Skip to main content

Full text of "Hermanni Boerhaave ... Methodus discendi medicinam"

See other formats 


HERMANNI  BOERHAAVE 


Thilofophi^  &  Medicina  Ttofforis 
j  *      &  'Profejforis,  &c,  y 


METHODUS 


D  I  S  G  E  N  D  I 

MEDICINAM 


Q 
C 


l 


1    ( 1 


LN^  A      0  i      T  2  / 


.181  b< 


ra 

PRO^EMIUM. 

[Copus  nofter  in  pr&fentia~ 
rum  jam  eft  exponere 
1  qu<enam  fit\hodie  cogni- 
ta  conditio  Medica^  & 
fimul  tradam  ejus  fiatum  perfec- 
'tijfimum  y  quatenus  ex  his  ad- 
junffis  ,  qit£  nobis  prafio  fiunt y 
acqairi  potefi. 

Jtaque  tria  exponenda^  &  trac- 
tanda  propono. 

i .  Qti£nam  ea  fint  ;  qua per  in- 
dufiriam  hominum  omnium  S<ecu- 
culorum  hodie  inventa  habentury 
&  ea  proponam  abfique  ullo  errore , 
ita  ut  de  iis  nihil  dubitari  pojfit  > 
ergo  tantum  qu£  vera  &  bona  Se- 
paratuirus  quicquid  obnoxium  & 
inutile  huic  atti  ejfie  pojfit. 

Tum.  2.   in  fingulis  Medici?i£ 
partibus  indicabo  hos  authores, 
qui  etiam  in  Jingulis  partibus  his 
A  2  exor- 


iv  PROiEMIUM. 

exornandis  fuere  ^Principes  :  non 
qui  exfcripferunt  alios^eofque  ema- 
culando  fape  emanciparunt  ,  fed 
eos ,  qui  fua  indufiria  fingulis  par- 
tibus  &  omnibus  ad  Medicinam 
necejfaria  invenere  ornamenta. 

3.  T)abo  confilium  breve  quomo- 
do  hi  authores  legendi  funt. 

Et  hifce  jam  tribus  abfohetur 
hicce  propofitus  labor. 

Jam  vero  ut  rem  fummi  momen- 
ti  in  Medicina  feliciter  aufpicer , 
non  multum  morabor  de  Medicina 
definitione  ipfa  ,  alteri  rei  inten- 
tus ,  totam  rem  a  filo  ad  telam  us- 
que  perducam. 

Rem  fufcipio  maximi  momenti^ 
qui  eni?n  honorem  Medico  ambit 
debitum  ,  eamque  fcientiam  fibi 
propriam  facere  cupit  ,  adeoque 
fapientiam  hujus  honoris  caufam 
necejfariam  habety  ad  hanc  fcien- 
tiam  fibi  acquirendam ,  fcire  debet 
quo  tempore  quibus  adminiculis  illa 
exorta  fuit ,  verurn  ergo  quomodo 

eam 


PRO^MIUM.  v 

eam  fcientiam  Jibi  poterit  acquire- 
re ,  nifi  fciat  uti  laboribus  eorum , 
qui  jam  fcripfere  ,  fed  quomodo 
Tyro  fciet  inter  omnes  hos  Autho- 
res ,  quinam  eligendi  funt ,  ut  er- 
rores  &  ambages  evitet  ,  brevi- 
que  fnum  fcopum  attingat ,  quam 
plurimi  enim  in  hanc  rem  fcripfe- 
runti  ergb  necejfartb  videmus^quod 
<eque  praleBiones  Authorum  obejfe 
quam  prodejfe  nobis  pojfunt. 

Qui  enim  animo  omni  ^DoBri- 
na  vacuo  fe  applicans  Medicinx , 
pejfima  calamitate  incideret  m 
Authores  ,  qui  &  minus  neces- 
faria  &  futilia  propofuere  >  id  de- 
mum  lucrabitur  3  c^uod  pofiea  vi- 
debit  fe  tayitum  didicijfe  ea  hu- 
jusmodi  y  ex  quibus  nihil  ad 
fuu?n  finem  perjolvendum  exhauri- 
re  queat. 

rlinc  in  Medicina  nihil plus  uti- 
le  video,  quam  utquis  fciat  quonam 
ordine  incipiendum ,  unde  incipien- 
dum,  quomodo  pergendum ,  quibus 
A  3  Au- 


vi     P  R  O  JE  M  I  U  M. 

jiuthoribus  utendum  ad  Medicam 
fcientiam  acquirendam  habeat. 

Qui  vero  eam  vult  difcere  fcien- 
tiam  5  debet  bonam  fequi  Metho- 
dum  3  bonos  legere  Authores ,  qui 
<viam  dant  ad  hanc  [cientiam  ac- 
quirendam ,  nihil  admittere  debet , 
quod  non  faciat  ad  illam  ,  &  ni^ 
Jail  omittere  quod  necejfarium  efty 
ut  acquiratur  ilhfcientia  >  &c. 


DE 


ETHO.DO 

DISCENDI 

ARTEM  MEDICAM 
tPr^ilS?'  TRIMA. 

Phylica  Generalis  Primam  &  Se- 
cundam  Partem  Comple&ens. 

■  •    '■   r  3  ■:■   '  , 

,  ,     •   .  ......  ,.  '  1. 

C  A  P  U  T  I. 

De  Medicina  in  genere ,  de  ejus  definitione  gr 
partibus  ,  &  a  cjuibus  Jit  incipiendum  in 
hujujce  Scientite  difcencU  Aferbodoy  grc. 

Edicina  cft  ScientiA  docens  hu-  Defini- 
mani  Corporis  vitam  integram^0  Me- 
P  cr  Sanitatcm  conjervare  &  f]<:x  . 
rejtituere. 

Medica  enim  fcientia  docet 
o&o  diyerfas  partes  five  implet  o<?to  Scopos, 
quibus  obtinendis,  infiftit  humana  mens ,  ut 

A  4  fcien- 


nx 


8  Methodus  difcendi 

fcientiam  poffideat  Medicam.  Debet  erga 
fcientia  Medica  i.  expliare  intelle£tui  , 
quid  fit  oorpus. 

Divifio       2.  Quid  fit  corpus  humanum. 

^Pv^s       ?•  Corporis  humani  vitam  integram. 

4.  Vitam  mutilam. 

5.  Sanitatem  integram, 

6.  Sanitatis  detrimenturp, 

7.  Quasnam  fint  auxilia  confervandae  & 
reparandae  vitae  &  fanitati  propria. 

8.  Quaenam  fit  Methodus  utendi  his  au- 
xiliis  ad  reficiendam  vitam  ,  &  fanitaterfl 
conciliandam. 

Haec  fequuntur  ex  definitione,  debet  e- 
nim  i.  Medicina  explicare  ,  quid  fit  cor- 
pus,  &  quid  corpus  humanum,  ergo  debet 
1.  de  corpore  in  genere  cognitionem  dare  , 
&  tum  de  corpore  humano  in  Specie  ,  fi 
enim  velit  Medicus  explicare  machinas  nos- 
trx  conftitutionem ,  debet  dare  omnia,quas 
in  ea  poffunt  reperiri,  fed  funt  in  ea  pluri- 
ma  omnibus  corporibus  propria  ,  nonnulla 
ipfi  tantum,  fed  non  tantum  explicare,qu^ 
fint  illi  propria,  fed  etiam  quae  cammiania 
funt  omnibus,  quatenus  illa  obnoxiafur*; 
omnibus  legibus  omnium  corporum  ,  eYgo 
ca  cognofcere  debet  Medicus. 

Debet  igitur  Medicina  generalem  corpo- 
rum  ideam  explicare,  talia  quidem  funt  ex- 

tra 


Medicinam.  $ 
tra  Medicinam  ,  ad  eam  enim  tanfum  pro- 
prie  faciunt  ,  qux  pertinent  ad  corpus  hu- 
;  manum  fed  qux  communia  funt ,  ut  grave 
eiTe,  mobjle  eiTe,  impenetrabile  effe,  exren- 
fum  eflTe  ,  &c.  illa  propria  funt  omnibus* 
verumtamen  hxc  Medico  perfpe&a  e(fe  de- 
bent  ut  totum  corpus  in  fua  natura  intelligat, 
Ergo  tantum  ab  Anatomia  non  debet  inci- 
pere  Medicina,  ut  canfilia  dedere  plurimi , 
cert£  taotum  abeft,  ut  unquam  futuri  fint 
perfe&i  Medici,  qui  toto  hiatu  reli&o  fuum 
incepere  Studium  non  confiderando  prius 
corporum  naturam  in  genere.    Medicus  igi« 
tur  i.  corporis  ,deinde  corporis  humani  co- 
gnitionem  claram  habere  debet;  lic  ipfa  de- 
finitio  indicat  ,   quod  Medicina  debeat  in 
genere  confiderare  corpus,  &  verus  Medi- 
cus  non  erit  ,  qui  totam  Medicinam  non 
poTidet,  fed  ille  totam  Medicinam  non  pof- 
fidet  ,  qui  definitionem  non  implet,  nam 
ille  definitipnem  non  imDlet ,  qui  non  prius 
confiderat,  quid  corpus  fit,  hinc  eft  quod 
Medicina  i  corpore  incipit;  tum  ab  huma- 
bo  corpore. 

§.  2.  Medkwvocatur,  cnjus  intetligentia  De£niti<* 
ioanc  fientiam  pojjidet  ,  &  qni  eam  exercere  MeJicx, 
foteft. 

Duo  enim  requiruntur  in  Medico  i.  tit 
fcientia  rxuiica  probe  lit  inftru&us ,  & 
A  5  tum 


jo  Methodus  difcendi 
Xum  ,2.  ut  habeat  promptitudinem  ingenii-, 
per  quam  fuam: fcientiam  in  emolumentum 
segrorum  poilic  exercere,  non  enim  fufficjt 
Medico  omnia  fcire  ,  quae  ad  Medicurn 
pertinent,  fed  debet  hmc  di&am  facultatem 
pr^fertim  fimul  poffidere,  ut  exerceat  Me- 
dicinam  cum  facultate  jucunda  in  aegris  prxr 

fentibus.     fDn  f£tnois.xA  ck  mutnfcl  02i3 
Quxnam     §.  3.  Debet  igitur  Medicus  cognita  ha- 
^edlc?  bere  omnia  illa  o£to  Themata  fupradiftg. 
cenda  "  rf3l$  cupit  e(Te  Medicus,  nunc  debet  antq- 
finr.       q;uam  finem  implqat  >hoc  efficere,,    ut  fciajt 
i.  quid  fit  corpus,  tum  2.  quid  corpus  hu- 
manum  3.  quid  ejus  corporisvita  ,  &,inte- 
gra  feu  perfe£ta. 

4.  Quid  vita,mutila,l3efa,  fit,  ^.quid  fanit^s 
fitperfe&a,  6.  quid  laefa  fanitas  ,  7.  quid 
ingenium  humanum  hacfcenus;  invenerit  ad 
vitam  illam  confervandam  ,  fanitatem  illarr^ 
tuendam  &  reftituendam ,  fed  hpc  hon  fuf- 
ficiunt ,  verum  debet  fimul  8.  fcire  hanc 
fcientiam  oportuno  tempore  &  haec  auxilia 
proprie,  certo  tempore,  certomodo,  certa 
dofi  &c.  applicare;hincMedicus  i.fcirede- 
bet  ,  quid  fit  corpus  in  genere. 
Quid  §.4.  Cumautem  humanum  corpus  pluri- 
Prius  ma  habeat  comrhunia  cum  aliis  corporibus,  illas 
proprie  comrnunes  qualitates  corporis  in  ge- 
nere  noffe  prius  oportet,  fi  ergo  demum  ab 


nolce  o 
porteat 


Medicinam.  \\ 
iis  ,    quae  corpus  humanum  habet  com- 
munia  omnibus  corpdribus  seque  morbi  ob-> 
oriri  poffvint  ,  quam  abiis ,  quae  fibi  pro- 
pria  funr. 

Pro  experimento ,  fi  humanum  corpus  ex 
alto  demittitur  fine  fukro  cadet ,  &  faciet 
fibi  contufionem  aut  fra£tionem  ,  sn  vero 
ex  idea  humani  corporis,  fimpiiciter  fpe&a- 
ti  hujus  rei  caufa  patefcit !  minime  ,  fed  ex 
idea.gravitatis  hoc  concipietur  (ex  Mechani- 
cis)  atqui  ea  gravitas  omnibus  corporibus 
ergo  eft  communis,  videmus  cauinm  moibi 
pofleexillacommuni  proprietate  oboriri,qui 
crgo  aggreditur  humanupi  corpus  addifcerc 
ex  Anatomia,  quae  tantum  fingulaies  pro- 
prietates  huroani  corpori^  exponit  ,  ille  non 
omnem  fcientiam  caufarum  morbificarum 
poflTidet.  Rurfus  quod  corpus  ita  ftab;1e  fit 
pendet  tantum  ab  ejus  gravitare,  nam  fi  una 
pars  levior  efletaliis,  ril|a  preiLone  adj-.cen- 
tium  dimoveretur  ,  unde  totihs  laefio>  fic 
in  liquidis  fi  aliqua  cflet  levior  particula  rcli- 
quis  ,  illa  ex  corde  cuhi  reliqui-  non  ita  ex- 
pelleretur  &  in  pulmonibus  reftitans  Ixderet 
refpirationem ,  quare  patet  nece,ff»ras  ut  om- 
nes  partes  ad  eandem  foiidrarcm  &:  gravita- 
tem  reducantur. 

Hinc  itaque  ut  jam  .diflum  eft  Mechcus 
nofceredebetj  (utaccuratus fit  Mcdicusj)  cor- 

pora 


12        Methodus  difcendi 

pora  quaecunque  &  quaecunque  communia 

in  iis  occurrant. 

§.  5.  Namque  haec  ipfa  etiam  refpicienda 
In  Mc-  erunt  in  humano  corpore  ,  quae  communia 
dico  re-  f-unt  omnjbus.  jn  Medico  etiam  requiritur 
cognitio  cognirio  generalis  corporum  hoc  eft  quod  hoc 
generalis  &  illud  fit  corpus,  fed  quod  refpiciatur  in 
corpons.  Cmni  corpore,  unde  dicatur  corpus. 

Hoc  etiam  neceflum  eft  ,  quia  quod  in 

aliis  corporibus  k  natura  fuit  pofitum,  unde 

corpora  dicuntur,  haec  in  fuoetiam  corpore 

inveniet  Medicus. 

Ergo  jam  incipimus  explicare  omnia, 

quae  omnibus  corporibus  communia  funt&c. 

p  a  r  s  £ 

Phyficae  generalis. 
C  A  P  U  T  II. 

De  Natura  &  de  Proprictmbns  corporum. 

fo°rgoiti0  §#  ^  7Lla  8enera,ia  communJa  ^mnibu5 
rum°n  X  corporibus  infinira  fere  funtdiver- 

genercrc-  fitate  fua  ,  fed  revocari  pofTunt  ad  tria  di- 
digiturad  gefta  &  ordinata  capita. 
teScqS    Exomnibuscorporibus,  &  exiis ,  quac 
fint.  ¥n 


Medicinam.  13 
ipfis  funt  communia  oritur  tantum  Idea  cor- 
poris  y  haecque  tum  percepta  vocatur  Na- 
tura  corporea. 

C  A  P  U  T  x. 

Explicabit, 

QUaenam  fit  res  in  intelle&u  hominis  9 
qui  intelligit  corpus  in  genere,&  haec 
clt  idea  qux  vocatur  Natura  feu  <$u7*$. 

C  A  P  U  T.  2. 

Delineabit. 

IDeam  C  &  Speciem  &  rem  cogiratam  ) 
quae  eft  in  intelle&u  dum  mens  percipic 
quamcunque  mutationem  corporum  &  vo* 
catur  haec  idea  Motus. 

C  A  P  U  T  j. 

JDocebit  &  delineabit. 

GEneralia  haec  omnia  juxta  quas  leges 
corpus  mutationes  fuas  recipit  &  efficit. 
Haec  eft  delineatio  1 .  operis. 
Ergd  brevitur  videndum  eft  1.  quaenam 

h*c 


14*       Methodus  difcendi 
hxc  tria  fintcapita,  2.  quomodo  cognos- 
cantur,  3.  quinam  optime  de  his  fcripfere, 
4.  quonam  pa&o  hi  legendi  a  medico  tyro- 
ne  fint. 

C  A  P  .U  T  I. 

Phyjica  generalis. 

Quomo-  §.  7«  TNquirendum  hic  quomodo  forme- 

do  for-  -'X  tur  conceptus  generaljs  corporis. 

merur  1-     Conceptus  &  Idea  eeneralis  cujufque 

ciea  cor-  •    r  •  ■ 

poris  in  corpons  formattir  ab  1  intelle&u  humano  , 

genere.    tum  quando  confiderat  omnia ,  quae  de  cor- 

pore  cognofcit  ,  "atque  deinde  advertit  inter 

illa  omnia  ,  quae  de  corpore  perfpe<5ta  haben- 

tur  nonnulla  efTe  communia  hoc  eft  quae  in 

omni  quocunque  corpore  obtinent,alia  verd 

efle  fin^ularia  hoc  efl:  quae  in  nonnullis 

quidem  obtinent  ,    &  abeffe  non  poffunt, 

in  aliis  vero  abfunt,  &  abefle  poflunt,  re- 

manente  tamen  natura  corporea. 

Si  tum  illa,  qux  communia  deprehendit 

in  iis  corporibus  feorfim  colligir  (ea  nempe 

quse  in  omni  reperitur,  &  a.nullo  abfunt, 

abfuere  ,   nec  abeffe  poflunt  )  &  ea  in  u- 

num  conceptum  redigit ,    ut  una  inde  o- 

boriatur  quafi  Idea  ,    tum  formavit  con- 

ceptum  generalem  corporis. 


Mtdicinam.  i  f 

*  §.  ,8.  Quaeritur  ergo  quomodj  mens  hu- 
mana  formar  ideam  generalem  bftifoiBlis  cor-  Quomo- 
poribus  corrirfiunem;  dicirtius  ciLrn  intellec-  do  10 
tum  humariufn  p-ura  inteltfgere  k  corpore  ]  human^ 
extenfum  eflfe  fciicet  impenetnbile  effe,  fpa- 
rium  occupare,  grave  eflfe  ,mobi!e  effe,mu- 
tabile  ,  figuratum  ,  divifibile  ,  coloratum 
rmgnum,  parvum,  frigidum,  calidum  effe 
&c.  quahdo  jam  intelle&us  humanus  per- 
fpecfta  h^c  omnia  firtuil  habet,&  videtnon- 
nul!a  communia  ,  qux  femper  adfunt  ,  ut 
extertftrm  *tf?,/:mobife ',"  irhpbnetrabile  effe 
&c.  tum  firigularia  videt  qu£  aliquando  ab- 
funt,  ut  frigus,  calor,  figtira,  hictum  eft 
fecuhdus  ftatus,  i.enimmehscondpitomnia, 
i.  videt  Wotlfltilla ;  qtia?  'aliqtfando  adfunt,  & 
aliquando  abfunt  ,  qux  femper  adfunt ,  & 
qux  non  fcmper  adfiunt  ,  &  quando  nunc 
hxc  4.  quae  communi^i  Ybtit" ,  retmet ,  ut 
menfurabilitas  ,  extenfio:  ,  gravitas  mobili- 
tas,  &  impfcnetrabilicas,  &ibrmat  hinc  i- 
:  deam,tlla  Voc&tur  conceptus  corporis,  quan- 
do  ne.mpe  mens  excliidit  fingtilaria,  &  ger/e- 
ra;ia  comrnunia  fola  tantum  colligit,  &inde 
format  ideam ,  turn  habet  ideam  claram  dtf 
(Tbtpore  ,    quomodo  jam  ifla  idea  acquiri 
poffit,  %t  qux  cx  ca  fequuntyr  in  fequenti- 
bus  exporrerfdae  funt. 

§.  9. Examinare  debent  itaque  Philofophus 


1 6       Methodus  difcendi 
Ouidexa-&  ]VXedicus*  i.omnia,  quae  de  corpore  co* 
£b?m    gnofcuntur,  &  l  Matheriiaticis  &  l  Phyfi* 
Philofo-  cis  propofita  funt ,  i.  advertet*  rionnuliaes* 
phus  &  fe  inter  ea  >  quae  in  cmnibus  quibufcun* 
Akdicus.     c  corporibus  obtinent,&  quod  etiamnon* 
nullafunt,  qu£  non  in  omnibus  reperiuntur» 
fed  tantnm  in  quibufdairi  cbntingunt ,  ita  ut 
quod  vera  corpora  Cmt ,  in  quibus  haec  norl 
inveniuntur ,  vocantur  fingularia  ,  &  hxc 
rejicere  debet  Medicus,  tariturii  retineris  ea 
communla,  quae  ubique  inveniuntur  ,  & 
aunquam  ab  ullo  corpore  abfunt  ,  fi  eniin 
gerieralem  conceptum  ,  &  ideam  corporutrt 
dare  vuk,  debet  tantum  ea,  quae  in  genere 
in  omni  corpore  quocurique  etiam  fuerit,  in* 
veniuntur  confiderare  &  conlideranda  prae* 
bere. 

Ubi  jam  pergit,  tufti  ea  comiriunia,  qu& 
in  otnnibus  obtinent  corporibus,  fola  cepit* 
&  ex  omnibus  conjun&is  fimul  fibi  forma* 
vit  hanc  ideam  generalem  corporum  concep* 
tum  diftam  5  fi  etiam  Philofophus  ita  agit 
in  corporibus  inveniet  fupra  di£h  4.  quae 
femper  in  intelle&um  ingrediuntur  ,ubi  idea 
corporis  reprsefentatur,  &  idea  illa  dicitur  per- 
ceptio  corporis  ,  riam  haec  quatuor  ita  corpo- 
ribus  adhaerent ,  ut  fi  unum  tollatur  pereat 
ideacorporis,illa  etiaoi  quatuor  uti  diximus, 
funt» 


Medicinam.  \y 

§.  I0n  I.  Extenjio  efl  omne  illud ,    cujus  QPatuor 
partes  funt  cxtra  alias  pojitce,  nulla  alia  idea  ^po* 
tradi  ,   nec  concipi  poteft  ,  eft  ergd ex-  rum  in 
tenfum  omne  dlud  ,    cujus  pars  conflituens  genere 
cum  aliis  unum  totum  femper  extra  altam  ^ua^ta* 
exijttt. 

2 .  fmptnetrabilitas ,  btpenetrabile  vocatur^ 
illud  cjuod  fpatium  quoddam  replens  excludit 
ex  illo  omne  ingrejfurum  illud  fpatium  ,  dum 
prafens  adefl;fi  tollis  de  corpore  extenfionem 
omnem,  jam  nullum  conceptum  de  eo  cor- 
pore  formare  poteft  ,  nam  pereunt  ftatim 
omnia  reliqua,  v:  gr:  concipiamus  lapidem 
illumque  efle  figurac  quadratae ,  ergo  occu- 
pat  tale  fpatium  ,  fea  concipio  etiam  illum 
efle  Mobilem  ,  ponas  jam  extenfionem  tolli , 
an  non  ftatim  perit  quadratum ,  an  non  e- 
tiam  turn  pereunt  omnia  quae  de  eo  lapide con- 
cipi  pofflint ,  perit  enim  fimul  mobilitas  * 
quia  fi  nihil  concipio  extenfum  ,  rion  pos- 
fum  concipere  motum  hoc  eft  translationem 
de  loco  in  locum ,  quia  vero  non  concipere 
pofliim  corpus  occupans  locum  fine .  mu- 
tatione,  ergo  in  omni  corporis  idea  requi- 
I  ritur  conceptus  accuratiflimus  extcnfionis, 
&  z.  accuratiflimus  etiam  imperietrabilitatis 
nam  corpus  firapliciter  confideratum  ,  om- 
nia  alia  ex  fuo  loco  dum  adeft  excludit, 
( loquor  de  corpore  perfedte  folido  ,  non 

B  quod 


themati 
cx. 


1 8        Methodus  dtfcendi 

quod  fpatia  in  fe  continet  )  nam  fi  corpus 

perfecte  folidum  concipio  in  fpatio  quadra- 

to,  &  fimul  concipiam  aliud  corpusin  idem 

fpatium  ingredi  ,  jam  non  duo  corpora  am- 

plius,fed  unum  tantum  concipiam ,  &  aliam 

ideam  fibi  formare  intelle&us  neget. 

Alterum  jam ,  quod  a  nullo  corpore  po- 

poteft  abefle,  fi  finitum  concipitur,  eft. 

Limita-       5.    Figurabilitas  ,    efi    delineatio  limi- 

tiovero  tum  fQ£  fnu]|um  corpUs  eft  abfque  limiti- 

iniuper-  .  r  r  .        -  n 

ficie  vo-  "us,  nam  pro  vana  poiitione  linearum  ter- 

cantur  fi-  minos  corporis  conftituentium  varia  femper 

nes  Ma-  erit  figura ,  ita  ut  nullum  corpus  abfque  fi- 

gurabilitate  fit  nec  concipi  poffit. 

Sed  dicendum  praeterea  omne  corpus  eft 

mobile. 

4.  Mobilitas  deprehenditur  in  omni  quo- 
cunque  corpore  ;  nan  fi  fumatur  v:  gr: 
Sphaera  etiamfi  concipitur  de  ea  >  quod  fit 
extenfa,impenetrabilis,figurata  inde  non  fe- 
quitur  ex  ea  fcilicet  idca ,  quod  femper  in 
eodem  fitfpatio,  il!a  enim  poteriteflfe,  & 
ibi  etiam  concipi ,  nam  licet  ibi  fit  tamen  de 
ea  omnia  concipio,  quae  concipiebam  cum 
ibi  erat ,  ergd  poteft  ubique  efle  &  tamea 
corpus  effe,  nam  idea  quam  habeo  de  cor- 
pore,  non  figit  conceptum  in  uno  fpatio  , 
fed  in  omni  fpatio  poffiim  ideam  habere  cor- 
poris ,  ergd  in  omni  corpore  adeft  Mobili- 

tas* 


Medicindrn.  l$ 
tas ,  hoc  eft  quod  motum  accipere  poflit. 

Motus  non  eft  ipfe  tantum  fuccefliva 
exiftentia  in  parte  hac  vel  illa  fpatii,hoc  eft 
quando  concipio  corpus  motum  ,  concipio 
illud  exiftere,  &  ibi,  &  ibi,  &  ibi  ,  &c* 
nam  mobilitas  eft  potentia  exiftendi.  Hinc 
patet  corpus  non  pofTe  concipi  abfque  hifce 
quatuor  attributis,  quorum  una  definente, 
deftruitur  idea  corporis. 

Ergd  cum  definitur  corpus,non  fequen- 
di  funtCartefiani,qui  tanrum  definiunt  cor- 
pus ,  quod  eft  exteflfum  in  longum ,  latum 
&  profundum ;  hoc  enim  ideam  minime  dat 
corporis  ;  Cartefiani  contra  Epicureos  & 
t>emocfiteos  infurgentes  ,  illud  ex  triplici 
dimenfione  tantum  voluerunt  definire  ,  fed 
cert£  fi  attendant,  an  hxc  idea  etiam  fpatio 
non  convenit &  fic  fpatium  totius  univer- 
(i  ex  hac  idea  poflem  intelligere,  &  fic  tum 
^mnia  in  univerfa  rerum  natura  eflent  eadem, 
Sc  in  nulla  re  poterit  effe  diverfitas. 

ii.  Corpus  efl proprie ,  rescxtenfit,  im» 
yenetrabilis ,  figurata  &  mobilis. 

Dici  poteft  hanc  definitionem  non  efle 
uxta  leges  Ariftotelis ,  qui  vult  definitio- 
lem  conftituere  genus  &  difFerentiam  fpeci* 
icam  ,  fateor  verum  nemo  mortalium  un- 
quam  fcivit  ,  quid  corpus  in  fe  fit,  errant 
:ertS  qui  hoc  putant,  fed  proprietates  quas* 

B  %  dam 


20       Methodus  difcendi 
dam  corporum  tantum  novimns ,  &  eas  ra- 
tiocinio  aflequimur  ,  tum  fi  inter  eas  quas-  j 
dam  qualitates  videmus ,  quar  omni  corpori  i 
abfolute  conveniunt  ,  &  femper  adfunt, 
quamdiu  corpus  dicitur  corpus,  eas  tum  in  i 
definitione  admittimus  ,  fi  tum  etiam  quis  i 
dicit  illa  definitio  perfe£h  non  eft  ,  nihil  I ( 
habebo,  quod  dicam,  nifi  quod  ultra  non  i  1 
poflumus. 

Jam  igkur  videndum  eft ,  quid  fint  hxc 
quatuor  qnae  in  omni  corpore  femper  inve-  j ( 
niuntur ;  haecque  brevi  fpatio  conabimur  ita  i  I 
explicare,  ficut  per  optimos  Mathematicos  ; 1 
inventa  fuere. 

Si  ergo  concipio  hxc  quatuor  in  qua- 
dam  re ,  omnia  concipio,  quae  de  omni  cor- 
pore  in  genere  concipi  poffunt,  adeoque;  " 
cum  corpus  litprimum  Medici  obje&um,er-!  ( 
go  neceffarid  illa  inquirenda  habemus.  Nam  '  { 
dum  concipio  extenfionem,  concipio  etiam* r' 
divifibilitatem  ,   concipio   etiam  augmen-i'( 
tum  pofle  fieri  in  infinitum,  &  fic  porro/  I[ 
quando  [concipio  impenetrabilitatem ,  con~;  P 
cipio  jam  omnes  leges  percuflionis ,  nam  exj f! 
incurfu  &  refiftentia  ,  omnis  percuflio  ori-1  e 
tur  ,  &  fic  etiam  eoncipio  mutabilitatem j  \ 
figurae,  &  in  eo  corpore  varios  gradus  mo-  1 
tus  pofle  oriri  &  excitari, 
.  Jam  dico  ,  quo  prsfente  omne  concipi-  l 

m 


Medicinam.  2 1 

tur  de  corpore  &  quo  ablaro  nihil  concrpi- 
tur ,  illud  voco  proprietates  primarias  cor- 
poris  aut  etiam  naturam. 

12.  Ex  his  quatuor  proprietatibus  id 
quod  fundamentum  eft  caeterorum  adeoque; 
quod  primumin  conceptueft  vocatur  natura 
corporea  &  natura  corporis ,  alia  etiam  il!a , 
quae  in  illo  conceptu  immediate  continen- 
tur,  vocantur  proprietates  corporex. 

Jam  vero  ex  Mobilitate,  figurabilitate, 
&  lmpenetrabilitate  non  poteft  oriri  idea  cor- 
poris  primaria ,  quae  in  mentem  venit  ;  fi 
unica  ex  his  proprietatibus  fcorfim  fpe&e- 
tur,  mobilitas  enim  v:  gr:  praefupponit  a- 
liud  &  fic  de  caeteris  ,  an  vero  ab  exten- 
fione  fola  hanc  ideam  obtinebo  ,  certe  non 
video  quomodo  ex  idea  extenfionis  folius 
concipiam  corpus  ,  nam  extenfum  eft  tan- 
tum  quod  menfurari  poteft,  &  nihilaliud, 
nam  menfurabilitas  eft  tantum  aptitudo  ad 
locandum  corpus,  dat  ergo  tantum  concep- 
tum  fpatii,  nam  licet  celeberrimns  Hugenins 
prius  iftius  fuiflet  fententix  ,  ipfe  tamcn  in 
egregio  illo  tra&atu  paulo  aute  mortem  ejus 
edito  ,  dicit  concipio  nunc  non  utolim, 
quod  illa  definitio  corporis  non  fit  vera, 
fed  tantum  defcrib.it  fpatium  ,  nam  conci* 
pio  ,  quod  omnia  non  poflint  efTe  repleta, 
fed  abfolute  dari  &  requiri  vacuum  admo- 

B  5  tum 


||        Methodus  difcendi 

tum  ornnium  corporum ,  ergo  quaenam  idea 

corporis  erit  ftdhilienda  idem  eft  res  extenfa 

impenetrnbilis. 

Concipiamus  hxc  duo  ,  nempe  exten-» 
fienem  ,  extenfio  etiam  eft  ,  cujus  partes 
'couftituentes  totum  extra  fe  mutuo  pofitae 
iurir  ,  &  tum  impenetrabilitatem  hoc  eft 
refiftentiam  contraillud  quod  intrare  tentat, 
tuixi  omnem  figuram  ,  magnitudinem,  mu- 
tabilitatem  &c.  concipiemus  ,  hinc  jam 
enim  per  extenfionem  &  impenetrabilitatem 
poterit  concipi  natura  corporis ;  omnia  etiam 
reliqua  ex  hac  fequentia  vocantur  pro«* 
prietates  corporum  feu  attributa. 

Illx  verd  proprietates  ,  quae  funt  fepara* 
biles  dicuntur  accidentia. 

Qui  corpus  etiam  cognofcere  rit£  debet, 
haec  omnia  ipfi  funt  perfecutanda. 

Pro  exemplo,  pono  v:  gr:  me  habere  fpha^.  t  i 
ram  ,  illamque  effe  diametri  duorum  pedum,  ( 
jam  quanto  ad  naturam  hujus  corporis  con- 
cipiendam  requiruntur  ,    non  poffum  dice-?  t 
re,  an  fit  ex  auro  aut  argento,  fin  perfecle 
eft  folida  fp.haera  ,  quo  perfedle  eft  folida ,  p 
ftd  ultima  corpora  ,  qua!ia  funt  non  novi-  ] 
mus  ,   concipio  ergd.  eam  diametrum  duo-  i 
rum  pedum  ,  &  pono  nofci  hanc  menfu- 
ram,  ergo  fcio  eam  in  tale  fpatium  effe  ex-*  j  ; 
leniarn.  ,  &  ppyi  effe  perfecfte  folidam  ,  ubi 


Medicinam.  23 
il!a  adeft  nihil  admittitur  ,  quo  impenetra- 
bilis  eft  ,  jam  veio  perfefta  hujus  fphasrae 
natura  concipitur  ,  &  fi  in  aeternum  conci- 
piam  ,  hoc  femper  concipiam  ,  ergo  erit 
hoc  natura  hujus  corporis  ,  jam  eft  ex  ea 
natura  ,  quod  occupet  fpatium  duorum  pe- 
dum  ,  concipitur  facile  quod  fit  divifibilis 
in  duas  femifphaeras  fingulas  unius  pedis, 
hoc  fequitur  ex  prima  idea  neceffario  &  dici- 
tur  hoc  attributum ;  jam  poteft  etiam  mo- 
veri  hasc  fphasra  ,  verum  hoc  non  pendet 
ex  natura  fphaerx  ,  fed  ex  aliis  caufis  ad 
fphaeram  non  pertinentibus ,  &  ex  ejus  idea 
concepta  non  pendentibus  produftum ,  ergo 
quod  concipiatur  fphxra  mota  ,  non  ex  fo- 
h  idea  fphxrae ,  fed  ex  aliis  fimul  conceptis 
fequitur. 

Medicus  enim  cujus  corpus  cognofcere 
eft  ,  debet  naturam  proprietates ,  accidentia 
corporum  intelligere; 

[am  vero  accedendum  ad  harum  expofi- 
tionem ; 

§.  15.  Erit  ergo  vera  corporis  (in  gene^ 
re)  Definitio  ,  Extenjio  ,  Impenetrabilitas. 
Ejus  etiam  proprietates  Individuae  funt  /7- 
gurabilitas  ,  Mobiiitas. 

H.xc  fatis  clara  efle  arbirror  ,  incipiam 
nunc  breviter  agere  de  Extenfione  ,  ut  tan- 

B  4  tum 


24        Methodus  difcendi 

tum  fufficiat  ad  dirigendum  Studium  Me* 

dicum. 

C  A  P  U  T  III. 

De  Extenftone. 

§•  l4*  *V2Xtenfo  eft  pofitio  partium  totum 
JC/  conflituentium  extra  alias  ,  at- 
que  menfuratur  ab  uno  punclo  per  tres  per- 
pendiculares  lineas  in  illud  pun&um  concur- 
rentes  &  in  eodem  pundto  fe  mutuo  fecantes. 

Idea  hxc  paulo  explananda  erit  ex  Ma- 
themaricis  ,  demonftat  Euclides  ,  quod  fi 
fumitur  punctum  in  planitie  aliqua  ,  im- 
poiTxble  fit  pius  quam  duas  lineas  perpendi- 
culares  ad  fe  invicem  per  hoc  punftum  du- 
cere  ,  ponamus  in  figura. 
sTab.  Sit  Pun<5him  A  in  planitie  quadam ,  per 
f^g-1-  hoc  ponam  lineam  duftam  quamcunque;  ut 
BC  ;  nunc  Euclides,  ad  hanc  BC  in  eo- 
dem  plano  tantum  poteft  duci  una  perpen- 
dicularis  linea,  fit  ea  DE,  quid  enim  per- 
pendicularis  linea !  D  A  eft  perpendicularis 
ipfi  BC  fi  ejus  inclinatio  non  eft  major 
verfus  AB,  quam  verfus  AC  ,  illius lineas 
partem,  quo  eft  linea  perpendicularis ,  quae 
ab  utraque  parte  aequaliter  inclinat,  vertim 
dick  Emlides ,  quod  illa  D  A  tantum  per«* 

pen^ 


Medicinam.  2  f 

pendicularis  effe  poteft  ad  B  C  ,  quia  il!a 
facit  tantum  ab  utraque  parte  duos  angulos 
reftos ,  nam  quaecunque  alia  hoc  non  fa- 
ciet  ,  ergo  tantum  una  perpendicularis  ad 
illam  lmeam  duci  poteft  ;  fi  dicis  alia  po- 
teft  duci ,  fit  illa  A  F ,  ponamus  hoc ,  ergo 
angulus  F  AB  eft  aeque  reftus  &  aeque  ma- 
gnus  ac  angulus  D  A  B  hoc  eft  pars  aequalis 
toti  ,  quod  impoffibile  eft  ,  &  etiam  erit 
tum  FAB  ,  tam  magnus  ,  quam  FAC, 
quod  itidem  impoffibile,  ergo  fi  ex  pun£lo 
A  linear  B  C  fit  una  perpendicularis  ereda , 
impoffibile  eft  aliam  erigere. 

Ergo  omnis  Planaties  eft  tantum  menfu- 
rabilis  in  longum  &  latum ,  nam  quia  tan- 
tum  omnis  Planaties  duos  perpendiculares 
admittit ,  ideo  tantum  verfus  unam  &  aliam 
perpendicularem  menfurari  poteft,  fic  ex  C 
verfus  B  &  ex  D  verftis  F  menfuratur,  hinc 
ejus  menfura  vocatur  duplex  menfura  five 
duplex  in  longum  nempe  &  profundum. 

Verum  fi  ponatur  quod  punftum  hoc 
non  amplius  in  fuperficie,  fed  in  fp.uio  hae- 
reret ,  jam  non  tantum  duse  perpendiculares 
per  hoc  punfhim  A  ,  fed  quidem  tres ,  at 
non  plures  etiam  duci  poffunt  ;  pommus  il- 
lud  pun&um  in  digito  hominis  haerere,  jam 
potero  ducere  per  illud  quandam  lineam  jux- 
ta  longitudinemdigiti  ,  &  aliam  lineam  prae- 

B  5  «fi 


2  6  'Methodus  dtfcendi 
cedenti  perp^ndicularem  a  fuperiori  parte 
verfus  inferiora  ,  fed  &  terriam  jam  quo- 
que  ducere  potero  ,  quae  quafi  ex  illo  ho- 
mine  extenfi  digiti  partem  jam  corpus 
intrans  ,  ad  alteram  partem  digiti  tranfibic 
&  prxcedens  itidem  perpendicularis  erit  3 
verum  jam  quartam  etiam  reliquis  perpen- 
dicularem  ducere  non  poiTum  ,  quod  Ma- 
thematici  facile  demonftrant  uti  ergo  pla- 
num  tantum  verfus  duas  partes  poterat  men- 
furari  ,  jam  hoc  corpus  verfus  tres  menfura- 
tur ,  nam  verfus  tria  loca  varia  fe  extendit; 
ergo  omnis  extenfio  corporea  eft  tantum 
Menfurabilitas  ,  ut  ait  GaliUus  in  triplicem 
dimenfionem  ,  fcilicet  in  altitudinem  ,  lon- 
gitudhem  &  latitudinem  :  itaque  omne 
quod  concipere  poflum  corporeum  tantum 
tripHcem  dimenfionem  habet. 

Mathematici  eriam  ita  definierunt  cor- 
pus ,  quia  omnis  menfura  plani  eft  tantum 
in  quadrato  ,  fi  v:  gr:  ptanum  hujus  urbis 
dicitur  efle  millionem  pedum ,  per  fingulum 
pedem  intelligo  quadratum  ;  fed  tot  pedes 
ac  intelligo  ,  tot  intelHgo  quadrata :  fi  men- 
furarur  per  cubum  jam  habebo  corpus. 
Fig.  3.        Cubus  vocatur  corpus ,  quod  finitur  fex  fu- 
Tab.  i .  perficiebus  nempe  una  fuper  altera  inferior  £r 
Fig.  2.    quator  lateribus  omnibus  quadratis.  Qua~ 
Tab.  i.  dratuw   etiam  efi  figura  quatmr  lateribus 


Medicinam.  27 

tonflans ,  (\u<t  quatuor  latera  funt  omnta  <zqua- 
lia  &  cujus  omnes  anguli  funt  reffi  &  dtqua- 
les. 

Hinc  cubi  fuperficies  &  limites  funt  fex 
quadrata  quorum  fingula  funt  termini  trium 
perpendicularium  in  unum  punftum  con- 
currentium,  &  per  cubum  hinc  menfuratur 
omne  corpus  ;  hinc  Mathematici  dixere 
corpus  efTe  quod  triplicem  habet  dimenfio- 
nem  nempe  longitudinem  *  latitudinem  & 
profunditatem. 

Ex  natura  nunc  extenfionis  fequitur  dw 
vifibilitas  ejus. 

Etenim  quid  eft  extenfio  ;  pofitio  par- 
tium  totum  conflituentium  extra  Je  mu- 
tuo  ,  ergo  pars  ;una  haeret  extra  aliam  ,  er* 
go  accipitur  neceflario  divifa  ab  alia. 

Patet  etiam  hanc  divifibilitatem  fieri  pofle 
in  infinitum  ,  quia  femper  concipitur  ali- 
quid  divifibile  ,  quotiescunque  concipi- 
tur  aliquid  extenfum  ,  quamdiu  verd  con- 
cipio  lineam  ,  tamdiu  concipio  extenfio- 
nem  ,  &  fic  omnis  linea  conftat  ex  lincis 
non  proprie  ex  punftis  ,  fed  ex  aliis  lineis, 
plan3  conftat  ex  planis  non  lineis  ,  nam  ut- 
cunque  dividam  planum  ,  fcmper  fiet  minus 
planum  ,  nam  fi  dicis  ultimum  planum  fit 
linea,  ergo  jam  duae  lineae  facerenr  fpatium, 
quod  eft  impoflibile  5  ex  his  igitur  conftai 

cu^ 


1 8  Methodus  difcendi 
cubum  v:  gr:  divifum  femper  facere  cubum 
minorem  &  fic  in  infinitum  ,  nec  in  nihi- 
lum  redigi  pofle  ultimum  illud  quic- 
quid  fit  per  extenfum  ,  nam  fi  idem  foret 
nihil  dividendo  ,  &  fi  iterum  velles  com- 
ponere  &  in  infinitum  multiplicare  facerent 
nihil. 

Ex  qua  ergo  do&rina  pm  intelligitur. 

1.  Quod  fit  menfurabile  omne  ,  nempe 
quod  extenfum  eft  inter  fpatia  pun&orum. 

2.  Qtiomodo  fiat  menfura  fcilicet  in  lon- 
gum  latum  &  profondum  per  cubum. 

3 .  Vidimus  quod  linea  ex  lineis,  pundum 
ex  punftis,  planum  ex  planis,  cubus  exialiis 
cubis  confraret  ,  &  fic  corporea  ex  corpo- 
reis  non  ex  aliis. 

4.  Vidimus  quod  in  infinitum  poflit  di- 
vidi  corpus ,  nam  quamdiu  idea  manet  cor- 
porea  tamaiu  manet  extenfio  ,  &  quamdiu 
cxtenfio  5  tamdiu  manet  menfurabilitas. 


C  A  P  U  T  IV. 


De  Impenetrabilitate. 

§.  15.  TMpenetrabilitas  efl  idea  extenfionis 
JL  urntn  cam  infinita  rtfiftentia  ,  con* 
tra  omne  illud  aliud  impenetrabile  ,    cjuod  ni- 
tiiur  ingredi  illnd  fpatium  >  in  quo  hxret  prius 


Medicinam.  19 
Uiud  imponetrabile  ;  non  poteft  dari  clarior 
idea. 

Dico  fi  ponitur  illa  triplex  menfurabiKtas 
cum  alia  idea  concepta  ,  hoc  eft  refiftentia  s 
ut  fi  illud  menfurabile  in  quodam  determi- 
nato  fux  figurae  fpatio  haereat  ,  &  omne 
quod  ibi  ingredi  vult  tantum  repellat  ,  ut 
non  admittatur  tum  hujus  menfurabilis 
concipimus  impenetrabilitatem  ,  cum  etiam 
loquimur  de  impenetrabilitate  corporis  ^fup- 
ponimus  corpus  efle  perfe&e  folidum ,  nam 
ut  fit  perfeftum  &  folidum  corpus  ,  debet 
illa  vis  refiftendi  effe  infinita  ,  alias  non 
eft  impenetrabile  fed  condenfabile  tantum, 
concipiamus  enim  quod  ultimum  omnium 
corporum  fit  perfedtum  punftum  ,  fi  tota 
fua  natura  eft  corporeum ,  nullos  poros  ha- 
bebit  amplius  ,  ergo  nulli  corpori  ejus  fpa- 
tium  ingredi  tentanti  cedet. 

Ergo  vocamus  impenetrabile ,  quod  collo- 
catum  in  fpatio  infinite  rejiflit  contra  omnem 
vim  ,  qm  aliud  impenetrabile  introducert 
tentat9 

Si  verd  non  eft  infinita  illa  refiftentia, 
tum  non  eft  perfe&um  corpus  &  folidum 
impenetrabile  5  fed  tantum  condenfabile. 
Aurum  enim  v:  gr:  etiamfi  denfifiimum 
non  cft  perfe&e  folidum  cum  habeat  poros , 


Methodus  difcendi 
fed  partes  funt  in  Auro  poris  carentibus ,  er- 
go  illae  partes  funt  impenetrabiles, 

Formavi  conceptum  impenetrabilitatis,  jam 
claram  ideam  eorum  immediate  exinde  fe* 
quentium  trademus. 

Incepimus  fimul  expendere  ea  quse  a  Me- 
dico  in  fuorum  Studiorum  fundamentis,  ja* 
ciendis  fcitu  neceffaria  requiruntur  ,  quae 
certe  ejus  funt  naturae  ut  ab  uno  quoque 
qui  rerum  corporearum  naturam  inveftigare 
vult,fciri  d-bent,  ut  &  omnia  nempe  ea, 
quae  fequuntur  donec  ad  anatomiam  ipfam 
pervenimus  funt  praefupponenda* 

Inter  ea  nunc  i.  incepimus  generalem 
omnibus  corporibus  communem  naturam 
cujus  vidimus  duas  effe  partes  &  attributa 
&  proprietates  ,  Extenfionem  nempe  quae 
divifibilitatem  involvit  ,  &  tum  impenetra* 
bilitatem. 

Extenfionem  ,  unde  menfurabilitas  ,  & 
menfurabilitatem  unde  Divifio  fequitur  expli- 
cavimus  ,  impenetrabilitatis  excitavimus 
ideam  claram  ,  &  docuimus  effe  eam  pro- 
prietatem  corporis  >  per  quam  infinite  re- 
fiftit  cuicunque  alio  impenetrabili ,  etiam 
pofita  infinira  vi  tentanti  introdu&ionem  per 
illud  <patium,quod  occupat  primurn  impene- 
trabile,  dixique  abfolut£  effe  intelligendam  in- 


Medicinam. 
finitam  refiftentiam  ,  &  hxc  efl:  veterum 
Philofophorum  praefertim  Epkuri  &  De~ 
mocriti  Avtitvtticc  ,  quod  nihil  aliud  eft  , 
quam  reverberatio  a  voca  illa  "Avn  &  tvtttu 
verbero  ,  quia  nempe  illud  quod  intrare  ten- 
tat  in  locum  ejus  corporis  reverberatur  & 
repellitur  ;  hinc  nunc  pergendum  ad  le- 
quentia. 

§.  16.  Ergo  omne  illud  quod  impene- 
trabile  eft  ,  Extenfum  eft  ,  fed  non  omnc 
extenfum  habetur  nobis  impenetrabile. 

Hocce  dicimus  in  propofitione  ,  omne 
impenetrabile  debet  necefTarid  effe  extenfum 
nam  quod  eft  impenetrabile  ,  eft  quod  lo- 
cum  occupat  ,  ita  ut  infinite  refiftens  re- 
pellat  id ,  quod  in  illud  ,  hoc  eft  impene- 
trabile  intrare  tentat, 

Verum  alterum  in  hac'paragrapho  dicimus* 
ideaextenfionis  non  involvitideam  impenetra- 
bilitatis ;  formemus  enim  conceptum  impene- 
trabilitatis  &  extenfionis,  nemo  etiam  eft, 
qui  non  poffit  concipere ,  quod  fi  inter  bi- 
nas  manus  v:  gr:  corpus  folidum  haereat,  ut 
ex:  gr:  aurum,  &  concipimus  ideam,  illud 
non  abhtum  effe,  facile  concipiemus,  nul- 
lum  aliud  corpus  huc  poffe  intrare  ,  licet 
Cartefiani  &  alii  hoc  non  confideraverint, 
&  illo  corpore  jam  ablato ,  licet  nihil  intrec 
in  illud  fpatium  imra  mamis *  tantum  illud 


ij  t        Methodus  difcendi 
clTe  extenfum  &  triplicem  habere  dimenfio- 
nem ,  ergd  videmus  illud  extenfum  non  efTe 
impenetrabile  ,  admittit  enim  aliquid  5  ve- 
rum  illud  folidum  quod  pono  perfe&e  foli- 
dum  quovis  falfo ,  aurum  nempe  erat  im-  1 
penetrabile  hoc  eft  infinite  refiftebat  omni  ( 
corpori    tentanti    occupare    fuum  fpa-lc 
tium. 

Ergo  idea  extenfionis  non  involvit  ideaid  i 
impenetrabilitatis  >  &  cum  nullum  funda-  ] 
mentum  in  Philofophia  habeamus  diftin- 
guendi  res  nifi  per  ideas ,  quum  omne  quod  ( 
coticipimus  in  intelleftu  ideam  format ,  hinc 
dico  extenfionis  ideam,  non  involvit  ideam  t 
impenetrabilitatis  ,  ut  poffimus  diftinguere  ]  1 
fpatium  a  corpore  ipfo.  .  j  \ 

§.  17.  Omne  impenetrabile  erit  menfu-  n 
rabile  &  proinde  divifibile.  1  \ 

Quid  enim  eft  menfurabile  ,  tantummo*  a 
do  illud  in  quo  ajfignare  pojfumus  certo  nume-  \  c 
ro  pofitum  partes  aque  magnas  ejfe  ;  ac  certa  j  p 
cjutdam  menfura  ;  fi  v:  gr:  pollicem  video  !  fi 
quinquagefies  ponijpofTe  intra  hoc  fpatium,,  f 
dico  illud  fpatium  menfurari  poffe  per  50.jp 
pollices,  hoc  eft  50.  partes  ejus  aeque  rnag-  r 
nas  efTe  ac  50.  pollices;  menfurare ,  ergo  tan-  » 
tum  eft  affignare  ,  quod  certa  menfura  po-  j 
teft  toties  applitari  alicui  corpori  menfuran- 
do  Jcilicet  enti  extenfo  ,  ergo  omne  im* 

pe-j 


Medicinam.  33 
penetrabile  abfolute  eft  menfurabile  ,  quia 
eft  extenfum  ,  &  omne  extenfum  valet  fae- 
pius  recipere  certam  quandam  menfuram. 

Verum  omne  menfurabile  habet  partes, 
quarum  una  poteft  menfurari  extra  alteram , 
ergo  omne  impenetrabile  eft  extenfum  * 
menfurabile  &  proin  divifibile. 

§.  1 8.  Ergo  omne  impenetrabile  poterit 
in  infinita  femper  minora  &  impenetrabi- 
lia  dividi. 

Eft  enim  hoc  clare  pro  fundamento  Phy- 
fico  concipiendum. 

Dico  omne  impenetrabile  poteft  dividi  in 
infinita  minora  ,  fingula  adhuc  divifi- 
bilia ,  ergo  omne  corpus  impenetrabile 
habet  fuam  naturam  ut  femper  ex  aliis  mi- 
noribus  conftet  ,  fed  femper  ex  impenetra- 
bilibus  hoc  eft  nullum  punftum  corporis 
amittit  refiftentiam  ;  pono  enim  corpus 
componi  ex  mille  partibus  fingulis  feorfim 
penetrabilibus  ,  arte  nulla  poterit  inde  con- 
fici  corpus  extenfum  &  impenetrabile,  nam 
fe  mutuo  penetrant,  fed  impenetrabiles  funt, 
partes  tum  quando  tantum  una  fuperficie  fe 
mutuo  contingent  ,  &  applicare  ad  fe 
invicem  facient  corpus  impenetrabile  iterum 
divifibile- 

l|     §.  19»  Ergo  omne  corpus  eget  aliqua 

C  cau- 


34«        Methodus  difcendi 
caufa  qu£  facit  ut  una  pars  imp  enetrabilis 
cohaereat  alteri. 

Eft  elegantiffima  certe  hxc  propofitioeft- 
que  illud  quod  perfe&e  docet  facile  infuffi- 
centiam  omnium  Philofophematum  exceptis 
Epicureis  &  Democritaeis.  |t 

Omne  enim  quod  eft  impenetrabile  habet  u 
hic  i.  impenetrabilem  partem  ,  hic  alteram  I 
&  fic  porro  &  fingula  hujus  modi  pars  ha- 
bet  hic  fuum  impenetrabile  &  hic  fuum  , 
&  fic  porro  ,  &  omnes  hx  impenetrabiles 
partes  habent  fuam  pofitionem  hanc  &  jux- 
ta  hanc  &  fic  deinceps. 

Ergo  idea  extenfionis  &  impenetrabilitatis 
involvunt  tantum  pofitionem  impenetrabilis 
alicujus ,  juxta  hoc  &  hoc. 

Verum  cohaefio  eft  aliud  quid,  nam  nihil 
ttliud  eft  tjuam  appo/itio  irftnitarum  impenetrfc- 
bilium  ad  fe  mutuo ;  cohafio  etiam  eji  refiften- 
tia  contra  omnem  fdutionem  &  feparationem  ,  j  ^ 
idea  corporis  non  involvit  ideam  cohsefionis 
Bam  impenetrabile  eft  tantum,  quod  hic  habet  | 
unum  impenetrabile  ,  hic  alterum  ,  &  fic 
porro  ,  verum  cohaefio  eft  id  quod  facit, 
ut  non  poffit  una  pars  moveri  iftius  impe- 
netrabilis,  nifi  etiam  alia  moveatur  ,  eftque 
cohaefio  unio  partium  ,  ergd  cohaefio  non 
includitur  in  conceptu  &  idea  extenfionis& 
impenetrabilitatisj  mm  poterat  abeffe  cohx- 


k 


Medicinam.  3f 
fio  ,&  partes  continuo  fe  continere  poflenc, 
ut  v:  «t:  fi  duo  digiti  fe  mutuo  contingant, 
funt  duae  partes ,  pono  impenetrabiles  juxta 
femutuo  pofitas,fed  una  poteft movei i , im- 
mota  altera;  verum  unusdigitus  folusnon  po- 
teft  moveri,nifiomnespartes  moveantur,& 
una  pars  non  movetur ,  nifi  altera  etiam ,  ergo 
ponit  cohxfioideam  quamdamper  extenfio- 
nem  &  impenetrabilitatem  in  corporibus  & 
boc  eft  ,  quod  vocamus  caufa  egere. 

Nam  quando  in  alicujus  rei  idea  non 
roncipio  aliquid  ,  quod  ei  rei  adefle  poteft, 
:um  inquiro  caufam ,  &  poftea  cur  hxc  a- 
derat  ,   v:  gr:  cum  inquiro  triangulum , 
/ideo  ipfum  habere  tres  lineas ,  illas  tres  li- 
leas  facere  tres  angulos  ,  hos  angulos  tres 
>fle  aequales  duobus  re&is  &  fic  in  infini- 
:um  ,  tum  horum  caufam  dico  efle  trian- 
>ulum  ,  quia  haec  omnia  continentur  in 
dea  trianguli  &  fequitur  ex  ejus  natura, 
;um  abfque  iis  triangulum  efle  nequeat,  ve- 
*um  quamdiu  triangulum  eft,  haec  adfunt,  & 
:um  dico  omnes  h&  proprietates  funt  in  trian- 
*u!o ,  quia  tota  ratio  harum  eft  in  triangulo 
&  eft  natura  trianguli. 
!     Verum  fi  video  aliquid  aiiud ,  quod  non 
i  tx  natura  trianguli  ipfa  fequatur,  ut  v:  gr: 
!  quod  triangulus  moveatur  ,  hoc  non  ex  ip- 
•  fb  fequitur>  ergo  haeret  alia  cauk,  cur  hxc 
j  C  i  idea 


3  6       Methodus  dtfcendi 

idea  in  triangulo  nofcatur.    Et  fic  cum  vn 

demus  aliquid  f  qucd  ex  ipfa  rei  natura  non 

fequitur  tum  dicimus  eget  quadam  caufa, 

quando  nernpe  in  conceptu  hujus  rei  non 

percipio  fundamentum,  cur  illa  res  ibi  hae-  \ 

reat. 

Eftjam  migna  inter  Philofophos  quaes- 
tio  ;   an  in  idea  impenetrabilitatis  &  exten- 
fionis  haereat  idea  cohaefionis  ,  fane  fi  re-  ; 
peto  tantum  quae  didta  funt  hoc  facile  per-  ; 
cipiemus  ,  quid  enim  eft  cohaefio  ?  eji  talis  \ 
contacltts  partium  ,  cjtii  Jeparationi  repugnat  y  i 
Impenetrabilitas  vero  &  extenfio  eft  tantum  i 
exiiftere  juxta  aliud  &  aliud  ;  jam  ex  idea 
juxta  aliud  exiftere  non  video ,  cur  non  fe- 
parari  unum  ab  altero  poffit,  hoc  a  me  non: 
concipitur  ex  fimplici  illa  Idea  impenetrabi- , 
Hum  juxta  fe  mutuo  exiftentium  ;  verum 
fequitur  necefTario  alia  caufa ,  cur  nixus  ille 
partium  &  preffio  ad  fe  invicem  adfit ,  & 
cur  una  ita  a!teri  cohaereat,  nec  per  motum 
parvum  divelli  &  fe  mutud  partes  poffint, 
hinc  concludimus  quod  ex  Idea  Extenfionis 
&  impenetrabilitatis  nihil  aliud  inveniatur, 
quam  impenetrabilium  parvorum  fparia  juxta 
fe  mutuo  exiftentia  replentium  fed  fi  cohx-! 
fio  fimul  adeft  &  concipiatur,  debet  quae- 
dam  alia  caufa  adefle  quae  diverfa  fit  ab  ex- 
tenfione  &  impenetrabilitate  ,  qu«  cau- 


Medicinam.  37 
fa  certe  non  concipitur'  ,  &  tamen  facit  ut 
partes  cohaercant  &  nitantur  in  fe  mutuo, 
Jicet  magnus  &  parvus  ille  nixus  fuerir. 

§.  20.  Hanc  caufam  hujus  cohaefinnis 
ignotiffimam  omni  homini  vocamus  Mona- 
dam,  vim  Attraftricem ,  vim  Elementalem 
pro  ut  volemus. 

Hoc  dico,  quod  illa  caufa  qux  cohaefio- 
nem  producit  omni  cuicunque  Philofopho 
omnino  fit  incognita ,  verum  poffumus  pro 
lubitu  eam  vocare ,  hinc  vocamus  eam  Mo- 
nadam  cum  magno  Lcibnitfio^  vim  attra&ri- 
ccm  cum  Niwtono  ,  vim  gravem  cum  Epi- 
chyo  &  Democrito,  caufam  duritiei  cum  aliis 
Philofophis.  Nihil  intelligimus  de  hac 
caufa,  tantum  hujus  effedtum  novimus  ne- 
mo  fcit  quomodo  ijla  cohaefio  fiat  ;  hinc 
tantum  definitio  dari  poteft. 

Quo  ad  naturam,  y^ov og  eft  tantumunum, 
led  nemo  poteft  dicere  unum  ,  nam  fi  tu 
dicis  unum  pedem  ,  jam  concipis  aiiquid 
conftans  ex  duobus  femipedibus  hinc  quod 
vocas  unum  eft  tantum  colle&io  unorum , 
jam  illud  quod  facit ,  quod  infinita  una  fa- 
ciant  unum  voca  Monadam  ,  vim  attratri- 
xem  c um  Ntwtono ,  nec  alia  voce  uti  voluit 
magnus  vir  ,  non  quod  afiquid  ridiculi  ad 
fit  ,  ut  plurimi  voluere  ridiculam  facientes 
hanc  opinionem  ,  credentes  quod  putaret 

C  3  '  Wf 


38  Methodus  difcendi 
talem  effe  tractionem  in  natura  ,  minime, 
fed  ignorat  ille  caufam  illam  ,  verum  depre- 
hendit  quod  omnia  corpora  haberent  in  fe 
caufam  quae  facit,  ut  partes  feparationi  re- 
ptignent  ,  hanc  vocat  vim  attraticem  ,  & 
poffum  aliud  quid  dicere  ,  inquit ,  11  vel- 
lem  ,  hinc  dicit  tantum  praeter  corpus  & 
cohaefionem  debere  adeffe  tertium  ,  quod 
hanc  producat  inter  partes  ;  quid  fit  igno- 
tum  eft. 

§.  2i.  Hujus  etiam  caufe  effe&um  vo- 
camus  Duritiem,hinc  fenfim  totum  fyftema 
corporeum  brevi  intelligetur. 

Ouid  efl  Durities  !  durum  corpus  efl  ctt- 
jus  partes  coh&rent  ita  ut  feparationi  rejiftant ; 
fi  tam  magna  efl  illa  rcfiflentia ,  ut  in  fenfus 
incurrat  ,  vocatur  durities  rejpeclu  fenjus ; 
aliam  non  habemus  ideam. 

Nunc  dico  ,  quod  caufa  duritiei  incogni- 
tiffima  fit  omnibus  &  Clariflimus  Carteflm •  > 
qui  in  quiete  partium  ejus  caufam  effe  po- 
fuit ,  certe  non  intellexit  rem ,  neque  enim 
concipio  unde  hoc  habuerit ,  quum  ipfe  ex 
Mechanicis  facile  noverit  quiefcentes  partes 
effe  in  xquiiibrio  ,  &  indeterminatas  cui- 
cunque  motui,  &  fic  minimo  motu  poffe 
rnovcri  ,  ergd  hoc  modo  minimo  motu 
poffet  feparari  una  pars  ab  alia  ,  hoc  fequi- 
tur  ex  evidentiffimis  Philofophiae  principiis; 

nam 


Medicinam.  35) 
nam  fi  hoc  conftaret  in  quiete  partium  ,  er- 
go  motu  minimo  dato  omne  corpus  fe  invi- 
cem  deftrueret ,  fed  Durities  eft  ,  quando 
motu  uni  parti  dato  ,  omnes  fimul  reliquae 
partes  fequuntur. 

Eft  ergo  effe&us  cognitus  ,  fed  caufa 
non  ,  quicquid  illuftrifTimus  BcrnopiilH  natn 
junior  illud  adfcribat  preftioni  aetheris  ,  & 
quicquid  alii  dicunt  de  Atmofphxra  pre- 
mente  ,  ea  omnia  petunt  principia  &  fup- 
ponunt  jam  corpora  efle  dura  antequam 
fint  ,  nam  quaerimus  de  origine  duritiei , 
quod  debet  efTe  aliquid  ,  quod  faciat  nixum 
eiTe  inter  partes  ita  ut  feparationi  refiftant. 
Verum  non  fequitur  hoc  ex  idea  corporis  & 
extenfionis  &  impenetrabilitatis. 

§.  22.  Si  haec  cohaefio  &  Durities  tanta 
fit  in  parte  aliqua  ,  ut  omnem  cognitam  vim 
motus  fuperet  ,  tum  illa  pars  vocatur  Ato- 
mus  &  Elemenmm  corporeum.  Docuimus 
omne  corpus  effe  extenfum,  impenetrabile, 
figurabile,  mobile,  vifum  eft  tum ,  quod 
illa  corpora  Impenetrabilia  cohaereant  cum 
aliquo  nixu  fe  opponente  omni  feparationi 
&  vocatur  illa  Durities,  fi  jam  illa  cohasfio, 
•"ille  nixus,  illa  vis  (ut  volucris)  tam  magna 
fit  in  corpore  illo  ,  ut  nullus  motus  in  re- 
rum  natura  fit  ,  qui  non  fuperetur  £  refis- 
tentia  harum  partium  ,  tum  illa  pars  dicitur 
C  4  Ato- 


4»o       Methodus  difcendi 

Atomus  ex  a  privativa  &  Topy  feftio ,  ergo  i 

Aromus   proprie  eft  pars  non  ampliusfe-  \ 

canda. 

Et  funt  hx  atomi  Dcmocriti  ,  qui  certe 
accufatur  falfd  Geometriam  ignorafle  ,  quia  , 
atomos  pofuerat ,  certe  ille  Philofophus  ex  i 
Phoenicia  fcientia  fatis  intelligebat  nullam  j 
particulam  effe  in  rerum  natura  ,  quae  non 
adhuc  effet  divifionis  capax ,  fed  hic  voluit  ffl 
quod  fi  vis  uniens  corporis  partes  major  fit,  \  \ 
quam  omnis  vis,  quae  poffet  imprimi ,  nul-  I 
lam  effe  tam  validam  vim  in  rerum  natura,  \ 
qux  hanc  unionem  in  quadam  corporis  par-  ] 
ticula  fuperare  poflet  ;  tali  nunc  particulae  I 
deprehenfae  dabat  nomen  Atomi.  ii 

Quaeritur  an  hujusmodi  Atomi  in  natura  j 
dentur,  quod  ut  examinetur  i.  videndum  J 
eft  quod  nihil  fe  mutat  in  natura,  fed  om- 
nia  manent  uti  fuere  ,   corpora  enim  licet  1 
mutentur  quaedam  in  forma  n-unquam  mu-  i 
tantur  in  fua  eflentia,  ergo  ita  cohaerere  de-  I 
bent  illa,  quas  rerum  eflentiam  componunt, 
ut  nulla  vis  ranta  in  natura  fit ,  quae  hujus-  i 
modi  particulae  applicatu  eam  fuperet  ,  ita 
ut  eam  fcilicet  Atomum  mutare  nequeat , 
nam  fi  inciperent  mutari,  &  deftrui  illa  cor-^; 
pora  ;  tota  rerum  natura  deftrueretur,  quod 
enim  nunc  eft  aqua,  fi  habuerit  partes  mu- 
tabiles,  ita  utforent  partes  ignis,  certe  om- 

nis 


Medicinam.  41 
1  nis  rerum  facies  mutaretur  ,   &  omnia  ab 
igne  jam  incipiente  abundare  deftrueren- 
tur. 

Sic  contra  etiam  ,  fi  quid  jam  eft  ignis 
poflet  fieri  aqua  impoflible  eflet  ,  ut  idem 
calor  in  natura  per  6000.  annos  &  amplius 
perdurare  potuifTet,  uti  fecit. 

Ergo  tota  rerum  natura  d?mat  ,  principfa 
unde  reliqua  conftant  efle  immutabilia, 
iquod  fi  non  eflet,  non  poflent  ita  manere, 
ut  ante  fcecula  fuerunt,  ergo  iliud  primum 
icohasrens  ,  quod  principium  dat  rebus  eft 
Elementum  &  immutabile  ;  non  quod  Ma- 
thematice  dividi  non  poflet  ,  hoc  enim  in 
infinitum  fieri  poteft  ,  fed  quod  nulla  vis 
poffit,  ejuspartes  ab  invicem  feparare  &  hoc 
facit  ftabilitatem  naturae. 

Illa  nunc  caufa,  quae  facit ,  ut  quod  ex- 
tenfum  cft  ,  ita  cohasreat,  ut  fuo  cohaefio- 
nis  nixu  fuperet  omnem  vim  in  natura  ten- 
tantem  fuam  cohxfionem  immutnre,  eft  or- 
do  naturae  ,  &:  eft  eadem  femper  caufa  co- 
h^fionis ,  hoc  eft  idem  ilie  Deus. 

Jam  oftendimus  quidem  Elementa  rerum , 
an  denter  Atomi  &  quid  fint. 


CA~ 


4  2        Methodus  difcendi 
C  A  P  U  T  V. 

De  Elementis  Corporum. 

§.  23.  (?I  Atomus  &  corpus  ex  Atomis 
O  confettum  partes  fuas  coharentei 
ita  habet  unitas,  ut  nullum  fpatium  vacuum^  f 
intercipiatur  inter  partes  unitas ,  tum  illa  ato- 
mus ,  &  illud  corpus  vocabitur  perfe&um  foli- 
dum. 

Hxc  eft  inter  magnos  viros  agitata  quaes- 
tio,quod  nempe  idea  fit  folidi.  Peripaterici 
&  Cartefiani  dicunt ,  quod  extenfio  fit  idea 
folidi  ,  fed  demonftrandum  eft  facile  hoc 
non  ita  intelligi ,  nam  dico  Atomus  conftat 
ex  aliis  partibus  cohaerentibus  ,  fed  non  fe- 
parabilibus  ,  hoc  notat  Atomum  ,  verum 
illa  non  eft  perfe&e  folida  adhuc  ,  nam  fi 
effet  una  particula  creata  ,  &  altera  creata 
fic  &  ita  (^^^  conjun&ae,  hx  partes 

fuifTent  per  vim  cohasfionis ,  ut  unum  cor- 
pus  &  una  pars  non  feparari  poflet  ab  alte- 
ra  ,  non  eflet  perfe&e  folida  atomus ,  cur ! 
quia  daretur  fpatium  inter  ejus  oartes  ;  ve- 
rum  fi  ita  (  JBEBBb  )  fui^ent  unitae, 
ut  nullum  vacuum  reliquiffent   inter  fuas 

par- 


Medicinarn.  43 
partes,  tvim  Atomus  illa  effet  perfe&e  folida 
five  nulium  fpatium  haberet  in  fe  ,  ubi  al- 
terum  pofTet  recipi  &  contineri  corpus  ,  er- 
-go  perfefite  folida  eflet ,  hxc  nunc  idea  eft 
formanda  in  primis  fundamentis. 

Quid  vocatur  perfe&e  folidum  !  jam  cor- 
pus  illud  ,  quod  ex  atomis  confat  ita  junVtis 
ut  nihil  vacui  inter  partes  htrcat.  Alterum 
jam  vocatur  perfede  folidum  corpus  quod  ex 
aliis  perfecle  folidis  corporibus  confiatum  efi 
abfque  ulla  intercapedine  feu  fpatio  relitto  in- 
■ter  partes  confiituentes. 

Ergo  tres  perfe&e  folidae  habentur. 

1.  Atomus  quod  conftat  ex  partibus  fibi 
mutuo  unitis  fine  ullo  fpatio  vacuo  inter- 
pofito. 

2,  Corpus  perfe&e  folidum  quod  conftat 
ex  Atomis  feu  partibus  perfe&e  folidrs ,  fed 
ita  unitis  ad  fe  invicem  ut  nullum  fpatium 
intermedium  relinquatur. 

Corpus  ex  corporibus  conftans  (nam 
quod  ex  Atomis  jam  conftat  etiam  dicitur 
corpus)  ergo  ex  ccrpufculis  perfefte  folidis 
ita  fibi  mutuo  applicatis  ut  nullum  porum 
inter  fe  conftituant. 

•  Intelligitur  hoc  facile  iterum  eft  enim  tan- 
tum  definitio. 

Jam  perfefte  folidum  menfuratur  per 
menfuram  fpltii  :  fupponamus  molem  effe 

quan- 


44*  Methodus  difcendi 
quandam  unius  pedis  cubici  fin  exempfo 
melius  intelligetur,)  habebo  ergd  cubum 
perfe&e  unius  pedis,  hoc  eft  fumo  fpatium 
quoddam  quod  fit  exafite  unius  pedis  cubi- 
ci,  &  pono  hoc  fpatium  a  me  jam  repletum 
e(Ie  corpore  ,  in  quo  nulium  omnino  va- 
cuum  fit  ,  tum  vocabitur  illud  corpus  perr 
fede  folidum,  &  menfura  ejus  erit  menfura^ 
fpatii  ;  quia  exafte  illud  fpatium  replet, 
ergd  tantum  erit  impenetrabilis  maflae  ,  ac 
magnitudo  eft  fpatii.  Hoc  bene  rerinenr- 
dum  erit ,  quia  poftea  in  mechanicis  nobis 
inferviet. 

