvTiov 
xcti  avva|jLiXXii)|iivuv  ex  toO  Oe^ou  uioOeTO\S(u** 
voc  xà  tìxvs  ^aisTtaiiuxTOc,  ^  xbv  pafftXixòv 
XGiTSxévou  icXoOtov,  IxttTÒv  òvSoinxovTa^  xa\ 
ToùXaxt<TTOv  mvnrixovTQi  x&  xaOsxamcp  icocpe- 
X^ucvoc  XiTpocc. 

«  nuSTIUM,  La  ruma  dopia.  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS. 

V FILIUM,  ut  infra  FUum  aqum.  Gali, 
il  de  Veau.  D.  Brussel  de  Feudoram 
usu  tom.  2.  pag.  945.  col.  2.  ex  Codice 
Feudorum  CampaniSB  :  Comes  Campaniss 
potest  sequi  homines  sanctuarios  de  cus- 
todia sua,  usque  cui  la  Beurouve  in  &mni 
parte  citra  aquam;  e$  Filium  de  la  Beu^ 
rouve  estpermolendinum  Comitis  S.Pauli 
de  Cloia. 

•  Cbarta  Joan.  reginse  Castel,  et  co- 
mit.  Pontiv.  ann.  1257.  in  Reg.  82.  Char- 
topb.  reg.  eh.  808  :  Damus  Ferrando 
primogenito  et  haredi  nostro  NoeUam 
super  Summam,,..  et  quicquid  ibi  habe- 
bamus,....  sicut  Filium  seu  profundior 
cursus  Summm  vadit  usque  infra  mare* 
Vide  infra  FiUum  2. 

FlUnS,  vox  usurpata  etiam  in  brutis  : 
nam  et  Isidorus  filios  de  ovibus  dixit  : 
de  hirundinibus,  vetus  Interpres  Juve- 
nalis  Sat.  10.  v.  280.  rtonòioL  de  ranis,  He- 
sychius  in  Fvpivov,  ut  et  Synesius  de 
aliis  animantibus. 

1  FiLius,  ^tate  minor,  sic  a  majori- 
bus  compellatus  ad  animi  patemi  testi- 
monium.  Vide  Pater, 

FiLns»  prò  Filiabus,  usurpant  lex  2. 
Cod.  Th.  de  Secund.  nupt.  (3,  8.)  et  lex 
2.  de  Lenonib.  (15,  8.) 

j  Fiui,  prò  Liberis,  filiis  nempe  et 
aiiabus,  in Xege  Salica  tit.  62  :  Si  quis 
mortuus  fuerit,  et  Filios  non  dimiserit, 
eie.  Ubi  Lex  Ripuar.  Si  quis  absque  libe- 
rtf  defunctus  fuerit,  etc, 

•FiLius,  Juvenis  masculus.  Lit.  re- 
miss, ann.  1411.  in  Reg.  165.  Chartopb. 
reg.  eh.  229:  Lequel  sergent  avoitpris  et 
arresti  un  jeune  Filz  de  Vaage  de  dix^ 
huit  ans, 

^  FiLius,  Gener,  ut  supra  observatum 
est  in  FUiolagium,  Hinc  Saul  Davldem 

fenerum  suum,  Filii  nomine  compellat 
,  Reg.  cap.  24.  v.  17. 
o  FiLius,  Famulus.  Reg.  Gorb.  sign. 


Habacuc  ad  ann.  1510.  fol.  59.  v«  :  >1  esté 
ordonné  que  Colau  Bertould,  palfrenier 
de  Véglise,  prenderà  ung  josne  Filz  ho- 
neste  et  propice,  pour  le  aidier  à  abUler 
les  chevaulx. 

Filios,  CsBsarum  dignitate  a  se  dona- 
tos  compellabant  Imperatores ,  ut  il 
vicissim  Augustos.  Patres  appellabant. 
Vide  Lactantium  de  Mortib.  Persecutor. 
n.  20.  82. 

1  Filios,  passim  Reges  salutant  sum« 
mi  Pontiflces  in  epistolis  suis,  ut  Grego- 
rius  M.  Adilbertum  Anglorum  Regem 
lib.  5.  Epist.  60.  Vide  etiam  Epistolam 
59.  Quod  etiam  Episcopis  saeculo  vi.  in 
usu  erat,  ut  probant  Aureliani  Arelaten- 
sis  Episcopi  ad  Teudebertum  Regem. 
Desiderii  Gadurcensis  ad  Sigebertum  et 
Dagobertum  Epistola  apud  Duches- 
nium  Hist.  Fr.  tom.  1.  pag.  857.  et  seqq. 
Huc  spectat  quod  Innocentius  III.  scn- 
bit  ad  Atinatensem  Episcopum,  nempe 
Apostolica^  sedis  consuetudinem  in  suis 
literis  hanc  tenere,  ut  Patriarcìias,  Ar^ 
chiepiscopos,  Episcopos  Fratres  ;  ceteros 
autem  RegeSf  Principes,  vel  cujuscumque- 
ordinis  Filios,  in  nostris  literis  appeìle- 
mu8.  Sed  illud  non  insuper  habendum, 
quod  Matthffius  Albanensis  Episcopus 
et  Apostolica  Sedis  Legatus,  carissi- 
mum   Filium  nostrum  Ludovicum  Re* 

gem,  cognomento  Grossum,  vocat  in 
hartario  S.  Martini  de  Campis.  Hsc 
post  Mabillonium  lib.  2.  Diplom.  cap.  2. 
num.  7. 

^  FiLius  Abbas.  Vide  supra  in  Abbas. 

1  FiLius  Baptismatis.  vide  FUiolus. 

FiLius  Dalgo.  Vide  Hidalgus, 

FiLius  Ecclesia.  S.Ambrosius  Epist. 
82.  ad  Valentinianum  Imper.  :  Quid 
enim  honoriftcentius,  quam  ut  Imperator 
Ecclesias  Filius  esse  dicatur  f  quod  enim 
dicitur,  sine  peccato  dicitur,  Joannes 
Papa  :  Si  Imperator  Catholicus  est,  (quod 
salva  pace  ipsius  didmus)  Filius  est,  non 
Prsesul  Ecclesim,  Ceremoniale  Cencii 
Camerarii,  de  Inauguratione  CsBsaris: 
Tunc  surgens  Dominus  Papa  ter  quasrit 
ab  eo,s%  vult  esse  Filius  Ècclesiss  :  quo 
ter  respondente ,  Volo ,  Dominus  Papa 
dicit  :  jEt  ego  te  recipio  ut  Filium  Eccle- 
siss:  et  mittit  eum  sub  manto,  et  ille 
osculatur  pectus  Domini  Papa  :  Ubi 
observanda  formula  adoptionis,  et  mittit 
eum  sub  manto,  de  quo  more  copiose 
egimus  in  dissert.  22.  ad  Joinviilam. 
Gregorius  VII.  PP.  lib.  8.  Epist.  11  : 
Noverit  fratermtas  tua,  guoniam  Roge^ 
rius  Comes  frater  Roberti  Ducis  Aposto- 
lica Sedis  Benedictionem  et  absolutwnem 
requirit,  ejusque  Filius  vocari  et  esse  desi- 
derai. Willelm.  Brito  lib.  8.  Philipp,  de 
Pkilippo  Aug.  : 

Hffic  Rex  ut  Jori  contnria,  juris  amator, 
Fflins  Ecclesias,  ob  mairis  revocavit  amoraou 

Vide  Bertoldum  ann.  1095. 

FiLH  Ecclesia,  Clerici  et  Sacerdotes 
uni  Ecclesi8B  addicti,  apud  Anastasium 
in  Bonifacio  III.  et  in  Lege  Longob.  lib. 
8.  tit.  1. 1 41.  [«>  Lothar.  I.  20.  Parro- 
chianl.]  [^  Cbarta  ann.  1201.  ex  Tabul. 
S.  Gauger.  Camerac.  :  Cum  autem  advo^ 
catuscustodias  nemorum  servientem  appo- 
nit,  ipse  serviens  coram  Filiis  ecclesias 
jurare  debet,  quod  nullum  hominem  aut 
animai  arrestabit ,  nisi  ad  forefactum 
accipiat.  Alia  ann.  1281.  in  Chartul.  Cla- 
rifont.  eh.  185  :  In  piena  ecclesia  de  Sta- 
bulis  coram  Filiis  ecclesias,  tam  ipse  pater 
meus  quam  ego  ipsi  ecdesias  Clarifontis 
in  peirpetuum  quitavimus,  Qu»  et  de 
parochlanis  intelligi  possunt.]  [<^  Ins- 
cript.  apud  Schannat.  Episcop.  Wor- 
mat.  tom.  1.  pag.  178  :  Anno  dwn.  1452. . 


16.  Kal,  Jan,  ob,  rever,  Dom,  pater  frater 
Petrus  de  Crengenbach,  hujus  monasterU 
reformator,  Filius  conventus  Argentinen' 
sis  Ord,  Prasdicat,] 

1  Filii  Familias,  FiU  familier,  frane^ 
legitime,  in  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm. 

^  Filius  Familiaris,  qui  adhuc  sub 
tutela  paterna  est.  Lit.  remiss.  ann.  1448. 
in  Reg.  176.  Chartoph.  reg.  eh.  297: 
Girauld  Courtes,  Filz  familier  de  Guil- 
laume Courtes  de  la  vUle  de  Riom,  etc, 

Filius  Georgii.  Gesta  Francor.  expu- 
gnant.  Hierusalem  sub  flnem  : 

Rodbertus  Flandreosif,  probqa  MUes,  incUlas, 
A  Tiirds  appellatnr  GoorgU  Filius. 

Gualterus  Terwan.  in  Vita  sancti  Ca- 
roli Comitis  Flandr.  de  eodem  Roberto 
cap.  5  :  Ob  invìncibilem  animi  constane 
tiam,  ab  ipsis  quoque  Araòibus  ac  Turcit' 
Filius  Georgii  scrwitur  appellatus. 

Porro  Arabes  Robertum  Flandrensem 
appellarunt  Filium  Georgii,  non  quod  a 
S.  Georgio  genus  traxisse  existimarent, 
sed  quod  ipsum  esse  S.  Georgium  Mili- 
tem  mclytum,  et  apud  Grsecos  eo  nomine 
celeberrimum,  existimarent.  Nam  Ara- 
bes, ut  et  Syri,  Filium  hominis,  prò  ho- 
mine,  Filium  iniquittuis,  prò  iniquo  dice- 
bant,  ut  observat  Abrabamus  Ecchellen- 
sis  in  Hist.  Arab.  cap.  1.  pag.  150.  Vide, 
qusB  de  S.  Georgio  observat  Seldenus  in 
Titulis  honorariis.  Nos  etiam  qusadam 
ad  Joinviil. 

1  Filius  Giezi,  Leprosus,  sic  dictus^ 
quod  Giezi  a  Deo  lepra  percussus  fuit, 
uti  narratur  4.  Reg.  o.  Georgi us  Chris- 
tian, tom.  1.  Rerum  Mogunt.  pag.  14.  ex 
decima  de  S.  Aureo  lectione  :  Prima 
istius  urbis  moenia  in  campestri  loco  spa^ 
tioso,  ubi  nuncest  domusFiliorum  Giezi, 
i,  Leprosorum. 

FiLn  Hernaudi,  per  contumeliam 
appellati  a  PuUanis,  milites  Christiani, 
qui  ad  Terraa  sanct»  tuitionem,  relieta 
ultro  patria,  et  prò  christo  exulantesy 
properabant,  tanguam  fatui  et  idiotas, 
uti  narrant  Jacobus  de  Vitriaco  lib.  1. 
Hist.  Hierosol.  cap.  72.  et  Sanutus  lib. 
8.  part  8.  cap.  2.  et  5.  Statuta  Ordinis 
Hieros.  tit.  19.  de  Verbor.  signific.  {  83  : 
Per  Filios  Amaldos  intelliguntur  hi,  qui 
novissime  post  alios,  Ordinem  nostrum 
sunt  professi,  quasi^tirones.  Quod quidem 
vocabulum,  quod  et  ipsum  Gallicum  est, 
in  Terra  sancta  frequens  et  commune 
fuit.  Nam  qui  illic  ex  patribus  Christianie 
nati  erant,  Polani  dicebantur,  qui  vero  in 
partibus  citramarinis  nati  eo  veniebant, 
db  eis  Filii  Arnaldi  vocabcmtur.  Otto 
Morena  in  Hist.  Rerum  Laudensium 
pag.  46  :  Erat  autem  ibi  ad  illam  obsidio- 
nem  (CremsB)  qumdam  magna  societas 
solummodo  plauperum  et  egenorum  insi* 
mul  congregata,  qui  derisione  Filii  Ar^ 
naldi  appeuabwntur ,  etc.  De  Pullani» 
agimus  in  hac  voce.  \^  Vide  supra  Ar^ 
naldus.l 

•  Filius  Hominis,  Rijdticus,  qui 
agrum  colit.  Cbarta  Guill.  Cenoman. 
episc.  ex  Tabul.  Major,  monast.  :  Ita 
quod  nec  ipsi,  nec  hasredes  eorum,  dUquis 
miles  vel  burge%si8,  templarius  vel  hospy- 
talarius,  neù  aliquis  Filius  hominis  in 
villa  velAn  vineis  potest  facere  presso^ 
rium.  Iqr  alia  Cbarta  de  eadem  re  prò 
Filius /'hominis,  legitur  Agrestis,  Alibi, 
Filiti  hominis  passim  prò  homine,  usur- 
paVar. 

F  Filius  Lboalis.  Legitimus,  secun- 
dram  leges  natus.  Cbartul.  Celsinian. 
y.h.  286  :  Cedo  ad  supradictum  locum  in 
'tali  tenore,  ut  si  Filium  legalem  habuero 
teneat  et  possideat,  et  post  obitum  suum 
'i  remaneat  ad  locum  jam  supradictum  ;  ei 


FIL 


FIL 


FiL 


499 


H  Filium  Legalemnon  habuero,remaneat 
S,  Petro,  Hne  ullo  contradicente. 

<>FiLius  Major^  Tltulus  honorarius 
apud  Gatharos  seu  ManichSBOS  ministro- 
rum  ,  qui  veluti  eplscoporum  vlcarii 
erant.  Èxamen  testium  ann.  1288.  apud 
Murator.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  sevi 
col.  121  :  RecepU  manuum  impositionem 

in    Verona  in  domo   Catharorum a 

domino  Alberto  episcopo  seda  deBagnolo, 
et  a  domino  Michaele,  qui  est  Fìlius  ma- 
jor  in  ipsa  secta^  et  ab  ipso  eodem  Alber^ 
tinOf  qui  et  ipse  ercU  Filius  major  et 
visitator  earum  in  dieta  setta  in  Lom- 
bardia. 

I  Filius  Maritalis,  Mariti  Filius, 
naturalis  et  legitimus,  ex  legitimo  thoro 
procreatus.  Testamentum  Àrmandi  d'A^ 
tegre  ann.  1268.  in  Ghartario  Gasffi-Dei  : 
In  primis  Hugonetum  FiHum  meum  legi- 
timum  et  Mantalem  instituo  in  hssredem, 
Timeo  ne  legendum  sit  naturalem  ;  tri- 
tissima quippe  liSBC  locutio,  Filius  natiA^ 
ralis  et  l^itimus.  Vide  Rymerum  tom. 
8.pag.  177. 

«Filius  Materiàlis,  Ex  illegitimo 
thoro  a  patre  procreatus,  spurius.  Stat. 
ant.  Florent.  lib.  1.  cap.  8.  ex  God.  reg. 
4^1.  fol.  13.  r  :  Nec  ducet  aliquis  officicC- 
lis  forensisj  aut  aliquo  modo  retinà>it  in 
palatio  aut  domo  sum  hahitationis*..,  ali-' 
guem  Filium  suum  legiptimum,  materia- 
lem  vel  naturalem..,,  in  numero....  suo- 
rum  officialium  vel  familiss.  Ibid.  lib.  5. 
cap.  So  :  Ordinatum  est  quod  omnes  et 
singuli  legitimi  et  Materiales,  sive  Mate' 
riates  tantum  sive  qui  vulgo  bastardi 
appellantur,  etc. 

t  Filius  Matris  Su-s,  Spurius.  Ma- 
bill,  tom.  5.  Annal.  Benedict.  pag.  491. 
laudat  Instrumentum  anni  lill.  quod 
subscribunt  Herluinus  pasdaqojgus  Ludo- 
vici Regis  fila,  Galtenus  Filius  Matris 
suss. 

o  Exstat  Gharta  hic  laudata  in  Ghar- 
tul.  Maurign.  num.  90.  ubi  inscribitur 
ann.  1192.  Filz  de  lisce  nuncupatur,  in 
Lìt.  remiss.  ann.  1854.  ex  Reg.  84.  Ghar- 
topb.  reg.  eh.  181.  Mauvais  filz,  in  aliis 
ann.  1442.  ex  Reg.  176.  eh.  285  :  Guil- 
laume Glacon  dist  au  suppUant  :  Tu  es 
un  très  mauvais  Filz,  qui  vault  autant 
selon  la  coustume  du  pais,  tu  es  un  très 
mauvais  fils  de  putain. 

Filius  S.  Petri  dicuntur  potissimum 
Imperatores  ac  Principes,  qui  Sedi 
Apostolicae  venerationem  quamdam  pe* 
culiarem  impendunt,  qualem  filli  patri- 
bus  :  quod  pluribusobservavitNicoIaus 
Alemannus  in  Dissertai,  de  Lateranen- 
sib.  parietinis  cap.  11.  Domnizo  lib.  2. 
de  Vita  Mathild.  cap.  18: 

FUiu  WM  Petri  li  tolt  Rez,  atqna  fidalis. 

FiLiA  Petri,  Dieta  Mathildis  Gomi- 
tissa,Bonifacii  Ducis  rellcta  vidua,  (Gre- 
gorio VII.  PP.  lib.  1.  Eplst.  11.  lib.  2. 
Epist.  9.  et  Domnizoni  Iìd.  2.  non  semel. 
Idem  cap.  8  : 

....  Pacom  paUt  ano  fotaram 
Filiola  Petri,  GhrisU  famulsBqae  fidali. 

Rangerius  Episcopus  Lucensis  de  ea- 
dem: 

FOiohB  Patri  Tiolas  post  UUa  danlur. 

Post  Ghartam  ejusdem  Mathildis,  qusB 
describitur  a  Dominico  in  Assertore 
Gallico  cap.  9.  habentur  in  originali 
haec  verba  :  P.  Episcopus  servus  servorum 
Dei  Verdunensis  Ecclesia  dilectis  fratria 
bus  sod.  et  Apostolicam  benedictumem. 
Quod  Comitissa  Mathildis  dilecta  FUia  B. 
Petri  Virdunensi  Ecclesia  sponte  dedit, 
nos  in  illud  hoc  nostro  scripto  assensum 


prmbuimus,  ac  proprio  sigillo  designari 
jussimus.  Ex  Scnedis  Peirescianis.  Vide 
Filius  Ecclesia. 

Filius  Pcenitbntialis,  dici  tur  Sacer- 
dotis,  a  quo  posnitentiam  quis  accepit^ 
seu  cui  confessus  est  peccata  sua,  qui 
Pater  spiritualiSy  seu  irveu(iaTtx6c  vulgo 
appellatur.  Goncilium  Sarisberiense 
ann.  1217.  cap.  9  :  Et  cum  peccane  Sacer- 
do8  peccare  faciat  populum  Dei,  maxime 
a  Filia  sua  spirituali  et  Posniteniiali  se 
abstineat,  et  ab  omnibusy  quibus  dispen" 
saverit  Ecclesiastica  sacramenta  :  sciens, 
quod  in  detestationem  tanti  peccati  se- 
cundum  Canones  et  SS.  Patrum  statuta, 
15.  anni  debentur,  et  postea  detrusio  in 
Monasterto.  Gonstitutiones  Synodales 
Episcopi  anonvmi  ann.  1287.  tom.  2. 
Goncil  Angl.  :  Maxime  autem  a  Filia  sua 
Posnitentiali  se  contineat,  etc. 

Filius  Spirituale,  Eadem  notione. 
Goncil.  Dalmaticum  ann.  1199.  cap.  4  : 
Districtius  inhibemus,  ne  aliquis  Sacer- 
dos  fila  sui  vel  Filia  Spiritahs  privatam 
confessionem  alicui  revelare  prasumat. 
Alias 

Filius  Spiritualis  ejus  dicitur,  a 
quo  in  baptismo  exceptus  est.  Inscrlptio 
Christiana  apud  Seldenum  ad  Marmora 
Arundel.  :  IQANNHG  POr*INOY  GMTP- 
NAIOG  GYMBOAAIOrP....  AQPHSAMH 
TOKHniON  TOYTO  eEOAQPQ  TQ  EMQ 
rNEEKrONQ  +  KAI  IINEYMATIKQ + 
no  [Vide  FUiolus.] 

Filius  Spiritualis,  Adoptatus.  Vetus 
Scheda  apud  Baluzium  in  Append.  ad 
Gapitul.  num.  88:  Avunculo,  qui  eum  in 
Sptritalis  Filii  vicem  susceperat.  Vide 
Adoptio,  et  Oct.  Ferrarium  in  Figliol 
d*antma. 

Filius  Tonitrui,  dictus  S.  Joannes 
Evangelista.  Rupertus  lib.  4.  de  Divin. 
Offic.  cap.  22.  de  S.  Joann.  Evang.:  Hic 
Tonitrus  Firmamenti,  opera  manuum 
ejus  annuntians,  qui  verba  coslorum  elo- 
guentium  in  fines  terra  fecit  audiri,  sci- 
licet  quod  Verbum  Deus,  Deus  abscondi' 
tuSyin  sole  posuit  tabemaculum  suum,etc. 
Theophanes  Gerameus  Homil.  48  :  'O 

{jLEyaXof  (oxoc  6ibc  t^v  ppovryic.  Vide  Notas 

nostras  ad  Alexiad. 

j  PILLA,  Laquei  in  ima  Ohartarum 
ora  inserti,  e  quibus  pendet  sigili um. 
Gali.  Lacs.  Gonventiones  MSS.  Inter 
Ludovicum  Reg.  SiciliSB  et  Gives  Arelat. 
ann.  1886  :  Sigtllatum  sigillo  magno  pen- 
dente diete  domine  nostre  Redine  et  Comi- 
tisse,  in  cera  rubea  cum  Fillis  cirici  crocei 
et  rubei. 

<»  FILLAI^ISSERIUM ,  Filum  sericum 
crassius.  Leudae  major.  MSS.  Garcas- 
Son.  :  Item  prò  libra  de  Fillokdisserio,  ob. 
Turon.  Ubi  versio  Gali.  ann.  1544  :  D'une 
livre  de  filozelley  etc.  Vide  infra  Firosel- 
lum. 

«nLLAGNUS.  Stat.  Placent.  lib.  5. 
fol.  65.  v:  Quicumque  intraverit  vineam 
seu  Fillagnos  alicujus  tempore  uvarum, 
sine  prasentia  vel  licentia  illius,  ad  quem 
spectant,  solvat  prò  introitu  soldos  xx. 
Placent. 

•  FILLERIA,  a  Gallico  Filiere,  Specles 
trabis,  qualis  est  illa,  quse  portat  cante- 
rios  in  aedlficiis.  Gomput.  eccl.  Paris, 
ann.  circ.  1381.  ex  Bibl.  S.  Germ.  Prat.: 
Item  xiiij.  pecias  prò  pennis  et  Ftlleriis. 
Vide  Filenal.  etsupra  Fileris. 

^  FILLIUM  AQUiB,ut  infra  FiZum  aqua, 
Gali,  le  FU  de  l'eau.  Ghartular.  Geraetic. 
tom.  1.  pag.  126  :  Quantum  terra  vostra 
se  in  longum  estenditur  et  in  latum  usque 
ad  Fillium  €uma. 

FILLONES,  Nebulones,  cujusmodi  sunt 
quos  nostri  inde  fortean  Filous  vocant  : 
verberones.  Kero   Monach.  :    Verbera , 


FiUo.  Verberum,  Filloum,  Fillonokertu, 
Theodulfus  Epigram.  8.  in  Analectis 
viri  eruditissimi  Mabillonii  tom.  1.  de 
Bilingue  : 

Eooe  migax  labib  Filo  quidam  certa  susairaot 
Nunc  joca,  aunc  lletos,  mmc  quoque  turpe  canit. 

Infra  : 

Haod  Mena  inslabiles  perearrit  ellno  montea 
iDfestttsjttveoum,  qnoa  agit  aulalevis. 

Ratherius  Veron.  Episc.  in  Qualit.  Con- 
Jectur.  pag.  200  :  Dtcit  prò  eo,  quod  est 
animosus  atque  pauperrimus,  nolit  mi- 
nistrum  vel  Capellanum  hcòere,  quem 
FiUonem  non  auaet  appellare.  Eckeardus 
Junior  de  Gasib.  S.  Cfalli  cap.  5  :  Ecce 
Ungri,  Fillones  UH  fugitivi,  nunciis  me 
faltgant.  TGeraldus  de  Brie  in  Epistola 
ad  Gonsuies  Albienses  ann.  1421.  Inter 
Anecd.  Marten.  tom.  2.  col.  1712  :  Devo^ 
tioni  vostra  notum  facimus  per  prasen- 
tee  haresiarcham  et  Filonem  tllum  Johan- 
nem  Carrerii,  scandcUum  t^rbis,  et  Iosa 
majestatis  reum,  per  Ecclesiam  cum  suis 
fautoribus  et  complicibus,  justo  Dei  judi- 
cio  condemnatum.]  Vide  Menagium  in 
Orig.  Gallic.  voce  Filou,  et  supra  Fello 
2.  et  Filico. 

j  1.  FILLUM,  Filum,  series,  ordo  v.  g. 
granorum  continue  insertorum,  Italis 
Filo  et  Filza.  Litteraa  Ducis  Venetiarum 
ann.  1887.  apud  Rymer.  tom.  7.  pag.  562. 
col.  1  :  Filia  vt^tn^i  tria  perlarum  grossa- 
rum,  qua  fuerunt  numero  perla  septin- 
genta  quinquaginta  septem ,  et  unum 
rubinum  in  tabulla  ligatum  in  auro. 

•  2.  FILLUM,  Gursus  aqusB  rectus. 
Gali.  Le  FU  de  Veau,  Sentent.  arbitr. 
ann.  1500  :  Fecerant...  unam  arcam  ne- 
moris,  qua  fecit  divertere  aquam  a  suo 
Fillo,  etc.  Vide  Filum  Aqua. 

I  FILO.  Vide  Fillones. 

1  FILOGAPTUS,  Amore  captus,  ex 
Graeco  ^iXerv,  Amare,  et  Latino,  Gapere. 
Fr.  Marianus  in  Vita  B.  Joannis  Bon- 
visii  inter  Acta  SS.  Mali  tom.  5.  pag. 
102  :  Coipit  ita  tribulatUmes  coneupiscere 
et  in  tantum  se  in  ipsis  delectart,  velut 
de  ipsis  Filocaptus,  ut,  etc. 

1  FILOGOPUS,  Amour  de  jactance,  qui 
veut  apparoir  en  ses  osuvres,  in  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  Johanni  de  Janna, 
Amator  jactantia,  qui  vult  ut  labor  suus 
appareat  propter  vanam  gloriam,  a  co- 
pos,  labor,  vel  ops,  visio.  sed  vereor  ne 
legendum  sit  Filocompus.  a  9(X6xo|&iioc, 
Jactantiae  amator.  Vide  Pilopompus, 

^  FIL06RAHUS.  Ghartam  ann.  977. 
subscribit  Bernardus  Chramaticus,  elee- 
mosynarius  Ermengaudi  Archiep.  Nar- 
bon.  avunculi  sul  cum  bocce  titulo  : 
Bernardus  FUogramus,  a  Graeco,  ni  fal- 
lor,  oiXojpaLUAaToc,  Litterarum  studiosus. 

^  rlLONuM  inter  varia  ligna  recense- 
tur,  in  Stat.  datiar.  Rlper.  c&p.  12.  fol. 
5.  r»  :  De  qualibet  libra  astimationis  cu- 
juslibet  Filoni,  prò  exitu  denarii  sex, 

FILOPARES.  alt  Salmasius,  res  dicun- 
tur, quaB  sunt  filo  pari,  id  est  magnitu- 
dine et  figura,  llneamentisque  lormad 
piane  pares  :  filum  enim  idem  omnino 
quod  lineamentum,  Grsecis  x^P^'^'^P» 
iceptypa^-n  eidoO;.  LucretiUS  lib  2  : 

Debant  nimirum  non  omnibua  omnia  prorsom 
Eaae  Pari  Filo,  dmitique  affecta  figura. 

Ita  etiam  filum  usurpant  Plautus  et  A. 
Genius.  Anastasius  in  Gregorio  III.  PP. 
pag.  72  :  Quas  (columnas)  statuii  circa 
Presbyterium  ante  Confessionem,  tres  a 
dextns,  et  tres  a  sinistris,  juxta  alias 
antiquas  sex  Filiopares.  Ubi  alli  Godd. 
habent  philopareas.  Idem  in  Gregor. 
IV  :  Albas  majores  numero  29.  Alaban- 


800 


FDi 


nL 


FIM 


dinas  majores  nuviero  20.  aUxis  modicas 
habens  circum  capitis  coronatn  diverne 
Filopares.  In  Leone  III.  pag.  122  :  Jtem 
velum  alythino  rotatu  habens  periclysin 
rotas  cum  cancellisi  et  in  medio  crucem 
eum  gemmis,  et  4.  rotas  de  Tyrio  Filopa- 
res. In  Leone  IV  :  Gabatas  de  argento 
purissimo  numero  6.  tres  quidem  Fuopa- 
res  siano  Christi,  etc, 

1  FILOPOMPUS,  AmcUor  jactantisB,  Pa- 
pias  in  MS.  Bituric.  ex  (fiXo^,  Amicus, 
et  Poiupa.  Vide  Filocopus. 

FILOSA.  Itinerarium  Greg.  XI.  PP. 
pag.  318  :  Via  incoipta  obviant  Pontifici 
nistrioneSf  cum  Filosis  via  tractatur,  etc. 

^  Gol  US,  Gali.  Quenouille,  Massi lien- 
sibus  Filoy.  Mirac.  MSS.  Urbani  PP.  V  : 
Dum  cum  Filosa  sua  filando  iret  per 
viam,  etc,  Formulsa  MSS.  ex  Cod.  reg. 
7657.  fol.  28.  v«  :  Abstulit  sibi  certam 
quantitatem  cibi,  unam  Filozam^  unum 
capellum,  etc, 

^  FILOTUM,  f.  prò  Filatum,  Congeries 
seu  fascicuius  fllorum.  Ghartul.  S.  Dion. 
Exoldun.  :  Ita  dicimus  de  quadrigis  et 
equis  portantibus  telas,  Filotum,  la^ 
nam,  etc. 

0  FILOZA.  Vide  supra  Filosa. 
FILTORTUS.  In  Lege  Salica  titulus44. 

sic  concipitur  in  Edit.  Ueroldi,  de  Fil- 
tortis,  qui  Lege  Salica  vivunt.  In  Edit. 
Tilliana,  de  Filtortis,  hoc  est,  qualiter 
homo  furatas  res  intertiare  debet.  Ubi 
Wendelinus  Filtortos  dici  ait,  prò  Flitor- 
tos,  lingua  Flandrica  Vlietaert,  id  est, 
Fugitivos.  Est  ergo,  ilio  auctore,  Filtor^ 
tus  hoc  loco,  qui  vel  fugit,  vel  de  fuga 
est  suspectus,  vel  cui  absenti  ac  tan- 
quam  fugitivo  furtum  videtur  imputan- 
dum. 

SS^  Perobscuram  hanc  vocem,  quam 
ncque  Wendelinus  ncque  alii  Gommen- 
tatores  assecuti  sunt,  interpretari  ten- 
tavit  Eruditus  Eccardus  in  notis  ad 
Legem  Salicam  tit.  50.  haud  infelici, 
ut  videtur,  conatu.  Agi  tur  quippe  in  eo 
articulo  quomodo  quis  crimen  furti 
aut  damni  vel  violenti»  alteri  fact»  a 
se  removere  possi t.  Violentia  autem, 
vis,  damnum,  injuriaet  injustitia  quse- 
cumque  medii  sevi  Scriptoribus  tortus 
vel  tortum  vocatur.  Hinc  vocem  compo- 
sitam  esse  putat  ex  fil  vel  fel,  a  Germ. 
Fehlen,  Falli,  errare,  et  Latino  bàrb. 
Tortus,  Gali.  Tori  :  adeo  ut  Filtortus 
\eì  Feltortìis,  ut  habet  Guelferbytanus 
codex.  sit  Falsa  injuria,  vel  etiam  Falso 
injuriatus,  aut  cui  falso  crimen  latro- 
cinii  imputatum  est.  Simplicius  Schil- 
terus  in  Gloss.  Teuton.  Fiitorta  exponit 
Res  intertiatas,  a  verbo  Filen,  Commen- 
dare, et  Terte,  Tertius.  Porro  ibi  sermo 
fit  de  rebus  apud  alterum  inventis  quae 
tertio  commendar!  debent.  Judicent  ho- 
rum  idiomatum  peritiores. 

•  FILTRARE,  Ftltrum  seu  lanam  coac- 
tam  onerari.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God. 
reg.  7684  :  FUtrare,  feutrer.  Vide  Fel- 
trum, 

1  FILTRUM,  FiUronium,  Filtur,  etc. 
Vide  Feltrum, 

1  FILVA,  Species  navigii  minoris, 
idem,  ut  conjicio,  quod  Italis  Filucca^ 
Nostris  Felouque,  Phaselus.  Nicolaus 
Specialis  de  Rebus  Siculis  lib.  7.  cap. 
lì  :  Ut  ipsos  defensores  urbis  in  multa- 
rum  partium  defensione  distraherent, 
quo  debilitatam  urì>em  viris  bellatoribus 
facilius  superarent,  cathenam  qua  por-- 
tum  urbis  concluserat,prsRmÌ8SÌs  portene 
nis,  quas  vulgo  alii  Filvas,  alit  Copas 
vocant,  magnisque  navibus  succedentibus 
infringere  eonabantur. 

•  1.  FILUM,  Recta  linea,  rectus  ordo, 
Itol.  Filò,  nostris  Fil,  Mabill.  tom.  2. 


Mus.  Ital.  pag.  168  :  Archidiaconus  eum 
aUis  diaconibus  et  subdiaconibus  ordinati 
stant  juxta  altare  in  duobus  Filis.  Rur- 
sum  pag.  227  :  Prior  diaconus  cardinalis 
cum  diaconiSj  sti6c{iaconi«,  scriniariis  et 
judicibusy  descendit  ante  altare  et  fadt 
duas  acies  seu  Fila,  unam  ex  una  parte, 
et  unam  ex  reliqua  eequaliter  dividendo, 
<>  2.  FILUM,  Tffinioia,  in  arte  heral- 
dica.  Lit.  Garoll  VI,  ann.  1386.  in  Reg. 
135.  Chartoph.  reg.  eh.  91  :  Scutum  colo- 
ris  sereni  cceli  sive  asuris,  cum  benda 
ejusdem  coloris  liliorum  flosculis  auri  ru' 
tilantis  seminata,  cum  duobus  Filis  sive 
tractis  argenti. 

«  8.  FILUM.  Opus  Fili,  Gali.  Ouvrage 
à  filets.  Inventar.  MS.  Sedis  Apost.  ann. 
12Ì^  :  Item  unum  alium  flasconem  de  ar- 
gento deauratum,  cum  pede  quadro  et 
circulis  laboratis  de  opere  Fili. 

FILUM  XquMy  Cursus  aquffi  rectus  : 
Gallis  le  Fil  de  Veau,  Filum  aqum,  seu 
medium  aquas,  in  Statutis  Alexandri  II. 
Regis  ScotiaB  cap.  16.  J  1.  Cbarta  Joan- 
nse  Comitissse  Flandr.  ann.  12.30.  prò 
Marquetano  Monasterio  apud  Buzeli- 
num  lib.  2.  Gallo  Flandr.  cap.  30  :  Usque 
ad  Filum  aqum,  per  quod  navigium  duci- 
tur,  Occurrit  etiam  apud  Bractonum 
lib.  4.  tr.  1.  cap.  28.  {  4.  et  in  Consuetud. 
de  Menotou  sur  Cher,  art.  21.  et  Burbo- 
nensi  art.  341.  Secunda  aqua  navigare, 
in  Annalibus  Eginhardi  ann.  826. 

Filum  Salina.  Bulla  Alexandri  IV, 
PP.  ann.  1255.  apud  Ughellum  tom.  1. 
pag.  68  :  Unam  pedicam  terree  et  dimi- 
diam  de  Anserano,  unum  Filum  Salina 
in  pedica  sanctes  Aurea,  et  tres  Filos 
Salina  in  pedica  ultra  Tiberim.  Adde 
pag.  125. 136.  187.  140.  Cbarta  Benedicti 
PP.  apud  eumdem  Ughellum  tom.  1. 
pag.  1§6.  143  :  Et  Filum  Salina  in  in- 
tegrum  situm  in  7.  Filas.  Item  ei  Bacca- 
nensi  et  in  Genucula  Fila  novem,  omnia 
Fila  Salinarum,  qua  ad  vestrum  Episco- 
pium  pertinere  noscuntur.  Ibidem  :  Per 
fossatum  ipsius  vallis  pergit  a  pede  Fili 
Salinarum,  concludente  totum  campum 
usque  in  pedicam,  qua  vocatur  Viscoli, 
et  Piscina  Galiarda  concludente  ipsam 
pedicam^  qua  sunt  Fila  80.  et  pergente 
juxta  Fila,  qua  stant,  etc.  [Greg.  Idona- 
chus  in  Chronico  Farfensi,  apud  Mura- 
tor.  tom.  2.  part.  2.  col.  524  :  Item  Gui- 
nisius  Negotians  et  Saani  juqalis  ejus 
dederunt  Filum  Salina  in  pedica  veteri. 
Ibid.  col.  421  :  In  portu  Ostia  tenet  Ste- 
phanus  Presbyter  terras  et  vineas  et  Fila 
in  Saline  et  in  Colline  similiter.] 

1  Filum  Diregtum,  Recta  linea,  rec- 
tus ordo.  Gali.  Droite  tigne.  Charta 
Thossiac.  ann.  145L  signata  Bonnet  : 
Quandam  domum  cum  curtili  de  retro, 
prout  se  extendit  tendendo  Directo  Filo 
a  dicto  curtili  ad  corserias  villa  Thossiaci^ 

Filum  de  Pallio  Projigere,  in  ar- 
gumentum  remissionis  injuriffl.  Èigil  in 
vita  S.  Sturmii  Abbatis  Fuldensis  cap. 
18.  de  Pipino  Rege  :  Tollensque  manu 
sua  de  pallio  suo  Filum,  projecit  in  ter- 
ram,  et  dixit  :  Ecce  in  testimonium  per* 
fecta  remissionis  Filum  de  pallio  meo 
projicio  in  terram,  ut  cunctis  pateat, 
quod  pristina  deinceps  annulletur  inimi- 
citia.  Vide  Vestire. 

1  Filum  de  Paternostris,  Series 
sacrorum  globulorum,  vulgo  Chapelet, 
in  Histor.  Delphi n.  tom.  2.  pag.  275. 

«  HLX.  Fllix,  Gali.  Fougere.  Ghartul. 
S.  Dion.  Exoldun.  :  Si  autem  aliquis 
equus  poriaverit  Filces  super  dictum 
baat^ebet  sex  denarios. 

^  FILZA,  vox  Italica,  quao  res  quasli- 
bet  transmisso  filo  sibi  mutuo  cohsBren- 
tes  signi  ficat.  FiUa  corallorum  seu  am» 


brarum,  in  Mirac.  S.  Rosse  tom.  2.  Sept. 
pag.  446.  cx»l.  2.  globulos  precatorios  ex 
corallio  vel  succino  indicai.  Charta  ann. 
1306.  apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital. 
med.  8Bvi  col.  743  :  Spoliatus  et  ieroba- 
tus...  de  decem  Filzis  de  Paternostris, 
Vide  Terzolla.  Hinc 

0  FlLZATA,  Panni  species,  ex  trans- 
mlssis  filis  contexta.  Stat.  prò  pannific. 
Astffi  pag.  83.  r°.  :  Quod  nuuus  possit  fa 
cere  Filzatas,  nisi  habeant  filum  tortum 
in  duabusJUia, 

1  FIMARE.  Stercorare,  Fimo  pingue- 
facere.  Gali.  Fumer.  Charta  Roberti 
Abbat.  Corbeiensis  in  Archi vo  ejusdem 
Monast.  :  Terras  quoaue  quas  Fimave- 
rat,  in  quibus  agricutturam  clamabat, 
concessimus  ei. 

1  FiMATURA,  Stercoratlo,  ibidem  : 
Donec  Fimaturam  suam  prò  rtuticana 
consuetudine  recepisset.  Id  est,  donec 
collegisset  fructus  e  terris  recens  ster* 
coratis. 

1  FiMARius  CuRRUS.  Quo  Fimus  ex- 

Sortatur,  Lamberto  Ardensi,  apud  Ln- 
ewip;.  tom.  8.  pag.  600.  ubi  legendum 
Curris  Fimariis  prò  Curtis  Fimariis.  GÌ. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Fimarius,  Fien- 
teur,  c'est  qui  porte  fiens.  Bos  vel  equus 
qui  portat  fimum.  J.  de  Janna. 

FiMARiUM.  Fimetum,  locus  ubi  repo- 
nitur  fimus  quo  agri  stercorantur,  in 
Statutis  Davidis  II.  Regis  Scoti»  cap. 
15  :  Si  aliquis  injuste  et  cantra  legem 
alterius  canem  interfecerit,  vigilabtt  et 
custodiet  ejus  Fimarium.  [<^  Houard. 
Firmarium.]  post  annum  et  diem.  Gali. 
Fumier.  Charta  ann.  1254.  in  M.  Pastorali 
Ecclesiae  Paris,  iib.  9.  Ch.  45  :  Neenon 
Fimarium,  paleam,  et  stramina  existen- 
tia  in  porprisio  prssdictq.  etc.  Wiil. 
Guiart.  m  Ilist.  Frane.  MS.  ann.  1304  : 

S'en  Tont  Ten  Veodiae  à  miites  routM, 
Par  binii  ehemUis,  «C  par  remiers. 

^  FiMARius,  Eadem  notione.  Ghartul. 
eccl.  Lin^on.  ex  Cod.  reg.  5188.  fol.  148. 
r*.  :  Similiter  habet  justitiam  de  Fima- 
riis eodem  in  hominibus  illis,  quorum 
Fimarios  invenerit  in  chemino.  Vide 
Fimare, 

«  nMARIUS  Lejotus,  Feretrum.  in 
quo  defunctorum  cadavera  efferuntur 
tumulanda.  Testam.  ann.  1325.  in  Reg. 
75.  Chartoph.  reg.  ch.  293  :  De  quibus 
sexaginta  solidis  Turon,  accipio  prò  ledo 
tneo  Fimario  decem  solidos  Turonenses, 
Sed  legendum  procul  dubio,  Funerario. 
Vide  infra  Lectus  1. 

^  FIMBREJB.  fFimbrise  :  e  Unus  faxo* 
lus  cum  Fimbreis  aureis.  (Inv.  Calixt.  Ili, 
ann.  1458,  in  archiv.  Vaticano.)  »] 

FlUBmM,  Pall8B,  quibus  Sanctorum 
sepulcra  tegebantur.  Gregorius  Turon. 
lib.  7.  cap.  22  :  lUtui  inter  jurgia  expro- 
brans,  ^uod  eum  velim  a  sancii  Antistitia 
Fimbriis  separare. 

«  FIMBRIARE,  Acu  pingere.  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  4120  :  Fimbriare, 
Brodeir. 

o  FIMBRIATUM,  Fimetum,  ut  videtur, 
seu  locus  ubi  reponitur  fimus,  a  Gallico 
Fambray  et  Fembroy,  fimus.  Vide  supra 
Exfelcorare  et  Fiens  1.  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1348.  ex  Cod.  reg.  4120  :  Firn- 
briatum.  Gali.  Funchide. 

FIMBRINA,  nude,  in  Gloss.  Arabico^ 
Lat.  et  mox  :  Fimbri,  Bombyx,  Sed  vide 
tur  legendum,  Fibrina,   et  Fibri.  Vide 
Bever. 

FIMELLA,  vel  Femella.  Ferrum  Ja- 
nuae  affixum,  per  quod  circellum  ei  in- 
sertum  ducitur,  ut  ad  eius  strepitum 
j  ani  tor  fores  aperiat,  Occftanis  FemeUe. 
Gloss.  S.  Benedicti  cap.  de  ferramenti» 


FIN 


FIN 


FIN 


50f 


pag.  170  :  Femella,  àpupt^puc.  Beffala  Ma- 
gistri  cap.  95  :  Qu»  Ryia  uonasterii 
aforis  cireellum  hcibeat  férreum  in  Fi" 
mella^  quo  ab  cuiveniente  concusso,  cu- 
jualibet  supervenientis  intua  indiceiur 
adventus, 

1  FIHELLUS,  Privilegium  Wifredi  prò 
Monasterio  Rivipullensi,  Inter  Concil. 
Hispan.  tom.  8.  pag.  165.  col.  2  :  De  alio 
vero  latore  descendit  de  monte  super  Fi- 
meUos  et  pervenit  per  torrentem^  qui  est 
ultra  villa  Jordanos,et  infundit  in  Fezer, 

^  FIM£NA,  prò  Pemina,  in  Praecepto 
Ohlotharii  III.  tom.  1.  Anna).  Benedict. 
pag.  694.  col.  1. 

^  FIHETON,  [Auram.  Dief.1 

FIHITIUM.  Monasticum  Anglic.  tom.  1. 
pag.  256  :  Percipit  Prior  4.  acras  fru- 
menti, et  4.  avena,  in  culturis,  post  Fi- 
mitium,  ex  liberatione  servientis.  Ubi 
Editor  ad  marg.  Lege,  fcenisieium.  Ve- 
rum  non  secatur  foenum  in  culturis  ; 
sed  bUuium,  aut  avena  in  iis  seri  tur. 
Proinde  malim  Fimitium  tempas  esse, 
quo  agri  flmantur. 

FIMORARE.  Fimare,  Fumer.  Fieta  lib. 
2.  cap.  76.  f  8  :  Terra  sabuUmosa  fimo 
puro  non  Ftmoretur. 

IFIMORATIUH,  Fimetum,  locus  ubi 
fimus  alianuestercoraprojiciuntur.  Sta- 
tuta  Massi!,  lib.  1.  cap.  59  :  Statuimus 
ut  si  aliqua  persona  patuum  habet  vel 
habebit  infra  MassUiam  alicubi,  ubi  fit 
vel  fiat  Fimoratium  quod  iUa  persona  cu- 
jus  patuum  est,,.,  ita  claudere,  et  alte  te- 
necUur  ne  ibi  fiat  velpossit  fieri  Fimora- 
tium vel  fimus,  aut  scobilla  aliquatentu 
jorojiei.  lold.  lib.  2.  cap.  41  :  Totum  aliud 
lutum  quod  exibit  de  prasdictis  operatoriis 
projiàant  seu  proHci  fctciant  in  suis  Fi- 
moroHis,  Vide  in  rimare. 

<>  FINA.  Gharta  ann.  770.  apud  Mei- 
cbelbec.  tom.  1.  Hist.  Frising.  pag.  69  : 
Tradidi  casas.  curtes,  pratasy  pascuam, 
aguas  earum  (1.  aquarum)  decursosy  ter- 
ntorium,  Finas,  silvas,  saltores,  planities, 
vel  quicqì4id  jure  possidere  vidébamur. 
An  prò  Fines  ?  Vide  Finis  4. 

1  FINABIUTER,  Omnino.  prorsus. 
Instrum.  ann.  1225.  apud  Lobinellum 
tom.  2.  Hist.  Britan.  col.  879  :  In  qui- 
busijue  Dominids  nostris  liberi  sint,  quiti 
et  immunes  Finabiliter  ab  omnibus  pea^ 
glie  et  consuetudinibus.  Occurrit  rursus 
apud  Th.  Madox  Formul.  Anglic. 
pag.  88. 

1  FINAGIO,  Compositio  de  certa  pecu- 
niffi  summa  persolvenda  ;  vel  a  voce 
Finis  ìnterdum  ejusdem  siffniflcatlonis, 
vel  a  Germanico  Finantz^  Usura,  fenus  : 
quia  prò  fenore  componi  solet.  Hi  ne 
nostrum  Finance.  Tabularium  Calense 

Siag.  117  :  De  Finacione  forimaritagii 
ohannis  de  Belloto  in  Bria..,  Item  asse- 
ruit,  quod  ipse  Johannes  duxit  in  uxorem 
Petronillam  filiam  Gilleberli  de  Docies 
feminam  de  corpore  Monasterii  S.  Faro- 
nis  Meldensis.  et  non  de  Kala,  propter 
auod  idem  Johannes  Finavit  cum  fratre 
Hichardo  Procuratore  generali  ipsius 
Monasterii  de  Kala...  ad  vii.  lib.  et  n.  sol. 
Turon.  et  ad  iv.  seactarios  avente  bonas  et 
venalis.  Vide  Financia  et  Finare. 

«FINADAGIUH,  Prsestationis  species. 
forte  Illa,  qusB  ob  immunitates  intra 
certos  fines  concessas  persolvitur. 
Gharta  ann.  1840.  in  Reg.  72.  Ghartoph. 
reg.  eh.  178  :  Item  partem  octavam  prò 
indiviso  FinadaqiidictaB  villse,  quss  octava 
pars  ckseendit  aa  unam  eminam  avenss. 
Vide  mox 

•  1.  FINA6IUH,  Eodem  signiflcatu. 
Gharta  HervsBide  Rotis  milit.  ann.  1289. 
ex  Gbartttl.  S.  Ymerii  fol.  88  :  Relaxavi 
prò  salute  animts  mese  et  atUecessorum 


hominibus  meis  de  Rotis  Finagium,  quod 
mihifaciebant.  Vide  Finis  4. 

2.  FINAGIUH,  Confini um,  finis  ac  limes 
agri,  ex  Gallico  Finage,  in  Oonsuetud. 
Meledunensi  art.  802.  Senonensi  art. 
145.  Trecensi  art.  169.  et  alils.  Utitur 
Joann.  Eremita  lib.  2.  de  Vita  S.  Ber- 
nardi cap.  12.  [Gharta  Theobaldi  Goml- 
tis  GampanisB  ann.  1258  :  In  redditibus 
sive  proventibus,  f codia  et  rèbus  aliis,  guai 
ipsi  m  dictis  villis  et  in  Finagiis  eorum- 
aem  habent.  Gharta  fundationis  Marci- 
liaci  anni  1289.  Inter  Instrum.  tom.  4. 
Gali.  Ghrist.  col.  100  :  Concesserunt... 
omnes  terraa  <iuas  tenent  ad  carrucam 
suam  et  Finaatum  de  Marciliaco.  Item 
prato  ausB  haoent  in  Finagio  de  Marci- 
liaco. Occurrit  rursus  apud  D.  Brussel 
tom.  1.  de  Feudorum  usu  pag.  275.  Mar- 
ten.  tom.  1.  Ampi.  Collect.  col.  1091.  in 
Ghartulario  B.  M.  de  Accincto  pag.  44. 
et  52.  in  Ghartulario  S.  Quintini  in  In- 
sula pag.  170.  etc] 

1.  FINALIS.  Vetus  Gharta  ann.  986. 
apud  Gatellum  lib.  1.  Hist.  Gomitum  To- 
losa pag.  89  :  Cum  silvis  et  forestis,  et 
cum  omnibus  Finalibus  et  mercariis,  et 
simumjugiis.  etc.  Forte  fivalibus,  id  est, 
viris  feodalibus,  vassallis  :  nam  et  fivum 
pro/eimm.  occurrit. 

T  2.  FINALIS,  Neuma.  Ordinar.  Argent. 
ann.  1864.  apud  Marten.  de  Divin.  Offic. 
pag.  508  :  Chraduale  et  Alleluia  cum  suis 
versibus  ad  Vesperas  per  hanc  hébdoma^ 
dampleniter sicut  ad  Miasam  cantantur, 
sed  FinalespraRtermittuntur. 

«  FINALIS  DiEs,  Quo  controversia  vel 
questio  definiri  debet,  ultra  quem  non 
datur  dilatio.  Gharta  Herman,  episc. 
Herbipol.  ann.  1288  :  Asserens  Finalem 
sibi  diem  ad  causas  determinationetn  a 
nostro  sculteto  in  Ebern,  coram  quo  uti- 
que  Iis  prassens  contestata  fuerat,  non 
prasfìxum.  [«*  Vide  Haltaus.  Glossar. 
German.  voce  Endhaft,  col.  815. J 

*  FiNAX.18  JusTiTiA,  Judicium,  quo 
Iis  finitur.  Gharta  Alb.  Magdeburg.  ar- 
chiep.  ann.  1216.  tom.  1.  Gorp.  diplom. 
pag.  157  :  Et  de  bonis  ipsorum,  guas  in 
sua  habeat  marchio  waranda,  Fmalem 
fadet  justitiam  secundum  jus  fidelium 
suorum. 

1  1.  FINAUTER,  Demum,  tandem,  cre- 
bro occurrit,  sed  improbat  Vossius  de 
Vit.  Ling.  Lat.  4. 82. 

o  Acta  MSS.  Inquisit.  Garcass.  ann. 
1308.  fol.  62.  v«  :  Finaliter  inmtavit  me 
cui  prandium,  S^*^^  '^^  multum  depre- 
catus  annui,  ftnablement,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1889.  ex  Reg.  137.  Ghartoph. 
reff.  eh.  17. 

S  2.  FINALITER,  Perpetuo  usque  ad 
flnem.  Gharta  ann.  1218.  in  Reg.  8.  Ar- 
mor.  gener.  part.  2.  pag.  iv  :  Pro  autem 
hac  partidpatione  bona  fide  Finaliter  te- 
nendo, dedit  michi  saepe  dictus  Johannes 
decem  libras  Turonenses. 

o  FINAMENTUH,  Finis.  Gharta  super 
negotio  marcharum  in  regnis  Frane,  et 
Aragon.  ann.  1406.  in  Reg.  168.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  828  :  In  conclusione.  Fina- 
mente et  decisione  negotiorum  marcha' 
rum  haiusmodi,  etc. 

1.  FINANCIA,  PrsBStatio  pecuniaria. 
[Gali.  Finance.]  Vetus  Gharta  in  Histo- 
ria  Episcopo  rum  Lodovensium  pag. 
106  :  AosgìÀC  omni  exactione  toltas.  quassù 
tss,  tallisB^  guaccias,  et  Financiag.  [Finan- 
cia pecuniaria,  in  Liitteris  Johannis  Reg. 
Frane,  ann.  1858.1  Occurrit  prseterea  in 
Gharta  anni  1805.  in  Hist.  Vastinensi 

§ag.  818.  [apud  D.  de  Lauriere  t.  1.  Or- 
inat.  Regum  Frane,  p.  805.  r*.  Ryme- 
rum  tom.  8.  pag.  211.  Marten.  tom.  1. 
Ampliss.  Gollect.  col.  968.  in  Legibus 


Jacobi  n.  Regis  Majoric.  inter  Acta  SS. 
Junii  tom.  3.  pag.  l.j  et  alibi  ssBpe. 
Vide  Finis  2.  et  Ft micio. 

^  2.  FINANCIA,  Pecunia  ;  quo  sensu 
etiam  Finance  dicimus.  Mirac.  MSS. 
Urbani  PP.  V.  :  Pet^ant  eidem  Johanni 
Financiam  in  summa  ducentorum  auri 
francorum ,  quam  quidem  Financiam ^ 
neque  minorem,  ullatenus  solvere  posset. 

1  FINANCIO,  Eadem  notione,  apud  D. 
de  Lauriere  tom.  1.  Ordinat.  Regum 
Frane,  pag.  804.  2".  col.  2. 

0  FINANHA,  Pars  qusadam  domus  ru- 
stie». Turris  cum  Finanha  et  creta , 
in  Recognit.  burgi  S.  Andeoli.  Vide 
Crota  3. 

1  1.  FINARE,  Financiam  praestare  ; 
Gomponere,  pr®sertim  de  certa  pecunias 
summa  exsoivenda.  Instructio  Philippi 
IV.  Frane.  Reg.  prò  Financiis  recipien- 
dis  ann.  1802.  apud  D.  de  Lauriere  tom. 
1.  Ordinat.  pag.  851  :  Non  enim  intentio- 
nis  nostra^  existitj  quod  illi  qui  in  mòbili- 
bus  et  hereditagiis  valorem  ducentarum 
librarum  Turon.  non  habent,  ad  Finan- 
dum  cogantur.  LittersB  ejusd.  Regis  ad 
Episcopum  Albiensem  ann.  1808.  inter 
Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1888  :  De 
veniendo,  vel  mittendo  hac  vice  in  nos- 
trum Flandrensem  exercitum,  vel  Fi" 
nando,  aut  prasstando  aubventionem  aliam 
prò  eodem  excusali  penilus  et  immunes 
nihilotninus  habeantur.  ProBceptum  Phi- 
lippi VI.  tom.  2.  Ordinat.  pag.  25  :  Cum 
nos  audita  supplicatione  dilectorum  nos- 
trorum  Capituli  et  Capellanorum  Ecclesia^ 
Attrebatensis  dicenttum,  quod  vos  ipsos 
compellatio  ad  Finandum  vobiscum  de  et 
super  quibusdam  rebus,  etc.  Instrumen- 
tum anni  1234.  ex  Archivis  Majoris  Mo- 
nasterii :  Conventio  fuit  inter  Gaufridum 
Priorem  de  Donge  et  Creisson  et  Bonostru 
de  Guerrandia  Jfudaeosj  quam  Finaverunt 
taliter,  quod  dictus  Prtor  et  res  Prioratus 
remanserunt  liberai  a&  omnibus  debitis 
prasdictorum  Judasorum.  Prdeceptum  S. 
Ludovici  anni  circiter  1235.  apud  D. 
Brussel  tom.  2.  de  Feudorum  usu  ad 
calcem  pag.  xxxiv  :  Ordinatum  fuit  ad 
revelationem  malat*um  consuetuainum  ^ 
quod  de  patre  ad  filium,  vel  alio  modo, 
quando  relevare  convenerit  ;  nisi  Finator 
possit  Finare  cum  domino  suo,  dominus 
tenébit  domanium  suum  per  annum,  si 
ibi  sit  terra  arabilis.  quae  eulta  sit.  Tabu- 
lar. Galense  pag.  65.  ann.  1262  :  De  quo 
quidem  racheto  dicti  Galterus  et  Agnes 
eius  uxor  recognoverunt  coram  nobis  se 
Finasse  cum  dieta  Abbatissa.  Ghartular. 
S.  Vandregesilli  tom.  2.  pag.  1993.  ex 
Instru mento  anni  1277  :  Uum  Abbas  et 
Conventus  S.  Wandregesilli  juxta  teno- 
rem  ordifiationis  ru>straB  Finaverint  cum 
Bollivo  nostro  Cateti  super  retinendis 
perpetuo  acquisitis  per  ipsos,  etc.  Visita- 
no Prioratus  de  Jaligniaco  per  Archie- 
piscopum  Bituric.  ann.  1283.  apud  Ste- 
phanotium  tom.  13.  Fragm.  Hist.  MSS. 
pag.  258  :  Finavit  Prior  de  Firmitate  su- 
per Aligerim  de  novem  libris  prò  proeu- 
ratione.  Et  pag.  272.  in  Visitatione  Prio- 
ratus Gelsiniarum  :  Finavit  Prior  Dam- 
bert  et  Prior  de  Chatnont  prò  dictis  pro- 
curationibus  xx.  libr.  iv.  sol.  Gharta 
Garoli  VI.  Reg.  Frane,  apud  Menester. 
Hist.  Lugdun.  inter  Instr.  pag.  122  : 
Per  metum,  aiU  longam  detensumem  car- 
ceris  Finare  et  componere  compulsi  fue- 
runt.  Eadem  notione  Finer  usurparunt 
nostri.  Ordinat.  Johannis  Fr.  Reg.  ann. 
1855.  tom.  3.  Ordinat.  pag.  80  :  Ila  con- 
venu  gue  plusieurs  ayent  Fine,  Ibid. 
pag.  2d6  :  Nous  ne  pouvons  bonnement 
Finer,  se  n'estoit  par  le  domaine  et  re- 


502 


FIN 


FIN 


FIN 


venue  du  prouffilt  et  emolumerU  dea  man- 

Te». 
FiNATOR,  Qui  Financiam  debet  ra- 
lione  relevii.  Vide  Finare. 

^  FiNATio,  Eadem  notione  qua  Finan- 
eia.  Instrum.  ann.  1277.  in  Chartulario 

5.  Vandreg.  pag.   1993  :  Cum  Abhaa  et 

ConventtM  S.  Wandregesilli Finave- 

rint  cum  Ballivo  nostro  Rothomag.  Fina- 
tionem  hujusmodi  prò  nobia  recipiente 
super,  etc.  Édictum  Philippi  cognomento 
Audacls  Regis  Fr.  ano.  1274.  apud  D. 
de  Lauriere  tom.  2.  Ordinai.  Reg.  nag. 
435  :  Dicerent  etiam  eoe  jus  non  habere 
exigendi  a  tabemariis  denarios  qui  Fi- 
nationee  Celariorum  nuncupantur.  Vide 
Finis  1. 

^  2.  FINARE,  Financiam  seu  prsBSta- 
tionem  pecuniariam  erigere.  Gharta 
Petxi  abb.  S.  Remig.  Rem.  ann.  1212.  in 
Ghartul.  Gampan.  ex  Bibl.  reg.  fol.  23. 
r*.  :  Praspositus  comitissse  mortuam  ma- 
num  vel  forismaritagium  Finare  vel  le- 
vare non  poterit,  sine  prasposito  S,  Remi- 
ga de  Cortisor.  Quod  tamen  de  compo- 
sitione  hujusmodi  prsBstationis  posset 
intelligi.  Àliud  sonai  Finer,  Reperire 
sciiicei,  in  Lii.  remiss.  'ann.  1890.  ex 
Reg.  188.  Gharioph.  reg.  eh.  192  :  Bon- 
nebouche  et  Marot  s'enfuirent  tous  deux 
pour  doute  de  justice,  et  àllerent  chacun 
guerir  mire,  pour  faire  appareUler  leurs 
blessures.  lis  n*en  peurent  Finer  que  trois 
jours.  aprés.  Fine  vero,  Qui  exira  pairi» 
fines  exire  cogiiur.  Lii.  ann.  1874.  iom. 

6.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  79  :  Senz 
estro  du  tout  deehera  et  Ftneiz  du  pai», 
ils  ne  pourroient  supporter  les  prises  de 
leurs  voitures,  blezy  vxns,  etc, 

FINGARE.  Exlminus  Peiri  Salanova 
Jusiiiia  Aragonum,  apud  Blancam  in 
Gommeni.  Rer.  Arag.  pa^.  ^S&  :  Et  si 
cantra  tria  praedicta  fecennt,  Fincant 
prò  talibus,  quales  esse  debent  secundum 
consuetudinem  Hispanias.  Videiur  legen- 
dum  fineantjveì  finiant,  hoc  esi,  sol- 
vani.  Vide  Finis,  [Nihll  emendaiione 
opus,  ui  videtur  :  nam  Finca  Hispanis 
esi  ceria  pecumn  summa  :  unde  Fin- 
care  prò  solvere,  dixeruni.]  Nisi  idem 
sii  quod 

FINGHARE,  in  Gbaria  Adelphonsi  Re- 
gis Aragonum  prò  GaBsaraugusianis, 
apud  Mich.  de  Molino  pag.  265.  ei 
Blancam  pag.  640  :  Dono  vobis  fueros 
bonoSf  quaiss  vos  mihi  demandastis,  quo- 
modo  habent  illos  bonos  infanfones  de 
Aracene,  quod  bene  populetis  et  Ftn- 
chetis  ibi, 

^  Unum  idemque  sonani  Fincare  ei 
Finchare,  nimirum  Manere,  esse,  ab 
Hispan.  Fincar  voce  obsoleia.  Vide  Die- 
iionar.  Academ.  Hispan.  in  hoc  voca- 
bulo. 

FINCTUS.  Synodus  Romana  II.  sub 
Silvesiro  can.  18  :  Testimonium  Clerici 
adversus  laicum  non  admitti,  Finctus 
est  enim,  lia  uiraque  Ediiio.  Forie 
sanctus. 

MSr  GlosssB  Isid.  :  Finctus  fuerit^Api- 
cem  obtinuit  dignitatis,  dicitur  Flumi^ 
nalis.  Sic  ei  Excerpia,  nisi  guod  prò 
obtinuit  in  illis  scnbiiur  obttnet.  Pro 
Fluminalis  legendum  Flamen  diàliSf 
slcque  hic  locus  esi  consiiiuendus  : 
Finctus  fuit,  Apicem  dignitatia  oòtinuit, 
dicitur  Flamen  dialia,  Finctus  esi  prò 
Vinctus.  Vincii  auiem  dicuniur  FI  ami- 
nes  diales,  quia  semper  crani  velaio 
capiie,  illudane  habebani  cincium  filo. 
De  his  Virgilius  : 

Veliti  lino  6t  Terbaiiis  tempora  TineU. 

An  ab  hujusmodi   flaminibus   Clerici 


dicii  suni  Fitteti  seu  vincti  in  laudaia 
Synodo  Romana  ? 

OPINDALIS,  f.  prò  FeudaUs.  Charia 
ann.  1178.  inier  Insir.  iom.  6.  Gali. 
Ghrisi.  col.  196  :  Omnia  mea  bona  feudo 
vel  fundo,  quas  habeo,  vel  habere  deoeo  in 
finao  (f.  feudo)  quod  de  Ras  de  Salios,  et 
hoc  in  perpetuum;  retineo  tamen  mihi 
Findalea  corroatas.  Vide  in  Feudum. 

^  FINDIL.  Tesiam.  regin»  Mafalda 
ann.  1256.  iom.  1.  Probai.  hisi.  geneal. 
domus  reg.  Poriugal.  pag.  88  :  Itetn 
sorori  mesa  domnaa  Conatantias  mando 
speciUum  meum  Findil,  de  melioribus 
ausa  vidi,  An  speculum  pllcaiile,  Gali. 
Pliable,  quo  mulieres  prsBseriim  uiun- 
iur ,  a  Lai.  Findere ,  Gali.  Diviser , 
séparer,  Hisp.  Hendery  unde  Hendido, 
fisaua. 

I  FINETENUS,  Omnino,  perpeiuo.  Za- 
charias  PP.  Episi,  ad  Boniiacfum  Episc. 
iom.  8.  Goncii.  :  Sed  auoeiliante  Deo, 
illud,  quod  praadicamua,  Finetenua  obaer- 
vandum  cenaemua. 

FINGA,  vel  Fingia,  quoddam  genua 
simiarum  viilosum  comia  et  armis  promi- 
nentibus,  docile  ad  feritatis  cblivionem, 
Uguiio  a  Fingere  deducii.  Galli  Singe 
vocani.  [«>Lege  Sphinga,  ex  Isidor.  Ori- 

gin.  lib.  12.  cap.  2.  seci.  82.  ubi  Arev. 
abei,  Sphingesy  alii  Singaa.] 

\  FINGENDI.  Vide  Fegangi, 

^  FINGERE  Se,  Levi  seu  molli  brachio 
agere.  labori  parcere,  nosiris  eiiam  se 
Faindre,se  ménagern  Lii.  remiss.  ann. 
1852.  in  Reg.  81.  Gharioph.  reg.  298  :  Cum 
dictus  bajuìuavideret  quod  non  Fingébant 
ae  et  quod  ipaum  volebant  interficercj 
poauit  ae  ad  deffenaionem.  Lii.  ann.  1888. 
iom.  7.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  27  : 
En  ouvrant  à  jouméea,  ila  ae  Fatgnent 
et  esparqnent. 

FINGIA,  Dicitur  quoddam  genus  panis, 
qui  farinulam  moatcam  accipit  et  fnimen- 
tum  modicum,  et  habet  humectionis  plus 
quam  omnis  panis,  unde  et  Fingiaa  no- 
men  accepit  propter  humorem  et  cando- 
rem.  Uguiio.  [Vide  Finga.] 

^  FINGIBILlS.  [Qui  fingi  poiesi.  Cosi. 
Aureh  1.  Tard,  4.  n.  104.  Aurium  iinni- 
ius,  vel  pr»  oculis  sciniillarum  Fingia 
bilia  visusJL 

FINIABlClS,  TerminabiliajjKatremus,  in 
Noiis  Isonis  Magisiri  pag.  887. 

FINIGULUM.  Gharia  Aidrici  Episconi 
Genoman.  in  ejus  Viia  num.  SI  :  Et  de 
vino  optimo  modica  4.  et  inauper  potio- 
nem  de  Finiculo  medium  unum,  Legen- 
dum forie  viniculo,  ui  opponaiur  t;ino 
optimo. 

OFINILES  Lapides,  Terminales,  qui 
vice  iermini  posiii  suni,  in  Gharia  ann. 
1265.  ex  Reg.  S.  Ludov.  fol.  22.  v«.  in 
Gharioph.  reg. 

1  FINIRE.  Vide  mox  in  Fini. 

1.  FINIS,  esi  Judicialis  illa  iransaciio, 
qua  quis  ad  majorem  facii  aucioriiaiem 
coram  Jusiiiiariis  Reges  ierras  vel  iene- 
menium  ad  alium  iransferi,  ei  eorum 
subscripiionibus  firmai.  Bracioni  lib.  5. 
iraci.  5.  cap.  28  :  Finia  ideo  dicitur  fina- 
lia  concordia,  quia  imponit  finem  litibus, 
et  est  exceptio  peremptoria.  Gian  vii  la  lib. 
8.  cap.  1  :  Finis  est  amicabilis  compositio, 
et  finalis  concordia  ex  eonsensu  et  licentia 
Domini  Regie,  vel  etjus  JxMtitiariorum. 
Vide  eumd.  cap.  8.  Brompion.  pag.  1108. 
Gowellum  lib.  1.  iit.  21.  lib.  2.  iii.  18. 
SkensBum  de  Verbor.  significai,  et  Spel- 
mannum  in  Freda,  et  Finis,  Quaarela  de 
Fine  facto  in  Curia  non  obaervcUo,  perii- 
neiad  Vicecomiium  Jurisdiciionem,  in 
Regiam  Malesi,  lib.  1.  cap. 8.  S8.[Gharia 
Johan.  Regis  Angl.  in  Lib.  nigro  Scac- 
carii  pag.  SB8  :  Poat  triduum  vero  poani-  I 


tuit  illum  Finia  iUius,  et  dixit,  quod 
Finem  iUum  tenere  non  potuit,]  Huc 
speciai  proverbium,  quod  habetur  in 
Gonsuetudine  Periicensi  art.  61  :  Quand 
argent  fauty  Finaison  nulle,  i.  Gum  defi- 
cit pecunia,  nuUus  Finis,  seu  nulla  ei 
irrita  compositio. 

^Gonveniio,  pacium.  Gharia  ann.  1180. 
inier  Probai.  iom.  2:  Hisi.  Occii.  col. 
452  :  Finem  aut  sodetatem  uUam  cum  eo 
vel  cum  ea  non  habèbo. 

1  FiNATio,  Gomposiilo,  conveniio. 
Gharia  permuiationis  ann.  1258.  et  Ghar- 
iular.  Meld.  :  De  hujusmodi  autem  Fina- 
tione  habent  dicti  hominea  litteras  nostrae 
et  litteras  Capituli  Meldensis, 

Finem  Facere,  Gomponere  de  lite, 
de  crimine,  [vel  de  alia  qualibei  re.] 
Liber  census  ei  debiiorum  Bigorraft,  fol. 
14  :  Descriptio  concordlaa  Sancii  de  La~ 
bartay  auam  habuit  cum  domino  suo  Cen- 
tulio  domite  de  Bigorra,  qiMndo  se  in 
captionem  Comitis  misit,  et  guerram  suam 
Dxffinivity  et  Comiti  dedit  fidem  suam^ 
etc,  Fol .  l5  :  Postea  Raymondus  Garsicta 
Fecit  Finem  cum  Comite  tiili  pacto,  etc. 
[Litier»  Edwardi  Angl.  Regis  ann.  1294. 
apud  Rymerum  iom.  2.  pag.  650  :  Sciatte 
auod  assignavimus  vos.„  aa  redpiendum, 
Fines  vice  nostra  ab  Arctiiepiscopis,  Ejfis- 
copis,  Abbatibus,  Prioribus  et  caeteria  virie 
Religiosis,  personis  Ecdesiasticis,  Domi" 
nabus,  Viauis  et  aliis  mulieribus  quUms- 
cumque,  ae  etiam  ab  aliis^  a  quibus  Fìnes 
hujusmodi  reeipiendos  vtderitis,  et  qui 
Fines  nobiscum  Facere  voluerint  prò  ser^ 
vitio,  quod  nobis  d^ent,  et  facere  tenen* 
tur  in  instanti  expeditione  nostri  Vasco- 
niaa,  Ei  pag.  928.  In  Litieris  anni  1803  : 
Volentes  tamen  ipsorum  Praelatorum , 
Religiosorum,  Mulierum  oc  aliorum,  qui 
ad  arma  minus  potentes,...  exiatunt,  par- 
cere  grcktioae,,.  publice  proclamari  facias, 
quoaipsi  Praalati,  Religiosi,  Mulieres,  qui 
servitium  suum  nobis  d^ent.et  Finem 
prò  eodem  servitù)  nobiscum  Facere  vo* 
luerint,  veniant  coram  Thesaurario  et 
Raronwus  nostris,.,  ad  Faciendum  Finem 
nobiscum  nro  servitù)  suo  praadicto,  et  ad 
eundem  Finem,  videlicet  vtginti  librarum 
prò  feodo  unius  MUitis,  nobis  idem  in 
eodem  crostino  solvendo  ;  alioquin  atioet 
aint  ad  nos  cum  equis  et  armis,  etc,  Simi- 
lia  legere  esi  pag.  287.]  Vide  Ghron. 
Besuense  pag.  688.  Leges  Henrici  I. 
Regis  Angl.  cap.  58.  Maith.  Paris  pag. 
501. 586.  Regiam  Majesiaiem  lib.  1.  cap. 
3.  27.  lib.  4.  cap.  18.  Fleiam  lib.  2.  cab. 
7.  l  8.  Thom.  Walsingham.  pag.  180. 
Gaiellum  In  Hisi.  Gomii.  Toloso  pag. 
229.  Marcam  in  Hisi.  Beneharn.  lib.  4. 
can.  5  n  2  etc 

*  Finem  Faobrb,  Liiem  inieniaiam 
dimitiere.  Gharia  ann.  1128.  inier  Pro* 
bai.  iom.  2.  Hisi.  Occii.  col.  446  :  Fado 
libi  G,  Montiepessulani  plenarium  Finem 
sine  tuo  inganno.  Simtliter  ego  G.  Mon- 
tiepessulani facio  libi  comiti  Bernardo 
plenarium  Finem  de  omnibus  querimo- 
niis  et  petitionibus.  quos  ego  adversus  te 
B.  comitem  faciebam  et  facere  aliquo 
modo  poteram. 

Finire,  Eadem  notione,  apud  Roger. 
Hoveden.  pag.  788  :  Inéuirendum  est 
etiam,  quaa  vidum  non  Finierunt  prò  se 
maritandis,  et  finis  capiatur  ad  opus 
Domini  Regis.  Brompion.  pag.  1105  : 
Quando  Rex  Scotiaa  cum  Domino  Rege 
Finivit. 

Gapere  Finem  vel  mercedem,  in  Fleta 
lib.  2.  cap.  41.  S  25.  44.  Inqulsitiones  de 
forisfaciuris  loresiar.  in  Addiiam.  ad 
Maith.  Paris  ari.  21  :  Item  inquirendum 

est qui  Justiciarii  Finem  ceperint  de 

forestariis,  ut  ponerentur  in  baUivis  suis 


FIN 


FIN 


FIO 


503 


forestariij  ut  permitterent  ipaoa  esse  in 
halliva  forestm  sub  ipsis^  ad  damnum 
Dùvnini  RegiSy  ete.  li,  qui  pactum  inie- 
runt  cum  forestariis,  aut  ab  iis  pecuniam 
acceperunt. 

FiNEM  Levare  et  prosegui  dicitar  in 
jus  de  re  aliqua  vocatus^  cum  caussB 
8U8S  agnito  defectu,  a  Judicibus  concor- 
dandi  licentiam  impetrat,  pactumque, 
quod  cum  actore  super  controversia 
init,  coram  eisdem  Judicibus  recoffnos- 
cit.  Ita  Finem  levare  apud  Anglos.ldem 
fere  est,  quod  apud  nos,  Passer  sentence 
de  candamnation.  Statutum  de  finibus 
ievatis  editum  ann.  27.  Edw.  I.  cap.  1  : 
Quia  Fines  tn  Curia  nostra  levati  finem 
Utibus  debent  imponerey  et  ideo  Fines 
ifocantur,  maxime  cum  post  duellum  et 
magnam  assisam  in  suo  casu  ultionum 
locum  finalem  teneant  in  perpetuum,  ete, 
Monastlcum  Anglic.  tom.  2.  pag.  25  ; 
Concesserunt  aUdam  Richardo    Corniti 

GloucestrisB  per  Finem  inde  Levatum 

unum  messuaqium,  etc„.  similiter  NigeU 
ìus  de  Mandeuil,  hoc  idem  fedi  per  Finem 
inde  LevcUum  coram  eisdem  fustitiariis, 
et  eodem  annoy  et  concessit  tres  earrucaias 
terrss,  ete.  Et  pag.  825  :  Sciendum  est, 
quod  cum  Johannes  de  Breus  pervenit  ad 
tetatem.  quidam  Levatus  fu\t  in  Curia 
Reais  inter  ipsum  et  Reginaldum  avun^ 
cutum  suum,  per  quem  omnes  terrss  hic 
nominatw  remansere  D,  Reginàldo  et  hm- 
redìbus,  ete,  Denique  pag.  557.  Finis  Le^ 
witus  dicitur  esse  Findtis  concordia, 
Laudatur  ab  Edw.  Gocko  ad  Littleton. 
sect.  188.  Statutum  de  modo  levandi 
fines.  Vide  Christoph orum  de  Sancto 
Germano  in  Dial.  de  Fundamentis  Le- 
gum  Anglic.  cap.  28.  pag.  69. 

T  Fine  Canonico  terminare  controver- 
Siam,  apud  Lobinellum  tom.  2.  Hist. 
BriUn.  col.  842. 

Finis,  etiam  dicitur  pecunia  Regi 
perso!  uta,  prò  licentia  transferendi  praa- 
dia  :  An^ìis  the  kynges  sylver^  i.  araen- 
tum  Regts,  Spelm.  [vide  superius  Ftnem 
faeere,] 

Finis,  Pacta  summa  pecunis,  quse 
ineundorum  prfiBdioram  causa  vel  do- 
mino persolvuur  a  native  tenente,  vel 
elocanti  a  conductore,  olim  Gersima 
dieta.  Spelm. 

Finis  prseterea  est  muleta  gravior, 
gravioribus  delictis,  vel  a  Rege  et  Ma- 
gistratu  imposita,  vel  a  domino  mane- 
rii  :  Saxonibus,  wUa  major.  Nam  qusB 
levioribus  impingebatur,  Wita  simplici- 
ter,  et  Amerdamentum  dicitur,  qusB 
gravissimis,  Redemptio,  Cov^ell.  lib.  4. 
tit.  16.  {  87.  et  Spelman.  [Finibus  prò 
ictihus,  effusione  sanguinisi  ete.  apud 
Rymerum  tom.  7.  pag.  117.] 

•  Gualt.  Hemingf.  de  Gest.  Eduardi 
III.  reg.  Angl.  ad  ann.  1840.  pag.  819  : 
Pro  hac  autem  concessione  remisit  domi- 
nus  rex  et  condonavit  omnia  cc^alla  feto- 
num  et  fugiiivorum,  evasiones  incarcera^ 
torum,  Fines,  exitus ,  forisfactiones  et 
amerciamenta  murdrorum. 

Finem  Habere.  Leo  Ost.  lib.  8.  cap. 
46.  (al.  50.)  :  Quod  itti  cognoscentes,  et 
malum  timentes,  acceperunt  consilium 
intra  se,  ut  si  quo  modo  possent,  fcedus 
cum  Henrico  Imperatore  componerent, 
tHcentes  :  Nullum  uìterius  db  eo  Finem 
habebimuSfSed  junctus  Romanis,,,.  omnes 
nùs  de  partibus  iìlis  eacpéllet.  Phrasis 
Gallica  :  Nous  n*aurons  pas  de  fin  avec 
lui,  id  est,  nulla  deinceps  nobis  cum  ilio 
ertt  conventio,  nisi,  ete. 

Finire,  Gomponere.  Edictam  Rotba- 
rls  Regis  Longobard.  Ut.  44.  \  83. 
[**  127.]  :  Omnes  vero  plagsR  aut  fentss.,,, 
qum  evenerint  per  hunc  tenorem^  sicut 


supra  decretum  est,  Finiantur^  id  est/ 
componantur.  Leges  Henrici  I.  Regis 
Angl.  cap.  70  :  Qui  pacem  facU  cum  ali" 
quo  de  vulnero  vel  malo,  quod  inflixerit, 
distincte  cum  testibus  et  gratuita  paren- 
tum  ejus  unanimitate  Finiat,  ut  ei  scilicet 
sic  non  requiratur  ab  ingenitis,  ete, 

Item  dimittere,  quasi  per  compositio- 
nem.  Vetus  Charta  apud  Guichenonnm 
in  Probat.  Hist.  Bressensis  pag.  8  :  ^o- 

tum quod   Udalricus  domxnus  de  Bal^ 

giaco  reddidit,  et  reliquit,  et  Finivit  prò 
salute  animm  su».,,  omnes  consuetudines 
et  prenditiones,  ete,  Notitia  ann.  1108. 
apud  eumdem  in  Bibl.  Sebusiana  Cent. 
2.  cap.  19  :  Existimans,  se  posse  quasdam 
ibi  malas  consuetudines  exercere,  quas 
Berardus  ille  in  vita  sua  Finierat.  Infra  : 
Contestans,  ne  aliquis  de  progenie  sua, 
quod  Finierat  ipso,  prasumeret  appo- 
tere,  ete. 

DiFFiNiRE,  Eadem  notione.  Charta 
Bernardi  Vicecomitis  CarcassonsB  ann. 
1108  :  Et  solvo  et  Diffinio  Domino  Beo 
et  sanctss  Mariss  de  Grassa  totum  hoc, 
quod  habeo,  ete.  Vide  Michaelem  del 
Molino  in  Repertorio  Foror.  Aragon.  in 
voce  Diffinimentum ,  et  Observantias 
Regni  Aragon.  lib.  8.  tit.  de  Homicidlo 

2.  FINIS.  Vita  S.  Sabini  Episc.  Canu- 
sini  num.  19  :  Bum  Missarum  solenniis 
a  Diacono  Finis  ex  more  datur,  i.  dum 
dicitur  :  Ite,  Missa  est, 

8.  FINIS,  prò  Domo,  in  leg.  20.  Cod. 
Th.  de  Episc.  (16,  2.) 

4.  FINIS,  Idem  quod  Terminus,  de  qua 
voce  infra,  pagus,  regio  certis  finibus 
limitata  ac  clrcumscripta.  Chronicon 
Besuense  pag.  528  :  Vendiderunt  etiam 
d  alias  suas  res,  sitasinFine  Vendou- 
rensi,  et  in  Fine  Pontensi,  et  in  Fine  Lu-^ 
lensi,  ete,  Pag.  516  :  Quss  sunt  sitm  in 
ipso  pago,  et  in  Fine  Lucensi,  seu  in  ipsa 
villa  Luco,  Pag.  581  :  Similiter  dedit  in 
ipsa  Fine  jomalem  unum,  et  in  alia  Fine, 
qua  dicitur  Campaniss,  dedit  jomales 
duos.  Vide  Formul.  87.  ex  Baluzianis 
initio,  prseterea  Nicolaum  Bergerium 
de  Itinerib.  Romanis  pag.  492.  Salma- 
sium  ad  Hist.  August.  [^  et  Guerard. 
Indie.  Gener.  ad  Irminon.  Polyptych.] 

«•  Fines  Librorum.  Sentent.  de  sco- 
larib.  Mogunt.  ann.  1191.  apud  Guden. 
cod.  Diplom.  tom.  1.  pag.  2d9  :  Quicum- 
que  scolares  gratis  essent  in  pane  domi- 
norum,  nichil  deberent  in  scolls,  nislius- 
titiam  scolasticam;  item  imnutiones,  Fines 
Librorum  et  pennas.  Forte  Pecunia  per- 
soluta  prò  llbris. 

1  Ad  FINEM  QUOD,  Gali.  A  fin  que.  Ut, 
quo,  in  Legibus  Palatinis  Jacobf  II.  Re- 
gis Majoric.  inter  Acta  SS.  Junii  tom.  8. 
pag.  Lxiu.  apud  R^mer.  tom.  8.  pag. 
42D.  et  alibi.  Ad  Ftnes  consilium  ce{^ 
brandi,  aut  oro  aliis  affariis,  in  Aresto 
Parlamenti  Tolos.  ann.  1498. 

^  Ad  FineS/  Gali.  A  fin,  Propterea  ut. 
Charta  ann.  1507.  inter  Proba\.  tom.  4. 
Hist.  Nem.  pag.  87.  col.  2  :  Tunicam 
pradictam  ai  Fines  illam  visitandi  et 
palpandi  eisdem  expertis  et  próbis  prss- 
dictis  tradidit, 

•  FINITIMITAS,  Extremitas,  confi- 
nium.  Charta  Luaov.  XI.  ann.  1474.  ex 
Cod.  reg.  8428.  8.  fol.  211.  v«  :  Ad  regno- 
rum  Finitimitatem  mediis  aliquibus  nus- 

quam   oppositam respectum    haben- 

tes,  ete. 

f  FINITIHITS,  Extremus  :  Gravi  morbo 
Finitimss  vitss,  ete.  In  Vita  S.  Dunstani, 
tom.  4.  Mail  pag.  849. 

FINino,  Mors,  qua  vita  finitur.  Vetus 
Inscriptio  810  :  Sane  Nevia  Prisca  si  per- 


manserit  tuque  in  diem  Finitionis  stusy 
recipietur  ibi  Juxta  maritum  suum. 

•  nNITUH.  Territorium  certis  limi- 
tibus  circumscriptum.  Charta  ann.  1244. 
ex  Chartul.  Campan.  fol.  440.  col.  1  : 
Beatrix  domina  de  Noa  recognovit  se  ni^ 
chil  iuris  habere  in  nemore  de  GatuiOf 
quod  est  dom,  regis  Navarrm,  immo  Fini- 
tum  ei  dominus  rex  sponte  sua  et  ex  mera 
gratta  concessit  ei,  quod,guamdiu  vixerit, 
tn  domo  sua  de  Noa  captat  tigna  in  dicto 
nemore, 

^  FINITUS,  Mortuus,  vita  functus. 
Bernard.  Ordo  Cluniac.  part.  1.  cap.  74. 
art.  28  :  Duo  majora  signa  non  tnUsan- 
tur,  nisi  in  festivitalibus  quas  fiunt  in 
cappis,,,  et  ad  officium  fratris  qui  intra 
Monctsterium  est  Finitus.  Miracula  S. 
Paulini,  Julii  tom.  8.  pa^.  272  :  Cum  ego 
fui  in  euria  B.  Alexandn,  ego  vidi  eum 
Finitum,  spiratum  et  mortuum, 

«  1.  FINIUH,  Compositio  inter  litigan- 
tes.  Pactum  inter  Alan,  vicecom.  de. 
Rohan  et  ejus  senescal.  ann.  1255.  ex 
Tabul.  Blein.  :  Item  in  omnibiu  Finiis^ 
quss  fieni  a  ncbis,  dietus  Olivarius  debet 
capere  et  habere  suum  servitium,  scilicet 
de  viginti  solidis,  duodecim  denarios.  Vide 
supra  in  Finis  1. 

^  2.  FINIUH,  Pagus,  regio  certis  fini- 
bus  limitata,  nostris  Fin.  Charta  ann. 
1260.  ex  Tabul.  S.  Germ.  Prat.  :  Tertiam 
partem  Finii  ejusdem  villas  (de  Joyaco). 
Libert.  hominum  de  Grancey  ann.  1848. 
in  Reg.  161.  Chartoph.  reg.  eh.  69  :  Item 
qu'il  puissent  planter  vignes  et  édifier  en 
toute  la  fin  de  Grancey.  Les  fins  de  vostre 
recepte,  in  Lit.  ann.  1851.  tom.  4.  Ordi- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  99.  Vide  Finis  4. 

i.  FINOGCHIARIA.  [Gali,  plat  pour 
présenter  des  grains  de  fenouil:  e  Primus 
cubicularius  precedebat  portans  Finoc- 
ehiariam  cum  pinocchiatis,  (Diar.  Burch. 
I.  124.  an.  1484).  »] 

I FINTINIRE  dicitur  hirundo,  in  voce 
Baulare. 

FINTWITA.  Vide  Fyhtwita, 

FINUS,  Excellenter  bonus,  ex  Gali. 
Fin,  Ital.  Fino,  prò  Finitus,  quomodo 
etiam  Fini  usurpamus.  prò  re,  cui  nihil 
addi  potest,  seu,  ut  vult  Casaubonus  ad 
Persi!  Sat.  5.  tanquam  finem  ultimum 
assecuta.  Joannes  a  S.  Geminiano  in 
Vita  S.  Fin»  Virg.  :  Quod  exceUentem 
vel  optimum  gradum  bonitatis  obtinet, 
Finum  vel  Finissimum  vulgariter  appel' 
latur,  [Finum  argentum,  in  Charta  Gal- 
teri  Archiep.  Senon.  ann.  1281.  de  con- 
troversiis  Episcopi  Autissiod.  et  Comitis 
super  moneta.  Aurum  Finum,  apud  Ry- 
merum tom.  5.  pag.  50.  in  Actis  SS. 
Junii  tom.  5.  pag.  656.  ubi  de  B.  Ray- 
mundo  Lullo,  ei  alibi.  Le  Roman  d'Athis 
MS.  : 

Artumidet  cil  oa  s'oublie 

De  ftire  deal  (khit  ses  amls  ; 

Perithous  estoii  Feots, 

Et  di  l'amoit,  c*est  d'amour  Fine.] 

o  Smaragdines  finse,  in  Testam.  Guill. 
de  Meleduno  archiep.  Senon.  ann.  1876. 
ex  Reg.  108.  Chartopn.  reg.  eh.  888.  Stat. 
S.  Capellse  Bitur.  ann.  1407.  ex  Bibl. 
reg.  :  Cappas  nigras  (deferent)  ad  modum 
Romanm  curias  apertas  cum  camaUis  fui» 
ratas,  scilicet  canonici  de  minuto  vario, 
capellani  vero  et  vicarii  de  agniculis  albis, 
nitidis  atque  Finis,  hyemah  tempore, 

TlQLk,  prò  Phiala,  AmpuUa,  nostris 
Fiole.  Vetus  Interpres  Juvenal.  Sat.  10  : 
In  aurata  Fiola,  cum  vinum  coloratum 
acceperis,  timo  venena.  Utitur  Matth. 
Paris  pag.  146.  [Occurrit  prsBterea  in 
Inventario  Eccl.  Noviom.  ann.  1419. 
Item  usurpatur  prò  Instrumento  mu- 
sico.] Vide  Vitula. 


504 


FIR 


FIR 


rm 


FIOZA.  Libertates  MSS.  Salrseterrse  in 
Ruthenis  ann.  1284  :  De  qualibet  Fioza 
camis  porci,  qux  inventa  fuerit  in  foro 
propinquiori  ante  Nativitatem  Domini, 
semel  in  anno  unum  denarium  (dabit.) 

•  Sensu  pariter  mihi  ignoto  occurrit 
in  Liberi.  lorestSB  de  Arcis  ann.  1319.  ex 
Reg.  59.  Chartoph.  reg.  eh.  182  :  De  una 
aaurnata  ollarum,  de  una  Fioza  et  de 
quatuor  libris  ceree,  unum  cbolum  Turon. 
Vide  sopra  Fieusa, 

•  FIQuECTA.  Vide  supra  Fichetta. 

•  FIRA,  FiRiA,  Certa,  ut  vldetur,  ligni 
quantitas  simul  collecta.  Stat.  Montis- 
reg.  pag.  819  :  Pro  quolihet  pede  de  Fira 
castanesR  de  longo  et  de  largo,  denarium 
unum  cum  dimiaio.  Jtempro  quolibet  pede 
de  quibuscumque  Firiis  atiorum  lignorum, 
tam  viridorum  quam  siccorum,  ad  men- 
suram  tdgnatam  juxta  portam  Berduli, 
denarios  duos. 

]_  FIRA,  FiBUM,  Vide  Ferite  8. 

FIRDEFARE,  Profectio  in  bellam,  hos- 
ti8,  exercitus,  cavalcata.  Vox  Saxonica, 
ex  f  i  r  d  vel  f  i  r  d  e ,  exercitus.  expe- 
ditio,  et  fare»  profectio  :  prolude  idem 
quod  heribannumj  in  Legibus  Canuti 
Kegis  cap.  91.  apud  Brompt.  et  In  Le- 
gibus Henrici  I.  Regls  Àngliae  cap.  10. 
in  ter  delieta,  quorum  cognitio  ad  solum 
Regem  spectant.  recensetur  illius,  qui 
burghbotamj  vel  brigbotam,  vel  Firdefare 
aupersederit.  Id  est,  in  expeditionem 
profectus  non  fuerit. 

f  nRDERINGA.  Vide  Fyrderinqa, 

FIRDSOGNE,  Immunitas  a  miiitia,  ex 
f  i  r  d  Saxonico,  exercitus,  et  s  o  e  n  e , 
llbertas.  immunitas. 

nRDSTOLL.  Vide  FHthstoll. 

FIRDWITA,  MiiitisB  detrectatse  muleta, 
a  Saxon.  fyrd,  expeditio,  et  vite, 
muleta.  Vide  Leges  Canuti  part.  2.  cap. 
12.  14.  62.  76. 

^  FIREBARE,  f.  a  Saxon.  f  y  r  e  - 1  o  r , 
Pharus,  vel  turrls  edJtior  ubi  ignis  ac- 
cenditur  aut  ad  naves  per  noctem  diri- 

gendas,  aut  in  hostes  submonendum. 
rdinat.  sub  Eduardo  II.  prò  vigli,  ob- 
.  serv.  apud  Blount  in  Nomoiex.  Anglic.  : 
Quod  8tne  dilatione  levari  et  reparari  fa^ 
cias  ei^na  et  Firebares  super  montes  al' 
tiores  in  qiAolibet  hundredo  :  ita  quod  tota 
patria,  per  illa  signa,  guotiescumque 
necesse  futi,  prmmuniri  (i.  prsemoneri) 
potest. 

FIREBOTE,  FiERBOTE,  [vel  Fyrebote,  ut 
habetur  apud  Madox  Fòrmul.  Anglic. 
pag.  145.]  idem  Anglo-Saxonibus  valet, 
quod  nostris  Estoverium,  vel  Aisiamen- 
tum,i\i3  sclllcet  quod  quis  habet  in  al- 
terlus  Silva,  Ugna  succidendl  ad  foci, 
ssdium,  sepium.  et  agricultur»  suse  sus- 
tentationem.  Vide  Housebote, 

t  FIRI,  prò  Fieri,  apud  Fridegodum  in 
Vita  S.  wilfridi  s»c.  8.  Bened.  part.  1. 
pag.  184  : 

Sic  taitM  Bcelemm  Firi  potaere  saonuD. 

o  FIRKEN.  Vide  infra  Fyrken. 

FIRLOTA,  Mensurse  genus  apud  Sco- 
tos,  galones  2.  et  vintam  continens,  pon- 
dero autem  41.  libr.  ut  habet  Spelman- 
nus.  Statuta  Willel.  Re^is  Scotiae  cap. 
9.  I  2  :  Liber  homo  dc^t  ad  molturam 
molendini  dectmum  sextum  vas,,..  et  ma- 
gie, de  20.  bollis  unam  Firlotam,  {  8.  :  Et 
de  celdra  magie,  unam  Firlotam. 

1.  FIRMA,  Juramentum,  sacramen- 
tum,  nostris  Affirmation,  Proprie  vero 

Firma,  est  Sacramentum  quod  petens 
seu  actor  facit  in  Jure  de  bona  conscien- 
tia,  susque  causse  bonitate,  unde  Firma 
juris  appellatur  a  Practicis  Hispanls  : 
Jurisconsultis,  Juramentum  calumnias, 
Consuetudines  Catalaniae  Inter  domlnos 


et  vassallos  MSS.  cap.  49  :  Natura  feudi 
est,  quod  ille,  prò  quo  tenetur,  possit  eum 
sibi  retinere  prò  fatiga,  et  in  hoc  ctuu 
debet  fescere  Firmam  iUe  alius  prò  quo 
tenetur  immediate,  et  accipere  tertium, 
Libertates  concessse  urbi  barcinonensi 
a  Petro  Rege  Aragon.  ann.  1283.  MSS.  : 
Nemo  potest  reptare  aliquem  de  batallia 
in  Cwna  Barcinonensi,  nec  Curia  consue- 
vit  recipere  Firmam^  nisi  tantum  de  treu- 
gis  fraciis,  vel  bausia,  vel  traditione.  Alia 
Charta  ejusdem  Petri  prò  Barcinonen- 
sibus  :  Statuimus,  quod  querelator  qui" 
cungue  fuerit  Firma  juris  utrique  facta, 
si  juraverit  se  non  habere  Advoeatum, 
etc.  Vide  Foros  Aragon.  pag.  187.  140. 
etc.  et  Michael,  del  Molino  in  hoc  verbo. 
Hinc 

Firmare  Directum.  Juramentum 
calumnìffl  prsestare^  afnrmare  se  in  ea 
causa  directum  seu  Jus  habere.  Esedem 
Consuetudines  Catalaniae  cap.  48.  Et 
vassallus  veniet  coram  domino,  et  dicet  : 
Domine,  paratus  sum  Firmare  Directum: 
licet  sibi  contradixerit  aliis  vicibus,  vel 
velit  esse  paratus  stare  cognitione  jtuiicis 
sui  super  defectu  servita  debiti,  seu  super 
Firma,  quam  contradixerit  ei,  non  tene- 
tur dominus  eius  recipere  Firmam  suam, 
etc.  Usatici  Éarcinonenses  MSS.  cap. 
18  :  Omnes  homines  debent  Firmare  Dt- 
rectum  Senioribus  suis,  ubicumque  Se' 
niores  illorum  eis  mandaverint  in  suo, 
Cap.  28  :  Magnates  seu  Milites,  si  conten- 
derint  Firmare  Directum  Senioribus  suis, 
sicut  eis  facere  debuerunt,  et  propter  hoc 
seniores  apprehenderint  potestatem  de 
suo  castro,  vel  emparaverint  eis  suum  fe- 
vum,non  debent  itlis  reddere  nec  castrum, 
nec  fevum,  donec  eis  Factum  Directum 
habeant,  et  redirectas  omnes  missiones, 
quas  Senior  fecerit  per  apprefieruUmem 
castri,  et  per  ejus  custodiam  et  empara' 
mentum  fevi.  Si  aliter  illis  dederint  po- 
testatem, non  Firment  eis  Directum,  donec 
habeant  castrum  rccuperatum,  nisi  senior 
habuerit  guerram,  ad  quam  castrum  opus 
habeat,  aut  stationem  m  ipso  castro.  Cfap. 
86  :  Potestatem  de  suo  castro  et  Firma' 
mentum  de  Directo  nullo  modo  contradi- 
cat  homo  Seniori  suo,  sicut  debet  dare  ei 
potestatem,  et  facere  directum,  quod 
quamdiu  contradixerit.  baudator  suus  erit. 

Ferme  de  Dret,  in  Chronlco  Petri 
IV.  Regis  Arag.  lib.  8.  cap.  12.  Consue- 
tudo  Aquensls  tit.  16.  art.  4.  et  5:  Ferme, 
est  venir  par  le  defendeur  toucher  à  la 
main  du  Bayle,  en  affirmant  qu*il  a  bon 
droU.  Contreferme  est  ^ar  le  aemandeur 
en  mesme  maniere  aussi  qu*il  a  bon  droU, 
etc.  S.  Martinus  Dumiensis  Episc.  lib. 
4.  de  Virtutibus  cap.  4  :  Nihil  tibi  inter- 
sit,  an  Firmes,  an  jures.  Firmare,  prò 
afhrmare,  usurpat  lex  1.  Cod.  Th.  de 
His,  qui  ber  metum  Judlc.  (11,  84.)  Vide 
Firmare  1.  suo  loco. 

Fermer  olim  nostri,  prò  pacisci  dixe- 
runt.  Le  Roman  de  vacce  MS.  : 

La  fille  an  Due  Hoon  oot  à  Rlcbart  Permea. 

Infra  : 

Ni  oot  mie  loogoea  FremafllM, 
S*ampréa  fureot  les  «tpousaillw. 

Vide  Firmare  7.  suo  loco.  [Le  Roman 
d'AthU  MS.  : 

Toas  dwvauldiaiiti  Tara  la  dté, 
Qtt'aTant  qa'ila  viagnant  à  rentréa 
Laur  oonvenanoa  oni  al  Farmée,  ale] 

T  Firmare  interdura  nude  usurpatum 

grò  Firmare  directum.  Conventio  inter 
arolum  I.  Andegav.  Comit.  ProvinciaB 
etCives  Massil.  ann.  1257. 14.  Non.  Jun.: 
Et  quod  Rectores  diete  universitatis  et 


ConsUiarii  et  Syndid,  per  quoe  dieta  ci- 
vitas  regebatur,  fuerant  j)luries  citaii  et 
moniti  per  Aquensem  curiam,  et  a  Senes- 
callo  ProvincisB  requisiti,  ut  venirent  in 
curia  Aquensi  Firmare  secundum  formarti 
dietrn  pacis,  videlicet  parere  et  cognitione 
dictse  curiss  obedire  prò  qusBStiontbus  quss 
fiebant  centra  eos...  et  cum  noUent  fir- 
mare, ut  tenébantur,  curia  prtsdicta  ut 
Firmarent  magnas  imposuit  eis  posnas. 

^  Firma  dei,  Juramentum,  apud 
Thietmar.  lib.  7.  cap.  8. 

2.  FIRMA,  Scrìptoribus  Angllcis,  Con* 
vivlum,  coBna,  ei  omnia  denique  mensse 
apparatus,  exponltur  :  voce  a  Saxonico 
feorm,  vel  feorme,  victus,  coena, 
ci  bari  um,  prandi  um  ;  unde  feormian, 
cibum  prffioere,  convivio  excipere.  Hen^ 
rlcus  Huntindonensis  lib.  6.  pag.  867  : 
Tosti  igitur  furibunde  discedens  a  Rege 
et  a  fratre  suo,  perrexit  cui  Hereford,  tud 
frater  suus  corrodium  regale  maximum 
paraverat  :  ubi  ministros  fratrie  sui  de' 
truncans,  singulis  vasis  vini,  medonis, 
cervisiss,  pigmenti,  morati,  eieeris,  crus 
humanum,  vel  caput,  vel  brachium  impo- 
suit  :  mandavitque  Regi,  quod  ad  Firmam 
suam  properans  cibos  salsatos  suffidenter 
inveniret,  alios  secum  deferre  curaret, 
Eadem  verba  habent  Matthaeus  West- 
monaster.  Ranulfus  Cestrensls,  et  Hen- 
ricus  Knyghton.  Brompton.  vero  aliis 
rem  explicat  :  Mandavitque  Regi,  quod 
€Ld  Festum  suum  properans,  cibos  salsatos 
sufficienter  inveniret,  etc.  Trevisa,  qui 
Ranulfum  Aneli  ce  vertit,  tJio  kis  Feste 
etiam  habet.  Clarius  Orderìcus  Vltalis 
lib.  4.  pag.  514  :  Verum  postquam  tuta 
sunt  opinati,  conviviis  promncialium,  quse 
vulgo  Firmam  appellant,  iUecti,  cA  ter- 
ram  egrediuntur,  ambo  Comites  ex  im- 
proviso  eos  invadunt,  epulas  cruore  con' 
fundunt,  etc.  Atque  ita  capiendam  hanc 
vocem  in  Domesdei,  ubi  crebro  occurrit, 
censet  Spelmannus  :  Comes  Meriton 
Rome  T.  R,  E.  (id  est  :  tempore  Regia 
Edward!}  réddeòat  Firmam  unius  noctis. 
Alibi  :  Tempore  Adeldredi  jtatris  Regis 
Edwardi  reddebant  haec  tria  maneria 
dimidiam  Firmam  noctis.  Rursum  :  Red- 
dit  Firmam  trium  noctium,  hoc  est,  100. 
libr.  Ibidem  :  Tunc  reddidit  hoc  mane- 
rium  10.  noctes  de  Firma,  modo  100.  libras 
ad  pondus,  et  100.  solid  de  gersuma.  Allo 
loco  :  Reddebat  unum  diem  de  Firma,  et 
valebat  95.  libr.  6.  den.  et  post  vcduit  50. 
libr.  modo  8.  Alibi  :  Esse  tria  maneria.., 
reddunt  Firmam  unius  diei...  de  hoc  ma> 
nerio  ablatss  sunt  terrss,  quas  redd.  Cano- 
nieis  T.  R.  E.  Firmam  4.  septimanarum. 
Ubi  Firma  noctis,  prò  coBua,  ut  Firma 
diei,  prò  prandio  :  firma  denique  7.  sep- 
timanarum, prò  pcutu  tantidem  temporis 
vldetur  usurpar!  :  ita  tamen  ut  eiusmodi 
pastus,  quemadmodum  nostris  dlcuntur, 
in  redditus  pecuniarios  Interdum  con- 
versos  fuisse,  ex  laudatis  locis  liquido 
appareat.  Qusb  quidem  prlscum  morem» 
qui  in  Anglia  diutiusperstltit,  arguunt, 
annuos  prsBdiorum  readitus  non  ad  cer- 
tam  duntaxat  annonariam,  sed  ad  re- 
rum, qusB  ad  victum  conducunt,  priBS- 
tationem  redigendl.  Sic  tamen  ut  non 
prò  libito  imponerentur  li  a  dominis 
preediorum,  sed  specierum.  quas  qui- 
libet  agri  modus  deberei,  numerus 
vel  qualitas  Legibus  prsescrlberentur. 
<^uippe  Ina  Rex  In  suis  Legibus  cap.  70. 
statuit,  ut  ex  10.  hidis  terree,  seu  aratris 
vel  carrucatis,  exbiberentur  meUis  dalia 
10.  panes  800.  cervisiss  Wallicss,  i.  poten- 
tions  ambras  80.  cervisim  tenuioris  ambras 
80.  boves  adulti  2.  aut  vervecee  10.  anse- 
ree  10.  gallinas  20.  oasei  10.  butyri  ambra 
1.  salmones  5.  fodri  seu  paimli  libras  ^. 


/ 


FIR 


FIR 


nR 


505 


anguillsR  100.  Quod  si  hffic  ad  unam  hy- 
dam  seu  carrucatam  reducantur,  erunt 
prò  qualibet,  mellis  dolium  1.  panes  80. 
vervex  1.  gallinsB  2.  angaillSB  10.  eie. 
Haec  porro  in  Anglia  obtinuere  etiam 
post  Normannorum  ingressum,  atque 
adeo  usque  ad  Henricum  II.  quod  po- 
tissimam  discere  est  ex  libro  Scacarii 
Anglici,  cujus  aactor  ereditar  Gervasius 
Tilleberiensis,  Marescallas  Arelatensis, 
cujus  etiam  liber  exstat  de  Otiis  Impe- 
riai. MSS.  Locum  a  Spelmanno,  verbo 
Firma,  et  Seldeno  in  Notis  ad  Eadme- 
rum,  descriptum,  cum  rem  haud  adeo 
tritam  doceat,  hoc  loco  perinde  descri- 
bi mus  :  Sicut  traditwn  fuibemus  a  patri- 
bu8f  in  primitivo  Regni  stcUu  post  congui- 
aitUmem,  RegUfua  de  fandis  suù  non  auri 
vel  argenti  pondera^  ted  sola  victualia 
solvébantur^  ex  quiìma  in  usw  quotidia^ 
noe  domus  RegisB  necessaria  ministra- 
bantur  :  et  noverante  qui  ad  hoc  deputati 
fuerant,  quantum  de  sinquUs  fundis  prò- 
veniebat.  Caterum  ad  stipendia  et  dona' 
tiva  militum,  et  alia  neeessatHa  de  pladtis 
militum  vel  conventionibus,  et  ex  Civita- 
tibus,  vel  castellis  (a  quibus  agricultura 
non  exercebatur)  pecunia  numerata  suC" 
crescebat.  Toto  tgitur  Regie  Willelmi 
tempore,  perseverava  hasc^  intitutio,  usque 
€Ld  tempora  Regie  Henria  fUii  ejus  :  adeo 
ut  viderim  ego  ipse  quosdam,  qui  victua- 
Ha  statutis  temjporibus  de  pindis  Regiis 
ad  Curiam  deferri  viderint.  Certumque 
habebant  Offidales  domus  Regiss^  a  quibus 
Comitatibus  ìritieum,  a  quu>%u  diversas 
spedes  carnium,  vel  equorum  pahula,  vel 
qumque  necessaria  debebantur.  His  vero 
solutis  seeundum  constitutum  modum  cu- 
jusque  rei,  Regii  Offieiales  eomputabant 
Vicecomiti,  redigentes  in  summam  dena^ 
riorum  : 

Pro  mensura,  sdì,  tritici  ad  panem  cen- 
tum  hominum  solid,  unum, 

Pro  corpore  bovis  pascualis  solid,  unum. 

Pro  ariete  vel  ove  itti,  den, 

Pro  prsebenda  20.  equorum  similiter  iiiù 
den. 

Succedente  vero  tempore  cum  idem  Rex  in 
transmarinis  et  remotis  partibus,  sedan- 
dis  tumultibus  bellicis  operam  daret,  con- 
tigit  ut  fieret  sibi  summa  necessaria  ad 
hssc  exempla  numerata  pecunia,  Conflue-' 
bat  interea  ad  Regie  Curiam  querula 
multitudo  colonorum,  vel  (quod  gravius 
sibi  videbatur)  pratereunti  frequenter  oc- 
cursabatj  oblatis  vomeribus  in  signum 
deficientis  agricultures,  Innumeris  enim 
molestiis  premebantur  occasione  victiM- 
liumj  quas  per  plunmas  Regni  partes  a 
sedibus  propriis  deferebant,  Horum  igitur 
querelis  inclinatus  Rex  definito  magno- 
rum  concilio  deslinavit  per  Regnum,  quos 
ad  id  prudentiores  et  discretiores  cogno- 
i^eratj  qui  circumeuntes  et  oculata  fide 
fundos  sinqulos  perlustrantes  habita  testi- 
mattone  victualium,  ques  de  aliis  solve- 
bantur,  redegerunt  in  summam  denario- 
rum.  De  summa  vero  summarum,  qua^  ex 
omnibus  fundis  surgébat  in  uno  Comi- 
tatUj  constituerunt  Vicecomitem  illius 
Comitatus  ad  Scaccarium  teneri^  adden- 
teSf  ut  ad  scalam  solverei,  hoc  est^  propter 
quamlibet  numeratam  libram  6.  den.  nati 
sunt  enim  tractu  temporiSy  de  facile  posse 
fieri,  ut  moneta  tunc  fortis,  a  suo  statu 
dedderet.  Nec  eos  fefellit  ópinio  :  unde 
coacti  sunt  constituere,  ut  Firma  mane- 
riorum  non  solum  ad  scalam,  sed  adpen- 
sum  solveretur. 

FiRMATio,  Giborum  suppeditatio,  ad 
mensam  admissio.  Leges  Inas  Regis 
Westsax.  cap.  84.  apud  Bromptonum  : 
Si  drliscus  homo  forisbanniti  Firmationis 

in 


accusetur,  per  suam  ipnus  weram  neget, 
Editio  Saxonica  cap.  29.  liabet  f  e  o  r  - 
minge:  ubi  Lambardus  ita  vertit  : 
Paganus  si  accusetur  fugitivo  subminis- 
tra^se  cibum,  etc.  Apud  Somnerum  feor- 
ming  et  feornuong,  est  ciba- 
riorum  exhibitio. 

Firma,  in  Vitis  Abbatum  S.  Albani 
sumitur  prò  quadam  pecuniSB  portione, 
qu8B  forte  vice  cibariorum  exsolvitur,  utl 
supra  observatum.  Pag.  86  :  Habemus 
igitur  de  maneriis  nostris  58.  Firmas: 
Firmam  vocamus  46.  solidos.  Tot  ergo  ha- 
bemus  flrmcw,  quot  sunt  septimanss  in 
anno,  et  unam  in  antecessum,  qum  hoc 
modo  proveniunt.  Qualibet  hebdomada  46. 
solidos  redpiunt  Cellarii  nostri,  etc.  Ob- 
servat  porro  Somnerus  in  Glossario 
Saxonico,  ab  ejusdmodi /?rmi<  Anglicìs 
inditum  nomen  firmss  villis  vel  prsBdiis 
elocatis. 

8.  FIRMA,  PrsBdium  seu  villa  alteri 
elocata  ad  certum  tempus,  sub  prsBSta- 
tione  annua  vel  annonaria,  vel  rerum 
ad  victum  necessariarum,  vel  denique 
pecuniaria.  Hinc  datio  ad  Firmam,  prò 
contractu,  quo  sub  annuo  reditu  fundi 
ad  aliquot  annos  possidendi  dantur. 
S.  Anselmos  lib.  8.  Epist.  100  :  Ecclesias 
vero  non  do  laide,  cum  do  eie  mea  mane- 
ria  ad  Firmam,  etc.  Henric.  Huntindo- 
nensis  in  Will.  Rufo:  Episcopatus  et 
Abbatias  vendebat,  aut  in  manu  sua  reti- 
nens,  ad  Firmam  dabat,  etc.  Will.  Mal- 
mesbur.  ann.  1089  :  Rex  Willelmus  Eccle- 
sias et  Monasteria  fere  totius  regni  Angliss 
in  manu  sua  Pastoribus  defunctis  reti- 
nens  ,  gravi  omnia  depopulatione  vas- 
tabat.  et  instar  Firmarum  Laide  com- 
menaabat.  Ecclesiam  ad  Firmam  ponere, 
apud  Simeonem  Dunelmensem  ann. 
llOO.  [Ad  Firmam  vendere  seu  in  custo- 
diam  tradere,  in  Edicto  ^iiilippi  Fulcri 
ann.  1802.  inter  Probat.  Htst.  Lugdun. 
pag.  86.  col.  1.]  Goncilium  Eboracense 
apud  Rogerium  Hovedenum  in  Ricardo 
I  :  Ut  omnis  evagandi  licentia  Monachis 
adimatur,  strictius  j>rohibetur,  ne  redi- 
tus,  quos  Obedientiariasvocant,  ad  Firmam 
teneant.  Adde  cap.  ult.  ext.  Ne  Praslati 
vices  suas,  etc.  [Cnarta  ann.  1240.  apud 
Miraeumtom.  1.  Diplom.  Belgio,  pag. 
480.  col.  2:  Promittimus  vobis  et  Ecctesise 
vestrss  annuatim  nomine  Firmsssive  cano- 
nie.... in  Trajecto  solvere  decem  marcas 
Colonienses  legales.]  Vide  Concilium 
Westmonast.  ann.  1127.  Londoniense 
ann.  1287.  \^  Haltaus.  Glossar.  Ger- 
man.  voce  Pacht,  col.  1454.]  etc. 
«  ;iSS^  Firma  a  ÉaUivia  seu  nuda  admi- 
nistratione  distinguitur  in  Edicto  Phi- 
lippi  Pulcri  ann.  1802.  inter  Probat. 
Blist.  Lugdun.  pag.  85.  col.  1  :  Itemjura- 
bunt  Senescalli  et  Baiìlivi,  quod  a  Bajulis, 
Vicecomitibus,  Praspositis,  aut  aliis  sub- 
ditis  offidis  suis,  dve  sint  in  Firma,  dve 
in  BaiÙivia,  non  redpientgistum,pastum, 
etc. 

Firma  Alba,  vel  Bianca  Firma,  seu 
Alba  Firma,  est,  inquit  Spelmannus, 
census  annualis.  qui  Centenario  sive 
Domino  hundredi  penditur.  Ideo  Alba 
dieta,  quod  non  ex  more  prisci  saaculi, 
in  annona,  quse  nunc  Blake  maile  nun- 
cupata  fuit,  (hoc  est,  census  vel  firma 
nigra)  sed  argenteo,  quasi  censu  albo, 
reddebatur.  Normanni  dicunt  Bianche 
Ferme,  nos  Galli  voce  latioris  notionis, 
Fermesà  l'argent,  idest,  praadia,  quo- 
rum census,  non  annona,  sed  numerata 
Eecunia  exsolvi  tur  :  Atìmm  enim  ,  ut 
rrseci  recentiores  àcnrpòv  seu  albam  mo- 
netam ,  argenteam  appellabant.  Liber 
niger  Scaccarii  Anglici  lib.  1.  cap.  4. 
apud  Spelmannum:  Coloni  noverint  a 


patribus  suis  edocti  quantum  de  Alba 
Firma  prò  singulis  libris  solvere  tenean- 
tur.  Infra  :  In  libro  judiciario  (nempe 
Domesdei)  in  quo  totius  regni  descriptio 
diligens  continetur,  et  tam  de  tempore 
Regis  Edwardi,  quam  Regis  Willelmi, 
sub  quo  factus  est,  licet  singulorum  fun- 
dorum  valentia  eacprimatur,  nulla  prorsue 
de  Alba  Firma  fit  mentio,  \^  Utroque 
loco  spelmannus  habet  de  Albo  Firmm.] 
Unde  probabile  videtur,  quod  facta  illa 
descrihtione  tempore  iam  dicti  Re^is,  de 
Albo  Firmarum  fuent  a  studiosis  ejus 
constitutum,  propter  causas,  gum  inferiue 
annotaniur.  In  Regiam  Majest.  lib.  2. 
cap.  41.  S  4.  et  cap.  47.  %  4.  opponuntur 
Soccomanni  et  alii  libere  tenentes  per 
Albam  Firmam  Militibus.  tanquam  ple- 
bei, Nobilibus.  Vide  Dealbare. 

^  Non  semper  pecunia  exsolutus  hic 
census.  Charta  Jacobi  reg.  Scot.  ann. 
1450.  in  Chartul.  eccl.  Glasguens.  ex 
God.  reg.  5540.  fol.  96:  Episcopi  Gku- 
guenses  teneant  de  nobis  dictas  terras,.,. 
reddendo  inde  annuatim...  nobis,..,  ìasre- 
dibus  et  successoribus  nostris  unam  rosam 
ì'ubeam,  ad  feslum  nativitatis  beati  Io- 
hannis  Baptistss  apud  Glasgu,  nomine 
alba  Firmas,  d  petatur,  et  orationum  suf- 
fragia  devotarum  tantum  prò  omni  alio 
onere. 

•  Firma  Feodalis.  Vide  snpra  Feu- 
dalis  Firma  in  Feudum. 

Firma  Libera,  Brittono  cap.  66.  dici- 
tur  esse,  ubi  terras  aut  tenementa  sic 
tenentur,  ut  natura  feudi  per  feoffamen- 
tum  mutetur  a  servitio  Militari  in  certa 
servitia  annua,  ita  ut  nec  maritagium, 
nec  relevium  inde  requirere  possit,  nec 
aliud  servitium  in  feoff amento  eocpressum. 
Tenere  per  Liberam  Finnam,  in  Fleta 
lib.  2.  cap.  71.  i  18. 

Firma  Mantjs.  Vide  Manufirma, 

T  Firma  Mobilis,  ad  distinctionem 
Manu  firmas.  Charta  S.  Ludovici  ann. 
1252.  tom.  4.  Hist.  Harcur.  pag.  1858  :  In 
feodo  IV.  sextaria  frumenti,  et  ad  Firmam 
mobilem  octo  modios. 

Firma  Nobilis,  Praedium,  quod  a 
viro  nobili  ad  firmam  vel  emphyteusim 
tenetur.  Anonymus  Scriptor  de  Subsidio 
Terrae  sanctaB,  in  Gestis  Dei  per  Fran- 
cos.  inter  alia  expedltionis  Hìerosoly- 
mitanaB  subsidia  suggerit,  ut  a  Tempia- 
riis  et  Hospitalariis,  bona ,  quas  habent 
diramare  ad  Firmam  nobilem,  primo 
Irium  vel  4.  annoì^um  cum  incremento,  et 
demum,  vel  ex  nane,  si  suffidenter  fieri 
posHt,  in  perpetuam  emphyteusim  tra- 
dantur,  etc. 

^  Firma  Pura  et  irrevocabilis,  Eadem 
notione.  Charta  ann.  1469.  in  Tabular. 
S.  Victoris  Massil.  :  Capitulum  seu  de- 
votus  Conventus  Monasterii  S.  Victoris 
dedit  ad  facheriam  Puree  Firmas,  et  irre- 
vocabilis nobili  viro  Marqueto.,.  quamdam 
vineam  de  novo  acquidtam. 

1  Firma  Perpetua,  Idem  quod  Manu- 
firma.  Charta  S.  Ludovici  ann.  1268.  ex 
Chartul.  S.  Vandreges.  tom.  1.  pag. 
746  :  Notum  fadmus  universis.,.  quod  nos 
Firmam  Perpetuam  concessimus. . .  quatuor 
vigintiquinque  acras,  Charta  ann.  1289. 
apud  Kennett.  Antiquit.  Ambrosden. 
pag*  228:  Notum  dt .  .  .  quod  Abbas  et 
Conventus  Glowcestr,  crediderint  ad  per- 
petuam Firmam  omnes  dedmationes. 

Firma  Pr^positurarum.  in  Legibus 
Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  18. 19.  Vide 
PraspoHtus. 

Recta  Firma,  Legitima,  quse  jure  ad 
aliquem  pertinet,  in  Legibus  Henrici  L 
cap.  1.  Richardus  Hagulstadensis  ann. 
1135  :  Exceptis  Rectis    Firmis  meis,   eie. 

64 


506 


FIR 


FIR 


FIR 


Ferme  droit,  in  Consuetud.  Britanni» 
art.  869.  Vide  Gommentatores. 

Firma,  Prsdium,  villa,  nostris  Ferma. 
Brompton.  :  Eex  autem  Ètfielredua  cum 
mosstUia  et  eonfueUme  ad  Firmam  euam 
in  Comitatu  SalapiaB  jacebat. 

Firma  Reois.  Leges  Aluredi  Begis 
cap.  2  :  Si  quis  ad  Eceleem  maneUmem 

fro  qualicum^ue  culpa  confugiat,  qum  cui 
'irmam  Regie  non  pertinet,  eie,  Saxonica 
Editio  habet  cyninges  feorme, 
quffi  verba  Lambardus  de  ^lla  regia, 
somnerus,  de  vielva  vel  menea  interpre- 
tantur.  \^  Thorpe  in  Indie,  ad  Leges 
Anglosax.  interpretatar  :  Unde  census 
regi  debetur.] 

f  Firma,  Census  sive  reditus  annuus 
ob  Firmam  debitus.  Litter»  Edwardi 
Regia  Angl.  ann.  1869.  Inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  1509  :  Et  quod 
precurator  Firmae  eive  Apporta  qum  de 
terrie  et  poeseesionibue  ilHe  solvi  debent 
ad  terminos  statutoe  bene  et  fideUter  sol- 
vete et  de  arreragiia,  ti  qum  fuerint,  de 
Firma  dictarum  terrarum  et  poasesHonum, 
de  tempore  quo  ultimo  fuerunt  in  mani- 
bus  nostris  respondMt.  Statuta  Synod. 
Eccl.  Trecorensis  ann.  137:2.  apud  eum- 
dem  tom.  6.  col.  1123  :  Et  si  contigerit 
ipsum  ad  ì*mgum  tempus  suum  benefi- 
cium  affirtrn,,i'e,  et  ante  tempus  Firmam 
acdpere,  et  infra  terminum;  beneficio 
oedat,  vel  decedat,  vei  beneficio  canonice 
privetur,  et  alteri  in  beneficio  seu  in 
fructibus  ejus  jus  competati  et  dieta  Firma 
etsolutione  non  obstante.  Kennett.  in 
Glossar,  ad  calcem  Antiq.  Ambrosden.: 
Reddendo  inde  annuatim  antiquam  Fir^ 
mamf  et  de  incremento  XL.  s.  prò  omni 
servitio.  Ibidem  :  Huao  de  Plesseys  con- 
cedit  prò  se  et  htsredtous  suis,  quodomnes 
hùmines  teneant  terras  suas  in  eodetn 
manerio  prò  eadem  Firma  per  quam  eas 
prius  tenem  edngueverunt.  Hinc 

:^  Firmam  Portare,  non  semel  occur- 
rit  in  Ohartul.  SS.  Trinitatis  Cadomen- 
sis,  sed  pr»sertim  fol.  28.  verso,  ubi  de 
Anglia:  Villani  metunt  annonam  16. 
dieSiM  in  Augusto,  etSokemans  iv.  supra- 
dictiportant  Firmam  ad  Wincestre.  Id 
est,  fructus  ex  conventione  reddendos. 

1  Ad  Firmam  Gommittere.  Chartul. 
S.  vincenti!  Oenoman.  fo\,10ò  :Itatamen 
quod  si  Prior  de  Petrariis  jam  dictam 
aomum  alicui  laico  ad  medietariam  vel  cui 
Firmam  Commiserit. 

^  Ad  Firmam  Regipere.  Statuta  Sy- 
nod. Eccl.  Nemausensis  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  col.  1066  :  Item,  prohibe- 
mus  districte,  ne  aliquis  Clericus  futures 
reditus  alicujus  Ecctesim  nostrss  aicBcesis 
emat^  Reciptendo  adFirmamipsam Eccle- 
Siam  cum  reditibus  ipsius  JScclesits  sub 
certo  pretto,  sine  nostro  Consilio  et  assensu. 
niei  Prior  seu  Rector  ipsius  Ecclesia^  ad 
studium  Theologits  ire  voluerit.  Et  tunc 
etiam  regularibus  vel  laide  Ecclesiam  ad 
Firmam,  id  est  à  Presfoch,  concedere  non 
prsssumat. 

TAd  Firmam  Solvere.  Charta  ann. 
8.  Richardi  II.  Regis.  apud  Madox  For 
mal.  Anglic.  pag.  65:  Cum  Radulphusde 
Basset,..  nuper  concessit  et  cui  Firmam 
dimisit  D,  Priori  et  Conventui  de  Cha" 
combe..,  sub  certis  conditionibus  ;  et  Sol" 
vendo  viginti  quattu)r  libras  ad  Firmam 
per  annum» 

Firma,  Rastallo^  proprie  dicitur  Me- 
suagium  capitale  m  villa  seu  burgo,  ex 
quo  dependet  omnimodum  domanium, 
^aod  ad  voluntatem,  vel  ad  vitam  alicui 
relinquitur.  Ita  etiam  appellatur  reditus, 
qui  super  ejusmodi  mesuagium  reser- 
vatur. 

FiRMARlus  dicitur  is,  cui  terra  conce' 


ditur  ad  terminum  annorum  :  qui  quidem 
nihil  juris  vindicare  ootest  prseter  iMum- 
fructumy  ait  Fleta  lib.  3.  cap.  12.  I  7. 
lib.  5.  t  21.  nostris  Fermier.  Ingulfus 
pag.  906  :  Illi  vero  responderunt,.,  terras 
et  tenementa  Firmartis  tradidisse,  Orde- 
ricus  ViUiis  lib.  11.  p.  805  :  Qui  muni- 
ceps  erat  et  vicecomes  et  Firmarius  Regis. 
[Statata  Synod.  Eccl.  Trecorensis  ann. 
1372.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  4.  col. 
1123:  Super  fructibus  ejusdem  beneficii 
jus  his  in  eie  per  Firmarium  sub  pana 
dupli,  etiam  eoacommunicationis,  et  cen- 
tum  Ubrarum  usualium  nobis  applicanda- 
rum  nuUatenus  molestetur  seu  impedia-- 
tur.]  Adde  Leges  Henrici  I.  Regis  An- 
glic. cap.  56.  [Madox  Formul.  Angl.  pag. 
Ì85.  Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Collect. 
col.  611.  et  Kennett.  in  Gloss.  ad  calcem 
Antiq uit.  Ambrosden.]  Vide  PrssjH>situs. 

1  Fermarius,  Eadem  notione,  in  Sta- 
tutìs  Eccl.  Ambian.  apud  Marten.  tom. 
7.  Ampliss.  GoUect.  col.  1259  :  Firmiter 
inhibemus  ne  Capitula  colleaiata..,  Fer- 
mariif  coloni,  subditi,  vel  aebitores  sibi 
aliqutd  non  jf>ersolvant. 

Firmaria,  Locus  forte  inMonasteriis, 
ubi  Firmarii  excipiuntur.  Ghronicon 
Andrense  pag.  414  :  Donavit..,  decem  (ra- 
serias  frumenti)  ad  mensam  Monache- 
rum,  5.  autem  ad  Firmariam ,  5.  vero  ad 
hostellariam,  [Gharta  Walteri  Prioris  de 
Wytham  Ordinis  Gartus.  ann.  1318.  apud 
Madox  Formul.  Anglic.  pag.  316:  ìlac 
tamen  conditione  omnia  ista  supradicta 
dictus  Johannes  perdpiet  in  nostra  Fir- 
maria a  nobis  et  successoribus,  quod  ipse 
dum  potens  ut  habilis  fuerit  ad  laboran- 
dum,  etc] 

^  Potius  Infirmaria,  conclave  infirmo- 
rum,  ut  ex  allatis  locis  colligendum 
existimo.  Vide  Firmatarius. 

1  Firmarii,  Qui  vectlgalibus  colligen- 
dis  praesunt  ;  nostris  Maltotiers»  Gharta 
Philippi  Regis  ann.  1319.  apud  Bai  uzium 
tom.  2.  Hist.  Arverni»  pag.  151  :  Item, 
volumus  et  concedimus  eisdem  quod  PrsS" 
positi  nostri,  Firmarii  seu  Censarii  non 
judicent  ncque  taxentemendasauaspetent 
a  subditis  suis,  Gompendium  jurium  et 
consuetud.  Universitatis  Paris,  per  Ro- 
bertum  Goulet  fol.  11.  verso  :  Omnes  su- 
prcuUclos  officiarios  voluerunt  Christian 
nissimi  Reges  Francia.,,  esse  et  fere  per- 
petuo ab  otnnibus  subsidiis,  obventioni- 
bus  vectigalibus,.,,  immunes ,  expresse 
receptoribus  subsidiorum  et  vectigalium, 
omnibus  Firmariis  et  aliis  Officiariis  Re- 
giis  prohibentes,  ne  hujusmoai  officiarios 
aliquo  modo  molestent, 

4.  nRHA,  [Vestis  muliebrìs.]  Vide 
Aspergo. 

^  5.  FIRMA,  Vectigal,  tributum,  exac- 
tio.  Pactum  inter  Alan,  vicecom.  de 
Rohan  et  ejus  senescal.  ann.  1255.  ex 
Tabul.  Blein.:  Allocatus  noster  potest 
capere  vadia  competentia  prò  suo  servitio 
Firmarum  et  talxarum,  Lit.  ann.  1870. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  348  : 
Dominus  rex.„  ordinavit  qttodelecli super 
facto  subsidiorum,..  competli  nequeantad 
faciendum  Firmas  per  eos  traditas  re- 
troactis  temporibus  et  imposterum  tra- 
dendas,bonas  et  solubiles,  ob  defectum 
fidejussorum  aut  alio  q%u)vis  modo;  nec 
nonFirmcuin  manu  regia  receptas  ;... 
negligenter  levando  dictcts  Firmas,  etc. 
Vide  infra  Firmancia  2. 

3|C  [FlRM^  XVII.     urbis    PaRISIENSIS. 

e  Ob  dictus  episcopus,  inter  aliaj  urasibi 
in  dieta  villa  nostra  Parisiensi  spectan- 
tia,  Jus  coustume  piscium  marinorum, 
thelonei  pannorum,  pedis  furcati,  pedis 
rotundi,  pedagii  pontis  de  Gharentonio 
et  de  Malo  Molendino,  pedagii  Parvi 


Pontis,  trillerii  Gastelleti,  corii  et  allute, 
gallice  cordouen,  oleorum  et  pinguedi- 
num,  biadi,  chantelagii,  rotagli  vino- 
rum,  quinquaileirie,  frapperie,  peliparìe 
seu  pelleterie  et  lingerie,  curagli  tella- 
rum  et  canabii,  fructus  et  accaminis. 
que  firme  decem  septem  in  numero  crani 
ab  ilio  tempore  semper  habuerat  et 
adhuc  habebat.  (OarU  N.  D.  Paris  III. 
805.  aa.  1487).  »] 

^6.  FIRMA  Doris  in  Aragonia,  idem 
quod  Morganegiba,  Donum  quod  mari tus 
uxori  offerebat  die  nuptiarum.  Gonsule 
Fontanel.  de  Pact.  nupt.  tom.  2.  claus. 
7.  gì.  1.  part.  1. 

f  Firma  Manu  Sua.  Formula  quse 

Sassi  m  occurrit  In  Ghartarum  subscrip- 
ionibus  prò  signo  manus  suas.  Vide 
Firmare  2. 

1  nRMABIUS,  Diuturnus.  ViU  S.  Ber- 
nardi Episc.  Galinensis  tom.  2.  Marti! 
pag.  234  :  Melius  arbiiror  unius  mortie 
metam  attingere,  quam  in  Firmabiles 
posnas  quottdtanis  mortibus  deperire, 

1  FiRMABiLiB  Vacca,  Pinguis,  crassa. 
Instrum.  ann.  3.  Henrici  VI.  Angl. Regis 
apud  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  145  : 
Et  prasdictus  Ricardus  et  assignati  sui , 
delibercUfunt  prssfato  Witlelmo  Skrene 
vel  hseredibus  suis,  in  Feste  S,  Michaelis, . . 
unum  taurum,  30.  vaccas  Firmabiles  et 
abiles,  vel  8.  s,  prò  quolibet  capite, 

1  FIRMAGIA,  Multa  pecuniaria. Gharta 
ann.  1204.  apud  la  FatUe  Annal.  Tolos.  : 
Solverunt...  lotum  hoc  quod  eispetebant... 
exceptis  débitis  et  baratis  et  Firmaciis  et 
feodxs.  Vide  in  Firmancia, 

FIRMACULUM,  Idem  quod  Firmato^ 
rium,  quod  quid  firmatur,  XJgutioni.  Fer~ 
mail.  Fibula,  fibulatorium.  vita  S.  Ro- 
berti Abbatis  Molismensis  n.  14.  de 
Gomitissa  Nivernensi  :  Cum  FirmacrUum 
aureum  haberet  ad  collum  suum,  tatn 
auri  materia,  quam  incisione  lapidum 
pretiosum,  etc.  Matth.  Paris.  :  Capam 
choralem  aiUiceravit  etFirmaculum,quod 
vulgariter  Morsus  dicitur,  avulsit,  quod 
auro  et  argento  et  gemmis  fuerat  pretto^ 
sum.  Idem  ann.  1251:  Annulos,  zonae 
pretiosas,  Firmaeula  aurea,  etc.  Ita  etiam 
ann.  1255:  Annulis,  zonie,  Firmaculis^ 
etc.  Rainardus  Abbas  Gisterciensis  in 
Institutis  ejusdem  Ord.  cap.  13:  Ne  in 
Ecclesiarum  librie  aurea  vel  argentea  ^ 
sive  deargentata,  vel  deaurata  ÌMbeantur 
retinacuta,  quss  usu  Firmaeula  vocantur. 
Adde  Institutiones  Gapituli  ejusdem 
Ord.  ann.  1256.  disUnct.  I.  cap.  7.  Wil- 
lelmusde  Guignevilla  inPeregrinatione 
animsB  : 

Sor  quoi  Tao  mei  un  afBchafl, 
Qui  autrameat  Mt  dlt  Permail. 

Martialls  Parisiensis  in  Arestis  Amoris  : 

Detsiu  li  aTolant  l«iin  nuntoa»» 
Tant  de  groaaaa  perlea  barm , 
Fennana  a  moult  richaa  Fennaaz. 

Vide  Notas  nostras  ad  Joinvillam  pag. 
48. 

|1.  FIRHAGIUH,  Vectigal,  trìbutum. 
Gharta  Richardi  Regis  Angl.  ann.  7.ibìus 
regni  tom.  4.  Hist.  Barcur.  pag.  1281  : 
Presdicti  Moncuihi...  sint  quieti  de  thelo- 
neo  et  portagio  et  passagio  et  pedagio  et 
pasnagto  et  de  mediatione  vini.  Vide  in 
Firmancia. 

<>  2.  FIRMAGIUH,  Muleta  pecuniaria. 
Gharta  ann.  1809.  in  Reg.  45.  Ghartoph. 
reg.  eh.  31  :  Propositum  extitit..,  quod 
dictss  SBdificationes  in  nullo  erant  prmju^ 
diciales  dom.  nostro  regi,  prò  eo„.  quia 
jurisdictio  alta  et  bassa  et  emolumentum 
Firmagiorum  pertinébant  ad  dominum 
nostrum  regem.  Infra  :  Cum  emolumeniis 


FIR 


Fm 


FIR 


507 


Fìrmagii.  Vide  in    Firmanda  et  infra 
Fìrmamentum  2. 

FIRMALE,  FiRMALLUS,  Fibula,  Fir- 
maculum,  de  quo  supra.  Gali.  Fermati 
Italia  Fermaglio.  Vide  BtUaseus, 

FiRMALLUS.  Goncilium  Albiense  cap. 
15  :  Cl^cua  botonee,  vel  Firmallo»  aureos 
vel  argenteos..,  deferte  in  aliquibue  vestii 
bua  nonprsBSumat. 

<*  FiRMALLius,  Fibula,  Gali.  Agraffe, 
alias  Fermait.  t/harta  ann.  1851.  in  Reg. 
80.  Chartoph.  reg.  eh.  508  :  Unum  Fir- 
mallium  in  auro,  cum  una  aquila  et  uno 
leone  de  auro.  Frameille,  in  LìU  remlss. 
ann.  1897.  ex  Reg.  158.  cn.  58  :  Item  deax 
Frameilles  d*argent  en  fagon  de  ehap- 
pelei.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684:  Monile,  Fermeil,  que  Ven  mei  à  la 
poitrine  des  femmea.  Vide  Firmale. 

1 1.  fìrmamentum,  Tectum.  Pactus 
Legis  Salicse  tit.  18.  art.  8:  Quicumque 
alienam  domum  violenter  disturbaverit,  et 
domue  si  prò  Firmamento  Iberus  habuisse 
probatur,  qui  hoc  fecerit  mdogg.  denariis 
culpaòilie  judicetur.  Ubi  Eccardus:  Fir- 
mamentum  hic  est  tectum.  Tectum  enim 
domuum  lignearum  postes  continet, 
complectitur  et  flrmat:  unde  et  coelum, 
simili  ab  sediflcio  sumto,  Firmamentum 
vulgo  vocatur,  quod  idem  est  ac  si  orbis 
Tectum  diceretur. 

1  2.  FIRMAMENTUM,  ut  infra  Firman- 
ciw,  MulctsB,  etc.  Firmamenta  omnium 
causarum  civilium  et  criminalium,  in 
Donatione  Petri  Regis  Aragonum  ann. 
1212.  Spicil.  Acher.  tom.lO.  pag.  178. 

o  Gharta  Poncii  Terniac.  propositi  in 
Ghartul.  Gluniac.  :  Vendo  tertiampartem 
Firmamentorum  et  tertiam  partem  placi^ 
forum.  Vide  suora  Firmagtum2. 

1 8.  FIRMAMENTUM  Stagni,  f.  Fundus 
stagni.  Instrum.  ann.  11.  Jobannis  Re- 
gis apud  Madox  Formul.  pag.  27  :  Scien- 
dum  quoque  est,  quod  pradictus  Abbas  et 
Monachi  habebunt  in  baiis  suis  corbellas 
Buas  in  Lavaleisun  aqua,  et  piscationem 
de  Firmamento  Stagni  Ihirr^emolendini 
usque  ad  ipsum  molendinum,  etc. 

^  4.  FIRMAMENTUM,  Sera ,  clausura. 
Stat.  ant.  Florent.  lib.  5.  cap.  97.  ex 
God.  reg.  4621  :  Quasdam  capsa  fiat  et 
habeatur  cum  duohus  Firmamentis  el  cla- 
vibus,  etc,  Frémure,  eodem  sensu,  in  Llt. 
remiss.  ann.  1405.  ex  Reg.l60.Ghartoph. 
reg.  cb.  174  :  Le  suppliant...  rompit  ou 
leva  la  clameure{\.  cÌSLYe\iTe)ou Frémure 
de  certain  Cqffre,etc,  Vide  Firmare  6. 

o  FIRMAMENTiJS,  Gensus  ex  firma  de- 
bitus.  Testam.  Èrmessindis  comit. 
Fuxens.  ann.  1229.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Occit.  col.  848:  Dimitto  ut  persoU 
vant  ipsoa  Firmamentos  Marschi  de  Taua 
vel  ce,  solidos,  etc.  Vide  in  Firma  8. 

FIRMANGIA,  Fideiussori  Fermanga, 
apud  Raimundum  Montanerium  cap. 
167.  Plege  ou  Fermance,  in  Gonsuetudine 
Solensi  tit.  82.  art.  4.  in  Foris  Beneharn. 
Rubr.  de  Fermerigas,  [Instrum.  ann.  1164. 
tom.  8.  Spicileg.  Acher.  pag.  196  :  Hanc 
prsRfatarum  rerum  donationem  inconvuU 
aamfecerunt,..  et  FirmantÙM  dederunt 
Bertrandum  Bollaroth  et  Pontium  Ber^ 
trandi  et  Petrum  Bertrandi  fratremeiuSt 
ut  Monasterio  in  pace  tenere  faciant.  Sta- 
tuta  Massil.  lib.  5.  cap.  81  :  Qwid  rector 
McMsiliaa  non  recipiat  prò  iuratore,  vel 
prò  Firmantia,  vel  prò  redditore  ptgno- 
rum,  prò  aliquo.aliquem  Offidalem  oom- 
munis  MassAxae!] 

*  Pactum  inter  Arnaud.  de  Vlllanova 
ethomines  de  Transio  ann.  1288:  Item 
fuit  aetum  ut  supra  quod  dicti  hominea 
teneantur  facere  Firmandam  prò  ipao 
domino  Arnaudo  et  aula  aucceaaoribua, 
quandocumque  fuerint  requisiti;  et  ipae 


dominua  Amaudua  et  sui  succesaores  de- 
beant  et  teneantur  illos  servare  indemnes 
omnino  a  fidejussione,  quam  prò  eie  fece- 
rint,  Fermassa,  Prov,Jidejussor,  sponsor, 
in  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657. 

Fermances  Vesialeres,  in  eadem 
Gonsuet.  Solensi  tit.  1.  art.  6.  tit.  6.  tit. 
7.  art.  2.  Tabularium  Ucetiensis  Eccle- 
si»  ann.  1156.  fol.  8  :  Firmantias  et  justi' 

tias  Episcopo adjudicaverunt,  Hugo 

Flaviniac.  in  Ghr.  pag.  244  :  Salvam 
Firmantiam  ei  obtuli  4.  mill,  solidorum. 
Tabula  nuptiales  Bernardi  Gomitis 
Gonvenarum  et  Marisa  Montispessulanae 
mens.  Decemb.  ann.  1197  :  De  his  omni- 
bus et  singulis  supra  dictis  ex  parte  CO" 
mitis  Gonvenarum  est  Firmancui  et  deòi- 
torper  sacramentum  corporaliter  praasti- 
tum  B.  Comes  Tolosa,  etc.  Infra  :  Sunt  de 
omnibus  supradictis  Firmancias  et  debito^ 
res  quisque  in  sólidum  G.  de  Balcio,  etc. 
Goncilium  Tolosan.  ann.  1228.  cap.  8  : 
Si  movens  guerram,  vel  pacis  violator  ad 
mandatum  redire  noluerit  ;  Firmanda 
vel  sacramentum  solum  non  recipiatur  aJb 
eo,  sed  jngnora  vel  obsides,  vel  persona 
propria  in  bona  custodia  teneatur.  Adde 
Goncilium  Monspeliense  ann.  1214.  cap. 
89.  ex  Edit.  Garielli ,  (nam  '  nuperus 
Editor  Gonciliorum  ignora vit  vim  vocis, 
quam  asterisco  nota  vit)  et  Tolosan  um 
ann.  1229.  cap.  81.  88.  et  eumdem  Gariel- 
lum  in  Episcopis  Magalon.  pag.  176. 

T  FiRMANTiA,  Fidejussfo,  sponsio. 
Gonsuetud.  Ausciorum  MSS.  art.  27  : 
Item  consuetudo  est  ibidem  auod  in  quo- 
cumque  casu  prsMtatur  fidejussio  de 
stando  juri,  quod  dves  civitatis  ipsius 
dent  unum  fiaejussorem,  vel  duos,  de  iis 
qui  degunt  vel  nabitant  dvitatem  predic" 
tam,  Firmaòunt  autem  in  manu  domini 
sub  cujua  juriadictione  degunt,  et  predicta 
Firmantia  aeu  fidejuaaio,  cum  prestanda 
fuerit,  praeatetur  et  exiaatur,  etc.  Statuta 
Raimundi  Arelat.  Archiep.  tom.  1.  Gali. 
Ghrist.  inter  Instr.  pa^.  98.  col.  2  :  Co^ 
gnitionem  vero  Firmantias  ad  prassens  in 
nobis  retinemus.  Cum  autem  con....  Meg. 
Gonsul  miles)  de  alio  milite  vel  quolibet 
de  populo  Firmantiam  acceperit,  prò  se 
et  prò  aliis  Consulibus  acdpiat.  Statutum 

§ro  Officiis  feudalibus  Abb.  S.  Barnardl 
e  Romanis  tom.  1.  Hist.  Dalphin.  pag. 
142.  col.  1  :  In  pladtis  vero  causarum 
totius  terrai  Abbatis  debet  acdpere  /^r- 
mantias  et  audire,  et  de  expensts  quaa  de 
eisdem  causis  levantur,  habet  tertiam 
partem,  dominus  vero  per  omnia  duas 
partes, 

1  Firmantia,  Idem  videtur  quod  Fir- 
ma 2.  Gonvivium,  ccena.  Gharta  ann. 
1182.  ex  majori  Ghartul.  S.  Victoris  Mas- 
sil. :  Dehent  insuper  facere  Firmantiam 
et  stagium  Abbati  et  Priori  Majori, 

FiRMANGi^,  .interdum  dicun tur  mul- 
eta pecuniarisB,  exacta  ab  iis,  qui  fir- 
mancias  dederant,  et  causa  exciderant^ 
vel  quaevis  prestationes,  Gharta  W.  D. 

Montispessuiani  ann.  1103  :  Dono  libi 

totam  vicariam  totius  Montispessuiani.... 
scilicet  omnes  Firmantias,  et  omnia  dis- 
tricla  .omnium  ìtominum.,..  habitantium 
in  Montepess,  Infra  :  Nec  homo,  nec 
femina  prò  eo  Firmantium  acdpiet,  quod 
ad  vicarium  pertinet,  Gharta  Ademarl 
de  Muroveteri  ann.  1191  :  Scilicet  cas» 
trum  de  Omelado  cum  omni  dominio 
ejus,  et  dominatone  et  distnctione,  et 
hominiis,  et  satisdatianibus,  et  Firman- 

dis,  et  justitiis,,,.,  quartis,    usaticis, 

garrids,  casdvis,  devesis,  mansis,  mansu- 
ris,  etc,  [Gharta  Ildefonsi  Regis  Aragon. 

grò  Ecci.  Forojuliensi  ann.  1208.  tom.  1. 
ali.  Ghrist.  inter  Instrum.  pag.  85.  col. 


1  :  Firmiter  inhibentes,  quod  nec  ego,  nec 
aliquis  successorum  nostrcrum,  vel  baju^ 
lìts  noster,..  cUiquas  Firmandcu  acdpere 
vel  aliquas  justttias  possit  vel  débeat  eoci' 
gore,  vel  exercere.  Sententia  lata  per 
Archidiac.  Ebredun.  etEpisc.  Vapicens. 
ann.  1238,  ex  parvo  Ghartul.  S.  victoris 
Massil.  fol.  19»  :  Et  guod  rélinquat omnes 
iustitias  et  Firmanctas  in  omnibus  casi" 
bus,  exceptis  tribus,  adulterio,  homiddio 
ac  capitcui  bello.]  Vide  Gatellum  in  Hist. 
Tolosana  pag.  86.  89.  Baluzium  in  Notis 
ad  Goncilia  Narbon.  pag.  160.  tom.  8. 
Spicilegi!  Acher.  pag.  168.  tom.  18.  pag. 
818.  Gariellum  in  Episcopis  Magalonen- 
sibus  pag.  72. 100. 159. 178.  etc. 
T  Firmantia,  eadem  forte  notlone, 

Ero  muleta  pecuniaria,  in  Ordinat.  Je- 
an nis  Frane.  Reg.  ann.  1861.  tom.  8. 
Ordinat.  pag.  499  :  Imo  si  quis  (quid)  in 
contrarium  actum  fuerit,  ad  statum  pris- 
tinum  reducant  et  redud  fadant  indilate, 
ordinationibus ,  Firmantiis ,  mandatis 
factis  vel  fadendis,  allegationibus,  oppo» 
sitionibus,  etc.  In  altero  exemplarl  fegl- 
tur  Finandis,  non  ita  male. 

0  2.  nRMANCIA,  Vectigal,  tnbutum, 

Srsestatio.  Inquisit.  ann.  1268.  ex  sche- 
is  PrsBS.  de  Mazaugues  :  Bequisitus  qua- 
liter  sdt  quod  esset  bajulus,  dixit  quod 
vidit  quod  dominus  Barallus  fedi  ipsum 
bajulum,  et  redpiebat  fructus  et  obventio- 
nes  et  Firmanctas  prò  domino  Barallo, 
Vide  supra  Firma  5. 

1.  FIRMARE ,  Securitatem  dare  [vel 
per  se,  vel  per  fidejussores.]  Annales 
Frane.  Loisselliani  ann.  757  :  Sic  et  ejus 
homines  majores  natu,  qui  cum  eo  erant^ 
Firmaverunt.  [Breviarium  Hist.  PisansB 
apud  Murator.  tom.  6.  col.  168:  Anno 
10^.  in  Festivitate  S.  Sixti  Pisani  cepe- 
runt  Almadiam  dvitatem  et  Firminum 
Begem,  qui  utM  quoque  anno  tribtUum 
Pisanis  dare  suo  juramento  Firmadt  et 
dvitatem  ad  honorem  Pisanta  reipubl. 
tenere.  Et  ita  Begi  statim  Firmaverunt 
terram,  et  coronam  Bomano  Imperatori 
assignaverunt.  Instrum.  ann.  1288.  ex 
Ghartnl.  S.  Victoris  Massil.  fol.  188: 
Item  dictus  D.  W.  compellebat  homines 
Ecclesia^  ire  ad  malefacta  vicinorum,  et 
Firmare  et  litigare  in  manu  aua  prò  eau' 
aia  dvilibua.]  [«•  Vide  in  Firma  1.  Pro 
Traditlonem  conflrmareoccurrit  Firmare 
in  Leg.  Baiuv.  Gonf.  Grlmm.  Antiq. 
Jur.  Germ.  pag.  556.  et  115.] 

*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Fermar^  Prov.  fidejubere,  Firmare, 
Hinc  nostris  Fermer,  prò  Jurejurando 
promittere,  afflrmare.  Pour  paia  et  pour 
aliance  Fermer  enaamble,  in  Ghron.  S. 
Dion.  lib.  1.  cap.  16.  tom.  8.  GoUect. 
Histor.  Frane,  pag.  167.  Reg.  sign.  Pater 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  163.  v«.  ubi  de 

inauguratione  regis  :  Li  arceveaquea 

ou  aucuna  dea  éveaquea.,,,  doivent  deman- 
der  au  roy  que  il  promette  et  Ferme  par 
aon  aerement  à  garder  et  à  faire  garder 
lea  droiturea  dea  éveaquea  et  dea  egliaea, 
Lit.  remiss.  ann.  1407. in  Reg.  161.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  279:  Simonnet  et  Jehan  le 
Maire  Fermerent  enaemble  d'alter  aaaailir 
ledit  preatre,  Fermer,  prò  Firmare,  Gali. 
Bendre  ferme,  in  Stat.  ann.  1415.  ex  Reg. 
170.  eh.  1. 

Firmare  Diregtum.  Vide  Firma  1. 

1  Firmare  in  Palam  ,  prò  Goram. 
Gharta  Guillelmi  Gomitis  ex  Ghartul. 
EcclesiSB  AuxitansB:  Ego  reddo  et  Firmo 
in  palam  altari  S,  Mariae, 

Firmare  Gantum,  psalmoa^  hymnoa, 
etc,  dicuntur,  qui,priusquam  in  Ecclesia 
cantent,  in  cantu  sese  exercent,  ut  recto 
cantare  discant.  Galli  dicerent,  Aaaeurer 
aon  chant,  Liber  Ordinis    S.  Victoris 


508 


FIR 


Fffi 


Fm 


Paris.  MS.  cap.  22  :  Quando  autem  in 
clauatro  NovUìub  sedet^debet  Firmare  pad^ 
terium  auum,  et  cordetenus  cui  verbum 
reddere,  Cap.  81  :  Frc^ribus^  quibtis  in- 
Junctum  est  cantum  euum  cotidie  Flr" 
mare  et  reddere,  debet  Armariua  singulis 
lìòros,  in  quibus  cantant,  specialiter  oasi- 

anare, aimilUer  hia,  qui  paalmoa  et 

nymnoa  auoa  Firtnare  habent^  paalleria  et 
l^mnarioa,  prout  opua  fuent,  diatribuat. 
Ex  quo  autem  Armariua  alieui  fratri 
aliqitem  librum  ad  aliquem  Firmandum 
et  reddendum  aoecialiter  aaaignaverit,  ea 
Ula  hora,  qua  ia  facere  habet,  nemo  illum 
accipiatf  etc.  Bursum  :  li  vero,  quibus 
apecialiter  aaaignati  de  cantu  libri  aunt, 
et  paalteria.et  hymnarii,  poatquam  lec^ 
tionea  auas  Firmaverint,  non  debent  eoa. 
aive  in  die,  aive  in  nocte  abacondere;  aea 
in  communi  aervatorio  cum>  cesteria  com- 
munibua  libria  reponere.  Infra  :  Fratribua 
quibua  iniunctum  eat  cantum  auum  Fir» 
maree  debet  Armariua,  vel  aliguia  de  se- 
nioribua,  quibua  Abbaa  in  Capitulo  juase- 
rit,  aaaiatere,  qui  et  eoa  ai  en*averintt  cor^ 
rigantjet  lectionea  eorum, quando  reddere 
voluennt,  audiant.  Denique  :  Qui  paal- 
moa auoa  Firmant,  vel  cantant,  aubmiaaa 
voce  legant,  ne  alioa  disturbent.  [Vide 
Bernardi  Òrdinem  Gluniac.  part.  1. 
cap.  27J 

f  2.  FIRMARE  Manu  sua  Firma.  Nihil 
fre9uentius  occurrit  in  Chartarum  sub- 
scriptionibus.  Ssepe  etiam  nude  poni- 
tur.  Firmare,  auod  idem  est  ac  manus 
suaB  signo  con  firmare  ;  vel  subscribere. 
Chartul.  EcciesiaB  Aptensis  fol.  123. 
verso  :  Facta  Cartula  eleemoaynaria  iata 
XYI.  Kal.  Julii  ann.  xxx.  regnante  Con^ 
rado  RfQO  feliciter.  Signum  Norperti  qui 
hanc  Cartulam  eleemoaynariam  iatam 
acribifecit, et  teatea  Firmare rogavit  manu 
sua  Firma,  Ibidem  non  semel  recurrit. 
Gbartam  ann.  1000.  tom.  6.  Spicileg. 
Àcher.  paff.  480.  sic  subscribunt  :  JPon- 
ciua  Archiep,  Firmavity  Ameliua  Fir- 
mavity  etc.  ibidem  tom.  10.  pag.  165: 
Hanc  chartam  (ann.  1110.)  maniòua 
auia  Firmavit,  et  teatea  Firmare  roga^ 
vit.  Charta  ann.  1080.  Goscelini  Bur- 
digal.  tom.  2.  Gali.  Ghrist.  inter  Ins- 
trum.  pag.  274  :  Igitur  prasfàtua  Willel' 
mua  prsBflentibua  hia  aliiaque  nobilibua 
viria,  XII.  Kal.  Julii  Firmavtt  hoc  benefi" 
cium.  Hìs  affine  est  qaod  babetur  in 
Archivis  £cclesi8B  Turon.  :  Ego  Joannea 
Dolenaia  Eccleaiaa  nunc  conaecrandua 
Epiacopua,  huic  aanctte  Turonenai  EccU" 
aita  et  tibi,  Pater  Vincenti,  tuiaaue  auc- 
ceaaoribua  canonice  aubatituendia ,  obe- 
dientiam ,  aubjectionem  et  reverentiam 
promitto,  et  auper  hoc  aanctiun  altare 
propria  manu  Firmo  f . 

18.  FIRMARE,  Munire.  Litterse  ann. 
1224.  in  Histor.  Mediani  Monast.  pag. 
818  :  Dux  mihi  licentiam  concesait  Altam- 
petram  refirmare,  vel  caatrum  alibi  in 
terra  mea  ubicumque  voluero  Firmare. 
Charta  anni  1312.  apud  Kennet.  in  An- 
tiQi  Ambrosden.  pag.  868  :  Licentiam 
deaimua....  quod  ipae  manaum  auum..., 
muro  de  petra  et  calce  Firmare  et  kernel- 
lare  poaatt. 

•  Fermer,  eodem  sensu,  in  Charta 
Theob.  comit.  Barri  ann.  1260.  ex  Char- 
tul. Cam.  Comput.  Paris,  fol.  140.  r». 
col.  1  :  Com  deacora  fuat  entre  moi  et  mon 
signour  Ferri  due  de  Lorregne  et  marchia 
dou  chastel  de  S.  Alairemont ,  qua  je 
avoie  Ferme  ;  lequel  il  diaoit  que  je  ne 
pooie  Fermer.ne  ne  devoie,  etc. 

1  4.  FIRMARE   Se,  subsistere,  consi- 
dere.  Vita  S.  Petri  Mart.  tom.  8.  Aprilis 
pag.  689  :  Quidam  fratrea  levitate  ducti  1 
juxta  cellam  ejua  tranaeuntea,  plurium  > 


coUocutionem  audientea,  Firmaverunt  ae, 
ut  quinam  esaent  deprehenderent.  [^  Cae- 
rem.  Hom.  lib.  1.  cap.  5:  Cum  autem 
pontifex  voluerit  intfare  dliquam  tim- 
gnem  urbem  ;  Firmabit  ae  in  aliqua  ec- 
cleaia  vel  domo  extra  portam  civitatia,  et 
ibi  capiet  pluviale  et  mitram,] 

T  5.  FIjflMARE,  Elocare,  ad  flrmam 
concedere.  [^  Nequaquam,  idem  quippe 
quod  Firmare  6.  Sera  occludere.]  Statuta 
Humberti  Bellijoci  ann.  1288.  tom.  9. 
Spicileg.  Acher.  pag.  184  :  Nemo  prò 
debito  quod  debet,  de  indumento,  quod 
indutum  habet,  poteat  vadiari,  nec  de 
oatio  domua  stua  poteat  vadiari,  nec  domua 
Firmari  prò  debito,  Af firmare,  eadem 
notione,  occurrit  in  Statutls  Eccl.  Tre- 
corensis  ann.  1372.  apud  Marten.  tom. 

4.  Anecd.  col.  1128.  et  Kennett.  in  An- 
tiq.  Ambrosden.  pag.  854.  Vide  Affir- 
mare  1. 

6.  FIRMARE,  Gallis  Fermer.  Csesarius 
lib.  4.  cap.  75  :  Pixidem  ei  clauaam,  aed 
non  Firmatam  porrexit.  Ubi  observan- 
dum  aliud  esse  claudere,  apud  Firmare. 
Est  enim  firmare,  aeram  vel  firmaculum 
obdere.  [Hinc  in  Vita  B.  Alcuini  sac.  4. 
Bened.  part.  1.  pag.  157  :  Firmane  itaque 
oatium  aera  abiit.  vita  B.  ColetSB  tom.  1. 
Mart.  pag.  574  :  Per  apatium  quinqua- 
ginta  annorum  incluaa  continue  perman- 
ait  et  Firmata.  ]  Adde  Gontinuatorem 
Florentii  Wigorn.  ann.  1188.  1162.  pag. 
667.  675.  Goncilium  Budense  ann.  l27$. 
cap.  48.  etc. 

FiRMATURA,  ex  Gallico  Fermeture, 
Sera,  clausura,  in  Regula  Templar.cap. 
40.  [Computus  ann.  1202.  apud  D.Bruaael 
de  usu  Teud.  tom.  2.  pag.  covra,  ad 
calcem  :  Pro  Finnatura  Longi-campi  lx. 
a.  Epist.  Johannis  de  Monsterolio  de 
Descriptlone  Monast.  Caroli-loci  apud 
Marten.  tom.  2.  Ampliss.  Collect.  col, 
1890:  Si  de  Firmatura  totiua  ambitua 
Abbatiaa  interrogea,  aiunt  quindecim  ata- 
dia  circuitione  complecti,  infra  cujuamodi 
ambitum  aine  hortia  et  virgultia,  bis  aep- 
tem  aquarum  receptacula  Qkd  piacium  cua- 
todiam  comprehenduntur.  Acta  S.  SyrisB 
tom.  2.  Junii  pag.  64  :  Viaa  et  viattata 
ipaiua  capaaa  Firmatura,  quam  bene  aera^ 
tam  et  firmatam...,  invenimtu,] 

Affi^mare,  prò  Firmare,  Claudere. 
Matth.  Paris  ann.  1251  :  Obtulit  duo  mo- 
nUia,  et  juaait  ea  feretro  indelebiliter  ad 
memoriam  aui  clavia  fortiter  Affirmari. 
[Sic  et  Deffermer  dixerunt  Poetae  nos- 
trates  prò  Aperire,  Ouvrir,  Le  Roman 
de  Floire  MS.  : 

La  porte  li  ont  Deffermer. 
Floire  s'ea  ist  lance  lette. 

Le  Roman  d'Athia  MS.  : 

Lea  TeoUlllea  ont  Deflènnéea, 
Et  lea  ooifes  jna  ataléae.] 

^  7.  FIRMARE,  Despondere,  Gali. 
Fiancar.  Charta  circ.  llOO.  in  Tabular. 

5.  Victoris  Massil.  :  Cum  eo  firmiter  lo- 
cutua  eat  uaquequo  mulierea  fuerunt  Fir^ 
matta,  Poat  haac  venit  diea  conatitutua  ut 
acciperent  aucia  uxorea,  etc, 

•  Fermer,  eadem  notione,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1451.  ex  Reg.  181.  Chartoph. 
reg.  eh.  69  :  Icellui  Louvel  avoit  Fermée 
une  jeune  femme,  et  devoit  en  brief  icelle 
eapouaer.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7657  :  Fermat,  Prov,  aponaua.  Vide 
in  Firma  1. 

t  FIRMARIA,  Career.  Willel.  Wyrces- 
ter  Annal.  Rer.  Anglic.  in  Lib.  nigro 
Scaccarìi  pag.  428  :  Triati  tamen  Firma- 
rla hoates  me  clauaerunt.  Alia  notione 
vide  in  Firma  8. 

1  FIRMARIUM,  Tabula.  Inventarium 


omament.  et  Reiiq.  Ecclesiie  Noviom. 
ann.  1419  :  De  boutonnia  capparum  de 
capitemia  feretri  aeu  chfuaiasB.  Eligu,de 
Ftrmariia  librorum,  de  gamiatura  mitrae. 
Vide  Firmaculum.  [••  Alio  sensu  vide  in 
Fimarium  post  Fimare.] 

1  FIRMARIUS,  Vicari  US  seu  presbyter 
cui  EcciesiaB  deservienda  committitur. 
Statuta  antiqua  Eccles.  Cenoman.  apud 
Marten.  tom.  7.  Ampliss.  Collect.  col. 
1896  :  Statuimua  ut  Firmarii  aeu  capei- 
lani,  quibua  Eccleaiaa  committuntur,  obe^ 
dientiam  juramento  promittant.  Extra v. 
comm.  de  decimis  :  Sed  Eccleaiaatica 
persona,  quaa  in  Eccleaia  aua,  vel  beneficio 
{quod  reaidentiam  peraonalem  requirit) 
non  residet;  aed  faeit  in  eodem  per  Fir- 
marium  vel  vicarium  deaerviri ,  depu- 
tando ipai  vicario,  vel  Firmario  certaan 
auorum  proventuum  portionem,  etc.  Huc 
spectant  Statuta  Ecci.  Aurelian.  art.  54. 
apud  eumdem  Marten.  ibid.  col.  1279  : 
atatuimua  ut  Capeliani  nullatenua  ad 
Fiì^iaa  cuxipienaaa  admittantur ,  niai 
prius  Archiaiaconorum  auorum  aaaenau 
requiaito  et  ohtento.  Vide  in  Firma  8. 

«  Charta  ann.  1821.  in  Chartul.  S.  Ma- 
glor.  Paris,  eh.  118  :  Petrua  de  Villari- 
bua  capellantJLa  Firtnariua  et  locum  tenens 
curati  eccleaiaa  S.  Euatachii,  etc.  Marti- 
nua  de  BUgneriea  preabyter  Firmarius 
eccleaiaa  parrochiàlia  S.  Sulpitii  de  No^ 
gento,  in  Ch.  ann.  1450.  ex  Tabul.  S. 
Germ.  Prat.  Alia  ann.  1456.  ex  Chartul. 
Latiniac.  fol.  177.  v«:  Preatre  Fermier 
ou  vicairede  Végliae  parrochial  de  Croiaay, 
Vide  infra  Mercenariua, 

^  Firmarius  dictus  etiam  monachus, 
cui  ad  tempus  praspositura  regenda  da- 
batur  ab  abbate.  Charta  Rich.  abb.  ann. 
1872.  ex  Bibl.  S.  Germ.  Prat.  :  Attendane 

praepoaituram  meam  de  Anthogniaco 

eaae  ac  fuiaae.,.,  dabilem  ad  firmam  majo- 
rem  vel  minorem,  aecundum  temporum 
varietatem,  non  tantum  religiosia ,  aed 
etiam  aecularibua  peraonia,  religioaosque 
preepositoa,  Firmanoa  nuncupari,  ipaoaque 
ad  nutum  abbatia,  quicumque  fuerit  prò 
tempore,  omnino  revoeabilea  ;....  in  ipsa^ 
que  praapoaitura  nichil  apiritualitatia  exis- 
tere,  nec  eam  aortiri  naturam  benefica 
eccleaiaatici  quovia  modo,  etc. 

FIRMATARIUS,  Officium  monasticum, 
cui  forte  incumbit,  reparationum  seu 
sarta  tectorum  monasterii  cura  illius- 
que  firmandi,  nisi  idem  sit,  cui  Firma^ 
risa  cura  incumbit,  vel  certe  Firmario- 
rum:  nam  Fermeteurs  vocant  etiamnum 
Leodienses,  quos  nostri  F^rmi^^  dicunt, 
qui  scilicet  tributa  exigunt.  Vide  Ma- 
énum  Recordum  Leodiense  pag.  83.  etc. 
vetus  Scheda  apud  Angelum  a  Nuce 
pag.  497  :  Firmatariua  (Casinensis]|  debet 
facere  reparare  Palatium  Infirmarii,  cum 
aubjacentiia  auia. 

(»  FIRMATE,  Adverb.  apud  Virgil. 
Grammat.  pag.  72. 

^  1.  FIRMATIO,  Fidejussio,  promissio 
Instrum.  ann.  1S35.  apud  Ludewig.  tom. 
5.  pag.  608  :  Si...  dictua  Dominua  Caaimi- 
rus  Rex  Polonia...  aex  millia  marcarum 
eo  modo,  quo  debet,  eidem  Domino  Regi 
Boemia  vel  filiia  ejua  non  aolverit,  aut 
conditionea  aeu  obligationespro  ipsa  solu- 
tione  factaa,  Firmationea  m  apecialibua 
literia  contentaa  et  expreaaaa  non  fecerit, 
nec  conpleverit.  Vide  Firmitaa  1. 

)  2.  FIRMATIO,  Idem  quod  infra  Fir- 
mila^ 3.  PrsBceptum  Ludovici  Pii  tom. 
1.  Capitul.  col.  680:  Et  ut  haae  auctori- 
taa...  firmiorem  Mineat  vigorem,  et  dein- 
cepa  inconvulaa  valecU  perdurare,  duaa 
incìe  pari  tenore  conacripttu  Firmationea 
fieri  juaaimua. 

^  8.  FIRMATIO,  Arx,   caatrum  muni- 


FIR 


FIR 


FIR 


509 


tam.  LlttersB  ann.  12d4.1n  Hist.  Mediani 
Monast.  pag.  818  :  Quod  eoo  Albertus  in 
Firmatione  aicH  montis  satvua  non  easem, 
Dux  mihi  concessU  Ucentiam  AUampe- 
tram  refirmare. 

^  4.  FIRMATIO,  Vox  venatica,  qua  si- 
gnificatur  tempus  quo  ultima  fetura 
grandescit  vlriDusque  firmatur.  Ins- 
trum.  ann.  1240.  apud  Madox  Formul. 
Ànglic.pag.804  :  Naveritia  quod  ego  Bere- 
bertus  aedi  et  conceeài  prò  me  et  fueredi" 

bue  meis,  D,  Hereberto  filio  Matthasi 

tres  damas  tempore  pinguedinU  in  parco 
meo  de  Betthameton,  et  tres  damas  tem- 
pore Firmationis.  [*»  Vide  Ferinesona.] 

1 5.  FIRMATIO,  Oiborum  suppeditatio. 
Vide  in  Firma  2. 

o  6.  FIRMATIO,  Fides,  fiducia.  Gali. 
Assurance.  Ghron.  Andr.  Danduli  ad 
ann.  1812.  apud  Marator.  tom.  12.  Script. 
Ital.  col.  496  :  AlUer  coqnoscemus  expresse 
quod  verba  vestra  nulìum  dant  effectum^ 
nec  aliquam  Firmationem  ;  sea  quod 
astute  unum  ore  dicitis,  et  corde  aliud 
cogitatis, 

1 1.  FIRMATOR,  Qui  alicul  chartse  tes- 
tis  subscribit.  Gharta  ann.  1066.  tom.  8. 
Gali.  Gtirist.  inter  Instrum.  col.  205: 
Aeta  est  autem  hesc  Charta  publice...  Fir- 
matores  sunt...  Archiep.  Guinamandus.,,. 
Gosfredus  Decanus. 

^  2.  FIRMATOR,  Qui  ad  firmam  tenet. 
Gali.  Fermier,  Chartul.  Gelsinian.  eh. 
485  :  Firmatores  hujus  vinete  sunt,  Chris- 
toforus  et  Eustorgius,  Vide  Firma  8. 

1.  FIRMATORIuM,  Quo  pallium  tenetur 
in  humeris,  vel  cingulum  in  lumbiSy  fi- 
bula. Job.  de  Janna.  [Fermoer,  in  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerman.]  Vide  FirmacU" 
lum,  et  Firmale. 

•  2.  FIRMATORIUM,  Munitio,  id  omne 
quo  aliquid  firmatur,  Libert.  Petrse 
assis.  ann.  1841.  in  Reg.  74.  Ghartopb. 
reg.  cb.  647  :  Quicumque  voluerint,  pos^ 
sint  ctbsque  licentia  alicujus  construere 
pontem  super  flumen  Agotiyet  Firmataria 
facere,  ubicumque  videbitur  eis  fore  ea> 

fediensy  facta  emenda  seu  satisfactione 
*etro  Olrio  condomino  dieta  bastirss  seu 
auccessoribus  suis  de  emolumento  portus, 
qui  nune  est  in  dicto  loco,  nec  non  et 
aliis  ad  quos  pertin^it  de  rippis  seu 
Firmatoriis  dicti  ponti.  Vide  supra  Fir^ 
mare  8. 

^  FIRMATRIX.  [Firmator.  (Oorip. 
Laud.  Justin.  2,  16.)] 

/fFIRMATURA,  Munitio.  Gbàrta  ann. 
1289.  apud  Loblnellum  tom.  2.  Hist.  Bri- 
tan.  pag.  89  :  De  Firmatura  autem  castri 
de  Marcilleio  concessiti  quod  ipse  Badul^ 
phua  firmet  ipsum  caatrum  aecundum 
quod  aibi  meliua  pUicuerit.  Vide  Firmare 
8.  et  6. 

•  FIRMATUS,  Locatus,  conductus  tiro, 
Gali.  Apprenti.  Acta  MSS.  Inquisit.  Car- 
cass.  ann.  1808.  fol.  60.  v».  :  Ipae  qui 
loquitur,  jam  erat  Firmatua  et  alloca- 
tu9'..  prò  addiacenda  arte  aìUoria.  Unde 
Afermage  appellatur  ejusmodi  locatio, 
in  Llt.  remiss.  ann.  1414.  ex  Reg.  168. 
Gbartopb.  reg.  cb.  163:  Leaquelx  compai- 
gnona  firent  V Afermage  du  aupplxant 
avec  icellui  Bertrand. 

tFIRMERIUM,  Fibula,  Gali.  Agrafe. 
Inventarium  ornament.  et  Reliq.  Éccle- 
8Ì8B  Noviom.  ann.  1419  :  Item  trea  libri 
pontificales...  et  hcAent  aaaerea  coopertaa 
de  argento,  et  in  duóbua  majoribus  aunt 
duo  pipeti  argentei  et  aine  clauauria,  et 
alter  aine  pipeto  qui  habet  unum  Firme- 
rium  cum  dimidto.  Vide  Firmaeulum. 

•  FIRMICULARIUS,  Fibula.  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7679  :  Firmici 
torit,  fermaillera,  dicuntur  a  firmaculis. 


quiafirmant  veates  ante  peetus.  Vide  su* 
pra  Firmallius. 

•  nRMIGARANSJdemquiFi(ie2ù,  sub- 
ditus.vassallus,  qui  iidem  suam  domino 
obstrinxit.  Obarta  prò  hominibus  de 
Stagello  ann.  1881.  in  Reg.  69.  Gbartopb. 
reg.  cb.  174  :  Bemardus  et  uxor  ejus  et 
infantes  eorum.  et  omnis  posterità^  ipso- 
rum  sint  lealeset  Firmigarantes  ad  sanc- 
tam  Mariam  Crassam  et  ad  ejua  mona- 
chos  omni  tempore  aine  engan.  Vide  supra 
Fidelia  1. 

1.  FIRMITAS,  Securitas  data  alieni, 
Asaeurance,  Seureté,  àv^àXeia.  Annales 
Frane.  Bertin.  ann.  864  :  Quem  pater  e 
veatigio  insequena  sub  Firmitatum  condi- 
tUmem  ad  se  venire  facit,  et  ei  honores 
donat,  Gapitul.  Caroli  G.  tit.  16.  cap.  15: 
Et  ai  adhuc  dubitatia,  et  aliam  Firmila- 
tem  gìueritia,  etc.  Adde  tit.  27.  cap.  8.  8. 
tit.  86.  cap.  ult.  [Charta  ann.  1088.  ex 
Arcbivo  S.  Victoris  Massil.  :  Funditua 
perpetualiter  aubnixa  Firmitate  robora- 
mua,  donamua,  tam  in  favo  quam  in 
alode.  LittersB  ann.  1808.  tom.  1.  Histor. 
Dalpbin.  pag.  208  :  Solvatia...  videlicet 
duo  miUia  librarum  in  annum  preaaen- 
tem,  et  poatea  de  anno  in  cmnum  tria 
miUia  librarum  uaque  ad  plenam  aatia- 
factionem  dictorum  viginti  millium  libra- 
rum,  prout  in  Firmitatibua,  quaa  a  nobia 
habet  super  hoc  dictus  Marchio,  contine- 
tur.  nam  super  iis  Firmitates  validas  a 
Daiphino  et  D.  Johanne  ejua  primogenito 
filiis  nostria  haòemua. 

2.  FIRMITAS,  Factum.  Gapitul.  Caroli 
C.  tit.  21.  cap.  1  :  Quia  neceaae  erat,  ut 
inter  noa  Firmitas  facta  fuiaset  secunaum 
Dei  voluntatem.  Cap.  8  :  In  illa  Firmi- 
tate, quam  ego  cum  patre  suo,,,  feci.  Ita 
tit.  ^.  cap.  7.  tit.  26.  cap.  1:  Chartas 
Firmitaa.  Cbronica  Augustensis  ann. 
1059  :  Seditio  inter  Bainricum  Auguatsa 
Epiacopum  et  Diepoldum  Comitem  prò 
Comitatu  ad  altare  S.  Marisa  per  cartaa 
Firmitatem  tradito.  Firmitatem  facere 
per  chartam,  Leg.  Alemann.  cap.  1.  g  1. 
2.  [M  Vide  Hincmar.  Annal.  ad  ann.  866. 
et  ad  ann.  869.  Pertz.  pag.  471.  iin.  40. 
et  pag.  485.  Un.  15.1 

8.  FIRMITAS,  Privilegium,  emunitaa, 
prseceptum,  quod  scilicet  perpetitam  ob- 
tinet  Firmitatem,  ut  est  apud  Marculfum 
lib.  1.  form.  1.  et  alibi  passim.  Ratber- 
tus  de  Casibus  S.  Galli  cap.  5  :  Bortatua 
eat  eoa,  ut  per  aliquem  fidum  hominem 
eandem  Firmitatia  cartam  domno  Impe- 
ratori dirigerent,  Supra,  emunitatia  praa- 
ceptum  dlcitur.  Adde  cap.  8.  Tbeodorus 
Campedonensis  de  S.  Magno  cap.  25: 
Dedit  ei  totum  ipaum  aaltum  cum  marcha 
FirmitcUia,  qusa  in  epiatola  aua  fecit  cona- 
cribi.  Et  mox  :  Et  ne  quiéquam  ex  auccea- 
aoribua  ejua  tanti  obaiateret  boni,  feeit 
conacribi  auaa  Firmitatia  epiatolam,  etc. 
Walafridus  Strabus  de  Vita  S.  Galli  cap. 
21  :  Jussit  fieri  conscriptionem  FirmUatxs, 
etc.  Epistola  Firmitatis,  in  Lege  Ale- 
man,  tit.  2.  Occurrit  passim  in  Lege 
Longob.  lib.  8.  tit.  8.  S  2.  [<»  Ludov,  Pii 
81.1  apud  Aimoin.  lib.  4.  Hist.  Frane, 
cap.  tó.  Babolenum  in  Vita  S.  Germani 
Abb.  Mart.  n.  8.  Aribonem  in  Vita  S. 
Cerbi niani  cap.  29.  etc. 

4.  FIRMITAS,  Munitio,  Oastrum  undi- 
que  flrmatum  seu  clausum  :  Fermeté,  in 
Consuetud.  Calvimontensi  art.  8.  Gloss. 
MS.  Regium  Cod.  1197  :  MunUionea,  Fir- 
mitatea.  Annales  Francorum  Loiselliani 
ann.  776  :  Et  nimia  featinatione  Saxonum 
ccLsaa  aeu  Firmitatea  aubito  introivit.  [Di- 

gloma  Ludovici  VII.  ann.  1146.  tom.  2. 
ali.  Christ.  inter  Instrum.  col.  281  : 
Epiacopua  autem...  nobia  et  aucceaaoribus 
nostria  et  regno  fidelitatem  juravit,  et 


univeraaa  Firmitates  ac  fortalitia  dvitatia 
quotiea  ad  Podium  veniremua  ad  volun- 
tatia  rhoatraa  prteeeptum  ae  redditurum 
nobia  firmavit,  Instrum.  ann.  1215.  apud 
Marten.  tom.  1.  Anecd.  col.  848  :  Ego 
Odo  Dux  Burgundiaa,  notum  fadmua  uni- 
veraia,  quod  ai  Cornea  Nivemenaia  apiÀd 
Chiaoliaa  voluerit  fascere  Firmitatem,  ete. 
Notitla  Anonymi  ann.  circ.  1229.  ex  2*. 
Chartul.  Campani»  apud  D.  Bruaael 
tom.  2.  de  Usu  feud.  pag.  786  :  In  caatro 
Chableiaa  quod  Claatrum  vocatur^  D.  Noe- 
rii  nullam  proraua  habet  juatittam,  nec 
in  muria,  nec  in  foaaatia,  nec  in  tota  Fir- 
mitate.] Occurrit  praBterea  apud  Ethel- 
werdum  lib.  4.  cap.  3.  pag.  8^.  Henri- 
cum  Huntindon.  nb.  8.  pag.  872.  878. 
Adonem  Viennensem  in  Chronico,  Or- 
dericum  Vi  tal.  lib.  9.  pag.  788.  Matth. 
Paris^ag.  58.  65.  Joann.  Brompton. 
pag.  993. 1089.  in  Chron.  Besuensi  pag. 
556.  in  Historia  Episcopor.  Autisiod. 
cap.  58.  in  Annalib.  Francor.  Bertinianis 
pag.  221.  in  Epist.  61.  ex  Francicis  tom. 
4.  Hist.  Frane,  etc.  Philippus  Mouakea  in 
Henrico  I  : 

LI  ot  tolo  par  sa  gierra 
Et  ses  eastiaiu  et  aes  dtés, 
Et  ses  bonrs  et  ses  Fermetes. 

Idem  in  Chilperico  : 

Gastlaos  salsi,  cités, 
Bonn  et  'vìles,  et  Femetes. 

Le  Roman  d'Alexandre  MS.  : 

Onques  De  pot  garir  Ghastiaus  ne  Fermetes. 

Infra  : 

G'est  une  Fermeté,  qui  moult  est  redoatée. 

Le  Roman  de  Garin  MS.  : 
Rkhes  est  11  sLres,  qui  a  tei  Fermeté. 

Alibi  : 

DoDJOD,  ne  marche,  recet,  ùe  Fenoefé. 

Le  Roman  d'Aubery  MS.  : 

Tant  vos  donral  chastiaz  et  Fermetes, 
De  mon  Royàume  serés  Sires  clames. 

Le  Roman  de  Gay  don  MS.  : 

Et  dls  ehastiaux  et  autant  Fermetes. 

Le  Roman  d'Amile  et  d'Amy  MS.  : 

Et  saisirois  toutes  tos  Fermetes. 

Hinc  diminutivum  Ferté,  quo  nomine 
donantur  etiamnum  comnlura  in  Gallia 
castra.  Le  Roman  de  GuiUaume  au  court- 
nez  MS.  : 

Por  Tamor  Diea  qui  oncques  ne  menti, 
Guillaume  prist  Orenge,  la  tor  et  la  Herté. 

Le  Roman  de  Garin  : 

Le  Siege  a  mia  entiron  la  Ferté. 

Le  Roman  d'Aubery  : 

le  vons  eroistrai  forment  tos  herìtex. 
De  deux  ehastianz,  et  de  quatre  Fertes. 

^  FiBMiTAS,  Urbis  vel  castri  ambitus, 
vulgo  Enceinte,  Fermeture,  in  Cb.  ann. 
1460.  ex  Chartul.  Latiniac.  fol.  75. 

5.  FIRMITAS,  Exactio  in  rebus  véna- 
libus  Joann.  Hocsemius  in  Episò.  Leod. 
lib.  1.  cap.  15  :  Fuit  autem  forma  con- 
cordirn,  quod  quoad  18.  annoa  tunc  futu" 
roa  de  aola  cerevisia  Firtnitaa  levaretur, 
ete,  Adde  cap.  26.  lib.  2.  cap.  18.  pag.  898. 
La  Ferme  de  la  biere.  [Cnron.  Cornelii 
Zantfliet  apud  Marten.  tom.  5.  Ampliss. 
CoUect.  col.  198  :  Statuere  intendebant 
Firmitatem  auper  vino  et  aate,  etc.  Sed 
quoniam  hoc  per  omnea  erat  abjuratum, 
dispenaatio  a  aede  Apostolica  impetratur, 
et  per  quinquennium  Firmitela  levari 
permiaaa  eat.] 


510 


Fm 


FIS 


FIS 


0  Fermeté,  eodem  significata .  in  Gbarta 
ann.  1287.  tom.  2.  Hist.  Leod.  pag.  898  : 
Du  discord  de  la  Fermeté;  que  la  Fer- 
mete  cesse  doresnavant  dedans  la  cUé  de 
Liege. 

1  FiRMiTATis  ÀRGHA,  Ferro  munita, 
arcui  a  ferrata,  nostris  Coffre  fort.  Lit- 
tersB  Johannis  Reg.  Frane,  ann.  1860. 
tom.  8.  Ordinat.  pag.  479  :  Nisi  reperta 
fuerit  dieta  res  in  scrinio  vel  archa  Fir- 
tnitatiSf  de  quibus  clavem  deferat  domi^ 
nus  vel  domina  domus, 

'^  6.  FIRMITAS,  Fides  sacramento  fir- 
mata. Gapitul.  Caroli  0.  tit.  82.  apud 
Baiuz.  tom.  2.  Capitul.  col.  146  :  Firmi- 
tas  auiem  quam  a  pradictis  hominibus 
missi  nostri  debent  recipere,  ieta  est  ;  De 
isia  die  inante  Karoli,  Hludouvici  impe- 
ratoris  filii,  regnum  illi  non  forconsilii^ 
neque  xoerribo.  Sic  me  Deus  adiuvet  et 
istsB  sanctss  reliquias.  [^^  Vide  Firmitas, 
1.  et  2.1 

1  FIRMITUDO,  Arx,  castrum  munltio- 
nious  vallatum.  Gonfoederatio  Inter  Go- 
mit.  Flandr.  et  Gomit.  Hannonì»  ann. 
1176.  apud  Marten.  tom.  1.  Anecd.  col. 
586  :  In  confinio  etiam  terrarum  nostro- 
rum  quod  vulgo  marcha  dicitur,  non  de- 
bemus,  nec  possumus  alias  construere 
Firmitudines,  quam  illtu  quss  modo  ibi 
sunt.  Vide  Firmitas  4. 

o  FIRMONORUM.  Libert.  loci  de  Viri- 
difolio  ann.  1869.  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  278.  art.  7  :  Q%m  quidem  ne- 
mora  atque  devesias  ab  omni  explecta 
offtciariarum  et  Firmonorum  regtorum 
quorumcumque  exhimimus.  Ubi  emen- 
dandum  opinor,  Forestariorum.  Vide 
infra  Firraneum, 

0  FIRMUH.  Querceus  cortex.  Gbarta 
Tb.  comit.  Pertic.  ann.  1214.  in  Reg. 
forest.  comltat.'  Alencon.  ex  Gam.  Gom- 
put.  Paris.'  fol.  55.  v«:  De  arboribus  quas 
m  usu  nostro  capimus,  non  habent  copeU 
los  nec  eemundas  :  de  omnibus  arboribus, 
auas  damus  et  capimus  ad  nostros  usua, 
Firmum,  quod  dicitur  Galice  tans,  dictus 
Gervasius  et  dicti  ejue  hssredes  habent. 

1  FIRMURA,  Sera,  clausura.  Liber  ni- 
ger  Scaccarii  pag.  867  :  Et  in  tali  Fir^ 
mura,  quod  qùitibet  eorum  hObeaU  clavem 
suam  et  diversam. 

«  Fennetéy  eodem  sensu,  in  Lit.  re- 
miss, aìin.  1408.  ex  ^^g.  158.  Ghartopb. 
reg.  eh.  225:  Et  ce  fait,  alereni  à  un 
ventaile  dudit  vivier,  et  là  l'un  d*eulx 
rompi  la  Fermeté  dudit  ventaile,  etc.  Vide 
Firmare  6. 

«  FIROSELLDH,  Filum  sericum  cras* 
si  US,  Gali.  Filoselle.  Stat.  Asta  ubi  de 
Intrat.  portar.  :  Firoséllum  de  seta  solvat 
prò  qiXalibet  libra  ponderis  lib.  v.  Vide 
supra  Filladisserium, 

•  FIRRANEUM.  Gbarta  GaroM  II.  reg. 
Sicil.  ann.  ISdS.  apud  Murator.  tom.  8. 
Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  216  :  Decimas 
de...  armentis  Jumentorum,  bubalorum, 
vaccarum,  aregibus  ovium  et  porcorum, 
pecunia  Aaantise,  Firraneorum,  etc.  Ubi 
▼ir  eruditus  legendum  opinatur  Foresta- 
rum,  ut  infra.  Vide  supra  Firmonorum. 

FIRSTFALLI,  Gulminis  ruina,  ex  Sa- 
xon.  et  Germ.  first,  laquear,  tigillum, 
festum,  culmen,  et  fai  1  ruina.  Lex  Ba- 
Juvar.  tu.  9.  cap.  8  :  Si  quis  desertaverit, 
aut  culmen  ejecerit,...  aut  inamdio  tradi- 
derit  uniuacujusque,  quod  First  falli  dì- 
cunt,  etc.  Habetur  prsBterea  cap.  4.  §  5. 
Firsfalli  praBfert  Editio  Heroldi  cap. 
13.  13. 

FIRSTSUL,  Golumna,  qua  domus  cul- 
men sustentatur,  ex  German.  et  Saxon. 
first,  culmen,  et  sul,  vel  s  y  1 ,  co- 
lumna.  Lex  Bajwar.  tit.  9.  cap.  6  :  Si 


quis  eam  columnam,  a  qua  culmen  eus- 
tentatur.  quam  Firstsul  vocant. 

FIRTAU,  Mensura  annonaria  In  Mo- 
rinensi  seu  Bononiensi  et  Flandrensi 
tractu.  Ghronicon  Andrense  pag.  861  : 
Terram...  sub  firma  manu  deditper  duae 
Firtalas  frumenti,  et  quinque  FirtaUu 
avenes.  Occurrit  ibi  non  semel  pag.  862. 
866.  870. 872.  896. 897. 405.  etc.  et  in  Gbarta 
Baldulni  Gomitis  Fland.  ann.  1056.  in 
Tabul.  S.  Bertini.  Vide  Ferto. 

FIRTHE,  seu  potius  Fyrht,  vox  Saxo- 
nica.  prò  terriculamento,  phantasmate, 
spectro.  Somnero,  f  y  r  b  t  o,  est  stupor, 
borror.  Leges  Kanutl  Regis  cap.  27. 
apud  Bromptonum:  Gentilittu  est,  si  quis 
iaola  colit,..,  aut  in  sorte  vel  in  Firthe, 
(leg.  Fyrth)  vel  in  similibus  fantasiis  vel 
prmstigiaturis  aliquid  agat,  [^^  Le^es 
Ganut.  secular.  cap.  5.  ubi  Scbmldt. 
faculas  ver  tit,  quasi  esset  F  y  r  s  t  e .] 

FIRTHUNGA,  vel  Fyrthunga,  Expe- 
di tio,  seu  profectio  militaris  :  eocpediUo- 
nis  apparatus,  in  Legibus  Kanutl  Reg. 
cap.  81.  Edit.  Brompton.JSxpedt^tc),  nude 
in  cap.  82.  l<>oLeg.  Ganut.  secul.  cap.  10.1 

nRTO.  Vide  Ferto. 

1  FISANA,  est  Aqua  ordei,  in  Gloss.  S. 
Andre»  Avenion.  xiii.  ssec.  exarato  ;  prò 
Ptisana.  nostris  Ptisane. 

«  nsdà.  Vide  infra  Fiata. 

1  FISGALATUS,  Nomen  offici!  in  supe- 
riori iustitia,  Procuratoris  scilicet  fisci. 
Goncilium  Limanum  I.  ann.  1582.  tom. 
4.  Goncil.  Hispan.  pag.  244.  :  Officia  No- 
tariatus  aut  Ftscalatus  neque  vendantur 
neque  locentur,  sed  hominibu»  probis  at- 
9U6  industriia  gratis  ab  Episcopo  confe- 
rantur. 

FISCALIA,  Annone,  tributa,  quse  fisco 
inferuntur.  Julius  Africanus  lib.  5.  Hist. 
Apost.  pag.  64  :  Nam  dum  custodiuntur, 
fiires  insidiantur,  dum  solvunt  Fiscalia, 
dum  asdificant  promptuaria,  etc.  S.  Am- 
brosius  in  Ep.  ad  Romanos  cap.  18  :  Ideo 
dicit  tributa  prssstari,  vel  gu»  dicuntur 
Fiscalia,  ut  subjeetionem  prsBstent.  Scho- 
Uastes  Juliani  Antecess.  cap.  72:  Quando 
is,  qui  nihil  possidet,  Fiscalia  dare  cogi- 
tur.  Ita  usurpat  leg.  8.  G.  de  Episcop. 
\1,  8.)  et  leg.  7.  God.  Tb.  de  Annona. 
11, 1.)  Fisccde  onus,  Pensitatio  Fiscalis, 
in  leg.  17.  12.  eod.  tit.  God.  Tbeod.  Bulla 
GsBlestini  V.  PP.  apud  Ugbellum  tom. 

1.  Ital.  sacr.  pag.  429  :  Ab  omnibus  et 
singulis  Fiscaltbus,  mutui$,  et  collectis, 
epcaetionibus,  et  functionthus,  etc.  Adde 
pag.  480.  [Tabularium  S.  Jobannis  de  la 
Pena  lib.  Gotb.  fol.  18.  apud  Moret.  lib. 

2.  Antiquit.  Navarr»  pag.  489  :  Quia  non 
solum  ego  sed  et  pater  meus  et  aviÀS  meus 
et  omnes  Reges  liberi  et  absque  Fiscalia 
fuerunt,  tam  de  Christianis  quam  etiam 
de  paganie.  Et  quia  libertas  nostra  anti- 
qiut  est.  Hispanis  Fiscalia,  Exaccion  del 
/wcqj 

1  FlSCAUON,  TÒ  BaaiXixóv.  Qloss.  Lat.  * 
GrsBc.  Vide  Fiscus» 

FISCALIS,  Fiscalinus,  Fisglinus,  etc. 
Vide  Fiscus. 

1  FISGATIO.  Fictio,  illusio.  Gbronicon 
SicilisB  ad  ann.  1825.  apud  Marten.  tom. 
8.  Anecd.  col.  92:  O  infiala  scientia,  qua 
veteres  verbo  resolutorio  quasi  sopkismati 
logicali  in  Fiscationem  prmdictàm  ex  ma- 
nifestis  falsis  medio  inepto  Uesit.  Lubens 
legerim  Fuscationem  a  Fuscare,  Tene- 
brosum  facere. 

^  FISGATUM,  f.  Series  palorum  terris 
continendis  vel  caplendìs  piscibus  infi- 
xorum,ut  supra  Ftchìa.  Gbarta  ann.  922. 
apud  Murator.  tom.  6.  Antiq.  Ital.  med. 
sevi  col.  826  :  Cum  planUnebus,  ripis,  rU" 
pinis,  molendinis,  piscationibus,  Fiscatis, 
reddibitionibus,  etc.  Vide  infra  Fixura  1.  I 


1  FISGATUS,  prò  Viscatue.  Garmen  de 
varia  Ernest!  Bavarlas  Ducis  fortuna 
lib.  6.  in  Anecdot.  Marten.  tom.  8. 
col.  855: 

Quii  netdat,  Inqoani, 
Qaod  dauso  ragno,  Fitealis  Dedalni  «Ili 
AreteM  Minoa  umeoa  uotnìX  «d  oraa? 

Sic  Ovidius  de  Arte  am.  1.  891.  dixit  : 

Non  aTla  oUUtar  Vlacatla  effogli  alb. 

M  FISGELLULA,  Fiscella,  parvus  fis- 
cus. Gumpoldi  vita  Venceslai  ducis  cap. 
8.  apud  Pertz.  Script,  tom.  4.  pag.  216  : 
Fiecellulas  utriusque  dorso  dependentes 
gravicUs  implens  rctcemis. 

nSCHA.  Vide  Faida. 

^  FISGIA,  9t(ncoc,  ó  ouvi^vopoc,  Fiscus^ 
in  Supplemento  Antiq uaril. 

0  Ita  Gloss.  Lat.  Gr.  at  in  Gastigat.  ad 
utrumque  Glossar.  legitur  :  Germ.  Fisa 
advoccUus,  fisci  òatronus,  ftoxocrvvnvopoc. 
Vide  Salmas.  aa  Hist.  Aug.  pag.  96. 

1  FISGIAGUS,  Idem  quod  FÌseus,  pr»- 
dlum.  Instrum.  ann.  858.  tom.  8.  Spici- 
leg.  Acher.  pag.  148  :  Pro  quantitate  sui 
cUque  diffieuUate  itineris,  quia  longius  ab 
urbe  distabantj  (Ganonici  .fiduenses)  pe- 
nuriam  stspisetme  pati  solebant  cotiaiani 
victus:  ut  quando  penitus  hsu:  ocóasio 
tolleretur,  receptis  eisdem  rebus  atque 
niilitaribus  viris  distributis,i.  Caramanno 
et  Tillido  vilHa,  cum  Fisciaco  ad  se  perti- 
nente, delegavi  in  usus  eorum  in  viciniori 
et  ninguiori  loco  Marctusolium  viUanu 
P  Haud  scio  an  nomen  loci.] 

1  1.  FISGINA,  Instrumentum  piscandi, 
Papiaa.  Vide  Fissina. 

0  2.  FISGINA,  FaisseUe  à  faire  faur* 
mage.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Fisina,  lo  vtLse  da  fare  caseo,  in 
Glossar.  Lat.  Ital.  MS.  Golumeli»,  Fis- 
ceUus, 

FISGLA.  Gloss.  Longob.  S.  Germani 
Paris,  ex  Gloss.  :  Fistula,  vulgo  Fiscla 
dicitur. 

FISGLUH.  Gloss.  Saxon.  cifrici  :  Fìs^ 
cium:  Ele-seoccbe,  ad  verbum, 
oleum  segrotorum.  flsldor.  lib.  20.  Orig. 
cap.  14  :  Fisclum,  quasi  Flsculumt  a  co-' 
landò  oleo  dictum,  vel  quasi  FisceUa  oleù] 

FISGO,  Gulcitra  straminea,  vulgo  Pall- 
iasse. Fr.  Juncta  in  Vita  B.  Margaret» 
de  Gortona  n.  17  :  Tunicas,  Fiscones  et 
cpertoria  lecti.  Gonstitut.  Ora.  Prasdicat. 
dist.  1.  cap.  9  :  Super  stramina  et  5ac- 
cones  Uxneos  dormire  licebit.  Bulla  Inno- 
centil  IV.  PP.  prò  Damlanitis  Barcino- 
nensib.  ann.  1248.  apud  Waddingum  : 
Scapularia  et  mantellum  cum  pellibus,€Le 
aubtilares  cum  pedulibus,  et  utendi  Fie^ 
conibus  fosno  vélpalea  plenis,  et  cervica" 
libus  vohis  licentiam  tmpertimur.  Alia 
ejusdem  Pontlficis  prò  universis  Da- 
mianitis  ann.  1247.  babet  hoc  loco  sac» 
cones  :  Lieet  autem  unicuique  habere  Sac- 
conem  de  palea  vel  de  fosno,  et  cervicai. 
Alia  Urbani  IV.  ann.  1263.  prò  Sororìbus 
Minorum  Monasteril  Humilltatis  B. 
MarisB  Parlsiensis  apud  Ugbellum  :  Li- 
ceat  autem  unicuique  Sacconem  plenum 
habere  de  pcdea,  vel  de  fosno,  vel  stramen, 
€Mt  saltem  fosnum  vel  stipulam  prò  Sac" 
cone,  etc,  At  quod  fisco  et  sacco,  locis 
prsdallatis,  saccus  appellatur  in  Regula 
Templariorum  cap.  70  :  Credimiu  enim 
prorsus  Saccum,  culcitram^  et  cooperto* 
rium  unicuique  sufficere.  Golumell®  vero 
lib.  12.  cap.  48.  Fisco  est  fiscina  Juncea: 
unde  Fisculus,  parvus  fiscus,  eidem 
cao.  49. 

^FISCOGINTUS.  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  God.  reg.  7657  :  Colon,  Prov.  FUcocin- 
tus,  subax. 

1  FISGONUS,  Eadem    notlone,    qua 


FIS 


FIS 


FIS 


511 


lUco,  in  Gonstitut.  Caroli  II.  Beg.  Sici- 
1ì8b:  Pro  quolibet  ledo  integro  asàignando 
per  MagUtroe  juratoa  et  Sajulos...  solva' 
tur  granum  unum.  Lectus  integer  intelli- 
gatur  nuLteratiunif  vel  Fiaconua,  vel  cui' 
citra^quod^quivel  ques  kabeat  linteamina 
.  et  culcitram. 

^  FISCOSA  iNFiRitiTAS,  Ficus,  morbi 
genus.  Mirac.  S.  Flacrii  tom.  6.  Aug.  pag. 
619.  col.  1  :  In  parvo  tempore  omnU  in^ 
'  firmitas  Fiecoea,  auperemtnentia  et  auper- 
fluitcu,  9ine  aliquo  gravamine,  ceciderunt. 
Vide  suora  Ficus, 

1  FISCULUS.  Vide  Fisco  et  in  Fiscus. 

FISCUS.  Papias  :  Fiscus,  saccus  est  pU' 
blicusf  unde  fiscina  et  fiscella,  Hausit  ex 
[^  Isidor.  Orlgin.  lib.  20.  cap.  9.  sect.  7. 
hic  vero  ex]  S.  Auguslino  in  Psalm.  146: 
Fiscus  saccus  est,  unde  et  fiscinss  et  fis- 
cellsB  dicunlur,  Jo.  de  Janua  :  Fiscus,  vel 
bursa  Regis,  ubi  publicus  census  reponitur» 
[Gloss.  Lai.  Gali.  Sangerm.  :  Fiscus^  Sac 
ou  bourse  de  Roy  ou  ven  met  publtques 
cens,  ou  revenues,  ou  fourfaitures*]  Gloss. 
cifrici  :  Fiscus,  vel  saccus  publicus,  big- 
gir  del  Somnerobi-gyr  di,  est  zona. 

Fiscus,  prò  re,  ause  fisci  est,  et  ad  fis- 
cum,  seu  ad  dominium  alicujus  perti- 
net.  [Prseceptum  Pipini  Aquit.  Kegis 
ann.  846.  tom.  2.  Gali.  Gbrist.  inter  Ins- 
trum«  col.  258  :  Quidquid  etiam  de  prss' 
fatis  rebus  MoncLSteni  ius  Fisci  eangere 
poterat,  totum  ei  concedtmus  Monasterio.] 
€k)ncilium  Valentinum  ann.  885.  cap.  10  : 
.  De  Fisds  et  villis,  quas  constai  d(mìinio 
Ecclesia  a  fidelibus  olim  fuisse  contradi' 
tas,  et  nunc  pot estati  sacularium  subditas, 
etc.  [Charta  Caroli  III.  apud  Mabill.  tom. 
8.  Annal.  pa^.  696  :  Regembaldus  Abbas 
innotuit  nobis  qualiter  eadem  et  Fisca 
sibi  pertinentia  sub  Manillone  et  Munde- 
burde  atque  immunitatis  tuitione  proge^ 
nitores  nostri  priscis  temporibus  consti' 
tuissent.  Ciiarta  Bernonis  Episc.  Matis- 
e  con.  ann.  980.  vel  931.  tom.  4.  Gali. 
Cbrist.  inter  Instr.  col.  275  :  Easpetiit  ab 
eo  D,  Aìbericus  Comes  iUustris  ex  rebus 
aliquid  terrenis  subtrahi  S.  Vincentii 
Matiscon,  Fiscum  videlicet  unum  in  pago 
Lugdunensi  cum  adiacente  Ecclesia  Ss. 
Amoris  et  Viatorie.  Codex  MS.  Irminonis 
Abbatis  Sangerman.  fol.  126.  col.  2: 
PerHnet  autem  eadem  terra  per  suggec' 
tionem  ad  Fiscum  Spicarias.J  Ecke&rdua 
Junior  de  Casib.  S.  Galli  cap.  1  :  Non' 
dum  adhuc  iUo  tempore  Suevia  in  Duca' 
tum  erat  redacta  :  sed  Fisco  regio  regula- 
riter  parebat,  sicut  hodie  et  Francia. 
Chronlc.  Reichersperg.  ann.  1088  :  Ad- 
montense  Ccenobium  his  temporibus  firn' 
dawt,.,.  guia  Fiscus  Episcopalis  erat. 

^  Fisci  erant  privilegia;  ex  quibus 
unum  memoratur  in  Charta  ann.  1815. 
ex  Reg.  58.  Chartoph.  reg.  eh.  50:  Ex 
fisci  privilegio  continente  :  Fiscum  posse 
rem  communem  in  solidum  ratione  partis 
sua,  solum  et  in  solidum  vendere. 

T  Fiscus  Regius,  iErarium  Regium. 
Epistola  Henrici  Huntindon.  ann.  1558. 
tom.  8.  Spicileg.  Acher.  pag.  186  :  Magna 
expectaiione  susceptus  (Gilbertus)  cospit 
avaritiss  crimini  deservire,  multa  perqui- 
rens,  pauca  largiens.  Moriens  siquiaem 
nihit  divisit,  et  infinitam  thesauri  copiam 
Rex  Henricus  in  ejus  delicOs  invenit. 
Oeress  etiam  Episcopi  auro  et  argento 
refertss  in  Fiscum  altcUgs  sunt. 

•  Fiscus  Apostoligus,  i£rarium  Ro- 
mani pontiflcis,  in  Stat.  Avenion.  lib.  1. 
rubr.  41.  art.  1.  pag.  119. 

Fiscus  Regius,  Regis  domanlum,  villa 
regia,  pnedium  dominicum.  Capitulare 
de  villis  cap.  8  :  Franci,  autem,  qui  in  FiS' 
cis  aut  villis  nostris  commanent,  etc. 
Adalbertus  Floriac.  in  Hist.  Translat.  S. 


!  Benedicti  num.  2  :  Namque  idem  ager 
Florickcensis  Fiscus  regiue  erat.  Flodoar- 
dus  lib.  1.  Hlst.  Rem.  cap.  20  :  Manens 
juxta  regii  vUlam  Fisci,  quam  Rosetum 
vocant.  Chronicon  S.  Petri  Vivi  pag. 
761  :  Locum  Mauricun,  qui  Fiscus  regalie 
et  capella  Regum  Francorum  est.  Henri- 
cus Huntindon.  lib.  6  :  Normannia  Fis- 
cus regalie  erat.  [Formulse  vett.  Alsatic» 
apud  Eccardum  ad  calcem  Leg.  Sai. 
pag.  286  :  Concessimus  ad  ipsum  titulum 
Fastoralem  curtem  seu  Fiscum  juris 
proprii  et  regalie.]  Occurrit  passim,  in 
Annalibus  Frane.  Metens.  ann.  879.  apud 
Robert,  de  Monte  ann.  1088.  Fulcuinum 
de  Gestis  Abbat.  Lobiens.  cap.  1.  For- 
tunatum  de  Vita  S.  Medardi  cap.  15. 19. 
Baldricum  lib.  2.  Chr.  Camerac.  cap. 
21.  in  Vita  S.  Mauri,  n.  50.  etc. 

T  FiscALBS  Terr^  et  Fiscales  villss 
nude  dicuntur  qus  ad  Regium  doma- 
nium  pertinenti  in  Conventu  apud  An- 
delaum  ann.  587.  sub  Guntramno  Rege, 
tom.  1.  Capitul.  col.  18.  apudMarculfum 
lib.  2.  formul.  52.  et  in  Append.  ad  Mar- 
cam  Hispan.  col.  792. 

Fiscus  Dominicus,  in  Vita  S.  Bathil- 
dis  Reg.  n.  8.  [Prseceptum  Childeberti  I. 
Regis  Fr.  ann.  528.  apud  Marten.  tom. 
1.  Ampliss.  Collect.  col.  4  :  Actum  Ma- 
doalloFisco  Dominico.  Data  xiii.  Calendae 
Februarii  anno  iv.  regni  nostri.  Capitu- 
lare Wormatiense  cap.  S:  Ut  de  rebus 
Ecclesiarum  qua  ab  eie  per  triginta  anno- 
rum  spatium  sine  ulta  interpellatione 
possessa  sunt  testimonia  non  recipiantur, 
sed  eo  modo  contineantur  sicut  res  od 
Fiscum  Dominicum  pertinentes  contineri 
solent.  Et  infra  :  Volumus  ut  omnes  res 
Ecclesiastica  eo  modo  contineantur  sicut 
res  ad  Fiscum  nostrum  pertinentes  conti- 
neri  solent.  Codex  MS.  Irminonis  Abba- 
tis Sangerman.  fol.  55.  col.  2  :  Wine^ 
gaudus  tenebat  de  Fisco  Dominico  campps 
II....  Gondoinus  tenet  de  Fisco  dominico 
jomales  n.J  [**  Guerardo  in  Glossar,  ad 
Polvpt.  Irmlnon.  Fiscus  est:  Prsadium 
majus,  indivisum,  ejusdemque  adminis- 
trationis,  partim  a  domino,  partim  ab 
ipsius  obnoxiis  cultum.  Locos  vide  ibid. 
in  indice.] 

3k  [a  Do  ei  Anassiacum,  Fiscum  meum 
indominicatum,  cum  appendlciis  suis 
et  servis  etancillis.(Donatio  Radulfl  lU, 
regis  BurgundisB,  an.  1011,  mus.  arch. 
dep.  p.  430  »] 

Fisco  Sociare,  Fisco  sodante,  socio, 
cogente,  disculiente  :  FormulsB,  quse  pas- 
sim in  veteribus  Tabulis  occurrunt, 
quibus  res  fisco  publico  adjuncta  aut 
adjungenda  innuitur.  Appendix  Codic. 
Theodos.  Constit.  14  :  FactutcUibus  eorum 
Fisco  nostro  Sociatis.  Const.  19  :  Non 
solum  bona  sua  largilionibus  nostris  jus' 
simus  Sociari,  verum  etiam,  etc.  Fisci 
viribus  Sociare,  adsotiare,  in  eod.  Cod. 
Th.  et  apud  Papianum  tit.  9.  etc.  Vita 
S.  Romarici  MS.  :  Villas  eorum  Fisco 
Sociari  prescepit.  Vita  S.  Isidori  Epis- 
copi Hispaliensis  n.  18:  Ecclesiarum 
pradia,  qua  pater  suus  Fisco  Associave- 
rat.  Ita  vocem  Sociare,  prò  adjunaere, 
usurpai  Edictum  Chlotarii  II.  Regis  in 
Concilio  Parisiensi  V.  cap.  18  :  In  exilio 
dej>ortentur.  et  facultatee  eorum  projÀn' 
quis  haredious  Socientur.  Adde  Capitu- 
lare 2.  ann.  818.  cap.  6.  Vide  leg.  18. 
eod  Cod.  de  Paganis,  etc.  (16, 10.)  Chron. 
Farfense  pag.  655.  etc.  [unde  in  eadem 
formula  interdum  jungere  usurpant. 
Charta  ann.  1018.  in  Append.  ad  Mar- 
cam  Hispan.  col.  995  :  Libras  decem  Fisco 
S.  Petri  jungendas,  etc] 

Sociamte  Fisco.  Charta  47.  inter  Ala- 
man  nicas   Goldasti  :    Qui  cantra  hanc 


donaiionem  a  me  fadam  venire  priB- 
sumpserit.  Sodante  Fisco  multam  repeti' 
tUmem  componat,  id  est,  auri  lib.  2.  Vide 
Chartam  seq.  et  58.  Tradit.  Fuld.  lib.  2. 
cap.  27.  Marculfum  lib.  2.  form.  4.  6.  7. 
11. 18.  52.  etc. 

Socio  Fisco.  Formulae  veteres  cap. 
27.  et  87  :  Una  cum  Socio  Fisco  auri  un' 
cias  tantas,  etc.  Charta  Rodulfi  Archie- 
pisc.  Bituric.  ann.  851.  in  Tabul.  Belli- 
loci:  Si  litem,  calumniam,  sive  aliquid 
oppositionis  facere  voluerit,  cui  litem  in- 
tulerit,  aun  libras  80.  argenti  pondera 
60.  una  cum  Socio  Fisco  ooactus  exsolvat, 
et  quod  male  petit,  vindicare  non  valeat. 
Privilegium  S.  Amandi ,  descriptum 
tom.  2.  SS.  Ord.  S.  Bened.  pa^.  1294  : 
Et  insuper  inferat  vobis  cum  Socio  Fisco 
auri  libras  decem,  etc.  [Charta  Guitonis 
prò  Monasterio  S.  Hilarii  de  Nobiliaco 
apud  Stephanotium  tom.  8.  Antiguit. 
Plctav.  MBS.  pag.  275  :  Qui  cantra  nane 
epistolam  aliqua  maligna  cupiditate  duc' 
tue  calumniam  aut  repetittonem  gene' 
rare....  conaverit,  inferat  partibus  ìionas- 
terii  et  Socio  Fisco  solidos  d.  componat.] 

Cum  Consocio  Fisco.  Primum  Testa- 
mentum  Widradi  Abbat.  Flaviniac.  : 
Una  cum  Consocio  Fisco  auri  libras  80. 
araento  pendere  quingenta  coactue  eX' 
sohat. 

Cogente  Fisco.  Charta  Rodulfi  Archi- 
episc.  ann.  858.  in  Tabul.  Bellilocensi  : 
Deinde  Coaente  Fisco  auri  libras  15.  ar' 
aenti  pondera  80.  coactus  exsolvca.  Vide 
Chartam  Alam.  81.  apud  Goldastum, 
Baldricum  lib.  1.  Chron.  Camerac.  cap. 
27.  Tradit.  Fuld.  lib.  2.  trad.  88.  39.  etc. 

DiscuTiENTB  Fisco.  [Formulae  veteres 
apud  Baluzium  tom.  2.  Capitul.  col. 
497:  Fisco  Discutiente  solidos  triginta 
multa  componat.  Ibid.  col.  499  :  Et  ab  hoc 
soHdos  tantas  una  cum  Fisco  Discutienti- 
bus  multa  componat.]  Charta  Alam.  77. 
apud  Goidast.  :  Ad  ipsum  Monasterium 
restitiMt,  et  in  Discutienti  Fisco  multa 
componat,  id  est,  auri  uncias  duas,  etc. 
Aliis  verbis  in  Charta  60  :  Qui  cantra 
ìianc  danationem  venire  tentaverit.  Parti- 
bus  Fisd  multa  componat,  id  est,  auri 
undas  6.  etc. 

1  Fisci  Viribus  Addicatur.  Vetus 
Formula  ejusdem  notionis.  Capitulare 
Caroli  Mag.  cap.  18  :  Si  vero  Laicus  fuC' 
rit  et  honestioris  lod  persona,  medietatem 
facultatum  suarum  amittat  Fisci  Viribus 
profuturam.  Capitulare  Ludovici  Pii 
ann.  826.  cap.  6  :  Quod  si  fecerit,  domue 
illius  Fisd  Viribus  addicatur.  Quod  non 
semel  in  iisdem  Capitularibus  occurrit. 

T  Fisci  Cellarium.  Praeceptum  Chil- 
perici  ann.  716.  apud  Mabill.  Diplom. 
pag.  485  :  Dum  et  ante  hus  annis  proavus 
noster  Dagobercthus  quondam  Rexsolidus 
cento  exemtis  de  Massilia  dvitate  sicut  ad 
Cellario  Fisce  potuerant  esse  exactati,  ad 
Basileca  peculiaris  patroni  nostri  dcmni 
Dionysii,  etc, 

Fiscus.  Feudum,  beneficium,  praesertlm 
vetustioribus  Scrìptoribus  :  quia  in  pri- 
msBva  feudorum  institutione  Principes 
terras  fiscales,  seu  patrimonlales  Fideli' 
bus  suis  seu  subaitis  concedebant  in 
beneficium  et  feudum,  idque  ad  vitam. 
Unde  fisci  nomen  retinebant,  quia  non  ' 
omnino  alienata  erant,  sed  censebantur 
semper  esse  de  dominio  donatoris  ac 
feofatoris.  Unde  non  desunt,  qui  voce 
feudum  confectam  ex  fiscus  putant  :  ita 
ut  cum  nostri  /ie«c  prò  fisco  dicerent, 
vocem  fiesc,  in  fief  verterint,  unde  post- 
modum  feudum  formarint.  Vetus  Lapis 
in  Ecclesia  S.  Germani  Pratensis  Pari- 
siis  :  Hic  pausante  sancto  Germano,  in 
die  translatianis,  dedit  ei  Rex  Pipinus 


512 


FIS 


FIS 


FIS 


Fiscum  Palatiolum  cum  avpenditiis  suis 
omnibus.  Annales  Frane.  Metenses  ann. 
847  :  Deditqi^  ilU  Comitatus  et  Fiscos 
plurimos.  Àdde  ann.  885.  887.  Baldricus 
Noviom.  Ilb.  2.  cap.  85  :  Iptum  locum  in 
FÌ9C0  tenebat.  Oraericus  Vital.  lib.  10  : 
PleriqueFrancorumy  qui  bini9cogebantur 
dominis  obseeundare,  prò  Fiscis,  quibua 
alrunde  locupletati  sub  utriusque  Regis 
turgebant  aitione,  etc.  Vetus  Charta 
apud  Marcam  in  Hìst.  Benebarn.  lib.  4. 
cap.  11.  num.  1  :  Dedit  ei  in  Fiscum  et 
filiis  suis,  et  susB  progeniei  12.  conductus, 
etc.  Tabularium  Dolensis  Monasteri]  in 
Biturigib.  :  Concedimus  etiam,  ut  qui' 
cunque  ex  nostris  casatis  vel  feodalispar- 
tem  aliquam  sui  Fisci  sive  casamenti, 
quod  a  nobis  habet,  dare  voluerit,  libere 
hoc  agere  possit,  etc.  Tabular.  S.  Sulpitii 
Bituricensis  circa  ann.  1000:  Quod  si 
forte  evenerit,  quod  ipse  vel  hseredes  ejus, 
quod  absity  defecerint,  omnis  Fiscum  rever- 
tetur  in  proprium  S,  Sulpitii.  Epistola 
397.  ex  iis,  quse  habentur  tom.  4.  Hist. 
Francor.  :  Jamquod  regise  dignUatis,  et 
de  Fisco  Reais  Francorum  est,  Regis  An^ 
glorum  feuaum  impudenter  esse  asserunt, 
Adde  Monacbum  Sangallensem  lib.  1. 
cap.  14.  16.  Fulbertum  Carnot.  Epist. 
96.  Odonem  de  Miracul.  S.  Mauri  Àbb. 
cap.  4.  Diplom.  Belg.  lib.  1.  cap.  8.  Pro- 
bat.  Hist.  Guinensis  pag.  45.  47.  Prob. 
Hist.  Monmorenc.  pag.  67.  etc. 

1  Fiscus  Saoerdotii,  sive  Presbutera- 
tus,  Domus  cum  certa  agri  portione, 

auam  assignare  solebant  in  JScclesise 
otem  ipsius  fundatores,  quamque  ab 
omnibus  oneribus  faciebant  immunem. 
Hoc  etiam  nomine  intelligenda  jura 
Sacerdotalia,  Gali.  Droits  Curiaux,  qusB 
iUi  fundatores  et  Domini  feudales  aut 
sibi  diu  retinuere,  aut  aliquando  ipsi 
Presbytero  deservienti  concesserunt. 
Ejusmodi  sunt  oblationes,  et  ea  quae 
persolvi  solent  prò  baptismis,  exeguiis 
defunctorum,  imo  et  prò  poenitentiis  et 
manwxttrectationibuSfid  est  forte,  matri- 
moniis.  Tabularium  Vosiense  fol.  8: 
Concesserunt  Deo  et  S»  Petro  Vosiensi 
omnem  Fiscum  Sckcerdotii  ex  eadem  Ec" 
desia,  ex  baptisteriis  scilicet,  ex  posniten- 
tiis,  ex  manuattrectationibus,  et  ex  omni" 
bus  quss  ad  Fiscum  Sacerdotii  pertinent, 
promiseruntque  se  nihil  omnino  qusssitu- 
ros  ex  omnibus  prmter  quartam  partem 
sepultursB.  Tabularium  Àngeriacense  fol. 
60  :  Ego  Elias  Rufus  concedo  Deo,»„  in 
prmsentia  D.  Odonis  Abbatis  Ecclesiam 
Oixiaci,  et  Fiscum  Presbyteratus,  et  cerne- 
tenum,  etc.  Vide  Feudum  Presbyterale. 

Apud  Marculfum  lib.  1.  form.  2.  Fiscus 
opQonitur  proprietali  :  Ergo  dum  et  ille 
Èpiscopusy  aut  Abbas,  aut  inluster  vir 
Monasterium  in  honore  ili%^s,  in  pago  ilio, 
aut  super  Proprietate,  aut  super  Fisco, 
noscitur  asdificasse,  etc.  Quod  quldem 
aliis  verbis  exprimitur  in  form.  12.  et 
88  :  Villas  illas,  sitas  in  paqo  ilio,  quas 
de  munere  regio,  aut  de  aloae  parentum, 
vel  undecumque  ad  prassens  tenere  vide 
tur.  Ubi  villi  de  munere  regio  possesssB, 
sunt /!sci  beneficia,  feuda:  aloaes  autem 
parentum,  ìpsa  proprietas. 

^ar  Et  quidem  bona  fiscalia  generatim 
vocabant  beneficia  quae  a  Rege  vel  Prin- 
cipibus,  aut  etiam  ab  Ecclesiis.  certis 
sub  conditionibus  ad  vitam  dabantur. 
Hsec  a  propriis  seu  patrimonialibus 
belle  distinguntur  in  Charta  ann.  1510. 
apud  Rymer.  tom.  13.  pag.  285:  Sub 
obligatione  omnium  bonorum  nostrorum 
Patrimonialium  et  Fiscalium.  Et  paulo 
post  :  Sub  obligatione  et  ypotheca  omnium 
honorum  nostrorum  et  prmfatss  serenisi 
simm  Reginss  Castells^  filiss  nostrsR  Pra- 


sentium  et  Futurorum,  Ubi  bona  prsssen^ 
tia  sunt  patrimonialia,  futura  vero  fisca- 
lia. Vide  Notas  Bignonii  ad  Marculfum. 

•  In  Fisco  Habere,  id  est,  Titulo 
benefici!  possidere.  Testam.  Guill.  dom. 
Montispessul.  ann.  1114.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  891  :  Decano  au- 
tem de  Poscheriis  et  posteritaH  sues  dimitto 
et  dono  totum  %llud,quod  habeo  in  Fisco, 
et  castellaniam  de  spoluca,  et  castellum 
novum,  et  castellaniam  de  Melgorio,  et 
totum  alium  Fiscum,  quem  habeo  de 
comite  Melgoriensi,  ubicumque  sit, 

Infisgàre,  Idem  quod  Inbene/iciare, 
Praedium  in  fiscum,  vel  beneficium  aut 
feudum  alieni  conferre.  Flodoardus  lib. 

1.  Hist.  Remens.  cap.  26  :  Angilrannus... 
traditionis  huius  ignarus,  a  Re^e  Vende' 
ram  sibi  potulat  dari.  Quod  ubi  Rex  an^ 
nuisset,  audiens  domnus  Rincmarus  Prss- 
sul,  qui  sedem  tenebat  EcclesisB  RemensiSf 
hanc  Infiscari  villam,  etc,  Baldricus  lib. 

2.  Hist.  Camerac.  cap.  18  :  Quod  (Monas- 
terium) postquam  viris  militaribus  Infis- 
catur,  prò  imminutione  rerum,  ad  rarità- 
tem  fratrum  redigitur.  Vita  S.  Theodo- 
rici  ÌElemensis  num.  18  :  Is  audiens  villam 
Infiscari  jure  proprietatis,  qum  ejus  Eccle- 
sisB  subjecta  dono  regali  dinoscebatur, 

1  F1SGA.LITER  Tenere,  Idem  quod 
Feodaliter,  Uire  fisci  sen  feudi  possidere, 
passim  in  Tabular.  Savigniac.  et  apud 
Stephanotium  tom.  7.  Fragm.  Hist.  MSS. 

^  Cbarta  ann.  1116.  apud  Menag.  in 
Hist.  Sabol.  pag.  51  :  Quidam  homines 
sui  per  suceesswnem  ab  antecessoribus 
Berùsi  jure  hssreditario  Fiscaliter  tane^ 
bant. 

^  FiSGALis  PcENA,  Mulcta,  qu8B  ad 
fiscum  pertinet.  Pariag.  inter  reg.  et 
episc.  Gaturc.  ann.  im^.  in  Reg.  59. 
Chartoph.  reg.  621  :  Incursus  hmresum, 
forefacturss,  commissa,  posnss  Fiscales  et 
publicationes  bonorum....  ad  nos  et  epis- 
eopum  communiter  pertinebunt. 

1  Fisci  Officium,  Idem  quod  alibi 
fisci  ServUium  dicitur^  quod  scilicet  a 
flscalinis  seu  qui  fisco  aut  prsadio  deser- 
viebant,  debebatur.  Gapitui.  lib.  6.  cap. 
108  :  Et  ipse  Officio  Fisci  servire  cogatur, 
Ibid.  cap.  99  :  Aut  ipse  in  Servitù)  Fisco 
nostro  serviturus  semper  societur, 

1  Fiscale  Servitium,  prò  ipsis  servis 
flscalibus  usurpari  videtur  in  Epist.  Sil- 
vestri PP.  II.  ann.  1002.  in  Append.  ad 
Marcam  Hispan.  col.  959  :  Et  %n  Comi' 
tatù  prasdicto  Empuriense  ipsum  alaudem 
quem  dicunt  Uliano  cum  terminis  et  adja- 
centiis  suis  et  cum  Servitio  FisaUe,  et 
Ecclesias  quss  ibi  sunt  fundatss,  etc. 

FiscALiNi,  qui  Fisco,  seu  prsBdio  Prin- 
cipis  deserviebant,  erantque  ei  quodam- 
modo  addicti.  Gloss.  Saxon.  post  Leges 
Henrici  I.  :  Fiscalinus,  villanus.  Ita  nas- 
sim  acdpitur  in  Gapit.  ad  Legem  sali- 
cam  §  12.  in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit.  82. 

L6.  r«  Gar.  M.  25.1  in  Gapitul.  Caroli 
[.  lib.  8.  cap.  26.  in  Oapitulari  5.  eiusdem 
Garoli  M.  ann.  808.  cap.  15.  in  Gapitul. 
Garoli  G.  tit.  89.  cap.  8.  etc.  ubi  cum  co- 
lonis  fere  semper  junguntur,  atque 
etiam  Servis  Fiscalinis,  in  Lege  Longob. 
lib.  1.  tit.  9.  i  80.  r<»  Lud.  P.  10.]  LitU 
sequiparantur  in  lib.  3.  tit.  20.  In  Gapi- 
tul. Garoli  M.  lib.  3.  cap.  16  :  De  liberis 
hominibus  uxores  Fiscalincts  regias  haben- 
tibus.  Acta  Episcopor.  Genoman.  pag. 
297  :  Curiam  antecessorum  Episcoporum, 
quam  Colonias  vocant,  Fiscalinorum  ad- 
modumplenam,...  dedit  Fulconi  Andega' 
vorum  Gomiti.  Adde  Aimoinum  lib.  8. 
Hist.  cap.  56.  etRhenanum  lib.  2.  Rerum 
German.  pag.  94. 

^ST  Sed  ut  accuratior  habeatur  de 
Fiscalinis  notio,  eos  in  duas  classes 


distinguendosarbitror  ;  nec  enim  eorum 
omnium  eadem  fuit  conditio.  Alii  servi 
erant  proprie  dicti,  utpote  qui  nullo 
Liberorum  iure  nullaque  prerogativa 
gauderent.  Hi  passim  in  Gapitularibus 
Regum    Frane,    ut  observare    cuique 

?romtum  est,  Servi  Fieealee  appellantur. 
ales  reipsa  exstitisse  multa  probant, 
ac  1*.  quidem  iibertate  caruisse  diserte 
dicitur  in  Gapitul.  8.  Dagoberti  tit  6: 
Si  minores  persones  swtU  ques  se  inlic^ia 
conjunctione  poUuerunt,  careant  libera 
tate,  Servis  FiscaUbus  adgregentur.  Et 
in  Gapitul.  1.  Garoli  M.  cap.  4:  Et  ut 
nemo  fugitivos  Fiscales  suos,  qui  se  in^^ 
juste  et  cum  fraude  liberos  dicunt,  celare 
ncque  abstrahere  cum  perjurio  vel  aUo 
ingenio  prtssumat.  2*  Si  quid  peccant, 
leti  bus  vapulant  ;  qu»  servorum  pcena 
est.  Gapitul.  ann.  829.  tit.  2  :  Si  vero 
servi  eccleeiaetici  aut  Fiscalini  nostrv  aut 
Comitum  aut  vassaUorum  nostrorum  hoc 
facete  prsMumpserint  (denarium  merum 
rej  icore)  sexaginta  ictibus  vapuiani.  d*. 
Si  quando  liberi  tiomines  uxores  fisca- 
linas,  aut  feminaa  libera  homines  fisca- 
iinos  ducerent,  lege  cautum  erat,  adeo 
de  servitute  flscalinorum  constabat,  ne 
il  qui  ducebant,  ob  ejusmodi  conjanc- 
tionem ,  Liberorum  j  uri  bus  caderent. 
Gapitul.  2.  Garoli  M.  cap.  22  :  De  Uberis 
hominibus  qui  uxores  Ftscalinas,  et  femi- 
nis  liberis  quss  homines  similiter  FieeaU' 
noe  regios  aecipiunt,  ut  rum  de  hssredittUe 
parentum,  vel  de  causa  sua  qussrenda^ 
nec  de  testimonio  prò  hoc  re  abidantur, 
4*.  Ipsa  distinctio  exprimi  videtur  In 
Gapitul.  de  Villis  cap.  52:  Volumus  ut 
de  Fiscalibus,  vel  servts  nostris,  sive  inge^ 
nuis,  qui  per  fiscos  aut  villas  nostreis 
commanent.  Et  in  Gapitul.  5.  Garoli  M. 
cap.  15  :  Ut  homines  FìscMni  sive  coloni^ 
aut  servi^  etc» 

WSr  Alti  vero,  quos  fiscaUnos  vel  eelo- 
nos  in  Gapitularibus  nude  vocatos  sa- 
pissime  reperies,  feudatari!,  vassalli, 
tenentes,  homines  fisci  erant,  qui  etiam, 
cum  ad  fiscum  regium  pertinebant, 
homines  regii  dicebantur.  Gapitul.  4. 
Garoli  M.  cap.  21  :  Homo  regius,  id  est, 
Fiscalinus ,  etc,  Joachimus  Vadianas 
lib.  2.  de  GoUegiis,  etc.  pag.  75  :  Ex  pu- 
blicis  autem  servis  Reg%i  seu  Fiscalini 
dicti  nostris  quorum  vectigal  et  usuf^ruc- 
tus  ad  fiscum  pertinebat.  Horum  longe 
melior  conditio  ;  alios  quippe  servos  loi 
subditos  terrasque  possldebant  jure 
proprietatis  :  si  quidem  ex  Lege  wisi- 
gothorum  lib.  5.  art.  16.  ipsis  concessa 
est  licentia  et  mancipia  et  terras  ven- 
dendi,  modo  consenns  fiscalinis.  Sed 
latius  exinde  patuit  hac  licentia,  ut 
liquet  ex  Gharta  Garoli  III.  Regis  Frane, 
prò  Monasterio  Gompendiensi  in  Tabu* 
lario  ejusdem  :  De  fiscis  quoque  nostris 
donavimus  lieentiam  ;  ut  si  quis  Fiscali" 
nus  de  aiode  suo  voluerit  tradere  vel  iwn- 
dere,  vel  ad  S.  locum,  vel  illius  loci  Cano- 
nids,  ut  liberam  potestalem  id  faciendi 
habeat.  Adde  Beslium  in  Pictav.  pag. 
865.  et  868.  Quodnam  vero  pracipuum 
fuerit  illorum  servitium  discere  licet 
ex  Gapitul.  lib.  5.  cap.  808  :  Pro  nimia 
reclamatione  quss  ad  nos  venit  de  homini- 
bus ecclesiasticis  seu  Fiscalinis,  qui  non 
erant  adfumati  quando  in  Ctnomannico 
pago  fuxmus,  visum  est  nobis  una  eum^ 
consuttu  fidelium  nostrorum  statuere  ut 
quicumque  de  prssdictis  hominibus  quar" 
tam  facti  tenet ,  cum  suis  animaliòus 
seniori  suo  pleniter  unum  diem  cum  suo 
aratro  in  campo  dominico  aret,  et  postea 
nuUum  servitium  ei  manuale  in  ipsa 
hebdomada  a  seniore  suo  requirattir. 
^S^  Notanda  denique  omnino  est  Fis- 


1 

L 


FIS 


FIS 


FIS 


$13 


eatiuorum  distinctio  Inter  equites  et 
pedestreSi  qu»  occurrit  in  Gharta  Lo- 
tharii  Imper.  prò  fUndatione  S.  Stephanl 
Argentin.  ann.  845.  tom.  5.  Gali.  Obrlst. 
Inter  Instrum.  col.  465  :  In  pago  Pm» 
gaudi  Nuningaifilla^  cum  suU  appendi" 

Hi8, mancipitèy  aervis  et  anciUi$t 

C(Aoni8  et  FiacaUciia^  tam  de  eauestre 
quam  pedestre  ordine^  hanno,  etc.  [^  Pie- 
caìinie,  Àlsat.  Diplom.  num.  lOl.j  Unde 
conjicere  licet  Interdum  Fiscalinos 
ad  exercitum  submonitos  et  evocatos 
fuisse,  eosque  prò  uniiiscujusque  condì- 
tione,  aut  equl^  aut  pedibus  serritium 
prsBstaase  domlnis  quorum  erant  Fis- 
cal ini. 

t  F|0iALE8,  prò  Fiacalee,  in  laudata 
Lotharli  Charta.  Ficalee  edidit  Laguille 
In  Hist.  Alsat.  pag.  4. 

FiSGALES,  lidem  qui  Fiscalini,  Capi- 
tulare  de  Villis  cap.  52  :  De  Fteoalibiu 
vel  aervia  nostria,  aive  ingenuia,  qui  per 
fiacoa  aut  villaa  nostraa  eommanent. 

FiSGAiiBS,  lidem  qui  Ftacalim,  in  Ca- 
pitul.  ad  Leg.  Sallcam  ;  sequioribus 
vero  ssBcuIis,  vassalli^  interdum  tenen- 
tea.  qui  hominea  flaci  dicuntur  apud 
Eckeardum  Juniorem  de  Gaslb.  S.  Galli 
eap.  1.  pag.  48.  et  mox  :  Nam  victimaa 
et  eastera^  quaa  libébat  aponte  nolentihua 
dare  Fiacalibua,  vi  quidem  auferebant. 
Tabular.  S.  Dionysii  de  Gapella  in  Bitu- 
rigib.  Gh.  27  :  Ut  quiidquid  omnea  Fiaea- 
tea  mei  eia  dare  voluennt  Afonoc^t,  per» 
petuo  habeant.  Et  Gh.  80  :  Dimiai  omnea 
ìccleaiasy  quaa  hactenua  ego  et  Fiacalea 
mei  injuate  poaaidèbamua  :  ai  vero  Fia» 
calea  mei  facere  noluerint ,  quod  ego 
fadOj  prò  certo  aciant,  qtu)d  ego  non  ero 
eia  ulteriua  nee  teatia,  nec  defenaoTy  nec 
adjutor. 

ÌFisciOiES  POPULJ.  Decretum  Flavii 
Regia  tom.  2.  Gonc.  Hispan.  pag.  504  : 
De  terria  vero  vel  vineiaf  quaa  prò  eodem 
tribìUo  quicumque  aupraaictorum  curam 
publicam  agentiuvy^  vobia  privatia  vel  Fis- 
ealU)ua  Populis  abatulU,  etc.  Ibidem  pag. 
705.  in  Gonfirmatione  ejusdem  Flavii 
prò  Goncil.  Tolet.  XIII.  :  Sancitum  eat, 
ut  omne  tributorum  (1.  tributum)  praate» 
ritorum  annorum  uaque  in  anno  primo 
regni  noatri  quod  in  privatia  aive  in  Fia^ 
calibua  populia  relucet,abaol}itioniaper' 
petuaa  debeat  aanctione  laacari. 

tFiscALis,  nude,  Procurator  fisci. 
Gali.  Procureur  FiaecU.  Gonc.  Mexica- 
num  ann.  1585.  tom.  4.  Gonc.  Hispan. 
pag.  809  :  In  cauaia  in  quibua  ex  officio 
procedunt  poatquam  Fiacalia  teatea  nomi- 
naverjty  caveat  au^ceptor  ut  FiacoUi  aub» 
miniatret  pecuniaa,  quibua  poaait  ieatibua 
ad  fer^dum  teatimonium  venturia  aump- 
tua  praabere  competentea»  idque  in  actia 
redigatur  ;  tempore  vero  quo  expenaaa 
taxabunt,  faciant  aibi  a  Fiacali  rcUionem 
reddi  aumptuum  erogatorum  hujuamodi; 
quoa  etiam  taxent,  et  ex  taxatione,  eoa 
Fiacalia  a  reo  recipiat  auaceptoriqi^.  rea» 
titucu,  Specialius  fiacalia  dicitur  Pro- 
moter, cujus  est  in  Judicio  Inquisitio- 
nis  libellum  accusati  delieta  complec- 
tentem  inquisitori  judici  praesemare. 
testes  producere,  etc.  de  quibus  consu- 
lendi,  qui  de  Inquisì  tione  data  opera 
scripserunt. 

1  FISCALINI  Missi.  Vide  Misai  Fia- 
calea. 

PisGiLiNi,  prò.  Fiacalini,  apud  Bur- 
chardum  Wormaciensem  in  Lege  fami- 
1Ì8B  :  Jua  erit  familias,  ut  de  weregeldo 
Fiagilini  ?u>minia  quinque  libraa  ad  carne- 
ram  reddantur,  et  du^  libraa  et  dimidia 
amieia  ejua  contingflnt.  Occurrit  ibi  se- 
mel ac.  iterum. 

FisoANi,  Fisco  regio  prsQpositi.  Joan. 
m 


Brompton.  pag.  1258  :  Super  quibua  trina 
eonficerentur  acripta^  quorum  unum  apud 
Fiacanoa,  aliud  aub  cuatodia  viri  fide 
digni...  maneret. 

\  FiBGALiTAS,  Dominium.  Acta  SS. 
Julii  tom.  4.  pag.  98.  de  S.  Reginswinde  : 
Ita  dumtaxat  ut  eumdem  locum  noatrm 

Fiacalitatia  aubicem manu  aemper  pò» 

teatativa  poasideaa. 

^  FisGALis  PoBTA,  Autissiodori  ap- 
pellari  videtur  illa,  ad  quam  vecu* 
galla,  qu8s  fisci  regii  sunt,  exigebantur. 
Hujus   passim   mentio  fit  in  Ghartis 

18.  S8BC. 

FiscARE.  Lex  Salica  tit.  54.  Edit.  He- 
roldi  :  Si  quia  gravionem  ad  rea  alienaa 
tollendum  invitaverit,  et  eum  legitime 
j<ichtivum  aut  admallatum  non  hàSuerit^ 
qui  eum  rogatf  ui  injuate  aìiquid  toHat, 
etc.  Ubi  ad  marginem  ex  alio  MS.  Fia» 
care  debeat.  Est  igitur  Fiacare  idem 
quod  conficcare,  in  fiscum  proprium 
redigere.  [Unde  in  Leg.  Henrici  II. 
imper.  ad  calcem  Leg.  Sai.  pag.  200  : 
Htareditaa  vero  interfèctoria  in  Fiacum 
redigatur.  GIoss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fiacare,  Fiaquer,  deet  appliquer  ou  met» 
tre  en  la  bouree  ou  treaor  royal.]  Gloss. 
GrsBC.  Lat.  :  Tai&ie^co,  Fiaco,  proacribo, 
Tt^tyjmz,  proacrijptio. 

FisGARiii  Publicani,  fisci  redemptores, 
Firmico. 

FiscATUs,  Fisco  seu  feudo  investitus, 
vassal'lus,  qui  fiscum  seu  beneficium, 
ab  alìquo  dependens  possidet.  Gesta 
Abbatum  Laubiensium  pag.  509  :  Auxit 
ipae  Abbaa  Fiacalia  auia  aolidoa,  ftacia 
fiacoa  auperaddena  et  aolidoa.  Tabula- 
rium  Burguliense  fol.  122  :  Eccleaia  ipaa 
de  fiaco  meo  eat,  me  ignorante  de  Fta- 
cato  meo  homine  ipaam  olim  pretto  acqui- 
aiatia, 

T  FisouLus,  Villula,  prffidiolum.  Di- 
ploma Garoli  Grassi  Imper.  prò  Antonio 
Abbate  Stabulensi  ann.  882.  apud  Mar- 
ten.  tom.  2.  Ampliss.  GoIIect.  col.  ^  : 
Vt  concederemua  eia  quemdam  Fiaculum 
noatrum,  Blandonium  nomine,  qui  eat  in 
pcfgoa  Leuvenai,  cum  capeUa  elpertinen- 
tiia  ejua.  Vide  alia  notione  in  Fiaco, 

FISGILINUS.  Vide  Fiaci4a. 

\  FISICA,  Medicina.  Vide  Phyaica. 

^  Fiaique,  Pars  naturalls  seu  nudi- 
bunda,  in  Lit.  remiss.  ann.  142d.  ex 
Reg.  178.  Ghartoph.  reg.  eh.  244  :  La 
auppliante  fist  icelle  femme  couchier  en- 
vera,  et  lui  bouta  un  de  aea  doia  en  la 
Fiaique  de  aa  nature;  et  lora  diat  laditte 
femme  dudit  Perrenet  qu'elle  touchoit  où 
elle  avoit  mal. 

FISIGOLUS,  [Instrumentum  musicum.] 
Epistola  Incerti  28.  ad  Dardanum  de 
diversis  genéribus  musicorum,  tom.  9. 
Operum  S.  Hiéronymi,  de  flstula  :  Ita 
bombulum  tereum  ductile  qiMdratum,  la* 
tiaaimumque,  quaai  inmodum  coronta  cum 
Fiaicolo  aareo  ferroque  commixto,  cUque  in 
medio  concu9ao,  quod  in  ligno  aito  apatto- 
ao^ue  formatum  auperiore  capite  cona» 
tnngitur,  etc.  Vox  formata  ex  Gr..  ? uaSv, 
et  x&Xov. 

fFISICULARE.  Vide  Fiaaiculare. 

FISIGARDUH.  Gharta  Roberti  Ducis 
Normannise  in  Hist.  Monasterii  S.  Au- 
doeni  Rotom.  pag.  73  :  Eccleaiam  unam 
aupra  mare  poaitam^  cum  Bd.  jugeribuajet 
Cappellam  de  Appavilla,  et  unum  Fiai- 
garaum  in  Dieppa,  et  apud  portum  ipaiua 
Dieppaa  5.  aalitMa. 

^Sar  Fiaiaardum  feudum  interpretatur 
Auctòr  HistoriaB  laudatse  :  nec  levi  ad- 
modum  conjectura  ;  in  prsBdicta  quippe 
urbe  feudum  illud  ab  eodem  monasteno 
etiamnum  possidetur. 
^  o  FISINA.  Vide  supra  Fiacina  2. 


IFISINATIS,  Speeularibua,  apud  Fa- 
piam.  MS.  Bituric.  habet,  Ftaaimatia. 
Sed  quid  hsBC  ?  an  legendum  Fiaaiculatia 
a  Fiaaiculare  f 

^  FISKEDA.  Leg.  Danic.  lib.  8.  apud 
Ludewig.  tom.  12.  Reliq.  MSS.  pa^.  166: 
Si  vero  aliquia  poaaeaaionem  altcwua, 
quaa  dicitur  moetledam  vel  Fiakedam, 
deatruxerit,  reddat  eum  indampnem  cum 
jure  xl.  marcarum  et  tantum  aolvcU  regi, 
An  possessio,  qu»  Iure  feudi  seu  pre- 
cario tenetur  ?  [••  Dam  Danis  est  Stag- 
num,  unde  Moslledam,  Stagnum  unde 
aqua  in  molam  decurrit,  et  Fiakedam, 
Piscina.] 

1  FISSICULARE,  Elmenhorstio,  Rimari, 
observare  flssuras  ;  a  Fissuris,  qusB  non- 
numquam  in  extis  observantur.  [^  Vide 
Phyatculatua.]  Unde  Gloss.  Isidori  :  Fia- 
aiculator,  Augur  naturaa  in  eostia  ani» 
mantium  quasrena.  Johannes  de  Jànua  : 
Fiaculcktua,  a  fiaia,  quod  eat  Natura  :  unde 
Fiaiculo,  aa,  id  eat.  Divinare,  vel  pronun- 
ciare :  unde  Fiaiculatua,  ta,  tum.  Divina- 
tua  vel  pronuntiatua.  Qua  Gallice  sic 
redduntur  in  Gloss.  Lat.  Gali.  Sanger- 
man.  :  Fiaiculatua,  Naturai,  divinea  prò» 
nunciea.  Fiaiculare,  Deviner,  pronuncier. 
Grediderim  potius  cum  Juliano  Florido 
in  Notls  ad  Apul.  Fiaaiculare  idem  esse 
ac  Fissuris  exta  distinguere.  Quo  spec- 
tat  illud  Gicer.  de  Divinat.  lib.  1  :  Quid 
extia,  quid  fibra  x*aleat,  accipio,  quaa 
cauaa  att,  neacio.  Apul.  de  Deo  Socratis  : 
Forum  quippe  de  numero  prmdicti  curant 
aingula,  proinde  ut  eat  eorum  cuique  tri» 
buta  provincia  ;  vel  aomniia  conforman» 
dia,  vel  extia  Fiaaiculandia,  vel,  etc.  Vide 
Hofìnanni  Lexicon  voce  Fiaaiculatio. 

FISSINA,  Fuscina.  Tabularium  Vin- 
docinense  Gh.  240  :  Dedit  unum  viva» 
rium,  et  12.  combroa  in  flumine  Ledi, 
atque  20.  Fiaainaa  in  eodem  flumineiquaa 
ponuntur  ad  capiendaa  anguiUaa.  [Vide 
jFoaaina.] 

*  Minus  bene  ;  est  enim  Fiscinss  spe- 
cies  vimini  bus  contexta,  anguillis  ca- 

?iendis  potissimum  apta.  Fiaaeliere  vero, 
'edicffi  genus  ad  capiendos  feles  silves- 
tres,  quos  Fiaaiaux  vocabant.  Lit.  re- 
miss, ann.  1446.  ex  Reg.  176.  Ghartoph. 
reg.  eh.  498  :  Une  Fiaaeliere  à  prendre 
beatea,  que  on  appello  fìaaiaulx.  [^^  Ex 
ordine  alphabetico  verborum  in  primo 
Glossarli  editione  conjectare  licet  vitio 
^pographi  Fiaaina  exaratum  esse  prò 
FiacinaJ] 

<>  FISSORIUM,  GuneuQ.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692  :  Fiaaorium, 
Coing. 

3^  FISSURARinS.  [Qui  fissuras  facit. 
Not.  Tirjp.  122.  Fissura,  Fiaaurariua.] 

^  FISSUS.  prò  Feaaua,  id  est,  Confeaaua. 
Statuta  Edwardi  I.  Regis  AngUsB  ann. 
1288.  apud  R:^merum  tom.  2.  pag.  262  : 
Si  prima  die  in  praaaentia  noatri  Ballivi 
Confeaaum  fuent  prò  debitore  aine  lite 
et  aine  judiciia,  nichil  nobia  prò  juatitia 

Seraolvatur ,  acilicet  infra  novem  dica 
taillivua  noaler  debet  facere  aolvere  et 
'compiere  creditori,  quod  Fiaaum  coram 
ipaofuerit. 

0  FISTA,  vel  Fisca,  Arca.  Lit.  remiss, 
ann.  1850.  in  Reg.  80.  Ghartoph.  reg.  eh. 
298  :  Dieta  Agnea  dixit  :  ego  ncU>eo  de  pe» 
cunia  tua  in  mea  Fiata;  dictua  Stephanua 
ait  :  ai  tu  vadaa  ad  Fiatam  tuam,  vere  tu 
verberaberia. 

1  FISTOLATUS,  ab  Italo  Fiatolare , 
Fistulis  seu  ulceribus  laborare.  Mira- 
cula  B.  Henrici  Baucenensis  in  Actis 
SS.  Junil  tom.  2.  pag.  877  :  Bonaven» 
tura....  cof{tracta  et  Fiatolata  in  omnihua 
membria. 

FISTUGA,  FlSTUOUS.  Vide  Festuca. 

65 


514 


FIS 


FIT 


FK 


1.  FISTULA,  cujus  opera  sanguis  Do- 
mini acommunicantibus  Fidelious  liau- 
riebatar,  quod  intelligendum  est  de 
Communione  sub  utraque  specie,  quse 
Drimis  Ghristianismi  ssculis  obtinuit. 
Diaconus  enim  tenens  fiatulam  intra 
calicem,  propinabat  sanguinem  fideli- 
bus,  at  quisque  admoto  ore  sufferet  de 
calice  ex  alio  fistulas  capite.  Aa6(c.  Gan- 
tacazeno  lib.  1.  cap.  41.  pag.  124.  dicitar, 
et  aliis  apud  Goarum  ad  Eucbologium 
Gr»cor.  pag.  153.  S(o«»v,  apud  Sguropo- 
lum  in  Hist.  Goncilii  Fiorentini  sect.  10. 
cap.  10.  extr.  ubi  describitur.  Calamus^ 
quo  8angui9  Domini  aumitur,  apud  Gui- 
gonem  u.  in  Statutis  Ord.  Gartuslensis 
cap.  40.  Ordo  Romanus  :  Ipae  autem 
IHaeonus  tenens  Calicem  et  Fi8tulam,8tet 
ante  Episcopum,  ueque  dum  ex  sanguine 
e$  cot-pore  Christi^  quantum  voluerit, 
sumat,  et  sic  calicem  et  Fistulam  Subdi€h 
cono  commendei,  Mox  :  His  ita  peractis 
(post  communicatum  populum)  avo  i)t<i- 
coni  complicantes  corporale^  ponant  super 
Calicem,  Fistula  in  eo  remanente,  [Ex- 
cerpta ex  Divion.  discipl.  in  yet.  Discipl. 
monast.  pag.  809  :  Vt  Subdiaconus  pa- 
cem  aec^fnt,  FUtìHam  argenteam,  cum 
qua  sanguis  Demini  ebUn  solet,  in  sac- 
euìo  de  panno  mundissimo  ad  hoc  ipsum 
facto  reconditam,  de  armariolo  Diacono 
defert.  S.  Wilhelm!  Gonstitut.  Hirsaug. 
lib.  1.  cap.  17  :  Pro  signo  FistulsB,  sive 
arundinis,  ex  qua  sanguinem  Domini 
recipere  solemus,  etc]  Usus  antiqui  Or- 
dinis  Gisterciensis  cap.  58.  ubi  de  MisssB 
ritlbus  :  Quod  si  plures  fuerint,  Diaconus 
percepto  sanguine,  ihidiem  ponat  calicem 
super  corrwi  sinistro  aUaris*  Diaconus 
autem  teneat  utraque  manu  in  calice 
Fistulam  a  Suh^^aoono  prtsparatam,  qui 
Subdiaconus  percipiat  sanguinem  cum 
Fistula»  Habentur  ibi  plura  de  Fistul» 
usu  pag.  143. 144.  Nomastici  Gistercien- 
sis, et  cap.  54. 100.  Adde  pag.  d49.  276. 
ejusdem  Nomastici.  Rursum  :  Dum  au" 
tem  fnUres  percipiunt  sanguinem,  infun- 
datur  vinum  in  Calicem  a  Diacono,  cum 
opus  fuerit;  si  quod  autem  resìduum 
fuerit  de  ipso  sanguiive,  hibai  illud  cum 
CaUee ,  postquam  Fistulam  reddiderit 
Subdiaoono,  quam  Fistulam,  antequam 
reddat,  in  quantum  poterit,ab  utraque 
parte  sugendo,  a  sanguine  Domini  eva^ 
cuet,  Hinc  fistulas  inter  ministerla  sacra 
observare  est.  Ditmarus  lib.  6.  extremo  : 
Calicem  aureum  atque  gemmatum  cum 

rtina  et  Fistula.  Ghronicon  Gasin.  lib. 
cap.  ult.  :  Fistula  aurea  cum  angulo.,* 
Fistulas  araenteas  duas,  Adde  lib.  4.  cap. 
64.  Gonraous  in  Ghronico  Moguntino  : 
Erant  Fistulss  quinque  cui  communican- 
dum  argentea  deauratm.  Fiorenti  us 
Wigom.  ann.  1067  :  Divisit  Ecdesiis  cru- 
ces,  altaria,  scrinia,  textos,  candelabra, 
situlas,  Fistulas,  ac  ornamenta  varia, 
etc.  Vide  Monastic.  Anglìc.  tom.  1.  pag. 
700.  Sed  et  hodie  in  Monasterio  Sandio- 
nysiano,  ministri  more  antiquo  sub 
utraque  specie  communicant,  et  san- 

guinem  e  Calice  fistula  hauriunt.  Vide 
«rdinarium  Ordin.  PrsBmonstrat.  cap.  4. 
et  Browerum  lib.  8.  Annal.  Trevirens. 
num.  114. 

2.  FISTULà,  Morbi  species,  qu»  West- 
phalis  die  pistelen  dicitur.  sive  defluxio- 
nes  humorum.  Vita  B.  Godefridi  Gap- 
penbergensis  num.  26  :  Fuit  Sacercbs 
quidam,,...  quem  Fistulss  per  muUos  dies 
adeo  delnlitaverant,  quod  vix  moveri  po^ 
tuit.  Vide  Jo.  Gratonem  ad  Dioscoridis 
lib.  2.  Parabil.  cap.  208. 

•  Mirac.  MSS.  Urbani  PP.  V.  :  Fis- 
tula in  oculo  taliter  grossum  et  in/Iam- 
maium,  in  quo  supervenerunt  vermes,  et 


jam  offuseaverant  tnsum,  Flestre,  in 
Mirac.  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  891. 
et  406. 

S^  Notum  est  a  Medicis  antiquls 
hodiernisque  Fistulas  appellari  ulcera 
angusta^  callosa  et  sinuosa.  Horum  me- 
minere  Gornel.  Nepos.  Plinius  et  alii, 
qui  ipso  Fistulss  vocabulo  usi  fuerunt 
non  semel.  Hinc  Joan.  de  Janna  :  Fis- 
tula etiam  didtur  qussdam  infbrmitas; 
unde  Fistulatus,  Fistulosus,  qui  FisHt» 
lam  Ulam  patitur,  Fistula,  Une  grief 
maladie.  Lai.  Gali.  Sangerm.  Vide  Fie- 
tulatus. 

Inpistulatus,  hoc  morbo  laborans, 
apud  Gonradum  Marpurgensem  de  Mi- 
raculis  S.  Elisabeth  pae.  281.  292. 

&  FISTULA  Aqujb,  in  Ghron.  Benevent. 
S.  SopbìSB  pag.  608.  [Fistula  cum  aqua, 
in  Gregorii  Monachi  Ghronico  Farfensi, 
apud  Murator.  tom.  2.  part.  2.  col.  585. 
istilla,  Conduit  a  yaue,  in  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.]  [«•  Vide  Isidor.  Origm. 
lib.  15.  cap.  8.  sect.  17.  et  lib.  19.  cap.  10. 
sect.  27.] 

1  Fistula  Sal  Gontikentes,  in  Hist. 
Dalphin.  tom.  2.  pag.  280.  col.  2.  Vide 
Arem  salinarum  in  Area  1. 

IFISTULARB,  Fistula  seu  Ubia  ca- 
nore. Vet.  Onomast.  :  Fistulo,  avoU^ia. 
Gloss.  Sangerman.  n.  501  :  Fistuìare, 
Sibilare.  Jo.  Buschius  de  Reform.  Mo- 
nast. cap.  89  :  Supervenerunt  ibi  lusores 
Fistularum,  qui  in  processione  ante  vene- 
rabile Sacramentum  Fistularant,  et  cum 
instrumentis  suis  in  fine  introitus  refec- 
torii  Fistuìare  coaperunt.  Hinc  corrigendsB 
Isidori  GlossflB,  ubi  perperam  Fistulor, 
Sibilo,  prò  Ftstulo. 

0  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Flatfeler,  Fistulari.  Flagelour,  FistuUUor. 
Flajoler,  in  Lit.  remiss.  ann.  1869.  ex 
Reg.  100.  Ghartoph.  reg.  eh.  420  :  Icellui 
Simon,  qui  lors  a  laditte  feste  Flajoloit, 
laissa  lejlajolet.  Flagollement,  dstulas 
sonitus.  Lit.  remiss.  ann.  1425.  in  Reg. 
178.  eh.  289  :  Vint  una  bedonneur  ou  fla- 
golleur  devant  l'uis  de  la  taverne,  au  be- 
donnement  ou  Flagollement  duquel  gens 
se  assemblerent.  Qu»  voces  a  vocabulo 
Flajol  et  Flajot,  fistula,  sunt  format». 
Lit.  remiss.  ann.  1879.  in  Reg.  115.  eh. 
205  :  Camme  ledit  Richart  eust  baillié  à 
Raoulet  Bressartune  fleute  ou  Flajol  pour 
enjouer,  etc.  Le  suppliant  dist  qu'il  yroit 
querir  une  fluste  ou  Flajot,  in  aliis  ann. 
1448.  ex  Reg.  179.  eh.  867.  Flahuteur  et 
Flattteur,  qui  fistula  canit,  in  Poem.  de 
Cléomades  MS.  : 

Et  des  Flanteun  de  Behaigne, 
Et  dei  dgMoiin  d*AI«iiia&w, 
Et  dM  Flahotaon  k  dftix  dob, 
Tabonn  et  eon  SflmsinolB. 

Flute  doublé,  in  Lit.  remiss.  ann.  1467. 
ex  Reg.  194.  eh.  267. 

1  FISTULATORIA  Artes,  Eadem  no- 
tiene,  apud  Amobium  lib.  7. 

1  FISTULATUS,  Fistula  seu  ulcere  la- 
borans,  perforatus.  Epistola  Johannis 
Archiep.  Vienn.  ad  Honorium  III.  PP. 
inter  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  890  : 
Duramus  Brunus  Sacerdos  juratus  dioBit, 
quod  ipse  Fistulatus  erat  :  ita  quod  habe- 
bat  tredecim  foramina  sub  ascella.  Ma- 
miUa  FUtulata,  in  Actis  S.  Herculani 
Episc.  Martii  tom.  1.  pag.  54.  Vide  Fi»- 
tuia  2. 

1 FISTULITUS,  Eadem  notione.  Femina 
FistulUa  cancri  morbo,  in  Vita  B.  Go- 
lumbffi  Reatin»  Auctore  Sebastiano  Pe- 
I  rasino,  Maii  tom.  5.  pag.  874.  ^ 

FITH.  Leges  Henricil.  Regis  Angl. 
cap.  80  :  In  Fith  vel  in  socna  est,  quod 
db  ipsis,  qui  in  domo  sunt  contubemales, 


agilur,  etc.  [^  Thorpe  :  Infiht  vel  in- 
socna.] 

]  FITHWITA.  Vide  FuthwUa. 

t  FITIAUS.  Facetus,  éloquens,  urbanus. 
Gloss.  Arabico-LatlnaB,  a  Fando,  ut  au- 
tumo,  inquit  Martinlus  in  Lexico. 

FITORA,  Stomnchi  corrupteZa,  Papi» 
MS.  In  alio  est  FUoria,  in  Eklito  Fictoria. 
[«•AnFoBf  or  fi 

f  FITREUS.  Vide  in  Feltrum. 

1  FITTA,  Vox  Italica,  Gali.  Piqueure, 
Punctum  seu  dolor  ex  puncUone  aut 
alia  non  absimili.  Tota  piena  doloribus 
et  Fittis,  in  Miraculis  B.  Simonis  Erem. 
August.  Aprii,  tom.  2.  pag.  822.  Vide 
Fida. 

^  FITTAIU0LU8,  Italis,  Fittaiuolo,  Aca- 
dem.  Grusc.  Inquilinus,  fundi  conductor. 
Stat.  ant.  Florent.  lib.  2.  cap.  53.  ex  God. 
reg.  4621  :  QuiUbet  Fittaiuoli,  peneionarìi 
et  condtu!tores  c^iuscufnque  personss  et 
eorum  fidejussores,  etc.  vide  supra  Ft^ 
talitiue. 

FITTER.  In  Lege  Salica  Edit.  Heroldi 
tit.  80.  idem  valet  ac  quatuor.  Vide 
Wendelinum,  [et  supra  Cnunna.] 

FITUR,  jpro  FU,  apud  Fredegarium 
Scholast.  in  Ghron.  cap.  85.  88.  Occurrit 
etiam  pluries  in  Monetis  Francis  Re- 
gum  1.  SUrpis  apud  Bouleroue  pag.  185. 
S^.  857.  861.  871.  Fiebatur,  apud  vete- 
rem  Interpretem  Juvenalis  sat.  4.  Fie- 
tur,  prò  Ftt,  in  Ghronico  inedito  apud 
Petrum  Lambecium  lib.  2.  Gommentar. 
de  Biblioth.  Gsasarea  pag.  851.  Fiatar^ 
in  Epist.  Sigeberti  Regis  ad  Desiderium 
Episc.  Gadurcensem  tom.  1.  Hist.  Frane, 
pag.  887.  Fiere,  prò  Fies,  apud  S.  Au- 
gustin.  Ita  usurpabant  veteres,  FacUur 
apud  Nonium,  possetur  apud  eumdem, 
potestur  apud  Lucretium  lib.  8.  et  Dio- 
medem.  poterUur ,  in  Inscript.  quse 
exstat  in  Roma  subterranea  tom.  1. 
pag.  204. 

^  FITUS,  Gensua»  locatio,  reditus  cer*- 
tus  et  fixus,Ital.  Fitto.  Stat.  Montis-reg. 
pag.  58  :  Statutum  est  quod  non  obstante 
prsesenti  capitulo,  vel  alio  in  contrarium 
loquente,  quod  tota  illa  pecunia  qussdebe- 
retur,  vel  tn  futurum  aèbebitur,  de  Filo 
nemoris  S.  Stephani,  etc.  Vide  Fictus  4. 

1  FITWITA.  Vide  Fyhtwita. 

FITZURIA.  Vide  infra  Fizuria. 

^  FIVAUS,  Idem  quod  supra  Feudalie 
in  Feudum.  Locos  vide  in  Munda  et 
Salvator. 

^  FIVATORIUS,  Qui  fivum  seu  feudum 
tenet,  vassallus.  Fivatorios,  gui  ipsoe 
honores  tenent,  in  Gh.  ann.  1102.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist  Occit.  col.  858. 
Vide  in  Feudum. 

1  FIVUH,  Sblidatum.  Papias  MS.  Forte 

ero  Firmum,    vel    Fixum.    Utrumque 
imen   Firmum  et  Fixum    sequontnr 
proxime.  Vide  in  Feudum. 

1  FIXARB  Ogulos,  alìquid  intueri  et 
in  eo  defixum  esse.  Gali.  Riarder  fixe- 
ment.  Analecta  de  B.  Pio  v.  PP.  inter 
Acta  SS.  Maii  tom.  1.  pag.  717:  Imo  post 
vehementem  membrorum  ac  spiritutffn 
agit<Uionem  Jam  Fixabat  oculos. 

1  FIXB,  Firme.  Epistola  Goncilii  Fran- 
coford.  ad  Episcopos  Hispan.  Goncil. 
Hlsp.  tom.  8.  pag.  i06  :  Ne  per  htsreticas, 
inquit ,  contentUmes  Christiani  animus 
fluctuetur,  quem  oportet  omnia  veraciter 
Fixeque  credere. 

o  AZELLA,  Fiscella,  Gali.  Sdisse  à 
égouter  des  fromages.  Joan.  Germ.  Ga- 
biUon.  episc.  in  vita  Phil.  IH.  ducis 
Burg.  apud  Ludewig.  tom.  11.  Reliq. 
MSS.  pag.  86  :  Non  est,  qui  s<ais  ortu 
aut  occasu  mulgeat,  a^l  ex  mulso  de 
Fixella  coefpgiatos  educai  oaseos.  Vide 
supra  Fisàna  8. 


i 


FIZ 


FLA 


FLA 


515 


5  PIXIM.  ViU  S.  Wenwaloei  in  Ohar- 
tuiario  Landevennec.  fol.  188.  v«.  :  AUb" 
rum  immoto  corpore  Fixim.  Forte  legen- 
dum  est  Fixum;  saltem  eadem  est 
notio. 

^  FIXIO,  vox  Chimica,  Gali.  Fiasion  vel 
Fìxcuion,  Àctio  sistendi.  Àrnaud.  in 
Eosar.  MS.  cap.  4  :  Per  festinanciam  ad 
ejus  Fixionem,  quod  fit  per  prtscipitatio- 
nem,  flgitur,  et  tn  terrenam  mutatur, 

J  Finns,  Firmius,  in  Concilio  Tolet 
Vili,  inter  Hispanica  tom.  2.  pag.  542. 

FIXORIA,  Limes  agro  positas  et  in» 
flxus.  Vetus  Charta  apud  Catellum  in 
Vicecomitibus  Biterrens.  pag.  651  :  Cum 
esset  contentio  de  termino  et  Flxoriis  de 
villa  Atpirano.  [Notitia  ann.  882.  in 
Append.  ad  Marcam  Hispan.  col.  769  : 
DeaerufU  ad  ipsa  cella  terminia,  et  fece* 
runt  Fixùrias ,  et  fecerunt  charaetera^ 
eicut  Lex  GotWumoonNnet.j  Charta  ann. 
884.  ex  Tabalario  Genindensi,  apud  Ba- 
luzium  in  Addit.  ad  Capital,  n.  118  :  Et 
tunc  ordinaverunt,,,,  ut  infira  ipsae  vii» 
las,..,  Fixuriae  vel  terminia  mitterent 
quinqite  petrae  fictae,  eicuti  et  fecerunt. 
Charta  Alfonsi  Imperat.  Hispani»  aerse 
1175.  apud  Anton  ae  Yepez  fom.  7  :  Et 
mando  judici  de  Zamora,  quod  ponat  ibi 
inter  montem  et  viam  unum  lapidem 
magnum  bene  Affixatum  prò  termino. 
Vide  Arca  1. 

FIXORIUH.  Papias  :  Clavue,  vel  Fiaxh- 
rium,  quo  aliquid  firmatur,  Anonymus 
de  Bebus  belllcls:  Qui  duabue  super^ 
impoHtis  cratibue,  Fkooriisque  confùcua, 
intra  se  tectos  ab  omni  incursione  de- 
fendit. 

FIXORIUS  CULTELLTTS,  Slca,  pugio.  In 
Chronlco  Montis-Sereni  pag.  172  :  Cui- 
tello  FioDorio,  quo  dudum  suepectos  eoe 
haòens  se  munterat,  etc. 

FIXULA,  Fìbula ,  qum  ad  firmandum 
pallium  infiqitur,  Joan.de  Janna.  [Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Fixula,  i.  fibula, 
Affiche,  FermaUJ] 

«  1.  FIXURA,  Series  palorum  terris 
contlnendis  innxorum.  Cnarta  ann.  1196. 
in  parvo  Beg.  S.  Germ.  Prat.  :  Dabimus 
tres  solidos  censuales  ad  festum  S.  Remi^ 
gii  prò  Fixura  illa  palorum,  guts  molen- 
dint  nostri  mensuram  eaeceait,  durante 
asdificio  super  eandem  Fixuram  cons' 
tructo.  Vide  supra  Fichia. 

•  2.  FIXURA,  prò  Fissura,  fissus. 
Gali.  Fente.  Stat.  synod.  ecci.  Corisopit. 
MSS.  :  Corpus  Christi,  in  loco  alto,  mundo 
et  honesto  servetur  non  ultra  quindecim 
diespost  consecrcUionem,  nec  sii  Fixura 
vel  foramen,  per  quod  formica,  vel  mus, 
vel  Mus  vermis  nossit  accedere  et  ipsum 
tangere.  Acta  aa  Conc.  Basii,  apud  Mar- 
tea,  tom.  8.  Ampi.  Collect.  col.  248: 
Vestimenta  deferant  talaria  ^...  iibsque 
forraturis  uUra  oram  excedenttbus,  etiam 
in  Fixuris.  Nisi  ibi  idem  Sit  quod  Friso- 
tura,  Vide  in  hac  voce. 

IFIXURIA.  Vide Fixoria. 

FIXUS,   Fibulatus.  Conciliam  Ande- 

Savense  ann.  1865.  cap.  19:  VestesFixas, 
ecurtatcLs  cum  botombus  deferre  non 
verentur.  Cap.  20:  Imma  vestes  Fixas, 
botonataSf  et  chlamydém  Fixam  super 
humerum  in  publico  deferre  nonverentur. 
Cap.  18  :  Vel  etiamsi  deferrat  mantellum, 
seu  chlamydem  Fixum,  depecxatum  per 
circuitum. 

1  FIZ.  Miracula  B.  Edmundi  Archlep. 
Cantuar.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  3. 
col.  1885  :  Maria  dee  Fontaines  a  quodam 
nominato  dolore^  qui  vulgo  dicitur  Fiz,  in 
atto  per  septennìum  laborat,meritis  B.  P. 
Edmundi  liberatam  se  juramento  press^ 
tito  asserebat.  Vide  Ficus. 


^  FIZICUS,  prò  Physicus,  Medlcus,  in 
Statutis  Arelat.  MSS.  art.  188. 

«  Fisechien,  in  Lit.  Blanch»  duciss» 
tom.  1.  Probat.  Hist.  Brit.  col.  997. 

FIZURIA ,  Fid^ussio  ,  in  Tabulario 
Celsìnianensi  non  semel,  p  Ibid.  Ch. 
562:  St  unus  deistis  fideiussoribussupraa- 
criptis  moritur  ;  ut  alii  stent  in  Fizuria 
unquequo  alium  hc^^eant  missum.  Non 
semel  ibidem  Fitzuria.] 

^ThABARLUS,Custos  porcorum.  Gloss. 
Isid.  Quid  si  scripsisset  Custos  tororum, 
inquit  GriBvius,  quonlam  mancipia  fla- 
bello serviebant  cubantibus  in  lecto,  at 
ille  Eunuchus  fictus  apud  Terentium  in 
Eunucho.  Plura  conjectat  Martinius, 
qusB,  si  tanti  est,  videsis  in  eJus  Lexico. 

1.  FLABELLUh,  Ugutioni  et  Jo.  de 
Jan  uà  :  Muscarium,  se.  qiu>  muscas  obi" 

fimus.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.: 
^labeUum,  J?«mott0Ao0r.]PrfiBsertimillud, 
cujus  usus  in  sacris  liturgìis.  S.  Hiero- 
nym.  Eplst.  27.  cap.  18  :  Ipsa  assidere 
lectulo ,  Flabellum  tenere  ,  sustentare 
caput,  etc.  Hìldebertus  Episcopus  Ceno- 
manensis  apud  S.  Anselmum  lib.  8. 
Eplst.  162:  Flabeìlum  tUnmisi,eongruum 
seilicet  propulsandis  musds  instrumen-- 
tum.  Ubi  agit  de  flabello,  cujus  est  usus 
in  Miss»  celebratione,  et  de  ejus  mys- 
tica  significatione.  Sic  autem  descri- 
bltur  a  Bernardo  Mon.  in  Consuetud. 
Cluniac.  MSS.  cap.  87.  ex  quo  hausit, 
qnsB  habet  Udalricus  lib.  2.  cap.  29.  pag. 
142  :  Unus  autemministrorum,  quisemper 
duo  debent  esse,  stans  cum  Flabello  prope 
Sacerdotem,  ex  quo  musearum  infestalo 
exurgere  incipit ,  donec  finiottur ,  eas 
arcete  a  sacrificio  et  ab  tUtari,  seu  ab 
ipso  sacerdote  non  negligit.  Flabellum 
argenteum,  inter  ministerfa  sacra  habe- 
tur  apud  Harlulfum  lib.  3.  cap.  8.  et  in 
Testamento  S.  Everardi  apud  Mireum 
in  Cod.  Donat.  piar.  cap.  21.  Ecclesias- 
ticis  Scriptoribus  Gracis  'piittatov  di- 
citur, [Auctori  Constit.  Apostol.  iib.  8. 
cap.  12.]  Jobio  lib.  5.  cap.  25.  apud  Pho- 
tium  Cod.  2^.  Theostericto  in  Vita  S. 
NicetsB  Hegumeni  num.  14.  Germano 
Patr.  CP.  in  Theoria  mystica,  in  Chro- 
nico  Alexandrino  pag.  894.  Simeoni 
Thess.  pag.  225.  in  Catalogo  Offic.  Eccl. 
CP.  a  Medonio  edito,  ubi  de  Magno  Oe- 
conomo,  etc.  De  Diacono  autem  flabel- 
lum tenente,  dum  sacra  peraguntur, 
agunt  Joan.  Moschus  in  Prato  spirit. 
cap.  150.  196.  idem  Theosterictus  loco 
citato.  Abbas  Venusinus  in  Vita  S. 
Petri  Abbatis  Cavensis  n.  11.  Hildeber- 
tus  Cenomanensis  Episcopus  Epist.  8. 
Vita  S.  Petri  Episcopi  Policastrensis 
apud  Ughell.  tom.  7.  ital.  sacne  pag. 
7é6.  Durandus  Mimatensis  lib.  4.  cap. 
85.  n.  8.  9.  Durandus  Monachus,  Mon- 
nusde  Sacris  Ordinat.  pag.  217.  Me- 
nardus  ad  Gregorii  M.  Sacrament.  pag. 
819.  Habertus  ad  Liturg.  Goarus  ad 
Eucholog.  et  alii.  Nos  etiam  in  Glossar, 
med.  Grfficit.  in  Tiicf^cov.  De  flabellis 
vero,  quffi  Buffadors  Itali  vocant,  exstat 
locus  Insignis  apud  Gregor.  Nazianz. 
orat.  16  :  Toùc  ^  ^icàp  xeoaX^c  dcveiiov  Tate 
Sputivi  909iCo|iévouc  t  T^ok  xaTc  1%  x^tp&v 
«(fpaic  Tb  icXfjOoc  T&v  9apx£kv  ava^^^^ovTac. 
Vide  Muscarium. 

e  2.  FLABELLUM,  Follis,  Gali.  Soufflet. 
Comput.  MS.  fabr.  S.  Petri  insul.  ann. 
1479  :  Item  organista  prò  reparatione 
secreti  et  FlabetUorum  organorum  ecdC" 
sisB.  xiv.  sol. 

1  FLABELLUS,  prò  FlabOlum.  in  Vita 
S.  Fulgenti!,  Jannarii  tom.  1.  pag.  88  : 
Palmarum  fóUis  Flabellos  ssspissime  con» 
texebat. 

3K  FLABRAUS.  [Ftabills,  ad  flabrum 


pertinens.  Prudent,  Apotheos.  841.  Cum 
libet,  in  gelidumFtoòraiifrigore  ventam 
Spiritus  existit.  Al.  leg.  flahrare,  h.  e. 
flare,  soffiare  :  ab  inusit.  (labro,  a«.] 

1  FLABRARIS ,  Ad  flabrum  seu  fla- 
bellum pertinens.  Hinc  Flabrare  frigus. 
Aura  leniter  refrigerans  ad  instar  fla* 
belli.  Aer  tenuis  Flabrari  f rigore  flatu 
suo  cuncta  refrigerans ,  Concil.  Hlsp. 
tom.  2.  pag.  640. 

1  FLABRI.  Perfecti,  Flabrum.  Per- 
/Ifc/tim,  FlabuLiOsi,  Ventosi.  Sic  legen- 
dum  in  Glossis  Isidor.  ubi  perturoato 
duarum  vocum  ordine  :  Flabri,  Fìabu^ 
losi,  ventosi,perfecti.  FkUfrum,  Perfectum. 

1  FLAGANA  Antiqua  ,  Scriptur»  ge- 
nus.  Vide  Scriptura. 

^  FLAGGENTIA,  Qui  in  iniquitate  perse- 
verant,  in  vet.  Glossar,  ex  Cod.  reg. 
7641.  Leg.  Flaccentes. 

FMCHlA.ActaCapitu]arla  MSS.  Ec- 
cleshe  Lugdun.  ann.  1847.  fol.  126:  Item 
super.quadam  FUu:hia  sita  super  terram 
tachibClem  hssredum  St^hani  Bemen. 
{Quidam  e  Gallobelgis  atque  etiam  e 
Burgundis  Flachs  vocant  locum  humi- 
dum  et  CQsnosum,  qui  incipit  arescere. 
V.  Flaco  1.  et  Flascheta.] 

*  Locus  aquis  stagnantibus  oppletus, 
nosiria  Flache.  Chartaadmort. ann.  1412. 
in  Reg.  166.  Chartoph.  reg.  ch.  2^:  Item 
Jehan  de  la  Mure  ttent  un  vemeu  et  une 
FUiche  contigue.  Certains  gransfossez  cu 
Flciches,  appellez  douvres,  in  Ch.  ann. 
1406.  ex  Chartul.  Latiniac.  fol.  204. 
Flesque,  eodem  sensu ,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1447.  ex  Reg.  176.  ch.  484  :  Le  sup- 
pliant  se  desmarcha  et  sailly  ou  se  mtet 
en  une  petite  Flesque  ou  maulvais  pas. 
Aliud  vero  est  Fioche  in  Consuet.  feriar. 
Trecens.  ex  Cod.  reg.  8812.  5.  fol.  148. 
r9.'.  Li  SOS  de  pois  et  de  warpot  (infra 
worpois)  iiij.  den.  et  la  Fioche  une  obole. 
Forte,  vasis  genus.  Vide  Fiasca. 

•  FLACIA.  Vide  infra  in  Flaquena. 

^  FLACLITA,  Massiliensibus  Flansade, 
Stragulum  laneum,  Gali.  Couverture  de 
laine.  Inventarium  ann.  1886.  ex  Tabu* 
lar.  S.  Victoris  Massil.  :  Tres  Fladatas 
veteres,  xxxvi.  millairolas  boni  vini  et 
puri,  etc.  Aliud  ann.  1841.  et  eodem  Ta- 
bular. :  Item  sex  Fladatas  tàles  quales, 
TV.  culdtras,  et  vm.  coissinos,  etc.  Vide 
Flansado,  et  Fleciota. 

1.  FLAGO,  Locus  coenosus.  vel  aquis 
stagnantibus  oppletus.  qui  flaccere,  seu 
arescere  incipit,  unde  forte  etymon. 
GallobelgsB,  seu  Picardi,  Flaque  dicunt. 
laaìsB  19  :  Erunt  irrigua  ejus  Floccentio, 
i.  arentia.  Monasticum  Anglic.  tom.  1. 
pa^.  209  :  Aqua  etiam  per  deveocos  civi' 
totis  vicos  a  porta  confluens  occidentali 
circa  situm  Monasterii,  in  paludem  hor- 
ridam  congregrata,  et  in  lutum  exFlacone 
diutino  condensata,  fmlorem  ex  se  intole- 
rabilememittens,etc.  In  Glossario  Gr. 
Lat.  Sangermanensi^  MS.  lego  :  Loxa, 
Stagnum,  t&koc,  év  q»^òX^YOv  OSa>p  ouv^axa- 
Tat.  Ubi  forte  leg.  Flaxa,  Vide  Flactro, 
et  Nonium  in  Flaccet. 

2.  FLACO,  [Specles  lagen»,  Gali.  Fio» 
con.  Tabular.  Rothon.  apud  Lobinell. 
tom.  2.  Hist.  Britan.  col.  78:  Secum  de^ 
ferens  dtios  Flacones  optimi  vini.]  Annal. 
Frane.  Fuld.  ann.  870  :  Surrexit  de  loco 
conviva,..,  et  qiMsi  cum  Flaconibus  lu" 
dum  eocercens,  prasparatas  devitavit  insi" 
dias.  Ad  mar^.  script,  al.  Falconibus. 
[Locus  convivii  facit,  ut  credam  retineri 
debere  Flaconibus  notione  exposita.  Si 
tamen  ludus  quispiam  peculiaris  esset 
intelligendus,  haud  ngrecrederem  fnisse 
Ludum  foUium,  Gali.  BaUons:  f  tn  b, 
aut  vicissim,  non  prorsus  insoìens  mu> 


i 


S16 


FLA 


FLA 


FLA 


tatio  est.  Vide  FlcUoneè  in  FUmiones  et 
Fla9ca  suo  loco. 

^  8.  PLACO,  Species  placentse,  Gali. 
Flati.  Gharta  Roberti  Ambian.   Episc. 

Sro  Communia  de  Morolìo  ann.  1316  : 
^uos  fumos  in  dieta  villa  et  territorio  prò 
coqui /adendo  tartas,  pastillosetFlacones 
aut  ouias  rea,  Ghartularium  S.  Vandre- 
gisili  tom.  1.  pag.  9^  :  Vicarius  et  qui- 
Hbet  ejue  successor..,  in  vigilia  S.  Mi- 
chaelis  in  Monte  Gargano  sexaginta 
Flaconea  bonosetsuffidenteepro  Conventu 
eisdem  reddere  et  solvere  quolibet  anno 
tenebantur,  et  quod  ab  hoc  unum  quarte- 
rium  frumenti.,,  in  eadem  Abbatta  per- 
cipiebat  annuatim.  Forte  utrobique  le- 
gendam  Flatones,  ut  infra  in  Flantones, 
Vide  Fioco 2. 

FLAGTA.  Vide  Flaxa. 

^  FLAGTOR.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
Còd.  reg.  7657:  Poyridurat  Prov.  labes^ 
putredOf  caria,  marcar,  marcidas,  Ftae- 
tor^  ori9. 

FLAGTRA,  Idem  quod  Fioco  1.  et  ejus- 
dem  originis.  Ordericus  Vitalis  lib.  4. 
pag.  5S7:  Est  in  mediterranem  Angli» 
partihus  immenemmagnitudinieacerrìma 
jfaluSf  qum..,  nunc  atagnis,  nunc FlactriSf 
tnterdum  nigris  laticious  et  crebris  insU' 
ìarum  nemoribua..»  protenditur.  Vita  S. 
Guthlaci,  ex  qua  hBSc  desumta  cap.  14. 
habet  Flactiris,  forte  ex 

Flagteria,  Eadem  notlone.  Fride- 
ricus  IL  Imp.  lib.  1.  de  Venat.  cap.  7  : 
Flumina  magna  et  modica^  qux  dicuntur 
Riverite,  et  cmtera  loca  una  collectiva 
aquarum  ^  qum  dicuntur  a  quibusdam 
FÌacterian  Ita  legendum  prò  Placlerùe. 

^  FLAGTUS,  f.  prò  Fractus.  Ital.  Fiac- 
cato. Tract.  MS.  de  Re  milit.  et  mach, 
belile,  cap.  56:  Vinca  amhulatoria  cum 
ponte  Flacto  et  mantelleto  levantepartem 
pontis,  auper  quem  pediiee  possunt  secure 
stare. 

FLADO.  Vide  Flantones. 

1  FLABLLUM,  Species  armorum,  Nos- 
tris  Fleauj  alias  Flael  et  Flaiel,  ut  infra 
dicetur  in  Flagellum.  Fragm.  Hist.  Dal- 
phin.  tom.  2.  pag.  624.  col.  2:  Cum  du- 
centis  hominibus  in  armis,  electis  et  ga- 
leatis,  et  cum  Flaellis. 

FLAGE.  Statuta  Ordinis  S.  Gilbertl 
pag.  789  :  Pellicea  vero  illa  non  fiat  ad 
formam  aliarum  pellicearum,  sea  aperta 
erit  in  anteriori  parie,  et  corrigiis  cons- 
tringetur  circa  mediam  partem  ventris, 
sicut  solet  fieri  in  veste  lactentis  pueri, 
qum  vestis  Anglice  solet  vocari  Flage. 

^  FLAGELLA,  fem.  gen.-  Ictus  flagelli, 
Gali.  Coup  de  Fouet.  Scriptura  Principia 
Adelgastri  prò  Monasteno  S.  Marise  de 
Obona,  Goncil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  90  : 
Si  forte  aXiquis  ex  istis  sodum  fratrem 
percusserit  pugno...  solvat  quUiguesolidos 
et  tres  Flagellas  acdpiat.  Vide  flagéllatio. 