§.  24.  Si  Atomus  partes  impenetrabiles  ita 
juntlas  habet ,  ut  intercipiantur  inter  unir 
tas  partes  JpatioU  vacna  ,  aut  alia  mater 
ria  non  unita  repleta  ,  tunc  vocatur  illa  ato- 
tnus  corpus  porofum. 

Ut  vero  habeatur  menfura  corporis  poro- 
fi  fupponamus  v:  gr:  aurum  efle  perfe&e  fo- 
lidum  ,  ergo  occupabit  pedem  cubicum  , 
jam  auferatur  aurum ,  hujus  auri  ex  hypo- 
thefi  menfuraeftcapacitas  iftiusfpatii  cubici; 
verum  fi  jam  impletur  fpatium  aqua  &  aqua 
fit  conftans  ter  pluribus  pororum  ,  quam  au* 
rum  ,  ergo  habet  *  partes  fuac  fubftantiae  po- 
rofnm  &  *  pars  cubici  pedis  erit  menfurafub- 
ftantiae  corporeae  iftius  aquae  ,  nam  reliqua 
funt  tantum  vacua  non  corporea, 

Hoc 


f; 
io 
cc 

Cl 

l 

ft 

n 
i 


Medtcinam.  4f 

Hoc  multum  facit  in  viribus  corporum 
inquirendis,nam  vires  inveniuntur  ex  quan- 
ritate  materiae,  fed  quantiras  materiazcogno- 
fcitur ,  cognita  magnitudine  pororum,  quia 
tum  fubrrahuntur  a  reliquis  ,  nihil  enim  fa- 
ciunt  ad  vires  corporum ,  quia  funt  tantum 
fpatia  vacua,  fed  quod  praster  poros  fpatia 
replet ,  illud  dat  quantitatem  materiae ,  ergo 
haec  eft  menfura  corporeitatis. 

Hinc  videmus  quod  fi  Ariflotelis  &  Car- 
tefii  vera  eflet  fententia  in  his,  quod  exten- 
fio  eft  idea  folidi ,  tum  ubique  effet  eadem 
corporea  fubftantia  ,  &  fi  non  daretur  va- 
cuum  iterum ,  hoc  verum  effet ,  hoc  eft  fi 
aurum  &  aqua  ubique  effent  idem ,  ergo  ef- 
fent  aeque  gravia  illa  corpora  fed  hoc  ve- 
rum  non  efle  demonftravit  Magnus  Neuto- 
ms  Mathemaricis  evidentiffimis  demonftra- 
tionibus  in  experimentis  de  pendulis. 

Ex  diftis  patet  quomodo  a  fimpliciffimis 
inceperimus  in  hac  Methodo  exponenda  hoc 
eft  ab  elementis  corporum  ,  demonftravimus 
enim  Atomos  efle  elementa  corporum,  quae 
definiuntur  a  Philofophis  corpora  fimplicif- 
fima  ex  quibus  alia  fiunt  &  in  qux  itcrum 
refolvi  poffunt  ,  nunc  diximus  quod  A- 
tomus  pofiit  effe  perfefte  folida,  &  nonper- 
fe£te  folida  fcd  porofa  ,  &  quod  proinde 
i  corpora,  quae  ex  iis  conflantur  poterant  efle 

& 


46        Methodus  difcendi 
Sc  perfe&e  folida  &  porofa ,  &  quod  corpo-  if 
ra  porofa  duplici  fenfu  dicerentar  nempe  po-  f 
rofa  fimpliciter  ubi  nihil  in  poris  continetur, 
&  porofa  cum  materie  interna  in  poris  fljac-  • 
tuante  ;   &  ut  dixi  quando  meatus  habent  • 
tantummodo  feu  fpatia  penetrabilia  non  re-  - 
pleta  hoc  eft  vacua  Philofophica,  hinc  dixi-  : 
mus  quod  cum  Phy fice  non  Geometrice  j  i 1 
menfurare  corpora  ad  vires  volumus ,  debe-<  - 
mus  diftinguere  molem  a  mafsa  corporea,* 
nam  moles  eft  tota  extenfio  corporis,  fedii; 
illa  poteft  effevacua  in  quibufdam  locis  &  l}t 
non. 

Hinc  diftinguendum  eft  inter  molem  & 
inter  illud ,  quid  fubftantiae  in  eo  corpore  eft. 

Si  perfe&e  folidum  eft  corpus ,  tum 
menfura  molis  eft  menfura  fubftantiae. 
Sed  fi  in  mole  funt  loca  vacua  ,  tum 
menfura  debet  effe  diftradis  vacuis. 

C  A  P  U  T  6. 

Ve  Pondere  Specifco  corpomm. 

Sporea  §•  *5-TNvenere  duo  Maximi  Viri  ultimo 

inquo-  elapfi    feculi  Ifaacns  Newtonns 

ciinqae    nempe  &  Chrifiianus  Hngenius  ,  ambo  pefcfc 

£patloha"diverfa  ratiocinia  quod  materies  corporea  irt 
betcam  r    •      \       i     r    1  \ 

propor-  quocunque  fpatio  deprehenfa  haberet  eam 

pro- 


Medicinam.  4,7 
proportionem  ,  ut  pondus  erat  illius  molis  tioncni 
ponderats.  %  «PJjj 

Eft  certe  elegantiffima  propofitio  fi  ulla  iius  niolis 
eft  in  Phyfica  ,  &  utiliffima  quoque  ad  cor-  ponde- 
porum  vires  eruendas;  in  Mechanicis  jam  rat3e' 
explicanda  eft ,  MafTa  corporea  ,    quas  vo- 
catur  totum  quod  confpicitur. 

Quantitas  etiam  coporea  in  ea  dicitur  co- 
pia  illius  impenetrabilis  perfe&a  folidi ,  quod 
in  ea  mafTa  eft. . 

Invenit  nunc  Newtonm<>  quod  illud  non 
cohasrens  &  inter  poros  interceptum,  ad 
corpus  verum  e(Te,  nihil  plus  facit  quam  fi 
vacuum  effet  refpe&u  virium  agentium , 
!per  experimenta  clara  illud  deducit  in  trac- 
catu  fuo  de  pendulis ,  Invenit  nempe  quod 
fi  Pyxis  plena  effet  auro  &  plumbo  ,  & 
altera  vacua,|fed  accurate  claufa,  fi  tum  pon- 
derans  Pyxidem  &  plenam  &  vacuam  refpi- 
ceret  ad  aftiones  ,  quae  aftiones  erant  ran- 
tum  refpe&u  ponderum  illorum  corporum : 
itaque  fupputat ,  quod  fi  materies  haerens 
inter  poros  faceret  ad  corpus  &  corporeita- 
tem  ejus,  tum  deberet  aliquid  efficere,  at- 
)  que  in  experimentis  faciebat  nihil ,  hoc  eft 
j  fi  Pyxis  ponderata  clauderetur ;  tumque  ali- 
I  qua  aftio  per  eam  foret,  illa  a&io  tantum 
1  igebat  refpe&u  illius  ponderis ,  reliquum 
a  agebat  nihil  5  fic  etiam  fi  ponderaretur  au- 

rum 


48        Methodus  difcendi 

rum  in  pyxide  &  pyxin  ipfam,a&io  iterunr 

erat  tantum  refpe&u  ponderum  illorum  cor- 

porum. 

Hinc  fi  in  auri  poris  haeret  materies  quae- 
dam ,  ut  materies  fubtilis  Cartefii  ,  feu  ali; 
li  facit  ad  corpus  debet  etiam  agere ,  verun 
ut  hoc  faceret,  deberet  induere  naturam  fo« 
lidi,  fed  rum  non  amplius  effet  fluduans  : 
fed  pertineret  ad  corpus  ,omnia  enimcorpo 
ra  agentia  agunt  ut  folida.non  ut  fluida  s 
nam  fi  v:  gr:  habeboaquam  in  tubo,  ifqu< 
non  claudatur ,  tum  tubus  tantum  agit  ali 
quid ,  fed  aqua  effluit ,  quia  non  coere£lur; 
verum  fi  comprimens  illam  aquam  in  tu- 
bo ,  ibi  coerceam  tum  aqua  induens  natu 
ram  folidi  agit  cum  tubo ,  ut  integrum  cor 
pus,  &  tubus  tanto  plus  impetusedet,  quo 
aqua  intus  contenta  plus  molis  habuerit. 

Verum  materies  in  his  poris  fe  non  ita 
habet,  nam  fi  agerent  illa  corpora,  quae  in 
his  poris  continentur  ,  deberent  efle  alias 
adiones  pendularum  ,  dicit  Neivtonm  ,  fed 
preffio  tantum  agit ,  &  ea  refpeftu  ponderis 
corporum  /  ergo  reliquum  nihil  agit. 

Hinc  prout  funt  corporum  pondera  eo 
funt  vires  ,  fi  enim  in  uno  corpore  duplo 
plus  virium  habebo,  pofitis  reliquis  iifdem , 
eft  in  eo  duplo  plus  materias  impenefra- 
bilis. 

Ma- 


Medivinam.  49 

Magnus  Hagenim  idem  obfervabat  per 
experimenta  pendulorura  ,  fed  Cartefianis 
Principiis  imbutus  non  tam  cito  conclufio- 
nem  vidit .  ac  Ntwtonm  ,  fed  poftea  Nevs- 
ftw/fcripta  videns  optime  fatetur  experimen- 
tis  captis  fe  obfervafTe  quod  pondus  fit  tan- 
tum  a  materia  corporea. 

Hoc  pofito  fundamentum  aptum  nempe 
veram  materias  impenetrabilis  in  certo  loco 
contentae  conftitutionem  cognitionemque  fi 
illa  ponderatur,  habemus ;  verum  perfefte , 
ut  proprie  fe  habet  nondum  novimus,  quia 
nullum  perfefhim  folidum  eft  cognitum  , 
poiTemus  tantum  cognofcere  vires  naturae , 
quatenus  inde  pendent. 

Ergo  pondus  eft  tantum  relativa  ftientia 
ad  nos ,  verum  fi  exade  poffem  fcire,  au- 
rum  continet  in  pede  cubico  tantum  mate- 
1  rias  perfede  corporeae  ,    tum  ponderarem 
aquae  pedem  cubicum,&  ftatim  fciremaqua 
tanto  minus  habet ;  ergo  tanto  plus  vacui 
1  inea  eft  &  tum  ponderarem  aerem,qui  tan- 
5  to  Isevior  eft,  unde  etiam  accurate  fcirera 
ttnto  plus  vacui  in  eo  eft  refpe&u  folidioris 
3  &  ponderofioris  corporis;  ergo  tanto  minus 
0  eft  in  eo  materiae  perfefte  corporeas,  fic  ac- 
>  mrate  illi  determinare  poffemus  )vacua  in 
i-  ^mnibus  corporibus ;  hinc  vera  hydroftati- 
:arum  materia,  ut  &  Mechanicarum  in  ge- 

D  nerc 


Mg&odus  difcendi 
.  ^       dp&rina  traai  poteft;  vide  de  hac  pro*  I 
>ofitione  Newtonftm  tn  Prixcipiis  Mathema* 
t^isZPbiiofopl^£ j^turalh  paginae  i.linea  ante- 
^O/0     Denujj^^^p^,  inquit ,  magnus  vir  inveni 
^^oim^fh  materiae  corporeas ,  femper  res- 
pondere  ponderi  &  illud  demonftrativ£  ex- 
plicat  parte  tertia  ,  ubi  experimenta  illa  de 
pyxide  habet  ,  ttim  videatur  Cbriftianus 
Hugenius  traite  de  la  gravite  ,   pagina  i 63 . 
quod  hi  jam  viri  tantis  experimentis  ad- 
ftruxerint ,  affumimus  pro  Principio. 


C  A  P  U  T  7. 

De  Diverfitate  corporum. 


Ex  ipfa  i^.pRgo  ex  ipsa  corporea 
natura  tur  idea  diverfitatis, 


$  natura  habe 
ha&enus  vi- 

j^j^^adimus  quod  omnis  materies  divifibilis  in 
idea  di-  infinitum  conftaret  exinfinitis,  quafi  nihi- 
yerfitatis.lis,  fed  quod  fit  vis,  quae  faciat  ut  refpec 
tu  noftri  illa  fiat  aliqua  ,  &  fiant  atomi ,  & 
ex  Hugenio  &  Neyttono  vidimus  quod 
aliquam  gravitatem  haberent ,  ergd  pro 
Principio  Phyfico  eiTe  materiam  extenfam  , 
impenetrabilem ,  formatam ,  divifibilem  in  in- 
finitum ,  &.omnes  partesdivifas  quandam  ha-? 
bere  gravitatem  toti  maflfe  perfe&econvenien- 
tem  affumimus  j  ex  Idea.  corporex  naturse  fe- 

quitur 


IK 
t 

T 

5: 

ii 


i 


Medicinam.  fi 
quitur  triplex  diverfitas  u  ergd  diverfitas 
erit  ex  diverfitate  Atomi,  Atomus  uria  non 
eft  oeque  magna  ac  altera  fimodofitdivifibilis 
hoc  enim  non  eft  necefiarium  ad  conftituen- 
dum  corpus;  non  requiritur,  ut  omnis  ato- 
mus  fit  aequaliter  folida  ac  altera,nam  una  poteft 
effe  perfe&e  folida,  &  altera  unita  ex  indi- 
vifibilibus  fed  tantum  habere  vacuum;  deinde 
poteft  efie  una  atomus  alius  figurae  &  ma- 
gnitudinis  quam  altera. 

2.|  Diverfitas  eft,  una  atomus  compo- 
fita  alteri,  corpufque  unum  compofitum 
alteri  corpori  majori  minorive  coh^fione 
inter  feuniri  poteft,  fi  corpus  ex  atomis  con- 
fedtum  eft  ,  poffet  iterum  partes  ultimae 
majori  &  minori  vi  fibi  mutuo  adhaerere, 
&  hoc  facit  diftindtionem  in  rerum  natura 
inter  corpora. 

5.  Diverfitas  oritur,  ex  diverfo  uniendi 
modo  unam  atomum  alteri ,  &  unum  corpus 
akeri  >  v:  g:  duae  atomi  poflfunt^^^  ^hac 

ratione  &  (  **'  !  '*  )  hac  ratione  tangi  ,& 
fic  plus  &  minus  fpatii  inter  fe  relinqunt, 
videmus  itaque  clarS  quod  triplex  ingens 
diverfitas  refultans  ex  rerum  elementis  ipfis 
deprehenfis  concipi  poteft,quod  certe  exalia 
Phyfica  non  fequitur. 

D  *  Si 


y2        Methodus  difcendi 

Si  enim  agimus  dc  diveriitate  ex  rerum  ele- 
mentis  deducimus  earn  ad  tria  capita,  i» 
primo  capite  confidero,  quod  triplices  cafus 
effe  poffint;  unde  diverfrtas  in  corporibus 
contingere  queat  ,  nempe  fi  atomi  fuerint 
diverfae  magnitudinis,  quod  facile  fieri  po- 
teft;  tum  fi  fuerint  diverfae  foliditatis  ,  & 
tandem  prout  fuerrt  diverfa  eadem  figura  :  in 
fecundo  capite  annotavimus,  quod  corpora 
diverfimode  rmgis  &  minus  in  fe  uniri  pof- 
fint  ,  &  quod  eft  effentialis  iis  proprietas 
non  ex  caufis  externis  dependens,  &  3.  vi- 
dimus,quod  varius  modus  cohaefionis  poffit 
effe ,  ita  ut  pars  alteri  cohasrens  poros  habeat 
vel  non ,  &  hinc  porofitatis  denfitatisque 
diverfitas  oritur  :  hxc  funt  jam  vera  princi- 
pia  Phyfica  ex  ipfa  rerum  natura  haufta. 

COROLLARIA. 

§.  2  7;  Primumquodquidem  Mcdico  cla- 
re  &  diftin&e  diftinguendum  eft  ex  Philo- 
fophicis ,  eft  vera  idea  corporum  &  eorum* 
quas  pendent  immediateex  hac  generali  idea. 

Dico  recapitulando  nunc  quod  primum 
quod  Medicus  ex  Phyficis  petere  debeat 
eft. 

1.  Extenfio. 

2.  Divifibilitas* 

3.  Im-  r 


Medicinam.  f$ 
5.  Impenetrabilitas. 
4..  Durities. 

5.  AWopoc  feu  Atomus. 

6.  Soliditas  &  Denfitns  abfoluta. 

7.  Porofitas  &  Rarita*. 

8.  Menfuratio  folidi  perfefH  aut  Imper- 

jfeai. 

9.  Diverfiras  corporum  triplex  ex  ipfa 
Elementorum  natura. 

§.  28.  Hxc  etiam  nona  capita  recapitu- 
lantur,  quoniam  omni  Phyfico  ac  proindc 
Medico  cognita  effe  debent,  iKpote  funda- 
mentalia  &  fcitu  neceffaria,  fed  fatis  funer- 
<jue  jam  expofitum  &  demonftratum  eft  ; 
nunc  agendum  de  dirigendo  ftudio. 

C  A  P  U  T  II. 

P  R/I  M  M    P  A  R  T  I  S 

Phyficae  genera!is 

De  Dirigendo  Studio, 

§.  29.JJT  re£h  fit  Methodus  1.  jacienda 
funt  fundamenta,  dicenda  prin- 
cipalia  cujufque  partis  ftudii  capita  ,  exci- 
tanda  clara  fingularium  idea ,  jam  vero  no- 
bis  dkendum,  qui  fint  aurhores  unde  didh 
petuntur.  D  ^  Qui 


54        Methodus  difcendi 

Qui  ordine  his  indagandis  incumbere  vult 
(his  novem  themaribus  fupradiftis  §.  27.) 
fequentes  legere  debet  auctores  u.  Epicurum< 
&  Democritum ,  eorumque  dogmata  hoc  eft 
antiquiffimam  Phaenicium  &  ^Egypti  Phi- 
lofophiam ,  quam  invenies  optime  defcrip- 
tam  apud  magnum  illum  Nobilem  Roma- 
num  Poetam  TitumLucretium  Carumpatrem 
in  tratlatu  de  Principiis  rerum^  qui  certeom 
nium  prasclariffimus  fcripfit  jam  ante  tem 
pora  Ciceronis.    Hic  etiam  Lucretius  pri 
marius  eft,  apud  quem  Epicuri  &  Dcmocrit 
principia  elcgantiffime    deduda  habemus 
@*  Legantur  haec  apud  Diogenem  Laertiun 
Gracum  in  vita  Democriti ,  &  in  primo  li 
bro  de  vita  Philofophorum  Antiquorum 
defcripfit  hicce  Philofophorum  dogmata,fec 
nullus  tam  amplo  feimone  exponit  quan 
Dcmocritus  ,  &  quamvis  videatur  plus  ama 
re   Democritum  quam  Epicurum  ,  tamei 
certum  eft  Democritum  omnia  fua  ab  Epi 
curo  habuiffe, 

y.  Verum  fi  haec  omnia  cognofcere  pet 
fe£te  vultis  ,  tum  Petrus  Gajfendus  in  Con. 
mentiriis  in  primo  libro  Diogenis  Laertii  de  vit 
Philofophorum  efi  legendus  ,  qui  Gajfendi 
Democriti  Phibfophiam  fummopere  repi 
gnavit*  Solis  etiam  fufficit  ad  hgec  nofcer 
da  *  nam  habet  quicquid  Diogenes  Laertii 


Medicinatn.  ff 
&  quicquid  Epicurus  tradidit ,  deinde  quid 
boni  &  veri  Mathematici  tum  temporis  ad- 
diderant. 

Qui  vero  jam  in  fcientia  Mathematica 
plus  funt  periti  ,  legant  Ifaacum  Newtonum 
palmam  praeripientem  omnibus  ,  uti  & 
Chrifiiani  Hugenii  tra&atum  de  la  Lumiere 
&  de  la  Pefanteur  ,  qui  prius  Cartefianus 
fuerat,  fed  paulo  ante  obitum  Newtoni  Epi- 
cnri  ac  Democriti  do&rinam  fequutus  efh 

Eadem  etiam  jacta  fundamenta  videntur 
apud  Keilium  in  introduEiione  ad  veram  Pbilo* 
fophiam  ,  fi  quis  nolit  Gajfendi  omnia  opera 
fimul  emere,  poteft  fibi  comparare  illum  tradta- 
tum  di(5tum  nempe  commentaria  in  Dioge* 
nem  Laertium  de  Philofophia  Epicuri ;  jam 
abfolvimus  hanc  primam  parrem  ,  nunc  fe- 
quitur  ut  dicamus  de  corporum  figura. 

Omne  enim  corpus  erat  extenfum  ,  irri- 
,  penetrabile  ,  figurabile,  mobile,  de  Exten- 
,  fione  &  Impenetrabilitate,  &  iis  quae  exin- 
de  fequuntur  diftum  eft,  ergo  haec  fecunda 
t  pars  Phyficae  generalis  debet  agere  de  figura 
nunc  etiam  Geometrice  agendum  eft;fed  dabi- 
s  mus  operam,  ut  omnia  ita  dilucida  funt,  ut  ab 
omnibus  &  etiam  a  Geometriae  imperitis  in- 
telligi  queant. 


D  4  PHY. 


f  6        Methodus  difcendi 

PHYSICjE  generalis, 
pars  s  e  c  u  n  d  a, 

C  A  P  U  T  I. 

De  Figura  Corporum* 

§•  3°*  T^Oftquam  Medicus  mturam  ge- 
A  neralem  communemque  om- 
nibus  corporihus  cognovit  ,  corpora  efie 
finita  facile  intelligit,  hoc  etiam  ex  Phi- 
lofophia  Peripatetica  &  Cartefiana  fluere  non 
poteft  ;  mm  apud  eos  idea  corporis  eft  ex- 
tenfio ,  fed  extenfio  eft  infinita  ,  verum  in 
hacce  Philofophia,  aurum  eft  ponderofum , 
fed  flexile  ,  ergo  habet  poros  ,  ergo  erit 
finitum  ,  quod  levius  eft  auro  adhuc  plus 
poroium  hibebit  ,  ergo  plus  finitum  erif , 
nam  ubi  funt  pori  ibi  jam  eft  vacuum  ,  ibi 
jam  corpus  effe  ceffat.  Sed  ex  Spinofiana  & 
Cartefiana  fententia  fequitur  naturam  corpo- 
rum  ubique  effe  eandem  ,  nam  extenfio  eft 
ubique;  hinc  etiam  optime  iis  dicit  Gajfen- 
dus  in  locis  citans  ,  fi  dicis  finem  efle, 
quod  ibi  erit  extra ,  ponas  te  effe  in  eo  loco 
univerfi  ubi  dicis  finem  effe  ,  quod  tunc 
ibi  habebis,  non  potes,  inquit ,  aliud  quid 

di- 


Medicinam.  57 
dicere  ,  quam  extenfionem  rurfus  adelfe, 
nam  fi  hic  finem  ponas,  &  res  corporea 
fuerit ,  ergd  juxta  eam  erit  iterum  exten- 
fio,  verum  extenfio  tibi  dat  ideam  corpo- 
reitatis ,  ergd  nullus  eft  finis  fecundum 
te. 

Sed  ex  hac  Philofophia  hoc  fequitur, 
quod  ubi  finem  pono,  jam  ibi  iterum  va- 
cuum  eft,  ergd  ex  hac  Philofophia  corpus 
eft  finitum  ;  verum  pergamus. 

Ubi  finitum  eft  corpus,  ibi  limites  ha- 
bens  effe  definit,  &  illud  extremum  ubi 
corpus  definet  effe  corpus ,  ibi  vocatur  ejus 
fuperficies.  Hxc  jam  fuperficies  varias  for- 
mas  induere  poteft,  quae  forma  tum  voca- 
jtur  Figura;  hinc  videmus  quid  figura 
Mathematicis  fit,  nempe  extremum  for- 
matum,  &  fingularis  uniuscuju>que  cor- 
poris  finis,  &  fuperficies ;  ergo  omnis  fu- 
perficies  hoc  eft  figura,  quae  fimplex  di- 
citur,  habebit  nihil  corporei.  Patet  facilc 
quid  eft  fuperficies  ?  efi  limites  corporis , 
quid  eft  limes.?  E(i  extremum  corporis  fi- 
quratum  ,  quid  eft  figura  ?  Ejus  corporis 
extrema  forma;  hinc  figura  tantum  confide- 
ratur  ibi  extenfa  ,  ergo  figura  habct  denfita- 
tem  nullam,  fed  tantum  corpus  illud  am- 
biens  lonrirudinem  &  latitudinem  non 
profunditatem  habet ;  hinc  dicunt  Gcometrx 

D  5  om* 


5*8        Methodus  difcendi 
omnem  figuram  juxta  longitudinem  &  lati  [ 
tudinem  tantum  menfurari  poffe;  ergo  du-  f  - 
plici  menfurabilitate  praedita  habetur  omni  i 
figura  fimplex. 

Figurae  nunc  funt ,  quarum  ope  menfu-iP3' 
ratur  corpus,  hoc  demonftrabitur  in  fequen  f  ■ 
tibus;  nemo  enim  poftet  rrrenfurari  came-»:» 
ram  v:  gr:  nifi  figuram  faeeret,  fed  figun  j! 
eft  limes  feu  fuperficies:  hinc  quid  faciunU  : 
Geometrae ,  fumunt  illam  lineam  longitudi-ri ^ 
nis  unius  parietis,  &  alteram  lineam  aiteriu::  k 
parietis,  quae  dant  latitudinem  &  multipli-ifc 
cant  has  menfuras  per  fe  mutuo,  tum  di«jfc 
cunt,  en  area  hujus  camerae,fed  uttota  Ca  j 
merae  capacitas  habeatur,  fumunt  jam  ad  u-ip 
num  parietem  illam  latitudinis  lineam  ,  &  I 
ad  fuperius  tabulatum  &  alteram  ktitudini:jfc 
lineam,  multiplicent  hsec  iterum  per  fe  mu-il 
tuo,  &  addunt  praecedenti  numero  &  tunrjfc 
dicunt,en  haec  eft  tota  camera.    Ergo  Ma- 
thematici  Philofophi  nunquam  menfuram! 
fubfhntiam  corpoream,  fed  fr.perficiem  &i 
fuperficies  determinet  mafTas  corporeas ,  ve- 
rum  illa  menfurari  nequit,  fed  \intx  fuper-i 
ficiei  menfuratae  dant  quantitatem  maffe,  & 
fic  per  figurae  menfurationem  habcmus  cor- 
pus ;  corporum  vires  a  figura  &  mole  de-i 
pendentes  (ex  Mechanicis)  nobis  funt  meri 
furandi  j  nam  id  corpus  fub  vadam  figurarr 

vari( 


Medicinam.  fc> 
varie  agit;  ergo  accurato  Philofopho  cor- 
porum  figurae  funt  cognofcenda?  :  jam  il- 
lud  quod  Euclides  &  Archimedes  invenere 
de  figuris  corporum  &  qualis  ufque  inde 
fcientia  Phyfico-Medico  accedat,  exponcn- 
tes  breve  Trigonometriae  fundamentum 
fimul  dabimus. 

§.  51.  A  fuperficiei  cognitione  pendet 
ars  menfurandi  corporeum  fpatium,  a  men- 
fura  corporei  fpatii  pendet  menfura  virium; 
adeoque  Medicus  ubi  vires  corporeas  ida- 
gare  incumbit,  fuperficierum  cognirione  ca- 
rere  non  poterit.  Notiffimum  eft  ex  Geo- 
metricis,  quod  ille  qui  novit  fuperficies  am- 
bientes  corpora&  fpatia  corporea,  ille  poreft 
invenire  quanta  fit  area  ,  &  quantum  fit 
fpatium  comprehenfum  intra  has  fuperficies 
five  in  harum  figura;ergo  ille  etiam  cognof- 
cet  quantum  fit  fparium  corporeum  compre- 
henfum  intra  has  fuperficies. 

Veriim  qui  vult  vires  indagare  corporum 
duo  debet  cognofcere  t.  celeritatem  corporis 
moti  tum  2.  ejus  magnitudinem ,  fed  rmg- 
nitudo  corporis  dependet  a  fuperficie  ejus 
cognita,  ergd  qui  vires  corporum  indagarc 
vult ,  ille  fuperficics  menfurare,  ttifHque 
celeritatem  cognofcere  dcbet  ;  hinc  paret 
quod  ars  menfurandi  fuperficies  ncceffcria 
fit  Medico,  qui  vires  corporum  nofcere 


6o  Methodus  dtfcendi 
debet,  hocque  commendarur  ab  Wppocrate 
fiio  filio  fcilicet  addifcere  Arithmeticam  & 
Geometriam,  fed  Geometriaeft  tantumcon- 
templatio  fuperficierum  ,  nihil  enim  aliud 
faciunt  Geometrae. 

§.  32.  Nemo  poteft  nofcere  magnitudi- 
nem,  nifi  nofcat  fuperficiem,  quae  iimita- 
ta  fuperficies  a  Geometricis  vocatur  figura, 
ergo  contemplatio  figurarum  requiritur  ab 
omni  homine,qui  explicabit  vires  corporeas, 

C  A  P  U  T  IL 

JDe  Figurarum  Menfura. 

§.  33.  /^Mnes  fuperficies  cognoscuntur 
V^/  cognitis  prius  linearum  men- 
furis,  hoc  eft  cognitis  lineis  reftis  harum-, 
que  menfura  quod  idem  eft.  Hic  demon- 
ftrabimus,  quomodo  Medicus  Geometrise 
cognitionem  facile  acquirere  poffit  ;  quod 
ut  optime  fiat,  medicus  corporum  viribus 
inftrudus  e(Te  debet ,  verum  ut  corporum  vires 
fciat;duo  intelligere  debet ,  ut  jam  diftum  eft  et 
celeritatem  alicujus  corporis  moti,  /3  magni- 
tudinem  ejufdem  corporis ,  fed  magnirudo 
non  poteft  inteiligi ,  nifi  fuperficies  cog- 
nofcatur  ,  fuperficies  non  poteft  inveniri, 
nifi  confideretur  figura  ,  figura  nofci  ne- 


Medicinam.  6x 
quit ,  nifi  nofcatur  lihea  re&a  per  quam  men- 
furantur  omnia ,  ergo  Medico  &  Phyfico 
illud  quod  Geometrix  in  lineis  re&is  con- 
fiderant,  cognofcendum  eft. 

GEOMETRIA. 

In  his  Lineis  &  in  fuperficiebus  &  fi- 
«lris  ntque  in  ipfis  corporibus  &  corporeis 
fpatiis  fpefrat;  confiderat  i.  Magnitudinem 
2.  Incrcmentum  3 .  Decrementum  4.  Pro- 
portionem  ad  alia  ejufdem  corporis  hoc  eft 
linex  5.  Transmutationem  in  aliam  diverfae 
mturxfedejusdcm  m3gnitudinis.  Explicabo 
nunc,  quomodo  Geometria  concipit  linram 
rechm  ,omne  quod  Euclides  in  qutndecim  libris 
yi/'j,quod  Archimedes  in  demonftrationibus 
Jinearum  re<5tarum  &r  curvarum  ,  quod  Geo- 
metrx  in  demonftrationibus  fuis  de  lineis 
invenere,  qux  eft  res  magni  momenti ;  ab  iis 
enim  confideratum  fuit  i.magnitudo,  qux 
tantum  efl  tntra  datos  terminos  five  inter  duo 
puntta ,  five  tnter  duos  limites  extenfio ;  ergo 
inter  punftum  hic  pofitum,  &  inter  pun- 
dum  hic  pofitum  ponitur  extenfio,  &  fic 
liaea  eft  id  ,  quod  inter  duo  punfta  ita  in- 
terjacet  &  vocatur  magnitudo ,  figura  voca* 
tur^  quando  extenfio  hujusmodi  continetur 
intra  limites  ex  Itneis  formatos.   Arevi,  voca- 

tur 


62        Methodus  difcendi 

tur  ejusfigura  magnitudo  :  fi  contemplor  ma* 
gnitudinem  areae ,  debeo  cognofcere  quanti- 
tatem  fpatii  intra  fuos  limites  contenti,  fic 
enim  magnitudo  cubiculi  eft:   fi  cognof- 
cens  quadratum  inferius ,  &  quadratum  fu- 
perius  five  Lacunaris  ea  per  fe  invicem  mul- 
tiplico,  tum  magnitudo  etiam  harum  linea- 
rum  quadratarum  per  lineas  invenitur,  ergo 
magnitudo  eft  tantum  extenfio  jacens  intra 
fuos  limites;  quando  dicit  Geometra  conci- 
pio  planum  iftius  magnitudinis,  dicit  tan- 
tum  aliquid  extenfum  intra  limites  &  in  li- 
neis,  eft  extenfio  inter  pun&a ,  in  fuperfi- 
ciebus  feu  figuris  inter  lineas,  in  corporibus 
inter  fuperficies. 

2.  Eft  Incrementum,  nam  non  poflum 
concipere  extenfionem  intra  hos  limites, 
quin  concipiam  extra  eam  talem  extenfio- 
nem,  hoc  eft  incrementum ,  nam  Geome* 
tra  non  creat  aliam  extenfionem ;  fed  tantum 
crearam  cogitat;  nam  cum  cogito  extenfio- 
nem  extra  limites,  cogito  ftatim  ab  utroque 
pun&o  huc  verfus,  ab  illo  pun£k>  huc  ver- 
fus,  iteram  dari  extenfionem,  ergo  illam 
certam  magnitudinem,  quae  intra  haec  duo 
punfta  erat,  pofle  augeri  ;  ftatim  cogito  | 
augere  lineam  reftam  in  geometria ,  efi  cogita-  l 
re  tantum  eam  extendi  pojfe  hoc  ejl  de  Juper- 
ficiebus  de  ■  corporihus  gr» 

5.  De- 


Medicinam.  6§ 
5.  Decrememum,  ii  inter  quatuor  lineas, 
cogito  planum ,  ftatim  cogito  ab  hac  parte 
hujus  lineae,  &  ab  hac  parte  iilius  linea?,  & 
fic  porro  aliud  hujusmodi  poffe  effe  pla- 
num  ftatim  cogito,  &  tum  dicor  auxifTe 
planum,  non  quod  addiderim  aliquid,  fed 
quod  ulterius  ejus  extenfionem  cogitaverim 
v:  g:  non  poffum  cogitare  cubiculum  intra 
fuos  parietes  cornprchenfum,  quin  ad  fin- 
guiam  eju^  fuperficiem  limitatam  addi  poffe 
cogitem;  fimile  conftat,  fi  Hmitetur  fex  fu- 
perficiebus  ,  qux  funt  quaclratae ,  &  non 
poflfum  hoc  cogitare  quadratum ,  quia  ex- 
tra  iliud  fimile  concipiam ,  &  extra  illud 
etiaiii  fimile,  &  fi  ita  pergo  dicor  augere. 

Eft  ergo  incrcmentum  tantum  cogitatio 
extcn/jonis  alicujus  extm  Jimihm  datam  ex- 
Hnfionem  ,  non  eft  propiie  augmentatio 
materialis,  nam  Geometrae  hoc  non  facere 
pofliint ,  fed  eft  tantum  idea  quaedam  au&a 
extra  primam  ideam. 

Ut  eft  etiam  incrementum ;  fic  oppofi- 
tum  five  contraiium   ejus  eft  decremen- 
tum,  fed  uti  eft  incrementum  &  decre- 
mentum,  fic  eft  divifio  &  multiplicario  li- 
1  nearum,  nam  dividere  lineam,  eji  extenfio-* 
1  nem  intra  limites  hos  cjuoties  babetur  illa  di- 
I  Tninuere^cH  v:  g:  intra  hos  limites  Iinen  tot 
pedum,  tum  dicit  Geometn  hanc  magnitu- 
,1  dinem  datam;nunc  fi  petitGeometriaut  di- 


6^        Methodus  difcendi 
vidatur  illa  data  linea  inter  partes  aequales ,  I 
quod  eftut  cogitem  totlineas,  quarum  fin- 
gula ,  qux  eft  £  pars  hujus  totius  fit  aequa- 
lis  reliquis  duabus,  quae  aequales  inter  fe 
conftituunt  fimul  totam  lineam. 

Ergo  dividere  lineam  ,  nihil  aliud  efly 
quam  concipere  tanto  mmorem  ac  potefl  habere 
partes  in  illa  data  magnitudine. 

Quid  eft  multiplicare  ?  fit  v:  g:  ibi  li- 
nea  100  pedum  vult  Geometra  eam  multi-  I 
plicare  ,  confiderat  illam  lineam  datam  fi- 
mulque  ejus  limites  tum  fimilem  lineam  & 
poft  hanc  iterum  fimilem  ,  hocque  fexies 
repetit,  tum  illud  dicitur  multiplicare 
lineam,  &  hoc  vocatur  Incrementum  apud 
Geometras ,  fed  Decrementum  efi  confidera- 
re  lineam  datam ,  &  tum  quafidam  ejus  partes 
qux  aliquoties  iterum  applicatae  faciunt  to- 
tam  partam. 

Id  nunc  facile  applicari  poteft  fuperficie-  j  ; 
bus  &  corporibus ;  ergo  dividere  &  diftra-  j 
here  eft  tantum  limites  cogitare ,  &  afiignare  j, 
magnitudinem  cogitatam  fi  multiplicamus  fied  l 
minorem  magnitudinem ,  fi  dividere  volu-  i 
mus. 

4.  Tra&atus  de  proportione  eft  primarius 
totius  Mathefeos ,  nam  certe  tota  Mathefis  0 
five  Geometria,  five  Algebra,  five  Arith-  q 
metica  eft  tantum  inventio  proportionum ,  ;  j 

fu-  I 


Medicinam.  6f 

fumamus  v:  g:  in  lineis,  nam  eft  idem; 
habebo  lineam  datam  ibi ,  &  ibi  ejus  func 
limites,  &  ibi  funt  limites ,  inter  eos  limites 
datur  extenfio  feu  magnitudo,  quae  eft  li- 
nea  ipfa  :  &  datur  ibi  alia  linea ,  cujus  etiam 
novi  limites ,  ergd  &  magnitudinern,  fi 
Geometra  fcire  velit  quaenam  proportio  fic 
unius  lineae  adaliam,  tum  confideraredebec 
quot  partes  fint  in  hac  linea  ,&  invenit  par- 
tes  v:  g:  centum,  &  in  aiia  invenit  partes 
200,  proportio  nunc  erit  inter  has  lineas, 
ut  100.  ad  200.  hoc  eft  ut  1.  ad  2.  Pro- 
portio  ergo  eft  tantum  inventio  menfurs 
communis duobus  extenfis ,  &  in venitur  quan- 
do  vera  utriusque  extenfi  magnitudine  co- 
gnita  comparatio  fit  unius  magnitudinis  ad 
aliam,  quantum  differatj  &  hoc  vocatur 
Proportio  a  Geometris  five  ratio  uti  lo- 
quuntur,  nam  non  pofTum  dicere  habet  fe 
ad  hanc ,  quin  dicam  partes  in  hoc  exten- 
fo  funt  hx  ,  dc  in  hoc  funt  totidem,  fi 
jam  conferantur  inter  fe ,  &  dicatur  hxc  eft 
differentia  unius  ad  alteram,  tum  dicunt 
rationem ;  hinc  nunc  dicitur  lineae  ratio  du- 
plex,  triplex,   quadruplex  &c. 

Veteribus  dicitur  proportio,  Neotericis 
ratio,quando  fic  linese  cumlineis,  fuperfi- 
cies  cum  fuperficiebus  ,  corpora  cum  cor- 
poribusj  velocitates  cum  velocitatibus  &c. 

E  Com- 


66  Methodus  difcendi 
Comparantur ;  quando  iraque  ambas  ejuf- 
dern  generis  res  ad  magnitudinem  cognitse 
comparantur  inter  fe,  &  invenitur,  quan- 
tum  ejus  magnitudo  &  menfura  unius  ex» 
tenfi  fe  habeat  adaliam,tum  rem  explican- 
tes  eandem  rationem  non  obtinere  dicunt, 
quod  falfum  eft ;  docuerunt  enim  multi , 
quod  fi  in  infinite  parva  pervenitur  ea- 
dem  fit  proportio. 

Proportio  nunc  eft  ut  dicit  Euclides  ra- 
tionum  fimilitudo  ,  <equalitasy  nam  fi  dicis 
quemadmodum  ultimae  partes  primi  fe  ha~ 
bent  ad  ultimas  partes  fecundi,  ita  ulti- 
mx  partes  tertii  ad  ultimas  partes  quarti 
eft  Proportio  vel  fic  porro. 

Proportio  igitur  requirit,  ut  cognofca- 
tur  quantitas,  cognitio  quantitatis,  ut  co- 
gnofcatur  menfura ,  menfura  utriusque  quan- 
titatis  requirit  cognitionem,  quomodo  men- 
fura  fit  in  altero  menfurante  &  alio  men- 
rato,  &  fi  numeri  in  primo  conferantur 
cum  numeris,  in  fecundo  vocatur  ratio; 
ergo  quid  eft  proportio  in  extenfis  fi  da- 
tur  menfura  (nam  illa  femper  dari  debet) 
utriusque  ergo  hoc  loco  menfuram  hic 
&  hic  menfuram  &  tum  cogitare  &  inve- 
nire ,  quoties  haec  menfura  ingrediatur  eam, 
v:  gr:  habebo  unam  menfuram ,  qnae  eft  t* 
&  alteram  quae  eft  %.  ergd  illa  quae  eft  i« 


Medicinam.  6y 
ingredietur  aliam  3.  ergd  ut  fe  habet  1.  ad 
3.  fic  fe  habet  menfura  in  hoc  extenfo  ad 
menfuram  in  eo  extenfo  hoc  eft  fe  1.  ad 
3  ;  ergo  proportio  eft  tantum  menfuia  >  ve- 
rum  duo  ergd  requiruntur ,  1 .  cognitio 
inenfurae  utriusque  &  2.  applicatio  men- 
furae. 

Quod  jam  de  lineis  diftnm  eft,  fic  eft 
de  fuperficiebus ,  de  folidis  itidem ,  ergo  iis 
non  inhxrebimus,    verum  dicimus. 

5.  Tranfmutatio  eft  nobiliiTima  Mathe- 
feos  pars    ,    quae  dicitur    Quadratura  in 
figuris  &  evolutio  in  lineis;  fit  hxc  AB. 
cognita,  vocatur  haec  linea  re<5ta ,  fi  nuncpig.  4, 
rogat  Geometra,  fac  mihi  lineam  curvam,  Tab.  x. 
ut  inveniatur  ejus  natura  &  magnitudo  ac 
lineae  AB;  tum  rogat  tranfmutationem  li- 
neae  in  aliam,  fi  v:  g:  fcirem,  quod  linea 
circularis  fa£h  limites  a^quales  haberet  cum 
AB.  jam  invenifTem  tranfmutationem  li- 
ncx  re&ae  in  curvam  ,  &  lineas  curvae  in 
reftam ;  verum  nemo  mortalium  hoc  no- 
vit  facere  in  curvis  lineis :  fi  habcrem  li- Tab, 
neam  curvam  C.  &  rogarem  ut  ioret  El-  Flg* 
lipfis,  &  figura  ovalis ,  hoc  vocaretur  trans- 
rnutatiolinearum.  Hoccejamquantum  novi- Ta^  ^ 
mus  ex  redis  in  curvas  &  ex  curvis  in  re&as  Fi^.  6« 
inveniri  vix  poteft ;  fed  quod  re&arum  inter 
fc  &  curvarum  inter  fe  fieri  poteft,  in 
E  2  mul- 


68  Methodus  difcendi 
multis  hoc  invenere  Geometrae,  ut  Euclidei 
demonftrat  inmultis:  dabo  exemplum.  Ha- 
Tab.  i.  beo  v:  gr:  quadratum,  rogo  ut  fiat  trian- 
Fig-  7-  gulum  aequalis  magnirudinis ,  dicit  Eucli- 
des ;  cogita  hoc  latus  externum  D A ,  & 
hoc  latus  externum  AB,  tum  fumo  ut  li- 
nei  DC  fit  aequalis  linea  AB  &  AD,& 
duco  lineam  il!am  DC,  femper  erit  area 
trianguli  asqualis  areae  quadrati ,  fed  pote- 
rit  mutari  in  infinita  triangula ,  ut  in  6 
librls  Euclidis  patet;  nunc  etiam  videtur 
clare  quod  fi  figura  fic  tranfmutari  poflit 
ex  curvis  in  quadratas, tum  vocatur  quadra- 
tura  circuli  &  curvarum,  quae  nihil  eft, 
quam  mutatio  fuperficierum  lineis  curvis 
comprehenfarum  in  fuperficies  lineis  re&is 
terminatas:  fic  ergo  vocatur  quadratura 
Circuli,  Ellipfeos  &c  :  hujus  infinite  in- 
venta  funt ,  ut  Ellipfeos  ab  Archimede  ,  & 
lunularum  ab  Hippocrate,  &  Mathematici 
recentiores  hxc  applicarunt  fuperficiebus 
corporibus  &c:  qui  jam  nunc  eft  ultimus 
limes  Geometrias.  Haec  funt  quinque  ob- 
je<Sa,qu£  contemplantur  Geometrae  &  ni- 
hil  aliud  habent ,  ergo  Medicus  ad  fuum 
pei  ficiendum  ftudium  hoc  tantum  fcire  de- 
bet. 


Medicinam. 


6$ 


CAPUT  SECUNDUM. 
§ECUND£  PARTIS. 

De  Methodo  Studendi. 

34.  T  7T  quisque  hoc  breviffime  & 
\J  facillime  addifcat,  1.  debet 
Arithmeticam  cognofcere  ,  quam  omnium 
optime  inter  au&ores  docuit  Andreas  Ta- 
quet  in  Arithmetica  fua  liber  eft  in  8.  hoc 
etiam  praeftitit  fed  majori  opere  Joannes 
Preftet  in  libro  ditto  Elemens  de  Mathe- 
maticjues  zvol:  in  4.  Paris  reliquifere  dant 
omnes  operationes  fine  demonftratis,fedhic 
inveniuntur,  quomodo  inventae  funt  ope- 
rationes,  &  quibus  ratiociniis  innitantur 
Arithmetica  1.  addifcenda  eft,  quia  men- 
furam  fine  magnitudine  fupputare  non 
poflimus  absque  numeris;  nam  menfurare 
eft  numerare,  debetis  eo  ufque  progredi 
donec  fra&iones  multiplicare ,  dividere ,  &  re- 
gulam  auream  cognofcatis.  Poftquam  Arith- 
meticam  femel  quis  didicerit ,  poteft  ag- 
gredi  Geometriam ,  &  6.  priores  Euclidis 
librosn  &  confiderare  figuras ,  quas 
a  Fourniero  optime  editas  defcripfit  MeU 
derus ;  proprie  enim  funt  a  Fourniero ,  quam- 

E  5  vis 


yo  Methodus  difcendi 
vis  Melderm  fuas  vocet ,  aut  fi  malit  i  5  li- 
bros  addifcere,debet  eligere  illos  qui  a  Ba- 
Youvio  editi  funt,  optima  editio  efi  Londi- 
ni ~&praeftat  quam  Francofurti.  erat  illePhi- 
lofophus,Muficus,  Theologus,  emendavit 
errores  in  Euclide.  Si  autem  quis  vuk 
haec  fimul  difcere  una  cum  ufu  proportio- 
num  legat  1  5  libros  Euclidis  editos  a  Chnflo- 
•phoro  Clavio ,  fed  debet  haberi  fi  potefi  editio 
Romana^  duobm  voluminibm  in  8.  hic  enim 
non  folum  proportiones  docentur,fedomnia, 
quae  in  Philofophia,  Mechanica,  Geome- 
trica,  PrafHca  &c.  peti  poffunt. 

Verurn  fatendum  eft  hos  omnes  Aufto- 
res  noa  obfervaiTe  ordinem,  quem  Euclidet 
ipfe  non  bene  obfervavit;  ergo  fi  quis  ordi- 
ne  hxc  omnia  vult  addiftere  ,  legat  librum 
ilkim  incomparabilem  Bernardm  Lamy  Ele- 
mens  de  Geometrie,  ou  traite  de  la  mcfure 
descoros<>  ibi  enim  optime  omnia  Euclidea 
&  Archimedea  ad  finem  ufque  contenta 
fimr,  tunc  haberetur  tota  Geometria. 

Gsometria  etiam  tantum  figurae  contem- 
platio  dicitur  (hoc  prasmittendum  eratj  fed 
Geometxia  proprie  non  ita  eft  dicenda, 
nam  proprie  eft  menfuratio  figurse,ad  quam 
reiairebantur  quinque  ,quse  dixi  ut  magnitu- 
do  &c.  itaque  hxc  Geometrias  pars,  quam 
y\m  expucaturus  fum,  eft  p^opne  Geome- 

tria, 

/ 


Medicinam.  71 
tria,  tra&at  nempe  de  figurarum,  linearum 
&  corporum  menfuratione. 

§.  35.  Figura  &  fuperfiries  corporum 
ieu  corpora  curva  &  non  regulares  per  pla- 
nas  ad  ordinataintelliguntur,  &  ad  has  revo- 
cantur,  adeoque  cognitis  prioribus  figuris 
planis  cognofcuntur  &  ha?  pofteriores. 

Jam  etiam  explicatum  eft  ,  quid  fit  fu- 
perficies  &  figura,  qu#  eft  fuperficies  de- 
fcripta ;  figura  vero  plana  eft  ea ,  ad  quam 
linea  refta  applicata  cum  omni  punfto  con- 
gruit  ubique,  quando  nempe  nulla  pun&a 
fuperficiei  infra  lineam  fubducentia  fupra 
eam  emergunt  ,  tum  diciturplana  fuperficies, 
quaenam  eft  fuperficies  plana  ordinata  ?  cu- 
jus  latera  fe  eodem  modo  ut  haec  fuperfi- 
cies  habent;  &  ad  hanc  revocari  poteft 
fuperficies  gibba ,  quae  eft  figura  ,  quae 
ambit  fphaeram ,  nam  illa  neutiquam  plana 
unum  punSum  circiter  attingit ,  &  linea 
refta  applicata  reliquae  fe  fubducunt  partes, 
ergo  revocantur  figura  &  fuperficies  ad  fi- 
guram  &  fuperficies  planas,  nam  figurae 
-curvae  menfurantur  tantum,  quando  revo- 
cantur  ad  planum;  idque  fit  methodo, 
qua  jam  antiquiffimi  ufi  funt  Mathemati- 
ci,  dabo  unum  exemplum  quod  fufEciet. 

Concipiatur  circulus  ,  cujus  centrum  fit  xab.  2.' 
C  jam  quomodo  menfurant  illum  Geome-  Fig.  1. 

E  4  trae? 


7  2        Methodus  difcendi 
trse?  Ille  circulus  eft  figura  plana,fed  ter- 
minus  eft  figurae  curvae  ;  infcribant  ergo 
Mathematici  quadratum  ABDE,  &  di- 
cunt  illud  quadratum  eft  minus  circulo, 
jam  etiam  confcrihentes  quadratum ,  &  ,in- 
quiunt,  illud  quadratum  eft  majus  eircu- 
lo,  pergunt  &  dicunt  ,  fi  ergd  invenerim 
tnagnitudinem   quadrati    circumfcripti  & 
magnitudinem  quadrati  infcripti,  &  diffe- 
rentiam  fumpfero,  hoc  eft  infcriptum  ade- 
merim  a  circumfcripto ,     &  remanentis 
fumpfero  dimidium,jam  reliquum  plus  ac-  I 
cedet  ad  circuktm,  tum  infcribentes  o&o- 
gonum  ,fimile  o&ogonum  circumfcribunt, 
ut  jam  iftud  concipiatur  facile,  oportet 
invenire  magnitudinem  o&ogoni  infcripti  \ 
&  magnitudinem  oftogoni  circumfcripti ,  j 
&  videre  quantum  difrerant  ,  fi  nunc  ad-  ! 
derim  dimidium  reftitantis,  illud  jam  plus  1 
accedet  ad  aream  iftius  circuli,  fienim  ha-  ! 
beo  nunc  magnitudinem  utriufque  o£to- 
goni  ,     dico    tantum    eft  mfcriptum, 
&    tantum    circumfcriptum  ,     fi     fub-  \ 
duco    o&ogonum    infcriptum    de  cir- 
cumfcripto  adhuc  plus   accedet  reliquum  1 
ad  circulunn  5  fi  vero  reliqui  dimidium  fu- 
mo,  tum  plus  accedit  adhuc  ad  circulum,  > 
tum    infcribens    &r     circumfcribens    \6  \ 
fubduco  iterum  infcriptum  \  circumfcrip-  i  d 


Medictnam.  f$ 
to,  &  fumo  irerum  dimidium  differentiae 
reftitantis  ,  &  jam  propius  accedo  ad  cir- 
culum. 

Itaque  nunc  cum  fic  multoties  perrexe- 
rim,  illa  ultima  differentia  eft  nu!!a, 
ut  dixit  Archimedes ,  hoc  eft  poffum  ro- 
ties  infcribere  &  confcribere,  ur  cum  ac- 
cederim  ad  finem,  difFerentia  fit  fere  nulla 
adeoque  quod  fupereft  pro  nullo  haberi 
poteft. 

Hoc  eft  quod  dico,  omnis  figura  cur- 
va  concipiatur  ut  ex  lineis,  infinito  noftro 
re&is ,  qux  omnes  fibi  mutuo  jun&ae 
conftant,  &  fi  concipiatur  illa ,  ut  linca 
re£ta  poterit  menfurari:  jam  videtur,  uc 
ordinem  fequutus  fim  in  hac  utiliflima  par- 
te  totius  Mathefeos;  confideravi  enim  j. 
lineas  rectas  tum  curvas,  fed  curvx  con- 
ftiruunt  figuram  planam,  ut  circulum  ,  & 
gibbofam  ut  fphaeram  &  cylindrum  ,  8z  hx 
figurae  funt  revocandae  ad  rechs  lineas, 
ut  menfurenttir ,  &  qux  non  poflunt  ad 
redas  revocari  ,  non  poflunt  menfurari , 
qux  tota  eft  fcientia  Geomctrx,  nempe 
ut  figura  curvilinea  ea  plana  ad  rettam 
lit  in  circulo  fic  infcribat,  &  confcribat 
toties;  donec  perveniat  ad  illnrri  tcrminum 
ut  fubtrahendo  minus  a  mnjore,  'tandem 
dimidium  reliquum  fumendo  fere  nulla  fit 


74        Methodus  difcendi 
difFerentia ,  tum  remanebit  tantum  femper  j 
aliqua ,  fed  t3m  parva  ,  trt  minor  fit  omni  | 
cogitabili;&  hinc  pro  nihilo  habebitur,er-  1 
go  fi  jam  poffit  ita  infcribendo  &  confcri-  ] 
bendo  pergi   in  infinitum ,  ut  nempe  in  I 
in  circulo  figurae  re&i-lineae  infcriptae,  fi-  I 
gurae  re£ti-lineae  confcribantur,  jam  omnes  I 
tres  figurae  nempe  circulus  &  figura  in-  I 
fcripta  &  confcripta  forent  ea?dem,  quod 
jam  eft  facile,  nam  omne  infcriptum  fem* 
per  aliquid  minuit,  ita  ut  nihil  remaneat 
ad   fubtrahendum ,    adeo   convenit  cum 
confcripto  &  circulo,  &  hoc  jam  fa&um 
eft  in  utiliffimis  operationibus  de  quadra- 
tura  circuli.    Jam  de  figuris  gibbis  agen- 
dum,  confideretur  i.  exemplum,  fumam 
cylindrum;  vocatur  etiam  cylinder,  corpus 
Tab.  2.  qme[  ft  ^  j;  fint  duo  circuli  perfeBi  A  &  B 
z'  paralleli  inter  fc,  &  dirctte  fupra  fe  mutuo 
pofiti  fi  tum  reBa  linea  femper  mancm  circa fu- 
perficies  horum  circulorum  circumagatur ,  ita  ut 
lambat  binorum  horum  fuperficies ,  cjua  continetur 
fub  hac  fuperficie  ita  defcripta  ,  dicitur  cyiindre. 

Jam  figura  cylindrica  eft  gibba  ,  &  non 
poreft  confiderari  ut  plana ,  quomodo  nunc 
Geometrae  hanc  reducunt  ad  fi^uram  recH- 
lineam?  Hoc  .pafto,  fit  illi  circulo  i.  A 
infcripfum  quadratum,  huic  B  infcriptum 
quadratum,  quod  clarius  nunc   eft  intel- 


Medicinam.  7f 
ligere,quum  nunc  habetur  corpus,  quod 
infcriptum  e  cylindro  habet  quatuor  late- 
ra  erefta :  nam  concipitur  fiici!e,  fi  huic 
circulo  A  quadratum  infcribens  illi  B  qua- 
dratum  infcribo ,  &  concipiantur  hcec  qua- 
drata  per  lineas  rectas  continuari. 

Habetur  intus  in  cylindro  figura  corpo- 
rea  hujusmodi  ac  tab:  2.  fig.  3.  qux  vo- 
catur  Prifma  ilia  nunc  ponitur,  ut  conci- 
pimus  intra  cylindrum  hunc,  fed  fi  txtirk 
hos  circulos  circumfcribam  auadrata,  tum 
Prifma  erit  hujufmodi  extra  cylindrum  cir- 
cumfcriptum,  nunc  fuperficies  hujus  primae 
infcripti  eft  minor  hacce  fuperficie  circum 
fcripti  ,  &  dimidium  differentiac  accedic 
I  plus  ad  cylindrum ,  fi  pergo  jam  ita  infcri- 
bere  &  circumfcribere  in  infinitum  ;  om- 
nia  lateraPrifmatisconvinient  cum  latere  gib- 
bo  hujus  cylindri,  &  tum  videbimus, 
quod  illa  fuperficies  confideratur,  ut  figura 
plana  conOans  ex  lineis  rectis,  adeoque  fi. 
concipiatur  ille  cylinder  volvendo  tantum 
reftam  circa  circulos  terminantes  confeftum 
&  infcrihendo  &  circumfcribendo  perve- 
nerim  ad  finem,  habebo  aream  acqualem 
mngnitudinis  ac  fuperficies  gibba,  &  ktitu- 
do  &  altitudo  erit  ut  quadrati  hoc  cft  cy- 
linder  eft  faftus  quadratum.  Idcm  eft  de 
omnibus  qux  cogitari  poflTuitt  v:  g:  de 

fphaera, 


Methodus  difcendi 
iphsera ,  quando  nunc  Geometrae  Sphamcsrn 
fuperficiem  ,  ut  fecit  Archimedes  revocare 
volunt  ad  figuam  menfurabilcm ,  infcriben- 
tes  &  circumfcribentes  ei  quadrata ,  agunt 
ut  de  circulo  diximus,  &  pergunt  fic  in 
infinitum,  adeo  ut  tandcm  fiat  una  figura 
cum  figura  fphaerae,  confiftit  ergo  ars  men- 
ftirandi  in  figurae  phnae  menfuratione ,  & 
reducHone  planae  curvse  ad  rectam ,  &  gib- 
bx  ad  planam  reftam,  fed  quomodo  jam 
corp'.is  &  fpatium  contentum  concipiatur 
&  menfuretur:  hoc  jam  explicandum  eft. 

§.  56.  Quicunque  ad  hxc  attendit,  vi- 
det  requiri  ad  menfuranda  corpora  ,  li 
jmenfurationern  fpatii  hoc  eft  fuperficiei, 
figuram  extenfam  tantum  in  duas  partes 
(nernpe  longum  &  latum)  hoc  eft  figuram 
fuperficiei  ad  menfurandam  fuperficiem  re- 
quiri  menfurationem  quadrati ,  ad  menfu- 
ram  re£H  inveniendam  requiri  1.  lineae 
xe£tae  menfuram. 

Aicnfura  eft  magnitudo  qu&dam  cogmta\ 
dd  cjttam  applicatur  alia  cognofccnda  eo  fine , 
ut  fciamus  cjuoties  cognofcenda,  &  menfura 
cognitam  complettatur  ,  feu  quod  idem  eft 
quoties  cognita  contineatur  in  illa  cognofcen- 
da :  ergo  omnis  menfura  debet  effe  fim- 
plex  &  cerfa,  aut  non  eft  menfura;  ergo 
ad  menfurandum  corpus  necelfari©  adhi- 

bend^ 


Medicinam.  jf 
foenda  eft  fuperficies  {imp!ici*7ima  ad  men- 
fiirandam  fuperfioiem  ,  &  app1;candn  '"m- 
plex  re&i-Iinea  figura,  fed  fimplex  recti-li- 
nea  figura  eft  triangulum,  verum  triangu- 
lum  per  quadrarum  menfuratur,  fed  qua- 
dratum  menfuratur  per  lineam  re<5hm,er- 
gd  requiritur  ad  menfurandum  lineae  refhe 
menfura;hinc  Geometrae  primo  menfunnda 
eft  linea  refta,  tum  quadratum  &  per  qua- 
dratum  denique  omnes  fuperfices. 

Verum  quadratum  adhuc  eft  nimis  com- 
pofitum,  hinc  fumunt  Geometrge  triangu- 
lum ;  nam  habet  triangulum  verum  angulum, 
&  unum  latus  minus  quam  quadrarum; 
ergd  omnes  Geometrae  menfurant  per  trian- 
gulum;  &  illa  pars  Mathefeos  quae  docet 
menfurare  triangulum  vocatur  Trigonome- 
tria ,  quae  Geometrae  cognofcenda  eft ;  ergo 
poftquam  vidimus  opera  Euclidis  &  Lamy  , 
jam  primum  quod  Medico  &  Mathemati- 
co  eft  difcendum,  eft  menfurare  triangu- 
lum ;  nam  per  ea  menfurantur  omnia. 

Porro  qui  po(Tet  triangulum  menfurare,' 
poteft  etiam  &  omnia  menfurare,  mam  pro- 
ponamus  circulum  ,  quomodo  poteft  ejus 
menfura  inveniri  ,  quando  fcio  longitudi- 
nem  peripheriae,  fi  hoc  fcirem,  tum  fcio 
ejus  magnitudinem  efle  tantam  ac  triangu- 
li,  cujus  altitudo  BA  eft  B  diameter  hujus  Tab- 2- 


j  8  Methodas  difcendi 
circuli;  ut  Archimedes  domonftravit ,  ergo' 
omnes  figurx  curvae  tantum  per  triangu- 
Uim  menfurantur;  hanc  etiam  Trigonome- 
rriae  fcientiam  nempe  nofce  oportet ,  ut 
cognofcantur  vires,  crgo  ex  duobus  cogni- 
tisnofcitur  vis  mutationis  in  natura,  fedmo- 
lem  cognofcere  non  poflum,  nifi  cognove-- 
rim  corpora  ,  quae  menfurantur  per  trian- 
gulum  ope  Trinogometriae. 

TRIGONOMETRIA. 

.§.  37.  In  triangu;o  jam  occurrunt  tria 
latera  ,  tres,  anguli  &area;  ergo  tota  Tri- 
gonometria  feu  anguli  menfuratio  eft  id  quod 
explicaty  quomodo  ex  tribus  datis  inveniatur 
omne  cjuod  occurrit  in  triangulo  &  in  hoc 
confiftit  illa  ars ;  v:  g:  triangulum.  in  toto 
hoc  triangulo  polTunt  confiderari  feptem 
tiiverfa,  nempe  tres  lineae,  quae  facientes 
triangulum  faciunt  tum  fpatium    per  has 
tres  lineas  coercitum,  quod  vocetur  area  > 
haec  funt  feptem ;  jam  tribus  ex  his  feptem 
datis  ,  reliqua  quatuor  femper  inveniuntur 
per  tria  illa  data ;  propono  jam  triangulum, 
&  dico  in  eo  triangulo  funt  feptem  confi- 
dcranda ;  fic  fi  v:  g:  mihi  dantur  tria  latera, 
inveniam  tres  angulos  &  aream  ;  dentur 
ergo  tria  latera  AB,  AE :  AC ,  jam  do- 


Medicinam.  j$ 

Cuit  Euclides    libro  fecundo   elcmentorum , 
datis  tribus  lineis  tres  angulos  invenire  per- 
pendiculares  ad  bafim;   veriim  fi  perpen- 
dicularis  hxc  linea  v:  g:  AD,  cognita 
eft,  ex  libro  fecundo  Euclidis  jam  bafis  BC  Tab.  %\ 
multiplicatus  per  illam  perpendicularem  AD  Fig- 
tum  habebo  duplex  triangulum;  nam  tum 
habebo  hocfpatium,  EBCF,  fed  B  dimi- 
dium    produdum   hujus  parallelogrammi 
femper  dat  aream  trianguli  ex  propofitione 
47.  lib.  1.  Euclidis;  verum  poflum  trian- 
guli    hujus    tres  angulos    invenire  per 
dodrinam    ex  tabula     finuum  tangen- 
tium  &  fecantium  hauftam;  itaque  fi  tria 
latera  data  fint,  trianguli  aream  per  fecm- 
dum  librnm  Euclidis  ,     &  per  tabulam 
etiam   tangentium  &  fecantium  triangu* 
lum  invenire  poffum ,  li  duo  latera  &  unus 
angulus  dentury  reliqua   etiam  inveniam, 
verum  fi  tres  anguli  tantum  dentur,  eft 
tantum  ac  li  duo  anguli  carentur ,  quia 
tres   anguli    cujuscunque  trianguli  ran- 
tum  faciunt  duas  reftas  lineas,  five  #qua- 
fes  funt  duobus  reftis,  fed  fi  duo  anguli 
lentur  &  unumlatus,  tum  pocero  reliqua 
leducere ,  eaque  ratione  menfurantur  trian- 
jula  ope  Trigonometris. 

Geometra  jam  hanc  artem,  qux  eftno- 
iliflima  ia   tota   Mathefi,  invenerunt, 


So  Methodus  difcencti 
exinde  quod  Euclides  demonftravit  in  //- 
bro  decimo  maximum  angulum  maximo  la- 
teri  fernper  eflfe  oppofitum;  hinc  ufque 
quod  in  omni  triangulo  aequalis  lateris 
omnes  anguli  etiam  fint  aequales  &c:  fic 
porro,  ergo  videbant,  quod  intra  magni- 
tudinem  lateris  &  capacitatem  anguli  fem- 
per  erat  quaedam  proportio. 

§.  38.  Nam  ex  anguloium  proportione 
elegans  oritur  cognitio  rationis  inter  latera 
per  trattatum  de  Jinibus  tangentibus  & 
fecantibus  ,  fi  quis  principiis  Euclideis  , 
imbutus  fit»  tum  rem  iftam  poterit  intel- 
ligere,  prxfertim  fi  fequentes  tum  evolve-i 
rit  Authores. 

Lansbergius  de  Geometria  Triangulorum 
libri  cjuatuor  ejl  in  4.  ediffus  apud  Blaeui 
Amfielodami  1631,  quae  optima  eft  edi- 
tio. 

Aut  fi  velit  eundem  traffcatum  amplius 
&  clarius  dedudum,  legat  Andre<z  Tacquet\ 
Gcometriam  pratlicam  ,  efi  liber  in  folio, 
Antivcrpia  1669. 

Aut  etiam  tabulas  fmuum  Tangentium  & 
Secantium  editas  per  Adrianum  Vlach ,  &  reno- 
*uatus  per  Franctjcum  van  Schooten,  folim 
Lugduni  Batavorum  Mathefeos  profeffor) 
Dordraci  editas  anno  1664. 

Hi  Authores  totam  hanc  rem  dilucidei 

do- 


Medicmam.  8f 

Hocent,  verum  non  poflunt  intelligi  ,  nifi 
prius  intelledo  Euclide  ,  &  propofitione 
hodie  expofita,  Authorum  autem  illorum 
optimus  eft  Tacqxet. 

Si  quis  difta  accurate  noverit  Geome- 
triam  proprie  abfolvit ,  nempe  cum  Tri- 
gonometria  Elementis  Euclidh  adjun- 
ttis. 

§.  59.  Ex  praemiffis  principiis  menfura 
cognofcitur  omnium  fpatiorum  planorum 
re&i-lineorum  &  curvi-lineorum  qua?  ad 
Te<5ti-imea  referri  poffunt;  tum  quoque 
fpatium  gibbum  cavorum  quorumcunque 
-quae  ad  plana  reduci  poftunt  ,adeoque  etiam 
corporum  his  fuperficiebus  contentorum 
habetur  menfurarm 

Hocce  veriffime  fic  addifci  patet,  qud- 
niam  Euclides  1.  accurate  docet  menfuram 
rech-linearum ;  Archimedes  agit  de  curvis 
quae  ad  plana  reduci  pofTunt,  &  fic  porro, 
adeoqiie  fi  quis  accurate  addifcat  ea  ,  to- 
tum  fundamentum  adjecit  pro  fuis  ftudiis, 
quae  omnia.  fequentibus  nituntur  1.  menfu-* 
rae  lineae  reftae-,  2.  menfura  quadrati  5. 
menfura  trianguli.  4.  menfura  cubi ;  ct  men- 
fura  etiam  lineae  fe&aefit,  quando  quaedara 
longitudo  cognita  applicatur  fucceilive  illi 
lineae  &  retinetur  in  memoria ,  quoties  illa 
ingredi  hanc  lineam  poffit,  &  tum  conci- 


82  Methodus  difcendi 
piatur,  quod  illa  linea  contineat  toties  il- 
lam  magnitudinem  cognitam;  notum  eft, 
quod  Geometrae  menfuraturi  quandam  lon- 
gitodinem  duos  ftylos  ponunt,  tum  lon- 
gitudinem  quandam  cognitam  ab  uno  fty- 
lo  ufque  ad  alterum  totius  applicant ,  ac 
applicari  poteft,  tumque  norunt,  quod  il- 
la  longitudo  menfuranda  contineat  toties 
menfuram  cognitam  ,  &  hxc  eft  menfura 
lineae  re£tx. 

/3  menfura  quadrati ;  nam  omnis  menfu- 
Tab  %  ra  fpatii  per  duplicem  extenfionem  menfu- 
Fig/  6.  rabilis  fit  per  quadratum :  v:  g:  fit  fpatium 
ABCD,  quod  fit  dum  dicitur  illud  fpa- 
tium  menfurari  5  habetur  i.  fpatium  quod- 
dam  cognitum ,  non  linea  jam  tantummo- 
do,  fed  fpatium  quoddam  &  illud  femper 
fumptum  quadratum  concipitur  ,  adeoque 
quando  dicitur  fpatium  cognitum  centum 
pollicum ,  tum  intelligimus  femper  pollicum 
centum  in  quadrato ,  hoc  eft  quod  in  eo 
fpatioimponi  poffent  centum  quadrata,quo- 
rum  fingulorum  longitudo  &  latitudo  fit 
unius  pollicis;  habent  ergo  Geometrae  hu- 
jusrnodi  fpatium  ABCD  menfurandum; 
fit  v:  gr:  latus  AB  trium  pedum  &  latus 
BD  duorum  pedum,  quod  in  hac  figura 
plus  menfurari  debet  quam  latera;  hinc 
cpncipitur  fingulus  pes  horum  laterum  uti 

qua* 


Medicinam.  85 
quadratum;  hincdicunr,  multiplicetur  nu- 
merus  partium  in  linea  AB  per  numerum 
partium  in  linea  DB  &  >  ergo  hoc  faciet 
6.  hujusmodi  quadrata,  ut  patet  in  figura; 
ergd  area  continebit  fex  pedes  quadrati,  hoc 
eft  fex  quadrata ,  quorum  fingulorum  lon- 
gitudo  &  latitudo  eft  unius  pedis  ,  ergd 
etiam  quando  dicitur  area  continet  decem 

ittdes,  tum  intelligitur  quod  continet  decem 
patia,  hoc  eft  decem  quadrata  applicari  ei 
poflunt ,  quorum  fingulorum  longitudo  &  la- 
titudo  eft  unius  pedis,  &  fic  omnes  men- 
furae  fpatii  fiunt. 

y  Menfura  trianguli;  fiunt  enim  omnesTab.  £ 
menfurae  per  triangulmn  hac  ratione,  ACB,  Fig.  1. 
fit  triangulum,  fi  jam  detur  numerus  par- 
tium  in  linea  AB,  &  niimerus  partium  in 

f>erpendiculari  CD  &  multiplicentur  per 
e  invicem  ftatim  habetur  area  trianguli ;  nam 
fint  partes  quatuor  in  linea  AB ,  &  fint 
praeter  3  in  linea  CD  multiplicentur  per  fe 
habebuntur  ii  partes  hujufmodi,  &  fu< 
matur  dimidium  hujufmodi  ,habebitur  area 
trianguli,  patet  facile,  nam  hac  multiplica- 
tione  fiet  hic  rurfus  aequalis  magnitudinis 
figuraquadrangularum  re&arumE  ABF ,  haec 
enim  figura  continet  duodecim  fpatia  hu- 
jufmodi,  fed  dimidium  hujus  redfepguli  eft 
~      .  F  2  trian- 


84       Methodus  difcendi 

triangulum  ut  docet  Eucltdes  libro  primi 
&  fic  area  trianguli  femper  fit  mukiplican- 
do  numertim  bafeos  cum  numero  perpen- 
dicularis,  &  fumendo  dimidium  fummae; 
hinc  fi  AB  eft  pollicum  quatuor  &  linea 
CD  facit  tres ,  tum  fi  quaeritur  quanta  fit 
area  trianguli?  erit  fex  pedum  quadrato- 
rum ,  &  fic  porro  jam  facil£  concipitur. 