1.  FLAGELLARE,  Molestare,  affligere, 
apud  Ughellum  tom.  5.  pag.  1577.  [et  in 
Memoriali  Potestatum  Ilegiens.  ad  ann. 
1266.  apud  Murator.  tom.  8.  col.  1225.] 
Vide  FtageUatio,  [et  Flagellare  2.  in  Fla- 
gellum l.j 

^  Gharta  Rob.  vicecom.  Gabilon.  ex 
Ghartul.  S.  Marcel.  Gabilon.  :  Sed  ali- 
quando  rebellis  fuit,  ideo  Flagellavi  tam 
tpsum  quam  Sauriacum  villam,  qum  est 
S.  Marcelli.  Flaeler,  eodem  sensu,  in 
Ghron.  S.  Dion.  lib.  8.  cap.  11.  tom.  8. 
Collect.  Histor.  Frane,  pag.  225  :  Comme 
liévesques  Eracles  me  tortnente:  il  me 
Flaele,  etc.  Ubi  Aimoin.  lib.  8.  cap.  80. 
habet  :  Qum  tormenta  ab  Heraclio  iUata 
patior!  ipse  me  nunc  cruciai.  Sic  et  apud 
nos  etiam  nunc  incommodum  quodvls, 
Fléau  appellatur  ;  Floyel,  eo  sensu,apud 


Ghrist.  Pisan.  in  vita  GaroU  V.  part.  2. 
cap.  6.J 

FLAGCLLARIUS.  Ugutio:  Mastigopho- 
rus,  Flagellarius, 

0  FLAGELLATA.  Armorum  species j 
quod  flagello  similis,  sic  dieta.  StaUann. 
1856.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  181.  col.  1  :  Item  quod  quilibel,  tam 
pauperes  quam  divites ,  haòeat  unam 
masseam  cum  fronda,  sive  Flagellatam, 
et  quod  conaules  fadant  dictas  r^lcfaella- 
tas  fieri,  et  quod  compeUant  quemlinet  ad 
solvendum  pretium  aictm  Flaqdlatm.  Fla- 
gerade  appellarl  videtur,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1476.  ex  Reg.  204.  Ghartoph.  reg. 
eh.  158  :  Icellui  Satsera  frappaung arand 
cop  d'une  Flagerade  sur  le  cap  a'tceUui 
Ftllet...  Le  suppliant  frappa  d^une  lance, 
etc.  Ncque  afiud  sonat  vox  Flageron,  in 
aliis  ann.  1418.  ex  Reg.  170.  eh.  146  :  Un 
boston  sans  fer,  nomine  Flageron,  aguisié 
à  bout.  Huc  etiam  fortassis  spectat 
Flachel  vel  Flacket,  ex  Lit.  remiss.  ann. 
1458.  in  Reg.  189.  eh.  266:  Un  baston  de 
cotteret,  autrement  nommé  Flachel.  Ibi- 
dem eh.  806  :  Flachet.  Vide  Flaellum. 

1.  FLAGELLATIO,  Inter  poenas  crebro 
occurrit,  etiam  apud  inferiorissavl  Scrlp- 
tores. 

Flàqellari  Nudus  ad  palum  coram 
populo,  in  Goncilio  Francoiord.  ann.  794. 
cap.  5.  al.  8. 

Extensis  flagella  infligebatur:  bine 
formula  frequens  in  Lege  Wisigoth.  et 
in  Lege  Bajw.  tit.  11.  cap.  4.  {  8  :  Fla- 
getta  publice  extensus  acdpiat.  Super 
scamnum  tensus.  In  Lege  Salica  tit  42. 
!  1.  Lactantlus  lib.  de  Mortibus  Perse- 
cutor.  num.  21  :  Si  quis  esset  verberan- 
dus,  defixi  in  stabulo  pali  quatuor  sta- 
bant,  ad  quos  nullus  unquam  servus 
distendi  solAat.  Martyrium  S.  Niconis 
num.  18  :  RcXe^exat  auxoù;  TeOlvxac  pouveu- 
poi;  a>(iOtc  icXiQTTeoOoci  aùxc&v  aapxocc.  Gre- 
gorius  in  Vita  S.  Basilil  Jun.  num.^  4  : 
KeXEìSei  exxoOivxac  6icb  xeaaipoiv  Pouveupoic 
x^icxeo^au  Denique  Theodor us  Iconiensis 
Episcop.  de  SS.  Gyrlco  et  Julitta  :  Tau- 
xY}v  $è  9xii\ucLXia^tXoay  xcCi  x«vua6etaav  b>{Aotc 
vsupotc  a^ttòSìQ  xvnxeoOai  tnixpt^tv.  Desi* 
gnabat  vero  sententla  numerum  verbo- 
rum,  ut  habent  Goncilium  Narbonense 
ann.  589.  cap.  4.  Goncil.  Toletan.  XVI. 
cap.  2.  Lex  Wisigoth.  lib.  2.  tit.  1.  i  7.  8. 
11.  et  alibi  passim.  Lex  Burgund.  tit.  4. 
et  83. 8  2.  Lex  Salica  tit.  18.  LexBaIwar. 
Speculum  Saxon.  lib.  8.  art.  16.  Gharta 
Aldegastri,  filli  Sylonis  Regis  Oveten- 
sis,  ann.  781.  apud  Sandovallium,  Ge- 
drenus  pag.  586.  Harmenopulus  lib.  6. 
tit.  8.  i  1.  GhartsB  varisB  apud  Doublé- 
tum  pag.  661.  697.  786.  etc.  Vide  Acro- 
politam.  cap.  78.  Gyprianus  in  Vita  S. 
GaBsarii  Arelatensis  :  Solebat  vero  Sanctus 
id  accurate  observare  ut  nemo  ex  illis, 
qui  ipsi  parebant,  sive  UH  servi  essent^ 
sive  ingenui  ,  si  prò  culpa  flagellandi 
essent,ampliusd9.ictibus  ferirentur;  si 
quis  vero  \n  gravi  culpa  deprehensus  esset, 
permittebat  guidem,  ut  post  dies  paucos 
tterum  vapuiaret,  sed  paucis.  Contestaba- 
tur  Ecclesim  prmfectos ,  ri  quia  Juberet 
guempiam  diutius  flagellari,  et  eaverbera 
illi  mortem  afferrent ,  uJt  is  homiddii 
reum  se  sdret. 

Nullam  porro  infamlsa  notam  viris  11- 
beris  et  ingenuis  inurebat  flagellationis 
peana,  uti  disertim  testatur  Goncilium 
Toletan.  XIII.  can.  2  :  Qui  etiam,  si  prò 
culpis  minimis,  ut  assolet,  flagellorum 
ictibus  a  Prindpe  verberentur,  nontamen 
ex  hoc,  aut  testimonium  amiaauri  sunt, 
aut  rAus  ribi  debitis  privabuntur.  Lex 
Wisigoth.  lib.  2.  tit.  1.  !  18:  Ita  ut  d  fla- 
gellorum iata  corrreptio    non    inducat 


infamim.  Addo  1 88.  Ilb.  8.  tit.  4.  {  10. 
[00  Vide  Orlmm.  Antlq.  Jurls  German* 
pag.  708.] 

wr  Hinc  flagellationem  Inter  corre- 
ptiones  quibus  maritus  uxorem  suam 
corrigere  poterat,  recensì  tam  fuisse  col* 
ligltur  ex  Epist.  Rhabani  Abb.  Fulden- 
sis  apud  Baluz.  In  Append.  ad  Gapitul. 
num.  8  :  Primum  ergo  quasritum  est  quale 
judidum  itte  sustinere  debeat  qui.  Fla- 
gellando uxorem  suam,  duos  filios  suos  in 
partu  occidit...  Ubi  liquido  patet  quod 
propter  immoderatam  correptionem  in 
crimen  ceddit  pariddii, 

^  Inter  pcBnas,  qu»  a  confessoribusin- 
fligebantur  pcanitentibus ,  recensetur 
apud  scriptores  medll  sbvI  haud  Infre- 
quenter.  Vita  S.  Walth.  tom.  1.  Aug. 
pag.  258.  col.  2  :  Quoties  etiam,  ut  .assolet, 
aliqua  volatUis  vii  umbratilis  mundanm 

vanitatis  cogitatio  cordi  irrepsisset  ; 

nùn  patiebatur,  ut  ita  dioam,  moram  mo- . 
mentaneam  tranrire,  quin  curreret  ad 
confesrionissanativum  remed%um,etvirgis 
exponeret  dorsum.  Si  vero  confessor  ejus 
piotate  ductus  illud  corpus  innocentissi- 
mum  drgis  mUius  percuteret,  ipse  in  vir- 
tute  óbealentim  praadpere  distnctius  con* 
auemt,  ut  non  parceret  octdua  ejus  aut 
manus  in  eum,  donec  cdiquoties  sangui- 
nem  eliceret.  Ad  quem  locum  docti  Édi- 
tores  ex  Manrique  in  Annal.  Gisterc. 
ann.  1147.  cap.  16.  hsBC  adnotant  :  Verum 
quod  ait,  consuetum  S.  Virum  currere  ad 
confessionem,  et  virqis  vapulandum  dor- 
sum exponere,  sdatlector,  in  morenostris 
patribus,  non  cUiter  audire  confessores, 
quam  denudatis  dorsisp(et%itentium,virgis, 
qtuLmdiu  aòsolverentur ,  percutiendum  ; 
xdqvLepost  matutinalem  Miasam  cotnmune 
cunctis  ;  extra  id  tempus  aliquando  ^iam 
fiebat.  Vide  DisdpUna  et  Scoprm. 

In  Gapit.  2.  et  4.  GaroU  M.  ann.  805. 
cap.  10.  adjutores  conspiratorum  se  In- 
vlcem  flagellare,  et  slbi  nares  praacidere 
jubentur. 

Duplex  autem  fult  fustigatio:  alia  cum 
faste,  alia  cum  virgis.  [«>  vide  Dig.  lib. 
43.  tit.  19.  fr.  lO.J  Utriusque  meminit 
Edlctum  Pistense  cap.  15  :  Constituimus 
fidelium  nostrorum  consensu  atque  Con- 
silio, ut  quorumcumque  coloni  et  servi  prò 
hoc  convicti,  non  cum  grossa  fuste,  sed 
nudi  cum  virgis  vanulent.  In  fustigatione 
cum  fuate,  numerabantur  ictus  :  unde  In 
Edicto  GaroU  G.  in  Garisiaco  ann.  861. 
cap.  5.  virgm  minutm  opponuntur  ictibus  : 
Et  aut  ictibua,  prout  vtderit  compiere, 
aut  minutia  drgts  eum  ratione  et  diserò- 
tiene  illum,  qui  denarium  bonum  rejedt, 
cMtiget.  Idem  Edlctum  Pistense  cap.  16  : 
Si  servus  vel  colonua,  nudua  cum  virgis 
vapulet.  Gap.  20  :  Inswoer  et  virgis  nudo 
corpore  vapulet.  Gap..  23  et  24  :  Nudus  eum 
virgis  flagelletur.  virgarum  verberat  In- 
ter canonlcas  castlgationes  recensent 
etiam  Augustinus  Ep.  159.  et  Gregorius 
M.  lib.  9.  Epist.  67. 

1 2.  FLAGBLLATIO,  Tritura  frumenti. 
Ghartularium  S.  Vlncentii  Genoman.  f. 
115  :  Dicti  Monachi  dicto  Presbytero..... 
tertiam  partem  tractus  dedmarum  tam 
biadi  quam  vini,  et  tertiam  partem  palea- 
rum  et  medietatem  in  Flagellatione  in 
perpetuum  concesserunt  posridere.  Rur* 
sum  occurrit  f.  129.  Vide  Flagellum  1. 

FLAGELLATIVUS,  Gloss.  Gr.  Lat.  MS.: 
MocoxiWocc,  verberosus,  FkkgelUUivus,  ver- 
bero.  Edit.  habet  Flagellatitius. 

1 FLAGELLATOR ,  Tritor  spicarum  in 
area,  Gali.  Batteur  en  grange.  Occurrit 
in  Ghartulario  S.  Vlncentii  Genoman. 
mox  laudato  fol.  6.  48.  etc. 

FLAGELLATORES,  Sectaril  ac  haeretlci, 
sub  annum  1261.  Suffirldu3  Presbyter  : 


FLA 


FLA 


FLA 


517 


Eodém  anno  muUa  millia  Flagellatorum 
prodierunt  in  mundutn,  dieentes,  fiomi' 
nem  ab  omnibus  pecccUis  cibsolvi,  H  in  tali 
teda  per  unum  mentem  veraaretur»  Vide 
Odoricam  Rainald.  ann.  1260.  num.  11. 
Floruìt  etiam  secta  alia  ejusdem  ap- 
pellationis  sub  annum  1849.  Fratrum 
FìageUatorum  nempe.  qui  nnlla  populi 
▼el  EcclesisB  auctoritate,  publicam  pcsni- 
tentiam  euacipiebant.  Hi  veonllum  Domini 
cum  erueihua  ante  se  porlantes,  et  Eccle- 
eias  bis  in  die  intrantes,  se  omnibus  vesti- 
bus  nudabant  ,  solis  pudendis  honeste 
velatiSf  et  tunc  seipsos  ante  et  retrOf  sed 
prmdpue  in  scapulis,  cum  ftageUis  coria" 
ceiSjhabentibusaculeos  ferreos  in  extremis 
noais  dure  percutientes^  sanquinem  prò- 
vrium  excutiebant,  et  sic  seipsos  flagel» 
iando  cantilenas  Beo  candtant  in  wilgari. 
Numquam  eliam  dormiendo  pernoctave- 
runt  in  ilio  loeo^  ubi  pridie  quieverunt. 
Et  nullus  scire  potuit,  qui  sectam  hanc 
inehoaverit,  guam  tandem  Clemens  VI, 
PP,  interdixit,  (culus  exstat  in  eam  rem 
Diploma,  datum  Avenione  18.  Kl.  Nov. 
ann.  8.)  Hec  fere  Joannes  a  Leidis  lib. 
29.  cap.  18.  De  hac  secta  agunt  passim 
Scriptores.  Vita  Balduini  Lutzemburg. 
Archiep.  Trevir.  lib.  8.  cap.  9.  Vita  Ole- 
mentis  VI.  PP.pag.  96.  Henricus  Reb- 
dorffensis  ann.  1847.  Gobelinus  Persona 
in  Cosmodromio  «tate  6.  cap.  69.  Conti- 
nuator  Nangii  Latinus,  Levoldus  Nor- 
tbovius  in  Chr.  Marcano,  Radulfus  de 
Rivo  in  Engel  berto  a  Marca  cap.  8.  Al-* 
bertus  Argentin.  ann.  1849.  Magnum  Chr. 
Belg.  ann.  1849.  Speculnm  Hist.  MS. 
Joannis  Abbat.  Laudun.  lib.  11.  cap.  72. 
Hist.  Landgrav.  Thuringi»  cap.  lOo.  etc. 
sed  pr»  caeteris  Ck)ntinuator  Nangii  ver- 
nacnius  sub  ann.  1847.  ubi  complures 
eorum  reguls  articulos  Latine  exaratos 
refert,  ut  et  cantus  ipsos  vernaculos, 
seu  Gallicis  versibus  compositos,  quos, 
dum  se  flagellarent,  concinebant.  Scrip- 
sit  Joannes  Gerson  Epistolam  contra 
elusmodi  sectam  se  flagellantium.  Vide 
tritarum  socieias.  p  Vide  in  Posnitentes 
et  Verberatio,! 

1.  FLAGELLuM/quo  frumentum  teri- 
tur^  vulgo  Fleau.  S.  Hieronymus  in  cap. 
28.  EsaiflB  :  Sed  virga  excuttuntur  et  òo- 
culo,  quts  vulgo  Flagella  dicuntur.  Trans- 
latio  S.  Joann.  Reomaensis  n.  9  :  Re- 
pente in  cenaculo  assurgit,  FUtgellum  ex- 
eussùrium  rapit ,  passimque  interdicto 
noetis  spatio  excutere^  velut  in  areaeospit. 
Vita  S.  Ermelandi  Abb.  :  Fla^ellum  oc* 
cipiens^  in  aream,  annonam  trUuraturus, 
ingreditur,  Occurrit  nrsBterea  in  Chro- 
nico  Andrensi  pag.  6diò,  Le  Roman  du 
Renard  MS.  : 

Qui  porle  linei,  qui  porle  haebe, 
Qui  PUiel  et  Intlon  d*espiiMe. 

[Pereeval  apud  Borellum  : 

Fourcbe,  oa  FleeI,  oa  pie,  on  mare.] 

Vide  Fustis. 

«  Flageau,  in  Lit.  remiss.  ann.  1478. 
ex  Rgg.  205.  Ohartoph.  reg.  eh.  107: 
Ung  Flageau,  duquelilbattoit son  blé,  etc» 

2.  Flagellare,  Flagello  frumentum 
excutere  :  vox  Plinio  nota.  Gustumar. 
Prioratus  Lewensis  apud  Spelmannum 
in  V.  Corrodium  :  Omnts  molman  inveniet 
equumadportandumeorredium  Priorie,,., 
FlageUabtt  prabendam  Priorie  per  unum 
diem  cum  corredio  domini, 

^  Fléer,  in  Lit.  remiss.  ann.  1891.  ex 
Reg.  14L  Ohartoph.  reg.  eh.  89  :  Icellui 
Troude  prinst  une  verge  à  Fléer  de  mes- 
lier  et  courut  audit  Petit  pour  le  ferir, 

2.  FLA6ELLUM,  Reda,  quadriga,  quas 
scilicet  ab  auriga  flagellum  tenente  re- 


jritur.  Lex  5.  Cod.  Th.  de  Curiosis  (6, 
29.)  :  Per  singulas  redas^  id  est,  quas  Qu<k- 
dngas,  vel  Flagella  appellane.  Ut  porro 
Rhedse  Flagella  dicebantur,  ita  viceversa 
rhedx  dieta  flagella  :siquidem  ita  emen- 
dare liceat  in  ^  Vita^  S.  Nicolai  Studitae 

pag.  912  :  KeXevei  to^tou  xa\  tà  te  tcov  Spa- 
Xi6v(i)v,  xoc\  Tfi)v  fa>X£v(i>v  Tal;  Xeyouivatic  peSo»; 
uuxerri^EoOac.  Ubi  edit.  ^ì%olIq,  Vide  RMda, 
t^^  Bene  se  habere  ^£xai;  docet  Gangius 
In  Glossar,  med.  GraBcit.  voce  P£xa, 
col.  1287.] 

1 8.  FLAGELLUM,  Genus  bellici  crepi- 
pitaculi,  sive  tintinnabulii  quod  Indfin 
prsBliis  concutiebant  ad  speciem  Barba- 
rici culusdam  tympani  :  de  quo  ita  seri- 
bit  Suidas  :  Tuois  Indi  non  utuntur,  sed 
prò  iis  sunt  Flagella,  quss  exculiunt  in 
aerem,  et  tympana  item  horribiUm  quem- 
dam  bonìbum  emittentia.  Haec  post  Caro- 
lum  de  Aquino  in  Lex  milit. 

4.  FLAGELLUM,  Flagella,  Summi/dtec 
vitium  et  fruticum,  sic  dieta,  quia  flatu 
agitentur.  Jo.  de  Janua.  [^  ex  Isldor. 
Orig.  lib.  17.  cap.  5.  sect.  8.  Vide  Forcel- 
linum.] 

Flagella  Capillorum,  crinium.  Vide 
Criniti.  • 

«  5.  FLAGELLUM,  Virga  ferrea  clau- 
dendis  portis  apta,  Gali.  Fléau,  alias 
Flayaureì  Flayel.  Comput.  MS.  S.  Vulfr. 
Abbavil.  ann.  1450  :  Jtem  dicto  Peiropro 
qucuiam  serrura  nova,  cum  cramponious 
ad  bendas  Flagello  dicUe  portm  apposita 
cum  clavif  vij.  sol,  Pedag.  de  Doing  ann. 
1848.  ex  Chartul.  21.  Corb.  :  Chacun 
Flauau  doit  un  denier.  Lit.  remiss.  ann. 
1451.  in  Reg.  184.  Ohartoph.  reg.  eh. 
190  :  Icellui  Solet  se  beuta  et  lanca  des" 
soubz  le  Flayel  du  feuillet  de  lodile  porte, 
qui  estoit  clos. 

«  6.  FLAGELLUM,  Virga  seu  baculus, 
Jurisdictionis  insigne.  Ordo  eccl.  Ambr. 
Mediol.  an.  circ.  1180.  apud  Murator. 
tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  svi  col.  862  : 
In  fine  vero  subponitur  laicalis  ferula, 
videlicet  vicecomitis,  qui,,»,  prmcedit  ar- 
chiepiscopum,  parando  sibi  viam  servito^ 
rUnis  suiSj  prsecedentibus  eum  cum  Fla- 
geUis  ligneis  et  scissis. 

^  Flagellum  S.  Abibrosu,  Quod  et 
Scutica  dicitur,  ibid.  col.  878  :  Quiportat 
crueem  auream  et  Scuticam  sanctt  Am- 
brosii.  Status  eccl.  Metropol.  ibid.  col. 
858  :  Prior  vero  ìiorum  defert  pluviokle 
temporibus  debitis  et  Flagelium  S,  Ambro- 
sii.  vide  Ambrosini  et  in  Moneta, 

«  7.  FLAGELLUM.  Vide  infra  Fleolum. 

1 FLAGELLUS,  Strages,  occisio,  Gallice 
Camage,  Chronicon  Parmense  ad  ann. 
1280.  apud  Murator.  tom.  9.  col.  795  :  In 
quo  confiictu  Flagéllus  fuit  valde  magnus 
et  incretdibilis,  et  mortui  plures  D. 

^  FLAGI^,  Flagella  ex  boum  seu  tau- 
rorum  coriis.  Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg. 
7641  :  FlaaiaSftaureas.  Vide  Taurea. 

1.  FLAGITARE  .  Accusare  ,  quo  modo 
hanc  vocem  usurpat  Tacitus  lib.  17. 
Goncil.Enffelenheimenseann.948.cap.5: 
Ut  nullus  Laicorum  Presbyterum  Ffagi- 
tare,  seu  fatigare,  vel  aliquam  sibi  injii^ 
riam  hiferre  audeat. 

1 2.  FLAGITARE,  Ventilare,  examinare. 
Epist.  Johannis  PP.  Vn.  Inter  Acta  SS. 
Benedict.  ssbc.  4.  part.  1.  pag.  712  :  Ad 
hanc  sedem  Àpostolicam  simuToccurrant, 
ut  ampliori  Concilio  Flagitetur  ac  decida- 
tur.  quod  hactenus  non  valuit  terminari. 
Vide  FlagiMim. 

1 FLAGITATIM,  diligenter^  studiose,  se- 
dulo.  Gharta  Ecclesi»  Carnet,  prò  Ber- 
nardo Abbate  Tironiensiann.  1110.  apud 
Mabill.  tom.  5.  Annal.  Benedict.  pag. 
680  :  Visiones  autem  ipsa^  mirificus  et  sua- 
vissimus  seqitebatur  omnium  aromatum 


odor,  quas  Flagitatim  duobus  perpensan^ 
tee  diebus,  ad  extremum  qussnam  hasvi^ 
siones  essent.,.  solerter  disculientibus,  etc. 
Vide  FUxgitare  2. 

1  FLAdiUM.  Gharta  vetus  apud  Ste- 
phanotium  tom.  8.  Antiq.  Pictav.  MSS. 
pag.  418  :  Delegavi  quatinus  plus  Redem- 
ptoris  gremii  amplector^  et  dtemque  mag^ 
nss  restauracUmis  geennsB  cenoque  suXfu- 
ris  inlesus  perougam,  quiapressenti  smculo 
oneratur  Flagii  sercuto  (f .  Flagitii  circulo) 
ne  in  evum  persistar  hujus  almi  suffra- 
gium  cunctari  maqni  advocatus  opere 
ejusque  de  magnis  piaculis  dimissum, 

1  FLAGO,  Idem  quod  Placo  2.  Gali.  Fla- 
con,  Angl.  Flagon,  Species  lagensB.  Oc- 
currit apud  Rymerum  tom.  11.  pag.  196. 
col.  1.  Vide  Fiasca. 

1  FLAGOR,  quasi  Flagror,  Ardor,  ficti- 
tium  vocabulum  a  Flagrare,  nisi  mavis 
esse  prò  Fragor,  Flagor  concupiscentié, 
apud  Baluz.  tom.  6.  Misceli,  pag.  826. 

FLAGRADA,  Miscellus,  in  Glossis  MSS. 

3|c  FLAGRANTER.  [Ardenter,  cupide. 
Front,  ad  Antonin.  Àug,  (edente  iterum 
A  Maio)  ep,  2.  Et  spondeo,  quanto  ssb- 
pius  audierit,  tanto  Jìagranttus  amabit. 
Ammian.  81.  10.  Germani  exarsere  Fla^ 
grantius,  Tadt.  1.  Ann.  8.  Destinare 
consules,  specie  recusantis,  FlagrantiS' 
sime  cupiverat.] 

1  FLAGRARE,  prò  Fragrare.  Appendix 
ad  Agnelli  Librum  Pontif.  apua  Mura- 
tor. tom.  2.  pag.  189.  col.  1  :  Marcellinus 
XI.  justus  et  timoratus,  cujus  tanta  corpo - 
ris  ordinamento  Flagrarunt,  ut  pretiosis- 
simas  m^rrhts  incensum  sepelientium  na- 
res  sentxrent. 

3|c  FLAGRATOR.  [Qui  mercede  flagris 
csedi  se  permittit.  t'est.'\ 

1  FLA6RI0NES,  ^(my^ai.  GIoss.  Lat. 
Gr.  Nonius  :  Flagrtones  dicti  sunt  servi, 
qiAod  flagris  subjecti  sunt,  ut  verberones  a 
uerberibus.  Hoc  vocabulo  usus  est  Afra- 
nlus. 

1  FLAGURRERE.  9épeiv,  Ferre.  Gloss. 
Lat.  Grsec.  Sangerm.  MSS. 

<>  Adde  ex  Castigat.  ad  utrumque  Glos- 
sar, prò  Flagurrtt,  9épei ,   leg.  flagrat, 

^  FLAGUS,  f.  Ora,  sBStuarium,  fluen- 
tum,  ut  Fleto  2.  Annal.  Victor.  MSS.  ad 
ann.  1867  :  Divino  sibi  assistente  prsesidio 
pervenit  (Urbanus  PP.  V.)  feliciter  ad 
portum  seu  Flagum  Corti  die  iiij,  mensis 
Junii.  Flage  vero  prò  Culina,utvidetur, 
in  Lit .  remiss.  ann.  1408.  ex  Reg.  158.  Ohar- 
toph. reg.  eh.  82  :  Le  suppliant  et  aucuns 
autres  entrerent  en  la  maison  d'un  taver- 
niere et  trouverent  ou  Flage  ou  bouge  d'i' 
celle  ledit  Casin. 

^  ThàEO,  Sigilli  genus.  apud  Majori- 
censes.  Leges  Palatina  Jacobi  II.  Regis 
Majoris  inter  Acta  SS.  Junii  tom.  8.  pa^. 
Lxviil  :  Ordinamus  igitur  in  Cancellana 
nostra  modum  triplicem  siaiUandi,  vide' 
lieet  ut  quandoque  cum  bulla  plumbea  vel 
aurea,  quandoque  cum  magno  sigiUo,  ha* 
bente  duas  impressUmes  asqualiter  abutro- 
que  latore  imprimentes,  licet  impreselo  sit 
aissimilis  et  diversa,  quod  quidem  sigil» 
lum  Flaho  vulgariter  nominatur  ;  quan" 
doque  vero  cum  alio  sigillo  minori,  quod 
sigtllum  commune  dicitur, 

^  FLALLUM,  Molin  à  poivre.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  Cod.  reg.  4120. 

FLAMBARDUS.  Ordericus  ViUlis  lib.  8. 
pag.  678.  de  quodam  Ranulfo,  viro  arro- 
ganti :  Temereque  majoribus,  quasi  vi 
regia  fuUus  imperabat  :  unde  a  Roberto 
Dispensatore  regio  Flambardus  cognomi- 
natus  est,  quod  vocabulum  ei  secundum 
mores  ejus  et  actus  quasi  prophetice  col* 
latum  est  ;  fiamma  quxppe  ardens,  muUis 


518 


FLA 


FLA 


FLA 


factis  intulit  genti  novoa  rUu»,  quibus 
crudeliter  oppressit  populorum  catus,  etc. 

39*  FlcMìmardum  eumdem  Ranulfum 
vocat  Ivo  Carnot.  Epist.  157  :  Quod  in 
Ecclèsia  Luxoviensi  patemitas  vestra  pO' 
terit  agnotcere,  gimm  jam  per  plures  att« 
noe  Hanulfus  apnomine  Flammardua  f 
Dunelmensis  Episcopus  inaudito  invano^ 
nis  genere  occupavit,  qui  duos  filios  euaa 
vix  duodennes  accepto  pastorali  baculo  a 
Comite  Normannorwn  ffrmdidaR  Ecdesise 
intrudi  fedt,  ea  conditione,  ut  si  primo» 
genitus  moreretury  Judaico  more  in  Epie- 
copatum  alter  alteri  subrogaretur,  A  patre 
Fwmmardo  filios  Flammigeros  appellai 
idem  Ivo  £p.  149  :  Cum  et  ipsos  Fiammi- 
geros  pueroa  de  prssdicta  Èccleeia  ejici 
feceritis. 

«  FLAMBELLUM ,  Fax,  tsBda.  fanale. 
Reg.  eccl.  Andeg.  ad  ann.  1448.  in  vita 
Math.  Menag.  pag.  92  :  Centum  libr» 
cerm  operata  in  torchUe^  Flamhellis  et 
bogia,  Proces.  Egld.  de  Barn,  ann.  1440. 
fol.  159.  r.  ex  Bibl.  reg.  :  Quadam  nocte 
po8t  cosnam  habentee  lumen  in  Flambello 
cerxy  etc,  Flamerony  Gandelffi  seu  lampa- 
dis  species,  in  Stai.  ann.  1858.  tom.  5. 
Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  595.  Flamhard 
vocani  Drocenses  llgnum  fumo,  coriice 
avulsOp  exsiccaium  aique  ad  medium 
usque  fissum.  quod  in  vigilia  Naialis 
Domini  accensum  clerus  populusqae  de- 
feruni  circa  forum  tecium  ejusdem  civi- 
taiis,  supplicaniium  ordine,  quamvis 
fesiinanter,  procedentes  ad  ecclesiam, 
ante  cujus  poriam  projiciuntur  hujus- 
modi  faces,  ubi  absumuniur,  clero  de- 
cantante hymnum  :  Veni  Redemptor  gen- 
tium^  et  populo  conclamante  Noèl,  NoéL 
Mlnus  religiose  idem  riius  apud  Cado- 
menses  aliosq  uè  eorum  vicinos  peragitur. 
Pueri  nempe  cum  perticis,  quibus  palea 
alligata  accenditur,  viridaria  percurruni 
arboree  quasque  fructiferas  circumeun- 
tes  hunc  rbyimum  vociferando  : 

Taupes  et  muloto, 
Sortec  de  ncw  dcw, 
Sinon  Je  toas  bralerai  la  barbe  et  lei  ot. 

Haec  post  Mercur.  Frane,  ann.  1740.  mens. 
Febr.  pag.  266.  et  Aprii,  pag.  660.  Vide 
suora  in  Brando  1. 

^FlambeteTi  vero,  appellari  videiar 
quidquid  levi  igne  coctum  est  seu  ustu- 
latum ,  in  Ordinai,  bospit  reg.  ann. 
1285.  ex  Reg.  sign.  Noeter  G&m,  Gompui. 
Paris,  fol.  58.  v  :  Item  eouffleurs  deus, 
deaquiex  Vun  sera  moigneusy  et  manje- 
ront  à  court  et  prandront  le  Flambeter, 
en  tele  maniere  que  le  potage  n'en  vaille 
piz. 

]  FLAMBURUM,  Idem  fere,  ut  videtur 
quod  noslris  Regiment,  Legio.  Epist 
Lauri  Quirini  de  Turci  potentia  ad  Plum 
PP.  II.  ex  Bibl.  Re^ria  :  Exercitus  autem 
hostUiSy  ut  diligenttssima  atque  exactis' 
sima  cura  indagare  jxftuimus,  nic  est  verus 
indubttatusque  divieus  t>«r  Flambura , 
ouiòfM  féuaàtarU,  quos  iui  Timorati  vel 
Timaratores  appellant  praesunt,  Asianus 
itaque  exercitus  in  hmc  Flambura  est. 
Flamburum  Attalits  habet  subiuidas  xv. 
Capita  ordinum  XL.  equites  un.  cgog.  etc, 

^  FLAMEOLUH  ,  FLABfEUM,  FLAMETTS. 

Vide  in  Flamines. 

3)c  FLAMENTUM.  [Idem  ac  flamen,  hsBC 

Soetica,  illa  prosaica  vox.  Fulgent.  1. 
(ythol.prsef.  Egredimurnauiarum  more, 
quos  tempestatum  Flamento  confractos 
exoptata  reduces  excipit  ripa.] 

^  FLAMIGA,  PlacentsBspecies.  Glossar. 
Lai.  Gali,  ex  God.  reg.  7679  :  Elamica, 
Elamiche,  a  fiamma.  Lii.  remiss.  ann. 
1882.  in  Reg.  120.  Ghartoph.  reg.  eh.  248  : 


Prindrent  une  Elamiche  tant  seulementy 
en  la  valeur  de  cinq  deniers  Toumais. 

«  FLAMIGEUS,  Subrubeus,  ut  videtur, 
Gali.  Rougeatre»  Stai.  ann.  1817.  in  Reg. 
A.  Gam.  Gompui.  Paris,  fol.  197  r>  :  Nu- 
merus  et  qualitas  eorumdem  (animalium) 
utrum  nigra  vel  alba,  lanigera  vel  tonsa, 
de  lana  Flamigea  vel  grossa,  etc, 

FLAMINA,  Yexilla  Ecclesiarum,  Flam- 
mula.  Wolfardus  lib  8.  de  Mirac.  S. 
Walburgls  num.  11  :  Dumparatis  omni' 
bus  cruces  a  fidelibus  efferrentur,  ut  ipsa 
etiamjuncta  plebis  dominicss  agmini  prm- 
via  atque  signifera  Flamina  segueretur, 
Occurrit  praBterea  lib.  4.  n.  4.  [Miracula 
S.  Richarli  Aprii,  tom.  8.  pag.  450  :  In- 
duti  candidis  sericis  vestibus  cum  Flami^ 
nibus  et  crucibus  et  omni  decore  compo' 
sili,  etc] 

FLAMINARE,  Incendere^  in  Gloss.  Isid. 
et  PithoBi,  Flammis  urere.  Vide  Flam- 
meriari, 

FLAMINES,  Episcopi,  in  Goncilio  Eli- 
beritano  cap.  2.  8.  4.  Gloss.  Lai.  Gr.  : 
FlamineSy  iepetc. 

j  Flambus,  Premier  ministre  de  choses 
sacréeSf  saintes,  in  Gloss.  Lai.  Gali.  San- 
germ. 

Flàmineum  ,  Gloss.  Sax.  cifrici  : 
Flammeolum  vel  Flàmineum,  biscopes 
huf,  i.  Episcopi  mitra.  [Gloss.  Lai.  Gali. 
Sangerm.  :  Flameum,  Bande  de  voile,  au 
aoumement  nupcial.  Flameolum,  Petite 
dyademej  ou  petit  paiUe,  fermail  petit,  au 
couvrechief,  Flammeolum  Ju venali  est 
amictus  quo  nova  nupta  tegi  solebat. 
Pro  velo  Flàmineum  usurpai  Fridegodus 
in  Vita  S.  Wilfridi  sasc.  4.  Bened.  pari. 
1.  pag.  725.]  Vide  Jo.  de  Janna  in  Fla^ 
meum. 

Flamikium  ,  Sacerdótium,  Flaminis 
dignitas,  in  leg.  21.  God.  Th.  de  Decu- 
rionib.  (12, 1.)  et  apud  Tertull.  de  Spec- 
tac.  cap.  12.  et  Sidon.  lib.  5.  Ep.  7.  vox 
nota  euam  Valerio  Maximo  et  A.  Gelilo. 
[Gloss.  Lai.  Gali.  Sangerman.  :  Flami- 
nium,  office  de  Prestre,\Flamonium  ba- 
bei^ii  veteres  aliquot  Inscriptiones  et 
Isidorus.  [cujus  Auctarium  a  Jansonio 
editum  habet  :  Flamonium,  Honos  qui 
daturFlaminibus.  Occurrit  prasterea  apud 
Sidoninm  lib.  5.  Epist.  7  :  Hi  sunt,  qui 
invident  tunicatis  olia,,.,  prsedia  promn- 
eialibus,  Flamonia  municipibus.] 

Flamininus  Honor,  in  Gloss.  cifrici, 
biscoplic  wrtscipe  :  id  est,  Episco- 
palis  dlgnitas.  Jo.  de  Janua  habei  Fla^ 
mineus,  in  Flamen, 

1  Flaminejb,  f.  ^des  Ecclesiis  pro- 
ximae.  in  quibus  olim  Glerici  habitare 
solebant.  Sic  apud  Gellium  lib.  10.  cap. 
5.  Flaminia  significai  domum  Flaminis 
Dialis.  Ita  Bollandi  Gontinuator  Julii 
tom.  4.  pag.  891.  in  hsec  Translaiionis 
S.  Philastrii  verba  :  Omnes  ostiarii  réH- 
giosorum  locorum  et  domus  proacimm  Fla- 
mineis  testari,  si  memoria  retinent,  pos- 
sunt. 

Flàmineatus,  Sacris  ac  Episcopali- 
bus  vestibus  indutus,  et  mitra  caput 
iectus.  Missa  vetus  ex  God.  Ratoldi 
Abbatis  Gorbeiensis  apud  Menardum  : 
Cum  omni  qupque  diltgentia  Episcopus 
veneretur  a  suis,  Eo  autem  rationdbHiter 
Flamineato,  accedat  ordinatim  omnis 
processio. 

FLÀMINEUM.  Will.  Malmesbur.  lib.  4. 
Hist.  Angl.  pag.  127.  de  quibusdam  Mo- 
nacbis  :  rfihil  pelliceum  aut  lineum  ves- 
tiunt,  nec  illud,  quod  subtiliter  texitur 
laneum,  quod  nos  Flàmineum  vocamus. 
Sed  ibi  legendum  stamineum.  Vide  in 
hac  voce.  [Anglis  Flannel,  nostris  Fla- 
nelle, pannus  est  subtilior  notissimus. 


qui  voce  Flàmineum  apte  aigniticarl  pò- 
testJLVide  FtofkjAa. 

«  FLAMINGENSES,  Belg»,  Flandrì.  Per 
factum  guerrarum  regni  nostri  contra 
Flamingenses,  in  Oharta  ann.  1868.  tom. 
5.  Ordinai,  reg.  Eranc.  pag.  146.  Vide 
Flaminghus, 

1  FLAMINGHUS.  Flamingus,  Belga, 
Flander,  Gali.  Flamand.  Legitur  Fio- 
minqhus  apud  Murator.  tom.  7.  col.  708. 
in  lioro  Bernardi  Thesaorarii  de  Acqui- 
sitione  Terr»  sanciSB  ;  Flamingus  in 
Privilegio  Leduini  Abb.  S.  Vedasti 
Atreb.  ann.  1066.  in  ejusd.  loci  Ghartu- 
lario  V.  pag.  248.  in  Litteris  Philipp! 
Pulcri  Frane.  Regis  apud  D.  Brueeel 
tom.  1.  de  Feudorum  usu  pag.  419.  Vide 
Valesium  in  Noiii.  Galliarum  voce  Flan- 
dria,  [^  et  Haltaus.  Glossar.  German* 
col.  4ol.  supra  Ftamingenaes.] 

)  FLAMININUS,  Flaacinium.  Vide  FU- 
msneSm 

FLAMITA,  Sacerdotissa,  Jo.  de  Janna. 
Videtur  legendum  Flamina,  ni  est  in 
veieri  Inscripi.  459.  9. 

T  FLAMMABUNDUS,  Flammeus,  apud 
Mariian.Gapellam. 

1  FLAMMABBUS.  Vide  Flambardue. 

t  FLAMMEA,  Lancea,  Janssen,  in  Auc* 
tario  Gloss.  Isidori. 

«  Glossar,  vet.  ex  God.reg.7641  :  Flam- 
mea, virgittu,  vel  lancea, 

IFLAMMEOLUM.  Vide  in  Flamines. 

FLAMMERIARI,  Flammis  adnrì,  seu 
ad  flammas  admoveri  :  Gallis,  cetre 
Flamboyé,  Raymundus  de  Agiles  pag. 
178  :  Ahi  vero  diutiseime  torti,  et  immòta 
adusti  Flammeriabantur.  Flammare,  prò 
flammis  adurere.dixii  Taciins  :  Aut  cru- 
cibus affuDi,  aut  Flammandi. 

•  Flamer  vero,  prò  Scalpello,  vulgo 
Flammette,  alias  Flieme  dicto,  aperire. 
Glossar.  Lai.  Gali.  ann.  1852.  ex  God. 
reg.  4120  :  Lanceola,  est  ferrum  subtile, 
cum  qua  vena  aperitur,  GaUice  Flieme. 
Lii.  remiss.  ann.  1400.  in  Reg.  156.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  488:  Survint  une  apostume 
ou  bosse  audit  Geffroy,  kiguelle  u  fi^tfen' 
dre  et  Flamer  à  un  barb\er.  Vide  Flebo* 
tornare, 

^  FLAMMESGEBE,  Inflammarl.  Flam- 
mescat  igne  charitas,  in  Hymno  Tertia 
Inter  Ambrosianos.  Occurrit  etiam  in 
Appendice  de  S.  Hnmilitate,  Mali  tom. 
7.  pag.  881.  Sed  actlva  significatione  : 
Charitate  namque  qua  Deus  eum  Flani'' 
mescit,  ardet  continuo. 

«  FLAMMEUM,  Fax.  inda,  funale.Oom- 
put.  MS.  redecimm  S.  Petri  Insul.  ann. 
1421  :  Pro  duobus  FlammeiSj  sive  Flam" 
beaux,  ponderis  ix.  Ub.  emptts  cui  condu- 
oendum  collegium.  prò  libra  vj.  sol,  vj. 
den.  xl,  sol.  19'.  dm.  Vide  supra  Flam- 
bellum. 

FLAMMEUS,  Iratus,  in  vet.  Gloss.  MS. 
apud  Goldasium  ad  S.  Valerian . 

1  FLAMMIGOMANS,  Fiammante  coma 

SrsBdiius.  Juvencus  in  Maiihsum  cap. 
5.  de  decem  virginibus  : 

Ornato  aodaelfi  teduwn  FlMunleomortom. 

^  FLAMMIGOMUS,  Eadem  noiione, 
apud  Prodent.  Psychomach.  v.  776. 

1  FLAMMIGROMUS ,  Igneus.  adurens, 
apud  Fortunatum  1.  Garm.  i5.  in  lau* 
dem  Leoniii.  [^^  Flammicremus,  apud 
Forcell.] 

FLAMMIDUS ,  Eadem  noiione  qua 
Flammeus,  dixit  Apuleius  de  Deo  So- 
crat.  9Xcé>y(!>8t)c.  Ildem  de  Mundo  :  Già- 
cialibus  Flammida,...  confundit.  Et  lib. 
11.  Metamorph.  :  Roseo  rubare  Flam" 
mida.l 

FLAMMI6ARE,  9XoY{Ce(v,  apud  Gellium 


i 


FLA 


FLA 


FLA 


519 


Hb.  17.  cap.  10.  et  Macrob.  lib.  5.  Saturn. 
cap.  17. 

«  FLAMUnVEUM ,  Babvlonicum,  In  vet. 
(SloBsar.  ex  Ck)d.  reg.  7641.  Vide  in  Fio- 
tniiMt. 

}  PLAHMIPES,  Habens  pedes  igneos. 
Javencus  lib.  2.  in  Matth.  11  : 

Eliaa  quondam,  qaem  UnUne  jasia  ooniMO 
FlHnDÌp«dam  nì>ult  ihìMitotte  quàt^ogaaam, 

1 IXAMM IPOTENS,  Vulcani  cognomen^ 
apud  Arnobiam  lib.  8. 

j  PLàMHIVOLUSiGum  flammis  volans. 
Arator  in  Act.  Apost.  cap.  18:  Flarnmi- 
volo  sub  sole  iacet. 

•  FLAMMIYOMATUS,  Vultus  ex  inte- 
riori fiamma  efferatus.  Vita  S.  Godegr. 
tom.  1.  Sept.  pag.  769.  col.  2  :  Paeis  ei 
osciUum  porrigens,  sedad  tnocUeum  Flam- 
mivomcUu  mentis  «enent  antra  recondens. 
Vide  Flammivomus. 

1  FLAMMIVOMQS,  Qui  flammas  Tomlt, 
apad  Javencum  in  ProoBmio. 

^  FLAMMONIUS,  Flammens.  Gbarta 
ann.  984.  apud  Menesterium  inter  Pro- 
bttt.  Hist.  Lugdun.  p.  rv.  col.  2  :  Flam- 
monias  animi  posnas  sustineai ,  et  in 
faviìXis  et  atomie  redactus  wusquam  oom' 
pctreatm 

M  FLAMM OSUS,  Ardeufl.  Virgil.  Gram- 
mat.  pag.  117:  RiUio  vero  superiora  et 
coBlestta  perlustrane  intellectum  quodam» 
modo  ignitum  Flammosumque  possidet, 

FLAHHULA,  Vexillum  In  flammsB  ape- 
ciem  desinens^   cujusmodi  est  illud, 

2uod  Carolo  M.  porrigit  S.  Petrus,  in 
.ateranensibus  Parietinis  apud  Nico- 
laum  Alemannum.  Flammeum  vexillum, 
apud  Ammianum  lib.  20.  pag.  168.  S. 
Fulgentius  Homll.  56  :  Ante  oarrucum 
Imveratorisj  qui  prtscedunt  Metatores, 
Palatini,  Protectores,  Tribuni,  Duces,  et 
ComiteSf  Si^na,  Dracones,  et  Vexillaf  et 
FlammulsB  tllas  concordissimts  pannorum 
diversitate  gaudentes,  tubm  sonantes,  etc, 
Anastasius  in  Stepbano  IV.  PP.  pag. 
92:  Romanum  urbem  ingressi  sunt,  et 
per  muros  cwitatis  cum  Flammula  ckscen- 
debant,  [Instrumentum  anni  1882.  His- 
tor.  Harcur.  tom.  8.  pag.  921  :  Flammu' 
la..,,  ex  penetralibus  Diony siaci  Cosnobii 
deprompta  Petra  Villerio  fortissimo  viro 
tradita.  Et  pag.  1117  :  Petrus  VillaHus 
Flammulam  gessU,]  Vox  Scriptoribus 
Byzantinis  nota.  Lexic.  Gr.  mS.  Heg. 

God.   2062  :   SuvOe|Mt^  yve&piavLQt,    ar^uelo^, 

fidtvdov,  9Xa|jLovXov,  qu»  vox  hac  nolione 
habetur  in  Leonis  Tactitis  cap.  5.  8  5. 
cap.  6.  Jl  2.  18.  25.  cap.  12.  (  54.  104.  118. 
apud  Nicetam,  Godinum,  et  allos.  ^Xé- 
pupov  etiam  dlxere  recentiores  Gr»ei. 
Narratio  MS.  de  Belìssario  :  SuxovoOa» 

tòt  9X(R|jL0upa  T&v  ^aotXlwv  ^&n,  [uxk  (attn* 
Tov,  TQiOTa  di  {ftcra  t£&v  xop6ouv{6iv.  Vide 
Dlssertat.  nostram  de  Auriflamma  ad 
Joinvillam,  [Gallandum  Traci.  Gali,  des 
Enseignes  de  Franee  pag.  87.  et  88.] 
GIoss.  Basilicon,  Meursii,  Rigaltii,  et 
allorum.  [••  Gangli  med.  Gr«BC.  col. 
1681.] 

mv*  Exstat  alter  locus  tom.  2.  Annal. 
Bened.  pag.  882.  ex  veteri  Godice  Bibl. 
Ottobon.  depromtus,  ubi  agitur  de  Pro- 
cessione Litaniarum  majorum  in  Mo* 
nasterio  Gentulensi,  iflcque  tegitur  :  Hos 
omnes  subsequ^antur  pueri  septem  eum 
totidem  Fìammulis.  seu  ttodis ,  inquit 
Mabillonius:  suspicor  ego  Flammulas 
etiam  hic  fuisse  vexilla  minora  a  pneris 
delata,  cum  consuetudo  sit  in  Litaniis 
majorlbus  vexilla  deferri,  et  pueri  illi 
incederent  medii  inter  clerum  et  ple- 
bem.  ubi  nulla  erat  ratio  facium  defe- 
rendarum. 

1  FLAMONIUM.  Vide  in  Fìamines. 


T  FLAMPEDES ,  Flandrenses,  ni  fallor. 
Hist.  Vlconlensis  Monast.  apud  Marten. 
tom.  6.  Ampllss.  GoUect.  col.  808  :  Sic 
Spiritus  saneti  gratia  in  vita  extitit  de^ 
briatus  (iEgldius  Abbas,)  ut  meruerit 
p€tcem  tnter  Ysengrinos  et  Flaventinos 
vel  Flampedes  in  partibus  Hollandias  et 
Zelandits  et  Flandrits^  quam  nullus  Ao- 
minum  attentare  guibat,  sive  ReXj  sive 
Comes,  aut  Baro  reformare, 

1  FLANCHA.  Godex  MS.  reddituum 
Episcopatus  Autissiod.  :  Ihiod.  Corduain 
dibet  Episcopo  et  Corniti  un.  den.  et 
duod,  Autm  n.  den...  Flancha  de  poii 
valens  ultra  xn.  den,  debet.  i.  ob.  P^  Ger- 
manorum  plebi  Flanken  est  segmentum 
m^us  panis,  carnis,  etc.  Aoel.1 

IÌAN&HIA  ,  r  Forte  Fimbria ,  Gali. 
Frange.yVìde  Palectum, 

*  nJÙfCHUS,  Flangus,  Latus,  Ital. 
Fianco,  Gali.  Flanc,  alias  Flanchet, 
Gharta  ann.  1227.  apud  Murator.  tom.  2. 
Antiq.  Ital.  med.  qbvì  cx)1.  908:  Duaspel- 
les  de  Flanchis  coopertas  de  virde.  Annal. 
Estens.  ad  ann.  1409.  apud  eumd.  tom. 
18.  Script.  Ital.  col.  1069  :  Enee  educto 
graviter  vulneravit  in  Flancha.  FormulsB 
MSS.  ex  God.  reg.  7657.  fol.  42.  v  :  Dictus 
talis  uno  ictu  punctim  per  dictum  talem 
in  Fianco  sinistro  percussus  eoBtitit.  Lit. 
remiss.  ann.  1876.  in  Reg.  109.Ghartoph. 
reg.  eh.  882  :  Icellui  Michaut  feri  ledit 
Jaquot  dudit  espiet  ou  bras  et  de  Vespée 
ou  Flanchet.  Icellui  Colart  en  soy  virant 
et  toumant  fu  attaint  ou  Flanchet  de  son 
ventre  d'un  petit  coustelet,  in  allis  Lit. 
ann.  1887.  ex  Reg.  180.  eh.  185.  Hinc 
Fiancar,  Braccarum  seu  vestis  militaris 
species,  qua  latera  jproteguntur,  in  Or- 
dlnat.  milit.  MS.  Caroli  ducis  Burg. 
ann.  1478  :  Les  hommes  d'armes  seront 
armeZf  ....  habillez  ,  .  , ,  de  eurache  com- 
piette, salade  à  baviere,  barbuce  ou  armet 
de  gorgent.  Fiancare  et  faltes,  Hinc  Se 
Flanchir,  Lateri  manum  admovere,  vel 
latus  manu  comprimere.  Lit.  remiss, 
ann.  1457.  in  Re^.  183.  eh.  286  :  Quant  le 
suppliant  se  sentii  frappé  dudit  cousteau, 
il  se  Flanchit  en  soy  retoumant  devers 
icellui  Visier. 

1 FLANGUS,  Latus^  Gali.  Flanc,  Ital. 
Fianco.  Occurrit  in  Actis  SS.  Aprilis 
tom.  1.  pag.  169.  tom.  2.  pag.  819.  Junii 
tom.  1.  pag.  791.  etc. 

1  FLANDREIISIS  Moneta.  Vide  Moneta 
Baronum. 

^  FLANEHA,  f.  Panni  subtilioris  spe- 
cies.  Gali.  Flanelle.  Formul.  MS.  Instr. 

fol.  92.  V*  :  Antonius  fuit  eonfessus se 

ìiabuisse  et  recepisse  a  dom.  M,ejue  spon- 
sa, . ,  nomine  dotis . . .  xasv.  libras  bonas 
in...  uno  pelar  co  de  Flanehispro  vesitibus 
ipsius.  Vide  Flamineum, 

FLANQUERIUS.  Vide  Flecarìus. 

^  FLMS,  Moneta  species.  Gharta  ann. 
1851.  in  Reg.  81.  Ghartoph.  reg.  eh.  929  : 
Johannes  et  BruyaudusMailìardifratres 
in  quadam  domo  ipsorum  inventi  fiterunt 
de  nocte  cudentes  quandam  speciem  mo~ 
netm,  qwe  vocatur  Flans,  et  quas  erat  de 
Uge  monetss  ducis  Britanniss.  Lit.  remies. 
ann.  1407.  in  Rgj.  162.  eh.  8:  Icelui  sup- 
pliant presta  à  Jehan  Morel  un  frane  en 
deniers  blancs,  appellez  Flaons.  Qui  de- 
narii  a  plagulis  monetallbus,  Flaons 
etiam  nuncupatis  apud  monetarios,  dis- 
tinguendi  sunt  :  hsdc  quippe  plagula 
monetsB  cudendsB  exemplar  est  ;  Illi  vero 
denarii  in  usu  erant.  Ali»  Lit.  ann. 
1876.  in  Reg.  110.  eh.  215  :  Jehan  de  Gen- 
nes  ouvrier  de  monnoye  ....  a  estéprins 
et  emprisonné  ....  pour  souspefon  d'a^ 
voir  ouvré  Flaons  de  monnoye,  qui  n'es- 
toient  pcts  de  bon  aloy,  Hac  uluma  no- 
tione  passim,  ubi  de  monetis,  occurrunt. 


Vide  Boizard  in  Tract.  de  Monetis  et 
infra  Flato, 

^  FLANSADA,  Stragulum  acupunctum^ 
Gali.  Courtepointe,  Massiliensib.  Flan^ 
sade.  Gapit.  Gener.  S.  Victoris  Massi!, 
ann.  1294:  Omne  aurum  monetatum  et 
non  monetatum,  et  qussvis  moneta,  liM 
et  breviaria  completa^  capsB,  capelli,  et 
ocreas ,  et  calcaria ,  lectus  ,  matalacia, 
vanoas,  Flansadas,  etc.  Vide  Fkusata. 

^  Massiliensibus  Flansada  est  stragu- 
lum vel  coopertorium  laneum,  non  acu- 
punctum  ;  idem  proinde  quod  Flaciata, 
Vide  infra  Flassada. 

^  FLANSONES,  Flansoni,  Placenta 
species^  idem  quod  Flantones ,  Gali. 
Flans,  Gomput.  ann.  1862.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  244.  col.  1  :  Item 
in  cena,  prò  vj.  duodenis  caseorum  res- 
sencium  ad  opus  Flansonum,  solvi  iiij. 
grossos  «...  Item  prò  media  Ubra  sucri 
prò  didis  Flansùnibus,  iij.  arossos  et 
fnedium  ....  Item  prò  faciendo  Flanso- 
nos,  ete. 

FLANTONES,  Placenta  species.  Gali. 
Flans,  Teutonibus  Vlaeyen.  Occurrit  in 
Gharta  veteri  apud  Louvetum  in  Hist. 
Bellovac.  tom.  2.  pag.  199.  Vide  Flan- 
sones, 

Flatones,  Eadem  notione.  Ordina- 
rius  MS.  Ecclesia  Rotomagensis  :  Te- 
nentur  mittere  per  suos  servitores  ad 
domum  Cantoris....  hora  prandii  unum 
panem  magnum,  unum  galonem  boni 
vinifhonestum  ferculumjnseium,  et  unum 
magnum  Flatonem  de  pinguedine  lactìs, 
ete.  [Perperam  Flaconem  edltum  ad  cai* 
cem  Johan.  Abrinc.  de  Offle.  Eccl.  pag. 
169.]  Gharta  Gommunia  Roiensis  in 
Picardia  :  Si  quis  gastellos,  vel  Flatones, 
vel  hujusmodi,  qurn  villts  noceant,fecerit, 
etc.  Monasticum  Anglic.  tom.  I.  pag. 
149  :  PrsBterea  percipiet  coquinarius  ad 
p<ucha  tria  prssbendaria  frumenti  de 
granario  ad  Flathonee  inveniendos.  Ha* 
betur  praterea  in  veteri  Gharta  apud 
BoUandum  18.  Febr.  pag.  105.  in  libro 
Ord.  S.  Victoris  Parisiensis  MS.  cap.  25. 
in  Vita  S  Bernardi  Poenitentis  n.  25. 
etc.  [Vide  Fìaco  8.  et  Flavo.] 

Fladones,  dixit  Fortunatus  in  Vita 
S.  Radegundis  cap.  15  :  Qum  in  mensa 
sub  Fladone  segalatium  panem  et  horda- 
ceum  manducàhat.  Utltur  praterea  cap. 
21.  Udalricus  1.  8.  Gonsuetud.  Gluniac. 
cap.  18  :  In  illis  festis  fabss  sssmis,  aut 
Fladonibus  mutantur.  Ita  etiam  iBernar- 
dus  mon.  a  quo  hausit,  in  iisdem  Gon- 
suet.  MSS.  cap.  7.  77.  [nunc  editis  in 
vet.  Discipl.  Monast.  S.  Petri  de  Silva 
nigra  apud  Freder.  Schannat.  Vindem. 
Litter.  pag.  164  :  Artocress  aut  Fladones 
in  usus  comedentium  dentur  honeste  et 
àbundanter.  Germani  Fladen  appellant 
hujusmodi  placentas .  Fuxenses  Fìau- 
zons,  apud  quos  conflciuntur  e  casco, 
lacte  plnguiori  cum  ovis.  Lemovicensi- 
bus  Fìauniardes  dicuntur,  Flaudones  in 
Obituario  MS.  S.  Martialis  Lemovic. 
Necrolog.  MS.  ejusd.  Monast.  :  V,  Idus 
Aug.  oòttf  dompnus  Albertus  Abbcu,  et 
PrsBposUus  de  VemoUofacit  plenum  con- 
vivium  cum  cepiis  et  Fladonibus,  et  bo- 
num  vinum  et  multum  acquisivit.] 

«  FLAQUERIA,  Panificium,  Gali.  Bau- 
langerie.  Gharta  Jacobi  I.  reg.  Aragon. 
ann.  1241  :  Volumus  igitur  quod  Flaoué" 
riis  et  fomerisB  Barcninonts,  et  ponaera 
sive  pesam  (sic)  ferinsB,  totum  etiam  fac- 
tum ferinarium  et  flaciarum  prxdicta- 
rum,  quibuscumque  modis  sit,  perveniant 
et  spectent  in  posse  bajuli  nostri  Barchi- 
nonts.  Vide  mox 

1  FLAQUERIUS,  Pistor,  f.  a  Gatalano 
Fìaha,  Panis.  Leges  Palatina  Jacobi  n. 


520 


FLA 


FLA 


FLA 


Regis  Majoric.  Inter  Acta  SS.  Junii 
tom.  3.  pag.  XV  :  Curam  etiam  habeat 
dUigentem  una  cwn  Flaquerio  aeu  pistore 
de  artoereis  seu  pastillis  et  nebulis.  Vide 
Flecarius» 

«  Liberi.  MSS.  Barcin.  ann.  1288  : 
Quilibet  eivis  Barchinanm  pote$t  molere 
bladum  suum  ubicumque  voluerit,  aine 
impedimento  alicujus,  exceptia  farinariie 
et  Flctqueriis,  aui  d^ent  molere  cLd  mo^ 
lendina  regalia.  Vide  Flanqueriiu  in 
Flecarius  et  infra  Flequeria, 

*  FlequeriuSj  Eadem  notione.  Ex^ 
ceptis  Flequeriis  $ive  paneosaeriis,  in 
Liberi.  Montis-olivi  ann.  1812.  tom.  7. 
Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  504.  art.  85. 

^  Flaquerius  Panis,  an  ab  Hispan. 
Flaquecer,  Attenuare  ?  Oonsuel.  Perpin. 
MSS.  cap.  88  :  Item  debent  coquere  panea 
Flaquenospro  quatuor  denanis. 

\  tXARNiS,  Species  placentse.  Statula 
reiormat.  Monast.  S.  Claudii  ann.  1448. 
pag.  81  :  Servitoribus  offidarum  debet 
pUtanciarius  unum  panem,  et  scutiferis 
unum  Flamem  et  duos  potos  vini.  Sed  f. 
legendum  Flatonem  vel  Fladonem  :  qusB 
videsis  in  Flantones. 

FLASGA,  Flascula,  Flasgo,  Lagena, 
vas  figulinum  aut  vitreum  vino  conser- 
vando idoneum,  nostris  Flascon,  Tento- 
nibus  Fiasche,  aut  Flaach. 

Flasga.  Isidorus  lib.  20.  cap.  1.  et  ex 
eo  Papias  :  Flascse,  a  Grmco  vocabulo 
dictse.  J£a  prò  vehendia  ac  recondendia 
phialia  plurimum  factas  aunt  ;  inde  et 
mincupataa  aunt,  Poatea  in  uaum  vini 
tranaierunt,  manente  Grsaco  vocabulo^ 
unde  et  aumpaerunt  initium,  Ordericus 
Vltalislib.lO.pag.  775  :  Oppidani  Flaacaa 
prunia  ardentwua  plenàa  deauper  dimit- 
tant.  [Freder.  SchannaLVindem.  Litter. 
pag.  9  :  Flaaca  una  argentea  deaurata, 
cuppa  una  argentea  deaurata,  etc] 

Flasgula,  diminuì,  a  Flaaca.  Idem 
Vitalis  lib.  4.  ex  Vita  S.  Gutlilaci  cap. 
80  :  Binaa  Flaaculaa  celia  impletcu.  Vetus 
Scriptum  de  Ecclesia  Bremensi,  de  Ca- 
rolo M.  :  Ac  FUiaculam  ejua  arqetUeam 
deauratam,  imaginiòua  diveraia  oene  re- 
dimitam.  Monasticum  Anglic.  tom.  2. 
pag.  228  :  Flckacula^  ligneaa  deauratia 
iarris  et  cera  ligataa  vin%  aub  apecie,  auri 
tamen  plenaa....  fertur  tranamtaiaae. 

1  Flasculus  ,  Idem.  Vita  S.  Bern. 
Mail  tom.  5.  pag.  268.  ^  :  Duoa  Flaaculoa 
vini  prò  eleemoayna  tranamiait. 

Flasgo,  Eadem  notione.  Gloss.  An- 

g Io-Sax.  iElfrlci  :  Flaaco,  Bu terne. 
ambro-Brìtannicum  Lexicon  :  Flacced, 
Lagena,  uter.  Lexic.  Gr.  MS.  Reg.  Cod. 
980  :    ICi|t(ffffiov,   fXaoxiov^    tml\   icoi|ty)vixbv 

icoTYJpiov.  $Xaax{ov ,  eadem  notione  in 
Vita  S.  Marci  Atheniensis  n.  8.  Mona- 
chus  Sangallensis  lib.  1.  cap.  25:  Qui 
adaumpto  ormgrandi  Flaacone,  cellarium 
Bromit  vel  Dttia  illiua  irrumpena,  etc. 
Vita  S.  Remigli,  et  Flodoardus  lib.  1. 
Hist.  Rem.  cap.  15  :  Vaa,  quod  vulgo 
Flaaconem  vocant ,  vini  a  ae  benedicti 
plenum  dedit.  Liber  1.  Miraculor.  S. 
Richarii  cap.  2  :  Rogavit  auoa,  ut  praepa' 
rarent  cuneoa  et  malleoa,  quatinua  in 
craatino  Flaaconea  et  qumeumque  eaaent 
neceaaaria,  inde  fierent.  Gbarta  Chilpe- 
rici  Regis,  in  Actis  Episcop.  Cenoman. 
pag.  107  :  Solvat  in  Ccena  Domini  plenum 
medium  de  ovia,  et  plenoa  Flaaconea  para- 
tos  de  vino  optimo.  Àdde  pag.  251.  rTrans- 
lal.  S.  Glodesindis  saec.  4.  Benea.  pari. 
1.  pag.  446:  Vaaculum,  quod  in  modum 
Flasconia  parvuli  (butticulam  appellant) 
vacuum  et  aiccum  d^pendeòat.]  Occurrit 

firsBlerea  apud  S.  Gregor.  1.  2.  Dial.  cap. 
8.  Ardonem  Mon.  in  Vita  S.  Benedicti 
Anian®  Abb.   n.  28.  Ordericum  Vilal. 


lib.  6.  pag.  599.  Odonem  Cluniac.  1.  1. 
de  Vita  S.  Geraldi  cap.  29.  lib.  2.  cap. 
21.  Paulum  Diaconum  Emeritensem  lib. 
de  vita  et  miraculis  Patrum  Emeriten- 
sium  in  S.  Renovato,  Walafridum  Stra- 
bum  de  Vita  S.  Otbmari  cap.  8.  Joan- 
nem  a  Leidis  lib.  1.  cap.  2f.  Florent. 
Wigom.  pag.  544.  Paulum  Venetum  lib. 
1.  cap.  59.  Thwroczium  cap.  88.  in  Hist. 
Merovinglca  pag.  592.  in  Monastico  An- 
glic. tom.  l._pag.  104.  etc. 

0  FLASGH£TA,OanaIiculus.  Stai.  Mon- 
tis-reg.  pag.  259  :  Item  quod  a  tapa  ilio- 
rum  de  S.  Blaaio  uaque  ad  bealeriam 
Peaaii,  poaait  capi  para  una  dietaa  aquaa, 
....  et  ibi  unum  ghi^elum  fieri  per  agentea 
et  hc^entea  poaaesawnea  in  Flaacheta,  iM 
aqua  ipaa  duci  poaait.  Flaque,  eodem 
sensu,  m  Gharla  ann.  1864.  ex  magn. 
Chartul.  nig.  Gorb.  fol.  112.  v«:  Deviena 
avoir  Vaaiaement  et  uaage  de  aler  et  venir 
à  navel,  portana  quatre  muia  et  demi  de 
blé,  de  noatre  manoir  à  le  riviere  de  Som- 
me, parmi  le  Flaque  ou  plache  eatant  au 
derrtere  de  noatredit  marunr.  Vide  supra 
Flagua  et  Flaachia. 

1 TLASGHETTIIIUM,  ut  Flaacula.  Vita 
S.  Franciscl  de  Paula,  Aprii,  tom.  1. 
pag.  757  :  Deauper  projecit  panem  unum 
cum  parvo  cenophoro  aeu  Fìaachettino  vini. 

^  FliASGIATA,  Coopertorium  laneum 
ledi.  Inquisii,  ann.  1268.  ex  schedls  Pr. 
de  Mazauguea  :  Requisitua  quaa  pignora 
fuerunt  apportata,  dixit  quod..,  duaa 
Flaaciaiaa  vel  trea.  Vide  Flada^a  et  mox 
Flaasada. 

FLASCILOIIES,  VesUs  species.  Mona- 
cbus  Sangall.  de  Carolo  M.  lib.  2.  cap. 
41  :  Ita  ut  nóbilioribua  quibuaeumque  aut 
baltheoa,  aut  Flaacilonea,  pretioaaque  vea- 
timenta  a  latiaaimo  Imperio  periata  dia- 
tribui  juberet.  [<»  Lege  et  vide  FcucHo- 
nea.] 

1 1.  FLASGO,  LagensB  genus.  Gali.  Fla- 
con.  Vide  in  Flaaca. 

3|c  [«  Pro  valore  duorum  Flaaconum  de 
cristallo  et  unius  navis  de  argento  et 
auro.  (Mandai,  camer.  apost.  an.  1460-62, 
f.  152.)  »J 

1  2.  FLASGO,  Species  placenta.  Gali. 
Flan.  Nova  Gali.  Cbrist.tom.8.  col.  250. 
ex  Inslr.  ann.  1871  :  Convenit..,  de  quin- 
que  Florenia  prò  Flaaconibtu  aeu  pUicentia 
ab  ipao  debttia  in  feato  Paachm.  Vide 
FlacoS. 

1  FLASGULA,  Flasgulus.  Vide  in 
Flaaca. 

^  FLASGUS,  Lagena,  oenopborum,Ital. 
Fiaaco,  Gali.  Flacon.  Chron.  Domin.  de 
Grav.  apud  Murator.  tom.  12.  Script. 
Ital.  col.  618  :  Habena  zappam  in  collo 
et  panem  illum  in  biaaciolta  et  Flaacum 
vini,  quaai  irei  ad  vineaa  videbatur.  Vide 
Flaaca. 

^  FLASSADA,  ut  supra  Flaaciata.  Glos- 
sar. Provine.  Lai.  ex  Cod.  reg.  7657  : 
Flaaaada,  Provine.  Lodix  lanea.  Inven- 
tar. MS.  ann.  1879  :  Ilem  una  Flaaaada 
alba.  Item  una  Flaaaada  viridia...  Item 
una  Flaasada  liatata  modici  valoria.  Floa- 
aade,  in  Cbarta  ann.  1855.  ex  Reg.  84. 
Chartoph.  reg.  eh.  158.  Floaaate  etFìoa- 
aoie,  in  Chartul.  Latiniac.  fol.  241.  v«.  et 
246.  v<>.  Flanchiaux,  eadem,  ut  videtur, 
acceptione,  in  Lit.  remiss.  ann.  1869. 
ex  Reg.  100.  eh.  405  :  Icellui  Parmentier 
diat  que  le  tempa  eatoit  cler  et  belpour 
aler  au  tràpani  querir  Flanchiaux,  Hinc 
FlaaacLdier,  Flaaaadarum  arlifex,  in  Lit. 
admort.  ann.  1471.  ex  Reg.  197.  eh.  159. 
Inde  etiam  Flaaaar,  Stragulum  equo- 
rum, apud  Froissart,  voi.  4.  cap.  77  : 
N'avoient  lea  pluaieura  (des  Frisons)  quel- 
conqueaarmeureadeffenaablea,  ainon  leura 
veaturea,  qui  eatoient  de  groa  bureaux  et 


de  groa  drapa,  ainai  que  on  fait  cea  FIob-' 

aara  de  chevaux. 

^  FLASSANA,  Eadem  notione,  in  Mi- 
rac.  MSS.  Urbani  PP.  V  :  Arait  palea  et 
modicum  de  mathalado  et  de  Fìaaaana^ 

^  FLASSARGIA,  Belglce  Vlaachaard, 
Pannus  viliosus,  lodix  vUlosa,  Occiirrit 
in  chart.  ann.  1815.  apud  Marquard  de 
Jure  Mercator.  pag.  ^1.  Vide  rlaaeata. 

FLASSATA,  in  supellectill  rustica  re- 
censetur,  in  Gharla  ann.  1242.  apud 
Baluzium  in  Notis  ad  Concilia  Narbo- 
nens  :  Item  50.  inter  puUoa,  g€UUna8t  et 
capone.  Item  4.  Flaaaataa.  Item  4.  «ome- 
raa.  Occitani  Flaaaada  coopertorium 
piedi  vocant,  quasi  J^iZoMoia.  [Inventa- 
rium  supellectilis  ann.  1842.  ex  Archivo 
S.  Victoris  Massil.  :  Item  in  lecto  do-' 
mini  Prioria  unum  matalitium,  unatn 
eulcitram,  unam  Flaaaatam.  Vide  Flan^ 
aada.Ji 

^  Flassiata,  Pari  signiflcatu.  Acta 
MSS.  Inquisii.  Carcass.  ann.  1806.  foL 
24.  v»  :  Viderat  ipaa  quaa  loquitur 'pres" 
dictoa  htereticoa  in  domo  pradtcti  infirmi, 
retro  quandam  Flaaaiatam  in  quadana 
camera.  Vide  Fleaaiata. 

0  FLASTEUM.Flastum,  Fascis.  Tract. 
MS.  de  Re  milit.  et  mach,  belile,  cap. 
105  :  Machina  portana  aecum  Flaatea  oc- 
cenaa.  Paulo  ante  :  Lignorum  Flaatuna 
ardena.  Et  cap.  115  :  Equitea  habent  fae^ 
cinflia  aeu  Flaatea  lignorum  prò  lardoni" 
bua  et  mantelletia,  et  in  medio  circuii 
Flaatorum,ete. 

FLATARE,  Papi»,  Aitgere,  vel  amplum 
facere.  Forte  metaphora  ducta  ao  ìis, 
qui  ignem  exsufflando  augent.  [Arnobio 
lib.  2.  Fiatare  est  frequenler  Ilare  : 
Cantorea  tuba,  tibia  calamoque  Flatantea.} 

^  Alia  notione  Flatir  nostri  dixerunt, 
nempe  prò  Dejicere,  prosternere,  vulgo 
Abatre,jetterpc^r  terre,  précipiter.  Chron. 
S.  Dion.  tom.  8.  Collect.  Hislor.  Frane, 
pag.  885  :  Kallemannea..,  lea  autrea  fiat 
Flatir  et  naier  ou  flum  d'Aigne.  Lit.  re- 
miss.  ann.  1888.  in  Reg.  66.  Chartoph. 
reg.  eh.  1295  :  Gomme  Syman  Maaae  euat 
eaté  pria  et  détenuz  en  la  priaon  du  roy  à 
Loon,...  pour  la  aouppegon,,,  d*avoir  Flati 
et  jeté  par  terre  un  aien  enfant,  en  tele 
maniere  que  U  en  mortU.  Le  Roman 
d'Alexandre  MS.  pari.  1  : 

De  cheTal  rabttt  de  bÌ  trèi  gnnt  air, 
Que  le  flst  à  la  terre  TlIaiiineiiMnt  Piatir. 

9)c  FLATELLfi,  [Immunditis.  (Gloss. 
Placid.)! 

1  FLATIUS,  Flabilis.  Prudent.  Ha- 
martig.  versu  581  :  Fiatile  virua  ifwerit. 
Flatiha  aonitua,  apud  Ammianum  W.  4. 
Arnob.  lib.  6.  adv.  Gentes  :  Laminarum 
Flatilium  cratea,  id  est  fusilium. 

^  FLATO,  Plagula  monetalis,  vulgo 
Flan  et  Flaon.  Lit.  remiss.  ann.  1858.  in 
Reg.  82.  Chartoph.  reg.  eh.  52  :  Nonnul- 
loa...  Flatonea  auri  et  argenti  certia  dictaa 
monetai  ojf>erariia  et  monetariia  ad  par- 
tem  et  latenter  operandoa  et  monetandos 
tradiderant.  Vide  supra  Flana. 

FLATONES.  Vide  Flantonea. 

1.  FLATOR,  Tibicen,  in  Gloss.  Arabico- 
iLat.  qui  tubam  inflat.  [Glóss..  Latin. 
GrsBC.  :  Fiat,  Flator,  9uaa,  ayXtjTri?.  Gloss. 
Cyrilli  :  AÙXijxVic,  Flator  '  TUndnator,  Ti^ 
bicen.  Festus  :  Flator,  Tibicen.ì 

1  2.  FLATOR,  Conflator.  Vide  Flatu- 
rarii, 

FLATURA,  prò  Gonfiatura,  x<^^^^<^^(- 
Julius  Firmic.  lib.  6  :  Falaarioa  facient, 
aut  qui  pecuniaa  publicaa  Flaturarum 
adulteraa  artificea  tmitentur.  rvitruvius 
lib.  2.  cap.  7  :  In  asria  Flatura^ 

1  FLATURALIS  Artus.  quo  spiritus 
atlrahitur.  TertuU.  lib.  de  Anima  cap. 


FLA 


FLA 


FLE 


521 


10  :  Qumdam  spiritu  carent,  quia  FlatU' 
ralibuB  artubw  sinuata  non  sunt. 

FLATURARII,  Fusores.  Fondeurs,  qui 
metalla  fundunt  :  Flatores  «m,  auri, 
argenti,  in  1.  80.  D.  de  Orig.  Jur.  (1,  2.) 
Flaturariua  auri  et  argenti  monetar,  in 
Tet.  Inscript.  ubi  Flaturariue  est  mone- 
tarius,  quomodo  et  in  1.  6.  God.  Tb.  de 
Falsa  moneta  (9,  21.)-  Flaturaritta  eigil- 
lariue,  in  alia  Inscript.  oui  sigillai  seu 
signa,  fundit,  conflclt.  [Fàber  Flatura^ 
riu8  sigillariarius,  in  Inscript.  89.  Glas- 
sis  IX.  Reinesii,  Statuarius,  qui  statuas 
conflati 

FLATUS.  Vita  S.  Alberti  Abb.  Gambro- 
nensis  n.  11  :  Invenerunt  unum  e  famU' 
li8  reddidisse  flatum,  i.  extremum  spiri- 
tum.  Baldricus  Abbas  Bnrguliensis  : 

Emisil  Fiatimi  soUto  orai  laiigiiiiM  mUtonu 

FLAVA,  Morbus  regius,  seu  txtspó;, 
[Gali.  Jaunisse,]  Vita  Teliai  Episc.  Lan- 
davensis  cap.  8  :  Propter  pestilentiami 
qua  totam  fere  deleverat  gentem,..,  peatis 
autem  illa  Flava  vocabatur,  eo  quod  fia" 
V08  et  exanguea  univereoe,  quoa  invasit, 
efficiebat.  Giraldtu  Gambrensis  in  Itine- 
rario Gambri®  lib.  2.  cap.  1  :  Peste  qua- 
dam,qua  catervatimplébs  occubuit^attam 
Flauam  pestem  vocabant,  quam  et  Pnysici 
Ictericiam  dicunt  passionem,  ete. 

1  FLAUDONES.  Vide  in  Flantones. 

t  FLAVELLUH,  prò  Flabellum^MO  ar- 
centur  musc8B.  Testamentum  ÌSverardi 
Gomitis  ann.  887.  apud  Mirseum  tom.  1. 
Biplom.  Belg.  pag.  21.  col.  1  :  Flavel- 
lum  argenteum  unum,  capsellam  ebur~ 
neam  unam,  eandelabra  argentea  duo, 
eie.  Vide  Flabellum, 

1  FLAVENTINI.  Vide  Flampedes. 

FLAVI.  Ita  Franci  indigitati  in  aliquot 
Grsecorum  Oraculis  ob  capillorum  colo- 
rem.  Rogerus  Hovedenus  pag.  650.  ait, 
GPoli,  in  Porta  Aurea,  scripta  bsc 
verba  :  Quando  veniet  Rex  Flavus  Occi' 
dentalisj  tune  ego  per  me  ipsum  aperiar, 
et  tune  Latini  imperabunt,  et  dominabun- 
tur  in  civitate  CPoU,  quando  scilicet 
Franci  urbem  cepere  ann.  1204.  De  qui- 
bus  etiam.  ut  et  de  eadem  ezpeditione, 
intelligendus  Leo  Imp.  in  Oraculo  de 
Restitutione  GP.  a  Leunclavio  edito  : 

•AXXa  OS  icvpiaraTOv  xal  ^ocvObv  ylvo« 
n&vav  xe^pcovei,  xa\  xh  abv  Xuoei  xpaTOc. 

Anonymus  in  Parapbrasi  oraculor. 
ejusdem  Leonis  :  «^ipcov  te  t&v  ir6Xe|iov, 
xat  T&v  CavOfi>v  TÒt;  |iv)^ocvàc.  etc.  Ita  deni- 
nue  apud  Pacbymerem  lib.  1.  Hist.  cap. 
18.  Franci  dicuntur  Tb  EavObv,  xa\  opiiia- 
vtov  ylvoc,  Flava  et  bellicosa  gens.  Glau- 
dianus  in  Ruflnum  lib.  2.  de  Gallis  : 

Inde  tracM  FIito  eomitantar  Twtioe  Galli* 

Idem  de  Bello  Getico,  de  Sicambris  : 

Afmiiu  quto  «Un  Flavia  objaeta  Sleambrit. 
[Sidonius  in  Paneg.  Aviti  : 

...  Et  Flavia  in  poeola  flraete  Sioambria 
Hhena  tuiMna.] 

Flavam  etiam  Germaniam  vocat  Auctor 
Vita  sancti  Adal  berti  Episc.  Pragensis 
n.  10.  Papias  :  Ruteni  Flavi,  id  est,  Flan- 
drenses  populi.  Sed  videtur  legendum 
rutili  :  nam  et  rutilatas  comas  Livius 
lib.  88.  Gallis  tribuit,  quos  celsioris  sta- 
turte  pene  esse  omnes,  et  rutiloSf  lumi- 
numque  torvitate  terrilnies,  scribit  Am- 
mianiis  lib.  15.  S.  Hieronymus  in  Vita 
S.  Hilarionis,  de  quodam  Gandidato 
Gonstantini,  gente  Franco  :  Rutilus 
coma,  et  candore  corporis  indicane  prò» 
vinciam.  [Et  de  iisdem  Francis  Mamer- 
tinus  in  Paneg.  Maximiani  num.  16. 
Ili 


Proluso  crine  rutilantes,  Sidonius  in 
Paneg.  Majoriani  : 

...  rutili  quibut  arce  cerdni 
Ad  froDtem  coma  tracia  jaeet,  etc 

Tacitus  de  Germanis  :  Truces  et  coerulei 
oculi,  rutilrn  comsR,]  Flavam  Britanniam 
dixit  Archithrenius  lib.  6.  cap.  4.  Et 
Flavos  Britones  Auctor  libri  de  Disciplina 
Scbolarium  cap.  2.  Anglos  etiam  ita  ap- 

gellasse   videtur  Auctor  Garminis  de 
uria  Romana  : 

Hie  Mriea  Sienlaa,  Uc  4e  Gemmia  gaoden 
Vliitat,  hie  Flaroa,  Petra  jnbeote,  viroe. 

[Prudent.  Apotheos.  v.  495  : 

Armiger  e  oineo  poerorum  Flavicomentiim.] 

Getarum  rutilum  et  Flavum,  S.  Hierony- 
mus Epist.  7.  ad  Lntam,  e  con  tra  Fur- 
vamgentem,  Indos  appella  vi  t  Juvenalis 
Sat.  12.  Vide  Salmasium  ad  Plinium 
pag.  762.  et  quae  annotamus  in  Gloss. 
med.  Grsecit.  col.  1012.  in  SocvOo^. 

VFLAVIALES  Milites,  sic  dicti  quod 
lavio  Vespasiano  instituti  fuerant  et 
additi  Augustalibus.  Vegetius  lib.  2. 
cap.  7  :  Flaviales  tanquam  secundi  Au- 
gustaleSj  a  divo  Vespasuino  sunt  legioni' 
bus  additi, 

3k  FLAVIDUS,  [Idem  quod  flavus,  ut 
Fel  Flavidum,  Cosi.  Aurei.  8.  Acut.  20. 
Flavida  rapacia,  Plin.  18.  18.  84.,  ut 
quidem  legit  Harduin.  ex  MSS.  namalii 
flaccida.] 

FLAVII  Prsenomen,  quod  Vespasiani 
et  Titi  Augustorum  luit,  primus,  ni 
fallor,  usurpa vit  Glaudius  imperatore 
atque  ex  eo  Gonstantius  Ghlorus  et 
Gonstantinus  M.  et  qui  deinceps  bos 
excepere  Gonstantinopolitani  Augusti. 
Ncque  porro  ipsi  duntaxat  Imperatores, 
sed  Proceres  fere  omnes,  Gonsules. 
PrsBfecti  PrsBtorio,  Prsesides,  et  viri 
clarissimi  et  Patricii  illud  sibi  adscrip- 
sere,  ut  ex  Inscriptionibus  Gruterianis 
passim  col  ligi  tur. 

Apud  Longobardos  vero  primus  Au- 
tharis  Rex,  oh  dignitatem,  fìavius  a  suis 
appellatus  est,  quo  prasnomineoìnnes,  qui 
postea  fuerunt  Longobardorum  Reges, 
feliciter  usi  sunt,  inquit  Warnefrid.  lib. 
8.  de  Gest.  Langob.  cap.  16. 

Sed  et  Gotbici  Hispani»  Reges  Flavii 
cognomen  sibi  perinde  arrogarunt,  quod 
a  Recaredo  primo  factitatum  in  Gonci- 
lio  Toletano  III.  volunt,  ut  Bivarius  ad 
Pseudo-chronicon  Maximi  pag.  78.  et 
Gbiffletius  in  VindiciisHispan.  pag.  850. 
Hinc  Flavia,  Gothorum  Imperium  ap- 
pellatur  in  veteri  Scheda,  laudata  a  Ga- 
riello  in  Magalonensibus  Episcopis  pag. 
8.  Cedat  Latium  Flavias,  quam  vocem  ilTe 

Serperam  ad  Flavianam,  sèu  Sanctaegi- 
ianam  urbem  retulit.  Vide,  quse  obser- 
vamus  in  dissertatione  de  Gonstantino- 
politanorum  Augustorum  nummis. 

1  FLAVO,  Species  placentae.  Gali. 
Flan.  Gonsuetudines  MSS.  Monasterii 
Solemniac.  :  In  Inventione  S,  Cnuds  se- 
pias  et  ova  farsata  ;  si  vero  venerit  in 
Hogationibus  sepias  et  Flavones.  In  Ro- 
gationibus  fer.  ii.  et  iii.  et  mi.  unicui- 
que  unum  Flavone/m  cum  tribus  alliis  ; 
et  fiunt  Flavones  de  v.  ovis  et  de  dimidio 
casco  et  de  dimidia  parte  unius  parvi 
panis.  Vide  Flantones. 

FLAVOR.  Aurum  flavum.  Fridegod.  in 
S.  Wilfrldo  cap.  20  : 

Prsterea  templum  exth  Instaurat  arenis, 
CireundaiM  canls  filmato  foraioe  eryplis, 
Lenibot  olMÌiictat  piogena  FlaroriiMit  aulae. 

Et  cap.  47  : 

Ut  jubir  Introiit,  iuliaria  eeu  nectar  opimi 
Protulit  eflbvem  liquido  Flavore  lUMlinm 
Hifce  characteribof ,  etc* 


f  FLAUSONTTS,  ut  Flavo.  Gali.  Flan. 
Goncessiones  factsB  Ganonicis  Tolosanis 
ann.  1228  :  Item  petimus,  ut  in  vigilia 
Ascensionis  Domini  et  Pentecostes  dentur 
nobis  Flausoni  sufficienter,  siciU  est  con- 
suetum.  Vide  Flantones,  [^  Leg.  Flanso- 
nus.  Vide  supra  Flanzones.] 

FLAUTA,  Fistula,  Ubia,  Gali.  Fleute, 
ve!  Fluste.  [La  bataille  des  sept  Arts 
MS.  : 

Madame  mnaimie  as  dochettea. 
Et  li  cler  plaio  de  dianeooeles. 
Portoient  giguet  et  tieelea, 
Salteriona  et  Flautelea.] 

Vide  Dulciana. 

FLAUVONESPENT.  SUtuU  Hospitalis 
S.  JuJiahi,  in  Additam.  ad  Matth.  Paris 
pag.  168  :  Habeant,,.  in  die  PaschsB  unum 
denarium,  qui  apud  eos  Flauvonespeny 
nominatur,  [Denarius  est  prò  JFIanfont- 
bus  exsolutus.  Vide  Flantones."] 

1  FLAVUS,  Genus  vestis,  Gloss.  Isid. 
Ingeniose^  inquit  Graavius,  la  Gerda 
corrigit  :  Latus  clavus,  Genus  vestis,  In- 
telligit  tunicam  laticlaviam. 

1  FLAUZC,  ut  Flausonusj  Gali.  Flan. 
Transactio  inter  Abbatem  et  Monachos 
Grassenses  ann.  1851.  ex  libro  viridi 
fol.  58  :  Tenetur  dare  dictus  Abbae  prò 
Flauzonibus,  artocreis  sive  pastillis  fa" 
dendispastam  necessariam  de  frumento 
dicto  Conventui,  eie.  Rursum  occurrit 
paulo  post.  Vide  Flantones.  [^  Lege 
rUxnzones.} 

TLAIA,  vox  Saxonica,  Lagena,  Fiasco, 
al.  veterflaxa.  Gloss.  cifrici,  ca]3.  de 
Vasis  :  Flaxa  :  Flaxe.  Ugutio  haoet: 
Flacta,  Lagena,  Faguncula.iViùe  Fiasca,] 

FLAtABE,  PapisB  :  Vi^uta^  circuire. 
Edit.  Ctrcumtre. [Idem  Papias:  Ftaxerit, 
Afjlixerit,] 

1  FLATuN  FiGUUM,  alias  Vasconlbus 
mercatoribus,  Fiscina  flcorum.  Gali. 
Cabas  de  figues  apud  Rymer.  tom.  2. 
pag.  691.  vide  Fraellum. 

f  FLEANTyNESWITE.  Idem  quod  infra 
Flemeneswite.   Vide  locum  in  Lairwita. 

T  FLEAT  vel  Fleot,  Valesio  in  Notitia 
Gali,  est  Sinus  maris  et  locus  ad  sinum 

gositus,  a  Saxon.  fleot,  iEstuarium, 
erm.  Fleet,  Belgis  Vliet.  Vide  Fleta  2. 

«  FLEBAGIUH,  Levitas,  diminutio, 
monetariis  nostris,  Foiblage.  Lit.  remiss, 
ann.  1861.  in  Reg.  91.  Ghartoph.  reg.  eh. 
168  :  Dicti  tres  magistri  v  atleti  operati 
fuerant  pluries  in  aicta  moneta  ad  par- 
tem,  et  suspecli  fuerant  de  comittendo 
inibi  plura  Flebagia  ad  dampnum  nos- 
trum, reipublicm  et  totius  nostri  populi, 

1  FLEBATOMARE,  prò  Flebotomare,  vel 
Phlebotomare,  a  Grseco  9XE6oTO(ieiv,  Vena 
incisa  sanguinem  elicere.  Barthii  GIos- 
sarium  ex  Hist.  PalSBst.  Vide  in  Phtébo- 
tomum. 

FLEBILIS,  prò  Debilis,  infirmus,  imbe^ 
cillis,  Gallis  Fa>le,  olim  Fleble.  Hist. 
Obsidionis  Jadrensis  lib.  1.  cap.  88  :  Ar* 
chiteclant  multos  spingardos  in  gyro  ci- 
vilatis,  ubi  FM)iliorÌ8  apparébat  vtrtutis. 
[Hinc  Flebilis  testis,  prò  testis  sublesta 
ndei,  in  Legibus  Ludovici  Imper.  apud 
Murator.  tom.  1.  part.  2.  pag.  i29.  col.  2.] 

Flevilis,  ex  Gallico,  seu  potius  Pi- 
cardico,  Fleve,  prò  Feble  ;  Itali  Fievole 
dicunt.  Regula  Magistri  cap.  7.  apud 
Menardum  :  Considerantes,  in  nobis  di- 
versa esse  vasa  Flevilia,  etc.  Ubi  Editio 
Parisiensis  Holstenii  habet  Flebilia. 

FLEBiLiTA.s,Debilitas.Alcuin US  Epist. 
19  :  Ingravescente  infirmi  corporis  Fleòi' 
litote,  etc.  Vide  Octav.  Ferrarium  in 
Orig.  Ital.  in  Fievole. 

FLEBOTOMARE,  [Venam  incidere,  a 
GrsBco  9Xe6oTO(Aetv.  Leges  Palat.  Jacobl 

66 


522 


FLE 


n.  Beffis  Majoric.  inter  Acta  SS.  Junii 
tom.  3.  pag.  XXII.  :  Suia  temvoribìia 
Flebotomentur  (equi.)]  Vide  PhlebotO' 
mare. 

«  Scalpello  aperire.  Lit.  remiss.  ann. 
1S68.  in  Keg.  d9.  Ghartopb.  reg.  eh.  519  : 
Et  ipsum  (eq^uum)  prout  sibi  viaum  fuit 
ex  pedibua  ibidem  alligavit,  plureaque 
moletM,  gtuM  dicebat  ipaum  equum  hàbere 
in  tibiia,  Flebotomavit,  Gallice,  Effondrit. 
Vide  supra  Flammeriari, 

1  FLEfiOTOMARIA,  Locus  ad  venam 
secandam  desiinatus.  Vet.  Rituale  Mo* 
nasteril  Beccensis  :  Poaiea  (corpus  de- 
functi)  deferatur  in  Flebotomanam^  et 
ibi  lavetur  honeatiaaime, 

i  FLBBOTOMARIUS,  Qui  venam  ìnci- 
dit.  Greg.  Mon.  Chron.  Farf.  apud  ^u- 
rator.  tom.  2.  part.  2.  col.  455  :  FtébotO" 
mariua  malivoliu  veneno  impoaito  Flebo^ 
tomo  illum  interfecit. 

1  FLEBOTOMIA,  oXe6oT0|tia,  YensB  sec- 
tio,  apud  Muratorium,  tom.  7.  col.  190. 

^  Imo  et  Licentia,  prsBrogativa,  qua 
flebotomati  apud  canonicos  vel  monacnos 
gaudebant.  Obituar.  Rotomag.  MS.  : 
QuiZt&et  canonicua,  dummodo  fuerit  reai- 
dena  per  trea  menaea,  potest  capere  in 
anno  duodecim  Flebotomiaa  ;  et  durai 
trea  diea  :  aed  non  valet  in  featia  triplici- 
bua. 

1  FLEBOTOMIZARE,  ut  Flebotomare. 
Legitur  in  Phlebotomum. 

1  FLEBOTOMUM,  9Xs66to|ìov,  Scalpel- 
lum,  quo  vena  secatur,  supra  in  FléSoto- 
mariua,  et  apud  Murator.  tom.  6.  col. 
937.  Vide  Phlebotomum. 

0  FLEBOTOMUS,  Ven»  sector.  ViU  S. 
Patricia  tom.  5.  Aug.  pag.  218.  col.  1  : 
Jpae  FUbotomua  ferro,  cum  quo  aanguia 
excuaaua  fuerat,  nervum  ejua  percuaait. 
Vide  Flehotomariua. 

^  FLEG.  Succida.  Jura  S.  Berlini  ex 
Arcbivls  Ecclesia  Audomar.  :  De  bacone 

I.  ób.  de  Flec  1.  ob,  de  cartea  camium... 

II.  den.  Vide  Flichea. 

FLEGARIUS,  Flecabia.  Flanqueria, 
Panifex,  qui  vel  quas  panes  conficit. 
Hispanis  Panaderoa.  Vetus  Gharta  apud 
Diago  in  Comitibus  Barcinon.  lib.  2. 
cap.  114  :  Quia  pater  auua  Raimundua 
Berengariua  noviter  per  violentiam  ecta 
impoauerat  prxdictia  Fìechariia,  etc.  Li- 
bertates  Regni  Majoricarum  MSS.  :  Fle- 
earia,  ai  vendiderit  panem  de  minus 
penao,  vel  ponatur  in  coatello,  vel  donet  5. 
aolidoa.  In  Editis  apud  Joan.  Dametum 
in  Hist.  Regni  Balearici  pag.  276.  est 
Fìequeria,  [vide  Flaqueriua.] 

Flanqueriuu.  Lioertates  concessa 
Barcinonensibus  a  Petro  Rege  Ara^on. 
ann.  1288.  MSS.  :  Quilibet  civia  BarcinO' 
nenaiapoteat  molere  bladum  auum  aine 
impedimento  alicujua,  ubicumque  volue- 
rit.  exceptia  forneriia  et  Flanqueriia,  quaa 
déoent  molere  ad  molendina  regalia. 

1  FLECHA,  Sagitta,  Gali.  Fleche.  Vox 
factitia,  inquit  Nicotus,  a  sono  quem 
edit  sagitta,  cum  emittitur  ;  unde  olim 
dieta  Flic  :  Menagius  vero  deducit  a 
Germano  Flita^  vel  ab  Hispano  FlecfM. 

3  usa  idem  signiflcant.  Computus  anni 
202.  apud  D.  Bruaael  de  Feudorum  usu 
tom.  2.  ad  calcem  pa^.  glxx.  :  Stepha-- 
nua  li  Flegierapro  fciciendia  Flechia  vi.  L 

«  FLECHANra,  Pistor.  Vita  B.  Olde- 
gar.  tom.  1.  Mart.  pag.  489.  col.  2  :  Pater 
auua  Raymundua  Berengariua  noviter  per 
violentiam  eaa  (mensuras)  impoauerat 
prsBdictia  Flechania,  Paulo  ante  Piatorea 
appellantur.  Sed  leg.  forte  Fìechariia. 
Vide  Flecariua, 

1  FLECHARIUS,  Flegherius,  Fle- 
CHiARius,  Sagittarius.  vel  qui  facit  sa- 
gittas.  Computus  a^pìii  Bruaael  p.  CLVi.: 


FLE 

Pro  hameaio  Flechianorum  xxx.  a.  Pag. 
CLXvn.  :  Stephanua  Flechariua  de  e,  et 
XIII.  diebua  vili.  i.  et  xi.  a.  Et  pag. 
cxLvm.  :  Pro  hameaio  Flechiariorum 
Paciaci  xxx.  a,  Pro  aolvendia  gentibua 
armorum  et  Flecheriia,  apud  Ry mer.  tom. 
7.  pag.  518.  col.  2. 

^FLECHIA,  a  Gallico  Fleche,  SagitU. 
Mirac.  MSS.  Urbani  PP.  V.  :  Milea  JVa- 
varrua  in  guerra,  quas  vertitur  in  AlbO' 
nia,  percuaaua  cum  quadam  Flechia  ve* 
nenoaa,etc.  Vide  Flecha, 

1  FLEGIATA,  Idem  quod  Occitanis 
Flaaaada,  Coopertorium  lecti.  Testa- 
mentum  Mascaron®  Gomitis  Ruthen. 
ann.  1291.  apud  Baluzium  tom.  2.  Hist. 
Arvern.  pag.  551  :  Donamua  ut  aupra  hoa- 
pitalibua  pauperum  de  Paaau  et  de  AltO' 
oraco  de  Ruthena  cuUibet  aemel  duoa 
lectoa  completoa  almatraciia,  pulvinanbua 
et  Fleciattaj  et  linteaminibua,  in  quibua 
pauperea  dictorum  hoapitaliumjaceant  et 
requieacant.  Vide  Flaciata  et  Fìaaaata, 

9|c  FLEGINO,  [Garo  crescens  in  vulne* 
ribus.  DiEF.l 

o  FLEGMAGOGUS,  Purgane  flecma,  in 
Gloss.  ad  Alex.  latrosopb.  MS.  lib.  1. 
Passion  caD.  3. 

FLECTA.  GÌossarium  .Cifrici  :  Cratea^ 
t.  Flecta,  H  y  r  d  e  1 .  Grimlaicus  in  Re- 
gula  Solitariorum  cap.  35:  Vidit  eundem 
aedentem,  et  Flectam  de  palmia  facien-' 
tem.  Idem  quod  Plecta,  [Nexus  virgula- 
rum,  palmarum.  etc.  Sallas  Malaspinsa 
lib.  4.  Rerum  Sicul.  n.  6.  aoud  Balu- 
zium Misceli,  tom.  6.  pag.  294  :  Volen^ 
teaque  auarum  pretioaarum  rerum  abun- 
dantiam..,  oatendere,  de  domo  in  domum 
in  oppoaitum  conaiatentem  jactatia  ad 
modum  arcua  aut  pontia  ehordia  et  funi- 
bua,  viaa  mediaa  deauper,  non  lauro  vel 
ramia  arboreia,  aed  caria  veat^ua  et  pel- 
libua  variia  velaverunt,  auapenaia  ad  chor- 
daa  atrophana^  Flectia,  d^rocheriiaf  p6- 
riacelibua,  arbitria,  gramìnatia,  etc]  Vide 
Plecta. 

^  Ornamentum  muliebre,  in  Stat.  Eu- 

gub.  apud  GÌ.  V.  Garamp.  in  not.  ad 
eg.  B.  Ghiarsa  pag.  53.  col.  2  :  Quod 
nulla  mulier...  portet  aliquam  cinturam, 
achiagiale*  vel  Flectam,  in  quo  vel  qua  ait 
aurum  vel  argentum,  etc.  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  God.  reg.  7684  :  Fleeta,  nate  de 
eatrain.ltSL  et  in  God.  l^^.Fléciere,  apud 
Phil.  Mouakea,  prò  virgulis  simul  im- 
plexis  : 

De  FlédeuM  et  de  geoleste 
Htt  noe  loge. 

Hinc,  ni  fall  or,  Peacher  à  Fiata,  ejus* 
modi  virgulis  ita  implexis  in  piscando 
uti  ;  unde  Flaitieur,  piscator,  qui  iis  uti- 
tur,  in  Gharta  ann.  1290.  ex  Lib.  rub. 
fol.  parvo  domus  pubi.  Abbavil.  fol. 
19.  V*  :  Debaa  fu...  cantre  lea  peakeura 
à  Flaié  manana  à  AbbevUle  de  che  que... 
li  Flaitieur  ne  pooient,  ne  devoient  pea- 
kier  à  Flaia.  Vide  supra  Feaaina. 

o  FLEGTINA  vel  FLEariNA,  Bulla,  in 
Gloss.  ad  Alex.  latrosopb.  MS.  lib.  1. 
Pass.  cap.  85.  :  Collirium  fadt  ad  Flec- 
tinaa. 

TFLEDUM.  Vide  FUt. 

FLEDWITA.  Vide  FyhtwUa. 

«  FLE6MA,  Pituita, lui.  fT^mma,  Gali. 
FUgme.  Vita  Ludov.  Pii  cap.  62.  tom.  6. 
GoUect.  Histor.  Frane,  pag.  123  :  Cum 
jam  aenili  gravaretur  mtate,  et  FUgmatia 
abundantia,  quaa  hieme  augmentatur,  ul- 
tra aolitum  pulmo  ^ua  gravaretur,  etc. 
Vide  Fleuma. 

^  FLE6MEN,  Enflure  de  aanc,  in  Glos- 
sar. Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684.  Vide 
Fleminum. 

0  FLEGTINA.  Vide  supra  Flectina. 


FLE 

1  FLEM  et  Flbth.  Voces  fori  Anglici, 
apud  Th.  BUmnt  in  Nomolex.  Anglic.  : 
In  placito  de  auo  Warranlo  Abbaa  de 
Burgo  dicit  quod  clamai  annum  et  vaa- 
tum  et  medium  tetìwua  per  hoc  verba 
Flem  et  Fleth.  Vide  Flemenarede. 

\  FLEMENESFORTE,  i.  e.  Catallum  fa- 
gitivi,  ex  Gloss.  MSS.  apud  H.  Wan- 
leium  de  Antiqu.  litt.  Septentr.  pag. 
284.  Vide  Flemenarede. 

FLEMENESWITE,  vox  Saxonica,  Muleta 
fugitivorum,  a  fi  e  a  m,  fuga,  [^^  immo 
f  1  e  m  a  n,  fugitivus.]  et  vlt  e,  muleta. 
[Flemeneawite,  Eatre  quitte  de  homme 
forbain,  in  Vocabulario  Angl.  Gali,  ex 
Ghartulario  Beccensi.  Gharta  Henrici 
II.  Angl.  Re^is  ex  Archivis  ejusdem 
Monasteri!:  Ltberaa  et  quietaa  de  ayre,  et 
humdret,  et  pUicitia,  et  querelia...  et  de 
aerdwUa,  et  de  hengwita,  et  de  Flemnes- 
wita,  et  de  warpeni.  Apud  Fletam  non 
sine  mendo,  ut  suspicatur  Spelman. 
legitur  Flemeafrevie  et  Flemeafreicht^ 
eadem  notione.  Non  rectius  in  Gharto* 

gbylacio  regio  Regest.  92.  num.  58.  ha- 
etur  FlemenealhitaA 

FLEMENFIRMA,  Flemenefirith,  Fleme- 
nefermt!ie,[Teciiìi3  Flymenafyrmthe  seri 
beretur.  si  fldes  Th.  Blount  in  Nomolex. 
Anglic]  Fugitivorum  admissio,  recep- 
tio,  [sustentatio  :  ]  vox  Saxonica,  for- 
mata, ex  f  1  e  m  a ,  vel  f  1  y  m  a  »  fugi- 
tivus, profugus,  exul.  fyrm^e.  vel 
fé  arme,  firma,  cibus.  alimentum. 
Apud  Somnerum  flymena-fir- 
m  ^  e ,  est  fugitivorum  admissio.  Inter 
crimina,  quorum  cognitio  ad  solum  Re* 
gem  spectat,  ponitur  in  Legibus  Henrici 
I.  Regis  Angl.  cap.  10.  capite  vero  12. 
inter  ea,  qu8B  wera  emendantur.  Gharta 
Edwardi  Regis  Anglor.  in  Evidentiis 
Ecclesiffi  Ghristl  Gantuar.  :  Et  Flemene^ 
fermthe  auper  auoa  hominea  infra  urbes 
et  extra,  in  tantum  et  tam  plemter,  aicut 
proprii  miniatri  mei  eacquirere  deberent. 
Vide  Leges  InsB  cap.  29.  et  47.  Leges 
Athelstani  cap.  2.  et  Monasticum  An 
glie.  tom.  2.  pag.  183.  192.  286.  827.  [FU- 
meneayrmthe,  mendose  apud  Thomam 
Madox  Formul.  Angl.  pag.  39.] 

FLEMENSREDE,  Jus,  quo  catalla  fugi- 
tivorum, aive  amerciamenta  h&mmum 
fugitivorum,  cum  anno  et  vaato,  dominis 
feudalibus  competunt,  ut  est  apud 
Bromptonum  pag.  2081.  f  1  y  m  e  n  a ,  vel 
f  1  i  m  e  n ,  Saxon.  est  fugitivus,  r  sb  d  » 
consilium.  [^  Facultates,  bona.  Vide 
Gratr.  Thes.  Ling.  Frane,  tom.  2.  col. 
461.  voce  Rat  1.]  FleU  lib.  1.  cap.  47.  5 
12  :  Flemeneaareive,  vel  Flemearentlie, 
(est)  habere  oataUa  fugitivorum  auorum 
tenentium, 

1  FLEMERE,  Transitio  fluminis  nave 
furtiva,  ut  vult  Schiiterus  in  Gloss.  Teu- 
ton.  a  Saxon.  fleoh,  fugere,  et  mere, 
flumen.  Pactus  Leg.  Sai.  tit.  24.  Edit. 
Eccardi  :  Si  quia  extra  conailium  domini 
aui  navem  àltenam  movere  prasaumpaerit^ 
aut  cum  ea  flumen  tranaierit,  malo.  Fle- 
mere,  etc.  Ubi  Eccardus  a  Saxon.  fle- 
teUp  fluere  accersit,  unde  Flemere,  ma- 
chinam  qusB  fluit»  hoc  est  navigium, 
navem,  interpretatur. 

1  FLEMINITM,  Veatia  in  qua  aanguie 
ambulando  in  pedea  fluii.  Gloss.  San- 
germ.  n.  501.  Festus  habet:  Flemina 
cUcuntur,  cum  ex  labore  viaa  aanguia  de» 
fluii  circa  talea.  Hanc  vocem  usurpavit 
Plautus  Epid.  5.  2.  5. 

o  FLEMHATIGUS,  Phlegmaticus,  pituì- 
tosus,  Ital.  Flemmatico,  in  Processu  de 
B.  Pet.  de  Luxemb.  tom.  I.  Jul.  pag. 
599.  col.  1. 

1 FLEMNESWITA.  Yide  FUmeneawite. 

OFLEOLUM,  Gandelarum  manipulus. 


FLE 


PLE 


FLE 


523 


Charta  ann.  1418.  ex  Ghartul.  S.  Aviti 
Aurei.  :  Item  tenetur  (capicerius)  tradere 
dominia  ipnuu  eccletim  %n  feato  S.  Aviti 
mstivali  cuilibet  canonico  unum  Fìeolum 
cerm  novo?,  de  quibuB  debent  esse  sex  in 
libra  duntaxat;  et  in  festo  Purificationis 
B*  Maria  Virginis  unum  cereolum  ceras 
novas,ponderis  unius  quarteronii.  Ad  bsBC 
spectant  nuae  in  eod.  Ghartul.  alibi  le- 
guntur  :  tlnum  flagellum  certe,  quorum 
sex  debent  facete  et  ponderare  libram 
certe  novte. 

^  FLEOMATUS,  ut  supra  Fìemmaticus, 
Instr.  ann.  1459.  inter  Probat.  tom.  8. 
Hist.  Nem.  pag.  291.  col.  2  :  Nemausi 
civitas  est  aquosa^  male  et  pexime  fundata 
et  constructa,  auoniam  super  aquam  ma- 
reteam,  prò  tribus  hominum  qualitatibus^ 
videlicet  sanguinosiSf  merencolicis  et  Fleo- 
matis  dampnosissimam, 

^  FLEQUENA.  Quae  panes  conficit.  apud 
Martenium  tom.  1.  Anecd.  col.  96».  Sed 
legendum  Flequeria,  Vide  Flecarius. 

«  FLEQUERIA,  QusB  panes  conflcit  ; 
proprie,  quse  panes  extra  urbem  confec- 
tos  in  foro  venum  exponit.  Gbarta  ann. 
1381.  inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Ghrist. 
col.  447:  Item  vólumus  et  mandamus, 
quod  camifices  seu  macellarii,  Flequerise, 
et  tabemariif  et  omnes  qui  tenent  pondera 
&  mensuras,  legaliter  suis  offidis  utan^ 
tur.  LeudaB  min.  Garcass.  Mas.  :  Item 
de  Flequeriis  prò  septimana,  unum  pa- 
nem.  vide  supra  Fìaqueria. 

1  FLEQUERIuS.  Pistor.  Leges  Palatin» 
Jacobi  II.  Regis  Majoric.  inter  Acta  SS. 
Junii  tom.  8.  pag.  xvi  :  Pistor  sive  Fle- 
ùuerius  domus  nostrse  regise  panem  quo 
tn  mensa  nostra  utemur...  per  se  pistare 
et  alias  prteparare  debeat.  Vide  Fleca' 
rius,ei  Flaquerius. 

^  FLERTHOMATIGUS,  prò  Phlebotoma- 
ticus,  cui  vena  secta  est.  Guidonis  Dis- 
ciplina Farfensis  cap.  12  :  Videat  si  ali- 
quis  iacet  vel  sedet  prseter  inprmos  aut 
Flertnomaticos, 

^  FLESGH-AZE,  Gulter  lanionius  vel 
popinarius,  Gali.  Couperet.  Gomputus 
ann.  1425.  apud  Eennett.  in  Antiquit. 
Ambrosden.  pag.  575  :  Et  in  magna  se^ 
cure  vacata  Flesch-axe,  XV.  den. 
'  FLESHM0N6ERS,  Macellarli,  camifi- 
ces, ex  Anglo-Sax.  et  Anglico  f  1  sb  s  • 
m  a  n  g  e  re ,  eadem  notione.  [Keroni 
apud  Schilter.  in  Gloss.  Teuton.  Fleisk, 
Garo.]  Leges  £dwardi  Gonfess.  cap.  89: 
Machecarti,.,.  quos  vocant  Flesgmongers, 

']  FLESSIATA,  Lodix,  stragulum,  Occi- 
tanis  Flassada.  Statutum  Gapituli  Gene- 
ralis  Goenobii  Gellonensis  anno  circiter 
1150.  apud  Stephanotlum  tom.  8.  Fragm. 
Hist.  MSS.  pag.  175  :  Debet  etiam  def- 
ferre  et  haberepro  lecto  suo  pallassam 
novam  et  dtias  Flessiatas  et  duo  lintea^ 
mina,  etc.  Vide  Flassata. 

FLET.  Leges  Burgorum  Scotic.  cap.  25. 

J2  :  Salvo  hoc,  quod  uxor  ejusdem  de- 
aneti  desponsata,  tota  vita  sua,  quandiu 
erit  vidua,  ittteriorem  partem  domus  co- 
pitaliSf  qute  dtdtur  Flet,  tenebit.  In  Gloss. 
Saxon.  Somneri,  flet t,  flette,  vel 
f  1  e  t ,  est  area,  casa,  domus,  habitatio, 
feder-flsBtte,  sedes  paterna,  vel 
patrimonialis.  Nescio,  an  huc  pertineat 
Vox  Fledum,  apud  MirsBum  in  Diplomat. 
Belg.  lib.  1.  cap.  81.  [Britonibus  Armo- 
rlcis  Flet  est  lectulus,  grabatus.]  Vide 
Aquaria, 

1  1.  FLETA,  Species  navis  minoris, 
Gallls  alias  Fletè.  Ghartularium  S.  Van- 
dregisili  tom.  1.  pag.  978  :  Et  poterunt 
batelli  et  Flette  aictorum  Beligiosorum 
libere  etpacifice  descendere  supra  terram 
meam.  Vox,  ut  videtUr  ejusdem  origina- 
tionis,  ac  subsequens.  [^  Lit.  remiss. 


ann.  1410.  in  Beg.  165.  Ghartoph.  reg. 
eh.  124  :  Lesquelz  compaignons  alerent 
d'un  commun  accort  en  une  Flette  en  la 
riviere  de  Scine.  Quiconques  mayne 
Flette,  basteauy  navyre  ou  nassellepar  la 
riviere  de  Marne,  in  Ghartul.  Latiniac. 
fòl.  242J_ 

2.  FLETA,  Fletum,  iEstuarium,  fluen- 
tum,  seu  canalis,  quem  aqua  fluens  et 
refluens  occnpat,  a  Sax.  f  1  eot,  sestua- 
rium,  f  1  e  0  t  a  n ,  fluctuare,  natare. 

Fleta.  Gharta  ann.  5.  Henricl  Vin. 
apud  Spelman.  :  Extendit  se  in  longitu- 
dine a  communi  via..»  usque  ad  Fletam 
de  Ee  verstu  Austrum. 

Fletum.  Gharta  ann.  1240.  apud  W. 
Tborn.  in  Gh.  pag.  1889  :  Item  prò  bono 
pckcis  concessum  a  Priore  et  Capitalo  an^ 
tedictis,  quod  de  ctetero  ad  Fletum  de 
Menstre  per  flumen  de  Sandwico  liber  sit 
accessus  per  navigium,  et  recessus,  hoc 
cuijecto,  quod  si  in  ipsoflumine  ante  dic- 
tum  Fletam  aliqua  navts  vel  negotiandi, 
seu  merces  alias  transferendi  causa  se 
ibidem  exoneraverit,  etc.  Et  mox  :  In 
Fleto  autem  antedicto  nihil  juris  de  cte- 
tero vindicabunt. 

Fleta,  Garcer  Londoniensis,  The 
Fleet,  Anglis,  et  a  praeterlabente  tor- 
rente, seu  fluviolo,  sic  nuncupatus.  Genite 
de  Fleete  meminit  Statutum  2.  Westmo- 
nasteriense  cap.  12.  Prisonss  de  Fleete, 
Fleta  lib.  2.  cap.  80.  Ab  hoc  carcere  dic- 
tus  auctor  libri,  qui  Fleta  inscribi  tur, 
quod  ab  aliquo  e  Justitiariis,  qui  ob 
crimen  repetundarum  in  eum  carcerem 
conjecti  sunt  sub  Edwardo  l.  in  eo  car- 
cere exaratus  sit.  ut  censet  Seldenus, 
[qui  hanc  in  rem  Dissertationem  edidit 
quam  legere  est  inter  ejusdem  Opera 
edit.  Londin.  ann.  1726.] 

FLET6EF0TH,  vox  Saxonica,  in  Leglb. 
Henrici  I.  cap.81.r«>f.  f  1  e  t-gefeont. 
Vide  Flet,  medwite,  et  Grimm.  Antiq. 
Jur.  Germ.  pag.  819.] 

1  FLETHO,  Flethonus,  Fletonus, 
Ferrea  vel  cuprea  telorum  atque  sagit- 
tarum  acies.  Begestum  Gomputorum 
Probus  ann.  1822  :  Pro  carellis  et  Fletho- 
nibus  emptis  et  aliis  rebus  prò  munitione 
castri  TV.  lib.  vi.  sol.  Ibidem  ann.  1384. 
fol.  180  :  Pro  f adendo  fieri  carrellos  et 
Fletonos  ad  opus  cavalcatarum  lx.  fior, 
auri.  Item  fol.  189.  ann.  1848  :  Pro  ggog. 
carreUis  tam  de  uno  pede,  quam  de  duo- 
bus  gamitis  Flettionxbus  et  empennatis, 
et  prò  ce.  garrotis  emflethonatis  et  em- 

f)ennatis  folio  eupri.  Gomputum  ann. 
848.  et  1849.  Hist.  Dalphili.  pag.  588. 
col.  2  :  Pro  ecc.  Flethonwus  carrellorum 
empennatis  emptis  prò  gamisone  castri... 
Lxni.  jg._iiii.  o. 

0  FLETTA,  Piscis  genus.  Tract.  de  Pise, 
cap.  97.  ex  God.  reg.  6838.  G  :  Hippoglos- 
sus,  quem  Flettam  Galli  appellante  quod 
fluitando  natet,  sic  dicitur  quod  bug  tossa 
omnia  magnitudine superet.S&xon.  fleo- 
t  a  n ,  Fluctuare.  natare. 

1  FLETUM.  Vide  in  Fleta  2. 
FLETWITE,  Flitwite,  Muleta  ob  rixas 

et  Jurgia  excitata,  ex  Saxonico  flit, 
contentio,  lis.  Jurgium.  rixa,  et  vite, 
poena,  muleta.  Joann.  Brompton.  pag. 
957.  flitvi^e.  i.  ferir  par  medlée. 
Banulfus  Giscestrensis  lib.  1.  Hist.  cap. 
50  :  Fliwit,  est  emenda  proveniens  prò 
contentione.  Fletwita,  tom.  1.  Monastici 
Angl.  pag.  192.  tom.  2.  pag.  827.  Quie- 
tum  igitur  esse  de  Flitioita,  est  liberum 
esse  a  solutlone  mulctarum,  ob  Jurgia 
impositarum.  Vide  Bastallum,  [Spel- 
mannum,]  et  infra  Mesleia, 

FLEVAS  Equitis,  Papiae  dicitur,  quod- 

dam  genus  ornamenti  equi  quod  Flexum 

t  vocant.  Sic  in  God.  MS.  et  Edito  :  alter 


MS.  habet,  Equitas.  [••  In  Glossar.  God. 
re^.  7644.  ut  ex  Placido  :  Flevas,  Equitis 
qmdam  genus,  etc.  Maius  habet  tom.  5. 
pag.  464  :  Fluxus,  Equitis  qìAoddam  gè» 
nus  ab  ornamento  equi,  quod  fluxum 
vocantA 

^  FLEuBOMATUS,  Gui  vena  incisa  est. 
Obituar.  eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5191. 
fol.  58.  v«  :  Cuilibet  capellano  et  clerico 
chori  ecclesiae  prtesenti  in  dieta  proces- 
sione  unus  denarius  Turon.  et  nihil  per- 
dpient  infirmi  seu  Fleuòoma/i.  Vide  Fleu- 
botomare. 

1  FLEUBOTOMARE,  Fleubotomia,  prò 
FUbotomare  et  Flebotomia,  occurrunt  in 
Statutis  MSS.  Gapituli  S.  Audomari. 

FLEVILIS.  Vide  Flebilis. 

FLEUMA,  prò  Flegma  :  Flemma,  Italis. 
Smaragdus  in  Grammatica  MS.  :  Alia 
sono  feminina,  intellectu  neutra,  ut  Pas- 
cha,  dogma,  schema,  Fleuma,  malaama, 
etc.  Warnerius  MS.  in  Gaprum  Scottum 
Poetam  : 

Quo  caper  hinatot.  vitiorum  Flaamato  pknui. 

Occurrit  prseterea  in  Vita  S.  Rusticulse 
Abbatissae  Arelat.  cap.  81.  Item  prò  ex- 
creatione  seu  sputo.  Formula  14.  ex  Ba- 
luzianis  :  Post  talone  buccas  inflat,  in 
rotore  crébrat,  et  currit  in  sudore,  Fleu" 
mas  jactat  in  pudore,  etc.  [Spici legium 
Fontane!  lense  MS.  pag.  Ì5S:  Et  si  altcui 
frequens  tussis  vel  Fleuma  advenerit,  ex 
pectore  aut  ex  naribus  excresdt,  post 
dorsum  projidat,  aut  juxla  latus.l  Ita 
Picardi  nostri  Éleume  dicunt.  prò  pi- 
tuita. 

^  FLEVOTOMUM,  prò  Phlebotomum, 
Sectio  vensB,  Gallls,  Saianée.  Romualdi 
II.  Archiepisc.  Salern.  Gnronicon,  apud 
Murato r.  tom.  7.  col.  129  :  At  vero  òri' 
moaldus  Longobardorum  Rex  nono  die 
post  Flevotomum  brachii,  accepto  arcu 
columbum  sagittare  nisus,  ejus  brachii 
vena  dinipta  est.  Vide  Phlebotomum. 

^  FLEUrA,  Exactio,  collecta  repentino 
imposita,  a  Fleuz  quod  Belgis  subito  so- 
nat.  Andreas  Presi).  Ratisbon.  in  Ghro- 
nico  Ba varie  ad  annum  1472  :  Per  qute 
(gravami na)  compulsi  imponere  Fleuram 
dedmi  denarii  de  omnibus  bonis  eorum 
ultra  consuetam  persolvendam.  \^  Leg. 
SteuramA 

1  FLEUTATOR,  Tibicen,  Gallice  Flw 
teur,  apud  Lobinell.  Hist.  Paris,  tom.  8. 
in  Glossario. 

«  FLEVUS,  Vano,  in  Glossar.  Lat.  Ital. 
MS.  Vide  Flebilis. 

\  FLEXA,  Plexum  seu  textum,  ad  ins- 
tar capillorum  mulieris  implexorum. 
Acta  SS.  Junii  tom.  4.  pag.  fSlò.  ubi  de 
B.  Ghristina:  De  extremitatibus  virgas 
fedt,  quasi  quasdam  Flexas,  sicut  mu' 
lieres  solent  facere  de  crinibus  stUs.  Vide 
Plecta 

1  FLÈXARE,  Flectere.  Ermoldi  Nigelli 
Garmen  Elegiacum  prò  Ludovico  Imp. 
lib.  2.  apud  Murator.  tom.  2.  Scriptorum 
Italicorum  part.  2.  col.  88  : 

Rex  tamen  ante  tagu  Flento  poplite  adorai. 

Usus  est  Gato  de  Re  Rust.  cap.  89.  haud 
ita  absimiii  notione. 

^  FLEXERE,  prò  Flectere.  Gharta  ann. 
1085.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.  :  PergU 
de  alio  fronte  usque  in  area  decimaria  et 
usque  in  via  subtus  crota,  et  girat  super 
viam  usque  advineam  S.  Marise.  et  postea 
Flexit  se  super  peredum.  Galli  dicere- 
mus,  Se  replie  sur,  etc.  Vide  Flexare. 

«  FLEZIBILITER.  Fléchissaument.  Fle- 
xibilitas,  fléchissableté.  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  God.  reg.  7684. 

1 1.  FLEXIO,Idem  quod  Flexura.  Gharta 
ann.  1045.  apud  D.  Chanteloup  in  Histor. 


524 


FLO 


FLO 


FLO 


MS.  Montis  Major.  :  De  Fonte  ad  Orìen" 
t&nper  FUxionem  u$quet  etc. 

0  2.  FLESO,  Proclivitas.  Vita  S.  60- 
berti  tom.  4.  Aug.  pag.  879.  col.  2  :  Con$- 
tafu  erat  in  beUisexercendie,  ae  incensus 
oÒBccenis  IcUerum  FlexionibtM. 

FLSZURA,  Kd((t4;ic  ddoO,  Amfractus^  in 
Gioss.  GrsBC.  Lai.  Flexur»  viarum^  apud 
Sueton.  in  Nerone. 

FLEXUS.  Gharta  ann.  1242.  apud  Ba- 
luzium  in  Notis  ad  Concilia  Narbon.  : 
Item,..  dictus  Amalricus  amparavit  Cu" 
riam  dicti  D.  Archiepiscopi,  et  Fleseum^ 
et  potum  bestiarumf  et  animalia  et  omnee 
re$,  quK  erant  in  Curia  pradicta.  Vide 
Flevae. 

SSirNihil  hic  ad  vocem  Flevat,  Est 
enim  Flexus^  ni  fallor.  Modus  agri,  ut 
colligitur  ex  Gharta  Oaroli  Simplicis 
Reffis  Frane,  prò  Monasterio  S.  Mari» 
Uroionensi  :  Jubemus  ut  cella  rìve  alim 
rea  qtuejam  fato  Montuterio  a  Deo  timeiv 
tibus  collata  8un$f  id  est  in  pago  Carcas- 
sensi  Flexus  cum  Ecclesia  S.  Cucufati 
cum  terminis  et  adjacentiis  suis  et  Ecele" 
Siam  S,  Genesii  in  ipso  pago  cum  terminis 
et  adiacentiis  suis, 

1  FLlGHES,  Flighia^  Floghia,  Succi- 
dia,  lardum,_pars  major  carnis  porcin» 
salita,  Gali.  FÌéche,  alias  Fliche^  Picardis 
Flique.  Computus  anni  1202.  apud  D. 
Brussel  tom.  8.  de  Feudorum  usu  ad 
calcem  pag.  clxi  :  De  bacconibus  miss. 
II.  minus,  et  xx.  FUches  et  xxxvi.  dolia 
vini,  etc.  Ibidem  pag.  glxxxvii  :  Et  xli. 
bacones,  et  xx.  Flochias,  et  v.  toneltos 
vini..,  Pro  XLll.  baconibus  et  xx.  Flichiis 
venditisj  vii.  l.  x.  s.  Le  Roman  dAube- 
rée  MS: 

Mafolflouit  U  Tielle  li  dona 
Plabi  poi  de  Tìn  et  nne  miche 
Et  uoe  piece  d*iuie  FUche. 

Vide  Flec. 

«  Varie  a  nostris  hsc  vox  effertur,  qusB 
et  prsestationis  cujusdam  appellatio  est. 
Reg.  Gam.  Gomput.  Paris,  sfgn.  Bel  fol. 
125.  v«  :  Item  pour  une  redevance,  appel- 
lée  la  Fliche,.,.  x.  solz.  Gharta  ann.  1288. 
ex  Bibl.  re^.  :  Deux  arperia  de  terre  aveq 
deux  quartters  de  terre...  à  la  redevance 
de  vj.  Flaches^pour  annuel  cens.  Le  tiUe 
de  bachony  le  Flique  et  le  candeille  qu*il 
prenoit  et  avoit  chtucun  an  en  Udite 
abbeyepar  le  raison  dudU  fief,  in  alia 
ann.  1294.  ex  magn.  Ghartul.  nig.  Gorb. 
fol.  58.  r>.  Lit.  remiss.  ann.  1387.  in  Reg. 
182.  Ghartoph.  reg.  eh.  164  :  Unquartier 
de  Eliche  de  lart.  Flicque,  in  Reg.  18. 
Gorb.  ad  ann.  1511. 

]  FLIGHIUM,  oro  Frichium,  Incultum. 
LittersB  Officialis  Paris,  ann.  1273.  in  Ta- 
bularlo Galensi  pag.  59  :  Becognovit  quod 
omnes  terras  de  censiva  dictss  Abbatissm,.. 
moventes  et  in  Flichiis  existentes  exaltare 
poterit  et  reducere  ad  agriculturam.  Vide 
Friscum. 

FLICTIH,  prò  Efflietim,  apud  Diome- 
dem  lib.  1.  Grammat. 

FLIMA,Fii/ma,  Anglo-Saxon.  fugitivus, 
in  Legibus  £thelredi  Regis  cap.  12. 

M  FLITA,  Germ.  Buting.  Cultellus  bar- 
baricus  vel  rusticalis  eo  quod  fligat,  in 
yet.  Glossar.  Lat.  Teut.  apud  llaltaus. 
Glossar.  Germ.  col.  1546.  voce  Beuting. 
Vide  Fletho. 

FLITWITE.  Vide  Fletwite. 

FLOBARIUM,  Ambra,  Matthso  Silva- 
tico. 

1  FLOBOTOMIA,  prò  Flebotomia,  Ven» 
sectio,  Gali.  Saianée.  Gharta  Petri  Abb. 
S.  Grucis  de  Talemundo  ann.  1866.  de 
Aquariatu  :  Quoties  (barbltonsor)  faciet 
rasuram  aut  Flobotomiam.  etc. 

FLOGARIA,  [f.  Locus  ubi  flocci  lana- 


rum  prseparantur.]  Testamentum  Will.  | 
Dom.  Montis- pessulani  ann.  1211  :  Hlud 
vero,  quod  statui  de  Flocaria,  et  tabula, 
et  moìendino,    et    tincturis,   etc.    Vide 
Fiasca. 

1 1.  FLOGGA,  Idem  quod  infra  Flocus. 
Gapitul.  Montis  Major,  ann.  1288  :  Sta- 
tuentes  ne  quisquam  indumentum  voca- 
tum  Fiocca  cum  sagittis  ad  UUera....  por- 
tare  deinceps  prsBsumat. 

^  2.  FLOGGA,  Floccus,  quem  telis  apta- 
bant,  ut  velocius  vlbrarentur.  Gharta 
Phil.  comit.  Fland.  ann.  1163.  ex  Ghar- 
tul. 1.  Fland.  eh.  825.  ex  Gam.  Gomput. 
Insul.  :  De  pensa  Floccarum,  si  abierit, 
unum  denartum.  Vide  Flochons  et  infra 
Flochia. 

FLOGGARE.  Jo.  de  Janna:  Floccus, 
parva  massa  lanm  vel  nivis,  quod  leviter 
flatu  impellatur  huc  et  illuc.  Hinc  Flocco, 
as,  verbum  activum,  soli  Deo  conveniens, 
tunc  enim  Deus  Fioccata  cum  Fioccando 
ningit.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fioccare,  Flocheter  coìnme  la  noif  qui 
chiet  par  flociaux,  à  la  laine  de  la  berbis.] 
Fioccare,  prò  ningere  dicunt  Itali  :  Pi- 
cardi vero  nostri  Floquer,  de  veste,  qu» 
amplior  est.  Vide  Flocus. 

^  FLOGGELLUS,  Floccum,  Flocgus. 
Vide  Flocus. 

«  FLOGEIA,  Lodix,  stragulum,  Gali. 
Couverture  de  lit.  Testam.  ann.  1253  : 
DomtU  Dei  Sancti  Spiritus  de  Pruvino 
decem  solidos,  et  unam  culcitram  cum 
uno  coissino  et  duobus  linteaminibus  et 
una  Floceia. 

^  FLOGHIA,  Eadem  notione,  qua  supra 
Fiocca  2.  Gharta  officiai.  Autiss.  ann. 
1888.  in  Reg.  72.  Ghartoph.  reg.  eh.  40  : 
Item  cepit...,  quamdam  magnam  archam, 
cum  pluribus  sagittis  et  Flochiis.  Alia 
notione,  vide  in  rliches. 

]  FLOGHIA.  Vide  Fliches. 

1  FLOGHONS,  vox  Gallica,  nostris  olim 
Floc;  Floccus  quem  telis  aptabant  ut 
velocius  vibrarentur.  Inventar,  ann. 
1260  :  Item  iii".  et  iir.  Flochons  ad  opus 
cadrellerum.  Vide  Fiocca  2. 

<*  FLOGKEN,  vox  Germanica,  Floccus. 
Privil.  textor.  Berlin,  ann.  1295.  apud 
Ludewig.  tom.  11.  Reliq.  Mss.  pag.  é27: 
Item  stcUuimus  et  instantissime  prohibe- 
mtiSj  quod  nullus  pannos  faciat  de  aliqua 
falsttate  lanss  vel  Flocken;...  et  tota  falsi' 
tas  tante,  et  panni  cum  Flocken,  igni  ar^ 
dentissimo  concremetur. 

1  FLOGÒUETUS.  Vide  Floquetus. 

t  FLOGTARE,  Fluitare,  Fluctuare.Gall. 
Flotter.  Locum  vide  in  Altum  filum. 

FLOGTBABEN.  Andreas  Suenonis  lib. 
5.  Legum  Scanicarum  cap.  18  :  Si  quis 
cum  Comitibus  quinque,  et  armis  quin- 
que,  quss  Floct-baben  in  lingua  patria 
nominantur,  alicujus  domum  violenter 
confringat,  etc.  [<»  Apud  Westphal.  legl- 
tur  Flockvaben,  a  Flok,  Gaterva,  turba 
et  Vaaben,  Arma.] 

1.  FLOGUS,  Floccus,  Monachorum 
▼estis ,  qu8B  amplas  habet  manicas. 
vulgo  Eroe.  Ita  forte  appellata,  quod 
esset  Fioccosa,  Id  est,  rpi^f^^^c»  uti  vo- 
cem hanc  interpretatur  vetus  Moschio- 
nis  Scholiastes  :  vel  quod  floccet,  ì.  cum 
ampia  sit.  huc  et  illuc  levi  flatu,  instar 
flocci  lansB  impellatur,  uti  vocem  Fioc- 
care, interpretatur  Joannes  de  Janna. 
[Gatholicon  Lat.  Gali.  :  Floccus,  Floichel 
de  laine,  GalUce  Loquet,  id  est.  Parva 
massa  lanat,  et  dicitur  a  Fio,  flas,  atiod 
leviter  flatu  impellatur  huc  et  illuc  :  Floc- 
culus.  Petit  Floichel  ou  LoquetA  Vetus 
Diction.  Lat.  Gali.:  Villosus,  Plein  de 
Fioches,  ou  de  peau.  [^  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692  :  Floccus.  Durre.] 
[Davies   in    Dictionario    Gamoro-Brit.  ■ 


Fflwch.  Largus,  gnarus,  liberalis.  Foemin- 
Fflóch.]  Scftum  porro,  quid  sit  Floccus 
apud  Latinos.  Petrus  Gluniac.  lib.  1. 
£p.  28  :  Prmvaricamini  nobiscum  et  vos, 
qui  simplici  flocco  et  cuculia  contenti  esse 
non  vultis.  bulla  Gregorii  IX.  PP.  prò 
Benedictinis  :  Nec  incedant  sine  cuculia 
et  Flocco.  [Gapitul.  gener.  S.  Victoris 
Massil.  ann.  1378  :  Quod  hostalarius  ha- 
beat  quatuor  Flocos  et  quatuor  alamitias 
vel  camallos  prò  hosmtibus.]  Declara- 
tiones  Gongregat.  S.  JustinsB  ad  cap.  .55. 
Regulae  S.  Benedicti  :  Habeant  et  cucul- 
lam,  qum  secundum  Clementinam  :  Ne  in 
agro,  vocatur  Floccus,  et  scapulare,  auod 
habet  qucisi  formam  cucuUss.  Goncifium 
Andegavense  ann.  1965.  cap.  19  :  CucuU 
las  vel  Floccum  honestum  et  amplum  defC" 
rant.  [Statut.  Reformat.  S.  Glaudii  ann. 
1448  :  lidem  Beligiosi  sine  Floccis,  aut 
regularibus  eucullis  cumpuncto  reaulari- 
ter  clausis  per  Monastenum  aut  Priora- 
tus  non  incedant,  nec  ad  dominum  Abba- 
tem  accedant  sine  pradictis  Floccis  aut 
regularibus  eucullis.  Occurrit  alibi  non 
semel.] 

Floccum,  neutro  genere.  Vita  S.  Petri 
Abbat.  Gavensis  n.  12:  Cum  Floccum 
Domini  Abbatis  a  Capellanis  negligenter 
fuisset  repositum. 

Floccata  Gucull\,  ampia  et  super- 
fluitate  panni  redundans.  Rainardus 
Abbas  Gisterc.  in  Institut.  cap.  15  :  In 
Ecclesiis  nostris  non  sint  Cucuuss  deforis 
FloccatsB.  Joannes  Monach.  in  Vita  S. 
Odonis  Abbat.  Gluniac.  lib.  8.  cap.  1  : 
Belictis  namque  nativis  atque  assìÀCtis 
vestimentis,  coeperunt  fucatas  atque  feuxas 
pallioque  ornatas  circumferre  Cucullas, 
etc.  libi  forte  le^.  Floccatas. 

Flocellus,  diminut.  a  Floccus,  Minor 
floccus  :  sed  potissimum  ea  flocci  pars, 
qu8B  In  caput  a  parte  posteriore  revolvi- 
tur,  ut  apud  Éenedictinos.  GoflTridus 
Vindocin.  lib.  2.  Epist.  7  :  Domnus  Emal- 
dus,  quem  Decanum  vestrum  dicitis,  si 
sibi  secundum  justitiam  placuisset,  teste 
Flocello  de  capite  suo,  potius  in  nostra, 
quam  in  vestra  sorte  manere  debuisset. 

Frocus,  Frogcus.  voces  deducts  ex 
Flocciu,  literula  mutata.  Udalricus  lib. 
3.  Gonsuetud.  Gluniac.  cap.  5:  Sufter 
caballum  ascensurus,  prius  cappam  in- 
duit,  quam  Frocum  corrigia  prmcingat. 
Will.Brito  lib.l.  Philipp,  pag.  106.  : 

Nil  toga  mrieola,  nil  Proeu  raligioto,  ale. 

Adde  Origines  Gisterciencis  Ordin.  cap. 
15.  tom.  1.  Blblioth.  Labbei  pag.  645. 

Froccus,  in  Ghronico  Andrensi  pag. 
421.  apud  Ingulfum  pag.  886.  889.  tom. 
1.  Monastici  .-Vnglic.  pag.  675.  in  Statutis 
Gluniacens.  Petri  Venerab.  cap.  29.  in 
Vitis  Abbatum  S.  Albani  pag.  24.  in 
Hist.  Exordii  Ord.  Gisterciensis  cap.  15. 
etc.  Joan.  Fortescutus  de  Laudi  bus  Re- 
gum  Angli»  cap.  85.  de  Rusticis  Franciaa 
SU8B  SBtaUs:  Froccis  sive  coUobiis  da 
canabo  ad  modum  panni  saccorum  tegun- 
tur,  etc. 

Frocci  Orpellati.  Gaufridus  Vosien- 
sis  lib.  1.  cap.  78  :  Prisci  Casnobilss  reli- 
gione florenies  nos  mamerinos  lusredes 
nabuere,  qui  sHentium,  et  quasque  honesta 
sufU,  reìinquentes,  parvas  coronas,  strie- 
tos  sotulares,  cticullas  clausas,  prò  Froccis 
ocreas,  prò  gandengis  Froccos  Capellatos 
absque  cuculia.,,  insectamur.  Vide  Haef- 
tenum  lib.  5.  Disq.  l.et  in  verbo  Boocus. 

SS7*  Verum  non  monachis  tantum  sed 
et  feminis  Frocus  indumentum  fuit  usi- 
tatum ,  ut  colligitur  ex  Miraculis  S. 
Udalrici  sasc.  5.  Benedict.  pag.  466: 
Matrona  autem  a  dtemonio  Iwerata,  et 
sensui  sanitatique  restituta,  tota  vesti- 


FLO 

meìUa  sua  quibu8  eo  die  induébatur,  cutn 
caligis  et  ccUceamentis  ad  sepulcrum  S. 
Udalriei  per  nuntioe  miait,»..  Wicfridua 
ejusdem  loci  prtepositus,  qui  etiam  et  cue- 
t08  EceletisR  eo  tempore  nìarhsU^  de  Froco 
eiusdem  matrona  dalmaticam  fieri  fecit. 
unde  manìfestum  fit  Frocum  hunc  mu- 
Hebrem  ex  panno  subtiliori  compositum 
fuisse. 

YFbochia,  Species  frocci  Canonico- 
rum  Lugdunensium.  Actus  receptionis 
Johannis  Ducis  Bituric.  in  Ganonicum 
Lagdun.  circa  ann.  1893.  apud  Severi. 
Hist.  Lugdun.  pag.  844  :  Dux  venit  cum 
Frochia  et  aumucia  ad  modum  Canonico- 
rum  dictse  Ecclesia. 

0  2.  FLOGUS,  A.pexsericus,  Oall.  Houpe, 
Provinciali  bus  Floc.  Stai,  universit. 
ÀQuens.  ann.  1489.  pag.  57  :  Noiandum 
quod  sicut  sunt  tres  gradua,  tree  Floci  ex 
fUo  aerici  debent  esae  auper  quolibet  boneto 
doetorandi  et  docloria  aui  preesentantia, 
videlicet  ai  quia  aaaumat  magiaterium, 
portet  Flocum  album  in  aignum  divinità- 
tia  theologias;...,  ai  in  jure  canonico,  defe- 
rat  Flocum  ex  filo  aerici  viridia  in  aignum 
caatitatia  et  doctrinaa;..,.  ai  injure  civili, 
portet  Flocum  aerici  rubri  in  aignum  versa 
juatitiaa  et  aanguinia,  media  vero  parte 
Flocum  caloria  violacei.  Freloque  nostri 
vocabant  elusmodi  ornamenta,  qusB  ves- 
tibus  addeoantur.  Lit.  remiss.  ann.  1899. 
in  Rejg.  154.  Chartopli.  reg.  eh.  751  :  Le 
auppliant  avoit  roignié  ou  coppe  certaina 
Freloquea  et  drapa  de  diveraea  couleura, 
qui  eatoient  aux  robea  de  Loya  de  BertcUn 
chevcUier.  Unde  Freioaut^,lisornamentis 
instructus,  in  aliis  Lit.  ann.  1421.  ex 
Reg.  171.  eh.  518  :  Un  chapperon  de  brun 
vert  et  une  coquiìle  Freloquié, 

1  FLODA,  f.  Stagnum,  vel  canalis.  a 
Saxonico  fi  od,  Inundatio,  vel  fi  ode. 
Lacuna,  aquae  collectio.  Thomas  Madox 
Formul.  Angl.  pag.  198  :  Sciant  praBaen- 
tea  et  futuri,  quod  ego  Hugo  filiua  Roberti 
Liger%  dedi  ti  conceaai..,.  Roberto  /ilio... 
gardinum  meum  in  Brumore,  et  Flodam 
Inter  domum  Rogeri  Bum  et  domum 
XViUelmi  Rufi,  tenendum  aibi  et  haeredi- 
bua  auia,  de  me,  etc. 

•  Floc,  eadem  acceptione,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1461.  in  Reg.  189.  Ghartoph. 
reg.  eh.  513:  Ouquel  hoatel  avoit  ung 
fumier  et  ung  Floc  d'eaue. 

FLODDUS,  Flud,  fluctus,  ex  Anglico 
Floud.  Vide  Ebba, 

5FL0HER,  f.  prò  Vomer,  quo  ager 
cuJtus  siffnificatur.  Gharta  anni  1181. 
apud  Lobinellum  tom.  2.  Histor.  Brit. 
col.  183  :  Testea  jurati  de  verderiia,  de 
Flomere,  de  brueria,  de  sectia  et  pratia 
idem  dixerunt  quod  ceteri. 

o  FLOMITES,  StrictursB,  Q&W.  PaUlettea 
de  feu.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God. 
reg.  7657  :  Flomitea,  cium,  quaa  ex  ferro 
candenti  proailiunt. 

FLONIS,  [Fasciculusceparum  velallio- 
rum,  Gali.  Glane.)  Vide  Raaum.  [Alia 
notione  occurrit  in  Informat.  civitatis 
Massi  li.  prò  passagio  transmar.  ex  God. 
MS.  San^erm.  :  Item  aarcia  de  vi.  Flonea 
ad  longitudinem  g>  paaaorumA  [^  Lit 
remiss.  ann.  1415.  in  Éeg.  168.  Onartoph. 
Teg.  eh.  881  lAuxquelzcompaignonaicelui 
Griaart  donna  la  moitié  d'un  oiaon  et  dea 
FlonneaJ 

<>FLOPA.  Decret.  Frider.  II.  imper. 
ann.  1226.  apud  Murator.  tom.  4.  Antiq. 
Ita},  med.  sevi  col.  216  :  Et  inde  ad  Flo^ 
paa  Guirixii  de  aancto  Marco  in  ripa  Sa- 
matolaa,  et  tranaeundo  Samazolam  uaque 
cui  PoUonetum  recto  fine.  Idem  forte  quod 
Floda. 

^  FLOQUERIUS,  an  Vestium.  quaa  Fio- 
queti  appellabantor,  artifex?  Lit.  ad- 


FLO 

mort.  ann.  1875.  in  Reg.  109.  Ghartoph. 
reg.  eh.  401  :  Item  in  quadampetia  terrm 
campi,...  confrontante  ex  una  parte  cum 
honore  Johannia  Veaiani  Floquerii.  Nisi 
legendum  putes  Flaqueriua.  Vide  supra 
in  hac  voce. 

1  FLOQUETUS,  in  ter  vestes  sacras  mi- 
nistris  inferioribus  proprias  recensetur 
apud  Marten.  de  Antiqua  EcclesisB  Dis- 
ciplina pag.  122.  ex  Pontificali  Arelat.  : 
Primo  ponuntur  duo  pueri  coppia  aericia 
induti  cum  candelabna  et  ceraia  ardenti- 
bua.  Secundo  loco  ponitur  Subdiaconua 
indutua  alba  et  Floqueto.  Rursum  occur- 
rit pag.  277.  Sammarthanus  noster  tom. 
2.  novffi  Gali.  Ghrist.  col.  1128.  ex  Inven- 
tario sacrsB  supellectilis  Ecclesisd  Dinlen- 
sis  :  Capella  viridis  cum  dalmaticia,  FlO' 

Suetis,  etc.  Et  col.  1124  :  Capella  violata, 
e  diaapro  diveraorum  colorum  cum  Floc- 
queto  et  dalmatica. 

^  Qusenam  haec  vestis  fuerit  non  satis 
video  ;  eiusdem  casterum  originis  opinor, 
atque  Flocus,  cujus  diminuti vum  esse 
facile  crediderim.  Inventar,  ann.  1218. 
Inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem.  pag.  66. 
col.  1  :  Trea  baculoa  pastoralea  ^  duodecim 
Floquetoa,  et  viginti  caaulaa  sertcaa.  Aliud 
ann.  1419.  ex  Tabul.  Montisol.  :  Unam 
capellam  albam  munitam  unius  capaa 
proceaaionalia  et  de  duobua  Floqueta  atne 
aliqua  paratura,  cum  alba,  atola,  mani' 
putojzona,  etc. 

1  FLOQUUS,  ut  supra  Flocua,  in  Pro- 
cessu  de  B.  Petro  Luxemburg.  Julii 
tom.  1.  pag.  577. 

1  FLORA,  Farina,  similago,  Gallis 
Farine,  Anglis  Flmver,  prò  Farina,  quasi 
dicatur,  inquit  Skinnerus  in  Etymolog. 
Angi.  Flos  larinsB,  i.  e.  farina  purissima, 
vel  poti  US  quasi  dicatur  Flos  frumenti, 
i.  e.  purissima  ejus  pars  glumis  et  fur» 
fure  purgata.  Hujuscemodi  farina  Fleur 
etiam  dicitur  in  Neustria.  Brittania 
minori,  etc.  Pneceptum  Edwardl  III. 
Anglias  Regis  de  victualibus  prò  passa- 
gio providendis,  apud  Rymerum  tom.  5. 
pag.  12  :  Tot  vacua  dolio,  in  quibua  dic- 
tum  frumentum  vel  Flora  inde  reponetur. 
Passim  occurrit  ibidem,  et  pag.  97.  488. 
Idem  tom.  4.  pag.  688.  tom.  6.  pag.  816. 
etc.  Vide  Flosjrumenti. 

•  Fìour  et  Flourée,  nostris.  Lit.  remiss, 
ann.  1408.  ex  Reg.  162.  Ghartoph.  reg. 
eh.  198  bis  :  Il  acheteroit  de  la  Flourée 
de  voide  et  du  breail,  etc.  Alias  ann.  1460. 
in  Reg.  192.  eh.  8:  Sur  laquelle  beate 
avoit  environ  deux  botceaulx  de  Fìour  ou 
farine.  Vide  Floa  frumenti, 

FLORALIS.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  "AvOtvo;, 
Floralia.  ''AvOivov  XP^I''««  Floralia  color. 

Florale,  Locus  censi  tus  fiori  bus.  Jo. 
Sarisber.  in  Policr.  lib.  1.  cap.  4  :  Rlia, 
ut  paacua  augeantur,  prmdia  aubtrahun- 
tur  agricolia  aationalia,  inattiva  colonia, 
cum  p<ucua  armentariia  et  qregariia,  al- 
veana  a  Floralibua  excluduntur ,  ipaia 
quoque  apibua  vix  naturali  liberiate  uti 
permiaaum  eat.  [Gharta  Arnulfi  L  Flan- 
driae  Gomitis  apud  Miraeum  in  Godice 
Donat.  piarum  pag.  127:  Floralia  prati 
quaa  adjacent  ipai  portui,  illorum  cedo 
poteatatt.  Vide  Floridare,]  [•  Ubi  per 
Floralia  prati,  prata  iosa  intellige.  Haud 
scio  an  eodem  signincatu,  in  Lib.  de 
Mirab.  RomsB  apud  Montemfalc.  Diar. 
Ital.  pag.  291  :  Habuit  (Pantheon)  circa 
aeplateam  lìburtinam  xx.  pedum  cum 
cloaca,  et  Florali  auo.] 

^  FLORALIA,  Supplicationes  solemnes, 
quae  vulgo  Rogationea  nuncupantur, 
quasi  ut  notat  Murator.  tom.  5.  Antiq. 
Ital.  med.  asvi  col.  77.  a  Floralibua  Eth- 
nicorum  festis  ad  nos  derivatas.  quod 
falsum  piane  est,  appellat  Decembr.  in 


FLO 


525 


Gomment.  de  Supplicat.  Majis  ibi  lau- 
dato :  Proinde  eaidem  Floralia  cum  paxe- 
madibua  et  azimia,  cum  ovorum  teatia  et 
offarum  aimulacria  ad  ^uamodi  victua 
indulgentiam  ;  cum  varila  olerum  et  legu- 
minum  generibua  ;  cum  ampuUia  quoque 
penailibua,  aqua,  vino,  lacte,  oleo,  melle 
refertia,  decoramua.  Vide  Rogationea  1. 

1  FLORARE,  Florea  creare,  vel  Fhribua 
apargere,  implere,  Johannl  de  Janua. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Fiorare, 
Faire  fleura,  glager  de  fleura. 

1  FLORARIUM,  Johanni  de  Janua,  Lo- 
eua  eat  ubi  florea  creacunt,  vel  uhi  impo- 
nuntur.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Florarium  ,  Lieu  fiori  ou  croiaaent,  ou 
aont  miaea  fleurea.  Ghron.  Melile,  pag. 
808.  col.  1:  Ut  ex  novitiatu  valuti  ex  reli- 
gioaaa  vitaa  Florario  virtutum  odore  bene 
fragrantea,  in  noatras  Congregationia  Mo- 
wuteria  tranaferantur.  Vide  In  Floralia. 

1  FLORATUS,  Floribus  acu  pictis  or- 
natus.  Caaulam  de  purpura  Floratam  de 
gindone  rubeo  cum  aaffio  de  auro  ante  et 
retro,  in  Instru mento  anni  1877.  ex  Ar- 
chi vo  S.  Victoris  Massil.  Testam.  ann. 
1415.  apud  Rymer.  tom.  9.  pag.  273.  col. 
1  :  Una  capa  totaliter  de  auro,  cum  roaia 
rubeia  et  nigria  Fiorata. 

•  FLORDELISIUM,  Lilium.  lUl.  Fior- 
dalieo.  Gali.  Fleur  de  lia.  Annal.  Mediol. 
ad  ann.  1389.  apud  Murator.  tom.  16. 
Script.  Ital.  col.  808  :  Fermalia  duo  auri, 
firmata  auper  duobua  Flordeliaiia  auri,  etc. 

FLOREin,  MonetaB  aurea  Fiorentino- 
rum,  apud  quos  cudi  primum  coBpere 
ann.  12a2.  titulo  24.  ceratiorum,  quorum 
octo  unciam  conficiebant.  In  una  horum 
parte  insculptus  fuit  /loa Jjym,  ui\de  Mo- 
netgB  nomen  ifidituia.  ifl  "altera  e^lTtus 
S.  Joannes  Baptista.  Ita  Joann.  Villa- 
neus  lib.  6.  cap.  54.  et  Ricordanus  Ma- 
laspinus  cap.  152.  Florenua  de  Florentia^ 
in  Gharta  ann.  IdSO.  in  Probat.  UiSt. 
Turenensis  pag.  90.  cujus  pretium  erat 
tunc  temporls  10.  solid.  Paris.  [Florenua 
de  Florentia  boni  auri,  in  Gharta  anni 
1875.  inter  Instrum.  tom.  4.  nov»  Gali. 
Ghr.  col.  214.  Flourina  de  Flourenze,  in 
Litteris  Philippi  VI.  Frane.  Reg.  ann. 
1880.  tom.  2.  Ordlnat.  pag.  56.]  Denarii 
Floreni,  Rythmi  in  obitum  Henrici  VII. 
Imp.  : 

Paullnum  (pieiiidjan  titUa 
Gorrampit  cam  Deawib 
Quampluribot  Floraoii, 
Ut  prindpem  pilMlmuin 
lIonarcbMii  poleoUssimnin 
loflclat  Tanenis. 

Infra  : 

Te  caoun  casd  maneriB 
PnBdpitaot  Ploreni. 

Aureum  numiama  Florentinum ,  apud 
Joannem  Hocsemium  in  Episcopis  Leo- 
diensib.  cap.  20. 

^  Errare  Villaneum  in  anno  quo  pri- 
mum cudi  coeperunt  Floreni,  docet  nos 
D.  Le  Blanc  in  Tract.  de  Monet.  pag. 
154.  ubi  Florenorum  mentionem  neri 
testis  est  in  Gharta  ann.  1068.  Florin  de 
Florence  pour  treize  aoutz  'Par.  in  Gharta 
Phil.  V.  ann.  1819.  ex  Reg.  59.  Ghartoph. 
reg.  eh.  212.  Alia  ann.  1836.  in  Ghartul. 
eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5188.  fol. 
103.  v«.  Computato  videlicet  Floreno  de 
Florentia  prò  treadecim  aolidia  Turon. 
parvorum.  JEHaceoce,  prò  Fiorenus,  in 
Gharta  ann.  1404-  ex  Keg.  158.  eh.  451  : 
Icellui  viconte  de  Thouara  tendra  aa  dite 
terre  et  aeignourie  de  Ville  de  Ré  d* icellui 
aeigneur  roy  à  foy-  et  hommage  lige,  à 
cauae  du  chaatel  de  la  RocheUe,  et  au  rea- 
aort  et  aouveraineté  acoutumez,  à  une 
Florence  ou  maiUe  d'or,  ou  la   valeur 


^\ 


526 


FLO 


FLO 


FLO 


d'icellef  pour  tout  devoir  de  r<ichat  ou 
d'abanny,  ou  d'autre  devoir  de  fief  à 
muanèe  de  vassal, 

Hinc  fere  monetis  aureis  csBterls  Fio- 
reni  indita  appellatio.  In  Computo  The- 
saurariorum  Franciae  ann.  1816.  in 
Camera  Comput.  Paris.  Florenua  sBsti- 
matur  14.  solid.  Fìorenus  de  Florentia 
12.  sol.  Paris.  Fìorenus  ad  macam  22. 
sol.  Paris.  Fìorenus  ad  mutonem  14.  sol. 
Paris.  [Fìorenus  ad  agnum  11.  sol.  Pa- 
ris, ann.  ldS2.  Fìorenus  ad  cathedram  24. 
sol.  Par.  ann.  1847.  Fìorenus  ad  seutum 
86.  sol.  Paris,  ann.  1848.  Fìorenus  regalie 
28.  sol.  Paris,  ann.  1828.  Fìorenus  S. 
Georgii  20.  solid.  Turon.  ann.  1846.]  Fio- 
reni  de  Florentìay  Floreni  de  agno,  et 
Floreni  de  mas,  seu  ad  massam,  occur- 
runt  etiam  apud  Wiil.  Ttiorn.  pag.  3087. 
ubi  perperam  floreusy  prò  Fìorenus  inter- 
dum  scribitur.  Floreni  Colonienses,  apud 
eumdem  pag.  2194. 

Tradit  idem  Vlllaneus  lib.  9.  cap.  170. 
Joannem  XXII.  PP.  Florenos  aureos 
cudisse  circa  annum  1822.  similes  pon- 
dero, lege  et  forma  Florentinis,  praeter- 
3uam  quod  qua  parte  effictus  erat  S. 
oannes  Baptista^  in  circulo  illius  no- 
men  descriptum  legebatur,  ad  latusvero 
S.  Joannis  efticta  erat  mitra  Papalis.  In 
partis  autem,  ubi  lilium  erat,  circulo, 
descriptffi  erant  hae  voces  :  S.  Petrus,  S. 
Paulus,  Ex  hinc  Marcbione  Monferra- 
tensi,  Spinolis  Genuensibus,  et  aliquot 
aliis  Italicis  Principi  bus,  Florenos  pe- 
rinde  aureos  Florentinis  similes  cudere 
aggressis,  sub  anathematis  pcsna  id 
interdixit  idem  Pontifex  mense  Decemb. 
ann.  1824.  ut  idem  Scriptor  tradit  lib.  9. 
cap.  279.  Floreni  vero  isti  Pontificii , 
l'ioreni  auri  de  Camera  appellati  :  qus8 
nomenclatura  occurrit  in  Charta  ann. 
1878.  in  Historia  Turenensi  pag.  117.  et 
in  alia  ann.  1485.  apud  Hemerseum  in 
Augusta  Viromand.  pag.  885.  Hos  Ro- 
bertus  Cenalis  lib.  de  Ponder.  et  Men- 
Sur.  vocat  Novelhs  Ducatos  Papales  seu 
de  Camera.  Aureorum  de  Camera  memi- 
nit  etiam  Leonardus  Portius  lib.  1.  de 
Ponderib.  ac  Mensur.  pag.  mihi  29. 

^^Invaluit  quoque  in  Provincia  usus 
et  cursus  florenorum  Pontiflciorum,  ad 
quorum  formam  alii  cusi  videntur  a 
Éegibus  ProvincisBj  ut  discimus  ex  plu- 
ribus  Chartis,  unde  et  cujus  pretii  fue- 
rint  «stimare  licet.  Charta  ann.  1865.  in 
Tabular,  civit.  Massil.  :  Quod  Floreni 
auri  boni  Florentiss  et  Floreni  Camerss 
domini  nostri  Papa,  Lucati  et  Jannini 
auri  boni,  (ini,  et  justi  ponderis  currant 
et  cursum  habeant  in  civitate  Massilim 
prò  ilio  valore  quo  fuerunt  afforeUi,  vide' 
licet  ad  84.  soliàospro  quolibet  :  alias  vero 
pecunias  auri  nullus  cogatur  eas  recipere 
nisi  sua  libera  volunlate.  Charta  Massil. 
exarata  ann.  1410.  inter  Schedas  Prsesid. 
de  Mataugues  :  Pro  pagamento  Floreno- 
rum auri  4000.  quorum  ^uilibet  in  valore 
prò  sexdeeim  Provincialium  solidis  com- 
mitatur.  Alia  ann.  1488.  apud  eumdem 
Prsesid.  :  Causa  arreiragtorum  ipsius 
tallisR  in  Florenis  quadraginta  valoris 
ipsorum  quodlibet  solidorum  Provincia- 
lium sexdeeim  nunc  currentis  monetse. 
Infl>a  :  Florenos  de  Rege  quinque  valoris 
quilibet  ipsorum  solidorum  sexdeeim  mo- 
netmProvincialis. 

SS^  Ponti  fìciis  florenis  florenos  etiam 
similes  cudendos  curarunt  Dalphini 
Principes,  cum  hoc  tamen  discrimine. 
Ex  una  marca  65.  floreni  Dalphinales, 
64.  pontificii  cudebantur.  Deinde  loco 
mitrsd  papalis  in  efflgiei  S.  Joannis 
Bapt.  humero  dextero  insculptus  erat 
Delphinus^  et  in  circulo  aiterius  partis 


Sro  S.  Petrw,  S.  Paulus,  legebatur  Cruigo 
^alphinus.  Haec  discimus  ex  Hist.  Dal- 
phin.  tom.  1.  pag.  291.  et  tom.  2.  pag. 
214.  Anno  1884.  valebat  Fìorenus  Dal- 
phìn.  17.  sol.  ut  dicitur  ejusdem  Hist. 
tom.  2.  pag.  495.  anno  vero  1889.  88.  sol. 
computato,  tu  ne  temporis,  Floreno  de 
cugno  et  pendere  Florentiss  prò  41.  sol, 
dictss  monetsB,  tom.  1.  pag.  w5.  Supera^ 
bant  ergo  fioreni  de  Florentia  florenos 
Dalphinales,  et  50.  Fior,  de  Florentia 
valebant  52.  FI.  Dalphin.  tom.  2.  pag. 
285.  Ejusdem  tomi  pag.  275.  legimus,  e. 
Fior,  sunt  uncise  xxvi.  ex  quo  conficitur, 
unum  florenum  fuisse  quartam  circi  ter 
partem  unius  unciae. 

Sed  praesertim  id  nominis  attributum 
monetis  aureis  Regum  Francorum.quas 
vulgo  Denarios  appellabant,  addita  no- 
tarum  quarumdam,  quibus  a  se  invicem 
distinguebantur,  nomenclatura.  Hinc, 
quos  denarios  ad  Agnum,  seu  ad  Muto- 
nem,  ad  Massam,  ad  Cathedram,  ad 
Seutum,  vocant  Statuta  Regum  nostro- 
rum,  Floreni  ad  Agnum,  etc.  dicuntur  in 
veteribus  Chartis.  [Fleurins  à  VAngelot, 
in  Instrumento  anni  1842.  Chartul.  S. 
Vandreg.  tom.  2.  pag.  1681.  Vide  tom.  2. 
Ordinat.  Regum  Frane]  De  singulis 
agimus  in  verbo  Moneta. 

^  Floreni  ad  Aquilam.  Charta  Joan. 
reg.  Frane,  ann.  1850.  in  Chartul.  28. 
Corb.  :  Cum  judex..,,  capi  fecisset  Rober- 
tum  le  Bel...»  prò  suspicione  allocationis 
Florenorum  ad  Aquilam,  etc. 

Floreni  Bla  vii,  in  Chronico  Winde- 
semensi  lib.  1.  cap.  82  :  Centum  Florenos 
Blavios  dicebatur  accepisse. 

•  Floreni  de  Camera,  vulgo  Fiorine 
de  chambre,  Papales.  Lit.  remiss.  ann. 
1460.  in  Reg.  192.  Chartoph.  reg.  eh.  86  : 
Par  le  Pape  Nicolas,  lors  presidant  en 
VEglise,  fut,  parties  oyes,  dit  :  mal  ap- 
pelle,  et  ledit  de  Bresons  eondempné  en 
quatre  cent  Florins  de  Chambre  de  des- 
pens.  Nihil  itaque  emendandum  est  in 
Mandat.  ann.  1405.  tom.  9.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  64.  Vide  supra  ad  lineam 
Tradit  idem  Villaneus,  etc. 

o  Floreni  ad  Catum,  seu  felem  ; 
Fleurin  au  chat,  in  Lit.  remlss.  ann. 
1458.  ex  Reg.  189.  Chartoph.  reg.  eh.  258. 

o  Floreni  Gallicani.  Charta  ann. 
1869.  in  Chartul.  Rich.  abb.  S.  Germ. 
Prat.  fol.  20.  r*  :  Mediante  summa  oeto- 
ginta  Florenorum  auri  Gallicanorum, 
Frans  nuncupatorum, 

*  Floreni  dicti  Guillermus,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1459.  ex  Reg.  188.  Chartoph. 
reg.  eh.  84  :  lesile  femme  se  print  à  ron- 
gner  et copper aucunespieces d'or»  comme 
cliquart,  que  on  dit  Florins  (xuillermus, 
et  autres  pieces  d*or  aians  cours  ou  pais 
de  Boullenoys.  Vide  mox 

*  Floreni  Hannonienses,  etc.  Lit. 
remiss.  ann.  1877.  in  Reg.  111.  Chartoph. 
reg.  eh.  195:  Florins  de  Haynau,  appellez 
Guillelmus,  qui  avoient  cours  pour  un 
florin  frane  de  nostre  coing  et  un  tiers  de 
frane  la  piece  ;  florins  de  Cambray  soubz 
la  fourme  de  France  de  nostre  coing  ; 
florins  de  Brabant,  appellez  doubles  mou- 
tons,  autres  appellez  nobles  d'Angleterre  ; 
florins  à  Vescu  de  Flandres;  florins  con- 
trefais  aus  florins  appellez  Guillelmus  de 
Haynaut  ;  autres  florins,  appellez  francs 
à  pie,  contrefais  aus  nostres  à  dinérence 
de  Waleran  et  Guido  ;  florins  Guulélmus 
et  Guido,  et  florins  contrefais  soubz 
fourme  d'escus  à  différence  de  Wale- 
ran, et  autres  florins  au  mouton  de  Lin- 
court, 

•  Floreni  Lati,  apud  Christ.  Schle- 
gel, in  Dissert.  de  Numm.  antiq.  etc. 
pag.  28. 


•  Floreni  Parvi.  Chartul.  Corb.  sign. 
Ezechiel  ad  ann.  1423.  ult.  Sept.  fol.  202. 
r*  :  La  somme  de  soiocante  flourins  du 
pays  (Lille,  Namar,  Louvain)  que  on  dit 
Petis  Flourins:  c'est  assavoir,  trois  viés 
escus  d'or  de  hon  pois,  pour  quatre  des 
petite  Flourins  dessusdls. 

0  Floreni  nuncupati  Pietres,  lidem, 
ni  fallor,  qui  Parvi.  Comput.  Ms.  fabr. 
S.  Petri  Insul.  ann.  1473  :  Item  de  obla- 

tionibus  factis  in  die  Veneris  sanetss, 

una  cum  trQms  Florenis,  Galliee  Pietres^ 

xvj.  lib.  X.  sol,  Nisi  forte  iidem  sint 

atque 

«  Floreni  Postulati,  in  altero  ejusd. 
fabr.  Comput.  ann.  1460  :  Sex  Floreni, 
nuncupati  Postulati,  valentes  octo  libras, 
duos  solidos.  Vide  infra  Postulatus. 

^  Floreni  Reqales,  qui  et  da  Rege, 
Typo  regio  insigniti.  Charta  ann.  1828. 
9.  Jan.  in  Tabul.  Carnot.  :  Moyennant  le 
prix  de  4050.  Florins  Royaux  pour  28. 
sols  Par.  chacun  florin.  Acta  Fil.  ad 
ann.  1437.  apud  Gassend.  in  Notit.  eccl. 
Diniens.  pag.  70  :  Reditus  sacristiss  non 
excedere  60.  Florenos  de  Rege,  seu  librcu 
48.  Turon.  cum  tamen  impensss  faeiendm 
excedant  summam  80.  Florenos  de  Rege, 
seu  libras  Turon.  69.  Inventar.  Chart. 
monast.  Athanat.  ann.  1519.  fol.  12.  v«  : 
Instrumentum  anni  1486.  pensionis  an- 
nusB  XXV.  Florenorum  monetts  regiss,  quo- 
libet Floreno  valente  xviij.  albos  magnos 
reqios,  sive  sólem,  etc. 

1  Floreni  Rhenenses,  in  Ecclesia 
Coloniensi  tom.  8.  novse  Gali.  Christ. 
col.  789.  et  col.  790. 

^  Iidem  Rhenani,  apud  Christ.  Schle- 
gel, in  Dissert.  de  Numm.  ant.  pag.  69. 
Obituar.  Ms.  eccl.  Camerac.  fof.  54.  r*  : 
Ex  quibus  anno  quolibet  redpiuntur  de- 
cem  Floreni  Renenses.  Comput.  Ms.  fabr. 
S.  Petri  InsQl.  ann.  1473:  Item  in  die 
Pashts  ab  eodem  dom.  duce  ex  osculo  rèU- 
quiarum  magni  altaris,  tres  Florenos 
Renenses,  vj.  libivj.  sol.  Vide  infra  126- 
nensis  Aureus. 

^  De  Florenis  praeterea  consulendus 
Tractatus,  qui  inscriptus  est  :  Il  fiorino 
d'oro  antico  illustrato  edit.  Florent.  ann. 
1738.  ubi  plures  exhibentur  fioreni  a 
Raimundo  principe  Arausion.  Hum- 
berto  dalph.  Arcniep.  Arelat.  et  aliis 
cusi.  Hinc  etiam  emendandus  Cangius 
in 

Trevisini  Solidi  de  Flore,  in  Bulla 
Honorii  III.  ann.  1220.  prò  Episcopo 
Tarracinensi  apud  Ughellum,  [•  ex 
Charta  ann.  1203.  prò  mcmasterio  Fossad- 
novffi  relata  in  Bulla  Honor.  III.  ann. 
1220.  ubi  non  Trevisini  legitur,  sed  Pre- 
bisini,  forte  prò  Provieini,  ut  habet  Ins- 
criptio  sepulcralis  ann.  1^1.  apud  eumd. 
Ugbell.  pag.  118.] 

T  Florinus,  prò  Fìorenus  non  semel 
occurrit  in  Regest.  87.  Cbartophylacii 
regii. 

9Xo>p2ov.  Grscis  nuperis.  Raphael  Hie- 
romonachus  apud  Crusium  pag.  131  : 

Vide  Meursium  [et  Gloss.  med.  Grsecit. 
col.  1685  J 

FLORENTIA.  Lib.  2.  Paralipom.  cap. 
4  :  Candelabra  quoque  cum  lucemis  sum, 
ut  lucerent  ante  oraeulum  juxta  ritum  ex 
auro  purissimo,  et  Florentia  qwedam,  et 
lucemas,  etforcipes,  etc.  Ubi  auctor  Ma- 
motrecti  :  Florentia,  id  est,  species  quss- 
dam  liliorum  in  candelabro,  super  quibus 
ponebantur  lucemsi. 

^  FLORENTIUS,  ut  Florentia,  speetes 
liliorum  in  candelabro.  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  Cod.  reg.  4120  :  Flo^ 
rentius,  Cherdenerues. 

«  FLORERII,  in  Csremon.  Rom.  Ms. 


FLO 


FLO 


FLO 


527 


lib.  1.  cap.  2.  et  5.  ubi  editum  babet, 
Farerii.  Vide  in  Fodrum. 

1.  FLORES  diversi  coloris,  ad  instar 
charismatum  Spiritus  sancti^  desar- 
sum  immissi  in  lesto  Pentecostes.  Joan. 
Episcop.  Àbrincensis  de  Offlc.  Ecci. 
pag.  58. 

2.  FIiORES,  Menstrua  mulierum.  Mi- 
chael Scotus  de  Physionomia  cap.  6  : 
Sciendum  est,  quod  natura  ob  hoc  sibi 
tribuU  purgamentum,  quod  Flos  nomina^ 
tur  in  vulgari,  et  Menstruum  in  Scriptura, 
Infra  :  De  Flore  mulierie  est  ut  arboris  : 
guoniam  fructum  non  portat,  nUti  prius 
florescat.  Nostri  Fleure  dicunt^  non  a 
fiori  bus,  sed  a  fluore  :  ita  enim  ^oOv  mu- 
lierum vertunt  Latini  Medici.  Papias  : 
Afena,  nigra^  vel  Jovie  filia,  quamjaagani 
Deam  dixerunt  esse,  qiue  tnenstruis  Fluo- 
ribus  prtsesse  dicebatur  feminis. 

«  8.  FLORES  BeaTìE  Mari£,  Maculas 
scorbuticsB  vel  eresipelatosae,  Italis,  Ro- 
sellia  et  Rosolia.  Lit.  remiss.  ann.  1862. 
in  Reg.  91.  Ghartoph.  reg.  eh.  891  :  Ex 
quibus  {encessihìis) plagm  ejus  apostuma- 
veruni,  et  in  ipsis  Flores  Beata  Manm 
sufervenerunt  ;  propter  quod  mors  fuit 
swsecuta  in  personam  dicti  presbyteri 
infra  quadraqinta  dies,  AlisB  ann.  i419. 
in  Keg.  171.  cn.  18  :  Jehannin  Houdette 

feust  surprins d'une  maladie,  que  on 

appelle  au  pays  (de  Brie)  les  Fleurs 
Nostre  Dame,  Vide  infra  Morbus  B. 
Maria. 

«  FLORETATUS,  Flore  ornatus^  insigni- 
tus.  Ordinat.  Caroli  dalphini  ann.  1857. 
8.  Jun.  in  Reg.  Cam.  Gomput.  Paris, 
sign.  Vienne  fol.  18.  v:  Ab  alia  parte  sit 
una  erux,  cum  tribua  brachiis  Horetatis 
de  flore  lilio. 

«  FLORETTUS,  Ital.  Fioretto,  FIoscu- 
lus.  Inventar,  ann.  1889.  tom.  8.  Cod. 
Ital.  diplom.  col.  861  :  Centura  una  auri 
facta  ad  Florettos  perlarum.  Vide  infra 
Floron%jL8, 

1.  FLORETUS.  Joanni  de  Janua,  Flore- 
tum, est  locus  ubi  flores  abundant. [Gìoss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Floretum,  Lieu 
flouri,  ou  fleurs  kabundent.]  Eckeardus 
apud  Canisium  tom.  5.  Antlq.  lectionum 
pag.  785: 

Tecom  in  Floretis  lìceat  ndhi  ludera  latis. 

Sic  etiam  quidam  Liber  versibus  seri- 
ptus,  qui  editus  est  Lugduni  cum  Ca- 
tone, Tbeodolo,  libro  TobiSB,  et  Para- 
bolls  Alani  ann.  1509.  inscribitur.  Idem 
in  Prooemio  : 

Hie  liber  extractns  de  pluribiu  est  Todtatos 
Reete  Fiorati»,  quia  flot  est  inde  raeeptvt,  etc. 

Clementis  PP.esse  dicitur  in  MS.  Codice 
Bibliothecae  Regi»  1505. 

33r  Idem  Liber  Lugduni  editus  cum 
glossis  seu  commentariis  Jobannis  Ger- 
sonii  Cancellarli  Parisiensis  apud  Job. 
Fabri  ann.  1494.  beato  Bernardo  adscri- 
bitur  post  prooemium  bis  verbis  :  Inci- 
pit liber  nomine  Floretus  a  beato  Bernardo 
Clarevallie  metrico  accumulatus,  etc, 
Asservatur  autem  in  Musso  Ci.  Jurispe- 
riti  D.  Maillard,  qui  nec  Floretum,  nec 
Glossas  Gersonii,  Inter  germana  spu- 
riave  utriusque  opera  ab  Editoribus  re- 
censori primus  observavit. 

^  De  libro^  qui  sub  hoc  titulo  adscri- 
bitur  S.  Bernardo,  consule  Biblloth. 
Script.  Cisterc.  pag.  41.  col.  1.  Sunt  et 
alia  opuscula  eodem  nomine  ornata^  ut 

Suta,  Floretum  Philosophicum  seu  ludus 
leudonianus  in  termtnos  philosophÙB, 
editum  Paris,  ann.  1649.  Quod  Floriaco 
infra  Modunum  scriptum  fuerit,  sic 
appellatum.  De  bis  aliisque  similibus 
belle  Erasmus  in  Antl-barbaro  :  Alius 


quod  sotnniavit  Gemmulam,  alius  Marga- 
ritam  appellai  ;  hie  Floretum.  ille  Rose- 
tum  inscripsit  :  al  in  medio,  o  bone  Deus  ! 
ut  nihH  ni9i  carduos  et  lolium  invenias, 

«  a.  FLORETUS,  Monete  Francis  spe- 
cies,  nostris  Fleurete  et  Florette,  Lit. 
admort.  ann.  1875.  in  Reg.  109.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  401  :  Qiub  venditio  fuit 
facta  prò  pretio  undecim  denariorum, 
vocatorum  Floreti,  boni  ponderis.  Gom- 
ment.  Petri  de  Fenin  in  Oarol.  VI.  ad 
ann.  1421.  pag.  495  :  Il  courroit  lors  une 
monnoye,  qu'on  nommoit  Floureltes  ou 
Fleurettes,  qui  valloit  dix  huict  deniers; 
mais  enfin  elles  furent  remises  à  deux 
deniers  ;  puis  on  les  deffendit  tout  à  fait, 
tellement  qu'eUes  n*eurent  plus  de  cours, 
Monstrel.  voi.  1.  cap.  248:  Fut  ordonné 
que  les  Floreltes  :  &est  assavoir  la  mon- 
noye  du  roy,  qui  avoit  cours  pour  seize 
deniers,  seroient  mises  et  rabaissées  à 
trois  deniers.  Vide  in  Moneta, 

^  8.  FLORETUS,  Panni  species  ex  filo 
serico  crasslori  contexta,  Gali.  Fleuret. 
Stat.  prò  pannif.Carcass.  renovata  ann. 
1466.  in  Reg.  201.  Ghartoph.  reg.  121: 
Item  et  quia  in  dicto  burqo  fiunt  non- 
nulli panni ,  nuncupati  Floreli  ,  quia 
sunt  seu  esse  debent  meliores  et  preciO' 
Stores  aliis  pannis  communibus  sortis 
dicti  burgi,  etc. 

1 1.  FLORIA,  prò  Fhrenus.  Necrolog. 
Parthenonis  S.  Petri  de  Gasis  :  Casula 
de  satino  Percico,  qua  constitit  xvill. 
Florias. 

«  2.  FLORIA,  Stercora  liguidiora,  in 
Glossar,  vet.  ex  Cod.  reg.  7641.  perperam 
prò  Foria,  Vide  in  hac  voce. 

1  FLORIANI,  Haretici  a  Fiorino  quo- 
dam  nominati,  qui  dicunt  Deum  creasse 
mala.  Gloss.  Sangerman.  num.501.  \p^  ex 
Isidor.  Origin.  lib.  8.  cap.  5.  sect.  50.] 
Hlc  Florinus  Valentin!  discipulus  imple 
asserebat  Deum  auctorem  mali,  B.  vir- 
ginem  in  partu  intemeratam  mansis'se 
negabat,  resurrectionem  insuper  infl- 
ciatus.  Hujus  Sectatores  Florianos  ap- 
pellavit  Philastrius.  Melius  dicerentur 
Floriniani.  De  bis  agunt  Iren.  Euseb. 
Tbeodoret.  Aug.  et  alii. 

FLORIARIUMCoRPORiSj  anima  dicitur 
Zenoni  Veronensi  Episc.  Sermone  de 
Lazaro. 

\  FLORIDARE ,  Florere  :  unde  Flori- 
dantia,  Praia,  Floridum,  Viretum,  Tem- 

?us  ftorum.  Amalthea  Laurentii  ex 
apla. 

fFLORIPARUS,  Qui  parit  flores.  Ver 
Floriparum,  Ausonio. 

FLORIRE,  Florescere,  Gallis  Fleurir.  S. 
Bonifacius  Moguntin.  Epist.  1  :  Homo, 
sicutf(Bnum  dies  ejus,  et  sicut  flos  agri, 
sic  Floriet. 

oo  FLORISSARE,  Idem,  apud  Virgil. 
Grammat.  pag.  47. 

«  FLORITARA.  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  Cod.  reg.  7657  :  Floredura,  Prov.  Flo- 
ritara,  pollicilura. 

^^FLORITIO.  [Florum  emissio.  Le^i- 
tur  in  Homil.  2.  in  Canate. quam  ex  Ortg, 
vertlt  Hieronymus.] 

o  FLORONtfS,  Flosculus,  ornamentum 
quod  flores  imitatur,  Gali.  Fleuron.  In- 
ventar. S.  Capei.  Paris,  ann.  1840.  in 
Reg.  I.  Ghartoph. reg.  eh.  8  :  Item  ymago 
B,  Ludovici  regis  cum  osse  spatula  ejus- 
dem,  in  cujus  ymaginis  corona  untts  Flo- 
ronus  et  quinque  lapidee,  et  in  uno  alio 
Florono  una  smaragdo  deficiunt.  Aliud 
ann.  1868.  ex  Bibl.  reg.  :  Item  quadam 
ymago  B.  M.  genitricis  Dei,.,,  et  in  illa 
defficiunt  a  longis  temporibus  in  corona 
dieta  Genitricis  duo  Fioroni  et  duo  lapilli. 
Ouquel  y  deffaut....  un  Floron  à  tout  cinq 
pierres,  in  alio  Gallico  ibid.  Annal.  Me- 


dio!.  apud  Murator.  tom.  16.  Script.  Ital* 
col.  807:  Corona  una  auri  cum  Floronis 
sex  magnis  et  totidem  parvis.  Vide  supra 
Florettus. 

3»c  FLOROSUSj;FIoridus.(Ven.  Fort.  5.)] 

3|c  FL0RRERIUÌ3.  [Ut  Forrerius  :  «  Si- 
mili modo  venerabili  viro  domino  Petro 
Guell  8.  d.  V.  pape  Florrerio.  (Archiv. 
Vatic.  Thesauraria  secreta,  an.  1451.  f. 
600  »'' 

1  FfiORULENTIA,  Locus  abundans  flo- 
ribus,  apud  Guibertum  lib.  4.  de  Pign. 
Sanct.  cap.  2.  |  2. 

1  FLORUS,  avOtipóc,  ViridU,  floridus, 
in  Supplemento  Antiquarii.  [^  Et  in 
Glossis  Lat.  Gr.  Floreus  in  Germ.  ex 
Castigat.  ad  utrumque  Glossar.]  Alio 
sensu  vide  in  Flur, 

1  FLOS.  Vide  Kores. 

Flos  Auri>  [Nonnullis  est  electrum, 
seu  aurum  argento  mixtum  ;  Flos  aureus 
vero  idem  ac  Rosa  aurea  ;  quam]  videsis 
in  Rosa. 

5  Flos  Deligiarum.  Instrum.  ann. 
14^.  Hist.  Harcur.  tom.  8.  pag.  761  : 
Joannes  Greu  Chevalier  defunctus  habet 
castrum  et  dominium  de  fylie,  qua  fue- 
runt  Philippi  de  Harcourt  Chevalier,  ac 
omnia  maneria  ejusdem  Philippi  infra 
Ducatum  Normannia  per  homa^gium  ac 
reddendum  unum  Florem  Deliciarum  ad 
festum   S.   Johan.   Baptista.  Et  tom.  4. 

gag.  1679  :  Thomcu  Dux  Exonia  habet 
omitatum  de  Harcourt ....  per  fumiagium 
ac  reddendum  Florem  Deliciarum  apud 
castrum  de  Rouen  ad  festum  Nativitatis 
S.  Johannis,  et  de  inveniendo  triginta 
ftomines  ad  arma, 

1  Flos  Frumenti,  Farina,  vel  simi- 
lago,  pollen,  Gali. Fieur  de  farine. Cbarta 
anni  1249.  ex  Archivis  B.  M.  de  Bono- 
Nuntio  Rotomag.  :  Unam  pechiam  camis 
de  valore  sex  aenariorum  et  de  Flore 
Frumenti,  et  ad  Pascha  Domini  unam 
gallinam,et  decem  ova,  etc.  Vide  Flora. 

\  FLOSGA.  Vide  Flosega. 

%  FLOSGELLUS.  [Diminut.  flosculus. 
Apul.  Herb.  49.  Ad  solis  cursum  Floseelli 
se  vertunt  1 

9|c  FLOSGULE.  FFloride.  Cosi,  Aurei.  1. 
Acut.  6.  Corpus  Floscule  vivldum,  et  na- 
turali habitudine  plenum.] 

1  FLOSGULUM,  prò  Flosculus,  legitur 
In  Praefatione  Taionis  Episcopi  in  suos 
quinque  libros  sententiarum ,  Concll. 
Mispan.  tom.  2.  pag.  581. 

^  1.  FLOSGULuS,  Vestis  Monachorum 
propria,  vulgo  Froc.  Ordinar.  S.  Germani 
a  Pratis  Inter  Instrum.  Historise  ejusd. 
Monast.  pag.  gxlui.  col.  1  :  Quando  erit 
in  fine  orationis  sequentis  Evangelium, 
duo  Monachi  in  Flosculis  suis  accipient 
cereos  de  manibus  Conversorum,  etc.  Vide 
Flocus. 

•  2.  FLOSGULUS,  in  Martyrol.  editis  ; 
Fusculus  vel  Fulcolus,  in  Mss.  ut  obser- 
vat  Castellanus  in  Vocabul,  hagiol.  No- 
men  est  cujusdam  episcopi  Aurelian. 
Gali.  Saint  Flou. 

«  FLOSGUS,  ut  Frocus,  Via  publica, 
ager  incultus,  praesertim  qui  urbi  adja- 
cet.  Charta  ann.  1180.  ex  Chartul.  S. 
Corn.  Compend.  fol.  127.  p»,  col.  1  :  Fi- 
mum  de  curia  ecclesia  et  de  Floscis  villa 
alicubi  non  debet  trahere,  niei  in  culturis 
ecclesia.  Alia  Math.  comit.  Pontiv.  ann. 
1241.  in  Lib.  1.  nig.  S.  Vulfr.  Abbavil. 
fol.  6.  v".  :  Fumus  de  novo  vico  ultra 
parvam  portam  ante  Floscum,  Vide 
Fraustum. 

FLOSEGA,  Flosg/l.  Matth.  Silvaticus  : 
Gebara,  Gebaram,  i.  Flosega  molendi. 
Infra  :  Geravera,  ia  est,  Flosca  molendini. 

1  FLOSTULLUS,  Species  ornatus,  forte 
sic  dicti,  quod  flosculis  distingueretur. 


528 


FLU 


FLU 


FLU 


P  Cingulum.  zona  videtur,  quod  levi 
flatu  impellitur  et  flactuat.l  Goncilium 
Senon.  ann.  1485.  apud  Acnerium  Spi- 
ci!, tom.  5.  pag.  626:  Item  qttod  Reli- 
gio$i,  cujiiacumque  Ordinis,  8tatU8  vel 
prtelaturm  exUtanty  a  9um  vocationU  ha* 
Intu  congruo  non  recedant,  neque  fodera- 
turas  8tatui  suo  non  congruentea,  et 
maxime  minutoa  verutios,  neque  zonas 
de  veluto  aut  Flostullos  etiam,  nec  habitus 
de  serico  supra  tunicas  patenter,  neque 
aliter  indecenter,  in  vilipendium  sui  sta- 
tus et  Ordinis  deferant, 

1.  FLOTA,  Piscis  species.  Tabularium 
Fiscanense  fol.  75  :  Relaxavit  eis  Abbas 
consuetudinem  Flotarum  et  aìlecium.quss 
habebatur  de  piscatione  sua.  Sed  ibi  le- 
gendum  videtur  Fletarum,  ut  Intelll- 
gantur  pisciculi  marini,  quos  Flets  vo- 
camus.  [*•  Videtur  esse  cortex,  line» 

f discatori®  ne  nlmis  hamum  demittat 
nfixus,  ut  in  chart.  ann.  1252.  apud 
Lappenb.  Init.  Feeder.  Hanseat.  Docu- 
ment.  pag.  62  :  De  Flotis  de  korkenf  qui- 
bus  communiter  piscatur,  tam  emptor 
quam  venditor  debet  de  marca  duos  de- 
nariosA 

1 2.  FLOTA,  Flotta,  Navium  classis, 
Anglo-Saxonica  vox,  testibas  Skinnero 
et  Somnero  in  suis  Lexicis.  Hac  usi 
sunt  omnes  fere  Occidentales  populi. 
Galli  et  Germani  Flotte  appellant  nane 
armatam  navium  multitudinem,  His- 
pani  Flota^  Itali  Flotta,  Angli  Fleet, 
omnes  a  Latino  Fluctuare.  vide  Spel- 
manni  Lexicon  ad  vocem  AdmiraUits, 
Rymerum  tom.  3.  pag.  211.  etc. 

'o  Mettre  en  flotte,  Contrahere,  ut  vide- 
tur  vulgo  Resserrer,  in  Chartul.  Gorb. 
sign.  Ezechiel  ad  ann.  1421.  fol.  146.  v*.  : 
Lesquels  carpentiers  seront  tenue..,  mettre 
en  flotte  ung  dee  pans  de  laditte  grange, 
lequel  est  evase, 

1  FLOTARE,  Fluctuare,  Gali.  Flatter. 
Navìbus  in  medio  Flotantibus  grossarum 
ripariarum,  apud  Rymerum  tom.  11. 
pag.  680.  col.  1. 

FLOTSON .  Marini  Juris  vocabulum, 
quod  ex  naufragio  in  mari  fluctuat,  co- 
que ipso  Amiraliorum  Juris  est,  ex 
Saxon.  f  1 8B  0  1 1  e  n ,  fluctuare. 

]  1.  FLOTTA,  Classis.  Vide  Flota  2. 

1  2.  FLOTTA,  Machina  genus.  quam  In 
obsidione  Ostendae  reperi t  Pompei us 
Targonus  Archiducis  Austrii  Macnina- 
rius.  Gonstabat  strue  lignea  valide  nexa 
compactaque,  constipata  etiam  infarta- 
que  maris  arena  :  aa  cujus  latera  vacua 
appendebantur  doliola,  ut  supernatare 
posset.  Vide  Angelum  Galluci  de  Bello 
Belg.  lib.  15.  Haec  Garolus  de  Aquino  in 
Lex.  millt. 

8.  FLOTTA.  Glaber  lib.  1.  Hist.  caj).  5  : 
Denique  clam  egrediens  ad  prasdtctam 
Normannorum  gentem,  illis  tantummodo 
primitus  adhxstt,  qui  assiduo  raptui  ser- 
viente», victum  cmteris  ministrabant,quos 
etiam  Hit  (Normanni)  communiter  Flot- 
tam  vocant.  Vide  Bolandum  24.  Martii 
pag.  526.  [et  infra  FluutaA 

FLOZE,  Ratis.  Vita  S.  Willibaldi,  edita 
a  Gretzero  pag.  140  :  Se  conduxerunt  in 
quodam  Ugtio,  quod  dicitur  Floze,  tran- 
seuntes  venerunt  in  oppidum,  etc. 

0  FLUBETA,  Fibula,  ni  falior.  Ital. 
Fibbui.  Gharta  ann.  1227.  apud  Murator. 
tom.  2.  Anti9.  Ital.  med.  sevi  col.  903: 
Unum  guamitnentum  de  seta,  et  duos 
Flubetas  auri,  et  tres  anulos,  etc, 

1  FLUGTARE,  prò  Fluctuare,  apud  S. 
Paulinura.  Vide  in  Camelotum. 

o  FLUGTEUS,  Amorevole,  In  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS.  Id  est,  Humanus,  be- 
nignus. 

T  FLUGTI,  prò  Fìuctus,  in  VIU  S.  Fin- 


dani  Reclusi  ssec.  4.  Bened.  part.  1.  pag. 
880  :  Per  tumidos  Fluctos  inUssus  venere- 
tur  ad  terras.  Utuntur  prseterea  Veteres 
aliquot.  Vide  Nonium  cap.  8.  Ita  et  Te- 
rent.  in  Andr.  act.  2.  se.  2  :  Nil  ornati, 
nil  tumulti, 

FLUCTIGULUS,  Kupiatiov,  apud  Apu- 
leium  in  Apolog.  et  Diomed.  lib.  1.  Artis 
Grammat. 

3|c  FLUGTI6ER,  [Fluctum  ferens.  vel 
fluctuum  patiens.  Cic.  apud  Isia.  19. 
Orig,  1.  Tunc  se  Fluctigero  tradit  man- 
datque  paroni.  Al.  leg.  Fluctifero.] 

^  FLUGTIVAGARE,  Fluctuare,  incertum 
esse,  Gali.  Balancer,  chanceler.  Statuta 
Ganonic.  Regul.  S.  August.  apud  R. 
Dueliium  tom.  1.  pag.  97  : 

Nam  dobitans,  Tel  FluctlTagani  cadil  intipieotar. 

Fluctivagus,  in  Notkeri  Balbuli  lib.  Se- 
quentiar.  apud  Bern.  Pei  tom.  1.  Anecd. 
part.  1.  col.  87. 

1.  FLUGTUS.  Vetus  Gharta  MS  :  GuiU 
lelmus  Comes  Hannonim  tenet  de  Duce 
(Brabantis)  advocafiam  et  dominium  in 
ìiechlinia,  Fluctum  atque  theloneum,  fo- 
rum seu  staplum  salis  piscium  ae  anima- 
lium.  Videtur  esse  quod  Flot  et  Fìegard 
vocant  Gonsuetudines  aliquot  municl- 

gales,  Ambianensis  vetus  art.  74.  104. 
ononise  art.  29.  48. 122.  168.  Atrebaten- 
sis  art.  5.  51.  etc.  Vide  Fraustum. 

^Fluctum  aqute  legitur  in  eadem  Gharta 
ex  God.  reg.  10197.  2.  2.  fol.  83.  v».  unde 
roanifestum  est  vim  vocis  non  intelle- 
xisse  Gangium  ;  quod  rursum  probat 
Recognit.  feudaf.  ann.  1312.  ibid.  fol. 
71.  v«.  :  Nous  Florens  Berthaut,  sire  de 
Malines,  faisons  savoir..,  que  nous  te- 
nons,..  en  fief,..  de  M.  Jehan  due  de  Lo- 
thrike,  de  Érabant  et  de  Lembourch... 
l'avoerie  et  le  sei^nerie  de  Mahnes,  le  Flot 
d'aiwe,  les  chemins  et  le  marchiet  du  seU, 
du  poisson  et  dee  bestes.  Gharta  Ricard, 
ducis  Norman,  ann.  1026.  ex  Tabul.  ca- 
pi t.  Aeriens.  :  Concedo  Fluctum  cum 
portu  et  pagum,  qui  dicitur  Saones,  cum 
(Hfuis  et  portu  maris.  Ex  qui  bus  per 
Fluctum  signiflcari  existimo  quidquid 
fluctu  seu  sestu  maris  advehltur,  atque 
adeo  et  vectigal,  quod  a  navigiis  ea  ra- 
tione  advenientibus  exigitur. 

«  2.  FLUGTUS,  Floccus  lanae,  nostris 
Flotte,  spÌT3,  vel  manipulus.  Gharta  ann. 
1495.  Inter  Observat.  Godefr.  ad  Garol. 
Vin.  pag.  785  :  Commissarii  et  procura- 
tores  post  hujusmodi  juramentum  prò 
principe  nostro,...  cordam  camfMinss  ejus- 
dem  ecclesim  serico  vel  Flucto  involutam, 
omnes  et  singuli  traeserunt  et  campanam 
pulsaverunt.  Lit.  remiss.  ann.  1416.  in 
Reg.  169.  Ghartoph.  reg.  eh.  272:  Le 
suppliant  a  pris  en  Vhostel  de  Jehan  Ve- 
nille  quatre  Flottes  de  laine. 

^  FLUENTARE,  Fluere.  Fortunatus  in 
Vita  sancti  Martini  : 

Pergif  io  AufosUm,  qui  Virdo  et  Lioca  FluenUot. 

^  Hinc  Fluet,  Inundatio,  in  Gharta 
Margar.  comit.  Fi  and.  ann.  1274.  ex 
Ghartul.  1.  Fland.  eh.  263.  in  Gam.  Gom- 
put.  Insul.  :  Nous  leur  devons  respondre 
de  kemun  feu,  de  hemun  Fluet,  de  ke- 
mun  tempiest  et  de  kemune  volere.  Flouin, 
navis  veiox.anud  Rabelais,  lib.  4.  cap.  22. 

o  FLUBTtJM,  Panni,  forte  tenuioris, 
unde  nomen,  species.  Gomput.  fabr.  S. 
Petri  Insul.  MS.  ann.  14(%  :  Item  prò 
jure  palla  quondam  domini  Antonìì  de 
Berlettes  militis,  unam  jacquetam  de 
Flueto  venditam  maaistro  Johanni  du 
Pont,  XXV.  lib,  V.  sol.  Vide  supra  Fìo- 
retus  8. 

^  FLUIBUNDUS.   [Fluidus,  diffluens. 


Capell,  1.  p.  21.  sub  fin,  Fluibunda  laxu 
puella.l 

^  FLUIDO,  fFluidum  reddo.  Cosi  Au- 
rei.  5.  Tard.  11.  Liquore  Fluidantur.] 

^  FLUIFAGERE,  Gali.  Fairecouler.  Ter- 
rear.  Bellijoc.  ann.  1529.  fol.  645.  r>,  : 
Super  jure  et  faculttUe  sumendi  et  ca- 
piendi  aquam  rippariss...  prò  ilkun  Flui- 
faciendo  a  dieta  ripparia  de  Magier  usque 
desuper  molendinum  baptitorium. 

0  FLUITARE,  Per  fluvium  navigare  ; 
unde  Fluitatio,  ipsa  navigatio.  Stat.  ann. 
1496.  Inter  Leg.  Polon.  tom.  1.  pag.  258: 
Ut  mercatores  navigante»  iUa  (flumina) 
Fluitare  non  possent  ;  idàrco  ad  toUen" 
dum  errorem  et  impedimenta  circa  Fluì- 
tationes  fluviorum  prmdictorum,  etc.  Et 
pag.  259  :  Ut  Geaanum  quisque  libere 
atgue  seeure  Fluitet. 

1.  FLUMA,  Flegma,  quod  etiamnum 
Picardi  Fiume  dicunt.  Monastlcum  An- 
gllc.  tom.  1.  pag.  7  :  Non  audebant  in 
dieta  Ecclesia  aut  cimiterio  aligiun  vana 
loqui,  nec  Fìuma,  vel  salivam  in  illam 
terram  sanctam  expuere  vel  projieere. 

^  2.  FLUMA,  Lineum  tegumen  pulvi- 
naris.  Gali.  Taye.  Dlspositio  rdl  fami- 
liaris  Giuniac.  a  D.  Petro  Abb.  Gluniac. 
apud  Baluz.  Misceli,  tom.  5.  pag.  452  : 
Ea  propter  Priori  Cluniac,..  cura  intpo- 
sita  est  ut,.,  flamineas,  femoralia,  FlU" 
mas,  hoc  est,  opertoria  putvinariorunn 
universis  fratribus.,.  proviaeant. 

^  In  quibusdam  provinciis,  Flaine,  a 
tela  iis  cervicalibus  conflciendis  idonea, 
quse  Flaine,  Lugduni  Flene,  appellatur  : 
unde  fìuina  restituendum  esse  suspicor. 

FLUMARIA,  Fluvius,  Italis  Fiumara. 
Gharta  Friderici  II.  Imner.  prò  Ecclesia 
Anglonensi  apud  Ughellum  tom.  7.  pag. 
125  :  Et  vadit  ad  stratam,.,  qua  dicitur 
Str<Ua  Franca,  et  perducit  ad  Flumariam 
Argri,  et  per  ipsam  Flumariam  ducitur 
ad  vallem  Cupam.  Adde  Rocchum  Pir- 
rum  in  Archiep.  Messan.  pag.  318. 

1  FLUMENTUM,  ^sOpia  icotouoO  i,  Fluen- 
tum  fluminis.  Gloss.  Lat.  Gr.  Sanger m. 

FLUMETIGA,  Regio  flumini  adjacens, 
apud  Leon.  Ost.  lio.  2.  cap.  1. 

FLUMIGELLUS,  Fluviolus,  Innocentio 
Agrimensori  pag.  288.  Italis  Fiumicello, 

^  Gharta  ann.  1210.  apud  Ugbell.  tom. 
1.  Ital.  sacr.  edit.  1717.  col.  555:  Cum 
omnibus  possessionibus  suis  infra  istas 
decurrentxcur.  scilicet  a  flumine  Potentino 
usque  ad  Flumicellum,  quod  vadit  sub 
montem  Zari,  et  a  FlumiceUo  eo^enditur 
in  Montemacutum. 

1  FLUMINALIS,  prò  Flamen  Dialis, 
Vide  Finctus. 

FLUMINEA,  Flumen,  apud  Innocen- 
tium  Gromaticum  non  semel.  [Flumi- 
neum  mare,  prò  Flumine  intranti  in 
mare,  in  Vita  MS.  S.  Winwalo»!  fol.  74.] 

«  FLUMIS,  Flumen.  Gharta  ann.  884. 
apud  Murator.  in  Antiq.  Estens.  pag. 
2l0  :  Elevare  feci  in  proprio  territorio 
meo  fundamentum  et  fabricam  illam  in 
loco,  ubi  dieUur  Confluenti,  positos  inter 
Flumes  Maeras  et  Aulss.  FUin,  passim 
apud  Gontinuat.  Guill.  Tyrii  tom.  5. 
Ampi.  Gollect.  Marten.  col.  684.  et  seqq. 
Vide  Fluminea. 

i;  FLUMUS  OpuaXXU,  in  vett.  Glossis.  Est 
a  Gneco  9X6|ioc,  Verbascum  aut  herba, 
qua  prò  ellychniis  utuntur. 

<»  TLUR,  Gampus  patens,  agri,  dis- 
trictus  certus  arvorum,  pratorum,  etc. 
ad  vicum  villamve  pertinenti  um,  Germ. 
hodie  die  Flur.  Ghart.  ann.  1280.  in  Gu- 
den.  God.  Diplom.  tom.  1.  pag.  778  :  In 
52.  jugeribus,  siti»  simul  in  uno  Flur, 
Vide  Haltaus.  Glossar.  Germ.  col.  466. 

^  Florus,  apud  eundem  Guden.  tom. 
8.  pag.  7.  in  chart.  ann.  1802:  Vineam... 


\ 


FLU 


FOA 


FOA 


529 


sitam  in  pertineneiis  villm  de  Anre,  in 
Floro  qui  Gyvelhde  vulgariter  appellatur» 

^  PLUS,  Monetffi  genus.  vocabular. 
Lai.  Sarrac.  apud  Benhardum  de  Brey^ 
denbach  ad  calcem  Itiner.  Hierosol.  pag. 
250:  Ducatusy  Ducat;  Denarius,  Denar  ; 
Medinusy  Medin;  Tremua,  Terem;  Flua, 
Geli,  Forte  prò  Florenus  contraete  exa- 
ratus. 

1  FLUSGULUS,  xòxxoa.  Granum,  Sup- 
plem.  Antiquari!.  Àn  Flosculus?  inquit 
martinius  in  Lexico. 

^  GIoss.  Gr.  Lat.  :  K6xxoc,  b<icea,  gra- 
num,... Flusculua, 

IFLUSTRUM,  i.  Aqua  vel  unda  cria- 
panSf  et  dicitur  a  Fluo,  fluis.  Proprie  Flus- 
tra  8unt  marie  motua  sine  tempestate 
fluctuantee  ;  unde  quidam:  Vaetabant  in 
Flustrie,  ae  ai  diceret,  in  aalo  et  in  cm- 
pantibua  aquia,  in  Gathollco  Joannis  de 
Janna.  Gloss.  Latino-Gali.  Sangerm.  : 
Flustrum,  yaue,  crispant^  flotant,  un- 
doiant.  Festus  :  FlìMtra  dicuntur,cumin 
mari  fluctua  non  moventur  ;  auam  Gresci 
(laXaxtav  vocant.  Perott.  :  A  Fluo,  Fiua- 
trum,  quod  èat  flatua  maria,  cum  nullia 
fluctibua  agitatur,  Utitur  Tertull.  De  Pal- 
lio. Vide  jJecumanua  2.  [*  Fluvius.  Car- 
men quod  Alenino  tribuit  D.  Le  Beuf 
tom.  2.  Dissert.  pag.  424  : 

Hinc  cafttollt  petet  currenti  naTe  por  undas, 
Donec  ad  opUta  pertinpM  Flnstra  Masell». 

Wahter.  in  Exposit.  voc.  MS. 

Me  regat  amplastri  Sathaiue  per  Infida  Fliistri. 
Ubi  Fluatri  inscriptum  Legitz,  fluvli.] 

^  FLUTA,  Pisele  genus.  Vide  infra 
Piota. 

*  PLUVIA,  [Fluviua:  apudvet.  Siaenn. 
apud  Non.  3.  100.  Inter  duas  Fluviaa.  Id 
ibid.  Transgressus  Fluviam,  quae,  etc.l 

*  FLUVIATUS,  [Particip.  ab  inusit 
Fluvioy  in  parteSi  quasi  in  Fluvioa,  divi- 
sus. Plin.  16.  89.  76.  n.  1.  ex  Theophr. 
Hiat,  plant,  l.  5.  e.  2.  Gommunia  bis  {la- 
rici, et  abieti)  pinoaue,  ut  quadrìpartitos 
venarum  eursus,  bmdosque  babeant,  vel 
omnino  simplices.  (Theophr.  loc.  cit.)] 

3|c  FLUVIDUS,  [Idem  ac  Fluidua,  apud 
veteres  usi  tatù  m  ab  antiquo  prseterito 
Fluvi  verbi  Fluo.  Lucret.  2. 468.  Sed  quod 
amara  vides  eadem,  qu»  Fluvida  Cons- 
tant. Id.  ibid.  465.  Nam  quod  Fluvidum 
est,  a  levibus  atque  rotundis  Est.  Syl- 
laba  ult.  dum  more  veterum  non  elidi- 
tur,  sed  brevis  est  ob  concursum  vocalis 
in  voce  sequenti.l 

1  FLUVIOLA,  Parvus  fluvius,  rivus. 
Testamentum  Eddonis  Epise.  Argentin. 
ann.  xi.  regni  Pippini  apud  Ludov.  La- 
guille  in  Probat.  Hist.  Alsac.  pag.  16. 
col.  1  :  Dominus  Wicgerinua  Eptac.  mo' 
naateriolum  in  Nigra- Stiva...  auper  Flu- 
viola  Unduaaa...  aadificavit. 

1  FLUVIUS  Paradisi.  Sic  dicitur  Nilus 
apud  Jacobum  de  Vitriaco  lib.  8.  Histor. 
Orient.  inter  Anecd.  Marten.  tom.  8. 
col.  288. 

1  FLUVUS,  apud  Rymerum  tom.  5. 
pag.  282.  specles  navigli,  eadem.  ut 
puto,  qu8B  Nostris  Flùte.  Vide  loeum  in 
Fargea. 

1  FLUUTA.  Miracula  S.  Catharinae 
Suecics  in  Actis  SS.  Martii  pag.  525  : 
Propoauerunt  quoddam  (lumen  tranaire  ; 
quorum  unua  equum  auum  una  cum  mer- 
cibua  magni  ponderia  introduxit  auper 
inatrumentum  de  lignia  fabricatum,  vul- 
gariter dictum  Fluuta,  et  aubmeraua  eat 
cum  equo  et  mercibua.  Alii  dlcunt  Flotta. 
Est  autem  Flotta  vel  Fluuta,  ut  recte 
adnotat  Henschenius,  connexarum  tra- 
bium  compago,  Latine  Ratia,  Nostris 
III 


? 


Train.  Etymon  idem  quod  superioris 
vocis  Flota  2. 

o  Fiate,  eodem  sensu,  in  Stat.  ann. 
1818.  tom.  1.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag. 
672.  art.  23. 

T  FLUXIBILIS,  Fluidus.  IrensBus  lib.  2. 
cap.  29  :  Eliquatio  cum  Fluxibili  materia. 
■«  Léonard. In  Speculo  lapld.  lib.  1.  cap. 

:  Sed  cum  mineralia  duplicia  sint,  au- 
qua  Fluxibilia  aeu  liquefactìbilia.  et  ali- 
qua  non  :  didmua  Fluxibilia  aeu  liquefac- 
tìbilia. etc.  Hinc] 

o  1.  FLUXIBILITAS,  ibidem:  Et  mul- 
totiea  tale  humidum  diaproportionatur  in 
Fluxibilitate,  licei  in  quantitate  auffi- 
ciena  ait. 

0  2.  FLUXIBILITAS,  Volubilitas.  Lit. 
remiss.  ann.  1354.  in  Reg.  84.  Ghartoph. 
reg.  cb.  245  :  Quadam  Fluxibilitate  fin- 
ausa  in  verba  criminoaa  lubrice  prola- 
buntur. 

1  FLUHUS,  ìli  Fluxibilia.  Tertull.  adv. 
Valentin,  cap.  24  :  Fuaile  et  Fluxile  li- 
quoria  eat  qualitaa. 

1  FLUXIPEDUS,  Ad  pedes  usque  dif- 
fluens.  Fluxipeda  veatia,  Avleno  Aratori 
Phaenom.  v.288. 

«  FLUXIS,  a  Gallico  Flux,  Fluctus.ses- 
tus.  Gbarta  ann.  1874.  in  Reg.  106.  Gbar- 
topb.  reg.  cb.  824:  Unum  pontem  aedifi' 
care  et  conatruere  proponit  et  affectat  prò 
evitando  dampna  et  multa  pencula,  quaa 
de  die  in  dietn  eveniunt  in  dictoportu, 
ratione  Fluxium  aquarum. 

«  FLUXOL.  Consuet.  Perpin.  MSS.  cap. 
88  :  Item  debent  coquere  panca  flaquerioa 
prò  quatuor  denania  et  uno  tortello  de 
Fluxol.  Forte,  de  casco. 

^FLUXURA;  Gypriano»  idem  quod  aliis 
Fluosua.  Fluxto. 

FLUlUS,  Inconstantia.  Bartbii  Glos- 
sarium  ex  Guiberti  Hist.  Palsest. 

j  Fluxus  Albus,  Inordinatum  san- 
guinis  albi  ac  saniosi  profluvium,  quo 
mulieres  interdum  laborant,  differtque 
a  menstruo  earum  fluxu.  Miracula  B. 
Simonis  de  Lipnica,  Julii  tom.  4.  pag. 
561  :  Anna...  per  diuìs  annoa  Fluxum^  al- 
bum aupra  modum  patiebatur. 

^  FLuZEBNIKI.  Polonica  vox,  qua  ali- 
quisjustitiae  officialis  designatur.  Stat. 
Gasimiri  inter  Leg.  Polon.  tom.  1.  pag. 
42  :  Hoc  etiam  apedaliter  declaramua 
quod  officialea  vel  miniaterialea,  aUaa 
lìuzebniki,  nullua  niai  palatini  inatituere 
et  eoa  judicare...  habeant  poteatatem, 

\  FLYMA.  Vide  Filma. 

i  FOAGIA.  Vide  Focacia. 

^  FOAGIS,  Placentse  species.  Gbarta 
ann.  1295.  in  Gbartul.  eccl.  Lingon.  ex 
God.  reg.  5188.  fol.  47.  r».  :  Item  aex  Foa^ 
cea.  qtue  valere  debent  anno  quolibet  trea 
bichetoa  frumenti.  Vide  infra  Fockaaia. 

1.  F0A6IUM,  FocAGiUM,  Gensus,  qui 
exigitur  a  domino  feudali  prò  singulis 
focùt  seu  domibus  subditorum  ae  tenen- 
tium  suorum:  xaicvix6v  Scriptoribus  By- 
zantiniSp  Tbeopbani  pag.  411.  Gedreno 
et  Scylitz»  pag.  500.  6^.  Zonar»  tom. 
8.  pag.  100.  etc.  Vetus  Gbarta  in  Probat. 
Hist.  Guinensis  pag.  878  :  Item  prò  guo* 
libet  Foco  hominum  de  poteatate  commo- 
rantium  apud  Lavala  8.  den.  Paria. 
Libertates  MSS.  villsB  S.  Deslderli  in 
Gampania  ann.  1228  :  Unuaquiaque  de 
Foco  proprio  qui  uxoratua  eat,  vel  uxora- 
tua  fuit  aliquando,  aolvet  domino  5.  eoli- 
doa,  etc.  In  Gonsuet.  de  la  Tour  de 
Veaure  in  Bitur.  art.  8.  apud  Thomasse- 
rium,  tenentes  debent  domino  quotannis 
panem  8.  obolor.  Turon.  et  1.  oboi.  Tu- 
ron.  pour  le  droit  de  Fouage.  Gomputum 
Baillivi  Bituricensis  ann.  1806  :  De  aub- 
ventione  Focorum  prò  exercitu  Flandrisa 
anno  1804.  a  peraonia  nobilibua,  et  ignobi- 


libua  exigi  ordinata  751.  lib.  de  Gomita 
Nivernenai,  de  eadem  aubventione  prò 
quinto  terrea  ausa  1600.  lib.  [<»  Vide  Hal- 
taus.  Glossar.  German.  col.  898.  vocibus 
Herd-gelty  etc. 

Quod  igitur  prò  singulis  focis  quotan- 
nis legitur,  Focagium  nostri  spella- 
runt,  ut  est  in  Gbarta  Alphonsi  Gomitis 
Pietà vensis  ann.  1269.  vel  Foagium, 
vulgo  Fouage,  [interdum  Foumage»] 
Forma  colligendi  census.  apud  Willcl. 
Tyrium  lib.  22.  cap.  28  :  Si  vero  quatuor 


auper  eum  Foagium,  td  eat,  prò  foco  By- 
zantiumunum,  etc.  [Fundatio  Monasteni 
Sarmacise  Grd.  Grandimont.  ann.  1192. 
in  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  646  :  Im- 
munea...  db  omni  ftedagio  et  venda,  telo- 
neo,paaaagio,Foagio,vinagio,  e£c.]Gharta 
Gommunise  Éotomag.  ann.  1207  :  Nullua 
manena  infra  muroa  Botomagi  d^et  Foa- 
gium. Gbronicon  Rotomagense  ann.  1227  : 
Ceperat  Foaqium  de  ViUeta.  quaa  eat  in 
parochia  de  Louviera,  cum  Uiua  Foagium 
ad  ae  pertineret  ratione  feodi,  quod  de 
ipao  tenebat,  etc.  TGharta  ann.  1864.  in 
Gamer.  Gomput.  Aquensi  :  Habet  ibi  Fo' 
cagia,  quanch  qeneraliter  imponuntur  ad 
rationem  de  aolidis  quinque  prò  quolibet 
foco.]  Tabularium  Andegav.  GamersB 
Gomput.  Paris,  fol.  57  :  Quod  ipae  Domi- 
nua  Cornea  exigat  et  habeat  unica  vice 
duntaxat  in  villa  Andegavenai  Foagium, 
videlicet  a  quolibet  foco  quatuor  aolidoa 
unica  vice  aolvendoa,  pauperibua,  lociaque 
ac  peraonia  privUegiatia  duntaocat  excep- 
tia.  [Index  MS.  beneflciorum  Ecclesiae 
Gonstantiensis  fol.  52:  Rector  percipit 
auolibet  anno  in  parrochia  de  Villa-Dei 
Foagium,  videlicet  a  quolibet  parrochia- 
norum  diete  vUle  trea  denarioa.]  Apud 
Guillelmum  Grutar^  ann.  1206.  Pbilippus 
Augustus,  expugnato  NormannisB  Du- 
catu,  incolas  rogat,  an  Normannicis,  vel 
Galllcis  Legibus  uti  velint  : 

Et  respondent  eotra  eas,  qa*il  yeuleot 
Tot  uuge  com  avoir  seolent. 
Li  Rois  leUros  leor  en  deliTre. 
Bien  te  firent  à  guise  d'jrre, 
Car  s*ll  eosaeni  esté  sage, 
Il  fiisaenl  quittes  du  Fouage, 
Dont  li  Rois  chascun  an  lea  piume. 

[Litterae  Ludovici  X.  Frane.  Regis  prò 
Normannis  ann.  1814.  apud  D.  de  Lau- 
riera  tom.  1.  Grdlnat.  Reg.  pag.  551  : 
Item,  quod  Foagium  non  fademua  levari, 
niai  quatenua  m  regiatro  Conauetudinia 
Normannias  continetur,  uau  contrario  non 
obatante.  Et  pag.  588.  in  aliis  ejusdem 
Regis  Littens  ann.  1815.  prò  iisdem 
Normannis  :  Item,  quod  raaditua  nobia 
debitoa  oro  dieta  pecunia  non  mutanda, 

?ui  in  atcto  Ducatu  Monetagium,  alitar 
'ocagium  nuncupatur,  levart  non  fade^ 
mua,  aut  etiam  aliqualitar  permittamua 
levari,  niai  quatenua  in  regiatro  Conauc 
tudinia  Normanniaa  continetur,  uau  quo- 
cumque  contrario  in  pramiaaia  non  o&5- 
tanta.  Sic  autem  versio  Gallica  :  Qua 
noua  ne  ferona  lever,  ne  aouffrirona  lea 
rentea  qui  noua  aont  duea  pour  ladite 
monoie  non  muer,  qui  an  ladite  Duchié 
eat  appellé  Moneage  ou  Fouage,  eatre 
lavée  en  aucune  maniere,  ai  n'eat  camme, 
etc] 

FoAOiUM  quippe  maxime  obtinuit  in 
NormannisB  Ducatu,  in  quo  solvi  a  pò* 
pulis  solitum  fuit  singulis  trienniis,  ut 
vitaretur  frequens  monetarum  mutatio. 
Vetus  Gonsuetudo  Normanniae  cap.  15  : 
Le  monneage  eat  un  aide  de  deniera,  qui 
eat  deue  au  Due  de  Normandie  de  troia 
ana  an  troia  ana,  afin  qu*il  ne  face  chan- 

67 


530 


FOÀ 


FOA 


FOA 


ì 


er  la  monoyet  qui  court  en  Normandie, 

nfra  :  Tous  lea  autres,  fors  ceux  que 

nou8  avons  exceptez,  qui  tiennent  feu  et 

lieu,  doivent  payer  le  monnecige, et 

pour  ce  9auloit-il  estre  appella  Fouage  : 
car  ceux  le  paient  princtpalement,  qui 
tiennent  feu  et  lieu,  [^  Codex  Legum 
Normann.  pari.  1.  cap.  15.  {  9.  apud 
Ludewiff.  in  Reliq.  Manuscript.  tom.  7. 
pag.  1^:  Propter  hoc  eolet  Focagium 
nuncuparif  quod  illi  Ulud  principaliter 
persolvebant ,  qui  Focalem  reeidentiam 
obtinebant.] 

o  Viguit  nsec  consuetudo  eamdem  ob 
causam  in  ball  ivi  a  Aurelianensi  aliis- 
que,dequibus  in  Charta  Phil.  Aug.  ann. 
U88.  ex  Reg.  62.  Ghartoph.  reg.  cn.  810: 
CujusUbet  vero  anni  tertii  coUectio,  erit 
prò  stabilitate  monetm. 

^SSS^  In  minori  quoque  Britannia  Fo- 
cagium exigi  consuevisse  prsater  celerà 
nos  docet  Instrumentum  ann.  1893. 
apud  Lobinellum  Hist.  Brit.  col.  768  : 
Qum  super  aliquibua  contentionibua  alias 
motis  inter  Ducem  Britanni^  et  Dominum 
de  Clifonio  fuisaet  apunctuatum  per  Be- 
gem,  quod  super  uno  subsidio  imponendo 
communiter  in  patria  Bntannia  solvere- 
tur  eidem  domino  de  eliconio  summa 
centorum  miUium  francorum  de  cuneo 
Domini  BegiSj  et  prò  hujusmodi  solutione 
facienda  fiiisset  ex  assensu  Dominorum 
dieta  patrim  ordinatum  levare  unum 
Focagium  de  incinti  et  quinque  solidis 
per  stngulum  focum  in  dieta  patria  gene- 
raliter,  juxta  Focagia  regutariter  hacte- 

nus  levata Cum  ergo  conquestus  esset 

dictus  D.  de  Clifonio  de  defectu  solutionis, 
fuit  iterum  apunctuatum  per  D,  Begem^ 

Suod  traderentur  aliqui  hostagii  dicto  D. 
e  Clifonio,  etc.  Erat  exhibitus  numertu 
foeorum  tunc  contribtientium  in  commu- 
nibus  Focagiis,  qui  ascendebant  ad  sum- 
mam  69748.  foeorum.  Et  pertinebani  illis 
qui  tenebant  partem  dicti  D,  de  dilanio 
20000.  foci  et  plus. 

Quomodo  autem  apud  nostros  exige- 
batur  Foagium,  discere  est  ex  veteri 
Charta,  quam  ex  Camera  Computor. 
Parisiensi  pridem  eruimus,  tum  etiam 
ex  Regesto  Philippi  Augusti  Herouval- 
liano  fol.  90  :  De  Foagio  Normanni»  : 
Foa^um  capiendum  est  in  Normannia  in 
tertto  anno,  ita  videlicet  quod  duo  anni 
prssmittuntur  sine  Foagto,  et  in  tertio 
anno  capitur  de  unaquaque  villaf  secun- 
dum  hoc,  quod  villa  est,  Submimentur 
qucuuor  homines,  vel  sex,  vel  plures,  si 
opus  est,  et  illi  submaniti  jurant  quod 
fidetiter  colligent  Foagium  de  quoìiÒet 
foco  12.  denar.  Et  si  in  eadem  domo  man- 
serint  quatuor  homines,  vel  plures,  vel 
paudores,  de  quibus  unusqutsque  vivat 
de  ano  proprio,  et  htibeat  de  catello  20. 
solidos  et  amplius,  dot  Foagium.  Vidua 
etiam  si  habeat  de  mobili  fi.  solid.  aut 
ampUus,  dat  Foagium  :  si  non  habeat  40. 
solìd,  non  redditur.  De  Foagio  autem  auiti 
sunt  omnes  Presbyteri,  Diaconi,  et  Mitites, 
et  omnes  personte,  quss  habent  Ecdeeias. 
Mólendinarii  etiam  et  Fumarii  Episco- 
porum,  et  Abbatum,  et  Baronum,  et  om' 
nium  Militimi,  qui  deserviunt  dominis 
suis  per  membrum  loricsB,  quiti  sunt. 
Prssterea  quilibet  Episcopus,  et  Abbas,  et 
Baro  habet  7.  servientes  quoscumque  va- 
lunt  quitos  de  Foagio.  Sciendum  est,  quod 
duo  ex  Juratoribus  de  singulis  villis  affé- 
rent  ad  Ballivos  Begis  Foagium,  et  habe' 
bttnt  in  scriptis  nomina  eorum,  de  quibus 
receperunt  Foagium,  qua  tradent  Ballivis 
cum  Foagio,  et  illi  duo  habebunt  12. 
denar,  de  quittancia  de  Foagio  suo  oro 
illis  afferendis,  UH  autem  còlligent  Foa" 
gium  de  homlnibus    Templariorum   et 


Hospitaliorum,  et  similiter  afferent  ad 
Ballivos  Begis,  et  per  manus  Ballivorum 
reddetur  ad  Scckcarium  Templariis  et 
Hospital,  Sciendum  vero,  quod  ha  terra 

Suita  sunt  de  Foagio,  scilicet  totum  feo- 
um  Britolii  guicumque  Ulud  teneat,  et 
Vallis  Moritoiii  usaue  ad  Pecias,  Abbas 
usque  ad  Doert  Herherti,  et  tota  terra  de 
Pcusais,  et  Alenconium  et  Alenconesium 
usque  ad  Pissotum  Fraudi,  et  à  Flint,  et 
Bons  à  Plins,  et  terra  ad  ea  pertinens,  et 
Castrum  de  Aumenesche  in  Ballivia  de 
Argenton.  In  civitate  Lexovienei  capietur 
gaagium  per  manum  Episcopi  Lexovien- 
Hs,  et  extra  dvitatem  ut  alibi  capietur. 
[Apud  D.  Brussel  tom.  1.  de  Feudorum 
usu  pag.  212.  ubi  baec  Charta  edita  est, 
prò  Foagium  constanter  habetur  Foca- 
gium.] [«  Hanc  chartam  emendatiorem 
propono  :  De  foagio  Normannia  :  Foa- 
gium capiendum  est  in  Normannia  in 
tertio  anno,  ita  videlicet  quod  duo  anni 
pratermittuntur  sine  foagio,  et  in  tertio 
anno  capitur  :  tali  autem  modo  acdpitur. 
De  uncLquaque  villa,  secundum  hoc,  quod 
villa  est,  submonentur  quatuor  ?iomines,.. 
et  habeat  de  catello  20.  solidos  aut  am- 
plius, quislibet  illorum  reddit  foagium. 
Vidua  etiam,  si  habeat  de  mobili  40.  soli- 
dos aut  amplius,  dat  foagium  ;  n  non 

habeat  40.  solidos,  non  reddet Baro 

habens  servientes,  etc]  Vide  Novam  Con- 
suetud.  NormannisB  art.  76.  77.  78.  79. 
80.  In  Assisiis  Hieros.  MSS.  cap.  266. 
dominus  dicitur  Foager  san  fisf,  cum 
Foagium  a  tenentibus  suis  prò  aliqua 
necessitate  exigit.  [Vide  Fumagium.] 

^  Quanauam  ad  regem  pertineret  hic 
census,  ao  ipso  tamen  privatis  homini- 
bus,  etiam  ad  hereditatem,  aliquando 
concessum  reperimus.  Inventar.  Chart. 
reg.  ann.  1482.  fol.  257  :  Carta  domini 
Philippi  regis  concessa  dicto  In^erranno 
de  Marigny,j>ro  juribus  vulgo  dtctis  tiers, 
dangers  et  Fouages,  ad  hareditatem  per- 
pètuam  sibi  datis  a  dicto  domino  rege 
m  omnibus  tetris,  quas  dùAus  Inger- 
rannus  de  Marigny[habébat  et  possid^at 
in  tota  patria  Normania,  De  anno  1818. 

^  Gallice  hic  census  Feu,  Foée  etFouée 
dicitur.  Lit.  ann.  1894.  in  Reg.  147. 
Chartoph.  reg.  eh.  179  :  Laquelle  maison 
de  nostre  receveur  est  charqiée  envers 
nous  de  six  deniers  Toumois  de  rente, 
appellez  Feux.  Redit.  praeposit.  Ambian. 
in  Reg.  84.  bis  part.  1.  fol.  91.  r.  col.  2  : 
In  consuetudine,  qua  dicitur  Foée,  xl.  sol. 
Reg.  donor.  Car.  Pule,  et  Phil.  VI.  in 
Cam.  Comput.  Paris,  ad  ann.  1886.  fol. 
189.  v«.  :  une  coustume  qu*on  appelle  la 
Fouée  le  Boy.  Pactum  inter  Car.  IL 
Comit.  Prov.  et  capii.  S.  Salvai.  Aquens. 
ann.  1292.  ex  schedis  Pr.  de  Mazaugues  : 
In  supradictis  autem  domibus  omnibus, 
ultra  dictos  census,  dictus  dominus  rex 
habet  omni  anno  prò  Focagiis,  minuto  et 
qiMlibet  loco,  xij.  denarios.  Fouyer,  Foa- 
gium imponere,  in  Assis.  Hierosol.  cap. 
278  :  Les  homes  sont  tenus  de  Fouyer  lor 
fiés  un  besant  par  cent,  Arréfouage  vero 
appellari  exislimo  foagium,  quod  se- 
cundo  solvilur,  vel  foagii  refiqua»  in 
Charta  ann.  1822.  ex  Reg.  61.  eh.  119: 
Les  tiers  et  dangiers  de  bois,  fouages, 
Arréfouages  et  tous  autres  droiz,  etc. 
Unde  Arrierefouagier,  Hujus  census  re- 
liq uà  exigere.  Lit.  remiss.  ann.  1884.  in 
Reg.  126.  eh.  58  :  Gomme  certains  com* 
missaires  ayent  esté  ordenez...,  en  la  vi- 
conte  d'Orbec,  pour  Arrierefouagier  les 
collecteurs,  qui  avoient  cuelli  les  fouages 
de  Van  quatre  vingt,  etc, 

•  Focagium,  B*occaoium,  Tributum 
quodvis,  qusBlibet  exactio,  precipue 
vero  vectigal,  quod  ex  lignis  ad  urbem 


adductis  percipilur,  nostris  Feuage, 
Feugage  et  Fouée.  Lit.  Alfonsi  comit. 
Pictav.  ann.  1269.  in  Reg.  11.  Chartoph. 
reg.  fol.  148.  r*.  :  Eangendo  et  levando 
Focagium  vel  subventionem  seu  auxilium 
prò  subsidio  Terra  sancta.  Charta  Phil. 
Fulc.  ann.  1292.  prò  localione  praeposit. 
Ambian.  ex  Reg.  donor.  Car.  Puic.  et 
Phil.  VI.  in  Cam.  Comput.  Paris,  fol. 

142.  r*.  :  Omnejus  nobis  competens in 

Focagiis  lignorum  per  terram  et  aquam. 
Liberi.  Salveler.  ann.  1869.  tom.  5.  Or- 
dinai, reg.  Frane,  pag.  695.  art.  5  :  Liberi 
ab  omnibus  imposuionibus,  subsidiis,  ta- 
liis  ac  aUis  Foccagiis.  tam  regiis  quam 
aliis  quibuseumque.  Cnarla  ann.  1206.  e% 
Charlul.  28.  Corb.  :  Jou  ai  vendu  et  es- 
cangié,.,.  toutes  lesjustices  que  jou  avoie 
à  Corbye,  les  cambaiges,  les  estallageSf 
les  issues  dee  vins,  les  Fouées,  etc.  Char- 
lul. ejusd.  menasi,  sign.  Ezechiel  ad 
ann.  1421.  fol.  108.  r*.  :  Livra  monsieur 
de  Gorbie  à  Golart  le  Fevre,  dit  du  Go* 

Suet,  le  cauehié,  Fouée  et  issue  de  la  viUe 
e  Gorbie,  avene  le  cauehié  et  Fouée  de  le 
rue  després.  Charta  Margar.  comit.  ann. 
1274.  ex  Charlul.  1.  Fland.  eh.  268.  in 
Cam.  Comput.  Insul.  :  No  Feuage  par 
tiere  et  par  ewe,nos  mairies,  nos  changee^ 
etc.  Alia  ann.  1811.  in  Reg.  46.  Chartoph. 
reff.  eh.  168  :  Les  rentes  que  le  roy  avoit 

à  Puchay un  pain  à  Noel,  Feugages 

de  ses  pors,  seti  les  à,....  un  boisset  a  a- 
veine  et  demi  boissel  de  bemage,  dix  oefs, 
un  pain  à  Noel,  le  Feugage,  etc.  Vide 
Focata. 

^  Focagium  de  Legtis,  in  PrivilegUs 
Sludentibus  Gratianopolitanis  ann.  1^. 
concessis  illud  dicebalur,  quod  exsolvi 
debebal  prò  leclis  Dalphino  subminis- 
Irandis,  dum  veniebat  Gralianopolim. 
Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  412.  col.  2. 
sub  finem  in  laudalis  Privilegiis  ;  Item 
stcUuimus  et  ordinamus,  quod  cum  Hves 
dieta  civitatis  mutuent  gratis  dictis  Suo- 
laribus  per  terminiun  certum  lectos,  du- 
rante dicto  termino  non  possint  nec  de- 
beant  dicti  cives  per  Nos  et  Officiàles 
nostros  compelli  ad  tradendum  Focagium 
de  lectis  prò  advenitu  nostro  et  consortis 
nostra^  niei  tantum  prò  camera  nostra^ 
vel  ips%us  nostra  consortis,  si  ibidem  nos 
oontxngcU  adesse. 

1  2.  FOAGIUM,  Lignatio,  Gali.  Ghauf- 
fage.  Charta  Hugonis  Ducis  Burgundi» 
ann.  1255.  inter  Inslrum.  tom.  4.  nov» 
Gali.  Chrisl.  col.  105  :  Babebunt  dicti  ea 
qua  provenient  ad  altaria  Ecclesia  PriO' 
ratxu  ejusdem,  et  de  orto  dicti  Priorie 
quantum  eis  competenter  necesse  fuerit, 
et  prò  Foagio  ipsorum  ueuagium  in  nemo- 
ribus  et  m  riparia  ad  opus  similiter 
eorumdem.  Vide  Focale  1. 

^  Vel  Jus  capiendi  lignum  calefa- 
ciendo  fumo  accomodum»  alias  Fouée. 
Charta  ann.  1280.  ex  Charlul.  Campan. 
fol.  856  :  Concessimus  eidem  Theobaldo 
corniti  et  haredibus  ejus  imperpetuum 
quicquid  juris  habebamiis  in  foresta  Be- 
roart,  retento  tantummodo  noois  usuario 
omnis  generis  pasturarum  et  Foagio  de 
nemore  mortuo  prò  pastoribus.  Reg.  18. 
Corb.  sign.  Habacuc  ad  ann.  1512.  fol. 
142  :  Icelluy  prendeur  aura  chacun  an 
pour  sa  Fouée  ung  joumel  de  bos,  prins 
au  bos  dee  fossez.  Et  vero,  Fouée  est  fas- 
cis  lignorum  seu  virgeus,  vulgo  Fagot  ; 
bourrée,  in  Lit  remiss.  ann.  1879.  ex 
Reg.  116.  Chartoph.  reg.  eh.  141  :  Deux 
bastons  de  courte  Fouée,  ainsi  camme 
seroient  deux  bastons  de  costerés.  Fouis- 
son,  Dumelum,  in  aliis  ann.  1481.  ex 
Reg.  209.  eh.  119  :  Une  garenne  gamie 
de  bois  et  de  Fouissons.  vide  infra  Foua- 
gium  8. 


FOC 

TFOALLIA,  Anglls  Fewel,  Quidquid 
alendo  igni  inservit.  Formul.  Anglic. 
Thomse   Madox  pag.  901  :  Notum  sit 

Ìuod  ego    Willélmus  dadi  Monachis  de 
ìrueria  duM  turbarias od  fodiendas 

turbaa,  guamdiu  eis  placuerit  ibi  fodere.,, 
et  post  hoc  dabunt  mihi  duos  aolidos  an^ 
nuatim,  quamdiu  ibi  Foalliam  fodere 
voliterint. 

•Vix  credam;  ibi  enim  de  licentia 
nigros  cespites,  quas  Turbas  vocant, 
fodiendi  agitar  ;  Fiallia  idem  ergo  for- 
tassis  quod  fossio,  quo  sensu  Fouaige 
dixerunt  nostri.  Lit  remiss.  ann.  14^. 
in  Eeg.  189.  Ghartoph.  reg.  eh.  250  : 
Plusieura  pionniers  ouvrerent  de  leur 
mestier  de  pionnaige  et  Fouaige,  eie. 
Hinc  Foueur,  fossor,  in  Stat.  ann.  1350. 
tom.  2.  Ordinat  reg.  Frane,  pag.  867. 
art.  164. 

^  FOASSA ,  ut  Focada.  Processus  de 
Vita  S.  Yvonis,  Mail  tom.  4.  pag.  555  : 
Et  detulit  tres  gastelloa  seu  Foassas  invo- 
lutas  toallia. 

^  FOASSIS,  ut  supra  FMcia,  I^iacentse 
Species.  Charta  ann.  1852.  in  Chartul. 
Rich.  abb.  S.  Germ.  Prat.  fol.  21.  r».  : 
Cum  una  droitura,  qum  valet  anno  quoti- 
bet  unum  sestarium  ordei,  unum  caponem 
et  unam  Foassem,  Vide  Foassa. 

^  FOBIA,  prò  Fovia  vel  potius  Fovea, 
Fossa,  si  bene  conjecto.  Charta  ann. 
1064.  Inter  GolJectanea  D.  le  Foumier  : 

Sicut  ascendit  rivus per  illam  Fobiam 

et  transit  per  medium  Palliarols  usque 
in  Podium, 

^  Acta  Mss.  Inquisit.  Garcass.  ann. 
1306.  fol.  89.  r».  :  Duxerunt  quemdam 
byuinum  ad  podium  de  Alacto  versus 
Muerium,  et  ibi  spoliaverunt  eum  etvro- 
jecerunt  in  quahdam  foveam  seu  Fobiam 
profundissimam,  ita  guod  postea  non  fuit 
visus.  Vide  infra  Foaia. 

^  1.  FOGA,  Bos  marimus.  Piscis  est, 
quasi  Boca  didtur.  Focax,  Vitulus  mari- 
nus.  Papias  MS.  Virgilius  dixit  Phoca 
hoc  signiflcatu. 

1  2.  FOCA,  prò  Focus.  Vide  in 
Gamba  3. 

*  8.  FOGA,  vel  Fochach,  ut  Arabes,  est 
potus  factus  ex  ordeo  et  aliis  rèbus.  Glos- 
sar, medie.  Simon.  Januens.  ex  God. 
reg.  6959. 

FOGAGIA,  FocAGins.  Isidorus  lib.  20. 
Orig.  cap.  2  :  Subcinericius^nere  coctus 
et  reversatus,  ipse  est  et  Focacius.  Ita 
etiam  Papias,  Àuctor  Mamotrecti,  et 
Matt.  Silvaticus.  Jo.  de  Janua  :  Placenta, 
i.  libum,  Focacia.  [Glossar.  Lat.  Gali. 
Sangerman.  MSS.  :  Fodus,  Pain  cuit  en 
cenare.  Saxon.  foca.]  Johannes  Vincen- 
tlus  Metulinus  in  Notis  ad  Grsecismum  : 
Acrisimus,  panis  sine  fermento,  videlicet 
Focacia.  Italis  Focaccia,  apud  quos  pro- 
verbium  obtinet,  vender  pane  per  Fo- 
caccia, apud  Boccacium  Nov.  w.  et  73. 
nostris  Fouache,  Placenta  scilicet  quse 
ad  focum,  seu  ignem  familiarem  coqui- 
tur.  EJusmodi  panes  subcinericios  Fu- 
gadas  etiamnum  a  Bulgaris  appellari, 
auctor  est  Busbequius  in  Itinere  GP. 
Tabularium  Priora tus  de  Domina  in 
Delphinatu  fol.  55  :  Et  duos  panes,  et 
duas  Focadas,  et  4.  capones,  etc,  Occurrit 
ibi  pluries. 

^FOAOiA.  Gharta  anni  1211.  ex  Ar- 
chivo  Prioratus  S.  Nicolai  de  Firmltate 
Anculphi  :  Tres  minas  avenss,  et  duos 
capones,  et  duas  Foacias,  et  unum  panem 
nxgrum. 

1  FoGA^A,  Arvemis,  Fougace  vel 
Foasse.  Chartularium  Camalariense  dice- 
cesis  Anic.  :  Ad  Pinos  est  una  appen- 
daria  qum  reddit  tres  chapos  eum  m. 
Fogacis.  Charta  anni  1090.  in  Appendice 


FOC 

ad  Marcam  Hispan.  col.  1185  :  Nos  igitur 
supradicti,  Girardus  scilicet  Abbas  et 
monachi  nbi  subiectif  non  donamus,  sed 
consentimus  prssfato  Remundo  in  Perdus, 
Duran,  Bossacol  gallina  i.  Fogaga  una 
et  migeria  i.  de  vino,  et  emina  una  de 
civada. 

1  FoGAGiA.  Donatio  ann.  1188.  apud 
Baluzium  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag. 
489  :  Fogadas  et  Parrales  vini  et  gallos 
et  dvatamj  quem  visus  est  tenuisse  pater 
tuus  et  tu  %n  Corbessatis.  Occurrit  rursus 
in  Statutis  Arelat.  MSS.  art.  58. 

FoGATA,  Eadem  notione.  Tabularium 
S.  Remìgii  Remensis  :  Nativitate  Do- 
mini et  Pascha  in  venerationibus  magis- 
trorum  Fog.  8.  pullos  4.  butticulas  plenas 
vino  2.  (dat.)  infra  :  Ex  antiqua  con- 
suetudine debet Fogckt.  4.  pullos  6. 

auga  1. 

FOGAZA,  in  Tabularlo  Abb.  Con- 
chensis  in  Ruthenis  Ch.  97  :  SimilUer 
et  in  Kalendis  4.  denarios,  et  una  gal' 
lina,  et  dìias  de  FogazM,  similiter  et 
opera. 

3|e  [Legitur  in  Gart.  Conchar.  edito  a 
Desjardlns,  p.  867,  an.  1087  :  e  Dat  cen- 
sum  unum  multonem  et  unum  agnum 
et  unam  Fogazam  et  duos  gallos  et  ii 
sestarios  frumenti.  »J 

FoGASA,  FoGAGEUs,  Idem.  Tabular. 
Eccl.  Cadurcensis  :  Hàbet  autem  6rau- 
fredus  iUe  de  prasdicto  Hugone  2.  gallos 
et  1.  gallinam  et  8.  denarios,  et  2.  Foga- 
sas,  et  1.  sesterium  vini  in  tempore  messis. 
Alibi  :  Et  per  cenaum  singulis  ahnis  in 
Nativitate  Domini  dabat  l.jporcum  gran- 
dem,  et  8.  panes,  et  8.  Fogaceos,  et  8. 
eawmes. 

1  FoGASSA,  Provincialibus  Fougaase, 
in  Charta  ann.  1242  :  Census ,  oblias 
panum  Fogassarum,  et  hardei,  capo- 
num^  etc. 

T  FoGUAGEs.  Gharta  ann.  964.  in  Ap- 

?end.  ad  Marcam  Hispan.  col.  884  : 
^ernam  unam,  et  Foguaces  duas,  et  ses- 
tarium  de  dvada,  et  exeminam  unam  de 
vino,  etc. 

j  FotJAGES,  in  Gharta  GurisB  Camera- 
cens.  ann.  1240  :  Et  insuper  esset  obligata 
dsdem  Ecclesia  supraaicta  in  tribus  pa- 
nibus,  qui  vulgariter  dicuntur  Fouaces. 
Gharta  Renaldi  Militis  de  Vaudencort 
ann.  1248  :  Hab^at  et  possidebat  tres 
Fouaces  et  tres  capones. 

1  FouAGHA.  Gharta  ann.  1802.  e  2». 
Ghartular.  S.  Quintini  in  insula  pag. 
170  :  Item  vi.  rasos  avenm,  xni.  capones, 
TS.,  Fouachas ;  quselibet  Fouacha  valoris 
unius  mancaum  biadi  soluòilis. 

FuAGiA,  Gharta  ann.  1056.  apud  Chif- 
fletium  in  Tomutio  pag.  810  :  Jn  ordeis, 
in  avenis,  in  denariis,  in  qàllis,  (et)  Fua- 
dis.  Alia  ann.  1229.  in  Etist.  Episc.  Ga- 
durcens.  n.  77  :  De^  questa,  de  leudie,  de 
Fuaeis,  de  saltibus,  de  aquia,  etc. 

1  FuGAGiA.  Disputatio  Oatholici  cum 
hfflretico  Paterino  Inter  Anecd.  Marten. 
tom.  5.  col.  1754  :  Superponunt  (banco 
seu  mens»  ad  Goenam  Domini  praepa- 
ratsd)  unum  bonum  scyphum  de  vino 
puro,  et  unam  Fugadam  azimam,  Post- 
modum  ait  ille  qui  prssest  astantibus, 
Rogemus,  etc. 

FuGATiA,  in  Charta  ann.  1171.  apud 
Puricellum  in  Ambrosiana  Basilica 
pag.  929. 

^FoGASSERiA,  Qu8B  facit  Fogassas , 
Gali.  Fouassiere.  Limborch.  lib.  Sen- 
tent.  Inquis.  Tolos.  pag.  72  :  Aporta- 
verunt  unum  pastillum  de  pisdbus  prò 
eisdem,  quem  Johanna  Fogasseria  sibi 
tradidit. 

T  FOGATERIUS ,  Qui  Fogatos  coquit , 


FOC 


831 


Gali.  Fouassier.  Idem  Limborch.  pag. 
107  :  Bertrandus  Roerii  Fogaterius,  etc. 
FOGAGIUM.  Vide  Foagium  1. 

1.  FOCALE ,  Annona  lignaria ,  vulgo 
Chauffage.  Statuta  Hospitalis  S.  Juliani 
in  Anglia  :  14.  solidi  aquis  portionibus 
prò  Focali  eorum  annali...  distribuantur. 
Vel  Jus,  quod  quis  habet  percipiendi 
Ugna  in  silvis  ad  suum  focum.  Monasti- 
cum  Ansile,  tom.  1.  pag.  779  :  J?^  in 
eadem  haia  10.  carratas  clausturaB,  et  10. 
carratas  Focalis  redpiendas  annuatim 
per  visum  servientis  md,  eie.  Pag.  608  : 
Et  sunt  ibi  spina  creacentea  in  Lonedon 
prò  Focali,  etc.  Herman nus  de  Lerbecke 
in  Chron.  Comit.  Schawenburgens.  pag. 
88  :  Liqnis  prò  coquina  defidentibus,  vaaa 
mensaìia,  pula  scutellaa.et  talia,  quot- 
quot  inveniebantur,  in  Noviomago  prò 
Focalibus  comburit.  Nolebat  enim  carbo- 
nes,  seu  cespites,  quibus  utuntur,  prò  Fo- 
calibus in  festo  suo  comburi.  Ita  usurpatur 
tom.  1.  Monast.  Angllcan.  pag.  815.  tom. 
2.  pag.  204.  291.  818.  tom.  3.  pag.  91. 
Lindwodus  :  Focalia,  qua  cólliguntur  de 
stercoribus  animalium,  continentur  ap- 
pellatione  lignorum,  et  sic  dedmari  de- 
bent.  Vide  Prisa. 

2.  FOCALE.  Focile,  igniarium,  Danti 
in  Inferno  cant.  14.  et  Italis.  Ugutio  et 
Jo.  de  Janua  :  Focalem  petram  vulgus 
vocat,  qusR  ferro  percussa  scintUlam  emit- 
tit.  Alibi  :  Igniarium,  Focarium,  Glossar. 
Lat.  Gali.  :  Focalis,  Le  Feuleux,  comme 
Pierre  qui  fait  feu.  Guigo  II.  in  Statutis 
Ord.  Gartusiensis  cap.  88.  {  5  :  Ad  ignem, 
Fodle,  esca,  lapis  ignitus,  tigna,  securis. 

1 8.  FOCALE,  Collare.  Vita  S.  Guillelmi 
Politìensis  ,  Aprii,  tom.  2.  pag.  463  : 
Quos  (pueros)  candentibus  stolta  amictos 
gemmatisque  Focalibus  distinctos  per 
aera  glomerare....  conspectat.  A  Fauces 
melius  legeretur  Faucale.  Laurent,  in 
Amalthea  :  Focale,  Ligaminis  genus  ad 
Fauces,  veluti  fascia  collum  ambiens. 
Item,  Ferrum  tgnitum,  quo  crispantur 
crines. 

«  4.  FOCALE,  Stlpes,  caudex.  Glossar. 
Lat.  Gali.  ann.  1352.  ex  God.  reg.  4120  : 
Focale,  Buche. 

^  5.  FOCALE»  Cremathra.  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692  :  Focale,  Cramillie. 

FOCALIA,  PapisB,  A  fuco,  i.  Oraria,  Ge- 
nera vestimentorum.  [Oratia  in  MS.  Bi- 
turicensi.]  Vide  Senecam  lib.  3.  Naturai. 
Quaest.  et  Quintilian.  lib.  11.  et  horum 
TntGPrjrpt 

<»  FOCALIS  Residentia.  Gali.  Fèu  et 
lieu.  Vide  in  Foagium. 

1  FOCALIUM,  ut  Focale  1.  Th.  Ma;dox 
Formul.  Anglic.  pag.  27  ;  Prsedictus  Ab- 
bas et  Monachi  et  successores  eorum  fia- 
bebunt  turbas  suffidentes  tn  prssdicta 
mora  ad  Focalium  Fratrum. 

1  FOCANEA,  Cella  in  Monasteriis,  ubi 
focus  communis  est,  Gali.  Chauffoir. 
Nova  Gali.  Christ.  coli.  1144.  ex  Instru- 
mento  anni  1461  :  Actum  in  Focanea 
ìiona^terii  Sistarid. 

^  Locus  omnis,  ubi  focus  accenditur. 
Charta  ann.  1286.  in  Reg.  4.  Armor.  ge- 
ner.  pag.  7  :  Actum  apud  Montemolivum 
in  Focanea  domini  R.  Scoferii  jurisperiti, 
Foganea,  in  alia  ann.  1857.  ibid.  pag. 
13.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Foaria,  Prov.  fomax,  caminus. 

ì  FOCATA,  FoECAPA,  Genus  placenta. 
Statuta  Capituli  Tuli.  ann.  1497.  cap.  16. 
de  Festo  et  Episcopo  Innocentium  :  Itur 
ad  domum  pastoratem...  ubi...  paraverint 
Focapam,  vinum,  poma,  nuces.  Statuta 
MSS.  Petri  de  Longolio  Episc.  Autis- 
Siod.  ann.  1456  :  De  Festorum  óbserva- 
tione.  In  quo  casu  carnifices  prò  camibus, 
piscatores  prò  pisdbus,  et  bolingerios  seu 


832 


FOC 


FOC 


FOC 


pistore  prò  panibus  vendendi$  atque  pt^S" 
tillis  seu  Foecafns  et  hujusmodi  fiendis, 
dummodo  ocauione  prssmisaorum  a  Divi- 
nU,  prmciptie  ab  auditione  Miàsa  sux 
parochialis  Ecclesia  non  retrahantur, 
tnteWgitnus  excusandos. 

«  FOGARE,  Incendere,  igne  devastare. 
Traci.  Ms.  de  Re  Milit.  et  mach,  bellic. 
cap.  42  :  Notandum  est  aicut  est  oppidum 
Focatum  et  ejus  intus  domus  ardens,  sta- 
tini oportet  ipsum  oppidum  bataliari.  Et 
cap.  114  :  Lucerna  ambulatoria  in  man- 
tmeto,..  ardens  stat  dricta^  et  cum  ea 
potest  Focari  porlam  seu  propugnaculum 
civitatis. 

1.  FOGARIA,  Anelila,  famula  quae  fo- 
cum  curat.  Galinaria,  1.  Regum,  Juris- 
consultis,  apud  Petr.  de  Yrneis  lib.  5. 
Epi8t.9.  etc.  [ploss.Lat.  Gali.  Sangerm.: 
Focaria,  Cuisine,  ou  concubine.] 

PrsBsertim  vero  Focarias  appellatse 
Presbyterorum  et  Glericorum  concu- 
bina. Gerardus  de  Schueren  in  Vocabul.: 
Focaria,  Eyn  huere  by  den  hert,  Meretrix 
foco  Msidens.  Occurrit  hac  notione  in 
leg.  8.  God.  de  Donat.  (8, 58.)  in  Synodo 
Sodorensi  In  Insula  MannlsB  cap.  5.  et 
6.  in  Goncillo  Eborac.  apud  Hoved.  ann. 
1195.  apud  Matth.  Paris  ann.  1278.  Joan- 
nem  Sarisber.  Epist.  27.  Rad.  de  Diceto 
ann.  1187.  Radulfum  in  Vita  S.  Richardi 
Episc.  Gicestr.  n.  50.  in  Statutis  Ordinis 
de  Sempringham  pag.  785.  in  Goncillo 
Nemociensi  ann.  1296.  cap.  4.  in  Gonstit. 
Petri  Episcopi  Ruthenensis  Legati 
Apost.  ann.  1812.  cap.  40.  in  Goncillo 
Bituricensi  ann.  1336.  cap.  10.  in  Synodo 
Herbipolensi  ann.  1287.  cap.  5.  Rotoma- 
gensi  ann.  1299.  cap.  1.  Bsjocensi  ann. 
1800.  cap.  87.  Piacentino  ann.  1296.  Gon- 
cillo Parisiens.  ann.  1212.  cap.  4.  Golo- 
niensi  ann.  1260.  cap.  1.  etc.  [^  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  521  :  Focaria, 
Prestresse.  Vide  mox  Focaristia.]  [<»  et 
Haltaus.  Glossar.  German.  col.  1459. 
yocePfaffen'Dime.] 

S^  A  concubinls  videntur  distingui 
Foeariss  in  Statutis  MSS.  Petri  Patriar- 
chaB  Jerosol.  Ord.  Praed.  ann.  1837:  In 
primis  dolentes  referimus  quod  nonnuUi 
Sacerdotes  aut  parrochiales  ecclesiarum 
rectoresjam  duxerunt  in  consuetudinem, 
imo  venus  damnabilem  corruplelam^  te- 
nere continue  et  publice  in  domo  sua  vel 
aliena  Focarias,  seu  etiam  concubinas 
non  solum  extraneas,  sed  etiam,  quod 
dictu  quoque  nefas  est^  spirituali  quoaam 
incestu  fillas  suas  spirituales  et  pceniten- 
tiales  tali  contubernio  polluunt  et  profa- 
nante 

1 2.  FOGARIA,  Annona  Ugnarla,  Gali. 
Chauffage,  Gharta  ann.  950.  apud  D. 
Galmet.  tom.  1.  Hlst.  Lothar.  Inter  Instr. 
col.  866  :  Forestam  nihilominus,  aum  dici- 
tur  Heis,  cum  integro  banno,  eidem  loco 
concedimus  in  omnes  usus  cum  redditi- 
bus  suiSf  id  est  croada  et  suffusa  quas 
debent  solvere  quicumque  de  adjacenttbus 
exinde  voluerit  Focariam  de  mortua  sulva 
habere.  et  plaiutra  ad  aratra  sua,  stabula 
etiam  tacere.  Est  etiam  Focaria  tributum 
quod  prò  ligno  ad  focum  penditur.  Vide 
in  Focata. 

1  8.  FOGARIA,  Focus,  Gali.  Foyer,  in 
Inventario  anni  1842.  ex  Archivo  S.  Vie- 
torls  Massll. 

T  FOGARIS  Petra.  Isld.  Orig.  lib.  16. 
cap.  4  :  Est  alius  Pyrites  vulgaris,  quem 
vivum  lapidem  appellante  qui  ferro  vel 
lapide  percussus  scintillas  emittit..,  hunc 
vulgus  Focarem  Petram  vocat,  Ital.  Petra 
da  Fuoro.  [•  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God. 
reg.  7684  :  Focaris,  pierre  à  fousil.  Aliud 
Lat.  Gali,  ex  God.  7692  :  Focaris^  pierre 
pleine  de  /eu.] 


^FOGARISTIA.  Presbyter  concubina- 
rius,  qui  Focar%as  allt  et  domi  detinet. 
Inventar,  bibl.  Bened.  XIII.  ex  Bibl. 
reg.  fol.  96:  Sermo  magistri  Gerardi 
maqni  ad  clerum  Trevettensem  de  Foca- 
risttis.  Vide  Focarius  1. 

TI-  FOGARIUM,  Focus,  Gali.  Fotfer, 
Joannl  de  Janna  in  Igniarium.  Focarius, 
Locus  in  quo  fit  ignis. 

o  2.  FOGARIUM,  Fossa.  Glossar.  Lat. 
Gali.  ann.  1852.  ex  God.  reg.  4120  :  Foca- 
Hum,  fosse. 

1.  FOGARIUS,  FocARiSTA,  Presbyter 
Goncubinarlus,  qui  Focarias  allt  et  domi 
detinet,  in  Goncillo Gopriniacensican. 25. 

FocARiSTA,  in  Vita  B.  Bonifacli  Episc. 
Lausanensis  cap.  2  :  Semel  fecit  sermo- 
nem  Sacerdotibus  Focaristis.  Ghronlc. 
Windesem.  lib.  2.  cap.  96:  Quidam  Sa- 
cerdos  Focarista.  Thom.  a  Kempis  in  Vita 
Gerardi  Ma^ni  cap.  14  :  Contra  proprie- 
tarios  Focanstas  certavit. 

j  2.  FOGARins,  Qui  focum  curabat, 
Inter  mlnistros  hospitii  Reg.  Angl.  re- 
censetur,  in  Libro  nig.  Scaccarii  pag. 
855  :  Focarius  in  domo  semper  comedet, 
et  a  feste  S.  Miehaélis  usque  ad  Pascha 
cotidie  quatuor  denarios  ad  ignem.  Occur- 
rit apud  Ulpian.  Dig.  lib.  4.  tit.  9.  lib.  1. 
1 5.  Joan.  vero  de  Janna,  Focarius,  Locus 
est  in  quo  fit  ignis. 

o  8.  TOGARÌuS,  ut  Focacia.  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692:  Focarius, 
pain  cuit  en  cenare. 

FOCATA,  Focaria,  Tributum,  quod 
prffistatur  prò  Ugno,  quod  ad  focum  fa- 
ciendum  in  urbem  adducltur  :  Gallis 
Foùée,  Tabularium  Monasterii  Gorbei- 
ensis  :  Quicumque  adducunt  tigna  ut 
vendant,  duas  quadri^atas  debent  nobis 
et  Castellano,  et  redditur  singulis  <^olus 
unus.  Et  si  adduxerint  materiam,  ut 
vendant,  6.  denarios,  etc.  si  autem  post- 
quam  materiem  vendiderint,  tigna  addu^ 
cere  cosperint,  et  vendiderint,  reddentur 
eis  6.  denarii,  et  quadrigatam  suam  sol^ 
vent,  qui  reditus  Focata  dicitur.  In  alio 
ejusdem  Monast.  Tabularlo:  Chest  le 
maniere  coment  on  culle  le  cauchie  à 
Foùée  de  Corbie.  Primes  toutes  carettes 
carquies  de  bos  non  taillié  doivent  2.  de- 
niers  de  Foùée,  etc.  Slmilia  habet  Gharta 
Peaglorum  Ambiani  vernacula,  quas  est 
Philippl  Gomitis  Flandr.  et  Ambiani  : 
Qui  vent  le  caretée  à  un  cheval  à  plu- 
steurs  carkie  de  mairien,  et  de  tout  bos, 
doU  1.  denier  de  la  Foùée,  etc.  Gharta 
ann.  1274.  in  Tabular.  Episcopat.  Am- 
bian.  :  Il  se  voloient  efforcier  de  faire 
paier  chaueiée  ou  Fouées  à  nos  homes  de 
eatel.  Aliud  sonat  Foée  in  Gloss.  Lat. 
Gali.:  Vicissitudinarius,  Qui  fait  Foùées 
d'autrui.  Id  est,  qui  operas,  quas  a  sin- 
gulis focis  exiguntur,  prò  alio  praBStat. 
iHinc  in  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Vicissim,  par  Foyez,  entrechangement. 
Vicissitudinarius,  Qui  fait  Foiéeza'autrui, 
Vicissitudo,  Exercitatton  de  Foyéez  d'au- 
truif  altemacio.]  Gharta  anni  1241.  in 
Probat.  Hlst.  Gastillon.  pa^.  55  :  Debent 
etiam  ad  clausuram  castri  et  ad  ejus 
reparationem  subsidium  cum  aliis  de 
CasteUania  scilicet  per  unum  diem  singu- 
lis septimanis  operam  unius  hominis  de 
quolìbet  Foco,  etc. 

Focaria,  Idem  quod  Focata,  in  Gharta 
apud  Meurlssium  in  Episc.  Metens.  pag. 
187  :  Quicumque  de  aajacentibus  exinde 
voluerit  Focariam  de  mortua  stiva  habere, 
Tabularium  Ecclesiss  Ambian.  :  Qui- 
cumque  debet  12.  denarios  de  vinagio, 
unam  Focariam  persolvit.  [Et  alio  in 
loco  :  Homines  vero  tam  de  Veterivilla 
quam  de  Nova  debent  Canonicis  prò  Fo- 
caria de  singulis  equis  quatuor  denarios.] 


«  FOGATIGUM,  Gensus.  qui  prò  slngalls 
focis  seu  domibus  penditur,  idem  quod 
Foagium  1.  Godex  reg.  4189.  fol.  10.  r*.  : 
Forma  litterarwn  quas  mittitur  praedictie 
super  Focatico.  Vide  infra  Focularis. 

t  FOGATIGUM  Vikum,  Decima  vini, 
ause  a  singulis  fede  pnestatur.  Gharta 
Óthonis  Reg.  ann.  962.  apud  D.  Galmet. 
Inter  Probat.  Hlst.  Lothar.  tom.  1.  col. 
862  :  Dedimus...  deeimam  parlem  vini  ex 
mansis  ad  nostram  kameram  pertinenti-' 
bus,  quod  vtnum  Focaticum  vocamus, 

1  FOGATIUS,  èo^dipioc.  Gloss.  Lat.  Gr. 
Vide  Focacia. 

\  FOGAX.  Vide  Foca  1. 

•  F0GGAGinM.VldesuprainFo<U7Ìuml. 

0  FOGGITATIO,  prò  Oscitatio.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  :  Foccita- 
tio,  badalh.  Provine, 

^  1.  FOGHUS,  Lemniscus,  minus  vexil- 
lum,  Ital.  Fiocco,  Gali.  Banderolle.  In- 
ventar, ann.  1869.  tom.  8.  God.  Ital.  di- 
plom.  col.  866:  Navis  una  deaurata  cum 
rotis  quatuor  et  Fochis  et  banneriis  et 
aliis  operagiis, 

«  2.  FOGHUS,  Familia,  domus,  in  Stat. 
AstsB  collat  4.  cap.  1.  pag.  16.  r*.  prò 
Focus.  Vide  in  hac  voce. 

1  FOGL  Gharta  Guldonis  Abb.  S.  Ger- 
mani Autissiod.  ann.  1296.  data  die  Soò- 
bathi  ante  Focos,  id  est,  ut  conjecto,  ante 
brandones.  Transactio  ann.  1274.  Inter 
Instrum.  tom.  4.  nove  Gali.  Ghrist.  col. 
107  :  Pro  his  autem  sic  concordatis  noe 
tenemur  prò  gualibet  vacante  praébenda 
solvere  dietis  ÈeUjgiosis...  centum  et  deeem 
solidos  Tur.  annu  singulis,  quibus  ipsam 
prsBbendam  vel  praBbendas  v<icare  contige- 
rit,  ad  Focos  cujuslibet  anni.  P  Necrol. 
Ms.  eccl.  Senon.  :  Quarto  Kal.  Augustij 
obiit  Mathildis  comitissa  Nivemensis,  in 
cujus  anniversario  distribuimus  deoem 
Ubras  Turon,  joercipiendas  in  censa  Ati- 
tissiodorensi  in  crastino  Focorum,  ante* 
quam  fiat  hoc  anniversarium.  Vide  supra 
Dies  focorum  in  Dies  7.]  et  Brandones. 

1  FOGIGHALTA.  Pactus  Le^.  Salice 
tit.  2.  t  7.  edit.  Eccardi  :  Si  quts  scrovam 
cum  porceUis  furaverit,  malb.  Focichalta, 
in  Dcc.  den,  qui  faciunt  sol.  xvil.  cui* 
pabilis  judicetur.  Ubi  Eccardus  legen- 
dum  censet  Folcichalta  vel  Folcchalta, 
quo  Muleta  furatSB  scrofso  cum  porceUis 
exprimltur.  Fole  enlm  ea  notione  usur- 
patum  a  Germanis  testatur  idem  Vir 
erudltus. 

o  FOGIA.  Vide  infra  Foeya. 

o  FOGILARE.  Vide  infra  Foculare  8. 

1.  FOGILE.  Fridericus  II.  lib.  1.  de 
Arte  venandi  cap.  83  :  Buie  vero  ossi  col- 
ligantur  duo  FocUia  cruris,  quas  sunt  in 
alis  ;  sunt  autem  d%M  FocUia  cruris,  ut  si 
unum  pateretur^  reliquum  remaneat  sa- 
num,  etc.  Infra  :  Uasc  autem  duo  FocUia, 
quas  nos  didmus  constituere  crus,  quibus- 
dam  appellantur  Coxa,  etc.  Vide  Focale 
2.  et  Esca. 

o  Focile  etiam  dicitur  Os  brachila  ita 
Focile  majus  et  minus,  Gubitus  et  radius 
appellantur.  Gonsule  Lexlc.  medie.  Hu- 
ius  appellationis  rationem,  videsls  apud 
Th.  Iiyde  de  Rellg.  Persar.  pag.  338. 
H8BC  post  D.  Falconet. 

«  2.  FOCILE,  Gallice,  Fauniers,  ubi  ti- 
gna desiccantur.  Glossar.  Lat.  Gali.  ann. 
1848.  ex  God.  reg.  4120. 

FOGILLARBS,  Domus,  PapisB.  [Non 
male  in  MS.  Bituric.  :  Foci,  lares,  Domus 
dicuntur.]yide  Foculare. 

^  FOGIRE.  Supplementum  Antiquarll  : 
Fedo, 'htùiLiì^tù,  Adesco,  Allicio.  In  Glossis 
MSS.  Sangerman.  habetur  Folio.  Forte 
melius,  Faucire,  a  Fauce, 

FOGIS,  Italls  Foce,  Senensibus  Fauci, 
ex  Lat.  Fauces.  Sboccatura  deUa  canna 


POC 


FOC 


FOD 


533 


dalla  aola  in  bocca,  Academicis  Crusca- 
nis:  Ostium  fluvii  autcujusvis  rivi.  Leo 
Ost.  lib.  1.  Gbr.  Casin.  cap.  14  :  ConceM- 
8it.,..  portum  Trajecèenaem,,,  necnon  et 
totam  piscariam  de  civitate  Lesina,  una 
cum  Foce  sua.  Ubi  quidam  Codd.  habent 
Fauee,  Lib.  3.  cap.  58.  (al.  59.)  :  Reddit 
B»  Benedicto  fluvium  Lauri,  cum  tota  pU- 
caria  sua,  et  ipsam  Focem  S.  Benedicti 
cum  tota  piacaria,  et  calatoribus  suis,  etc. 
Sanutus  lib.  1.  part.  1.  cap.  6.  ostia  Nili 
Foces  pariter  non  semel  vocat.  Vide 
Uffhellum  tom.  1.  Itai.  sacr.  pag.  68. 
lao.  Sandovallium  in  Idacio  pag.  292. 
Antonium  de  Yepez  tom.  4.  Gnron.  Or- 
din«  S.  Benedicti  pag.  457.  verso.  Anton. 
Brandaon.  tom.  8.  Monarcb.  Lusitan. 
fol.  294.  V.  [Ck)ncil.  Hisp.  tom.  8.  pag. 
175.  col.  2.1 
I,  è 


1  FOGO,  Caminus,  locus  ubi  ignis  ac- 
cendi tur,  Massil.  Fougon,  Hispan.  fb- 
?fon,  nostris  Foumeau,  Statuta  Massil. 
ib.  1.  cap.  85  :  Sane  in  hoc  numero  pla- 
ciaa  illae  non  computent,  qua  ab  antennis^ 
ancftoris,  et  Focone  neceseario  pluriea  oc- 
cupantur.  Vide  Fogua. 

1  FOCOLARE,  ^ro  Foculare.  Radulfus 
de  Gestis  Friderici  I.  Imper.  apud  Mura- 
tor.  tom.  6.  col.  1189  :  Vt  unusquieque  in 
anno  solverei  prò  manso  soldos  tres  tmpe- 
fialium,  prò  jugo  boum  imperialea  xxvi. 
prò  Focolari  denarioa  cxii.  Alibi  babet, 
Foeulare. 

FOGOSITAS.  Oesta  Gonsulum  Andegav. 
cap.  8.  n.  8  :  Ingraves  infirmitates  co- 
detns,  videlicet  Focoeitatem,  phtiaim,  et 
hydropisimy  etc.  Idem  quod  calor  vebe- 
mens.  Italis,  Focoso,  ardens.  Focosamente, 
ardenter. 

1.  FOGULARE,  Idem  quod  Foctu,  Lo- 
cus ubi  ignis  asservatur  vel  domus 
ipsa»  Italis  Focolare,  nostris  Foier.  Gloss. 
Saxon.  iSllfrici:  Foeulare,  Eor%.  Quffi 
vox  terram  et  solum,  sonat.  Aliud  Glos- 
sarium  Saxon.  Gottonianum:  fvre- 
g  e  a r  V  u  n  g  a,  Focularia,  Somnero,  Fomes 
combustibUis.  LexLongob.  lib.  1.  tiL  19. 
1 2.  [^^  Roth.  147.1  :  Si  quis  focum  super 
novem  pedes  a  Foeulare  portaverit,  et 
damnum  ex  ipso  Foco  «tòt  atU  alteri  fac» 
tum  fuerit,  etc.  Adde  Edictum  Rotharis 
Regia  Longob.  Ut.  54.  Statuta  MSS. 
Caroli  I.  Reg.  Sicili»  cap.  85  :  En  tei 
maniere,  que  por  la  contumace  de  Z'unt- 
versiti  por  la  determination  de  chaseun 
Focular,  demi  Augustaire  soit  baillé  à 
nostre  cort.  Gbarta  Urbani  II.  PP.  apud 
Baronium  ann.  1092.  n.  14:  Cumjuribus, 
angariis,  pensionibus  solutis  tam  ratione 
terrarum,  quam  prò  quol^et  Foculari 
ipsorum  locorum,  «te.  [Occurrit  pluries 
in  Gregorii  Monachi  Ghronico  Farfensi 
apud  Muratorium  tom.  2.  part.  2.  col. 
4&.  451.  458.  et  in  Gestis  Friderici  I. 
Imperat.  apud  eumd.  Murator.  tom.  6. 
col.  1190.  etcì  Papias.  ex  Isidoro  ;  Foci- 
lares,  domus  dieuntur.  Vide  Focillares, 

1  FoGULARE  Se,  Ad  focum  calefleri, 
Gallice  Se  chauffer.  Vita  B.  Ugonis  de 
Lacerta^  apud  Marten.  tom.  6.  Ampliss. 
Gollect.  col.  1145  :  Buie  vero  erat  «dicula 
tam  pauper,  tam(iue  angusta,  quod  ex 
pennulis  junipen  àUorumque  humilium 
arbustorum,  collo  quidem  suo  delatis,  in 
ipso  ostiolo  prope  Umen  Se  Focularet, 
Supplem.  Antiq.  :  Foculat,  Ouice^ei,  Adu- 
latur, 

1  2.  FOGULARE,  Eadem  notione,  qua 
Flocus,  ut  videtur.  Gali.  Froc,  unde  forte 
melius  legeretur  Floeulare.  Statuta  Sy- 
nod.  Bertrandi  de  Turre  Episcopi  Tuli, 
ann.  1859.  apud  Baluzium  tom.  2.  Hist. 
Arvem.  pag.  860  :  Circa  vero  abdicatio- 
nem,  castttatem.,,  silentium,  cibos  et  ves* 
timenta,  lectoria,  Focularia  et  capucia,... 


sic  se  Religiosi  studeant  cooptare,  quod, 
etc» 

o  8.  FOGULARE,  Nourrir  vel  refere,  Fo- 
citare,  idem.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod. 
reg.  7692. 

«>  4.  FOGULARE,  Germ.  Blasbalg,  Fo- 
cher,  Follis.  in  vocabul.  Germ.  Latin, 
ann.  1482.  Adel. 

0  FOGULARIUS,  Qui  focum  seu  domum 
habitat.  Constit.  Mss.  Caroli  reg.  Sicil.: 
Si  quidem  locus  ipse  habebit  mille  vel 
plures  Focularios,  centum.  Si  vero  plura 
quam  quingenta  usque  ad  mille  habuerit 
domicilia,  quinquaginta.  Codex  reg.  4189. 
fol.  10.  r*.  :  Mandamus  quatenus.,.,  scyn- 
dicum  vestrum...  mittere  debeatis  ad  sol- 
vendum  nobis  Romana  ecciesiss  Ixiv. 
libras,,,  in  quibus  eidem  Romana  ecclesia 
nomine  Facularxorum  tenemini,  Leg.  Fo- 
cutariorum,  ut  infra  fol.  26.  v«.  Vide 
Foeulare  1. 

FOGUM,  Focus,  ignis.  Capitulare  de 
Villis  cap.  27:  Casa  nostra  xndesinenter 
Foca  et  vjoctas  fiabeant,  ita  ut  salva  sint. 

1  Focum  et  Focus,  Incendium.Chron. 
Parmense  ad  ann.  1245.  apud  Murator. 
tom.  9.  col.  769  :  Fuit  Focus  de  S,  Salva- 
tore die  Sabbati  Sancii,  ex  quo  multa 
domus  fuerunt  arsa.  Et  ad  ann.  1282. 
col.  801  :  Et  illa  eadem  noete  alia  Foca  in 
civitate  Parma  fuerunt,  licei  parva  ;  ex 
quo  maximus  timor  fuit. 

FOGUS ,  Ignis  ,  unde  nostrum  Feu  : 
centra  Latinis  id  dicitur,  in  quo  ignis 
servatur.  Focum  facere,  ignem  excitare, 
apud  Anonymum  de  Re  architectonica 
cap.  8.  Flodoardus  lib.  1.  Hist.  Remens. 
cap.  17:  Ad  ipsum  calefacere  se  ccspit 
ignem  :  Semper  inquiens,  est  bonus  Focus. 
Anonymus  de  Miraculis  S.  Benedicti 
cap.  SÌ7  :  Viderant  ignem  ckccendi  :  vidgus 
refiquum  expergefactum  terrificam  ilfam 
vocem  cum  horribili  ululata  conerepaòat  : 
Ad  Focum,  videlicet.  Ad  Focum,  [Chron. 
Domin.  de  Gravina  apud  Murator.  tom. 
12.  col.  605  :  Et  singuli  clamantes  ad 
Focum,  ad  Focum,  ipsam  domum  volebant 
comburerci  Galli  dicunt:  Au  Feu,  au 
Feu,  Monasticum  Anglic.  tom.  2.  pag. 
139  :  Et  in  bosco  ejusdem  viUa,  quod  ne- 
cesse  eis  fuerit  domibus  et  sepwus  suis 
reficiendis,  et  ad  Focum  facienaum.  Adde 
Legem  Alemann.  Ut.  65.  i  5.  tit.  81.  i  1. 
Legem  Bajwar.  tit.  8.  cap.  4.  Legem 
Longob.  lib.  1.  tit.  19.  8  2.  8.  Edictum 
Rotharis  tit.  54.  J  5.  6.  [«>  Rothar.  147. 
148.1  [Vide  Foci.J 

^  Lit.  ann.  1886.  in  Reg.  69.  Ghartoph. 
reg.  eh.  820  :  Clamando  et  alta  voce  di- 
cendo, à  Foc,  à  Foc,  etc.  Hinc  nostri  Fouyer 
appellant  certam  venandi  rationem,  quaa 
cum  igne  fit.  Lit.  remiss.  ann.  1474.  in 
Reg.  195.  eh.  1218  :  Les  supplians  oyrent 
sonner  une  sonnette  à  Fouyer  ;  parquoy 
supposerent  que  c*estoient  gens  qui  ehas- 
soìent  au  Fouyer  les  perdrix,  qui  est 
chose  défendue  de  par  nous, 

^  Focus,  Ferrum  calidum,  in  Lege 
Alemann.  tit.  65.  J  5  \  Si  manum  trans- 
puncxerit,  ita  ut  Focus  non  intret  ad  co- 
quendum  venas  vel  sanguinem  stagnane 
dum,  solidum  unum  et  semis  componat. 

Focus,  Familia,  domus.  Siculus  Flac- 
cus  de  Gondit.  agror.  :  Quoniam,  ut  sape 
invenimus  sape  uni  Foco  territoria  com» 
plurium  acceptarum  attribuantur.  [Godex 
MS.  Irminonis  Abb.  Sangerman.  f.  72. 
col.  2  :  Sunt  ibi  Foci  inter  ingenuiles  et 
lidiles  Gxxiiii.  qui  solvunt  de  spelta  mod, 
Gxxini.]  [**  Plura  vide  apud  Guerard.  in 
Indice.]  [Regest.  87.  Ghartopbylacii  re- 
gii  :  Isti  non  faciunt  Focos,  quia  iuvenes, 
et  morantur  cum  eorum  parentious.]  Ita 
etiam  usurpant  Scriptores  Latini  aliquot. 
Vide  Glauoium  Expillium  Orat.  81.  pag. 


871.  r^  Loca  ignium  sive  Foci,  in  Gharta 
ann.  Ì329.  tom.  2.  Hist.  Trevir.  Jo.  Nic. 
ab  BontheimpSig.  118.  col.  2.1  [^  Germ. 
Feuerstatte.  Vide  Haltaus.  Glossar.  Ger- 
man.  voc.  Feuer,  col.  457.  et  Berd,  col. 
892.  Bospicium  ad  ignem,  in  Inquest.  ann. 
1257.  art.  8.  inRegistr.  Olim  tom.  l.pag. 
10.  edit.  Beugnot.] 

Tenentes  Focum  et  Loeum,  Cubanies 
et  Levantes  injustitia  N.  eie.  In  Gharta 
ann.  1291.  in  Tabulario  Ecclesi»  Auti- 
siod.  fol.  456  :  Tenir  feu  et  lieu,  in  vet. 
Gonsuetud.  Normann.  cap.  15.  Tenir  Feu, 
pot,  et  domidle  permanent,  in  Gonsuet. 
uamerac.  tit.  6.  art.  2.  Avoir  maison,  et 
tentr  Feu,ìn  Gonsuetud. Burbon.  cap. 86. 
Focum  aut  teetum  hospiti  negare,  Yeitra- 
dere,  in  Lege  Burgund.  tit.  88.  {  1.  9. 
Vide  Focagium, 

Facere  Focum  Alicubi.  Guria  Gener. 
Gatalanis  ann.  1291  :  Quod  aliquis 
homo  qui  teneat  mansum,  vel  pemadam, 
vét  bordam,  et  Fadat  Focum  inxbi,  non 
possit  se  facere  hominem  alterius,  sine  li- 
centia  domini  sui.  Faire  feu  vif  et  resi- 
dence sur  une  heritage,  in  Gonsuetudine 
Marchensi  art.  144.  145. 164.  175.  Plautus 
Aulularia  : 

Nam  li  ignii  Tivet,  tu  extiugiMn  Mtempolo. 

Vide  Ignis. 

•  Focus  Vivus,  Tenere  focum  vivum, 
faire  feu  vif  et  residence,  in  Gonsuet.  Mar- 
chensi art.  144.  dicitur  de  iis,  qui  alicu- 
ius  domini  territorio  sedem  habent  sta- 
bilem.  Reg.  feud.  Aquit.  in  Gam.  Gom- 
put.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol.  24.  r*  :  Nec 
idem  tenet  ab  alio  aliquid,  nec  tenetur  in 
aliquo  deverio,  exceptis  auabus  coneatis 
terra,  quas  tenet  ab  Amanevo  de  Moys- 
siaco,  sw>  quibus  débet  tenere  Focum  vi- 
vum, Focum  seu  ignem  in  domibus  suis 
alentes,  in  Gharta  ann.  1254.  ex  Ghartul. 
Bosonis-vil.  Vide  Residentes.  Hinc  focum 
extra  domum  portare  usus  erat  forensis, 
cum  aliquem  ex  sententia  Judicis  domo 
deturbabant.  Vide  supra  Dissagire. 

Focos  Dividere  dieuntur,  condAtiona- 
les,  seuservituti  rurali  obnoxii,  cum  qui 
prius  unum  focum,  seu  familiam  confl- 
ciebant,  duos  aut  plures  ex  consensu 
mutuo,  vel  pacto  ,  conflciunt.  Gharta 
Jean.  D.  Gastri villani  ann.  1279.  in  Ta« 
bulario  Gluniac.  :  Item  quidquid  juris 
habebcU  in  hominibus  suis,  qui  Focos  suos 
dividunt.  Gonsuetudo  Marchensis  art. 
158  :  Entre  hommes  tenans  heritages  serfs 
ou  mortaillables  j  le  chanteau  part  le 
viUain  :  c'est  à  dire,  que  qtmnd  deux  ou 
plusieurs  desdits  hommes,  parens  ou  au- 
tres,  qui  paravant  estoient  communs,  font 
pain  separé  par  maniere  de  declaration 
de  vouloir  partir  leurs  meubles,  ils  sont 
tenus  et  reputez  divis  et  separez  quant 
aux  meubles,  acquests,  noms,  detes  et 
actions.  Adde  Gonsuetud.  Arvernensem 
cao.  27.  art.  7. 

^Facere  Vivam  QvKRRAMdesanguine 
et  Foco,  Phrasis  Gallica,  Faire  la  guerre 
àfeu  et  àsang.  Ferro  et  incendio  bellum 
gerere.  Gharta  ann.  1248.  tom.  4.  God. 
Ita!,  diplom.  col.  1571  :  Tenentur  sub  de- 
bito juramenti  facere  vivam  guerram  de 
sanguine  et  Foco  omnibus  Kasaetis  et  de- 
pradatoribusmaris,  et  specialiter omnibus 
Jadertinis. 

o  Focus,  Gali.  Foyer,  Medicis,  Pars 
corporis,  cui  causa  morbi  insidet.  Ant. 
Lobettus  de  Foco  puiredinis  tn  febribus 
intermittentibus.  Ita  D.  Falconet. 

0  FOGUSUS,  Ttneto,  in  Glossar.  Lat. 
Ital.  Ms. 

1  FOD,  Fot,  FUD,  Futt,  Matrix,  vulva, 
Geltis.  Lex.Kunic.  Ola!  Wormii  pag.  87. 


534 


FOD 


FOD 


FOD 


Belgis  Fotte.  Ita  Schiller,  in  Gloss.  Teu- 
ton. 

^  FODAGIUH,  ut  supra  Foagium  1.  et 
Foc^ium,  Charta  Simon.  Montisf.  ann. 
1212.  in  Reg.  30.  Cliartoph.  reg.  eh.  56  : 
Ah  omni  exactione,  tolta,  questa,  leuda, 
Fodagio  liberi  sint  et  immunea.  Ita  quo- 
que legitur  in  Cod.  Bibl.  reg.  8407.  2.  2. 
fol.  24.  v«. 

j  FODDERCORN.  Jnnfodrum  seu  pabu- 
lum equorum  exlgendi.  vel  ipsa  pecu- 
niaria praBStatio  prò  eodem  jure.  Charta 
ann.  1281.  tom.  1.  Monast.  Angl.  pag. 
297  :  Necnon  reditus  qui  dicuntur  hida- 
gium  et  Foddercom,  una  cum  sectis  libe' 
rerum  hotninum...  in  perpetuum  Abbati^ 
bus  (S.  Edmundi)  dengnentur. 

^  FODERA,  Pellitium>  quo  vestis  orna- 
tur.  Gali.  Fourrure,  Ital.  Fodera.  Inven- 
tar. Ms.  Sedis  Apost.  ann.  1295  :  Item 
unam  Foderam  degriaiis  prò  guamichiis. 
Item  quatuor  Foderas  prò  eapucii»  de  affi- 
laturti8.  Vide  Fodratura. 

FODERARE.  Vide  Fodrum. 

1  FODERATURA.  Vide  Fodratura. 

FODERATOS,  Pellitus.  Italis  Foderato, 
Gali.  Fourré.  M.  Robertusde  Sorbona  in 
Serm.  de  Conscientia  :  Supertunicale.... 
strictum  sine  manids,  de  vario  Fodera- 
tum.  Nicolaus  IV.  PP.  in  Epist.  apud 
Odoricum  Rainaldum  ann.  1^.  num. 
79  :  Referant  cappa»  nigras  de  segia  sim- 
pliceSf  vel,  si  voluerint,  FodercUas  a  dn- 
auto,  vel  circa  ex  parte  anteriori^  ftxas 
tnterius  et  apertas,  CsBsarius  lib.  8.  cap. 
59  :  Cum  esset  frigus^  et  ìXle  se  algere  si- 
mularet,  Gerardus  cappam  suam  Fodera- 
tam,  qwi  se  tegeret  iens  cubitum,  trans- 
misit.  Ericus  Upsaliensis  lib.  1.  Hist. 
Suecic»  :  Illic  bestia  nobilium  pellium 
veliere  tectm,  sunt  in  magna  muUitudine 
et  copia,  quarum  pelles  prò  Foderatura 
aptissimsR,  Fodratura,  in  Concilio  Tolet. 
ann.  1846.  [Schramb.  in  Chron.  Melli- 
censi  pag.  859.  col.  2  :  Oportebit  ut  non 
utantur  camisea  linea,  sea  lanea  tantum, 
nec  bambasio  vel  joppa,  neque  pileo  Fode- 
rato cum  pellUms.]  Vide  Furratus,  Vox 
porro  orta,  ni  fallor,  a  fodero,  sea  fodro: 
qui  enim  ad  fodrum,  seu  pabulationem 
proficiscebantur ,  inde  redibant  rebus 
omnibus  instructl  ac  onerati,  diceban- 
turque  esse  bene  foderati,  Bien  Fourrez: 
quod  postea  traductum  est  ad  pelles, 
quibus  onerantur  vestes  et  instruuntur. 
Loccenius  a  Sueco-Germanico  Foder, 
ortam  vult. 

1 FODERMALT,  Fodrum,  Gallice  Feurre, 
Foarre,  et  Foerre,  Charta  Roberti  Frisii 
Comitis  Flandri»  prò  Ecclesia  S.  Petri 
Casleti  ann.  1085.  apud  Mirseum  tom.  2. 
Diplom.  Belgic.  pag.  1187  :  Ita  ut  viUss 
ejusdemminister  ministerium  a  PrssposUo 
et  fratribus  teneat,  et  eorum  tantum  prss- 
ceptis  obedicU,  et  totum  Fodermalt  deHer^ 
seta  et  apud  Guermeholt  viginti  duos 
fodroa  et  dimidium. 

FODERUH.  Vide  Fodrum, 

\  FODESORIUM.  Vide  Fossonum. 