$  Menfura  cubi  adhuc  demonftranda 
eft,  nemp£  quomodo  menfurentur  ipfa  cor- 
pora  hoc  eft  fpatia  illa  reatia,  &  divifibi- 
lia  per  tertiam  dimenfionem  ,  dicunt  Geo- 
xnetrae  fit  per  cubos ,  Cubus  eft  efl  figura  ter- 
minata  Jex  cjuadratis  fuperficiebus  &  om- 
nis  fimplicijfima  ,  qu*  in  A4athematica 
cxcogitari  poteft  corpora  JpeSiamibus  ,  fit 
linea  AB  hxcce,  fupra  hanc  fit  de- 
Tab.  3.  fcriptum  quadratum  ex  obliquo  vifum,  & 
Fig.  2,  tum  quadrata  ere&a  ad  iftius  primi  qua- 
drati  latera  conftiruuntur  ,  qu£  quadrata 
fibi  mutuo  applicentur ,  jam  corpus  hoc 
vocatur  cubus,  nam  habet  fex  fuperficies, 
tinam  fuperius,  alteram  inferius,  alteram  ad 
latus  C ,  alteram  \  poftica  parte  ad  latus 
D,  &  tum  fextam  ereciam  fupra  lineam 
AB. 

Jam  omnis  alicujus  corporis  menfuratio* 
quam  intelligit  Geometra  fit  per  hujufmo- 
di  cubum  *  cum  enira  dicunt  v:  g:  dolium 

con« 


Medicinam.  8f 
cofttinet  decem  pedes,  tum  intelligunt  pe- 
des  cubicos,  &  tum  cubus  ille  conftat  fex 
fuperficiebus,  quarum  fingulorum  quadrata 
habent  pedem  unum  longitudinis  &  la- 
titudinis,  quod  perfe&um  eft  quadratum; 
menfurario  jam  dicitur  applicatio  cubi  ad  hoc 
fpatium^  quod  memoria  eft  retinenda, quo- 
ties  poffit  applicari  cubus  cognirus  ifti  cor- 
pori  &  fpatio,  fi  v:  g:  cubiculum  volo 
menfurare,  fumam  menfurnm  longitudinis; 
fit  v:  g:  viginti  pedum,  tum  latitudinis 
quae  etiam  fit  viginti  pedum ;  multiplicabo 

haec  per  fe  invicem  *U  ;  ergo  quadrarum 
ent  400  pedum  tum  fumam  altitudinem 
alius  lateris ,  quae  etiam  fit  viginti  pe- 
dum ,  &  poftea  menfuram  lacunaris,  qux 
itidem  viginti  pedum  ;  multiplico  iterum  per 
fe  invicem      jam  habebo  iterum  quadra- 

4oo  t  • 

tum  400  pedum ,  illudque  multiphcans  per 
quadratum  prius  inventum  habebo 
crgo  habebo  160000  pedes;  hinc  continec 
fpatium  hujus  cubiculi  160000  pedum,  hoc 
eft  fi  haberem  cubum,  cujus  unum  quod- 
que  latus  effet  unius  pedis  quadrati  ,  &  Cx 
illum  haberem  160000  ies  poflet  contine- 
ri  in  hoc  cubiculo:  &  mcnfura  Geome- 
trica  ,eft  nihil  aliud,  quam  quod  cubus  no- 
tus  toties  pbffit  applicari  corpori  menfuran- 
F  5  dos 


8  6  Methodus  deftendi 
do ;  de  hifce  nunc  fi  quis  accurate  vult  vi- 
dere,  quomodo  ncmpe  varia  corpora  va- 
rix  figurae  &  varis  magnitudinis  menfu- 
rantur ,  videat  illam  partem  Geometrias  fte- 
reometriam  di&am  ,  nam  qepiov  fignificat 
foltdum  &  (tSTpiiv  metiri  ,  hinc  qepeopeTpici 
effc  menfuratio  folidorum^  alias  etiam  dici- 
tur  (rupc&TopeTpia ,  nam  ^Z^ctfignificat  corpus; 
hinc  fomatometria  efi  y  menfuratio  corpo- 
rum* 

H^cce  pars  optime  defcripta  habetur  db 
Andrea  Tacquet ,  qui  fcripfit  tres  libros  in  folio 
An!werpidt  editos ,  quorum  ultimus  agit  de 
Stereometria ,  ubi  egregie  ftyloque  brevif* 
fimo  confcripfit  illam  Geometriae  partem. 

Abfolutum  ergo  eft  hoc  caput,  &  illa 
pars  Phyfices  ,  quae  agit  de  natura  corpo- 
rum  ,  iifque  quae  ex  ea  immediate  fequu- 
tur  jam  etiam  dixi  medico  fciendum  efte 
de  corpore  in  genere  deinde  corporis  na- 
turam  &  mutationem. 

De  natura  dixi  omnia,  quae  potui;&5n- 
dicavi  Authores  *  quibus  minimo  tempore; 
&  ullis  vix  impenfis  ea  res  addifci  poteft; 
fequitur  ergo  ut  de  mutatione  corporum, 
quae  femper  a  motu  pendet,  agamus. 


C  A- 


Medicinam. 


CAPUT  TERTIU  M 

PHYSICjE  generalis 

De  Motu. 

§.  40*  novit  generalia  corporis 

I     m  in  fe  fpe&ati  attributa,  or- 
dineducitur,  ut  mutationes 
corpori  poffibiles  intelligat ,  quamdiu  cogi- 
tamus  corpus  quoddam  fimpliciter,  prima 
illa  idea  manet  in  aeternum,  fi  haberemus 
illam  ideam  ,  ut  fic  continuo  de  eo  cor- 
pore  cogitemus  ,  in  asternum  tum  cogite- 
mus,  non  concipiemus  ullam  mutationem, 
fed  manet  idea   illa  iftius   corporis ,  nifi 
alia  idea  tum  fimul  occurrat ,  ergo  duo 
occurrunt  in  rebus  confideranda  1.  rerum 
eflcntiae ,  hx  nunquam  murantur  in  rebus, 
fed  in  aeternum  eaedem  manent.  2.  ea,  quae 
fequuntur  ex  ca,  fed  quae  non  obtinent  ex 
rei  eflentia  confiderata,  fed  quatenus  con- 
cipitur  illa  res  cum  alia  quadam  ,  hoc  efl: 
fundamentum   Metaphyfices  ;  in  re  enim 
nunquam  concipitur  mutatio ,  quamdiu  fo- 
la  concipitur,  fed  fi  duo  corpora  concipia- 
mus,  fimul  jam  eft  aliud,  ut  v:  gr:  cogi- 
tamus  fphxram  quiefccntem,  quamdiu  ni- 

F  4  hjj 


88  Methodus  difcendi 
hil  fimul  cum  ca  idea  concipimus,in  xter* 
num  concipiemus  in  idea  fphaeram  quies- 
centem:  verum  fi  illa  fphaera  movere  dici- 
tur,  }art  debco  concipere  aliam  rem  diver- 
fam  a  fphaera  &  ejus  naturam  fimul  cum  ea 
fphaera  ,  quia  jam  eam  concipio  cum 
mot u ,  &  ftatim  cum  folam  in  tota  natura 
abfolute  quiefcentem  concipiel?am,ergodico 
eft  aliquid  in  ea  fphaera ,  quod  antea  non 
aderat ,  hoc  eft  mutatio  fafta  eft  in  ea, 
&  haec  mutatio  eft  a  motu,  qui  jam  in 
ea  fphaera  eft,  &  ftatim  non  erat.  Ergo 
omnis  mutatio  ponit,quod  praeter  remfolam 
}am  concipio  fimul  aliud  quoddam,  quod 
•pon  erat  in  re  fola, 

Sed  prasterea  notandum  eft  ,  fi  duas  re$ 
hm  fimul  concipio,  &  quod  inde  conci- 
pio  jam  &  illud  quoque  erit  irnmutabile  v; 
g:  concipio  fphaeram  cum  motu ,  jam  dico 
omnes  proprietares  ,quaefequuntur  ex  fphaera 
cum  motu  ,  erunt  infeparabiles  a  fphaera  cum 
motu ,  nam  fi  eam  concipio  cum  motu  ,  & 
nihil  aliud  fimul  concipio,  momento  poft 
iterum  concipiam  eam  cum  motu  &  mo- 
rn^nto  poft  iterum  ;  ergo  in  aeternum  eam 
concipiam  cum  motu  ,  quamdiu  nihil  aliud 
fimul,  conceperim ,  verurn  fi  concipio  fphae-- 
*am  cum  hoc  lnotu  incurrere  in  aliam 
^jiaeram,.  jarrjL  concipio  illarn  fphaeram  cum 

nio- 


Medicinam.  8^ 
motu  fcilicet  cum  alia  adhucquod  ftatirn 
non  concipiebam  in  idea;  hinc  jam  abhac 
idea  poterit  oriri  idea  iftius  fphxrae  cum 
minori  motu,  &  cum  motu  aliter  deter- 
minato,  hoc  eft  erit  mutatio  fa£h;  hinc 
cernimus,  quot  mutationes  in  rebus  fint, 
&  quomodo  femper  oriantur  ab  alio  quo- 
dam,  quod  concipitur  fimul  cum  ea  & 
ante,cum  ea  enim  concipiebntur ,  quia  non 
aderat,&  in  ejus  natura  dimidium  conti- 
nebarur. 

41.  ZJnum  corpus  vocamus  id  cujus 
fartes  ita  inter  Je  coh&rent ,  ut  motus  uni  par- 
ti  datus  totam  molem  moveat ,  non  verh  at- 
tattam  partem  a  non  attattis  feparet.  Nun- 
quam  polTumus  dicere  ,  quid  fit  mutatio 
in  rebus  introdufra ,  nifi  hoc  annotemus 
1.  enim  nobis  eft  dicendum  quid  fit 
corpus,  hoc  eft  quid  fit  unum  corpus, 
omiflio  hujus  definitionis  caufa  fuit,  cur 
Mathematici  &  Phyfici  plurimi  longe  er- 
raverint,  eofque  in  confufionem  dcduxit, 
nam  unum  corpus  conftat  cx  partibus  ita 
cohxrentibus,  ut  fi  una  moveatur ,  non 
feparetur  a  reliquis,  fed  moveantur  omnes; 
ergo  quid  vocabimus  unum  corpus  ,  an 
Atomum;  verum  illa  conftat  ex  aliis  par- 
tibus,  quid  ergo  dicemus  unum  corpus! 
ego  revolvendo  totam  hanc  materiem  voco 
F  5  unufn 


5>o       Methodus  difcendi 
unum  corpus  hoc  fruftum  cretae  ,  cftir? 
quia  fi  motus  quidam  impingit ,  ut  motus 
digiti  in  unam  partcm  frufti  cretae,  tota 
moles  movetur  fimul,  &  illa  pars,  quse 
motum  recipit  ab  alia  non  difcedit  ;  non 
enim  mihi  eft  dicendurn,  unum  corpuseft, 
quod  una  fuperficie  continetur,  (ut  pluri- 
mi  dixere)  hoc  enim  eft  nihil  dicere,  nam 
funt ,  qux  una  fuperficie  continentur  corpo- 
ra,&  tamen  corpora  non  funt,  ut  aqua  quidem 
conrineturuna  fuperficie ,  verum  conftat  infi* 
nitisnumero  coroonbus;quorumunum,fi  mo- 
vetur  ftatim  ab  aliis  recedit,  fed  aqua  tan- 
tum  vocatur  unum  corpus ,  quando  invafe 
quodam  coercetur  ita,  ut  una  pars  mota 
ab  aliis  recedere  nequeat;  ergd  unum  cor-i 
pus  eft  tantum  ,  quando  motus  in  unam 
ejus  partem  impingens  non  feparare  poteft  [ 
ab  aliis  quae  non  attingit  j  fed  omnes  fimul 
movet,  quaenam  ergo  corpora  multa  vo- 
cabimus,  ea  quaeconftant  ex  partibusmutuo 
ita  fibi  junetis,  ut  fi  motus  impingat  inj 
unam  partem  feparet  illam  ab  aliis ,  &  reli-* 
quas  non  moveat  ut  in  magno  v:  g:  fa- 
xo ,  fi  malleus  tanta  vi  agat,  ut  unam  par-! 
tem  feparet  a  reliqua  mole ,  tum  vocantur 
duo  corpora,  &  in  aqua  exemplum  etiam 
habetur,  jam  igitur  quid  unum  fit  corpus, 
in  IVLechanicis  mox  exponendis  res  erit  cla- 
riffimao  §.  42. 


Medecinam.  91 
§.  41.  In  uno  corpore  fimul  concepto 
ut  uno,  nulla  poteft  concipi  ,  &  quod 
idem  eft,  accidere  mutatio,  nifi  locus  to- 
tius  &  figura  &  unitas  fint  mutatae;  ete- 
nim  hoc  eft  fundamentum  totius  Phyfices 
omnium  mutationum.  Explicanda  etiam 
funt  hxc  tria,  nam  praeter  ea  nulla  contin» 
git  mutatio.  Fruftum  cretae  v:  g:  fit  ite- 
rum  unum  corpus  ex  definitione,  fi  con- 
cipio  illud  mutari,  hoc  eft  ii  jam  illud 
concipio  cum  alio  quodam,  quod  ex  ejus 
natura  non  fluit ,  haec  poterunt  continge- 
re. 

ct  Et  manet  figura ,  manet  unitas  partium 
fed  loco  mutatur  illud  corpus ,  hoc  eft  to- 
ta  moles  five  totum  unum  jam  hic  exiftit , 
jam  hic,  ficque  porro. 

(3  Et  manibit  unitas  partium  ,  manebit 
in  eodem  fpatio,  hoc  eft  manebit,  ut  ante 
in  loco  fuo,  fed  partes  quosdam  ab  aliis 
tantum  non  recedentes  mutabunt  fuum  fi- 
tum,  ut  fi  v:  g:  corpus  quoddam  effet 
ex  cera  non  mutato  loco ,  poffem  digitum 
imprimere  &  facere,ut  quasdam  partes  plus 
peterent  cenrrum  qnam  ante,  adeoque  mo- 
tus  tranfponeret  quafdam  partes;  verum  to- 
tum  unum  retineret  totum  fuum  locum, 
fed  mutaretur  figura. 

y  Et  poteft  fieri ,  ut  hoc  unum  fiat  p!u- 

ra 


9  2       Methodus  difcendi 

ra  corpora  ,  manente  tamen  eo  in  eodem 

loco  fed  fiet  plura  corpora  hoc  eft  frange- 

tur  ,  feu  reducetur  in  fragmenta  hoc  eft 

pars  quae  motum  recipit  ieparabitur  a  re- 

liquis. 

Hxc  eft  jam  omnis  mutario  Phyfica, 
quae  in  rerum  natura  dari  poteft.  Omne 
ergo  corpus  femel  conceptum  tantum  tres 
diverfas  admittit  mutationes,  quae  femper 
a  motu  dato  pendent ;  i .  &  mutat  locum 
fuum  remanente  ejus  integritate  id  eft  co- 
haefione  partium  &  figura  2.  &  mutata 
ejus  fuperficies,  hoc  eft  figura  remanente 
tantum  unitate  &  non  mutaro  loco  to- 
tius;  3.  una  pars  fecedet  abaliis,id  eft  fi 
motus  impingit  unam  partem,  non  trans- 
fer^rur  tota  moles,  fed  pars  mota  &  par*- 
tes  motae  feparabantur  £  reliquis  &  hoc  vo* 
catqr  Divifio, 


CA- 


Medecinam, 


93 


CAPUT  IV- 
Phyfics  Generalis. 
De  legibus  motns.  Prima  froprietas  motns* 

§•45*  XIi^S0         unus  ^11^116  Pr*us  Motu* 

JU,  ftudere  cognofcendo  motui  to  loca  is  ^ 
.     .  %  .  r  ve  pri- 

tiuscorpons,  m  quocomideratur,  i.  11  tran-  mum 

ferturtotum  corpus  permotum  uni  parti  im-  gcnus 

preffum ,  ubi  cohaefio  in  partibus  requiritur  ™utatio^ 
r  •  •  jcl    j  num. 

tanta ,  ut  per  lmpetum  pnmo  attactu  datum 

illi  parti  tolli  non  poflit  a  reliquis ,  hoc  eft 

ut  motus  illud  corpus  non  diflolvat,  feu 

illampartem  attaftam  abaliisnon  feparet,  fu- 

mamus  exemplum  ,  habeo  v:   g:  fruftum 

cretae ,  pono  hoc  ibi  fupra  menfam ,  occupat 

certum  locum,  ut  nunc  hunc  locum  relin* 

qua\ ,  debent  ejus  partes  ita  cohaerere,  uc 

fi  digitus  impingat  in  hanc  partem  cretae , 

cam  non  feparet  i  reliquis,  nam  tum  illa 

fola  moveretur;  non  verd  totum  corpus, 

(i  cohaefio  tanta  eft,  fi  tum  digitus  impin- 

git  in  hanc  Cretam ,  ille  motus  huic  parti  da* 

tus  facit  ut  creta  ha?c  hoc  fpatium  relinquens 

jam  momento  poft  in  fpatio  vicino  exiftat , 

hoc  jam  eft  motus  totius  corporis>  &  hxc 

cft  prima  proprietas  motus. 


94*       Methodus  difcendi 


SecHnda,  motus  proprietas. 

§.  44.  Requiritur  etiam  ut  tota  motus 
copia  uno  momento  communicetur  toti  cor- 
pori,hoc  eft  ut  totamolescorporisfimulmo- 
veatur  five  mutet  integre  locum ,  quod  re- 
quiritur,  ut  motus  datus  ftatim  omni  parti 
communicetur  ,  alias  hxc  pars  movetur, 
illa  non  ergo  fit  feparatio  partium,id  eft 
diflolutio  corporis  &  non  motus  totius, 
quod  contra  hypothefin  ;  nam  illa  creta 
iterumibi  pofita  ,ponamusdigitum  huic  cre- 
tae  motum  applicare;  ergd  eo  momento, 
quo  motum  applico  huic  parti,  neceffeeft, 
ut  eo  momento  ipfo  in  omnibus  aliis  exci- 
tetur  idem  ille  motus,  aliter  illa  pars  mota 
eo  verfus  perget  hoc  momento,  &  reliquae 
rlon,  hinc  erunt  defunitae  ,  &  non  fiet 
motus  totius ,  quod  eft  contra  hypothefin ; 
nam  agimus  hic  de  corporeuno  ,quod  locum 
Uium  omnino  mutat  fervata  unitate  partium 
9c  figuras. 

Tcrtta  motus  proprietas. 

§.  45,  Requiritur  etiam,  ut  illa  motus 
copia  per  totam  molem  aequabiliter  &  pro- 
portionaliter  diftribuatur.  Sunt  utiliffima 
rotius  natura? ,  qux  jarn  corifidetamus,  jam 

ve- 


Medicinam,  Pf 
vero  pono  corpus  divifum  v:  g!  in  cen- 
tum  partes,  ex  quibus  conftat  ,  &  ponam 
motum  unius  gradus  applicari  uni  parti , 
jam  dico  necefle  eft  ,  ut  fi  totum  corpus 
moveri  debet ,  fimul  ipfo  momento  quo  ap- 
plicatur  ille  motus  uni  parti,  ille  diftribua- 
tur  eodem  momento  ita  per  totum  corpus, 
ut  fingulae  partes  eodem  momento 
rr0  hujus  motus  accipiant  ,  alias  fecederent 
a  fe  mutuo  parres,  &  tota  maffa  non  mo- 
veretur,  nam  illa  pars  mota  primo  momen- 
to  moveretur,  dum  aliae  adhuc  quiefce- 
rent,  ergd  partes  illae  non  manerent  jundae, 
fed  difcederent  a  fe  invicem;  nam  fi  duo 
corpora  fe  mutuo  haereant  contigua,  8c 
unum  eo  momento  movetur  ,  dum  alterum 
quietum  manet,  feparantur  a  fe  invicem,& 
fit  defunio,  &  haeceft  certiffima  impenetra- 
bilisnaturae  vis;  motus  ergo,  qui  uni  parti 
communicarur  debet  necefTario  commu- 
nicari  eodem  momento  omnibus  par- 
tibus,  uno  momento,  inquam,  &  eadem 
proportione  hoc  eft  aequabiliter  adeoque 
cum  una  p^rs  in  hoc  corpore,quod  ex  cen- 
tum  partibus  conftare  ponitur,recipit  unum 
gradum  motus ,  retinebit  tantum  T~  &  re- 
liquae  99  partes  etiam  fingulae  habebunt  eo- 
dem  momento  <§s  partem ,  eft  lex  naturae 
incognitiffima ,  fed  quae  neceffano  contin- 


$6  Methodus  difcendi 
git,  quum  torum  corpus  movetur,  debent 
iingulae  partes  eodem  momento  aequalem 
acquirere  proportionem  motus,  aliter  enim 
tum  effet  una  pars  in  hac  mole  ,  qu£  mo- 
veretur  celerius,  alia  tardius,  hoc  eft  fece- 
derent  partes  a  fe  invicem  ,  &  tum  nulla 
unio  in  motu  unquam  manere  poflit. 

Quarta  motus  Proprietas. 

§.  4<f.  Sed  corpus  perget  moveri  per 
illum  motum  jam  inhaeientem.  Hoc  cor* 
pus  cretae  prius  quiefcebat  ,  illud  (nen> 
pe  digitus)  impingebat  in  id,  hinc  accepit 
motum,  ergo  jam  concipiebam  in  idea 
hoc  corpus  cum  motu,  verum  fi  nihil  aliud 
jam  concipio  in  hoc  corpore,  quam  praece-  j 
denti  momento;  quando  illud  concipiebam 
cum  motu,ergo  hoc  fecundo  momento  tantum 
enirri  cum  moru  concipiam ,  nam  eadem  cau* 
fa  faciet  eundem  effe&um  ,  illa  adhuc  con- 
cipitur  remanfifle,  quia  nihilaliud  fuit  con* 
ceptum  cum  eo  moto  corpore,  quam  quod 
concipiebatur ,  quumillud  motum  concipie- 
bam. 

....  : 
QHtnta  motus  Proprtetas* 

§.  47.  Ergo  movebiturcorpus  in  infinn 

tum  *  | 


Medrcinam.  9? 
tum ,  fi  illud  fpeftetur  ,  &  concipiatur  uc 
folum,hoc  jam  explicui  in  pr^cedenti  fe- 
dlione. 

Sexta  Proprietas  motns: 

§.  49,  Et  femper  perlineamre&am ,  quae 
producitur  per  primum  inchoatum  motum; 
haec  fexta  proprietas  dicit,  quod  fi  corpus 
moveaturab  hoc  pundoad  hoc,  per  lineam 
redhm  movetur,  fi  pergat  moveri ,  femper 
per  lineam  reftam  movebitur,  fi  nihil  aliud 
accedet,  hoc  nihil  difficultatis  in  intelledu 
parit,  nam  caufa,  quae  hoc  momento  per 
lineam  reftam  corpus  hoc  movet,quum  al- 
tero  momento  fit  eadem,  movebit  iterum 
per  lineam  redam ,  &  cum  eadem  fit  cau- 
fe ,  etiam  eadem  velocitate  hoc  momento  ac 
praecedens  movebit  corpus ,  &  nemo  dicere 
poflet,  cur  aliter  contingeret;  ergo  femel 
motum  corpus  per  lineam  quandam ,  femper 
«qualibus  temporibus  aequales  producente* 
partes  lineae  reftac  abfblvet ,  quamdiu  ille 
idemmotus  manet,  quod  indubitato  fit. 

Septima  Proprietat  Mottis. 

§.  50.  Nec  mutabitur  in  eo  corporeali- 
quid  praeter  folam  variam  exiftentiarri  in  va- 
liis  locis,  G  Hxc 


i 


9  8        Methodus  difcendi 

Hxc  eft  ultima  lex  motus ,  quam  ficex- 
plico ;  hoc  corpus  accepit  motum  ut  fpa- 
tium  jam  occupatum  relinqueret,  &  aliud, 
quod  de  eo  non  concepi ;  ergd  nihil  patitur 
nifi  quam  quod  per  motum  inhaerentem 
exiftat  nunc  hic  nunc  illic  &  fic  porro,  & 
quum  femel  concepta  res  maneat  eadem  in 
idea,  quamdiu  aliud  quid  non  additur, 
ergo  fi  conceperim  hoc  corpus  femel  motum, 
&  nihil  quod  refiftat,  tnm  concipio  in  aeter- 
num  hoc  corpus  motum  ,  &  nihil  aliud; 
hinc  non  poltum  aliud  intelligere,  quam 
quod  illud  corpus  in  omnibus  manens  idem 
ut  primo  momento  illud  conceperam,nunc 
hic,  nunchic,  nuncibi  exiftat. 

Si  caufa  motus  manet  eadem  femper  sequa- 
libus  temporibus  aequalia  fpatia  illud  abfolvet 
corpus ,  &  femper  per  lineam  re&am  a  pri* 
mo  inchoatam,  quia  nullum  tertium  acce- 
dit,  fed  omnia  hoc  momento  funt  eadem, 
quam  primo  momento  conceptus.Hae  funt  pro- 
proprietates  omnes,  quae  in  uno  corpore 
moto  cum  abfque  alio  quod  concipitur  con- 
tingunt:  abfolvi  igitur  primum  genusmuta- 
tionum,-  fequirur  jam  fecundum  hoc  eft  figura. 

Vidimus  mutationes  eas ,  quas  motus  pro- 
ducit  in  corpore,  quod  vocamusunum,non 
pofle  plus  quam  triplicem  mutationem  cor* 
pori  illi  quod  vocamus  unum  inferre,  nem- 


Medicinam.  9$ 
pe,  ct  movere  totum  corpus  ex  loco  ferva- 
ra  figura  &  unitate ,  /3  fervato  loco  &  fer- 
vata  unitate  mutare  figuram.  y  fervato  loco, 
&  fervata  fi^ura  dimovere  partes  a  fe  invi- 
cem,  hoc  eft  diffolvere  ;  qugenamlegesfinc, 
quas  obtinent  in  uno  fcilicet  corpore  confide- 
rato,  ut  moto  expofui ,  quum  nempe  fim- 
pli  icer  totum  locum  mutat  j  hincad  reliqua 
pergens  confiderabo  nunc  ea >  qu#  feparanc 
partes  a  fe  mutuo. 

§.  51.  Si  motus  detur  uni  parti  corporis  Divifo 
unius ,  &  fi  pereum  motum  pars  mota  rece-  corP°- 
dat  a  reliqua  mole  non  atta&atum  illa  rcti-[^n^T< 
qua    moles  quieta    manet  ,    &    tardius  dum  gc-> 
mota  retrogreditur.  aus, 

Eftfane  maxime  amaenum,&  neceffarium 
in  Phyficis  a  priore  pofTe  definire,  quid  ex 
motu  dato  fiet;  hinc  contemplatio  hujus 
propofnionis  utiliffima  eft,  agitur enim  nunc 
de  principiis  Phyficis& Mechanicisomnium 
mutationum ,  quae  in  natura  fieri  pollunt ; 
hinc  j.im  dico,  fi  corpori  uni  (quidfircor- 
pus  unum  jam  explicatum  eft)  applicitum 
motum  ad  aliquam  partere  ,  in  aliam  non  ac- 
ceperit,  &  ille  motus  feparaverit  illam  par- 
tem  a  reliquis  non  atta&is ;  oritur  tantum 
triplices  cafus ,  qui  accurate  denniuntur  a  Me- 
chanicis.  Ponamus  enim  iterum  corpus  cre- 
tx  efle  *unura  corpus  (uti  jam  diximus)  fi 

G  z  ie« 


-loo       l$$kodus  difcendi 
j^j^^gieB^^us  i  paAmotum  diverfum  a  rfi* 
^Kjm^^pc  motu  fetfedat,  tum  triplices  cafus 
^        ootinere  potefV  Jkxc  pars  mota  fecedet  ab 
^pojigfi:  tum  fieri  poteft  ut  reliqua 

^^raoloo1  itxTm  loco  maneat ,  &  ut  hac  parte 
mota  etiam  reliquae  partes  verfuseandem  ple- 
gam  moveantur,  fed  tardiusquam  pars,quaet 
diverfum  motum  accepit  ,  hinc  haec  pars 
femper  praecedat,  &  illa  parte  mota  &  huc 
verfus  pulfa  reliquae  partes  retrocedunt  huc 
verfus,  ergo  triplex  eft  tantum  corporum 
diJTolutio,  quum  nempe  quaedam  partes  fe- 
cundant  reliquis  quietis  manentibus  in  loco, 
&  omnibus  quidem  fimul  motis,  hocque 
quidem  praecedit  reliquas,  &  una  parte  mo- 
ta  antrorfum ,  reliquae  retrorfum  moventur, 
haec  eft  nunc  omnis  mutatio,  quaeinfecun«- 
do  genere  fieri  poteft. 

§•  5  i.  Pars  non attra&a  caufam  fiftentem  & 
retropellentcm  faltem  majorem  abfoluta  qui 
ete  requirit.  Eft  profundae  fpeculationis 
theorema,  quod  hic  proponimus;  dico  in 
hac  propofitione,  fi  in  feparatione  una  pars 
recedit  ab  altera,  ergd  illa  pars  quaemotum 
nonaccepit,  proinde  remanet,  &  tamdiu 
movetur  retrorfum ;  quaedam  caufa  eam  fi- 
ftens,  &  retropellens  efthabenda,  quaecau- 
fa  faltem  major  efle  debet  quam  abfoluta  qui 
esjconfideretur  v:  g:  corpus  cretae  in  men- 

fa 


Medicinam.  ioi 
fa  repofitum  ,  &  per  propofitionem  5 1  ad 
ventatur,  motum  feparare  hanc  cretam  in 
duas  partes,  jam  eo  momento  quo  motus 
impingit  in  hanc  partem,  reliqua  moles  eo 
momento  eft  quiefcenda  refpe&u  hujus 
maffae  motae  &  feparatae,  aliter  a&um  eft 
de  feparatione,  nam  fi  eadem  mota  etiam 
altera  pars  moveatur ,  tum  partes  fimultran- 
feuntes  maneot  fibi  mutuo  oppofitae, quod 
contra  hypothefin  ;  agimus  enim  de  corpo- 
re  dividendo,  verum  fi  fimul  moveantur 
omnes  partes ,  eft  tantum  motus  localis  cor- 
poris;  hinc  ut  fiat  feparatio  &  divifio,eo 
momento,  quo  communicatur  motus,  hxc 
pars  ab  hac  fecedere  debet;  cohaefio  ita- 
que  parva  utcunque  eft  major  quam  ab- 
foluta  quies ,  nam  quies  partium  erga  fe 
mutuo  nullum  nixum  in  cohaefionem  po- 
nit,  nihil  minus,  nam  partes  cohaerentes 
habent  nixum  in  fe  mutuo;  ergd  cohxCio 
negat  quietem ,  fi  cohaefio  fit  caufa  major 
quiete  &  caufa  feparans  fivemotus  fiatma- 
jor,  quam  illa  cohaefio,  ergo  ille  motus 
erat  etiam  major  quiete,&  caufa,  quae  fa- 
cit,  ut  una  pars  hac  verfus  moveatur  feu 
retropellatur ,  quum  dato  motu  alteraantror- 
fum  pellitur,  debet  efTe  major  quiete,nam 
fi  eflet  abfoluta  quies ,  non  moveretur  tum 
illa  pars  retrorfum,ergo  ponit  femperfepa- 

G  5  ra« 


102  Methodus  difcendi 
ratio  caufam  naturalem  quandam ,  quae  ma- 
joreft,  quam  cohaefio,  &  quam  abfoluta 
quies,  quae  facit,  ut  illa  pars  quiefcat, 
cum  ea  movetur  &  quae  facit,  ut  illaretror- 
fum  pellatur,  cum  haec  antrorfum  pellitur. 
Nam  fi  aliud  nihil  concipiam ,  quam  cohx- 
fionem  &  quantitatem  partium  in  hoc  cor- 
pore,  &  tum  fimul  motum  datum  uni  par- 
ti ,  nulla  poteft  fieri  feparatio  corporea- 
rum  partium,  utcunque  violentiftimus  fit 
motus  datus,nam  fi  cohaereant  partes  iftius 
corporis,  &  una  pars  motum  accipiat,  & 
nihil  praeterea  adfit  in  eo  corpore,  non- 
nullae  feparabuntur  partes,  fed  totum  de- 
bet  deferri  corpus.  Ponamus  v:  g:  cor- 
pus  abfolute  in  partibus  cohaerens  ut  Cera 
&  nullus  aer  fit  refiftens;  dum  eam  ce- 
ram  maximo  impetu  projicio ,  non  fepare- 
tur  illa  pars  ab  altera,  fed  ut  fiat  motus 
feparatorius,  debet  hic  effe  obex  refiftens, 
in  quam  incurrat  quaedam  corporis  pars, 
&  obex  retrourgens  hanc  partem  retro- 
pellens  ,  dum  illa  pars  fic  movetur,  & 
tum  fiet  feparatio. 

Si   corpora  omnino  non  effent  gravia., 
poffem  facile  aliquod  exemplum  dare,  hinc 
fi  ponerem  corpora  non  effe  gravia,  &hic 
versus    centrum   tri?.ngularis  defcenderet 
quoddam  corpus,  quod  fi  gravitutis  deor- 


Medicinam.  103 
fum  truderctur,  &  pelleretur,  fi  nihil  e£ 
fet  in  via,  nulla  foret  divifio  &  feparatio 
corporis,  fed  fi  obex  eflet  in  via,&  cor- 
pus  una  parte  fua  m  eum  incurreret,  dum 
interim  gravitate  reliqux  partes  peilun- 
tur,  ergd  unaparspelleretur  deorfum,  altera 
pars  fi ftere tur,  &  tardius  mora  retropelleretur 
hinc  duo  requiruntur  in  (eparatione  a,  una 
caufa ,  qux  unam partem  moveat  corporis  /3 al- 
tera  ,  qux  retineat  aliam  partem ,  nam  fi 
dux  caufae  diverfar  non  adeffent,  foret  tan- 
tum  tranfpofitio  totius  corporis;  vidimus 
enim  paulo  fuperius,  quod  cum  una  pars 
corporis  unius  aliquem  recepit  motum,  eo. 
dem  momento  totum  corpus  recipiat  mo- 
tum  omnem ,  fed  divifum  per  omnes  par- 
tes  aequabiliter,  &  tum  femper  motus  tan- 
tum  locatio  foret;  ergd  femper  in  fepara»  x 
tione  corporum  alius  debet  effe  motus,fis- 
tens  &  retardans  debet  efTe  major ,  in- 
quam,abfoluta  quiete,  aliter  corpus  nonvo- 
caretur  unum ,  nam  fi  non  effet  major  ab- 
foluta  quiete,  id  efTet,  quia  nulla  foret  co- 
hxfio,  c\ux  ipfa  quantitate  jam  major  eft; 
hinc  non  vocaretur  corpus  unum,  nampar- 
tes  quiefcerent  tantum  juxta  fe  mutuo. 

52.  Hx  binx  caufe,  quo  majori  vi 
feu  nifu  fibi  mutuo  opponuntur,  eo  vio- 
lentior  fit  feparatio  partium,  hoc  eft  de- 

G  4  ftruftio 


104        Methodus  difcendi 

ftru&io  totius.    Hoc  facile  intelligitur  & 
iilud  evincit  ex*perientia  per  plures  Mecha- 
nicas  operationes,    ornnes  enim  feparatio- 
nes  debent  (emper  per  unum  motum  fiften- 
tcm  &  obicem  &  caufam  retropellentem ,  & 
per  alium  valide  verfus  aliamplagamagentem 
fieri.    Quo  nunc  plures  caufas  in  diverfas 
partes  agentes  poffumus  applicare,  eocitius 
fiet  deftruftio ;  v:  g:  fi  cretam  hanc  veJ- 
lem  omnino  in  pulverem  reducere ,  ponerem 
in  mortario  &c :   &  fic  variis  agitationi- 
bus  &  yariis  retropreflionibus  ,    &  refi- 
ftenriis  a  parte  mortarii,  omnino  folvere? 
tur  hxc  creta  in  pulverem;  Abfolvi  nunc 
omnes  motusfeparatorios;  motus  etiam  ,qui 
feparat  partes  a  fe  mutuo  eft  femper  localis  motus 
refpeftu  parrisfeparatae :  hxc  dictademotulo- 
cali  tantumrepetendafunt, &addendaca,  quae 
diximus  de  caufa  refiftente,  &  retropellen- 
te,  &  his  binis  dando  habemus  caufas  feu 
caufim  divifionis  corporum,  &  fic  femper 
contraria  caufa  effe  debet  caufae  moventi , 
cum  feparatio  &  ruptura  fiet  corporis, hinc 
fi  100  caufe  agunt,  nempe  ioo  caufae 
moventes  &  ioo  caufe  refiftentes,  &  fic 
po.rro,    adeoque  quod  Phyficus  debet  in- 
telligere  in  fuis  fundamentalibus  ftudiis  de 
xnotu  &  feparatione  hoc  ex  diftis  omne 
peti  poteft.   Jam  quodnam  erat  tertium 


Medicinam.  iof 
genus  mutationum?  quando  retento  fpatio 
&  integrirate  corpus  mutabatur  in  figura; 
ago  hic  de  perfecte  duris  corporibus,  ut 
conceptus  fit  clarior. 

§.53.  Si  unius  corporis  figura  ^utata ,  TertJ 
moles  corporea  manet  una,  tunc  erunt  quae-  genus 
dam  partes  feparatae  a  loco  veteri  &  tamen  mutatiq- 
adhuc  coharentes  toti.  Supponoefle  fruftumnum' 
cerae  librae  unius,  illi  fruftulo  cerae  digito 
imprimo  foveam,   fi  antea  fphamcum  per- 
fefte  v:  g:  effet  corpus,  jam  non  erit  per- 
fecfh  fphasra,  ergo  pondere,  mole ,  loco  ncn 
mutatis,  mutatur  tamen  figura;  hinc  ejus 
fuperficies  mutata  tamen  manet  libra  cera, 
hoc  eft  tota  moles  adhuc  adeft,  omnes  par- 
tes  adhuc  cohaerent,  &  fi  fimul  transfer;n- 
tur,  manet  corpus  unum. 

Haec  eft  tertia  fpecies  mutationis  corpo- 
reae  per  motum  data. 

§'  54.  Ergo  pars  veteris  coha^fionis  fb* 
pererir,  licetpofl  feparationem  nova  cohaeflo 
introduch  fuerit. 

Conftitui  unum  corpus  AB  pendere  lir  Tab-  5 
bra  una,  ponamusnunc  illudhabere  fi^uram,6*'  h 
quam  videmus, parallelogrammi  & hujusmodi 
prismatis:  fupponnmus  quoque;  nunc  cor- 
pus  illud  murare  figuram  &  tamen  cidem 
moles  fuperfit.  Dico  nunc,  poteft  bocficti 
cuplici  modo,  1  fi  i!!a Lpars  CS  nunc  ibi 

G  5  poa- 


i  o  6        Methodus  dtfcendl 
poniturin  loco  DE,  &  rarnen  fic  pendens  j 
libra  ima  cohaeret,  &  tantcm  pars  illa  trans-  \ 
pofita  fecit  hunc  motum  FE,ergd  eftidem 
adhuc  corpus  conftans  ex  duobus  partibus 
AD  &  CBj  fed  pars  CB  mutataeftinDE, ; 
ergo  corporis  figura  eft  mutata,hinc  quae-j 
dam  partes  locum  mutarunt;  quaedam  co-| 
haerent  adhuc,    ut  in  punfto  D;  &  fic 
corpus  in  figura  mutatur  mnnens  tamen  in  i 
unum,  &  omnem  molem  confervans  ,nam ; 
etiamfi  hoc  obtinuerit,    quod  dichim  eft| 
tamen  idem  pondus  remanet,  fed  z  alter 
modus  eft,  fi  nempe  una  pars  feparata  fit,  tameni 
ftatimiterumalteri  eidemeft ,  fed  alio  modo 
cohaeret  v:  g:  fi  effet  hoc  corpusABce-i 
ra  &  haberet  partes  tenaces ,  &  ego  fubi-j 
to  fle&erem,  jam  quidem  in  fle&ionequae-j 
dam  partes  fepararentur,  fed  iterum  cohaM 
rerent,  nam  ex  hac  flexura  mutatus  eft  lo-j 
cus  CB  in  locum  DG>*  hinc  jam  habetur 
haec  figura   CG,  quia  pars  corporis  CE 
perfecit  hunc  motum  BIG,  ergo  in  hoci 
cafu  hoc  fit,  ut  cohaefio  partium  mutataj 
fiat  ftatim  alia  co^aefio,  nam  cohaefio  ,  quae 
prius  fiebat  per  CD  jam  fit  per  DH. 

Tertius  cafus  jam  non  datur  ,  quod  \ 
fciam ,  ergo  inomni  feparatione,  ubi  tamen  \ 
corpus  manet  unum ,  ibi  akeruter  horum  j 
duorum  cafuum  fieri  debet,  nempe,&par- 

tes  \ 


Medicinam.  107 

tes  quaedam  feparantur  cohaerentibus  adhuc 
aliis,  undeadhucrota  molesmanet  &quaedam 
partes  cohaefionem  mutent. 

§.  55.  Si  prior  caufaobtinet  >corpusvo- 
catur  Flexile,  exponitur  hic  idea  vera  cor- 
porum  flexilium  feu  mollium  diftorum, 
hoc  eft  fi  partes  ita  cohaerent,  utinaliam 
cohaefionem  mutari  poflint,  Sc  tamen  co- 
haere,  tum  dicitur  corpus  flexile,  nam  fem- 
per  alia  cohaefio  partium  fit,  dum  aliquod 
corpus  fleftitatur. 

§.  55.Flexibilitas  haecfi  tenax  fit  eft,  fi- 
tus  figurae  impreflae,  &  vocatur  Mollities. 

Flexilitas  quid  fit  jsm  intelligitur ,  ve- 
rum  ponamus  femper  quasdam  partes  fepa- 
ratas,  &  alias  adhuc  cohaerentes  ,  ut  in 
fig:  3  tab:  3.  litt:  ADE,  fi  manet  jam 
pars  ea  in  fitu  illo  mutato,  tum  vocatur 
corpus  Molle. 

55.  Si  vero  mutata  fit  figura  per 
flexibilitatem  definente  caufa  fleftente  fe 
reftituit  in  veterem  fitum  &  figuram ,  vo- 
catur  corpus  Elaftictim. 

En  haec  tota  idea ,  quae  poteft  concipi 
corporum  figuram  mutantium  ,  mole  reten- 
ta>  adeoque  hifce  pauci^  fhndamentalibus 
omnia  habemus,  quae  a  mutatione  &  mo- 
tu  fiunt,  fi  v:  g:  haberemus  cylindrum 
€X  cera  illumque  flexerimus  &  ita  manferit. 

eft 


io8  JMethodus  difcendi 
eft  molle,  fed  fi  habeamus  virgam  ferreai 
illamque  utroque  exrremo  fle&amus,  fle* 
ftetur ,  eft  enim  corpus  flexile  ,  fed  cui 
desinimus  premere  ,  tum  reftituetur  pn 
pria  vi  in  lineam  re&am  &  haec  vis  vo< 
catur  Elater  feu  Elaftica  vis. 

§.  58.  Ergd  omnis  motus*  qui  eft  ii 
rerum  natura,  fit,  1  a  gravirate,  2  ab  ali< 
jmpingente,    5  £  vi  attra&rice,    En  inti- 
roas  rerum  caufas  detedas,  iilud  etiam  pa- 
tet  facile,  corpus  unum  conceptum  folui 
abfque  ulla  alia  re,  concipitur  quiefcens  ii 
aeternum ,    8c  nihil  unquam  aliud  de  e< 
concipitur,  fed  fi  corpus  quoddam  conci- 
piatur  cum  nixu  defcendendi  verfus  centrum 
terrae,  vocatur  illud  grave,  v:  g:  fi  creta 
hxcj  qux  concipitur  quiefcens,  deftrufta 
aut    fubtra&a    menfa   caderet  in  terram 
&  defcenderet  verfus  centrum  terrae,  tum 
inciperet  in  eo  motus  %  principio  ipfi  in- 
haerente  ,    &  vocatur  ille  motus  Gravitas 
feu  vis  Centripeta  ut  vocavit  Magnus  New- 
tomsj  quod  eft  idem. 

Verum  tollatur  ^ravitas,  &  concipiatur 
hoc  corpus  unum  quiefcens ,  &  fimul  a- 
liud  in  hocce  impingens  ,  jam  h32c^cor-> 
pora  movebuntur,  &  iliud  unum  jam  in 
hoc  fpatio  quiefcens  feretur  in  illud ,  & 
hoc  vpco  motum  localem.   Vel  etiarn  con-? 

cu 


Medicinam.  109 
ipiatur  hoc  corpus  quiefcere  abfolute,  & 
(Te  ferrum ,  &  me  habere  magnetem ,  quam 
mic  corpori  appropinquarem ,  jnm  incipiet 
loveri ,  tutn  haberet  motum ,  quam  voca- 
nus  attra&ricem  ;  nefcio  quomodd  aliter 
•ocare  poffumus,  &  eft  illa  eadem  cau^ 
git  vis,  qua  corporum  partes  inter  fe  mu» 
uo  cohaerent;  v:  g:  habeo  illud  corpus, 
juod  conftat  ex  infinitis  partibus,  fedad- 
o  coh^rentibus  inter  fe,  ut  eodem  motu 
>otius  tota  rmfla,  quam  una  fola  movea- 
ur ,  fed  fi  confidero  illud  corpus  nihil  in- 
renio,  quana  partes,  quas  conftituunt  ejus 
[lateriem,  &  cohaefionem  inter  illas  partes, 
am  idea  cohxfionis  eft  diftin&a  ab  Idea 
nateriae,  ergo  vis  eft  quaedam,  quae  facit 
nateriem  cohaerere ,  hunc  nefciens,quaenam 
[la  vis  fit,dicoquod  quxdam  fit  praeter 
sateriem  &  cohaefionem  j&  voco  vim  illam 
Vttra&rrcem ;  ergd  1  motus  eft  gravita- 
is  in  omnibus  corporibus  naturae ,  hoc  efl 
dxus  tendendi  verfus  centrum  telluris,  a* 
ia  forfan  corpora  verfus  alias  plagas  trahunt; 
linc  dicit  Newtmus  omnia  trahunt  verfus 
!olem  nempe  Planetae ,  ftellae  fixae  forfan 
labent  alia  fua  univerfa,  &  trahunt  alior- 
um,  tum  eft  motus  localis,  hoc  eft  mo 
us ,  quidatur  abaltero  corporealicui  corpori , 
luo  ex  uno  fpatio  in  alium  fertur.  Vel  3  motus 


1 1  o  Methodus  difcendi 
in  natura  excitatur,  inde  quia  corpus  ap- 
proquinquans  alteri  habet  in  fe  vires,  ut 
illud  moveat,  ilte  vires  dicuntur  Eleftri- 
ces  &  vires  Attraftices,  fed  fateor  me  ni- 
hil  dicere  &  tantum  Phaenomena ,  quae  con- 
tingunt  enunciare  ,  non  vero  caufam,fed 
nemo  ha&enus  perfcrutari  caufam  voluit, 
jam  perafta  funt,  quaecunque  pofTunt  co-. 
gitari  circa  fundamenta  mutationum  ,  poftv 
quam  nunctyroMedicushaec  novit,- fequenti; 
debetaggredi. 

C  A  P  U  T  V. 

Jidechanica, 

59.  Mechanica  efl  fupputatio  quantita- 
tis  motus,  qui  datur  vel  demitur  per  cau* 
fas  propofttas  (59)  uni  corpori  ab  alio  cor\ 
pore.  Haec  eft  optima,  quae  poteft  dar 
hujus  artis  definitio.  Mechanica  dico  ef 
fupputatio  &c-.  nihil  enim  eft  aliud ,  quan 
calculus,  &  defignatio  quantitatis  illius  mo 
tus,  qui  per  gravitatem  &  motum  lo 
calem ,  &  vires  attra&rices  conciliatur  un 
corpori  ab  alio,  nam  motus  localis  efttan 
tum  transmutatio  totius  &  unius  parti; 
quiefcente  altera,  &  partium  inter  fe,  hin< 
li  corpus  mutatur,  femper  aliquem  motun 
amittens  abfentem  recipit,  &  pondus  in 


Medicinam.  1 1 1 

vertitur  ;  hinc  femper  amittit  &  recipic 
quantitatem  motus,  nam  fi  quieta  maneret 
moles,  &  ejus  pars  non  mutaretur;  hinc 
proprie  mutatio  eft  ,  &  imminutio  hujus 
&  alia  dire<5Ho  motus  &  receptio  motus. 
Ars  nunc  quae  docet  quomodo  hoc  fiat,  & 
quid  inde  fiat,dicirur  iMechanicaapud  Ma- 
thematicos.  Hanc  emm  artem  neceffariam 
effe  Medico  nemo  non  viact. 

Prima  Pars  Mccbankeu 

§.  60.  Facultas  praefens  corpori  &r 
inhaerens  ad  motum  dandum  &  auferendum 
alteri  dicitur  ejus  corporis  vis.  Magna  eft 
quaeftio  inter  Philofophos  de  viribus  corpo- 
rum,  quod  fint  inter  fe,  &  dico  vis  in  ali- 
quo  corpore  eft  tantum  facultas  feu  potentia 
illi  corpori  inhaerens ,  qua  valet  motum  dare  & 
motumauferrealtericorpori  &  nihil  praeterea. 

§.  6r.  Eft  ergd  omnis  illa  &  refiftens& 
impetum  faciens,  vimrefiftentem  vocatmag- 
nus  Newtonus  vim  inertise ,  &  alteram  vim 
impetus.  Vis  enim  quid  eft;  eft  tantum 
motum  poffedare  &minuere  &  aliterdirige- 
re.Ut  Newtonianam  elegantcm  hanc  fenten- 
tiam  intelligamus,  fic  res  concipienda  eft,  fit  v: 
g:maffamarmoris  decempedum  cubicorumea- 
que  fit  v:  g:  ex  filo  pendula  illa  quiefcet 

per- 


1 1 1        Mvthodus  dlfcendi 
perpendicularirer  ad  horizontem ,  detur  jarri' 
per  alteram  maiTam  unius  pedis  cadentem  in 
cam  motus,    quod  in  atra&a  habetur  mafTa 
decem  pedum  quiefcens  &  maffa  unius  pedis 
xnota  in  ipfo  impafta  funt  una  mafTa  unde- 
cim  pedum,&  jam  moventur  fimultanquam 
una  mafla,  fed  tanto  minus  jam  movetur 
celeritate  ilia  mafTa,  quam  mbles  nunc  con- 
jun£h  major  erit,  ergo  liquet,  quod  exre- 
iiftentia  decem  partium  pedum  cubicorum 
minuitur  motus  maffas  unius  pedis,  quia 
deftribuitur  per  decem  illos  pedes  motus  il- 
le  ex  mafla  unius  pedis  communicatus ,  illa 
mafla  pedis  uriius  tantum  amittit  ac  commu-i 
iiicatj  quod  clarum  eft,  ergd  caufa  refiftensl 
hoc  eft  tantum  movet  ac  movetur  fivequan-j 
tum  moveturr  tantum  labefadatur  alia  maf-j 
fa  mota ,  quia  fuum  motum  debet  diftribue- 
re  per  partes  refiftentes :  hoc  bene  eft  conci- 
piendum,    nam  fi  vellemus  corpus  decemi 
peduiji  movere,  oporteret  haberevim,  quaej 
pofTet  decem  partes  virtutis  amittere,  &  ta-i 
men  aliquid  fervare,  fi  enim  non  amittitdei 
fua  quantitate  motus,non  movebit  refiftens, 
quia  omnis  mutdtioefttantum  variatioquan- 
titatis  motus;  ergd  in  ea  caufa,  quae  aliam 
mutat  eft  vis  &  refiftens    &  impetum 
faciens  ,    &  refiftens    femper  aequS  mu«i 
tat  impellentem ,  ac  impdlens  mutat  refiften* 


Medichtam.  1 1 3 

tem>  "tum  asque  mutat  ac  mutatur. 

AAio  &  rea&io,  hoc  eft  a&io  &  pak 
fio,  feu  impetus  Sl  inertia  xqualiter  agunt , 
fi  enim  quid  frangat  ovum,  non  efttantum 
impetus  fuae  manus  >  qui  hoc  facit,  fed  erat 
refiftentia  ejusovi^  quae  etiam  agit,  nam  fi 
non  habuiflet  refiftentiam,  non  fuiflet  attac- 
tum  ,  non  fuiflet  motum,  ergd  non  fuiflet 
fractum,  fed  fidebeat  recipere  motum,debet 
refiflere,  fed  fi  recipiat  motum  ,  ergd  amit- 
tittantum  fuimotus  illa  caufa,  quae  dat  mo<* 
tum,alias  non  frangitur  ovum ,  namfiovum 
libere  haereret  in  aere ,  &  tsmen  manu  pre- 
meres,non  frangeretur,fed  pelleretur  ■nteman- 
num,ficfi  velles  ovum  v:  g:   ad  parierem 
frangerelicetovum  nihi!  agat ,  tanta  tamen  vi 
de  te  tollit,fed  illud  de  te  tollere  vocamus  a&io- 
nem  etiam  in  ovo  feu  potius  vis  &  quaedam 
vis  inerriae  ;    ergd  tantum  mutatur  omnis 
caufa  agens  ac  mutaf.illa  caufa  mutansquae- 
cunque  eft  femper  motusfeuimpctus&r  iner- 
tia ;  ergd  omnis  vis  corporea  hoc  eft  om- 
nis  potentia  mutandi  motum  ,  quem  prius 
aliud  corpus  habebat  (nam  il  atantumeft  vis) 
quod  eft  duplex  nempe  u  impetum  faciens 
&  /3  refiftcns. 

Impetus  cft  tantnm  concutio  motns ;  ergd 
impetum  facere ,  eft  motum  ccnxmunicare, 

H  Re- 


114       Methodus  difcendi 

Recipere  motum  ejl  reftjlcre  five  in  fu& 
fubftamia  quamitatis  rhotum  acciperey  quam 
impetum  faciens  habebat  er  dabat. 

Jam  dixi  quantum  unum  corpus  mutnr, 
tantum  illud  mutatur  ab  eo  quod  mutat ,  & 
omnisillamutatio  motus,eft  tantum  datio& 
mutatio  motus;  ergo  prius  non  aderat ,  & 
cum  ille  motus  de  nihilo  non  poffit  mutari  $ 
hinc  tantum  perit  corpori  facienti  hoc  eft 
corpori  quod  mutat  ,  quantum  dederat ,  ac 
proinde  a£Ho  &  reactio  fivemutationesafti- 
vx  &  pafTivas  feu  mutationes  refpe&ivae  func 
femper  eaedem  iifdem  in  corporibus. 

Jam  Mechanica  eft  illa  fcientia  ,  qusedo- 
cet  quantum  poflit  communicari  &  demi  in 
motu,  ut-motus  inter  duo  corpora  &augea- 
tnr  &  tollatur  ,  mutetur :  Mechanica  enim 
efi  tantum  fiipputatio  quantttatismotus qui  crefi  , 
cit  &  demituralicuicorpori;Mechmicusenimi\t 
nunquanr  novum  motum  facit,   ut  vulgd 
creditur,  minime;  Mechanici  enim tantum 
motum  creatum  applicant  corpori  movendo, ' 
&  tum  corpus  movens  tantum  exa&e  amit- 
tit,  qiiantum  motum  corpus  a:cipit ,  quod 
certe  fi  non  foret,  ut  motus  communicare- 
tur  alteri  corpori,  deftrueretur  totus  motus 
in  natura,  &  fi  non  demeretur  alteri , cref-  | 
ceret  motus  in  immenfum  j  atqui  hoc  non  : 
fk,  jam  dico, 

f  *3- 


Medicinam.  1 1  f 

§.  61.  Utergd  relatio  impetum  facien- 
tis  &  relatio  refiftentis  inveniri  -queant ,  or- 
dine  requiruntur  fex  tantum  demonftran* 
da. 

ti  Actio  perfe&c  duri  moti  in  perfe&c 
durum  quiefcens  hoc  eft  primum  quod 
debeo  fcire  :  pono  duo  corpora  perfecli 
dura,  explicui  ante  quid  eflet  perfeci:e  du- 
rum,  pono  unum  perfedie  refiftere  hoc  eft 
quiefcere  ,  &  akerum  motu  quodam  im- 
pingere  in  illud  quiefcens,  jam  debeo  fci- 
re  ex  mole  &  velocitate  data  iftiusimpin- 
gentis,  &  ex  mole  data  quiefcentis,  quid 
fiet  poft  impa&um. 

2.  Debeo  fcire  aftionem  perfe&e  duri 
&  motiin  aliud  perfe&e  durum,  &  mo- 
tum  in  adverfo  dire<3&>  id  eft  debeo  fcire 
quid  fiet  ,  quando  duo  corpora  perfefte 
dura  moventur  motu  oppofito  in  unum 
idemque  pun&um  in  eadem  linea  motus 
exiftens. 

'  5.  Debeo  cognofcere  a&ionem  perfefte 
duri  moti  in  alterum  perfefte  durum  mo- 
tum  praecedens  in  eadem  linea ,  hoc  eft  ter- 
tium  fcilicet  unum  corpus  durum  praecedit 
in  eadem  linea,  alterum  fequitur  &  alTequi- 
tur  illud  ,  quod  praeoedebat;  ergd  >vetacius 
movetur  aftequens  quam  praecedens;  hinc 
debet  fciri,  quid  fiet  in  contaciu  Sc  poft 

H  i  con- 


li 6       Methodus  difcencti 
contachim j  ambo  ponuntur  perfe&e  dura, 

4.  Debeo  co^nofcere  aftionem  perfe&S 
duri  mori  in  aliud  perfefte  durum  quicf- 
cens  oblique  impingentis;  cognofcere ,  in- 
quam ,  debeo  quid  fiet  poft  impa£tum  in- 
ter  duo  corpora ,  quorum  unum  quiefcit  5 
&  alterum  quod  impingit  in  quiefcens,  o- 
blique  in  illud  incidit,   quid  hoc  eft  di- 
refte  impingere  ,    quid  eft  vero  oblique 
impingere?  dicuntur  duo  corpora  direbleim- 
pingcre  in  fe  mutuo^  quando  linea  cjua  pun- 
clum  conta&m  amborum  conjungit  ^etiam  tran- 
Jit  direcie  per  centrum  utriuscjue^  dum  femu- 
tuo  contingunt  ;    nam  omne   corpus  habet 
centrum  gravitatis,  hoc  eft  pun&um  quod- 
dam  in  fe;  unde  fi  fufpenderetur,  haere- 
ret  in   asquilibrio  hoc  eft  ab  omni  parte 
hujus  pun&i  eadem  quantitas  maffae  effet, 
fi  jam  dicam  linea  quaeper  centrum  utriuf- 
que  corporis  tranfit,  etiam  tranfeat  perpun- 
6ium,ubi  femutuo  contingunt,  tum  dicun- 
tur  direfte  impingere  illa  corpora ,  fed  o- 
blique  impingere  dicuntur  corpora,  quan- 
do  non  per  centrum  gravitatis  horum  cor- 
porum ,  fed  aliam  quamcunque  plagam  ho- 
rum  tranfit  illa  linea,  quae  punfta  conta- 
dtuum  conjungit. 

Jim  facile  inveniemus,  quid  fiet  ex  in- 
curfu  ,    fi  ut  praecedenti  raodo  incurrunt 

tum 


Mediclnam,  117 
tum  dico  ,  facile  invenimus  mutationem 
iilam  vidiTitudinariam ,  li  linea  refhfimul 
centra  gravitaris  utriufque  corporis  tran- 
fear,  fed  fi  ilia  linea  ,  quaz  puncia  conta- 
ftus  conjungit,  aon  per  centra  gravitatis 
utriufque  tranfie ,  tum  non  prxceditmoi- 
tus  ille  per  lineam  refhm ,  fed  ad  latus  in«> 
cidit  unum  in  alterum;  ergo  4.  intelligen- 
dum  eft,  fi  corpora  in  fe  mutuo  obliquo 
ruant  motu,  quid  tum  ab  eo  motu  fa- 
ciendufn  fit. 

5.  Debeo  cognofcere  aftionem  perfetti 
duri  moti  in  aliud  perfe&e  durum  motum 
oblique  in  eandem  plagam.  Jam  inter  an> 
bo  corpora  eft  quoddam  rer  verfus  ean- 
dem  plagam  fed  haccumdiftin&ione, quod 
imum  preecedat ,  &  alterum  velocius  motum , 
illudoblique  aflequatur,  &  quod  linea,quar 
tranfit  per  centrum  non  tranfit  per  punfta 
contaciuum,  kd  ad  iatera  eft^ergo  quinta 
diverfitas. 

<*>.  Debeo  intelligere  nctionem  perf  fte 
duri  moti  in  aliud  perfefte  durum  motum 
oblique  in  oppofitum.  Direfte  in  eadem 
linea  moventur  corpora,  quando  linea,  qus 
per  centrum  tranfit  ,  ethm  parallelos  eft 
huic  linex  reftse,  in  qua  moventur  ,  & 
quando  pun&a  contaftuum  conjungit,  tum 
corpora  in  eadem  linea  moventur.  Verum 
P  H  5 "  fi 


n8  Methodus  difcendi 
fi  unum  corpus  huc  verfus,  alterurti  huc 
verfus  fertur,  &  tamen  iqcurrunt  in  quo- 
dam  puncio  in  fe  mutuo,  tum  non  oc- 
G-urrunt  per  lineam  reftam  fed  oblique;  hinc 
qui  novit  mathcmatico  calculo  fupputare, 
mutationes  motuum,  quae  ab  his  kx  pen- 
den.t,  poteft  ille  omnes  leges  motuum  in 
perfedte  duris  explicare ;  nam  alias  non  con- 
tingit  in  perfefte  duris. 

Propofui  jam  negotium  fequenti  Metho- 
do  hoc  addifcendi. 

§.  6}.  Si  quis  haec  fex  propofita  (61) 
breviffime  &  clariffime  intelligere  vult,evolvat 
fequentes  Auctores.  a  ^ohannem  Walhfium 
in  traftatu  de  percuffionc  in  4.  Londini 
x6yo,  pag:  660.  agit  de  percuffione,  & 
ante  de  Mechanicis,  ille  hanc  remadfinem 
ufque  oprime  deduxit. 

Vel  in  Pkilcfophicis  Londini  anno  45  ,five 
in  tranfaftionibus  Philofophicishndinenfium  ibi 
haec  invenientur,  fed  funt  tantum  conclufio- 
nes,  non  vero  demonftrationes  a  priore. 

Sedfi  nonfacileaffequieoslibrosquis  valeat 
ea  quoquereperinnturapud  Joannem  Keilinm 
in  introdutlione  ad  veram  Phyficam  ex  funda~ 
mentis  dedufta.  quamvis  Iaus  omnis  Wal- 
lifio  dehetur  ,  qui  nihil  omittit,  fed  ut 
fummus  Mathematicus  a  primis  ad  ul- 
fima    ufque   profeciuus  eft.  Jarn  igitur 


Medicinarn.  1x9 

habemtis  auxilia  addilcendae  primae  partis 
Mechanices  ,  &  haec  omnia  -apud  dicflos 
Authores  inveniuntur.  Jam  videamus  quo* 
ffiodo  res  fehabear  inter  elaftica. 

Secunda  pars  Mechanices. 

§.  6).  Deinde  vero  hx  fex  ea?dem  leges 
&  proprietates  demonftrandae  &  invenien- 
dx  funt  in  corporibus  perfe&e  elafticis. 
1.  Mechanices  pars  confiderat  leges  motus 
quae  in  perfecte  duris  obtinent  ,  de  hifce 
yam  egimus.  2  pars  confiderat  leges  motuum 
in  perfe&e  elafticis,  ibique  rurfus  occurunt 
Blae  fex  e^edem  proprittates.  Addenda  etiam 
funt  femper  ea  quae  in  §  61  difta  funt  ; 
nunc  aftio  cognofci  debet  corporis  perfecte 
elaftici  moti  &c  5  &  fane  tum  habebuntur 
omnia  demonftnta,  quae  omnia  funteadem. 
error  fuit  fummus  in  magnis  etiam  viris 
partim  Cartefio,  qui  candide  explofit  leges 
motus  inter  corpora  elaftica,  ita  ut  ab  ip- 
fis  fuis  fequacibus  hac  in  re  defertus  tan- 
<km  fuerit. 

Videbat  quidem  motum  in  perfe&e  du- 
ris  fed  videbat  tamen  aliquid  inde  fe- 
qui ,  quod  nefciret  inde  prcducendum ;  hinc 
conclulit  motum'  non  deftruere,  fed  tan- 
tum  uuum  motum  aiiter  dirigere  alterum 

H  4  ma- 


^120        Meth&dus  difcendi 

motum  elaftica  corporafuum  morum  femper 
reftituunt , hoc  ignorabat  quia  omnia  ut  perfe- 
ftecjura  confidenbat;  hinc  tantus  crrorei  fttit ; 
primu  m  paulis  que ad  vertendus eft »  fi  fint  cor^ 
pora  perfe&e  dura,&  concurrant  in  hoc  punfto 
&aequalisfuerint  magnitudinis  &r  velocitatis, 
perfe&e  quiefcent  in  hoc  pundo  :  Carte 
ftm  dicit,  retrofilient  eodem  motu  ,  fed 
cur  hoc  dixit?  quia  vidit  in  natura  qui- 
dem  quasdam  corpora  poft  impa&um  re-> 
cedere  eadem  quantitate  motus,  quo  accef» 
ferant,  fed  diftributa  viciffim,  cum  hoc 
viderat,  noluit  explicare  per  Mechanicam 
&  non  novit  elaftica  corpora ;  hinc  dixit , 
motus  motui  non  opponitur  fed  directio 
dire&ioni;  quod  non  eft  verum ,  nam  duo 
fint  corpora  xqualis  magnitudinis  &  ve«* 
locitatis,  ambo  dura  occurrunt  fibi  mutuo 
in  hoc  pun&o  ,  illud  jam  premitur ;  hinc 
per  quantitatem  motus  aequalem  quantitati 
motus  hujus,  &  hocce  illud  reprimit  peir 
eandcm  quantitatcm  motus  huc  verfus ;  er- 
go  illud  corpus  premitur  per  duas  poten* 
tias  sequales:  an  non  ergd  debet  quiefce«- 
re?  hoc  clarum  eft;  idem  nunc  fit  in  alte- 
ro  corpore;  ergo  ambo  quiefcunt,  hoc  in^ 
teilexiflet  Qaxtefius  fi  corpora  jelaftica  no- 
viflet,  verum  fi  fint  duo  elaftica  corpora, 
tum  fe  comprim  unt   &  per  vim  fuam  fe 


Medicinam.  121 
reftituunt,  &  tum  repellunt  fe  a  femutuo, 
tum  refilitionis  caufa  non eft  in  motu,quo 
occurrebant,  fed  in  eo ,  qtio  fe  reftituuntj 
er^o  hx  regulae  funt  omnino  diverf#  in  e- 
lafticis  a  regulis  datis  in  duris;  hinc  has  le- 
ges  ex  di&is  Philofophis  deducere  quis  ne~ 
quit,  nihi!  omnino  ;  prius  enim  eas  in  du- 
ris  tum  in  elsfticis  differenriam  videre  debet. 

§.  6<.  Has  etiam  leges  (nempe  inter  ela- 
ftica)  denuo    invenere  &  docuerunt  ma- 
ximi  viri,&quodmaxime  mirabile  eft:  tres 
diverfi  tribus  diverfis  modis  eodcm  tem- 
pore  idem  conclufere.    Hi  tres  fuere  (ex 
illis  quibus  focietas  regia  Londinenfis  eam 
demandavit  provinciam  anno  1662  nemns 
inquirere  leges  mutationum  in  collifis  cor- 
poribus)     Chriftianius  Hugevius  ,  Chrijto- 
fhorus   Wren  eques  auratus  ,    tum  profej- 
for    Nobilijfimns    Johannes    IPal/fius.  Et 
cum  omnes  fedulo  ad  hoc  negorium  at- 
tendiflent,  invcnere  hasce  leges  per  pen- 
dula ,  hac  eft  fumpferunt  corpora  fcquafe 
f>nviratis ,  &  magnitudinis  &  ab  xqualibus 
ifilis  fufpcnderunt  &  tum  cum  per  corpo- 
;:um  afcenfum  &  defcenfum  in  circulo  gra- 
lus    notabant,   longitudinem  afcenfus  & 
iefcenfus  advertere  potuerunt  ,&  fic  omncm 
lorum  corporum  in  fe  mutno  noverunt 
notum,    tum  annotavere  exafte  per  cxpe- 

H  5  & 


12  2        Methodus  dtfcendi 
rimenta  ,    quasnam    mutationes    ex  in- 
curfu    corporum    contingebant,  tandem 
finguli   inventa  fua  ,    chartis  r  figillo  oc- 
clufis  tradidere,    quas  focietas  diu  non  a-»! 
peruit*  quum  tandem  nihil  fcirent  de  con- 
clufione  horum  Virorum,  invenere  apertis N 
chartis  in  focietate  congregata,  quod  ob- 
fervata  &  conclufiones  erant  easdem.  De 
hifce  conclufionibus  legantur  transadtiones 
Philofophicae  ad  eundem  numerum  45,  ve4 
rum  ibi  tantum  funt  conclufiones  non  de«: 
monftrationes ,  fed  demonftrationes  fui  in- 
venti  dedit  Wallijiu  s  in  codem  traftatu  jam 
laudato  pag\   6%6.  nec  melius  addifci  po- 
teft  illa  fcientia .  quam  apud  Clariffimunij 
illum  Virum. 

Hxc  eadem  etiam  poffint  inveneri  apud| 
Uugenium  in  trattatu  fuo  de  motu  corporum\ 
ex  percttjfaj  qui,  traliatus  habetur  in  operi- 
bus  ejus  pojlhumis  editis  apud  Bouteflem  Lug^ 
dmi  Batavorum  1705  .  cum  Wallifius  fuaex«rj 
perimenta  per  pendula  fumpferat ,  Hugenim\ 
ut  fuum  inventum  magis  admirabile  redde-i 
ret  per  Scapham ,  in  qua  homo  erat  con- 
ftirutus ,  8c  alteram  ,  in  qua  nemo  erat,; 
fua  experimenta  cepit,  licet  credam  ipfum 
fuum  negotium  etiam  debere  pendulis,ve- 
rum  fi  quis  velit  videre  quomodo  Clarif 
Jlmus   Chrijiophoms  W&en  fua.  invenerit 

quam< 


Medicinam.  123 
quamvis  ipfe  non  ita  ediderit,  videte  etiam 
Keilium  pag ;  155)  libri  illius  jam  laudati 
Jeu  introductwnis  ad  veram  Phy/icam  operum 
Juorum  Philojophicorum. 

Ex  iis  Au£ioribus  haec  omnia  facillime 
oignofcunti^r  apud  Wallijium:  prxpofius 
hifce,nunc  fecunda  pars  Mechanica  habetur 
cognita. 

Mechanica  enim  eft  fupputatio  motus, 
qui  datur  vel  demitur  uni  corpori  ab  alio 
feu  moto  feu  quiefcente,  in  hac  fuppu- 
tatione  inveniendnm  habemus  primam  quxf- 
tionem  in  perfefte  duris  corporibus ;  in  fe 
cunda  parte  cgimus  de  corporibus  c!afti- 
cis  ;  tertia  nunc  pars  Mechanices  fequitur, 

Tcrtia  pars  Mcchaxices. 

§.  66.  Hxc  (a  "9  ad  6s.)  edo&u?  gra- 
yium  corporum  leges  in  perfcCto  duris  & 
jn  pcrfe&e  elafticis  addifcat. 

Si  quis  vclit  breviflime  &  clariflimehxc 
.<rognofcere3  videat  GaliUnm  w  traclatu  ejus 
de  moto  locali  cx  gravitate  orto ;  eft  fane 
profundiffimae  fubtilitatis  ,  in  4.  Lugduni 
Batavorum  &  alibi  etiam  editus  ,  ut  Pijis 
ibi  fundamenta  dat  de  motu  locali ,  &  pri- 
mus  certe  juvit  omnes  JYlathematicos ,  ut 
•pmnes  leges  motuurn  panim  in  gravibus 
jnvenire  poflint,        •  Le- 


124       Methodus  difcendi 

Legat  etiam  Afkonfum  Borellum ,  difcU 
fulum  GaliUiy  faltcm  &  cjus  difcipulum 
TorrkclU,  apud  eum  enim  habentur  reclufa 
omnia  GdiUi  arcana ;  trattatus  efi  de  vi  per* 
cvffionis  ,  nam  GdiUus  dum  fcripfit  de  per- 
cuflione  tradhtum  mirabi!em,  fumpfit  bi- 
ancem  8c  ab  utraque  parte  impofuit  v:  g 
uncias  decem,  fi  jam  uncia  una  plus  impone 
retur  uniland,tum  alteram  elevabat,  verum 
li  caderet  i!la  uncia  in  lancem,  tum  pfus 
clevabatur  lanx ;  fi  vero  duplo  altius  caderer, 
illa  uncia  duplo  plus  elevabat  oppofitam  lan- 
cem ,  &  tantum  elevabat ,  acfi  tanto  plus 
imponeretur,&  fic  voluit  incrementum mo 
tus  invenire,  fed  in  eo  aliquid  mirabile  in- 
venit ,  de  quo  adhuc  moriens  amicis  fuis 
conquerebatur ,  quod  non  potuerat  intellige- 
re ,  quare  cadens  uncia  adhuc  plus  elevaren 
tur  unciae  decem  appofita>,  quam  fi  tantum 
impofuifTet  lanci ,  fed  Borellus  demonftrat, 
quod  illud  inhaerens  nihil  agat,  fed  quod 
cadit  plus  agat,  quia  quies  eft  abfoluta  in 
gravi  quiefcente,  nam  grave  dum  quiefck 
nullum  habet  motum,  fed  dum  defcendit, 
habet  motum  quendam  realem,&  hinc  plus  vir- 
tutis  habet  hoc  jam  in  trattatu  Borelli  fupra 
laudato  de  vi  percuffionis  invenitur  explica- 
tum ,  quo  certe  libro  ullus  Medicus  carere 
non  poteft.   Legat  fupva  eadem  re  etiam 


Medicinam.  12  f 

Joh&mtm  Wallifium  in  ejus  Mechanica  pag: 
l^:  ubi  explicata  funt  inventa  GaliUi.  Difc 
cere  haec  etiam  poteft  apud  Keilium  pag: 
16$. 

Ouarta  Pars  Mechankes. 

§.  67.  Poft  haec  difcendum  eft ,  quid  vs- 
leat  figura  corporis  (feu  Inftrumenti )  mo- 
tum  communicantis  in  aliud ,    cui  motus 
communicatur.    Confideremus  ibi  quidnam 
faciat  corporis  figura,dum  fuum  motum 
communicat  alteri,  de  hoc  tam  multa*fcrip- 
ta  funt ,  fed  poffum  uno  momento  in  uno  & 
altero  cafu  explicare.    Sit  corpus  cubicum  T*b. 
A,  illud  movetur  juxta  lineam,  AB,  &  Fig.  ^ 
impingit  in  obicem  refiftentem  CBD,pona- 
natur  hoc  corpus  habere  vim  determinatam, 
hoc  eft  motum  quemdam  determinarum ,  fi 
nota  eft  moles  hujus  corporis  v:  g:  libra  una 
&  nota  fit  ejus  velocitas,  erit  vis  ejus  cog- 
nita,  ponatis  effe  cognitum,  quod  jam  in 
ipfo  contaftu  fiet;  hxrebat  hocce  corpus 
A ,  hicce  loci  (in  A)  verum  poft  motum 
;am  haeret  in  B ;  ergo  impinget  totum  cor- 
^us  hoc  fuo  latere  integro  in  partem  obicis 
j  Equalem  magnam  ac  eft  fuum  latus ;  ergo 
^mnibus  partibus  fui  lateris  attinget  eum  o- 
>icem,  &  tota  ejus  vis  per  omnia  illapun- 

<3a 


li6  Methodus  dtfcendi 
d:a  diftributa  communicabir  obici. 
fab.  3.  Verum  ponamus  illud  corpus  jam  tranj 
Fig.  S-  mutari  in  hanc  figuram  A,  eamque  lineani 
AB  ,  efle  lineam  diredtionis,  &  ponamus 
illud  corpus  ex  figura  cubi  jam  in  Conum 
mutata  inmole&  ridigitate  manere  idem; 
maffa  ejus  habebit  eandem  cppiam  virium; 
nam  fi  velocitas  hoc  eft  fpatium  percuffum1 
eodem  temporeeadem  maneat ,  ponduscorpo« 
ris  eft  idem  ;  ergd  eft  eadem  quantitas  mate-1 
riae,  &  idem  motus;  Jam  impingatur  in  obicei 
CD  illudcorpus  A,haerebitnunc  hicloci  inB; 
ergo  rantum  impinget  uno  punfto  in  oticem, 
hoc  eft  tota  quantitas  motus  in  unum  punftum 
obicisincidet,quiaunumf)un(Sumcorporistan' 
tum  attingit  obicem;  ergdjam  quod  1 .  diftriba- 
turin  totinfinitispun&is,jamtantumperunum 
pun&umdiftribuitur,quiatotaquantitasmotus 
feu  virtutis  hujus  corporis ,  tantum  unum  pun- 
6tum  refiftens  invenit^tantumque  per  unum- 
puncium  attingit  obicem ;  hinc  tanto  plus  jam 
debent  moveri  illud  unum  pun&um  obids; 
hoc  eft  inftrumentum  erit  hocce  tanto  plus 
aptum  ad  divifionem  obicis ,  quonto  hoc 
corpus  fig:  5.  minorib^s  pun£tis  fuum  mo- 
tum  communicatj  qmm  hoc  fig :  4.  plu- 
ribus  communicat.  Hinc  fundamentum  hoc 
Mechanicum  totum  intellieitur,   fi  praeci- 


Medieinam.  127 

que  habeo  eandem  rigiditatem,  moTeta  &  velo- 
citatemcorporis,  fedfigtiramutetur,itaut  per 
unicum  punclum  omnerh  fuum  motum  corpo- 
ri  communicet ,  tum  omnium  maxime  poterit 
mutare  ,  fed  illa  figura  corporis,  qux  motum 
fuum  per  plura  punch  communicat,erit  minus 
apta,  quia  ejus  vis  diftribitur  per  plura  pu- 
£h  rcfiftentis;hinc  facit  tanto  minoremvim 
in  fingulis  partibus. 

Haec  demonftratio  nunc  neceffaria  eflin 
aeiionibus  folidorum  ,  &  fluidorum ,  quia 
fluida  fxpe  conftant  ex  ejusmodi  partibus ; 
retinendum  eft  ergo  in  memoria,  quod  fi 
gura  mutet  collifionem  motus  5  non  etiam 
majorem  motum  facit,  ut  vulgus  putat$nam 
putantvulgo,  quod  hujusmodi  telum  (ac 
fig:  5.  tab*  3.)  plus  aptum  fit  ad  motum 
excitandum,  neutiquam;  nam  fi  hoc  mu- 
taretur  in  laminam  ferream  ,  haberet  adhuc 
totam  fuam  maflam,  fed  tum  pluribuspun- 
ftis  corporis  communicaret  fuum  motum 
in  id ,  in  quod  impingeret  ,  fed  fi  iterum 
illa  lamina  in  acum  mutaretur  ,  tum  in 
unum  punftum  tantum  poflet  incidere 
tota  fua  raole  &  velocitate,  quod  punftum  in 
quod  incidit ,  tum  tantum  accipit  motus 
ut  debebat  rectedere  &  reliquis. 

Qui  nunc  vult  ea  ex  altero  inquirere 
qtiamvis  ngn  ex  hoc  fundamento  inveniet  in 

'  vraSld~  \ 


128       Methodus  dijcendi 

traElatu  de  Aicchanica  pag:  57^  apudWat* 
liftum  praprimisy  ubi  agit  de  Cuneis  &  tclis, 
De  Hifce  quoque  videre  poterit  apudGw. 
tefium  in  tratlatu  /uo  de  la  Aiechanicjue  fu- 
pra  his  bcne  ratiocinantem.    Videre  quo- 
que  poteft  de  hisce  apud  onnes  fere  Au-, 
thores  ubi  agit  de   Cunco.  Ablolvi  jam 
qmrtam  partem  Mechanices;  verum  quin- 
ta  nunc  agit  de  Fluidis,  quibus  abfolutis 
tum  pervinimus  ad  Phyficam.  Abfolvi- 
mus  expofitionem  eorum,  quae  Medicus 
cx  partibus  Mathefeos  cognitu  neceflaria 
habet,  ut  omnium  perfediillime  fuum  ab- 
folvat  ftudium  ,  ita  ut  ultimo  viderimus 
quid  ex  Mechanica  ftride  difta  fcire  de-  j 
beat  ;   ea  nempe  ,   quae  explicant  proprie  ; 
quomodo  motus  communicatur  alicui  cor-  ! 
pori  ab  alio  ,    &  quomodo  unum  corpus 
alteri  demat ,  jam  confideramus  hoc  in  flui-  ! 
dis ,  de  folidis  proprie  di&is  ha£ienustan-  \ 
tum  egimus. 

Ouinta  Pars  Mechanices 

Hydroftatica. 

§.  6$.  Peraftis  hifce  ftudiis  &  abfolu* 
tls  reftat  adhud  difcenda  tlla  Mahefeospars^ 
qu<t  confidcrans  generales  omnium  fluidorum 
proprietas  >  hjdroftatica  VQCatur*  Flui- 


Medicinam.  129 

Fluidum  vocatur  illa  omnis  coYpOYum  con- 
geries ,  cujus  partes  infenfibiles ,  cr  nttllo  &fa~ 
.  cile  mutando  nexu  inter  fe  cohcerent.  feu  voca- 
tur  maffa  corporea  conftans  ex  partibus  vifum 
&  jbfum  fagientibus ,  facile  jolvendo ,  nullo- 
que  fere  nexu  inter  fe  coharentibus. 

ll\x  etiam  partes  funt  iterum  una  corpo- 
rzy  namilla  pars,  quae  vix  cohseretalterieft 
unum  corpus  ;ergd  qux  de  unocorpore  an-, 
tea  dicta  lunt  ratione  folidorum  >  vera  etiam 
funt  ia  iis  corporibus,  quae  fluida  confti- 
tuunt  ,  adeoque  ea  generalia  praemilfa  hic 
iterum  locum  habent. 

Verum  i.  quod  fpe£tatur  in  iis  quatenus 
componant  fludum,  confidero  pretium, 
niokm,  variam  figuram  &  cohaefionem  in- 
ter  fe  ,  &  ab  hifcetnbusdiverfis  pendetom- 
nis  varietas  fluidorum.  cc  nam  unum  flui- 
dum  habet  partes  majores  altero.  |3&  unum 
fluidum  habet  partes  alio  modo  figuraras  quam 
alterum,^.  fliudum  unum  habet  partes  ma- 
jori  vel  minon  nexu  cohxrentes  quam  alte- 
rum ;  ergo  hae  tres  varietates  ftciunt  variare 
flmda,  &  hinc  omnia  varia  fludorum  ge- 
nera;  hinc  nempe  fluidium  renue,  cujus 
partes  minimae  &  vix  cohaerentes  funt;  erg6 
fluidum  viscofum,  cujus  partes  majori  ne- 
xu  cohxrent  >  quam  in  alio  fluido  &  fic 
porro. 

I  Hoc 


I30       Methodus  difcendi 

Hoc  pofito  videmus,  quod  Mathemati- 
ci  pofuere  in  fli  idis  nihilaliud  certe  quarh 
proprietates ,  qu£  communes  funt  omni- 
bus,  non  ut  fe  habent  inaqua,&  inoleo3 
fed  tantum  communes  funt  in  omni- 
bus  ,  quaenam  ergo  funt  ?  Hydro- 
fhitici  hoc  confiderare  voluerunt  ,  quod 
foret  fi  conciperentur  fluida  frj  con- 
flare  partibus  quibusdam  2.  tam  lubri- 
cis  fupra  fe  mutuo ,  ut  fluere  poffent,  & 
3.  eas  partes  graves  effe,  &  ex  histribus 
dcduxere,  quomodo  maffa  corporea  ex  lis 
conflans  re  vera  le  haberet,  haec  eft  hydro- 

Hxc  etiam  pars,  quam  nereff-ria  fitnon 
tantum  Phyfico,  fed  etiam  Medico  nemo 
non  videt  ;  nam  omnes  fere  mutationes 
Phyficae  fluidorum  ope  contingunt  ,  vi- 
deamus  rnim  incrementum  animalium  ,  Plan- 
tarnm,  Vegetabilium  ,mineraliumque  &  nu- 
trimentum  eorum,  haec  omnia  fiunt  ope 
fluidi ,  omnia  per  Aquam ,  per  aerem ,  & 
per  fales  folutos  (quae  omnia  funt  corpors 
fluida)  mutantur. 

§.  69.  Ut  addifcat  quis  partem  hanc 

quem  optime  legendi  funt  hi  Authores. 

I.  Antiquiffimus  Archimedes  in  traEldtu 
fuo  <k  tiu,   qu&  hutoidri  itiffdent  *  hunc 

ti- 


Medicmam.  Y$t 
tltulum  fere  dedit.  2.  Illttm  traElatum 
jirchimedis  emendavit,  &  ante  obfcurum; 
elfccidatum  jam  optim£  edidit ,  IfaacusBor* 
row  celebris  Geometer   Anglus.  Londini 

3.  Scripfit  de  hac  parte  panter  quamop- 
time.  Stevinus  profeflbr  olim  Mathefeos 
extraordinarius  in  Academia  Lugduno-Ba- 
tava  &  praefertim  in  hoc  tra&atu  quem  e- 
didit,  van  de  Water-wigten^  reperitur  in  ejus 
operibus^  qu&  confiant  tribus  volnminibus  in 
folio  titulo  de  hyponeumatibus  Mathematicis^ 

4.  De  his  fcripfit  optime,  qui  folus* 
Medico  Tyroni  fufficere  poteft  Johan- 
nes  Wallifius  pag.  -708.  fu&  Mechanices 
tdita  anno  16 70.  titulo  de  hydrofiacis 
in  4. 

5.  Confideravit  etiam  hmc  partemegre- 
gie  in  multis ,  quamvis  eam  non  tra&avit 
QX  profefTo  Johannes  Alphonfus  Borcllus  in 
nunquam  fatis  laudato  trattatu  de  vi  Per~ 
tujjienis ,  qui  liber  efi  editus  BononU^  qu« 
verd  editio  quam  cariffima  eft,  &  diffici- 
le  acquiritur,  editus  eft  quoquz  LugdmiBa* 
tav$rum  apud  v*h  der  Aa ,  qui  fatis  acqui- 
ri  poteft. 

6.  In  hanc  partem  experimenta  contulit 
RobwtBoyhfft  in^traBatn  HUnon  fatis  lau~ 

I  1  dm* 


xji       Methodui  dtfcen^i 

diando  dt  experim^niis  hydrojiatuts  Paradoxisl 
Si  reliquos  habere  quis  non  poteft ,  modo 
habeat ,  Wallifium  Borellum  &  Boykum ,  ex  il- 
lis  egregiis  viris  intra  paucos  certe  dies , 
rem  hanc  fatis  inteliigere  poterit ,  &  fic 
habebit  tum  oportunitatem  intelligendi  reli- 
cjuos  fcriptores  Neotericos  adeoque  poft 
quam  praecedens  ftudium  abfolvtrit,  tum 
hoc  ftudium  aggrediatur,  praefertim  apud 
Wallifium  ,  &  fine  magiftro  hoc  addifere 
poterit. 

Sextz  Pars  Mechanica* 

Hydraulica. 

§.  70.  Pertra<5hta  hacce  parte  (§.  6%> 
69.)  reftat  ut  indaget  motuum  Ieges  ,quas 
fluida  in  hydroftatica  nota,  per  vafa  &c: 
canales.  elaftica  &  non  elaftica  figurae  cu- 
juscunque  motu  &  contenta  agant  &  pa- 
tiantur.  Haec  pars,  quae  hoc  explicatva- 
catur  hydrmlica  a  vocibus  grsecis  v$op  ayua 
&  etv?.y  fiftula  hinc  efl  tlla  pars 

Aiathefeos^  qu&  explicat ,  demonfiratmo- 
tuum  leges  qu<z  objervantur  a  corportbus flui- 
dis  per  fiflulas  motis ,  Jeu  vaja  fint ,  (eu  ca- 
mjej,  five  etiam  canales  fwt  elafltciy  ut  ar- 

I  te\ 


Medicinam.  133 

teria  ,  Jive  non  elaflici ,  trt  canales  ex  plam- 
bo^    &  etiam  dico  protit  figurti  variz  junt^ 
unde  itertim  mottts  variare  certe  quam  ma- 
xime  poteft  ;    Hinc  Medicus  irerum  noflc 
debet,  qux  leges  a  natura  hifce  corpori- 
bus  datae  fuerunt,  dum  per  vafa  &  canales 
moventur,&  in  iis  hasrent  ,quod,  inquam, 
faciant  hifce,   &  quod  parianrur  ab  iliis. 
Si  ulla  Mathefeos  pars  Medico  fcitu  eft  ne- 
ceffaria,  eft   Hydraulica,  nam  quidquid 
Medicus  explicat  de  corpore  humano  ,  cft 
tantum  hydraulice  femp.er  ,  five  enim  di- 
geftionem  fivecirculationem,  five  fecretio- 
nem  ,    excretionem  quamcunque,  expli- 
cet  eft  tantum  hvdraulice  explicare  hoc  eft  . 
explicare  motum  fluidi  moti  pcr  canales  mc- 
tas.  Sed  Medico  hxc  fcientia  non  eft  addif- 
cenda?  antequam  fciat  Hyd-ofticam ,  ideft 
(b!nm  corporum  fluidorum  p&uram  uti  & 
Mechanicam,quae  docet,quid  faciat  corpus 
incurrens  v:  g:  in  parietem  &  obiccm  rcft- 
ftentem,  quid  in  eum  agat,  &j  quid  ah  co 
pa-iatur,  &  tum  tandem  Kydraulicam  poreft 
addifcere;  nam  canalis  latera  funt  obiccs,  & 
flnidum  motum  mafla  corporummota.  Hy- 
draulicam  ut  addifcat,  debet  1.  fcire  hvdro- 
ftaticam  ,  quae  etiam  continet  Mechanicam, 
tum  z%  Inclinationem  fluidi  invafa,  quae 

I  3  duo 


13  4  Methodus  difcendi 
duo  dum  fcit ,  jam  poteft  cognofcere  &  de- 
terminare  tale  fluidum  ita  incurrens  in  latera 
hujusmodi  vafis ,  ergo  faciet  &  patietur  ta- 
les  rea&iones.  Hoc  explicare  nunc  eft  hy- 
draulicam  docere. 

§.  yii  et  Antiquiffimus  Hero  de  Spiritua* 
libus  peripneumaticum  ,  ita  tranfiulere  de 
Jpiritualibus  interpretes^efi  liber  antiqum  gr<t- 
cusy  in  quo  Mathematica  contemplatione  na- 
fura  fontium  explicatur;  hinc  quae  de  aquas 
du&uum  legibus  defiderantur  ,&  ad  motum 
liquidum  per  canalesfpe&ant,ibicontinentur* 

5  legi  poteft  in  hac  parte  mzgnusTorricellus 
GaliUi  difcipulus ,  &  fucceflbr,  quidumde 

•  tubo  ftio  Torricelliano  hodie  Barometro 
dicto  fcribit  plura  de  hydraulicis  habet ,  ita 
ut  exinde  tantum  laudem  meruerit. 

y.  Benediftus  Cafielli  ,  fcriptor  Italicus 
Torricelli  difcipulus  fcripfit  trattatum  in  4. 
Jtalico  Idiomate ,  fed  continet  egregia,  fcripfit 
etiam  obje&iones  quasdam  ad  Borellum ,  fed 
opufculum  hocce  feu  traBatum  de  motu  3- 
quarum  rariffimus  eft,  explicat  etiam  ibi  in- 
genio  Mathematico ,  &  miranda  certe  accu- 
ratione,  quid  patiantur  ripae  fluentorum, 
quid  partes,quid  catara&ae  ab  aquis  motis,  & 
hac  occafione  incomparabili  ftudio  explicat 

6  demonftrat ,  cjuid  aqua  decurrens  ex  alti- 

m 


Medicinam.  13  y_ 

tudine  &  in  altum  faciac  &  parauir  Sfc. 
&  multa  alia  in  hydraulicis  apprimec^gnof- 
cenJis  perutilia,  lta  ut  ifte  lib^r  pretiofiifi- 
mus  fir ,  &  perutilifTimus. 

$  Verum  hanc  partem  excoluit  egregie  , 
per  experimenta  Clarijjimus  Abbas  Marwtte , 
in  trattatu  in  8.  ditto  experimens  bydroflati- 
ques,  tra&atus  ille  certe  eft  optimus,  &  ibi 
multa  explicat  egregia,  fed  qua&  non  caoi  fa- 
cile  poflunt  a  Mathefi  imperitis,  cxterum 
eft  Hber  non  fatis  laudandus. 

E.  Borellus  etiam  in  fuo  traEi.rntu  de  re- 
pcrcujjionis  ubi  habentur  ea,  quse  poifuntop- 
tari, 

Septima  pars  Mephanices. 

§.  72.  Ultimo  denique,  ex  Mathemati- 
cis  Medico  prodeft  illa  fcientia,  quse  conli- 
derat  folidi  cogniti  per  flaidum  co^nitum 
Hioti  a&ionem  &  tetardationem  :  Hxc  eft 
illa  nobiliilima  fed  fecretidima  Mec^anics: 
pars,  quae  ingenio  humanoparet :  olim  n  ira- 
batur,  quod  abfolvirTeq;  omne  id  ,quod  Vta- 
fhematici  in  rebus  Phyllcis  poffunt  confi- 
derare,  fi  noviffent  p-aecedentia  :  verum  pof- 
tea  confiderarunt  mox  laudandi  Philofophi, 
quodreftaret  id,ut  explicaretur,  quod  fi  de- 


13  6  Methodus  difcmdi 
tur  folidum  talis  molis,  talis  figurae,  &  de- 
tur  illud  moveri,  non  in  abftra&out  reliqui 
Mathemrntici  confiderarunt  ,  fed  in  pleno 
fluido,quidfiet  ?Si  nempe  noverimpondus, 
figuram,  velocitatem  hujus  corporis,  &  nota 
fit  refiftentia,  quid  fiet  in  illud  folidumper 
illud  folidum. 

Eft  pars  neceffaria  maxime  omnium,  8c 
quam  folus  fere  excoluit  illuftriflimus  Ifaa- 
cus  Nnvionus  partim  in  tertia  parte  principio- 
rumfuomm^  ubi  confiderat,  quidpatiatur 
corpus,  fi  moveatur  per  unum  notum  velo- 
citaris  grarum  in  quodam  fluido,  &  tum 
demonftrat,  quod  certam  inveniet  refiften- 
tiam,  fi  augeatur  ejus  velociras  in  duplum, 
tum  quadruplo  plus  refiftentiae  patietur ,  &  fi 
in  triplum  augeaturejusvelocitas  >  quodtum 
in  nocuplurn  plus  refiftentia*  fitoccurfurum, 
&  fic  porro  in  rationequadrata  fpe  augeatur 
cjus  refift  ntia  in  corpus  in  fluido  quodam 
mottim,  &r  certe  hinc  deduxit  ingeniofifti- 
me  quomodo  fluida  in  folida,  quaeper  flui- 
dum  mov<entur,  &  folida  iterum  in  ea  flui- 
da  agunt  quo  ad  omnes  proprietates  requifi- 
tas,  fed  unum  fuiffet  fperandum,  ut  non 
tantum  hicce  liber  a  tribus  feu  quatuor  ho- 
minibus  in  tota  Europa,  qui  fe  huic  nego- 
tio  dedere,  fed  ab  omnibus  poffet  intelligi, 
fed  fane  eft  liber  fecretiffimus. 

Pa- 


Medicinam.  t  \  T 

Pariter  hanc  partem  excoluit  nobiliffimus 
Chriflianus  H'4genius  +  qui  etiam  in  traEiatu 
de  refratlione,  de  lurnine  fuper  hanc  partem 
egregia  habet. 

Abfolvimus  primam  partem  ftudii  Medici 
in  qua  fi  fic  fe  exerceat  Medicus,  ut  eo  or- 
dine  nddifcat  illa  ,  quae  propofuimus  habe- 
bit  fe  difpofitum  ut  omnes  Phyficorum,  Me- 
chanicorum ,  Medicorum  Scriptorum  libros 
inreliigens  fua  exinde  deducat. 

Quantum  jam  hocce  propofitum  ftudium 
in  Medicina  valeatdifcimusexinde,quodquic- 
quid  Theoria  Medica  ratiocinans  non  expe- 
rimenta  in  unum  deducens  boni  habebat, 
il!ud  debetur  folis  his  viris  Bore/lo,  Malpi- 
gteio^  Bellinoy  Pitcarnio  aut  nliquibus  ex  hif- 
ce,  qui  commentati  funt,  &  omnetantum,. 
quod  fummi  hi  viri  habuere,  tantum  hifce 
partibtis  excultis  antequam  ad  Medicinam  fe 
accingerent;  debuerunt;  ergd  Medici  ani- 
mus  imbutus  prius  hifce  principiis  efle  de- 
bet ,    antequam  fe  ftudio  medico  accin- 

Convenit  nunc  noftrum  confilium  cum 
confilio  iftius  Viri ,  qui  omni  temporefum- 
mum  &  Principis  nomen  in  Medicina  me- 
ruit  Hippocratem  puta,  qui  in  ea  epiftoh 
quam  ad  fuum  filium  Thejfalum  fcribit,™»- 
filia  dat  addifcenda  jMedkin<z  &  monet  ferio, 

I  5  ut 


Y3&    Methadus  difcen^di  &c. 

ut  ante  omnia,  Arithmeticam  &  Geometriam 
-pr.obe  addifcaty  atque  haec  duo  tantum  fa- 
ciunt  fummameorurn,  quae  haitenus  dixi  3 
cum  tantum  Mechanica  hifce  binis  innitarur3t 
^deoque  confilio  principis  Mcdicinas  habe- 
tur  noftrum  confilium  confirmatum.  Jam 
vero  habuimus  primum  xfoyvpv&qpqy  ftu- 
diorum  Medicorum, 


D  E 


Pag.  13? 

D  E 

METHODO 

DISCENDI 

ARTEM  MEDICAM 

TARS  SECUNT>A. 

Ea  qux  ex  Phyficis  Medico  funt  cog- 
nofcenda  Comple&ens. 


C  A  P  U  T  L 

Confilia  Phyjica. 

1.  'T^Hyfic^eftcognitiorerHmcorporearumin 
X  mundo  adjpetlabili  exifientium.  Haec 
*ft  illa  pars  quam  omnes  Veteres  Philofophi 
wxaverunt  (pwT^Jjy,  non  quod  jus  habuerint 
!?am  fic  feparandi,  nam  Metaphica  &  Pneu- 
1  matica  etiam  agit  de  JVaturalibus  3  verum  jam 
1  nvaluit,    Dico  eft  cognito  corporearum  re- 

rum 


t^o        Methodas  difcendi 
rum  in  afpe&ibili  mundo,  quianolimus  u 
Anaxagoras  difputare  dealiismundis,  anden 
ter  nec  ne,  agimus  tantum  de  hifce ,  quae 
in  mundo  nobis  cognita  exiftun'.  Hoceni 
pertinet  ad  Philofophum  non  Medicum. 

§.  2.  Acquiritur  haec  ( i  )  per  obferva 
tiones  fenfuum,  per  ratiocinia  ex  obferva- 
tis  incognita  deducentia;  habentur  ergo  i 
tota  Phyfica  duae  partes;    una,  quae  pe 
fenfus  obfervac  omnia,  qux  obfervari  pof 
funt;  altera  quae  obfervata  per  fenfus  inda 
gando  per  ratiocinium  ex  iis  deducit  ea , 
quae  non  per  fenfus  patebant. 

§.  5.  Pars  Phyficae  rite  obfervans  col- 
Ie£h  hiftoria  naturatis  dicitur.  Hiftoria  e- 
tiam  naturalis  e[i  colle&io  rite  digefta  omnium 
eorum  qmin  rebus  corporeis  funty  intelligoin 
animalibus ,  Vegetabilibus ,  Mineratibus , 
Aftris,  Meteoris  &c:omne  enim  iltud  quod 
obfervat  &  defcribit  Phyfica  pertinet  ad  hi- 
ftoriam  naturalem,  quae  1.  pars  Phyfices 
eft  hiftoria  naturalis,  &  qui  eam  defcribit, 
dicitur  hiftoricus. 

§.  4.  Hxc  ($)  tintum  defcribit  (dabo 
enim  limites  hiftoriae  naturalis)  omnes  aftio- 
nes  quae  exercentur  inter  corpora,  quate- 
nus  fenfuum  externorum  ope  accurate  ob- 
fervari,  &  notari  poffunt  in  omni  circum- 
fhntia ;  nutla  enim  conditio  eft  omittenda. 

§.  5.  Al- 


Medicinarn* 
§.  5.  Altera  Phyficae  pars,  quam  difce* 
re  debet  Medicus  ex  obfervatis  prius  notis 
(erga  4)  per  illa,  quae  jam  vidimus  in  prae- 
cedenti  §.  72.  primae  partis,  deducit  ea, 
quae  fenfibus  externis  detegi  non  poflunt  > 
&  tamen  in  ipfis  rebus  naturalibus  obti- 
nent.  Norunt  omnes  quod  fenfus  noftri 
tantum  apti  fint  ad  detegenda  quaedam 
Phaenomena :  verum  quod  praeterea  in  ip- 
lis  rebus  corporeis  forte  infinities  plurafint 
quae  fenfibus  affequi  non  valemus ;  hinc 
quaeritnr  quaenam  fit  fecunda  Phyficaepars? 
Haec  videtur  in  duo  occupari,  nempe  ha- 
bet  primr.m  partem  pro  fuis  datis,  &dein- 
de  pro  fundamento  ratiocinii  ea,  quae  ex 
Mathematica  petuntur  ad  obfervata  primae 
partis  Phyficae,  conducunthaec  ad  fcientiam 
corum,  quae  in  Phyficis  corporibus  hlben- 
tur ,  &  tamen  fenfibus  nudis  non  apparent. 
Ifhid  clare  patet  ;  ci  obfervando  Phaeno- 
mena  fingula  ab  omni  parte  fua,  /3  com- 
parando  fingula  inter  fe,  <y.  Applicando  eis 
leges  ex  Mathematica  &  M^chanica  dedu- 
fit  alias  propnetates  prius  teftas,  hocccdi- 
co  abfolvit  fccundam  partem  Hae  igitui; 
funt  partes  quibus  hoc  acquiritur.  Dico.  1. 
examinanda  (unt  Phaencfnena  (4)  tum  2. 
Singula  comparanda  funt  cum  aliis  &  fic 
romnia  inter  fe>  ut  vidcat  Phyficus,  quid 

COID- 


7 


J&pt  MAfoodus  difcendi 
eommune;  quid  diverfi  inter  fe  habeant 
3.  Pars  condendae  Phyficas  effc,  ut  le- 
ges  Mechanica?  sxplicentur  his  (\.  2.)  & 
comparans  illa  cum  iis  viciffim  videatquo- 
modo  jam  ex  iis,  ut  caufa  plurima  egregia 
effluant. 

An  hxc  non  eft  ver\  Methodus  con- 
dendae  Phyficae  &  hgec  uhima  pars  jam  -ae- 
qualis  eft  &  ita  certa  ac  prima nam  cum 
tantum  ex  datis  certis  quaetlam  deducat 
hinc  non  deducit  quam  ifta,  quas  iis  in~ 
funt  &  quae  non  patebant  fenfibus.  Hxc 
eft  etiam  totius  Phyfics  fcenographia  ic 
eft  quomodo  Phyficus  gerere  fe  debeat 
ut  acquirat  veram  corporearum  rerum 
cognotionem.  Reftat  nunc  ut  in  hanc  rem 
dentur  quaedam  confilia. 

C  A  P  U  T  IL 

«ttfKtf4  chfisVfrido  »  v  :;  Bq  5t«6'jSB 

Confilia  in  Phyjtcam  experimentaleml 

zyS  ^bnRoiKfqA  .\'%?i  1  :    c\ir;j:\\  cbim 

§.  6.  j^JT  prhna  pars  (§.  4.)defcrip~: 
ta  ( nempe  htftoria  naturalrs 
accurate  difcatur)  legi  meretur  Ariflotele% 
in  omnibm  fuis  libellis ,  quos  defcripfit  de  hi- 
fioria  rerum  naturalium^  ille  Magnus  Phi- 
lofophus,  qui  plus  fcivit,  quam  recentio- 
res  volunt  ,  &  minus  quam  olim  ei  impu- 

ta« 


Medicimm. 

fcarunt,  hic  enim  praditus  liberalitate  Ale- 
xawlri  Magni  in  varia  loca  terrae  tranfeurfs 
naturalia  exquifite  indagavit,  &  cum  om- 
nibus  erudiris  ubique  locutus  eft ,  fcripfit 
&  collexit  il!os  libros,ubi  eft  hiftoria  natu- 
ralis  de  generatione  animalium ,  de  natura  a- 
wma/ium  j  de  Metecris  ,    &  fimilia  multa, 
quae  quo  ad  hiftoriam  naturalem  legi  me- 
rentur;   nam  ingentcm  obfervationum  co- 
piam  fuppeditant.  Deinde  inrer  antiquos 
legi  mererur  Plinms  Major,  qui .  unicus  eft 
ex  totaantiquitate,undefcirepolIumus,  quid 
tota  antiquitas  hnbuit  in  obfervationibus; 
hinc   non  eft   afpernandus,    qusmvis  fa- 
bulas   mulras  contineat  ,  nam  habet  quic- 
i  quid  veteres  in  rebus  naturalibus  fcivere, 
de  animalibus,  Vcgetabilibus  ,eorumque  na- 
tura ,    de  Meteoris ,  Aftronomia ,  Botanica , 
Medicina ,  Chemia  &c  :    &  quicquid  fere 
poteft  cogitari,  habet,  non  quod  ipfe  ob~ 
fervaverit  hxc  omrria,  fed  ut  ipfe  fatetur, 
Dmnia  obfervata  ex  omnibus  Authoribus 
magna   cum    fedulitate  ,    non  ratiocinia 
dando  collegit. 

Hi  etiam  bini  Authores(-^r//?c?r^inem- 
pe  &  Plimus  Major)  cum  cautione  admo- 
idum  legendi  funt,  habenr  enim  multas  fa- 
^ulas  &  nugas,    fed  tamen  plurima  bona 
jpud  eos  icperiuntur,  ■&  dabo  unuxn  indi- 

ci- 


'«44*  Methodus  difcendi 
cium,  quod  etiam  vera  habeantveft  illud 
v:  g:  quod  Plinius  plurimas  plantas  optime 
jam  notas  melius  &  exa&ius  defcribat  ,quair 
ullus  Botanicus  ante  eum  fecerat  ,quod  cer- 
te  defignat  veritatem  Phyficam  in  ejus  li-j 
Jbris  contineri >  quod  etiam  plurimas  fabu« 
las  habeat,  hoc  ccrte  tantum  illius  tempoJ 
ris  genio  adfcribendum  eft,  quod  ut  no- 
vimus ,  fabulis  dele&abatur.  Qui  commen 
tari  in  eos  voluerint,  eos  commendare  nor 
audeo,  .  nam  inter  eos,  qui  ut  Phyficiiq 
fecere  ,  non  novi  certe  qui  illud  efficer 
valuerint,  funt  enim  quos  novimus  cert 
viri  minoris  eruditionis  ,  Arabes  enim  ij 
&  Scholaftici  qui  commentati  funt,  cert 
non  digni  funt  ut  legantur,  fufficit  utpraej 
monirorium  Arifiotelis  videamus,  &  iilo 
commematores  non  admittamus,  nam  v 
g:  Sdmafius  nulhtenus  potuit  unquam  a 
liquid  boni  facere,  cum  Philofophus  rotuj 
non  erat,  praeftat  ergd  legere  ArijtotcUs  8 
Plimi,  opera  fola  aMque  commentariis,/5// 
nii  etiam  optima  editio  eft  iUa  quam  nobi 
communicavit  Dominus  Daleschamp  Medi 
cinae  Profetfor. 

Hi  funt  etiam  Authores  Antiqui,  qu 
infervire  poffunt ,  &  qiii  ex  tota  antiquj 
tate  ufque  ad  iaeculum  decimurn  fextum  hii 
toriae  naturalis  ftudio  fupplere  pofllint:  Vc 

rdfl 


Medicinam.  14? 
him  riunc  elucet  decimum  fextum  fecu- 
lum,  quod  adeo  exceHit,  ut  omnibus  an- 
tecedentibus  antecelluerit  9  quod  omne 
meretur  nobis  illo  Anglo  Baconi  P^rula* 
mio  de  quo  pauca  jarn  dicam. 

§.  7.  Haerebat  certe  totus  orbis  Httera* 
tuvx  immerfus  tantum  nugis  Peripareticis 
&  fuperftitiis  non  dico  Ariftottlii  fed  com- 
mentatorum  ejus>  partim  fcholafticis,  qui 
totam  Phyficam  reddiderunt  Lo^icam  ra- 
tiocinantes  nempe  de  rebus  ncn  intelle<5Hs 
unquam.   Jam  illo  decimo  fexto  fsculo 
affurrexere  Chemici  qui   vilipenfis  nugis 
experimenta  induxerunt;  hincque  occafio*» 
nem  dedere  magno  illo  Baconi  Vertilamio* 
Cancellario  &  Sigilli  Britanniae  cuftodi  qui 
tum  furfexit  elapfo  feculo,  &  adhuc  vi- 
xit  fub  regrto  Elifabethae,    qui  fane  unus 
meruit  hanc  laudem,  ut  de  uno  hoc  dif- 
cendo  plus  perfe&um  fit  in  promovendo 
fcientiam  corporum  naturalium,  quam  ab 
omnius  praeccdentibus  &  fubfequentibus ; 
L  Edita  fnnt  ejns  opera   in  folio  anno  166^ 
\  francofurti  ad  mtnam  >  qndt  optima  efi  edi- 
\  tio ,   nam  ibi  omnia  cplle&a  habentur  ex- 
ceptis  epiftolis  nonnullis  Anglis  ad  poli- 
ticam  fpeftantibus 5    dividuntur  ejus  ope- 
ra  in  duas  partes.  1.  In  Moralia,  Ethica, 
|Politicai      Altera  pars  dicitur.  mera  Phi- 

K  lo. 


1 


7 4*6        Methodus  difcendi 
lofophica  &  Phyfica  ,    &  in  ea  fine  ufla 
prcefuppofitione  cujusque  fe£tae,    &  judi- 
cii  fimpiiciter  narrat  ea,  quae  inrebuscor- 
poreis  contingunt,  &  quae  ad  unum  caput 
reduci  pofTunt,  haec  egregie  reduxit  Me- 
thodo  accuratiffima  £r  dicit  juxta  metho- 
dnm  mecim  h<ec  Phdcnomena  conveniunt  in  eo 
&  nullum  deviat  ab  hoc;  ergo  videtur 
jus  rei  ejje  caufa  hacce ,  fi  quis  velit  exem*-  t 
plum,  legat  tantum  tradatum  de  ventis,& 
fi  velit  diftinchim  tra6tatum ,  videat  illum 
de  calore  &  igne,  &  videbit  ,quod  in  nullo 
Authoreunquam  legerit  cummajorijucundi- 
tate  &  fatisfaftione ,  ita  ut  magnus  itle  Vir 
non  tantum  reliquis  Britannicis,  fed  &Eu- 
ropac  rmximis  Viris  antecellat,  quicquid 
Carte/tus,    fi  quid  boni  habuit,  hoc  unice 
ifti  debet  &  melior  Author  haberi  non  po-; 
teft  ,    licet  ejus  nomen  ab  imperitis  adeo<: 
fupprimatur. 

§.  8.  Magnum  hunc   Virum  excepit 
fato  quodam  Robertus  BoyUus  pariter  Bri- 
tannus,  i!le  totius  angliae  decus  fuccedens, 
•  in  locum   Baconis  VcYulamii  ejus  prdecepta 
adeo  affecutus  eft,  Ut  in  quo  inchoave- 
rat  Vendamius  perficere  incepit,    Opera  e- 
•jns  omnia  edita  funt  geneva?  tribus  volu- j 
-minibus  anno  1714  in  4.  At  quamamejusl 
BoyUi  opera  commendabo  ?  certe-omnia ,  nam 


Medicinam.  i^j 
ignis,  aeris ,  aquae ,  anirmlium  ,  Vetegabilium, 
foflilium  fecreta  debemus  illi,  adeo  ut  ex 
ejus  operibus  totam  Phyficam  deducere 
poffimus,  fi  quis  enim  velit  v:  g:  de  cor- 
pore  humano  legat  ejus  apparatum  ad  hi- 
ftoriam  fanguinis  &  fic  porro.  Opc-ra  ejus 
edita  funt  fparfa  prout  tempus  fereb.it,  & 
fparfim  quoque  imprefTa  ut  Oxoniae  &  a- 
liis  locis  &  in  aftis  Philofophorum  fparia 
«quoque  ex  his  reperiuntur,  fed  hoc  tem- 
pore  omnia  collefta  in  edmone  Germamca  & 
Gentvenfi  habentur  ,  fed  translata  funt  non- 
nulla,  ut  non  bono  fenfu  habeantur,  nec 
intelligi  poffent  nifi  abeo,  quirerumpro- 
be  peritus ;  hinc  ejus  opera  fparfa  plus  lau- 
danda,  quam  quae  in  unum  Volumen  funt 
rongefta.  Hi  nunc  funt  bini  maximi  Vi- 
ti,  quos  legere  &  tra&ari  quis  debet ,  fl 
in  cognofcendis  rebus  naturalibus  ingenium 
excolere  &  perficere  velit,  fed  cum  ubi- 
que  non  fyftematice  fcripferit,  hinc  exiis 
ea,  quae  ad  unum  caput  pertinent,  colli- 
genda,  &  in  indicem  quemdam  reducen- 
da  funt  ,  hocque  faciendo  omnia  ftatim 
qusefita  inveniuntur. 

§.9.  Hic  compendio  recitabo  omnesreli- 
quos  Au&ores  in  omni  phyficx  partequam 
i  bptimos  qui  praeter  VerulAmium  &  BojUum 
jfcripferej  &  hiftoriam  enarrabo  prout  tem- 

K  1  po- 


148       Methodus  difcendi 
poris  ferie  accidit.   Quo  tempore  BoyUm 
inceperat  edere  quofdam  libellos  de  Phy- 
ficis,  &  tota  Anglia  effet  excitata  exem- 
plo  magni  ^eruldmii ;  tum  inflituta  efl  Lon~ 
dini  SocietaSj   qua  dicitur  Regia,  rebus  na- 
turalibus    indagandis     tantummodo  dicata. 
Statim  eodem  tempore  in  Gallia,    in  Ita- 
lia,    &  fimul  in  Germania  idem  opus  in-> 
choatum  &  inftitutum  eft,ut  nempe  Do- 
(Sorum  Virorum  inftitueretur  Societas,  qui 
fummi  Viri  fub  legibus  communibus  con> 
municandis  omnibus  negotia  fua  ita  diri- 
gerent,  ut  fummo  candore  non  tantum  in*i 
venire  plura  conarentur,  fed  &  inventafibi 
invicem  communicarent ;    in  hunc  finem 
funt  inftitutae  focietates,    non  ad  ratioci- 
nandum,  fed  tantum  ad  colligenda  experi*, 
menta.  Tum  omnium  primoGalliin  libelloj 
*  illo  didto  ^fournaldes  Scavans  feuEphemeridetw 
feu  Diariaeruditorum ,  (ut  quidam  vocarunt)- 
incepere  Parifiis  an.  1665  ederehunc  libel-<; 
lum,  &  continuarunt  hoc  opus  ufque  in 
hunc    diem    edendo    fingulis  menfibus: 
parvum  libellum,  in  quoomnia  nonfolumj 
fingularia  fed  &privata  experimenta&obfer* 
vata  continebantur  5  in  hoc  opere  habenttir 
omnia,  quae  fcriptis  cognita  erantjhincnunc 
tam  magnum  eft  opus  ut  plus  quam  ceri- 
tum  conftet  voluminibus;  habetur  in  hoc 

nul-! 


Medicinam.  149 

fniHo  omiflo  experimento,  quidquidpubli- 
ci  &  privati  libeliis  fa&i  in  Europa  expe- 
rimcntum  contigit;  in  hoc  libello  admifta 
funt  &  Theologia  &  Moralia  multajunde 
vafhis  quidem  fa&us  eft,  fed  fi  alicujus 
induftria  eligeretur  omne  quod  tantum  ad 
Phyficam,  Chemicam  &  Medicam  perti- 
nent,  optimum  poffet  colligi  opusjverum 
tam  vaftum  opus  commendnre  ut  legatur 
durum  certe  eft,hoc  tamen  bonieft,quod 
in  fingulis  iilis  libellis  index  rerum  habe- 
batur,  adeoque  fi  quis  velit  per  indicem 
fic  colligere,  quod  in  iis  ad  fefpeftat,tum 
c^nfultunf  &  aptum  indicem  habebir,  re- 
quirit  hoc  aliquid  laboris,  fed  incredibite 
eft  quantum  juvat,  fi  fcribere ,  publicele- 
gere,  &  aliosqus  docere  debeamus;  habe- 
bimus  enim  fic  omnia  ultimis  hifce  tem- 
poribus  obfervata ;  eft  unicum  opus ,  quod 
tam  cito  incepit,  &  tamdiu  duravit.  Sta- 
tim  allegabo  egregios  praeprimis  viros,  qui 
inter  caeteros  in  illis  continentur  libellis. 

Inceperunt  eodem  tempore  Britanni 
public£  libellis  communicare  orbi  litterato 
ea,  quae  in  fuis  colloquis  recitalTent ,  quae 
omnia  cum  eflent  inftituta  ad  leges  Veyu- 
lamii,  ibi  egregium  emerfit  opus,  nam  ibi 
Duces  &  praepotentes  erant  optimi  Mathe- 
tfiaticij  ut  Nmonus^  Wdlifms^  deinde  fum- 

K  3  mi 


150       Methodus  difcendi 
rni  Anatomici  Brirannici ,    qui  &  omnes  i 
incitati  mutua  aemulatione  ad  experimenta 
plurima  egregia  inventa    communicarunt ,  j 
non    ratiocinando ,  fed  narrando  fimplici-J 
ter;  illud  opus  fuit  editumtitulo  Transattio-  j 
mimPhtlofophicarum,con(zx\\ytum  i.  kfocie-  ] 
tate  fecretario  Oldenbnrgi ,  incepitque  hoc  opus ,  | 
an.  1665,  &  produfh  meftufquead  1708,  I 
fed  quod  dolendum  eft  ,    nunc  fubfiftit, 
edita  adhuc  habentur  pluribus  voluminibus  I 
in  4.  quaedam  opera  eodem  titulo  fed  lin- j 
gua  Angiica ;  primae  partes  hujus  operis  a 
Secretario  hujus  Societatis  Oldenburgi  in  lin-i 
guam  latinam  translatas   impreffae  funt  in 
Germania  Lipfiiae  1675.  tribus  volumini- 
bus  in  4.  fed  continet    tantum  paucos 
annos,  &  fi  opus  efTet  compledum,  jam 
multo  plura  effent  volumina :  verum  reli- 
qui  Secretarii  in  linguam  latinam  nontran- 
ftulere,  at  quid  bonum  eft,  Galli  in  fuis 
dittis  Diariis  excerpfere  femper  quicquid 
optimum  erat  inaliis  Pbilofopbicis  Londinen- 
Jibus ;    Vafta  quidem  funt  illa  volumina 
transa&ionum  Philofophicarum,   fed  etiarn 
plurima    parvi  momenti  ibi  continentur,  1 
Clariffimus  ille  Medicus  Lowt horp compen- 
dium  fecit  omnium  a&orum,    &  fic  ille 
vaftisfimum  opus  ad  compendium  reduxit 
ftylo  tam  claro  &  puro,  ut  fpecijnen  dede- 

rit, 


Medicinam.  ifi 
rit,  quomodo  quis  foibere  dcbebat,  hujus 
operis  funt  tria  volumina  lingua  Anglica 
confcripta,  fed  non  fperandum  eft,  nt  un- 
quam  in  latinam  poffint  converti,  nifi  Au- 
#or  ipfe  illud  fucceperit  negotium  ,  nam 
cerre  eft  opus  hujusmodi,  ut  qui  hoc  ag- 
gredi  vellet ,  ille  deberet  i  accurare  fcire 
omnes  fcientias,  &  i.  accurate  idioma  lin- 
gux  Britannicae intellige rf  5  hoc  opus  eft 
fecundae  bafis  verse  Philofophiae  &  in  illis 
operibus  inveniuntur  plus  fere  quam  cen- 
tum  egregii  Viri  inventa. Poftea anno \66j. 
FlorentU  in  Etruria  editus  eft  liber  in  fol/o 
titulo  Italico  hocce,  Saz,z,i  di  naturale  Ex- 
perience  fatta   di  ella  Academia  di  Sitnento 
Hoc  eft  narratio  exoerimentorum  natura- 
lium  captorum  in  Academia  Clementina  , 
adeoque  binis  annis  poftquam  focietas  B  i- 
tannica  incepit  edere  fua  inventa»  incepe- 
runt   itidem   in  Italia  hocce  difto  libro, 
eft  liber  Regio  imprefib  typo  ex  Academia 
Clementina ,  quam  Magnus  Dux  Hetmfcm 
impenfis  providens,     magnos  Viros  ibi 
tantum  huic  negotio  dicatos  advocaverat, 
&  ita  eos  fua  praefentia  excitavit,  ut  prae- 
fens  omnibus  experimentis  fuerit,  habentur 
in  illo  libro  egregia  fane  experimenta  reci- 
tata  de  igne,  de  aere  &c.  verum  Italico 
fermone,   fed  quod  bonum  eft  adhuc  in 

K  4  Dia~ 


If2       Methodus  difcendi 
Diariis  Gallorum  modo  hudatis  habentu? 
plura  egregia  exccrpta,  ipfe  autem  liber  ra-» 
nffimus  eft. 

Tum  anno  166$  in  Italia  iterum  efb 
editum  opus  cjuoddam  titulo  Giornali  de  Lite^ 
rati  per  Ahhatem  Baz^arum  confcriptum, 
bonus  ille  Philofophus  tradit  nobis  in  illo 
tractatu,  quae  apud  alios  nonhabentur,  nem- 
pe  egregia  experimenta  in  Italia  capta  a  ma«* 
ximis  illis  Viris. 

Anno  deinde  1670.  inftituta  efl  focictai 
Germanica  adfcitis  ex  tota  fere  Europa 
omnium  fcientiarum  Viris  eruditis  fubcer- 
tis  legibus  titulo  Aeademico'  Leopoldina  & 
^cademia  natura  Curioforum ,  incepit  edere  1 
ctiam  fua  inventa  &  communicata  anno 
16 70  ex  tota  Europa  ab  omnibus  fuisPro- 
fefforibus  publicis,  &  pnvatis  ad  Medici- 
nam  &  Phyficam  pertinentibus  colle&a , 
itti  viri  omni  menfe  fcripfere  Lipfiam,  ubi 
tum  edita  funt  illa  colle&a  titulo  Mifcela- 
neorum  Curkforum  ;  inceperunt  ergb 
anno  1670,  &  continuarunt$  ufqueadan- 
num  1708"  quando  defierunt ;  in  illis  con- 
tinentur,  quam  multa  egregia,  qux  nulli- 
bi  alibi  proftant :  verum  etiam  plura  fabiw 
lofa  &  vana,  fed  hoc  evitari  non  potuit, 
quia  a  tot  Viris  &  in  tam  diverfis  locis 
(fonftri^a.  &  coIlcCta  fuer^;  oporteret  igi- 

Wi 


Medicinam.  i  f  3 

fur,  ut  quis  bona  coiletta  feligeret,  op- 
timum  cert£  haberet  opus,  nam  illo  opere 
carere  quis  Medicus  vix  poteft. 

Jam  etiam  verfamur  in  eo  ut  ordine 
recenfeamus  optimos  Aurhores  ,  qui  in 
Phyficis  fcripfere  hiftoriam  naturaiem ,  hoc 
eft  ipfa  folummodo  experimenra,  five  ai> 
te  inftituta  notatis  eventibus  feu  etiam  a  re^ 
rum  natura  fa<5h  &  obfervata  tantum ;  de 
hifce  incepimus  enumerare  mognifica  illa 
opera  \  Societate  integre  collefta  &  fa£h 
fumma  accuratione  notatis  experimentis  & 
fumma  fide  narratis. 

Itaque  poft  Mifcelanea  Curiofa^  de  qui* 
bus  mox  diftum  eft  emerfit  htftoria  Aca- 
demU  Parificnjis  co^fcripta  &  edita  per  ^0+ 
hannem  Babtiftam  du  Hamel  liber  eft  in  4. 
incepit  ab  anno  16^5  difinit  in  annutn 
1698,  pulchrior  liber  hocce,  vix  invenie- 
tur;  eo  certe  nemo  carere  poteft,  &  edi- 
tus  eft  lingua  latina  fed  debet  haberi  ulti- 
maeditio,  nam  prima  editio  caret  plurimis 
inventis  fubfequentium  annorum,  quamvis 
alioquin  fit  bona,  continet  hic  liber  om- 
nia  inventa  egregiorum  virorum  Academiae 
Parifienfis,  quae  dicitur  V  Academie  Rojalc 
des  Sciences,  quae  a  toto  litteratorum  orbe 
nota  in  maximo  habetur  pretio;  habentur 
Jn  hoc  opere  omnia  ad  Phyficam  neceffa- 


if4f       Methadus  difcendi 
ria  ferc  experimenta  tradita,  &  ftylo  egre-  i 
gio  confcripta;  adeo  ut  nemo  hoc  libro  ij 
carete  potfit,  &  omnino  debeat  poillderi  .1; 
ab  his,  qui  Chemicis  &  Medicis  arcanis  I 
incumbere  ftudent.    AHa  nunc  fequuntur  I 
Lippenfia^  quas  anno   \6%z  inchoata  fueref 
&  Lipfa  quotannis  volumen  in  4.  editiuy-r 
aliqnando  in  plures  tomos  difhibuitur,  irvl 
quo  opere  certe  il!i  viri  pluribus  palmami 
pr«ripuere,(ingulis  Menfibus  compendiumji 
eaidere  praecipuarum  rerum,  quae  continen-i 
tur  in  fingulis  libris  nec  hoc  tantum,  fedi: 
continet  hoc  opus  experimentaobfervationes-jl; 
que  hactenus  ineditas,    fed  quas  commu-  1 
nicarunt  hic  viri  illi  in  tota  Europa,cumi 
quibus  commercium  litterarum  habent ,  adeoil 
ut  quodin  Aftronomia ,  Medica  &  Phyfi-  I 
ca  in  tota  Europa  notatu  digniffima  quo-|c 
tidie  obfervatur,  in  hoc  opere  contineatur,  !  ( 
continuantur  in  hunc  ufque  diem,  omni  w 
nempe  menfe  quaternion  edunt,  &  quo-  f 
tannis  conficitur  inde  liber  in  quarto,non  j 
€/?  Acla  Eruditorum.    Prodiit  poftea  liber 
quidem  quem  admirari  omnes ,  qui  rebus 
pretium  imponere  valent,  debuerunt,  cum 
lit  omnium  ultimus  cditus.  Scilicet 
toria    AcademU    Regi<z   Scientiamm.  Mc* 
moire  de  V Academie  Royale  des  Sciences ,  li- 
ber  incomparabilis ,    quo  nullum  unquam 

plus 


Medicinam.  i 
plus  profuit  fcienciis  inflicutum,  omnes 
enim,norunt  qui  licterarium  vel  primum 
falucarunc  limen  Ludovicum  XIV  Galliae 
Regem  undequaque  collegifTe  eximiosquos- 
que  Viros  ad  componendam  fuam  iftam 
Academiam;  tales  fuerunt  &quidamadhuc 
funt ,  Hugenius ,  Reinerus ,  Cafjiniy  de  la  hi- 
re  &  hujusmodi  praeterea  Ijaacus  Newto- 
nus^    &  uno  verbo  omnes  mundi  litterati 
fydera,    in  qua  focietate  lex  fancita  cft, 
ut  ad  finem  finguli  anni,  ederetur  libellus 
in  quarto,ubi  nihil  nifi  a  focietate  bere, 
examinatum  &  obfervarum  continercttir,  & 
fic  abiis  comprobatum  in  lucem  ederetur, 
incepit  anno  1696,   editus  eft  Parifiis  in 
quarto,fed  in  Batavia  haberi  poteft inccta- 
vo,  in  his  etiam  voluminibus  habetur  quic- 
quid  ad  Aftronomiam ,  Aftrologiam ,  Phyfi- 
cam,  quamcunque  partem  Mcdicinx,  quam 
cunque  partem    Mathcfeos  &  Mechanices 
fpedtat,  adeo  ut  qux  ad  perfecfyim  Medi- 
cinae  ftudium  requiruntur ,  hic  inveniantur, 
ita  ut  fatear  ex  nullo  opcre  me  unquam 
plus  rebus  meis  adjumentumintuliiTe,quam 
per  illum  libellum ;    Ubi  jam  huncce  li- 
brumquis  poflidcbit  additum  prioribus ,  ha- 
btbit  Bibliothvcam  Phyficaxp  egregiam,nec 
aliis  indigebit  Authoribus.  Habet  jamTy- 
ro  Medicus  &  Phyficus  aliquod  fchema , 


1 56       Methodus  difcendi 

quod  laudabit  in  toto  fuo  ftudio  ,  cum 
inde  fciat,  quid  boni  fit,  eo  ut  nofcat  e* 
ligere  Authores  veros  ,  qui  illum  non  in 
errores  &  tricas  induftrias  fcholafticas,  fed 
fcitu  neceffaria  tantum  proponent ,  nam  le- 
gere  omnes  Authores  indifcriminatim  eft 
tantum  difcere  cognitionem  multorum  ho- 
minum;  hinc  aeque  falfa  ac  ver$  difcere 
poffumus,  &  diu  judicare  non  poteft  ty- 
ro,  an  verum  aut  falfum  difcat,  unde  & 
tantum  hoc  inde  videt,  tandem  plures  o- 
piniones  falfas  efle  iterum  rejiciendas  quam 
veritates  acquifitas  retinendas;  nam  Phyfic* 
quidam  hoc  modo  ex  fuo  capto  fcribentes 
paulo  poft  ab  aliis  everfi  fuerunt,  &  fic 
femper  cum  illis  deberemus  fententias  mu*- 
tare;  Ifti  vero  Authores  jam  aliegati  du* 
rabunt  &  proftabunt  in  aeternum,quamdiu 
fcilicet  orbis  litteratorum  fupererit.  Sed 
pmer  hos  nunc  funt  Authores,  qui  enim 
philofophando  in  fingulis  partibus  Phyfi- 
ces  fcripfere  v:  giVlyJfes  Aldrovandusvn^ 
nus  fcriptor  Italicus  ,  cujus  opera  multis 
voluminibus  in  folio  conftant ,  vir  ditiflimus 
ille  omnia ,  quae  habuit  impendit  ut  tantum 
fcriberet  hoc  opus,  non  tantum ,  ut  alii 
Authores  quibus  indigebant  plurima  experi- 
menta,  &quiex  Mufaeoaliquando  nonexi- 
erant  $  fed  quibusindigebatexperimentish^c 


Medecinam.  1 57 

inftituit,  &  itinera  inftituendo  &  emendo 
ubique  rariflima  &  carilTima  collegit  junde 
tandem  confecit  thefaurum  &  Mufaeum  , 
~ubi  egregia  illa  omnia  affervarer,  quod  ad- 
huc  hodie  Bononiae  eft ,  defcripfit  magnus 
ille  vir  fqui  tandem  ob  immenfa  impenfa 
pauper  mortuus  eft)  hiftoriam  ,naturalem 
volatilium,&  animalium  repentium ,  herba- 
rum  omnium,omniaque  fcre,  quae  defcrip- 
fit  fpecimine  vivo  in  thefauro  fuo  haberi 
curavit,  quod  certe  egregium  quidemeft, 
&  quorfum  hodie  adhuc  Principcs  Italiae 
quotannis  curiofa  mittunt ,  eft  majofis 
impenfi  hic  liber  ut  ematur  ,  &  ut 
fateamur,  etiam  multas  fabulas  continens 
nimis  liberalis  eft  in  citatione  Authorum, 
unde  plura  quae  non  vidit  aeque  ac  vera 
etiam  allegavit ,  caeterum  egregia  certe  plu- 
rima  Phyfica  continet. 

Sequitur  ConradttsGefherus ,  qui  monftrum 
eft  eruditionis ;  Tigurinus  ille  excellentif- 
fimus  Vir  in  fcientia  omnium  linguarum» 
Medicinae,  Botanicae,  &  animalium  fuic 
fane  incomparabilis,  ita  ut  videatur  natura 
conftituifTe  prodigium  in  eo  homine,  fcrip- 
fit  de  omnibus  animalibus,  de  pifcibus  ,de 
plantis  &c.  non  defcripfit  ex  aliis,  fed  ip- 
fe  quae  expertus  eft  nobis  tradit:  verum 
quod  maxime  mirum,  dum  tanta  abfolvic 

fc- 


i  f9  Methodus  dtfcendi 
feat  unus  tanta  &  plura  experimentaquam 
omnes  alii  fimu!  ,  &  tandem  expofiturus 
virtutem  Radicis  Doronici  ut  fopiret 
lites  Italicos,  in  femet-ipfum  cepit  experi- 
mentum,  &  ipfi  letale,  fuitvnam  funeftus 
exitus  ejus  vim  dele&oriam  in  ea  radice, 
de  qua  dilputaretur ,  demonftravit;  ejus  o- 
pera  ubi  pofTunt  acquiri  emantur,  habebi- 
tur  certe  ex  iis;  unde  lucrum  fiet  in  ftu- 
diis,  nam  quo  plus  mcrefcit  ftudium  inter 
tnortales,  eo  plus  increfcit  viri  iftiusfama, 
fabulas  omnes  eruditiffirne  expunxit  &  ve- 
ra  &  utilia  expofuit,  Proftant  ejus  opera 
inultis  Voluminibus  in  folio. 

Ad  fcienrias  etiam  provocandas  multum 
fecit  Andreas  Q<zfalfmusy  medicus  a  corpo- 
re  Pontificis  maximi,  Vir  fuit  in  Natura- 
libus  peritiflimus  ,  docent  hoc  fatis  ejus 
opera  Botanica,  quae  ededit  fuppreflb  ejus 
nbmine  Magnus  Morifonus,  ille  primus  fuit, 
qui  dignofcendas  plantas  ex  -fru&ificatione 
diftinxit,  primus  inventor  fuit  circulationis 
fanguinis  fed  non  evulgavil ,  nec  eo  ufque 
penetravit  uti  Harvaus,  egregia  etiam  fcrip- 
fit  de  re  Metaflica,  quicunque  ejus  ope- 
ra  acquiri  pofTunt ,  emnntur  namoptima  funt. 

Succedit  Marinus  Aiercennus  PaterdiBus 
ex  Minimis  (qui  eft  ordd  Monachorum) 
hic  Itbrum  confcripfit  in  quarto  duobus 

vo- 


Mtdicinain.  15-8 
VoIumJnibns  titulo  de  experimentis  Mecha- 
fcicis  Hydroftatiticis  &  perfefte  congefiit 
luculenrer  experimenta,  adeo  ut  qui  novit 
quod  liber  ille  contineat,  auro  cariorem  ha- 
bebit,  nam  quod  pro  novo  apud  Authores 
faepe  traditur,  apud  eum  reperitur,  &  Vir 
.Tiatus  erat  hujus  ingenii,  ut  omnes  erudi- 
tos  coleret,  hinc  commercium  litterarum 
cum  iis  alebat,&  in  omnibus  laudabatquod 
agebant;  hinc  folebat  bellum  inter  eosfuf- 
citare ,  ut  fi  noverat  duos  Mathematicos 
'laudabat  fententiam  unius  &  alterius ,  adeo- 
que  uterque  ipfi  fcribere  folcbant  argu- 
(menta,  quibus  fuam  tuebantur  fententram. 
-atque  fententiam  alteram  deftruebant,  fic- 
•que  offenfis  animis  extricabat  ex  iis ,  quod 
veri  erat,  hocque  ftatim  in  colle&ioni- 
bus  fuis  annotabat.  Jam  abfolvi  praecipuos 
&  principes  Authores ,  qui  hiftoriam  na- 
turalem  experimentis  tantum  conftantem  lo- 
cupletaverunt,  nam  apud  eos  dataquascun- 
que  pro  ratiocinio  in  Phyfica  acquiri  po- 
terunt,  dico  Principes  mrn  fi  ornnes  quis 
habet,  nihil  videbit  apud  alios;  quin  me- 
lius  apud  hofce  inveniatur,  itaque  fi  bi- 
bliothecam  comparare  velit,emat  potiushos, 
mm  fi  alios  emerir  &  tantum  confuleric 
nunquam  perfe&e  addifcere  Phyfiom  vale- 
bit.  Jam  datur  confilium  utendis  his  au- 
I  thoribus,  nam  omnes  fparfim  fcripferunt  & 


160  Methodus  difcendl 
aliud  fieri  non  potuit;  omnes  enim,  qi 
experimenta  tantum  fcribunt,  femperitaii 
ea  ponunt  prout  ad  manus  veniunt ,  & 
impoffibile  eft  ut  aliter  faciant ,  nam  qu: 
vitam  impendit  in  colligendis  experimen- 
tis,  non  vacat  inde  fyftema  ftatim  con* 
ftruere,  hinc  brevi  oblivioni  tradi  folet  ta« 
lis  homo,  verum  diftis  Authoribus  ho< 
fequenti  modo  uti  pofTumus. 

§.   io>  Ex  hifce  Authoribus  omnibu? 
(ij  colligenda  experimenta  (2)  revocand; 
ad  fuos  titulos  (5)  ordmanda  infuasclaf- 
ies  &  (4)  retinenda  funt  pro  hiftoria  natu- 
rali.    Haec  quatuor  debent  fieri,  fi  qui< 
in  hifce  legendis  Authoribus  proficere  ve* 
lit  &  ita  quondam  fecicum  hoslegerem  Au- 
thores  calamo  in  manu  in  indice  horum 
Auftorum  quaecunque  ad  unam  rem  fpe- 
ttabant ,  haecque  fparfis  circum  circa  foliist 
in  iis  chartis  fuo  loco  annotabam,  habe^ 
bam  enim  undique  folia  fparfa,  fingula  fuo 
titulo  notata,  ut  v:  g:  in  uno  fcribebam 
omnia,    quae  inveniebarn  de  aqua,  in  al- 
tero,  cui  titulus  erat  de  aere,  omnia  ,quae 
inveniebam  de  aere,  &  fic  porro;  tumque 
deinde   ordinabnm   hxc  ,    &  hac  ratione, 
omnia  experimenta  colliguntur  &  revocan- 
tur  ad  fuos  titulos  omnia ,  quae  in  indice 
ad  naturam  v:  g:  aeris  fpe&ant ,  quae  ad 

gra- 


Medicinam.  161 
graviratem  pertinent  &c.  ad  fua  loca  revo- 
canda  funt,  &  fic  omnia  reducuntur  ad 
clafTes  adeo  ut  aliquid  habeat  auro  non  ven- 
dibile,  qui  fibi  talem  indicem  conftruxit, 
hoc  etiam  tam  facile  fit  ac  quod  libri  le- 
gantur  ,  nam  dum  lcgis  v:  g:  hiftoriam 
naturalem  &  parata  habes  folia  titulis  fuis 
ut  v:  g:  aer  &  B  &  C  notata ,  in  fingu- 
tis  annotatur,  quod  de  ea  littera  invenitur, 
&  deinde  ad  fingulares  titulos  omnia  revo- 
canda  funt,  prius  cum  colligo,non  ordine 
hoc  facio,  fed  cum  omnia  collegi,tum  ea 
ordino,  quomodo  etiam  five  ad  quaenam 
capita  hxc  revocanda  funt,  hic  indicabo. 

Dividitur  illa  Phyfica  experimentalis  qua- 
tenus  ad  Medicinam  fpeftat  1.  in  Aftro- 
nomiam,  2.  in  Elementalem  ,  3.  in  Che- 
micam,  4.  in  Qualitatem  omnium  corpo- 
rum.  Sic  divido  totum  opus,  dicoquod 
ex  indice  horum  Auftorum  quatuor  gene- 
ralia  capita  in  noftro  indice  conftitui  de- 
bent,  &  lic  in  meum  ufum  tria  volumi- 
na  confeci  in  folio,  quae  dividunturin  qua- 
tuor  partes ,  #,quicquid  in  mutatione  Phy- 
fica  in  meis  experimentis  deprehendo  ex 
Sole  &  Luna&c.  hoc  revoco  ad  aftronomiam , 
dicetur  quid  facit  Aftronomia  ad  Medicum 
hoc  docent  qui  hodie  fcripfere  &  demon- 

L  ftra- 


161  Methodus  difcendi 
ftravere  a&iones  aftrorum  in  noftra  corpo- 
ra,  non  dico  de  Cardano,  qui  omninonu- 
gax  eft  in  hifce  ,  non  de  Helmontio ,  fed 
de  iis,  qui  demonftraverunt  imperium  So- 
lis  &  Lunae  in  corpora  humana.  /3.  ad  Ele- 
menta  Phyfica  revoco  omne  quod  ad  ig- 
nem,  aquam,  aerem,  &  terram  fpe&at  y. 
ad  Chemicam  ftatim  dicam,  quod  fpe&et 
ca  ad  qualitatem  corporum  revoco  om- 
nia,  quae  fenfu  percipiuntur,  ut  colores* 
odores,  fapores  &  de  omnibus  fenfibilibus 
qualitatibus 

CAPUT  TERTIUM 
CONCILIA 

In  Phy  ficam  Ratiocinatricem. 

§.  n.  ALterapars  Phyfices,qu£nem- 
pe  raciocinatur  ex  prioribus, 
habuit  &  fuos  Authores ;  Jam  ante  dixi 
quod  tota  Phyfica  conftat  duabus  partibus, 
una  colligit  experimenta ,  hanc  abfolvimus; 
&  dedimus  confilia  eam  acquirendi ,  alte- 
ra  utitur  ratiocinio  in  illo  experimento 
fundato,  tumque  deducit  quaedam ,  quae 


Medicinam.  16$ 
€x  priori  parte  cognoici  neutiquam  pote- 
rant.  Hxc  etiam  ut  a  nobis  addifcatur, 
eget  prudentiflimo  confilio,  etenim  hascefk 
ubi  longe  errare  pofTumus ,  vel  incidere  in 
hujusmodi  homines,  qui  nos  in  errores 
ducunt  facilius,  quam  in  praecedenti  par- 
te  ,  nam  rard  errant  in  coliigendis  experi* 
menris,  fed  faepe  turpiter  errant  a  vero  ra- 
tiocink)  ;  quinam  ergo  hi  funt,  qui  ver& 
commendari  poffunt  in  hac  pjrte;  fanediu- 
tius  hxCi  quofnam  eligerem,  antequamfup- 
putarem  eos,  qui  in  hoc  confilio  tradendi 
funt ,  en  hxc  eft  quaeftio,  quisnam  vera 
fide  in  Phyficis  ratiocinat  5  ita  ut  veriDuces 
eligendi  funt; 

1.  Qyicquid  Georgtus  GaliUus  fcripfitad 
Phyficam  fpe&ans, omnia  illa  bona  funr,nam 
quid  veteres  ratiocinati  funt  in  Phyficis 
fane  illud  nullius  eft  momenti ,  ille  vero 
primus  ratiocinari,  &  rigore  Mathematico 
egregia  deducere  incepit,  quse  omnia  cer* 
te  examen  fuftinere  poftiint. 

2.  Ejus  Difcipulus  Nobiliffimus  Torri* 
cellius  in  hac  parte  etiam  primum  tcnet 
locum ,  hic  fecutus  fuum  praeceptorem  e- 
tiam  ratiocinatur  exa&e  ut  Mathematicus 
fed  opera  ejus  rara  funt. 

5  •  BenediUus  Qajlellus  qui  in  tratlatu 

L  2  f** 


164      Methodus  difcendi 
quarum  jam  commendatus  fuit,  egregiuseft 
Phyficus,  &  nihil  ex  hypothefi,  fed  tan- 
tum  ex  experimentis  concludit. 

4.  yohannes  Alphonjus  Borellus  hic  etiam 
cgregie  fcripfit,  fed  tamen  hoc  dolendum 
cft  in  eo  quod  nimis  Chemicis  fpeculatio- 
nibus  indulferit. 

Laurentius  Bellini,  qui  exempla  dedit 
certa,  quomodo  ex  datis  Phyficis  poffimus 
ratiocinari. 

6.  Mariotte  in  tratlatu  EJfays  de  Phyjique. 

7.  Peraultius  (perault)  in  traElatu  itidem 
EJfays  de  Phyjique ,  &  in  omnibus  etiam 
fuis  tra&atibus. 

8.  Meretur  &  hic  laudem  primam  Cla- 
riflimus  des  Amontons  Regiae  focietatis 
parifinae  focius  egregiis  fuis  inventis  qux 
reperiuntur  in  libello  difto,  Memoires  dc 
VAcademie  des  Sciences. 