4  FODHERA.  Vide  Fodra  plunibi. 

^  FODIA,  FoDiATA,  Cuniculus,  fossa, 
Tract.  Ms.  de  Re  milit.  et  mach,  belile, 
cap.  102  :  Fiat  caverna  sxAbterranea,  si 
foài  potest  ;  qua  Fodia  transeat  sub  flu- 
mine  dvitatem  drcumdante  usque  ad 
montem  dvitatis.  Reg.  episc.  Nlvern. 
ann.  1287  :  ClaiMUs  de  grangiis  et  clausus 
de  Robot  fodiunturpro  provij^,  Fodiatis. 
Yide  FodUa. 

FODIO ,  Bidens ,  in  Gloss.  Arabico- 
Lat. 

FODITA,  Fossa,  seu  vivarium  piscium 
in  fossa.  Speculum  Saxonlcum  lib.  2. 
art.  28.  t  2:Inpiscaturisvero,  Foditis,seu 
stagnis,  d  quis  piscaverit,  etc. 


o  FODITARE,  Fodere  ;  Fodicare  dixit  Ci- 
cero. Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Foyre,  Prov,  fodere,  fossare,  Fodi- 
tare.  Hinc  vocis  Fouille  erigo,  qua  Llgo- 
nis  species  designatur,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1405.  ex  Reg.  159.  Chartoph.  reg. 
eh.  810  :  Jefiannin  Hanneton  ala  ferir  un 
cop  d'un  baston  ferré,  nommé  Fouille  de 
sauge,  parmi  le  corps  Jehannin  Simonin. 
Unoaston  ferré,  appellé  Fuelles  de  sauge, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1899.  ex  Reg.  154. 
eh.  449.  Fenile  de  sauge,  in  aliis  ann. 
1406.  ex  Reg.  160.  eh.  266.  Feuille  de 
sauge,  in  Lit.  ann.  1410.  ex  Reg.  164.  eh. 
879.  quo  vocabulo  etiam  nunc  utimur  ; 
minus  apte  tamen,  si  a  Foditare  vel  Fo- 
dere  accersendum  est. 

o  FODITIO,  Fedina,  Gali.  Mine.  Charta 
Caroli  IV.  Imper.  ann.  1355.  tom.  1.  Cod. 
Ital.  diplom.  col.  1349  :  Concedimus  omnia 
et  dngula  castra,  dvitates,  loca, ...  cum... 
auri  et  argenti  Foditionibus,  dlvis,  etc, 

^  FODIUM,  prò  Fodrum.  vide  in  hac 
voce  Lit.  Caroli  IV.  imper.  ann.  1854. 
tom.  1.  Cod.  Ital.  diplom.  col.  1595  :  Om- 
nia alta  jura,  jurisaictiones  omnes,  titU' 
los,  fasces,  dignitates,  Fodia,  regalia,  vec- 
tigalia.pedagia,  thelonea,  etc. 

a|e  FODO.  [Pro  fodio,  is,  dixere  veteres. 
Festus.  Hinc  effodo,  as,  legunt  aliqui 
apud  Plaut.  Capi.  8.  5.  66.  octonos  lapi- 
des  alii  effodant.  Al.  effodint  prò  effode^ 
rttU.] 

^1  FODORVS,  Vagina,  Gali.  Fourreau, 
Italis  Fodro.  Testam.  Ermenegaudi  Co- 
mit.  Urgellensis  ann.  1010.  in  Append. 
ad  Marcam  Hispan.  col.  973  :  Ad  sancta 
Maria  in  Anicio  tpsa  mea  spada  cum  auro 
et  ipso  Fodoro  de  auro  et  rengas  cum  ipsa 
fibula  de  auro.  Vide  Postidum  ubi  Fodo- 
rus  prò  Portula  occurrit. 

•  a.  FODORUS,  Fodrum,  Quidquid  praB- 
bebatur  ad  victum  militum,  vel  equorum. 
PrsBcept.Lothar.  I.  imper.  ann.  ^.apud 
Murator.  tom.  5.  Antfq.  Ital.  med.  sevi 
col.  978  :  Nec  ab  eis  mansionaticus  aut 
Fodorus  penitus  acdpere  vel  exigere  prsS' 
sumant, 

1 1.  FODRA  Plitmbt,  Massa  plumbea, 
qu8B  Gallice  dicitur  Navette,  vel  Saumon; 
hujus  pondus  est  trecentarum  librarum  ; 
illius  vero  centum  quinquaginta  aut 
sexaginta.  Charta  Henrici  IV.  Regis  An- 
gli» ann.  1409.  apud  Rymer.  tom.  8. pag. 
605  :  Sdatis...  quod  concessimus  et  Itcen- 
tiam  dedimus  eidem  consorti  nostra  quod 
ipsa  sex  Fodras  plumbi.,,  in  navibus  cor- 
care, et  Fodras  itlas  versus  partes  Britan- 
nuB,  absque  custuma  seu  subsidio,....  tra- 
ducere posdt,  carissimo  filio  suo  Dud 
Britannise,  prò  coopertura  cujusdam  me- 
suagii  sui  m  pariibus  illis,  liberandas. 
Idem  occurrit  in  Charta  Eduardi  IV. 
Regis  Angli»  ann.  1475.  apud  eumdem 
Rymer.  tom.  12.  pag.  7.  Literse anni  1405. 
apud  eumd.  tom.  8.  pag.  898  :  Manda- 
mus  vobis,quod  quatuor  Fodheras  ad  opus 
carissimi  Fratris  nostri  Regis  Portugaliss 
infra  regnum  nostrum  Anqlim  empt<u..., 
absque  custuma  seu  subsidto.,.  duct  et  ca- 
rtari permittatis.  Ali»  anni  1443.  apud 
eumdem  tom.  11.  pag.  88  :  DucentasFou- 
dr<is  plumbi, 

T  2.  Fodra,  Vestis  duplicata,  Italis  Fo- 
dera. Acta  S.  Bertrandi  tom.  1.  Junii 
pag.  789  :  Duabus  tunicis,  una  Fodra^ 
contempla  pellida,  etiam  eruditale  friao- 
ris  perseverante,  nivium  tempore  et  più- 
viarum,  addito  dmplid  pallio,  corpus 
suum  tegebat, 

®  Idem  quod  supra  Fodera.  Stat.  Pla- 
cent.  lib.  é.  fol.  80  v«  :  Et  si  fuerit  dne 
Fodra  seu  desfodratus,  ij.  sol.  et  vj.  den. 
De  qualibet  Fodra  seu  mantello,  etc.  in 
Stat.  datiar.  Riper.  fol.  4.  r. 


IFODRARIVS.  Vide  in  Fodrum. 

FODRATURA,  Pellitium,  quo  vestis  or- 
natur,  Gallice  Fourrure,  in  Concilio  Con- 
stantiensi  ann.  1418.  sess.  86.  fStatuta 
Eccl.  Andegav.  ann.  1428.  apud  Marten. 
tom.  4.  Anecd.  col.  528  :  Pronibemus  quo- 
aue  in  et  sub^pcenis  tam  ajure  quam  ab 
nomine...»  prétiosiorestunicas  et  vestes  seu 
Foderaturas  quam  qius  statui  suo  oon- 
gruant,  habere  et  deferre.  Vita  B.  Mari» 
Oigniacensis  tom.  4.  Junii  pag.  646  :  Tu- 
nicam  laneam  albam,  cum  ejusdem  eoìo^ 
ris  dmplid  pallio,  absque  pellium  con- 
junctione  vel  aliqiM  Foderatura  prò 
indumento  habebat.  Ordlnatio  Humberti 
n.  de  vestimentis  ejus  hospitii  tom.  2. 
Hist.  Dalphin.  pag.  815  :  Valleti  officio- 
rum  hospitii  nostri  induantur..,.  de  una 
malacota  cum  capudo  dne  Fodratura.] 
Vide  Foderatus  et  Foratura. 

1  FODRATnS,Idem  quod  Foderatus.  Or- 
dinatio  Humberti  II.  de  vestimentis  ejus 
hospitii  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.8l5  : 
Induantur  Capellani  nostri  de  raubis  scu- 
tiferorum...  de  una  maUicota  Fodrata  cum 
agnello,  et  mantello  duplids  panni....  Et 
corsetum  sit  Fodratum  ae  sendato. 

o  FODRIARIUS,  Qui  fodrum  exigit  vel 
tollit.  Chartul.  S.  Sergi!  eh.  201.  apud 
Menag.  in  Hist.  Sabol.  pag.  854  :  Gaufri- 
dus  de  BeUomonte,  qui  mandatum  comitis 
Fodriariis  detulit,  non  ulterius  fodrum 
requirerent  de  dmiterio  S.  Martini.  Vide 
in  Fodrum. 

FODRIUM.  Vide  Fodrum. 

FODRUM,  FODERtTM,  FoDRniM,[Gall.  : 
Fourrages,  Ustendlles,  Etapes.]  Ita  Scri- 
ptores  inferioris  ffitatis  appellarunt  an- 
nonam  militarem,  uti  hsBC  vox  deflnitur 
in  Vita  Lud.  Pii  ann.  796.  seu  qu»  prss- 
bebantur  ad  victum  militum,  vel  equo- 
rum, ut  stramentum  et  palea,  cui  inde 
apud  uos  Feurre  appellano  mansit.  [Or- 
dlnat.  Johannis  Frane.  Regis  ann.  1855. 
tom.  8.  Ordinat.  pag.  58  :  Nos  maistres 
d'Ostel  pournous  pourront  hors  bonnes 
villes,  faire  prendre...  Feurres,  se  ils  les 
trouvent  battuz,  et  flens  (foins)  pour  la 
necesdté  de  nos  hostieuco  pour  la  joumée. 
Hinc  nata  proverbia  :  Un  seigneur  de 
paille  ou  Feurre,  mango  un  vassal  d'ader. 
Faire  à  Dieu  gerbe  de  Feurre  ;]  ex  Ger- 
manico Futter,  pabulum  equorum,  ut 
quidam  volunt.  [«>  Vide  Gran.  Thesaur. 
Ling.  Frane,  tom.  8.  col.  879.]  Generatim 
slgniflcat,  quod  hiscer  verbis  recensetur 
in  Charta  Heriberti  Viromanduorum  Co- 
mitis ann.  1076.  apud  Hemer»um  :  De- 
crevi  et  districte  prsscepi,  ne  quis  amodo 
successorum  meorum  sub  obtentu  Advoca» 
tionis  vel  dominii  dictam  Abbatiam  audeat 
perturbare,  non  pastum,  non  annonam, 
nec  etiam  stramentum  aut  paleam  de 
cunctis  ejus  possessionibus  auferre.  Qu» 
quidem  omnia  unicum /(Mirt  nomen  com- 
prehendunt  :  quod  prò  quavis  exactione, 
atque  adeo  non  prò  equorum  duntaxat, 
sea  et  prò  ipsorum  militum  annonis  vel 
etiam  victu,  seu,  ut  tum  loquebantur, 
procuratUmibìM  ac  prandils  passim  usur- 
parl  constat.  fCapituI.  5.  Caroli  M.  cap. 
2  :  De  negotio  super  omnia  prtedpiendum 
est,  ut  nullus  audeat  in  nocte  negotiare  in 
vasa  aurea  et  argentea,  mandpia,  gem- 
mas,  caballos,  animalia,  excepto  dvanda 
et  Fodro,  quod  iter  agentibus  necessaria 
sunt.]  Diploma  Friderici  II.  Imp.  ann. 
1218.  apud  Goldastum  in  Constit.  Impe- 
riai. :  De  mandato  summi  Ponti fids  red- 
piemus  procuratUmesdve  Fodrum  ab  ipsis. 
Charta  Umberti  Maurianensis  Comitis 
apud  Guichenonumin  Hist.  Sabaud^ag. 
27  :  Liberum  quidem  et  absolutum  a  Fodro 
et  omni  censura.  Hsbc  porro  restltuenda 
videtur  vox  apud  Gregorium  VII.  PP. 


FOD 


FOD 


FOD 


535 


lib.  9.  Epist.  11.  de  Henrico  Imp.  :  Quod 
fieri mimme  credimus,  quoniamnec  etiam 
Fodrum  ab  hi8,  per  quos  traneitum  habet, 
hàbere  potest,  ubi  edit.  Foeum.  Gbarta 
Henrici  Imp.  ann.  1045.  in  BuUario  Ga- 
fiinensi  tom.  2.  pag.  81  :  Ad  publicam 
exacturam^  vel  aliquem  redUum ,  qum 
vocant  Fùdrum,etc.  Òtto  Frislngensislib. 
2.  de  Gestis  Friderici  cap.  12  :  Mas  enim 
nntiquis  ex  quo  Imperium  Romanum  ad 
Ftàncos  derivatum  est  ad  nostra  usque 
dedìictue  tempora,  ut  quotienacumque  Ae- 
ge9  Iialiam  ingredi  destinaverint,  gnaros 
quosHbet  de  familiaribuu  auiapriemittant, 
qui  àingulae  eivitates  seu  oppida  pera^ 
grande,  ea,  aum  ad  fiscum  regalem  apec- 
tant,  qu»  ab  aeeolis  Fodrum  dicuntur, 
exquirant.  Adde  cap.  28.  et  Badevicum 
lib.  4.  cap.  10.  Guntberus  Mb.  8.  Ligur.  : 
Id  quoque,  quod  Fodrum  vulqari  nomine 
dieunt.  Apud  Baron.  ann.  1159.  De  Do- 
minicalibua  Apoatolici  non  esse  Fodrum 
colligendum  ,  niH  tempore  euaeipiendx 
corona.  Fodrum  tóllere,  in  Gbarta  ann. 
1014.  tom.  10.  Spicileg.  pag.  687 Jin  De- 
creto Ottonism.  prò  Monaster.  F'arfensl 
ann.  1001.  apud  Murator.  tom.  2.  art.  2. 
col.  494.  et  in  Gestis  Friderici  1.  auctore 
Radulpbo  apud  eumdem  tom.  6.  col.  11^. 
LeFeurrel  in  Ordinat.  Gallica  anni.  1320. 
apud  D.  de  Lauriereiom,  2.  pag.  579.] £»a 
forre,  in  Gbarta  ann.  1222.  apud  Perar- 
dum  in  Burgundicis  pag.  827.  [Hinc  Pa- 
risiaca  platea  vulgo  dieta,  itueauFoarre, 
alias  du  Feurre  ;  in  Instrumentis  vero 
Latlno-Barbaris,  Vicua  atraminum,  Gur 
autem  sic  dieta  fuerit  docet  Menagius 
in  Etymolog.  Gallic.  Vide  Froyrage  et 
Froyre  suis  locis.] 

^  Vim  vocis  accurate  explicat  Gbarta 
ann.  1027.  inter  Monum.  eccl.  AquileJ. 
cap.  54.  col.  501  :  Dicebat  Adalperto  dux, 
quod.,..  ex  parte  ipaiua  duòatus  Fodrum 
et  angariaa,  aeu  publicum  aervicium  in 
panem  et  vinum,  carnea  et  annonam,  et 
aliaa  angaruia  et  functionea  publicaa  aUfi 
dare  deberent, 

Fodrum  Gommune,  quod  ab  omnibus 
Imperatori  prsBStatur^in  Gbarta  Friderici 
II.  Imp.  anni  1220.  apud  Ugbellumtom. 

2.  pag.  28.  Idem  et 

Fodrum  Regale,  In  Gbarta  Friderici 
I.  apud  eumdem  Ugbellum  part.  2.  tom. 
1.  pag.  112  :  Fodrum  enim  negale,  quod 
nchia  inde  debetur,  exhiberi  atatuimua.  In 
alia  ejusdem  Imp.  ann.  1164  :  Excepto 
noatro  Imperiali  Fodro.  Alia  ejusdem 
Imp.  ann.ll59.inHist.  Bergomensi  tom. 

3.  pag.  461  :  Inai  autem  de  nullo  Fodro 
alicui  reaponaeant,  niai  aoli  Imperatori, 
vel  ejua  certia  Legatia.  Occurrit  liasc  vox 
sape  apud  Scrlptores,  in  Legibus  Lon- 

gob.  lib.  8.  tit.  8.  t  4.  [<»  Gonrad.  I.J  in 
ibron.  FossffinovsB  ann.  1186. 1206. 1209. 
apud  Hincmarum  in  Gapitul.  Arcbidia- 
conis  datìs  cap.  I.et6.  Petrum  de  Vineis 
lib.  2.  Epist.  29.  in  Bullario  Gasin.  tom. 
l.pag.  22.  apud  Hieron.RubeuminHlst. 
Ravenn.  pag.  855.  in  Epist.  Martini  IV. 
PP.  tom.  D.  Hist.  Frane,  pag.  880.  apud 
Ottonem  Morenam  pag.  24.  tom.  5. 
Ughelli  pag.  1105. 1106. 1111.  etc. 

1  Fodrum  Rusticale,  in  Gbron.  As- 
tensl  apud  Murator.  tom.  11.  col.  148  : 
Hominea  pradictarum  villarum,  aunt  ho- 
minea  communitatia  Aatenaia,  aolvendo 
Fodrum  Riuticale  aemel  in  anno. 

FoDERUM,  Idem  quod  Fodrum,  Vita 
Ludovici  Pii  ann.  796  :  Quibua  pruden- 
tiasime  ordinatia,  inhibuit  a  plebeiia  ulte- 
riua  annonaa  mUitarea,  quaa  vulgo  Fode^ 
rum  vocant,  dari.  Gbarta Fulconls  Gomi- 
tis  Andegav.  ann.  1033  :  Dedi  itaque  UH 
Eccleaiss{S,  Nicolai)...  acilicet  vicariam, 
Foderum,  omneaque  consuetudinea,  quae 


terra  reddere  aolet.  Alia  Alterius  Fulco- 
nls ann.  1092  :  Foderum  omnium  terra* 
rum  auarum  quittum,  ete.  [Nicolaus  de 
Jamsilla  de  Gestis  Friderici  II.  apud  Mu- 
rator. tom.  8.  col.  575  :  Congregata  enim 
magna  multitudine  armatorum,  equitum 
et  peditum,  multoque  Fodero  prò  eocercitu 
tam  in  rébua  viclui  hominum  et  equorum 
neceaaariia,  quam  etiam  in  diveraia  ape- 
cieòua  medicinalibua  prò  infirmia.,.  ad 
civitatem  Syponti  profectua  eatJ] 

1  FoRiUM,  Eodem  signiflcatu.  Gbartu- 
larium  S.  vlncentii  Genoman.  fol.  72  : 
ScUicet  vicariam  et  bannum  et  Forium  et 
theloneum  et  paanagium. 

FoTRUM,  in  Gbarta  Garoli  Grassi  Re- 
gis  apud  Puricellum  in  Monumentis 
Ambrosiana  Basilicaa  pag.  231. 282. 

FoDRiuM ,  Eadem  notione.  Gbarta 
Goflridi  Gomitis  Andegav.  prò  Ecclesia 
S.  Laudi  :  Cum  omni  honore  et  etiam  cum 
Fodrio  meo,  et  cum  vin<igioillarum  vinca- 
rum,  etc.  Alia  ejusdem  Gaufredi  prò 
Ecclesia  S.  Nicolai  :  Perdono...  Fodnum 

J quoque  ipaum,  quod  acilicet  in  talibua  re- 
aoDationibua  aliaa  mihi  retinere  aoleo. 
Gbarta  Joannis  Regis  Fr.  ann.  1351.  prò 
eodem  Monasterio  S.  Laudi  :  Cum  omni 
honore,  et  cum  Fodrio  meo,  et  cum  vina- 
aio,  Tabularium  S.  Albini  Andegav.  : 
Iteddit  duoa  aextarioa  frumenti  de  fru- 
mentano,  unum  aextarium  de  Forre ,  12. 
denarioa  de  friacengagio,  etc.  Vide  Gal- 
liam  Gbrist.  Ss^mmartb.  in  Episcop. 
Andegav.  n.  45. 

1  Frodum,  prò  Fodrum.  Tabular.  Ma- 
Joris- monasteri!  :  Praedictua  W.  et  hxre- 
dea  aui  conceaaerunt  Monachia  decimam 
omnium  Frodorum  de  Calvign.  atramine 
ejuadem  decimaa  et  aliarumqucka  Monachi 
habent  in  eadem  parochia  eibi  retento. 
Occurrit  rursus  apud  Muratorium  tom. 
1.  part.  2.  pag.  177.  col.  2. 

Foderare,  Fodrum  exigere.  Bulla 
Benedicti  IX.  ann.  1083  :  Nec  mansionea 
eorum  hoapitari,  vel  invadere ,  vel  Fode- 
rare praasumat.  Est  etiam  praedariyfbur- 
rager,  a  fodro,  Aller  au  Fourrage.  Gbro- 
nic.  FosS8e-nov88 ,  ann.  1194  :  Campaniam 
cupplicavit,  et  eam  totam  Foderami, 

FORRARE,  Eadem  notione.  Mattbaeus 
Paris  ann.  1242  :  Quidam  de  Francia  dia- 
currebant,  emolumentia  victualium  inten- 
dentea,  quod  vulgariter  Forrari  dicitur. 
Foriare,  Knygbtoni  ann.  1355.  Fourrer, 
apud  Wilbardulnum,  Froissart.  2.  voi. 
cap.  96.  Monstrelletum,  in  Gbron.  Flan- 
dri»  vernac.  cap.  17.  etc.  AUer  enFuerre, 
vel  en  Feurre,  apud  nostros.  Le  Roman  : 
de  Garin  : 

Alét  en  Fuerre,  tMl  Tost  plaist,  le  mttln.* 

Infra  : 

So  Fuerre  eo  eet  aUs  dans  Auberie. 
Guillelmus  Guiart  : 

Pour  oeus  grerer,  qui  tont  en  Feurre. 
Idem  ann.  1034  : 

Par  lee  ehant  Tolentien  t'espandeot. 

VoleDtiers  d'aler  eo  Feurre, 

L*nn  tieot  une  espée  sana  feurre ,  etc. 

Rursum  : 

Gar  di.  qui  sont  en  Feurre  ale,  ete. 

FoDRARU,  qui  ad  fodrum  exigendum, 
vel  tollendum  pergunt  ;  nostris  Four- 
riera.  Hincmarus  Remensis  Opusc.  5  : 
De  coercendia  militum  rapinia  :  Et  mitte 
hominea  aecundum  conauetudinem  prasde- 
ceaaorum  veatrorum,  qui  in  longiua  per^ 
gant  propter  FodratHoa,  et  curam  de  pace 
acciptant.  Le  Roman  de  Parise  la  DU" 
cheaae: 


Antoine  a  veu  parderant  le  Forrier, 
vitaiUe.< 


Qu*il 


etd*atoir  aontdiargiei. 


FoRiARn,  PrsBdatores  militares,  apud 
Tbomam  Walsingbamumpag.404.  Adel- 
bodus  de  Gestis.  S.  Hennci  Imp.  pag. 
440  :  Exercitua  autem  ille  aaatimabcUur 
11500.  case  virorum  :  de  Theutonibua  vix 
erant  500.  et  hi  partim  per  Fodrum  divisi, 
partim  ad  viaa  custodiendaa  tranamiaai. 
Le  Roman  d' Auberi  : 

Par  li  paia  eorroient  li  Forrier. 

Guillelmus  Guiart  : 

Li  Fonrrier  la  eootrée  espieaent, 
Bealail  proieot  et  chattiant  prenent. 

Idem  ann.  1304  : 

Et  li  Fonrrier  à  l'ost  reioument , 
Qui  pour  leur  gaaiog  ae  ooofortent, 
LI  un  armeuree  aportent,  etc. 

Le  Roman  de  Garin  : 

LI  Fourrier  coerent  per  le  paia. 

Alibi  : 

Li  Fonrriera  Tlennent,  qui  gaateot  le  pala. 

Adde  Gbron.  Flandr.  cap.  17.  etc.  Ab 
ejusmodi  Fodrarii»,  seu /bdri  exactori- 
bus,  appellati  apud  nos  Fourriera ,  seu 
manaionarii,  qui  demos  magnatibus  in 
urbibus  parant  :  ex  eo,  quodf  Imperator, 
cum  maxime  in  Italiam  pergeret,  fodra- 
rios  suos  prsemitteret,  qui  mansiones  et 
victum  militlbus,  et  stramenta  equis 
pararent,  quae  omnia  ab  incolis  subml- 
nistrabantur.  Idque  Prendre  lodgia  per 
Forréea,  appeliatur  in  Foris  Benebarn. 
Ut.  1.  art.  18. 

1  FoRRARii.  Epist.  Jobannis  de  Mon- 
tesrolio  apud  Marten.  tom.  2.  Ampliss. 
Gollect.  col.  1400  :  Frumentarioa  autofn 
guoa  Forrarioa  vocant,  non  de  Sacerdoti- 
bua  aut  Confeaaoribua  vel  Medicia  curare; 
aed  de  hia  qui  poaaunt  vicem  rependere 
aollieitari  aolent. 

FoRATORES,  Idem  qui  Fodrarii.  Auc- 
tor  Fletffi  lib.  2.  cap.  4.  §  3.  ait,  Mares- 
calli  forinseci  ofncium  esse  ,  ain(gulia 
noctibua  in  crepuaculo  inaidiaa  aaatdercy 
et  in  aurora  eaa  levare,  et  exercitu  vigi- 
lato, cum  Foratoribua  vexillo  explicato 
aingulia  di^ua  ire  in  protectUmem.  Hinc 
Mareacallos  ad  fodrum  dirigere ,  in  Gapi- 
tulis  Garoli  G.  tit.  12.  cap.  13.  et'tit.  27. 
Forratorea  apud  Guilleimum  de  Nan- 
giaco  in  S.  Ludovico  ann.  1242. 

^  FoRRARH,  Eadem  notione,  in  Hist. 
Fundat.  Monaster.  Gaelestinorum  Sues- 
sion.  apud  Marten.  tom.  6.  Ampliss. 
Gollect.  col.  611  :  Quin  etiam  quod  For- 
rarii  vel  proviaorea  aui,  necne  quicumaue 
aia  non  granum,  non  vinum,  non  pulloa, 
autfcenum,  sive  quidpiam...  capiant. 

^  FoRERii,  Eodem  signiflcatu.  Privi- 
leg.  Jobannis  Reg.  Frane,  ann.  1360. 
tom.  8.  Ordinat.  pag.  479:  Concedimua 
eiadem  (  Judseis)  quod  nulli  Magiatri  hoa- 
piciorum  nostrorum,  municionum  nostra- 
rum,  equitatores,  captorea,  Forerii,  aut 
aia  Officiarii  nostri,.,  bona  aliqua  mobi- 
lia dictorum  Judeorum  vel  Judearum,  ubi- 
cumgue  existentia  capiant. 

1  FORRERius,  Dignitas  etiam  in  Guria 
Dalpbini  Viennensis.  Gonventiones  D. 
Dalphini  cum  Agouto  de  Baucio  tom.  2. 
Hist.  Dalpbln.  pag.  834  :  Sitque  unus  ex 
dictia  acutiferisForreriua ,  et  aliua  Ma- 
giater  eacuderiae ,  aeu  mareacalisB  ause. 
Huiusdignitatis  munera  explicantur  in 
Ordin.  Offlciorum  domus  Dalphin.  ann. 
1840.  ibid.  pag.  895  :  Item,  ordinamua 
unum  Magiatrum  Forrerìum  ad  aalarium. 
quindecim  ftorenorum  auri  per  annum, 
et  habeat  duoa  equoa,  ut  aupra,  etc,  Item^ 


536 


FOD 


FOE 


FOE 


Magiater  Forreriua  aufiradictus  habere  in 
scnptis  studeat  a  Magistro  Hospitii  nostri 
vel  thesaurariia,  omnia  nomina  peraonO' 
rum  de  nostro  hospitio  retentarum,et  cum 
continget,  nos  ad  aliquas  partes  accedere, 
nostrum  principaliter  procuret  Hospi- 
tium,  quod  lectiSf  et  lignis  et  palleis  mu^ 
niat,  stcut  decet.  Item  subsequenter  de- 
siqnet  et  eligat  alia  Hosnitta  prò  nos- 
tns  gentibus  et  familiarious  secundum 
condttionem ,  ^ualitatem  et  decentiam 
personarum.  Vide  Foraria  1. 

FoRAOARE,  Stramine  seu  foraglo  Ins- 
truere.  Fleta  lib.  2.  cap.  86:  Averia  bru- 
mali tempore...  calidebeneque  custodian- 
tur  et  Foragentur, 

FoRAGiNARE,  PrsBdari  :  Gali.  Fourra- 
ger.  Lambertus  Ardensls  pag.  258  :  Ean- 
aem  villam.,,  Foraginando,  deprssdando, 
modum  excedendo  devastavit. 

FORAGIUM,    FORRAGIUM,    CX    OalliCO 

Forage,  Stramen,  pabulum  equorum, 
Fodrum,  vel  etiam  Parrago.  [Cbarta  Ri- 
cardi  Episc.  Ambian.  ann.  1206.  ex  Ta- 
bularlo Gompend.  :  Quicquid  sibi  com- 
petere dicebat  in  grangia  quam  ?iabet 
Compendiensis  Ecclesia  apud  Atin,  vide- 
licet  paleam,  Foragium,  nautonem,  pro- 
curationem,  etc.  Et  in  alia  ann.  1244.  ex 
eodem  Tabul.  :  Noveritis  qìwdAmulphus 
Major  de  Herces  et  uxor  ejus  recognove- 
runt  se  vendidisse  Abbati  et  Conventui 
Compendiensi  totum  carionemj.,,  omnes 
fabas  cun%  Fora^iis  dictorum  leguminum 
sive  triturata  stntsive  non...  retentis  sive 
videlicet  dicto  Majori  ac  hsBredibus 
suis  aliis  vacuis  Foragiis  frumenti,  sili- 
ginis,  avenm,  ordei  et  securioni  quas  ad 
dictam  grangiam  venient.  Tabular.  S. 
Nicolai  Andegav.  :  Ego  Fulco  de  Candeio 
Priori  de  Candeio  dedi  quamdam  con- 
suetudinem  quam  ìiabebam  in  terra  de 
Misoteria ,  scilicet  Forragium  fami  et 
avenm  mUeiam.]  Nicol.  Trivettus  inChr. 
ann.  1801  :  Multos  equos  perdiderunt 
propter  Foragii  defeclum.  Eadem  habet 
Thomas  Walsingbam.  pag.  ^.  Adde 
Knyghtonum  pag.  2449.  el  Hist.  Monast. 
S.  Nicolai  Andegav.  pag.  10.  [Forage 
apud  Th.  Blount.  in  Nomolex.  Anglic.  : 
Et  le  dit  John  troverà  au  dit  Nichol  herbe 
et  feyn  et  Forage  pour  un  hakeneyetdeux 
vacfìes.] 

Forragium  ,  apud  Will.  Thorn.  in 
Gharta  Henricl  in.  Regis  AngliSB  su- 
mitur  prò  Fodro,  id  est,  Jure  eligendi 
pabulum  prò  equis.  [Vide  Foddercom,'\ 

1  FouRRAGiuM,  Stramen  trituratum. 
Gharta  ann.  1262.  ex  Ghartul.  S.  Martini 
Pontisar.  :  Aalisia  de  Tilleio  de  parochia 
de  Cleri  impedimentum  fctciebat,  quomi" 
nus  Religiosi  S.  Martini  Pontisar.  stra- 
mina  et  Fourragiagarbarumbladifavenx, 
ordei,  fabarum,  pisorum,  et  vechiarum  ad 
alia  loca  possent  trans f erre.  Instrum. 
ann.  1808.  e  Tabul.  Gorbeiensi:  Ob  hoc 
dictus  major  et  sui  prssdecessores  habue- 
rint  et  receperint  vacua  Fourragia. 

FuRAGiUM,  FuRRAGiUM,  Idem  quod 
Foragium.  Gharta  Henrici  IV.  Regis 
Angl.  in  Monastico  Anglic.  tom.  1.  pag. 
22  :  Ne  Furagium  captatur  ubicumque  in 
Comitalu  Cancim  ad  equos  sustentandos 
in  Castello  Dover»  [Tabul.  Galense  pag. 
158  :  Totam  dominationem  totamque  deci- 
mam...  possidebit ,  his  exceptis,  scilicet 
tota  decima  vini  cum  medietate  legumi- 
num, et  cum  loto  Furragio.]  Vide  Far- 
rago. 

Vocis  Fodrum  etymon  a  Saxonico 
f  odre,  i.  pabulum,  alimentum,  accer- 
sunt  Spelmannus  et  Somnerus  :  quse 
quidem  sententia  longe  videtur  vero 
similior,  quam  ea  ,  quae  proditur  in  Ju- 
dicato  MS.  Judicis  Papiensis  ann.  1878  : 


Fodrum  secundum  etymohgiam  potest 
dici  Fodrum,  id  est,  foris  seu  foras  da- 
tum,  ex  quo  videtur,  quod  dictt  Comites 
non  teneantur  solvere  Fodrum  de  eorum 
bonis,  id  est,  non  compellantur  dare  foras 
de  eorum  bonis  id,  quod  ab  invito  extor- 
queri  consuevit,  etc.  Vide  Oct.  Ferrar,  in 
Orig.  Ital. 

«  FODRUMBANNUM,  Fodrybannum, 
Exactio,  qu8B  publico  banno  seu  edicto 
indicitur.  Stat.  Vercell.  lib.  8.  pag.  49. 
r«  :  Statutum  est  quod  omnia  Fodrabanna 
et  condemnationes  imposita  et  facta,  et 
quae  de  cmtero  fient  et  impenentur  per 
commune  Vercellarum,,,.  scribi  débeant 
per  noiarios,  etc.  Gharta  Garoli  IV.  im- 
per.  ann.  1858.  tom.  1.  God.  Ital.diplom. 
<m\.  ^l^:  Cum  redi tibus,  fructibus,  telo- 
niis,  pedagiis,  Fodrybannis,  et  aliis  atti- 
nenttis, 

0  FODRUS,  Vagina,  Ital.  Fodro  et  Fo- 
dero, G&ìì,  Fourreau.  Ghron.  Bergom.ad 
ann.  1886.  apudMurator.  tom.  16.  Script. 
Ital.  col.  856:  Fecit  sibi  largiri  ipsi  do- 
mino Gnilielmo..,  spatam  unam  cum  Fo- 
dro velluti  rubei,  et  fulcitam  de  argento 
laureato.  Fourre,  eoaem  sensu,  in  Stat. 
ann.  1880.  inter  Gonsuet.  Genovef.  Mss. 
fol.  2.  v».  :  Item  nult  fourbeur  ne  peut, 
ne  ne  doit  f air  e  Fourre  àespée  de  bazanne. 
Lit.  remiss.  ann.  1880.  in  Reg.  118. 
Ghartoph.  reg.  eh.  100:  Iceulxfeures  de- 
manderent  à  certains  compaignons,...  se 
il  avoient  point  trouvé  un  fourreau  d'es- 
pée  ;  lesquelx  re»pondirent  par  maniere 
de  moquerie  qu'il  n'avoit  saint  en  para- 
dix,  se  Ven  l'appelloit  Fourrel ,  qu^l  ne 
s'en  courroucast.  Vim  convicii  non  intel- 
ligo  :  nisi  res  turpissima  signiflcetur. 
Vide  infra  Forellus  et  Forulus. 

1  FODRUS,  Fasciculus  palese.  Vide  Fo- 
dermalt. 

1F0EGAPA.  Vide  Focapa. 

FCEGUNDIA,  Foscunditas;  in  Glossis 
Arabico-Lat. 

FCEGUNDIGES  ,  Partes  steriles  glebss  , 
in  Glossis  MSS.  Reg.  God.  1018. 

1  FCEGUNDIS,  prò  Fasamdus,  Rythmlci 
versus  de  eversione  Monasterii  Glon- 
nensisapud  Mabill.  tom.  2.  Annal.  He- 
nedict.  pag.  758  : 

Olim  phu  Rflz  Ctf  oins 
Ma^nus  ac  poteDtistimiu 
Fecit  hiuic  locom  devotos 
Pro  Beati  vlrtntibot. 
Terrìs  datii  FoBcoudibos 
Aiudt  honorem  largins. 

Ubi  prò  Fcecnudibus  legendum  Foscun- 
dibus  ex  God.  MS.  elusa.  Monasterii. 

FOSGUNDITAS  ,  Liberorum  numerus, 
in  Leg.  105.  God.  Th.  de  Decurion. 
(12^  1.)  Foscundilatis  privilegium ,  prò 
nire  liberorum,  in  leg.  8.  eoa.  God.  de 
Bonis  proscript.  (9,  42.) 

9^F(£DATI0,  [Macula;  Sordes.  (Stmm.)] 

oe  FCEDERuEN,  In  unum  confusio. 
Virgìl.  Grammat.  pag.  42:  Quidamturpe 
putantes  si  utrumque  verbimi  integrum 
scribant,  Fosderamen  scribendi  hoc  mode- 
ranturmodo,  dicentes  vincinco,  etinpras- 
terito  videi,  etc. 

^  FCEDERARE,  prò  Foderare,  Fodrum 
exigere.  Dipi.  Otton.  IV.  imper.  ann. 
1209.  apud  Lamium  in  Delie,  erudit. 
inter  notas  ad  Ghron.  imperat.  Leon 
Urbevet.  pag.  209  :  Pieam ,  et  qui  in 
eodem  dictrictu  suni,  a  nulla  persona  de- 
beant  Foederari,  ncque  hospitari.  Vide  in 
Fodrum. 

F(EDERATI,  generatim  dicti  e  barbaris 
populis.  qui  Komanis  merebant  :  unde 
3,Militious,  qui  proprie  Romani  sunt, 
distinguunturln  Novella  Valentiniani 
de  Reddito  jure  armor.  :  Magistermilitum 
Sigisvultus  tam  militum,  quam  FoBdera- 


torum  tuitionem  urbibus  ac  littoribus  non 
desinet  ordinare.  Adde  Julianum  Ante- 
cess.  cap.  887.  Procop.  lib.  1.  Vandal. 
cap.  11.  qui  prsBterea  FoBderatorum  me- 
mfnit  cap.  19.  et  lib.  8.  Gotb.  cap.  81.  88. 
Harmenopulum  lib.  4.  tit.  12.  etc. 
Maxime  vero  Gothi,  qui  a  Gonstantino 
M.  primum  conducti,  indenomenFoecttf- 
ratorum  sortiti  sunt.  Jornandes  de  Rebus 
Geticis»  de  Gothis,  pag.  102  :  Qui  fondere 
inito  cum  Imperatore  (Gonstantino)  40. 
suorum  millia  UH  in  solatia  centra  gentee 
varias  obtulere,  quorum  et  numertu,  et 
militia  usque  in  prassens  in  republica  no' 
minantur,  id  est.  Foderati.  Infra  :  UHi- 
tiaque,  iUa  dudum  sub  Constantino  Prin^ 
dpe  FoBderatorum  renovata,  et  ipsi  dicti 
sunt  FcederoktL  Gothorum  Fcederatorum 
prsBterea  meminit  pag.  112. 115.  utSidon. 
lib.  1.  Epist.  8.  lib.2.  Epist.  18.  Proco- 
plus  lib.  1.  Vandal.  cap.  11.  19.  lib.  4. 
Goth.  cap.  5.  Olympiodorus  apud  Pho- 
tium  pag.  179.  Malchus  in  Eclog.  de  Le- 
gat.  G10SS8B  Basii,  et  Suidas  v.  ^oiSepdl- 
Toi.  etc.  His  qui  prseerat,  Comes  Fcede- 
ratorum dictus,  de  qua  dignitate,  supra 
egimus. 

j  FOSDERATIGUM.  90ideoaTix6v,  Stipen- 
dium  FoBderatorum  in  Novellis  Justi- 
niani. 

j  FOBDERATIO,  Foedus,  societas,  apud 
Ludewig.  tom.  5.  Reliq.  MSS.  pag.  406. 
Vox  nota  Jurisconsultis. 

1  FCEDERATUS,  Pellitus.  Statuta  Ord. 
Gisterc.  ann.  1427.  apud  Marten.  tom.  4. 
Anecd.  col.  1577  :  Innibet  genet*ale  Capi- 
tulum...  ne  de  cetero  per  villas  et  loca 
judicum  tam  Ecclesiastieorum  quam  Sos^ 
cularium,  sino  cueullis  vel  cappis  ince^ 
dant,  quodque  birretas  postquam  vel  iti- 
nerando  tunicas  curtas ,  et  FoedercUas 
atque  seissas  ante  et  retro...  studeant  pe- 
nittu  amovere.  Vide  Foderatus. 

1  FaSDIGULA.  Crenus  tormentorum,  in 
Glossis  Sangerm.  n.  501. 

9^  FCEDIFRAGUS,  [qui  foedera  frangit. 
Cic.  1.  Offic.  12.  PoBniFoedt/f'ogri,  crudelis 
Anni  bai. 1 

0  FCEDlMENTUM,  perperam  prò  Faidi- 
mentum.  Gharta  ann.  1278.  inter  Instr. 
tom.  6.  Gali.  Ghrist  col.  889:  Salvis  ei 
hteresibiLs  et  Fosdimentis,  quae  ibi  habet. 
Vide  in  Faida. 

T  FCEDRIUM  ,  f.  Villosa  pellis.  Gali. 
Fourrure.  Ital.  Fodera.  Gharta  anni  1424. 
inter  SchedasD.  leFoumier:  VMa argen- 
tea, jocalia  auri  et  argenti  seu  perlarum, 
raubas  et  Fcedria,  etc. 

^  Gremium,  ventrale,  vestium  tegmen 
potius  intelligendum  esse  me  monuit 
illustr.  Pr.  deMazaugues.  Vide  supra 
Fauda. 

FCEDUS,  prò  Fcsditas,  in  leg.  47.  D.  de 
Ritu  nupt.  (28,  2.) 

1  FCEMELLA,  apud  Rymerum  tom.  2. 
pag.  808.  prò  Femella  :  quod  vide. 

f  FOSNAGIUM.  Vide  Fenagium. 

3  FCENATOR.  Vide  Fenator. 

1  FCENERARIUS,  Fenerator.  Permuta* 
tio  ann.  1815.  Hist.  Dalph.  tom.  1.  pag. 
81.  col.  2:  Item  volumus  et  consentimus, 
quod  ipsi  liberi. . .  possint  habere  et  tenere 
Lombardos  et  Juaeos,  Fcanerarios  et  alios , 
et  quod  nos  et  nostri  non  possimus  ali- 
quid  petere  seu  exigere  ab  etsdem.  Utitur 
etiara  Firmicus.  vide  Usurarius. 

1  FOBNEUS,  Sterilis,  desertus.  Dlcitur 
de  fundo  apud  Jacobum  Gothofredum 
ad  God.  Theod.  tom.  2.  pag.  186. 

]  FOSNIGATUS,  a  GrsBCO  9otvt|,  Palma 
arbor,  et  color  ruber.  Dicitur  de  spadice, 
equo  bunicei  coloris.  Vide  Bagus. 

5  FCENILE.  FOENISIGIUM.  Vide  Fenile. 

1  FOERIUM,  Idem  videtur  quod  Fo- 
drum  supra.  Annona  quaevis.  Gapitula 


POG 


FOG 


FOI 


537 


Caroli  Calvi  ann.  857.  tit.  24. 1 2  :  Sane- 
timoniales,  vidu»,  orphani,  et  pauperes 
nullo  modo  opprimantur  ;  et  ree  illorum, 
tam  in  frugibue  guam  in  prcUis,  necnon 
etiam  in  eorum  Foerio  a  nullo  per  rapi" 
nam  depradentur, 

FOSSA.  Monasticam  Ànglic.  tom.  2. 
pag.  906  :  Sexaginta  eolidoe  in  Foesa  fo- 
^t«,  et  d^mCam  molendinorum  ipsiw. 
[Àn  forestaB  cffisio,  ab  Angl.  Fell,  Oall. 
Coupe.]\^  Vide  infra  Foeya.] 

0  FOÌSUM  ,  f.  prò  Foefum,  feudum, 
pluries  in  Charta  Henr.  I.  reg.  Ang). 
ann.  circ.  1180.  ubi  semel  etiam  Foadum, 
Inter  Instr.  tom.  11.  Gali.  Christ.  col. 
129.  et  130.  Vide  in  Feudum. 

1  FCETA,  Ovis,  Gali.  Brebie,  Provincia- 
libus  Fedo,  Charta  ann.  1097.  in  Char- 
tul.  Àptensi  fol.  84  :  Doòo  per  gucuiium 
ipsum  vaeculum  plenum  vino  puro  ad 
prmdictum  opue^  et  Fostaa  tres  et  capras 
dua«,  ctó. Jp  Vide  Feta,] 

1  F(ET£NTES.  Anonymus  de  Gestis 
Manfredi  et  Conradi  Regum  apad  Mu- 
rator.  tom.  8.  col.  616  :  Factum  est  itaque, 
quod  dum  pralibatue  Vicarius  prope 
Schiaccam  magnumSiculorumexercitum, 
congregasset,  et  iUorum  potissime,  qui 
vocali  m  parlibus  illis  vexUla  ferebant, 
appellati  vulgari  linguositate  Fcetentes, 
fiaem  Regis  Caroli  profiteri  viderentur. 

9^  FCETIDO  ,  [fcetidum  reddo.  Plaut. 
Mere.  8.  8. 13.  Jeiunitatis  plenusanimam 
Fostidas.  Ita  legit  Non.  4.  2.  ubi  potius 
legendum  videtur  :  Jejunitatis  plenus, 
anima  Fostida.  Alii  vero  minus  recte  : 
Jam  plenus  SBtatis»  animaque  Fostida,] 

^  F&rUNTIGETA,  Loca  foetida.  Her- 
mol.  Barbari  in  2.  de  Anima:  Naribus 
Fcetunticeta  quibus  insuevere  non  obolent. 
Lexic.  Philos.  Goclenii.  Vide  Fostutina, 

M  FCETURATUS,  Gestatusin  utero,  apud 
Tertull.  adv.  Valentin,  cap.  25. 

FiETUTINA,  Fcetorum  colluvles,  apud 
Apuleium  in  Apologia  :  In  Foetutinis  et 
olenticetis  suisjaceat.  [^^  Vide  Forcellin.] 

0  FCEUARE,  a  veteri  Gallico,  Fouer, 
Querneo pulvere  coria  Inflcere,  quod  in 
fossa  id  nat,  sic  dictum  :  nam,  ut  supra 
observavi  in  voce  Foallia,  Fouaige,  nos- 
tris  idem  quod  fossio,  et  Foueur,  quod 
fossor.  Arest.  ann.  1854.  9.  Aug.  in  voi. 

4.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Quod  cUcti 
tagnatores  coria,  per  tiUos  empia,.,,  ta- 
gnareprojuatopretiotenebuntur,  coriaque 
sua  bene  et  utilUer  tagncUa  et  Foeuata 
vendere  tenebuntur.  Stat.  ann.  1870.  tom. 

5.  Ordinat.  reg.  Frane  pag.  815:  Fust,., 
ordenépar  arrest  yceulx  tanneurs  estro 
tenuz  aes  lors  en  avant  de  vendre  leurs 
cuirs  bien  etprofttablement  Fouez;  lequel 
Feuage ,  etc.  Leg.  Fouage,  Vide  infra 
Fouagium  2. 

^  FOETA,  Lignatio,  nostris  alias  Fouée, 
seu  lignorum  vectura.Libert.  Domni- 
med.  ann.  1246.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  698.  art.  41  :  Qumque  carruca 
debet  aaducere  ad  Natale  unum  Foeyam, 
et  rammiculi  arborum  dtòent  eie  rema- 
nere.  In  aliis  Lit.  iis  similibus  prò  Ber- 
nardivilla  minus  bene  legitur,  Feda, 
Vide  supra  Foagium  2. 

1  F06AGA,  FoGAGBus,  Foqacia.  Vide 
Focacia. 

o  F06AG6I1JM,  ut  supra  Foagium  1. 
Libert.  vlllae  de  Viridi-fol.  ann.  1869. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  277. 
art.  8  :  Liberi  et  immunes  ab  omni  press- 
talione  Fogocgti,  siAsidH,  gabellsB  et  im- 
positionis  cujuscumque,  etc. 

o  FOGAGIA,  Idem  videtur  quod  Foga- 
gium  1.  Gramen  secundum  ;  vel  quod 
mox  Fogeria,  Locus  Alice  abundans.  In- 
quisit.  ann.  1268.  ex  scfaedis  Pr.  de 
Jiazaugues  :  Dixit  quod  sèmel  vel  bis  ipse 

III 


dedit  vinum  pastoribus  hominum  de  Are^ 
late,  ut  facerent  oves  suas  jacere  in  terra 
sua  et  in  Fogadas.  Alia  notlone,  vide  m 
Focacia. 

I.  FOGAGIUH,  Gramen,  quod  SBState 
non  depascltur,  et  quod  spoliatis  Jam 
pratis,  niemali  tempore  succrescit.  Le- 
ges  Forestarum  Scotte,  cap.  16  :  Si  gra- 
men, Regis  in  foresta  locaturpro  Foaagio, 
scilicet  a  festo  O,  SS,  usque  ad  festum 
Petri  in  Quadragesima,  unumquodque 
animai  solvei  prò  Fogagio  4.  denarios,  et 
unaquBsque  juvenca  2.  denarios. 

1  2.  FOGAGIUM,  ut  Focagium ,  Tribù- 
tum  prò  fods  exactum.  Creatio  Magni 
Consilii  Dalphinaiis  ann.  1886.  Hlst. 
Dalphin.  tom.  1.  pag.  44  :  Primus  Consi- 
Hanus  tam  de  impSsitione  Fogagiorum, 
quam  omnibus  aliis  gestis  tempore  nostri 
regiminis  usque  nunc,  de  quibiu  esset 
rationabiliter  restitutio  facienda,...  onus 
habeat,  Saisimentum  Comitatus  Tolosse 
apvid  la  Faille  tom.  1.  Annal.  Tolos.  pag. 
4.  Instrum.  :  Senescallus  audiat..,,  de 
justitiis  et  foriscapiis,  de  intragiis,  de  aca- 
pitibus....  et  deFogagiis  et  de  donis.  Or- 
dinat. Humberti  Daiphini  Inter  Ordinat. 
Reff.  Frane,  tom.  8.  pag.  275:  Unum 
oholum  bonss  monelas  censualem,  quod 
Fogagium  communiter  nuncupatur  et 
nuncupari  consuevit.  Vide  Foagium  et 
Fogus, 

«  FOGAIGIUM,  ut  Fogagium  2.  Census 
ex  singulis  focis  debitus.  Libert.  de  Sal- 
vit.  ann.  1869.  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  886.  art.  4  :  Habitatores  prm- 
dicli.,..  a  Fogaigio,  cabargio,  subventumi- 
bus  el  alia  exactione  quacumque.,.,  erunt 
guiUi.  Vide  supra  Foagium  1. 

1 FOGAINA,  Culina,  a  Focus,  sic  dieta. 
Charta  Hugonis  de  Baucio  prò  Hospital! 
Hierusalem  ann.  1215  :  Actum  est  hoc  in 
castro  de  Trencatalia  juxta  puteum  et 
Fogainam. 

«  FOGANEA.  Vide  supra  Focanea, 

FOGASA,  Fogasseria,  Fogata,  Fogate- 
rius,  Fogaza.  Vide  Focacia, 

«  FOGASGIA,  PlacentsB  species.  Charta 
ann.  1257.  in  Reg.  S.  Ludov.  ex  Char- 
toph.  reg.  fol.  26.  v«:  Item  duas  Fogas^ 
cias,  qum  valent  duos  denarios.  Glossar. 
Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  :  Fogassa, 
Prov.  placenta. 

1  FOGERARE,  Humum  rostro  fodere  ; 
quod  de  porcis,  cum  terram  rostro  ver- 
sante dicitur.  Charta  Droconis  de  Mel- 
loto  Locharum  Domini  ann.  1^4.  ex 
Ghartulario  Bauges.  :  Porci  dictorum 
hominum  dictum  nemus  intrare  potè- 
runt....  vero  Fogerare  non  poterunt.  Fou- 
ger,  in  Consuetud.  Nivern.  tit.  15.  art.  6. 
et  8. 

o  FOGERIA,  Filix,  Gali.  Fougere. Charta 
ann.  1200.  ex  Lib.  albo  episc.  Carnet.  : 
Usuariumsuum  habent  in  omnibus  nomo- 
ribus  meis,  videlicet  nemus  ad  mdificia 
construenda,  et  mortuum  ad  ardenaum, 
et  pascua  ad  animalia  omnia  et  pecudes, 
et  glandes  et  Fogeriam.  Vide  supra  Feu- 
geria, 

I I.  FOGIA,  FoGius,  PrsBCipitium,  vel 
fossa,  gurges,  vorago.  Charta  Friderici 
II.  Imp.  ann.  1229.  apud  Rochum  Pirrum 
tom.  2.  Notiti»  Sicilise  pag.  640  :  Et  du- 
cere.., conduclum  (aquae)  in  ali<u  terras 
in  gurgam  suam  propter  Fogiam  magni 
flumints  Lentxni.  Synodus  Compostel. 
ann.  1114.  can.  15:  Lupos  exagitantes 
perseguantur,  et  eis  prasctpitia,  quod  vul- 
gus  Fogios  vocat,  prasparent.  [^  Cloaca 
lacuna.  Ital.  Fogna.] 

.  «  2.  FOGIA,  Modus,  ratio,  Ital.  Foggia, 
Annal.  Medici,  ad  ann.  1368.  apud  Mu- 
rat.  tom.  16.  Script.  Ital.  col.  788:  Prts- 
fatusdominus  comes  cum  xxx.  militibus 


et  XXX,  scutiferis,  omnibus  ad  simUem 
Fogiam,  super  magnis  destreriis,  etc. 

«  FOGLA,  Ital.  Foglia,  nude  dicitur 
Mori  folium ,  bombycibus  nutriendis 
idoneum.  Charta  ann.  1228.  apud  Mura- 
tor.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  8Bvi  col. 
82  :  Quicumque  emit  vallaniam,  sive 
Fogiam,  aut  semen  lini,  solvat  quattior 
imperiales  de  modio,  prmter  illos,  quibus 
remissum  est.  Vide  inira  Folia  8. 

«  FOGUAGERIA.  Consuet.Perpin.MSS: 
Item  possunt  habere  duas  Foguacerias  de 
lena  et  duas  de  lari  ad  vendendos  (f.  co- 

Suendos)  panes  eum  voluerint.  Academ. 
[ispan  :  Fogata,  fuego  liecho  de  lena,  que 
levanta  llama, 

1  FOGUAGES,  Genus  placenta.  Vide  in 
Focacia. 

T  1.  FOGUS,  prò  Focus.  Charta  Ber- 
nardi Abb.  S.  Severi  Russitani  ann. 
1297.  apud  Stephanotlum  tom.  1.  Anti- 
auit.  Benedict.  in  Vasconia  MSS.  pag. 
684  :  Habitatores  de  S.  Severo  promittunt 
et  concedunt  omnes  et  singuli,  obligando 
se  in  perpetuum  dare  et  solvere  dicto 
domino  nostro  Regi  et  ejus  $nandato  vi. 
denarios  Turon.  annuatim  prò  Fogagio 
de  quolibet  homine  Fogum  (adente.  Vide 
Foco. 

«  2.  FOGUS,  Boulet,  in  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  Cod.  reg.  7692. 

1  FOIGIA,  prò  Fortia,  Munitio.  Charta 
Bernardi    Atonis   ann.  1189  :   MUto  in 

pignoro  totum   eastrum   de  Lupiano 

cum feodis,  fevalibus,  Foidis,  munitio- 

nibus,  etc, 

o  FOILLIATA,  Casa  ex  foliis  et  ramis 
arborum  facta  ,  ubi  gregum  custodes 
habitant.  Libert.  villa  de  Alavardo  ann. 
1887  :  Item  statuimus  quod  nullus  sit  ati- 
sus  facere  Foilliatas  nemorum  in  manda* 
mento  Alavardi,  absque  licentia  consulum 
vel  sindicorum,  Unde  rami  cum  foliis^ 
FeuiUios  nuncupantur,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1405.  ex  Reg.  160.  Chartoph.  reg. 
eh.  85  :  Lesquelx  compaignons  devoient 
porter  et  mettre  ieelles  branches  et  FeuU- 
ìios  de  May  devant  les  hostelz  où  demou- 
roient  ieelles  jeunes  filles.  Hinc  eUam 
Fdlliée  dicitur  ejusmodi  ramusculorum 
congeries.  Lit.  remiss.  ann.  1884.  in  Reg. 
124.  eh.  847  :  Quant  lodile  /ille  fu  dedenz 
la  maison.ledit  Colin  la  print  et  la  gela 
sur  une  Fdlliée  de  fagos  qui  là  estoit, 
Feuudlle  eiFuille,  eodem  sensu,  in  Charta 
ann.  1268.  ex  Chartul.  slgn.  Decanus  S. 
Petri  Insul.  fol.  112.  y*  :  Et  d  doit  (le 
fournier)  porter,....  de  cascun  le  paste  au 
four  à  sen  propre  coust,  et  aporter  le 
Fuille  de  ctiscun  au  four,  etc.  Redit.  co- 
mit.  Hannon.  ann.  1265.  ex  Cam.  Com- 
put.  Insul.  :  S'il  voet,  il  puet  aporter  se 
Feuwiile  au  four.  Ita  et  Feillier  usurpa- 
tur,  in  Lit.  remiss.  ann.  1482.  ex  Reg. 
207.  eh.  840  :  Aind  que  le  suppliant  et  ses 
freres  s*en  alldent  porter  leur  Fetlliere 
pourpescìier  en  leur  eaues  morles, 

•  Ncque  aliunde  accersenda  vocis  Gal- 
lica Feuillars  erigo,  qua  prsddones  qui- 
dam, quod  ramusculo  follato  caput  in- 
signirent,  vel  quod  laterent  in  silvis» 
designantur,  in  Lit.  remiss.  ann.  1478. 
ex  Reg.  206.  eh.  65  :  Lesquels  archiers  et 
autres  ont  esté  et  soni  Feuillars,  et  tenu 
toujours  le  party  à  nous  contraire.  Alias 
ann.  1479.  fbid.  eh.  815  :  Le  suppliant 
voyant  que  les  Feuillars  font  ptusieurs 
maulx  et  pilleries  sur  le  pais  Uignant 
estro  de  notre  ordonnance,  etc.  Rursum 
eh.  702  :  Pour  doble  des  Bourgoignons  et 
Feuillars,  etc.  Foillars,  in  Lit.  ann.  1478. 
ex  Reg.  205.  eh.  476.  lidem  Galans  de  la 
FeuilÙe  nuncupantur.  Lit.  remiss.  ann. 
1471.  ex  Reg.  197.  eh.  157  :  Les  supplians 
poures  gens  de  labour,  pour  óbvier  aux 

68 


538 


FOL 


FOL 


FOL 


entreprinaes  de  nos  adversaires,  se  Mnt 
mia  aus  en  armes  avec  autres,  aue  commu- 
nément  on  appelloit  les  Galans  de  la 
feullie.  Ali»  ann.  1472.  ibid.  eh.  d59: 
Lequel  de  la  Vigne  estoit  mal  renommé, 
veu  qu'il  avoU  està  Galani  de  feuillée. 
Vide  infra  Gualdua  et  Tuchinue. 

FOINESUM.  Vide  Fannatio. 

«  FOINI  ,  Pelles  mustelinse,  a  Gali. 
Fouinet  mustela.  Stat.  datiar.  Riper. 
fol.  4.  r*  :  De  qualihet  fodra  eeu  mantello 
lardellorum,  zibellinarum,  Foinorum,  etc. 

1  FOIR,  Foibe,  Idem,  ut  opinor,  quod 
supra  Fodrum.  Ghartuì.  Àureliense  fol. 
51  :  Petrva  de  Petra  Bufferia  dedit  Deo  et 
S.  Johanni  bordaHam  prò  anima  sua, 
totum  scilicety  id  est,  expleit,  vinata,  co- 
pons,  Foir,  et  tolum  servitium.  Tabular, 
vosiense  fol.  87  :  Manaus  de  la  Boaria 
vinata  vi.  den.  in  Martio,  et  i.  popadam, 
et  i.  gallinam,  et  Foire  expletum.  Et 
fol.  46.  verso:  Ad  Natale  x.  Foire.  S»- 
pius  occurrit  in  eod.  Tabulario.  Vide 
Froire. 

^  FOIRRAGIUH.SupelIez.Comput.ann. 
1362.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem. 
pag.  248.  col.  1  :  Solvi  Martino  familiari 
domina  comitiasK  de  Triatamera^  quia 
redierat  de  Montepeaaulano  cum  liiij.ani- 
malibua  mulinia  captia  in  Nemauao.pro 
portando  apud  Montempeaaulanum  Foir- 
ragium  dieta  dominta  comttiaaai,  quando 
receaaerat  de  Nemauao  cum  gentibua  auia» 
Vide  infra  Frodium. 

j  FOISATERA  Terr^,  Modus  agri,  Ju- 
gerum,  arpennis,  Massiliensibus  Fouche- 
rèe,  nostris  JoumeU  Tabular.  S.  Victoris 
Massil.  :  Dedit  duodecim  Foiaateraa  terra 
quorum  para  erit  in  garratiia.  [^  Vide 
Foaaoriata,] 

j  FOLA,  Pullus,  Saxon.  Gloss.  .cifrici  : 
Poledrua,  Fola.  Gloss»  Florent.  MSS.  : 
Poledruay  id  eat,  juvenia  equua.  Foto.  Ger- 
mani Fole  dicunt,  a  Folgen,  sequi.  Vide 
Folgare» 

o TOLAOOTRA,  Vestis,  ut  videtuj,  pel- 
litio  ornata  et  munita.  Inventa;  MS. 
ann.  1879  :  Item  dua  Fóladoyra. 

1  FOLAGIUM,  f.  PrsBstatio  quae  ex  flore 
faringe,  vulgo  Fole  farine,  exigitur. 
Charta  anni.  1299.  ex  Archivo  Majoris- 
Monasterii  :  Cum  contendo  verteretur 
auper  quadam  augmentatione  Folagii 
molendxnorum,  etc. 

^  Molitura,  ipsa  molendi  actio,  simul 
et  pensitatio,  quam  a  vassallis  exigit 
dominus  prò  frumenti  molitura  in  mo- 
lendinis  suis  ;  Folere  enim  dixerunt,  prò 
Molere.  Vide  infra  Foulagium. 

j  FOLARE  Fenum,  Accumulare,  a  Gali. 
Fouler,  Calcare^  quod  fenum  coacervan- 
dum  quodammodo  calcetur,  ut  major 
copia  possit  in  liorreo  contineri.  Polyp- 
tych.  Fiscamn.  ann.  1285:  Idem  tenet 
unum  bordagium,  unde  reddit  xvin.  de- 
narioa,  duaa  gallinaa,  et  xx.  ova,  et  debet 
Folare  fena  %n  taaao.  Folare  racemoa  vide 
infra  in  Marchua, 

«  FOLARE  Pannos,  Eos  stipare,  polire, 
deal  bare.  Gali.  Fouler.  Arest.  ann.  1299. 
in  Reg.  ulim  parlam.  Paris,  fol.  99.  v«  : 
Cum  inter  textorea  et  fullonea  Pariaienaea 
eaaet  diacordia,  auper  eo  quod  diati  fullo- 
nea nolebant  pannoa,  quoa  Folabant,  por- 
tare ad  novaa  poliaa  extra  muroa  Paria, 
situataa,  etc.  Charta  Phil.  Pule.  ann. 
1807.  in  Lib.  rub.  Cam.  Comput.  Paris, 
fol.  509.  r>.  col.  1:  Medietatmi  uniua 
mólendiniad  Folandum  pannoa^  Gallice 
Foulerez,  etc.  Convent.  SaonsR  ann.  1526  : 
Excluaia  panniat  qui  conducentur  de  Ja^ 
nua  SaorAm  prò  Volando.  Hi  ne 

•  FoLEREUS.  Fullonius  Gali.  Foulerez. 
Charta  Juelii  dom.  de  Meduana  ex  Ta- 
bul.  Major,  monast.  :  Ad  petitionem  mo^ 


nachorum    Majoria  monaaterii  dedi 

deeem  aolidoa  CenomanenaU  moneta  an- 
nuatim  peraolvendoa,.,,.  de  molendinia 
meia  Folereia.  Molin  folerez,  in  Lit.  ann. 
1878.  tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
208.  Vide  Molendinum  fulUmarium  et 
mox  Folatorium. 

i  FOLARICIUM,  Fullonium,  ut  pnto. 
Gali.  Moulin  à  foulon,  Regestum  106. 
Tabularli  Regii  Ch.  84:  In  aquia  et  sto- 
gnia  et  molendinia  et  FolaricUa  et  alita 
molendinia. 

o  FOLASELLUM ,  f.  Filum  sericum 
crassius.  Gali.  Filoaelle.  Stat.  datiar. 
Riper.  cap.  12.  fol.  5.  v»  :  Item  de  quoti- 
bet  penae  Folaaelli,  etc.  Vide  supra  Ftro- 
aellum. 

«  Aliud  vero  sonat  vox  Gallica  FoU" 
auye.  qua  scilicet,  ducta  origine  a  Lat. 
Follis,  ludus  signiflcatur,  quo  pila  lu* 
dentium  manibus  bine  inde  complodi- 
tur.  Lit.  remiss.  ann.  1888.  in  Reg.  182. 
Chartoph.  reg.  ch.  275:  Icellui  expoaant 
regardoit  à  jouer  à  la  Foleauye  le  jour 
d*une  victoire,  et  fu  la  pelote  jailie  hora 
de  la  preaae,  et  pour  laqueUe  avoir  ledit 
expoaant  ae  baiaaa,  etc. 

o  FOLATORIUM,  Molendinum  fallo- 
nium.  Constit.  Humiliat.  apud  CI.  V. 
Garamp.  in  Dissert.  16.  ad  Hist.  B. 
ChiarsB  pag.  898  :  Qui  vadent  cum  aaino 
vel  jumento  per  terram  ad  deferendum 
bUuium  ad  molendinum,  vel  pannoa  ad 
Folatoria.  Vide  supra  in  Folare. 

o  FOLGASTRUM,  f.  prò  Falcaatrum,  in- 
ter arma  probi  bita  annumeratur,  in 
Stat.  novis  crimin.  Cuman.  cap.  188.  ex 
Cod.  reg.  4622.  fol.  92.  v*.  Vide  supra 
Falcauatrum, 

1F0LGGHALTA,  etc.  Vide  Foctc/iatto. 

fOLGLAND,  Terra  popularis,  quaB  Jure 
communi  possidetur,  vel  sine  scripto  : 
cui  opponitur  ea,  qusB  Bocland  dici  tur. 
Vox  Saxonica«  composita  ex  fole,  pò- 
pulus,  et  land,  terra.  Vide  Bocland  in 
lAber. 

FOLGMOTE.  Vide  Folheamote. 

^  FOLEA.  Vide  Folixellua. 

1.  FOLEIA.  Charta  Matthsei  de  Mom- 
morenciaco  ann.  1218.  apud  Duches- 
nium  :  Item  de  Foleia,  qua  erat  ante 
domum  Herberti  de  Latiniaco  in  terra 
mea,  quam  diruerunt,  unde  peto  emen^ 
dam  mihi  dari.  Locus  forte  vel  area  ante 
domum,  ubi  adolescentes  ipcari  ac  lu- 
dere  solent,  ex  Gallico  Folie.  [Vide 
Fol^a.] 

^  Locum  foliis  vel  frondibus  decorum 
interpretor,  a  Gali.  Feuillée  vel  Feuil- 
lage;  maxime  cum  Folleia  legitur  in 
alia  Charta  ex  Chartul.  S.  Dion.  fol. 
814.  ubi  de  eadem  re  agi  tur.  Vide  infra 
Folia  4. 

«  2.  FOLEIA,  nude,  It{il.  Foglia,  Mori 
folium,  bombycibus  alendis  aptum.  Stat. 
datiar.  Riper.  cap.  12.  fol.  5.  v«:  De 
qualibet  aoma  Foleia,  coaei  penaium  diu)- 
dlecim.pro  introitu  aoldua  unua.  Vide 
infra  Folia  8. 

«  FOLELHUM,  f.  Molendinum  fullo- 
nlum.  Charta  ann.  1845.  in  Reg.  75. 
Chartoph.  reg.  ch.  280  :  Redditua  loci 
pradicti,  qui  conaiatunt  in  pedagio,  leuda 
granorum  et  aaliajmolendinia,quintalgiia, 
emolumento  maaaelli,  Folelhia,  etc.  Vide 
supra  in  Folare  et  infra  Follatum, 

FOLEN.  Fori  Oscenses  Jacobi  I.  Regis 
Aragon.  ann.  1247.  fol.  6  :  Bene  poleat 
mittere  procuratorem  auum  loco  aui,  tali 
modo,  quod  ante  Juatitiam  et  Bonoa  ko- 
minea  alioa  conatiluat,  et  mittat  iUum 
procuratorem  prò  ae,et  in  loco  auo,  dicena 
Ita  :  latum  Folen  conatituo  procuratorem 
meum  auper  demanda,  quam  fecit  Folen, 
'  aut  ego  demando  UH,  etc.  Fol.  4  :  Et  per 


talem  ìiominem  Follen,  qui  ei  erat  fidan^ 
da  per  Follen.  Et  fol.  12  :  Ec  tunc  Jtuti- 
tia  nominando  adveraarium,dicat  in  hunc 
modum  :  Eat  hic  Folen,  ut  audicU  teati* 
monium,  etc.  Ubi  Folere  videtur  sumi  prò 
iUe,  cum  scilicet  viri  nomen  non  desi- 
gnatur.  [Vox  est  Hebraic»  origìnis.  scil. 
a  Peloni,  JudsBis  Hispanis  Fulano  et 
Hubano,  Graecis  6  Selva,  nobis  Gallis  un 
Quidam ,  un  certain  homme ,  Aliquis, 
quidam/l 

1  FOLERATURA,  Pellitium  quo  vestis 
ornatur,  Gali.  Fourrure.  Litters  Caroli 
V.  Frane.  Reg.  ann.  1867.  de  forma  ves- 
tium  :  Item  quod  nulla  ipaarum  ah  inde 
in  antea  audeat  facere  vel  ponere,  aut 
fieri  vel  poni  facere  in  auia  mantellia  ali- 
quam  Foleraturam  variorum,...  antiquaa 
tamen  Foleraturcka  quaa  nunc  habent  poa- 
aint  aperfechare,  et  de  novo  Fol^cUuraa 
variorum  minutorum  ,  aicut  antiquitua 
fieri  aolebat,  in  dictia  mantellia  eia  liceat 
habere.  Vide  Folratura. 

^  FOLERATUS,  Rebus  omnibus  instruc- 
tus  et  munitus,  idem  quod  Foderatua. 
Inventar.  MS.  ann.  1866  :  Quod,  quando 
fiat  paaaagium  generale  prò  recuperatione 
Terra  Sancta,  ipae  rex...  irei,  aut  mittet 
unum  de  (Uiia  aut  fratribua  auia  ewn 
iij^.  haminibtia  Foleratia,  habentea  qui" 

Itbet  trea  equoa Habeat  centum  equites 

bene  Foleratoa,  etc.  Vide  supra  Foirra" 
gium. 

«  FOLERE,  Molere.  Vide  infra  in  Fou- 
lagium. 

^  FOLEREUS.  Vide  supra  in  Folare 
pannoa. 

^  FOLERIA.  Idem  ut  videtur,  quod 
mox  Foleya.  [^  Vel  potius  idem  quod 
supra  Foleia  1,1  Charlular.  S.  Vandreg. 
tom.  1.  pag.  780  :  Aliua  campua...  aicut  ae 
proporlat  a  Faleria  Guillelmi  de  Ganea- 
teio  uague  ad  heminum  domini  Regia. 

o  FOlESGERE,  Faire  la  buae.  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692.  Vide  infra 
Follia  8. 

o  FOLEUM.  Charta  Lothar.  ni.  imper. 
ann.  1186.  in  Append.  ad  tom.  6.  Annal. 
Bened.  pag.  670.  col.  2  :  Ita  ut  de  ipaia 
?èominibua  placitum  nullum  faciant,  aeu 
aliquid  publici  ab  eia  exigant,  aut  Foleum 
tollant,  etc.  Sed  legendum  prorsus  Fo- 
drum.  Vide  in  hac  voce. 

0  FOLEZELLUS,  Bombycis  folliculus. 
Gali.  Coque  de  vera  à  aoie.  Follain,ìn  Lit. 
Phil.  VI.  ann.  1840.  ex  Reg.  B.  2.  Cam. 
Comput.  Paris,   fol.  125.   r  :    Leaquela 

trahandiera commettoient    pluaieura 

inconveniena  et  mauvaistiez  audtt  meatier 
de  traire  ladite  aoie  ;...  pour  ce  euaaiez 
fait  crier  et  deffendre  de  par  noua,...  que 
nulle  peraonne  auele  que  elle  fuat  ne  bail- 
laat,  ne  faiat  oailler  Follaina  à  traire 
auzdita  trahandiera  de  ladite  aoie.  Leg. 
municip.  Mutin.  ann.  1827.  lib.  2.  rubr. 
28.  apud  Murator.  tom.  2.  Antiq.  Itai. 
med.  8dvi  col.  895  :  Folexelli  civitatia  et 
diatrictua  Mulina,  et  c^juaUbet  alteriua 
loci,  de  quo  conducti  fuerint  Mutinam 
vendibilea,  tantum  in  platea  communia 
Mutina  ad  penaam  communia  vendantur 
et  emantur.  Nec  extra  diatrictum  Mutina 
Folexelli  nec  aeta,  niai  fuerit  extracta  de 
Folexellia  ad  molinellum  in  civitate  Jtfu- 
tina  extra?iantur....  Et  duo  fratrea  de 
Pcanitentia  eligantur  ad  brevia,  quorum 
ait  alare  in  platea  et  penaare  Folexelloa. 
Folliaaellua,  in  Reg.  MS.  ad  ann.  1806. 
ibid.  col.  896.  Vide  Folixellua. 

1  FOLETA,  f.  Domus  voluptaria,  Nos- 
tris Maiaon  de  plaiaance,  a  Gallico  Folte. 
Littera  compromissi  inter  Comitem 
Hannonise  et  Comitem  S.  Pauli  :  Acttun 

apud  domum    Foleya anno  Domini 

MGGLXxx.  Ibid.  col.  1285.  in  Lltteris 


FOL 


FOL 


FOL 


539 


Philipp!  Frane.  Regis  :  Acium  apud  do- 
mum  nostra  (nostrani)  Foleze  anno  Do- 
mini MCGXC.  vide  Foleia  et  Foleria. 

«  Sic  dieta  fortasse  a  foliis  et  fron  di- 
bus  arborum  quibus  obumbratur.  Vide 
Bupra  Foleia  1. 

F0L6ARE,  FuLGA^RE,  Saxonibus  Fol- 
gian>  est  seqai  :  est  igitur  Folgare,  sis- 
tere  se  in  aliquo  contubernio,  friborga, 
seu  fidejussione,  tradere  se  alicui  in 
clientelam  :  servire,  sequi»  sectari.  Le- 
ges  Aluredi  cap.  83.  [«>  87.]  :  Si  quis  ab 
una  mansione  ad  aliam  transire  velit, 
fiat  hoc  testimonio  Aldermanni,  in  eujus 
Comitatiiprius  Fulgavit,  LegesÀdelstani 
cap.  6.  [<*"  8.]  :  Ne  ali^uis  recipiat  homi- 
nem alterius  sine  licentia  ipsiu»,  cui 
prius  FolgavU,  nee  intra  marcam^  nec 
extra. 

FoLGARH,  Ollentes,  qui  alicujus  clien- 
telsB  vel  servitio  sese  addicunt  ;  famuli, 
qui  focis  propriis  carent  aut  sub  sti- 
pendio et  servitii  alicujus  prsesta tiene 
possident.  Leges  Canuti  cap.  40.  [^  ssb- 
cul.  20.]  :  Sit  heordfeste,  Ut  Folaarius, 
sit  in  hundredo,  Leges  Henrici  I.  cap. 
8  :  Bis  in  anno  conveniant  in  hundredum 
suum  quicumque  Uberi  tam  hudefest, 
(leg.  heordfest ,  vel  hyrderefest)  quam 
Folgarii,  ad  dinoscendum.,^,  si  decanite 
piente  sint,  vài  aui^  quomodo,  qua  ratione 
discesserint,  vel  qui  supervenerint,  etc. 
Bracton.  lib.  8.  tract.  2.  cap.  10:  In 
francoplegio  debet  esse  omnis,  qui  terram 
tenet  et  domum,  qui  dieuntur  Husfastene, 
et  etiam  alii,  qui  aliis  deserviunt,  qui  di- 
euntur Folgheres,  quia  nec  débet  quis  a 
se  repellere  servientem  suumy  antequam 
purgatus  sit  de  omni  calumnia,  unde 
prius  fuit  calumniatus,  Quibus  in  locis 
Hirderefestj   et  Husfastene  (qusB  voces 

?atremfam%lias  signiflcant)  opponuntur 
'olgartis,  seu  clienti  bus. 

Wr  Est  etiam  Folgen  apud  Aleman- 
nos,  ut  observat  Schilterus  in  Gloss. 
Teuton.  vox  juris  feudalis,  quas  investi- 
turam  petere,  renovare,  atque  etiam 
persecutionem  rei  feudalis  signiflcat. 
Vide  Jus  Feud.  Alem.  cap.  16.  et  121. 
[•*  et  Grimm.  Antiq.  Jur.  German.  pag. 
5.]  Nec  aliunde  f.  repetenda  voxFor- 
chele,  vel  potius,  Folchele,  qua  nostri 
vassallum  denotant  qui  statuto  die  cen- 
sum  annuum  domino  capitali  non  per- 
solvit  ;  quam  ob  rem  mulct»  pecuniariae 
obnoxius  flt.  Gharta  ann.  1291.  Inter 
Ordinat.  Reg.  Frane,  tom.  8.  pag.  294  : 
Se  il  estoit  Forcheles,  soixante  solz  pour 
Vamende,  ou  Vesvoart  du  Majeur  et  de 
Eskevins  devant  dit, 

9^  FOLHATURA.  [Forsan  bois  en  feuilles, 
planches  :  e  tenetur  prepositus  providere 
de  Fol?iatura  fustea,  scannls,  scabellis. 
(Cart.  Magalon.  ap.  Bev.  Soc.  Sav.  1878. 
p,  417.  »)! 

^  FOLHETA,  Mensur»  species.  Gali. 
Feuillette,  Ital.  Foglietta,  Instr.  ann. 
1438.  iijter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem. 
pag.  259.  col.  2  :  Item  trespintas,  quesli- 
bet  de  una  Folheta.  Vide  Folietta. 

T  FOLHIAGIUM,  Florum  fasciculus  arte 
factus,  qui  flores  et  folla  imitatur.  In- 
ventarium  EcclesisB  Aniciensis  ann. 
1444  :  Item  imago  B,  Mariss  tenens  quod- 
dam  Folhiagium  rosarum  rubeamm, 

^  1.  FOLIA,  Eadem  notione  qua  Folheta. 
Vita  S.  Bertin.  abb.  tom.  2.  Sept.  pag. 
588.  col.  2  :  Est..»  spatium  mensistnte- 
grum,..  quo  nec  in  eo,  de  quo  dicis,  va«- 
culo  una  Foliafnit  inni.  In  alia,  ut  ob- 
servant  docti  Editores,  legitur.  Fiala, 

^  2.  FOUA,  Bractea,  lamnula,  Ital. 
Foglia,  Gali.  FeuilU.  Lit.  officiai.  Se- 
non.  ann.  1886.  in  Reg.  82.  Chartoph. 
reg.  eh.  22  :  Item  dues  marchss  Foliarum 


argenti  deaurati  in  duobus  parvis  scn- 
netis. 

0  3.  FOUA,  ut  supra  Foleia  2.  Gharta 
ann.  1198.  apud  Murator.  tom.  2.  Antin. 
Ital.  med.  sevi  col  893  :  De  medio  semi" 
nis  lini,  et  valaniss,  et  Folim,  dent  Bono- 
niensibus  duodecim  solidos  Bononienses 
vel  Ferrarienses,  Cesei,  Folim,  valanits, 
GallsB,  pilli,  etc.  in  alia  ann.  1281.  ibid. 
col.  902.  Folion,  Malabathrum,  vulgo 
Feuille  d'Inde,  in  Chartul.  Latiniac.  fol. 
240.  V».  :  Folion,  un  denier  la  livre.  Vide 
supra  Fogla. 

«  4.  FOLI  A,  idem  quod  supra  Foleia  1. 
Gharta  ann.  1233.  in  Ghartul.  Barbel.  : 
Eolia  Joannis  Morelli.   Vide  Foliata  1. 

1  FOUAGIA,  Frondes  pictsB  vel  sculp- 
tSB.  Gali.  Feuillage.  Acta  SS.  Mail  tom. 
2.  pag.  60.  de  S.  Angelo  Carmellta  :  Sa- 
cras  reliquias  preetactas  translatarunt  in 
arca  argentea,  Foliacibus  argenteis  deau- 
ratis  in  modum  crucis  ornata. 

1  FOLIAMEN,  Eodem  signlflcatu.  Acta 
B.  Amedei  n.  106.  Martii  tom.  8.  pag. 
894  :  Ipsa  porta  omoUa  est  picturis  et  Fo- 
liaminibus.  [^  Ital.  Fogliame  ;  in  Annal. 
Mediol.  ad  ann.  13&.  apud  Murator. 
tom.  16.  Script.  Ital.  col.  809  :  Qui  fio- 
retti, brevia  et  Foliamina  sunt  ubicumque 
seminati  perlarum,  etc] 

1  FOLIARE,  FoLiARi^  Folla  emittere, 
apud  Laurentium  in  Amalthea  ex  Si- 
donio. 

1.  FOLIATA,  Locus  foliis  obsitus.  Gali. 
Feuillée.  Mirac.  S.  Bertaa  Blangiacensis 
AbbatisssB  part.  4.  n.  10  :  Feretrum  in 
quadam  Foìiata  de  ramis  arborum  ibi- 
dem facta  deposuerunt.  [^  Vide  supra 
FoUliata.l 

2.  FOLIATA.  Bernardus  Monach.  in 
Gonsuetudinibus  Gluniacensib.  MSS. 
ex  Bibl.  Sangermanensi  cap.  8.  de  Gra- 
natane :  Omni  dominica  fratribus  debet 
per  consuetudinem  Foliatas,  qute  alio 
nomine  Similse  vocantur,  ac  in  omnibus 
diebus  Quadragesima  ;  sed  istss  calidss 
debent  esse.  Et  cap.  12  :  Vinum  deferunt, 
et  ^er  justitias  divtdunt,panes  apponunt, 
qui  si  sunt  abusti,  (sic)  [in  Edit.  adusti] 
vel  si  sunt  Foliatss,  ad  noe  habent  cultel- 
los,  quibus  eos  radant  et  prasparent,  etc. 
Ubi  inoliato  videntur  esse  ess  placentulsB, 
quas  Gasteaux  feuilletez  dicimus. 

I  FoLiATus  Panis,  in  Gharta  anni 
1803.  ex  Tabular.  Fiscamn.  Alia  ann. 
1272.  ibidem  :  Item  in  mense  Augusto  prò 
liberationibus  debitis  ratione  hospifii 
quatuor  panes  qui  nuncupantur  Fulées 
etquatuor  galones  vini.  Kursum  ann. 
1283  :  Duos  panes  vocatos  Fuilliées,  Ver- 
nacula  ann.  1311.  ibid.  :  Chest  à  savoir 
deus  pains  et  deus  galons  de  vin  que  els 
me  devoient  et  renaoient  ou  lor  certein 
commandement  chescun  an  d'annel  rente, 
el  cene  des  l^uilUes  en  lor  paneterie  de 
lor  moustier  de  la  Trinità  de  Fescamp. 
o  Foillie,  in  Gharta  ann.  1831.  ex  Reg. 
0.  Ghartoph.  reg.  eh.  267  :  Franchissons 
à  touzjours  le  prieur  et  la  prieuré  d'une 
rente  annuelle,  qui  est  appellée  roisseules 
et  FoilliesA  Yìde  Follea. 

FOLLIATI  Galgee.  Isidorus  lib  19.  cap. 
ult.  :  lÀngulati  (calcei)  quos  nos  Foliatos 
vocamutf.  rapi as  :  Lingulati,  gentu  cal- 
cei, qui  Foliati  dieuntur.  [^Hofmann us  in 
Lexico  ad  v.  Follati  calcei,  Laxiores  in- 
terpretatur  calceos,  qui,  cum  pes  premi- 
tur  et  terrse  insistit,  inflantur  et  tumes- 
cunt  ;  quum  levatur  detumescunt  :  id 
quod  proprie  Follare,  et  Follicare  dice- 
batur.  Follicans,  in  modum  foliis  infla- 
tus,  inquit  Salmasius  ad  Pallium  Ter- 
tulliani  cap.  3.  Vide  Follicantes.] 

1  FOLIATIM  Vendere.  Arestum  Par- 
lamenti Paris,  ann.  1479.  in  Ghartular. 


5 


Latiniac.  :  Dominium  quod  afforagium 
appellatur,  ratione  cujus  juris  afforagii 
supra  tabernarios  vinum  in  dèbitolio  et 
Foliatim,  Gallice  à  destail  et  Feuillée,  in 
nrssdicla  villa  vendente*,  etc.  A  Folietta, 
Mensura  vinaria,  de  qua  mox,  haec  dieta 
videntur, 

FOLIATUM,  Curvatum,  in  Glossar.  PI- 
thoean.  [et  apud  Papiam  editum  et  MS.] 

l  FOLLIATUS.  Vide  Foliata  2. 

1  FOLIETTA,  Mensura  vinaria,  Gali. 
Feuillette  vel  Fillette,  Italis  Foglietta. 
Miracula  B.  Felicis  in  Actis  SS.  Mail 
tom.  4.  pag.  278  :  Testatur  aliquo  die 
sumptam  fuisse  e  prsedicto  liquore  men- 
suram  vulgo  Foliettam,  adeo  ut  plurUms 
vicibus  eductus  fuerit  cadus.  Laurent,  in 
Amalthea  :  Folietta,  Mensura  minima 
liquidorum,  quarta  pars  boccalis  unàar, 
18.  cirdter,  ex  Gornelio  a  Lapide.  Pari- 
siis  Feuillette,  vel  uti  pronunciant,  Feil- 
lette  est  semlmodius,  sed  apud  Lugdu- 
nenses  est  tantum  media  pars  pmtm, 
vulgo  Chopine,  a  Fiala  vel  Phiala  voce 
deducta. 

^  Filette  etiam  doliolum  appellarunt 
nostri.  Lit.  remiss.  ann.  1421.  in  Reg. 
171.  Ghartoph.  reg.  eh.  454  :  Icellui  Guil- 
laume disi  audit  Jehan,  s'il  vouloit  mettre 
la  fiiche  de  lart  avec  une  Fillette  de  ha- 
rene,  qu'il  avoit  emblé  à  Jaquet  Vivien. 
Vide  infra  Folium  6. 

^  FOLIOLOGA,  Verba  composi tionis. 
Papias  in  MS.  Bituric.  Editus  habet, 
Fotiolera.  P  Fololoca,  in  vet.  Glossar,  ex 
Cod.  reg.  7641.J 

o  1.  FOLIUM,  Flosculus.  Memor.  D. 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  52.  v«.  :  Jacta- 
tores  argenti  ad  scutum  cum  Foliis  lilii. 
Vide  supra  Flordelisium. 

«  2.  FOLIUM,  Asser,  tabula,  vulgo 
Feuillet.  Gomput.  MS.  fabr.  S.  Petri  In- 
sul.  ann.  1479  :  Item  Maturino  Morirei 
scriniario,  prò  novem  Foliis  seu  asseribus 
Ugni  quercus,  etc, 

^  3.  FOLIUM,  prò  Annus,  ubi  de  arbo- 
ribus  sermo  est,  Feuille,  eadem  accep- 
tione,  nostris.  Gharta  ann.  1248.  ex 
Ghartul.  S.  Steph.  Autiss.  :  Non  pote- 
runt  dicti  homines  ammalia  sua  immu- 
terò, nec  aliguod  usagium  reclamare,  do- 
nectertium  Folium,  post  caesionem  dicti 
nemoris^  sit  transactum  ;  et  quandocum- 
que  terlium  Folium  erit  transactum,  etc. 
Alia  ann.  1272.  in  Chartul.  Pontiniac. 
eh.  107  :  DictsB  communitates  post  quar- 
tum  Folium  poterunt  mittere  ammalia 
sua  ad  depascendum  ibidem,  Hinc  emen- 
dandffl  videntur  Libert.  Gastri-vIU.  ann. 
1286.  tom.  1.  Jur.  pubi.  Frane.  D.  Bou- 
quet pag.  412  :  n  n'y  pouroient,  ne  de- 
vroient  envoier  tour  bètes  en  la  revenue 
pour  pasture  jusqu'à  la  sisainne  ForUle. 
Leg.  Feuille. 

^  4.  FOLIUM,  Jus  ramos  arborum 
exscindendi,  ut  opinor.  Reg.  forest.  de 
Broton.  ex  God.  reg.  4653  :  Heec  est  con- 
suetudo  Brotonniss  per  terram  abbatis 
Fiscanensis  apud  Asiatrum  :  xv.  solidos 
de  brochon,  et  xv.  solidos  de  Folio,  et  de 
unoquoque  equo  xij.  den.  Huc  etiam 
spectare  videtur  Reg.  Gam.  Gomput. 
Paris,  ad  ann.  1287.  fol.  62.  ubideRedit. 
terree  Brain.  :  Item  les  Faeuilles  d'Aoust 
pour  tout  Van,  vj.  solz,  vij.  den.  Vide  in- 
fra Folliacerium, 

•  5.  FOLIUM  Pecudineum,  Mem- 
brana, Gali.  Parchemin.  Stat.  Mantuse 
lib.  1.  cap.  127.  ex  God.  reg.  4620  :  Con- 
demnaliones  vero  damnorum,  datorum  et 
aggerum  fiendss  in  posterum,  scribi  de- 
beant  per  notarium  dicti  officii  in  Foliis 
realibus  pecudineis,  • 

o  6.  FOLIUM  Vini,  Semiraodius,  Gali. 
Feuillette.    Stat.  colleg.   Gornub.  ann. 


\ 


540 


FOL 


FOL 


FOL 


1380.  inter  Proba!.  Misi.  Paris,  tom.  1. 
pag.  502.  col.  1  :  Quando  consumtum  erit 
v<u  viniy  vel  eauda,  vel  Folium  vini,  fa- 
mulus  communis  ad  hoc  deputatua  rewdtU 
computum  de  quantitate  vini,  quod  erat 
in  vase.  Vide  suora  Folietta. 

FOLIVELLUS,  Computum  Thesaurarise 
urbis  Bononiffi  in  Italia  ex  Bibl.  Resta  : 
A  Joanne  BuvaleUi  AUolini  Not.  et  Con' 
ductore  daeii  Foliocellorum  prò  uno  anno 
ineoepto  die  20.  Maii  anni  prmfati  1364. 
prò  pretto  in  Sa.  L.  Villi,  M.  V.  C.  Bon, 
solvendarum  hoc  modo  :  videlicet  omnem 
quantUatem  pecunia,  quam  reciperet  ex 
foleis  et  Folixellie  friscts  et  eiccis,  duran^ 
tibìis  friseis  dictt  anni  statim  cum  rect- 
peret,  et  reeiduum  prò  rata  de  mente  in 
mensem,  eic.{^  Vide  supra  Folexellus.] 

FOLKESMOTE,  FoLKMOTE,  et  Folkes- 
MOTH,  Conventus,  popuii,  a  Saxonico 
fole,  populus,  mote  et  gemote,  con- 
ventus.  Dicitur  autem  de  majori  con- 
ventu,  puta  in  civitatibus  non  unius 
Wardm,  seu  Curi8B,  sed  omnium  War- 
darum,  in  Comitatibus  unius  hundredi, 
non  omnium  bundredorum.  Hic,  quasi 
ShiregemotuB,  id  est,  conventus  Gomita- 
tus  ;  illic  Burgemotue,  id  est  conventus 
civitatis  seu  burgi.  Leges  Edwardi  Con- 
fess.  cap.  85.  de  Aldermannis  :  Cum  ali- 
quid  vero  inopinatum  vel  dutnum,  vel 
malum,  contra  Regnum  vel  contra  Coro- 
nam  Domini  regie,  forte  in  ballivis  subito 
emerserit,  debent  statim  puUatia  campa- 
nte, quod  Anglice  vocant  Motbel,  convo- 
care omnee  et.  universoa,  quod  Anglice 
dicunt  Folcmote,  i.  vocatio  et  congregatio 
populorum  et  qentium  omnium,  quia  ibi 
omnea  conventre  debent...  et  ibi  providere 
debent  indemnitatibuB  Corona  regni  per 
eommune  conrìlium,  etc.  In  ejusmodi 
etiam  conventibus  eligebantur  Viceco- 
mites  et  Heretrochii.  Ibidem  :  Item  aliud 
Folkmote  esse  debet  inauolibet  Comitatu, 
scilicet  in  capite  Kal»  óctob,  cui  providen- 
dum  ibi  quia  erit  Vicecomea,  et  qui  erunt 
eorum  Beretoehii,  et  ad  audiendum  ibi 
juxta  eorum  prascepta,  conailio  et  aaaenau 
Procerum.et  judicio  Folkeamote.  Hujus 
vocis  mentio  praeterea  occurrit  in  Legi- 
bus  Aiuredi  apud  Brompton.  cap.  42. 
Editionis  vero  Saxonic®  34.  et  in  Legib. 
Henrici  I.  cap.  2.  [Vide  Falmotum.] 
[«>  Oonfer  Phillips,  de  Jure  Anglo- 
sax.  (51.1 

1  FOLLA,  Fui  Ionica  officina,  ut  con- 
Jecto,  Gali.  Foulerie.  Extenta  Jurium 
Comitis  Sabaudi»  ann.  1309.  Hist.  Dal- 
pbin.  tom.  1.  pag.  97.  col.  1  :  Et  aolet 
ibidem  eaae  biancheria  telarum,  quaa  vale- 
bat,  ut  dicitur,  triginta  libraa  per  an- 
num,  vel  circa.  Item  aolet  et  ibidem  eaae 
Folla,  ausa  deatrueta  eat. 

«  FOLLARE,  a  Gallico  Fouler,  Calcare 
uvas.  Charta  ann.  1255.  ex  Ghartul.  AD. 
S.  Germ.  Prat.  fol.  106.  r».  col.  2  :  Qua- 
tuor  aextaria  vini  creacentia  in  eiadem 
eaaartia,  menaurata  ad  menauram  ejua- 
dem  territorii^  prò  decima  percipienda, 
cum  primo  eaa  prineas)  portare  continge- 
rit,  a  priore  pnoratua  in  cupia  dictorum 
hominum,  quando  Follabunt.,,  Follare  in 
prssdicto  territorio  de  Montevrain  tene" 
buntur.  Vin  de  fort  foulage,  prò  Vino 
bonsB  notffi.  in  Lit.  remiss.  ann.  1408.  ex 
Reg.  163.  Chartoph.  reg.  eh.  82  :  Icellui 
couain  a  acouatumé  faire  taverne  et  ven- 
dre  vin  de  hault  pria  et  de  fort  FouUigea, 
Confoler  vero  estPedibus  terere,  in  aliis 
Lit.  ann.  1389.  ex  Reg.  137.  eh.  21  :  Ila 
menerent  par  nuit  pliiaieura  beufs  en  une 
cheneviere  dudit  Quillart,  et  la  Confole- 
rent  etgaaterent  pour  la  plua  grant  partie. 

T  FOLLARIS.  vTde  in  Follia  2. 

^  FOLLATUM,   Molendinum   fullona- 


\ 


rium,  idem  quod  Folaricium.  Charta 
Blanchae  comit.  Trec.  ann.  1216.  in 
Ghartul.  Arremar.  eh.  280  :  Hominea  di- 
lecti  mei  abbatia  monaaterii  Arremarer^ 
aia  de  Daudia  qui  operantur  ad  Follata 
mea  de  Inaulia,  in  eiadem  Follatia  operane 
tur,  aine  consuetudine  ponenda  vel  tot" 
lenda.  Vide  supra  Folelhum, 

1  FOLLEA,  Placenta  foliacea,  Gali. 
C^teau  feuilleté,  Usus  Cui  tur»  Geno- 
man.  :  In  anniveraariia  Abbatum,  ad  col- 
lationem  c?iaritatem  de  vino,  et  od  pran- 
dium  FoUeaa.  Vide  Foliata  2. 
FOLLENTIA.  Vide  in  Follia  3. 
FOLLERÀ,  FOLLERiLLis.  Vide  in  Fol- 
lia 2. 

^  FOLLERATURA,  Pellitium.  Gonc. 
Dertus.  ann.  1429.  inter  Hispan.  tom.  3. 
pag.  663  :  PraalcUia..,  exceptia,  nuUua  au- 
deat  tn  veatibua  vel  capviscUa  FollercUu- 
ram  portare  de  voia  vel  griaia. 

^  FoLLERATUS,  Eadcm  notione,  ibi- 
dem :  Ne^ue  Folleratua  deferat  pellium 
de  marchia.  Vide  Folleratura, 

1  FoLERATUs,  Idem  quod  Foderatua. 
Statuta  Ecclesia  Tutelens.  apud  Mar- 
ten.  tom.  4.  Anecd.  col.  794  :  Sed  et  talea 
et  ceteri  quicumque  Clerici  utuntur  opi- 
teaio  seu  tabardo  Folerato  uaque  zonam. 
Vide  Foderatua. 

T  1.  FOLLERE,  Follis  instar  inflari. 
Vide  Follicantea. 

0  2.  FOLLERE,  vox  Italica,  Monetse 
species.  Greg.  Grimaldi  lib.  5.  Hist.  ieg. 
et  magister.  regni  Neapol.  cap.  156  :  Un' 
antica  moneta  Romana,  Romaaina  chia- 
mata... picdola  detta  Fótlere.  Consule 
Consuet.  Bar.  proem.  Romuald.  archiep. 
Salem,  in  Gnron.  Vide  FoUeralia  m 
Follia  2. 

1  FOLLESGERE,  Eadem  notione.  Vide 
locum  in  Caliga.  Apud  Martinium  Fo{- 
leacere  est  Stultum  fleri^  vel  vanum. 
Vide  Follia  3. 

]  FOLLETUS.  Vide  in  Follia  S. 

*  FOLLEX,  OiiXaxoc,  xa|«.tvou  Sì^loq. 
Gloss.  Lat.  Graec.  Sangerman.  Hoc  est, 
uter  camini.  Gloss.  alise  Gr.  Lat.  :  Q^- 
Xaxoc,  Follia.  Recte  animadvertit  Marti- 
nius  ex  OìSXaxoc,  posse  Follex  duci,  quia 
et  alias  6.  in  9.  vel  f.  trans! t.  OuXaxoc  est 
scorteus  vel  pelliceus  saccus.  aut  aliud 
sacco  simile.  Gomicus  OuXaxouc  appella- 
vit  Persarum  braccas  e  pellibus.  Oa- 
saub.  in  Athen.  lib.  5.  20.  Hsbc  laudatus 
Martini  US. 

0  FOLLIA.  Muleta,  ut  videtur,  ob  de- 
sertum  vadimonium  a  Judice  imposita  ; 
unde  Follia  legendum  suspicarer,  nisi 
centies  legeretur,  in  Notit.  vet.  ex  Reg. 
Gencii  camer.  apud  Murator.  tom.  5. 
Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  800.  et  seqq.  : 
Caatrum  Roaciani  aolvit  prò  fodro  xv,  U- 
braa  Lucenaium...  Et  hahet  ibi  curia  ter- 
tiam  partem  de  bannia,  et  Folliia,  et  aalc^ 
rio  ...  Et  habet  ibi  curia  omnia  banna, 
aalaria  et  Folliaa...  Et  tertiam  partem 
bannorum  et  Folliarum,  de  quibua  quan- 
titaa  est  incerta.  Inquisit.  ann.  1223. 
apud  eumd.  Gencium  Ms.  Item  dicit 
quod  curia  habet  in  Nuraia  prò  medietate 
banna,  Folliaa,  aalaria,  etc.  Vide  supra 
Fallita  2.  Alia  notione,  vide  in  Follia  3. 

«  FOLLIAGERIUM,  Ramorum  csesio. 
Stat.  Perus.  in  Pedemont.  pag.  59  :  Si 
quiafecerit  Folliaceriumin  dtienonemore, 
aolvat  prò  banna  aolidoa  quinque,  et  per- 
dat  Folliacerium.  Vide  supra  Folium  4. 

FOLLIGANTES,  Veatis  groaHor,  Papise. 
[MS.  Bituric.  Folligantea.]  Caligaa  Folli- 
cantea, dixit  Hieronymus  Epist.  22.  cap. 
14.  etc.  12  :  Si  pea  laxa  pelle  non  Fot- 
leat.  [Vide  Foliati  calcei.] 

1  FOLLIGARE,   Follium  instar   vento 


incluso  tumere  et  agitar!.  Theodulphus 
lib.  6.  Garm.  18  : 

FoUktl  ampia,  mibiif  tarMoil  ealeea  panoo, 
Valodqae  padi tìUs  iaeatcaUga. 

Tertull.  de  Pallio  cap.  3  :  Chamsateon 
FolUcana  ruminat  :  de  vento  cibua  eat, 
Apuleius  9.  pag.  222  :  Follicantea  narea 
aaaiduopulau  tuaaedinia.  Hoc  est,  Nares 
reciproco  spiritu  agitata  follium  instar. 
Onomast.  apud  Martinium  :  FoUico, 
dtaaaXaxwvi'Co),  id  est,  Delicias  facio,  mol- 
litio  diffluo,  temere  sumtuosus  sum,  ut 
exponit  idem  Martinius.  Salacon  qui- 
dam Autoliei  pater  moUis  et  luxui  de- 
ditus  fuit. 

«  Proprie  est  Incedere  fractis  gressi- 
bus^  molliter  et  delicate.  Vide  Saimas. 
in  not.  ad  Tertul.  oag.  153. 

;  FOLLIGULUS.  Vide  Follia  4. 

1  FOLLINUS,  Faber  a  folle,  vel  vacuua, 
etc.  Papias.  Vide  Follia  8. 

1.  FÓLLIS,  Vasis  genus.  Stephanus 
PP.  in  Ep.  ad  Pipinum  tom.  3.  Hist. 
Frane,  pag.  706  :  Sed  et  Beneventani 
omnea...  Ecclesiaa  Dei  incenderunt,.., 
munera  aancta,  id  eat  Corpua  Domini 
noatri  J.  C.  in  auia  contaminatis  vasibua^ 
quoa  Follea  vocant,  miaerunt,  et  cibo  car- 
nium  copioao  aaturati,  comedebant  eadem 
munera. 

Pro  genere  muscipulsB  sumit  Roswei- 
dus  in  Chronico  Wmdesem.  lib.  2.  cap. 
31  :  Pro  opere  quotùUano  inatrumenta 
lignea^  palaa,  et  foaaoria,  Follea  et  muaci" 
pulaa  fabricando. 

2.  FOLLIS,  Genus  moneta»,  apud  By- 
zantinos  potissimum.  [Glossar.  Latin. 
Grsc.  :  ^óXXtc,  ^«.  Anonymus  Gombefl- 
sianus  in  Romano  Lacapeno  num.  44  : 
*Eva  f xaoTOv  àvBpcotcov  Sva  9oXéac  Sexanévte.] 
Vetus  Gloss.  MS.  et  Papias  :  Nummi, 
Follea  dicuntur,  a  aacctdo,  quo  eondun- 
tur.  Glossae  antiq  use  MSS.  :  Nummi  au- 
tem idcirco  Follea  dicuntur  a  aacculo,  guo 
conduntur,  a  continente  id  quod  contine- 
tur  appellatur.  Priua  numua  Argyrus 
nuncupabatur,  quia  quamplurimum  ex 
argento  percutiebatur.  S.  Augustinus 
lib.  22.  de  Civit.  Dei  cap.  8  :  Et  quen- 
dampiacem...  trecentia  Phollibìia  vendi- 
dit.  Évodius  Uzalensis  Episc.  lib.  1.  de 
Miracul.  S.  Steph.  cap.  14  :  Inauper 
etiam  acceperunt  pecuniam  creditam 
prope  20.  miUia  Follea.  Vide  eumdem 
Augustin.  lib.  3.  contra  Crescon.  cap. 
29.  et  qu8B  annotamus  in  Syntagmate 
de  nummis  inferioris  Imperli.  Vide  prae- 
terea  Baronium  ann.  330.  n.  42.  et  seqq. 
Glossar.  medisB  GrsBcit.  in  <^6XXa,  [et 
Eccardum  ad  tit.  1.  Legis  Sal.1 

Follerà,  Follis,  qui  et  Folteralia,  de 
qua  voce  mox.  Charta  ann.  1178.  apud 
Rocchum  Pirrum  in  Archiep.  Messan.  : 
Laici  vero  13.  facient  eleemoayna^,  et  30. 
vicea  aingulia  aabbatia  unuaquiaque  aingu- 
laa  ad  oleum  portabit  Folleraa. 

FoLLERALis,  FoLLARis,  Follis  ssreus, 
monetaa  species.  Marcellinus  Comes  : 
Nummia,  quoa  Romani  Teruncianoa, 
Grseci  Folleralea  vocant,  Anastaaiua  Prin- 
cepa  auo  nomine  figuratia,  pktcabilem 
plebi  commutationem  diatraxit.  Ita  editio 
ann.  1546.  et  Terentianoa,  prò  Teruncia- 
noa ;  at  Sirmondi  Follarea  praefert,  quo- 
modo  etiam  Falco  Beneventanus  ann. 
1140.  de  Rogerio  Rege  Sicil.  :  Induxit 
etiam  trea  Follarea  aareoa  Romesinam 
unam  appretiatoa,  Lampridius  in  Helio- 
gabalo,  centum  Follea  aoria  dixit  ;  Follea 
enim  alii  erant  aerei,  ali!  argentei.  De 
utrorumque  valore  quaedam  annotavit 
Sirmondus  ad  S.  Augustin.  Serm.  40. 
in  Notis. 

3.  FOLLIS,  vox  vetus  Gallica,  quam 


FOL 


FOL 


FOL 


541 


«tiaiD  UBurpamus,  prò  stulto,  vel  fatuo; 
Fol  enlm  dicimus  :  Gambro  Britanni  et 
Armorici,F/ai.  Ugutlo  :  Infollare,  pnmrie 
est  buceam  inftare;  et  quia  foìles  infian- 
tur  quasi  quadam  re  inani,  inde  est,  quod 
FoUts  dicitur  atultus,  euperbus,  vanus, 
in  flatus.  rOloss.  Lai.  Qall.  Sanger  m.  : 
Follia,  Fox  à  feurre,  ou  sot,  ou  vain^ 
Joannes  Diac.  Jib.  4.  VltsB  S.  Gregorii 
PP.  cap.96:  At  ille  more  Gallico  sanctum 
senem  increpitans  Follemy  ab  eo  quidem 
virga  leviter  percussus  est,  Willelmus  Ab- 
bas  Metensis  Epist.  8:  Prmtereo  minas 
tuaSj  prmtereo  quod  in  ipsa  festivitate  B. 
Remiga  Follem  me  verbo  rustico  appel- 
lasti. Infra  :  At  certe  omnino  stupendum 
fuit,  ut  qui  FoUis  extiti,  ad  te  veniendo, 
non  fierem  Follior  sub  tua  tyrannide  re- 
manendo.  Versus  scripti  ann.  1138.  ex 
Tabulano  S.  Andre»  viennensis  : 

Septima  Conenrrena  tane  corponbatur  in  ipso 
Oocursu  aolb,  oegli^t  quem  currere  Follia. 

Snatuor  ex  saoia  sapiana  ai  demaerìa  umun, 
paelaa  legia  aie  coocurriaae  vidèbla. 

robertl  Cancellarii  Annal.  Genuens.  lib. 
2.  apud  Murator.  6.  col.  808  :  Stultos  et 
Folles  teneo  Pisanos,  qui  mandant  mihi, 
ut  vadam  ad  eos.  Nostris  Folloier,  prò 
stulte  agere.  Le  Boman  d'Athis  MS.  : 

Car  pina  qu'aultre  hoaune  ae  daeroie 
Ung  aagea  homa  qoant  il  Folloie.] 


M»  Ratherius  ed.  Ballerinor.  pag.  814  : 
Merito  ergo  Follis  latiali  rusticitate  wca'- 
ris,  quontam  veritate  vacuus.l 

FoLLUs.  Ohronicon  Malleacense  et 
Andegavense  ann.  993.  de  Carolo  Sim- 
plice  :  Hic  fuit  Follus.  Ann.  919  :  Karolus 
Follus  a  suis  relinquitur.  Ita  etiam  indi- 
gitatur  in  Ghronicon  Eemperlegiensi 
ann.  879.  [«>  Ecbasis  vers.  1188  : 

Excora,  FoUua  eqoea,  abaonnb  garrulua  idem  eat.] 

Joannes  de  Garlandia  in  Synonymis  : 

Inadaa,  et  bnitua,  sinplez,  idiotaque,  FoUua, 
Indoctoa,  tal  inaipldiia  coi^angilar  iaUs. 

Ubi  Interpres  hos  versus  citai  : 

Per  Gollum  Follom  debea  agnoacere  Follum. 

Item  : 

Non  opua  eat  Follo  anapendere  tympana  eolio. 

Ebrardus  in  Graecismo  cap.  9  :  Follus 
quandoque  significat  fatuum.  Vide  Ghro- 
nicon Guill.  de  Podio  Laurent,  cap.  25. 
et  Origines  Italicas  Menagii. 

FoLLETi  D^MONES,  nostris  Epnts  fol- 
letsj  Folletti  Ital.  daemones  aerii,  quos 
lusitare  aiunt.  Gervasius  Tilleberienses 
in  Otiis  Imperiai.  MSS.  decisione  1.  de 
Daemonibus  :  Sunt  et  alii,  quos  Folletos 
vulgus  nominat,  gui  demos  simplidum 
rusticorum  inhabttant,  et  nec  aqua,  nec 
exorcismis  artantur.  Et  quia  non  viden- 
tur,  ingredientes  làpidihus,  lignis,  et  do- 
mestica supellectile  affligunt,  quorum 
verba  utique  humano  more  audiuntur,  et 
effigies  non  comparent.  fo*  Vide  Grimm. 
Mytholog.  Germ.  pag.  289.] 

Follia,  Gonvitium.  Usauci  Barcino- 
nenses  MSS.  cap.  15  :  Si  quis  alicui  cri- 
minalem  Folliam  dixerit,  et  eam  UH 
probare  noluerit,  vel  non  potuerit,  adiu- 
ret  UH  per  sacramentum,  quod  illam  Fol- 
liam per  iram  dixit,  et  non  per  veritatem. 
Etianinum  diclmus  vulgo:  Dire  ou  chan- 
ter  Folie  à  quelqu'un,  Hinc  Follier,  nos- 
tris prò  Convitiari.  Vetus  Gonsuetudo 
villae  de  Perouse  ann.  1260.  edita  a  Tho- 
masserio  in  Gonsuetud.  localib.  Bituric. 
lib.  1.  cap.  66  :  De  Folier  ne  faet-on  droet 
à  la  Paerose  :  mais  si  mauvas  hom  ou 
mauvaze  (emme  Folie  prodhom,  ou  prode- 
feme,  det  o  mottrer  au  Seignor  ou  à  son 


Balle,  etc.  [<»  Vide  Laurier.  Gloss.  Jur. 
Gali,  voce  Folier,]  [Le  Roman  de  la 
guerre  de  Troyes  MS.  : 


S'il  me  rendoient  ma  seror 
'il  tìeoent  en  grant  desbenor  ; 
e  la  voudrent  rendre  mie, 
Aina  moi  diatreat  lait  et  Follie.] 


t 


FoLLiTiA.  et  FoLLENTiA)  apud  Joan- 
nem  de  Janna,  Vanitas,  superbia,  stulti- 
tia,  a  Folleoy  inflo.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Follicia,  Follie^  vanite,  or- 
gueilA  GlosssB  Isidor.  et  Pith.  :  Fotoni- 
tia,  vanitas,  Italls  Follia,  est  stultitia, 
vanitas. 

o  Folastre  et  Folieux,eoàem  intellectu, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1394.  ex  Reff.  146. 
Gbartoph.  reg.  eli.  169  :  Icelle  Marion, 

?ui  est  non  sensible  et  ainsi  comme  toute 
"olastre,  etc.  Alias  ann.  1875.  in  Reg.  107. 
eh.  377  :  Icelle  supplianle  affoiblie  de 
teste  et  devenuépar  heures  ausai  comme 
Folieuse,  Hinc  Foler,  Folier  et  Foloier, 

STO  Stulte  et  inepte  se  gerere,  desipere. 
hron.  S.  Dion.  lib.  5.  cap.  24  :  Li  Fran- 
fois,..  si  Foloierent  à  la  par  fin,  car  il  et- 
lurent  home  noientprofitahie  au  roiauìne, 
Lit.  remiss.  ann.  1415.  in  Reg.  168.  eh. 
844  :  Le  pere  d*icelui  Colin  le  veoit  moult 
souvant  Folier...  Derrainement  prist  en 
lui  aucunes  melencolies  par  sotie  et  folie. 
Bestiar.  Ms.  : 

Si  Folerant, 

Si  qua  lea  ydrea  aourereot.  , 

Unde  et  Foilloler,  Rem  suam  stulte  ef- 
fundere,  in  Mirac.  Mss.  B.  M.  V.  lib:  1  : 

Qaant  poureté  Tot  adolé. 
Et  tout  le  aien  ot  PoiUolé 
Bn  mnaardie  et  deapendu. 

•  Folier,  vel  Estre  fol  de  son  corps  prae- 
terea  dicunt  nostri,  cum  de  meretricis, 
qusB  Femme  folieuse  nuncupabatur , 
agendi  ratione  loquuntur.  Lit.  remiss, 
ann.  1380.  in  Reg.  118.  eh.  458:  Lequel  Be- 
san^n  estoit  de  très  détestable  vie,  et  qui 
ne  vivoit  que  de  ce  que  jeunes  femmes 
Folieuses  avoient  et  gaignoient  à  un  chas- 
cun  aux  champs  et  ailleurs,  Gonsuet. 
Genovef.  Mss.  lol.  26.  r«.  ubi  de  bannis: 
L'an  de  grace  1888.  Marote  la  Flanienge, 
Mehalot  de  Gisors  furent  banies  de  la 
terre  sur  la  besche,  pour  ce  que  elles  es- 
toient  Foles  de  leur  core,  Lit.  remiss, 
ann.  1404.  in  Reg.  159.  eh.  249  :  Combien 
que  feu  Simon  Bradieu  fu  marie  en 
femme,  dont  il  devoit  estre  content,  néant- 
moins  par  sea  aolicitationa  deceptivea,  il 
emmena  Folier  par  le  paia  Hubinette  aeur 
de  Vexpoaant.  llinc  Affoler,  f,  prò  Affo- 
loier,  Cfum  ejus  farinae  mulierious  lioe- 
rius  vivere.  Lit.  remiss.  ann.  1877.  in 
Reg.  HO.  eh.  268  :  Comme  icellui  Symon 
eust  mene  ledit  Jehan  en  pluaieura  lieux 
deaordenez;  et  aprez.,.  Vavoit  icellui  Je- 
han mia  hors  de  Paris  à  moult  grant 
peine,  pour  ce  gu'il  ae  Affoloit  avecques 
femmea.  Folinater  vero,  prò  Maledicta 
et  convicla  dicere,  in  Poem.  Alex.  Ms. 
part.  1  : 

Ne  nnquea  k  nul  jour  nel  Tit  on  eourroneier. 
Ne  frane  homa  die  parole  il  ne  tolt  Folingier. 

*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Follia,  Prov.  Follicia.  Nostris  Fo- 
lage,  Foleur  et  Follease.  Lit.  remiss.  ann. 
1379.  in  Reg.  114.  Chartoph.  reg.  eh.  270: 
La  auppliant  ae  feuat  acointiée  par  Foleur 
et  jeuneace  d'un  appella  Jehan  le  Menia- 
tre.  Alìae  ann.  1389.  in  Reg.  136.  eh.  275: 
Comme  l'expoaant  par  aa  Fouleur  et  aim^ 
pleaae...  euat  emprunté  la  aomme  de  cinq 
franca,  etc.  Folleur,  in  aliìs  ann.  1401.  ex 
Reg.  156.  eh.  72.  Rnrsum  alias  ann.  1444. 
in  aeg.  176.  eh.  853  :  Lesquelx  compai- 


gnona  par  jeune  Folease  alerent  pour 
icelle  fiUette  avoir.  Le  Roman  de  Cléo- 
mades  Ms.  : 

Qfte  chil  qui  piert  aon  béritage 
Par  laaketé,  bit  grant  Folage. 

^  Foulon,  si  mendum  non  est,  eadem 
notione,  legitur  in  Lit.  remiss.  ann. 
1474.  ex  Reg.  204.  eh.  90:  Resistant  au 
mauvaiz  Foulon,  courage  et  assaux,  etc. 
Forte  prò  Foulou.  Vide  mox  Foluncia. 

4.  FOLLIS,  FOLUGULUS,  Scrotum.  Dit- 
marus  lib.  8.  de  adultero  :  In  pontem 
mercati  is  ductus  per  FoUem  testiculi 
clave  affigitur.  Folliculi  teaticulorum,  in 
Lege  Angliorum  tit.  5.  $  i6. 

^  FOLLISELLUS.  Vide  supr^Folexellus, 

1  FOLLITIA,  FoLLONiTiA,  Follus. 
Vide  in  Follia  3. 

sJK  1.  FOLLIXELLI  Virides.  id  est  natu- 
rales,  ut  sunt  ante  chrysallidum  suffu- 
cationem.  [FrJ 

:K  2.  FOLLIXELLI  Sicci.  id  est  insolati, 
ne  papillioues  ex  iis  prodeant.  Stat. 
Bonon.  ann.  1250^7.  tom.  IL  pag.  191  : 
Et  hiia,  quibus  conceditur  hic  redditus, 
licei  habere  et  recipere  iti.  bononinoa  ab 
empiere  et  totidem  a  venditore  prò  quali- 
bel  libra  Folixellorum  aiccorum  ;  et  ij  bO" 
neninea  inter  emptorem  et  venditorem 
prò  qualibet  libra  Folixellorum  viri» 
dium.  [Fr.] 

•  FOLLO,  FoLO.  Molendinum  fullo- 
nium.  Testam.  Guill.  milit.  de  castro 
Barco  ann.  1319.  tom.  3.  God.  Ita),  di- 
plom.  col.  1945  :  Cum  omnibus  meia  ter- 
ria,  poaaeaaionibua,  manaia,  molendinis, 
aeghia,  Follonibua,  fictia,  etc,  Gharta  ann. 
1149.  in  Append.  tom.  6.  Annal.  Bened. 
pag.  724.  col.  1:  Fumea,  molendina,  ba- 
tatoria,  Folenea,  torcularia,  etc.  Vide 
infra  Fullonua. 

FOLOBS,  Sermo,  Papiae. 

«  FOLOLOGA.  Vide  supra  Folioleca, 

T  FOLONIA,  Ulpiano  Fullonica,  Gallice 
Foulerie.  Instrum.  anni  1230.  in  Archivo 
S.  Martini  Pontisar.  :  Item  Johanna  re- 
lieta defuncH  Petri  Meaaant  legavit  Con- 
fratriaa  Clericorum  Pontiaarm  duea  aol. 
Paria,  redditua  situatos  in  Folonia  prò 
essendo  in  orationibus  dictm  Confratrias. 

«  FOLRAGIUM,  Stramen ,  pabulum 
equorum.  Gharta  Joan.  reg.  Frane,  ann. 
1350.  in  Reg.  102.  Ghartoph.  reg.  eh. 
321  :  Dande  etiam  certa  fenda,  vocata 
regalias,  inclavala  infra  mettas  dicti  co- 
mitatus  (Bellifortis)  nec  non  Folragia  et 
avenagia,...  debita  infra  dictum  comita- 
tum.  Alia  ejusd.  ann.  ex  Reg.  130.  eh. 
316  :  Et  alia  jura  debita,  vocata  commu- 
niter  Folragia  seu  avenagia.,.  donamus 
et  concedimus.  Fourrages  et  avénages, 
in  Gh.  Gali.  ann.  1371.  ibid.  Vide  in 
Fodrum. 

1  FOLRARE,  Duplicare,  Gallis,  Doubler, 
fourrer.  Leges  Jacobi  II.  Regis  Majoric. 
tom.  8.  Junii  pag.  lvi  :  Quas  vestes  ut 
decet  sutss  ac  pannis  variis  sint  Folrates, 
exceptis  veatibua  Pentecostea,  quas  de  ain- 
doneaint  Folrandaa.  Limborch.  Lib.  Sent. 
Inquis.  Tolos.  pag.  86  :  Quoadam  aotula- 
rea  magnoa  et  Folratoa  intua  de  panne 
albo.  Goncilium  Tarracon.  ann.  1591. 
inter  Hisp.  tom.  4.  pag.  612:  Canonici 
Cathedrahum  Eccleaiarum  deferant  al- 
muciaa  Folrataa  ex  aetino  carmeaine.  Vide 
Foderatua. 

1  FOLRATURA,  Pellitium.  Limborch. 
lib.  Sent.  Inquisit.  Tolos.  pag.  50  :  Emit 
Folraturaa  prò  dictia  aupertunicali  et 
capucio.  Gharta  ann.  1252:  A  ainaulia 
peìlipariia  unam  Folraturam  peilium, 
vide  Foleratura. 

1  FOLRERIUS,  Metator  hospitiorum, 
Gali.  Fourrier,  Leges  Jacobi  II.  Regis 


542 


FOM 


FON 


FON 


Majoric.  tom.  8.  Junii  pag.  xxxvm: 
Volumus  quidem  unum  aptum  et  suffi- 
cientem  hominem  in  nostra  curia  depu- 
tavi, qui  Folrerius  nuncupetur,  qui  hos' 
pitia  tam  prò  nobis  quam  prò  nostris 
domesticis  recipiat  et  assignet,  quotiens 
ejus  officium  duocerimua  requirendum, 

»  FOLRIUM,  ut  Folragium.  Testam. 
Ludov.  comit.  Valent.  ann.  1419.  exOod. 
reg.  6008.  fol.  148.  v«  :  Legamua  dictss 
domina  consorti  nostra  omnia  biada, 
vina,  Folria,  gamimenta,  utensilia  et 
supelleclilia,  ac  boves  aratorios,  nostra  et 
nostrosy  qua  spectabunt  et  reperientur 
tempore  mortis  nostra  in  dicto  hospitio 
nostro  Grana,  et  alibi  infra  dieta  loca 
Grana  et  Capriliani,  et  eorum  manda- 
menta  et  temtoria  ;  dieta  tamen  gami- 
menta.  Folria,  utensilia,  et  supellectilia, 
quamaiu  ipsa  domina  consors  nostra  vi- 
due  vixerit^  ut  pradictum  est,  et  a  secun- 
dis  nuptiis  abstinuerit  ;  de  quihus  Folrio, 
garnimento,  supetlectili  et  utensilibus 
fieri  volumus...  inventarium. 

«  FOLUNGIA,  La  stuUicia.  Glossar.  Lat. 
Ital.  Ms.  Vide  supra  Follitia. 

o  FOLUS,  Follis,  Gali.  Soufflet,  Com- 
put.  Ms.  fabr.  S.  Petri  Insul.  ann.  1477: 
ìtem  prò  reparando  parva  organa  ecclesia 
et  in  eis  (adendo  novum  clavile  et  novos 
Folos,  tv.  lib,  X.  sol.  Foux,  eadem  accep- 
tione,  in  Mirac.  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag. 
425  :  H  soufloit  les  Floux  dudit  feure  à 
alumer  la  forge.  Petit  Fox  à  feure,  ex 
vet.  Glossar.  S.  Germ.  Prat.  in  Glossar, 
ibid. 

o  FOLZONUS,  f.  prò  Falzonus,  Lance» 
armorum  species,  Inter  arma  vetita  re- 
censetur,  in  Stat.  Vallis-ser.  rubr.  44.  ex 
Cod.  reg.  4619.  fol.  88.  r».  Vide  supra 
Falzo, 

^  FOHEN,  Norrissement.  Fomentum, 
Viande  qui  norrist,  in  Gì.  Gali.  San- 
germ.  Fomen,  Fomentum,  Nutrimentum, 
esca  qua  fovet.  Joan.  de  Janna. 

0  1.  FOMENTARE.  Nutrire.  Vita  B.  Lid- 
winse  tom.  2.  Aprii,  pag.  818.  col.  2  : 
Adhuc  modicum  tempus,  et  hydropisis 
replebit  virgirumi  hanc,  et  ex  tunc  nullo 
liquore  Fomentabitur  vel  potu.  Vide 
Fomen. 

^  2.  FOMENTARE,  Fomentis  recreare, 
apud  medicos.  Alex.  latrosoph.  Ms.  lib. 
1.  Pass.  cap.  140  :  Quod  si  te  Fomentante 
cum  sacellis,  dolores  fuerint  levigati,  etc. 

1  FOMENTATIO,  perperam  prò  Foven- 
tatio.  Vide  in  bac  voce. 

9^  FOMENTUM.  [Fomentazione, /amento, 
calefactio,  nutritio  :  a  Fovea,  qìi&si  sii 
syncop.  jpro  Fovimentum.  Hinc  apud 
medicos  Fomenta  dicuntur  applicationes 
rerum  calidarum  et  bumidarum  ad  par- 
tes  corporis  laesas,  medendi  gratia.  Cels. 
2. 17.  a  med.] 

IFOMERE,  Dolare,  to^cxeIv,  GÌ.  Lat. 
Gr.  San  germ. 

\  FOMEX.  Acta  SS.  Julii  tom.  2.  pag. 
509.  de  S.  Willibaldo  :  Ille  Fomex  velpu- 
mex,  quem  scriptores  habere  solent,  ilhim 
videbat  de  inferno  ilio  ascendentem.  Cum 
sola  vox  Pumex  rem  piane  explicet»  Fo- 
mex vel  amanuensis  inscitia  irrepsisse 
suspicantur. 

1  FOMITATUS,  Incitatus,  accensus. 
Charta  Edwardo  Regi  adscripta  apud 
Hickesium  Dissert.  Ènist.  pag.  17:  Si 
autem  quod  absit,  aìiquis  compilator 
fraudis,  vel  cavillator  fautoris  novo  Fo- 
mitatus  iniqua  cupidinis  hane  cautU}- 
nem..,  destituere  prasumpserit. 

9^  FOMITO,  [Fomites  admoveo.  (Gloss. 
Plac.)] 

*  FOMORERIUM,  f.  prò  Femorarium, 
Locus,  ubi  fimus  congeritur.  Cbarta  ad- 
mort.  Caroli  VII.  in  Reg.  Cam.  Comput. 


Paris,  alias  Bitur.  fol.  153.  r*:  Item  eu- 
per  una  locata  seu  Fomorerio  ad  fomors' 
rios,..,  unam  qallinam. 
1  FONASGUM,  dicitur  quadam   votio, 

2  uà  utebantur  poeta  cum  recitare  nabe- 
ant.  Johannes  de  Janua.  GÌ.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Fonasgum,  Une  maniere  de 
pocionqui  fait  bonne  voix. 

<>  FONGEARIUS,  FONCERms,  Ad  fun- 
dum  pertinens,  Gali.  Fonder.  Lit.  ad- 
mort.  ann.  1877.  in  Reg.  111.  Chartoph. 
reg.  eh.  872  :  Ipsa  tamen  (domus)  acquit- 
tata  et  retenta  immediate  sub  nostra  ^'u- 
risdictione  Foncearia,  in  nostra  villa 
Laudunensi  situata.  Charta  ann.  1896. 
ex  Tabul.  S.  Germ.  Prat.  :  Una  cum  pie- 
caria  et  omnimoda  justida  alta,  media, 
bassa  et  Fonceria,  caterisque  juribus,  etc. 
Vide  Fonsseria  Justitia. 

^  FONGIA,  Locus  depressus.  vallis. 
Charta  ann.  1400.  in  Reg.  155.  Chartoph. 
reg.  eh.  149  :  Item  unam  condaminam 
subtus  villam  confrontatam..,  cum  Fonda 
Amelii.  Fonddz,  eodem  sensu.  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1880.  ex  Reg.  118.  eh.  265  : 
Guillaume  de  Figny  escuier,.,.  et  pluseurs 
autres  s'en  alerent  ès  Fondeiz  quérir  les 
Joviaìix  dudit  Guillaume,  qui  estoit  ou 
pauturage  desdiz  Fonddz.  Llem  quoque 
sonat  vox  Fondoire,  in  Declarat.  feud. 
eccl.  Camerac.  Ms.  :  Sept  mencauldées 
de  terre  ahanables  seans  vere  les  Fondoi- 
ree,  qui  appartiennent  aux  grands  char- 
triers  de  Cambray.  Fontenit,  Locus  pa- 
lustris,  in  Chron.  S.  Dion.  lib.  1.  cap.  2. 
Vide  Fondreda,  Fonchiere  cavum  signi- 
ficare videtur,  in  Lit.  remiss.  ann.  1891. 
ex  Reg.  141.  eh.  108  :  Les  supplians  trou- 
verent  dedens  la  riviere  un  engin  appellé 
verzeul,  pour  prenre  poisson;...  puis  le 
musserent  en  Fonchiere  emprès  laditte 
riviere. 

1  FONDAGEUS,  Fondacus,  Fondeehus, 
Fondicus.  Vide  in  Funda, 

^  FONDE,  vox  Gallica  non  ita  pridem 
in  usu,  hodie  Fronde  dicimus,  Funda, 
machina  oppugnatoria,  qua  Jactantur 
lapides.  Inventarium  castri  Sommer- 
ciaci  in  Occitan.  ann.  1260  :  Item  ni. 
Fonde  de  manganello.  Item  ii.  Fonde 
de  trabucheto.  Rem  xxviu.  Fonde  ma- 
nuales.  Yide  Fundabulum. 

•  Neqtiaquam  recens  est  vox  Illa, 
guippe  quse  occurrat  apud  Joinvil.  in  S. 
Ludov.  edit.  reg.  pag.  44.  saltem  prò 
nervo  balista,  quo  sagitta  emittitur.  Fon- 
deffle,  prò  Fonde  vel  Fronde,  apud  Mons- 
tre!.  voi.  1.  cap.  29. 

«FONDITUS,  Fusus,  Gali.  Fondu.  Charta 
ann.  1862.  in  Reg.  Cam.  Comput.  Paris, 
sign.  Vienne  fol.  45.  r  :  Dieta  garda  ad 
requestam  dicti  magistri  dictos  quartos 
capere  debeat,  et  fondere,  vel  fondi  fa- 
cere,  et  de  auro  Fondito  capere  extima^ 
tionem  vel  quantUatem  unius  floreni,  etc. 

l  FONDONG.  Vide  Furst, 

^  FONDORA,  Fundus,  in  Charta  ann. 
1088.  apud  Murator.  tom.  1.  Antiq.  Ital. 
med.  sevi  col.  16.  Vide  Fundora. 

^  FONDREDA,  f.  Gurges,  seu  vorago 
cavata  concursu  torrentium,  Gali.  Fofi^ 
driere,  Ital.  Fondura.  LittersB  Armandi 
Vicecomitis  de  Podemniaco  Inter  Ins- 
trum.  tom.  2.  novse  Gali.  Cbrist.  col. 
229  :  Donoetiam  aliam  parvamqraveriam 
ad  Fondredas,  ubi  si  posse  Cleruns  fuerit, 
molendinum  fadant.  [^  Vide  supra  in 
Fonda.'] 

FONG,  FoNOERE.  Charta  Anglica  ann. 
1880.  laudata  a  Spelmanno  in  Ward- 
penny  :  Et  reddit  inde  per  annum  8.  sol. 
4.  den.  ad  vradictos  i.  terminos,  et  ad 
festum  S.  Martini  2.  Wardepens^..  et 
debet  colligere  Fongere,  sicut  idem  Ricar' 
dus  ad  Repisac  dom.  supra  prec.  opus  ob. 


item...  ad  fasnum  colligere,  vel  Fong.  An 
filix,  herba^  quam  Fougere  dicimus  ? 

1.  FONS,  Vas  in  baptisterio»  in  quod 
baptizandi  descendebant:  xoXuti^epa,  et 
8t|a(uviQ,  Grocis  Scriptorious  laudatis  in 
Descript.  S.  SophiSB  num.  88.  Fons  bap- 
tisterii,  Fons  baptismi,  apud  Anastas. 
Bibl.  in  Vitis  PP.  pag.  5.  26.  Fons,  vel 
Fontee  nude,  pag.  16w  26.  82.  etc.  S.  Am- 
brosius  de  Sacramentis  :  Venisti  ad 
Fontem,  ingressus  ee.  Sidonius  lib.  3. 
Epist.  12  : 

Qood  frontem  emoe.  mpmbri  Fonte  pnrgiBt, 
Priffius  de  BimMro  {wlnim  nomni, 
Sacrit  McrOefis  mmntiifit. 

Vetus  Urbis  Epigramma  ad  Ecclesiam 
S.  Laurentii  in  Damaso,  ad  Fontem, 
apud  Sirmond.  ad  eumdem  Sidonium  : 

Itte  tduUm  PoM  ooatfnet  ioeUtiB  imdw, 

Et  Mlet  homaoMn  porificwe  Inam. 
Muoia  aaertli  qu»  lint  vis  idra  Uqaorii  ? 

Dant  regnatriOMB  Omniiia  mieta  fideati. 
Ablue  Fonte  sacro  teteris  cootifia  vit», 

0  nfaninni  fellx,  tìto  renatila  aqoa. 
Hqdc  Pontem  qntcomqiie  petit,  terrena  rdfaMjsK, 

Selijieit  et  pedibne  csea  ministeria. 

Leo  IV.  PP.  de  Cura  pastorali  :  Unus- 
quisque  Fontee  lapideoè  habeat,  et  d  la- 
pideos  habere  non  posdt,  vas  saltem  ali- 
quod  ad  hoc  paratum^  in  quo  nihil  aUud 
fiat,  habeat. 

Fons  OoNSECR^Ttrs,  in  Lege  Longob. 
lib.  8.  tit.  1.  S  47.  [»  Lothar.  I.  e.  85.] 
Quippe  benedicitur  a  Sacerdote  eorum 
aqua.  qui  baptizandi  sunt.  S.  Basilius 
lib.  de  Spiritu  sancto  cap.  27  :  EuXoyoO- 
(uv  ik  t^  vStop  ToO  ^oLTzxltry.axoQ,  Fons  con- 
secrari,  antequam  descendcU,  qui  bapti^ 
zandus  est,  dicitur  etiam  a  S.  Ambrosio 
lib.  de  lis,  qui  initiantur  cap.  5.  Messia- 
nus  Presb.  de  Vita  S.  Cassarii  Arelat.  : 
Cum  ad  benedieendos  Fontes  procederet, 
etc.  Victor  Utic.  lib.  2.  Persecut.  Van- 
dal.  pag.  12  :  lUa  hora,  qua  benedicent 
Fontem,  ut  baptizentur  accedentee  ad 
fidem,  etc.  Paulinus  Epist.  12  : 

Di?ee  opnm  diritto,  paoperl,  albi,  pukra  Seveme 
Colfflina  sacratia  Fontibua  inttitniu 

FoNS  Sanctus,  apud  Anastasium  Bibl. 
in  S.  Silvestro  PP.  :  Fontem  Sanetum, 
ubi  baptizatus  est  Augustus  Constantinas, 
In  S.  Hilaro  :  Item  ad  sanctum  Joan- 
nem,  intra  Sanctum  Fontem,  lucemam 
auream,  etc,  Tortarius  de  Translat.  S. 
Mauri  Martyris  : 

Donec  Normanni,  Poatia  gena  neada  Sacri» 
Hii  infeata  foreC. 

Meminit  prsBterea  benedictionis  Fontium 
feria  6.  ante  Pascha,  Gregorius  in  Libro 
Sacrament.  ubi  orationes  describuntur. 

Fontes  in  remissionem  peccatorum 
sanctificati,  apud  Auxilium  de  Ordina- 
tionib.  a  Formoso  PP.  factis  lib.  1. 
cap.  28. 

t  Per  Saoras  Fontks  furare,  in  For- 
mula 14.  novsB  Collect.  Bafuz.  :  Per  Deum 
juro  et  sacras  Fontis,  per  Sion  et  Sinai 
montìB,  Falsator  est  ille. 

Desgensus  ad  Fontem,  ita  inscrip- 
tum Carmen,  editum  a  Canisio  tom.  5. 
Antiq.  Lect.  pag.  745.  quo  describi  tur 
Litania,  quss  canebatur,  dum  baptizandi 
ad  Fontes  deducebantur  : 

Mitte  sanctam  none  ambomm 
Spiritom  paraelitam 
Io  haac  ptebem,  qoam  reoentem 
Pena  baplismi  partnrit. 

Sacramentarium  Gregorii  M.olim  datum 
EcclesisB  AretinsB  a  Jeanne  Episcopo 
Aretino,  qui  vixit  sub  Carolo  Calvo, 
nunc  EccIesiSB  Belvacensis:  Orationes 
1  de  Pentecosten  die  sabbati  ante  Descensum 


FON 


FON 


FOR 


543 


FovUU,  iDf^a  :  Oratio  ad  Miucun  in  «oò- 
bcUo  PenUcoiten  post  Atcennun  Fontis. 

Porro  aquiB  viv»  in  baptisterioram 
fontes  influebant  per  flstuias,  canales, 
et  aqusB  ductus,  atl  colligere  est  ex  his^ 
guiB  habent  Ennodius  Garm.  149.  Vita 
S.  Aviti  VieDnensis  Episcopi  num.  5. 
Anastasius  Bibl.  in  Hadriano  PP.  pag. 
118. 117.  etc.  E®  interdum  per  columnas, 
in  medio  fontium  perforatas,  efflaebant. 
Idem  Anastasius  in  S.  Hilaro  paff.  28. 
de  Baptisterio  Basìliche  Gonstanunfans: 
Cum  eolumnig  porphyreticis,  ragiatiSf 
foratia,  aquam  funaàntes,  etc.  Sspe  per 
figuras  animalium  verbi  gratia  cervo- 
rum.  Idem  Anastasius  ead.  pag.  :  Item 
ad  S.  Joannem  intra  sanctum  Fontem,,.. 
cervoa  argenteos  tres^  fundentes  aquam. 
Addeeumdem  in  S.  Silvestro  pag.  14. 
Breviarium  Vivariense  apud  Golumbum 
lib.  2.  de  Episcopi.  Vivariens.  n.  11  :  Ni- 
hHominus  et  baptiaterium  in  iata  Eccle- 
9ia.»,  9ub  terra  vero  ogtiam  venientem  in 
ipsam  Eccleeiam,,.  deduxit,  qua  et  per 
meittus  plumbeos  in  altum  reepirana^  per 
columnas  marmoreaa  mirabiliter  a$cende- 
b(Ut  quam  etiam  SBneua  cervua  in  medio 
stans  evomebat,  Interdum  per  flguram 
agni.  Anastasius  in  S.  Suvestro:  In 
labro  fontis  baptisterii  agnum  ex  auro 
purissimo  funaentem  aquam^  etc.  In 
Leone  III.  pag.  184:  Isdem  Prsssul  a 
fundamentisìpsum  baptisteriumin  rotun- 
dum  ampia  largitale  construensy  in  me- 
liorem  erexit  statum^  atque  sacrum  fon- 

tem  in  medio  largion  sfatto  fundavity 

et  in  medio  fontis  coìumnam  posuit,  et 
super  coìumnam  agnum  ex  argento  puris- 
simo, fundentem  aquamf  etc,  vide  Sena- 
tor.  liD.  8.  Epist.  &. 

2.  FONS,  Vas,  in  quo  aqua  ad  Miss» 
sacrificium  ponitur.  Ordo  Homanus  : 
Subdiaconus  accipit  Fontem  de  manu 
Archiparaphonistasy  et  deferì  Archidick^ 
cono,  et  iUe  ex  amula  infundit,  faciens 
crueem  in  calicem,  Occurrunt  hsc  verba 
semel  ac  iterum.  Vetus  Scheda  apud 
Browerum  lib.  8.  Annal.  Trevir.  n.  114  : 
Offertorium  aureum  gemmatum  cum  pa- 
lina,  Fontem  awreium  cum  gemmis,  pavO" 
nem  auro  et  margaritis  distinctum, 

1  FoNS,  Piscina,  ubi  Sacerdotes  lavant 
manus  antequam  sacra  faciant.  Synodus 
Yalent.  ann.  1590  :  Prsscipimus  Fontem 
ad  CLbluendas  Sacerdotum  manus,  qui  se 
ad  Missam  eelebrandam  €uxingunt,  prm- 
pararij  qui  velparieti  infixus,  vel  pensiUs 
aquMm  prabeat  cum  Unostina  palla. 

Fontium  Aooratio  interdicta  passim 
legitur  in  Gonciliis,  Autisiodor.  can.  8. 
Nannetensi  cap.  28.  Arelat.  II.  can.  28. 
Toletano  XII.  can.  11.  apud  Burchard. 
lib.  1.  can.  94.  interrog.  42.  in  Legib. 
Longob.  lib.  2.  tit.  88.  t  1-  [^  Liutpr. 
88.  (6,  80.  )1  etc.  Hinc  Fonticolss,  apud  óy- 
prianum  in  Vita  S.  Gaesarii  Arelat.  etc. 
vide  Gluverium  lib.  1.  Germ.  antiq.  cap. 
84.  [<»  et  Grimm.  Mythol.  German.  pag. 
826.  sqqj 

;  FONSAGGAR.  Vide  Fossinagar. 

1  FONSADERA,  prò  Fossadera,  ut  Fon- 
satum  prò  Fossatum,  Prsestatio  pecunia- 
ria, Exercitus.  Vide  in  utraque  voce. 
Gharta  Ferrandi  Reg.  GastellSB  ann. 
1217.  apud  Baluz.  Hist.  Tutel.  col.  521  : 
Habitatores  tamen  illarum  oò  omni  Fon" 
sato  regio  absoluti,  prò  ipsa  absolutione 
persolvant  vobis  vestrasque  ecclesias  Fon* 
aaderam,  omnia  fura  ad  Regem  apectan^ 
tia  vobia  nihilomtnua  fideliter  peraolvendo. 

^  FONSAUS,  ut  supra  Foncearius.  Fon- 
eolia  censua.  Gali.  Cena  fonder.  Vide 
supra  in  Cenaua. 

^  FONSATVS,  f.  prò  Forratua,  eadem 
certe  notlone,  Penitus.  Testam.  Phil. 


episc.  Sabin.  ann.  1872.  ex  Ood.  reg. 
9612.  A.  F.  :  Item  manteUum  reuasetum 
cum  duobua  capuciia,  uno  magno  et  altero 
Pf^rvo.  Fonaatis  de  miniUia  variia,  uxori 
jSimuUi.  Vide  Furratua. 

1  FONSETUS  Kedditus,  Gali.  Rente 
fondere.  Vectigal  quotannispendendum 
fundi  domino.  Obituarlum  MS.  Ecclesi» 
fol.  82.  verso  :  Ten^ilur  etiam  diclua  Ca- 
peUanua  od  Bedditua  Fonaeyoa  dictarum 
terrarum  domino  temporali  peraolvendum. 

1F0NSSERIA  JusTiTiA,  Gali.  Juatice 
Fondere  y  Jurisdlctio  minor,  inermis. 
Tabularium  S.  Gornelii  Gompendiensis  : 
Ipaoa  Raligiosoa  jua  hahere  percipiendi  in 
dieta  villa  de  Compendio  in  eorum  terra 
et  Juatitia  Fonaaeria  jua  foragiiy  etc, 

1  FONSUS,  prò  Fundua.  Gbartular.  S. 
Vandreges.  tom  2.  pa^.  1504:  Totum 
Fonaum  praedicteB  ìiaereditatia..,  tenemur 
defendere. 

^FONTA,  Fons,  Gali.  Fontainey  alias 
Fona.  Gharta  prò  abbat.  S.  Anton.  Paris, 
ann.  1874.  in  Re^.  106.  Ghartoph.  reg. 
eh.  28  :  Quinquaaxnta  quinque  liorataa... 
aupra  quandam  domum,  aitam  in  domi- 
potia  Pariaiuay  ante  Fontam  fadentem 
cuanum  vid  Johannia  dicti  Begue,  Libert. 
vilias  d'Aigueperae  ann.  1874.  in  Reg. 
198.  eh.  860  :  ìtem,  comme  noa  devandera 
aient  donne  et  octroié  aux  habitana  de 
ladite  ville  le  Fona,  le  abreuvoir  et  lea 
eacaasadoura  dea  chevaulx  et  dea  autrea 
beatea,  et  lea  conduiz  dea  eauea  venant  à 
ladite  Fona  et  abreuvoir,  etc. 

^  Dominica  quarta  Quadragesima  ob- 
Unuit  in  agro  Perticensi  quidam  usus> 
sub  appellatione  Faire  aea  fontainea,  de 
quo  nihil  mihi  i)r8Bsto  est»  praaterquam 
id  quod  legitur  in  Lit.  remiss.  ann.  1898. 
ex  Reg.  144.  Ghartoph.  reg.  eh.  411  : 
Comma  lea  suppliana  feussent  alez  en  la 
vUle  d'Eacleres  pour  eulx  esòatre  et  faire 
leurs  Fontaines  pour  le  jour  de  Dimenchet 

?u«  Ven  dit  Mycaresme,  etc.  AliSB  ann. 
426.  in  Reg.  178.  eh.  401  :  Le  Mercredy 
devant  la  mi^uaresme,  que  on  dit  au 
paia  (Pertols)  le  Mercredy  devant  lea  Fon- 
tainea,  etc.  Num,  ut  apud  Romanos  in 
Fontinalibus  seu  fontium  sacris,  coronas 
in  fontes  conjiciebant  et  puteos  corona- 
bant  ? 
FONTAGIUM.  Gharta   Odonis  Archie- 

Eisc.  Rotomag.  M.  Jul.  ann.  1266.  in  Ta- 
ulario  Normannico  signato  P.  ex  Ga- 
mera  Gomputor.  Paris.  :  Terraa  arabilea, 
vinaa,  modtationea  vini,  prata,  nemorUy 
varennte,  Fonlagium ,  redditua  in  fru- 
mento, aventty  biado  communiy  etc.  \^  Le- 
fendum  suspicor  Fouragium.  Vide  in 
'odrum.] 

FONTALIA,  Fontes,  rivi  a  fontibus  prò- 
fluentes,  in  Gharta  ann.  1180.  apud  Pe- 
trum  Mariam  Gampum  in  Hist.  Eccl. 
Placentinse  in  Regesto  2.  part.  n.  29  : 
Item  de  omnibua  aurtuminibua  et  Fonta» 
lOa,  quas  aunt  et  naacuntur  apud  clauaoa 
de  Oltoe.etc. 

\  FONTALIS,  Gapitalis,  unde  quid  quasi 
a  fonte  originem  habet.  Gapitulum  Ge« 
nerale  Glsterc.  ann.  1822.  Inter  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  col.  1509  :  InprimiSy  quia 
Pariaienaium  acholarium  honorabilia  uni- 
versitas....  tamqiMm  quoddam  virtutis  et 
sapientias  Fontale  prindpium,  sui  luminis 
radios  ubique  diffundens  mundum  illumi- 
nat  universum,  etc,  Fontalia  aqua,  E 
fonte  fluens,  in  Vita  S.  Himelini  Pres- 
byteri,  Martii  tom.  2.  pag.  47. 

0  FONTALITEB,  Velutì  a  fonte,  in 
Imitat.  Ghristi.  lib.  1.  cap.  15.  Vide 
Fontalia. 

1  FONTAMEN,  Ortua  aquas  intelligendi 
aunt,  Papias.  Vide  Fontana. 

FONTAJf A,  Fons^  Fontaine  :  Italis,  Fon- 


tana. Papias  :  Fontamina,  aunt  Fontanes. 
Jean,  de  Janna  :  Fontana  idem  eat  quod 
fona.  Ad  Fontanaa  adorare,  in  Lege  Lon- 

§ob.  1.  2.  tit.  38.  !  1.  [<»  Liutpr.  88.  (6, 
}.)]  Fontana  aquas  rivas,  in  vetieri  Gharta 
apud  Ughellum  tom.  1.  pag.  1099.  Occur- 
rit  prasterea  apud  Innocenti um  Groma- 
ticum,  et  in  Vita  S.  Gondedi  cap.  1. 
Fnecnon  in  Gregorii  Monachi  Ghronico 
Farfensi  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2. 
col.  612.]  Fontanea  acaturigo,  apud  Soli- 
num. 

«  FONTANERIUS,  a  Gali.  Fontainier, 
Aquilex.  Gomput.  ann.  1479.  Inter  Pro- 
bat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag.  887.  col.  1  : 
Fontanerio,  qui  dicebat  facere  venire  et 
fluere  fontem  Nemaun  per  totum  annum 
in  malori  quantitate  quam  fadat,  etc. 
Vide  Fontenariua. 

1  FONTANIUS,  Fons,  ut  opinor.  Prae- 
ceptum  Garoli  6.  ann.  869.  prò  Monas- 
terìo  Arulensi  inter  Goncil.  Hisp.  tom. 
8.  pag.  152.  col.  1  :  Et  auper  fluvium  Ful- 
lonicaa  cella  S.  Martini  cum  ipao  Fonta- 
nile,juxta  prsefatum  Monaaterium  cella 
S.  Quintini  Martyria  cum  balnda.  Fonta- 
nalia  Vitruvio,  et  Fontinalia  Plauto, 
idem  est  quod  Plinio  Fontanua,  Qui  e 
fonte  est,  vel  spectans  fontem. 

1F0NTANUS,  Eadem  notione.  Scrip- 
tura  Monasterii  S.  Vincentii  del  Pino, 
inter  Goncil.  Hisp.  tom.  8.  pag.  168.  col. 
1  :  Et  pergit  per  Toldanoa  usque  ad  Pan-- 
ton,  et  idem  ad  Caatelium,  et  item  per 
iter  Ambaria  et  per  Fontanum,  et  vadU 
per  ilio  monte  de  Linaru.  Gonchubranus 
in  Vita  S.  Moduennae,  Julii  tom.  2.  pag. 
811  :  Haurite  nunc  featinanter  aquam  de 
S.  Movennta  Fontano,  et  implete  cupaa. 

T  FONTELLUGGIA,  FonUculus.  Vita  B. 
Guidonls  de  Gortono,  Junii  tom.  2.  pag. 
608  :  Ipae  autem  recordatua  FontelluccisB, 
unde,  cum  veniebat  Cortonam,  solitua  erat 
bibere. 

1  FONTENARIUS,  Praefectus  fontium, 
Gali.  Fonteniery  in  Actis  S.  Francisco  de 
Paula,  Aprii,  tom.  1.  pag.  149.  Vide 
Fontaneriua, 

1  FONTENELLA.  Fonticulus,  ut  arbi- 
tror.  Gharta  Willelmi  de  Kemmont,  ann. 
1256.  ex  Ghartulario  S.  Vandreg.  tom. 
1.  pag.  418  :  Conceaat  Roberto  le  Telier 
unam  pechiam  prati  sitam  in  parrochia 
de  Fonlibua....  aboutantem  ex  uno  bouto 
ad  FonleneUam  de  Brandeancourt,  et  ex 
alio  ad  Fontenellam  dicti  Abbatis. 

1 FONTIGUS.  Vide  in  Funda. 

:4c  FONTIGENJE.  [Musae,  Nymphae,  quod 
circa  fontes  libenter  habitenl,  vel  ex 
fontibus  ortum  trahant.  Capell.  6.  carm. 
1.  O.  sacra  doctarum  prudentia  Fontige- 
narum,  et  9.  p.  808.  Fontigenarum  virgi- 
num  chorus.j 

o  FONTIS-fiELLENSIS  DOMUS,  vulgo 
Fontainebleau,  in  Epist.  Francisci  L 
reg.  Frane,  ad  Paul.  IH.  PP. 

^  FONTIUS.  [Fontanus.  Pomp.  gr. 
p.  107J_ 

FOOTEGELD  ,  Pedis  redemptio  :  vox 
Saxon.  ex  foote,  pes,  et  gela,  muleta. 
In  Assisa  forestae  de  Pickring  10.  Edw. 
III.  quidam  se  quietum  clamavit  de 
Foolegeldj  id  est.  ut  canes  infra  metas 
forestae  tnexpeditatos,  custodiret,  sine 
amerciamento,  fine,  vel  forisfactura  : 
et  allocatur  ei  praBterea,  quod  ita  con- 
cessum  esset  alicui  major  um  ejus. 

FoTGELDUM,  Ìu  Monastico  Angl.  tom. 
l.pag.  192. 

FOTEGELDUM,  in  tom.  2.  pag.  827.  Vide 
Fa^editare. 

^  FOR.  Fora,  Tributum,  quod  ex  iis, 
qui  J  US  nabent  utendi  foresta,  Foragiers 
nuncupatls,  exìgitur.  Gharta  ann.  1810. 
inJReg.  47.  Ghartoph.  reg.  eh.  42:  Item 


544 


FOR 


FOR 


FOR 


ddtet  ncòis  dominus  de  Compigniaco,  ra- 
tione  Form,  duodecim  denarios  Paris. 
Alia  ann.  1390.  in  Reg.  66.  cb.  834  :  Item 
dicebant  iidem  homines  praMcriptoa  vice- 
comites....  dictsB  univerritati  decusse  totum 
jus,  qtwd  habebant  seu  habere  poterant 
vel  dibebant  él  Fot  Lautrici  et  Lautrigue- 
sii,.,.  et  quod  eadem  universitas  sive 
iidem  consules  vel  sindici  auctoritate  sua 
propria  possent  ponete  et  removere,  ra- 
tione  dicti  For,  et  ad  Ulud  Fot  recipten- 
dum  et  levandum^forestarios  in  Lautrico 
et  Lautriguesio.  Reg.  Feud.  comitat. 
Glarìmont.  in  Cam.  Gomput.  Paris,  ex 
Cbarta  S.  Ludov.  ann.  1^  :  Mandons 
que  vous  faciez  avoir  au  maieur  de  Cler- 
mont  en  ru>8tre  foresi  en  Hez  une  canèe 
bozj...  de  tei  boz  comme  li  autre  Foragier 
fiere  ont. 

0  FORA.  Exitus,  Gali.  Sortie,  issue, 
idem  quod  Exius  suora.  Gharta  ann. 
1217.  tom.  1.  Probat.  Hist.  geneal.  do- 
mus  reg.  PortugaJ.  pag.  ^  :  Casalia 
ipsa...  concedimusy..,  cum  omnibus  suis 
entratis  et  cum  omnWus  suis  Foris,  qua 
in  eis  adjus  nostrum  spectant.  Vide  alia 
notione  suora  in  For. 

<»FORAGHinH,  Eadem  notione,  qua 
supra  Folragium.  Gharta  Ludov.  Junior, 
ann.  1160.  ex  Tabul.  Golumb.  :  Dedit 
praterea  idem  HugoBardulfusForachium 
supradictss  villmy  et  pedagtum,  et  thelO" 
neum. 

1  FORAGULUH,  Tépetpov,  i.  Terebra, 
Gloss.  Lat.  Grsc.  Sangerman.  et  Sup- 
plem.  Antinuarii.  Vide  Taratrum. 

FORALE.  Vide  Forathe. 

«  FORADERIUS.  Vide  supra  Cubatus. 

FORAGARE,  Foraginare.  P  Nostris 
Affourrer,  Pabulum,  stramen  animali- 
bus  prsebere.  Lit.  remiss.  ann.  1403.  in 
Reg.  158.  Ghartoph.  reg.  cb.  184  :  Les- 
quelles  femmes  entendoient  à  Affourrer 
et  logier  leurs  vaches  et  autres  bestes  en 
la  court  et  ès  estables.  Alise  ann.  1406.  in 
Reg.  161.  eh.  163:  Lesquelx  se  logerent 
en  un  euignet  dee  bergeries,...  ouguel  ilz 
f areni  en  attendant  que  icelle  Gilon  ve- 
niste quant  jour  serott,  Affourrer  icelles 
brebisTì  Vide  in  Fodrum, 

1  FORAGERinS.  Vide  in  Forum. 

à)e  FORAGINES.  [Extremitates  cortina- 
rum.  DiefJ 

1.  FORAGIiTM,  Jus  quod  domino  feudi 
competit ,  non  oro  perforatione  dolii 
vinarii,  ex  quo  vinum  promitur  ad  ven- 
dendura  in  popinis,  ut  quidam  volunt  ; 
sed  oro  pretio  a  domino  Imposlto  vino, 
quod  a  Tabernariis  et  Gauponibus  dis- 
trahitur.  Gharta  Ivonis  Abb.  S.  Dionysii 
ann.  1169  :  Fora/^ium  hominum  cursim  vel 
in  transitu  in  mila  vina  vendentium  Aa- 
bebit,  etc,  Gharta  ann.  1281.  in  Tabularlo 
S.  Bertini  :  Qui  vinum  vendiderit,  dabii 
de  dolio  vini  sextarium  ad  Foragium. 
Consuetudo  Lorriacensis  ann.  11^  :  Et 
de  vino  suo,  quod  de  vineis  suis  habuerit, 
Foragium  non  quoque  reddet.  Versus 
antiqui  apud  Gousinum  lib.  1.  Histor. 
Tornacensis  pag.  824  : 

Tndllt  Canonida  a  RafB  Poragia  Tini 
Distrttnrant  illis  aequa  ratiooe  ministri. 

Gharta  Willelmi  Gastellani  S.  Audomari 
in  Ghronico  Andrensi  pag.  527  :  De  Fo- 
ragio  videlicet  totius  vini,  guod  ad  usus 
proprios  Ecclesia  Andrensm...  compara- 
vit.  Aresta  ann.  1295.  in  Regesto  Parla- 
menti B.  fol.  107  :  Cum  ipsi  ex  dono  Re- 
qum  FrancisBf  ut  dic^ant,  Foragium 
Tiabeantf  in  eivitate  Tomacenai  de  quoli- 
bet  dolio  vendilo  certam  portionem  seu 
mensuram  vini,  etc.  Gharta  ann.  1166. 
in  Tabul.  S.  Dionysii  de  Nogento  :  Si 
aliquis  hominum,  qui    Vicecofniti  Fora- 


gium semel  dederit  in  aliena  terra  ma^ 
nens,  si  se  ad  manendum  in  territorio  S. 
Sepulcri  transtulerit,  Vicecomes  Foragium 
suum  de  eodem  et  ibidem  habebit,  quam- 
diuvineas,  quas  lune  temporis  habebat, 
tenuerit.  [Littersa  Roberti  Abbatis  S. 
GolumbsB  Senon.  ann.  1231.  ex  Tabul. 
Sangerm.  :  Habebamus  prasterea  in  dieta 
villa  hospites  et  rotagium,  videlicet  duos 
denarios  prò  unaquaque  quadrigata  vini, 
et  Foragtum,  scilicet  unum  seoetarium 
vini  de  quolibet  dolio,  quod  venditioni 
exponebatur.   Gharta  P.  Abbatis  Gom- 

Send.  ex  Ghartul.  ejusdem  Monast.  : 
^edimus  etiam  atque  concessimus  prse- 
dicto  Petro  clerico  nostro  jus  integrum, 
quod  habebamus,,..  in  dieta  domo,  videli- 
cet roagia,  Foragia,  vintrasgia.]  Philippus 
Mouskes  in  Hist.  Fr.  MS.  : 

Et  l'out  la  Touerie  ausi, 

Et  les  Forages  laor  guwpi,  '•  \ 

D«  Tin,  de  cerrolse,  et  de  miés, 

Qnel  Kil  soient  noviaus  a  TÌée. 

Gharta  Philippi  Gomitis  FlandriSB  apud 
Hemeraeum  pag.  45.  et  168:  Justittam 
Laicalem....  et  teloneum,  et  Fuer  vini. 
Infra  Foragium  dicitur.  Magnum  Tabu- 
larium  Gorbeiense  :  Li  Abbés  fait  mettre 
Fuer  es  vins  con  vent  à  broke,  quant  mes- 
tier  est.  Forum  vini,  in  Gharta  Pacis 
oppidi  Far»  ann.  1207.  apud  Thomasse- 
rium  in  Gonsuet.  Bituric.  pag.  437.  De 
foragioetjure  foragli  agunt  Fleta  lib. 
2.  cap.  73.  !  9.  Hemerseus  in  Augusta 
Viromand.  pag.  109.  179.  180.  259.  Dou- 
bletus  in  Hist.  Monast.  S.  Dionysii  pag. 
434.  907.  Loisellus  in  Hist.  Bellovacensi 
pag.  274.  Raguellus  in  Juribus  Regiis 
verbo  Forage,  etc.  Vide  [Afforagium,] 
Forum,  Pertusagium. 

FORA.TÀGIA  VINI,  apud  Laureutium 
de  Leodio  in  Hist.  Episcopor.  Virdunen- 
sium  pag.  288.  nisl  Legendum  sit  Fora^ 
già,  quod  puto.  [Vide  Pugillus.] 

^  Èo  tamen  sensu  vocabulum  Foraige 
interdum  usurpari  certum  videtur  ex 
Reg.  Gorb.  13.  sign.  HoAaeuc  ad  ann. 
1511.  fol.  77.  r".  Et  si  paieront...  les  de- 
meurans  audit  lieu  droix  de  tonnelieu,  et 
Foraige,  bouffel,  etc.  Ibid.  fol.  100.  v«.  : 
Les  droix  de  tonnelieu,  et  Foraige,  bouffel» 
afforaige  du  vin  ani  sera  vendu.  Ubi  Af- 
foraige,  Jus  signiflcatur,  quod  prò  vini 
pretio  a  domino  imposi to,  et  Foraige, 
quod  prò  perforatione  dolli  vinarii  exi- 
gitur.  Vide  Afforagium  et  infra  Foratio. 

«  2.  FORAGIUM,  Pabulatio,  Gali.  Four- 
rage.  Guali.  Hemingford.  de  Grest. 
Eduardi  I.  reg.  Ang.  ad  ann.  1297.  pag. 
125  :  In  recessu  autem  eorum  in  vesperisy 
cum  quibusdam  ex  nostris  a  Foragio  re* 
vertentibus  obviassent,  insullum  fecit  in 
eos  ille  Comes  de  Levenax.  A  verbo  Forer, 
Pabulari,  apud  Villehard.  paragr.  207  : 
Mult  grand  geni  les  tenoient  si  près.qué 
il  ne  pooient  nul  morchie  avoir,  ne  Forer 
se  pou  non.  Et  paragr.  248  :  Lor  genz 
alerent  Forer  un  jor.  Unde  Fourragier^ 
Praedator  militaris,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1383.  ex  Reg.  124.  Ghartoph.  reg.  eh.  166  : 
Un  homme  qui  sembloit  estre  pillart,  tei" 
levacier  ou  Fourragier  et  parloit  estrange 
langaige.  Forer  prasterea  dixerunt,  oro 
Depopulari,  vastare.  Stat.  ann.  1376. 
tom.  6.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  227. 
art.  3  :  Lesdictes  forei...  ont  esté  rotées  et 
grandement  endommagées.  Vide  Forrare 
et  Foriarii  in  Fodrum. 

«  3.  FORAGIUM,  Exactio  quasvis,  vel 
etiam  procurano,  prandium.  Gharta 
capit.  S.  Quint.  ann.  1244.  in  Ghartul. 
Mont.  S.  Mart.  part.  4.  fol.  87.  r  :  Pr«- 
terea  sciendum  est,  quod  guandocumque 
aliquis  abbas  de  novo  fuent  institutus  in 
ecclesia  dicti  Mentis  S.  Martini,  tenebUur 


dictam  domum  cum  gardino  a  dictis 
Johanne,  dieto  Beduin,  et  Johanne  de 
Dulleto,  aut  tub  illis  qui  successerint  in 
eorum  pra^endcu,  desponsare  et  tradere 
utrique  eorum  duodecim  denarios  prò 
Jure  desponsationis  illius;  et  medianti- 
bus  tantummodo  censu  et  jure  desponsa^ 
tionis  prasdietia,  cU>sque  omni  alia  exac" 
tione  et  Foragia,  nos  et  nostri  successores 
tenemur  portare  garandiam  perpetuant 
de  dieta  domo  et  gardino  prasdicto.  Vide 
in  Fodrum. 

FORAGOj  in  Glossis  Isid  :  Trames  di- 
versi colorts.  Papiae  :  Nota  in  textura,  sif- 
oni ficans  eujuscumque  diei  opus.  TFestus  : 
rorago ,  Filum  quo  textnces  c^umum, 
opus  distinguunt,  a  furando  diiAum,  vel 
ut  habet  Perottus  a  forando  :  quod  praBS- 
tare  videtur.]  Ugutio  et  Joan.  de  Janna  : 
Fotago.  [A  forisydicitur illud  filum  alte- 
rius  coloris,  quoid  mulier  ponit  in  capite, 
vel  in  fine,  vel  in  latere  teUe,  ad  distine- 
tionem  vel  ornatum  faciendum.  [Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Forago,  Licei,  U- 
siere  de  drap  ou  de  telle.]  Vide  Farrago. 

1.  FORALE,  Pars  currus,  lignum  sci- 
licet perforatum,  in  quo  ponuntur  fur- 
calia.  Ita  Interpres  Joannis  de  Garlan- 
dia  in  Synonymis: 

Temo,  loogale,  trabaie,  ftireale,  Forale. 

2.  FORALE.  Wichbild.  Magdeburgense 
art.  9.  !  2  :  Idque  signum  htACtuque  eer^ 
vatur,  tÀi  eivitates  vel  Foralia  noviter 
fundantur,  Legendum  puto,  Fortalitia, 
munitiones,  castra;  nisi  Foralia  sint 
nundinas,  vel  fora  publica.  [^  Immo 
sunt,  ut  apparet  e  German.  wo  man  neu 
stet  bavit  oder  Merkt  macht.] 

S^  Gerte  prò  Tributo  quod  ex  foris 
seu  nundinis  vel  placitis  percipitur,  oc- 
currit  in  Litteris  Henrici  Episcopi  Leo- 
diensis  prò  Monast.  S.  Hubert!  apud 
Marten.  tom.  1.  Ampliss.  Gollect.  col. 
518  :  Confirmamus  Beo  et  5.  Huberto  .  .  . 
legalem  donationem  prmfati  aUodii,  cum 
familia  et  omnibus  ejus  utilitaitihus  et 
appenditiis,  scilicet  terris  cultis  etinctUtif^ 

frcUis,  silvis,  aquis,  aquarumve  decurti" 
US  et  piscatura,  banno,  Uitrone,  Forali" 
bus  et  placUis,  aòsque  venatUme  qtMtn 
solummodo  ustbue  meis  propriis  retinui. 
Gantatorium  MS.  ex  Abbatia  S.  Hubert! 
fol.  8  :  Cujus  omnes  justitias,  tfieloneum, 
bannum,  comitatum,  latronem,  Foralia^ 
vel  eujuscumque  pUieiti  questum  vel  qus" 
rekks  ex  antiquo  more  potestativo  jure 
(Àtinuit.  Aperti  US  vero 

1  FoRAXE  Jus  dicitur  in  Gharta  Otto- 
nisll.  Imper.  oro  Ecclesia  Leodiensi 
ann.  983.  apud  Marten.  tom.  1.  Ampliss. 
Gollect.  COI.  832:  <luicquid  videlicet  ex 
coemtione  animàlium,  vel  ex  omni  aenere 
lam  vestium  quam  ferri  et  metallorum, 
vel  ex  reditu  navium,  vel  ex  omniu/m 
commercio  vectigalium,  vel  ex  jure  Forali, 
vel  diatrit^o  judtciaU  possit  provenire. 

^  Tract.  pacis  ann.  P.  1466.  Inter  Leg. 
Polon.  tom.  1.  pag.  214:  Soondemusqtiod 
nulla  telonea,  deposita,  gabellas,  ForaUa, 
sive  qufiscunque  alUu  censuationes...  im" 
ponemus  de  novo. 

1.  FORALIS,  Ager  optimus,  Papiae. 

Ì2.  FORALIS,  Forensis.  Gregor.  M.  lib. 
4.  Epist.  67  :  Sicut  studii  nostri  esse  con- 
decet  a  litigiis  Foralibus  monachossubmo- 
vere,  ut  divini*  ministeriis  pie  ac  eolerter 
invigilent.  Occurrit  rursum  Epist.  62. 

I  FORTALITUS.  Vide  Faralittus, 

j  1.  FORAMEN,  Fenestra.  Vita  S.  Bo- 
niti  Episcopi  Arvern.  saoc.3.Bened.part. 
1.  pag.  94:  Inter  nemorosapomariisistunt 
infra  biquadrtlm  claustra  gemina  munì" 
tione,  crebrisquearcuum  macerisi  Forami- 
nHus  manent. 


FORI 


FOR 


FOR 


545 


^  a.  FORAHEN»  Rei  cujusvis  extraneas 
advectio.  [^  Fosslo  putei,  salis  fodina.] 
Stat.  apn.  1496.  Inter  Leg.  Polon.  tom. 
1.  pag.  265:  Considerantes  tfiesaurum 
regni  nostri  communem  in  zuppis  Craco- 
vienHbus  continuo  decrescere  et  minui 
propter  salia  Foramen  et  adventicii  in 
regnum  nostrum, 

FORAMINARE.  Perforare.  Utitar  Sido- 
nius  Ilb.  1.  Epist.  5.  lib.  8.  Eplst.  3. 

1  FORAMINÓSUS,  Foraminfbus  pertu- 
sus,  apud  Tertull.  de  Patient.  cap.  14. 

1  FORAMINULENTUS,  Eadem  notione, 
apud  Hermol.  in.  2.  Poster.  Paraph. 
can.  14. 

FÓRANEITAS,  diciturde  Canonico, qui 
foranevLs  est,  seu  qui  non  facit  residen- 
tiam.  [Statuta  Gosvinl  Episc.  Torna- 
censis  ann.  1209.  tom.  8.  Gali.  Cbrist. 
Inter  Instr.  col.  50:  Statuimus  ut  qtii^ 
cumque  Foraneus  erit  ab  ecclesia  por- 
tando oneri  diei  et  asstus  se  subtrahensy 
ei  stipendia  subsequantur  (f.  subsecen- 
tur)  ttl  de  toto  beneficio  quod  habet  in 
ecclesia  (non)  amplius  quam  viginti  so- 
lidos  in  anno  Foraneitatis  suss  se  noverit 
recepturum  ;  quicumque  autem  de  Fora- 
neis  stationanus  esse  voluerit,  oportet  ut 
per  40.  dies  ante  nalivitatem  B.  Joannis 
BaptistsB  certum  faciat  Capitulum  quod 
suam  facturtis  veniet  stationem  in  festo 
prsBdicto,  ita  quod  si  postmodum  veniens 
toto  anno  servierit,  tamen  Foraneus  ha- 
beatur  et  Foraneitatis  legetn  subeat.\ 
Charta  Petri  Episcopi  Meldensis  ann. 
1245.  ex  Tabularlo  Ecclesise  Meldensis 
fol.  48  :  Privilegiis  super  his  dictss  Eccle- 
site  concessis...  super  residentia  et  Fora-' 
nettate  praebenaarum ,  et  perceptione 
fructuum  earundem  taliter  duximus  or- 
dinandum.  Infra:  Si  vero  facta  prima 
residentia  Canonicus  non  habitus  prò 
Foraneo  post  Kalendas  Apriles  cesserit , 
vel  decesserit^  etc»  Quid  vero  proprie  sit 
ForaneitaSf  docet  ve  tua  Statutum  Eccle- 
siSB  Trecensis  apud  Camusatura  pag. 
150:  Si  absentes  Canonici  residentiam 
non  fecerint  per  medietatem  unius  anni 
integre,  dicti  Canonici,  qui  dictam  resi' 
dentiam  thon  fecerint,  tenentur  solvere 
100.  solid.  Celerario  Ecclesia  totiensquo- 
tiens  defecerint  in  dieta  residentia  fa" 
cienda.  Et  si  defecerint  per  unam  dtem 
de  dieta  residentia  facienda,  nihilominus 
debent  solvere  dictos  100.  solidos.  Et  voca" 
turista  servitus,  seu  hujusmodi  redhi' 
bentia,  Foraneitas,  Charta  ann.  1217.  in 
Tabularlo  Ecclesise  Carnotensis  n.  228  : 
Nihil  autem  habeat  de  pane  et  vino  prò 
annualibus  de  ForaneUatibus,  hoc  est,  de 
fructibus  prssbendarum  foraneorum  Ca- 
nonicorum,  etc.  Yidelbia.  Ch.  814.  [Ta- 
bular. Episcopat.  Ambian.ann.  1281.  fol. 
26.]  HemersBum  in  Augusta  Viromand. 
ann.  1159.  1280.  et  Jacobum  Petitum 
post  PcBnitentiale  Theodori  pag.  442. 
444. 

«  Dicitur  etiam  de  canonico,  qui  tem- 
pus  resldentise  assignatum  non  comple- 
vlt.  Charta  Will.  archlep.  Senon.  ann. 
1176.  Inter  Instr.  tom.  12.  Gali.  Chrlst. 
col.  51  :  Dudmus  etiam  illudstatuendum, 
ut  secundum  consuetudinem  vestras  ma^ 
tris  Senonensis  eeclesisi  Foraneitatesprse- 
bendarum ,  in  ecclesia  beati  Quiriaci 
observentur,  videlicet  ut  nullus  de  substi- 
tuendis  canonicis  nisi  viginti  solidos  per 
annum  de  prssbenda  sua  recipiat,  qui  per 
dimidium  annum  Pruvini  non  fecerit 
mansionem.  Charta  ann.  1205.  in  Char- 
tul.  S.  Petri  Insul.  sign.  Decanus  ch. 
25  :  Si  vero  citra  terminum  octomensium, 
absgue  licentiacapituli.  evagari  prsBsump- 
serit  (canonicus)  prò  foraneo  nab^itur, 
et  tantum  contentus  erit  antiqua  Foranei- 

ni 


tate,  quse  videlicet  statuta  est  in  hunc 
modum:  qtu)d  foraneus  ÌMbebit  xxxvj, 
raserias  frumenti,  vj.  modios  avenss,  xx. 
capones,  argentum  ae  Flandria,  et  de  mi" 
nutis  denariis  suis  solvei  xlvij,  sol.  ad 
opus  vicariorum»  Ubi  Foraneitas  in  tei  li- 
genda  est  de  retri  butione  foraneo  attri- 
Duta.  Vide  Foraneus  1.  et  infra  ForO" 
nitas, 

T  h  FORANEUS,  Canonicus  qui  non 
facit  residenliam.  Acta  Vlsitationis  S. 
Petri  Lovaniensis  ann.  1230.  apud  Mar- 
tenlumtom.  1.  Collect.  Ampliss.  col. 
1248  :  Volumus  quod  Canonici  vestri  uni- 
versi et  singuli  residentiam  fctciant,  aut  si 
quis  Foraneus  fuerit  tantum  tertiam  par- 
tem  prasbendae  suss  percipiat.  Occurrlt 
passim.  Vide  Foraneitas. 

1  2.  FORANEUS,  in  Vocabulario  Juris 
utriusque,  dicitur,  qui  forum  tenet,  vel 
de  foro  venit.  Galli  vocant  Marcnand 
Forain,  eum  qui  extra  patriam  propriam 
merces  suas  exportat. 

1  8.  FORANEUS,  Exterior.  Leges  Pala- 
tina Jacob!  II.  Regis  Majorlc.  inter 
Acta  SS.  Junii  tom.  3.  pag.  lxviii  :  Con- 
tineat  videlicet  (cordula  sigilli)  quinque 
fascias  vel  vias  in  longum,  quarum  tres 
Foranese,  scilicet  dwB  et  una  media  sint 
coloris  crocei,  alias  vero  duss  quss  erunt 
scilicet  inter  utramque  Foraneam  et  me" 
diam  erunt  coloris  rubei. 

^4.  FORANEUS,  Devius;  Rue  foraine, 
quae devia  est,  vulgo  Ruedétournee,  écar- 
tèe.  Lit.  remiss.  ann.  1387.  in  Reg.  181. 
Chartopb.  reg.  ch.  122:  Le  suppliant  se 
latita  grant  piega  par  Paris  en  rues  Fo" 
raines  et  autres.  Laquelle  rue  du  piastre 
est  rue  Forainne,  non  faite  pour  cas  de 
marchandise,  in  Reg.  152.  ch.  21.  Charta 
ann.  1406.  ex  Bibl.  reg.  :  Lesquelles  deux 
maisons...  sont  situées  en  rue  Foraine  et 
aussi  comme  inhabitée.  Vi  tee  Patrum 
MSS.: 

Pour  la  quwte  Ai  «i  grant  paine, 
Tant  qu*en  noe  me  Fonine 
L*aperchaL 

1  Foraneus  Decanus,  In  Concilio 
Tarracon.  ann.  1591.  Idem  qui  Gallis 
Doien  rural,  Qui  ruri  habitat  seu  extra 
urbem  Episcopalem.  Vide  Forisdecanus, 

1  1.  FORARiA,  FORRERIA  ,  Officium 
Forrerii,  seu  Metatoris  hospitiorum,  In 
curia  Dalphini  Vien.  Ordinat.  ann.  1840. 
de  Offlciis  domus  Dalphin.  tom.  2.  Hist. 
Dalph.  pag.  892:  Faciat  (Magister  hos- 
pitii)  cum  thesaurariis  ipsis,  vel  altero 
tpsorum,  inventarium  de  omnibus  ac  sin- 
gvlis  paramentis...  et  munitionibus  qui- 
buscumque  capellas  et  cameras  nostrarum, 
ac  panaterisB,  botelleriae,  coquinas,  fruc- 
tuariae,  marescalciae,  et  Forarias,  quae  in 
eis  consistunt  ad  prassens.  Ibid.  pag. 
272  :  Pro  Ferrerie  li.  une.  xiv.  taren.  li. 
grana.  In  Onomast.  ad  calcem  tomi  1. 
Actorum  SS.  Aprilis  Foraria  dicitur  ipsa 
metatio  hospitforum.  Vide  Forerius. 

2.  FORARIA,  FoRERiA.  Liber  Inquisì- 
tionum  Alfonsi  III.  Reg.  Castil.  apud 
Cordosum  in  Hagiologio  Lusitano  :  Dixit, 
qìiod  Ferdinandus  Canellas  comparavit 
tempore  D.  Reais  Sancii,  avi  istius  Regie 
villam  de  Pinhiero^  et  Forariam  de  Ca- 
ballacia,  etc.  Ubi  Brandaon.  lib.  8.  Mo- 
narch.  Lusltan.  cap.  2.  ubi  idem  refer- 
tur,  vertit,  que  era  Foreira  a  de  caballa" 
età.  r**  Vide  S.  Rosa  de  Viterbo  voce 
Direitura.]  [Charta  xn.  circ.  saBCuli  ex 
Archivo  B.  M.  de  Bono-nuntlo  Rotho- 
mag.  :  Sciant  prassentes  et  futuri,  quod 
eoo  Robertus  de  Obsaurvilla...  donavi  Ec- 
cìesiae  S.  Marias  Becd  Foreriam  quinque 
dorlorum  prati.  Charta  ann.  1283.  ex 
eodem  Archivo  :  Charta  Robertide  Auber- 


villa,  de  Foraria  quinque  dorlorum  prati 
de  Nés.  Charta  Laurent! i  Abbat.  Centu- 
lensis  ann.  1180.  in  Tabularlo  ejusdem 
loci  :  Campus  unius  sextarii,  et  una  Fo» 
raria  quarterium  seminaturas.  Forieres, 
in  Consuet.  Hannon.  cap.  58.  Agri  pas- 
cendls  animalibus  destinati  ;  a  Foarum 
ducla  origine.] 

FORARIUM,  FoRDARiUM,  [Idem  quod 
Foraria  2.1  Monasticum  Angl.  tom.  2. 
pag.  279  :  Et  de  dominico  suo,  Forarium, 
quod  jacetjuxta  viamapud  Northampton. 
Pag.  1010.  Fordarium  idem  videtur  : 
Apud  Hoestresiam  unum  Fordarium. 

FORAS,  Extra,  cum  accusativo.  Decre- 
ti o  Childeberti  Regls  cap.  i:  Et  si  foras 
Ecclesiam  capti  fuerint,  etc.  Capltulare 
ann.  779.  cap.  19:  Fora«  marcham  nemo 
mancipium  vendat.  Adde  cap.  20.  Occur- 
rit  passim. 

o  Hinc  nostri s  Feur  et  Fuers,  eodem 
signiflcatu.  Consti t.  civit.  Tuli.  ann. 
12S7.  in  Reg.  A.  Chartopb.  reg.  ch.  1  : 
Et  se  li  citain  de  la  ville  de  Toul  issoient 
Feur  par  son  de  cloche  ou  de  commande- 
ment,  pour  meffaire  sur  lor  ennemis,  ou 
pour  rescourre  la  leur  chose,  etc.  Charta 
ann.  1320.  ex  Cbartul.  priorat.  Belleval.  : 
Nous  serons  tenus  de  payer  chescun  an 
lou  menus  deime  de  nostredite  maison  tout 
entierreìnent  en  clout  et  Fuers  clous.  Etre 
de  fors,  de  extraneo  dicitur,  in  Mirac. 
B.  M.  V.  MSS.  lib.  1  : 


Un  arcbier  ot  près  da  Timage, 
Qai  grant  dam  al  grant  diunage 
Faitoit  touvent  à  chax  da  Fon.... 
De  Fon  ot  un  arbaleatiier,  ale. 


Piier,  Foras^  quasi  prò  Fuer,  in  iisd. 
Mirac.  lib.  2  : 

Et  qui  Tos  ^rans  potsaaslons 
Avéa  por  Dian  jettéet  Puar, 
Aiéa  grant  joie  li  vostra  cuar. 

Poema  du  Riche  et  du  Ladre  MS.  : 

Sa  todIs  avoir  k  paia  ton  coar. 
Ire  et  bayna  jatla  Paar. 

FoRAS-MixTOs.  Capitulum  I.  ad  Legem 
Salicam  cap.  12^  et  Lex  Longob.  lib.  2. 
tit.  82.  i  6.  r<»  Carol.  M.  25.1  :  Ut  nec  co- 
lonus,  nec  fiscalinus  possit  óuicubi  Foras" 
mixtos  traditionesfacere.  Ubi  glossa  in- 
terlinearis,  Foras-mixlos,  i.  extra  con" 
servos.  Cavetur  igitur  hoc  Statuto,  ne 
quis  colonus  aut  fiscalinus  donationem 
vel  venditionem  alteri  faciat ,  quam 
conservo,  vel  potius  propinquo.  Gloss. 
antiquse  MSS.  :  Propinqui,  qui  a  femina 
veniunt,  consanguinei  aicuntur.  Propin- 
quus  miocto  sanguine,  post  adfinitate  jun- 
gitur.  VideNotasSteph.  Baluzii  ad  Ca- 
pitul.  tom.  2.  pag.  1061. 1184.  ubi  varian- 
tes  lectlones  descrlpsit. 

SiT  Aliam  Lectionem  exhibet  Codex 
Guelferbytanus,  quam  ceteris  meliorem 
genuinamqueesseexistimatdoctissimus 
Éccardus  :  Ut  nec  colonus,  nec  fiscalinus 
possit  alicubi  Forasmitio  traditionts  fa" 
cere.  Haec  prò  suo  more  docte  explanat 
vir  erudi tus,  atq uè  hancvocem  composi- 
tam  censet  a  Germanica  particula  For,. 
prò,  et  verbo  Smi^en,  vel,  ut  olim  pro- 
nuntiabant,  Mitan,  jacere  ,  projicere  ; 
unde  Forasmitio  idem  est  atque  werpitio 
vel  gurpitio.  Solemne  quippe  erat  Anti- 
quis,  cum  rei  alicujus  possessione  sese 
exuebant,  in  signum  traditionis  symbo- 
lum  aliquod  projicere.  Hacergo  lege,  si 
Eccardo  Udes,  cautum  erat  ne  flscalini 
vel  coloni  aliquam  tradltionemfacerent, 
ut  potè  qui  nihil  proprii  possiderent. 
Verum  errat  Éccardus  :  supra  enim 
observavimus  fiscal inos  alios  nude  ser- 
vos fuisse,  alios  jure  liberorum  potitos, 
atque  adeo  ipsis  licitum  fuisse  mancipia 

69 


546 


FOR 


FOR 


FOR 


et  proprilus  terras  alienare,  modo  tamen 
conservis  fiscalinis.  Hinc  restltuendum 
Forai  mitiwn  existimo  ;  ita  ut  ea  lege 
fiscalinìs  prohibeatur  extra  dominium 
illius  cuius  erant  tenentes  traditionem 
facere.  Vocem  Mitium  ea  notione  acci- 
piendam  esse  suo  loco  probabimus. 
[OP  piura  vide  inlfititim.l 

1  FORASLACTUM.  Vide  in  Forisfacere, 

FORASMURANBUS,  Foras,  seu  extra 
muros^  cui  opponitur  Intramuraneus , 
intra  muros,  de  qua  voce  infra.  Grego- 
rius  Turon.  lib.  5.  cap.  11  :  Gavièua  au- 
lem  nuntio  Pontifex,  nocte  sancta  Pen- 
tecoates  vigiliis  cel^rcUis,  ob  baptismum 
Foratmuraneum  egrestus  est. 

1  FORASTA,  Silva,  Gallice  Forét.  Vide 
Foresta. 

:|c  FORASTANUS,  Forestanus  et  Fo- 
BASTERius,  Alienigena.  Ital.  Foras- 
tiero.  Gali.  Etranger.  Stat.  Bonon.  ann. 
1250-67.  tom.  III.  pag.  328  :  Dicimus  etiam 
quod  nullusdecomitatu  bon.  vel  districtu, 
vel  Forastanus  {Forestanus  *59  ;  —  Fora- 
sterius  '60,  '62),  miles  vel  nobilis,  pedes  ì)el 
cXencas  trakat  vel  veniat  in  dvitatem . . . 
et  paulo  post  :  Si  vero  fuerit  extra  di" 
strictum  bon.  amputetur  ei  caput.  D.  Du 
CStngius  sub  vocabulo  Forestantu  sub- 
jicit  notionem  suburbanus  ;  sed  tamen  e 
ìods  supra  allatis  liquet  Forestanum  ha- 
beri  et  vocari  tum  qui  ad  comitatum 
quum  qui  ad  districtum  fiaud  pertine- 
ret.lFR.] 

1  rORASTERIUS,  Extemus,  extraneus, 
Ital.  Forestiere.  Statuta  Massil.  lib.  2. 
cap.  80:  Ordinamus  perpetuo  firmiter 
observandum  quod  si  aliquis  extraneus 
seu  Forasterius,  etc.  Acta  SS.  Junii  tom. 
4.  de  sanguine  S.  Joannis  Baptist»  : 
Hoc  a  religiosis  et  a  fidelibus,  tam  a  Fo- 
rasteriis  quam  de  Modoetia  viris  qui  ade- 
rant,  quando  suprascripta  referebat,  re- 
latione  audivi.  Occurrit  prsBterea  in 
Ghronic.  Modoet.  apud  Murator.  tom. 
12.  col.  1186. 

1.  FORASTIGUS,  Extraneus,  Papi», 
Exterior.  Pugnss  Forastica^  in  Epist.  8. 
S.Bonifacii  Archiepisc.  Moguntini.  Pres- 
byter  Forasticus,  de  quo  suo  loco.  Forcu- 
ttci  homines  :  servi  vel  ancillas  Forasticte, 
in  Polyptycho  S.  Remigli  Remensis. 
Àlibi:  Servi  11,  et  ancillss  13.  Forenses 
scilicetf  sive  accolss,  debentes  lib.  1.  sol.  4. 
viri  mansa  tenentes,  et  accolse,  et  Foren- 
ses sunt  228.  debentes  anno  tertio  prò 
pasto  tot  porculos.  Ibidem  :  De  terra  Fo- 
rastica culturee  4.  campi  2.  recipientes 
semine  speltsR  mod.  820. 

<^Gbarta  Caroli  Simpl.  ann.  916.  tom. 
8.  Collect.  Histor.  Frane,  pag.  529  :  Fo- 
rastica de  camba  una,  etc.  Id  est,  foras 
urbem  exstructa.  Vide  mox  Forataneus. 

^  2.  FORASTICUS,  Laicus.  Epist.  Guid. 
Noviom.  thesaur.  ann.  circ.  1050.  in  ter 
instr.  tom.  10.  Gali.  Christ.  col.  865:  Et 
inde  non  solum  inter  Forasticos,  verum 
etiam  inter  ecclesiasticos  variss  et  tumul- 
tuossR  dissentiones  oriuntur,  etc. 

1 FORASTOLLUM,  Forastolum,  Pulpi- 
tum  plicabile,  quasi  a  Foras  et  Tolto. 
Vetus  Cerimoniale  MS.  B.  M.  Deaura- 
t»  :  Et  dum  est  in  Ecclesia  ipse  tendit  ad 
locumy  ubi  consuetum  est  dicere  Evan- 
qelium  cotidiein  Missis:  et  ibi  inveniet 
Forastolum  preparatum  a  gentìbus  sa- 
criste  cum  panno  consueto  in  festis  ma- 
gnis  apponi.  Et  infra:  Interim  dum  ista 
fiunt  cantatur  in  Forastollo  ad  ordina- 
tionem  CantoHs,  etc.  Rursum  infra  : 
Ibi  debent  reperire  Forastollum  prepara- 
tum a  genttbus  s<icriste.  Vide  Foresto- 
lium. 

FORASTUM.  Vide  Foresta. 
F0RATA6IUH,  Vide  Foragium  1. 


0  FORATANEUS,  Extraneus,  qui  foras 
urbem  habitat.  Stat.  sabbater.  Carcass. 
ann.  1402.  tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  564.  art.  18  :  Quod  nullus  sutor  nec 
alter  Forataneus,  quicumque  sit,  sit  ausus 
obragium  quodcumque  saòbaterisBinburgo 
Carcassonss  portare  prò  vendendo^  msi 
illud  obragium  sit  bonum.  Vide  infra 
Foretanus. 

\  FORATANUS,  Extraneus.  Gali.  Fo- 
rain,  Etranger.  Ordinatio  Consilii  civi- 
tatis  Arelat.  ann.  1268:  Super  facto  bes^ 
tiarum  Foratanorum  et  exlraneorum  et 
gardianorum  per  D.  Raimundum  de  Or- 
ganoy  etc. 

FORATHE,  vox  Saxonica,  composita  ex 
for  prò  et  a-^e,  juramentum.  Consti- 
tutiones  Canuti  Regis  de  foresta  cap. 
12  :  Liberalis  autem  homo,  id  est  thsegen, 
modo  crimen  suum  non  sit  intra  majora, 
habeat  fidelem  hominem,  qui  possit  prò  eo 
jurare  juramentum,  i.  Porathe.  vetus 
GIoss.  Saxon.  Foread,  perj u ratio.  Forode 
scribitur,  in  Legib.  Henricil.  Reg.  Angl. 
cap.  ult.  [^  Vide  Aasworen  Eed  et  An- 
tejuramentum.] 

FORATICUM  ,  FoRATiGUS  ,  Vectigal, 
idem  quod  Foraaium.  Charta  Dagoberti 
Regis  Fr.  apud  Doubletum  pag.  656: 
Temonaticos,  cespitaticos  ,  pufveratieos , 
Foraticos,  mestaticos,  etc.  Formulse  ve- 
teres  cap.  45.  apud  Bignon.  :  Nec  nullas 
venditas,  nec  rodaiicus,  nec  Foraticus, 
nec  pontaticus,  etc.  Alia  Caroli  Reg.  ex 
Tabul.  Molismensi  :  Et  in  Vetuero  man- 
sum  dimidium,  et  Foraticum  de  camba 
una.  Alia  Berengariì  Episc.  Virdunensis 
apud  Hugonem  Abbatem  Flaviniac.  ann. 
9d1  :  Et  decimam  Foratici  nostra  civitatis 
de  vino.  Adde  Aimoinum  lib.  5.  cap.  10. 
rf^  Foraticum  de  cambis  in  Chart.  Walter, 
uomit.  Ambian.  ann.  985.  in  Append. 
Irminon.  pag.  840.  Est  Guerardo  :  Jus  in 
vinum  et  cerevisiam  veno  posita,  com- 
petens  domino  feudi.] 

^  FORATIO,  Jus,  quod  prò  perforatione 
dolii  vinari!  exigitur.  Pactum  inter 
episc.  et  Comit.  Genev.  ann.  1124.  apud 
Spon.  tom.  2.  Hist.  Genev.  pag.  5:  Éos- 
pttalitatem,  placitum  generale,Forationes 
vini,  et  totum  rippale,  coroadam  et  muta* 
tiones  domorum ,  si  dominus  mortuus 
fuerit,  debet  ut  dominus  possidere.  Adde 
Homag.  ann.  1219.  ibid.  pag.  50.  Eadem 
rursum  occurrunt  in  Bulla  Adr.  IV.  PP. 
ann.  1157.  tom.  8.  Cod.  Ital.  diplom.  col. 
924.  Vide  supra  Foragium  1. 

FORATORES.  Vide  Fodrum. 

1  FORATURA,  Forratura,  Pellitium, 
G&ÌÌ.Fourrure.  Charta  Eduardi  III.  Re- 

fis  Angli»  ann.  1887.  apud  Rymer.tom. 
.  pag.  822:  Vasa  aurea,  sive  argentea, 
coclearia,  vestes,  anulos,  jocalia,  utensi- 
lia,  pannos,  Foraturas,  etc.  Acta  S.  Yvo- 
nis  tom.  4.  Mali  pag.  578  :  Qutedam  navis 
in  qua  erant  Foratura  multa  de  variis, 
penclitata  fuit  et  sub  aqua  fere  per  tres 
dies  stetit.  Mercatores  autem  ipsam  devo- 
verunt  D.  Yvoni,  qtta  elevata  fuit,  et  quod 
miraculum  magnum  videtur,  Foratura 
illa  in  nullo  modo  madefacta  nec  dete- 
riorata fuerunt.  Conc.  Terrac.  IV.  apud 
Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  823  :  Nec  ca- 
nonici, vài  aia  clerici  de  Capitulo  Ca- 
thedralis  Ecclesia  portoni  in  capuciis 
capparum  de  choro,  qua  nigra  esse  so- 
lent,  Forraturam,  nisi  de  variis  grisiis, 
velpellibus  nigris.  Vide  Fodratura. 

FORATUS.  Vide  Furratus. 

^  FORRA,  Ou(Tta  èyxuijiovoc  po&c,  Mactatio 
gravida  bovis.  Gloss.  Lat.  Gr.  Sanger- 
man.  Est  prò  Forda,  quo  usi  sunt  Co- 
lumella  et  Ovidius  prò  Bove  pr»gnante  ; 
unde  Varroni  Foraicidia,  Dies  qulbus 
boves  pr»gnantesimmolabantur. 


^  FORBAGNIRE,  In  exilium  agere, 
banno  seu  edicto  promulgato;  unde  Fot* 
bagnitio.  Ch.  Caroli  II.  reg.  Sicil.  ann. 
1278  :  Mandamus  etiam  ut  quotiens  ali» 
quem  Forbcigniri  seu  forjudicari  eontin- 
gerit,  iustitiarius  qui  eum  banniverit  vel 
forjudicaverit,  de  bannitione  seu  forjudi^ 
catione  ejusdem  quatuor  scripta  confi- 
dot,  contxnentia  nomen  et  cognomen,  cau- 
sam  et  tempu^  forjudicationis  seu  For» 
bagnitionis  ejusdem.  Vide  Forisbanire. 

1  FORBANOITORIA  Notitia,  Instru- 
mentum quo  quis  rem  allquam  dimittit, 
atque  ab  ea  foras  esse  sese  declarat. 
Notitia  donationis  fact»  monaster.  S. 
Antonini  in  Ruthenis  a  Pipino  Rege 
ann.  767.  tom.  1.  Hist.  nov»  Occitan. 
inter  Instr.  col.  28:  Notitia  traditoria 
at^ue  Forbanditoria  j^eracta  a  doìnino 
Pipino  Rege  serenissimo  Francorum  et 
Aquitanorum,  in  prasentia  atque  manvt 
Fedanii  Abbatis  Ecclesia  sancii  Anto» 
nini. 

o  FORBANIHENTUH,  ProscripUo.  Ban^ 
num  seu  Forbanimentum,  in  Charta  Ca- 
roli IV.  ann.  1324.  ex  Reg.  62.  Chartoph. 
reg.  ch.  242. 

FÒRBÀNNÌRE^  etc.  Vide  Forisbannire. 

FORBATOR,  Armorum  politor,  samia- 
rlus,  Gallice  Forbisseur.  Leges  AJuredi 
Regis  cap.  28.  \^  19.1  apud  Brompto- 
num  :  Si  quis  Forbator  alicujus  arma 
susceperit  ad  purgandum,  etc.  j  Ori  ri  vi- 
detur a  veteri  Franco  Furben,  Mundare, 
polire.]  Vide  Oct.  Ferrarium  in  Forbire, 
t**  Graflf.  Thesaur.  Ling.  Frane,  tom.  8. 
col.  680.  voce  Forbjan,  et  infra  Forbis» 
sator.] 

FORBATUOUS,  dicitur  ille,  qui  ab  eo 
occiditur,  quem  per  vim  a^essus  erat. 
Formul»  vett.  cap.29.apud  Bignonium  : 

Hic  furo quod    homo  aliquis  nomine 

ille.  Ita  faclus,  cum  armis  suis  super  me 
venit,  et  colpus  super  me  misit,  et  sic 
mihi  Dominus  directum  dedit,  et  talee 
colpus  ei  dedi,  prò  quibus  ipse  mortuus 
est,  et  qìiod  feci,  super  me  fecit,  et  e^o 
hodieipsum  fado  infra  datnnum  (Edit. 
Lindenbrog.  habet  fordanno)  et  Forba» 
tudum  infra  noctes  42.  sicut  lex  est  et  nos- 
tra consuetudo,  apud  tres  cUcarius,  et  12. 
conlaudantes  iuraverunt,  et  lingue^  eo- 
rum  legibus  direxerunt.  Quibus  (jjuidem 
verbis  reus  c»dis  pollicetur,  se  juratu- 
rum  duodecima  manu,  ac  probaturum» 
eum,  qui  primus  sibi  manus  intulit» 
jure  c»sum,  ut  qui  foris  battiderit,  seu 
perperam  et  centra  jus  primus  percus- 
seni,  la  Germanico  Tor,  Ante,  prius,  et 
Battuaus,  Percussor,  a  Battere,  C»dere» 
percutere.]  Forbatudum  enim  facere,  est 
probare  eum  haud  Jure  manus  injecisse 
m  alium.  Formula  alia  :  Et  sic  est  veri- 
tas  absque  ulta  fraudo  vel  conludio,  et  in 
sua  culpa  secundum  Legem  Forbatudum 
fecit.  In  Lege  Ripuar.  titul.  77.  est  de 
homine  Forbatudo,  ubi  agressor  interfec- 
tus^  dicitur  de  vita  Forfactus  :  Et  tunc 
ante  Judicem  in  araho  conjuret,  quod  eum 
de  vita  Forfactum  inter fecisset.  Decretio 
Childeberti  Regis  cap.  4.  de  raptore: 
Qui  autem  edictum  nostrum  ausus  fuerit 
irrumpere  :  judex  loci  illius  solatio  col- 
lecto  ipsum  raptorem  occidat,  et  jaceat 
Forbatudus.  Ali  ter  de  vocis  Forbatudus 
origine  censet  Somnerus,  aitque^  vocem 
conflatam  ex  voce  Saxonica  for,  qua 
vim  negandi  habet,  et  batutus,  qu» 
etymon  habet  ex  baete  vel  boete, 
idemque 'sonat,  auod  bote»  emenda, 
muleta,  ita  ut  i^oroafuduA  is  sit,  cujus 
mors  nuUam  emendationem  aut  com- 
positionem  admittit. 

^  FORBEA.  [Omne  genus  cibi  :  a  voce 


FOR 


FOR 


FOR 


547 


GrflBca  aliata,  qusB  a  fplp6tù,  pasco. 
FestuaA 

\  F0RBEN6E.  Vide  Forfang. 

^  FORBISSATOR,  FORBITOR,  FOURBIS- 
SOR,  Armorum  politor,  samiarius.  Gali. 
FouHn89eury  alias  Fourbeur.  Arest.  par- 
lam.  Paris,  ann.  1808.  in  Reg.  Olim  fol. 
106.  V*:  Cum  ForbisatUores  enaium  viUta 
Pari9Ìen8Ì8  curia  noatrm  conqueati  fuia- 
aent,  dicentea  quod,..,  gamUorea  forello- 
rum  ennum  opera...,  ad  offidum  dicto^ 

rum  Forbisaatorum pertinentia 

exercebant,  eie,  Àliud  ann.  1268.  ibid. 
fol.  55.  v<>  :  Uoeor  cujuadam  Forbitoria 
enaium  de  Meleduno  xnterfedt  maritum 
auum.  Lib.  1.  nig.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol. 
83.  r»  :  Hugo  Forbitor  v.  aolidoa  tribua  ter- 
minia  de  domo  JuoBta  domum  Rcuiulphi 
Cauvin.  Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1412. 
in  Lib.  1.  stat.  arlif.  Paris,  fol.  55.  v*  : 
Ad  aupplicationem  magiatrorum  jurato^ 
rum  eruginatorum  aeu  Fourbiaaorum  en^ 
aium  viUa  noatraa  Parieiensia,  etc.  Stat. 

Sro  iisd.  artif.  ann.  1880.  in  Gonsuet. 
renovef.  MSS.  fol. 2.  v»  :  Nulz  Fourbeura, 
ne  peut,  ne  ne  doit  au  jour  de  feate,  que 
li  commun  de  ville  foire,  fourbir,  Haud 
scio  an  Fourbiaaeur  ^  prò  Fourlaaaeur, 
legendum  sit,  in  Lit.  ann.  1469.  ex  Reg. 
195.  Chartoph.  reg.  eh.  298:  Jefian  le 
Frilleux  en  aon  vivant  Fourlaaaeur,  de- 
mourant  en  la  ville  de  Rouen,  etc.  vide 
Forbator. 

1  FORBORA,  vox  Langobardica,  Filius 
unicus.  Leges  Rotharis  apud  Murator. 
tom.  1.  part.  2.  pag.  26.  col.  2  :  Si  quia 
dereliquerit  filium  unum,  quod  Forboram, 
et  filioa  naturalea  unum  aut  plurea,  filiua 
legitimua  tollat  duaa  portianea  de  patria 
axibatantia,  naturalea  vero  tertiam.  God. 
Esten.  habeL  Filium  legitimum  unum. 
Idem  habet  God.  Gathedralis  Mutin.  qui 
addit,  Quod  est  Furbomet.  [^  Rothar. 
154.  Vide  Fulboran.] 

1 1.  FORCA,  qiMm  nunc  Faliacum  ap^ 
pellamua,  nunc  Cutter  dicitur,  aliaa  Sc' 
curia,  qua  pontificea  in  aacria  utuntur. 
Papias.  Gfaarta  ann.  1868.  in  Tabularlo 
S.  Victoris  Massil.:  Molendinum  cum 
una  Forca  de  ferro  ferrata,  etc. 

1 2.  FORCA,  Furca^  patibulum^  Gali. 
Fourchea.  Testament.  Adelaidis  Viceco- 
mitissae  Narbon.  ann.  989.  in  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  108  :  Campum  quem 
empsi  in  Aurucione  ad  ipaaa  Forcaa. 
Gharta  ann.  1859.  in  Ghartophylacio 
regio  Regest.  90.  n.  486  :  Licentia  Antho» 
nio  dea  ónglea  data,  ut  poaait  habere  ju- 
dicea  et  levare  Forcaa  prò  juatitia  aua 
gubemanda.  Vide  ^roa. 

1 8.  FORCA,  Vis,  Gali.  Force.  Vide  in 
Fortia  2. 

^  4.  FORCA,  Munitio,  arx,  vel  Garcer. 
Inquisit.  ann.  1268.  ex  scbedis  Pr.  de 
Mazauguea  :  Requiaitua  quae  jttatitiaa 
vidit  exerceri  per  praadictoa  daminoa  ; 
dixit  quod  quondam  Guillelmua  Molege- 
atua  bajulua  dicti  caatri  cepit  unum  homi- 
nem de  Borbentana  ;...  et  ipae  interfuit 
captioni  dicti  hominia ,  et  ipaum  vidit 
intrudi   in  Forga  Montia^pavonia.  Force, 

STO  Pago  arcibus  munito,  in  Reg.  sign. 
foater  Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  291.  ter 
v*  :  Item  il  convenroit  paaaer  par  la  Force 
de  pluaieura  aeigneura,  qui  ne  aont  pcu  ai 
entiera,  ne  ai  loiaua  aua  Chreatiena  comme 
il  deuaaent.  Vide  in  Tra  Fortia  8. 

^  5.  FORCA,  Fasciculus,  Gali.  Botte. 
Gharta  Guill.  episc.  Agath.  ann.  1178. 
inter  Instr.  tom.  6.  Gali.  Ghrist.  col. 
829  :  Manao  Petri  Carbonelli  tertium  de 
Caux,  quod  eat  unum  medium  frumenti 
et  unum  medium  ordei  et  aexagtnta  Far' 
caa  de  eepia.  Vide  infra  Fureua. 
]  F0RGA6IUH,  FORGIAQIUM,  FoWagtum, 


Fortiagium,  Fortigium,  Voces,  si  bene 
conjecto,  ejusdem  notionis,  quss  exac- 
tionem  significant»  forte  sic  dictam, 
quod  dominis  ad  arcium,  quas  Forti<u 
vocabant,  construtionem  munitionem- 
que  exsolverentur.  Gharta  Andrea  de 
Vitreio  apud  Lobinellum  tom.  2.  Hist 
Britan.  col.  212  :  Dedi  Majon-Monaaterio 
....  decimaa  omnium  meorum  reddituum 
....  prmter  talliam  meam  et  Forcagium. 
Tabularium  Ecclesise  Macloviensis  :  Oli- 
veriua  de  Dinanno  quitavi  Burgenaibua 
S.  Maclovii  conauetudinem  et  Forcagium 
Ugnorum  merinamentorum ,  quod  ego 
capere  faciebam  in  villa  mea  de  Plancott. 
Histor.  Abbati»  S.  Albini  Ord.  Giòterc. 
MS.  per  Guillelmum  GautfUer  cap.  6  : 
Gervaeia  domina  Dinanni  eoDemit  Guillel- 
mum filium  Radulphi...  ab  omni  exac" 
tiene  et  tallia,  couatumiia,boceUagio,  For^ 
ciagio.  Litteras  Johannis  Regis  Frane, 
ann.  1854.  apud  Marten.  tom.  1.  Gollect. 
Ampliss.  col.  1470  :  Retentia  inauper  in 
praemiaaia  donatia  nobia  et  aucceaaoribua 
noatria  Franciae  Reyibua  recognitione  et 
homagio,  ac  auperiorittUe  et  reaorto,  et 
quod  in  Mlia,  caatria  et  loda  praedictia,  et 
aliia  quibuaeumque  dicti  Comitatua,  For- 
Uigia  et  alia  quascumqueaubaidia  inaicere 
poterimua.  Testaraentum  Gaufridi  Tour- 
nemine  ann.  1264.  ex  Archivo  S.  Albini 
de  Nemore  :  Item  volo,  quod  Ula  Fortia^ 
già  et  auxUia,  quaa  levavi  et  poaui  in  pa» 
rochia  de  Pludelia...penitua  aimittantur. 
LittersB  Innocentii  IV.  PP.  prò  Monas- 
terio  Galensi  in  Tabularlo  ejusdem  loci  : 
Ut  de  iia  quaa  aliquotiena  emere  nro  vea* 
tria  utilitatibua  voa  contigerit,  nulli  peda- 
già,  winagia,  rotatica,  traveraa,  roagia, 
peaagia,  minagia  et  Fortigia,  quaa  prò  hiia 
a  aascularibua  exiguntur ,  aolvere  tenea- 
mini,  auctoritate  vobia  prassentium  indul' 

femua.  Vide  Foriacapium.  [*  Vide  infra 
^orchagium.] 

1  FORGAIADELIA.  Vide  Fortia  8. 

FORCAPIUM.  Vide  Foriacapium. 

X  FORCARE,  Vim  inferro.  Gali.  Forcer. 
MS.  God.  Gonsuetud.  Tolos.  fol.  29: 
Infra  illoa  terminoa  ab  ipaia  dominia  euia^ 
vel  dominabua,  vel  aliia  prò  eia,  et  Hit 
talea  hominea,  vel  feminaa  et  rea,  animàlia 
eonun  nullatenua  capiantur  nec  Forcen- 
tur.  Ibid.  ssBpius  occurrit.  Vide  Forciare 
in  Fortia  2. 

•  Ital.  Forzare,  Hispan.  Forcejar. 
Gharta  Aldef.  reg.  Aragon.  sera  1165.  prò 
hominibus  TutelaB  in  Reg.  68.  Ghartopb. 
reg.  eh.  295:  Et  non  voa  inde  laxetia 
Forgare  ad  nuUum  hominem,  et  qui  voa 
voluerit  inde  Forgare  totoa  in  unum  dea^ 
fruite  iUi  auaa  ccxaa.  Parforcier,  eodem 
sensu.  in  Lit.  ann.  1878.  tom.  5.0rdinat. 
reg.  Frane,  pag.  686  :  Eatre  contraina  ou 
Parforciez  en  auelque  maniere,  etc.  Pour- 
forcier  ;  unde  Pourforcement,  in  Gh.  ann. 
1288.  ex  Reg.  comitat.  Montisfort.  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  89.  v*.  Se  Parforcer 
vero,  prò  Eniti,  conari,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1411.  ex  Reg.  165.  eh.  400:  Icellui 
Ravenel....  ae  Parforgoit  de  bcUre  et  em- 
mener  leaditea  beatea, 

*[  FORCARIA,  prò  Focaria,  Goncubina. 
Statuta  EcclesisB  Andegav.  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  4.  col.  524  :  Et  impudicitiaa 
quoaue  au€ka  palam  exercere  non  verentur, 
et  plurea  tam  Eccleaiaatici  quam  asecula» 
rea,  ainguli  aingulaa  in  (sic)  auaa  Forca' 
riaa  in  domibua  propriia  et  aliia  publicia 
et  honeatia  loda  tneameratcu  tenere  et  Aa- 
bere  nonpertimeacunt. 

9|c  FORCATA.  Tributum,  quod  prò  sta- 
tione  in  nundinis  habenda  pensitaba- 
tur.  Stat.  Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  II. 
pag.  221  :  Et  hoc  redditum  fori  preconi" 
gari  faciat  (poteataa),  et  plua  offerenti 


detur; et Ule  qui  acceperit  non  accipiat 
prò  Forcata  ab  aliquo  forenae  ultra  tree 
aolidoa  bononinorum  : 

Ex  hoc  loco  patet  etiam  notio  voca- 
buli  ForccUiea,  quam  dubitanter  exhi- 
buit  D.  Du  Gangius.  [Fr.] 

«FORCATICA,  Tributum,   ut  opinor, 

?iuod  prò  statione  in  nundinis,  qua 
ureis  lulcebiatur,  habenda,  pensitaba- 
tur.  Pactum  inter  Bonon.  et  Ferrar, 
ann.  1198.  apud  Murator.  tom.  4.  Antiq. 
Ital.  med.  8bvì  col.  449  :  De  Forcatica  ata- 
tionum,  idem  fadent  Bononienaea,  quod 
alti  Lombardi. 

0  FORCELLA,  vox  Italica,  Furcilla, 
fuseina.  Gali.  Fourchette.  Inventar.  MS. 
thes.  Sedis  Apost.  ann.  1295  :  Item  unam 
Forcellam  penderla  uniua  undae. 

1  FORCELLETUM.  Vide  Fortia  8. 

1  FORCEPS,  Fabricaa  corruptas  Forficea 
dieuntur.  Gì.  Isid.  qusB  sic  emendando 
sunt  ex  Glossis  MS.  uegii ,  Forcepa,  Fa- 
brif  qui  corrupte  Forficea  dieuntur.  Isid. 
Orig.  20.  18:  Forficea  aecundum  etymo- 
logiam,  d  a  filo  dieuntur  F  ponitur,  ut 
Forficea  quaa  aunt  aartorum  .-eia  pilo  per 
P  ut  Forpicepa,  quaa  aunt  tonaorum  :  ai  cUf 
accipienao  per  C.  ut  Fordpea»  eo  quod 
formum  capiant,  quas  aunt  fabrorum. 
Formum  enim  dixerunt  antiqui  calidum. 
Festus  habet  :  Fordpea  dieuntur,  auod 
?Ua  fortna,  hoc  eat,  calida  capiuntur.  Hsec 
ad  emendationem  Glossarum  Isid.  cum 
Forcepa  Latinum  sit. 

^  Forceacea  et  Forcettea,  nostris.  Lit. 
remiss.  ann.  1388.  in  Reg.  185.  Ghartoph. 
reg.  eh.  118  :  Lequel  Perrinet  meu  et 
tempie  de  convoitiae  rongna  d'une  For- 
ceacea quatre  deadiz  fhrtna.  Alia  ann. 
1894.  in  Reg.  147.  eh.  104  :  Icellui  cure 
tira  unea  Forcettea,....  et  d'icellea  feri  par 
le  viaage  le  auppliant.  Hine  Fourceuer, 
Forcipe  tondere,  apud  Guignevil.  in  Pe- 
regrinat.  human!  generis  MS  : 

Se  Foaroellé  et  tonda  ettet, 

Si  comme  fol  demie  les  tesles,  etc. 

FoRGiPES,  quorum  gemino  dente  com- 
ponitur  ignis  in  lyebnis,  inter  vasa  ae 
ministeria  sacra  reponuntur  a  Durando 
lib.  1.  Ration.  cap.  8.  n.  29.  [Fordpea 
etiam  adhibitos  reverentiss  causa  ad 
tangendam  sacram  Eucharistìam,  auc- 
tor  est  Macer  in  Hierolexlc.  Hine  idem 
esse  quod  Graeci  Xai6(da  vpeant.  Latini 
Cochlear  existimat.  Vide  dì.  med  Grsee. 
in  voce  Aa6cc,  et  Lat.  in  Cochlear.  In 
Synodo  Limensi  ann.  1586.  Forcepa  dici- 
tur Ferrum  ad  coquendum  panem  £u- 
charisticum.]  Vide  Forfex. 

Wf  Fordpea  adhibiti  in  carnificinis 
Martyrum,  qui  triplicis  speeiei  distin- 
guuntur.  Gonsule  Baron.  in  Notis  ad 
Martyrol.  26.  Junii. 

FORCEPS  Oris,  prò  .  Roatro  avis,  (Juod 
forcipis  figuram  referat,  apud  Radul- 
fum  in  Miraculis  S.  Rlchardi  Gicestr. 
Episc.  num.  18.  Vita  S.  Guthlaei  Ana- 
choretSB  u.  li-.  In  quo  matuiinaR  volucrea 
avido  Fordpe  pipant.  [Adde  num.  28.  et 
25J 

IFORCERIUM,  Feretrum,  Gali.  Biere. 
Cercudl.  Litter»  Glementls  PP.  prò 
Monasterio  S.  Johannis  Angeriae.  ex 
Ghartario  ejusd.  loci:  Fratrea  Minorea 
Forceria  dve  arcaa  parochianorum  Eccle' 
aiaa  dicii  Monaaierti  apud  fratrea  ipaoa 
eUgentium  aepulturam,  quas  cum  corpori" 
bua  non  contigerit  aubterrari,  infirmarlo 
dicti  Monaaterii  libere  reddant. 

^  FORCERIUS,  Qui  scrinla  et  capsulas 
facit  et  vendit  ;  Forcetier,  in  Lib.  1.  stat. 
arlif.  Paris,  ex  Gam.  Goniput.  fol.  278. 
r*.  a  vulgari  Forder  et  Forceret,  Ital. 
Forziere,  scrinium,  arcula,  capsula.  Li» 


548 


FOR 


TOR 


FOR 


bert.  Montisfcr.  ann.  1291.  in  Beg.  181. 
Ghartoph.  reg.  eh.  154:  Iteni  collellariuè, 
Forcerius,  sypheriuHy  cutellariua  qui  ven^ 
dunt,  duo8  aenarios  qtiolibet  anno.Charta 
ann.  128:).  inter  Probat.  tom.  4.  Hist. 
Occit.  col.  76  :  Li  aénéchaus  raparla  tan' 
tosi  le  seau  amont,  et  nos  le  feismes  tantost 
tnetre  en  un  Forcier  et  aéeller;  si  que  il  n'en 
peust  riens  séeller  sane  nos.  Lit.  re  miss, 
ann.  1387.  in  Reg.  182.  eh.  19:  Laquelle 
suppliante  print  la  clef  d*un  Forcier  ou 
coffre  dudit  chanoinef  etc.  Un  Forcier  ou 
un  escrtn  où  la  suppliante  cuidast  qu'il 
eust  argent,  in  aliis  ann.  1892.  ex  Reg. 
148.  eh.  198.  Aliae  ann.  1415.  in  Reg.  169. 
eh.  82  :  Dedens  tcelle  huche  le  suppliant 
trouva  un  Forchier  qu'il  defferma.  Inven- 
tar, ann.  1806.  tom.  1.  Probat.  Hist. 
Brit.  col.  1208:  Un  Forceret  couvert  de 
aoye  o  menues  pieces  de  reliques.  Vide 
infra  Foraerium,  Forsarius  et  Fourcerius. 
^  1.  FORGHA,  Furca,  Gali.  Fourche,  in 
Ghartulario  Gompendiensi. 

0  2.  FORGHA,  Piscis  genus.  Tract.  MS. 
de  piscibus  cap.  105.  ex  God.  reg.  6888. 
G.  :  Cornuta  a  nostris  malarmat,  a  Ligu- 
ribus  malearmata  per  antiphrasim  voca^ 
tur  ;  a  Romanie  forchato  et  pesce  Forcha 
a  duobus  cornibus  nominatur, 

«  FORGHAGIUM,  Gensus,  qui  a  singulis 
furciis  seu  domibus  exigitur,  idem  quod 
Foagium  1.  Forchagium  nuncupatum  a 
Furcia  vel  Furquta,  domus,  mansio. 
Vide  in  hac  voce.  Reg.episcopat.Nivern. 
ann.  1287  :  Hic  sunt  redditus  et  res  perii- 
nentes  ad  domum  de  Albigniaco.  Porlus 
mstimatur  x.  libras^pedagium  aquas,  lydss, 
porloriis  (sic)  cum  Forchagio.,.  Forcha- 
gium, in  quo  prior  nichil  percipity  est 
Suod  quilìbet  bordela^us  existens  in  villa 
e  Albigniaco  debet  in  vigilia  Nativilatis 
Domini  duos  denarios  e^iscopOf  exceplis 
domibus  exislenlibus  in  ctmileriis.  Quali- 
bel  domus  existens  extra  villam  debet 
episcopo  duos  solidos  ;  et  si  non  requira- 
tur  ista  costuma  in  dieta  vigilia,  non  te- 
nentur  (eam  solvere).  Vide  Forcagium. 

1  FORCHEAPUM.  Vide  Foriscapium. 

:|c FORCHETTA.  [G8iì\.Fourchetle:uDvie 
seutelie  deaurate  et  duo  Forchetta  que 
d.  Archidiaconus  dedit  D.  Pape.(Invent. 
Galixt.  III.  an.  1458.  in  Archiv.  Vati- 
cano.) »] 

1 1.  FoRGHIA,  Idem^  si  bene  conjecto, 
quod  Jus  mansionis,  cum  scilicet  do- 
mini vel  eorum  missi  aliquo  divertebant 
adiustitias  faciendas.  Gharta  ann.  1066: 
Habeat  medietatem  leddarum  quse  veniunt 
in  civitate  sive  per  terram,  sive  per  aquam, 
medietatem  cordas  et  piscalionem  Atacis, 
justiliasy  et  balhias  et  Forchias,  et  gistos, 
et  albergas,  et  acaptes,  eie.  Vide  Furcia 
et  Mansio» 

^  Idem  forte  quod  supra  Forchagium, 
vel  quod  Furca  prima  aut  tertia  accep- 
tione. 

o  2.  FORCHIA,  Furca,  Gali.  Fourche, 
Lit.  remiss.  ann.  1356.  in  Reg.  SA.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  515:  De  quadam  Forchia 
lignea...  prssfalum  Jouynum  sólo  ictu  in 
capite  de  supra  frontem  percussit.  Vide 
infra  Fourchata. 

o  8.  FORCHIA,  Bivium,  Italis  Forca,  in 
Terrear.  Thossiac.  ann.  1400. 

^  FORCHONOS,  FORGONUS  ,  Academ. 
Gruscan.  Forcone,  proprie  est  Tridens, 
merga.  Stat.  ci  vii.  Guman.  cap.  30.  ex 
God.  reg.  4622.  fol.  182.  v  :  Et  idem  in- 
telliqalur  prò  pallis  et  Forconis.  Et  cap. 
96.  fol.  ìo6.  r".  Et  idem  intelligatur  prò 
pallis  et  Forchonis,  et  tendirolis,  et  alte- 
rius  consimtlis  generis  lignorum.  Vide 
infra  Furculus. 

^  FORGIA.  Exactio,  Quae  per  vim  Ut, 
quodvis  trioutum,  quoa  contra  Jus  exi- 


gitur,  idem  quod  Foriscapium  et  Tolta  1. 
Factum  inter  Ursum  ducem  Venet.  et 
Valpert.  Aquil.  patriarch.  ann. 880.  tom. 
2.  God.  Ital.  diplom.  col.  1945:  Populus 
nosteTf  qui  ibi  advenerit,  nullum  grava- 
men,  aut  suprapositam,  vel  Foreias  pa- 
tialur.  Gharta  ann.  1093.  inter  Instr. 
tom.  6.  Gali.  Ghrist.  col.  488:  NuUam 
toltam  vel  Forciam  faciant.  Alia  ann. 
1231.  ibid.  col.  445:  óaudeant  et  heredes 
eorum  liberiate  et  immunitale  perpetua 
ab  omnibus  talliis  seu  quislis,  Forciis  at- 
que  toltis.  Garpivit alberguas  et  acap- 
tes et  dona  et  omnes  Foreias^  in  Gh.  ann. 
1128.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  424.  Furture,  eodem  sensu,  in  Gharta 
ann.  1858.  inter  Probat.  domus  de  Gas- 
tei,  pag.  XIII  :  Toute^  Furtures,  crouez, 
réansons,  debites,  demandes,  oppression, 
tnortemain,  fourmariaaes ,  tailles ,  gros 
et  autres  Furtures,  Sed   iegendum  sus- 

Sicor   ForQures.   Vide   infra    Fonia  5. 
[ine 
^  Forgiare,  EJusmodi  tributa  exi- 

fere.  Gharta  Bern.  Jordani  dom.  de 
nsula  ann.  1824.  in  Reg.  70.  Ghartoph. 
reg.  eh.  279  :  Concedentes  vobis  plenam 
et  liberam  poleslalem...  ponendi  bajulum 
seu  bajulos,  colleclores  seu  plicatores  red- 
dituum^  et  distringendi  ac  Forciandi  die- 
tos  redditus  et  debitores  ipsorum.  Vide  in 
Forlia  2. 

1  FORCIAGIUM.  Vide  Forcagium. 

1  FORGIPIUM,  Radius  brachi!.  Acta 
SS.  Junii  tom.  3.  pag.  396.  de  S.  Alena  : 
Atque  uno  spondili  seu  Forcipio  consimili 
brachii. 

«  FORGIATUS,  Pervimexactus.Libert. 
Montisfer.  ann.  1291.  in  Reg.  181.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  154  :  Ilem  dominus,  domi- 
na, bajiuus,  seu  aliquis  (ex)  eis....  non 

habebunl  infra  dictum  mandamenlum 

alberghagium,  nec  loliam,  nec  laUiam, 
nec  questam,  nec  empdonem,  nec  aliquod 
aliua  servilium,  Fordalam  seu  Forcia- 
tum,  eie. 

^  FORGISTA.    [Signum     Gonsulum. 

DiBP  1 

FORGONSILIARE.  Vide  Forisconsiliare. 

«  FORGONDS.  Vide  supra  Forchonus. 

FORDA.  Ordinatìo  Marisci  Ramesien- 
sis  pag.  69  :  Non  liceat  alicui  de  esiterò 
facere  dammas,  aut  Fordas,  aut  alia  im- 
pedimenta  in  aliquibus  landeis,  water- 
aangiis,  fossatis  siveaquagiis  communibus 
in  marisco  prasdicto,  eie.  Monasticum 
Anglic.  tom.  1.  pag.  657  :  Et  tendilusque 
ad  magnam  a^uam  de  Atjry  et  Fordales 
ejusdem  prati,  quse  perculiunt  ex  una 

farle  super  pratum  hospitalis,  eie.  Sàxon. 
ord  est  amnis,  vadum,  trajectus.  [Hinc 
Beda  lib.  4.  Hist.  cap.  28  :  Juxla  (luvium 
Alnae,  in  loco  qui  dicitur  Ad-lwi-forda, 
quod  significai  ad  duplex  vadum.  Inde 
etiam  Francfurtum  nomen  habet,  quia 
vadum  est,  quo  Francorum  transitus 
fuit  in  Sueviam  ad  Goloniam  Franco- 
rum,  qu8B  Franconia  exinde  dieta  est, 
utobservat  Schilter.  in  Gloss.  Teuton.j 

FORDANNO.  Formula  Lindenbrog.  160: 
Et  quod  feci,  super  me  feci,  et  ego  fiodie 
ipsum  facio  Fordanno,  et  forbatudo  infra 
nocles  42.  sicut  lex  et  consuetudo  est.  Edi- 
tio  Bignonii  pag.  245.  habet  hoc  loco  : 
Et  quod  feci,  super  me  fecit,  et  ego  hodie 
ipsum  facio  infra  damnum  et  forbatudum 
infra  nocles  42.  etc.  Vide,  quse  de  hac 
voce  commentatur  Somnerus  in  Glos- 
sario Saxonic.  verbo  Fordoen,  et  Olgilde, 
ubi  ait  Saxonibus  fordoen,  esse  inte- 
rimere. 

FORDARIUM.  Vide  Forarium. 

FORDRO.  Lex  Ripuar.  tit.  38.  {  4  : 
Quod  si  in  ipsa  hora,  quando  ree  inter- 
tialur  responderit,  quoa  Foi'dronem  suum 


neseiat,  eie,  i.  auctorem  rei  venditi»,  vel 
intertiatsB,  [qui  etiam  tamquam  suam 
postulai  et  repetit.  Belgis  Vorderenj 
auctore  Junio  in  Notis  ad  Willeramum 
pag.  88.  est  aliquem  voce  eiere  ae  iugi 
clamore,  ut  se  sistat,  urgere.  Fordem 
et  Fodern  eadem  notione  usurpant  Ger- 
mani.] 

FORE,  prò  Esse.  Gregorius  Turon.  in 
Vita  S.  Maurilii   Epise.    Andeg.    MS. 

cap.  2  :  Audiens  autem in  villa  qua^ 

dam...  fanum  Fore  antiquissimum  diver- 
sis  idolorum  cuUuris  deaicatum,  etc.  Adde 
cap.  18.  Fridegodus  in  S.  Wilfrido 
cap. 16  : 

En  qai  ooofirmu  Cbristnm  Fore  eoiicUpotenteni. 

Ditmarus  Hb.  2  :  In  medium  prosiliit,  et 
Cunonem  per  omnia  mentttum  Fore  co- 
ram  omnious  dixU.  Oceurrit  passim. 
Vide  Felicem  Osium  in  Notis  ad  Otto* 
nem  Morenam  pag.  34. 

FORE-GENSITI  Presbyteri.  Gapitu- 
lare  Pipini  Regis  Italiae,  editum  a  Steph. 
Baluzio  cap.  36.  \^  Pertz.  ann.  Telò. 
cap.  7.]  :  Ipsi  (Monachi)  in  verbo  tantum, 
et  ventate  promittant,  dequibus  speciali" 
ter  Abbas  addueunt  Domino  nostro, 
deinde  advocatis  et  Vicariis,  Centenanie, 
sive  Fore  censiti  Presbyteri,  atque  cuneta 
generalitas  populi,  etc.  lidem  forte  qui 
Forcatici,  vide  Presbyter  Foraslicus  in 
Presbyter, 

FOREFAGERE,  Forefagtum,  Forfai- 
TURA.  Vide  infra  in  Forisfacere  1. 

1  F0REFEN6.  Vide  Forfang. 

t  FOREGIUM,  Idem  quod  supra  Forc^ 
gium,  Jus  Domino  debitum  prò  imposi- 
tione  pretii  vini  distrahendi.  Gharta 
anni  1238.  in  Histor.  Mediani  MonasU 
pag.  316  :  De  Foregiis  vero  Jam  diclse 
viltà,  quas  ita  vulgo  dicuntur,  et  de  gal' 
linis  et  de  denariis  et  de  panibus  utra» 
que  pars  medietatem  sibi  ex  integro  reti- 
nebit. 

IFORELLUS,  Vagina,  Galliee  Four- 
reau  ut  reor.  Ghartularium  V.  S.  Ve- 
dasti  pag.  268  :  Domus  Seyberti  Seabini 
feodus  est  :  debet  hominium,  justitiam  et 
ad  cambticam  Abbalis  Forellum. 

o  Alias  Forel.  Lit.  remiss.  ann.  1351. 
in  Reg.  81.  Ghartoph.  reg.  eh.  13  :  Qui 
quideni  presbyter  iratus  ....  dicium  Per- 
sii  de  quodam  enee  cum  Foretto,  quem 
tenebat,  in  capite  vulnerava.  Alias  ann. 
1354.  in  Reg.  83.  eh.  10  :  Per  prasnomina- 
los  fuerat  etdem  Reginaldo  ensis  amotus 
una  cum  Forelh.  il  prit  alors  son  espée, 
la  tira  de  son  Forel,  in  aliis  Lit.  ano. 
1890.  ex  Reg.  188.  eh.  149.  Vide  Fodrus 
et  Forulus. 

0  FOREMARITAGIUM,  PrsBStatio,  qus 
a  servis  prò  facultate  conjuges  sibi  ads- 
cribendi  ex  libera  conditione  pensita- 
batur.  Gharta  Joan.  ducis  Bitur.  prò 
fundat.  S.  Gapel.  Bitur.  ann.  1405.  ex 
Bibl.  reg.  :  Cum  omnibus  . . .  mortailliiSy 
Foremaritagiis,  predagiis,  vecttaalibus  et 
aliis  servitulibus,  etc.  Vide  forismari- 
tagtum. 

^  FOREMUNOUS ,  Patronus,  defensor, 
tutor.  (3harta  12.  sae.  apud  Pez.  tom.  6. 
Anecd.  part.  2.  pag.  61.  col.  1  :  Insuper 
et  curtem  patrie  ejus,  vel  aliam  in  civitate 
eerta  et  eonventione  promieimus  per  ma- 
num  Friderici  de  Inckilingin,  Foremundi 
sui.  Vide  Mundiburdus. 

«  FORENCIANUS,  Extraneus.  advena, 
peregrinus.  Libert.  Figiac.  ann.  1318. 
tom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  663. 
art.  15  :  Dum  tamen  Forencianus  con- 
queralur  de  easibus  pertinentibus  ad  eon- 
sules,  eie.  Vide  supra  Forataneus. 

1  FORENCISUS,  I.  prò  Forinsecus,  Bx- 
terus.  Cum  magna  multUudine  navigii 


FOR 


FOR 


FOR 


549 


in  Foreneitis  insulia  ScoUm  applicuit , 
apud  Bymerum  tom.  1.  pag.  772.  Vide 
Forinaeci. 

FORENSES,  Extranet,  in  Hist.  Cortu- 
sior.  lib.  1.  cap.  11.  et  alibi.  Foresi,  Bo- 
caccio.  Vide  ForenHa  2. 

FoRENSES  HOMINES,  qul  vuIgo  Al- 
bani, seu  Aubains,  Alienigense,  in  veteri 
Notitia  apud  Loisellum  in  Hist.  Bello- 
vacensi  pag.  248.  Vide  Prenbyter  Fo- 
rensis, 

^  FoRENSES  Servi.  Vide  Guerard. 
Prolegon.  in  Ghartul.  S.  Petri  Carnot. 
pag.  46. 

fi.  FORENSIS,  ut  Feria,  Hebdomadis 
dies.  Diarium  belli  Hussitici  apud  Lu- 
dewig.  tom.  6.  Bellq.  MSS.  pag.  131  : 
Anno  Domini  1415.  currente  Forensi  4«. 
ante  Dominicam  Palmarum,  qua  erat  dies 
20.  methsis  Martiiy  etc,  Occurrit  iterum 
pag.  127.  et  147. 

<*  FoRENSis  Dies,  Quo  forum  tenetur. 
Vide  suora  in  Dies  7. 

«2.  FORENSIS,  Hospes,qui  foris  venit. 
Acta  B.  Joan.  Firm.  tom.  2.  Aug.  pag. 
462.  col.  2  :  Non  comedebat  communiter 
nisi  semel  in  die, ....  nisi  aliquando  ad 
sociandum  Forenses  cum  quibìÀS  ex  cari- 
tate  comedebat  de  omnibus,  et  aliquando 
bis  in  die.  Vide  Forenses.  [^  De  Scola- 
ribus  Forensibus  agit  Savin.  Hist.  Jur. 
Roman,  med.  temp.  tom.  3.  cap.  21. 
|69. 

1  FORENSIS  BuROUS,  Gali.  Fauxbourg, 
quia  foras  seu  extra  civitatem.  Ghronlc. 
MS.  S.  Medardi  Suession.  inter  Vale- 
siana,  ad  ann.  1240  :  Ipsi  vero  appropin- 
qwmtes  civitati  Carcoisonss  a  Burgenstbus 
et  illis  qui  manebant  in  Burgo  Forensi, 
intus  nocte  per  traditionem  sunt  intro- 
missi  :  civitatem  vero  et  illos  qui  intus 
erant  et  custodes  Regie  in  crostino  o&- 

sederunt Ipsi    vero   Albigenses   ab 

obsidione  receaentes  totum  Forensem 
Burgum  inditum  Carcasona  igne  com^ 
busserunt. 

<»3.  FORENSIS,  Tabellio.  Vide  Marin. 
Pap.  Diplom.  num.  75.  not.  9.  et  Savin. 
Histor.  Jur.  Rom.  med.  temp.  tom.  1. 
cap.  5.  S  106.  not.  5. 

»  4.  FORENSIS  Lex,  Forense  Jus, 
Quod  spectat  forumveì  nundinas.  Ghart. 
Gandersheim.  ann.  1188.  apud  Haltaus. 

voce  Markt-Recht,  col.  1326  :  Si  quis 

in  prasfatis  locis  publicas  mercaturas 
exercuerit,  ratione  mercationis,  not^  ra- 
tione  personse  Legi  Forensi  subjacebit,  et  e. 
Ghart.  Frider.  I.  Imper.  ann.  1181. 
ibid.  :  Mercatores.,..  areas  vel  curtes  suas 
non  militibus  sed  mercatoribua,  qui  Fo- 
renaia  jura  exequantur,  vendant.  Vide 
Forale  2. 

«*  FORENSIS  JusTiTiA.  Vide  in  Judi- 
cium  8. 

^  Forense  Judicium.  Vide  ibidem. 

^  Forense  Plagitum.  Vide  ibidem. 

^  FORENSIS  MoDius,  Modius  com- 
munis  mensurse.  Germ.  Markt-Scheffel. 
Vide  Haltaus.  Glossar.  Germ.  in  hac 
voce  col.  1828. 

^  FORENSES  ViLL^,  Ruralcs.  Vide  in 
Villa. 

1  FORENSITUS,  quasi  Foras  sUus,  Pro- 
scriptus,  bannitus.  Sententia  D.  Dal- 
phini  contra  Franciscum  de  Bardones- 
chia  lata  ann.  1384.  Hist.  Dalph.  tom.  2. 
pag.  258.  col.  2  :  Et  si  aliqui  Forensiti, 
unuSf  duo  vel  plurea  ipaum  Franciscum 
ceperint  mortuum  vel  vivum  et  Curiae 
nostraa  reddiderint,  ipsis  parcimus  et  bona 
sua  reddimus  eisdem  ex  nunc  ;  et  si  ban- 
niti  vel  alias  in  contumacia  vel  indigna- 
tione  nostra  fuerint,  capientea  aeu  capi 
faeientea  eumdem  franciacum,  bannum 
et  contumaeiam  et  nostram  gratiam  ex 


nunc,  prout  ex  lune,  remittimus  et  resU- 
tuimua  eisdem  bona  ipaorum,  etc.  Vide 
Foreatare  1.  et  Foriaaiti. 

*  Pactum  Inter  reg.  Rob.  comit.  Prov. 
et  Phil.  de  Sabaud.  ann.  1325.  ex  sche- 
dis  Pr.  de  Mazauguea  :  Et  idem  intelliga- 
tur  de  rebus  et  godiis  bonorum  et  rerum 

Forensitorum    Hipas  : ita    ta^nen 

quod  dictum  capitulum  non  extendatur 
ad  proditores  et  rebelles  alicujua  partia, 
nec  ad  rebelles  vel  Forenaitoa  locorum 
regiorum,  qui  rebellea  et  Forensiti  a  dieta 
treuga ....  penitua  aunt  excluai.  Vide 
Foreatatio. 

FORERÀ,  vox  Agrimensorum ,  apud 
quos  in  agrorum  distinctìonibus  pars 
ea  dicitur,  quae  latus  suum  alterius  fini, 
fronti  seu  capiti  opponìt.  In  campis 
arabilibus  sulcos  haoet  transversos  sul- 
cis  terr»  seu  quarentensB  impingentis^ 
hoc  est,  ut  vocant,  abuttantia.  Terra 
tranaver salia,  quondam  Angl.  an  heavod 
land,  hodie  nonnullis  head-land,  quasi 
dicat  terra  capitalia  (quod  ad  capita 
aliarum  Jaceat)  nuncupata.  Spelman. 
[Cbarta  ann.  47.  Edwardi  Ili.  Reg. 
Angl.  apud  Th.  Blount  in  Nomolex. 
Anglic.  :  Uno  capite  abuttante  auper  Fo- 
reram  Rogeri  Àttecaatel.  Gharta  ann. 
1258.  apud  Madox  Formul.  Anglic.  pag. 
88  :  Quatuor  aellionea  auper  Osolvxato- 
neaty;  et  duaa  Foreraa  auper  le  Grob,  eie] 
Vide  Forachet. 

1  FoRRERiÀ,  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1348.  apud  Kennett.  in  Antiquìt. 
Ambrosden.  pag.  469  :  Fuit  aeiaitua  in 
manerio  domini  de  una  Ferreria  et  in.... 
terrea  super  Alchestre, 

0  1.  FORERIA,  Cella  penarla,  Gali.  Gre- 
nier,  magasin.  Burcard.  Argent.  de  Alex. 
VI.  PP.  pag.  42  :  Omnia  bona  prsRdicti 
Cusentini  privati  fuerunt  ex  mandato 
papaa  asportata  de  camera  sua,  et  repoaita 
tn  Foreria  papsi.  Feurerie,  in  Lit.  ann. 
1384.  lom.  7.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  95. 

«2.  FORERIA,  Pabulum,  Gali.  Pàture, 
alias  Foriere.  Gharta  ann.  1296.  in  Ghar- 
tul. Boni-port  :  Item  apud  Gauvray  a 
Petro  Cousin  quinaue  aolidoa  auper  Fore- 
na  bubulcorum.  Alia  ann.  1245.  in  Ghar- 
tul. S.  Gornel.  Gompend.  fol.  172.  r.  col. 
1  :  Mesirea  li  abéa  leiiana  de  Compiegne 
et  toua  li  couvena  de  chel  lieu  meiames 
m*ont  donne  et  otroié  en  fief  et  en  hou- 
ma^e  à  moi  et  à  mea  oira  une  Foriere  de 
pre,  qui  eatoit  leur  propre,  Rursum  alia 
ann.  1326.  in  Reg.  b4.  Ghartoph.  reg.  eh. 
140  :  Chiunc  ioumeua,  ou  la  entour,  que 
de  friea,  que  de  Forierea,  ke  de  terrea,  que 
de  voiea. 

FORERIUS.  Vide  in  Fodrum, 

.  FORES,  prò  Fort,  leges,  consuetudi- 
nes.  Secundum  Fovea  et  coìiauetudinea, 
apud  Rymerum  tom.  3.  pag.  224.  col.  2. 
sed  alibi.  Secundum  Foroa  et  conauetu- 
dinea.  Vide  Foì^a  2. 

1  FORES  Regis,  Guria.  Gharta  Udal- 
rici  Episc.  August.  inter  Acta  SS.  Bene- 
dict.  saec.  5.  pag.  477  :  Huic  Irminhardo 
in  exterioribua  rebua  prudenter  conver- 
aanti,  et  dignia  meritia  auia  bonam  famam 
in  contiguta  partibua  et  in  Regia  Foribus 
promerenti,  plckcuit  ut  aliquod  remedium 
sues  animaa  prsapararet. 

\  FORESGHETA.  Vide  Forschet. 

FORESCUM.  Fori  Morlanenses  cap.  12  : 
Item  statue,  quod  aliquis  iatius  villis  non 
capiatur  prò  aliquo  Foreaco,  ai  fidejuaao- 
rea  dare  poterli.  Ubi  videtur  legendum 
Forefacto, 

1 FORESIGUM,  prò  Forisfaclum,  Lit- 
teraB  Episcopi  Butuntini  ad  Massi lienses 
13.  Octob.  Indict.  3  :  Si  qua  sunt  dampna 
illata  per  gentes  Regis  Aragonum  aut 


a  I 

1 


Foresica procurarent  quod  per  et  es- 
menda. 

FORESNI.  Titulus  2.  Legis  Frisior. 
Foreani  inscribitur,  seu  Forreani,  ut 
habet  Editio  Heroldi  :  ubi  a^itur  de  iis, 
qui  allos  exponunt  ad  occidendum,  i. 
elocant,  vel  adsclscunt,  ex  quo  Sikama 
legendum  censet  Forreedniaae,  id  est,  de 
proditione. 

FORESTA,  Foreste,  Forestus,  etc. 
Saltus,  Silva,  nemus  :  Gambro-Britan- 
nis,  qui,  ut  aiunt,  priscam  lìnguam 
Gallicam  et  Britannicam  retinent,  F/b- 
reat,  [Germanis  Forat.]  Lindwodo,  Fo- 
reata  est,  ubi  aunt  feraa  non  indusse; 
Parcus,  locaa,  ubi  aunt  feree  incluaea. 
Ockamus  cap.  Quid  Regia  Foreata  eat  : 
Forcata  eat  tuta  ferarum  manaio,  non 
auarumlibet,  aed  ailveatrium,  non  quibua- 
tibet  in  loda,  aed  certia,  et  idoneia^  unde 
Foreata,  E  mutata  in  O,  auaai  Fereata, 
hoc  eat,  ferarum  atatio.  Eadem  habet 
li  ber  Niger  Scacarii  Anglici ,  cujus 
auctor  creditur  Gervasius  Tilleberien- 
sis,  apud  Spelmannum.  Alii,  quod  p^ris 
atent ,  forestas  dictas  putant.  [vide 
Menagium  in  Dictionario  Etymol. 
Gallìc] 

Foreste.  ViU  S.  Gudilae  Virg.  n.  89  : 
Per  circumadjacentem  Foreatem  extur- 
babat  raptdaa  feraa  a  aedibua  auia. 
[oo  Fere  semper  accus.  casu  Foreatem 
acribunt,]  Occurrit  prseterea  haec  vox 
apud  Laurentium  Leodiensem  in  Epis- 
copis  Virdun.  pag.  823.  in  Gharta  Ghil- 
derici  Regis  apud  Bolland.  1.  Febr.  pag. 
235.  [In  Cfharta  Bertrad»  ann.  722.  inter 
Probat.  Hist.  Lotharing.  tom.  1.  col. 
269.  in  Praecepto  Lotharii  Regis  ann. 
861.  apud  Marten.  tom.  1.  Ampliss.  Gol- 
lect.  col.  178.1  in  Gharta  Garoli  Simpli- 
cis  apud  Mirasum  in  Diplomat.  Belg. 
lib.  2.  cap.  17.  [in  Gharta  ann.  1040.  apud 
Mabill.  tom.  4.  Annal.  pag.  738.]  et  alibi 
passim. 

1  FoRASTiUM.  Gharta  Gonradi  n.  Imp. 
prò  Ecclesia  Gathedrali  Gamerac.  ann. 
1146.  apud  Mirffium  tom.  1.  Diplom.  Bel- 
gio, pag.  181  :  Foraatium  etiam  tendena 
in  longitudine  e  Sanaaionia  monte  usque 
ad  illum  locum,  ubi  duaa  Helpras  cadunt 
in  Sambram. 

FoRASTUM,  et  Forestum,  apud  Bal- 
dricum  in  Ghr.  Gameracensi  lib.  1.  cap. 
lOS.  Ditmarum  lib.  8.  pag.  27.  in  Gharta 
Garoli  M.  [in  Praecepto  Otl-onis  I.  imper. 
ann.  945.  apud  Marten.  tom.  1.  Ampliss. 
Gollect.  col.  285.  in  Tabular.  S.  Mauritii 
de  Camoet,  et  Kemperlegiensi,  Miraeum 
tom.  2.  Diplom.  Belg.  pag.  1128.]  apud 
Grantzium  in  Metrop.  lib.  1.  cap.  2.  in 
Privilegiis  Ecclesiae  Hammaburg.  pag. 
186.  etc. 

Foresta,  [in  Edicto  Philippi  Pulcri 
ann.  180^.  apud  D.  de  Laurxere  tom.  2. 
Ordinat.  Reg.  pag.  455.]  apud  Perardum 
in  Burgundicis  pag.  28. 

Forestus,  in  Gapitulari  de  Villis  cap. 
11.  [in  Gharta  ann.  1300.  apud  Ludewig. 
tom.  6.  pag.  40.]  apud  Ditmarum  lib.ult. 
pag.  110.  etc. 

FoRASTA,  in  Ohartis  Alemannicls  Gol- 
dasti  cap.  31. 

T  Forestia.  Gharta  Adae  Domlnae  de 
Firmi  tate  Ansculfi  prò  Monast.  Rodo- 
liensi  (Reuil)  ex  Archivo  ejusdem  :  Et 
quicquid  praefati  Monachi  pari  modo  in 
eisdem  locis  poterunt  juate  et  legaliter 
acquirere,  aine  extirpatione  Foreattarum, 

Foreste  Dominigum,  Silva  Regia,  in 
Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  22.  {  7.  [<»  Ga- 
rol.  M.  71.]  apud  Eginhardum  Epist.  7. 
et  in  Gharta  Ludovici  Pii  Imperatoris 
apud  Ughellum  tom.  5.  pag.  618.  Forea- 
tes,  in  eadem  Lege  Longob.  lib.  3.  tit. 


550 


FOR 


FOR 


FOR 


5.  [<»  Lud.  Pii  49.]  [in  Charta  Caroli  M. 
ann.  20.  regni  ejus.]  SUvsb  ad  Regem 
pertinentes,  in  Vita  S.  Kicbarìi,  siIvsb 
scilicet  majores,  quas  Principes  sibl 
reservabant,  quo  in  iis^  certis  anni  tem- 
pestatibus,  venationi  indulgerent,  qa» 
aliis  prorsus  in  iis  erat  interdicta  :  adeo 
ut  Guntrannus  Rex  Cbundonem  Gubi- 
cuiarium  Regium,  qui  bubalum  venando 
in  Vosago  occiderat»  morte  mulctarit, 
ut  refert  Gregorius  Turon.  lib.  10.  cap. 

10.  Sed  et  ipsis  Regum  fililsiniis  venari 
fas  non  erat^  quod  exerte  habetur  in 
Gapitulis  Caroli  C.  tit.  43.  cap.  22,  cujus 
locum  bic  afferam,  quod  aliquot  fores- 
tarum  dominicarum  nomina  et  situs 
prodat  :  In  quibus  ex  nostris  palatiis 
fiUu8  noster,  «t  necessUa^  non  fuerit,  mo^ 
rari^  vel  in  quibus  ForestibuB  venationem 
exercere  non  debeat ,  CaHnacìis  penitua 
cum  Forettibus  excipitur.  Silvacus  cum 
tota  LaudunenH  similiter.  Compendium 
cum  Causia  aimiliter,  Salmotiacus  simili- 
ter.  In  Odreia  villa  j>orcoa  non  accipiat  : 
et  non  ibi  caciet,  nisi  in  transeunao.  In 
Atliniaco  parum  caciet.  In  Verno  porco9 
accipiat  tantum,  Arduenna  penitua  exci- 
pitur,  nisi  in  transeundo,  et  villa  ad  aer- 
vitiiim  nostrum  similiter.  In  Ligurie  por^ 
eoa  et  feramina  accipiat.  Aristallum  cum 
Foreste  penitua  eoccipitur.  In  Lena,  et 
Wara,  et  Aatenido,  et  feramina  et  porcoa 
capere  potest.  In  Rugituaitj  in  Scadebolt, 
et  in  Launif,  tantummodo  in  tranaitu,  et 
sicut  minus  poteat.  In  Criaiaco  aimiliter. 
In  Lisgo  porcos  tantum  accipiat.  Ut  Ade* 
lelmus  de  Forestibus  diligenter  sciat,  quot 
porci  et  feramina  in  unaquaque  a  filio 
nostro  caciata  fuerint,  Adde  Capitulare  1. 
Caroli  Mag.  ann.  802.  cap.  89.  Atque  ut 
aliquid  de  lorestis  Istis  Regiis  ibi  recen- 
sitis  adnotem, 

Carisiacum,  locum  hodie  Kierai  sur 
Oyae  nominari  in  pago  Suessionensi, 
multis  probaturus  est  i)ropediem  vir 
doctissimus  Jo.  Mabillonius,  ubi  cele- 
berrimum  extitit  regium  palatium  :  et 
ab  eo  band  procul  Forcate,  seu  Silva,  in 
qua  Ludovicum  Pium  ex  more  autumna- 
lem  venationem  compleviaae  ann.  820.  re- 
fert Eginhardus  in  Annali b. 

Silvacum,  in  Laudunensi  pago,  locum 
hodie  Selve  dictum,  band  procul  Fara 
oppido,  ubi  est  Vedogiensis  Silva,  sta- 
tuit  idem  Mabillonius. 

Venationis  Regum  in  Cauaia  Silva, 
qu8B  et  Colia  Scriptoribus  passim,  ad 
Compendium,  meminerunt  Gregorius 
Turon.  lib.  4.  cap.  21.  Fortunatus  in 
Vita  S.  Medardl,  Gesta  Regum  Francor. 
cap.  29.  etc.  Hodie  Forest  de  Compiegne 
appellatur. 

9 use  Odreia  villa  hic  appellatur,  Au- 
driaca  dicitur  in  Annalibus  Francorum 
Bertinianis  annis  865.  867.  871.  873.  878. 
et  apud  Eginbardum  Epist.  52.  Odria- 
cum  et  Hodricium,  in  Chartis  Dagoberti 
et  Caroli  M.  apud  Doubletum  pag.  676. 
-721.  statuiturque  inter  Ambfanos  et 
Atrebates,  quam  quidem  eamdem  esse 
cum  Ariaco,  vulgo  Aire,  multis  probavit 
Malbrancus  lib.  5.  de  Morin.  cap.  4.  9. 

11.  13. 14. 15. 16.  lib.  7.  cap.  58.  cui  adja- 
cet  ingens  Silva,  quam  Vastlau,  seu 
vastum  saltum  vocant. 

De  Attiniaco  et  Verno  Palatiis,  quibus 
adjuncts  fuere  Silva  regise,  quaedam 
adnotamus,  ubi  de  Palatiis  regiis.  BroUi 
ad  Attiniacum  Palatium  meminit  Capi- 
tulare triplex  Caroli  Mag.  ann.  808. 
cap.  10. 

venationis  regise  in  Ardenna^  seu 
Arduenna  Silva  crebra  mentio  est  in 
Annalibus  Francorum  ann.  802. 804. 813. 
819.  822.  823. 


Aristalli,  seu  Heriatàlli  Palatii  mentio 
pariter  non  semel  occurrit  in  iisdem 
Annalibus. 

Lena  etiamnum  habetur  oppidulum  in 
Attrebatibus. 

Aatenidum  videtur  esse  Satanacum  in 
Lotharingia,  quod  Astenai  olim,  nunc 
Stonai  dicitur. 

Crisciacus  etiamnum  nomen  retinet  in 
Comi  tatù  Ponti  vi,  hodie  Cresci,  cui  ad- 
jacet  ingens  ejusdem  nominis  Foreste. 
Criscecus  villa  m  Pontio,  apud  Fredega- 
rium  cap.  96.  Crisciagus,  in  Gestis  Re- 
gum Frane,  cap.  45.  Crisciacenaia  ailva 
in  Vita  S.  Richarii. 

Aquiagranenais  forestis  meminit  Charta 
Caroli  M.  prò  Ecclesia  Osnabrugensi 
ann.  840. 

Voaagi  celeberrimae  silvas,  in  qua 
regiae  venationes  fiebant,  mentio  est 
etiam  passim  apud  Scriptores,  Grego- 
rium  Turon.  lib.  10.  cap.  10.  Fortu- 
natum  lib.  7.  Poem.  4.  in  Annalib.  Frane, 
ann.  805.  806.  817.  821.  825.  etc. 

^  Foresta  de  Bieria  inter  regiaa  annu- 
meratur,  in  Charta  ann.  1317.  ex  Reg. 
54.  Chartoph.  reg.  fol.  33.  r«. 

Fiebant  autem  ist»  venationes  a  Prin- 
cipibus  nostris  cum  tota  Palatii  comi- 
tiva. Hinc  Venationea  public»  vocantur 
foreste  ipsas  RegiSB  in  Chronico  Montis* 
Sereni  :  Erat  circa  locum  ipsum  Venatio 
publica  Imperatoria.  Sub  autumnum  ut 
plurimum  fiebant  :  unde  Venationes  au- 
tumnales  dicuutur  Eginhardo  ann.  820. 
822.  826.  Venationes  ex  more,  more  solito, 
solennes,  ut  loquitur  idem  Eginhardus 
ann.  817.  819.  820.  Juxta  morem  Franco- 
rum,  ut  auctor  Vitae  Ludovici  Pii  ann. 
817.  Idem  ann.  822  :  Quibus  diapoaitia 
juxta  morem  Francorum  Regum  autum- 
naie  tempus  venationibus  insumpsit.. 

Ut  olim  veteribusGallis,  quodtestatar 
Arrianus  lib.  de  Venatione  cap.  34.  ita 
fuit  venatio  Francis  omnibus  familiare 
exercitium.  Quippe  cum  venatio  artis 
bellics  pars  ac  imago  semper  h abita 
slt,  et,  ut  ait  Aristides  Orat.  in  Miner- 

vam,  t7)C  noX£(i,{XTjc  (lop^ov  Té^vìnc,  u&XXov  ik 

etxctfv.  Seu,  ut  Philo  JudsBU.«  in  Vita  Mo- 

SiS  :  *H  uiv  yàp^  t&v  àypiuv  Oi^pa  orpaTYjyi- 
xbv  xoLx'  exOp^òv  eort  YU{jiva(rpia.  His  artibus 
futuri  Duces  olim  imbuebantur,  inquit 
Plinius  in  Paneg.  Philippus  Mauakea  in 
Carolo  M.  : 

Et  nnlet  gens  en  toni  le  mont 
Si  ▼olonticn  kader  ne  Tont, 
Ne  en  riviere,  coni  Fran^iois, 
Bt  orent  fet  tonsjoon  ancois. 

Id  pariter  de  Francis  omnibus,  et  Fran- 
corum Principibus  testantur  Scriptores 
alii.  Aimoinus  lib.  1.  Hist.  cap.  §1.  in 
Clodoveo  :  Ut  Moria  eat  Francorum  vena" 
tut  inaiatere.  Et  lib.  2.  cap.  37  :  Indeque 
venationia  gratia  exercendue,  cujua  atudio- 
aos  foreFrancoaaupra  meminimus,  Cociam 
silvam  ingresaus,  etc.  Gesta  Dagoberti 
Regis  cap.  2.  de  ipso  Dagoberto  :  Cum 
adoleaeentisi  aatatem,  ut  Genti  Francorum 
moria  eat,  venationibus  exerceret,  etc.  De 
eodem  cap.  23  :  Exerdtiia  viritim  (f.  vi- 
rium)  et  venatUmibua  cuaidue  utena,  in 
omni  agilitate  corporea  strenuua  atque 
incomparabilia  erat.  AngradusMonachus 
in  Vita  S.  Ansberti,  de  Theodorico  Re^e  : 
Venatibua,  ut  sibi  gentilitium  erat,  tn- 
dulgena.  Idem  de  Chlotario  prodit  Fre- 
degarius  Scholast.  cap.  42.  Eginhardus 
de  Carolo  M.  :  Assidue  exercebatur  in 
esultando  ac  venando,  quod  illi  gentili- 
tium erat  :  quia  vtx  ulM  in  terris  natio 
invenitur,  quas  in  hac  arte  Francis  possit 
mquaH.  Poeta  Saxonicus  lib.  5  : 


Hle  w  Tenata,  nec  non  emiitando  freqoeBlar, 
Fecarat  ignamm  desiai»  penitua. 

Alcuinus,  sive  quis  alius  auctor  Poema- 
tis  de  Carolo  M.  editi  a  Canisio  : 

...  Bleniin  nemora  inter  opaca 
Hic  pater  aaaidue  Garolns  «enarabilia  lieroa 
Bxereere  solet  frate»  per  granina  Indot. 
Atque  agitare  fèras  canuHU,  Iremnlisoue  aagitti» 
Stemere  oomigeram,  nigraqoe  eob  aroore  turìiam. 

Sed  et  filios,  quam  primum  mtas  patieba* 
tur,  more  Francorum  equitare,  armia,  ae 
venc^ionibua  exerceri  fecit,  ut  est  apaà 
eumdem  Eginbardum.  Ludovicum  Pium 
venatoriis  etiam  exercitils  vacasse  tes* 
tantur  Theganus  cap.  19.  et  auctor  Vita 
illius  ann.  817. 

Ut  vero  omissis  priscis  Regibus  ad 
recentiores  transeamus,  Ludovicum  XI. 
venationi  operam  impensi us  dedisse 
tradit  Monstrelletus  8.  voi.  pag.  97.  Id 
ipsum  scribit  Thuanus  de  Carolo  IX. 
cujus  de  Venatione  liber  in  omnium 
manibus  versatur.  De  Ludovico  XIII. 
norunt,  qui  etiamnum  sunt  superstites. 

Fateor  tamen  Regibus  nostris  non  pe- 
culiare fuisse  venationis  studium,  quod 
ab  antiquis  etiam  Principibus  cui  tu  m, 
exemplis  aliquot  probavit  Meursius  in 
Notis  ad  Lycophronem. 

Prffi  csteris  autem  Reges  Angli» 
Normannicos  venationis  perinde  studio- 
SOS  extitisse,  ex  Scrijjtoribus  constai, 
qui  in  tantam  erupere  inaaniam,  (verbis 
utor  Joannis  Sarisber.  lib.  1.  Policrat. 
cap.  4.)  ut  hoatea  naturss  fierent,  conditio- 
nia  ausa  immemorea,  ditoni  judicii  eon^ 
temptorea,  dum  in  vindUtam  ferarum, 
imaginem  Dei  exquiaitia  auppliciia  aulh» 
jugarent  :  nec  veriti  aunt  hominem  prò 
beatiola  perdere,  quem  Unigeniiua  Dei 
redemit  aanguine  atto.  Quibus  quidem 
verbis  utrumque  Willelmum,  Nothum 
et  Rufum,  et  uenricum  I.  carpii;  ac  No- 
thum quidem,  qui  ut  auctor  est  Rober- 
tus  de  Monte  ann.  1084.  et  Bromptonus» 
ei,  qui  cervum  aut  aprum  cepisset,  oca* 
ios  evellebal,  ut  qui  feras,  lanquam 
earum  pater,  amarel  :  Willelmum  vero 
Rufum,  qui,  ut  babet  Knyghtonus  lib. 
2.  cap.  7.  tantam  exercuU  per  forestaa  du- 
ritiam,  quod  prò  dama  hominem  suapen» 
deret,  prò  lepore  20.  aolidia  plecteretur^ 
prò  cunieulo  10.  aol,  darei. 

Rufl  in  venatores  sseviliam.  pluribus 
etiam  exagital  Eadmerus  lib.  2.  Hist. 
Novor.  pag.  48  :  Hac  fide  in  ipao  profi* 
dente,  a!a  hoc  quoque  lapaua  eat,  ut  Dei 
judido  incredulua  fieret  ,  injuatitiaaque 
illud  arguena,  Deum  aut  faeta  hominutn 
ignorare,  aut  asquUatia  ea  lance  notte  pen- 
aare,  aatrueret.  Exempli  eauaa  50.  drcUer 
viri,  quibua  adhuc  iUta  diebua,  ex  anHqua 
Anglorum  ingenuitaie,  divitiarum  veati-- 
già  quasdam  arridere  videbantur,  capti 
sunt,  et  calumniati,  quod  cervos  Regis  ce* 
perint,  ma^taverint,  manducaverint.  Ne- 
gant  illi.  Unde  atatim  ad  judidum  raf)tif 
judicantur  injectam  ocUumniam  examine 
igniti  ferri  a  ae  propulaare  débere,  Sta^ 
luto  itaque  die,  prasfùd  posn»  judidi  pa^ 
riter  auoacti  aunt,  remota  pietate  et  miae- 
ricordia.  Erat  ergo  miaericordiam  videre, 
etc.  Denique  Henricus  1.  Feraa  propter 
venationia  delidaa  plua  iuato  diligena,  in 
publida  animadversìonìoua  cervicidaa  ab 
hamiddia  parum  d^acemebat.  Verba  sunt 
Willelmi  Neubrigensis  lib.  1.  cap.  3.  et 
lib.  3.  cap.  26.  Quo  etiam  referenda  isla 
ex  laudato  Joan.  Sarisberiensi  :  Qum  fere 
naturss  aunt  et  dejure  occupantiumfiunt^ 
8%bi  audet  humana  temeritaa  inspidsnU 
Domino  vendicare,  ei  idem  juris  in  omni- 
bus ubicunque  aunt  atatuit,  ac  ai  clauatri 
aui  indagine  univeraa  dnxiaaet  ;  quodque 
magia  mirere,  pedicas  parare,  ambua  ìa«- 


FOR 


FOR 


FOR 


551 


queo8  texere,  aUicere  inodisvelfUtula,  aut 
quibtucutnque  insidiis  aupplantare ,  ex 
edicto  ampe  fit  criminisy  et  vel  proscrip- 
fione  honorum  mulctatur^  vel  membrorum 
punitur  salutisque  dispendio.  Voliicrea 
coeli  et  pisees  maria  communes  esse  audie- 
ras,  tei  hss  fisci  sunt,  quas  venatica  exi- 
gii  ubicunque  volani.  Paulo  mitlor  fuit 
Henricus  II.  qui  hufusmodi  transaresso- 
res  carcerali  custodia  sive  exilio  aa  lem- 
pus  coercuit.  Ai  Ricardus  I.  Henrici  II. 
fitias  in  Assisa  de  forestis,  apud  Roger. 
Hovedenam  pag.  784.  veteres  Leges  in 
usum  rursum  revocavi!,  statuitque,  ut 
qui  ei  de  venatione  et  forestis  forlsfecis- 
sent,  et  inde  essent  convicti,  plenaria 
de  illis  Justitia  Heret,  qualis  factafuerat 
tempore  Henrici  avi  sui,  videllcet  ut 
amitterent  oculos  et  testlculos.  Verum 

Sostea  poenam  hanc  sustulit  ipse  Ricar* 
US.  Hanc  enim  legem  de  venattonesubla- 
tam,  inquit  Mattb.  Paris  ann.  1283.  in 
hoc  temperavit,  quod  cumapud  Reges  an- 
tecessores  ejus,  si  quilibet  in  fraudo  vena- 
tionis  deprehensi  fuissent ,  eruebantur 
oculi  eorum,  o^seindebantur  virilia,  ma- 
nus  vel  pedes  .  . .  iruncabantur.  Sed  tale 
jìidicium  pio  Regi  Ricardo  visum  est  ni-^ 
mis  inhumanum^  ut  ?iominesadimaginem 
Dei  creati f  prò  feris,  qussiuxta  legem  na- 
turalem  ^eneraliter  omnious  sunt  conces" 
ssBf  de  vita  vel  membris  periditarenturt 
ut  id  faciendo  ferie  ac  bestiis  deterior  vi- 
deretur.  Hoc  enim  solummodo  sufftciebat 
ei,  ut  quilibet  in  culpa  deprensi,  vel  An- 
gliam  abjurareni,  vel  poenam  carceralem 
subirent,  vel  pcBna  punirentur  pecuniali, 
salvis  omnibus  vita  et  membris.  Tandem 
Edwardus  I.  in  magna  Charta  Liberta- 
tum  Angli»  cap.  10.  vetuit,  ne  ullus  de 
cheterò  vitam  vel  membra  amitteret  prò 
venatione  regia,  sed  gravi  muleta,  vel 
carcere,  aut  exilio  puniretur. 

Oum  igitur  ea  laboraret  insania  Wil- 
lelmus  Nothus,  terram,  ut  aitGualterus 
Mapseus,  vetus  Scrlptor,  apud  Gamde- 
num  in  Britannia,  Dea  et  hominibus  abs- 
tulit,  ut  eam  dicaret  ferie  et  canum  lue- 
tris,  a  qua  36.  matricesEcclesiasexHrpa" 
vit,  et  populum  eorum  dedit  exterminio. 
Brompton.  de  Notho  :  In  silva  venationis, 
qusB  nunc  nova  foresta  vocatur,  villots  et 
Èoclesias  plures  eradicari,  gentem  extir- 
pari,  et  a  ferie  habitari  fecit.  Et  infra, 
de  Rufo  :  Ad  novam  regiam  forestam, 
An^lice  Ychene  dictam,  quam  pater  suus 
Willelmus  Bastardus  hominibus  fugatis, 
desertis  villis,  et  subreptis  Ecclesiis,  per 
80.  et  eo  amplius  miliaria  in  saltus  et 
lustra  ferarum  redegerat,  etc,  Quod  alii 
perperam  Rufo  adscribunt,  de  quo  ita 
Knyghtonus  :  Fecit  forestas  in  multis  lo- 
ds  per  medium  regni,  et  Inter  Southam- 
tonam  et  Prioratum  de  Twinam,  qui 
nunc  vocatur  ChHstohyrke,  prostrava,  et 
exterminavit  22.  Ecclesias  majores,  cum 
villis,  Capellis  et  maneriis  atque  mansio' 
nibus  :  secundum  vero  qnosdam  52.  Eccle* 
sicu  parochiales,  et  fecit  de  loco  Ulo  fores- 
tam novam,  quam  vocavit  suum  Novum 
herbarium^,  et  replevit  eam  cervie,  damis, 
et  aliis  ferie,  parcens  illis  per  7.  annos 
venatus  gratia.  Cui  sententi»,  fals»  li- 
cet,  favent  Versiculi  Joannes  Withi 
Episcopi  Wintoniensis  ab  Gamdeno 
laudati. 

Ut  vero  in  eadem  Nova  foresta  Walteri 
Tirelli  sagitta  percussus  interierit  Ru- 
fus,  narrant  Scrlptores  Anglici  omnes. 
Sed  et  Brompton.  ann.  1100.  perinde  ut 
alii,  ante  Rufum,  Ricardum  Henrici  I. 
f^atrem,  a  suo  Milite,  inter  venandum, 
in  eadem  foresta  confossum  scribunt. 
In  qua  etiam  Henricus,  Nothi  e  Alio 
Roberto  nepos,  dum  feras  contentius 


insectatur,  ramusculis,  ut  olim  Absa- 
lom,  appensus,  animam  ef flavi  t.  Hsbc 
tristia  regalis  familia  fata  sic  perstrin- 
git  Joan.  Sarisberiensis  :  Nostrorum 
quoque  temporum  luctuosis  instruimur 
exemplis  ab  hujusmodi  inquietudine  tem- 
perare, cum  proceres  nostros  inter  venan- 
dum  veris  variisque  miraculis  indignatio 
divina  percussertt,  bestialemque  ssRpe  in- 
venerint  eocitum  vitse,  qui,  dum  licuit, 
beatialiter  vixerant.  Regibus  quoque  ipsis 
manus  Domini  non  pepercit,  et  in  mali- 
tiam  eorum  condignam  et  gloriosam  exer- 
euit  uUionem.  Hanc  porro  forestam  No- 
vam Ytene,ve\  YcAene  appellatamfuisse 
scribunt  Simeon  Dunelmensis  et  Bromp- 
ton. ann.  1100. 

PrsBter  novam  forestam  in  Regno  An- 
gli» 68.  foreetas,  pr»ter  cfiaceas  18.  et 
parcos  plus  minus  781.  ut  et  earum  no- 
mina et  situs,  recenset  Spelmannus. 

Plena  Foresta,  Jus  utendi  foresta, 
et  in  qualibet  illius  parte.  Regestum 
Philippi  Aug.  Herouvaflianum  fol.  69  : 
Plures  sunt.  qxà  debent  2.  donar,  prò  bre- 
nagio,  et  hahent  herbagium  in  communi 
foresta,  donando  prò  unaquaque  vacca  1. 
den.  Pro  fructibus  Plense  Forestte  donat 
quiscfue  unam  gallinam,  sive  2.  den.  nisi 
possit  affidare,  quod  fructum  non  ìiabuit. 

Foreste,  Forestis,  Vivarium  pis- 
cium.  Gharta  Childeberti  Regis  prò  Ab- 
batia  S.  Germani  Parisiensis  :  Èas  om- 
nes piscationee,  qum  sunt  et  fieri  possunt 
in  utraque  parte  fiuminis,  sicut  noa  tene- 
mus,  et  nostra  Forestis  est,  tradimus  ad 
ipsum  locum,  etc.  Gharta  Garoli  G.  prò 
Monasterio  S.  Dionys.  apud  Doubletum 
pag.  789  :  Pari  etiam  voto  attribuimus  eie 
Forestam  piscationis  atque  venationis. 
Alia  ejusdem  Regis  apud  eumdem  pa^. 
808  :  Pari  etiam  modo  attribuimus  illis 
in  ipsa  aqua  Forestam  piscationis.  In 
alia,  pag.  806.  Foresta  aquatica  dicitur. 
Garolus  M.  in  Gapitul.  ex  trìplici  lege 
cap.  18  :  De  Forestis,  ut  forestarii  bene 
Ulas  defendant,  simul  custodiant  bestias 
et  pisces,  etc.  Adde  Gapit.  2.  ann.  818. 
cap.  19.  Gharta  Garoli  G.  apud  Perar- 
dnm  in  Burgundicis  :  Silvam  ubi  poa-^ 
sint  saginari  porci  600.  Forestam  piscium 
in  a^ua  a  ponte  Divionis  ccutri  usque  ad 
Roriacum.  Adde  Ghronicon  S.  Benigni 
pag.  412.  Gharta  Zuenteboldi  Regis 
apud  Sammarthan.  in  Abbat.  S.  Apri  : 
Concessimus...  nostram  piscationem  scili- 
cet  in  Foresta  nostra  super  fluvium  Mo- 
sellss  in  unaquaque  hdfaomada  dies  duos. 
etc.  Alia  Gaufridi  Meldensis  Episcopi 
ann.  1211.  in  Tabul.  Gampan.  :  Conque- 
rebantur,  quod  Comitissa  volpai  facere 
forestam  in  aqua  de  Nongento. 

Forestas  vero  piscium  vlvaria  appel- 
lasse viden  tur  nostri,  quod  majorious 
illis  sii  vis  adjuncta  essent  et  vi  varia.  Ga- 
pitulare  2.  ann.  813.  cap.  19.  de  cura 
villicorum  :  In  Forestis  mansum  regale, 
et  ibi  VivaHa  cum  piseibus,  et  homines 
ibi  maneant. 

FoRESTARE,  Silvam  in  forestem  con- 
vertere, forest»  adscri  bere,  Jus  forest» 
concedere  ;  Forestem  noviter  instituere, 
in  Gapitul.  4.  ann.  819.  cap.  7.  et  lib.  4. 
Gapit.  cap.  42.  65.  Gharta  Gonradi  Imp. 
ann.  1029.  in  Ghronico  Episcopor.  Min- 
densium  pag.  736  :  Quandam  silvam... 
Forestari  concessimus^  et  banni  nostri 
districtu  drcumvallavimus,  ea  videlicet 
ratione,  ut  nemo  ulterius  in  eodem  Fo- 
resto absque  praelibati  Episcopi  suorumve 
successorum  licentia  potestatem  habeat 
venandi,  sa^ittandi,  retia  aut  laqueos 
ponendi,  aut  ulto  ingenio  feras  deci- 
piendi,  qum  merito  sub  jure  banni  conti- 
nentur.  Alia  ejusdem  Imperat.   ibid.  : 


Supplicans,  quatenus  nos  quoddam  Fo' 
restium  sui  scilicet  juris  per  Imperiale 
nostri  praeceptum  Forestari  faceremus, 
etc.  Forestas  noviter  institutm,  in  Append. 
8.  Gapit.  lib.  4.  cap.  8  :  De  Foreste,  quam 
Autharius  Comes  habere  vult,  ubi  eapriue 
non  fuisse  dicitur,  ut  Missi  nostri  rei  ve- 
ritateminquirantfetc.p  Gharta  Zwen- 
dib.  reg.  ann.  895.  tom.  1.  Hist.  Trevir. 
Joan.  Nic.  ab  Hontheim  pag.  382.  col.  2  : 
Omnetn  ergo  sylvam,  quae  est  intra  «u- 
pradictoa  terminos,  per  bannum  nostrum 
omnibus  prohibemus,  et  ex  ea  Forestem 
facimus,  atque  inde  prasscriptum  (pr»- 
ceptum)  scribi  jussimus,  ut  deinceps  ul^ 
lus  hominum^  in  ipsa  bestiam  capere, 
quacumque  venationis  arte,  absque  poa» 
sessoris  ejus  licentia  praRsumat.  \^  vide 
Eicchorn.  Histor.  Jur.  Germ.  {  199.] 

Afforestare,  Eadem  notione.  Gharta 
Forest»  Joannis  Regis  Angl.  apud 
Matth.  Paris  :  Omnes  bosci,  qui  fuerunt 
Afforestati  per  Regem  Ricardum  fratrem 
nostrum...  statim  desafforestentur,  nisi 
fuerint  dominici  bosci  nostri.  Adde  eum- 
dem ann.  1225.  pag.  228.  et  in  Additam. 
gag.  100.  et  Fletam  lib.  2.  cap.  40.  {  2. 
harta  Afforestata,  in  veteri  Inquesta 
apud  Wiliel.  Dugdale  in  Antiquit.  War- 
wicensib.  pag.  665. 

Inforestare,  Idem  quod  Afforeatare. 
Matth.  Paris  ann.  1245  :  De  regiae  forca- 
tss,  vel  terras  Inforeatatae  occupatione. 

Forest»  vero  creand»  ritum  ita  des- 
cribit  Spelmannus  :  Gonstituuntur,regio 
diplomate  viri  aliquotgraves  et  pruden- 
tes,  qui  locum  forest»  designatum  in- 
tuentur,  lustrant,  et  termlnis  manifes- 
tis  circumscribunt.  Perimpleto  hoc,  et 
in  Gancellari»  monu  mentis  (de  more) 
inscripto,  Rex  pr»conis  voce  ipsum  lo- 
cum, seu  regiunculam,  per  totum  Go- 
mitatum,  ubi  sita  est,  forestam  edicit, 
forest»que  legibus  communitam.  Pro- 
hibet  insuper  ut  nemo  ea  turgeat  auda- 
cia, quod  sine  majestatis  venia  aliquam 
illic  exerceat  venationem,  diciturque 
Jam  locus  Afforestari,  et,  ut  c»ter»  fo- 
rest», in  omnibus  valere.  Magistratus 
deinceps,  officlales  et  minl^tros  cooptat, 
quorum  munera  lex  ipsa  dictat  et  con- 
suetudo. 

Infeofare  Rex  dicitur  Baronem  cum 
libera  Foresta,  cui  Jus  forest»  concedi t, 
in  Legib.  Forest.  Scoticar,  cap.  21.  }  1. 

Deaporestare,  Terras  de  Forest» 
Jure  demere,  et  in  pascua  aut  culturam 
redigere.  Charta  Edwardi  I.  Regis 
Angl.  tom.  1.  Monastici  Angl.  pag.  989  : 
Concedimus  etiam...  quod  omnes  terras  et 
tenementa  aua,  et  hominum  ac  tenenlium 
suorum  in  maneriis  et  locis  prasdictis, 
tam  in  bosco,  quam  in  plano  existentia, 
sint  Deaforestata  extra  omnem  potesta- 
tem Foreatariorum  Viridariorum,  Regar- 
datorum,  Agistatorum^  et  omnium  alio- 
rum  Ballivorum  et  mtniatrorum  foreatae 
nostra^,  et  quod  possint  de  boscis  suis,  de 
maneriis  praedictia  prò  voluntate  aua... 
commodum  suum  facere,  et  boscos  illos  as- 
sartare,  et  in  culturam  redigere.  Gharta 
alia  tom.  2.  pag.  176  :  Totam  hayam  nos- 
tram de  Langewath...  quam  nobis  et  suc- 
cessoribus  nostris  per  cartam  suam  Deaf- 
foreatavit,  etc.  Alia  Henrici  III.  Regis 
tom.  3.  pag.  125  :  Ila  quod  bruilli  praa- 
dicti  cum  landia,  pratis^  et  omnibua  suis 
pertinentiis,  tam  m  boacOj  quam  in  plano 
Deafforeatentur,  et  quieti  sint  in  perpe- 
tuum  de  regardo.  vasto,  venatione,  et  de 
omnibus,  quas  ad  forestam  vel  forestarioa, 
vel  eorum  miniatros  pertinent,  quoa  qui- 
dem  bruillos  praedictua  Episcopua  et  suc- 
cessores  sui  assartare,  excolere,  et  fossato 
sive  haia  claudere  poterunt,  etc,  [Gharta 


552 


FOR 


FOR 


FOR 


apud  Th.  BlourU  in  Nomolex.  Anglic.  : 
Sciatis  non  omnino  Deafforestasse  fores- 
tam  de  Brewood  de  omnibus  qute  ad  fo- 
restamet  forestarios  pertinente  Quare  VO' 
lumus  et  firmiter  prascipimus  quod  prm- 
dieta  foresta  et  homines  in  illa  manentes 
et  hsBredes  eorum  sint  Deafforestati  in 
pervetuum.]  Willelmus  Maloesbur.  ano. 
1800  :  Item  postulaverunt,  ut  Deafforesta- 
tiones,  prò  quibus  angustiabantur  omnes 
divites  plebis,  a  Rege  ssspius  concessasi 
sed  hactenus  opere  non  completas,  remota 
ulteriori  dilatione  fieri  juberet  decretas. 
Vide  Qui.  Prynneum  in  Lìbertat.  Angl. 
tom.  3.  pag.  1142.  [et  Disaff or  catare.^ 

Reaforestare,  Forestam  vastalam 
et  in  novalìa  conversam  rursum  ad  fo- 
restam redigere.  Exstant  apud  Goldas- 
tum  tom.  1.  Consti t.  Imperiai,  pag.  818. 
820.  Diplomata  aliquot  Henrici  VII. 
Imp.  ann.  1309.  et  1310.  quibus  faculta- 
tem  concedit,  silvam  in  agros  redac- 
tam,  in  arboree  et  in  silvam,  sicut  solebat 
esse  primituSf  redigendi. 

FoRESTAGiDM,  Jus  utendi  foresta, 
[<»  Jus  Forestense,  in  chart.  ann.  1017. 
Alsat.  Diplom.  num.  189.  Jus  Forestiss, 
in  alia  ann.  1196.  ibid.  num.  360.]  vel 
ipsa  praestatio  prò  Jure  utendi  foresta, 
seu  in  ea  capiendi  rationabile  estove- 
rium,  ut  aiunt  Practici,  atque  in  iis 
Bracton.  lib.  4.  de  Assisa  novae  dissai- 
sìnad  cap.  41.  et  tit.  de  actione  dotis  cap. 
18.  scilicet  ad  sedificandum,  ardendum^ 
claudendum,  etc.  Ùgutio  :  Lucar,  pecti- 
nia  vel  pretium  ex  luco  collectum,'quod 
vulgo  dtcitur  Silvaticum,  id  est,  Fores- 
tage,  Gallice,  Gatholicon  parvum  :  Lu- 
car, Fourestage.  Tabularium  S.  Dionysii 
de  Gapella  dioecesis  Bituric.  Cb.  135  : 
Reddant  Monachi  de  unoquoaue  fumo 
unam  eminam  avenas  de  Forestagio, 
quamdiu  acceperint  silvas  ad  opus  fumo- 
rum.  Gharta  Guillelmi  Regis  Sicil.  ann. 
1173.  apud  Ugbellum  in  Archiep.  Bene- 
ventan.  :  Concedimus  etiam  in  dicto  Mo- 
nasterto  cedua  lignorum  absque  ullis  Fo- 
restagiisy  etc.  [Gharta  ann.  1114.  tom.  2. 
Gali.  Ohrist.  mter  Instr.  col.  202  :  Ego 
Bemardus  del  Burg,  et  &go  Geraldus,., 
forestarii  prasdicti  nemoris  donamus  et 
concedimus  Deo  et  B.  Marise  et  Magistro 
Geraldo  de  Salis  ejusgue  successoribus  in 
perpetuam  eleemosynam  Forestaaium  et 
omne  aliud  ex  integro,  quod  habebamue 
vel  requirere  poteramus  in  nemore  quod 
Delomum  vocatur,  Inquisitio  dejuribus 
Dalphin.  in  loco  Visiliae  tom.  1.  Hist. 
Dalphin.  pag.  122  :  Item  prò  Forestage 
seu  nemore  Visilite  capiebat  Sescalcus 
apud  Visiliam  prò  quatibet  bestia  quss 
ioat  ad  nemus  unum  denarium  in  Nati- 
vitate  Domini,  et  prò  quolibet  homine  ad- 
ducente  ligna  unum  obolum,  exceptis  hiis 
qui  nemus  habebant.  Item  habebat  Ses- 
calcus in  Forestage  Sescalciss  in  Nativi- 
tate  Domini  prò  qualtbet  bestia  1.  den. 
prò  singulis  pariis  bovum  1.  cfón.l  Gharta 
Alienorse  HeginsB  Angl.  apud  Beslium 
pag.  598  :  Habebunt  in  eie  (nemorlbus) 
Foreatagium  et  pasnagium,  et  catera  om- 
nia, qusR  aniecessores  eorum  habebant 
temporibus  Comitum  Pictavensium,  ita 
quod  ncque  vendent,  ncque  donaount, 
Gharta  IdaB  Gomitiss»  Bononiensis  in 
Tabul.  S.  Judoci  :  Eidem  Ecclesias  Fo- 
reatagium condonavi  et  reddidi  de  terra 
B.  Judoci  Inter  Cantiam  et  Asteiam  ad- 
jacente^  sive  sit  de  ejus  feodo.  sive  de  jure 
possessivo.  Regestum  Gas  tri  Éidi  in  Andi- 
Dus  fol.  50  :  De  nemoribus  Militum  et 
feodalium  de  foresta  ipsi  habent  exempla 
sua,  tali  conditione,  ut  ipsi  non  poterunt 
exemplare,  nec  vendere,  nec  dare  omne 
Forestagium.  De  foresta,  sive  sit  de  domo, 


sive  sit  de  dolio,  sive  de  cuba,  sive  de  mer- 
reno  vinearum,  dominus  de  Lopelando 
habet  totum  Forestagium,  scilicet  de  12. 
den,  1.  den.  Gharta  Joannis  Gomitis 
Augi  :  Do  prasdictae  Ecclesias  (S.  Michae- 
iis  de  ulteriori  poriii)  avenam  et  frumen- 
tum  de  Verleio,  qum  pertinet  ad  Porcata' 
gium,  etc.  Ubi 

Forestagium  videtur  usurpar!  prò 
alia  quavis  nrsestatione.  Gharta  Occita- 
nica ann.  1312.  ex  48.  Regesto  Tabularli 
Regii  num.  29  :  Nec  non  et  medietas 
quistas  et  Forestagii  valebant,  etc.  Ut  in 
Gonstitut.  Sicul.  lib.  1.  tit.  59.  }  2  :  Doa- 
nas,  Forestaaia,  plateatica,  passagia,  etc. 
Gharta  Herberti  Vicecomitis  Thoarcen- 
sis  ann.  1099.  apud  Sammarth.  in  Ab- 
bai. S.  Florentii  Salmur.  :  Castrum  de 
Nois,  Forestagium,  pasnaticum,  vendam 
atque  pedagium  hominum  S.  Nicolai,  etc. 
Gharta  ann.  1247.  in  Regesto  Gomit. 
Tolosae  :  Terras  cultas  et  incultas,  boscos 
et  bartas,  prata  et  pasaia,  taillivos  et  ex- 
pletivos,  venationes  et  Forestaaia,  quer- 
cos,  etc.  [Testamentum  Guillelmr  de 
Marolio  ann.  1250.  ex  Archivo  Gamerae- 
Fontis  :  Et  prò  eadem  deservienda  dedis- 
sent  viginti  octo  arpenta  terras  suae  apud 
Meriacum,  et  circtter  quatuor  libratas 
percipiendas  in  Forestagio  et  piscatione 
quadam  quam  habebam  apud  Meriacum 
in  Materna.  Tabularium  veteris-VillaB  : 
PraBdicti  Milites  in  illa  terra  habere  se 
Forestagium  dicebant.  Sed  Johannes  Do' 
lensis  Johanni  filio  Gualterii  de  Laugan 
magistro  forestario  suo  donavit  12.  den. 
Andegav.  singulis  annis  reddendos  de 
manqerio  suo  de  Tiavel  in  excambio  hu- 
jus  Poreslagii.  Insuper  dimisit  ei  sciphos 
et  scutellas  quas  ipsi  reddebant  annuatim 
de  Forestagto  suo  de  Tanoart  ad  curiam 
suam  tenendam  in  die  Nativitatis  Domini 
et  Resurrectionis.]  Monastic.  Anglic. 
tom.  1.  pag.  600  :  Donavi...  3.  forgias... 
liberas  et  absolutas  et  quitas,  et  omne 
ferrum,  quod  in  eis  fabricabitur,  ab  omni 
teloneo,  et  Forestagio,  et  passagio,  et  ab 
omni  genere  consuetudinum.  In  veteri 
Gharta  vernacula  mentio  flt  du  Fores- 
taqe,qui  se  leve  à  cause  du  four  bannal. 

^  Gharta  ann.  1214.  ex  Ghartul.  S. 
Aviti  Aurei.  :  Consuetudinem  quandam, 
quas  Forestagium  appellatur,  annis  sin- 
gulis persolvendam  Pithuerense  capitu- 
lum  reclamaret,  etc.  Forestage,  eadem 
acceptione,  in  Gh.  ann.  1309.  ex  Lib. 
rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  347.  r*. 
col.  1  :  Les  champars  des  terree  et  des  lins, 
et  les  jarbes  des  Forestages  de  la  ville, 
prisiez  diz  livres  Parisis...  Derechef  les 
tourteaux  de  Noel  du  Forestage,  cine  solz 
Parisis.  Gharta  ann.  1303.  m  Ghartul. 
Pontiniac.  pag.  194  :  Laquelle  redevat^e, 
est  appellée  chevaige,  Forestage  ou  her- 
baige,  pasturaige  ou  panaige  des  bois  de 
Contest.  Alla  ann.  1414.  in  Reg.  168. 
Ghartoph.  reg.  eh.  66  :  Pour  droit  de  Fo- 
restaige  à  cause  de  Vusaige  qu*ilz  ont  en 
tous  les  bois  d'usaige,...  un  pain  de  deux 
deniers  et  un  denier  Parisis. 

WSr  Ex  bis  omnibus  facile  colligitur 
Forestagium  prsesertim  usurpatum  fuisse 
prò  Telonio  seu  pensi tatione,  q use  in 
forestis  exigebatur  a  forestariis^  prò 
plaustriset  enuiscolonorum,  aliorumve, 
qui  per  suaB  foresta  baillivas,  seu  limi- 
tes,  onera  portabant:  ita  ut  idem  sit 
quod  Cheminagium.  Id  iterum  firmare 
licet  ex  Gharta  Edwardi  I.  Reg.  Angliae 
apud  Blount  in  Nomolex.  Anglic:  Et 
sint  quieti  de  theloneo  et  passagio,  et  de 
Forestagio,  et  theloneo  aquarum^  et  via- 
rum  forestam  meam  contxngenlium. 

SSSir  Quibus  vero  Forestagium  seu  Jus 
utendi  foresta  competebat,  lis  non  modo 


licitum  erat  ligna  ad  usus  suos  csedere, 
sed  et  pecus  suum  in  foresta  pascen- 
dum  ducere  poterant.  Jus  autem  Fores- 
tagii personale  est,  non  reale,  ut  deflni- 
tum  luit  in  Camera  Gomput.  Belli-joci 
ann.  1418.  adeo  ut  destructa  domo  Juri 
Forestagii  obnoxia,  Ins  quoque  illad 
simul  exstinguatur.  verum  si  alias  do- 
mus  aedi ficen tur,  earumque  possessores 
eo  Jure  uti  voluerint,  integram  debent 
Forestagii  prsestationem  :  sed  si  duaB  do- 
mus,  vel,  ut  aiunt,  duo  foci  conjungan- 
tur>  tunc,  licet  eodem  Jure  utantur» 
unicum  tamen  debetur  Forestagium. 

^  Forestaige,  eodem  sensu,  in  Reg.  13. 
Gorb.  sign.  Habacuc  ad  ann.  1510.  fol. 
36  :  Pour  le  Forestaige  des  bos  de  Guiey 

et  Oresmeauìx A   està  ordonné  qua 

Pierre  Moittye sera  commis  forestier 

et  a  arde  des  bos  d'Oresmeaulx. 

T  Forestagium,  Offlcium  forestarii. 
Liner  niger  Scaccarii  pag.  215  :  Et  ego 
ipse  custodia  Forestagium  Regis  de  feodo 
meo,  et  debeo  ire  cum  corpore  Regis  in 
servicio  suo  paratus  equis  et  armis,  eomu 
meo  in  collo  meo  pendente. 

Forestaria,  vel  Forestarium,  Idem 
quod  Forestagium.  [Gharta  Balduinl  Go- 
mitis Flandriae  ann.  1197.  apudMirasum 
tom.  1.  Diplom.  Belgic.  pag.  722:  Ego 
vero  illam  nemoris  quartam  pcurtem  in 
manus  meas  libere  resignatam,  tanquam 
meam  propriam  ab  omni  advocationé  et 
villieatione  et  ForestaHa,  et  quorumlibet 
hominum  incisione  liberam  et  emancipa- 
tam,  saspe  dictae  Ecclesias  S.  Dionusii  in 
eleemosynam..,  libere  et  legitime  donavi. 
Vita  S.  Henrici  Imper.  tom.  3.  Julii  pag. 
759  :  Contulimus  aia  supradictam  Sedem 
Episcopalem  villas  cum  omnibus  perti- 
nentiis  videlicet  cumpratis,  pascuis,  eam- 
pis,  forestis,  Forestariis,  cellariis,  censibue^ 
aquis,  etc.  Ghartul.  Gapituli  Ambian.  : 
Sdendum  etiam  quod  tn  parte  deeimss 
Forestarii  ìiabent  Canonici  duos  modios, 
unum  frumenti  et  alium  siliginis.]  Gharta 
ann.  1264.  apud  Augustinum  du  Pas  in 
Stemmat.  Armoric.  :  Asser^at  habere 
debere  in  plesseia  et  laeya,  et  aliis  nemo- 
rlbus usuagium  suum,  tam  ratione  fores- 
tarias  seu  forestarii,  quod  idem  GuiUelmus 
habebat  xn  foresta  et  nemoribus  nobilis 
viri  Petri  Tornemine^  quam  prò  ratione 
successionis  Gaufridi  aicti  Hersard^  pa- 
tris  videlicet,  ad  portandum  de  lignis  ad 
sua  aedificia  construenda  et  reparanda^ 
et  ad  pascendum  poreoe  suos  casteraque 
ammalia  sua  in  eisdem  plesseia  et  laeya. 
[•  Gharta  S.  Ludov.  ann.  1248.  Inter 
Instr.  tom.  8.  Gali.  Ghrist.  col.  588  :  Pres- 
cipio  quod  defectus  dictorum  duodecim 
modiorum,  in  Forestaria  mea  de  Briodo, 
singulis  annis  in  festa  beati  MichaeliSf 
per  manus  forestariorum  meorum  dictis 
monialibus  persolvatur.  Et  volo  et  pras' 
cipio  quod  quicumque  dictam  Forestariam 
tenuerit,  etc.] 

<^  Foresteria,  Eadem  notione.  Gharta 
praBposit.  Gompend.  ann.  1186.  in  Reg. 
34.  bis  Ghartoph.  reg.  part.  1.  fol,  11.  r». 
col.  2:  Concedimus  iterum  Foresteria» 
Compendii  et  Giroldi  mesnilii  propter  du- 
centas  et  seocjaginta  libras  ceras,  et  totidem 
gallinas  nobis  annuatim  reddendas.  Eros* 
terie,  eodem  intellectu  ;  unde  Frostier^ 
qui  ejusmodi  praastationem  debet,  in 
Gharta  Frider.  ducis  Lothar.  ann.  1255. 
ex  Ghartul.  eccl.  Romaric.  eh.  33:  Noue 
avons  ou  vaul  de  Champz  trente  dou» 
Frostiers  restorables  et  douze  peschour» 
restorables,  où  nuls  ne  prent  rien  maques 
nous...  Ou  ban  d'Arches  avons  nous  nostre 
Frosterie,  que  puet  croistre  et  descroistre. 
In  alia  ann.  1295.  ibid.  Fourestiers,  prò 
Frostiers. 


FOR 


FOR 


FOR 


553 


FoBESTARiA,  Prsepositura,  seu  Balia, 
ita  api)ellata  in  Monasteriis  et  Ecclesiis 
GanoDicorum,  apud  Innocent.  III.  PP. 
lib.  13.  Epist.  5d.  cui  forte  forestarum 
incumbebat  cura,  aut  advenientium  ex- 
traneorum,  quos  Fareatarios  nunca- 
pabant. 

•  Bulla  Joan.  XXn.  PP.  qua  Phil. 
regi  concedit  annalia  benef.  eccl.  ex 
Reg.  A.  Cam.  Oomput.  Paris,  fol.  100  r»  : 
Declaramus  ut  concessum  tibi  hujusmodi 
privilegium  nullatenus  extendatur  ad... 
prioraius,  supprioratus,  clauatrales^  Fo^ 
re9iaria8t  cellariaa,  infirmariaSf  eie. 

1  FoRESTARiA  CAMERA,  apud  Fran- 
ciscanos,  prsBsertim  Gapucinos,  domus 
accommoda  excipiendis  fratribus  hos- 
pitibus,  quos  Foreatarios  vocant.  Tegula 
percutUur,  cum  frater  Foreatariua  recens 
advenit.  Necrologium  Franclscanorum 
Silvanect.  :  Dedit  iati  Conventui  80.  fran- 
eoa  prò  reparatiane  loci  tam  refectorii.». 
quam  Cameras  Foreataria  contigusa. 

•  FORESTARIA  GUSTODIA,  Omcium  fo- 

reatarii.  Gharta  Guill.  de  Gastro-novo 
ann.  1202.  in  Reg.  forest.  comitat.  Àlen- 
con.  etc.  ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  65. 
r»  :  Conceaai  in  forcata  de  Guernoile  Fo^ 
reatariam  cuatodiam  et  clientellam  in 
feodo. 

Forestale,  Idem  quod  Foreatagium, 
Arestum  Paris.  11.  Aprii.  1319:  Quod 
eaaeni  ab  antixjuo  in  poaaeaaione  vel  quaai 
quieta  et  pacifica  acindendi,  ca]oiendi,  et 
portandi  tigna  prò  uau  calefagti,  et  sedi- 
ficUtrum  dtcti  Monaalerii,  necnon  dandi 
et  vendendi  ea  cuicunque  prò  libilo  ausa 
voluntatia,  ac  ibidem  venandi,  ac  fera 
ammalia  capiendi  aoli  et  in  aoliaum  et  de 
feria  animalibua  ibidem  caput  et  pedea  et 
alia  uaagia  conaueta  a  venatonbua  Aa- 
bendi  et  levandi,  et  etiam  foreatandi  ibi- 
dem, etforeatarioa  habendi  et  tenendiy  et 
Foreatate  levandi  et  exigendi  a  quibua- 
cumque  peraonis  li^na  capientibua,  aeu 
animalia  aua  immittentibua  in  quadam 
parte  nemoria,  etc. 

Forestarius  qui  Foreataa  seu  silvas 
curat,  servat  :  Foreaiier,  [vel  Serg^t  de 
boia,]  in  Gonsuet.  [Meldensi  art.  177.  Lin- 
gon.  art.  3.]  Montensi  cap.  53.  Senon. 
art.  154.  Victrlac.  art.  120.  Ducatus  Bur- 
gund.  art.  7.  Gomitat.  Burg.  art.  58.  Ni- 
vernensi  tit.  17.  art.  13.  14.  et  Britanniae 
art.  280.  402.  Gharta  Pipini  Regis  Fran- 
cis prò  Monast.  S.  Dionysii,  apud  Dou- 
bletum  pag.  699  :  Necnon  et  dtveraa  fé- 
raminum  genera,  aeu  et  Foreatarioa  cum 
ipaorum  manaibua  in  ipaa  forcate  per 
aiveraa  loca  commanentea.  [Tabularium 
Savigniac.  :  Radulftu  Filgeriarum  Domi- 
nua  conceaai  Monachia  Savigneii  elemoai- 
nam  quam  dedit  eia  Conanua  Lux  Bri- 
tonum  in  forcata  Rcdonenai,  et  tanquam 
primua  et  princepa  ForeatarioriMn  eamdem 
donationem  confirmavi.  Vide  paulo  infe- 
rius.  Protoforeatariua.]  Adde  Gapitulare 
de  villis  cap.  10.  Cuatoa  ailvarum,  apud 
Oregorium  Turon.  lib.  10.  cap.  10.  et  in 
Legibus  Wisig.  lib.  8.  tit-  5.  fi.  Le  Ro- 
man de  Girard  de  Vienne  MS.  : 

Taot  que  il  viodrent  un  poa  «bs  Tesdalnr 
A  la  maison  Bernard  le  Fontor  : 
Idi  deroit  la  boschage  gallar. 

1  Forestarius  Nuncius.  Instrum. 
ann.  1350.  apud  D.  de  Lauriere  tom.  2. 
Ordinat.  Reg.  pag.  479:  Item,  quod  dicti 
€onauleapoaaint  auro  quolibet,  aeu  quovia, 
creare  unum  Nuncium  Foreatarium,  aeu 
Banneriumj  qui  habeat  jurare  in  mani- 
bua  dictorum  Conaulum,  de  bene  et  fide- 
liter  habendo  in  regimine  dicti  banni, 
aeu  Foreatarii,  qui  etiam  executionea  ad 
inatantiam  et  requeatam  di^orum  Conau- 

in 


lum  faciat,  et  compcllendo  ad  aolvendum 
talliam,  aeu  talliaa  indictaa,  aeu  indicen- 
daa  compellatf  et  foreataa^  deveaiaa,  aeu 
nemora  diclaa  Vnivcrsitatia  defendat  et 
cuatodiat.  Vide  Banneriua  in  Bannum  1. 

••  Equitator  In  Foresta,  in  Ab- 
brev.  Rotul.  tom.  1.  pag.  43.  Edw.  lu. 
Heref.  rot.  81. 

FoRESTARil  REon,  qui  Cuatodea  regii 
aaltua  dicuntur,  apud  Flodoardum  lib. 
1.  Hist.  Rem.  cap.  20.  Cuatodea  aaltuum 
villarumque  regtarumy  in  Ghron.  Fon- 
tan.  cap.  1.  Maurontus  in  Vita  S.  Ri- 
charii  cap.l2.appellatur5i2t;arum  regia- 
rum  procurator  ;  in  Ghronico  Hanulfi 
lib.  1.  cap.  19  :  Silvarum  ad  Regem  per- 
tinentium  diapoaitor  et  cuatoa  :  Regiua 
Foreatariua,  apud  Aimoinum  lib.  5.  cap. 
47.  et  Ermentarium  in  Vita  S.  Phin- 
berti  cap.  16.  [Gapitulare  de  villis  cap. 
10  :  Ut  maiorea  noatri,  et  Foreatarii,  potè- 
drarii,  ceilularii,  decani,  telonarii  et  ce 
teri  miniaterialea  ea  faciant,  et  aogalea 
donent  de  manaia  eorum;  prò  manuopera 
vero,  etc] 

Forestarius  de  FeodO;  Qui  forcata- 
riam  feodalem  possidet,  m  Monastico 
Anglic.  tom.  2.  pag.  330.  in  Addit.  ad 
Matth.  Paris  pag.  100. 101.  et  in  Fleta 
lib.  2.  cap.  41.  ubi  opponltur  Foreatariua 
de  non  feodo,  Foreatariua  capitalia  de 
feodo,  ibid.  cui  subsunt  Foreatarii  de 
feodo.  Regeslum  Ludovici  Ducis  Ande- 
gav.  fol.  99  :  Juhel  d'Avaugour  Chevalier 
est  homme  lige  du  due  d'Anjou  à  cauae 
d*une  Foreaterie  Faiée  aise  en  la  forcat  de 
Maienne.  Forestariorum  vero  feodato- 
rum  munus  bisce  exequitur  Gharta  Ar- 
naldi de  Hispania  Domicelli  ann.  1273. 
in  Regesto  homagiorum  Ducatus  Aqui- 
taniae,  pag.  6  :  Item  dixit  et  rccognovit  ae 
tenere  in  feudum  a  dicto  domino  villam 
et  ìwminea  de  Botujaa  cum  pertinentiia,  et 
Cuatudiam   aaltuum,    quoa  aaltua  dixit 

Ìuod  debet  cuatodirc  prò  dicto  Domino 
ìege  :  et  ti  invenerit  aliquem  venantem, 
qui  non  debeat  venari  prò  natura  aua, 
acilicet  quod  ait  nobilia,  aut  jure  auo  dC' 
beat  venari,  debet  ipsum  capere,  et  habere 
equitaturam  auam,  ai  quam  habet,  et  ca- 
nea, et  debet  peraonam  reddere  in  caatro 
Burdegal.  et  ai  habeat  venationem,  pri- 
mum  quarterium  debet  portare  Conata- 
bulario,  et  de  gagio  tertiam  partem. 
Gharta  Joannae  Keginse  Gastellffi  et  Go- 
mitisssB  Ponti  vi  ann.  1255.  ex  Tabulario 
S.  Vulfranni  Abbatisvill.  pag.  20  :  Volu- 
mua  e:iam,  quod  Cuatodea  foreataa  noatraa, 
quicumque  aint,  teneantur  erga  Capilu- 
tumìuramento  prasstito  apud  Creaciacum, 
quod  nemua  praadictum  Decani  et  Cano- 
nicorum  fideltter  abaervabunt.ita  quod  de 
omnibua  foresteria  et  emendia  in  dieta 
nemore  evenientibua...  medietatem  perei- 
pient,  aub  juramento  cuatodum  nemoria 
aibi  auper  hoc  prseatito.  In  ejusmodi  Fo- 
restariorum abusus  pi  uri  bus  invehitur 
Petrus  Blesensis  Epist.  95. 

FoRESTERii.  [Ghron.  Domln.  de  Gra- 
vina apud  Murator.  tom.  12.  col.  653  : 
Farcite  mihi,  quia  aum  de  aancta  Juliana 
et  Foreatariua  defenaalia  dominai  Du" 
ciaaaa.]  Vide  Gonstitutiones  Siculas  lib. 
3.  tit.  38.  S  1- 

•  FoRESTERius  Magister,  Quì  forca- 
taa  cu  rat.  Gali.  Maitre  dea  caux  et  f creta, 
Gonstit.  MSS.  Garoli  reg.  Sicil.  :  Offi- 
dalea  omnea  debent  furare,  acilicet  juati- 
tiarii  acereti,...  magtatri  Foreaterii,  ma- 
giatri  maaaarii,  etc. 

o  Forestarius,  Agrorum  custos.  Gali. 
Meaaier.  Gharta  Phil.  II.  reg.  Rom.  ann. 
1208.  tom.  2.  Hist.  Leod.  pag.  389  :  Si 
quia  civium  ierram  extra  civitatem  ali- 
cubi  in  epiacopatu  tenet,...  nonpoteat  cogi 


ut  fUU  ibi  villieua,  aive  Foreatariua.  Vide 
infra  Forcatus. 

T  Foresterius,  Gustos  hortorum,  vi- 
nearum,  etc.  Gali.  Meaaier.  Statuta  villae 
Montis-olivi  Dioecesis  Garcasson.  ann. 
1231.  apud  Marten.  tom.  1.  Anecd.  col. 
968  :  Item,  quod  Conaulea,...  poteatatem 
habeant  cuatodea  villaa  et  Forcaterioa  hor» 
torum,  vinearum,  agrorum  et  aliarum^ 
poaaeaaionum  inatituendi. 

j  FoRisTARius.  Godex  MS.  Irminonis 
Abb.  Sangerm.  fol.  28.  col.  2  :  Martinua 
coUmua  S.  Gennani  habet  aecum  infantes 
11...  et  eat  Foriatariua  de  ailva  et  vinca 
dominica.  [<»  Brev.  6.  sect.  53.] 

1  FoRSTARius.  Gharta  Udonis  Episc. 
Tullens.  inter  Probat.  Hist.  Tuliens. 
pag.  80  :  Foratarioa  et  cuatodea  ex  antiquo 

Soaaidet  in  vineia  aupradicti  loci.  Godex 
[S.  Irminonis  Abb.  Sangerm.  fol.  72: 
Cum  miniaterialibua  duobua,  id  eat,  Fora- 
tario  et  decano  qui  retenent  prò  ae  aol.  1. 
et  denar.  111.  [<»  Brev.  13.  sect.  99.] 

FoRESTARii  ad  cuatodiendoa  campoa, 
in  Gharta  Ghrodegangi  Episcopi  Meten- 
sis  ann.  765.  apud  Meurissium  pag.  169. 

Protoforestarius,  Dignitas  in  An- 
glia,  qu8B  hodie  exolevit.  Is  res  foresta 
procurabat,  cognoscebat  de  causis  ad 
lorestam  pertinentibus  magna  cum 
auctoritate,  et  a  forestariis  aliis  ratio- 
cinium  exigebat.  Idem  Juatitiariua  de 
forcata,  dicitur  Matthaeo  Westmonaste- 
riensi  ann.  1252.  et  Rogero  Hovedeno 
pag.  784.  Erant  autem  duo  simula  quo- 
rum hic  Gis-Trentanis,  ille  ultra  Tren- 
tam  constitutis  forestis  prsBfectus  erat. 
Protoforeatarioa  Angliaa  aliquot  recensent 
Scriptores. 

HuGONEM  DE  Nevilla,  scu  dc  Nova- 
vUla,  Matthseus  Wesmonast.  ann.  1211. 
et  Matth.  Paris,  ann.  1244.  Rog.  Hoved. 
pag.  784. 

JOANNEM  BisET,  qui  obiit  anQ.  1242. 
idem  Westmon.  pag.  1242. 

JOANNEM    DE    NOVA-VILLA,    HugOniS 

filium  sub  Henrico  in.  qui  obiit  ann. 
1246.  iidem  Westmonast.  et  Parisius, 

Galeridum  de  Langlea,  a  fluvio 
Trenta  usque  ad  regnum  ScotiSB  ;  et 

Robertum  Paslewe,  seu  Paaaclew,  in 
partibus  australibus  AnglisB,  usque  ad 
eumdem  fluvium  Trenta,  quibus  sue- 
cessores  dati  ann.  1253. 

Ernoldus  de  Bosco  Miles,  loco  Ro- 
berti, qui  obiit  ann.  1255.  et 

Joannes  de  Lbxintona  Miles,  loco 
Galfridi  Matth.  Westmon.  pag.  351. 353. 
360.  Matth.  Paris  pag.  606. 

Exolevit  postea  Protoforestariorum 
nomen»  qui  Juàtitiani  foreatarum,  et  Iti- 
nerantea  nude  dicti  sunt,  quorum  alter 
Gis-Trentanis,  alter  Ultra-Trentanis  fo- 
restis praefectus  est.  Rogerus  Hovede- 
nus,  de  Henrico  n.  Rege  Angl.  pag.  624: 
Eodem  anno  obiit  Thomaa  filiua  Bernardi 
qui  poat  deceaaum  Alani  dcNcovilla  cona- 
titutua  erat  aummu^  Juatitiariua  o9nnium 
Foreatarum  Angliaa  a  domino  Rege  :  quo 
defuncto  Domtnua  Rex  diviait  foreataa 
auaa  Angliaa  in  diveraaa  partea,  et  uni" 
cuique  partium  praefecit  quatuor  Juatitia" 
rioa,  videlicet  duca  Clericoa,  et  duca  Mili- 
tea,  et  2.  aervientea  de  domo  et  familia 
ipaiua  cuatodea  venationia  et  viridta  auper 
omnea  alioa  foreatarioa  tam  Regia,  quam 
Militum  et  Éaronum,  et  miait  eoa  piaci" 
tare  placita  foreataa  accundum  aupraa- 
criptam  aasiaam  forcatea.  Idem  pag.  784  : 
Per  Hugonem  de  Nevilla  aummum  Juati- 
tiarium  omnium  Foreatarum  Regia  in 
Anglia.  Meminit  idem  Juatitiariorum  Fo- 
reatarum itinerantium, 

T  FORESTJEL,  Forestallum.  Vide  Fo 
reatel. 

70 


554 


FOR 


FOR 


FOR 


1  FORESTANUS,  Suburbanus,  Italis 
Forese,  Dostris  Forain.  Bartholomsus 
Scriba  lib.  6.  Annal.  Genuens.  ad  ann. 
1589.  apud  Murator.  tom.  6.  col.  481: 
Tandem  dictua  Fulco  et  Januenses  qui 
secum  eranty  prmvaluerunt  in  bello,  et 
destruxerunt  turrem  S.  Ampelii,  et  do- 
mos  et  receptacula  Forestanorum  Vinti" 
milii,  et  eorum  terrae  destruxerunt  et  de- 
vaatarunt.  Vide  Foresteriue, 

1.  FORESTARE,  Proscribere,  bannire. 
Gonventiones  inter  Carolum  I.  Gomitem 
Andegav.  et  Provincise  et  Arelatenses 
ann.  1251.  art.  15  :  Dotninus  Cornee  eeu 
eiM8  Curia  non  poseit  gravare  aliquem 
Arelatensem^  vel  damnum  inferre  in  per- 
Honis  vel  rebusj  etiamsi  Forestati  fuet^nt, 
sive  banniti,  eie,  [Ogerius  lib.  4.  Annal. 
Oenuens.  ad  ann.  1215.  apud  Murator. 
tom.  6.  col.  409  :  In  eodem  quippe  Con- 
sulatu  Guido  Prolexinus  et  Carbanue  An- 
ealdi  MaUfcelli  in  Bisamne  insuUum 
fecerunt  in  Heradem  de  Mari  :  quare 
Consulee  ipsoe  Forestarunt  in  publico  par- 
lamento. £t  BarthoIomsBUS  Scriba  lib. 
6.  Annal.  Genuens.  ad  ann.  1230.  ibidem 
co).  468  :  Postea  eodem  anno  x.  Decem- 
bris  Sorleonus  Piper  et  Suzo  frater  ejus 
ambo  vulnerati  Juerunt  graviter,  et  inde 
culpatus  fuit  nenrichettua  Embronue.,, 
et  propterea  ForeetcUtM  fuit  et  in  bannum 
positus,  Occurrit  preeterea  in  Statutis 
Massil.  lib.  5.  cap.  6J 

1  2.  FORESTARR,  gilvam  in  Foreetern 
convertere,  etc.  Vide  in  Foresta. 

^  FORESTARE  Se,  Abscedere,  foras 
abire.  Gali.  Se  retirer.  Stat.  Montis-reff. 
pag.  172  :  Statutum  est  quod  si  aliquis  de 
dieta  civitate  Montis  regalie  vel  jurisdic- 
tiene,  prò  aliqua  offensa  se  Forestave^ 
rit.  etc» 

ti.  FORESTARIA,  Forestarium,  Fo- 
RESTARius,  etc.  Vide  in  Foresta. 

1  2.  FORESTARIA,  vel  Foresteria. 
Sic  homines  suburbii  et  districtus  seu 
territori!  alicujus  urbis  appellantur, 
quia  foras  seu  extra  urbem  sunt,  inGhr. 
Farm,  ad  ann.  1861.  apud  Murat.  tom. 
9.  col.  842  :  Para  illorum  de  Soardis  et 
aiiorum  extrinsecorum  ciifitatis  Pergamij 
et  D.  Galeas  filius  D.  Maphasi  Vicecomitis 
Mediolani  cum  tota  Foresteria  sua  tam 
militum  quam  peditum  per  fortiam,  ar- 
mata manu...  intraverunt  Pergamum,  et 
ipsam  civitatem  ceperunt.  Ibidem  col. 
0D1  :  Et  tota  Forestaria  civitatis  Parmm 
equitavit  incontinenti  Placentiam  in  sue- 
cursum  dicti  D.  Alberti  Scoti.  Vide  Fo- 
resterius. 

•  FORESTARII  appellati  primi  Flan- 
dri»  principes.  De  quibus  vide  Vredium 
et  Buzelin.  tom.  8.  Gallo-Fland.  cap.  2. 
naff.  458. 

**FORBSTATIA,  Prsestatio  prò  jure 
utendi  foresta.  Ghacta  Scebrandi  episc. 
Lemovic.  ex  museo  D.  de  Clairambault  : 
Terras  et  homines  de  Forges  ab  omni 
exacione...  aòsolvebant,,.  in  biado  et  de- 
nariiSf  et  omni  rerum  servitio,  praater  lo 
Forestatia.et  viginti  solidos. 

IFORESTATIO,  Bannitio,  proscriptio. 
Bartbolomseus  Scriba  lib.  6.  Annal.  Ge- 
nuens. ad  ann.  1259.  apud  Murator.  tom. 
6.  col.  628  :  Et  annuens  petitioni  ij^sorum 
una  cum  potestate  Januaa  reatituit  in  inte- 
grum  omnes  foreatatos  Januaa  etdiatrictua 
omnibua  ForeatatUmibua  etbannia.j^  Stat. 
crimin.  Saonae  cap.  87.  pag.  78  :  Senten- 
tia  ipaa  centra  eum  lataoamni.  Foreata- 
tionia  aeu  condemnationia,  etc,  [Vide  Fo- 
reatare  1. 

«  FORESTATURA ,  Annona  lignaria , 
Gali.  Chauffage.  Gharta  Conradi  III.  im- 
per.  ann.  1141.  in  Ghartul.  Romaric. 
eh.  10  :  De  medietate  Foreatatura^,  quaaad 


usua  aan^imonialiumpertinet^  nec  decima, 
nec  aliqua  para,  nec  servitium  ab  aliquo 
aubripiatur. 

^  FORESTEA,  prò  Foreata,  in  Homag. 
ann.  1844.  ex  scnedis  Pr.  a  Sancto-Vin- 
centlo. 

FORESTEL,  Forstel.  Forstal,  Cri- 
minis  in  via  perpetrati  reus,  vi»  obs- 
tructiOj  itineris  fnterceptio^  a  Saxonico 
f  0  re,  quod  est pr«,  vel  ante^  seu  fare, 
via,  et  s  t  a  1,  statio,  septum  ;  [«*  Thor- 
pio  a  F  0  r  e,  ante,  et  s  t  e  1 1  a  n ,  salire, 
Assultus.lcujus  quidem  delieti  cognitio 
adsolum  JRegem  spectat,  ut  est  in  Le- 

§:ibns  Henrici  I.  Eegis  Angl.  cap.  10. 12. 
5. 59.  EsBdem  Leges  Henrici  cap.  80  : 
Si  in  via  regia  fiataasuUua  auperah^uem, 
Foreatel  eat.  Infra  :  Foreatél  eat,  a\  quia 
ex  tranaverao  incurrat,  vel  inviam  expec- 
tet,  et  aaaaliat  inimicum  auum.  Si  poat 
cum  expectety  vel  evocete  ut  illerevertatur, 
in  eum  non  est  Foreatel,  Foriatallia  trana- 
greaaiOy  videtur  id  delictum  appellar!  in 
Curia  4.  Burgor.  Scotìo.  {  2.  apud  Ske- 
nseum  pag.  158.  At  Spelmannus  For- 
atallis  prò  reacuaaa  averiorum  usurpari 
ait  in  statuto  Wallia  anno  12.  £dw.  I. 
[In  MS.  God.  Ecclesiffi  Roffensis  ad  cal- 
cem,  apudH.  Wanleium  deAntiq.litter. 
SepiejAr.Forathal,  id  eat,  Resiatere,  ave- 
riia  captia,  prò  namio.]  Vide  Foriatallum 
et  alio  sensu  Forialallare.  Varie  autem 
hsec  vox  scribi  tur: 

FoRESTAL,  in  Legibus  Henrici  I.  cap. 
10.  et  in  Monast.  Angl.  tom.  2.  pag.  ^. 

FoRESTJBL,  in  iisdem  Legibus  cap.  85. 

Forstel,  ibidem  cap.  12. 

FoRSTAL,  et  FoRSTALLES,  ibidem  cap. 
59.  extremo. 

FoRESTALLUM,  Gognitio  ac  jurisdictio 
de  Foreatalli  crimine,  quas  alieni  conce- 
ditur,  in  Monastico  Anglic.  tom.  2.  pag. 
110. 112.  188.  et  tom.  8.  pag.  4. 

«  FORESTELLA ,  diminut.  a  Foreata, 
Parva  Silva.  Gharta  Blanchas  comit. 
Trec.ann.  1209.  in  Ghartul.  Arremar. eh. 
174  :  ForeateUa  illa^quea  GurantML  vocatur, 
aòbati  Arremarenai  et  priori  de  Pargia 
extra  partem  meam  et  aucceaaorum  meO' 
rum  comitum  Campania  libera  remane- 
bit.  Alia  ejusd.  ann.  1217.  in  Ghartul. 
Campan.  ex  Cam.  Comput.  Paris.  :  Fen- 
didimua  duaa  Foreatellaa  noatraa,  sitas 
desuper  Columbarium,  unumquodque  ar^ 
pentum  in  pretio  Ix.  solidorum  ad  arpen- 
tum  de  Columbario. 

foresterìe,  MulctsB.  seu  emendsd, 
quas  ex  forestis  male  haoitis  emergunt. 
Vide  in  Foreata. 

1.  FORESTERIA,  Jus,  albanatus,  nos- 
tris,  Droit  d'aubeine,  quod  dominis  in 
bonis  advenarum  competit.  Italis  Forea- 
teri  sunt  advense.  Gharta  Guilielmi  Re- 
gis  SiciliSB  ann.  1179.  apud  Ughellum 
tom.  7.  pag.  704  :  De  platia  autem^  Fores- 
teria, et  bando,  sit  ita  ipsa  Ecclesia  li- 
bera,., sicut  est,  et  in  qua  manet  Ecclesia 
praadicU^Episcopii.  Infra:  Donamus  et 
concedimus  perpetuo  dictaa  Ecclesias  to- 
tam  Foresteriam  hominum  ipaiua  Eccle- 
aiaa,  quam  de  eia  habere  debemua.  Conce- 
dimua  etiam  ipai  EccleaisB ,  ut  nullua 
bajulorum  aeu  foreateriorum  noatrorum 
vel  haaredum  aut  aucceaaorum  noatrorum 
de  hominibus  Eccleslaa  prò  aliquibua  dia- 
tringendia  vel  moleatandia,  ae  nullatenua 
intromittat,  Adde  pag.  715.  Vide  Eatra- 
jeria, 

1  2.  FORESTERIA.  Vide  Forestaria  2. 

^  8.  FORESTERIA,  PrsBStatio  prò  Jure 
utendi  foresta.  Vide  supra  in  Foreata. 

1  1.  FORESTERIUS,  Gustos  foreatte. 
Vide  Foreata. 

)  2.  FORESTERIUS,  Suburbanus.  Quod 
etiam  dicitur  de  eo  omni  quod  extra 


urbem  est,  modo  tamen  in  territorio 
ejus  slt.  Chron.  Parmense  ad  ann.  1268. 
apud  Murat.  tom.  9.  col.  788:  Dominue 
Conradua  de  Monte-magno  de  Pistorio, 
datua  a  D.  Rege  Carolo,  fuit  capitaneus 
Forealeriua  dvitatia  Parmaa.  Ibidem  ad 
ann.  1271.  col.  785  :  Et  per  commune 
Parmaa  aolv^atur  ducentiaua  blavam  Fo^ 
reatariam  in  Parma  ad  vendendum  xu. 
imperiala  de  atara  frumenti.  Ibidem  ad 
ann.  1292.  col.  828  :  Romani  praBliatifue- 
runt  aimul  de  menae  Februarii,  et  apolia- 
verunt  Ecclesiaa  et  loca  reliaioaa  et  Fo- 
reaterios.  Ibidem  ad  ann.  1807.  col.  864  : 
Poteatas  vero  Parmaa  cum  militia  civium 
et  Foreateriorum  communia  Parmaa  equi-- 
taverunt  eundo  in  suecursum  communia 
Placentiae.  Interdum  tamen  prò  quovis 
extero  sumitur;  Foreaterii  et  extraneae 
peraonae,  in  Gharta  ann.  1408.  ex  Archivo 
S.  Victoris  Massil.  Vide  Foreatanua. 

«8.  FORESTERIUS,  Extraneus,  pere- 
grinus  ,  Ital.  Foreatiere.  Gharta  ann. 
1889.  apud  Lamium  in  Delie,  erndit. 
inter  not.  ad  Hodoepor.  Charlt.  et  Hìp- 
poph.  pag.  476  :  Ipsa  ligna  exportantur 
extra  territorium  dictorum  communium 
ad  partea  extrinaecaa  et  Foreateriaa. 
Stat.  Mantu»  lib.  1.  cap.  65.  exGod.reg. 
4620  :  Ordinamua  quod  nulla  persona 
magna  vel  parva,  terreria  vel  Foreateria, 
cujuacumque  ait  conditionia,  audeat,  etc. 

«  FORESTEUS,  Foreataa  custos.  Reg. 
forest.  deBroton.  ex  God  reg.  4653:  Et  si 
volunt,  poaaint  cuatodire  suas  bestias  de 
herbagiis  foreataa;  in  auia  frecia  vel  inauia 
gardinia  nicfìil  debent  jure  donare  Fores- 
teis. 

^  FORESTIA,  ut  Forestagium.  Jus  utendi 
foresta.  Reg.  forest.  comitai.  Alencon. 
etc.  in  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  55.  r^. 
ex  Gharta  Thomas  comit.  Pertic.  ann. 
1214  :  Ad  universorum  notitiam  volumus 
pervenire  nos  dedisse  et  concessisse  prò 
suo  servicio  Gervasio  Calabre  ethsaredwus 
suis  Forestiam  foreataa  de  Beliamo,  cum 
omnibus  pertinentiis  auia  :  quaa  pertinen- 
tiaa  aunt  talea,  quod  dictua  Gervaaiua  et 
ejua  Kaaredea  poaaunt  capere  viride  nemua 
ad  faciendum  aua  hebergamenta,  et  mor- 
tuum  nemua  ad  cale  faciendum,  et  paatu- 
ram  auia  pecudibua  et  perda;  arborea 
vero,  quas  ceciderint  in  foreata  praedicta, 
uaque  ad  quinarium  numerumpercipient. 
Sed  nihil  impedit  quominus  de  custodia 
forest»  seu  Gruaria  intelligas.  Vide 
supra  in  Foreata  et  GrtAarius  1. 

rORESTOUUM.  Aimericus  de  Peyrato 
Abbas  Moissiacensis  in  Vita  Caroli 
Magni  in  God.  MS.  1848.  Bibl.  Regise  fol. 
88  :  Demum  cantores  artia  muaicaa  peri- 
tiaaimt  in  Foreatolio  librum  expleta  Offe- 
renda  tenentea  apertum,  praaaulci...  me- 
lodia hanc  Sequentiam  cecinerunt  melo^ 
diaenter  in  memoriam  et  laudem  de- 
functi.  Ubi  ipsemet  Glossator.  :  Foreato^ 
lium  vero  eat,  in  quo  cantant  in  chero 
Clerici  aeu  Religioai ,  quod  Pulpitwn 
appellatur.  Ambonem  autem  dicimus 
locum,  in  quo  praedicatur,  etc.  Forte 
quasi  Feria  atallum,  quod  a  atallia  disce- 
dant  ad  analogium  cantaturl.  Vide  Fo* 
raatollum  P*  et  Faldiatorium.] 

^  FORESTUM,  prò  Forefactum,  delic- 
tum, crimen.  Gharta  ann.  1240.  ex  Ar- 
chivo Gapltuli  Audomar.  :  Prsaterea  re* 
tinet  aibi  malum  quod  At  in  praaaentia 
aua.  Item  retinet  aibi  Foreatum  duna^ 
rum  et  forterinarum,  Item  retinet  aibi 
rapinam  mortui,  id  eat,  troof.  Alia  no- 
tiene  sumitur  in  Foreata. 

o  FORESTUS,  Agrorum  custos.  Gali. 
Meaaier,  a  cujus  officio  immunem  esse, 
privilegio  reputabatur.  Gharta  ann. 
1178.  in  Suppl.  ad  Mirssum  pag.  671. 


FOR 


FOR 


FOR 


555 


CoU  2:  Et  sciendum  quod  pars  tlla  (al  Io- 
di! )  qua  fratribua  prssdictta  data  est,  nec 
villicum  nee  Forestum  habebat  ullum. 
Vide  suora  Forestariiu  in  Foresta. 

^  FORÈTANUS^  Extraneus,  qui  foras 
urbem  habitat.  Stat.  Pistor.  ann.  1107. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
SBVi  col.  546.  art.  60  :  Statuimus,  ut  po' 
testas  non  reddat  paraòolam  aiicui  Fo^ 
retano,  qui  in  eum  non  jurabit  habitare 
Pistorium,  ut  semper  stcut  juravit  non 
haòitare  in  civitate  Pistoriensi,  de  habi- 
turo  nullam  parabolani  tUicui  ex  Fore^ 
tanis  reddat.  Vide  supra  Forataneus, 

«  FORETERETIA,  prò  Forteretia,  ut  vi- 
detur,  Munitio  ,  arx  ,  castrum.  Gali. 
Forteresse,  Charta  Rob.  comit.  Attrebat. 
ann.  1248.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane, 
paff .  256  :  Volumus  quod  in  nova  ghitalda, 
emariis  et  prcUellis  possitis  facere  ssdif fi- 
da ad  utilitatem  viUts  sive  Foreteretias. 
Vide  Forteritia. 

FORETHOT-FELONIE.  Statuta  Roberti 
n.  Regis  Scoti»  cap.  8.  J  1.  cap.  4.  {  2  : 
Ad  faciendum  cognosei  per  tissisam,  an 
homundiumfuit  perpetratumpermurtker^ 
seu  per  Forethot^felonie.  [•<*  Ilouard.  utro- 
que  capite  habet  Forethocht,  bodie  scri- 
bunt  Forethought,  Gali.  Prémédité,  con- 
sulto factum,  crimen  voluntatis.  Oppo- 
nitur  in  Statutis  laudat.  Robert.  II.  no- 
micidlo  ex  calore  iracundim,  videlicet 
Chaudmellé.] 

«  FORETUM,  Terebellum,  Gali.  Foret, 
Lit.  remiss.  ann.  1865.  in  Reg.  98.  Ghar- 
topb.  reg.  eh.  847:  Qui  supplicans  in 
manu  sua  tenebat  a  casu  quodam  Fore^ 
tuniy  Gallice  Barrois,  etc,  Abarros  dici 
Yidetur,  in  aliis  ann.  1416.  ex  Reg.  169. 
eh.  891  :  Pluseurs  ferremen8,que  l'en  dit 
bianche  euvre ,  oustilz  et  habillemens 
servane,  nécessaires  et  convenables  ou 
mestier  de  tonnelier,  comme  sont  sies,.., 
Abarros  et  pluseurs  autres  pieces  d'autre 
bianche  euvre, 

FORFACES.  Gharta  ann.  1204.  de  Inter- 
ceptionibus  Clericorum  adversusDo.  Regis 
jurisdictionem,  in  nupera  Gonciliorum 
Rotomag.  EcclesisB  Edit.  :  Clerici  non 
possunt  excommunicare  de  jure  propter 
forefactum  servientis  sui,  ncque  interdxcere 
terramejus,  priusqtMtn  Dominus  super 
hoc  fuertt  requisitus,  vel  Ballivus,  si  Do^ 
minus  sit  Forfaces.  Ubi  Editor  hanc  vo«- 
cem  prò  Domino  accipi  putat,  cui  Jus 
forisiactursB  competit,  quod  vix  credam. 
Puto  legendum  Forisfactus. 

^  TQBFkC^m.  Per  forfactum  et  sine 
forfacto.  Formula  usitata  in  sacramen- 
tis  prsestandis,  id  est,  per  fas  et  nefas. 
Juram.  an.  ciré.  985.  inter  Probat.  tom. 
2.  Hist.  Occit.  col.  140  :  Ipse  Froterius  in 
centra  ipso  Isamo,  et  per  Forfactum  et 
sine  Forfacto^  si  comprobare  non  potuerit 
ipse  Froterius  ipso  Isarno  quod  habeat  in- 
geniatum.  etc.  Vide  in  Fortsfacere  1. 

FORFANG,  FoRFENG,  Forefeng,  et 
FoRPENGEN,  voces  ojusdem  originis  et 
notionis :  a  Saxonlco  forefang,  vel 
fore-feng,  vocabulo  composito  ex 
f  0  r  e ,  ante,  et  f  a  n  g ,  captiOj  prehensio, 
apprehensio.  Est  igitur  Forfang^  Spel- 
manno  captio  obsoniorum,  quse  in  foris 
aut  nnndinis  ab  aliquo  flt,  priusquam 
minister  Regis  ea  ceperit,  qu»  Reg^  fue- 
rlnt  necessaria.  Fleta  lib.  1.  cap.  47. 
S  15:  Forfeng,  quietantiam  prioris  prisas 
designat.  In  hoc  enim  delxnquunt  bur^ 
genses  London,  eum  prisas  suas  ante  pri- 
sas Regis  faciunt.  Vide  Leges  Inae  Regis 
cap.  antepenult.  et  Leges  Willelmi  No- 
thi  vernaculas  cap.  6.  Monastlcum  An- 
gllc.  tom.  1.  pag.  669.  etc.  Vide  Frisa. 

1  FORBENGE,Eademnotione.  in  Gharta 
Henrici  I.  Reg.  Angl.  ann.  1128.  apud 


Th.  Blount  in  Nomolex.  Anglic.  :  Etsint 
Quieti  de  wardwite,  et  de  utlewe  et  For^ 
benge  et  MÒithfanqe^  etc. 

FORPANG,  et  FORFANGUM,  in  Legibus 
Adelstanl,  Forisfangium,  in  Legibus Insa 
cap.  59. 76.  79.  dicitur  esse  prssventio  vel 
anticipano^  seu  certa  pecuniae  quanti- 
tas,  nusB  ei  datur ,  qui  rem  furto  abla- 
tam  de  mani  bus  latronum  excussi t,  et 
prò  modo  valoris  datur  a  rei  domino. 

«FORFANTUS,  prò  Forfactum,  CTìmen, 
delictum.  Gharta  Soldani  prò  Plsan. 
apud  Lam.  inter  not.  ad  Hist.  Sicul. 
Bonincont.  in  Delie,  erudit.  pag.  219  : 
Et  iterum  vestras  impleuimus  preces,  et 
Forfantos  illorum  reliquimus  prò  amore^ 
quem  nostro  regno  tenetis.  Infra  :  Ut  ipse 
eos  vestrss  prassentias  conducat  eum  ma-- 
gnis  Forefactis  illorum. 

1  FORFARACULUM,  Tenebre^,  Paplasin 
MS.  Biturie.  Editus   habet,  Forforacu" 
lum.  [o  Leg.  Forforaculum,  Ferebellum. 
vel  Ferebra.  Vide  Furaculum.] 

^  FORFATUpA,  Muleta,  vel  emenda 
ob  forfactum,  seu  delictum.  Instr.  apud 
Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  sevi 
col.  18  :  Medietas  redituum  de  placitis,  de 
Forfaturis  et  scadentiis  peregrinorum  et 
extraneorum.  Vide  in  Foris  facere  1. 

1  FORFENG.  Vide  Forfang, 

FORFEX ,  FORPEX.   Gloss.    MS.    Re- 

fium  :  Forceps  ,  Fabri ,  qui  corrupte 
orfices  dicuntur.  Ex  quo  emendar!  pos- 
sunt Glossae  Isidori.  Ebrardus  Bethu- 
niensis  : 

Forfioe  fila,  pllom  capo  Forpioe,  Forcipe  femun. 

Ita  etiamauctor  Mamotreeti  ad  cap.  7. 
Isaiae.  Hocce  discrimen  non  observant 
Gesta  Regum  Frane,  cap.  24  :  Rli  statim 
remiserunt  Arcadium  ad  Reginam,  di' 
centes  :  Eie  sunt  Forfices^  et  ecce  gladius  : 
sic  mandant  filii  tui  ;  si  vis  eos  tondere, 
aut  gladio  perimere,  etc.  Ubi  Gregor.  Tu- 
ron.  lib.  8.  cap.  18.  habet  Forcipes.  Gon- 
cilium  Pietavense  ann.  1100.  cap.  2  :  Vt 
nemo  in  faciendis  coronis  (Glerieorum) 
Forpices  vel  manutergia  exigat.  Archi- 
threnius  lib.  8.  cap.  8  : 

Forfiee  tonsa  pilos,  etc. 

Idem  lib.  2.  cap.  8  : 

Prodigna  in  latum,  noe  castlgatos  araro 
Forpice,  procodit  tunics  discnnua,  eie* 

[Papias  :  Forpices,  Tenaces  a  pilo  :  ton- 
sorum  enim  sunt,  S.  Willelmi  Oonstitut. 
Hirsaug.  lib.  1.  cap.  2  :  Hoc  ordine  ea- 
dem  tonsura  agitur.  Sacerdoti  Missam 
celebraturo  adest  Armarius  eum  libro, 
Magister  novitiorum  eum  Forpice  et  linteo, 
fife]  Vide  Octav.  Ferrarium  in  Forbice 
[et  supra  Forceps."] 

FoRFiGEs,  voeabulum  etiam  militare, 
de  instructa  acie  forficum  instar,  apud 
Gelllum  lib.  10.  cap.  9. 

1 FORFIGARE,  Forfiee  scindere.  Gloss. 
Lat.  Gr.  :  Forfico,  tl/aXiCw.  Vide  Forfex. 

«  FORFICIA,  ut  Forfex.  Acta  MSS. 
notar.  Senens.  ad  ann.  1284.  ex  God. 
reg.  4725.  fol.  25.  r«.  :  Item  (rellnquo) 
unum  sarchonem  et  unum  cuscinum  hos- 
pitali  dom.  Agneaas,,.,  eum  duabus  pariis 
Fot  fidar  um.  TondeurdesgrandsForghes, 
in  Gharta  Phil.  ducis  Burgund.  prò  Au- 
domar,  ann.  1447. 

T  FORFICULA,  dlminut.  Forfids,  Ano- 
nymus  in  Epistola  ad  Johan.  de  Mons- 
terolio,  apud  Marten.  tom.  2.  Ampliss. 
Golleet.  col.  1455:  Habui..,  munera  tua 
videlicet  instrumenta  scriptoria  prò  me, 
et  prò  conjuge  Forficulas,  et  cultellinum 
argenteum, 

f  FORFORACULUM.  Vide  Forfaraculum, 

^  FORCA,  Fabrica ferrarla.  Gali.  Forge. 


Gharta  ann.  1840.  in  Reg.  78.  Ghartoph. 
reg.  eh.  241  :  Concedimus  Foraam  aicti 
lod  (de  Portello)  quse  potest  valere  anno 

?uólìbet  septem  quartones  biadi  frumenti. 
nfra,  Forge.  Vide  infra  Forgia  I. 

FORGELBUM.  in  Monastico  Angl.  tom. 
1.  pag.  872:  Et  omnibus  geldis,  tengeldis, 
horngeldis ,  Forgeldis  ,  penigeldis ,  etc. 
Vide  Gildum. 

«  FORGERIUH,  Scrinium^  arca,  cap- 
sula, nostris  alias  Forgerei  et  Forqier. 
Lit.  remiss.  ang.  1866.  in  Reg.  99.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  1  :  in  domo  Sandra  ufhum 
Forgerium,  in  quo  erant  sexaginta  grossi 
Fla9idrenseSj...  furtive  etmalUiose  c^tet 
importavit.  Gharta  ann.  18^.  ex  Ghar- 
tul.  21.  Gorb.  fol.  831.  v»  :  Lequel  argent 
il  nous  offry  à  bailler,  tant  en  or  ou 
argent,  blanques  maalles  et  nmres,  lequel 
estoit  en  ung  Forgeret.  Lit.  remiss.  ann. 
1897.  in  Reg.  152.  eh.  81  :  En  un  autre 
Forgeret,  que  la  suppliant  trouva  ouvert, 
prist  une  verge  d'or  ou  annel  du  pris  de 
asx.  sols  Parisis.  Ali»  ann.  1859.  in  Reg. 
90.  eh.  608  :  Icellui  Jehan  avoitprinsdeux 
Forgiers,  là  où  il  avdt  grant  quantità  de 
monnoye  d'or  et  d'argent ,  lettres  obliga» 
toires  et  plusieurs  autres  hiens  moebles. 
Goffrè  ou  Forgier,  in  Gharta  Garoli  V. 
Reg.  Frane,  ann.  1865.  Lit.  remiss.  ann. 
1899.  in  Reg.  154.  eh.  265:  Le  suppliant 
prist  en  une  buche  ou  Forgier ,  qu'il 
trouva  et  ouvrt,  vint  neuf  pieces  d*or. 
Vide  supra  Forcerius. 

1.  FORGIA,  Fabrlea  ferraria,  nostris, 
Forge.  Gccurrit  in  Monast.  Angl.  tom.l. 
pag.  508.  600.  in  Fleta  lib.  2.  cap.  41.  {  8. 
fin  Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1899.  et 
in  Gomputo  anni  1202.  apud  D.  Brussel 
ad  ealeem  tom.  2.  de  Feudorum  usu  pag. 
cev.  etc] 

*  Officina.  Memor.  H.  Gam.  Comput. 
Paris,  ad  ann.  1418.  fol.  112.  r>  :  Ade- 
nettus  de  Mery  aurifaber  etvisitatorsanc- 
tarum  Reliquiarum  sacro-sanctea  capellss 
regalis  Paris,  cui  Adenetto  prò  vadiis 
ordinatum  fuit  habere  et  tenere  sdiiij*^, 
Forgiam  seu  fabricam  super  magnum 
pontem  Paris,  Valletus  Forgiss,  in  Gh. 
Phil.  Pule.  ann.  1804.  ex  Lib.  rub.  ejusd. 
Cam.  fol.  478.  v«.  col.  1.  Forge,  Fabrica, 
opus,  in  Stat.  ann.  1254.  ex  Reg.  sign. 
Poter  fol.  46.  r*:  £«  si  soit  la  Forge  ou 
Vosuvre  de  dez  deveiépartout. 

•  Forgia,  Gaminus,  foraaeula.  Ghron. 
Domin.  de  Gravina  apud  Murator.  tom. 
12.  Script.  Ital.  col.  641  :  Facto  igitur 
mane  prsefati  inimid  carrectam  parari 
fecerunty  et  in  ea  Foi*giam  ardentibus 
carbonibus  paraverunt,  et  apponentes  car- 
ni ficem,  ipsum  judicem  Martucdum  mi- 
serum  apposuerunt  in  eam  vestibus  enu- 
datum. 

«  2.  FORGIA,  Alia  notione  ex  ipso 
textu  aperta.  Gharta  Phil.  V.  reg.  Frane, 
ann.  1818.  in  Reg.  56.  Ghartoph.  reg.  eh. 
280  :  Cum  nos  in  domo  et  grangia  dilecti 
magistri  Symonis  Mordreti  clerxd  nostri, 
sitis  Paristus  ultra  portam  sancti  Bono- 
rati,.,,  quoddamjus  et  servitutem  habere- 
mus  ibidem,  sdltcet  fiospitandi  et  reci^ 
piendi  nostros  armiqeros  ,  marescallos  , 
fabros  et  alios  familiares,  ìninistros  ac 
offidarios ,  equos,  familias  et  hamesia 
eorumdem,  quorum  receptio,  nostra  For- 
gia vulgariter  vocabatur.  Idem  quod  Grù- 
tum.  Vide  in  hac  voce  etmox  Forgium. 

:|c  rPriorissa  Longifontis  dederunt... 
Audeoerto,  fabro,  Forgiam  suam,  ita  sei- 
lieet  quod  quidquid  necessarium  fuerit 
ad  opera  domus  de  proprio  ferro  mo- 
nialium  fabricabit,  et  panem  prebende 
habebit  sicut  unus  de  ceteris  fratribus 
(Mus.  arch.  dep.  p.  89.  xn.  saBC.  »] 

^  FORCINA,   Omcina,  cella  operarìa, 


556 


FOR 


FOR 


FOR 


Gali.  Boutique»  Gbarta  admort.  prò  ca- 
pii. Anic.  ann.  1417.  in  Reg.  170.  Ghar- 
toph.  reg.  eli.  60  :  Itempro  quodam  hos" 
picio.,,  cum  curtilagio  Fault,  domo,  Fot" 
ginA  et  carte  invicem  contiguis,  etc.  Vide 
suora  Forgia  1. 

«  FORGIRE,  Fabricam  ferrariam  insti- 
tuere  vel  tenere.  Reg.  forest.  de  Broton. 
ex  Cod.  reg.  4653  :  Talis  est  usua  forest» 
BrotonnisR,  quod  nullu»  in  terra  CostU" 
maria  potest  furnire .  neque  brachare, 
neque  Forgire,  neque  aomos  facere,  neque 
reparare  perconsuetudinem  dieta  forestie 
9ine  aéseneu  dominiy  vel  sui  forestarii, 
Forgetnent,  Fabrlcatlo,  in  Instr.  ann. 
1872.  tom.  5.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag. 
479.  art.  2  :  Forgement  de  fausses  morh^ 
noyeSf  etc. 

f  F0R6ITARE  ,  Tectum  sediflcii  ita 
construere,  ut  circiter  duos  pedes  pro- 
mineat,  ne  aqua  e  stillicidiis  cadentes 
muro  noceant,  a  vernaculo  Forget,  quod 
tectum  eo  modo  prominens  significat 
apud  Dombenses.  Cbarta  Tbossiac.  ann. 
1404  :  Dd)et  duodecim  de .  novo  servitio 
prò  Forgitando  suam  grangiam  a  parte 
vilUe  de  duobus  pedibus  cum  dimidto,  et 
ipsam  levando  supra  muros  villm,  etc, 

OPORGIUM^  Eodem  intellectu  atque 
supra  Forgia  2.  Cbarta  ann.  1856.  in 
Reg.  84.  Cbartopb.  reg.  eh.  569  :  Pedtigia 
sive  leudasj  macellos,  Forgia,  corrogia, 
albergua,  et  alias  quascumque  possesskh- 
nes  et  bona,,,  concessimus, 

F0R60RPIRE,  Foris  aurpire^  devestire, 
possesssione  exuere.  Tabularium  Gasau- 
riense  ann.  2.  Imp.  Garoli  G.  :  Sed  et 
ego  Fulchradus  per  festucam  me  exinde 
Forgorpivi,  et  in  omnibus  me  exinde  foras 
exitum  feci.  Àlibi,  nude  :  De  ipsis  rebus 
per  festucam  me  gurpivi,  et  in  omnibus 
foras  exitum  feci.  Vide  Guerpire, 

1 1.  FORIA,  Latrina,  secessus.  Gloss. 
Isid.  :  Feria,  Stercora  liquidiora,  apud 
Nonium;  unde  Gal licum,  Foire,  Stercus 
liauìdum.  Juvenal.  Sat.  8.  Latrinas  pu- 
bllcas  Foricas  appellavit.  Hinc  Grsevlus 
conjicit  legendum  esse  Forica  apud  Isi- 
dorum.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Fo- 
rica, Fosse  à  mettre  ordures  hors  dee 
portes.  Vide  Jo.  de  Janua. 

1 2.  FÙRIA,  Nundinae.  Gbarta  Hervei 
dom.  Virsionis  prò  castro  Luriaci  ann. 
1218.  apud  Tbomasser.  in  Biturig.  pag. 
80  :  In  nundinis  et  foris  venalibus  et  peda- 
giis  reddant  talee  costumas  quales  nun- 
dinae vel  Foria  vel  pedagia  aebent.  Vide 
Forum, 

»  Gali.  Foire.  Gbarta  ann.  1215.  in  Ta- 
bu!.  S.  Petri  Garnot.  :  Foriam  eliam  S, 
Miehaelis  suprculictis  monachis  dedit  et 
habendam  concessit  liberam  et  quietam. 
Vide  supra  Ferim  8. 

•  8.  FORIA,  Frenum,  quod  ori  impana- 
tur,  Fren,  Prov,  Glossar.  Provine.  Lat. 
ex  God.  reg.  7657. 

FORIARII.  Vide  Fodrum. 

3^  FORICA.  [Cloaca.  Dief.] 

T  FGRIGARIUS.  Digest.  Leg.  17.  f  5.  de 
usuris^  (22, 1.)  quibusdam  est.  Qui  Fori- 
cas eluit  ;  sed  rectius  aliis.  Qui  Foricas 
conducit.  Vide  Lexicon  Martinii. 
ro©  Dirksenio  :  Gonductor  loculi  vel 
taberns  in  foro.] 

FORICATUS,  Idem  quod  Furratus,  Pel- 
litus,  Fourré.  Vide  Redorsare, 

^  FORIGIA,  Foras  abeundi  vel  se  se  in 
castrum  recipiendi  facultas.  Reg.  Olim 
parlam.  Paris,  ad  ann.  1287.  fol.  77  : 
Ì3uia  dominile  de  Calviniaco  mUes  inven- 
tus  fuit  culpc^ilis  de  raptu  domicellss, 
quam  Robertus  de  Signiaco  armiger  duxit 
in  uooorem,  et  quod  super  hoc  Foriciam 
prjoòuit  et  asseneum,  condemnatus  fuit 
dictus  miles. 


1.  FORICUS.  Sigebertus  ann.  1107: 
Abbas  Cistertii  et  Fratres  ejus  non  imme- 
mores  sponsionis  suse.  regulam  S,  Bene- 
dicti  in  loco  Ulo  ordinatam  unanimUer 
statuerunt  tenere,  reiicientes  a  se,  tfuid- 
quid  regulas  refragabatur,  Foricos  vtdeli- 
cet,  et  pelliceas,  estamina,  caputia  quoque 
et  femoi*alia,.„  et  castera  omnia,  quas  pu- 
ntati regulte  adversàbantur.  Legendum 
forte  Froccos. 

Ì2.  FORIGUS,  prò  Forinsecus,  Extra- 
neus,  babitans  extra  urbem.  Obertus 
Cancellar,  lib.  2.  Annal.  Genuens.  apud 
Murator.  tom.  6.  col.  827:  Cogitantes 
Forici  in  cives  quandoque  consurgere,  et 
dominos  terrarum  jam  incipiebant  deco- 
gnoscere. 

FORIFAGERE,  Forifactor,  Forifag- 
TUM.  Vide  in  Forisfacere, 

«  FORIFAMIUARE,  Emancipare,  nos- 
tris,  Forfamilier,  Vide  Forisfamiliare, 

0  FORIFIGIUM,  perperam  prò  Forefac- 
tum  editum  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane, 
pag.  678.  art.  16.  ut  videre  est  tom.  1. 
earumd.  pag.  808.  inter  notas. 

<»  F0RIFRA6IUH,  Idem  videtur  quod 
Forifactum  in  Conrad.  Arebiep.  Magdeb. 
Gbarta  ann.  1226.  apud  Ludewig.  in 
Reliq.  Man  user.  tom.  12.  pag.  322  :  Qui 
instanti  tempore  jurisdictionis  suas  (Burg- 
gravii)  et  durante,  ratione  Forifragii  alt- 
cajus  et  delieti,  majorem  jyosnam  incide- 
rit  sex  talenta  dafrU,  qui  minorem  posnam 
indderit  talentum  tantummodo  dabit 
unum.  Haltauslus  interpretatur  Judlcii 
turbationem,  Glossar.  German.  col.  2198. 
voce  JHng-Stoirung. 

«  FORIJUDIGATuS,  Qui  per  sententiam 
fotrjudicationis  prò  damnato  habetur. 
Gonstit.  Feder.  reg.  Sicil.  cap.  108  :  Ut 
nullus  regni  nostri  nobilium  ,  sive  sit 
Comes,  baro,  miles,  burgensis,  vel  quicum^ 
que  alius,  bannitum  vel  Fortjudicatum  a 
quibuscumque  officialibus  noslris,  in  ccu- 
tris,  terris,  m<usariis,  domibus  vel  locis 
aliis  receptare  vel  occultare  audeat.  Vide 
Forisjudtcare. 

FORIMATRIMONIUH.  Vide  Forismari- 
t<MÌum, 

IFORINGATIO,  Amandatio,  relegatio, 
foras  ejectio.  Gbarta  Alphonsi  Comit. 
Augiens.  ann.  1270.  apud  Stepbanot. 
tom.  8.  Antiquit.  Pictav.  MSS.  pag.  888  : 
Justitia  quas  extenditur  ad  membrorum 
mutUationem,  deportationem  seu  Forin- 
cationem,  vel  forbanie,  aut  signationem, 
seu  ad  aliam  posnam  minorem,  etc.  Vide 
Forisbannire, 

i  FORINIMENTUM.  Vide  in  Furnire. 

fORINSEGI,  Extranei.  habitantes  extra 
burgum,  in  Legibus  Burgor.  Scoticor. 
cap.d.rAZòanaH  Forinsecijin  Gbarta  Pbì- 
lippi  Aug.  ann.  1222.  apud  D.  Brussel 
tom.  2.  de  Feudorum  usu  pag.  949.  Jo. 
de  Janua:  Forinsecus,  Extraneus,  de 
foris  veniens  vel  existens,  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerman.  :  Forinaecus,  Estains, 
dehora,  forain.  Kennettus  in  Gloss.  ad 
calcem  antiqu.  Ambrosden.  :  Excepto 
uno  felione  Forinaeco  illiua  croftas  veraua 
auatrum  ad  faciendam  quandam  viam.] 

1  FoRiNSEGUM  HoMAGiUM.  Quod  ab 
externis  debetur.  Cbarta  ThalesiaB  do- 
minai de  Marchia  ann.  1255.  apud  Ry- 
mer.  tom.  1.  pag.  569:  Salvia  mini  omni- 
bua  Forinaecia  hoìnagiia,  redditibua,  etc, 

T  FoRiNSEGUM  Mànerium,  apud  Ken- 
nett.  in  Antiquit.  Ambrosden.  pag.  854  : 
Summa  reddituum  assiaorum  de  manerio 
Forinaeco  Banbury,  cum  molendini^  Fo- 
rinaecia Liv.  l,  XIV.  a,  HI.  d, 

1  FoRiNSEGUM  Servitium.  Vide  in 
Servitium, 

\  Forinsecus  Servus,  in  Capitul.  de 
Villis  Garoli  M.  num.  29. 


1.  FORIS,  Extra,  praspositio  cum  accu- 
sativo. Recapitulauo  Legis  Salicse  {  8  : 
Si  quia  porcellutn..,  Foris  domumfurave 
rit.  Occurrit  passim. 

Foris  esse  dicuntur  Gentiles,  quod 
extra  Ecclesiam  sint.  S.  Hieronymus  in 
Prologo  in  Job  :  Heliu  vero  et  Balaam 
typum  praaferunt  Philosophorum,  qui 
Aforis,  %d  est,  Extra  fidem  positi,  insi- 
diantur  Ecclesiaa  Dei,  idem  Épist.  25.  ad 
Paulamcap.  4:  Non  debemus  exire  de 
teìnplo,  id  est^  de  proposito  Christiane, 
non  Foras  egredi,  incredulitati  videlicet 
aenlilium  commisceri,  Victor  lib.  1.  de 
Persecut.  Vandal.  pag.  12:  Caapit  per 
conversationem  operum  bonorum  venera- 
bilie  et  reverendus  haberi,  etiam  ab  eie, 
qui  Foria  sunt,  Anastasius  in  S.  Silvestro 
PP.  :  Probatua  ex  omni  parte,  etiam  et 
ab  hia,  qui  sunt  Foris,  testimonium  Aa- 
bere,  bonum,  etc.  Consti  tu  tio  10.  in  Ap- 
pena, ad  God.  Theod.  ubi  de  extraneis 
feminis  Glericorum  :  Sed  hac  societate, 
seu  amicitia  non  penetret,  fama  contami- 
nat,  datque  sinistris  rumoribus  locum  al- 
terni sexus  culjunctio,  cum  Foris  poaitos, 
ac  publico  iure  viventes  ad  inlecebram 
crimine  trahit  obsccsnsa  suspicumis  exem^ 
plum,  [^  Tertullian.  de  PwBScrìption. 
Haeretic.  cap.  8  :  Nationes  vero  numquam 
penes  deum..,  et  Foris  semper.]  Gommo- 
dianus  Instr.  24  : 

Ezis  inde  Foris,  itemm  tu  fana  reqQÌrif. 
Et  Instr.  87  : 

Eiis  prò  Forlbiu  :  lode  el  ad  idola  vadi». 

Vide  S.  Hieronymum  Epist.  22.  et  Epist. 
88.  sub  Unem,  S.  Augustinum  de  Vera 
Relig.  cap.  8.  lib.  3.  contra  Parmen.  cap. 

4.  lib.  7.  de  Bapt.  contrat  Donatist.  cap . 
1.  lib.  8.  cap.  19.  et  Ep.  170.  etc.  Sic 
Gra^cis  ol  O^SpaCe,  ol  tl<ù,  Gentiles  dicuntur 
non  semel  apud  Gregorium  Nyss.  in 
Vita  S.  Gregorii  Tbaumat.  Tbeorianum 
in  Legat.  Psellum  de  operat.  dsemon. 
etc.  Vide  S.  Ambrosium  Iib.  1.  de  Offic. 
cap.  ult. 

Foris  Positi,  dicebantur  excommuni- 
cati,  quod  extra  Ecclesiam  essent,  et 
ab  ea  arcerentur  ;  Extra  Ecclesiam  cons- 
tituti,  apud  Gyprianum  Epist.  55.  Idem 
Epist.  52  :  Quìmuìs  jam  Episcopus  fieri 
voluerit,  Foris  fiat  necesse  est.  Et  mox  : 
Profanus  est,  alienus  est,  Foris  est.  Adde 
Epist.  69.  73.  etc.  Contra,  Fideles  dicun- 
tur, qui  intua  sxint.  i.  in  Ecclesia,  apud 

5.  Augustinum  lib.  8.  contra  Donatist. 
cap.  10.  Foras  exire,  hoc  est,  ab  Eccle- 
sl8B  communione  recedere,  apud  eum- 
dem  S.  August.  iib.  2.  contra  Grescon. 
cap.  4. 

Foris  prsBterea  esse  dicebantur  Hsere* 
ti  ci.  Facundus  Hermianensis  lib.  2.  cap. 
2  :  Et  UH  quidem  qui  videntur  in  Eccle- 
sia falsi  fratrea,  qui  utinam  Foria  esaent, 
modo  negantibua  non  resiatunt,  quinimo 
et  laudantur.  Quod  ut  noa  aeducerent, 
fallaciter  tmmiaerunt  :  ut  poatea  nobia  ab 
ipaia,  vel  ab  hia,  qui  Foria  aunt,  dicatur 
haereticis,  etc.  S.  Hieronymus  lib.  8.  in 
Ruffinum  cap.  ult.  :  Quid  loquar  de  haa- 
retids,  qui  licet  Foris  sint,  tamen  se  no- 
minant  Christianos  f 

o  2.  FORIS,  Dominium,  Jus  ;  Foro,  ea- 
dem  notlone,  Academ.  Hlspan.  Proces. 
ann.  1351.  MS.  sub  Petro  III.  reg.  Ara- 

Son.  :  Nequeant,..  concedere  aliquod  gui- 
aticum,  supersedimentum,  elongamen- 
tum,  aut  aubacriptas  contumaciaa  remieeio- 

nem,  vel  dilcUionem  praaaentia  judicii, 

aut  alia  quaacumqiLe,  quaa  in  proficium, 
beneplacitum  aut  Forem  aliquem  dieta- 
rum  personarum,  vel  alicujus  aeu  aliquo' 


FOR 


FOR 


FOR 


557 


rum  ex  ipHs,  posaent  cedere  quouU  modo, 
directe  vel  etiam  indirecte. 

^  FORISARE^  De  foro  seu  pretio  rei 
alicujus  pacisci.  convenire.  Immunit. 
eccleslast.  ann.  1483.  Inter  Leg.  Polon. 
pag.  97  :  De  tempore  deeimx  FbrisandeB. 
ìtem  quicunque  dominus  vìUsb,  in  ipsa 
villa  tua  decimam  emere  voluerit.  ante 
feetum  beati  Jacobi  eum  domino  decimm 
Forieare  procuret  ;  alioquin  dominua  de- 
dm»  decimam  vendei  libere^  impedimento 
ceaeante  domini  vili»  illiue.  Vide  in  Fo- 
rum 1.  et  Forizare, 

FORISBANNIRE,  In  exilium  agere  per 
bannum,  seu  banno  et  edicto  promul- 
gato. Matth.  Paris  ann.  1245:  ÉxpuUua 
a  Scotia,  Forisbannitue  ab  Anglia,  exhsR' 
redatue  in  Hibemia,  etc.  Ita  in  Gapitul. 
Caroli  G.  tit.  12.  cap.  6.  7.  tit.  29.  cap.  8. 
tit.  89.  cap.  1.  in  Vltis  Abbatum  S.  Al- 
bani pag.  70.  apud  Petrum  de  Vineis 
lib.  5.  Ep.  107.  in  Concilio  Lambethensi 
ann.  1261.  cap.  de  derida  captia,  etc. 
Forbannir  in  Consuet.  Andegav.  art. 
48.  Norman,  cap.  24.  Beneharnensl  tit. 
16.  art.  1.  etc.  [Faire  Forbanu,  in  Stabi- 
lim.  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  81.  in  exi- 
lium mittere.] 

1  F0RBA.NI8ÀRE,  Eadem  notione  in 
Tractatu  inter  Ludovicum  Regem  et 
Petrum  Ducem  Britanniae  ann.  1281.  ex 
Archivis  Castri  Nannet. 

1  FORSBANIZ/LRE    et    FOBSBANIZATIO. 

in  Codice  Legum  Norman,  cap.  28.  apud 
Ludewig.  tom.  7.  Belio.  MSS.  pag.  196. 

1  FoRSBANNiRE.  in  Taoularìo  B.  Maria 
de  Bononuncio  Rotomag. 

FoRBANiTUs,  in  Lege  Salica  tit.  51.  { 
8.  in  Capit.  Caroli  C.  tit.  12.  cap.  6.  in 
Capitul.  Carlomanni  tit.  1.  cap.  8.  in 
Legibus  Henrici  I.  Regia  Angl.  cap.  59. 
in  Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  25.  |  68. 
[<»  Carol.  M.  47.]  in  Capitul.  Caroli  M. 
lib.  8.  cap.  49.  in  Constit.  Sicul.  lib.  2. 
tit.  8.  apud  Petrum  de  Vineis  lib.  2.  Ep. 
56.  lib.  8.  Ep.  79.  lib.  5.  Ep.  IH.  Forbanni 
in  Consuet.  Norman,  cap.  23.  76.  80.  100. 
121.  etc.  ForabanditZj  in  Foris  Benehar- 
nens.  TeUmea  Forbannita,  vetita,  in 
Lege  Longob.  lib.  8.  tit.  1.  {  5.  [<»  Carol. 
M.  15.]  Furbannitua,  in  Lege  Ripuar.  tit. 
87.  Joan.  Molinetus  au  Chappellet  dea 
Damea  : 

Mais  FoariMniiis  furmt  toin  «t  matins 
Gaean  orgndlleas,  que  reboatar  on  doiU 

1  F0RBANNITU8,  in  Lege  Ripuar.  tit. 
87.  Hist.  Cortusior.  lib.  1.  apud  Mura- 
tor.  tom.  12.  col.  785  :  Ipae  vero  cum  An^ 
tonio  de  Curterodulo  ejua  aocio  fuit  de 
Padua  Forbannitua,  Pluries  occurrit  in 
Chron.  Andr.  Danduli  ibid.  col.  486.  et 
491. 

FoRBANNiTio.  apud  PctTum  de  Vineis, 
lib.  8.  Epist.  48.  [et  in  Regiminibus 
Paduse  apud  Muratorium  tom.  8.  col, 
888.]  Forbanniaaement,  in  Consuetud. 
Norman,  cap.  24. 

FORBANNUM,  Idem  quod  Forbannitio, 
In  forbannum  mittere.  CapitulatJo  Ca- 
roli M.  prò  partibus  Saxoniae  cap.  26  : 
Si  quia  nomo  fidejuawrem  invenire  non 
poterit,  rea  illiua  in  Forbanno  miltantur, 
uaquedum  fidejuaaorem  preesentet.  Si  vero 
super  bannum  in  domum  auam  inlrare 
prseaumpaerit,  aol.  10...  componat.  Adde 
Capitulare  2.  ann.  809.  cap.  4.  lib.  8. 
Capit.  cap.  50.  Capit.  Caroli  C.  tit.  81. 
cap.  6.  tit.  89.  cap.  8.  In  Forbanno  mii- 
fere  latronem,  in  Leffe  Longob.  lib.  1. 
tit  25.  S  62.  Faire  Forbanu  seu  Foriaban^ 
nitum.  in  Stabilim.  S.  Ludov.  lib.  1.  cap. 
81.  et  lib.  2.  Sentence  de  Forban,  in  Con- 
suetudine Britannise  art.  11.  Droit  de 
Forban,  in   veteri  Consuet.  Perticensi 


cap.  4.  [Le  Roman  de  la  guerre  de  Troyea 
MS.: 

Troia  oant  ans  XL.  at  ploa 
Atoit  mia  pere  en  Poitrius, 
Aioc  qu'il  paaaaat  da  eeale  vie.] 

1  FoRBANiE ,  Eadem  signiflcatione, 
suora  in  Forincatio.]  Aliud  est  autem 

Foris  Banno  :  Is  enim  dicitur  Foria 
banno  esse,  qui  bannum  suum  adimple- 
vit.  Capitul.  2.  ann.  818.  cap.  18  :  Sed  ai 
bannua  ei  judicatua  fuerit^  et  banno  pe- 
rado  atet  in  eo  interim  uaquedum  Gomiti 
et  eo,  qui  clamorem  vel  cauaam  ad  eum 
fMbuit,  et  lune  ait  Foria  banno. 

1  FORISBARIUM,  Suburbanum,  Gali. 
Fauxbourg,  quasi  foraa  seu  extra  barria 
vel  muros  civitatis.  Vide  Barrium,  Lit- 
tera  Phillppi  III.  reg.  Frane,  ann.  1275. 
tom.  8.  Ordinat.  pag.  60  :  Sdhcet  quod 
dieta  Maria  et  diclua  Artuaua  vir  auua 
ejua  nomine,  haaredea  aeu  aucceaaorea  dwte 
Marie  habeant  exerdtum  et  cavalgatam 
in  dicto  caatro  Lemoìticenai  et  Foriabariia 

et  omnibua  pertinentUa  prsedictorum 

Hominea  in  caatro  Lemovicenai^  Foriaba^ 
riia  CU!  pertinentiia  commorantea. 

o  Forbour,  in  Lit.  ann.  1871.  et  1872. 
tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  421.  et 
481.  Horaborc,  in  Instr.  ann.  1855.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  169.  col. 
2  :  Item  que  lea  maiaona  dea  Horaborca 
aoient  abatuea,  etc.  Quia  extra  burgum. 
Sic  Hortrairej  prò  Extra  aliquem  locum 
trahere,  abducere,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1450.  ex  Reg.  184.  Chartoph.  reg.  eh.  46: 
Laxjiuelle  femme  iceltui  Adam  avoU  Hor- 
trait  et  emmené,  etc. 

FORISGAPIUM,  FoRCAPiUM,  Exactio. 
tributum  haud  debltum,  per  vim  vel 
contra  jus  captum.  exactum  :  Mala  tolta. 
Ita  usurpant  Capltularia  Caroli  M.  lib. 
4.  cap.  86.  et  Capitul.  4.  ann.  819.  cap.  1. 
quod  inscribitur  de  Forcapiia.  [Codex  Ir- 
minonis  Abb.  Sangerman.  fol.  82.  verso 
col.  2  :  Sunt  manai  aervilea  v.  aolvunt 
vini  modioa  x.  aolvunt  pulloa  cum  ovia 
inter  totum  CLXXXIII.  aolvunt  Forcapii 
aol.  X.]  [^  Brev.  7.  sect.  84.  Guerardo 
est  Capitatio  personalis  externis  sive 
foratida  imposi ta.  Certe  non  est  tribu- 
tum vel  exactio  in  loco  Capitul.]  Neque 
alia  videtur  notione  capienda  vox 

FoRGHEAPUM  in  Legibus  Ethelredi 
Regis  cap.  28.  [^^  Instit.  Lundon.  cap. 
2.]:  Et  hominea  Imperatoria,  qui  venie^ 
bant  cum  navibua  auia,  bonarum  legum 
digni  hàbebanturf  aicut  et  noa...  Trea  por^ 
eoa  vivoa  licd>at  eia  emere  in  auaa  navea  : 
et  non  licebat  eia  aliquid  Forcheapum  fa^ 
cere  burhmannia,  et  dare  teloneum  auum. 
Ubi  exerte  usurpatur  prò  quavis  exac- 
tione.r«>For,  Ante,etceap,Negotium. 
venditio  »  unde  Forceapum,  (ita  legit 
Thorp.)  Venditio  in  navi  ipsa,  antequam 
sit  exonerata,  nam  merces  nisi  in  publi- 
cum  emporium  adductas  ibique  exposi- 
tas  extraneis  vendere  non  licebat.  vide 
Foriatallare.'l 

FORISGAPIUM»  Laudimi um,  quod  do- 
mino prò  facultate  alienandi  feudi  con- 
ceditur.  Usatica  MSS.  Regni  Majorica- 
rum  :  Inatituimua  certam  aummam  auper 
laudimiia  aeu  Foriacapiia,  quam  nobia  et 
noatria  aucceaaoribua  dare  teneantur  pò- 
puiatorea  prsaaentea  et  futuri  in  portione 
noatra  intua  dvitatem  Majoricarum  com- 
morantea, prò  venditionibus  domorum 
et  possessionum.  Curia  generalis  Cata- 
lani» sub  Petro  Rege  Arag.  in  villa  Cer- 
variSB  ann.  1839.  MS.:  Super  laudimio 
aeu  Foriacapio,  quod  prò  revocatione,  aeu 
nova  acquisitione  feudi,  aolvi  debet  feudi 
domino.  Joannes  Flantavitius  in  Episco- 
pis  Lodovensibus  pag.  277.  sub  ann. 


1817  :  Gerardua  de  Lodava  dat  cauaa  per- 
mutationia  GuUlelmo  Episcopo  unam  /j«- 
minam  avena  cenaiAoiia  perdpiendam 
unoquoque  ftsato  S.  Geneaiv  auper  agro 
quoaam....  necnon  dominium,  laudimium, 
et  Foriacapium.  Charta  ann.  1032  :  Salvia 
et  retentia  nobia  et  noatria  aucceaaoribua 
f aliga,  et  Foriacapio,  et  laudimio,  quo- 
tiena  praadictum  feudum  modo  aliquo  alie- 
nari  contigerit.  [Charta  ann.  1818.  ex 
Bibl.  Colbert.  Regest.  56:  Quod  voa  et 
veatri  aucceaaorea  praaaentea  et  futuri  poa^ 
aitia  teatari  et  ordinare,  dare,  vendere  et 
alienare  quibuacumque  volueritia,  exceptia 
militibua,  de  r^ua  veatria  in  futurum  ad 
vestri  voluntatem,  adivo  jure  Foriacapii 
domino  Re^i  competenti,  prout  in  dicto 
caatro  aolvi  Foriacapium  eat  hactenua  uai» 
talum.]  Tabularium  Hospital  is  Mentis- 
Maurilionis  in  Pictonlbus  :  Meliaendia 
et  filli  aui,  Guillebandua  videlicet  et  Theo- 
baudua  atque  Ugo  (Domini  Tremoli») 
dederunt  pauperibua  Domua^Dei  Mont- 
moria,  et  aolverunt,  et  emancipaverunt  in 
perpetuuìn  omnea  hominea  Foracìiapche 
de  quoque  terra  venerint  alare  in  terram 
Eleemoaynariaa  et  pauperum  aupradicto» 
rum,  exceptia  illia  de  honore  Tremoliaa. 
Hoc  donum  conceaait  GuUlelmua  TremO' 
lise*  qìMindo  venit  EReruaalem.  In  eodem 
Tabul.  :  EgoBernardua  Vieecomea  Brociaa, 
et  uxor  mea  Paatorella,  donamua  et  con- 
cedimua  Deo  et  pauperibua  Domua-Dd  de 
Monmorillo....  tot  loa  Forchapchea  totius 
terra  et  dominationia  Mogniaci.  Andreas 
Boschus  dela  Titola  de  honorde  Cathalu^ 
nya  lib.  4.  cap.  5.  {  8  :  Non  pagan  Foria^ 
capia  de  permutea,  y  d  de  conaala  morta. 
Et  infra  :  Lea  Foriacapia  y  cenaoa  en  loa 
caaoa  de  dauhen  pagar,  etc. 
«  FORISGASATIO,  Forisgasio.  Emanci- 

Satio.  Libert.  MSS.  Barcin.  ann.  1288  : 
^e  Foriacaaione.  Item  eat  conauetudo  Bar- 
chinonaa,  quod  ai  filiua  eat  foria  caaatua 
de  voiuntate  patria  cum  uxore,  et  filia 
cum  marito,  quod  habeantur  prò  emanci- 
patia.  Item  quodfacla  Foriacaaatione,  filitu 
vel  filia  poteat  facere  teatatnentum  et  alioa 
contractua,  dne  voiuntate  patria.  Vide 
Forifamiliare  et  Foriacaaatua. 

FORISGASATUS ,  Emancipatus,  extra 
caaam  posltus,  in  Curia  Generali  Cata- 
lanisB,  celebrata  Perpiniani  sub  Petro 
Rege  Aragon.  ann.  1851.  MS. 

]  FORISCELATUS,  Male  et  fraudulenter 
celatus>  abscondltus,  non  solutus,  cui 
debebatur.  Charta  Guidonis  Comitis 
Flandrise  ann.  1287.  in  Tabularlo  S.  Bar- 
tholom.  Bethun.  :  Item  débent  habere  ibi- 
dem dicti  Praspoaitua  et  Capitulum  thO" 
Ionia,  foragia,  cambagia,  et  omnea  emen- 
daa  reddituum  Foriacelatorum,  metarum 
absradicatarum  dve  remutatarum  cheque 
mesleia.  Ventea  Forcdéea,  in  Consuetud. 
Silvanect.  art.  246.  nostris  Receléea,  oc- 
cultse. 

•  Forcheler,  Fourcheller  et  Fourceller 
nostri  dixerunt ,  eodem  significatu. 
Charta  ann.  1249.  in  Cliartul.  21.  Corb. 
fol.  99  :  Et  a'il  avenoit  coae  par  aventure 
a  uè  aucuna  emblaat  ou  Forchelat  le  ton- 
tieu  au  remonter  ou  au  ravaler,  le  poent 
arreater  le  aergant  de  l'abbé  et  convent,  et 
leura  commander  pour  faire  loi  aelonc  lea 
uà  et  coualumea  de  Moroeul.  Reg.  13.  ej  usd. 
monast.  sign.  Habacuc  ad  ann.  1511.  fol. 
86.  V"  :  Et  a*il  advendt  qu'il  y  euat  aucuna 
deadiz  droix  Fourchellez  ou  anichillez,  il 
aera  tenu  de  lea  recouvrer  à  aea  proprea 
couatz,  fraia  et  dépena.  Libert.  urbis  Ca- 
lesii  renovatdd  a  Mathilde  comit.  Attre- 
bat.  ann.  1804.  in  Reg.  69.  Chartoph. 
reg.  eh.  865  :  Une  trance  vérité  doit  eatre 
en  l'an  de  toutea  chosea  Fourcelléea.  Hi  ne 
Sang  Forcete  dicebatur,  cum  vulnus  Ju- 


558 


FOR 


dici  celabatur.  Videsupra  Celari,  Oharta 
Joan.  Attrebat.  comil.  Augi  prò  com- 
mun.  S.  Valer,  ann.  1376.  ex  Tabul.  S. 
VuJfr.  Abbavil.  :  Jtem  qui  fera  jtlaie  à 
Mang,.,.  il  payera...  Ix,  aoU  Parisis  d'a- 
menaet^:  et  semblablement^  si  le  aang 
estoit  Forcelé  troia  jours^  il  seroit  enchu 
envers  nona  et  envers  leaatz  maieur  et  es- 
chevina  en  Ix.  aols  Pariaia  d'amende.  Ne- 
que  aliter  intelligendsB  Lit.  ann.  1291. 
tom.  3.  Ordinai,  reg.  Frane,  pag.  294. 
art.  1  :  Quatre  deniera  du  aanch^  et  ae  il 
eatait  Forchelesy  aoixante  aolz  pour  Va- 
mende  ou  l'eswart  du  maieur  et  dea  eake- 
vina.  Hinc  Forchete  dicitur,  qui  statuto 
die  censum  domino  non  sol  vi  t.  Vide  quae 
annotantur  a  D.  Secousae  in  hunc  Io- 
cum,  et  repetuntur  supra  ad  vocem  Fol- 
gore. 

0  FORISCETA.  Alienigena,  extraneus. 
Gharta  ann.  1358.  Inter  Instr.  tom.  12. 
Gali.  Christ.  col.  406  :  Cum  omnimoda 
juriadictione  Foriacetarum  aeu  alienige- 
narumy  qui  non  aunt  de  toto  Sabaudi^ 
coìnitcUu. 

FORISGONSILIARE  ,  Fobconsiliare  , 
FoRscoNsiLiARE,  Male  consulere,  ma- 
lum  consilium  dare.  Vitam  vel  lionorem 
alteri,  aut  alterum  in  vita  vel  honore 
Forconailiare  dicebatur,  qui  malo  conai- 
lio  in  illius  vitam  vel  honorem  machi- 
nabatur.  Capi tul aria  Caroli  C.  tit.  8.  et 
Annales  Frane.  Bertiniani  ann.  851  :  Ut 
nemo  auo  pari  auum  regnum,  aut  auoa 
fid^ea,  vel  quod  ad  aalutem  et  proaperi^ 
tatem  oc  honorem  regium  pertinet,  aiacu- 
piatf  aut  Forconailiet.  Capitularia  Caroli 
C.  tit.  26  :  Adjutor  ero  ad  regnum  illorum 
continendum,  et  nec  in  vita,  nec  in  mem- 
òria, neque  in  regno  illorum  eoa  Foria^ 
conailiabo.  Occurrit  ibi  non  semel,  et  in 
Annalib.  Frane.  Fuldensibus  ann.  860. 
ubi  verum  consilium  opponi  tur  Forcon- 
ailiationi, 

Atque  inde,lnhominiis,  vassalli  domi- 
nis  bona  fide  consilium  daturos  esse 
pollicebantur.  Hominium  Guillelmi  de 
ì>etrapertusa,  prsestitum  Simoni  Gomiti 
Montisfortis  ann.  1217.  In  Tabularlo Gar- 
cassonensi  fol.  10:  Voibia,  Domine  Simon, 
promisi,  quod  cantra  inimicoa  veatroa  vo- 
oia  bona  fide  dabo  conailium,  auxilium 
tenebo  et  favorem,  etc,  Aliud  Bay  mundi 
Peleti  ann.  1220  :  Juro  etiam  vobia,  quod 
non  ero  in  Conailio  vel  favore,  quha  voa 
amittatia  vitam,  vel  membra,  vel  vitam, 
etc,  Vassallus  igitur  qui  con  tra  elus- 
modisacramentum,  seu  hominium,  hos- 
tibus  domini  sese  adjungebat,  Foriacon- 
ailiare  dicebatur.  Forconaeiller  nostri 
etiam  dixere.  L'Ordene  de  Ghevalerie 
d'Huea  de  Tabarie  MS.  : 

Dame  ne  4oU  ne  Damoiaelle 
Ponr  noie  rien  Foureonsillier, 
Mais  8*elea  ont  de  lui  mesUer, 
Aidier  leur  doit  à  aon  pooir. 

Robertus  Bourronus  in  Historia  MS. 
Mcrlini  :  Merlin  qui  moult  eatoit  aagea  et 
boin  conaeil,  ne  onquea  ne  Forconailla, 
Apud  Froissartem  4.  voi.  cap.  88.  perpe- 
ram  editum  Fortconaeillé  prò  Foracon- 
aeillé:  Et  remonatrace  propos  doucement 
et  aagement  au  peuple,  qui  eatoit  Forcon- 
aeille  et  accueilli  de  mal  faire.  Vide  Sta- 
bilimenta  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  61. 

1  FORIS  DECANUS,  Dignitas  ecclesia- 
stica, forte  Decanus  ruralis,  Doyen  rural, 
Gharta  S.  Illidii  Claromont.  ann.  1215  : 
Jn  craatinum,  S,  Lucise  Miaaa  et  annua 
Domini  Petri  de  Crotia  quondam  Cano' 
nici  et  Foria-decani  minoria  hujua  Eccle- 
siasi  Vide  Decanua. 

*  FoRisDECANATUB,  Digiiitas  Foriade- 
cani  in  quibusdam  eccleslis  et  monaste- 
riis  ;  is  forsan   designatur ,  ad  quem 


FOR 

Jurisdictio  in  ecclesias  foraneaa  a  prin- 
cipali dependentes  pertinebat  :  de  De- 
cano rurali  minus  apte  expositum  est 
supra.  Bulla  Glem.  VI.  PP.  ann.  1342. 
ìnter  Instr.  tom.  2.  Gali.  Christ.  col.  148  : 
Propter  plurimos  in  ipaa  ecclesia  perso- 
natua  et  officia  obtinentea,  videlicet  abba- 
tem,  praapoaitum,  decanum,  qui  dignitatea 
Foriadecanatum,  etc,  Suppticaatta  ut  de 
prasdictia  diqnitatibua ,  peraonatibiia  et 
officiia,  ckbbattam,  Foriadecanatum  etprsa- 
centoriam,  etc.  Stat.  Olem.  IV.  PP.  prò 
eccl.  Anic.  ann.  1267.  apud  Marten.  tom. 
2.  Anecd.  col.  480  :  Foriadecanua  major 
centum  aolidoa  :  minor  vero  Foriadecanua 
quinquaginta  aolidoa  ,  etc.  Foriadecani 
meminitpraeterea  Gharta  Petri  abb.  Gel- 
lon.  ex  Tabu!,  ejusd.  monast. 

1.  FORISFAGERE,  Ugutioni,  est  Offen- 
dere, nocere,  quaai  Facere  foris,  i.  extra 
rationem.  Ex  felossis  Isid.  et  Pithoeì,  Fo- 
riafacio,  offendo,  noceo.  [Foriafacere  S. 
Bernardo  Tract.de  errori  bus  Mani  chffio- 
rum,  Crimen  facerè.]  [<><*  Petr.  Except. 
Le^.  Roman,  lib.  3.  cap.  58  :  Si  mando 
tibt,  ut  alicui  inimico  meo  furtum  faciaa, 
vel  aliter  offendas,  antequam  Forfaciaa, 
paciacor  vel  transigo  cum  inimico  meo,  tu 
vero  post  Forfactumfacias,  quteritur,  etc.^ 
Epicedium  Erici  Regis  Daniae,  apua 
Pontanum  lib.  7.  Rerum  Danicarum  : 
Oro  omnea,  quibua  aliquid  Forefeci,  ut 
mihi  per  auamgratiam  indulgeant,  vox 

Eassim  obvia  Foriafactua,  qui  forisfecit. 
.eges  Edw.  Gonfess.  cap.  18  :  Si  quia- 
piam  Foriafactua  popoacerit  Regia  miae^ 
ricordiam  prò  Fonsfacto  auo,  etc.  Forfac- 
tua  de  vita,  in  Lege  Ripuar.  tit.  77.  id 
est,  ob  malefacta  dignus,  cui  vita  adl- 
matur  ex  Legibus,  [vel  simplieius  Priva- 
tus  vita,  ut  ab  Eccardo  exponitur  in 
suis  ad  bane  legem  animad  versioni  bus, 
ubi  observat  Tilium  legere  Forfaictua, 
[Foriafactua  aervua,  homo  liber,  qui  ex 
delieto  servus  factus  est,  in  legibus 
Athelstani  Regis  cap.  8. 

1  FoREPACERE,  in  Littcris  Caroli  Jo- 
hannis  Frane.  Regis  primog.  ann.  1258. 
tom.  8.  Ordìnat.  pag.  821  :  Inhibendo... 
ne  predictia  Eccleaie  vel  aie  auaceptia  aut 
alteri  eorumdem  in  capite  vel  in  meni' 
bria,..  vel  peraonia  eorumdem  et  cujualibet 
ipaorum,  Forefacere  audeant  vel  praeau- 
mant.  VideLobinelli  Gloss.  tom.  S.Hist. 
Paris, 

1  FoRiFAGERE,  Eadem  significatione. 
Litteraa  Riehardi  I.  Regis  Angl.  apud 
Marten.  tom.  1.  Gollect.  Ampliss.  col. 
991  :  Si  quia  ei  auper  hoc  in  aliquo  Fori- 
facere  preaumpaerit,  plenariam  ei  inde 
juatitiam  aine  dilatione  fieri  faciatia.  Oc- 
currit praBtereain  Gharta  ann.  1213.  apud 
Thomasser.  in  Biturìg.  pag.  80. 

FORISFAGERE    FeODUM    proptCT    feilo- 

niam,  in  Legibus  Henrici  I.  Regis  Angl. 
cap.  88.  Ex  dellcto,  forefaeto,  vel  cri- 
mine, illud  perdere,  confiscare.  Eaedem 
Leges  cap.  48  :  Qui  furtum  fecerit,  qui 
proditor  domini  aui  fuerit,  quicumque  ab 
eo  in  obviatione  hoatili,  vel  bello  campali 
fugerit,  vel  victua  erit,  vel  feloniam  fece- 
rit,  terram  auam  Forisfectt.  [D.  Bruaael 
de  Feudofum  usu  tom.  1.  pag.  233.  ex 
Regesto  magnorum  dierum  Campania 
fol.  89  :  Injunctum  eat  dicto  Ballivo,  ut 
dictum  Miletum  Clericum,  ut  didtur,  ex- 
tra aacroaancta  religiosa  capiat  et  reddat 
loci  Epiacopo,  prò  ipao  puniendo  auper 
facto  perpetrato  ;  et  quod  omnem  heredi" 
tatem  dicti  Clerici,  de  qua  erat  diclua  Cle- 
ricua  tenena  et  possidens  tempore  muìtri 
facti,  in  manu  domini  Regis  tanquam  Fo- 
re  factam  capiat  et  detineat.]  Eodem  sensu 
Forfaire  aon  fief,  aa  justice,  in  Consuetu- 
din.  Senonensi  art.  183.  Vitriacensi  art. 


FOR 

4.  Hannoniensi  cap.  77. 85. 86.  Camerac. 
tit.  1.  art.  62.  in  Cfhronico  Flandr.  cap. 
16.  et  apud  Froissart.  3.  voi.  cap.  96.  For- 
faire aon  Comté,  aea  heritagea,  Forfaire 
carpa  et  avoir,  in  Gonsuetud.  Montensi 
cap.  12.  22.  et  in  Chronic.  Flandr.  cap. 
26.  40.  81.  Tabular.  Vindocinenae  Gh. 
63  :  Pro  qua  re  acc^it  Cornea  Goffredus 
fevum  auum,  quod  itle  Foriafecerat.  For^ 
faetaa  rea,  caducffi  per  delictum,  et  in  fis- 
cum  relatsBy  in  Lege  Longob.  lib.  3.  tit. 
33.  [^  Pippin.  82.]  [Foriafacta  catalla,  in 
Godfice  Legum  Normann.  cap.  20.  apud 
Ludewig.  tom.  7.  Reliq.  MSS.  pag.  192. 
Foriafactura  omnium  bonorum^  apud  Ry* 
merum  tom.  2.  pag.  195.1  Choae  Forfeit^ 
apudLittletonem  sect.  74.  Terree  Foif ai- 
tea,  in  Oharta  Gali.  ann.  1266.  in  Probat. 
Hist.  Guinensis  pag.  291.  Casus  alios. 
quibus  vassallus  feudum  suum  forisfa- 
citiCollegit  Spelmannus  ex  libris  feudo- 
rum,  in  Verbo  Feto.  Vide  Committere, 

•  FOREFAGBRE  Membrum,  Forefoctum 
seu  crimen  committere,  ob  quod  quis 
dignus  est,  cui  membrum  amputetur. 
Gharta  Guill.  ducis  Norm.  in  Reg.  72. 
Ghartoph.  reg.  eh.  191  :  Dietua  Henricus 
le  Mareachal  et  ejua  hagredea  habeant. . . 
eorum  et  earum  qui  menerà  aua  Forefor 
cient,  et  de  domibua  quae  cremcibuntur^ 
forefacturaa.  Si  Foriafecerit  membrum,  in 
Gh.  commun.  Rotomag.  ann.  1204.  tom. 

5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  673.  art  9. 
FoRiSFAGTURA,  Orimeu,  delictum.  Le- 
ges Edw.  Gonfess.  cap.    32  :   Friborjji 
cauauUM  tractabant,  et  aecundum  Forie- 

Ì'acturaa  emendationea  capiebant.  [Histor. 
ìeccensis  MS.  pag.  3l0.  in  Archivis 
ejusd.  Monasterli:  Hoc  ferme  tempore 
(ann.  1110.)  fuit  conceaaa  Ecclesia  S. 
Philiberti  auper  Rialam  ìiontkchia  Beco, 
jure  perpetuo  obtinenda  a  Jeanne  Epis- 
copo Lexovienai  et  Capitulo,  eum  tali  pri- 
vilegio et  liberiate,  ut  nunquam  ceaaarent 
a  divino  officio  prò  Foriafactura  cujuHi- 
bet  hominia.'] 

T  FoRFAiTURA,  Eadcm  notione,  in  Ta- 
bular. S.  Victoris  Massi!  :  Signoretua  et 
uxor  ad  expiandam  Forfaituram  quam  S. 
Petra  et  Saturnino  commiaerant  dant 
unam  vineam  in  emendationem,  Hist. 
Hareur.  tom.  4.  pag.  1640  :  Ricardua  de 
Harcourt  tenet  Èaroniam  S,  Salvatoria 
de  dofnino  Rege  per  aervitium  quatuor 
mUitum  :  adlicet  debebat  quinque,  quando 
baronia  erat  integra,  acilicet  auintum^ 
venit  cui  Regem  ex  Forfaitura  johannis 
de  Harcuria, 

T  FoRisPAGTURA  MoBiLis.  Godcx  Le- 
gum  Normann.  cap.  23.  apud  Ludewig. 
tom.  7.  Reliq.  MSS.  pag.  i96:  Ad  ducem 
etiam  pertinent  omnea  Foriafàcturaa  mobi- 
lea  ;  mobilea  auJtem  Foriafaeturaa  aunt 
catalla  eorum  aeu  mobilia,  qui  per  Judi- 
cium  damnati  aunt, 

^  Forefaotum,  Exactio  haud  debita, 
per  vim  et  contra  Jus  percepta;  quo 
sensu  ssBpissime  occurrit.  Testam.  R. 
Bereng.  comit.  Prov.  ann.  1238  :  Solutie 
tamen  priua  debitia  noatria,  et  tortia  noa- 
tria  et  Forefactia  emendatia  de  dictit 
albergia  ....  Item  aaaignamus  dvitatem 

Nidae et  caatrum  de  Albarono  et 

caatrum  de  S,  Albano ut  de  proventi" 

bua  dictorum  locorum....  aatiafiat  eodem 
modo.,.,  prò  tortia  et  Forefactia  etnen^ 
dandia  et  debitia  exaolvendia.  Vide  Foria- 
capium. 

Forisfaqtura,  Muleta,  vel  emenda 
ob  foriafactum,  seu  delictum.  Amendo 
dea  Forfaiturea,  apud  Froissart.  1.  voi. 
cap.  116.  Leges  Edw.  Gonfess.  cap.  36  : 
Inveniant  plegioa  talea,  qui  poaaunt  red- 
dere  Foriafacturam,  id  eat,  were  auum, 
niai  poaaunt  diarcUionari.  Infra  :  Reddat 


FOR 


FOR 


FOR 


559 


Episcopo  tres  Forisfwturas,  etc.  Leges 
Willelmi  Nothi  :  Beddatur  de  rebus 
hujus  hominis  quod    calumniatum    est, 

et  insuper  Regi  Forisfiicèura,  Orderi- 

cus  Vìtalis  lib.  la.  pag.  901  :  Omnes  jFo* 
risf<u:turas  reis  inaulstt,  [Vide  Acta  SS. 
Aprii,  tom.  2.  pag.  988.] 

1  FoREFAGTURA,  £odem  sìgniflcatu. 
Lltter»  Philippi  Fr.  Reg.  ann.  1290.  In- 
ter Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1284  : 
Emendam  vero  seu  Forefacturam  quam 
pet^amus  occasione  homagii  hactenus  per 
eumdem  nobis  non  impensi.  „  eidem  (GO' 
miti  HannonisB)  remistmus. 

i^  [e  Releveiis  feodorum  lorice  integro- 
ram  et  partltorum,  Forefacturis,  gardis 
et  Jure  patronatus.  (Litt.  pat.  Ludovici 
sancti  de  Sylleio,  an.  1259.  mus.  arch. 
dep.  p.  167.)»] 

i  FORFECTURA,  Eadem  notione,  ia 
Litteris  Philippi  Fulcri  Reg.  Fr.  ann. 
1807.  apud  Menester.  inter  Probat.  Hist. 
Lugdun.  pag.  43  :  Remittimus  et  ex  causa 

eompositionis  quUtamus  Archiepiscopo 

omnes  et  singulas  eommissiones,  Forfee- 
turas,  emendas,  offensas,  rebelliones,  etc, 
Forfacture,  in  Edicto  Ludovici  X.  ann. 
1815.  ibid.  pag.  88  :  Et  fut  dU  par  Arrest 
que  les  Forfactures  seroient  mxses  à  exe- 

?uution  et  les  Santances  publiées.  Oh  aria 
hilippi  V.  Reg.  Fr.  tom.  8.  Hist.  Har- 
cur.  pag.  104  :  Philippes  Rou  de  France 
otroia  à  heritage  à  Adam  de  Meullent  son 
PanetieTy  et  à  son  hoir  tnasle  tant  seule- 
meni,  pour  cause  et  en  remuneration 
dudit  service,  une  Forfaiture ,  que  icelui 
Adam  tenoit  avant  du  don  dudit  Roy  à 
sa  volonté,  estimée  valoir  par  an,  par  en- 

Jueste  sur  ce  fatte  enmron  xxxi.  livres 
^arisis,  laquelle  Forfaiture  étoit  venue 
au  Ro\f  en  commis  par  le  delit  ou  male/ice 
de  maistre  Jean  le  Mesnager  de  Courbeil. 
Forfaire  Vamende,  in  Consuetud.  Na- 
mure.  art.  97.  est  mulctam  incurrere. 

*  FoRPAiTURA,  Idem.  Lit.  Ricardi  reg. 
Angl.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
817  :  Prohìbemus  ne  aliquis  eos  inde  des- 
turbet.  super  Forfaituram  decem  libra- 
rum  Turon,  Forfait,  eadem  acceptione, 
in  Charta  ann.  1215.  tom.  4.  earumd. 
Ordinat.  pag.  390. 

FoRisPAGTURA  Plbna.  Piena  muleta, 
integra,  Saxonibus  vHéta  plenct,  et  fui- 
wite.  Leges  Willelmi  Nothi  :  Ita  quod 
nullus  aia  foriafaciat  in  nullo  super  Fo- 
risfacturam  nostram  Plenam.  Infra  :  Et 
ista  prsseepta  et  statuta  non  sint  violata 
super  Forisfacturam  nostram  Plenam, 
Super  Plenaria  Forisfactura,  apud  Kny- 
ghton.  lib.  8.  cap.  10.  pag.  2521. 

T  FoREPACTA,  ut  Forisfactura,  Muleta. 
Charta  Caroli  Regis  Fr.  ann.  1494.  in 
Chartulario  Monasterii  Belliloci  :  Nec 
non  si  burgenses  inter  se  purgare  volue- 
rint  bellum  in  ipsa  vUla..,.  et  bellum  et 
omnis  Forefacta  sit  Monachis. 

FoREPACTUM,  Dellctum,  crimen,  For- 
faU  nostris,  et  Oonstit.  Sicul.  lib.  1.  tit. 
42.  et  alibi  passim. 

1  FoRASPACTUM.  Charta  sub  Chuon- 
rado  Rege  Indlct.  6.  ex  Chartular.  Ap- 
tensi  fol.  22  :  Tibi  cedo  aliquid  de  hasre- 
ditate  mea  per  Forasfactum  quod  tibi 
feci,  ut  cum  te  finem  habeam, 

T  FoRPACTUM.  in  Chartulario  sancti 
Audomari,  apud  Baluz.  tom.  7.  Misceli. 
pag.  240.  et  in  Translat.  S.  Hunegondis 
saec.  5.  Bened.  pag.  223. 

1  FoRPATUM,  in  Charta  anni  1409.  in- 
ter Schedas  PrsBSidis  de  Mazaugues  :  Pro 
delictis  criminalibus  et  Forfatis,  etc, 

FoRiPACTUM.  Charta  ann.  1122.  in 
Chartulario  Aptensi  fol.  16  :  Nec  aufe- 
remus  tibi  vef  tuie,  nisi  prò  Forifacto, 
quod  nec  esdire,  nec  emendare  possitis 


aut  velitis.  Charta  Guidonls  Comit.  Ni- 
vern.  ann.  1281.  tom.  8.  Ordinat.  Reg. 
Frane,  pag.  117  :  Quod  si  forte  caperetur, 
Burgenses  possent  captum  eaccutere  a 
quocumque  capiente  sine  se  mefacere  ; 
exceptispro  tribus  Forifaclis,  furto,raptu 
et  homicidio.  Occurrit  praeterea  in  Char- 
tular. S.  Vincentii  Cenomanens.  et  apud 
Thomasser.  in  Biturig.  pag.  80. 

1  FoRisPACTUM,  in  Charta  ann.  1197. 
inter  Schedas  D.  Lancelot  :  Liber  et 
quittus  recedati  nisi  Forisfactum  fecerit, 
et  si  Forisfactum  fecerit,  ad  judicium 
viUe  antequam  recedat  illud  emendabit, 

1  FoREFACTUM  Regium,  in  Regcm 
commissum.  Charta  ann.  1189.  inter 
Instrum.  tom.  5.  Gali.  Christ.  col.  295  : 
Si  autem  (Ecclesia  Nìnivensis)  Principis 
provtncim  sive  cujuscumque  Forefacto 
regio  fuerit  imbanita  (i.  e.  oh  crimen  in 
Regem  commissum  interdicta)  remotis 
excommunicatis  divinum  in  Ecclesia  per- 
mittimus  officium  celebrari.  Vide  Imhan- 
nire  in  Bannum  1. 

Forisfactum,  Ipsa  prò  forisfacto 
muleta^  in  Regiam  Majeat.  lib.  1.  cap. 
18.  S  2.  Quoniam  attach.  cap.  74.  {  2.  et 
alibi  non  semel.  Epist.  488.  tom.  4.  Hist. 
Frane.  :  Forefacta  villas  nostrsB^  et  tertiam 
totius  redditus  nostri  sibi  vi  tuurpat, 
Amende  de  Forfait,  in  Usagiis  Amblan. 
MS.  :  S'aucuns  qui  n'est  mie  de  quemu- 
gne,  estranges  ou  forains  fiert,  ou  navre, 
ou  fourfache  home  de  quemugne,  doublé 
Amende  du  Fourfait  patera, 

Forefacta  Maona,  Quorum  cognitio 
ad  dominum,qui  altam  Justitiam  habet, 
spectat.  Charta  Odonis  Ducis  Burgun- 
diaB  ann.  1206.  apud  Perardum  pag.  297  : 
Omnia  namque  Magna  Forefacta  commu- 
niter  ad  Dominum  Episcopum  et  ad  me 
spectant^  siculi  multra,  Itomicidiaf  furia, 
adulteria  violenti  concubitus  feminarum, 
falssR  mensursB,  edicti  communiSfContemp- 
tus  et  fractio,  casus  in  bello  campestri, 
et  in  judiciis  deprehensio.  Vide  pag.  828. 
444. 

Forisfactum  extra  Leqem,  id  est, 
quod  non  lege  seu  muleta,  sed  morte 
luitur.  Charta  Odonis  Dom.  Hamensis 
ann.  1227  :  Si  quis  hominem  occiderit  in- 
fra clausuram  villa  Hamensis,  vel  forte 
Forefactum  fecerit  extra  legem,  statim 
postquam  occisus  fuerit  homo,  vel  Fore- 
factum extra  legem  factum ,  Bominus 
Hamensis  potest  capere  mobilia  et  catela 
delictoris,  eie.  Titulus  ChartsB  concipitur  : 
Bu  cas  hors  loy. 

Esse  in  Forefacto  Domini,  dicitur 
is,  qui  ex  delieto  in  commissum  cadit. 
Tabularium  Episcopi  Parisiens  :  Si  ma- 
ritaverint  se  extra  familiam  Episcopi  vel 
Comitis,  sine  consensu  Episcopi,  ipsi  et  res 
eorum  sunt  in  Forefacto  Episcopi, 

T  Foripagtor,  Qui  Fori  factum  commi- 
sit,  in  Charta  ann.  1218.  apud  Thomas- 
ser. in  Biturig.  pag.  80  :  Si  Forifactor 
Judicium  expectare  noluerit,  etc. 

1  FoRisFAGTOR  vel  delinquens,  in  Charta 
ann.  1232.  apud  MirsBum  tom.  2.  pag. 
1219.  col.  2. 

2.  FORÌSFAGBRE,  Alia  notione.  Charta 
Berengarii  et  Adel berti  Regum  Italise, 
apud  Ughellum  in  Episcopis  Vercellen- 
sibus  :  Legitimam  facimus  traditionem  et 
cofporalem  investituram,  et  ita  nos  exinde 
privamus,  et  Forisfacimus,  Id  est,  exui- 
mus,  vestituram  et  possessionem  dimit- 
timus.  Charta  alia  :  Et  me  exinde  Foris 
eapuli,  warpivi,  et  absentem  feci.  Vide 
Absens. 

FORISFAMILURE,  Aliquem  foris  fami- 
liam ponere,  emancipare.  Dicitur  vero 
proprie  lllius  Forisf amiliari,  cum  par- 
tem  haereditatis  a  patre  vivente  acclplt. 


eaque  cdntentus  est,  ita  ut  ampli us 
petere  non  posslt.  Regiam  Malestat.  lib. 
2.  cap.  83.  I  7.  8  :  Poteet  siquidem  filius 
in  vita  patris  sui  Forisfamiliari,  si  pater 
quandam  par  tem  terras  suss  sibi  asstgnet, 
et  saisinam  faciat  inde  sibi  in  vita  sua, 
ad  peliiionem  et  bonam  voluntatem  ipsius 
filii,  ita  quod  de  tanta  parte  terrsR  sit  ei 
satisfactum.  Tunc  non  poterit  hmres  ip^ 
sius  filii,  de  eorpore  suo  genitua,  aliquid 
amplius  petere  centra  patruum  suum  de 
residua  parte  haereditalis  avi  sui,  quam 

fartem  patris  sui.  Vide  Leges  Burgor. 
cotlcor.  cap.  124.  et  125.  {  4.  Bracton. 
lib.  1.  cap.  IO.  S  1.  et  Skenseum  de  Ver- 
bor.  signìflcat. 

^  Sent.  arbitr.  ann.  1228.  ex  Chartul. 
S.  Stepb.  Autiss.  :  Cum  dictus  Nalinus 
non  Sit  separatus  vel  Foriafamiliatus  a 
Regnaudo  fratre  suo  majore  Egligny,  di" 
cimus  quod  nec  butyesiam  potuti  perci- 
pere  avud  S.  Mauricium,  nec  per  domi- 
num Brochonem  poluit  aut  potest,  quan- 
diu  Forisfamiliatus  non  fuerit,  se  recla- 
mare, nee  dominus  Brocho  eum  retinere. 
Ubi  Forisfamiliatus  dicitur  is,  qui,  pa- 
terna hsereditate  inter  fratres  divisa, 
partem  sibi  competentem  accepit  ;  cui 
usque  eo  non  licet  alium  sibi  ascescere 
dominum  ab  eo,quem  agnoscebat  pater. 

^  FoRiFAMiLiARE,  Idem.  Charta  Blan- 
ch» comit.  Trec.  ann.  1218.  in  Chartul. 
Campan.  Cam.  Comput.  Paris.  :  Bo- 
navi,,,  ecclesia^  S,  Memmii  Cathalanenais 
uxorem  Grisi,  fratris  Henrici  Guemart, 
hominis  ejusdem  eeclesiaB,  feminam  meam 
de  eorpore,  cum  pueris  suis,  qui  tunc  non 
Forifamiliati  erant.  Alia  ann.  18^.  in 
Reg.  61.  Chartoph.  reg.  eh.  228  :  Sitost 
comme  il  seront  Forfamilié  de  leurs  peres 
et  il  venront  à  tenir  fnariage,  etc, 

1  Forisfamiliatus  ,  Emancipatus. 
Charta  ann.  1251.  in  Chartulario  AB. 
Sangerman.  fol.  227  :  Super  dicto  molen- 
dino  nichil  poterai  reclamare  (Sanctysma 
prò  sua  Alia)  eo  quod  dictus  Renoldus 
erat  tempore  mortis  suas  homo  eorumdem 
Abbatis  et  Conventus  de  eorpore,  ut  dice- 
bant,  nullos  habens  haBredes  de  suo  eor- 
pore in  potestale  sua  existentes,  ut  dice- 
oant,  et  dieta  Sanctysma  jam  erat  Foris- 
familiata  et  maritata  cum  ipso  Johanne, 
quando  idem  Renoldus  decessit.  Filiae 
extra  proprii  domini  feudum  maritata 
parentum  hseredes  esse  non  poterant. 
Vide  Forismaritagium. 

FORISFAMULARB.  Idem  quod  Forisf»- 
miliare,  in  Fleta  lib.  1.  cap.  7.  §  5.  cap. 
27.  I  2.  lib.  2.  cap.  52.  S  7. 

FORISFANGIDH.  Vide  Forfang. 

FORIS  HABITANS,  qui  et  Forinsecus, 
extraneus,  nostris  Forain,  in  Legibus 
Burgor.  Scoticor.  cap.  8. 

FORISJUDICARE,  Forjudigare,  Rem, 
aut  possessionem  quampiam  per  judi- 
cium vel  sententiam  abjudicare,  au- 
ferre  ;  possessione  exuere,  privare. 
Breve,  apud  Bractonum  lib.  4.  tract.  3. 
cap.  5.  S  2  :  Et  non  permittas  quod  A. 
capitalis  dominus  feodi  illius  habeat  cus- 
todiam  illius  terrai,  quia  in  pre^dicta  cu- 
ria nostra  Foriaiuaicatusde  tlla  custodia, 
eo  quod  terra  illa  teneri  debet  de  socagio, 
etc.  Ubi  Bractonus  ipsa  voce  abjudicatus 
utitur  :  Custos  Abjudicatus  est  de  Custo- 
dia sua,  forte  propter  vastum,  etc.  Chro- 
nicon  vernaculum  Franciae  MS.  inci- 

Jiiens  ab  anno  1222.  desinens  in  ann. 
293  :  Et  fut  Fourjugié  au  Roy  d'Engle- 
terre  toute  Gascotgne,  et  toute  la  terre 
qu'il  avoit  ou  Royaume  de  France.  Histo- 
ria  Gali.  Dovorensis  Coenobii  tom.  2. 
Monastici  Angl.  :  Agardé  feust  que  cele 
charte  n'avoit  nule  valor,  et  enst  fast  le 
Priour  et  le  Chapitre  de  Canterberi  For- 


M  _ 


560 


FOR 


FOR 


FOR 


Jugé  de  leur  demande.  Adde  Leges  ver- 
naculas  Guillelmi  Nothi  cap.  S9. 

FoRisjuDiGATi  dicuntur  rei  crimlnis 
atrocioris,  qui  in  judicium  per  bannum 
publicuin  citati,  non  comparente  anno- 
que  elapso,  omni  defensionis  adi  tu  per 
aentenliam  forjudicationia,  ab  ipso  ju- 
dice  de  novo  pronuntiatam  excluduntur^ 
et  prò  damnatis  liabentur.  [Chr.  Domi- 
nici de  Gravina  apud  Murator.  tom.  12. 
col.  574  :  Tuncprsdfata  Regù%a  responso- 
libtM  dicti  Comitis  acceptis,  eas  ordinato 
Consilio  legi  jussit,  et  ùctia  earumque  te- 
nore suscepto,  eumdem  Comitem,  Consilio 
sibi  datOj  Forjudieationis  sententia  con- 
demnavit.]  Friderici  I.  Imp.  in  Const. 
Sicul.  lib.  2.  tit.  8  :  Posnam  eorum,  qui 
in  contumacia  perseverant,  dignis  atipen- 
diis  prosegui  cupientes,  statuimus^  si 
quis  infra  annum  a  die  hanni  edictt  nu- 
merandum,  coram  Magistro  Justitiario, 
qui  eum  bannierat,  minime  comparuerit, 
vel  etiam  successsori  ejusdem^  bonis  suis^ 
ut  prmdictum  est,  infiscatis,  post  ipsius 
anni  decursum,  eumdem  Forjudican  de- 
bebit,  nulla  omnino  licentia  postea  rema- 
nente,  se  super*  principali  causa  criminis 
defendi.  Sed  perinde  habeaiur  ac  si  eon^ 
fessus  de  crimine,  de  quo  accusatus  fue- 
rat,  esset  per  definilivam  sententiam 
condemnatus.  Sic  Forjudicatus  habebitur, 
prout  in  aliquibus  nostri  imperii  partibus 
nuncupantur^  quasi  foris  omnem  aditum 
judicit  constitutus.  Interim  sibi  judicii  li» 
mina  praecludentur,  quod  se  contumacem 
e$iam  fuisse  negarenonpossit,  qui  necper 
se  tempore  tanto  comparuit,  necper  ahum 
prsstendentem  legitimam  causam  sum  ab- 
sentisi  et  probanlem  extitit  eoccusatus. 
Nullo  sibi  ajjpellationis  seu  supplicationis 
remedio  Forjudicatus  superesse  cognoscat, 
quoad  omnia  fere  prò  mortuo  habeatur, 
et  hostispublicus  reputetur,  sic  ut  ab  otn- 
nibus  offendatur  impune,  adeo  qw)d  si 
ipsum  occiderit  aliquiSf  nullam  protnde 
càlumniam  mereatur  ;  sed  prosmium  a 
gratia  nostra  Serenitatis  escpectet,  etc. 
Adde  lib.  1.  tit.  54.  fi.  lib.  2.  tit.  4.  6.  7. 
8.  9.  [et  Statuta  MSS.  Caroli  I.  Regis 
SicilisB  cap.  88.  89.  91.  92.  93.  104.J  Huc 
spectat,  quod  habet  Henricus  Knygh- 
ton.  lib.  2.  cap.  4.  ann.  1087  :  Quod  si 
more  solito  latro  taliter  egerit,  et  forte 
fortuitu  ad  Ecclesias  vel  aa  Sacerdotum 
domusfrequenter  evasit,  oblatione  resti- 
tutay  Forjuget  et  redeat  :  et  si  forte  redi- 
tum  fecerit,  ntUlus  eum  hospitari  ^rsssu^ 
mat.  Ubi  lego  Forjugé  (id  est,  Fonudica- 
tus)  non  redeat.  AssisisB  Hierosof.  MSS. 
cap.  195  :  Se  un  home  est  ou  plusiours  ont 
fatt  trayson  vers  le  Seignor,  et  ils  sont 
Forjugez  par  es^art,  ou  connoissance  de 
Court  come  trattours,  à  moi  semble  que 
eaus  et  tous  les  heirs  de  eelui,  ou  de  ceus 
qui  enei  sont  Forjugés,  sont  desheritez 
aou  fié,  et  de  Vhentage  qui  estoit  de$  For- 
juget ains  que  il  fit  la  trayson,  come  ceus 
?ui  y  turentpuis  nés^  etc.  in  Charta  ann. 
266.  in  prooat.  Hist.  Guinensis  pag. 
291.  Terres  Forjugées,  sunt  prsedia  con- 
fiscata. Adde  Jacobum  Hemricurtium 
de  Bellis  Leod.  cap.  2.  et  Factum  Tongr. 
ann.  1403.  in  Magno  Becordo  Leod. 
pag.  41.  44. 

FORISJURARE,  FORJURARE,  Ejurare, 
abjurare  rem  aliquam,  Quitter,  aban- 
doìnner.  Forisjurare  parentelam,  et  de  ea 
se  tollere,  in  Legibus  Henrici  I.  Regis 
Angl.  cap.  88.  Adde  Consuetud.  Hanno- 
nise  cap.  45.  [Leges  Balduini  Flandrise 
Comitis  de  homicidio  ann.  1200.  inter 
Anecd.  Marteniana  tom.  1.  col.  766  :  Si 
Pumio  hominem  interfecerit,  et  ille  homi- 
cida  aufugerit,  ejus  amici  et  proximi  eum 
abjurare  et  Forjurare  debent.  Qui  vero 


eum  Forjurare  noluerit,  talis  est  qualis 
et  ?ìomictda^  qui  aufugerit,  quousque  eum 
Forjuravent,  Si  quis  eum  Komiddafuqe- 
rt/...  infra  annum^  redire  potest  et  Fotìu- 
rationem  facere...  Amici  et  cognati  iltius 
hominis  qui  ocdsus  fuerit,  debent  assecu- 
rare  omnes  homines  illos,  qui  homUndam 
Forjuraverunt.]  Arestum  0.  SS.  ann. 
1264.  in  1.  Regesto  Parlam.  f.  140  :  No- 
luerunt  facere  assecurari,  nisi  ipsum  fra- 
trem  suum  Clericum  Forjuraret.  Aliud 
Arestum  Pentec.  ann.  1266.  fol.  150  : 
Determinatum  fuit,  quod  idem  Poincaré 
dus  ponere  poterat  extra  ipsam  treugam 
dictum  fratrem  suum  ex  causa  de  novo 
superveniente  inter  ipsum  et  fratrem 
suum,  PrtBcepit  tamen  Curia,  quod  ipsum 
fratrem  suum  Forjuraret ,  et  de  se  et  aliis 
treugam  daret.  Provinciam  Forisjurare, 
in  Legib.  Edwardi  Confess.  cap.  6.  Vii» 
lam  Forjurare,  iti  Epist.  221.  quse  exstat 
tom.  4.  Hist.  Francor.  [Forisjurare  vir- 
gatam  terree  et  quietam  clamare  de  se  et 
de  hssredibus  suis,  apud  Thotn.  Madox 
Formul.  Anglic.  pag.  179.  Forsjurarepa- 
triam,  in  Codice  Legum  Normann.  cap. 
24.  apud  Ludewig.  tom  ;  7.  pag.  199.]  Forju- 
rer  sa  Chastellerie,  in  Stabilim.  S.  Luao- 
vici  lib.  1.  cap.  31.  Forjurer  la  terre,  in 
primo  Statuto  Westmonast.  cap.  15.  ve- 
tus  Charta  vernacula  post  Chronicon  W. 
Thorn.  pag.  2205  :  Et  hors  de  Staplegate 
Forjura  la  terre  le  Roi,  et  porta  la  croie 
à  la  meer,  Forjurer  le  pais,  in  Consuet. 
Normann.  cap.  28.  24.  80.  82.  etc.  Petrus 
de  Langtoft  vetus  Chronographus  Ryth- 
micus  : 

Thomas  de  W^lande  en  banc  prìnies  nome, 
Par  agard  du  court  le  regoe  a  Forjuró. 

Le  Roman  de  Parise  la  Duchesse  MS.  : 
Fait  m*a  11  Dus  mes  Sire  ma  terre  Fuijiirar. 

Tabular.  Leprosari»  Pontis  Audomari  : 
Forjuraverunt  dictam  terram  coram  no^ 
bis,  ita  qiAod  nihil  de  csstero  in  ea  dejure 
possint  reclamare.  Vide  Brittonem  in 
Legib.  Angl.  cap.  3.  Consuetud.  Hanno- 
niensem.  cap.  45.  etc.  Forjurer  ami 
chamel,  apud  Petrum  de  Fontaines  in 
Consilio  cap.  13.  Willelmus  Guiart, 
ann.  1804  : 

Qoi  orent  par  favsae  prometee 
Recen  Jean  de  Renesse 
A  Seigneur  come  paijuré. 
Et  roir  de  Heoaat  Foijnré. 

Le  Roman  d*Aubery  MS.  : 

Qoi  Foijuré  ont  Tenfanl  Anberi. 

Forjurez  de  franche  ley,  apud  Britton. 
pag.  134.  V.  qui  J  uri  stare  non  possunt, 
quorum  in  iure  non  reclpiuntur  testimo- 
nia. [^  Vide  Haltaus.  Glossar.  German. 
voce  Ausschweren,  col.  182.] 

•  Faire  fourjur,  eodem  sensu,  in 
Charta  ann.  1893.  ex  Reg.  144.  Chartoph. 
reg.  eh.  258:  Gillart  le  Grand  fist  adjour- 
ner  à  Mons.  Colard  de  Midelay  pour  faire 
Fourjur  selon  Vusage  du  pais.  Fourjurer, 
quasi  in  foro  Jurare,  in  aliis  Lit.  ejusd. 
ann.  ibid.  eh.  294  :  Il  convint  que  les 
prochains  du  lignage  d^icellui  Guillaume 
demourans  audit  pays  (de  Hainaut) 
Fourjurassent,  selon  la  loy  et  coustume 
dudit  pays,  qu'ilzne  aideroient,  ne  conseil- 
leroient  aucunement  en  ce  fait  ledit  Guil-» 
laume.  Alias  ann.  1411.  in  Reg.  166.  eh. 
38  :  L'officiai  de  Véuesque  d'Angiers 
commanda  au  suppliant  appariteur  qu'il 
eitast  icellui  Blanchart  pardevant  lui, 
pour  Forjurer  et  séparer  de  sa  compaignie 
icelle  concubine. 

^SSr  Qui  vero  parentelam  alicujus 
elurabat,  cadebat  eo  ipso  jure  succe- 
dendi  in  illius  bonis,  ut  colligitur  ex 


laudatis  supra  Henrici  I.  Reg.  Angl. 
Legibus  cap.  88  :  Si  quis  propter  faidiam 
vel  causam  aliguam  de  parentela  se  velit 
tollere  et  eam  Foris juraverit,  et  de  sode» 
tate  et  hmreditate  et  tota  illius  roHone  se 
separet. 

T0RISMARITA6IUH,  appellabant  fo- 
renses  nostri  eam  prasstalionem,  qus  a 
servis,  seu  adscriptis  gleba,  exsolveba- 
tur,  prò  facultate  conjuges  sibi  adscri- 
benoi  ex  libera  conditione  ac  ingenua, 
ut  est  in  Consuet.  Trecensi  art.  3.  Cai- 
vimontensi  art.  8.  Vitriacensi  art.  144.  et 
Meldensi  art.  78.  Remensi  antiqua,  etc. 
vel  ex  servis  alterius  dominii,  ut  habent 
passim  veteres  Chart».  Mesmariaqe  et 
Formariage,  promiscue  in  Charta  Jean- 
nis  Vicedomini  Catalaunensisann.  1800. 
in  Regesto  Philippi  Pulcri  Reg.  Frane, 
ann.  1299.  Ch.  82.  ex  Tabul.  Regio.  At- 
que  id  quidem,  etiam  stante  Romano- 
rum  republica  quadantenus  obtinuisse, 
testatur  TertulUanusIib.  2.  ad  Uxorem  : 
Nonne  quique  domini  et  disdpUnae  tena» 
cissimi,  servis  suis  Foras  nubere  interdi- 
cunt  f  sdlieet  ne  in  lasdviam  excedantf 
officia  deserant,  dominica  extraneis  pro- 
mani, ere.  Vide  Gregorium  M.  lib.  10. 
Epist.  27.  Lege  Wisigoth.  lib.  8.  Ut.  2. 
S  5  :  Quicumque  ancUlam  9t«am  servo 
alieno  sine  corwAentia  domini  sui  uxorem 
dedtsset,  dominus  servi  andllam  tptam 
cumfiliis  sibi  vendieabat,  Lege  pariter 
Salica  tit.  27.  J  6.  servus  ancUlam  alte' 
nam  sine  voluntate  domini  acdpere  non 
poterat.  Sed  et  nec  conservam  suam,  ut 
est  apud  Eginhardum  Epist.  16.  quod 
et  in  Jure  nostro  obtinuit  :  neque  deni- 
que  liberam,  ut  est  in  Ep.  15.  Charta 
Theoderici  Abb.  S.  Maximini  Trever. 
ann.  1065.  apud  Duchesn.  in  Probat. 
Hist  Luxemburg.  pag.  29  :  Nusquam 
nisi  inter  se  villani  aut  mansionarii  nu- 
bant,  aut  uocorem  ex  familia  S.  Petri  sine 
nostro  consensu  acdpiant,  ita  tamen  ut 
alteri  Ecelesise  altera  damnum  non  infe" 
rat  ;  sed  per  successiones  filiorum  oc  filior 
rum  utrique  Ecclesias  quod  suum  est,  ad 
uUimum  redeat  ac  remaneat. 

Quod  si  sine  domini  consensu  eum 
extranea,  vel  extraneo  nuptias  iniis- 
sent,  in  illius  forisfacto  eranl,  ut  et  eo- 
rum  bona,  id  est,  in  caducum  venie- 
bant.  Tabularium  Episcopi  Paris,  ex 
Bibl.  Puteana  :  Hse  sunt  consuetudines 
istorum  hominum  :  talliam  nóbis  debent. 
Si  maritaverint  se  extra  familiam  Epis- 
copi, vel  Comitis,  sine  consensu  Episcopi, 
ipn  et  res  eorum  sunt  in  Forisfacto  Epis» 
copi,  et  escheementa  sunt  Episcopi^  etc. 
Consuetudo  Britannies  cap.  9.  art.  22  : 
Es  lieux  od  ona  <nccoustumé  de  prendre 
Feurmariage,  le  Seigneur  de  la  main- 
morte  prend  pour  le  Feurmariage  de  la 
femme  mainmortable  les  heritages  qu'elle 
a  sous  lui,  et  au  lieu  de  sa  mainmorte,  ou 
autant  vaillant  qu'elle  emporte  en  ma- 
riage,  au  choix  de  la  dite  femme.  Cujus 

?iuidem  moris  memorabile  quoddam  re- 
értur  exemplum  a  Jeanne  Hocsemio  in 
Hist.  Episcopor.  Leodiens.  lib.  5.  cap. 
23.  sub  ann.  1296. 

Ejusmodi  vero  conjugia  servorum, 
qui  diversos  haberent  dominos,  non  di- 
rimi, sanxit  Additio  3.  Capitular.  cap. 
28.  et  Concilium  Cabilonense  n.  cap. 
30.  Aliter  tamen  statuit  Capitulare  Ahy- 
tonis  Episc.  Basileensis  cap.  21  :  Voi 
vero  mancipia  non  unius,  sed  diversas 
potestatis  juncta  fuerint,  nin  consentien- 
tibus  utrisque  dominis,  hujusmodi  copu- 
latio  rata  non  erit. 

Enim  vero  eum  dominis  haud  inter- 
dum  superessent  tot  servi  adscriptitii» 
ut  inter  se  nuptias  possent  inire,  coge- 


for: 


FOR 


FOR 


561 


bantui  alterìus  conditionls,  vel  dominii 
virìs  seu  feminis  matrimonia  contra- 
hendi  facultatem  lis  impertiri  :  quae 
quidem  venia  certa  ac  modica  prsesta- 
tione  redimebatur  ab  adscrlptitiis,  ita 
tamen  ut  eam  denegare  dominis  band 
liceret,  quod  babet  diserte  Consuetudo 
Vitriacens.  art.  144.  et  Bemensls  Pras- 
posituraB,  bisce  verbis  :  Homme  de  corps 
ne  peut  prendre  parmariage  femme  d'au- 
tre  condition  que  de  la  sienne  aans  le 
congé  de  son  Seigneur,  lequel  congé  ledit 
Seigneur  ne  Uà  baillera,  H  bon  ne  lui 
semole.  Et  si  ledit  homme  de  corps prend 
de  fait  sans  le  congé  du  Seigneur  femme 
d'autre  condition,  que  de  celle  aont  il 
est,  il  choit  pour  ledit  Formariaqe  envers 
sondit  Seigneur  en  amende  de  60.  sols  1. 
denier.  Et  ou  il  demande  le  congé  à  son^ 
dil  Seigneur,  pose  ores  qu*ìl  ne  Vait  ob^ 
tenu^  ti  n'est  tenu  de  la  aite  amende^  et 
est  seulement  tenu  bailler  audit  Seigneur 
le  tiers  de  ses  biens  tele  qu'il  les  avoit  au 
jour  et  heure  de  sondit  mariage,  et  selon 
la  condition  qu'il  est  pour  l'indemnité  du- 
dit  Seigneur.  Tabularium  Bellilocense 
Cb.  95  :  Breve  de  exemptiSy  quas  vicarii  de 
Favarshabent  in  terra  S,  Petri  ;  ...  /io- 
minesvero  de  terra  S.  Petri  non  acci' 
^aiant  mulieres  extraneas  deforis.  dum  in 
tpsa  terra  invenire  poterunt  feminam, 
cum  qua  jungantur,  Similiter  et  de  femi- 
nis sii,  dum  in  ipsa  Curte  inventi  fue- 
rint  homines,  cum  quibus  Jungantur  le- 
galiter.  Quod  ai  Judex  aut  Vicarius  cons- 
titutionem  hanc  transgressi  fuerint^  prò 
ulto  malo  ingenio  secundum  legem,  emen- 
dent  Abbati^  aut  Prssposito.  Ipsa  vero  lex 
60.  solidis  sit.  Et  si  rusticus  fecerit  sine 
Consilio  ipsorum,  legem  suam  emendet  : 
et  ipse  homo  aut  f emina  in  ipsa  terra  re- 
vertatur  illic,  uhi  ipsi  elegerint,  sine 
bausia  (rauffta.)Gbarta  Gommunise  Mel- 
densis  ann.  1179  :  Homines  de  CommU' 
nia  uxores,  cujuscunque  potestatis  volue- 
Hnt,  ducentj  licentia  tamen  a  Dominis 
requisita.  Libertates  MSS.  vili»  S.  Desi- 
derii  in  Campania  ann.  1228  :  Unus- 
quisque  de  villa  poterit  matrimonium 
contrahere  ubicumque  voluerit,  si  femi- 
nam  libere  et  absotute  acquirere  poterti 
sine  aliqua  conditione  dominorum,  vel 
Procerum  regni,  vel  alterius,  gui  eam  de 
jure  possit  reclamare.  Aliquis  vero  vel 
aliqua  de  liberiate  S.  Desiderii  aliquem. 
vel  aliquam  de  hominibus  vel  mulieribus 
terrsB  Domini  S,  Desiderii  vel  feodi  sui 
habere  non  poterit  in  matrimonio,  nisi  de 
voluntate  et  assensu  domini. 
Ex  prseallatis  patet,  mulctam  eorum, 

Sui  vel  qu8B  invito  domino  cum  alterius 
ominii  adscriptitiis  nuptias  inibant, 
fulsse  60.  solidorum,  quod  etiam  exerte 
tradit  Consuetudo  Vitriacensis  art.  144. 
Verum  hanc  facultatem  longe  minoris 
constitisse  arguunt,  quae  infra  observa- 
mus  de  licentia  matnmoniorum,  et  ve- 
tus  Cbarta  ex  Tabulario  Corbeiensi  lib. 
26.  Ch.  3  :  JY.  Dei  Gr.  Abbas  Corbeisa  et 
ConventuSf  universis  Dei  fidel.  sai,  Vobis 
innotescere  volumus,  quosdam  de  censu 
capitali  B,  Petro  naluraliter  obnoxios  in 
pago  Suessonico,  apud  villas  scilicet  Luz 
et  TaisniéreSj  dudum  se  desubjugo  Eccle- 
sits  nostras  excussisse,  modo  vero  rationis 
evidentia  revocatos,  tandem  errorem 
suum  confitentes  8.  Petro  iterum  se  red- 
didisse.  Ita  videlicet,  ut  si  quis  eorum 
deinceps  alienss  potestatis  uxori  nupserit, 
a  famulo  Monachi  Vasliacensis  submoni- 
tus  infra  dies  octo  5.  sol.  monetes  curren- 
tis  in  patria  illa  dabit,  Quod  si  octavum 
dietn  transierit,  jam  cum  lege  eum  red- 
dere  opportebit.  Si  autem  mori  eum  con- 
tigerity  eadem  iterum  ratio  de  ipsis  soli- 
III 


dis  erit.  Actum  anno  1154.  Episcopatus 
Dom.  Ansculfi  Suess.  ann,  2.  Cnarta  alia 
apud  W.  Hedam  pag.  287.  1.  Edìt.  :  Ite- 
rum  ne  omnimodis  sine  respectu  videa- 
tur  sancta  Dei  Ecclesia  prò  licentia  nu- 
bendi infra  sive  extra  concedere  potesta- 
tem,  dentursex  denarii,eic.  Alia  denique 
Cbarta  ex  Tabular.  S.  Maximini  Treve- 
rensis  :  Mancipia  quoque  trado,  et  posteri 
eorum,  si  in  eadem  villa  sederini  vel  nup- 
serint,  tali  liberiate  et  servitio  perfruan- 
tur,  sicut  Confessoris  Christi  inibi  manens 
famtlia.  Si  qui  vero  foris  nupserint,  vel 
manserint,  vel  alias  vagati  fuerint,  unus- 
quisque  eorum  in  festivitate  S,  Maximini 
persolvat  unam  denariatam  certe  prò  re- 
medio animm  mem, 

^^^  Ex  bis  atque  aliis  quaa  passim 
occurrunt  colligere  promptum  est  non 
ubique  eamdem  mulctam  hac  in  re  de- 
ilnitam  fuisse,  sed  prò  dominorum  li- 
bito variasse.  Id  iterum  firmare  licet  ex 
Tabular.  Oalensi  pag.  117  :  Item  asseruit 
quod  ipse  Johannes  duxit  in  uxorem  Pe- 
tronillam  filiam  Gilleberti  de  Docies  fe- 
minam  de  corpore  monasterU  S.  Faronis 
Meldensis  et  non  de  Kala,  propter  quod 
idem  Johannes  finavit  cum  fratre  Ri- 
chardo  procuratore  generali  ipsius  mo- 
nasterii  de  Kala,.,  ad  vii.  lib,  et  ii.  sol. 
Turon.  et  ad  iv.  seontarios  avenss  bonm  et 
venalis.  Cbarta  Hugonis  Abbat.  Cor- 
beiens.  ann.  1174.  ex  Tabular,  ejusdem 
Monast.  :  Quod  singuli  singulos  denarios 
prò  cavagio  in  festo  S,  Remigii,  prò  Fo- 
rismaritationibus  vero  x.  soliaos,  prò 
manu  mortua  totidem.,.  ipsi  cum  omni 
suaposteritate  persolvent.  Vide  in  Mari- 
taqium, 

^  Forismaritagium  dicitur  Licentia 
matrimoniorum,  in  Cbarta  ann.  1162.  ex 
Chartul.  Campan.  fol.  484.  col.  1.  Qua- 
cumque  autem  ratione  ali(]ui  ex  servis 
seu  adscriptis  glebse  matrimonium  con- 
traberent,  etiam  inter  ipsos  et  sub  eo- 
dem  dominio,  prsstationi  erga  domi- 
num  suum  obnoxii  erant,  cujus  condi- 
tiones  exprimit  Cbarta  manumiss.  ann. 
1392.  in  Reg.  143.  Chartopb.reg.  eh.  151  : 
Comme  laditte  suppliant  soit  nostre  serve 
de  tele  condition,  ^ue  elle  et  autres  de  sa 
condition,  quant  Hz  entrent  en  ordre  de 
mariage,  un  chaseun  d'eulx  nous  doivent 
treze  deniers,  et  durant  le  temps  de  leur 
mariage  chaseun  an  quatre  deniers  Pari- 
sis  payez  au  jour  de  la  S.  Remy,  et  au 
jour  de  leur  trespassement,  ou  quant  on 
les  doit  mettre  en  terre  treze  deniers  : 
et  ou  cas  que  point  ne  se  mettroient  en 
mariane,  ilz  ne  r^us  doivent  aucune  ser- 
vitute.  Mesmariage  dicitur  eadem  prees- 
tatio,  in  Charta  ann.  1342.  ex  Beg.  74. 
eh.  445  :  Sans  paier  mainmorte  ne  Mes- 
mariage, Et  in  Lit.  ann.  1357.  tom.  4. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  369. 

HsBC  porro  matrimonia  cum  caeteris 
contrahendi  licentia  ac  facultas  a  domi- 
nis concedebatur  hac  conditione,  quod 
liberi,  qui  ex  iis  nascerentur,  inter  ip- 
sos dominos  dividerentur,  ut  est  apud 
Glanvillam  lib.  5.  cap.  6.  Charta  Guil- 
leimi  Epìscopi  Paris,  ann.  1244.  apud 
Brolium  lib.  2.  Hist.  Paris.  :  Notum  fad- 
mus,  quod  nos  consentimus,  quod  Odélina 
filia  nadulphi  Goudin,  de  Villacereris 
(Villarceaux)  femina  nostra  de  corpore 
conirahat  matrimonium  cum  Bertrando 
filio  quondam  Hugonis  de  Verreriis  de- 
functi,  homine  de  corpore  Ecclesim  S. 
Germani  de  Pratis  Pansiensis,  hoc  modo 
scilicet,  quod  ex  filiis  seu  filiabus  ex  eis- 
dem  de  calerò  procreanais  medietatem 
penitus  habeamus,  reliqua  medietate  Ab- 
oati  et  Conventui  dictse  EcclesisB,  Idque 
obtinuit  inter  servos  regios,  et  Baronum 


seu  Procerum  feudallum.  Gbarta  Nobl- 
lium  Campania  ann.  1297.  in  Regesto 
Magnorum  dierum  Trecensium  :  Item, 
que  quand  li  home  aus  Gentishomes  pren- 
nent  les  femmes  le  Roy,  et  li  homme  aus 
Gentilshommes  muerent,  li  Rois  vuet  avoir 
touz  les  hoirs,  et  ne  laisse  joir  les  Gentils- 
hommes de  la  remenance  de  leurs  hom- 
mes.  Item,  nous  avons  tovjours  accoustumé 
à  partir  au  Roy  les  enfans,  qui  issent  de 
nos  hommes  et  de  nos  femmes,  qui  se 
mellent  par  mariage  aus  hommes  et  aus 
femmes  le  Roy,  etc.  His  addam  Dijploma 
aliud,  quod  habet  Tabularium  s.  Ma- 
glorii  Paris.  Cbarta  15  :  Ego  Ludovicus 
Dei  gratia  Rex  Francorum  et  Dux  Aqui- 
tanorum  notitiss  fidelium  commendare  di- 
gnum  videtur  quamdam  conventionem 
inter  piissimum  genitorem  nostrum  Ludo- 
vicum  Regem  Francorum,  et  venerabiletn 
Gurnebalaum  S.  Maglorii  Abbatem  du- 
dum habitam,  hanc  quoque  in  tertio  anno 
nostras  sublimationis  reverendissimo  ejus- 
dem Monasterii  Patri  Roberto  a  nobis 
concessam,  et  ipsius  concessionis  pactto- 
nem  subscriptam,  sigilli  etiam  impressione 
signatam  atque  corroboratam.  Tempore 
(iquidem  supradicti  Gumebaldi  Abbatis 
ììomo  quidam  ex  familia  S.  Maglorii  de 
villa  Èarrone,  Gìwinus  nomine,  duxit 
uxorem  nomine  Sehes  ex  regali  familia 
procreatam,  Quti  res  cum  Abbati  ac  Mo- 
nachis  vehementer  displiceret,  eo  quod 
sui  juris  homo  alterius  familias  «tòt  con- 
jugem  délegasset,  et  ob  hoc  ftlurimum. 
ccuumniaretur,  quod  debito  sibi  procrea- 
lionis  fructu  Ecclesia  privaretur,  ventilata 
Jiac  calumnia  ad  auree  piissimi  genitoris 
nostri  pervenit.  Qui  nolens  Ecclesiam 
fructu  familias  suas  destitui,  sancire  stu- 
duit,  ut  amborum  conjugum  projìagatio 
ex  asquo  partiretur,  et  aiterà  regias  am- 
plitudini, altera  pars  sancto  Maglorio 
remaneret  in  perpetuum  possidenda.  Ea 
ergo  quas  glonosus  genitor  noster  sapienti 
usus  Consilio  pridem  concesserat,  nos  quo- 
que ob  utilitatem  Ecclestas  benigne  con- 
cedimus,  Quod  ut  perpetuai  stabilitatis 
obtineat  munimentum,  sigilli  nostri  auc* 
toniate  et  nominis  nostri  karactere  sub- 
ter  firmavimus.  Actum  publice  Parisius  in 
Palatio  nostro  anno  Incarnali  Verbi  1138. 
regni  vero  nostri  3.  astantibus  in  Palatio 
nostro,  quorum  nomina  subtitulata  sunt 
et  si^na.  S.  Radulfi  Viroman  duorum 
Comitis  et  Dapiferi  nostri,  5.  Guillelmi 
Buticularii,  S.  Matthias  Constabularii,  S, 
Matthias  Camerarii,  Data  per  manum  Al- 
grini  Cancellarii, 

Interdum  etiam  in  casu  Forismarita- 
gii  fiebant  servorum  seu  ascriptitiorum 
inter  dominos  permutationes  :  ita  ut  si 
qudepiam  femina  adscrìptitia' alterius 
domini  adscriptitio  nupsisset,  cum  illa 
legem  mariti  sequeretur,  ac  proinde  in 
alterius  transiret  dominium,  vicissìm 
mariti  dominus  alteram  conjugis  ads- 
criptitii  domino  ejusdem  probitatis  ac 
notSB  resti tuere  tenebatur.  Assisiae  Hie- 
rosolym.  MSS.  cap.  270  :  Se  aucun  vilain 
de  qui  que  ce  soit  se  marie  avec  vilaine 
d^autre  leuè,  sans  le  coumandement  dou 
Seignor  de  la  vilaine,  le  Seignor  dou 
vilain,  à  qui  sera  mariée  la  vilaine  es- 
trange,  rendra  au  Seignor  de  la  vilaine 
un  autre  en  eschan^e  à  la  vilaine,  de  tei 
aage,  par  la  connoissance  de  bonnes  gens. 
Et  se  ils  ne  treuvent  vilaine,  qui  la  vaille, 
il  li  donra  le  meilleur  vilain  qu'il  aura 
d'aage  de  marier:  jet  dì  qui  sera  marie  à 
la  vilaine  estranee ^  meurt,  le  Seignor  dou 
vilain  doit  avoir  son  eschange,  se  la  vi- 
laine tome  à  son  premier  Seignor  :  et  se 
la  vilaine  est  allée  en  la  terre  de  Vautre, 
son  Seignor  apooir  deprendra  la,  etc.  Et 

71 


562 


FOR 


FOR 


FOR 


cap.  seq.  :  Se  aucune  vilaine  vait  de  au^ 
cun  caldi  en  autre^  qui  ne  $oU  de  aon 
Seignor,  et  le  Seignor  dou  leuè,  ou  elle 
aera  venué.  n'a  pooir  de  li  marier^  et  se  il 
la  marie,  U  doit  donner  à  son  Seignor 
une  autre  vilaine  en  eschange,  à  la  con- 
noissancede  honnea  genasansfaillir.  Pro- 
ferì Brolias  lib.  2.  Hìstor.  Paris,  pag. 
281.  2.  Edit.  Chartam  ejusmodi  permu- 
tationis  indicem. 

•  Oharta  Barthol.  Trec.  episc.  ann. 
1192.  ex  Bibl.  reg.  :  Permisimua  fieri  ma- 
trimonium  interSilvestrumfiliumAndresB 
ad  Pedem  hominis  beati  Petri  ex  una 
parte^  et  Arenburgem  filiam  Terrici  ho- 
minis nostri,  facta  commutatione  duarum 
mulierum,  quarum  una,  scilicet  Hilde- 
burgis  filiapraBdicti  Andrete  ìiominis  beati 
Petri  fu>8tra  erit,  et  altera,  scilicet  Aren- 
burgis  filia  memorati  Terrici  hominis 
nostri  sub  justitia  et  dominio  capituli 
beati  Petri  m  perpetuum  permanebtt, 

Horum  porro  adscrlptftiorum  liberos 
Inter  se  partiebantur  domini,  ita  ut  si 
plures  essent  numero  pari,  totidem  quis- 
que  haberet  ;  si  vero  unus  remaneret  ex 
numero  impari,  is  communis  esset.  Ita 
Lex  Wisigoth.  llb.  10.  tit.  1. 1 17.  et  Con- 
suetudo  Burbonensis  art.  192.  Exstant 
prsBterea  Cbartaa  alìae  harum  partitio- 
num  apud  Hubertum  in  Historia  Eccl. 
S.  Aniani  Aurelianensis  pag.  81.  Vide 
Gapitulare  6.  Caroli  M.  ann.  803.  cap.  1. 

Ex  bis  igitur  satis  constat,  Forisma- 
ritagium,  prsecipuum  fuisse  servitutis 
gleba] is  argumentum  :  unde  in  ejus- 
modi servorum  manumissionibus^  ma- 
nus  morlua  et  Forismaritagium  in  li- 
bertaiis  indult»  notam  remittuntur  a 
dominis.  Vide  Gbartam  ThomsB  Abbatis 
S.  Germani  Paris,  apud  Brolium  lib.  2. 
Antiq.  Paris,  pag.  27^.  2.  Edit.  et  alias 
ejusdem  tenoris  apud  Gallandium  de 
Franco  alodio  pag.  85. 86.  Doubletum  in 
Hist.  Sandionys.  Monast.  pag.  907.  etc. 
Quibus  aliam  addo  Beatricis  Abbatissae 
B.  Mari»  Suession.  prò  Communia  Vai- 
siaci  ann.  1281  :  Nos  quitavimus  dietis 
hominibus  totam  talliam,  quam  Ecclesia 
nostra  consuevit  accipere  super  eos,..,  item 
Forismaritagium,  hoc  excepto,  auod  qui- 
libetf  qui  se  FoHsmaritabit,  teneoitur  jEc 
clesies  nostrsB  solvere  ipso  die  Forismari- 
tationis  suaSf  vel  in  crostino,  7.  solid,  et 
dimid.  inonetsB  patria  :  quos  denarios  si 
dicto  die  vel  in  crastino  non  solverei,  te- 
neretur  emendare  per  7.  solid.  et  dimid» 
monete^  supradictse,  ad  instantiam  Majo^ 
ris  nostri  et  Scabinorum  per  legem  fa- 
ciendam,  et  nihilominus  Forismaritagium 
reddere  tenentur, 

FoRisMATRiMONiUM,  Eadcm  notione, 
In  Gharta  Engerranni  D.  Goucìaci  ann. 
1207.  prò  Libertatibus  oppidi  Far», apud 
Thomasserium  in  Gonsuet.  Bìturic.  pag. 
489. 

T  FoRiMATRiMONiUM.  in  Ghartular.  S. 
Quintini  in  insula  pag.  100:  Redditus 
quoque  nummorum  et  caponum  seu  manus 
ìnortuss^  necnon  Forimatrimonii,  quod 
vulgo  dtcitur  Forimariges. 

J  FoRisMARiTATio,  in  Gharta  ann. 
1174.  ex  Tabularlo  Gorbeiensi. 

•  FoRiSMARiTARE,  Ejusmodi  matrl- 
monium  inire.  Gharta  Petri  abb.  S. 
Bemig.  Rem.  ann.  1212.  ex  Ghartul. 
Gampan.  fol.  246.  v*.  col.  1  :  Quod  si  ali- 
qui  de  hominibus  S.  Remigii  in  nova  villa 
ad  Fraxinum  decesserint,  vel  se  ForiS" 
maritaverint,  in  eadem  praspositus  de 
Cortesor  non  poterit  finare  mortuam  ma- 
num  net  forismaritagium,  nec  aliquid 
inde  levare.  Alia  ann.  1270.  ex  Ghartul. 
Latiniac.  fol.  124  :  Erant  in  possessione, 
cum  aliquis  extraneus  veniebat  ad  com- 


morandum  in  dieta  villa,.,,  ipse  efficie- 
batur  de  dominio  ipsorum,  et  tenebatur 
eisdem  ad  foristnaritagium,  qìtando  se 
ForisìnaritcAant. 

FORISMITTERE,  Extra  manum  suam 
pò  nere,  alienare,  vendere,  Mettre  hors, 
Gapitulare  8.  ann.  813.  cap.  11  :  (^i  per 
chartam  aut  per  hantradam  ingenuus 
est,  et  si  ille  Foris  de  eo  miserit,  tunc  ille 
leodis  in  dominicum  veniat,  etc.  Leges 
Henrici  I.  Regis  Angl.  cap.  88  :  Nulli 
liceat  Forismittere  hsereditatem  suam  de 
parentela  sua.datione  vel  emptione. 

FORISNEGARE,  Fomoier  un  meffet  en 
jugement,  apud  Philippum  Bellomane- 
rium  cap.  59. 

1  FOMS-PAISRATUS,  prò  Forispatria- 
tus,  apud  D.  de  Lauriere  tom.  - 1.  Ordi- 
nai. Éegura  Fr.  pag.  42. 

FORISPATRUTUS,  Idem  quod  FoHs- 
bannitus,  vel  Expatriatus,  àallis  Fors- 
paysé.  Gharta  Guigonis  Gomitis  Foren- 
sis  prò  Libertatibus  Villarezii  ann.  1258: 
Nis%  ille  qui  requireret,  esset  Forispatria- 
tus.  [Perperam  in  Spicilegio  Acher. 
tom.  y.  pag.  193.  Forisparatus.]  Gharta 
Llbertatum  Autisiodorensis  civitatis  a 
Mathilde  concessar um  :  Quicunque  ali- 
quam^  possessionem  per  annum  et  diem 
padfice  tenuerit,  nullus  cantra  eum  pote- 
rit reclamare^  nisi  sii  advoatus,  vel  Fo- 
rispatrialus,  etc.  Perperam  in  MS.  Foris- 
patriciatus,  [Statuta  Philippl  Augusti 
Hegis  Frane,  apud  D.  Brusseì  tom.  2.  de 
Feudorum  usu  ad  calcem  pag.  xxix  : 
Item  Clerici  non  possunt  de  jure  excom- 
municare  aliquem  propter  forisfactum 
servientis  sui,  neque  interdicere  terram 
ejus,priusquam  dominus  fuerit  super  hoc 
requtsitus,  vel  domini  Ballivius,  si  domi- 
nus fuerit  Forspaysiez.  Acherius  tom.  6. 
Spicil.  pag.  491.  nabet,  Forspaises.]  As- 
sisi» Hierosolymit.  cap.  80  :  Enei  dit 
l'on  que  celui  qui  requiert  Vheritage,  est 
Forspaxsé,  et  il  revient,  et  requiert  aucun 
heritage,  que  aucun  autre  ait  tenu  an  et 
jor,  et  aucuns  gens  veullent  dire,  que  l'as- 
sise de  la  tenure  ne  li  qriege,  por  ce  que 
il  estoit  Forspaisé,  et  Vautre  Va  tenu,  li 
voiant  et  oiant  et  plusiors  gens,  etc.  Gap. 
221  :  Se  celui  qui  est  leué  dou  Seignor, 
meurt,  ou  Forspaisé,  etc.  Gharta  Liberta- 
tum  oppidi  de  Vesdun  in  Biturigib.  ann. 
1275  :  Il  n'en  doit  respondre  à  nesun  se 
il  n*est  Forpais,  ou  en  bailh,  ou  fors  d'age, 
etc.  [Des  Fontaines  in  Gonsllio  cap.  17. 
num.  1  :  Je  ne  di  mi  ke  li  despaisie  ont 
leur  aage  soient  restabli  en  toutes  causes. 
Et  sachiez  que  tous  ceux  qui  sont  Forpai- 
sié.  Je  te  distincte,  ou  il  sunt  par  leur 
volente  ou  il  sunt  par  leur  besoingne.  Che 
ne  leur  proftte  mie  à  estre  restaolis,  se  il 
sunt  depaisié  maugré  eux  pour  leur  pour- 
cas,  il  sunt  restaolis  en  tele  maniere,  ke 
on  ne  leur  tome  à  gaainge  ne  à  damage.] 

^  Lit.  remiss.  ann.  1402.  in  Reg.  156. 
Ghartoph.  reg.  eh.  434  :  Un  acrf  (cerf) 
chasié  et  Forpatsié  des  bois  et  forestz,  et 
trouvé  en  plainpais,  etc. 

1  FORISSITUS,  quasi  Foras  situs,  qui 
habitat  extra  urbem,  vel  oppidum,  bur- 
gumve.  Gompositio  anni  1308.  Hist. 
Dalphin.  tom.  2.  col.  141  :  Dom.  Hugo 
nomine  suo  et  nomine  dictse  D.  B.  prò  se 
domino  de  Jacio  et  Forissitis  Gebennesii 
suis  hominibus,  valitoribus  et  coadjutori- 
bus,  etc.  Forte  FoHssiti  non  solum  extra 
urbem  babitantes  debent  intelligì,  sed 
etiam  banniti  seu  exules,  ut  supra  Fo- 
rensiti.  Vide  Forensitus. 

^  Idem  quod  Forensitus,  Proscriptus, 
exul  ;  Italis,  eodem  sensu,  Fuoruscito. 
Vide  supra  Forensitus,  et  infra  Forus- 
citus. 

1  FORISTA.  Vide  in  Forus. 


0  FORISTAGIUM,  Jus  insUtuendi  cus- 
todes  agrorum,  et  percipiendi  mulctas, 
ob  delieta  in  iis  commissa,  imposltas. 
Pariag.  Inter  reg.  et  monast.  de  Gando- 
lio  ann.  1806.  in  Reg.  40.  Ghartoph.  reg. 

eh.  61  :  Damus  per  modum pariagii 

medietatem  videlicet  prò  indiviso  omnium 
jiAStitiarum  altarum  et  bassarum,  nec 
non  Foristagii  seu  measacgariss,  etc.  Vide 
supra  Foresius. 

FORISTALLARE,  Foristallator,  For- 

STALLATOR,  FORSTEIìLARIUS,   et  in  Do- 

mesdei  ForisteUarius^  Forstaller,  Brittoni 
pag.  83.  77. 

FORISTALLATORES,      Gowello ,      SpCl- 

manno,  et  aliis,  sunt  illi,  qui  annonam 
versus  emporium  publicum  adductam 
in  via  intercipiunt,  emuntque,  prius- 
quam  vendi tioni  public»  exponatur. 
Iter  Gamerarii  Scotici  cap.  19.  i  1  :  Primo 
quod  vendunt  pisces  suos  ad  littus  maria, 
cum  vendere  debeant  in  foro  Regis  :  unde 
Foristallatores  plenarie  dici  possunt.  Adde 
cap.  1.  Fieta  lib.  2.  cap.  12.  J  28  :  Item  de 
Forstallariia  victualious  venalibua  mer- 
catum  obviantibua,  per  quos  carior  fit 
inde  venditio.  [Regest.  Frìorat.  Gokes- 
ford.  apud  Th.  Blount  in  Nomolex.  An- 
gl ic.  :  Forstal  est,  si  aliquis  portaverit 
halec  vel  hujusmodi  rea  aa  forum,  et  stu- 
tim  alius  venerit  et  emerit  ab  ipso  Ulaa 
res,  ut  carius  vendat,  Prior  haòebit  emen- 
das  ab  ipso.]  Id  porro  interdictum  Le- 
gibus  politicis,  ut  vocant,  passim  legi- 
tur.  Leges  Burgorum  Scotlcorum  cap. 
78  :  De  Fonstallatoribus  in  burgo  :  Nullus 
infra  burgum  fiabitana,  vel  extra,  sit  au- 
sus  in  dve  fori  exire  portas  burgi  ad 
emendum  altguam  rem,  antequam  venitU 
infra  portas  burgi,  et  qui  super  hoc  con^ 
victua  fuerit,  daoit  8.  aol.  ad  forisfactum, 
Adde  Statuta  Gild»  Scoti»  cap.  29.  ubi 
ejusmodi  Foristallatorea  et  Foristallan- 
tes,  Antidpatorea  fori  dicuntur.  Forum 
mentio  est  pr»terea  in  Statutis  Wil- 
lelmi  Regis  Scoti»  cap.  85.  et  in  libro 
Anglico  inscripto,  Juatice  of.peace,  pag. 
74.  De  iisdem  etiam  ita  veteres  Gonsue- 
tudines  Bituricenses  apud  Thomasse- 
rium pag.  888  :  Se  aucuna  boucher  va  au 
devant  dea  marchana,  quiameinent  chaira 
vivea  à  vendre  à  Bourgea,  et  icelui  bou- 
cher lea  aille  acheter  une  lieué  ou  deux, 
ou  demie  au  devant,  pour  tenir  le  peuple 
en  sarre,  il  est  amendable  arbitrairement, 
se  U  ne  laisse  venir  au  marche  où  l'en  a 
accoustumé  de  vendre.  Ubi  vim  vocis 
Sarre,  qu»  rursum  eadem  pag.  occurrit, 
non  omnìno  percipio.  Vide  Foreatel. 

1  FoRSTALLARiuM.  Littcr»  anni  1877. 
apud  Rymerum  tom.  7.  pag.  166.  col.  1  : 
Falsis  et  malie  consiliis  et  ordinationibus, 
Forstallariia,  confosdercUionibua,  conapi- 
rationibua,  etc.  Ali»  anni  1549.  apud 
eumdem  tom.  15.  pag.  197.  col.  1  :  Ad 
cognoscendu,m  in  regratariis.  Forstalla- 
rits,  et  negotiis  maritimia  quibuacumque. 
Vide  Forstarium, 

FORISTALLUM,  in  Legibus  Edmund! 
Regis  editis  apud  Gulintoniam  cap.  6. 
dicitur  Bromptono  Coactio,vel  obsistentia 
in  regia  strtUa  facta,  quo  minus  scilicet 
quis  rem  suam  furto  sublatam  recipiat, 
uti  est  in  iisdem  Legibus,  [a  Saxon. 
fare,  via,  iter;  et  St»!,  furtum.] 
Interdum  sumitur  prò  ea  libertate,  qua 
quis  quietua  eat  de  amerciamentis  de  ca- 
tallis,  arrestatia  infra  terram  auam,  et 

Suod  habeat  piacila  inde  in  Curia  aua,  et 
e  hujuamodi  catallia  areatatia  amercia^ 
mnnta  inde  provenientia.  Ita  W.  Thorn. 
ann.  1315.  Vide  Foreatel. 

«  FORISTARIA,  Jus  utendi  foresta,  vel 
otùcinmforestarii.  Stat.  scacar.  Norman, 
ad  ann.  1220.  ex  God.  reg.  4658.  A  :  Ju- 


FOR 


FOR 


FOR 


863 


dicatum  e«l  quod  Foristania,  qua  (habet) 
tocagium  9uum  (1.  estocagium)  et  eicora^ 
gium  in  foresta  de  Bonsmoulina,  qux  des- 
trueta  est  modo^  de  arbaribue  nihil  in  ea 
capiet.  Vide  supra  in  Foresta. 

«  FORISTUM,  Muleta  vel  emenda  prop- 
ter  foris factum,  quomodo  etiam  forle 
legendum  est.  Vide  in  Forisfacere  1. 
Gliarta  ann.  1203.  inter  Instr.  tom.  10. 
Gal).  Clirist.  col.  896  :  Ecclesiss  siquidem 
S.  Jodoci  de  supra  mare  remanet  Foris- 
tum  et  omnes  emendationes  injuriarum  in 
villa  beati  Jodoci  factarum. 

\  FORITANEUS,  Qui  foras  seu  extra 
urbem  habitat,  Italis  Forinseco,  Gali. 
Forain.  Statuta  Massill.  lib.  5.  cap.  88  : 
Decemimus..,  qtu>d  si  contigerit  detnceps 
guerram  fieri,,.,  et  ante  tempus  initum 
guerra  prssdictm  aliquis,  vel  aliqui  Fori- 
tanei  tradidissent  in  depositum  seu  com^ 
mandam..,  ann(mam,  vel  bladum  seu 
pecuniam.,.  quod  propter  illam  guerram 
nihilominus  res  prasaictes  sint  salva  Fo- 
ritaneis  dictis,  cum  ittilius  sit  civibus 
Massilia  res  et  pecunias  Foritaneorum 
possidere,  et  cum  eisdem  lucrum  tacere 
quam  pradictis  rebus  carere.  £•  Vide  su- 
pra Forataneus  et  Foretanus, 

1  FoRiTANUs,  Eadem  notione,  occur- 
rìt  apud  Muratorium  tom.  6.  col.  879. 
888.  890.  400.  422.  459.  ex  variis  Scripto- 
ribus  Ital. 

1 FORITER,  Foras,  extra,  In  Hist.  Har- 
cur.  tom.  4.  pag.  1347. 

T  FORJITDIGARE,  FORJUQARE,  etc.  Vide 
Forisiudicare. 

T  l1)RJURARE,  FORJURATIO.  Vide  Fo- 
risjurare. 

<  FORIUH.  Vide  in  Fodrum. 

FORIZARE,  Fora  negotiandl  causa  fre- 
guentare  Goldasto.  Ita  usurpatur  in 
Decretis  Alberti  RegisHungarisB  :  Nullus 
mercatorum  forensium...  ad  mercandum 
seu  Forizandum  in  medium  regni,,,  acce-- 
dat.  Vide  Forisare. 

T  FORIZATIO,  Commercium,  merca- 
tura, Gali.  Negoceytrafic,  apud  Marten. 
tom.  8.  Ampliss.  Gollect.  col.  408  :  Dico 
quod  indulgenti^  et  absolutiones  fictm  et 
venales  fUndata,  ut  didtur  communiter, 
super  infinitis  erogatis  in  coslis  meritis 
Sanctorum,,.  in  lege  Domini  non  sunt 
fundatsB,  et  specialiter  illa  qua  dantur  et 
conceduntur  in  erectione  Cruciata,  ad 
hunc  finem  ut  homines  se  invicem  truci- 
dent  et  occidant,  ut  patet  in  erectione  per 
Papam  crucis  centra  Ladislaum  Regem 
Neapulia,  in  ^ua  manifesta  Forizatio  de 
his  indulgentits  ponebatur,..  Et  hac  Fo^ 
rizatio  sparsim  eurrit  quasi  per  totam 
Ecclesiam  talium  indulgentiarum,  qua 
carent  fidei  Scriptura  fundamento. 

1  FORLAGUH,  ut  infra  Fortia  8.  Arx, 
munitio.  Gali.  Fort,  Forteresse.  Conven- 
tiones  MSS.  inter  Ludovicum  Regem 
Siciliae  et  cives  Arelat.  ann.  1885  :  Nec 
permittent  infra  dictam  urbem  aliquod 
castrum^  seu  Forlacum,  vel  domum  for^ 
tem,guod  de/fendi  possit,  etc. 

\  FORLANDlTM,  Idem  quod  FurlorMUS 
infra.  Monast.  Anglic.  tom.  2.  pai^.  fS2  : 
Et  de  duobus  Forlandis  xvi.  denartos,  sci- 
licet  de  Forlando  Johannis  Wauher,  quod 
jacet  ante  terram  Ecclesia,  vin.  denarios. 

^  FORLETUM,  Tributi  seu  vectigalis 
speci es,  f.  quod  ex  foris  vel  ex  forefactis 

Sercipitur.  Oharta  ann.  1441.  tom.  8. 
od.  Ital.  diplom.  col.  524  :  Fadunt  im- 
munitatem  et  exemptionem  a  datiis,  pe- 
daqiis,  Forletis  et  gabellis  quibuscumque. 
Infra  :  Teneantur  solvere  acUia,  Forieta, 
gabellas  et  pedagia, 
FORIiONGA.  Vide  FurUmgus. 
1.  FORMA,  Figura,  imago.  Honorius 
Augustod.  lib.  1.  cap.  183  :  Usus  autem 


Formas  sculpendi  a  lege  cospit,  ubi  Moyses 
jussu  Domini  duos  Cherubtn  ex  auro  fé' 
àt.  Epistola  Rodoberti  ad  Didonem,  seu 
S.  Audoenum  Archiep.  Rotomag.  tom. 
5.  Spicilegii  Acheriani  :  Et  ut  vere  fa- 
tear,  flnxisse  Ulte  mihi  videris  Sanctitatis 
tua,  imoque  beatissimi  Antistitis  Eligii 
integerrimam  Formam,  it,a  ut  nihil  pror- 
sus  defuerit  ex  cunctis  Sancii  virtutibus, 
quod  non  potentatu  verborum  per  singula 
muestigaveris^  etc.  S.  Bernardus  de  Vita 
et  morib.  Relig.  cap.  11  :  Auro  tectis  re- 
li^uiis  saginantur  oculi,  et  loculi  ape" 
riuntur,  Ostenditur  pulcherrima  Forma 
Sancii,  vel  Saneta  ahcuius,  et  eo  creditur 
sanctior,  quo  coloratior.  viiiuT  etiam  hac 
notione  Rodericus  Toletanus  in  Hist. 
Arabum  cap.  2.  et  alii. 

Formula,  Imaguncula.  GlosssBBasil.  : 
$op(&oOXXa,  ttSicoc.  Adamnanus  lib.  1.  de 
Locis  sanctis  cap.  11  :  In  quo  videlicet 
linteo  12.  Apostolorum  Formula  habentur 
intexta.  Et  lib.  8.  cap.  4  :  In  Diospoli  ci- 
vitate,  cujusdam  Martyris  Georgii ,  in 
Quadam  domo,  statuta  marmorea  in  co^ 
tumna,  cantra  qw^n  alligatus  persecu" 
tionis  tempore  flagellatus  est,  Formula 
depicta  est,  Mox  imaginem  vocat  :  Cujus 
est  imano  in  marmorea  columnaformataf 
Infra  Toracidam  appellat.  Utitur  ibi 
semel  ac  iterum ,  et  cap.  19.  Vita  S. 
Gildae  Sapientis  cap.  9  :  Propriis  mani- 
bus  Formulam  fecit  fusili  opere,  etc, 

T  2.  FORMA,  Panis  Eucharisticus.  Vita 
S.  Godrici  tom.  5.  Maii  pag.  82  :  Sapius 
inter  secreta  Missarum  Dominum  Jesum 
carne  indutum  in  altari  conspexit  des- 
cendentem  ad  se,..  Sic  etiam  aliquando  de 
Forma  sua  mirabiliter  egressum,  consper" 
sum  sanguine  totum  est  contuitus.  Vide 
Formata, 

j  3.  FORMA,  Exemplum  quod  imitan- 
dum  proponitur.  Statuta  Ganonicorum. 
Regular.  S.  August.  apud  Raimundum 
Duellium  lib.  1.  Miscellan.  pag.  88  : 

Dicto,  benedicite,  fantar 
Spiiitaalia  de  normai  mox  quoque  Fonna. 

Vetus  Interpres  Petri  1.  Epist.  5.  8:  Ne- 
que  ut  dominantes  in  clens,  sed  Forma 
facti  gregis  ex  animo.  Grsece  Tricot  ytvóp- 
vot  ToOTcoiitvtou,  et  juxta  Versionem  sy- 
riacam  :  ut  sitis  illis  similitudo  pulchra, 
exemplar  bonum. 

4.  FORMA,  Nummus  formatus.  id  est, 
figura  seu  Principischaractere  donatus  : 
nam  formari  moneta  dici  tur  apud  Lam- 
pridium  et  in  leg.  3.  God.  Th.  de  falsa 
monet.  (9,  21.)  et  leg.  1.  de  Expens.  Lu- 
dor.  (15,  9.)  Lex  6.  God.  Th.  de  Indulg. 
Grimin.  (d,  38.)  de  monetam  adulte- 
rante :  Qui  sacri  oris  imitator,  et  divino- 
rum  vultuum  adpetitor ,  venerabiles  For- 
mas sacrilegio  eruditus  impressit.  Diversa 
Forma  mensura  in  solidis,  in  quibus 
scilicet  Impera torìs  forma  seu  imago 
majore  haòitu  faciei  extenditur  :  aut  qua 
angustiare  expressione  concluditur ,  in 
leg.  1.  eod.  God.  Si  quis  solidi  circulum, 
etc,  (9,  22.)  Lampridius  in  Alexandro 
Severo  :  Formas  binarias  et  ternartas  et 
quaternarias..,  quas  Heliogabalus  inve- 
nerat,  resolvi  pracepit,  ncque  in  usu  cu- 
jusquamversari,  Quintilianus  lib.l.  cap. 
10:  Utendumplane  sermone,   ut   numo, 

?mi  publica  Forma  est.  Apud  Isidorum 
ib.  16.  cap.  17.  metalla  dicuntur  ad 
omnem  Formam  posse  deduci.  [Gbarta 
Caroli  Johan.  Frane.  Reg.  primogen. 
ann.  1856.  tom.  8.  Ordinat.  pag.  106  :  Ita 
et  «uò  tali  forma  quod  dominus  nosterrex 
in  qualibet  marcha  argenti,  solum  lucre- 
tur  et  habeat  prò  Forma  et  factura,  decem 
solidos  Turonenses  vel  minus  et  non 
ultra,] 


5.  FORMA,  Phantasma,  imago  appa- 
rens.  Liber  Miraculorum  S.  Golumbani 
cap.  27  :  Aspidi  *ad  se  venientes  duas 
Formctó  in  spede  mulierum  tam  teterri- 
ìnas  et  deformes,  etc. 

j  6.  FORMA,  Habitus,  ornatus.  Ghro- 
nicon  SicilisB  ad  ann.  1822.  apud  Mar- 
ten. tom.  3.  Anecd.  col.  89  :  Forma  wiK- 
taris  apparatus  est  cum  spalleriis  de  dn- 
dato  et  manto  de  cindato.  Item  ense  mu^ 
nito  de  argento  valoris  undarumduarum 
vel  trium  ad  plus.  Item  sella  frano  et 
calcaribus  deauratis  predi  undarum 
duarum  ad  plus,  et  cum  pari  urM)  vesti' 
mentorum  cujuscumque  coloris  prater 
qiuim  de  scartato  et  dne  infoderatura 
vavrorum. 

f  7.  FORMA,  Modus  seu  ratio  agendi 
in  negotiis  quibusque,  nostris  Forma- 
nte. Vetus  Poeta  apud  Mablll.  tom.  4. 
Analect.  pag.  541  : 

Sont  ibi  (Roma:)  qui  nonmt  fomuvo  oeg oUa  qos^. 
Et  aunt  qui  Fomus  abbreviare  Miimt. 

8.  FORMA,  Tabula  aerea,  quse  agrorum 
fines  ac  centuriationes  continebat.  Hy- 
genus  :  Si  qua  compascua  aut  silva  fiin- 
dis  concessa  fuerint,  quo  jure  data  sint, 
Formis  inseremus,  i.  tabulis  sereis.  Ita 
ille  non  semel.  Fragmentum  Legis 
Agrari8B  a  Sigonio  et  Grutero  editum  : 
Dedit,  adsignavit,  reliquit,  inve  Formas, 
tabulasque  retulit,  etc.  Hinc  Forma,  prò 
lìmite;  Formare,  prò,  limltibus  divi- 
dere. Siculus  :  Agrorum,  qui  ex  vidnis 

fopulis  sumpti  sunt^opria  facta  sunt 
'orma.  Aggenus  :  Forma  antiqua  fun- 
dorum.  Bulla  Honorii  III.  PP.  ann.  8  : 
Totum  tenimentum ,  quod  insistit  extra 
Formam,  et  habet  suas  fines,  tom.  1.  Ita- 
li8B  sacrsB  pag.  822.  Vide  leg.  8.  D.  ad 
Leg.  Jul.  peculat.  (48, 18.) 

9.  FORMA,  T^noc,  vel  Epistola,  littera 
formata,  cui  impressa  est  forma,' seu 
imago  scribentis  ,  in  sigillo  scilicet. 
Unde  Oeioi  -nSitot,  sacra  Forma,  quae  Sa- 
cra nude  postmodum  appai latae.  Ulpia- 
nus  :  Et  repeto ,  ante  Formam  a  divo 
Marco  datam.  divum  Pium  rescripnsse. 
Gapitolinus  in  Antonio  :  Ncque  de  Pro- 
vindis  ,  neque  ullis  actibus  quicquam 
constituit^  nisi  quod  prius  ad  amicos  re- 
tulit  ;  atque  ex  eorum  sententia  Formas 
composutt.  Oraculi  nostri  Forma,  in  leg. 
1.  God.  Th.  de  rei  vindìcat.  (2,23.)Edic- 
tum  Gonstantini  et  Licinii  prò  Chris- 
Uanis  apud  Lactantium  lib.  de  Mortib. 
Persecui.  num.  48:  Ut  autem  hujussanc- 
tionis  benevolentia  nostra  Forma  ad 
omnium  possit  pervenire  notitiam,  etc. 
Lucifer  Galaritanus  lib.  2.  prò  S.  Atha- 
nasio  pag.  102  :  Si  damnassemus  inno- 
centem,  qui  dedissemus  Formam  ad  san- 
guinem  fundendum  justorum,  etc.  Libe- 
ratus  Diacon.  cap.  11  :  Et  data  Forma 
de  aliquibus  causts  eorum,  libellos  obtulit 
Eusebtus  Fìaviano  et  omni  Consilio.  S. 
Gyrillus  ex  versione  Facundi  Hermia- 
nensis  lib.  8.  cap.  6  :  Hoc  autem  et  nunc, 
dcuti  vestra  litera  monstrant,  ad  Regiam 
urbem  pergentes  movent,  si  quomodo  pra- 
valeant  persuadere  concursu  aliquorum, 
ut  per  Imperatoriam  Formam  anathe* 
mali  subdantur  illa,  qua  ab  ds  proferun- 
tur,  cum  accusatione  volentium  ea  defen^ 
dere.  Vide  eumdem  Facundum  lib.  5. 
cap.  8.  pag.  194.  lib.  6.  cap.  1.  pag.  225. 
Gollationem  Legis  Mosaici  pag.  54.  etc. 

Formella  NigìBni  Tragtatus,  seu 
Goncilii,  in  Fragmentis  S.  Hilarii  pag. 
1.  t^Stcoc 

Forma  Epistolarum  .  Tenor,  series 
Epistolarum.  Idem  Facundus  Hermia- 
nensis  lib.  2.  cap.  2:  Et  cum  Johannes 
Antiochenus,  et  cateri  Orientales  Episcopi, 


56i 


FOR 


FOR 


FOR 


Mopéueatenum  Theodorum  praeconiis  in 
ei8dem  epistolis ,  quarum  Fonnam  se 
cutendièse  in  suis  dtfftnitionibus  Calche^ 
donensis  Synodtis  fatetur,  tamquam  Apos- 
tolicam  declarantem  doctrinam,  ut  epis' 
tolam  B.  Leonia  acciperety  etc.  Infra  :  Si 
haeresis  crimen  est  laudasse  Tìieodorum, 
in  Uiis  epistolis  prmdicatum,  quarum  se 
Formam  attendtsse  in  suis  decretis...prm' 
dieta  Synodus  confitetur^  etc,  Lupoldus 
de  Bàbenberg  de  jure  regni  et  Imperil 
Romani  cap.  8  :  Ex  Formis  aliquarum 
literarum,  in  quibus  continebaniur  de-- 
creta  electionum  quondam  Rudolphi  , 
Adolphi,  et  Alberti  Regum  Romanorum, 
quas  Formas  recolo  me  vidisse,  apparet 
potius  contrarium. 

Formula,  Idem  quod  Forma,  Epis- 
tola, Ammianus  lib.  14  :  Ut  Formula 
missa  lethali,..  ocdderetur, 

10.  FORMiE,  Certi  gradus  ac  ordines 
in  Scrini is,  vel  Scholls,  verbi  gratia, 
Bucenariii  Primicerii^  Mittendarii,  etc, 
FormasprimsR^  secundsB,  tertiss,  in  leg.  7. 
Ood.  Theod.  de  Palatinis.  (6,  80.)  Super^ 
numerarii  sacri  ministerii  primm  vel  sC' 
cundss  ForìMs,  in  leg.  8.  eod.  Cod.  de 
Gastrensianis  (6,  32.)  [Breviarium  vetus 
in  Parthenone  Benedictinarum  Pontì- 
sar.  asservatum  :  In  Nativitate  Domini 
summo  mane  duo  Rectores  de  secunda 
Forma  incipienl  Missam.]  [*  Quod  hic 
ex  Breviar.  Pontisar.  aaditum  est,  ad 
Forma  13.  pertinet] 

11.  FORMA,  Arcus,  fornix.  Spartianus 
in  Severo  :  Ejus  denique  etiam  Januss  in 
TranS' Tiberina  regione  ad  portam  no^ 
minis  suiy  quarum  Fortna  intercidens  sta- 
tim  usum  publicum  invidit.  [Gesta  Gau- 
fredi  Episc.  Cenomanensis  apud  Ma  bill, 
tom.  3.  Analect.  pag.  379  :  Fecerunt  au- 
tem  Formam  integram  quinque  vitreas 
continentem;  in  quibus  ipsi  per  officia  de- 
pinguntur.]  Bine 

FoRM^,  'OXxoi,  in  Nov.  Justinianl  17. 
Canales  structiles  et  arcuati,  Yitruvìo 
lib.  8.  cap.  7.  per  quos  aquseductuum 
aqusB  educuntur.  Nam,  ut  ait  idem  Vì- 
truvius,  et  Anonymus  de  Re  Architec- 
ton.  seu  Vitruvii  abbreviator  antiquus 
cap.  6  :  Ductus  aquss  quatuor  generibus 
fiunt:  aut  Forma  structili,  aut  fistulis 
plumoeis,  aut  tubis  vel  canalibus  ligneis, 
aut  tubis  fictilibus.  Canales  structiles 
FormsB  proprie  appellantur,  quodsubdi- 
tis  formis  instruantur,  qua  rationeFor- 
macei  Afrorum  ex  terra  parietes  dicun- 
tur  Plinio  lib.  35.  cap.  14.  Palladius  lib. 
9.  tu.  11  :  Aqua  si  per  Formam  ducetur, 
solidandus  est  canalis.  ne  per  rimas  pos- 
set  elabi.  Anonymus  de  Aquaeductibus  : 
Nunc  nomina  aquarum ,  quss  usibus 
mtemss  Urbis  Formarum  constructionibus 
advectm  sunt,  indicemus,  Vetus  Inscrip- 
tio  apud  Mutium  Pbsebonium  lib.  3. 
Hist.  Marsorum  pag.  279  :  Respublica 
populusque  Corfiniensis  Formam  aquas- 
ductus  vetustate  corruptam  DD.  refecit, 
Sidonius  lib.  1.  Epist.  5  :  Inter hsscpatuit 
et  Roma  conspectui  :  cujus  mihi  non  so- 
lum  Formas ,  verum  etiam  naumachias 
videbar  optaturus.  Senator  lib.  3.  Epist. 
81  :  Dicitiir  ergo,  commodi  cura  privati, 
aquam  Formarum,  (aquarum  Formam,) 
quam  summo  deceret  studio  communiri, 
ad  aqum  molas  exercendas  vel  hortos  irri-- 
gandós  fuisse  derivatam.  Turpe  hoc  et 
miseraòile  in  illa  urbe  fieri,  quod  per 
apros  vix  deceret  assumi.  Utuntur  pas- 
sim Scriptores  ;  Lex.  1.  D.  de  Legat.  1. 
'80.)  lex.  3.  et  6.  Cod.  de  Aqusaduct.  lib. 
1.  tit.  43.  Frontinus  lib.  1.  et.  2.  Anto- 
ninus  in  Itiner.  Acta  Martyrìi  S.  Ste- 
phani  PP.  apud  Baron.  ann.  260.  n.  3. 
Symmacb.  iib.  10.  Ep.  83.  Gregor.  M. 


$ 


lib.  10.  Epist.  22.  Ammian.  lib.  28.  Se- 
nator. lib.  8.  ep.  31.  53.  lib.  7.  Epist.  6. 
lib.  8.  Ep.  80:  idem  inChronico,  Anas- 
tas.  in  Vitis  PP.  pag.  17.  19.  21.  46.  112. 
118.  114.  117. 163.  210.  Chron.  Caslnense 
lib.  3.  cap.  38.  Flodoardus  de  Summis 
Pontific.  in  Adriano  pag.  583.  596.  etc. 
Eratautem  magistratus,  cui  cura  for- 
marum commissa  erat,  ComesFormarum 
dlctus,  de  quo  supra  egimus.  Hinc 

12.  FORMJE,  dictSB  quaevis  foss»,  aquas 
continentes,  Aquarum  redeptacula,   8o- 

3etoc.  Tabularium  Casauriense  :  Cumme- 
ietate  de  uno  sedio  de  molino^  cum  in^ 
sula,  introitu  et  exitu  suo.  et  cum  aqua 
levata  et  pausata,  et  cum  Forma  in  frac- 
tando,  et  in  sertando  cum  omni  firma-' 
mento,  quantum  ad  ipsum  molinum  per' 
tinet.  Idem  Tabular.  :  Donavimus  medie- 
tatem  de  uno  molino  ,  .  .  in  fluvio  de 
Orfente,  cum  leva  et  pausa  sua,  cum 
Forma  et  sertura,  cum  introitu  et  eontu 
suo,  etc.  Alibi  prò  sertura,  est  clausura. 
Rursum  in  Charta  anni  1007:  Vendidi- 
mus  el  tradidimus  tibi,..  in  ipsa  insula 
unam  Formam  cavare,  et  sertora  mittere, 
et  aquam  prehendere,  quantum  opportu^ 
titim  fuerit.  Quod  si  ipsa  Forma  se  distur- 
baverit,  aut  dilataverit,  licentiam  habea" 
tis  aliam  Formam  cavare.  Alia  ann. 
1085.  Ibid.:  Id  est,  unum  sedium  de  Mo" 
lino...  ut  habeamus  ego  Maio  licentiam 
ipsum  sedium  cabarè,  et  Formas  fescere, 
et  omnem  firmamentum  ad  ipsum  moli- 
num faciendum,  [Additamenta  ad  Chron. 
Casauriense  ad  ann.  1047.  apud  Mura- 
tor.  tom.  2.  part.  2.  col.  998:  Ipsa  supra- 
dieta  res  per  nominatos  fines,  sicut  suora 
legitur,  cum  vinea,  et  pomis,  et  arboribus 
suis,  et  cum  molinis,  et  formis,  et  pausis, 
et  sediis,  et  cursibus  aquarum,  et  cum 
introitu,  et  exitu  illorum...  donavimus 
atque  confirmavimus.  Vide  Salmasium 
ad  Hist.  Aug.  pag.  491.1 

Formale,  Idem  quod  Forma,  AqusB- 
ductus.  Bulla  Paschalis  II.  PP.  ann. 
1102.  prò  Veliternensl  Ecclesia  :  Ac  re- 
flectitur  in  Pratalina  de  Formali  de 
Ulmis.  descenditque  per  vallem,  etc.  Vide 
Ughellum  tom.  l.  pag.  61.  84. 

FoRMBNSiA  PR.SDIA,  Agri,  in  quibus 
Formas,  seu  aquaeductus  publici  excur- 
runt  :  Formenses  cespites  ,  in  Novella 
Valentin,  de  Pantapol.  Vetus  Charta 
Cornutiana  edita  a  Suaresio:  Cum  omni 
scilicet  onere  professionis  suss,  vel  necessi- 
tate, quam  certum  est  Formensia  Prasdia 
sustinere.  [***  Mabill.  legit  Formesia.] 
Infra  :  Ea  leqe  et  conditione,ul  cum  etiam 
fructus  post  obitum  meum  capere  coaperit, 
ac  sibimet  vindicare  ;  non  sotum  solennem 
modo  agnoscatfiscalium  funclionem,  ve- 
rum etiam  propa^ationem  Formarum , 
quas  ab  omnibus  dóminis  hujustnodi  Pras-' 
diorum  dependi  consuevit.  Videlnscript. 
Salon.  apud  Sponium  tom.  3.  Itiner. 
part.  2.  pag.  5. 

18.  FORMA,  Sella,  solium  canentium 
in  Choro,  duplici  constans  parte,  antica, 
et  postica.  In  postica  sunt  sedilia  plica- 
tilia,  (ncà{iva  OpovoEtS^,  in  Histor.  Concilii 
Fiorentini- sect.  4.  cap.  30.  quae  erigun- 
tur,  cum  canentibus  stare  incumbit.  Sic 
forte  dictas  ejusmodi  sedes,  quod  Formas 
seu  imagìnes,  opere  sculptorio,  velpeni- 
cillo,  adumbratae  insingularum  dorsali- 
bus  effingerentur  ;  quod  etiam  in  pleris- 
que  Ecclesiìs  nostratibus  observatum 
constat:  vel  potius  quod  superne  in 
modum  formarum  aquaeductum  arcuataa 
sint.  Gloss.  S.  Benedicti  cap.  de  supel- 
lectile;  Sella  arcuata,  0p6voc.  Consue- 
tudines  Cluniacenses  lib.  1.  cap.  12.: 
Complicantur  Formas,  sicut  est  tìonsue- 
tudo,  in  his  diebus,  in  quibus  venia  non 


est  petenda.  Pars  vero  Illa  plicatìlis 
erecta  praebens  quamdam  sediculam. 
Misericordia  appellatur.  Vide  in  hac 
voce.  Formarum  pars  antica  podii 
vicem  prsebet,  ad  quod  procumbunt  et 
curvantur,  cum  venia  petenda  est.  Ve- 
teres  Consuetudines  Floriacenses:  Et 
post  singulas  incisiones  aòunoquoquepro- 
cumbitur  ad  Formas,  et  venta  petttur. 
Consuetud.  Cluniac.  lib.  1.  cap.  29  : 
Procwnbitur  super  Fomuts  ad  oraitonem. 
[Instrum.  ex  RegestisCapituliRotomag. 
tom.  4.  Hist.  Harcnr.  pag.  1439  :  Juravit 
et  fuit  stallatus  per  Mcìgistrum  Guidonem 
Rabacherii  hujus  Ecclesias  Canonieum 
tunc  in  dicto  Capitulo  prassidentem  in 
dicto  choro  in  parte  sinistra  in  bassa 
Forma.]  Curvari  super  Formas,  apud 
Lanfrancum  prò  Ora.  S.  Bened.  cap.  1. 
sect.  3.  4.  Formarum  istiusmodi  men- 
tionem  agunt  passim,  Guigo  In  Statut. 
Ord.  Cartusiens.  cap.  15.  !  1.  Statuta 
Antiqua  ^usdem  Ord.  part.  1.  cap.  13.  { 
40.  cap.  36. 1 30.  cap.  3.  cap.  2.  §  i.  Sta- 
tuta Ordinis  de  Sempringham  pag.  721. 
Innocentius  III.  lib.  15.  Epist.  114.  Cffisa- 
rius  de  Miracul.  lib.  8.  cap.  6.  Galbertus 
in  Vita  Caroli  Comit.  Flandr.  num.  72. 
S.  Bernardus  de  Vita  et  moribus  Reii- 
giosorum  cap.  11.  Lanfrancus  prò  Or- 
dine S.  Benedicti  cap.  1.  sect.  2.  4.  et 
cap.  5.  Acta  Arcbiepiscopor.  Rotoma- 
gens.  pag.  448.  Consuetudines  Clunia- 
censes lib.  1.  cap.  2. 11.  Chronic.  Win- 
desheimense  lib.  2.  cap.  39.  etc. 

FoRMUL.\,  diminut.  a  Forma.  Grego- 
rius  Tur.  de  Glor.  Confess.  cap.  92: 
Factum  est  autem  ut  quadam  vice  S.  Ger- 
manus  Parisiacas  urbis  Episcopus ,  ad 
hunc  tumulum  vigiUas  celeoraret ,  haud 
procul  Formulam  habens,  in  qua  genua, 
cum  necessitas  pascerete  deflectebat.  Idem 
lib.  8.  Hist.  cap.  31  :  Cumque  inter  psal- 
lendum  Formulas  decumoeret.  Vita  S. 
Eugendi  Abb.  cap.  3  :  Post  omnium  quo- 
que discessum  Formulas,  suas  incumbens, 
oratione  diutina  pascebatur  in  spUHtu. 
Adde  Vltam  S.  Lupini  Abbat.  Jurensis 
n.  2.  SupplexLibellusMonachorumFul- 
densium  Carolo  Mag.  porrectus,  cap.  5. 
apudBrowerum  lib.  3.  Antiq.  Fuld.cap. 
12  :  Ita  utnecbaculumeispro  sustentatione 
ferre  liceat,  nec  ad  inclinatorium,  quod 
nos  Formulam  dicimus,  morando  haerere..» 
Quia  cascus  et  claudus  (Monachus)  noi» 
possunt  sino  sustentione  baculi  bene  in- 
cedere, nec  decrepitus  sine  Formula  ge- 
nwtflectere.  Vita  B.  Stephani  Abbatis 
Obasinensis  lib.  1.  cap.  lo  :  Quidam  ex 
honoratts  novitius  dum  in  Ecclesia  librum 
teneret,  et  socium,  juxta  se  positum,  ad- 
vocans,  quasdam  ei  in  ipso  libro  digito 
detnonstraret,  <iscipiens  hoc  Vir  sanctus 
in  personam  noluit  vindicare;  sed  arrepio 
libro  de  manu  ejus,  in  conspectu  omnium^ 
ad  Formam  confregit,  et  ita  rediit  in  lo- 
cum  suum.  Infra  cap.  18  :  Sub  formula 
quadam  ad  orationem  prostemitur.  [Acta 
S.  Austregisill  tom.  5.  Mali  pag.  229  : 
Flexo  genu  incubuit  Formulas  et  obdor- 
mivit.  Et  ecce  in  visu  Hstiterunt  ei  duo 
viri  ante  altare.  Guidonis  disciplina 
Farfensis  in  vet.  Discipl.  Monast.  pag. 
42:  Tunc  vertantur  Formulas,  simniter 
et  omnia  signa  pulsentur.  Adde  Vitam 
S.  Radegundis  num.  14.  saec.  1.  Bened. 
pag.  830.1 

14.  FOHJfA,  Longioris  sedilis  portati- 
lis  species,  nostris  etiamnum  Forme 
appellata  a  formis  monasticis  ita  dieta. 
Necrol.  EcclesiaB  Carnotensis:  Legavit 
etiam  in  omnibus  domibus  Episcopalibus 
Formas,  mensas,  et  htijusmoai  utensUia 
adusus  Episcopatus.  [Chartular.  Com* 
pendiense  :  Hasc  sunt  nomina  utensUia 


FOR 


FOR 


FOR 


565 


de  Ruminiaeo...  duo  ci  fi  madelini  ctim 
pedibiM  argenteis,  tres  tahulm  ad  come" 
denduniy  septem  Farm»  ad  eedendum. 
LittersB  Johannis  Frane.  Bei?,  ann.  1355. 
tom.  8.  Ordinat.  pag,  58  :  Nos  Maistres 
d'Ostai  pournous  potirront  hors  bonnea 
villes,  taire  prendre  par  la  justice  dea 
lieus,  Fourmes,  tablesy  treatiaìix,  etc.] 

1  FoBMELLA.,  Scamnum.  Instrum  ann. 
1405.  apud  Rymer.  tom.  8.  pag.  884  : 
Quatuor  veteres  tabulas,  prò  camera  et 
aula ,  cum  septem  longia  FormellìB  et 
quatuor  curtia  Formellis. 

•  Nostris,  Formate  et  Fourmette.  Lit. 
remiss.  ann.  1.S80.  in  Heg.ll8.Ghartoph. 
reg.  eh.  186:  Icellui  Hartel  pour  aidier  à 
diandre  ledit  Thorelf  qui  l'avoit  aidié  à 
defandre,  print  une  Fourmattay  at  leur 
gata,  Àliee  ann.  1888.  in  Reg.  1^.  eh. 
118  :  Icellui  Raoulin  embraasa  ladit  Si- 
monnet,  at  la  gatta  à  terfe  entra  una  For- 
mate et  un  lit, 

15.  FORMA,  Galcei  modus.  Papias  : 
Scalprum.quo  corium  aptatur^  quo  fa^ 
bricantur  Formai  autorum.  Utitur  Ulpia- 
nus  ad  Legem  Àquiliam. 

•  Enfourmoir,  eodem  sensu,  in  Ltt. 
remiss.  ann.  1850.  ex  Reg.  78.  Ghartoph. 
reg.  eh.  177:  Girardin  l*Alamant  cor-- 
donniar  prina  an  aon  ouvroir  VEnfour-' 
moir  d*un  houaiau,  etc.  Vide  infra  Formi- 
pedia. 

16.  FORMA.  Isidorus  lib.  4.  Orig.  cap. 
8  :  Impatigo  aat  aicca  acabiea,  proveniena 
a  corpore  cum  aaperitate  et  rotunditate 
Formaa.  unde  vulgua  Formam  appellat. 
Ita  legit  Will.  Britto  in  Vocab.  MS.  non 
hanc  vulgua  aamam,  ut  editi  libri  prsB- 
ferunt.  vide  Sama. 

1  17.  FORMA,  Pula  miliacea  ex  mellay 
apud  Festum. 

118.  FORMA,  Gaseus.  Vide  Formati- 
cum. 

Forma  Gasei,  Gaseus  ipse.  Annal. 
Placent.  ad  ann.  1447.  apud  Murator. 
tom.  20.  Seript.  Ital.  eoi.  893  :  Mirum 
eaaet  audira  quot  j^amaa  carnia  porcinm 
aalaaa,  quot  caaei  Formaa,  quot  aliaa 
aupallscttlea  abduxit.  Vide  Formaticum. 

^  19.  FORMA,  Faei^s,  vultus.  Lìbert. 
villae  da  Cotfnau  ann.  1312.  in  Reg.  150. 
Ghartoph.  reg.  eh.  113:  Si  aliquia  habi- 
tator  dietaa  villaa..,  aliquaìn  de  pugno  vai 
palma  parcuaaeritf  et  inde  aanguinem  non 
affudarity  et  Formam  non  defformavarit, 
aeu  danfaa  nonfrpqarit,  etc, 

1  FORMABILITER,  Diserte,  expresse^ 
nostris  Formellemant.  Saeramentar.  Gri- 
moldi  Abbat.  :  Ita  videlicat  ut  hinc  inde 
Formabilitar  iiadempoaitia  liballia  noverit 
quiaque  quaa  a  B.  Gregorio,  quteve  aint 
ab  aliia  edita  Patribua, 

«  FORMAGATA  ,  Placenta  ex  easeo. 
Gonsuet.  Perpinian.  MSS.  eap.  88  :  Itam 
dabant  coquara  panataa,  at  carnea,  et  caa- 
aolea,  et  piaaaa,  et  Formagataa  at  flatonea, 
et  hujuamodi  talia  aine  precio^  at  aine  alU 
qua  parte.  Vide  Formaticum, 

1  FORMAGIARIUS,FoRMAJADA.PStet. 
Vercel.  lib.  8.  pag.  76:  ham  quodaliqui 
Formagiarii  at  alti  ravanditoraa  die  mer^ 
chali  anta  octavam,  nec  die  Veneria  par 
t<Ham  diem,non emant^nec  emara  faciant 
pho  eia,  vai  aliia,  aut  per  aubmiaaam  per-- 
aonam  caaeum  vai  aeracium.]  Vide  in 
Formaticum  et  infra  Fromageriua. 

<»  FORMAGinM,Italis,  Formaggio,  Gali. 
Fromage,  Gaseus.  Stat.  Asta  ubi  de  Intr. 
portar.  Formagium  foreaterium  graaaum, 
naramanaium, prò  quolwat  rubo 

i  l'^ÒRMALE.  Vide  Forma  12. 

FORMALES  £pistolje  Latinis  sunt, 
^U8B  ead^.  forma  omnibus  scribuntur, 
eYxuxXioi  entoToXaL  [ScriptOf*i  litteraa  For- 


malia  decem  florenoa  auri  Reginm,  in 
Gharta  ann.  1883.  ex  Tabul.  S.  Victoris 
Massil.l 

1.  FOhMALIA  Versa,  quse  in  Formia, 
seu  sacris  tuicoc;  ut  plurlmum  scribe- 
bantur,  cujusmodi  sunt  :  Noatra  Sereni^ 
taa,  Pietaa,  Mansuatudo,  etc.  de  qui  bus 
Julianus  Gonstìt.  113.  $  420.  Scholia  ad 
eumdem  Julianum  eap.  63  :  Auditorium 
aacrum  dicebatur,  ubi  Formalibua  varbia 
allegabantur. 

j  2.  FORMALIA,  Exempla  qus  in  ali- 
en] us  rei  argumentum  proferuntur. 
MuUeri  Introductio  in  Hist.  Ganon. 
Sand-Hippolit.  apud  R.  Duellium  lib.  1. 
Misceli,  pag.  288  :  Sad  idam  Valaarua 
monumantia  Tegamaaenaibua  deferra  vi^ 
detur,  quum  Formatta,  quod  aiunt,  repe- 
tit in  hunc  aenaum  :  Erant  in  partioua 
Noricorum  duo  fratraa  Albertua  et  Oko- 
riua  ex  patra  Burgundi  et  matre  Bavari, 
atc 

I'fORMALIUM,  prò  Firmaculum,  Fi- 
bula aurea  et  gemmata,  anud  Macros 
in  Hierolex.  ex  Gaeremonìan  Epise.  lib. 

I.  cap.  7  :  Capiat  (Episcopus)  paramenta, 
vidahcet  amictum  auper  rochetum,  aut 
cottam,  et  auper  eo,  pluviale  tempori  con' 

?ìruum,  aine  tamen  Formalio,  Vide  Ftòu- 
atorium.  [*  Leg.  Fermalium,  Vide  supra 
in  hac  voee.l 

«  FORMARIA,  Mansio.  domus  ;  nisi 
contraete  scriptum  fuerit  prò  Formenta- 
ria,  et  intelllgas  agros  frumenti  feraces. 
Vide  mox  Formantcuia.  Gharta  Dagob. 

II.  reg.  Frane,  ann.  684.  in  Suppl.  ad 
Miraeum  pag.  288.  col.  1  :  Ipaa  villa  supa' 
riua  intimata,  cum  omni  integ ritate  et 
aoliditata  aua,  ,  .  .vai  ipaa  Formaria  aeu 
vinca  cum  vineatore,  atc. 

FORMARIUS,  Dignitas  in  Monasteriis, 
Qui  in  bonia  ait  forma,  ut  loquitur  S. 
Ferreolus  in  Regula  cap.  17.  unde  no- 
men,  id  est,  qui  eseteris  Monachis  vitse 
suae  ratione  prseluceat,  seu  potlus  qui 
Monachorum  apiritualitati  mvigilet  : 
Senior,  qui  aptua  ait  ad  lucrandaa  ani- 
maa,  qui  auper  Monachos  omnino  curiose 
intandat  et  aollicitua  ait,  ut  in  Regula  S. 
Benedicti  eap.  58.  Pera  Spiritual.  S.  Fer- 
reo! usdieto  cap.  :  Nam  post  ipaum,  guem 
diicimus,  Praapositum,  qui  in  bontà  ait 
forma,  atatuimus  regularem  formare  For- 
marium  :  ut  faciliua  adjutorio  ilio  aub- 
juncto  Abbaa,  cui  noman  Pater  aat,  uba- 
rea  fructua  metal  de  perfectione  dulHum 
filiorum,  atc. 

Formaria,  Eadem  dignitas  in  Monas- 
teriis  feminarum,  nuae  Formarii  in  vi- 
rorum.  Regula  S.  Gsesarii  ad  Virgines 
eap.  87  :  Si  quia  varo  garmanam  auam, 

vai  filiam,  aut  quamlibet  parantam 

videra  voluerit,  prasaenta  Formaria,  vai 
qualibat  aeniora,  ai  conloqui  non  negant. 
Adde  cap.  39.  et  Regulam  S.  Donati 
cap.  4.  12.  [Laurent,  in  Amalthea  ex 
Passera tio  :  Formaria,  Magiatra  novitia- 
rum,] 

^  FORMASTER.  [  Aliquantum  formo- 
sus,  vel  exornatus.  Antiqua  vox  Titinii 
apud  Faat.  in  Obstrudantj 

1  FORMASTRUM,  Opua  pistorium. 
Gloss.  Isid.  Perperam  apud  Papiam  edi- 
tum  Formaacor,  nec  satis  bene  apud 
eumdem  MS.:  Formaacoro,  opera  pia- 
torio. 

FORMATA,  Divina  Eucbaristia.  Ordo 
Romanus,ubi  de  benedictione  Episcopi  : 
Cum  autam  vanerit  ad  communicandum, 
Dominua  Pontifax  porrigit  ai  Formatam^ 
cUque  aacralam  oblationem  integram. Ubi 

gerperamMenardus  Epiatolam  formatam 
ie  innui  censuit.  Miracula  sancii  Ste- 
phani  Epise.  Gajacensis,  seu  Galatini, 
apud  Micbaelem  Monaehum  in  Sanc- 


tuario  Gapuano  pag.  185  :  Cum  feria  5. 
aanctua  Domini  Confesaor  divina  celébras" 
aet,  aanctiaaimumque  Euchariatiaa,  tam 
Clero  quam  populo,  tradidiaaet  Sacramen- 
tum,  quod  deformata  aupererat,Eccleaim 
cuatodi  fnagna  tutela  aarvandum  tradidit, 
atc.  Synodus  Ravennensis  ann.  997  :  In 
aancla  hac  Ravennate  Ecclesia...  dudum 
conauetudo  aat  valda  raprehenaibilia  orta, 
ut  Subdiaconus  Corpua  Domini,  quod  For- 
matum  (leg.  Formatam)  appeltant,  tem- 
pore conaecrationia  Epiacoporum  ,  ipaie 
vendant  Epiacopia,  at  Chrtama  venaant 
Archipraabyteriaparochise  vestras  :  in  qui- 
bua  apparet  venaitio  Filii  Dei,  et  venditio 
Spiritua  aancti,  etc.  Formatam  porro  sa- 
eram  Eucharistiam  appellatam  puto,  a 
forma ,  seu  figura  ,  si  ve  Grucis,  si  ve 
Ghristi,  qusB  et  imprimi  solet  :  quod 
etiam  docet  Durandus  lib.  4.  eap.  41  : 
Sffipayk,  sigillum,  dieitur  in  Liturgia  S. 
Ghrysostomi.  Vide  Oblata,  [et  Forma  2.] 

FORMATJE,  EcclesiasticisScriptoribus 
Latinis  appellatae,  EpistolSB,  qu89  GrsBcis 
xaevovixa^quod  scilicet  Canonibua  et  Gon- 
ciliorum  Statutis  induetae  fuerint.  Ita 
Formata,  nomen  genericum  est,  et  con- 
venit  omnibus  fere  Epistolis  Ecclesias- 
ticis,  maxime  vero  Commandatitiia^  Pa- 
cificia,  Dimiasoriis,  Communicatorita,  et 
aliis  hujusmodi,  quas  ad  hoc  invenere 
sancti  Patres  Coneìlii  Nicaeni,  utauctor 
est  Atticus  Patr.  GP.  ne  aliqua  fraue 
falaitatia  temere  prasaumeretur.  Formatas 
enim  dabant  Episcopi  Glericis  in  alias 
dicBceses  profeciuris,  seu  commendatio- 
nia,  seu  dimiaaionia,  seu  communUmia 
gratia,  uti  de  singulis,  suis  loeis  doce- 
mus.  Unde  in  veteri  Scheda  de  Oftìeio 
et  Ordinatione  Episcoporum,  edita  a 
Steph.  Baluzio,  ad  eos  pertinere  dieitur 
aarum  conacriptió  epiatolarum,  qute  For^ 
matas  dicuntur. 

De  nominis  etymo  diserepant  erudity 
Cujacius,  Savaro,  et  novissime  vir  doc- 
tissimus  Philipp.  Priorius  in  Dissertat. 
de  Literis  Ganonieis,et  aliquot  alii  cen- 
suere,  ita  dictas,  quod  sub  eerta  ae  de- 
terminata forma,  verbisque  solennibus, 
certis  adhibitisprsBterea  notis  et  signis, 
conci  pi  solerent.  Garolus  Labbeus, 
Schottus,  etc.  Formataa  appellatas  scri- 
bunt,  eo  sensu,  quo  Formalea  epiatolaa 
dixit  Suetonius  in  Domitiano  cap.  18. 
quod  haberent  talem  formam,  qualem 
publica  instrumenta  et  edieta  nabere 
solent.  Non  desunt  prseterea,  qui  For- 
matas  dietas  volunt  a  formia,  seu  litte- 
ris,quaein  earum  fine  apponuntur  :  nam 
formaa  litterarum  dixit  Quintilianus  lib. 
1.  cap.  1.  Sirmondus  denique  ad  Goffri- 
dum  Vindocin.etad  Sidonium  probabili 
conjectura  existimat.  Formataa  appella- 
tas hasce  epistolas,  a  sigilli  forma,  qua 
muniebantur.  Quod  potissimum  eruitex 
Glossis  Vaticanis,  qu8B  Formatam  Evia- 
tolam,  aigillatam  interpretantur  :  quious 
consentiunt  Glossae  MSS.  ad  Ganones 
Gonciliorum  in  Bibl.  Regia  ad  Goneil. 
Garthaginense  cap.  23  :  Fortnam  acrip- 
tam,  vai  aigillatam,  [et  Glossar.  MS.  ve- 
teri Ganonum  Gollect.  praemissum  in 
Blbl.  DD.  Chauvelin  Regior.  sigillorum 
Gustodìs  :  Formata  littara,  id  aat,  for- 
mata aut  aigillata  ab  Epiacopo.]  Unde 
Formatam,  TeTuicwiilviriv  vertit  Gfraecus  In- 
terpres  Goncilii  Garthagin.  in  Godic. 
Ganon.  Eccl.  Afrie.  cap.  23.  est  enim 
TuicoOy.  Sigillare,  Sigillum  autem  apposi- 
tum  Formatis  testantur  Goncilium  II. 
Gabilonense  can.  41.  et  Ratbodus  Trevi- 
rensis  in  Formata  sua  apud  Ivonem. 
Est  porro  forma  hoc  loco  idem  quod 
imago,  typus,  quod  in  Episcopi,  a  quo 
exarabantur  et  dabantur  formatas,  sigil- 


566 


FOR 


lis,  illius  vel  Ecclesi»  Patroni  figur» 
exprimerentur  :  qua  testantar  passim 
vetustissima  Episcoporum  vel  Ecclesia- 
rum  Sigilla.  Sic  Formata  epistola  est 
ea,  ause  forma  seu  imagi  ne  seri  ben  tis  ac 
sigillo  est  munita  :  quemadmodum  dici 
videtur  Lex  formata  in  leg.  4.  God.  Th. 
de  Privileg.  eor.  qui  in  sacro  Pai.  mil. 
(6,85.)  lex  sacro  Principis  typo  vel  sigillo 
munita,  quse  GrsBcis  istius  sevi  tSicoc 
passim  appellatur.  Ita  Sìgillum  poste- 
rior  setas  epistolam  sigillo  munitam 
dizit,  ut  infra  docemus.  Vide  Oujac.  ad 
leg.  m.  de  Verbor.  oblig.  [et  MabUl.  Di- 
plom.  lib.  2.  cap.  15.] 

Ejusmodi  Formatarum  meminerunt 
passim  Scriptores,  Sozomen.  lib.  7.  cap. 
17.  Atticus  Patr.sub  flnem  Goncilii  Gal- 
cbedon.  Silvester  PP.  apud  Joan.  a 
Bosco  Vienna  pag.  27.  Alexander  I.  PP. 
Epist.  8.  Vigilius  PP.  Ep.  10.  ad  Aure- 
lian.  Episc.  Arelat.  Goncìl.  Milevit.  can. 
2.  African.  can.  40.  78.  Garthaginense 
III.  can.  28.  Parisiense  VI.  lib.  1.  can. 
84.  Synodus  Romana  ann.  826.  cap.  25. 
Goncilium  Meldense  ann.  845.  cap.  50. 
Ravennense  ann.  997.  can.  8.  Rotoma- 
gense  ann.  1074.  can.  8.  Beneventanum 
ann.  1091.  can.  8.  Ferrandus  Diac.  cap. 
46.  111.  127.  212.  Addit.  4.  Ludov.  Pii  ad 
Gapit.  Garoli  M.  can.  98.  Optatus  lib.  2. 

5.  Augustin.  Epist.  168.  Gapitula  Guil- 
leberti  Episcopi  de  Interdictis  cap.  1. 
Ratberius  Veron.  in  Synodica  ad  Pres- 
byt.  pag.  263.  Regino  in  simili  Synodica 
cap.  79.  Lanfrancus  Epist.  24.  Decreta 
Galomanni  Reg.  Hungar.  lib.  2.  cap. 
21.  Sugerius  in  Ludovico  VI.  pag.  812. 
etc. 

De  iis  porro  multa  congerunt  Frane. 
Bernardinus  Ferrarius  lib.  1.  de  Antiq. 
Eccles.  Ep.  cap.  2.  et  seqq.  Baron.  ann. 
142.  n.  6.  et  seqq.  Gujacius  ad  Nov.  6. 
Savaro  ad  Sidon.  lib.  6.  Epist.  8.  lib.  7. 
Ep.2.  Sirmondusad  eumdem  Sidon.  lib. 

6.  Ep.  3.  Browerus  lib.  9.  Annal.  Trevi- 
rens.  pag.  543. 1.  Edit.  Justellus  ad  Ga- 
non.  Eccl.  universae,  Binius  ad  Vltam 
Sixti  I.  PP.  Bignonius  ad  Fprmulas  ve- 
teres,  Meurissiusin  Episcopis  Metensib. 
pag.  289.  Priorius  et  alii.  Formulas  For- 
matarum plures  dedit  Sirmondus  ad 
calcem  tom.  2.  Goncil.  Gali.  pag.  668.  et 
seqq.  Habentur  etiam  nonnullss  in 
Diurno  Romano  cap.  8.  tit.  10.  apud 
Papiam  verbo  Formata,  Ivonem  Decreti 
part.  6.  col.  438.  484.  435.  Burchard.  lib. 
2.  cap.  227.  Gratianum  distinct.  78.  cap. 
1.  Soucbetum  ad  Epist.  Ivon.  4.  Garolum 
Labbeum  ad  Synopsin  Basilicon  pag. 
196.  Ferrarium  lib.  1.  cap.  5.  pag.  29. 
Bignonium  in  Formul.  veterib.  cap.  12. 
pag.  219.  1.  Edit.  Ughellum  tom.  5.  Ital. 
Sacr.  pag.  1288.  Steph.  Baluzium  post 
Gapitularia  Regum  Frane,  et  in  Nova 
Gollect.  Formul.  cap.  89.  40.  41.  48.  Phi- 
lippum  Priorium  in  Dissert.  de  Literis 
canonicis,  [et  Eccardum  Inter  vett.  for- 
mulas nuas  ad  calcem  Leg.  Salic»  edi- 
dit.J  Vide  Benevalete, 

•  Gonsule  Dlssertat.  Fr.  Domin.  Bea- 
cini,  quam  de  Literis  encyclicis  Taurini 
edidit  ann.  1728. 

Lettres  Formées,  seu  LUterm  for- 
matas,  Regio  vel  publico  siilo  sigillatas, 
in  Gonsuetud.  Andegav.  art.  471.  472. 
quarum  vi  jurldica  decreta  executloni 
mandantur.  Statutum  prò  Monetariis 
ann.  1354.  in  Regesto  Gamerss  Gomput. 
Paris,  sign.  123.  fol.  98.  v«  :  Item  que 
nul  ouvrier  ou  monnoier  ne  tienne  concu" 
bine,  et  a'U  la  tient,  que  Ven  lui  face  For- 
mée,  et  se  aprés  qu'il  auroit  forme,  il 
renckoit,  qu'il  paie  pour  chaacune  foie 


g 


FOR 

qu'il  foumiroit,  on  rencheroU,  un  mare 
a'argent,  et  soit  tenu  pour  infame. 

FORMATIGUM,  Formatigus,  Forma.- 
Tis,  Oaseus,  sic  vulgo  Formage,  vel  Fra- 
mage  appellant,  quod  in  forma  infarda- 
tur  et  s  ir  uà  tur.  Papìas  :  Caseus,  dictua 
quod  careat  aero»  vulgo  Formatieum,  For- 
ma :  inde  fit  diminutivum  Formula,  unde 
etiam  Formella,  qum  etiam  informationea 
eaaei  significata  unde  et  Formaticum  dici- 
tur.  [GharU  Hilduini  Abbat.  ann.  832. 
apud  Felibian.  in  Hist.  S.  Dionysii  pag. 
5Ó  :  De  legumine  modia  tricenta^  de  For" 
matico  penciones  trecente  triginta ,  de 
adipe  modia  triginta  quinque.]  Ghrodo- 
gangus  Metensis  Episc.  in  Regula  Ga- 
nonic.  cap.  8:  Portionem  de  FormcUico, 
et  cibaria  alia  aeeipient.  Ordo  Romanus  : 
Ova  mandueant  et  Formaticum,  id  est, 
caaeum.  Occurrit  prseterea  in  Gapitulari 
de  Villis  cap.  44.  in  GhartaLud.  Pii  apud 
Mabillon.  tom.  5.  Vit.  SS.  Ord.  S.  Bened. 

ag.  67.  apud   Gosmam  Pragensem  in 

hr.  Bobem.  paff.  5.  etc. 

FoRMATiGUS.  uincmarus  Remensis  in 
Gapitulis  Arcbidiaconìs  datis  cap.  4: 
Quando  parochias  circuitia,  notile  gravea 
esae  Presbyteris,  petentea  friskingaa,  veZ 
piaces,  aut  Formaticoa,  aut  annonam,  etc, 
rormaticoa  etiam  habet  Monasticum 
Anglic.  tom.  1.  pag.  189.  Formatem  Egin- 
bardus  Epist.  2B, 

FoRMELLUs  Gasei,  in  Gharta  ann. 
1072.  apud  Joann.  Lucium  lib.  2.  de 
Regno  Dalmat.  pag.  102.  [Ganones  Hi- 
bern.  apud  Marten.  tom.  4.  Anecdot. 
col.  7  :  Horti  oleribua,  oviapaucia,  Britan- 
nico Formello  utatur.  [Vide  Formula  1. 

Formella^  Caaew,  in  Gloss.  Biblicis 
MSS.  Vide  supra,  ex  Pania.  [Hist.  No- 
vientensis  Monast.  apua  Marten.  tom. 
4.  À.necd.  col.  1127  :  Totam  inaulam  per- 
vagantea,  panea  et  Formellaa  caaei,  vel 
qutdquid  ad  cibum  invenire  poterant  di- 
ripuerunt,  Ghartul.  Kemperlegiense  : 
Samam  vini  et  duodecim  Formellaa  veZ 
unum  lardi  bradonem,  prò  ea  det  Mona- 
chia.  Vetuslnterpres  libri  1.  Reg.  17. 18: 
Et  decem  Formellaa  caaei  haa  deferea 
ad  Tr^unum,  Septuaginta  habentxpTS^a- 

Fromaqeria,  Locus,  ubi  casei,  quos 
Fromagea  dicimus,  flunt  vel  asservan- 
tur,  in  Statutis  antiq uis  Gartusiensib.8. 
part.  cap.  11.  {  26.  Vide  Arcella  1. 

T  Fromatgium,  Praestatio  casei.  Gon- 
suetud. MSS.  Tolos.  ex  Bibl.  D.  Abbatis 
de  Crozat  fol.  19  ;  Nec  aolvunt  albergam, 
nec  lingnagium  necFromatgium,  nec  ova- 
gtum,  etc, 

]  FoRMAJADA,  Panis  cum  casco.  Vide 
Artotyra. 

T  FoRMAGiARTUS,  Italls  Formaggiaro, 
Qui  caseos  vendit.  Gbron.  Astense  apud 
Murator.  tom.  11.  col.  230  :  Tunc  quiaam 
Formagiariua  nomine  Guilielmua  de 
Vayro  aurgena  auper  tabidam  unam,  etc, 

«  FORMATIO,  Genitura.  SUt.  synod. 
eccl.  Attrebat.  xv.  ssbc.  cap.  18.  ex  God. 
reg.  1610  :  Prohibemua  ....  ne  quia  aa- 
aerdos  proprim  Formxitionia  filioa  vel  fUiaa 
in  domo  aua,  vel  in  parochia  tenere  prie- 
aumat,  quia  ex  ?ioc  acandalizatur  populua, 
et  eorum  peccatum  in  cleri  obprobrium 
divulgatur.  Vide  infra  Fructura. 

«  FoRMATRIX,  Qu8B  format,  condltrix, 
apud  Tertull.  de  Monogam.  cap.  17.  et 
GÌ.  Mamert.  de  Statu  animse  lib.  1.  cap. 
26. 

FORMATUM,  inquit  Papias,  aive  For- 
matium  in  Africa  et  Hispania  parietea 
dicunt  de  terra  formatosi  utrimque  dua- 
bua  tabulia.  Eadem  habent  fere  Glosse 
Arabico-Lat.  ex  Isidoro  lib.  14.  cap.  9. 
Hispani  Tapiaa  vocant  ejusmodi  parle- 


FOR 

tes,t^orma<»)  Itali.]  Vide  Plinium  lib. 
35.  cap.  14.  et  Philandrum  ad  Vitruv. 
lib.  2.  cap.  8. 

0  FORMATUS,  Firmus,  stabilis  :  Offi- 
Hum  formatum^  quo  possessor  prò  arbi- 
trio privar!  non  potest.  Instr.  ann.  1451. 
Inter  Probat.  tom.  8.  Hist.  Nem.  pag. 
279.  col.  1  :  Cum  locumtenentia  non  m 
offidum  Formatum,  aed  ad  libitum  cons-' 
tituentia,  etc.  Ibidem  :  Offidarii  regii 
Formati, 

1  FORMATUS  Baggalaureus,  qui  praB- 
scriptum  in  Scbolis  studiorum  cursum 
absolvit,  et  ad  Magisterii  in  Theologia 
gradus  suscipiendos  dispositus  ;  unde 
et  Diapoaitua  Baccalaureua  appellatur. 
Gharta  Eugenii  PP.  IV.  ann.  1443.  qua 
Lovanii  in  Ecclesia  S.  Petri  Gapituium 
X.Ganonicorum  i usti tuit,  apud  Miraeum 
tom.  2.  Diplom.  Belgic.  pag.  897  :  Pro 
FormcUia  in  Theologia  Baccalaureua,  aive 
in  illa  aut  medicina,  vel  qui  per  trien- 
nium  legerunt  vel  rexenuU  poat  suacep- 
tionem  magiaterii  gradua  tn  artibua  ma- 
aiatria,  aive  in  utroque  vel  altero  jure 
JDoctoribua,  aut  cum  rigore  examinia  Li- 
centiatia,in  eodem  atudio  legentibua  prò 
tempore,  etc, 

1.  FORMELLA,  Ponderis  genus  apud 
Anglos,  cui  US  ratio  habetur  In  Statuto 
de  ponderibusy  edito  anno  61.  Henrici 
in.  i.  ann.  1267  :  La  charre  (i.  carri 
onus)  de  plumbo  conatat  ex  80.  Forméllia: 
et  qusalibet  Formella  continet  6.  petraa, 
exeeptis  2.  libria,  et  qusBlibet  petra  cona- 
tat ex  12.  Ubria,  et  qtuelibet  liora  constat 
ex  pondere  25.  aolidorum,  [Informat. 
MSS.  prò  passagio  transmar.  :  Item  For- 
mellam  ordei  eminam  unam  prò  qualibet 
beatia,]  Ubi  genus  est  mensur». 

1 2.  FORMELLA  Gekje  ,  Girculus  ce- 
reus,  eadem  origine  qua  caseus  Formella 
dicitur,  quod  nempe  in  forma  struatnr. 
Miracula  S.  Galli  cap.  7.  ssec.  2.  Bened. 
pag.  258  :  Dum  mulier  pallulam  quam  in 
loco  oblatura  erat,  contextam  paravisaet, 
involvit  eam  Formella  certa,  quam  simul 
oblatum  ire  oogitdbat,  et  in  arca  sua  inter 
alia  veatimenta  repoauit.  Vide  Formati- 
cum, et  Forma  8. 

8.  FORMELLA.  Ugutio  et  Auctor  Bre- 
viloqui :  Fortnella  et  Formula,  dimin,  a 
forma,  et  aunt  proprie  inatrumenta  alu 
tariorum,quibua  formànt  aubtalarea.  Vide 
Forma  15. 

i  4.  FORMELU.  Vide  Forma  14. 

^  5.  FORMELLA.  Vide  Formaticum  et 
Formula  1. 

«  6.  FORMELLA,  Alia  notione.  Vide 
infra  Formula  5. 

FORMELLUS.  Vide  in  Formaticum. 

1 FORMELUS.  Littera  Magni  Norwe- 
gi»  Regis  ad  Edwardum  i.  ann.  1280. 
apud  Rymer.  tom.  2.  pag.  1075  :  Trans- 
mittimus  vobia  ad  aolatium  et  reereatio- 
nem  .  .  .  duoa  nobilea  gerofalconea  alboa, 
Formeloa  :  et  aex  greaeoà  etiam  Formelos. 
Id  est  Formatos  et  instructos.  Gal  lice 
Forméa.  Sic  enim  Edwardus  ad  Gastells 
Regem  ann.  1283.  ibid.  pag.  1083  :  mtti- 
mua  vobia  quatuor  girofalconea  grisoa, 
quorum  duo  apti  aunt  et  inatructi  aa 
grueset  heruncellos  ....  de  cUbia  vero  giro- 
falconibua  ....  nuUum  ad  presene  hàbe- 
mua. 

1  FORMENSIS.  Vide  Forma  12. 

t  FORMENTAOA,  PrsBStatio  ex  fru- 
mento, eadem  qus  infra  Frumentagium, 
Gharta  Alienorae  ReginsB  Angliae  ann. 
1198.  apud  Stephanotium  tom.  1.  Antiq. 
Benedict.  in  Vasconia  MSS.  pag.  467  : 
Istaa  Eccleaicia  cum  omnibìis  appenditiia 
auia  in  vineia,  in  villis,  in  decimia,  in  pra- 
tia  „.,  cum  conauetudine  trium  modiorum 
aalia,  et  cum  lapoiada  et  Formentada, 


FOR 


FOR 


FOR 


667 


quaa  Guilleìmua  Dux  AquUanite  pater 
noster  eis  conftrmavU,  concedimtu  et  con- 
firmamus, 

^  Gharta  ann.  1254.  ex  Tabul.  monast. 
Bosoni8-vil.  :  Focum  seu  ignem  in  domi- 
buB  8UÌ8  alentes  debent  abbati  et  tnanachii 
dare  antjkuatim  Formentadam,  eeu  unum 
sextariumj  vulgo  in  boiaseau,  frumenti 
pulcri  et  boni, 

«FORMERII  Clerici.  Vide  supra  in 
Clerici, 

FORMERIUS,  Puer  oblatus  vel  novi- 
tius.  Gharta  ann.  1822.  in  Maceriis  Mon. 
S.  Barbar»  Lugdun.  pag.  202  :  Videlicet 
in  festo  0.  SS,  froccum  et  cuculiarne  et 
1u>e  9olummodo  sacerdotibus  et  juvenculis^ 
et  quando  tradentur  novi  tradantur  vete- 
rea.  Pueris  vero  Formeriia  providere  et 
frochis  et  cucullia,  eonvenientibus  et  hO' 
nestisjprout  antiquittis  est  fieri  eoneue" 
tum,  [Et  pag.  208  :  Et  camin»  puerorum 
et  Formenorum,  de  consimili  tela  de  qua 
fiant  femoralia  aliis  Monachis,] 

1  FÓRMEUS.  Vide  Formus. 

i  FORMICA.  Rochas  le  Baillif  in  Dic- 
tionariolo  Spagyrico  :  Formica,  Verruca 
sunt  apostemata  vulgo  Porrà  appellata. 
Oratio  de  S.  Bonaventura  in  Actis  SS. 
JulU  tom.  8.  pag.  827  :  Francisca  luem 
sive  Formicam  in  collo  patiebatur,  oujus 
ignis  sensim  in  reliquam  corporis  partem 
se  prorogabatf  et  teneras  puellte  cames 
misere  urebat.  Arabi  bus  Formica  idem 
est,  quod  Latinis  Ignis  sacer,  Grsecis 
EpicTìc.  Vide  Farsa. 

FÒRMIGJE  ScoTiGJS.  Ita  per  ignomi- 
niam  et  contemptum,  et  ut  pusiilos 
appellabant  Angli  Boreales  vicinos  Sco- 
tos,  quos  animitus  ollm  oderunt,  the 
Scotch  iikes.  Mattb.  Paris  ann.  1174  :  De 
Formicis  Scoticis  tot  interfeetss  referun- 
tur,  quod  numerum  omnem  excedere 
dicebantur. 

1 FORMIGABILIS.  Vide  Formicalis. 

i  FORMIGALEON.  Vide  Formicoleion. 

1  FORMIGALES,    Forcipes    fabrorum, 

Xuod  Forma,  i.  caltda  de  fornace  extra- 
unt,  Johan.  de  Jan  uà.  GIoss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Formicales^  TenailUs  à 
feure.  Festus  habet  Formucales,  Vide 
Formus. 

)  FORMICALIS,  iit  mox  Formicans.  For- 
micalis pulsus,  apud  Cobi.  Aurei.  Tard.2. 
14.  Idem  Coel.  Acut.  2.  27  :  Pulsus  latens 
aut  Formicabilis,  quem  Gresci  {ivpij.y)xi- 
Covta  vocant. 

FORMICANS  et  vermiculus  ]pulsus,  Mup- 
piixlc»v/  ax(i>XY)X(2;edv  (r9VYUL6c.  inordinato- 
rum  pulsuum  apud  Medicos  species. 
quorum  primus  dlcitur  a  formica,  quod 
is  velut  formica  super  digitos,  alter 
quod  ut  vermis  motus  sentiatur  ;  uter- 
due  mortis  indices.  Magister  Egidius 
de  Corbolio,  qui  sub  Phiiippo  vixit,  lib. 
de  Puisibus  : 

Sont  iwiiiii  pnlsas,  Formleuis,  termlcalotas, 
iBstivis  potiiM  io  ftorttma,  et  perteatli, 
Mortis  praeconet  fidi,  ratenBtqoe  lepolcra. 
In  fcbre  FormicaM,  pulso  Terauculante  TerenduSi 
Non  redit  «d  melios,  sed  vitam  morta  soporat. 

Vide  Gorrseum,  [et  supra  Formicalis. 
Plinius  Ipse  7.  51.  dixit,  Percussu  Formi- 
cante  venarumA 

1 FORMIGAPES,  Laurentio  in  Amalthea, 
idem  ac  Formicales  :  quod  vide. 

^  FORMICARE,  Formare.  Dudo  decan. 
S.  Quint.  de  duci  bus  Norman,  apud  Du 
Chesn.  Hist.  Norm.  pag.  ''" 


Ponnieare  Talens  infornila  cuncla  potenter. 
Donaqne  distribuens  neetaris  uranici. 

FORMIGARIUM,  Locus  formicarum, 
quod  et  Formicetum  dicitur,  Ugutioni. 
Formicaio.  Italis. 

^  FORMlCATIO,  Formicffi  motus  vel 


punctio.  Mirac.  S.  Domin.  tom.  1.  Aug. 
pag.  655.  col.  2  :  PueUa  flexis  genibus 
scUutationem  beata  Virginia  frequenter 
repetens,  Formicationes  quasdam  in  bra^ 
chw  sentiebat.  Idem  scriptor  supra  pag. 
651.  col.  2  :  Quasi  graves  formicarum 
puncturas  appellat. 

«  FORMICATOR.  Mirac.  S.  Januar.  tom. 
6.  Sept.  pag.  889.  col.  1  :  Ego  vero  guasi 
pauperculìis  litterarum,  ceu  Formicator 
pondus  tantorum  erigere,  Qus  docti  Edi- 
tores  sic  emendant  ex  codice  Vaticano 
ibid.  pag.  890.  col.  2  :  Ceu  formica  nititur 
pondus  tantum  erigere, 

1  FORMICOLEION  ob  hoc  vocatur,  quia 
est  vel  formicarum  leo,  vel  certe  formica 
pariter  et  leo.  Est  enim  animai  jfmrvum 
formicis  satis  infestum.  quod  se  in  pulvere 
abscondit  et  formicas  /rumenta  portantes 
interficit.  Proinde  autem  leo  et  Formica 
vocatur;  quia  aliis  animulibus  ut  for- 
mica,  formicis  autem  ut  leo  est.  Gloss. 
Sangerm.  n.  501.  [«*  Ex  Isidor.  Origin. 
lib.  12.  cap.  8.  sect.  10.]  Johannes  de 
Janua  Formicaleon  legit  et  Formicoleon. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Formi- 
caleon^  Une  petite  beste  adversaire  au 
fromi. 

FORMICTA,  [f.  Placenta  genus  ex  pol- 
line fact».]  [<*  Vel  potius  ex  casco,  vide 
supra  Formagra^a.J  Monasticum  Angli- 
cau.  tom.  1.  pag.  149  :  In  BogatUmwus 
ad  festum  5.  udulfi  prtebendarium  (fru- 
menti) ad  frixuras,  Similiter  in  Septua-' 
gesima,  et  uno  dte  parasceve  cui  putmen- 
tum.  Ad  Formictas  vero  in  adventu  Do- 
mini debent  habere  14.  summas  centra 
Natale  Domini^  centra  Quadragesimam 
tantundem,.,,  omnes  scilicet  percipiendae 
de  horreis.  Vide  Formiscare. 

•FORMICALIS,  Formidabilis.  CbarU 
ann.  1866.  in  Reg.  155.  Cbartoph.  re^. 
eh.  104  :  ^0  quis  dbsque  eorum  licentia 
vindemiare  audeaty  pancLs  Formidales 
super  hoc  imponendo, 

FORMIDAMINA,  Spectra,  96ev)Tpa,  apud 
Apuleium  in  Apologia. 

TORMIDINES,  Illiqatse  penna,  quibue 
venatores  cervos  captunt.  Papias.  Seneca 
lib.  2.  de  Ira  cap.  11  :  Nec  est  mirum, 
cum  maximos  ferarum  greges  linea  pen- 
nis  distincta  conterreat,  et  ad  instdias 
agaty  ab  ipso  effectu  dieta  Formido.  Ho- 
ratius  in  Satyra,  de  Priapi  statua  in 
bortis  poni  solita  : 

...  Dens  inde  ego  fnnun  ariomqoa 
Maxima  Formido. 

Hieronym.  adversus  Luciferlanos  cap. 
8  :  Quotidie  industria  rusticana  aves 
sonitu  abigit,  ima^inibus  exterret  :  hinc 
flagello  crepitat,  htnc  Formidines  tendit, 
S^  Hujus  venationis  meminit  Isaias 
cap.  24.  17  :  Formido,  et  fovea,  et  laqueus 
super  te,  qui  habitator  es  terra.  Et  erit  : 
qui  fugent  a  voce  Formidinis,  cadet  in 
foveam  :  et  qui  se  explicaverit  de  fovea, 
tenebitur  laqueo.  Acide  Jerem.  cap.  48. 
44.  Et  quidem  in  eo  maxime  posita  erat 
hsBC  venandi  ratio,  ut  ex  una  parte 
funis  variarum  avium  pennis  referta 
extenderetur,qu8B  a  venatoribus  agitata 
feras  terreret,  ut  in  fugam  positae,  in 
prseparatis  laqueis  vel  in  foveis  incide- 
rent.  Hsec  belle  descripsit  Nemesianus 
in  Cynegetico  : 

....  Quin  etiam  mafpios  drcamdare  saltns 

Qua  possit,  volucrosque  metu  concludere  pmdaf , 

Digerat  innexas  non  una  ex  alile  pinnas  : 

Namqua  ursos.  magnosqoe  soes,  cervotqne  fttgaoes, 

Et  vulpes,  acrosqne  lopos,  ceu  fuiffura  cceli, 

Terrificanti  liniqae  tetant  transcendere  aeptunu 

Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Formido^ 
Paourf  espoventemensy  ou  pavon  de  sa- 
jette. 


<>FORMID0L0SITAS,  Formido,  pavor, 
apud  Glabr.  Rodulph.  tom.  10.  Collect. 
Histor.  Frane. jpag.  12. 

T  FORMIOULUS,  prò  FtmnidolosuSj  in 
Actis  SS.  Aprii,  tom.  2.  pag.  807. 

FORMIDUS.  Joannes  de  Janua  :  For» 
mos,  calor  vel  ignis.  unde  formus.  et 
Formidusy  calidus,  noe  formum  calida 
materia  ferri,  sicut  extrahitur  ab  igne, 
[Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerman.  :  Fot^mi- 
dus,  Chaux,  a  Formon  qtiod  est  calor  vel 
ignis.  Vide  Formus.] 

T  FORMIO,  K691VOC,  Corbis.  Gloss.  Lat. 
Graec.  MS.  Sangerm.  Formio  Grsecis  90^- 
ti6c  a  96Pb>,  quia  in  eo  aliquid  fertur. 
Formio,  Storca  est  Ulpiano.  Saidas  :  9op- 

(i.6c,J/ia6oc. 

«  FORMIPEDIA,  i.  Forma  sutorum,  in 
Glossar.  Lat.  Gali.  ann.  1852.  ex  Cod. 
reg.  4120.  Aiiud  Gali.  Lat.  ex  Cod.  7684  : 
Formipedia,  forme  à  souler.  Vide  supra 
Forma  15. 

FORMISCARE.  Cbarta  Ildefonsi  Hegis 
Aragonum  ann.  1187.  prò  Libertatibus 
villse  Amiliani,  (MtlAau)  in  Regesto  Lu- 
dovici Hutinl  Reg.  Frane,  fol.  7  :  In 
molendinxs  non  ultra  pugnaderiam  (pu- 

gillatam)  rectam,  quam>  dominus  moten- 
ini  debet  habere,  de  sextario  non  detur, 
nec  accipiatur  ultra  libram  farina  de 
sextario,  qiwtcumque  sint  ibidem  molen" 
dinarii,  vel  submolendinarii  vel  alii  nun- 
di,  et  propter  hoc  differant  et  referant 
blatum  a  farina,  et  Formiscant,  et  molant 
molienti,  etc.  Vide  Formicta. 

^  Emendandum  propono  Tremiscare, 
quod  est,  Tremello  seu  moletrinee  bla- 
dum  infundere,  vulgo  Engrenner;  id 
quippe  ad  molitoris  offlcium  pertinere 
debuit.  Vide  Tremellum.  [»  Forte  For- 
niscant.  Vide  Fumire.] 

]  FORMITAS,  Legalitas,  in  Onomastico 
ad  calcem  tom.  5.  SS.  Junli. 

FORMITER,  Rite,  [secundum  formam 
vel  legem.]  Vita  S.  Domnoli  Episcoi)i 
Genoman.  num.  4  :  Et  postea  cum  omni- 
bus ad  se  pertinentibus  ad  matrem  ipsius 
civitatis  Écclesiam  per  eorum  chartulcte 
legaliter  Formiterque  ipsi  Domino  Dom^ 
nolo  Episcopo  tradideruut.  In  processa 
B.  Francisci  Servit»  :  Pro  examinandis 
testibus  Formiter  auctoritate  Apostolica. 
Sed  vereor,  ne  in  Vita  S.  Domnoli  le- 
gendum  sit  Firmiter. 

*  Unde  Formaller  nostri  dixerunt,  prò 
Instrumentum  cum  formulls  a  lege 
prsescriptis  conflcere.  Sent.  scabin.  Don- 
cher.  ann.  1374.  in  Reg.  107.  Ohartoph. 
reg.  eh.  805  :  Les  dépositions  des  tes" 
moins  eussions  fait  escripre,  Formaller  et 
courre  etc 

o  FOkMITTERE,  Excludere,  Gali.  Met- 
tre  dehors,  Gharta  ann.  1270.  in  Reg. 
Cam.  Comput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol. 
58.  T^  :  Exceptis  tamen  et  Formissis  de 
prasenti  venditione  hominibus  et  tene- 
mentis,  prsedicta  domina  olim  datis  in 
maritantum, 

\  FORMORTURA,  Forsmortura,  Mor- 
tui  bona  Jure  haereditario  alieni  obve- 
nientia,  vel  etiam  domino,  si  defuncto 
non  sint  haeredes  legitiml,  Formort , 
Formoture,  vel  Formorture,  in  quibus- 
dam  Consuetudini  bus,  ut  in  Montensl 
cap.  86.  Cameracensi  tit.  7.  art.  11.  Na- 
murcensi  art.  86.  Charta  Eustachii  Lai- 
voi  ann.  1229.  ex  Archivo  Corbeiensi  : 
Ego  de  consensu  Leiardis  uxoris  mea  et 
liberorum  meorum  dictam  donationem 
Ecclesia  Corbeiensi  de  dictis  sex  modiis 
biada  factam,  ratam  ìiabeo  et  gratam^ 
et  quidquid  juris  sive  in  excaantia  sive 
in  Formortura,  sive  quocumque  allo  modo 
in  dictis  sex  modiis  biadi  habebam  ego 
>  vel  haredes  mei,  vel  habere  poteramue  tn 


568 


FOR 


FOR 


FOR 


futurum.  Charta  anni  1217.  apud  Mi- 
raeum  tom.  2.  pa^.  1213  :  Quas  eis  per 
Farsmorturam  accidere  poterant....  habe' 
rnus.  Compositio  pacis  Margaretam  Flan- 
driaB  Comitìssam  iater  et  Walterum 
Episcopum  Tornacensem  atque  Baldui- 
num  Comminii  dominum  arni.  1250. 
ejusdem  tom.  1.  pag.  1232  :  Notandtim 
insuper  quod  hospUes  nostri,  qui  manent 
in  nostra  justicia,  non  possunt  transire 
vel  domicilia  sua  transferre  in  terras 
Episcopi,  Canonicorum  et  Ecclesiss,  nisi 
in  casibus  subnotatis  :  videlicet  per  sue- 
cessionem  vel  joroocimitatem  successionis  ; 
ut  potè  quanào  terree  vel  mansursB  sites 
in  dictis  terris  ad  eos  devenerunt  per 
Formorturam  ;  item  per  matrimonium 
sive  maritagium,  etc.  vox  fortassis  orta 
ex  Foras,  extra,  et  Mori,  quasi  diceres, 
Hsereditas  illius ,  qai  moritur  extra 
hseredis  patriam  seu  in  terra  alterius 
dominli. 

0  Formorture,  priori  notione,  in  Charta 
ann.  1332.  ex  Ghartul.  2.  Fland.  eh.  588. 
in  Cam.  Oomput.  Insul.  :  Gomme  uns 
débas  et  contens  aient  esté  entre  Philippe 
de  Axpoele  d'une  pari,  et  ses  quatre  se-- 
reurs  d'autre,  pour  cause  de  la  Formor- 
ture  de  damoiselle  Chaterine  leur  se" 
reur , . . .  Avons  dit ....  que  de  la  Formor- 
ture  de  ladite  sereur,  les  quatre  sereurs 
Philippe  dessusdit  auront  douze  livres 
PaHsis  de  rente  par  an.  Altera  vero 
acceptione  Fourmorture,  inter  Redit. 
comitat.  Hannon.  ann.  1265.  ex  ead. 
Cam.  Comput.  -.Siali  quens ....  Four- 
morture  de  bastart,  ki  muert  sane  hoir  de 
se  car,  et  de  se  femme  espousée;  et  Four' 
morture  del  estraijer,  Viae  Manus-mortua 
in  Manus. 

5  FORMOS,  Calor.  Vide  Formidus. 

1  FORMOSALIGANA  Antiqua,  Species 
scripturfB.  Vide  Scriptura. 

^  FORMOSARE.    [Ornare,    Decorare. 

FORT.l 

t  FORMUGALES.  Vide  Formicales. 

1.  FORMULA,  Idem  quod  Formacitum, 
Caseus.  Acta  Murensis  Monasteri!  pag. 
54  :  Consuetudo  est,  ut  omne  lac,  quod 
sibi  de  pecoribus  in  auabus  vicibus  prove- 
nerit,  vel  ipsum  lac,  vel  Formulas,  quse 
inibi  fiunt,..  UH  dei,  etc.  Vide  aliis  notio- 
nibus  in  Forma  1.  9.  et  18. 

2.  Formula  Panis,  [Placenta  seu  pa- 
nis  tenui ssim US  ex  farina  et  aqua  con- 
fectus.l  Fragmentum  Historicum  de 
Concilio  Aquisgranensi  :  InduUumque 
est  illis  (Canonicis),  ut  magnis  solem- 
nitatihus  plurima  habeant  fercula,  cum 
Panis  Formulis ,  et  phialis  pigmenti, 
propter  honorem  et  nobilitatem  Fran^ 
corum. 

o  8.  FORMULA,  Nummus  formatus,  id 
est,  figura  donatus.  Arest.  ann.  1352.  7. 
Mali  in  voi.  2.  arestor.  parlam.  Paris.  : 
Suos  merellos  prò  distnbutionibus  con- 
suetiSf  capitulum  et  chorarii  fieri  facient 
de  plumbo  in  merellis  seu  Formulis,  sine 
litteris  et  sine  cruce.  Vide  Forma  4. 

«  4.  FORMULA,  Pulpitum  minus,  ana- 
logium.  Stat.  S.  Capei.  Bitur.  ann.  1407. 
ex  Bibl.  reg.  :  Psalmis  cantatis  habebit 
dicere  versiculum  in  medio  chori  retro 
Formulam.  Vide  in  Forma  18. 

«  5.  FORMULA,  diminut.  a  Forma,  de- 
cor,  Bellesa,  Prov.  Formella,  idem.  For^ 
mulus,  decorus,  speciosus,  Bel,  Prov.  Glos- 
sar. Prov.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657. 

«  FORMUM,  Lo  ferro  focato,  in  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS.  Aliud  Lat.  Gali,  ex 
Cod.  reg.  7692  ;  Formum,fer  chaut,  For^ 
mus,  eshoullissant.  Vide  Formus. 

T  FORMUS,  Calidus,  aFerwo  seu  Ferveo, 
inquit  Martinius»  ut  Oep(ji&c  a  Bépc»  :  inde 
German.   Warm,  Angl.   Warm,  et  Dan. 


Varm.  Isid.  1.  20.  cap.  13  :  Formum 
dixerunt  antiqui  calidum  ;  et  lib.  10  : 
Formidolosus  a  Formo,  id  est,  sanguine 
dictus.  Hinc  Papias  in  MS.  Bituric.  : 
Formeum,  Sanguis  calidus.  Formidolosus 
a  Formo,  id  est,  sanguine.  Formum,  Cali- 
dum, fervens;  Formon  enim  Grsscefervor 
sanquinis,  Arnob.  lib.  2  :  Nec  ti  Formis 
erubescerent  tnasculorum  calamistris  vi- 
brare  cmsariem.  Vide  Formicales,  Formi" 
due,  et  Forvus, 

FORNAGAUA,  Instrumenta  fomads  ad 
opus  aptata,  Ugutio.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Fomacale,  Instrument  de 
fournaise.]  Vide  Festura. 

<»FORNAGIA,  Praestatio  prò  coctione 
fumaria,  quse  domino  fumi  datur. 
Charta  ann.  1209.  ex  Tabul.  S.  Andr. 
Avenion.  :  Quod  in  molendino  vel  fumo 
de  Thoson  non  molat,  nec  coquat,  sine 
moUura  et  Fornacia.  Vide  Fumagium, 

FORNAGIRE,  Fomacem  facere,  vel  in 
fornace  coquere  :  hinc  fomacitus,  in  for- 
nace cactus.  Joan.  de  Janna.  [Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Fomacire,  Enfoumer, 
ou  cuire  en  fournaise,] 

«  FORN AGITA,  ut  Fomacio.  Li  bert.  Re- 
galismont.  ann.  1340.  in  Reg.  72.  Char- 
toph.  reg.  eh.  167  :  Pro  pane  coquendo, 
prò  Fornacita  et  mandatagio,  dabitur  do- 
mino vicesimus  quintus  panis. 

«  FORNAGIUS,  Qui  in  fornace  coquit, 
tegularius,  Ital.  Fornaciaio.  Ara  foma- 
ciorum  inter  quatuordecim  minores  ar- 
tes  annumeratur,  in  Stat.  ant.  Florent. 
lib.  5.  cap.  19.  ex  Cod.  reg.  4621.  Vide 
infra  Fornasarius. 

1  FORNAGULA,  Parva  fomax,  in  Amai- 
thea. 

1F0RNA6IA,  FoRNAGiUM.  Vide  Fur- 
nagium. 

f  FORNAMENTUM,  Id  omne  quod  quis 
alteri  debet  furntre  seu  prsBbere  et  sup- 
peditare,  supellex  necessaria.  Charta 
ann.  1238.  ex  Archivo  Montis  S.  Michae- 
lis  :  Abbas  de  Rothono  teneat  PrsspositU" 

ras  de  Rothono,  de  Balneo,  de  Brain 

ita  quod  Fomamenta  qusB  débent  dictss 
domus  Conventui,  tempore  debito  plenarie 
faciat.  Vide  Furnire. 

•  Aliud  est  Fomeman,  vestis  nempe 
seu  ornatus  species,  in  Comput.  M^. 
ann.  1239  :  Pro  duobus  Fomemanz  prò 
pueris  Acon,  j^onderantibus  tres  oncias  et 

Juinque  slelhngos,  xxiiij.  sol.  Vide  infra 
'ornatura. 

«  FORNARIOLUS,  Fumi  minlster  vel 
famulus,  pistor.  Stat.  Taurln.  ann.  1860. 
cap.  290.  ex  Cod.  reg.  46^.  A.  :  Liceat 
massariis  molendinarios  et  Fomariolos 
percutere  et  corrigere  manu.  Vide  infra 
l'umairo. 
n  FORNARIUS.  Vide  Furnarius. 

*  1.  FORNASARIUS,  Fornasserius,  ut 
supra  Fornaciiis.  Stat.  Vercel.  lib.  4. 
pag.  66.  V»  :  Teneantur  Fomctsarii  habere 
modos  seu  mensuras  cuporum  et  lapidum 
rectas  et  legales.  Stat.  Astffi  collat.  7. 
cap.  6.  pag.  24  :  Juro  dare  vel  dari  facere 
prò  communi  illis  Fornasariis  de  Ast,qui 
hoc  anno  coquere  voluerint  et  habere  for- 
nacem,  modulos  communis,  tam  ad  cupos 
quam  ad  matones  faciendos.  Ad  de  Stat. 
Mutin.  rubr.  198.  pag.  38.  r.  et  Riper. 
cap.  222.  fol.  29.  v».  Stat.  Montis-reg. 
pag.  278  :  Quilibet  Fornasserius  qui  non 
naberet,  vel  ad  aliam  mensuram  men- 
suraret  aut  venderet,  etc.  Vide  Foma^ 
serii. 

%  2.  FORNASARIUS.  [Gali.  Tuilier  : 
«  Provido  viro  Francisco  Lori  de  Flo- 
rentia  Fornasario...,  prò  residuo....  de- 
cem  millium  planellarum.  »  (Mand. 
Camer.  Apost.  1464-78,  fol.  54,  Arch. 
Vatic.)] 


«FORNASATA,  Coctio  fornacea.  Gali. 
Foumée.  Stat.  vercel.  lib.  4.  pag.  88.  r»  : 
Teneantur  fornasaHi  prmdictt  de  qualibet 
FortHLsata  lapidum  facere  tres  montonos, 
etc.  Vide  infra  Fomasearius. 

^  FORNASELLA,  Fornaxella,  For- 
NEXELLA,  diminutivum  vocis  Fomax^ 
Italico  Fomacella,  Gali.  Foumeau.  Stat. 
Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  II.  pag.  229  : 
Item  statuimus  quod  nulla  fornax,  seu 
Fomasella,  LFomixellus  '59  ;  —  Fomo- 
xella  '60.  W  ;  —  Fomexella  '64),  vel  fu- 
xina,  vel  discolatorium,  ubi  discoletur 
argentumj  vel  aliud  metallum,  fiat  infra 
terfninos  tnfrascriptos.  [Fr.] 

FORNASERn,  Tegularii.  Jus  Vincentin. 
lib.  4  :  Fomctóerii  teneantur  et  cogantur 
facere  tegulas  tectorum,  etc.  Occurrit  in 
Statut.  veron.  lib.  8.  cap.  187.  et  alibi. 
Vide  Fomacius. 

o  FORNASETA,  Fornax,  fornacnla,  Ital. 
Fomacetta.  Cbron.  Estense  ad  ann.  1309. 
apud  Murator.  tom.  15.  Script.  Ital.  col. 
8o5  :  Fecerunt  fieri  quoddam  asdificium 
lignaminis  totum  castellatum,  et  in  capite 
ssdificii  anteriori  fecerunt  Fornasetam^ 
igne  accensam,  causa  incidendi  catenae 
ponlis  S.  Gregorii. 

«  FORNAS£lERIUS.  Vide  supra  in  For^ 
nasarius. 

«  FORNATIGA,  Prsstatio  prò  coctione 
fumaria,  quse  domino  fumt  datur,  idem 
quod  Fornaticum,  uti  etiam  editum  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col,  603. 
Charta  ann.  1164.  Inter  Instr.  tom.  6. 
Gali.  Christ.  col.  900:  De  habitantibus  in 
villa,  focum  videlicet  ibi  facientibus  et 
Fornaticam  donantibits,  nec  per  me,  nec 
per  meos  aliquam  unquam  justitiam  ha- 
oebo.  Vide  supra  Fornacia, 

FORNATICUM,  [«  Pretium,  quod  pis- 
tori  ipsi  exsolvitur  in  coctionis  sumtus 
et  mercedem.  Stat.  Montis-reg.  pag.  270  : 
Item  statutum  est,  quod  quilibet  forna- 
rius  teneat ur  coquere  sextariutn  grani  et 
aUeriiM  biadi  prò  denariis  sex,  prò  lignis 
et  prò  Fomatico.  Pro  prsdstatione  vero 
qu8B  domino  fumi  datur,]  vide  in  Fur-' 
naticum. 

3|c  [a  Dono  ergo  illia  pendariam  qu» 
est  vicarialiset  mediet^tem  de  auseddaz 
et  medietatem  de  fumo,  excepto  Foma- 
tico de  pane  monachorum.  »  (Cart.  Con- 
char.  Ruthen.  p.  25,  an.  1065.)] 

«  FORNATOR  inter  operarios  fodina- 
rum  salinariarum  recensetur,  in  Stat. 
ann.  1451.  inter  Leg.  Polon.  tom.  1.  pag. 
169  :  Statuimus  quod  in  quolibet  monte 
débent  poni  duo  Fomatores  prò  sale  que- 
rendo,  et  iUud,  quod  per  Fornatorem  in 
omnibus  quatuor  angulis  acquisitum  fue- 
rit,  debet  obserari  cum  optimis  parietibus 
salis. 

«  FORNATURA,  Id  quo  aliquid  orna- 
tur,  Gali.  Garniture,  Comput.  MS.  ann. 
1239  :  Pro  Fornatura  duarum  albarum 
et  duarum  stolarum  juvenis  reginss,  iiij. 
lib.  Rursum  :  Pro  duaòus  Forriaturie 
argenti  juvenis  reginm,  et  prò  duobus  fer- 
malliis  auri,  et  prò  quatuor  anulis  auri, 
cxv.  sol.  Pluries  ibi.  Vide  supra  Foma- 
mentum. 

FORNAX.  In  fornace  prò  sanitate  fébris 
filium  ponete,  supersutio  damnata  in 
veteri  Poenitentiafi  MS. 

^  FORNAXARIUS,  ut  supra  Fomadue 
et  Fornasarius  ;  unde  Fomaxata,  coctio 
fornacea,  in  Convent.  Saon»  ann.  1526  : 
Quod  Fornaxarii  debeant  prò  unaquaque 
Fornaxata,  sive  coda  laterum  seu  matto- 
norum,  etc.  Infra  :  Fornaxiata.  Vide  su- 
pra Fornaxata. 

«  FORNEIA,  a  Gallico  Foumée,  Coctio 
fumaria.  Charta  ann.  1209.  in  Chartul. 
Arremar.  eh.  291  :  Haymo  fornarius  de 


FOR 


FOR 


FOR 


569 


Maignant , . .  obligavit  oò&afi  Rollando  et 
monachi»  ecclesite  Arremarensiaf  de  quin- 
que  Fomeis,  duo»  Fomeiaa,  Àrestum 
ann.  1833.  81.  Decemb.  in  Reg.  OZiwipar- 
]am.  Paris.  :  Si  in  viaitatione  paniSf  dic- 
tua  panetariua^  vel  deputati  ab  eodem  in-' 
ventant  panea  minua  aufficientea  vel  def- 
fectivoa,  tota  Fomeia  erogetur  pauperibua. 
Vide  infra  Fumeia. 

1  FORNELA,  f.  Ustrinà  seu  locus  in 
quo  ferrum  aliave  metalla  candescunt, 
liquefiunt  et  laborantur,  Gallice  Forae^ 
Foumeau.  Scriptura  qusedam  Monaste- 
rJi  S.  Vincenti!  del  Pino  inter  Concilia 
Hispan.  tom.  8.  pag.  167.  col.  2  :  Et  va- 
dit.,.  uaque  ad  Fornelaa,  et  vadit  per 
illum  rivolum,  qui  dicent  Ceroiaa. 

o  FORNELERIuS,  Fornellerius,  Idem 
qui  infra  Fomilheri%u,  Locus  est  in 
Furnariua, 

j  FORNELLAOA  ,  Fornax  carbonaria, 
Gali.  Charbonniere,  Foumeau  de  eharbon- 
nier,  Locus  ubi  carbo  confici  tur.  Statuta 
Castelli  Orginl  inter  Schedas  D.  leFour- 
nier  :  Nulla  persona  audeat  facere  For^ 
nelladaa  infra  defenaionea  Lare  et  Mole. 
Item  quod  aliqua  peraona  non  audeat  aeu 
prsRaumat  acindere  rovea,.».  infra  dictaa 
defensiones. 

1 FORNELLERIUS.  Vide  FumaHua. 

FORNELLUM.  Charta  ann.  1208.  apud 
V.  C.  Dion.  Salvagnium  Boissium  lib. 
de  Usu  feudor.  cap.  24  :  Poatea  anno  In- 
carnati Verbi  1206.  pridie  Kal.  Januar, 
in  Fornello  Archiej>iacopi,  quod  eat  juxta 
Eccleaiam  B,  Maria,  ipae  Guillelmua..,. 
hominium  ligium  fecit,  età. 

SSSSr  Nisi  me  fallit  animus,  Fornellum 
hic  aliisque  locus  mox  laudandis,  Àula 
est  concamerata  a  fornice  sic  dieta.  Id 
non  obscure  innuit  vox  Camera  quae 
interdum  Fornello  subj  ungi  tur.  Tabu!. 
S.  Il  Udii  Claromont.  :  Actum  eat  hoc  anno 
MCGXii.  Febr.  n.  ante  Featum  Philippi  et 
Jacobi  in  Fornello  Abbatia.  Teatea  aunt, 
etc.  Sententia  Archiep.  Vien.  ann.  1228. 
tom.  1.  Hist.  Dalphin.  pag.  142  :  Actum 
Bomania  in  camera  cum  Fornello  domua 
nostra.  MacerisB  S.  BarbarsB  Lugdun. 
tom.  1.  pag.  173  :  Anno  Domini  mcgli.... 
in  Fornello  caatri  S.  Marii  Raymundus 
dominua  de  Medullione  fecit  Komagium 
et  fidelitatem..,  Petro  Abbati.  Charta  ann. 
1212.  ex  Archivis  S.  Victoris  Massil.  : 
Actum  in  camera  Fornelli  monaaterii  S. 
Victoria.  Attamen  et  prò  Cubiculo  ubi 
est  caminus  accipi  posse  videtur.  Et 
quidem  Fornellum  prò  camini  spiraculo 
usurpatur  in  Statutis  Massil.  lib.  8.  cap. 
1  :  Quod  omnia  peraona  habena  furnum 
in  civitate  Maaailia,  vel  ejua  districtu, 
teneatur  et  compellatur  levare  in  altum 
Fornellum  aive  furnerium  fumi  atU  in 
tantum,  ad  notitiam  et  cognitionem  p^rm^ 
dictorum  magislrorum  lapidum  Maasilia, 
ut  fumua  exiena  de  fumo  non  poaait 
obesse  vicinis  fiabentibìM  domoa  prope  die- 
toa  furnos,  nec  tranaeunttbua  per  vicoa, 
vel  per  carreriaa  juxta  quaa  aunt,  vel 
erunt  poaiti  dicti  fumi.  Èodem  iterum 
pignificatu  occurrìt  in  Statutis  Arelat. 
MSS.  tit.  60  :  Quilibet  qui  furnum  habet, 
fadat  ibi  fumellum  de  lapidibua,  et 
teneatur  ipaum  et  domoa  ipsiua  fumerii 
cooperire  de  tegulia.  Vide  Fumellum. 

«  FORNELLuS.  dimin.  a  Furnus,  For- 
nacula,  catinus,  in  quo  liquatur  aurum 
vel  argentum,  Ital.  Fornello,  Gali.  Four- 
neau,  creuset,  petit  four.  Vide  infra  Fur- 
niculua.  Stat.  ann.  1813.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  14.  col.  1  :  Qui 
cuatoa...  erit  ad  omnea  operationea  argenti 
et  bilhonia";  nec  aliquia  poterit  fundere 
vel  ponere  in  Fornello,  tim  dictua  custoa 
eaaet  prmena.  Tract.  MS.  de  Re  milit. 

m 


et  mach,  bellic.  cap.  21  :  Dux  exercitua 
in  campis  suia  aemper  hàbere  debet  equos 
aive  muloa  portantea  Fomellos  ac  pietrina, 
cauaa  quoquendi  paniaculoa,  aive  panea, 
carnea,  et  cum  piatrinia  molerà  frumen^ 
tum  ac  bladum. 

1 1.  FORNERIA,  Coctura  unius  opersB, 
Gali.  Fouraée.  Statuta  Arelat.  MSS.  tit. 
59  :  Fumerii  acdpiant  vigeaimam  gtiin- 
tam  partem  prò  Forneria  et  postaaia  pa* 
num  quoa  coquunt.  Supra  m  Flecariua 
acci  pi  tur  prò  muliere  panem  faciente 
etcoquente,  Gali.  Boulangere. 

^  2.  FORNERIA,  Locus.  ubi  panls  co- 
quitur.  Vide  supra  in  Flaaueria. 

1  FORNERIUM.  Vide  Fumagium. 

1  FORNERIUS.  Vide  FumaHua. 

<>FORNESIA,  f.  prò  Forneria,  Coctio 
fumaria,  Gali.  Foumée.  Libert.  Vernol. 
tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  641. 
art.  88  :  Quilibet  Vemolii  facit  furnum... 
et  de  hoc  rex  habet  de  quatuor  Fomeaiia 
quinque  panea.  Vide  supra  Fomeia. 

FORNEa.  Vide  Fomicariua. 

FORNIA,  Fomicatio,  PapisB. 

FORNIGARI,  in  sacra  Scriptura,  saspe 
prò  Idola  adorare,  [quod  sit  spiritaiis 
scortandi  modus,]  sumitur  :  [sffipius  prò 
Scortar!  vel  stuprum  inferre  virgini, 
apud  Scriptores  Écclesiasticos.  Sed  haac 
omnibus  nota  sunt.]  Vide  Mamotrectum 
ad  81.  Deuteronom.  et  alibi. 

1.  FORNIGARIUS,  Qui  meretrlcatur, 
vox  Latinis  vix  cognita,  tametsi  Forni- 
cariam  meretricem  vulgo  dicant.  Glos- 
sar. Gr.  Lat.  :  KaiaTcopve^Sa),  Fornico. 
Alibi  :  TÌQpyt'òtù, Fornicar ,  «coWor. Ilopvetov, 
Fomix,  ganeum,  lupanarium  :  itópvtj,  Lu- 
panar,  acorta,  meretrix,  fomix.  [Aliae 
Gloss.  apud  Martinium  :  Fornex,  nópvT], 
xaiiàpQt.  Sed  de  voce  dubitat  Martinius 
et  de  interpretatìone  ;  nam  et  prò  mere- 
trice non  Fomix,  Inquii,  sed  Fomicaria 
dicitur  :  nisi  ut  career  prò  inclusis,  ita 
et  Fomix  prò  impudica  alicubi  legatur. 
A  fornicibus  in  quibus  scorta  prostabant, 
dieta  fulsse  Fomicariua  et  Fomicaria, 
etc.  vulgo  aiunt  ;  a7c6pvri,Meretrix,potius 
derivar!  crediderira.]  Fragmentum  His- 
tor.  tom.  1.  Hist.  Frane,  pag.  782  :  Omni 
apurcilisB  deditua,  Fomicariua,  et  illuaor 
feminarum. 

FoRNiCARiA,  in  Gloss.  Lat.  Gr.  :  IIóovij, 
àith  xauapac;  t)  T^raviai.  Lex  Longobaraor. 
lib.  1.  tit.  16.' I  2.  [«>  Rothar.  198.]:  Si 

quia  puellam  aut  mulierem  liberam 

Pomicariam  aut  strigam  clamaverit. 

FORNTGATIO  INTER  FeMORA.  POBUiten- 

tiale  Fulberti  Carnotensis  Epìsc.  :  Si 
quia  fornicatur  inter  Femora,  semel  4. 
Quadragenia  posniteat. 

^S^  Notanda  omnìno  est  fornicationls 
poBna  quam  refert  Th.  Blount  in  Nomo- 
lex.  Anglic.  ex  Charta  ann.  4.  Edward! 
I.  Reg.  Angl.  [<»in  Abbrev.  Placit.  pag. 
267.  rot.  7.  in  dorso.  Sussex.]  :  Juratorea 
dicunt  quod  prsadictua  Simon  aemper  te- 
nuit  dictam  Matildam  ut  uxorem  auam, 
et  dicunt  quod  nunquam  dictam  Matil-- 
dam,  matrem  dieta  Agneta,  desponsavit  ; 
aed  dicunt  quod  pradictua  Simon  aliquo 
tempore  captua  fuit  per  amicoa  pradicta 
Matilda  in  camera  Fornicando  cum  ipaa 
Matilda  per  quod  compellebatur  unum  de 
tribua  facere,  uxorem  vel  ipaam  affidare, 
vel  vitam  auam  amittere,  vel  ipaam  Ma^ 
tildam  retro  osculare,  ita  quod  ipse  Simon 
ibidem  dedit  fidem  suam  pradicta  Ma- 
tilda.... quod  ipaam  deaponaare  debuit, 
aed  ipaam  nunquam  alio  modo  deaponaavit. 

o  2.  FORNIGARIUS,  Ex  fornicatione 
natus,  spurius.  Charta  Phil.  comit. 
Fland.  ex  Cam.  Comput.  Insul  :  Quid- 
quid  homo  dat  filio  suo  Fornicario  aine 


conditione,  hoc  j>oat  mortem  ejuadem  fUii 
devenire  pò  test  in  parentea  matria  pueri. 

IFORNIGATOR,  ut  FomicaHua,  Gali. 
Fornicateur.  TertuU.  de  Pudicitia  cap. 
1  :  Limitetn  mcechia  et  Fomicatoribua  figi- 
mua.  Passim  occurrit  apud  Scriptores 
Écclesiasticos,  ut  superiores  aliae  voces 
ejusdem  originis. 

«  FORNIGATRIX,  Meretrix.  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  :  Fornica- 
reaae,  Fomicatrix. 

FORNIGEPS,  prò  Fomix,  in  Rythmis 
de  Verona,  tom.  1.  Analector.  Mabillo- 
nii  :  Foro  lato  apecioao  atemuto  lapidibua, 
ubi  in  quatuor  cantua  magnua  inatat 
Fomicepa,  platea  mira  aternuta  deaectia 
lapidibua. 

<>  FORNILHA,  unde  Fomilhare  et  For- 
nilherius.  Vide  infra  in  Fomilia, 

FORNIGIUM.  FoRNiGATio,  Muleta  stu- 
pri. Charta  Alfonsi  VI.  Regis  Castells 
aarsB  1115.  apud  Anton,  de  Yepez  in 
Chron.  S.  Benedicti  tom.  1  :  Et  tlla  do- 
mua ait  absoluta  et  inqenua  ab  omni  re- 
gali fisco,  et  hamicidto,  et  Fornicatione, 
etc.  Alia  aerae  1018.  ibi  a.  :  Ncque  prò  ho- 
micidium,  neque  prò  Fomicio,  etc.  AliaB 
habent  atuprum.  Charta  Alfonsi  VI.  Re- 
gis aeree  1129:  Neque  in  ipaa  villa  de 
Cortar  ullua  Procer  et  Exactor,  neque 
prò  stupro,  neque  prò  adnuba,  neque  prò 
fossadera,  neque  prò  aliqua  alia  calumnia 
vel  negotio...  intret. 

^  FORNICO.  [Camero  Gali.  Vouter, 
Cintrer.  (Onomast.  Lat.  Gr.)J 

FORNILLA.  RegestumHerouvallianum 
Philippi  Aug.  fot.  69  :  Donant...  de  una- 

?  uaque  domo  unum  panem  in  Natali,  prò 
'ornilla  fumi. 

Sjg*  Udì  Fomilla  idem  videtur  quod 
Fumagium,  Praestatio  quab  prò  coctione 
fumana  domino  fumi  penditur.  Alia 
vero  notione  accìpitur  in  Statutis  Mas- 
sil. lib.  8.  cap.  15.  nempe  prò  ligno  quod 
calefaciendo  fumo  necessari um  est,  ni 
fallor  :  ibi  enim  de  saumatis  lignorum 
non  mutandia  vel  reficiendia  praecipitur  : 
Decementes  aimiliter  inviolabtliter  obaer- 
vandum  ut  nullua  de  calerò  afferat  con- 
doraoa  aliquos,  aed  Fomillam  tantum,  et 
ai  quia  fomelleriua  cantra  hoc  ausu  teme- 
rario venire  praaumpserit,  etc. 

•  Fornilhare»  Officium  fomilherii 
praestare  et  exequi. 

•  Fornilherius,  Qui  fomillam  seu 
lignum  calefaciendo  fumo  necessarium 
colligit  et  ministrai  Charta  ann.  1379. 
ex  Cam.  Comput.  Aquens.  :  Item  habet 
ibi  dieta  curia  duos  furnoa  in  una  domo, 
in  quibua  hominea  dicti  loci  tenentur  fa- 
cere  coquere  auum  panem,  et  nullus  attua 
poteat  %bi  facere  furnum,  et  prò  fornagio 
dant  de  triginta  panibua  unum  panem  ; 
dum  tamen  curia  habeat  fornerium  et 
Fornilherium ,  et  furnum  paratum  ad 
coquendum.  Vim  vocis  enucleati us  ex- 

glicat  aliud  Instr.  ann.  1422.  ex  ead. 
am.  :  Attento  quod  Curia  non  habet  For- 
nilherium, et  quisque  habet  de  se  ligna 
auia  panibua  neceaaaria,  quod  minime  fa" 
cere  debet,  ni  aolum  de  sexaginta  unum... 
levaH  debere,...  deficiente  Fomilherio, 
prout  deficit  ;...  et  aie  ipais  Fornilhantibu» 
nabere  debent  et  consequi  dictam  medie* 
tatem  rectam...  Bajulua  cognovit  debere 
prò  jure  furnagia  pania,...  acilicet  dum 
curia  habebit  fornerium  et  Fornilherium 
et  furnum  paratum  de  triginta  panibue 
unum,  et  dum  tantum  habebit  fornerium 
et  furnum  paratum,  de  aexaginta  panibue 
unum. 

«  FORNILIA.  FoRNiLHA,  Idem  quod 
Cremium  apud  Columellam  ;  dicitur  de 
minutioribus  lignis  et  vepretis  siccatis 
calefaciendo  fumo,  unde  nomen,  accom- 

72 


670 


FOR 


FOR 


FOR 


modis,  Oa]l.  Foumille,  Hinc  FomUla 
appellata,  PraBStatio,  qus  prò  ejusmodl 
lignis  daoatur,  alia  a  Fumagio,  aum 
pensitabatur  domino  fumi,  vide  For- 
nilla.  Inquisii,  de  foresta  Brebeval.  in 
Beg.  84.  bis  Ghartopb.  reg.  part.  2.  fol. 
128.  r".  :  Fratres  de  Fresmont  ceperunt 
per  diem  duas  quadrigatas  bo8ci,  unam 
die  grosso  et  unam  de  Fomilia,  Et  lOl.  148. 
V"  :  Talemelarii  Montis  Leherici  conque- 
runtury  quod  eum  praedictus  Guido  de 
Valgrinosa  et  hasredes  ejus  soleant  qum- 
rere  Fomiliam  ad  fumos  calefaciendos  ; 
nunc  hmredes  ejusaem  Guidonis  compel- 
lunt  ipsos  talemerarios  ad  Fomiliam  quss- 
rendam.  Factum  inter  dom.  et  habitat. 
Turris  Àyguesii  ann.  1501.  ex  schedis 
Pr.  de  Mazaugues  :  Quod  ipse  domintu  et 
successorea,,,  teneantur  et  aebeant  provi- 
dere  de  fumo  et  fomerio  euis  propriis 
munptibus  et  expensis,  et  ipsi  hominea  de 
lignu  eive  Fornilha  prò  ccuefaciendo  diC" 
tum  furnum  prò  decoquendo  panes.  Re- 
di t.  comitat.  HannoQ.  ann.  Vidò.  ex  Cam. 
Comput.  Insul.  :  Et  doit  prendre  li  four- 
niera  à  celui  qui  quist,  d'un  witel  un 
denier  pour  le  Foumille  ;  et  a'il  voet,  il 
puet  aoorter  ae  feuwille  au  tour.  Charta 
Petri  ae  Gbambliaco  ann.  1307.  in  Beg. 
44.  Ghartopb.  reg.  eh.  87  :  Item  le  four 
de  Chambayt  liguel  a  chaacun  an  cent 
charretéea  de  Foumillea  prisea  en  la  fo- 
reat  de  Gonffer.  Vide  infra  Fuagium  et 
FurniUa. 

1  FORNILLUM,  Gali.  Fournil  j  Pars 
SBdis  rusticsB  in  qua  est  furnus.  Ghar- 
tul.  SS.  Trinit.  Gadom.  fol.  62.  y  :  Quas- 
dampara  FomUli  Tìwmaa  filii  Regeri  eat 
occupata  de  dominico.  Vide  Fumtle» 

FORNIMENTUM,  Fornibe,  etc.  Vide 
Fiimire. 

•  FORNIRE,  Gonflcere,  perficere,  quo 
sensu  utuntur  Itali.  Factum  inter  Ga- 
rol.  VIII.  reg.  Frane,  et  Ferd.  reg.  Gas- 
tei,  ann.  1498.  apud  Godefr.  in  Observat. 
ad  Garol.  Vili.  pag.  667.  art.  15  :  Noa 
prsBdictua  rex  et  regina  Hiapaniaa  tenebi- 
mur  et  tenemur  Foì^nire  seu  compiere  ai- 
gillata  ipaa,  intra  trea  menaea  post  dictam 
poaaesaionem  traditam.  Et  noa  prauiictus 
iFrancorum  rex.„.  promittimus  Fornire 
aeu  compiere  juramentum  villarum  aeu 
civitatum  Thoiosaa  et  Narbonae,  antequam 
praadicta  poaaeaaio  tradcUur,  Vide  alia 
notione  in  Fumire, 

«  F0RNIT1TS,  perperam  prò  Fortuitua, 
in  Stat.  Gadubr.  lib.  8.  cap.  71  :  Si  vero 
ex  Fornito  caau  et  non  culpa  vel  negli- 
gentia,  etc. 

l  FORNITORES.  Vide  Fumitorea. 

FORNIX,  Arcus,  quo  sagitt»  emittun- 
tur.  Usus  est  Abbo  lib.  1.  de  Bellis 

P  Ari  S  i  AP 

^c  FORNIXELLUS.  Vide  Fornaaella. 


[Fr.1 

Futinua.  nisi.  oeui  rorojui.  m  ad- 
pend.  ad  Monum.  eccl.  AquileJ.  pag.  54. 


•  FORNUM.  Hist.  belli  Forojul.  in  Ap- 


col.  1  :  Habena  faacem  foeni  unum,  ignia 
intrana  in  Forno  damua,  etc,  Rectius  edi* 
tum  a  Murator.  tom.  8.  Antiq.  Ital.  med. 
8BVi  col.  1212  :  Ignia  intravU  in  foetio  in 
tecto  domua.  Gseterum  Italis  Forno  dici- 
tur,_pars  domus,  in  qua  est  furnus. 

«  FOROBORARI,  Venam  incidere,  scal- 
pello aperire,  proprie  Foramen  lacere, 
ab  Italico  Foro,  foramen.  Stat.  Montìs- 
Teg.  pag.  268  :  Statutum  eat  quod  nulltM 
ferrariua,,.  prasaumat.,.  in  ipsa  parte  viaa 
aliquod  animai  medidnare  seu  Forobo- 
rari.  Vide  supra  Flammeriari. 

•  FOROFACTUM,  Grimen,  delictum,  in 
Gharta  ann.  1158.  inter  Frobat.  tom.  2. 
Hist.  Occit.  col.  666.  Vide  Forisfacere  1. 

1  FORONU,  xXéicrpia,  Mulier  quse  fura- 


tur.   Qloss.  Lat.  Gr.    Sangerm.    MSS. 
Graecis  «top,  Fur  Latinis. 

0  FORONITAS,  ut  supra  Foraneitas, 
Retributio  ex  foraneitate  proveniens. 
Stat.  eccl.  S.  Wulfr.  Abbavil.  ann.  1288. 
ex  Lib.  rub.  ejusd.  fol.  18.  r«.  :  Notan- 
dum  est  quod  Foronitalea  omnea  canoni- 
corum,  tam  veterum,  quam  novorum,  ad 
commune  veterum  canonicorum  de  cetero 
convertentur.  Vide  Forotaneua. 

1  FORONOMUS,  prò  Feronymua,  Graec. 
9cpbSvu(jLoo  Ferens  nomen  suum,  id  est, 
veritatem  nomine  significatam  :  cui  vere 
convenit  nomen  quod  habet  :  Abbatem 
prasposuit  nomine  Chriatianum,  ausa  vide- 
licet  profeasionia  Foronomum,  et  in  lega 
Domini,  aicut  hunc  decuit  ordinem,  ad" 
prim^  eruditum,  apud  Leibnlt.  tom.  1. 
Scriptor.  Brunsvic.  pag.  282.  [<»  et  Fertz. 
tom.  4.  Scriptor.  pag.  265.  in  Ruotgeri 
vita  Brunonis  cap.  28.]  Hieronymus 
Epist.  48  :  Gratular  tìbi  et  aanclas  atque 
venerabili  aorori  tuaa  Serenillae,  qwe  Pne- 
ronymos  calcatia  fluctibua  asaculi,  ad 
Chriati  tranquilla  pervenit. 

FOROSTAGIARE  dicitur,  qui  fldem  erga 
eum,  cui  in  obsidem  datus  est.  fallit. 
Obses  enim  Gallis  est  Oatage.  Tabula- 
rium  Vindocinense  Gharta  63  :  Cum 
vero  Comea  Cenomanicua  boaiavit  Corniti 
CroffHdo,  et  Forostagiavit  obaidea  auoa, 
perjuravit  ae  Herbrannua  de  oatagio,  aicut 
alit  oatagii,  contra  Comitem  Goffridum, 
et  tenuit  se  in  guerra  cum  Comite  Ceno- 
manico,  6<c.  Gharta  207.  fol.  85:  Comea 
Croffrido  Gomiti  boaiavit,  bellumque  intu- 
lit,  et  Herbrannua  de  obaidatu,  m  quem 
miaaua  fuerat  contra  Goffridum,  ae  perjt^ 
ravit,  et  contra  illum  in  guerra  iUa  pera- 
titit,  etc.  Vide  Gapitulare  4.  ann.  814. 
cap.  10. 

1  FOROTANEUS,  Idem  quod  Foritaneua 
supra.  Ordinat.  Garoli  Beg.  Sicilias  de 
Bestiis  extraneorum  ann.  1278:  Super 
facto  bestiarum  Forotaneorum  et  extra^ 
neorum,  et  gardianorum..,  ordinatum  est, 
ut  infra  aequitur,  etc. 