9.  De  la  Hire  famofus  itidem  in  fuis  o- 
peribus. 

10.  Magnus  Hugenim  in  omnibus  trac- 
tatibus,  quos  edidit,  ut  de  motu>  dePen- 
dulis,  de  Horoiogiisj  quod  opus  nunquam 
fane  peribit,  quamdiu  mortales  fcientiasaf- 
fequuntur,  fic  etiam  de  ludo,  &  calculis  in- 
veniendis  in  ludisy  pariter  de  lucey  de  gra- 
vitate  &c. 

11.  Verum  qui  in  hac  parteprimumfun- 


Medicinam.  t6f 
damentum  jecit  &  Princeps  haberi  debet ,  eft 
Jfaacus  NemonHSy  qui  unus  tantum  hic  po 
teft  ac  omnes  mortales  fimul,  hoc  docent 
ejus  Elementa  PhilofophU  Mathematica^  fi 
etiam  quis  velit  ejusdem  viri  videre  expe- 
rimenta  incomparabilia  in  hiftoria  naturali, 
&  fi  etiam  ratiocinia  egregia  defideret ,  vi- 
deat  ejus  traftatum  de  Luce  five  Opticam 
ejus  primo  Anglice  confcriptam  deinde  in 
Jinguam  latinam  translatam,   in, quo  opere 
dum  prius  videbam  illud, ftudui  ideo,quia 
nunquam  apud  veteres  hujusmodi  videram, 
&  apud  omnes  Philofophos  nullas  leges 
confcribendi  tales,neque  ita  caftigata  omnia 
ratiocinia  ad  Mathematicam  vidi ,  &  nul- 
libi  feverius  ex  ipfis  experimentis  ratioci- 
nia  dedudta  adverti,  adeo  ut  femper  futu- 
rum  fit  optimum  omnium  exemplar,quod 
haberi  poffit. 

Dixi  ergo  jam  quibusopushabebat  Me- 
dicus  ex  Mathematicis  &  quibusexPhy  ficis, 
at  vero  quibus  ex  Chemicis  indigeat  illud 
docendum  venit. 

Vidimus  porro  Phyficam  conftare  binis 
diverfis  partibus  nempe  i.  obfervatione  & 
annotatione  eorum  ,  quae  fenfibus  in  cor- 
poribus  poftunt  deprehendi,  deinde,  2.er- 
I  ga  veri  &  feveri  ratiocinii  leges,  h  prio- 

L  3  ri- 


166  Methodus  dtfcendi 
ribus  deducendo  ea,  quae  ex  fenfibus  de- 
duci  non  poflunt,  fed  tamen  aeque  vera 
ac  praecedentia  funt  ,  in  prima  parte, 
includitur  Chemia  ,  &  etiam  adjuvat* 
hinc  aggredior  nunc  illud  confilium. 


D  E 


Pag.  167 

D  E 


METHODO 

DI  S  C  EN  DM 

ARTIS  MEDIC^. 
<PARS  TERTIA. 

Agens 

De  hifce  ,  qux  ex  Chemicis  co- 
gnofcere  debet  Medicus. 

C  A  P  U  T  L 

Conftlia  Chemica. 

§.  1.  ✓^Hemia  Methodum  exhibec 
f        rerum  corporearum  indagan- 
darum  tam  inPhyficisquam 
in  ipfa  Medicina.    Haec  etiam  eft  ratio, 
cur  a  Phyficis  ad  Chemica  tranfire  debeat 

L  4  Ty- 


i68  Methodus  difcendi 
Tyro  Medicus,quia  nempe  Chernia  exhi- 
bet  Methodum,  qua  Phyficus  &  Medi- 
cu?  experimenta  addifcere  poflunt,  fciunt 
enim  omnes,  quod  nihil  aliud  fit  Che- 
mia  ,  quam  corporum  fenfibilium  conjunblio 
&  feparatio  per  quofdam  motus  excitatos  , 
cjui  prajertim  diriguntur  per  ignem^  &  2. 
Juppeditat  hominlbus  modum^ea  corpora^qu<t 
examinat  detegendi ,  &  deinde  exhibet  motus^ 
tjui  ex  fepnratione  &  compoftione  horum  cor- 
porum  obfervantur.  Cum  etiam  tota  Phy- 
fica  tantum  obfervatio  motuum  &  muta- 
tionum  fit,  nemodubitat,  quin  haecfcien- 
tia  Chemica  maximum  fit  adminuculum  ad 
hoc,ut  difcat  cGrpora  fingularia,eorumque 
vires  ac  facultates.  Didicit  enim  Medicus 
corporum  naturam  ex  Mathematica,  dedu* 
cit  obfervationes  ex  rerum  natura,  dein- 
de  ratiocinatus  eft  ex  his,  verum  hic  ha- 
bere  debet  artem  quandam,  qua  compone- 
re,  compofita  fejungere,  movere  quiefcen- 
tia,  ad  quietem  mota  reducere  poffit,tum 
femper  Medico  eft  animadvertendum  ,quod 
fequatur,  hocque  modo  cognofcere  pote- 
rit  plurima  in  corporibus,  quae  alias  certe 
non  cognofceret. 

Dico  nunc  in  hac  paragrapho  quod  Che- 
mia  aeque  faciat  ad  Phyficum  quam  adMe- 
dium  nam  Chemia  omnia  examinat  >  &  in- 

qui- 


medicinam.  169 
quirit,  &  nullum  difcrimen  facit  five  plan- 
tas,  five  animalia,five  mineralia  traftet , ha- 
bet  ubique  eafdem  operationes&inftrumen- 
ta,  quibus  tentat  ea  cognofcere. 

§.  2.  Chemia  indagat  maxime  fingula- 
res  corporum  indoles,  unde  pendent  prae- 
cipuae  adiones.  Hoc  dico  de  Chemia, 
nam  indagat  &  detegit  hujusmodi  copo- 
rum  proprietates;  ergo  nifi  per  experimen- 
ta  haec  Chemica  praeparentur ,  cognofci 
non  pofTunt,  dicet  quisforfan,  quidChe- 
mia  ergo  tantum  facit!  hoc  nimirum  fa- 
cir,  Marhematici  nullam  ideam  corporum 
potuerunr  dare  nifi  generaliffiimm ,  quaefi- 
vere  enim  tantum,  quid  hoc  fit  illud  quod 
vocarur  corpus,  demonftraverunr  ejus  qui- 
dem  arrribura,  fed  ranrum  communia,  fed 
non  quid  in  hoc  corpore  fit,  quod  hoc 
corpus  faciat  efle  illud  corpus  ,  fed  tan- 
tnm  quod  in  genere  facit  corpus,  hoc 
cft  quaenam  in  genere  corporibus  commu- 
nia  funt. 

Verum  Phyficus  hxc  illaque  fin^ula- 
ria  corpora  obfervar;  &  hinc  urirur  Che- 
mia;  illa  enim  maxime  hoc  facit ,  quodnon 
generalia  modd  obferver,  fed  perfcrurerur 
indolem  corporum  fingularem;  nam  cor- 
pora,  qux  in  narura  operanrur,  funr  na- 
tura  diverfa  inter  fe  &  agunt  per  illud , 

L  5  quod 


i;o       Methodus  difcendi 
quod  fingulare  habent,  non  perillud,quo< 
generale  &  commune  iis  eft,  hoc  jam  de 
bet  fcire  Medicus ,    quod  illud  fingulan 
in  quocunque  corpore  fit,  per  quod  eda 
a&ionem  diverfam  abalio:  v:  g:  fciocor- 
pus  eiTe  grave ,  mobile ,  &  illud  applicetu; 
jam  corpori ,    habet  aftionem  communei 
omnibus  corporibus  ex  duobus  illis  attri- 
butis :  jam  arfenicum  applicetur  corpori ,  il 
lud  corrodet,  illa  prima  fcientia  nihil  juva- 
re  poterit ,  ut  intelligam ,  quare  hoc  faciat; 
nam  ex  Mathematica  non  patet  quare  noi 
aeque  Arfenico  ac  nive  uti  liceat ;  verui 
Chemia  in  eo  invenit  per  fua  experimen- 
ta  vim  deletoriam  corpori  inelfe  huic  ar- 
ienico,  hoc  voco  fingularem  naturam  cor* 
porum  cognofcere,  hoc  nunqnam  per  ge- 
ncralia  corporum  attributa  cognofcere  poffum, 
lila  ergo  fcientia,  quae  naturam  fingula- 
rem;unde  a£Ho  fingularis  corporum  pendet,' 
explicat,  utiliffima  eft  totius  Phyfices  & 
Chemia  vocatur;    nam  v:  g:  quomodo 
quis  fciret  in  rerum  natura  efte  tale  prin- 
cipium  motus,  ut  fe  ita  affocient  corpora 
conjun&a  fine  caufa  externa,  ut  nunquam 
iterum  disjungi  ulla  arte  poffint;  quis,in- 
quam  ,  hoc  unquam  fciviffet  a  priori,hoc 
ex  principiis  Mathematicis  &  Mechanicis 
nunquam  deducercmusjled  a  pofteiioredo- 

cet 


Medicinam.  lji 
cet  Chemia  talia  efle,  nemo  enimnonfat, 
quod  duo  corpora  fimul  mixta  ita  fe  af- 
focient  operationibus  Chemicis,  ut  feparari 
nequeant ,  &  unum  tertium  corpus  con- 
flent :  verum  hoc  nofci  non  poteft,  nift 
per  fingulares  duorum  horum  corporum 
proprietates,  non  etiam  per  communes  feu 
generales  corporum  id  eft  hoc  non  poteft 
dignofci  nifi  per  Chemiam;  etenim  naturam 
aquae ,  oleorum ,  fpirituum,  falium ,  terrae 
&c.  fola  fere  Chemia  detegit,  atque  hgec 
cognofcere  quanti  fit  omnes  norunt,  quia 
funt  principalia,  quce  ingrediuntur  in  cor- 
pus  humanum  ,  &  unde  aftiones  noftrae 
omnes  pendent,  fed  nulla  ars  alia  hoc  docet. 

§.  5.  Defcribit  2.  Chemia  modum  qno 
poffunt  excitariadionescorporex ,  quas  exer- 
cere  vult  &  Philofophus  &  Medicus;  pone. 
Medicus  vult  in  ftomacho  excitare  mo- 
tum,  quo  liquida  ingefta  vult  a  fe  mutuo 
feparari ,  quae  partes  a  fe  mutuo  &circum- 
jacentibus  partibus  ftimulentur,  nifi  che- 
inicus  fit,  hanc  aftionem  noviffe  non  po- 
teft.  91  aceti  deftillati  unciam  unam,  fpi- 
ritus  falis  ammoniaci  dragmas  quinque,!\l, 
bibat  1.  drsgmam  unam,  deinde  alteram, 
ficque  furfum  deorfumque  omnia  movebun- 
tur  Sc  efFervefcent ,  fi  talis  motus  exigere- 
tur,  id  folum  novit  Chemicus  ^aceti  det- 

tU- 


jj2  Methodus  difcendi 
tillat,  communis  unciam  unam  (eu  alte- 
nm ,  addat  creram ,  idem  fiet ,  rurfus  pona- 
mus,  quod  Phyfici  velint  uno  momentc 
excitare  ignem  feu  tonum  olei  caryophil- 
lorum  dragmam  unam ,  &  duplum  falis  ni- 
tri  re&ificati,  excitabitur  ignis  citiffimej 
fed  fine  chemiae  cognitione  hoc  nullomo- 
do  facere  poterit. 

Eft  ergo  ufus  Chemicus  ingens  docens 
nempe  quomodo  excitari  poffint  quidam 
motus,  &  aftiones,  quas  ars  imperat,  in 
quibus  fbla  certe  aliquid  praeftare  poterit  , 
quod  exemplis  confirmare  necefse  non  eft  > 
cum  omnes  norint  Medicos  remedia  com- 
pofita  adhiberein  curationemorborum,  quo- 
rum  ope  fanantur  aegri ;  Phyfici  verd,  fi 
experimenta  rerum  naturalium  velint  facere, 
etiam  Chemicis  uti  operationibus ,  &mixti$ 
corporibus. 

4.  Indagat  Chemia  per  experimenta 
naturam  ipfam,  &  vires  vel  acliones  noftro- 
rum  alimentorum  ,  potulentorum  noftrorum 
humorum,  medendorum,  venerorum ,  vix 
imitabili  aliis  artibus  auxilio. 

Novit  Phyficus ,  quod  ad  naturam  cor- 
porum  dicitur  cognofci,  quando  figura,pon- 
dus,  foliditas,  rigiditas,  porofitas  explican- 
tur:  verum  illud  omne  imprimis  facit  Che- 
mia,  dum  tentat  hxc  corpora  mutare,  im- 

mu- 


Medicinam.  173 
ftiutabilia  reddere ,  mutataexaminare&c.  de- 
inde  quomodo  tentamus  indigare  in  corpo- 
ribus?  illud  nempe  fiet,  fi  hxc  corpora  mu- 
tata  &  feparata  mifcentur  iterum ,  hoc  opti- 
me  facit  Chemia  poftfingulam  applicationem 
corporum  feparatorum  ,  mutatorum  ad  fe  in- 
vicem ,  fic  Chemia  perfcrutatur  fere  omnia 
in  natura$v:  g:  fi  quis  velit  fcire  quibuspar- 
tibus  conftet  panis,id  faciet  per  operationes 
Chemicas ,  &  fic  etiam  noftri  humores  non 
melius  nofcuntur,  non  quod  dicat  Chemia 
ex  quibus  partes  eo  adu  conftent,  fed  dicit 
v:  g:  panis  erat  hoc  &  fanguis  eft  hoc,  er- 
go  cum  panis  exempli  gratia  habec 
hanc  naturam  &  illas  a&iones,  jam  in  fan- 
guine  habetinde  hancnaturam,&  hasa&io- 
nes.  Idem  de  omnibus  Phaenomenis  cum  ad 
Phyficam  tum  ad  Medicinam  pertinentibus 
agit  Chemia,  quod  licet  exemplis  oftendere 
neceffe  non  effet,  quia  fatis  intelliguntur,tamen 
hoc  addam ,  fi  fcirem  datum  fuifle  mercu- 
rium  fublimatum ,  rogoomnes  medicos,  quid 
dandum  in  hoc  cafu  fepofita  chemia,  che- 
micus  dicit  mercurium  fablimatum  eft  aci- 
dum ,  quod  corrodit  vifcera ,  ergo  dicit  fu- 
me  falis  tartari  dragmas  quinque  in  libra  una 
aquae,  &  detur  aegro  bibendum,  hocque 
affumpto  fiet  ipfo  momento  pulvis  fubflavus 
&  minia  oritur,  &  ex  aqua  mercurius  folus  prae- 


174      Methodus  difcendi 

cipirabitur ,  nam  alcalia  hxc  acidum  corro* 
fivum  involvunt,  fi  arfenicum  datum  ef- 
fet,  tali  quoque  ratiocinio  nofcet,  quaar- 
te  efTet  demendum. 

§.  5.  Ut  ergd  tam  nobilem  &  necef- 
fariam  atque  utilem  artem,  breviter  atqu 
integre  addifcat  in  fuos  ufus  Medicus,  de- 
bent  1.  doceri  Chemix  generalia,  quae 
nempc  abfolvuntur  pertraftatione  Inftru- 
mentorum  obje&i  atque  operationum  ipfa- 
rum,  harumque  produdtis. 

6.  Has  etiam  petra&ationes  docuere 
candidiifime  (nempe  ea  ;  qux  de  Inftrumen- 
tis)  caufis ,  objpftis ,  produ&is  agunt,  fequen- 
tes  Auclores. 

r.  Nicolaus  le  Febure^  edito  opere  Pari- 
pis  2.  vol.  in  12.  repetita  imprejjione  Lug~ 
dini  Batavorum  z  vol.  in  12. 

2.  Defcripfit  eadem  optime  ClariJJtmus 
1'Emery  pater,  recufo  multoties  opere,  emen- 
da  etiam  eft  ultima  editio,  vir  enim  ille 
quotannis  edidit  novum  librum,  &  ficul- 
tima  editio  plura  habet  obfervata,  quibus 
carent  aliae,  editio  ultima  eft  Lugduni  Ba- 
tavorum  17 16.  bona  tamen  eft  etiamL/jg- 
duni  Batavorum  1697,  quamvis  infcribatur 
Parijiis,  eft  tamen  Lugdum  Batavorum. 

3.  Liber  etiam  eft  editus  a  Chriftopho- 
rns  Morlej  (Doftore  Britannico)  in  quar- 

to, 


Medicinam.  175 
lo>  cujus  titulus  eft,  ColleBanea  Chcmica 
Leidenjia  Ma^ljiana^  Marcgraviana^  &  le 
Mortiana ,  in  quo  hbro  etiam  quae  ad  hanc 
rem  pertinent,  habentur  nonnulla,  editus 
?ft,  Lugdini  Bdtavorum  in  4.  poftea  Am- 
(ielodami  in  8.  per  Mujckens. 

4..  Pariter  fatisfecit  huic  parti  Chemiae 
Elementa  Conradi  Barkhaujen ,  libro  in  4 .  Lug- 
dini  Batavorum  editus  an.  1 7  1 7.  apud  Haaf?^ 
hi  nuthores  fufEciunt  pro  primo  funda- 


nento 


§.  7.  Ubi  ex  his  Au&oribus  operatio- 
nes  addidicit  Medicus,  tum  ei  legendifunt 
li  Auftores,  qui  per  experimenta  hanc  ar- 
:em  illuftravere,  hoc  eft  debet  videre  illos 
/iros,  qui  omnem  partem  Medicinae  & 
Phyficae  per  egregia  experimcnta  decoran- 
:es  continuo  nova  addiderunt.  1.  Eminet 
?rinceps  omnium  Robcrttts  BojLtts  jam  lati- 
iatus,  idque  in  omnibus  fuis  operibus,  8c 
)lus  facit  (olus,  quam  omnes  alii,  ex  hoc 
)pere  colleda  funt  chcmica  Londini  lin- 
*tia  Anglica  &  dicitur  Cbcmia  contrrM.t. 

i.  Prxter  htinc  eft  Kunckcl,  Chemicus 
famigeratiflimus,  &  omnium  forte  laborio- 
(lftimus,  &  mirificu*  in  experimentis ,  ille 
nultum  auri  impendit  ad  arcana  poffiden- 
da  in  Chemia,  verum  hoc  dolcndum,  quod 
antum  quserebat  lapidem  Philofophorum, 

fuic 


iy6        Methodus  difcendi 
fuit  ille  Chemicus  fuftentatus  a  fereniffimc 
Rege  Borujfte,  &       ejus  patre  Frederico 
ejus  opera  funt  digniffima,  ut  habeantur  i 
five  habemus  ejus  opera  m  Antonii  Neri  \ 
artem  fornicariam  &  Vitriariami    five  ha- 
beamus  ejus  Experimenta  Chemica ,  optim; « 
funt  omnia,  fuit  vir  femper  laboriofus ,  u- 1 
bique  commercia  habens,  itinera  varia  in 
ftituit ,    &  candid&  omnia  nota  revelavitJ 
fi  non  femper  inhiaffet  conficiendo  lapiJ 
di  Philofophorum ,  potuilTet  prodefle  orb. 
litterato,    fupra  omnes    &  forfan  ipfurr  j 
BoyUum  antecelluiffet,  fed  nimis  huic  Kh 
chemix  deditus  erat. 

5.  Sequitur  Nehemi  Greww^  qui  &  huc! 
referri  meretur  ,  in  omnibus  fuis,  utifuni 
ejus  opera  Botanica  in  folio  feu  ejus  mundus< 
ubi    pulchra    experimenta    inveniuntur  \ 

Jive  ejus  Anatomia  Plantarum^ ^quiliber  la- 
tineeditus  eft  a  BojUo. 

6.  Tum  ut  Princeps  omnium  ChemioH 
rum  habetur  Hombergius  vir  egregius ,  ver«? 
fatiffimus,  &  accuratiffimus,  qui  liberalita- 
te  Ludovici  XIV  inftru&us  pulcherrima  in- 
ftituens  experimenta  candidiffime  fcripfitj 
ejus  opera  fparfim  inveniuntur  in  libris  il- 
lis  diftis  Memoire  de  l*  Academie  des  Scien- 
ces. 

7.  Huc  quoque  refertur  Goefroy  ,  Pro- 

fef-  i 


Medicinam.  tyf 
feflfor  Regis  Parifiis  ejus  opera  in  diftis 
libris  Memoires  &c.  reperiuntur. 

Nevifis  de  arte  vitriaria  etiarti  le- 
gi  meretur,tum  in  Anglia  etiam  habetur 
Georgius  Starkey,  &  reliqui  etiam,  qui  in 
«ttis  Philofophorum  inveniuntur ,  fedeosnon 
citabo)  quia  tam  breviter  fcripfere  fedtan- 
tum  ex  illis  a&is  excerpere  oportet,  Il!i 
Qint  praecipui  iiiter  Chemicos,  qui  ita  in* 
ftitucrunt  experimenta,  ut  dirigerent  eaad 
:ertum  fcopum. 

Poteft  addi  Otho  7acheniuss  quo  ad  ex- 
Derimenta ,  fed  non  valet  in  Theoria.  Ex- 
>endimus  jam  una  fimul  qna  ratione  i. 
Chemia  addifcenda  eflet  fcilicet  Artificia 
operationesdichs)  nobis  funt  fyfteroaticead-» 
lifcenda,  hac  occafione  indicavi  Authores* 
mde  haec  petere  poffimus*    Dixi  z  cum 
ioc  abfolutum  eftet  Medico  tyroni  hos 
^u&ores  effe  evolvendos,  qui  non  fyfte- 
aatice  fcripfere;  fed  qiii  per  illas  operationes  & 
►rioribus  Au&oribus  perceptas  &  demon- 
tratas  corpora  examinarunt  tam  pro  Phy* 
(ica  quam  Medicina;  eft  enim  impoffibile 
|os  Au&ores  intelligere,  nifi  prius  perci- 
•iamus  praecedentes ;    nemo  enim  BojUum 
itelliget,  ubi  de  fanguine  agit ,  fi  non  ar- 
ificia  Chemica  intelligat ,    nam  nefcimus 
luid  velit  >  ubi  experimenta  Chemica  citat , 

M  6 


178       Methodus  difcendi 

fi  quomodo  experimenta  illa  fiant  ignore- 

mus. 

§.  8.  Poft  fecundas  primorum  Au&o- 
rum  claffes  evolutas  tunc  ordo  jubet,  util- 
li  confulantur  Au&ores,  qui  ita  fcripfere 
in  Chemia,  ut  partem  aliquam  Medicinae 
emendarent,  quantum  Chemia  permitteret.  i 

H#c  eft  tertia  Claffis ,  inquam,  quaedi-  I 
gero  pro  conftruenda  Bibliotheca  Aufto-  ] 
rum  Chemicoium,  Primi  operationes,  ift- 
ftrumenta  &  obje&a  defcribunt;    S^cundi  I 
expcrimenta  pulchra  invenerunt;  Tertiiita  in  I 
Chc.nia  operati  funt ,  ut  fcopus ;  fuerit  quan-  | 
dam  certam   Medecinae  emendare  partem, 
quantum  per  Chemiam  fieri  poteft;  v:  g: 
ItejUm  fcripfit  de  experimentis  in  genere, 
fed  etiam  de  fanguine  fingulariter,  quo  ad 
primam  refpicit  claffem  Audorum  qui  ex- 
perimenta  tradiderunt,  fed  quatenus  fingu- 
lus  agit  de  fanguine,   eatenus  pertinet  ad 
hanc  claffem.    Tales  etiam  ad  hanc  claflem 
pertinentes  egregii  memorandi  funt,  &  ita 
recenfebo  jiixta  diverfas  Medicinx  partes. 

De  Sanguine. 

■    •  1 

i.  Inter  Au&ores  ,  qui  de  Sanguine 
Chemice  traftarunt,eminet  primo  Iltuftrif* 
fimus  BejUus  ih  libcllo,  cui  titulus  fcft, 

4- 


Medkinarn.  typ 

'ApparXttts  ad  natttrAlem  fangninis  httmam  > 
ac  fpiritns  praciptoe  ejmdem  licjnorishifioria^i 
hiber  ejl  Londini  editusin  8.  anno  1684.  fect 
lta  latet  ubique  in  Bibliothecis ,  ut  vcnalis 
liaberi  non  poffit :  verum  anno  1685  etiam 
Genev<t  eft  editus  cum  appendice  fuo,  ubi 
plura  egregia  in  il!o  tra-fhtu  Nobilillitnus 
Auftor  proponit ;  primo  Mechanice,  hy-> 
droftatice,  Phyfice,  examinat  fanguinem* 
tfcinde  per  Chemicas  operationes ;  fecunda 
inquirit,  qiiid  cdntineat  ille  liquor,&quo- 
fnodd  in  qualibet  parte  fe  habeat ,  &  quid 
partes  feparatae  fint,  &  quid  conjunftae  ite» 
Tum  praeftent  ,  non  novi  in  Republica 
fcientiarum  aliquod  libellutti  ptos  contine- 
re ,  nam  cert£  non  tantum  examinat  fingu* 
las  partes,  fed  quod  quafclibet  pars  agat, 
dfefinit,  hoc  non  modd,  fed  Nobilis  Au&oT 
iterum  partes  feparat,  hasque  conjunftes* 
rurfus  componit,  undfe  demonftrat  fangui- 
ftem  non  confhre  illis  partibus ,  in  qu& 
Chemia  illum  refolvit ,  adeoque  non  opera- 
ri  per  priticfpia  Chemica,  nam  ex  admiftrs 
prius  feparatis  pattibus  hon  fit  fanguis :  6t 
tamen  definit  plus  <quam  ullus  quo  ufque  il- 
1a  experimenta  feu  principia  poflint  infefvi- 
Te ,  hic  llbellus  optimus  eft  intbr  illos,  qui 
fan^uinem  Chemice  non  Medice  examinant, 
ubi  qaSritur  ,qtiaJes  psfrtes  habeat  ferofas  ,  Sc 

M  z  ru- 


i  $o        Methodus  difcendi 
rubras  globulofas  &c.  ad  quod  examen  hoc 
opus  BoyUi  eft  tantum  unum  adminicu- 
!um. 

2.  Pertinet  Imc  Hieronimi  Barbette^  tra~ 
Elatus  de  fanguine  ejusque  fero ;  libel/us  eft  in 
12*  editus  Francofurti  anno  \66j. 

3.  Legendus  eft  fuper  hancrem  Johannes 
Baptifta  Helmontius ,  ubique  in  fuis  operi- 
bus,  quibus  multis  in  locis  per  Chemiam 
plura  fanguinis  principia  in  venta  detexit,quan- 
tum  novi  primus  eft  Au&or ,  qui  obfervavit 
infignem  illam  fanguinis  humani  proprieta- 
tem,  dum  dicit  falesin  vegetabilibus  igne 
combufti ,  concreto  fulphure  fixi  fiunt ,  ea- 
dem  etiam  faliain  officina  humanafic  mutan- 
tur,  ut  fiant  volatilia  &  quidem  in  hunc 
gradum ,  ut  per  calorem  ex  corpore  perfpi- 
rent ,  eft  illa  egregia  obfervatio ,  qua  in  hi- 
jftoria  fanguinis  pulchrior  non  datur;  dum 
nempe  v:  g:  triticum  coipburitur  fal  ejus 
jungitur  fulphuri,id  eft  igni  &  cum  eocon* 
crefcit ;  itaque  fit  fixum  fecundum  fenten- 
tiam  Helmontii :  verum  hoc  iftius  plantae  fal 
aftione  vaforum  &  liquidorum  reducitur  ad 
eam  volatilisitatem ,  ut  perfpirando  infenfi- 
biliter  per  cutim  fponte  abfque  faecibusexha- 
let.  Commendandi  itidem  hic  funt  Otho* 
nis  Tachenii  tres  traUatusyprimus  eft  Hippocra- 
tc>  Chemicus,    alter  trattattu  cui  illad  ide?n 


Medicinam.  i8t 

nomen  quaji  dedit ,  eft  proprie  defenfio  ejujdem 
tratlatus  contra  Zwelferum^  femper  hi  trao 
tatus  una  funt  compa&i,  tertius  Morborum 
Princeps ,  ut  vocat  feu  trattatus  de  Podagra. 
Hi  tres  tra&atus  funt  fatis  venales,  faepiusque 
impreffi  Ieftuque  dignilfimi,fateor  hoc  habenr, 
quod  incautum  leftorem  facile  deducant  in 
fententiam  de  alcali  &acido :  verum  debemus 
Auftori  ignofcere  hunc  errorem,nam  nullus 
Au&orde  fanguine,urina,calculo  &:c.  fecun- 
dum  Analylim  Chemicam  fidelius  fcripfit 
quam  ille;  tra&atus  ifte  ultimus  de  Rcgina 
Morborum  non  eft  ita  vulgaris ,  attamenom- 
ni  ftudio  inguirendus  eft ,  quia  defalis  vola- 
tiliscx  aegrotantitim  fanguine  edu&orum  na- 
tura  traftat  ibique  operationes  multaque 
egregia  habcntur. 

5.  Scripfit  ^foannes  Laurentius  Baufcbius9 
Germanus,  trattatum  dc  Lapide  h&matite , 
Cr  de  dttite  Lapide  Jlqitilino  ditto,  quod  ita 
accelerabat  partus  difficiles*  in  il!o  trafhtu 
praemifit  traclatum  ftu  Prooemium  H&mato- 
Traumatohgicum  ,  hoc  eft  de  fmguine  dffcrta* 
tio  admiffis  experimentis  plurimis ,  liber  cft  in 
8.  editus  Lipfi(Z  1665.  cumfiguris. 

6.  Clariffimus  Vieuffens  edidit  librum  fa- 
tis  magnum ,  de  fanguinis  humani  natura , 
ubi  voluit  demonftrare,  fanguinem  etiam 
habere  tantum  acidi  in  fe;  inquo  deceptuni 

M  $  fuifc 


Methodus  difcendi 
fuifTe  Au&orem  omnes  Chemici  hodie  no- 
runt,  fed  tamen  ea  occafione  experimentis 
p.Uirimis  ad  trutinam  &  ftateram  exa&e  cap- 
tis  fanguinem  refolvit  humanum ,  &  docet 
quomodo  conftitutus  fit ;  qua  de  causahoc 
opus  eft  fatis  bonum,  quamvis  hoc  de  acido 
afferat,cum  acidum  fanguinis  tantum  fali 
marino  deberi  fciamus.  Hi  Au&ores  fcrip- 
fere  in  Chemia,  ita  ut  tradtarint  hiftoriam 
fanguinis  pro  ufu  theoretico. 

7.  Vetuftus  IfaacusHollandui,  in  M.SS. 
in  foHo,  quae  poffideo ,  habet  traftetum,  cui 
titulus  dedit  quinta  eflentia  ex  fanguine  hu- 
mano  conficiunda,  illum  belgico  fermone 
fcripfit :  verum  in  eo  plurima  egregia  repe- 
riuntur,  quae  recentiores  fibi  adfcribentes 
pro  fuis  vindicant :  verum  multa  optima  in- 
venit,  &  quod  mirum  eft  ad  Phofphorum 
ufque  novitjfufficit  hoc  proTyrone  Medi- 
co. 

De  Vrina. 

BcyUus  optima  experimenta  ubique  in  fuis 
operibus  de  urina  annotavit.  Verum  fcrip* 
fo  Laurentius  Bellinus  optime*  &  fimpliciter 
de  hac  re  in  egrcgioillo  traElatu  de  Pulfibus  & 
Vrinus,  Praecedentes  Chemici  fere  tantum 
per  Chemiani  urinam  examinabant,  fed  il- 


Medictnam.  183 
Ie  tantum  per  accurarum  examen  avolantis 
aquoli  principii,  &  reftantis,  &:  optimus 
pmnium  quos  novi  diverfos  gradus  coloris, 
lpillitudinis  &c.  hac  Methodo  obfervavit; 
nam  prout  Urina  plus  &  minus  aquainfe 
habet,  &  quo  p!us  vel  minus  ad  Urinam 
aegram  &  fanam  accederet ,  annotavit,  hoc- 
que  modo  fru<5tus  ex  iis  in  Praxi  capere 
poffumus  primum  ejus  capitulum  hic  eft 
inferundum,  nam  eftex  Chemia,  docet  e- 
nim  ibi  ,  quod  fi  urina  ftraminei  coloris 
ad  ftateram  examinetur,  paulo  gravior  a- 
qua  parum  odoris,  faporisque  habeat,  haec 
etiam  urina  habetur  maxime  pro  fana,dein- 
de  ex  illa  eadem  urina  exhalat  pars  aquae  & 
examinat  tum  quod  reftat,  &  qualemgra- 
dum  odoris,  cojoris,  faporis  &  fpiftitudinis 
habeat,  undedocet,  quod  fi  Urina  ita  in 
corpore  mutetur  ,  quibus  tum  principiis 
conftituatur,  hoc  enim  ita  fecere  aliiChe- 
mici;  BoyUus  enim  examinat  tantum  per 
Chemiam,  fed  praemittendus  erat  ,  hic 
traclttus  BeUini  ut  diftin&a  aquae  poftit  ha- 
beri  cognitio. 

Thomas  WiWfifis  etiam  ubique  fere  per 
omnes  fuos  traclatus  tamqijam  Chemicus 
plura  de  Urina  ejusque  falibus  habet. 

Optime  etiam  Jokannes  Baptifta  Hel-mon- 
litts  in  Nobili  illo  traciam  quem  f^pius  al- 

M  4  le- 


184  Methodus  difcendi 
legare  foleo  pro  optimo  fpecimine  in  Che- 
mia,  in  tratlatn  nempe  de  Lithiq/t,  feuor- 
tn  calculi  urinam  Chemice  refolvit;  In 
eo  fcilicet  tra&atu  optima  experimenta  quae 
apud  nullos  au&ores  inveniuntur,  haben^Bf 
tur;  nam  recentem  putrefaftam  hominum,  m 
Brutorumque  urinam  omni  indagine  Che-*  11 
mica  accurat&  refolutam  ad  fua  principia 
revocans  ad  ufum  Medicum  applicat. 

Illi  ergd  viri  in  hac  parte  funt  confu-*  ft 
lendi,  fi  nunc  a  me  petantur  alii  Audtores  r 
pro    reliquis  liquoribus,    cert£  nullos  no- 
vi  citandos;   fanguinem  enim  &  Urinam, 
qui  praecipui  funt  liquores  &  prxfto  funt 
tantum  examinaverunt  Authores. 

De  Sudore. 

Unicus  quem  novi  qui  de  fudorefcrip- 
fit  eft  Otho  Tachenius  qui  egregio  experi- 
mento  dicit  fe  apud  indufiorum  Lotrices 
fumpfifTe  lixivium,  in  quo  indufia  tem- 
pore  aeftivo  ab  hominibus  fanis  gefta  ma- 
ceravant  5  coxit  illud  lixivium  leni  igne, 
hocque  fafto  afcendit  fa!  fimilis  fali  uri- 
nofo,  hoc  eft  unum  experimentum  quod 
novi ;  novimus  enim  fi  gerantur  indufia 
"aliquamdiu  &  fi  hominesfuerint  robufti ,  quod 
?Iia  fiant  flava  praefertim  ad  axillas >  &  fi 


Medicinam.  i8f 
diugerantur>  partes  illae  fudoris  tenaciter 
adhaerent;  Lotrices  hxc  indufia  in  MxU 
vio  macerantes  poftea  exprimunt  ita  utquod 
in  iis  aderat  jam  fit  faponi  permiflum,nunc 
novimus,  quod  fapo  vulgaris,  quatenuseft 
fapo  non  det  falem  volatilem,  fed  illud  li-i 
xivium  dabat  falem  volatilem  urinofum  ; 
unde  nos  ckire  docemur,  quod  in  fudore 
falia  fint ,  ut  in  Urinis :  verum  de  reli- 
quis  humoribus  Au6lores  non  habeo  refe- 
rendos. 

De  Bite. 

Bilis  curiofo  examine  plus  quam  ftudio 
cxaminata  fuit  a  Bohnio^  fed  optimea/^r- 
bejen  in  nova  editione  fuae  anaromiae  parre 
fecunda ,  &  quamvis  non  caute  &  perfe&e 
tamen  faris  fidelirer  experimenta  tradit;liber 
editus  eft  Bruxellae  duobus  voluminibusin 
quarto  anno  1710. 

Sjlvim  ctiam  de  bile  examen  inftituitin 
fiiis  operibus, 

De  Solidis. 

De  Solidis  non  novi  Au&ores  ,  quia 
putarunt  omnes  folida  ex  principiis  Che- 
ipiqs  conftare,  cum  tamen  Chemia  doceat 

N  5 


186*  Methodus  difcendi 
illa  tantum  ex  terra  conftare  fine  admiftio- 
ne  principiorum  ,  nam  fi  v:  g:  accurate 
tollantur  omnia  liquida,  quae  in  offe  funtj 
os  manebit  adhuc  integrum,  fed  tum  tan- 
tum  terra  in  eo  reperietur ,  ut  in  offibus 
ad  pluviam  &  rorem  maceratis ,  Vento  &  Sole 
iterum  cxficcatis  apparet  &  quod  in  Cx* 
menteriis  ipfi  ruftici  docent;  li  hujusmodi 
oflTa  examinentur,nihil  exit;  quod  eft  Mat- 
ihai  fententiam,  qui  de  Chemica  craniihiw 
mani  refolutione  fcribens,  poftquam  exillo 
ofTe  res  varias  arte  Chemica  eduxiflet,  fo- 
lebat  concludere  cranium  conftare  ex  illis 
principiis  edudtis ;  novimus  enim  quod 
tantum  medulla  &  liquida,  quae  in  offium 
vafis  continenturj  hxc  varia  principia fup- 
peditent. 

C  A  P  U  T  IL 

Conjilia  Pharmacemica. 

§.  9.  "DRo  Pharmacia  Medica  fcripfe* 
re  Chemici  quam  optime. 

Pharmacia  vocatur  ars  apud  Medicos  cog- 
mjcendi,  debito  tempore  colligendi ,  ajfervandi* 
&  praparandi  medicamenta;  has  quatuor  par- 
tes  habet  vera  Pharmacia ,  inquibus  ipfi  in- 
fervit  Chemia. 

1.  In 


Medicinam.  187 
1.  Infervit  Chemia  Pharmaciae  pro  refol- 
vendis  fimplicibus,  &  corpusculis  notis  & 
fiiis  chara<5Hbus  dandis;  unde  nafcantur  vel 
2.  danda  ratione,  cur  hoc  &  illo  tempcrc 
fint  colliganda  fimplicia.  $.  Indicandoqua> 
nam  pars  fit  aflervanda  &  non  &  quomodo 
&  quaenam  partes  plus  &  minus  volatiles 
fint;  aut  ultimo  4.  ad  praeparationem  medi- 
camentorum  infervit  Chemia ,  fi  ulla  eft 
pars  Chemiae  &  Medinae,  ubi  Chemicime- 
ruerelaudem,eft  hxc  ,  ibi  enim  eos  non  fa- 
cile  quis  errore  infimulabit.  Quinam  ergo 
legendi  funt  pro  materie  Medica,rurfus  diftin- 
ftionem  facere  debeo. 

1.  Pars  PharmacU  efi  illa,  c\m  docetcog- 
nofcere  fimplicia  in  fua  intima  natura  qua- 
tenus  tlli  Chcmia  adjuvat. 

Quomodo  vegetabilia  jam  ope  Chemix 
in  fuis  principiis  cognofcantur ,  optime  do- 
Ciiit  Clariffimus  Tournefortim  in  il-o  labo- 
riofilTimo  tradlatu  des  plantes  cjui  naijfcnt  aux 
environs  de  Paris  \  eft  liber  in  8.  editus 
Parifiis  1698.  non  novi  ullum  traftatum 
unquam  editum  efle,  qui  Chemice  ita  in- 
dagavit  notas  Plantas,  &  eafdem  ita  Che- 
mice  examinat,  quam  hicce,  nam  diverfos 
fuccos  compofuit  cum  falibus  diverfis  & 
variis  principiis  Chemicis ,  &  cum  per  Boy- 
Uum  noverat ,  qualis  fal  eflet  in  fucco  non- 


.  1 88  Methodus  difcendi 
dum  per  Chemiam  turbaro ,  effecit  hunc 
tra&arum  ;v:  g:  Rofae  habent  vim  adftrin- 
gentem,  famit  Iiarum  fuccum,  &  compo- 
nit  ccirp  diverfis  folutionibus  falium,  tum 
d  emonftrat ,  en  eft  fal  in  Rofis,  quod  ad 
Aluminnfum  fal  accedit;  hinc  in  fanguine 
debet  facere  hoc  &  hoc,  fic  etiam  cum 
Fumaria,  Veronica,  &  infinitis  aliis  plan- 
tis  fccit,  eft  opus  certe  incredibilis  kbo- 
ris;  verum  cum  impenfa  fuppeditaret  re- 
gia  liberalitas  illudefficere  potuit,nam  illud 
folus  ferre  non  potuiflet,  debemus  fateri, 
quod  alii  ejus  tra&atus  Chemici  non  funt 
ita  egregii  5  fed  hoc  opus  nunquam  fatis 
seftimari  poterit.  Pro  eadem  parte  cognof- 
cendarum  Plantarum  videantur  Nehemi 
GreuTp;  Robertus  Boyle ,  cr  dominus  Dedu* 
qui  traUatus  Lugduni  Batavorum  editus  ejl 
anno  1691  in  12.  titulus  eji  Vanaxomie  & 
ame  des  Plantes  par  Nehemi  Grcttfw,  Ro- 
bert  Boyley  &  Nicolas  Dedu;  In  eo  tra£ta- 
tu  fimpliciter  ex  Botanica  &  re  herbaria 
enumerantur  plantae,  per  Chemiam  refol- 
vuntur ,  indagantur,  &  reducuntur  ad  prin- 
cipium  fuum,  quamvis  in  eo  etiam  plura 
Phyfica  experimenta  reperiuntur. 

Scripfit  etiam  de  hac  re  Dominus  Dodar- 
tius  eminens  &  Nobile  Membrum  Acade- 
tnl<&  Pari/ina  in  traftatu  Juo  taminfolio  quam 

m 


Medicincm.  1 8  o 

in  8.  titulus  eft  l'htf;otre  des  Plantes.  Tum 
etiam  Dominus  du  Hamei  jparfm  in  hiflo- 
r  'ut  Academia  Reg:a  fclentiartm  qn&dam  ha- 
bct. 

Et  nunc  etiaili  Vominus  Bignon,  qni  e- 
tiam  invenitttr  in  illa  Irifloria  academU  Re- 
gi*  JcicntiarHm. 

Ibi  jam  vera  Methodus  &  amlyfisPlan- 
ttrum  cognofci  poterit  ope  Chemiae  pro 
prima  partc  Pharmaciae. 

Poterit  &  etiam  hac  de  re  videri  Do- 
minus  Geofroy  memk^um  etiarr  prfd&lf  aca- 
demi&  RegU  S~:>.  nta 
in  eo  tra&atu  poteruni  in  ,  fc4  ante 
aliquod  tempus  fatls  ceffit:  verurn  rumCla- 
,rifljmus  Boldnc  eiiam  membruro.  ejusdem 
Academiae  hocce  opus  abfbl/endum  in  fe 
fufcepit. 

Si  quis  velit  jam  emere  iibros,  qui  fi- 
ne  nugis  funt,  &  unde  iogertfetn  fruftum 
pcrcipere  queat,  iegPt  hos,  &:  omiaat  reli- 
quos,  ibi  enim  invta  Pharmach  >  cuae 
ppe  Chemiae,  fimplicia  fic  refqlvitjUjt  fo- 
rurn  liabebatur  cognitio  a  PharrriawOparo, 
quid  contineat  fingulas  :  tas  ,  eftque 
hoc  fimdamentum  Pharmscij;. 

2.  Pars  Pharmacix  eft>  qux  docet  Plan- 
tas  debito  tempore  colligere  ,  dixi  etiam 
tam  habere  adminucula  ex  Cheraia.Totura 

ne- 


ipo       Methodus  difcendi 
fiegotium  in  eo  confiftit ,  dicit  HelmdHthts 
in  aeftate  &  verno  tempore  carent  plantae  o- 
leis,  &  abundant  fale,  fed  jam  rota  eo  tem- 
pore  principia  maxime  volatilia  calore  folis  fen- 
fim  abeunt,  ut  funt  fal  &  aqua,&  concen- 
trantur  maxim£  fixa  &  tenacia  ,  quae  funt  o- 
leum  imprimis  &  fal  oleis  implicitum ,  fic- 
que  circa  Autumntim  jam  abundat  oleum  in 
Planta,quod  eam  confervaredebet ,  ficarpa- 
tur,  &  ab  injuriis  aeris  &  aquae  defenderefi 
remaneat ,  hinc  fi  quis  jam  velit  in  quadam 
planta  habere  falinam  materiem,  tum  circa 
aeftatem  &  vernumtempus  juxta  Helmomii^ 
fententiam  quia  ex  radictbusincipit  germina- 
f e ;  eam  legere  debeat ,  verum ,  fi  oleum  & 
refinam  &  balfamum  defideret,tum  circa 
hyemem  Planta  eft  legetida.  Si  jam  quisme 
roget ,  ubi  hae  notae  Chara&erifticae  apud  Au- 
ftores  repefiuntur,  vix  novi,  fed  fi  abfque 
ja&antia  dicere  liceat  noftra  Chemia  hocdo- 
cet,  verum  Authores ,  qai  fymbolum  ad 
hanc  partem  attulere,fane  non  novi. 

Dividimus  Pharmaciam  in  quatuor  corpo- 
ra,  nempe  t;  materia  Medica  eftcognofcen- 
da,  &  nfcmpe  quatenus  a  Chemia  dependet, 
tum  per  experimenta  capta  accurate  eft  de-  ' 
monftranda,  qu£nam  fint  principia  &  par- 
te$,  qux  ingrediuntur  compofitionem  cor-  ! 
£orutn,  qxrgvocantiir  Medicamenta,&ttrrii 

qua-  I 


Medieinam.  ipi 
qualis  eflet  effefhis  horum,quatenus  Chemia 
poteft  demonftrare.  Hos  jam  viros ,  qui 
Phyfice  &  Chemice  Plantas  in  fuumfuccum 
convertentes  ita  exploraverunt,  ut  omnimo- 
do  detegere  poflent,quid  huic  parti  emolu- 
mentum  contineret  ,citavi,  ut  hanc  primam 
Pharrnacix  partem  abfolverem. 

2.  Requirebatur  ut  poflet  de  qualibet  re 
feu  Plantis  fcire  quando  eligenda  fint  hoceft 
quando  maturas  eflent  plantae,  dixi  perfe&£ 
Chemiam  hoc  pofle  demonftrare ,  nam  pra> 
teraquam,  fpiritum,  falefn  vokfftem  &  fa- 
lem  fixum  &  oleum ,  &  terram  nihil  reperi- 
cur  in  plantis ,  fed  quum  Chemia  demon- 
ftret,quid  proprium  avolet  interrm  ,  dum 
Planta  crefcit,  &  quid  fixetirr;  fic  ergdpo- 
terit  Chemia  definiretemporacolligendi  Plan- 
tam  pro  ut  tum  hoc  &  illud  proprium  inea 
itquiritur  :  verum  nulli  adhuc  Medici  de 
omni  Plantarum  genere  dixerunr,  quando  & 
fale  &  aleo  abundent.  Galenici  tantum  fci- 
verunt  Aromaticas  &  maxime  odpratas Plan- 
tas  efle  maxime  o!eofas,&  flores  efle  carpen- 
dos  mane,quandocolle£tumoleum  incapitu- 
16  florum  haeret,noverant  pariterquodherbae, 
quae  oleum  tenuiflimum  habent  &illico  fpohte 
ddorem  fecum  praebent ,  nondiu  fervari  poflenc 
8c  tllarum  plantarumquaeoleumhabent,cdor 
I  integris  viribusnon  ita  confervari  pofletjut  v:g: 

ab- 


ip*  Methodus  diftendi 
abfynthium ,  Ruta  &c.  quae  Plantae  non  nifi 
fricentur  odorem  fuum  manifeftant;  hx 
integris  viribus  diu  aflervari  pofTunt:  verum 
Chemia  hujus  rei  demonftrationem  non  fo- 
lum  dat ;  fed  etiam  dixi  i.  quod  Chemia  fup- 
peditaret  experimenta  quibus  non  tantum 
fcire  poflfumus  ,  quando  abundant  plantae 
oleo  fed  quando  abundarent  maxime  fale 
&  oleo;hinc  tum  fi  velimus  habere  oleum 
ex  Planta  debet  colligi  circa  autumnum, 
quando  femina  funt  matura ,  quia  tum  o* 
leum  in  iis  ex  tota  planta  colligitur,  fed 
maxime  in  feminibus  ad  eorum  conferva- 
tionem,  fi  velimusfalem  Plantae,  tum  ver- 
no  tempore  illa  eft  carpenda,  quando  ter* 
rx  fuccus  fale  dives  per  eam  fluere  in* 
cipit* 

5.  Dixi  Chemiam  etiam  dare  regutas 
quibus  novimus  ,  quaenam  pars  plus  olei 
habet,  ut  femina,quae  minusterrae,aqua2& 
fales  habent ,  ergd  ea  efTe  colligenda  quan- 
do  matura  decidentia  oleo  fuo  quafi  fuffb* 
cantur  ;  demonftrat  etiam  Chemia,  quod 
plantae  perennes  hyeme  habeant  balfamum* 
quod  eas  defendit  contra  frigus$  hinc  qui 
velit  habere  eas  plantas  oleonffimas,  debebit 
eas  colligere,  poftquam  deferbuit  jam  jam 
seftas.  Hxc  difta  ex  Chemia  patent,  fed 
nulli  adhuc  Authores  ad  meas  manus  per- 

vc- 


Medkinam,  103 
renere,  qui  hoc  bene  fcripferint* 

3 .  Pars  Pbarmacia  eft  >  qti&  ajfervare  de~ 
bitc  collecla ,  &  trioiwn ,  cjho  hxc  rite  fiant  do» 
cet ;  Chemia  optime  certeiterum  illud  docet, 
quum  demonftrat  ,  quod  Planta  &  femina  faepe 
exficcata,  &  fepe  itertim  humefhta,  &  ex- 
ficcata  omnem  virtiuem  amittant;  hinc  in* 
dicat  quod  nihil  plus  vires  materiae  Me- 
dicx  labefa&et,  qr.am  repetita  exficcatio; 
hinc  pntet,  quod  lignc£  capfulae  maximd 
aptae  fint  ad  confervandas  Plantas.  Quo  ad 
locum  ubi  iervari  debent,  iterum  demon- 
ftrat  Chemia,  loca  nimis  calida  huic  rei 
non  conducere,  quia  ignis' omne  volarileaf- 
fumens  falia  alcalia  reddit;  fed  etiam  cum 
hyeme  femper  f rigus  humiditatem  afFeratj 
hinc  &  loca  frigida  non  conducuntquoque, 
fed  Borealia  loca  funt  eligenda ,  ut  femper 
veteres  annotarunt. 

4.  Pars  PbarmacU  tradit  fr<tparationem 
■MedicamentorHm  ex  materia  Medica^  hinc 
Medicamenta  per  primam  partem  cognita, 
colle&a  per  fecundam ,  affervata  per  tertiam> 
per  quartam  in  ufum  Medicum  funt  prae- 
paranda. 

Hinc  indicandi  furtt  Au&ores ,  qui  per 
artem  Chemicam  medicamentapraeparare  do- 
cent:  nullibi  certfc  plus  Chemia  infervic 
Medicinae ,    quam  in   colenda  hac  parte , 

N  quod- 


194  Methodus  difcendt 
quodcunque  ofores  opponant ,  certedebenf 
fcteri  fe  Chemia  hac  occafione  indigere, 
nam  ex  ipfis  rebus  Vegetabilibus  minerali- 
bus  animalibus  fi  aliquid  prapare  velint , 
certe  fine  Chemia  nequeunt,  nam  cinna- 
momi  oleum  habet  vires,  quicquid  vetuf- 
ftas  excogitavit,  fuperantes,-  quis  morta- 
lium  haberet  contra  nervi  pun&uram  medi- 
camentum  nifi  fpiritum  ex  therebintina 
aerium  ,  quod  nullo  artificio  fcirent,  nifi 
per  chemiam,  &  qui  hoc  inftituerunt  ex- 
perimentum,inveneruntetiam  unamvelalteram 
olei  faeniculi  guttam  fanare  aegrum  flatibus 
cx  pituita  laborantibus,  itaque  Au&ores  in 
hac  parte  prasftantiores  indicabo. 

Si  ergo  quis  velit  videre  quomodd  ho- 
dierna  Chemia  pro  praxi  inferviat ,  &  do- 
ceat  elegantiffime  ex  omni  rerum  genereMe- 
dicamenta  praeparare ,  videat  Angelum  Salam 
cujus  opera  omnia  Medica  Chemica  in  quarto 
funt  edita  Frmcofurti  anno  i6^J.  Auctor 
cft  in  his  rebus  exa&iffimus ,  tam  in  col- 
ligendis  praeparandis ,  quam  accuratus  in  de- 
fcribendo  omnia  arcana,  docet  planiffimo 
fermone  tra&are  omne  genus  vegetabilium 
animalium,  mineralium  &  omnes  eorum 
partes  ,  ita  ut  Medicamentis  inferviant. 
Au&or  eft  natione  Italus,  fed  in  belgia 
cferus,  ubi  diu  vixit  >   dignus  certe  eft, 

qui 


Meiicinam,  tpf 
qui  omni  ftudio  perlegatur. 

Similia  peregit  Johmnes  Schrodcrus  M 
fua  Pharmacia  Medico-Chemica  ultimo  Fran- 
eofurti  ad  Mmum  edita  efi  anno  1685  in 
qaartO)  qu&  editio  efl  cum  indice  locuplettifi 
Jimo  fed  etiam  Lugduni  Batavorum  efi  edi~ 
tus  ille  liber  in  8.  anno  1672.  non  refert 
quamnam  harum  editionem  habeamus,  utraqus 
eft  bona ,  nulla  Pharmacia ,  quod  fcio  me* 
Kor  eft,  &  nemo  clarius,  candidius,  exa* 
6Hus,  quomodd  Chemia  ex  qualibet  ree- 
ducet  Medicementa,  fimulque  intentionem 
Chemicam&  Pharmaceuticam  fcripfit ;  hin€ 
fuperat  certe  Angelum  Salam^  qui  fyftema- 
tice,  pius  proChemiafcripfit,fedhicau&or 
brevilTime  &  tamenomniadifficillima  anno- 
tavit;  nam  nemo  eft,  qui  parvo  compendio 
plus  docuit ,  Methodus  ejus  eft  duplex, 
t.  omnia  defcribit  fub  fuis  titulis ,  &  de» 
inde  2.  fub  fuis  fimplicibus  v:  g;  dicitab* 
j  fynthium  effe  colligendum  eotempore#eum* 
que  habere  tales  vires  mforma  cruda  &  in 
fimplici  infufione,  dicit  ,  fit  talis  tin- 
<5hira  talis  aqua  ex  abfynthio  fpi- 
ritus,fal  ,  eilentia  akalina,  atque  quinta 
effentia  talis,  &  omnia  defcribit  exa&iftime 

I&  nervofiffime;  hinc  omnino  comparanda 
eft  haec  ultima  edltio. 
Eandem  rem  peregit  Johames  Zwdferus 
Ha  in 


ipd       Methodus  difcendi 

in  Pharmacia  Regia  cjuam  edidit  Nbrimbergti 
infolioi  anno  1675,  fed  tamen  non  meretuf 
comparari  Schrodero ,  quia  tamoperofa  &  in* 
numerofa  congeffit ,  ut  pro  Galenica  &  Ara* 
bica  Pharmacia  bonus  effet,  fed  exa&itudo 
artis  noftrae  fpfendet  apud  Schroderum*  Hi 
bini  viri  (Angelus  Sala  &  Scrodcrus)  tam 
perfe&i  funt ,  ut  plurimi  totam  eruditionem 
fuam  illis  dtbuerint.  Legatur  etiam  Jofephi 
Onercetani  Pharmacia  dogmaticarum  reftituta 
liber  eft  Parifiis  editus  &  iterum  in  Germania 
in  4.  eft  editio  utraque  <zqualis  completa^  & 
etiam  egregia  eft  ejus  Pharmacia  Hermetica 
conftituta  uno  Volumine  in  4.  ubi  emetur  u- 
num,  faepe  fimul  habebitur  alterum  ,  virit- 
le  habet  quaedam ,  quae  in  reliquis  non  vi- 
dentur*  fuit  laboriofiflimus,  &  cum  eflet 
famofus  multa  fcripfit,ut  Hermetis  Dogma- 
ta;  hinc  etiam  voluit  inter  Adeptos  recenfe- 
rii  &  fententiam  Paracelfl  amplexus  eft; 
hinc  apud  eum  omnesfententiaegermanorum 
antiquorum  invenientur. 
•  Supra  omnes  commendandus  eft  Daniel 
Ludovici  in  Pharmicia  moderno  faculo  appli- 
canda  edita  in  8.  Gotho  Saxoni<c  anno  1685» 
hic  audtor  compendium  totius  Bibliothecae 
Chemiae  Pharmaciae  fcripfit ,  &  vocavitfuum 
opus  Pharmacia  moderno feculo  applicandahoc 
eft  confiderat,  quam  diverfis  &  operpfis 

Mc4 


Medicinam.  197 
Medicamentorum  formulis  tota  noftra  aetas 
ag^ravetur;  hinc  ipfi  animus  eft,    ex  his 
omnibus  tantum  eiicere  quid  necefTarium  & 
boni  habent  omnes  Chemici,  non  noviapud 
aliquem  tale  quid  abfolutum  efle,quia  ille 
omnia  fummo  expendit  judicio,  arcana  can* 
didiflime  tradit    imprimis  ad  Pharmaciam 
fuam  in  addimentis ,  egregium  hoceft ,  quod 
indicem  habeat ,    hoc  tamen  in  hoc  opere 
mali  eft,  quod  ftylo  intricatiflimo  confcrip- 
tum  fit,  quum  enim  omnia,  ut  helluo  de- 
voret  precedentia ,  fcribit  tam  intricate,  ut 
vix  inteiligatur ,  nifi  ab  iis,  c|ui  fententiam 
praecedentium  cognoverit:  verum  qui  ali- 
quid  de  Pharmacia-&  Chemia  callet,  facile 
videt  eum  palmam  omnibus  prxripuifle,  & 
eo  nemo  carere  poteft. 

Abfolvi  jam  enarrare  id  quod  Chemia  ad 
Medicinam  faciat;  dividi  enim  in  generale 
emolumentum,quod  Chemia  Medicinaedat, 
&  quod  partibus  Medicinx  tribuit;  Utro- 
que  hoc  iterum  abfoluto  habemus  jam  Me- 
dicum  praeparatum  fere,  ut  fuo  fe  accingat 
ftudio.  Habet  enim  jam  animum  imbutum 
Mathematica,  Phyfica,hiftoria  naturali,  ra- 
tiocinio,&  Chemia.  Hxc  etiam  fcire  requi- 
runtur,  ut  perfe&us  evadat  Medicus,  ali- 
ter  enim  ignorabit  Medicinam  qualis  hodie 
fiota  eft,  non  enim  nofter  fcopustantumeft 

N  3  fcirc 


T<)S  Methodus  difcendi 
fcire  quomodo  prasfcribendum  fit  Mtfdica- 
mentum,  &  quomodo  habeamus  tran&an- 
dum  aegrum,  fed  quaerimus,  quid  notum 
fit  hodie  in  Medicina.  Hinc  tamen  fi  no- 
lint  admittere,  quae  expofita  funt  minusre- 
rum  cupidi,  faltem  nunc  fequuntur  ea  qui* 
bus  carere  non  paterunt, 


D  E 


Pag.  typ 

D  E 

METHODO 

DI  SCENDiE 

ARTIS   MEDI  CJE 
<PARS  QUARTA. 

Quse  agit. 

Dc  hifce  qux  ex  Botanicis  cognof- 
cere  debet  Medicus. 

C  A  P  U  T  I. 

Conjilia  Botanka. 


QUid  primd  fciendum  eft  Medico  i. 
quod  remotum  eft  i  Medicina,  & 
z.  quod  fimpIicilTimum  eft,  hoc 
cft  ftudiura  de  Botanica  &  materia  medi- 

N  4  ca- 


260       Methodus  difcendt 

ca  addifcenda;  crgo  haec  jam  pertradhn* 

da  veniunr. 

Poteft  aliquis  qmdem  Botanicam  addif- 
cere  qui  non  eflr  neque  futurus  eft  Me- 
dicus,  uti  fuit  Morifmus^  Fabitts  Columna  \ 
&c:  poteft  enim  addifci  haec  fcientia  ficut  | 
hiftohi  naturalis;  er^o  illud  eft  remotum  \ 
Medicina  &  fimplifisfimum,  itaque  ab 
illa  incipiet  Medicus,  non  enim  petit  hoc 
ftudium  nwnum  ingenium  fid  tantum  me- 
moriam  &  bonam  Methodum. 

Poftquam  Medicus  futurus  om- 
nium  rerum  prgecedennum  cognitione  im- 
butus ,  (nempe  fcientia  Mathematica  Phy- 
fica  &  Chemica)  ordo  jubet ,  ut  addifcet  ea 
cognofcere  qi\x  pertin^nt  ad  Simplicium 
cognrtion.em ,  &  unde  materies  petatur  ex 
quaconficiunturomniaea  ,  qua  vocantur  Me-  I 
dicaro.enta.  Hoc  eft  proprie  Aledicamentum  I 
(ut  notum  eft  omnibus)  id  quod  applica- 
tUm  corpori  vatet ,  &  *n  fano  futptrum  Mor-  i 
bum  arcere ,  &  in  <£gro  Morbum ,  qui  jam 
&d:(t  iollcre. 

Ex  hac  dcfinitione  ftatim  videmus  quod 
hxc  medicamenta  fiint  corporea  qusappli- 
,  caatur  vel  mgeruntur  corpori.    Vel  funt 
(ut  ica  dicam)  fpiritualia  ,  qux  per  rario- 
cinia  judicium  fic  mulcent,    fic  voco  ul- 
timq  ,    fed   piima  proprie.  vocq  medica- 
jTieuta,  Ve- 


Medicinam.  io\ 

Verum  fanare  quid  eft  ?  fic  tollere  morbnm 
ut  reftituatur  <tger ,  &  hoc  cjuodper  Morbum 
erat  prius^  maneat  quafi  deftruclum  ;  non 
ergo  fimpliciter  fanare  eft  morbum  tollere, 
fed  ita  tollere  ,    ut  id  quod  per  morbura 
corrumoebatur ;  reftituatur  in  inteqrum;  de- 
bet  ergo  ut  fanatio  fiat  morbus  tolli,  & 
,  fanitas  labefa&ata  reftitui  in  integrutn  per 
!  illud  corporeum,  quod  corpori  five  intcrius 
I  five  exterius  applicatur;  cum  ergo  Medica^ 
mentum  fit  coi  poreum  quid,  q  uid  ergo  eft  ma- 
taries  Medica:  illad  quod  Diofcorides  prius 
vocavit  u\fy  ,  hoc  eft  fylvam  mate- 

rice  A<fedic<e  feu  uAijv  Wrp/V/^  hoc  efi  jyl~ 
vam  Aiedicin<z  unde  apud  hodiernos  vo- 
catur  materies ;  medica,  &  fumitnr  illa  vel 
Phyfice  feu  Medice;  fi  Phyfice  fumatur, 
tnm  efi  colleElio  omnium  illorum  ex  c]H:bus 
petitur  Aiedicamentum;  hinc  ut  addifcamus 
materiam  medicam ,  d:hemu<;  adirePharmaco- 
p:um  inftru&um  his  omnibus, 

Verum  hxc  Phrafis  non  tanttim  fylvam 
five  acervum  fimplicium  fi^nificat,  fed  e- 
tiam  colle&ionern  compofitorum  praepara- 
torum  hujus  materix  medicae;  et  quando 
Medici  dent  materiam  medicam  pertra- 
ftandam,  tum  non  afterunt  quod  tantnm 
ille  acervus  defcribarur ,  fed  quod  hifto- 
ria  tradatur  Medica  omnium  horum  fimpli- 

N  5  cU 


20%       Methodus  difcendi 
cium  tam  quod  eorum  notas  quam  vires  & 
facultates;  fi  jam  inter  ea  omnia  medica* 
menta  aliquid  praeparatum  non  reperiatur,  ut 
natura  dat ,  vocatur  illud  fimplex  $  referunt 
etiam  tantum  ad  fimplicia  ,  quando  haben* 
tur  Medicamenta  pro  ut  a  natura  expediun-; 
tur,  five  refolvaitur  poftea  in  varias  partesjf 
live  non  ,  nam  v.  g.  antimonium  crudum 
vocatur  fimplex,  fed  tamen  conftat  fulphu-; 
rea  &  metallica  parte  ,itaque  fimplexantimo-; 
nium   dicitur  ,   non    quod  ex  partibus 
proprie  fimplicibus  conftet.    Et  illud  eft, 
quod  Itali  &  Galli  vocant  Drogues  ,  nempe 
omne  quod  pertinet  ad  acervum,  unde  col- 
liguntur  Medicamenta  &  fimplicia  &  prae- 
parata ;  fi  non  fint  praeparata  Medicamenta,; 
dicuntur  fimplicia.  j 
Diftinguitur  nunc  materies  Medica  :  i.in 
defcriptionem  fimplicium  id  eft  enarratio-l 
nem  omnium  quse  non  prarparata  a  natura 
fuppeditantur,  eorumque  notas  &  Chara&e- 
res.    2.  In  praeparationem  &  refolutionem 
fimplicium  hoc  eft  docet  hxc  pars  adhibere 
medicamenta  &c  fimplicia  &  compofita  per 
artem  ;    ergo  materies  Medica  exponit  i. 
emnia  Medicamenta  ,  &  2.  quodex  iis  pe- 
tatur  motis  five  fimplicibus  five  praeparatis 
corpori  applicatis.    Vocat  ordo,  ut  dicamus 
de  ftudio  materiae  Medicae  >  qua  occafione 

mone* 


Medicinam.  203 
monemur  addere  ftudium  Botanicum  non 
quod  abfolute  a  Medico  fcitu  neceffarium 
requiritur  ,  fed  quod  ipfi  multum  profit, 
ut  videbimus. 

§.  2.  De  materia  hacce  fimplicium  fcrip- 
fere  authores  diverfi  ,  qui  tyronibus  &  jam 
prove&ioribus  legendi  funt.  Sic  diftinguo 
fi  quis  velit  legere  Authores  de  fimplicibus : 
(nam  de  praeparatis  poftea)  fcripfere  diverfo 
modo  ,.nonnulli  difficili  opere  rediguntur 
in  concinnum  compendium  ;  unde  quisquis 
compendiaria  via  difcere  poffit  ;  verum  alii 
ita  fcripfere  ,  ut  nihil  omittant  de  natura 
hujus  rei  quam  pertra&ant  ;  hinc  cum 
difcitur  hoc  ftudium,debemus  accurate  dif- 
tinguere  quaenam  ab  incipiente  ,  quaenam 
a  magis  provefto  legendi  funt  Audtores. 

Marcgravins  edidit  tratlatum  in  4.  Lug- 
duni  Batavorum  cui  etiam  titulus  dedit  rnate- 
riam  medicam  contraftam,  qui  libellus  eft  fic 
digeftus,  ut  omnia  fere  fimplicia  quae  in  Phar- 
raacopaeis  Europae  praefcribi  foleant  quoad 
unum  ibi  contineantur  ,  deinde  ,  quoad 
Chara&eres  deinde  notas  meliores  &  pejo- 
res  defcribit  ,  &  tum  breviflime  eorum 
hiftoriam  ,  &  virestradit,  fupra  hoc  opus 
collegium  fuum  dare  fokbat  ,  cum  Lugduni 
Batavorum  degebar. 

Adhancrem  etiammaximc  pcrtinet  Schrp- 

derus 


2C4       Methodus  difcendi 

derus  in  Pharmaci:*  fua  eodem  tra&atu  miper 
commendaro  ,  &  quis  poteft  facile  facere 
Manufcriptum  ex  eo  ad  fuum  ufum  ,  nam 
ijle  ex  omnibus  optimis  Auftoribns  locum 
mturalem  fimplicium  collegit,  tum  adjunxit 
noras  ootimas,  tumque  exhibet  modum  col- 

I  *  ! 

iigtndi  ,  aflervandi  ea  ,  tandemque  vires, 
quatenus  ex  fimplicibus  iliis  dependet,  egre- 
£ie  defcribit. 

Si  Marcgravius  legatur  cum  Schrodero  in- 
parte  fimplicinon  Pharmacia&  Chemica,  & 
eolligere  animus  fit,quidquid  commune  ha- 
bent,  &  fic  quotidie  horam  unam  aut  duas  i 
huic  hbori  impendere  ,  habebitur  elegans 
fchema  totius  materix  Medicae  quoad  fin> 
plicia. 

Scripfit  etiam  Samuel  Daale  ,  Pharmaco-  \ 
hnam  feu  Manudutlionem  ad  materiam  Me- 
dicam  feu  Pharmaciam  efl  liber  in  12.  edU  ! 
tus  Londim  an.  169^.  in  eo  brevi  Stylo,nec 
brevi  diverrente  a  fcopo  proponuntur  fim- 
plicia  ,  ad  clafles  reducuntur  breviflime,  vi- 
ckntur  vires ,  &  de  notis  &  Charaateribus 
oprime  &  fummo  ingenio  fcriptum  eft : 

Piurimi  adhuc  fcripfere  verum  hitres  fuf- 
ficere  pofTunt  pro  tyronibus  :  verum  fi  pro 
dignitate  &  eruditione  fumma  velimus  hanc 
rnateriem  pertraflatam ,  adire  turn  aiios  de- 

Et 


Medicinam.  205- 
Et  fummus  eorum  eft  Gabrkl  Falloppius 
in  operibus  juis  in  folio  tribus  voluminibus  07* 
r&djort  tomo  editis ,  Jcripjit  trablatum  de  Jim- 
plicibus  or  materie  Aiedkk  in  DiojcGridem>  eft 
trachtus  erudkifilmus  &  contemplacionis 
pjofundae  :  fcripfit  Jecundum  Traclatum 
de  acjuis  thermalibus  etiam  nervojijjimum ,  in 
quo  ex  aquis  A4edicatis  £r  aquis  thermal.bus 
colliguntur  Medicamenta  ,  &  hic  rra&atus 
nnsuhriter  eft  editus  ,  fed  eriam  in  opcri- 
bus  omnibus  invemtur.  Ttxuu^Tractatus  de 
Fcjiiibus  ab  eo  habetur,  in  quo  etiam  de  illis 
omnibusoptime  &  eleganter  dicit;  hinc  qui 
emunt  libros,  eruditiorem  diflertatorem  fupra 
hifce  rebus  non  invenient  quam  huncce 
Au&orem  commendatum. 

Si  quis  velit  completiffimam  hanc  Hifto* 
riam  ,  tum  legat  Diojcoridem  cum  notis  Mat* 
thioli  ex  editione  Gajparis  Bauhini  ,  tum  ha- 
bebit  completiffime  qufcquid  optare  poterit 
circa  hoc  negotium  ,  etiamfi  eam  rem  debe- 
ret  pertra£hre  promunere  Profefforis  in  eo 
libro  haberet  quicquid  indigeret  ,  &  nihil 
cerre  plus  fperare  fuper  hanc  rem  poteft ,  fi 
habeat  illum  librum  ex  rccenfione  Gajparis 
Bauhini  y  qui  Vir  fuit  eruditiffimus  ,  tam 
quoad  fentenrias  Veterum  quam  Neoterico- 
rum,  fua  addidit ,  &  caftigavit  omnia  fum- 
mo  rigore ,  ita  ut  inde  confecerit  librum  in 

foliof 


206  Methodus  difcendi 
folio,unde  plusquam  110.  figuras  additas  \ 
Matthiolo  correxic  ,  adeo  ut  pro  perfe&iffi-* 
mo  opere  de  defcriptione  materiei  Medicae 
jam  habeatur  ,  illoque  ideo  ad  hanc  rem  ca- 
rete  nemo  poterit. 

Huicce  eruditiffimo  opere  addere  poflii- 
mus  Claudii  Salmafii  cxercitationes  Plinianas 
in  Solimtm  &  Cajum  Plinium  ,  hoc  opus  Lug- 
duni  Batavorum  &  Parijiis.  1624.  editum  eft^ 
&  eft  eruditiffimum,continet  quicquid  apud 
veteres  hiftoricos  ,  Poetas  &c.  de  materia 
Medica  invenitur :  verum  etiam  hoc  faten- 
dum  ,  qucd  errores  funt  plurimi,fuit  vir 
doftiffimus  non  Botanicus,  fcripfit  enimde 
Plantis ,  &  has  forfan  nunquam  viderat. 

ylgricola  in  foL  etiam  efl  optimus  ylutlor 
de  hiftoria  fodinaria  quo  ad  fimplicia.  Sunt 
hi  Auftores  unde  debemus  fateri  nos  omnia 
haufifle,  quae  de  hac  re  hodie  traduntur. 

§.  3.  Sufficiunt  ad  hoc  ftudium  hi  im- 
primis  Auftores ,  fi  legantur  ordine  recen- 
firo  ,  &  deinde  ex  iis  Medicus  compendio 
excerpferit  accuratiffime  quidquid  proprie 
ad  fcopum  Medicum  pertinet.  v.  g.  Me- 
dicus  vult  multa  habere  perfpefta  de  abfyn- 
thio  videat  Marcgravium ,  is  dicet  ejus  pro- 
prietates  &  qualitates :  verum  fi  velit  fcire,  an 
fit  eadem  Planta  de  qua  Plinius  fcribit  fub 
eo  nomine,  eruditiores  Auctores  tumadeat,  & 

legat 


Medicinam.  207 

fegat  Matthiolum  in  Diofcoridem  cx  recenfone 
Bauhini  ,  qui  vir  eam  plantam  correxit  in 
Diofcoride  Matthioli  &  vobis  dicct  ,  quid 
agendum  fit,ut  habeatur  &  cognofcaturve- 
rum  abfynthium  Ponticum  Veterum ;  hinc 
necefTario  debent  tyrones  in  ufum  fuum  in 
compendium  redigere  materiem  IVledicam  ex 
i-is  Au&oribus  nempe  breviflTimo  verbo  ex- 
cerpere  quale  fit  fimplex  veterum,  videre 
fi  conveniat  cum  defcriptione  recentiorum, 
tum  certi  erunt  de  Phamacia  Vcterum  ,  fu- 
mendus  etiam  eft  Dale  in  quo  breviflime  ve- 
teres  cum  recentioribus  comparrntur.  Quod 
dixi  de  hac  re, id  verum  eft  de  omni,  &  fic  ve- 
terum  fententiam  cum  fententia  recentiorum 
refpe&us  Plantasaut  fimplicis  cujusdam  com- 
parando  haberi  poterit  Pharmacia  abfoluta, 
dum  hxc  indagabuntur  apud  utrosque  Au- 
ftoresut  jam  dixi. 

§.  4.  Si  ve:6  prster  Generalem  hancce 
materiae  Medicae  contemplationem  ,  defide- 
rat  praeterea  tyro  Medicus  cognofcere  rem 
Botanicr«m  fingulatim ,  &  fuper  hac  re  con- 
filia  conftare  poflunt ,  quorum  primum  eft, 
ut  eligat  Magiftrum  vivn  voce  ,  &  digiro 
indice  demonftrantem  quamlibet  herbam,  fed 
nunquam  incipiat  ab  Au&oribus  legendis. 

Si  intelligamus  per  Bot?nicam  cognitio- 
nem  fenfibus  acquifitam  omnes  Plantas,quae 

inven- 


2o8        Methodus  difcendt 
inventae ,  detc&ae  ,  &  cognitae  funt ,  ho<?  i 
iion  pertinet  ad  Medicum ,  nam  poteft  quis 
perfeftus  e(Te  Medicus  licet  nefciat  quoc 
fint  v.  g.  Planta*  ,  Africanae  ,  Americanae, 
&c.  Sufficiet  Medico  fcire,  quid  cognitum 
fit  hoc  tempore  ad  ufum  Medicum ;  hinc 
fufficienr  forfan  ico.  &  200*  Plmtse,  quas  ; 
finoverit  Medicusdiftinguere  a  reliquis  ha*j 
bebit  ,  quod  fufficit:  verum  qui  non  vult; 
hoc  diftinguere  ut  Pharmacopaeus  ,  ille  vult 
omnes  cognofcere  Plantas  notas  hoc  eft  vult 
Botanicam  fcire  t  verum  hoc  non  tam  pro- 
priead  Medicum  fed  ad  Hiftoriam  Natura-{ 
Jem  pertinet  ,  nam  quid  juvat  pro  Medicoi 
li  dcfcribuntur  tot  fpecies  Tuliparum  ,  Hya- 
cinthi  &c.  nihil  quidcm  :  verum  fi  hoc  cog- 
nofcatur  per  generalem  dofirinam  Botarfi-; 
ces ,  &  hoc  addifci  poffet  ,  cur  repudiare-i 
tur ;  hinc  omes  Medici  ,  qui  lapfi  funt  in 
illud,  quod  animum  in  hoc  ftudio  omninoi 
impenderent  ,  quamnam  quaefo  tamen  ha-j 
buere  rationem ;  habemus  plures  Plantas  de-i 
fcriptas  apud  Veteres  ,  &  apud  Hippocratem, 
nonnullas  invenimus ,  fi  jam  medici  harumi 
diftarum  Plantatum  cognofcere  effefhim  ve-; 
lint,  oportet,  ut  eas  nofcent,  fi  uti  velint* 
Veteres  enim  eos  cognoverunt  ,  alioquin 
non  potui^Tent  in  ufum  'tevocare  ;  ve- 
rum  non  fufficit  cognofcere  nomen ;  fic  fi 


Medicmam.  209 

velles  Hyppocratis  quandam  herbam  cognof- 
cendam  praebere,  non  deberes  mihi  obtrudere 
Plantam  eodem  nomine  donatam ;  verum 
deberes  mihi  dicere  hanc  efle  veram  plantam 
Hjppocratis  propter  has  &  has  rationes  veras. 
Et  fi  diceres  en  Abfynthium  Hyppocratis  de- 
beres  prius  cognofcere  omnes  fpecies  Ab- 
finthii  &:  ita  diftinfite  cognofcere  ut  fcires 
quaenam  fpecies  eflet  Abfynthium  Hyppocra- 
tis>  en  haec  eft  tota  ratio;  cur  omnino  fe 
dedere  plurimi  Botanicae  nempe  ut  ingenio 
fuo  diftinguerent  omnes  herbas ,  &  tum  ut 
cognofcerent  recte  quaenam  Plantx  eflent 
veterum  horum  primius  f uit  Fabius  Colnmna 
de  quo  ftatim  &c. 

Dico  in  hac  §.  4.  ex  viva  voce  alicujus 
docentis  ,  qui  nomina  det  Plantoe  &  digito 
indice  eas  demonftret ,  debet  Tyro  Medi- 
Botanicam  addifcere  nunquam  incipiendo  a 
leftione  Auftorum  ;  hoc  enim  modo  hanc 
fententiam  addifcere  nunquam  poterit. 

Nam  licet  viderit  Plantam  cum  figura  a- 
pud  Auftorem  ,  non  poterit  cognofcere,  an 
fit  eadem  ac  Veterum ,  funt  enim  omnes  fi- 
j  gurae  recentiorum,  fi  excipias  figuras  Diofcori- 
\  dis  vetustiffimo  in  manufcripto,  qux  in  Im- 
1  peratoris  Bibliotheca  fervantur  ;nam  antiquas 
|  figuras  caremus  ,  nullam  apud  Theophrafium 
\  habemus ,  excipe  in  ejus  manufcriptis. 

O  Hinc 


2io       Methodus  difceyidi 

Hinc  debet  incipicns  difcere  apud  Ma* 
giftrum  docentem  ,  hxc  herba  quae  vocatur 
v.  g.  Abfynthium  eft  hujus  figurae ,  &  hu- 
jus  faporis  &c.  ubihoc  addidicit  nempe  fa- 
cies  illas  ,  &  vuk  vidcre  an  Magifter  bene 
docuerit,ibit  jam  in  hortum  Botanicumcum 
fuo  Diofcoridc  feu  alio  Auftore,  &  videbit 
an  conveniant  Chara&eres  cum  iis  quos 
dedit  Magifter ;  hinc  faciet  ut  ftudium, 
quod  alias  difficile  videtur  &  confufum,  fa- 
cile  &  diftin&um  reddatur. 

Explicui  nunc  qualis  cognitio  herbarum, 
requiritur  exquifite  ad  ftudium  Medicum, 
quomodo  nempe  ille  qui  officinales  diclas 
hodie  plantas  tantum  novit  ,  poffit  quidem 
inquirere  &  experimenta  capere  de  Virtuti- 
bus  earum  ,  neutiquam  vero  fcire  an  fint 
eaedem  ac  defcripfit  vetuftas,  ut  aptas  ad  fa- 
nandos  nonnullos  morbos ;  verum  fiquis  ve- 
lk  hoc  optime  addifcere, totum  fyftemaBo- 
tanicum  addifcere  debet  >  aliter  ingehs  lis  eft, 
ut  fciamus  an  fit  nomen  a  veteribus  datum, 
adeoque  ad  praxin  Medicam  non  opus  eft 
cognitionem  habere  totius  Botanices,  fed 
cd  remMedicamentariam  veterum  bene  cog- 
nofcendam  abfolute  requiritur. 

§.  5.  Ille  qui  fequitur  methodum  Ma- 
giftri  indicantis ,  fequitur  optimum  eo  ipfo 
ftudium  Botanicum  &  omnia  eo  pertinentia, 

addif- 


Medicinam.  \  2 1 1 
Sddifcet  accuratiflime  Tyro  Medicus  ,  ififi 
minus  ut  plerumque  contingit,  rum  oportet 
cognofcerepauciflimis  quaenarn  fintEIemen- 
ta  fic  di<5h  Botanica. 

Hoc  afferd  in  hocThemate,  inanteciden- 
tibus  dixi  ,  quod  Tyro  Medicus  indigest 
Magiftro ,  qui  doceat  eum  inter  nofcere  plan- 
tarum  faciem ,  nomen  :  verum  ,  fi  optimam 
non  fequatur  methodum  ille  Magifter,  tum 
opuserit,  ut  medicinae  ftudiofus  pauciflimis 
addifcat  fundamenta  &  principia  Botanica 
adeoque  de  hac  re  confilia  dare  incipiam  &c. 

§.  6.  JMethodus  DoElrin*  Plantarum  vo« 
catur  inftruttio ,  juxta  cjuam  not<e  Planu  op- 
time  in  memoria  retinentur  ,  Qr  nova  detetl& 
facile  ad  veteres  cognitas  referuntur.  Dico 
quod  per  rem  Herbariam  intelligimus  dodri- 
nam  juxta  quam  haftenus  cognitae  plantae 
optime  in  memoria  retinentur,  &novae,quae 
quotidie  inveniri  poffunt  ad  clafles  cognita- 
rum  jam  plantarum  referuntur ;  haec  do&ri- 
na  Vocatur  Methodus  Botanica.  In  hac  Me- 
thodo  quis  ergo  eft  fcopus  ,  nam  diffute 
non  agit ,  noti  inftituitur ,  ut  explicentur 
Vires  herbarum,  omnino  non,  nam  cum  ad 
Aconitum  revoco  Napellum  letalem  illam 
herbam,  non  putandum  eft,  quod  hoc  fiat 
quia  easdem  habent  vires ,  minime  nam  fi 
Napslli  exhibuerim  radicem  ,  occidet  ho- 

O  2r  minemf 


•ri2  Methodus  difcendi 
minem  ,  quod  non  facit  Aconitum ,  notuffi 
eft  quoque  quod  Solani  illa  fpecies  Bellado* 
na  difta  letalis  &  furiofa  fit  herba  ,  ubi  So- 
lanum  officinale  didhim  ,  multum  a  praece- 
dcnti  difFert  ,  nam  Solanum  officinale  ha- 
bet  refrigerandi  vim  gratiffimam  ,  unde  in 
fummo  aeftu  gratiffimum  refrigerium  per- 
fentifcunt  £gri  ,  ubi  contra  I  praecedenti 
Solano  excitatur  rabies ,  plerumque  fumma 
cum  anxietate  occidens. 

Adeoque  non  putandum ,  quod  per  fuum  ' 
Syftema  Botanici  voluerunt  tradere  cognitio- 
nem  virium  plantarum  ,  omnino  non  ,  fed 
cum  infinitae  fint  plantae  faltem  extra  nooo. 
impoffibile  eft  nomen  fingulare  iis  omnibus 
dare ,  tamen  debuere  dare  nomina ,  quibus 
una  ab  altera  dignofceretur  ;  hinc  i.  nomen 
quod  generale  dedere  ex  foliis  &  floribus  & 
fru&ibus ,  tumque  omnes  plantae ,  quae  hunc 
Characterem  habent,  ad  hoc  nomen  refere- 
bantur ,  &  tunc  addidere  adje&ivum  quod- 
dam  quod  diftinguit  unam  ab  alia,  ut  v.  g. 
in  Solano  plures  funt  plantae,  quae  hoc  no- 
men  generale  Solani  habent ,  nam  unam  fpc- 
ciem  voco  Solanum  foporiferam  ,  alteram 
fpeciem  Solanum  fcandentem  &c.  fic  genus 
illud  Solani  fignificat  nomen  generale  ,  tuni 
vero  adjectivum  quod  diftinguit ,  addkur. 

Ergo  cum  hoc  verum  fit ,  quaeritur,  un- 


Medicinam.  11$ 
de  hoc  nomen  dandum  ;  &  cum  nomen  non 
detur  ut  explicetur  virtus  ,  fed  ut  retentS 
facie  unius  plantae  reliquae  revocantur  ad  eam; 
hinc  optimum  eft  fyftema  ToumcfortH ,  ubi 
tantummodo  nomen  daridum  eft. 

Videamus  fundamentum  ;  nomen  tantum 
defignat,  convenientiam  inter  quasdam  plan- 
tas  propter  proprietates  nonnullas  ,  quibus 
conveniunt  v.  g.  Solanum  habet  florem  mo- 
nopetalum  multifidum  ;  piftillum  converten- 
doin  baccam  mollem  rota^am,  calicem  mem- 
branaceam  pulpofam ,  faetam  feminibus  com- 
preflis  &  ovatis;  hinc  jam  nomen  illud  So- 
lani  datur  plantae  quibus  hxc  di&a  conve- 
niunt  ,  non  quibus  virtws  Solani  conve- 
nit. 

Si  nomen  jam  habeatur  &  adje&ivum  ut 
diftinguatur  fpecies,  jam  cum  videmus  plan- 
tam  hujusmodi  ,  licet  nondum  noverimus 
qualis  planta  fit  ,  fcio  quod  pertineat  ad  So- 
lanum,  tum  fumo  meum  indicem  &  inqui- 
ro  ad  omnia  Solana  ,  jam  illa  planta  qu£m 
habeo  praster  didos  Chara&eres  eft  flore 
Borraginis  &  Spinofus  ,  lego  ergo  in  meo 
indice  ,  ibique  invenio  quaenam  fpecies  fit 
Solani,  fi  aliquid  ahud  habet  quod  in  So- 
lanis  in  indice  meo  defcriptis  non  invenitur, 
erit  nova  fpecies  huc  referenda. 

Et  fic  ergo  videmus  methodum  quadam 

O  3  VHI 


214  Methodus  difcendi 
via  paffim  redigendi  ita  ad  clafles  Plantarum* 
quas  invenio  ,  totum  nempc  in  eo  confiftit, 
ut  commune  nomen  idem  ex  comunibus 
Chara&eribus  defumptum  ,  jamque  &  a 
folio  ,  &.a  fpina  &  modo  crefcendi,  &  ra- 
dicibus  aliquod  nomen  novum  addam  ,  qui- 
bus  diftinguuntur  interfe.  Verum  praete- 
rea  dixi  quod  demonftrarem  viam,  quomo- 
do  poffem  plantas  ad  claffes  cognitas  re^ 
ferre. 

Sunt  660 .  defcriptae  \Tournefortio  clafles 
usque  ad  700.  ad  fummum  ,  fi  nunc  unius 
cujusquc  claffis  nominis  novimus  fundamen- 
tum,  quid  facilius  erit  quam  plantae  inven^ 
tx  nomen  dare  ex  Charadteribus  ?  v.  g.  fi 
inveniam  plantam  ,  quas  calicem  decaphyl- 
Ium ,  florem  rofaceum  pentaphylum ,  cujus 
fuccus  ex  piftillo  oritur  ,  pulpa  molli  carno- 
fa,in  qua  multa  femina  poft  unum  florem, 
quis  non  Fragariam  eam  vocabit  ,  quia  in 
Syft^mate  generali  vocetur  Fragaria  ,  h$c 
plahta  ,  cui  hi  Charafteres  adfunt. 

Ergo  fufficit  700.  claffes  nominum  ,  in 
memQria  habere,&  tum  tantum  videre  plan- 
tam»  unde  facile  revoco  ad  eam  clalfem,  cui 
nomeri  datum  eft.  Ergo  fi  memoria  hoc 
fene  poffit  ,  &  tum  ita  redigere  plantas  fic 
invenitur  &  rerinetur  fyftcma, 

Rogo  jam  quxnam  methodus  optima  eft, 

fcopus 


Medicinam.  2tf 
Ccopm  eft  levare  memoriam  ,  &  facile  redi- 
gere  plantam  ad  fuum  locum ;  ergo  Syftema 
eft  omnium  optimum,  quod  facillimumeft 
in  hunc  finem. 

Si  jam  inquiramus  facillimum  omnium 
Syftema  ,  quidnam  habemus  inter  omia  ; 
primo  methodum  ToHrnefortii ,  quia  pauciffi- 
manomina  dat ,  <Sc  tamen  diftinguit  ita,  ut 
facile  poffint  ad  data  nomina  reduci  plantas 
qux  inveniuntur  ,  quae  methodus  reducit 
omnes  plantas  ad  genera  pauciffima  ,  &  ta- 
men  redigit  alienas ,  illa  eft  optima ,  nam  re- 
quiritur  tantum  memoria  &  revocatio  aliena- 
rum  ad  digeftas  clafTes.  Jam  cumTournefor- 
tim  omnes  claffes  Plantarum  feu  genera  ad 
flores  &  frudus  diftinguat  ,  ad  pauciffima 
nomina  revocat ,  &  hinc  pauca  genera  con- 
fecic  ,  fic  omnes  qui  hujusmodi  fruchim  & 
florem  habent ,  ad  difcum  genus  revocantur 
facile.  Si  jam  quaeratur  an  fit  perfe&iffimum 
fyftema  ,  hoc  eft  an  ad  pauciffima  &  dif- 
tin&iffima  genera  revocaverit  ?  nondum, 
nam  certe  non  poteft  unus  hoc  facere,  ut 
omnino  abfolvatur ,  fed  tamen  hacienus  eft 
optimus  in  his  Auctor  ,  &  viam  facilem 
monftravit. 

Ergo  fi  velimus  addifcere  principia  Bo- 
tanica  ,  hoc  eft  leges  juxta  quas  plantae  ad 
diftinctiffimas  ,  &  facillimas  novasque  claf- 

O  4  tes 


2i 6  Methodus  difcendi 
fes  ad  juftum  Jocum  referri  poffint;  legatllf 
tum  praefatio  Tournefortii  in  ultima  ejus  ope- 
ris  editione;  fed  legaturetiam  ^ppendix  pofl 
elementa  ejus  Botariica,  ubi  explicuit  omnem 
diverfitatem  florum  &  fru&uum  ,  termi- 
nos  artis,  quibus  utitur.  Si  hasc  dcro  legc- 
rimus  i  quod  intra  fpatium  duorum  &  tri- 
um  dierum  fieri  poteft  ,  jam  fcimus  totum 
quid  docet,  reliquum  erit  tantum  index  le- 
gum  juxta  quas  hoc  fyftema  condidit. 

§.  7.  Methodus  quam  fecutus  eft  Johan* 
nes  Rajus  cognofccnda  eft  ;  exorta  eft  lis  in- 
ter  duos  Princtpes  Botanicos  elapfi  fsculi; 
yohanncs  Rajus  habebat  femper  fibi  propo- 
fitum,  ut  putaret  fundamentum  fimilitudi- 
nis ,  non  ab  una  &  duobus  notis ,  fed  ab 
omnibus  efle  defumendum ;  hinc  nolebat  ex 
convenientia  floris  &  fubfequentis  frufhis 
totum  genus  difpici ,  fed  omnia  volebat  efle 
fimul  confideranda  ,  ut  modus  crefcendi , 
facies  plantarum  fruftuum  florum  &c.  & 
qux  plura  communia  habebant  plantae ,  iftth 
revocandas  effe  ad  eandem  daflem  plantas, 
quibus  hxc  omnia  conveniebant ,  fed  ingens 
fuir  lis  excitota  hoc  eft  in  fyftemate  ejus, 
qi:od  in  difKndlione  ad  plura  attendebat 
contra  Tournefortium  ,  qui  ad  flores  & 
fruchis  tantum  attendit  ,  ut  genera  com- 
ponat  3  non  putavit  enim  Rajus ,  quod  in 


v  Medicinam.  217 
}ore  &  fru&u  fit  attendendum.  Sed  quod 
)raeter  hoc  ad  alia  refpiciendum  efTet,  &  tum 
-edigere  fyftema  ;  vocavit  hanc  methodtim 
latura?  plus  congruam  ,  quia  dicit ,  quo 
■es  plura  habent  attributa  fimilia  ,  eo  illae 
)lus  conveniunt  inter  fe  :  certe  fi  hoc  fub- 
evaret  memoriam  optimum  eflet  ,  fed  cum 
lic  ad  radicum  fibras ,  radices  non  fibras, 
blia  intcgra  &c.  &  non  fit  attendendum  , 
lebent  neceflarid  enafci  plura  genera  in  m?~ 
hodo  Rajana  ,  quam  Tourneforticma  neque 
am  facile  eft  omnes  Chara&eres  illas  ita  in 
nemoria  habere  ;  hinc  debemus  fateri  quod 
nethodus  quam  fecutus  eft  Tournefortius  eft 
nelior  ,  quia  memoria  levatur  ,  &  plures 
>lantx  ad  pauciora  genera  reducunrur; 
lam  fi  habeam  tantum  florem  &  fruehim, 
1  labeo  fatis  ut  referam  ad  genera  ,  &  ad  fne- 
noriam  tantum  levandam  ;  fi  erpo  fimul 
ufficiat  pro  inftruendo  ariimo  ,  optimum 
ft.  Sed  fimul  debemus  adderC  methodum 
lajanam  ,  &  fic  intra  bienium  totam  Bota- 
\kam  intelligemus.  Verum  dicetur  fi  ar- 
;umentum  propofitum  valeat  ,  fton  vakbit 
thm  Tournefortiana  methodus,quia  facilior 
ft  adhuc  quaedam  methodus  ,  ut  eft  ilk 
livini  ,  qui  tantum  a  flore  diftinguit,  & 
jiti  aliorum  ,  qui  a  fru&u  tantum  ut  Hcr- 
mannm  ,  fed  fi  hoc  fieri  poflet  fane  longe, 
O  5  faci- 


2 1 8       Methodus  difcendi 

facilius  foret  opus  Botamcum  :  verum  qifi 
hoc  fecere  ,  non  potuerunt  ,  fervare,  lege< 
fui  fyftematis  ,  quia  tot  debuere  addere  ad 
diftinctionem  fpecierum  ,  nam  in  flore  Her* 
manni  fubdivifiones  generum  invenimus: 
adeoque  imperfcdfe  efl  doftrina.  ;J 

Andrcas  Cefalpinus  primus  eam  methodutr. 
invenit  diftinguendi  i  fruftu  ,  fuit  ArchisK 
ter  Pontificis  ,  eft  ille  cui  prima  cognitic! 
circulationis  adfcribitur  quamvis  falso ^ 
fcripfit  egregium  Ubrum  de  Plantisy  qui  m 
rifiimus  eft  &  cariflimus;  hunc  defcripfii] 
Morifon  nam  primo  ille  \  fru&u  digeflit.  d 

Ex  Morifoni  pleraque  habuit  Hermanusx 
qui  integre,  eum  fecutus  eft  ,  nam  in  folic 
Blattariae  nomina  Morifoni  proponit  ;  non 
vero  nomina  Bauhini  &  aliorum,  &  meliusj 
adhuc  in  flpre  hoc  patet  ubi  generales  Mori* 
fonis  Chara£ieres:exponit. 

§.  8.  Quicunque  his  Au&oribus  per* 
lectis  de  methodo  hiftoriam  antiquitatn 
Plantarum  fcire  vult  ,  legat  opera  Fabii  Co- 
lumna  y  qui  vix  habet  fimilem  ,  fed  qui- 
dem  imit^tores.  Ibi  quicquid  excogitari 
poteft  an  fit  Planta  ,  Hippocratts  ,  Galeni  an 
Diofcoridis  an  Plinii  inveniri  poteft  ,  ut  de- 
monftratur.  Opufcula  duo  proftant  ab  eo,  nem- 
pe  m  Phytobafanos  N>ap.  1592.  in  4,  &  (ZEc- 
phrafis  id  eji  de  hifloria  Piantarum  minus.  co- 


Medtcinaw*  219 

Agnitayum.  Rom<z  \6\6.in  4.  &r  nemo  certe 
\>  poteft  exarare  figuras  ut  funt  i\\x ,  qvx  in 
I  hoc  libello  inveniuntur  ,  eft  tantum  parvm 

•  in  quarro :  verum  aliquando  2  5 .  libris  vel  flo- 
-rinis  conftat  pmio  ,  ratio  q  od  ita  fe  de- 
;  derat  huic  negotio  videtur  hxcce  ,  vexaba- 

:  tur  diro  illo  morbo  Epilepfia  ,  plura  fruftra 
I  inftituerat  ,  legit  tandtm  Diokoridem  &r  vi- 
I  dit  ibi  aliquam  plantam  commendari  ad  Epi- 
Ilepiiam,  &  rogavit  medicos,  an  conduceret, 
&  ut  hanc  ipfi  darent  ;  verum  irrito  fuc- 
ceflu  corpori  fuo  applicuit  ,  unde  dubitavit* 
I  an  quidem  veri  eflfet;  hinc  ita  evolvit  pmnes 
I  Potanicos  &  tantem  invenit  veram  iltampkn- 
'  Um  Diojcoridis  qui  etiam  (e  fanaflTe.  dicirur, 

Veteres  jam  a  1400.  annisfo  ipferede  reifo- 
1  tanica^  ut  Theophraftus  oYc.  v.  o.Tkcophraftm. 
I  pcr  argumenta  folida  dcmonftrar ,  quod  hxc 
herba  in  hoc  morbo  hoc  agit,  hodve  in  Botanica 
dtmonftratur haec  herba,cui  convenit  hoc  no- 
m.n  Vcterum  :  verum  pbnta  quam  defcribi- 
mus  forfan  habebit  casdem  virtutes,  quas  illa  ha- 
buit  ab  Hippocrate  defcripra,  at  vidimus  ttgneti 
aliam  plancam  qux  eam  eflTe  poflTet ;  hinc  debe- 
i  mus  alia  argumenta  habcre,  ut  iftius .  rei  cer- 

•  tiores  efle  poftimus;    crgo  nunc  ftudium  Bo- 

•  lanicum  ^ntijuitatis  vocatur  illui  ,  cjuod  pcr 
argumenta  Jolida   dtmonftrat  ,    <pW  Vete- 

'  fum  Planta  ftt  ea  ,     qua  ibi  demonfttratur^ 

impok 


420       Methodus  difcendi 
impoflibfle  eft  alias  dicere  v.  g.  hae  funt  vi- 
res  Hellebori  Hippocratis  ,  nifi  evidentifli- 
mis  argumentis  evincatur  *  quod  haec  fiti 
planta  Hippocratis  vere  di£h ;    duo  etiam  \ 
Tracfarus  Column<t ,  qui  de  hifce  rebus  a-', 
gunt,  edki  funt  Roma?  cum  figuris  ipfa  ma-t 
nu  Auftoris  illuftrati  defcriptis ,  ibi  habemus 
penfitatiflimo  ftudi-o,  &  minimis  circum- 
ftantiis  omnia  explanata  5  ut  certi  efle  pos-  j 
fimus  ,  quid  fit  planta  veterum. 

Huic  adjungttur  jfohannes  Bauhinus  Fir 
fuit  Celeberrimus  in  hoc  ftudio  tribus  Fblumi-  j 
nibus  hiftoriam  Vlantarum  in  folio  fcripfit  >  ubi  : 
habetur  quidquid  poteft  expe&ari  de  plan-  i 
tis  ,  &  earumque  a  veteribus  Au&oribus  i  j 
defcriptis  Virtutibus  adeo  ut  fit  pande&a  jj 
Botanica  &  tanta  utilia  continet ,  ut  nemo 
eo  libro  carere  poflit. 

Poft  hunc  habemus  Morifonum  binis  & 
tribus  Vbluminibus  in  folio  funt  quldem  tres 
tomi  fed  plerumcjue  duobus  Voluminibus  com*  ; 
paffi  pretiofifflmum  efl  opus, 

Et  tum  habemus  Celeberrimum  Rajum^ 
in  quibus  fcriptoribus  tanquam  in  PandecHs 
omnia  ,  quae  hic  quaerimus  inveniri  pof» 
funt  nam  diftinguimus  ,  quod  fcripfit 
Fabias  Cclumna  ab  eo  ,  quod  hi  fcripfere* 
nam  fi  velimus  videre  Morifon  habet  plu- 
res  plantas  recentiores  ,  tum  habet  metho- 

dum 


Medicinam.  221 

dum  Gtfalpini  deinde  videtur  Bauhinus  de 
viribus,  tum  legatur  Morifon.  Videbimus 
cum  integre  ex  illis  defcripfifTe,  idem  eft 
de  Rajo ,  adeo  ut  vera  gloria  debeatur  Joban- 
ni  Bauhino,  quod  ita  rem  herbariam  perfe- 

I  cerit,  fed  recentiores  forfan  nova  qua^dam 
habent,  &  forfan  ad  Methodum  aliquo  mo- 
do  perfeftiorem  5  hinc  a^ftimandi  funt;  ve- 
rum  ut  videamus  quxnam  fuerat  Planta  ve- 
terum,  habemus  Fabinm  Qolumnam  &  Jo- 
hannem  Bauhinum. 

§.  9.  Sed  quaeritur  ut  brevi  ftudio  & 
paucis  impenfis  vires  Plantarum  cognirasha- 
beamus  ( nam  Morifon  &  Johannes  Bauhinus 
funt  Auflores  valde  pretiofi)  quinam  ergo 
funt  qui  bona  fide  fupra  his  poffunt  evolvi. 
Primo  Schrodcrns  in  Pharmacia  de  viribus  fo~ 

\lis  quatenus  fpe£ht  ad  Pharmaciam  optime 
fcripfit;  nam  zxBauchino  Dodonxb  col- 
legit,  huc  refertur  etiam  Margravius. 

Si  quis  velit  vires  omnes  videre  legat  Do- 
domi  opus  Antivcrpi<t  editum  anno  1644  in 

I  folio  non  tantum  reperitur  fententia  ,  fed 
quidquid  Clufius,  *s£ginetay  Oribafius  ha- 
buere,  ibi  invenitur,  ita  ut  ultima  editio. 
Dodond  cum  fcholiis  optima  fit.  Diofcorides 
cum  annotationibus  Matthioli  perfeftum  etiam 
eft  opus  ad  vires  cognofcendas  ficetiam  Cla- 
riffimus  Tournefortins  egregia  pr&flitit  in  //- 


222       Methedus  difcendi 

bello  in  4.  de  Plamis  crejcentibus  circa  ParU 
ftos  indagat  vires  fimplicium  ex  Chemia.Lb* 
belitts  eriam  commendandus  eft  infuis  operU 
bus  editis  in  folio  titulus  e(i  fiirpium  obferva- 
tiones  Aiatthea  de  Lobel ,  antwerpU  anno  l*j6* 
nam  quo  ad  vires  eft  fideliffimus,  tumetiam  i 
ad  penfitationem  an  fit  eadem  planta  veterum. 
Hoc  eft  totum  quodfpe&atad  ftudium  Bo- 
tanicurm 

Vidimus  pm  omnia^  qu£  extra  corpus 
hurmnum  Medico  funtcognofcenda.  Jam  ve- 
ro  fequitur  aliud  confilium ,  ubi  corpus  hu*  1 
manum  pertra&abitur. 


D  E 


Pag.  223 
D  E   B  R  E  V  I 

METHODO 

DIS  CENDiE 

MEDICINA 

<PARS  gUINTA. 

Que  agit. 

)e  hifce ,    qux  ex  Anatomicis 
cognofcere  debet  Medicus* 


C  A  P  U  T  L 

Cortjilin  jinatomicA. 

$.  1.  A/TEdicus  praedi&is  cognitioni- 
bus  imbutus  inftrudtuseft  iis 
lotibus,  quae  requiruntur  in  eo,  ut  pof- 
it  cum  fru&u  fuum  proprium  ftudium  ag- 
redi.   Dixi  jam  ante  quid  ipfi  ex  Ma- 

the- 


124  Methodus  difcendi 
theiwticis  meris  fciendum  erat,  tum  quid 
ex  Phyfico-Mathematica  tum  ex  Phyficis 
ipfis,  tum  poftea  quid  fciendum  eflet  ex 
iliis,  qu#  materia  medica  praefcribit  extrjjr 
bus  claflibus  ,  &  quo  ordine  fe  inftruere 
liis  debeat,  dixi  verum  ha&enus  de  ftudio 
medico  non  habuimus,  nam  haecce  aequa- 
le  pertinent  ad  Phibfophum  quam  ad  Me- 
dicum.  Verum  jam  ipfum  ftudium  me- 
dicum  ftridie  didum  deducet  eum ,  ut 
fciat,  quid  fit  corpus  humanum,  quomo- 
do  conftru&um  fit,  quid  agat  quomodd 
agat,  quando  exorbitet  in  aftionibus  fuis> 
quibus  remediis  inftru&us  perget  agere , 
quibus  modis  deftruatur,  quibiis  remediis 
reftituatur  5  nihil  plus  jam  huc  rcquiri- 
tur ,  quam  ut  fciamus  ,  quid  difcendum 
habeat  Medicus  >  &  tum  2.  quo  ordine 
difcere  debeat.  Itaque  indicandum  eft 
nempe. 

1.  Quomodo  per  laborem  facillimum. 

2.  Per  impenfa  minima. 

3.  Pcr  tempus  minimum. 

4.  Per  maxima  memoriae  fublevamenta  fcitu 
neceftaria  abfovere  poffit  Medicus,  hsec  qua- 
tuor  fibi  affumit  perfolvere  ,  qui  vufr  da- 
re  confilia  Medica,  &  tum  haec  omnia  in 
ufus  praclicos  redigere,  docere  debet. 

§.  2.  Quicumque   has  omnes  di<5hs 

per* 


Medicinamf  22  f 
pefpendit  conditiones  &  ad  omnia  ,  quae 
in  Medicina  fe  ofFerunt  cognofcenda  atten- 
dit,  videbit  facile  quod  primum  omnium 
eorum,  qux  difcere  debet,  fit  Anatome: 
hanc  magnus  Riolanus  vocabulooptimo^- 
tropographiam  vocat;  nam  &vccto(jl^  tantum 
dtffeflionem  fignificat ,  de  hoc  etiam  quaeri- 
rimus  proprie  civTponoypcttyctv  hoc  eft  De- 
fcriptionem  hominis  feu  corporis  humani ,  qu<$ 
per  ctMTopw  innotefcit  ,  vocari  quoque  poffet 
jure  merito  wjTponQGupctToXoyict  hoc  eft  fer- 
mo  de  corpore'  humano  Jeu  corporis  humani 
fabrica  ut  etiam  Magnus  fcfalius  fuum  li- 
hrum  infcripjity  quem  vocat  corporis  humani 
-JFubricam. 

Omnes  enim  Mcdici  fere  conveniunt 
incipiendum  efle  in  ftudio  Medico  proprie 
dicto,  ab  illa  fcientia,  fine  qua  nihil  po- 
teft  Medicus  &  omnia  tantum  tumultua- 
rie  agit.  Quamvis  reperiantur  quidam  qui 
contrarium  dicant  ,  fed  eorum  ab  eruditiori- 
bus  exploditur  ubique  fententia,  nec  igi- 
tur  argumenta  ,  quibus  fententiam  noftram 
confirmare  pollumus,  afferemus,  cum  fatis 
per  fe  pateant  abuncte. 

Quid  nunc  per  Antropofomatologiam  ,per 
anthropographiam  Riolani  ,  &  fomatologiam 
veterum  &  Anatomiam  recentiorum  intelli- 
gimus!  hoc  prius  indicabo,  tum  confilia 

P  da- 


12  6  Methodus  difcendi 
dabimus,  quomodd  hoc  acquirendum  fit* 
intelligimus ,  dico  his  vocibus  defcriptionem 
materU^  figur<e>  firuBur&  ,  nexus  illamm 
partium  ,  cju<z  corpus  humanum  confiituunt 
vivum%  quantum  manu  ArtificioJay  dextro 
ipfi   oculo  exponi  pojfunt. 

Dico  quantum  Artificiofa  manus  hxc  on> 
nia  ipfi  oculo  in  corpore  exponit ;  non  er- 
go  quae  per  ratiocinia  indagat  ,  quomodo 
fe  partes  habeant,  fed  quae  diffecando  cor- 
pus  artificiofe  oculo  partes  detegendas  ita 
praebet ,  ut  difcribi  poffint ;  en  hoc  nobis 
eft  ftudium  Anatomicum  jde  hoc  ftudio  nunc 
dabimus  confilia,  quomodo  acquiri  poffit, 
qux  non  nifi  certe  magna  le&urS  &  medi- 
tatione  acquiritur. 

§.  Detegit  illa  artificiofa  fe&io  partes 
in  toto  corpore  firmas,  &  cohaerentes,  quae 
ufu  recepto  vocabulo  nunc  vocantur  folidae, 
vel  invenit  partes ,  quas  magnusf  Hippocrates 
?c&  fooi/Ttf ,  hoc  efi  continentia^  id  efl  partes 
•continenteSs  &  coercentes  vocavit  vel  in  noftro 
corpore  deteguntur  per  Anatomiam  partes 
fluidae,  qu&vocantur  latinishumores^  &c  ho- 
die  vocabulo  minus  romano,  Liquida  feu 
fiuida  &  Hippocrates  tu  h^o^ivct  ut  optime 
Phoctfius  emendavit  id  efi  intuscontenta.  Hifce 
addidit  ille  ro  hv op^ovv ,  feu  imperum  faciem, 
fed  credimus  ms  Hippocrmm  intellexifle  im- 


Medicinam.  227 
peuiitf,  quem  facit  mens,  quum  aliqua 
pars  movetur,  v:  g:  cum  movetur  digi- 
tus ,  requiritur  motus  folidorum  &  fluidorum 
(nempe  ut  fluida  in  vafa  fluant  copiofius)  & 
fimul  mentis  dire&io  ,  quamoveantur  folida 
&  fluida ,  fed  quod  nobis  ignotum  eft ,  hoc 
credo  Hippocratem  intellexifle  per  ivop^ovv^ 
ille  enim  non  novit  fpiritus  animales,  fed 
fypy  fignificat  impetum  aim  defiderio  ,  qua- 
lem  etiam  habet  mens  cum  noftras  parces 
movet ;  hinc  non  puto  ut  (fcholaftici)  fflp- 
pocratem  intellexiffe  hoc  verbo  fpiritus  ani- 
males ,  nam  ille  intellexit  Ivigfetoci  feu  con- 
tenta^  fed  per  hoppovv  intelligit ,  quod  mem 
non  mechanice  fcd  inctgmto  modo  agat  in 
no/lra  jolida  &  flttida  feu  t%ovrx  &  svt^o^w; 
jam  hoc  eft  fchema  Anatomiae,  quaedivi- 
ditur  in  duas  partes. 

u  In  partes  folidas  (recepto  nunc  fed  mi- 
nus  apto  vocabulo  fluidorum  enim  partes 
etiam  funt  folidae)  di&as:  firmae  vocamur 
latinis  &  funt  hae  partes  continentes. 

j3  In  reliqua  contenta  intra  hxc  vafa 
fi  velimus  emm  cum  fcholafticis  addere 
?d  kvopfiow  habebimus  liquidum  tenuiffimum 
torius  corporis  ,  id  eft  fpiritus  animales 
nempe. 

4.  E*go  tota  Anatomia  pro  diverfi- 
tate  harum  duamm  partium  dete&arum, 

P  %  zthm 


228  Methodus  difcendi 
ctiam  (e  ipfam  diftribuit.  Confilia  igitar 
circa  hoc  ftudium  erunt,  quomodd  difci- 
mus  raVxflvTct)  tum  quomodd  r£  m%bvTcc 
&  apud  quos  au&ores  quam  facillime  dif- 
cantur. 

§.  5.  Prima  ergo  Anatomiae  parsdetegit 
feitione,  defcribit  verbis,  materiem,  figu- 
ram  ,  ftru<5hiram  i  nexum  partium  firmarum, 
quae  ad  conftitutionem  hujus  corporis  con- 
currunt.  Invenitur  igitur  primo  in  his 
partibus  materiem;  Materies  etiamquideft? 
per  materiem  intelligimus,  omnes  partes  9 
tjUce  concurrunt  ad  conftttuendam  unam  fir- 
mam  partem  deteElam ,  fed  an  hoc  alibi  fa- 
&um  ab  Anatomicis,  minime,  nam  v:  g: 
fi  mufculum  defcribant,  dicunt  eft  corpus 
tale  conftans  arteriis^  venis^  nervis :  verum 
fi  rogem,  quid  arteria,  dicumeft  corpuscon- 
ftans  membrana  inflexa  cavum  conicum  for- 
mante^  fed  WgH  iterum;  quid  eft  illamem- 
brana ,  &  fi  fic  pergam ,  pervenio  ad  ultimam 
fimplicisfimam  partem  hunc  mufculum  con- 
ftituentem,  quam  cognofcere  debeo,  fed 
nullibi  ubi  arteriam  defcribunt  non  mem- 
branam  fimplicem,  fed  vas  conftans  exmem- 
brana  aliis  vafis  conflata  defcribunt,  & 
hinc  errarunt  cum  materiem  defcripfere, 
dabo  exemplum,  in  fimpliciffimo  corpore; 
rogo  anatoraicos,    quid  fic  os?  dicunt 


Medicinam.  229 

6S  efi  csrpus  duriffimum  tfirmiffimum  ad  fufi 
tinendum  corpus  ipfum>  fi  rogem  quaenam  eft 
offis  materies,  dicunt  fi  os  per  Chemiam  e~ 
xaminetur ,  dat  acjuam  ,  falem ,  oleum  terram^ 
&  dicunt ,  en  hdtc  efl  materies  offis ,  fed  cer- 
tc  e~rant  quam  maxime,  nam  docemur  in 
caementeriis  quod  ofla  fole  exficcata,  plu- 
via  humida  fa&a  ,    fole  iterum  exficcata, 
rore  iterum  hume&ata  tumque  vento  & 
fole  iterum  exficcata  tamen  adhuc  fint  of- 
fa,  fed  fi  tum  Chemici  velint  inde  edu- 
cere  falia,  oleum  non  poflunt,  fed  materics 
manet  fixa  omni  fale ,  &  oleo  privata ,  ta- 
men  os  adhuc  erat  integrumj    ergo  pater, 
quid  fit  materies  offis,  terranempe,  &A- 
natomia  debet  docere,    quid  fed  diftindte 
partem  firmam  conftituat.  Alterum  exem- 
plum  fi  rogem  Anatomicos  quid  eft  vas,di- 
cit  Adembrana  Jic  involuta>     ut  canalcm 
conicum  formet ,  &  fic  facit  vas  arteriofum^ 
rogo  quid  eft  Membrana  debet  dicere ,  efl 
textura  vaforum  plnrimorum    slrterioforum , 
Venoforum  &c  :  qtt<t  Itcjuida  ferunt ,  tranj- 
fudant  bumores*  &  iterum    forfan  aliorum 
adhuc  vaforum  c/uidem ,  quod  ignoro ;  Ut 
fciamus  ergo  materiam   membranae,  debeo 
tollere  omne  fluidrm ,  &  patet ,  qucd  ma- 
teries  membranae   fit  iterum    terra  xque 
ac  in  ofle.    Dixi  in  definitione,  quodfi- 

P  3  gu- 


230        Methadus  difcendi 
guraetiam  debeat  defcribi,  &  in  hoc  u- 
nus  Bellinus  ex  fola  confideratione  arteriae 
plus  perfecit  quam  reliqui  Anatomici  fua 
deferiptione. 

3.  StrucSura  aft  examinanda,  illa  etiam 
ejl  acccmmodatio  matevia  ,  nam  figura  eji 
tanium  fuperficiei  definitio  fed  ftruftura  eft 
compofttio  ,  hoc  etiam  tantum  per  Malpi^ 
ghium  &  Ruyfcloium  eft  defcriptum,  quod 
fuo  loco  dicemus. 

4.  Nexus  etiam  eft  confiderandus,quod 
iterum  multum  facit.  Nunc  operam  dedi 
meditatus,  ut  plane  confilia  darem  de  hac 
re ,  apud  quos  Au&ores  Anatomism  hanc 
invenire  poterit  tyro  Medicus,  & fi  audeam 
je£hre,  fupplebo  hic  quofdam  Auflorum 
dtfe&us ,  dixi  nuperrime  ad  quintum  nof- 
trum  confilium  de  dirigendo  ftudio  Anatomi- 
co,  quod  oporteret  omnium  primo  exami- 
nare  partium  firmarum  naturam;  jam  con- 
filia  dabo  ,  quomodo  hoc  peragendum 
fit. 

§.  C,  Ut  addifcat  quam  feliciflime  ha^ 
rum  firmarum  partium  totam  naturam  o- 
portet,  ut  prius  cognofcat  illas  partes,  ex 
quibus  minirnis  omnes  componuntur  majo-* 
res,  &  in  quas  rurfus  refolvuntur  corpo- 
ra,  Difputario  accerrima  certe  neque  un- 
quam  lis  adhuc  compofita  fuit ,  quaenam 

cf* 


Medicinant.  23  x 

cfTent  elementa  corporum ,  ex  quibus  cor- 
pocar  conflarentur.  Per  elementum  etiamin- 
telligimus  partis  cujuscumcjue  firmam  origi* 
nem  &  ftamina,  Illa^  inquamy  firma  im- 
mutabilia  qutbtts  tanquam  rerum  naturaper- 
Jiftit)  prima  exordiay  primas  paniculas^  cju& 
Jita  aggregatione  corpora  conftituunt  ,  voca* 
mus  elementa  rerum.  Sunt  ergd  &  quaedam 
partes  primae  minimae,  quae  noftros  par- 
tes  firmas  conftituunt,  nam  pars  fenfibilis 
nobis  in  corpore,  non  eft  unicapars,  fed 
plures  aggregatae  partes ;  has  ergd  cognof- 
cere  debemus ,  ut  naturam  partis  cognofca» 
mus. 

DE  PARTIBUS  SOLIDIS 
m 

Natura  Solidorum. 

§.  Sunt  enim  hae  partes  ,  corpuscula 
exigrn  fatis  fimilia,  fimpliciffima,  terreftria, 
ex  fluidis  humoribus  adve&is  ad  fingula 
loca  fecreta,  &  appofita  cunctis  partibus, 
&  haec  funt  prima  elementa  ,  ex  quibus 
hoc  noftrum  corpus  fit.  Si  rogentur  quae- 
nem  fint  ultima  {tamina  minimarum  par- 
tium  noftrarum  ?    dico  quod  fint  corpora 

P  4  cxfc 


2%l  Methodus  difcendt 
txigtia*)  &  hoc  clare  demonftratur  apudA« 
natomicos ,  nam  maxima  pars  fit  ex  vafis, 
vafa  fiunt  ex  membranis,  quas  involutae 
faciunt  cavum;  hae  etiam  membranae  funt 
iterum  ex  vafis ,  quae  vafa  membranam 
conftituentia  iterum  conftant  membranis, 
quae  irerum  ex  vafis;  donec  ad  ultimum 
vas  perveniamus ,  quod  habet  membranam  non 
ex  vafis  jam  amplius;  aliter  enim  non  efTet 
ultimum  vas,  fed  ilk  emo  membrana  eft  ex 
fibris ,  non  ex  vafis ,  quas  ergo  fibrae  ultimam 
membranam  conftituentes  non  funt  cavae, 
aliter  eflent  vafa >  fed  funt  mera  filamenta  fo- 
lida ,  il]a  conftant  ex  meris  partibus  folidis 
minimis  exiguis  &c  :  funt  ergo  ultimae  partes 
noftrorum  folidorum  particulas  valdeexiguae, 
quod  erat  demonftrandum;  Ergoomnium  par- 
tium  firraarum  elementa  funt  corpora  fatis  par- 
va,fed  prasterea  fatis  fimilia,nam  certe  examina- 
vi  per  ignem  rhemicum  ultimum  folidum  om- 
nium  fere  animalium  ,  &  conftitit , quodfi  os 
omni  membrana  fua ,  omni  Jiquido  fuo  orbarum 
fuilfet,  &  tamdiu  coqueretur  in  aqua*,  do- 
nec  aqua  tandem  aff ufa  apquale  clara  &  infi- 
pida  inde  rediret,  tum  femper  fibrae  folidae 
fibi  ubique  fimiles  remanerent ,  idem  etiam 
crat  de  aliis  partibus,  v:  g:  fumo  mufcu- 
]i  unciam  unam  &  coquo  in  aqua,  ha?cque 
repeto  tamdiu  affumendo  nempe  continuo 

no* 


Medicinam.  235 

novam  aquam  priori  afFufa ,  donec  ebulhens 
aqua,  aequalis,  infipida,  &  pellucida  indc 
redeat,  tum  reftant  fibra»  vaforum,  fedom- 
ni  folubili  in  aqua  privatse. 

Neque  hoc  tantum,fed  maxima  mutatio- 
ne,  quae  in  natura  contingere  poteft  hoc  i- 
dem  femper  fit ,  nam  fi  comburerem  muf- 
culum ;  non  deftruerentur  hx  fibrae  ,  fed 
re&ae  extenfx  manerent  quafi  integrse,  & 
funt  ubique  in  una  parte  &  in  omnibus  ea- 
dem  nam  &  ex  offe  &  ex  Arteria ,  vena , 
mufculo ,  pilo  capitis  &c.  ubique  eadem 
funt,  eandemque  praebent  in  confpedu  ma- 
teriem.  Adeoque  ut  quod  noftro  corpo- 
ris  firmitatem  dat ,  fere  ubique  fit  idcm , 
hoc  mirum  videbitur  iis ,  qui  putarunt 
fingulae  parti  adefle  fingularem  firmitritern 
feu  fingularem  materiem  pro  fingulari  fir- 
mitate  danda.  Sed  fi  fumamus  embryonem 
an  non  arteriae  ipfi  dabit  fibras ;  membra- 
na  in  Embryone  dnt  etiam  idem  poft  co- 
ftionem  vel  combuftionem,  ac  membiaiKi 
in  adulto,  et  ex  omni  parte  quacunque 
diverfa  eadem  femper  habetur  materies  fivc 
in  adulto  five  embryone;  ergo  quod  ma- 
ximum  &  firmiftimum  eft  in  corpore, 
conftituitur  ex  eadem  materie,  ac  quod 
minime  firmum  eft$  nam  Membrana  ex  va- 
fis  lymphaticis  conftans  eft  ex  eadcm  roa- 

P  5  tc- 


234*  Methodus  difcmdi 
terie  ac  maxwmitri  os  ;  ergo  difFerunt 
tantum  noftrae  parfcs  firmx  majori  mi- 
norive  aggeftione  &  compofirione  eorum 
minimorum  corpusculorum ;  hinc  ergojam 
concludim us  quod  ultima  corpora»  exqui- 
bus  majores  noftrae  partes  conftant  ,  fint 
corpora  valde  parva  &  fatis  fimilia. 

Verum  3.  Dico  funt  fatis  fimplicia* 
Quod  nempe  in  omni  corporis  punElo  prabet 
eandem  materiem>  illud  vocatur  fimplicifJU 
mum  ,  ftve  illud  vocatur  fimplicifftmum  cujus 
pars  cfi  eadem  aUu  tot&  majfa. 

Verurn  partes  nos  conftituentes  funt  fic 
fimpliciffimas ,  fi  enim  fumam  areriam  &  fi- 
mul  os ,  eaque  comburam  ad  ignem ,  rema* 
nebit  pars  fibrofa  in  utroqueubique eadem 
fimillima.    Tandem  dico  funt  partes  ter^ 
reftres,  &  hoc  vocabulo  utor,  quia  melius 
non  novi,quo  hancce  materiem  exprimam, 
nam  Chemici  vbcant  terrefiria  corpora  feu 
partes  terreflres  corpora  Jeu  partes  terrefires 
illas,  ojua  neque  igne^  neque  aqua  filvi  pof 
Junt^fed  immutabilia  funt  inhis*  Salinaspar- 
tes  vocant  qu<t  igne  &  aqua  folvuntur,  ite- 
rumque  coeunt  in  materiem  lapideam.  olea 
vocant  corporay  qu<c  igne  folvuntur  &  com- 
bwuntur ,  fed  aqua  non  mijcentur. 

Spiritus  funt   corpora  aqu&  mifcibilia^  & 
comh&fiilia  ad  ignem.  jiqua  eft  corpus  5  qmd 

ad 


Medictnam,  2  3  f 

&d  minimum  ignem  UqHejCit  &  avolat  abfc 
qve  adore  &  japore.  Atque  nullis  noftra- 
rum  partium  hi  chara&eres  conveniunt3 
quod  ad  ignc-m  &  aquam  infolubiies  fint, 
quam  ultimis  partibus  Noftrarum  fibrarum, 
nam  haerevera  fe  ita  habent;  hinceaspar- 
tes  terreftres  vocare  cogor. 

Si  jam  quaeratur,  quid  finr  partes  fim- 
pliciflimae  in  nobis!    Veteres  dixere  partes 
Elementales  ,    partes  etiam  Elemcntalcs  funt 
partes  in  vobis  terrefires;    nam  has  ultimas 
tantum  in  omni  parte  eafdem  fimiles  ubi- 
que  &  immutabiles  invenimus  hocque  dat 
firmitatem  noftro  corpori;   fed  recentiores 
(ut  du  Verney    quod   miror  ,    nam  eum 
certe  Principem   Anatomise  habeo;  dixere 
pars  fimp^icilTima  eft  os :    verum  pn  fe£\o 
in  ofle  funt  adhuc  membranae  ,    fi  quis 
medulla  lympha  &c  :    quibus  omnibus  fi 
privetur  os,  remanebit  tantum  pro  ulnmis 
ftaminibus  pars  fibrofa  terreflris,  ur  inom- 
ni  parre.  Denique  dico  ex  fluidis  acivech, 
etenim  novimus  quod  hoc  noftrurn  corpus 
quod  nunc  tantae  rro:ii  eft  ,    antea  fuerit 
minimum  &  millefus  rmnqs  uno  g  ano  fa- 
buli,  &  ex  tantilia  rnoleciua  accrevit ,  hoc- 
que  omne  faftum  tft  appofitione  minimx 
molecuiae  ad  reliqua,  nnm  fi  fibrae  aiiciu 
non  appoaerentur  alix  partesj  illa  longior 


2  3  6  Methodus dtfcendl 
fien  non  poftet,  &  adhuc  fimul  in  parti^ 
bus  fuis  cohaerere;  ergo  hujusrnodi  appo- 
frione  partium  increvit  hxc  machina,  h^c 
omnia  fuerunt  elongan,  aufta,  ampliata, 
vafa >  unde  &  reliquae  partes.  Cum  autem 
omnia  vafa  debuerint  increfcere  ita  aequbi- 
liter,  ut  videmus  ;  hinc  ad  fingula  vafa 
diftinfhe  debuere  applicari  particul#,quod 
fieri  non  potuiflet  nifi  cum  fluido  per  va- 
fa  re<fto  eo  dedu&ae  illae  partes  fuhfent. 

§.  8.  De  natura  etiam  harum  ultimarum 
partium  nulli  fcripfere  quantum  novi ;  for- 
te  poffem  commendare  hic.  aEa  quaehinc 
inde  in  theoreticis  &  inftitutionibus  meis 
habeo.  Tum  /3  ea  quae  in  praxi  praemifi  ad 
hiftoriam  morborum  de  morbis  fibrarum , 
nec  non.  y  Tertium,  quartum,  &  quin- 
tum  Proceflum  noftri  Collegii  Chemici, 
ubi  omni  accuratione,  qua  poUiim  in  ulti- 
ma  rerum  ftamina  inquiro. 

Alios  quos  novi  fuper  hac  re  non  pof- 
fum  commendare  Au&ores. 

§.  9.  Poftquam  Anatomes  Tyro  perce- 
pit  hxc ,  tum  demonftranda  &  explicanda 
clariffime  eft  fibra  minima  partium  firma- 
rum,  quae  non  poteft  ulterius  rcfolvi  nifi 
in  elementa  (6:  7:  &  8.)  defcripta,  ex 
quibus  fibris  cum  aliis  compofitis  minimae 

mem- 


Medicinam.  i^y 
membranula  oriuntur  &  quidem  fimpli- 
cifTimae. 

§.  10.  Quaritur  ex  quibus  conftet,hasc 
ultima  fibra ,    quae  combuftione  docet  fe 
conftituere  minimum  vas !  Refponderur  mi- 
nima  membrana  conftat  ex  fibris  (ex  § 
illa  membrana  convoluta   facit  minimum 
vas;  ergo  minumum  vasconftans  ex  minirra 
membrana;  quae  ex  minimis  fibris,  qtiae  fi- 
brae  ex  mera  terra  confbnt ,  eft  etiam  merc 
teneftre;  ergo  fibrae  minimae  funt  terref- 
tres :  Vidimus  enim  in  antecedentibus  quod 
ultima  materies  ftabiiis  firrra,  unde  peren- 
nitas  folidorum  penderet,  efTet  materiester- 
reftri$,,illa  etiam  materies  applicata  faciet  & 
conftituet  fibras,  nam  folidum  combuftum 
dabat  ukro  fibras  folidas,  qtias  refolveban- 
tur  in  illas  pa»*res  terreftres  defcriptas,  ita- 
que  fibrae  conftant  ex  illi^  oartibus,  jarji  illae 
fibrae  ex  hac  matcria  faflse  funt  fiinmenta 
folida,  oblonga  non  cav^quas  fipi  mutuo 
applata  cum  aliis  fibrb  conjunguntur  &'  intcr- 
texuntur,  &  fic  ficiunt  membran:.m ,  hxc 
membrana  convolura  facit  cavum,  ficque 
jam  habemus  minimum  vas;    ergo  ut  co- 
gnofcamus  noftra  folida  cognita  primo  ma- 
teria,  fciendum  jam  quid  fitfibra,  ex  qua 
conftituuntur  vafa ,  ut  ex  combuftione  fo- 
lidorum  patet,  \\\x  enim  fibrae  eodemmo- 
conftituunt  membranam^    ac  videmus 


238        Methodus  difcendi 

fi  amenta  lini  conftitucrt  linteamina  fhrer- 
texta  inter  fe  mutuo.  Minimum  equidem 
vas  diu  coftum  cum  aqua  femper  repetita 
afflifione  recentis  aquse  foluto  fic  omni 
folubili  ,  vafque  Orbatum  omni  fuo 
ftrccQj  &  arefaftum  omnino,  fi  de- 
deinceps  cum  fuis  partibus  firmis  oculo  ex- 
ponetur,  &  Microfcopio  exarriineturdemum, 
iios  docer  ,  quid  ultimum  vas  fit.  Si  pi- 
lam  comburamus  ad  flammam  alkoholis, 
ne  inquinatio  fiat,  diffipantur  liquidifli- 
rnae  partes,  &  fi  tenaculo  fubtiliter  tenea* 
tar,  extus  adhuc  cohaerebit,  retmebit  fi- 
guram  priftinam  tenaciter,  &  hinc  liquet 
ultimum  vas  habere  membranam  conftan- 
tem  fibris,  quae  conftant  partibus  necaqua 
nec  igne  folubilibus;  ergo  terreftribus. 

§.  1 1.  Super  hac  re,qui  ad  manus  meas 
pervenere,  nulli  omnino  fcripfere. 

Verum  tribus  locis  citatis  §  8.  in  exer- 
cirarionibus  noftris  hxc  iterum  poterunc 
inveniri. 

§.  12.  Poftea  docenda  erit  cana'ium 
minimorum  (9:  10)  defcrintorum,  tex- 
tura  ■  varia  erga  varios  modos*  quibus 
fibri  ve]  canahculi  fibi  mutuo  attexuntur, 
c prfu  n^moe  parallelo,  curfu  intertexro,  & 
curfu  i(pir^i«  Jam'  licimus  ouomoddvafaex 
membranis  &c :  conftent  >  fic  enim  fe  habet 

fte« 


Medicinam.  239 
fWjotium,  materies  ultima  terreftris  confti- 
uut  primo  fibras,  hx  fibimuuio  applican- 
tur,  &  conftituunr  fimplicem  membranam, 
hxc  fimolex  conftituit,  fi  involvatur,  vas 
quod  jam  eft  primum  &  minimum ,  hu- 
jusmodi  vafa  jam  plura  fumamus  illa  inter- 
texts  fua  conftituunt  membranam  ,jam  non 
cx  hbris,  fed  vafis,  conftantem,  iila  invo- 
luta  faciet  etiam  vas;  hujusmodi  jam  vafa 
plurima  ex  membranis  non  fibras ,  fed  vaf- 
culofis  conftantia;  fi  fumamus ,  &  inter 
texamus;  fiunt  iterum  membranae,  unue 
iterum  vafa  &  fic  porro. 

Intertextus  etiam  horum  vaforum  aeqye 
-ac  in  linteis  &  pannis  triplici  modo  fit« 
^f,  quod  nonnulla  vafcula  parallelo  fitu  de- 
currant,  &  ad  fe  invicem  cohsereant.  /3, 
alia  vafcula  inter  illa    parallela  decurrant 
-recfta,    fitu  oppofiro  &  ad  angelos  varios 
priora  fecant.  y  Alia  funt,    quae  fpiraliter 
intorquentur  ,    &    ita    inter  prsecedentia 
decurrunt.    Hocque    vaforum  intertcxtu 
fiunt  majores  membranae,  unde  vafa  majo- 
ra,  unde  vilcera  &  reliquae  pa^tes , fi etiam 
-fibrae  tantum  fibi  applicertur  per  paralle- 
•lifmum  ;  tum  membrana  eft  fimpliciflRma  5 
&  refpeftu  fibrarum  &  nexus,  fi  veio  fi- 
brae  fibi  infarciantur  curfu  intertexto,  tum 
membrana  refpectu    uexus  non  eft  adeo 


240       Methodns  difcendi 
fimplex  ac  praecedens,  at  fi  fibrae  fpiraliter 
fe  mutuo  involvant ,    tum  fibra  eft  ma- 
xime  compofita. 

Vidimus  etiam  quod  vas  fimpliciflimum 
eflTet  ,  vas  efi  omne  tllud  ,  quod  format  ca- 
vum ,  in  quo  continerl  potefi  aliud  corpus , 
ut  plurimum  fluidum.  Ergo  JimpliciJJimum 
vas  efij  quod  componitur  ex  membrana  mi- 
mma  &  Jimplicijjima  convoluta  fic  ut  cavum 
formet.  Snbftantia  hujus  vafis  funt  fibrae 
fimpliciflimae  non  iterum  cavae.  Hic  jam 
eft  finis  vaforum  ,  nam  in  infinitum  hoc 
non  progreditur ,  nullus  enim  terminus  da- 
retur  noftro  corpori,  ergo  nulla  figura. 

Jam  intelligitur  fimplex  membrana,  ve- 
rum  quid  funt  aliae  membranae!  ille  con- 
textae  non  funt  compofitae  ex  fibris,fedfi 
fuerit  penultima  membrana;  hinc  confta- 
bit  ex  vafis,  quorum  membranae  funt  fim- 
pliciffimae  hoc  eft  ex  fibris  conftantes; 
ergo  tunc  erit  illa  penultima  minima  vaf- 
culofa;  haec  vafcula  jam  iterum  &  fecun- 
dum  parallelismum ;  &  erga  decuffumcon- 
tortumque  fibi  mutuo  inveniuntur.  Mem- 
brana,  quae  jam  fequetur  penultimam,  con- 
ftabit  ex  vafis,  quorum  membranae  non 
ex  fibris,  fed  ex  minimis  vafculis  conftant, 
hanc  jam  membranam  conftituentia  vafculo- 
fa  vafa  rurfus  fecundumtriplicemdiclummo- 


Medlcinam.  241 
dum  intertexta  effe  poffunt.  Et  tali  modo 
pergimus  ufque  ad  .craffiffimas  membra- 
nas,  qux  ex  maximis  conftant  vafis,  & 
intortu  fuo  iterum   maxima  vafa  confti- 
tuunt  vifcera  &  reliquas  partes.  H#c  eft 
omnium  accuratiffima  idea ,  quae  de  natu- 
ra  folidorum  tradi  poteft,  Anatomici  etiam 
nunquam  vafa  minima,    nunquam  mem- 
branas  minimas,vel  fibras  minimas  fedtan- 
tum  partes  ,    quae  ex  hifce  comparantur, 
demonftrant.    Si  jam  quaeratur  quxnam  ftt 
caufa  roboris  in  homine^  Refpondetur  faciley 
illa  oritur  a  compreffione ,  &  propinqua  adu* 
natione  vafculorum  minorum ,  expulfo  fuo  li* 
quido  &  concretorumconftituentium  jic  fibram 
fortiorem,  ita  ut  plurima  fibrx  adunatis  ftc 
omnibus  fibris  horum  omnium  canalium  fiat 
una  fibra ,  cju<z  ergo  tanto  robuftior  erit ,  quo 
plures  canales  ex  fibris   conftantes  proindt 
flures  fibr<t  concreverint;   fic  enim  videmus 
quod  una  chorda,   fi  ex  100  priusfibris 
conftaret,    jam  conftet  ex   1000  fibris, 
ioooooies  ergo  jam  fortior  erit;    &  fic 
in  noftro  corpore;  tales  fibrae  poflunt  fie- 
ri  ex  mille  minimis  fibris. 

§.  13.  Vafcula  minima  corporis  nec  o- 
culis  nudis,  per  Microfcopia  vifibilia  red- 
di  pofTunt ,  quare  accurato  tantum  argu- 
mento  ,    ex  majoribus  vafis  cognitis  de- 

Q  promp- 


242  Methodus  difcendi 
prompto  polfunt  indagari.  Demonftrare 
debeo  feveriffimo  argumento ,  quod  in  cor- 
pore  humano  vafa  fint ,  quas  nimis  minora 
ut  microscopiis  videri  queant.  Ut 
hoc  faciam  ,  oportet  tamen ,  ut  advocem 
Microfcopiorum  opem,  jamque  demon- 
ftrabo, 

§.  14.  Sciri  poflit  efTe  in  corpore  ca- 
nales ,  &  eos  efle  minores ,  quam  ut  Mi- 
crofcopis  videantur ,  paucis  repetenda  eft 
Microfporum  hiftoria. 

Sit  A  unuspollex  Geo- 
rwwtfWMfl  metricus  hicdividi  ad- 

31  huc  poteft  in  1 00  partes 

Geometricas  adhuc  confpicuas ,  fumo  hujus 
tIz  partem  &  fit  B.  hoc  pofito  quidam 
fumpfere  corpus  cubicum  cujus  longitudo 
effet  rh  pars  pollicis  :  hocce  fa&o  talem 
cubicum  pofuere  ante  Microfcopium,  & 
deinde  ejus  magnitudinem  vifam  retinent, 
ut  jam  viderent,  quot  vafa  in  hoc  fpatio 
contineri  poffent^hoc  fecere  omnes,  inve- 
nere  quod  diameter  unius  giobuli  rubri 
in  fanguine  confpicui  fit  centuplo  minor 
quam  diameter  talis  cubici  &  granuli  fa- 
buli  hoc  eft  talis  diameter  hujus  globuli 
iumitur,  &  centies  aequabit  tunc  diame- 
ter  grani  iabuli,  fed  unum  granum  fabu- 
li  xquat  t~  partem  pollicis,  crgo  globus 


Medicinam.  243 
fanguinis  habec  diametrum  centefimae  par- 
tis  pollicis,  hoc  eft  fi  10000  globuli  po- 
nerentur  erga  fe  invicem  ,  poffent 
quare  pollicem  :  Nam  pono  ~-  partem 
pollicis ,  globuli  fanguinis  eft  centefima 
pars  hujus  rh  partis  ;  ergo  in  r~  parte 
pollicis  contineri  poflunt  100  globuii  fan- 
guinis;  ergo  10000  poterunt  in  unopol- 
lice  contineri  globuli.  Hxc  demonftrat 
nunc,  quot  vafa,quae  unicum  globulum 
fanguinis  capiunt,  in  uno  pollice  contineri 
poflfnnt:  Verum  demonftrat  Euclides^  quod 
quadrata  fuperficierum  fint,  ut  quadra- 
ta  demonftratorum ;  ergo  in  fpatio  qua- 
drato  pollicis  pofTunt  contineri  100000000 
vaforum,  quae  fingula  adhuc  capiunt  unum 
globum  fanguinis ,  en  ut  facilius  res  pa- 
teat. 


Diameter         _  .     ...  . 

globulifanguinis^  Pars    *  Polhcis- 

vafa  in  fpatio 

pollicis  continentur  **** 

ergo  in  fpatio  pollicisquadrati  ut  eft  figura 
C  continentur. 


Q^z  Hxc 


244       Methodus  difcendi 


Haec  funt  quae  oculus  Microfcopio  tan- 
tum,  quoniam  funt  opaca,  videt:  Verum 
fi  nunc  ioo    milliones  vaforum  videt  in 
uno  quadrato  pollicis,  illa  non  funt  mini- 
ma,  quare?  quoniam  illahabentfanguinem. 
Quod  haec  vafa  adhuc  fint  maxima  in 
noftro  corpore  ,    &  longe  minora  adhuc 
fint ,  inde  patet  ,  quia  hxc  quae  videmus* 
dant  vafa  lymphatica ,  qui  liquorem  fe- 
runt  de  lato  in  anguftum,   nam  videmus 
venas  limphaticas,  quae  ab  arteriis  lympha- 
ticis  recipiunt,  &  neceflario  recipere  debent. 
Leewenheckius  demonftrat   quod  globulus 
limphae  habcat  diametrum  fextuplo  minorem 
globulo  fanguinis;  ergo  vafa  limphatica  tan- 
to  minora  erunt :    Verum  ferum  exhalans 
fponte  eft  adhuc  multo  tenuius  lympha, 
quae  coagulatur  ad  ignem,  &  faltem  faeces 
relinquunt;  ergo  vafa,  quae  hoc  renue  li- 
quidum    gerant,    parvitatem  horum  va- 
forum   immense  fuperant ,  ita  ut  numerus 
incredibilis  horum  poflunt  contineri  in  fpa- 

tio  > 


Medicinam. 
tio  ,    ubi  too  milliones  vaforum  fangui- 
ferorum  continentur,  quin  &  etiam  mul- 
to  minora  adhuc  funt  liquida  &  folida  in 
corpore.    Quod  dicam  etiam  de  tenuitate 
filamentornm  cerebri ,  de  quibus  videatur 
Lecwenhoek^in  epifiola  adjocietatem  Anglica- 
nam  in  primo  tomo  fttarum  epiflolarum  quar- 
ta  parte  aut  circiter>  hic  egregius  vir  dicit 
fibi  conftitifle  experimentis  fenfibilibusMi- 
crofcopii   ope  ,    filamenta  in  cerebro  efle 
tam  parva ,  ut  in  fpatio  unius  pollicis  qua- 
drati   contineri   pofiint  409600000000, 
qui  calculus  etiamfi  non  fit  Au&orisde- 
du&us  eft  tamen  exa&iffime  ex  ejus  pri- 
mis  calculis:  Verum  quaeritur   nunc,  an 
hasc  fint  minima  in  nobis  &  in  animali- 
bus,  fed  dico  ea  adhuc  diflferre  a  minimis 
vafis  ita  ac  terra  diflfert  a  grano  fabuli,& 
hoc  jam   demonftraturus  fum.  Ponamus 
quod  conftat  per  experimentum  Domini 
GokksrSj  quod  animalculum  in  femine  de- 
prehenfum   fit  bafis   totius    noftrag  ma- 
chinae,  horumanimalculorum  quaeinfemine 
deprehenduntur,diameter  ubique  idem  fem- 
per  eft  vifum  ,  verum  hujus  diametri  ma- 
gnitudo  eft  hxc  deprehenfa  per  Microcof- 
copium  t~~  unius  pollicis ,  quamtur,quot 
crgo  eflfe  poflunt  in  pollice  cubico.  Si 
multipltcentur  in  cubum  hoc  eft  tres  per  fe 
Q_3  tum 


2^6  Methodus  diftendi 
tum  hunc  dabunt  noftrum  £g0kii>izz&  an 
jam  non  credibile  cfl!  in  hoc  animalculo, 
ii  fit  bafis  corporis,  haerere  quod  dicitur 
oculus,  auris,  nafus  &c.  fi  quis  dicat  ex 
Mdphighio  non  haerent  fic  fa<fta,  fed  di- 
cit  omnia  fieri  per  inftrumenta,  non  difpu- 
tabo,  fed  omnes  faltim  dabunt  hoc,  quod 
haeret  in  illo  animalculo  illa  pars,  quae  fiet 
oculus  &  fic  porro  adeoque  omnia  difcri- 
mina  rerum,  quae  in  hoc  animalculo  funt 
&  tempore  tantum  fenfibilia  fiunt ,  con- 
ftant  ex  diverfis  vafis  &  diftin&is ,  qux 
tempore  extenduntur, fi  enim  haec  ex  vafis 
non  conftarent,  quomodo  increffere  pof- 
fent ,  quomodo  augerentur >•  cogitemus  ergd 
qualia  vafa  effe  debeant,  &  quot  hu- 
jusmodi  vaforum  in  uno  pollice  contineri 
poterunt.  Si  jam  mihi  aliquis  Anatomi- 
cus  dicat,  en  ibi  vafa  minima  &  ea  Mi- 
crofeopio  demonftrat  ,  an  concedam  ipfi 
efle  vafa  minima,  neutiquam  certe  ,  fed 
dicam  haec  funt  tantum  vafa  fenfibilia  &haec 
rainimavafarubranonfuntminimanifi  in  fuo 
genere,  nam  habemus  adhuc  vafalymphatica, 
quaevideri  nonpofTunt  &  praetereaadhucmi- 
nora,  quae  perfpirabile  faxfttrii  adhuc  ge- 
runr,  &  forte  adhuc  minora.  Hoc  modd 
jam  conficitur  noftra  Machina  ex  infinito 
feie,  &  hoc  opere  tremulo,  nam  utcun- 

quc 


Medicinam.  247 

que  nos  putamus,  ftabiles  fumus  ex  hoc 
elemento. 