•  F0RPJ6,  Vestes  interpolaa  :  unde  For- 
parii,  earum  mercatores  :  Forperie,  fo- 
rum ubi  venduntur.  Vide  supra  in  Fer- 
paria.  Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1803. 
in  Beg.  Olim  fol.  106  :  Minuti  FarpaHi 
Forparum  portatorea,  reaidentiam  excea- 
aivam  facete  non  poterunt  atando,  reai- 
dando  vel  inorando  ante  domoa  et  fenea-- 
traa  et  alalia  Forpariorum.  Infra  :  Jlfa- 
giatri  forparii  reaidentea  et  charronerii 
Fariaienaea,  etc.  Pedag.  urbis  Divion. 
MSS.  med.  circ.  xiv.  s«c.  :  Tixerana  de 
drapa,  beloincheXf  Forpex,  corduannex, 
etc. 

1 FORPEX,  Cisaillea.  Forpicula,  Petite 
ciaaille,  in  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm. 
Vide  Forfex. 

•  Gonstit.  Frider.  de  Pace  tenenda  ex 
God.  reg.  10197.  2.  2.  fol.  8.  r».:  Si  quia 
quinque  aolidoa  valena  aut  ampliua  fura- 
tua  fuerity  laqueo  auapendatur  ;  ain  minua 
acopia  et  Forpice  excorietur  et  tondeatur, 
Barel.  serm.  de  Ghoreis  :  0  vanae  mulie' 
rea  l  deferunt...  ab  alia  (parte)  pectorale, 
ex  alia  cultroa  :  deaunt  eia  Forpicea,  ut 
apparar entfabri  equorum. 

FORPRISSA,  Idem  quod  Forcapium, 
Exactio»  malatolta,  tribù  tum,  quod  in- 
juste  accipitur,  ex  Gallico  Forpriae. 
Will.  Thorn.  ann.  1285  :  Totum  pratum... 
aine  quacumque  Forpriaa  inter  excambium 
proplacea...  dedit. 

55Sr  Forpriaam  vel  Forpriaum  interpre- 
tatur  Speimannus  id  omne  quod  in  do- 
nis,  cessionibus,  assignationibus  et  hu- 
jusmodi  excipitur.  Exceptio,  exceptnm, 
reservatum,  a  Gali.  For,  extra  et  Friae, 
captio.  Quo  etiam  sensu  in  Statut.  Exo- 


ni8B  Horaepriae  legitur.  Idem  interdum 
Spelmanno  Forpriaa  quod  Forfang  su- 
pra. Vide  Blount  in  Nomolex.  Anglic. 
voce  Forpriaum» 

FORPUGH.  Gharta  Woldemari  Begis 
Dani83  ann.  1826.  apud  Pontanum  lib.  7. 
Hist.  Dan.  pag.  448:  Nullua  Forpugh 
emat  apud  littua  maria  ultra  dimidium 
plauatrum  alecium,  etc. 

^  FORQUETA.  [Gallice  Fourchette; 
«  Manufactura  5.  tacearum,  12.  cloquea- 
rium,  12.  Forquetarum,  unius  fontane. 
(Mandat.  camer.  apostol.  an.  1458-60. 
f.  162.)  »] 

FORQiriNA.  Vide  Fureia. 

^  FORRAGHUH,  Stramen,  pabulum 
equorum.  Gharta  ann.  1260.  ex  Ghartul. 
S.  Joan.  in  Valle  :  Confeaaa  fuit  dieta 
Johanna...  ae  et  liberoa  auoa  nichil  habere 
in  dictia  tractu,  meativariia  et  Forrachiia. 
Vide  supra  Forachtum, 

]  FORRAGIUM ,  ut  Forrago.  Locum  vide 
in  Cario. 

^  FORRAGIUS  ,  Forragiorum  exactor, 
vel  custos  et  administer.  Factum  Simon. 
Montisf.  inter  et  abb.  Floriac.  ann.  1202. 
inter  Instr.  tom.  8.  Gali.  Ghrist.  col.  525: 
In  ipaa  autem  grangia...  eoli  in  meaaia 
tempore  hdbitabutu  meaaium  custodea,  et 
in  nyeme  Forragii,  et  domua  ibi  aola  hO' 
bitabit  custodia.  Vide  in  Fodrum. 

1  FORRAGO,  Stramen,  palea.  Gharta 
ann.  1199.  ex  Ghartul.  S.  Martini  Ponti- 
sar.  :  Petrua  de  Beoleio  Milea  in  VtiìcM- 
aino  dedit  Eccleaisa  S.  Martini  Pontiaar, 
tertiam  Forraginia  avente  et  vecias.  Tabu- 
lar. Galense  pag.  178  :  Bicunt  quod  tam 
bladum  quam  vinum  debet  afferri  ad 
granchiam  auam  de  Oeni  et  inae  tertiam 
partem  Forraginia  ad  ipaoa  pertinere. 
Vide  Fodrum, 

FORRARE,  FoRRERius,  etc.  Vide  Fo- 
drum. 

o  FORRARE,  Hisp.  Forrar,  Pannum 
panno  assuere,  subsuere,  re  aliqua  aut 
pel  litio  munire,  ornare.  Gomput.  MS. 
ann.  1239  :  Pro  cendato  ad  Forrandum 
unicam  pan.  aororia  domini  regia,  xx. 
aol.  Alia  notione,  vide  in  Fodrum.  Forrar 
vero  dicitur  de  cane,  qui  in  alium  vel  in 
aliquem  incitatur,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1469.  ex  Beg.  196.  Ghartoph.  reg.  eh. 
125  :  Le  auppliant  reapondit  à  iceltui  de 
Lafite  que  voirement  il  avoit  fait  Forrar 
aon  chenel  à  aea  chiena. 

0  FORRATURA,  Fellitium  quo  vestis 
ornatur,  vel  etiam  id  quo  aliquid  munì- 
tur  et  farcitur.  Lib.  pension.  S.  Vict. 
Massi  1  :  Solummodo  auoa  cannaa  panni 
albi  annuatim  aine  Forratura  cell&^ariua 
dare  conaueverat.  Ibidem  :  Poatquam  non 
kabebant  pelliciaa,  vel  aUaa  Forraturaa. 
Stat.  Montis-reg.  pa^.  275  :  Statutum  eat 
quod  quilibet  baatenua  teneatur  facete 
formam  baati  aainorum  prò  denariia  quin- 
deeim,...  exc^to  filo  et  Forratura,  vide 
Foratura. 

*  FORRATUS,  Pellitus.  Vide  Furratua. 

1  FORRE,  ut  Fodrum,  Vide  in  Friaen- 
ium  post  Friadnga. 
FORrELLUS,  Gali.  Fourreau,  Id  quo 

aliquid  tegitur  et  obvolvitur,  inter  equi- 
nos  instructus  recensetur  in  Gomput. 
fabr.  S.  Lazari  Eduens.  ann.  1295.  ex 
God.  reg.  5529.  B.  :  Benedicto  borrelario 
per  annum  in  aellia,  borrellis,  Forrellia, 
capiatria,  et  alita  de  corio  pertinentibua 
ad  equoa  quadriasa,  quinquaginta  aolidoa* 
Vide  supra  Foreìlua. 
FORRESNI.  Vide  Foreani. 

•  1.  FORRUS,  Ital.  Foro,  Foramen, 
rima.  Tract.  MS.  de  Be  milit.  et  mach, 
belile,  cap.  87  :  In  extremitate  cannai  ait 
animella  augena  aquam,  et  auper  eam  ait 
alia  animella  Forra  in  canna  adhibita 


gobi 


FOR 


FOR 


FOR 


571 


9ugente9  aquam  ci$temm  per  cannam 
plombeam. 

«  2.  FORRUS,  Manumissus.  foras  ser- 
vitutem  factus.  Testam.  reg.  Mafalda 
ann.  1256.  tom.  1.  Probat.  Hist.  geneal. 
domus  reg.  Portugai.  pag.  31  :  Itetn  di- 
mitto  eia  omnes  Sarraceno$  meo»,  non- 
dum  Forroa,  nec  Christianos.  Et  pag.  82  : 
Item  mando  quod  per  mortem  meam  Do' 
minicus  Stunrii  sii  statini  Forma. 

^  FORS,  vox  Gallica  qu8B  suo  vulgari 
sensuj  nempe  prò  Extra,  praster,  nunc 
Hormxa,  excepté,  occurritin  Ghartaann. 
1105.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  867  :  Quod  in  aupradicta  ^uirpitione 
et  donatione  non  poaaimua  ahquid  dare, 
nec  vendere,  nec  impignorare  ad  ullum 
hominem  vel  feminam,,..  Fora  ad  te  Guil- 
lermum  Alfaricum. 

1  FORS,  FoRSARB,  FoBSATUS.  Vide  in 
Fortia  2. 

FORSARIUS.  Visitatio  Thesaurari»  S. 
Paali  Londoniensis  ann.  1295  :  Et  praa- 
miaaaa  8.  Crucca  continentur  in  quodam 
parvo  acrineo  conauto  de  aerico,  aub  si- 
gillo Decani  in  quodam  alio  nigro  Foraa^ 
rio,  in  quo  quaadam  alia  continentur. 
Alibi  :  Item  in  qiu>dam  Foraario  niqro 
aigillo...  continentur  vaaculum  criataìli- 
num  vacuum,  et  multi  lapidea  in  acapaia 
argenteia,  etc.  Ubi  Foraariua,  est  cistffl 
species,  quam  Forehier,  vel  Foraier  ap- 
pellabant  nostri.  Historia  Bertrand! 
Guesclini  cap.  5  :  Puia  ala  à  aon  For^ 
chier  et  en  trayt  cent  florins  qu'il  lui 
donna.  Ubi  Ghronicon  ejasd.  HeroisMS.  : 

A  ion  coQtoir  vbt,  cent  Florìot  od  wta. 

[*  Vide  suora  Forceriua  et  ForgeriumA 

«  FORSATUM,  Fossatum  ;  haud  enlm 
infrequens  mutatio  liter»  a  In  r,  et  vi- 
cissim  ;  nisi  bac  voce  significetur  fos- 
satum exsiccatum,  quod  Fouraeh  dicitur 
in  Sent.  arbitr.  ann.  1813.  ex  Beg.  58. 
Chartopb.  reg.  eh.  58  :  Etvolonaque  ai  il 
avenoit  que  ledit  foaaéa  heiat  en  Fouraeh, 
pour  défaute  d'iaue,  etc.  Catalog.  episc. 
Nem.  inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  ejusd. 
pag.  10.  col.  1  :  Johannea  Gaaqui,  qui 
reparavit  domum  AmicMavi,  et  turrea 
eìuadem  altiari  fecit,  et  deatruere  hoapitia 
dicto  hoapitio  contiguaf  in  quorum  loco 
aunt  hodte  Foraata.  Charta  ann.  1293.  in 
Chartul.  eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5188. 
fol.  74.  v».  :  Confiteor...  dictam  domum  de 
novo  asdificatam,  et  omnea  meliorationea, 
Foraata  et  fortalitia  facta  et  facienda,.., 
eaae  debere  de  feodo  ligio  epiacopi  Lingo- 
nenaia.  Vide  infra  Foraorium. 

1  FORSBANIZARE ,  Forsbanizatio, 
Forse ANNIRE.  Vide  Foriabannire. 

^  FORSGAPIUM ,  Laudimium,  quod  do- 
mino prò  facultate  alienandi  feudi  con- 
ceditur  ;  vel  Jus  in  res  fortuito  inventas 
intra  alicujus  dominium,  nostris  alias 
Foreacapy  et  Foriacapi.  Pactum  ann. 
1164.  inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit. 
col.  601  :  Emptionea  et  venditionea  ar- 
genti et  Foracapia  argentariarum^  inven^ 
tarum  infra  prsadictoa  terminos,  habent 
simul  Raymundua  Trencavelli  praadictua 
et  Hermengarda  vicecomitiaaay  niai  ar- 
gentarias  aint  vel  fuerint  in  honore  mo^ 
naaterii  VilUemagna  ;  %n  ilio  vero  habeat 
monaaterium  tertiam  f>artem  emptionum 
et  venditionum  argenti  et  Foracapiorum 
argentariarum.  Lit.  reformat,  in  Occit. 
ann.  1389.  ex  Reg.  146.  Gbartoph.  reg. 
eh.  223  :  DeaqueUo  hoatelz  prinat  maiatre 
Pierre  Bayer  la  poaaeaaion  et  aaiaine, 
aanz  ce  qu'il  paiaat  Foriacapi,  et  aana  ob' 
tenir  lauaiame,  ne  licence  du  aouverain. 
Ubi  Foriacapi,  priori  sensu,  intelligen- 
dum  ;  altero  vero  Foreacapy,  in  Lit.  re- 
miss, ann.  1456.  in  Reg.  187.  eh.  5  :  Ung 


Foreacapy,  qui  noua  eatoìt  eacheu  mon- 
tani cent  eacuad*or.  Vide  in  Foriacapium. 

FORSGHAP,  FORCHEAPUM.  Vide  in 
Foriacapium. 

1  FORSGHET,  FORESCHETA.  Modus 
agri  apud  Anglos,  acram  cum  dimidia 
cofttinens,  a  Saxonico  for,  Ante,  et 
sceat,  Portio.  Sic  dicitur  quod  sit 
prima  pars  ampìioris  agri,  vlam  versus 
sita.  Antiqui t.  Ambrosden.  pag.  531.  ad 
ann.  1399.  :  In  primis  una  aera  et  dimi- 
dia videlicet  Forachet  jacent  ibidem.  Pag. 
532  :  Partim  inter  Goldwel-Furlong ,  et 
partim  inter  unam  Foreschet  in  Buatha^ 
mea-Furlong.  Pag.  595  :  Hsec  petia  terrte 
Prioria  vocatur  Heraldapece,  et  habet 
unam  Forachetam  jacentem  proxime 
juxta  prasdictam  meram.  Pag.  537  :  Inter 
unam  Forachetam,  quam  Hugo  Bylendon 
tenet.  Pag.  538  :  latae  tres  dimiaim  aerse 
aunt  Forescheta,  et  incipiunt  furlong  de 
Long-Cutteawurth.  Deninue  ibidem  :  Hoc 
furlung  incipit  cum  una  Foreacheta.  Vide 
Kepnetti  Glossarium  ad  calcem  earum- 
dem  Antiquit.  et  supra  Forerà. 

1  FORSGHOKE,  veteribus  JO.  Anglis 
idem  sonat  quod  apud  hodiernos  Foraa- 
ken,  hoc  est,  Derelictum  ;  quod  de  tene- 
mentis  potissimum  dicitur  quaB  a  pos- 
sessoribus  deseruntur.  Vide  Th.  Blount 
in  Nomolex.  Anglic. 

1  FORSIA.  Statuta  Massi!,  lib.  2.  cap. 
89.  ubi  de  salariis  Sartorum  :  Item,  de 
veatibua  dominm  aine  clamide  et  tunica 
liatatia  per  Foraiam  cum  aeta,  vel  alio 
modo,  per  Foraiam  vili.  aol.  Vide  Fortia2. 

1  FORSITA.  Munitio.  Statuta  Massil. 
lib.  5.  cap.  38  :  Firmiter  inhibemua  nullo 
modo  Forsita  aive  munitio,  aeorsim  in 
Maasilia  nec  in  aliqua  parte,  de  qua  for- 
tia vel  munitione  praasumi  poasit,  etc. 
Vide  Fortia  3. 

I  FORSJURARE.  Vide  Fonajurare. 

1 FORSMORTURA.  Vide  Formortura. 

FORSOGNE.  Vide  Frìthoscne. 

«  FORSORIUH,  Foaaorium,  ligo.  Reg. 
episcopat.  Nivern.  ann.  1287  :  Quicum- 
que  excolit  bladum  in  dictia  parrochiia  de 
oobua,  aolvit  ampliua  quam  ille,  qui  colit 
de  Foraoriia.  Hi  ne  Foraerre  appellari  vi- 
detur  ejusmodi  instrumentorum  faber, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1377.  ex  Reg.  112. 
Gbartoph.  reg.  eh.  18  :  Gilet  le  Foraerre 
demourant  à  la  Broce  lez  Galardon,  etc. 
Ubi  in  margine  :  Pro  Egidio  fabri.  Vide 
suora  Foraatum. 

t  FORSPAISES,  FORSPAYSES.  Vide  Fo- 
riapatriatua. 

FORSPEGEN.  Leges  Eanuti  Regis  cap. 
4ld.  apud  Brompton.  :  Qui  in  placito 
aeipaum  vel  hominem  auum  diatortis  com-- 
petlationibus  defendere  praasumpaerit. 
habeat  totum  hoc  Forapecen,  1.  hoc  ei  sii 
penitus  interdictum.  Ex  Saxon.  for 
specen^  in  vanum^  in  cassum,  vel 
frustra  dictum. 

FORSTALLUM,  Forstel,  Forstal. 
Vide  Foreateh  Foriatallare. 

1  FORSTARIUM,  Grimen  eorum  qui 
annonam  versus  emporium  publicum 
adductam  in  via  intercipiunt,  emunt- 
que,  priusquam  venditioni  publics  ex- 

gonatur,  ut  eam  postea  carius  vendant. 
harta  Eduardi  vi.  Regis  Anglise  de 
officio  magni  Admiralli,  ann.  1547.  apud 
Rymer.  tom.  15.  pag.  160  :  Et  generali- 
ter  ad  cognoacenaum  et  procedendum  in 
omnibua  et  ainaulia  alila  cauma, .  litibua, 
criminibua,  delictia,  exceaaia,  querelia, 
injuriia,  malefactia^  tranagreaaionibua, 
reqratariia,  Foratania  et  negotiia  mariti- 
mia  quibuacumque.  Foratallarium,  eadem 
notione  ibidem  occurrit.  Vide  Foriatal- 
lare. 
FORSTHUB,  ^des  forestariorum  :  vox 


Germanica.  Statutum  Oaroli  IV.  Imp. 
ann.  1358.  de  forestarils  g  2  :  Quilibet 
etiam  foreatariua  auper  manao  suo  fores- 
tali, qui  vulgariter  Forathub  nuncupan- 
tur,  tenebitur  reaidere,  et  non  plus . 

FORSTULLA.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  *Xoxtoc, 
Papula,  pusilla,  puaculla,  Foratulla.  Ita 
MS.  Editum  habet,  fXoxTt;,  PapuUa,  pu- 
silla fpesulla. 

FORSULA,  Munitiuncula,  Petit  fori, 
Forcellinum,  H.  Knyghton  ann.  1938  : 
Foraulam  funditus  everterunt,  Utitur 
non  semel. 

1  FORTAGIA.  ut  Fortalitas.  Judicium 
ann.  1248.  in  Anecd.  Marten.  tom.  1. 
col.  1033  :  Caatrum  Namurcenae,  et  om- 
nea Fortaciaa  ac  poaaeasionea  eidem  cas- 
tro attinentea,  etc.  Infra  :  Caatrum,  Co- 
mitatum,  Fortatioa,  et  omnia  bona,  etc. 

]  FORTAGIUM,  Species  exactionìs,  ea- 
dem qu®  Forcaglum,  Vide  in  hac  voce. 

«  FÙRTALISSA,  Munitio.  Gonfirm.  pri- 
vil.  civit.  Nem.  ann.  1218,  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Occit.  col.  260  :  Numquam 
habeant  aeu  faciant  alare  fortem  aeu  ali- 
quam  Fortaliaaam  infra  vel  aupra  muroa 
antiquos  ejusdem  civUatis  Nemausi.  Vide 
Fortia  8. 

T  FORTALITAS,  Munitio,  arx.  Gharta 
ann.  circ.  1095.  tom.  2.  Gali.  Ghr.  inter 
Instrum.  col.  230  :  Hujua  honoria  redUio 
facta  eat  S^.  die  quando  R.  Cornea  manci- 
pium  et  Fortalitatem  S.  Maximini  invaait. 

FORTALITIA,  FORTALITIUM.  etc.  Vide 
Fortia  8. 

rFORTALIUM.  [Burgus.  Dief.] 
FORTARA,  Virtus,  potentia,  forti- 
tudo.  Goncil.  Armenorum  ann.  1342. 
apud  Marten.  tom.  7.  Ampliss.  GoUect. 
col.  337  :  Quandoque  (Ghristus)  multi- 
plicia  aigna  et  vtrtutes  de  esaentia  Dei 
manifeatabat  divina,  non  alius  patiebatur 
imbecillia  aigna,  et  oatendebat  Fortaram. 

]  FORTARE,  Fortem  reddere,  firmare, 
roDorare.  Buschius  de  Reform.  Monast. 
apud  Lelbnit.  tom.  2.  Scriptor.  Bruns- 
vfc.  pag.  931  :  Hunc  inimicua  noater  in 
princjpio  a  bono  nitebatur  avertere,  ai  is 
qui  erua  noverai  aatutÙM,  eum  in  bono 
non  Foriaaaet. 

1  FORTAREZA,  Arx,  munitio.  Vide  in 
Fortia  3. 

1  FORTARIA,  prò  Focaria,  Goncubina. 
Fortarisa  Clericorum  aeu  concubina,  apud 
Leibnit.  tom.  2.  Scriptor.  Brunsvic. 
pag.  167. 

f  FORTARIGIA,  FORTARICIUM.  Vide  in 
Fortia  3. 

1  FORTATIGUM,  Species  tributi.  Gharta 
Ludovici  Imp.  apudDoubletum  in  Hist. 
Sandionys.  pag.  723  :  De  portatico,  ei 
pontatico..,  et  pulveratico,  et  Fortatico, 
et  laudatico,  Sed  legendum  videtur  Fora- 
ticum.  Vide  in  hac  voce. 

o  FORTE,  Feretrum,  tumulus,  theca 
in  qua  corpus  alicujus  sancti  asserva- 
tur.  Sent.  major,  et  iurat.  Burdegal. 
ann.  1307.  in  Reg.  62.  Gnartoph.  reg.  eh. 
497  :  Cum  noatra  curia  judicavimua  et 
aenientiando  pronuntiavimua,  ut  m  tali- 
bus  aemper  extitii  consuetum,  quod  si 
dicti  Bertrandua,  Dominicua..,  erant 
ausi  jurare  aupra  Forte  aancti  Severini 
Buraegalenaia,  quod  non  fecerant  vul- 
nera, de  qu^us  Amaldua  Fabri  mortuus 
fuerat  ;...  quodipai  erant  et  eaae  debebant 
de  vulnertbua  et  morte  dicti  Arnaldi 
quitti  penitua  et  etiam  abaoluti...  Qui  qui- 
dem  praedictum  judicium  acceptando 
dixerunt,  quod  praaato  erant  et  parati 
dictum  facere  juramenium,...  peientes 
aibi  dari  m4imes8orem  aeu  mameaaores  ad 
videndum  ejusmodi  aacramentum  ;...  qui 
retulerunt,...  quod  dicti  Bertrandua,  Ùo- 
minicus,,.  super  Forte  praadictum  in  eo^ 


H  ."  ■• 


572 


FOR 


rtitn  prxsenlia  fecerant  huju8fnodi  sacra" 
mentum.  In  Aresto  ano.  1279.  ex  Reg. 
parlam.  B.  fol.  51.  quo  frustra  tentatum 
est  hocce  sacramentum  abrogare,  ut  ex 
hac  sententia  patet,  legitur  :  Cum  sacra- 
mento quod  faciat  supra  corpus  S.  Seve^ 
rini^  vel  alterius  sancii  vel  sancUs,  etc. 
Vide  Forcerium  et  in  Juramentum. 

ì  FORTEGIA,  FoRTKDA.  Vide  Fortia  8. 

i  FORTEGELOS,  Species  trìbuU.  Vide 
Camo  et  Gildum. 

j  FORTELESIA,  Fortelicia,  Forte- 
RESSiA.  etc.  Vide  in  Fonia  3. 

1  FORTENSA,  Ostenta,  unde  et  porten- 
dere.  Gioss.  MSS.  Sangerman.  n.  501. 
Lege  Portenla, 

FORTENSES.  Ita  dicti  milites  legionis 
X.  Vide  Uenricum  Valesium  ad  Am- 
miani  lib.  18.  extrem. 

FORTERA,  vox  Hispanica  vetus.  Vas 
quodpiam  signiflcans.  Gharta  Stephanise 
Keginse,  uxoris  Garsis  Regis  Navarro 
aerffi  1060.  a[)ud  Sandovallium  in  Epis- 
copis  Pampillonensibus  pag.  61.  et  apud 
Anton,  de  Yepez  in  Ghronico  Ordinis  S. 
Benedicti  tom.  7  :  De  meas  Forteras,  de 
vasosy  de  argenteo  quidquid  habuero, 
commendo  unam  partem  ad  Senior  Exi- 
mino  Garceiz,  alia  ad  Senior  Fortum  Lo- 
ptz,  tertia  ad  Senior  Fortum  Sancii,  ut 
teneant  illas  prò  fidelitate,  et  vendant 
illos  vasos  vel  Forteras  SaUrmonaticas  in 
duplum  prò  piata,  et  illas  alias  ilio  va- 
lente,  et  toto  pretio  donent  illud  ad  dona 
Auria,  et  ilìa  dispendat  Ulud  in  opera 
de  Mancia  Maria  prò  mea  anima,  et  de 
meo  Seniore.  Alio  sensu  vide  in  Fortia  8. 

1  FORTERINA,  Idem  videtur  quod  mox 
Forteritia.  Leges  Furnenses  in  Archivo 
S.  Audomari  :  Dominus  Comes  retinei 
eibi  màlum,  quod  fU  in  prassentia  sua  ; 
item  retinet  sibi  forestum  (forefactum) 
dunarum  et  Forierinarwn, 

FORTERITIA,  Idem  quod  Fortalitium, 
nostris  Forteresse.  Rigordus  ann.  1212  : 
Comes  Bolonise  diruit  quandam  Forteri- 
tiam  novam,  [Gharta  Pbilippi  Gomit. 
Boloni»  ann.  1^.  in  Ghartul.  Meld.  : 
Beciperetur  in  Forteritia  nostra  Domni 
Martini  se  octavo  sine  armis  ad  expensas 
suas,  GoDsuetud.  Furnenses  in  Tabul. 
Audomar.  :  Foriericim  fieri  possunt  sex 
pedum  in  altitudine  et  f ossala  40.  pedum, 
etc]  Adde  Guillelmum  Armoricum  ann. 
1208.  Gesta  Ludovici  VII.  cap.  2.  [Char- 
tam  ann.  1208.  àpud  Marten.  tom.  1. 
Anecd.  col.  784.1  etc. 

%  FORTESGERE,  [h.  e.  fortem  fieri, 
dictum  a  Lmvio  in  Alcesii  apud  GelL  19. 
7.,  sed  ab  ipso  Gellio  improSatur.] 

5  FORTHSiTAL.  Vide  ForesteL 

1.  FORTIA,  Forgia,  Potestas,  domina- 
tus.  Leges  Hen.  I.  Reg.  AngL  cap.  86  : 
Non  est  eis  impuiandum,  qui  tenuerint 
viam  suam,  et  recedent  ab  illis,  si  per 
omnia  se  allegient,  quod  nec  consilium 
eorum,  vel  atucilium  sit  in  Forcia  ipsa, 
Sanutus  lib.  8.  (>art.  11.  cap.  9  :  Reddi- 
tisque  capiivis,  sive  in  Fortia  essent  Sol- 
dani,  sive  eius  filii  Conradini,  Et  cap. 
11  :  Et  quod  nullatenus  vel  sHpsum  jm- 
nat  sub  imperatorie  Fortia.  Ita  Gortusio- 
rum  Historia  lib.  7.  cap.  18.  20.  [Regi- 
mina  Paduse  ad  ann.  1817.  apud  Mura- 
tor.  tom.  8.  col.  480  :  De  mense  Augusti 
accepta  fuit  civitas  Ferrarim  de  manibus 
tyrannorum,  qui  eam  tenébant  prò  Rege 
Roberto.,,  et  posita  fuit  in  Foreiam  et  do- 
minium  dominorum  Marchionum  Ray^ 
naldi  et  Azii  et  Obici,  Occurrit  eadem 
notione  in  Annali  bus  Genuensibus  Bar- 
tholamsei  Scriba»  lib.  6.  ad  ann.  1242.  et 
ad  ann.  1244.  etc.]  [•  Gharta  ann.  1818. 
apud  Lamium  in  Delie,  erudit.  inter 
not.   ad  Hist.  Sicul.    Bonincont.  pag. 


FOR 

222  :  Et  si  quo  tempore  aliquis  ipsorum  in 
imperii  Fortiam  devenerit,  sibi  extremum 
furcis  snpplicium  inferatur.] 

In  Forgia  alicujus  esse.  Vetus  In- 
questa, in  Regesto  Philippl  Aug.  Herou- 
valllano  fol.  114  :  Et  dictus  Gasco  in  illa 
emenda  non  percipiebat,  excepto  qéod 
servientes  Domini  Regis  et  servientes  ejus- 
dem  Gasconis  aliquem  caperent  insimul 
ad  forisfactum  in  foresta,  in  Forcia  erii 
ips%  Domino  Regi,  et  Praspositus  medie- 
tatem  emenda  Kabebit.  Et  fol.  118  :  Jura- 
veruni.,.,  quod  ballia  Episcopi  Aurelia- 
nensis...  non  durai  nisi  usque  ad  pontem 
Albem,  ncque  Episcopus  neque  Prmposi' 
tus  ejus  habet  prisiam  extra,  neque  For^ 
ciam. 

2.  FORTIA.  Forgia,  Violentia,  vis, 
Gali.  Force.  Lex_Baiffiar.  tit.  2.  cap.  10. 
%i  :  Ut  patrem  suum  dehonestare  volue" 
rit  per  consilium  tnalignorum,  vel  per 
Fortiam,  etc.  Tit.  11.  caj).  ò  :  Si  cui  Deus 
Dederit  Fortiam  et  victoriam.  Fortiam  fa- 
cere  alicui,  vim  inferre,  in  Lege  Ripuar. 
tit.  11.  S  3.  Forcia  hostilis,  militaris,  in 
Lege  Bajw.  tit.  2.  cap.  5.  jt  1.  Gapitulare 
Saxon.  ann.  797.  cap.  1  :  Ut  raptum  et 
Fortiam  nec  incenaium  infra  patriam 
quis  facere  audeat.  LQ^JL^on^ob.  lib.  8. 
tit.  12.  |5.  [»  Guido  SjTNemo  Comes... 
aliquid  per  vim  exigat,  prscter  quod 
constitutum  Legibus  est  :  sed  neque  per 
suam  Fortiam  in  mansione  arimannt  se 
applicet,  etc.  Goncilium  Duziac.  pri- 
mum  :  Eam  sua  factione  et  quasi  per 
Fortiam  et  non  j)er  justiiiam  vindicare 
curavit.  Per  Fortiam  auferre,  invadere, 
abstrahere.  apud  Marculfum  lib.  1.  form. 
27. 28.  in  Ghronico  Farfensi  pag.  656.  et 
apud  Philippum  Abbat.  in  Vita  S. 
Amandi  num.  71.  Vide  G^DituIaifì^Gar- 


lomanni  tit.  1.  cap.  11,  Joannem  vni. 
PP.  Ifipist.  71.  no.  Ottonem  Morenam 
de  Gestis  Friderici  II.  apud  Baron.  ann. 
1167.  [Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  953. 
ubi  Foreia  perperam  incuria  Librarli, 
et  col.  967.  et  96i8.]  etc. 

]  Co^^  Eadem  notione,  Damnum,  in- 
JustitiaT  Testamentum  Jacobi  Aragon. 
Reg.  ann.  1272.  apud  Marten.  tom.  1. 
Anecd.  col.  1141  :  ttem,  volumus  et  man^ 
damus,  quod  omnia  Fors  et  injurias  nos" 
irte,  quibus  obnoodi  tenemur,  et  ver»  ap- 
paruerint,  resiituaniur  de  plano  per  dtc- 
tos  manumissores...  secunaum  Deum  et 
forum  pceniientite,  illis  videlicet  quibus 
dictae  injurias  fecimus,  vel  hasredibus  eo- 
rumdem  ipsis  manifeste  osiendentibus 
ipsas  injurias.  Sed  ibi  legendum  Tors. 

\  FoRsiA,  Eodem  significatu,  in  Li- 
bello supplici  Garolo  M.  per  S.  Mauron- 
tium  Massil.  Episc.  oblato  ex  Archi  vis 
S.  Vìctorls  Massil. 

•  Forche,  eadem  acceptione,  in  Gharta 
ann.  1296.  ex  Ghartul.  28.  Gorb.  :  Et  se 
en  ce  faisant  aucuns  leur  fati  rescousse 
ou  Forche,  ly  devantdits  religieuxou  leurs 
commans  ne  porront  conireforchier,  ainz 
trairont  au  m,aieur  et  as  jurés  pour  la 
Forche  oster.  Pourforcement,  eodem 
sensu.  Gharta  ann.  1288.  ex  Tabul.  episc. 
Paris.  :  Monseigneur  Jehan  Grapin  de 
Nulli  chevalier  afferma  et  requenut  en 
droit  lui  de  sa  bonne  volente,  sanz  nul 
Pourforcement,  eie.  Hinc  Forsage,  prò  vi 

Euellse  il  lata  ej  usque  defloratlone,  in 
it.  ann.  1885.  ex  Reg.  69.  Ghartoph. 
reg.  eh.  118  :  Gomme  à  la  requeaie  de  nos^ 
tre  procureur  eust  esié  amene  prisonnier 
à  Paris  Guillaume  Manigo  chevalier,  si- 
ree  de  Surqieres.  pour  la  cause  d'un  For- 
sage, que  Ven  disoit  que  ledii  chevalier 
avoit  faist  en  la  personne  Philippe  Da-- 
melle,  laquelle  il  avoit  prise  et  ravie  par 
li  et  par  ses  complices,  et  deflourée  à  force 


FOR 

et  contre  sa  volente.  Unde  Enforeeur  de 
femmes,  in  vet.  Gonsuet.  Francias. 

1  FoRGiALiTER,  Per  vim.  coacte,  Gali. 
par  Force.  Notitia  Judicati  ann.  850.  in 
Append.  ad  Marcam  Hispan.  col.  788  : 
lune  ego  Leo  reclamavi  me  ante  suprae- 
criptos  quod  Forcialiter  ipsa  professione 
Sperandeo  hic  protulit  ad  relegendum, 
et  voce  de  isto  Leo  Forcialiter  eum  fedsse. 

1  Forgiare.  Vim  inferre,  Gali.  Forcer, 
Statuta  Montis  Olivi  diOBC.  Garcasson. 
ann.  1231.  apud  Marten.  tom.  1.  Anecd. 
col.  967  :  Item,  quod  nullus  inhaòitans 
villam  prmdictam  possit  vel  debeat  ab  ali- 
quo  capi  vel  Forciari,  vel  pignorari  infra 
termiìws  jurisdictionis  Monasierii.  For- 
ciatum  laborerium,  In  Gontract.  datior. 
Bergom.  lib.  2.  cap.  88.  Galli  diceremus. 
Ouvrages  forcée  ;  quod  corvatis  quaa  a 
subditis  et  vassallis  exiguntur  maxime 
convenit.  Vide  Forcare, 

Fortia  Frisga,  Spelmanno  dìcitur 
Vis  recenter  il  lata  :  inde  assisa  Friscae 
Fortias  datur,  ubi  dissaisitus  in  civitati- 
bus  et  burgis  infra  40.  dies  queritur. 
P»  Vide  Abbreviat.  Placit.  pag.  887. 14. 
Edw.  II.  Kanc.  rot,  150.]  Gallis  Frés,  et 
Freschement,  est  recens,  recenter.  Vide 
Frauaius. 

1  Fortia  Maona  et  Parva,  Arvemis, 
Forca  petita  et  grant.  Gali.  Grande  et 
petUe  Force.  Nova  Gali.  Ghrist.  tom.  4. 
col.  608.  Henricus  de  Vergeio  scripto 
Diplomate  ann.  1246.  testatur  se  Hugoni 
Episcopo  Lingonensi  reddidissedomum 
suam  de  Fontanis.  Jurabilem  et  reddi^ 
bilem  ei  ad  Magnam  Fortiam  et  ad  Par- 
vam  .  .  ,  otd  voluntate»n  suam  faciendam, 
et  de  ea  sieut  pUicuerit  ordinandum. 
Ballivus  vero  meus  et  hominee  dictai  villas 
fidelitatem  ei  fecerunt  etjuraverunt  sicut 
domino  suo.  Ad  parvam  vim  ei  ad  ma- 
gnam, in  Gharta  ann.  1229.  apud  Du- 
chesn.  In  Probat.  Hist.  Vergiac.  pag. 
178.  Baluzius  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag. 
260.  ex  Archivis  Ecclesi»  Brivat.  :  Con- 
queritur  P,  de  Serrani  Canonieus  Briva- 
tensis  sindiciu  seu  actor  a  Willelmo  de 
Turre  PrsBposito  et  Capitulo  Ecclesias  Bri- 
vat. constitutus  nomine  eorumdem  .  .  .  de 
nobili  viro  Guillelmo  Comite  filio  qtum- 
dam  Delfini,  qui  injuriatus  eisdem  super 
eo  quod  castra  veteris  Privatae  et  saneti 
Illidii,  quae  a  Capitulo  Brivatenai  ten^^^at 
in  feodum,  et  tenet  juratblea  et  rendablee 
ad  ai  et  sans  at,  irata  et  pagaa,  à  petita 
Forga  et  à  grant^  et  ipsemet  hoc  totum 
promisit  et  juravit  et  alia  vice  reddidit, 
requiaitua  ad  mandatum  Capiiuli  Briva-^ 
tensis  suprcLdicii,et  requiaitua  poatmodum 
a  Capitulo  eodem  et  mandato  ejuadem  et 
pluriea,  reddere  recuaavit.  QuflB  a  domi- 
nis  superiori  bus  inferiores  seu  vassalli 
tenébant  castra,  ea.  cum  opus  erat,  ut 
tempore  belli,  reddere  cogebantur  du- 
plici ratione,  vel  Forcia  majori,  vel  mi- 
nori. Hsec  patentes  erant  domini  supe- 
rioris  litter83>  quibus  visis  vassalTus 
castrum  in  feodo  tentum  tradebat  in 
manus  bominum  domini  feodalis;  illa 
vero  cogebantur  homines  ipsius  vassalli, 
si  forte  detrectaret  castrum  reddere, 
auxilio  esse  principali  domino,  omnium 
honorum  multatione  puniendi,  si  debi- 
ta m  opem  recusarent.  Vide  Feudum 
reddibue. 

*  Rectius  hsBC  formula  in  voce  Via  2. 
exponitur  de  majori  vel  minori  comi- 
tatù,  quocum  castrum  vassalli  ingredi 
proponit  dominus  principalis.  Gui  inter- 
pretationi  rursum  fa  vet  quod  legitur.  A 
grani  puiaaance  et  à  petite,  in  Pacto  In- 
ter Garolum  VI.  reg.  Frane,  et  Brun  de 
Ripeupierre  milit.dom.d6  GiUeapar  ann. 


FOR 


FOR 


FOR 


573 


1386.  ex  Reg.  129.  Chartoph.  reg.  eh.  164. 
Vide  infra  la  Vis  2. 

8.  FORTIA,  Forgia,  Munitio,  Fort, 
Forteresse.  GuilleJ.  de  Podio  Laurentii 
cap.  80  :  Cum  cunctis  mllU  et  Fortiis, 
qxuR  erant  sub  ejusdem  cotstri  dominiOf  in 
quUfus  srant  20.  Fortim,  vel  infra,  etc. 
Adde  cap.  20.  Gbarta  Oldegarii  Episc. 
Barcinon  :  Retinemua  omnes  decimas  .  .  . 
domorum  videlicet  et  villarum,  castrorum 
et  Fortiarumj  qua  ibi  aunt.  Vide  Hist. 
Epìscopor.  Lodovens.  pag.  'dlS.  et  Ga- 
rieffum  in  Episcopis  Magalon.  pag.  95. 
134.  176.  198.  [Instrument.  ann.  1212. 
apad  Marten.  tom.  1.  Anecd.  col.  884  : 
Item,  nullus  in  terra  Comitis  qtua  aubeat 
ditioni  ac  potestati  aum  attentet  firmare 
de  novo,  aut  retedificare  eaatrum  vel  For^ 
tiatn  quse  diruta  aunt,  sir^  aasensu  Comi- 
tia.  Quod  non  semel  ìbidem  recurri t. 
Vide  Bartholom.  Seri  barn  lib.  6.  Annal. 
Genuens.  ad  ann.  1242.  et  alibi.l  [f  Hinc 

*  FoRTiA,  prò  Career.  Stat.  Montis- 
reg.  pag.  80  :  Tenere  debeat  arrestum  m 
Fortia  curim  praaentia  dvitatis,  donec 
ipncm  computum  fecerit.  Stat.  crimin. 
SaonflB  cap.  4.  pag.  6  :  Si  vero  non  impo" 
tratia  litteria  aereniaaimi  aenatua  ad  de- 
fenaionea,  aliquo  modo  pervenerint  in 
Fortiia  Juatitiss,  etc.  Vide  supra  For^  4. 

Rbportiungula,  Parva  munitio.  Tho- 
mas Walsinghamus  ann.  1817:  Ad  Wal- 
terum  de  Seby  ausa  eonaortem  malitisi  ae 
contulerunti  qui  in  Refortiuncula  aua  de 
Horton  latena,  vicinia  aimilem  injuriam 
referebat. 

FoROAiADELLA,  Eadem  notione,  in 
Charta  Hispan.  in  Histor.  Segoviensi 
cap.  19.  S  9. 

FORTIARE,  Munire,  Fortjfier.  Cartella 
firmata  et  Forciata ,  in  Cfharta  apud 
Bromptonum,  munitiora  facta.  [Moret. 
in  Antiquit.  Navarrse  pag.  598:  Pergat 
eum  eo  in  unum  auper  ipaoa  castelloa  ea* 
piendoa,  quoa  tenet  Sanciua  Ramirez  For^ 
ciatoa  Éegi  Sancio  Garaiss.]  Hinc 

INPORTIARE.  Charta  Raimundi  Comi- 
tis  Tolosae  in  80.  Regesto  Archivi  Regii 
Ch.  121  :  Ita  etiam  quod  noa  nec  dictam 
villam  Infardare  poterimua,  Vincentius 
Belvac.  lib.  82.  cap.  98.  de  Damiata  : 
Erat  quoque  civitaa  ipaa  .  .  .  fortiaaima, 
multumque,  voatquam  aliaa  capta  fuerat, 
Jnfortiata.  Charta  Ludovici  Regls  Fran- 
ci8B  ann.  1228.  apud  Catellum  in  Comi- 
tib.  Tolosan.  pag.  884  :  Sex  millia  mar- 
charum  aolvet  ...  ad  muniendum,  Infor- 
tiandum,  et  custodiendum  eaatrum  Nar- 
bonenae.  In  alia  ibid.  pag.  855  :  Speluncaa 
InfortiatsB,  Gesta  Philippl  IH.  Reg. 
Frane,  pag.  547  :  Igilurpoat  deditionem 
urbia  Gentndenais,  Rex  Franeisa  eamdem 
reparariet  Inforciari  prmcipiena,  etc.  Ita 
hac  notione  in  Charta  ann.  1280.  in 
Probat.  Hist.  Drocens.  pag.  259.  Enfor- 
ceur  de  femmea.  in  veteri  Consuetudina- 
rio Franciae.  Vide  Infortiare ,  etc.  suis 
loeis. 

Plaoitum  Inporciare  est,  cum  ad 
illud  peragendum  plures  judices  conve- 
niunt  :  Renforcer  la  Cour.  LegesHenrici 
I.  Regis  Angl.  cap.  29  :  Si  iustitiam  aine 
judicio  dimittantj  (judices)  aed  aumma- 
nitia  terrarum  dominia  Inforcietur  Piaci- 
tum  termino  competenti,  ai  fuerint,  vel 
nonfuerint  antea  aummoniti,  etc.  Et  cap. 
88  :  Si  quia  in  curia  aua.  vel  tn  quibuaU- 
bet  agendorum  loda  placitum  tractandum 
habeatj  convocet  Parea  et  vicinoa  auoa,  ut 
Inforctato  judido  gratuitam,  et,  cui  con-- 
tradid  non  poaait,ju8titiamexhibeat, 

FORTIPICARE,  Munire.  Fortifier,  Ux^- 
p^Ceiv,  in  Onomast.  Gr.  Lat.  Oceurrit  in 
Hist.  Cortusior.  lib.  5.  cap.  8.  etc. 
[Chron.  Andr.  Danduli  apud  Murator. 


tom.  12.  col.  487  :  Armia  et  hominibua 
munieruntt  levaverunt  pontem,  et  ae  For- 
tificaverunt  in  Rivoalto.] 

T  FoRTiPiCATio,  Munitio,  Fortification 
nostris.  Charta  ann.  1889.  apud  Menes- 
ter.  Hist.  Lugdun.  pag.  185  :  Quod  dvea 
et  habitantea  aunt  multum  onerati  ex 
auòaidiia  regiia  qusa  aubeuntj  et  ex  facto 
Fortificationia  ejuadem  dvitatia, 

T  Fortificare.  Conflrmare,  roborare, 
Forti fier.  Chron.  Modoet.  apud  Murator. 
tom.  12.  col.  1099:  Ut  paventea  animoa 
Germanorum  Fortificaret  de  auorum  ag- 
mine.  Ibid.  col.  1181  :  Ad  accendendum 
et  Forti/icandum  eoa  in  proRlium. 

FoRGELLKTUM,  Munftiuncula,  caste! - 
letum,  Petit  Fort,  Forcelet,  in  1.  Statuto 
Westmonasteriensi  cap.  17.  Fortelet, 
apud  Brlttonem  cap.  20.  Fleta  lib.  1. 
cap.  20.  S  119:  De  hia,  qui  fugaverint 
averia  ad  caatra  vel  Forcelleta,  et  ea  ibi 
detinuerint.  Adde  lib.  2.  cap.  47.  {1.  et 
Knyghtonum  ann.  1842.  pag.  2581.  For- 
dletum,  eidem  Knyghtono  ann.  1842. 

T  FoRTicuLUM,  Eadem  notione.  Pro- 
cessus  de  S.  Catbarina  Senensi  apud 
Marten.  tom.  6.  Ampliss.  Collect.  col. 
1265  :  Eidem  Virgini  (CatharinaB)  quod- 
dam  Forticulum  modicum  extra  ctvitatem 
Senarum  conatitutum  prò  edificando  uno 
Monaaierio  tradidit. 

FoRTALiTiUM,  Munitio,  arx,  castrum. 
nostris,  Fort,  Fortereaae.  Wil.  de  Podio 
Laurentii  cap.  ^\  Et  eia  Fqrtalitia  tra- 
debantur ,  et  ad  auam  doBant  obaidea 
voluntatem.  ChronicQn  incerti  auctoris, 
editum  a  Catello,  ann.  1226:  Consulea 
occurrebant,  et  Regi  Fortalitia  trad^ant. 
Elinhamus  Prior  de  Leuton,  in  Gestis 
Henriei  V.  Regis  Angl.  ann.  5: 

Ad  Fortalitii  facU  murique  cacumeo, 
Hosles  portabant  doUa,  Ugna,  petras. 

Oceurrit  non  semel  apud  Ericum  Upsa- 
liensem  in  Hist.  Suecor.  [Charta  ann. 
1812  :  Panere  (vexillum)  in  turri  aeu  For- 
talitia dicti  caatri.  Domua  Fortalitii,  in 
Charta  Guidonis  Abb.  ann.  1200.  tom.  1. 
Macer.  S.  Barbar»  Lugdun.] 

Fortalitia,  Eadem  notione,  oceur- 
rit passim  in  Hist.  Cortusiorum  lib.  1. 
cap.  15.  18.  lib.  5.  cap.  8.  lib.  7.  cap.  18. 
etc.  apud  Sanutum  lib.  2.  part.  2.  cap. 
6.  etc. 

^  1  FoRTAREZA ,  iti  Charta  ann.  ciré. 
1178.  tom.  8.  nov©  Gali.  Cbrist.  Inter 
fnsTr.  col.  1074. 

T  FoRTARiGiA.  Chron.  S.  Medardi 
Suession.  tom.  2.  Spieil.  Acher.^ag. 
791  :  Anno  1210.  muri  et  Fortarida  Eccle- 
aiaa  S.  Medardi  facta  aunt.  Oceurrit  etiam 
apud  Baluz.  tom.  2.  Hist.  Arvern.  pag. 
4^. 

1  FoRTEGiA.  Regi  mina  Pad  USB  ad  ann. 
1386.  fipud  Murator.  tom.  8.  col.  442  : 
Fl^  unam  magnam  Fortedam  et  ibi, 
atetit  cum  toto  auo  exercitu.  [^  Pactum 
ann.  1126.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit.  col.  442  :  Hsec  duo  caatella  dono 
vobia  cum  ipaia  aula  FortecOa,  quaa  ibi 
hodie  aunt,  et  in  eorum  terminila  factaa 
fuerint.  Forfelewe  ssapius,  prò  Fortereaae, 
in  Lit.  ann.  1861.  ex  Memor.  D.  Cam. 
Comput.  Paris,  fol.  45.  v«.  et  46.  r».  For- 
treacne,  in  Ch.  ann.  1840.  ex  Ch^rtul.  23. 
Corb.] 

T  FoRTEDA.  Sponsalitium  Adalmodis 
Comitiss»  ann.  1056.  in  Append.  ad 
Marcam  Hispan.  col.  1109:  Vono  tibi 
omnia  caatra  et  caatella  et  Fortedaa  quaa 
in  praadicto  comitatu  aunt  vel  erunt.  Adde 
coli.  1158. 1154.  1158.  et  1160. 

i   FQRTET.RsiA^in  Charta  ann^ 
apud  ThoYnassenuifiTU  BlturlgTpag.  86. 

T  FoRTELiGiA,apudDuehesnium  Hist. 


Norman,  pag.  1055.  D.  Bruaaél  de  Feud. 
usu  tom.  1.  pag.  884.  et  Murator.  tom. 
12.  ex  Chron.  Domin.  de  Gravina  col. 
568. 

1  FoRTELLiciUM,  in  Charta  Caroli  Reg. 
Frane,  et  Sicìliae  ann.  1497.  et  in  altera 
JohannsB  Regine  Sicilis  ex  Cod.  MS. 
Bibl.  Coislin. 

1  FoRTELLiTiA,  in  Actis  SS.  Mali  tom. 
5.  pag.  878. 

*  FoRTERA,  Eadem  notione.  Charta 
ann.  1161.  Inter  Probat.  tom.  2.  Hist. 
Occit.  col.  579  :  Ita  ut  deincepé  ipaum 
caatrumy  neque  Forteram  aeu  Forteraa, 
qusR  amodo  ibi  erunt,  vobia  non  auffera^ 
mua. 

FoRTEREsciA,  [FoRTEREssiA.]  P  An- 
nal. Victor.  MSS.  ad  ann.  1804  :  FUm- 
drenaes  autem  aatute  fecerant  quaai  mu- 

nitionem  de  auia  currtbua  et  quadrigia 

Framii  plurea  de  Flandrenaibua  ocdde- 
runt,  et  (Mdhtu:  plurea  ocddiaaent ,  nisi 
fuisaet  prsBtacta  Fortereada  de  curribus.] 
in  Tabul.  Fossatense  fol.  86.  [et  in  Lit- 
teris  ano.  1^0.  apud  Marten.  tom.  1. 
Anecd.  col.  880  :  TheobaldìM  Comes  Cam- 
panisa  tradidit  mihi  eaatrum  Portuense, 
Forteressiam  sdlicet  et  proventua.  Forte- 
reaaa,  apud  Rymer.  tom.  8.  pag.  410.] 

»  FoRTESA.  FoRTEZA,  Pari  intelleetu. 
Pactum  ann.  1111.  Inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Occit.  col.  879  :  Caatrum  Appamia- 
rum  cum  Forteaa,  et  Forteaaa  quas  modo 
ibi  aunt,  etc.  Forteza,  in  Homag.  ann. 
1182.  ibid.  col.  454. 

^  FoRTEsiA,  FoRTESSiA,  Eadem  accep- 
tione,  in  Charta  ann.  1124.  ibid. col.  427. 
et  in  alia  ann.  1126.  col.  482. 

•FoRTETiAjÉodem  signiflcatu. Charta 
ann.  1281.  apud  Lam.  in  Delie,  erudit. 
Inter  not.  ad  Hist.  Sieul.  Bonincont. 
pag.  152  :  Itempromiaerunt  etjuraverunt 
dare  eaatrum  Camparenaa  et  auaa  Forte- 
tiaa  et  munitionea  omnea  cum  guami- 
mentis, 

•  FoRTHEROTiA,  Idem  Charta  Guill. 
dora.  Salionls  ann.  1281.  in  Chartul. 
eecl.  Lingon.  ex  Cod.  reg.  5188.  fol.  18. 
v«  :  Accepi....  feodum  domua  et  Forthero- 
tiaa  et  foaaatorum  et  pertinentiai*um  do- 
mua domini  Bowtholomei  de  Villacomitia. 

T  FoRTERiA ,  vel  FoRTERiUM ,  intcr 
Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  1008. 

j  FoRTiALiTiUM,  in  Charta  ann.  1282. 
Inter  Instrum.  tom.  4.  nov»  Gali.  Christ. 
col.  32. 

T  FoRTiciA,  in  Annal.  Genuens.  Bar- 
tholomasi  Seribae  lib.  6.  ad  ann.  1229. 
Fortitia,  alibi  non  semel. 

5  FoRTiUGiA,  apud  eumdem  ad  ann. 
1227.  et  alibi.  Fortilldum,  ad  ann.  1249. 
in  Chron.  Andr.  Danduli^  et  apud  Ry- 
mer. tom.  18.  pag.  95.  96.  etc.  Vide 
Fortileda,  suo  loco. 

T  FoRTiLiGATUM.  Litter8B  ann.  1523. 
apud  Rymer.  tom.  18.  pag.  797  :  Caatra, 
maneria,  Fortiligata,  etc. 

FoRTiTiUM,  Arx,  eastrum.  Fort,  Tes- 
tainentum  S.  FuleranniEpisc.  Lodoven- 
sis  :  Et  in  villa,  quam  d%cunt  Fodinaa, 
Eccleaiam,  quae  fundata  eat  in  honorem 
S.  Marisa,  cum  ipaa  turre,  et  cum  ipaia 
Fortitiia,  quaa  modo  sunt,  et  in  antea 
erunt. 

FoRTiTUDO,  Castrum,  munitio.  Will. 
de  Podio  Laurentii  cap.  46:  Interceptis 
subito  excubiis  illam  Fortitudinem  occu- 
farunt.  Tabularium  Lascurrense,  apud 
Marcam  lib.  5.  Hist.  Beneharn.  cap.  15. 
n.  1  :  Tulit  illum  honorem  de  Murel  S. 
Marisa  cum  Fortitudine  sua,  et  tenuit 
eum  in  vita  sua,  Charta  ann.  1125.  apud 
Catellum  in  Comi  tib.  Tolosan.  pag.  188  : 
Excepta  medietate  dvitatis  de  Avenione, 
et  de  castro  et  Fortitudinibus,  quaa  ibi 


874 


FOR 


FOR 


FOR 


Bunty  vel  erunt  de  territorio^  etc,  Adde 
Yitam  S.  Anselmi  Lucensìs  Episc.  n.  71. 
[Bartholom.  Seri  barn  lib.  6.  Ànnal.  Ge- 
nuens.  ad  ann.  1227.  BuIIam  Innocentli 
VI.  PP.  ann.  1356.  apud  Ludewig.  tom. 
6.  pag.  16.  etc] 

<' Hìnc  Mittere  in  fortitudine f  prò  ma- 
nitionibus  sepire,  in  Gharta  ann.  1145. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col. 
511  :  Duas  itaque  villas,  Saviaha  et  Pe- 
derUu^  laudo  et  concedo  supmdicto  abbati 
Bernardo,  ut  mittat  illas  in  Fortitudine 
in  loco  9ibi  congruentif  et  provideat  su- 
pradictua  abbas  et  ejua  succesaores^ut  non 
exeat  mihi  guerra  nec  aucceaaoribua  meis. 
Vide  in  Fortta, 

^  4.  FOKTIA,  Exercitus,  Copi»,  Gali. 
Troupea,  Forcea.  Ottoboni  Scribaa  Annal. 
Genuenses  lib.  8.  ad  ann.  1196  :  Quum 
videret  ae  eoa  minime  poaae  de  campo  et 
caatria  eradicare  . .  .  retraxit  ae  cum  mili- 
tia  aua  et  Fortia.  Ogerii  Pania  iidem 
Annales  ad  ann.  1197  :  Cum  Pisania  con- 
foBderaverunt  et  cum  Fortia  sua  per  ter- 
ram  et  mare  clam,  Januenaibua  ignorane 
tibua^  cantra  Portua-Yeneria  hoatUiter 
invaaeruntyCt  burgum  impugnarunt. 

®  5.  FORTIA,  Tributum,  vectigal,  quod 
per  vim  exigitur.  Charta  Raim.  Trenca- 
vel.  vicecom.  Biter.  ann.  1163.  ex  Char- 
tul.  Gemund.  :  Concedo  ...  ut  ex  aale, 
quod  ad  proprioa  uaua  domua  prmfati 
monaaterii  tranaportabitia,  in  omni  terra 
mea  leoda  vobia  non  requiratur,  neque 
pedaticua  vel  Fortia,  neque  omnino  aliua 
uaaticua.  Vide  supra  Forcia. 

^  6.  FORTIA,  Auxiliaris  manus,  Gali. 
Main^forte,  aecoura.  Stat.  Gadubr.  lib.  8. 
cap.  63  :  Suo  poase  dando  hominibua  et 
communi  .  .  .  ad  malefactorea  capiendoa 
auxilium^  favorem  et  Fortiam  efjlcacem. 
Stat.  Ast»  collat.  1.  cai).  1-  P^é*  7.  r  .* 

Ego  poteataa  Aatensia  juro dare 

Fortiam  et  virtutem  modia  omnibua  quibua 
poterò,  ad  jua  suum  conaequendum, 

<»  7.  FORTIA,  Fabrica  ferraria.  Gali. 
Forge  ;  si  tamen  legendum  non  est  For- 

?ia.  Vide  in  hac  voce.  Inquisit.  ann. 
288.  in  Access,  ad  Hist.  Gassin.  part.  1. 
pag.  888.  col.  1  :  Interrogatua  a  quo  tem- 
pore acurarius  excuaat  domum  at*am  a 
prasstatione  galliwe  ;  dixit  quod  ab  eo 
tempore^  quo  per  ae  incipit  exercere  artem 
ckcurariw  et  laborare  aa  Fortiam  aeu  ad 
fucinam. 

3^  8.  FORTIA,  Ditto.  Jurisdictio,  Ital. 
Giuriadizione,  Gali.  Domaine.  Stat.  Bo- 
non.  ann.  1250-67.  tom.  III.  pag.  400  : 
Ordinamua  quod  ai...,  aliqua  aingularia 
peraona,  una  vel  plurea  tempore  alicujua 
rumoris,..  venirei  vel  intraret  in  Fortiam 

et  diatrictum   comunia  bon.   etc et 

tom.  in.  pag.  401  :  Statuimus  et  ordina.  ' 
mua  quoa  aliqua  terra  diatrictua  bon- 
tam  Comitatuaoon,  quam  Ymoleperauam 
Fortiam  aut  diatrictum  aliquem  vel  ali' 
quoa  venientea  tempore  rumoria  non  per- 
mittat  tranaire.  [Fr.] 

]  FORTIAGIUir.  Vide  Forcagium, 

T  FORTIALITIIJH,  Forticulum,  For- 
tificare, etc.  Vide  in  Fortia  8. 

J  FORTIFFICATIO,  Munitio,  in  Libert. 
villaB  de  Gaslucio  ann.  1868.  tom.  5.  Or- 
dinat.  reg.  Frane,  pag.  287.  art.  7. 

«  FORTIFICARE.  Firmare,  roborare, 
Gali.  Fortifier;  dicitur  de  dolio  vini  ex- 
portando, quod  fortius  alligatur  et  com- 
pingitur.  Arest.  ann.  1372.  ex  Tabul.  S. 
Joan.  Laudun.  :  Inhibuerat  etiam  ne  quia 
in  terminia  dictaapacia  vaaa  vinum  conti- 
nentia,  quod  ibidem  vendebatur^  abaque 
eorum  licentia  barrare,  aut  ad  ducen- 
dum  extra  dictam  pacem  parare  aeu  For- 
tificare, etc,  Aliis  notionibuSi  vide  in 
Fortia  8. 


e  FORTIFIGATIO,  Iterata  et  validior 
vis.  Annal.  Victor.  Mss.  ad  ann.  1878. 
ubi  de  Romanis  petentibus  ut  nemo, 
nisi  Romanus  aut  Italus ,  In  papam 
deinde  eligeretur  :  Sed  propter  auamen- 
tum  diclorum,  clamorum  et  Forti^ccUio^ 
nem  percuaaionia  ad  jìortam,  extimave- 
runt  (Gardinales)  ipaiua  aubitam  frac- 
turam^  et  aie  mortem  jam  propinquam 
ipaia  tmminere.  Vide  alia  notione  in 
Fortia  3. 

«  FORTIFICATUS,  Recreatus,  viri  bus 
confirmatus.  Vita  S.  Gandol.  tom.  5. 
Sept.  pag.  712. col.  1  :  Vexatua  a  deemone 
auper  aepulchrum  aancti  pernoctavit  de- 
vote :  et  de  mane  Fortificatua  non  modi- 
cum,  cum  gaudio  reveraua  eat, 

o  FORTIFIGIARE,  Dicitur  de  veste,  cui 
alter  pannus  inter  assuitur,  ut  fortior 
slt.  Gomput.  Ms.  fabr.  S.  Petri  Insul. 
ann.  1524  :  Pro  factura  duarum  tunica" 
rum  de  bleu  veloura,  . ,  .  .  oc  prò  xix. 
ulnia  panni  linei  rubri  ad  Fortificiandoa 
dictoa  habitua,  vij.  lib. 

{  FORTIGIUM.  Vide  Forcagium. 

^  FORTILEGIA,  Arx,  castrum.  Gharta 
ann.  1261.  in  parvo  Reg.  S.  Germ.  Prat. 
fol.  47.  r>.  col.  1  :  Relinquit  domum 
quandam,  sitam  apud  Meledunum,  juxta 
foaaeta  Fortileciss  dictaa  villa.  Vide  For- 
tia S. 

ì  FORTILIGIA,  FORTELITIUM,  Fortili- 
GATUM.  Vide  in  Fortia  3. 

^  FORTIM,  Virgll.  Grammat.  pag.  72  : 
Adverbia,  qum  in  im  ayllabam  mittuntur 
....  ut  cssleatim,  Fortim. 

®  FORTINDA  Ecclesia.  Gharta  Inter 
Privil.  Mss.  ord.  Praemonst.  :  Quia  occa- 
aione  juramenti,  quod  de  rebua  eccleaim 
non  alienandia  te  aaaeria  prxatitiaae,  in 
loda  tui  epiacopatua,  in  quibua  populi 
habitantea  oratoriia  egere  videntur,  ne 
prmtextu  novarum  ecclesiarum  commiaaa 
tibi  eccleaia  deatitui  videatur,  eccleaiaa 
Fortindaa{9\c)  erigere,  etc,  Mendum  esse 
snrpicor,  sed  emendare  vix  audeo  ;  an 
Firmariaaf  incfuibus  scllicet  presbyteri 
firmarli  constituebantur.  Vide  supra 
Firmariue. 

FORTIOR,  Major,  ditior.  Gapitularia 
Garoli  M.  lib.  5.  cap.  136.  [«>  207.]  :  Co- 
mitea  Fortiorea  libram  de  argento  aut 
valentem  dent  in  eleemosyna,  Adde  Ad- 
dit.  4.  cap.  143.  Lex  Longob.  lib.  3.  tit. 
12.  S  1.  [»  Garol.  M.  121.]:  Sive  etiam 
nonnulli  Fortiorea  vaaai  Comitum,  For- 
tior bannua,  muleta  major,  in  Gapitul. 
Saxonum  ann.  797.  cap.  9.  Ita  Matth. 
20.  juxta  veterem  Versionem:  Qui  vult 
inter  voa  eaae  Fortior,  ait  veater  ultimua. 
Vulgata  habet  major.  [Gbronicon.  S. 
Petri  Vivi  apud  Acberium  tom.  2.  Spi- 
cil.  pag.  715  :  Ut  Fortiera  quoque  et  gra- 
viora,  (negotia)  dijudicaret.  Fortiorea 
Paalmi,  id  est,  prolixiores  in  Regula  S. 
Benedicti  cap.  18.] 

•  FORTIOSUS,  Munitus,  Gali.  Fort. 
Gomput.  ann.  1368.  inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Nem.  pag.  256.  col.  2  :  Quod  face- 
rent  bonam  vigiliam  nocturnam  et  diur- 
nam,  et  loca  minua  Fortioaa  in  loda  for- 
tiorioua  ae  vellent  redimere,  etc, 

0  FORTIS,  Munitio,  propugnaculum. 
Vide  supra  Fortaliaaa. 

1  FORTIS  DoMus,  id  est,  munita,  Gali. 
Fortereaae,  Gharta  Ludov.  de  Villariis 
Archiep.  Lugdun.  ann.  1305.  Hist.  Delph. 
tom.  1.  pag.  21  :  Creai  et  ordinai  illua- 
trea  viroa  dominum  Joannem  Dalphini 
Comitem  Vapincenaem  et  dominum  Gui- 
donem  ejua  fratrem,  et  quemlibet  eorum 
in  aolidum,  cuatodea  et  garderioa  Domua 
Fortia  de  Éechevelleyn...  quod  per  ae  vel 
familiarea  auoa  quoacumque  perdpiant  et 
teneant,  ut  garaerii  et  cuatodea  ejuadem, 


Domum  Fortem  cum  omnibua  ejua  man* 
damento,  territorio,  aeigneuria,  juriadio- 
tione,  etc. 

^  Nostris  etiam  Maiaon-forte,  Gastmm 
Fossis  vallatum  cum  dominio. 

1  Fortem  se  Fagere,  Vadem  sese 
prestare,  Spondere,  Gali.  Se  faire  Fort 
de,  etc.  Ghartular.  Eduense  ann.  1890  : 
Dieta  partea  tranaegerunt  et  eonventus 
habuerunt  ad  invicem  auper  et  de  prag» 
miaaia  prò  vitandia  diaaentionibua  et  liti- 
giia  in  hune  modum;  videlicet  dictu9 
Priorproae  manucapere  et  ae  Fortem  Fa- 
cere  prò  dicto  Conventu  suo,  ete,  [*  Vide 
supra  in  Facere  16. 

FORTIS  Moneta.  Vide  Moneta. 

^  Fortis  Nivernensis,  Monet©  spe- 
cies.  Reg.  Gam.  Gomput.  in  Bibl.  reg. 
asservatum  sign.  8406.  fol.  147.  r  :  Fors 
de  Novera  de  Philippe  aont  à  xj.  den.  cb. 
d'argentde  roy.  Vide  in  Moneta. 

Fortis  Potio,  qua  inebriare  poteat,  ut 
est  apud  Eigilem  in  Vita  S.  Sturmii 
Abbatis  Fuldensis,  quomodo  dicimus 
Vinfort.  Vide  Cereviaia. 

«  FORTISIA,  Munitio,  propugnaculum, 
castrum  in  Homag.  ann.  1020.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  147.  Vide 
in  Fortia  3. 

0  FORTISSIM US  ,  Durissimus.  Vita 
Rob.  reg.  tom.  10.  Gollect.  Histor.  Frane, 
pag.  112  :  A  aancto  Septuageaimo  uaque 
in  Faacha,  nulla  uaua  euldta,  firequenter 
eum  8uadpid>at  ad  jaeendum  Fortiaaima 
terra. 

FORTITAS ,  Virilitaa,  òcvdpEiÓTYic  i  in 
Gloss.  Gr.  Lat.  Alibi  :  Fewoetóxvìc,  Fortitaa, 
atrenuitaa. 

1  FORTITER,  Valde,  multum.  Gali. 
Fort,  Beaucoup,  Instrum.  anni  871.  apud 
Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Britan.  pag. 
555  :  Erat  terra  Fortiter  gelata. 

^  Ital.  Forte  et  nostris  Forment,  eodem 
sensu.  De  quoy  noua  depleet  Forment,  ia 
Lit.  ann«  1871.  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  892.  Fortablement  vero,  per 
vlm  sonat,  in  Lit.  remiss.  ann.  1864.  ex 
Reg.  96.  Ghartoph.  reg.  eh.  95  :  leellui 
Thtbaut  beuta  et  abati  Fortablement  à 
terre  ledit  Girardin,  Alias  ann.  1459.  in 
Reg.  188.  eh.  180  :  Leaquelz  emmenoient 
Fortablement  le  boia  du  auppliant  en  «a 
préaence  contro  aa  voulenté. 

I  FORTmUM.  Vide  in  Fortia  8. 

ti.  FORTITUDO,  Gopiffl,  Gali.  Forcea, 
Gonventio  anni  1163.  apud  Rymerum 
tom.  1.  pag.  28.  col.  1  :  Et  si  rex  Lod,  if» 
Angliam  venerit,..  tam  varvam  Fortitudi- 
nem  hominum  aecum  aaducet,  quam  mi- 
norem  poterit.  Vide  alia  notione  in  For- 
ata 3. 

^  2.  FORTITUDO,  Auctoritas.  potestas. 
Ghron.  Modoet.  apud  Murator.  tom.  12. 
Script.  Ital.  col.  1078  :  Imperatori  datur 
balia  et  Fortitudo  faciendi  jtMtitiam  ean- 
guinia, 

t  FORTIVUS,  Fortuitus,  Qui  casu  acci- 
dii.  Epistola  Garoli  M.  apud  Mabill. 
tom.  4.  Analect.  pag.  318  :  Fortitudinem 
vero,  ai  conailio  careat,  Fortitudinem  eaae 
putandum  non  eat,  cum  omnia  inconaulte 
geata  Fortiva  potiua  quam  fortia  aoleant 
nominari, 

1.  FORTUNA,  Bona.  In  Lege  Salica  tit. 
47.  S  2.  Super  Fortunam  auam  ponere, 
tit.  Ì2,%2,Aaea  perita  et  Fortune,  id 
est,  sub  poena  amissionis  honorum.  Ita 
Fortunaa,  prò  facultatibuset  bonis  usur- 
pant  leg.  123.  God.  Th.  de  Decurion. 
(12,  y  leg.  20.  de  Bonis  proscript.  (9, 
42.)  [Eadem  notione  utitur  Cicero  aliique 
purioris  Latinitatis  Scriptores.] 

S^  Fortuna  tit.  52.  Leg.  Sai.  mos 
laudato  prò  Facultatibus  et  bonis  usur- 
patur,  ut  cuique  legenti  obvlum  erit  ; 


FOR 


FOR 


FOR 


57» 


in  alio  vero  prò  quavis  fortana  si  ve 
eventu  bono  vel  malo  accipienda  haac 
vox  :  adeo  ut  mper  Fortunam  aiuim  po^ 
nere  idem  sii  quod  Rem  suscipere  suo 
periculo,  et  quidquid  boni  vel  mali  eve- 
nerit,  ferre  ;  quo  signilicatu  occurrit  in 
Statutis  MasslK  lib.  3.  cap.  5  :  ConsUtui" 
mu8  quod  ai  quia  alicui  atiquod  muluum 
fecent  vel  faciet  portandum  in  aliquod 
viagium,  aa  Fortunam  vel  riaicum  ipaiua 
fnuiuantia.  Gali,  dicimus,  Aux  risquea  et 
Fortunea,  etc, 

2.  FORTUNA,  Thesaurus  inventus  : 
nam,  ut  ait  Lex  68.  S 1- 1>-  de  Aquir.  rer. 
domin.  (41, 1.)  et  ex  ea  Bracton.  lib.  8. 
tract.  de  Corona  cap.  2.  {  4  :  Thesaurua, 
Fortunaa  donum  creditur,  Theaauroa  du- 
cente Fortuna  reperire^  in  leg.  8.  Ood. 
Th.  de  Thesaur.  (10, 18.)  Epist.  561.  ex 
Francicis  tom.  4.  Hlst.  Frane.  :  Unde 
mandamua  vobia,  ut  Fortunam,  aicut  in- 
venta fuit,  infra  15.  diea  noa  habere 
faciatia,  Mox,  pecunia  aublata  dici  tur. 
Tabularium  Monasterii  Deip.  Santon. 
fol.  25:  Si  Santonia  fuerit  inventum  au-' 
rum  vel  argentum^  aut  Fortuna,  Comes 
hc^et  inde  medietatem,  et  qui  invenerit, 
aliam.  Charta  ann.  1060.  in  Tabular. 
Vindocin.  n.  370  :  Vicaria  autem  et  foria- 
factorum  omnium  emendationea  et  For- 
tunaa,  noatrse  erunt  omnea,  Charta  ann. 
1834.  apud  Dion.  Salvalngum  Boìssium  in 
Tractatu  de  Placito  dominico  pag.  28  : 
Ilem  Jua  auum  nemorwn,  ai  qum  aint,  àut 
inveniantur,  et  etiam  quartam  beatiarum 
ferarum.  etc,  [Instr.  ann.  990.  ex  Archivo 
Montis  S.  Michaelis  :  Conon  Britanno- 
rum  Prir^epa  dedit  Beo  et  S,  Michaeli, 
etc.  Sed  ai  aliquia  deforia  homicidium  fe- 
cerit  auper  innabitantea,  aut  ipai  auper 
alioa,  ait  Comitia  bannum,  et  raptum^  et 
incendium,  et  inventa  Fortuna,  aut  Sil- 
vaticm  beatisi  captai.^  Vide  tom.  1.  Mo- 
nast.  Anglic.  pàa.  298.  Stabilimenta  S. 
Ludovici  lib.  I  :  Nua  n'a  Fortune  d'or,  ae 
il  n*eat  Boia.  Et  lea  Fortunea  d'argent 
aont  aua  Barone,  et  à  ceus  qui  ont  grana 
Juaticea  en  aa  terre.  Et  ae  il  avenoit,  que 
aucuna  homa  qui  eut  voirie  en  aa  terre, 
trouvaat  soua  terre  aucune  trouvaille,  elle 
aeroit  au  vavaaor^  à  qui  la  voirie  de  la 
terre  où  la  trouvaille  fu  trouvée.  Et  infra  : 
Fortune,  ai  eat  quant  elle  est  trouvée  de-- 
dana  terre,  et  terre  en  eat  effondrée.  Vide 
Consuet.  Andeg.art.61.  etOenoman.  art. 
70.  et  infra  in  Sacrobarra,  ubi  Spelman- 
nus  Fortunam,  fortuito  occisos  inter- 
pretatur,  nescio  quo  vade. 

1  8.  FORTUNA,  Maris  tempestas.  Bern- 
hardus  de  Breydenbach  Itiner.  Hierosol. 
pag.  14  :  Niai  foraitan  tempeataa  maria, 
Fortuna  appellata,  id  faciendum  persua- 
derei. Barlnolom.  ScribsB  Annal.  Gtenuen- 
ses  ad  ann.  1242  :  Continuo  valida  For^ 
tuna  maria,  et  venti,  et  pluvia^  regnare 
cosperunt  per  diea  viginti  et  uUra,  ita 
quod  de  portu  Janwe  exire  nullatenua 
potuit.  Ibidem  :  Quam  cito  potuit,  et  ma- 
ria Fortuna  cesaavit,  ivit  cum  galeia  auia 
in  provinciam,  ut  aalem  adduceret  in  Sa- 
vonam.  Idem  ad  ann.  1244  :  Circa  mediam 
noctem  validiaaima  Fortuna  maria  et  tem- 
poria  fuit  in  portu  Janwe,  ita  quod  multa 
navea  iverunt  in  terram,  etc,  Eadem  no- 
tione  Fortune  usurparunt  veteres  Galli 
Scriptores.  Guillelml  Archiep.  Tyriensis 
continuata  Hist.  Belli  sacri  apud  Mar- 
ten.  tom.  5.  Ampliss.  CoUect.  col.  748  ; 
En  cel  an  (1269.)  dut  pasaer  le  Boi  d'Ar- 
ragon  en  Surie,  et  monta  aor  mer  il  et 
aea  oa,  et  quant  vint  au  quart  jor  une 
Fortune  grant  le  pria  et  rompi  aa  nave^  et 
quant  il  vit  ce,  ai  a'en  retoma  arriere  au 
port..,  ne  oncquea  pula  ne  veut  monter 
aor  mer  par  la  paor  qu'il  out  de  la  For- 


tune et  por  l'amor  de  aa  mie  dame  Be- 
rangiere,  [^  Vide  Glossar,  med.  Graecit. 
voce  *opToOva,  col.  1691.  et  mox  Fortu- 
nale.] 

•  4.  FORTUNA,  Sumptus  fortuitus,  in- 
soli tus,  Gali.  Dépenae  extraodinaire. 
Lib.  pension.  ex  Tabul.  S.  Vict.  Massil.: 
Celleraria  etiam  prmdicta  exposita  eat 
Fortunia  regum,  principum  ac  reginarum 
ad  ipaum  monaaterium  declinantium,  ac 
carainalium  et  legatorum  et  nuntiorum 
aedia  apoatolicas,  etc.  Rursum  ibid.  :  Cel- 
leraria etiam  expoaita  est  Forlunse  lem" 
porla  vocationis  ipaiua  monasterii,  quo 
tempore  consueverunt  consumi;  qua 
propter  hoc  magnas  aummaa  pecuniarum 
opportuit  mutuo  auacipere.  Fortune,  non- 
numquam,  idem  quod  Casus  adversus, 
infortunium  ,  damnum  sonat.  Charta 
Caroli  VI.  reg.  Frane,  ann.  1416.  ex 
Chartul.  episc.  Carnet.  :  Par  le  fait  des 
guerrea  et  mortalités,  qui  ae  aont  aubve- 
nuea  en  ladite  ville,  ila  n'ont  peu  pater 
icelle  rente  à  noatre  améet  féalconseiller 
Vevesque  de  Chartres,...  lequelpour  conai- 
dératton  deaditea  Fortunea  et  mortalitéa, 
etc.  Fortune  de  feu,  in  Stat.  ann.  1863. 
tom.  8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  668. 
Caa  fortunel,  dicitur  de  eo,  quod  casu  et 
fortuito  accidit.  Lit.  remiss.  ann.  1887. 
in  Reg.  181.  Chartoph.  reg.  84  :  Beque- 
rana  que  comme  ledit  caa  aoit  Fortunel, 
et  non  de  fait  appensé,  etc.  Pelillat  de- 
mande  grace  pour  ce  caa  Fortunel  avenu 
en  esbatement,  in  aliis  ann.  1889.  ex  Reg. 
188.  eh.  181.  Fortuneusement,  Fortuitu, 
infelici  ter,  in  Lit.  remiss.  ann.  1408.  ex 
Reg.  168.  eh.  48:  Fortuneusement  icelle 
femme  fu  atteinte  du  baston  par  la  teste, 
etc» 

l' FORTUNALE,  Ut  Fortuna  8.  Miracula 
B.  Simonis  Erem.  August.  Aprii,  tom.  2. 
pag.  827  :  Dieta  navia  ex  Fortunali  et  pe- 
ricolo periculavit  et  suffocavit  in  mari, 

•  Vox  Italica,  Procella,  tempus  turbu- 
lentum.  Hinc  Fortunal,  prò  Tempète, 
apud  Rabelais,  lib.  4.  cap.  18.  Vide  mox 
Fortunosus. 

1  FORTUNARE,  Periculis  objicere,  Gali. 
Bisquer,  hazarder*  Charta  ann.  1886. 
apud  Rymer.  tom.  7  pa^.  451.  col.  1  : 
Nolentea  ipsis  ligeis  nostna,  qui  corpora 
aua  in  tantia  periculia  prò  noatro  honore 
viriliter  Forfunarunt,  aliquo  colore  inju- 
riari.  Ibidempag.  571.  col.  1.  in  Litteris 
ann.  1888:  Et  aimiliter  prsafatua  Ma- 
tha^ua...  ae  Fortunare  voluerit,  ratione 
guerrm  et  periculorum  maria.  Et  infra  : 
Quodque  pluresgentea...  ad  tranaeundum 
veraua  villam  Caleaii  ae  Fortunare  non 
audeant. 

0  FORTUNATISSIMUS,  Epitheton  Phi- 
lippi  Augusti  Regis  Francorum.  in  Obi- 
tuar.  Ms.  eccl.  Ambian.  ad  12.  Jul.  : 
abitua  magistri  Bogeri  de  Furnivalle  me- 
dici regia  illuatria  FranàsB  Philippi  For- 
tunatiasimi,  etc.  Et  ad  14.  Jul.  :  Obilua 
illuatria  Francorum  regia  Philippi  Fortu- 
natiasimi. 

^  FORTUNIA ,  Thesaurus  inventus. 
Charta  Hugon.  dom.  Brecarum  ann. 
1177.  in  Chartul.  Cluniac.  eh.  825:  Si 
ìiominea  monachorum  aliquam  Fortuniam 
in  conjlnio  d'Are  invenerxnt,  inter  mona- 
choa  et  hominea  per  medium  partielur. 
Vide  Fortuna  2. 

1  FORTUNIOSE,  Feliciter.  Barthius  in 
Glossario  ex  Gui berti  Hist.  palaest. 

T  FORTUNIOSUS,  Fortunatua,  Felix. 
Idem  Barthius  ibidem  ex  eodem  fonte. 

1.  FORTUNIUM  ,  Ugutionl,  Proaper 
eventua,  et  dicitur  a  fortuna.  Eckeharaus 
Junior  de  Casib.  S.  Gallis  in  Prooemio  : 
Operta  pretium  putantibua  cum  infortuniia 
tradere  Fortunia,  Infra  :  Alii  veritati  ni- 


hil  parcentea,  Fortunia  et  infortunia  quo- 
modolibet  erant,  edixerant.  Idem  cap.  8  : 
Multa  bonia  et  malia  aut  Fortunia 
prsadixit  aut  infortunia.  Quandoque 
prò  quavis  fortuna,  bona  aut  mala, 
idem  cap.  5  :  Nescio  ,  qiu>  loci  For^ 
tunio.  Cap.  15  :  Ut  csateros  relinquamus, 
et  nostra  Fortunia  tangamus.  [^^  Siib 
ipsorum  proprio  Fortunio...  Dunam  cw- 
cenderent,  in  Epist.  Johan.  Archiep.  Ri- 
gens, e.  ann.  1190.  apud  Lappenb.  Init. 
Hanseat.  pa».  149.1 

2.  FORTUNIUM,  Hastiludium,  tornea- 
mentum.  Matth.  Paris  ann.  1241  :  More 
militari,  quoddam  hastiludium,  quod  vul- 
gariter  Fortunium,  imo  potius  Infortu- 
nium appellatur,  ad  vinum  ceperat  et 
exercuit  experimenta.  Et  infra  :  Jn  con- 
temptum  meum  ipsi  torneamento  inter^ 
fulati,  et  aophiatice  illud  Fortunium  cm- 
pellaati,  Cnron.  Theokesburiensis  Mo- 
nasterii in  Anglia  :  Fortunio  belli  ante 
fratrem  auum  decesait. 

»  FORTUNOSUS,  Tempestuosus,  procel- 
losus^  Italis.  Fortunoao.  Steph.  de  Infe- 
stura  Ms.  udì  de  Innoc.  Vili.  PP.  ad 
ann.  1490:  In  Urbe  nunguam  visus  fuit 
aer  ita  turbidua,  ita  Fortunosus,  sicut 
fuit  ille:  nam  aliquando  pluebctt,  ali- 
quando  ningebat,  ventis  semper  afflanti- 
ous  cum  magno  frigore,  et  calcitate  seu 
obscuritate.  Vide  supra  Fortunale, 

T  T0K7A,Equa,  in  Glossario  MS.  Bitu- 
ric.  Vide  Forba,  quod  prò  Forda,  Bos 
praegnans  scriptum  f  uisse  ibi  dictum  esL 

FORVENGE.  Quietum  esse  de  Forvenge, 
in  Monastico  Anglic.  tom.  2.  pag.  ^. 
Vide  Forfang. 

1  FORUFOKÌIES.  Ode  de  laudibus  Phi- 
losqphiae  in  Catalogo  librorum  Septentr. 
H.  Walei  pag.  184  : 

Ad  meiiflain  Pfailoaopbi»  aitiaotes  currite 
Et  taporìs  tripartiti  Mptem  riTos  bibite 
Uno  fonte  procedeotes  non  eodem  tramile. 

Atìs  septom  Poruformes  Atboris  materiem 
Naete  hoc  liquore  totem  irrigmtnt  Gredam, 
Que  redundans  infinita  fluxlt  in  Esperìam  ; 
Non  tamen  aine  duetore  Tel  tuto  remifio 
Quia  navem  gubemantee  Maro  atque  Cicero, 
Gentum  nautas  adsciveront  quisqoe  ano  atndio. 

Foruformes  videtur  esse  vox  ibrida  for- 
mata ab  augmentatlva  prsepositione 
for  yel  fere  Saxonica  :  quae,  inquit 
Somnerus  ,  exponitur  plerumque  j)er 
praepositiones,  Per,  Pr»,  Dis,  Ultra,  Pro, 
Ante,  etc.  atque  etiam  per  superlativum. 
Hinc  Saxonlce  fore-masrest,  Stre- 
nuissimus.  Hoc  modo  Foruformes  dice- 
rentur  quasi  Forma  praecellentes,  For- 
mosissimae.  Quaa  sint  istss  Septem  uvea 
(hic  enim  Avis  prò  Aveis)  ignoro,  nisi 
forsan  flgurJEfte  per  eas  septem  Grsecias 
Sapientes  intelligantur,  per  auos  tota 
irrigata  Gracia,  redundans  infinita  flu- 
xerit  in  Hesperiam,  id  est,  Italiam. 
[•<*  Septem  artes.] 

^  FORULARE,  in  Constit.  Jacobi  reg. 
Sicil.  cap.  45.  prò  Foculare,  Domus.  Vide 
in  hac  voce. 

FORULUS,  Vagina,  nostris  Foarreau, 
Papias  :  Foruli,  theces  vel  dstas  librorum, 
tabularum,  vel  aliarum  rerum,  ut  spatas, 
dictse,  quod  deforis  tegant.  Oloss.  Lat. 
Gali.  :  Forulus,  Bourse,  Escriptoire,  Fou- 
rei.  Willelm.  Britto  lib.  12.  Philipp,  pag. 
242: 

Franoorum  gladio»  nimla  jam  eaeda  rubentee 
Vix  Fornii  agnoscnnt. 

Infra: 

...  tei  abseoDÙ  Forulii  prsBgnanUbus  aria. 

Gervasius  Dorobern.  :  Comites  et  Baro- 
nes  cereos  ferant,  et  regium  gladium  in 


576 


FOR 


FOR 


FOR 


Forulo,  Chronicon  Casauriense  llb.  4  : 
Monachi  S.  Clementia  nituntur  illud,  ad 
quod  691  impossibilej  et  volunt  duos  enaes 
in  unum  Forulum  mittere.  Feurre,  Scrlp- 
toribus  nostris  medii  »vl.  Le  Roman  de 
la  Maremarastre  MS  :  Se  il  copa  le  chief, 
et  puis  resna  a'espée,  et  le  mit  artiere  en 
8on  Feui^re.  Infra  :  Vostre  fieux  a  ja  l'ea- 
pée  sachie  hors  dou  Fuerre  pour  vous 
coupier  le  chief.  Will.  Guiart.  ann.  1297  : 


n  ffietent  les  maina  ài»  e^)é68, 
Qu  en  Teure  des  Feurret  eatortent, 
t  aus  tutres  bastona  qa*iU  portent. 


ié' 


Georg.  Castel lan US  in  Hist.  Jacobi  La- 
lani  cap.  94  :  Deux  eapéea,  Vuneceinte  qui 
ait  le  Feure  tranché  juaques  à  renges, 
l'autre  attachée  en  aon  escu,  Occurrit 
iterum  cap.  95.  et  in  Assisiis  Hierosol. 
MSS.  cap.  94.  et  aliis  Scriptoribus  pas- 
sim. 

1.  FORUM,  Nundin»,  ferlaa,  Foirea. 
Charta  Lotbarii  Imperatoris.  tilii  Ludo- 
vici Pii.  in  Tabulari©  EcclesiaB  Vien- 
nensis  fol.  4  :  Quia  Agilmarua  venerabilia 
Àrchiepiacopua  od  noatram  accedens  Ma- 
jeatatem,  retulit,  quod  in  pago  Liigdu- 
nenai,  in  villa  acilu;et,  qusa  vocatur  Pava- 
aiania,  auper  proprium  suuntj  quoddam 
Forum,  publicumque  conatruere  et  convo- 
care vellet  mercatum,  deprecana,  ut  ei  il- 
lud  concederetnua,  quod  inde  ad  jtia  publi- 
cum  exigi  poterai.  Henricus  Aquilonipo- 
lensis  de  Lubeccanse  Urbis  primoraiis 
lib.  1.  cap.  5: 

Bis  Foram  in  hebdomada  statoit  g«neral«»  ete. 

Leges  Burgorum  Scoticor.  cap.  40  :  Mer- 
cator  aive  inatitoTy  qui  hahet  alallum  eoo- 
pertum  in  die  Fori,  vel  botham  in  Foro 
die  Fori,  dabit  obolum  prò  consuetudine 
et  cuatuma  sua.  Adde  Statuta  secunda 
Roberti  I.  Regis  Scotise  cap.  d2.  Charta 
Alan.  Episcopi  Autissiodorensis  :  Juati- 
tita  Epiacopi  est;  Forum  et  theloneum 
Episcopi  est,  quidquid  de  Foro  exit,  et 
juatitia  de  omnibus  hominibus,  qui  vene- 
runt,  infractura  caatriy  et  rapina,  et  in- 
cendium,  Epiacopi  eat.  Thwroczius  in 
Bela  I.  Rege  Hungar.  cap.  45  :  late 
enim  omnia  Fora  die  Saòbati  conatituit, 
prò  vendendo  et  emendo.  Etiam  usurpant 
Consuetudines  villse  de  Regula    apud 


LabbeuQi  tom^  2.  Bibl.  pag.  744.  Inno- 
vi de  Mercatura, 


centius  III.  PP.  lib.  l8.  Epist.  95.  etc. 


Forum,  prò  pretio  rerum  venalium, 
quo  scilicet  in  /bri*  seu  nundinis  dis- 
trahi  solent,  le  Prix  du  marche:  in  Sta- 
tutis  GiId8B  ScoticsB  cap.  22.  |  2.  in  Iti- 
nere Camerarii  Scot.  cap.  7.  { 8.  et  in 
Statutis  Davidis  II.  Regfs  Scoti»  cap. 
36.  !  1.  fLitterae  Philippi  ni.  Reg.  Frane, 
tom.  3.  Ordinat.  pag.  61  :  Cum  omnibua 
emolumentia  inde  provenientibua,  nec  non 
Foria  et  pretiia  carnium,  galinarum,  et 
aliarum  rerum  venalium.  Ordinat.  Ca- 
roli Johannis  reg.  Frane,  primogeniti 
ann.  1356.  ibid.  pag.  108  :  Quod  victualia 
eia  vendantur  et  tradantur  ad  rationabi- 
lem  Forum  jiucta  temporis  qualitatem. 
Statutum  ann.  1320.  tom.  2.  pag.  579  : 
Sis  vingta  harena  au  Feur  ou  Ven  te  vent.] 
Prix  et  Fueur,  in  Consuetud.  Pontivensi 
art.  84.  Vide  Foragium,  Forua  1.  Affora^ 
gium. 

<*  Hinc  Fuer,  Pretium  seu  forum  iis 
indicere,  in  Charta  Joan.  Attrebat.  co- 
mit.  Augi  prò  commun.  S.  Valer,  ann. 
1876.  ex  Tabul.  S.  Vulfr.  Abbavil.  :  Item 
le  maire  et  Uà  eachevina  pourront  Fuer 
en  la  ville  au  pain,  au  vin,  à  chairs  et  à 
autrea  denréeapar  l'aaaentetnent  de  nostre 
bailly,  et  non  autrement. 

1  Forum  Bonum,  Vile  pretium,  Gali. 


Bon  marche.  Vita  B.  Colet»,  Martii  tom. 
1.  pag.  567  :  Gloriosis  Martyribus,  qui  in 
regno  Dei  poaaident  gloriam  immenaam, 
contulit  altiaaimua  gratiam  et  Bonum  Fo- 
rum; nam  breviaaimo  tempore  tosti ad 

coiloa  migraverunt.  Menoti  Sermones  fol. 
115.  y*.  :  Elle  n'en  aura  pas  ai  bon  mar^ 
che  :  Non  habebit  tam  Bonum  Forum.  Et 
fol.  168:  O  pauperes  mundani,  qui  prò 
lucrando  denario  aeu  liardo  venditia  ani- 
maa  veatraa  diabolo.  Laa  !  Deua  non  ha- 
buit  tam  Bonum  Forum  ;  quia  plus  cons^ 
titit  ei. 

T  Forum  H abere,  Facere,  Paciscl, 
de  pretio  convenire,  Gali.  Faire  marche, 
convenir  du  prix.  Consuetud.  Brage- 
riac.  art.  124  :  Si  quis  vina  sua  in  domo 
seu  penu  alicujua  burgenais  poauerit,  Foro 
aliquo  inter  dominum  dicti  vini  et  domi- 
num  dictsR  domua  non  habito  neque  facto, 
dominua  dicti  vini  dabit  et  aolvet  prò  aa- 
larù)  cujualibet  tonelli  vini,  quatuor  soli- 
doa,  et  duoa  aolidoa  ai  ait  pipa. 

Forum,  Merces  ipsa,  qu»  in  foro  et 
nundinis  venum  exponitur.  Radevicus 
lib.  8.  cap.  26  :  Si  mercator  Teutonicua 
civitatem  intraverit,  et  emerit  mercatum, 
et  portaverit  ad  exercitum,  et  earius  ven- 
diderit  in  exercitu,  Camerarius  auferet  ei 
omne  Forum  suum,  et  verberabit  eum,  etc. 

^  Forum,  f.  Decima  pretii  rerum  quae 
in  foro  distrahuntur,  vel  mercium  ipsa- 
rum  qua  venum  exponuntur  in  foro  et 
nundinis.  Charta  Boleslai  Ducis  Bohe- 
miSB  prò  Monasteri©  Breunoviensi  ann. 
9dS.  apud  Ludewig.  tom.  6.  pag.  49  :  Et 
in  cimiate  quoque  Pragensi  aonamus  de- 
cimum  Forum,  et  dedmum  denarium  de 
judicio,  decimum  hominem  captivum,  et 
triginta  animatores  eorumque  posteri- 
tatem. 

Forum,  seu  Villa  Forenais,  q\im  Jus 
nundinarum  habet.  Speculum  Saxoni- 
cum  lib.  3.  art.  66.  {  2  :  Non  liceat  cas- 
trum,  Foram,  seu  villam  Forenaem,  niai 
unum  miniare  ab  alia  diatet,  conatruere. 

Forum  Eadem  notione,  et  prò  facul- 
tate  manendi  in  urbe.  Charta  Odonis 
Ducis  Burgundise  ann.  1206.  apud  Pe- 
rardum  pag.  299  :  Alienigena  quiaquam, 
ai  in  villa  manere  veniat,  nulli  domino, 
donec  ipae  voluerit,  compelliturfamulari: 
et  ai  forefactum  incurrat  aliquod,  ambo- 
rum  tenetur  eocequi  justitiam  Domino^ 
rum,  donec  alicui  Domino  afi  commendet, 
rtec  eidem  liberum  vìIUb  Forum  concedi- 
tur,  donec  per  annum  et  diem  in  ea  fece- 
rit  manaionem  ;  et  ai  lune  demum  Forum 
vélit  requirere,  et  annalia  villss  ritua  exe- 
cutua  fuerit,  aibi  villa  Forum  conceditur, 
in  hunc  modum,  quod  Prmpoaito  aexta- 
rium  vini,  et  Majori  aextarium,  et  duobiu 
villse  vantariia  prò  rei  laudatione  et  con- 
cessione 2.  denarioa  tenetur  exhibere,  etc. 

2.  FORUM,  prò  Commeatu,  seu  cibariis 
ad  alimoniam  exercitus,  aut  plurium^ 
vel  etiam  privati  alicui us.  Chronicon 
Reicherspergense  pag.  263  :  Addidit,  ai 
Imperator  obaidea  mitteret,  transitum  aibi 
per  brachium  S.  Georgii  et  Forum  conce- 
derei. Alibi  :  Hilari  vultu  eos  excipientes. 
Forum  prò  posse  suo  exercitui  miniatra- 
verunt.  Odo  de  Diogilo  lib.  1.  pag.  13  : 
Alemannorum  et  Hungarorum  etiam  Re- 
ges  de  Foro  et  transitu  requisivit.  Lib.  2. 
pag.  21  :  Quidam  ex  parte  Regis  de  secu- 
ritate  sui  regni  juraverunt,  et  ipsi  Forum 
idoneum,  concambium  competena...  sacra- 
mento simili  firmaverunt.  Ex  mox  :  In 
hac  (terra)  prò  voto  nobia  fuerunt  Forum 
et  concamoium.  Gesta  Ludovici  VII.  Reg. 
Frane,  cap.  14  :  Non  eat  ibi  carum  Forum 
rerum  venalium,  quia  aatia  de  bladis  et 
vinis  et  rebus  alixs  neceaaariis  per  mare 


navìgio  advéhunt  mercatores.  Monachus 
Florentinus  de  Expugn.  Acconensi  : 

Brfo  postqoam  inclytas  Prineeps  Ronusionim, 
Intravit  monarchiam  Regi*  Ungaroram, 
Ubertatem  omnium  dai  Rex  i^qoe  Forum. 

Chron.  Sicardi  Episc.  apud  Marator. 
tom.  7.  col.  610  :  Dedit  itaque  Soldanus 
obaidea,  dedit  et  Forum  et  vu:tualia  equo- 
rum.  Radulphus  de  Grestis  Frider.  I- 
Imperat.  :  Postea  inierunt  pactum,  et 
deierunt  eia  bonum  Forum,  aed  pornge-' 
bant  cum  funibus  in  canistris  et  panea^ 
riis.  Vide  Fodrum.]  Adde  Tagenonem 
Pataviensem,  et  àlios.  Le  Roman  de 
Vacce  MS.  : 

De  tottt  le  lor  rieo  ne  demanda, 
Fora  le  MareUé  de  la  viande. 

Hinc  tacere  bonum.  Forum,  nostris  Faire 
bon  Marche,  apud  Mich.  Scotam  lib.  4. 
Mensee  Philos.  cap.  16. 

T  8.  FORUM  BuRS^,  Forum  per  Bur- 
SAM,  apud  Normannos  dicebatur  Jus» 

3U0  consanguinei  fundum  extraneo  ven- 
itum  recuperare  sibique  asserere  po- 
terant,  numerato  convento  pretio,  ante 
elapsum  vendltionis  annum.  Inquesta 
per  Magistrum  Ricardum  facta  auctori- 
tate  Philippi  Regis  Frane,  de  Jurlsdic- 
tiene  Beccensis  Monasterii  :  Matthmus 
de  Brayo  habens  60.  annos...  requisUus 
utrum  vidit  dictos  Religiosos  utentes  de 
placito  ensis  in  aliis  casibus,  dicit  quod 
sic,  videlicet  de  brevibus,  de  dote,  de  ma- 
ritagio  impedito,  de  fraragio,  de  Foro 
Buram  et  de  damare  harou,  de  sanguine^ 
et  plaga.  Similia  habentur  infra,  ubi  et 
prò  toro  burssB,  legitur  etiam  Mercatum 
hursw.  Item  inferius:  Petrus  Fessarde^ 
juratus  et  requisitus  dicit,  quod  placitavit 
in  curia  dictorum  Religiosorum...  de  Foro 
revocando  per  Bursam  per  Robertum  de 
Douvre,  a  quo  Guillelmus  de  Sur  petebat 
habere  Forum  per  Bursam,  et  obtinuit 
dictus  Guillelmus  contra  Robertum  ante^ 
dictum  in  foro  supradicto.  Charta  ann. 
1257.  in  Chartular.  S.  Vandreg.  tom.  1. 

Sag.  9^4  :  Cum  contentio  esset  inter  me 
ìoMulfum  le  Braisier  ex  una  parte  et  Ri- 
chardum  BoutevUain  de  Gliscort  ex  altera 
super  unam  masuram  quam  emeram  a 
Simone  dicto  Fiori,  quam  dictus  Richar- 
dus  volebat  habere  per  Bursam.  Hanc 
revocationem  per  bursam  Practici  vo- 
cant  Clameur  de  Bourse  :  de  qua  Con- 
suetud. Andegav.  art.  870.371.  Cenoman. 
art.  380.  381.  Blesens.  art.  200.  ubi,  Ve- 
nir entre  la  Bourse  et  les  deniers. 

o  Scacar.  S.  Mich.  ann.  1278.  in  R^. 
S.  Justi  ex  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  Bè. 
T^.  coi.  2  :  n  est  accorda  par  le  roy  et  par 
son  conseil...  que  quiconques  desomavant 
voudra  retraire  marchie  par  bourse  en 
Normandie,  sitost  comme  ti  sera  conneu 
au  lignage,  il  palerà  tantost  l'araent  ;  ou 
ce  se  non,  il  n'en  sera  plus  oiz.  Vide  infra 
Retractor  per  bursam. 

1 4.  FORUM  Vini,  Jus  domino  com- 

Setens  prò  vino  a  subditis  distrahendo. 
harta  ingelranni  III.  Codiciacensis  do- 
mini ann.  1207.  in  Instrum.  Hist.  Codi- 
ciac,  pag.  166  :  Forum  vini  quod  Castét" 
lano  aebebatur,  et  stallagia  sotulariorum^ 
et  segniatam  piscatorum,  drcadam  etiam 
nemorum  et  aquss  custodiam  :  hsac  omnia 
eis  quitta  clamavimus.  Vide  Foragium  et 
Feraticum. 

5.  FORUM  Poenitenti^,  quod  valgo 
Forum  conscientisi  dicimus.  Testamen- 
tum  Jacobi  Regis  Aragon.  ann.  1272  : 
Item  volumus,  quod  omnes  torts  sive  in- 
jurias  noatrsi,  quibua  obnoxii  tenemur,  et 
vere  apparueAnt,  reatitiuxntur  per  dictos 
manumissores  nostros.»»  secundum  Deum 


FOR 


FOR 


FOS 


577 


et  Forum  pcenitentim.  Id  est,  quomodo 
poenitenti  ea  restitutio  a  Confessario 
mjungeretur.  Forum  PoBnitentiale,  in 
Balia  Innocentii  III.  Paose  in  Tabul. 
Abbatise  Barbellensis  eh.  36. 

1  Forum  Anim.e,  prò  Forum  poeniten- 
tia,  legitur  apud  Acnerfum  tom.  9.  Spi- 
ci), pag.  247.  in  Testamento  supra  lau- 
dato Jacobi  Regis  Aragon. 

Forum  Confessionis.  Chronicon  An- 
drense  pag.  ^^  :  Super  quibusdam  ae- 
creti8  in  Foro  Confesnonis  eo  consulto. 

6.  FORUM  BajsiliGìE,  Atrium,  ni  failor, 
vel  JVovi».  Vetus  Inscriptio  Christiana  : 
Domino  juvante  Felix  Èpa  Dei  famulus 
Forum  Basilica  beati  Martyris  Stephani 
musico  et  marmoribus  decoravitJ 

7.  FORUM,  FoRAGERius.  Notitia  ann. 
1015.  apud  Loisellum  in  Hist.  Bellovac. 
pag.  248  :  Prssterea  Episcopus  Gomiti  me- 
aietatem  Fororum  et  Forageriorum,  ut 
accipiat  in  potestate  prandium  non  am^ 
plius  in  toto  anno  quam  unum.  Ubi  Fo- 
rum videtur  idem  quod  Fodrum,  vel 
Procuratio. 

«  FORO NCULUS, prò  Furunculus.  Glos- 
sar. Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  : 
Floyronc,  Prov.  kulctts,  ignatum,  Forun' 
culus.  Vide  Furundum. 

1.  FORUS,  Idem  quod  Forum,  Nun- 
dinae,  Mercatum.  Jo.  de  Janua  :  Forus 
etiam  est,  ubi  rea  venduntur.  Gloss.  Or. 
Lat.  :  'Avopd,  Yj  T&v  J>v{tt>v.  'Ayopdt,  ò  96- 
pò;,  hic  Forua.  P*  Vide  Glossar,  med. 
Graecit.  coi.  1690.]  [Litterae  Petri  Due. 
Borbon.  ann.  1845.  tom.  8.  Ordinat.  Reg. 
pag.  155:  Dictia  apuriis  sive  baatardia 
tegitimaciones,necnon  conaulatus  de  novo, 
nundinas  Forosque,  furchas,  habentibus 
omnimodam,  jurisdictionem  concedendo, 
etc.  Vide  Forus  8.] 

Forus,  Pretium  mercis,  rei,  quae  ve- 
num  exponitur.  Concil.  Suessionense 
ann.  744.  cap.  6  :  Ut  per  omnes  civitates 
legitimus  Forus  et  mensura  fiat,  secundum 
abundantiam  temporis.  Gharta  Liberta- 
tum  oppidi  S.  Palladii  in  Biturigib. 
ann.  1279  :  Nonpoterimtia  ponere  vinum 
dicti  banni  ad  cariua  Forum,  quam  fuerit 
carius  vinum,  quod  venerit  in  vineis  dictsp 
villss  ilio  anno,  etc.  Hinc  nostri?  For- 
mula :  Faire  bon  marche,  Lex  Vervi  ni 
ann.  1283.  art.  82  :  In  villa,  cum  mihipla- 
citum  fuerit,  Forum  atatuam,  i.  pretium. 

2.  FORUS,  seu  Fori,  Lex  vel  Oon- 
suetudo  municlpalis,  Hispanls  Fuero. 
Glossae  MSS.  :  Fori,  edicta  regalia. 

Marca  lib.  5.  Hist.  Beneharn.  cap.  2. 
n.  12.  Forca  appellar!  putat,  non  tam 
Consuetudines  municipales,  quam  ip- 
sum  Jus  publicum  et  privilegia,  quibus 
utuntur  civitatum  incolse,  cum  ea,  qusB 
contractus.  suecessiones,  testamenta,  et 
formulas  iudiciarlas  speetant,  Vsatico- 
rum  et  Morum  appellatione  videantur 
donari  in  veteribus.  Ghartis.  Vix  est  ta- 
men  ut  in  hanc  sententiam  pedibus 
eam,  cum  hae  voces  synonymae  sint,  ac 
unum  idemque  sonent.  Prolnde  Foros, 
Gothice  appellatas  potius  censuerim 
Consuetudines  municipales,  quod  jura 
contineant,  quibus  in  Foris  seu  judiciis 
uti  licet.  Michael  del  Molino  in  Repert. 
Foror.  Arag.  :  Fori  Aragonum  dicuntur 
Leges,  quia  Legum  dispositionem  Foro- 
rum  vocabulum  comprehendit.  Infra  : 
Fori  Aragonum  dicuntur  Statuta.  Sed  et 
Forus,  prò  Forum,  seu  loco  judiciario, 
dictum  observat  Joannes  de  Janua.  Unde 
Grsecismus  : 

Ctoutur,  Tenditque  Forus,  8ign«tque  foniDen, 
Invenietque  Foro*,  ótiqat  carìm  Foros. 

Oharta  ann.  1170.  ex  Tabularlo  Regio 
Pampilonensi  apud  Oyhenartum  in  No- 

in 


titia  Vasconise  lib.  1  :  Ego  Infans  Garsia 
Rex  NavarrsB  dono  et  concedo  vobis  om- 
nibus hominibus,  qui  populatis  Villam 
Vetulam..,  talem  Forum,  et  talesusaticos, 
quemadmodum  habent  homines  de  Stella 
et  de  Ponte  Reginse  in  omni  judido  et 
Foro,  etc.  Concil ium  Coyacense  ann. 
1050.  cap.  18  :  Et  confirmo  totos  illos  Fo- 
ros cunctia  habitantibua  in  Legione,  quoa 
dedit  mia  Rex  Dominus  Adefonsus.  Lucas 
Tudensis  aera  lOóS  :  Adelfonsus...  repo- 
pulavit  Legionensem  urbem,...  et  dedit 
bonos  Foros  et  morea.  Idem  sera  1065  : 
Sancius  Burgensium  Dux  dedit  bonos 
Foros  ^t  mores  in  tota  Castella.  Et  pag. 
109  :  Obtinuit,  ut  corrigeret,  mores  et  Fo- 
ros Legionensis  civitatis.  Vetus  Charta 
Hispanica  apud  Michaelem  del  Molino 
in  suo  Repertorio  :  Hssc  est  carta  de  Fo- 
ros et  usalicoa,  etc.  Vide  Observantìas 
Regni  Aragon.  lib.  6.  tit.  Interrogat.  | 
11.  Alphonsus  II.  Rex  Aragon.  apud 
Blancam  pag.  594  :  Scio,quodin  Castella, 
in  Navarra,  et  in  aliis  terris,  solent  ve- 
nire Jaccam  per  bonas  consuetudines  et 
Fueros  ad  discendos  eos  et  ad  loca  sua 
trans ferendos.  Alla  serae  1153.  apud  eum- 
dem  pag.  640  :  Dono  vobis  Fueros  bonos, 
quales  mihi  demandatis,  etc.  [Charta 
Ranimiri  Reg.  Navarrse,  apud  Moret. 
Antiq.  Navar.  pag.  498  :  Placuit  mihi... 
ut  donarem  et  concederem  vobis  illos  bo- 
nos FueroSj  quos  pater  meus  Sancius 
Rex...  mistt  tn  lacca.  Dono  et  concedo 
vobis  totos  bonos  Fueros  et  tolto  malos.] 
Vide  Baron.  ann.  1027.  n.  15.  Foros  Mor- 
lanenses  art.  87.  Oyhenartum  in  Notitia 


Vascon.  pag.  85.  208.  Bibliothecam  Clu- 
pag.  1435.  etc. 
o  Charta  ann.  1096.  tom.  1.  Probat. 


niac.  pag. 


Hist.  geneal.  domus  reg.  Portugal.  pag. 
2  :  Damus  vobis  Foros,  ut  donetis  de  do- 
mibus  vestris  in  anno  duodecim  denarios. 
Libert.  Monterei,  ann.  1312.  tom.  7.  Or- 
dinat. reg.  Frane,  pag.  504.  art.  81  :  Quod 
si  quisin  adulterio  fuerit  comprehensus... 
nudus  ctim  adultera,  si  ejusdem  Fori 
fuerit,  vel  qui  de  Foro  domini  nostri  regis 
fuerit,  currat  per  villam.  Libert.  Nava- 
rieriae  ann.  1^.  in  Reg.  62.  Chartoph. 
reg.  eh.  266  :  Concedentes  ut  habeant  Fo- 
rum Jaccm,  et  in  suis  causis  et  judiciis 
utantur  eodem.  Fors,  eadem  acceptione, 
in  Libert.  Regul.  ann.  1874.  tom.  6.  ea- 
rumd.  Ordinat.  pag.  106  :  Et  leur  gar- 
deron  Fors,  usaiges,  coustumes,  libertez, 
franchises  et  privileges. 

FORISTA,  ut  Legista,  Decretista,  qui 
Foros  diligenter  legit  vel  commentatus 
est.  Michael  del  Molino  in  Repertorio 
pag.  75.  V.  :  Dom.  Ximinus  Petri  de  Sala- 
nova  Justitia  Aragonum,  qui  fuit  magnua 
practicus  et  Forista,  et  comptlavit  plures 
observantias,  etc.  Hune  non  semel  lau- 
datHieron.  Bianca,  ut  etVitalem  Epis- 
copumOscensem,  quem  valde  practicum 
et  expertum  fuisse  in  Foris,  ait  idem 
Molinus  pag.  72.  et  159. 

CoNTRAFORUS ,  Hlsp.  Contrafueros, 
Quod  contra  foros  seu  leges  agitur,  in 
Foris  Aragon.  lib.  1.  tit.  de  Adjunctis, 
et  alibi. 

*OPOTS  praeterea  appellatas  Impe- 
rato rum  imagines,  auctor  est  Isidorus 
Pelusiota  lib.  1.  Ep.  887.  J<»  Vide  Glos- 
sar, med.  Grsecit.  col.  1690.  voce  ^6poi.] 

1  8.  FORUS.  Isid.  15.  6  :  Locus  ubi  uva 
catcatur,  dictus  quod  ibi  feriatur  uva,  vel 
propter  quod  ibi  teratur  pedibus  ;  unde  et 
Catcatorium  dicitur.  Sed  hoc  nomen 
multa  si^nifìcat.  Prima  species  Fori,  Lo- 
cus est  in  civitate  ad  exercendas  nundi- 
nas relictus.  Secunda,  ubi  Magistratus 
judicare  solet.  Tertia  quam  supra  dixi- 
mus,    quam    Calcatorium    nominamus. 


Quarta,  Spatia  plana  in  navibus,  de  qui- 
bus Virgitius  Laxatque  Foros.  Lacus  aic- 
tus,  quod  ibi  decurrit  frugum  liquor.  Hsec 
etiam  fere  Johannes  de  Janua.  Gloss. 
Lat.  Gali.  Sangerra.  :  Forus  signifie  più- 
sicura  choses.  Forus,  Pertuis.  Forus,  Mar- 
diés.  Forus,  Lieux  ou  J^^rk  foule  la  ven- 
dange.  Forus,  Lieux  ou  len  tratte  tea 
causes. 

^  Forus,  Area.  Reinard.  Vulp.  lib.  1. 
vers.  1069  : 

Sic  ego  trilioeit  palets  extnndere  grtnit 
Aiidieram  in  patulo  tribula  mille  foro. 

«  4.  FORUS,  adject.  Extraneus.  Charta 
ann.  1096.  superi us  laudata  :  Homines 
que  (sic)  venerint  de  Fora  parte  dent  por- 
tagine,  de  equm  aut  de  equa  venere,  duo- 
decim denarios. 

»  FORUSCITUS,  Proscriptus,  exul,  Ital. 
Fuoriscito.  Annal.  Estens.  ad  ann.  14C0. 
apud  Murator.  tom.  18.  Script.  Ital.  col. 
9o9  :  Exercitus  domini  ducis  Mediolani 
sub  capitaneis  et  ducibus  antedictis , . . . 
aliisque  quam  pluribua  ex  Foruscitis  Bo- 
noniensibus,  territorium  Bononim  invasit 
cum  magna  potentia.  Vide  supra  JPo- 
rissitus. 

1  FORVUS.  Papias  In  MS.  Bituric.  : 
Forvum,  Calidum  dicitur  ;  unde  Fervens 
et  Formosus,  f.  Fervosus.  Servi  us  in  4. 
iEneid.  :  Forvum  antiqui  calidum  dice- 
bant.  Vide  Formus. 

o  FORZARIUS.  Forceps,  Gali.  Forces, 
vel  Pince.  Stat.  Vercelf.  lib.  8.  pag.  77. 
r>  :  liem  quod  si  alicui  carceralo  dicti 
communis  vel  carceratis  fuerit  inventa 
lima^  limsB,  vel  ferramenta,  scopelli,  For- 
zarii,  etc.  Hinc  Forzeletta. 

^c  FORZELA.  FGallice  Fourchette  : 
«  Quinque  manica  Forzelarum,  duo  sunt 
de  serpentina,  tria  de  calcedonio  ma- 
culato. (Inv.  card.  Barbo,  ex  transcript. 
Mantz.  1457).»] 

•  FORZELETTA,  diminut.  a  Forzarius, 
Gali.  Ciseaux  veìPincette.  Inventar. ann. 
1889.  tom.  8.  Cod.  Ital.  diplom.  col.  868  : 
Duas  Forzelettee  deauratas,  etc. 

0  FORZEUM,  Pars  caputii,  eadem  quaB 
Foggia  dicitur.  Academ.  Cruscan.  Cons- 
tit.  Arn.  de  Faugeriis  Inter  Stat.  synod. 
ecel.  Sabin.  edit.  ann.  1787.  rubr.  27  : 
Item  statuimus  et  inviolabiliter  observari 
mandamtu,  quod  quilibet  sacerdos  sive 
prsRlatus  dioscesis  Sabinensis,  cum  cap- 
pis...  et  capuzeis  sine  Forzeis,  et  aliis  ves- 
timentis  sine  collariis  incedant.  Vide  in- 
fra Foza. 

1  FOS,  MensursB  genus  apud  Massi- 
lienses.  Informationes  Civitatis  Massi - 
lisB  de  passagio  transmarino  in  Cod. 
MS.  Sangerm.  :  Artimon  erit  longitudinis 
L.  goarum  et  mensuras  dictas  Fos  l...  Ar- 
bor  vero  de  medio  vult  habere  duo  vela, 
quorum  majua  vult  habere  XLVII.  goae 
per  antenam  et  XLVll.  Fos,  et  prò  balin- 
vernia  XLVii.  go€M,  et  contin^unt  ista 
dtu)  vela  xxviii.  pecias  continentes  e. 
cannas  canabici.  etc. 

•  FOSAGUM,  I.  prò  Fossatum,  Obliga- 
tio,  qua  fossatis  urbium  reflcìendis  te- 
nentur  cives.  Charta  Henr.  reg.  Angl. 
ann.  1128.  Inter  Instr.  tom.  11.  Gali. 
Christ.  col.  209  :  Confirmo  ut  omnes  ho- 
mines, quos  abbas  et  monachi  S.  Ebrulfi 
habent  vel  habituri  sunt,...  liberi  sint  et 
quieti  ab  omnibus  consuetudinibus,  et 
teUmeis,...  muragiis,  Fosacis,  avenagiis 
et  guardia.  Vide  infra  Fossamentum  et 
Fossatum  2. 

1  FOSADARE.  Vide  Fosaadare. 

1  FOSCA,  an  Fossa  ?  Privilegium  Fer- 
dinandi  Gonzalez  Comitis  CastellsB  prò 
Monasterio  Sebastiani  de  silos  Inter 
Concilia  Hispan.  tom.  8.  pag.  175  :  Quo- 

73 


578 


FOS 


FOS 


FOS 


rum  t&rmini  hmc  sunt  :  de  parte  Orientis 
Pennambia  et  pofo  antiquo  seinper  ma' 
nente,  et  Fosca  angusta,  unde  venit  agua 
de  Carato. 

^  Nequaquam  Fossa  ;  est  enim  Fosca 
Academ.  Hispan.  Nemus  seu  Silva  ve- 
pribus  et  dumetìs  intricata  :  quod  belle 
convenit  Facto  inter  clericos  et  barones 
NormannisB  habito  ann.  1205.  in  mio 
Fosds  legitur  etiam  ex  Reg.  84.  bis 
Chartoph.  reg.  part.  1.  fol.  6.  v«.  ut  post 
Order.  Vitalem  laudatum  a  Gan^o  in 
V.  Frauslum,  ubi  Froscis,  prò  Foscis, 
frustra,  ut  mibi  videtur,  legendum  pro- 

Sonit  vir  eruditissimus.  En  locum  ex 
;eg.  Jam  laudato  :  Item  diximus  per 
sacramentum  quod  non  vidimus  tempore 
Henrici  et  Ricardi  qtumdam  regum  An- 
glits,  quod  aliquis  redderet  decimas  de 
feriis,  aut  de  geneslis,  aut  de  Foscis,  ubi 
prius  fuerint  demosmatsB.  Quam  ulti- 
mam  vocem  facile  est  mutare  in  Des- 
montatss,  ab  Hispanico  Desmontar.  Obs- 
tlrpare,  runcare.  Vide  Dictionar.  Hispan. 
ad  hanc  vocem. 

FOSGUS.  Vide  Fraustum. 

FOSIA.  Vide  Faida,  et  Fazenda, 

T  FOSOIRATA,  FosoRiATA.  Vide  Fos- 
soriata. 

1.  FOSSA,  Caverna,  seu  locus  in  terra 
defossus,  aqua  repletus,  ubi  femin» 
furti  damnatse  immerguntur.  Ita  Ske- 
nffius  ad  Regiam  Majest.  lib.  1.  cap.  4.  { 
2.  ubi  quaedam  placita  criminalia  perti- 
nere  dicuntur  maxime  ad  eos,  qui  habent 
et  tenent  curias  suas  cum  socco  et  sacca, 
furca,  et  Fossa,  toill,  etc.  Quoniam  atta- 
chiamenta  cap.  77  :  Omnes  Barones,  qui 
habent  furcam  et  Fossam  de  latrocinio, 
de  ìujminis  occisione  habeant  furcam  (ai. 
Curiam.)  Gervasius  Dorobem.  ann.  1187: 
Nam  et  ipsi  in  omnibus  tenementis  suis 
omnem  ab  antiquo  legalem  habuere  Jus" 
titiam,  videlieet  ferrum,  Fossam,  furcas 
et  similia.  Idem  ann.  Ì195  :  Mense  De- 
cembri Justitim,  qui  vocantur  Errantes, 
missi  per  AngUam  ab  Archiepiscopo  Can- 
tuariensi,  fuerunt  apud  Cantuartam,  ibi- 
que  per  ministros  Regis  judicio  aqum 
mundati  sunt,  vel  perierunt  criminosi, 
qui  ad  Regiam  pertinebant  coronam.  Qui 
vero  ad  Archie^iscopum  pertinebant,  in 
Fossa  Archiepiscojn  amut  Westgate  salv<iti 
sunt.  Similiter  gtii  aà  Priorem  et  Conven- 
tum,  in  eadem  Fossa  salvati  sunt.  Gharta 
ann.  1088.  in  Monastico  Anglic.  tom.  1. 
pag.  554  :  Ferrum,  et  Fossum,  (leg.  FoS" 
sam)  et  furcas,  cum  aliis  libertatibus,  etc. 
Adde  tom.  2.  pag.  1065.  ubi  perperam 
follam  editum.  Scribit  Spelmannus.apud 
Scotos  in  usu  fuisse.  delinquentes  mas- 
culos  furca  suspendere,  feminas  puteo 
vel  fossa  immergere,  Ida  uè  privi  legii 
habere  infra  dominia  sua  Barones,  quod 
fossss  et  putei  vocant.  Ita  secundum 
nunc  Scnptorem  fossa  allud  fuerit  a 
judicio  aqua  frigida  :  qui  eo  pertinere 
ait,  quoa  scribit  Tacitus  de  Moribus 
Germanor.  :  Proditores  transfugas  arbo- 
ribus  suspendunt,  ignavos  et  imbelles,  et 
corpore  xnfames,  caeno  ac  palude,  in- 
jecta  insuper  crate,  mergunt.  Vide  Slce- 
nsBum  de  Verbor,  signinc.  verbo  Fossa, 
[«•  Grimm.  Antiq.  Jur.  German.  pag. 
694.  et  suora  Defossus.] 

^  Vide  Infra  Human  et  Infoditus.  Ca- 
pitalis  cujuscumque  critninis  base  erat 
in  feminas  pcena  a  legibus  statuta  ;  qusB 
tandiu  obtinuit,  quandiu  pudori  luit 
eas  furca  suspendere  :  cujus  supplici! 
primum  exemplum  exhibent  Lit.  re- 
miss, ann.  1414.  ex  Reg.  168.  Gbartoph. 
reg.  eh.  45.  qus  conceduntur  femmsB 
Lemovici  damnat»  à  estre  et  morir  pen- 
due,  Alterlus  memìnit  Diarium  regni 


Garoli  VII.  ad  ann.  1448.  quaa  Parisiis 
primum  suspendio  periit. 

^  Uinc  feminae  proscribebantur  sub 
pcena  de  la  besche,  vel  du  pie  et  de  la 
pele,  quia  iis  instrumentis  fossa  exca- 
vabatur.  Vide  suora  Becca.  Enfouer  vero 
vel  Enfouir  nude  dlcebant,  prò  Fossa 
immergere.  Gharta  ann.  1298.  apud  Ste- 
phanot.  in  Antiq.  Bened.  Pictav.  Mss. 
part.  8.  pa^.  946  :  Ne  porrons  gè  lidis  Jo- 
freis,  ne  m%  heir,  ne  mi  successour  pendre 
ne  lever  forches  ne  gibet,  ne  Enfouer. 
Gharta  Phil.  VI.  ann.  im.  in  Reg.  do- 
nor.  ejusd.  ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
80.  f  :  Item  en  tous  cas  là  où  l'en  fait 
justice,  li  mounier  en  la  ville  (de  Bau- 
gency)  font  Vexécution  à  leur  coust,  soit 
pendre,  ardoir,  bouUr,  Enfouir,  Escorcher 
et  fuster. 

^  Sed  et  in  masculos  aliquando  ani- 
madversam  fuisse  hanc  poenam,  docet 
Gharta  Rie.  reg.  Angl.  apud  Rymer. 
tom.  1.  pag.  65:  Richardus*..  omnibus 
homxnibus  suis  Jerosólymam  per  mare 
ituris,  salutem.  Sciatis  non  de  communi 
jiroborum  virorum  Consilio  fecisse  has 
justitias  subscriptas.  Qui  hominem  in 
navi  interfecerit  ^  cum  mortuo  ligatus 
projiciatur  in  mare.  Si  autem  eum  ad 
terram  interfecerit,  cum  mortuo  ligatus  in 
terra  infodiatur. 

2.  FOSSA,  quom.odo  Cui  de  Fosse  dici- 
mus^  Imus  career.  Statuta  MSS.  Garoli 
I.  Reg.  Sicil.  cap.  80  :  Nos  volons  et  com- 
manaons  que  se  aucune  fame  aitesté  con- 
veincue  de  tele  acuscuion,  qu'elle  soit  mise 
en  une  Fosse,  et  qu'elle  n'en  isse  jamais, 
etc. 

8.  FOSSA,  Tumulus,  sepulcrum.  Lex 
Longob.  lib.  1.  Ut.  9.  !  15.  [<»  Roth. 
9>7B.]:  Servus  ipse  super  Fossam  mortui 
appendatur.  Epitaph.  BedeB  : 

UIc  sunt  in  Fosm  Bedao  teoerabOi*  osta. 

Vide  Gapitula  ad  Legem  Alamannor. 
cap.  25. 

^  Andegavensibus  Enfeu,  anctore  Me- 
nagio  in  Hist.  Sabol.  pag.  289. 

FossARE,  Tumulo  mandare.  Epita- 
phium  Joannis  Episcopi  Frisingensis, 
qui  obiit  anno  1824.  in  Metropoli  Salis- 
burgensi  tom.  1.  pag.  169  : 

Hic  6tl  Fotsatos,  qui  bit  «rat  hic  cathadratoa. 

^  Enfosser,  eodem  sensu,  in  Mirac. 
Mss.  B.  M.  V.  lib.  1  : 

Che  qui]  eatott  mora  deaconféa  ; 
Fora  de  Charlrea  en  un  foaaé, 
Gomme  un  larron  l*oBt  Enfoiié. 

Fossa  Goega,  Latrina.  Ghronieon  Ga- 
sinense  1.  4.  cap.  16:  Tradidit  per  scrip- 
tum 4.  castella  Monasterio  in  territorio 
Casseolano,  duriculam  scilicet ,  Fossam 
coecam,  cameratam,  et  piretum.  Ubi  prò 
duriculam,  legendum  forte  cuniculum. 
[00  Quatuor  sunt  castellorum  nomina 
propria.]  GIosssb  MSS.  :  Cuniculus,  f(Bti- 
dus  locus,  vel  Fossa  occulta.  Gonsuetudo 
municipalisLorriacensisann.  Ìd9i.  edito 
a  Thomasserio  cap.  11.  art.  6  :  Aucun 
ne  peut  et  n'est  licite  de  faire  chambres 
aisees,  nommées  Fosses  cotes,  ouLatrines, 
ou  Fosses  de  cuisine  ;  pour  tenir  eaue  de 
maison  auprès  d*un  mur  mitoien,  etc.  01 
irep\  &pouc  Y^ipoi,  apud  Artemidor.  lib.  2. 
cap.  24.  Vide  Ductculus. 

Fossa  Finalis,  vice  termini,  cui  oppo- 
nitur  propna.  Siculus  Flaccus  :  Intelligi 
potest  altquando  ex  ipsarum  Fossarum 
positione,  utrum  proprtss,  an  finales  sint. 
Idem  :  Qui  proprias  faciunt  ad  excipien- 
das  aquas,  aliquid  soli  sui  extra  Fossam 
solent  relinquere.  Rursum:  Si  enim  pro- 
prias quis  faciat  in  terris  suis  ad  susti- 
nendos  servandosque  agros  suos,  etc. 


^  In  crucis  formam  excavabantur 
ejusmodi  foss®,  cum  ad  ecclesiam  vel 
monasteri um  agri  pertinebant,  ut  colli- 
gitur  ex  Gharta  Gooerti  de  Asperomonte 
ann.  1152.  inter  Probat.  tom.  2.  Annal. 
Prsemonst.  col.  ^Ì2:  Ecclesia Rengisvallie 
fratres  in  futurum  pracaventes  collatum 
sibi  beneficiumcertius  designantes,  Fossas 
formam  crucis  habentes  in  omnibus  pra- 
dictis  terminis  diligenter  effodere  cura- 
runt.  Vide  In  Crux,  pa^.  637. 

Fossa  LAPiDUM,Lapidicina,  in  Gharta 
Philipp!  II.  Imp.  ann.  1199.  in  Metropoli 
SalisDurgensi  tom.  1.  pag.  77:  Et  unam 
Fossam  Lapidum  in  monte  Gamanar 
semper  habendam. 

Fossam  Fagere,  Vallo  urbem  aut  cas- 
trum  munire.  Gharta  Gonradi  Imp.  ann. 
1081.  apud  Georg.  Pilonum  in  Hist.  Bel- 
lunensi  pag.  70.  v.  :  Castella  et  turree 
adificare»  vel  Fossas  facere  habecU  potes- 
tatem.  Adde  pag.  86. 

Fossi s,  canibus,  pulvere,  et  hamis  lu- 
pellos  comprehendere,  in  Gapitulari  de 
ViUis,  cap.  69.  Feras  in  foveis  cotnpre- 
hendere,  in  Legibus  Wisigoth.  I.  8.  tit. 
4.  S  28.  Vide  Legem  7. 1  8.  D.  Quod  vi. 
(43,  24.)  leg.  28.  81.  ad  Leg.  Aquii.  (9.2.) 
et  Petrum  de  Grescentiis  lib.  10.  de 
Agricult.  cap.  88. 

Foss^  FerrarigIìE,  plumbaricia.  Ga- 
pitulare  de  Villis  cap.  62:  Quid  de  tor- 
natoribus  et  sellariis^  de  ferrariis  et  scro" 
bis,  id  est,  Fossis  ferrariciis ,  vel  aliis 
plumbariciis,  quid  de  tributariciis,  etc. 

]  4.  FOSSA  dici  tur  Aremoricis  Agger 
qui  e  terra  quam  foliendo  erueruntcom- 

§actus  est,  apud  Lobinell.  tom.  2.  Hist. 
ritann.  pag.  252:  Usque  dum  pervenir 
tur  ad  ipsum  locum,  ubi  tres  Fossa  simul 
adveniunt.  Et  tunc  vadit  Fossa  sancii 
Catuodi  Quasi  o^  horam  ix. 

FOSSAfiARE,  Fossam  facere,  Fodere. 
Formula  28.  ex  Andegavensib.  :  Inter- 
pellabat  aliquo  homine,  nomen  illa,  quasi 
Fossado  per  terra  sua,  in  loco  nuncu^ 
pante,  qui  vocatur,  ijpaa  villa,  qui  aspicit 
ad  illa,  ei  Fossadaseit.  [Gharta  Neutoldi 
Aptensis  Episcop.  ann.  984.  ex  Ghartu- 
lar.  ejusd.  EcclesisB  fol.  84:  Donai  ad 
ipsum  Durantes  Presbyterum  ,  ut  ipsatn 
terram  bene  plantare  vitis  et  Fossadare 
et  propagare  studeat.]  Occurrit  alibi. 

]  FosADARE,  Eadem  notione,  in  Ghar- 
tulario  Aptensi  fol.  42. 

FOSSADEIRA,  [ut  infra  Fossadera,]  in 
Gharta  Alfonsi  Regis  GastellaBaBrael218. 
in  Hist.  Segoviensi  cap.  18.  Vide  in  Fos- 
satum  8. 

1  FOSSADERA,  Praestatio  in  belli  sum- 
tus,  quas  ab  iis  exsolvebatur  nul  inexer* 
citum,  quem  Fossadum  vocabant,  non 
pergebant.  Goncil.  Vallis-Oletan.  ann. 
1187.  inter  Hispanica  tom.  8.  pag.  847. 
col.  1  :  Et  sint  excusati  de  martmiega,  et 
de  fossado,  et  de  Fossadera  et  de  omnibus 
servitiis.  (3harta  Aldefonsi  Regis  Gas- 
teli»  sera  1230.  apud  Stephanotium  tom. 
4.  Fragm.  MSS.  Hist.  pag.  288  :  Et  sint 
UH  decem  excusati  aò  omnipecto,  posta, 
fossado,  Fossadera,  pedido,  facendera  ,  et 
ab  omni  prorsus  regio  et  alio  tributo  et 
gravamine  in  perpetuum,  et  ab  omni  re- 
gia exactione  semper  liberi  et  immunes 
existant.  Alia  ann.  1181.  apud  Baluz. 
Hist.  Tutel.  col.  494:  Concedo  prsfdictas 
villas  Ecclesia  aloriosa  Virginis  de  Rupe 
Amatorie...  nullo  mihi  jure  penitus  in  eie 
retento,  nec  pecta,  nec  pasta,  nec  Aomtci- 
dio,  nec  Fossadera,  nec  facendera.  nec 
aliqua  parte  Fossadera,  nec  facendera... 
Concedi)  etiam  vohis  ut  habitatores  de 
FomeUos  et  de  Orbanella,  si  eam  popuUt- 
veritis,  nunquam  pergant  in  Fossadum, 
nec  in  apeUidum,   et  cum   Fossaderam 


FOS 


FOS 


FOS 


S79 


persolverent,  totaprmfatm  Ecclenm  con- 
iingat,..  et  nihil  de  ipsa  Fossadera  Rex^,, 
vel  aliquis  aliua  homo  requircU,  Vide 
Foaaatum  8.  et  in  HostU. 

<>FOSSADILE,  Fossa,  qu8B  vice  termini 
est.  Charta  S.  Maxent.  an  18.  regni  Car. 
reg.  apud  Besl.  inter  Probat.  Hist.  co- 
mi t.  Pictav.  pag.  222  :  Cum  est  circum- 
cinctua  ipse  alodus  per  terminibìis  etFos' 
eadilibua  et  badine^  flxas.  Vide  supra  in 
Fossa  8. 

^FOSSADUA,  prò  Fossadera^  ut  con- 
Jecto,  in  Diplomate  Adephonsi  Hegis 
Hispan.  ann.  1094.  apud  Marten.  tom.  1. 
Àmpliss.  Collect.  col.  148.  Locumlacunis 
plenum  prffitermitto. 

1  FOSSADUM,  Idem  quod  Fossatum  8. 
Vide  in  hac  voce  et  Fossadera, 

j  F0SSA6IUM,  Pensitatio  prò  apertura 
fossas  seu  sepulcri.  Arestum  Parlamenti 
ann.  1872.  tom.  l.Instr.Hist.  Paris,  pag. 
70  :  Petebant,i.  manum  nostrani  in  rebus 
contentiosia  appositam  levarij  et  emolu^ 
menta  ac  denarios  Fossagiorum  in  dicto 
cemeterio  sibi  (Decano  et  Canonicis  S. 
Germani  Autiss.)  re^ftfui.  Alia  notione 
vide  in  Fossatnm2, 

9  FOSSALARE,  Fodere,  fossam  cavare. 
Stat.  AvellSB  ann.  1496.  cap.  64.  ex  Cod. 
reg.  4624 :  Si aliquaperaona  clauaerit  ,... 
aeu  cavaverit  vel  Foaaalaverit  aut  dea- 
truxerit  aliquam  aeu  aliquaa  viaa  publi" 
caa,  etc.  Vide  Foasare  2. 

1  FOSSALE,  ut  Foaaatum  1.  Pacta  ann. 
1299.  ratione  Prioratus  Salientis,  Hist. 
Dalphin.  tom.  2.  pag.  90:  Quidauid  juria 
habemua,  aeu  Prior  noater  Saìientia  in 
vinteniat  Foaaalibiia,  portia,  et  aliia  forton 
lidia  dicti  loci. 

\  FOSSALUH  vel  Fossalus,  Eadem 
notione.  Origo  belli  Hussitìci  apud  Lu- 
dew.  in  Reliq.  MSS.  :  Dipoauitfieri lignea 
propugnaculaf  qum  parvulo  Fosaalo  cir- 
cumfodi  mandavit,  et  muro  ex  humo  et 
lapidibua  circumdari,  Valatum  aiveFoaaa- 
Zum,  in  Charta  anni  1494. 

«  FOSSAMENTUM,  Obligatio,  qnSLfoaaa- 
tia  urbium  reflciendis  tenentur  cives, 
quae  interdum  pecunia  redimebatur  ; 
unde  inter  exactfones  recensita.  Charta 
Mathild.  comlt.  Nivern.  ann.  1226.  ex 
Chartul.  Cluniac.  :  Conceaaimua.,.  quic- 
quid  juria,  ueagii,  eonauetudinia  et  exac- 
tionia  in  biado,  in  pecunia,  in  Fosaamen- 
tia,  in  cartam^entia^  in  gallinia,  in  corveia, 
in  commendia,  aive  aliia  coatumia  et  omni- 
bua  aliia  habebamua.  Vide  supra  Foaacum 
et  mox  Fosaatum  2. 

^1.  FOSSARE,  ut  Foaaatum  2.  Vide  lo- 
cum  in  Manneria, 

12.  FOSSARE,  Fodere.  Ad  mdificandum 
et  Foaaandum,  apud  Thomam  Madox  in 
Formul.  Angl.  pag.  245.  Vide  alia  no- 
tione in  Foaaa  s. 

^  Fossa  et  vallo  cingere,  Gali.  Foaaéer. 
Charta  Phil.  Pule.  ann.  1801.  InLib.  rub. 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  128.  r.  col.  2  : 
Qusa  quidem  decem  arpenta  potuerunt 
diati  religiosi  (S.  Ebruln)  prior  et  eorum 
aucceaaorea  Foaaare,  foaaata  facta  repa^ 
rare.  Tract.  Ms.  de  Re  milit.  et  mach, 
belile,  cap.  66  :  Caatellum  potest  circiter 
Fosaari,  et  para  fluminia  mittatur  in  foa- 
aum.  Charta  ann.  1379.  in  Heg.  116. 
Chartoph.  reg.  eh.  63  :  Se  ledit  lieu  eatoit 
forlifié,  Foaaée  et  emparé,  etc.  Foaaer  une 
vigne,  Eam  fossione  exercere,  ligone 
proscindere,  in  Lit.  remiss.  ann.  1469. 
ex  Reg.  197.  eh.  88  :  Laquelle  vigne  j'ai 
podée,  FoaaéCy  vinée  etgouvemée,  Fougier, 
eodem  sensu,  in  aiiis  ann.  1459.  ex  Reg. 
188.  eh.  56:  Le  aupjoliant  print...  aon 
fouaaouer,  et  en  parti  àe  aon  hostel  pour 
aler  houyerou  Fougier  en  ung  mailhol  ou 
vigne  nouvellement  plantée. 


I FOSSARETUH,  f.  Coemeterium,  ubi 
sunt  Foaaaa  vel  sepulcra.  Epitome  Cons- 
titut.  Ecclesiae  ValentinaB  inter  Concilia 
Hisp.  tom.  4.  pag.  193:  Si  confugientea 
(ad  Ecclesia m;aint  Comitea,  Baronea .  . . 
recipiantur  in  cameriia  campanarii  ;  ai 
vero  plebeiifuerint,  in  quadam  camera 
per  noa  in  Fosaareto  ad  hoc  deputata. 

\  FOSSARIATA.  Vide  Foaaoriata. 

3|c  [«  Ego  Pontius  de  Riberia  dono 
illum  meum  alodum  quemhabeoin  villa 
que  vocatur  Lempde,  in  vicaria  sancti 
Privati  ,  que  vocatur  Campo-Clauso , 
hoc  est  tres  Foaaariataa  de  vinea.  (Cart. 
Conchar.  Ruthen.  p.  284.  xi.  saec.)  »] 

1  FOSSARIUH.  (jIoss.  Sangerm.  MS. 
n.  501  :  Ligonea,  Foasaria.  Vide  Foaao- 
rium. 

FOSSARIUS.  Papias:  Vispillio,  Fossa- 
riua  mortuoa  aepetiena.  [Gloss.Isid.  :  Ves' 
pelionea,  Fossarii,  qui  mortuos  aepéliunt.] 
Apud  Christianosprimus  f  uit  Clericorum 
in  Ecclesia  Foaaariorum  gradus,  qui  hu- 
mandis  fldelium  corporibus  curam  im- 
pendebant.  LS.  Hieronymus  de  Muliere 
septies  icta  :  Clerici,  quibua  id  officii  erat 
cruentum  linteo  caaaver  obvolvunt,  et 
foaaam  humum  lapidibus  construentes,  ex 
moretumulumparant.]  Incerti  Eoist.  18. 
ad  Rusticum  Narbonens.  tom.  9.  Operum 
S.  Hieronymi  :  Primus  in  Cterim  jPomo- 
riorum  ordo  eat,  qui  in  similitudinem  To' 
bias  sancti  sepelire  mortuoa  admonentur. 
Hi  perinde  ultimi  collocantur  in  ordine 
Ecclesiastico  in  Notis  Tyronis  pag.  99. 
KomoLxaì,  et  Kotci^^yte;  appellantur,  in 
Epistola  Ignatio  adscripta  ad  Àntioche- 
nos,  ab  Epiphanio  in  Como,  doctr.  in 
Eucholog.  (ir.  pag.  89.  et  aliis,  quos  lau- 
dat  vir  doctissfmus  Joan.  Baptista  Cote- 
lerlus  ad  veterum  Patrum  opera.  Hi  et 

FossoRES  dlcuntur  in  Actis  Procon- 
sularibus,  quae  recitat  Augustin.  lib.  8. 
con  tra  Cresconium  cap.  29.  et  Epist. 
241.  seu  in  Actis  purgationis  Caeciliani. 
Adde  S.  Hieronym.  in  Epitaphio  Fabio- 
laB.  Vide  Copiataa,  et  qum  observat  Sua- 
rezius  ad  Nili  Ascetica  fpag.  670.  et  671.] 
Nescio,  an  de  bis  fossoribus  intelligen- 
dfts  auctor  Prasfatlonis  ad  Libellum  pre- 
cum  Marcellini  et  Faustini:  Tunc  Da- 
moAua  cum  perfidia  invitat  arenarios.  qua- 
drigarioSf  et  Fosaorea,  omnemque  Clerum 
cum  aecuribua,  gladiia,  et  fuatibust  et 
obaedit  basilicam  hora  diei  secunda,  etc. 
Supra  :  Cum  omnibus  perjuria^  et  arena" 
Hia,  quos  ingenti  corrupit  pretio,  etc.  In- 
certum  etiam,  an  hoc  loco  Arenarii, 
ildem  sint  qui  Fossores;  nam  Arenaria, 
coemeteria  vocarunt  Christiani.  Vide  in 
hac  voce. 

1  1.  FOSSATA,  ut  mox  Foaaatum  1. 
Charta  Caroli  IV.  Imperat.  ann.  1867. 
qua  conflrmat  privilegia  urbis  Leucorum 
inter  Probat.  Hist.  Tullensis  pag. 
XXXVII  :  Foaaataa,  barrerà,  et  defendicula 
factaa  et  facta,  erectaa  et  erecta  manu 
tenere,  etc.  Occurrit  eadem  notione  apud 
Th.  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  47. 

^  2.  FOSSATA,  Sepulcrum.  Mlracula  B. 
Simonis  de  Lipnica  inter  Acta  SS.  Julii 
tom.  4.  pag.  5^:  Item  trea  feminao  .... 
ulcere  peatilentico  validiua  torta ,  emiaao 
pacto  Foaaatam  Simonia  viaendi,  continuo 

?riatinas    reatituuntur     aanitati.     Vide 
basa  8. 

^  FOSSATARIA,  PraBStatio  quae  aut 
Ecclesiaeaut  domino  fit  post  obi  tu  m 
alicujus,  a  Fossa,  sepulcrum,  ducta 
origine.  Concil.  Legion.  ann.  1012.  oan. 
28:  Clericus  vel  laicua  non  det  ulli  ho- 
mini  rauaum,  Foaaatarlamautmaneriam. 
Synodus  Composteli,  ann.  1114.  can.  8  : 
aia  qui  aervilia  conditionia  juaum  austi" 
nent ,  vel  qui  quadrageaimàlia    tributa 


peraolvunt,  redditua  aolitoa  quiFoaaataria 
et  Luctuosa  nuncupantur,  relaxamua,  ai 
patrum  parentumve  suorum  fiaereditatea 
incolunt.  Charta  Ferdinandi  Regis  Hisp. 
aera  1081.  apud  Antonium  de  Yepez  m 
Chronico  Ordinis  S.  Benedicti  tom.  6  : 
Tarn  aervua  auam  ingenuua^  aeu  fiscalisj 
non  fadat  atiquot  fiscale  aervitium  Regia, 
nonreddat  atiquid  prò  homicidio  quod 
fecerit,  non  rauaum  auamvia  fecerit,  non 
Foaaataria,  non  aigitìum  poaitum  in  hmre- 
ditate.  Su^icor  Foaaatariam  tributum 
esse  LuctuoasB KispdLTìoram,  et  Anglorum 
Herioto  non  multum  absimile,  quod  ab 
haeredibus  exsolvendum  fuerit  post  obi- 
tum  propinquorum;  verum  in  nuo  prae- 
cise  situm  faerit,  haud  mihi  facile 
divinatu. 

FOSSATELLUM,  Fossatum  minus,  in 
Bulla  Honorii  III.  PP.  apud  Ughellum 
tom.  2.  Ital.  Sacr.  pag.  &è.  [et  in  Chro- 
nico Farfensi  apud  Murator.  tom.  2. 
part.  2.  col.  587 J 

«  FOSSATELLUS  ,  Italis  ,  Foaaatello  , 
Fossa  minor,  in  Instr.  ann.  1297.  apud 
Lam.  in  Delie,  erudlt.  inter  not.  ad  Ho- 
doepor.  Charit.  pag.  115.  Vide  Foaaa- 
tellum. 

IFOSSATERA,  Idem  quod  Fonaadera. 
Vide  locum  in  Manneria. 

^  FOSSATERIUS,  Fossor.  qui  fossas 
urbiam.  vel  castrorum  curat.  Charta 
ann.  1288.  ex  TabnI.  Auxit.:  Item  vult 
dominua  abbaa  quod  aint  liberi  et  immunea 
a  praaatatione  aedmaa  peraonalia,  rneaaa- 
gerii  et  Foaaaterii,  et  illi  qui  ae  ad  acin- 
dendum  accidentaliter  se  conducunt.  Vide 
infra  Foaaator. 

FOSSATOR,  Qui  fossas  facit.  apud  Ei- 

§ilem  in  Vita   S.   Sturmii  Abbat.  Ful- 
ensis  n.  20. 

1.  FOSSATUM,  Vali am,  fossa:  sed  ea 
praesertim,  quaa  circa  urbium  moenia 
circumducitur  nostris,  Foaaé.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  Ta^poc,  Foaaa,  aepea,  Foaaatum. 
Papias  :  Foaaatum  dictum,  quod  multaa 

Ì'oaaaa  haòeat.  Leges  Luithprandi  Regis 
.ongob.  tit.  81.  §!.[*»  46.  (5,  17.)]:  Si 
quia  Foaaatumin  terra  alteriua  fecerxt, etc. 
Anastasius  Bibl.  in  S.  Silverio  PP.  pag. 
88  :  Fabrida  murorum  et  reparatione 
Fossati,  circumdedit  civitatem  Romanam. 
Albertus  Aquensis  lib.  4.  cap.  80  :  Vallo 
immenso,  quod  dicitur  Fossatum.  Regula 
Magistri  cap.  15  :  Non  enim  secura  poS' 
aunt  eaae  Foaaata,  ubi  intua  eat  hoatia. 
Willelmus  Brito  lib.  7.  Philipp.  : 

Agg^ere  oongeato  Fosaata  implere  stndeotes. 

Petrus  de  Vineis  lib.  2.  Epist.  49  :  Non 
eat  habxlia  reaiatentim  locua,  quem  muro- 
rum  non  munit  ambitua,  aut  concavitaa 
Foasatorum.  [Chron.  Domin.  de  Gravina 
apud  Murator.  tom.  12.  col.  571  :  Deinde 
dtdiniolam  adveniens,...  illam  Fossatie 
maximis  fecit  optime  circumdari  et  bene 
muniri.]  Vide  Vegetium  lib.  4.  de  Re 
Milit.  cap.  16.  etc. 

1  Fossatum  Duorum  Jagtuum.  Cujus 
latera  e  terra  efEbssa  hinc  inde  veluti 
aggere  muniuntur.  Ibi  construebantur 
castella  lignea  quae  bretachicks  vocabant. 
Charta  ann.  1160.  apud  d:  Brussel  de 
Usu  feud.  tom.  1.  pag.  882  :  Controversia 
erat...  de  domo  quadam  quae  nominatur 
Savigniacum,  partem  cujus  jam  firmave- 
ram,  cum  Fossato  duorum jactuum.  Hujus 
vero  rei  compoaitio  tali  pacto  terminata 
eat:  ita  videlicet^  quatenua  illud  quod  jam 
firmatum  fuerat  cumFoaaato  duorum  jac- 
tuum, remaneret;  reliquum  vero,  cum 
unojactu  Foaaati  tantum  et  aepe  ainebri- 
teachia,  firmetur. 

Wr  A  Foaaatia  qui  bus  Castel!  or  um 
moenia  circumdari  ac  muniri  consue- 


580 


FOS 


'   '■.■'• 


^1* 


.% 


t.^^ 


'f..  V 


>  i 


^V!' 


k  •«« 


verant,  Fossata  dieta  a  receatiorlbus 
interdum  ipsa  castra  observat  Valesius 
In  Notitia  Galliarum  pag.  404.  Quod 
lìrmaturex  Gharta  ann.  1112.  tom.  1. 
Hist.  Lotharing.  col.  533:  Ad  hmc  Ame- 
linam,  cum  filiis  suiSf  et  Oldericum  de 
Nos;  qui  infra  ambitum  prsedicti  Fossati 
vestri  moraoiturf  qui  vestri  caput,  aut  de 
possessione  S.  Maria,  aut  S.  Aprifuerint^ 
liberum  usum,  aques,  sylvas  et  pabuli  cum 
aliis  participabunt, 

FossATUs,  Eadem  notione  apud  La- 
tinum,  MyrsoQtium  ,  et  Innocentiiim 
Gromaticos,  Alexandrum  Abbixt.  Cele- 
sinum  1.  2.  cap.  42.  et  In  Vita  S.  Babo- 
leni  tom.  1.  Hist.  Frane,  pag.  661.  Lati- 
nus  et  Myrsontius  de  Limitib.  pag. 261  : 
In  sequentibus  lineis  Fossatos,  quos  Au- 
gtisteos  ap^eliamus.  Infra  :  In  locis  mon^ 
tanis  terminos  posuimus,  rotundos,  quos 
Augusteos  vocamus,  prò  hoc  ratione  quod 
Augustus  eos  recensuit ,  et  ubi  fuerunt, 
laptdes  alios  constituit,  etc.  [Obarta  Ri- 
cardi Coventrensis  Episc.  apud  Thom. 
AfcuioxForfnul.  Anglic.  pag.  245:PaW6m 
bosd  mei  Acless,  per  viam  quss  tendit  Be- 
rofordiam,  sicut  ego  et  R,  Archidiaconus 
Salopise  et  Clerici  nostri  prxsentes  eie 
assignavimus ,  et  Fossatu  clausum ,  et 
Bromurst^  et  terram  usque  ad  Fossatum 
S.  Ceaddee,  Gregor.  Monachus  in  Ghro- 
nico  Farfensi  apud  Muratorium  tom.  2. 
part.  2.  col.  533:  Descendentes  in  perti- 
nentiam  Ophiani  ab  ipso  Fossatu  Scul- 
culsR,  etc.  Computus  ann.  1202.  apud  D. 
Brussel  tom.  2.  de  Feudorum  usu  pag. 
Gxcvi.  col.  2.  ad  calcem:  Pro  liciis  circa 
Fossatos  faciendis,  etc] 

3:s?*  Inter  Nobilium  Gomitatus  Gam- 
panise  privilegia  reeensetur  jus  faciendi 
fossata,  in  Gharta  ann.  1228.  ex  Ghartu- 
lar.  Meld.  :  Hac  ratione  quod  quilibet 
Gentilis  fiomo  habens  libera  feoda  in  co- 
mitatu  Campania  potest  et  aebet,  quando 
vult  absque  contraaictione  facere  vivaria 
et  Fossata  in  terra  «uà  et  retinere  de  aqua 
currenti  per  terram  suam,  prout  est  et 
necessarium, 

2.  FOSSATUM.  Obligatio,  qua  Fossatis 
urbium  reflciendis  tenentur  cives.  Gharta 
Lud.  reg.  Fr.  ann.  1148.  in  Tabul.  S.  Dio- 
nysii  :  Palagium,  expeditionem,  latronis 
redditionem,  Fossatorum  castelli  sui  rele- 
vationem,  etc.  Alla  ex  Tabul.  Monast. 
Longi  Pontis  in  Dicecesi  Paris.:  Dedit 
Beo  et  S.  Marim  de  Longoponte  consuetu- 
dinarium  earretum  et  Fossatum  de  Ver, 
quas  pater  suus  et  idem  ipse  in  eadem  villa 
habuerunt.  Gharta  Ottocari  Regis  Bohe- 
mi8B  ann.  1221.  in  Bohemia  Pia  pag.  88: 
Collectas  generales  sedificationes  castro- 
rum,  Fossata,...  et  omnia  aliagravamina. 
Gharta  GommuniaB  Meduntensis  ann. 
1150  :  Communes  necessitatesi  ut  de  excu^ 
bils,  de  catenis,  de  Fossatis  faciendis  et  de 
omnibus  ad  villss  munitionem  et  firmita- 
tem  pertinentibus  ab  omnibus  communi- 
ter  procuretur.  Gharta  GommuniaB  Atre- 
batensis  ann.  1211.  §39:  Qui  fossore  de- 
bent,  ad  Fossatum  veniant  sicut  debent. 
Gharta  ann.  12:30:  Cum  nos  ad  Fossata 
castri  Matriolarum  reparanda  semel  in 
anno  possemus  citare  homines  S.  Ger- 
mani,., et  eos  tantxtmmodo  per  triduum 
retinere,  etc.  Vetus  Inquesta  in  Regesto 
Philippi  Aug.  Herouvalliano  :  Debet  tres 
menses  de  custodia,  et  hospites  sui  debent 
Fossata.  Gharta  Gommunìae  S.  Richarii  : 
A  Fossis,  ab  excubiis,  a  tallione  liberos. 
Operatio  vallorum,  tom,  1.  Monast.  Angl. 
pag.  192.  Vide  Roverlum  in  Reomao 
pag.  328.  Hinc  agri  militibus  dati  cum 
onere  circa  curam  Fossati  tuitionemque 
l%miti8  servandi,  in  1.  1.  God.    Th.   de 


FOS 

Terris  limitan.  (7, 15.)  Adde  Goncilium 
Lateranense  ann.  1179.  can.  19. 

^  A  qua  obligatione  qui  exempti  erant, 
dicebantur  non  debere  serinee  de  besche, 
nedepele,  ut  in  Libert.  Galesii  renovatis 
a  Mathilde  Gomit.  Attrebat.  ann.  1304. 
ex  Reg.  69.  Ghartoph.  reg.  eh.  365  :  Li 
bourgois  de  Calais  ne  doivent  nul  service 
à  leur  seigneur,  ne  de  besche,  ne  de  pele  ; 
se  ce  ne  soit  encontre  la  defense  de  la 
mer.  Vide  supra  Fossamentum. 

Fo8s.\GiUM,  Eadem  notione,  in  Gharta 
Henrici  II.  Regis  Angl.  apud  Sammar- 
thanos  in  Archiep.  Turonensib.  :  Ab 
omni  servitù),  et  talìiagio,  pontagio,  telo- 
neo,  passagio,  Fossagio,  exercitu,  etc.  [Si- 
milia  habes  in  Anecd.  Marten.  tom.  1. 
col.  573.  et  647J 

3.  FOSSATUM  .  Exercitus,  seu  potius 
Gastra  vallo  et  fossis  circumducta.  Quam 
primum  enim  exercitus  hostium  terras 
ingreditur  ;  fossis  eorum  castra  mu- 
niuntur.  Gloss.  Bassi],  in  Pòvera  :  'E^  ou 
xat  9099aTov  òfetXei  xsXeiv,  (leO'  S  t^  orpa- 
TÓiteàov  eie  TTiv  tcov  icoXE(i{(t>v  yyjv  eloeXObv 
àp^exai  icoteTv  rà^pov,  yJtoi  icatpe(i6oXY)v, 
ijyouv  xaorpov,  TOUTéori  96(7(7xv,  etc.  Gapl- 
tolinus  :  Castra  omnia  Fossato  circuibat. 
Glaudianus  lib.  2.  in  Ruflnum  : 

...  Adveolumque  treinens  te  cogit  in  unam 
Planitiem.  lutoque  includit  ptscua  ((yro. 
Tum  duplici  FosM  non  exuperabils  Tallum 
Atperal  «llernis  tubdibuf .  «le. 

Prudentius  Peristeph.  : 

Machinia  moniin  ferire,  castra  Fosiis  cingere. 

Idacius  in  Fastis  :  Ipso  anno  profectus 
est  Valens  ex  urbe  ad  Fossatum.  Gesta 
Gonstanti  M.  :  Odoacer  abiit  in  Veronam, 
et  fixit  Fossatum  in  campo,  etc.  Infra  : 
Veniens  in  Pineta^  fixit  Fossatum.  Rur- 
sum  :  Ingressus  in  Pineta,  in  Fossato 
Patricit  theoderici,  etc.  Anastasius  Bibl. 
in  Joanne  VI.  :  Sacerdotes  ad  Fossatum, 
in  quo  in  unum  convenerant,  misit.  In 
Stephano  III.  :  Ipsi  vero  Franci,  introe^ 
untes  clusas,  cunctum  Fossatum  Longo- 
bardorum,  post  peractam  cssdem,  abstule- 
runt,  spolta  multa  auferentes.  Gharta 
Henrici  Gomitis  Portugalliae ,  apud 
Brandaon.  tom. 4.  Monach.Lusitan.  pag. 
281.  V.  :  Et  de  prada  de  Fossato  non  detts 
nobis  plus  quam  quintam  partem,  et  aza- 
gat,  et  vobis  remaneant  du<is,  etc.  Gharta 
Alfonsi  Regis  Portugalliae  apud  eumdem 
lib.  15.  cap.  24  :  Salvo,  quoamiki  et  sue- 
cessoribus  reservo  in  perpetuum,  videlicet 
collectam  monetam  ,  hoste ,  annaduam , 
appellidum,  Fossadum,  justitiam,  servi- 
ttum  et  ajudam.  Idem  Rex  In  Foris  Al- 
caQonensib.  erse  1267  :  Et  duas  partes  dos 
cavaleiros  vadant  in  Fossado,  et  tertia 
pars  remaneat  in  villa,  et  una  vice  faciant 
Fossado  in  anno:  et  qui  non  fuerit  ad 
Fossado,  pectet  prò  foro  5.  sold.  prò  Fos- 
sadeira,  etc.  omnes  milites,  qui  fuerint  in 
Fossado,  vel  in  guarina,  die  cavaUos,  qui 
se perdiderint  in  algara,  vel  in  lida,  etc. 
Adde  Annales  Frane,  ann.  801.  Annales 
Bertinian.  ann.  862.  Aimoinum  lib.  4. 
Hist.  Frane,  cap.  90.  Rufl  Legesmilit.  et 
Notas  nostras  ad  Alexìadem  pag.  341.  Ita 
ooaaaTov  usurpant  non  semel  Scriptores 
Byzantini.^  Procopius  lib.  3.  de  ^diflc.  : 
X&poc  Ttc  eirrtv,  Svicsp  xaXoOatv  o\  eirt^eóptoi 
AoYYtvou  ^OffffaTOv  inti  Aoyytvoc  ev  toT;  avco 
Ypovoic  Pwuatwv  arpaTTjyb;  orpaTevaac  eici 
TCavouc  Itoti,  TrjSe  tceirotYjTai  tò  arpxT&iiedov. 
Glossse  Basilid.  :  Kàorpov,  7)toi  fOddàTov. 
Leo  in  Tactie.  cap.  11.  J  1  :  Kupécoc  r^P 
xb  90(r<ràTov  xh  auXtxTOv  toO  oXou  orpotToO 
xatXeTTott.  Ita  Ghronlcon  Alexandr.  pag. 
914.  et  Martyrium  Bacchi  Junioris  pag. 
101.  Hinc  tradueta  vox  ad  ipsum  exer- 
citum,  ut  apud  eumd.  Leonem  in  Tac- 


FOS 

tic.  cap.  4.  !  1.  Gonsule  Glossarla  Rigal- 
tii,  Meursii,  Fabroti  et  aliorum.  [Adde 
Glossarium  medi»  Graecitatis,  et  Lexi- 
con Militare  Garoli  de  Aquino.] 

^  4.  FOSSATUM  ,  Ganalis  laUor ,  in 
Gharta  ann.  20.  Henrici  III.  Reg.  Angl. 
apud  Th.  Blount  in  Nomolex.  Anglic.  : 
Ex  dono  Henrici  Regis  avi  nostri  unum 
Fossatum  tam  largum,  quod  naves  possint 
ire  et  redire  a  flumine  de  Witkonia  um- 
que  ad  Tupholme. 

0  5.  FOSSATUM,  Territorium.  ut  vide- 
tur,  certis  limi  ti  bus  quasi  fossato  cir- 
cumcinctum.  Gharta  Innoc.  II.  PP.  ex 
Ghartul.  episc.  Paris,  fol.  9.  r».  :  PraUe- 
reapactum  et  conventionem  inter  te  et 
karissimum  filium  nostrum  Liuiovicum 
regem  Francorum  illustris  memorias  fac- 
tam  de  loco  in  suburbio  Parisius  sito  qui 
Campellus  nominatur.  Ubi  nichHominwt 
confirmamus  ,  ita  videlicet  quod  tertia 
pars  totius  redditus  Fossati  itlius  terras, 
sive  in  censu,  seu  in  emptionibus,  vendi- 
tionibus,  quentibus,  aut  aliis  quibuscunv- 
que'modis  aliquid  inde  processerit,  tibi  et 
sucoessoribus  tui«  (episcopis  Paris.)  absqus 
diminutione  aliqua  persolvatur.  Hase  ea- 
dem totidem  verbis  repetuntur  in  se- 
quentibus Romanorum  pontiflcum  Di- 
plomatibus. 

«*  JuDiGiuM  IN  Fossato.  Vide  in 
Judicium. 

FOSSATURA  ,  Fossatum.  W.  Thorn. 
ann.  1363  :  Rex  concessit  250.  marcas  prò 
Fossatura  et  claustura  civitatis.  Vide 
Fessura. 

FOSSE,  [Iter  celebrius  in  Anglia  Fossis^ 
ut  putant,  utrinque  munitum.]  Vide 
Erminstreat. 

1  FOSSEIUM,  ut  supra  Fossatum  1.  Ta- 
bular. Abbati»  Glarimontis  :  Ego  An- 
dreas dominus  Vitreii  dedi  Abbattas  Cla- 
rimontis  Robertum  Babin  habitatorem 
domus  plateas,  quam  dedi  eis  in  Fosseio 
Vitreii,  quietam  de  theloneo,  passagio  et 
pontagio,  concedentibus  Alano  et  Roberto 
fratrtbus  meis,  Gharta  Willelmi  de  Mal- 
convenant  in  Ghartul.  S.  Fromondi  : 
Terra.,,  sicut  Fosseia  Prioris  dividunt. 
Ghartularium  S.  Vandregesili  tom.  2. 
pag.  1418.  ex  Gharta  ann.  1274  :  Ego  qui- 
tavi  et  dimisi  eisdem  Religiosis  unum 
boissellum  avenae  annui  redditus,  quod 
haeredes  Ricardi  et  Johannis  mihi  redde- 
bant  annuatim....  prò  Fosseio  et  prò  al- 
neto  sito  juxta  mesnillum,  quod  tenebant 
de  me.  Occurrit  rursus  in  Tabulano 
Abbati»  Nioselli. 

0  FOSSELLA,  Italis.  Fossetta,  Fossula. 
Instr.  ann.  1297.  apud  Lam.  in  Delie, 
erudit.  inter  not.  ad  Hodoepor.  Gharit. 
pag.  115:  Sicut  jacet  quasdam  fovea  seu 
Fossella.  vel  via  usque  in  strata,  etc.  Vide 
supra  Fossatellus. 

f  FOSSERARIUS,  Fossor.  Vide  locum 
in  Foxorada,  post  Fossoriata. 

1  FOSSERATA  Vine^,  in  Godice  cen- 
suali  Galomontis,  est  tantum  vine», 
quantum  ligone  vinitor  fodere  potest 
una  die.  Vide  FossoricUa. 

1  FOOSSETUM.  ut  Fossatum  1.  Godex 
Legum  Norman,  apud  Ludewig.  tom. 
7.  pag.  822  :  Ex  casu  autem  eveniunt,  ut 
diruptiones  eaxlusarum,  innovationes  fos- 
setorum,reparatione8domorum,  etc.  Gtiar- 
tular.  S.  vandregesili  tom.  1.  pag.  65  : 
Concessimus  et  tradidimus  RobertoFaus- 
sart  et  Isabel  uxori  suas  tenementum  illud 
quod  situm  est  apud  Rotìkomagum  supra 
Fossetum,  etc. 

^  FOSSIATOR ,  Fossor,  nostris  alias 
Fossier,  cujus  opus  Fossoirie  dicebatur. 
Gharta  Math.  comit.  Pontiv.  ann.  1241. 
in  1.  Lib.  nig.  S.  Vulfr.  Abbavil.  fol.  6. 
v«  :  Tenementum  quod  fuit  Richardi  le 


FOS 


FOS 


FOT 


581 


parkeminier  et  Benoldt,  FosHatoris  in 
novo  vico.  Lit.  remiss.  ani).  1409.  in  Beg. 
164.  Ohartoph.  reg.  eh.  129:  Un  boston 
forre,  nommé  loucet,  qui  est  instrument  à 
fossiera  et  gens  de  tei  mestier,..  pour 
cause  de  certatn  ouvrage  de  fossoirie,  etc. 
Jehanin  le  Crotoisj  Guyot  Jesson,  Fossiera 
et  faiseurs  de  chausséea  d'estangs,  età.  in 
aliis  ann.  1454.  ex  Reg.  184.  eh.  508.  Vide 
sopra  Fosaaterius,  * 

FOSSIDARE,  Fossam  facere,  fodere,  in 
Gharta  ann.  1179.  Vide  Aspaldare  [et 
Fossodare.\ 

1.  FOSSInA,  Fuscina^Italis  Fossina,  Ins- 
trumentum ad  capiendos  pisces.  Petrus 
de  Crescentiis  lib.  10.  de  Àgricult.  cap. 
ult.  :  Est  auten^  Fossina  ferreum  instru' 
mentum,  habens  multas  acuitates,  qua- 
rum  quaslibet  habet  barbulam  ad  tenen- 
dam,  et  sunt  aliquantum  distantes  ab 
invicem,  quod  piacator  habet  in  capite 
kastsR  lancees,  vaditque  cum  eo  quiete  in 
navi  per  (UfuaSf  et  cum  piscem  videt,  eum 
fortiter  font,  et  infixum  tenet,  etc. 

♦  2.  FOSSINA.  Vide  Fuxina.  [Fr.I 

F0SSINA6AR.  Lex  Longob.  lib.  8.  tit. 

4.  S  1.  [M  Rothar.  363.]:  Si  quia  caballoa 
iter  facientes  de  stipula  aut  de  ipsis  paa- 
cuxa,  ubi  alia  pecora  pascuntur,  movere 
prsesumpaeritf  in  octogilt  caballos  compo- 
nat,  quod  ipsos  de  arvo  campo,  quod  est 
Fossinagar^  movere  praesumpserit.  Edit. 
Heroldi  tit.  108.  habet  Fonsaccar.  [et 
Muratorius,  Fossinegar,]  [«*  Vide  Graf- 
fli  Thesaur.  Ling.  Frane,  tom.  1.  eoi. 
133.  voee  Furnacar  {ita,  ex  eod.  manuscr. 
restituì  t.)] 

^  FOSSIS,  prò  Fossa.  Exstant  apud  Ry- 
merum  tom.  4.  pag.  776.  LìttersB  Regis 
Angtise  ad  Antonium  de  Fossibus. 

^  FOSSODARE,  Fodere,  ligone  terram 
vertere.  Ghartular.  Eec1esia9  Aptensis 
fol.  84.  V*.  :  Ut  ipse  Durante  ipsam  ter- 
ram bene  plantare  vite,  et  Fossodare  et 
propagare  atudeat.  Galli  dicunt  :  Fossoyer 
la  vigne. 

^  POSSONATA.  Gharta  ann.  13^.  in 
Reg.  59.  Ghartoph.  reg.  eh.  364  :  Nec 
non  quatervigintt  Fossonataa  (sie)  vinea- 

rum  vel  circa  eidem  domui  contiguaa 

deliberamus.  Sed  leg.  Foaaoriata.  Vide  in 
hae  voce 

FOSSORES.  VideFosfariiM,  et  Talparii 
in  Tatoo.  [necnon  et  infra  Foasorium,] 

FOSSORiATA,  Modus  vinesB  ;  quantum 

Suis  uno  die  fodere  potest.  Tabularium 
Icclesìse  Gratianopolitan»  sub  Hugone 
Episcopo  fol.  53  :  £/  habet  de  prato  8. 
sextariatas  in  loco,  tUti  dicitur  PendelU" 
pum,  et  habet  6.  Fossoriatas  vinea^  in 
clauso  Avonis  Canonici,  qui  vocatur  Por- 
cils.  Necrologi um  Prioratus  S.  Roberti 
Gonillionis  prope  Gratianopolim,  8.  Kl. 
Junii  :  Pro  quo  Michaele  dehemus  habere 
anniversarium  usque  cui  20.  sext.  scilicet 
de  8.  aextariis  frumenti,  qui  faciunt  apud 

5.  Vincentium  li  Faurot,  et  de  6.  Foaoi- 
ratia  vinose  ad  Lesruma  de  Salma,  Tabu- 
larium Eleemosyn»  S.  Pauli  Viennen- 
sis  :  Et  iterum  damua  ei  de  nostro  alodo, 
quantumcumque  seotuaginta  homines  fo' 
doro  potuerunt  in  locot  qui  dicitur  Éu' 

Ìruns.  Tabular.  Prioratus  de  Domina  in 
^eiphinatu  Gh.  27  :  Petrus  Humòortus 
aufertnobis  terram,.,.  ubi  plantavit  20. 
Fossariataa  vinesa,  etc.  Ali  Di  :  Contulit 
unam  vineam,  quas  continet  2.  Fossoria" 
taa.  [Instrum.  anni  1842.  in  Ulst.  Dal- 
phin.  tom.  1.  pag.  84  :  Item  et  vineas 
continguaa  Caatro  Montiafluritij  porti" 
nentes  ad  dictum  Castrum,  qua  contxnent 
circa  60.  Fossoriatas.  Et  infra:  Circa 
mille  et  quingentaa  Fossoriatas  vinem.] 

1  FossoYRiA.  FossoYRiATA,  Eodem 
signiflcatu.    Ghartoph ylaeium    regium 


Regest.  87  :  Item  circa  quatuor  Foaaoyriaa 
vinem  aitai  in  Convenent  juxta  vineam 
Anthonii  Galerii  et  fratrum  auorum.  Item 
circa  duaa  Foaaoyriaa  vinosa  aites  in  loco 
prsadicto.  Ibidem  :  Item  trea  Fosaoyriataa 
vinosa  aitsa  loco  dicto  en  Convenent  juxta 
vineam  Johannia  Darbonia...  Item  unam 
Foaaoyriaiam  vinosa  aitam  in  doso  de 
Quartovenis  juxta  vineam  aliam  ipsius 
Johannis.  Pluries  ibi  occurrit.  Fosserée 
dicitur  in  pago  Burgiaeétisi  et  Gesia- 
censi. 
FossoYRATA,  in  Gharta  ann.  1839. 

1    FoSSOYRIA,    FOSSOYRIATA    TERR^, 

Modus  agri  idem  qui  modus  vineae. 
Ghartophylacium  regium  Regest.  87  : 
Idem  aimidiam   Fossoyriam   terrea  sitss 

ibidem  juxta  vineam  Guillolmi  Espa 

Item  circa  unam  Fossoyriam  terrea  cum 
arboribus,  eie.  Ibidem  :  Item  tres  partes... 
cujusdam  Fossoyrxataa  terraa  cum  arbori- 
bua...  Item  quatuor  Fossoyriatas  terraa 
aitas  in  Gorhia  d'Aloy.  Ibi  non  semel  oc- 
currit. 

FoxoRADA,  Eadem  notione.  Tabula- 
rium sancti  Andreas  Viennensis  :  Ego 
Achardus  istius  Congregationia  Mona- 
chua  dono  Beato  Andreas  aanctoque  Ma" 
ximo  quinque  Foxoradaa  vinosa  mei  alodi  ^ 
et  partem  terraa  mesa,  quaa  vidotur  aolx 
muli  habere  et  poasidoro  in  villa  Cum- 
mernaici.  Atque  iterum  concedo  quinde- 
dm  FooDoradas  i^inoas,  quaa  sunt  aitaa  in 
Parochia  B.  Petri,  etc.  Occurrit  ibi  non 
semel.  Idem  Tabularium  :  Donamua  vi- 
neam, quam  octo  Foaaerarii  una  dio  fO' 
doro  valent. 

FOSSORIUM,  Ligo.  GIoss.  Lat.  Gali.*: 
Ligo,  Eoe,  ou  Foaaour.  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Fosaorium  dictum,  quod  fo- 
veam  fadat,  ipaa  eat  seudida.  Idem  :  Li- 

?onea,  foasoria.  Gloss.  Anglo-Sax.  ìEI- 
rici  :  Fosaorium j  0  o  s  t  er  e .  A  li  bi  :  Seu- 
dida, vel  Foaaonum,  spad.  Vide  Vanga. 
Ugutio  :  Foasorium,  liqo,  cum  quo  foai- 
tur.  Alibi  :  Rastrum,  tnstrutnentum  rus- 
ticorum,  vel  Fosaorium  duplex,  Gloss. 
Arabico-Lat.  :  Sotica,  dieta  eo  quod  drca 
Codicom  terram  aporiat  :  alii  eam  Foaao- 
rium  vocant.  Gharta  Hervei  Gomitis  Ni- 
vern.  ann.  1204.  in  Tabul.  Eeel.  Autis- 
siod  fol.  234:  Quicumque  cum  Foaaorio 
terram  lucratua  fuerit,  2.  bichetoa  fru- 
menti annuatim  mihi  reddet.  Gharta 
Alienorae  Reginse  Angl.  :  Exartariua  prò 
Fossorio  3.  don.  dabit.  [Gharta  Wichardi 
de  Belli-Joco  inter  Instrum.  tomi  4.  nova 
Gali.  Ghrist.  col.  279  :  Pauperiores  vero 
qui  manibua  laborant,  vel  cum  Fossoribua 
auia  undo  vivunt,  reddent  medietatem 
menauraa.  Ubi  Fossoribus  idem  puto  quod 
Fossoriis.  Gharta  telonei  S.  Berlini  in 
Tabular,  ejusdem  Eccl.  :  Carteia  Fosso- 
riorum  sino  ferro  11.  don.]  Occurrit  apud 
S.  Audoenum  in  Vita  S.  Eligii,  aucto- 
rem  Miracul.  S.  Mengoldi  Mart.  n.  1. 
Petrum  Damiani  lib.  2.  Epist.  14.  in 
Vita  S.  Joan.  Episc.  Tragur.  pag.  13. 
apud  Ordericum  Vital.  lib.  10.  pag.  794. 
Leonem  Episcopum  Atinensem  de  Trans- 
lat^  S.  Marci  M!Ìart.  Gulgonem  in  Statu- 
tutis  Ordin.  Gartusiensis  cap.  57.  §  4. 
Rollandinum  in  Ghr.  lib.  10.  cap.  5. 
[Radulfum  Gadom.  in  Gestis  Tancredi 
Inter  Anecd.  Marten.  tom.  8.  col.  174. 
GsBsarium  lib.  7.  Miracul.  cap.  39.  ubi 
Fossorium  de  lecto  Eremitarum^  quia  ad 
instar  foveae  formabatur,  perperam  est 
interpretatus  Macer  in  Hierolex.  ad 
hanc  voeem.l  etc.  Vetus  Garmen  verna- 
eulum  MS.  de  Inventione  S.  Grucis  : 

Eo  u  mala  le  Fmsotr  à  pria, 
Pour  commencer  le  foDdemflat. 

Perperam    Sofosorium,    prò    Foasorium 


habetur  in  Gauonib.  Hibern.  lib.  88. 
cap.  7. 

FoDEsoRiUM,  in  Actis  Episcopor.  Ce- 
noman.  pag.  68  :  In  vinea  sua  laborana, 
et  cum  fodeaorio  suo  eam  fodiena. 

*  Varie  a  nostris  Gal  lice  redditur  haec 
vox.  Gharta  ann.  1860.  in  Reg.  88.  Ghar- 
toph. reg.  cb.  120  :  Et  avecquea  ce  loadiz 
habitans  de  Gorbie  eussent  effondré,  pria 
Fosaiorros  et  autros  instrumens  à  foaaior, 
et  fait  et  fait  faire  foaaez  ou  fona  et  do- 
maine  diceulx  reltaioux.  Lit.  remiss, 
ann.  1409.  in  Reg.  163.  eh.  475  :    Icelluy 

Symonnin  féè*y  ou  pousaa  feu  Thibaut 

d^icellui  Foussoir,  qui  estdt  illec  pour 
lour  labour.  Aliaa  ann.  1469.  in  Reg.  195. 
eh.  226  :  Lequel  Caylar  avecquea  ung 
Foiaaon  (ou  Foiaaou)  qu'il  tenoit  en  aa 
main,  beaoignoit  audit  pré.  Ung  petit  pio- 
chon,  autrement  dit  Foaaour,  in  Reg.  208. 
eh.  139.  Vide  supra  Feaaoriua. 

j  FOSSORIUS.  Sus,  porcus,  nisi  me 
fallo,  quia  terram  rostro  vertit,  fodit. 
Godex  MS.  Irminonis  Abb.  Sangerman. 
fol.  12.  coi.  2  :  Solvunt  in  paadone  dena- 
rioa  iin....  ad  Nativitatem  Domini  Foaao 
rium  1.  pulloa  ni.  ova  xv.  corvadaa,  car^ 
rop.  manop.  Et  fol.  16.  v».  :  Sunt  ex  ipaia 
manais  xxii.  qui  aolvunt  ad  tertium  an- 
num  aoalea  xxii.  otFoasorios  xxx.  pulloa, 
GLX.  Ubi  Soales  porcellos  interpretor. 

1  FOSSOTRATA  ,  FosSOYRIA  ,  FOSSOY- 
RIATA. Vide  in  Fossoriata. 

^  FOSSULIA,  diminut.  a  Fossa.  Gharta 
per  muta  t.  ann.  1392  :  Quandam  domum 
fortem,  cum  domibus,  domiciliis,....  qua- 
dam  via  media  et  Foaautia  dictsa  vilUa 
Alavardi.  Vide  supra  Foaaolla. 

1  FOSSUM,  et  Refossum,  Foasé  et  Con^ 
tre-fossé.  Vide  Fossatum  1.  Ghron.  Mo- 
doet.  apud  Murator.  tom.  12.  col.  1163  : 
Dieta  terra  de  Modoetia  fuit  murata  per 
drcuitum,  et  extra  dictam  Fossam  ma- 
gnam  dictaa  terrea  factum  fuit  Fosaum  et 
Befossum,  et  strata  levata  drcumquaque 
terram.  Vide  Fossa  1. 

FOSSURA,  Fossa,  Gloss.  Gr.  Lat.  :  Sxa- 
9ex6;,  Fossura,  occatio,  bidentatio.  I!xa9iQ, 
TÒ  Soyyu-oL,  Fossura. 

0  FOSSuS,  Foxus.  prò  Fassus  vel  Fes- 
aus,  et  Faxua,  Fascis.  Gali.  Botte.  Gharta 
Phil.  Pule.  ann.  1312.  in  Reg.  48.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  28:  Item  quatuordecim  Fo' 
xoa  foni  prò  triginta  quinque  aolidia, 
computato  qfwlibet  Foaso  ad  diMS  aolidoa 
et  aex  denarioa  Turon.  Vide  supra  Faxua 
fìt  Fessua 

FOSTERLEANN.  Leges  Edmundi  Regis 
de  Sponsalibus,  cap.  2:  Postea  sciendum 
est  cui  Fosterleann  portinoat,  vadiet  hoc 
brigdunia^  et  plegient  amid  sui.  Saxonib. 
foster,  est  vietus,  cibarium  ;  lean, 
exhibere.  [**  Vide  Thorpii  Glossar,  in 
hac  vocG.l 

^  FOSTIAM.  [Pro  bestia,  QiFostim  prò 
hoste,  antiqui  dicebant  teste  Festo  in 
FedumA 

FOSTRE,  Vornaa  ex  andllis  nati,  qui  bus 
et  peculium  et  familiam  habere  conces- 
sum  fuit,  in  jure  prisco  Sueonum  apud 
Joannem  Stiernbookum ,  pag.  208. 
[**  Vide  Grimm.  Antiquit.  Jur.German. 
pag.  819.  num.  84.1 

1F0T.  Vide  Fod. 

FOTEGELDUH,  Fotgeldum.  Vide  Foo- 
tegeld. 

1  FOTILITIUM.  perperam  prò  Fortili- 
tium,  apud  Murator.  tom.  l2.  col.  551. 
ex  Ghron.  Domin.  de  Gravina.  Vide  in 
Fortia  3. 

FOTINELLUH,  Genus  ponderis  apud 
Angl  OS.  Vide  Charrua. 

ÌFOTIRE.  Vide  Focire. 

FOTRUM,  Gapsa,  vel  instrumentum, 
in  quo  seyphi  feruntur,  apud  GsBsarium 


882 


FOU 


FOU 


FOU 


Heysterbac.  Hib.  9.  cap.  29  :  Mox  ut  resi- 
dens  oculoB  cìausit,  quidam  ei  assistens 
Fotrum,  (al.  fotum)  in  quali  acyphi  a  con- 
vivanlibus  portati  Bolent  argentei,  osten-- 
dit.]  Nostris  Fourreau.  Vide  Fodrum. 

5  rOTSA.  Vide  Filetius, 

i  FOTUS,  Fartus.  Miracula  S.  Martia- 
lis  Episc.  tom.  5.  Junii  pa^r.  555  :  Afanu- 
follia  qum  sub  capite  auroFotaposuerat. 

I  FOuAGES.  FouACHA.  Vide  in  Focada. 

1 1.  F0UA6IUM,  ut  supra  Foagium  1. 
Gensus  prò  singulis  Focis  exactus.  Ins- 
trumentum ecclesisB  S.  Mariae  de  Prato 
Histor.  Harcur.  tom.  3.  pag.  182  :  Habe- 
ani  et  teneant  bene  et  in  pace,  in  omni 
poteetate  tnea  ab  omni  reieveo...  et  omni 
alia  consuetudine,  et  de  omni  singulari 
servUio  et  ojf>ere  servili  et  exactione  et 
Fouagio  hominum  de  manupastu  eorum, 
etc 

•  2.  FOUAGIUH,  Praeparatio  coriorum, 
qu8B  in  Fossa  querneo  pulvere  inficiun- 
tur,  unde  nomen.  Arest.  parlam.  Paris. 
ann.  1376.  ex  Cod.  reg.  8812.5.  fol.  53.  r  : 
Magistris  (tannatorum)  concesseramus, 
quatenus  visitationem,  cognitionem  et  in- 
terpretationem  Fouagii  coriorum  tanna- 
torum, etc.  Aliud  ann.  1370.  ibid.  fol.  65. 

v«  :  Octroyons  que  les  quatre  maistres 

ayent la  visitation,  congnoissance  et 

interpretation  du  Fouage  desdiz  cuirs 
tannai.  Ubi  perperam  in  Codice  scrip- 
tum Feuagium  et  Feuage.  Vide  supra 
Foéuare. 

«  3.  FOUAGIUH,  Lignatio,  annona  11- 
gnaria,  seu^  ut  strictius  dlcam,  jusca- 
piendi  lignum  calefaciendo  fumo  ac- 
commodum  ;  de  quo  supra  in  Fomilia. 
Et  quidem  Fouagium  a  chaufagio  dlstin- 
guitur  in  Ghartul.  eccl.  Lingon.ex  Cod. 
reg.  5188.  fol.  112.  v*  :  Johannes  de  Bera 

Lingonensis  diocesis   armiger  habet 

usagium  suum  prò  Fouagio  et  chaufagio 
suiSf.*..  de  et  super  omni  nemore.  Aliud 
ejusd.  eccl.  ibid.  sign.  5189.  fol.  24.  t*  : 
Rem  suum  Fouagium  in  nemore.  Vide 
supra  Foagium  2. 

f  FOUATRUH,  Jus  pascendorum  ani- 
malium  in  silvis,  a  Gallico  Fourrage, 
Feurre,  vel  Fouarre,  Pabulum.  Cbartu- 
larium  S.  Vandregesili  tom.  1.  pag. 
372  :  Salva  tam^n  liberiate  et  immunitate, 
quas  ego  et  prssdecessores  mei  consuevi- 
mus  habere,  videlicet  de  Fouatro  et  usa- 
aio  in  nemoribus  domini  Regis.  Vide 
Fodrum. 

«  F0UGA6IUH,  Jus  pascendi  greges 
animalium  in  pascuis  vel  silvis,  seu 
Prs&statio  ab  ils,  qui  eo  Jure  utuntur, 
exsoluta.  Charta  permutat.  Inter  reg. 
Frane,  et  Odon.  archiep.  Rotomag.  ann. 
1262.  in  Reg.  80.  Ghartoph.  reg.  eh.  278  : 
Pertinentiss  de  Gaillon,  des  ifoes,  et  de 

Humesnil  et  de  Douvrent  sunt  hess  : 

garannss,  Foucagium,  etc.  Charta  eJusd. 
Odon.  eodem  ann.  ex  Reg.  81.  eh.  29  : 
Terrai  arabiles,  vinesB,  modiationes  vini^ 
pratay  nemora,  garennssy  Foucagium,  red- 
ditus  in  frumento,  etc.  Haud  dubie  a 
veteri  Gallico  Fouc,  grex,  vulgo  Trou- 
peau.  Bellom.  Ms.  cap.  12  :  On  dit  pas 
Fouc  de  vaches,  ne  Fouc  de  chevaus  :  mes 
on  dit  bien  Fouc  de  pourchiaus  et  Fouc  de 
brebis.  Pedag.  Peron.  in  Ghartul.  21. 
Gorb.  fol. 333:  Item  le  Foucq  d'awes,  dont 
le  Foucq  vault  xxv.  awes,et  pour  le  Foucq, 
iiij.  deniers.  Idem  quod  Fouc  d'oues,  in 
Fab.  lupi  et  anseris  tom.  1.  Fabul.  pag. 
85.  Vita  J.  G.  Ms.  : 

Dèt  qne  le  pMloor  wt  ferus. 
Li  Poac  det  berbb  est  Ttinaii. 

Qusa  reddunt  illud  ZacbarisB  cap.  18.  v. 
7  :  Percute  pastorem,et  dispergentur  oves, 
Addit,  Gregis,  Math.  Evangel.  cap.  26. 


V.  81.  Hinc  Fouel,  Goetus,  turba.  Gali. 
Assemblée,  troupe.  Lit.  remiss.  ann.  1377. 
in  Reg.  111.  eh.  114  :  Jehannot  de  Ville- 
main  vit  que  on  menoit  ainsi  vilainement 

son  frere meu  de  arant  amour  char^ 

nelle  se  feri  entre  ceutx  aui  le  menoient, 

four  aidier  à  sondit  frere,  et  feri  ou 
'ouelz  ou  assemblée,  et  d'aventure  assena 
à  la  teste  un  compaignon. 

«  FOUGHERU.  Filix,  a  veteri  Gallico 
Fouchiere,  prò  Fougere.  Reg.  S.  Justì  ex 
Cam.  Comput.  Paris,  foi.  191.  t*  :  Item 
feodum  comitis  de  Meullento  apud  Oissel, 
....  prò  Foucheria,  e.  sol.  Lit.  Phll.  ducis 
Aurei,  ann.  1861.  in  Reg.  124.  Ghartoph. 
reg.  eh.  357  :  Ouquel  usaige  peuent  pren- 
dre....  la  Fouchiere  et  les  racines  d^icelle 
erachier  et  fauchier  à  quelconques  ferre- 
mens  qu*il  leur  plaira.  Vide  supra  Feu- 
geria  et  Fogeria. 

1  FOUDRa  Plumbi.  Vide  Fodra  1. 

1.  FOVEA,  Thesaurus  in  terra  inven- 
tus.  Radevicus  lib.  3.  de  Gestis  Friderici 
cap.  26  :  Quicumque  Foveam  invenerit, 
libere  frualur  ea. 

2.  FOVEA,  Tumulus.  Glossar.  Gr.  Lat. 
MS.  :  Taf  oc,  sepulcrum,..,bustum,  Fovea, 
humus.  Perperam  edit.  fovens.  Epita- 
phium  Tassilonis  Ducis  BavarisB  : 

Cooditur  hac  Forea.  qaem,  pie  Christe,  bea, 
Tassilo  Dax  primam,  post  Rex,  Hooachtu  sed  ad 

[inumi, 
Idibtts  in  ternis  decesserat  iste  Deoeoibris. 

Vide  Fossa  3. 

In  Foveam  Mrm.  Imus  career,  nos- 
tris ,  Bassefosse.  Synodicon  Raphaelis 
Archlepisc.  Nicosiensis  Graeci  sub  ann. 
12^.  cap.  19:  Et  ex  hoc  contingit,  eos 
(Glericos)  capi  per  milites ,  in  Foveas 
mitti,  et  alias  tractari  turpiter  contra 
Ecclesiasticam  libertatem,  [Charta  Mat- 
thSBi  Abbat.  Sandion.  ann.  1285.  In  Char- 
tular.  Domus  Dei  Pontisar.  :  Constructis 
in  ipsa  domo  Foveis  et  receptacuìis  aptis 
ad  prisonarios  custodiendos  et  tenenchs.] 
Vide  Fossa  2, 

Fovea  ad  capiendos  pisces,  in  veteri 
Charta  Normannica  ann.  1050.  tom.  13. 
Spici iegii  Acheriani  pag.  286. 

^cFOvELA.  [Idem  ac  fomentum^  re- 
creatio.  Tertutl.  Anim.  7.  Incorporalitas 
est  immunis  a  poena,  et  a  Fovela.] 

FOVENTATIO.  Edictum  Philippi  Pulcri 
prò  Reformatione  Regni  ann.  1202.  cap. 
D.  apud  PithoBum:  Vivaria  insuper  et 
stagna  et  piscarim,  nisi  piscium  nutritura 
et  Foventatione  servatis,  prò  captura  pis- 
cium non  qraventur,  id  est,  foetibus  pù- 
cium,  pisciculis,  Rappoissonnement.[PeT- 

Eeram  Fomentatio,  apud  Menester.  Hist. 
lUgd.  pag.  88.  col.  l.J  Silvam  Fovere,  in 
Charta  Henrici  VII.  Imp.  ann.  1809. 
apud  Goldastum  tom.  1.  Gonstit.  Imp. 
pag.  318. 

FOVERARE,  prò  Foderare,  Fourrager. 
Fodrum  auferre.  Fleta  lib.  2.  cap.  41.  % 
13.  de  forestis  :  Inquiratur,...  quantum 
pastura  Regis  Foverata  fuerit,  aut  detC" 
riorata  per  ammalia,  quee  exeunt  a  do- 
mibus  illis. 

1  FOVERE  Silvam.  Vide  Foventatio. 

o  FOUERE,  prò  Fodere.  Instr.  ann. 
1400.  apud  Lam.  in  Delie,  erudit.  inter 
not.  ad  Hodoepor.  Gharit.  part.  3.  pag. 
768  :  Juxta  dtctum  flumen  mandamus 
quod  ponatur  et  Foueatur  unus  lapis  ad 
perpetuam  rei  memoriam.  [**  Foveatur, 
conservetur.l 

0  FOVETUM.  Vide  supra  Favetum. 

1  F0U6ERIA,  Fillx,  Gali.  Fougere. 
Charta  Libertatis  opoidi  S.  Palladi!  ex 
MS.  Coislin.  num.  o^  :  Poterimus  ven- 
deve  Fougerias  nostrss  Forestss. 

o  FOUHAGEA,  Panis  seu  placentae  spe- 
cies,  nostris  Fouace.  Charta  ann.  1298. 


in  Ghartul.  eccl.  Lingon.  ex  Cod.  reg. 
5188.  fol.  159.  r*:  Dìm  membra  porcina y 
tres  Fouhaceas,  etc.  Alia  ann.  1319.  in 
Reg.  59.  Ghartoph.  reg.  eh.  155  :  Itern 
triginta  panes  alhos,  Gallice  Fouaces  nun- 
cupatos,  etc.  Lit.  remiss.  ann.  1416.  in 
Reg.  169.  eh.  381  :  Le  suppliant  print 
une  pouche,  ou  il  avoit  sept  pains,  appel^ 
lez  Fouasses.  Ncque  aliud  signincare 
videtur  Fouaron,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1412.  ex  Reg.  167.  eh.  5  :  Les  Fouarons 
que  les  compaignons  ont  acoustumé  de-' 
mander  aux  nopces.  Hinc  Foucusier,  qui 
^usmodi  panes  seu  placentas  facit,  in 
Gharta  ann.  1443.  ex  Ghartul.  Latiniac. 
fol.  199.  V.  Vide  Focada. 

^  F0ULA6IUH,  Pholagium,  Gali.  Fo- 
lag  e  et  Foulage,  vox  frequens  apud  Bri- 
tones,  qua  Molitura  seu  ipsa  molendi 
actio>  simul  et  pensi tatio,  quam  a  vas- 
sallis  exigit  dominus  prò  frumenti  moli- 
tura in  molendinls  suis,  signiflcatur. 
Charta  Jean,  ducis  Brit.  ann.  1271.  ex 
Bibl.  reg.  :  Alia  nova  molendina propriis 
sumptibus  asdifficare  hac  prima  vice  ad 
sufficientiam  multurm  et  Pholagii  viUrn 
de  Kemperelle.,..  Homines  vero  communes 
per  communem  allocatum  ad  molendum. 
et  pholendum  in  dictis  molendinis  com^ 
petlentur.,..  Ad  sufficientiam  multuras  et 
Foulagii.  Ibidem  :  Ad  molendum  et  fo~ 
lendum.  Charta  ann.  1284.  tom.  1.  Pro- 
bat.  Hist.  Brit.  col.  1070:  Hervé  de  Leon 
....et  les  seins  emprès  lui  recegnent  et 
aient  perpetuament  tote  la  mouste  et  totU 
le  foiege  (sic)  de  tote  la  terre,...  premete 
tons  que  nous,  ne  les  noz,  nez  puissons 
rens  avoir  ne  reclamer  en  la  devant  dite 
mouste,  ne  au  devantdit  Folage.  Alia  ibid. 
col.  1119  :  Le  molin  de  Pallas,  totes  lee 
moutes  et  le  Follage  des  terree,  demaines 
dessusdites,  et  totes  les  autres  redevances» 
Rursum  alia  ann.  1327.  ibid.  col.  1347  : 
Sanz  ce  que  ladite  dame,  ne  nul  autre, 
qui  ayet  cause  de  le,  puisse  rien  prendre 
ne  avoir  de  moulte  ne  de  Foulage  du  gen- 
til fé  audit  Mons.  Hervé.  Vide  supra 
Folagium. 

1  FOULARE,  Calcare  uvas,  Gallice 
Fouler  la  vendange.  Charta  G.  Abbatta 
Sangerman.  ann.  1266.  in  Tabulano 
hujus  Monasterii  :  In  cuppis  dietorum 
hominum  Foulabunt,  neque  de  primo, 
neque  de  eoUremo  vino  solvent  p/ressora^ 
gium....  Solvere  tenebuntur  in  vindemiie 
dicto  Priori  et  semper  Foulare  in  dieta 
territorio. 

^  FOULERIA,  Fullonis  officina,  Gallice 
Foulerie.  Charta  anni  1257.  in  Tabularlo 
S.  Martini  Pontis  :  Domus  sita  apud 
Fouleriam  de  Pontisara. 

o  FOULFAGERE,  Offendere,  nocere, 
damnum  inferre,  ut  Forisfacere  1.  Vide 
in  hac  voce.  Charta  Rich.  1.  reg.  Angl. 
inter  Probat.  tom.  1.  Annal.  Prsmonst. 
col.  115  :  Si  quis  eie  (canonicis)  vel  re&iM 
suis  in  aliquo  Foulfacere  prmsumpserit^ 
id  eis  sine  dilatione  emendari  faciatis. 
Hinc  FouUe,  0ffensa,vituperium,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1478.  ex  Reg.  206.  Ghartoph. 
reg.  eh.  379  :  Le  suppliant  courroussé  des 
parolles  qu*icellui  Parisot  avoit  proféréet 
à  nostre  Foulle,  en  favorisant....  ceulx 
qui  tenoient  party  à  nous  eontraire. 

^  FOULLEIA,  an  Foliorum  florumve 
sparslo  in  ecclesia,  uti  in  majoribus 
festis  fieri  solitum  erat  ;  quod  pedibus 
calcantur  ^c  dieta?  Vide  JoncharcGom- 
put.  Ms.  ann.  1289  :  Pro  Foulleia  facta 
ad  Meledunum  in  Pentheeostes  perJohan* 
nem  Pinco,  xlix.  sol, 

FOUNINARE,  FoBtum  edere,  pronrium 
damarum.  Fleta  lib.  2.  cap.  41.  %&:  Qui 
fecerint  vastum  in  foresta, maxime, 


FOU 


FOZ 


FRA 


583 


ubi  dama  soUbant  Founinare,  et  habere 
defensionem  cum  fcstibus  auis. 

1  FOURARE,  Instruere^pellibus  ornare, 
Gallice  Fourrer.  Statutum  Caroli  V. 
Fr.  Beg.  ann.  1871.  de  almutiis  Canoni- 
corum  S.  Capellse  Parisiensis  :  Tene^ 
buntur  habere  et  deferre...  almutias  de 
griso,  seu  de  peUibus  grisis,  Fouratas  de 
minutis  varUa, 

o  FOURBISSOR.  Vide  supra  Forbis- 
sator, 

0  FOURGERIUS,  Qui  capsulas  et  scri- 
ni a,  Forciers  nuncujpata^  facit,  vel  scri- 
na seu  capsulseregis  custos.  Vide  supra 
Forceriua,  Cbarta  Phil.  V.  reg.  Frane, 
ann.  1817.  in  Reg.  58.  Chartoph.reg.  eh. 
248  :  Cum  carissimus  dominus  et  perma- 
ntis  noster  Lud(wicu8f  quondam  dtctorum 
regnorum  reXf  dum  viveret,  dilecio  Jo' 
hanni  dicto  Pimorim,  tunc  Fourcerio  suo, 

nunc  nostro, conceasiaset ,  etc.    Nisi 

legendum  sit,  Fourrerius,  Vide  infìra  in 
hac  voce. 

^  FOURCHATA,  Tridens,  merga,  nos- 
tris  alias  Forchat,  Fourchat,  Fourcheì,  et 
Fourchette,  sive  ex  lìgno,  sive  ex  ferro. 
Arest.  parlam.  Paris,  ann.  1819.  ex  Reg. 
Olim  fol.  899.  V»  :  Armati  FourchatiSf  en- 
aibuB  et  aliia  generibus  armorum,  etc, 
Lit.  remiss.  ann.  1389.  in  Reg.  188.Char- 
toph.  reg.  eh.  160  :  Thomas  Perrote  estant 
alle  en  une  vigne  et  ayant  trouvé  qu'on 
lui  avoit  oste  un  Fourcheì,  dont  il  avoit 
lors  à  faire,  il  se  transporta  pardevers 
Jaauinot,,.,  et  lui  demanda  sHl  avoit  oste 
leait  Fourchiel.  Alise  ann.  1414.  in  Reg. 
168.  eh.  69  :  Lesguelles  femmes  prindrent 
trois  menni  barreaux  de  fer  et  une  piece, 
nommée  Forchette,  ployée  en  trois;  les- 
quelx  barreaux  et  Fourchette  povoient 
peser  environ  210.  livres  de  fer.  Un  baston 
nmnmé  Forchat ,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1416.  ex  Reg.  169.  eh.  128.  Vng  baston, 
ttppellé  Forchat,  qui  est  en  maniere  d'une 
forche,  in  aliis  ann.  1461.  ex  Reg.  198. 
eh.  11.  Fourchier,  eadem  acceptione,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1888.  ex  Reg.  185.  eh. 
112  :  Icellui  Jaquemin  sailli  avant  en 
tenant  un  qros  et  pesant  bcuton,  appellé 
Fourchier.  Vide  supra  Forchia  2.  et  For- 
chonus. 

•  FOURCUS,  Furca,  quidquid  in  angu- 
lum  acutum  desinit,  nostris  Fourc, 
Charta  Phll.  V.  reg.  Frane,  ann.  1817.  in 
Reg.  58.  Chartoph.  reg.  eh.  304  :  Usagium 
frondis  seu  branchw  et  tertii  Fourci,in 

{oresta  nostra  Acatici,  prò  suo  ardere. 
Ai.  remiss.  ann.  188.  in  Reg.  109  :  La- 
quelle  femme  mouU  courrouciée  en  le 
bout  ou  Fourc  d'un  vommier,  dont  ils  es- 
toient  assez  près,  elle  le  cuida  ferir  dudit 
couatel  en  la  joue  seneatre.  Fourq,  Via  in 
furcas  divisa,  in  Lit.  remiss.  ann.  1452. 
ex  Reg.  181.  eh.  170  :  En  ung  Fourq,  et 
croisée  de  deux  chemins,  etc. 

1  FOURMARIAGIUH,  Idem  quod  Foris- 
mariiaaium.  Charta  ann.  1236.  ex  Ohar- 
tul.  Monaster.  S.  Quintini  in  Insula 
pag.d44  :  Salvis  etretentis  eisdem  Abbati 
et  Conventui  cavagiia,  mortua  manu,  et 
Fourmariagiis  hominum  suorum. 

I  FOURRAGIDM.  Vide  Fodrum. 

1  FOURRATURA,  Pellitium,  Gall.Four- 
rure.  Inquisitio  MS.  prò  Canonizatione 
S.  Yvonis  :  Cum  esaet  D.  Yvo  Officialia 
Episc.  Trecorensis,  et  habuisset  ab  ilio 
bonas  vestes  fouratas,  ipaarum  vestium 
Fourraturas  pauperibus  erogavit,  ipsas 
vestes  sineFouìiraturis  portane,  et  fingens 
se  de  illis  Fourraturis  aliud  fèdsse.  In- 
quisitio alia  prò  Canonizatione  Caroli 
Blesens.  ann.  1870.  apud  Lobinellum 
tom.  2.  Hlst.  Britan.  pag.  556  :  Et  Four- 
raturam  venderet  pt*o  necessitatibua  pau- 
perum.  Vide  Foratura. 


]  o  FOURRERIA,  Cella  lignaria,  officium 
in  hospitio  regio,  Gali.  Fourriere.  Cbarta 
Phil.  Pule.  ann.  1804.  ex  Lib.  rub.  Cam. 
Comput.  Pari?,  fol.  476.  v».  col.  2  :  Ja- 
quetus  de  Trecis  valletus  Four rerise  Jo- 
hannss  reginse,  etc.  Vide  supra  Fureria  1. 

»  FOURAERIUS,  Gali.  Fourrier,  Desi- 
gnator  hospitiorum.  Charta  Phil.  Pule, 
ann.  1807.  in  Reg.  44.  Chartoph.  reg.  eh. 
4  :  Johannem  Festuce,  burgenaem  de  Mo- 
reto,  dilectum  Fourrerium  nostrum,  etc. 
Alia  Phil.  V.  ann.  1318.  in  Reg.  56.  eh. 
821  :  Dilecto  Johanni ,  dicto  Broudier, 
Fourrerio  nostro  aervienti  plcu:iti  spatss 
de  Turiaco  in  baillivia  Cadomensi,  etc. 
Vide  Foì^erius  in  Fodrum. 

1 FOURURA,  Eadem,  ut  videtur,  no- 
tione.  Chartular.  Latiniac  :  Nullus  mer- 
cator  non  debet  dare  fidem  ad  exitum 
portai  de  rebus  quas  portai  vel  mutat,  nisi 
de  Fourura  et  armatura  ferri, 

1  FOnSSATUM,  ut  Fossatum  1.  Vide  lo- 
cum  in  Bisturris. 

^  FOX,  oro  Faux,  Aditus,  strictus  in- 
gressus.  Gali.  Avenue,  Entrée,  Passage 
étroit.  Memoriale  Potestatum  Regien- 
sium  ad  ann.  1218.  de  Obsidione  Damia- 
tse  :  De  paganie  vero  circa  duo  millia  sunt 
mortui,  et  captum  fuit  unum  de  lignis 
Christianorum ,  quod  erat  ante  Focem 
Damiatas. 

1  FOXA.  Vide  in  Faida. 

9|c  FOXIA,  eadem  notione,  qua  Fossa, 
Fossatum.  Vide  in  bis  voci  bus.  Stat. 
Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  IL  pag.  440  : 
Statuimus  et  ordinamus  quod  ab  angulo 
domini  Rolandini  domini  Cecilie  usque 
ad  turrim  Carbonensium,  et  usque  de- 
subtus  Foxie  place  majoris  debeat  seli- 
gari,  etc.  [Fr.] 

^  FOXINA.  Vide  Fuxina.  [Fb.] 

1  FOXORAOA.  Vide  Fossonata. 

t  FOXSORANUS,  Fossor  vineaB,  vinitor, 
Gallice  Vigneron.  Charta  anni  1182.  In- 
ter Instrum.  tom.  4.  novae  Gali.  Christ. 
col.  191  :  De  singulis  focis  Foxsoranorum 
sex  denarios  in  testo  S.  Remigli  per  obe- 
dientiarium  reddendos  et  requirendos. 

0  Melius  Foxsorarius,  in  eadem  Charta 
inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Burg.  pag. 
59.  col.  2.  Vide  supra Fo««are  2. 

<»  FOXUS,pro  Faxus,  Fascis.  Vide  supra 
Fossus. 

1  F07ASSIA,  Placenta  qum  ad  focum 
seu  ignem  familiareon  coquitur,  nostris 
Fouache.  Inter  praestationes  qusB  certis 
diebus  tiebant  dominis  a  vassallis  et 
subditis  recensetur  in  plerisque  veteri- 
bus  Instrumentis.  Idem  quod  Focada. 
Vide  in  hac  voce.  Chartophylacium  re- 
gi um  Regest.  87  :  Item  circa  aliud  dymi- 
aium  j ornale  situm  versum  Marréllum.... 
prò  quibus  omnibus  debet  domino  unam 
mondinam  frumenti  prò  Foyassiis.  Ibi- 
dem :  Item,  tenet  a  domino  ipse  Ctononus 
et  Johannes  Morelli  ejus  nepos  et  eorum 
parerii  guasdam^  nemora  et  quosdam  es- 
sartos  sttos  in  costis  Montis  Allodii  usane 
ad  rivum  d'Aloy  prò  quibus  et  plurwus 
aliis  rebus  faciunt  domino  prò  magnis 
Foyassiis  et  parvisnovem  curtas  frumenti, 
unum  festarium  vini  et  duodecim  dena- 
rios monetai  currentis.  Occurrit  ibi  non 
semel . 

.  «  FOZA,  vox  Italica,  Ornatus  species, 
idem  fortean  quod  supra  Flocus  2.  Vide 
in  hac  voce,  uhron.  Placent.  ad  ann. 
1888.  apud  Murator.tom.l6.  Script.  Ital. 
col.  581  :  Qui  capudi  sunt  parvissimi, 
cum  becho  longo  quasi  usque  in  terram, 
ita  quod  omnes  videntur  esse  in  Foia,  sic 
sunt  parvi  dicti  capudi  et  stridi  dr- 
cum  circa  apud  ipsos  ;  tamen  non  sunt 
in  Foza.  Barel.  serm.  2.  in  Dom.  1.  Qua- 
drag.  :  Superbiunt  mulieres  in  vestibus, 


1 


in  novis  Fozis  et  recamaturis.  Vide  supra 
Forzeum. 

^  FOZILE.  Charta  ann.  1104.  apud  Besl. 
inter  Probat.  Hist.  comit.  Pietà v.  pag. 
424  :  Ibi  super  sacratissimum  corpus  reli- 
quimus,  cum  quodam  Foiili  huic  Charles 
inhsRrenti,  omnia  quas  injuste  reclamaba- 
mua. 

FRAAGIUH.  Vide  Freagium. 
FRABUTATIO,  PrsBvaricatio.  concus- 
siò,  Gali.  Malveraation.  Hist.  Cortusior. 
1.  8.  ad  ann.  1840.  apud  Muratori  um 
tom.l2.coI.  908:  Eodem  mense  (Augusto) 
decapitatur  Pregadius  de  Caradesto,  ju- 
dex  et  socius  Potestatis,  propter  Frabuta- 
tùmesquas  commiscrai  in  officio. 

j  FRACASSARE,  Rumpere,  Evertere^ 
a  Gallico  Fraca^sser:  quod  proprie  sonai 
Magna  vi  et  fragore  confringere.  Bi- 
bliotheca  vetus  Hispana  tom.  1.  lib.  6. 
cap.  4.  pag.  884.  et  lib.  2.  Laimund. 
Antiq.  Lusitan.  :  Celtis  enim  quidquid 
patrias  noatras  hac  astate  boni  evenit,deberi 
necease  eai  ;  itti  enim  turres  Fracassatasi 
si  forte  erant,  levaverunt.  Itali  Fracas- 
sare, Fracasdare,  eadem  notione  usur- 
pant. 

^  FRAGGHINELLUS ,  Funis  species. 
Comput.  MS.  fabr.  S.  Petri  InsuT.  ann. 
1367  :  Item  datum  prò  sex  Fracchinellis 
prò  hourdo  ligando,  viij.  sol. 

1  FRAGELLI,  Fragere.  Papias  :  Fra- 
cere,^  Sordere  dictum  a  Fracellis,  quas 
aunt  stilliddia  sterguilinii,  Fracelli,  ÌHa- 
tillidia  sterquillinit,  sordium  glomusculi. 
Fracere  vel  Fracessere  Nonio  est  Tan^ 
quam  fnari  et  putrefieri  vetustate.  Utun- 
tur  Varrò  et  Columella,  ut  et  vocabulo 
Fraces  Vitruvius  Piiniusque,  prò  reli- 
quiis  olearum  trapeto  contusis  :  quare 
Turnebus  mallet  Frages  a  Frangendo,  ut 
Fragescere  loco  Fracessere.  Hunc  con- 
sule  lib.  28.  Ad  versar,  cap.  7.  Vide  Frac- 
téllum  et  Fratellum. 

^  FRAGRA,  Fràghia,  Ruina,  apertura. 
Gali.  Breche,  alias  Fraite ,  Fraitte  et 
Fresie.  Stat.  ann.  1857.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  195.  col.  1  :  Item 
est  faciendum  quod  fiat  reparatio  forami" 
num  et  Frachiarum  muri  et  fundamenti 
ejusdem  a  parte  extra,...  etiam  a  parte 
intra,  procedendo  a  Fracha  muri  antiqui, 
etc.  Comput.  ann.  1899.  inter  Probat. 
tom.  8.  eiusd.  Hist.  pag.  158.  col.  2  :  In 
reparando  Frachias  fossatorum  eaUra  vU- 
lam  existentium,  etc.  Chron.  S.  Dion. 
lib.  1.  cap.  21.  tom.  8.  Collect.  Histor. 
Frane,  pag.  178  :  H  chai  parmi  la  Fratte 
d  rudement,  eie.  Charta  ann.  1825.  ex 
Chartul.  21.  Corb.  :  Disoit  le  procu- 
reur  desdits  religieux  qu'ils  sont  en  sai- 
dne  de  relever  par  eulx  ou  par  leurs  gens, 
touteffois  que  le  cas  s'y  est  offert  et  itleur 
a  pleu,  les  Frestes  et  f ossee  de  leur  terre 
de  Monchy  du  lieu  ou  lieux  où  veue  a  esté 
fete,  et  de  prendre  prael  oudit  lieu  où 
veue  a  esté  fete  pour  reffaire  lesdittes  fos- 
ses  ou  Fraittes.  Lit.  remiss.  ann.  1893. 
in  Reg.  145.  Chartoph.  reg.  eh.  141  : 
Iceux  Bouliot  et  exposant  virent  le  polis 
dujardin  dudit  Guerart  ouvert,  cuidans 
qu*il  y  eust  Frette  ou  passage  pour  passer 
oultre,  etc.  Fresie,  infra  in  cn.  216.  Bes- 
tiar.  MS.  : 

Gw  il  n*I  a  pertuis,  ne  Fraitte, 
Ne  lì  lerras,  qui  tottnoun  gaite, 
Ne  pyet  Irover  per  où  il  past. 

Vide  Fractura  4. 

FRAGHENDA.  Testamentum  MS.  Guil- 
lelmi  Jordani  Comitis  Ceritanise  Id. 
Aprii,  ann.  42.  Philippi  Reg.  Francor.  : 
S.  Laurentio  dimitto...  Frachendamunam, 

Ìuas  est   ante  S.  Laurentium.  Ibidem  : 
It  ipsas  Frachendas  de  villa  Targasona, 


.1  ■•  I .' 


1 


584 


FRA 


Idem  vldetur.  quod   Fazénda.  Vide  in 
h&c  voce. 

0  FRAGHIO,  Libertas,  Jus,privilegitim, 
f.  prò  Franchiatio.  Vide  infra  in  hac 
voce.  Lit.  J.  archiep.  Vien.  et  F.  Episc. 
Gratianop.  ex  Bibl.  reg.  :  Notum  faci- 
mus  universis  littera$  Frachionis  de  Moi- 
renco  non  viciatcu,  non  cancellata,  eie. 
Vide  Franchigia  8. 

FRAGISGBRE.  Isidorus  Mercator  in 
can.  17.  Synodi  Ancyran»,  ex  Codic. 
Justelli  :  Pro  his,  qui  in  animalibusy  ut 
animalia  FractscHnt,  vel  in  masculis  le- 
prosi efficiuntur»  Ubi  Cod.  Gr.  àXoycvÓiie- 
voi  habet. 

•  FRAGMENTUH,  prò  Fragmentum, 
Portio.  Charta  ann.  1305.  inter  Instr. 
tom.  6.  Gali.  Christ.  col.  162  :  Fracmen' 
tum  canonicarum  daintur  pauperibus 
hospitalis  praBdicti, 

1  1.  FRAGTA,  Destructio.  Canonizatio 
S.  Ubaldi  in  Actis  SS.  Maii  tom.  8.  pag. 
689.  ex  Dipi.  Henrici  Imp.  ann.  Ii91  : 
Cives  Eugulnnos  ab  annuo  imperiali  ab' 
eolventes,  omnee  offensas,  quas  cantra 
noe  vel  nostros  commisere  nuncioa,  eis 
sincere  dimittimusj  et  nominatam  Frac- 
tam  arcis  Eugubini  montis,  etc.  Margi- 
nales  notae  ad  Codicem  Vit»  S.  Ubaldi 
habent  :  Sed  cum  arces  dum  in  summi- 
tate  montis,  qiue  prò  Imperatore  ten^an" 
tur,  a  quibusdam  Eugubinis  Fractm  fuis- 
sent,  etc.  , 

•  2.  FRAGTA,  Sepes.  Ita!.  Fratta  ; 
qaod  ex  dejectis  seu  fractis  arbornm  ra- 
mis  fiat,  sic  appellari  videtur.  Charta 
ann.  1189.  tom.  1.  Hist.  Cassi n.  pag. 
208.  col.  1  :  Fecerunt  Fractas  ad  capien- 
dum  sylvestria  animaHa,  non  redaentes 
dicto  mon<i8lerio  quarterium,  sicut  mos 
est.,,  Abbas  dicebat  et  affirmabat  quod  in 
silvis  dicti  monasterii  aliquis  dominus 
Civitss  novsB  aliquo  tempore,  sine  volun-- 
tate  ejusdem  monasterit,  Fracta$  et  man- 
dras  nonfecit.  Vide  infra  Freta  8. 

\  FRAGTJE,  Videntur  fuisse  species 
palorum  vel  tignorum  navibus  praefixo- 
rum  ut  ad  eas  accedere  non  po.ssent 
oppugnatores  :  vox,  ut  suspicor,  orta  ab 
Italo  Fro«a,  Sepes,  quod  hujuscemodi 
Fractis  naves  veluti  sepirentur  et  mu- 
nirentur.  Fraises  Gal  lice  vocamus  Palos 
ad  munitionem  urbium  humo  flxos, 
h ancque  Gallicam  vocem  ejusdem  ori- 
ginis  existimo.  Ogerìus  Panis  i.  6.  An- 
nal.  Genuens.  ad  ann.  1207  :  In  mense 
vero  Madii  armaverunt  galeas  decem,  in 
quibus  iuit  Nicolaus  de  AuHa  dominus  et 
guida,  qum  Calarim  appUcantes  invene^ 
runt  ibi  naves  decem  Pisanorum  et  galeas 
octo  bene  guarnitaSf  et  omni  Fractarum, 
munitione  defensas,  easque  invadendo 
prederiis,  balistis  atque  sagittis  prsiliave- 
runt,  sed  propter  Fractas  super  eas  ire 
nonpoluerunt. 

FRAGTALE.  Charta  Longobardica  apud 
Baron.  ann.  1019.  n.  8:  Incipiente  a  vado, 
quod  est  ab  ara  Crescentii  de  arce,  et 
exinde  per  Fractale  usque  in  pede  de 
monte  s.  Mariss,  Idem  forte  quod  Frac- 
tellum,  de  qua  voce  mox. 

•  FRAGTARE,  Frangere.  Tabu!.  Oa- 
saur.  fol.  51.  v*.  :  Cum  insula  et  cum  in' 
troitu  et  exitu  suo,,.,  et  cum  forma  in 
Fractando  et  in  sertando  cum  omni  fir- 
mamento, quantum  ad  ipum  molxnum 
pertinet,  Stat.  Cadubr.  lib.  2.  cap.  126  : 
Ordinamtu  quod  aliquis  terrigena  vel 
forensisnon  sit  ausus,  necpossit,  nec  de- 
oeat  in  nemoribìM  Cadubni  ronchare,  vel 
ronchari  facere,  Fractare,  vel  Fractari 
faeere,  nec  lignamen  aliqtuid  incidere, 
etc.  Vide  infra  Fragiatus. 

FRAGTELLUM,  Stillicidium  stercons, 
vel  sterquiliniumt    Ugutio.  [GIoss.  Lat« 


FRA 

Gali.  Sanger m.  :  Fractellum^  Degout^ 
agout  de  chambres  privées  ou  de  Itene, 
Vide  Fracelli.] 

«  FRAGTIGIDIUH,  Vestis  diruta,  in 
vet.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  521. 

^  FRAGTIGUS,  Incisus,  fractus,  Gali. 
Brisé.  Ostium  fracticum  dici  tur  de  bifori 
porta.  Stat.  ord.  Cartus.  ann.  1261.  in 
Àppend.  tom.  6.  Annal.  Bened.  pag. 
688.  col.  2.  art.  55  :  UH  qui  volunt  ostium 
chori  aperire  in  elevatione,  habeant  Frac- 
ticum ostium,  quod  aperiatur  tantum  in 
elevatione,  et  postea  cìaudatur, 

FRAGTILATA  Vestis,  apud  Jo.  Bus- 
chium  in  Chr.  Windesem.  lib.  2.  cap.  47. 
49.  dici  tur  concisa,  latissimis  rimis  et 
hiantibus,  cujusmodl  «stivo  tempore 
Galli  nostri  thoraces  gestant,  adeo  fé- 
nestratos  et  hiantes,  ut  seminudi  fere 
appareant,  vel  certe  ut  Petri  Chrysologi 
verbis  utar,  artificiosa  nuditate  vestiti, 
Fissuras  istas  enormes,  in  Clericis  prae- 
sertim,  perstringit  Bernardus  lib.  3.  de 
Consid.  cap.  5.  quas  etiam  proscripsit 
Willelmus  Episc.  Colon,  ann.  1360.  qui 
inter  alia  sic  ait  :  Monemus  universos  et 
singulos  Clericos,  ne  de  csstero  vestes  par- 
titasi virgatas,  taliatas,  scacattu,,,  aefe^ 
rant. 

1  FRAGTILIS,  Fragilis.  Translatio  S. 
Augustini  Cantuar.  Mail  tom.  6.  pag. 
418  :  Sepulcrales  sediculss  cum  essent  et 
Fractiles  et  lateritias,  etc, 

FRAGTILLUS,  Ugutioni  et  Joanni  de 
Janna  :  Cauda  vel  fragmentum  panni- 
culi  omatus  pendens  ex  interiori  parte, 
Fractillus  etiam  dicitur  villus  in  capite 
vel  a  veste  villosa.  Et  Fractillum,  moli- 
nellum,  in  quo  piper  teritur,  quia  grana 
piperis  confringit,  et  est  perforatum  ab 
inferiori^  et  inde  Piperetum  accipitur  prò 
quodam  vase  perforato,  per  quod  sotent 
prospicere  tauxilla,  ne  fiat  ibi  fraus. 
[Festus  :  Fratelli,  Villi  sordidi  in  taxetis, 
Onomast.  :  Fratilli,%po(jGoL  Isid.  Glos- 
sar. :  Fractillum,  ad  frangendum  piper, 
GIoss.  Lat.  Sangerman.  :  Fractitlus, 
Frange,  ou  poil,  ou  colon  de  tapis  ou  de 
robe.][^  In  cod.  reg.  Glossar.  521  :  Frac- 
tillus, Pilus  decisus  a  panno.] 

•  FRACTIO,  Particula.  Stai.  eccl.  Tu- 
ron.  ann.  1396.  cap.  7.  ex  Cod.  reg.  1237  : 
Unde  vero  non  est  tutum  hostiam  eìigere 
super  pallam,  quia  posset  ibi  aliqua 
Fractio  remanere.  Ubi  verslo  Gallica  : 
Pour  ce  n'est  pas  scure  chose  eslire  hostie 
sur  la  touaille  ;  car  aulcune  Fraction 
pourroit  tllec  demourer, 

1  FRACTIO  VoTORDxM,  Violatio,  Gali. 
Infrcu:tion.  Acta  Consecrat.  Ecclesi»  de 
Epeia  ann.  1186  :  Unum  annum  et  XL. 
dies  omnibus  vere  pasnitentibus  et  confes" 
sis  de  injuncta  eis  pc^nitentia  cnmina^ 
lium,  et  quartam  partem  venialium,  Frac- 
tionem  votorum  ita  ut  ad  eam  redeant, 
remittunt.  Vide  Factio  2. 

1  FRAGTIOR,  Difficilior,  GIoss.  Isid.  et 
Constantiensis.  Le^endum  censet  Gras- 
vius,  Fractior,  Debilior,  Papias  :  Froc- 
tus,  Debilitatus,  Ìcu:eratu8,  dissolutus. 

1.  FRAGTITIUM.  Jo.  de  Janna  :  Frac* 
titium,quod  facile  frangi  potest.  \^  Frac- 
tiiius,  Érisàble.  legier  à  frossier.  Glossar. 
Gali.  Lat.  ex  Cfód.  Reg.  7684.] 

2.  FRAGTITIUM,  Idem  quod  Ruptitium, 
Ager  aratro  proscissus.  Monasticum 
Anglic.  tom.  2.  pag.  878  :  Pratum  de 
Mara,  et  3.  acras  terrss  de  Fractitio. 

<*  FRAGTO.  Leudae  major.  Carcass. 
MSS.  :  Item  prò  cargua  corinum  bovi' 
num  (f.  coriorum  bovmorura)  Fracto,  iij, 
sol,  Turon.  Ubi  versi o  Gallica  ann.  15^14  : 
D'une  charge  de  cuirs  de  bosufs  pattis,  etc, 
id  est,  ni  fallor,  subactorum  ;  unde  leg. 
Fractorum, 


FRA 

«  FRAGTORA,  Examen  trutinsB.  Gali. 
Aiguille  vel  Languette,  Stat.  Avellae  ann. 
1496.  cap.  107.  ex  Cod.  reg.  4624  :  Quseli^ 
bet  persona,  quss  aliquid  alicui  pondera^' 
bit,...  debeat,,,  taliter  tenere  batancias,... 
quod  langusta  seu  Fractora  ponderis  eo^ 
rumdem  possit  libere,  sine  cdiguo  impe^ 
dimento,  currere  seu  ponderare  hinc  et 
inde. 

^  FRAGTUH,  Expensum,  snmptns. 
Gali.  Frais.  Charta  ann.  1317.  in  Reg.  56. 
Chartoph.  reg.  eh.  289  :  Burgensis  eom- 
munisB  factus  extitit  solvendo  onera  et 
Fracta  dictss  communiss.  Vide  mox 
Frctus  1. 

1.  FRAGTURA,  Constantinus  Afric.  lib. 
8.  Pantechn.  cap.  19  :  Si  Juneturse  se- 
paratie  fit  in  carne,  vocari  deòet  plaga  : 
si  putrescat,  dicentur  vulnera  :  si  tn  ossi^ 
bus  ent,  Fractura. 

2,  FRAGTURA,  videtar  certum  genus 
characteris.  ut  In  littera  Flandrica, 
vulgo  Fracture,  Chronicon  Windesem. 
lib.  2.  cap.  42  :  Novis  libris  conscribendis 
in  bona  rotunda  textura  et  Fractura  per- 
gamena vel  franceno  quotidUe  insudavit. 
Et  lib.  2.  pag.  62  :  Cut  tunc  temporis  me- 
liorem  in  Fractura  et  notatura  Monaste- 
rium  nostrum  non  habuit. 

^  3.  FRAGTURA,  Damnum  quodeumque. 
Barthii  Glossarium  ex  Hist.  Palaest. 
Fulcherii  Carnot.  Charta  ann.  1246.  apud 
Thomasserium  in  Biturig.  gag.  87  :  Si 
vero  aliquis  eorum  erga  alium  inimicitiam 
incurrerit,  absque  castelli  vel  burgi  Frac- 
tura,  et  clamore  prseposito  non  facto,  can^ 
cordaverit,  etc. 

^  4.  FRAGTURA,  Ruina,  Gali.  Bréche. 
Consilium  Communi»  Massil.  :  Dominus 
Massiliensis  Episcopus  obtulit  se  in  ìumo^ 
rem  civitatis  velie  suis  sumptibus  reparare 
Fracturam  borii  prope  turrem  del  Rosta" 
gneto. 

^  5.  FRAGTURA,  f.  Tractus,  territo- 
rium,  districtus.  Charta  Henrici  Comi- 
tis  CampaniSB  ann.  1149.  ex  Tabulano 
S.  Eugendi  Jurensis  :  Concessi  Priora^ 
tum  S.  Eugendi  in  ctutro  Firmitatis 
fundatum  cum  atrio,  et  in  Fractura  ejus 
Capellam  de  cestello  cum  omnibus  deci- 
mis  absque  medietate  decimss,  qusR  est 
ultra  Aloam.  P  Idem  mihl  videtur  quod 
mox  Fractusl.] 

FRAGTURJE  Navium,  vulgo  Bris  de 
vaisseaux,  Wrecum.  Charta  Edgard! 
tllìi  Malcolmi  Reg.  Scotor.  tom.  1.  Mo- 
nast.  Angl.  pag.  45:  Cum  omnibw  terris^ 
et  silvis,  et  aquis,  et  teloneis,  et  Fracturis 
navium,  et  omnibus  consuetudintbus,qase 
pertinent  adprsedictas  mansiones, 

•  1.  FRAGTUS,  ut  supra  Fraetum. 
Charta  Inger.  Camerac.  episc.  ann.  1284  : 
InteUeximus  quod  fumnulli  laici,  tam 
conjugati,  guam  non  coniugati  in  frau'^ 
dem  civitatis  Cameracensis,  et  ut  taillieu^ 
eooactUmes  et  Fractus  dictss  civittUis  vi'^ 
tarepossent,  simulate  se  asserunt  et  fin^ 
gunt  esse  famulos  seu  servientes  canoni- 
carum Cameracensis  ecclesim,..  Nos  vo* 
lentes,  sicut  tenemur,  circa  hoc  remedium, 
opportunum  adhibere,  volumus,  ordina* 
mus  et  declaramtu  ut  nuUus  prtetextu 
famulatus  seu  servitii  alicujus  canonici, 
taillias,  exactiones  et  Fractus  prsedictos 
vitare  possit,  nec  ab  eis  esse  immunis  ; 
sed  ipsum  ad  solutionem  tailliarum,  exac" 
tionum  et  Fractuum  preedictorum^  dicti 
prsspositus  et  scabini  Cameracenses  co- 
nerceant,  Charta  ann.  1311.  in  Reg.  46. 
Chartoph.  reg.  eh.  131  :  In  hujusmodi 
coUiqenda  avena  sint  duss  quadngas,  duo 
quaarigarii,  duo  adiutores,,..  ad  sumptus 
et  Fractus  avenss  levatas.  Nostri  jFVat^ 
et  Fraitier  dixerunt  prò  Sumptum  fa- 
cere,  pecuniam    impendere,  simul    et 


^.i^m 


FRA 

aliquem  ad  expensas  cogere.  Charta 
ann.  1865.  in  ter  Probat.  Bist.  Autiss. 
paff.  111.  col.  1.  :  H  8ùit  ainsi  que  lesdits 
nabitans...  euaserU  esté  grandement  do- 
maiale  et  moult  grandement  Frayé,  eie. 
Alia  ann.  1869.  in  Reg.  102.  eh.  84  : 
Gomme  leadiz  plaiz  et  procèn  fussent  tail' 
lés  à  durer  Ione  temps,parquoy  lesditea 
parties  pourroient  estre  tìraiez  et  cousten- 
giez  et  despendre  leurs  chevances,  etc. 
Cbartul.  28.  Gorb.  ad  ann.  1448  :  Ann  de 
plus  veocer,  traveiller  et  faire  Fraier 
iceulx  habitanSf  etc,  Lit.  remiss.  ann. 
1450.  in  Reg.  185.  eh.  69  :  Icellui  prestre 
faisoit  cUer  ses  paroissiens,  pour  tesplua 
Fraitier  et  dommager.  Alias  ann.  1876.  in 
Reg.  109.  eb.  416  :  Icellui  Pierre  poursui 
nos  diz  ennemiSj,.,  camme  autrea  de  noa 
genz,  où  il  Fraia  et  despendi  moult  du 
sien,  ouUre  les  gaiges  qu'il  prenoit  de 
nous.  Occurrìt  prsBlerea  m  Ordinai,  reg. 
Frane,  tom.  6.  pag.  484.  et  tom.  7.  pag. 
448.  Vide  supra  Anfractus  2. 

<»  2.  FRACTUS,  Decessio,  imminutìo, 
Gali.  Déchet.  Coraput.  MS.  fabr.  S.  Pe- 
tri  Insul.  ann.  1806  :  Pro  Fractie  mone" 
taì^m^x.  Zio.  Alius  ann.  1878  :  Item  da- 
tum  prò  Fractu  monetai  per  ipsum,  iij, 
sol, 

0  8.  FRACTUS,  Coneisus.  Curia  2.  ge- 
ner.  Terracon.  sub  Jacobo  I.  reg.  Ara- 
gon.  :  Statuimus  quod  nos,  nec  aliquis 
nobis  subditus  non  portet  in  vestibus  ati- 
rum  vel  araentum,,..  nec  aliam  pellem 
Fractamvelretortam,  etc.  Vide  Fractilata 
vestis. 

1  FRJEDUM,  prò  Fredum.  Vide  in  hae 
voce. 

1  FRAELLUH  FiGUUM*  Idem  quod  in- 
fra Frayle.  Piscina  ncorum,  Anglls 
Frail,  Mandatum  Henrici  IV.  Regis 
Angl.  ann.  Ì410.  apud  Rymerum  tom.  8. 
pag.  684  :  De  qualibei  centena  piperis 
venaliSy  duos  denarios.  De  quolibet  Fraello 
ficuum  et  racemorum  venalium^  unum 
obolum. 

*  Nostrls  alias  Fraiaus  et  Frayel,  Re- 
dit.  comit.  Hannon.  ann.  1265.  ex  Cam. 
Gomput.   Insul.  :   Fraiaus  de  fighes,  j. 


den.  Xiit.  remiss.  ann.  1870.  in  Reg.  1(k 
Chartoph.  reg.  eh.  78  :  Icellui  Drouet 
prist  une  piece  d*un  viez  Frayel  à  figues, 
qui  estoit  par  la  maison,.,,  le  gela  audU 
Aubinet  et  Ven  feri  parmi  te  visage. 
Instr.  ann.  1350.  tom.  2.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  440  :  D'un  Frael  de  garde 
dessous  cent  livree,  trente  sols  Parisis,  et 
dessus  cent  livres,  cinquante-un  sols  Po- 
risis.  Unde  Frael,  de  quacumque  mer- 
clum  colligatarum  fasce  dictum  colligi- 
tur  :  sed  mibi  suspecta  est  ibi  vox  de 
garde,  f.  prò  de  guede.  Vide  Frayle. 

FRJENARII,  Frasnorum  confectores, 
XaXivóicoiot  in  Constit.  Sicul.  lib.d.  tit.86. 

«  Enfrenéy  Freno  donatus,  in  Chron. 
S.  Bion.  lib.  8.  eap.  18.  tom.  5.  Collect. 
Histor.  Frane,  pag.  288  :  Leurs  chevaus 
tous  enselez  et  tous  Enfrenez  de  lorainz 
dorez,  etc.  Hi  ne  fortassis  Chafrener,  prò 
Verbis  durioribus  aliquem  castigare,  in 
Vitis  SS.  MSS.  ex  Ood.  28.  S.  Viet.  Pa- 
ris, fol.  12.  v>.  col.  2  :  Par  amor  il 
(S.  Etienne)  les  (Juifs)  Chafresnat. 

\  FRAERESGHIA.  Vide  Fratemitas  6. 

1  FRAFUGETUM,  f.  prò  Fraxinetum, 
Ital.  Frassineto,  Locus  fraxinis  consitus. 
Praeceptum  Childeberti  Regis  Frane, 
ann.  528.  apud  Marten.  tom.  1.  Golleet. 
Ampliss.  col.  8  :  Inde  extenditur  termi- 
nus  ad  locum  qui  appellatur  Villa  Bal- 
tì^ude^  at  illa  in  sinistra  parte  relieta  pe- 
ra^itur  per  terminos  et  lapides  fucas  per 
summum  Frafugetum,  ubi  cruces  per 
arbores  quasdam,  sed  et  clavos  et  lapidee 
subterfigere  jussimus, 

m 


1 


FRA 

FRAGA.  Gharta  Alphonsi  Imperatoris 
Hispan.  aerae  1162.  apud  Antonium  de 
Yepez  in  Chronic.  Ord.  S.  Benedicti 
tom.  7  :  Et  totam  ipsam  Fragam  cum 
oliveta,  usque  in  illum  terminum,  ubi 
intrat  Lor  in  Sile.  Ager  forte  fragis  con- 
situs. Fragas  enim  fraga  Hispani 
vocant. 

FRAGJENA,  Fragana.  Vide  Fragina. 
FRAGEIA.  Ghartu).  Clun.  sub  Odi- 
Ione  Oh.  52  ;  Ego  Humbertus  dono  in 
paga  Lugdunensi  villa  Quinsiaeo  unum 
manaum  qui  est  in  ipaa  villa,  et  unam 
Frageiam  in  Monte  (Hanino  quam  debet 
Vandeìbertas  juvenis  Fulgeno  cum  in-- 
fantibua  aula.  Ubi  Frageiam  speclem  cor- 
vatsR  fuisse  facile  crediderim,  ni  magis 
arrideat  Placentam  Interpretari  ;  ita  ut 
idem  sit  quod  Foyaasia  :  qu83  Frageia 
dieta  fuerit  quasi  fragilis,  quod  facile 
frangatur. 

1  FRAGES.  Fragescere.  Vide  Fracelli. 

«  FRAGETUM,  Locua  in  quo  creacunt 
fragi.  Glossar. vetus  Lat  ex  Cod.  reg.  521. 

0  FRAGIA,  Fimbria,  lacinia.  Gali. 
Frange.  Gomput.  ann.  1856.  in  ter  Pro- 
bat. tom.  2.  Hlst.  Nem.  pag.  172.  col.  1  : 
Eidem  prò  palmia  quatuor  de  Fragia  ne- 
ceaaariia  dictis  penonibus  et  circumquaque 
poaitia,  etc.  Viae  Frangia. 

«  FRAGIARIA,  An  mulier,  qnBòFragias 
seu  timbrias  ecclesias  ornamentis  assue- 
bat,  vel  ipsa  ornamenta  seu  vestes  ec- 
clesiastieas  fragiataa,  id  est,  laceras  re- 
liciebat  ?  Pactum  inter  Rob.  IL  dueem 
Burg.  et  capit.  eccl.  Gabilon.  ann.  1290. 
inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Burg.  pa^. 
78.  col.  2  :  Concedimua  quod  mulierea  vi' 
duae  dictaa  eccleaiasy  quaa  Fragiarisa  vocan- 
tur,  non  teneantur  de  celerò  ad  aolutiO' 
nem  odo  denariorum  cuilibet  foco  impoai- 
torum.  Vide  mox  Fragiatua.  An  legen- 
dum  est  Frugiaria,  quae  ecclesiae  elee- 
mosvnis  fruitur  ?  Vide  Frugiare. 

1  FRAGIATUS,  Fraetus,  laesus,  debili- 
tatus.  Rotharis  Leges  apud  Murator. 
tom.  1.  part.  2.  pag.  43.  col.  1.  [**  eap. 
888.]  :  Jubemua  ut  ille  qui  animalem  auum^ 
intncatum,  aut  foraitan  mortuum  inve- 
nitj  det  eum  apud  illum,  cujua  animalia 
eum  intricava,  et  recipiat  aimilem,  qualis 
in  illa  die  fuit,  quando  Fragiatus  est 
{Frangiatus  in  Codice  Esten.)  aò  ipso 
cujus  animalis  hoc  fecit.  Vide  Fragi- 
Hiatus. 

*  A  Lat.  Fractus,  nostri  Frai  dixerunt, 
prò  Rompu,  brisé.  Gesta  Ludov.  Pii  eap. 
19.  tom.  6.  Golleet.  Histor.  Frane,  pag. 
159  :  Il  ne  pot  paaaer,  pour  lea  ponz,  qui 
eatoient  Fraiz.  A  verbo  nirairum  Fram- 
dre,  Frangere,  rumpere.  Bestiar.  MS.  : 

G'est  l'aimant,  dont  je  vm  cont, 
Si  dora  piera  n^a  ou  mont, 
Nule  antro  piere  ne  la  Fratnt, 
Ne  far,  ne  fust  ne  la  destralnt. 

Froer,  prò  Perfringere,  in  Poem.  Rob. 
Diaboli  MS.: 

Set  eKtts,  q|ui  bien  est  clavéa, 
Ne  tati  il  mie  mieulx  Proés, 
Ne  sea  ielmcs  mieulx  detrenchiéSi 
Se  il  eust  ette  drechiés 
Sour  peulx  agus  et  sor  eslaoes, 
Pour  aaaaier  grana  colx  de  haeea. 

1  FRAGIDICA,  Stilua  a  frango.  Johan- 
nes de  .Tanua.  Gloss.  Lat.  Gali.  San- 
germ.  :  Fragidica,  Greffea. 

FRAGIDIS.  Gonstitutio  Ludovici  IL 
Imp.  ann.  867.  in  Hist.  Ignoti  Gasin. 
eap.  6.  pag.  101  :  Omnea  volumua,  ut  om- 
nem  ìioatilem  apparatum  secum  deferant... 
Veatimenta  autem  habeant  ad  annum 
unum.,...  Fragidia  enim  quicumque  eundo 
et  reaeundo  commotionem  feeerit,  vitaa 
incurrat  periculum. 

^  FRAGILAREi    Frangere,    rumpere. 


FRA 


585 


Tract.  MS.  de  Re  milit.  et  mach,  bellic. 
eap.  163  :  Navia  habena  in  malo  du<i8 
perticasj...  et  in  plerio  runcula  sive  falce 
incidere  funes  caratellis  ligatas,  ut  ruant 
super  navigia  tìiorum  hostium,  causa 
comburendi  et  Fragilandi.  Vide  supra 
Fractare. 

\  FRAGIUTAS,  Nocturna  dormientis 
pollutio.  Bernardi  Monachi  Ordo  Glu- 
niac.  part.  1.  eap.  18  :  Si  tale  quid  ei 
contigtt  in  nocte,  quod  nos  verecunde 
Fragilitatem  appellamus,  ante  confessio- 
nem  septem  Psalmos  poenitentiales  dicit, 
vel  si  Psalmoa  nescit,  Orationem  Domini- 
cam  septies  :  et  postquam  fuit  confessus, 
quod  81  jusaerit  Sacerdos,  eo  die  non  Tex- 
tum  Evangelii  osculatur,  nec  ad  Pacem 
venit,  nec  ad  offerendam, 

0  Stat.  ord.  Gartus.  in  Append.  tom. 
6.  Annal.  Bened.  pag.  691.  col. 2.  art.  18: 
Prior  non  cesset  ab  officio  in  festa  Reli- 
quiarum  ecclesim  inferiaris  propter  Fra- 
gilitatem,  sicut  nec  m  festa  dedicationis 
ejusdem, 

FRAGILITATUS,  Debilitatus,  fragilis 
faetus  ;  Fresie,  nostris.  Leges  Rotharis 
Regis  Longob.  tit.  105.  |  6.  [<»  888.]  : 
Animai  marcidum  aut  minuatum,...  frac 
tum  vel  Fragilitatum,  etc, 

<*  Fraire,  eodem  intellectu,  in  Bestiar. 
MS.  :  • 

2uand  il  lea  Toit  devant  tea  iola 
[aladea  et  Frairea  et  viola,  eie 

Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7657  : 
Freolj  Prov.  debilis,  elumbis. 

FRAGINA.  GÌ.  Gr.  Lat.  MS.  :  nXavtdé- 
pioc,  PlagiariuSj  Fragina.  Edi  tum.  Fra- 
gosna.  [Laurent,  in  Amalthea  :  Fragansa, 
Plagiarli  ingenuorum  liberos^  aut  àlienos 
servos  vendentesj  aut  suppnmentes,  ex 
Lexico  Juridico-Ganonico.J  P  Vide  Ga- 
saubon.  epist.20.1 

^  FRAGITIDA,  [SUlus.  Dief.] 

FRAGIUM.  Monasticum  Anglic.  tom. 
1.  pag.  818  :  Concessi  eisdem  Fragium, 
focalia,  et  coopertoria,  etc.  Sed  legendum 
vide  tur  Fagium.  Vide  Fagus. 

•  Jus  eolligendi  fractos  arborum  ra- 
mos,  et  praestatio,  quae  ob  id  domino 
forestae  exsolvebatur. 

^S^  Oceurrit  iterum  haec  eadem  vox 
in  Gharta  Ricardi  Regis  An^liae  tom.  8. 
Hist.  Harcur.  pag;.  184:  Praacipimus  quod 
homines  prsaaicti  sancii  Hospitalis  de 
Hierusalem  sint  liberi  et  quieti  et  de  exer- 
citu,  et  de  quietatu  (equitatu)  et  de  the» 
loneo,  et  paagio,  et  pontagio,  et  passagio, 
et  vinagio,  et  FragiOy  et  de  omnibus  ven- 
dicibusy  et  de  omnibtis  querelis,  placitis, 
etc.  Forte  prò  Fragium  legendum  ibi 
Foragium.  vide  in  hae  voce.  Apuleio 
Fragium  est  Ruptura,  unde  Crurifra" 
gium,  Naufragium. 

\  FRAGLAMEN,  Flagrantia.  ardor.  Fri- 
degodus  in  Vita  S.  Wilfridi  saec.  4.  Be- 
ned. part.  1.  pag.  722  : 

Octonia  elenim  bia  forte  quatmjue  TÌfaoia 
Decttbnit  boria,  paatua  Fraglamme  mentia, 
Oorporis  baut  eacia,  aat  qualibet  arte  liquoria. 

1  FRAGLARE,  prò  JPVoflfrore.  Papias  in 
MS.  Bituric.  :  Fraglat  ad  odorem  refer» 
tur,  quasi  froda  specie  ;  Flagrai  vero 
flammam  ;  gussjlatu  fit. 

^  FRAGLIA  S.  Ma^rIìG,  apud  Frane. 
Barbaranum  in  Vita  B.  Joannis  Epis- 
cop.  Vincent,  in  Actis  SS.  Martii  tom.  2. 
pag.  496.  ubi  Gontinuator  Boi  laudi  sus- 
picatur  intelligendam  esse  Confrater- 
nita tem. 

o  FRAGMENTA,  Cibi  reliquiae,  Gali. 
Restes.  Gharta  Theob.  comit.  Tree.  ann. 
1199.  in  Ghartul.  Campan.exCam.  Gom- 
put. Paris.  :  Doìnui  Dei  Meldensi.,,  con^ 

74 


586 


FRA 


1 
f 


firmavi,*»  medietatem  Fvagmentorum  de 
mu$  mesB^  et  fenum  et  avenam  ad  opus 
unius  equi. 
1  FRAGMINARE,  Gonfringere,  in  fra- 

gmeata  commìnuere.  Vita  S.  Bernardi 
[entbonensis,  Junii  tom.  2.  pag.  1077  : 
Statuam  ligabie  per  collum  et  Fragmi" 
nabis. 

FRAGRANTIA,  Flagrans  delictum  :  vox 
fori  Hispanici.  Vide  Michaelem  del  Mo- 
lino in  Repertorio  Foror.  Aragon.  in  bac 
voce. 

^  In  fragranti  crimine  deprehenei,  in 
GonsUt.  Jacobi  reg.  Sicil.  cap.  48. 

FRAGRARE,  Olfacere.  Vita  S.  Wune- 
baldi  cap.  22  :  Tarn  magnum  et  miran- 
dum  euavienmum  odori*  nectar  obviam 
Ulif  quando  aperit  januam^  veniebat,  et 
per  totam  Ecclesiam,  quasi  fumi  vo^or 
calidua,  conspergebatur,  Mox  :  lime  ille 
progrediens  foras  vidit  ibi  hotninee  stan- 
te$p  et  indicavit  iUiSj  et  illi  intrantes  non 
potuerunt  cognoacere  neque  Fragrare,  nec 
ullu$j  ni9i  ipee  aolus,  Fx)rte  Flagrare,  ut 
inde  accersatur  nostrum  Flairer,  ol- 
facere. 

SB^  Nihil  immutandum  videtui*  :  prsB- 
ter  quam  quod  enim  medii  sevi  Scnpto- 
ribus  frequentissimum  est  activam  si- 
gniflcationem  verbis  neutris  adsignare, 
occurfit  in  Gloss.  Lat  Gali.  Sangerm. 
optimffi  not®.  Fragrare,  Fìeirer  bon. 

<*  Flairier,  prò  Olere,  eìFlaireur^  Odor, 
in  Gbron.  S.  Dion.  cap.  11.  tom.  7.  Gol- 
lect.  Histor.  Frane,  pag.  147:  Pour  ce 
que  U  commenda  ai  durement  à  Flairier, 
que Une  le peussent paa  longuement por- 
ter,  pour  la  Flaireur  qui  tout  adéa  croia' 
aoit,  eie.  Hinc  emendanda  Vita  J.  G.  MS. 
ubi  Plaireur,  prò  Flaireur ^  de  Maria 
Magdal.  loquens  : 

Le  grant  Plaireur  de  roignement 
Empii  la  meison  el  la  geot. 

Flaìr  et  Fleureur,  eodem  sensu.  Frois- 
sart.  voi.  3.  cap.  82  :  Autant  bien  lea 
grieve  (les  chevaux)  la  Fleureur  de  la 
mer,  comme  elle  fait  lea  hommea.  Vita  J. 
0.  MS: 

La  floars  ceka  ti  grant  odoor  ; 
De  oel  Flair  que  la  flore  jeta, 
Qui  la  pacale  en  engroeaa. 

Gloss.  biblic»  MSS.  anonymi  ex  Bibl. 
reg.  :  Fragrare^  redolere,  odorem  dare  vel 
odore/m  emittere, 

1  FRAGRASGERE,  Fragrare,  fragran- 
tiam  reddere.  Petrus  Gellensis  lil).  5. 
Kpist.  4:  Sententia  dvtbia  qussationibua 
ventilata  clareacit  apeciea  aromatica  pia^ 
tillorum  tunaUme  Fragraacit. 

o  FRAGULA,  Italls»  Fragola,  Fraga. 
Inventar.  MS.  thes.  Sedis  Apost.  ann. 
1295  :  Item  xv.  Fragulm  de  auro  et  iij, 
caatoncelliproperlia  et  unua  Òottoncellua. 

T  FRAGUMElf ,  Fragor,  strepitus.  Godex 
Tradltionum  S.  Emmerammi  apud  Pe- 
zium  tom.  1.  Anecdot.  part.  8.  col.  Ili  : 
Suum  filium  tempeatuoao  Fragumine  a»- 
culi  renuntiantem.,.  ad  aervitium  S.  Em- 
merammi obtulit, 

•  Nostri s  Frainte,  eadem  acceptione, 
a  verbo  Freindre,  vulgo  Craquer,  Stre- 
pitum  edere.  Mirac.  S.  Ludov.  edit.  reg, 
pag.  897  :  L'en  ooit  aea  oa  entrehurter  en- 
aemble  et  Freindre  etfroier  l'un  à  Vautre. 
Lit.  remlss.  ann.  1873.  in  Heg.  105:  Gbar- 
topb.  reg.  eh.  219  :  Lora  à  la  Frainte  et 
noiae  d'eulx,  yaai  dea  gena  et  voiaina,  AlisB 
ann.  1875.  in  Reg.  1CÌB.  cb.  146  :  Il  oirent 
la  Frainte  dea  Angloia,  qui  ckevauchoient 

far  le  c?iemin.  Alias  ann.  1892.  in  Reg. 
48.  eh.  5  :  Tantoat  que  Jehan  de  Lorme 
oy  la  Frainte  et  lea  marcheia  deadiz  jeu- 
nea  gena  oudit  jardin,  Denique  ali®  ann. 


FRA 

1404.  in  Reg.  159.  eh.  188:  Icellui  maiatre 
Jehan  aana  en  faire  aucune  Frainte  ou 
emeute  ala  tout  ouUre.  Friente,  eadem 
notione,  in  Poem.  Rob.  Diaboli  MS.  : 

Si  que  le  graot  rue  trespasse, 
nevani  luy  U  pules  anrnsse. 
De  le  Prieote  qu'il  ot  à  Rome, 
Que  demainent  femmes  el  home. 
Par  fu  si  très  grant  la  lemoate,  eto. 

En  frainte,  eodem  sensu,  in  Llt.  remiss, 
ann.  1868.  in  Reg.  99.  eh.  279  :  Le  aup- 
pliant  estant  en  aon  hoatel,  où  il  faiaoit 
aon  meatier  de  tiaseranderie  environ  ves' 
prea.  oy  Enfrainte  de  gena  d'armea. 

FRAuUS^  gi,  Joanni  de  Jan  uà  :  Incur^ 
vatio  genuum,  vel  ipaum  genu,  a  frango, 
quia  videtur  tfri  oafractum,  [Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Fraqua,  le  ploy  du  gè- 
noil,  ou  le  genoil,  Isid.  Gloss.  :  Fragua, 
Recurvatio  poplilia,  quae  et  auffraginatio. 
Idem  lib.  lì.  Orig.  cap.  1  :  Suffraginea, 
quia  aubtua  franguntur,  id  est,  flectuntur, 
non  aupra  aicut  in  brachiia.] 

^  FRAIGHIA,  Pars  heereditatis,  quas  ad 
fratres  nrimogeniti  pervenit.  Gharta 
ann.  1311.  Inter  Probat.  domus  de  Cha- 
bannea  pag.  60  :  Ex  ratione  doni  legati, 
aut  alio  quoque  modo  prò  ratione  Frai- 
chia.  Vide  Fra^ernitaa  6. 

^  FRAIGINUS,  Fraxinus,  Gali.  Fresne, 
Ital.  Frassino,  Gharta  anni  1246.  in  parvo 
Ghartulario  S.  Victoris  Massil.  fol.  188  : 
Proteenditur..,  de  dieta  bosina  et  Frai- 
cino  ad  daperium  quod  est  intua  curiam 
veterem. 

1  FRAIRASGA,  Frairesca,  Frajres- 
GHIA,  etc.  Vide  Fratemitaa  6. 

t  FRAITERIUS,  Qui  frangit  et  vastat. 
Godex  Legum  Norman,  cajp.  9.  apud 
Ludewig.  tom.  7.  pag.  171  :  Quedam  ta~ 
men  aunt  animalia,  que  nullum  habent 
bannovium,  aed  omni  tempore  debent  cua- 
todiri,  et  ad  dampna  illorum  detineri,  ut 
'  capre  que  corrodunt  germina  vinearum, 
productionea  arborum  ;  et  porci  qui  aata 
et  prata  auffodiunt,  et  ommno  omnia  ani- 
malia  Fraiteria  et  maUfidoaa,  que  aemper 
debent  cuatodiri.  Sic  Freindre  a  Frangere 
nostri  alias  dixere.  Ovidius  Gallicus 
apud  Borei lum  : 

Car  de  la  fleche  qu'D  ot  tratte, 
li  ot  l*eU  et  la  joiDle  Flreite, 
A  taot  que  dn  cop  de  la  pointe, 
Fu  l'eile  et  l'oaiere  de^ointe. 

^  Hinc  Fraitin  et  Fratin,  illius  crimen 
dicitur,  in  Pacto  Inter  clerum  et  cives 
Leod.  ann.  1287.  tom.  2.  Hist.  Leod.  pag. 
4(fó  :  Se  aucun  laye  peraonne,  quel  qu'il 
fuist,  entroit  par  viotence  en  aucune  dee 
englises  de  Ltege,  et  brisast  et  rompist  la- 
dite  église,  ae  ce  n'estoit  pour  son  corps 
agarder,  oupar  comune  besongne  néces- 
aaire  del  ville  de  Liege,  et  on  a'en  plen- 
diat,  et  prove  fuiat  en  vérité,  on  en  iroit 
avant  comme  de  Frailin.  Gharta  ann. 
1424.  ibid.  pag.  444  :  Quiconque  ferat 
Fratin,  briaerat  éqlieae  de  forche,  etc. 
Fracteur  vero,  Violator,  in  Gharta  ann. 
1418.  ex  Reg.  167.  Ghartoph.  reg.  eh. 
262:  Surpeine  de  f or  faire.,.  corpa,bien8 
et  eataz,  et  d'estre  privez  (punls)  comme 
Dracteura  et  violeura  de  patx. 

j  FRAMEA,  a  ferrum,  quaai  ferrea; 
Gladiua  ex  utraque  parte  acutua,  idem 
eat  et  apata  et  romphea.  Johannes  de  Ja- 
nna. Ita  Isidor.  lib.  10.  Orig.  cap.  6. 
aliique  Glossographi.  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Framea,  Glaivea  agua  d'une 
part  et  d'autre,  eapée.  His  consentlt  ver- 
sio  Lxx.  Interpretum  Psalm.  84.  quas 
Ifxxeov  £o(A(pa{av,  reddit£/fund6  Frameam. 
At^  si  Tacito  fldes,  Framea  non  gladius, 
sed  basta  fuit,quam  ille  ubi  de  Moribus 
German.  sic  describit  :  Haataa,  vel,  ipao- 


FRA 

rum  vocabulo,  Frameaa  gerunt,  anguato 
et  brevi  ferro,  aed  ita  acri  et  ad  tiaum 
habili,  ìU  eodem  telo^  prout  ratio  poacit, 
vel  cominua  vel  emtnua  pugnent.  Hi  ne 
etiam  patet  frustra  huius  vocis  etymon 
a  Latio  qusBSiisse  Glossatores,  quam 
Germanica  originis  esse  liquido  docet 
Tacitus.  [^  Diverberatum  cadaver  Fra» 
meia  reperiunt,  in  Ademar.  Histor.  libr. 
8.  cap.  22.  ubi  alius  cod.  confoaaum  gla^ 
diia  corpua  reppererunt.] 

^  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg. 
7692: 

Framea,  Tlndicta,  rogui,  eoib,  lanoea  dfeia. 
Framea,  more  anLiUB,  tot  Fhunea  aignificabtt. 

1  FRAHENTATUH,  prò  Fragmentatum. 
Gonsuetud.  MSS.  Monasterìi  Solemn.  : 
Ad  cenam.,,  Framentata  de  caaeo;  prò 
quo  superius  habetur  :  Ad  cenam.,.  de 
Fragnientia  caaei. 

1  FRANA,  Judex,  in  veteri  Jure  Frisico 
art.  46.  de  uxore  alterius  rapta.  Siccama 
in  notis  ad  antiquas  Frisiorum  leges  : 
Frane  aive,  ut  Saxonea,  Frone,  apud  vs" 
terea  hominem  aapientem,  juriaperitutn, 
aive  virum  praacipuum  et  proprie  judicem 
vicanum  appellabant,  qui  rea  vici  aui 
curabat,  delinquentea  adfn'ehendebat,  in» 
ter  vicanoa  de  rebua  minimia  jua  dicebat, 
tum  etiam  partea  ad  judicium  citabat,  ut 
paaaim  ex  veteri  ^ure  Frisico  pf*obari  po^ 
teat,  Hffic  Martini  US,  quem  consule. 

1  FRANGALANI,  lidem  qui  libere  te- 
nentea,  seu  qui  liberum  tenementum 
tenent  vel  possìdent.  Ghartul.  Monast. 
SS.  TrinitatisGadomens.  f.  58  :  De  Fran- 
calania  de  Uantonia,  et  de  moribua  vilUe 
et  de  reddita.  Et  fol.  56  :  Uniuquiaque 
qui  habet  femxnam  debet  dare  1.  donar. 
S,  Petri,  et  qui  non  femxnam  1.  oh.  prae^ 
ter  Franealanoa,  Vide  Franchilanua. 

\  FRANGALE  Feudum.  Vide  Feudum. 

1.  FRANGAUA,  Agri  a  censu  et  praesta- 
tione  immunes.  Gharta  ann.  1247.  in  Re- 

festo  Tolosano  Gamerae  Gomput.  Paris.  : 
'ontea,  rivi,  ckquta  et  piacarias,  qumatss  et 
alberga,  corrogia  et  adempriva,  et  aervi- 
tia,  homagia,  et  Francaliaa,  emptionea,  et 
pignora,  eacaautaa  et  aucceasumes,  etc. 
TGharta  Ricardi  filli  Regis  Angllse  ann. 
1289.  apud  Rymer.  tom.  2.  pag.  424  : 
Sciatia  me  auacepiaae  in  manum  et  pro' 
teetionem  meam  Abbatiam  Fontia-'Vil" 
lelmi...  et  concessisse,..  quidquid  aliud 
acquirere  poterunt  in  Francatibus  meis, 
jus  meum  eis  dedisse,  etc]  Libertates 
Vicecomitatus  Fezenzagueti  ann.  12Syi  : 
Item  fuit  atatutum,...  quod  ai  rea  Fran- 
ccUea  vendantur,  de  quibua  certua  cenaua 
non  aolvitur  annucUim,  et  prasdictas  rea 
Francalea  deacenderent,  fuiaaent,  extitia' 
aent  de  Militia,  vel  praedictsa  rea  fuiaaent, 
extitiaaent  liberrn  aeu  Francalea  ab  anti- 
quo, etc. 

3«c  2.  FRANGALIA.  [Gali.  Cuiaaard  : 
«  Rediit  ad  capellam  eamdem^  branchia- 
libus,  Francatibua  et  schineriis  armatus. 
(Burch.  Diar.  1, 124.  an.  1484).  »] 

o  FRANGALIGIA,  FRANCALlGiiTltf,  Li- 
bertas,  jus,  privilegium,  immunitas. 
Gharta  ann.  1814.  in  Reg.  50.  Ghartoph. 
reg.  eh.  17  :  Quittationea,  immunitatea, 

frivilegia  et  franqualiciaa,  etc.  Infra  : 
Vancaliciaa,  Gonnrm.  libert.  civit.  Ga- 
dom.  ann.  1824.  in  Beg.  62.  eh.  288: 
Confirmamua  ejuadem  civitatia  uaua,  con* 
auetudinea,  libertateaj  Francalicia  et  pri- 
vilegia. Vide  Franchiaia  8. 

<>  FRANGALIS,  A  censu  et  prsBStatione 
immunis.  Libert.  PetrsB  assls.  ann.  1341. 
in  Reg.  74.  Ghartoph.  reg.  eh.  647:  Item 
quod  habitatorea  dictas  villss.,.  possint 
emere  et  donationea  recipere,  vel  ad  feu" 
dum  seu  in  emphiteoeim,  terraa  et  possea- 


g>  j  ■■  L 


J 


FRA 


FRA 


FRA 


587 


sioneBqua8CUfnqtie,...nin  tamen  res  essent 
Francalea,  seu  de  cavalaria,  vel  militares. 
Vide  in  Francalia,  Hinc 

^  FRANGALITER  Tenere»  Libere  et 
absque  censu  Reg.  homag.  Aquit.  in 
Cam.  Gomput.  Paris,  sign.  JJ.  rub.  fol. 
7.  r*.  :  Prmmiasa  vero  tenent  FrancalUer 
a  dicto  domino  rege,  ratione  ducattu 
Aquitanm.  Cbarta  Ptiil.  V.  ann.  1819.  in 
Beg.  61.  Ghartoph.  reg.  eh.  428:  Item 
feoda  qiUB  tenentur  nooiliter  et  Franca^ 
lUer  in  dieta  viUa. 

«  FRANGARIUM,  Mensura  annonaria, 
nostris  Frainchart,  yulgatius  Franchar, 
Francarte^  in  DicUon.  Trevolt.  ubi  aesti- 
matur  ponderis  88.  llb.  Obituar.  MS. 

friorat.  Belli-campi  in  dicec.  Virdan. 
1.  Gal.  Febr.  :  Anniveraarium  Joannis 
Gemmonis,  qui  dedit  nobis  unum  Franca- 
rium  frumenti  super  campum  de  Long^ 
challade,  Gharta  Egid.  abb.  S.  Mart. 
Tornac.  ann.  1821.  in  Be^.  61.  Ghartoph. 
reg.  eh.  209  :  Siet  rasteres  et  chutnc 
Franchars,  que  froment^  que  soile.  Tes- 
tam.  Gathar.  de  Barbae  ann.  1469.  ex 
Blbl.  reg.  :  Item  donne  et  legue  laditte 
testaterease  à  chacun  dee  quatre  eouvans 
dea  quatre  ordrea  mandiana,  quatre 
Frainchara  de  froment  pour  une  foy.  Oc- 
currit  rursum  infra.  Vide  infra  Francia  1. 

1  FRANGBORDUS,  Anglis  Free-hord, 
Liberum  septum.  Monast.  Anglic.  tom. 
2.  fol.  241  :  Et  totum  boacum  quod  voca-- 
tur  Brendewode,  cum  F)rancbordo  duorum 
pedum  et  dimidium  per  circuitum  illius 
ooaci. 

^FRANCDAD,  Ager  a  censu  liber  et 
ìmmunis.  Ghartarium  AuxìtansB  Eccle- 
SÌ8B  Gh.  108:  Duaa  erm  fuerunt,  ambaa 
erant  et  adhuc  aunt  Francdada  S.  Ma-- 
rùe...  Quoniam  ab  antiquia  temporUfua 
illsa  dusa  erte  et  erant  et  aunt  modo  Frane- 
dacd  de  S.  Maria.  Vide  Francitaa. 

FRANGENUH,  Pergamenum  ex  pelle 
vitulina  confectum,  Flandris  Francyn^ 
nostris  Velin,  Occurrit  in  Ghron.  win- 
desem.  lib.  2.  cap.  42.  48.  64.  Vide  Frac- 
tura  2. 

^  FRANGESUS,  Italis,  Franzeae,  Gal- 
lus.  Societati  Franceaorum  de  Florentia, 
in  Ghartul.  Bavennat. 

1  FRANGHAMEN,  Libere,  nullius  re- 
quisito consensu.  Statuta  Massil.  lib.  8. 
cap.  11  :  Conatituimua  ut  quicunque  ha- 
beat  honorem  liberum^  hónorea,  vel  poa- 
aeaaionea,  ex  quibua  in  aliquo  nemini  aer- 
viat  aeu  aervire  debet  aliquidj  inde,  valeat 
illoa,  vel  illas  vendere  libere  et  Francka- 
men,  vel  diatrahere. 

«  FRANGHERIA,  Ager  a  censu  et  prees- 
tallone  immunis.  Terrear.  Gastin.  in 
Domb.  ann.  1468  :  Juxta  quaadam  Fran- 
cheriaa  hermaa,  etc.  Vide  Francalia. 

FRANGHERIUS,  [Municipalibus  officiis 
immunis.]  Libertates  concess»  Barcino- 
nensibus  a  Petro  Bege  Aragon.  ann. 
1288.  MSS  :  Quilibet  habitator  Bardno- 
nenaia,  aive  ait  officialia,  aive  Francheriua, 
contribuat  in  aervitiia  regalibua  partem 
aibi  continqentem  in  eia, 

FRANCHfólA.  Vide  Franehire,  et  Fran- 
Ghiaia. 

\  FRANGHEZA.  Vide  Franchìsia  1. 

^FRANGHIA,  prò  Franchigia,  Liber- 
tas,  Jus,  privileglum.  Gharta  ann.  1262. 
tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  878  : 
Quod  ipai  dictam  Franchiam  tenebunt 
firmiter,  etc,  Bursum  inflra  occurrit,  sed 
pluries  Franchiaia, 

1  FRANGHIARB.  Vide  Franehire. 

i  FRANGHIATURA.  Gharta  Libert.  Bel- 
lomont.  ex  Goaslin.  Godlce  MS  :  Non 
veniemua  centra  manumiaaionem,  Fran- 
chiaturam  aeu  Franehiaiam,  liberiatem, 
etc.  Vide  Francitaa. 


«FRANCHIGIA,  Fimbria,  lacinia,  Gali. 
Frange.  Gharta  ann.  1828.  in  Beg.  65. 
Ghartoph.  reg. eh.  261  :  Itemhabuit idem 
Raimundua  per  extoraionem  a  Raimunda 
Conatantina.,.  quandam  garlandam  auri 
puri  cum  Franchiciia. 

FRANGHILAKUS.  Monasticum  Anglic. 
tom.  1.  pag.  442  :  Et  unam  carucatam 
terrea  apud  Hamermth,  cum  villania  et 
Franchìlano  nomine  Hamone,  etc.  Fran- 
eland,  est  terra  Francorum,  Saxonibus  : 
ita  Franchilanua  erit  libere  tenena,  cui 
opponitur  tenena  in  villenagium,  seu 
viuanua.  Fraunclein,  dicìtur  in  Ghronico 
vernaculo  Trìvetti  laudato  aSpelmanno, 
paulo  ante  ann.  1807  :  Thomaa  Brother- 
ton  (fllius  Eduardi  I.)  apréa  le  mort  aon 
pere  expoaa  la  fille  de  un  Fraunclein  ap~ 
pellée  Alice.  Joan.  Fortescutus  de  Lau- 
dib.  Legum  Angli»  cap.  29  :  Quod  in  ea 
villu^a  tam  parva  reperiri  non  poterit  in 
qua  non  eat  Milea,  armiger,  vel  pater  fa- 
miliaay  qualia  ibidem  Fraunclein  vulga-- 
riter  nuncupatur  etc. 

0  FRANGHILATIO,  Immunitas.  Stat. 
Vercel.  lib.  6.  pag.  182.  r.  :  Item  quod 
loca  quaa  facta  auntfrancha,  euatodiantur 
et  in  atatu  teneantur  ad  honorem  commu- 
nia  Vercellarum  et  utilitatem^  aicut  per 
cartam  Franchilationia  eat  ordtnatum.  V. 
Franchimentum. 

1  FRANGHILEGHES,  Tenir  en  Franchi- 
legea.  Est  libere  tenere.  Instrum.  Galli- 
cum  ann.  1294.  apud  Stephanotium  tom. 
8.  Antjq.  Pictav.  MSS.  pag.  969  :  Et  te- 
noient  à  fté  et  à  homage  de  nostre  Sei- 
gnor  le  Roy  de  France  deaaua  dit,  excepté 
ceux  qui  ont  à  plain  poia,  aoit  en  cena,  en 
rentes,  en  coatumea,  en  complana,  en  ter- 
ragea,  en  Franchilechea,  en  homagea,  en 
ventea,  en  dentea. 

1  FRANCHIMENTUM,  Immunitas.  Ins- 
trum. ann.  1277.  tom.  2.  Hist.  Dalphin. 
pag.  17  :  Salvo  vintene  ?u>minum  tpaiua 
caatrif  quod  mihi  dederunt  prò  Franchi- 
mento  tpaiua  caatri,  niai  forte  prò  clau- 
aura  ipaiua  caatri,  vel  alia  juata  cauaa  et 
neceaaaria  de  voluntate  ipaorum  Itomi- 
num  dictum  vintenum  levaretur. 

«  Ital.  Francamente.  Gharta  ann.  1400. 
Inter  Stat.  Perus.  pag.  28  :  Item  de  et 
prò  Franchimento  burgi  Peruaiaa. 

1.  FRANCHIRE,  Ingenuum,  Francum 
facere  ex  servo,  manumittere,  Gallis 
A/francMr.  Gloss.  Lat.  Gali.:  Manumit- 
tere, Franchir.  Gharta  ann.  1185.  apud 
Guichenonum  in  Probat.  Histor.  Bres- 
sens.  pag.  5  :  Franchie,  manu  et  ore  ma- 
numitto  a  conauetudine  Lepia  Salicaa 
Joannem  Pithion  de  Vico  hominem  meum, 
et  auoa  legitime  natoa,  et  ad  aanum  intel- 
lectum  reduco,  ita  ut  awa  filiaa  poaaint  aibi 
auecedere  :  dictumque  Joannem  et  auoa 
natoa  conatituo  hominea  meoa  francoa  et 
liberoa  ab  omni  uaagio  bona  vel  malo  Le- 
gia  Salicaa,  et  prò  hac  manumiaaione  et 
francìieaia  habui  et  recepì  18.  libraa  Vien- 
nenaium  bonorum,  etc.  Adde  Gonsuetu- 
dines  et  Libertates  Baugiaci  apud  eum- 
dem  pag.  68.  Gharta  Theobaldi  Gomitis 
GampaniaB  1222.  in  Tabul.  Gampan.  : 
Not.  quod  ego  Joannem  de  Meldia  ìdone- 
tarium  et  Margaretam  uxorem  ejua,  Fran- 
chivi et  liberoa  eaae  conceaai  ad  vitam 
eorum,  ita  quod  ainaulia  annia  reddent 
60.  aol.  in  nundinis  Maii.  Per  hoc  autem 
volo  et  concedo,  ipaoa  eaae  liberoa  et  im- 
munea  et  quitoa,  quamdiu  vixerint,  ab 
omni  tallia,  tolta  et  demanda,  et  cuatodia 
villaa,  turria  et  gaòiolaa,  eie.  [Gharta  Li- 
bert. Bellomont.  ex  Goaslin.  God.  MS  : 
Manumiaimiu,  Franchiavimus...  omnea  et 
ainguloa.]  Francomatoa,  captivos  llber- 
tate  donatos  appellabant  nostri  in  Be- 
gno  Hierosolymitano.  Assisisd   Hierol. 


MSS.  2.  part.  cap.  91:  Et  de  ceaua,  qui 
a*avouent  pour  Frangomatea,  ou  Eactafa 
franchia,  ila  doivent  porter  lettrea  acelléea 
dou  Viaconte,  ou  dou  Baiili  de  la  contrae, 
en  quoi  ila  aont,  coment  ila  aont  frana,  à 
ce  que  fon  ne  tea  puiaae  arreatef. 

2.  Fbanghire,  est  etiam  immunita- 
tem  a  prsastationibus  et  operls  con- 
cedere. Gharta  Guidonis  vicecomitis 
Thoarcensis  ann.  1240.  ex  Tabul.  S. 
Hilarii  M.  Pictavens.  :  Noa  Guido  Vicee, 
Thoarc,  notificamua  univeraia,  quod  noa 
hominea  B,  nilarii  de  la  Coinderie,  et  haa- 
redea  ipaorum,  et  tenementa  et  arberga- 
menta  tpaorum,  apectantia  ad  Eccleatam 
memoratam  exemimus.  et  Franchivimua 
in  perpetuum  ab  omnioua  excubiia  Caatri 
Thoarcii,  et  ab  omni  tallicUa,  propter 
talleiam  terrarum  nobia  debitam^  dejure 
in  nativitate  B.  Joan.  Bapt.  item  ah  au- 
xilio  et  quasata  Baillivorum  Thoarcii,  et  a 
panagio  ipaoa  aimiliter  duximua  Fran- 
chiendoa,  etc.  [Gharta  privilegiorum  Mar- 
naci ann.  180»  :  Noa  HumbertuaDominua... 
de  Villara,  confitemur  quod  anteceaaorea 
noatri  Franchtaverunt  villam  de  Mar- 
liaco.  Litterae  Philipp!  VI.  Frane.  Beg. 
ann.  1828.  tom.  2.  Ordinat.  pag.  20  :  Et 
ae  U  avenoit  que  noua  Enfranchiaaiena 
aucuna  de  ladite  ayde,  noua  voullona  que 
ladite  franchiae  tiengne  leu  a  noi  dttes 
bonnea  gena  de  Paria.]  Vide  Littletonem 
sect.  204. 

o  Franchir  vero,  Desponsare  seu  fidem 
de  contrahendo  matrimonio  dare  sonat, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1891.  ex  Beg.  142. 
Ghartoph.  reg.  eh.  181:  Le  traittié  du 
mariage  du  couain  prochain  de  Jehannin 
le  Begue  et  d'une  femme  de  la  ville  de 
Hangeat   étant  fait,    ledit  Jehannin  fu 


Aprea  lea  plevinea  ou  affiancea  faitea^etc. 
ubi  fortassis  legendum  Fianchir.  vide 
supra  Fiancialia.  At  Franchir  une  rente, 
est  pensione  annua  se  liberare,  eam  re- 
dimere. Lit.  remiss.  ann.  1476.  in  Beg. 
195.  eh.  1672  :  Michault  Potier  a'obliga.  . . 
en  trente  huit  aolz  Toumoia  par  an  de 
rente  à  fiéritage,  à  condition  a'icélle  rente 
povoir  Franchir,  touteffoia  qu'il  plairoit 
audit  Potier,  aea  hoira,  etc.  tcellui  Potier 
offry  au  auppliant  lea  denterà  dudit  fran- 
cniaaement,  etc. 

1  FRANGHISARE  ,  ut  Franehire  2. 
Gharta  Hervei  D.  Virsionis  prò  Luria- 
cens.  ann.  1218.  apud  Thomasserium 
Gonsuetud.  Bit  urie.  pag.  81  :  Ledaa  pa- 
num  reddent  illia  quwua  eoa  debent.  In 
fumia  et  molendinia  reddent  coatumaa , 
aicuti  aolent  et  debent,  de  omnibua  aliia 
coatumia  quitto  eoa  penitua  et  Franchiao. 

1.  FRANCHÌSIA,  Fraedii  rustici  species, 
sic  forte  appellata,  quod  Francorum  et 
liberorum  esset,  cujusmodi  est  apud 
Anglos  liberum  tenementum,  tametsi 
postmodum  censibus  et  praestationibus 
obnoxìa.  Tabularium  Prioratus  Paredi 
fol.  62  :  Et  omnia,  quaa  ibi  habebat,  alo- 
dum  aive  Franchiaiam,  campoa,  jprata, 
ailvaa,  etc.  Fol.  63  :  Franchiaiam  unamy 
omnemque  terram,  guaa  ad  ipaam  Fran- 
chiaiam pertinere  videtur ,  etc.  Fol.  42  : 
In  villa  Mancellia  Franchiaiam,  ubi  atat 
Bemoenua,  et  omnem  terram,  quaa  ad 
aervitium  ejuadem  Franchiaiaa  pertinet, 
cum  omni  integritate.  Fol.  12:  Itetn  in 
ipaa  villa  unam  Franchiaiam  apjpellatam 
Manaum  Alea  Piada,  et  reddit  2.  aexta- 
rioa  de  avena  ^  etc...  In  villa  Moncellie 
unam  Franchiaiam,  quas  vocatur  Ad  vi- 
nam,  et  reddit  in  cenaum  2.  den.  etc.  In 
Gonsuetudine  Herllacensi  art.  2.  8. 
Tenir  Franquieamea,  id  est,  terras  fìran- 


888 


FRA 


FRA 


FRA 


cas  et  immanes  a  censu  tenere.  Fran- 
ckise,  Gallis  nostris  dicitur  jus,  quod 
nobilibas  viris  potissimum  competit: 
atque  ita  vox  haec  intelliffi  debet  in 
Stabili  mentis  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  9. 
22.  Laide  FranchiseAd  est,  lex  seu  Jus 
nobilium,  Petro  de  Fontaniscap.3.num. 
5.  6.  in  Oonsuetud.  Normannise  art.  49. 
et  Nivernensi  cap.  9.  art.  1  :  Homme  de 
corm,  qui  jouU  de  Franchiee  par  dix  ans^ 
in  uonsuetud.  Gatalaunensi  art.  18.  Vide 
Franeitas. 

©  Hinc  nobiles  viri  eo  titulo  compel- 
lantur  inPoem.  Rob.  Diaboli  MS.: 

Mail  Unt  vous  pri  pir  vot  FnnquiM 
Bn  goeredon  do  mon  terrice,  eie. 

Huc  etiam  spectant  Literse  remiss.  ann. 
1890.  in  Reg.  189.  Cbartoph.  reg.  eh. 
42:  Disant  icellui  chevalier  que  tigne 
noblOf  cry  et  armes procedent  de  par  pere, 
et  que  le  ventre  ne  peut^  ne  doit  anoolir  : 
mais  peut  bien  acquerre  Franchise  en 
aucun  cas. 

1  Franghesa  ,  Eadem  notione ,  in 
Cbarta  ann.  1042.  Append.  Marc»  His- 
pan.  col.  1084  :  Cum  ipsos  kominesetipsa 
villa  totum  ab  integro,  et  ipsas  meas 
Franchesas  de  Galinerf..,  ipso  monaate" 
rio  de  sanata  Beo  Grata  cum  sui»  perti- 
nentiis,,..  sic  donamus  nos  et  fadmus car- 
tam  exvacuationis, 

1  2.  FRANGHISIA,  Bistrictus  seu  terri- 
torium  certis  privilegiis  et  juribus  do- 
natum,  quo  sensu  Franchisia  idem  quod 
aìiìs  Septena,  Banleuca ;  quod  Àndega- 
vis,  Quinta;  Tolosanis,D0x:Genomanis, 
Viaria.  Gali.  Azyle,  Franchise,  refuge. 
Charta  Hervei  D.  Virsionis  prò  Launa- 
cens.  ann.  1218.  apud  Tliomasserium 
Oonsuetud.  Bituric.  pag.  81  :  Si  milites 
mei  eomagium  vel  aliud  donum  mifU  de" 
derint  in  bestiis  terrsB  mee,  bestias  quss 
9unt  extra  Franchisiam,  ex  quo  mihi 
erunt,  factum  fuerit  infra  Franchisiam, 
non  poterunt  aarentire,  et  de  hoc  poterò  eos 
compellere  ad  sacramentum.  Llbertates 
hominum  S.  Georgii  de  Esperanchia 
ann.  1291.  tom.  1.  Hist.  Dàlpnin.  pag. 
27  :  Item,  si  qui  non  burgensis  alicui  our^ 
gensi  injuriam  extra  Franchesiam  dieta 
vilUs  intuleritf  sive  in  personam,  sive  in 
rébuSi  burgensis  injunam  passìM  Castel- 
lano nostro  super  hoc  deferat  qusBstionem, 
Nomasticon  Cisterc.  ann.  1885:  Inhi- 
betur  ne  alicui  venienti  ad  Franchisiam 
in  Collegio  S.  Bernardi  provideatur  de 
camera  sive  de  confugio  nisi  per  Proviso- 
rem  dicti  loci.  Vide  fiist.  Paris,  tom.  1. 
Instr.  pag.  172.  et  485. 

•Lit.  remiss.  ann.  1418.  in  Reg.  167. 
Chartoph.  reg.  eh.  290  :  Pour  ce  que  le 
suppliant  fu  hastivement  poursuivi  de 
justice,  se  bouta  en  Franchise  en  Véglise 
de  la  parroisse,  où  il  fu  bien  un  mois. 

^  Franquesia,  Certum  territorium  a 
domino  subdìtis  suis  adpascendaeorum 
animalia  relictum,  cseteris  omnibus 
exclusis.  Charta  ann.  1490.  ex  Schedis 
Prsesidis  de  Mazaugues:  Prastextu  et 
occasione  certarum  confiniarum  sive  Fran- 
quesiarum,  quaè  ipsa  universitas  et  ho^ 
mines  prsstendebant  et  dicebant  habere 
et  a  longo  tempore  citra  habuisse  in  certa 
parte,  seu  quantitate  territorii.  Infra  : 
Quod  a  csstero  dieta  quantitas,  sive  pars 
talium  prssassertarum  confiniarum  sive 
Franquesiarum  uniri  debent  alteri  terrss 
gastss  ipsius  territorii.  Vide  Communia  2. 

1 8.  FRANCHISIA,  Libertas,  jus .  privi- 
legium  ,  immunitas  ,  Gali.  Franchise, 
Charta  R.  Berengarii  Comit.  Provincias 
ann.  1206.  apudPittonem  Hist.  Aquens. 
lib.  2.  pag.  114:  In  recompensationem 
vestrsB  fiaelitatis...  licentiam,  Franchesiam 


et  libertatem  in  terris  cuUis  et  incultis 
quibuscumque  et  quorumcumque  locot*um 
distantium  circa  civitatem  meam  Àquen- 
sem  spatio  v.  leucarum  pascendi,..  aona- 
mus  et  promittimus  dictam  Franchesiam 
et  libertatem  supra  factam  per  nos  et 
successores  nostros  firmas  tenere.  Charta 
ann,  1275.  ex  Chartul.  S.  Vandreg.  tom. 
1.  pag.  165:  Tradidi  feodaliter  et  concessi 
tempore  viduitatis  meas..,  ad  finem  per- 
petuum  Roberto  dicto  de  Valle  nepoti  meo 
quandam  masuram  terrai...  cum  omni 
jure  et  Franchisiis  dictm  masurss  terrss 
pertinentibus.  Instr.  ann.  1290.  apud 
Marten.  tom.  1.  Anecd.  col.  1240  :  Pro- 
nuntiatum  fuit  per  curim  nostra^  judicium, 
villam  de  Colchis  Ballivss  Matisconensis,  et 
hofìiines  ipsius  villss  in  nostra  speciali 
protectione,  guarda,  et  salvamento  rema- 
nere  debere,  eorumque  FranchisÙM  et  li- 
bertates  nos  observare  debere ,  et  facere 
observari.  Libertates  hominum  S.  Geor- 
gii de  Esperanchia  ann.  1291.  tom.  1. 
Hist.  Dalphin.  pag.  27  :  Quicumque  reci- 
pietur  in  ìmrgensetn  teneaturjurare  Fran- 
chesiam, etjura  nostra  et  dictm  villss  con- 
servare ubicumque.  Charta  ann.  1292.  in 
Schedis  Prsesidis  de  Mazaugues  :  Et  illis 
usibus,  lìbertatibus  et  Franchesiisdecaste- 
ro...  gaudeant  etgaudere  possint,.,  quibus 
gaudent  et  potiuntur  homines  de  Aquis. 
Arestum  Parlamenti  ann.  1894.  apud 
Menester.  Hist.  Lugdun.  pag.  75:  Et 
conservarentur  in  suis  prsedtctù  liberta- 
tibus  et  FranchisiiSf  etc.  Charta  Henrici 
Regis  Angliae  tom.  4.  Hist.  Harcur^ag.- 
184B:  Et  super  certis  libertatibus,  Fran- 
^isits,  privilegiis.  quietanciis,  dloniSf  et 
concesisionibus...  aatis  etconcessis.  Charta 
Caroli  VII.  Regis  Frane,  prò  Academia 
Cadom.  ann.  1452.  tom.  6.  Spicile^. 
Acher.  pag.  499  :  Cum  almasrecordationis 
prasdecessoribus  nostris  Frane.  Regibus 
nonnulla  studia  generalia  magnis  et  spe- 
ciosis  privilegiis,  Franchesiis  et  libertati- 
bus  communita...  creata  et  erecta  fuere. 
Adde  Chartam  ann.  1308.  apud  Baluzlum 
tom.  2.  Hist.  Arvern.pag.T^l.aliamann. 
1457.  tom.  9.  Spicileg.  Acher.  pag.  808. 
etc. 