§.  Poftquam  Medicus  hac  Idea  imbu- 
tus  fuit,  jam  audebit  aggredi,  digerere 
fuum  Anatomicum  ftudium  in  quo  difcet 
aliud  nihil ,  nifi  partes  nudo  oculo  fpe&a- 
biles  five  per  fe,  five  opaco  injefto  liqui- 
do  vafa  diftenta  fuerint.  Hoc  praemifTo, 
ut  pergere  poffim  in  hiftoria  injeftionum.  To- 
tum  ftudium  Anatomicum,  jam  ipfi  tantum 
dabit  vafa  oculo  confpicua  five  per  fe ,  fi ve  per 
liquidum  opacum  injeftum.  Hoc  dico,ne 
quis  putet  cum  magnis  viris  quafi  inje&io- 
nes  nobis  vafa  minima  in  confpe&um  praebe- 
rent,  minime,  nam  jam  olim  Galenus  & 
inter  recentiores  Switmmerdam  &  alii  poftea 
ut  Ruyfchius  inceperunt  injicere  in  vafama- 
joratantavi,  ut  diftenderint  vafa  extrafta- 
tum  naturalem ,  injecerunt  itidem  liquidum 
craftum  opacum,  ut  cera  cum  oleo  Tere- 
binthinae ,  &  hujusmodi  ,  fed  optimi  viri 
fafli  funt ,  fe  nihil  quam  maxima  minimo- 
rum  repleviffe,  fcd  quod  jam  vi  diftenta, 
&  liquido  opaco  repleta  melius  vifui  fe 
pnebeant  quam  ante  :  Verum  inter  hos 
funt  nonnulli  ,  qui  putant  alia  non  efTe 
vafa  praeter  haec,  &  haeic  effe  minima,ve- 
rum  injectio  tantum  poteft  hoc  ,  ut  dif- 
tendat  hxc  vafa,  quae  tam  magnafunt,ut 


348       Methodus  difcendi 
recipiant  craflam  fianc  materiem,  quae  in- 
jicitur,  verum  raro  illa  materies  ad  fangui- 
fera  minima  quidem  pervenire  poteft,quo- 
rnodo  ergo  ad  minima  omnium  perveni- 
ret ,  quod  ad  fanguifera  minima  non  per- 
veniat,  patet,  quia  non  cx  arteriis  in  ve- 
nas  ex  mille  vicibus  femel  perveniat :  ve- 
rum  demonftravimus  a  priore  praeter  hgec, 
vafa  effe  aahuc  infinities  minora  quod  fi 
non  verurn  eflet ,  unde  ergd  exhalaret  per- 
fpirabile  Sanftorii,    &  fi  illud  vas  fando- 
rianum  eflet  aequale  magnum  ac  vas  mini- 
mum  fanguiferum,  cur  fanguis  non  ex, 
iret  ipfe;    ergo  vafa  ,  qu#  replentur  inje- 
drionibus  non  funt  minima,  fi  tamen  tra- 
jiciatur  Mercurius  vivus,  nihil  ferc  plus 
perficitur,  quam  cera  nec  muko  plura  de- 
tegi  poterunt;  ergo  concludo  totum  ftu- 
dium  Anatomicum  nos  nihil  docet,quam 
vafa ,  quae  &  pfr  fe  fpe&abilia  funt ,  & 
liquido  opaco  injefto  fpeclabilia  fiunt.To- 
tum  hoc  nunc  ftudium  Anatomicum  ut 
a  nobis  recte  addifcatur  in  quatuor  partes 
divido,    i.  Pars  agit  de  offibus  horum- 
que  propriis  parribus.     2.  De  Mufculh  & 
partibus  eo  fpeftantihus.    3.  De  Vifceri- 
bus,  &  partibus  eo  fpe&antibus.    4.  De 
Vafis  extra  oflTa   mufculos  &    vifcera  in 

his 


Medkinam.  249 

his  ipfis  deprehenfis.  En  confpe^arn  to- 
tius  ftudii  Anatomici. 

ANATOMLE 

Divifio. 

§.  16.  Prima  pars  Anatomiae  debetagere 
de  olTibus  horumqne  propriis  partibus ;  de- 
bet  Anatomia  prius  a^ere  de  illis,  quare?  ut 
ideam  excitetloci,  ficus&menfurae  pirtium 
de  quibus  fcribit,  &  quosdemonftrat,  nt 
v:  g^  fi  dicat  de  Corde,  debet  dictre  cx 
quibus  partibus  firmis  pendeat ,  &  inter  quas 
continentur,  fed  11  tantum  fintofia,  quae 
ad  ea  fpechntut  funt  coftx  &  carti-agines; 
ergo  nulla  pars  poteft  affignari  incorporeni- 
fi  refpe&u  offium,  ut  v:  g:  cerebrum  11 
defcribatur,ejusque  fitus  enarretur ,  debemus 
dicere  inter  quaenarn  ofTa  hserear.  Nullus 
itaque  proficere  poterit  in  ftudio  Anatomes 
nifi  aboffibus  incipiat,  &  ejus  funt  fenten- 
tiae  maximi  quique  Medici,  ut  Hippocra- 
tes^  OriLifiHS)  <>s£gittetA>  Fefalius^  &  mul- 
ti  aliirverum  praetcr  haecce  ea  oflTuim  cogni- 
tio  eft  bafis  totius  praxeos  medicae,  nam 
bafis  indagandi  locum  affectum  in  corpore 
dependet  ab  accurata  osfium  cognirione. 

Hxc  pars  jam  vocatur  Ofteoiogia  fca*  eft 
CL5  os 


2  f  o       Methodus  difcendi 

os  ,  &  hoyoz  fermo  Ojleologia  igitur  efi  Trd- 
Batus  de  ojftbus^  hanc  abfolvam ,  ubi  dixe^ 
ro  triathemata  continere,  mm  dicam  omnia, 
quae  ad  offa  pcrtinent ;  hinc prima  pars  Ofieo- 
logu  dicitur  Offcogenia ,  qu<z  defignet. 

ce.  Qu<znam  fit  materies  ojjium.  /3  Origo.  % 
Con  iitio  ojfium  in  fua  fubftantia  ,  cum  jam 
funt  formita.  Secunda  pars  eft  Ojleographia  , 
qu&  cognitionem  dat  ftru£lur<e  jam  in  adultis\ 
hinc  deUneat  fabricam  &  diverfitatem  par- 
tium  in  ipfo  o(Te  perfe&o.  Tertia  pars  efl 
finofleologia  feu  Jynofteographia ,  qua  explicat 
omnes  partes  in  ojfe ,  qua  faciunt ,  ut  os  ojfi 
annsclatur  cum  motu  &  fine  motu  cum  car- 
cilagine  &  fine  eo* 

17.  Alterapars  AnatomU  dicitur  Myo- 
graphia  feu  A4yologia9  qu<z  pars  carnofa  mo- 
bilis  &  ojfe  movenda  (imilis  efi  mari  >  habet 
enim  corpus  &  caudam,  &  quum  yws  grae- 
ce  fit  ilhid  animalculum  quadrupts;  hinc/tf- 
tine  muftulum  vocant  hanc  partem  carnofam 
muri  fimilcm\  &  doftrina  mufculi  eft  Myo» 
logia  y  hxc  pars  continet  duas  partes. 

Prima  efi'  Sarcoiogia,  hoc  efi  defcriptio  car- 
nis.  Secunda  eft  Aponeurofiologia  id  efi  defcrip- 
uo  tendinum  feu  partium  >  qu<z  mufculos  alli- 
gant  osjibus  &  punEiis  Jixis  ;  cc7rousvpofu;  enim 
e(l  carnis  mufcuiofe  mutatio  in  nervum^  & 
nervi  nomine  intelligunt  veteres  tendinem ; 

hinc 


Medicinam.  251 

hinc  u7rovevpQ7iQh6yict  eft  defcriptio  tendi~ 
num. 

Animus  eft  inpraefentiarum  Anatomicum 
indicare  ftudium ;  hinc  duo  propofui  perf- 
gere,  &  annotare  fumma  capita  cujuscun- 
que  partis  Anatomiae  ,  ejusque  generalem 
ideam  excitare.  /3  Tum  optimos  Autho- 
res  ad  fingulam  partem  indicare  ,  dixi  jam 
quasnam  eflent  duar  priores  partes ,  fequitut 
terria. 

§.  18.  Tertia  pars  agitde  vifceribus,  vif- 
ceris  etiam  nomine  intelligitur  corpus  notabi- 
le  ,  una  fuperficie  communi  defcriptum  ,  con- 
fians  vafis  plurimis  ,  &  ttt  plurimum  glandu- 
lis  in  unum  corpus  adunatis  in  ejfetlum  mu- 
tationis  inflgnis  &  fecretionis  cujusdam  ;  & 
hxc  pars  vocatur  Sphlanchnologia ;  hinc  nunc 
eo  referuntur  cerebrum ,  cerebellum  ,pulmo- 
nes,  ventriculus ,  pancreas  ,  hepar,  lien,  in- 
teftina,  mefenterium  &  in  foeminis  etiam  u~ 
terus.    Dicet  quis  curnon  vocas  etiam  cor, 
vifcus  quia  Vifcus  non  eft  ,  fed  mufculus 
hinc  ad  ejus  defcriptioncm  refertur. 

Hasc  pars  vocatur  Sphlanchnologja ,  frsrAay- 
%;jqv  enim  cfi  tffcus;  jam  ea  defcribit,  fitum, 
nexum  &  figuram  &c.  vifceris;  atque  his 
o£to  in  vifcere  de  natura  vifceris  conftat. 

§.  19.  Quarta  pars  eft  qux  ajit  de  vafis, 
adcoque  occupatur  in  defcriptione  vafornm  ,  at~ 

quc 


2$2       Methodus  difcendi 
que  quis  perat  ,  quid  eft  crgo  vas  i  narri 
mufculi  &  vifcera  funt  etiam  vafa  fed 
refpondetur,  per  vafa  hic  intelligo  cana- 
les  ,   (jui  h<ercnt  extra  ojfa  ,  extra  mujcu- 
los  ,  extra  vijcera  ,  nam  alias  Angiologia 
fiu  defertptio  vaforum  invenitur  in  defcrip- 
tione  vifcerum ,  fed  hic  inteliigimus  vafa 
nuda  ,  quatenus  nempe  hic  quaeritur,  un- 
de  oriuntur,  quomodo  fulciantur  ,  ubi  alias 
partes  intrent.    Nunc  quid  latinis  ejl  vas^ 
hoc  graecis  dicitur  ayyuov  ;  hinc  uvyioxb- 
yitt  vocatur  vaforum  dejcriptio.    Oritur  hic 
illud  dubium,  quorum  nervos  rcfercmus,  an 
ad  vifcerum  hiftoriam  ,  an  ad  Angiologiam ; 
/ane  cum  nobis  omnes  nervi  mediate  ,  & 
immediate  fint  vcrae  produ<5liones  cerebri 
&  cerebelli ;  hinc  ad  defcriptionem  horum 
vifcerum  poflTunt  referri ,  hujus  etiam  fcien- 
tise  dcfcriptio  in  particulari  dicitur  Neuro- 
graphia  feu  Neurologia  :    verum  cum  nobis 
etiam  fint  vafa  liquidum  ferentia  etiam  pof- 
fumus  nervos  referre  ad  Angwlogiam  ,  ita 
tamen  ,  ut  hoc  dubium  reftet  ,  ut  unus 
quoque    poffit    ad  alterum  etiam  referre. 
Rem  jam  ipfam  aggredior  ,  non  verbis  ut 
hadenus  diftingucndo  fecimus  ,  fcd  re. 


CAPUT 


Medicinam. 


C  A  P  U  T  I. 

ANATOMI^E. 

P  A  R  S  PRIMA, 

Ofleologia  ,  &  prima  Ofteogenefia. 

§•  2  0.  S~\Steogencfia  efi  defcriptio  omnium 
mutationum ,  qu*  a  primo  ccn- 
ceptu  in  ovq  uscpuc  ad  ultimam  hominis  proctri- 
eatem  obfervantur. 

I .  Originem ,  Materiemque  OJfvm. 

2.  Seriim  fucceffivam  omnium  mutationum^ 
cjm  deinceps  huic  offi  a  prima  origine  &  mate- 
rie  ad  ultimum  incrementum  uccjue  accedunt. 
En  hxc  duo  requiruntur  in  hac  partc  Ofteo- 
logUy  ii  quis  nunc  fcire  velit  quid  ex  tabore 
tot  Au&orum  acquirendum  fit  in  hac  hifto. 
ria,  en  hxc  funt.  Quid  vocatur  os ,  Re- 
fpondetur :  os  vocatur  ,  omnis  duriffima^  can- 
diciffima ,  leviffima  feu  minus  ponderofa  corpo- 
ris  pars ;  ergo  ubi  haec  quis  inveniet  ,  erit 
os.  Quaeritur  quomodo  os  faftum  fit?  en 
deducam  obfcuritatem  ,  primo  obfervatum 
eft  nullum  os  fa&um  fuiffe ,  quin  ante- 

quam 


2^4*  Mqthodus  difcendi 
quam  effet  os,  fuerit  cartilago  :  Verum  qu\A 
jam  eft  cartilago  ?  eji  corpus  duritie  ojji  proxi- 
mum ,  verum  magis  plicabile ,  omnium  par- 
tium  in  nojlro  corpore  magis  elajlicum  ,  haec 
eft  idea  cartilaginis  ,  cum  etiam  plicabilis 
&  elaftica  fit  cartilago  habet  ufus  in  com- 
parabiles  in  corpore  ,  nam  v.  g.  ubi  vis  tra- 
hens  feu  motus  perennis  efle  debet  ,  ibi  eft 
cartilago  ,  nam  ubi  cavitas  eft  recipiens  tu- 
berem  offis  ibi  cartilaginea  crufta  obdu- 
citur  os  tam  ad  epiphyfin  quam  ad  apophjfin^ 
ut  cum  motus  fa&us  eft ,  &  illa  crufta  car- 
tilaginea  eft  diftenta ,  illa  refiliat,  &  fic  mo- 
tus  perennet ,  alias  os  extra  locum  quafi  ma- 
neret,  jam  vero  retropellitur  in  fitum,  fic 
etiam  ad  noftras  coftas  pofuit  Deus  cartila- 
gines  quae  coftis  apponuntur  angulo  obtufo, 
ut  cum  in  infpiratione  vi  diftraftionis  ,  illae 
cartilagines  fe  reftituant  ,  &  coftas  iterum 
reprimant ,  ficque  motus  continuo  fieri  queat, 
&  haec  eft  caufa  fo!a,  cur  refpiratio  in  nobis 
fit  tempore  fomni  ;  ergo  cartilago  efi  pars 
duritie  ojjl  proxima  fid  maxime  elafticadc  nul- 
la  pars  eft  in  corpore  ;  unde  globi  torran- 
do  fieri  pofTunt ,  qui  ita  refiliant ,  refiliunt 
enim  in  incredibili  certe  elatere  ;  verfamur 
in  eo  ,  ut  defcribam  omnes  mutationes  ob- 
fervatas  in  ofle,  dum  crefcebat,  &  primo  di- 
xi  fuit  cartilago  jam  defcripta. 

Tcrtia 


Medictnam.  2ff 

Tertia  feries  mutationis  hxc  eft  ,  omnjs 
cartilago  ,  five  omne  xbvfyw  antequam  car- 
tilago  fit,  cuicorpori  proximum  erat?mem- 
branae.Sic  in  faetu  nullum  invenitur  os  pofl 
menfem  adhuc  ,  fed  pauca  pundh  cartila- 
ginea  ,  quae  fiunt  offea,  fed  proximum  cor- 
pus  cartilagini  eft  membrana. 

Quid  ergd  eft  membrana  l  vpw  grace  di- 
citur  membrana  ,  non  tantum  clauftrum  illud 
virginitatis ,  fed  omnis  membrana ,  unde  bymc- 
nes  Cr  meninges  adhuc  vocantur  membran&^ 
qua?  etiam  yt/foiy^  dicitur  membrana  ,  unde 
non  tantum  cerebri  &  cerebelli  membranas 
durae  &  tenuis  illud  nomen  menineis ,  fed 
omnibus  corporis  membranis  conveniat,  jam 
membrana  omnis  quale,  eft  corpus?  eft  cor- 
pus  plicabile  admodum  atcjue  proximum  car- 
tilagini;  aliter  definiri  non  poffiim  mem- 
branam;nam  inciderem  in  defcripcionem  al- 
teri  parti  applicabilem. 

Verum  quarto  dico  omnis  membrana  Jic 
cognita  ejl  textura  &  vaforum  &  f^rarnm 
conftat  enim  ex  vafis  uti  linteum  ex  filis 
intertexris  ,  quae  adunatis  triplici  modo  in- 
ter  fe  fic  memb^anam  conftituunt,  fic  ergd 
noftrae  membranae  ex  fibris  &  vafic  impltca- 
tis  conftanr,ex  hi^  jam  fiunt  reliqua. 

Adeoque  hic  eft  ordo ,  primo  h  berur  os, 
fecundo  illud  os  femper  prius  fuit  cartilago, 

tertia 


2^6  Methodus  dtfcendi 
tertio  cartilago  antea  fuit  membrana  quarto 
hasc  mtmbrana  fuit  &  vafa  &  fibrae  ,  quae 
jam  intertexuntur  ;  ergo  os  eft  ex  vafis  & 
fibris,  verum  jam  membranae  horum  vafo- 
rum  unde  conftant?  aliis  iterum  vafis  &  fi- 
bris ,  ergo  fi  quis  me  roget  ,  quid  ea  vafa 
fint  >  quae  fuo  intertextu  membranam  fenfi- 
bilem  conftituunt?  funt  membran&  minores 
fimiles  qua  etiam  ex  minoribus  vajis  conftanty 
jed  ita  funt  involuta,  ,  ut  fiant  cavum  ,  inde 
fiunt  illi  minores  canales  ;  hi  ergo  iterum 
conftant  ex  membranis  quas  ex  aliis  minori- 
bus  vafis  conflantur  ,  fed  ultima  jam  mem- 
brana  primum  vas  conftituens  illa  non  am- 
plius  eft  vasculofa,fed  fibrofa./^r  fibramenim 
intelligimus  corpus  oblongum  non  cavum^  hu- 
jusmodifibrae  plurimae  conftituunt  membra- 
nam  primorum  vaforum  ,  jam  etiam  antea 
demonftravimus  partes  fibrarum  efle  terres- 
tres  absque  oleo  &  fale  ;  ergo  ultima  ma- 
teriesoflis  eft  terra  quod  jam  antea  clare  do- 
cuimus. 

§.  2  T.Reafcendendumnunc  furfum  (quae- 
fo  in  intelleftu  hoc  retineatur)  os  omne  eft 
pars  durijfima,  candiday  levifftma ,  omne  os 
fuft  immediate  ante  cartilago  ,  Cartilago  eft 
durith  offt proxima  Jed  magis  plicabile  &  vaU 


Medtiinam.  2  f  / 

4c  elfifticum  corpns  ;  ,  fuit  paulo  ante  mem- 
brana  ,  omnis  membrana  fuit  paulo  ante  va- 
fa  foluta;  qux  vafa  ex  aliis  vafis,  tandemex 
fibris ,  omnis  fibra.  fuit  ^nte  rnateries  foluta 
in  fluidis  fluens,  &  fibris  applicara  ,  eftque 
illamateries  nutrkitia  materies  teneftris.  Om- 
ne  vas  feu  ex  vafis  feu.ex  fibris  conftet,  fit 
fibra  iterum.  1.  Si  exprimatur  omne  liqui- 
dum,  quod  latus  a  latere  diftare  faciebat.  2. 
Si  .ejus  exprimantur  latera.  3.  Si  ea  latera 
coeant  &  concrefcant  inter  fe.  Hx  tres 
conditiones  ubi  adfunt  ,  fibram  ex  vafe  fa- 
cere  pofllint.  Haec  ergo  fibra  eric  ,  tanta 
plus  elaftica  ac  ejus  cr^ffities  eft  major  prima, 
fi  v.  g.  minimum  vas  in  embryone  conftec 
ex  ipille  filamentis  ,-exprimatur,  latera  con- 
crefcant  ,  fiet  ex  hoc  vafe  una  fibra ,  ergo 
mille  fibrx  fiunt  una  fibra  :  verum  elafticas 
femper  hxret  in  unaquaque  harum  fibra- 
rum,  fingulge  adhuc  fua  vi  agunt,  tunc 
jam  mille  vires  junciae  agunt;  ergo  erit  mil- 
lies  plus  tenax  fui  fitus  ;  haec  ultiraa  fibra 
ita  cx  mille  aliis  compofita ,  quam  erat  ante, 
&  erit  craflior  plus  renitens  ;  ergo  plus  re- 
filiens  etiam,  &  plus  elaftica  ;  hinc  jam  vi- 
demus  ,  fi  membrana  aliqua  textura  talium 
vaforum  conftet ,  &  plurima  vafa  fiant  fibrae, 
tum  hxc  membrana  fiet  folidior  ,  durior, 

R  candi? 


2  f8       Methodus  difcendi 
candidior  ,  magis  elaftiea  &  jam  eft  cartl- 
lago. 

Cartilago  eft  cjuando  vafcula  cjm  fua  textn- 
ra  faciebant  membranam  ,  non  manent  vafkf 
fed  concrefitmt  &  folidefcunt.  Haee  nunc  ve- 
riffima  efle  videmus,  quod  plurimis  poteft 
probari  exemplis  ,  fed  videatur  Malpighius 
ille  docet  v.  g.  in  ofle  bregmatis ,  quod  in 
fxtu  adhuc  membranofum  eft,  in  mediofiat 
ftella  alba  ,  ex  qua  exeunt  radii  albi  ,  fi 
microfcopium  applicetur  ,  videbitur  ?  qudd 
illa  ftella  ,  &  illi  radii  fint  ,  ubi  vafa  plus 
compingi  incipiunt ,  &  quod  ibi  majores 
arteriae  fint  pulfantes ,  hanc  compreffionem 
excitantes. 

Ultimo  dico  in  hac  Cartilagine,  dum  ita 
ex  metribrana  fit ,  tum  ftrata  quaedam  fiunt 
ex  vafis  compreffis  ,  &  fimul  alia  ftrata  ad- 
funt  vaforum  non  comprefforum ,  fed  com- 
primentium  ,  nam  pep  haec  fluunt  liquida 
pulfantia;  ergd  carttfago  eonftat  ftratis  fo- 
lidis  perfeftis ,  &  intereapedine  ftratorum  ubi 
vafafunt,  qux  vafa  liquido  adhuc  plena  quo- 
que  fuo  motu  &  preffione  reliqua  com- 
prefterunt  vafa  ,  uride  illa  ftrata  perfe<9£ 
folida  conftata  funt.  Et  fic  lamellatim  con- 
fhtur  Cartilago,  ita  ut  inter  lameHas  has  fint 
vafa  liquidum  ferentia.  Si  jam  illa  ftrata 
eartilaginea  magis  magisque  comprimuntur 

inter 


Medicinam,  i  fp 

iriter  fe,tum  fiunt  corpora  candidiflima  ,du- 
ritfima,  compatfiflima  ,  ficciflima,  &  vo- 
cantur  ofla.  Os  nunc  nihil  aliud  eft, 
qliam  conflatio  &  adunatio  plurium  mcmbra* 
narum,  cjua  lamellatton  fibi  mutuo  incumbebantj 
Cr  quarum  nonnulU  erant  jam  confolidata  & 
lamellas  duras  componebant ,  inter  auas  lameU 
Us  intercapedines  junt  ,  ubi  vafa  adhnc  tuto 
fuuto  licjuidum  ferentia  contincntnr ,  &  totum 
os  nihil  aliud  eft. 

Sed  jam  quaeritiir,cnr  os  in  medio  fit  fo- 
lidius  qnam  ad  apophyfes  ?  quia  in  medio 
femp£r  prius  incipit  durefcere:  verum  cur 
incipit  in  medio  prius  durefcere !  Demon- 
ftravit  Clopton  Haverfus  quod  in  medio  fit 
maxrma  arteria,  &  fiinc  ibi  maximtis  eftpul* 
fus,  ibi  ftarim  fit  caftilago ,  quae  pergit  com- 
jvrimere  illam  arteriam ;  &  hinc  in  medio  ofli 
libique  duriflima  ,  &  compa&iflima  funt, 
fed  etkim  tenuiflima  ,  &cur.?  qtfia  ibi  os 
ftatirn  durum  fa<3um  non  ampKus  crefcit 
rrtiftfafate,  fed  ftatim  confolidatur :  verum 
reliquas  oflis  partes  interim  adhuc  exten- 
duntur. 

§.  n.  Poftqusm  explicata  fuit  ratio,  cur 
omnes  Cartilagines,  &  quae  inde  fiunt  ofla, 
Averfis  conftent  RB?  rmituo  incumbentibus 
ftratis,  ulterius  videridum  &  examinandum 
tft ,  an  nimirum  inter  ftrata  &  lamellas  fint 
t  R  z  m 


i6<y  Methodus  difcendi 
in  nonnullis  iocis  decurrentia  vafa  majora, 
plusque  liquidi  vehentia  quam  reliqua,quod 
dum  fit,  arteriae  majores  ibi  loci  delatae  dif- 
tendunt  a  femutuo  lamellas  &formant  qux- 
dam  cava :  dico  inter  ftrata  ea  &  lamellas  of- 
fium  demonftratas  ,  in  nonnullis  locis  de* 
currunt  vafa  majora  quam  in  reliquis  parti- 
bus  ,  adeoque  quae  yelociori  &  copiofiori 
fluido  trajiciuntur ;  ergo  ibi  ubi  haec  vafa  funt 
major  erit  diftentio  partium  ,  inter  quas  de- 
currunt ,  quam  alibi  :  verum  hinc  illa 
ftrata  inter  quse  decurrunt  illa  vafa  plus 
a  fe  removent  ,  quod  dum  faciunt ;  fa- 
ciunt  quosdam  finus  ,  qui  (  quid  mirabile 
eft  )  prius  non  haerent  in  ofle  ,  fed  dju  poft 
os  fadtum  ibi  reperiuntur.  In  exemplo  hoc 
patebit,  qui  Ofieographiam  norunt,fciunt  quod 
os  frontis  conftet  uno  ofle  ,  &  norunt  ex 
Ofieogenia ,  quod  os  frontis  contra  naturam 
aliorum  ofluim  ,  hic  fupra  fupercilia  prius 
oflefcat ,  ubi  in  aliis  osfibus,  ut  in  ofle  breg- 
matis,  in  medio  ejus  prius  ftella  oflea  appa- 
reat  ,  fedos  frontis  hic  ad  inferiora  prius 
incipit  naturam  induere  ofleam  :  in  Jnfante 
jam  trium  &  quatuor  annorum  os  frontis  fi 
examinetur  ,  ut  infra  fupercilia  non  inve- 
nias  finus,  nullamque  cavitatem;  verum  fi 
poft  in  homine  viginti  annorum  &  ultra  il- 
lud  os  examines ,  invenies  fiaus  ipfra  fuper- 


Medicinam.  261 
eflia ,  qni  non  in  prima  origine  adfuit,  fed 
poftquam  jam  os  fa&um  eft ,  ibi  fit ;  pme- 
rea  os  maxillas  fuperius  in  infantibus  nullum 
confpicuum  habet  cavum  ,  fed  poft  fexde- 
cim  &  ultra  annos  hoc  quod  prius  tufeercu- 
lum  cavum  in  eo  ofTe  erat ,  jam  fpecus  ca- 
pax  &  cavum  mucum  continens  fit ,  &  mi- 
rum  hoc  eft,  in  infante  cavum  iti  nullum  eft, 
&  contra  in  adulto.  Adeo  mirum  in  ofteo- 
genia  eft,quod  lamellae  quaspriuserant  com- 
plicatae,jam  incrementoosfis  removentur,qua 
remotione  fit  intercapedo  ,  quae  eft  finus. 

Videamus  etiam  in  ofle  bafilari  fub  fella 
turcica  in  infante  folidisfimum  eft  os  ad 
noftros  fenfus ,  inquam,  nam  perfe&e  foli- 
dum  non  eft :  verum  in  adulto ,  fi  inquiri- 
mus ,  erit  ibi  os  excavatum  uno  &  duobus 
finibus  fepso  intermedio  accurate  diftin&is, 
qui  finus  inveftiuntur  intus  membrana,  qux 
plena  eft  glandulis  ,  &  quidem  mucum  ftil- 
lantibus  ad  nares  determinandum ,  ut  defen- 
dantur  nervi  olfa&orii.  Ergo  videmus  cla- 
re  ,  quod  vafa  fanguinea  in  offibus  &  non- 
nullis  locis  funt  maxima,  &  ibi  fenfim  inci- 
piunt  pulfu  fuo  dilatare  a  fe  mutuo  lamellas, 
&  licet  fint  pulfus  molles  arteriofi,  &  os 
jam  durum  fit ,  nihilominus  cum  illi  i£tus 
bis  millies  repetantur  una  hora,  quod  48000 
eft  una  die,  hinc  fenfim  faciant  cavum :  fic 
R  3  etiara 


26z  Methodus  difcendi 
etiam  nafcuntur  flnus  &  cavernae  medullofa^ 
mm  cavitates  oflTium  medullofae  non  funt 
tam  magnae  in  infante  refpe&u  adultorum 
ofllum  ,  fed  ipfae  Arteriae  medullares  exten- 
dunt  fpatia,  quibus  continentur,  &fic  tan- 
dem  majores  fiunt  cavitates. 

Dedi  jam  fcherna  totius  Ofteogeniae  ,  & 
quidquid  ex  Au&oribus  ad  hanc  rem  fpe- 
£ht,  expofui,  nempe  dixi  materiem  oflium 
nempe  terram  ,  quae  per  canales  minimos 
cum  fluido  adveheretur  ,  &  fibris  applica- 
retur  ,  tum  dixi  fit  fibra  ,  ex  qua  cum  a- 
liis  fiunt  membranae  ,  ex  quibus  membranis 
convolutis  fiunt  vafa  ,  ex  quibus  vafis  jam 
minimis  fit  membrana  penultima  ,  ex  qua 
alia  vafa  ,  ex  quibus  aliae  membrana?  ,  ex 
quibus  ftrata  membranofa  ,  quse  fi  emun- 
gantur  fuo  fucco,  fiunt  duriora  ,  unde  tum 
ftrata  cartilaginea  ,  quae  cum  ad  fe  multuo 
comprimuntur  ,  tum  ofleae  fiunt  lamellae, 
quae  nonnullis  locis  arterias  minores  ,  majo- 
res  habent  ;  hinc  uno  loco  ftatim  confoli- 
defcunt,  alio  loco  non  verum  quis  dicet: 
hoc,  fi  vera  fides  adhibenda  fit  rnagnoAfo/- 
fighio  ,  cjni  tn  operibtts  pofllmmis  ubi  trattat 
Oejlogeniam  ,  ibi  concipit  os  prius  conftare 
ex  tamellis  ,  &  de  vafis  non  loquitur  ,  fed 
dicit  ,  quod  fuccus  ofleusibi  intra  hns  lamel- 
Ias  ■fhllarec  extravafatus,  &  quod  iile  fuccus 

tanquam 


Medicinam.  263 
iaftquam  gluten  ferruminaret  unam  lamel- 
lamad  aliam  :  verum  magnus  ille  Vir  haec 
coaftus  fuit  credere  attendens  ad  regenera- 
tionem  ofllum  fracftorum  ,    nam  in  oflibus 
fra&is  obfervatur  ,  quod  liquor  quidam  ef« 
fundatuf  circa  fra&uram  ,  &  intra  lamellas 
extravafetur  4  unde  tantus  tumor  qui  tan- 
dem  coalitoitcrum  oflc,  durior  eft  ofle  ipfo, 
unde  bonus  ille  vir  narurae  indagator  ,  vidic 
fuccum  offeum  adferri  &c.  &  os  concres- 
cere,  fed  fuccus  ille  ofleus ,  nullibi  eft  quam 
ubi  fra&i  funt  fines  arteriarum  ,  ibi  ubique 
ad  frafturam  rupta  funt  vafa  ,  &  ibi  tumor 
fit,  fed  ex  Hawertio  conftat  millena  lamella- 
rum  componere  os  ,  jam  vafa  intra  lamellas 
funt  rupta  &  ibi  tumor,  unde  ?    quia  vafa 
illa,  folutis  ipfis  lamellis  ,  minus  compri- 
munt  vafa  ,  hinc  jam  plus  diftenduntur,  & 
hinc  coguntur  lamelte  plus  aflurgere  quam 
ante  ;  hinc  feries  lamellarum  omnes  elevan- 
tur  hic  ad  locum  ruptum  ,  femper  &  inde 
fit  tumor  ,  qui  ergo  non  defignat  fuccum 
offeum  effundi  intra  lamellas  ,  fed  vafa  ih 
ftatu  naturali  comprefla  inter  lamellas  jam 
libera  funt ,  unde  exercitant  ,  tument ,  & 
faciunt  omnia  tumere.   Jam  etiam  dixi  an- 
tea  incipere  os  durefcere  ,  ubi  fiebat  ftella 
alba ,  ut  vidi  in  ofle  tibiae  *  in  medio  erat 
pundum  album  cartilagineum  ,  circaque 
R  4  fines 
\ 


Methodus  difcendi 
fines  adhiic  erat  membranofum  ,  &  pofi 
menfem  aderat  ftella  cum  radiis ,  &  in  me- 
dio  erat  ofTea  ,  &  verfus  fines  cartilaginea , 
fic  etiam  radii  incipiebant  durefcere,  fed  ad 
fines  erant  cartilagilagines  ,  &  ad  extrema 
erant  paites  adhuc  membranofae  ,  fic  fit  in 
omni  offe,  fiunt  primo  cartilagines  ,  quae 
fenfim  durefcunt  in  ofle. 

§.  23.  Hanc  Ojleogeniam  methodo  de- 
fcripta  addifcere  ex  fcriptis  ,  &  libris  non 
eft  adeo  commoduminopia  bonorum  Au6to>- 
rum,  habent  enim  obfervata  quaedam  ,  fed 
ordinem ,  &  quae  inde  fequuntur  vix.  Di- 
cam  tamen  ordine,qui  de  hac  re  fcripfere. 

Iheodorus  Kerkringius  Amftelodamenfis 
Vir  Anatomia  partim  &  Chemia  clarus,  edi- 
dit  anno  1670.  optima  quaedam  ,  quae  ite- 
rum  impreffa  funt  1673 .  tra&atus  in  cjuarto 
titulus  e(i  Specilegium  Anatomicum  &  Qfteogc- 
nia  fmuum  ,  prima  edicio  eft  melior,  ul- 
tima  habet  fieuras  meliores,  fed  in  hanc  plu- 
rima  vitia  ,  ut  plerumque  fit,  irrepferunt  in 
hoc  traitatu  defcribit  ,  (non  perfefte  ,  fed 
quantum  fere  ullus  fecit  ,  alii  enim  minus 
fecerunt)  originem  offium  ,  &  qux  muta- 
tiones  ipfis  accidant  ab  embryone  usque  ad 
integram  perfe&ionem.  Edidit  etiam  klem 
Auftor  anno  \6jc.  alium  tratlatumin  quar- 
to  cujus  tituhts  efi  Antropogenix  Ichnogra* 

phi<e 


Medicinam.  26 f 

phi<e  hoc  efl  delineatio  defcribens  hominis 
genefm  fuccejftvam  ,  in  eo  defcribit  ab  ovo 
fcecundo  usque  ad  nonum  menfem  fucceffi- 
vam  corporis  humani  mutationem.  Tra&a- 
tus  hi  funt  elegantillimi  ,  fed  non  foli  Au- 
£fc>ri  adfcribendi  etiam  ,  non  ita  tum  tem- 
poris  unus  homo  callebat  Anatomiam  ,  fed 
ifte  ufus  multis  obfervationibus  Anatomicis 
aliorum  qui  Amftelodami  tunc  eranr ;  unde 
haec  opera  conftruxit.  Ejus  etiam  opera 
jam  citara  poffunt  inveniri  in  Bibliotheca  A- 
natomica  k  Domino  Mangeto  confcripta. 

Tum  ad  eam  rem  legi  poteft  Malpighius 
qui  optimus  eft  in  Tratlatu  pofthumo  ,  ubi 
commendatur  de  natura  osfium  ,  tum  ctiam 
in  hiftoria  illa  ubi  de  cornu  in  collo  bovino 
crefcente  fcribit  ,  ubi  docet  optime  ,  quod 
.papillae  nerveae  complicarentur  &  protrude- 
rentur  ,  &  fic  complicatae  offea?  forent, 
unde  quidem  videmus  quod  offa  prius  ex 
vafis  ;  ille  quidem  non  cogitavit  de  hac  re, 
fed  videamus  ,  an  ex  ejus  fyftcm^te  non  ve- 
rum  fit,  quod  oifa  prius  crant  vafa  nervea; 
erat  enim  bos  ergo  jugo  affuetus  ,  ibi  loci , 
ubi  jugum  imponebatur  ,  filamenta  prius 
erant  ad  fenfum,  quae  tandem  comprefla  ab 
infcrioribus  protrudebantur  ,  &  fic  tandem 
ad  fuperiora  continuo  plus  &  plus  compreffa, 
iterum  etiam  extrudebantur ,  ita  ut  fic  illa 
R  5  pars 


r66  JMfethodus  difcendi 
pars  ad  collum  eflet  nervea  ,  fuperius  carti- 
laginea  ,  &  hic  ad  fines  ofTea  ,  donec  tan- 
dem  omnino  offea  fa£ta  fuerit;  itaque  hunc 
virum  quis  poteft  fuper  hac  re  videre  primo 
in  pofthumis  &  Jeawdo  in  epijlola  ad  Sponium 
ubi  jcribit  de  illo  cornu,  cfuod  in  thefauro  Al- 
drovandino  affervabatur  ,  tertio  in  Jcriptis  de 
ovo  incnbato  ubi  perfunftorie  narrat  ,  quo- 
modo  offa  fiant  in  pullo. 

Videatur  etiam  Carolus  Drelincurtius  in 
7ra£tatu  illo  in  iz.  hic  Lugduni  Batavorum 
edito  apud  Bouteftein  anno  1685.  cujus  titulm 
tft  conceptus  de  conceptu  humano  ,  egregius 
certe  eft  fupra  hac  re  libeilus  ;  ibidem  etiam 
habemus  diverfitates  plurimas  circa  ofla  no- 
tata^. 

Omnium  maxime  fupra  hac  re  dixit  egre- 
gia  Dominus  du  Vernej  ,  vir  incomparabilis 
in  Anatomia,  fed  dolendum  eft  femper,  quod 
magnus  Vir  tantum  de  fuo  otio  fumere  no- 
luit  ,  ut  inventa  fua  in  lueem  ederet  ,  fed 
ejus  difcipuli  hinc  inde  plura  inventa  ejus, 
fuppreflb  femper  magni  viri  nomine  edidere 
inter  quos. 

Dominus  le  Clerc  ,  qui  fcripfit  la  Chirurgk 
complette  in  parte  Ofteologi^  ,  omnia  funt 
Domini  du  forvey,  fed  tamen  gratias  illi  de- 
bemus,  quod  nobis  tradiderit  inventa  hujus 
magni  viri,Ofteologiaejus  bonanon  eft5nnm 


Medicinam.  26 7 

Vtfaliana  melior  eft  ,  fed  ejus  Ofleogenia  e- 
gregia  eft ,  nam  de  menfe  ad  menfem  offa  an- 
notat  ,  &  indicat,  quo  tempore  offa  adlunt, 
&  quomodo  ftella  fiat. 

Quantum  jam  hxcce  ad  praxin  faciant,  ne- 
mo  non  videt  ,  quomodo  enim  refpicien- 
dum  erit  in  infante  ,  fi  nefciamus  quomodo 
o(Ta  fe  ibi  habeant  ,  nam  trafhre  dcbeo  in- 
fantis  offa  aliter  ac  fi  effent  offa  adulra.  Qui 
hxcce  fcire  recufant ,  certenunquam  pefc&i 
erunt  medici  ;  ergo  qui  progreffus  in  hoc 
ftudio  facere  cupiunt  ,  hac  methodo  jam 
iilam  hiftoriae  offium  partem  aggredian- 
tur. 

II. 

Ofteographia. 

§.  24.  Quum  noverit  Medicus  quomodo 
ofla  nafcantur  ,  jam  opus  habet,  ut  cognos- 
cat  ,  quomodo  o(fa  jam  fafh  fint  in  fiia 
ftruftura.  Hoc  eft  quomodo  os  fit  unum 
corpus,  non  etiam  adhuc  quatenus  jungitur 
alteri. 

Jam  ut  Medicus  nofcat  fabricam  offium 
debet  ftatim  diftingere  os.  1.  In  corpus  of- 
li>.  2.  In  admtum  ofli. 

ct.  ojjis  corpiis  vocamus  quod  una  flhr.rrum 
flrie  a  flrJU  illa  offia  enajcitur.    /3.  adnatum 

cffi 


26$        Meihodus  difcendi 

o!]l  efi,  cjuod  adjuntiuras  haret^  td efi  HUH ca£Ht 
Cartilagineum ,  quod  ita  manet. 

I. 

^De  Corpore  ojjis. 

Corpus  offis  confiderarur  dupliciter  ct.  ut 
durum  folidum.  /3.  ut  cavum.  v.  g.  Volo 
os  humeri  examinare  ,  jam  ab  Apophyfi  ad 
fcapulam,  &  adradium  excurio.  Hifce  ca- 
pitibus  excuffis  habebo  corpus  offis  ,  iilud 
jam  kabet  a.  partes  folidas  $  |3.  cavas.  Jam 
primo  occurrit  velamentum  externum,  quod 
eft  periofteum ,  gr&ce  oqzw  figyiificat  os  a  Trff ; 
c/Vc^,  /?/hc  /tfr  Periofieum  intelligitur  lyjmen 
tum  membrana  circa  os.  Illud  etism  Periofteum 
cft  i.  aequabik  &  i.  inasquabile. 

Si  eft  dtquabile  tum  eft  omnium  vaforum  Jl 
intra  os  immergentium ,  &  ex  eo  cmergentium 
tcxtura\  eft  ergo  textura  vaforum,  quae  jam 
jam  intrabant  os  ad  ejus  vitalitatem  &  nutri- 
tionem  ,  fed  praeterea  eft  textura  exeuncium 
arteriarum  ,  venarum  lympharum  ,  nerva- 
rum  &c  vaforum  :  nervos  etiam  hic  voco 
etenim  cum  in  ipfa  medulla  fenfus  acutus  fit, 
adeoque  &  nervus  aequabilis  jam  dicitur  Pe~ 
rioficum  ,  ubi  fine  tumore  aequabiliter  ubi- 
que  ejus  fibras  decurrunt  ,  &  fic  aequabili- 
ter  os  involuit ,  &  hoc  fit  ,  ubi  nullus 

mufcu- 


Medicinam.  2  69 

Hiufculus  j  neque  ulli  adne&itur  mufculo, 
nam  fi  mufculus  adnefhtur  aequabilis  non 
cft. 

Quid  inaequabile  jam  fit  Periofteum  ,  di- 
cam,  concipiamus  ii  Periofteum  aequabile, 
tum  ponamus  mufculum  offi  affigi  ,  hoc  fit 
per  tendinem  ,  quae  faepe  paralello  fitu  ac- 
cumbit  Periofteo  ,  tum  fuas  fibras  illi  jun- 
git,  tum  faspe  fe  fubducit  infra  Periofteum, 
&  hinc  videtur  Periofteum  hic  craffius,qud 
jam  plures  &  minores  mufeuli  circa  aliquam 
partem,  ed  periofteo  plus  &  minus  ina?qua- 
bile  ;  hinc  intelligitur  jam  quxftio  Anato- 
mica  de  Periofteo  &  Pericranio  j  nam  Peri- 
cranium  ubique  eft  idem  ,  fed  ubi  mufculi 
v,  g.  temporales  funt ,  ibi  eorum  tendines  fe 
jungunt  pericranio,  hinc  crasfius  fit  ,  unde< 
plura  nomina  rnembranae  circa  offa  capitis  uc 
Perioftei ,  Pericranii  ,  fed  quod  variet  Peri- 
cranium  eft  tantum  ob  rationem  di&am. 

Au&or  jam,  qui  hoc  r.  animadvertit,  & 
defcripfit  fuit  Riolanus^  fed  hanc  rem  nemo 
accurate  defcripfit  praeter  CLopton  Hawers  in 
Jnis  prtlettionibus  ad  focietatem  Britannkam 
fr&leftis. 

Sequitur  nunc  ut  confideremus  os,  ut  fo- 
lidam  fubftantiam,  tum  ut  cava  habens,tum- 
que  ut  apophyfes  habens  ,  &  tum  ut  aliis 
jun&um.  Defcriptionem  osfium  incepimus 


270  Methodus  difcendi 
ab  iis  quae  extrinfece  ofli  adhaerent,  vafaque 
oflfi  afferunt  &  ex  eo  deferunt:  verum  pm 
ipfam  ofliura  defcriptionem  quomodo  eam 
rvddifcere  debeamus  demonftrare  pergo.  Tn 
ipfo  oflTis  corpore  fpefhtur  ipfa  oflium  fub- 
ftarrtia  difta  ,  hoc  nomine  intelligo  tantum  hoc 
dtirum  Jiccum  ,  friabile ,  lcve  Jeu  minus  pon* 
derojum  omnibus  vajis  orbatum  corpus  cjuod 
vocamus  os.  Haecce  ofTium  fubftantia  (  hac- 
ce  defmitione  primo  intellefta  )  eft  in  me- 
dio  corpore  oflis  ,  i .  femper  &  ubique  fo- 
lidiflima,  2.  maxime  compada ,  $.maxim£ 
unita :  verum  ad  loca  extrema  ubi  jun&ura? 
funr,  &  ubi  os  alteri  oflfi  ne&itur  ,  ibi  ipfa 
oflitfm  fubftantia  eft  minus  fotida  ,  vald£ 
poro>fa,  atque  muhis  intercapedinibus,  hoc 
eft  fpatiis  vacuis  intermediis  non  unita.  Ibi 
ergo  prope  circa  juncturas,  (hocque  in  om- 
ni  femper  offe  obfervabitur  )  illa  fuftantia 
non  eft  unita  ,  quia  fpatia  intermedb 
funt.  Hic  tantum  oflea  fubftantia  confide- 
ratur  nihil  de  vafis  fanguiferis  ,  meduliatisy 
lymphaticis  &c.  drcerrdotantum  de  oflium  na- 
tura^quoc  ofladieuntur,prxcife  inquirendo. 

Nunc  qux  dixi  ftatim  de  oflea  illa  fub- 
fkntia ,  vera  funt  ,  fed  dicetur ;  unde  con- 
tingat  quod  os  v.  g.  femoris  in  medio  fuo 
ibi  folidisfimtmi  &  compa&isfimum  fit  & 
ponderofisfimum  ?    Refpondet  de.  hac  re 

nemo, 


Medicinam.  171 

ftemo  5  nifi  honus  HtMertins ,  qui  demon- 
ftrat  ,  quod  omnia  olTa  ,  ur  in  Ofteogenia 
vifum  eft  ,  fuere  ftnitfl  membranacea  ,  fibi 
mutuo  impofita  ;  hxc  ft&li  per  vim  arte- 
riarum  fuere  compa#a  ad  fe  mutud  ,  quate- 
nus  arterise  perioftei  ,  &  quatenus  arteriae 
per  ilias  membranas  percurrentes  adhuc  pul- 
fufuo  omnia  illa  ftrata  ad  fe  mutuo  compin- 
gere  valent  ;  ergo  ubi  Illae  vires  pullantes 
fuere  validiffimae-  ,  ibi  illa  compa&io  erir 
maxima,  demonftrat  Hnvers^  quod  arteriae 
Peroftei  &  ad  meduHam  pergentes  in  medio 
oflis  funt  maximae;  ergo  illae  hoc  ftra- 
tum  medium  condenfantes  compingent: hinc 
in  medio  fuo  funt  ofladuriffima  folidimm$: 
verum  circa  jun&uras  arterias  funt  divifse  in 
ramos  minores  ;  hinc  ibi  caufe  comprimcn- 
tes  minores;  hinc  ex  ea  Mechanica(trti  pa* 
tet)  fequitur  quod  folida  oftis  fubftantia  in 
medio  oftis  fit  folidiftima  maxime  imita  & 
duriftima.  Huc  accedrt  quod  obfervac 
Au&or,  quod  os  v.  g.  f^moris  fi  fumpferi? 
&  fideris  per  medium  juxra  cotam  lorigitu- 
dinem  ,  tum  in  mrdiooffis  funt  aeque  ir.ul- 
tae  bmella?  fibi  mutuo  impofitse,  quam  circa 
extrcma  offis  ,  cum  tamen  circa  extrema 
Itaxime  expanfum  fit  os  in  fua  fubftanria  Sc 
majorem  etiam  habe^t  diametrum  ,  haeque 
lamelfae  hic  ad  extrema  ,  minus  funt  c  >rn- 

pa&a?  j 


iji  Methodus  difcendi 
pa&ae  ;  hinc  plus  diftantes  ,  plus  fpatii  oo 
cupant  5  ergo  offa  ibi  plus  funt  expanfa  ; 
hinc  quo  majus  eft  os  caeteris  paribus ,  eo 
plus  lamellae  funt  diftantes  ;  ergo  deducit 
hic  vir,  quod  offium  fit  ftru&ura  ,  -  ut  fit 
denfiffima  ab  hac  caufa  ,  quod  arteriae  in 
medio  lamellas  plus  comprimant,  fed  verfus 
extrema  finguli  arteriofi  rarai  difperfi  intra 
kmellas  eos  disjungunt  ,  &  faciunt  fic  os 
crafftus  fed  minus  folidum.  Hifce  nunc  po- 
fitis  fequitur  ,  quod  in  loco  offium  medio 
&  denfiffimo  ,  ubi  perfe&a  funr  offa  ,  prir 
mo  vafa  decurrant  omnium  minima  inter 
lamellas  ,  fed  tibi  lamellae  remotae  funt ;  ibi 
vafe  fanguifera  habent  fpatium  ,  ut  fe  maxi- 
no&  extendant ,  etenim  ubi  vafa  funt  ita 
compreffa  propter  lamellas  tam  firmiter  ad  fe 
invicem  complicatas  ,  ibi  illa  debent  om- 
nium  minima  effe  ,  fed  lamellae  proxime  fi- 
bi  incumbunt  in  medio  offe;  hinc  videmus 
in  omnibus  offibus,  quod  fi  ea  findamus  jux- 
ta  longitudinem ,  ibi  in  media  offea  fubftan- 
tia  vix  vafa  etiam  Microfcopio  reperiemus, 
fed  adoffium  extrema  plurima  apparent  vafa 
inter  lamellarum  fpatia,quae  omnia  funt  ple- 
na  vafis  ,  non  tamen  quod  in  origine  offis 
in  medio  aeque  tanta  fuerint  vafa  ,  minime, 
(videtur  tantum  quod  Kerkringim  circa  ea 
obfervavit  )  fed  propter  caufas  enarratas  fta- 


Medicinam.  273 
tim  comprimuntur  ibi  vafcula  ,  fuo  liquido 
emnnguntur ,  &  concrefcunt  ,  fed  ubi  h  - 
mellas minus  comprimuntur ,  ibi  expandutiC 
fe  adhuc  vafcula. 

2.  In  fubftantia  durifTvma  oflis  eft  can- 
dor,  &  ad  extrema  rubecio.  Findatur  ite- 
rum  os  quodcunqueuti  femoris  permedium, 
videbitur,  quod  in  medio  oflis  fubftantia  fit 
folidiftima  &  camliia  circa  junfturas  etiam, 
ubi  callo.fa  &  fpongiola  eft  fubftantia,  ]bi  ea 
apparet  rubra  propter  vafa  omnia  fanguifera, 
ibi  adhuc  plena. 

3.  In  medio  nunc  durities  fumma,  circa 
jundturas  compages  moUiflima  ,  nam  ibi  faci- 
le  poffunt  in  puWerem  conteri  ;  ergo  friabi- 
lis  eft.  Quaeritur  quid  boni  hoc  faciav  ?  me- 
chanices  peritus  facile  refponderet  baculum 
li  quis  velit  frangere  ,  &  illud  in  medio  ap- 
prehendat ,  non  poteft  illud  frangere  ,  fi  e- 
tiam  ad  utrumque  extremnm  illud  teneat, 
&  in  medio  fuftentaculum  habeat ,  jamque 
vim  faciat  in  illud  fuftentaculum ,  tum  rum- 
pitur  baculum ,  &  fic  noftra  oflfa  etiam  funt 
ut  veftes  ,  ad  utraque  extrema  retinentur, 
interim  moventur  ,  &  in  medio  maximam 
vim  recipiunt  ,  uncfc  facile  ibi  frangerentur, 
nili  eflent  duriftima.  Eo  nunc  deinde  po- 
fito  fequitur  ,  hinc  ultimo  ;  in  medio  vix 
aliquid  deprehenditur  Irquidi  intra  lamellas 

S  circa 


274  Methodus  difcendi 
circa  extrema  omnia  pkna  funt.  Si  iterum 
findatur  os,&  fumatur  etiam  microfcopium, 
&  infpiciatur  fubftantia  oflis  circa  medium, 
vix  aliquid  obfervabitur  liquidi  ,  fed  videa- 
tur  circa  extrema  omnia  liquido  fanguineo 
offeo ,  medullofo  plena  fubftantia  offea,  atta- 
men  in  medio  etiam  liquida  funt  &  vafa, 
fed  ita  compafta ,  ut  vix  videri  queant ;  & 
hinc  liquida  ferunt  tam  tenuia ,  ut  vix  ap- 
pareant.  Si  tamen  quis  vult  videre ,  quod 
etiam  in  medio  offis  in  offea  fubftanria  hae- 
reant  vafa;  fic  agat  ,  fumat  os  femoris  ani- 
malis ,  curet  fragmentum  exfcindi  fecure, 
liberet  illud  ab  omnibus  externis  incumben- 
tibusvafis  &  membranis ;  fumat  tum  Microf- 
copium,  videbit  liquidum  adeffe;con  jiciat  tum 
illud  fragmentum  in  ignem,  videbit  quod  ar- 
deat,  tranfudet  medulla  ,  &  cum  combu- 
ftum  fit  os,habebit  fpatia  intermedia  in  fua 
fubftantia;unde  liquet  prius  ibi  fniffe  vafa. 

Ultima  proprietas  &  confideratio  eft  haec 
quod  cum  aequalem  fubftantiam  in  medio 
ac  verfus  fines  offa  habeant ;  ergo  in  medio 
debent  cavum  relinquere,ad  fines  non.  Ita 
fe  res  habet,  lamellae  omnes  in  medio  ofle 
fic  compreffae  fiint  ad  fe  invicem ,  ut  foli- 
diflimum  ibi  os  fit,  &  tamen  aequalis  copia 
lamellarum  ,  ac  verfus  fines  ad  fit ;  ergo  fi 
plus  comprimantur  quam  ad  fines  ibi  cavi- 

tas 


Medicinam.  iy  j 

(as  remanere  debet  ,  circa  fines  etiam  non 
una  cavitas  adeft  >fed  plures  intra  hanc  nem- 
pe  &  iilam  lamellam  ;  hinc  oflfa  in  medid 
habent  puram  cavitntem  ,  ad  fines  etiam 
non  purae  funt  cavitates  ;  ergo  medulla 
apparet  in  medio  non  ad  fines  ,  cum  ta~ 
men  adfit  medulla  ,  fed  plus  "difperfa  in- 
ter  lamelias ;  hinc  in  medio  med,ulla  in  u- 
nim  aggregatur  molem  ,  fedad;  fines  ap- 
paret  minus  oleiyfed  plus  Vafordrti  lfqm- 
dum  fecernentium.  Hjec  jam  funt  ,  qua> 
Medicus  fcire  debet  de  oS(hdih  nec  fcio 
aliquid  plus  defiderare  de  fubftantia  osfium 
cognofcendum  ,  &  hxc  funt  etiam  fun- 
damenta  in  Chirur<*icis  ad  morbos*osfium, 
hinc  patet  ,  cur  facile  os  ruotum  circa 
medium  reponatur  ,  &  coneretcar.  Ciir 
etiam  circa  fines  putrefcat;  hinc  etiam  vi- 
detur  ,  cur  caries  osfis  tenacisfime  hsereat 
in  medio,  fed  facile  abraditur  ,  circa  fi- 
nes  etiam  difficillime  ,  feliqui  quae  ex 
his  deduci  pofTunt  facile  dabit  meditatio, 
hasc  etiam  funt,quae  Medicus  curaturus  ofla 
partim  obfervaredebeat.Nunc  fi  quae  inOfteo- 
genia  difta  funt,conferantur  cum  hifce ;  habe- 
bitur  clara  ftrufturae  osfium  cognitio  :  verum 
in  corpore  offis  non  eft  tantum  u  fuftan- 
tia  illa  media  folida  ,  &  /3  porofa  ad  ex- 
trema,  fed  y  funt  etiam  clavi  intcrmedii  of- 

S  2  fei 


2j6  Methodus  difcendi 
fei  in  ipfa  media  fubftantia  detetti.  Si  qui$ 
medullam  ex  offium  cavis  educere  velit, 
cultro  fuo  aliquando  ad  fines  ufque  proveni- 
re  nequit ,  quia  adfunt  trabes  &  clavi  in  ca- 
vo  offis ,  quae  una  parte  cavitatis  ad  alteram 
vergunt ,  &  lamellas  fic  fuftinent ,  ne  os  fa- 
eile  frangatur ,  neque  reccdere  lamellae  a  fe 
invicem  poffint,  ut  Archite&iinexftruendis 
aedificiis  faciunt,ut  enim  una  paries  adaliam 
non  cadat,  interponunt  trabes,  quae  hoc 
impediunt,  fic  nofter  Opifex  offibus  tales 
trabes  dedit,  fed  non  omnibus  equidem,fed 
illis  partim  qui  fuftentant  pondus  corporis, 
ut  offi  femoris ,  tibiae ,  fed  radio  atque  ul- 
nae  non  ita  ,  nam  haec  offa  etiamfi  exer- 
ceant  motum  pondus  fuftinere  non  debent» 
Quid  fint  hi  clavi  &hae  trabes  ,jamhoc  de-f 
monftrat  folus  Hawers,  quod  nerrpe  lateria- 
les  quaedam  feries  lamellarum  offearum ,  cum 
adhuc  non  omnino  offeae  funt ,  deprimantur 
propter  incumbens  corporis  pondus,  namfi 
quodcunque  corpus  fibrofum  fuftineat  to- 
tum  pondus ,  facile  fit ,  ut  haec  &  illa  fi- 
bra  deprimatur  fic  itidem  hic  interne  in  of 
fibus  illis  &  illa  depreffa ,  fi  alteri  occurrat 
ab  altera  parte  offis  etiam  fic  deprefln,  tuix 
oriuntur  inde  hujusmodi  trabes.  Et  hi  fun 
illi  clavi,  qui  intus  in  quibusdam  offibu 
rcperiuntur,  funt  quidem  abfque  ordine  ib 


Medicinam.  277 
pofiti ,  fed  tamen  omnes  ex  ftratis  di&is  ira 
depreffis.  Jam  confiderari  debet  medulla; 
hinc  dabo  exa&iffima  cogitata  circa  hnnc 
rem,  de  qua  alias  ita  difputatur,  omnia  offa 
motibus  deftinata  habent  duplex  cavum ,  ut 
vidimus,  fi  os  findatur,  reperitur,  enim 
cavum  in  medio  offis  &  aliud  genus  cavi- 
tatum  in  ipfa  oflea  fubftantia.  Illud  cavum 
intermedium  continet  intra  fe  in  omni  ani- 
mali,  u  fano,  |8  quiefcente,  y  bene  fagina- 
to,  &:  J  ju^enili,  fuavisfimum,  blandisfi- 
mum,  tenuisfimum,  infulfisfimum,  fubti- 
lisfimumque  fanguinis  oleum.Jam  dixiquod 
offa  habeant  duplex  cavum  ,  nempe  a  in  me- 
dio,  &  /3  circa  junfturas  in  fubftantia  of- 
fea,  in  iis  fcilicet  quaemotibusdeftinatafunt, 
fi  tum  fanum,  quiefcens,  juvenile,  (haec 
enim  tertio  requiritur)  fuerit  animal,  tum 
cavitas  illa  media  repletur  materie,  quae  di- 
citur  medulla  ,  eft  oleum  blandiffimum , 
eft  minime  acre,  fubtiliffimum  id  eft  in  to- 
to  fanguine  oleum  tam  mobile,  flexile  non 
reperkur,  &  prasterea  nullum  oleum  tarain- 
fulfum  quam  illud  datur,  hujus  medullae 
tota  hxc  efthiftoria.  Experiofteo  per  denfi- 
tatem  lamellarum  ;  fafta  funt  foramina  o- 
biiqua,  per  quas  foramina  arteriae  magnae 
ex  periofteo  exeuntes  fe  infinuant  , 
ultimo   definunt   in    cavitatem  internam 

S  3  & 


278        Methodus  dlfcendi 
nam  &rhediam  offium.  Percava  ipfaofTeafi- 
mulac  feinfinuarunt,  fuosramosapplicant  fu- 
perficiei  concavae  offis,  atque  ramis  inter- 
textis  infinitis  faaunt  mcmbranam  craffam, 
quae  efl  periofteum  internum  offis,  quoe 
obvelat  totum  cavum   offis  internum  & 
medium.    Sumatur  enim  ex  ovillo  armo, 
&  ex  ovilla  coxa  os  femoris  &  coxygis, 
videbitur  tum  quod  membrana  adnata  in 
ofTe  per  medium  fiffa  ,fuperficiei  concavge  ad- 
liaerens  eft    rubra  finguinea,  fedinmedio 
cavo  eft  medulla.  Ex  hac  membrana  fa6ia 
rami  infiniti  excurrunt  qux  anaftomofibus 
fuis  faciunt  globos  &  fphssras  membrana- 
ceas  cavas  ,    qux  fphaerulas  ergo  tantum 
fiunt  ^  membranis  quibusdam,  qux  funt 
intertextum  opus  harum  arteriolarum ,  fan- 
guis  arteriofius  jarn  delatus  per  vafa  perfo- 
rantia  offis  fubftantiam ,    quae  fecere  peri- 
ofteum  internum  ,    ferc  tenuiffimam  iuam 
partem  verfus  has  membranas  in  medio 
cavas,  qux  recipiunt  oleumdefcriptum  qua- 
tuor  iilis  proprietatibus  donatum  ,  illudque 
continent  his  facculis.    Hi  jam  omnes  fac- 
culi  communicationem  inter  fe  habent  &  de- 
ponunt  tandem  illud  oleum  per  quofdamca- 
nales,  fed  quo  verfus?  membrana  iterum 
,  haeret  circa  medullam ,  ubi  omnia  illa  emif- 
faria  facculorum  fe  ad  hanc  membranam  ap- 

pli- 


Medicinam.  279 
plicuere,  faciunt  novam  membrdnam,  quae 
invcftit  medullam  ;  ergo  haeref  medulla  in 
vagina  membranofa,  quae  eft  tenuiffimacon- 
ftans  ex  emiffariis  .  medullofis  intertextis  , 
eft  enim  tantum  illa  ordinata  omnium  me- 
dulloforum  emiffariorum  aggeftio;  tfic  igi- 
tur  arteriae  feruntur  ex  periofteo  externo 
verfus  interiora  offis*  &  tandem  ufque  ad 
medullam  ubi  (ut  in  aliisomnibus  arteriisfit) 
fecretae  deponunt  fuccum  tenuiffimum. 

Ouonam  verfus  feruntur  nunc  venae  & 
ubi  haerent;  Refpondetur  facile  venae  inci- 
piunt ,  ubi  arteriae  definunt  ,ergo  recipiunt 
fanguinem  hoc  oleo  privatum;  hinc  confti- 
tuitur  membrana  illa  interna  feu  periofteum 
internum  ex  venis  &  arteriis ,  arteriae  per- 
gunt,  (ut  diftum  eft)  venae  etiam  iterum 
exeunt  per  alia  cava  quam  arterix  &  de- 
finunt  in  periofteum  externum. 

Quaeritur  nunc  ubi  maneat  medulla,  & 
quo  verfus  deferatur?  poffem  plura  medi- 
tata  dicere  fupra  hac  re,  fed  unum  tan- 
tum  experimentum  afferam :  fumantur  v:  g: 
in  caftris  duo  equi  ,  fi  unus  fuerit  bcne 
faginatus  &  forte  laefus,  ut  inde  moriatur; 
offa  ipfi  erunt  plena  medullx :  verum  alter 
equus  fi  erit  fanus,  fed  cucurrerit  multum 
per  tres  quatuorve  dies;  fi  tum  laefus  mo- 
riatur,  fumatur   os    quodcunque  ex  eo, 

S  4  hinc 


280  Methodus  difcendi 
hinc  cavum  non  erit  repletum  medulla, 
fed  fimnlici  fero  tenui,  fi  vero  idem  ani- 
mal  poft  curfum  per  aliquot  dies  ftabulaf- 
fet  irerum,  habuifTet  rurfus  medullam  in 
oQibus,  quod  itaque  docet  oleum  hoc  pof- 
feexpelii,  fi  multum  moveatur  animal;  ergo 
non  femper  manet  hoc  oleum  in  o(Tibus;fed  dif. 
tribuitur  &  hoc  quidem  adtriplicem  locum. 

1.  Per  lamellas  flias  ad  vafa  fua  5  fed 
nobis  invifibilia  $  hinc  tranfudare  nobis  apparet 
medulla:  fumatur  enim  v:g:  armi  ovilli  os,quod 
nobis  humeri  eft,  privetur  abiiloomni  ex- 
terno  adhaerente,  tum  ad  ignem  calefrciat, 
videbitur  quod  per  fubftantiam  ofleam  tran- 
fudet  medulla;  fed  hinc  dicetur  forte,in- 
de  non  pat.r,  quod  feratur  per  os  medul- 
]a,  fed  quod  tranfudat  tamum  ex  cavo  ver- 
fus  exteriora;  fumatur  ergo  hoc  fecundum 
exemplum  ,  os  fiffum  privetur  ab  omni  me- 
duih  &  membranis  internis  ,  imponatur 
carbonibus  ardentib>$,  tum  videbitur  ,quid 
tranfuder  ad  exteriora,  quod  quidem  non 
foret,  nifi  effent  ibi  vafa,  tum  enim  per 
locum  aoertum  exhalare  poffet;  in  fceletis 
idem  videtur,  poftquam  offa  bene  ita  de- 
purata  funt,  ut  albefcant,  poft  rnenfem  in- 
cipiunt  irerum  flavefcere,  ita  ut  intra  la- 
melhs  clare  appareat  oleum ;  hinc  nuncvi- 
demus  quod  medulla  ex  fuis  vafis  ad  mem- 


Medicinam.  281 
branam  illam  tenuem  eam  inveftientem  a- 
rachnoideam  omnino  defertur  indein  periof- 
teum  internum  &  fic  tandem  ad  lamellas : 
hoc  eft  primum  iter  medullae,  &  facit  hoc, 
ne  ofTa  fragilia  fiant ,  nam  os  ficcum  po- 
teft  conteri,  fi  verd  illud  os  exficcatum 
immergatur  oleo,  non  frangitur ,  fed  durum 
iterum  fit  ;  fumatur  iterum  os  ovillum, 
comburatur,  erit  os  friabile,  ponatur  tamea 
in  aqua,fiet  jam  durius,  fi  veio  in  oleo, 
tum  lon^e  melius  iterum  erit. 

2.  Verfus  periofteum  nam  ibi  fertur  & 
reclit  in  venas,  patet  iterum,  nam  in  offe 
cremato,  apparent  foramina,  per  qux  fer- 
tur  medulla  ad  periofteum ;  oa^et  enim  quod 
li  animal  multum  currat,  oleum  illud  verfusex- 
trema  haereat,  hoc  oleum  etiamfacit ,  ne  facculi 
membranacei  conterantur  contra  fe  mutuo. 

j.Tertium  iterhujusmedullae,  &i!ludma- 
ximenotabile&maxima  copia  efr  verfus  cava 
junfturarum.Eoetiamdefertur,utlubricentur 
&  mea  biles  ibi  fint  partes  jundae  &  mobiles 
fupra  fe  mutuo,  ut  fine  attritu  &  fine  do- 
lore  fupra  fe  invicem  commode  moveri 
queant;    hinc  nunc  quo  animal  movetur 
plus,  eo  plus  indiget  hoc  oleo,  quod  eo^ 
plus  confumitur  illa  medulla,  adeo  ut  tan- 
dem  deficere  incipiat,  ut  fentimus  poft  va- 
lidiffimos  &  diucurnos  motus,  quod  ri- 

S  5  gi- 


2$ 2       Methodus  difcendi 
gidae  incipiant  fieri  illae  partes,  rum  inci- 
pit  deficere  illa  medulla ,    &  aliquando 
crepitant  partes,  ut  in  rotis  curruum,  dum 
incepit  deficere  illud  ferum,  quo  illiniri  fo- 
knt,  tum  incipiunt  crepitare,   li  pergatur, 
tum  atteritur  axis  &  rota,  &  utrumquefae- 
pe  inflammatur.  Quod  eft  triplex  iter  &  tri- 
plex  munus  hujus  medu!I<£.  Jam  vero  cau- 
fa  medullam  afFerens  eft  arteriofus  fuccus; 
loca  continentia  eam  funt  acini  hi  medullofi, 
caufe  qux  medullam  fadam  propellunt  ad- 
tria  loca  enarrata  funt ,  omnis  motus  qui- 
cunque  validus  arteriarum  ,qux  femper  in- 
crefcit,  quando  valido  motu  movetur  ani- 
mal ,  adjuvat  hxc  medulla  motus  animalis, 
&  fanguinem  oblinit ,  ne  acer  fiat  motu  fuo, 
tum  temporis  etiam  viget  motus  animalis 
jundturarum;  &  hinc  etiam  augetur  motus 
per  vafa  ofiium  &  medulls.    De  medulla 
etiam  fi  quis  velit  legere  Au<3tores  tunc  hi 
fequentes  funt  eligendi.  Palmam  i.  omni- 
bus  prampuit  clariffimus  ille  Medicus  Bri- 
tannicus  Kiopton  Havers  in  ofteologia  fua  edi- 
ta  Londini  in  8.  anno  1691.  qui  liber  habet 
tratlatum  unmn  dicatum  medulU  defcriben* 
d<e» 

Tum  ClariJJimm  du  Vernej ;  fed  tantum 
in  privatis  fuis  fcriptis ;  unde  tantum  a  non- 
mx\\m  ejus  difcipulis  fuahaberedebemus,pro 

inde 


Medicinam.  283 

inde  invcnientur  ea  du  P^erneyana  in  pnmis 
tcmis  du  yournal  des  Scavants. 

Deinde  apud  Palfjnum  in  fu<i  Ofteologiay 
vfe\  illa  traditur,  tum  etiam  in  memoratojam 
libello  Domini  Le  Clerc :  nempe  la  Chirurgie. 
Comp!ettey  quod  opus  etiam  du  f^erney  im- 
primis  debetur. 

Scripfit  eriam  fupra  hac  re  Malpighius  tn 
pofihumis;  hinc  inde  fed  tamen  non  abfolvit 
hocce,  uti  reliqua  fua  polire  folebat. 

Aggredior  jam  alceram  partem  offium 
nempe  Epiphyfes.  In  omnibus  ergo  offibus 
fere  ad  extrema  atque  eriam  hinc  inde  ad  la- 
tcra,  adhaerent  ofla  accrcta,  quae  Epiphy- 
fcs  dicuntur  ab  Anatomicis. 