T  Franqueria,  Franquesia,  Eadem 
notione.  Statuta  Arelat.  MSS.  art.  149  : 
De  Franqueria  quam  dedit  Comes  Pro- 
vincias. Art.  150  :  De  Franquesia  quam 
dedit  Comes.  Charta  Beatricis  comit. 
ann.  1245.  apud  Pitton.  Hist.  Aquens. 
lib.  8.  pag.  155  :  Damus^  concedimus  et 
approbamus...  Franquesiam,  vmmunita- 
tem,  libertatem  ab  omnibus  quistisMmtis, 
etc.  Ab  hac  Franquesia  excipimusJudaeos. 
Has  autem  Franquesias  concedimus  mili- 
tibus  et  probis  hominibus  villas  inferioris 
Archiepiscopalis.  Homagium  Isnardi  de 
Ponteves  factum  Carolo  I.  Corniti  Pro- 
vinciaB  ann.  1250.  ex  Schedis  Praesidis 
de  Mazaugues:  Promisit...  et  eum  tenere 
et  custodire  in  libertatibus  et  Franquesiis 
seu  honoribus  quibus...  consueverunt  te- 
neri et  haberi  temporibus  retroactis. 
Charta  ann.  1257.  ex  iisdem  Schedis  : 
Et  promiserunt  quod  Milites  Arearum 
tenebunt  in  ea  Franquesia  in  qua  erunt 
aia  Milites  Provincias.  Alia  ann.  1887. 
apud  eumdem  PrsBSidem  :  Quod  digne- 
tur...  con  firmare  libertates,  Franquesias, 
immunitates,  et  statuta,  privilegia,  et  ca- 
pitula  in  quibus...  fuerunt.  Transactio 
ann.  1488.  ibid.  :  Est  certa  pars  Montis  in 
qua.,  dominus..  non  debet  immittere  avere 
extraneum  cLd  pasquerium  juxla  liberta- 
tem et  Franquesiam  dicti  castri.  Homa- 
gium ann.  1480  :  Excellentissimus  Rex  et 
Comes...  confirmavit...  omnia  privilegia, 
litteras,  libertates,  Franquesicks,  immuni- 
tates, statuta  et  alia  jura.  Charta  ann. 


1501:  Renuntiaverunt  omnibus  litterie^ 
privilegiis,  libertatU>us  et  statutis  et 
Franquesiis  quU>uscumque.  Antiqua  Sta- 
tuta Avenion.  Rubr.  9  :  Secundum  anti^ 
quam  Franquesiam  eivitatis. 

1  4.  FRANCHISIA,  Libertas»  manu- 
missio.  Petrus  Austri»  testamento  legat 
Franchisiam  et  libertatem  Elenas  sdavas 
«tMB.  in  Instrumento  ann.  1824.  lÀbertas 
et  Franquesia  servitutis,  in  altero  Ins- 
trum.  ann.  1806. 

^  5.  FRANCHISIA,  Prastatlo,  qusd  prò 
obtinenda  franchisui  seu  libertate  daba- 
tur.  Charta  Thomas  Abb.  S.  Germ.  Prat. 
ann.  1255.  ex  Chartul.  AD.  ejusd.  mo- 
nast.  fol.  86.  t*.  col.  1  :  Nos  abbas  et  con- 
ventus...  ds  receptis  a  nobis  abbate  de 
Franchisiis  nostris  omnibus,  alOs  de  dic- 
tis  Franchisiis  receptis  in  etnptiones  nos- 
tri mona8terii...Jam  canversis,  etc. 

«  6.  FRANCHISIA,  Pactum,  conventio, 
lex  municipalis.  Stat.  Montis-rag.  pag. 
78  :  Item  statuerunt  et  ordinaverunt^  quod 
nulla  persona,  quas  contrafeeerit,  direete 
vel  indirecte,  conventionibus,  pactis^Fran- 
cfàsiis  et  capitulis  prassentis  dvitalis^  au" 
deal  vel  prassumat  procurarein  curia  pras- 
sentis dvitatis, 

«  7.  FRANCHISIA.  Libert.  de  Podio- 
ruppis  ann.  1869.  tom.  5.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  381  :  Quod  si  dictus  dominus 
rex...  obsidsm  generalem  mandaverit,  aut 
serviente»  indicerent  seu  habere  vellent 
prò  guerris  et  Franchisiis  prosequendis, 
etc.  Ubi  legendum  videtur  ut  infra  Ser- 
viciis. 

«  FRANGHISIUS,  Legitimus.  Charta 
Rob.  vicecom.  Cabilon.  ex  Chartul.  S. 
Marcel.  Cabilon.  :  Ego  Rotbertus  viceco' 
mes  CcUfilonensis  civitate  reddidiDeoet  S. 
Marcello...  hominem  quemdam  ,  Gunte- 
rium  nomine,  qui  mihi  persolvebat  debita 
et  recepta  propler  se  salvandum;  et  hoc 
tamen  Franchisia  voce.  Sed  aliquando 
rebellis  fuit,  etc.  Vide  Vox  4. 

o  FRANCHITARE,  Italis  Francheggiare, 
Immunem  reddere,  in  Stat.  Astae  collat. 
17.  cap.  24.  p.ig.  57.  v. 

IFRANCHITAS,  Idem  quod  Franchisia 
8.  Frane.  Tarafa  in  Hist.  Episc.  Barci- 
non.  :  Tanta  liberalitate  hic  Rex  habitus 
est,  ut  homines  ecclesiarum  et  monaste- 
riorum  totius  dictas  Barcinonensis  diosce- 
sis...  omnino  fungerentur  Franchitate, 
!•  Stat.  Vercel.  lib.  6.  pag.  132.  r*.  :  De 
Tranchitate  loci  CascAisgucdoni.  Item  quod 
locus  Casalisgualoni  sit  franchus,  sicut- 
locus  Tridini,  et  quantum  ad  commune  et 
quantum  ad  domtnos.] 

«FRANGHIUS,   Francus,  Immunis  a 

firaBStationibus  et  servitiis  ;  quod  de 
erris  earumve  possessori  bus  promiscue 
dicitur.  Libert.  Brianc.  ann.  1343.  tom. 
7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  727.  art.  11  : 
Exceptis  r^us,  quas  forsitan  Franchias 
tenerent,  Ibid.  art.  12  :  Nobilibus  tamen 
et  Franchiis,  qui  venirent  ultra  dictum 
numerum  ad  dictca  cavalgatas,  ete.  Et 
pag.  729.  art.  19  :  Concessit  et  declaravit, 
quod  quascumque  personas  dictasbaiUivias, 
modernas  et  futuras,  res  suas,  quas  tamen 
Franchias  habent  et  habebunt ,  possint 
quicumque  voluerint  in  emphiteosim  ven- 
dere, prò  libito  voluntatis. 

^  FRANCHUS,  Moneta  Francica  ;  nos- 
tris, Franchée,  franchi  valor,  id  est,  vi- 
ginti  solidi.  Charta  ann.  1467.  ex  Tabul. 
S.  Maur.  :  Quod  si  contigerit  evenire  pe- 
nuriam  biadi  sive  eanstiam,...  sufficiat 
praedicto  abbati  solvere  eidem  recton  .... 
quatuor  Franchos ,  prò  dictis  quatuor 
quarteriis  f rumeni.  Lit.  remiss.  ann.  1412. 
m  Reg.  167.  Chartoph.  reg.  eh.  62  :  Le- 
quel  Colin  disi  à  icellui  prestre  qu'il 
auroit  deux  Franchée  et  plus,  pour  un 


FRA 


FRA 


FRA 


589 


frane  ou  deux  eacua.  Ali»  ann.  1413.  ibid. 
eh.  246  :  Le  suppliant  acheta...  aeize  escua 
dores  et  environ  hutt  Franchées  de  mon» 
noye  bianche.  Vide  in  Frand  1.  et  Mo- 
neta, 

^  EJusdem  nominls  moneta  in  usu 
f uit  apud  Flandros,  ut  discimus  ex  Com- 
put.  MS.  ann.  4^.  S.  Petri  Insul.  :  Item 
prò  arria  et  copia  habenda  plurimarum 
acripturarum  et  proceaauum  ultimm  audi- 
tionia  factsa  Inaulta^  in  cavisa  pendente  in 
curia  Remenai,  contra  dom.  epiacopum 
Tomacenaem.iiif,  Francoa^  valoria  v,  lib, 
viij,Fland.  Item  prò  cambio  dictorum 
Franeorum  ad  francoa  Francias,  v.  gr,  vj, 
den, 

«  Fuit  et  Francu»  Papalia,  de  quo  in 
Lit.  remiss.  ann.  1409.  ex  Reg.163.Char- 
toph.  reg.  eh.  810:  En  laquelle  taaae  et 
bourae  avoit  aeize  eacuz,  un  Frane  du 
Pape  dupria  de  xiiij,  aolz. 

1.  FRANGI,  dicti  viri  potissimum  ex 
nobilitate,  ingenui,  ipsique  proeeres. 
Decretio  Ghildeberti  Regis  cap.  8  :  Ita, 
ut  ai  Francua  fuerit,  ad  noatram  praeaen- 
tiam  diriqatur ,  et  ai  debilior  peraona 
fuerit,  in  loco  pendatur,  CapitulareCom- 
pendiense  ann.  757.  eap.  5  :  Si  Francua 
nomo  aceejoit  mulierem,  et  aperat,  quod 
ingenua  ait,  ete,  Hincmarus  Remensis 
Opuse.  88.  cap.  1:  Etde  alia  terra,  quam 
Franci  hominea  in  eadem  villa  in  auia 
proprietatibua  dederunt.  Hincmarus Lau- 
dunensis  tom.  2.  pag.  385:  Ipao  reaul- 
tante,  quod  Francua  eaaety  et  ut  liber  ae 
defendere  vellet  et  quiret,  ete,  Gharta 
Caroli  Calvi,  apud  Sanjulianum  in  Tor- 
nutio  pag.  510  :  Neque  praaaumat  horum 
auiaquamab  eorum  aervia,  colonia,  aeu 
Francia  auper  eorum  terram  commanen^ 
tibua  exigere.  Tabularium  S.  Remigli 
Remensis  :  Anno  Incamationia  Domini 
861.  epiacopatua  autem  Domni  Hincmari 
17.  veniena  Miaaua  Domni  Regia  Karoli, 
nomine  Gautaelmua,  Clericuaf  in  villam 
Condatum,  ailam  auper  fluviumMatronam 
8.  Kl,  Ociob.  ex  priBcepto  prafati  glorioai 
Regia,  coram  teatibua  muUia^  Francia  vi- 
delicet  atque  colonia,  et  con^ignana  tradi- 
dit  ipaam  villam  Miaaia  Domni  Hinctnari 
Adaìoldo  aeilicet,  Cuatodi  Eccleaias  S,  Re- 
miga ,  et  Heriaaudo  ,  ipaiua  Advocato. 
r*>  Oonventio  Episcop.  Lingon.  inter  et 
Landricum  Grossum  ann.  ciré.  1076. 
apud  Guerad.  post.  Irminon.  pag.  362  : 
Set  et  aervoa  vel  Francoa,  quoacumque 
tunc  lemporia  calumpniando  requiaivi , 
aimilUer  m  loto  et  in  perpetuum,,.  ver' 
pivi,]  [LitteraB  ann.  1340.  tom.  1.  Hist. 
Dalphin.  pag.  58  :  Mandamua  quatenua 
viaia  praaaentibua,  cum  omnibua  Mminibua 
equitibua  et  peditibua,,,  ad  diem  quinde- 
namfeati  Nativitatia  E,  Joannia  Bapt, 
proximam  apud  S.  Marcellinum  perao- 
naliter  intereaae  velitia  et  curetta,  parati 
nobilea  et  Francoa  veatraa  caatelianiaa  Zi- 
brare,  ete,  Charta  Balduini  Comitis 
Flandrias  ann.  1220.  apud  Mireeum  tom. 
1.  Diplora.  Belgio,  pag.  292:  Itemaibur- 
genaia  allodium  alicujua  in  oppido  coram 
Francia  hominibua  et  acabinia  invadiave- 
rit,  vadimonium  auum  ibidem,  judicio 
Scabinorum,  obtinebit,]ltB.  Francus  homo 
in  Formulis  veterib.  Bignonii  cap.  2.  8. 
Hominea  bene  Franci  Salici  cap.  5.  Sic 
denique  passim  in  Capitulis  Caroli  M. 
et  Caroli  Cai.  in  Concilio  Duziacensi  I. 

gag.  105.  ete.  VetusNotitiaexPancharta 
figra  Turon.  ann.  926  :  Quam  reclatna- 
tionem  per  aex  fere  annoa  dueentea,  prop- 
ter  cupidttatem  Franeorum  hominum,  qui 
eaa  guoguo  modo  poaaidebant,  nunquam 
ad  juatitiam  perdueere  potuit,  Charta  S. 
Karilefl  in  Actis  Episcopor.  Cenoman. 
pag.  88  :  Ab  aliia  ettamnobilibuaet  Fran- 


eia  peraonia  ex  rebua  eoì*um  ditatua  aum. 
Alia  Charta  apud  Beslium  pag.  247  :  Et 
nullua  noatrorum  ha^rea  aut  aucceasor, 
Comes,  aut  Epvtcopua,  Vicariua  aut  Cen~ 
tenariua,  nec  quilibet  Francua,  et  ipai 
poteatati  vicinua,  audeat  hane  donatio- 
nem  noatram  violare ,  ete.  In  Chartis 
aliquot  anni  799.  apud  Henschenium  in 
Comment.  ad  Vitam  Ludgeri  Episcopi 
%  4.  Ingenuua,  nobilia,  et  Francua,  idem 
sonant.  Exin  viri  liberi,  ingenui  et  im- 
munes  ab  oneribus  ac  prtestationibus 
servilibus  dicti  promiscue  Franci.  Tur- 

Sinus  in  Hist.  Caroli  M.  cap.  81  :  Eia  a 
iege  relatia,  populi  nummoa  aaluberrimaa 
promiaaionia  devoliaaime  offerebant,  et  qui 
Ubentiua  reddlebat,  Francua  aancti  Dio- 
nyaii  ubique  voeabatur,  quomodo  liber  ab 
omni  agrvitute,  Rege  prascipiente,  erat. 
Mine  moa  surrexit,  ut  terra  illa,  qusa 
antea  voeabatur  Gallia ,  tunc  Francia 
vocaretur,  id  eat,  ab  omni  aervitute  alia- 
rumgentium  libera.  Papias:  Liber,  Fran- 
cua homo,  Anonymus  de  nominibusGer- 
manorum  :  Francua,  Franctacua,  liber, 
liberiua,  éXeuOepoc^  per  ayncopen  aeu  ayna- 
lephen,  a  fry,  et  anck,  quaai  fryanch  ; 
fry  Saxonice,  frei  diphtongo  Suevica  eat 
liber,  adjective  ;  Ancke,  est  adoleacena, 
juvenia,  nomen  hodie  gentile  muUia  fami- 
fiù,efc.  Capitul.  6.  Caroli  M.  ann.  808. 
cap.  8  :  De  aervia,  qui  Francoa  feminaa 
oocipiun^,  e/c.  [Capitul.  Caroli  C.  Pis- 
tens.  ann.  864  :  Nolum  fieri  volumua  om- 
nibua Dei  et  noatria  fidelibua  quoniam 
quidam  Comitea  noatri  noa  conauluerunt 
de  mia  Francia  hominibua  qui  cenaum 
regium  de  auo  capite,  aed  et  de  auia  rea^ 
cellis  debebant,  qui  tempore  famia,  necea- 
aitate  cogente,  aeipaoa  ad  aervitium  ven^ 
diderunt.]  Charta  Roberti  Regis  ann. 
1005.  in  Probat.  Hist.  Yergiacensis  pag. 
52.  et  apud  Perardum  pag.  170  :  Et  cum 
omnibua  conauetudinania  exactionibua,  ab 
iia  etiam,  qui  Franeorum  nomine  cenaen- 
tur,  prò  debito  exiaendia.  Alia  Ottonis 
Comitis  ann.  1004.  in  iisdem  Probat. 
pag.  54  :  Et  conauetudinea,  quaa  debent 
tpai  aervi  et  ancillm,  et  etiam  illi,  qui 
Francoa  ae  dicunt  deauper  poteatatem  ma- 
nentea,  ete.  Charta  Henrici  Imp.  ann. 
1039.  in  Chronico  Mindensi  pag.  737  : 
Aut  hominea  ipaiua  Eccleaiaa,  Francoa,  li' 
beroa,  et  Eccleaiaaticoa,  litonea,maalman , 
vel  aervoa,  ete,  Occarrunt  eadem  verba 
pag.  739.  740.  741.  [Charta  Wìllelmi  No- 
thi  Regis  Angliae  ann.  1080.  in  Tabul. 
Cadomeus.  Monast.  :  Item  in  inaula  de 
Geraoi  unum  molendinum  duorum  Fran- 
eorum hominum...  in  Goiaberti  villa  terram 
duorum  Franeorum  hominum,  prò  filia 
aua  facta  Monacha,  Horum  verborum 
loco  in  alia  ejusdem  Willelmi  Charta 
ibid.  habetur  :  Cum  molendino  duobuaque 
Liberia  hominibua.  Charta  Villae-novse  in 
Dumblsann.  1426:  Petrua  Varmon  re- 
cognovit  ae  eaae  juatieiabilem  D,  Dueia 
Borbonii  ad  eauaam  eaatri  Villsa-novaa,  et 
promittit  ae  fidelem  fere  diclo  Domino  et 
contribuere  m  diclo  caatro,  prout  fadunt 
aia  hominea  Franci,]  Fridericus  I.  Imp. 
in  Actis  Adriani  IV.  PP.  apud  Baron. 
ann.  1151  :  Supervenit  Francua,  vere  no- 
mine et  re  nobilia,  eam^ue  (Romam),  quaa 
adhuc  in  re  reaidua  fuit,  ingenuitate  for^ 
titer  eripuit,  Chron.  FossaB-novsB  ann. 
1192: 

Bl  nos  per  Fraooos  facit  amodo  vivere  Francoi. 

Le  Roman  de  Garin  : 

Garin  mes  peres  fa  Frana  hom  et  genlis. 

Philippus  Mouakea  : 

L^enfant  de  Champaffne  avoec, 
Et  maint  Frane  bacelier  iluec. 


Vide  Perardum  pag.  147.  Probat.  Hist. 
Turenensis  pag.  105.  Probat.  Hist.  Sa- 
baud.  pag.  55.  [Rymer.  tom.  7.  pag.  190.1 
ete.  Scribit  Butelerius  in  Summa  rurali 
hominem  obnoxisB  ae  servilis  conditio- 
nis  Francum  fieri,  si  ei  permittat  domi- 
nus  feudum  acquirere  intra  dominii  sui 
flnes. 

SSr  At  vero  inter  homines  Francoa 
alii  censura  de  capite  debebant  atque 
talliaa  erant  obnoxii,  alii  ab  ea  liberi  et 
iramunes  erant.  Primum  docet  Edictum 
Pistense  cap.  28  :  Ut  illi  Franci  qui  cen- 
aum  de  auo  capite  vel  de  auia  rebua  ad 
partem  regiam  debent,  ete.  Alterum 
aperte  innuunt  Consuetudines  MarchisB 
Dumbarum  art.  12  :  Omnia  Francua,  cu- 
juacumque  homo  Francua  ait,  punietur  in 
dominio  in  quo  forefeeerit  aecundum  jue 
et  rationem,  adticet  illi  Franci,  qui  non 
debent  manum  mortuam. 

1  Franchus,  Liber,  immunis  ab  one- 
ribus et  praBStationibus  servilibus. 
Charta  Lud.  X.  Reg.  Frane,  ann.  1318. 
in  Bibl.  Colbert.  Regest.  56  :  Quod  om- 
nea  univerai  et  ainguli  hominea  de  LeU" 
cala  et  tu  aitia  Franchi  et  liberi  a  dieta 
aervitute. 

1  Frangus  Serviens.  Antiquit.  Tri- 
cassinaB  MSS.  fol.  195.  v».  :  Item  placet 
nobia  quod  trea  Franchi  Servientea  Capì- 
tuli  in  auia  Eceleaiia  Parochialibua  Eccle- 
aiaatica  pereipiant,  et  libere  perdpiant 
Sacramenta. 

Francus  Tenens,  Idem,  qui  libere 
tenena,  Frane  tenant.  Assisae  Henr.  U. 
Reg.  Angl.  apud  Clarendon  :  Si  quia 
obierit  Francua  tenena,  haaredea  ipaiua 
maneant  in  tali  aaiaina,  qiMlem  pater 
auua  habuit,  de  qua  fuit  vivua  et  mortuua, 
de  feodo  auo,  ete.  Vide  Libere  tenena,  in 
voce  Tenena.  At 

Francus,  in  Hìstoria  Abbatiae  Oondo- 
mensis  videtur  sumi  prò  tenente  obno- 
xise  conditionis,  quique  in  commercio 
fuerit.  Pag.  468  :  Oliveriua  Monachua 
dedit  Franeum  unum  in  loco,  qui  dieitur 
Biraged.  Ibid.  :  Dederunt  Franeum  unum 
in  loco,  qui  dieitur  Eatoubed.  Pag.  464  : 
Dederunt  S.  Petro  Eceleaiam,  quaa  voea- 
tur  Nux  aicea,  et  Franeum  unum,  et  alium 
Franeum  in  loco,  qui  dieitur  Anezag. 
Adde  pag.  478. 

Francus,  opponi  videtur  villano,  in 
quadam  Consultatoria,  edita  post  Ob- 
servantias  Regni  Aragon.  fol.  43  :  Si  vir 
preamoritur  aupervivente  uxore.uxor  in- 
genua, i.  Infangona,  vel  uxor  Franca,  i, 
civitatia,  ete. 

•  Frangi  Homines  S.  Georgii  me- 
morantur  in  Meraor.  E.  Cam.  Comput. 
Paris,  ad  ann.  1891.  fol.  272.  r.  :  Item  à 
autres  peraonnea,  que  Ven  nomme  Frana 
hommea  aaint  George,  deaquela  la  eognoia- 
aance  en  appartient  au  roy  et  à  aea  offi- 
eiera,  et  ne  payent  rien  pour  ce. 

T  Francus  et  Quitus,  FormulaaGall. 
Frane  et  quitte.  Epitome  Constitut. 
Eccl.  Valenti»  ab  ann.  1200.  ad  ann. 
1580.  tom.  4.  Cono.  Hisp.  pag.  143  :  Pro 
diatributionibua  aibi  anmiatim  aolvendia, 
auper  decimia  de  Alzira;  illiaque  auctori- 
tate  propria  levandia  et  exigendia,  et  in 
dietaa  dtstributionea  convertendia.  Fran- 
chia et  Quitia,  et  abaque  otnni  onere  ex- 
penaarum  percipienàia. 

1  Francum  festum.  Gali.  Franche" 
Feate.  in  Charta  ann.  I'i24.  dicuntur 
nundinae  quod  mercatores  qui  ad  eas 
accedunt  immunes  sint  a  eonsuetis 
exactionibus. 

1  Francum  Oleum  ,  Purum ,  legiti- 
mum.  Statuta  Arelat.  MSS.  art.  103  : 
Nullua  revenditor  old  vendat  oleum  alieui 
cauaa  eomedendi,  niai  Francum,  Eadem 


590 


FRA 


FRA 


FRA 


notione  Vinum  Francutn,  in  Oharta  ann. 
1143.  apud  Baluz.  Hist.  Tutel.  col.  475. 
Vinum  sanum  et  Francum,  in  Consti t. 
MSS.  Oluniac. 

1  Frangi  Pisces,  li  dicuntar  quos 
Dominus  loci  sibi  reservavit.  GhartuK 
Monast.  SS.  Trìnit.  Cadomenà.  fol.  23. 
verso  :  Domina  Abbatièsa  debet  habere 
salmones  et  turgones  et  dtosas  et  lam-. 
preOB,  et  porpedes  et  omnes  Francos  Pie- 
ces.  Franchi  Pisces  dicuntur  in  Statutis 
Massil.  lib.  1.  cap.  50.  recentes.  boni, 
Gali.  Frais. 

•f  Franga  Terra  dicitur  ad  discri- 
men  illius  quae  in  villenagio  tenetur. 
Ohartul.  S.  Vandreg.  tom.  1.  pag.  171  : 
Nicolaus  vero  assensu  et  permissione  nos-- 
tra  permutavit  dimidiam  acram  prsedicta 
Francm  Terrse  a  Gamerio  de  Moncello 
prò  dimidia  aera  suss  villana.,,  tali  inter 
eos  irrefiragàbiliter  tenenda  conventione, 
quod  Nicolaus  dimidiam  acram  terree 
villansR  liberaliter  tenebit.  Ibid.  tom.  2. 
pag.  2084  :  Quamdam  compositionem  cum 
Petro  homine  nostro  de  Ceus  fecimus;  prò 
def^ma  ejusdem  terrss  de  Ceus,  quam  su-- 
pradictus  Petrus  jure  hmreditario  possi- 
debat,  dua>s  acras  Terrss  Francas,  sicuti 
h€Ò€ÒamuSy  dedimus, 

^  Franca  Villa,  Qusb  certis  Franchi- 
siis  seu  privilegiis  gaudet.  Gharta  ann. 
1273.  tom.  9.  Splclleg.  Acher.  pag.  259  : 
Cum  Villa  Tysiaci  ab  ipsius  funaatione 
Franca  et  libera  constituta  fuerit  a  Do- 
mino Bellijoci  qui  tune  regnabat,  et 
postea  ab  tpsius  successoribus,.,.  libertas 
dictas  VillsR  Tysiaci  et  franchisia  appro- 
bata  et  confirmata  fuit,  Gharta  Arnoldi 
D.  de  Wesemale  apad  Baluzium  tom.  2. 
Hist.  Arvem.  pag.  92  :  Quod  homines 
terra  noslras  nunquam  in  terra  sua  Bra^ 
bantia  in  Francas  Villas  vel  alias  ad 
morandum  recipiantur, 

Frangus  Bangus.  Vide  in  Bancus. 

1  Franga  Vasa,  Probata.  Ordinatìo 
de  offlciis  domus  Dalphin.  ann.  1340. 
tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  893  :  Item 
prsRfatus  magister  BoteltertuSf  sit  cum 
omni  solertia  diligens  bona  vina  perqui- 
rere  prò  pretio  quo  poterit  meliori,  nec 
obmitlat  sollicitare  fre^uentius  magistrum 
Hospitii,  et  thesauranum  ac  provisorem, 
quod  opportuno  tempore  in  tocis  magis 
convenientibus  pM  provisio  debita  boni 
vini,  quodque  vasa  ubi  vina  reponuntur^ 
sint  Francha  et  solida^  et  ut  expedit  re- 
parata ad  ipsum  vinum  utiliter  conser- 
vandum. 

Frangus,  Moneta  Francica,  nostris 
Frane.  Francxs  Bordallés,  Franci  Bur- 
degalenses,  in  Gonsuetud.  Solensl,  tit. 
9.  art.  8.  [Gharta  Ecclesi»  Brivatensis 
ann.  1315  :  Unus  denarius  auri  vocatus 
Frane  prò  xx.  sol,  computatus,]  Vide 
Franchus  et  in  Moneta. 

\  2.  FRANGI,  Bellicosi,  armis  et  bellica 
laude  commendati  ;  unde  nostris  Fran- 
corum  nomen.  Sigebertus  Gemblac.  ini- 
tio  Ghronog.  :  Valentinianus  Francos 
Attica  lingua  appellavit,  quod  Latina 
lingua  interpretatur  feroces,  Liber  de 
Castro  AmbasisB,  etc.  cap.  4.  tom.  10. 
Spicileg.  Acher.  pag.  525  :  Sicambri  hsec 
audientes  csesos  Alanos  omnino  deleve- 
runt.  Romani  Attica  lingua  tunc  eos 
Francos,  id  est,  feroces  appellaverunt  ; 
diuque  a  tributo  liberi  vixerunt,  Chron. 
MS.  Regum  Frane,  ex  Mus»o  D.  de 
Cangi  :  Et  videns  eorum  audaciam  et 
fortttudinem  vocavit  eos  Francos,  id  est^ 
feroces,  Ernoldi  Nigelli  Carmen  ele- 
giacum  prò  Ludov.  Imper.  lib.  1.  vers. 
341.  apud  Murator.  tom.  2.  part.  2. 
pag.  26  : 


Anna  fenmt  semper,  bellis  eit  «lela  juvantus. 
BtjuUt  beee  juvenis,  hoc  agit  aria  lanax. 
Namqua  f  psum  noman  Francorum  hoiraaco  reoenseas. 
rrancas  Ittbat  noman  a  feritale  aua. 

Robertus  Guaguinus  in  Epist.  ad  Fran- 
ciscum  Ferrebout  ann.  14o8.  apud  Mar- 
ten.  tom.  1.  Anecd.  col.  1837  :  Tradunt 
enim  qui  res  gestas  scribunt,  ob  eam  rem 
Francos  dici,  auod  sint  vel  Romano  tri- 
buto  Franci,  hoc  est,  liberi;  vel  quod 
verius  est,  feroces,  non  ea  quidem  feroci- 
tate  qua  furit  insolens  barbaries,  sed 
animi  virtute  clarissima,  quam  amor  li" 
bertatis  ingenuis  pectoribus  ingenerat. 
Franci  dicti  etiam  Latini  in  Hist. 
Orient.  Jacobi  de  Vitriaco  lib.  3.  apud 
Marten.  tom.  3.  Anecd.  coi.  275  :  Cnris- 
tianorum  varia  sunt  gentes,  et  in  varicu 
sectas  divisa,  quorum  primi  sunt  Frand, 
qui  Latini  verius  appéllantur,  homines 
bellicosi,  armis  exercitati,  capite  nudi  ;  et 
isti  pure  Catholici  sunt,  vide  Francia. 

<*  Apte  omnino  Valesiusin  Notit.  Gali, 
ad  hanc  vocem,  apud  Sigebertum  aliosve, 

Sro  Attica  lingua ,  legendum  censet , 
lattica,  sive  Chattica  lingua,  vel  saltem 
ita  ab  ipsis  scribendum  fuisse.  Et  qui- 
dem  qua  ratione  vox  Franci,  ut  Feroces 
signincet,  a  Grseco  accersiri  possit  non 
video.  Francorum  mores  su8b  setatis  sic 
prosequitur  Ant.  de  Coulencourt  in  Chron. 
MS.  abbat.  Corb.  ad  ann.  1529.  contin. 
fol.  96.  r.  ex  Tabul.  ejusd.  monast.  : 
Qui  sunt  hodie  Francorum  mores,  non 
erit  mihi  aXienum  describere.  Romana- 
rum  liperarum  appetentissimi  sunt,  ao 
Latinarum  amuli  in  eodem  studXorum 
genere,  Penes  magistratus  judicia  sunt  : 
regie  est  eos  creare.  In  bellis  cataphraeto 
equite  utuntur,  non  amplius  sagittaHis, 
ut  olim  :  comitantur  oellica  tormenta 
exercitum  :  curribus  vehuntur  :  magie 
ordine  quam  agminibus  puqrhant,  majore 
ferocia  quam  arte,  Colunt  reqem  incredi- 
oili  affectu,  Mos  est  Francis  etto  auxUium 
promptumque,  aut  aliauid  simile  polli" 
ceri,  facto  lamen  taraos  esse,  potius  se- 
metipsos  quam  sua  offerte.  Multa  religio 
in  templis  :  in  religione  sanctitas  :  epie- 
coporum  majestas  :  in  clero  dignitas  et 
veneratio  multa  :  frequens  in  cerimonia 
cantu^,  et  ob  eam  rem  musica  studium 
his  propemodum  peculiare.  In  veslitu  et 
calceatu  nostra  memoria  continue  varia- 
tum.  Item  est  miles  Francus  ad  subita- 
neos  casus  audax  et  promptus  et  plerum' 
que  felix  :  in  diu  meditatis  minus  fer- 
vens,  et  raro  bene  fortunatus.  Quis  ho- 
diernos  mores  depictos  non  credat? 
Sed  neque  praetermittenda  sunt  ause 
de  Francis  leguntur  in  Poem.  de  Cléo- 
mades  MS.  : 

Lara  a'en  ala 

El  royaane  de  Franca  droit, 

Que  on  adone  Gaale  nonunoli, 

Pour  aprendre  sena  et  hounoor» 

Et  che  qu'il  affiert  à  Talour. 

Fu  Ione  tampt  en  celui  pais  : 

Gar  en  chea  ancyeos  escrips 

Trare-on  ane  Ione  lampa  a  aeté 

Franca  la  tioara  et  la  purté 

D'armaf,  d'onnour,  da  ffentQeaae,  » 

De  courtoiaie  et  de  nobleste, 

Ghou  est  la  touche  et  rexamplalro 

De  chea  c*on  doit  laissier  et  faire. 

1  3.  FRANGI,  Sic  appellabantur  ii  qui 
magnos  dies  seu  assisias  publicas  et 

f:enerales  Parium  FranciSB  tenebant. 
ta  D.  De  Lauriere  in  notis  ad  Edictum 
Philippi  VI.  ann.  1344.  tom.  2.  Ordinat. 
Regum  Frane,  pag.  214.  ubi  illud  e  ve- 
teri  Parlamenti  stylo  part.l.  cap.  23.$  1. 
refert  :  Ubi  quis  appellavit  ab  hominibus 
alicujus  Paris,  qui  super  se  habent  homi- 
nes judicantes  tn  curia  dieta  Paris,  qui 
dicuntur  Franci, 


1.  FRANGIA,  Gallia,  a  Francis,  qui 
eam  invaserunt,  et  Romania  abstale- 
runt,  dieta.  Primus  autem  hac  appella- 
tiene  Galliam  donasse  dicitur  Grego- 
rius  M.  lib.  4.  Epist.  31.  ad  Mauricium 
Imp.  et  lib.  6.  Epist.  33.  quam  priori  bus 
eorum  sedibus  tribuit  pne  caeteris  Num- 
mus  Constantini  Imperatoria ,  quem 
alibi  proferimus,  in  cujus  aversa  parte 
Frangia  legitur. 

SS^  Longe  ante  Gregorium  M.  Gal- 
liam nomine  Franci®  designavìt  Eume- 
nius  in  Panegyrico  Gonstantino  Alio 
Constantii  dicto  :  Quid  loquar  rursus 
intim<u  Francia  naliones  non  jam  ab  his 
locis,  qua  olim  Romani  invaserant,  sed  a 
propnis  ex  origine  suis  sedibus,  atque  ab 
ulttmis  Barbaria  litoribus  avulsas,  ut  in 
desertis  CralUa  repionibus  collocata, 
etiam  pacem  Romani  imperii  cultu  Juva^ 
rent,  et  arma  dUectu  f  Infra  :  Affedsti 
posna  temeritatis  Reges  ipsos  Franóse, 
qui  per  absentiam  patrie  tui  pacem  trio- 
taverant, 

At  posterioribus  sseculis,  et  potissi- 
mum  sub  prima  et  secunda  Regum  nos- 
trorum  stirpe,  cum  Francorum  Impe- 
rium  et  dominatio  in  exteras  regionesy 
atque  adeo  longinquas  sese  protendis- 
set,  Francis  nomine  intellectse  e»  om- 
nes, qu»  Francis  parebant,  aut  parue* 
rant.  Id  vero  ab  eo  manavit,  quod 
Reges  harum  provinciarum  a  Francis 
orti^  et  a  Francia  digressi,  sese  indidem 
Francorum,  non  autem  regionum,  qui- 
bus  imperabant,  Reges  inscriberent,  utl 
observatum  ab  Ottone  Frising.  lib.  6. 
cap.  17.  et  Sirmondo  ad  Capit.  Caroli  G. 
tlt.  1. 

In  primis  vero  Germania  hacce  appel- 
latione  innotuit,  quod  ea  provincia  dia 
Francis  nostris  paruerlt,  ut  constat  ex 
Eginhardo  ann.  820.823.  Hermanno  Con- 
traete ann.  838.  et  aliis  Rerum  Franci- 
carum  Scriptoribus  :  unde  etiamnuni 
FranconiSB  nomen  inditum.  Lexicon 
MS.  Gr.  Reg.  God.  2062  :  TepiJ^vtxóc,  à 
^poYxoc.  Vetus  Scholiastes  Juvenal.  Stat. 

4.  de  Gattis  :  Gentes  Germanorum  sive 
Francorum,  Et  S.  Hieronymus  in  Vita 

5.  Hilarionis  :  Inter  Saxones  quippe  et 
Alemannos  gens  ejus  non  tam  lata  quam 
valida,  apud  Historicos  Germania,  nune 
vero  Francia  vocatur, 

Cum  igitur  tam  late  sese  diffudisset 
Francorum  nomen  et  virtus  bellica,  et 
in  exteras  ac  remotas  Europa  regiones 
sese  propagasset  eorum  Imperium,  inde 
factum,  ut  Grffici  non  modo,  sed  et  Sa- 
raceni, Arabes,  et  Abyssini  Europseanos 
populos  Francorum  nomine  donarint. 
Monachus  Sangall.  lib.  1.  de  Carolo  M. 
cap.  11  :  In  ilio  tempore  propter  excellen- 
tiam  Caroli,  Galli  et  Aquitani,  Edui  et 
Hispani,  Alamanni  et  Bajoarii,  non  pò- 
rum  insignitos  se  gloriabantur,  si  vel  no- 
mine Francorum  servorum  censeri  mere- 
rentur.  Georg.  Monachus  S.  Saba  apud 
Eulogium  lib.  2.  Memorial.  cap.  10  : 
Coepi  cogitationibus  variis  astuare,  ut  aut 
proprium  solum  reviserem,  aut  regna 
Christianorum,  id  est,  Frandam  peterem. 
Luithprandus  in  Legat.  :  Residentibus 

nobis  ad  mensam, ex  Francis,  quo 

nomine  tam  Latinos.  quam  Teutones 
comprehendit,  ludum  habuit.  Id  potissi- 
mum  observatum  a  Guiberto  in  Hist. 
Hieros.  lib.  2.  cap.  1.  Conrado  Usperg. 
in  Henrico  IV.  Vincentio  Belvacensi 
lib.  30.  cap.  87.  lib.  31.  cap.  146.  Abul- 
feda  pag.  4.  Josepho  Barbaro  in  Itine- 
rario in  Persiam  pag.  465.  Belone  lib.  2. 
Observ.  cap.  8.  85.  Damiano  a  Goes 
tom.  2.  Hist.  Hisp.  Gabriele  Sionita  ad 
Geograph.  Nub.  Clim.  4.  part.  1.  Abra- 


FRA 


FRA 


FRA 


591 


hamo  Ecbellensi  in  Hist.  Arabam  cap. 
5.  eie. 

Francia  Antiqua,  Pranconla,  vetus 
Francorum  sedes,  quam  Francorum  Re- 
qionem  vocat  Hìeronyinasin  Ghron.  ano. 
877.  Franciam  supradictus  Gonstantini 
M.  Nummus.  Ita  porro  appellatur  ab 
eodem  Hieronymo  in  Vita  Hilarionis.et 
a  Monacho  Sangallensi  lib.  1.  cap.  25.  et 
lib.  2.  cap.  16. 

^sar  Errat  Gangius,  si  fides  Schiltero; 
ncque  enim  Franconia,  inquit,  Francia 
Antiqua  usquam  appellata  est.  Gan^o 
prffiivit  Erasmus  ad  Epistolam  S.  Hie- 
ron.  51.  qua  in  re  et  ipse  qaoque  falsus 
est.  Monet  iterum  Schilterus  Franco- 
niam  non  Germaniam  ipsam  esse,  sed 
partem  Francias  Orientalis  transrhe- 
nanse,  cojus  flnes  indicat  Gbron.  magn. 
Belg.  :  Franconia  ^ars  Alemannix  intra 
Rhenum  et  Danubium  in  qua  Bamberg, 
Interdum  Francia  nude  dicitur.  Eckear- 
dus  Jan.  de  Gasib.  S.  Galli  cap.  1  :  Non- 
dum  Suevia  in  Ducatum  erat  redacta, 
sed  fÌ8co  reato  peculiariter  parebat,  sicut 
hodie  et  Francia.  Procurabant  ambas 
Camera,  quoa  He  vocabant  nuncii  :  Fran- 
ciam ad  Alpes  tum  Werinhere.  [*>  Re 
gnum  fVancorum  prò  Germanorum,  in 
eh  art.  Wernher.  Argentin.  Episc.  ann. 
1004.  in  AJsat.  Diplom.  tom.  1.  pa^.  147  : 
Pro  9tatu  regni  Francorum  et  domini  mei 
Heinrici  dilectione,  etc.  Ita  Reaes  Fran- 
corum,  i.  e.  Germanorum,  in  cnart.  ann. 
959.  ibid.  pag.  113.1 

Francia  Gallicana,  in  Ghron.  Lau- 
risham.  pag.  69. 

Francia  Interior,  Gallia  ipsa,  ad 
discrimen  ulteriorls,  seu  Germanica.  S. 
Eulogius  Archiep.  Toletan.  in  Epist.  ad 
Willesindum  Pampilon.  Episc.  :  Quos 
vulgi  opinio  negotiatorum  cohortibua  inte- 
resse nuper  ab  ultertoris  Francia  gremio 
ibidem  descendentibus  jactitabat.  Veinde 
urbi  appropin^uans  negotiantes  quidem 
reperi,  peregrinos  autem  meos  eorum  re- 
latione  apud  Moguntiam  nobilissimam 
Bajoarim  civitatem  emulasse  cognovi.  Et 
verum  fuisse  hoc  negotiatorum  nuncium 

regredientibus ah  Interiori  Francia 

fratribus  nostris  didicimus. 

Francia  Latina,  Gallia  iosa,  Wip- 

8oni  de  Bello  Saxon.  pag.  112.  Vetus 
hronicon  apud  Lambecium  lib.  2.  Gom- 
mentar.  de  Biblioth.  Gaesarea  pag.  994  : 
Eie  divisio  acta  inter  Theutones  Francos, 
et  Latinos  Francos. 

Francia  Magna,  MeyaXTQ  ^payxfa,  Ger- 
mania, apud  Gonstantinum  de  Adm. 
Imp.  cap.  26.  29. 

Francia  Media,  quss  inter  Austrlam 
et  Nenstriam  interjacet,  in  Vita  Aidrici 
Episcopi  Genoman.  num.  57. 

Francia  Nova,  Neustria,  quae  distin- 
guitur  ab  Austria.  Albericus  :  Successit 
ei  in  r^no  fllius  ejus  Clodoveus  in  Neus- 
tria, iaest.  Nova  Francia,  per  annos  17. 
vivente  adhuc  Sigeberto  in  Austria.  In 
veteri  Notitia  prsefixa  tom.  1.  Hist. 
Frane.  :  Senonensium  Archiepiscopus , 
Francis^  Nova  Archiepiscopus  nominatur, 
Vetus  Notitia  apud  Dominicum  :  Civitas 
Parisius,  civitas  Aurelianis,  ubi  deficit 
Nova  Francia. 

Frangia  Ocgidentalis,  Gallia,  Fran- 
cia proprie  dieta,  [et  quidem  xar'  Uo- 
yV^  etiam  ante  Sigebertum  ann.  844J 
Occurrit  apud  Ottonem  Frising.  lib.  5. 
cap.  85.  lib.  6.  cap.  17.  Albert.  Aq.  lib.  8. 
cap.  6.  Asserum  de  ^Ifridi  rebus  gest. 
ann.  884.  886.  [Factum  Bonnense  inter 
Garolum  Simplicem  Franci»,  et  Henri- 
cum  Aucupem  Germani»  Reges  ann. 
921.  apud  Aubert.  Mirsum  tom.  1.  pag. 
87  :  Anno  vero  regni  Domini  et  gloriosis- 


simi   R^is   Francorum    Oeeidentalium 

Caroli  29.  redintegrante   24 anno 

quogue  regni  Domini  et  magnificentis- 
simi  Regis  Francorum  Orientalium  Een- 
rici  8.] 

Francia  Orientalis,  dieta  Germa- 
nia, ad  discrimen  Francise  Occidentalis, 
seu  GallisB.  Annales  Francor.  Metenses 
ann.  688  :  Pipinus  Orientalium  Franco- 
rum,  quos  Hit  propria  lingua  Osterlandos 
vocant,  susceptt  prindpatum.  Ubi  Oster- 
land  idem  valet  ac  Austrasia,  seu  Aus- 
tria, de  qua  voce  supra  egimus.  Unde 
Sassim  legere  est,  Beges  et  Imperatores 
ermanicos  sese  subinde  Francorum 
Reges  aut  Imperatores  inscripsisse,  licet 
non  essent  de  stirpe  Regum  Francico- 
rum  orti.  Vide  Ditmarum  Ut.  6.  pag.  60. 
Harigerum  Abbat.  in  Vita  sancti  Lan- 
doaldi  n.  12.  Vitam  B.  Mathildis  Re- 
gin»  2.  Grantzium  in  Metrop.  lib.  4. 
cap.  18.  etc. 

^SSsrQui  fuerint  Francis  Orientalis 
limites  discimus  ex  Gothofredo  Viterb. 
ad  ann.  881  :  Amulphus  totam  Franciam 
Orientalem,  qua  hodie  Teutonicum  re" 
gnum  vocatur,  id  est,  Bavariam,  Sueviam, 
ScuDoniam,  Thuringiam,  Frisiam  et  LO' 
tharingiam  rexit  :  Occidentalem  vero 
Franciam  Odo  tenuità  Wippo  in  Vita 
Gonradi  Imper.  pag.  480  :  E  Saxotiia 
Boiariam  et  Orientalem  Franciam  per- 
transiens,  ad  Alemanniam  pervenit. 

Frangia  Orientalis,  Gallia  ipsa,  re- 
spectu  Angli»,  apud  Asserum  de  ^- 
fredi  rebus  gest.  ann.  880. 

•  Ghron.  Mediol.  apud  Murator.  tom. 
2.  Antiq.  Ital.  med.»vi  col.  1021  :  Scien- 
dum  est  quod  ultra  monles  fuit  duplex 
Francia,  una  dicitur  Francia  Orientalis, 
ubi  est  Magancia  caput  reanij  unde  et 
dicitur  Francia  Magancia,  Et  hinc  natus 
est  Carolus  Magnus  cum  tota  sua  posteri- 
tate.  Alia  dicitur  Francia  Occiaentalis, 
ubi  est  Parisius,  aua  quondam  dieta 
fuit  Provincia  Gauaiana,  et  postea  dieta 
est  Francigena,  a  Franchie  superata,  An 
a  Gaudus,  nemus,  Silva,  accersenda  h»c 
uitima  appellatìo  ?  Vide  Gualdus. 

Francia  Romana,  Gallia,  sic  dieta, 
inquit  Albericus  ann.  989.  non  a  Roma, 
sed  a  lingua  Romana,  apud  Luithpran- 
dum  lib.  1.  cap.  6.  Ottonem  Fnsing. 
lib.  7.  cap.  15.  et  Albertum  Aquens.  lib. 
1.  cap.  9.  17.  lib.  8.  cap.  80.  Gallia  Ro- 
mana, apud  Gontin.  Reginonis  ann.  989. 

Francia,  seu  Gallia  secunda,  apud 
Lambertum  Tuitlensem  in  Vita  S.  Heri- 
berti  Archiep.  Golon.  n.  22.  est  Francia 
nostra. 

Frangia  Sequanorum,  Senonensis 
provincia,  qu»  circa  Sequanam  fluvium 
limites  suos  habet,  qu»  Francia  Seno- 
nensis, in  veteri  Notitia  Galli»  appella- 
tur. Acta  Gonversionis  S.  Huberti  Go- 
mitis  tom.  1.  Hist.  Frane,  pag.  678  :  Eie, 
quia  prudentis  erat  ingenii,  considerane 
Ebroinum  ad  omnem  malitiamt  promptis- 
simum,  execratus  omnes  a^us  iUius, 
Franciam  Sequanorum   deseruit,   et  in 

Austriam  apud  Pipinum  Ducem se 

contulit. 

Frangia  Theutonica,  Franconia, 
apud  Lambertum  Schafnaburg.  pag. 
242.  [Minus  recto,   ex  contextu   enim 

fiotius  Germania  ad  Rhenum  intelligi- 
ur,  quam  Franconia.] 

Francia  Ulterior.  Vide  Francia  In- 
terior. 

^  Terra  Francorum.  Afnulf.  Gonc. 
Tribù r.  ann.  895.  ap.  Pertz.  Leg.  tom.  1. 
pag.  559  :  Venit  in  vUlam  regiam,  vide- 
licet  Triburiam,  in  Terra  Francorum, 
consistentem. 

<>  2.  FRANGIA,  f.  Pr»dii  rustici   spe- 


cies,  sic  appellata,  quod  Francorum  et 
liberorum  esaet.  idem  quod  Franchisia 

I.  Gharta  ann.  1069.  in  Ghartul.  Major, 
monast.  prò  pago  Vindocin.  eh.  82  : 
Guismanaus  pater  istius  Guismandi  te- 
nebat  de  Otrudo  quendamfevum  in  Fran- 
cia, hoc  est  curtem  de  Eilmarensi.  Nisl 
regionem  ultra  Ligerim  comparate  ad 
Majus  monasterium  designatam  putes. 

«  8.  FRANGIA,  prò  Frangia,  Fimbria. 
Inventar,  ann.  1497.  tom.  2.  Hist.  Gas- 
sin.  pag.  599.  col.  2  :  Pannus  pulpiti 
broccati  albi  cum  Francia  aurata, 

1  FRANGIGUS  AuRi  vel  Argenti.  Vide 
in  Moneta  regia. 

1  FRANGIGUS  Panis,  Placent»  genus. 
Vide  in  Panis  2. 

FRANGIGENiB,  Anglis  dicebantur  om- 
nes extranei,  si  ve  cogniti  essent,  si  ve 
incogniti,  nisi  Anglos  se  esse  probassent 
per  Englescheriam,  inquit  Bracton.  lib. 
8.  tr.  2.  cap.  15.  {  2.  4.  Vide  Engles- 
cheria. 

^  Ita  et  Italis,  quicumqne  Transmon* 
tani,  Francigena  appellabantur.  Stat. 
Montis-reg.  pag.  8l7  :  Statutum  est  quod 
qualibet  persona,  qua  extraxerit  seu  ex^ 
trahi  fecerit  extra  posse  civitatis  Montis- 
regalis  aliquos  pannos  laneoe  coloritoe 
seu  telas  subtiles  de  Ultramontanis  seu 
Francigenis,  exceptie  telis,  qua  ducuntut 
de  versus  sanctum  Johannem  de  Mu- 
riana,  etc. 

^  frangicene  Germanis  Belglsque 
posteriorum  temporum,  id  est  post  Ca- 
rolingos,  non  tam  Franci,  quam  Fran- 
corum posteri  vocabantur,  ut  notandum 
grorsus  monet  Jean.  Nic.  ab  Eontheim 
)m.  1.  Hist.  Trevir.  ad  Gloss.  G»sar. 
Heisterbac.  pag.  664.  col.  2.  ubi  le^fitur  : 
Francigena  enim  fuit,  qui  scripsit  Itbrum 
antiquum,  et  multa  barbara  nomina  in 
eo  posuit  secundum  Gallicum, 

^  Francigena,  nescio  qui  capellani 
nuncupantur  in  ecclesia  Garcassonensi. 
Stat.  synod.  ejusd.  eccl.  ann.  1270.  cap. 

II.  ex  God.  reg.  1618  :  Pracipimus  capei- 
lanis,  et  maxime  Francigenis,  quod  ìia- 
beant  ordinarium  et  breviarium  juxta 
formam  ecclesia  Carcassoneruns, 

j  FRANGI6ENATUS,  Gallus,  e  Francis 
oriundus.  Hist.  S.  Florentii  Salmur. 
apud  Marten.  tom.  5.  Ampliss.  Collect. 
col.  1100  : 

Ut  fuit  ereptoi  Theobaldiu  Frandgeoatus 
TerrsB  dux  et  heros  post  regem  nobtUs  bajns. 

o  FRANGI6ENUS,  Francicus,  Gallicus. 
Donizo  in  Pr»fat.  ad  lib.  2.  de  vita  Ma- 
tbild.  comìt.  : 

H»c  aprices  dictat,  scit  Teotonicam  bene  Uoffoam. 
Hxc  loqoitur  laetam  qain  Franclgeoamque  loquelam. 

Epitaph.  Silvest.II.  PP.  apud  Baron.  ad 
ann.  1008  : 

Primum  Gerbertus  marult  Francigena  seda 
Rbemansis  popoli  metropoUm  patria. 

FRANGIGINI.  Statutum  Gommunis 
Bononiensis  apud  Ghirardaccum  lib.  9. 
Hist.  Bonon.  pag.  279  :  Quod  lusores 
azardi  et  bescazaria,  et  incisores  casei  in 
ipais  scalis,  et  in  platea  Communis  per 
decem  perlicas ,  nec  etiam  cantatores 
Franciginorum  in  plctteis  Communis  ad 
cantaridum,..,  omnino  morari  non  pos- 
sint,  nec  debeant,  etc.  Forte  ii ,  quos 
Chanteurs  de  Romans ,  Franci  nostri 
vocabant. 

^  FRANGILIS  Bannus,  Qualem  debet 
Francus  Garol.  G.  Edict.  Garisiac.  ann. 
861  :  Quilibet  Francus  homo  convictus 
auia  bonum  denarium,  id  est  merum  et 
tene  pensantem,  post  hunc  bannum  noS" 


592 


FRA 


FRA 


FRA 


trum  ejecerit,mediettUemFrancilisBanni 
cofnponaL 

1  FRANCIL06US,  Sermo  Gallicus. 
r?  Vel  qui  idiomate  Gallico  loquitur.J 
vita  S.  Ursmari  tom.  2.  Aprilis  pag. 
562  :  Infirmitas  qvim  dicitur  guUeriaFran- 
ciloqo, 

1 FRANGIOSUS,  Francicas.  Vita  B.  Co- 
lumbi Reatìnas  tom.  5.  Mali  pag.  861  : 
Morbo  Francioito  laborabat, 

\  FRANGIPLEGIA.  Vide  in  Plegius, 

^  1.  FRANCIS,  Mensura  frumentaria, 
eadem  quae  supra  Francarium»  Gharta 
ann.  1345.  in  Reg.  72.  Obartoph.  reg.  eh. 
836  :  Aequisivit  in  ballivia  Caturcensi 
montaneorum  ArvemisB  octo  Frances  Hli- 
ginis,  qwB  valent  tria  sestaria  et  unam 
eminam  .  .  >  •  liem  tres  Francea  siliginis 
cwn  dimidio,  qusB  valent  duos  sestarioa 
et  treadecim  denarioa.  Vide  FrancUcus  1. 
Hinc 

«  a.  FRANCIS,  Modus  agri,  in  Gharta 
ann.  1196.  inter  Probat.  tom.  3.  Hist. 
Occlt.  col.  169  :  Dimisit  prmdictua  Ber- 
nardìM  dom,  lordano,  . . .  acilicet  in  ca- 
mino sancii  Jacobi  Frances  omnes,  prò 
quo  (f.  per  quos)  fiomines  pergunt  de 
Toloaa  apud  Auxim. 

\  FRANCISARE,  More  Francorum  se 
habere,  vel  ling\jia  eorwrn  loqui,  Johan. 
de  Janua.  GIoss.  Lat.  Gal).  Sangerman.: 
Frandscare^  Frangoier,  c'est  soy  avoir  en 
parler,  en  maniere  de  Francois. 

FRANCISGA,  FRANGiSGUS.Papias,Joan. 
de  Janua,  et  Jacobus  de  Voragine  scri- 
bunt,  Franciscas  dici  signa  quasdam  ins- 
tar aecurium,  qiue  Romaa  ante  Conaules 
ferebantur,  qute  erant  in  terrorem,  in 
aecuritatem,  et  in  honorem. JGìoss,  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Franciaca,  Une  maniere 
d'enseigne  que  Ven  souloit  porter  devant 
tea  Conaola  ou  Conaulea,  comme  hachea.] 
Certe  Aimoino  lib.  1.  cap.  12.  Franciaca 
est  spatha  seu  machsera,  vel  etlam  bi- 
pennìs,  Gallis  propria.  Hincmarus  in 
vita  S.  Remìgli  :  AccepU  autem  Rex 
Franciacam  ejua,  quaa  vocatur  Bipenna, 
et  projecit  in  terram.  lisdem  fere  verbis 
Gesta  Reg.  Francor.  cap.  10  :  Accepit 
autem  Rex  Franciacam  ejus ,  quod  est 
bipennia,  et  projecit  in  tèrram.  Et  Flo- 
doardus  lib.  1.  Hist.  Remens.  cap.  13  : 
Spretiaque  ipaitia  armis  ejua  Franciacam 
projecit  in  terram,  Bipennem  appellavit 
paulo  ante,  ut  et  Greg.  Tur.  lib.  2.  Hist. 
cap.  27.  qui  Francis  securim  propriam 
fufese  testatur  lib.  9.  cap.  85. 

^S'  Ejusmodi  securim  penes  se  ha- 
bult  Borellus,  quam  Franciacam  fuisse 
esisti mat  ;  eam  sic  describit  in  Glossar. 
Gali.  :  Manubrium  habet  ferreum  lon- 
gitudinis  trium  circiter  pedum,  cavum 
intus,  in  cujua  extremo  securicula  erat 
ad  nutum  mobilis,  qusB  cuspide  retro 
munita  cassides  et  scuta  perfringere  ac 
perforare  poterat  quam  lacillime.  Erat 

firaeterea  in  manubrii  cavo  instrumen- 
um  quo  milites,  dum  vacarent,  anno- 
nam  suam  molere  poterant.  Verum  non 
una  fuit  borum  armorum  species  et 
forma. 

Franciscus,  Eadem  notione.  Papias, 
ex  Isidoro  lib.  18.  cap.  6:  Franciaca 
signa  aunt,  quas  Hiapam  ab  uau  Franco- 
rum  Franciacoa  vocant,qux  ante  Conaulea 
ferebantur^  ausa  Secures  dicuntur.  Vide 
Anastaslm  Childerici  cap.  14. 

<»  FRANCISCA  Nota.  Ademar.  Histor. 
lib.  2.  cap.  8  :  Omnes  Franciaa  cantores 
dicerunt  notam  Romanam,  quam  nunc 
vocant  Notam  Franciscam.  Vide  in  No- 
ta2. 

«  FRANCISCHUS  Salix,  dicitur  de  sa- 
lice comata,  quse  planaonus,  non  salix, 
appellatur,  quandi u  comam  non  habet. 


Vide  Plansonus.  Stat.  Placent.  lib.  5. 
fol.  65.  r<>  :  Item  quicumque  destruxerit 
salicea  Franciachoa  et  piantonos^  et  inae- 
dumina  novella,  aolvat  communi  Piacene 
tisB  aoldos  viginti,  prò  quolibet  salice  et 
piantono. 

1.  FRANCISCI,  Franci,  Galli,  «^pavrCc- 
<nco(,  Nicetffi  in  Isaacio  et  Alexio  num. 

2.  et  Pachymeri  lib.  3.  cap.  8.  Utuntur 
non  semel  Scriptores,  Leo  Ostiensis  lib. 
1.  cap.  64.  Hariulfus  lib.  1.  cap.  15.  lib. 

3.  cab.  10.  25.  lib.  4.  cap.  32.  Dudo  de 
Morib.  Norman,  passim,  Nangius  in 
Chr.  ann.  1182.  [uhron.  Parmense  ad 
ann.  1282.  apud  Murator.  tom.  9.  col. 
802.]  etc.  Solidi  Franciaci,  Vide  Solidua. 
Scara  Franciaca,  in  Annal.  Frane,  ann. 
778.  Franciaca  lingua,  prò  Gallica.  Her- 
moldus  Nigellus  lib.  1.  de  Ludovico 
Pio: 

Seo  quii  Frandscam  matult  reserare  loquelim, 
Nominis  ut  possit  no«oere  notitiam. 

[^  Germanos  hac  appellatione  designa- 
tos  apud  Hermold.  Nigell.  auctor  est 
Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital.  med.  8bvì 
col.  1020 J  In  Epitaphio  Gregorii  V.  PP. 
in  Mde  Vaticana  : 

Utos  FraadBci,  vulgari.  et  voce  Latina, 
InsUtoit  populos  eloquio  triplici. 

Et  in  Gestis  Gonsulum  Andegav.  cap. 
6.  n.  6.  Franciace  componere,  apud  Otfri- 
dum  in  Epist.  ad  Liutbertum  Archiep. 
Mogunt.  Franciacua  hctbitua,  apud  Ai- 
moinum  lib.  5.  cap.  33.  Syndon  Fran- 
ciaca, in  Gharta  ann.  1197.  apud  Ughel- 
lum  tom.  7.  pag.  1275.  Veatitua  patrius, 
id  eat,  Franciacua,  apud  Eginhardum  in 
Vita  Caroli  M.  pag.  102.  Cuapia  Francia- 
cua, miles  Franciacua,  Franciscus  mos, 
apud  laudatum  Hermoldum.  Lana  Gal- 
lica Italis  dicitur  Franciaca,  teste  Poly- 
doro  Virgilio  lib.  l.Hist.  Anglic.  Quippe 
veteres  Etrusci  Franciacoa  appeilabant, 
quos  alii  Francoa.  Ita  Joan.  Villaneus 
lib.  2.  cap.  18.  et  alibi  non  semel. 

Hanc  vero  enuntiationem  mutuati 
videntur  populi  omnes  a  Longobardis, 
aut  Sclavis,  qui  gentilitia  et  appellativa 
nomina  efferebant  plerumque    in  iac, 

^uod  potissimum  solenne  est  etiamnum 
^almatis.  A  Sclavis  Anglo-Saxones  hau- 
serunt  eum  morem,  apud  quos  Romaniac 
estRomanus  :  Lundeniac,  Londoniensis, 
etc.  In  veteri  Charta  apud  Perardum  in 
Burgund.  pag.  26.  et  27.  Saraceniacua, 
Longobardtacua,  legitur.  Ita  Thraciacua 
apud  Capitolinum  et  Jornandem  de 
Rebus  Geticis  in  Maximino  :  5pa- 
niacua,  non  semel  apud  Anastasium  : 
Hunniacua,  apud  Vegetium  lib.  4.  Art. 
veterin.  cap.  6.  et  Monachum  Sangall. 
lib.  2.  in  Praefat.  Frigiacua,  apud  eum- 
dem  Veget.  Teutiacua,  Metiacua,  apud 
Mon.  Sangall.  lib.  1.  cap.  11.  Sclaviacus, 
in  Annal.  Frane.  Fuld.  ann.  871.  Gr«- 
daeua,  apud  Gerbertum  Epist.  153.  Ba- 
dacua,  in  Notitia  Imper.  etc. 

2.  FRANCISCI,  Hseretici  quidam  quo- 
rum mentio  flt  in  Constitut.  Friderici 
Imp.  centra  Patarenos  apud  Waddingum 
ann.  1254.  n.  16. 

1 1.  FRANCISCUS,  Mensura  frumenta- 
ria.  Charta  ann.  1143.  apud  Baluz.  His- 
tor. Tutel.  col.  475:  In  unoquoque  ipao- 
rum  manaorum  quatuor  denarioa,  et 
unum  gallum,  et  unum  Franciacum  fru- 
menti, et  quatuor  aextarioa  de  civada. 
Vide  Alia  notione  in  Franciaca.  [«  Vide 
supra  Francarium  et  Francia  1.] 

^2.  FRANCISCUS  appellatus  primum 
videtur,  quicumque  Francos  frequenta- 
bat,  dehinc  nomen  proprium  esse  coepit. 
Sic  Franciaci  nomen   ter  repetltur  in 


Charta  xi.  ssaculi  ex  Chartal.  Major, 
monast.  eh.  61.  Occurrit  etiam  quidaia 
Franciacua  absoluté  nominatus  in  Char* 
tul.  Dunensl,  scripto ineuo te  saaculo  xn. 
teste  Mabillonio  tom.  5.  Annal.  Bened. 
pag.  488.  Ita  et  Fratrum  Mlnorum  insti- 
tutor,  qui  Joannes  Bernardo  appellaba* 
tur,  Franciaci  nomine  insignis  est  ;  sub 
cujus  titulo,  anno  post  ejus  mortem 
trigesimo  secundo,  consecratum  fuisse 
altare  in  ecclesia  Corboliensi  discimus 
ex  Lit.  S.  Ludov.  ann.  1258.  in  Reg.  30. 
Chartoph.  reg.  eh.  466:  In  quo  (oratorio) 
etiam  duo  parva  altaria  constructa  aunt  ; 
quorum  unum,  iìlud  acilicetquod  a  d&o^ 
tris  eat,  in  honore  beati  Franciaci:  et 
aliud  a  ainiatria  in  honore  beati  Petri 
martyria  de  Ordine  Fratrum  Prsadicata^ 
rum,  decrevimua  conatruenda. 

FRANCITAS.  Surita  lib.  1.  Indie.  Ara^. 
sera  882  :  Carolua  Calvus  Francorum  Rex 
Barcinonensibus,  eive  Hispani,  sive  Gothi 
eaaent,  immunitatem  libertatemque  elar- 
gitur,  qua  Franci  uti  aaaueverant,  per^ 
mittitque,  ut  Crothida  legibua  jura  inter  se 
foraqueconatituant.Immunitaa  eaa  Frar^ 
da  in  Hispania  Frankitas  dieta.  Franco^ 
rum  enim  natioìiem  Germanicam  Grer~ 
manie  reliquia  et  Frisiis  commodiore 
immunitatis  conditione  antetulerat. Idem 
sera  1148  :  Ut  oppidum  coleretur  habitare- 
turquCj  civibus  Frankitatis,  id  est,  inge^ 
nuitatis  ornamenta  ab  Imperatore  prsas" 
tantur, 

Fbanquitas,  Idem  quod  Franchieia, 
Salvitas,  Libertas,  Salvalio,  Salvamene 
tum,  etc.  Locus  scilicet,  cujus  incoi» 
jure  gaudent  immunitatis,  cujus  tamen 
ratione  prsstatio  dominis  fiebat.  Histo- 
ria  Abbati»  Condomensis  pag.  457  :  In 
iato  Coenobio  Sanctimonialia  effecta  dedU 
quandam  Franquitatem  Darsimam,  etc. 
Pag.  486.  et  488.  Francdad  idem  sonat, 
ubi  forte  Francitad  legendum.  Vide  Fo- 
ros  Regni  Aragon.  f.  129.  Libertaa,  StU- 
vitaa,  [et  Francdad  suo  loco.l 

Nescio,  an  alia  notione  nane  vocem 
usurpent  Fori  Bigorrenses  art.  36:  Frai^- 
citatem  coopertam  nemo  emat,  vel  discoo^ 
perire  facuit ,  ut  poatea  poaait  emere  .* 
quod  s%  fecerit,  servitium  Corniti,  sicut 
quilibet,  persolvat,  atU  dimittcU, 

1  Franquitas,  Immunitas  a  quolibet 
servi tio  et  censu.  Charta  Berengarii 
Comit.  Barcinon.  ann.  1025.  in  Append. 
ad  Marcam  Hisp.  col.  1038  :  Fecimue 
otnnibus  supraacriptia  et  ipaia  qui  post 
voa  futuri  erunt  habitatores  praadictorum 
locorum,  acilicet  qui  Jurejurando  nobi* 
fidelitatem  et  adjutortum  firmaveritia  et 
firmxLverint ,  hanc  noatrm  muntfieentise 
retributionem,  ut  abincepa  quidem  omnes 
Franquitatea  aliaque  veatra  omnia  quaa 
hodie  franca  habetia  aive  hcibebitia,  cum. 
omnipotentis  Dei  iuvamine  et  noatra  con- 
firmatione  sine  utliua  inquietudine  tenea- 
tia  atque  poaaideatia  ;  ita  ut  nullus  no9- 
trorum..,,  franca  veatra  omnia  prmdicta, 
aive  illa  quaa  pertinent  ad  Franquitatem 
praadictse  vilue.,,,  pertentet  auferre,  aut 
in  quocumque  divellere  sive  corrumpere. 
Paacuata  quoque  et  tigna  et  aquaa  et  con- 
versiones  aquarum,fontes,et  exitus  atque 
egressus  apatia  quaa  ad  vocem  praadicta" 
rum  Franquitatum  pertinent,  libere  ha* 
beads,  et  prò  iis  ullum  servitium  census 
nobis  aut  alicui  homini  minime  faciatis. 
Acta  B.  Raymundi  Lulli  tom.  5.  Junli 
pag.  651  :   Ex  alio  Instrumento   liquet, 

prsafatum  Infantem  Jacobum confir^ 

maaae  et  juraaae  omnia  privilegia,  Fran^ 
quitatea,  cavalleriaa,  donationea  et  conr- 
ceaaionea  habitatoribua  MajoricxLrum  da- 
taa. 

®  FRANCIUS,  Francicus.  Regnum  Fran- 


FRA 


FRA 


FRA 


593 


dum,  in  Gharta  ann.  1239.  ex  Chartul. 
AD.  S.  Germ.  Prat.  fol.  108.  v».  col.  2. 

«  FRANGIZARE,  Parler  FranfoiSy  in 
Glossar.  Gali.  Lai.  ex  Cod.  reg.  7684. 
Vide  Francisare, 

FRANGLAND,  Franglikg.  Vide  Frati- 
chilanuB, 

«  FRANCOFORDIENSIS  vei  Frangofur- 
TENSis  Monbtà,  GuJus  typi  exiiibentur 
in  quodam  Giiron.  sub  ann.  1340.  Gon- 
sule  Schlegel,  in  Dissert.  de  Numm. 
ani  Gothan.  etc.  edit.  ann.  1717.  4o.  pag. 
28  et  80  «^  ** 

i  FRANCOLENSIS,  Idem  qui  Franchi- 
lanus,  seu  libere  tenens.  Liber  niger 
Scaccarii  pag.  77  :  Super  dominium  ec- 
clesUs  sufU  feoda  trium  mUitum  et  dimi- 
diij  cum  tenura  Francolermum  in  villa 
Cernell. 

•o  FRANGONIA,  Francia  Germanica, 
un  de  Franconicua^  etc.  Passim. 

«  FRANGUM,  Territorium,  cujus  in- 
coi» Jure  gaudent  immunitatis.  Gele- 
berrimum  est  Francum  Brugense,  prò 
cuJus  libertatibus  extat  Gharta  Pnil. 
comit.  Fland.  in  Gam.  Gomput.  Insul. 
Les  lojfs  du  Frane,  in  Gh.  ann.  1828.  ex 
ead.  Gam.  Frane,  prò  Stabulo  porcario, 
in  Lit.  remiss.  ann.  1890.  ex  Reg.  140. 
Ghartoph.  reg.  eh.  19  :  Pour  un  paurcel 
que  le  suppliant  avoit  emblé  par  nuU  .  .  . 
en  un  Frane  à  porceaulx.  Au  plus  Frane 
nude.  Ludi  genus,  quod  Frane  du  quar- 
reau  vulgo  dicitur,  in  aliis  Lit.  ann. 
1418.  ex  Heg.  170.  eh.  271  :  Pluseurs  com- 
paignons  commeneerent  à  jouer  au  jeu, 
que  on  dit  au  plue  Frane. 

^  FRANGUM  M£8UM,  Agri  portlo  qu» 
a  libersB  conditionis  hominibus  colitur, 
vel  quae  servilibus  obnoxia  non  est. 
Gharta  Offlcialis  Paris,  ann.  1242.  ex 
Tabul.  Sanger m.  :  Becognoverunt  eoram 
nobis  ae  vendidissef...  duo  arpenta  terra 
arabilis  aita  in  uno  tenenti  quaa  dice^ant 
se  habere,.,.  in  censiva  dictorum  Abbatis 
et  ConventuSf  onerata  in  duobus  denariis 
Paris,  annuatim  de  Franco  mese  lantum- 
modo,  ut  dicebant.  Vide  Manaus, 

«  FRANGUM-MOUTUM,  Gali.  Frane 
mola,  Immunitas  a  pensitatione  prò 
frumenti  molitura.  Gbartul.  Gorb.  sign. 
Ezechiel  ad  ann.  1421.  fol.  108.  v«:  Et 
doit  avoir  ledit  fermier  et  ara  Frane- 
molu  à  nos  mollins  de  Gorbie.  Vide 
Molta  2. 

FRANGUM  Plegium.  Vide  Plegius. 

FRANG-VINUM,  seu  Francum  vinmn, 
quasi  Frane  vin.  Gharta  Hugonis  Ducis 
BurgundiSB  ann.  1258.  apud  Perardum 
pag.  476  :  Bannum  trullorum,fiArnorumy 
vinorum,  nemorum,vindemiarum,  Frane- 
vinis,  mercatus,  ete.  [Videin  Franci  1.] 

J  FRANGUS.  Vide  Fronci  1. 

t  FRANGUS-Rbspegtus,  Habere  tene- 
mentum  im  Franco-respectu,  est  tenere 
seu  possidere  agrum  ab  omni  censu  si  ve 
prsestatione  annua  liberum  et  immu- 
nem.  Ghartular.  SS.  Trinitatis  Gadom. 
fol.  29  :  Eduardua  tenet  2.  virgas  et  dat 
inde  7.  sol.  per  annum,  et  alias  2.  virgas 
in  Franco  respectu.  Viae  Bespectus» 

«  FRANDE6ULDM ,  Fundibulum,  ma- 
china oppugnatoria,  qua  jactantur  lapi- 
des.  Hist.  belli  Forojul.  apud  Murator. 
tom.  8.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  1206: 
Finaliter  nostri  ferventi  animo  cum  6a- 
listreriis  nostris,  areubus,  mazzafrustiSf 
Frandegulis,  lapidibìM  ipsis  taliter  infes- 
tantes,  quod  ab  inde  recedere  sunt  coacti. 
Vide  Fundabulum. 

o  FRANGA,  a  Gallico  Frange,  Fimbria. 
Inventar.  S.  Gapellae  Paris,  ann.  1868. 
exBibl.  reg.:  Jlem  una  stola  et  unus 
manipulus, .  .  .  in  quibus  a  longo  tempore 
defficiunt  septem  Franga  et  plures  perite. 

ni 


Gomput.  Ms.  fabr.  S.  Petri  Insul.  ann. 
1492  :  Item  prò  annulis  cupreis,  Frangis 
ntbeis  et  filo  rubro,  prò  reparando  corti-- 
nas  rubeas,  etc.  Vide  Frangia. 

0  FRAHGERE,  nude,  prò  in  culturam 
redigere.  Gharta  ann.  1056.  ex  Tabul.  S. 
Vict.  Massil.  :  Donamus  unum  mansum, 
quem  Fregit  homo,  nomine  Ansoardus, 

FRANGERE.  Vide  in  Juramentum. 

%  FRANGETA.  [Gallico  petite  Frange  : 
«  Pro  valore  argenti,  auri,  azurrii, 
Frangeta,  taffatani  et  aliis  rebus  per 
eum  positis  in  una  banderla  per  eum 
facta  cum  armis  ss.  d.  n.  papaB.  (Man- 
dat.  Gamer.  apostol.  an.  14^-60,  f.  89.)  >] 

1  FRANGIA,  Vox  Italica,  Gali.  Frange, 
Fimbria.  Occurrit  in  Translatione  S. 
Antonini,  Maii  tom.  1.  pag.  768.  et  In- 
ventario Eccl.  Aniciensfs  ann.  1444. 

\  FRANGIATUS.  Vide  Fragiatus. 

^  FRANKITAS.  Vide  Francitas. 

«  FRANQUALIGIA.  Vide  supra  Franca- 
licia. 

^  FRANQDARE ,  Ingenuum ,  francum 
facere  ex  servo,  manumittere,  ital.  Fran- 
care, Gali.  Affranchir.  Lit.  ann.  1860.  In 
Reg.  Jean,  ducis  Bitur.  ex  Gam.  Gom- 
put. Paris,  fol.  92.  r«.  :  Donamus  plenam 
auctoritatem...  nóbilitandi,  legitimandi, 
admortizandi ,  Franquandi  seu  servos 
liberaux  faciendi,  etc.  Vide  Franchire. 

fjRANQUESIA.  Vide  Franchesia  2. 8. 4. 

FRANQuILLINUS,  Avis  species,  de  oua 
Fridericus  II.  lib.  1.  de  Venat.  cap.  9. 

^  Attagen,  phasiani  species,  Ital.  Fran- 
colino f  nostri  s  Francolm, 

o  FRANQUINTUS,  Libertas,  jus,  prìvi- 
legium,  immunitas.  Gharta  ann.  1147. 
Inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Occit.  col. 
5SÌ0  :  Inauper  confirmo  et  laudo  omnibus 
hominibua  Toloaas  et  auburbii  manentibus 
et  mansuris,  illos  bonos  mores  et  Fran- 
quintos  quos  habebant,  et  quos  eis  dedi  et 
feci.  Vide  in  Francitas.  % 

0  FRANQUISITID ,  Immunitas,  Juris 
alicujus  cessio.  Pactum  Inter  prior. 
eccl.  de  Fontibus  et  consul.  ejusd.  villsB 
ann.  1810.  in  Reg.  46.  Ghartoph.  reg. 
eh.  88:  Prssterea  fuit  actum  quod  consu- 
les...  acquirere  et  assignare  et  asseciare 
dicto  priori...  teneantur  prò  liberatione, 
quittatione  et  Franguisitione  decimarum... 
quckdraginta  libras  Caturcenses  renduales. 

1  FRANQUITAS.  Vide  Francitas. 
«  FRANQUITUDO.  Eadem  notione  at- 

que  Franquintus.  Gonstit.  Jacobi  II.  reg. 
Aragon.  ann.  1801  :  Statuimus  quod  om- 
nia privilegia,  Franquitudines,  Itbertates, 
constitutiones  et  consuetudines,  et  etiam 
usantias  quas  habent^  etc. 

«  FRANSIRE,  Frangere,  triturare.  Stat. 
datiar.  Riper.  cap.  9.  fol.  17.  v«.  :  Quod 
j  de  csBtero  credatur  dicto  cujuslibet  per- 
sonas  cum  ejus  sacramento  de  damno, 
quod  dicet  sibi  fere  datum  seu  factum  per 
molinarium,  qui  macinasset  sibi  aliquod 
granum  suum,  vel  grana,  seu  Fransisset 
fdrrum  velfarinam^  etc. 

^  FRANTZGHI.  BernhdiT^us  de  Breyden- 

bach  Itiner.  Hierosol.  pag.  165:  Sunt 

in  Hierosolymis  quidam  orthodoxe  fidei 
devoti  professores,  viri  religiosi,  qui  a  ce- 
teris  nationibus  ibidem,  ut  sunt,  Latini,  a 
Sarracenia  vero  Frantzchi,  (aunt  equidem 
fila  et  fratrea  S.  Frandaci)  a  nobia  autem 
Fratrea  Minor ea...  appellantur. 

«  FRANUM,  prò  Frenum,  non  semel, 
in  Gomput.  Ms.  ann.  1289. 

1  FaraZERE,  prò  Frangere.  Vide  Mol- 
legium. 

9|c  FRANZESGUS.  [Mensura  :   <c  Manso 

de  golz  :  iii.  solidos  et  mi.  Franzeacoa 

de  sigile.  (Gart.  Gonchar.  Ruthen.  pag. 

77.  ann.  Ì025.)  Occurrit  quoque  versio 

*  occitana  :  Et  el  mas  dal  Poig  1.  Fran- 


ceaq  de  seguel  et  altre  de  civada  id. 
p.  878.  XII.  saec.  »] 

1  FRAPATURA,  f.  prò  Fraetatura,  Frec- 
tatura,  vel  Frictatura.  LittersB  Garoli  V. 
Fr.  Reg.  ann.  1867.  d,e  Forma  vestium: 
Item^  quod  nuìXa  ipaarum  (mulierum) 
audeat  portare  aliquam  Frapaturam  in 
suia  capuciia,  vechia  vel  caragUa  capucio- 
rum,,  aut  manicia  veatium  auarum,  aut  in 
pannia  profundis  vestium  auarum,  vel 
aliis  partibus  ipsarum  vestium.  Vide 
Frecta.  [•  Idem  quod  mox  Frappa."] 

«  FRAPPA,  vox  Italica,  Lemnisci,  Gali. 
Bubans.  Goncil.  Labbei  tom.  12.  col. 
800  :  Hujuamodi  familiarium  veates  non 
sint  breviores  genu,  nec  diversorum  colo- 
rum,  nec  cum  scissuris,  Frappis  vel  bro- 
daturis.  Freppis  apud  Marten.  tom.  8. 
Àmpi.  Gollect.  col.  244.  Unde  nostrls 
Ferpe.  Vide  in  Frepatse  Vestes  et  Fres. 
Ab  hac  forsitan  voce,  qua  superfluum 
ornamentum  signiflcatur,  accersendum 
vocabulum  Frappati,  quo  designantur 
bello  inutiles,  in  Hist.  chronol.  Garoli 
VII.  pag.  407  :  Et  seroient  chassez  dehors 
tout  te  demourant  du  FrappaiL 

^  FRAPPERIA.  Gallice  ^paria  :  e  Ob 
hoc  dictus  episcopus...  jus...  quinqual- 
lerie,  Frapperie...  oabuerat.  (Gart.  N.  D. 
Paris.  III.  805.  an.  1487.)  »] 

1  FRARAGIUM,  Fbaresghia,  Frarir- 
SIA.  Vide  Fratemitas  6, 

o  FRARESGHIA,  Soror  uterina,  ut  vi- 
detur.  Reg.  Olim  parlam.  Paris,  ad  ann. 
1802.  fol.  105:  Cum  Johannes  de  Laxf  prò 
se  et  Frareschia  sua,  natia  de  Basilia  de 
Pruvino  maire  ipsorum,  conguestus  fuerit, 
etc.  Alia  notione,  vide  in  Fraternità^  6. 

^  FRARII  HoMiNBS,  in  Ghartul.  mo« 
nast.  Septem  font.  Frarin  in  malam  par- 
tem  accfpitur,  in  Bestiar.  MS.  : 


J 


Nous  Mmiiies  mm  fils,  set  poncfali», 

Sai  oomme  mauvais  et  Frariiu, 
otre  seigneor  «n  vis  férìmes, 
Quant  noas  par  derant  lui  aerrinMa. 


Le  Roman  de  Garin  : 

Que  tu  ift*es  mie  ne  far^OB,  ne  Frarin. 

Pro  Galamitoso  usurpatur  tom.  2.  Fabul. 
pag.  58  : 

La  bone  fkme  à  tous  a*atent, 

Qui  eai  moult  poure  et  moult  Frarine. 

1  FRASGA,  FRA.SCHA,  Italis,  Folium, 
ramusculus  arboris,  vigultorum  fasci- 
culus,  Gali.  Feuillée,  fascine.  Ghron. 
Parmense  apud  Murator.  tom.  9.  col. 
766  :  Carrocium  Bononienaum  captum 
fuit  et  strabucatum,  et  projectum  fuit  in 
quodam  fossato  et  coopertum  de  Fraschis, 
Ghron.  Domin.  de  Gravina,  apud  eura- 
dem  tom.  12.  col.  674  :  Fecerunt  etiam 
Capitanti  ipsi...  Ugna  plurima  seu  Fras- 
cas  incidere,  et  cum  eis  et  ex  eis  fossatis 
adhasreant  et  fossatos  faciant  onerare. 
Hinc 

FRASGARIUM^  Locus  arbustis  consi- 
tus  :  est  enim  Frasca  Italis  folium,  vel 
ramusculus  arboris  :  unde  frascati,  prò 
fascibus  ramorura.  Hinc  etiam  Fras- 
cheggiare, nostri  Faire  Frasqucy  prò  illu- 
dere, metaphora  ducta  ab  nis,  qui  ra- 
musculis  aut  bacillis  aliis  illudunt.  His- 
pani  pariter  Frascas,  ramos  siccos  vo- 
cant.  Gharta  ann.  1003.  apud  Ughellum 
tom.  2.  pag.  187:  Id  est,  terra  arabili 
vineata  cum  Frascario  super  se  habente, 
Occurrit  praeterea  in  alia  Grimoaldi 
Archiep.  Pisani  tom.  8.  pag.  404.  et  alia 
tom.  4.  pag.  1283.  in  Ghronico  Benev.  S. 
Sophl»  pag.  665.  etc.  Vide  Oct.  Ferra- 
rium  in  Origini  bus  Italicis. 

T 1.  FRASGATA,  Idem  quod  Frascarium. 
Rolandinus  Patav.  lib.  6.  de  Gestis  in 
Marchia  Tarvisina  cap.  18  :   Stabat  sub 

75 


594 


FRA 


FRA 


FRA 


Frascata  sive  laubia  quadam,  guss  erat 
prcpe  ad  domum  poniU  AUtnati,  ubi  quo- 
tidte  cum  multis  milUibna  et  burgennbua 
tnorabatur, 

9|c  2.  FRASCATA.  [Italia  Frascato,  ber- 
ceau  de  feuilles  :  e  IllmuSy  dux  Medio- 
lani  parari  faciet  et  ordinari  In  curia 
domus  habitationis  quorumdam  nobi- 
lium  in  Meda,  ubi  majestas  regis,  lega- 
tus  et  dux  debebant  convenire^  unam 
Frascatam  satis  amplam  cum  talamo  et 
solio  regali  in  capite.  (Diar.  Burchardi, 
ed.  Thuasne,  11.  327.  an.  1497.)  >] 

FRASCETUS.  Rafanus  de  Caresinis  in 
Ghron.  MSS.  ann.  1379  :  Navigantibus 
nobis  abeque  etrepUu  et  cum  ordine  ma- 

fno,  imposito  etiam  CotnUia  ut  sibloti  nve 
Vascett  9ilerent.  [Falaceti,  apud  Mura- 
tor.  tom.  12.  col.  450.]  Id  est,  qui  flstula 
canunt.  nostris  Hfflets. 

0  FRASGHETUM,  Locus  arbustis  con- 
si  tus,  di  min  ut.  a  FroMxtrium,  Stat.  Ver- 
cel.  lib.  5.  pa^.  125.  v«.  :  Item  quod  ne- 
mini  licitum  sit  pascare  in  nemore,  alti- 
netOy  insula,  salexeto,  novelleto,  Fras- 
cheto.spinetis,  etc. 

^  FRASGHISSA  vel  Fraschissum,  Ansa 
ferrea,  ut  videtur,  Gali.  Crampon:  His- 
pan.  Frasqueta  est  Ferrea  quadra  in 
lypographia.  Ooraput.  ann.  1373.  inter 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  326. 
col.  1  :  Pro  f adendo  cathedram  et  banca- 
lia,  et  alia  quse  erant  necessaria  in  dictis 
scolis,  videlicet  tam  prò  fusla,  cayronibusj 
tam  etiam  prò  calce  et  arena,  clavellis  et 
Franchissis  et  prò  aliis  ferrementis,  et 
etiam  jpro  aliis  cau9is  in  dictis  scolis  ne- 
cessanis, 

«FRASGIHGA,  ut  Friscinga.  Vide  in 
hac  voce.  Notìt.  ann.  851.  ex  Chartul. 
Lemov.  in  Ood.  reg.  9612.  T  :  Molendina, 
ailvas,  Frascingas,  ptilloSf  operas,  et  om- 
nia beneficia  ex  jam  dieta  villa  exigentia, 
totum  quasivit  jam  diclus  advocatus 
Cruntramno  ad  opus  matriculariorum  S. 
Stephani  altaris  pertinentium. 

^  FRASGUS,  f.  prò  Fiascus,  ab  Italico 
Fiasco  Lagena,  oenophorum.  Inventar, 
ann.  1361.  ex  Tabul.  D.  Vencias:  Item 
duos  Frascos  de  estagno.  Vide  supra 
Fiascus. 

1 FRASCHA.  Vide  Frasca. 

FRASENUM,  [vel  Fràzenum,  f.  Ramu- 
sculus,  ab  Italo  Frasca,  quod  idem  est. 
Nota  vero  ratio  investiendi  per  ramum. 
Vide  Investitura.]  Vetus  Instrumentum 
ann.  1143.  apud  Georgium  Pilonum  in 
Hist.  Bellunensi  pag.  76.  v»  :  Eodem  die 
misit  D.  Decanum  prssdictas  Ecclesia  in 
tenutam.  per  Frazenum  unum. 

1  FRASINGIA.  Vide  Friscinga. 
IFRASITTO.  Pactus  Leg.  Salics  tit. 

82.  I  13  :  Si  quis  nasum  alteri  excusserit, 
malo.  Frasitto,  mdggg.  denar.  qui  faciunt 
sol.  XLV.  culpabilis  judicetur.  ubi  Eccar- 
dus  legendum  suspicatur  Frasicto,  quod 
proprie  partem  faciei  prominentiorem 
notat,  a  Fra,  vor.  Ante,  et  Sichte,  gesi- 
chte,  Facies.  Sed  cum  insolens  sit  apud 
veteres  haec  locutio,  prò  Frasitto  legen- 
dum potius  censet  Nasicii,  vel  distinc- 
tius  Nase  sicto  vel  sichte,  quo  verba  Na- 
sum excusserit  redduntur.  Nasnitto 
emendane! um  putat  Schilterus  et  Nas  et 
SnittySneiden,  Nasi  abscissio. 

1 FRASIUM,  Expensum,  ut  videtur, 
Gali.  Frais,  coùt.  Statuta  Reipubl.  Ge- 
nuens.  lib.  5.  cap.  7  :  De  deductione  fa- 
denda  in  restitutione  dotium.  Quoties- 
cumque  dos  veniet  restituenda,  is  per 
quem  fieri  debebit  restitutio  possit  ex 
summa  dotium  prò  Frasiis  in  se,  ut  infra, 
videlicet,  etc.  Si  vero  nunquam  fuxsset 
secuta  transductio  seu  cohabitatio  tucoris 
in  domo  mariti,  vel  mariti  in  domo  uxo- 


ris,  7ion  possit  aliquid  retineri  prò  Frasiis. 

«  FRASNEA  et  Frasneia,  Fraxinetum, 
Ital.  Frassineto.  Gali.  Fresnaie.  Chartul. 
S.  Joan.  Angeriac.  fol.  62.  r».  :  Calum^ 
nic^atur  nobis  Frasneiam,  quam  vendi- 
derht  simulane  donaverat  sancto  Joanni. 
Infra  fol.  69.  v«.  Frasnea.  Vide  infra 
Frassinus. 

1  FRASSA,  f.  Mesenterium  vitulinum, 
quod  Gallice  dicimus  Fraise  de  veau. 
Li  ber  Annivers.  et  censuum  Monasterii 
Sangerman.  fol.  77:  Cum  una  droittura, 
quse  valet  anno  quolibet  unum  sextarium 
ordeijunum  caponem  et  unam  Frassam. 

tFRASSELLuS,  Currus  species,  ni  fal- 
lor.  Gharta  Philippi  Regis  Frane,  ann. 
1331.  prò  MonacDis  Bonaa-vallis  :  Licet 
essent  et  fuissent  per  tempus  sufficiens  in 
possessione  et  saisina...  recipiendi  in  pra- 
tis  Bonss-vallis  mareschaucies  in  quadre- 
giis  et  Frassellis  ustiue  ad  festum  B. 
johannis.  Vide  in  Friscinga. 

^  F.  duabus  rotis  constans  ;  quadrigae 
enim  opponi  videtur  :  nisi  sitFasciculus, 
Gali.  Botte,  a  Frasca.  Vide  in  hac  voce. 

FRASSETUM,  in  Inquisit.  apud  Lane, 
in  Comi  tatù  Cornubiae  coram  Justitiario 
Àud.  ann.  6.  Edw.  I.  signiilcat  a  voood, 
seu  ground  that  is  Woodie.  Ita  Edv.  Go- 
kus  ad  Littleton.  sect.  1. 

1  FRASSINUS,  Fraxinus,  species  arbo- 
ris,  Gali.  Fréne.  Vide  locum  in  Jugo. 

•  Nostris,  Fraische  et  Fraisse.  Leudae 
major.  Carcass.  Mss.  :  Item  prò  cargua 
de  astis  de  Fraische,  ij.  sol.  Turon.  Ubi 
versio  Gallica  ann.  1^44  :  Pour  charge  de 

fiques,  javelines  et  atitres  hastes  de  bois 
Vaisse,  etc.  Porro  hastae  ex  fraxino  con- 
fici solent.  Frasnel,  Ramusculus  fraxi- 
neus,  in  Lit.  remiss.  ann.  1457.  ex  Reg. 
195.  Chartoph.  reg.  eh.  1532  :  Lequel 
Arnoul...  avoit  une  happiette  en  l'une  de 
ses  mains,  dont  il  avoit  couppé  ledit 
Frasnel. 

VFRATALEA,  ut  Fratalia,  in  Regimi- 
nibus  Paduae  ad  annum  1319. 

FRATALIA ,  Confraternitas  ex  Ital. 
Frataria ,  in  Chronico  Paduano  ann. 
1893.  post  Rollandinum,  semel  ac  iterum. 
[Àdde  Regimina  Paduao  apud  Murator. 
tom.  8.  col.  385  :  Et  anno prsssenti  (1293.) 
qualibet  Fratalia  Paduani  Communis  fe- 
di suum  confalonem  singulariter,  in  quo 
erat  pietà  armatura  Communantias  Pa- 
duss  et  cujuslibet  Fratalise.  Quod  saepius 
ibidem  recurrit.] 

^  FRATEA,  In  malam  partem  acci  pi- 
tur,  nimirum  prò  societate  Conjurato- 
rum.  LittersB  Willelmi  Abrincensis 
Episc.  ann.  1227.  apud  Martcn.  tom.  1. 
Anecd.  col.  943  :  Omnes  illos,  qui  ut  prss- 
missum  est ,  conjuratores  ,  colligatores  , 
conspiratores  fautores,  seu  Frateas,  inter- 
positisjuramentis,  litteris,  sive  cartis,  seu 
aliis  promissionibus  composuerunt...  ex- 
communicamus, 

1  FRATELEA,  ut  Fratalia.  Regimina 
PadusB  ad  ann.  1321.  col.  463  :  Et  in  vp- 
gilia  S.  Luci»  natus  est  ei  plius  vocatus 
Milion,  et  baptizatus  in  Ecclesia  S.  Mar- 
tini, et  Gastaldiones  Fralelearum  tenue- 
l'unt  illum  ad  baptisma.  Acta  S.  Antonii 
de  Padua  tom.  2.  Junii  pag.  703  :  Domi- 
nus  Episcopus  et  omnes  Ecclesiastici  cum 
potestate  et  sua  curia,  et  Fratelea  populi, 
accederent  ad  Ecclesiam  5.  Antonii. 

^  FRATELLJE  Domina,  Moniales.  Acta 
notar.  Senens.  ann.  1286.  ex  Ood.  reg. 
4725.  fol.  82.  r»:  Item  (relinquo)  quinque 
solidos  Fratellis  dominabus.  Fratello  , 
Italis,  Coenobita  vel  sodalis. 

1  FRATELLUM,  a  Frango,  Stillicidium 
stercoris,  ut  sterquilinium,  unde  Fratere, 
Sordere,  displicere  vel  tergere.  Johan.  de 
Janna.  Vide  Fracelli  et  Fritellum. 


^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  : 
Fratellum,  i.  stilliddium  stercoris.  vel 
sterquilinii,  Deqout  de  chambres  pnvées, 

T  FRATER  ,  Nomen  consangui nitatis 
vel  propinquitatis  sive  carnalis  sive  spi- 
ritualis.  Hinc 

Fràtres  ,  invicem  se  appellabant 
Ghristiani,  quod  unius  Dei  homines,  quod 
eonsortes  ejusdem  fidd  et  spd  cohssredes , 
ut  ait  Minutius,  fraterno  Inter  se  more 
viverent  :  quod  et  unum  patrem  Deum 
agnoscerent,  ut  Tertullianus  in  Apologe- 
tico :  quod  essent  cum  omnibus,  quos  sol 
videt,  germanitatis  necessitudine  copulati^ 
ut  Arnobius  lib.  4.  adversus  Gentes  : 
quod  denique  omnes  homines  prò  fratri-' 
bus  diligerent,  ut  Lactantius  lib.  6.  cap. 
10.  S.  Uieronymus  adversus  Helvidium 
cap.  8.  ait  in  divinis  Scripturis  Fratres 
dici,  natura,  gente,  cognatione,  affeclu  : 
affectu  quidem  Fratres  appellar!,  etc. 
qui  in  duo  sdnditur  in  spirituale  e$  in 
commune.  In  spirituale,  quia  omnes 
Christiani  Fratres  vocamur,  etc.  Neque 
porro  licebàt  Ghristianis  Gentiles  fra* 
trum  appellatione  donare.  Vide  Nomo- 
canonem  editum  a  Joan.  Bapt.  Gotelerio 
cap.  452. 

Fratres  se  invicem  appellabant  Re- 
ges.  Vide  Notas  nostras  ad  Alexiadem 
et  Fratemitas  7.  Sed  et  Imperatores, 
qui  una  Imperium  administrabant,  ut 
est  apud  Lactantium  lib.  de  Mortibus 
Persecutor.  num.  20. 

Fratres,  Rectores  Provinciarum  et 
Comites  appellabant  Impera tores.  Se- 
nator  lib.  6.  in  Formula  Rectoris  Provin- 
cia :  Additur,  quod  a  Prindpe  Frater 
vocaris,  ut  nc^iUtate  pretiosi  nominis  a 
vintale  criminum  tollereris.  Hinc  for- 
mula :  Frater  amantissime,  de  qua  Bris- 
sonius  lib.  3.  Formul.  pag.  858. 

SSr  Eodem  honoris  litulo  donati  Ba- 
rones  a  Ludovico  Vn.  Reg.  Frane,  in 
Conventione  inter  ipsum  et  Henricum 
Reg.  Angl.  apud  Duchesn.  tom.  4.  pag. 
434  :  Ego  Ludovicus  Rex  Francorum, 
elegi  tres  Episcopos  ,  Claremontensem  , 
Nivernensem,  Trecensem  :  et  tres  Barones^ 
Comitem  Theobaldum  et  Comitem  Robert 
tum  et  Petrum  de  Curtenei  Fratres  meos. 

Fratres  ,  Episcopos  omnes  vulgo 
compellant  Snmmi  Pontiflces,  ut  Epis- 
copi vicissim  summos  Pontifices  :  quod 
obtinuisse  etiam  post  ann.  1400.  obser- 
vat  vir  doctissimus  Joan.  Launoius  in 
Hist.  Regii  Navarrse  Collegii  Paris,  pag. 
540.  Sed  déceptum  volunt  quidam  eru- 
diti, penes  quos  est  liber  MS.  ex  quo 
ìd  hauserat,  itaque  compellarl  Episco- 
pum  ab  Episcopo,  non  vero  summum 
Pontificem. 

T  Fratres,  nude,  Cardinales  vocantur 
in  Fragm.  Vit»  S.  Bernardi  s»c,  4.  Be- 
ned.  part.  2.  pag.  562  :  Quid  Apostolicus 
manaaverit,  quidve  Fratres  velint  ;  quid 
Rex,  quid  Pnndpes  postulent,  quid  popu- 
lus  exoptat,  multis  edisserunt. 

Fratres,  dicti  Monachi  universim, 
id  nominis  a  primis  Ghristianis  mutuati, 
uti  ad  Cinnamum  docuimus  pag.  488. 
P«>  Vide  Glossar,  med.  Graecit.  col.  ^.  voce 
^A5eX9o^.]  Etiam  Militares  Ordines.  Ita 

Fratres  de  Palmis,  apud  Ordericum 
Vitalem  lib.  13  :  Tunc  Botro  Comes  Mo- 
ritonim  cum  Francis,  et  Episcopus  Cessar- 
Augustanus,  cum  Fratribus  de  Palmis, 
etc.  De  his  fratribus  vide  Marcam  in 
Histor.  Beneharn.  lib.  5.  cap.  21. 

Fratres  S.  Sepolcri,  tom.  8.  Spici- 
leg.  pag.  368.  381.  [in  Ghron  S.  Berlini 
apud  Marten.  3.  Anecd.  col.  596.]  et 

Fraternitas  S.  Jacobi,  Oompostel- 
lensis,  apud  Sanutum  lib.  8.  part.  11. 
cap.  13.  (Fratres  S.  Jacobi  de  Spata,  in 


FRA 


FRA 


FRA 


595 


Ghron.  S.  Berlini  apud  Martenium  loco 
mox  laudato.]  Frairie$,  Ipsaa  fraternita- 
tes  Militares  dieta  in  Assisiis  Hierosol. 
part.  2.  cap.  21.  Vide  mox  Fratres  Milidss 
S,  Jaccbi. 
Frateb  Adveniens,  Monachus  hos- 

§es,  ad  vena  alterius  Monasteri!.  Eckear- 
US  Junior  de  Casib.  S.  Galli  cap.  1  :  Et 
locum  hospitia  in  refectorio  kaberet  dum 
vivere^.,,  ut  mansione  ibi  parata,  crebro 
velut  Érater  Adveniem  Abbati  non  esaet 
onero8U8,  neque  familise  incommodus. 

^  Fratres  Alemani,  Idem  qui  Hospi' 
talarii  Teutonici^  ordo  militaris  ab  Ale- 
manno quodam  institutus.  unde  nomen. 
Testam.  Guil.  milit.  de  catro  Barco  ann. 
1319.  tom.  8.  Cod.  Ital.  Diplom.  col.  1940: 
Item  relinquo  prò  anima  mea  secundum 
meum  deatrerium  aeu  equum»,,  Fratribus 
Alemanis,  et  alium  secundum  meliorem 
relinqiÀO  fratribus  de  Hoapitali  S.  Joannis 
de  ultra  mare.  Vide  Teutonicus  Ordo. 

«  Fratres  Apostoli.  Vide  supra  Apo- 
stoli 6. 

^  Fratres  Armorum,  Qui  sub  eodem 
vexillo  militabant.  Lit.  remiss.  ann. 
1420.  in  Reg.  171.  Ohartoph.  reg.  eh.  237; 
Jehan  le  Cambier^  qui  Freres  d'armea 
eatoit  à  iceUui  Cautam,  etc.  Vide  Gangli 
Bissert.  21.  ad  Joinvillam. 

0  Fratres  Asinorum,  lidem,  qui 
Fratres  domus  S.  Maturini  Parisiua  ordi- 
nia  S.  Trinitatis  et  Captivorum  appellan- 
tur,  in  Lit.  MariaB  regina  Frane,  ann. 
1294.  ex  Lib.  rub.  Cam.  Gomput.  Paris, 
fol.  131.  P».  col.  2.  Vide  Asinus  2. 

Frater  in  Baptismate.  iEgidius  de 
Boia  ann.  1294  :  Quem  venientem  detinuit 
aliquandiu  tamauam  captivum,  poatea 
dimisiteum,  et  filiam  ejus  retinuU^  (le^. 
tenuit)  factusque  est  ejus  Frater  %n 
Baptismate,  eamque  reginaa  suse  associa- 
vit,  uteaaet  in  ejusobaequio,  id  est,  filiam 
ejus  de  fonte  baptismatis  excepit.  Sed 
videtur  legendum  pater, 

Fratres  Barbati.  Vide  Barbatua  1. 

1  Fratres  Barrati.  Vide  Barrati 
Fratres, 

*  Frater  de  Bas  vel  de  Basi,  Illegri- 
timus,  spurius.  Gharta  ann.  1329.  in 
Beg.  66.  Chartopb.  reg.  eh.  334  :  Jehan, 
dit  Chevalier  dà  Poiuainville,  Frere  de 
hast  à  le  dame  de  Glisy,  etc.  Vide  supra 
in  Bastardus. 

*  Fratres  Beati.  Ghron.  Anonymi 
Leob.  ad  ann.  1205.  apud  Pez.  tom.  1. 
Script.*  rer.  Austr.  col.  823  :  Nova  demum 
concio  consurgit  Saccorum,  Alexandro 
prseside  IV.  Romanorum,  Fratres  de  ma- 
tribus  surgunt  rtj^rtcati,  signo  Crucis  pec- 
tore namque  sunt  aignati  ;  hii,  ut  vul- 
gariter  dicitur^  Fratres  sunt  Beati.  Vide 
Sacci. 

^  Fratres  de  Boleta,  Italis,  Bul- 
letta, Tessera  vel  Glavus.  Horum  mentio 
fit  in  Stat.  Ferrar,  ann.  1288.  apud  Mu- 
rator.  tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  avi 
col.  390. 

^  Frater  Bourt.  Monachus  laicus, 
conversus,  qui  praaium  rusticum  eolit. 
Vide  supra  Burs  1. 

1  Fratres  Bubulgi,  Gonversi  Ordinis 
Gisterc.  qui  boves  curabant  et  ad  aran- 
dum  ducebant.  Begula  Gonversorum 
Ordin.  cap.  10.  apud  Marten.  tom.  4. 
Anecd.  col.  1650  :  A  feato  autem  S.  Mar- 
tini uaque  ad  Pnrificationem  totum  Ulud 
spatium  in  frugibus  excutiendis  impen- 
aunt  Fratres  Bubuld. 

^  Fratres  de  Garmino,  An  a  loco  vel 
a  colore  vesti um  sic  dicti  ?  an  Carme- 
lita^  a  monte  Garmelo  ?  Aeta  notar. 
Senens.  ann.  1283.  ex  God.  reg.  4725.  fol. 
8.  r*  :  Item  xx.  solidoa  FratrUfua  de  Car- 
mino. Item  X.  solidos  Fratribus  de  sacche. 


Fratres  Clientes,  Gali.  Freres  ser- 
vans.  Ita  dicti  apud  Hospitalarios,  Mili- 
tes  inferioris  ordinis,  qui  nobiles  non 
sunt.  Epist.  Fulcherii  Magistrì  Templi 
in  Gestis  Dei  pag.  1182  :  Ceciderunt  in 
ore  giada  60.  Milites  fortissimi,  prsater 
Fratrea  Clientes  et  Turcopolos, 

®  Fratres  de  Golumbeta.  Vide  Fra- 
trea de  Spiritu  Sancto. 

*  Fratres  de  Gomporeggio,  in  jam 
laudatis  Actis  notar.  Senens.  fol.  8.  r»  : 
Item  e.  solidoa  Fratribua  de  Comporeg- 
gio.  An  ab  Italico  Campereccio,  agrestis, 
rusticus,  silvestris? 

Fratres  Gonjurati,  Adjurati,  qui 
sacramento  sibi  invicem  dato  fratemi- 
tatem  ineunt  :  Fratrea  Adjurati,  apud 
eumdem  Dunelmensem  pag.  190.  203. 
Hovedenum  pag.  445.  Adamum  Bre- 
mensem  pag.  159.  qui  Conjurati  Sodales 
dicuntur  eidem  cap.  247.  Joannes  VIII. 
PP.  Epist.  207  :  Dum  Dei  proximique  di- 
lectione  aoUicitua  dolea  Capuanoa,  nobilea 
acilicet  viroa,  Fraterno  Fosdere  per  juaju- 
randum  inter  eoa  habito,  nequiter  cor- 
rupto,  ad  veram  diacordiam  et  inimici- 
tiam  pervenisae.  Vide  Dissertat.  21.  ad 
Joinvillam. 

Fratres  Gonjurati  praterea  dice- 
bantur  ad  relpublica  tuitionem  mutuo 
adstricti  Begum  subditi  :  quomodo  /u- 
rati  nude  vocabantur  oppidani,  qui  una 
eademgue  lege  vivebant.  Leges  Wil- 
lelmi  Nothi  cap.  59  :  Praecipimus,  ut 
omnes  liberi  homines  totius  regni  sint 
Fratres  Conjurati  ad  monarchiam  noa- 
tram  et  regnum  noatrum  centra  inimicos 
prò  poaae  auo  defendendum,  etc.  Adde 
Leges  Edw.  cap.  35.  [Kennetus  Antiquit. 
Ambrosden.  in  Gloss.  v.  Sworn-Bro- 
thera  :  Robertua  de  Oleio  et  Rogerua  de 
Iverio  Fratrea  Jurati  et  per  fidem  et  sa- 
cramentum  confoederati  venerunt  ad  con- 

?^ueatum  Angltas.]  Praclare  in  hanc  sen- 
entiam  Simpliclus  in  Epietetum  pag. 

65.  Et  yàp  xotVTi  {it^ttjp  y\  7i6).i;,  jitjTpic  oSaa 
xa\  iraTpic,  fiyjXov  8ti  xaToe  toOto  atik^ol  ntùi 
et(r\v  q\  icoXtTat. 

Fratres  Conscripti,  Laici,  atque 
adeo  alii  in  album  Fratrum  seu  Mona- 
chorum  relati,  seu  potius  eorum  frater- 
nitate  donati  ;  ut  ohm  Militea  conacripti 
dicti,  qui  in  tabulaa  conferebantur  ab  eia, 
qui  eoa  ducturi  erant.  ut  est  apud  Isido- 
rum  lib.  9.  cap.  8.  vel  ut  Senatores,  Pa- 
trea  Conacripti  appellati,  quod  eorum, 
nomina  in  tabulaa  aureas  contulisaet 
Bomulus,  ait  idem  Isidorus  cap.  seq. 
Eckeardus  Junior  de  Gaslb.  S.  Galli 
cap.  1  :  Petiit  tandem  Salomon  Junior 
bene  educatua,  ut  Frater  Conacriptua  no- 
bia  fieri  mereretur.  Infra  :  Noa  in  frater- 
nitatem  interdum  et  laicoa  recepimua, 
quibus  tamen  in  laico  habitu  nequaquam 
xn  clauatro  abutimur.  Eodem  cap.  :  Con- 
vivia  fratribus...  facere  conauevit.  Sole- 
bant  td  ipaum  ante  etiam  quidam  alii 
Fratrea  Conacripti  noatratibua  caritatis 
signum  exhibere.  Ibid.  de  Augustensi 
Episcopo  :  Me  et  meoa  decet  ad  proximum 
S.  Galli  diem  viroa  Dei  viaitem,  frater 
illorum  Conacriptua  fiam,  et  quantum 
mihi  copise  eat,  caritatem  illorum  regra- 
tier.  Idem,  de  Gonrado  Imp.  :  Rex  vespe- 
rum  et  noctem  cum  egiaaet  hilariter,  di- 
luculo  conventum  fratrum  petena,  omnium 
votia  faventibua  fit  Frater  Conacriptua. 
Gap.  5.  de  Ganonico  Gonstantia  :  Nam 
Frater  Conacriptua  vocia  pulcherrimse 
gratiam  habebat.  Gap.  9  :  Ad  redpiendum 
enim  Epiacopum  cum^  evangelio,  etiam  ai 
Frater  Conacriptua  non  fuerit,  asquum 
eaae,  utpariter  occurrant  omnea^  concor- 
dant.  Gap.  11  :  Abbaa  intulit,  immo  ut 
Fratres  Conscripti  sitis  volo,  quia  alia 


vobis  dona  dare  non  habemus.  LsRtis  ób 
hoc  omnibus  itur  in  Ecclesiam;  recepii 
manibus  Abbatis,  singuli  in  libro  vttaa 
actnbuntur.  (Adde  Ghronlcon  Gonstan- 
tiense  pag.  635.)  Eo  nomine  claustrum 
ingrediendi  iis  jus  erat.  Ibidem  :  Mittit 
Abba^  Kebonem,  qui  Epiacopoa,  ut  Fra- 
trea Conacripti  clauatrum  intrare  jam 
utique  auum  non  dedignarentur,  rogarci, 
Veniunt  omnea,  et  societati  fraternas  par- 
ticipandum  fore  gaudio  aaudent,  cum 
lalcis  interdictum  esset.  Idem  cap.  16  : 
Claustrum  autem  S.  Galli...  ab  antiqua 
patrum  memoria  tantas  venerationia  est 
habitumj  ut  nemini  vel  potentissimorum 
sa^euli  Canonicorum  seu  laicorum  introi- 
tus,  vel  etiam  introspectus  ejua  licuerit. 
Praallatis  adde  Ghartam  Simonis  Ducis 
Lotharing.  ann.  1176  :  Quapropter  ut  ego 
sim  de  cmtero  Frater  Conscriptus  et  par- 
ticeps  omnium  beneficiorum  Bellipratiy 
habeamque  in  vita  et  in  morte,  quantum 
unus  de  filiis  istiiu  Ecclesim  profesaia,  etc. 
Huc  etiam  spectant.  qua  hat>et  Faustus 
in  Vita  S.  mauri  Abbat.  :  Tunc  beatum 
Maurum  petiit  (Theodebertus  Bex)  ut 
Fratrea  eum  recipere  dignarentur  in  so- 
cietatem,  et  nomen  ejus  inter  sua  acribere 
nomina.  Et  Beda  iìi  Prafat.  ad  Vitam 
S.  Guth  berti  :  Sed  et  me  defuncto  prò 
redemptione  animaa  mesa,  quaM  prò  fa- 
miliaria  et  vemaculi  veatri,  orare  et  mis- 
aaa  facerCj  et  nomen  meum  inter  veatra 
acribere  dignemini.  Nam  et  tu,  aanctia- 
aime  Antiatea,  hoc  te  mihi  promiaiaae  jam 
retinea,  in  cujua  etiam  teatimonium  fu- 
turaa  Conacriptionia^  religioso  Fratri  vea- 
tro  Gutfrido  Manaionario  prascepiati,  ut 
in  albo  veatrae  aanclae  Congregationia 
meum  nunc  quoque  nomen  apponeret, 
f Apud  Felibianum  Hist.  Sandìonys.  pag. 
IV.  legitur  Gharta  anni  627.  qua  Theo- 
detrudia  aivò  Theodila  propter  donatio- 
nes  Monasterio  factas  postulat  ut  no- 
men auum  in  libro  vitsa  conacribatur. 
unde  patet  hujusee  ritus  antiquitas.j 
Traditiones  Fuldenses  lib.  3,  cap.  36: 
Et  in  prasfatia  loda  nomina  patrum  et 
matrum  Fratrumque  noatrorum  in  fra- 
ternitate  volumua  annotari,  Tabularium 
Eccl.  S.  Laudi  ann.  1116  :  Eo  videlicet 
tenore,  ut  Sanctimonialea  Fontia  Ebraldi 
Canonicoa  S.  Laudi  tam  prsaaentes,  quam 
futuroa  in  auo  Martyrologio  fratemaliter 
acribant.  Vide  Hist.  Monasterii  S.  Nico- 
lai Andegav.  pag.  59.  Orationibus  inves- 
tiH,  in  libro  Ordinis  S.  Victoris  Pari- 
siensis  MS.  cap.  33  :  Si  aliquis  orationibus 
noatrta  petierit  commendari,  finitia  cla- 
moribua  adducatur,  et  de  ipaia  orationibus 
per  librum  investiatur.  Si  Epiacopua,  vel 
Abbaa,  vel  Religioaua  aliquia  de  oratio- 
nibua  noatria  investitur,  poatquam  invea- 
titua  fuerit,  debet  Abbaa  ab  eo  humiliter 
quaarere,  ut  ipae  similiter  de  orationibus 
xpaum  et  Conventum  inveatiat,  et  partem 
benefidi  aui  fratribua  concedat.  Quando 
Abbaa  aliquem  de  oratUmibua  inveatit^ 
debent  Fratres  aaaurgere.  Si  Rex,  vel 
Epiacopua,  vel  Abbaa  in  Capitulum  addu- 
dtur,  Fratrea  asaurgentea  omnea  d  incli- 
nent,  cum  ante  eoa  tranaierit,  Liber 
Usuum  Ordin.»  Gisterciensis  cap.  70.  de 
Episcopo:  Quod  n  aodetatem  quaaaierit, 
aaaurgentibus  omnibus,  concedatur  d  per 
librum,  in  quo  scilicet  nomen  ejus  scri- 
bitur.  Vide  Inveatitura. 

ì  Fratres  interdum  nude  vocantur 
qui  in  ejusmodi  Fraternitatem  seu  par- 
ticipatìonem  orationum  aliorumque  ho- 
norum spiritualium  sive  Monachorum 
sive  aliarum  Ecclesiarum  etiam  Gathe- 
dralium,  admissi  erant,  sive  LaYci, 
sive  Ecclesiastici.  Vetus  Martyrolog. 
Eccl.  Gathedr.  Aquensis  :  Eodem  die  (2. 


596 


FRA 


FRA 


FRA 


Non.  Jan.)  Raymundua  Frater  naster 
MiU  Ipso  die  obiU  Cruìllelmi  Martini 
Frater  noster  et  Vicarius  Ecclenx  de 
Eiana,  qui  reliquit.  Vide  Fratemitae  5. 

1  Fratres  de  Domo  OommuMi.  Vide 
Fratres  de  Spiritu  Sanato, 

Frater  in  Ohribto,  Idem  qui  Frater 
Spiriluali$y  de  quo  mox,  qui  in  fraterni- 
tatem  et  societatem  monachicam  ad- 
missus  est.  Ordericus  lib.  6.  pag.  627  : 
Hic  societatem  Uticeneium  expetiU^  et 
Frater  in  Christo  factus  froUernitatem 
optime  servavit.  Vide  Hia  etnne  Christen. 
Alia  \idetUT  Fratemitas  in  Christo^  apud 
Bitmarum  lib.  6.  pag.  67  :  Post  hoc  col- 
lecto  exercitu  pagum,  qui  Morezni  diciturt 
juxta  Magdaburg  jacentem,  populaturf  et 
Fr€Uernitatemy  quam  in  Chnsto  cum  Par- 
thenopolitanis  priua  conjunxerat  hosHli 
asperttate  disrupit.  Vide  Fratres  Spi- 
ritiiales, 

•  Fratres  Constellati  dlcti  milites 
ordinis  Teutonici,  quod  stellam  rubram 
supra  crucem  deferrent.  Cliron.  Ano- 
nymi  Leob.  ad  ann.  1215.  apud  Pez. 
tom.  1.  Script,  rer.  Austr.  col.  S05  : 

Vaoiont  et  alfi  Fnitret  Goutallati. 

Vide  Slellarii. 

1  Fratres  Conversi.  Vide  Conversi. 
Fratres  de  Rosea  Oruge,  Ineunte 
seculo  XVII.  in  Germania  nati  medici- 
nam  gratis  exercebant  ;  cum  vero  alchi- 
mise  animum  applicuissent  in  multa 
abiere  deliramenta  ;  unde  Mechliniae 
velut  perniciosissima  magorum  societas 
damnati  fuerunt  :  horum  tamen  exstì- 
tere  quidam  non  ignobiles  patroni.  Vi- 
desis  Naudeum  in  Instruct.  de  Fratri- 
bus  de  Rosea  Gruce  cap.  4.  et  Gerassum 
in  Doctr.  Curios.  lib.  1.  cap.  15. 

1  Fratres  Crucis.  Vide  in  Crux. 
Fratres  Ordinis  sanctss  Crucis  Pa- 
risius,  vulgo  Sainte  Croix  de  la  Breton" 
nerie,  in  Lit.  Marise  regins  Frane,  ann. 
1294.  ex  Lib.  rub.  Cam.  Gomput.  Paris, 
fol.  280.  r*.  col.  2. 

1  Fratres  de  Ense.  Horum  flt  men- 
tio  in  Computo  generali  reddituum  Re- 
gis  Frane,  ann.  1202.  apud  D.  Brussel  de 
usu  feudorum  tom.  2.  pag.  170  :  Fratres 
de  Ense  prò  decima  xxx.l.  et  dim.  Vide 
Hofman.  voce  Ensiferi. 

•  Fratres  Ermenii,  prò  Armeni  Ba- 
relet.  serm.  in  festo  S.  Domin.  :  Prima 
(regula)  fui^  BasiliifSubqua  militant  mo- 
nachi Orientales  seu  tìrssd  et  Fratres 
Ermenii  vulgo  dicti  ;  ^uss  regula  est  satis 
dubiosa.  Viae  Ermimu 

Fratres  Exteriorbs,  Monachi  laici. 
Acta  Murensis  Monast.  pag.  86:  Quia 
auiem  hic  sunt  Fratres,  ^ui  vocantur  Ex- 
teriores,  de  cella  S.  Blasti,  huc  venit,  ubi 

frimum  talis  vita  latcorum  oriri  ca^it, 
:t  pag.  17  :  Eo  etiam  tempore  misit  nuc 
Extenores  Fratres  cum  sororibus  de  qua 
consuetudine  etiam  adhuc  a^sunt.  Pag. 
49  :  Et  ditos  diurnales,  quos  cum  dedisset 
Otto  ComeSj  constituit  ad  lumen  in  dor- 
mitorio Exteriorum  Fratrum.  Passio  S. 
Th^emonis  Archiepiscopi  Juvanensis  : 
Quidam  Religiosus  ex  illts,  qui  apud  Ca- 
nonicos  et  Monachos  Extenores  Fratres 
in  cappa  vocantur,  cujus  scema  ordinis  et 
habitus  is  etiam  Novicts  regioni  omnium 
primus  intulisse  narratur,  Nescio  an 
lidem  sint,  ^quos  ^  Ecclesia  Graecanica 
|iovQiYo^5c,  vel  à^eX^ouc  è^(o(iovtTac  vocat,  ad 
discrlmen  lauf&oviTfi^v,  de  qui  bus  Novella 
Alexli  Comneni  apud  Balsamonem  ad 
VII.  Synodum  can.  19.  et  Joannes  An- 
tiochenus  Patriarch.  opusc.  de  Charisti- 
cariis  num.  14.  pag.  183.  qui  quidem 
xo(r(jiixoùc  fuisse  innuit,  id  est,  saecula- 
res,  scribens  in  Monasteriis,  qus  a  la'icis 


tenebantur  totidem  fere  esse  xo^pitxoùc 

à6eX90uc  s(To>aov(Ta;  et  è^copLovIxac. 

Fratres  externi.  Monachi  aliorum 
Monasteriorum,  vel  Clerici  aut  Cano- 
nici, quibus  orationum  et  suSragiorum 
societas  concessa  est,  apud  Uldairicum 
lib.  8.  Consuet.  Cluniac.  cap.  83. 

Fratres  Gaudentes,  appellati  in 
Italia  Fratres  ordinis  Militi»  S.  MarisB 
Virginis,  quorum  Ordo  institutus  prl- 
mum  fuit  ab  aliquot  nobilibus  Bono- 
nienslbus  sub  ann.  1^1.  quibusque 
regulam  praescripsit  Urbanus  IV.  PP. 
quam  in  Indice  tom.  1.  Hist.  Bononien- 
sis  descrlpsitCherubinus  Gbirardaccus, 
qui  plura  de  iis  etiam  habet  lib.  7.  ad 
eumdem  annum,  ubi  prseterea  observat 
Fratres  Gaudentés  appellatos,  quod  una 
cum  uxoribus  et  fiufs  fere  in  sdibus 
suis  privatim  manerent.  De  iis  etiam 
agunt  Ammiratus  lib.  2.  Hist.  Florent. 
sub  ann.  1266.[Chron.  Parmense  ad  ann. 
1272.  apud  Murator.  tom.  9.  col.  786.]  ut 
et  Landinus  et  Velutellus  ad  haec  Dan- 
tis  in  inferno  cant.  28  : 

Frati  godenti  fummo,  è  Bolognesi, 
Io  Caudino,  et  oottai  Ijoderuifo. 

Ncque  alii  sunt,  de  quibus  Marsilius 
Patavinus  in  Defensore  pacis  part.  2. 
cap.  8  :  Ncque  adhuc  his  clausi  limitibus, 
latcos  quosdam,  quos  in  Italia  Fratres 
Gaudentés,  alibi  vero  Beginos  appellant, 
etc.  Vide  prsterea  Nicoiaum  uptonum 
iib.  1.  de  Militari  officio  cap.  8. 

Ita  etiam  quidam  appellati  ex  Mi  ne- 
ri tis,  qui  plus  Justo  licentius  vivebant. 
Wiguleus  Hondius  in  Metropoli  Salis- 
burgensi  tom.  2.  pag.  348  :  Fuere  autem 
htsc  Frandscanùrum  Monasteria  olim 
arctiori  regulss  non  astricta^  Gaudentés 
vocant,  qui  etiam  bona  propria^  census  et 
redditus  habebant. 

^  Fratres  de  Gilda,  Qui  aliqua  fra- 
ternitate  et  sodalitlo  Inter  se  conjun- 
guntur  :  Gilda  enim  idem  sonat  ac  fra- 
ternitas,  sodalitium.  Charta  Wenceslai 
Ducis  BrabantisB  1878.  apud  Mirffium 
tom.  2.  pag.  1026.  et  1027  :  Et  bonos  nos- 
tros  homines  de  tribubus  Fratrum  de 
Gilda  et  opificum,  qui  in  prasdicto  nostro 
oppido  reìnanserant...  Et  hi  prssdicti  re- 
ceptores  annue  eligentur  et  constituentur 
in  hunc  modufn  :  scilicet  quod  communes 
Fratres  de  Gilda  oppidi  qui  in  dies  Gilda 
coutuntur,  nec  sunt  de  patriciatu  Lova- 
nensi,  semper  eligent  presdictos  receptores 
ex  Fratrious  de  Gilda  cum  pluralitate 
votorum,  illorum  qui  pressentes  erunt  dum 
aliss  fieni  election^.  vide  Gildum, 

^  Fratres  Jesuatorum,  qui  et  Cle- 
rici Apostolici^  instltutore  S.  Jeanne 
Columoino  ann.  1367.  Annal.  Placent. 
ad  ann.  1476.  apud  Murator.  tom.  20. 
Script.  Ital.  col.  953  :  Die  27.  FebruaHi 
ego  Albertus  de  Ripalta,  una  cum  aliis 
sociiSf,,.  introduximus  Fratres  Jesuato- 
rum congregationis  in  S.  Bartholomsso. 
Et  col.  9o0  :  Pauperrimi  Jesuatorum  Fra- 
tres. Chron.  Guil.  Bardini  ad  ann.  1425. 
inter  Probat.  tom.  4.  Hist.  Occit.  col.  41  : 
Deliberatum  fuit  per  viros  capitularioSf 
burgensibus  non  vocatis,  quod  quidam 
Fratres,  qui  venerunt  ex  Italia  et  voca- 
bantur  Jesuati,  sive  Clerici  Apostolici,  viri 
boni,  sancii  et  docti,  reciperentur  in  To- 
losa,.. Indumenta  habebant  ex  crasso 
panno  laneo  albo,  cum  capuciis  ejusdem 
coloris;  et  desuper  pallium  textum  ex 
lana  alba  et  nigra.  De  Jesuatis  plura 
videsls  inter  acta  SS.  tom.  7.  Jul.  pag. 
844.  col.  2. 

T  Fratres  Humiliati.  Vide  Humi- 
litati. 

1  Fratres  Indivisi  dici  videntur  qui 


simul  cohabitant,  inter  quos  haereditas 

E  aterna  nondum  est  divisa.  Gapitul. 
lUdov.  II.  ann.  867.  tit.  4.  (  1  :  i)e  Fra- 
tribus  Indivisii.,.  volumus  ut  si  duo  fue- 
rint,  ambo  pergant  (in  hoste.)  Si  tree 
fuerint,  unus  qui  inutilior  apparuerii, 
remaneat  ;  celeri  pergant. 

1  Fratres  Jurati.  Vide  Fratres  Con- 
Jurati. 

1  Fratres  Kalendarii,  Nomen  a  Ka- 
lendis  sortiti  quod  modum  ordinemque 
festorum,  qu»  singulis  mensibus  cele- 
branda  forent,  qu»  anniversaria  reco- 
lenda, qu»  eleemosynsB  distribuendae, 
qu8B  Jejunia  servanda  i*  cujuslibet  men- 
sis  die  indicarent.  Horum  mentio  oc- 
currit  in  Charta  fundationis  Monasteri! 
Ottenbergensis  Ord.  Cistern.  apud  Mar- 
ten.  tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col.  1219: 
Hinc  est  quod  cum  Ecclesia  in  Ottbergen 
collecta  ex  eleemosynis  Fratrum  Katen- 
dariorum  diversis  arctaretur  erroribus,.. 
Corbeiensis  Ecclesia.,.  commutiiccUo  Con- 
silio Fratrum  Kalendariorum...  illi  loco 
salubriter  providere  disponebat.  Consule 
Paullinum  in  Chron.  MTonast.  Ottenber- 
gensis initio. 

^  Fratres  Kalendarum,  nuncupati 
Clerici  et  laici,  qui  Hallis  piam  inter  se 
societatem  inierant,  Kalendisqne  ma- 
xime congregabantur.  Charta  Gunth. 
Magdeburg.  archiep.  ann.  1406.  apud 
Ludewig.  t.  11.  Reliq.  Mss.  pag.  513  : 
Insuper  prssdicti  Fratres  Kalendarum- 
ecclesisB  beatss  Virginis,  nobis  in  Christo 
devoti,  prò  dictss  Fraternitatis  suss  appro- 
batione  et  ratificatione  nobis  humtliter 
supplicaverunt,  quatenus  fratemitates 
seu  Kalendas  per  ipsos  habitas  con  firmare 
et  approbare  dignaremur.  Alia  Joan.  iti* 
dem  archiep.  ann.  1467.  ibid.  pag.  527  : 
Sane  cum  dudum  qwedam  fraternitae 
nonnullorum  clericorum  et  laieorum,  in 
opido  nostro  Hallis...  sit  introducta  ;... 
dietam  fratemitatem  Kalendarum  infras- 
criptis  modo  et  forma  duximua  moderan- 
dam,  indul^entes  videlicet,  quod...  eatn 
per  Kalenwks  et  singulariter  per  quattior 
tempora  anni...  rite  agant  et  óbservent. 

^  Frater  in  Lege,  Gali.  Frere  en  lay 
vel  en  loy,  Quem  lex,  non  natura,  fra- 
trem  constituit,  uxoris  frater,  et  qui  so* 
rorem  uxoris  alteri us  duxit,  vulgo  Beau- 
frere.  Lit.  remiss.  ann.  1386.  In  Iceg.  130. 
Chartoph.  reg.  eh.  127:  Perrot  Menchoin 
et  Perrot  Boutet  poures  jeunes  hommeSy 
Freres  en  lay  à  cause  de  leurs  f^mmes. 
Ali»  ann.  1389.  in  r^g.  185.  eh.  171: 
Erari  le  Cha^yentier  Frere  en  lay  ou  se- 
rourge  du  suppliant,  etc.  Rursum  ali» 
ann.  1454.  ex  Reg.  184.  eh.  506:  Icellui 
Guyot  obtemperant  aux  cris  de  son  com- 
paignon  et  son  Frere  en  loy,  ayant  es- 
pousé  sa  sosur,  etc.  Hist.  chronol.  Caroli 
VII.  reg.  Frane,  pag.  410  :  Charles  d'An- 
jou  Frere  du  roy  en  loy  et  son  coìisin 
après  germain,  etc, 

«Fratres  de  matribus.  Vide  supra 
Fratres  Beati. 

Fratres  Maturi,  vel  setate  provec- 
tiores,  vel  morum  probitate  casteris  prsB- 
cellentes.  Adalardusin  Statutis  antiquis 
Monasterii  Corbeiensis  lib.  1.  col.  3  :  Si 
necesse  fuerit,  deputetur  ei  talis  Frater 
Maturus,  de  cuius  conscientia  omnes  se- 
curi  sint.  His  Fratribus  Maturis  oppo- 
nuntur  Juniorea,  aut  minus  sapientes  vel 
coM«<anto«,cap.  seq.  Petrus  Cluniac.  lib. 
1.  de  Miracul.  cap.  8  :  Cosstaneorum 
quippe  lasàviam  innato  pudore  abhor- 
rens,  Maturis  Clericis  sive  Monachis  ad- 
hmrebat.  Adde  ejusdem  Statuta  Cluniac. 
cap.  69.  et  Usus  antiauos  Cisterciensis 
Ordin.  cap.  81.  Vit»  ADbatum  S.  Albani 
pag.  87  :  Maturi  et  discreti  Fratree.  Apud 


FRA 


FRA 


FRA 


597 


Latinos  Matura  mioB  dicitar  inter  Jave- 
Bilem,  qu8B  adduc  acerba  est,  et  senec- 
tutem,  qu8B  jam  ^i^TOtai.  Contra  imma- 
tvkruB,  Qxxì  juveniliter  agit.  Dltmarus  lib. 
ult.  :  EkkihardiM  juvenis,  ac  ideo  Im- 
maturus, 

T  Fratres  de  Mercede,  Gali.  Frere* 
de  la  Merey,  sic  appellati  ob  eorum  mi- 
sericordiam  in  redimendìs  captivis. 
Concilium  Paleo tinum  ann.  138».  tom. 
8.  Conc.  Hispan.  pag.  623  :  Qui  quidam 
Wtia  pare  redemptioni  prsidictse  appli- 
cata, per  Fratres  de  Mercede  et  de  Irmi' 
tate  Ordinum  exigatur  et  levetur. 

^  Fratres  Miligiìb  S.  Jagobi.  Lib. 
censuum  eccl.  Rom.  :  In  episcopatu  Con- 
cen.  domus  Fratrum  miiiciis  S.  Jacobi 
annuatim  x,  malachinoe.  Vide  supra 
Fratemitas  S.  Jacobi.  P  Consti t.  Petri 
I.  reff.  Àragon.  ano.  1198  :  Templarii 
eive  Fratres  sancii  Sepulcri,] 

^  Fratres  Militile  Salomonis,  lidem 
qui  Templarii.  Charta  ann.  1177.  ex 
Chartul.  Ganipan.  fol.  164.  r«:  (raufridus 
de  Monchon  concessit  Deo  et  beatss  Marise 
et  domni  templi  Salomonis  in  elemosi- 
nami etc.  Fratres  militisi  Salomonis  eie- 
fnosinam  libere  et  quiete  possidebunt, 

Ì  Fratres  Mikorbs.  vide  Minores» 
Fratres  de  Monte  à.ngelorum. 
Lib.  censuum  eccl.  Rom.  :  In  episcopatu 
Constantiensi,  FVatres  de  Monte  Angelo- 
rum  unam  monetam  auri, 

^  Fratres  Montis  beati  Ludovici 
prope  Noviomum, in  Charta  ann.  1316.  ex 
Lib.  rub.  Cam.  Gomp ut.  Paris,  fol.  580. 
V.  Oartusienses  montis  Renaudi  hodie 
vulgo  appellantur. 

1  Fratres  DE  Monte-Frigido.  Sta- 
tuta  Ord.  Cisterc.  ann.  1215.  apud  Mar- 
ten.  tom.  4.  Anecd.  col.  1817:  Petitio 
Fratrum  de  Monte-Frigido,  ut  incorpO' 
rentur  sub  magisterio  Calatravm  et  custo- 
dia Abbatis  Morimundensis,  admittitur. 

1  Fratres  de  Monte-Rdbeo,  A  loco 
ubi  liabitabant  denominati^  unde  Pari- 
sios  subinde  translati  in  Alborum  Man- 
tellorum  Monasterium  introducti  sunt. 
Hi  Ordinis  erant  S.  6uillelmi,dequibus 
mentio  fìt  in  Testamento  Theobaldi  de 
Marliaco  ann.  1286.  apud  Marten.  tom. 
1.  Anecd.  col.  1228. 

*  Fratres  Ordinis  Morronensis, 
aliter  Ccslestinorum,  cujus  auctor  fuit  S. 
Cffilestinus  PP,  V.  ann.  1244.  ante  pon- 
tificatum  cognominatus  de  Morrone,  in 
Charta  Phil.  Pule.  ann.  1304.  ex  Lib.  rub. 
Cam.  Comput.  Paris,  fol.  256.  v».  col.  2. 
Fratres  Ordinis  Murronis,  in  alia  ejusd. 
reg.  ann.  1809.  ibid.  fol.  806.  v».  col.  1. 
Vide  Morronensis  Ordo, 

T  Fratres  Pastores,  Conversi  Ordi- 
nis Cisterc.  quibus  ovium  cura  deman- 
data erat.  Regula  Conversorum  Ord. 
Cisterc.  apud  Marten.  tom.  4.  Anecd. 
col.  1650  :  Fratres  Pastores  ovium  mane 
exeuntes  a^rangiis  tempore  quo  nonjeju- 
naìU  accipiunt  singuli  panem  in  pera 
sua,  et  vadunt  in  pascua  ducentes  oves. 

Frater  Patruelis,  Gr.  é^aSeXoo?,  qui 
nostris  Cousin  germain.  Consiantfus 
Imp.  apud  Ammianum  lib.  15.  de  Ju- 
liano,  quem  Cesarem  designavi t  :  Julia- 
num  hunc  Fratrem  meum  Patruelem.etc, 
Uterque  enim  filii  fueri  duorum  Fra- 
trum Constantini  et  Constantii  Nobilis- 
simi. 

•Fratres  de  Paupere.  Vide  Fra- 
trieelli. 

*  Fratres  Religiosi  Paupertatis, 
vulgo  Mendians ,  in  Stat.  prò  sabbat. 
Carcass.  ann.  1402.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  569.  art.  4. 

*  Fratres  Plumbatores,  Qui  Cada- 
ver  feretro  plumbeo  includunt  Csere- 


mon.  Rom.  Ms.  ubi  de  obitu  PapaB  fol. 
29  :  Cubicularii  autem  parent  aquam  ca- 
lidam  cum  herbi^  hodoriferis,  et  Fratres 
plumbatores  lavent  ejus  corpus. 

1  Fratres  de  P(enitentia  Jesu 
Christi.  Vide  Fratres  de  Saccis,  et  in 
Posnitentes. 

^  Fratres  Pontis  sub  finem  secundae 
stirpis  Regum  Frane,  ad  hoc  potissi- 
mum  instituti,  ut  viatoribus  tutelam, 
hospitium,  aliaque  necessaria  prsBsta- 
rent.  Fratres  Pontis  dicti  quod  pontes 
construerent  uti  facilius  et  tutius  flu- 
vios  transire  possent  viatores.  Sic  Avie- 
nonensem  pontem  presidente  et  archi- 
tecto  S.  Benezeto  exstruxere  ut  fusius 
docetur  in  ejusdem  Sancti  Historia 
Aquis  edita  ann.  1707.  in  16.  Horumifo*- 
pitalariorum  Pontificum,  seu  Factorum 
Pontium  (sic  aliquando  vocantur)  habi- 
tus erat  vestis  alba  cum  signo  pontis  et 
crucis  de  panno  supra  pectus^ni  loquitur 
Charta  ann.  1471.  prò  Hospitali  Pontis 
S.  Spiritus,  ex  Schedis  D.  Lancelot, 

1  Fratres  PRìEDIgatores.  Vide  PrsR- 
dicator. 

Fratres  Pyes.  Thomas  Walsingham. 
pag.  124:  In  quodam  cemeterio ,  quod 
fuerat  quondam  Fratrum ,  quos  Freres 
Pyes  veleres  appelUibant,  qui    scilicet 

Eartlm  albo,  partim  nigro  habitu  ute- 
antur.  Ut  porro  Picas  nostris  Agaches, 
Occitani  Agasso  dicunt,  ita  ejusmodi 
nomenclatura  hosce  Monachos  voca- 
bant.  Chronicon  FranciaB  vernaculum 
MS.  desinens  in  annum  1322.  ad  ann. 
1278  :  En  cesi  an  assembla  li  Papes  Grei- 
goires  au  Concile  a  Lion  sur  le  Rósne.  Là 
furent  abatu  pluisseur  ordenement  par 
te  conseil  des  Precheurs  et  des  Freres 
Meneurs,  si  come  li  Freres  Agachies,  et  li 
Freres  aus  sacs,  et  tuit  li  autre  qui  n*es- 
toient  renté:  et  si  fu  li  preivUeges  aus  Bi- 
gaunes  tolus. 

Fratres  Remanentes,  in  Regula  Mi- 
litum  Templariorum  cap.  21.  28.  25.  28. 
85.  86.  42.  46.  65.  generatim  dicti  MilUes 
ejusdem  Ordinis. 

1  Fratres  de  Saccis,  Qui  et  Saccati 
et  Saccitse.  Vide  Sacci. 

1  Fratres  de  Sanis.  Chronicon  Par- 
mense ad  ann.  1307.  apud  Murator.  tom. 
9.  col.  860:  Fratres  qm  dieuntur  Servi  B. 
Marisa,  primo  venerunt  ad  standum  in  ci- 
vitate  Parmss ,  et  habuerunt  locum  et 
Ecclesiam  Fratrum  qui  dicebantur  Fra' 
tres  de  Sanis  in  porta  S.  Christinss. 

**  Legendum  suspicor  de  Saccis.  Vide 
Sacci. 

Fratres  Servientes.  Vide  supra 
Fratres  Clientes,  et  infra  in  Serviens, 

Fratres  Spirituales,  lidem  viden- 
tur  qui  Maturi.  Regula  S.  Fructuosi 
cap.  4  :  Quidquid  in  veste  vel  cultu  est 
Monachorum ,  non  peculiariter  apud 
unumquemque  ìuibenaumj  sed  sub  manu 
unius  Fratris  Spiritualis  in  una  cella  re- 
condendum  est,  quique  cum  necessaria 
poposcerit,  petenti  cuiquam  congrua  sta- 
tura mutatoria  tribuat.  Cap.  8.  ae  novitlis 
seni  bus  :  Et  cum  forte  ab  aliquo  Fratre 
Spirituali  corri^untur,  continuo  in  ira- 
cundiam  prosiltunt.  Bernardus  Mon.  in 
Consuetud.  Cluniac.  MSS.  cap.  1.  de 
electione  Abbatis  :  Qui  (Epìscopus)  in- 
quisito ab  omni  Conventu,  utrum  omni- 
ius  electia  piacerete  et  maxime  a  Spiri- 
tualibus  Fratribus,  auditaque  concordia 
massime  Spiritualium  super  hoc,  etc,  Re- 
gula Magis  tri  cap.  56:  Cum  Fratres  Spi' 
ritales  sine  Laico  ambulant,  Juncti  ad 
se,  et  cantantes,  modice  de  vta  flectant 
genua.  Adde  cap.  68.  Concilium  Tolet. 
XI.  cap.  7  :  Quotiescumque  quilibet  ex 
subditts  corrigendus    est ,    aut   publica 


debet  a  Sacerdote  disciplina  curari  :  si 
aliter  rectoribus  placet,  auorum  vel  trium 
Fratrum  Spiritualium  testimonio peculior 
riter  adhibitis  et  modus  ci*iminis  agnosea' 
tur,  et  modtAB  pcsnitentim  irrogetur. 

Fratres  Spirit  a ALES.  appellati  prae- 
terea  Laici,  qui  fraternitatem  monachi' 
ccwn,  adepti  erant.  Vide  Fratemitas  5. 
Tradit.  Fuldens.  lib.  3.  cap.  40:  Consu- 
lentes  ergo  nobis  ex  qualitate  temporis,  et 
ex  eo  quod  idem  Cancellarius  Spiritualis 
Frater  noster  esset.  Charta  ann.  1214.  in 
Probat.  Hist.  Guinensis  pa^.  270  :  Ettam 
mihi  quam  uxori  mess  Spintualem  Fra- 
temitatem  in  Ecclesia  sua  tahquam  uni 
ex  fratribus  concesserunt.  Tabular.  S. 
Albini  Andegav.  :  Girardus  Senescallus 
quando  Frater  noster  devenit,  hoc  est, 
quando  in  societatem  nostram  devenit,  et 
beneficium  nostras  congregationis  rec^it, 
etc.  Vide  Ordericum  vital.  lib.  5.  pag. 
585.  IlveuaaTixoÉ  nude,  in  Nomocanone 
edito  a  Joan.  Bapt.  Cotelerio  cap.  79. 
[<»  Vide  Glossar,  med.  Graecit.  col.  23.  et 
24J 

Fraternitates  Spirituales,  GraBcis 
potissimum  dietim  qui  sese  invicem  in 
Tratres  adoptabant,  seu  qui  fraternita- 
tem sacramento,  in  Ecclesia  coram  Sa- 
cerdote, sumpta  interdum  ac  divisa  Eu- 
charistia,  acto  firmabant:  àfieX9o\  icveu- 
(iQcrtxoi,  apud  Gregorium  in  Vita  S.  Ba- 
sini Junioris  n.  28.  et  in  laudato 
Nomocan.  cap.  190.  422.  qui  iidem  vi- 
dentur,  qui  àS£X9oicotY)To\  dieuntur  cap. 
200.  220.  et227.^QuaB  quidem  Fratemi- 
tas, iweu{jiaTtxY)  àSeXf^TiQc  appellatur  apud 
Constant,  in  Basilico  cap.  10.  58.  et  Scy- 
litzem  pag.  5^.  586.  quas  à6eX<poicotT}9t( 
Leoni  Grammatico  in  eodem  Basii,  pag. 
460.  òéSeXfocrSvy),  in  laudato  Nomocanone 
cap.  512.  dfcitur.  De  ejuscemodi  fratri- 
bus spiritualibus  copiose  egimus  in  Dis- 
sert.  21.  ad  Joinvillam.  Adde  Alamannum 
ad  Hist.  arcanam  cap.  6. 

Fratres  Spirituales,  dicti  quidam 
Fratres  minores,  seu  Beguini,  haereseos 
damnati.  Vide  lib.  1.  Misceli.  Baluzii 
pag.  276.  et  infra  Fratricelli, 

fFRATRES  DE  SPIRITU     SaNCTO,     qui 

alicubi  de  Columbeta  vocantur,  eo  quod 
ante  pectus  portant  columbam  albam  in 
veste,  de  Regula  S.  Augustini,  qui  per  ci- 
vitatem  eleemosynam  colligentes,  necnon 
in  messibus  et  vindemiisgranum  et  vinum, 
et  multa  alia  sibi  legata  recipientes,  prem- 
ier eleemosynas,  quas  in  Nativitate  Do' 
mini  et  Pascha  maximas  faciunt,  toto 
anno  quotidie  visitant ,  et  eleemosyiiis 
consolantur  omnes  pauperes,  career atos, 
pupillos  et  viduas,  et  cunctos  erubescentes 
mendicare,  circumeuntes  continue  civita- 
tem,  certis  et  publicis  pauperibus  m,uUa 
tribuunt  ad  portam.  Hoc  idem  faciunt  Fra» 
tres  humiliati  Tertii  Ordinis,  qui  dieun- 
tur de  Domo  communi...  Cibi  autem,  quos 
per  civitatem  dispergunt  quotidie  et  am- 
plius  in  Festis  principalibus  Fratres  de 
SpirituS.  qui  nihil  praeter  quotidianas 
eleemosynas  possident ,  sunt  ii,  scilicet 
panis,  vinum^  farina,  pulmenta  legumi- 
num  et  consimilium,  carnee  recentes  et 
salsss,  coctse  vel  crudas,  et  alia  talia,  quse 
omnia  praeter  illa,  qusB  dant  ad  portam 
suam,  divisa  civitate  inter  se,  quotidie  de- 
ferunt  personis  illis,  quas  dixi  ;  portantes 
panes  in  saccis,  vinum  in  manibus  ligneis 
vasis,  reliqua  vero  in  vasis  asreis  coperculo 
aereo  clausis.  Similiter  Fratres  de  Domo 
communi  ultra  multas  consimiles,  quas 
de  collectis  et  legatis  faciunt  eleemosynas, 
dant  in  Coena  Domini  multis  pauperibus 
verecundis.  Sic  Anonymus  Ticinensis  de 
Laudibus  Papise,  apud  Murator.  tom.  11. 
col.  30. 


598 


FRA 


FRA 


FRA 


Frater  ad  Succurrendum.  Vide 
Monachus  ad  Succurrendum  in  Monachi. 

FRATERCULI,  Monachi,  Italis  Frati- 
celli. Vita  S.  Ricmiri  Abbat.  n.  2  :  Ordi- 
natisque  Fraterculis,,.,  quoa  coMregave" 
rat,  etc.  Monachuli  dicuntur  n.  5. 

9|c  FRATERE,  [Sordere,  displicere,  ter- 
gere (DlEF).] 

FRATERIA,  Fraternitas,  confratria, 
congreffatio,  Italis  Fraiaria,  In  Gharta 
Biccardi  Comitis  Ayelli  ann.  1193.  apud 
Ughellum  in  Archiep.  Salernit.  vide 
Frareia, 

•  Nostris  Frairie  et  Frarie,  qua  voce 
etiam  FcBdus  sìgniflcarunt.  Lit.  ann. 
1317.  apud  Marten.  tom.  1.  Anecd.  col. 
1351  :  Nou8  Amalri  et  Jehan  dessusdia  les 
Frairies  et  alliances,  en  tantcomme  est  de 
nou8  et  comme  à  nous  en  toitche,  ne 
approuvons  ne  ratt/Sons,  ains  les  délais- 
eonsentout.  hit.  remiss.  ann.  1377.  in 
Reg.  111.  Chartoph.  reg.  eh.  3^1  :  Gilot 
Berengier  de  la  Frarie  desdiz  drappiere.,. 
di8t  à  Lochon  de  la  Frarie  deadii  tanneura, 
etc.Flairie,  eodem  sensu,  in  Testam. 
ann.  1401.  tom.  2.  Probat.  Hist.  Brit.  col. 
719 

1 FRATERNAGIO,  Fraternitas,  sodali- 
tium.  Gharta  Willelmi  Abb.  S.  Albani 
ann.  1476.  apud  Madox  Formul.  Anglic. 
pag.  336:  Recipimua  in  collegium  aive 
consorciumnoatrx  apiritualis  Fraterna- 
cionia, 

o  FRATERNALIS,  Fraternus,  Ital.  Fra- 
temale  ,  Gali.  FratemeU  Gharta  ann. 
1478.  ex  Schedis  Pr.d«  Mazauguea:  Ama- 
bili concordia  Fratemali ,  etc,  Fratrin^ 
eadem  acceptione,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1468.  ex  Reg.  199.  Chartoph.  reg.  eh. 
201  :  Lesuppliant,  eameudecouraigeFra- 
trin,  inconttnent  faillit  en  la  rue,...  pour 
cuider  secourir  aon  beaufrere. 

oo  FRATERNALIS  modius  ,  Mensura 
frumentorum,  quae  prsestare  tenebantur 
censiti  ad  praBbendas  fratrum  canonico- 
rum,  in  ecclesia  Naumburgensis  etaliìs. 
Tabul.  Eccl.  Naumb.  :  Quatuor  modii 
ailiginia  Fraternalia  menauraa  faciunt  aex 
modioa  Numburgenaea.  Ghart.  Henric. 
Episc.  Naumb.  ann.  1321  :  De  octo  mane- 
aia,  de  quolibet  duo  Modii  Fratemalea  et 
dum  parvsa  menaures  et  unuapullua.  Vide 
Haltaus.  Glossar.  German.  voce  Bru- 
dertnaa,  col.  190. 

1.  FRATERNITAS,  ipsa  Ecclesia  dieta, 
vel  certe  ipsi  fldeles,  apudTertuUianum, 
Gyprianum,  Ambrosium,  Hleronymum, 
S.  Maximum  Taurin.  homil.  1.  de  ava- 
ritia,  etc.  in  Actis  Martyrii  SS.  Numi- 
darum30.  Aprii,  n.  6.  10.  in  Libello 
Precum  Marcellini  et  Faustini  pag.  66. 
87.  etc.  Fratemitatia  reu«,  qui  in  Eccle- 
siam  peccat,  vel  in  Fratrea,  fldeles.  Gon- 
cilium  Lugdun.  I.  can.  6  :  Quiaciuia  ex- 
ceaaerit,  aut  implere..,  Vkeglexerit,  quaai 
di\3Ìnorum  mandatorum  tranagreaaor , 
reum  ae  Concilio  Fratemitatia  futurum 
eaae  cognoacat.  Grebro  in  Gonciliis  Galli- 
canis,  et  in  Tolet.  II.  can.  2.  in  Lege 
Aleman.  tit.  40.  etc. 

2.  FRATERNITAS,  Fratrum,  seu  Mo- 
nachorum  coetus.  Liberatus  Diac.  cap. 
11  :  Quibua  euntibua  ad  ae,  tale  Eutycfiea 
reddidit  reaponsum,  hoc  apud  ae  eaae  de- 
cretum,  ut  nunquam  egrederetur  a  aua 
Fraternitate,  aed  tanquam  in  aepulcro 
degeret  in  Monaaterio.  Fratemitaa  mona- 
cha,  apud  Paulinum  Epist.3.  extr.  'ASeX- 
o(x6v,  apud  PalladiummHist.Lausiaca, 
'ASeX^ÓTTic,  in  Vita  S.  Nili  Junioris  pag. 
126.  apud  Theodorum  Studitam  in  Vita 
S.  Platonis  num.  82.  87.  Theosterictum 
in  Vita  S.  NicetflB  n.  10.  12.  13.  47.  etc. 
Vide  Notas  nostras  ad  Ginnamum  pag. 
434. 


8.  FRATERNITAS,  Societas  inita  inter 
Monachos  variorum  Monasteriorum , 
qua  sua  sibi  invicem  bona  ita  commu- 
nicabant,  ut  tanquam  fratres  alterius 
Monasterii  haberentur,  in  illud  recipe- 
rentur,  epularentur  in  refectorio,  preca- 
tionum,  seu  uti  vocabant,  benenciorum 
omnium  essent  participes,  prò  iis,  cum 
e  vita  migrassent  preces  funderentur , 
perinde  ac  prò  Monachis  indigenis,  etc. 
f^  Non  tantum  monachorum  sed  etiam 
ecclesiarum  cathedralium  etconventua- 
lium  inter  se  et  cum  monasteriis  has 
societates  fuerunt.  Vide  formulas  apud 
WUrdtwein.  in  Subsid.  Diplomat.  tom. 
6.  pag.  13.  et  tom.  10.  pag.  9.]  Gharta 
fraternitatls,  apud  Goldastum  tom.  2. 
Berum  Alemann.  pag.  184  :  Solennique 
Fraternitate  a  tolo  Capitulo  recepta,  et  e 
contra  Maguntino  Conventui  per  fratrea 
noatroa  tranamiaaa  literia  hanc  confirma" 
tionem  inacripai,  etc.  Alias  ejusmodi  fra- 
ternitatum  et  societatum  monasticarum 
Ghartas,  et  exempla  proferunt  Historia 
AbbatiaB  Gondomensis  pag.  496.  499. 500. 
Boverius  in  Beomao  pag.  186.  260.  266. 
304.  Marlotus  lib.  3.  Hist.  Bemensis 
cap.  14.  21.  et  pag.  648.  etc.  De  eis  etiam 
agunt  Haeftenus  lib.  8.  Disq.  Monast. 
tract.  1.  dlsq.  4.  idem  Boverius  ad  Hist. 
Monast.  Beomaensis  cap.  141.  prsdterea 
vir  doctissimus  Jo.  Mabillonius  inPras- 
fat.  ad  tom.  1.  Siculi  3.  Benedictini 
1 100.  [et  tom.  3.  Analect.  pag.  485.  et 
seqq.] 

Ghartam  duntaxat  singularem,  ac  an- 
tiquam,  ad  ejusmodi  societatum  formu- 
lam  percipiendam  hic  adscribam  ex 
Tabulano  Flaviniacensi  :  Anno  Verbi 
incarnati  894.  eodemque  Sereniaaimi  Odo- 
nia  regnantia  primo  et  aeptimo,  operante 
officio  caritatia,  inita  eat  obnionua  Fra^ 
tema  quasdam  boniaque  omnibua,  ut  ere- 
dimua,  accepta  aocietaa  inter  religioaoa 
viroa,  Domnum.  adlicet  Gregorium  Bea- 
tiaaimi  Martini  Auguatidunenaia  Caanobii 
Abbatem,  itemque  Principia  Apoatolorum 
Petri  Girfredum  Flaviniacenaia  Monaa- 
terii  Praslatum,  ex  utraqae  parte  inibì 
Beo  famulantibua  aaaenaum  prsebentibua, 
quam  inaolubiliter  perpetuo  conaervan- 
dam,  inque  dica  ainguloa  firmitatia  aug- 
menta  capturam,  literarum  quoque  mo- 
numentia  tradere,  utriusque  partia  cona- 
tat  proviaione  decretum^  ut  rea  aalubriter 
penyetrata,  ad  poatfuturaa  aucceaaionea 
non  relatu  aolum,  verum  et  acripto  trana- 
miaaa decurrat.  Pactiinter  eoa  fosderia  haac 
ratio  eatf  ut  quid^uid  inatantiaa ,  laboria^ 
atudiique  aalutaria  para  quaeque  prò  auia 
viventibua  vel  defunctia  in8umit,id  quoque 
pari  devotione  prò  Fratribua  hoc  aibi  de- 
votione  devinctia  exerceat,  abaque  immi- 
nutione  ,  reiractatione  ,  interpolatione. 
Quid  aane  illud  quamtumve  ait ,  quod 
agendum  decernitury  ut  cuique  aòaque 
dubietate  conatet,  noverit  noa  fratrea  Coe- 
nobii  almi  Principia  Apoatolorum  in  de- 
ceaau  cujuaque  Fratrum  noatrorum  e  cor- 
pore  per  30.  dica,  veapertinaa,  nocturnaaf 
et  matutinaa  agenaaa  generaliter  cele- 
brare, ita  ut  tertioj  aeptimo,  et  triceaimo 
die  ex  more  id  fiat  aolenniua.  Miaaam 
quoque  prò  defunctia  per  dica  praefatoa 
cum  oblationibua  quotiaie  canimua.  Inter 
haac  etiam  animse  prò  aalute  illiua  duo  ca- 
nuntur  ab  omnibua  Paalteria,  Caaterum 
in  hia  prmdictia  diebua  omni  peracto  offi- 
cio Paalmum  prò  eo  canimua  129.  flexo 
genu.  Hoc  igitur  prò  recent ibua.  Primo 
anni  recurau  vigiltam  et  Miaaam  celebra- 
mua;  exinde  reliquia  anniveraariis  Paal- 
moa  12.  canimua.  In  Kalendia  omnium 
menaium  prò  univeraia  defunctia  noatraa 
Congregationia  vigiliam  et  Miaaam    cum 


oblatione  votorum  explemua,  Eaae  titu  ro^ 
buatiaaimo  retinentea^ut  prò  noatria,  ita 

5ro  veatria  quoque  in  Reltquum  annuente 
>eo  exercere  curabimua:  hujua  vicem  offi- 
cii  a  veatra  caritate  inatanttua  repoacen- 
tea,  Utque  haae  honeata  a  Beo,  ut  eredi- 
mua,  inapircUa  Fraternitas  non  praaaen- 
tibua  aolum ,  aed  et  poateria  uberiua 
innoteacat,  oramua,  ut  in  die  feativitatis 
aacratiaaimi  Martini  Confeaaoris  Chrieti 
hujua  acripti  continentia  in  aacri  con^ 
ventua  veatri  praeaentia  per  annoa  ainguloa 
recitetur.  Bemum  almtficam  dilectionem 
veatram  petimua,  ut  ai  quialibet  noatro- 
rum vitio  atto  lajfìsua  abjectuave  fuerit,  a 
vobia  recipiaturf  nec  altoraum  eat,  quoua- 
que  aatiafactione  cuUa,  sparato  vitio,  atU 
recipiatur,  aut  certe  judicio  veatro,  quid 
agendum  «it,  decematur.  Hoc  etiam  de 
veatria  expoacimua.  Et  ut  haac  acta  per^ 
maneant,  manibìia  propriia  aubtoraigna' 
vimua.  Giffridua  Mon,  scripait,  Hildega- 
riua.  Gubertua,  GauzaHua,  Beringarxua, 

Prffiallatse  Ghart»  alteram  hic  sabji- 
cere  lubet  ex  Marlyrologio  Gorbeiensi  : 
Haac  eat  aocietaa  Eccleaiarum  Corbeiensia 
et  Atrebatenaia,  conatituta  per  Bomnoa 
Abbatea  Rotbertum  Corbeienaem  et  Walte- 
rum  petente  lUroque  Capitulo,  Scilicet 
communio  utriuaque  Capituli  et  detentio^ 
et  in  neceaaariia  procuratio  cujualibet 
Fratria  ab  Eccleaia  aua  guolibet  modo 
exturbati  uaque  ad  reconciliationem  «m 
Capituliy  niai  forte,  quod  àbait,  irrecu- 
perabiliter  ab  Abbate  auo  et  Capittdo  ei 
oblato  habitu  eiectua  ait.  Obeuntea  autem 
Fratrea,  allato  brevi,  aieut  Fratrea  ejua- 
dem  Eccleaiaa  eoctra  clauatrum  defuncti 
aolemne  habeant  offidum,  et  Septena- 
riumt  et  Tricenarium,  et  annotcUionem  in 
Regula,  auper  hoc  addita  uniuacujuaque 
Sacerdotia  Miaaa  una,  et  aliorum  Fratrum 
ordinata  paalmodia.  Pro  Abbatibua  vero 
obeuntibua  fist  Tricenariua  cumaingulari 
deifito  trium  Miaaarum  et  ordinataa  paal- 
modiae,  et  praabenda  per  annum,  et  Anni- 
veraariua  eorum  cum  pulaatione  campa* 
narum.  Actum  ann.  1187.  Indict.  15. 

4.  FRATERNITAS.  Prffistationes,  qase 
flebant  Monasteriis  ab  iis,  qui  eorum 
fraternitatem  susceperant^  Fraternitatea 
dicuntur  in  Goncifio  Lateranensi  IV. 
cap.  57.  Anastasius  IV.  PP.  Epist.  12.  ad 
Fratres  S.  Joannis  Hierosolymit.  iBecer- 
nimua  ergo,  ut  receptorea  veatrarum  Fra- 
temitatum  aive  collectarum,  salvo  jure 
dominorum  auorum  in  B,  Petri  et  noatra 
protectione  conaiatant,  etc, 

5.  FRATERNITAS, de  Laicis  dicitar,  qui 
in  parti cipationem  orationum,  suffra- 
giorum  eioeneficiorum  Monachorum, ab 
iis  admittebantur  :  qui  in  Fratrea,-  vel 
in  FVatrea  et  Monachoa  recipi  dicuntur 
apud  Eckehardum  Jun.  de  Gasib.  S. 
Galli  cap.  1.  pag.  87.  Will.  Thorn.  pag. 
1896.  in  Probat.  Hist.  Guinens.  pag.  ^. 
in  Monastico  Anglic.  tom.  1.  pag.  53. 
881.  etc.  Hinc  Monachatua  nomine  dona- 
tur  ejusmodi  fraternitas  in  Statutis  an- 
tiq.  Gartusiensibus  1.  part.  cap.  49.  $  15: 
Statutum  eat,  ut  extraneia  non  detur  Mo- 
nachatua, niai  de  licentia  Capituli,  |  19. 
Fratemitaa  dici  tur.  Adde  Sta  tuta  ejusd. 
Ord.  ann.  1368.  part.  1.  cap.  4.  {  28.  29. 
30.  35.  et  Statuta  ann.  1368.  cap.  4.  J  28. 
Fratrea  Eccleaiaa  in  orationibua  et  eleemo- 
aynia  Monachorum,  in  eodem  Monastico 
Angl.  pag.  75.  et  pag.  808  :  Et  in  Capitu- 
lum  introiena  fui  Frater  et  particepa  be- 
neficiorum  totiua  Eccleaiaa,  Pag.  6d6  :  Et 
ipai  me  auaceperunt  in  Fraternitatem 
auam  et  participationem  omnium  benefi- 
ciorum  univeraarum  domorum  auorum, 
Adde  pag.  657.  Vita  S.  Henrici  Imp.  cap. 
26  :  Et  Fraternitatem  Monachorum  suaci' 


FRA 


FRA 


FRA 


599 


pien$  cum  maocima  humilitate  et  contri- 
tione  cordis,  oratUmibìis  eorum  se  cam- 
mendavit.  Tabular.  S.  Albini  Andegav.  : 
Girardus  Senescallus  quando  Frater  nos" 
ter  devenit,  hoc  est,  qtiando  in  Societatem 
nostrani  devenit,  et  benefieium  nostrse 
Congregationis  recepii,  eie.  Gharta  ann. 
1123.  apud  Puricellum  in  Basilica  Am- 
brosiana pag.  569  :  ExceptOy  quod  deter- 
minate et  sine  fraude  et  malo  ingenio 
fuerit  oblalum  ad  partem  Monasteni,  vel 
adpartem  Canonica,  vel  fer  conversio- 
nem,  vel  per  orationem,  td  est,  susci- 
piendo  aliquem  in  suis  orationiìmsj  aut 
per  testamentum.  Fratemitatem  Ecclesim 
tecipere,  ibidem  pag.  22.  80.  246.  249.  376. 
apud  Doubletum  in  Historla  Sandionys. 

gag.  856.  etc.  Vide  Ditmarum  lib.  6.  pag. 
1.  Ordericus  Vital.  lib.  5.  pag.  585: 
Tunc  Hugo  Fratemitatem  Monachorum, 
quam  olim  in  infantia  acceperat,  renova- 
vit.  Infra  :  Cuncti  nempe  Milites  de  Mau- 
Ha  in  vita  et  morte  Societatem  eorum 
obnixe  petierunt ,  et  fratres  eorum,  ut 
monachili  prece  dsemonum  cuneo  fortius 
resistere  valeant ,  fideliter  effecli  sunt. 
[Gharta  12.  circiter  saec.  e  Tabularlo  S. 
Petri  de  Gellafroini  in  pago  Engolism.  : 
Willelmus  Amanius  Miìes  rece^tus  est  in 
Fratrem  et  compartidpem  omnium  hono- 
rum Ecclesia  de  Cella-froini  tam  spiri- 
tualium  quam  corporalium.  Vide  supra 
Fratres  conscriptiJ]  Ejusmodi  vero  Pra- 
ternitas  in  Gapitulo  p^r  librum  a  Mona- 
chis  concedebatur.  Statuta  Ordinis  de 
Sempringham  :  Quod  si  Episcopus  vel 
Abbas  Canonicorum  regularium,  seu  Mo- 
nachorum,  vel  Rex  intraverit  Capitulum, 
assurgentes  ei  omnes  inclinent,  cum  ante 
eos  transierit,  Quod  si  Societatem  qusesie- 
rit,  assurgentibus  omnibus,  dicatur  Psal- 
mus  :  Ecce  quam  bonum,  etc.  Et  sic  con- 
cedatur  ei  Fraternitas  ,  manibus  libro 
appositis,  etc,  Statuta  Ord.  Prasmonstrat. 
dist.  1.  cap.  5  :  Et  si  Frateì^nitatem  qua- 
sierit,  assurgentibus  omnibus  concedatur 
ei  per  librum.  Idem  Ordericus  Vitalis 
lib.  12.  pag.  840  :  In  Capitulum  venit, 
Societatem  eorum  humiliter  reguisivit  et 
recepii,  Steph.  Tom.  Epist.  233  :  Quibus 
in  generali  Capitulo  concessimus  Frater- 
nitatem  plenariam  Monasterii  nostri^quia 
aliud  non  possumus,  constituentes  vos 
participes  omnium  beneficiorum  Ecclesise 
nostra,  tam  in  vita  quam  in  morte,  etc. 
PrsB  caeteris  rem  ilfustrat  Bernardus 
Mon.  in  Gonsuet.  Cluniac.  MSS.  cap.  27. 
et  ex  eo  Udalricus  lib.  3.  cap.  33  :  Sunt 
plerique  fideles  Christi,  tam  pauperes 
quam  dimles,  qui  cum  adducti  in  Capitu- 
lum nostrum  venerint,  petunt,  ut  ipsi 
quoque  mereantur  habere  Fratemitatem 
nostram  ;  antiuitur,  et  cum  libro  eis  da- 
tur,  ut  partem  et  communionem  habeant 
de  omnibus  bonis,  qua  ulto  modo  fiunt, 
vel  in  orationibus,  vel  in  eleemosynis, 
non  solum  apud  nos,  sed  etiam  in  cunctis 
locis,  qua  nostri  juris  esse  videntur.  Pro 
his  omnibus  quamdiu  sunt  in  hac  tempo- 
rali vita  specicUiter  cantatur  per  singulas 
horas  Psal.  68.  et  ea  Colicela  :  Prsetende, 
Domine,  famulis,  etc.  Quoties  ad  majo- 
rem  vel  ad  matutinalem  Missam  dicitur, 
prò  eis  apponitur,  Postquam  autem  obie- 
rint,  Defunctorum  ea  Collecta  :  Omnipo- 
tens  sempiterne  Deus,  cui,  quando  non 
est  in  ordine  Collectarum  prima,  illis 
proprie  deputata  est,  et  similiter  illa 
matutin.  Laudes  prò  Defunctis,  qua  post 
quamlibet  diem  12.  leetionum  solennem 
in  sequenti  nocte  absgue  officio  cantantur, 
Praterea  quatuor  viees  in  anno,  id  est, 
postprimam  Dominicam  Quadragesima, 
post  Natale  SS,  Apostolorum  Petri  et 
Pauli,  post  festivitatem  O,  SS.  in  quibus 


specialem  commemorationemfacimus  cum 
officiOj  cum  Miasa,  cum  septenario,  et  tH- 
cenano,  et  prabenda  eodem  modo,  quo 
soUt  agi  prò  quolibet  absentCf  qui  obierit 
in  aliqua  cellarum  nostrarum,  Quod  cum 
satis  unanifeste  rélatum  sit  in  superiori- 
bus,  (cap.  30.  31.)  non  est  opus  secundo 
re f erre.  Et  hoc  est  quod  super  addilur, 
quod  12.  pauperes  reficiuntur:  hoc  mi- 
nus  a^itur,  quod  non  a  singulis  Sa- 
cerdotihus  Missa  cantatur.  Vìae  Fami- 
liaris,  Communio  et  Confraternita^  2. 

His  addere  placet  formulam  admisslo- 
nis  in  ejusmodi  societates  ex  Ghartul. 
Gampan.  Bibl.  Thuan.  fol.  299  :  Illustri 
Comttissa  Campania  carissima  Domina 
nostra  frater  A.  Prior  Cluniacensis  et 
ejusdem  loci  Conventus  aternam  in  Do- 
mino salutem.  Cum  erga  Cluniacensem 
Ecclesiam  dilectionis  plurimum  innatam 
vobis  pietatem  evidenter  habere  cognove- 
rimus,  vd)is  vices,  quas  possumus  in  hoc 
referre  vólumus  et  tenemur.  Inde  est,  quod 
in  recompensatione  devotionis  vestra  vos 
in  Sororem  Cluniacensis  Ordinis  recepi- 
mus,  facientes  participem  et  consortem 
omnium  beneficiorum,  qua  de  calerò  fient 
in  Ecclesia  Cluniacensi,  et  in  omnibus 
membris  ejus,  sive  prò  vivis,  sive  prò  de- 
functis  agantur.  Concedimus  etiam  vobis^ 
quod  cutn  de  transitu  vestro  Cluniacensi 
Ecclesia  per  prasentes  litteras  innotuerit, 
prò  vobis  in  Ecclesia  Cluniacensi  solemne 
officium  cum  Missis  et  aliis  beneficiis  fiet, 
sicut  si  in  aliquo  Monasteriorum  nostro- 
rum  cum  sororibus  nostris  contingeret 
obiisse.  Tricenarium  etiam  fiet  in  Con- 
ventu  nostro  prò  vobis^  et  nomen  vestrum 
scribetur  in  brevibus,  qua  per  domos 
congregationis  nostra  ex  consuetudine 
trasmittuntur,  ut  ubique  in  lods  nostris 
prò  vobis  fiat  officium,  et  consueta  bene- 
ficia persolvantur.  Insuper  scribetur  in 
Catalogo  defunctorum  nomen  vestrum  in 
Regula  in  die  anniversarii  vestri  singulis 
annis  perpetuo  recitandum,  ut  prò  vobis 
fiat  officium,  et  anima  vestra  absolutio- 
nem  et  debita  beneficia  consequatur.  Ro- 
gamus  autem  dilectionem  vestram  et 
monemus  in  Domino,  ut  interim,  dum  in 
hac  luce  fueritis,  in  qua  per  donum  gra- 
tia  Dei  longo  tempore  vos  esse  cupimus  et 
oramus,  Ecclesiam  Cluniacensem  et  omnia 
loca  ad  eam  pertinentia,  et  fratres  ìotius 
Congregationis,  sicut  Soror  Cluniacensis 
Ordinis  affectuose  diligere,  et  eorum  ne- 
gotia,  cum  vobis  occurrerint,  curetis  se- 
cundum  Deum  liberaliter  promovere.  Ac- 
tum  anno  Dom.  1205.  mense  Maio.  Vide 
aliam  fraternitatum  formulam  apud 
Ughellum  tom.  9.  pag.  469.  His  addo, 
quod  habet  Tabularium  Monasterii  S. 
Andreas  Viennensis  :  Ego  Arbertus  Miles, 
filius  Wilbodi,  et  uxor  mea  nomine  Ax, 
et  filius  meus  Petrus,  accepimus  Societa- 
tem córporis  et  anima  tn  Mona^terio 
sancii  Andrea  intra  moenia  Vienna  urbis 
posilo,  sub  prasentia  Abbatis  Uberti,  et 
ut  partem  habere  possimus  in  sacris  et  in 
omnibus  benefactis,  qua  fiunt  in  Monas- 
terio,  et  in  omnibus  membris  ejus,  et  ut 
inter  socios  sancta  Congregationis  nume- 
rari possimus,  donamus  pradiclo  Monas- 
terio  et  habitatoribus  ejus  unam  vineam 
nostra  hareditatis  sitam  in  pago  Gratia- 
nopolitano,  etc.  Tabularium  Prioratus 
de  Domina  in  Delphinatu  fol.  45:  Et 
ipsi  Monachi  dederunt  ei  societatem  Mo- 
nasterii, ut  si  ipse  Presbyter  voluerit  ve- 
nire ad  habitum  S,  Benedicti,  prò  hac  re 
et  prò  aliis  beneficiis  recipiant  eum. 
P  Ejusmodi  fraterni tatis  tanta  erat 
praerogativa,  ut  et  mulieribus  claustrum 
vel  septa  monasterii  ingrediendi  et  in- 
^  tra  illa  manendi  jusesset  ;  quod  colligi- 


tur  ex  Gharta  ann.  1213.  in  Ghartul. 
Buxer.  eh.  20  :  Si  autem  ipsos  (monachos 
Buxeriaa)  transire  voluerit  (Gertrudis),  tn 
tali  habitu,  quali  domum  ipsorum  intra- 
verit, ipsi  et  cuidam  servienti  sua  neces- 
saria ministrabunt.  Vide  Fratres  Cons- 
cripti  in  Frater.] 

^  Notatu  dignlssima  vldetur  Gharta 
Johannaa  abbatissaB  S.  Antoni!  prope 
Parisios,  qua  particlpationem  omnium 
honorum  spiritualium  ejusdem  monas- 
terii concedit  iis  omnibus,  qui  qualem- 
cumque  eleemosynam  largientes,  inter- 
fuerint  dedicationi  capellae  de  Igniaco 
dlo6cesis  Suession.  ex  Ghartul.  Gampan. 
fol.  395.  col.  2  :  Universis  Christi  fideli- 
bus  ad  quos  prasentes  littera  pervenerint^ 
soror  Johanna  abbatissa  totusque  conven- 
tus S.  Antonii  juxta  Parisius  Cistercien- 
sis  ordinis,  aternam  in  domino  salutem, 
Noveritis  nos  ad  preces  illustrissimi  viri 
Theobaldi  regis  Navarra  concessisse  om- 
nibus ilHs,  qui  ob  reverentiam  B.  Maria 
et  B.  confessoris  Nicholai  ad  capellam  de 
Igniaco  de  Jars  in  episcopatu  Suessionen- 
SIS  diocesis  (die)  dedicationis  et  per  octa- 
bas,  accessertnt  causa  devotionis  elemosi- 
nam  largituri,  participationem  omnium 
bonorum,  qua  fuerint  et  de  celerò  fient  in 
domo  nostra  et  etiam  specialitatem  illam, 
quam  erga  familiares  ordinis  nostri  uni- 
versus  ordo  habere  disnoscitur,  duoque 
psalteria  ex  parte  conventus  nostri  prò- 
mittimus  eisdem  nos  reddenda.  In  cujus 
concessionis  testimonium  prsssentibus  lit- 
teris  sigillum  nostrum  duximus  apponen- 
dum,  Datum  anno  Domini  1260.  mense 
ilfato.  Ejusdem  tenoris  sunt  Literae  Ni- 
colai prloris  Prulliaci  ibid.  fol.  416.  v«  : 
Universis  prasentes  litteras  inspecturis, 
Frater  Nicolaus  dictus  prior  Prulliaci 
Cisterciensis  ordinis  salutem  in  vero  salu- 
tari. Ad  universitatis  vestra  noticiam 
volumus  pervenire,  quod  nos  ad  petitio- 
nem  illustrissimi  domini  regie  Navarra 
concedimus  omnibus  qui  fidei  ac  devotionis 
gratia  vel  affectu  hac  instanti  dedicatione 
oasilica  sua  de  Igniaco  de  Jars  ipsam 
basilicam  visitaverint,  plenariam  partici- 
pationem omnium  bonorum,  qua  in  nostra 
ecclesia  et  in  membris  ejus  cotidie  fiunt 
et  de  calerò.  Domino  dante  fient.  Corux- 
dimus  etiam  ipsis  fidelibus  ad  impetran- 
dam  suorum  veniam  delictortim  l.  missas 
de  Spiritu  Sancto  et  xl.  psalteria,  nec  non 
et  cotidianarum  orationum  suffragium 
salutare,  cum  élemosinis  disciplinis,  et 
aliis  quibuslibet  spiritualibus  oeneficiis 
in  vita  ipsorum  pariter  et  in  morte.  Da- 
tum anno  Domini  1260.  in  octava  Ascen- 
sionis  Domini.  Valeant  per  odo  dies  su- 
pradicta  dedicationis.  Vide  supra  in 
Absolutio  1. 

*  Neque  etiam  praetermittenda  for- 
mula admissionis  in  fratemitatem  Ter- 
tii  Ordinis ,  quam  exbibet  Notarius 
Senens.  in  Actis  Mss.  ex  God.  reg.  4725. 
fol.  86.  v»  :  Qui  frater  Orlandus  petitioni 
dicti  Lupi,  tam  benigne  quam  misericor- 
diter  annuens,  ....  pr^dictum  lupum 
stantem  in  dieta  ecclesia  ante  altare 
sancii  Thoma,  flexis  genibus  et  manibus 
junctis  in  confratrem  Tercii  Ordinis,  se- 
cundum  formam  constitutam  ejusdem 
ordinis,  recepii,  et  omnium  orationum, 
missarum  ,  elemosynarum ,  jejuniorum. 
vigiliis  (sic)  laborum,  pradicationes  (sic} 
bonorumque  per  omnes  personas  dicti 
ordinis  ubique  nunc  fierent,  et  in  poste- 
rum,  cooperante  gratia  Jesu  Christi,  fie- 
rent, auctoritate  magistri  generalis  dicti 
ordinis,  qua  ipse  frater  Orlandus  funge- 
batur,  dictum  Lupum  participem  et  con- 
sortem  constituit  atque  fedi  m  vita  pari- 
ter  et  post  mortem,  dummodo  ipse  Lupus 


600 


FRA 


FRA 


FRA 


permaneat  in  ordine  memorato,  Hiie  'per- 
<icti$,  didaa  Lupus  statim  obedientiam 
fecU  dieto  fratri  Orlando  prò  dicto  ordine 
recipienti. 

6.  FRATERlflTAS,  Fratriagium,  Fra- 
RESGHiA,  dlcitur  Pars  hsreditatis.  qu» 
ad  fratres  primogeniti  pervenit,  ita  at 
quod  ex  bonis  paternls  ii  possidente 
aicantur  possidere  ratlone  Fratriagii, 
eoqae  ipso  a  fratre  primogenito  in  clien- 
telam  id  teneant,  eique  hominium  fa- 
clant  :  ille  vero  tam  prò  bonis,  quae  ra- 
tione  primogenitur»  ipsi  obyenerunt, 
quam  prò  iis,  qu»  ab  universis  bonis 

Satemis  aut  maternis  per  Fratriagium 
ecisa  sunt,  fratribusque  postnatis  ob- 
Tenerunt,  domino  capitani  hominium 
exhibeat.  £a  est  enim  fratriagii  natura, 
ut  ex  Bractono  constat  lib.  2.  de  Acnui- 
rendo  rerum  dominio  cap.d5.i  l.et  Fleta 
lib.  8.  cap.  16.  S  6.  7.  Hinc  intelli^cndus 
Nangius  in  S.  Ludovico  ann.  1256.  ubi 
ait,  ierram  de  Boviset  de  Gomaio  a  terra 
de  Coudaco  per  Fralemitatia  partitionem 
fuisse  decisam:  quia  nempej)raedia  ista 
primitus  fuerant  Domini  Godiciaci,  a 
quo  ad  filios  secundogenitos  pervenere, 

8ul  ob  ea  fratri  primogenito  Domino 
odiciaci  hominium  prsestiterunt ,  ra- 
tione  FratemitatiB ,  quam  Fraragium 
vocat  Arestum  ann.  1260.  in  1.   Keg. 

8 ari.  f.  113.  et  aliud  ann.  1269.  apud 
hopinum  lib.  2.  de  Dom.  tit.  4.  {  8.  [ut 
et  vetus  Inquesta  de  J  uri  bus  Monasterii 
B.  M.  de  Bono-nuncio  Rotomag.  facta 
per  magistrum  Ricardum  auctoritate 
PhilippiFranc.RegÌs.Fraira«cam,Charta 
ann.  1094.  ex  Archivo  S.Victoris  Massil. 
Frerescam,  Sententia  arbitralis  ann. 
1234.  ex  eodem  Archivo.  Frairescam, 
Gharta  ann.  1233.  ex  parvo  Ghartularìo 
ejusdem  S.  Victoris  fol.  138.  et  alia 
ann.  1063.  ex  magno  Ghartul.  fol.  91. 
Frairetcam  $eu  virUem  cum  fratribus  et 
sororibus  aucceaeionem,  Sta  tuta  Massil. 
lib.  2.  cap.  49.  Fraireiquam  non  semel, 
Testamentum  ann.ld98.  ex  SchedisPraB- 
Bldis  de  Biazaugues,  Fraire8chiam,Ch&ri8L 
ann.  1281.  apud  Thomasserium  in  Bitu- 
rig.  pag.  730.  Frarersiam  et  Frarirsiam, 
Gharta  ann.  1218.  ibid.  pag.  724.]  Frarea- 
chiamj  vetus  Gharta  a  noDis  laudata  in 
ea,  quam  de  hac  re  ad  Joinvillam  Insti- 
tuimus  Dissertatione,  quas  est  tertia^ 
[Gharta  ann.  1273.  tom.  1.  Hist.  Dalphin. 
pag.  196.  Alia  ann.  1344.  tom.  2.  pag. 
493.  Alla  ann.  1334.  apud  Baluz.  tom.  2. 
Hist.  Arvern.  pag.  175.  eie. Fregreschiam, 
Gonsuetud.  Lemovlc.  art.  83J  Denique 
Fratriagium,  Arestum  ann.  1817.  Franci 
nostri  vulgo  Frerage^  et  Freresche  vocant 
ejusmodi  partitiones  honorum  paterno- 
rum,  unde  Frerager,  et  Frerescfier,^TO 
partiri  Inter  fratres,  [FreragierA  et  Fra- 
reecheura,  prò  cohseredibus  passim  usur- 
pant  Gonsuetudines  municipales,  Ande- 
gavensis,  Genomanensis,  Pietà  ve  nsis.  et 
Stabllimenta  S.  Ludovici  lib.  1.  cap.  i30. 
138.  140.  In  Libertatibus  villse  de  la 
Perouae  ann.  1260.  apud  Thomasserium 

Eag.  100.  et  101.  vox  Fraresche  prò  qui- 
usvis  bonis ,  vel  potius  prò  E$caeta 
usurpatur.  Gharta  Guill.  de  veteri  Ponte 
Militis  ann.  1265:  Nomine  cambiationis 
seu  permutatUmia  conceasimus  Roberto  de 
Veteri  Ponte  Militi  Domino  CurvavillsR 
fratri  meo....  quidquid  furie  habebamtis 
in  villa  CurvavilUe  ratume  Frara^ii,  in 
hominibua,  in  festagio,  in  haulia,  in  jua- 
titia,  et  in  viaria,  etc.  Tabularium  Prlo- 
ratus  de  Paredo  fol.  28:  In  iatia  eampia 
Mupranominatia  totam  Fratemitatem 
auam,  quas  illi  ex  hasreditario  jure  debe* 
batur^  aupradicto  loco  conceaait.  Portio 
Fraterna  dlcitur  in  Arestis  S.  Martini 


hiem.  ann.  1263.  fol.  130. 1.  Reg.  Vide 
Probat.  Hist.  Monmorenciac®  pag.  134. 
Thomasserium  in  Gonsuet.  localiD.  Bi- 
turic.  cap.  86.  [et  de  Lauriere  Prsefat. 
tom.  1.  Ordinat.  Reg.  pag.  xix.ubi  recte 
contendi t  Fratemitatem  non  fuisse  tenu- 
ram  ut  Gangius  expllcat,  sed  proprietà- 
tiset  possessionis  litulum.  quem  ad  se 
invicem  habebantcohseredesi  Inter  quos 
divisa  fuerat  haereditas,  vocesque  Pra- 
reacher  et  Frerachier  veteribus  Gallis  ìd 
unum  sonare  quod  apud  nos  Diviaer, 
Partager,  Partiri,  divioere.] 

«  Gharta  ann.  circ.  1060.  ex  Tabul.  S. 
Vict.  Massil.  :  Roatagnua  donavit  nobia 
....  partem  auam,  quaa  illi  pertinet  per 
Fratemitatem.  Gharta  ann.  1817.  Inter 
Instr.  tom.  12.  Gali.  Ghrist.  col.  85  :  Ra- 
tione  qtiarum  (terrarum)  diati  fratrea  aui 
fidem  et  liomagium  ipat  Guilielmo  tan' 
quam  auo  pritnogenito,  cauaa  Fratriagii 
et  prout  Fratriagium,  de  conauetudine 
patrim  exigebat,  facerent  immediate.  Vide 
infra  Fratriacha. 

7.  FRATERNITAS,  Titulus  honorarius, 
quo  utebantur  Reges,  cum  ad  alios  Re- 
ges  scribebant  :  fratres  enim  sese  vulgo 
appellante  utl  docuimus  ad  Alexiadem 
pag.  274.  Luithprandus  in  Legat.  :  Sed 
et  optimam  amicitùe  arrhabonam  Frater- 
nitati  tuaa  nunc  BominxM  oontulit.  'A$tX- 
9hvr[^,  hac  notione  apud  Menandrum 
Protector.  [•^^Vide  Glossar.  med.Graecit. 
col.  25.  a.1  Ssepe  etiam  ipsi  Epìscopi  ac 
caeteri  e  Clero.  Occurrit  passim.  [*  Vide 
m  Sororea.'] 

^  8.  FRATERHITAS ,  Socletas,  confra- 
tria,  sodai  iti  um.  Acta  notar.  Senens. 
ann.  1283.  ex  God.  reg.  4725.  fol.  8.  v«  : 
Relinquo  e.  aol.  fratribua  Minoribua  de 
Ovili.  Item  iij.  lib.  Fratemitati  de  Ovili. 
Vide  suora  Frateria. 

«  FRATERNIZARE ,  Fraterno  more 
agere,  vivere,  Gali.  Ffatemiaer,  Instr. 
ann.  1379.  Inter  Probat.  tom.  3.  Hist. 
Nem.  pa^.  37.  col.  2  :  Eatia  etiam 
penaionarti  ambo  domini  vicecomitia  Uce- 
tiae,  Fraternizando  ad  invicem,  et  aociif 
domeatici,  etfamiliarea  reputamini. 

FRATERNuS,  Filiua  Fratris,ixi  Glossar. 
Arabico-Lat.Isid.et  Pith.  sed  legendum 
videtur  Fratruua. 

«  FRATHISSIUM,  f.  prò  FractUaium, 
Fissura,  Gali.  Fonte.  Inventar.  Ms.  ann. 
1379  :  Item  una  tabula  cum  Frathiaaiia. 
Vide  suora  Fracticidium. 

0  FRATICELLI.  Vide  infra  FratricelU. 

1  FRATIGELLUS,  Fraterculus.  Ital. 
Fraticello.  Miracula  B.  Angeli  Glareni, 
tom.  2.  Junii  pag.  1101  :  Vir  Dea  devotua 
frater  Thomaaiua,  pauper  Chriati  Frati- 
cellua.  Vide  Fratricelh. 

«  FRATILLARE.  Vide  mox  FraHllum. 

^  FRATILLARIUS,  Peufier,  vel  Peuaier: 
non  enim  mihi  asserta  est  lectio ,  in 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692. 
Vide  Fn^eHum. 

«  FRATILLUM,  vel  Fritillum.  Molen- 
dinum  vel  instrumentum ,  quo  molitur 
piper,  vel  aliud  aimile.Fratiliaret  molerò. 
Glossar,  vet.  ex  God.  reg.  521.  Aliud  Lat. 
Gali,  ex  God.  7692  :  Fratillum,  moulin  à 
poivre,  vel  emiouere.  Hinc  fortassis  Frou- 
chine,  prò  famula  coquinaria,  cui  fran- 

gendi  seu  molendi  ministerium  incum- 
it,  in  Mirac.  B.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Avoin  fait  bien  d'nn  petit  page. 
D'une  froudùne,  d*uii  rabot, 
Kl  ii*est  pas  grdndras  d*aD  cabot, 
Un  grana  legnor,  an  grand  doien. 

Vide  Frcuitillua  Fretale  et  Fritellum. 

%  FRATISGO.  [Dissoluo.  Dief.] 
*  FRATISSA^  prò  Fratriaaa.  Vide  in  hac 
voce.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 


7657  :  Conhada,  Prov.  Fratiua,  uxor  fra* 
tria.  Vide  Fratriaaa. 

^  FRATO,  augment.  a  FraU.  Frater. 
Exam.  testium  ann.  1270.  apud  Murator. 
tom.  5.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  1%  : 
Quid  dicunt  iati  prevedonea  et  Fratone», 
quod  Corpua  Chriati  non  poteat  consumi  f 

FRATREIA/Societas,  ex  Gr.  9paTpix, 
Confrerie.  In  Synodo  Rotomag.  ann. 
1189.  cap.  25.  Frateria  scribitur  in  na- 
pera  Gonciliorum  Rotomag.  Ecclesia 
Èditione,  ubi  ita  describitur  :  Sunt  qui- 
dam tam  clerici  quam  laici  hujusmodi 
socie  totem  ineuntea,  ut  de  caetero  in  qm- 
bualibet  causia  vel  negotiis  mutuum  sibi 
prasatent  auxilium^  certam  in  eoa  pcenam 
atatuentea,  qui  cantra  hujuamodi  veniunt 
conatitutionem.  Et  quoniam  ejuamodi  su' 
àetatea  aeu  Frateriaa,etc.Frairiea,ìnCoii- 
suet.  Turon.  art.  103. 142.  Genoman.  art. 
41.  Senonensì  art.  5.  23.  Altlsiod.  art.  6. 
10.  48.  Turonens.  art.  108. 142.  [in  Litte- 
ris  ann.  1330.  apud  Marten.  tom.  1.  Anecd. 
col.  1380Jetc. 

1.  FRATRIA,  ut  Fratreia.  Gundemanis 
Rex  Gothorum  in  Hispania  in  Decreto, 
quod  exstat  in  Goncilio  Toletano  :  Ita 
ut  quidam  Epiacoporum  Carthaginetìaium 
provincisB  non  revereantur  contro  eano' 
nicas  auctoritatia  aenteniiam^  passim  ac 
libey^e  cantra  Metropolitanae  Ecctesiss  pò- 
testatem,  per  qutuaam  Fratriaa  et  cons- 
pirationea  inexploratas  vilse  omnea  Epis- 
copali officio  provehi,  etc.  Johan.  Sarisbe- 
riensis  Epist.  186.  pag.  830:  Quia  ergo 
Archiepiacopua  aemei  iniquam  Fratriam 
reportaverat,  et  vid^at  ex  malitia  pertS' 
cutoria  et  d^ilitate  ^udicia  imminere 
nequiorem,  decUnavit  judicium ,  etc.  Ubi 
Fratria  videtur  sumi  prò  sententia, 
nescio  unde  deducta  notione,  nam  9ps* 
Tpta  nihil  ejusmodi  sonat  apud  Gnecos. 

2.  FRATRIA,  Fratria  uxor,  in  Gloss. 
antiq.  MSS.  [ut  et  apud  Festum.  Job. 
de  Janua  :  Fratriay  Futa  vel  uxor  fra* 
tria  ;  vét  congregatio.  Hinc  in  GIossls 
Sangerman.  Lat.  Gali.  :  Fratria,  FiUew 
femme  de  frere,  ou  Erario  e'eat  oongre- 
gation,  confrairie.  Vide  Fratrwh.'] 

FRATRIAGIUM.  Vide  Fratemitaa  6. 

FRATRIGELLI,  qui  et  Fratrea  de  pau- 
pere  vita,  Bizochi,  et  Beguini,  interdum 
nominantur.  Minori tarum  secta,  qui 
pura  et  candida  S.  Francisci  Instltuta 
sectari  se  Jactabant,  et  a  Gselestino  V. 
Pontiflce  auctoramentum  sectee  se  acce- 
pisse  contendebant,  cujus  auctor  fuit 
Henricus  Geva»  damnata  non  semel  a 
Bonifacio  VIII.  et  Joanne  XXH.  De  hac 
consule  Magn.  Ghr.  Belg.  ann.  1^- 
Gdoricum  Raynald.  ann.  1297.  num.  55. 
66. 1317.  n.  56.  57.  1318.  n.  45.  51.  1321. 
num.  18. 19. 1322.  n.  53.  1331.  n.  4.  1334. 
n.  18.  et  Waddingum  ann.  1317.  num. 
24.  et  seqq.  ann.  1318.  n.  21.  1822.  n.  66. 
1368.  num.  4.  ann.  1373.  n.  1.  et  seqq. 
1430.  n.  80.  Vide  Bizochi. 

•  Idem  FraticelU  Stat.  ant.  Florent. 
lib.  8.  cap.  41.  ex  God.  reg.  4621  :  In  or- 
todoxa  civitate  Florentias  et  ejua  locis, 
Christiani  nominis  inimico  procurante 
Satana,  apparuerunt  nuperrime  (xrti 
Fraticelli  variia  nominibua  interdwn 
nuncupati  ;  eorum  aliqui  apoatatts  ora*' 
nia  B.  Franciaci  aliquando  Fratrea  mno- 
res,  aliquando  Fratres  della  pov^^^  *'*'*» 
aliquando  Pauperes  Evangelici,  sectatO' 
res  dampnatsB  memoriae  Michaelie  swe 
Michelini  de  Cesena,  olim  generalis  rra- 
trum  Minorum  haeretici  et  de  hseresi  atf 
Ecclesia  dampnati,  eorum  variis  et  pra- 
vis  doctrinis  secuktres  supplices  a  recto 
via  divertentes,  novas  opptniones  et  erro- 
res  seminando,  et  a  divinis  offidis,  et  a 
perceptione  aacramentorump  et  abeccie" 


FRA 


FRA 


FRA 


601 


siastica  sepultura  dissuadendo,  opmnio^ 
nes  faUoè  et  novas  intra  pojyalum  Chris^ 
tianum  pullulare  nitentes,  inter  caeteros 
errores  Papam  Johannem  XXII.  et  coste- 
ro8f  qui  post  ipsum  summi  pontifices  fue" 
runt,  non  erubescentes  in  suarum  anima- 
rum  prmjudicium,  et  secutoe  eardinalea, 
asserere  hmreticoe,  in  temerariam  praS" 
sumptionem  audentes  se  solos  sacerdO" 
tes,  et  sacramenta  ecclesiastica  posse  con^ 
ferre,  et  quod  ad  ipsos  solos  electio  papas^ 
et  totius  universatis  ecclesiss  reformatio 
spectat  ;  et  qxwd  nullus  verus  papa  dein^ 
ceps  dici  potesty  ipsique  soli  sunt  univer^ 
salis  ecclesia^  ahisque  multis  erroribus 
Christiani  nominis  culmen  inftcere  ni- 
tuntur. 

1  FRATRIMONIUM,  Bona  fraterna,  ut 
Patrimonium  Paterna,  in  Glossis.  Vide 
Gujacium  ad  lìbrum  2.  Instit.  Justin. 

»  Charta  ann.  1248.  in  Chartul.  S. 
Dion.  pag.  455.  col.  1  :  Prasdictus  Philip- 
pus  miles,  ratione  haeredum  suorum,  de- 
oet  pei^cipere  Fratrimonium  Eustachisd 
uxoria  suas  in  terra  praBdicta.  Vide  Fra- 
ternitas  6. 

o  FRATRISGHA.  Pars  hsereditatis»  qusB 
ad  fratres  primogeniti  pervenit.  Charta 
ann.  1267.  m  Reg.  S.  Ludov.  fol.  7.  r». 
ex  Ctiartoph.  reg.  :  Cum  restitui  decre- 
vissent  lordano  de  Cabareto  militi...  Fra- 
trischam  svuim  in  terra  plana  quam  tene- 
mus,  quas  quondam  fuerat  patria  sui, 
quoad  possessionem,  retenta  nobis  Fra- 
trischa^  seu  portione  Petrum  Rogerium 
fratrem  ejus  contingente^  prò  faidimento 
ejus.  Vide  supra  Fratemttas  6. 

FRATRISSA,  Fratris  uxor.  Isidoro  lib. 
9.  cap.  8.  [et  Johanni  de  Janua.]  Papias 
addìi, Fratruelisaavocatur.  Gloss.  Saxon. 
M I f rici  :  Fratrisaa,  brodorvifi,  fratris 
uxor.  Vide  Fratria  2. 

FRATRUELES,  Duorum  fratrum  filii, 
in  Gloss.  Lat.  Gali.  Isidorus  Ilb.  9.  cap. 

6.  et  Palaemo  in  Gloss.  :  FratrueliSf  ma- 
terteraRjilius,  [Joan.  de  Janua  :  Fratrue- 
li8,  le,  Quod  pertinet  ad  fratrem,  vel  rea 
fratris,  vel  Fratruélis,  Filius  fratris,  vel 
filia  fratris,  vel  fratrui.  Fratueles  etiam 
dicuntur  duorum  fratrum  filii.]  Ethel  wer- 
dus  lib.  4.  cap.  8  :  Successit  Fratruelis 
ejus  in  regnum.  Ad  de  Florent.  Wigorn. 
pag.  605.  629.  Gujacium  lib.  6.  Obser. 
cap.  17.  et  Reinhartum  Robigium  lib. 

7.  Robigal.  cap.  7. 

o  FRATUELlS,  Ex  fratre  nepos,  fratris 
fi  li  US,  Fraireur  et  Frereux,  nostris.  Vide 
supra  Cosinus,  Glossar.  Lat.  Gali,  ex 
Cod.  reg.  7692  :  Fratuelis  est  quasi  fiuls. 
Gharta  Ludov.  reg.  Rom.  ex  Cod.  reg. 
10196.  2. 2.  fol.  90.  V»  :  Ipso  auctorisamus 
declarantes  ea  de  noatro  ac  chariasimorum 
Fratuelium  nostrorum  Adolfi,  Rudolfi  et 
Buperti  comitum  palatinorum  Reni  et 
ducum  Bavariaa  assensu  et  beneplacito 
facta  esse.  Vide  Fratrueles  et  Fratruus. 

FRATRUUS,  Ex  fratre  nepos.  fratris 
filius,  apud  Florentium  Wigorn.  pag. 
604.  [Jo.  de  Janua  :  Fralruus,  Filius  fra- 
tria ;  Fratrua,  Hlia  vel  uxor  fratria,] 

«  FRAUATERIUM,  Vastum,  incultus 
eteremus  ager.  idem  quod  Frauatum. 
Gharta  ann.  1418.  ex  Tabul.  Auxit.  : 
Fieli  et  constituti  cum  suis  paxeriis,  rip- 
pariis,  rippacatgiis,  Frauateriis,  aquis, 
aluviis,  aquasduetibus  et  aliis  junbua. 
Vide  infra  Fraus, 

ajc  FRAUCES  [Fraustum  :  «  Totum  et 
abintegrum  donamus,  excepto  bosco  et 
Frauces  (]\ifB  in  ipso  sunt.  (Cart.  Gon- 
char.  Ruthen.  p.  251,  xi  saec.  »)] 

«  FRAUDA,  prò  Freda,  in  Gapitul.  de 
Villìs  cap.  4. 

o  FRAIIDABILITER,  Fraudulenter, 
Fraudousement,  in  Stat.  ann.  1388.  tom. 

IH 


7.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  217.  art.  1. 
Lit.  remiss.  ann.  1871.  in  Reg.  102. 
Ghartoph.  reg.  eh.  844  :  Dictus  bastardus 
latenter  fugerat  et  de  manibua  eorum 
Fraudabiliter  evaserat. 

1  FRAUDATUS,  Adulterinus,  plenus 
Fraudis.  Additiones  ad  Vltam  S.  Anto- 
nini, Mali  tom.  1.  pag.  847  :  De  seipsa 
dicit  qualiter  ab  eo  illuminata  fuit  circa 
quamaam  artem  faclendi  notaa  argenteas 
super  quadam  Fraudata  mixtura  argenti 
vivi,  eie. 

a|c  FRAUDIGER,  FFraudes  gerens,  frau- 
dulentus,  Tertult,  Genes.  8.  Femina 
Fraudigeria  misere  decepta  loquelis.] 

«  FRAUDOLANS.  Fraudator.  Annal. 
Frane,  ad  ann.  788.  toro.  5.  Gollect.  His- 
tor.  Frane,  pag.  46  :  Et  cosverunt  fideles 
Bajoarii  dicere,  quod  Tassilo  fidem  auam 
salvam  non  haberet,  sedpostea  Fraudo- 
lans  apparerete  etc.  Vide  Fraudolentia. 

1  FRAUDOLENTIA,  prò  Fraudulentia, 
dixit  Nicolaus  de  Jamsilla  de  Gestis 
Friderici  IL  Imper.  apud  Murator.  tom. 

8.  col.  502. 

<*  FRAUS,  ut  supra  Frauaterium, 
Ghurta  ann.  1295.  Inter  Probat.  tom.  4. 
Hist.  Occit.  col.  105  :  Primus  tet^minus 
positua  in  aalva-guarda  est  in  medio  loco 
ooguas  d'el  Stanier,  prout  intrat  in  Frau- 
dem  de  Camus,  et  de  dieta  bogua  ascen- 
dendo per  serram,  etc.  Fraity,  eodem,  ni 
fallor.  sensu,  in  Ch.  ann.  141^7.  ex  God. 
Mss.  Gommerc.  pag.  206  :  Et  est  le  haut 
chenìin.  qui  eat  entre  la  crouée  de  la  ber^ 
gerie  d*une  part,  et  les  terrea  et  Fraitya 
du  Jouchery  d'autre  part,  et  eat  encore  le- 
dit  Fraity  du  Jouchery  d'icelle  chapelle. 
Ibid.  pag.  207  :  Deux  jours  de  terre  qui 
sont  Fraitya,  etc.  Vide  infra  Freaceium. 

FRAUSTUM,  vel  Frauata  Terra,  Vas- 
tum,  incultus  et  eremus  ager.  Terre  en 
gaat.  Tabularium  Abb.  Belliloci  in  Lemo- 
vicib.  Gh.  24  :  Cum  vineis,  pratia,  omni- 
bua  indominicatia,  aeu  et  aliia  manais 
cum  Fraustia,  Gh.  178  :  Dimitto  Frauatoa 
meoa  de  Fonte  Aainario  S.  Petro,  Terra 
Frauata,  in  Gharta  Guillelmi  I.  Gomitls 
Inculismensis  prò  fundat.  Abbat.  S. 
Amantii,  in  Tabularlo  ejusdem  Monas- 
teri :  Terraa  et  vineaa,  et  in  alia  villa 
sex,  terra  Frauata  et  borderia,  Humberti 
Noca,  in  ipsa  villa,  terra,  et  silva,  etc, 
[Occurrit  apud  Baluzium  in  Probat. 
Hist.  Tutelensis  col.  829.  849.  et  860.] 

Frosta  Terra,  Eadem  notione,  in 
Tabulano  S.  Cypriani  Plctavens.  fol.  81  : 
Guido  Pictavenaium  Cornea  requirebat 
apud  Exaoletiam  talem  conauetudmem  in 
Terra,  qnas  populariter  Froata  vocatur, 
qualem  m  ilta,  quas  Froata  non  erat,,.. 
mdicatum  est  ergo  et  definitum  ab  Adel- 
oerto  Comite  Marchina,.,  teìTam,  quas  in 
Froatum  rodacta  Jam  esset,  liberam  de- 
bere reverti,  et  quietam^  in  dominium 
Sancti,  cuìua  proprii  juna  eaae  dignoaci- 
tur.  Tabular.  Absiense  :  Quendam  cam- 
pum  Terree  Froatae,  etc.  Et  fol.  71  :  Et 
omnea  aliaa  conauetudinea,  quaa  habebat 
in  terria,  quae  circum  Froatoa  aunt.  Alio 
loco  :  Omnea  terraa,  quas  et  pater  suus 
dederat  et  conceaaerat  circa  Frostos. 
[Gharta  Philippi  Episc.  Pictav.  ann. 
1280.  apud  Stepnanotium  tom.  3.  Anti- 
quit.  Pictav.  mSS.  pag.  797  :  In  omni 
eximento  terrarum  Froatarum,  etc] 

Frusga  Terra.  Monasticum  Angllc. 
tom.  2.  pag.  827  :  Fundata  fuit  Eccle- 
alola  in  aitu  aeu  fundo.,.  continente  40. 
acras  terrai  Fruacaa,  pasturae,  etc.  Mox  : 
Quas  quidem  40.  acras..,  sine  aliquo  sae- 
culari  servitio,  sine  dedmis  alicui  Eccle- 
$ias  aolvendis  seu  stibjectione,  quia  inanes 
erant  et  vacum,  donavit,  Nescio  an  ea- 
dem notione. 


Frustum  aceipi  debeat  in  Gharta 
Willelmi  Ducis  Aquitaniae  ann.  969. 
apud  Beslium  pag.  284  :  Deprecatus  est 
me,  ut  aliquid  ex  fraterno  Frusto,  qtjiod 
est  ex  rattone  B,  Hilarii  pertinens,  ex 
curte  Cujon...  cuidam  Mainardo.,,  sub 
censu  8.  solidorum  conceder emus.  At  in 
Gharta  ann.  1129.  apud  Locrium  in 
Chronico  Belgico,  Frustum  terraa  vide- 
tur  dici,  quomodo  vulgo  usurpamus  : 
un  morceau  de  terre. 

Quod  vero  Frauatum  et  Froatum  bic 
dicitur,  Frocua  videtur  vocari  in  Gharta 
Ludovici  Reeis  Frane,  anni  1107.  qu» 
habetur  apud  Loisellumin  Hist.  Bello- 
vacensi  pag.  265  :  Frocos  etiam,  quoa 
Dominus  Fulco  Episcopus  dederat  Cano- 
nicis,  et  Garinus  invadendo  eie  injuste 
abatulerat.  Ecclesia^  et  ipais  reddidi. 

Frocus,  in  veteri  Gharta  in  Hist.  Mo- 
nast.  S.  Nicolai  Andegav.  pag.  89  : 
Quam  (partem  terrsd)...  caluminiabant, 
atque  in  ea  brandonem  poauerant  ;  Fro- 
cum  enim  eaae  dicebant,  Quippe  Froc  de 
la  ville  appellat  Gharta  ann.  1810.  prò 
Gomitatu  Pontivensi  in  Regesto  Gons- 
tabuIarisB  Burdegal.  fol.  249.  agrum  in- 
cultum,  qui  urbi  vel  aedibus  adjaceret, 
quomodo  Eros,  vel  Froc,  occurrit  in 
Gonsuetud.  Ambianensi  art.  184.  S.  Au- 
domari  art.  18.  Tervannensi  art.  6.  Atre- 
batensi  art.  5.  Pontivensi  art.  104.  Ta- 
bular. Episcopat.  Ambian.  ann.  1282. 
fol.  86  :  ftem  ordinatum  est  super  Frocis 
et  locis  omnibus,  de  qtiibua  controveraia 
erat,  etc.  Frou,  in  uonsuet.  Aurelian. 
art.  169.  Froux,  ou  Eriche,  in  Gonsuet. 
de  Menetou  art.  10.  Tabular.  Fossa tense 
ann.  1043.  fol.  151  :  Si  autem  cultor  ar- 
penni  defuerit,  et  arpennua  in  Frou  beati 
Petri  reaierit,  tutor  in  eo  nihil  capiet, 
uaque  quo  cultor  redeat,  et  arpennum  a 
ministro  Abbatia  recipiat.  [Tabular.  S. 
Richarii  ann.  1196  :  In  via  ante  hoatisias, 
quae  vulgo  Frocus  dicitur,  nullamjusti- 
tiam  aeu  dominium  habebit.  Via  Frocus 
appellata  est,  quod  juxta  viam  sedi  bus 
praesertim  adjacentem  fere  sit  terra  in- 
culta  et  vacua.]  Fraux  et  paaturages,  in 
Gonsuetud.  Arvernensi  cap.  28.  art.  6. 
Ncque  alia,  opinor,  notione  vocem  Flos 
usurpat  Guillel.  GuiarMn  Philippe  Au- 
dace Rege  Frane.  : 

Francois  errent  tant  qa*il  viennent 
Bs  Flos  qui  lui  appartienneDt. 

Porro  a  voce  Eros,  dedueta  alia  Froaser 
in  Consuetudine  Montensi  cap.  53.  prò 
in  Frauatis  mù\  attinentibus  sedificare. 

Ex  bis  emendanda  Gharta  ann.  1205. 
post  Ordericum  Vitalem  pag.  1060  :  Item 
diximus  per  aacramentum,  quod  non  vi- 
dimua...  quod  aliquis  redderet  decimaa  de 
feriis,  aut  de  genestis,  aut  de  Foscis,  ubi 
prius  fuerant  demosmataa.  Legendum 
enim  puto  Froscis,  id  est,  locis  incultis, 
eremis.  Sed  quid  demosmatae  vox  sonet, 
fateor,  mihi  ignotum,  nisi  legendum  sit 
domus  dirutae.  Vide  Friacum.  [*  Gonsule 
(]use  ad  hunc  locum  supra  annota vlmus 
in  V.  Foaca.] 

1  Frouza,  vel  Frouzus,  Eadem  no- 
tione. Tabularium  S.  Petri  Vosiensis 
fol.  28  :  Istas  terras  supra  nominatas 
cum  pratis  et  ailvis  et  Frouzis,  quaa  ad 
ipsam  ten^am  pertinent, 

%  FRAUSUS.[Particip.  aetivse  significa- 
tionis  ab  inusit.  fraudeo,  ut  ausua  ab  au- 
deo;quifraudem  commisi t.F(6«ft<«  ;  Frau- 
sus  erit,  fraudem  commiserit.  Plaut, 
Aain.  2.  2.  20.] 

^  FRAUWENRADA  seu  Vrowenrada, 
Omnis  generis  utensilia  usui  ornatui- 
que  muliebri  inservientia,  appellari  so- 

76 


002 


FRE 


FRE 


FRE 


leni  injure  Saxonico.  Vide  Àcta  Llps. 
ann.  1718.  pag.  95. 

1  1.  FRAl,  TpuY^a  ofvou,  Fex  mni^  in 
Supplemento  Àn tignarli.  Gloss.  Lat. 
Gr.  :  Tv'ax,  Tp\S|,  Latini  eadem  notione 
dixerunt  Trace»  in  plurali  numero. 

^  2.  FRAZ,  Piscia  genus.  Tract.  de 
Pisci  bus  cap.  88.  ex  Cod.  reg.  6888.  G.  : 
Lamia  vocatur  Baione  Frax,.,.  Massilm 
et  Nicem  aliquando  capta  sunt  tamtas,  in 
gtiai*um  ventriculo  homo  loricatus  inven- 
tus  est, 

1  FRAXINATA,  ut  Fraxinetumf  apud 
Jonannem  de  Janna,  Locus  ubi  abun- 
dant  fraxini.  Gharta  Oliverii  Abb.  S. 
Johannis  Angeriac.  ann.  1285.  ex  Ghar- 
tulario  ejusdem  Monast.  pag.  214  :  Fraxi- 
natam  nostram  propriam  de  Lu]oi-aaUu 
eitam  inter  Fraxinatam  dicti  Prioria  de 
Lupi  aaltu  et  Fraxinatam  communem  nO' 
bis  de  Ànlanvilla  et  Domino  de  Gurgitibus. 

1  FRA.YNETA,  Eadem  notione.  Gharta 
ejusdem  Oliverii  ann.  1807.  in  laudato 
mox  Gbartulario  pag.  228  :  Dicebamus 

Suamdam  Fraynetam  sitam  prope  fonlem 
e  Lupi'aaltu...  ad  noe  nomine  aicti  Prio- 
ratua  pertinere. 

^  FRAZINEIA,  Locus  fraxinis  consitus, 
ut  Fraanea  et  Fraxinata,  Ghartul.  S. 
Jean.  Angeriac.  fol.  95.  r*.  :  Donavit  do- 
mum,  hortum,  Fraxineiamj  prata,  vi- 
neaa,  etc. 

0  FRAZINNA,  Idem,  ni  fallor,  quod 
Friadnga,  Tabular.  S.  Victor.  Massi!.  : 
In  Cuja  in  territorio  aancti  Victoria  per^ 
cipiebamua  Fraxinnaa  et  obliaa, 

1  FRATLE  FiGUUM,  Fiscina  flcorum. 
Gali.  Cabaa,  apud  Kennettum  in  Glossa- 
rio ad  calcem  Antiqui t.  Ambrosden.  ubi 
observat  Minshevum  a  Fragilia  vocem 
hancdeducerei  Skinnerum  vero  ab  Ita- 
lico FragU;  quod  nodos  Junci,  ex  quo 
fiscina  coutexitur,  signiflcat.  Non  duoi- 
tat  Kennettus  ipse,  nuin  ejus  vocis  ety- 
mon  vernaculum  sii  patriaB,  unde  fici 
fuerunt  aliate.  £adem  notione  Freau  de 
figuea  legimus  in  Ghartul.  Gemeticensi 
tom.  1.  pag.  19.  Vide  Fraellum. 

«  FRATRB,  Vide  infra  Froyre. 

0  FRATRExSIA,  Jus  in  bona  fraterna. 
Testam.  Francon.  de  Bastello  ann.  1345. 
in  Beg.  4.  Armorial.  gener.  pag.  15  : 
Item  lego,  jure  inatitutionia  hasredia  et 
Frayreyaite,  Audoniag,  Peyronaa  et  Laurae 
sororibua  meia,  etc.  Vide  supra  Fratria 
monium. 

1  FRATSIS,  Fraxinus,  Gali.  Freane. 
Invent.  anni  1342.  ex  Archivo  S.  Victoris 
Massi!.  :  Doamen  uniuavaaiade  Frayae» 

«  FRATSSINEDA,  ut  supra  Fraosineia, 
a  Provinciali  Fraya,  fraxinus.  Godex 
censual.  S.  Vict.  Massi! .  ab  ann.  1460. 
ad  1480  :  Cum  terra  quas  ae  tenet  cum  la 
Frayaaineda  veraua  meridiem, 

^  FRàZUL,  Impensa,  sumptus,  Gali. 
Fraia,  Stat.  Genuens.  lib.  5.  cap.  7.  pag. 
186  :  Quotieacunque  doa  veniet  reati» 
tuenda,  ia  per  quem  fieri  débebit  reatitu- 
tio^  poaait  ex  aumma  dotium  prò  Fraziia 
retinere,  etc.  Si  vero  nunquam  fuiaaet 
èecuta  tranaductio,  aeu  cohabitatio  uxoria 
in  domum  mariti,  vel  mariti  in  domo 
uxoria^  non  poaait  aliquid  retineri  prò 
Fraziia.  Vide  Fractua  1. 

1.  FREA,  Qus  sub  alterius  tutela  seu 
mundio,  vel  dominio  est,  Papìas  :  Frea. 
i.  mundloalda.  Isid.  in  Gloss.  ;  Frea,  vel 
mundiana  de  parente  auo  relieta.  Jo.  de 
Janna,  Frea,  poteataa^  vel  mundia,  a  pa- 
rente auo  relieta,  et  dtdlur  a  fremo  :  hoc 
mundium  dicitur  dominium.  [Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Frea  Puiaaance.] 
[<»  Glossar,  in  Cod.  Cavens.  Leg.  Lon- 
gob.  :  Frea,  i.  e.puella,  quse  in  alteriua 
mundium  est.]  Lex  Longobard.  lib.  2. 


tit.  2.  g  4.  [<»  Lultpr.  98.  (6,  40.)]  :  Si  quU 
Fream  alienam  sine  voluntate  mundoaldi 
(i.  tutoris)  eju9  movere  de  ca^a.  ubi  ipaa 
nabitat,  praaaumpaerit,  etc.  Adde  tit.  11. 
I  4.  r<»  Xuitpr.  120.  (6,  67.)1  et  Leges 
Luitnprandi  Kegis  tit.  98.  ubi  Boeri us  : 
Frea  eat  mulxer,  qum  eat  in  mundio  Regia 
vel  alteriua.  Anglo-Saxonibus,  frea,  est 
dominus,  herus  :  ex  quo  freolasta, 
libertus.  Vide  Loccenium  lib.  1.  Antiq. 
Suecic.  cap.  8.  et  Joan.  Stiernhookum 
de  Jure  sueonum  antiquo  pag.  894. 
p»  Saxonibus  Fri  ,  mulier.  Vide 
Schmeller.  Glossar.] 

^  Pro  Bonis  etiam,  quas  ad  Fream 
pertinente  legitur  in  Gontractu  matrim. 
ann.  1248.  apud  Gorbinel.  inter  Probat. 
Hist.  geneal.  domusde  Gondi  pag.  IxxJ.  : 
Quam  aiquidem  Monacam  dictua  Ghon- 
Sua  pater  ejua  ipai  Jacopo  diamundiavit, 
et  aub  eiua  mundio  et  poteatate  miait,  cum 
omni  Frea  et  anagreaa,  et  omni  jure 
mundiif  ipaia  Jacopo  et  Monaca  altero  in 
alterum  per  verba  de  praaaenti  matrimo- 
nialiter  conaentiendOf  cum  annuii  datiotle 
et  rece^tione. 

2.  FrEA,  Saxonum  Dea,  uxor  Vodani, 
qui  et  ab  iis  prò  Deo  cultus  est,  de  qua 
Paulus  Warnefridus  de  Gestis  Longob. 
lib.  1.  cap.  8.  Matthsus  Westmonaster. 
Willelm.  Malmesbur.  pag.  9.  Saxo 
Grammat.  lib.  1.  et  5.  Oraericus  Vitalis 
lib.  4.  pag.  518.  Godefridus  Viterb.  qui 
Feriam  vocat,  et  Galfridus  Monemuthen- 
sis  lib.  8.  cap.  1.  Vide  Wormium  in  Fas- 
tis  Danicis  lib.  1.  cap.  15.  in  Monu men- 
tis Danicis  lib.  1.  cap.  4.  et  Gluverium 
lib.  1.  Germ.  antiq.  cap.  27.  [<»  Grimm. 
Mythol.  German.  pag.  91.  96.  191.] 

'  Fbeia  dicebatur  Dea  Geres  antiquis 
Danis  et  Sueonibus,  qui  per  Freiam, 
Tbor  et  Attin,  seu  potius  Gain,  ut  notat 
Hickesius  Jurabant   ;  unde  hffic  vetus 

Ìuramenti  formula  :  Bialpi  mier  aua 
''reia,  Thor,  Ochin  almathi  ae,  Ita  me 
Freia,  Thorueet  AttinmcLoeimuaadJuvent. 
Garolus  Lundius  in  L.  Zamolxi  cap.  8. 
apud  laudatum  HickesiumDissert.  pag. 
40.  \^  Hialpi  fner  ava  Freir  ok  Nicsrdr 
ok  hinn  almàlkt  Aa,  Ita  me  adjuvent 
Freir  et  Nicerdr  et  ille  omnipotens 
Asius,  in  Landnama  Saga  pag.  188.  Vide 
Grimm.  Antiq.  Jur.  pag.  50.  et  de  deo 
JVeyr  ejusdem  Mythol.  pag.  185.] 

ITEAGIUM,  Fraagium,  f.  prò  Foa- 
qium  vel  Focagium,  de  quibus  supra. 
Gomputus  ann.  1202.  apud  D.  Bruaaet  de 
Feudorum  usu  tom.  2.  pag.  cxcvii  :  Be 
Fraagioet  teaaamentia  de  Tooni  et  aliunde 
VI",  et  vie  l. 

*  Non  placet  hujusce  vocis  interpre- 
tatio,  quantumvis  subtiliter  adinventa 
et  industrie  composita,  quse  in  Libello 
memoriali  ann.  1788.  prò  domino  terraB 
de  Tooni  proponitur.  Infirmum  quippe 
omnino  est  argumentum  ex  pretiis  in- 
ter se  compositis  deductum^  cum  summa 
vi",  et  vj«.  lib.  non  ex  Toont  tantum,  sed 
aliunde  etiam  collecta  dicatur.  Maneat 
ergo  proposita  in  Glossario^  licet  dubi- 
tanteo  explicatio,  dum  aliquid  melius 
succurrat.  Haud  scio  etiam  an  huc 
spectet  vox  Freaace  ex  Gharta  ann.  1801. 
in  Lib.  rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
189.  v«.  col.  2  :  O  tout  le  droit  dea  Freaa- 
cea  droit  au  molin  Colin  de  la  parrie. 
Vide  Fraua  et  Frecheyum. 

^  FREGEA,  La  podeata  mondiale.  Glos- 
sar. Lat.  Ita!.  MS. 

«  FREGENGIA,  ut  Friacinaa.  Vide  in 
hac  voce.  Gharta  Odon.  abo.  S.  Germ. 
Prat.  ann.  1288.  in  Ghartul.  thesaur. 
ejusd.  monast.  fol.  100.  v«.  :  Pro  dieta 
majoria  aexaginta  aolidoa  Paria,  in  per» 
petuum  in  feato  S.  Remigii  aolvere  tenebi- 


tur  annuatim,  aalvia  Freeengii»  noatria 
amodo,  aicut  antea  nobia  in  feato  beati 
Vincentii  aingulie  annia  peraolvendia. 
Unde  Freeenge  et  Freeengee,  Tributum 
seu  pr»statio  ex  Freeengiie,  aliisve  etiam 
rebus.  Gharta  ann.  idOl.  in  Lib.  rub. 
Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  140.  r».  col.  2  : 
Item  Frecengée  payée  à  la  Lompne  le  Di» 
menche  avant  le»  roèaona,  ij.  aol»,  v.  den. 
ob.  Item  Freeenge  à  Cren  ledit  Dimen» 
che,  xvij.  aole,  ij.  den.  Vide  infra  Frea- 
aengia. 

ITRBCENIA.  Vide  Friecinga. 

^  FREGHETUM,  Gharta  Garoli  IV.  reg. 
Frane,  ann.  1828.  in  Beg.  61.  Ghartoph. 
reg.  eh.  196:  QtAoddam  Frecheyum  de 
novo  repertum  apud  Brievedent  prò  vi" 
ginti  aolidi».  An  idem  quod  mox  Frecum, 
ager  incultus  et  eremus  ?  Vide  Freache- 
rium  et  Friacum. 

1  FREGHISSUS,  f.  Gffilatus,  ornatus. 
Inventarium  ornamentorum  D.  Abbatis 
S.  Victoris  Massil.  ann.  1858.  ex  Archivo 
ejusdem  Monasterii  :  Una  navicula  ar- 
genteapro  tenendo  thure  habena  cubea» 
aéllum  argenteum  Frechiaaum  in  superfi- 
cie. Italis  Fregiare  est  ornare,  unde  Fre- 
gio, Fregietto,  Ornamentum.  Hinc  forte 
Frechiasua  g  mutato  in  eh  :  quse  fere  ut 
g  Galli  pronunciamus.  Vide  Frecta. 

FREGIA.  Panias,  de  coloribus  nativis  : 
Ut  ainopis,  rubrica,  paritontum,  melinum, 
Frecia,  auripigmentum,  etc.  Nescio,  an 
huc  pertineat  Gharta  Dagoberti  Beg. 
Frane,  apud  Doubletum  pag.  670:  Et 
quicquid  ae  Freeiia,  aut  de  reliquie  eoànde 
fiacua  augmentare  potuerat,  aaipsoapau- 
perca  profidat  in  augmentia.  [Forte  me- 
lius in  hac  Gharta  legeretur  Frociia. 
Vide  Frauatum.]  [•  Haud  displiceret  Fre- 
dia.  Vide  Fredum. 

'l  FREGIARE,  Palos,  ut  videtur.  ligno 
transverso  munire,  a  Gallico  Fraiaer, 
Palis  prsecingere.  Visitatio  Gastrorum 
Dalphinalium  ann.  1847.  Hist.  Dalphin. 
tom.  1.  pag.  66.  col.  2:  Viderunt  etiam 
burgum  de  Monte  retro  aiatrum,  in  quo 
plures  pali  defiàunt,  et  non  eat  morena' 
tum  aeu  Freciatum  dictum  palium,  tamen 
injunxerunt  Caatellano,  tU  dictoa  pcUoa 
per  illoa  de  villa  aeu  mandamento  venire, 
adducere  et  plantare  faeiat,  et  etiam 
morenare  et  Freciare,  et  illud  faeiat  ante 
portam  Caatrijuxta  motam  de  palicio  ibi- 
dem exiatente.  Pag.  67.  col.  1.  habetur  : 
Injunocerunt  Caatellano^  ut  dwtum  pali- 
cium  reficere,  replantare,  morenare  et 
Refreciare  fadat  per  illoa  de  villa  et  man- 
damento, qui  hoc  facere  debent. 

FREGINNANT  AvES,  Cantant.  Papias. 

FREGTA,  Frectatus,  Frigtatus.  In- 
ventarium ornamentorum  Ecclesiffi 
Eboracensis  ann.  1580.  in  Monastico 
Angl.  tom.  8.  pag.  109  :  Una  mitra  Fric- 
tata  cum  argento  et  reband...  Item  mitra 
de  albo  aerico  cum  riband  de  auro.  Visi- 
tatio Thesaur.  S.  Pauli  Londonens.  ann. 
1295.  ibid.  pag.  814  :  Item  aandalia  cum 
caligia  breudatia  et  Frectatia,  de  armia 
palatia  et  undatia.  Bursum  pag.  817: 
Cum  nodulia  Frectatia  in  extremitatibua 
de  filo  auri  et  araenti.  Pag.  821  :  Capaa 
operta  aameto  ruheo,  cum  trectia  et  acutia 
breudatia,  prmterquam  in  tergo,  etc.  Pag. 
826  :  Unua  pannua  de  viridi  campo,  cum 
roaulia inter Frecturaa,  etc.  Infra:  Inter 
Frecturaa  aureaa,  etc.  Pag.  881  :  Cum 
caaula  de  panno  inaurato  super  aerico, 
cum  avibua  aurei»  in  Fretta  lineata  panno 
de  Aileaham  rubeo.  [Gharta  anni  1888. 
apud  Bymerum  tom.  7.  pag.  577  :  Unum 
Uctum  de  panno  aureo  ae  rubeo  campo, 
cum  foliia  aurei»  operatia  in  quodam 
Frecto  albo.] 

Fretes  nostri  sagittsa  speciem  voca- 


FRE 


FRE 


FRE 


603 


bant.  Reffestum  Ludovici  Ducis  Ande- 

gavensis  Regis  Sicllise  fol.  61.  in  Camera 
omput.  Parisiens.  :  La  terre  de  Boiere 
doU  tou8  les  an$  de  service  deus  arca, 
deux  Fretes  ferrées,  et  deux  bouaona, 
deux  gelines,  et  un  chapel  de  rosea, 
Hinc  i^r^^é  Heraldi  nostri  in  armorum 
insigni  bus,  ejusmodi  sagittas  cancel  la- 
tini positas  videntur  appellasse.  Le  Ro- 
man de  Garin  : 

Tante  buste  Fret^,  et  test  esca  crolli. 
Et  tant  Tassai  oontre  terre  flati. 

i.  videre  erat  tot  hastas  cancellatim,  et 
scuta  in  Crucis  formam  humi  Jacere. 
Proinde  forte  FrectatiM  idem  erit  ac 
Freté.  P  Vide  infra  Freatatua.] 

1  FRECTA6IUM,  Naulum,  Gali.  Le  Frei, 
pretium  prò  vectura  in  navi  solutum. 
Frectagium  prò  eiadem  navibiia,  nee  non 
expenaaa  aliaa,  quaa  prò  cariagio  eorum- 
dem  vinorunit  etc,  in  Litteris  anni  1317. 
apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  647.  Occur- 
rit  rursum  tom.  9.  pag.  d42. 

T  FRECTUM  ,  Fregtura  ,  Fregtus. 
Vide  in  Frecta. 

^  FREGUIL  Àger  incultus  et  eremus, 
idem  quod  F'rauatum  et  Friacum,  Charta 
Phil.  V.  prò  nionast.  Pissiaci  in  Reg.  61. 
Chartoph.  reg.  eli.  92  :  Item  auper  Frecia 
vilUa  de  Vernane  prò  toto  ad  Paacha,  iv. 
lib.  ij,  sol.  Reg.  forestsB  de  Broton.  ex 
Cod.  reg.  4653  :  Et  ai  volunt,  poasint  cua- 
todire  auaa  beatias  de  herbagita  foreatss  ; 
in  auia  Frecia^  vel  in  auia  gardinia  nichil 
debent  iure  donare  foreateta.  Frec,  Pagus, 
regio,  in  Pedag.  Bapal.  ex  Chartul.  21. 
Corb.  fol.  359.  v«.  :  Chacune  carette  de 

conduit  iiij.  den.  etj,  den.  du  queval, 

vi.  den.  de  conduit,...  a'il  eatoit  à  homme 
du  Frec  de  Flandrea.  Supra  ;  Le  frec  de 
Vermandoia. 

1.  FRED  A,  Ornamentum  ve!  umbracu- 
lum,  quod  feretris  et  capsis  Sanctorum 
superponebatur.  {Gì.  MSS.  ad  Regestum 
Gregorii  M.  :  Abata  eat  Freda,  Operculum 
ligneum,  quod  retro  altare  fit  auper  cor- 
pora  Sanctorum.]  Monachus  Aitisi  od. 
ann.  840  :  Hic  Sanctorum  Martyrum  AlC" 
xandri  et  Criaanti  pianerà  ab  urbe  Roma 
detulit.quas  in  preadicta  Eccleaia  recon- 
didit,  Fredamgue  cum  cancellia  benigno 
atudio  exornavit.  Gesta  consuium  Ande- 
gav.  cap.  8.  num.  26  :  Fecit  praaterea  in- 
tua  (altare)  aliam  abaidam  ex  oricalco, 
cupro,  et  atanno  fuailem....  ubi  et  hanc 
abaidam  electrinam  poauit,  aecundamque 
Fredam  deauper  auro  optimo  et  lapidioua 
pretioaia  omatam,  eie.  Hist.  Episcopor. 
Autisiod.  cap.  20  :  Fredam  vero  quas  aa- 
cratiaaimo  (forpori  est  auperpoaita,  Rex 
auro  argentoque  mirifice  aecoravit.  Herì- 
cus  Monachus  de  Miraculis  S.  Germani 
Autisiod.  cap.  27:  Poat  genitrieia  excea- 
aum,  auper  adorandam  oeatiaaimi  Ger^ 
mani  memoriam,.,.  regalWua  expenaia 
Fredam  compoauitj  ausa  auro  argentoque 
elegantiaaime  decorata,  in  noatram  quoque 
duravit  eetatem,  [Acta  MSS.  Mali  tom.  5. 
pag.  236.  ubi  de  S.  Austregesili  :  Circa 
autem  medisa  noctia  ailentium  viaum  eat 
ei  in  eadem  Eccleaia  adeaae  quaai  ma» 
gnum  fremitum  ;  hinc  capaaa  aanctarum 
Heliquxarum  concuti,  hinc  Fredam  auper 
aancto  corpore  impoaitam  commoveri.] 
Vide  Fredum, 

^  Sed  et  prò  ipsa  capsa  seu  theca  reli- 
quiarum  occurrit,  in  Hist.  translat.  S. 
Baudelii  Inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem. 
pag.  4.  col.  2:  Cemàfatur  ferri  geminaa 
aanctorum  Fredaa,  quarum  alia  habèbat 
merita  S.  Baudelii  martyria,  altera  vero 
Pauli  et  AmantU  confeaaorum, 

1  2.  FREDA.  Chartular.  Monaster.  SS. 
Trinit.  Cadom.  fol.  26.  y*  :  Caretaa  avenaa 


3.  unam  Fredam,  alti  frumenti,  unam 
flicam,  duoa  formoUicoa,  etc.  Sed  emen- 
datione  haec  indigent. 

^  3.  FREDA,  Impensa,  sumptus.  Gali. 
Fraia,  in  Concord.  Universit.  Andegav. 
ann.  1513.  teste  D.  Pocquet.  Vide  Fredum. 

%  [«  Ad  causas  Judiciario  more  au- 
diendas,  vel  Freda  exigenda.  (Diploma 
Hugonis ,  ann.  988.  mus.  arch.  dep. 
p.  37J  »! 

^  FhEDARE,  Mulctam  exigere  :  unde  et 

8ro  Molestare,  vexare,  nostris  Fredir. 
harta  Otton.  H.  imper.  ann.  974.  tom. 
1.  Hist.  Trevir.    Joann.  Nic.  ab  Hon^ 

theim  pag.  311.  col.  1  :  Ut  nullua per 

aliqua  ingenia  ejuadem  eccleaiaa  homi- 
nea  admalìaret  et  Fredaret.  Lit.  remiss, 
ann.  1472.  in  Reg.  197.  Chartoph.  reg. 
eh.  359  :  Adone  prtnt  à  renier,  malgroyer 
et  deapiter  Dieu  que  ae  icellui  Brockart 
n'ouvroit  toat  ledit  huia,  il  le  Frediroit  du 
corpa.  Vide  Fredum. 

•  Vox  vero  Fredaine,  a  vulgari  ho- 
dierna  acceptione  differt,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1420.  ex  Reg.  171.  eh.  274:  Lequel 
Jehan  diat  au  auppliant  :  Que  voua  faitea 
de  nares  et  de  Fredainea  pour  le  port  que 
voua  prenez....  de  voatre  neveu  ?....  Pour- 
quoy  faitea  vous  tant  de  Fredainea  9  Ubi 
idem'  videtur  quod  Jactantia,  ostentatio, 
Gali.  Fanfaronnade. 

FREDIANI,  cum  Dendrophoris  et  aliis, 
qui  gentilitise  superstitioni  operam  da- 
bant,  recensentur  in  leg.  20.  Cod.  Th. 
de  Paganis,  (16^  10)  ubi  Jacob.  Gotho* 
fredus  conjecturas  suas  proponiti  quas 
expendere  cuivis  licet. 

FREDLESS.  Andreas  Suenonis  lib.  7. 
Legum  Scanicar.  cap.  6  :  Oblineat,  ut  a 
Juridicia  talta  aententia  proferatur,  ut  et 
a  reo  Rex  trea  marcaa  accipiat,  et  actor 
non  aolum  aeatimationem  (rei  furate)  aed 
duplum  pariter  saatimationie,  et  ut  ipae 
reua  Communia  pacia  expera  ab  omnibua 
habeatur,  quam  lingua  patria  Frediess 
appellat.  Ex  Fred,  vel  frid,  pax,  et  Leas, 
dimittere,  unde  nostris  Laiaser. 

o  FREDO,  a  Gallico  Fredon,  Tonus  vel 
modus  musicus.  Domino  auccentori  prò 
Fredonibua,  in  Comput.  MS.  vicar.  S. 
Petri  Insul.  Vide  Fngdorea. 

1.  FREDUM,  Freda,  Fredus^  Fridus, 
Muleta,  compositio,  qua  fisco  exsoluta, 
reus  pacem  a  Principe  consequitur,  vel 
ob  violatam  pacem  publicam  indicta, 
uti  vult  Vadianus.  Nam  frid,  Germanis 
idem  valet  quod  pax.  Kero  Monachus  : 
Pacem,  Fridu.  Conradus  Usperg.  ann. 
1152.  de  Friderico  I.  Imp.  :  Cum  ex  no- 
minia  aui  interpretatione  Pacia  divea  vo- 
caretur.  Idem  ann.  1187  :  Quaa  litteraa 
Alemanni  uaque  in  prasaena  Fridebrief,  id 
eat,  litteraa  pacia  vocant.  Papias  :  Freda, 
id  eat,  bannum.  Quo  loco  oannum  est 
etiam  muleta,  compositio.  [Fredum  ta- 
men  a  banno  disti nguendum  contendit 
Coccius  in  Dagoberto  pag.  179.  Sed  auc- 
toritatibus  inhaerendum  existimo  qusB 
utrumque  confundunt.]  Charta  Caroli 
M.  apud  Meurissium  in  Epìscopis  Me- 
tensib.  pag.  185:  Et  ubi  Fredum  ipai 
Agentea,  aut  reliqui  hominea  memoratsa 
EccleaisB  acciperent,  Freda  ad  ipaa  loca 
Sanctorum  deberent  Chriato  preasule  prò- 
licere  in  augmentum.  Alia  Ottonis  Im- 
per. apud  Baldricum  in  Chron.  Came- 
rac.  lit).  1.  cap.  72  :  Aut  mallum  tenendi, 
bannum  vel  Freda  exigendi,  etc.  [<»  V. 
Grimm.  Antiq.  Jur.  Germ.  p.  656.  Eich- 
horn.  Hlstor.  Jur.  German.  {  71.] 

^SS*  Qu8B  muleta  cum  fisco  regio  per- 
solvebatur  Fredum  regale  dicitur  in 
Charta  ann.  984.  apud  Baluz.  Hist.  Tu- 
tei.  col.  379  :  Quindecim  debitales  porcoa 
in  eadem  curte,  Freda  regalia  qum  Jo- 


hannea  habebat  annuatim  de  manu  Regia 
Francorum  in  Tutelenai  caatro.  ISfon 
omittendum  tamen  praeter  hanc  mulc- 
tam fisco  exsolutam,  aliam  fuisse  com- 
Sositionem  seu  mulctam  illis  persolven- 
am  qui  injuriam  aut  damnum  passi 
fuerant. 

Fredum  fisco  persolutum  docent  Lex 
Aleman.  tit.  3.  |  3.  tit.  4.  Lex  Bajwar. 
tit.  6.  8  3.  tit.  10.  S  4.  Lex  Frision.  tit.  16. 
Capitularia  Caroli  M.  lib.  3.  cap.  BO.  lib. 
5.  cap.  185.  Additio  4.  Ludov.  cap.  88. 
etc.  Gregorius  Turon.  de  Mirac.  S.  Mar- 
tini cap.  26.  ex  eo  Flodoardus  lib.  4. 
Hist.  rem.  cap.  50  :  Affirmavit  composi- 
tionem  fiaco  debitam,  quam  illi  Fredum 
vocant,  a  ae  fuiaae  reia  indultam. 

Interdum  tamen  freda  fisco  non  ex- 
solvebantur,  sedjudicibus  ipsis,  ut  est 
in  Lege  salica  tit.  52.  |  4.  tit.  55.  1 2.  in 
Decreto  Chlotarii  1 12.  etc.  fConstitutio 
Leduinl  Abb.  S.  Vedasti  apud  D.  Bruaael 
de  Feudorum  usu  tom.  2.  pag.  789  :  Qui 
vadem  dederit  quinque  aoìidoa  de  lege, 
dabit  triginta  denarioa  de  Fredo  :  et  hU" 
jua  Eredi  duse  partea  erunt  Praapoaiti  ; 
tertiam  veroFartem  habMt  Major  placiti. 
Si  autem  lex  Abbatia  fuerit,  totum  Fre- 
dum Major  placiti  habebit.] 

Wf*  Interdum  Ecclesise,  dum  in  ea 
facinus  in  Clericos  fuerat  admissum. 
Leges  Ludovici  Imp.  r*»*  cap.  7.]  apud 
Murator.  tom.  1.  part.  2.  pag.  128.  col.  1  : 
Sanguinia  effuaio  in  Ecclesia  facta  cum 
furore,  ai  in  Preabytero  fuerit,  in  triplo 
componatur,  duaa  partea  eidem  Preaby- 
tero, tertiam  prò  Freda  ad  Eccleaiam, 
et  tnauper  bannum  noatrum  componat. 
Similiter  et  de  Diacono  juxta  compoaitio^ 
nem  in  triplo  componatur^  et  bannum  noa^ 
trum  componat.  De  Subdiaconibus  simi- 
literaecundum  auam  compositionem  in  tri- 
plo peraolvat.  De  unoquoque  ordine  Clerico- 
rum  aecundum  atuim  legem  compoaitionem 
in  triplum  faciat,  et  bannum  noatrum  per- 
aolvat. Similiter  et  de  ictibua  aine  aanauP' 
nia  effuaione  de  unoquoque  ordine  Cleri' 
corum  aecundum  auam  compoaitionem 
cum  triplo  componatur,  et  bannum  nos- 
tì*um;  et  qui  non  habet  unde  ad  Eccleaiam 
peraolvat,  tradat  ae  in  aervitio  ejuadem 
Ecclesise,  uaquedum  totum  debitum  per- 
aolvat. 

Ncque  etiam  fuit  Fredum  solida  com- 
positio a  reo  exsoluta,  sed  tantum  pars 
tertia,  qu8B  fisco  aut  Judici  exsolvebatur. 
Lex  Rip.  cap.  ult.  :  Fredum  autem  non 
illijudtci  tnbuat,  qui  culpam  commiait, 
aed  illi,  qui  aolutionem  recipit.  Tertiam 
partem  coram  teatibua  fiaco  tribuat,  ut 
pax  perpetua  atabiliaque  permaneat.  QusB 
verba  ultima  evincunt  Fredum  datum 
prò  habenda  pace.  Capitul.  Caroli  M. 
lib.  4.  cap.  14  :  Triplo  componatur,  duaa 
partea  eiaem  Preabytero,  tertia  prò  Fredo 
ad  Eccleaiam,  etc.  Adde  Capitulare  8. 
ann.  818.  cap.  2.  3.  4.  Decretionem  Chlo- 
tarii II.  Regis  cap.  9.  etc. 

Freda  de  quibualibet  cauaia,  in  Eccle- 
siarum  possessionibus  exigere  vetantur 
Judices,  in  privilegiis  et  immunitatibus 
a  Principibus  iis  indultis  ;  ita  ut  quod 
ex  bis  fiscus  sperare  potuerit,  in  Eccle- 
siarum  usus ,  in  luminaria  locórum 
Sanctorum.  vel  in  stipendia  Sanctorum 
Dei  convertatur.  Quas  verba  passim  ha- 
bentur  in  veteribus  Chartis  apud  Mar- 
culfum  lib.  1.  form.  2.  3.  et  Beslium  in 
Comitib.  Pìctavens.  pag.  155.  165.  San- 
Julian.  in  Hist.  Burgund.  pag.  242.  274. 
Doubletum ,  et  alios,  Baldricum  in 
Chron.  Camerac.  lib.  1.  cap.  87.  62.  72. 
76.  106.  etc.  [Adde  Chartam  Dagoberti 
Reg.  ann.  63^.  tom.  1.  Hist.  Lotharing. 
col.  250.  Clodovffii  II.  ann.  638.  tom.  1. 


604 


FRE 


FRE 


FRE 


Instr.  Hist.Paris.  pag.20.  col .  2.  Decretu  m 
Gonradi  Reg.  in  Hist.  Lugdun.  In- 
ter Instr.  pag.  xxn.  Mlrsum  tom.  1. 
pag.  50. 128.  et  tom.  2.  pag.  807.  Marten. 
tom.  1.  Ampliss.  Gollect.  col.  62.  187. 
144.  et  alibi.] 

T  Frmuvm,  Eadem  notione,  in  Oharta 
Ludov.  Pii  inter  Instr.  Hist.  Alsat. 
pag.  15. 

T  Fridum  ,  Eodem  significata  .  in 
Gharta  Ghildeberti  III.  apud  Felibìan. 
Hist.  Sandion.  pag.  xvi. 

Fridum,  in  Charta  Caroli  0.  Inter 
Instrum.  t.  4.  nov.  Gali.  Ghrist.  col.  225. 

T  Frbidum,  prò  Fredum,  in  PrsBcepto 
ann.  750.  inter  Instrum.  tom.  4.  Gali. 
Glirist.  col.  263. 

1  Fretum,  in  Historla  Mediani  Monas- 
terii  p^  18.  et  in  Actis  SS.  Aprilis  t.  2. 
pag.  d8. 

1  Fretus.  Gharta  Caroli  M.  ann.  781. 

Sro  Monasterio  SS.  Salvatoris  et  Juli» 
rlxiens.  in  Bullario  Gasin.  tom.  2.  pag. 
19:  Sed  sub  immunitatia  nomine  cum 
omnes  Fretos  concessos  valeant  Rectricea 
ipnua  Monaeterii  quietcts  vivere  et  sedere. 
Altera  ejusdem  Cfaroli  M.  Gtiarta  prò 
Monasterio  Sithiensi  apud  Mabillonium 
Biplom.  lib.  6.  Instrum.  198  :  Judiciaria 
potestas  Utidem  ingredere  non  prassumat 
quoquam  tempore  :  nisi  quod  sub  emuni- 
tatis  munere  omni  tempore  cum  omnes 
Fretos  vel  bannos  concessos  pars  \psius 
Monasterii  perenniter  débeat  possidere. 

Fredum  prò  quavis  exactione  yìdetur 
interdum  usurpari  in  aliquot  Ghartis, 
apud  Duchesnium  in  Hist.  Monmor. 
pag.  20.  22.  Hemer.  de  Academ.  Paris. 

Sag.  88.  Beslium  in  Episc.  Pictay.  pag. 
3.  etc. 

Ab  hac  voce  ortum  habet,  quse  passim 
et  in  usu  apud  Practicos.  Frez,  Frez  dea 
procez,  prò  litium  ac  causarum  sumti- 
Dus  et  impensis.  Aresta  anni  1284.  in 
Regesto  Parlamenti  fol.  70:  Quod  prò 
solvendiset  aquitandis  debitis  et  Fredis 
villae  susB  posaent  talliare.  etc.  [Arestum 
ann.  1588.  in  Tabul.  Galensi  :  Examen 
testium  integraliter  Fredis  et  expensis 
supradictorum  appellantium  fieret,  etc] 

FriduSi  in  Lege  Salica  Eait.  Heroldi 
tit.  58.  i  8.  Capitul.  Caroli  M.  de  Partib. 
SaxonlBB  cap.  15:  Undecunque  census 
aliguis  ad  fiscum  perveneritj  sive  in 
Fndo^  sive  in  qualicunque  banno. 

Fredus.  [Gharta  Dagoberti  ann.  685. 
tom.  2.  Hist.  Meld.  inter  Instr.  pag.  4  : 
Sibimet  omnes  Fredos  concessos  ahbeat 

fossidere.]   Occurrit  praeterea  in  Lege 
allea  tit.  26.  |  9.  tit.  55.J  2.  in  Decreto 
Ghlotarii  {  12.  in  Lege  Ripuar.  tit.  46. 
1 1.  in  Legib.  Henrici  I.  cap.  90.  etc. 
Freda,  apud  Papiam,  et  in  Lege  An- 

frlior.  tit.  7. 15.  in  LegeFrision.  tit.  16. 
7.  tit.  22.  i  81.  in  Charta  Caroli  Calvi 
apud  Gamusatum  in  Antiq.  Tricass. 
paig:.  84.  etc. 

12.  FREDUM,  vel  Fred  a.  Alla  no- 
tione.  Gharta  anni  1065.  ex  Armario  S. 
Victoris  Massil.  :  B,  Comes  Provincia^ 
con  firmo  oblationei  prasdecessorum  meo- 
rum,  vel  quas  Monasterio  S.  Victoria  con- 
?}uiaita  aunt,  in  Monaateriis,  cellia,  costei- 
is,  villis,  terris.,.  hortis,  Fredis,  salina- 
riis..,  agriSf  etc.  Sed  forte  legendum 
Frescis.  vide  Friscum. 

1.  FREDUS.  Marrubium,  Papi». 

2.  FREDUS.  Lex  Alemann.  tit.  106. 
Edit.  Heroldi,  (nam  hic  titulus  deest  in 
Lindenbrogiana),  De  eo,  qui  in  Fredo 
infantes  laBserit  :  Si  quis  atterius  infan- 
tem  de  medio  Fredis  taaerit,  (leBseritJ  sol. 
8.  componat.  Vide  Fredum, 

FBJBEDSTOLL.  Vide  Frithoatoll. 
FREFARE.  Vide  Fretare. 


1 1^ 


0  FREGATA,  vox  Italica»  nostris  Fre- 
gckte,  Navis  exploratoria.  Epist.  reginse 
Joannaecomit.  Prov.  ad  Bertr.  de  Grasse 
dom.  Barri  ann.  1862.  ex  scbed.  Pr.  de 
Mazaugues  :  Miramur  cur  tantum  tardas, 
non  venis  cum  Fregata  in  Provinciam  ac- 
cessurus,  ut  promisisti  ;  eo  quod  Fregata 
nostra  ae  omnibus,  ut  decet,  munita  et 
ad  transfretum  parata,  non  expectat 
aliud  nisi,  etc. 

«FREGERE,  prò  Frangere.  Reparat. 
factse  in  senescal.  Garcass.  ann.  1485: 
Ponendo  in  bona  statu  molam  dicti  mo- 
lendini,  quas  Fregebatur.  .Occurrit  rur- 
sum  infra. 

1FREGRESGEIA.  Vide  in  FraternUas  5. 
FREIA.  Vide  Frea  2. 
FREGSINGARIUM  ,  Tributum  seu 
praestatio  ex  Frecengiis.  Charta  fundat. 
S.  Petrl  Abbavil.  ann.  1100.  inter  Instr, 
tom.  10.  Gali.  Ghrist.  col.  297  :  Odo  soli- 
dos  de  Fregaingario  apud  vUlam,  quas 
dicitur  Vallea,  singulis  annis  traaidi. 
Ubi  Lib.  nig.  ejusd.  monast.  habet  fol. 
297.  v».  Frexengario,  et  fol.  346.  r».  Fre- 
sengario.  Fresengage ,  in  Charta  ann. 
1840.  ex  Reg.  72.  Chartoph.  reg.  eh.  217  : 
Jtem  vint  livres  Parisis  de  rente  par  an 
ou  environ  deues  à  la  S.  Remjj,  que  on 
appelle  Fresengage.  Vide  infra  Fres- 
sengia. 

^  FREETA^  Modus  agri,  seu  agri  por- 
tio,  Germ.  Frehte.  Oharta  ann.  1280  :  Ex 
una  parte  dimidia  Frehta,  ex  altera  parte 
dimidia  Frehta,  In  fine  hujus  Instr. 
Summa  agrorum  horum,  etc.  Vide  Freta 
2.  [<»  Confer  Scherz.  Glossar.  Germ.  in 
hac  voce.  Alio  sensu,  scilicet  prò  corvata 
in  Chart.  ann.  865.  apud  NÌeugart.  in 
Alem.  num.  480:  Censum  inde,  id  est 
unius  servi  Frehtam  absque  diebus  et 
feminm  operibus  singulis  annis  persol- 
vant.  Jura  Mauri-Monast.  ann.  1144.  in 
Alsat.  Diplom.  tom.  1.  pag.  229  :  Deci- 
mam  dahit  ex  suo  manso  quod  tamen 
Frehtas  bene  sibi  recompenaatur,  plures 
enim  habet.  Ibid.  pag.  230.  Fretvf.l 

1 FREIDUM.  Vide  in  Fredum  1. 

1  FREIGRAVIUS ,  Comes  liber.  Vide 
Crograviua. 

f  FREITON.  Vide  Ferto. 

*  FREJURIUM,  Forojullum.  Gali.  Fre- 
Jus.  Charta  ann.  1035.  ex  Tabul.  S.  Vict. 
Massil.  :  Postea  flexit  se  super  per  ecium, 
et  donat  usque  in  viam,  quas  venti  de 
Frejurio. 

0  FRELBERIA,  Idem  videtur  quod  Fre- 
dum 1.  Muleta,  composltio.  Gharta  ann. 
1422.  inter  Instr.  tom.  12.  Gali.  Ghrist. 
col.  441  :  QusB  omnia  stipradicta  sibi 
(baillivo)  danda,  tam  jpro  suo  salario 
quam  ex  dono,  de  gratta  dominus  sibi 
potest,  si  voluerit,   deputare  in  patria 

vallesii  super  suis  redditibuSj  vel  super 
Frelberiis  et  bannis  commiaaia.  Et  col. 
442  :  Item,  quod  dictua  baillivua,  absque 
licentia  domini ,  non  posait  imponere 
banna,  Freiberias  vel  poenas,  p^  FreveL 
Germanls  Iniuria,  delictum  leve  ei 
muleta,  qu8B  od  ejusmodi  delictum  exi- 
firitur.  AdeLi.I 

*  FREMEN.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
God.  reg.  7657  :  Bregas,  Prov.  faus,  man- 
dibula,  rumen,  Fremen, 

FREMENEFEDA,  in  Monastico  Angl. 
tom.  2.  pag.  286.  Vide  FleìnenFirma. 

1  FREHENTER,  Cum  fremitu,  in  Actis 
SS.  Aorilis  tom.  2._pag.  250. 

\  FREMIS.  Vide  Fremiticus, 
Ì_FREMISCUU.  Vide  Frenisculi. 
FREMITIGUS,  in  Notis   Tyronis  pag. 

180.    idem    qui    Frigoreticus  :  Epifora. 

Fremis.  Fremilicus.  Cardiacus,  etc.  Ubi 

Fremis  videtur  esse  horror  febris.  Vide 

Frigoreticus. 


^  FREMMUS,  <noy%xh»  Gemitus.  Gloss. 
Lat.  GrsBc.  Sangerman.  MSS.  Laurent, 
in  Amaithea  :  Fremus,  Fremitus,  ex  Sai- 
masio. 

«FREMULA.  Stat.  Universit.  Andegav. 
ann.  1395.  in  Re^.  158.  Chartoph.  re^. 
eh.  811  :  Item  dtctus  claviger  tn  dietim 
licentiis  faciendis  débet  adminUtrare 
in  dieto  palatio  Fremulas  atque  mensae. 
Sed  legendum  Formuku.  Vide  in 
Forma  13. 

i  FREMUSGUU.  Vide  FreniscuU. 

^  FREN,  Nis,  Humor  eapitis,  qui  fadt 
hominem  freneiicum.  Glossar.  Lat.  Gali, 
ex  God.  reg.  7692  :  Frénaisieux  et  Frena- 
sieux,  Phreneticus,  nostris.  Lit.  remiss, 
ann.  1878.  in  Reg.  114.  Chartoph.  reg. 
eh.  212  :  IceUe  Jehanne  qui  est  de  long- 
temps  et  souventes  foiz  lunatique.  Frenai- 
sieuse  et  insensible,  etc.  Ali»  ann.  1459. 
in  Reg.  188.  eh.  208  :  leellui  Jacquet,  qui 
par  la  maladie  qu'il  avoU  eue,  estoit  fori 
Frénasieux  et  attere  de  son  entendemeni, 
etc.  Hinc  Frénoisieusement,  Furiose,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1861.  ex  Reg.  92.  eh. 
80  :  Icellui  Jehan  courust  Frénoisieuse" 
ment  sur  ledit  Guillaume,  et  se  bouta 
Vespée  dudit  Guillaume  son  frere  parmi 
le  ventre, 

TFRENAGIUM,  prò  Fumagium,  Pre- 
ti um  domino  fumi  solutum  prò  eoe- 
tione  fumaria.  Statu ta  Ecclesiae  Glan- 
datensis  MSS.  ann.  1827  :  In  eorum 
bonis  qum  tenentur  sub  ipsa  praeposi-- 
tura  habet  in  Frenagiis^  mauturis,  calca* 
turis,  bannis  et  ceteris  aliis  prout  est 
assuelum, 

1  FRENARIUS,  XaXivoiEoi6<,  Qui  facit 
frena,  in  Leg.  Neapol.  8.  tit.  86  :  Sella' 
rios  et  scutarios,  Frenarios  atque  arme- 
rioa,  candelarios,  fabros,  etc.  Hsec  post 
Martini  um.  Vide  Érenerius. 

t  FRENDERE,  de  porcls  grunnientibus 
supra  dicitur  in  Braulare.  Festo  :  Fren- 
dere  est  Frangere,  unde  est  faba  Fressa, 
unde  et  dentibus  dicimur  Frendere,  Isid. 
10  :  Frendens,  quod  minando  frangat 
dentes  et  comprimat  fremens. 

9|c  FRENDESCO.  [Idem  ac  frendeo.  Not. 
Tir.p.  158.  Frendet,  Frendeseit.] 

«FRENDIS,  Truée  sauua^e.  Frendus, 
senglier.  Prendere ,  Gruniere ,  Galliee, 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  521. 

FRENDLESMANNI,  appellabantur  olim 
ab  Anglis,  qui  postea  Utlaughe ,  seu 
utleaatt,  vel  exleges,  id  est>  proscrlpti 
exules,  in  Legibus  forestarum  Canuti 
Regis  cap.  24.  et  apud  Bracton.  1.  8.  tr. 
2.  e.  18.  §  1. 

FRENDWTTE,  in  Fleto  lib.  1.  cap.  47. 
S  15.  signiflcat  acquietantiam  priorie 
prisas  ratione  solennttatis  convivii.  Vide 
Forfang. 

if  FRENEGATUS.  [Equus.  DiEF.] 

o  FRENECTUS,  dimin.  a  Frenum,  Or- 
namentum  muliebre^  Itol.  Frenèllo. 
Stat.  ann.  1387.  anud  CI.  V.  Garamp. 
in  Ind.  ad  Hist.  È.  Chiar»   pag.  506. 

col.  1  :  Quod  posait  qutslibet  mvXier 

Frenectoa  valoris  ad  plus  40.  solidorum 
prò  quolibet  Frenecto,  sino  posna  de- 
ferre. 

FRENELLATUS.  Sanutus  lib.  2.  part.4. 
cap.  23  :  Neceaaarium  est,  quod  dictss 

?ìaleaB  sint  tali  modo  et  manerie  Frenai' 
atsi,  quod  dum  adoersus  hostes  processe- 
rint  pugnaturas,  de  facili  stringant  ae 
invicem  et  conjungant,  Adde  cap.  seq. 
Vox  formata  a  Frasnum,  et  Frasnaref 
unde  (renella  Italis,  ferrum,  quod  equi 
OS  stringiti  lupatum. 

^S^  Ab  eadem  origine  Enfrené  dixe* 
runt  nostri  de  equo  qui  freno  regitur. 
Le  Roman  de  la  guerre  de  Troyes  MS.  : 


FRE 


FRE 


FRE 


605 


Pitofrob  ormt  g«ni  et  bfaai. 
Bniellét  fiivent  |eatenMOl, 
Bt  Bnfrenét  ti  ncbeaMDt. 
Qua  de  mil  besans  mona 
Ne  fust  li  loraint  Mbaltt. 


j  FRENERI0S,  Qui  facit  frena,  in  Ca- 
talogo MS.  sodalium  Confraternita  ti  s 
B.  M.  in  Ecclesia  B.  M.  Deaaratse 
Tolos.  ann.  1828.  institut».  Vide  Fre- 
narius, 

T  Freneyr,  Eadem  notione  apud  Ar- 
vemos.  Charta  Bernardi  de  Turre  ann. 
1806.  anud  Baluz.  tom.  1.  Hist.  Arvern. 
pag.  789  :  Escudele^r,  Freneyr  et  eoleyr 
et  camifices  tres  aenarios  quilibet  prò 
annata, 

*  Frennier,  in  Poem.  de  Lendito, 
apud  D.  Le  Beuf  t.  8.  Hist.  diOBC.  Paris, 
p.  260. 

^  FRENESTRA.  [Fenestra  :  e  Si  vero 
edifflcaverint  Frenestras  debent  tales 
facere  quod  liominum  aliquis  vix  possi t 
emittere  capud  per  eas.  9  (Arcb.  dep. 
Haute-Vienne,  ser.  D.  758,  an.  1228.)] 

«  FRENETICARE,  vox  lUlica.  Delirare. 
Barel.  serm.  in  fer.  5.  in  Capite  jejun.  : 
Tales  Freneticant  in  morte  et  perdunt 
uaum  rationUinpoBna  euorum  criminum. 
Vide  supra  Fren. 

•  FRENEUS,  Fraxineus,  in  Codice  cen 
suali  S.  Vict.  Massil.  ab  ann.  1460.  ad 
1480.  Vide  supra  Frasnea. 

FRENISGUU,  Ulcera  circa  rictum  orie, 
eimilia,  qu»  fiunt  ìumentia  asperitate 
frenorum,  Isidor.  iib.  4.  cap.  8.  [Lego 
cum  Glossis  Sangerman.  Frenmculi, 
Perperam  anud  Papiam  editum  Fremu- 
culi,  et  in  MS.  FremuBculi  ;  ubi  prò  ric- 
tum habetur  hiatum.] 

FRENOSUM.  Alcuinus  Poem.  199  : 

Fas  Idciroo  reor  compreodere  pleclri  Maronis, 
Carmiolbusqiie  tacris  naves  implara  FreooMim. 

Locus  male  sanus. 

IFRENUSCULI.  Vide  Frenisculi, 

FREOBORGES.  Vide  FHborga, 

1  FREDDO,  Vitulus  lactens,  ex  inter- 

Sretatione  Schilteri.  Lex  Salica  tit.  8  : 
%  qu%9  vitulum  lactantem  furaverit , 
mala,  pedero  aut  Freodo,  cxx.  denar. 
etc.  MS.  Regium  habet  :  Podor  aut 
frico. 

FREPATJE  Veetee,  Gallis,  Habits  trouez, 
decoupezy  frippei ,  unde  vocabulum. 
Gaufridus   Vosiensis  part.  1.  cap.  74  : 

Reperti  aunt  pretiosm  ac  varim  vestes 

quaa  ^^uidam  »n  apharulis  et  lingulia  mi- 
nutiaaime  Frepantea,  picti  diaboli  formam 
aa^munt.  fCapitulum  Generale  MS.  S. 
Victoris  Massil.  ann.  1218  :  Prohibemua 
ne  acutarii  vel  trotarii  eorum  deferant 
Veatea  Frepatcìa.]  Trepataa  Veatea  habet 
Jacobus  I.  Rex  Aragonum  in  Constitu- 
tionibus  Catalani»  MSS.  :  Item  atatui- 
mua,  quod  noa,  nec  aliquia  aubditua  noa- 
ter,  non  portet  veatea  inciaaa,  liatataa  vel 
trepataa,  forte  quasi  terebrataa,  perfora- 
ttia.  Vide  Frapalura  et  Frappa. 

Nescio,  an  inde  petendum  sit  vocis 
Fripiera  apud  nos  etymon,  prò  vesti  um 
interpolatori  bus,  ita  ut  ii  fuerint,  qui 
vestes  detritas,  frepataa,  et  laceras  ve- 
li um  exponebant  :  vel  potius  a  ferpe,  et 
ferperie^iìcei horum  vocabulorum  notio 
non  omnino  mibi  comperta  sit.  In  vete- 
ribus  Statutis  prò  peagiia  Parisiensis 
civitatis,  titulus  babetur  inscriptus 
Ferperie.  Deinde  sequuntur  hsBC  verba  : 
Couvertouera  de  vatr ,  6.  den.  Mantel 
fourré  de  vatr.  4.  den,  Chaacune  penne 
vaire,  8.  den.  Item  touà  garnemena  four- 
rez  de  vair,  etc.  Ibi  tamen  la  Ferperie 
disti  nguitur  de  la  Pelleterie,  Vocis  vero 
Ferpe  meminit  Guill.  Guiart,  ann.  1804  :  1 


FÉut  tottt  l'ost  du  Rol  aloaroes, 
Sua  biaus  garaemens  ot  sua  Perpes, 
Qà  at  là  da  blancbaa  aacherpea. 

FREQUENTANEUS.  Vita  S.  Deicoli  Abb. 
n.  88  :  Vermea  quippe  ita  aibi  a  vertice 
uaque  ad  talos  ebulliebant,  ut  Frequen- 
tanei  ejua  maximum  inde  putorem  tole- 
rarent.  Galli  dicimus,  Ceux  qui  le  fre- 
quentent, 

1.  FREQUENTARE,  prò  Narrare,  seu  <ruye- 
Yfi)C  dicere,  iterare,  dìxit  Vopiscus  : 
Quod  memoria  tenet  joublica.el  (idea  hia^ 
torica  Frequentavit,  Item  :  Èrgo  Therai- 
lem  et  noa  bene  acimua,  et  poateri  Fre- 
auentabunt.  Spartianusin  aliano  Vero  : 
Jam  illa  Frequentantur  a  nonnullia,  quod 
et  accubationea  ac  menaaa  de  rosia  ac 
liliia  fecerit.  Adde  leg.  1.  Cod.  Th.  de 
Judiciis.  (2. 18.) 

1  2.  FREQUENTARE,  Sspius  tentare, 
experiri.  Sugerius  in  Ludovico  VI.  : 
Rex  autem,  ut  erat  vir  militiaa  aptua, 
ulciaci  in  eum  Frequentabat. 

^  8.  FREQUENTARE,  Solere,  consue- 
visse.  Lit.  ann.  1868.  tom.  4.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  240  :  Notum  facimua  ad 
prmaentiam  noatram  veniaae  quamplurea 
mercatorea,  tam  (de)  dieta  Lingua  Occi^ 
tana,  quam  aliunae  de  extra  regnum, 
Frequentantea  eorum  mercaturaa  ducere 
et  portare  apud  Montempeaaulanum  per 
terram.  Ita  et  nostris  Avoir  fréquence. 
In  frequenti  usu  esse.  Lit.  remiss.  ann. 
1382.  in  Reg.  121.  Chartopb.  reg.  eh.  229: 
Jehan  de  Hanappea  ....  pour  l'affection 
deaordonnée  qu'U  avoit  ou  oontendoit  à 
avoir  à  ladite  Marie  de  Vacompaigner 
chamelement,  euat  hante  et  Fréquence 
par  moult  de  foia  en  Voatel  deadiz  expo- 
aani,  tant  dejour  camme  de  nuit, 

1  FREQUENTATUS,  prò  Frequena,  Cre- 
ber,  muTtus.  Jejunium  cum  opere  ma^ 
nuum  Frequentato,  in  Vita  MS.  S.  Wen- 
waloei  fol.64. 

FREQUENTIOICUS,  Mathematicua,  Divi- 
nua,  in  Glossis  MSS.  Reg.  Cod.  1018. 
[Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Frequenti" 
dicua.  Qui  dit  aouvant.j 

<>FREQUENTIVUS,  Frequens,  assìduus. 
Stat.  Cadubr.  Iib.  1.  cap.  78  :  Sapientibua 
et  nuntiia  Frequentivia  et  opportunia  prò 
aervitio  communia  Cadubrii,  etc. 

«  FRERA6IUM,  Haereditatìs  inter  fra- 
tres  parti tio  ,  nostris  Frérage  ;  unde 
Fréragier,  inter  fratres  partiri.  Lit.  ann. 
1866.  tom.  4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
689  :  Abaque  eo  quod  noa  aut  aucceaaorea 
nostri  Franósa  regea  ratione  Freragii, 
partagiij  appenagiiy  dotia,  divisionia, 
tranaactionia,  infeudationia.  aut  alia  qua- 
cumque  de  cauaa,  a  dictia  aomanio  imme- 
diato et  corona  futuria  temporibua  amo- 
vere.... quomodolibet  valeamua,  Eadem 
totidem  verbis  leguntur  in  Lit.  ann. 
1369.  tom.  5.  earumd.  Ordinat.  pag.  688. 
Vide  Glossar.  Jur.  Gali.  v.  Frareacheux 
et  supra  Fraternitaa  6. 

1  FRERESGA.  Vide  Fraternitaa  6. 

1  FRERESTER,  Sororis  maritus,  Gali. 
Beau  frere,  ut  Filiaster,  Privignus,  Gali. 
Beau  fila,  Legat  Frereatri  suo,  in  Schedis 
Domini  le  Fournier. 

•  Vel  uxoris  frater  ;  Fréraatre,  eadem 
acceptione,  in  Lit.  remiss.  ann.  1478. 
ex  Reg.  206.  Chartopb.  reg.  eh.  893  : 
Martin  de  Sienna  rréraatre  du  aup^ 
pliant,  etc. 

IFRERETUM,  perperam  prò  Fretum, 
Rivulus,  canalis.  Cbartopbylac.  regium 
Regest.  87  :  Item  unum  jomale  et  dimi- 
dium  terrai  aitum  in  pala  Juxta  terram 
Johannia  Darbonia  Notarti  et  Freretum 
publicum, 

^Male  lectum  prò  Freractim,  in  Charta 
ann.  1359.  ex  laudato  Reg.  eh.  282.  ubi 


etiam  restituendum  videtur  Frecùm. 
Vide  supra  in  hac  voce. 

1  FRES,  Fimbria,  limbus,  nostris 
Frange.  Consilium  Massil.  ann.  1881  : 
Nulla  mulier  aliqua  audeat  de  cetero 
aeu  preaumat  cujuacumque  ait  conditionia, 

preminentie  vel  atatua  portare ribana 

aive  Frea  auii,  argenti  aeu  perlarum,  V. 
Freaium. 

^  1.  FRESA,  Faba  siliqua  exuta.  Gail. 
Feue  fraiaée,  Constit.  S.  Pauli  Narbon. 
ann.  1127.  inter  Instr.  tom.  6.  Gali. 
Christ.  col.  83  :  In  omnibua  quartiaferiia 
piscea  vel  ciceronea  cum,  lardo,  aut  Freaaa 
cum  aagiminCy  aive  cepaa  pinguea  et  bo- 
naa.  Vide  Faba  freaa  et  Freza. 

«  2.  FRESA,  Fragum,  Gali.  Fraise.  Lit. 
remiss.  ann.  1357.  in  Reg.  85.  Chartopb. 
reg.  eh.  140  :  Dicti  fratrea  exiatentea  in 
quodam  alneloprope  villam  de  Buqueaua 
cauaa  apatianai  et  ibidem  Freaaa  colli- 
gendi. 

«  FRESAGENSIS.  V.  infra  Friaacenaia, 

o  FRESAGIA.  Vide  infra  Frezagia, 

0  FRESATURA,  Fimbria,  limbus,  seu 
quod  ornatus  vice  vesti  assuitur.  Cons- 
tit. capit.  ecel.  Barcin.  ann.  1423.  rubr. 

7.  ex  Cod.  reg.  4832  :  Tradet  in  aacrario 
dictas  aedia  capam  de  aericeo  vel  aureato 
cum  Freaatura  et  folratura,  et  aUia  orna- 
menlia  aum  condxtioni  competentem.  Vide 
infra  Fresellua  et  Friaatura. 

«  FRESATUS ,  Fimbria  ornatus.  Vide 
infra  Friaare.  Cbron.  Sublac.  apud  Mu- 
rator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col. 
1039  :  Leo  IV.  papa ....  obtulit  in  mo- 
naaterio  Sublacenai ....  dtiaa  cortinaa  de 
fundato ,  quaa  Freaataa  dicimua.  Pro 
Corrugatus,  Gali.  Fraiaé^  vide  in  Garda- 
cortium. 

«FRESCEIUM,  Fresghium,  Ager  in- 
cultus  pascendis  anìmalibus  aptus,  nos- 
tris etiam  Freache.  Lib.  ni^.  S.  Vulfr. 
Abbavil.  fol.  33.  v».  :  Scabini  duodecim 
denarioa  ad  natale  prò  Freaceia.  Cbarta 
ann.  1239.  ex  Chartul.  S.  Carauni  :  xv. 
arpenta  terrea  inter  coaturam  de  Haiia  et 
Freachium  de  Mangarel.  Alia  ann.  1841. 
in  Reg.  74.  Cbartoph.  reg.  eh.  439  :  Plu- 
aieura  terrea,  prez,  paaturea,  Freachea, 
gaz,  etc.  Ubi  infra  mendose  Preache. 
Lib.  cens.  terra  d'Eatilly  ann.  circ.  1480. 
ex  Cod.  reg.  9498.  fol.  2.  r».  :  Joignant 
d*une  part  au  pré  Colaa  Veanier , .  , . .  et 
d'autre  part  à  la  Freache  au  aeigneur  de 
Razille,  qui  est  en  charcenau,  laquelle 
Fresche,  etc.  Que  vignea  que  Freiacnea,  in 
Recognit.  feud.  ann.  1866.  Neque  aliud 
videtur  Frestiz,  in  Inventar.  Cbart.  eas- 
tri de  Jaucourt  ex  Ch.  ann.  1887.  fol.  16. 
vo.  :  Item  à  la  noe  bianche  environ  troia 
joumela  en  Frestiz.  Item  à  la  varranne 
dea  biez  environ  troia  joumela  en  Freatiz. 
Sed  et  Fretil  in  Charta  ann.  1480.  ex 
Cbartul.  Buxer.  part.  7.  ch.  81  :  Item 
ung  Fretil  au  aeurreaul  contenant  en- 
viron  la  aemeure  de  deux  boisaeaux. 
Vide  Freacherium,  Friacum  et  infra  Fro- 
atium. 

T  FRESCENGA,  etc.  Vide  Friacinga. 

\  FRESGHERIUM,  Frescheium.  ut  in- 
fra Friacum ,  Ager  incultus.  Gali,  en 
Friche.  Instrum.  anni  1261.  e  Chartular. 
S.  Vandregisili  tom.  2.  pag.  1591  :  Ven- 
didimua  et  quandam  pechiam  Freacherii 
aitam  intra  terram  Roberti  Burel  ex  una 
parte  et  Freacheium  Odonia,  etc. 

1  Fresghium,  Eadem  notione,  in  eo- 
dem  Chartulario  tom.  2.  pag.  1600  :  De- 
cem  pechiam  terre....  cum  omnibua  Frea- 
chiia  et  pertinentiia  apectantibua. 

1  FRESCHUS,  Ital.  Freaco,  Gallis  Fraia, 
Recens.  Memoriale  Potestatum  Regien- 
sium  ad  ann.  1218.  apud  Murator.  tom. 

8.  col.  1091  :  De  carne  Freacha   carisi 


606 


FRE 


FBE 


FRE 


tiatn  magnam  habébarU.  Gali.  Viande 
Fraiche. 

1  FRESCIATUS.  Joannes  Gorinas  in 
Actis  S.  Petri  Gonfess.  tom.  4.  Julii 
pag.  665  :  Quo$  lapidee  sic  auis  lacrymis 
fìtadefactoa  in  quoaam  canistro  cum  qua- 
dam  tobalia  Freaciata  super  suum  caput 
per  civilatem  porlcAat.  Vox  Freaciata, 
inquit  BoUanai  Continuator,  videtur 
oriri  ex  idiomate  Italico,  in  quo  Frigiare 
significai  ornare^  ita  ut  Tobalia  Frea- 
ciata, ni  fall  or,  hic  accipiatur  prò  Man- 
tiii  ornato.  Num  potius  ab  Italico  Frea- 
care,  Refrigerare,  ita  ut  Tobalia  Frea- 
ciata sit  quasi  Mantile  refrigeratum, 
madefactum? 

IFRESCINGA.  Vide  FrUdnga. 

FRESCUS.  Vide  Friacum. 

«  FRESELLA,  f.  Lineus  colli  amictus 
corrugatus,  quem  Gallice  vocamus 
Fraiae.  Computus  anni  1202.  apud  D. 
Bruaael  de  Feudorum  usu  ad  calcem 
tomi  2.  pag.  CLXXXiu  :  Pro  aerico  ad 
jacendum  pueria,  et  capellia  et  Freaellia 
et  prò  pannia  et  tualliia  et  camiaiia,  quaa 
tunc  puert  habuerunt,  XLi.  a.  Hinc,  ni 
fallor,  emendandus  alter  ejusdem  com- 
puti locus  pag.  GLVi.  ubi  legitur  :  Pro 
I.  lana  elio  et  prò  capellia  et  prò  Fteaell. 
X.  a.  Ubi  legendum  puto  Freaell,  seu 
Freaellia,  Vide  Freaium.  [«  Vide  mox 
Freaellua,'\ 

«  FRESELLUS,  Fimbria,  limbus,  futilis 
ornamenti  quoddam  genus,  Gali.  Frai- 
aete.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  Cod.  reg. 
7657  :  Freaj  Prov.  limbua,  aoarium,  faa- 
dola  ambiena  extremitatem  veatia,  filia 
vel  auro  contexta  aaautaque,  Reg.  visitai. 
Odon.  archiep.  Rotomag.  fol.  431.  ex 
Cod.  reg.  1245  :  Jnjunximua  (monialibus 
S.  Amandi)  ne  etemoainariaSf  acuarioa, 
Freaelloa,  et  conaimilia  operarentur  aeu 
facerent.  His  adde  quse  leguniur  ad  vo- 
cem  Freaella.  Lit.  remiss.  ann.  1410.  in 
Reg.  165.  Ghartoph.  reg.  eli.  58  :  Le  aup- 
pliant  print  en  Voatel  Jehan  le  Noir  ea- 
cuier  demourant  à  Noyon  . . . .  u»  culot, 
nommé  bourae  boutonnée  de  Fraiaetea 
dorées.  Vide  supra  Freaatura  et  mox 
Frexatura, 

1  FRESEN6A6IUM ,  eie.  Vide  in  Fria- 
cinga, 

«  FRESEN6ARIUM.  Vide  supra  Freg- 
aingarium. 

FRESIA,  [PraBdii  rustici  species,  ut 
videturj  Vetus  Charta  apud  Buzelinum 
lib.  2.  Gallo  Flandr.  cap.  25  :  Et  unum 
hominem  de  ipaa  familia,  Rogerum  no- 
mine, ut  in  ilio  loco,  in  quo  illum  conati- 
tui,  deaervire  liceatf  et  illam  Freaiam, 
Hetgardam  nomine,  ubi  nunc  hoapitatur, 
permanere  liceat. 

^FRESIUM,  Frezium,  Fimbria,  Frange, 
Acia  S.  Eusiadiolae  tom.  2.  Junii  pag. 
138  :  Veatimenta  quoque  aacra  fecit  et 
altaria  pallia  prelioaia,  quaa  manu  propria 
cum  ama  puetlia  opere  elegantiaaimo  poli- 
vit  cum  Freaiia  aureia  et  procinctoriia, 
Siatuta  Massil.  lib.  2.  cap.  89  :  Conatitui- 
mua  ut  nullua  aartor  per  ae,  vel  per  alium 
accipiat  prò  corduria  de  uno  veatimenta 
dominaB  de  colore  cum  Freiio,  et  cum 
penna  ultra  quatuor  aol.  Item  aine  Freiio 
III.  aol.  Item  de  pelliaaia  dominaa  cum 
Freaio  ii.  aol.  et  vi.  den.  et  aine  Freaio 
n.  aol,  Occurrii  ibi  pluries.  Vide  Frea, 
et  Friaum, 

T  Fressum,  in  Staiuiis  Arelat.  MSS. 
art.  58  :  Sartorea  accipiant  prò  corduria 
veatium  aine  Freaao  et  neca  facto- 
rum.etc, 

1  Fresus,  Eadem  noiione.  in  Staiuiis 
Massil.  lib.  2.  cap.  38  :  Quod  non  ment 
in  aliquibua  veatibua  Maaailienaia  aliqua- 


rum  meretricum  Freaoa  aliquoa  aureoa  vel 
araenteoa, 

f  Frezum.  Insirum.  ann.  1347.  tom.  2. 
Hist.  Dalph.  pag.  568  :  Item  unam  xo- 
nam  de  Frezo  aureo  auper  qua  aeu  quo 
aunt  lapidea,  maiyaritaB  seu  perlaa  groaaaa, 
etc. 

opRESQUERIA.  Fresquieyra,  Folla 
vel  herbse  recenies,  qulbus  ornaius  vel 
refrigerationis  causa  uti  solebani.  Re- 
dii.  terrae  Calviss.  ann.  1304.  Inter  Pro- 
bai,  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  50.  col.  2  : 
Item  prò...  Freaqueria  prò  asatate,  quam 
faciunt  in  feato  Paachaa,  quolibet  anno, 
odo  aolidoa,  novem  denarioa.  Charta  ann. 
1322.  ibid.  pag.  34.  col.  1  :  Item  percipit 
in  dicto  loco  dominua  Calviaaionia  prò 
annuo  cenau,  dum  petit,  a  quolibet  na- 
bente  animai  deferens  baatum,  duaa  aar- 
dnataa  de  gluen  et  unam  de  fYeaqueria. 
Comput.  ann.  1399.  inier  Probai.  tom.  3. 
ejusd.  Hist.  pag.  150.  col.  1  :  Gaacono  et 
ejua  aocio,  qui  cumr  eorum  aainia  iverunt 
quaaaitum  dieta  die  de  Fresquieyra,  prò 
mfreacayrando  dictam  domum  comunem, 
etc.  Vide  Jonchare. 

0FRESSEN6IA,  ut  Friadnga.  Charta 
Caroli  regent.  ann.  1358.  ex  Bibl.  reg.  : 
Item  unum  medium  biadi  et  unum  me- 
dium vini  et  duaa  Freaaengiaa,  valore  xij. 
aol.  et  xii.  den..,  quaa  omnia  debet  deca- 
nua  S.  Quintini  prò  paacagio  regio.  Frea- 
aongea,  eodem  sensu,  in  Coaria  ann.  1328. 
ex  Reg.  65.  Ghartoph.  reg.  eh.  164  :  Item 
à  la  Saint  Andrieu  une  coatume,  que  on 
appelle  Freaaongea,  environ  dnquanteaolz 
par  an,  A  voce  Freaain,  Junior  porcus. 
Lit.  remiss.  ann.  1458.  in  Reg.  i87.  eh. 
250  :  Le  auppliant  et  icellui  fillaatre  trou- 
verent  une  truye  avec  troia  ou  quatre 
pourceaulx,  appellez  Freaain.  Hinc  firma- 
tur  vocis  origo  in  v.  Friadnga  ex  Ec- 
cardo  proposita.  Vide  supra  Frecengia 
et  Freg  aingarium. 

)  FFLEÌSSENGA,  Fressinqa.  Vide  FH- 
actnga. 

5  FRESSUM,  Vide  Freaium. 

^  FRESTATUS,  Claihratus,  cancellatus, 
in  arie  heraldica,  Gali.  Frette.  Inventar. 
S.  CapellsB  Paris,  ann.  1335.  in  Reg.  I. 
Chartoph.  reg.  eh.  7  :  Item  una  tunica 
de  aamttto  rubeo,  Freatata  de  auro  cum 
roaulia  aureia  ad  perlaa.  Aliud  ann.  1363. 
ex  Bibl.  reg.  :  Item  una  dalmatica  de  aa- 
micto  rubeo,  Freatata  de  auro  ad  roaetaa 
aureaa  et  perlulaa.  Qusb  sic  Gallice  red- 
duniur  in  alio  In  veni.  :  Item  un  dalma- 
tique  de  aalmit  rouge,  Frelé  d'or  et  à  ro- 
aetea  d*or  et  à  perlea.  Vide  Frecta  et 
infra  Freteletua. 

FRESTRA,  Feneatra,  PapiSB. 

FRESUM .  Lex  Angliorum  ili.  5.  {  20: 
Qui  harpatorem...  percuaaerit,  componat 
illum  quarta  parte  majori  compositione, 
quam  alteri  ejuademcondilionia.  Aurificea 
nmiliter.  Feminaa  Freaum  fadentea  ai- 
militer.XJbì  videntur  ese  esse,  qusB  can- 
nabem  in  aqua  madefactam  macerani, 
subiguni^  confringunt  :  est  enìm  Freaua, 
fractum,  diviaum,  molutum,  a  frendeo, 
ut  habet  Papias.  Vide  Varronem  lib.  2. 
cap.  4.  Isidorum,  eie. 

1  FRESUS.  Vide  Freaium  et  Freaum, 

à  FRESUS.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex 
Cod.  reg.  7657  :  Peaaat,  Prov,  fractua, 
Freaua,  ruptua.  Vide  supra  Faba  freaa, 

^  1.  FRETA,  Species  mensursB  prò  li- 
quidis.  FormulsB  veti.  AlsaiicsB  art.  22. 
apud  Eccardum  ad  calcem  Legis  Salicsa 
pag.  244  :  Duaa  Fretaa  de  cerviaa  et  aume 
aex  aicloa  de  vino  in  cellario,  etc, 

^  2.  FRETA,  Idem  videtur  quod  Frau- 
atum,  ager  incultus.  Chron.  Collegiata 
S.  Petri  apud  Georg.  Christian,  tom.  2. 
Rer.  Moguni.  pag.  464  :  MadtUdia  vidua, 


aoror  Wolffmanni  xxnn.  eurwUea.  Wciff- 
mannua  et  frater  ejua  decem  et  dimidium, 
Gezcicha  trea  et  dimidiam  Fretam, 

*  3.  FRETA,  Sepes,  idem  quod  sapra 
Fracta  2.  Vide  in  hac  voce.  Charta  Rob. 
Comii.  Alene,  in  Reg.  forest  comitaL 
Alene,  ex  Cam.  Comput.  Paris,  fol.  22. 
r.  :  Concedo  (monachis  de  Persania) 
uaagium  auum  ad  omnia  et  ainaula  loca 
praadicta,.,,  ad  carbonea  fadendum  prop- 
ter  uaua  fabricarum  ipaorum  et  ad  Fretaa 
aimiliter  fadendum. 

FRETALE ,  Vascoquinariam  ,  fricto- 
rium,  sartago,  Frixorium,  Apliius  lib.  7. 
cap.  6  :  Aaaatura  in  eolari  elixatur,  et  in- 
funditur  in  Fretali  piper,  condimentwn^ 
vel  liquaìnen,  etc. 

^  Quo  piper  aliudve  frangitar.  Gali. 
Egrugeoir,  petU  moulin.  Vide  sapra  Frai- 
tillum. 

1  FRETARE.  Fricare ,  Gali.  Frotter. 
Ordinatio  anni  1340.  Hist.  Dalphin.  tom. 
2.  pag.  394.  col.  2  :  Item  ipaoa  equoa  Fre- 
tari,  eatriliari,  acomari,  litteriaLa  eia  fieri 
et  bene  eatachari  faeere  cum  omni  dUigen- 
tia  teneatur  per  valletoa  ipaontm. 

1  FRETATIO,  Pretium  prò  conductione 
navis.  Gali,  le  Fret.  Litier»    ann.   1307. 
apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  12:  Expen- 
aaa  quaa  tam  in  emptione  vinorum  et  Fre^ 
tatione  navium  quam,  etc.  Vide  Fretta  2. 

«  FRETELETUS,  Stemma,  ut  videtur, 
vel  ornamenium  reiiculatum  seu  can- 
cellaium;  item  Vas  formam  rhombi 
referens,  vulgo  Loaange,  Hisp.  Fretado^ 
nostris  Fretdet,  Fretillet  et  FriUlet.  In» 
ventar.  S.  CapellsB  Paris,  ann.  1376.  ex 
Bibl.  reg.  :  Caput  beati  Clementia,  in 
quodam  vaae  argenti  deaurati,...  omatwn 
tapidibua  vitrima,  in  quo  plurea  lapidee 
defidunt,  diu  eat,  et  etiam  duo  FireteUtL 
Ibidem  :  Item  quoddam  aanctuariumaane" 
torum  Dominid  et  Petri  martyria  ordinie 
Pyaadicatorum,  in  quo  defidunt  duo  Fre- 
teleti.  Aliud  Gallicum  :  Le  chtef  S.  Cli^ 
ment  en  un  vaisael...  aorné  de  pierrea  de 
voirre,  ouquel  deffaut  pluaieura  pierrea^ 
et  y  faut  deux  Frocolez.  Melius  infra  : 
Item,  un  aanctuaire  de  S.  Dominique  et 
de  S.  Pierre  le  Martir  Preacheur,  et  y  faut 
deux  Fritelez.  Lit.  remiss.  ann.  1426.  in 
Reg.  173.  Chartoph.  reg.  eh.  474  :  Une 
aiguiere  vairée  en  ung  petit  Fretelet,  qui 
a  le  biberon  rompu.  Lit.  ann.  1897.  inter 
Probai.  tom.  3.  Hist.  Burg.  pag.  187.  col. 
1  :  Un  hanap  d'or  tout  plein,  poinaonné 
de  roaierea,  et  aur  le  Fretillet  une  eame- 
raude.  Vide  supra  Freatatua. 

^  FRETELLA,  FistuliB  species,  nostris 
Fretel  et  Fretiaux,  Le  Roman  dAthie 
MS.: 

Sonnent  buitinet  et  taboim, 
Grtns  con  d'arain  et  moenel, 
Fretetalx,  flafeaalx  et  chalemel. 

0  Et  Freatel:  unde  Freateler^  ejusmodi 
fisiula  canere.  Bestiar.  MS.  ubi  de 
Cervo  : 

De  ton  de  Frettel  1*^0161^01110 , 
Qiiand  11  «  drechié  l*oreUle. 

Anonymus  inier  Poem.  reg.  Navar.tom. 
2.  pag.  208  : 

Foachier  formeat  Freetele 
Pottr  t*amiete  Aelis. 

1  FRETEN6IA.  Vide  Friadnga. 

à  FRETO,  Fretonus,  Monet»  species, 
lamina  argentea,  nostris  Fretin  et  Fre- 
ton.  Ordinai.  Caroli  dalph.  ann.  1857.  8. 
Jun.  in  Reg.  Cam.  Comput.  Paris,  sign. 
Vienne  fol.  18.  r.  :  Poaaunt  eaae  in  Fre- 
tone  duo  fortea  et  duo  debiUa,  et  habeant 
ab  una  parte,  infra  compaaaum,  duoa  fio- 
rea  lilium  et  duoa  piacea  dalphini,   et   in 


FRE 


FBE 


FRI 


607 


circuitu  K.  primogeniti  Francorum  regis^ 
et  ab  alia  parte,  infra  compa89ufny  unam 
crucem  planam,  et  in  circuitu,  Dalphinus 
Viennensis.  Alia  ano.  1862.  ibid.  lol.  42. 
r*.  :  Et  non  possit  esse  in  Fretono,  nisi 
unus  fortie  et  unue  débiliB,  Reg.  B.  ejusd. 
Cam.  ad  ann.  ISSO.  fol.  6.  ▼•.  :  Que  li 
ouvrier  puiesent  faire  demi  mare  de  ci' 
zaille,  plus  du  piane  de  xx,  mare  et  un 
Freton.  Inventar.  MS.  eccl.  Gamerac. 
ann.  1871  :  Item  huit  pieces  d'argent,  au- 
irement  Fretin.  Lit.  remiss.  ann.  1881. 
In  Reff.  119.  Chartoph.  reg.  eh.  267  : 
leeUe  Jehanne  par  pluHeurs  foie  a  vendu 
et  apporti  à  vendre  pluaieure  pieces  d'ar- 
genU  appella  Fretin,.,.  leaauellee  pieces 
de  Fretin,  etc.  Alise  ann.  1899.  in  Reg. 
154.  eh.  646  :  Icelle  exposant  frinst.,.  une 
certaine  quantità  de  rVetin  a'argent,  qui 
povoit  bien  valoir  huit  selz  ou  enmron. 
Denique  alise  ann.  1410.  in  Reg.  164.  eh. 
174  :  Fluseure  orfaveriea ,  Fretin  ,  an- 
neaulx,  cloux  d'argent,  etc.  Vide  supra 
Ferlina  et  Ferto. 

I  FRETOSUS.  Vide  Fretum. 

1 1.  FRETTA,  prò  Frecta.  Vide  in  hac 
voee. 

j  2.  FRETTA,  Gonductio  navis  onera- 
rise^  Gal  lice  le  Fret.  Item,  Preti  um  quod 
prò  veetura  quarumllbet  mercium  sol- 
vitur  tum  locatori,  tum  nautis.  PrsQeep- 
tttm  Edwardi  I.  Reg.  Angli»  ann.  12^. 
apud  Rymerum  tom.  2.  pag.  298  :  Navis, 
in  qua  mercimonia  vel  vtna  fuennt  cum 
toto  apparatu,  annulus  maqistri  natfis  in 
digito  suo  portalus,  victuaha  nautarum, 
utensilia.,,  monile,  zona  et  ciphus  ar- 
genteus  magistri  navis..,  erunt  quieta  de 
auxilio  ad  eiectionem  marie  praedictam. 
Et  etiam  salva  sit  nautis  Fretta  vinorum 
et  aliorum  bonorum  in  navi  existentium, 
quss  talia  fuerint.  Et  magister  navis  amit- 
tat  Frettam  suam  de  doteis  seu  bonis  in 
mari  sic  projectis.  Et  omnia  alia  bona  in 
navi  existenlia  tam  nautarum  quam  mer' 
ecUorum,  ut  vina,  etc.  exceptis  navis  uten- 
Bilibus..,  et  Fretta  de  bonis  quss  salva 
fuerint,  ut  jjrsRdictum  est  de  castoro  de- 
oent  appreciari  in  auxilium  restitutionis 
bonorum  extra  navem  per  hujusmodi  tem- 
pestatem  eiectorum. 

1  FRETTARE,  Navem  condueere.  Gallis 
Freter  un  navire,  apud  Rymer.  tom.  2. 
pag.  298.  tom.  8.  pag.  661.  ete. 

1.  FRETUM,  Rivulus  eanalis,  Bras 
d*eau,  Gharta  S.  Bonifacii  Arehiep.  Mo- 
guntini  apud  Browerum  lib.  1.  Antiq. 
Fuld.  eap.  ^\  Et  ab  ostio  eius  sursum, 
usquequo  ipsum  flumen  aividitur  in 
Freta  :  inde  transit  inter  media  Ft*eta, 
gius  nasci  videntur  de  flumine  Fulda, 
PForm.  MSS.  Senens.  ann.  1414.  ex 
God.  reg.  4726.  fol.  8.  r».  :  Quod  asdificium 
et  molendinum,...  cum  Fretis,  steccaris, 
goriis,  etc]  [Fraite,  eadem  notione  nos- 
tris.  Le  Roman  d'Athis  MS.  : 

Ce  Mt  &  tari  qa*n  %*m  repeate 

De  l'eseootie  qo'il  ot  falle 

Quand  U  paau  font  seni  la  Fraile. 

Infra  : 

Juaqa*à  la  Fraile  le  ramalne,  eie. 
Ibidem  : 

Oollre  la  Fraile  toat  t*eii  tet. 

Vide  alia  notione  in  Fredum  1. 

Fretosus  Logus.  Fretis  impedltus, 
seu  rivulis  et  canalibus.  Isidorus  Fa- 
censis  Episcopus  in  Ghronie.  aera  769  : 
Montana  Vaceorum  disecans,  et  Fretosa 
dt  plana  percalcans,  terras  francorum 
intus  experditat,  atque  adeo  eas  pene- 
trando gladio  verberat.  Ubi  Roderieus 
Toletan.  in  Hist.  Arab.  eap.  18:  Fretosa 


dissecane,  et  montana  prascalcans  Roda- 
num  etiam  dissulcavit.  Idem  Roderieus 
eap.  16  :  Et  dum  per  devia  et  Fretosa  cur- 
sitant.  Quo  loeo  Sehottus,  Fruticosa  le- 
gendum  putat.  Vide  Fraustum. 

•  2.  niETUM,  Naulum,  Gali.  Fret. 
Arest.  ann.  1388.  in  Ghartul.  Gampan. 
fol.  881.  r*.  :  Dicebant  (major  et  scsiblni 
de  Rupella)  quod  ipsi  erant  in  possessione 
et  saistna  de  qualioet  nave...  perdpiendi 
tanquam  pecuniee  summam,  quantam  na- 
vium  conductores  habere  aebebant  prò 
vecturaunius  dólii  vini;  quas  pecuniae 
perceptio,  Fretum  seu  courretagium  appel- 
tabatur.  Gontraet.  matrim.  inter  Frane, 
comit.  Montisf.  et  Isabel.  reg.  Seotiss 
sororem  ann.  1441.  ex  Bibl.  reg.  :  Circa 
autem  expensas  navigli  et  solutionem 
nauli  seu  Freti  navium...  conveniret,  etc. 
Vide  Fretta  2. 

«  8.  FRETUM,  PrsBStatio  prò  tutela  et 
proteetione,  idem  quod  Salvamentum  1. 
nostris  Frestaige ,  Fretaige  et  Fretet, 
Gharta  Gaufr.  Martel.  comit.  Andegav. 
ann.  eirc.  1040.  inter  Instr.  tom.  7.  Gali. 
Ghrist.  eoi.  222  :  Item  in  eadem  villa 
etiam  omnem  prò  advoeatione,  quam  ibi 
hucusque  habui,  solutionem,  quas  solet  esse 
modiorum  avente  circiter  decem.  Beo  et 
S.  Genovefas  et  derida  ejus  remttto  et  ad 
talem  levaminis  modum  redigo;  cum  me 
in  partes  illas ,  aut  ad  curiam  regis , 
aut  ad  pladta  aliqua  accedere  con^ 
tinget ,  tunc  equorum  meorum  pastui 
modios  avenas  quatuor  prò  recogni^ 
tione  Freti  mei  prasbeant.  Kedit.  comit. 
Namurc.  ann.  1265.  in  Reg.  Gam.  Gom- 

Sut.  Insul.  sign.  Papter  veZu  fol.  6.  v». 
^amur.  :  Et  si  a  li  cuens  le  Fretet  de  le 
vile,  quant  il  violt,  c'on  apiele  en  Haynau 
coustumes.  Libert.  Gastrivil.  ann.  1286. 
apud  D.  Bouquet  inter  Instr.  tom.  1. 
Jur.  pubi.  Frane.  i)ag.  409  :  Nous  avons 
retenus  pour  nos  hoirs  seignours  de  Cha^ 
tiau-  Yillain  nos  fouri  et  nos  moline  ba^ 
gnaux,  notre  vento,  nos  minaiges  et  nos 
pressours,  nos  Fretaiges,  nos  cures  et  nos 
censses  et  nos  autres  rentes,  par  tdl  con- 
dition,  que  tuit  di  de  laditte  franchise  i 
useront,  auxi  comme  ils  yontaucoustumé 
à  user.  Lib.  censuum  et  redituum  cas- 
te!. Areiae.  ad  Albam  fol.  17.  r.  :  Les 
Frestaiges  du  Maignil  la  Contesse  dehus 
aujourdela  Saint  Lorent...  Les  Fres^ 
taiges  dehus  à  Saint  Navort  à  la  Saint 
Remi,  etc. 

1  FRETUS,  7ceicotOY](Ttc,  Fiducia,  persua^ 
sio,  in  Supplemento  Antiq.  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Fretus,  Sehurs,  appoiez, 
qui  use.  vide  alia  notione  in  Fredum  1. 

1  FREVELA,  Idem  quod  Fredum  1. 
undeeorruptam  hane  vocem  putat  Va- 
dianus.  Liber  MS.  redituum  ann.  1800  : 
Habet  etiam  dictus  Episcopus  in  utraque 
curia,  in  S.  videlicet  et  in  V.  merum  %m- 
perium,  hoc  est,  sicut  vulgariter  didtur, 
JDub  und  Frevele.  Frevel,  Muleta,  Frove- 
len,  Muletarii  in  Libro  Salic.  Monast. 
Ebersh.  [«>  Vide  Haltaus.  Glossar.  Ger- 
man.  col.  486.  sqq.  et  Graff.  Thesaur. 
Ling.  Frane,  tom.  8.  col.  828.] 

o  FREUM  ,  Muleta ,  composi tlo,  quss 
fisco  exsolvebatur,  idem  quod  F^'edum. 
Vide  in  hac  voee.  Dipi.  Gonradi  Aug.  I. 
ann.  1027.  apud  Murator.  tom.  5.  Antiq. 
Ital.  med.  sevi  col.  451  :  Denique  etiam 
concedimus  prasdicto  monasterio  omnes 
dedmas,  Frea  et  judidaria,  vel  omnem 
compositionem  et  exhibitionem  publicam 
ex  omnibus  manentibus  desuper  memO' 
ratis  cellulis  et  curtibus.  Vide  etiam  FrO' 
vela. 

o  FRESATURA,  Ornamenti  genus  ex 
auro  vel  argento  vesti  assutum,  ut  supra 
Fresellus.  Stat.  Vereel.  lib.  2.  pag.  27. 


V.  :  Si  autem  jocalia  legaverit  vel  premi- 
serit.  et  Frexaturas,  velperlas,  vA  pan- 
nos  lineos  et  laneos,  etc.  Stat.  alia  Ital.  : 
Quod  nullus  dorerius  débeat  deaurare 
aliquos  florenos  argenteos  vel  Januinos, 
nist  causa  faciendi  Frexaturas.  Vide 
infra  Frisatura. 

«  FREXEN6ARIUM.  Vide  supra  Freg- 
nngarium. 

1  FREXIN6IA.  Vide  Frisdnga. 

«  FRETEN,  vox  Germanica,  Liber,  in- 
genuus.  Dipi.  Garoli  IV.  imper.  ann.  1846. 
tom.  2.  Hist.  Trevir.  Jo.  Nie.  ab  Hon- 
theim  pag.  167.  col.  2  :  Etiam  si  causa  et 
quaestio  hujusmodi  liberos  et  ingenuoe, 
vulgariter  dictos  Freyen,  dictae  Treviren» 
sis  ecclesiae  vasallos...  respidat  vel  eon~ 
tingat. 

niETGRAVIUS,  Gomes  liber.  Exstat 
Gharta  Ruperti  Imp.  qua  Salentinum 
Freygravium,  seu  liberum  Gomitem  in 
sede  Freyheolenor  vulgariter  nuneupata 
sita  in  dominio  ZuscA^n  consti  tuit,  eum- 
que  de  dieta  sede  Freygraviatus  inves- 
titann.  1420.  Vide  Gogravius.  L**Vide 
Haltaus.  Glossar.  German.  voee  Frey^ 
grav,  col.  506.] 

•  FRETNO,  Fraxinus.  Gali.  Fréno. 
Sent.  arbitr.  ann.  1500  :  item  plus  prò» 
nuntiaverunt,...  dicti  arbitri,  quod  dicti 
parerii...  teneantur  et  debeant  f acero 
unum  mantellum  nemoris...  prope  guati- 
dam  arborem  Freynonis,  existentis  supra 
rippam  Breydam. 

«  FRETRESCHIA,  Pars  haereditatis , 
qu»  ad  fratres  primogeniti  pervenit, 
in  Gharta  ann.  1299.  apud  Baluz.  tom. 
2.  Hist.  Arvern.  pag.  o22.  Vide  Frater- 
nitas  6. 

T  FREZA,  Frezia,  dieitur  de  ferculo 
faoaeeo,  in  Transaetione  ann.  1851.  inter 
Abbatem  et  Monachos  Grassenses  ex 
libro  viridi  fol.  58:  Omnibus  diebus  Ve- 
neris  non  jejunalibus  dat  dictus  Dom. 
Abbcis...  unam  quateriam  (quarteriam) 
fabbarum  prò  Freziis  in  Conventu  praspa- 
randis  illa  die,  excepto  tempore  m  quo 
inveniuntur  fabas  teneres,  qui  tunc  dat  de 
ipsis  fabis  teneribus  ortolanis  Monasterio 
Crassensi  dictis  diebus  Veneris  loco  pros- 
dictarum  Frezarum,  et  etiam  aliquibue 
aliis  diebus,  dum  teneres  comeduntur,  et 
in  dicto  orto  Monasterti  praedicti  invO" 
niuntur.  Fabas  siliqua  nudatas  Feves 
frésées  vel  dérobées  vocamus. 

0  FREZAGIA,  Minutse  fruges,  legu- 
mina.  Stat.  Avellse  ann.  1496.  eap.  42.  ex 
God.  reg.  4624:  Camparii...  quousque 
ipsae  messes  sint  comptetae,  et  quod  blaaa, 
et  Frezagia  seu  legumina  sint  meysonata 
et  recolecta,  stent  et  stare  debeant  in  /!nt- 
bus  et  per  fines  Avillianss...  adcustodien^ 
dum  ipsas  messes,  et  ipsa  biada,  et  Fre» 
sagia,  et  alios  fructus. 

1  FREZATUS,  Frezio  seu  fimbria  or- 
natus.  Statuta  Massil.  lib.  2.  eap.  89: 
Item  de  capa  dominae  Frezata  v.  sol.  Rur- 
sum  ibid.  occurrit. 

•  Formulae  MSS.  ex  God.  re^.  7657.  fol. 
48.  r*.  :  Quemdam  mantellum  ipsius  talis 
Frezatum  seu  muneratum  certis  mezalhe^ 
tis  argenti  latenter  accepit.  Vide  supra 
Frexatura. 

1  FREZIUM,  Frezum.  Vide  Fresium, 
FRIA.  Prima  Statuta  Roberti  I.  Regis 
Scotiae  eap.  12.  S  1  :  Stagna  aut  molen- 
dina,...  libi  salmunculi^  seu  smotti  vel 
Frias  cujuscumque  generis  pisdum  marie, 
vel  aquas  dulcis  ascendunt^  vel  descen» 
dunt.  {2.  Ita  quod  nulla  Fnapiscium  un-  ' 
pediatur  ascendendo.  Apud  nos  plsces 
dieuntur  Freer  vel  Fraier,  qui  piscicu- 
los  edunt;  Freu,  ipsi  piseieuli. 

o  FRIBERGEKSIS  Moneta  occurrit 
mentio  in  Gharta  ann.  1892.  apud  Sehie- 


608 


FRI 


FRI 


FRI 


gel.  in  Dissert.  de  Nummis  antiq.  Goth. 
etc.  pag.  59  :  Decem  aexagena  Fnbergen- 
8iwn  groBsorum. 

\  FRIBNIANUS,  Vide  Favonium. 

IFRIBOLA,  Vasa  fietilia,  in  Glossis 
Sangerm.  MSS.  n.  501.  Papias  habet: 
Fribiila,  Vtiaa  fictilia,  qttaai  fragilia.  Vi- 
detur  legendum  Frivola,  Vide  mox  Fri- 
bolutn. 

1 FRIBOLUM ,  Isidoro  lib.  9.  Orig.  cap. 
8.  E9t  eum  eo  animo  t^arantur  (conju- 
ges)»  ut  rurtum  ad  te  tnvicem  revertan^ 
tur,  Nam  Fribolum  est  velut  quatsm  men- 
tis et  effluxas,  nec  stabilis.  Proprie  autem 
Fribola  vocantur  ftclilia  vaaa  inutilia. 
Vide  Fribusculum, 

^  FRIBONA,  Bona  libera,  in  Statuì. 
Erford.ann.  1281.  apud  Haltaus.  voce 
Frey,  Glossar.  German.  col.  495. 

FRIBORGA ,  Friborqus  ,  Friborg  , 
Freoborhges.  Friborga  est  fldejussio 
libera,  ingenua,  nostrìs  francumplegium, 
a  Saxon.  freo,id  est,  liber,  et  borh, 
genit.  casu  b  o  r  g  e  s ,  fidej  ussor,  vas  : 
Friborgus  vero,  tidejussor.  £st  autem 
Friborga  idem  (|uod  vecenna,  seu  Colle- 
gium  vel  Societas  decem  primariorum 
nominum  in  unaquaque  villa,  qui  sin- 
guli  invicem  lidejussores  erant  erga  Re- 
gem  de  restaurando  damno  ab  eorum 
quolibet  illato.  Fleta  lib.  1.  cap.  47.  { 
10  :  Fricborgh,  est  laudcibilis  homo  astra' 
rius  testimonii,  liber  vel  servus,  per  quem 
omnesjuxta  ipsum^  commorantes  firmiori 
pace  sustenlentur  sub  stabilitate  fidejus' 
sionis  ejus  vel  alterius  per  denarium  nu^ 
merum  unde^  quilibet  est  quasi  plegias 
alterius,  ita  quod  si  unus  feUmiam  fece' 
ritj  Hovem  teneantur  ipsum  ad  standum 
recto  presentare.  Hsec  etiam  pi  uri  bus 
docent  Leges  Edwardl  Confessoris  cap. 
19  :  PrsBterea  est  quasdam  summa  et  ma- 
xima securitas ,  per  quam,  omnes  statu 
firmissimo  sustinentur,  videlicet,  ut  unus- 
quisque  stabiliat  se  sub  fidejussionis  secu- 
ritatef  quam,  Angli  vocant  Freoborhges  : 
soli  tamen  Eboracenaes  dicunt  eandem 
Tienmannatala  quod  sonai  Latine  decem 
hominum  numerum,  Hsrc  securitas  hoc 
modo  fiebalj  scilicet,  quod  de  omnibus 
villis  totius  regni  ^ub  decennali  fidejus- 
sione  deb^ant  esse  universi  :  ita  quod  si 
unus  ex  decem  forisfecerit^  novem  ad  ree- 
tum  eum  haberent,  (^od  si  aufugeret, 
daretur  lega  terminuseiSl.  dierum;qusB- 
situs  interim  et  inventus,  ad  iustitiam  Re- 
gis  adducereturj  ut  de  suo  illico  restaura- 
ret  damnum,  quod  fecerat,  et  si  ad  hoc 
forisfaceret,  de  corpore  suo  justitia  fieret. 
Sed  si  infra  prsBdtctum  terminum  inve- 
niri  non  posset^  quia  in  omni  Friborgo 
unus  erat  capitahs,  quem  vocabant  Fri- 
borg hes-heofod^  (i.  fldejussorem  prima- 
rium,)  ipse  capitalis  stimerei  duos  de  me- 
lioribus  sui  Friborgi,  et  de  tribus  Fribor^ 
gis  sibi  propinquioribus  acciperet  de  uno^ 
quo^que  capitalem,  et  duos  de  melioribus 
uniuscujusque  Friborgi,  si  posset  habere^ 
et  ita,  se  duodecimo  existente,  purgarci  se 
et  Friborgum  suumy  si  facere  posset,  de 
foris facto  et  fuga  supra  dicti  malefactoris, 
Quod  si  facere  non  posset,  ipse  eum,  Fri- 
borao  suo  damnum  restaurarci  de  proprio 
malefactoris,  quamdiu  durarci,  auo  defi' 
dente,  de  suo  et  Friborgi  sui  pernceret,  et 
erga  justitiam  emendarci,  secundum  quod 
legalitereis  judicatum  fuisset.  Tandem 
vero  s<icramenlum,  quod  non  potuerunt 
adimplere  per  tres  Friborgos  sibi  vicinio^ 
res,  per  se  ipsos  jurarent,  sese  nullatenus 
fore  culpabiles,  et  si  quando  possent  eum 
recuperare,  adducerent  ad  Justitiam,  aut 
justttisB  dicerent,  ubi  esset.  Istius  insti- 
tutionis  causa  et  origo  habentur  cap. 
seq.  Quomodo  vero  iis  casibus  in  Fribor- 


aum  procederetur,  docent  Bracton.  lib. 
8.  tract.  2.  qui  est  de  Corona,  cap.  10. 
Fleta  lib.  1.  cap.  27.  lib.  2.  cap.  52.  Adde 
SkensBum  de  verbor.  slgnincat.  Vide 
Decena  2.  Decanus  8.  Plegium  francum. 
P*  Non  piane  idem  est  Friborga  quod 
Decenna.  Vide  Philipps.  de  Jure  Anglos. 
S81.  et  not.  266.  Lappenb.  Histor.  Angl. 
tom.  1.  pag.  589.  ubi  observat  vir  doc- 
tissiraus  ante  Normannorum  tempora 
vocem  Freoborh,  quamvis  Anglosaxoni- 
cam,  non  occurrere.] 

•*FRIBOTO,  Nuntlus  publicus,  liber 
et  sacratus  Judicii,  ex  Grerm.  Freybote. 
Offlcium  dicitur  Frìboteria.  Vide  Hal- 
taus. Glossar.  German.  col.  502. 
1FRIBRIA,  Luna.  Papiae. 
FRIBULA.  Vide  Ftnbola. 
FRIBULUH,  Lo  vaso  de  terra.  Glos- 
sar. Lat.  Ital.  MS.  Vide  Fribolum. 

1  FRIBUSCULUM ,  vel  ut  alii  efferunt, 
Frigusculum,  Friviusculum,  Friunscu- 
lum,  Frivolusculum,  Jurgium  leve.  Dig. 
lib.  24.  tit.  1.  leg.  82.  S  12  :  Quod  si  divor- 
tium  non  intercesserit,  sed  Fribusculum, 
profecto  valebit  donatio,  si  Fribusculum 
quievit.  Notio  patet  ex  libro  28.  leg.  81  : 
Quod  si  non  divortium,  sed  Jurgium  fuit, 
dos  ejusdem  matrimonii  manebit.  vide 
Fribolum. 

•  FRICA,  TostfiBcarnisfrustulum,  Gali. 
Charbonnee.  Reg.  S.  Justi  in  Oam.Oom- 
put.  Paris,  fol.  228.  v«.  :  Ecce  partes 
(flrmae)  videlicet  apud  Eotot  Lauverc,  una 
Frica  camium  pordnarum,  etc.  Vide  in- 
fra Frixa. 

T  FRICARE,  Frigere,  Gali.  Frire,  Fri- 
casser.  Menot.  Serm.  fol.  121.  v»  :  Nihil 
amplius  erat  Fricandum,  nec  ponendum 
sub  dente  ;  quod  ipse  sic  reddit  :  U  n'avoit 
plus  que  Frire  et  que  mettre  sous  la  dent. 

•Nostri  Frtre  dixerunt  prò  Fremere, 
exhorrescere,  vulgo  Fremir,  frissonner 
depeur,  ut  legitur  tom.  1.  Fabul.  pag.  10: 

Quant  li  vilaini  i*ot  clamor  mire, 
Trestoi  li  sana  11  prirent  à  Frire. 

^FRIGATA,  f.  Sartago,  Gali.  Poèle  à 
fnr»'  Inventarium  utensllium  MS.  in 
Tabul.  Gompendiensi  :  Unum  pelvim  ne- 
cessarium  ad  lavandas  manus,  et  una 
Fricata  (sic)  et  duos  aenos  magnos  et 
unum  parvum,  et  unum  tripodem,  et  duos 
caminos,  etc.  [^  In  Ghartul.  ejusd.  mo- 
nast.  Compend.  fol.  210.  v«.  legitur, 
Fricatura.] 

1 FRICDOR.  Vide  Frigdor. 

FRICHBORCH.  Vide  Friborga. 

•  FRIGHIA,  Ager  Incultus  et  eremus, 
Gali.  FHche.  Charta  Phil.  V.  ann.  1817. 
in  Reg.  58.  Chartoph.  reg.  eh.  261  :  Item 
quinque  arpenta  terrm  in  Frichia,  eum 
antiqua  vinca,  etc.  Vide  infra  Frischa. 

FRICHIUM.  Vide  Friscum. 

o  FRICIPEDUS,  f.  Pedum  detersio,  vel 
refrigeratio.  Oomoed.  slne  nomine  act. 
1.  se.  1.  ex  Cod.  reg.  8168:  Ut  libi  etiam 
sompniculandi  paremus  causas,  Fricipe- 
dum  lenem,  parvum  ac  sonorum  stillici" 
dium,  etc. 

FRIGO,  Cui  in  Monasteri! s  f ricare  aut 
tergere  quidpiam  incumbit.  Bernardus 
Mon.  in  Consuetudinibus  MSS.  Clunia- 
censìb.  cap.  12.  de  Hospitario  :  Prssterea 
habet  proprios  famulos,  unum  majorem 
cocum^  et  unum  portarium,  et  unum  Fri- 
conem,  qui  tergit  calcaria  et  ocreas,  et 
aportat  aquam,  et  asinarium,  et  asinum, 
etc.  [Vide  Freodo.] 

ÌFRIGTEBEBO.  Vide  Ferlhebero. 
FRIGTILIS,  [Qui  frigitur,  apud  Apic. 
4.  2.1 

FRIGTIONES,  ex  Gallico  Frìpons,  quasi 
Frigitiones,  ffvti  toO  mjpexoO.  Gregorius 
Tur.  de  Vitis  Patrum  cap.  6  :  Ita  sospi- 


tati est  restitutus,  ut  nec  illas,  guas  vulgo 
Frictùmes  vocant,  ultra  per  ferrei. 

«FRIGTISSA,  La  resina.  Gloss.  Lat. 
Ital.  MS. 

FRIDARIA.  Vide  Frigidaria. 

T  FRIDDUM.  Fridebrief.  V.  In  Fre- 
dum  1. 

FRIDEGHETA,  in  Statutis  Medlolan. 
part.  2.  6.  457. 

FRIDHGILDUM.  Vide  FrUhgildum. 

FRIDM ANNUS.  Vide  FHlhmannus. 

FRIDSTOLL.  Vide  FrithstoU. 

FRIDUS.  Vide  Fredum  1. 

0  FRIESACENSIS.  Vide  Frisacensis. 

1  FRIFRASI6ENA.  Lex  Salica  tit.  70  : 
Si  quis  filiam  alienam  ad  conjugium 
gusesierit  prassentibus  et  puetlas  parenti- 
bus,  et  postea  se  retraxerit,  et  eam  acci- 
pere  noluerit,  malb.  Frifrasigena,  mmd. 
denar.  eie.  MS.  Reg.  habet,  Frifastina. 
Ubi  manifestum  est  agi  de  repudio 
puellffi  desponsatse.  Vocis  originem  a 
Saxon.  Frien,  Germ.  freyen,  Matri- 
monium  inire,  nubere  viro,  vel  ducere 
uxorem,  deduci t  Eccardus.  Frifra  ergo 
idem  est  ac  ad  conjugium  qusesierit  ; 
Sige  na  vero  (sic  enim  disti ncte  legen- 
dum) traxerit  retro;  a  Zihen,  trabere,  et 
Na,  post,  retro. 

FRI6DARIUM,  Receptaeulum  piscium, 
in  gì.  MSS. 

VFRID6ERE,  Frigdesoerk.  V.  Frigdor. 
RIGDOUB.  Vide  Crispellss, 

FRID60R.  GlossaB  antiqusB  MSS.  :  Fric- 
dor^  Frigus,  frigidum,  Gloss.  MS.  Re- 
gium  Cod.  1018  :  Algor,  Frigus,  Frigdor. 
Alibi  :  Frigduit,  Alsit.  Frigdent,  Frigdes- 
cunt.  Idem  Gloss.  :  Rigor,  rectitudo,  se- 
veritas,  et  atupor  Friqdoris,  dlgidum, 
frigidum,  Papias  :  Frigdor,  frigus,  friai" 
dum.  Frigdent,  frigescunt.  Et  alibi  :  Pe- 
ripsyds,  Frigdor,  Ex  Gr.  icEp{4^v|ic.  [GÌ. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Frigdere,  Avoir 
froit.]  Breviloq.  :  Frigdor,  oris,  frigus. 
Vetus  Interpres  Moschionis  apud  Jos. 
Scalig.  Epist.  827.  ^vxP^'f^?»  Frigdor. 
Gloss.  Longobard.  S.  Germani  Parisien- 
sis,  ex  veteri  Galeni  Interprete  :  Vomitus 
sii  ex  Frigdore  et  flegmatum  abundantia, 
eie.  Vetus  Interpres  Alexandri  latro- 
soph.  lib.  8.  Passion.  :  Ctsterarum  vero 
febrium...  nihil  ex  eis  signis  habent,  qua- 
lia  sunt  horrores,  tremores,  Frigdores, 
rigores.  Octavianus  Horatian.  lib.  2.  Re- 
rum Medie,  cap.  16  :  Item  ex  calore  ini- 
menso,  vel  ardore,  ut  est  causon,...  Frig- 
dorè  quoque  et  singultu.  Idem  lib.  4.  de 
resina  eum  oleo  :  Fadt  autem  ad  tolius 
corporis  Frigdorem,  et  ad  ischiam  et  po- 
dagram  utilissime  prodest.  [f*  Occurrit 
apud  Richerum  lib.  2.  cap.  59.  et  lib.  8. 
cap.  14J  Vide  Frigor,  Distemperantia. 

FRIGDORiE  et  Oggidentan^  Toni 
vel  modi  musici,  a  Notkero  Balbulo 
adinventi.  Eckehardus  Junior  de  Oasib. 
S.  Galli  cap.  4  :  Fecerat  quidem  Petrus 
ibi  jubilos  ad  Sequentias,  quas  Metenses 
vocant:  Romanus  vero  Rotnane  nobis  e 
contra  et  amosne  de  suo  jubilos  modula- 
verat,  quos  quidem  post  Nolkerus  quibus 
videmus  verois  ligabat,  Frvgdoras  videlicet 
et  OcddentansR^  quas  sic  nominabant 
jubilos,  his  animatus  etiam  ipse  de  suo 
excogitavit.  Eadem  propemoaum  habet 
Eckeardus  Minimus  de  Vita  Notkeri 
Bai  bull  cap.  9.  Jodocus  Mezlerus  :  S. 
Notkerus  vocatus  BaWulus,  Ma^ni  OttO' 
nis  nepos,  natus  in  Castro  Heligow,  A6- 
bati  Grimaldo  Matus  est  juvenculus,  voce 
balbulus,...  primus  adinvenit  jubilos  seu 
sequentias  modulatas,  quas  ipse  ad  die-' 
tinctionem  Metendum  appellabat  Frig^ 
dorss,  aut  Occidentanss,  quas  et  inter 
sacrosancta  mysteria  toties  Ecclesia  re- 
petit,  Sed  ex  his  vlm  aut  etymon  voca- 


FRI 


FRI 


FRI 


609 


buli  vix  quls  agnoscat.  Qoldastus  ad 
Eckeardum  scrìbit.  Frigdoramm  orlgi- 
nem  a  GraBCis,  Occidentanarum  ab  La- 
tinis  esse,  ipsa  nomina  tidem  facere  ; 
Frigdoramqtie  appellatam,  quod  consti- 
terft  ex  modis,  quos  Phrygium  et  Do- 
rium  vocant  Graecl.  Caetera.  quae  ibidem 
de  musica  recentiorum  commentatur, 
majorem  Jucem  horum  vocabulorum 
etymis  non  aflferunt.  In  veterl  Cod.  Bi- 
bliothecse  GsesaresB,  scripto  ante  annos 
circiter  700.  quo  contmentur  Hymnl 
Ecclesiastici  varii,  apud  Petrura  Lam- 
becium  lib.  2.  Commentar,  de  Bibl.  Gae- 
8SLT.  cap.  8.  hymnus  describitur,  qui  in 
sancti  Paschatis  die  decantatur,  in  quo 
bsec  babentur  :  In  aancto  die  Paschm 
Frigdola.  Laudes  Salvatori  voce  module- 
tnu8  supplici,  et  devotis  melodiis,  eie.  Qua 
quidem  Frigdola  Inscriptione  innuitur 
hoc  tono  Hymnum  cani  debere:  unde 
cum  Hymno,  qui  canitur  in  Natali  S. 
Stephani^  Hypodiaconissa  ;  in  Natali  S. 
Joannis  Evangelistse,  Romana;  denique 
Hymno  de  S.  Andrea  Apostolo,et  Hymno 
de  Apostolis,  /lurco,  voces  praeponantur: 
prorsus  existlmo,  ita  eo  aevo  appellatos 
certos  musicos  tonos  ac  modos,  ojaibus 
iì  Hymni  decantari  deberent.  [•*  Hymni 
et  tropi  inscribuntur  aut  romani,  aut 
grsRci,  aurei,  fidiculi,  frigdoli,  aut  occi- 
dentani  prò  tonorum  diversità  te,  in  co- 
dici bus  sec.  X.  qui  hodie  quoque  apud 
S.  Gallum  exstant.  Vide  Pertz.  voi.  2. 
Script,  pag.  102.  not.  53.] 

*FRl6EPACT0,[Frigidum  facio.  Plaut. 
Posn.  8.  5.  14.  Cafidum  prandisti  pran- 
dium  hodie,  qui  os  tìiitìc  Frigefactaaf] 

1  FRIGELLUS,  prò  Frigilla,  in  Medi- 
cina Salernit.  pag.  176.  Edit.  1622.  Est 
autem  Frigilla,  vel  Fringilla  Pesto,  Avis 
dieta,  quod  frigore  cantei  et  vigeat;  unde 
et  Friautire.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerra.: 
Frigilìa,  une  maniere  d'oisel  qui  chante 
par  le  froit,  Gloss.  Lat.  Gr.  Frigilìa, 
aitiì^a.  Gloss.  Graec.  Lat.  :  £iccvoc>  6  <rrpou- 
06c,  Frincillus,  Fringillua.  A  <nriCeiv  per 
onomatopoeian  dictam  putant.  Nos  ap- 
pellamus  Pinson,  Itali  Frangéllo.  Mar- 
tiaiis  9.  Epigram.  55  : 

Nane  starnos  Inopat  Frinfolllaniiiique  qaeralM. 

<3uidam  iegunt  Frigillarum, 

*  FRIGENS,  rinsaniens.  Dief.] 
FRI6GED0,  Frigus.    Vetus  Interpres 
Alex.  Iatrosoph.lib.2.  Passionum:  Mem- 
brana calefacia  et  temperata  Friggedine. 
^  Froidour,  prò  Frais,  fraicheur,  Aura, 
frigus  amoenum,  in  Vita  J.  G.  MS.  : 

Sains  Pbanuiaus  se  jut  un  joor 
Ennii  la  salle  à  la  Froidour 
Sour  ano  kiolle  de  cendal. 

FRIGIDARE,  Frigefacere,  Refroidir. 
Frigidare  ardorem  tentationum,  in  Vita 
S.  Isidori  Episcopi  Hispal.  num.  18. 

FRI6IDARIA,  Fridaria,  voces  Mathe- 
maticorum,  [quibus  certum  quemdam 
annorum  numerum  signiflcant,  in  quo 
pianeta  gubernans,  ut  flngunt^  vitam 
nati,  confert  ei  bonum  vel  malum.] 
Joannes  Hispalensis  in  Astrolog.  :  Vo- 
lens  ergo  acire,  de  cujus  Frigidario  ait 
quisque  annue,  demus  annie  Chriati  15. 
annoa  :  reliquum  dividaa  per  75.  quot 
remanet  a  diviaione,  dividaa  per  planetaa, 
a  aole  incipiena,  et  in  cujua  annia  inve- 
neria,  ipae  eat  dominua.  Ita  Fridaria  pas- 
sim alibi  scribitur  :  [ad  quam  vocem 
vide  Lexicon  Martinii?! 

FRIGIDARIUM,  4/uypo(p6pov.  Gloss.  Gr. 
Lat.  :  *Y6po+ìiycov,  in  Lat.  Gr.  [Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Frigidarium,  lieu  freat.] 
Vide  Frigdarium. 

«  FRIGIDUS,  Qui  tranquillo  et  sedato 
III 


animo  est.  Gali,  de  aang  froid,  Lit.  re- 
miss,  ann.  ia50.  in  Reg.  80.  Chartoph. 
reg.  eh.  180:  Vi  tormentorum  confeaaua 
fuit  multa  crimina  et  exceaaua,  quaa  et 
quoa  revera  nunquam  fecerat,  ncc  ipaa 
confeaaua  fuit  Frigidua, 

1  FRIGINGIA.  Vide  FrUcinga, 

FRIGISGI  Equi,  quos  Chevauxde  Friae 
dicimus  velocitate  et  continuatione  cur- 
aua  invieti,  apud  Vegetium  lib.  3.  Art. 
veterin.  cap.  6. 

^♦cFRIGITARE,  [Frigus  deducere.  Dief.] 

FRIGITUDO,  Frigida  complexio.  Gons- 
tantinus  Afric.  lib.  de  Stomachi  aflfect. 
cap.  5  :  Frigitudo  vero  membra  exprimit. 

1.  FRIGltrM,  [Mitra  Conatantini  Imp. 
Frigium  candido  aplendore  ejua  aacratia- 
almo  capiti  impoauimua.  Gloss.  Isid.  Or- 
namentum  capitis  est  opere  phrygio 
contextum.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.: 
Frigium,  Mitre  d'Evéque  que  Ven  fait  en 
Frigo,  Vide  Phrygium, 

•  2.  FRIGIUM,  Lo  frixo,  in  Glossar. 
Lat.  Ital.  MS. 

FRIGOR,  Frigna.  Ugutio,  et  exeo  Joan- 
nes de  Janna  :  Frigores,  Feòrea,  quas  fa- 
ciunt  hominea  frigere.  Gloss.  Lat.  Gali.  : 
Frigorea,  Froidurea  de  fievrea,  Gloss.  Lat. 
MS.  Reg.  :  Frigor,  Timor,  vel  Algor,Fri- 
gua.  Poeta  infimi  sseculi  MS.  ex  Bibl. 
Thuana  : 

Eat  febrìf  Frigor,  biemit  quoque  mach...  frigus 
A  frigo,  fir^a,  aeu  frigeo,  dicis  utrumque. 

Vita  S.  Romani  Presbyteri  MS  :  Pariter 
qui  Frigoribua  torquebantur,  a  damoni' 
bua  obaeaai,  eie.  Vita  S.  Eparchiì,  apud 
Labbeum  :  Febricitantea  typo  Frigoria, 
quartania  videlicet  et  ^uotidiania  febribua 
afflicti.  Typua  FHgoria,  in  Vita  S.  Se  ve- 
rini Abb.  Agaunensis  num.  8.  Messianus 
in  Vita  S.  Csesarii  :  Quidam  jam  totua 
Frigore  quartana:  febria  incurrit,  atcìue 
trem^undus  ambulai.  Mox  :  Da  miht  de 
pannia  S.  Casaarii,  propter  Frigora,  quia 
mxiltoa  juvant,  eie.  Rursum  :   Ego  hodie 

Ìébrim  patior,  et  jam  totua  tremo.  Vide 
ì'ortunatum  in  Vita  S.  Germani  Paris, 
cap.  20.  eumd.  in  Vita  S.  Paterni  cap.  8. 
et  in  Vita  S.  Radegundis  cap.  20.  Acta 
Elevationis  S.  Agrlcolse  num.  4.  Faus- 
tum  in  Vita  S.  Severini  Abbat.  Agaun. 
cap.  1.  Herardum  Turon.  in  Capitul. 
cab.  8.  etc. 

Frigus  Febrium,  Eadem  notione, 
apud  Gregor.  Turon.  lib.  4.  de  Vita  S. 
Martini  cap.  21.  Frigora,  eidem  de  Glo- 
ria Confess.  cap.  24.  a5.  et  in  Vita  S. 
Vodali  Benedicti  n.  15.  Febrium  Frigora, 
in  Vita  S.  GenovefaB  n.  87.  Rigorea  Fri- 
gorum,  apud  Julium  Africanum  lib.  5. 
Hist.  Apostol.  Frigora  et  febrium  typi, 
apud  Apul.  de  Herbis  cap.  21. 

Frigoritio^  Gregorio  Turon.  de  Glor. 
Confess.  cap.  21. 

Frigoratio,  eidem  in  Vitis  Patr.  can. 
8.  nisi  legendum  sit  Frigoritio. 

Frigoreticus  Morbus,  prò  ipsa  fe- 
bre,  apud  Hepidannum  in  vita  S.  Wi- 
boradsB  lib.  1.  cap.  27. 

Frigoretici,  Ipsi  febricitantes,  apud 
Gregor.  Turon.  liD.  1.  de  Miracul.  cap. 
6.  73.  101.  lib.  2.  cap.  44.  49.  de  Gloria 
Confess.  cap.  15. 16.  21.  25.  lib.  1.  de  Mi- 
rac.  S.  Mart.  cap.  84.  88.  etc.  de  Vitis 
Patr.  cap.  8.  etc.  lib.  5.  Hist.  cap.  10. 
Frodoardum  in  Hist.  Eccl.  Rem.  lib.  2. 
cap.  14.  lib.  4.  cap.  44.  Baldricum  in 
Chron.  Camerac.lib.  1.  cap.  55.  in  Chron. 
Lobiensi  pag.  591.  in  Translat.  Reliq.  S. 
Rigoberti  Archiep.  Rem.  n.  5.  in  Actis 
Elevat.  S.  Agricolae  num.  4.  etc. 

Petrus-Maria  Campus  in  Vita  B.  Con- 
radi Eremitae  cap.  8.  scribit,  etiamnum 
a  Siculis  quartanam  febrim  FìHgoria  vo- 


cabulo  appellari.  Est  autem  bis  locis 
Frigor  idem,  quod  Gr^cis  fsyo;,  Frigus 
febrium  :  nnde  ipsa  febris  eoaem  dona- 
tur  nomine,  reTaptatov  péyo?,  quartana 
febris,  apud  Annam  Comnenam  lib.  7. 
pag.  212.  é7n6o>Y)  fcyovc,  frigoris  in  febre 
accessio,  et  p/yti  weptoSixà.  rigores  febrium 
circuitu  redeuntes,  apud  Medicos,  ftyta- 
C6ji6vot,  Frigoretici,  apud  Palladium  in 
Hist.  Laus.  cap.  12.  Horrorem  aut  Frigua 
patientea,  apud  Alexandrum  latroso- 
phistam  lib.  1.  Passion.  Aeceaaionea,  quaa 
cum  Rigore  fiunt,  apud  eumdem  lib.  2. 
cap.  77.  Celsus  lib.  3.  cap.  8  :  Frigua 
voco,  ubi  extremis  partea  membrorum 
inalgeacunt  :  horrorem,  ubi  totum  corpus 
intremit.  Est  autem  iiorror  in  febribus, 
uti  Galenus  lib.  2.  de  Diflferentiis  fe- 
brium tradit,  inter  rigorem  et  frigus 
medius,  rigore  quidem  minor,  frigore 
vero  major  :  et  tanto  quidem  major  fri- 
gore,  quanto  minor  rigore,  «qualiter 
absistens  extremis  utrisque,  et  in  medio 
eorum  existens.  Vide  Notas  ad  Alexia- 
dem  pag.  889. 

•  FRIiBORENSIS,  Forojuliensls,  Gali. 
de  Frejua.  Charta  ann.  1081.  ex  Tabul. 
S.  Vict.  Massi  1.  :  Donamua  octavam  par-' 
tem,  quam  habemua  in  villa  Torretaa, 
ause  eat  in  epiacopatu  Frigorensi.  Vide 
Frejurium. 

«  FRI60R0SITAS,  Frillouseté.  Frigo- 
rose,  frillouaement.  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  Cod.  reg.  7684. 

FRI60R0SUS,  Plenus  frigore,  Joban. 
de  Janna.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
FrigoìH}su8,  Freilleux,  plein  de  froit,}  Fri- 
goroase  regionea,  apud  Anonymum  de  Re 
are  hi  tee  tonica  cap.  2. 

0  Frieuleua,  in  Mirac.  B.  M.  V.  MSS. 
lib.  1  : 

Arai  la  tUo  tìI  un  homme... 
Miiigre,  remif  et  oskené, 
Frifluleufl,  pale  et  enfondu,  eie. 

5  FRIGUCIRE.  Vide  Frigutire, 

1  FRIGUS.  Vide  Frigor. 

1 FRIGUSCULUM.  Vide  Fribuaculum. 

FRIGUTILUS.  Glossse  MSS.  Alexan- 
drum latrosoph.  :  Erpes  cancreas,  i.  gra- 
nosa desudatio,  quam  Salernitani  FrigU" 
litum  dicunt. 

)  FRIGUTIRE,  Subtiliter  aggarrire,  vel 
frigide  se  ducere,  Joban.  Janua.  Glossar. 
Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Frigucire,  soy  de- 
mener,  ou  traveiller  pour  le  froit,  friller 
ou  friaaonnet*, 

«  FRIHEMGEREDE.  Diploma  Ludov. 
IV.  imper.  ann.  ia32.  tom.  2.  Hist.  Tre- 
vir.  Jo.  Nic.  ab  Hontheim  pag.  120.  col. 
2  :  Item  confirmamua..,  plenam  juriadic- 
tionem  in  Camperg,  et  in  omnibus  et 
aingulia  juriadictionibua^  villia  et  earum 
hominibua  diocceaia  Trevtrenaia,  ubi  homi- 
nea aeu  villani  judicium  reddere  et  exe- 
qui in  causia  crimiruilibua,  civilibua  et 
mixtia  hactenua  conaueverunt,  quas  juria- 
diciiones  Frihemgerede,  vulgariter  nun* 
cupantur,  Quae  totidem  verbis  rursus 
leguntur  in  Dipi.  Caroli  IV.  imper.  ann. 
1346.  ibid.  pag.  167.  col.  1.  A.  Germ. 
Friede,  pax,  et  Gericht,  judicium  ;  quo 
nomine  appellari  solet  jurisdictio  sca- 
binoruro,  de  qua  hic  agi  tur.  Vide  in 
Pax,  [^  et  Haltaus.  Glossar.  German. 
voce  Freuricht,  col.  504.] 

FRILAZIN,  Manumissus,  libertus,  li- 
bertinus;  ab  Anglo-Saxon.  fre,  vel 
freoh,  liber,  et  lesan,  dimlttere. 
Gloss.  Tbeotisc.  apud  Lindenbrogium  : 
Libertini,  Frilaza,  Lex.  Bajwar.  tit.  7. 
cap.  10  :  Si  cum  manumiaaa,  quam  Fri' 
laztn  vocant,  et  maritum  habet,  concu- 
buent,  etc,  Lex  eadem  cap.  6.  Edit. 
Heroldi  :  De  liberia,  qui  per  manum  di' 

77 


J 


610 


FRI 


FRI 


FRI 


misti  8UfU  liberi,  quod  Frilatz  vocant. 
Desunt  ultima  hsec  verba  in  Edit.  Lin* 
denbr.  Vide  Pontanum  lib.  6.  Orig. 
Francie,  cap.  15.  et  Cluver.  lib.  1.  Germ. 
antiq.  cap.  15.  et  Joan  Gryphiandrum 
de  weichblldis  Saxonicis  cap.  24.  [Vide 
Friolasia.] 

^^  Hinc,  ni  fallor,  nostri  Fresine  dl- 
xerunt  prò  Manumissa,  libertina.  Gali. 
Affrancnie,  Le  Roman  d'Athis  MS.  : 


AlemandSoe 


gol  ii*MU>it  g«rc6,  ne  PretiiM, 
Mail  fille  Aalhtc  de  noble  aCure. 

FRIUNGI,  Ingenui,  liberi,  ex  Saxonico 
f  r  e .  liber,  et  1  i  n  g  i  progenies.  Nit- 
h  ara  US  lib.  4.  pag.  876  :  Saxonica  gens 
omnis  in  tribus  orainibus  divisa  conststit, 
Sunt  enim  inter  illos,  qui  Edhilingi, 
sunt  qui  Frilingi,  sunt  qut  Lazzi  illorum 
lingua  dicuntur  ;  Latina  vero  lingua  hi 
sunt  :  Nobiles,  Ingenui^  Serviles,  [<*  Fere 
eadem  in  Vita  S.  Leouini  apud  Pertz. 
voi.  2.  Script,  pag.  861.]  Vide  Cluverium 
lib.  1.  Germ.  antiq.  cap.  15. 

1  FRIMANTIA,  prò  Firmantia,  muleta 
pecuniaria,  quae  ab  iis  exigebatur  qui 
firmantias  seu  fldejussiones  dederant. 
Charta  Guillelmi  dom.  Montispessulani 
ann.  1103  :  Hasc  autem  sunt  vicaHas  per- 
tinentia^  scilicet  omnes  Frimantiss  et  om- 
nia distincta  omnium,  etc,  Hsbc  omnia 
vobis  dono  praster  districta  et  Frimanticks 
Militum  Montispessulani  et  tucorum  ilio- 
rum.  Alia  ann.  1189  :  Cum  feodisy  fevali- 
&u«,...  tollis,  quistiSj  FrimantiiSi  Justi- 
tiis,  etc. 

1  FRINCILLUS,  Fringilla,  Fringil- 
LUS.  Vide  Frigellus. 

«  FRINDIRE.  Vide  supra  Baulare, 

•  FRIN6IA,  Fimbria,  Gali.  Frange, 
Comput.  MS.  fabr.  S.  Petri  Insul.  ann. 
1478  :  Pro  quadraginta  ulnis  Fringiarum 
in  duplici  filo  cortinis  altaris  chori  ap- 
plicatarum,  prò  ulna  xviij,  den.  Vide 
Frangia. 

«  TRINGIONUS,  Genus  vestimenti. 
Glossar,  vet.  ex  Ood.  reg.  7641. 

1  FRINGULARE,  degcitriarum  clamore 
subra  dicitur  in  Baulare. 

«  FRINGUURRE.  Vide  supra  Baulare. 

FRINIGILDUM,  Muleta  viri  liberi,  ex 
Sax.  frinan,  liber,  ingenuus,  et  geld, 
muleta ,  pensitatio.  Occurrit  in  Leg. 
Henr.  I.  cap.  76,  [«•  ubi  Thorp.  legit 
Frumgildum.] 

IFRINTINNIRE  dicuntur  Gieadse,  in 
verbo  Baulare.  Àliis  Frintinnire  est  Sub- 
silire  cum  sono  vel  erigi  vel  exeitari. 
Vide  Marti i  Lexie.  voce  Frigutio. 

FRINTSGHINGUM .  Vide  Friscinga. 

1  FRIOBLITTO.  Lex  Salica  tit.  20.  {  6  : 
Si  vero  intra  costei,  aut  in  ventrem,  ita 
ut  vulnus  ad  interanea  pervenerit ,  et 
semper  currat,  et  non  sanata  malb.  Frio- 
butto,  MMD.  denar.  etc.  A  Slitte  vel  Blutte, 
Sanguis,  et  Frio  vel  fer,  ver,  partieula 
intensiva.  Verbluten  etiSimnxim  usurpant 
Germani,  teste  £ccardo,  cum  de  san- 
guine e  vulnero  Incessanter  eurrente 
loquuntur.  Unde  Frioblilto  idem  sonat 
ae  semper  currat  sanguis. 

IFRIOFAU),  Campus  liber.  undique 
patens,  a  Sax.  fre,  liber,  et  leld,  cam- 
pus. Lex  Salica  tit.  44.  f  8:  Si  quis  homi- 
nem ingenuum  invenent  in  quadrivio 

et  eum  nrivat  vita,  aut  occiderit,  malb. 
Friofald,  iiim.  denar.  eie.  Vide  Feld. 

1  FRIOFALTGVO.  Lex  Salica  tit.  42  8  4  : 
Si  quis  hominem  ingenuum  plagiavent  et 
vendideritj  etpostea  in  patriam  reversus 
fuerit^malb.  Friofaltovo,  etc.  Ubi  Fal- 
touOf  Eccardo  Interprete,  idem  signiflcat 
quod  FaUhue  Germanis,  hoc  est,  rapi-  I 


nam  fecerit;aFaI  quod  maleflcium  et 
rapinam  denotat. 

i^FRIOLASIA,  voxejusdem  erigi  nis  et 
notionis  ac  Frilazin  supra.  Lex  Salica 
tit.  15.  t  8  :  Si  quis  eum  ingenua  puella 
et  spontanea  votuntate  ambarum  partium 
coiverit...  malb.  Friolasia,  mdcgg.  denar. 
etc.  MS.  Reg.  prò  spontanea  voluntale 
habet  sponsata  ambopartes  convenerint  : 
unde  Schilterus  desponsatam  potius 
quam  libertam  hie  intelligi  debere  sus- 
picatur.  Malim  libertam  cum  Eccardo 
interpretari  quam  Germani  etiamnum 
Freygelassene  vocant. 

<>  FRIOZKINGA,  Idem  quod  Friscir^ga. 
Vide  in  hac  voce.  Charta  Henr.  III.  im- 
per.  ann.  1054.  tom.  1.  Hist.  Trevir. 
Joan.  Nic.  ab  Hontheim  pag.  898.  col.  1  : 
Eadem  vero  die  abbas  ipsi  advocato  servi- 
tium  dabit  duos  modios  panisy  Friozkin- 
gas  quatuor  et  unam  amam  vini.  Vide 
supra  Fressengia. 

f  FRIPARltfS,  Interpolator,  qui  vestes 
vendi t  interpolas  et  resareìtas.  Gali. 
Fripier,  in  Necrologio  MS.  Confratriae 
Clericorum  apud  Pontisaram.  Vide  Fre- 
patos  vestes,  \f  et  supra  Ferperius.] 

o  FRIPERIA,  Vestes  interpol®,  Gali. 
Fripperie.  Lit.  ann.  1278.  tom.  5.  Ordinat. 
reg.  Frane,  pag.  107  :  Cum  intellexeri- 
mus...  quod  mulieres  et  alise  pauperes  et 
miserabiles  persone^  Friperiam  et  parvos 
sotularios  alic^que  minulas  mercaturas 
consueverunt  vendere  Parisius,  in  vico 
juxta  murum  cimiterii  ecclesiss  sanctorum 
Innocentium,  etc.  Vide  supra  Ferperia. 

«  FRIQUERIUS,  Qui  carne»  frixas  ven- 
dit.  Consuet.  Carcass.  in  Reg.  I.  Char- 
toph.  reg.  eh.  8  :  Omnes  habitatores  Car- 
cassonss,  exceptis  macellatoribus  et  Fri- 
queriis,  habent  salacium  de  salino  Car- 
cassonss  ad  usum  suum. 

«  FRISACXNSIS  Moneta,  Qua  Frisaci 
in  Carinthia  eudebatur.  Liber  eensuum 
eeel.  Rom.  apud  Murator.  tom.  5.  An- 
tiq. Ital.  med.  sevi  col.  878  :  Ecclesia  S. 
Petri  quam  M.  de  Hunpert  construxit  in 
prmdio  suo,  singulis  annis  debet  solvere 
domino  papss  prò  censu  xij.  denarios  Fri- 
sacenses.  Charta  Volrici  AquileJ.  patriar. 
ann.  1176.  Inter  Monum.  ejusa.  eeel. 
cap.  68.  col.  598:  Quisque  (negotiator) 
prò  uno  passu  de  terra  nostra  quam  occu- 
pavit,  duos  denarios  Friesacensis  monelas 
singulis  annis...  nobis  persolvant.  Alia 
ann.  1180.  ibid.  cap.  64.  col.  621  :  Annua- 
tim  quinque  denarios  Friesacenses  pras- 
fatas  ecclesiss  ([Mosacensi)  nomine  census 
persolvant.  Dipi.  Frider.  II.  imper.  ann. 
1242.  ibid.  cap.  54.  col.  508.  prò  eeel. 
Bamberg.  :  Apud  Villacum  novam  mo- 
netam  cudi  faciat,  quae  Frisacensi  mo- 
neta asquipolleat.  iiarchse  Fresacensium 
denariorum  mentio  rursum  occurrit  in 
Ch.  ann.  1169.  et  1191.  apud  Bern.  Pez. 
tom.  8.  Anecd.  part.  8.  art.  ix.  et  cxiv. 
Comput  decimaQ  in  Italia  collect»  prò 
subsidioT.S.ann.  1278.  exCod.  reg.  5876. 
fol.  242.  V  :  LibrsB  vij\  ij.  et  sol.  ix.  Ve- 
ronensium  parvorum  ,  et  duss  marchrn 
Frisacensium  novorum  argenti  de  Aqui- 
legia,... computato  mihi  per  collectores 
quolibet  Frisacensi  prò  xiiij.  Veronensi- 
ous  parvis. 

•  Frisalicus,  Pari  intelleetu.  Charta 
AndresB  reg.  Hungar.  ann.  1214.  inter 
Probat.  tom.  2.  Annal.  Praemonst.  col. 
18  :  Tertiam  (1.  terra m)  prssdio  de  Horme- 
liz  adjacentem  contulit...  prò  octoginta 
tribus  marcis  et  decem  et  septem  ponde- 
ribus  et  duobus  Frisalicis  emptam.  Alia 
ejusd.  reg.  ann.  1288.  apud  Cencium  in- 
ter Gens.  eeel.  Rom.  :  Argentum  vero 
quod  pì'ssdictis  ecclesiis  peraolvetur,  erit 
%n  bonis  Friscalicis.  Hine  prò 


FRIZANTUS.  Historia  de  Exordio  Mo- 
nasteri S.  Joannis  de  TarouQa  in  Lu- 
sitania  :  Dedit  illis  70.  Morabitinos  auH, 
et  ipse  Rex  dedit  70.  Frisantos  de  argento, 
ut  facerent  servitialia  Ecclesiss.  An  Fri- 
sius  pannus,  vel  moneta  argentea? 
[^  Legendum  est  procul  dnbìo  Frisalicus.] 
\^  Pluries  occurrit  Frizante  in  ant 
Chart.  Lusit.  Vide  S.  Rosa  de  Viterbo 
in  hac  voce  qui  ignorari  scribit  pondus 
et  valorem  hujus  nummi.] 

«  FRISARE,  Flmbriis  aut  alia  re  ornare. 
Stat.  ann.  1342.  inter  Monum.  eeel.  Aqui- 
leJ. cap.  90.  col.  896  :  Item  quod  pannos 
earum  non  possint  aliter  Frizare  vel  or- 
nare, nisi  cum  duplonis  aureis  vel  ar- 
genteis,  seu  seta.  Aeta  Capit.  eeel.  Lug- 
dun.  ad  ann.  1840.  fol.  64.  r.  col.  1.  ex 
Cam.  Comput.  Paris.  :  Item  vestimenta 
sacerdotalia  nigra  eum  alba  Frisata  auri, 
stolis  et  manipulis.  Vide  Frisatus. 

1  FRISATURA,  Idem  quod  infra  Frisum. 
Concil.  Tarracon.  ann.  1591.  inter  His- 
panica  tom.  4.  pag.  522  :  Quicumque  de 
casiere  prasficietur  in  Episcopum  alicujus 
cathedralis  Ecclesias,  teneatur  facereassi- 
gnare  Ecclesias  cathe!drali,  in  qua  assump- 
tus  fuerit,  intra  triennium  capellam  inte- 
qram  de  panno  serico  cum  necessariis 
Frisaluris  valentem  ad  minus  trecentos 
florenos  auri.  Vide  Fresium. 

^  Quidquid  ornamenti  vice  vesti  assui- 
tur.  Consti t.  Freder.  reg.  Sicll.  cap.  86: 
Quod  nullus,  sivevir  sive  mulier,...  cujus- 
cumque  SBtatis,  gradus  et  conditionis  exis- 
tat,  audeat  portare  in  vestibus,  quas  in- 
duerit,  aliquam  Frisaturam  de  pernis, 
auro  vel  serico,  sub  posna  unciarum  auri 
sex,  exceptis  virginibus  et  mulieribus, 
quibus  hoc  permittitur.  Vide  F)resatura  et 
Frisium. 

1  FRISATUS,  Fimbriis  ornatus,  Gali. 
Orné  de  Franges.  Chron.  Fossffi-novsB 
apud  Murator.  tom.  7.  col.  882  :  Dominus 
Cardinalis  obtulit  et  manibus  suis  posuit 
super  majus  saspe  nominatum  altare  sttum 
paratum  pretiosum,  videlicet  bonum  amic- 
tum  Frisatum.bonum  cingulum  Frisatum, 
et  planetam  Frisatam  cum  tali  friso,  etc. 
Italis  Frisare  ornare  est.  Vide  Frisum. 

FRISGENGAGIUM,  Frisghenga.  Vide 
Friscinga. 

0  FRISCHA,  Gali.  Eriche,  Ager  incul- 
tus,  ut  supra  Frichia.  Charta  ann.  1404. 
in  Reg.  feud.  comitat.  Pietav.  fol.  68. 
r.  ex  Cam.  Comput.  Paris.  :  Cum  homi- 
nibus  meis,  mensionariis  et  aliis  tenan- 
ciariis  meis  et  senseitis,  aquis,  coUectis, 
coustumis,  Frischis,  etc.  Vide  supra  Fres- 
ceium  et  mox 

«  FRISCHEIA.  Eadem  notione.  Charta 
Phil.  V.  ann.  1818.  in  Reg.  56.  Chartoph. 
reg.  ch.  547  :  Quas  omnia  nemora  sexcen- 
tas  nonaginta  octo  acras  vel  Hrciter,  tam 
in  pieno  bosco  quam  talliciis,  quam  etiam 
Fnscheiis  et  brueriis  continere  dicuntur. 
V.  Friscum. 

«  FRISCHIS.  Vide  in  Noega. 

1  FRISGHIUM .  Ager  incultus.  V.  Fris- 
cum. 

«  FRISGHUS,  Reeens,Ital.  Fresco.  Gali. 
Frais.  Stat.  Vercel.  lib.  8.  pa^.  76.  r».  : 
Item  quod  caseus  et  carnee  Frischss  sive 
salatas  vendantur  ad  pensum.  Hine  Frec 
et  Frique  vocabant  nostri  quod  novum 
et  reeens  erat.  Bertrandus  Ciericus  in 
Poem.  MS.  de  Girardo  Viennensi  : 

n  ot  Tetta  an  Frec  emine  cher, 
Et  nn  bliaul  tpì  ot  iUt  entaller. 

Poem.  Eust.  Desch.  &  D.  de  S.  Palaye 
laudat.  in  Comment.  de  Milit.  ant. 
pag.  194  : 


FRI 


FRI 


FRI 


611 


....  La  mort  à  toiu  s*«pplique, 
Nttlz  advocats  pour  quelconqae  repli<iae 
Ne  soet  plaidÌM'  sans  ciasser  ce  pasu^. 
Ne  dieralier  tant  ait  nennina  Frique. 

Ubi  tamen  Frec  vel  Frique,  idem  esse 
potest  quod  Venustus,  elegans.  apte 
munitus;  quo  sensu,  ut  et  Frisque, 
apud  nostrates  passim  occurrit  de  homi- 
ni  bus  aliisve  rebus  dictum.  Froissart. 
voi.  2.  cap.  146:  Le  gentil  et  joly  due 
Wincelins  de  Boesme,  due  de  Luocembourg 
et  de  Brabant,  qui  en  aon  temps  noblet 
Frisque,  sage,  amoureux  et  armerei  avoit 
estéf  etc.  Guiart.  ad  ann.  1269  : 

Uà  diattel  bel  et  fort  et  Frique, 
Qui  siet  en  rentrée  d'Anfrique. 

Unde  Frisquementy  Egregie,  lepide,  ele- 
ganter.  Lit.  remiss.  ann.  1473.  in  Reg. 
195.  Chartoph.  reg.  eh.  908  :  Une  jeune 
fille  de  XV,  a  xvj  ans  ou  environ,  laquelle 
estoit  bien  gorgxase  et  habillée  fort  Fris- 
quementf...  et  en  maniere  mérétricale, 
etc.  Hist.  Caroli  Vili.  reg.  Frane,  ad 
ann.  1495.  pag.  176  :  Par  dessus  ledit  sayon 
il  avoit  un  manteau  en  écharpe  Frisque- 
ment  interdette  de  la  couleur  que  por- 
toient  ses  pensionnairea.  Ut  ut  est,  vox 
Fraicheur,  prò  Initium,  rei  alieujus  no- 
vitas,  legitur  in  Lit.  remiss.  ann.  1412. 
ex  Reg.  167.  eh.  1  :  Est  advenu  que  à  la 
Fraicheur  dHcelles  coureries  des  gens 
d'armes  et  de  trait,  lors  des  deniers  trou' 
bles,  etc.  Unde  Cas  de  fiesque  dicitur  de 
Rixa,  quae  ex  subito  impetu,  non  prseco- 
gitato  animo  lit,  in  Charta  ann.  1898. 
ex  Tabul.  eccl.  Camerae.  :  Excepté  tou- 
teS'Voyes  cas  de  Fresque  et  nouvelle  mes' 
lée  de  chaleur  repentine  et  soubdaine,  et 
mouvement  de  coraige  boullant  engenré,  A 
qua  voce  Freschement  et  Fricquement 
asurparunt,  prò  Statim,  illieo,  vulgo,  A 
Vinstantfd'abord.  Lit.  remiss.  ann.  1894. 
in  Reg.  147.  eh.  76  :  Le  suppliant  Fresche- 
ment fu  apergu  par  les  gens  dudit  escuier 
saisi  de  laditte  houppeìande.  Froissart. 
voi.  1.  eap.  189  :  Ces  Navarrois  ran^on- 
nerent  ces  bourgeois  de  Toumay  et  d'aU" 
tres  villes  à  telles  étoffes  bien  et  Fricque- 
ment, etc.  Vide  Friseus. 

FRISGINGA,  Frisginka,  Friskinga., 
Frischexga,  Frisgunqa,  voees  in  anti- 
quis  Chartis,  non  Àlemannieis  dunta- 
xat,  sed  et  Gallieis,  admodum  frequen- 
tes,  et  Germanie»  originis,  licet  de  si- 

gnifleatione  inter  Germanosnon  eonstet. 
oldastus  et  Lydius  vitulum  opponunt, 
Vadianus  et  alii  scrofam  adultam  :  Nam 
et  nostri  (inquit)  venatores  porcum  silves- 
trum  anniculum  aut  adultum  Frischling 
vocant.  Sic  etiam  Rheni  accolse,  inquit 
PithOBUs.  Et  certe  constat  etiamnum 
apud  Occitanos  effoetam  suem  seu  por- 
cam  Fraysse  vocitari.  Erant  igitur  /V^w- 
cingsi  non  porcelli,  (ab  bis  enim  distin- 
guuntur  lib.  4.  capitul.  Caroli  M.  eap. 
78.  in  Synodo  Ticin.  ann.  855.  et  in  Ca- 
pitulari  tertio  Ludovici  Pii  eap.  10.)  sed 

f^orcellis  majores,  nondum  tamen  justi 
nerementi  ;  unde  prò  statis  et  incre- 
menti modo  varii  erant  pretii.  In  Capi- 
tulis  Caroli  C.  tit.  5.  eap.  2.  Frisdnga 
SBstimatur  6.  denariis.  alibi  4.  Sic  in 
Àlemannieis  S.  Galli  Chartis  n.  12.  42. 
49.  67.  Frischenga  tremissa,  et  tremissalis 
dieta  est,  qu»  tremisse  valeret.  Charta 
60.  Frisgunga,  seigit  valenti,  Tremissis 
autem  est  tertia  pars  solidi  :  seigit,  al. 
saga,  quarta  pars  tremissis,  i.  denarius 
unus,  ut  exponitur  in  Lege  Aleman. 
tit.  6.  {8.  Charta  Henrici  IV.  Imp.  in 
Actis  Murensis  Monast.  pag.  22  :  unum 
maltrum  de  frumento,  et  unum  Frints- 
ehingum,  et  unum  siclum  de  vino,  etc. 
[Perperam  Fruitschingum  editum  tom.  5. 


Gali.  Chr.  inter  Instr.  col.  514 J^  Adde 
Jean,  a  Leydis  lib.  5.  eap.  26.  [<»  Vide 
Grimm.  Mythol.  German.  pag.  81.  et 
Graffli  Thesaur.  Ling.  Fr.  tom.  3. 
col.  833 J 

5ES*  vocis  originem  a  Germanico 
Frisch,  Recens,  accersitEceardus,  ovem- 
que  vel  porcum  anniculum  denotare  auc- 
tor  est,  Germ.  nune  Frischling,  aut  Fross- 
chling.  Et  quidem  de  porcis  uti  et  de  ovi- 
bus  pariter  haecvoxaahibetur.  Pro  porco 
juniore  occurrit  non  raro  in  Breviario 
Rerum  fiscal.  Caroli  M.  prò  ove  annicula 
saepius  apud  Notkerum  in  Psalterii  Pa- 
raphrasi.  Nihil  ergo  est  cur  de  sue 
eflraeta  Frescingam  interpretemur,  licet 
rustici  Tolosani,  leste  la  Faille  Annal. 
Tolos.  tom.  1.  pag.  64.  porcam  vocent 
Fraissengue  ;  Aurelianenses  quippe,  ut 
refert  Menagi us  in  Etymol.  Gali.  Fre- 
sangeau  nominant  porcum  nondum 
piane  adultum,  porcello  tamen  lactente 
lortiorem.  Haec  non  parum  illustrant 
Informationes  de  dominio  de  la  Londe 
19.  voi.  des  Prisées  et  informations  du 
temps  des  Anglois  fol.  xv.  v«.  :  Rentes 
et  Fresenges  airent  et  apporterent  les 
dessus  nommez  que  à  la  seigneurie  ap- 
partient  et  deues  deux  Fretanges  ou  cinq 
sols  il  pour  chacun  Fresange,  quand  il  y 
a  panage  en  lodile  foresi,  et  ne  virent 
onques  tceles  Fresenges  pàifer  en  espece  ; 
mais  ont  oy  dire  et  tenxr  aux  anciens 
qu'une  Fresenge  est  une  jMurcel  farcy  et 
que  de  tout  temps  ceux  qui  le  doivent  ont 
le  choix  de  le  payer  en  espece,  ou  en  ledit 
araent,  etc. 

*  Vocis  erigo,  aut  a  Germanico  Frisch, 
recens,  ut  vult  Eccardus  ;  aut  a  Gallico 
Frais  sive  Fresche,  eadem  notione,  accer- 
senda  videtur;  adeo  ut  Frisdnga,  sit 
porcus  junior  aut  porci  recentis  portio. 
Et  quidem  buie  interpretationi  facile, 
ni  fallor,  aptantur  loca  omnia  proposita. 
Vide  supra  Fressengia  et  Frischus. 

Sunt,  qui  Frisdngas,  prò  Pernis  acci- 
piunt,  unde  in  veteri  Diplomate  apud 
Lindenbrogium  ,  Friscingss  ovinas  ,  i. 
ovium  coxendices  :  Vervednm,  apud 
Browerum  lib.  8.  Annal.  Trevir.  pag. 
434. 1.  Edit  ex  veteri  praediatorio  jure  : 
Solvit  Friskingham  porcinam,  aut  dena- 
rios  4.  vervecinam  ad  Pascha,  aut  dena- 
Hos  12.  quo  loci  Friscingam  carnem  as- 
sam  perperam  interpretatur  idem  Bro- 
werus.  Friscinggs  vervecinm  et  porcinss, 
in  Vita  Aidrici  Episcopi  Cenoman. 
[Praeceptum  Caroli  Crassi  ann.  884.  apud 
Mabill.  Diplom.  lib.  6.  Instr.  114  :  Ad 
quod  (con vivi um)  dentur  de  rebus  fra- 
trum  panis  modii  x.  vini  modii  x.  Fris- 
dnga purdna  v.  arietes  v.  vaca  i.  bacco 
I.  cum  siccamine,  porcelli  ii.  pulii  xil. 
puldni  vili,  equus  pretii  solidorum  xxx. 
etc]  Sane  frisdngam,  vocem  esse  Ger- 
manicam,  constat,  ex  frisch,  recens  et 
schincke,  perna.  Vide  Spalla.  At  Wen- 
delinus  a  voce  Flandriea  Verchens.  et 
diminutive  Verchochens,  i.  porcus  adul- 
tus,  deducìt.  Verres  seu  Fnskingss,  apud 
Hinemarum  Rem.  ad  Clerum  Land.  : 
Nec  etiam  quasi  ad  receptionem  Rmis 
aut  Legationum..,  denarios,  vel  cabalios, 
aut  verres  seu  Friskingas...  acdpiat.  Vide 
Capitulare  Tolosanum  CaroIiC.  }  2. 

Accipitur  etiam  haec  vox  prò  Fnscenga- 
giù,  seu  Frisdngse  praestatione  dominis 
neri  solita.  Charta  ann.  1210.  in  Hist. 
Guinensi  pag.  265  :  Sdlicet  unum  opera' 
rium  ter  in  hebdomada,  dum  licet  opera- 
ri,  dimidiam  Frescengam,  tres  bustellos 
avente.  Adde  pag.  94.  Charta  Willelmi 
Aquitan.  Ducis  apud  Besllum  pag.  857  : 
Dono  consuetudines,...videlicet  prwpositu- 
ram  et  bannum,  et  ucham,  et  expallum,  et 


Frisdngam,  et  pullos,  et  anseres,  etc.  Alia 
Ludovici  Fr.  Reg.  ann.  1144.  apud  Lab- 
beum  tom.  2.  Misceli an.  pag.  o09  :  Con- 
suetudines  illas,  quas  habAant  in  quadam 
villa  S.  Dionysii,  videlicet  talliam  de  an- 
nona, qusB  dicitur  Mestiva,  porcos  sive 
Frescengias,  anseres,  gallinas,  etc.  Alia 
Guidonls  de  Capis  ann.  1206  :  Ecclesia 
D.  Petri  legavitGO.  sol.  annui  reditus,.,.. 
videlicet  in  reditu.qui  vocatur  Frezanges. 

Friscinga,  in  Oapit.  5.  ann.  819.  eap. 
29.  lib.  4.  Capit.  eap.  73.  et  alibi  passim. 

1  Frisghlinga,  apud  Hansizium  tom. 
1.  Germaniae  sacrae  oag.  246. 

Friskinga  ,  in  Capitular.  Wormat. 
829.  [«>  in  ehart.  ann.  716.  in  Neugart. 
Aleman.  num.  7.  in  Statut.  S.  Petri 
Corb.  lib.  2.  eap.  10.]  etc. 

^  Frisgkinga,  in  ehart.  Caroli  Crassi 
ann.  882.  apud  Guden.  in  Cod.  Diplom. 
tom.  1.  pag.  8. 

<»  Frisghinga,  in  ehart.  ann.  758. 
apud  Neugart.  in  Cod.  Diplom.  Alem. 
num.  23. 

**  Frisginga,  In  ehart.  ann.  759.  ibid. 
num.  24. 

**  Friskingua  ,  in  Fiscor.  describ. 
formul.  apud  Pertz.  Leg.  tom.  1.  pag. 
177.  lin.  8. 

o*  FRi8iNGA,inFrag.Polypt.  Sithiens. 
eap.  22.  Guerard.  pag.  405. 

FRisGiNGUS,  in  Charta  Henrici  Imp. 
ann.  1075.  prò  Monasterio  Hirsaugiensi 
apud  Trlthemium. 

Friskingus,  in  alia  Henrici  III.  ann. 
1056.  apud  Nicol.  Zyllesium. 

Fresginga,  in  Charta  Caroli  M.  apud 
Doubletum  pag.  723.  et  apud  Hariulfum 
de  Miracul.  S.  Richarii  eap.  12. 

<»  Freskingia,  in  Statut.  S.  Petri 
Corb.  lib.  2.  eap.  12. 

1  Frecenia,  in  Chartulario  Camala- 
riensi. 

1  Frigingia.  vili.  den.  prò  Ftngingia, 
in  eodem  Chartulario. 

5  Frisengia,  Frisingia,  ibidem. 

Frescengius,  in  Charta  laudata  ann. 
1144. 

Fresoengia,  in  Epist.  29.  Alexandri 
III.  PP.  ad  Petrum  Cfellensem  apud  Sir- 
mondum. 

1  Fresenia,  in  Rotule  xii.  saec.  de 
Prioratu  S.  Pauli  de  Tartas  ex  Arehivo 
Monasterii  Casae-Dei  :  Et  11.  sol.  Pod. 
prò  Fresenia,  etc, 

^  Fretengia.  Charta  anni  1209.  apud 
Thomasserium  in  Blturig.  pag.  714  :  Ha- 
bebam  in  singulis  porcheriis  hominum  in 
jam  dieta  terra  manentium  unam  Fre- 
tengiam  et  Hngulis  ovilibus  unum  arietem. 

^  Frestenga.  Charta  Maurilii  Roto- 
mag.  Archiep.  :  Abbas  autem  Archiepis- 
copo septem  sol.  dare  debet  et  Clerids 
quatuor  Frescengas  et  unum  verrem. 

Fressekga,  in  Hist.  Guinensi  pag.  94. 

1  Fressinga,  in  Charta  cessionis  Ma- 
Joriae  de  Maregniaco  ex  Tabularlo  Com- 
pendiensi. 

1  Fristinga,  In  Actis  SS.  Junii  tom. 
l.pag.  523. 

f  Frixinga,  apud  Marculfum  Form, 
lib.  2. 

Frasingia.  Tabular.  Brivatense  Ch. 
240  :  Panes  80.  Frasingias  8.  donare  fa- 
ciant. 

Frexingia.  Idem  Tabul.  Ch.  331. 

Frintsghingus  ,  in  Charta  laudata 
Henrici  IV.  Imperatoris. 

Frisiginga,  apud  Joann.  a  Leydis  lib. 
5 .  eap.  26. 

1  Frisingus,  in  Praecepto  Ottonis 
Reg.  ann.  949.  [**  Frxsingum  unum  por- 
dnum  et  duos  ovinos.  in  ehart.  ann.  1090. 
in  Cod.  Diplom.  Guaen.  tom.  1.  pag.  28.] 


612 


FBI 


FRI 


FRI 


«*  Fruschinqa,  in  chart.  ann.  975. 
ibid.  pag.  366. 

•  Frislingus,  Dipi.  Otton.  imper. 
apud  Ludewig.  toin.32.  Eeliq.  MSS.  pag. 

gallinas,  sexque  FrUlingos  et  sex  carradas 
annonm  pcuttui  equorum. 

Frisgung,  et  Fresgunga.  Tradii.  Ful- 
dens.  lib.  2.  trad.  6:  Et  ut  mihi  per 
einguìos     annos    unum     sagum ,     aut 

Fnagung  j  vel  aliquid   consolationia 

detur,  Frtsgungaj  in  Gbarta  Aleman.  60. 
Inter  Goldast. 

Fresgenna.,  in  Tabulario  Dervensi  : 
Freacenna  2.  solidos  valehat^  aut  prò  ipsa 
2.  solidi  dabuntur.  Porro  tenninua  Fres^ 
cennarum  erit  a  feato  S.  Martini,  uaque 
ad  Natale  Domini.  [Occurrit  rursus  tom. 
5.  Anna].  Bened.  pag.  641.] 

Frisengagium,  et  Frescengagium, 
Tributa m  ex  Friscingiaf  atque  adeo  aliis 
rebus.  Charta  fundationis  Abbatiae  Om- 
nium SS.  Andegav.  ann.  1049:  In  curie 
S.  Dionysii  per  totam  terram  Canonico^ 
rum  perdonai  Cornea  vinagium  totum,  et 
frumentagium,  et  mulionagiumy  Friaen^ 
gagiunij  et  bidannum  ad  15.  diea.  Alia 
Odonis  Comitis  Gorboliensìs  ann.  1111. 
apud  Doubletum  lib.  8.  Hist.  Sandionys. 
pag.  845.  et  Morinum  Histor.  Vastinen- 
sis  lib.  2.  pag.  457  :  Dimiai  quaadam  con- 
auetudinea,  quaa  ibi  accipiebani,  acilicet 
Freacengagium  et  fenatorea.  Tabular.  S. 
MarisB  de  Joaaphat  in  Cbarta  Girardi 
Valeti  de  Garnoto  ann.  1102.  qua  eidem 
Ecclesias  concedit  Jura  viatHas,  et  quid- 
quid  ad  viariam  per  linei  :  Urne  aunt  au- 
tem,  quse  ad  viariam  pertinebantf  2.  boa- 
telli  avenaSf  obolua  prò  paatu,  prò  Freacen- 

?ìagio  una  qallinaf  aanguia,  mutirum^ 
atro,  et  quiaquid  juate  vel  injuate  exigere 
poteat  dominua  ab  ìwapite  aub  viaria  cona- 
iitulo.  Tabular.  S.  Albini  Andegav.  : 
Reddit  duoa  aextarioa  de  frumentacio , 
unum  aextarium  de  forre,  12.  denarioa 
de  FriaengagiOf  et  6.  aenarioa  de  vaccagio. 
Charta  ann.  1553  :  Item,  compete  et  apar- 
tient  audit  Seigneur  (de  Barbezieux)  en 
ladite  Baronie  un  autre  droit  appellé  le 
droU  de  la  Freaaenge,  à  cause  duquel  il  a 
droit  de  prendre  et  percevoir  par  cliascun 
an  aur  toua  et  c/uiacuna  lea  manana  et 
habitana  demeurana  au  terroir  du  Boia- 
coutaUf  ayana  pourceaux  et  truiea  juaquea 
au  nombre  de  troia,  lea  pourceaux  de  lait 
excepteZf  deux  aola  tournoia,  et  ceux,  qui 
cachent  leura  pourceaux.  pour  frauder 
leda  droit,  doivent  audii  Setgneur  60.  aola 
d'amende.  [Freacengage,  supra  in  voce 
Annelage]  Conauetudo  porcorum  videtur 
appellar!  in  Gharta  Guidonis  Comitis 
Pontivi,  apud  Hariulfum  lib.  4.  cap.  22. 
Decimai  porcorum,  in  Constitut.  Ghiotar. 
Regis,  post  Concil.  Paris.  II.  Vide  Por^ 
ceìiagium  et  Wartepain. 

T  Frisgingaticum.  Eadem  notione, 
apud  Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Britan. 
col.  236. 

Friskinga,  videtur  reponi  Inter  vehi- 
cula,  in  Gapit.  Lud.  Pii  ann.  821.  cap.  2: 
Sive  rarm,  aive  aagmariia,  aive  Friakin- 
gia^ive  aliia  vehiculia,  eie. 

FRISGULUM.  Stephanus  Tornacensis 
Epist.  107.  de  Canonico  Regni  ari,  qui  ex 
claustro  evaserat  :  Et  poat  gregea  aoda" 
lium  auorum  vagari  incipiena  ut  inaipiena, 
posi  modicum  ad  ae  reueraua,  aedato  Fria- 
culo,  venit  plorana,  eie.  [Id  est,  sedato 
animi  h orrore.  Vide  Frigor.] 

FRISGUM ,  Ager  incultus,  eremus,  non- 
dum  proscissus.  Charta  ann.  1237.  in 
Tabulario  Abb.  Frigidi  montis  fol.  68  : 
Contuli  quoque  dictm  Eccleaise  unam  mi- 
natam  Friaci  contigui  pratis  ejusdem 
juxta  curtillum    Yerreriaa,  Monasticum 


Anglic.  tom.  2.  pag.  bd:  Et  de  oommunia 
paaturm  in  Friacia  et  dominicia  auia,  etc. 
C3harta  Goffredi  Comitis  Andegavensis 
ann.  1048.  prò  fundatione  Abbati»  Om- 
nium SS.  Andegav.  tom.  4.Galli8eOhri8t. 
pag.  698  :  In  curie  S.  Dionyaii....  perdo- 
nai Cornea  vacatium  totum,  et  frumenta- 
gium, et  muUoa  (multones),  agnos,  Fria- 
cum,  gagium,  et  oidannnm  ad  15.  diea, 
eie.  Sed  ut  verum  fatear.mendum  bisce 
verbis  subesse  arbitror  :  quippe  in  Ad- 
versariis  meis^ubi  hsec  Chartra  hzibetur, 
lego  :  In  curie  S,  Dionyaii  per  totam  ter- 
ram^  Canoniconim  perdonai  Comea  vina- 
gium totum,  et  frumentagium,  et  multo- 
nagium,  Friacengagium,  et  bidannum  ad 
15.  dies.  Vide  Friaengagium. 

Frescus.  Vetus  Charta  apud  Somne- 
rum  in  Tractatude  Gavelkind  pag.  182: 
Reddendo  inde  nobia  2.  marcaa  argenti..., 
prò  omni  aervitio,nisi  quod  debei  voallare 
aecundum  quaniitaiem  illiua  terrm  intu^ 
et  extra,  taìn  cantra  aalaam,  ^uam  contra 
Freacam,  aicut  cmieri,  et  curiam  noatram 
aequi.  Vignea  en  Freache,  in  Regesto  Lu- 
dovici Regis  Sicilise  pag.  59.  Friaches 
apud  Escornaeum  in  Durdano  pag.  76. 
Laiaaer  lea  gaaignagea  aept  ana  en  Fri- 
ehete,  in  Stabilimentis  S.  Ludovici  lib. 
1.  cap.  161.  Friez  et  aavart,  in  Consuet. 
Glaromont.  art.  120.  Friache,  aavart,  ou 
ruine,  in  Remensi  art.  264.  Statutum 
Glocestrense  ann.  6.  Edw.I. Regis  Angl. 
cap.  4  :  Et  celui,  qui  la  terre  tient  iaaint 
charge  la  leaaei  giaer  Freah,  etc,  Voces 
porro  nostris  notas,  Frés,  prò  recens. 
novus,  Freachement,  prò  recenter,  Eau 
Freache,  prò  aqua  recens,  ab  ejusmodi 
agris  incultis  et  nondum  proscissis,  ety- 
mon  ducere  admodum  probabile  est: 
unde  et  Novalinm,  id  est,  recentium, 
appellationeetiam  donantur.  [Vide  Fro- 
cua  in  Frauatum.] 

Frichium,  in  Charta  ann.  1289.  ex 
Tabul.  Fossa tensi  fol.  97  :  In  dictia  tribus 
arpentia  terraa  aen  Fridiiorum  nihiljuria 
aibi  reiinendo.  [  GhdLTiB,  Henrici  de  S. 
Suppleto  prò  Ecclesia  B.  M.  CamersB- 
fontis  ann.  1224.  ex  Archivo  ejusdem 
EcclesiSB  :  Recognovit  ae  dediaae  prasdictaa 
Eccleaiaa  in  perpeiuam  eleetnoaynam,  unam 
peciam  prati...  aitam  in  Frichiia  de  S. 
Suppleto.] 

T  Frisghium.  Litterffi  Phlllppl  Regis 
Frane,  de  contentione  Inter  Praspositum 
Paris,  et  D.  Simonem  de  Maciaco  datsB 
apud  Meledunum  ann.  1276  :  Eundo 
dvrecte  per  lineam  uaque  ad  ulmum  Fria- 
chii  de  minellia...  necnon  in  tribua  domi- 
bua  cum  Frichio  et  vineia  continentibua 
circiter  12.  arpenta.  Legitur  rursus  in 
Chartulario  S.  Vandregesili  tom.  2.  pag. 
593. 

VfRISGUS,  Recens,  Gali.  Fraia,  Angl. 
Freach,  Germ.  Friach.  Litter»  anni  1401. 
apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  634  :  De 
qualibet  carecta  ferente  aalitoa,  Friacoa 
aive  recentea,  duoa  denarioa.  De  quolibet 
aalmone  Friaco  vel  aalito  venali  unum 
quadraniem,  Friacus  et  aalaus  mariacua, 
apud  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  897. 
vide  Friacum. 

<»  Frisga  Fortia.  Vide  in  Fortia  2. 

0  FRISENDA,  Idem  quod  Fazenda,Vrm- 
dium  rusticum,  ager.  Pactum  inter 
Bern.  et  Petr.  Bermundi  fratres  ann. 
1350.  ex  Tabul.  Flamar:  Item  (habeat) 
Petrua  quandam  Friaendam,  quas  quon- 
dam fuii  leproaorum  leprosanaa  de  Cho- 
naco,  aitam  in  dieta  parrochia  inter  viam 
publicam,per  quam  ttur  de  Plctstaco  ver- 
aua  Monthtniacum.  Vide  Frachenda. 

1  FRISENGAGIUM,  Frisengia,  Fris- 
GUNGA.  Vide  Friacinga. 

*   FRISEUM.   [Gali.  Drap  de  Frisa: 


e  Pro  certls  margaritia  pretiosis  ae  per- 
lìs  ad  usum  et  confectionem  mitraram 
pretiosarum  domini  nostri  pape  tradita- 
rum,  nec  non  Friaeia  aureis....  prò  con- 
fectìone  pluviaiis.  (Mandat.  camer. 
apostol.  arch.   Vatic    ann.   1417-21.   f. 

FRISIA.  In  Statutis  Canonicorum  S. 
Quintini  in  Viromanduis,  apud  Heme* 
raaum  Carpeia  cum  Frisia,  non  semel 
occurrit  :  ubi  in  carpeia  inesse  dicuntar 
dimidiua  porcua,  1.  ariea,  250.  ova  cum 
pipere:  in  Friaia  vero  dimidiua  porcua,  1. 
ariea,  250.  ova  cum  aromatibua.  Cliarta 
Ottonis  Comitis  Viromandensis,  apud 
eumdem  ann.  1025  :  Quoniam  vero  eidem 
Cosnobio  aubjacebat  cUia  aqua,  cum  pie" 
catione  in  Friaia  ab  antiquo,  idem  vir 
auam  aguam  tradere  diapoauit  praafatm 
S.  Marta. 

1  FRISIGIN6A.  Vide  Friacinga. 

FRISII  Panni,  in  Statutis  Petri  Vene- 
rab.  prò  Cluniacensib.  cap.  16  :  Statutum, 
eat,  ut  nullua  fratrum  noatrorum  pannia, 

qui  dicuntur   Galabruni veatiantur^ 

nec  iia,  qui  vocantur  Scalfarii,  vel  Friait^ 
exceptia  Anglia  et  Anglua  affinibua.  An 
quod  crispati  lanei  essent,  Drupa  friaez: 
an  vero,  quod  ex  Frisia  adveherentur  ? 
Vide  Monachum.  Sangallensem  lib.  1. 
de  Carolo  M.  cap.  86.  [et  infra  Fria- 
aaiua.] 

ì  FRISIN6IA.  Vide  Friacinga. 

t  FRISIUM,  Limbus,  fimbria.  Gali. 
Franqe.  Sallas  MalaspiniB  de  Rebus 
Siculis  apud  Baluzium  tom.  6.  Misceli, 
pag.  294  :  Suapenaia  adchordaa  atrophsBis^ 
fleciia,  dexirochenia,  periacelidibua,  urbi-- 
iris  grammatia ,  armillia  ,  Frisila ,  etc, 
[Chron.  Modoet.  apud  Murator.  tom.  12. 
col.  1181  :  Item  dcumaticam  unam,  veluti 
viridia  Friaiia,  et  aliia  bene  ornata.  Vide 
Friaum.ì 

^  Quiaquid  ornatus  causa  vesti  assui- 
tur  vel  additur. Chron.  Placent.  ad  ann. 
1388.  apud  Murator.  tom.  16.  Script.  Ital. 
col.  579:  Et  auper  aliquibua  ponuntu»* 
Frisia  magna  et  larqa  auri  drcumcirca 
collare  gulas  in  moaum  meniferri,  quod 
ponitur  canibua  circa  coUum  eorum.  Vide 
suora  FriacUura. 

FRISKINGA.  Vide  Friacinga. 

^  FRISO,  Idem  quod  Francus,  Liber. 
ingenuus.  Lit.  Phil.  VI.  reg.  Frane,  ad 
Frisones  ann.  1837.  in  Reg.  L.  Chartoph. 
reg.  eh.  3  :  Cum....  nunc  et  aemper  tan-» 
quam  hominea  chriatianiaaimoa  inteUexe- 
rimua  voa  deffenaorea,  et  idcirco  Friaonea, 
id  est  Francoa,  qui  apud  noa  Liberi  inter- 
pretantur.  appelUU08f  eie. 

FRISOGNE.  Vide  Friihaocne. 

1  FRISSATUS  Pannus,  Pannus  laneus 
crispus  et  intortis  villis.  Gali.  Frwc. Vita 
S.  Ottonis  tom.  1.  Julii  pag.  420  :  Igitur 
quidquid  ex  pnefata  pecunia  fuatani  et 
purpurse,  Frìasati,  fritaali  quoque,  aeu 
alteriua  cujualibet  optimi  generia  vel  colo^ 
ria  pannorum  coémere  poteria,  in  sarcinas 
concludea. 

^  FRISSENA,  Armorum  species,  inter- 
prete Anonymo,  qui  circa  medium  sae- 
culum  XIV.  de  haresi  Alblgensium 
scripsit,  inter  Probat.  tom.  8.  Hist^ 
Occit. 

0  FRISSERIUM,  ut  mox  FHtélla,  Liba 
ex  ber  bis,  farina  et  oleo.  Comput.  MS. 
ann.  1239  :  Pro  xviij,  paellia  fam  ad  Pria- 
aeria  facienda ,  Ixxij.  aol.  Vide  infra 
Frixorium. 

1  FRISTINGA.  Vide  Friacinga. 
i  FRISTOLL.  Vide  Frithatoll. 
FRISUM,  Fimbria,   lacinia.   Frange^ 

vox  formata  ex  Phrygium.  Vide  in  hac 
voce.  Leo  Ost.  lib.  2.  cap.  61  :  Trea  pan*^ 
noa  de  altari,  unum  cum  albis,  atium- 


FRI 


FRI 


FRI 


613 


Cttm  cruee  et  Friso.  Lib.  8.  cap.  81  :  Al' 
hamqìMque  a  acapulis  §t  capite  oc  mani- 
bus  Priso  deeentissime  adornatami  a  pe- 

dibus  vero  Frisea  nihilominus  lista 

circumdatam.  Infra:  Pannum  diarodi' 
num  FriseUum  eum  auro.  Gap.  58  :  Pia- 
netam  purpuream  cum  Friso,  utironicon. 
Trudonense  lib.  1.  pag.  SSO:  Pallium 
unum  cum  Friso  et  margaritis.  Vide 
Ughellum  tom.  7.  pag.  1275.  [et  Hist. 
Dalphin.  tom.  2.  pag.  ^1 

war  An  non  dici  posset  Frisum  esse  a 
Britanico  Frés,  Laceratio,  ut  et  vox 
Gallica  Frange  a  Latino  Frangere  ? 
FimbriSB  enim  et  lacinise  sunt  quasi  la- 
cerati panni.  Menagius  nostrum  Frange 
a  Fimbria  vult  derivatum. 

FRITELLA.  Gloss»  MSS.  ad  Alexan- 
drum  latrosophistam  :  Cruslulla,  i.  Fri- 
tella  qumdam  in  sartagine  facta ,  vel 
cortex  panis. 

0  ViU  B.  Jacobi  Venet.  tom.  7.  Mail 
pag.  469.  col.  2:  Requisiva  ut  crespellas 
ex  herbis  et  farina  commixtas,  quas  vulgo 
Fritellas  vocant,  prò  ejus  prandio  cum 
oleo  pra>pararet . 

1  FRITELLUM ,  Stillicidium  stercoris 
in  sterquilinium.  GÌ.  Isid  Fritillus  in 
ludo  ale»  vasculum  est  infundibuli  spe- 
ciem  referens,  in  quo  agitantur  tali  et 
unde  jaciuntur  in  alveolum  :  ad  hujus 
vasculi  similitudinem  quodammodo 
factus  est  latrinsB  meatus,  quo  corporis 
sordes  emittuntur  ;  bine  eum  meatum 
potuit  Glossator  Fritellum  appellare. 
Joan.  de  Janua  :  Fritellum,  Moltnellum, 
in  quo  piper  teritur,  et  dicitur  a  Frango, 
quod  grana  piperis  vel  alia  frangit  ;  et 
est  perforatum  ab  inferiore  parte,  et  inde 
piper  tritum  recolligitur.  Ponitur  etiam 
prò  vase  perforato,  per  quod  solent  projici 
taxili,  ne  fiat  ibi  fraus.  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Fritilum,  mortier  à  espices. 
[Vide  suora  Fratillum.] 

FRITHfrEAR .  vox  Saxon.  Somnero  : 
Pacis  annus,  Jubilssusy  ex  frld,  pax  et 
gear ,  annus.  Leges  Presbyterorum 
Nortbumbrensium  cap.  48  :  Si  supere- 
titiosus  ille  conventus,  qui  Frithgear  dici- 
tur, habitus  fuerit  in  terra  alicujus  circa 
Uipidem,  arborem,  fontem,  etc.  Rabanus 
Maurus  Poémat.  10.  alludens  ad  nomen 
Fridericl,  cui  inscriptum  est  : 

Fosdos  eum  viliis  tandem  tua  ut  ultio  tciiidat, 

Bt  Chriiti  pactum  firmet  ubicjae  pie. 
Nam  dedtt  hoe  nomen  dudum  libi  cura  parentom, 

BapUsmum  quando  aorte  tua  tuleraa. 

FRITH6ILDUM,Gollegium,SodaIitium. 
ex  Saxon.  fri^è,  pax.  et  gildan,  solve- 
re :  quod  qui  ejusmodi  società tes  ineunt, 
collatitiam  stipem  in  commune  ad  sua 
negotia  conferant.  Vide  Praefat.  ad  Le- 
ges Adelstani  et  cap.  14.  et  Congildones 
in  Gildum,  [»  supra  Friborga.] 

FRITHMANNUS.  Glossar.  Saxon.  sub 
£dw.  HI.  exaratum  :  Fridmannus,  pacis 
homo,  ex  Saxonico  fri^,  pax,  et  man, 
homo.  Qua  voce  Intelliguntur,  qui  ex 
aliquo  sodalitio  sunt,  quod  frl'b,  gyld 
vocabant.  In  LegibusEthelredi  de  Pace, 
cap.  8.  Frithman,  et  Frithimannus,  ha- 
bentur  prò  Regio  subdito,  et  vassallo. 

1  FRITHM01T,  Juridictionls  specles 
apud  Augi  OS,  a  Saxon.  fri-^b,  pax,  et 
mote ,  concilium.  Blount  in  Nomolexico 
AngUc.  :  Per  Frithmote  Jo.  Stanley  Ar. 
clamat  capere  annuatim  de  villa  de  Olton 

X.   sol,   quos   Comites   Ceslrias  ante 

confectionem  Cartss  prtsdictss  solébant 
capere. 

FRITHSOGNE,  Tuendse  pacis  jurisdic- 
tio,  a  Sax.  fri-f),  pax.  et  socne,  liber- 
tas,  Franchesia,  jurisdictio.  Jo.  Bromp- 
ton  :  Friihsoken,  i.  tutalio  in  jurisdfc- 


iiane^  hoc  est,  seurté  en  defens.  Fleta  lib. 
1.  cap.  47.  S  11  :  Frithsokne,  vel  Forsokne, 
libertatem  habendi  visum  franci  plegii 
denotat.  Sed  legendum  Frisocne  monet 
Spelmannus. 

FRITHSTOLL  ,  frltstoll,  Asylum. 
Sanctuarlum,  refuglum,  ex  Saxon.  f  rid, 
pax,  et  stol,  sedes,  cathedra  :  stov, 
focus.  In  Gbartis  immunitatum  ecclesiaB 
S.  Petrl  Eboracensis,  contirmatis  anno 
5.  HenricI  VII.  exponitur  Cathedra  quie- 
tudinis  vel  pacis,  ut  et  apud  Ricardum 
Hagulstadensem  de  Statu  Ecclesiae  Ha- 
gulstad.  cap.  14:  Quod  si  aliquis  vesano 
spiritu  agilatus  didòolico  ausu  quemquam 
capere  prasumpserit  in  cathedra  lapidea 
Juxta  altare,  quam  Angli  vocant  Fnstoll, 
id  est,  Cathedram  quietudinis  vel  pacis, 
vel  etiam  ad  feretrum  sanctarum  reliquia- 
rum,  guod  est  post  altare j  hujus  tam  fla- 
gitiosi  sacrilegii  emendatw  sub  nullo  ju- 
dicio  erit,  etc.  Eadem  habentur  in  Mo- 
nastico Anglic.  tom.  8.  pag.  185.  et  apud 
Gul.  Prynneum  in  Lioertatib.  Ec';les. 
Angl.  tom.  8.  pag.  1102. 

Erant  hujusmodi  cathedrae  compi ures 
in  Anglia,praeter  Eboracensem  istam  et 
Hagulstadensem  :  Beverlaci  autem  cele- 
berrima, quaB  priscorum  Regum  benl- 
gnitate,  asyli  nacta  privllegium^  tali 
nonestabatur  inscriptione  :  Hsic  sedes 
lapidea  Freedstoll  dicitur,  i.  pacis  cathe- 
dra, ad  quam  retis  fugiendo  perveniens, 
omnimoaam  habet  securitatem.  Occurrit 
FHthstol  prò  refiiglo.inquadam  versione 
Psalml  1y.  Frithstow,  prò  asylo,  in  Prae- 
fatione  Legum  Aluredi ,  et  significat 
prseterea  palatium,  quod  Regiae  asyli 
Jure  gaudeant. 

1  FRITILLA,  Gibus,  Friteau.  Vocabul. 
Sussannsel.  Vide  Fritticula. 

0  FRITILLARE,  Fritillum.  Vide  supra 
Fratillum. 

1  FRITILLUS.  Milo  in  Vita  S.  Amandi 
Episc.  Februarii  tom.  l.  pag.  883: 

8uU  docuit  puorum,  quia  lenaut,  quaeso,  suaiit 
ebraico  aonitu  igootoa  proferra  Frililloa  ? 
guis  pedaffogus  eum  hac  jusaìt  voce  boere, 
uem  vagilui  adhuc  puerili  seUte  tenebat  ? 

Ubi  Fritillus  idem  vldetur  quod  Sonus. 
PapisB,  Fritillum  est  Sistrum  vel  tuba, 
quo  vocantur  ad  ludum.  MS.  Bituric. 
Habet,  Frutillus,  etc.  Vide  Fritellum. 

1  FRITILLUM.  Vide  Fritellum. 

«  FRITINNIRE  dicitur  rauca  cicada,  in 
Garm.  de  Philomela  ad  calcem  God.  reg. 
6816.  [«>  Occurrit  in  Relnard.  Vulp.  lib. 
8.  vers.  855.1 

FRITÒR6A,  Pacis  securìtas.  Vox  Saxo- 
nica. 

FRITSALUM ,  Genus  panni,  apud  Andr. 
Monach.  lib.  1.  Vitss  Ottonls  Episcopi 
Bamberg.  cap.  45.  Vide  in  Frissatus 
Pannus. 

1  FRITSCHINGUM,  MensursB  specles. 
Vide  locum  in  Mallra. 

FRITTICULA,  Ganeum,  aut  popina,  In 
veterl  Glossario.  Quare  ita  vocetur,  igno- 
rare se  fatetur  Jos.  Scalig.  Epist.  205. 
[Vide  Frittila.] 

1  FRIVIUSGULUM,  Friunsculum.  Vide 
Fribusculum. 

FRIVOLA,  Sxev(ipia  euTeX?)  icavu,  In  Gloss. 

Gr.  Lat.  [Apud  Festum,   Frivola  sunt 

proprie  vasa  fictilia  quassa  ;  unde  dieta 

Verba  Frivola,qussminus  sunt  fide  digna. 

Sed  et  apud  Juvenalem  Satyr.  5  : 

Et  ne  te  teneam,  RomaDorum  omnia  Regum 
FriTola. 

Utuntur  quoque  Seneca,  Sueton.  et  alil 
recentiores.  Vide  Pandect.  in  L.  Solu- 
tum  de  pign.  action,  (fr.  11.  {  5.  lib.  18. 
tit.  7J  et  superius  Fribula.] 
•  FRIVOLIS  Moneta,  Debills,  non  J  usti 


I 


ponderls.  Gharta  ann.  1309.  in  Armor. 
gener.  part.  2.  pag.  v  :  Vendidit.,.  quan- 
aam  peciam  terree,  sitam  in  territorio 
Montila,...  pretio  centum  librarum  Turo- 
nensium  Frivolis  monetm. 

^  Frivolus,  Eadem  acceptione.Oharta 
ann.  1314.  In  Reg.  f».  Ghartoph.  reg.  eh. 
IH)  :  Placentia  vendidit  quatuor  domos  .... 
pretio  vf^.  Qocviij.  Turon.  argenti  grosso- 
rum,  tunc  valentium  centum  libr<is  Fri- 
volss  monetse  tunc  currentis.  Frivoleux, 
Inflrmus,  futlli.s.  In  Lit.  ann.  1872.  tom. 

5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  471. 

^  FRIVOLOGIA,  Sermo,  disquisitio  de 
rebus  frivolis  et  futilibus.  Eptst.  8.  Hu- 
gon.  Metelli  ad  Innoc.  II.  PP.  tom.  2. 
Monuro.  sacrae  antiq.  pag.  881  :  Si  quis 
hoc  plenius  cognoscere  desiderata  theolo- 
aiam  illius  (Abaillardi)  immo Frivologiam 
legat. 

*  FRIVOLUM ,  Viseure,  in  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692. 

0  FRIVOLUS.  Vide  supra  in  FHvolis. 
FRIVOLUSGULUM.  Vide  Fribusculum. 
FRIUTSGHINGUM.  Vide  In  Friscinga. 

FRIXA,  i.  Carbonella,  Charbonnée. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  Hìnc  Gali. 
Fricandeau.  Fricandenes,  in  Gonsuetud. 
Nivern.  cap.  18.  art.  5.  Placentae  dellca- 
tloris  genus. 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg- 
7684  :  Frixa,  Charbonnée.  Vide  supra 
Frica. 

T  FRIXATURA,  Frixura,  Actio  fri- 
gendi  et  ipsum  quod  frigitur,  Joan  ni  de 
Janna.  Glossar.  Lat.  Gali.  Sangerman.  : 
Fixatura,  Frixure,  fritture.  Vide  Fri- 
xura. 

^  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657  :  Frechilha,  Prov.  Frixatura. 

«  FRIXERIUS,  Moneta,  qusB  Frisaci  In 
Garinthia  cudebatur,  cujus  memlnlt 
Bern.  de  Rubeis  in  Monum.  eccl.  Aqul- 
lej.  cap.  5i.  col.  506.  ubi  de  ejusdem  de- 
nariis.  Vide  supra  Friscu;ensis  Moneta. 

FRIXIATUS,  prò  Frigiatus,  seu  Phrvglo 
vel  limbo  ornatus.  Gharta  ann.  1228.  In 
Hlst.  Eccles.  PlacentinsB  lib.  17.  pag. 
188  :  Pluviale  rubeum  ,  et  dalmaticam 
rubeamFrixiatam,  et  camisiumFrixiatum 
eum  stola,  etc.  Vide  Phrygium. 

1  FRIXINGA.  Vide  Friscinga. 

^  FRIXIUM,  Llmbus  seu  ornatus  ex 
opere  Phrigio  ;  unde  nomen.  Inventar. 
MS.  thes.  Sedis  Apost.  ann.  1295:  Item 
unam  mitram  cum  Frixio  et  caudis  con- 
textis  de  perlis...  Item  tres  mitras  ad  cir- 
culum  cum  Frixio  ad  aurum   traccitium. 

Item duo   Frixia  prò  chirothecis  de 

pla}*tis  auri....  Item  unum  Frixium  labo^ 
ratum  super  xamito  rubeo  ad  imagines 
integras  de  auro  filato  cum  tóbalea  d& 
Alamania.  Vide  Phrygium. 

1  FRIXIUS  Panis.  Vide  in  Panis. 

FRIXONES.  Albertinus  Mussatus   lib. 

6.  de  Gestis  Henrlci  VII.  rubr.  11  :  Avium 
quoque  genus  ignotum  per  Longobardo^ 
rum  agros  vi»um,  depréhensumque,  plu- 
mas  cmeritisB,  cum  rubris  maculis ,  et 
crista  in  vertice,  ma^nitudinis  harum^ 
quas  Friocones  Patavini  vocant. 

asar  Frustra,  inquit  Murator.  toro.  10. 
col.  676.  quaeremus  de  avi  bus  ignotls. 
Verura  quidslFridericusIpse,  cujus  tem- 
pore visae  sunt,  prodat  eas  nobis?  Ille 
Ilb.  1.  cap.  23.  de  arte  venandi  haec  ha- 
bet :  Et  sicut  sunt  qusedam  aves  aqua- 
ticse  habentes  rostrum  rubeum,  crura  et 
pedes,  dictss  Anates  de  Faraone,  qusssunt 
varise  ex  albo,  nigro  et  rubeo;  habent enim 
inter  nares  quoddam  tenue  carneum  ru- 
beum elevatum  ad  modum  crists^. 

1.  FRIXORIUM,  Patella,  vel  ferrum,  su- 
per quo  quid  coquitur,  Ugutioni.  [Gloss. 
Lat.    Gali.    Sangerman.  :    Friocorium , 


614 


FRI 


FRO 


FRO 


Frixoir,  c'osi  paélle  à  fritture  faireJ]  Pa- 
plas  :  Cremium,  Frixorium,  a  cremando, 
vel  quod  est  aridum.  Macrobius  de  differ. 
et  societ.  Graeci  Latinlque  verbi  :  Frigo 
vero,  frixij  a  tertiaf  unde  frixum,  Frixa- 
rium,  id  est,  calefactorium.  M.  Robertus 
de  Sorbona  in  Serm.  ad  Theologos  de 
Gonscientia  :  Tantum  torquet  ìustumini- 
quitas  aliena,  quantum  recedit  a  sua  : 
peccata  enim  proonmorum,  Frixoria  sunt 
justorum.  [Vita  Gregorii  VlI.Papaeapud 
Murator.  tom.  8.  pag.  819.  col.  2:  Adnmc 
zelotes  Dei  alto  gemilu  suspirans  et  Fri- 
xoHum  cordis  sui  super  ilùs  qui  corrupti 
erant  dedig  nativo  gestu  signipcans  ait  ad 
corruptorem:  Credis  o  Episcope,  etc. 
Chron.  Gremon.  apud  eumdem  Mura- 
tor. tom.  7.  col.  685:  Eodem  tempore 
Imp,  Fedrichus  in  odium  Cremonensium 
Cremam  resBdi(ieavit,  non  solum  Cremo^ 
nensium  gentxum ,  sed  aliarum  etiam 
Frixorium  Jjongobardiss,  Hsc  metapho- 
rice  ;  verum  absque  tropo  vocem  eam- 
dem  usurpat  Boncompagnus  de  Obsi- 
dione  Ancon»  cap.  xi.  etc.  Frixoriis 
usos  fuìsse  Paganos  ad  torquendos 
Ghristi  Martyres  discimus  ex  Actis  S. 
Gononis  Mail  tom.  7.  pag.  7:  Domitianus 
dixit:  SuccendUe  Frixoriumj  et  mittite 
eos  ibidem.  Vide  Frixura  Zeli.] 

•  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God  reg.  7684  : 
Frixorium,  paélle  à  frire.  Fressouoir  et 
Frieul,  nostris,  eadem  acceptione.  Lit. 
remlss.  ann.  1440.  in  Reg.  176.  Ghartoph. 
reg.  eh.  2  :  Lesquelt  compaignons  garnis 
de  bassinsy  Fressouoirs  et  cors,  common- 
cerent  à  sonner  lesdiz  cors  et  frapper  sur 
lesdiz  bassins  et  Fressouoirs,  et  fatre  cha- 
rivari.  Ung  Frieul,  un  poi  d'estain,  etc. 
in  aliis  ann.  1461.  ex  Reg.  189.  eh.  521. 

^  2.  FRIXORIUM,  Species  moneta,  cu- 
jus  valor  ignoratur,  sed  in  qua  suspi- 
cantur  formam  frixorii  seu  sartaginis 
fuisse  impressam.  Acta  SS.  Junii  tom. 
1.  pag.  795.  de  B.  Bertrando  :  Imaginem 
eeream  ad  formam  hominis,  trium  libra- 
rum  et  valoHs  quadraginta  FHxoriorum 
poneret  et  offerret, 

TI. FRIXuM,  Sagitta,  Jaculum,  Ital. 
Frezza,  apud  Macros  fratres  in  Hiero- 
lexico. 

j  2.  FRIXUM,  Idem  nuod  Frisum.  Sy- 
nodus  Pergami  ann.  1181.  apud  Mura- 
tor. t.  9.  col.  547:  ToMuram  et  habitum 
deferant  clericales  ordini  suo  et  statui 
competentes,  vestes  virgulatas  seu  de  ca- 
tabriatOf  de  medietate,  vel  listatas,  vel 
Frixis  aut  maspillis  argenteis..,  minime 
deferentes.  Thecm  auro  Frixo  adomatsB , 
apud  Baluzium  tom.  5.  Misceli,  pag. 844. 
Arca  Frixo  aureo  decorata,  in  Actis  SS. 
Maii  tom.  2.  pag.  60. 

FRIXURA.  Gonsuetudines  Eovesha- 
mensis  Monasterii  in  Anglia  :  Prssterea 
percipiet  coquinarius  tria  prabendaria 
frumenti  de  granario  ad  flathones  inve- 
niendos  :  similiter  in  Rogationibus  adfes- 
tum  S.  Odulfi  umim  p'rssbendarium  ad 
Frixuras.  [Ordinatio  prò  mensis  Hist. 
Dalphln.  tom.  2.  pag.  818.  col.  1  :  Ilem 
volumuSf  quod  servialur  nóbis  in  dieta  die 
Veneris  de  uno  intromeysio,  videlicet  de 
pastillis  de  Lotharingia  cum  aliquibus 
aliis  Frixuris,  hoc  est,  Frixis,  Gali.  Fri- 
tureA 

1  FRIXURA  Zeli,  iEstus,  ferver.  Vita 
S.  Hildum  Abb.  tom.  8.  Julii  pag.  229: 
Adeoque  Frixura  sancti  zeli  circa  monas- 
ticam  perfectionem  excussit  cor  ejus,  ut 
terrori  et  exemplo  minoribuSf  venerationi 
vero  et  amori  fuerit  majoribus.  Vide 
Frixorium, 

1  FRIZIUM,  Fimbria,  Frange.  ViU  S. 
Raynerii  tom.  8.  Junii  pag.  450  :  Tunc 
illa  aspiciens  Frizium,  quoa  erat  in  taxel- 


lis mantelli  sui^recognovit  suumesseman- 
tellum.  Vide  Fresium. 

T  FRO,  prò  Frocus,  Jus  viari®,  ut  vide- 
tur.  Arestum  Parlamenti  Paris,  ann. 
1881.  ex  Archi  vis  Monasterii  Bonas- 
vallis  :  Habendi  aubena^ia  et  bona  bas- 
tardorum,  habendique  jurisdictionem  du 
Fro,  de  latrone,  traditorum  et  de  fractura 
domorum  sive  de  die  sive  de  nocte.  Erit  f. 
qui  prò  Fro  prò  Furto  scriptum  malit. 

*  Chartul.  eccl.  Garnot.  :  Jura  ipsius,,. 
in  possessionibus,  censivis,  domibus,  feo- 
dis,  retrofeodis,.,,  Frocis,  justitiis,  juris- 
dictionibusy  eie.  Fro,  eadem  notlone,  le- 
gitur  in  Gharta  ann.  1814.  ex  Ghartul.  S. 
Mart.  Pontisar.  fol.  56:  Disoit{ìe  maire 
de  Pontoise)  ledit  lieu  estre  Fro  de  ville 
et  à  eux...  ajopartenir  la  justice  apparte- 
nant  à  voierte,  Certainesmaisons,quisont 
sur  le  Froe  de  la  ville,  in  Arest.  ann.  1860. 
ex  Ghartul.  23.  Gorb.  Vide  Frai«eum. 

FR0BER6A,  Ensis,  gladius.  Le  Roman 
de  Garin  de  Loherans  : 

Buegues  li  Dai  desor  an  drap  se  sitt. 
Il  Test  Tanbert,  lace  riaume  gentil, 
Bien  fu  «rmé,  nai  liome  si  ne  vit, 
Frober^  psnt  à  la  «elle  d*or  fin, 
Cdote  a  une  autre,  qui  de  Golougne  vlot. 

Infra: 

El  cors  li  boote  FndMrge  «u  pont  d'or  fin. 

Alibi  : 

Et  Biatrix  li  oeint  le  branc  forbi, 

Ce  fu  Froberge  la  bele  an  pont  d'or  fin. 

Idem  Poeta  : 

Trest  Froberge  la  bele  ao  pont  d'or  fin. 

^FROGARIUS,  Viarius  cùrator,  prae- 
fectus,  Gali.  Voyer  ,  alias  Froqueurs. 
Arestum  Parlamenti  anni  1804.  m  Ta- 
bularlo S.  Richarii  :  Super  quibusdam 
infuriis  per  dictam  villam  Frocario  dicti 
HionasterU  tuum  officium  exercenti.  Hu- 
jijs  est  viarum  curam  habere,  invigi- 
lare ne  quis  in  urbe  aediflcium  ruina 
aliove  casu  lapsum  susci tet  absque  li- 
centia ,  fenestram  vel  portam  novam 
faciat,  etc.  Seigneur  Froquier,  dici  tur 
ibidem.  Vide  Frocus  post  Fraustum,  et 
Viarius  suo  loco. 

•  Unde  nostris  Froquier,  Reg.  Olim 
parlam.  Paris,  ad  ann.  1815.  fol.  185: 
Icelles  religieuses  disoient  que  li  habitans 
de  la  ville  nepouvoient  édtfier,  faire,  re- 
faire...  esdiz  fros  sans  prendre  congé  au 
Froquier  de  ladite  église.  Vide  Fro. 

T  1.  FROGGUS,  Froghia,  Frocus,  Ves- 
tis  monastica.  Vide  Flocus. 

1  2.  FROGGUS,  Frocus,  Terra  inculta. 
Vide  in  Fraustum. 

«  FROOAGIARIUS.  Vide  mox  Froda- 
gium. 

o  FRODAGIUM,  Pabulum  equorum  : 
unde  Frodaaiarius ,  aui  illud  exigit. 
Ghartul.  S.  Sergi!  Andegav.  inter  Pro- 
bat.  Hist.  Sabol.  pag.  854  :  Postmodum 
vero  Frodagiarii  comitis  requirebant  Fro- 
d<MÌum  de  cimilerio  cujusdam  ecclesiss  de 
Bèllovalle...  Comes...  Frodagiario...  man- 
davit  ut  de  cimilerio  S.  Martini  de  Bello- 
valUf  hoc  est  Ais,  non  requireret  ulterius 
fodrum.  Vide  supra  Fodrum. 

OFROOATUS,  Pellitus,  Gali.  Fourré. 
Ghron.  Estense  ad  ann.  1385.  apud  Mu- 
rator. tom.  15.  Script.  Ital.  col.  512: 
Die  viij.  Octobris  quoddam  bravium  vel- 
luti ruhei,  Frodatum  de  vario  cum  tribus 
frixis,.,.  apportatum  fuit,  etc.  Vide  Fode- 
ratus. 

«  FRODIUM,  Supellex,  quidquid  in  re 
domestica  necessarium  est.  Gomput. 
ann.  1479.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Nem.  pag.  887.  col.  2:  Solverunt...  duo- 
bus  viris,  qui  illa  nocte  custodierunt  char-  1 


riotum  oneratum  in  carreria  publicaFro- 
diis  et  bonis  dietorum  qtUnque  mecanico- 
rum,  etc.  Vide  supra  Foirragium  et  infra 
Froure.        

FRODMORTELL.  Gharta  AdelsUni  Re- 
gis  Angliae  in  Monast.  Anglic.  tom.  1. 
pag.  178  :  El  concedo  eis  curiam  suam 
de  omnibus  querelis^..,  el  judicium  euum 
prò  FrordmorteU,  el  quod  homines  sint 
credendiper  suum  ya,  et  per  suum  na. 
Vox  coniecta  forte  ex  Saxonico,  freo, 
liber,  etmord  daBd, homieidium,  mor- 
drum  id  est,  judicium  de  homicldio 
viri  liberi. 

l  FRODUM.  Vide  Fodrum. 

^  FROOUS,  Ager  incultus^  qui  urbi 
vel  castro  adjacet.  Gharta  ann.  1278. 
apud  Murator.  in  Antiq.  Estens.  pag. 
ìSQ  :  In  primis  dicimus,  quod  locus,  qui 
didlur  Pantiodia,  el  mone  Ylicis ,  cum 
porlu  el  viscatione  sua,  et  CurcUia,  et 
caslrum  de  Trebiano,  cum  Frodo  et  per- 
linentiis  suis,  pertinenl  ad  jus  episcopi 
el  episcqpatus.  Vide  supra  Fro. 

^  FROEDUM.  prò  Freaum,  Muleta  vei 
exactio  in  judiciis,  iegitur  in  Maceriis 
Insulae  BarbarsB  tom.  1.  pag.  50.  Vide 
Fredum  1. 

1  FROIRADURA,  Gali.  Doublure.  SU- 
tuta  Massil.  lib.  2.  cap.  42  :  Nemo  au- 
deat...  facere  nisi  tantummodo  duplices 
vestes,  et  illas  lanetis,  et  nulUilenus  seri- 
cas,  nisi  forte  in  Froiradura  pallii.  Vide 
Fodratura. 

1  FROIRATUS,  Foiradura  ornatus,  ibid. 
cap.  89:  Item,  de  gardacors,.,,  vel  sobre- 
cot  Froirato  cum  penna,  vel  serico,  etc. 
Occurrit  ibi  non  semel.  Vide  Foderatus. 

T  FRUIRE,  Idem  quod  Froiradura,  ibi- 
dem :  Item,  de  mantello  panes  cum  freno, 
vel  vela,  vd  profilo  cum  sendado,  vel  cum 
penna,  vel  cum  Froire  11.  sol.  Piuries  ibi 
occurrit.  Vide  Fres. 

o  FROISSARE,  Plagis  contundere,  a 
Gallico  Froisser,  meurtrir,  Lit.  remis. 
ann.  1861.  in  Reg.  91.  Ghartoph.  re^. 
eh.  225:  Qui  supplicans  inde  recessit, 
vultu  suo ,  tnediantibuA  diclis  iclibus , 
Froissato. 

FR0MA6ERIA.  Vide  Formaticum. 

«  FR0MA6ERIUS,  Qui  caseos  vendit, 
nostris  alias  Fourmagier,  Lit.  remiss, 
ann.  1406.  in  Reg.  168.  Ghartoph.  reg. 
eh.  76:  Cum  Guillelmus  Voleius  Froma- 
gerius,.,  caseos  suos  in  platea  loci  de  Inau- 
rano venderei,  etc,  Reg.  sign.  Pater  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  252.  r.:  Fourma- 
giers...  paieront...  pour  la  somme  de  frou- 
magesij.  den.  Vide  supra  FormagiarttM. 

<>  FROMAaBRros,  adject.  in  Chartul. 
eccl.  Lingon.  ex  God.  reg.  5188.  fol.  208. 
r>.  Gh.  ann.  1268  :  /tu^parvam  grangiam 
Fromageriam,  Sed  legendum,  Fromen^ 
tariam.  Vide  Fromenlum. 

^  FROM A6INUM,  PrsBStatio  ex  caseis, 

au8B  ssBpius  pecunia  redimebatur. 
harta  Petri  de  Autolio  senese.  Gar- 
cass.  ann.  1256.  in  Reg.  80.  Ghartoph. 
reg.  eh.  490  :  De  Fromagino  et  caulagio, 
quxnque  solidos.  Assis.  comit.  Faxa  in 
Reg.  S.  Ludov.  fol.  112:  Item  Fromagi- 
num,  tres  solidos.  Gharta  ann.  1818.  in 
Reg.  56.  eh.  511  :  Item  prò  Fromagine  et 
ovino  debitis  antea  domino  regi,  x.  soli- 
dos. Redit.  castri  Mont.  mirao.  ann.  1320. 
in  Reg.  61.  eh.  858:  Item  in  oerrogiis  et 
Fromaginis,  qumfadunt  homines  dicto- 
rum  locorum  xiv.  sol.  x.  den.  Turon. 
Gharta  ann.  1840.  in  Reg.  72.  eh.  178  : 
Item  oclavam  partem  prò  indiviso  ovini  et 
Fromagini  dictes  viltss,  quss  exlimalur 
valere  qualuor  solidos,  quatuor  denarios 
Turon.  annui  reddilus, 

o  FR0MAT6EUM,  Eadem  notione. 
Gharta  ann.  1266.  ex  Archiv.  reg.  Tolos.: 


FRO 


FRO 


FRO 


611^ 


Noverint  qnod  cum  religioaus  vir  dom. 
Hubertus,  prior  domus  sive  monasterii  de 
Casciano  Biterrensi»  diccene ,  conque- 
rendo  assereret..,  Mervicia  infraecrtpta 
faiese  hominibus  dieta  villa  itnpoaita 
indebite  et  injuste,  videlicet  guidagium, 
gallinagium,  palhea,  ovea,  yromatgea, 
etc.  Vide  Fromatgium  in  Formaticum. 

«  FROMINATUS,  Fractus,  ruptus,  Pro- 
ces.  crimin.  contra  habitat.  Venciseann. 
1488.  ex  Tabul.  Vene.  :  Invenerunt  teetum 
fere  Frominatum  et  dirruptutn. 

)  FROMENTEIA,  Pollenta  frumentaria. 
Gal  lice  Frotnentée,  Bouillie.  Transactio 
inter  Abbatem  et  Monachos  Crassenses 
ann.  1351.  ex  libro  viridi  fol.  53  :  Singu-^ 
li8  diebiM  Dominicis  Quadrageainve  dat 
D.  AbbaaConventui...  unam  quarteriatn 
frumenti  boni  et  pulchri,  quod  frutnen^ 
tum  decoquitur  tunc  in  olla  coqmnsR  Con- 
ventua  suprcuiicti,  et  fit  de  eo  cibua  qui 
didtur  Fromenteia. 

FROMENTUM  ,  prò  Frumentum ,  quo 
modo  Froment  dicimus  ,  in  Formulis 
Baluzianis  11.  12. 

JFRON.  Vide  Sacrale  opua. 

FRONGHUSE.  Vetus  Charta  Germanica 
in  Metropoli  Salisburgensi  tom.  8.  pag. 
819  :  Cenaua  eorum  ]^reediorum  aubter 
notatur,  Mittelsten  aolvit  14.  modioa  aili-' 
ginia,..,  aexpulloa,  duoa  anaerea,  porcum 
aaginatunìy  Fronchuae  62.  halbfriach,  vel 
16.  den. 

T  Fronochuste,  Eadem  notione,  Pon- 
dus  publicum,  Fron  quippe  publicum 
sonat.  Acta  Murensis  Monast.  pag.  38  : 
Jn  feativitate  S,  Andrea  dabit  etiam  duoa 
porcoa,  qui  trea  aolidoa  Fronoehuate  ap' 
pendant,  qui  aolidi  novem  aolidoa  monetaa 
de  Thurego  habent. 

o*  Fronchust.  Ghart.  ann.  1175.  apud 
Graff.  in  Tbesaur.  Ling.  Frane,  tom.  4. 
col.  517  :  De  redditibua  epiacopi  aolvitur 
frumentum  atatutojure  in  feato  S.  Mi" 
chaelia  accipiendum  publica  exactione^ 
quod  vocatur  Fronchuat, 

1  FRONCIATUS,  Rugatus ,  sinuatus, 
Gali.  Froncé ,  in  Statutis  Dioecesis 
Ebroic-  ann.  1576.  ad  calcem  libri  Jo- 
hannis  Abrinc.  de  Offlc.  Eccl.  pa^.  22  : 
Nec  etiam  induaia  lacinioaa  et  avnuoaa 
aeu  camiaiaa ,  quaa  dieimua  Fronciataa. 
Vide  Fronaaatua, 

1  FRONCIGA,  Sinus,  Gali.  Fronceure. 
Gapitulum  gener.  MS.  S.  Victoris  Mas- 
si!, ann.  1378:  Statuimua  quod  nullus 
portet  veatea  inhoneataa,  acilicet  oppellan- 
daa,  vel  cocardiaa,  Froncicaa  aut  cum  ea- 
clari,  cum  manieia  largia,  ultra  modum, 
etc.  Vide  Fronaitura, 

^  FRONGINA,  Pergamenum  ex  pelle 
vitulina,  forte  quod  Fronciatum  seu  ru- 

gatum  siti  ita  appellatum;  nisi  legen- 
um  putes  Franctna.  Vide  Francenum, 
Inventar,  ann.  1324.  inter  Probat.  Hist. 
Autiss.  pag.  297.  col.  2:  Item,  Decretalea 
partim  \n  Froncina  et  partim  in  perga^ 
meno  caprino  cum  apparatu  ordinario. 
Pluries  ibi  occurrlt. 

•  Hinc  vocem  Fracon  in  Vita  S.  Isa- 
bellse^  cujus  editor  signiflcationem  ab 
eruditis  Gallis  frustra  se  qusesi visse 
declarat.  tom.  6.  Aug.  pag.  800.  col.  2. 
accersere  et  explicare  aggressus  est  qui- 
dam in  Mercur.  Frane,  mens.  Aprii, 
ann.  1747.  pag.  55.  ubi  flagellum  de  Fra- 
con,  quo,  virgarum  communium  loco, 
corpus  suum  cruciabat  S.  Isabella,  ex 
Froncina  seu  pergameno  confectum 
opinatur.  Quam  longe  vero  a  genuina 
vocis  notione  aberra verit  il  le,  probavit 
alter  in  eod.  Mercur.  mens.  Jun.  tom. 
2.  pag.  82.  ex  Diction.  de  Lemery,  in 
quo  Fracon  vel  Fragon,  Normannis  Infe- 
rioribus  etiam  nune  Fraijon,  est  Brus- 


cus,  vulgo  Le  petit  houx,  ex  quo  flaffel- 
lum  compositum,  virgis  communibus 
multo  asperius  fuisse  facile  conjicitur  ; 
quod  loco  ex  vita  S.  Isabell»  allato    ap- 

grime  con  veni  t.    Fregon  dici  tur  apud 
ruignevil.  in  Peregrinat.  humani  gener. 
MS.; 

n  y  eroUsoil  hoiu  et  Fregons, 
Bot  espineus  plains  d'aguilloiu. 

o  FRONDA,  Funda,  Gali.  Fronde,  Ital. 
Fromba.  Stat.  crimin.  SaonsB  cap.  27. 
pag.  54:  Statuerunt  quod  pueri...  Frondia 
ad  jacendum  lapidea  quomodolibet  non 
utantur  ;  et  ai  cum  Frondia  vel  lapidibua, 
etc.  Vide  Fundabulum, 

1.  FRONDARE,  Puraare,  putare,  Papi». 
Frondea  avellere.  Frondator ,  putator  , 
eidem.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Frondare,  Feuilleter,  fair  e  feuillu.  Fron- 
dator, Effeuilleur,  cueilleur  de  feuillea, 
ou  qui  chante  par  feuille,  ou  un  oiaeau 
qui  fait  aon  nit  de  feuille.] 

«  2.  FRONDARE,Frondes  Seul  pere.  Llt. 
remiss.  ann.  1348.  in  Keg.  12d.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  301:  Johannea  Socherii 
Anicio  rediit  viaurua  patrem  auum^  ere- 
dena  per  eum  in  arte  vel  uau  frondia  aeu 
Frondandi  in  aurifieio  edoceri;  aed  quia 
dictua pater  auua  ei  dictamartem  veluaum 
Frondandi  docere  noluit,  etc, 

0  FRONDE,  vox  Germanica,  Jumento- 
rum  vel  plaustrorum  praBstatio.  Gharta 
ann.  1367.  tom.  2.  Hist-  Trevir.  Joan. 
Nic.  ab  Hontheim  col.  1  :  Adreficiendum 
vero  prsedictum  molendinum  in  aedificiia 
et  teclo,  qtÀodena  opus  erity  prm fatua  do^ 
minua  noater  et  noa  tenebimur  communi- 
ter  ;  aed  vecturaa  et  angariaa ,  dictaa 
Fronde,  ad  hoc  neceaaariaa,  noa  Cune  ar- 
chiepiacopua  aupradictua  procurabimua. 
Vide  Angaria, 

<>FROnDERE,  Branchir^  avoirbranchea. 
Frondatuay  branchu.  Glossar.  Gali.  Lat. 
ex  Cod  ree.  7684.  Vide  Frondare  2. 

FRONDEVOLA.  Vide  Fundabulum, 

if  FRONDICO,  fidem  ac  frondesco.  Ag- 
nosci  t  bui  usmodi  verbum  Eutycheagram- 
mat.  p,  2161.  Putach.,  sed  nullam  aflert 
Latini  scrìptoris  auctoritatem.l 

FRONDOSITAS,  Abandantia  frondium, 
Ugutioni.  [^Glossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod. 
reg.  7684:  Frondoaitaa,  abondance  de 
brancfiea.] 

1  FRONÉNEZZEt  Rete  publicum,  com- 
munitatis,  in  lib.  Sai.  Monast.  Eber- 
sheim.  cap.  Judicium  piacandi,  apud 
Schilter.  in  Glossar.  Teuton. 

•  Fronchigne  et  FonchinCy  Instrumen- 
tum plscatorium,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1454.  ex  Reg.  187.  Chartoph.  reg.  eh. 
210:  Ung  baston  emmanchéae  fer,nommé 
Fonchigne ,  de  quoy  on  peache.  Infra  : 
Fonchine. 

1 FRONHOF,  Curia  publica.  Liber  re- 
dituum  Episc.  A.  apud  eumdem  Schil- 
ter. :  Item  habet  ibidem  Curiam  publi- 
cam,  qua  didtur  Fronhoff  aolventem  ain- 
gulis  annia  xxxvi.  quartalia  ailiginia. 
vox  ejusdem  originis  ac  Fronchuae,  Vide 
in  hac  voce,  [^  et  Haltausii  Glossar. 
German.  eadem  voce  col.  540.] 

FRONIMUS,  ex  Grffico,  9p6vt|i.oc,  Pru- 
dens.  Papias:  FronymtUy  aapiena^  no- 
men  :  bene  ergo  Froneatatua,  aapienliaai' 
mua,  Gloss.  iElfricl  :  Fronimua,  vis  ,  1. 
sapiens,  prudens. 

•  FRÒNITRIX,  Coriarii  uxor.  Vide 
infra  Frunitor, 

i  FRONOCHUSTE.  Yìde  Fronchuae. 

fRONOMEN,  [Public»  mensurse  spe- 
cieS)  a  Fron  publicusj  Acta  Murensis 
Monasterii  pag.  38  :  Hombariua  autem, 
qui  plenum  nabet  manaum,  debet  aingulia 
annia  dare  4.  mallra  de  apelta,  et  sex  de 


avena,  talia  menaura,  qua  cui  hoc  conati^ 
tuta  eaty  qua  vocatur  Fronomen, 

FRONS.  Ad  Frontem,  Gali.  De  front, 
Junctis  lateribus.  Stat.  ann.  1358.  in(er 
Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag.  282.  col. 
2:  Ordinetur  quod.,.  gentea  armorum 
equitum  poaaint  libere  per  coraaeriam  pra* 
dictam,  aaltim  quatuor  equea  adErontem, 
equitare  et  diacurrere, 

T  FRONS  Festa,  arbor  malalis.  FVon- 
demfeatam  figere.  Gali.  Planter  le  Afoy, 
apud  Guillelm.  de  Jaligni  in  Histor. 
Caroli  VIII.  ad  ann.  1489.  Edit.  Gotho- 
fridi  pag.  77.  Vide  Frontea. 

1  FRONSATA  Vestis,  Sinuato.  Concil. 
Paris,  celebratum  ann.  1846.  cap.  2. tom. 
2.  Hist.  Meld.  inter  Instr.  pag.  222: 
Utentea  palam  (beneficiati  et  monachi) 
per  viam  incedendo  veatibua  Fronaatis, 
nimium  fiaaia,  etc.  Occurrit  etiam  apua 
Marten.  tom.  4.  Anecd.  col.  377.  480. 1075. 
1642.  et  alibi.  Vide  Fronaaatua  infra. 

1  FRONSITURA,  Sinus,  ruga.  Gali.  Pli, 
Fronceure»  Capitul.  gener.  MS.  S.  Victo- 
ris Massil.  ann.  1506:  Veatea.,.  aine  ri- 
veto, plicaturia  aeu  Fronaituria,  etc.  Vide 
Froncica, 

1  FRONSITUS,  ut  mox  FronaaatuSy  in 
Concil.  Tarraconens.  ann.  1591. 

FRONSSATUS,  Rugatus,  sinuatus,  a 
rugis  frontis.  Gali.  Fronaé  :  in  Ooncilio 
Senonensi  ann.  1346.  cap.  2.  [Fronce  nos- 
tri prò  ruga.  Gali.  Ride  usurpant.  Le 
Roman  d'Athia  MS.  : 

Le  front  fist  hault,  pltin  el  poUil, 
FroDoe  n*y  ol  gnnt  ne  petit.] 

^  Et  Franche.  Le  Roman  de  la  Roae 
Ms.  : 


Toos  estoit  ja  set  vis  fletrif, 
'ai  fu  Jadlfl  souef  et  plains, 
r  estoit  tout  de  Fronches  plains. 


% 


Bestiar.  Ms.  ubi  de  Crocodilo  : 

De  sa  cottane  seulement 
Soloit  on  faire  un  ongemoit 
Lea  Tielles  femmes  s  en  ognoiaot  ; 
Par  tei  ongement  s'estendoienl 
Les  Fronces  dou  vis  et  dou  front. 
Et  plniaeurs  encore  le  font  ; 
Màis  puis  que  la  sueur  lor  Tieni, 
Sachiés  que  nul  preu  ne  lor  tient. 

Quae  in  Bestiario  Latino  cap.  22.  sic  ex- 
primuntur  :  Stercua  ejua  (crocodili)  ait 
unguentum,  unde  vetula  et  rugoaa  mere- 
tricea  faciea  auaa  perungunt,  ftuntque 
pulchra.  donec  audor  defluena  lavet. 

FRONTALE,  IIpoiuTt&iiiov,  in  Gloss.  Gr. 
Lat.  MS.  Edit.  IIpo(ut(«tcc8(ov,  Gloss.  Lat. 
MS.  Reg.  :  Mitra,  vitta.  Regalia  corona, 
Frontalia,  aeu  Amictua.  [Gloss.  Grffio. 
Lat.  :  Ke9aX68eff(ioc,  Frontale,  capitale.] 
Vox  Livio  lib.  37.  usurpata.  [<*  Vide 
Glossar,  med.  Grsecit.  in  Ke9aXapia  et 
Ke9aXod£<TiJLiov  COl.  641.  642.] 

Frontale,  et  Frontaus,  Lindwodo 
est  Apparatua,  pendena  in  fronte  allaris, 
qui  apparatua  alias  dicitur  PcUla.  Du- 
randus  lib.  l.Ration.cap.  8.  n.  82.  Fh>ne 
altaria  aurifriaio  omatur,  etc.  Chronic. 
Gemblacense  pag.  628  :  Fecit  tabulcmi 
argenteam,...  Frontale  quoque  ad  altare 
S.  Exuperii  Martyria.  Provinciale  Eccle- 
siae  Cantuar.  lib.  3.  Ut.  27  :  Frontale  ad 
magnum  altare,  cum  tribus  tuellia,  etc. 
Gbarta  Cinduasinthi  Regis  Gotborumin 
Hispania,  SBrsB  683.  apud  Anton,  de  Te- 
pez  in  Chronico  Ordinia  S.  Benedicti  : 
Offerimua  vaaa  altaria,  calicem  argenteum 
et  pateram,  Crucem  argenteam  aimiHter 
deauratam  :  veatimenta  altaria  omnia  ad 
plenum,  aive  Frontalia.  aive  principalia, 
etc.  Alia  Ordonii  Regis  iBrae  960.  apud 
eumdem  tom.  3  :  Veatimenta  altaria^ 
Frontalea,  paUaa,  velos  principalea,  qu% 


616 


FRO 


PRO 


FRO 


Inter  vesiibulum  et  altare  dependenty  eie. 
Alla  Sisnandi  Episcopi  Iriensis  ser»  952. 
apud  eumdem  tom.  4  :  Minuteria  Eccle- 
sia, id  est,  calicetn  argenteum,  Crucem 
argenteam,  eignos,  Frontales,  pallas,  vel- 
ìos,  et  alias  duoa  calices,  etc,  Cliarta  Al- 
degastrì,  (iliì  Sylonis,  He^is  Ovetensis, 
ann.  781.  apud  Sandovallìum  :  Et  una 
cruce  de  argento,  et  duas  de  tigno,  et 
quatuor  Frontales  de  serico,  et  duas  cam- 
panas  de  ferro,  etc.  Alia  Ferdinandi  Ma- 
gni Re^is  ffirsB  1101.  apud  eumdem 
xepez  tom.  6  :  In  presdicto  loco  orna- 
menta altariorum,  id  est.  Frontale  ex 
auro  puro,  opere  digno,  cum  lapidibus, 
emaragdis,  safiris,  et  omni  genere  pretio- 
sis  et  olovitreis  :  aiios  similiter  tres  Fron^ 
talea  argenteos  singulis  altaribus,  etc. 
Alia  ejusdem  Regis  :  Frontales  tres  auro 
fusos.  Charta  a?r8B  1111.  apud  eumdem 
Yepez  tom.  6  :  Item  miniateria,  Frontale 
argenteo  et  exaurato,  et  retrofrontale  ar- 
genteo pensante  solidos  quingentos.  Ibi- 
dem :  Frontale  Grezisco,  casuUa.  Grecisca 
una,  etc.  Charta  Ferdinandi  Imper. 
Hispanise  serse  1191.  apud  eumdem  tom. 
7  :  Tres  Frontales,  duos  de  ciclaton:  in-' 
fulas  8.  unam  de  ciclaton,  etc,  Visitatlo 
Thesaurariae  S.  Paul!  Londinensis  ann. 
12d6  :  Unum  Frontale  de  nigro  sameto, 
cum  barris  et  vineis  de  auri frigio  bona, 
ad  majus  altare.  Item  aliud  Frontale 
strictum,  cum  pluribus  diversis  scutis  :  et 
in  medio  breudantur  imagines  Cruci fixi, 
Marisa  et  Joannis,...  ad  idem  altare.  Alibi  : 
Item  Tabula  Frontalis  et  superfrontalis 
bene  depicta,...  pannus  Frontalis  de  Bau- 
dekino,  et  pannus  superfrontalis  de  rubeo 
cendato  cum  turrilibus  et  leopardis  deau- 
ratis.  [Testam.  ann.  1344.  in  Tabular.  S. 
Victoris  Massi!.  :  Omatus  altaris,  ut 
Frontale  de  opere  Anglicano  quod  habeo 
eidem  ecclesiaa  tribuatur.  Ad  de  tom.  4. 
MonarchisB  Lusitanse  pa^.  260.  etc] 

ì  Froxtalium.  Leges  Palatinae  Jacobi 
II.  Regis  Majoric.  Inter  Acta  SS.  Junll 
tom.  8.  pag.  Lxxii  :  Hoc  idem  esse  in 
nostra  capella  praecipimus  ;  necnon  tua- 
bólaa  et  cuzini  et  Frontaliumr  et  alia,  de 
quibus  in  Ecclesia  copiose  haberi  noatrsa 
xntentionia  est. 

1  Frontallum,  Eadem  notione.  Ohar- 
tularium  S.  Vincentii  Oenoman.  fol.  48: 
Hunc  cenaum  emit  Gaufridus  Cellerariua 
de  argento,  quod  remanserat  de  Fron- 
tallo  S.  Dompnoli  ad  opus  Eccleaiaa  per- 
petualiter  remanendum. 

1  Frontella.  Frontellam  altam  et 
Frontellam  baaaam  de  velvet  rubeaa  cum 
foliia  aureia  brouderatcìa  Abbatise  S.  Dio- 
nysii  tradidisse  dicitur  Henricus  V.  Rex 
Anglise  ann.  1425.  apud  Rymerum  tom. 
10.  pag.  846. 

Frontellum,  vel  Frontrllus,  ex 
GSiU.Fronteau.  Synodus  Exoniensis  ann. 
1287.  cap.  12  :  Frontellum  ad  quodlibet 
o/«are.  Statuta  Walteri  Archiep.  Eborac. 
ann.  1250.  et  Synodus  Mertonensis  ann. 
1800.  cap.  4  :  Frontale  ad  magnum  al- 
tare. [Inventari um  Eccleslae  Noviom. 
ann.  1419  :  Item  unum  paramentum  al- 
taria,  videlicet  Frontellum  et  doaaellum 
de  bougueranno  albo  et  nigro.] 

1  Frontale,  Pars  anterior  cujusvls 
rei.  Gesta  Episcop.  Cenoman.  apud  Ma- 
bill,  tom.  8.  Analect.  pag.  891:  iati  anuli 
appositi  aunt  de  mandato  ipaiua  Epiacopi 
aa  Frontale  capaaa  beatiaaimi  Juliani, 

FRONTARIA,  Fronteria,  Gali.  Fron- 
tiere, Regni  aut  Provincise  cujuslibet 
limites.  Lucas  Tudensis  sera  1:^  :  Ca- 
tholici  viri  atrenui  de  Frontaria  Mauro- 
rtim,  etc.  Charta  Raimundi  D.  Alesti 
ann.  1217.  in  80.  Regesto  Tabularli  Re- 
gi! Ch.  20  :  Et  voa  haberetia  guerram  in 


Frontaria  nostra,  etc.  Occurrit  prseterea 
in  Testam.  Ranimiri  Regls  Aragon.  serse 
1099.  apud  Innocentium  III.  in  Epist. 
edita  a  Catello  in  Comit.  Tolosan.  pag. 
258.  Petrum  de  Vineis  lib.  2.  Epist.  58. 
[Acherium  Spicll.  tom.  10.  pag.  244. Mar- 
ten.  tom.  2.  Anecd.  col.  18$").  D.  Secouase 
tom.  8.  Ordinat.  pag.  210.  et  296.  Menes- 
ter.  Hist.  Lugd.  pag.  185.]  etc.  Vox 
Agrimensorum  rec^ntiorum ,  quibus 
Frons  agri  ea  pars  dicitur,  quse  obver- 
satur  agro  alteri.  Jacobus  I.  Rex  Ara- 
gon. in  Foris  Oscae  ann.  1247.  fol.  81  :  Et 
adhuc  debet  cum>  saia  expenaia  mundare 
ipaum  publicum  meatum,  ut  aquss  inde 
transire  valeant  libere,  quantum  Fron- 
tana,  aive  afrontalio  aìtarum  domorum 
tenuerit.  [Charta  Aldefonsi  Reg.  Cas- 
tellse  ann.  1181.  apud  Baluz.  Histor. 
Tutel.col.  493:  Cum  ingreaaibua  et  egres- 
aibua,  cum  terminia  et  Frontariia,  etc] 

Fronteram  Tenere  dicitur  Prin- 
ceps,  qui  castra  sua  in  flnibus  princi- 
patus  contra  hostes  suos  locat,  tenet,  et 
lis  sefe  opponi t.  Charta  Aldefonsi  Regis 
Aragon.  apud  Martinezium  in  Hist. 
Pinnatensi  lib.  5.  cap.  24  :  Quod  feeit 
mihi  cum,  auia  Abbaa  S.  Joannis  apud 
Monregal,  quando  ibi  tenebamus  Fronte- 
ram, etc,  Speculum  Historiale  MS.  Joan- 
nis Abbat.  Laudun.  scriptum  ann.  1888. 
lib.  11.  cap.  5  :  Puia  il  lui  commanda, 
quHl  prinat  deua  cena  hommea,  et  allaat 
a  S,  Omer,  et  illec  Teniat  la  Frontiere 
contre  lea  Flamena. 

1  Fronteria,  id  quod  Justiniano  lib. 
2.  insti  tu  t.  tit.  1. 1 22  :  Modua  latitudinia 
eujuacumque  fundx,  quas  prope  ripam  est. 
Statuta  Arelat.  MSS.  art.  162  :  Si  aliquia 
habet  Fronteriam  in  riparia  Arelatia, 
ubicumque  ait,  et  voiuerit  eam  plantare, 
levatarii  illiua  territorii  teneantur,  etc. 
Et  art.  188  :  Omnia  impedimenta  via 
(viarum)  quas  aunt  a  caf)ite  pontia  Rodani 
uaque  adportum  civitatia  removeantur,  et 
quod  qutaque  dimittat  tertiam  partem 
Frantene,  prò  juata  a  capite  pontia  uaque 
ad  dictum  portum  civitatia,  Divisio  hono- 
rum terrsB  vicecomitalis  Massi!.  Inter 
DD.  Roncelinum,  Ugonem  de  Baucio  et 
Giraudum  Ademari  ann.  1212  :  Habet 
coquina  ataria  ejuadetn  caalri,  qtue  erat 
Vicecomitum  Maaatlias,  et  retrocurtia  et 
medietas  turHs  ejnsdem  ataria,  et  Fron- 
teria  turria  ex  parte  Eccleaias,  et  auperior 
fascia  majoris  condaminaR,  qtue  est  juxta 
fadam  rotundam  riali  in  medio...  sala  et 
omnes  domus  qusB  sunt  juxta  prasdictam 
salam,  et  totam  Fronteriam  sicnt  exten- 
ditur  usque  ad  barium,  quod  claudit 
meta.  Statuta  Massil.  lib.  2.  cap.  1.  S  1^^ 
ereditar possit  accipere  quamcumque  par- 
tem in  re  illa  voiuerit  in  tantum  quan- 
tum res  illa  extenditur  in  profundum, 
usque  ad  satisfactionem  sui  debiti  tan- 
tum, dum  tamen  totam  Fronteriam  rei 
non  accipiat,  nisi  Fronteriam  contingen- 
tem  partem  quam  sibi  dari  petiertt,  et 
dum  tamen  illud  accipiat  ab  uno  latere. 
Vide  Fronterium  1. 

1  FRONTATUS.  Charta  ann.  1321.  tom. 
2.  Instr.  Hist.  Paris,  pag.  528  :  De/fune- 
tus  MathaBus  de  Londres,  tempore  quo  vi- 
vebat,  tenebat  quamdam  domum  sitam 
Parisius  super  ripperia  portus  S.  Lande- 
rici,  tenentem  ex  una  parte  de  long  ad 
domum  Lamberti  le  Buschier,  et  ex  alia 
ad  domum  dictorum  conjugum,  conti- 
guam  seu  Frontatam  in  se  ad  vicum  de 
Glatigneyo.  Id  est,  habentem  a  Fronte, 
Gallile  Posée  de  front,  vel  faisant  face. 

1  FRONTERIA,  Ornamentura  muliebre. 
Charta  ann.  1478.  in  Tabular.  S.  Vic- 
toris  Massil.  :  Unam  Fronteriam  perla- 
rum.  Statutum  Universitat.  Massil.  ann. 


1881  :  Quod  nMliV»  mulier  aliqua  audeat 
de  celerò.,,  portar'^  coronas,  garlandel- 
lum,  Fronteriam,  neC  capellum  auri,  ar- 
genti seu  perlarum.  VI  Je  Frontaria. 

•  Quod  frontem  decora.'^t  sic  dictum, 
nostris,  Fronteau,  Frontel  C^  Frontiere, 
Contract.  matrim.  ann.  1^8.  APud  Sa- 
lem. :  Fronteriam  unam  fnag»>«w»  de 
auro,  perlis  et  aliis  lapidibus  pretù}^, 
prò  unciis  quadraginta.  Forma lae  Mss^^ 
ex  Cod.  reg.  7657.  fol.  48.  r»  :  In  una 
Fronteria  perlarum,  uno  anulo  auri  cum 
perlis.  Inventar,  ann.  1898.  inter  Probat. 
tom.  8.  Hist.  Burg.  pag.  170.  col.  2  :  Un 
Fronteau  d'or  a  blanehes  violettes,  ou  il  g 
a  deux  balaya.  Contract.  matrim.  ann. 
1888.  in  Reg.  126.  Chartopb.  reg.  cb.  109: 
Item  doit  ledit  Regnault  livrer  à  ladite 
Marguerite  pour  leait  mariage  une  bonne 
robe  long  uè  d'eacallate  bien  f  auree,  un 
bon  chaperon  aéton  la  robe,  une  pelisae 
de  gria  enauiant,  une  bonne  aainture,  une 
bourae,  un  couatel,  un  eapinglier,  un 
ckappel,  un  offroy,  un  Frontel.  Un  petit 
Frontel  de  perlea,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1404.  ex  Reg.  159.  ch.  218.  Alise  ann. 
1460.  In  Reg.  190.  ch.  86:  Une  Frontiere 
à  eapouaée  gamie  de  perlea.  Hlnc  Fron- 
telet  dicitur  fascia,  qua  utuntur  monia- 
les,  in  Stat.  Mss.  monial.  congregat. 
Casalis  Bened.:  Par  deaaus  leurs  cou- 
vrechefs  un  voille  noir  avec  Frontelet  et 
barbettes.  

«  1.  FRONTERIUM,  Pars  agri,  quse  ob- 
versatur  fiumini,  vel  agro  alteri.  Stat. 
Avenion.  ann.  1248.  cap.  104.  ex  Cod. 
reg.  4659  :  Nullus  de  riperia  Durandae  vel 
Rodani  truncum,  vel  rastegam,  vel  Ugna 
audeat  arripare  vel  levare,  nisi  ille  cujus 
in  ripparia  Fronteria  fuerint  applicata, 
Hinc  Frontoyer,  Litus  radere,  vulgo  Co- 
toyer,  Froissart.  voi.  2.  cap.  169  :  Lea 
Angloia  avoient  sur  la  mer  jusques  à  aix 
vingte  vaiaaeaux  chargez  de  pourveancea, 
qui  lea  auivoient  Frontoyant  Angleterre, 
Vide  Fronteria  in  Frontaria, 

0  2.  FRONTERIUM,  Pannus,  quo  frona 
seu  pars  anterior  altaris  ornatur,  nos- 
tris Fron/ter.  Inventar.  S.  Capellae  Paris, 
ann.  1868. ex  Bibl.  reg.  :  Item  Fronterium 
cum  doraerio  antiquum  prò  altari  revea- 
tiarti...  Item  unum  aliua  Fronterium  al- 
bum antiquum  cum  doraerio  ad  Itlia, 
Item  unum  aliud  FronteHum  ruheum  cum 
dar  seria  de  broderia  ad  ymaginea.  Aliud 
Gal  li  cum  Ibid.  :  Item  un  Frontier  et  doa- 
aier  andena  pour  Vautel  du  reveatiaire... 
Item  un  autre  Frontier  et  doaner  rouges 
a  ymages  de  broderie.  Inventar,  jocal. 
ann.  1408.  inter  Probat.  tom.  8.  Hist. 
Burg.  pag.  217.  col.  2  :  Un  eothidian  de 
chapelCe  gami  de  chazuble  à  un  orfroi  de 
brodeure  à  Apoatrea,  de  Frontier,  dous- 
aier,  etc.  Vide  Frontale. 

1  FRONTES,  Agrimensori  bus  dicuntur 
campi  parallelogrammi  latera  breviora; 
longiora  vero  nude  laterum  nomine  do- 
nantur.  Charta  anni  1082.  inster  Ins- 
trum.  tom.  2.  novse  Gali.  Christ.  col.  232: 
Eat  autem  inter  conaortea  de  uno  latere 
flumen,  quod  nominatur  Lupua,  et  de 
alio  latere  rivua  Malvani,  et  de  retro 
Fronte  mare  magnum  et  de  alio  Fronte 
mona.  Observandum  vero,  ubi  de  flu mi- 
nibus sermo  flt,  regionem  a  qua  de- 
fluunt  tergum  dici,  Frontem  quo  fluunt. 

«  FRONTHERIUM,  EJusdem  originis  ac 
Fronterium  2.  prò  lecti  ornamento.  In- 
ventar, ann.  1476.  ex  Tabul.  Flamar.  : 
Item  pina  unum  alium  lectum  parvum,,.. 
cum  atto  arcalecto  poaitum  coralli,  et  cum 
auo  auperccelo  telaa  munito,  Frontherium 
fili  lini. 

\  FRONTICIPIUM,  Principlum.  Mira- 
cula  S.  Bertini  ssec.  8.  Bened.  part.  1. 


FRO 


FRO 


FRU 


617 


pag.  132  :  Martyrea  Fuscianua  et  Vieto- 
ricus  in  FronÌtcij)io  Christianitatia  inco- 
larum  terrsR  primariam  feruntur  ibi 
conatruxisse  Eccleaiam, 

1  FRONTINERE.  Janus  Laurenberg.  in 
Supplem.  Antiquariì  :  Frontinet,  intòtr- 
(Kxcu.  Alaa  movet,  volatunt, 

1.  FRONTISPICIUM,  Frontis  hominis 
inspectio.  [Johannes  de  Janna  addii  : 
Vnde  et  anterioì'  pars  EcclesiaB  Frontia- 
picium  dicitur.  Grloss.  Lat.  Gali.  San- 
fferm.  :  Frontiapicium,  Frontiere,  la  panie 
devant  de  VEgìise,]  Will.  Malmesburien- 
sis  ]ib.  1.  de  Gest.  Pontif.  pag.  205  : 
Quod  ille  atatim  vivacitate  aenaua  intelle- 
xiaaet,  quantea  prudenti»  Lanfrancua 
easet  ex  dignitate  Frontiapicii  et  facie. 

^  Fastigium.  Gbronic.  Mutin.  apud 
Muratop.  tona.  15.  Script.  Ital.  col.  604  : 
Apparuit  qwedam  crux  rubea  longitudine 
uniua  cubili  aupra  Frontiafidum  ecdeeiaa 
beati  Franciaci  de  Aaaiaio  %n  aere,  etc, 

2.  FRONTISPICIUM,  Idem  quod  Fron^ 
tale.  Inscriptio  Frontalia,  apud  Anton, 
de  Yepez,  in  Chronico  Ord.  S.  Benedicti 
tom.  6.  pag.  125  :  Noa  Sandua  Rex,  Gar- 
da Regia  filiuay  una  cum  Bianca  conjuge 
dilectiaaima,  hoc  aureum  altana  Frontia- 
picium  intemerataa  Virgini  Maria  offe- 
rimua.etc,  Frontal  vertit  idem  Yepez, 
Vide  Frontale, 

^  PRONTO,  (UTum^ac,  Qui  magna  fronte 
est.  Martini  US  ex  Onomastico  :  in  quo 
Fronfo9U£,  eiSpu(ilT(oicoc/  eadem  notione. 

1  FRONTOSE,  Impudenter^  arroganter. 
Vita  S.  GatharinsB  Senensis,  tom.  8. 
Aprii,  pag.  d53  :  Apud  Praalatoa  Ordinia 
Frontoae  denunciare. 

^  Hi  ne  nostris  Frontueuaement,  eadem 
acceptione.  Chron.  S.  Dion.  lib.  1.  cap. 
11.  tom.  5.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag. 
244  :  Moult  folement  et  moult  Frontueuae- 
meni  il  demanda  ceste  choae.  Faire  Fronte 
Gontra  aliquem  stare,  niti.  in  Lit.  re- 
miss,  ann.  1889.  ex  Re^.  188.  Ghartopb. 
reg.  eh.  80  :  Le  auppUant  priat  icellui 
aoua-aergent  par  le  nez  entre  tea  deux  doiz 
prochaina  du  pouaaier  de  aa  main  deatre, 
en  lui  diaant  ;  Je  te  faya  front.  Italis, 
Fronteggiare,  eodem  sensu. 

FRONTOSUS,  Impudens.  Ghronicon 
Mauriniacense  lib.  l  :  Eo  vehiculo,  quod 
vulgo  Birotum  didtur^  circumferri  per 
Betaiam  ad  petendam  annonam  pie  Fron- 
toaua  non  erubuit,  IFrontoaa  quaadam 
mulier,  in  Vita  S.  LldwinaB.l  Ita  Frona 

§ro  impudentia,  audacia^  in  1.  ult.  God. 
eEpiscopor.  Judic.  et  alibi.  Vide Fromo. 

0  FRONTUOSUS.  Qui  a  grant  front,  in 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  GocT.  reg.  7684.  et 
in  altero  Lat.  Gali,  ex  God.  7692.  Vide 
Fronto, 

1  FRONUM .  Gharta  anni  1287.  ex  Ar- 
chi vo  Are  lat.  :  Poterunt  Arelatenaea  ex- 
trahere  Frona  et  caataneaa^ 

o  FRONZIA,  Funda,GaIl.  Fronde.  Stat. 
Vercel.  lib.  4.  pag.  71.  v»:  Item  quod 
nullua  major  decem  annia  trahat  per  d- 
vitatem  cum  Fronziia  vel  cazafuato.  Vide 
suora  Fronda. 

FRORISTEUM.  Tabular.  Glaromarls- 
cense  in  Hist.  Guinensi  pag.  126.  [et 
apud  Mirseum  tom.  1.  pag.  192.]  :  Ipai 
eliam.  quaa  fodienda  aunt,  ofjportuno  lem- 
pore  foaiant,  ne  per  eorum  incuriam  aliia 
damnum  eveniat.  Quod  ai  contigerity.,.  5. 
aolidoa  prò  Froriateo  reatituent.  Sed  le- 
gendum  videtur Fom/ìtwlo.  Vide  pag.  184. 

«  FROSARIUS,  Viarius  curator,  a  Gal- 
lico Froa,  via  publica,  idem  quod  supra 
Frocariua.  Arest.  ann.  1868.  l7.  Mail  in 
voi.  5.  arestor.  parlam.  Paris.  :  Et  licet 
minorea  clamorea  antiquitua  ad  Froaarioa 
jure  preeventionia  una  cum  dicto  epiacopo 
(Alblensi)  communea  pertinerent,   dicti 

m 


tamen  Froaarii  a  dicto  epiacopo  tenebant 
guidquid  haòebant  in  dmtate  Albii,  Vide 
in  Frauatum, 

FROSGUS,  [Frostus,  Frouzus,  vel 
Frouza.J  Vide  Frauatum. 

^  FROSENGA,  La  eaaa  de  peregrini. 
Glossar.  Lat.  Ital.  Ms. 

^  FROSSA,  haud  scio  an  mendum  sit 
prò  Troaaa,  falcis  ;  saltem  ea  notione 
videtur  accipi  in  Statutis  Massi I.  lib.  5. 
cap.  19.  S  7  :  Item,  quicumque  furabitur 
vitea  de  nocte,  vel  de  die  de  aliena,...  aol' 
vat  prò  banno  prò  gualibet  Froaaa  x.  aol. 
et  prò  quolibet  faxio  v.  aolid. 

V  Libert.  loci  Simpodii  ann.  1889.  tom. 
8.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  96.  art.  88  : 
De  una  aaumata  ollarum,  de  una  Froaaa, 
unum  Turonenaem,  de  qualibetpraBdicta- 
rum.  Vide  mox  Froza, 

^  FROSTIUM,  Ager  incultus  et  eremus, 
idem  quod  Frauatum,  nostris  Frouate, 
Frouatia  et  Froux.  Gharta  Joan.  ducis 
Brit.  ann.  1252.  ex  Bibl.  re^.:  Dedimua... 
abbatim  noatrte  de  Prmctbua  quoddam 
Froatium  noatrum,  situm  in  parochia  de 
Guarranda,,..  ad  plantandum  U>i  de  novo 
vineaa.  Hursum  occurrit  infra.  Assignat. 
dotai it.  Joan.  reginse  Frane,  ann.  1819. 
in  Reg.  60.  Ghartoph.  reg.  eh.  69  :  Item 
de  Froux  de  Longavilla,  aexdedm  libraa, 
Gharta  ann.  1405.  in  Reg.  feud.  comitat. 
Pictav.  ex  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  22. 
V  :  Item  tiene  à  mon  aomaine  lea  Froua- 
tia, qui  jadia  fut  harbergement,  courttl- 
lagea  et  appartenancea,  appellé  la  Papo- 
tiere.  Alia  ann.  1428.  ibid.  fol.  78.  r»  : 
Item  une  vigne,...  laguelle  eat  apreaent 
Frouate.  Vide  supra  Freaceium. 

•  Hlnc  Affreater,  ad  froatium  termi- 
nari,  in  Lit.  admort.  ann.  1464.  ex  Reg. 
199.  Ghartoph.  reg.  eh.  424  :  Troia  le- 
veurea  d'un  featre  de  maiaon  neufve  cou- 
verte  de  tuille,  aeant  audit  Troyea  en  la 
rue  de  la  grant  taverne,.,,  Affreatant  de 
aon  longaelon  ladite  rue. 

T  FROTARE,  a  Gallico  Frotter,  Fricare. 
Ghronic.  Gornelii  Zantfliet  apud  Marten. 
tom.  5.  Ampliss.  Gollect.  col.  182  :  Fe- 
morale auum  immundum  aive  alium 
quempiam  pannum  feculentum  ac  pulve- 
dbua  aordtdatum  auper  vultum  et  genaa 
aupradictaa  imaginia  quotidie  Frotabat,  et 
irriaoriepertrahebat. 

^  FROTcZIA,  Arx,  castrum,  munitio. 
Homag.  ann.  circ.  1020.  inter  Probat. 
tom.  2.  Hist.  Occit.  col.  174:  De  ipao 
caatello  qui  didtur  d'Urban,  negue  de 
ipaaa  Froteziaa,  qua  ibi  aunt  aut  inantea 
erunt,  etc.  Vide  supra  Forteda. 

o  FROTTA,  vox  Italica,  Turba,  agmen, 
acies.  Annal.  Estenses  ad  ann.  1409. 
apud  Murator.  tom.  18.  Script.  Ital-  col. 
1081  :  Creacebant  et  alim  Frotta  aimiliter 
adventantea,  etc.  Haud  scio  an  inde 
Fronx,  Grex,  Gali.  Troupeau,  in  Gharta 
Ludov.  comit.  Nivern.  ann.  1804.  ex  Reg. 
59.  Ghartoph.  reg.  eh.  846  :  Item  ae  una 
Fronx  ou  una  para  d'oudllea  trespaaae  per 
eachapée,  et  eat  pria  en  autrui  meffait,  il 
aera  en  amende  de  deux  aoulz.  Sed  le- 
gendum  prorsus  Fouc.  Vide  supra  Fou- 
cagium. 

*  FROURERIUS,  Frourestus,  prò 
Fourreriua,  Gali.  Fourrier,  qui  regi  vel 
magnatibus  domos  in  urbibus  parat. 
Gomput.  ann.  1862.  inter  Probat.  tom.  2. 
Hist.  Nem.  pag.  250.  col.  2  :  Pro  adventu 
domini  noatri  regia,  domini  conaulea  una 
cum  Froureaio  regio...  acceaaerant  per 
villam,  acdpiendo  a  aingularibua  villa 
lectoa  prò  provisione  domini  noatri  regia 
et  gentium  auarum.  Infra  Froureriua, 
Vide  in  Fodrum. 

1*  Froyrerius,  Eadem  notione,  in 
Gomput.  ann.  1880.  ibid.  tom.  8.  pag.  81. 


col.  1  :  Solvi  Raynaudo  de  Roa,  Froyrerio 
domini  aenescalli,  etc. 

0  FROXARE,  Fraudare,  Ital.  Frodare^ 
Ghron.  Petri  Azar.  apud  Murator.  tom. 
16.  Script.  Ital.  col.  840  :  Habebat  iate 
Caatellanua  trea  filioa,  nempe  duos  gran- 
diorea  et  unum  parvum,  omnea  mercatu- 
ram  bladorum  in  Bononia  exercentea,  qua 
biada  mittere  aperabant  Cumaa,  ut  credo, 
aicut  Froxando  milliea  tranamiaerant. 

•  FROTERARE,  Munire,  roborare.  Gon- 
sil.  Massil.  ann.  1828.  ex  Tabul.  ejusd. 
urbis  :  Item  quod  turria  juxia  portale 
porta  Gallica  aupletur  et  Froyeretur  de 
quatuor  palmis. 

1 FR0TRA6E,  Pabulum.  Gali.  Fourrage. 
Infòrmationes  civitatis  Massil.  de  pas- 
saglo  transmarino  in  MS.  Sangerm.  : 
Exportabit  quodlibet  vyaaertum  xxv. 
equoa  cum  loto  suo  Froyrage.  Vide  Fo- 
drum. 

1  FROTRE,  Eadem  notione,  sed  latiori, 
ut  supra  vox  Fodrum,  Donatio  anni 
1817.  Hist.  Dalphin.  tom.  2.  pag.  167. 
col.  1  :  Item  fuit  actum  quod  ipae  D.  Dal- 
phinua  teneatur  et  debeat  emere  Froyre 
et  aiainaa  domorum  et  fortalitiorum  loco- 
rum  pradiclorum  de  Medullione,  de 
Buoco,,.  quod  et  qua  nunc  aunt  in  domi- 
bua  et  fortalitiia,  et  de  ipaorum  prelio  ipai 
D.  Raymundo,,,  aolvere..,  et  aotuto  ipaiua 
Froyre  aeu  ipsarum  ayainarum  pretio, 
nihilominua  idem  D.  Raymundua  ad  vi- 
tam  naturalem  ipsiua,  et  quantum  fuerit 
in  humania,  ipaorum  omnium  uaumfruc- 
tum  habeat,  aicut  habet  nunc  in  illia  qua 
habet,  ita  tamen  quod  ea  vel  aliqua  ipao- 
rum idem  D.  Raymundua  non  poaait,  nee 
debeat  alienare,  vel  ad  partea  aliaa  quovia 
modo,  occaaione  vel  causa  tranaferre 
quod  in  ipaia  domibua  et  fortalitiia,  ut 
propria  dicli  D.  Dalphini,  debeant  rema- 
nere. 

*  Testam  Ludov.  comit.  Valent.  ann. 
1345.  ex  God.  reg.  6008.  fol.  97.  r>  :  Item 
legamua  eidem  conaorti  noatra  totum 
Froyre  nostri  hoapitii  et  totani  veaaellam 
noatram  argenteam  ad  vitam  aiuim  ;  et 
post  ejua  mortem,  volumua  quod  dicium 
Froyre  ad  dictum  haredem  noatrum  re- 
vertatur,  et  dieta  vaiaaella  hoapitali  paù- 
perum  Christi  de  Bavio  erogetur.  Vide 
supra  Frodium, 

«  FROYRERIUS.  Vide  supra  in  Froure- 
riua. 

o  FROZA,  ut  supra  Froaaa,  Fascis.  Li- 
bert. Granat.  dioec.  Tolos.  ann.  1291.  t.  4. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  22.  art.  27  : 
De  pelle  vulpia,  de  una  aaumata  ollarum, 
de  una  Froza,  eie. 

•  PRUA.  Fructus,  census,  redditus, 
Gali.  Fruit,  revenu,  Ital.  Frutto.  Stat. 
castri  Redaldi  lib.  1.  pag.  20.  v«  :  De 
redditu  et  Frua  dieta  terra  non  arata, 
ut  pradicitur^  redpiat,  et  aolum  habeat 
meaietatem  ejua  quod  habuiaset,  H  bene 
araviaaet  ;  reaiduum  vero  ad  dominum 
terra  perveniat.  Vide  infra  Fruetua- 
rium  2. 

T  FRUAGIUM.  Bulla  Alexandri  III. 
Papse  inter  Instrum.  tom.  4.  nov»  Gali. 
Ghrist.  col.  190  :  Decimam  Fruagii  de 
Paraon  et  tertiam  partem  ejuadem  nemo- 
ria  cum  terria  et  juatitia,  etc.  Haud  sine 
probabilitate  suspicantur  Editores  le- 
gendum  esse  Finagium  ;  Fruagium  ta- 
men idem  esse  posset  quod  infra  Fruc- 
tuagium. 

34c  FRUALITAS,  [Actus  fruendi,  gaudia 
(coniugalia)  (Inscr.  Afric.    ed.  Renier, 

n.aSós.yi 

*  FRUATIO,  Fruitio,  usus  fructus. 
Gali.  Jouiaaanee,  Ital.  Fruizione.  Gharta 
emphyt.  ann.  903.  apud  Murator.  tom.  8. 
Antiq.  Ital.  med.  aevi  col.  144  :  Proprie- 

78 


618 


FRU 


FRU 


FRU 


tates  seu  donationéa  eidem  venerandm 
ecctesisB  vestrm  dare  atque  persolvere  de- 
beamua  prò  Fruatione  et  fruclifieatione 
ipeis  ntprcLicripUs  j)er  omnique  IndicHone 
pensi  nomine  auri  ottimi  solidos  septem 
m  festivitate  S.  Vitali^  tantum,  ut  die- 
tum  est,  pensio  persolvatur^  sine  aligua 
tardietate  vel  mora»  Vide  infra  Fru- 
diare. 

^  FRUGHA,  Annona  fructuaria.  quivis 
fructus.  Coniput.  ann.  1479.  inter  Pro- 
bat.  tom.  8.  uist.  Nem.  pag.  888.  col.  l  : 
Pro  quodam  prandio  facto  et  prseparato 
in  domo  comuni,,.,  exposuerunt  tam  in 
camibus,  pane  et  vino,  ac  Frucha,  xj. 
sol.  vj.  den.  Vide  Frucheria, 

^  FRUCHARIA.  Massiliensibus  Fru- 
cherie,  Locus  ubi  fructus  venduntur. 
Charta  ann.  1469  :  In  cariera  Frucharits. 

*  Gali.  Fruiterie.  Gomput.  ann.  18S1. 
inter  Probat.  tom.  2.  Hist.  Nem.  pag. 
142.  col.  2  :  Qui  (consules)  subito  dimisso 
Consilio  recesserunt,  prò  timore  magni  in- 
cenda fositi  in  hospicio  quartoni  Fru" 
charisB  Nemausi. 

^  FRUCHERIA,  Annona  fìructuaria, 
quivis  fructus»  nostris  Fruitage.  Litterae 
Petri  Infantis  Arag.  ad  Senescallum 
Pro  vinci»  ann.  1882  :  Qu(tdam  vice  cepe- 
runt  quedam  coria,  Frucheriaa  et  alias 
res  et  merr^.  In  quadam  Recensione 
jurium  dominicorum  idiomate  Provin- 
ciali scripta  e  MS.  D.  Brunet  babetur  : 
Item  cascuna  Fruchiera  fresca  1.  d.  Nos- 
tris Fruttiere,  Pomaria  qusB  fructus 
vendit. 

«  FRUGHERIUS,  Frugheria,  Qui  et 
qu8B  fructus  vendit.  Gali.  Fruitier  et 
Fruitiere,  Ital.  Fruttaiolo.  Lit.  Phil.  VI. 
reg.  Frane,  ann.  1848.  tom.  6.  Ordinat. 
pag.  276  :  Lite  pendente,.,  inter  Hndicum 
capitulariorum  Tholoaw...  et  quosdam 
Frucherios  et  Frucherias,  etc. 

1.  FRUGTA,  prò  Fruita,  id  est,  adepta. 
Papias. 

2.  FRUGTA,  Usus  fructus.  P  Vel  forte 
idem  quod  mox  Fructera.]  [*>  Fructus. 
Confer  fVttcmm,]  Chrodegangus  in  Re- 
^ula  Canonicor.  Aletensium  caj^.  82  :  Et 
ipsi  Clerici  de  ipsis  rebus^  quaa  tn  preca- 
rias  habentf...  minuendi,  aut  vendendi, 
aut  commutandi  potestatem  non  habeant, 
excepto,  ut  diximus,  de  illa  Fructa,  vel 
quoa  ibidem  laborare  potuerint,  viventes 
faciant  quod  voluerint. 

Fructa.  In  Oapitulari  Sicardi  Prin- 
cipis  Beneventaniann.  886. 24.  caput  est 
de  Fructa  :  sed  cum  textus  in  MS.  absit, 
faaud  facile  est  divinare,  quid  boc  ver- 
bum  sonet. 

1  FRUCTATUM,  prò  Frutetum,  Locus 
abundans  fruticibus.  CoUectio  antiqua 
Canonum  posnit.  apud  Acberium  Spicil. 
tom.  11.  pag.  70  :  ffe  seges  boni  agricola 
zizaniorum  mixta  horrentibus  Fructatis 
sordescat. 

«  FRUCTERA.  Pr»dium  rusticum  fruc- 
tiferis  arboribus  consitum,  vel  unde 
fruges  et  fructus  colliguntur.  Gbartul. 
S.  Vict.  Massil.  :  Dani  S.  VictoH  et  ab- 
bati Isarno  unam  Fructeram  de  ovibus  in 
Ulis  territorits,  absque  censu  et  aervitio. 
Ibid.  pag.  162  :  Isoardus  vicecomes  Gapi- 
censis  dat  S.  Victori  et  S.  Genesio  pas" 
cuum  et  patuum  et  unam  Fructeram  de 
ovibus  in  territorio  de  Dromone  et  Castro- 
forti. 

1  FRUCTERIUS,  ut  infra  Fructuarius, 
in  Legibus  Palatinis  Jacobi  II.  Regis 
Majonc.  inter  Acta  SS.  Junii  tom.  8. 
pag.  XXXVII. 

e  FRUCTETUM ,  Locus  abundans  fruti- 
cibus^ frutetum.  Gharta  apud  Meichel- 
bec.  tom.  2.  Hist.  Frising.    pag.  88  : 


Pascuas,  venationes,  umecta  seu  et  Fruc- 
teta.etc.  Vide  Fructatum. 

«  FRUCTETUS,  Eodem  intellectu,  apud 
eumd.  ibid.  pag.  87  :  Tradidi  cum  uno 
Fructetu  de  genere  arboris,  unde  nascen- 
tur  milas, 

^  FRUCTIBIUS  Terra,  Frugifera,  qu8B 
fert  fructum.  Gbarta  fundationis  Bassa- 
censis  Abbatiaa  ann.  1002.  inter  Instr. 
tom.  2.  novse  Gali.  Gbrist.  col.  472  :  Ex 
altera  autem  parte  (exsistunt)  vir^ulta  et 
horti,  et  vinca,  et  Terra  Fructibilis  usibus 
humanis  satia  apta. 

1  FRUGTIBULUM,  prò  Fundibulum, 
Vide  in  Biblia  1. 

«•  FRUGTIGELLUS,  Fructus  qualis- 
cumque.  Liber  de  Memoria  B.  Emme- 
rammi  apud  Pertz.  Script,  tom.  4.  pag. 
555  :  Asaimilantur  arborihusj  etsi  necaum 
fructum,  tamen  folia  habentibua,  in  qui- 
bus  spes  est  Fructicelli,  etc. 

•  FRUCTICOSUS,  perperam  prò  Fruii- 
cosus.  Gbronic.  Sithiense  tom.  9.  Gollect. 
Histor.  Frane,  pag.  78  :  Quem  locum  a 
tempore  Auguati  deaertum  inae  Fructi- 
coais  aentibua  purgaverat.  Vide  supra 
Fructetum. 

\  FRUGTIFIGALIS  Ager,  Idem  qui  fru- 
gifer,  in  Actis  SS.  Mali  tom.  8.  pag.  22. 

0  FRUCTinCATIO,  Fruitio.  Vide  supra 
Fruatio.  [^  Alio  sensu  apud  Tertullian. 
Vide  Forcellinum.] 

1  FRUGTUA6IUM,  Idem  quod  Fruche- 
ria. Godex  Legum  Norman,  lib.  2.  cap. 
29. 1 14.  apud  Ludewig.  tom.  7.  Rellq. 
MSS.  pag.  822  :  Similiter  de  pasnagiis, 
faisanciis  et  serviciis^  que  non  annuatim, 
sed  ex  casu  sive  gratia  eveniunt.  Ex  gra- 
da ut  pasnagia  et  celerà  Fructuagia,  que 
ex  Dei  gratia  non  singulis  annis,  sed 
aliquanao  ad  humani  sustentamentum 
generis  effunduntur. 

^  Nostris  Fruitage,  Lit.  remlss.  ann. 
1879.  in  Reg.  116.  Chartoph.  reg.  eh.  97: 
Icelle  Jehanne  a'entremettoit  de  vendre 
?iarena,  Fruitagea  et  poréea.  Alise  ann. 
1387.  in  Reg.  132.  eh.  171  :  LaquelU 
femme  leur  donnoit  dea  noix  et  autrea 
menuea  choaea  et  Fruitagea.  Adde  Ordi- 
nat. reg.  Frane,  tom.  4.  pag.  891.  art.  7. 

I.  FRUGTUARIA,Vectigal  ex  fructibus. 
Testamentum  Petri  Gomitis  SabaudisB 
ann.  1268  :  Brennariam  vero^  Fructua- 
riam  et  paleam,  quam  consuevimua  per- 
cipere  in  Comitatu  Sabaudiee,  totaìiter 
quitamua.  [Vide  Fructuariua.] 

•  2.  FRUCTUARIA,  Offlcium  in  domi- 
bus  regiis,  cui  fructua,  imo  et  candela- 
rum  et  cerae  cura  incumbit,  vulgo  Frui- 
terie. Gharta  Phil.  Pule.  ann.  1804.  in 
Lib.  rub.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  476. 
T^,  col.  2  :  Ryolandua  Brito  valletua  Fruc- 
tuaria  Johannaa  reginas.  Vide  Fructua- 
riua 1. 

o  8.  FRUCTUARIA,  Qu8B  fructus  vendit. 
Johanna  du  Celier  Fructuaria  regia,  in 
Memor.  G.  Gam.  Gomput.  Paris,  fol. 
170.  r.  Vide  supra  Frucherius, 

I I.  FRUGTUARIUM,  Pomarium,  locus 
consitus  arboribus  frugiferis.  Donatio 
faeta  Monasterio  Moisiacensi  ann.  7. 
Theodorici  Regis  Fr.  apud  Mabillon. 
tom.l.  Annal.  Benediet.  pag.  686:  Dono.,, 
curtea  noatras  indominicataa  cum  Eccle- 
aiia  aut  aolariia,  et  viveriia,  et  Fructuario, 
piacatoriia,  etc. 

«  2.  FRUCTUARIUM ,  Fructus,  redditus, 
census.  Gbarta  Rich.  archiep.  Bitur.  in 
Gbartul.  S.  Ursini  Bitur.  :  Neeeaae  eat 
nobia  ex  ij[>aia  eccleaiis  sic  tractare,  ut  cle- 
rici Domino  servientes  ex  Fructuariis 
ipaarum  poaaint  vivere,  et  Dominum  noa- 
trum  in  perpetuo  collaudare.  Frutage, 
eodem  sensu,  in  Pacto  inter  abbat.  de 
Fonten.  et  Gauffr.  de  Chami  ann.  1843. 


ex  Reg.  79.  Ohartoph.  reg.  eh.  59  :  Item 
dea  Frutaqes  des  terree  appartenant  à 
nous  religieux,,,.  ledit  chevalier,  ne  les 
aians  cause  de  lui,  ne  pourront  reelamer 
aucun  droit.  Vide  supra  Frua. 

1.  FRUCTUARIUS,  Offlcium  inDomibus 
regiis  :  cui  fructus,  atque  adeo  candela- 
rum  et  cerse  cura  incumbit,  in  Ordina- 
tone Hospitii  S.  Ludovici  Regis  ann. 
1261.  vulgo  le  FruUier,  [Liber  niger 
Scaccarii  pag.  851  :  Fructuarius  in  domo 
comedet.  et  m.  den,  hominibus  «uù.l  Of- 
flcium ipsum  Fructuaria  dicitar.  Valet 
de  la  Fruiterie,  in  Ohron.  Flandr.  cap. 
72.  [Vide  Hist.  Dalph.  tom.  2.  pag.  894. 
ubi  fusius  de  Offlclo  Fnictuariaa,  et  su- 
pra in  hac  voce.  Apud  Jurisc.  Fructua- 
rius est  qui  perei pit  fructus,  non  ut 
fundi  dominus,  sed  tanquam  usufruc- 
tuarius;  atque  hac  notione  sumitur  in 
Digesto  et  in  Ghartis  non  semel.] 

3|c  [Significat  quoque  Fruitier  ut  in 
Oart.  N.  D.  Paris.  HI.  62.  an.  1288: 
«  Sa^er  domo  defuncti  Richardi  Fruc- 
tuani  centum  solidos.  yJ 

«  2.  FRUCTUARIUS,  Qui  usufructuario 
Jure  fìruitur,  nostris  Fruttuaire,  Instr. 
ann.  1400.  apud  Lam.  in  Delie,  erudit. 
inter  not.  ad  Hodoepor.  part.  2.  pag. 
485:  Durante  tempore  ipsarum  locationum 
invitis  et  seu  irrequisitis  Fructuariis  cons- 
truxerunt  certas  capannas.  Et  fol.  486  : 
De  primo  dicendum  est,  quod  sicut  Fruc- 
tuarius novum  aadiflcium  in  fundo  flruc- 
tuario,  invito  proprietario,  construere  non 

?otest,  etc,  Gharta  ann.  1887.  in  Reg. 
oan.  ducis  Bitur.  ex  Gam.  Gomput.  Pa- 
ris fol.  153.  V*:  Après  ladicte  demission, 
ledit  Mons.  le  due  de  Berry  entrerà  et 
sera  receuz  en  foy  et  hommage,  possession 
et  saiaine  de  Vuaufruit  et  via!ge  dHcellea 
terrea  pour  joir  et  user  des  fruiz,  proufiz 
et  émolumens  d'icelle  sa  vie  durante  tout 
ausai  plainement  en  toutea  noòlesses  et 
prérogatives,  comme  s'il  estoit  plain  sei- 
gneur  et  propriélaire  desdittea  terree^  no- 
nobstant  que  par  la  coustume,  via^ere  et 
Fruttuaire  n'en  deust  pas  si  plainement 
user. 

<»  8.  FRUCTUARIUS,  Qui  merces  in 
navem  imponit.  Passim  in  Legib.  ma- 
riti m. 

FRUCTUATIONES  Public^,  Publici 
proventus,  tributa,  in  Gharta  Gonradl 
Imp.  ann.  1029.  prò  Ecclesia  iEmonensi 
apud  Ughellum. 

FRUCTUM,  prò  Fructus.  Gapitulare  de 
Villis  cap.  20:  Unusauisque  judex  Fructa 
semper  wundanter  faciat  omni  anno  ad 
curtem  venire.  [Supplem.  Antiquarii  : 
Fructum  hoc,  xap7c<S;,  Fructua.] 

1 FRUCTUOSITAS,  UtiliUs,  apud  Ba- 
luzium  tom.  6.  Misceli,  pag.  343. 

FRUCTUOSUS.  Regula  cujusdam  Patris 
cap.  22.  tom.  2.  Regularum  antiq.  pag. 
170  :  Fratribua,  qu^ua  habitatio  in  aterili 
terra,  id  eat  abaque  pane,  et  aunt  in  mon- 
taniSf  et  Fructuoaia,  modicum  lactia  per- 
mittimus.  Ubi  forte  leg.  Frustuosis,  vel 
sane  Infructuosis.  Vide  Fratutum. 

«  FRUCTURA,  Proereatio.  Stat.  Mant. 
lib.  1.  cap.  119.  ex  God.  reg.  4620  :  Qui 
quidem  guaragnum  talem  et  equum  de 
persona,  forma  et  membrorum  propor- 
tione,  de  viribus  et  sufficientia  opportuna 
examinent  diligenter,,,,  et  quemcumque 
diligenter  examinatum  ad  Fructuram  et 
prolis  procreationem  commodum  esse  ere- 
didertnt,  in  guaroMnum  admittere  de- 
beant.  Vide  supra  formatio, 

^^  FRUCTUS,  Preti  um  prò  onere  navi 
imposi to,  Germ.  Fracht,  olim  German. 
infer.  Frucht.  Ghart.  ann.  1861.  apud 
Lappenb.   Origin.  Hanseat.  pag.  491  : 


FRU 


FRU 


FRU 


6td 


Nec  nauta  Fructustnec  naw:leri8  precium 
debent  Bolvi.  Vide  Fretta  2. 

«  FRUCTUS  BiENNALES.  Yide  Biennum, 

«  FRUDIARE,  Frui,  fructus  percipere» 
Ital.  Fruire,  linde  Frudium,  fructus,  red- 
ditas.  Gharta  ann.  1005.  apud  Murator. 
tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  svi  col.  188  : 
Conceaeitnus...  Ulud  kahendum,  dominan- 
dum,  posHdendum,  et  omnia  de  ipso 
Frudio  faciendum  qum  volueritia.  Alia 
ann.  10S&.  ibid.  col.  994:  Cunctam  supra- 
dictam  noetram  concesHonem  prmdictue 
domnus  Adalferius  aòbos  ejusque  euccee- 
eorea  haòeant  et  possideant,  et  Frudient, 
et  de  ip9Ì8  FruaUs  faciant  omnia  qum 
voluerint.  [^  Alia  ann.  1048.  apud  de 
Biasio  Series  Princip.  Salernit.  pag.  76  : 
Diebua  vita  tua  prafatam  ecclesiam  S. 
Angeli  tenere  debea$,  et  dominare,  et  poS" 
aidere,  et  frudiare,  etc.  Vide  supra  Frua- 
tio  et  Frugiare.] 

*•  Fbuitare.  Ghart.  ann.  967.  apud 
Neugart.  in  God.  Dipi.  Alemann.  num. 
740.  tom.  1.  pag.  600:  Domunua...  omnem 
proprietatem  noatram.,,  cum  omnibua, 
qua  ibi  merito  Fruitare  debemua,  ad  mo* 
naaterium  S.  Galli,  etc, 

•  Hinc  Affruitier.pro  Uti,  in  Reg.  ac- 
tor.  capitul.  eccl.  Òamerac.  sign.  0.  ad 
ann.  1^  :  Ad  fin  que  lea  manana  et  habi- 
tana  en  la  diete  cité  (de  Gambrai)  auaai 
lea  frequentane  enyceÙe  aepuiaaent  mielx 
et  plus  ayaiément  AffruUter,  appointier 
et  concorder  en  leura  affairea  et  mar* 
chandisea, 

1  1.  FRUGALITAS,  XJbertas,  fertilitas, 
Gali.  Fertililé,  Acta  Episcoporum  Tul- 
lensium  in  ter  Anecdot.  Marten.  tom.  8. 
col.  1011  :  Inter  innumera  tanta  perse- 
cutionia  damna,  qua  aedulo  perferebat, 
(venerabills  Pino)  curtem  Tutlenaia  Ec- 
clesia juri  débitam  Bercheim  nomine, 
honore  quondam  et  Frugalitate  opinatta- 
aimam,  quam  per  fidelea  Regia  amiaerat, 
multia  ante  vita  aua  terminum  Ecclesia 
restituii  per  guinquennium, 

o  2.  FRUCrALITAS,  Inopia,  penuria. 
Willibaldus  in  Vita  S.  Bonifacii  Mart. 
apud  Mabillon.  in  Actis  SS.  Benedict. 
ssec.  8.  part.  2.  pag.  18  :  Magnam  primi- 
tua  mundi  hujua  penuriam  ac  Frugali- 
tatem  sustinuit,  magniaque  tribulationum 
angustiis  coartatua,  verbi  Dei  aemina  prò- 
pagavit. 

^  Quse  fuerit  mensarum  etiam  regia- 
rum  frugalitas,  docet  non  Stat.  Ms. 
Jacobi  I.  reg.  Aragon.  ann.  1234  :  Statuì- 
mua  quod  noa,  nec  aliua  aubditua  noater, 
non  comedamua  in  die  niai  de  duabus 
camibus  semel,  et  de  urut  iterum  possit 
fieri  assatura,  si  alia  ossatura,  ut  hadi 
et  porcelli,  dsfuerint  ;  et  de  istis  duahus 
camibus  non  possint  praparari,  nisi  in 
uno  modo  de  una  :  verum  aalaa  vel  aa^ra 
(1.  fart»)  vel  venantica  in  iatis  duabua 
carnibua  minime  computentur, 

FRUGESTRUM.  Vita  S.  Lupi  Archie- 
pisc.  Lugdun.  :  Quoniam  auditua  eat  in 
Frugeatria,  inventtu  eat  in  campis  silva, 
etc.  Gampus  frugibus  ferendis  idoneus. 

FRUGIARE,  Frui,  in  Gharta  Rogerii 
Ducis  GalabriaB,  apud  Ughellum  tom.  7. 
pag.  400. 

^  FRUGIDEMIATOR.  [Messor.  Dief.] 

3|(  FRUGIDEMIUM ,  [Messis  ;  spica  ca- 
lami.  DiEP.1 

FRUGIFERATIO,  Kiontùiui,  in  Glossis 
MSS. 

00  FRUITARE.  Vide  Frudiare. 

1  FRUITERIUS,  ut  supra  Fnustuariua, 
in  Histor.  Dalph.  tom.  2.  pag.  405. 

FRUITIS,  Vaa  aquarium,  prò  parvio- 
ribua.  GIosssb  antiqua. 

o  FRUITOSUS.  Fructuosus,  utilis,  Ital. 
Fruttuoao.  Gharta  ann.  1829.  in  Reg.  66. 


Ghartoph.  re^.  eh.  807  :  iid  cenaam  per- 
petuam  tradtdimua.,,  quandam  ruetam 
foraneam,  nemini,  nec  domino  regi,  nec 
aliter  Fruitosam,  sed  totalUer  inutilem, 

«  FRUM ARE,  Fodere.  Ghron.  Noriberg. 
ad  ann.  1428.  apud  Oefelium  tom.  1. 
Script,  rer.  Boicar.  pag.  828.  col.  1  :  Pra- 
ceptum  fuit  omnibus.,. labore.,,  in  fossato, 
vulgo  graben,  et  quicumque  prò  se  fodere 
vel  Frumare  non  voluit  aut  non  pottUt, 
alium  prò  se  disponere  cogebatur, 

^  FRUMEN,  Monstrum,  portentum,  xi- 
pac.  in  Gloss.  Lat.  Gr.  Sangerm.  MSS. 
et  in  Supplemento  Antiquari!  ex  Donato, 
Frumen  dicitur  tractus  gula,  qua  eibua 
in  alvum  demittitur;  Servio  autem  Emi- 
nens  sub  mento  gutturis  pars  ;  Laryngem 
vocant  Graci:  Latini  et  Celsus  Éauces. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Frumen, 
l'entrée  de  gueule.  Vide  Isid.  lib.  20.  cap. 
2.  Jo.  de  Janna. 

o  Glossar.  Gassin.  ann.  circ.  700  :  Fru- 
men, pars  aula,  unde  frumenta  etfruges, 
a  frumenao,  hoc  est  vescendo.  Nostris, 
Frume,  vulgatius  Frime,  Species.  Mirac. 
B.  M.  V.  Mss.  lib.  1  : 

Et  jtsoU  ce  qu'il  li  anuit, 

N'en  fidt  samblant,  eiere,  ne  Flraino. 

De  fon  dot  bit  pour  Dieo  raglame. 

FRUMENTAGIUM,  Prsestationis  agra- 
rise  species,  primitusex/Vumento.  deinde 
etiam  ex  ipsls  vlneis  :  Droit  de  Fromen- 
tcu/e,  dequo  jure  qussdam   attigit  Ra- 

guellus.  Gharta  fundatìonis  Monasterii 
mnium  SS.  in  urbe  Andegav.  ann. 
1049  :  In  curie  S.  Diony  sii  perdonai  Comes 
totum,  et  Frumentagium,  et  multonagium, 
Gonsuetudines  municipales  de  Boisde- 
cené  in  Pictonibus  :  Sciendum  vero  est, 
quod  talee  sunt  (assentiones,)  quod  domini 
tpsius  terra  debent  perdpere  in  ipsa 
Frumentagium,  quem  Mestwamfeodalem 
vocant,  Gharta  ex  Tabulario  S.  Laudi 
Andegav.  pag.  88:  Constanter  asserebat, 
quod  nullum  Frumentagium  penitus  prò 
vinca  illa  habebat.  Tabularium  S.  Albini 
Andegav.:  Reddit  2.  aextarioa  de  Fru- 
mentacio,  unum  aextarium  de  forre,  12. 
denarioa  de  friacengiMio,  etc.  Tabula- 
rium Absiense  ann.  l&S:  Viginti  aexta- 
ria  frumenti  annuatim  reddenda  de  Fru- 
mentagio  meo,  quod  Radulfua  de  Bello- 
monte  Dom,  Èercoii  olim  dederat,  etc. 
Et  fol.  78:  Dedi  et  conceaai  eiadem  Mona- 
chia  annuatim  aex  aextarioa  Frumenti  de 
Frumentagio  meo,  quod  habebam  apud 
Auraevallem.  In  Regesto  de  Rebus  Ludo- 
vici Regis  Siciliae,  Ducis  Andegav.  fol. 
51.  in  Gamera  Gomput.  Paris.  :  Item  un 
cloua  de  vignes,  appellé  le  Fromentage, 
ou  Domaine  du  Seigneur.  Fol.  112  :  Jean 
du  Baillail  %e  de  certains  Fromentages, 
que  il  tieni  de  la  Baronie  de  Mayenne. 
Gharta  Joannis  Ducis  Britannise  ann. 
1816.  in  Regesto  Ludovici  Hutini  n.  80  : 
Tant  en  rentes,  que  deniera,  Fromentagea, 
avenagea,  gelinages,  etc.  Vide  Mestiva, 

o  FRUMENTAL£,  Frumentum.  Gharta 
ann.  1228.  in  Ghartul.  Thenol.  ex  God. 
reg.  5649.  fol.  54.  r.  :  Hanc  vineam  dieti 
Clarembaldus  et  Hersendis  ab  instanti 
natali  Domini  in  annum  debent  extir- 
pare,  et  plantare  fideliter  Frumentale. 

5FRUMENTARÉ,  Frumenta  colllgere, 

f)aDuIari ,  Gali.  Fourrager.  Hel modus 
ib.  1.  Ghron.  Slavorura  cap.  87:  Per- 
cusseruni  quosdam  de  castria,  qui  exie- 
rant  ad  Frumentandum.  Recurrit  infra 
cap.  92.  Radulfus  Gadomensis  in  Gestis 
Tancredi  apud  Marten.  tom.  8.  Anecd. 
col.  149:  Equoa,  gena  nostra  nil  tale  ve- 
riti,  longe  miserant  Frumentatum.  Et 
col.  173  :  Frumentatum  utrobique  missi, 
annonam  simul  inveniunt  et  pugnam. 


o  FRUMENTARIA,  Chi  colie  frumento. 
Glossar.  Lat.  Ital.  Ms.  Fourmenterie, prò 
Foro  frumentario,  in  Gharta  ann.  1^5. 
ex  Reg.  107.  Ghartoph.  reg.  eh.  875: 
Item  sur  la  maison  aeant  devant  laFour'» 
menterie,.,.  ix.  aolz. 

FRUMENTARII,  Quorum  munus  pancia 
declarat  Aurei.  Victor.  Schotti  in  Dio- 
cletiano  :  Ac  remoto  pestilenti  Frumen^ 
tariorum  genere,  quorum  nunc  Agente» 
rerum  aimillimi  sunt,  cui,  cum  ad  explo- 
randum  annuntiandumque,  ^ui  forte  in 
provinciis  motus  existerent,  tnstituti  vide^ 
rentur,  compositia  nefarie  criminationi- 
bua,  injecto  passim  metu,  pracipue  remo- 
tissimo cuique,  cuncia  fosde  dtripiebant. 
De  bis  agunt  multis  Baronìus  ann.  261. 
n.  17. 18. 19.  20.  [Gasaubonus]  et  Salma- 
sius  ad  Spartianum  [in  Hadriano.  Vide 
in  FodrumA 

•  FRUMBNTATIGUS  ,  Frumenterius  , 
nostris  alias  FourmentaL  Gharta  Ni  vel. 
Suession.  episc.  ann.  1190.  ex  Tabul.  S. 
Grisp.  in  cavea  :  Teriia  pars  straminie 
Frumentatici  totius  decima,  Sis  chena  de 
fuer  Fourmental,  in  Gh.  ann.  1257.  ex 
Ghartul.  S.  Gornel.  Gompend.  fol.  182. 
r*.  Ibid.  212.  r»  :  Item  prapoaitua  habet  in 
grangia  de  Doulencourt  vj,  chens  de  Four- 
mentas  prò  hospitio  suo,  et  unum  centum 
de  vescia.  Aliudvero  est  vinum  frumen- 
taticum,  Gali.  Vin  fourmentel,  quo  scili- 
cet  designatur  vinum  ex  prtestatione 
seu  censu  debitum.  Belloman.  Ms.  cap. 
27  :  Droit  prie  de  vins  de  rentes  selene  ìe 
coustume,  ai  doit  eatre  prisiez  en  troia 
manieres  de  vins  :  che  est  assavoir  vin 
Fourmentel,  vins  de  moreillons  et  vin  de 
gros  noirs.  Le  vin  Fourmentel  à  le  meeure 
de  Clermont,  si  doit  estre  prisiez  chaacun 
mui  xij,  sous  de  rente;  ci  le  vin  de  mo- 
reiUon  chascun  mui  ix,  sous  de  rente 
chascun  an  ;  et  le  vin  de  gros  noirs  ou 
goués,  chaacun  mui  vi.  sous  de  rente, 
Gharta  ann.  1826.  in  Reg.  64.  Ghartophi 
reg.  eh.  450:  Item  chaacun  jour  une 
quarte  de  vin,..,  c'est  assavoir  une  pinte 
de  vin  Froumenteit,  et  l'autre  marchant. 
Sic  autem  appellatum  videtur»  quod 
Frumentagium  dicebant  Praestationis 
agrari»  speciem  ex  vineis,  ut  ex  agria 
presti tam.  Vide  Frumentagium, 

o  FRUMENTOSUS,  Frumentarius.  In- 
ventar, ann.  1476.  ex  Tabul.  Flamar.  : 
Item  plus  quinque  conquaa  mixtura  Fru- 
mentoaa. 

o  FRUMENTUM.  Quodnam  granum  ea 
voce  in  veteribus  Ghartis  certo  signifl- 
cetur,  quanquam  rem  omnibus  gratis- 
simam  utilissimamque  detlniendo  fac- 
turum  me  existimem,  pron  untiare  tamen 
non  ausim  ;  ded  quod  mihi  probabilius 
videtur,  re  attente  perpensa,  proponam. 
Frumenti  itaque  vocabulo  saepe  saepius 
designatum  opinor  triticum  purum  , 
nec  aliis  granis  mixtum;  quo  sensu 
etiam  nunc  Froment  dicimus.  Hujus 
sententisB  vadem  habeo  Arestum  par- 
lam.  Paris,  ann.  1276.  ex  Reg.  2.  Olim 
fol.  82.  r*:  Baiilivo  ad  aui  ékfenaionem 
dicenle ,  quod  Frumentum  ad  dictam 
granchiam  non  veniebat  ;  aed  de  meliori 
biado,  quod  ad  dictam  granchiam  et  ad 
dictum  molendinum  venirci,  dictos  decem 
modios  paratus  erat  solvere,  nec  ad  alium 
bladum  solvendum  tenebatur,.,  Pronun- 
tiatum  fuit  quod  dicius  capellanus  Fni- 
mentum  habere  debebat  vel  valorem; 
etiamsi  ad  dictam  granchiam  et  molen- 
dinum non  venirci  Frumentum,  Unde 
colligitur  infirmum  omnino  esse,  quod 
opponi  potest ,  argumentum  ,  prasta* 
tionem  nerope  ex  frumento  nonnumquam 
exigi,  ubi  frumentum  non  crescit,  atqud 
adeo  de  quolibet  grano  tunc  esse  intelli* 


620 


FRU 


FRU 


FRU 


gendum  :  minime  quidem  ;  eo  enim 
casu  aut  aliunde  habebatur  frumen- 
tara,  aut  prsestatio  pecunia  redimeba- 
tur.  Dubiam  nihilominus  aliquando 
fuisse  hujus  vocis  signiflcationem»  prò- 
bant  Instru menta,  qusB  scrupulosius 
frumenti  genus  exprimunt.  In  exem- 
plumsit  Tabu!,  eccl.  Noviom.  :  Fru- 
mentum  tale,  quale  fertur  ad  molendi" 
num,  aò  ìioc  censu  hordeum  et  avena  ex* 
cluduntur.  Vide  in  Bladum, 

FRUMENTUM  ^neum,  in  1.  un.  Ood. 
Tb.  de  Frumento  Cartbag.    (14.  25.)  ad 

?iuam  consulendus  omnino  Jac.   Gotho- 
redus. 

^  FRUMENTUM  PaRATUM,  ExpUFga- 

tum,  purum.  Gapitul.  5.  Caroli  M.  ann. 
806.  art.  19  :  Modtum  unum  de  Frumento 
parato  contra  denarioi  sex, 

^FRUMENTUS,  prò  Frumentum.  Ins- 
trum.  anni  1297.  ex  Archivo  Troncheti  : 
Controversia  qua  vertebaiur  inter  Abba" 
tem  et  Conventum  B»  M.  de  Troncheto  et 
Joannem  Marie  Armigerum,  super  deci- 
mam  Frumentuum  crescentium  in  paro- 
ehia,  ete, 

1  FRUMERE,  Vesci.  Papias  in  MS.  Bi- 
turic.  :  Fruges  a  FrumenaOy  id  est,  ves- 
eendo;  nam  Frumen  dicitur  summa  pars 
gulss.  Ibidem,  Fructus  a  Frumendo,  id 
est  vescendo,  Editus  habet,  a  Fruendo. 
[*  Vide  suora  Frumen,] 

^  FRUMCrTLD ,  vox  Saxonica,  Prima 
capi tis  sesti  ma  tionispensio,  solutio,  in 
Leg.  Edmundi  Reg.  Angl.  cap.  ult. 

*  FRUMITARE,  ÌFodere.  Dief.] 
sic  FRUMITOR,  [Fossor.  Dief.] 
iFRUMSTOL,   vox  ejusdem  originis, 

Sedea  primaria,  in  Leg.  In»  Reg.  cap. 
88.  Vid^  FrithstolU 

«  FRUNDELLUS,  f.  Àger  recens  cultus. 
Necrol.  Ms.  eccl.  Nivern.  :  Obiit  Jaonna 
de  Nivemis.  qua  dedit..,  vineam  deClusa 
in  Frundellis  montis  Tapinif  videlicet  sex 
arpenta.  Vide  Frussura. 

«FRUNIARE,   Frunire,    Goria  subi- 

Sere ,  querneo  pulvere  ea  preparare, 
lossar.  Gali.  Lat.  ex  Cod.  reg.  7684  : 
Frunire,  Tanner,  Frunium,  Tanàtanner 
cuir.  Aliud  Lat.  Gali,  ex  Cfod.  521  :  Fru- 
nium,  Ten,  Gallice,  Inde  Fruntare,  Ten- 
ner.  Vide  Frunium, 

1  FRUNIRE.  Vide  Frunium. 

FRUNISGAT.  Cbarta  Alemanica  Gol- 
dastina  85  :  Hunc  cartola  escripsi,  et  in 
testimonio  subscripsi  cartola  donationis 
Audemari  Apatis  Fruniscat  con  cratia 
Dei  et  S.  Petri.  Aliaapud  Vadianumpag. 
66.  sic  clauditur  :  Ego  Wolftiinus  fui  in- 
ter ubi  chartula  facla  est,  in  testimonio 
subscripsi  chartula  donationis.  Audomaro 
Abbatis  Fruniscat  cum  gratia  Dei  et  S, 
Petri,  Vide  conjecturam  ejusdem  Va- 
diani  super  hac  voce. 

*  Vox  Latinorum  antiquissima,  ut 
observat  Murator.  tom.  2.  Antiq.  Ital. 
med.  sevi  col.  1090.  repudiata  a  Romanis 
elegantioribus,  sed  servata  a  vulgo  in 
provinciis  ;  quse  idem  sonat  atque  Frua- 
tur,  Hinc  Frunitus,  prò  Fruitus,  in  Ins- 
cript.  apud  Fabret.  cap.  8.  pag.  237.  de 
duobus  flliis  immaturo  fato  sublatis  : 
Etate  sua  non  sunt  Fruniti.  Alia 
apud  Gruter.  pag.  1049.  num.    6:   In 

SOMNUM  PACI8  FEMINA  APRONIA  NATA 
mi.  ANNORUM.  QU^  NIHIL  FrUNITA. 

*  FRUNISGOR,  [idem  quod  fruor,  ver- 
bum  est  antiquum,  et  paene  obsoletum. 
Plaut,  Bud.  4.  8.  78.] 

OFRUNITOR.  Goriarlus.  Glossar.  Gali. 
Lat.  ex  God.  reg.  7684  :  Frunitor,  Tan- 
neur.  Ghron.  Joan.Whethamst.pag.855: 
Subtraxit  se  (rex)  ad  exiquam  cujusdam 
Frunitoris  domunculam,  tbiquepermansit 
cum  suis.  Twingeri  Vocabul.  Germ.  Lat. 


Ms.  :  Get^wer,  cerdo,  vel  Frunitor,  Gerwe- 
rinp  Fronitrix,  Vide  Frunium  et  Fra- 
mare.  Hinc 

«  FRUNITORIUM  ,  Goriarii  officina. 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  521  : 
Frunitorium,  Tennerie,  molin  à  ten,  A 

•  FRUNITuM  vel  Frunitus,  Ten,  in 
Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692. 
Vide  Frunium. 

FRUNIUM.  Auctor  Mamotrecti  ad  cap. 
28.  Ecclesiastici  :  Infrunitm,  i.  corruptm 
et  putrefactsB,  quasi  sine  Frunio,  quod  est 
puìvis  de  corticU>us  arborum  contritis, 
auo  cerdones  coria  apparant  ad  usum  de-- 
oitum.  Inde  Frunio,  %s,  ire,  i.  Frunium 
conficere,  [o*  Vide  Guerard.  Ghartul.  S. 
Petri  Garnot.  Proleg.  pag.  60.  not.  5.1 

1  FRUONES.  Vide  in  Feudum. 

)  FRURIASIS,  Pediculorum  multitudo, 
aliquando  in  capillis^  aliquando  tato  cor- 
pore.  Papias  in  MS.  Bituric.  Forte  le- 
gendum  Pruriasis,  a  prurigine,  quae  pe- 
diculorum morsibus  excitatur. 

^  FRUS,  Canatorium  aut  turris,  scóla^ 
torium,  eidem  Papise  Bituricensi. 

FRUSCA  Terra.  Vide  Fraustum. 

\  FRUSCELLUM,  Flocculum.  Papias 
MS.  Forte  legendum  Frustulum. 

FRUSSURA,  Terra  de  novo  proscissa, 
Buptitium,  Buptura,  novale,  eie.  Terre 
froissée ,  rompue.  Monasticum  Anglic. 
tom.  2.  pag.  894  :  Dictam  autem  nonam 
garbam  dabimus,  ego  et  hasredes  mei  in 
perpetuum,  tam  m  Frussuris,  quts  de 
novo  fiunt,  et  in  Fnissuris,  qussde  cantero 
fiunt,  quam  in  aliis  terris  dominii  mei 
prius  cultis,  etc.  Frussura  domus,  effrac- 
tio  domus,  apud  Gervasium  Dorobern. 
ann.  1195:  Hectatus  de  latrociniis  et 
Frussura  domorum.  Fruisser  la  paix,  pa- 
cem  infringere,  in  Legi bus  Norman nicis 
Willel.  Nothicap.  8.  Vide  Buptitium  in 
Bumpere. 

^  1.  FRUSTA,  vox  Italica,  Lorum^  scu- 
tica.  Stat.  crimin.  Saonae  cap.  29.  pag. 
57  :  Si  autem  aliquis  verba  aliqua  tnjw 
riosa^  inhonesta  vel  minatoria  protulerit 
contra  aliquem  ex  ipsis  magistratibus,... 
puniatur  a  libris  decem  usque  in  centum, 
et  possit  etiam  bannari  per  annum,  vel 
ad  Frustam  poni  arbitrio  judicare  de- 
bentis.  Vide  mox  Frustare. 

7  2.  FRUSTA  vel  Frustra  Terr^, 
Idem  quod  infra  Fruslum  terrm.  Ghar- 
tularium  SS.  Trinit.  Gadom.  fol.  25: 
Duas  Frustas  Terra,  sdì.  adFormas  :  una 
est  ex  una  parte  vise,  altera  de  alia;  una 
Frustra  ad  Buncerium,  una  Frustra  ad 
Quadratos,  etc. 

«  FRUSTANEUS,  prò  Fustaneus  ,  in 
Stat.  Saluciar.  collat.  4.  cap.  121.  Vide 
Fustanum. 

FRUSTARE,  ex  Italico  Frustare,  Fla- 
gellare, flagris  csBdere.  Leges  Luitprandi 
Regis  Longob.  tit.  110.  |  2.  [^  141. 
(6.  88.)]  :  Comprehendat  ipsas  mulieres,  et 
fa4Qat  eas  decalvare,  et  Frustrare  per 
vicos  vicinantes  ipsius  loci,  etc.  Ubi  le- 
gendum Frustare,  quo  modo  etiam  legi- 
tur  in  Statutis  Venetis  lib.  6.  cap.  77. 
78.  At  Lex  Longob.  lib.  1.  tit.  17.  J  5. 
babet  Frustare.  [*>  Al.  Fustare.ìl Ghron, 
Dominici  de  Gravina  apud  Murator. 
tom.  12.  col.  567:  Prasfatum  autem  do- 
minum  Baymundum  nudatis  vestiJbus 
Frustrari  mandavi  t  usque  ad  forum  S. 
Eligii  de  Neapoli,]  Vide  FustU. 

^  Stat.  Taurin.  ann.  1860.  cap.  185.  ex 
God.  reg.  4622.  A:  Qui  bampnumetemen- 
dam  solvere  non  poterit,  Frustetur  et  ex- 
pellaturde  civitale.  Occurrit  praeterea  in 
Stat.  crimin.  SaoniB  cap.  17.  pag.  20. 
Vide  supra  Frusta  1. 

FRUSTARI,  apudlnterpretem  S.Irensei 


lib.  8.  cap.   15.  24.   prò  Rejieere.  Vide 
Billium  lib.  2.  Observat.  sacr.  cap.  5. 

^  FRUSTATIO,  prò  Frustratio,  in  Stat. 
Pallavic.  lib.  1.  cap.  11.  pag.  18. 

0  FRUSTERI,  In  Frusta  abire.  Form. 
Mss.  ex  God.  reg.  7657.  fol.  85.  r  :  Nec 
dictus  barberius  potuit  eum  f hominem 
mortuum)  inspicere.  eive  palhare  ,  nee 
cojgnoscere  si  erat  vulneratuSf  quia  totum 
distringebatur  atque  Frustebiuur  propter 
putrefactionem  ipsius. 

FRUSTITES,  in  AcUs  6.  ^gldii  Mino- 
ritse  n.  10.  qui  In  alio  MS.  Diepensator 
appellatur,  forte  quod  Dispensatoris  sit, 
ciDos  ìnfirusta  scindere. 

X  FRUSTRA  TerRìS.  Vide  Frusta. 

*  FRUSTRARE,  Radere,  frustatim  dis- 
cerpere.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  Ood.  reg. 
7692  :  Frustrare,  racluter.  Frustrum,  clut. 
Hinc  Frustrerà  prò  Dirlpere,  exspoliare, 
apud  Froissart.  voi.  2.  cap.  75:  Ito  entre- 
rent  en  Véglise  de  S,  Thomas,  et  y  firent 
mout  de  desrois,  et  pUlerent,  et  Frustre^ 
rent  la  chambre  de  Varchevesque,..  Quand 
ile  eurent  Frustra  Vabbaye  de  S,  Vincent, 
etc.  Pluries  ibi.  Vide  alia  notione  in 
Frttstare. 

FRUSTRARIUM,  m  vanum,  in  Gloss. 
Regio  MS.  God.  1197. 

«  FRUSTRATORES  ,  lUl.  FruttatoH  , 
Flagellatores,  qui  pietatis  ergo  se  se  fla- 
gris publice  caedunt.  Stat.  ant.  Florent. 
lib.  8.  cap.  42.  ex  God  reg.  4621  :  Aliquam 
congregationem  Frustatorum  seu  bcUtito^ 
rum,  aua  in  civitate  Florentias  vulgariter 
appellatur  la  Conpagnia  de  battitori,  om- 
nemque  aliam  taiem  congregationem  fieri 
prohtbemus.  Vide  Frustare. 
.  e  FRUSTRATORIA,  Exceptio,  libellus, 
quo  quis  Judicium  detrectat.  Pariag. 
inter  Phil.  Pule,  et  episc.  Mimat.  ann. 
1806.  inter  Probat.  tom.  1.  Hist.  Nem. 
pag.  157.  col.  2:  Nec  dicti  baillivus  et 
judex  tenebuntur  a  suis  processibus  desis- 
tere, nec  recipere  app^lationis  formulas, 
seu  FrustratorUts,  etc. 

^  FRUSTRATORIE ,  Eadem  notione  , 
frustra,  in  Actis  SS.  Aprilis  tom.  2.  pag. 
722. 

^  FRUSTRATORIUS,  Frustrationi  ob- 
noxius,  apud  Rymer.  tom.  8.  pag.  388. 
Gallici  Practicl  vocem  Frustratoire  usur- 
pant  eadem  notione.  Frustratus,  Dece- 
vei,  evacuez,  in  Gloss.  Lat.  Gali.  San- 
gerra. 

^  FRUSTRUM,  prò  Frustum  dixit  Ro- 
landinus  Patavlnus  deFactis  in  Marchia 
Tarvisina,  apud  Murator.  tom.  8.  col. 
250.  Vide  Frustum  terra. 

•  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God,  reg. 
7657  :  Pessa,  Prov.  Frustrum.  Vide  alia 
notione  suòra  in  Frustrare. 

1  FRUSTUM ,  Brandenburgensibus 
quarta  pars  talenti.  Diplomatarium  Lu- 
dovici Ducis  Brandeburgici  num.  17. 
apud  Ludewig.  tom.  7.  Reliq.  MSS.  pag. 
12  :  Ecclesia  Halberstatensis  Episcopi 
(donavimus)  sex  Frusta  reddituum  sita 
m  villa  Estheren,  quatuor  Frusta,  scilieet 
in  curia  Hennengi,  etc.  Num.  20:  ContU' 
limusjusto  pheodi  titulo  Elisabeth  honesti 
Militis  Johan.  de  Buch  filie  triginta 
Frusta  reddituum,  etc.  Ibld.  n.  84:  Odo 
Frusta  annuorum  reddituum,  in  quorum 
quatuor  Frusta,  videlicet  unum  thalen^ 
tum  denariorum  Brandeburg.  super 
(urum  qui  vulgariter  Morgenlant  di- 
citur. . .  sita  sunt.  Et  n.  106  :  Necnon 
duodecim  Frusta  denariorum  censualium 
in  villa  BeUkowe  silos.  Rursus  memoran- 
turin  Litterls  Friderici  Brandeburgen- 
sls  Episc.  laudati  tomi  Ludewigiani  pag. 
469.  et  seq.  [*>  Vide  Lappenb.  Origin. 
Hanseat.  in  Indice  sub  hac  voce  et  Neu- 
gart.  God.  Diplom.  Alem.  tom.  2.  pag. 


FRY 


FUC 


FUE 


621 


285.  noi.  6.  ad  chart.  ann.  1371.  ubi  prò 
mensura  frumenti  acclpitur.] 

FRUSTUM  Terr^.  Domesdei  apud 
Spelman.  et  Eldw.  Cokum:  In  Insula 
habet  Rex  unum  F)ru8tum  Terras,  unde 
exeunt  sex  vomeres.  Charta  RainoJdi  Ar- 
chiepisc.  Remensis  ann.  1129.  apud  Lo- 
crium  in  Chron.  Belg.  :  Et  apud  Cure" 
Has  tres  curtìliones ,  et  apud  Roveroi 
unum  curtUionemf  et  sex  Frusta  terrm, 
et  apud  Noiellam,  unum  Frtutum  terras. 
Frustum  terra,  in  Domesdei  particulam 
significare,  ait  Edw.  Gokus,  quo  modo 
dicimus,  un  morceau  de  terre.  Àt  Spel- 
mannus  legendum  censet,  non  frustum, 
sed  frustrum;  idemque  sonare  acagrum 
nondum  proscissum,  quo  modo  terras 
frauslras  appellari  supra  observavimus. 
[Reipsa  Frustrum  terras  legitur  in  Ohar- 
tulario  S.  Vandregisili.  tom.2.  pag.  1615. 
Frustrum  vineas,  m  Gnartular.  S.  Vin- 
centii  Genoman.  fol.  82.] 
,  «  FRUTEGTA,  Ramus,  in  vet.  Glossar, 
ex  Ood.  reg.  7641. 

FRUTEGTUM,  prò  Frutetum,  vel  Fru- 
ticetum,  Locus  fruticibus  consitus.  Hie- 
rem.  11  :  Et  combusta  sunt  Frutecta  ejus. 
[Glossar.  Lat.  Gali.  Sangerman.  :  Fruc- 
tetum,  lieu  ou  croissent  buissons  et  es- 
pinesA 

«FRUTECTUS,  Fructifer,  Gali.  Frui- 
tier»  Ghartul.  magn.  S.  Vict.  Massil.  : 
Et  ipsi  dederunt  de  bona  voluniate  ipsas 
vineas,  cum  terra  et  arboribus  Fruteetis 
seu  infrutectis. 

5  FRUTILLUS.  Vide  FHlillum. 

1  FRUYIGOR.  Ghartularium  S.  Vandre- 
gisili tom.  1.  pag.  125:  Omnibus  hoc  vi- 
suris  Officialis  Roihomag.  salutem  in  Do- 
mino,  Noveritis  quod  in  nostra  prassentia 
conatitutus  Marttnus  le  Gay  Ctericua  de 
parrochia  de  Calido-becco...  reeognovit  se 
debere  Petro  de  Quemino  Fruvtcori  civi 
Rotfiomagensi  quater  viginti  libr,  turon, 
Videtur  esse  mercator  vel  artifex  :  ai 
quisnam?  Forte  melius  legereturFruni- 
cori  a  Frunium,  de  quo  supra,  et  Co- 
rium,  tumque  Frunicor,  dici  posset  su- 
tor,  cerdo  vel  infector  coriorum.  [*  Leg. 
Frunitor.  Vide  in  hac  voce.] 

«  FRUZEL,  Melior  piuma,  plumula,  ut 
videtur.  Gali.  Duvet,  Testara.  reg.  Ma- 
faldaeann.  1256.  tom.  1.  Probat.  hist. 
geneal.domus  reg.  Portugal.  pag.  81: 
Item  mando  meam  culcitam  majorem  mei 
lecti  et  pulvinar  de  FrwceL  Nìsi  forsan 
legendum  sit  de  Bruxel,  atque  intelligas 
de  panno,  qui  Bruxellis  texebatur.  Vide 
supra  Bruxellensis, 

FRTDIUS.  Gbarta  Garoli  IV.  Imp.ann. 
1877.  in  Ghronico  Mindensi  :  Injudicium 
saBculare,  et  specialiter  ad  judicium  qiMd 
dicitur  Frydiusy...  trahere  prassumpserit, 
etc.J^heg.  Fryding.] 

FRIGIUM.  Vide  Phrygium. 

FRTGRAVIATUS,  Libera  sedes  :  feudi 
Germanici  species,  cujus  formula  erec- 
tionis  habetur  apud  Goldastum  tom.  2. 
Constit.  Imperiai,  pag.  843.  [*•  Spectant 
h»c  Judicia  occulta  vel  Fehmica.  Vide 
Haltaus.  Glossar.  Germ.  voce  Freygrav, 
Freygravsch^t^  etcJ\ 

«FRYGRAvlUS,  Germanis.  idem  qui 
apud  nostros  Padarius,  ^dilis,  scabi- 
nus,  qui  pacem  inter  cives  tuetur. 
[^  Gomes  liber  vel  Fehmicus.]  Gharta 
ann.  1367.  tom.  2.  Hist.  Trevir.  Joan. 
Nic.  ab  Hontheim  pag.  24l.  col.  2  :  Man» 
dantes.. , omnibus  et  singulisofficiatis.l'ry- 

fraviiSf  scabinis  liberiSf  etc.  Paulo  ante  : 
h  quibuadam  juribus  spedalibus^  videli- 
eet  privata  et  occulta  jutHedictione.  quas 
vuMariter  Frygraffachafft   seu  atille-ge- 
ricM,  Vide  Frugraviatus. 
1  FRTTHBORGH,  a  Sax.  fri^,  pax. 


et  b  0  r  g  e ,  fidej ussor.  Recordum  Pasch . 
ann.  6.  Henrici  IV.  Reg.  Angl.  apud  Th. 
Blount  in  Nomolex.  Anglic.  :  Et  sint 
quieti  de  Frythborgh,  et  de  blodevoite, 
jithwyte  et  ferdwyte,  etc, 

1  FRYTTYNG  RoT^.  Gonthus,  ut  vide- 
tur, Gali.  Jante,  Lignum  vel  ferrum  quo 
rotaavinciuntur.  Kennettus  in  Antiquit. 
Ambrosden.  ad  ann.  1425.  pag.  574:  In 
solutis  prò  Fryttyng  v.  rotarum  hoc  anno 
VII.  den,  et  in  uno  axe  empio  cum  axa- 
tione  unius  carectas  viii.  den, 

ijTESELL.  Vide  Fresella. 

FUAGA.  Vide  Focagium. 

FUAGIA.  Vide  Focada. 

^  FUAGIUM,  Jus  collìgendi  Fualium, 
seu  minutiora  ligna  et  vepre ta  siccata 
ad  furnum  calefaciendum,  vel  ad  ignem 
conficiendum.  Gharta  ann.  1202.  in 
Ghartul.  Buxer.  part.  18.  eh.  5  :  Prasdic- 
tis  quoque  monachis  usuagium  in  nemo- 
ribus  suis  ad  faciendos  passellos  ad  om- 
nes  vineas,  quas  ibidem  poasidebunt,  et 
Fuagium  ad  opus  domus,  s%  ibi  fuerit  aedi- 
ficata,  dedit.  Vide  supra  Affuiagium* 
Hinc  FotMl,  nunc  Fouaùle,  dicitur  Esca, 
quseex  apro  canibus  porrigitur,  quod 
ad  ejusmodi  ignem  fiat;  unde  Fouailler, 
hanc  escam  praebere,  seu  preparare. 
Lit.  remiss.  ann.  1880.  in  Reg.  118: 
Ghartoph.  reg.  eh.  27  :  Comne  Pierre  de 
Crequi  chevalier  eust  pris  à  chiens  un 
aanaler,,.,.  et  l'euat  fait  apporter  à  Crequi 
en  la  taverne,  ....  pour  fair  e  le  droit  qui 
appartenoit  à  faire  aux  chiens  en  tei  cas  ; 
.  .  .  .et  depuis  eust  fait  le  Fouel  dudit 
aangler,  et  fait  corner  et  huer  et  lessié 
dller  lesdiz  chiens  pour  venir  au  Fouel 
pour  avoir  leurs  drotz,  AlìSB  ejusd.  ann. 
m  RCjg.  117.  eh.  94:  Lequel  pourcel  le 
suppliant  tua;  et  ce  fa%t,  Fouaillerent 
leàvt  pourcel  comme  se  il  feust  sauvage, 
et  prindrent  chair  ce  que  ilz  voldrent. 
Inde,  ni  fallor,  Fouane,  Virga,  vulgo 
Houssine,  baguete,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1889.  ex  Reg.  137  :  Bernard  ayant  appellé 
Sansonnet  vilain  coucou,  et  donne  d'une 
petite  Fouane,  et  getté  à  la  tète,  etc.  Vide 
mox  Fualium. 

«  Fuelles,  in  Vit.  SS.  Mss.  ex  God.  28. 
S.  Vict.  Paris,  fol.  6.  v«.  col.  2  :  Li  préuos 
fist  apporter  FueUes  embrasées.  Vide  su- 
pra Pornilia. 

FUALIIJM,  Vepreta  siccata  ad  ignem 
conficiendum,  nostris  Foùailles.  Monas- 
ticum  Ansile,  tom.  2.  pag.  28  :  Prasterea 
concessi  eia  habere  omnia  averia  sua  in 
parco  meo  de  Stanffede,  et  20.  porcos 
quietos  de  pascuaaio,  et  Fualium  ad  pa- 
nem  suum  et  ad  cibos  coquendos,  per 
visum  et  liberationem  servientum  et  Par- 
cariorum  meorum,  quod  aportabunt.  Et 
pag.  154  :  Et  in  bosco,  quod  opus  habent 
jf)raBdicti  Canonici  ad  emendatioìiem  do- 
morum  et  sepium,  .  ...  et  quod  opus  est 
ad  Fualium  suum,  et  pannagium  porco- 
rum,  suorum  per  omnia  quietum. 

FUARIUM ,  Fodrum ,  palea,  Fouerre, 
Fourage.  Monasticum  Anglic.  tom.  2. 
pag.  275  :  Cum  tota  alia  terra  sua,  et  toto 
servitio  suo,  et  cum  liberiate  faldae  et  pas- 
turai, et  Fuarii....  in  omnibus  locis,  auas 
ad  prasdictum  Petrum  pertinuerunt.  Vide 
Foarum, 

^  FUAX,  ACis,  'che  sa  tenere  e  celare  le 
cose.  Glossar.  Lat.  Ital.  Ms. 

1  1.  FUGA.  Acta  SS.  Mali  tom.  1.  pag. 
258.  ubi  de  Trans! atione  corporis  S. 
Athanasii  Venetias  :  Dein  ipsa  vela  fedi 
versus  portum,  notabili  spatto  foris  extra 
Fucam.  Pars  est  sinus  Veneti,  quam 
hodie  la  Fose  appellante  sic,  dieta  ut 
conjicit  Papebrochius,  a  Teutonico Fu/ttf, 
seu  Fuyhe,  quod  nassam  seu  rete  verri- 


culum  significat.  Sed  integram  eruditi 
Scriptoris  notam  vide,  si  vacat. 

«  2.  FUGA,  Piscis  genus.  Tract.  Ms.  de 
Pise.  cap.  81.  ex  God.  reg.  6838.  G.  :  Fuca 
vel  phuoa  a  nostris  mole,  Hispanis  mo" 
lere,  Romanie  phico,  Venetis  tepo  nomi- 
natur.  Vide  moi,  Fucaycus, 

4c  FUGATE.  [Gum  fuco.  Auson,  in  prosa 
post  EdyU.  8.  ad  Hesper.  fil.  Fucatius 
concinnata  carmina.] 

«  FUGATGUS,  Phocaigus,  Purpureus, 
a  vituli  marini,  qui  Phoca,  humore,  ut 
post  Jovardum  notant  docti  Editores 
ad  Translat.  SS.  xij.  Fratrum  tom.  1. 
Sept.  pag.  148.  col.  2.  :  Aurea  insuper 
p\àcerrima  vasa,  lapidee  pretiosoa,  et  ves- 
tes  purpureas  Fucayco  pectine  deauratas 
tribuit  affluenter.  Vita  metrica  eorum- 
dem  SS.  ibid.  pag.  155.  col.  1  : 

Offart 

Aorum,  gemmarnm  spedea,  telasque  ptviUa 
Pectine  Pliocaico,  etc. 

«  FUGHAGH.  Vide  supra  Foca  8. 

^  FUGILHA,  Palus,  sublicium.  Gali. 
Pieu,  pilotis.  Repara t.  factae  in  senescal. 
Garcass.  ann.  1^  :  Pro  octo  peciis  fus- 
tium  vocatis  Fudlhas,  et  longitudine  sex 
cannarum  ad  faciendum  pontem..,.  Item 
prò  serrando  dictas  Fudlhas  viij.  et  plu- 
res  alias  pectasfustium,  iij.  lib.  v.  sol. 

;^  FUGUiIS.  [Falsa:  dieta  quasi  fucata. 
Festus.] 

j  FUCINA  Ferri,  seu  Officina  ferri 
fundendi,  in  Actis  SS.  Mail  tom.  1.  pag. 
825. 

©  Vox  Italica,  Officina.  Locus  est  su- 
pra in  Fortia  7. 

j  FUGO,  Deceptor,  qui  aliis  fucum  fa- 
cit,  Gali.  Moqueur.  Gloss.  apud  Marti- 
nium  in  Lexico  :  Fuco,  ép-^ójjioxoc,  vel  po- 
tius  1py6(i<i>xoc,  qui  in  ^aliis  Glossis  est 
Adulator,  ambitiosus,  épyoiicDx^a,  Adula- 
tio,  èpyoiJLcoxeOco,  Andllor.  adfecto,  adulor. 
Hesych.  :  'Epvouicox&v,  eiiica^Ceov,  Illusor. 

o  FUGONEIUIJS.  Vide  Lazana. 

o  1.  FUGUS  aecundum  librum  antiquum 
est  spedea  herbae,  de  qua  lana  tingitur  : 
infucata  vestis.  Glossar,  medie.  Simon. 
Januens.  ex  God.  reg.  6959. 

0  2.  FUGUS,  Fax,  taeda.  f.  prò  Focus. 
Testam.  Giraudi  de  Villanova  ann.  1481  : 
Ordinavit  in  sua  sepultura  ?iaberi  duode- 
cim  Fucos  ceraa  honeatos, 

5  FUD.  Vide  Fod. 

1  FUDBURGER,  Argentorati  vocantur 
cives  teste  Schilteroin  Glossar.  Teuton. 
ex  God.  Statut.  MS.  qui  Jus  civitatis 
per  nuptias  acquirunt.  [*  Vide  Pfalbur- 
gere.]  [<»  Fud  vel  Faud,  hodie  Vogt.  Ad- 
vocatus  1 

FUDIBULUM.  Vide  Fundabulum. 

T  FUDITUS,  prò  Fusus,  a  verbo  Fun- 
dere.  Dissipare,  fugare,  pel  lere.  Gharta 
H.  Abbatis  Grandis-silvse  ann.  1228.  in- 
ter Anecd.  Marten.  tom.  1.  col.  944: 
Item  omnes  UH  qui  nati  aunt  de  terra  illa, 
qui  Fuditi  fuerunt  prò  Ecclesia  et  prò 
aomino  Rege  Francorum  et  Comitwus 
Montisfortis  et  ad?uBrentibus  eie,  vel  pro- 
pria voluntate  recesaerunt  ab  eadem  terra, 
nisi  sint  hasretid,  integre  restituantur  in 
statum  pristinum, 

1  FUÈDHALfl,  FuEDAiLH,  ut  supra 
Flabellum ,  quo  muscsB  abiguntur  in 
sacrls  prsBsertim  liturgiis.  Instrumen- 
tum ann.  1377.  ex  Arcnivo  S.  Victoria 
Massil.  :  Item  tres  coysinos  prò  tenendo 
missale;  item  unum  Fuedalh  coopertum 
de  veluto  rubeo  prò  defendendo  muads. 
Duo  Fuedailh  sive  flabella ,  in  altero 
eJusd.  Archivi  Instrumento. 

o  FUELHA,  Asser,  tabula  tenuis.  Gali. 
Feuillet.  Leudffi   min.    Mss.   Garcass.: 


622 


FUG 


FUG 


FUG 


1 


[ 


Z 


Rem  de  Fuélha  de  aaumata^  unum  obO' 
lum. 

5  FUER  Vini.  Vide  in  Foragium  1. 

*  FUERNA,  Piscaria,  locus  in  quo  pis- 
catur.  Charta  ann.  1812.  in  Keg^.  49. 
Ghartoph.  reg.  eh.  78  :  Item  quod  erant 
„„  in  Tp089e»8ione  habendi  Fuernam  8ive 
piacartam  in  dicto  loco  de  la  Beane,  cona- 
tructam  de  lignie  sive  stipitibua  in  duobua 
lateribuSf  et  tn  fundo  de  pdbulia  ligneis  ; 
et  eupra  dictam  Fuernam  erant  tabulm 
cui  traneeundum  deauper.  Infra  :  Fuma. 
Factum  inter  Alfons.  comit.  Pictav.  et 
episc.  capitulumque  Xanton.  ann.  1818. 
ex  Bibl.  reg.  cot.  15:  Quittant  hiidem 
epiaeopua  et  capittUum  nobia...  quicguid 
juria...  habebant  in  dicto  ponte  Xanto- 
nenai  et  inauper  eadifieatia,  remanenlibua 
prae fatta  epiaeopo  et  eapitulo  tantummodo 
parva  Fuema  et  tribua  molendinia, 
Charta  ann.  1820.  in  Reg.  59.  eh.  575  : 
Accipere  poaait  et  valeat  (Vivianus  de  la 
Ramata  miles)  in  et  aiiperjuribua  raglia 
Fuemaa  ponila  Xantonenaia  aupplemen- 
tum  asaignalionia ; ....  quaa  quiaem  jura 
regia  dictaa  FìAemas,  eie.  Rursum  Fuema 
occurrit  infra,  ubi  etiam  Fuma  ter  le* 
gì  tur. 

1  FUERUS,  Gonsaetudo  munieipalis. 
Vide  Forua  2. 

o  FUETA,  Quantum  uno  die  homo  la- 
borare  aut  fodere  poteste  idem  quod 
Jornale,  nostris  Fuete;  at  unde  ducta 
voeis  origine,  nescio;  nisi  sit  a  verbo 
Fodere,  unde  nostris  Fouaige,  fossio, 
Foueur,  fossor,  et  Fuelle,  ligonis  species. 
Vide  suora  Foallia  et  Foditare.  Charta 
ann.  1820.  in  Reg.  59.  Ghartoph.  reg. 
eh.  459  :  Deaguelea  piecea,  Vune  aiet  de 
lez  Mathiet  Monteron.,.contenant  la  Fuete 

à  troia  hommea, Vautre contenant 

environ  la  Fuete  à  dix  ìtommea l'au' 

tre  contenant  la  Fuete  à  un  homme 

Item  une  vigne,,.,  contenant  la  Fuete  à 
deux  hommea.  Alia  ann.  1840.  in  Reg.  72. 
eh.  560  :  Une  piece  de  vigne  en  mont 
Maraen  contenant  vint  Fuetea  ou  environ 
....  Item  un  autre  piece  de  vigne  en  vai 
Mourrey,..,  contenant  qucUorxe  Fuetea  ou 
environ. 

1.  FUGA,  Gali.  Chaaae,  vel  Chace,  Ve- 
natio,  Jus  venatlonis,  quia  venando  fu- 
gantur  feras.  Charta  Alani  Gomitls  Pen- 
teyri»  ann.  1211.  apud  Augustin.  du 
Paa  :  Retenta  mihiferarum  Fuga,  et  a^d- 
pitrum  captura.  Charta  ann.  1270.  in 
Tabular.  Abbat.  Pontinlac.  :  Praaterea 
dictua  Milea  atbi  et  hsBredibtu  aula  reti" 
nuit  Fugam  aive  chaciam  in  dicto  nemore, 
Charta  Guillelmi  V.  Aquitanise  Duels  : 
Volui  etiam  et  conceaai  Fugam  cum  avi* 
bua  et  canibua,  et  garennam  ad  cuniculoa 
in  aula  terria.  Gesta  Guillelmi  Majoris 
Episcopi  Andegav.  cap.  29:  De  vena- 
tione  et  Fuga  ferarum  nemoria  de  Bou- 
cheto. 

Fugare,  Venari,  Gallis  Chaaaer,  Pa- 
pi as  :  Fuaare,  inacqui,  expellere.  Radevi- 
cus  lib.  8.  cap.  26  :  Si  quia  per  canea 
leporarioa  feram  Fugaverit ,  non  eryX 
neceaaario  aua,  aed  erlt  occupante.  Charta 
Henriei  I.  Regls  An^l.  in  Tabularlo 
Fiscanensi  f .  8  :  Prohtbeo,  ne  quia  aine 
ejua  licentia  mea  Fuget,  vel  leporem,  vel 
aliam  bealiam  capiat  auper  10.  libr.  foria- 
facturaa.  Petr.  de  Vineislib.  2.  Epist.  58: 
Bum  herba  creacit,  equiu  moritur  :  dum 
Fugane  cania  mingit,  fugiena  lepua  evaait. 
[Chartular.  Gemetic.  tom.  8.  pag.  23:  Ne 
quia  in  ea  Fuget  vel  leporem  capiat  aine 
licentia.  Charta  Ph.  Comitis  Bolon.  ann. 
1282.  ex  Archivo  CamersBfontis  :  Conce- 
dimua  praedictia  Abbati  et  Conventui  et 
eorum  aervientibua  ab  eladem  miaaia,  fa- 
cultatem  et  poteatatem  omnimodam  ve- 


nandi  aeu  Fugandi,  cum  canibua,  avibua, 
furonibua,  rethia  et  alio  quoquo  modo.] 
Fugare  et  Refugare  animalia  in  chacia, 
tom.  2.  Monast.  Anglic.  pag.  292.  Vide 
Fletam  lib.  1.  cap.  20.  {  69.  lib.  2.  cap. 
41.  {  28.  Monasticum  Anglic.  tom.  1. 
pag.  219.  507.  551.  588.  tom.  2.  pag.  994. 
tom.  8.  pag.  122.  161.  W.  Dugdalum  in 
Antiquit.  warwicensis  Provinci»  pag. 
665.  iMadox  Formul.  Anglic.  pag.  884.] 
etc. 

FuQARE  AvERiA,  Animalia  ad  pastu- 
ram  abigere,  Chaaaer  lea  beatiaux  aux 
champa.  Monasticum  Anglic.  tom.  1. 
pag.  777  :  Ac  hominea  et  tenentea  eorum 
habeant  in  perpetuum  liberoa  et  auffiden' 
tea  introitua  et  exitua,  ad  ae  et  ad  omni- 
moda  Averla  aua  Fuganda,  et  carragia 
aua  facienda,  etc.  Vide  Chacea. 

T  Fugare  Distriggiones,  Capere  pi- 
gnora donec  debitum  solvatur.  Charta 
data  ann.  8.  Henriei  V.  Regis  Angl. 
apud  Madox  Formul.  Anglic.  pag.  142: 
Et  ai  contingat  dictaa  centum  lwr<M  a 
retro  exiatere  ad  cUiquem  terminum  praa- 
dietum,  quo  aolvi  debeat,  in  parte  aeu  in 
toto,  quod  tunc  bene  liceat  praadicto  Co- 
miti,  executoribua  et  aaaignatla  aula,  dia- 
tringere  in  praidictia  maneriia  ....  et 
Diatriceionea  aie  factaa  Fugare  et  retinere, 
quouaque  plenarie  fuerit  albi  aatiafaC" 
tum. 

Fugaces  BestiìE.  Auctor  Queroli  : 
Multum  ae  aliqui  laudani,  qui  vel  pugna^ 
cea  feraa  vel  Fugacea  BeatUu,  aut  veatigiia 
inaequuntur,  aut  cubilibua  deprehendunt, 
aut  caau  opprimunt. 

FuGATio,  Idem  quod  Fuga,  Charta 
Henriei  Reg.  Angl.  prò  Londinensibus  : 
Et  civea  ìiabeant  Fug<icionea  auaa  ad  fu- 
gandum,  aicut  meliua  et  pleniua  habiie» 
runt  anteceaaores  aorum.  [Charta  Philipp! 
Fr.  Reg.  ann.  1207.  in  Tabularlo  San- 
germ.  :  Eidem  Eccleaias  confirmamua  praa- 
terea  quitationem  illam ,  quam  Petrue 
Milea  de  Sameaio  ....  fecit  dicto  Abbati 
Hugoni  coram  genitore  noatro  de  jure 
Fugationia,  venationia  et  haiaa.  Rursus 
mentio  est  de  Jure  Fugationla,  venatio* 
nia  et  halrn,  in  Charta  Hugonis  Abb.  in 
eodem  Tabularlo.] 

o  2.  FUGA.  Esse  in  Fuga  domini,  Di- 
citur  de  subdito  seu  vassallo,  quem  do- 
minus  fugientem  persequitur,  ut  illum 
domino  superiori  sistat.  Charta  Hugon. 
comit.  Regi  test.  ann.  1218.  in  Chartul. 
Campan.  ex  Cod.  re^.  5998.  fol.  69.  v«  : 
Ego  ad  dlctum  et  arbltrium  ifsiua  cofnitia 
aaiairem  feodum  hominia  mei,  qui  extite- 
rat  in  auxilium  Erardi  vel  coadjutorum 
auorum  ; ....  et  ille  homo  meua  eaaet  in 
Fuga  mea,  ita  quod,  ai  poaaem,  bona  fide 
ego  eum  caperem  et  tenerem,  nec  ipaum 
liòerarem,  niai  per  voluntatem  comltiaam. 
Vide  infra  Fugare  1, 

«8.  FUGA,  Refugium.azylam.  Vita  S. 
Glodesind.  tom.  6.  Jul.  pag.  204.  col.  1  : 
Ad  urbem  Mettenaium  in  ecclesiam  aancti 
protomartyria  Slephani  profuglt,  et  con- 
feaaionem,  ubi  ejundem  martyria  ac  cete- 
rorum  innumerabilium  aanctorum  reli" 
quia^  conditaa  erant,  collocavit  prò  Fuga, 
non  prò  cotnmiaao  acelere,  aed  ne  acelua 
committeret.  Nostris  Se  Fuir,  in  ai iq uè m 
loeum  confugere,  vulgo  ae  refugier^  Pac- 
tum  Inter  Carol.  comit.  et  capìtul.  Car- 
net, ann.  1306  :  Jureront  lea  chanoinea,.,, 
que  nul  malfaiteur,  qui  ae  Fuiroit  esditea 
meaona,  ne  recevront  à  garantle,  Fulter 
vero  In  fugam  conjicere,  apud  Christ. 
Pisan.  in  Carolo  V.  part.  2.  cap.  24.  tom. 
8.  Dissert.  D.  Le  Beuf  pag.  206  :  Si  fu 
pria  Thomaa  de  Crranfon  et  juaquea  à 
quatrevingta  autrea  groz  priaonniera,  et  le 
aurplua  mora  et  Futtez.  linde  emendan- 


du8  Marten.  tom.  5.  Ampi.  CoUect.  col» 
598.  ubi  Face,  prò  Fuie,  fuga.  Fuir,  ea-* 
dem  acceptione,  in  Poem.  dia  Cléomadee 
Ma.  ; 

Lm  Poin,  ne  Im  eneàodiJers, 
L68  raloun,  m  los  nlyen,  «le. 

^  4.  FUGA,  vulgo  Fuye.  Columbarii 
genus,  Locus  in  quem  columbi  confu- 
giunt,  unde  nomen.  Arest.  parlam. 
Paris,  ann.  1586.  ex  Tabul.  de  Ckiaaé  : 
Hoapitium  dicti  Aigremont  totum  in  etr- 
euitu  clauaum,  unam  Fugam  in  media 
eurtia,  etc.  In  Instr.  ann.  1588.  ibid.  :  Le 
logia  dudit  Aigremont  ferme  à  Ventour^ 
une  Fuye  au  meillieu  de  la  court, 

FUGACES,  Fugitivi  servi,  qui  a  domi- 
norum  servitìo  se  snbducunt,  in  leg.  8.* 
Cod.  Th.  de  Jurisdict.  (2,  1.)  qui  Rtfugae 
dominorum  dlcuntur  apud  Gregor.  Tu- 
ron.  de  Miracul.  S.  Martini  cap.  58^ 
Fuga  lapai,  in  Charta  ann.  865.  in  Tabu- 
lar. Bellilocensi  in  Lemovicib.  n.  176  : 
Cum  mancipiia  aupra  manentibuà  aeva 
Fuga  lapaia,  Prffiterea  in  Lege  Ripuar. 
tit.  80.  S  2.  tit.  72.  I  2.  in  lege  Longob. 
lib.  1.  tit.  9.  i  22.  tit.  86.  |  5.  lib.  8.  Ut. 
12.  1 1.  L**  Liutpr.  91.  (6,  88.)  Grimoald. 
3.  Carol.  M.  121.]  Capitul.  Car.  M.  lib. 
8.  tit.  26.  Adde  Annales  Frane.  Fuld^ 
ann.  801.  etc.  Salvianus  lib.  4.  de  Guber- 
nat.  Dei  :  Rlorum  fugam  non  tam  debe-^ 
mua  ad  eoa  referre,  qui  fugiunt,  quam 
ad  eoa,  qui  funere  compeUunt,  Vim  pa» 
tiuntur  infelictaaimi,  famulari  optant,  eà- 
figgere  coguntur  :  diacedere  a  aervitio  do» 
minorum  auorum  nolunt,  et  conaervorum 
auorum  crudelitaUe  non  permittuntur  ut 
aerviant,  etc, 

Fugaces  Altertos  Retinere  non 
licebat,  ut  testatur  Gregorius  Turon.  lib. 

6.  Hist.  cap.  81.  et  ex  eo  Flodoardus  lib. 
2.  cap.  2.  nec  eia  panem  dare,  ut  est  in 
Lege  Burgund.  tit.  6.  %  9.  10.  aut  viam 
oatendere,  in  Lege  Wisig.  lib.  9.  tit.  1.  | 

7.  aut  capiUum  facete,  in  Lege  Burg.  tit. 
6.J4.  wTsigoth.  lib.  9.(5. 

Interdum  tamen  ex  privilegio,  Eccle- 
siis  maxime  concesso,  licebat  fugitivos 
reeipere  ;  [unde  eos  vi  abstrahere  sub 
poena  mulet»  pecuniarisB  80.  sol.  pro- 
hibetur,  in  leg.  Alaman.  cap.  8.  1  4.] 
Exemplum  prodit  Ingulphus  pag.  859. 

Auris  abscissione  mulotatos  fWacM 
servos  tradit  Gregorius  Turon.  lib.  5. 
cap.  48.  et  ex  eo  Aimoinus  lib.  8.  Hist. 
Frane,  cap.  48. 

Fugitivi,  apud  Practicos  nostros  et 
Anglicos  dicuntur  tenentea  in  mUena^ 
gium,  qui  in  aliorum  domlnia  tran- 
seunt,  inconsultis  dominis  :  qui  cum 
oonaìietudinem  revertendi  habere  deaié' 
rint,  indpiunt  eaae  Fugitivi  ad  aimilitu^^ 
dinem  cervorum  domeaticorum ,  vel  ai 
chevagio  aint  obnoxii,  illud  aolvere  deaic" 
rint.  Ita  Bracton.  lib.  1.  tit.  1.  S  8.  et 
Fleta  lib.  1.  cap.  7.  t  7.  Fugitivi  Dei,  id 
est  Ecelesiffi  tenentes,  in  Legib.  Henriei 
I.  cap.  11. 

Secta  Fugitivi,  dicitur  de  domino, 
qui  fugacem  aequitur,  id  est,  requirit,  ut 
est  m  Lege  Burg.  tit.  6. 1 2.  Ad  hoc  au- 
tem,  ut  Fugitivi  dominium  servet  domi- 
nus,  debet  illum  atatim  peraequi,  et  infra 
annum  clameum  auum  apponere,  quo 
facto  non  currit  tempua  contra  dominum^ 
eum  rea  per  clameum  appoaitum  efficiatur 
litigioaa.  Si  vero  dominua  negligena  fue- 
rit tn  proaequendo  et  inclameo  apponendo 
qualitercumque,  ai  Fugitivua  revertatur 
poat  annum,  non  erit  domino  licitum ,  nec 
tutum,  manum  apponere,  etc,  Bracton. 
lib.  1.  tit.  1.  cap.  10.  §8.  Fleta  lib.  1.  cap. 
7.  1 7.  lib.  4.  cap.  11.  t  ^-  Ad  sectam 
fugitivorum  pertinente  qu»  babet  Con- 


i 


FUG 


FUG 


FUL 


623 


saet.  Gàtalaun.  art.  18:  Si  teU  hommeB 
óu  femmes  de  corp$  s'estoient  retirez  fur- 
iivement,  aant  reputez  serfa  Fugilift,  et 
n'ont  par  ledit  temps  acquis  franchiie, 
Ejusmodi  fugitivoram  sequelam  seu  per- 
secutlonem,  euite  vel  Paur$uite  vocant 
Gonsuetudines  municipales,  Bituricen- 
sis  tit.  1.  art.  1.  Solensis  art.  1.  Niver- 
nensis  tit.  8.  art.  6.  Burbonensis  art.  189. 
197.  808.  Trecensis  art.  8.  6.  Calvimont. 
art.  8.  Vitriacensìs  art.  145.  Arvernensis 
cap.  27.  art.  2.  9.  Marchensls  art.  147. 
etc.  Donationes  factse  Eccl.  Salisb.  cap. 
18  :  Placitum  est  habitum  et  qusBsitto 
Ilbungi  Fabri,  qualiter  Socco  eum  con' 
gui8ierit  in  servum. 

Reoeptio  Fugitivi,  in  Legibus  Hen- 
rici  I.  Regis  Angl.  cap.  28. 

De  servis  Fugacibus ,  seu  fugitivis, 
plura  babent  Lex  Burgund.  tit.  6.  Lei 
Wisigoth.  lib.  9.  tit.  1.  Lex  Longob.  lib. 

I.  tit.  25.  Leges  Luitbprandi  Regis  tit. 
63.  [»•  87.  (6,  84.)]  Capitulare  Sicardl 
Princip.  Beneveiìt.  ann.  886.  cap.  6.  Ca- 
pitulare Radelcbisi  Princip.  Benev.  cap. 
18. 14.  Ennodius  lib.  8.  Ep.  16. 19.  Me- 
tellus  in  Quirinalibus  pag.  186.  Aimoi- 
nus  1.  4.  de  Miracul.  S.  Benedicti,  cap. 

II.  Monasticum  Anglic.  tom.  2.  pag. 
827.  Vadianus  pag.  84.  etc. 

1.  FU6AGIA,  Ruris  portio  eervis  et 
feris  addicta,  nullo  seplmento,  nec  fo- 
resta legibus.  sed  tamen  suis  privilegiis 
communita,  Ùhcicea,  Gharta  Mathildis  I. 
Imperatricis,  qua  Milonem  de  Gloces* 
tria  Gomitem  Herefordise  constituit  : 
Prsecipio ,  quod   hme  omnia   aupradicta 

teneat  de  me libere  et  quiete,  in  bosco 

et  planOf  in  forestxs  et  Fagaciie,  in  pratie 
et  pasturisi  etc.  Spelmannus. 

T  2.  FU6AGIA,  FUGATiA,  Placent»  gè- 
nns.  Vide  Focada. 

if  FU6AGITAS,  [Idem  ac  fuga.  Glosa. 
Philox.] 

^  FUGAGIUM,  f.  prò  Fogagium,  Gensus 
ex  singulis  focis.  Pactum  Inter  eccl. 
Rom.  et  episc.  Tricastr.  ex  God.  reg. 
5956.  A.  fol.  73.  r*  :  Si  prò  dictis  cavai- 
catU  seu  alterius  eubaidii  $eu  subventio- 
nis,  taylliXf  questee  et  Fugagii  levaretur 
aliqua  pecunia  ad  hominibus  dictsB  vilUe 
(S.  Pauli)  quod  illa  pecunia  nt  com^ 
munia, 

^  1.  FUGARE,  Fugientem  persegui. 
Gharta  ann.  1847.  apud  Lamium  in  De- 
lie, erudit.  inter  noi.  ad  Hodoepor.  Gha- 
rit.  part.  1.  pag.  66:  Malefactores^  qui 
maleficium  committerent  in  territorio  S. 
Miniatia  juxta  confinia  territorii  commu^ 
nia  Fiorentini  per  duo  milliaria  vel  infra, 
ipso  die  commiasi  maleficii  liceat  perac' 
qui.  Fugare  et  capere  in  territorio  et  au" 
per  territorio  diìcti  communia  Fiorentini 
libere ^  licite  et  impune  ;.„  qius  peraecutio, 
Fitgatio  et  captio  fieri  jooaaint  infra  terri- 
torium  aupradictum.  Vide  supra  Fuga  2. 

^  2.  FUGARE,  In  fugam  seu  exilium 
conjicere,  proscribere,  bannire,  Gharta 
Odon.  ducis  Burg.  et  BlanchsB  comit. 
Trec.  ann.  1217.  in  Ghartul.  Gampan.  ex 
God.  reg.  5998.  fol.  109.  v.  :  Juravimua 
inter  noa  viciaaim...  guod  ai  aliquia  homi- 
num  noatrorum  alujuam  injuriam,  vel 
alif[uod  forifactum  fecerit..,  ule  nostrum^ 
cujua  homo  erit^  ante  alios  tenetur  per 
praedictum  iuramentum  ipaum  deatruere 
et  Fugare  de  terra,  donec  ad  merceiam 
illiua  venerit.  Alia  ann.  1847.  Jamjam 
laudata  ibid.  pag.  65  :  Quod  omnea  et 
einguli  rectorea  dictaa  civitatia  Floren- 
tinaa,,.  teneantur  ad  requiaitionem  facien- 
dam  per  litteraa  dictorum  duodecim  de- 
fenaorum  populi  et  communia  S.  Miniatia 
hujuamodi  condemnatoa  repellere  ac  Fu- 
gare,  et  eoa,  et  eorum  quemlibet  repelli  et 


Fugari  facere  de  dvitate  Florentùe.  et 
ejua  comitatu  et  diatrictu,  aub  peana  libra- 
rum  ducentarum  aemper  prò  quolibet 
exbannito, 

«  8.  FUGARE,  Venari.  Vide  in  Fuaa  1. 

•  1.  FUGATIO,  Venatio,  Jus  venatfonis. 
Vide  in  Fuga  1. 

«  2.  FUGATIO,  Persecutio.  Vide  supra 
Fugare  1. 

FUGATORES  Garugarum,  quorum  ara 
eat,  ut  bovea  mque  aciant  conjunctoa  fU' 
gare,  ipaoa  non  percutiendo,  pungendo 
aeu  gravando,  ut  est  in  Fleta  Ilo.  2.  cap. 
78.8  1. 

FUGELLA.  Abbo  lib.  2.  de  Bellis  Pari- 
siac.  pag.  518.  lib.  2.  vers.  22  : 

lode  sopor  repelit  cìvm,  miMroiqtte  FufeUa. 

[Idem  apud  Duchesnium  Histor.  Nor- 
man, pag.  88.  col.  2.  lib.  1.  vers.  166  : 

Erubaere  Umen  pMthac  irelali  lapus  audu 

Nil  rapiens  praa^s,  ropelitqae  quidem  nemiu  altum, 

Subtnemque  mmìs  seciun  retulere  Fugallam. 

Ubi  Fugella  vocis  Fugaa  videtur  esse 
diminutivum.l 

FUGILLUS,  Gali.  Fuzil.  [Videtur  esse 
ab  Hispano  Fuego,  Ignis,  quod  primum 
a  Focua,]  Ugutio  et  Jo.  de  Janua  :  Fugil- 
lua,  Ferrum,  quo  extrahitur  ignia  de  pe- 
tra.  Unde  Fugillare,  iqnem  depetra  Fu^ 
gillo  extrahere,  et  Fugillator.  Et  hinc  per 
figuram  Fugillatorea  ducantur  umbrsa 
dìsmonum,  qui  ignem  ferunt.  [Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerm.  :  Fugillusy  Fuiail,   fer  à 


Ì'eu  à 
^uai 


faire  feu.  Fugillare,  Fuiailler,  &eat  Taire 
pierre  par  fuail,  ou  faire  fuiail. 

igillator,  Faiaeur  de  Fuiailz,  ou  qui 
trait  feu  de  pierre  par  fuisil.] 

^  Tudicula  igniaria,  nostris  Foiail  et 
Foueail.  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God. 
reg.  7657  :  Foylk,  Prov.  Fugillus,  Aliud 
Gali.  Lat.  ex  God.  reg.    76fe  :  Fugillus, 

Sueail.  Fugillare,  faire  feu  de  foueail. 
unit.  castr.  dom.  reg.  :  Foisil  et  chat' 
loua  ad  faciendum  novum  ignem,  ai  opua 
fuerit. 

FUGINARE,  Adulando  impedire,  ludum 
dare,  decipere,  in  Gloss.  Arabtco-Lat. 
GlosssB  antiqusB  MSS.  :  Fuginat,  adu- 
lando impedit,  laudari  dectpit.  Isidori, 
laudando  habent. 

*  Fouger,  eodem  sensu,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1453.  ex  Reg.  182.  Ghartoph.  reg. 
eh.  48  :  Leaquelz  religieux  telement  Fou" 
gerent  et  deceurent  icelle  jeune  femme, 
qu'elle  converaoit  et  ae  maintenoit  avec 
eulx 

o  FUGITARIUS,  Fugitivus,  nostris  alias 
Fuitif.  Lit.  remiss.  ann.  1888.  in  Reg. 
124.  Ghartoph.  reg.  eh.  124  :  Fecit  procea- 
aua  contra  eum,  tanquam  abaentem  et 
Fugitarium.  Alias  ann.  1889.  in  Reg.  188. 
eh.  71  :  Et  ae  mit  en  immunité  et  fran- 
chiae  en  Végliae  du  aépulcre  à  Paria,  de 
laquelle  il  est  yaaua  et  a'eat  rendu  abaent 
et  Fuitif.  Forfuyance  vero,  prò  Prsesta- 
tione,  qusB  domino  a  servis  seu  tenenti- 
bus  in  villenagium  exsolvebatur,  prò 
facultate  in  alterius  dominium  transe- 
undi.  Gharta  manumiss.  ann.  1474.  in 
Reg.  195.  eh.  1111  :  Lea  aeigneura  et  damea 
de  Maroillea  ont  affranchiz  lea  habitana 
dudit  lieu  de  toutea  mainmortea,  For- 
fuyancea  et  formariagea.  Vide  in  Fugacea, 

fUGITIO,  prò  Fuga.  Henr.  Knyghton. 
ann.  1857  :  Condonavit  omnea  feloniaa, 
evaaionea  et  Fugitionea. 

FUGrnVARIUS,  Fugitivua,  dpaiclTvic,  in 
Glossar.  Gr.  Lat.  MS.  Editura  :  Apacic£ty)c> 
Fugitivua,  SpoiTCTtxó;,  Fugitivariua. 

FUGITIYOSUS,  ^euxTóc,  in  Gloss.  Gr. 
Lat.  Alibi  :  ^ydz,  Fugitivua,  exulaticiua, 
Fugitivoatia. 
<     1  FUGFTIVUS.  Vide  Fugacea. 


3*e  FU6IT0R.  [Qui  fugit.  Plaut.  IWn.  8, 
2.  97.  Gredo,  acrem  fugitorem  fore.] 

FUIAGIUM,  [Jus  excidendi  lignum  in 
nemore  ad  focum  suum.]  Vide  Affuia^ 
gium.  [<*  Vide  supra  Fuagium  et  Fuaitum.] 

FUISTALLUM.  Gharta  Edw.  III.  Reg. 
Angl.  tom.  2.  Monast.  Angl.  pag.  89  :  Et 
de  tribua  menauria  terrm  in  Wigomia,  et 
de  decem  iunctia  salia  in  Wickie,  eum 
duabua  aalinia  et  Fuiatallo.  Nos  Fuataillea 
dicimus  vinaria  dolia. 

FUIT,  prò  Ivit.  Vetus  Inscriptio  :  Sex. 
Truttedio,  Sex.  f.  poi.  Maximiano.  Fuit 
ad  auperoa  menaea  7.  etc.  Gesta  pnrga- 
tionis  Felicis  :  Ad  NumidM  Fuiati  f  rea' 
pondit:  Non,  Domine.  Sit.  qui  probet, 
^lianua  Proeonaul  dixit  :  Nec  in  Mauri' 
tania  f  reapondit  :  Negotiari  ilio  Fui.  [Csl- 
pitolinus  in  Marco  :  Athenia  Fuit,  prò 
ivit.]  Ita  hodie  nos  Franci,  t^  a  eaté,  prò 
il  eat  alle.  Gapitul.  8.  ann.  808.  cap.  14  : 
De  Epiacopia,  Abbatibua,  Comitibua,  qui 
ad  piacUum  noatrum  non  Fuerunt.  Pau-' 
lus  Diaconus  Emeri tensis  de  Gestis 
Episcop.  Emeritens.  in  S.  Fidele  cap. 
8  :  Ite  et  percutite  eum,  quia  juaaio  Do^ 
mini  adimplenda  eat.  Qut  eum  Fuiaaent, 
nec  intrare  potuiasent,  etc.  At  ubi  tertio 
Fuerunt,  permittente  Deo  ingreaai  aunt. 
Hispani  dicerent,  aquelloa  fueron,  prò 
iverunt.  Galli,  ont  eate.  Obitus  S.  Abbatis 
Nuncti  apud  Bivarium  :  Cumque  FuiS' 
aent,  et  vidisaent  eum  veate  aordidum,  etc. 
Ditmarus  lib.  7.  pag.  88:  Imperator  a 
nobia  diaeeasit,  et  proximoa  Rogationum^ 
diea  in  Capungum  Fuit,  quo  ipae  curtem 
auam  de  civitate  Caaaulam  dieta  tranatu*' 
lit.  Vide  Felicem  Osium  ad  Ottonem 
Morenam  pag.  49. 

FULBORAN»  German.  Echt  und  Wolg&- 
boren.  Lex  Longob.  lib.  2.  tit.  14.  9  2. 

!*»  Rothar.  154.]  :  Si  quia  dereliguerit 
llium  legitimum  unum,  quod  eat  Fulbo^ 
ran,  et  filios  naturales  unum  aut  plurea, 
etc.  Editio  Heroldi  tit.  58.  habet  Fulbor. 
[Forboram  editum  apud  Murator.  tom. 
1.  part.  2.  pag.  26.  et  apud  Schilterum 
in  Gloss.  Teuton.  ubi  nlius  legitimus, 
unicus,  exponitur.  Vide  Forbora.] 

}  FULGA,  prò  Furca,  Patibulum,  in 
Gharta  anni  1825.  ex  Archivo  S.  Floren- 
tii.  [*  Fulca  ex  frequenti  mutatione  r  in 
{,  prò  Furca,  quater  legitur  in  Gharta 
Phil.  VI.  ann.  1842.  ex  Reg.  74.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  279.  Vide  Fulcha.] 

FULGARIUS,  Idem  qui  Falconariua, 
Aucupii  et  Falconum  prsefectus,  in  Mi- 
rac.  S.  Thomas  Aquin. 

FULCFREAL.  Vide  Fulfrea. 

o  FULGHA,  prò  Furca,  Patibulum,  in 
Gharta  ann.  1853.  ex  Reg.  82.  Ghartoph^ 
reg.  eh.  239.  Vide  Fulca. 

f  FULGHRUM,  Lectus.  Epistola  Inno- 
cente III.  PP.  ad  Helenensem  Episc. 
inter  Goncil.  Hispan.  tom.  8.  pag.  470  : 
In  Fulchria  autem,  niai  eoa  ad  id  infir- 
mitaa  coegerit,  non  cubabunt,  (hsec  erat 
poUicitatio  quorumdam  poanitentium) 
et  a  feste  SS.  Omnium  usque  ad  Natività' 
tem  Dominicam  jejunantes,  in  qualibet 
sexta  feria..,  a  piscibua  abatinebunt,  etc. 
Fulcrum  proprie  est  id  quo  lectus  fulci- 
tur  et  sustinetur  :  qua  notione  Sueto- 
nius  dixit  Fulcrum  Ledi; de  lecto  igitur 
integro  per  synecdochen  dicitur ,  ut 
apud  ipsum  Juvenalem  : 

Sacri  geniuin  contemoere  Falcri. 

Vide  Isid.  Orig.  lib.  19.  cap.  26.  et  infra 
Fulcralia,  Fulcrari,  Fultrum  et  FuUum. 

*  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  7684  : 
Fulcrum,  Pie  du  Ut,  et  auaai  signifie  la 
aouveraine  partie  du  lit. 

FULGIATORIUM,   Baculus,    quo    quis 


a24 


FUL 


FUL 


FUL 


fulcitur.  Vita  S.  Deicoli  Abb.  niim.  14  : 
FulciatoHum,  quo  utebatur,.,,  donavit. 

«  FULGIMENTUM,  Quidquid  ad  usum 
mulieris  pertinet,  In  Leg.  municìpal. 
Pistor.  lib.  2.  rubr.  98  :  De  corvedis  aan- 
di8  et  Fulcimentis  mulierum, 

IFULGIRE,  Supplere,  Gali.  Remplacer. 
Ardo  in  Vita  S.  Benedictl  Aniaa.  saec. 
4.  Bened.  part.  1.  pag.  214:  Numeras 
equorum  tmminutUB  a  Rege  Fulcitur. 
Sed  et  po$t  uniua  mensis  spatium  amissi 
reducuntur  equi  ;  siofue  divinitus  actum 
est,  ut  quia  de  amissis  non  doluit^  dupli- 
eatum  ausciperet  lucrum, 

^Fulsir,  prò  firmare,  stabilire,  in  Lit. 
remiss.  ann.  1427.  ex  Reg.  174.  Ghartoph. 
reg.  eh.  81  :  La  suppliante  frequentoit 
eouvent  avec  un  nommé  Simon  ttsaerant 
de  toilles,  qui  estoit  homme  marié^  fai- 
gnant  de  le  voulotr  embeaoingner  de  $on 
mestier  ;  et  une  foie  entro  lea  autrea,  elle 
ala  en  l'ostel  duait  Simon  pour  Fuleir  aon 
fait,  souhz  umbre  du  meatier  dudit  Simon, 

0  FULGITA,  Gingulum,  quo  ensis  ful- 
citur. Ghron.  Bergom.  ad  ann.  1886. 
apud  Murator.  tom.  16.  Script.  Ital.  col. 
8d6  :  Fecit  sibi  largiri  ipsi  camino  Gui- 
lielmo.,..  apatam  unam  cum  fodro  velluti 
rubei,  et  fulcitam  de  argentum  laureato, 

j  FULGITUS.  Ornatus,  intextus.  GIoss. 
Lat.  Gali.  Sangerm.:  FulcituSf  Fulciz, 
gamiz.  Testamentum  Enguerandl  dom. 
de  Guciaco  ann.  1897.  apud  Marten.  tom. 
6.  Ampliss.  Gollect.  col.  602  :  Item  volu- 
mua  quod  per  ordinationem  Executorum 
noatrorum  fiat  in  eodem  monaaterio  una 
nóbilia  crux  de  argento,...  et  quatuor  or- 
namenta ad  celeorandum,  quorum  tria 
communibua  diebua  aervient,  et  quartum 
Fulcitum  prò  diacono  ,  aubdiacono ,  et 
preabytero  prò  featis  aolemnibua. 

^  Instructus,  Gali.  Fourni.  Ghron.  Ex- 
tense  ad  ann.  1290.  apud  Murator.  tom. 
15.  Script.  Ital.  col.  842:  Omnea  iati.... 
Fuleiti  de  omnibua  eia  neceaaariia  iverunt 
ultra  mare  ad  civitatem  Acri.  Vide  supra 
Folerataa. 

1  FULCO.  Teloneum  Monast.S.Bertinl  : 
Item  carteia  de  cumbia  Fulconum  11.  den. 

0  FULGOLUS.  Vide  supra  Flosculua. 

1  FULGRALIA  Lecti  ornamenta,  in 
GIoss.  Isidori.  rVide  Fulchrum.] 

FULGRARI,  Fulcra  ledo  facere,  lectum 
fulcria  prmparare,  Ugutioni,  est  enim 
fulcrum  pea  lecti. 

IFULQREAL.  Vide  Fulfrea. 

FULGUS.  In  Ghartis  ann.  1801.  1450. 
etc.  urbs,  quse  vulgo  Monatier  ou  Faut 
Yonne,  dicitur  Monaterolium  in  Fulco 
Yonte  :  ubi  scilicet  Igauna  fluvius  bifur- 
cus  Ut  et  in  duos  canales  dividitur. 
[Gonsulendus  Valesius  in  Notitia  Gallia- 
rumpag.  848.  Vide  Branca  2.1 

^  FULDIO,  Sedes  seu  sella  brachiis 
conclusa,  forte  prò  Faldao.  Vide  in  hac 
voce.  Ordo  eccl.  Ambros.  Medlol.  ann. 
circ.  1180.  apud  Murator.  tom.  4.  Antiq. 
Ital.  med.  aevi  col.  871:  Archiejaiacopua 
sedei  in  Fuldione^  excepto  in  prsBoictia  so- 
letnnitatibua,  quando  aedet  in  tribunali, 
cum  presbyteria,  et  diaconia  majoria  or- 
dinia. 

•  FULEX,  prò  Fulix.  Glossar.  Provine. 
Lat.  ex  God.  reg.  7657  :  Folquer,  Prov. 
fulica,  Fulex. 

FULFREA,  FULFREAL,  FULFREAR,  Li- 

ber,  ingenuus.  Papias  MS  :  Fulfreal,  i. 
liber,  aed  non  extraneua.  Perperam  Ful- 
creal  in  Edit.  Veneta.  Aliud  GIoss.  apud 
Lindenbrogium:  Fulfrea,  aive  inaenua, 
aive  Ubera,  Germ.  Fulfren;  [^  Glossar. 
Longob.  in  God.  Roman.  :  Fulfrealt,  in 
God.  Gavensi  :  Fulfreald,  qui  per  aacer- 
dolea  circa  altare  liberi  aunt.  Vide  Grimm. 
Ant.  Jur.  pag.  888.]  in  Lege  Longob. 


MuUer  libera  Fulfreal,  lib.  1.  tit.  25.  8  6, 
lib.  2.  tit.  12. 1 1.  [<»  Rothar.  262.  217.] 
Simul  vadant  liberi  et  aòaoluti  Fulfrealea. 
lib.  1.  tit.  82.  |5.  r<»  Liutpr.  170.  (6,  87.)] 
Homo  qui  Fulfreat  factua  est,  lib.  2.  tit. 
14.  g  17.  [<»  Rothar.  228.]  Qui  FulfreaX  et 
a  ae  extraneum,  id  eat.  amund  facere  vo- 
luerit,  lib.  2.  tit.  84.  J  1.  [<»  Rothar.  225.] 
Fulcfreal,  in  Legibus  Rotbarìs  Regis  tit. 
88.  1 1.  91.  I  1.  6.  7.  10.  tit.  101.  S  6. 
r»  217.  225.  226.  228.  262.J  alibi  pag.  211. 
[<»  Liutpr.  9.  (2,  8JJ 

FUL6ARE.  Vide  Folgare. 

^  FULdEDO,  Fulgor,  splendor,  in  Ghron. 
Wormat.  apud  Ludewig.  tom.  2.  reliq. 
MSS.pag.  184. 

^  FUL6ENTER.  [Fulgendo,  Plin.  10. 
20.  22.  Gemmantes  pavo  expandit  colo- 
res,  adverso  sole  maxime,  quia  sic  ful- 
genti us  radiante 

FUL6ERIA  ,  Filix  ,  Fougere.  Gharta 
Guillelmi  Gomitis  Moretonii  ann.  1105: 
Et  paanagium  in  foresta,  et  herbam,  et 
Futgeriam,  et  Juncoa  ad  falcandum,  etc. 
[Gharta  apud  Baluz.  Hist.  Tutel.  pag. 
486:  Hasc  quoque  dimiasurua...  ginestoa 
cum  Fulgeria,  etc.  Nostris  olim  Fugere, 
nunc Fougere.  Le  Roman  de  la RoseMiS.: 

Voire  ne  Aist  mie  Fog^ra, 
Ni  fttgere  no  fast  paa  irdirrt.] 

1  FULdETRA,  Esloides,  Espart,  Esciare, 
in  GIoss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  Guillel. 
Armoricus  de  Gestis  Philippi  Aug.  Reg. 
Frane,  apud  Duchesn.  tom.  5.  pag.  92  : 
In  vigilia  Asaumptionis  B.  Marias...  dum 
vigilia  celebraretur,  facta  sunt  tonitrua, 
fulgura  et  Fulgetrsa  quaXea  antea  non 
fuerunt.  Utitur  Plinius. 

*  Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg. 
7657:  Elhaus,  Prov,  Fulgetra,  fulgur. 
Nostris  alias  Escliatre  et  Èscart.  Sermo 
de  S.  Agnete  ex  God.  S.  Vict.  Paris,  fol. 
84.  r*.  col.  2  :  Maintenant  fugranz  crollea 
de  terre,  Esclistre  et  foudres  vindrent  et 
chairent  en  tant  que  pluisour  des  paiena 
furent  mort.  Ghron.  S.  Dion.  lib.  2.  cap. 
14.  tom.  8.  Gollect.  Histor.  Frane,  pag. 
193  :  En  celle  partie  ou  Voat  le  roi  Ciò- 
thairea  estoit  togiéa,  ne  venta  point,  ne 
n*i  chai  yaue,  ne  nuz  aignea  d'Eapart,  ne 
de  tonnoirre.  Eapartiasement,  in  Addit. 
ad  Monstrel.  ad  ann.  1469.  fol.  81.  v«. 
Unde  Eapartir,  Fulgurare.  Lit.  remiss, 
ann.  1894.  in  Reg.  146.  Ghartoph.  reg. 
eh.  202  :  Le  auppliant  veant  grani  et  hor- 
rible  fioraie  de  tempa,..,  en  plouvant, 
greslant,  tonnant,  ventant  et  Eapartia- 
aant,  telement  que  à  peine  ne  pouoit 
homme  cognoistre  l'autre,  etc,  Effoudre, 
eodem  sensu,  et  inde  Effoudrer.  Vit» 
SS.  Mss.  ex  God.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol. 
865.  r*.  col.  1  :  Tantoat  commenga  à  toner 
et  à  Effoudrer  ai  durement  que  toute  la 
terre  en  crolloit....  Una  Effoudrea  feri  ai 
durement  la  mere  del  enfant,  etc. 

^c  FUL6IDITAS.  [Glaritas.  Dief.] 

•  FUL6I0,  Fuligo.  Glossar.  Lat.  Ital. 
Ms.  :  Fulqio,  la  nigreza  del  foco. 

FUL6IT,  Nutrii,  aplendet,  eminet. 
GlosssB  Antìn 

oo  FUL60REUS.  Fulgorea  fiamma,  apud 
Vergi  1.  Grammat.  pag.  127. 

FtfLGORUS.  Splendidua,  Ugutioni. 

FULGRETIDO,  Fulgor,  splendor,  quasi 
Fulgoritudo,  fulgoritas.  vita  S.  Boniti 
Episcopi  Glaromont.  n.  17:  Sanctorum 
aùaria  nitent  :  centra  hinc  indeque  gemi- 
nata connectunt  columnae  priacorum 
aculpta  Fulgretidine,  emergunt  more 
élatsR  mire  camerm,  etc.  Surius  exponit 
columnm  priaco  sculptse  more  aese  aubri- 
gunt,  Goaices  MSS.  apud  Mabillonium 
tom.  8.  SS.  Ord.  S.  Benedicti  praferunt 
Fulgretine,  et  Fulgretinas.  An   igltur  sic 


dispungendum  :  Centra  hinc  indeique  ge- 
minata connectunt  columnae  priacorum 
aculptaa  Fulgretidine  ,  emergunt  more 
elatea  mire  camersa.  An  vero  :  Fulgretin» 
emergunt  more  elataa  mire  camersa.  An 
denique  :  Emergunt  more  eUUsa  mirte  ca^ 
meraa.  Ut  elata  sit  GrsBCum  iXavr\,  abies, 
cujus  instar  camersB  sese  attollunt. 

f  FULGURAIIDOSE,  Splendide,  Gali. 
Avec  éclat.  Miracula  S.  Éadmundi  Angl. 
Regis,  apud  Marten.  tom.  6.  Ampliss. 
Gollect.  col.  888  :  Egreditur...  in  modum 
viri  admodum  venerabilis  Fulgurandos^ 
obeunte  coaleatia  claritatia  fulgure,  etc. 

FUL6URAT0RES,  Ruatici  aruapicea,  in 
GIoss.  Isid.  Vide  Nonium  cap.  1.  num» 
819. 

KT  Legendum  cum  GrsBvio,  Etruaci 
aruapicea.  Etruscis  quippe  Roma  accep- 
tam  referebat  suam  aruspicum  discipli* 
nam.  Aruspicibus  Fulguratorea  adjun- 
ffuntur  a  Gicerone  de  Divin.  2.  58.  Gaio 
de  moribus  Glaudil  Neronis  :  Aruapicem 
Fulguratorem  ai  quia  adducat,  etc.  Vide 
Juvenal.  Sat.  6.  585.  et  ibi  Interpretes. 

<>FUL6URIUM,  xepauvo6óXiov  y)|upiv6v. 
GIoss.  Lat.  Gr.  ubi  Castigai,  leg.  Ful^ 
gurdium,  Gasaubon.  ad  Sueton.  in  Aug. 
cap.  29.  et  Delrius  ad  Senec.  Trag. 
pag.  888. 

FULGUS,  Rufua,  Rubeua.  Fulgo  temine, 
flava  pelle,  in  GIoss.  MS.  Reg.  God.  1013. 
Papias  :  Fulgua,  rufua,  flavua. 

fFULHETA,  Mensura  vinaria.  Gali. 
Feuillette,  Statuta  Avenion.  Rubr.  27. 
art.  1  :  Statuimua  quod  quicumque  vinum 
vendere  voluerit  mmutatim,  teneatur  ha^ 
bere  minutiorea  menauraa  le^alea  et  aigno 
curiaa  aignataa,  vulgo  pichenam  et  Fulhe" 
tam.  Vide  Folietta. 

<»FULIDUS,  prò  Fulgidus,  ni  fallor. 
Gharta  ann.  996.  apud  Murator.  in  An- 
tiq. Estens.  pag.  187  :  Ac  cum  eo  (Ot- 
tone rege)  tam  residentibua  quamque 
adatantwua,  Fulidaque  nobilitatia  polten- 
tibua  viria  bonaa  hopmionia,  ac  latiiabilia 
fama,  etc. 

o  FtJUGO,  prò  Uligo,  in  Mirac.  S.  Fio- 
rent.  tom.  7.  Sept.  pag.  426.  col.  2. 

FULINA,  Culina;  Fulinariua,  Culina- 
riua,  in  GIoss.  Isid.  a  fuligine,  qua  cu- 
linsB  inficiuntur.  Joan.  de  Janua  :  Fu- 
lina ,  coquina ,  quoM  fuliginoaa,  unde 
FtUinariua,  coquua  :  Fulinare,  coquinare, 
in  fulina  coquere.  [GIoss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Felina,  Cuiaine.  Fulinariua, 
Cuiainier.  Fulinare,  Cuiainer. 

FuLiNARius,  Coquua,  apudUgutionem. 

FULL,  [Species  mensur».]  vide  Pes 
foreatse. 

o  FULLARE,  Dicitur  de  pannis,  qui 
densantur.  desquammanturet  poliuntur. 
Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reff.  7684  : 
Fullare,  fouìer.  GhSLria.  Phil.  Pule.  ann. 
1806.  in  Lib.  rub.  Gam.  Gomput.  Paris, 
fol.  498.  V».  col.  2  :  Duo  molendina  noatra 
de  Ruglia,videlieet  unum  ad  bladum,  et 
aliud  ad  PuUandum.  Vide  supra  Folare. 

OFULLARIA,  Molendinum  fullonarium. 
Reg.  S.  Justi  ex  Gam.  Gomput.  Paris.  foK 
215.  r.  :  Ecce  partea  (fìrmsB)  videlicet  pas- 
cua  auper  maraa,  paacua  ante  maraa  et 
Fullaria  auper  magna  prata. 

^  FULLATORIUM,  Idem  quod  moxjPut- 
lencium.  Locum  vide  in  Baptalerium  post 
Batatorium. 

«  Gharta  Gulll.  eplsc.  Gatalaun.  et  co- 
mit.  Pertic.  ann.  1220.  apud  Egid.  Bry 
in  Hist.  comlt.  Pertic.  lib.  8.  pag.  225  : 
Molendina  noatra,  tam  bladum  molentia, 
quam  FuUatoria,  etc. 

FULLENGIUM,  Molendinum  fullona- 
rium. Moulinpour  fouller  lea  drapa,  quod 
inferiori  Justitiario  competit,  ratione 
cujus  fullonagium  exigere  potest,  ut  est 


FUL 


FUM 


FUM 


625 


in  Consuetudine  Andegav.  art.  21.  et 
Genomanensl  art.  12.  Gloss.  6r.  Lat.  : 
Na^tìov,  Fullonium.  Gharta  ann.  1208.  in 
Cbart.  Gampan.  Tbuano  fol.  187:  Et  in 
manu  nostra  teneremus  cum  tali  hanno 
et  juatitia,  quali  Comitiasa  et  hmredea 
CampanisB  ea  ten^ant,  tam  molendina 
quam  Fullencia,  usque  dum  haberemtM 
sumptus  factur»,  et  neceaaariaa  molendi' 
norutn  expenaaa.  Vide  Ughellum  tom.  2. 
Ital.  sacrsB  pag.  14. 

1  FULLERIGIUM  Molendinum,  Eadem 
notione,  in  Computo  anni  1202.  apud  D. 
Bruaael  de  Feudorum  usu  ad  calcem 
tom.  2.  pag.  GXLVii. 

1  FULLERIGDM  MoLENDiNUM,  Eodem 
significatu,  in  Scluaagium  post  vocem 
Excluaa. 

1  FULLONARIUM  Molendinum.  Idem, 
in  GhartuJario  S.  Vandregisili  tom.  2. 
pag.  1759. 

0  FULLONIA,  Ars  fullonica.  Cbarta 
Phil.  V.  ann.  1317.  in  Reg.  slgn.  Pater 
Cam.  Gomput.  Paris,  fol.  181.  r«.  col.  2: 
Dabimua  uobia...  aubrogationem  pleniaai- 
mam  cauaarum  etiam  quarumcumque  ain- 
gulaHum  peraonarum,  qu»  ratione  tex" 

turm,  tincturaa,  Fullonim moveri  aeu 

agitari  contiaerint, 

1  FULLONIA  Pannorum,  Ipsa  actio 
qua  panni  poliuntur  et  deaJbantur.  Mo- 
lendinum  prò  Fullonia  pannorum.  apud 
Johannem  de  Monsteriolo  tom.  2.  Am- 
piiss.  Collect.  Marten.  col.  1^1. 

1  FULLONIUM,  MtFullenciumyìn  Cbarta 
ann.  1171.  nov»  Gali.  Cbrist.  tom.  4. 
col.  21. 

1  FULLONUS,  Eadem  signiflcatione, 
supra  in  Baptitorium  post  Batatorium. 
P  Cbarta  ann.  1250.  ex  Cbartul.  Gam- 
pan. fol.  837:  Quod  ab  aliquo  vel  ab  ali- 
auibua  qui  ad  molendina  nostra  vel  Fui- 
tonoa  noatroa  ibunt  vel  venient,  ratione 
pedagii  exigi  aliquid  non  poterit  nec  de- 
bebit.  Vide  supra  Follo.] 

0  FULLUM,  Pari  signiflcatione.  Chron. 
Bergom.  ad  ann.  1403.  apud  Murator. 
tom.  16.  Script.  Ital.  col.  943  :  Combua- 
aerunt  Fulla  et  molendina  exiateniia  in 
prato  aaneti  Alexandri.  Vide  Fullua. 

1  FULLUS,  Eodem  intellectu.  Mantissa 
adjecta  ad  Cbronicon  Monacbi  Patavini 
ad  ann.  1839.  apud  Murator.  tom.  8.  col. 
789  :  Quo  anno  facti  fuerunt  Fulli  om- 
nium SS.  et  laboreritB  pannorum  lana  et 
papyri  chartarum.  Occurrit  etiam  in 
Hist.  Gortusiorum  lib.  8. 

FULHEN,  Fuldmentum  editum  iaculi, 
in  Gloss.  antiq.  [Pro  Editum  jaculi  lege 
Adminiculum.  Gloss.  Sangerm.  num. 
501  :  Fulmentum,  adminiculum^  Fuld- 
mentum.] 

3^  FULMENTA,  [Solca,  quae  calceo  sup- 
pingitur.  Ludi,  apud  Non.  8.  98.  Ful- 
mentas  clavis  sneis  subcudere.  Plaut. 
Trin.  3.  2.  94.  Fulmentaa  Jubeam  sup- 
pingi  soccis.l 

1  FULMINARE    EXGOMMUNICATIONEM, 

Gali.  Fulminer  une  Excommunicationf 
est  Excommunicationem  in  aliquem 
latam  promulgare.  Vox  fori  hodierni 
quae  occurrit  apud  Rymerum  tom.  13. 
pag.  505.  Lobinellum  tom.  2.  Hist.  Bri- 
tan.  col.  1009. 

j  FULMINATIO  Apostolicorum,  Ea- 
dem notione,  apud  Lude^vig.  tom.  8. 
Reliq.  MSS.  pag.  81. 

•  FULMINATUS.  Fulmine  tactus. 
Cbron.  Noriberg.  ad  ann.  1400.  apud 
Oefelium  tom.  1.  Script,  rer.  Boicar. 
pag.  327.  col.  2  :  In  die  S.  Laurentii  Fui- 
minatum  fuit  baptiaterium  in  ecclesia  S. 
Laurentii  et  deatructum,  Interdum  nos- 
tris  Foudroier,  prò  Perterrere,  territare, 
vulgo  Epouvanter,  in  Lit.  remiss.  ann. 

in 


1429.  ex  Reg.  174.  Ghartoph.  reg.  eh.  293  : 
Leaquelz  deux  maatins  ae  ealaiab-ier  et 
coururent  à  iceulx  moutona,  et  lea  FoU" 
drnierent  et  aeparerent. 

1  FULNARIUS,  prò  Furnariua,  ut  con- 
Jecto,  Pistor.  Cbarta  ann.  1200.  ex  Ar- 
chivo  Monasterii  S.  Georgii  Redon.  : 
Stephana  S.  Georgii  Abbatiaaa  conqueata 
ConalantÙB  dominee  ausa  domini  Conani 
filiaSf  quod  Fulnariua  auua  liber  erat  ab 
omni  tallda  et  accommodatione  et  exer- 
dtu  et  equitatu. 

1  FULSARIUM.  Anastasius  Bibl.  in 
Epitome  Cbronicorum  Gasin.  apud  Mu- 
rator. tom.  2.  pag.  368.  col.  2:  Sicardua 
Princeps  obtulit  Patri  Benedicto  dva- 
dum,  qui  Martoranua  vocatury  cum  ripia 
et  aquisy  Fulaariia  et  piacalionibua  et  om- 
nibua  intra  ae  poaitis.  An  legendum  Ful- 
lariia  vel  Fulloniia,  aliudve  simile,  quod 
Fullonis  offlcinam  signifìcet  ?  Saltem 
bunc  iutellectum  pati  tur  in  allato  loco 
vox  Fulaarium,  qusB  videtur  corrupta. 

*  Vel  Fulaaria,  Idem  videtur  quod 
Fuerna.  Vide  supra  in  hac  voce. 

^  FULSGINA,  La  forfina  ad  piacandum, 
in  Doctrin.  Alex,  ae  villa-Dei  edit.  ann. 
1484.  prò  Fuscina. 

FULSIT,  Feriit,  vel  nercuaaerit  :  fulgere 
enim  ferire  eat,  unae  quoque  Fulmen 
dictum  est.  Glossae  antiq uas. 

FULTI,  Vaaa  aquarum  parviaaima,  Pa- 
pise. 

1  1.  FULTRUM,  Omamentum  quod  aup- 
ponitur  lectOf  velpea  ledi  vel  ejua  sponda. 
Etiam  ponitur  prò  ledo.  Hsec  Calepinus 
et  Martini  US  ex  Dictionariis  semi  bar- 
baris.  Legendum  Fulcrum,  Vide  Fui- 
chrum, 

»  2.  FULTRUM,  prò  Feltrum.  Vide  in 
hac  voce.  Gonstit.  monast.  S.  Petri- 
mont.  tom.  2.  Monum.  sacr.  Antiq.  pag. 
427  :  Suf licere  credimua  clauatrali  cano- 
nico  in  antko  duo  paria  aotularium,  e 
quibua  alii  dentur  in  festivitate  omnium 
aandorum  de  Fultro^  et  bene  ampli. 

1  FULTUM,  prò  Fulcrum,  Lectus.  Tho- 
mas Monachus  Eliensisin  VitaS.  Ethel- 
dredse  tom.  4.  Junil  pag.  521.  et  inter 
Acta  SS.  Benedict.  ssec.  2.  pag.  772  : 
Matrona..,  ita  erat  contrada,,,  ut  nulla 
ratione.,.  a  Fulto  valeret  aurgere.  Vide 
Fulchrum,. 

T\JLYlDÌL,Rubea,  in  Gloss.  antiq. 

FULVIDUS.  Impetoaua.  Ita  GlosssB  an- 
ticiuae. 

rUMA,  Rheda  minor,  apud  Papiam 
MS.  Editus  perperam  fama  prsefert. 
[Vide  Funa.] 

•  FUMADO,  Piscis  genus.  Tract.  MS. 
de  Pise.  cap.  51.  ex  Cod.  reg.  6888.  G.  : 
Baia  levia  ab  Hiapania  didtur  liuda,  a 
cute  Imvi  et  pellucida:  aunt  qui  raaam 
vocant,  a  glabra  cute:  noatri  non  a  cutia 
lavitate,  aed  a  colore,  Fumat  et  Fumado 
appellant. 

1  FUMA6IUM,  Lignum  ad  fumum  seu 
focum  necessari um.  Gharta  ann.  5.  Ed- 
wardl  IV.  Reg.  Angl.  apud  Th.  Blount 
in  Nomolex.  Anglic.  :  Et  aint  quteti  de 
Fumagio  et  maremio  caHando,  etc.  Vide 
Fumua. 

FuMAGiUM,  Idem  forte  quod  Foagium, 
xaicvix6v,  Joan.  Zonarse,  ScylitzsB,  et  aliis, 
[Gensus  prò  singulis  foda  exactus,  Fu- 
mage  anud  Gallandum.]  Gharta  Radul- 
phi  Aboatis  S.  Melani  ann.  1123.  apud 
Augustin.  du  Paa  in  Stemmate  Pente- 
vriensi  pag.  12:  Donavit,..  prò  anima 
ausa  redemptione  20.  aolidoa  de  Fumagio 
Minguenpenai  p^  ainguloa  annoa.  [Com- 
putus  ann.  1202.  apud  D.  Bruaael  de 
Feudorum  usu  tom.  2.  ad  calcem  pag. 
CLXXXIII  :  Jtem  Fr*  Ham*  prò  censu  6om- 
pendii  IX.  l.  xn.  a.  et  prò  Fumagio  Com- 


pendii  e.  a.  Charta  anni  1219.  ex  Archi vo 
S.  Jacuti  :  Guido  de  Argenton  dominue 
Placoidi.  Cum  contentio  verteretur  inter 
Abbatem  et  Conventum  S.  Jacuti  et  me 
super  avenagio,  gallinagiOt  Fumagio,  etc, 
in  territorio  de  Plancoit.  Ghartularium 
SS.  Trinit.  Gadom.  fol.  21  :  In  Carpichet 
habemus  xii.  tnlanos  et  dimidium  ;  quia* 
que  eorum  reddit.,,  xx.  ova  ad  Paacha, 
II.  denarios  de  Fumagio,  de  unoquoaue 

gorcorum  auorum  1.  denarium.  Et  fol. 
1  :  Debent  1.  acram  araturaa  et  hercia" 
tura  et  precariaa  et  xii.  Andegavenaee 
de  leignagio,  et  il.  denarioa  de  Fuma" 
gio,  etc] 

^  lUud  nempe  a  Fumario  seu  camino  ; 
hoc  a  foco  nuncupatum.  Fumage,  nos- 
tris.  Pactum  inter  Rob.  comit.  Droc. 
advocatum  monast.  S.  Valer,  et  relig. 
ejusd.  ann.  1321.  in  Reg.  61.  Ghartoph. 
reg.  eh.  290  :  Diaona  que  lea  avoueriea,  li 
Fumaige,  etc. 

FUMALE,  Eadem  notione.  Statuta  Re- 
gni Poloniae,  apud  Chopinum  post  libros 
de  Domanio  art.  3  :  Fumalia,  adlicet  duo 
groaai,uaualia  manetta...  de  quolibet  manao 
vel  forte  locatia  vel  poaaeasta  aingulia  an^ 
nia  in  aignum  aummi  dominii  corona  re- 
gni Polonia  exsólvantur.  Adde  articulos 
seqq.  [Vide  Fumanteria  et  Fumua.] 

*  In  eorumd.  Stat.  collectione  a  Pri- 
lusio  facta  pag.  443.  legitur:  Fumalia 
Kmetonea  (servii  is  conditionis  homines) 
tantum  aolvunt,  [**  Intellige  Pulloa  Fu- 
malea,  quorum  praestatio  servilis  condi- 
tionis indicium  existimatur.  Vide  Hal- 
taus.  Glossar.  Germ.  col.  1508.  voce 
Rauch'Huhn,  et  Grimm.  antiq.  Jur. 
Germ.  pag.  374.J 

1 1.  FUMANS^  Domus,  familia.  Acta 
SS.  Junii  tom.  8.  pag.  936.  ubi  de  B.  Mi- 
chelina :  Sdlicet  unua  homo  prò  qualibet 
dedma  Fumantium  cujualibet  universi- 
tatia.  In  Italia  familise  censentur  per 
focos,  maxime  in  pagis  et  vicis. 

^  Ital.  Fumante.  Gharta  ann.  1169. 
apud  Murator.  tom.  4.  Antiq.  Ital.  med. 
8BVÌ  col.  168:  Et  facere  dareinperpetuum 
promiaerunt  aex  Lucenaea  jaro  Fumante, 

?ui  parium  boum  habuent.  Alia  ann. 
308.  tom.  4.  Cod.  Ital.  diplum.  col.  63  : 
Fiant  extima  hominum  in  territorio  Me- 
dicina et  ejua  curia,  et  etiam  Fumantea  ; 
?}ua  extima  et  Fumantea  ponantur  in 
ibro  Fumantium  et  in  libro  extimorum, 
ubi  aunt  deacripta  nomina  aliorum  Fu- 
mantium et  extimorum  comitatua  Bo- 
nonia. 

0  2.  FUMANS,  Census,  qui  a  singulis 
Fumantibua  seu  domibus  vel  familiisde- 
betur.  Gharta  ann.  1228.  apud  Murator. 
tom.  1.  Antiq.  Ital.  med.  sevi  col.  335  : 
Cum  omni  jure,  dominio,...  albergariis, 
Fumantibua,  patronantiU,  et  cum  omni- 
bua  aliia  ad  noa  et  curiam  de  iure,  seu  de 
uaantiia  pertinentibua.  Vide  Fumanteria, 

1  FUMANTERIA,  Gensus  a  fumo  dictus» 
quod  per  singulos  focoa  seu  demos  exi- 
geretur.  Gonstitutio  Eugenii  IV.  PP.  in 
Bullario  Gasin.  pag.  315  :  Cum  alias,  per 
noatraa  certi  tenaria  litteraa,  redditua  et 
proventua  Fumanteriarum  in  provindia 
noatria  Marchia  Anconitana,  Massa,  Tra- 
baria,  etc.  reparationi  et  fabrica  Ec- 
clesiarum...  deputaverimus..,  vd)is..,  pro- 

ventus    hujusmodi   Fumanteriarum 

colligendi,  levandi,  exigendi.,.  concedi- 
mus  facultatem.  Ibidem  pag.  316.  in  al- 
tera ejusdem  Ponti flcis  Consti tutione 
expresse  dicuntur  Fumentaria  exigi  et 
levari  prò  quolibet  et  a  singulo  foco,  S8B- 
plusque  memorantur  in  laudato  tomo, 
ut  pag.  325.  826.  327.  828.  842.  et  343. 
Vide  Foagium  1.  et  Fumagium. 

^  FUMARE,  Incopreare  seu   Scurram 

79 


626 


FUM 


FUN 


FUN 


agere.  in  antiquis  Glossis,  teste  Grsevio 
ad  Glossar.  Isidorl.  Vide  Scurra.  Sal- 
masio  ad  Tertullianum  de  l?a,\\io, Scurra 
qui  Fumai,  Is  est  qui  fumos  vendit. 

FUMARIA.  Gbronicon  Abbati»  Trudon. 
lib.  10.  cap.  470  :  Deinde  domus  infit*mo- 
rum  habena  Fumariam,  aive  f&rariam, 
Capellulam,  Lobiam,  Cameram  dispensa^ 
toriam.etc.  Ubi  nescio,  an  non  legen- 
dum  Focariam.  ita  ut  Fumaria  locus 
fuerit,  in  quo  focus  fit,  ou  l'on  fait  du 
feti.  Nam 

FUMARIUM,  est  Domus  fumi.  Papi»  ; 
Caminus,  per  quem  exit  fumuSf  Joanni 
de  Janua.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fumarium,  Cheminée,]  Gloss.  Gr.  Lat.  : 
KaicvoSoyeioV)  Fumarium.  GIossaB  Lat. 
Grffic.  ^lSS.  S.  Germani  Paris.  :  Fuma- 
rium, xawv^a.  [<»  Vide  Glossar.  med.Grae- 
cit.  voce  KaitvoyApYto;,  et  Forcellinum.] 
Marceli  US  Emp.  cap.  23.  pag.  168  :  Su- 
hlatam  inde  Fumano  suspendet. 

•  Vita  S.  Berth.  tom.  6.  Jul.  pag.  482. 
col.  2  :  Et  ecce  per  Fumarium,  id  est  ca- 
minum,  hostis  humani  generis,  quasi  in 
modum^  suisy  deorsum  se  prsscipitavit. 

1  FuMARiOLUM,  Àngustior  caminus. 
Pacianus  in  Parse nesi  ad  poBnitentiam 
inter  Goncil.  Hisp.  tom.  2.  pag.  97  :  Vim 
ejus,  (inferni)  et  de  prassentibus  testi- 
mate,  cujus  Fumariola  qus&dam  maximos 
montes  subterraneis  ignibus  decoquunt, 
[**  Vide  Forcellinum.j 

FUMATIGDM,  Kaicvtxóv,  Idem  quod 
Foagium  1.  Gharta  Guonradi  Regis  Bur- 
gundi8B  ann.  972.  in  Tabularlo  Ecclesiae 
viennensis  fol.  14  :  Non  teloneum  in 
aquiSf  vel  terris,  nec  redhibitionem  de 
pascuis,  nec  silvalicum,  nec  Fumaticum, 
nec  pulveraticum,.,  erigere  audeat.  £a- 
dem  babentur  in  Gharta  Friderici  U. 
Imp.  apud  Jo.  a  Bosco  in  Vienna  pag. 
90. TGharta  ann.  1182.  apud  Lobinel.  tom. 
2.  Hist.  Brit.  col.  286  :  Monasterium  de 
antecessoribus  nostris  ita  honorabiliter  in 
beneficium  tenere  visus  est,  ut  nec  Comes, 
nec  ullus  ex  Vicariis  ejusdem  regioniSf 
nec  alia  prorsus  aliqua  persona  prtster 
ipsum  habere  visa  sìt  ullaìn  dominatio- 
nem  in  hominibus  ipsius  parrochise  dis- 
tringendis,  nec  annonaticum,  nec  friscin- 
gaticum^  nec  Fumaticum,  nec  vaccaticum, 
nec  ullam  redàibitionem,  nec  vel  ipsum 
frannum.]  Rotulus  Gomput.  Manerii  de 
Harwe  in  Anglia  :  Quiltbet  domum  ha- 
bens,  de  qua  fumus  exit.  Vide  Gloss. 
med.  Grsecit.  in  Kocicvixóv. 

«  FUMERIUS.ut  Fumarium.  Stat.  Mon- 
tis-reg.  pag.  271  :  Item  statutum  est, 
quod  dom.  vicarius  teneatur  facere  quod 
omnes  fumi,  seu  esdificia  in  quibus  sunt, 
debeant  cooperiri  per  illos  fomarios,  qui 
eos  tenent,  de  copis,  teaulis,.,,  et  facere 
Fumenum,  qui  vadat  aesuper  totum  per 
unum  rasum,  Hinc  jFumert/  dicitur  pars 
domus,  ubi  est  caminus  seu  fumus, 
vulgo  Fournil.  Lit.  remiss.  ann.  1879.  in 
Heg.  114.  Ghartoph.  reg.  cb.  849  :  Icellui 
Regnautj  qui  c'esloit  mudez  en  un  certain 
lieti  dudit  hostel,  appellé  le  Fumery,  etc, 

\  FUMIGABUNOUS,  Fumans.  Interpres 
Libri  Sapienti»  10.  7.  Descendente  ipne 
in  pentapolim  :  quibus  in  testimomum 
nequitisR  Fumigaòunda  constat  terra  de^ 
serta. 

FUMIGATORIUM,  Thuribulum,  incen- 
sorlum.  Ghron.  Gasin.  lib.  8.  cap.  ult.  : 
Fumigatorium  GrsBcum  aliud  cum  nigello, 

1  FUMI6ER,  ut  apud  Virgilium  Fumi- 
fer.  Occurrit  tom.  2.  Itinerarii  Litter. 
Marten.  pag.  282. 

1  FUMroiUM,  Idem  quod  Plinio  Suf- 
fltus,  apud  Theod.  Priscian.  lib.  1.  cap. 
12.  et  Ilo.  8.  cap.  5. 

FUMILARE.   Anonymus   Barensis   in 


Gh.  ann.  1048:  Et  venerunt  super  Bari 
ad  Fumilandum  Imperatorem.  Perperam 
Edit.  :  sumilandum.  An.  1080  :  Ipse  Dux 
IRobertus)  fecit  fine  cum  Bari,...  et  Fumi- 
lare  fecit  ibi  Michael.  Imp.  hoc  est,  Im- 
peratorem proclamavit.  Ex  Grseco  eÙ9Y)- 
pieìv,  ut  videtur.  Cedrenus  :  Eu9i^|jiY)cray 
o^v  Ttt  lUpti,  'Avaoraaiac  Aùyo^Satvjc  icoXXà 
Tòt  ÌT/i.  Gorripus  lib.  2.  vers.  167  : 

Laudibut  innumerU  Regnantum  nomiiui  tollnnt,  eie 

Passim  in  Historia  Byzantina. 

«•  FUMLO.  Vide  Humlo. 

1  FUMOSITAS,  Fumus  spissior.  Trans- 
latio  B.  Edmundi  Gantuar.  Archiep.  in- 
ter Anecd.  Marten.  tom.  3.  col.  1862  : 
Cum  sopori  membra  dedisset,  et  grossioris 
Fumositatis  nebula  quee.  solet  phantastica 
revrsesentare  somnia,  in  fumos  tenues  re- 
soluta,  etc. 

1.  FuMDS,  Focus.  Ericus  Upsaliensis 
lib.  5.  Hist.  Suecic»  pag.  148  :  Imposuit 
unam  marcam  de  quolibet  Fumo,  vel 
fumo  solvendam,  ut  verbis  utar  famte  re- 
lictse.  Pag.  159  :  Post  annuum  tributum 
immensas  pecuniarum  summas  solvendas 
imponens,  videlicet  Rumpestat,  et  de  quo- 
libet Fumo  unam  marcam. 

*  Ita  et  nostris  Fumèe,  prò  Excandes- 
centia,  ira;  unde  Fumeux,  iracundus, 
et  Fumer,  irasci,  stomachari.  Lit.  re- 
miss, ann.  1447.  in  Reg.  179.  Ghartoph. 
reg.  eh.  161  :  Icelle  Gutllemete,  qui  estoit 
femme  testue  et  Fumeuse...  et  quant  lui 
montoit  en  sa  Fumèe,  etc.  Alide  ann.  1460. 
in  Reg.  192.  eh.  45  :  Le  suppliant  de  ce  se 
Fuma  et  courrossa.  Fumiere,  prò  Fumèe, 
fumus,  in  Mirac.  B.  M.  V.  MSS.  lib.  1  : 

Et  t*eD  Issoit  si  ffrant  Fumtere, 
Li  jors  en  perdoU  sa  lumiere. 

«  2.  FUMUS,  Fimus,  Gali.  Fumier.  Lit. 
remlss.  ann.  1854.  in  Reg.  82.  Ghartoph. 
reg.  eh.  570  :  Cum  Arnaldus  Ysabelli  pe- 
dissecm  ejus...  dixisset  :  Eamus  colligere 
Fumos,  qui  sunt  in  isto  vico  ;  dieta  pedis- 
sequa respondit:  Non  faciemus,  quia  dicti 
Fumi  non  sunt  vestri.  Pluries  ibi.  Hinc 
Fumiere,  Fimetum,  locus  ubi  reponitur 
fimus,  in  Bestiario  MS  : 

Jamais  de  la  basse  Fumiere 
NMstroos  pouf  nule  deslinée, 
Se  Dous  en  ceste  roalloée, 
Ou  en  la  nuit  ne  nous  armons. 

FUNA,  Redde  minore.  Ita  Glossae  anti- 
que. [Melius  apud  Papiam  editum  et 
MS.  :  Funa,  Redna  minor.  Sic  puto  le- 
gendum,  licet  D.  Gangius  ex  alio  MS. 
superius  legat  Fuma.] 

FUNALIA,  Lio nah'a,  Funalia,  in  modum 
funalium  candelai  intortae.  Gloss®  anti- 
quae.  [^  Vide  Isidor.  Origin.  lib.  19.  cap. 
4.  sect.  1.  et  Uh.  20.  c&p.  10.  sect.  5.] 
[Notum  est  Funalia  Latin  is  fuisse  faces 
ex  funibus  contortis  cera  vel  pice  cir- 
cumdatas.J 

^  FUNAUUM,  eXXuxviov.  Supplem.  An- 
tiquarii.  ff  Et  in  Glossar.  Lat.  Gr.] 

FUNAMBULI,  dicti  ironice  quidam 
ignavi,  qui  ex  obsessa  urbe  funibus  e 
moenibus  demissi  fugs  se  dabant.  Or- 
dericus  Vi  tal.  lib.  9.  pag.  789  :  Funibus 
per  murum  demissi  sunt,  unde  ad  suam 
diutumam  ignominiam  furtivi  Funam" 
bull  vocali  sunt,  Adde  lib.  11.  pag.  805. 
De  Funambulis,  qui  <ryoivo6atat,  res  nota. 
Vide  Epistolam  Guidonis  Militis  in  Ad- 
ditamentis  ad  Matth.  Paris,  pag.  108. 

glinc  corrigendus  est  locus  tomi  4.  Hist. 
arcur.  pag.  1405.  ubi  sic  habetur  :  Im- 
primis  erubescebat  improperia  quas  aibi 
fieòant  derisoria,  quod  Funandulus  per 
murum  eocierat  de  Antiochia.  Leg.  Fu^ 
nambulusA 
1  FUNARIUS,  Equus  extra  Jugum  fune 


illigatus.  idem  qui  Grfficis  aetpa^ópo?, 
juxta  Isidorum  lib.  18.  Orig.  cap.  35. 
Valentinianus  etiam,  uti  narrat  Sext. 
Aurei.  Victor,  Funarius  appellatus  est,  eo 
quod  venalilium  funem  portanti  quinque 
milites  nequiverint  extorquere, 

1  FUNGARE,  Dolìolum,  cadus.  Gali. 
Coque.  Polyptych.  Fiscamn.  ann.  1285  : 
Rohertus  Viton  tenet  unum  villanagium 
et  reddit...  servitia  omnia  sicut  Nicolaus 
Sanson,  et  Funcare  unum  miUe  allecta^ 
rum.  Vide  Fungare. 

^  FUNGHA.  Gharta  ann.  1296.  apud 
Charvet.  Hist,  Vien.  pag.  669  :  A  fluvio 
Rodani  usque  ad  cochias  seu  cacumen  S. 
Salvatoria,  in  quibus  cochiis  seu  cacumine 
sunt  Funchas,  quibus  dividitur  diocesis 
Viennensis  et  Aniciensis.  Sed  leg.  forsan 
Furchas. 

^  FUNGIO,  Luso  de  alcuna  cosa.  GIos 
sar.  Lat.  Ital.  MS. 

«  FUNGTA,  xTépea,  funera.  Oujac.  in 
Gastigat.  ad  utrumque  Glossar. 

FUNGTIO,  £x»o2utio  friòu^orum,  in  Glos- 
sis  antiquis  MSS.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Func- 
tio,  XiToupyca,  xik£<T\uL.  Functionum,  Xttoup- 
yioiv.  £icr9opfi>v.  Aliud  Gloss.  :  Functio,  n 
(TuyTéXeta.  Tributariaa  FunctUmea,  apud 
Salvianum  lib.  5.  de  Provident.  pag.  80. 
1.  Edit.  Senatorem  lib.  5.  Epist.  14.  etc. 
Functiones  publicaa  apud  eumdem  Sena- 
tor.  lib.  5.  Epist.  89.  in  Lege  Wisigoth. 
lib.  5.  tit.  4.  t  19.  [in  Capitul.  Pipplnì 
,  Reg.  cap.  28.  et  in  Gapitul.  Ludovici 
Pii.  ann.  821.  cap.  4.]  Hinc  crebra  in 
Gbartis  Francicis  formula  :  Nec  ad  freda 
exactanda,  nec  ulUia  Functiones  requie 
rendas  ingredi  audeat. 

Functiones,  AstToupr^at,  in  Gloss.  Cu- 
rialia  munera,  onera,  passim  in  God. 
Theod.  et  Justin. 

1  Functiones  Regales,  Eadem  no- 
tione,  lib.  1.  Gapitul.  n.  114  :  Hoc  ideo 
quia  audivimiAS  aliquos  ex  illis  non  tam 
causa  devotionis  hoc  fecisse  quam  prò 
exerdtu  seu  aliu  Functione  Regali  fu^ 
gienda.  Occurrit  rursum  lib.  6.  Gapitul. 
n.  281.  Onus  curiale  vocat  S.  Ambrosius 
lib.  2.  adversus  Symmachum.  Adde  Gon- 
cil. 1.  Aurelian.  cap.  4. 

o  FUNGTIONALIS^  Tributo  obnoxius. 
Libert.  Brianc.  ann.  1848.  tom.  8.  Ordì- 
nat.  reg.  Frane,  pag.  211  :  Res  Functio- 
nales  tributorum  afUare  possmt,  liberas 
vel  penaionalea,  cum  sic  stt  acthenus  ti«i- 
tatum.  Vide  Functio. 

o  FUNGTORIUM.  i.  Transitorium,  Chose 
transitoire.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God. 
reg.  7684.  Vide  in  Fundabulum. 

«  FUNGULUS  GORALORUM,  f.  prò  Fu- 
naculus,  restis  :  qua  voce  sertum  preca- 
torium  designare  videtur  Bareletaserm. 
in  fer.  4.  hebd.  1.  Quadrag.  :  Submurmu- 
rant  orationem  Dominicam  cum  coraUh- 
rum  Funeulo  in  manu, 

1.  FUNDA,  Bursa,  crumena,  Italis.  S. 
Bonaventura  in  Vita  S.  Francisci  cap. 
7  :  Fecit  ut  appareret...  in  via  crumena^ 
magna  pecuniis  intumescens,  quam  usi- 
tato  vocabulo  illius  regionis  homines, 
(Apuli)  Fundam  appellant.  Hoc  sensu 
accepisse  Macrobium  2.  Saturn.  cap.  4. 
opinantur  viri  docti  :  Cumque  accesaisset 
ad  sellam,  demisaa  in  pauperem  Funda 
manu  paucos  denarios  protulit,  quos  Prin- 
cipi daret.  At  Gujacius  fundum  in  MSS. 
legi  observat.  Gloss.  Lat.  GrsBC.  :  Ven- 
tralis,  xoiXt65e(r(ioc.  Est  autem  ventralis, 
vel  ventrale  ,  non  modo  tegumentum 
ventris,  sed  et  sacculus  pecuniae  ad 
usum  quotidianum  necessarisBgestands 
accommodatusy  et  sub  ventrem  appen- 
sus,  apud  Ulpianum  leg.  6.  De  Bonis 
damnator.  Vide  Waddingum  in  Anna- 
lib.  Minor,  ann.  1222.  num.  25. 


FUN 


FUN 


FUN 


627 


Proprie  vero  Fundam  appellarunt  re- 
centiores  locum  publicum,  in  quem  con- 
venlunt  Mercatores  de  rebus  suis  et 
commerciis  invlcem  acturi^  quod  in  eo 
deponatur  communis  eorum  thesaurus 
vel  pecunia  ad  eadem  commercia,  atque 
adeo  merces  ipsse.  EJu smodi  suni  Bur$a 
Àntuerpiensis,  Amsteiodamensis,  et  si- 
miles.  Facta  inter  Venetos  et  Principes 
seu  Barones  Regni  Hierosol.  ann.  1123. 
apud  Will.  Tyrium  lib.  12.  cap.25  :  linde 
ipse  Rex  Hierusalemy  et  noa  omnes,  Duci 
veneticorum  de  Funda  Tyrif  ex  parte 
Begis,  in  Festo  Apostolorum  Petti  et 
Pauli,  800.  in  unoquociue  anno  Byzantios 
Saracenatos,  ex  dehUt  conditione  persol- 
vere  debemus.  Charta  Amai  rie!  Regls 
Hieros.  apud  UgheIJum  tom.  8.  pag. 
474  :  Molendinum  et  balneajiixla  Fundum 
mercatorum,\ChB,TiSL  Balduinl  Reg.  Hie- 
rosol .  ann.  1184  :  Libertatem  dedit  in  porta, 
Funda,  cathena,  pondere  et  mensura,  ut 
po8sent  emere,  vendere,  et  intrare  et  exire 

fer  totum  r^num  Jerosolymitanum, 
bid.  :  Decem  btsantios  de  assisia  Odonis 
de  S.  Amando  ad  Fundam  Accon  annua- 
tim  recipiendosA  Ita  Fundam  legendum 
in  Diplomate  Con  radi  Imp.  ann.  1147. 
(non  1187.  ut  editum)  prò  Pisanis,  apud 
ughellum  tom.  8.  pag.  488.  489.  prò 
Fundum.  Sic  etiam  apud  Joinvillam  in 
S.  Ludovico  pag.  62.  prò  la  soulde,  resti- 
tuendum  monuimusìa  Fonde,  quam  alt 
fuisse  quamdam  mercatoriarum  offlci- 
narum  seriem  :  Ils  bouterent  le  feu  par 
touB  les  endroiz  de  la  Soulde,  là  où  toutes 
leurs  marchandises  et  leur  avoir  de  prie 
estoient. 

®  Nostris  Fonte,  eadem  notione.  Join- 
vill.  in  S.  Ludov.  edit.  reg.  pag.  85  :  U 
bouterent  le  feu  en  la  Fonde,  là  où  toutes 
tea  marcheandises  estoient  et  tout  l'avoir 
de  poiz.  Versio  Gallica  Guil.  Tyr.  ibid. 
in  Glossar.  :  En  la  Fonde  de  Tyr,  se  la 
cité  estoit  conquise,  otroierent  au  due  et 
au  commun  de  Venise  à  tousjours,  à  ren- 
dre  trois  cens  besans  Sarrazinois  le  jour 
de  la  feste  de  S.  Pierre  et  S.  Poi,  Vide 
mox  Fundacagium. 

FuNDicus,  Éadem  notione,  et  eadem 
origine  :  Itali  etiamnum  Fundaco  vo- 
cant,  quod  anteriores  Fundam,  vel  nos- 
tri Fonde.  Dom.  de  Breves  in  Itinerario 
Turcico  pag.  84  :  Les  Fondics  sont  maga- 
zins,  où  se  serrent  les  marchandises,  qui 
sont  apportées  des  Indes  et  de  Perse  par 
la  voie  d'Alep,...  les  marchands  y  logent 
aussi.  Michael  del  Molino  in  Repertorio 
Foror.  Aragon.  in  v.  Feria  :  Sicut  apud 
Christianos  dicitur  el  Mercado,  et  apud 
Saracenos  el  Alfondiga,  etc.  Unde  vox 
vldetur  Arabica.  Ghron.  Casin.  lib.  8. 
cap.  57  :  Fundicum  in  Amalfi  cum  perti- 
nentiis  suis,  Adde  lib.  4.  cap.  10.  Gerva- 
sius  Tilleberiensis  in  Otiis  Imperiai. 
MSS.  decisione  8  :  Majuma  Gaza  Empo^ 
rium,  id  est,  locus  negociationis,  qui  Fun- 
dicus  vulgo  nominatur,  Statutum  Hono- 
rii  IV.  PP.  prò  Regno  Neapolit.  ann. 
1285.  apud  òdoricum  Rayn.  hoc  ann. 
num.  89  :  Liceat  cutlibet...,  frumentum  et 
alia  biada,  necnon  et  legumina,  de  ^ro- 
priis  terris,  massariis  atque  redditibus 
nabita  sine  jure  eanturse,  Fundici,  seu 
dohante  in  loco,  in  quo  victualta  recipian- 
tur...  deferre.  Diploma  Roberti  Regis 
Neap.  ann.  1821.  apud  Waddingum  : 
Item  domus,  seu  apothecm,  qua  videntur 
esse  duo  Fundici...  in  àvitate  Neapolit. 
fSancia  Regina  Jerusalem  et  Sicilias 
ann.  1825  :  tfniversis  de  Consilio  Massilia, 
Veridica  insinuatione  accepimus,  quod  in 
Alexandria  est  quxdam  domus,  quse  vo" 
catur  Fundicus  Massiliensium.  Passim 
occurrit  eadem  vox  in  Chartis  Massil-  et 


apud  Murator.  tom.  6.  col.  265.  482.  472. 
596.  etc]  Vide  Rocchum  Pirrum  in  Notl- 
tia  Eccl.  Sicil.  tom.  1.  pag.  148.  et  Ughel- 
lum tom.  4.  pag.  1165. 

FoNTiGUS,  Eodem  signiflcatu.  Ber- 
nard, de  Breydenbach  in  Itinerario  T.  S. 
ubi  de  Alexandria  :  Est  autem  Fonticus 
domus  grandis,  in  qua  negotiatores  et 
merces  eorum  eonservantur,  ubi  et  forum 
rerum  venalium  habent.  [Vita  B.  Henrici 
Baucens.  Junil  tom.  2.  pag.  874  :  Adeo 
multiplicavit  copia  pauperum  et  infirmo-- 
rum,  quod  circum  circa  plaieam  dictse 
Ecclestm  de  domo  et  sub  Fontico  et  juxta 
palatium  Episcopatus...  ipsi  Pauperes  et 
debiles  morabantur.] 

T  FoNDioas,  Caffarus  lib.  1.  Annal. 
Genuens.  ad  ann.  1162.  apud  Murator. 
tom.  6.  col.  280:  Pisani...  armata  manu 
causa  deprmdandi  ad  Fondicum  Januen- 
sium  venerunt...  Pisani  autem  invadentes 
eorum  Fundicum,  pecuniam,  quam  ibi 
invenerunt,  valentem  triginta  milia  per" 
perorum  ceperunt. 

j  FoNDECHUS.  Ohronicon  Parmense 
ad  ann.  1804.  apud  Murator.  tom.  9.  col. 

850  :  Jn  quo  praslio  civitas  Florentise 

combusta  fuit...  cum  omnibus  Fondechis 
et  mercationibus  et  drapperiis,  etc. 

]  Fundicum.  Regimina  Paduss  ad 
ann.  1801.  apud  Murator.  tom.  8.  col. 
^37  :  Et  factum  fuit  Fundicum  biadi. 

j  FuNDÀCEUS,  Species  currus,  ut  vide- 
tur,  sic  dicti  quod  eo  veherentur  merces 
in  Pundacum.  Ohronic.  Parmense  apud 
Murator.  tom.  9.  col.  772  :  Multi  fuerunt 
capti,  qui  veniebant  privati  in  plaustris 

Ì'oent  et  palearum  et  tn  vegetibus  aut  in 
''undaceis. 

Alfundicus,  Taberna,  officina  mer- 
catori a.  Charta  XimenaB  Diaz,  uxoris 
Roderici  Diaz,  cognominati  el  Cid,  sereB 
1101.  Apud  Anton,  de  Yepez  in  Chron. 
Ord.  S.  Benedicti  tom.  7  :  De  molendinis, 
et  valneis,  de  tendis  vel  tabernis,  de  Al" 
fundicis  vel  de  domibus,  de  furnis,  eie. 

Fundicus,  Prsestatio  prò  mercibus, 
quae  in  Fundicos  invehebantur.  Charta 
ann.  1251.  apud  Ughellum  tom.  7.  pag. 
1840  :  Libere  vendant  et  emant  sine  Fun- 
dico  et  datio.  [Occurrit  etiam  in  Consti- 
tut.  Siculis  lib.  1.  tit.  89.] 

j  FuNDiCARE,  Fundicum  seu  praBSta- 
tionem  prò  mercibus  solvere.  Constitut. 
SiculSB  lib.  1.  tit.  89  :  De  officio  magie- 
trorum  Fundieariorum...  Fundicare  seu 
dohanare  compellant.  In  novis  Statutis  : 
Fundicari  seu  dohanari  mandavim,us. 

FUNDICA.RIUS,  PrsBfectus  officinis,  In 
Constitut.  Neap.  lib.  1.  tit.  84.  et  87. 
apud  Anonymum  de  Gestis  Friderici  II. 
Imp.  pag.  877.  [et  Murator.  tom.  8.  col. 
609.1 

1  FuNDEGARius.  Eadem  notione,  in 
Statutis  Massil.  lib.  1.  cap.  18.  8  2:  Et 
quod  vinum  aliquorum  non  Massuiensium, 
non  facient ,  vel  permittent  vendi  vel 
mitti  in  dictis  fundicis  quandiu  erit  ibi 
vinum  Massiliensium  ad  vendendum,  et 
quod  non  conducent  vel  conduci  permit' 
tent.  aut  alias  qualitercumque  haberi  sus" 
tineount  botigas  aliquas  extraneis  scilicet, 
non  Massiliensibus  aliquibus  sine  volun* 
tate  expressa,  habita  licentia  dicti  Funde- 
garii  fundici  supradicti.  Occurrit  ibidem 
non  semel. 

FuNDACus,  Eadem  notione,  qua  Fun^ 
cus.  Ricardus  de  S.  Germano  in  Ohronic. 
ann.  1282:  Staterà  erit  in  Funda^,  et 
nihil  recipietur  prò  ea.  [Apud  Murator. 
tom.  7.  col.  180.  habetur  Fundicis.]  Oc- 
currit prseterea  in  Diplomate  Boemundi 
I.  Principìs  Antiocheni  apud  Francis- 
cum  Nigrum  in  Cruciata  pag.  99.  in 
Charta  Caroli  I.  Regis  SicilisB  ann.  1177. 


et  in  alia  marchionisMontisferrati  apud 
Ughellum  tom.  7.  pag.  807.  tom.  8.  pag. 
487.  Fundaco  etiam  habet  Joannes  Vil- 
laneus  lib.  12.  cap.  20.  ex  quibus  emen- 
danda  Ohronica  Pisana  Ughelliana  ann. 
1168  :  Magnum  Fundatum  cum  turri  et 
porta  ferrea  ex  tunc  incosptum  fuit.  Ann. 
1166  :  Et  Fundatum  in  rubilia  Pisis  ha- 
bere  concessit.  Ann.  1268  :  Fundatum 
etiam  Pisanum  ad  portum  dextruxit.  Ubi 
prò  Fundatum,  legendum  Fundacum. 

2.  FUNDA,  Grenus  piscatorii  reiis,  quod 
in  fundum  mittatur,  apud  Papiam. 

0  FUNDABILIS,  Fundatus ,  stabilis. 
Pasch.  Radb.  in  vita  S.  Adalh.  inter 
acta  SS.  Bened.  ssec.  4.  part.  1.  art.  82  : 
Erant  igitur  quinque  unius  viri  semine 
propagati  :  quorum  trium  imperator  au- 
gustus  familiari  usus  Consilio,  una  secum 
Fundabili  quadratura  Francorum  impe- 
rium  satis  admodum  dispositum  regeoat. 

FUNDABULUM,  Funda»  fundibulum, 
machina  oppugnatoria,  qua  Jactantur 
lapides,  Fondefle,  veteri  interpreti  iGgi- 
dii  de  Roma  de  Regimine  Princip.  Mons- 
trelleto  1.  voi.  cap.  29. 148.  et  Anonymo 
in  Diario  obsidionis  Aurelian.  pag.  6. 
Papias  :  Funda,  Fundabula. 

Fundibulum,  Trajectorium,  in  Gloss. 
Isid.  et  Pith.  ubi  perperam  Fundibulum 
habetur.  [Functorium,  Jo.  de  Janna, 
Transitoire,  in  GÌ.  Lat.  Gali.  Sangerm.] 
Augustinus  in  Psalm.  54  :  Sed  fert  Fun- 
dibulum, fert  securim,  etc.  Cap.  2.  ann. 
818.  cap.  lo  :  Secures,  taretros,  Fundibu- 
las,  etc.  Albertus  Aqu.  lib.  7.  cap.  2  :  In 
sagittis,  et  Fundibulis,  et  mangenellis, 
etc.  Adde  Hegesippum  lib.  5.  cap.  44. 
Lucam  Tudensem  in  Chronico  pag.  62. 
etc. 

Fundibalus.  Papias  :  Fundibalus, 
Funda,  emittens  transjectorium.  Ex  Isi- 
dor.  lib.  18.  cap.  10.  [Supplem.  Antiqua- 
rii:  Fundibati,  XiO&SaXot,  Funditores. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerman.  :  Fundiba- 
lum,  Engin  a  gittier  pierres  en  guerre.] 
Lucas  TudensTs  8sra778  :  Al-caman  illieo 
Fur^ibalis,  sagittariis,  et  vibrantibus  t'a- 
cula,  portam  speluncas  ferire  cospit.  Vita 
S.  Eligii  lib.  2.  cap.  12  :  Vade,  inquit,  in 
illam  quse  juxta  Cetimum  sita  est  rupem, 
illic  inter  vepres  reperies  ligatum  funda, 
et  absconsum,  quod  quasris  ;  solutoque  eo 
accipe  quod  tuum  est,  et  absque  ulla  in- 
juria,  absque  verbo  etiam  gravi  redde  ho- 
mini  tibi  designato,  ex  quo  ligatus  ten€- 
tur  Fundibalus. 

FuNDiBULA.Ri-ffi  et  Pettoritm,  mango- 
nelli,  etc.  apud  Joannem  Monach.  in 
Hist.  Gaufredi  Ducis  Norman,  lib.  1. 
pag.  98.  Sugerius  de  Vita  Ludov.  Grossi 
cap.  17:  Machinas  impugnatorias,  man- 
gunnella,  et  Fundibalarta  inchoat  instru- 
menta. 

FuNDiBULA.Rn,  Qui  fundibula  utun- 
tur  in  bellis,  apud  Baldricum  Dolensem 
lib.  1.  Hist.  Hierosol.  pag.  95.  Ugutio  : 
Fundibalus,  cum  funda Jaciens,  et  emit" 
teìis.  Dicitur  quoque  Fundibularius  in 
eodem  sensu. 

j  FuNDiBALARii.  Epistola  B.  ReginsB 
Legionis  et  Galacise  ann.  1212.  de  Victo- 
ria de  Saracenis  reportata,  inter  Anecd. 
Marten.  tom.  1.  col.  827  :  Verumtamen 
sagittarii  nostri  et  Fundibalarii  non  pa* 
rum  eo  die  ostenderunt  audacia  et  viri  ti - 
tis  :  ita  ut  necesseesset  amoveri  tentorium 
•  Ammiramomelini  a  loco,  in  quo  fixum 
fuerat,  usque  ad  tres  sagittse  jactus. 

1  FuNDiBALATOR,  apud  Vegetium  lib. 
8.  de  Re  milit.  cap.  14.  aliter  legi  in 
MSS.  annotat  Stewechius  ;  hunc  con- 
sule. 

1  FuNDiBALiSTA ,  apud  Bartium  in 
Glossario  ex  Bartolphi  Histor.   Palaest. 


628 


FUN 


FUN 


FUN 


GIoss.  Lai.  Gali.  Sangerm.  :  Fundiba- 
lista,  GUteur  à  fonde, 

FuNDiBLA,  prò  Fundibula.  Hist.  MS. 
Excidii  Acconis  ann.  1191  :  Caleulo  Fun- 
dibla  gravitar  in  corpore  Uedebantur, 
Monstrelietus  1.  voi.  cap.  29  :  Etaussi  en 
autres  lieux  fureni  faits  plti9ieurs  Fon- 
defles^  bricolieSf  et  eaehelleiÈ, 

Frondevola,  Eadem  notlone,  nam 
fundas,  Frondes  vulgo  etiam  dicimus. 
Gbarta  ann.  1190.  in  Regesto  Comitatus 
T0I0S8B  f.  87  :  rune  supradicti  affectato- 
re»  prò  se  et  aeleris  affeetatoribus  urbis 
Tolosts  et  suburbii  recognoverunt  Dom. 
Corniti,  vel  suis  Bajtilis  dare  4.  sol.  Tolos, 
prò  unoquoque  cono  bovis,  quod  eìs  alla- 
tum  fuerit  de  bobus  siiarum  bovariarum  : 
et  recognoverunt,  quod  debent  dare  totos 
corios,  aui  fuerint  opus  Corniti  vel  prMs 
hominious  ToIossb  urbis  et  suburbii  in  fa^ 
ciendis  petrariis  et  Frondevolis,  etc. 

FUNDIBULARE,  FUNDIBLARE,  E  fQlldi- 

bula  lapides  emittere.  Eadem  Hist.  MS. 
Excidii  Acconis  ann.  1191  :  Fundibula- 
bant  machinss.  Ibidem  :  Alii  lapides  Fun- 
diblabant. 

«  FUNDAGAGIUM,  Fundacatus,  Prse- 
statio  prò  mercibus,  quae  in  fundacum 
Invehebantur.  Privil.  a  Gonrado  II.  rag. 
Sicil.  Pisanis  concessa  ann.  1269.  apud 
Lam.  in  Delie  erudii.  Inter  not.  ad 
Chron.  imper.  Leon.  Urbevet.  pag.  278  : 
NuìXam  alxam  diricturam  seu  teloneum, 
velpalliariam,  scariam,  velFundacagium, 
seu  scalaticum,  seu  exactùmem  quamcum- 

?ue  aliam,  quocumaue  nomine  appelUstur. 
bid.  pag.  zìi  :  Nutlus  alius  dir  ictus,  aut 
?edaQiumf  aut  teloneum,...  sive  prò  npa, 
'unaacatu,  dohana,  sive  mensuris,  etc. 
Vide  suora  in  Funda  1.  ?Iinc 

o  FUNDAGARIUS,  Qui  fundacum  seu 
vectigal  prò  mercibus  exigit.  Gbarta 
ann.  127^.  ex  God.  MS.  Bibl.  cardin. 
Brancacii  :  Karolus,  etc.  Dohaneriis  et 
Fundacariis  civitatis  nostras  Neapolis  fide- 
libus  nostrisj  etc.  Cum  religiosus  vir  fra- 
ter  Thomas  de  Aquino  legere  habeat  in 
hac  eivitate,  fidelUati  vestra  committimus 
auatenus  procuratori  dicti  ordinis  quoti- 
oet  mense,  quamdiu  idem  frater  noster 
Thomas  ibiaem  leqeìHt,  unciam  auri  unam 
quolibet  mense  solvere  et  exhibere  curetis. 
jFUNOALIA  Boìi/L,G&\\.BiensenFonds, 
Fundi,  prsedia,  res  immobiles.  Pactum 
matrimonii  ann.  1365.  apud  Marten. 
tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col.  1490  :  Tan- 
tam  quantitatem  monetss  seu  pecunite, 
quantum  verisimiliter  sit  ac  esse  debeat, 
et  esse  censeatur  sufficiens  et  opportuna 
prò  emendis  Bonis  Fundalibus  supradictis» 
^  FUNDALIS  DoMiNUs,  Fundi  dominus, 
Gali.  Seigneur  fonder.  Gbarta  ann.  1841. 
in  Reg.  72.  Ghartoph.  reg.  eh.  869  :  Sup- 
plicavit  dominis  Fundalibus  dictorum 
locorum,  ut  de  ipsis  vendUis  ipsum  empio- 
rem  investiant.  Alia  ann.  1477.  prò  prior. 
de  Mauzan.  in  Lemov.  :  Recognoveì'unt... 
se  tenere  a  prssdicto  domino  priore  pre- 
sente... tanquam  a  domino  Fundati  et 
directo,  etc.  Vide  supra  Foncearius. 

^  FuNDALis  Redditus,  Quì  cx  fundo 
assignato  pendi  tur»  Gali.  Rente  fondere. 
Gharta  ann.  1493  :  De  quibus  cedunt  red- 
ditus annui  et  Fundales  viginti  denario- 
rum  plebanis  ibidem. 

^  FUNDALITAS,  Dominium,  Jus  in  fun- 
dum.  Gharta  ann.  1457.  in  Reg.  8.  Ar* 
mor.  gener.  part.  1  :  Qui  mansua  est  et 
movet  de  feodo  seu  Fundalitate  dictorum 
nobilium  Johannis  Chati  et  Margaritss 
Chata.  Alia  ann.  1490.  Ibid.  :  Cum  omni 
Fundalitate,  dominio  directo  et  juridic- 
tione,  etc.  Fondation,  prò  Reditus  ex  fun- 
dis  perceptus,  in  Lit.  ann.  1891.  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  448:  Comma 


toutes  leurs  chevances  et  Fondation  soient 
sur  les  revenues  de  leurs  vignes  et  autres 
labourages,  etc. 

1  FUNDAMEN,  Fundus.  Gharta  ann. 
888.  tom.  1.  Hist.  Lotharing.  col.  808  : 
Nempe  postquam  divm  recordationis  prts- 
decessor  meus  Crodegangus  Archiepisco- 
pus,  jam  dicium  monasterium  novo  Fun- 
dammeinstruxit.  Vide  Fundamentum  1. 

1  FUNDAMENTALITER ,  Funditus,  a 
fundamentis.  Vita  venerabilis  Mari»  de 
Maniaco  n.  82.  Martii  tom.  8.  pag.  748  : 
Capellam  B.  Virginis....  ruinas  extremm 
propinquam  integre  renovavit  Fundamen- 
taliter.  Sidonius  lib.  8.  Epist.  8.  Funda- 
mentaliter  eritere. 

1.  FUNDAMENTUM.  Gharta  Benedicti 
PP.  apud  Ughellum,  tom.  1.  Ital.  sacr. 
pag.  117  :  Item  concedimus  et  confirma- 
mus  Fundamentum  in  integrum,  qui  vo- 
catur  Avion,  et  montem  Jordani,  etc. 
[Idem  esse  quod  Fundus,  manìfestius 
docet  Gharta  Blanchae  Trecensis  Gomi- 
tissffi  ann.  1212.  in  ter  Anecd.  Marten. 
tom.  1.  col.  880:  Qui  vendit  domum  cum 
Fundamento,  domino  dat  quatuor  dena- 
rios  et  emtor  quatuor,  et  duos  villico  prò 
cyrotecis  ;  et  qui  sine  Fundamento  vendit, 
nihil  dat.  Vide  Fundamen,] 

1  2.  FUNDAMENTUM  ,  Area  in  scutis 
gentilitiis  ,  Gallis  Champ.  Meisterlini 
ìflist.  Rerum  Noriberg.  apud  Ludewig. 
tom.  8.  Reliq.  MSS.  pag.  o3:  Arma  erant 
chjpeus  albus  in  Fundamento  per  totum, 
habens  tres  interlidones  rubeos. 

1  8.  FUNDAMENTUM,  Eadem  notione 
qua  mox  Flirt  dare  1.  De  proprio  fundo 
redituumassignatiodomui  sacrae,  Gali. 
Fondation.  Index  MS.  Benetìciorum  Ec- 
clesiae  Gonstantiensis  fol.  8:  Capellanus 
habet  curam  leprosorum  sex...  de  Funda- 
mento domini  de  Rumilleyo. 

1.  FUNDARE.  Ex  proprio  fundo  Eccle- 
slam,  Monasterium  construere,  dotare. 
Fonder  :  vox  usltatissima  hac  notione. 
Ebrardus  Bethuniensis  in  Gnucismo 
cap.  19  : 

Fandas  BcclMiam,  fuDdit  lilieem,  bene  dico. 

Goncilium  Agathense  cap.  27  :  Monaste- 
rium vero  novum,  nisi  Episcopo  permit- 
tonte  aut  probante,  incipere  aut  Fundare 
nemo  prsBifuntat.  Goncilium  Bracarense 
ann.  5/2.  cap.  5  :  Placuit,  ut  quotiens  ab 
aliffuo  fidelium  ad  consecrandas  Ecclesias 
Episcopi  invitantur,  non  quasi  ex  debito 
munus  aliquod  a  Fundatore  requirant, 
etc.  Vide  Jnitiare. 

S^  Haud  abs  re  fuerit  hic  observare, 
non  eos  solum  Ecclesia  vel  Monasteri! 
dici  Fundatores,  qui  primum  Ecclesiam 
aut  Monasterium  exstruunt  dotantve  ex 
proprio  fundo  ;  sed  etiam  illos  qui  ins- 
taurant  vel  augent  maxime.  Hujus  rei 
plura  suppetunt  in  veteribus  tabulis 
argumenta.  Vide  Mabillonium  in  Actis 
SS.  Grdin.  S.  Benedicti  saec.  8.  part.  1. 

§ag.  404.  et  ssec.  4.  part.  1.  pag.  209.  Eo- 
em  prseterea  donali  titulo  Monasterio- 
rum  Advocati,  qui  eorum  jura  et posses- 
siones  tutabantur.  Fundatores  d!enique 
nuncupatos  qui  prsedia  Monasteriorum 
Jure  clientali  tenebant,  monet  Kennet- 
tus  in  Gloss.  ad  calccm  Antiquit.  Am- 
brosden.  :  Edmundum  Rede  et  hssredes 
suos  in  Fundatorem  dieta  domus  siuce- 
pimus  ac  admisimus  de  jure  sibi  adqui- 
sito  ex  ora  fato  lineali  descensu. 

^  Unae  Gallicum  Fondateur  et  Fonda- 
trice, alias  Fondeur  et  Fonderesse.  Ghron. 
S.  Dion.  lib.  5.  cap.  17.  tom.  3.  Collect. 
Hìstor.  Frane,  pag.  298.  ubi  de  Dago- 
berto  rege  :  Devoz  enrichissierres  et  Fon- 
der es  d'abaies.  Gharta  Joan.  ducis  Alene. 
1444.  ex  Tabul.  Gartus.  B.  M.  de  Parco  : 


Nos  prédécesseurs  princes  et  seianeurs 

auans  singuliere  aévotion...  à  Véglise  de 
N.  D.  du  pare  en  Charnie,  dont  Us  ont 
esté  Fondeurs,  etc.  Alia  PhilippiB  comit. 
Gelriffi  ann.  1277.  in  Lib.  2.  nfg.  S.  Vulfp. 
Abbavil.  fol.  64.  v*.  :  Lekele  capelerie  de- 
vant  diteje  nome  come  Fonderesse.  Epitb. 
in  prior.  B.  M.  d'Hannemont  :  Cu  gist 
demoiselle  Perennelle  de  Gyri,  Fonderesse 
de  eette  éaUse,  qui  tréoassa  le  Samedi 
après  la  S.  Marc  l'an  1325. 

1 2.  FUNDARE.  Demergere,  Gali.  En- 
foncer.  Ital.  Affondare.  Ghronicon  Par- 
mense ad  annum  1287.  apud  Murator. 
tom.  9.  col.  812:  Galea  armata  captse 
fuerunt  XLII.  et  Fundata  fuerunt  in 
mari  v.  illa  vero  qua  evaserunt  per  fu- 
gam  fuerunt  iv.  Itali  prò  A/fon<to/o  etiam 
dlcunt  Fondato,  Gali.  Enfoncé ,  De- 
mersus. 

^  Vel  etiam  Subsidere,  Gali.  Enfoncer, 
alias  Défundre  et  Enfeucher,  Vitae  SS. 
MSS.  ex  Cod.  28.  S.  Vict.  Paris,  fol.  311. 
r*.  col.  1  :  Et  en  les  aigues  Défundre, 
Lit.  remiss.  ann.  1410.  in  Reg.  165. 
Ghartoph.  reg.  eh.  855  :  Icellui  Flobert 
Enfeucha  d'un  piét  ou  chey  dedens  un  fu^ 
mier.  Acta  B.  Amad.  tom.  2.  Aug.  pag. 
590.  col.  1:  Pater...  super  nives  quasi 
volando  pergebat  ;...  consocius  vero  suus, 
usque  ad  qenua  in  et  per  nives  pergens 
Fundabat.  Vide  supra  Effrondare. 

«  3.  FUNDARE,  vox  forensis,  Gonsti- 
tuere.  Gali.  Fonder,  Arest.  ann.  1288.  in 
Reg.  Olim  parlam.  Paris,  fol.  80:  Si 
Comes  Barri  velit  se  Fundare  et  se  facere 
partem,  (iet  ei  ius,  alitar  non  auaietur, 
Stat.  ann.  1344.  tom.  8.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  352.  art.  11  :  Quod  Fundato 
judicio  %n  personiscomparendum,  et  facta 
fide  legitima  per  creditorem,  etc. 

«  4.  FUNDARE  Preges,  prò  Fundere. 
Gharta  Renati  reg.  ann.  1476.  ex  sohedis 
Pr.  a  S.  Vino.  :  Ut  orantes  et  Deo  preces 
Fundantes  prò  nobis  et  pradecessoribus 
nostris,  etc. 

FUNDARIUS,  Rusticus,  qui  fundos 
colit.  Ugutioni.  Joan.  de  Janna  habet 
Fundanus,  [ut  et  Gloss.  Lat.  Gali.  San- 
germ. :  Fundanus,  Cultiveur  de  fons  si 
comme  labourcur.  Ghron.  Farfense  Gre- 
goril  Monachi  apud  Murator.  tom.  2. 
part.  2.  col.  401  :  in  valle  Tuba  terram 
modiorum  xvii.  cum  Fundario  eoncessit 
Suiderado.] 

FUNDATA.  Vide ExfundareeiFundora. 

«  FUNDATARIUS,  Qui  fundos  colit  et 
tenet,  idem  qui  Fundarius.  Gharta  ann. 
1324.  in  Reg.  71.  Ghartoph.  reg.  eh.  109: 
Dedit  in  mandatis  hominibus  et  pagessiis 
deAlbiaco,...  et  omnibus  aliis  tenendariia 
seu  Fundatariis  dicti  Johannis,  ut  eidem, 
magistro  Guillelmo...  respondeant  et  obe- 
diant, 

<»  FUNDATIO.  Liquatio  ,  Gali.  Fonte. 
Gomput.  MS.  rabr.  S.  Petri  Insul.  ann. 
1400  :  Receptum  de  cera  liquefacta.  Primo 
prò  prima  Fundatione  facta  in  Quadra- 
gesima, 140.  lib.  cera. 

1  FUNDATITIJE  Litter£.  Qu»  spec- 
tant  Ecclesiffi  vel  Monasteri i  exstructio- 
nem  aut  reditus  eis  attributos,  in  Actis 
SS.  Junii  tom.  5.  pag.  529.  ubi  de  B. 
Hemma  vidua  :  E  majort  Chartusia  mis^ 
sis  fratribus,  prout  Littera  Fundatiiia 
attestantur. 

FUNDATOR,  Fusor,  Fondeur,  Fleta  lib. 
1.  cap.  20.  g  132:  De  Fundatoribus,  qui 
retonsuram,  vel  platas  ejusdem  affinavo- 
rint. 

1  FUNDATORIUS,  Pertinens  ad  Eccle- 
sia Fundatorem,  Litterse  anni  1560.  apud 
Rymerum  tom.  15.  pag.  566  :  Alium  wibir 
eligendi  in  Episcopum  et  Pastorem  licen'^ 


FUN 


FUN 


FUN 


629 


Ik 


tiam  nostrani  Fundatoriam  vobis  conce- 
dere dignaremur. 
FUNDATUM.  Vide  Funda  1. 

1.  FUNDATUS,  Caesarius  Heisterb.  lib. 
B.  cap.  5  :  Adeo  enim  in  puerilibus  Fun- 
datus  erat,  ut,  sicut  ex  eo  audivi  Juvenis, 
scholae  regeret,  pueros  ipsoè  erudirei,  etc. 
id  est,  lileris  instructusy  quomodo  Fonde 
e  tiam  nos  dicimus.  [Le  Roman  de  la 
guerre  de  Troyee  MS.  : 

Panctiu  OD  iratMl  noalt  leoai, 
Det  totm  Mige  et  Foodtt.] 

2.  FUNDATUS.  Testamentum  Heccardi 
Comitis  Àugustod.  apud  Perardum  pag. 
26  :  Uno  palio  de  Fundato,  uno  drapocum 
eirico,  etc,  Chronicon  Fontanell.  cap.  16: 
Pallia  Fundata  sex.  Infra  :  De  vestimen- 
tia  vero  Eccleeiasticis  largitus  est  palliaf 

?\use  dicuntur  Fundata,  tria.  Anastasius 
n  Vitis  PP.  pag.  109  :  De  pulliis  Tyriia 
atque  Fundaiie  fecit  véla  num,  65.  Idem 
pag.  122  :  Vela  holoeerica  majora  sigila 
lata  habentia  periclynm  et  Crucem  de 
blattin  seu  Fundato,  num.  15.  Adde  pag. 
128.  180.  189.  140. 152. 

*  Vide  Sai  mas.  in  epist.  quse  est  inter 
editas  ex  Bibl.  Gndiana  189.  ubi  vestis 
de  Fundato,  dicitur  Vestis,  eo  opere 
factaet  aurata,  quo  reticula  flebant, 
qui  bus  capita  feminarum  ornabantur. 
Funda  enim  est  capitis  muliebris  orna- 
mentum.  Vide  Funda  2. 

BuJengero  Fundatus,  est  auro  textus, 
acu  pictus  :  qui  idem  esse  opinatur  , 
quod  nos  Estoffe  à  fond  d'or  vulgo  dici- 
mus :  Drappo  di  Fundo  d*oro,  Dominico 
Magrio.  Sed  cum  hsec  vox  tribuatur 
etiam  vasis  argenteis  et  aureis,  non  vi- 
deo ,  quomodo  de  acupictili  usurpari 
possit.  Calix  Fundatus  argenteus,  apud 
eumdem  Anastasium  pag.  109.  Calix 
major  Fundatus,  pag.  126.  181.  Gabata 
aurea  Fundata,  pag.  122.  Chron.  Casi- 
nense  lib.  1.  cap.  28  :  Item  duo  argentea 
vaea  ponderie  librarum  80.  et  Fundatos 
duplices  8.  Item  vasa  duo  argentea  ana- 
glypfui  inaurata,  etc.  Vide  Exfundare  et 
Frofundus. 

Aliud  videtur  Fonda  de  cuve,  in  Com- 
puto Stephani  de  la  Fontaine  Argenta- 
rti Regis  ann.  1851.  cap.  des  Pennee,  ubi 
est  vestis  species:  Pour  fourrer  une 
colle  hardie  et  Fona  de  cuve,  qu'il  ot  en 
compagnie  avec  M.  le  Dauphin  à  ladite 
fealCy  pour  la  cotte  une  fourrure  de  menu 
ver,  tenanl  mar^chea  et  tout.  290.  ventrea, 
le  chaperon  100.  et  le  Fona  de  cuve  608. 
Alibi  :  Pour  le  Corpa  du  Roy,  un  Fona  de 
cuve  d'un  marbre,doublé  d'un  autre  mar- 
bré, fait  à  Avignon,  quant  mondtt  Sei- 
?neur  yestoit.  Continuator  Nangii.  ann. 
878.  de  Rege  Carolo  V  :  Et  eatoit  veatu 
d'une  cotte  hardie  d'eacarlate  vermeille, 
et  d'un  manteau  à  Fonda  de  cuve  fourré, 

«  FUNOEGUS,  ut  Fundicua  in  Funda 
1.  Vide  ibi.  Charta  ann.  1829.  in  Reg. 
66.  Chartoph.  reg.  eh.  278:  Item  fema- 
gium  de  Fundecia,  etc, 

l  FUNDEGARIUS.  Vide  in  Funda  1. 

1  FUNOENDA,  Quffivis  machina  oppu- 
gnatoria  qua  lapides  aliave  fundi  seu 
emitti  possunt.  Litterse  anni  1819.  apud 
Rymerum  tom.  8.  pag.  790:  Et  olii  hu- 
juamodi  malitiia  inhmrentea,  baliataa  et 
arcua,  et  aliis  nocivia  Fundendia  per  civi' 
tatem  pradictam  deferunt, 

®  FUNDERA,  Fundus.  Charta  ann.  772. 
apud  Muratur.  tom.  1.  Antiq.  Ita],  med. 
svi  col.  151  :  In  monaaterio  Domini  Sal^ 
vatoria,  aito  infra  muroa  civitcUia  Brixùe, 
id  eat  in  Funderaa  aeu  caaaliaa,  qui  rejace 
trana  Muda.  Vide  Fundora. 

«>  FUNDERE  FossATA,  Illa  cumulare. 
Charta  ann.  1288.  inter  Probat.  tom.  1. 


Hist.  Nem.  pag.  105.  col.  2:  Requisivit... 
quod  foasata,  qua  aunt  in  civitate  Ne- 
mauat,  inter  dtctam  civitatem  et  caatrum 
harenarum,  non  Funderent  ncque  apla- 
narent,  licei  dicerent  ae  hahere  manda- 
tum  a  domino  rege  de  dictia  fosaatia  Fun- 
dendia et  aplanandia, 

j  FUNDIBALATOR  ,  Fundibalista  . 
FuNDiBALUS,  FuNDiBLA,  etc.  Vide  in 
Fundabulum. 

0  FUNOIBILIS,  Dicitur  de  telis  aliisve 
instrumentis  bellicis,  ause  instar  gran- 
dinis  ruunt.  Mirac.  S.  Bert.  tom.  9. 
Collect.  Histor.  Frane,  pa^.  120:  Ignita 
utenailia  et  frusta  candentia  ferri,  tnore 
grandinia  Fundibilis,  in  eoa  jadentea,  aa- 
qittarum  quoque  imbrea  in  eoa  pluere  non 
tntermittentea,  etc. 

^  FUNDIBULA,  dimin.  a  Funda.  Glos- 
sar. Lat.  Gali,  ex  Cod.  reg.  7692:  Fun- 
dibula  ,  eslingue.  Fundibularius ,  ealin- 
gour. 

<»  FUNDIBULUM.  Glossar.  Lat.  Gali, 
ann.  1848.  ex  Cod.  reg.  4120:  Fundibula 
aunt  quasdam  parvae  machina  cum  funda 
in  baculo  dependente,  Gallice  Gibet,  Vide 
Fundabulum, 

«  FUNDICERIUS,  Ad  fundum  perti- 
nens.  Juatitia  fundiceria,  Jurlsdictio  mi- 
nor, inermis ,  Gali.  Justice  fondere. 
Charta  Caroli  VI.  prò  monialibus  de 
Monte  S.  M.  ord.  Cartus.  ann.  1881.  in 
Reg.  119.  Chartoph.  reg.  eh.  488:  Alta 
tamen  ejus  {fenaì)  justitia  penea  dictam 
noatramconsanguineam,  ac  bassa  aeu  Fun- 
diceria penes  ipaaa  religioaaa  perpetuo 
remanente.  Vide  supra  Fonceartus, 

FUNDIGUS  ,  FuNDiGARE  ,  etc.  Vide 
Funda  1. 

1  FUNDINAVIS.  Species  tribuU  forte 
a  navigantibus  exsoluti.  Constit.  In- 
noc.  Vili.  PP.  ann.  1488.  in  Bullario 
Carmel.  pag.  401  :  Mandamua  quatenus 
eumdem  Gratianum  (Carmelitarum  Pro- 
cura torem)  cum  comitiva,  dbaque  alicujua 
data,  pedagii,  paasagii,  telonii,  Fundi^ 
navis,  vel  qabelùs,  aut  attenua  cujuacum" 
que  indiati  vel  indicendi  oneria  exactione, 
tre,  alare  et  redire  prò  nostra  et  apoato- 
licas   Sedia   reverentia   permittatia.    Di- 

filoma  Caroli  VII.  Regis  Frane,  ann. 
450.  concessum  Arnoldo  Duci  Romam 
ire  cupienti,  apud  Acherium  tom.  7.  Spl- 
cil.  pag.  805:  rfon  inferentea  eisdem  mo- 
lestiam  occasione  solutionis  vectigalis , 
teloneij  pedagii,  dadi,  nauti,  Fundinavia^ 
aut  cujtisvia  alteriua  tributi.  Litterae  anni 
1401.  apud  Rymerum  tom.  8.  pag.  284  : 
Sine  aolutione  alicujua  dadi,  pedagii, 
Fundinavia,  gabelli,  tributi,  impoaitionia, 
atU  alicujua  alteriua  exactionia  aeu  de- 
mandae,  etc.  Similis  recurrit  locus  smud 
eumd.  Rymer.  tom.  12.  pag.  288.  Modo 
Fundinavia  una  voce,  modo  Fundi  na- 
via  divisis  vocibus  legitur. 

o  FUNDIS,  prò  Fundus.  Charta  ann. 
1406  :  Cum  omnibua  et  aingulia  ipaiua 
manai  aive  villana  et  tengudaa  aupradictas 
introitibua,  exitibua,  Fundibua,  paaaagiis, 
etc, 

«  FUNDIT,  prò  Fudit,  in  Charta  ann. 
1882.  ex  Reg.  68.  Chartoph.  reg.  eh.  2  : 
Item  quod  dictua  Raymundua  Fundit  aeu 
fundi  fedi,  etc. 

IFUNDITER,  prò  Funditua,  Omnino, 
prorsus>  in  Actis  SS.  Julii  tom.  2.  pag. 
o50. 

FtJNDORA,  Fundus.  Pactum  Arichis 
Principis  Beneventani  cum  Judice  Nea- 
politanorum,  apud  Camillum  Peregri- 
num  pag.  819:  Alia  vero  omnia  Fundora, 
Fundata  ,  aive  exfundataa,  hominea  et 
terraa,  quibua  solidi  non  sunt  dati,  divi' 
dimus  per  medium.  Mox  :  Et  ipsi  hominea, 
qui  ipaoa  aolidoa  hahent,   ter  tiam  partem 


aecuriler  posaideant.  Et  fundora  vel  ter- 
ras,  quae  in  partea  Langobardorum  vene- 
rint  m  aortem,  nullo  modo  ipai  hominea 
poaaint  infiduciare  vel  vendere.  Infra  : 
Exceptuamus  ex  hia  omnia  Fundora  de 
Liburiaa,  qui  perlinet  ad  ipaum  prind' 
patum  Capuanum,  fundata  et  ex  fundata, 
hominea  et  terraa.  Pactum  a  Gregorio 
Duce  Neapolis  initum  ann.  911  :  Ut  ter- 
raa, aervos,  ancillas,  aeu  Fundora  per 
concessione^  habetis  voa  et  hotninea  vestri 
in  Liburiaa. 

Ita  passim  observare  est  in  Chartis 
Longobardicis  nomina  masculini  gene- 
ris in  plurali  numero,  in  ora,  efferri,  in 
nominativo  et  accusativo.  In  Tabular. 
Casauriensi  ann.  954.  ubi  scriptum  :  In 
locum,  qui  nominatur  ad  Lacera,  supra 
inferuntur  h»c  verba,  i.  ad  Lacca.  Ibi- 
dem poìora,  prò  poto.  Fundua  nude  apud 
Anastasium  in  S.  Silvestro  pag.  12.  etc. 

TFUNDOTENUS,  Funditus,  a  fundo, 
seu  fundamento.  Necrologium  Lau- 
reshamense  apud  FredericumSchannat. 
Vindem.  Litter.  pag.  88  :  Hic  Eccleaiam 
in  Oppenheim  et  Monasterium  inAbrinea- 
bere  rundotenua  erexit. 

<^  FUNDRELLUS.  Reg.  episcopat.  Ni- 
vern.  ann.  1287:  Dotnino  epiacopo  rema- 
nent...  aex  hastse  cum  Fundrellia. 

1  FUNDULUS,  Paruus  fundua;  item, 
Fundulua ,  parvua  piacis  qui  fundo 
adhsaret.  Johannes  de  Janua.  Angelus 
Rumplerus  lib.  1.  Histor.  Formbacensis 
Monaster.  apud  Bernard.  Pei  tom.  1. 
Anecdot.  part.  8.  col.  484  :  Ratorio  etiam 
nonnunquam  vere  et  esalate  prò  capiendia 
Fundulta  et  aliia  minutioHoua  piaciculia 
(utimur).  GIoss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fundulua,  Un  petit  poisson  qui  se  tieni  et 
ahert  au  fona  gravier,  Goujon.  [<>*  Germ. 
Grùndling.  Adel.] 

^  FUNOuM,  Pars  capitis  aversa,  Gali. 
Le  derriere  de  la  lète.  Inventar.  S.  Ca- 

fiellse  Paris,  ann.  1876.  ex  Bibl.  reg.  : 
lem  caput  S.  Blaaiirepositum  infactione 
episcopi  mitrati  argenti  deaurati,  lapi- 
aibus  omatum,  aUuatumque  auper  unum 
Gallice  entablement  de  cupro,  in  quo  aunt 
quatuor  parvi  Angeloti  de  cupro:  et  ai- 
mililer  eat  Fundum  dicti  capitia  de  cupro 
deaurato.  Aliud  Gallio.  :  Et  est  aasavoir 
que  le  Fona  dudit  chief  eat  auaai  de 
cuivre. 

«  FUNDURA,  Italis,  Fondura,  Conval- 
lis.  Charta  ann.  857.  apud  Ughell.  tom. 
1.  Ital.sacr.  edit.  1717.  col.  758:  Cum 
vallibua,  collibua,  montibua  ac  planidia 
Fundura,etc, 

1.  FUNDUS,  Fortuna.  Ita  Gloss»  anti- 
qusB. 

2.  FUNDUS.  Gariopontus  lib.  2.  cap.  28: 
Vaa  stomachi,  quod  recto  Fundum  nomi* 
namua. 

•  8.  FUNDUS,  Pars  agri  inferior.  In- 
ventar, ann.  1476.  ex  Tabul.  Flamar.  : 
Item  plua  unam  petiam  prati,...  confron- 
tatam  ab  una  parte  cum  terra  et  pianta 
dom.  Joannia  de  Condomina,...  et  ex  alia 
parte,  videlicet  per  Fundum,  cum  vinca 
Joannis  de  Salaberto.  Utuntur  etiara  prò 
ima  cujusvis  rei  parte.  Guido  de  Vigev. 
MS.  de  Modo  expugn.  T.  S.  cap.  2:  Ètin 
medio  ipaiua  baltrichae,  in  ipaia  Fundia, 
fiat  unum  foramen  rotundum,  ut  pertica 
poaait  ini  rare  baltriacam:  et  in  capite 
perticse  ponantur  duae  ruelles,  cum  quibua 
trahatur  baltrisca,  cum  duabus  cordia 
ligatia  ad  Fundos  baltriacas. 

«  4.  FUNDUS,  Recessus.  Gali.  Enfonce- 
ment.  Inventar,  ann.  1476.  ex  Tabul. 
Flamar.  :  Et  infra  dictum  hoajjitium  et  in 
aoco,  aive  Fundo  ejuadem  hoapitii,  videli- 
cet unam  cubam  mcignam  prò  buliendo 
aive  reponendo  vindemiam. 


630 


FUN 


FUN 


FUN 


/ 


IFUNDUS  Navis.  Vide-Fimdmaww. 

rUNEBRITAS,  ExequiaQ,  Gallis  Fune- 
railles.  Baldricus  lib.  1.  Chr.  Camerac. 
cap.  86  :  Hujus  Funebritati  interfait  Ha- 
duifus  Noviomensis  EpiscopìÀS,  qui  eum 
in  Monasterio  S.  Dei  Genttricis.,,.  aepC' 
livit. 

1  FUNELERIUS.  Restio,  Gallis  Cordier, 

8ui  facitfunes,  in  Catalogo  Sodalium 
onfraternitatìs  in  Ecclesia  B.M.Deau- 
ratseTolos.  ann.  1828. 

3^  FUNERA.  [Servius  ad  illud  9.  ^n. 
486.  nec  te  tua  funera  mater  Produxi  : 
Àpud  majores  funeras  dicebant  eas,  ad 
quas  funus  pertinent,  ut  sororem,  ma- 
trem:  nam  prseficae  sunt  planctus  prin- 
cipes,  non  doloris.  Funeras  autetn  dice- 
bant, quasi  funereaa,  Haec  Serv.  Huc 
trabunt  alii  illud  Ennii  apud  Cic.  Se- 
nect.  20.  Nemo  me  lacrimis  decoret,  nc- 
que funera  fletum  Faxit.  Ita  enim  leg. 
Scalig.  et  alii.  Quse  si  vera  est  lectio, 
aptius  hoc  loco  praeficam  intelligeres  : 
guam  tamen  Serv.  distinguit  a  funera. 
verum  h»c  omnia  incerta  sunt,  aut 
obsoleta^ 

1.  FUJBESRALIA ,  Funus  Ipsum,  exe- 
quiae.  C^iuìsFuneraHles,  in  Synodo  Nu- 
garolensi  ann.  1302.  col.  9.  apud  Radul- 
fum  in  Miracul.'S.  Richardi  Episcopi 
Cicestrensis  n.  14.  [et  apudMarten.tom. 
1.  Anecdot.  col.  1633.]  Funerale  obsc' 
quium^  in  Actis  S.  Forannanfìbbatis 
Walcidiorensis  n.  23. 

Sic  prseterea  legata  ob  pias  causas, 
maxime  ea,  qu8e  nunt  Ecclesiis  propter 
sepulturam,  vocat  Joannes  XXII.  PP. 
tom.  2.  Epist.  1107  :  Et  licet  prsefati  fra- 
tres  (Minores)  de  Fitneralibiui,  quse  ra- 
tione  corporum  defunclÓrum  sibi  deleqatis 
eeu  relictia,  canonicam  portionem  aictis 
parochialibue  rectoribus  ...  solvere  cura- 
vissent.  Et  infra  :  Alioquin  quoslibet  die- 
torum  Fratrum  detentorum  Funeralium, 
eeu  relictorum,.,.  fecit  in  iisdem  Ecclesiis 
excommunicatos  publice  nunciari. 

33r  Funeralia  etiam  dicuntur  ea  om- 
nia qu»  ad  pompam  funebram  spec- 
tant,  ut  cerei,  e  te.  Charta  annyJS!^ 
tom.  5.  HistorisB  Paris,  pag.  613  :  Votu- 
tnus  quod  dicto  Curato  assignentur  omnia 
Funeralia  Magistrorumetscholariuminibi 
decedentium,  si  sepeliantur  ibidem,  et 
aliorum  quos  ibidem  contingerit  sepeliri, 
Funeralia  intelligentes,  quse  cum  funere 
deferuntur. 

^  Obtinuitaliquandousus^utqulssua- 
rum  exequiarum  testis  et  actor,  vivus 
existeret.  Hujusce  moris  exemplum 
illiusque  ab  ecclesia  damnationem  pro- 
ferì Cnron.  Guil.  Bardi  ni  Inter  Probal. 
tom.  4.  Hist.  Occit.  col.  22  :  Die  Mercu- 
rii^.  Aprilis  1327.  D.  d'Escalquends, 
unus  de  consulibus  civitatis  Tolosa,  voluit 
vivus  tumulari,  et  sibi  viventi,  tanqiiam 
mortuo,  exequias  fieri  in  ecclesia  fratrum 
Prsedicatorum  ;  quod  factum  fuit  cum 
magna  et  funebri  potnpa,  omnibus  viris 
capitularious  prsesentibus  :  et  ipso  d'Es" 
calquencis  posilo  in  feretro  etdecumbente, 
more  defunctorum  adornato,  manibus 
junctis,  et  quadraginta  intertorcinis  ar- 
dentibus  illuminato,  missa  alta  de  mor- 
tuie  celebrata,  et  omnibus  cssremoniis, 
quas  in  hujusmodi  funeribus  adhiberi  so- 
tent  peractis,  ferelrum  cum  corpore  fuit 
apportatum  tanquam  sepulturse  deman- 
dandum,  et  prope  majus  altare  deposi- 
tum.  Et  Me  fuit  terminus  hujus  officti  fu- 
neralis,  et  inde  cum  collegis  suis  domum 
repeliit,  et  ibi  prandio  funebri  donati 
aunt.  Dum  hasc  gerebantur,  absens  erat 
dom.  archiepiscopus,  qui  reversus,  et  de 
prsemissis  piene  informatus,  convocavit 
synodum  suorum  suffraganearum,  et  om- 


nium abbatum  sua  provincisB,  qui  conve-» 
nerunt  Tolosam  in  palatio  archiepisco- 
pali, die  octava  mensis  Junii  :  ubt,  per 
tres  dies  sequentes,  qusestione  solemniter 
agitata,  an  justum  et  rationi  consenta- 
neum  esset  exequias  et  funera  vivi,  tan- 
quam defuncti,  celebrare:  definitum  fuit 
piane  anticipationem  funebrem nullo  jure 
niti,  nec  ecclesiastico  nec  seculari,  ab  ec- 
clesia tanquam  superstitiosam  teneri: 
injungendo  omnibus  ecclesiasticis ,  tam 
regularibus  quam  secularibus,  ne  impos- 
terum  talia  prassumant,  sub  posna  excom- 
municationis.  Alia  hujus  moris exempla, 
videsis  infra  in  Leprosi  et  Mortuus, 

«  2.  FUNERALIA,  Jus  illud  dicitur, 
quod  ecclesiaB  seu  illius  reetori  debetur, 
cum  quis  decedit;  quanti  fuerlt  et  qua 
ratione  reformatum,  discimus  ex  Arest. 

garlam.  Paris,  ann.  1416.  8.  Aug.  in 
ibi.  S.  Germ.  Prat.  :  Dicebant  insuper 
praedicti  defensores,  quod...  principaltter 
ut  curati  ecclesiarum  parochialium,  de 
quo  vivere  haberent  antiquitus  per  bonos 
patres,  quod  dicti  curati  tertiam  partem 
honorum  mobilium  omnium  illorum,  qui 
inparochiis  ipsorum  deeederent,  debitis 
primitus  solutis,  reciperent,  introductum 
fuerat  ;  quod  jus  in  dieta  patHa  sepul- 
tura  seu  Funeralia  vocabatur,  et  modo 
praedicto  ab  antiqìio  in  praedicta  patria 
usitatum  fuerat y..  dietique  usus  et  con- 
suetudines  percipiendi  dictas  sepulturas 
in  partibus  Andegavensi,  Turontas,  Nor- 
manias  et  Britanias  observabantur,  et  an- 
tiquitus in  dieta  patria  Britanise  dictum 
jus  sepulturas  usque  ad  tertiam  partem 
honorum  mobilium  decedentium  locum 
habebat;  postmodum  per  accordum  et 
compositionem  inter  gentes  eeclesiasticas 
ex  una  parte,  et  habilantes  dictas  patrias 
Britanias  ex  altera  ,  ordinatum  fuerat 
quod  dictas  gentes  ecclesiasticas  nonam 
partem  dictorum  honorum  mobilium  de- 
cedentium, loco  dictas  tertias  partis  perci- 
perent  et  haberent.  Prasterea  secundum 
sacros  canones,  dicti  usus  et  consuetudi- 
nea  tum  contra  bonos  mores,  necpeccatum 
mortale  inducentes  erant,  ac  in  favorem 
ecclesias  et  prò  salute  animarum  intro- 
ducti,  ut  dicti  curati  et  ceterte  gentes 
ecclesiasticas  ad  rogandum  prò  defunctis 
multo  plus  astringerentur,  rationabiles- 
que,  concessiòiles  et  prescripUbiles  repu- 
tare debebant...  Post  prasstationem  dicto- 
rum sacramentorum  et  eorpore  inhumato 
dicti  defensores,  maxime  curati,  ex  con- 
suetudine notoria  et  prasscripta  causam 
petendi  dictam  tertiam  partem  honorum 
mobilium  defunctorum  habebant,  dietique 
curati  a  nobilibus  dictas  patrias,  qui  dictas 
sepulturas  non  soluebant,  melioremeot^um, 
lectum,  pannis  et  coopertura  munitum 
habere  consueverant.  Insuper  dic^ant 
dicti  defensores,  quod  per  totam  Christia- 
nitatem  curati  post  aaminlttrationem  sa- 
cramentorum aliquod  commodum  tempo- 
rale recipere  consueverant  ;  quas  consue- 
tudo  secundum  sacros  canones  servari 
debebat,.,  Pras fata  curia  nostra  per  mo- 
dum  provisionis  et  quousque  aliter  fuerit 
ordinatum,  per  suum  judicium  ordmavit 
et  ordinai,  quod  /ueredes,  vel  executores, 
seu  causam  habentes  defunctorum  in 
dictis  diocesi  et  comilatu  Cenomanias  ha- 
bitantium  seu  commorantium,  prò  dicto 
jure  Funeralium  seu  sepulturarum  deci- 
mam  partem  honorum  mobilium  ex 
decessu  prasdictorum  defunctorum  relU?- 
torum,  vel  ipsius  decimas  partis  esstima- 
tionem  ,  debitis  dictorum  defunctorum 
tempore  mortis  et  aliis  funeralibus  de- 
ductis,  dent  prò  ipsa  decima  parte ,  seu 
ejus  sestimatione,  hasredes  vel  executores, 
seu  causam  habentes  defunctorum  hur- 


gensium  ,  praeticantium ,  tnereatorum  , 
mecanicorum,  estallum  seu  operatoriunt 
habentium,  et  aliorum  habitantium  tn 
dictis  diocesi  et  comitatu  CenomanenH 
caput  hospitii  facientium,  focum  et  locum 
tenentium  ac  uxoratorum,  etiam  non  fo- 
cum tenentium  et  aliarum  gentium  sta- 
tus in  aliquo  statu  seu  artificio,  cauta 
adiscendi,  servientium  in  dictis  diocesi 
et  comitatu  Cenomanensi  xxx.  sol.  Tu- 
ron.  summam  prò  dicto  jure  Funeralium 
seu  sepulturarum  :  nec  non  hasredes  vel 
executores,  seu  causam  habentes  defunc- 
torum lahoratorum  vitam  eorum  ad  aietas 
seu  journatas  prò  majori  parte  temporis, 
ac  etiam  famulorum  et  ancUlarum  sala- 
ria lucrantium  in  dictis  diocesi  et  comi- 
tatu commorantium  vij,  sol.  vj.  den.  Tu- 
ron.  summam  prò  dicto  jure  Funeraliutn 
seu  sa)ulturarum...  solvere  ten^untur. 
Vide  Mortuarium  1. 

«  FUNERALIS  LiBELLUS,  In  quo  scili- 
cet,  quse  ad  funera  spectant,  contlnen- 
tur.  Gonstit.  Garmeiit.  Mss.  part.  1. 
rubr.  19  :  Habeantur  libelli  FuneraUs,  in 
quihus  officium  Extremas-unctionis  et  mi- 
nistrationis  Eucharistias,  et  septUturarum 
exequias  conscribantur. 

t  FUNERANTIUM  Jus,  Quod  competit 
Parochis  ratione  funerum,  in  Statutis 
Nicolai  Episc.  Andegav.  ann.  1266.  apud 
Acher.  tom.  11.  Spicil.  pag.  211. 

«  FUNERARE,  Sepelire,  cadaver  humo 
mandare,  Gali.  Enterrer.  Arest.  parlam. 
Paris,  an.  1854.  23.  Jun.  in  voi.  4.  ares- 
iOT.:  Quod  in  villa  Parisiensi  ad  curatos 
parrochialium  ecclesiarum  omnium,  vel 
majoris  partis  earum,  spectat  concedere 
hujusmodi  licentias  Funerandi  infra 
ecclesias  eorumdem.  Vide  Funestare  et 
Funus. 

FUNERARI!,  Funerum  curatores.Gloss. 
Gr.  Lat.  :  'EitijAeXtiTYic  xYi8eiac,  Funerarius, 
Jul.  Firmicus  lib.  3.  cap.  6  :  Lapùiarios 
facient,  pollinctores,  aut  Funerarios,  vel 
guihus  sepulcrorum  cura  mandetur.  Gap. 
lì  :  Aut  polinctores  et  Funerarios,  mortìw- 
rum  cadaverum  custodes,  aut  sepulcrorum 
facietjanitores. 

1  FuNERARIUM.  Funus,  exequiSB.  Epi- 
tome Gonstitutionum  EcclesisB  Valenti- 
nsB  inter  Concilia  Hisp.  tom.  4.  pag. 
199:  In  omnibus  Funerariis  qeneralibus, 
vulgo  Cors  general  nuncupatxs  armarie- 
rus  sedis  accipiat  sex  cereos  magnos  de 
meliorihus,  qui  reperientur  in  dictis  Fu- 
nerariis. 

9|c  FUNERATIO.  [Funus.  Capelt.  6.  p. 
224.  Indi  Funerationes  negligunt.  Alii 
perperam  leg.  fenerationes  :  nam,  ut  ait 
Mela  3.  7.  Indis  csBSorum  parentum  vis- 
ceribus  epulari  fas  et  maxime  pium  est  ; 
et  ubi  senectus,  aut  morbus  incessit, 
procul  a  ceteris  abeunt,  mortemque  in 
solitudine  nihil  anxii  exspectant.] 

t  FUNERATOR,  Gurator  funeris.  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangerman.  MSS.  :  FUneirator, 
KinJeuTTic  vexpoO. 

FUNERATUS,  Funus  perfectum^  vel  ae- 
pultus,  in  gì.  Reg.  God.  1013. 

0  FUNEROSUS,  Mortiferus.  Epist.  Eu- 
log.  presbyt.  Gordub.  ann.  851.  tom.  7. 
Collect.  Histor.  Frane,  pag.  581  :  Stipata 
prasdonibus  via ,  et  Funeroso  quondam 
Wilhelmi  tota  Gothia  perturbata  erat  in- 
cursu. 

1  FUNESGERE,  Xugere,7csv6sTv,in  Gloss. 
Lat.  Gr.  Sangrermann.  MSS.  et  in  Sup- 
plemento Antiquarii.  [^  Adde  ex  Gasu- 

fat.  in  utrumque  Glossar.  God.  Germ. 
'unestare.  Vide  in  hac  voce.] 
FUNESTARE,  Humo  mandare,  vel  cum 
exequiis  funus  deducere.  [Papias  MS.  : 
Bustare,  sepelire,  Funestare,  Jo.  de  Ja- 
nna :   Funestare,  Funere  inquinare  et 


FUN 


FUO 


FUR 


C31 


Bimpliciter  inquinare.  Gì.  Lat.  Gali. 
SaDffer.  :  Funealare,  Ordoier  ;  conchier 
d6  oStftfgueJ  Salvianus  lib.  8.  ad  Eccl. 
Cathol.  :  Et  tniruni  est,  quod  hoc  ij^aum 
ttnia^  ut  te  non  jam  Funestato  aliquid  de 
tuo  habeat,  jam  exportato  atque  tumu- 
lato, 

1  FUNESTATIO  Introitus,  apud  Gai- 
bertum  lib.  8.  de  Vita  sua  cap.  8.  idem 
est  quod  Funestus  introitus. 

^  FUNESTRA.  [Fenestra  :  e  Goustu- 
mam  Funestrarum  in  terra  S.  Pauli. 
(Gart.  N.  D.  Paris.  III.  280.  an.  1280.)  Eo 
innuitur  Jus  babendi  fenestras  in  pu- 
blicum  apertas,  ubi  res  venales  expone- 
bantur.  xH 

1  FUNGARB,  Idem  quod  supra  Funcare. 
Polyptycb.  Fiscamn.  MS.  ann.  1285:  Et 
d^et  corveiaa  carnee  et  aratri,  fumum 
reficere,  granciam  mondarej  et  debet  Fun- 
gare  dimidium  milliarum  allectium. 

1  FUNGERE,  prò  Fungi  supra  legitur 
in  Abbacomites  circa  medium,  et  alibi 
non  semel. 

^  FUNGI,  nude,  prò  mori,  Fungi  vita 
vel  Diem  fungi,  eodem  sensu,  non  se- 
mel occurrit  apud  Scriptores.  Vita  S. 
Arnulfl  tom.  8.  Aug.  pa^.  288.  col.  2  : 
Interea  Fungilur  abbaaJlainaldus,  etins" 
tigante  spiritu  ambitionis,  Pontius  quidam 
paeudo-monachus ....  nomen  et  sedem 
abbatis  adipiacitur, 

1  FUNGIBILES  Bes,  dicuntur  apud 
Jurisconsultos,  quarum  una  fungi  pò- 
test  vice  alterius,  ut  em  sunt  que  Cons- 
tant numero,  pondere  et  mensura. 

J  FUNGIRE,  prò  Fungi,  apud  Feliblan. 
Hist.  Sandionys.  pag.  xvj. 

1.  FUNGUS,  Papyrus,ellychnium,  Mee- 
che.  Lib.  2.  Miraculor.  S.  Berlini  cap. 
14  :  Contigit  ...  magnam  domum  ex  im- 
mortuo  cerei  Fungo  auceenaam  ardere. 

0  2.  FUNGUS,  Boulet,  in  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  Cod.  reg.  7692. 

FUNIGULUS.  Gharta  ann.  1141.  apud 
Guichenonum  in  Probat.  Hist.  Bressen- 
sis  :  In  eodem  Mornia  eat  Funiculua,  hoc 
eat,  diviaio  quaadam^  quam  Fasciam  vo- 

cant  in  qua  milea   quidam habebat 

terra  terttam  partem,etc.{Menaura  uniua 
Funiculi  terrea,  apud  Mirseum  tom.  2. 
pag.  1141.  edit.  17^.]  Vide  Faida, 

FuNicuLUs  PopuLi,  rseries,  Gali.  File, 
auite.]  Anonymus  de  Miracul.  S.  Urs- 
mari  per  Flandr.  n.  12  :  Tribua  diebua 
non  ceaaaìfit  Funiculua  populi  eunlium  et 
redeuntium. 

«  FUNIFEX,  Funarius.  Gali.  Cordier, 
Necrol.  MS.  S.  AurelisB  ad  18.  Gal.  Oct.: 
Juxta  Petrum  dictum  Herbat  Funificem 
ex  una,  etc,  Haud  scio  an  bue  spectet 
yox  Funne,  prò  Loco  scilicet,  ubi  funes 
conficiuntur,  in  Lit.remiss.  ann. 1409.  ex 
Reg.  164.  Ghartoph.  reg.  eh.  57  :  Ilzpea- 
cherent  environ  einquantea  enguillea 
qu'ilz  mirent  dedana  une  centine,  qui 
estoit  eatachée  audit  chalan,  et  icelle  em- 
menerent  juaquea  aux  Funnea  prèa  de  la 
porte  de  la  foulerie  dudit  Bloya. 

j  1.  FUNIS.  Liberi  homines  guandoque 
in  obsequium  et  servitutem  Monasterio- 
rum  perpetuo  devovebant  se,  Fune  signi 
seu  campansB  cervici  circumposito  :  cu- 
jus  rei  exemplum  supra  relatum  est  in 
Capitaticum  post  Capitale  5. 

«o  2.  FUNIS.  Mensura  longitudinis, 
Germ.  olim  Reep,  Ghart.  Novogorod. 
sec.  XIII.  ap.  Lappenberg.  Init.  Hanseat. 
pag.  4B  :  Item  per  Fimem  S.  Petri  debet 
noapea  menaurare  bona  aua. 

1  FUNLO,  si  bene  lego  ex  Godice  Irmi- 
nonis  Abb.  Sangerman.  f.  70.  col.  1.  ubi 
sic  habetur  :  Autlemarua  aervua ....  aolvit 
ad  hoatem  multonem  i....  aodculoa  l.  do- 
vaa  VI.  cireuloB  m.  de  Funlone  aeatar.  ii. 


faculaa  vìi.  Ibid.  fol.  verso  col.  2  :  Adal- 
gudia  colonua,.,  aolmt  ad  hoatem  multonea 

II dovaa  vi.  drculoa  vi.   de  funlone 

aeataria  mi.  faculaa  xu.  Videtur  esse 
species  farris,  sed  quaenam  il  la  sit,  non 
est  facile  divinatu.  Vide  Humlo. 

o  FUNSALIS  Gensus,  Ad  fundum  assi- 
gnatus.  Gali.  Cena  fonder,  in  Gharta 
Phil.Pulc.  ann.  1803.  ex  Lib.  rub.  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  225.  r».  col.  1.  Vide 
suora  in  Cenaua. 

f  FUNT,  Libra,  Kero  cap.  89.  Gloss. 
vett.  :  PonduSf  Ftmt,  Gloss.  Anglo-Sax.  : 
Pondua  vel  pondo,  gwyht  vel  Pund.  Li- 
bra, pondo,  Phund,  marca,  talentum,  ut 
synonyma  promiscue  usurpata.  Libera 
phund  secundum  vetustas  Ghartas  con- 
tinuit  XII.  uncìas.  Hsec  post  Schilte- 
rum,  quem  videsis. 

o  FUNTHOMGZOL,  Vectigalis  species 
apud  Polonos.  Pax  Brestensis  ann.  1436. 
inter  Leg.  Polon.  tom.  1.  pag.  184  : 
Item  dalia  aive  exactio  Funthomczol,  eie. 
FunthczoL  in  Lit.  ann.  1454.  ibid.  pag. 
175. 

\  FUNTURA,  Fusura,  Gallice  Fonte. 
Li  ber  niger  Scaccarii  :  Fadaa  diligenter 
inquiriy  quaa  fuerint  pondera  pHmm  Fun^ 
turmf  et  quaa  pondera  aecundi  Funturaa. 

^  Alias  Fonture,  Lit.  remiss.  ann.  1397. 
in  Reg.  152.  Ghartoph.  reg.  eh.  68:  Le 
auppliant ....  avisa  que  en  lodile  éqliae 
avott  du  demourant  de  la  Fonture  de  deux 
clochea,  certaine  quantité  de  métail,  etc, 
Gavum  vero,  vulgo  Creux^  enfoncement, 
significata  in  Ghartul.  Gorb.  sign.  Eze^ 
ehXél  ad  ann.  1415. fol.  5.  v«  :  Lea  maiaona, 

grangea  et  eatablea aeront  tenua  de 

retenir  bien  et  aouffiaamment  de  pel,  de 
vergue,  de  torque ,  de  oouverture  aana 
Fonture,  ne  emmenaiaaure.  Vide  supra 
Fonda, 

1.  FUNUS,  Gadaver.  Gesta  de  Nomine 
Acacil,  et  Liberatus  Diac.  cap.  15  :  Occi- 
ditur,  laniatur,  ejidtur,  et  Funua  ejua 
incenditur.  Gap.  20  :  iiox  Theodoaium 
peraeeuti  aunt,  et  expulerunt,  ne  collige- 
ret  Funua  Timothei,  Liber  Pontificai Is  in 
Sabiniano  PP.  :  Quo  defuncto,  Funua 
eiua  ejectum  eat  per  portam  S.  Joannia. 
[Gharta  Humberti  Dalph.  Viennens. 
ann.  1848.  tom.  8.  Ordina!.  Regis  Frane, 
pag.  278  :  Haeredea  et  bonorum  poaaeaaorea 
et  aia  defunclorum  aucceaaorea  antequam 
Funua  tradatur  eccleaiaaticse  aepuùuraa, 
dant  et  praeatant  cautionea  idoneaa.]  Ver- 
sus scripti  in  sereis  januis  Monasterii 
Gasauriensis  : 

Ecce  pater  patrix  magnam  tibi  conferò  munos, 
ClemeatìB  corpus,  tu  Mcrom  siucìpe  Funas. 

Gloss.  Grsec.  Lat.  :  l^xf^opa,  tò  ic£vOoc, 
Funua.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Funua,  Corpa  humain  mort,  ou  obaeque 
de  corpa  \  Nota  vox  etLatinis  hoc  sensu. 

FUNUS    IMAGINARIUM,  TumulUS    SiUC 

cadavere,  i.  inane  aepulcrum,  Gloss. 
Isid. 

o  2.  FUNUS,  Pugna,  praelium  ;  Locua 
funeria,GeL\ì,Le  champ de bataille.Ghron. 
Asser.  Meoev.  ad  ann.  860.  ex  God.  reg. 
6286  :  Pagani  paaaim  trucidantur,  et  cum 
diu  reaiatere  non  poaaent,  muliebriler  fu- 
gam  arripiunt  ;  et  Chriatiani  loco  Funeria 
dominati  aunt,  Rursum  occurrit  ad  ann. 
871. 

o  FUNUSGULUM ,  diminut.  a  Funua. 
Glossar.  Provine.  Lat.  ex  God.  reg.  7657  : 
Coara,  Prov,  corpua,  funua,  Funusculum, 
cadaver. 

FUOZARUS.  GlosssB  Isonis  Magistri  ad 
Prudentium  :  Calce  mera,  pede  puro, 
vel  nudo.  Barfuaaig,  pararo  Fuozaro. 
\Fuozi,  Veatigia,  in  Gloss.  Mons.  a  voce 
Fuoz,  Pes.  Vide  Schilterum  in  Fuaz.} 


FUR,  Furia  apprehenaio.  Gharta  Ethel- 
redi  Reg.  Angl.  prò  Monasterio  S.  Al- 
bani :  Quia  omnimodia  cuncta  illiua  Jtfb- 
nasterii  poaseaaio  nuUia  eat  obnoxia  fUcia, 
adlicet  nec  expeditionia,  nec  pontia  et  ar^ 
da  aedificamine,  nec  juris  regalia  frag- 
mine,  nec  Furia  apprehenaione,  etc,  [No- 
tanda  vocis  origo  quam  tradit  Wolfhar- 
dus  in  Mirac.  S.  Walpurgis  ssec.  3. 
Bened.  part.  2.  pag.  298  :  Furea  qui  a 
Furvo,  ià  eat  nigro  traxere  etymologiam 
priacam,]  Vide  Eacapium. 

1  FURA,  Viverra.  Gali.  Furet.  Gharta 
ann.  1238.  ex  Schedis  Prsesid.  de  Mazau- 
guea  :  Prsacepimua  ne  aliquia  eorum  de 
esalerò  inlromiUat  ....  in  dieta  aylva  Fu- 
ram  vel  Furon,  vel  panelloa  vel  canea 
aolutoa.  Vide  Furo  2. 

FURABULA,  Tenebraa,  in  Gloss.  Isid. 
Addit  Ugutio,  quia  furantur  nobia  viaum, 
et  diacreiionem  rerum.  [Grsevius  ait  le- 
gendum  ex  Festo  :  Furvum,  Atrum,  Te- 
nebraa, Inanis  igitur  Ugutionis  ratio. 
Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Furabula, 
Tenebres,  Vide  Fur.] 

3^c  FURACITER.  [More  furum.  Cic.  Va- 
tin.  5.  Gumque  omnium  domos,  apothe- 
cas,  naves  Furadadme  scrutarere.] 

FURAGULUM,  Tenebraa,  Furfuraculum, 
Tenebraa.  Gloss.  Isid.  et  Pithoean.  Papias 
vero  MS.  Furfuraculum  ,  Terebellum  : 
ubi  Edìtio  Veneta  perperam  habet  Tre- 
bellum,  [Quidam  prseferunt,  Foraculum, 
Terebra.  Constantiensis  Episc.  habet  : 
Foracula,  Terebra,  Aliis  non  displicet 
Furfuraculum,  vel  Furfiit^culum  :  qui 
sic  dictum  putant  terebellum,  quod  sco- 
bem  faciat  furfuri  similem.  Vide  Salma- 
si  um  in  Solin.  pag.  774.  ubi  vocem  Fur- 
furaculum tribuit  Arnobio.l 

FURA6IUM.  Vide  Fodrum. 
FURAMANNUS.  Vide  Faramanni, 
FURARE,  prò   Furari,   in  Leg.  Bi- 
puar.  tit.  42.  S  1-  tit.  72.  S  1.  in  Leg.  Ala- 
mann.  tit.  7.  §  1.  et  alibi  passim. 

^  FURARI  passive  sumtum,  Spoliari. 
Fr.  Marianus  in  Vita  B.  Johannis  Bon- 
visii,  Mali  tom.  5.  pag.  Ili  :  Si  boni 
observatorea  fuiaaemua,  piacerei  nobia 
Furari,  quia  itle  qui  adhasret  Beo,  de 
rebus  tranaitoriia  non  curai.  Furare,  prò 
Furari,  dixit  Plautus»  et  post  ipsum 
Scriptores  medis  statis  non  i)auci. 

o  Furer,  eodem  sensu.,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1889.  ex  Reg.  187.  Ghartoph.  reg. 
eh.  108  :  Loya  de  Sugny  capitarne  de  cer- 
taines  gena  d*armea  tendi  une  fortereaae 
en  Auvergne,  couroit  par  le  paya,  prenoit 
beatati  et  lea  gena,  et  tea  faiaoit  riformer 
et  Furer.  Leg.  forte  Rangonner  et  finer. 
Vide  Finare. 

o  FURASIUM,  perperam  prò  Furagium 
vel  Foraqium.  Vide  in  Fodi*um,  Bulla 
Innoc.  IV.  PP.  inter  Probat.  tom.  1. 
Annal.  Prsemonst.  :  Nulli  pedagia,  vina- 
gia,  telonea,  Furana,  roagui  ....  aolvere 
teneamini. 

«  FURATIO,  Furtum.  Lit.  remiss.  ann. 
1861.  in  Reg.  91.  Ghartoph.  reg.  eh.  281  : 
Propter  auspeclionem  Furationta  ,  .  .  cer- 
torum  eacharaonum  et  ceptolorum  capto- 
rum  in  vineia  mdnorum  ipdua  Madole,  et 
in  auia  delatorum,  eie. 

o  FURATOR,  FuRATORES,  Officium  in 
hospitio  regio,  cui  viverrarum  cura  in- 
cumbit,  nostris  Fuireteur.  Matric.  offi- 
ciar, reg.  Frane,  an.  1281.  apud  Lude- 
wig.  tom.  12.  Reliq.  Mss.  pag.  4:  Bua 
avicularii  et  duo  Furatorea,  xiiij.  lib.  Et 
pag.  6.  Furatorii  et  auaipea,  l.  aol,  Ordi- 
nat.  hospit.  reg.  an.  1817.  in  Reg.  sign. 
Croia;  Cara.  Gomput.  Paris,  fol.  80.  r«: 
Item  le  Fuireteur  mengera  à  court  et 
aura  hors  et  ena  xviij,  den.  de  gagea  par 
jour,  aea  fuirex  et  aea  filez  poiez.  Fuireteur 


1 


632 


FUR 


FUR 


FUR 


de  conins,  in  alia  an.  1886.  ex  Memor.  E. 
ejusd.  Cam.fol.  100.  v«.  Vide  infra  Fure- 
tarius  et  Furelus. 

3^c  FURATRINA.  [Furandi  actus,  fur- 
tum.  Apul.  6.  Mei,  Furatrina  facili,  et  10. 
Et  pulclierrime  mihi  Furatrinm  proce- 
debat  artitlcium,  et  8.  ibid.  Furatrina 
conjugalis,  h.  e,  adulterium.] 

FtRBANNITUS.  Vide  Forisbannire, 

FURBATTERE.  Vide  Forbatudus. 

©  FURBIRE,  Detergere,  polire,  Gali. 
Fourbir,  Consuet.monast.  S.  Crucia  Bur- 
degal.  ante  ami.  1305.  Mss.  :  Refectora- 
riu8  ....  debet  tenere  ....  taceas  bene 
mundas  et  Furbitas.  Hi  ne 

•  FURBISOR,  Armorum  politor,  samia- 
rius,  Gali.  Fourbisseur,  Reg.  54.  Char- 
toph.  reg.  fol.  40.  v.  ad  an.  1817  :  Coli- 
nuB,  dictus  li  Petit,  retentus  est  in  Fur- 
bisorem  domini  regis  ad  vadia  consueta. 
Vide  supra  Forbissator, 

1  FURBORNET.  Vide  Forbora. 

1.  FURGA,  Jus  erigendi  patibulum  in- 
tra feudi  flnes,  et  in  eo  reos  suspen- 
dendi,  quod  majoribus  Justitiariis  ma- 
xime competit.  Arestum  16.  Mali  ann. 
1820  :  Jtem  in  possessione  vel  auasi  eri- 
gendi Furcas  justiliarias,  et  patos  justi- 
tiarios,  ac  tenendi  erectos  in  dicto  terìni- 
nio  de  Moijano,  et  suspendendi  homines 
in  dictis  furchisy  et  in  palis  tenendi  mem- 
bra hominum  condemnatorum  mutilata. 
Observantiae  Regni  Aragon.  lib.  6.  tit. 
de  Privile^.  Militum  !  10  :  Tamen  usur- 
patum  est  in  Aragonia  per  quosdam.^uia 
m  aliquibus  locis  habent  Furcas  et  dictas 
jurisdtctiones  exercent,  eie.  In  Regiam 
Majestatem  lib.  1.  cap.  4.  J  2.  Placito 
criminalia  die unturpert) nere  ad  curiam 
Baronum,  Comitum.  Episcoporum,  Ab- 
batum  et  aliorum  libere  tenentium,  qui 
cuìHas  suas  habent,  cum  socco  et  sacca, 
furca,  et  toill,  et  theme,  età.  Monasticum 
Angl.  tom.  1.  pag.  718:  Et  quod  habeani 
incarcerationem  et  incarceratorum  èva- 
sionem,  et  furcas  seu  patibulum  super 
terram  suam.  Tom.  2.  pag.  71  :  Concedo 
etiam  quod  habeant  Furches  ad  prasdic' 
tamjustitiam  tenendam,  etc.  Et  pag.  524  : 
Cum  judicio  ignis  et  aqusé,  duelli  et  Fur- 
carum.  Charta  ann.  1360.  apud  Guiche- 
nonum  in  Bellicensib.  :  Infra  quos  con- 
fines  ipse  Dominus  Episcopua  .  .  .  possit 
erigi  f acero  Furcas,  et  erectas  tenere,  et 
omnia  alia  instrumenta,  ubi  et  quoties 
voluerit,  ad  sententias  criminales  exe- 
quendas,  ipsasque  Furcas  seu  patibulum 
possit  semel  et  pluries  erigere,  erectas 
tenere,  etc.  Regestum  Parlamenti,  inci- 
piens  ann.  1316  :  Philippus  Dei  G.  Rex 
Frane,  etc.  Deodatum  Vicecomitem  de 
Cahngnaco  consideratione  sanctissimi  Pa- 
tris  in  Domino  I.  divina  providentia  sum- 
mi  Pontificis,  cujus  idetn  Dcodatus  fami- 
liaris  extilit ,  benigno  prosegui  favore 
volentes,  eidem,  etc*  quod  infra  casirum 
de  Cahngnaco,  et  castrum  de  S.  Cirico 
Furcas  exigere  valeat,  etc.  Actum  apud  S. 
Germanum  in  Laia  1317.  mense  Maio.  In 
Stabilimentis  S.  Ludovici  lib.  2.  cap.  35. 
dicltur,  vavassorem  non  posse  leverjus- 
tice  ne  Forches. 

In  veteri  Franciae  Consuetudine,  celuif 
qui  a  ìiaute  Justice,  a  pui4ssance  de  trai- 
ner  et  de  ardoir,  et  peut  avoir  gibet  à  troie 
piWers,  ou  plus,  s'il  veul.  Toutesfois  plU' 
sieurs  hauts  Justiders  n*ont  fors  des 
Fourches,...  et  dient  aucuns  que  la  diffe- 
rence  entre  les  Fourches  d'un  haut  Justi- 
cier  les  liens  sont  par  dehors,  et  patez  par 
enbas  :  mais  des  Fourches  d'un  moien 
Justicier,  les  liens  sont  par  dedens,  et  non 
patez.  At  Consuetudmes  municipales 
discrimen  statuunt  inter /^wrcascjus,  qui 
merum,  et  illius,  qui  mixlum  imperium 


habet,  in  columnarum  numero,  quas 
Piliers  vocant.  Nam  Comitum  et  Baro- 
num  furcis  sex  columnas  adscriblt  Tu- 
ronensis  art.  74.  quatuor  Perticensis 
art.  2.  Blesensis  art.  13.  16.  Pictavensls 
art.  1.  Inculismensis  art.  2.  8.  Rupel- 
lensis  art.  1.  etc.  Oasterorum  vero,  qui 
merum  imperium  habent,  nulla  alia 
dignitate  insigniti,  furcsB  tribus  tan- 
tum columnis  Constant,  ut  est  in  Con- 
suet.  Autisiod.  art.  2.  Perticensi  art.  4. 
et  Pictavensì  art.  8.  Vide  Brittonum 
pag.  76.  V. 

De  furcis  illius,  qui  mediam  seu  Vice- 
comitalem  Jurisdictionem  babet,  ita 
eadem  vetus  Consuetudo  Franciae  :  Cc- 
lui  qui  a  moienne  Justice,  a  puissance  de 
penare  sans  trainer,  et  ne  peut  avoir 
que  Fourches  à  deux  pillters,  dont  les 
liens  sont  dedens.  Ita  etiam  In  Consue- 
tudine Blesensi  art.  24.  Belloquercensi 
art.  1.  Atrebatensi  art.  35.  Consule  pras- 
terea  Raguellum.  Pendre  as  Fourches, 
in  Statutls  MSS.  Caroli  1.  Reg.  Sicil. 
cap.  15. 

"  Verum  id  non  ex  feudi  jure,  sed  a 
regis  beneficio  habuisse  fusti  ti  arlos 
quoscumque  probare  videntur  Charta 
Phil.  Pule,  ann.  1309.  in  Reg.  18.  Char- 
toph.  reg.  eh.  43  :  Merum  et  mixtum  im- 
perium, altam  et  btusam  juridictionem 
habentes,  per  gentes  et  ministros  eorum 
exercere  suspendium  in  arboribus ,  vel 
aliter  quam  in  Furchis  patentibus  consue^ 
verunt  ;  Furchas  patentes  passini  licite 
autoritate  nostras  prassentis  gratiosm  con^ 
cessionis  erigere,  et  in  eas,  casu  se  offe' 
rente,  justitus  suspendium  exercere.  Et 
alia  Phil.  V.  ann.  1319.  in  Reg.  59.  eh. 
82  :  Bertrando  de  Mederio  et  altis  condo- 

minis  suis  castri  de  Mederio conce- 

dimus,  quod  cum  ipsi  malefactores  captos 
in  dicto  castro  seu  ejus  pertinentiis 
justitiari  seu  suspendi  facercj  prmter- 
quam  in  arboribus,  non  posstnt,  quod 
tpsi  in  loco  quo  voluertnt,  in  eorum  tamen 
alta  juri  sdì  elione  infra  metas  pertinen- 
tiarum  dicti  castn,  Furcas  erigere  va- 
leant,  in  quibus  malefactores  et  delin" 
quentes  justitiari  et  suspendi  facere  pos- 
sint  de  celerò.  Rursum  alia  Joan.  reg. 
ann.  1356.  in  Reg.  84.  eh.  720  :  Johanni 
de  Tinlre  concedimus  per  prsBsentes,  ut 
in  loco  prwdicto  et  aliis  omnibus  locis  et 
terris  suis,  in  quibus  (habet)  altam  juris- 
dictionem et  mediam  ....  Furcas  pati- 
bulares  integras  et  perfectas,  ac  collitrO' 
gium  seu  pilloricum  erigere  possit.  Deni- 
que  Lit.  Caroli  V.  ann.  1377.  in  Reg. 
111.  eh.  824  :  Jcellui  de  Chevreuse  puisse 
....  faire  drecier  signe  de  justice  à  deux 
pilliers  en  lieu  convenable  et  faire  tout  ce 
qui  à  hault  justicier  appartieni  et  peut 
appartenir.  Vide  infra  Pertica  7. 

FURGA.LE  Feudum.  Vide  Feudum, 

2.  FURGA,  Jus  capiendi  furcas  in  fo- 
restis  dominorum  feudali um.  [^  Id  est, 
lignum  bifidum  seu  in  furcam  desinens, 
domibus  aliisque  usibus  aptum.  Vide 
supra  Fourcus^  Regestum  Normanniae 
sign.  P.  in  Camera  Comput.  Paris.  : 
Coustumagii  de  Romagio  habent  mortuum 
boscum  de  costuma,  et  residua  carpenta- 
riorum,  cum  testis  capellorum,  et  duas 
Furcas,  et  unum  festum  ad  hospitandum 
per  liberationem,  etc,  Quisque  autem  dai 
prò  duabtis  Furcis  et  prò  le  feste  quatuor- 
decim  denar.  2\4ron.[Chartul.  Gemmetic. 
tom.  1.  pag.  15  :  Avons  droit  deprendre 
en  ladite  foresi  (de  Brothome)  un  Fourc 
à  choix  au  terme  de  Noel,  coustume  et 
bois  pour  ardoir,  pasturages  et  pennages 
francsA 

3.  FURGA  ET  Rastrum,  Jus,  quod  do- 
mino competit  in  quosdam  tenentes , 


qui  cum  furca,  vel  rastro  illius  foenum 
colllgere  tenentur.  Hlstorìa  Episcopo- 
rum  Autisiodorensium  cap.  58  :  Remisit 
etiam  Furcam  et  Rastrum,  et  consuetU' 
dines  ejusmodi,  ques  eie  erant  mutti  one» 
ris.  [Charta  Manassis  Episcopi  Lingon. 
ann.  1182.  tom.  4.  GalL  Christ.  Inter 
Instrum.  col.  192  :  Salvie  corvea  et  falce 
et  Furca  et  alUs  consuetìidinibus  quas 
Ecclesia  S.  Benigni  praefati  homines  dC" 
bent.  Charta  ann.  1198.  in  Tabular.  S. 
Urbani  :  Corvedas  ter  in  anno  sine  occa^ 
tiene,  Furcam  e  Rastellum  in  brois  habe- 
bit  dominus  Hugo.  Alia  ann.  1261.  in 
Histor.  Mediani  Monast.  pag.  827  :  ifo- 

mines  dictsB  villas Furcam  et  falcem  et 

saclam  et  carruchas  et  vecturas  annonae 
et  feni  et  omnes  alias  consuetudines  quas 
mihi  debebant  ratione  dictarum  croada- 
rum  et  brolii,  persolvent  Ecclesiss  memo^ 
ratas.  Instr.  ejusdem  circ.  sseculi  lib.  1. 
de  primordiis  Monast.  Calmosiacensia 
apud  Marten.  tom.  8.  Anecd.  col.  1197  : 
Est  reaula,  in  festo  S.  Remigii  duos  num- 
mos  debet,  etiam  suo  tempore  crocttam, 
brullium  et  Furcam.] 

4.  FURGA  PuTEi,  Trabs  supra  puteum 
erecta,  cui  tollonus  innititur  ad  bau- 
riendam  aquam,  in  Lege  Longob.  lib.  1. 
tit.  9.  t  24.  r«>  Liutpr.  136.  (6,  88.)  Jura 
Abbat.  de  Metloch  sec.  xii.  in  Heefer. 
Diar.  Diplom.  tom.  2.  pag.  123  :  Ex  nos- 
tra etiam  procuratione,  quando  opus  fue^ 
rii,  deportabitur  Furca  et  desuper  dehen- 
dens  tignum,  quod  vocatur  sveingel  ad 

futeum  salis  in    Wich De  predicta 
'urea  solvuntur  suo  tempore  5.  solidi  et 
4.  sextarii  vini.] 

5.  FURGA,  et  Fubgula  Pectoris.  Vide 
Furcula. 

«  FURGAFERA,  a  Gallico  Fourchefiere, 
Furca  ferro  armata,  merga  ;  iuter  arma 
etiam  recensetur  ;  a  nostris  prò  variis 
locis  varie  appellata.  Tabul.  Fossat.  : 
UH  vero  qui  habébant  decem  libras  et 
amplius,  haberent  galerum  sive  capellum 
ferreum,  ensem,  Furcham-ferream  et  cui- 
tellum,  Lit.  remiss.  an.  18o4.  in  Reg.  82. 
Chartoph.  reg.  eh.  262  :  De  quodam  ins- 
trumento ferreo,  quod  dicitur  Furca  fera, 
ipsum  soli)  ictupercussit.  AliSB  an.  1858. 
in  Reg.  86.  eh.  277  :  De  quodam  baculo 
ferrato,  vulgaliter  vocato  Fourchefiere^ 
eumdem  Petrum  percussit.  Aliffi  an.  1882. 
in  Reg.  120.  eh.  820  :  Le  cuUant  ferir 
parmiìe  corps  d*une  Fourquefiere  qu*il 
avoit,  etc.  Fourchegerbes,  in  aliis  an.  1874. 
ex  Reg.  105.  eh.  504.  Lit.  remiss.  an. 
1410.  in  Reg.  164.  eh.  239  :  Un  baston 
ferré,  nommé  FourquefUle.  Rursum  in 
aliis  an.  1468.  ex  Reg.  199.  eh.  268.  Vide 
infra  Fuscina. 

FURGALIA,  dicuntur  quatuor  ligna, 
qu8B  tenent  scalas.  Ita  Interpres  Joannis 
de  Garlandia  in  Synonymis  : 

Temo,  longale,  trabaie,  Furcale,  forale, 

FURGANTES,  Qui  furcis  utuntur,  apud 
Thwroczium  in  Chr.  Hungar.  pag.  59. 

1 1.  FURGARE,  Furca  vertere,  in  Magno 
Custumario  Monast.  de  Bello,  apud  Spel- 
mannum  :  Et  debet  falcare,  spargere, 
vertere,  cumulare,  cariare  in  manerium. 
domini,  et  ad  tassam  Furcare  unam  acram 
prati  de  prato  domini. 

1  Furcare  Caregtam,  Currum  foeno 
cum  Furca  onerare.  Computus  ann. 
1407.  apud  Kennett.  Antiquit.  Ambros- 
den.  pag.  550  :  Allocantur  eisdem  prò 
Richardo  PlumbarU)  Furcante  carectam 
per  XII.  dies,  iii.  s,  et  prò  Johanne  BoW' 
don  Furcante  careetam,  etc. 

2.  FURGARE,  vox  fori  Anglici,  cum  vir 
et  uxor  in  Jus  vocantur  et  uterque  esso- 
nium  proponit  :  tum  enim  iilud  furcari. 


FUR 


FUR 


FUR 


633 


(GslU.  Fourcher,)  dicìtMr,  id  est,  duplex 
nt,  etc.  Badulfus  de  Hengham  in  Magna 
cap.  9  :  Caveant  tnr  et  miilier  implcLcitati^ 
quod  eemper  in  Easonio  alteniia  alter 
compareat,  quamdiu  Furcare  poasint,  et 
cum  ultra  non  po$8Ìnl,  concurrant  eorum 
esaonia  in  suis  loci»,  Alter  autem  illorum 
tantum  unum  essonium  de  malo  lecti 
habere  poteat,  Haac  autem  omnia  dico  de 
pluribua  participibuay  ubi  terra  impartita 
eatf  aeu  tenementum,  videlicet  de  Furca- 
tione  eaaonii,  et  de  defaltia  provenienti" 
bua,  ete. 

^  PURGATA,  Idem  quod  Perdiceta  seu 
Perticheta,  Machina  Jaculatoria,  qusB 
speciem  Furcaa  referret.  Sanutus  lib.  % 
part.  4.  cap.  6  :  In  prora  vero  cujualibet 
galearum  fieri  poaaent  aliqua  bellica  ina- 
trumenta,  ut  conaulerent  exercitali  in 
talibua  et  docti,  pertichetaa  aive  Furcataa 
a  puppe  uaque  ad  proram  circa  latera 
cujuafibet  ordinando, 

5  FURCATIO.  Vide  Furcare  2. 

1  PURGATURA,  a  Gali.  Fourchure,  Di- 
Visio.  Furcatua,  Forcatua,  Bifurcus, 
Fourchu,  Gharta  ann.  1461  :  Si  reperian- 
tur  arbor  aliqua  in  dieta  foreata  Furcata, 
quod  tamen  non  valeat  ad  sadificandum, 

foterunt  in  rem  minorem  partem  dictsa 
'urcaturaa  cadere,  Cbarta  ann.  1478.  ex 
Scbedis  Prsesidis  de  Mazau^uea  :  Reapt- 
dentea  veraua  vallonum  Forcatum,  Le 
Roman  de  la  guerre  de  Troyea  MS.  : 

Et  moU  ot  larga  Forcfaenre» 
Si  fi]  de  mail  belle  statura. 

®  FURGATUS.  Fera  Pedis  Purgati, 
Animai  cuius  ungues  divaricant,  Gali. 
Pied  fourchu.  Inventar.  Chart.  reg.  ann. 
1482.  fol.  79  :  Littera  Jóhannia  de  Bela- 
viller  de  dono  juria  venandi  omnea  feraa 
pedia  Furcati,  cum  jualitia  annexa  juri 
preedicto  in  garenna, 

PURGELLiE.  Vide  Furcillaa, 

I  FURGENSIS  Moneta.  Vide  Furcia. 

1  FURGEPS,  Ignarua,  Papias. 

IpURGHA.  Vide  Furca  1. 

FURGHETUM,  Idem  quod  Furcula,  de 

Sua  voce  mox.  Vetus  Charta  apud  W. 
lugdalum  in  Antiquitatibus  warwi- 
censis  Provincie  pag.  664  :  Conceaait 
eidem  Corniti  et  hasredibua  auia  duoa 
damoa  idoneoa  quolibet  anno  de  praadicto 

parco f acilicet  de  utroque  damo  otio- 

tuor  membra,  et  capud,  corio,  et  For- 
cheto,  etc. 

PURGIA,  FURQUIA,  FUROENSIS  MO- 
NETA. Observat  Marca  in  Hist.  Bene- 
barn,  lib.  4.  cap.  16.  t8.  in  monetis 
Vicecomitum  Benebarnensium  Morla- 
nensibus,  haec  verba  fuisse  descripta  : 
HoNOR  FXjucuE  MORLANi,  casque  mone- 
tas,  Furcenaea  in  veteribus  Gnartis  ap- 
peliari,  a  Furcia,  seu  Furquia,  Palatio 
veterum  Vicecomitum  Benebarnensium 
ita  nuncupato.  Gerte  Furquia  videtur 
idem  sonare  quod  domua,  vel  manaio,  in 
Tabulario  Lascarrensi  ann.  1025.  apud 
eumdem  Marcam  lib.  6.  cap.  18.  n.  2  : 
Praaterea  Raimundua  Garaiaa  vel  ejua 
aucceaaor  debet  alare  juatitiaa  Domino 
Gaatoni  et  auia  clamantibua  prò  caatro  de 
Navalhea  apud  Laacurim,  vel  apud  Pau^ 
vel  apud  Forquinam  Morlan.  Gharta  anni 
1208.  in  Regesto  Garcasson.  pag.  19  :  In 
manaionibua  et  Furguiia,  quarum  pro^ 
prietaa  pertinebat  ad  Monaaterium  Craa» 
aaa.  Proinde  bffic  verba  :  Honor  Furdaa 
Morioni,  nihil  aliud  volunt,  quam  Feu' 
dum  domua  Morlanenaia, 

FURGILLA,  [Bo^Xi|ioc,  Magna  fames,  in 
Glossis  Lat.  Graec.  Sangerman.  MSS. 
AlisB]  Gloss.  Gr.  Lat.  :  Bot5X((ioc,  6  \UyaLQ 
Xoi|Ji6c,  Furcilla,  Vide  Furcula, 

1  FURGILLJB,  Dictaa  eo  quod  iia  frU" 

in 


menta  ctllentur,  id  eat.  moventur.  Isid. 
lib.  20.  Orig.  cap.  14.  Fapias  habet  Fur- 
cellaa, 

PURGILLARE,  Suapendere,  vel  conca-' 
tere.  Affurcillare,  juxta,  vai  ad  aliquid 
auapendere,  vel  concutere.  Jo.  de  Jan  uà. 
(Feste,  Furcillea,  aunt  FurcillOy  quibua 
nominea  auapenduntur,  Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerm.  :  Furdllare,  Pendre  ou  bran- 
ler.] 

^^FURGILLES.  [Sive  furcilla,  quibus 
homines  suspendebant.  Feat,  ubi  Scalig. 
putat,  illa  verba,  quibua  hominea  auapen- 
debant esse  inutile  additamentum  Pauli, 
Daceriua  credit,  vocem  addendam,  qui- 
bua hominea  onera  auapendebant  :  vel 
Featum  loqui  de  patibulis.  Hinc  etiam 
doceri  nos,  et  FurciUea,  et  Furdllaa  dici, 
ut  caulea^eicaulas,  Putat  enim  legendum 
FurdllsB,  non  Furcilla,] 

1  PURGINA,  f.  prò  Fuacina.  Acta  S. 
FranciscsB  RomanaB  tom.  2.  Martii  pag. 
167  ^  :  Cum  certia  ferreia  inatrumentia  ad 
modum  Furdnarum. 

^  Haud  scio  an  idem  sit  Foraaelle,  in 
Lit.  remiss.  ann.  1874.  ex  Reg.  105. 
Ghartoph.  reg.  eh.  401  :  Icelle  Marion 
portoli  dona  aon  giron  deux  petia  poa  de 
terre  et  deux  Foraaellea.  Nisi  legas  Fora- 
aetteay  forceps,  Gali.  Ciaeaux.  Viae  supra 
Forcepa. 

•  1.  PURGO,  Ager,  qui  in  furcam  divi- 
ditur  allumque  includit  ;  nostris  Fourc, 
Quidquid  hujus  est  formse.  Gharta  ann. 
1069.  ex  ma^n.  Ghartul.  S.  Vict.  Mas- 
sil.  :  Adjungtmua  huic  dono  aliud  donum, 
totum  cimiterium  et  terram  illam,  quaa 
eat  juxta  eccleaiam,  quam  duo  foaaata 
designant,  uaque  ad  Furconea  Andreaa 
aunficia.  Gharta  ann.  1820.  in  Reg.  59. 
Ghartoph.  reg.  eh.  861.  ubi  de  agris 
agitur  :  Premierement  en  Fourquea,  une 
mine,  douz  verguea,  troia  quara  ....  Item 
en  Fourquea,  une  mine,  xx.  verguea  et 
vili.  piéa.  Depuia  le  potia  M.  de  Folldn- 
ville  en  amont  duaquez  au  Fourcq  de 
l'iaue,  qui  a'en  va  a  le  Noeufville,  in 
Ghartul.  Gorb.  sign.  Ezechiel  ad  ann. 
1418. 

«  2.  PURGO,  Furca.  Chartar.  Norman, 
ex  God.  reg.  4658.  A.  fol.  86  :  Debent  prò 
furnilla  et  Furconibua  unum  denartum 
ad  Natale,  Vide  mox  Furculua, 

1  PURCOSUS,  Furcam  referens,  in  Fur- 
cam desinens.  Apul.  lib.  de  Virt.  Herb. 
pag.  197  :  Leontopodium  naadtur  aaape 
cum  tritico  thyrcia  bipalmia  Furcoaia. 

PURCULA,  Pars  pectoris»  ubi  venae, 
quse  ab  hepate  proficiscuntur,  in  fur- 
culas  dividuntur,  ubi  pectoria  eat  apatiO' 
aitaa,  inquit  Gonstantinus  lib.  8.  Gom- 
mun.  loc.  med.  cap.  19.  Vide  eumdem 
lib.  2.  cap.  6.  12.  et  lib.  5.  de  Morbor. 
curat.  cap.  2.  [**  Reinard.  Vulp.  lib.  8. 
vers.  611  : 

Tane  eaper  oblongum  Tarionuiae  triftirculal  ameo, 
Conclnoat  bifldom  Forcola  qusqne  nieloB.J 

Fourcelle,  Joinvillse.  Le  Roman  de  la 
Violette  : 

Et  dist  li  Sira  de  Naiti, 
Que  eie  fo  trovie  ensi, 

8 ne  encon  tenoit  le  eotel, 
uis  maina  avoit  sooa  le  Fooicel. 

[Le  Roman  d'Athia  MS. 

Si  la  (lanoe)  ralrait  de  la  booelle 
Lai  espandani  sur  la  Fourcelle. 

Ibidem  : 

La  bonoe  brogne  deedaireUe, 

Uag  cop  la  fiert  soobs  la  Fooraelle.'] 

t  [«Lit.  remiss.  ann.  1897.  in  Reg.  152. 
Ghartoph.  reg.  eh.  185  :  Aprèa  ce  que 
ledit  Gieffroy  fu  cheu  à  terre^  ledit  Re' 


gnauli  le  bali  de  aea  piéa  pluaieura  copa 
contre  le  ventre  et  FourcelU,] 

Forcella  del  Petto  ,  Gresconio  : 
Forcata,  Danti  in  Infern.  cant.  14.  Ita 
Furca  et  Furcula  pectoria ,  in  avi  bus, 
apud  Friderlcum  II.  Imp.  lib.  1.  de  Ve- 
nat.  cap.  40.  lib.  2.  cap.  24.  Arverni  far- 
cene, mo  collo  dicunt.  [Vide  Furdlla,\ 

«FURGULUS,  Tridens.  merga.  Stat. 
MantusB  lib.  1.  cap.  126.  ex  God.  reg. 
4620  :  Nec  aliqua  peraona  debeat  dimit' 
tere  aliquem  remum  vel  Furculum,  nec 
aliquod  aliud,  per  quod  poaait  navigari 
dieta  navia.  Fourquter,  eodem  sensu,  in 
Lit.  remiss.  an.  1406.  ex  Reg.  160.  Ghar- 
toph. reg.  eh.  855.  unde  diminutivum 
Fourquillon,  in  aliis  Lit.  an.  1474.  ex 
Reg.  195.  eh.  1203.  Vide  supra  For- 
chonua. 

•PURGUS,  Occit.  Fourc,  Fasciculus, 
Gali.  Botte.  Leudsd  min.  Garcass.  Mss.  : 
Item  de  aaumata  ceparum,  unum  Fur- 
cum  ;  et  de  homine  onerato,  medium  Fur- 
cum  ....  Item  de  aaumata  alium,  unum 
Furcum  ;  et  de  homine  onerato,  medium 
Furcum.  Vide  supra  Forca  5. 

^  FURBA,  Ornamenta  peccatorum,  vel 
fulcimenta.  Glossar,  vet.  ex  God.  reg. 
7641.  Ubi  mendose  peccatorum. 

FUREGTUS,  Viverra,  nostris,  Furet  : 
apud  Friderlcum  II.  lib.  1.  de  Venat. 
cap.  1.  [Vide  Furetua  et  Furo  2.] 

FURELLUS.  Vagina,  ex  Gali.  Fourreau, 
Regula  Templariorum  cap.  88  :  Tegmen 
autem  in  clupeia,  et  haatia,  et  Furelli  in 
lanceia  non  habeantur, 

1 FURENDELLUS,  Quarta  pars,  a  Saxon. 
feor'b,  Quartus  et  dael,  pars,  portio. 
Furendellua  prati,  apud  Kennettum  An- 
tiquit.  Ambrosden.  pag.  889.  Vide  Fer- 
lingua. 

^  FURETA,  Inter  arma  prohibita  re- 
censetur.  in  Stat.  crimin.  Guman.  cap. 
188.  ex  God.  reg.  4622.  fol.  92.  v«  :  Genera 

armorum  prohthita daga,  cutella,  Fu- 

reta,  penatum,  etc,  Pugionis  species  vi- 
detur. 

FURETARIUS.  Offlcium  in  Goquina 
regia,  in  Ordinatione  Hospitii  S.  Ludo- 
vici Reg.  Frane,  ann.  1261.  [Haud  scio 
an  de  Furetariia  intelligendus  Gompu- 
tus  ann.  1202.  apud  T>.  Bruaael  de  Usu 
feud.  tom.  2.  pag.  glxxt.] 

*  Idem  qui  supra  Furator,  Gharta 
Phil.  Pule.  ann.  1804.  in  Lib.  rub.  Gam. 
Gomput.  Paris,  fol.  475.  v».  col.  1  :  Gileto 
Furetario  obtentu  aervidi  ab  eodem  in' 
clitaa  recordationia  Johannae  conaorti  noa^ 
Irta  cariaaimsB  quondam  impenai,  etc. 

o  PURETIUS,  Retis  species  seu  instru- 
mentum piscandi,  Gali.  Furet.  Gharta 
ann.  1157.  ex  Ghartul.  Miciac.  :  Placa- 

tionem  per   totam   aquam, quolibet 

modo  pxacationia  in  eadem  aqua,  quo 
placuerit  da  loco,  duarum  naiarum,  vel 
uniua  Furetti  continuam  piacationem  et 
naviculam  propriam  ad  eadem  ingenia 
levando. 

1 FURETUS,  ut  supra  l^ur^cttM,  Viverra, 
Gali.  Furet.  Pro  iv.  Furetia  ad  capien- 
dum  cuniculoa  xx.  den.  gr.  in  Hist.  Dal- 
phin.  tom.  2.  pag.  807.  Alterum  locum 
vide  in  Filadum  2. 

^  Stat.  AstsB  collat.  11.  cap.  68.  pag. 
82.  V*.  :  Si  quia  invenerit  aliquem  auper 
auum  cum  Furato,  aine  alicujua  abaoUo, 
quod  poaait  ex  auferre  Furetum  et  cunicu- 
loa^ ai  quoa  habuerit,  Hinc,  ni  fallor, 
Furiller,  prò  Indagare,  curioslus  inspi- 
cere.  Lit.  remiss.  ann.  1898.  in  Reg.  154. 
Ghartoph.  reg.  eh.  126  :  Aucuna  alena 
aerviteura  lui  avoient  rapporta  que  ilz 
Vavoient  veu  (icelle  Jeh annete)  Fwrilter 
et  aler  entour  ledit  cofnptouoir.  Fironer 
vero  est  Latenter  et  insidiose  agere,  in 

80 


634 


FUR 


FUR 


FUR 


Gest.  Ludov.  Pii  cap.  16.  tom.  6.  Collect. 
Histor.  Frane,  pag.  152  :  Li  tt^iteur  a'cn 
aloient  cherchant  et  Fironant  à  chaacun 
pour  esmovoir  les  cuera  de  ses  barone  can- 
tre lui.  Ubi  Astron.  cap.  48.  ibid.  pag. 
110.  habet  :  qutut  per  quoadam  cuniculos 
sollicitare,  etc. 

•  FURFANIA,  FuuFANius.  An  offtcii 
seu  artitìcii  nomen,  in  vet.  Inscript. 
apnd  Gudium  ccxv.  6  :  L.  Furfanio  L. 

LIB.   PHILOSTORGO FURFANTA   L.  L. 

0LYMPU8A  FE«J1T. 

FURFART,  Telonei  species,  forte  idem 
quod  Ju8  traneituB,  pasaagium  :  nam 
Germanis  id  vocis  iransitum  sonai. 
Gharta  Leopoldi  Ducis  AustriSB  ann. 
1196.  in  Metropoli  Salisburgensi  tom.  8. 
pag.  18  :  Preefatm  EccleaiaR  cu:  fratribua 
donavitf  ut  bona  ipsorum  ubigue  apud 
thelonea  idve  mutaa  auaa  abaque  vectigali, 
et  eo,  quod  dici  tur  Furfarty  et  penitua 
abaque  omni  juria  peraolutione  libere 
tam  per  ierram  quam  per  aquam  duce- 
rentur.  Occurrit  rursum  infra,  et  pag. 
27.29. 

0  Vocis  interpretationem  asserii  Gharta 
Berlh.  Patav.  episc.  ann.  1258.  apud 
Pez.  tom.  6.  Anecd.  pari.  2.  pag.  101. 
col.  1  :  Vòbia  ergo  praecipiendo  manda- 
mu8,  ne  ab  ipaorum  navioue  dietoa  aalea 
deferentibua,  neque  telonium  neque  mu- 
tamy  nec  de  tranaitu  quod  Furfarth  appel- 
latury  neque  ulliua  juria  nomine  quidquam 
exigatia. 

1FURFURACULUM.  Vide  Furaculum. 

FURFURAGIUM ,  I^Furfur  ad  alendos 
canes.]  Vide  Brenattcum. 

T  FtJRFURATIVUS  Panis.  Vide  in 
Pania. 

IFURFURES.  Statata  MSS.  Monialium 
S.  Salvatoris  Massil.  ann.  1400  :  Non 
teneant  canea^  aucaa,  Furfurea,  etc.  Vide 
Furfurio. 

1  FURFURIO,  Avis  species,  apud  Isido- 
rum  lib.  12.  Orig.  cap.  7.  de  avibus,  voca- 
tus  quod  priua  farre  in  farinata  redacto 
paaceretur. 

1  FURFURUGULUM,  ul  legil  Martinius, 
prò  quo  alii  habent  Pur  furaculum,  Tere- 
oellum.  Vide  Furaculum. 

•  FURGO,  FuRGONUS^  Oontus  furna- 
rius,  Gali.  Fourgony  alias  Furgon.  Lil. 
reraiss.  ann.  1852.  in  Eeg.  81.  Ghartoph. 
reg.  eh.  505  :  De  quodam  baculo,  qui 
Furgo  furni  vulgaliter  nuncupatur,  eam 
aolo  ictu  percuaait.  Alias  ann.  1880.  in 
Reg.  116.  eh.  224  :  Pree fatua  JcuMtua  cfim 
quodam  magno  et  longo  baculo  aeu  per- 
tica, vocata  Furgono  furnxy  inaecutua  fuit 
dictum  Stephanum.  Rursum  alisB  ann. 
1461.  in   Reg.   192.   eh.  86  :   Un  baaton 

nommé  au  paia  (Gaen)  rabot  de  tour 

Una  baaton  appellé  Furgon  de  four,  etc, 
Frégon,  prò  Furgony  ter  legiturin  aliis 
Lil.  ann.  1892.  ex  Reg.  148.  eh.  68.  Fur- 
gery  Pertica  quasi  Furgone  uli.  Lit.  re- 
miss, ann.  1884.  in  Re^.  125.  eh.  140  : 
Lequel  Guillaume  Furgoit  ouboutoit  d'une 

?ìrant  perchey  qui  tenoit  à  Vendroit  du 
ieu  ouquel  estoient  lesdiz  pigona.  Furger 
aea  ongìeay  Ungues  purgare  vel  subse- 
care, m  aliis  Lit.  ann.  1890.  ex  Reg. 
140.  eh.  144  :  Robert  d'Eatouteville  che- 
valiery  aeigneur  de  Valemont,  lui  esba- 
tent  et  Furgent  aea  onglea  d'un  petit  coua- 
telj  etc. 

•  FURIA,  Vis.  violentia,  actum  furio- 
8um.  Gharta  ann.  1819.  in  Reg.  61.  Ghar- 
toph, reg.  eh.  117  :  Item  quod  idem  Pe- 
trua  Amati  conaul  Gerlotum  filium  auum 
captum  prò  Furiiaper  eum  commiaaiay  in 
carceribua  regiia  ale  LimoaOy  timena  eum 
auapendi,  de  aictia  carceribua  auctoritate 
propria  exlraant. 

FURIARIA,  Furor,  furia.  Acla  Marty- 


rii  SS.  Maximiani  et  Isaac!,  apud  Ma- 
bill,  tom.  4.  Analecl.  pag.  120  :  Repete^ 
bant  iterum  Furiariam  defatigati  torto- 
rea,  quorum  jam  laaaa  factebat  aolo  cru- 
deliiaafortiora. 

1  FURIATUS,  In  furiam  actus,  in  ViU 
S.  Leonis  Lucsb  Abb.  Martii  tom.  1.  pag. 
101. 

^  FURIBUM,  Species  lecticse  ad  porlan- 
dos  SBgrotos  accommodse.  Appendix  ad 
Agnelli  librum  Ponti f.  apud  Muralor. 
tom.  2.  pag.  196.  col.  1  :  Quando  ad  eum 
venity  non  pedibua,  neque  Furibo  venit, 
in  quo  deportantur  agroti,  nec  aedere  pò- 
teraty  nec  ambulare,  aed  in  lectulo  jacena 
a  aeaecim  hominibua  vice  (supple  alterna) 
portatua  eat. 

•  FURIGUS,  Viverra,  Gali.  Furet  ;  vel 
Sorex.  Vide  Furix.  Dialog.  creatur.  dial. 
107  :  Quidam  Furicua  venit  ad  flumeny  et 
non  audebat  ultra  natare.  Uunc  videna 
rana,  volena  eum  decipere,  dixit  :  Bene 
veniaa,  frater  et  amice,...  quiavalde  bene 
natare  acio.  Credens  hoc  Furicua  permiait 
ae  ligari  eum  filo  ad  pedem  ranaa  :  eum- 
que  natcuaent  in  fluctibua,  rana  aubmer- 

?ìebat  ae  et  Furicum  necabat.  Ex  Esopo 
audatur  haec  fabula,  quam  legisse  me 
non  memini. 

^  FURIELLA,  f.  vocabulum  flctum  ma- 
leaue  exaratum  a  Grjeco  6\5eXX«,  Pro- 
cella. Acta  SS.  JuslinsB  el  Gyprlani 
Mari,  apud  Marlen.  lom.  8.  Anecd.  col. 
1627  :  Ergo  Crucifixua  major  te  eat  ?  Dicit 
illi  diabolua  :  Ettam  major  eat  omnibua, 
quia  per  ipaum  miaertua  Deua  mundo, 
Qtuac^f^QU^  autem  qerimus  hic  et  errare 
facimua  Kominea,  ibi  Furiella  eat  aerea, 
et  atimuli  ignei,  et  in/iguntur  in  eiay  et 
colliduntur  aive  angeli  tranagreaaorea  aive 
homines,  et  omnea  qui  deaeruerunt  Deumy 
et  aie  eum  furca  ignia  efferuntur  ante 
tribunal  Crucifici. 

FURI6ILDUM.  Muleta  furti  nomine  so- 
luta. Vox  hy brida,  composita  ex  Latino 
fur,  el  Sax.  g  y  1  d ,  muleta.  In  Legibus 
Ethelredi  Regis,  quas  Inatitutionea  vo- 
cant  cap.  1.  et  in  ejusdem  Legibus  edi- 
tis  apud  Venetyngum  cap.  7.  admit- 
tuntur  ad  lestimonia,  qui  nunquam 
Furigildum  reddiderunt,  i.  qui  de  furto 
aut  latrocinio  nunquam  accusati  fue- 
runt. 

0  FURIRE,  Furere.  Glossar.  Provine. 
Lai.  ex  God.  reg.  7657  :  Deaaennar,  Prov. 
enarCy  delirare,  Furire.  Nostris,  Furioaité, 
Furor,  insania.  Lit.  remiss.  ann.  1880. 
in  Reg.  118.  Ghartoph.  reg.  eh.  18  : 
Pour  aa  folte  et  Furioaité  fu  mene  a  S, 
Titavert  (leg.  Hildevert)  d  Gournay 
par  aon  pere  et  aucuna  de  aea  amia. 
Furioritéy  ex  frequenti  mutatione  a 
in  r  et  vicissim,  bis  legitur  in  aliis 
Lit.  ann.  1411.  ex  Reg.  165.  eh.  419: 
Gomme  le  auppliant  aoit  par  foiz  furieux 
et  inaenaible.,.  lui  eatant  ou  entrant  en 
aaditte  Furioritéy  etc.  FuribundeuXy  a 
Lat.  Furibundus,  in  Lit.  remiss.  ann. 
1408.  ex  Reg.  162.  eh.  192  :  Icellui  Deniaot 
meu  de  mauvaiae  voulentéj  camme  homme 
FuribundeuXy  donna  audtt  du  Cheane  du 
poing  aur  le  viaaige. 

FuRIX.  Anonymus  de  Natura  rerum, 
cap.  de  falconibus  secundum  Arjuilam, 
etc.  :  Si  Fciatidium  habuerity  Furxcea  vt- 
vaa  ei  duri  faciaa.  Sed  videtur  legendum 
aoricea. 

1  FURLE6AN.  Vide  mox  in  Furlongua. 
FURL0N6US,  Furlongia,  Forlonga, 

Ager,  campus,  continens  complures 
acras,  quse  seriatim  adjacentes,  pari  ter 
incipiunt,  el  pariter  desinunl,  sulcique 
longitudine  concluduntur.  Tabularium 
Prioratus  Dunstapulens.  apud  Spelman- 
nnm  :  In  eodem  prato  et  Furlongo  Prior 


et  Rie.  filiua  GHeberti  partiuntur.  Monas- 
licum  Anglic.  lom.  2.  pag.  288  :  Vixfinti 
(acrsB)  in  uno  campo,  ex  quibua  quinque 
aeree  aunt  in  Furlungiay  qurn  aeacendit 
in  rivolum  ultra  apinamy  et  5.  in  Furlun- 
già  ultra  vallem,  qum  vertitur  apud  Rua- 

weiam, et   4.   aerse   et  dimidium  tn 

Ruxfurlun^a et  in  altero  campo  20. 

acraay  acilicet  in  Uelefurlungay  etc.  Rur- 
sum pag.  144:  Concedo..,  piscarium...  ad 
longitudinem  uniua  Forlongaa.  [Gharla 
apud  Th.  Blount,  in  Nomolex.  Anglic.  : 
Dedit  Thomas  Croft  et  Franciaco  Lovel 
Arm.  unum  Forlongum  terrea  arabilia 
continentem  per  asatimationeìyì  quatuor 
acrcka.]  Vide  Librum  Anglic.  Juatice  of 
peace  pag.  146.  v.  [et  Formular.  Anglic. 
Thomas  Madox  pag.  299.1 

Fuulongus,  eidem  spelmanno,  est 
atadium,  quarentena,  vox  formala,  ex 
Furrow'longey  hoc  est,  quod  longitudine 
sulci  delerminalur.  Sulcum  autem  a 
Farraw,  agricolsB  Anglici  dicunl,  id  quod 
uno  progressu  aratrum  describi t,  ante- 
quam  regrediatur,  et  continetplerumque 
40.  perlicas,  hoc  est,  oclavam  partem 
milliaris  Anglici.  Gowellus  Furlongum 
dici  annotat,  quasi  ferlingum,  seu  fer^ 
lingalam  terrea:  sed  hanc  senlenliam 
improbat  idem  Spelmannus. 

Apud  noslros,  Forlonge,  vel  Forlongne, 
Forlonger,  venatorisB  artis  su  ni  voca- 
bula,  dicunturque  de  cane,  qui  feram 
eminus,  vel  ex  longinquo  insequitur. 
Sed  el Fourlangner  prò  eo, nuod  Forligner 
dicimus,  dixit  Philippus  mouakea: 

Le  Gointe  Bslafe  da  BoaloagiM, 
Ki  del  parafe  oa  Fourloogna. 

[FurZegan,  Adultera,  apud  Schiller,  in 
Glossar.  Teutonico.  Vide  Farleganù] 

FURMA,  et  FuRMELLi,  Morbus  equi- 
nus,  inter  juncturam  pedia  et  pedem,  «u- 
per  coronam,  prope  in  paatura,  et  accidit 
ex  percuaaione  mala  in  aliquo  duro  loco, 
etc.  Petrus  de  Grescentiis  lib.  9.  cap.  49. 
ubi  velus  ejus  Interpres  Gallicus  Furine 
verlit. 

•  Forte  leg.  Furina,  eum  Furine  Gali, 
dicalur. 

i  FURMATIGUM.  Vide  Fumaticum. 

1  FURMENASSIUM,  apud  Vivarienses 
idem  quod  Frumentc^iumy  de  quo  su- 
pra,  Prseslatio  sci  licei  agraria  ex  fru- 
mento. Gali.  Fromentage.  Denominano 
Nobilis  Berlrandi  de  Marcio  ann.  1528. 
in  Inventario  Piquet  num.  18.  cap.  41. 
de  Voula  fol.  86:  Itempercipit  eum  i4n- 
thonia  Algeri  de  Frumenaaaio  in  fru" 
mento  unam  carteriam. 

«  FURMENTUM,  prò  Frumentum.  Stai. 
Ast8B  col  lai.  7.  cap.  17.  pag.  25.  v*.  :  Te- 
neatur  poteataa  aine  tenore  facere  jurare 
omnea  piatorea  et  piatorisaaa  de  Aat  et 
buvgia  cohaerentibua  civitati,  quod  non 
immiacebunt  legumina  neqtte  ailiginem... 
eum  Furmento, 

o  FURMINENTUM,  prò  Furnimentum, 
Quidquid  instruendSB  navi  necessarium 
est.  Testam.  Garoli  comil.  Prov.  ann. 
1481  :  Item  dom.  noater  rex  legavit  dom. 
de  Leatrange  navem,  appellatam  Sainte 
Marthe,  eum  auia  Furminentia,  rebua,  etc, 
Item  dom.  de  Rieux  navemy  appeUatani 
S.  Michel,  eum  auia  Furminentia.  Vide  in 
Fumire.  Fotirmont,  Instrumentum  quod- 
dam  ferreum,  in  Lit.  remiss.  ann.  1401. 
ex  Reg.  158.  Ghartoph.  reg.  eh.  861  : 
Leaquelx  deux  couplea  de  ferie  auppliant 
à  un  hoatily  dit  Fourmont,..,  U  leva  ou 
arracha. 

•  FURNA.  Vide  supra  Fuema. 
<»  FURNAGAR.  Vide  Faaainagar. 

•  FURNAGHA,  PrsBslalio  prò  coelione 
fumarla,  qu»  domino  furni  dalur  GalL 


FUR 


FUR 


FUR 


633 


Foumaqe.  Pariag.  inter  Phll.  Pule,  et 
abbat.  S.  Andr.  Avenion.  arni.  1292.  In- 
ter Probat.  tona.  1.  Hist.  Nem.  pa^.  116. 
col.  2:  Item  quod  furnus  et  fumi  sint 
communea,...  excepto  quod  panis,  qui  de^ 
coquelur  ad  opus  monastertif  non  tenea- 
tur  dareFurnacham.Furnatam  ibi  habet 
Reg.  93.  Ohartoph.  reg.  eh.  133.  Fuma- 
tum  ex  eadem  Gharta  editum  tom.  7. 
Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  614.  art.  18. 
Vide  mox  Fumagia. 

FURNAGIUM,  PrsBStatio  prò  coetione 
fumaria,  quae  domino  fumi  datar  a 
Sectatorihus  ob  furai  usum.  Foumage  in 
Gonsuet.  Andegav.  art.  31.  Tabularium 
Vindoeinense  Gharta  310  :  St  ipse  vel  sui 
deinceps  panem  in  eo  fumili  cocfuere  vel- 
leni,  Fumaqium  toium,  sicut  alit  homines 
extranei  quilibet  integre  et  sine  ulla  red- 
derent  contradictione.  [Gharta  ann.  1186. 
tom.  2.  Hist.  Lotharing.  col.  cccxcv: 
Contulit  duos  furnos  bannales  in  parte 
sua  jam  dicti  oppidi,  eo  tenore^  ut  ipse 
Simon  et  successores  ejus  idem  persola 
vant,  sicut  vulgo  dicUur  Fumagium,  quod 
cmteri  homines  solvere  ex  consuetudine 
solent.  Sub  ratUmabilibus  Furnagio  et 
moltura,  in  Litteris  Philippi  III.  Reg. 
Frane,  ann.  1275.  tom.  8.  Ordinat.  pag. 
63.  Furnus  cum  secta  custumaria^  apud 
Kenett.  in  Glossar,  ad  caleem  Antiquit. 
Ambrosden.]  Gharta  Guigonis  Gomitis 
Forensis  prò  Libertatibus  Yìllaresii  ann. 
1253.  Coquentes  dabunt  prò  bicheto  siligi- 
nis  unum  obolum  prò  Furnagio,  etc, 
Gharta  Li  berta  tum  oppidi  delaPerouse, 
ann.  1260.  apud  Thomasserium  :  Dera 
li  per  Vusage  des  moline  de  la  vile  de 
Fomage  un  dener  de  sextier,  Adde  In- 
nocent.  III.  lib.  14.  Epist.  60.  Fletam 
llb.  2.  cap.  10.  Roverium  in  Reomao  pag. 
221.  Probat.  Hist.  Gastillon.  pag.  S. 
Ghartam  Thomae  Abb.  S.  Germani  apud 
Brolium  lib.  2.  Hist.  Paris,  ete. 

S3r  Aliud  est  quod  menu  Foumage, 
dicitur  in  Terragio  ann.  1522.  apud  de 
Lauriere,  in  Gloss.  Juris  Gali.  :  Le  menu 
Foumage  est  dehu  chacun  an  au  terme 
de  feste  saint  Martin  d'hiver.par  ceux 
qui  sont  de  la  franchise  dudit  Èussif  c'est 
ascavoir  qu'une  chacune  personnepayant 
le  menu  Foumage  est  de  Indite  fran- 
chise  de  Bussi.,.  Et  est  assavoir  que  une 
seule  personne  agée  de  sept  ans  et  au- 
dessus  demeurant  és  lieux  cy  apres  ecrits, 
estant  de  ladite  franchise,  doit  six  deniers 
ParisiSf  et  sont  cy  apres  declarez  et  nom- 
mez  les  personnes  et  villages  residens  és 
lieux  qui  doivent  ledit  menu  Foumage, 
Idem  omnino  videtur  quod  Foagium, 
Gensus.  praestatio  quae  a  singulis  fumis 
seu  focis  exigitur. 

j  FuRNAGiA,  Idem  quod  Fumagium, 
Gharta  Bermundi  Abbat.  S.  Andreae 
ann.  1203.  ex  Schedis  Prasid.  de  Afazau- 
gues  :  In  clibano  castri  sive  burgi  debent 
coquipanes  Prioris  Ecclesias  sine  Fuma- 
già,  dato  tamen  prandio  Fomerio,  et  in 
festivitatibus  annualU>u8  Prior  debet  refi- 
cere  Fomerium. 

^  Stat.  Avenion.  ann.  1243.  cap.  52.  ex 
God.  reg.  4659:  De  Fumagia...  Non  man- 
detur  pastari.  nisi  quantum  commode 
possit  cadere  furnus...  Si  vero  frumentum 
minus  mii.  sol.  Matig.  valere  contigerit, 
curia  suo  bono  arbitrio  possit  augere  Fur- 
nagiam.,.  Omnes  domini  fumorum  con- 
querebantur  de  modica  Fumagia  sibi 
statuta,  et  dicebant  se  non  posse  salvare 
in  fumis.  Testam.  Guil.  VII.  dom.  Mon- 
tispessul.  ann.  1172.  inter  Probat.  tom. 
S.  Hist.  Occit.  col.  127  :  Injungo  hteredi 
meo  dom.  Monti9pessuli,  ut  faciat  molere 
in  molendinis  de  Palude,  sine  omni  mol- 
tura et  Fomage,  totum  bladum  tnof^m^i 


Francarum-vallium.  Foumiage,  in  Gh. 
ann.  1290.  in  Lib.  rub.  fol.  parvo  Abba- 
vil.  fol.  20.  V».  Vide  infra  Fumire  2. 
Foumaiges  praeterea  appellabant  inter- 
dum  panem  et  alia,qu8e  in  fumo  eoque- 
bantur.  Stat.  prò  pistor.  Attrebat.  ann. 
1355.  tom.  5.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag. 
510.  art.  12  :  Puet  li  maires...  voir  lepain 
et  les  Foumaiges,..,  et  puet  commander 
as  foumiers  quii entamechent  leurs Four- 
naiges,  jìour  voir  dedans  s'ils  sont  de  loyal 
waagnaige  ;...  et  puet  li  maires  (aire  aea 
Foumaiges  enei  jugiez,  en  telle  maniere 
qu'il  fait  autres  denrées,  qui  li  sont  ju* 
giés.  Vide  Fumagium. 

j  FoRNAGiA,  Eodera  si^niflcatu,  in 
Statutis  Arelat.  art.  80:  Et  castellani 
teneantur  ibi  tenere  quatuor  canes  mas- 
tinos  ad  custodiendum  dictum  castrum  ; 
et  ob  hoc  habeant  Fomagiam  fumi. 

1  FoRNAGiuM,  Eadem  notione.  Fun- 
datio  Monast.  Parci  de  Rotomago  Or- 
dinis  Grandimont.  ann.  1192.  in  Aneed. 
Marten.  tom.  1.  col.  649  :  Sint  liberi  et 
immunes  per  totam  terram  nostram... 
absque  venda,  telonio,  passagio,  foagio, 
vinagio,  pondere,  mensura,  excubiis,  exer- 
ctfu,  equitatu,  rivagio,  fossagio,  muragio, 
pa8nagio,molinagio,Fomagio,  etc.  Gharta 
ann.  i266.  in  Tabular.  Eccles.  Massil.  : 
Retentis,  jure  coquendi  panem  sine  For- 
nagio,  et  molendtni  bladum  sum  familiss 
sine  moltura.  Notitia  Ecclesias  Diniensis 
per  Gassendum  pag.  83.  ex  Instrumento 
anni  1320  :  Bona,  proventtuf...  Prasposi- 
lurss  consialunt...  in  Fomagiis  furnorum, 
etc.  Occurritin  Epistola  anai  1148.  apud 
Marten.  tom.  1.  Gollect.  Ampliss.  col. 
272.  in  Gonsuetud.  Tolos.  Rubrica  de 
terminis  seu  limìtibus  messagisB,  in 
Gharta  Guidonis  Abb.  Insulse  Barbari» 
ann.  1200.  in  Maceriis  ejusdem  Monas- 
teri, etc. 

FuRNAGiUM,  Pretium,quod  pistori  ipsi 
exsolvitur  in  coctionis  sumtus  et  mer- 
eedem.  Assisa  panis  et  curvisi»  sub 
Henrico  III.  Rege  Angl.  :  Et  tunc  potest 
pistor  de  quolibet  quarterio  frumenti  lu- 
crare 4.  denarios  et  furfur,  et  duos  panes 
ad  Fumagium.  [Jura  Ganonicorum  Ec- 
clesiSB  Ambian.  in  villa  de  Camons,  ex 
Archivo  ejusdem  Eeel.  :  In  fumo  ejusdem 
villsB  fumarius  debet  instituere  unum 
portitorem  pastarum,  et  homines  villa 
alium,  qui  duos  panes  ponderis  decem 
librarum  debent  habere,  et  fumarius  prò 
Furnagio  unum  panem  parum  majorem 
illis  quos  coxerit^ 

j  FuRNAIRO,  FURNARius,  Furnorum 
PosTERius.  Statuta  Massil.  lib.  1.  cap. 
41  :  Fa.ciant  jurare...  Fumarios  et  Fur- 
nairones  et  Posterios  Fumorum,  quod 
omnem  panem  coquent  vel  coqui  facient 
bene  et  bona  fide.  Per  Fumarios,  Pistores 
Intel  ligo,  PrsBCipuos  pistoris  ministros 
per  Fumairones,  Gali.  Micron»,  et  Tyrun- 
cuios  pistores  per  Posterios  Fumorum. 

^  Rectius  certe  dictum  fuisset,  per 
Fumarium  intelligendum  esse  eum,  cui 
maxime  cura  fumi  bannalis  incumbit; 
p^r  Fumaironem  fumi  ministrum,  qui 
ligQum  fumo  calefaciendo  necessarium 
eolligit  et  ministrata  ut  videre  est  supra 
in  Fomilherius,  idem  qui  Foumiron 
nuncupatur  in  Libert.  vili»  d'Aigue* 
perse  ann.  1874.  ex  Reg.  196.  Gbartoph. 
reg.  eh.  360  :  Item  que  les  habitans... 
puissent  cuire  ès  fours  de  ladite  vilte,..,  et 
se  les  foumiers  ou  Fout^nirons...  empiroit 
ou  afoloit  le  pain,,.,  lesdis  foumiers  ou 
Foumirons  seront  tenuz  de  Vamender. 
Denique  per  Fumorum  posterios,  vel  pò- 
tius  porterios,  designatos  illos,  qui  pa- 
nem coquendum  et  coctum  portante 
furnumque  custodiunt.  Vide  Porterius. 


1 1.  FURNARE,  Panes  in  furnum  ini- 
mittere,  Gali.  Enfourner.  Gloss.  Lat. 
Gali.  Sangerman.  :  Fumare,  Fòurner, 
cuire  en  four.  Processus  de  B.  Petro  de 
Luxemburgo  in  Actis  SS.  Julii  tom.  1. 
pag.  604  :  Qui  non  poterat  se  juvare  de 
orachio  videlicet  in  pestando  et  in  jFU»*- 
nando.  Vide  Fumiare. 

«  2.  FURNARE,  Parare  furnum.  Glos- 
sar. Lat.  vetus  ex  God.  reg.  521. 

1  FURNARIUM,  Furnus  ad  domlnum 
pertinens,  quo  uti  debent  subditi,  Gali. 
Four  bannal  ;  vel  id  quod  prsestatur  prò 
coetione  panis  in  bocce  fumo.  Ohartu- 
larium  S.  Vineentii  Genoman.  fol.  180  : 
Concessimus  videlicet  Ecclesiam  S.  Lan^ 
gisi.,.  cum  terris,  silvis,  aquis,  pratis, 
Fumariis  et  eum  omnibus  consuetudini" 
bus.  Vide  Fumagium  et  Fumaticum. 

FURNARIUS,  Pistor  :  Qui  custodit  fur- 
num, Joanni  de  Janna.  [Gloss.  Graeco- 
Latinse  apud  Martinium  :  Fumarius, 
IicvoxauvTT];.]  4>oupvapY)c  in  Gorona  pre- 
tiosa  ;  Foumier,  in  Gonsu«tudine  Mar- 
chensi  art.  816.  et  Baionensi  Ut.  22.  art. 
1.  Tabularium  S.  Germani  Pratensis  : 
Omnes  homines  de  dicto  burgo  S.  Ger- 
mani  bannarii  ad  furnum  nostrum,,  seu 
fuma  nostra,  dum  tamen  furnum  et  Fur- 
narium  competentes  habeamus,  per  ban^ 
num  coquere,  et  fumagia,  prout  hactenus 
consueverunt,  nobis  solvere  tenebantur. 
Utlturetiam  Matth.  Paris  pag.  145.  [cum 
aliis  non  paueis.  Vide  Fumerius.] 

^  Distinguendus  omuiao  est  pistor  a 
fumario,  quamvis  uterque  idem  officium 

firffistet,  et  circa  idem  artiticium  verse* 
ur:  pistor  panes  vendendos  coquit,  fur- 
narius  furnum  dominicum  curat  ad 
coquendos  panes  illorum,  qui  eo  fumo 
uti  debent,  nec  panes  venum  exponit, 
nisi  alia  sit  loci  consuetudo  vel  lex  ; 
pistor  artis  paniflesB  magisterium  adi- 
pisci  tenetur.  quod  fumario  nequaquam 
necessarium  est. 

1  FoRNARius,  Eadem  notione.  Godex 
Legum  Norman,  cap.  15.  apud  Lude- 
wi^.  tom.  7.  pag.  181  :  Omnes  etiam  UH 
qui  habent  in  membro  lorica  prepositum 
vel  Fomarium  vel  molendinarium  :  dum, 
tamen  furnum  vel  molendinum  Baronum 
fiabeant,  Gharta  ann.  946.  apud  Mirseum 
tom.  1.  pag.  259.  edit.  17^  :  Mansus  in- 
dominicatus,  ad  quem  aspiciunt  mansi 
triginta,  cambas  septem,  Fomarii  duo.  Et 
paulo  post  :  Mansum  indominicatum,  ad 
quem  aspiciunt  mansi  triginta  unus, 
cambas  duse,  FomaHus  unus.  Haud  scio 
an  hie  idem  sit,  quod  infra  Fumile. 

1  FoRNERius,  Idem,  in  Hist.  Dalphin. 
tom.  1.  pag.  28.  col.  1.  Fomerius  qui  fur- 
nos nostros  tenebit,  etc.  apud  Thomasse- 
rium in  Biturig.  pag.  226.  D.  de  Lauriere 
tom.  1.  Ordinat.  Regum  Frane,  pag. 
532.  et  alibi  non  semel. 

1  FORNELERIUS,  FORNELLERIUS,  di- 
minuì, a  Fomerius,  Puer  pistorius.  Sta- 
tuta Arelat.  MSS.  art.  80  :  Commune 
habeat  in  dicto  castro  ìli.  guachas,  et 
unum  fomerium,  et  unum  Fomelerium, 
et  unum  porterium.  Statuta  Massil.  lib. 
3.  cap.  15  :  Si  quis  Fomellerius  contra 
hssc  ausìis  temerario  venire,  etc. 

FURNATA,  Goctio  fumaria,  vulgo 
Foumée,  oceurrit  in  Vitis  Abbatum  S. 
Albani  f.  63.  [et  in  Processu  de  Vita  S. 
Yvonis,  tom.  4.  Maii  pag.  554.] 

FURM ATIGUM ,  Fornatigum  ,  Idem 
quodFuritagmm.  Tabularium  Gonehense 
in  Ruthenis  Gh.  24  :  Et  medietatem  de 
fumo  excepto  Fomatico  de  pane  Mona* 
ehorum,  etc.  Bulla  Honorii  III.  PP.  apud 
Ugbellum  in  Epise.  Interamn.  :  Haheat 
Episcopus  unum  panem  boni  frumenti 
de  his,  quos  habuerit  clibanarius  prò  For- 


636 


FUR 


FUR 


FUR 


natico.  Yetas  Charta  in  Hist.  Episcopor. 
Lodovensium  i^ag.  106:  Retenta  me- 
dietate  firmanttarumt  justitiarum,  aex' 
taralicorunif  FumaUcorum,  et  omnium 
aliorum  Jurium  exeogitandorum.  Adde 
pag.  863.  Alia  Ildefonsi  Reg.  Aragon. 
ann.  1187.  prò  Libertatibus  villaa  Ami- 
liani  in  Regesto  Lud.  HuUniReg.  Frane, 
fòl.  7  :  Similiter  ultra  justum  Fornati' 
cum,  acilicet  ultra  de  duobue  aextariis  tres 
dbóto8,  Charta  Aigli berti  Episcopi  Geno- 
man.  :  Omnee  decimae  de  aupradictis 
vUlulia^  tam  de  annonisy  ^uam  de  agra- 
rio, vinum,  fenum,  omnium  pecudium, 
aeu  FumiaticOy  vel  undecunque  decimaa 
redébetur.  Male  Furmaticum  editum  in 
Actis  Episcop.  Cenoman.  pag.  200. 

o  FURlfATtO,  Coctio  fumaria.  Gali. 
Foumée.  Charta  Jac.  abb.  S.  Bertinl  ex 
Tabui.  ejusd.  monast.  :  De  fumo,  qui 
debet  tenere  quatuor  moncaldos,  ad  mi- 
nua  aolvet  in  qualibei  Furnatione  panem 
unum.  Vide  infra  Furneia. 

0  FURNEDO,  Fuligo.  Acta  S.  Gauger. 
tom.  2.  Aug.  pag.  680,  col.  1  :  Interim 
aacer  diaconua  lacrymia  et  precibua  Do- 
mini misericordiam  precabatur,  ut,  aicut 
erat  in  hoc  fonte  baptiamatia  gentilitatia 
Fumedinem  mundaturua  ;  ita  lepraa 
etiam  maeulaa  ad  laudem  auam  et  glo- 
riam  abatergere  dignctretur, 

•  FURNEU,  Coctio  fumaria, Gali. Four- 
néef  panes  ipsi  in  furno  coctì  ;  Foumai- 
gea,  nostris,  eadem  notione,  suora  in 
Fumagia.  Charta  ann.  1220.  ex  Tabul. 
acci.  Camerac.  :  De  integra  Furneia  de- 
bent  aolvi  duo  panea;...  et  de  dimidia 
Furneia  vel  minua^  aolvetur  ad  debitam 
rationetn  aecundum  seatimationem  praa- 
miaaam.  Arest.  parlam.  ann.  1406.  in 
Lib.  1.  stat.  aruflc.  Paris,  ex  Cam. 
Comput.  fol.  14.  r*.  :  Furneiam  pania 
ponderia  minua  juati  vel  decentia  confia- 
care  poterat.  Vide  supra  Forneia, 

1  FlIRNELLUM,  Idem  quod  Fornellum. 
Vide  in  hac  voce.  Charta  Hugonis  Abb. 
ann.  1215.  in  Chartulario  S.  Illidii  Cla- 
romont.  :  Actum  in  Fornello  novo  Ab- 
batta. Alia  anni  1213.  ibidem  :  Actum  in 
primo  Fumello  Abbatia,  Ibidem:  In  Fur- 
nello  veteri.  Rursum  occurrit  in  Hist. 
Dalpbin.  tom.  1.  pag.  61. 

1  FURNELLUS.  Melchior  de  Redem  in 
Diario  obsidionis  Varadin.  apud  Lude- 
wig.  tom.  6.  pag.  828  :  Nocte  aequente  ex 
Hungarorum  excubantium  negligentia 
fumoa  aeu  apecua,  in  ^uo  pulverea  ad  au- 
hruenda  mcenia  reponi  aolent,  quoa  Fur- 
nelloa  vocant,  koatea  conatruere  et  fabri' 
care  cceoerunt.  Milites  nostri  Fourneaux, 
vocant  nujusmodi  cuniculos. 

FURNEIunS,  ut  supra  Furnuriua,  [Pis- 
tor,  Gali.  Fournier.}  [*  Vel  potius,  Qui 
furnum  dominicum  curat.  Vide  supra 
Fumanua,]  (^Consuetudo  Brageriac.  art. 
181  :  Fumeni  nihil  amodo  aecipient  de 
paata  et  farina.  Occurrit  in  Statutis 
Arelat.  MSS.  art.  154.  in  Catalogo  Soda- 
lium  ConfratrisB  Nativitatis  B.  M.  ann. 
1828.  insti  tuta  in  eccl.  B.  M.  Deau- 
ratsB  Tolos.  et]  in  Charta  ann.  1231.  inter 
Probat.  Hist.  uastil.  p.  58. 

FoRNERiA..  Yide  Flecariua, 

1  FuRNERius,  in  Monasteriis  etiam 
dictus  est  Monachus,  qui  furno  praeerat 
et  pistorì  :  Sic  Fr.  B.  de  Monte-acuto 
Furneriua,  Fr.  Julianua  Cellerariuay  etc. 
subscribuntSententiam  arbitralem  ann. 
1292.  inter  Abbatem  et  Consules  de  Gi- 
monte.  Regula  Hyree-vallis  tom.  2. 
Histor.  Lotharing.  ann.  circ.  1048  :  Fur- 
neriua  mane  prandeat  quod  et  cellariua 
miniatrabit,  et  ad  panem  tornandum  cle- 
rici adjuvabuntj  cum  eia  licebit. 

o  FURNERUS.Eodemintellectu.Charta 


Airardi  comit.  Brenens.  ann.  1177.  ex 
Chartul.  S.  Lupi  Trec.  :  Abbaa  vel  mi- 
niatri  ejua  eidem  furno  prò  aua  voluntate 
Furnerum  utilem  provideat  et  ponat. 

FURNESIUM,  Fornax,  ex  Gallico  Four- 
naiae.  Occurrit  semel  ac  Iterum  apud 
W.  Thorn. 

«  FURNETUM.  Coctio  fumaria.  Gali. 
Fournée.  Libert.  Ver  noi.  ann.  1865.  tom. 
4.  Ordinat.  reg.  Frane,  pag.  644.  art.  10  : 
Dominua  autem  rex  habebit  de  quolibet 
FumetOf  de  quolibet  panifice,  quinque 
pucabinaa  ;  et  \n  dimidia  fumcUa,  unum 
denarium.  Vide  supra  Furnatio. 

•  FURNEUS,  FURNUS,  f.  Fimus,  ster- 
cus,  leetamen»  stipula  vel  fenum,  ab 
Italico  Fieno  :  undfe  legendum  fortean 
Fienua,  prò  Furnua.  Stat.  Taurin.  ann. 
1860.  cap.  154.  ex  Cod.  reg.  4622.  A  :  Item 
atatuerunt  quod  ai  aliquia  habuerit  et 
tenuerit  per  directum  ause  domila  Fur- 
num aeu  Fumeufn  ultra  trea  diea,  qiu)d 
ipae  ait  in  bampno  aolidorum^  decem,  et 
noc,ai  ipaum  Furnum  infra  tertiam  diem, 
poatquam  ibi  eum  ftoauerity  non  abatule- 
rit.  Vide  mox  Furnilia. 

FURNUMENTUM,  Coctio  fumaria,  Gal- 
lis  Fournée,  Lambertus  Ardensis  pag. 
161.  cap.  Quare  furnagia  dantur  Ardeae: 
Pollicitua  eat  et  compromiHt  de  quolibet 
oppidi  fumo  ad  quoalibet  Fumiamentum 
ad  procurandum  uraum  et  paacendum 
panem  unum  uraario  ae  daturum.  Adde 
pag.  147. 

FURNIARE,  In  furnum  immittere,  En- 
foumer,  fj»  Vel  potius  Panem  coquere, 
ut  infra  Furnire  2.  Vide  ibi.]  Matthaeus 
Paris  ann.  1258  :  Et  invenietnua  eidem 
conventui  domoa  competentea  et  neceaaa- 
riaa  ad  braaiandum  et  Furniandum.  Vide 
Fumare. 

«  FURNIGULUS,  Fomacula,  vel  CatiN 
lus,  in  quo  liquatur  aurum  vel  argen- 
tum,  Gali.  Fourneau^creuaet.  Vide  supra 
Fornellua,  Stat.  crimin.  SaonsB  cap.  50. 
pag.  104.  ubi  de  monetis  :  Eodem  genere 
poinaa  quicumque  adficiatur  tn  cujua  ha- 
oitatione...  Fumiculi  ad  conflandum,  aut 
quid  aliud  inatrumentum  ad  haac  aptum 
xnventum  fuerit.  Ubi  Stat.  Genuens.  lib. 
2.  cap.  81.  habent,  Furnuli, 

FURNILE,  Pars  sedis  rustie»,  in  qua 
est  furnus,  vulgo  Fournil  :  vox  Belgis 
frequens  prò  ipsa  sede  rustica.  Vetus 
Charta  in  Hist.  Monasterii  S.  Nicolai 
Ande^.  pag.  41  :  Dedi  etiam  eia  unum 
Fumile  aolutum  et  quitum.  Alia  ibidem 
pag.  48  :  Fumile  unum  in  auburbio  juxta 
greviam  aitum.  Tabulari um  Vindoci- 
nense  Ch.  108  :  In  auburbio  manaionem 
unam,  et  Fumile  unum.  Tabular.  Mo- 
nast. S.  AndresB  Viennensis  :  Hoc  eat 
Fumile  cum  manaionibua,  et  quidquid 
ibi  viaua  aum  tenere,  etc.  Vide  Furnil- 
lum. 

•  FURNILIA,  Stipula.  Charta  W.  Mar- 
merei milit.  ann.  1226.  ex  Tabul.  Fos- 
sat.  :  Conceaai  inauper  eia  Fumiliam  cal- 
morum  terrea  mese,  qui  non  erunt  in 
prohibilione.  Vide  mox  Furnilia, 

1 FURNILIUS,  Eadem  notione.  Privile- 
gium  Roberti  Regis  Frane,  ann.  1022. 
prò  Miciacensi  Monasterio,  apud  Mabill. 
lom.  4.  Annal.  Benedict.  pag.  707.  col. 
1  :  Poaaident....  in  burgo  Dunenai  furnu- 
lum  unum  in  alodo...,  et  in  burgo  S, 
Anioni  dimidium  Furnilium  in  manufir- 
ma,  qui  reddit  cenaum  denarioa  iv. 

^  rURNILLA,  ut  superius  Fumata, 
Coctio  fumaria.  Gali.  Fournée,  vel  id 
quod  plstori  datur  prò  coctione  fuma- 
ria. Charta  Roberti  Ambian.  Episc.  ann. 
1816.  prò  Communia  de  MoroTio  :  DtAoa 
fumoa  in  dieta  villa  et  territorio  prò 
coqui  f adendo  tartaa,paatilloa  et  flaconea. 


aut  aliaa  rea.,.  Fumarii  dietorum  fumo- 
rum  panca  prò  redditu  et  prò  FumiUa 
poterunt  retinere, 

^  Nequaquam  ;  hac  enim  voce  signi- 
licantur  Ligna  minutiora  et  vepreta 
siccata  calefaciendo  furno  accommoda, 
ut  observatum  est  supra  ad  v.  Fomilia; 
quod  rursum  probatur  ex  Charta  Odon. 
episc.  Paris,  ann.  1199. in  Chartul.  elusd. 
episc.  fol.  61  :  Epiacopua  de  atto  faciet 
(umum  in  villa  (S.  Clodoaldi)0f.ponee 
ibi  fumerium  auum,  qui  furnum  calefa- 
ciet  de  Fumillaj  quam  quaarent  hominea. 
Vide  supra  in  Furco  2. 

I  FURNILLUM,  ut  Fumile,  Gali.  Four- 
nil.  Camera  vel  domus,  ubi  furnus  est. 
Pactum  matrimonii  ann.  1086.  apud 
Marten.  tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col. 
519  :  Ego  Herbertua  duco  uxorem  nomine 
Godeheldem  et  do  ei  in  dotalitio....  duo 
arpenna  vinearum  et  aex  modica  vini  de 
vineia  Herberti  Sigieni  et,.,  unum  Fur- 
nilium et  unum  burqensem  nomine 
Amiot.  Charta  ann.  1094.  ex  Arcbivo 
Majoris  Monasterii  :  Dederunt  S.  Mar- 
tino medietalem  offerendarum  capellaa 
aiMB,  et  decimum  panem  Fumilli  aui. 

3|c  FURNIOLUS ,  FURNOLUS ,  Laterna 
aucupatoria.  Ital.  Frugnuolo,  et  Fru^ 
gnolo,  Gali.  Lanterne  pour  la  chaaae  à  la 
fouée,  Stat.  Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  II. 
pag.  240  :  Ordinamua  quod  aliquia  non 
debeat  capere  quailaa  cum  quailatorio  a 
paaca  reaurrectionia  uaque  ad  featum 
aaticti  Michaeliat  aliquo  tempore  poasU 
capere  ad  acutum  vermilium,  vel  Fumio- 
lum  (Furnolum  '64).  —  Parva  atque  ele- 
gans  Statua  Musei  bononiensis  repre- 
sentat  avium  venatorem.qui  incurvatus 
lente  digreditur  cum  parva  lucerna, 
quam  tenet  in  sinistra  manu,  ac  in  dex- 
tera  palam  vimìneam  ad  avem  percu- 
tiendam  primo  volatu.  [Fr.] 

o  FURNIPENDIUM.  Cremaster,  simui 
et  locus  ubi  suspenditur,  caminus.  In- 
ventar, ann.  1476.  ex  Tabul.  Fiamar.  : 
Item  plua  quotidam  Fumipendium  aive 
carmalherium  ferri.  Ibid.  :  Item  plua  in 
Furnipendio  aive  cfUmineyha  duca  canea 
ferri  ponderia  uniua  quintallia ,  quaai 
novoa. 

1.  FDRNIRE,  PrsBbere,  instruere>  Four - 
nir.  Furniri,  ae  foumir  de  quelque  choae, 
apud  Sanutum  lib.  1.  part.  1.  cap.  2  : 
Cum  in  Cypro  tanta  quantitaa  zuchari 
naacatur,quod  Chriatiani  poterunt  com- 
petenter  Fumiri.  Nata  vox  apud  nostros 
videtur   a  Furnia,   cum  cocturis   suis 

falene  instructi  sunt,  ita  ut  nihil  in  eos 
mmitti  possi t.  Vide  in  Hoapitariua,  et 
Oct.  Ferrarium  in  Fornire. 

0  Charta  ann.  1203.  in  Chartul.  S.Sul- 
pit.  Bituric.  :  Prior  de  Acheriia,.,,  tenebi- 
tur  Furnire  duca  cereoa  adilluminandam 
eccleaiam,  Hinc  Foumemena  dicitur 
PraBStatio,    quam   quis   quolibet   anno 

ErsBbere  debet,  in  Charta  ann.  1247.  ex 
ib.  albo  episc.  Oarnot:  Quinque  aolidi 
et  duo  denarii  annui  redditua,  prò  red- 
ditu qui  dicitur  Foumemena,  Éoi*neature, 
Supellex  necessaria;  sive  ad  victum  sive 
ad  vestitura  spectans,  in  Vita  J.  C.  MS. 
ubi  Discipulos  alloqultur  : 

Quant  par  le  mont  tos  «aToial,.... 
Failli  votts  onqun  PornesUira, 
Ne  besoingnable  vetteore  ? 

1  FORNITUS  Lectus,  Gallicc  Lit  gami. 
Statuta  Collegii  Bonicurtii  ann.  1857. 
tom.  1.  Instr.  Histor.  Paris,  pag.  443  : 
Provideat  (scholaris)  aibi  de  tecto  Fur- 
fitto,  videlicet  culcitra,  pulvinari,  duobue 
paribua  pannorum  lineorum  et  copertura* 
Fundatio  Collegii  Bajoc.  ann.  1808.  ibid. 


FUR 


FUR 


FUR 


637 


pa^.  616  :  Legamus  eia  odo  lectoa  FumUo$ 
de  ti8  quoa  habemua  Pariaiia. 

j  FoRNiBE,  Eadem  notione,  in  Char- 
tal.  S.  Vandregesili  tom.  1.  pag.  861.  et 
tom.  2.  pag.  Itt35.  et  apud  Murator.  tom. 
10.  col.  1114.  et  1188. 

^  FoRNiTUS,  Instructus,  Gali.  Foumi, 
munì,  gami.  Notitla  Ecclesi»  Agrigen- 
tinsB  m  Sicilia  sacra  Rocchi  Pirri  pag. 
298:  Tenetur  theaauraria  S.  Gerlandi 
tinam  cappatn  de  diaapro  auri  aamito  vel 
tartariaco  aureo  de  aindone  foderatami  et 
aliaa  de  aurifriaio  Fornitam  conferve, 
Turria  Fornita  omnibua  neceaaariia  ad 
pralium,  in  Anna!.  Genuens.  Jacobi  Au- 
ri» lib.  10.  ad  ann.  1290. 

FoRNiMENTUM,  Supellex  necessaria, 
vox  Gallica.  Tabularium  Abb.  Gonchen- 
sis  in  Ruthenis  Oh.  446  :  Et  cum  infana 
intraverit  Monasterium ,  habeat  totum 
Fomimentum  auum,  et  unam  bonam  mu- 
lantf  cum  alio  bono  cauaimento  auo^quod 
facere  voluerit,  [Gharta  anni  1889.  ex 
Arcbivo  S.  Victoris  Massil.  :  Pro  provi- 
aione  et  Fornimento  gabellai,  Godiciilus 
ann.  1481  :  Duaa  auaa  legai  triremea  novaa 
nondum  completaa  cum  auia  Fornimentia. 
Gallic-e  diceremus,  Avec  toua  aea  agrez. 
Informationes  Givitatis  Massil.  de  pas- 
sagio  transmarino  in  MS.  Sangerman.  : 
Item  decoatabit  navia  cum  ano  Fornimento 
et  apparatu  et  cordia  quinque  millia  lib, 
Turon,  parvorum.  Fomimentum  arborum 
navia,  ioidem.] 

1  FORINIMENTUM.  pro  Fomimentum. 
Testamentum  Gulllelmi  ann.  1211.  apud 
Acherium  tom.  9.  Spici! .  pag.  157  :  De 
aliia  Clerieia  Eccleaim  Caatelu  et  de  eorum 
Forinimento  fiat,  aicut  atatutum  fuit 
tempore  conaecrationia  EccleaiaR  de  Óaa^ 
fello. 

1  Fqrnimentum.  Eadem  notione.  Pro- 
caratio  de  matrimonio  Inter  Garolum 
filium  Bernabovis  et  flliam  Joannis  Go- 
mitis  Armaniensi  ann.  1882.  apud  Mar- 
ten.  tom.  1.  Ampliss.  Gollect.  coi.  1519  : 
Item  ad  conveniendum  cum  prsafata  do- 
nnina aeu  legitima  peraona,  necnon  cum 
praafato  domino  genitore  auo  .....  de 
quantiUUe  et  quahtate  dotia  ac  jocalium 
et  Furnimentorum  eidem  viro  auo  dando- 
rum,  etc. 

FrunirIi  pro  Fumiri,  perperam  scri- 
bitur  in  Epistola  Gulllelmi  de  Gamoto 
Magistri  Templi  ad  Honorium  III.  PP. 
apud  Hieron.  Rubeum  in  Histor.  Raven- 
nat.  lib.  6  :  Eat  et  aliud  incommodum 
videlicet  auper  equitaturia  adeo  grave, 
quod  equi  nullo  modo  poaaunt  venalea 
reperiri.  Quoeirca  univeraia  Cruce  aigna- 
tia  ac  aignandia  bona  fide  conaulatia, 
quatenua  de  praadictia  ae  atudeant  Fru' 
niri.etc. 

^  2.  FURNIRE,  Panem  coquere  in  Tur- 
no, nostris  Fomier  et  Fournier.  Reg. 
visitat.  Odon.  archiep.  Rotomag.  ex 
God.  reg.  1245.  fol.  894  :  Non  datur  ibi 
(apud  S.  Georgium)  elemoaina,  niai  de- 
cima para  panum ,  quoa  Furniunt  in 
domo.  Reg.  forest.  de  Broton.  ex  God. 
reg.  4658  :  Talia  eat  uaua  foreatm  Broton- 
ftim,  auod  nullua  in  terra  ooatumaria  pò- 

teat  Fumiref   ncque  brachare, aine 

aaaenau  domini  vel  aui  foreatarii,  Gharta 
ann.  1290.  in  Lib.  rub.  fol.  parvo  Ab- 
bavil.  fol.  20.  V*:  Debaa  fuat  mua.., 
d'endroit  lea  aymeniax,  quant  il  aont  quit 
et  Foumié  èa  foura  aegneur  Huon  du 
Pont  ;  ....  Jehana  Luhea  diaoit...  que  nua 
ne  pooit  Fournier  aymeniaXf  fora  que  à 
een  four,  ae  n'eatoit  par  aen  congié,  Lit. 
remiss.  ann.  1884.  in  Reg.  124.  Ghar- 
toph.  reg.  eh.  294  :  Gomme  ledit  Deniaot 
fuat  venuz  en  la  maiaon  de  Lorent  le  Cat 
le  Jeune,  fournier  de  la  paroiaae  de  la 


Cauchié  de  Eu,  pour  aonpain  apreater  et 
Fournier,  etc.  Stat.pro  villa  Pruvln.  ann. 
1819.  in  Iteg.  56.  eh.  599:   Le  bolengier 

pourra  acheter  le  blé, le  fera  moudre, 

cuire  et  Fomier  aelonc  ce  qu*il  li  aemblera 
que  bon  aoit. 

0  FURNISARE,  Eodem  intellectu. 
Gharta  ann.  1310.  in  Reg.  47.  Ghartoph. 
reg.  eh.  42  :  Item  auper  quculraginta  tri- 
bua  maauria  ejuadem  villi  (de  Hembecu- 
rla)  nobia  debetur  pro  quolioet  unua  pania 
in  valore  uniua  denani  Paria,  ad  nativi-' 
tatem Domini  annuatim [et  gui  non Fur- 
niaant.  debent  unum  Pariaienaem  pro 
pane,  vide  supra  Fumiare. 

FURNITORES,  Italis  Fornitori,  qui  exe- 
cutorum  testamentariorum  vices  ex- 
plent,  cum  il  mortui  sunt,  aut  munus 
illud  recusarunt.  Statuta  Venetor.  lib. 
6.  cap.  17.  18:  Commiaaarii  alicujua  de- 
functi,  aeu  tutorea,  et  Fumitorea  tllorum. 
Gap.  21  :  Procuratorea  S.  Marci  aint.... 
tutorea pupiUorum ....  inauper  Fumitorea 
omnium  teatamentorum.  [Fomitorea,  in 
Ghron.  Andrea  Danduli  apud  Murator. 
tom  12.  col.  378.] 

^  FURNULIA,  ut  supra  FumUla.hocns 
est  in  Fumulua  1. 

^  FURNULLUS,  Mdes  rustica.  Gharta 
fundat.  prior.  S.  Nazar.  tom.  1.  Probat. 
Hist.  Brlt.  col.  458  :  Donavit,...  Fumul- 
lutn  in  burgo,  etc.  Vide  Fumulua  1. 

I.  FURNULUS,  FuRNULlA,  [ut  supra 
Fumile,  Gali.  Fournil.]  Tabularium  S. 
Grucìs  Talemondens.  fol.  8  :  Contuli  et 
4.  molendina,  2.  cum  atagnia  auia  de  dulci 
aqua,  et  2.  de  mari  tnolentia,  et  unum 
Fumulum  in  ipao  caatello, ...  ad  coqui- 
num,  ad  Fumuliam.  ad  cameram  Abba- 
tia,  etc.  [Vide  Fumilitia.] 

^  2.  FuRNULUS,  ut  supra  Fumieulua. 
Vide  in  hac  voce. 

I I.  FURNUS,  Guniculus  aptus  ad  moB- 
nia  igneo  pulvereevertenda,  Gali.  Four- 
neau.  Vide  Fumellua. 

1  FoRNDS  Indominigatus,  Quì  pro- 
prietario  Jure  possidetur^  in  Gharta  ann. 
1065.  tom.  1.  Hist.  Lotharing.  coi.  459. 
Vide  Indominicatua  in  Dominicum  8. 

FuRNUS  Sager.  Vide  Pachym.  lib.  7. 
cap.  28.  extremo. 

^  2.  FURNUS,  Alia  notione.  Vide  supra 
Fumeua. 

1.  FURO,  prò  Fur,  Ital.  Furo.  Marcul- 
fus  lib.  2.  form.  22.  de  servo  :  Non  Furo, 
non  fugitivoy  ncque  cadivo,  etc.  Gapitu- 
lare  Sicardi  Principis  Beneventani  cap. 
11  :  De  Furono  vero  et  homicida  ita  atettt, 
ut  ai.,.,  furtum  in  aua  patria  facere  joraa" 
aumpaerit.  Ita  non  semel  in  Legibus 
Luitprandi  Reg.  Longob.  tit.  57.  S  1* 
[00  80.  (6,  27.)]  Rothar.  tit.  94.  {  1.  tit. 
101.  t  21.  [00  235.  271.1  Occurrit  etìam 
in  veteribus  aliis  Legibus  apud  Balu- 
zium  in  Notis  ad  Gapitular.  pag.  1000. 
1017. 

2.  FURO,  Viverra,  nostris  Furon,  vel 
Furetf  quoddam  animai,  inquit  Jo.  de 
Janna,  et  dicitur  a  furvua:  tenebroaoa 
enim  et  occultoa  cuniculoa  effodit,  et  ejicit 
praadam,  quam  invenit,  [Gloss.  Lat.  Gali. 
Sangerman.:  Furo,  Furron,  une  beate 
qui  prent  conilz  éa  terriera,  Statuta  Are- 
lat.  art.  81  :  Nullua   teneat  vel   defferat 

retia  vel  pannelloa  vel  Furonem niai 

habuerit  venationem  propriam.  Alter 
locus  exstat  in  Fugare  post  Fuga,  Vide 
Fura.]  Pseudo-Ovidius  lib.  1.  de  Vetula  : 

None  ad  canioulom  foTe»  mmiiinliia  tatam 
Miller»  Furonem,  qui  dente  Uoeetiet  ipMun. 
Donec  in  iasidiu  pralenut  retiolonun 
Se  stimulittiB  egat,  mala  eaalns  ab  obaldione. 

^  Alias  Fuiron.  Reg.  Gam.  Gomput. 
Paris,  slgn.  Bel  fol.  88.  r»  :  Le  roy  Phi- 
lippe fan  1815  :  donna  audit  Guiuebaut 


la  chaaae  de  toutea  beatea  à  piez  cica,  à 
Fuirona,  fil,  reia  et  levriera,  etc.  Reg.  84. 
Ghartoph.  reg.  eh.  54  :  Item  que  nula  ne 
puiat  tenir  Fuironj  ne  reraota,  a'U  n'e^t 
gentix  hona,  ou  ae  il  n*a  garenne.  Vide 
supra  Furicua. 

^FURQUA,  Furca.  Lit.  remiss.  ann. 
1896.  in  Reg.  151.  Ghartoph.  reg.  eh.  88  : 
Cum  quadam  Furqua  fuatea...  percuasU 
uno  ictu  aatia  levi  auper  apatulia  dictum 
Guillelmum.  Ita  Fourque,  pro  Fourche, 
dicunt  Picardi. 

FURQUIA.  Vide  Furcia. 

1 1.  FURRA,  Villosa  pellis.  Gali.  Fou- 
rure,  Testamentum  Jonann»  Benstede 
ann.  1445.  apud  Thom.  MaHox  Formul. 
Angl.  pag.  484  :  Item  do  et  lego  Willelmo 
Baatard....  meam  mantellam  penulatam 
cum  Furria  ejuadem.  Vide  Furrum, 

«  2.  FURRA.  Mirac.  S.  Hyacint.  tom.  8. 
pag.  878.  col.  1  :  Mulier  qusBdam  a  cane 
tasaa  in  pedia  parte,  qwe  Furra  dicitur, 
etc.  Sed  procul  dubio  legendum  Stira, 
qu8B  est  posterior  tibisB  pars  carnosa,  ut 
monent  docti  Editores. 

f  FURRA6IUM.  Vide  Fodrum. 

fURRATUS,  Forratus,  Pellitus,  ex 
Gali.  Fourré.  Matth.  Paris  pag.  802: 
Capa  choralia  pellibua  variia  Furrata, 
Statuta  Ordinis  de  Sempringham  :  Mitras 
lineas  nigraa  et  Forrataa  de  agninia  pel- 
libua.  fGomputus  ann.  1202.  apud  D. 
Bruaael  de  Usu  Feudorum  tom.  2.  pae. 
GLVI  :  Pro  roba  de  camelino  Furata  de 
ver  ad  Omnium  SS.  vili.  l.  Et  pag.  glyii  : 
Pro  roba,  de  viridi  Forato  de  celdal,  odo 
diea  ante  Magdalenam  LX.  aol.  Gharta 
ann.  1860.  Inter  Instr.  Gapell»  S.  Yvonis 
Paris.  :  Item  Humberto  beaello  mantellum 
auum  meliorem  Fourratum  de  nigria  agni^ 
culia  cum  capueio  duplicato.]  Utuntur 
Fleta  lib.  2.  cap.  79.  {  3.  Gantipratanus, 
Jacobus  de  Vitrlaco  lib.  1.  Vit»  B.  Vir- 
gin. Goncilium  Londinense  ann.  1842. 
cap.  2.  [Goncil.  Senonense  ann.  1846. 
can.  2.]  etc.  Vide  Foderatua. 

FoRATUS^in  StatutisOrd.  de  Semprin- 
gham pag.  718. 

1  FuRRERA,  ut  Furrura.  Gharta 
Ricardi  U.  Reg.  Anglias  ann.  1882. 
apud  Rymer.  tom.  7.  pag.  856  :  Aliud 
indumentum  aòaque  manicia  foderatum 
cum  bayro  ;  unam  Furreram  de  bayro 
pro  una  aupertunica. 

I  FURRUM,  Idem  videtur  quod  Fo- 
drum,  a  Gallico  Feurre,  Ghartular.  S. 
Vedasti  Atrebat.  pag.  264  :  Hoapitariua 
ibidem  debet .  .  .faacem  de  Furro  et  duoa 
faacea  de  liegne,  vide  Fodrum, 

FURRURA,  FuRURA,  Pellitium,  Gali. 
Fourrure.  Monasticum  Angl.  tom.  2. 
pag.  646  :  Longum  tabardum,  capucium, 
cum  Furrura  ad  aupertunicam  et  capu- 
ciam.  Statuta  Hospitalis  S.  Juliani  in 
Additam.  ad  Matth.  Paris  pag.  162  :  liti 
FurruriH,  dummodo  de  pellibua  aint  ovium 
vel  agnorum,  minitne  prohibemua.  [Gom- 
putus  ann.  202.  apud  D.  Bruaael  de  Usu 
feudorum  tom.  2.  pag.  glxxxiii  :  Et 
pro  Furura  varii  minuti  ad  capam  de 
camelino,  ad  S.  Andream,  e.  a.  Non  se- 
mel ibidem  occurrit.] 

1  FURRURATURA,  ut  Furrura.  Gharta 
ann.  1861.  apud  Rymer.  tom.  6.  pag.  317  : 
Tam  circa  facturam  et  Furruraturam 
robarum  et  aliorum  pannor^m, 

FURRURIA,  Eadem  notione.  Matth. 
Paris,  ann.  1248  :  Cum  penulia  et  Furru- 
riia  develltbua  variia  ciaimorum. 

«  FUhSITI,  Hffiretici  Inter  Valdensium 
sectarios  recensiti  a  Frider.  in  Gonstit. 
contra  Haereticos  ex  God.  reg.  10197.  2. 
2.  col.  9.  r». 

FURST  et  Fondono.  Leges  Henrici  I. 
cap.  46  :   De  quibuscumque  implacitetur 


638 


FUR 


FUS 


FUS 


aliquis,  Furat  et  Fondony  habeat,  id  est, 
inducias,  tempus  consiiium  sumendi,  a 
fyrst,  tempus,  spatium,  induciaB.  Vide 
Glossar.  Saxon.  Somneri  verbo  fyrst, 
et  suora  Consiliam. 

FURSWIROTOS.  Lex  Bajwar.  tlt.  17.  \ 
2  :  Injusts  territorium  meum  alteri  fir~ 
masti,  id  e»t,  Furawirotos,  ipsum  mihi 
debes  reddere,  etc.  Ita  Editio  Linden bro- 
gli. Tlliana  Fantwirotoa.  [Baluzii  Fmwì- 
rotoa,]  Heroldl  Fat'weaotu,  Godices  alii 
MSS.  Furswirotua,  FarsweritoSj  Cursuvi^ 
rotos.  Vox  formata  ex  Germanico  Fun^ 
weren,  pej erare  :  Angli  Forsweare  di- 
cunt. 

FURTARE,  prò  Furari.  Coronatio  Hen- 
rlci  Rcgis  PortugallisB  apud  Brandaon. 
lib.  8.  cap.  33:  Si  Furtaverint  de  alieniSf 
8i  blasphemaverint  ad  Jeaum  Christunij 
eie,  Occurrit  praeterea  non  semel  in  Fo- 
ris  Àlcagonensib.  (erse  1268.  apud  eumd. 
Brandaon.  tom.  5.  pag.  807.  v. 

®  Judic.  ann.  1507.  inter  Probat.  tom. 
4.  Hist.  Nem.  pag.  87.  col.  1  :  De  dieta 
panno  aie  albi  Furiato  aive  furato,  etc. 

FURTH  CuMMANO  BOKG.  Quoniam  At- 
tachiam.  cap.  17  :  Cujua  titulaa  eat,  de 
plagio  Furth  cummand  borg,  et  de  plegio 
de  alando  juri.  Vide  S  1- 

FURTO,  prò  Furtim.  Gloss.  Gr.  Lat.  : 
AdO^x,  Clam,  clanculo,clandeatinOj  Furto» 
Ita  ti»  Furto,  in  Lege  Longob.  lib.  2.  tit 
80.  cap.  2.  [<»  Carol.  M.  73.]  :  Ut  nemo 
audeat  in  Furto  mancipia  emere,  etc.  Ubi 
Glossa  interlinearis ,  id  eat ,  c^aeonae. 
Glossae  antiqua  MSS.  :  Furto,  adulterio. 
Qua  sane  notione  furtum  videtur  usur- 
pari  in  Capitulari  Aquisgranensi  ann. 
789.  cap.  66.  et  in  Appendice  2.  Oapitul. 
cap.  88  :  Itetn  et  Furta,  et  injuata  con^ 
nw>ia,  necnon  et  falaa  teatitnonia,  aicut 
arnpe  rogavimua,  prohibete  diligenter,  etc. 

FURTOM  IIabens  in  Manibus.  Vide 
Manua  rubra. 

«  FURTUMA.  Bulla  Leonis  IX.  PP. 
ann.  1051.  ex  Tabul.  S.  Deodati  :  Si  in- 
ventio  pecuniaria  facta  fuerat,  qum  vulgo 
Furtuma  dicitur,  etc.  Legendum,  ni  fal- 
lor,  Fortunia.  Vide  in  hac  voce. 

FURTUOSUS  :  Plenus  furto,  qui  asape 
oommittit  furtum,  \>el  qui  pugnai,  ubi 
mercea  certa  paratur.  Ugutio,  Jo.  de  Ja- 
nua.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerman.  : 
Furtuoaua,  qui  fait  aouvant  larrecin.] 

FURTUS,  prò  Furtum,  in  Lege  Salica 
tit.  10.  Edit.  Heroldi,  et  in  Legib.  Lult- 
prandi  Regis  Longob.  tit.  87. 1 1.  [^  56. 
(6, 8.)1  Utitur  etiam  vetus  Interpres  Ju- 
venalis  Sat.  8.  v.  112:  Putea,  inquit,  haa 
citfitatea  Furtua  non  eaae  accuaaturaa,  etc. 

^  Nostris  Furi.  Lit.  remiss.  ann.  1401. 
in  Reg.  156.  Gbartoph.  reg.  eh.  842  :  IceU 
lui  Hutin  emmena  furtivement  ledit  che- 
valj  et  le  miat  en  Voatel  de  Jean  de  Scure 
chevalier,  qui  dudit  Furi  ne  aavoit  riena. 
Icellui  Jehan...  diaoit  c^ue  en  faiaant  ledit 
Furt,  il  n'auoit  fait  pomt  de  orla,  in  aliis 
ann.  1413.  ex  Reg.  167.  cb.  179. 

FURYANA,  viridiaaima,  follia  peraeve- 
rana.  Gloss.  Longob.  S.  Germani  Paris. 

FURUNDUM,  Vulnua,  inquit  Papias, 
quod  naacitur,  Latine  Fiirunculua,  tumor 
tn  acutum  aurgena,  ita  dictua,  quod  ter" 
veat,  unde  Grsece  àv6pa|  dicitur.  Ita  etiam 
Ugutio.  [Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Furuncutua,  larroncel  ou  furron.]  Caper 
de  verbis  dubiis:  Fervunculum,  a  fer- 
vore, non  Furvunculum, 

«  FURZATURA,  Sinus,  Gali.  Fronfure 
vel  Frotiffia,  unde  Furzatua,  sinuatus,  ru- 

f:atus.  Stat.  MSS.  S.  Petri  Insal.  ann. 
888:  Jtem  prohìbemua...  ne  quia  canoni- 
cua...  portet  tunicaa  auaa  Furiatela  uaque 
cui  limbum,  nec  etiam  ad  collum,  quod 
appareat  Funatura  oò  extra.  In  recen- 


tioribus  statutis  elusdem  ecclesisa  loco 
Furrataa,  legitur  P^ronciataa.  Vide  in  hac 
voce. 

T  FUSA,  Stamen  fuso  involutum.  Gali. 
Fuaée,  Restitutio  quarumdam  villarum 
facta  Stabulensi  Monasterio  ann.  905. 
Apud  Marten.  tom.  2.  Ampliss.  GoUect. 
col.  87:  Et  annia  peraoloerent  aingulia 
uniua  manai  xenium.  videlicet  ili,  porcoa 
et  LX.  Fuaaa  lini  ad  jam  asape  aictum 
Monaaterium. 

^  FUSALE,  Stamen  fuso  involutum, 
Gali.  Fuaée.  Ordo  eccl.  Ambros.  Mediol. 
ann.  circ.  1180.  apud  Murator.  tom.  4. 
Antio.  Ita!,  med.  sevi  col.  906:  In  vigilia 
natalia  Domini  quatuor  cieendelarii  de- 
beni  auacipere  de  camera  archiepiacopi 
quatuor  Fuaalia  lini,  de  quibua  duo 
minorea  cieendelarii  debent  facere  duaa 
lampadaa.  Vide  mox  Fuaata. 

FuSARE,  Fusum  trahere.  Theodoricus 
Thuringus  1.  de  S.  Elizabeth  Regina 
Hungari88  cap.  6  :  Nunquid  hactenun  vi- 
aum  estjiliam  Regia  lanam  Fuaare  f 

FUSARIA.  Epistola  Gaufredi  de  Me- 
duana^  tom.  2.  Spicilegii  Acheriani  pag. 
507  :  Dedi etiam...  decimam  Fuaarisaìneaa, 
atque  platea  propriaa...  et  decimam  om- 
nium molendinorum  meorum.  [Acherius 
suspicatur  Iegendum5t7u».  Retinendum 

guto  Fuaaria,  hocque  nomine  signifìcari 
fflcinam   fundendis  metallis,  Gallice 
Fonderie.  Vide  Fuaariua  1.] 

1.  FUSARIUS,  Joan.  de  Janua,  quifacU 
fuaoa.  [GÌ.  Lat.  Gali.  Sangerm.  :  Fuaa- 
riua, Fuaelier.]  Vide  Statuta  antiqua 
Gorbeiensis  Monasteri!  lib.  1.  cap.  1. 
[ubi  Acherius  Fusarioa,  Fusores,  Gali. 
Fondeura,  interpretatur.] 

^  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg.  76S4  : 
Fuaariua^  faiaour  de  fuaeaux,  Fuaciau, 
fusus,  pars  teli  lignea,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1^.  ex  Reg.  118.  Chartoph.  reg. 
eh.  170:  Icellui  Jehan  pour  aa  aimpleaae 
prent  aix  ou  aef>t  d'ieeulx  Hretona,  et  en 
oriaa  lea  Fuaciaux,  et  emporta  lea  fera. 
Hinc  Fuaée,  appellata  fustls  species 
longa  et  tenuis.  Lit  remiss.  ann.  1881. 
in  Reg.  125.  eh.  260  :  Getta  ledit  cure  un 
baaton  ferré,  appella  Fuaée,  aprèa  leadiz 
expoaans.  Le  auppliant  reféry  icellui  Gi- 
rardin  d*un  baaton,  nomme  Fuaée,  In 
aliis  ann.  1408.  ex  Reg.  163.  eh.  176. 

2.  FUSARIUS.  Papias  :  Fuaariua,  et  aan- 
guineua,  arborea.  [Sanguinariua  arbor  in 
AmaltheaJ 

^  FUSATA,  ut  supra  Fuaale,  nostris 
Entrefuaéé.  Lit.  remiss.  ann.  1855.  in 
Reg.  84.  Chartoph.  reg.  eh.  66  :  Perrotua 
Flamingi  portane  aecum  duo  linleamina, 
duaa  Fuaataa  fili,  etc.  Ali»  ann.  1408.  in 
Reg.  162.  eh.  856  :  Unepaire  de  drapa  à 
lit,  quatre  entrefuaéea  de  file,  etc.  Vide 
Fuaa. 

•  FUSATORIA.  Charta  Ferdin.  reg.  Ca- 
stel. Inter  Acta  SS.  tom.  6.  Jul.  pag.  56. 
col.  2  :  Non  aernant  nec  Fuaatoria,  nec 
vigilia  in  civitate,  nec  in  caatello  ;  aed 
aint  honorati  et  liberi,  etc.  Ubi  resti tuen- 
dum  opinor,  Nonfaciantnecfacenderam, 
nec,  etc,  ut  exallatis  ibidem  Chartis  col- 
ligi  potest.  Vide  supra  Facendera. 

1.  FUSGA.  Anastasius  Bibi.   In  Hist. 

Eccles.  pag.  182  :  Ipae  vero  Baailium 

decollavtt  et  capita  eorum  Fuaca  condita 
per  apatharioa  Imperatori  tranamiaU.  Ubi 
Theojphanes  pag.  844.  ex  Cod.  Barber.  : 
Ka(\  xac  xe^otXàc  ocur&v  fuaxiacac.  Alii  Codd. 
habent  ^OLOxttódOLZ,  et  90upxé<ra;.  ^oOoxotv 
Moschopulus  aitesse,quod  Grseci  «pOcrxYiv 
vocant.  At  cum  Graecl  ita  appellent  ve- 
sicam  aut  intestinum,  aliud  hoc  locoso- 
nat.  Phaemon  Cynosophii  cap.  7.  alt, 
foOovflcv  esse  ^|oc  xol\  udcop  Oep|A&v.  Unde 
conficltur  f  oO<rxav  appellasse  recentiores. 


quod  Latini  Pofscam,  et  Paacam,  id  est, 
òluxpxTov.  Quod  flrmat  Paulus  Diac.  lib. 
21.  Miscellspag.652.  qui  habet  hoc  loco  : 
Capita  eorum  Puaca  condita.  Vide  Posca. 
.  «  2.  FOSCA,  prò  Fuata,  in  Charta  Phil. 
V.  ann.  1320.  ex  Reg.  58.  Chartoph.  reg. 
fol.  58.  r».  :  Donamua  una  cum  Fuaca 
aive  merrenno,  etc.  Vide  Fuata. 

\  FUSGANETUM.  Bullarium  Fontane!!. 
MS.  :  Ad  Fuacanetum  emendum  v.  aolid. 
Legendum  videtur  Fuatanetum,  eadem 
notione,  qua  Fuatanum  infra. 

FUSGANuS,  Fuscus  colore»  vel  sabfus- 
cus.  Vtìtt.  Schedae  Thuanae:  Hoc  eat 
casula  Fuacana  renelana  1.  augia  Fuaca 
1.  caligas  albaa  4.  etc. 

«  FuSGARI.  Acta  S.  Gau^er.  tom.  2. 
Aug.  pag.  674.  col.  2:  Dommua  nolena 
vel  admodicum  aervi  aui  orationem  cujua- 
cufnque  incuria,  vel  labentia  baculi  atre- 
pitu  Fuacari,  immo  cujua  eaaet  meriti, 
hominibua  manifeatum  fieri,  angelicia,  ut 
credo,  manibua,  ac  ai  radicitus  terrea  fige- 
retur,  baculua  ipae  immobilia  atetit.  Id 
est,  turbari,  vel  eventu  minus  decoro 
quasi  vilescere  apud  homines,  ut  notant 
docti  Editores. 

^c  FUSGATIO.  [Actus  fuscandi.  Gloaa. 
Philox.] 

T  FUSGEDO,  Fuscus  color  generatim  ; 
specialius  Cfrusta  panis  semiustulata, 
apud  Gttidonem  Disclpl.  Farfensis 
cap.  19. 

FUSGELLUM.  Hariulfus  lib.  3.  cap.  8  : 
Candelabra  auro  argentoaue  parata  6. 
ventaculum  deauratum  1.  Fuacellum  de^ 
auratum  1.  acyphua  de  argento  1.  etc. 
[Idem  videtur  quod  Fuacina,  quaa  Inter 
ministeria  sacra  interdum  recensetur.] 

FUSGI ,  Mauri,  Mauritania  incois, 
nostris  lea  Noira,  vel  Negrea,  Ghronlcon 
Novalicense  lib.  6.  pag.  639:  Eodem 
tempore,  quo  Fuaci  moraòarUur  in  caatro 
Fraaceneaello,  etc. 

FUSGINA,  Papias  :  Fuacina,  undepiacee 
perforantur,  tridena,  creacra.  [Jo.  ae  Ja- 
nua :  Fuacina,  Inatrumentum  ferreum  et 
tridena,  quo  utuntur  gladiatorea  ad  ae 
capiendum,  piacatorea  adpiacea  capiendoa, 
coqui,  etc.  Gloss.  Lat.  Gali.  Sangerm.  : 
Fuacina,  Havet,  crochet.]  Habetur  Inter 
ministeria  sacra  in  Hlstor.  Eplscop. 
Autisiod.  cap.  20.  pag.  423. 

*  Nostris  Fouyne,  Fogne,  et  Fuyne  eo- 
dem sensu,  simul  et  merga,  harpago, 
quo  ad  capiendos  plsces  utuntur.  Lit. 
remiss .  ann.  1374.  in  Reg.  106.  Chartoph. 
reg.  eh.  241  :  Icellui  Colart  feri  ledit 
Pierre  d'une  Fuyne  ou  fàurche  a  eharger 
gerbea.  Ali»  ann.  1890.  in  Reg.  139.  eh. 
4  :  Pillet  la  Fourme  tenant  un  Fouyne^ 
autrement  ditte  fourchefiere,  en  aa  main 
eie.  Ali»  ann.  1897.  in  Reg.  151.  eh.  278  : 
Icellui  expoaant  tenant  une  Fogne  à  oster 
fiena,  etc.  Ali»  ann.  1423.  in  Reg.  172. 
eh.  316  :  Une  Fogne  de  fer  à  deux  four- 
gona,  appellée  Boutckcu:he,  etc.  Rursum 
ali»  ann.  1447.  in  Reg.  176.  eh.  510  :  Un 
baaton,  nommé  Fogne,  dont  on  a  <u:eoua-^ 
tumé  de  tuer  poiaaona  en  eaue.  Ung  boa" 
ton,  lequel  baaton  on  nomme  Fogne,  pour 
ehaaaer  aux  loutrea  In  aliis  ann.  1471. 
ex  Reg.  1%.  eh.  612.  Hinc  diminutlvum 
Fouinette  et  Founnette.  Lit.  remlss.  ann. 
1428.  in  Reg.  l74.  eh.  215  :  Une  Fouinette 
à  chargier  gerbea  de  blé.  Ali»  ann.  1448. 
ex  Reg.  176.  eh.  303:  Ung  nommé  Char^ 
loteau  demourant  à  Clavy  avoit  une  Foyn- 
nette  enaa  main,  etc.  Unde  inj  uri»  causa 
Foyneaulx,  pastores  gregumve  custodes 
appellabantur  ;  quasi  ad  stabulum  fimo 

fiurgandum  destinati.  Lit.  remiss.  ann. 
472.  in  Reg.  195.  eh.  708  :   Icellui  MaHn 
diat  au  auppliant  et  autrea  paatoura  plu~ 


FUS 


FUS 


FUS 


639 


sieura  injures,  et  entre  auires  choaes  les 
appella  Foyneaulx.  Vide  supra  jPurca/ìsra. 

^  FtMcinam  in  ter  mi  Ulster  ia  sacra  ha- 
beri  monet  Gangius,  quam  minus  apte 
Inter  sacra  ornamenta  amandat  Georg. 
Rhodig.  cap.  26.  De  Liturg.  Rom.  Pontif. 
ut  efiicitur  ex  loco  ab  ipsomet  laudato 
in  Ghrou.  S.  Trudon.  tom.  2.  Spicil. 
Acher.  edit.  ann.  1723.  pag.  601.  col.  1.:  FiM- 
cinulas  aureas  paruas  de  auro  pensaa  de^ 
nariorum  quinque  ;  cuUellum  auro  para- 
tum,  etc.jp^  Occurrit  eodem  sensu  Ftw- 
cinula.  Gali.  Fourchey  in  Carmine  de 
Reinard.  Vuipe,  lib.  3.  vers.  2218:  ì\m- 
cinulas  Satana  porto.] 

;K  FUSGITAS.  (Fuscus  color.  Apul.  de 
mundo  ad  fin.  AD  omni  Fuscitate  liberum 
csBlum.l 

«  FUSGOTORIUM,  Fuateine,  in  Glossar. 
Lat.  Gali,  ex  God.  reg.  7692.  Vide  Fusta- 
num, 

o  FUSCULUS.  Vide  suora  Floaculua. 

«  FUSELA,  FusELtLA,  Fusus.  Guido  de 
Vigev.  MS.  de  Modo  expugn.  T.  S.  cap. 
12  :  Et  in  iato  ferro  ponantur  circumqua^ 
que  Fuaelas,  aie  quod  adsaquentur  cum 
dentibua  rotea  arboria^  in  tato  ferro  de 
aubtua  Fuaelia  ponantur  quatuor  anuli 
per  aquadraa,  ut  rota  jacena  poaait  teneri 
recta...  SU  adaequata  (rota)  ab  una  parte 
cum  rota  carri,  taliter  quod  dentea  ipaiua 
rotas  intrent  Fuaellcta.  Vide  Fuaolua. 

FUSELLUS,  Parvua  fuaua,  Joan.  de  Ja- 
nua:  Fuaeau.  fLegitur  in  Processu  de 
Vita  S.  Yvonis  Inter  Acta  SS.  Mail  tom. 
4.  pag.  675J 

e  FUSEUS.  Bourdon,  in  Glossar.  Lat. 
Gali,  ex  God.  reg.  7692. 

^  FUSILE.  Os  brachìi  a  carpo  ad  cubi- 
tum,  Gallico  Focile.  Acta  B.  Thomassi, 
tom.  3.  Martii  pag.  604  :  Duo  oaaa  quaa 
dicuntur  Fuailia  brachiorum. 

o  FDSILLDS,  Tudicula  igniarìa.  Gali. 
Fuail.  Glossar.  Lat.  Gali,  ex  God.  reg. 
7679  :  Fuaillu8,foueail.  Vide  supraFt4{;a2u«. 

3|c  FUSIM.  [Fundendo.  (Onomast.  Lat. 

«  FUSINA,  Officina,  Ital.  Fucina.  Stat. 
Montis-reg.  pag.  267  :  Statututn  eat  quod 
quilibet  ferrariua  et  cauderariua  cooperiat 
tn  directo  auasFuaina^  quatuor  canlerataa. 
Hinc  forte  Fiainier,  dicitur  Faber  ferra- 
rius,  in  Libert.  urbis  Trec.  ann.  1470. 
ex  Reg.  196.  Ghartoph.  reg.  cb.  186  :  Fiai- 
niera  ou  maiatrea  de  fer,  etc. 

1.  FUSIO,  Inlatio  publica,  tributi  pen> 
sitatìo.  Gloss.  Lat.  Gr.  :  Fuaio  OXio^óc, 
eifffopa,  fiY)|ji6oiov.  Sic  lego,  prò  $T)|jio9i(dv, 
estenim  5in|jL6oiov,  tributum.  Rursum  : 
Fuaionea,  eiofopa^  oioTéXeioti.  Vox  Juris- 
consuitorum. 

^  2.  FUSIO,  Fusura.  Arnauldus  in  Ro- 
sar.  MS.  cap.  4  :  Fuaionem  dattnetalicam. 

fFUSIS.TPalus.  Dief.1 
FUSITERA,  Animai  m  India,  quod 
fluctua  haustoa  fiatulia  eructuat,  ita  ut 
navea  mergat.  rapias.  Idem  est  quod 
Plinio  Phyaeter.  Gr.  ©uoYjTrip,  nostris  Phy- 
eetere  vel  Souffleur.  De  quodam  Physe- 
tere  monstroso  bsec  faabet  Rabelaia  in 
Pantagrueli  lib.  4.  cap.  33  :  Pantagruel 
de  loin  appergut  un  grand  et  monatrueux 
Phyaetere,venant  droit  vera  nouaybruyant, 
ronflantj  enflé,  élevé  plua  haut  que  lea 
hunea  dea  naufa,  et  jettant  eaux  de  la 
gueule  devant  aóy  comme  ai  ce  fut  une 
groaae  riviere,  etc. 

FUSOLUS  MoLENDiNi,  apud  Petrum  de 
Crescentiis  lib.  5.  extremo,  ex  Italico 
Fuaolq,  Gal  lice  Arbre  de  moulin. 

^  FUSOLUS,  FuxoLUS,  FuxuLUS . 
Cardo,  vel  ìngenium  ad  machinas  mo- 
vendas,  quibus  lanea  textilia  solidantur. 
Stat.  Bonon.  ann.  1250-67.  tom.  III. 
pag.  422  :  Bonacuraiua  de  Surixina  pO' 


teataa  bon„  domi  nua  Raineriua  de  Scana- 
bicia,  dominua  Bartolomeua  domini  maii 

procuratorea  Comunia  bon locaverunt 

ad  affictum  gualcheriaa  de  Beveraria 
domino  Guidoni  de  Tencarariia  Fuaolum 
longum  campane  de  Beveraria  veraua 
aero;  buvalello  domini  Cabrielia  grugni 
Fuxulum  {Fuooolum  '62)  curtum  diete  cam- 
pane.  [Fr.] 

1  FUSOR,  Qui  fundit  metalla,  Gali. 
Fondeur,  apud  Paliadium  1. 17.  Guillei- 
mum  Monacbum  in  Vita  Sugeril,  etc. 

FUSORIUM,  Ugutioni,  in  quo  quid 
infunditur.  Gloss.  Gr.  Lat.  :  npoxvxVJptov, 
Fuaorium,  'Exxvtyjc,  éx^^fi^piov,  effuaonum, 
Fuaorium.  [Gloss.  Lat.  Gall.Sangerman.  : 
Fuaorium,  Vaiaael  à  metlre  liqueur.] 

^  GlosssB  BiblicsB  MSS.  auonymi  ex 
Bibl.  reg.  :  Fuaorium  dicitur  in  quo  ali- 
quid  funditur  vel  cum  quo  funditur.  Fu- 
aorium, item  dicitur  opua,  quod  per  fuau- 
ram  fit.  Glossar.  Gali.  Lat.  ex  God.  reg. 
7684  :  Fuaorium,  le  lieu,  ou  veaael,  où 
autre  choae  eat  fondue. 

1  FUSSIGULA,  Praestationis  species. 
Gharta  Guillelmi  Abb.  Floriac.  ann. 
1296:  Burgenaeadecaatellvmeremanebunt 
et  erunt  quitti  et  immunea..,  de  agrentio, 
de  Fuaaiculia  aive  troaaia  poccorum  (por- 
corum)  de  comuagio,  charruagio,  etc. 
Vide  Troaaa  2 

<>  FUSSINA,  ut  supra  Fuaina,  Officina. 
Gharta  ann.  1400.  Inter  Stat.  Perus.  pag. 
23  :  Item  de  et  prò  fictia  hortorum  et  Fua- 
ainarum,  etc,  Aliud  sonai  vox  Gallica 
Fuaae,  Alapam  nempe,  in  Lit.  remiss, 
ann.  1461.  ex  Reg.  i92.  Ghartoph.  reg. 
eh.  36:  Icellui  Richart  lui  avoit  donne 
une  Fuaae  en  la  joye  (joue). 

1  FUSSORIUS  .  ut  supra  Foaaorium  , 
Ligo.  Statuta  Gorbeiensia  apud  Ache- 
rium  tom.  4.  Spicil.  pag.  11:  Et  unua- 
quiaque  haòeat  ad  nortum  excolendum 
aive  ad  aliaa  neceaaitatea  explendaa  Fua- 
aorioa  vi.  beaaoa  il.  aecurea  ii.  etc.  J*  Vide 
supra  Feaaoriua.] 

1.  FUSTA,  Lignum,  materia  lignea, 
materiamen,  Gali.  Fuat,  Merrien,  ex 
Lat.  Fuatia.  Gharta  Raimundi  Gomitis 
Tolos»  ann.  1181.  apud  Gatellum  in 
Gomitib.  Tolosan.  pag.  215:  Nullua 
homo  vel  femina  emat  Fuatam  in  ilio  die, 
in  quo  fuerit  delata,  vel  revendat  :  in 
qua  Fuata  intelliqimua  arcaa,  vel  vaaa 
aive  vinaria,  vel  alia,  et  circuloa  et  lata^, 
et  acamna  et  lectoa^  et  omnem.  aliam  Fua- 
tam, quaa  neceaaana  fuerit  ad  asdificia  et 
baatimenta,  quaa  deferuntur  cum  manibua, 
etc.  Testamentum  Guill.  D.  Montispes- 
sullani  ann.  1211  :  Item  Domina  mater 
mea,  vel  ille,  qui  meoa  uaua  et  aiaiamenta 
accipiety  emendet  illam  Fuatam,  quam 
habui  de  Ecclesia  de  Pruneto,  etc.  Adde 
fundationem  Monasterli  B.  Mari»  de 
Silva  regali  ann.  1194.  tom.  3.  Spicilegii 
Ac  beri  ani  pag.  169.  Vide  Exarcia.  Fua- 
tage,  in  Gonsuetud.  Solensi  tit.  13.  art. 
1  :  Caacun  pot  joyr  deu  Fuatage  deaua- 
deità  herempa  per  baatir  et  per  lo  cau- 
fage.  A  fuste  seu  ligno  dieta  navis  spe- 
cies, quam  vulgo  Fuate  dicimus,  foOoriv 
Malaxus  in  Hist.  Patr.  GP.  et  Gbronicon 
Veneto-Byzantinum  pag.  205.  nam  et 
naves  nude  Ligna  vocantur. 

1  FusTA,  Provinciali  bus  Fuato,  Trabs, 
Gali.  Poutre.  Gharta  ann.  1233.  ex  Sche- 
dis  Prsesid.  de  Mazauguea  :  Ut  quotiea 
Fuata  neceasaria  fuerit,..  ad  aadificandum 
vel  reficiendum  domoa  aucka,  vel  portalia, 
vel  clauauraa,  vel  pontea,  etc.  Alia  ann. 
1272.  Inter  Gonsuetud.  Privileg.  Tolos.  e 
Bibl.  D.  Abbat.  de  Crozat  :  Faciatia  fieri 
per  magiatroa  et  carpentarioa  veatroa  et 
fuaterioa  vobia  aubditoa  Fuataa  bonaa  et 
pulcraa  et  de  legitimia  peciellia  (paiellis.) 


Ibidem  :  Nullua  fuateriorum  Tholoasa   ait 

auaua  emere  aliquaa  fuataa  aeu  trdbea, 

donec  ipaa  Fuata  fuerit  a  paiellatoribua 
per  noa  conatitutia  fideliter  paiellata. 
Gomputus  ann.  1821.  tom.  2.  Hist. 
Dal  pi),  pag.  159  :  Ut  Fuatam  apud  Seya^ 
aellum  emerent,  et  ipaam  charreari  face- 
rent  uaque  apud  Lugdunum. 

*  Nostris  Fuate  et  Fuatage  ;  eadem  ac- 
ceptione.  Lit.  remiss.  ann.  1371.  in  Reg. 
101.  Ghartoph.  reg.  eh.  140  :  Que  ledtt 
capitaine,  ne  aea  ditea  gena  ne  puiaaent 
ou  leur  loise  emporter  aucuna  Fuatagea, 
utencilea^  pierrea  et  autrea  biena  eatant 
oudit  pneuré.  Une  Fuate  ou  piece  de  boia, 
in  aliis  ann.  1418.  ex  Reg.  170.  eh.  232. 
Hinc  Affutaige  et  Effutatge  uuncupabant 
id,  quod  a  quovis  conductitio  opifice  ab 
ejusdem  artis  magistris  vel  sodali  bus, 
prò  novo  illius  adventu  exigebatur.  Stat. 
ann.  1468.  in  Reg.  197.  eh.  7  :  Item  que 
lea  compaignona  qui  vouldront  ouvrer  aea- 
aoubz  maiatrea,  aeront  tenui  de  poier 
auadiz  maiatrea  douze  deniera  pour  leur 
Affutaige.  Lit.  remiss.  ann.  1471.  in  Reg. 
l9o.  eh.  548  :  Leaqu^lz  compaignona  con- 
clurent  aler  veoir  ung  autre  charpentier... 
^our  lui  demander  aon  Effutaige,  comme 
ilz  diaoient  eatre  la  couatume  entre  lea 
charpentiera  de  par  de  là,  quant  ilz 
changent  atelier  nouvel.  Ejusdem  origl- 
nis  vox  Effuatument,  Materiatio,  vulgo 
Charpente,  in  Gharta  ann.  1385.  ex  Reg. 
127.  eh.  242  :  A  peine  voyoit  l'en  à  célé- 
brer  et  faire  le  divin  aervice  en  aucunea 
dea  chappellea  et  oratoirea  d'icelle  égliae 
(des  SS.  Innocens)  par  lea  Effuatumena 
dea  édif ficea  dea  maiaona.  Vide  infra  Fua* 
tamentum. 

«  2.  FUSTA,  Tributum,  quod  prò  fUatia 
seu  lignis  exsolvitur.  Gharta  ann.  1345. 
in  Reg.  75.  Ghartoph.  reg.  eh.  280  :  Red- 
ditua  loci  preadicti,  qui  conaiatunt  in  peda- 
aio,...  criaa,  incantu,  Fuata,  cepia,  cendi- 
oua,  et  aliia  redditibua  minutia. 

*  8.  FUSTA.  vox  Italica,  Myoparo,  11- 
burnica.  Gali.  Fuate.  Annal.  Placent.  ad 
ann.  1480.  apud  Murator.  tom.  20.  Script. 
Ital.  col.  962  :  Dum  magnua  Subaaai 
Turcharum  dux...  ad  Vallonam  Turcha-^ 
rum  cum  praada  Chriatianorum  progrede- 
retur  cum  galeia  quinque,  Fuatia  duode- 
cim,  etc.  FuatereaUf  dimin.  a  fuate,  navi- 
cula,  cymba,  in  Lit.  remiss.  ann.  1459. 
ex  Reg.  188.  Ghartoph.  reg.  eh.  201:  Leaup- 
pliant  et  icelui  Toutefoy  entrerent  enaem- 
ole  en  certain  vaiaaeau  ou  Fuatereau,  etc: 
Vide  Fuatia  1. 

1  FUSTAILLIA  ,  De  vasis  cujuslibet 
materiae  dictum  videtur,  a  Gali.  Futaille, 
quod  tamen  nonniside  doliissolet  usur- 

Bari.  Instrum.  ann.  1309.  tom.  1.  Hist. 
«alphin.  pag.  86:  i>e  quolibet  vendente 
eodem  modo  paganum  panem,  pélleteriam, 
merceriam,  fetTum,  acerum  aeu  calibem, 
picoleriam,  caaeoa,  corta,  fabricaturam 
auri,  cyphoa  et  aliam  Fuatailliam  et  con- 
aimilia...  capitur  unua  denariua, 

*  Unde  Fuataillerie,  merx  doliaria,  et 
Fuatailler,  doliorum  artifex.  Lit.  remlss. 
ann.  1403.  in  Reg.  157.  Ghartoph.  reg. 
eh.  349  :  Icellui  auppliant  et  aon  frere 
alerent  en  la  compaignie  de  leur  mere  à 
la  feate  de  Condé  aur  VEacaud  mener 
pour  vendre  pluaieura  denréea  de  Fuatail- 
ìerie,  et  auaai  un  leur  voiain  Fìiatailler,.,, 
qui  menoit  vendre  pluaieura  Fuataillea. 
Fuatalle ,  prò  Vase  ligneo  ad  mensae 
usum,  ni  fallor,  in  Pedag.  ex  Reg.  sign. 
Pater  Gam.  Gomput.  Paris,  fol.  253.  v*: 
Pour  chaacune  baie  de  Fuatalle^  quele 
que  elle  aoit,  vi,  den. 

1  FUSTAINuS,  Mi  Fuatanum  infra.  Vide 
locum  in  Celendra. 
^  FUSTAIRIA,  Locus  Biterris  ubi  habi- 


640 


FUS 


FUS 


FUS 


tabant  vel  operabantur  fabri  lignarii. 
Testam.  Rogerii  Vicecom.  Biter.  ann. 
1193.  apud  Baluz.  tom.  2.  Hist.  Arvern. 
pag.  501  :  Et  dono  eia  licentiam  faciendi 
fumum  in  casali  quod  ht^ent  in  Fuatai" 
ria  Bt£«m«  absque  omni  exactione  mei  et 
meorum.  Ubi  Stephanotius  in  Fragm. 
Hist.  MSS.  tom.  10.  pag.  170.  legit, 
Fustaria, 

«  FUSTAMENTUM,  Materia  lignea. 
Comput.  ann.  1488.  Inter  Probat.  tom.  4. 
Hist.  Nem.  pag.  45.  coi.  1  :  Solverunt 
magistro  Gontno  Hondrati  fuaterio,  prò 
fustis,  postibus  et  aliis  suis  Fustamentis, 
oc  auis  toòoriòtM  traditis  et  factis  prò 
reparatione  dieta  turriSf  etc,  vide  supra 
Fueta  1. 

I FUSTANA,  ut  mox  FuBtanum»  Invent. 
£cci.  Noviom.  ann.  1419:  Coopertura 
boucasaini  operata  ad  modum  Fustame, 

^  Nostris  ,  Fuataine ,  eodem  sensu. 
Ghartul.  S.  Sulpit.  Bitur.  fol.  19.  r»  : 
Adelaia  vxor  Stephani  vicarii  par  lem 
terrai  S.  Sulpitii,  quas  est  apud  ieacia- 
cum,  quam  pater  auua  injuate  poaaederat, 
domno  Rainaldo  orbati  dimiait;  et  abbaa 
in  teatimonio  hujua  doni  dedit  Adelai 
mulieri  Fuataneum.  Obron.  Bergom. 
apud  Murator.  tom.  16.  Script.  Ital.  col. 
1004  :  Qui  Bonaaoltis ...  votuit  occidere 
dictum  dom,  Zininum  de  Suardia  auper 
ejua  porta,  non  ?uibentem  in  dorao  tunc, 
niai  unum  Fuatanuniy  aine  interula  et 
camiaa.  Lit.  remiss.  ann.  1458.  in  Reg. 
187.  Gbartoph.  reg.  eh.  809:  PierreBaiUe 
osta  à  icelle  femme  une  aainture  d'ar^ 
gent,  certainea  pelitea  piecea  de  toille  et 
aon  Fuataine.  vide  in  Fuatanum. 

1  FUSTANIUM,  Eadem  notione.  Lau- 
des  Papise  apud  Murator.  tom.  11.  col. 
22  :  Super  fluvio  Vemabulas  habent  fullo- 
nea  habitacula  plura,  quaa  dicuntur  can^ 
dida,  in  quibua...  panni  de  bombice,  qui 
fiunt  ibi,  et  dicuntur  Fuatania,canaidan- 
tur.  Occurrit  rursus  ibidem  col.  48. 

1  FOSTANIUM,    FUSTA.NNITUM,    VeStiS 

ex  Fuatanio  confecta.  Statuta  Massil. 
lib.  2.  cap.  99  :  Item,  de  Fuatanio  do- 
minsB  XII.  den...  Item,  de  Fuatanio  aim^ 
plici  vui.  den.  Statuta  Àrelat.  MSS.  art. 
vS'.Et  prò  Fuatannitia  hominum  vni. 
den. 

«  FUSTANIUS  Pannus,  Ex  gossipio 
contextus.  Charta  Henr.  comit.  Trec. 
ann.  1160.  in  Gbartul.  Arremar.  cb.241  : 
Ut  mercatorea,  qui  ibi  Fustanioa  pannoa 
et  aliaa  mercea  vendere  voluerint  ibi,  etc. 

FUSTANUM,  Panni  ex  gossipio  con- 
fecti  species:  Xvlinum:  Fiuttani,  Occi- 
tanis,  nostris  Fuataine,  Occurrit  apud 
Andr.  Monach.  lib.  1.  YitaB  S.  Ottonis 
Episc.  Bamberg.  cap.  45.  Vide  Fuatana, 
Fuatanium,  Fuataniua.suis  locis. 

FUSTIA,  FUSTIAN,    FUSTIANUM.     Visi- 

tatio  ThesaurisB  S.  Pauli  Londinensis 
ann.  1295:  Caaulade  Fuatia  cujua  totua 
apparcUua  de  Fuatian.,,  Item  unum  vea- 
timentum  cum  apparatu  de  pai  aufficienti, 
et  caaula  de  Fustian.  Fuatianum,  ibidem, 
et  in  Fleta  lib.  2.  cap.  12.  {  8. 

FusTiNus.  Concilium  Arelatense  ann. 
1260.  cap.  11  :  Cum  aella  alba  vel  Fuatina 
aive  phcueria  equitent, 

FusTANiUM.  Statuta  Massiliensia  MSS. 
ann.  1276  :  Fuatanium  muliebre,.,  Fueta^ 
nium  duplex, 

FusTANEUM.  Ordericus  Vital.  lib.  5. 
pag.  591  :  Et  Odelinaa  conjugi  ejua  unum 
Fuataneum..,  dedit.  Infra  pag.  594  :  Et 
Odoni  filio  ejua  unum  Fuataneum,  Rela- 
tio  de  Ordine  Cisterciensi  tom.  1.  Mo- 
nast.  Anglic.  pag.  700:  Neque  caaulaa 
niai  de  Fuataneo,  vel  lino,  aine  pallio 
aureo,  vel  argenteo.  Vide  Orig.  Gallic.  et 
Ital.  Menagli,  et  Possinum  tom.  1.  Hist. 


Pachymer.  pag.  414.  ubi  de  vocis  ori- 
gine. 

^FusTANEA  Tela,  in  MS.  Nobilia- 
censi  apud  Stephanot.  tom.  8.  Antiq. 
Pictav.  MSS.  pag.  658. 

1  FusTANEUs  Pannus,  ìu  Actis  SS. 
Aprilis  tom.  2.  pag.  497. 

1  FusTANETUM,  in  Ghartular.  S.  Van- 
dreg.  tom.  2.  pag.  2077. 

j  FusTANiA,  in  Annal.  Benedict.  tom. 
5.  j)ag.  677. 

\  FusTANicus.  Oharta  Landrici  de 
Praiaco  ann.  1118  :  Inde  ìiabuit  Lanàri' 
CU8  equam  cum  pulloauo  et...  filiua  ejua 
equum  unum  et  alii  duoa  Fuatanicoa. 

1  FusTEiN,  in  Actis  SS.  Maii  tom.  1. 
pag.  774:  Item  unam  caaulam  de  Fuà^ 
tein. 

1  FusTONYUM  Gomputus  ann.  1836. 
tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  826  :  Jam 
prasdictam  informationem  dicti  baylHvi 
nabeturf  quod  dictua  D.  Raymundua  fecit 
munitionem  in  dicto  caatro  de  armia  et 
rebiu  infraacriptia,  qum  exiatimatas  aunt 
valere  pretium  infraacriptum  ,  videlicet 
XI.  pana  de  platia  cooperila  de  Fuatonyo, 
valentea  in  aumma...  xx.  a.  vìi.  den. 

FUSTARE.  [•  Nostris,  Fuater ,  virgis 
csftdere.  Lib.  rub.  fol.  parvo  domuspubl. 
Abbavil.  ad  ann.  1881.  fol.  50.  r>.:  ìiarote 
Dufloa...  pour  aouppechon  de  larrechin 
fuat  Fuatee  à  le  banlìieue.  Ibid.  ad  ann. 
1886.  fol.  84.  r».  :  Regniera  Eaquiffara  fu 
menéa  à  le  banlìieue  pour  lui  Fuater  et 
banir,  et  li  là  venu,  li  mairea  le  Fuata 
et  bani.  Lit.  remiss.  ann.  1889.  in  Reg. 
188.  Gbartoph.  reg.  eh.  69  :  La  mere 
d^Agnea  cria  à  lamort,  combienquepara- 
vant  elle  euat  vendue  aculitte  fdle,  dont 
elle  fu  pour  ce  Fuatée  et  punie  à  Senz, 
Pro  Prsedari  diri  pere,  apud  Monstrel.  1. 
voi.  cap.  19  :  Si  allerent  Fuater  aucuna 
méchana  villaiqea  dupaia,  et  bouterent  le 
feu  en  aucuna  lieux.  Vide  in  Fuatia.  Affua- 
tre  vero  est  Fustem  alicui  obvertere. 
Lit.  remiss.  ann.  1415.  in  Reg.  168.  eh. 
419  :  Le  petit  homme  priat  le  cheval  d'i' 
celui  Alain  par  la  bride,  et  Affuata  aon 
plangon  à  la  poitrine  dudit  Alain,]  Vide 
Fustia. 

0  Fut  à  Fut,  in  Arest.  Parlam.  Paris, 
ann.  1806.  ex  Reg.  Olim  :  Menaura  com- 
munia,quaB  vulgo  vocatur  Fut  à  Fut, 

1  FUSTARIA  Ars,  Lignaria,  Gallice 
Menuiaerie.  Gharta  ann.  1490.  ex  Schedis 
PrsBsid.  de  Mazauguea  :  Exercere  artem 
Fustariaa, 

•  Proces.  ann.  1872.  ex  Tabul.  Mas- 
sil. :  Dixit  ipae  loquena,  cum  operaretur 
auo  officio  Fuatanes,  cum  ait  lignifaber 
aeu  fuateriua,  etc. 

1  FUSTEJARE ,  Lignum  ,  m&teriam 
ligneam  ad  sedificandumcsBdere.  Gharta 
ann.  1497  :  Sunt  in  poaaeaaione  antiquia- 
aima.,.  de  eodem  territorio  disponere  et 
ordinare,  tam  in  dando  quibuacumque 
exteria  quibua  voluerint  terram  gaatam 
prò  eyaaarteiando,  Fuatejando,  ruaque^ 
jando,  etc.  loidem  :  In  antiquiaaima  et 
vera  poaaeaaione  paatorqandi,  eyaaartandi, 
leignerandi,  Fuatejanaij  etc, 

1  FUSTERARE.  Eadem  notione.  Gharta 
ann.  1289:  Videlicet  jua.,.  Iaborandi,  et 
Fuaterandi,  et  lenhairrandi ,  paacendi, 
etc.  

FUSTERARE.  Vide  Taaca. 

•  FUSTERIA,  Locus ,  ubi  fuatas  seu 
ligna  venum  exponuntur,  vulgo  Laplace 
au  boia,  alias  Fuaterie.  Stat.  Avenion. 
lib.  1.  rub.  14.  art.  5.  pag.  45  :  Item  in 
medio  magnaa  Fuaterim  ante  viam,  qua 
itur  ad  viam,  vulgo  dictam  lea  Crotea. 
Lit.  remiss.  ann.  f889.  in  Reg.  187.  Gbar- 
toph. reg.  eh.  52:  Berthelemy  David  ha- 
bitant  de  la  ville  d'Avignon  estant  enune 


taverne,  a^aiae  en  la  grant   Fuaterie  de 
ladite  ville,  etc. 

1  FUSTERIUS,  Faber  lignarius.  Pro- 
vincialibus  Fuatié,  Beneharn.  Fuaté.  Oc- 
currit in  Gharta  ann.  1272.  in  Goncilio 
Biterr.  ann.  1810.  cap.  16.  in  veteriGata- 
logo  MS.  B.  M.  Deauratffi.  Vide  in  Fuata. 

«'Nostris,  Fuatier.  Lit.  remiss.  ann. 
1414.  in  Reg.  167.  Ghartoph.  reg.  eh. 
884  :  Un  fuatier  ou  charpentier,  appellé 
Micheau  Valdun,  etc,  Jenan  Garin  Fua^ 
tier  de  la  ville  de  Thoulouae,  etc.  in  aliis 
ann.  1458.  ex  Reg.  188.  eh.  61. 

OFUSTETUS,  Gotinus  coriaria.  Gali. 
Fuatet  ;  Fuateil,  in  Stat.  infector.  Roto- 
mag.  ann.  1859.  tom.  7.  Ordinat.  reg. 
Frane,  pag.  117.  art.  4.  Leuds  major. 
Garcass.  MSS.  :  Item  prò  cargua  de  Fua» 
telo,  18.  den.  Ubi  versio  Gallica  ann. 
1544  :  D'une  charge  de  Fuatet,  etc, 

T  FUSTEDS,  Ligneus.  Acta  SS.  tom.  5. 
Junii  pag.  848.  ubi  de  S.  Ireneo  :  Quod 
caput  infra  quamdam  capaam  Fuateam 
argento  tectam  poauimua,  Instr.  ann. 
1847.  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  568  : 
QwB  omnia  et  aingula,  rea  aeu  jocalia 
praedicta  prò  pignore  data,  dictua  dom. 
Dalphinua  poauit  et  conaignavit  in  qua^ 
dam  parva  capaa  Fuatea.  Gharta  Gerald! 
Abb.  S.  Johannis  Angeriac  ann.  1885  : 
Sedente  eodem  dom.  Abbate  auper  quem- 
dam  bancum  Fuateum. 

^  Unde  Charette  fuative  ,  ex  ligno 
duntaxat^  in  Lit.  remiss.  ann.  1885.  ex 
Reg.  128.  Ghartoph.  reg.  eh.  155:  Une 
charette  Fuative  aana  ferreure  chargiée 
d'avoine,  etc. 

FUSTIA,  FusTiANUM.  Vide  Fuatanum. 

3|c  FUSTIARIUS,  |y]ui  fuste  verberat. 
Gloaa.  Philox.  Inacnpt.  apud  Fabrett,  p, 
529.  n.  882.  Fuatiario  supplicio  se  nove- 
rit  esse  subdendum.l 

FUSTIBALUS,  Machine  bellica  spe- 
cies. Fulco  lib.  2.  Vi»  Hierosol.  pag. 
898: 

Aggeribaf,  pbteU,  onagris.  FmtOMUsqDe 
AmlUis  ineònt,  cuoctis  aUnsiUboaque. 

Ubi  forte  legendum  Fundibaliaque.  Vide 
in  hac  voce. 

^sr  Nihil  hic  immutandum  suadet 
Vegetius  qui  lib.  8.  de  Re  milit.  cap.  14. 
sic  Fuatibalum  describit:  Fiutibalua , 
fuatia  eat  longua  pedibua  quatuor,  cui  per 
medium  ligaturfunda  de  cono:  et  utra- 
que  manu  impulauaprope  ad  inatar  onagri 
dirigitaaxa,  Hinc 

T  FusTiBALATOR,  In  MSS.  ejnsdem 
Vegeti!,  ut  observat  Stewechius,  prò  eo 
qui  fuatibalo  utitur.  Editus  babet  Fun- 
dibulator.  Vide  in  Fundibalum. 

a|c  FUSTIGO  ,  [Fuste  percutio.  Gloaa. 
Philox.] 

1 FUSTINUS,  Vide  in  Fuatanum, 

1.  FUSTIS,  'paWoc.evrÌTJicTojiEv.inGloss. 
Gr.  Lat.  Isidorus  lib.  5.  cap.  27.  et  lib. 
20.  cap.  13.  et  ex  eo  Panias:  Fuateaaunt, 
quibua  juvenea  prò  crimlnibua  feriuntur, 
dicti,  quod  prmfixi  in  foaaia  atent,  quoa 
Paloa  rustici  vocant.  Fuatibua  verberari, 
casdi,  coerceri,  in  leg.  1.  D.  de  Off.  Prsef. 
PraBt.  (1. 11.)  leg.  8.  et  ult.  de  Off.  Praef. 
Vigil.  (1,  15.)  leg.  5.  God.  Theod.  de 
Episc.  (16,  2.)  leg.  21. 54.  57.  de  H»ret. 
(16,  5.)  leg.  15.  de  Accusat.  (9, 1.)  leg.  80. 
85.  de  Decur.  (12,  1.)  Goncll.  Matiscon. 
II.  can.  I  :  Si  ruaticua  aut  aervua,  graviO' 
ribua  Fustium  ictibua  verberabitur,  Edic- 
tum  Pistense  Garoli  Gal  vi  cap.  15  :  Ut 
aervi  prò  hoc  convicti,  non  cum  groaaa 
Fuate,  aed  nudi  cum  virgia  vapxilent. 
Infra  :  Et  diaciplinam  auatinentea  in  cov' 
pore  auo  débiliorea  non  fiant.  Speculum 
Saxonicum  lib.  8.  art.  16:  Quando  judici 
prsacopro  eo,  quod  ipaum  in  a%io  Jure  ne» 


FUS 


FUS 


FUT 


641 


glexity  tnuletam  prtMtaty  mensuram  Re- 
gia dai  prò  muleta^  qua  in  triginta  duo- 
oue  virgm  quercina  cuhitum  bipartitum 
cont mentis  verberibua  noacitur  compre-' 
henaa,  Adde  Legem  Burgund.  tit.  4.  An- 
dreas Suenonie  lib.  5.  Legem  Scanica- 
rum  cap.  24:  Fuatia  autem  appellatio 
virgam  et  baculum,  hastam  ,  securim, 
fnalleuv%,  clavam,  et  vaginatum  gladium 
contprehendit. 

FusTARE,  Fustibus  csedere.  Fruatare 
Danti  et  Bocacio.  GIoss.  Gr.  Lat.  :  Su- 
Xo-KoizG>,  8  l<TTi  tOicto)  ^òltù,  Defuato,  Fustuo. 
Ita  in  MS.  prò  Fustigo,  uti  prsBfert 
Editio  H.  Stephani.  Fuatare  porro  oc- 
currit  in  Lege  Àlemannor.  cap.  12.  18. 
14.  et  in  Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  17.  g  5. 
r<»  Luitpr.  141.  (6,  88.)]  ubi  Fustigare 
nabet  Lex  Burgund.  tit.  4.  et  aliislocis, 
*PouaXiCetv,  apud  Harmenopul.  lib.  1.  tit. 
7. 1  20.  Vide  Fruatare. 

FusTUAMA  POENA,  id  Edicto  Theo- 
derici  cap.  4.  Fuatiuirium  supplicium, 
in  Lege  Burgund.  tit.  70.  in  1.  un.  God. 
Th.  de  ^diflc,  pubi.  (Novell.  Maior. 
4,4.) 

FUSTUARIUS  ,     SuXox6ico;  ,    ò    -nSirctov 

^uXco,  in  Oloss.  Grseco-Lat. 

In  pcenis  publicis  moderatam  ^uXoxo- 
ìtiay,  seu  fustigationem,  leviorem  fuisse 
flagellatione  quidam  coUigunt  ex  leg.  7. 

10.  28.  et  seqq.  D.  de  Pcenis  (48,  19.) 
Con  tra  Cujacius  in  Parati  t.  ad.  tit.  God. 
de  Emendat.  servor.  (9, 14.)  Vide  Guil- 
lelmum  Yorstium  ad  Rabi  Maimonidem 
de  fundamentis  Legis  pag.  76.  77.  P. 
Pitboeum  ad  Gollat.  Legis  Mosaici  tit. 

11.  et  supra  in  Baculare, 

FusTis,  Arbor  Just®  magnitudinis. 
Lex  Salica  tit.  27.  {  28.  Edit.  Heroldl  : 
Si  quia  arborem  post  annum  quam  fuerit 
aignata,  priaerit,  etc.  Ubi  ad  marginem 
ex  MS.  alio  :  Si  quia  in  silva  Fustem  «i- 
gnaverit,  et  non  capulaverit,  etc.  Mona- 
chus  Centulensis  lib.  1.  Miraculor.  S. 
Richarii  num.  2:  Quadam  autem  die 
dum  rura  illiuB  circuirei,  super  jam  die- 
tara  fagum  venit:  guam  dum  enormen 
eaae  intuitua  easet,  juaait  incidi,  et  quia 
opta  eaaet  ad  ministerium  foci  indicavit. 
Cui  aui  servi  profesai  aunt  in  minime  hoc 
audere  perpeli,  eo  quod  patema  tradi- 
tione  aidicissent  itlum  esse  sacratum 
Fuatem,  etc.  [Gomputus  gabeilsB  S.  Sim- 

?ihorianl  prò  D.  Cfomite  Sabaudi»  ann. 
321.  tom.  2.  Hist.  Dalphin.  pag.  160  : 
Cum  viainti  tribus  hominibua  qui  aasidue 
aecum  fuerunt  per  trigenta  diea  per  di- 
veraa  loca  ad  guerendum.  omenaum  et 
charreiandum  usque  Rhodanvm  et  inra- 
zellandum  dictam  Fustem  super  aquam, 
Miracula  S.  Angilberti  sffic.  4.  Bened. 
part.  1.  pag.  138  :  Conscendens  cujiAsdam 
magnm  arboria  Fuatem,  eie.  Occurritnon 
semel  in  Gharta  Tolos.  ann.  1272.  supe- 
ri us  laudata  ;  et  in  alia  ann.  1423.  apud 
Stephanotìum  in  Antiquit.  Occitan. 
pari.  1.  pag.  389.]  Manet  etiamnum  vo- 
cis vestigium:  siivas  enim,  in  quibus 
sunt  procerse  arbores,  Boia  de  haute  fua^ 
taie  (liei m US. 

1  FusTis  Legtorum,  Sponda,  Gali. 
Boia  de  Ut,  Lecti  compages  lignea.  Gui- 
donis  Discipl.  Farfens.  cap.  47:  Hos  ver- 
sus conscriptos  habeat  camerarius  in 
Fuste  Lectorum,  sivein  plumatia  ipsorum 
in  dormitorio  Fratrum  : 

Leclulus  en  FVatnun  Teoimtiuin  eernitor  isthie 
Steniii  Lectorum  oernaotor  florida  Fratnun. 

Per  Fustem  investire.  Vide  Investi- 
tura, 

1  Per  Fustem  et  Wantonem,  For- 
mula in  bannis  et  confiscationibusadbi- 
bita  ;  unde  liquet  non  in  investituris  et 
III 


traditionibus  tantum  usurpatam  fuisse. 
Vetus  Formula  inter  Leges  Ludovici 
Imper.  apud  Murator.  tom.  1.  part.  2. 
pag.  130.  col.  1:  Domne  Comes,  s\c  dico  : 
peristum  Fustem  et  iatum  Wantonem 
mitto  omnes  rea  de  Martino  in  bannum. 
Ibid.  col.  2:  Peristum  Fuatem  et  iatum 
wantum  tolto  omnea  rea  ejua  de  banno. 
[<>*Vide  Grimm.  Antiq.  Jur.  German. 
pag.  133.] 

f  Fuste  ad  Fustem,  Formula  qua  in 
cbartis  utebantur  ut  mensuram  cumu- 
latam  et  radio  prsecisam  signi flcarent. 
Gharta  ann.  1222.  ex  Tabul.  Gorbeiensi  : 
Concesseruntquatuor  modios  frumenti  de 
territorio  de  Tanesin  grangia  sua..,  ad 
mensuram  ejuadem  villas  Fuste  ad  Fuatem 
menauratoa.  Alia  ann.  1224.  ex  eodem 
Tabul  :  Noverint...  quod  ego  Hugo  de 
Foilliaco  milea  homo  tegiua  Èccleaias  Cor- 
beiensia  tenerem  de  eadem  Ecclesia  cum 
alio  feodo  meo  septem  modioa  et  aeptem 
aextarios  frumenti  Faste  ad  Fuatem  ad 
menauram  Corbeienaem. 

Cum  Scuto  et  Fuste  se  Defendere, 
in  Lege  Longob.  lib.  1.  tit.  25.  8  76.  lib. 
2.  tit.  55.  S  29.  [<»  Ludov.  P.  23.  Lothar. 
I.  31.]  Vide  Campio,  Duellum. 

FUSTES  AD    SEPULGRA    PONERE,   SU- 

Serstitionis  paganicsa    species ,    apud 
onradum  Uspergensem  ann.  1124. 
FusTES  Alninos  super  caput  frangere, 
in  Lege  Salica  tit.  36.   [quo  signo  quis 
parentibus  nuntium  remlttebat.l^ 

FusTEs,  Naves  ita  appellatse.  Bernar- 
dus  de  Breydenbach  in  Itin.  T.  S.  :  Vidi- 
mua  Fuslea  et  grippas  cum  navibus  arma- 
tia  applicare  in  portum.  Vide  Fuata  3. 

0  2.  FUSTIS,  Sceptrum.  Hist.  reg. 
Frane,  tom.  9.  CoUect.  Histor.  Frane, 
pag.  41:  Richildia..,  veniens  attulit  ei 
(Ludovico)...  regium  veatimenlum  et  co- 
ronam  et  Fuatem  aive  aceptrum  ex  auro  et 
gemmia.  Vide  Baculua  2. 

1  FUSTONTUM.  Vide  Fustanum. 
i  FUSTUARIUS.  Vide  Fuatia. 

1  FUSTUM,  Vox  generica  quae  lig- 
num,  vel  trabem  significat,  Gali.  Piece 
de  boia,  Gharta  ann.  1209.  apud  Marten. 
tom.  1.  Ampliss.  Collect.  col.  1091  :  Tunc 
nos  fa^iemua  destruere  ipsum  bastimen- 
tum  quod  super  Ecclesia  de  Aristot  novi- 
ter  eatasdificatum,  de  Fuato  videlicet  et 
petra,  et  ut  magis  sit  flrmum,  etc.  Ins- 
trum.  ann.  1309.  tom.  1.  Hist.  Dalphin. 
pag.  98  :  Item  quodlibet  Fustum  quod  vo- 
catur  Timons,  vel  antenna  debet  5.  sol. 
Item  Fualum  quod  vocatur  Panna  debet 
XII.  den.„  Item  unum  Fuatum  quod  vo- 
catur Rondellum,  Gharta  ann.  1329.  ex 
Archivo  S.  Victoris  Massil.  :  Quatuor 
crucca  de  cupro  et  aliam  de  Fuato. 

^  1.  FUSUM,  ut  supra  Fusate,  fusus. 
GIoss.  GsBsar.  Heisterbac.  in  Heg.Prum. 
tom.  1.  Hist.  Trevir.  Jean.  Nic.  ahHon- 
theim  pag.  679.  col.  1  :  Lini  Fusa  (id  est, 
spille)  aexaginta,  qua  libram  unam  ha- 
bebunt  in  pendere. 

«  2.  FUSUM,  Virgula  ferrea,  ut  inter- 
pretantur  docti  Editores  ad  Acta  S. 
Franose  tom.  8.  Apr.  pag.  391.  col.  2  : 
Parvulua  iato...  oculum  unum  sibi  prò- 
prium  de  Fuso  uno  vulneraverat.  Qua 
notione  semel  iterumque  occurrit,  iis- 
dem  testibus,*tom.  3.  Mart.  ad  Mirac. 
S.  Ambros.  Senens.  num.  58.  At  vero 
nihil  hic  video,  cur  de  fuso  ligneo  non 
intelligatur. 

1  FUSUM  Lapideum,  f.  Grusta  gyp- 
sea.  Acta  SS.  Junii  tom.  1.  pag.  105.  udì 
de  S.  Symeone  recluso  :  Dehinc  Fusum 
quid  Lapideum  coloris  jecorii  auperficiem 
tumuli  tegens,  amoto  ilio,  rursum,  ut 
moris  est  sepuìcrorum,  conspicitur  cooper- 
torium. 


FUSUS,  Mulier,  vel  muliebris  sexus, 
cui  Fusua,  ut  viro  gladius  et  arma,  com- 
petit. In  Lege  Angliorum  et  Werinor, 
aaareditaa  ad  Fuaum  a  lancea  tranaire 
dicitur,  quse  ad  Alias  transit.  Tomber  en 
quenouille,  nostrls.  Speculum  Saxoni- 
cum  lib.  3.  art.  15.  {  3  :  Qui  expeditoriaa 
rea,  hoc  est,  arma  bellica,  postuUt,  agna- 
tua  ex  parie  gladii  esse  debet  :  ad  utenailia 
vero,  seu  qeradam,  cojgnatus,  id  est,  ex 
parte  Fusi,  seu  mulieris,  duntaxat  ad- 
mittitur,  Hoir  de  quenouille,  in  Gonsue- 
tud.  de  la  Rouè  d*Indre,  in  Blesensi  pago 
art.  7.  filia  patris  haeres.  Viget  Prover- 
bium  apud  italos  :  Far  d*uno  lancia  un 
Fuso,  quod  est  redurre  una  cosa  grande 
à  tanta  estremità  che  non  servi  à  niente, 
apud  Academicos  Gruscanos.  Vide  Ach- 
metem  Onirocrit.  cap.  249.  extr.  et  infra 
in  Gladiua. 

Fusus  Argenteus  mulierum  sepul- 
crls  appensus.  Ditmarus  lib.  2.  pag.  25. 
de  filia  Ottonis  Magni  Imp.  Conrad! 
FranconisB  Ducis  uxore:  In  Ecclesia 
Chriati  Martyria  Albani  in  Moguntia  fle- 
biliter  est  aepulta,  cujua  Fuaum  argen- 
teum  in  ejua  memoria  ibidem  eat  auapen- 
sum.  Ita  olim  Tanaquillse,  Tarquinii 
prisci  uxori,  statuam  posuere  Romani, 
lanam,  fusum  et  colum  tenentem,  in 
probitatis  ac  virtulis  muliebris  argu- 
mentum,  uti  testantur  Festus,  Plinius 
lib.  8.  cap.  48.  et  Plutarchus  Probi.  30. 
Quippe,  ut  alt  Fulgentius  lib.  2.  My- 
thoi.  :  Laborem  manuum  et  operationem 
libidinosa  mulier  non  diligit.  Sane  cum 
fusus  ,  feminarum  gladius  ,  vel  certe 
scutum  dicatur,  quo  scilicet  centra  desi- 
diam  sese  tuentur,  admodum  vero  simile 
est,  inde  profluxisse,  utearum  insignia 
in  fusis  describantur ,  vulgo  lozenaiis 
dictis  ;  quod,  ut  censet  Scaliger  ad  Var- 
ronem,  lauri  foliorum  speciem  referant, 
quasi  laurengiia;  quorum  figura  eadem 
est.  qu8B  fusorum.  Sed  et  feminarum  si- 
gilla cerea,  Diplomatibus  appensa,  fere 
semper  ea  forma  ac  figura  conspiciun- 
tur,  in  quibus  effinguntur  dextra  avi- 
culam  ,  vel  lilium ,  aut  quid  simile, 
tenentes,  depictis  ad  Isevam  armorum 
insignibu9. 

Fusus.  Reg.  lib.  2.  cap.  3:  Et  lepro^ua, 
et  tenens  Fuaum,  etc.  Ubi  auctor  Mamo- 
trecti  :  FuatM  est  instrumentum  filandi, 
Fusum  quidam  dicunt  in  loco  iste  breve 
ventilabrum  de  foliis  palmarum  ,  quod 
volvitur  instar  Fusi;  veì  inatrumentum 
ligneum  eum^  duabua  vel  tribus  tabéllia, 
quas  concutit  leprosua  qussrendo  panetjn. 
urseca  editio,  xpotx&v  (rxuxdiXtiv ,  id  est 
baculum,  quo  gressus  suos  dirigat.  Nam 
Aquila  hoc  loco  tv^Xóc  habet.  [Mamo- 
trecto  consentii  Jo.  de  Janna.  GIoss. 
Lat.  Gali.  Sangerman.  :  Fusus,  Fusel  à 
filer.] 

3|c  FUTARE ,     [Arguere   Gonfundere. 

DlEF.1 

FUTHWITA.  Leges  Henrici  I.  Regia 
Angl.  cap.  ult.  :  Si  autem  retineatur,vel 
divadietur,  vel  implegietur  ibi,  blodwita  et 
Futhufita  poterit  aggregari.  Sed  legen- 
dum  Fytnwita,  qusB  vox  forisfactura 
pugnm  exponitur  in  veteri  GIoss.  Saxon. 
V.  Fyhtwtta. 

«  FUTIGES.  Tabul.  Major,  monast.  : 
Concessi...  terram,  qua  est  inter  capitium 
eccleaias  et  terram  ipaorum  monacorum, 
ab  eo,  inquam,  loco  ubi  Futicea,  id  eat, 
vulgariter  haua,  vinearum  monacorum 
continuatur.  Idem  quod  Sepes,  sepimen- 
tum  ex  virgultis  confectum.  vide  Maga. 

s^c  FUTIO,  [A  quo  effutio,  agnoscitur  a 
Priscian.  4.  p,  631.  Putsch,  sed  nullo 
firmatur  auctore.] 

1  FUTIS,  Vas  in  tempio  ubi  reponeba- 

81 


642 


FUX 


FYL 


FYR 


tur  quod  de  Bocramento  restabat.  Jo.  de 
Janua.  Gloss.  Lai.  Gali.  Sangerm.  :  Fu- 
tiSf  Une  maniere  de  vaiasel  de  tempie^ 
large  dessus  et  eatroit  par  dessous.  Futum^ 
apud  Varronem. 

a|c  FUTO,  [Festus:  Futare.  arguere  est  : 
unde  et  confutare.  Sed  Cato  hoc  prò 
ssBpiua  fuisse  posuit.l 

f  FUTRUM.  Vide  Feltrum, 

•  FUTRUS,  Vagina,  Gali.  Fourreau, 
Translat.  S.  Wencesl.  tom.  7.  Sept.  pag. 
809.  col.l  :  Gladius  beati  Wencestai  cum 
Futro,  etc.  Vide  supra  Fodrus, 

\  FUTT.  Vide  Fod, 

\  FUTUARE^  Verbum  satis  commune 
,per  quod  jactura  humani  generis  restau- 
ratur  ;  scilicetj  Coire,  Johan.  de  Janua. 

3|c  FUTUM,  [Vas  aquarium,  quo  in  tri- 
clinio allatam  aquam  infundebant.] 

•  FUTURA,  Sectura,  in  vet.  Glossar, 
ex  Ood.  reg.  7641. 

•  FUTURALES  MONACHI,  Novitii,  qui 
vota  nondum  emisserunt,  apud  La  Mure 
Hist.  Lugdun.  pag.  296. 

FUTURARE,  Differre.  Acbithrenius  lib. 
1.  cap.  2  : 

...  HodleroM  cnstinat  actos, 

Bt  quod  praelerìtum  ouiiqaam  fi^lt  osque  Futtirat. 

1  FUX.  prò  Faux,  Ostium  fiuminis, 
Gali.  Embouchure,  in  Annal.  Genuens. 
ann.  1204. 1214.  1242. 

3k  FUUNA,  Foxina,  Fossina,  a  voce 
italica  Fucina,  Officina  ad  metalla  con- 
flanda,  Gali.  Forge.  Stat.  Bonon.  ann. 
1250-67.  tom.  II.  pag.  229  :  Quod  fòrnax, 
vel  fornelluSf  vel  Fuxina  (Foxina  '60  ;  — 
Fossina  '50),  vel  discolatorium  argenti, 
vel  metalli  fiat  infra  terminos  infrascri- 
ptos,  [Fr.] 

FUXOLANA,  Vitls  specles,  de  qua  Pe- 
trus de  Crescentiis  liì).  4.  cap.  4. 

1  FUXOLIUM,  GabellsB  chartula,  inter- 
prete Macro  in  Hierolex.  vel  ipsum  si- 
fillum  quod  Ohartis  appendi  tur.  Bulla 
lugenii  IV.  PP.  ann.  ltò6.  tom.  2.  Bul- 
lar.  Casin.  pag.  S21  :  Aliis  quibuscumque 
redditìbus,  seu  bonis,  ac  mensurationum, 
gabellationumjìullarum  et  Fuxolii...  exi- 
mimus.  Vide  Bolleta, 


FUXOLUS.  Vide  Fusolus.  [Fr.I 
FUXULUS.  Vide  Fusolus.  [Fr.] 
o  FYEDUM,  prò  Fredum.  Vide  in  hac 

voce.  Charta  Ludov.  reg.  Germ.  ann.  889. 

Inter  Probat.  Hist.  monast.  S.  Emmer. 

Ratisbon.  col.  90  :  Ad  fidei-jussores  tol- 

lendos  seu  Fyeda  erigenda,  etc. 

FYHTWITA,  Amerciamentum  prò  con- 
flictu  :  Melleta,  Ranulfo  Cicestrensi  lib. 

I.  Hist.  cap.  50.  Brompton.  :  Fyhtwite, 
emenda,  proveniens  ex  contentione. 
[Fyzwyte,  Amerciamentum  prò  pugna, 
in  Glossariolo  ad  calcem  Coaìcis  MS.  de 
quo  Wanleius  pag.  284.  Hegest.  Priorat. 
Óokesford.  apud  Tb.  Blount,  in  Nomo- 
lex.  Anglic.  :  Fithwite,  t.  si  pugnaverint 
et  percusserint  se,  quamvis  sanguinem 
non  extraxerint,  Prior  habebit  inde  amer- 
ciamenta.  Ibid.  :  Flitwite,  i.  Quod  Prior 
teneat  placita  in  curia  sua  de  contentio^ 
nibus  et  conviciis  kominum  suorum  et  ha- 
beat  inde  amerciamenta.]  Aliis,  muleta 
ob  commissam  pugnam  in  perturbatio- 
nem  Pacis,  qusd  in  exercitu  Regis  10. 
solidorum  erat.  MS.  Codex  :  Fightwitha, 
id  est,  Forisfactura  pugnss.  Vox  Saxo- 
nica,  conflata  ex  fyht,  pugna,  et  vite, 
muleta.  Leges  Edmundi  cap.  8  :  Et  nolo, 
ut  aliqua  Fihtewita  vel  mambota  condone- 
tur.  Leges  Canuti  cap.  82.  apud  Brom^- 
tonum.  :  In  Denelaga  habet  rex  Fyhtwi' 
tam,  i.  forisfactum  pu^nas,  et  Fyrthwite, 
i.  forisfactum  expeaitionis,  Leges  Hen- 
ricl  I.  Regis  Angl.  cap.  80  :  Si  homicida 
divadietur  ibi,  vel  cravetur,  Fithwytam 
reeipiat.  Ali!  Godd.  habent  Fitwwlam,  et 
Fithwtam.   [Fietwita,  in  Gbarta  Henrici 

II.  Regis  Angl.  ex  Archi vo  Beccensi.] 
Vide  Fietwita.  et  Fletmte. 

1  FTLAGTERIUM,  Tbeca,  in  qua  re- 
conduntur  Sanctorum  Reliquise.  Hist. 
Beccensis  MS.  pag.  56.  num.  12.  ex  Ar- 
chi vo  ejusdem  Monasterii  :  5.  Presul 
Maurilius ...  dedit  veneràbili  Herluino 
Abbati  duos  capillos  B.  Virginis  Deigeni- 
tricis  Marias,  gui  anno  1134.  cum  altts  re- 
liquiis  inventi  sunt  in  Fylacterio  gemmis 
ornato.  V.  Phylacterium. 

^  FTLAR6IRIA,  GraBC.  f  iXapYupia,  Amor 
pecunisB.  Lltaniffi  SS.  in  MS.  S.  Martia- 


lisLemov.  circa  ssculum  x.  exarata  : 
A  spiritu  Fylargirise,  libera  nos.  Domine . 
Vide  Filargia. 

o  FTLLIN6H,  Testes  processus  legi- 
timi>  interprete  Ludewigo  ad  Leges 
Dani»  lib.  8.  tom.  12.  Reliq.  Mss.  pag. 
168  :  Et  in  tercio  placito  debent  per  auos 
Fyllingh  moneri  ad  stocke  neffend.  Ibid. 
pag.  Ivi.  :  Item  non  debent  veridici  dis- 
cernere, admonitionem  illorum  Fyllingh, 
qui  ipsos  ad  discemendum  invocant  sine 
consensu  executoris  causss  ;  et  talium, 
Fyllingh  quilibet  solvat  bondoni  tres  mar- 
cas,  et  regi  tantum. 

0  FTMPORTUS  vel  Fymport,  in  anti- 
quissima  Consuet.  Brit.  art.  180.  et  131. 
Consule  Argentr.  in  Consuet.  reform. 
art.  153.  pag.  526.  edit.  1608.  et  Hevin.  in 
Arest.  parlam.  Brit.  Frayn.  tom.  2.  pag. 
83.  inter  Addit.  V.  Finem  facere  in 
Finis  1. 

«  FTNAITUM,  Finis,  terminus,  limes. 
Charta  ann.  1181.  tom.  1.  Hist.  Cassin. 
pag.  244.  col.  1  :  Cum  esset  controversia.,, 
de  tenimentis  et  Fynaitis  casalium  S.  Pe- 
tri  Vallissurda,etc.yìdes\iprsL  Finium2, 

FTRDERIN6A,  in  Legibus  Henrici  I. 
Regis  Angl.  cap.  10.  inter  crimlna,  quo- 
rum cognìtio  ad  solum  Regem  spectat, 
recensetur  :  ubi  Spelmannus  legit  Fyn- 
deringa,  atque,  forte  thesaurum  inven- 
tum  significare.  Sed  potius  videtur  esse 
hoc  loco  Fyrderinga,  expeditio,  seu  ex- 
peditionis  ad  summonitionem  non  initse 
delictum,  ex  Saxon.  fyrderung,  i.  ex- 

Feditionis  apparatus^  est  enim  lyrd,  et 
yrde,  exercitus. 

1  FTREBOTE.  Vide  Flrébote. 

V  FTRKEN,  Vectigalis  seu  exactionis 
species  apud  Polonos.  Pax  Brestensis 
ann.  1486.  inter  Leg.  Polon.  tom.  1.  pag. 
121  :  Alise  autem  omnes  et  singulsB  ex<iC' 
tiones,  quibuscumque  vocitentur  nomini- 
bus,  a  mercatoribus,.,.  et  spedaliter  exac- 
tio  qussdam  dieta  lobegal  et  Fyrken,  nul^ 
latenus  de  csstero  eoeigatur.  Ibid.  pag. 
134.  Lobegalth  et  Firken,  Vide  infra  Lo- 

1  FTRTHUNGA.  Vide  rxrthunga. 

\  FYRTHWITE,  Fyzwite.  V.Fyhtwita. 


Niort.  -  Typographie  de  L.  Favrb. 


/ 


-^>^^^ft^' 


^'^«^; 


'^^^;/ì^? 


^^AA«A«' 


''^?^««.«^«^^ 


^;j^^A 


-'^A'^^A' 


,A»;^:;^*AA. 


^'^"^A^*»»,'^,,,    -     -  .  ..     ■■■■ 

DOESNOTCIRCULATE 

Stanford  University  Library 

Stanford,  California 

In  order  that  others  may  use  ibis  book, 
please  return  it  as  soon  as  possible,   but 
not  later  than  the  date  due.
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Glossarium mediæ et infimæ latinitatis conditum a Carolo du Fresne, domino du Cange, auctum a monachis ordinis s. Benedicti, cum supplementis integris D. P. Carpenterii, Adelungii, aliorum"

See other formats