Dico  pmterea  qux  difta  funt  de  periof- 
reo,de  offis  corpore,de  medulla,  de  capite 
ejus,  funt,  inqmm,  adhuc  aliaojjicula  accre- 
ta  ojji ,  &  dicuntur  epiphyfes.  Accrefcunt 
duobus  locis  diverfis.  a  ad  extrema  offium. 
Sed  /3  ctiam  ad  latera.  Epiphyfis  eft  vox  Gr<z- 
ca  &  fignificat  aliqnid  fupranatum ,  eft  ergo 
nc  li  diceres  osojji  fupra  natum&  fupraaccrc- 
ium*  adhxrct  epiphyfis  fuo  offi  ope  jun- 
durse,  quae  ex  natura  fua  vocari  debet  in- 
dentatio,  fi  enim  quis  fumat  femur  v:  g: 
ovis ,  videt,quod  caput  iftius  osfis  posfitex- 
cuti,  illa  tfim  excuffa  pars  \0c2xux  Epiphyjis , 
hanc  examinet  epiphyfim;  patebit,  dcinde 

quod 


'284  Methodus  dtfcendi 
quod  ea  parte ,  ubi  accretum  erat  illud  ca- 
put  offi  femoris ,  habeant  plnra  cava  ,  & 
plures  emineant  dentes  in  tota  il!a  feparat^ 
fiiperficie,  ut  &  ad  margines;  fic  tumetiam 
oscui  adhaerebat  hoc  caput,  fi  examinetur, 
inveniuntur  eapme,ubi  feparatio  fafta  eft, 
plura  cava  &  fimiles  dentes  eminentes,  acin 
capitulo  di&um  eft ,  adeoque  unum  recipit 
alterum  &  recipitur  fimul  ab  altero  &  fibras 
funt  inter  hos  dentes  ne&entes  unum  ad  al- 
terum;  eft  hxc  una  fpecies  Epiphyfeos  , 
quae  ncmpe  ad  extrema  osfium  haeret. 

Altera  fpecies  Epiphvfeos  eft  ,  quando^ 
latera  ojjium  fupraviujcuniur  alia  ofjicula^  ut 
in  offe  femoris,ubi  nempe  duae  turberculae 
funt,  unum  qui  dicitur  Trochanter  major, 
alterum  vero  Trochanter  minor ;  repefiun- 
tur  intra  cervicem  iftius  osfis;  haec  tubcr- 
cula  etiam  in  indentationibus  adnexa  funt 
osfibus  majoribus. 

Hae  Epiphyfes  ergd  per  indentationem 
&  tum  etiam  per  cartilaginem  adhaerent,& 
ille  nexus  ope  cartilaginis  vocatur  Sjnchon- 
drojis:  Verum  cum  adolevit  os,  tumomnia 
ita  comprimuntur ,  ut  totum  fiat  cfTeum, 
quod  prius  erat  cartihgo,  &  junftura  etiam 
di(paret,tum  vocatur  Apophjfis  hoc  eft  appen- 
dix  quia  os  adnatum  eft  alteri  osfi  ,  fed  non 
per  junfturam,  fed  per  continuitatem,  & 


Medicinam.  287 

in  quqdam  procefla;  hisconceptis  intelligi- 
tur  quaenam  fint  Epiphyfes,funt  nempeof- 
fa  circa  junfturas  &  offa  circa  infertionem 
jun&unrum  adnata ;  ergo  de  Epiphyfibus 
notanda  funt  duo.  1 .  Modus  jungendi  cum 
aliisosfibus,  qui  eft  indentatio,  z.  Deinde 
ope  cartilaginum  quae  fe  inrerferit ;  verum 
in  quem  finem  hoc  fa&um  fit?  Optime 
magnus  illae  Anatomicus  Columbns  hoc  con- 
fideraffe  primus  videtur,  ubi  fcilicet  os  alte- 
teri  osfi  jungitur ,  adeft  ligamentum ,  quod 
femper  diverfum  eft  a  periofteo,  nam  pe- 
riofleum  efl  membrana  continens  vafa  intran- 
tia  Qr  exenntia  osy  ergo  differt  multum  \  li- 
gamento ,  hoc  ergo  ligamentum,  quod  circa 
jun&uras  reperitur,  non  procedit  ex  periof- 
teo  juxta  longitudinem  natum  ad  os:  verum 
intra  Epiphyfin  &  os  ubi  jungitur  exeunt 
fibrae  quas  ampleftuntur  Epiphyfin  alterius 
osfis,  &  fe  inferunt  junciurae  utriufqueos- 
fis,  &  fic  fibrae  illae  ligamentum  conftituen- 
tes  neflunt  unum  alteri.  Ratio  etiam,  cur 
hx  fibrae  radicantur  in  junfturis  apophyh- 
cum,  non  ad  extrema  osfium  eft,  ne  oc- 
cajefcant  facile,  cum  mottis  partium  exercita- 
tur.  Finis  ergo  apophyfeum  eft  dupiex.  ct 
&  ut  os  nectant  osfi  ,  |3  &ut  tendines  muf- 
culorum  nedant  osfi ,  quae  alre  a  eft  fpecu- 
latio.    Ubi  fcilicet  mufculi  affixuri  funt 

ten- 


2  ^6  Methodns  difcendi 
tendinem  fuum  vaiidum  alicui  osfi,  ibi  ex- 
crefcit  tuber  offeum,  videamus  modo  tro- 
chanteres  in  offie  femoris,in  quem  finem  ad- 
funt!  ut  punclum  dire£tionis  emergat  fupra 
reliquum  os,  hifce  enim  tuberculis  affigun* 
tur  tendines  mufcu!orum,qui  debent  femur 
invertere  asquale  ad  interiora  quam  ad  exte- 
riora,  quum  ergo  pun£h  haec  ita  emineant, 
de.monftratur  facile  ex  mechanica ,  quod 
dire&io  traftationis  longe  facilior  &  melior 
fit,  quam  fi  chorda  &  tendo  trahens  plano 
offi  applicaretur,  id  patet  in  pluribus  offi- 
bus;  Epiphyfes  has  ad  extrema  offium  te- 
gantur  cartilagine,  ne  coalefcant  ficiie  inter 
fe  jun&urae,  quod  etiam  non  fit  nifiinva!- 
de  fenibus  animalibus,  fed  cartilagines  hx  funt 
elafticae;  hmc  faciie  refiiiunt  ab  omni  com- 
preffione,inde  fit,  ut  non  facile  compreffis 
ibi  maneant  parces,  fed  fe  reflituant  &  ut 
major  fit  mobilitas. 

Non  offescunt  tam  cito  \\\x  cartilagines 
ibi  propter  liquidum  ibi  affliiens  nempe  i. 
mucofum  ex  glandulis  mucoiis  ibi  poluis 
'&  2  medullofum  ex  medulla  eo  defata  ut 
docuit  H&wers. 

Supra  hac  re  legipoteft  Realdm  Columbtis 
capite  de  epiphyfi:  &  jtinElftrk  ojfium. 

§.  25.  omnia  hxc  nunc  defcripta  depe- 
riofteo,  offium  fubfhntia  duplici,  de  Epi- 

phy- 


Medicinam.  287 
phyfibus,  apophyfihus  huc  ufqite  tra&ata 
vera  funt  de  omnibus  offibus,  ea  lege  ut 
variis  locis,variis  formis  &modis  admodum, 
eadem  fe  ubique  habeant  ut  v:  g:  videre 
eft  in  oflibus  cranii ;  in  cranio  dicituiwul- 
go  cerebrum  fe  habere  pro  medulla  cranii, 
fed  falciilimum  eft,  nam  fingulum  os  cranii 
eft  proprium  os  fibi  cum  periofteofuo  inter- 
no  &  externo,  &  unum  eft  epiphyfis  ra- 
diatim  adhaerens  alteri,  fed  prius  erat  ibi  in 
nativitate  intermedia  membrana,  quae  fafta 
eft  cartilaginea ,  poftea  offea  &  talf  modo 
conftituta,ut  indentata  iterumibifit  jun&u- 
ra ,  &  hac  ratione  omnia  magna  cranii  ofla  co- 
haerent,loca  ubi  junguntur,  vocantur  futune 
&  illae  funt  in  hunc  finem  conftitutae,  ut 
exitus  daretur  vaforum  ex  cranio  vergentium 
ad  periofteum  externum  Sc  expartibus  exte- 
rioribus  ad  periofteum  internum ,  &  finus 
durce  matris  tendentium ;  ubi  ergd  eft  me- 
dulla  horum  oftium?  in  diploe,  non  eft 
cerebrum,  fed  fi  fecaturos  hujusmodi  tran- 
verfim,  tum  apparet  clare ,  quod  conftitua- 
tur  ex  duplici  lamella,  &  inter  utrafque  la- 
mellas  eft  cellulofa  &  medullofa  fubftantia, 
■qu^  Diploe  dicitur. 

§.  26.  Hifce  nunc  probi  inftru&us  ani- 
mus  accingat  fe  fynoftologis  addifcenda?. 

Sywfteologia  ncmpe  fw  Jjnoftofis  eft  ojjinm 


288       Methodus  difcendi 

inter  fe  pro  efficiendis  motibmconnexio  confide- 
rari  hic  jam  debent  fequentia,  i.  confide- 
rari  debent  epiphyfes  fconfideratio  etiam  os- 
fis  ipfins  hic  non  multum  facit  adintelligen- 
das  jun&uras ,  nam  horum  ope  non  fiunt.)  2. 
Apophyfes,  5.  Tubera,  4.  Capita,  5.0S- 
fiiim  cava,  6.  Osfium  carinae  feu  vmuhtu 
ut  voarunt  Graeci  tum.  7.  Cruftae  carti- 
lagineae  quibus  capita  obducunmr,  tum.  8. 
Ligamenta  &  denique,  9.  modi  jundtura- 
rum.  Haec  omnia  funt  confideranda  ante- 
quam  quis  claram  ideam  jun&urarum  habe- 
re  posfit,  nam  omnis  jucuftura  fit  per  exrre- 
ma  osfium,  fed  extrerm  osfis  femper  eft  e- 
piphyfis,  quae  poftea  fit  apophyfis;  ergo 
nemo  intelliget  jun&uras  nifis  apophyfesco- 
gnofcat,  &  fic  optime  qui  difcendae  Ana- 
tomias  fe  tradit,  poterit  demonftrare ,  quo- 
modo  ejus  prima  pars  inter  partes  dividatur, 
&  has  iterum  partes  difto  modd  alfequi,  ut 
clara  fit  cpgnitio. 

Tum  cognofcenda  funt  Tubera,  Carinae 
cava  &  xoTvt.cU)  ficoptime  fcriplere  veteres, 
omne  os  quod  movetur  facilitate  fumma, 
adeo  ut  nullibi  in  naturaa  prioredemonftret 
ullus  iVlechanicus  hujusmodi  Inftrumentum, 
ubi  tam  egregius  eft  accommodatus,ut  v;g: 
videmus  in  fcapula  ibi  non  eft  cavum 
fed  eft  aliquod  planumpetius  ,cui  os  hume- 


Medicinam.  2  8p 

ri,  quod  eft  adeo  rotundum,ut  cum  motus 
fit ,  illud  caput  rotetur  fupra  hoc  planum  fa- 
cillime,  &  ut  uno  tantum  pun&o  femper 
tangat,  unde  motus  facillimus;  fed  exorbi- 
taret  jam  facile  de  fuo  loco:  verum  pofuit 
Deus  cartilagines ;  ergo  corpora  funt  elafti- 
ca,  hae  cotylai,  feu  carinae  efFormantes  ex- 
furgunt  e  larere  fuperciliae  oflis  &  fic  osmo- 
vendum  ad  latera  in  fubftantia  femper  repri- 
mente  haeret,    adeo  ut  cum  morus  pellat 
haec  latera,  tum  ab  iis  in  locum  repvimatur. 
Tum  addidit  etiam  Deus  ut  dixi  duplex 
liquidum  glandulofum  fcilicet  medullofum.  II- 
la  ergo  debent  addifce  clare ,  tum  debemus 
videre,  quot  cruftae  cartilagineae ,  &  quot 
ligamenta  ibi  fint ;  &  quid  mirabile  eft  in 
iftis  ligamentis;  funt  glandulae,  quae  iis  ad- 
haerent  ea  parte,  qua  ofia  fpe&ant,  non  e- 
nim  tantum  funt  fibrae  uti  veteres  puta- 
runt,  quae  ofli  os  neftunt ,  fed  ut  Clopton 
Havers  demonftravit,  habent  glandulae  ea 
parte,  qua  fpe&ant  juncfluras  ,quae  ftillant 
liquidum  lubricans ;  ergo  fic  ligamenta  de- 
bent  cognofci;  modi  quoquequomodojun- 
gantur  ofTa  facillime  &  diftinguendi  &con- 
cipiendi  funt:  verum  fi  aliter  fiat,  hiccer- 
te  magna  erit  confufio. 

Os  cum  jtingttm  alteri  &  minimum  tan- 
tum  habtt  motnm  vocatur  artknUtioy  quae 
•  T  di- 


i$o       Methodus  difcendi 

dicitur  fieri.  t.  owctpbputw  hoc  eft  pcr  ln*> 
ter  mediam  carnem ,  ut  v:  g:  fcapulaead- 
ne&itur  coftis  ope  mufculorum :  verum 
ille  non  eft  nexus,  qui  vocari  poteftari- 
culatio ,  nam  neclitur  tantum  fcapula  coftis* 
ut  trahi  poffit,  &  tamen  manere  in  locof 
fed  non  articulatur  cum  coftis  ad  motumj 
ergo  proprie  non  datur  hujusmodi  fpecies 
juncfturae,  quamvis  veteres  dixerint,  2.per 
cwdpQpwTiv  hoc  eft  per  vinculum  &  ligamen- 
tum  medium,  fed  neque  hujusmodi  fpecies 
nota  eft. 

3 .  Per  evy%6v$pimu  hoc  eft  per  cartila- 
ginem ,  id  efl  quod  cartilago  intermedia  ex 
uno  ojfe  in   almd  tranfeat :  Verum  hi  tres 
modi,  non  poftunt  dici  e(Te  modosadnec- 
tanda,  ofTa  movenda,  fed  quod  fimplici- 
ter  ne&anda  offa  aliis  offibus  non  etiam 
pro  motu;  ergd  non  videbantur  referri  ad 
articulationes  nunc  omnium  offium ,  quae 
ad  motum  exercendum;  junguntur  jun&u- 
rarum  modus  hic  eft.    et;  vel  modus  tan* 
tummodo  flexus  &  extenfionis.  /3  Ratio- 
nis  &  tum  femper  fi  modus  jungendi  fit 
ad  rationem ,  unum  cavum  inunooftequod 
recipit ,  &  unum  caput  extuberans  in  alte- 
ro  ofTe  quod  recipitur.  Vocatur  haec  jun- 
dura  nunc  proprie  Evccp&pom$  Jtve  inarticula~ 
tky  uti  eft  ofl&s  feinoris,  ut  &  etiam  of- 

fium 


Medicinam,  i$i 

fnim  ISletacarpi  fupi  a  carpum  :  verum  -alii 
ut  diximus  tantum  modi  funt,  ut  flectantuf 
retrorfum  &  antrorfurn  membra,  fed  tum 
duo  funt  cava,  &  duo  capitula,  q-uae  reci- 
piuntur  ut  ad  motum  digitorum  fupra  os 
metacarpi,  nec  non  etiam  talis  eft  jun&ura 
cubiti  ad  os  uln3ecumo(Tehumeri?&  vocan- 
tur  hx  jundturae  yr/Xvyioi  Givglymi.   -  -  • 

Reliquae  junfturae  ab  antiquis  diftae  funt 
quando  junguntur  ojfa  Jine  motu>  ut  futttr<ef 
fympbyjesy  harmonU ,  Gomphofes*  Sutura  dicitur^ 
quando  unum  os  dentibus  emisfis  occupatur  ab 
altero  ojfe  in  cavo  qnodam. 

Sjmphjfs  dicitur  ^quandounum  os  alteri  in* 
trejcit  non  dentatim^  fed  fuperpofitione  ut  oi 
temporale  cum  ojfe  bregmatis^  fed  proprie  ta- 
lis  jundura  nulla  eft,  nam  funtdentesetiam, 
qux  hic  jundturam  faciunt.  HarmonU  etiam 
nullum  exemplum  eft>  nam  iterum  per  in- 
dentationem  fit.  Gomphofs  dicitur  quandou* 
num  longum  corpus  in  cjuodam  cavo  infertum 
junEluram  facit  uti  cootingit  inter  dentes  & 
maxillas. 

Jam  fi  quis  velit  Au&ores ,  qui  optim^ 
fuper  hac  re  legi  merentur ,  brevi  indicabo* 
fed  editiones  poftea  dicam. 

Sunt  etiam  primarii  fcjalius  Uber  tnfolio> 
Columbus;  &  Fallopius^  tumleClerc;  Riola* 
ms  5  &  PhilippHS  'fngrasjias. 

T  i  Ali- 


%$i       Methodus  difcendi 

Alibi  indicabo  quo  ordinc  hi  legendi 
fint. 

§.  27.  Poftquam  nempeomnia,  quaeof- 
fa  fpe&ant  enumeravi,  atque  imprimis  de- 
fignavi  Au&ores ,  qui  ad addifcendam  quam- 
Kbet  partem  Ofteologiaz  idonei  funt)  id  eft 
Au&ores  ipfi  ,  qui  haec  invenere  &  primo 
bene  defcripfere)  perventum  eft  ad  novum 
quoddam  nempe  Jun&uras  ipfas. 

Obfervatum  eft  ab  omni  faeculo  interex- 
tremasoffium  partes  &  lubricas  cartilagines, 
quae  ibi  apponuntur ,  inveniri  liquidum  quod- 
dam  quod  nec  aquofum ,  nec  fapidum  nec 
oleofum,  nec  etiam  glutinofum  eft,  fed 
quod  fi  inter  digitos  ttaftetur  utique  etiam 
libricum  &  tenax  eft,  fed  tamennoncum 
magna  cohsfione  pellucidum  quoque  eft  , 
&  inter  omnes  jun&uras  quorumcunquc 
animalium  reperitur ,  hoc  liquidum  vero  fi 
deficiat,  advertitur  quod  junfturae  crepi- 
tent  ad  motum,  &  quod  motus  earum  e- 
tiam  retardantur ,  tum  ita  ut  removeri  ne- 
queant,  quod  contingit  in  fcorbuto,  in 
morbo  hypochondriaco  diuturno ,  ut  &  in 
lue  Neapolitana  toties  invenit  nunc  egregius 
ille  Anatomicus  Clopton  Havers  hujus  li- 
quidi  naturam  ,  hujus  etiam  do&rina  circa 
hoc  negotium  haec  eft,  offium  ftruftune 
duplici  fe  habent  modo* 

Vel 


Medicinam.  293 
*  Vel  finum  habent  exfculptum  inme- 
dio  cavo  inter  jun&uras,  ut  os  unum  ab 
ofle  moto  contingi  nequeat.  /3.  Vel  finum 
habent  nullum  ,  ita  ut  os  motum  ubique 
contingat  alterum  in  fuo  motu. 

Os  femoris  v:  g:  jungitur  ita  cum  ofle 
coxendicis,  ut  caput  fuum  intra  cotulam 
Trecondat,  fed  in  medio  cavo  illo(quodca- 
vum  fit  \  jundiuris  oflium)  ibi  in  medio 
cavo  iftius  oflisinnominatieft  cavum  ,quod 
retrocedit,  ut  innafcatur  ligamentum  teres, 
quod  jungit  os  femoris  acetabulo  medio; 
intra  hunc  receflum  fic  exfculptum  haerent 
glandulae ,  quae  tantum  digito  preflx  trans- 
fudant  liquidum  un&uofum  nullo  modo 
tamen  oleofum ,  fed  pellicidum ,  quod  le- 
quidum  dum  movetur  os,  folet  fic  lentS 
exprimi,  hoc  liquidum  ita  expreffum  mif- 
cetur  oleo  medullofo ,  quod  tranfudat  per 
ofla  ,  dum  major  fit  motus,quod  fitdum 
movetur  pars ;  ergo  etiam  partes  oflis  tum 
moventur.  Hoc  oleum  medullae  occurrit 
huic  glutini,  illi  intime  permifcetur,  quae 
tum  liquida  utraque  permifta,  conftituunt 
oleum  lubricans  ambo  offa,  ne  in  motu 
fe  mutuo  conterant  ,  atterant  ,  &  calef- 
cant  i  nimio  motu. 

Alia  ofla  fic  junguntur,  ut  fe  immedia- 
te  contingant,  uti    os  humeri  cum  plano 

T  5  in 


29+  Methodus  difcendi 
in  haemoplata,  &  majore  fupercilio  carti- 
Jagineo  retinetur,  fcd  ibi  nullum  cavum 
reperitur,  propter  hoc  magnum,  fecus  ac 
in  ofTe  coxendicis  cum  ofle  femoris,  nam 
hic  mutuo  ofTa  fe  contingunt,  &  in  me- 
,cHo  cavo  nullus  eft  fimile  ligamentum  re- 
cipiens,  nec  glandulas  continens;  lic  etiam 
os  femoris  ubi  neftitur  offi  tibiae,  nullum 
c&vum  in  medio  cavitatis  os  femoris  reci- 
pientis  babetur, 

Quid  nunc  obfervatur?  omnia  ofla,  fic 
junguntur,  ut  cavum  os  recipiensin  feal- 
terurn  finum  non  habeat;  ibi  Hgamentafunt, 
quae  ne&unt  os  recipiens  ofli  recepto,  & 
in  his  ligamentis,  qua  parte  os  fpe&ant, 
Jant  glandnlae,  quae  liquidum  hoc  fun- 
dunt,  ita  ut  ligamentum  hujusmodr  pru- 
.denter  folutum  ,  fi  paululum  prematur  di- 
gius,  tranlTudet  hoc  liquidum  mucilagino- 
fum  diclum  ab  Hwwsrtio ,  hae  funt  illas 
glandulas  mucofae  &  glandulaemucilaginofae 
huic  viro.  Ergo  glandulae  in  hoc  ligamen- 
to ,  quod  ofia  inter  fe  ne6Ht  femper  ad- 
funt;  fed  ubi  ligamentum  eft  in  cavo  a- 
cetabuli  ibi  in  utroque  funtglandulaenem- 
pe  in  cavo,  &  circa  cavum ;  fed  ubique  Ii- 
gimentum  teres  in  cavo  non  eft,  ibi  hx 
-glanduiae  funt  in  parte  anteriore  ligamento- 
\im  offa  neftemium, 


Medicinam.  295 
Harum  nunc  glandularum  effe&us  eft, 
feparare  hunc  mucum,  nam  plane  hujusmo- 
di   infipidus  pellucidus  moderate  tenax  li- 
quor  eft  ;  hujus  liquoris  nunc  cffc&us  eft. 
1.  Derivare  hoc  liquidum  intra  cava  jun- 
dturarum,  quando  ofla  circa  ligamenta  e- 
tiam  moventur,  tum  exprimitur  hoc  liqui- 
dum,  &  fluit  intra  cava  jun&urarum.  2. 
Effe&us  eft  milceri  cum  oleo  meduliofo. 
3.  Effe&us  eft,  cum  ita  intime  admiftus 
eft  ope  motus  offis,  cum  oleo  medullofo 
componere  tertium  corpus,  quod  nectan- 
tummodo  oleofum ,   nec  mufcofum  eft, 
fed  conflatum  ex  hifce  duobus.  4.  Hifce 
tribus  pofitis  motu  olTium,  tum  fit  fubti- 
lius  nam   hoc   motu  debet  attcri  &  al- 
tenuari  multum  ,    &  fic  tum  attenuatum 
hoc  liquidum  per  vafa  reforbentia  aufer- 
tur  &  mifcetur  iterum  fanguini  ,  quod  e- 
etiam  fi  non  fieret,  oriretur  hydropsinter- 
oflsus,  &  colligeretur  ibi  liquor  ,ut  inPra- 
fticis  fa?pe  obfervatur. 

Videatur  ergo  de  hifce  iile  Clopton 
vers  vel  in  aciis  Londinenjibxs  ubi  per  par-» 
tes  perlegit  hanc  do&rinam  focietati  Lon- 
dinenfi  vel  etiam  in  fuo  libello  edito  titulo 
Ofteologia  mvA  &  gUnduUrum  mucofarum 
Aejcriptio. 

Hifce  omnibus  pera&is  tam  de  Ofteo^ 
T  4  ge- 


2$6  Methodus  difcendi 
genia,  Ofteographia,  &  fynofteologia ,  & 
his  omnibus  bene  explicatis  fupereft ,  ut  di- 
cam  de  praecipuis  Au&oribus  fub  uno  ca- 
pite  qui  hic  requiruntur.  i.  Primarius  om* 
nium  eft  Andreas  Vefalius  Bruxellenjis  incom- 
parabilis  Anatomiae  Reftaurator,  cujus  libri 
de  corporis  fabrica,  nunquam  fatis  funtcom- 
mendandi,  ita  ut  Bibliotheca  Medici  illis 
carere  nequeat,  quin  primario  inftrumento 
fe  inftruendi  privetur,  editus  eft  ejus  liber 
infolio  Bafiliti  apud  Operinum  anno  i  543  &1 
iterum  ibidem  apud  eundem  anno  1555  pri- 
mae  editionis  figurae  &  icones  funt  nitidiffi- 
mae,  fed  etiamfi  ligneae  fint,  tamen  praefe- 
rendae  fint  figurae  primae  editionis,  nam  in 
fecunda  editione  Crenae,quae  umbras  facere 
debent,magis  funt  confufe,  unde  faepe  ma- 
culas  habent  loco  linearum :  veriim  in  fecun- 
di  hoc  damnum  facile  compenfatur,  nam 
textus  eft  exaftus  &  emendatiormultoquam 
in  prima  editione  fupervixit  audior  fcilicet 
1 2,  annos  primo  fuo  operi ,  objeftiones  plu- 
rimas  audiverat,  hinc  fupplevit  plurima  ,e- 
mendavit  ali3,  &  nitidius  fecit  opus;  hinc 
qui  utramqne  editionem  fibi  comparare  pof- 
fit,  fecundae  textum&  primae  confulereTa- 
bulas  fed  nunc  prodiit  tertia  editioy  qm  non 
fjlum  ejus  anatomiam  fed  opera  ejus  omnia 
corngkElit ,        cura  Hcrmanm  Boerhaave  & 

Bernhar<° 


Medicinam.  297 

Bcrnhardi  Siegefried  Albini  ejl  edita  Lug- 
dnm  Batavorum  1715.  ejus  nunc  liber 
primus  de  fabrica  hac  osfium  eft  elegantisfi- 
mus,  &  nullum  opus  in  Medicina  unquam 
plures  laudes  meruit  quam  hicce  tra&atus 
nam  ibi  habetur  quidquid  vetuftas  unquam 
de  offibus  noverit. 

2.  Johannes  Riolaws  Parifienfis^  filius;  Pa- 
ter  enim  ejus  fuit  Profeflbr  Regius ,  edita 
funt  ejtis  Opera  Anatomicain  folio  Parifiis  anne 
i<5<o.  illo  libro  nemo  Medicus  etiam  carere 
debet ,  nam  fi  oporteret ,  ut  munus  Profef- 
foris  Anatomiae  excoleret ,  non  deberet  ve- 
recundari,  fi  tantum  ordinem  hujus  Aueto- 
ris  fequeretur  ,  nam  ibi  reperitur  quidquid 
ad  eruditum  Anatomicum  pertinet;    ibi  e- 
nim  invenientur  ea  ,  quibus  alii  fe  ornave- 
runt  ,  editio  illa  in  folio  commendanda  eft, 
licet  fprfan  quaterdecies  fuerit  impreiTus  li- 
ber,  fed  femper  cum  multis  erroribus,  nam- 
que  fcripfit  avidiffime  contra  Harv^nm^  fed 
tandem  circa  finem  virae  debuit  ilii  cedere, 
&  edidit  hoc  opus  ,  tumque  emendavit 
optime ,  eftque  certe  opus  fummi  pretii  m 
Anatomia ,  habet  traUatum  unum  hic  liber, 
qucm  vocavit  Commentaria  in  Galenum :  hinc 
fi  quis  cupiat  videre  plusquam  Vefalms  dixir, 
videat  eum  ,  nam  cum  ejus  opera  edita  fint 
fere  centum  annis  ooft  Fefalium^  habet  ex  eo 

T  5  & 


p  8        Methodus  difcendl 
&  ex  aliis  quidquid  boni  fuit  ,  vir  fuit  val- 

de  dedirus  Galeno  &  non  facile  aliis  ccdens; 
hinc  omnia  retorfu  in  fententiam  Galeni^ 
quem  volebat  omnia  fcivifie  ,  fed  hoc  facilS 
huic  condonamus  propter  ufum  quem  prae- 
ftitit  in  Anatomia  ingentem.  Si  quis  huic 
addat  Vefalium ,  optime  faciet,  nam  Riolama 
figuras  nullas  habet ;  hinc  debet  addere  Vefa- 
lium  pro  figuris  &  RioUni  textum  legere, 
tum  in  Riolano  quidquid  ad  perfe&ionem 
ftudii  in  hoc  cafu  defiderari  poteft. 

5.  Realdus  Columbus  Cremonenfis  ,  qui  fuit 
difcipulus  Vefalii^  Vejalius  quidem  plerum- 
que  degebat  PatavU^  fed  non  erat  ibi  Pro- 
fefior  ;  ve~um  patiebatur  fe  accerfi  jam  in 
hanc  jam  illam  Academiam,  quo  tranfibat 
&  ibi  per  fex  aut  ofto  feptimanas  Anato- 
miam  docebat,  &  tumomnia,  quae  docuit 
in  unum  ilium  egregium  librum  tranftulit, 
habuit  etiam  plures  Audirores,  ut  Gabrielem 
Fallopium  &  hunc  Columbum  hicce  liber  edi- 
tus  efl  ter  de  re  Anatomica  uno  volumine  in  fo* 
lio  imprejfus  venetiis  anno  1559.  qu<t  editio 
eft  ranffima  ,  jed  absque  figuris  ,  vel  etiam 
comparari  potefl  editio  ejus  in  oElavo,  apud  We- 
chelium  famofum  illum  typographum  quae  fa-» 
c\\h  acquirituf. 

4.  IMemorari  hic  etiam  deber  ^fohannes 
Thilippus  Jngrajfias  Sknlus^  ille  fcripfit  Com* 


Medicinam.  299 

tmntaria  m  Galenum  de  cjjtbus^  qui  liber  for- 
re  rariflimus  omnium  quos  quaerimus  , 
ttis  efi  anno  1603.  Panormi  in  Jicilia  ,  apnd 
^Jcannem  Baptijlam  Maringhum  1603.  info- 
lio  ,  &  itcrum  venetiis  in  folio  aptid  focietatcm 
anno  160.1.  nam  mox  per  totam  Europatn 
venditus  fuit ,  fed  iterum  editus ,  commen- 
tatus  eft  in  Galenum  de  OJfihus ,  fed  nullus 
liber  eft,  qui  curiofius  collefta  omnia  vete- 
rum  contineat;  verum  raro  habetur  ,  nam 
latet  hinc  inde  in  Bibliothecis,  &  vix  fpes 
eft  eum  iterum  impreffum  iri  propter  magrii- 
tudinem  voluminisj  hinc  fi  acquirere  quis 
poteft,  emat  ,  fed  non  Auctor  effem  ,  ut 
tantopretio  emeret,  nam  Riolanus,  qui  qua- 
traginta  &  feptem  annis  poftea  vixit  colle- 
git  etiam  omnia  ex  eo  ,  inde  omnia  ejus 
optima  in  Riolano  inveniuntur  ,  unde  nefcio 
cur  periti  tantolabore  eum  qucerant,  &  tan- 
to  pretio  emant ,  quia  omne  quod  eximii  ha- 
buit  in  fuurn  opus  tnnftulit  Riolaxus. 

5.  HifceAu&oribusaddatur  Exiguuslibellns 
MediciRegiiDomini  lcClcrc  :cditus  titulo  Oflcoio- 
gie  Complette  anno  \jo6.  Pariftis  in  oclavo; 
nullus  eftomnimn  librorum,  qui  brevius  in- 
fervire  pofTit  memorix  ejus  ,qui  priores  no- 
vit.  Bonus  neuriquam  eft  pro  difcipulis  in- 
ftruendis  ,  r.am  caret  funiris  &  breviflimus 
eft  textu,  fed  incomparabilis  eft  liberei  qui 

Qfteo. 


300    ^sfifothodus  difcendi 
Oiteplogian?  fSm  novit,  nam  egregi£  refri- 
R  tktf ^moriamll  habet   enim  duo  ille  li- 

«•n^h^K  accuratiffime  nova  inventa  ha- 
^Lbeti^-flon  novi  aliquid  deficere,  &  habet 
emendatiffime  ea  omnia ,  ita  ut  Vefalio  Rio- 
lamy  Columbo  anteponendus  fit.  0.  Sed  al- 
terum  eft  egregium  in  eo  quod  nempe  de- 
fi.gnet  ad  apicem  digiti ,  ubi  aponeurofes  feu 
tendines  mufculorum  fe  offibus  inferunt, 
&  hoc  breviflime  peragit.  Nam  non  poteft 
unum  verbum  demere  ,  quin  ftatim  pe- 
reat  totus  fenfus  ,  &  hoc  confulo  ,  ut  non 
femel  quis  eum  perlegat,  fed  fi  accuratus  fit, 
faepius  hoc  faciat  ,  &  charta  alba  li  involu- 
tum  habeat  pro  adverfario  infervire  poterit 
eorum  quae  leguntur  apud  Au&ores. 

6.  Editus  eft  fimilis  libellus  nempe  opus 
Pafjn  Lugduni  Batavorum  titulo  Ofieologiay 
apud  vivie  ,  antta  ejuidem  Gandavi  efi  im- 
frejfus ,  omnia  etiam  Duvernej  inventa  five 
Dnvernejana  uti  Dominus  Le  Clerc  con- 
tinet. 

7.  Hifce  tum  addatur  Clopton  HaversOs- 
teologia  nova,  Londinianno  1691.  verum  eft 
tantum  pro  iis ,  qui  linguam  Anglicam  no- 
runt  ,  nam  editio  quae  eft  translata  in  lin- 
guam  Latinam  j  Jiinc  inde  deficit  ,  quod 

non 


Medicinam.  301 
hon  aflccutus  fuerit  translator  textum  au- 
doris. 

Hi  funt  libelli  ,quibus  carere  non  debent 
Medici  tyrones  ,  fi  hoc  ordine  eos  legant, 
habebunt  intra  bimeftrem  cognitionem  ha- 
rum  omnium ,  quae  Medici  fcivere  haftenus 
de  offibus ,  &  fi  poffint  videre  fimul  fcele- 
ta,  jucundiffime  &  optime  omnia  brevi  cog- 
nofcent,  quae  hic  requiruntur ;  hinc  fi  quis 
fibi  proponeret  intra  paucas  feptimanas  O- 
fteologiam  omnino  cognofcere  ,  quotidie 
deberet  tantum  binas  horas  impendere  in  hif- 
ce  au&oribus ,  &  bis  in  feptimana  adire  thea- 
trum  publicum  anatomiae  colligendo  &  con- 
ferendo  ibi  in  fceletis  ea  qux  legit  ,  &  in 
memoriam  revocare  ,  an  invenire  poffit, 
quod  legit ,  &  hoc  modo  brevi  haberet  fcien- 
tiam  perfe&iffimam  eorum  ,  qux  ha&enus 
haberi  pofllint  pro  morbis  offium  a  Chirur- 
gis  &  Medicis ;  dico  eorum  ,  quae  hadrenus 
haberi  poflunt,  nam  fcopus  hoc  tantumeft, 
omnia  quae  hactenus  nota  funt  demonftrare, 
&  viam  indicare,  quomodo  ea  acquirenda 
fint ,  de  iis  etiam  quae  poftea  adhuc  inve- 
nientur  adhuc  fermo  hic  non  eft.  Abfolvi 
penfum  illud  de  ftudio  anatomiae  addifcendo 
de  offibus. 


AN  A- 


Methodus  difcendi 

ANATO  M  I  J£ 

Pars  Secunda. 
C  A  P  U  T  IL 

Myologia. 

§.  28.  /^Rdonuncexigitut  futurusMe* 
V_/  dicus  addifcat  omnia ,  qu<z  fpe* 
flant  mufculos  &  hxc  pars  Anatomicae  fcien- 
tiae  vocatur  Myologia. 

Nempe  grsce  pSq  efl  mus^  notavere  etiant 
latini  hoc  nomine  animalculum  quadmpeS)& 
ab  hoc  nomine  vocarunt  mufculos  ,  eas  partes, 
quas  alii  anatomici  vocarunt  Lacertos  car* 
mos. 

Nomen  hoc  revera  mufculis  dedere,quia 
mufculus  cum  tendinibus  fuis  feparatus  non 
abfurde  formam  muris  exhibet ,  nambrevif- 
tendo  eft  ,  quafi  caput ,  tum  eft  pars  car- 
nofa  eminens  quafi  corpus  repraefentans ,  & 
caudatum  repraefentatur  per  tendinem  lon- 
giorem. 

Et  hinc  nunc  Medici  divifere  mufculum 
inter  partes  ex  hac  origine  vocis ,  nempe  di- 
xere  eft  mus,  hinc  habet  caput,  hoc  intel- 

lige- 


Medicinam.  303 
Ifgebant  breviorem  tendinem ,  habet  corpus, 
hoc  intelligebant  partem  carnofam  eminen* 
rem,  &  habet  audam  feu  tendincm  longio* 
rem ;  hinc  ea  nomina  mufculorum  tantum 
orta  funt. 

Omnia  confilia  jam  ad  ftudium  Anatomi- 
cum  dirigendum ,  quatenus  mufculos  fpectat 
dividuntur  in  duas  partes. 

1.  In  Myologiam  feu  Myographifim  hoc  efi 
defcripiwnc,m  omnium  eorum ,  qH<&  pertincnt  ad 
hifloriam  mufculorum. 

2 .  In  Myotomiam  ,  illa  efl  defcriptio  accu- 
rata  ordinis  &  modi ,  quo  cadavera  debent 
traBari ,  ut  mufculi  non  turbati  pojfwt  rcddi 
confpicui. 

L 


*T)e  Myographia. 

§.29.  Primapars  Myographi* ,  hoc  efi  de- 
Ccriptiouis  omnium  eorum  que  pcrtincnt  admuf- 
:ulos ,  docet  mufculorum  t.  Materiem. 

Dico  prima  pars  Myologia  dicitur  proprie 
Myographia,  haec  dividitur  in  parres  &  pri- 
Ba  pars  explicat  mufculorum  materiem. 

Prima  Pars  Myographia. 


JIU  Materies  1.  eft  arteria ,  deinde  venh 

nervus* 


304«  Methodus  difcendi 
nervus  ,  tum  lymphatica  Vafa  ,  qux  faepe 
voco  arteriofa  &  venofa.  Tum  tendines, 
tum  pinguedo  cum  fuis  vafis  tandem  mem- 
bran^.  Haec  confiderantur  ut  materies 
conftituens  mufculum.  Arteria  inmufcu- 
lis  dividitur  ,  ut  alibi  in  corpore  in  fangui- 
feras  &  lymphaticas ,  &  forte  etiam  in  fpi- 
rituofas.  Rem  dicam  ut  fe  habet,  arteria? 
feruntur  plurimx  ad  mufculos  ,  dividuntur 
in  ramos  ,  funt  tum  ubique  venae,  quibus 
occurrunt ,  &  in  quas  abeunt  in  lymphatica 
vafa  arteriofa,  fed  forte  ad  horum  fines  funt 
etiam  tandem  fpirituofae  arteriae  ,  quod  ut 
fufpicor,  certe  funt  rationes  plurimae ,  qux 
me  hoc  credere  inftigant ,  ut  nempe  in  cerebro 
funt  arteriolae  ultimae ,  qux  fpiritus  ferunt, 
fietiam  forte  ubique  ad  ultimum  tubulum  ar- 
teriofum  oriatur  canaliculus,qui  tam  tenuis 
eft  ,  ut  liquidum  modoferat  tam  tenue,  uc 
eft  fpiritus ,  &  fi  hoc  unquam  detegatur, 
(nam  funt  plures  rationes ,  qux  inftigant, 
ut  hoc  afferamus  )  tum  arteria  fpirituofa 
erit  vas  fpirituofum  ,  &  venae  erunt  etiam 
fpirituofae. 

Nervi  etiam  vadunt  ad  mufculos ,  &  fi- 
brilke  eorum  junguntur  aliis  fibris undc 
oritur  ftruftura  mufculi  nervofa.  Pingue- 
dinofa  vafa  adfunt  ,  qux  intra  fpiras  &  fi- 
bras  carneas  inferuntur  uti  cpedulla  intra  la- 

mellas 


Medicinam.  30  f 

mellas  bffeas  ,  &  eft  idem  ufus,nempc  cum 
moveantur  inter  fe  muruo  fibrae  ,  poflunt 
atteri  &  partim  exficcarentur  ,  fed  exprimi- 
tur  pinguedo,  cum  exercetur  motus,ut  de- 
fendantur  fibrae  ab  attritu  &  motus  facilite- 
rur.  Inter  haec  decurrunt  membranae  ,  qua? 
fiunt  ex  vafculis  minimis  intertextis  &  reli- 
qua,  qua?  in  mufculo  funt,  vocantur  fibrae, 
quae  tantum  funt  ultima  vafa  re£la  &  mi- 
nima^ 

Vidimus  jam  quocl  tota  hiftoria  mufcu- 
lorum  in  duas  partes  dividatur.  Prima  pars 
(  ut  vidimus)  tres  kerum  habet  partes,  qua- 
rum  prima  exponit  partes  ,  mufculum  con- 
ftituentes ,  quaenam  etiam  illa  funt ,  brevi 
compendio  vidimus. 

§.  50.  De  ftruftura  hac  enarrata  mufcu- 
lorum  legendi  funt  fequentes  Auftores. 

1.  Richardus  Lowerus  in  TraZhatu  Juo  de 
Corde  ,  il!e  enim  fere  primus  ideam  dedit 
claram  ,  quanam  ratione  omnis  fibra  car- 
nofa  abiret  in  unam  fibram  tendinofam  & 
carnofam  ,  &  tendines  fuos  appofitos  par- 
tibus  appofitis  ftmper  affixos  haberet ,  quod 
nemo  ante  eum  tam  exafte  fecerat. 

2.  Videndus  fuper  hac  re  pariter  eft  GuiU 
lelmus  Coivptms  Anato/mcus  Britannicus  edidit 
libdlum  in  8.  Londini  1694.  Analice 

;  V  idio- 


%o6       Methodus  difcendi 

idiomate^  in  qua  prafatione  de  flrutlura  ulti* 
morum  mufculorum  plura  egregia  habet. 

3.  Huic  addatur  Henricus  Ridleus  pariter 
Hritanriicus^edidit  libellum  in  8.  quem  vocat 
Anatomiam  Cerebrij  in  eo  itidem  habet  capi- 
tulum  de  mufculari  motione  ,  in  qua  plurima 
egregia  fupra  eadem  docet. 

Hi  funt  nunc  primarii  quibus  le&is  mul- 
tam  referemus  utilitatem  ,  ut  intelligatur  his- 
toria  mufculorum  ,  quatenus  partes  confti- 
tuentes  mufculos  quasrimus. 

SECUNDA  PARS 

Myographia. 

§•31.  Altera.  pars  Myographia  docet  muf 
Cftlorum  nexus  ad  bajes  fuas  firmas  &  ad  par- 
tes  movendas. 

Prima  pars  explicuit ,  quid  fit  mufculus, 
quod  Ana^omico  primo  eft  fciendum  ,  hoc 
fa£to  ,  debet  nunc  demonftt  3re  nexus  muf- 
culorum  ad  fuas  bafes  ,  ubi  immobiles  quafi 
adhxrent  ,.  &  alios  nexus  eorum  ad  partes, 
quasmovere  debent,nimirum  nulluseftmuf- 
culus  majordempto  corde,  quin  ofii  cuidam 
affigatur,  &  partes  habeat  praeterea  firmas : 
verum  quas  trahit  folum  cor  pellendo  ,  li- 
quoribus  non  movendis  partibus  dicatum, 

unam 


Medicinam.  307 
umm  partem  firmam  modd  alteram  liberd 
fufpenfam  habet  ,  itaque  mufculi  dum  mo- 
vent  partem  ,  femper  partem  eonun  firmam 
quam  bafin  vocamus  movent  ,  Ioca  il!a 
utraque  ubi  inferuntur  ,  puncfb  vocan- 
tur  ,  quamvis  pun&a  non  flnt  ,  itaque  e- 
tiam  Anatomicus  debet  lixc  duo  in  mufcu- 
lis  co;ifiderare. 

IIU  partes  mvtfculornm  ,  ant  jungwitur  of 
ftbus  vacantur  Aponvurojes  voce  sivtiqua  Gr<e- 
ca  ,  veteres  enim  vocamnt  tcndinem  vsvpfj 
{cilicet  ncrvum  ,  auia  Galenus  &  alii  putarunt 
tendinem  nervum  efle  ,  fed  Steno  demon- 
ftravit  ,  quod  nervus  non  eflet ,  *fed  aggre- 
gatio  tantum  &  compa&io  fibrarum  ipjius  mus- 
culi ,  Aponeurofis  nunc  mufculi  ergo  eft  pars 
tendinofa  ,  qua  bafi  ncrvea  quafi  ,  &  puntla 
mobili  mufculos  locis  appoftis  affigit  &  Aponeu- 
rofti  proprie  notat  enarrationem  (cu  exitum 
nervi,  nam  ut  dixi,  putabant  illos  tendines 
efTe  nervos;  nulla  nunc  pars  accuratiori  ftu- 
dio  nddifcenda  eft  ,  quam  haec  ,  nam  fcire 
locum  ubi  inferuntur  tendines  eft  habere  a- 
nimum  inftrudtum  in  Chirurgicis ,  &  etiam 
in  Phyfiologicis  pro  medicina  facienda. 

Scripfere  etiam  de  hac  re  multi  Au&ores 
Anatomici. 

i.  Fefalius  quo  poft  Galemtm  nullus  me- 
lior,  imo  huc  uscju-e  hullae  tabulx  edirae 

V  :  fu« 


308       Methodus  difcendi 
iunt,  quae  magis  aflimulantur  ratione  Myo~ 
logU  &  OfteologU  ,  fecundus  ejus  liber  dica- 
tur  mufculis  ,  quos  egregie  pertra&at  &  de- 
monftrat  ;  verum  habet  inum  &  alterum 
errorem  ,  ad  quem  attendendum  ,  uti  eft 
ille  error  de  mufculo  redo  abdominalli,  non 
condonatus  certe  quia  femper  infurgebat 
contra  Galenum  ,   quod  ut  hominem  de- 
monftret,  Simiam  fumeret:  verum  ipfe  bo- 
nus  Vir  hunc  mufculum  redum  depingens 
defcribit  ac  fi  re<5h   usque  ad  claviculas  feu 
fupremum  fterni  tranfiret ,  quod  in  brutis 
quidem  verum  eft  ,  fed  non  in  hominibus 
tum  etiam  defcribit  mufculum  collum  fle- 
ftentem  ,  &  elevantem  coftas  ,  qui  quidem 
in  brutis  iterum  reperitur,  ubi  claviculaenon 
adfunt ,  fed  non  in  homine  ,  in  quo  clavi- 
culae  adfunt  ,  quae  coftas  elevant  ope  cujus- 
dam  mufculi.  His  erroribus  condonatis  Au- 
ctor  ille  optimus  eft  in  Anatomia,  fed  ta- 
men  non  eft  bonus  pro  incipientibus  &  pro 
difcipulis  ftatim  inftruendis,  quia  fecundum 
eum  memoria  retinere  non  poffunt  mufculos 
partibus  fingulis  dicatos  ,  quia  non  dat  no- 
mina  mufculis  ex  fun&ione ,  &  potius  par- 
tibus  quibus  inferantur  ,  fed  tantum  ex  or- 
dine  quo  fefe  praebent ,  ut  v.  g.  dicet  muf- 
culus  ille  eft  fleftentium  brachium  fuperior 
&  inferior  >  &  primus  mufculus  brachium 

elevans 


Medicinam.  305) 

elevans ,  &  fic  nomina  a  folo  ordine  petira 
funt  &  ita  damnum  intulit  fuo  leftori  & 
inu(itatem  tanti  operis  ,  fed  in  ultima  edi- 
tione  hoc  eft  corre&um. 

2.  Hibetur  itaqueut  hoc  damnum  refar- 
ciatur  Gabrielis  Fallopius  ,  qui  accurata  des- 
criptione  &  nitore  non  modo  Vefalmm  eft 
aflecutus ,  fed  fere  praeivit  ,  non  vidi  ali- 
quem  unquam  clariore  &  diftinftiore  fer- 
mone  proponentem ,  quam  ille  de  iis ,  quae 
invenit  &  plura  certe  invenit,  ejus  opera  edi- 
ta  funt  tribus  Voluminibus  fed  uno  Volumine 
infolio  anno  1584.  Venetiis,  fed  rara  haec  eft 
editio  ,  verum  mox  iterum  edita  funt  anno 
1596.  itidem  Venetiis  ,  fed  ambae  editiones 
illae  rarae  funt ;  verum  etiam  edita  eft  Fran- 
cofurtiapud  H&redesWecloelii  anno  1600.  cum 
appendice  adjeflo ,  &  haec  edito  eft  commen- 
dariffima  quod  nempe  pleniftima  fit  ,  in  eo 
libro ,  qui  naturam  volunt  addifcere  mufcu- 
lorum  ,  defiderio  fuo  fatisfacient  ,  &  hoc 
habet  boni,quod  corrigat  Vefalium,&c  quae  no- 
vainvenerit  addar;  Kmctam  egregictejusobfer- 
vationesin  Vefalium  funt,nam  ibi  quidquid  Ve- 
falio  deeft,  fupplet  ,  &  ubi  errat  ,  corrigit: 
verum  hi  bini  Auftores  non  faciunt,  ut  me- 
moria  retineantur  mufculi ,  fed  hoc  quidem, 
quod  fi  habeamus  cadaver  ,  &  in  cadavere 
inveftigamus,  omia  inveniemus,  fed  non  in 
V  3  memo- 


3  io        Methodus  difcendi 
memoria  eos  mufculos  habebimus>  narn  ipfe 
Fallopius  hoc  damnum  non  fupplevit. 

5.  Hinchaberi  fimul  dcbn  Johanves  Rio- 
lanus  filius,  quo  carere  Medicus  non  poteft,  : 
opus  ?Jl  in  folio  editum  Parijiis  anno  1650. 
in  hocce  libro  Anthropographiam  habemus  in  1 
quo  acquiefcamus  ,  quid  enim  continetur? 
fuit  Vir  Riolanus  y  qui  fecuerat  fupra  cen- 
tum  &  quinqiiaginta  cadavera  antequam 
fcripferit  hoc  opus ;    adverterat  non  pofle 
mufculorum  tot  nomina  retineri;  vidit  dc- 
fecifle  Vcjalium  in  eo,  quod  aTerie  numero- 
rum  mufculis  impofuerat  nomina  ,  quod 
memoriom  non  firmabat  :  unde  hicce  opti- 
ma  impofuit  nomina  ;   hinc  figuras  Vefalii 
ejusque  textum  ,  tumque  partim  Fallopii  e- 
gregium  textum  confulere  debemus ,  qui 
fua  plnrima  addidit ;    tum  apud  Riolanumy 
accuratiffima  excogitata  ,  &  &  funcftione  fi 
fint  folitaria  ,  ut  in  mufculis  temporalibus, 
&  &  bafi  firma  &  parte  movenda  nomina 
inveniemus ;  hinc  tam  egregia  nomina  muf- 
culorum  abeo  reperiuntur,fi  v.  g.  fumamus 
Stylogloflum  ,  cum  ita  vocarit ,  quia  affi- 
gttur  baji  firma  procejfus  fiyliformi  ,  &  parte 
mobili  lateritm  lingua  ;    ergo  nomen  habet 
sb  hoc  Stylo  ,  &  a  lingua  ,  qtrix  Graece  dici- 
tur  yMSwax  illum  jam  mufculum  nunquam 
quis  oblivifcetur ,  fi  ita  addifcat ,  idem  eft 


Medicinam.  311 
fi  confideretur  mufculus  bafio^loflus  ,  feu 
c/ui  htret  ad  bafin  lingu&  ,  nempe  punclo  fixo 
in  ojfe  hjoide  ,  &  punUo  mobili  ad  medium  fe~ 
re  lingm  ,  fi  ergo  ex  Ofteologia  quis  norit 
hxc  pun&a ,  hoc  eft  cognofcat  ofla  ,  habet 
claram  rationem  ,  cur  hujusmodi  nomina 
fuerint  impofita ,  hxcque  tum  fkile  memo- 
riae  implantat  fuae  ,  fic :  v.  g.  Coracohyoi- 
dei  mufculi  facile  retinentur  memoria ,  fi 
tantum  noverimus  fcapulam  habere  pro- 
cefTum  quemd^m  quafi  roftrum  ,  quod 
Grasce  dicitur  aopu^  hoc  eft  rojlrum  ,  Sr 
fi  cognofcamus  os  hyoidis,  jam  mufculus  Co- 
racohyoideus  afjigitur punilo  fixo  illius  rofiri  fca- 
puU ,  &  punllo  mobili  ojjis  hyoidis ;  hinc  muf- 
culus  Coracohyoideus  eji  ille  mufculus  ,  cjui 
trahit  os  hjoidis  verfus  proceffum  JcapuU ,  hoc 
debemus  magnifico  illi  Viro,  quod  nomina 
mufculorum  tam  egregie  invenerit. 

Scio  quidem  quod  in  Ifagoge  fua  Jacobus 
Sjhius  Anatomicus  Parifmus  jam  quaedam 
nomina  expofuerat  ,  fed  maxima  parte  de- 
ficiebant:  verum  omnia  fupplevit  Riolanus; 
ergo  ex  Vefalio  petere  debemus  figuras  ;  ex 
Fallopio  defcriptionem  mufculorum  &  ex 
RioUno  eorum  nomina  ,  &  hi  tres  Auciores 
haberi  debent  conjuncfcim  ,  fi  etiam  unum 
demamus  ,  accurate  non  addifcimus  hifto- 
riam  mufculorum :  nam  addifcere  non  tantum 

V  4  voco 


312        Methodus  difcendi 

ita  voco  defcriptionem  videre  mujcHlorum  fed 
eos  ita  intelligere  ut  memoria  retineri  queant. 

4.  Non  melius  etiam  quis  nomina  muf- 
culorum  defignat ,  ut  facilius  memoria  reti- 
neri  poflint  ,  quam  Dominus  le  Clerc.  ,  fed 
tum  eum  confulere  debemus  fimul  tnChirur- 
gia  ejus  completa  ,  &  in  Ofleologia  ejus  com- 
pleta ,  gr  de  mufculis  hos  duos  traftams  fimul 
legere  debemus. 

Abfolvi  jam  fecundam  partem  Myolo- 
gK£» 

TERTIA  PARS 
Myographig. 

52.  Tertia  Pars  MjographU  explicat 
ufum  id  efi  effeEium  Mufculorum. 

Atque  optimi  in  hac  parte  legendi  funt 
fequentes. 

1.  Ricardus  Lowerus  de  Cordis  mufculis. 

2*  De  mufculo  in  genere  ,  fefalius  >  Fallo- 
piusy  Rtolanus,  Le  Clerc ,  &  omnium  maxi- 
me  Gabriel  Cowperus  m  Myologia  cjus  refor- 
mata ,  ibi  enim  pauciffimis  verbis  ufus , 
quam  optime  mufculorum  poft  fingulos 
mufculos  definitionem  tradit  ,  &  meretur 
etiam  ,  quod  poft  reliquos  hunc  commen- 
dem  ;  ratio  eft  illa  ,  quod  plures  mirabiles 
obfervationes  circa  ufum  mufculorum  habeat 

020  V  .V  V. 


-  Medicinam.  313 
v.  g.  mufculi  obliqui  ab  omnibus  tan- 
tum  pro  comprimentibus  abdomen  habi- 
ti  fuere  ,  ille  vero  qui  Mechanicos  An- 
glos  optimos  confuluit  fuper  hoc  ,  docet, 
quod  dum  oriatur  mufculus  obliquus  ex  to- 
ta  fpina  oftis  ilei  ,  faciat  ,  ut  corpus  firmo 
manenre  eo  ad  bafin  poffit  inverti  ita,  quia 
tum  coftas  hic  mufculus  movet  ,  fic  etiam 
mufculus  re&us  ad  fiexuram  corporis  verfus 
interiora ,  non  tantum  compreffioni  abdo- 
minis  infervit  ,  fic  de  pluribus  mufculis  ha- 
bet  rationes  exaftiffimas,  &  cogitationes  fu- 
pra  horurn  ufum. 

3.  Supra  hunc  fconum  etiam  confulendus 
Alpbonfus  Borellus  in  Traftatu  de  Motu  anima- 
lium  nemo  enim  eft  ,  qui  lumine  hujus  ca- 
rere  non  poteft  ,  nifi  in  tenebris  degere 
vult  ,  quae  habet  de  mufculis  funt  cer- 
tiflime  egregia  ,  fcripfit  enim  in  Pijano 
folo  cum  Florentia  verfabatur  ,  ibi  etiam 
3rat  Steno  ,  qui  non  plus  excelluit  quam 
in  mufculis  :  aderat  quoque  Fhns  exfocie- 
>ate  Londenf  tumque  Marcellus  Adaipi- 
rhiusi  &  hi  omnes  fua  inventa  &  demonftra- 
:a  adoculum  Borello  exhibenda  dedere;  un- 
ie  fua  tum  compofuit  ,  ille  enim  hoc  opus 
lunquam  folus  potuifiet  abfolvere,  nifi  cum 
lis  auxiliis ;  itaque  fuffccerit  nunc  hoc  ad 
tudium  huic  oarti  Anatomia?. 

V  5  II* 


3  t  4       Methodus  dtfcendi 


lh 

^De  Myotomia. 

§.53.  Au&ores  fequuntur  ,  qui  optim& 
de  Myotomia  fcripferunt,  hoc  bft  quinam  le- 
gendi  funt  medicinas  Studiofo  qui  non  tan- 
tum  abaliis  mufculos  cernere  cupit,  fed  ipfe 
Artificum  inftituere  vult  ,  quo  invenire 
diftinguere  ,  feparare  ,  fpe&abiles  mufculos 
reddere  poteft. 

Scripfit  optime  Magnus  Vefalius  ,  ita  & 
Jobannes  Riolanus  ,  qui  internecinus  ini- 
micus  ei  fuit  ,  dixerit  tamen  neminem  me- 
lius  hoc  docuiffe  $  ordo  etiam  ejus  eft,  ubi 
primo  defcribit  mufculos  v.  g.  abdominis 
o3:o,  (nam  nonum  &  decimum  Fallopius 
poftea  modo  invenit )  dicit  enarratis  his  muf- 
culis,  fi  invenire  omnes  velis,  fic  pergas,  fic 
tollas  pinguedinem  ,  tum  fic  feca  ,  tum  fic 
fubdufiis  digitis  infra  primum  fepara  & 
pervenies  ad  fecundum  ,  &  fic  porro.  Idem 
etiam  dixit  Riolanus  ,  fed  tamen  nemo  me- 
Jius  hoc  fecit,  qmm  Cowperus ,  fcripfit  enim 
difcrtfc  non  ita  pro  demonftrandis  mufculis 
quam  pro  fecandis;  hinc  minutiffimas  cir- 
cumftantias  accurate  addidit. 

Videatur  etiam  Michael  Ljferus  in  cultro 

<Anato~ 


Medtctnam.  3 1  f 

jinatomico  edito  HafnU  anno  1653.  &  iterum 
editus  anno  1665.  tumque  Francofurti  anno 
1679.  &  trajefti  ad  Rhenum  1706.  Vir 
fuit  juvenis  qui  collegerat  fibi  methodum 
cadaveris  difTecandi ,  &  etiam  agit ,  ut  nos 
doceat ,  quomodo  praeparari  debeat  v.  g.  cal- 
varia  ,  ut  optime  fervetur,  &  fic  porro  ut 
quomodo  agendum  fit,  ne  inter  operandum 
unus  mufculusobfit  diffeftioni  alterius ,  om- 
nia  hxc  ibi  inveniuntur. 

§.  34.  Pro  tabulis  mufculorum  etiam,hoc 
efi  pro  mufculis  addifcendis  ,  qiiando  non 
funt  praefto  cadavera  ,  vel  etiam  inquircn- 
dum  eft  in  cadnvere  ,  indigemus  quoque 
tabulis  ,  impoGTibile  enim  eft  Anatomia?  ju^ 
nioribus  tantum  textum  in  mcmoria  hab^e, 
fed  debent  quoque  quoddnm  habere  Schema, 
ut  v.g.  fibrachium  quis  e^aminet,  tum  de- 
bet  habcretabulam  ut  videre  poflit  brachium, 
cui  detrafta  eft  primo  cutisquodtum  fic  ap* 
paret  ,  ut  conferat  cum  brachio  cadavcris, 
tum  in  fecunda  tabula  brachium  cui  pin- 
guedo  eft  ablata  ,  fic  npparet  ,  tum  in  ter- 
tia  tabula  apud  Prefaliu?n  y.  g.  videre  fic 
firus  eft  hic  mufculus  ;  &  videre  an  in 
brachio  fic  etiam  fe  habeat  ,  &  qui  infur- 
rexere  in  ufum  tabularum  in  fuis  exercitiis 
hoc  tantum  egere,  (ut  Fallopius  8cRiolanus) 

quia 


%i6        Methodus  difcendi 

quia  forte  impenfa  ferre  non  potuerint 
aut  quod  artem  hanc  facilem  reddere  nolue- 
rint. 

I.  Hic  eft  Fefalius ,  fed  non  contratlus  ille 
Vefalitts ,  nam  in  illis  tabulis  deficiunt  mul- 
ta ,  ut  ipfe  proteftatus  eft  ,  cum  eas  publice! 
editas  viderit. 

2  .SpigeliusAmftelodami editus  eft  anno  \  64  5 . 
A  Joh.  ixan  der  Linden  A4edicin&  olim  Prcfejfore 
Lugdmi  Batavorum  funt  proprie  tabuU  Caf- 
ferii)  quae  pervenere  ad  Spigelium^tx^v\t  Pla- 
centin*  ,  &  dete&ae  funt  per  Dominum  Bu- 
cretium^  &  tum  ad  Spigelium  pervenere  :  ve- 
rum  quoad  figuras  modo  optimus  cft,  hicce 
Au&or,  non  quoad  textum. 

3.  Huc  referantur  Clarisfimi  Bidloi  tabu- 
la?  quae  habentur  elegantiffimas  ,  editus  e/i 
ejus  liber  Amftelodami ,  &  mox  divenditus 
fuit  ,  fed  reimpreftus  eft  Londini  ut  dixere 
nomine  Domini  Cowperi  ,  fed  fuit  certe  tan- 
tum  furtiva  fedu&io  Cowperi ,  &  dolendum, 
quod  tantus  vir  eo  pervenerit,  editio  eft  an- 
m  1685.  tabulas  certe  habet  optimas ,  de- 
fcriptiones  nullius  funt  moventi  :  verum 
egregius  eft  liber  pro  tabulis. 

lterum  Londini  fuit  imprejfus  anno  1698. 
&  fubftiruto  nomine  Cowperi  ,  qui  quidem 
multa  addidit  ,  ut  fatear,  fed  tamen  totum 
opus  eft  Bidloi  ,  editio  illa  optima  eft  ,  fed 

tantum 


Medicinam.  317 
tantum  illis ,  qui  Anglicam  linguam  intelli- 
gunt ,  &  meretur  prasferri  primis  editioni- 
bus,quia  litteras  multas  addidit  Cowperus,xk>\ 
deerant ,  &  quia  egregia  obfervata  Chirur- 
gica   poft  fingulam  partem  adjunxerit. 

Sed  jam  deveniendum  ad  tertiam  Ana- 
tomiae  partem  fcilicet  Sp!anchnologiam. 

ANATOMI^E 

Pars  Tertia. 
C  A  P  U  T  III. 

Splanchonologia. 

§.  35.  T  Tlfce  cognitis  jam  ordo  vocat  ad 
XjL  intelledum  vifcerum. 

Vocant  enim  hanc  partem  AnatomU  Ente- 
rologiam  nam  hrspcv  ,  non  tantum  defgnat  in- 
tcjlinum ,  fed  omnia  vifcera ;  hinc  Enterolozja 
(xvybl  cnim  ejl  fermo  )  efl  dijfertatio  de  vijce  - 
ribus  internis ,  vocatur  quoque  Splanchnologia 
7iam  GxhiLyxm  efi  vijcus. 

Dicet  quis  forfan  ,  an  non  ftudiofis  tu- 
tius  efTet  Angiologtam  feu  difiributionem  va« 
forum  prius  indicare  ?  fed  certe  quomodo 
hoc  fieri  poffet  ,  cum  vafa  vifcera  plurima 

tran* 


3 1  ^  Methodus  difcendi 
tranfeant  ,  iisque  adjaceant ,  nam  quomo 
do  arteria  pulmonalis  ,  arteria  magna  ,  vens 
portarum  &c.  poflint  defcribi ,  nifidefcrip- 
ta  prima  effent  illa  vifcera  ,  ubi  tranfeunt  3 
&  oriuntur;  hinc  Medicinae  Studiofis  opti- 
me  confultum  habetur  ,  fi  poft  Myologiam 
adjiciatur  haec  Anatomias  pars. 

§.  3  6.  Fijccntm  nomine  intelltfitur  ma- 
chma  major  vafis  conflans  cujtis  effetiu  mu- 
tantur  bumores  in  emolumentttm  totins  corvoris. 

Multa  ubique  ajunt  de  vifcere  ,  fed  cjuid 
eft  vijus  ?  dtcant  hoc  ,  efi  machina  notabilis 
in  corpore  vafis  cotiftans  ,  cujus  wachina  ef- 
fcfiu  mutantur  Uquida  in  confervationem  cor- 
poris  fic :  v.  g.  Pulmo  eft  vifcus  ,  quia  hu- 
mores  chylofos  mutat  ,  &  vafculofa  ma- 
china  eft  mutans  in  elementum  corporis, 
nam  fanguificat  fic  hepar ,  Lien  ,  Cerebrum 
&c ,..  funt  vifcera. 

Curn  dicimus  eft  machina  vafculofa  tum 
ab  offibus  &  carcilaginibus  diftinguimus, 
qiice  tot  vafa  non  habent  diftinfh. 

Quum  dicimus  eft  machina  mutans  hoc 
fit,  ut  diftinguarnus  a  mufculis,  nam  illi  e- 
tiam  corpora  admodum  vafculofa  funt. 

Quando  dicimus  mutans  &c.  hocfit,  ut 
21  rdiquis  glandulis  diftinguamus;  jam  egre- 
gius  campus  fefe  oflfert  de  invenris  circa  vif- 
cera  ,  fed  brevi  compendio  tentabirnus  enar- 

rare 


Medicinam,  319 
rare  omnia  inventa ,  quae  inclaruere  fupra 
quaecunqne  vifcera  ,  rumque  Au&ores  ad- 
jungemus. 

Ptfcus  etiam  (ut  jam  ditlum)  cft  Machina 
quadam  compofita  conflans  ex  diverfjjimis  va- 
forum  generibus  atque  contextd  ,  cujus  machi- 
m  effettu  humores  in  noftro  corpore  mutantur 
imprimis.  Data  jam  definitione  percurren- 
da  erunt  omnia  vifcera  ,  &  quinam  Aufto- 
res  de  illis  fcripfere. 

<De  Corde. 


§.  37.  Solet  memorari  inter  vifcera  Prin- 
cepsCor,  quod  quidem  proprie  non  vocan- 
dum  eft  Vifcus  adeo  ex  definirione  data, 
quamquidem  mufculus  dicimeretur  potius; 
hinc  ejus  fubftantiae  quatenus  mufculofs 
cognitio  ex  Myographia  haurienda  eft.  Sed 
tamen  qui  accurate  hoc  vifcus  quatenus  nu- 
meratur  inter  vifcera  cognofcere  vult,legere  de- 
bet  libellum  Loiveri  antea  citatum  de  Corde ,  in 
quolibellocordisintegumentti,fubftantia ,  va- 
fa  &c.  defcripta  continentur  melius  quam 
alibi :  verum  tamen  fatendum  eft  illum  prse- 
termififlTequaedam  quaepoftea  abalio  defcrip  - 
ta  funt,  hinc  huic  addatur  RaymnudusVieuf- 
(ens  obfervationes  de  Cordis  frut}ura  interiori, 
vaforumque  non  ita  defcriptorum  &  deteffo* 

tftm 


%io       Methodus  difcendi 

rum  in  libro  infolio  de  Neurologia,  quoedam 
de  Cordis  ftru&ura  invcniuntur,  ille  liber 
fhtim  commendabitur. 

Verum  praeter  hunc  traftatum  eadem  lon- 
ge  melius  defcripfit  in  libro  de  principiis  mifli 
qui  liber  e/i  in  cjuarto ,  &  in  quacumque  Bib- 
liotheca  meretur  contineri  editus  Lugduni  in 
Galliis  anno  1688.  titulus  efl  de  principiis 
mifli  a  pagina  79.  hujus  libri  usque  ad  pagi- 
nam  120.  Audor  occupatur  in  defcribendo 
corde  ,  eo  titulo  nihil  minus  expeftaretur , 
quam  aliquid  de  Corde  ,  fed  tamen  in  eo 
libro  egregiae  funt  obfervationes  de  curfu 
vaforum  &  fibrarum  &  efficacia  ipfius  cor- 
dis;  fateor  quidem  quod  fententias  propo- 
nat  omnibus  non  femper  arridentes,  ut  de 
fermento  Cordis ,  fed  non  faciunt  haec  ad 
illud  quod  qimirnus,  cum  ftrufturam  tan- 
tum  velimus  ;  hinc  quatenus  Anatomice 
tantummodo  agit ,  muka  egregia  habet,  ibi 
videbimus  quod  cor  trudat  &  tranHudet  fan- 
guinem  in  ipfa  cava  cordis ,  quod  antea  ne- 
mo,  quantum  novi,  obfervaverat,  quod  fcili- 
cet  per  arteiiam  coronariam  non  modo  in  ve- 
nas  coronarias  &  in  auriculam  dextram  pro- 
truderetur  fanguis  ,  fed  etiam  quod  liqui- 
dum  injedum  per  arteriae  Coronariae  fines 
in  cava  cordis  &  cava  auricularum  ,  non 
modo  per  arterias  fed  du&usfinus  tranfiret ; 

hinc 


Medkinafn.  321 
Hinoifi  corde  duplex  detegitur  circulatio 
nempe.   u.  Cor  liniftrum  pellit  in  arteriam 
Coronariam  ,  qux  ubique  defert  ad  venas 
Coronarias ;  hinc  omnes  Audores  dicunt, 
quod  fanguis  arteriae  coronari;£  receptus  in 
venas  coronarias ,  &  auriculam  dextnm  de- 
feratur  ;    verum  /3.  ejus  obfeiwatio  primo 
quantum  fcio  conftitit  ,  quod  prefius  fan- 
guis  in  arteriam  Coronariam  confuetilGma  , 
frequentilTima  &  maxima  via.per  venas  Co- 
ronarias  emungatur ;  verum  per  arteriasquas- 
dam  etiam  fanguis  in  cavitates  Cordis  pro- 
trudatur  ;  hinc  duplex  fanguis  in  cor  ftillat, 
1.  qui  per  auriculam  dextram  in  cor  dex- 
trum  ,  &  per  auriculam  finiftram  in  Cor 
finiftrum  effunditur  ,  &  2.  qui  per  arteriae 
coronariae  fines  ultimos  in  cavitates  cordis 
immittitur.    H#c  veriflima  eflfe  etiam  pof- 
tea  hic  per  experimenta  plurima  probavit  in 
theji  fua  inangurali  de  circulo  fingmnis  tn  Cor- 
de  A.  C.  Thebejtus  anno  1708.  hoc  experi- 
mento  etiam  fta|?iliunt  fermenta  ,  quod  fci- 
[  licet  unus  ille  fanguis  ,  qui  per  vafa  il!a  mi- 
nima  in  cavitates  cordis  ftillat  permiftus  al- 
teri  ,  effet  fermentum  mutans  fartguinem 
poftremum,  qui  per  auriculas  influit  ;  haec 
eft  yicuflentii  fententia  ,  quae  certe  non  eftr 
probabilis ,    neque   ullo  ratiocinio  ■  neque 
l  ull^  experimento  hanc  etiam  demonftrat,  fed 

X  quo 


322  Methodus  diftendi 
quo  ad  detedHonem  vaforum  egregius  cft 
Au&or.  Qui  praeter  hofce  de  cotde  fcrip- 
fere  non  multi  funt  ,  qui  noVi  &  boni 
quoddam  habeant,  fed  Clatijfimus  gr  inde- 
fatigabilis  Anatofnicm  Freckricus  Ruyjchiusito 
defcriptione  cordis  &  praparatione  ejus  con- 
fdendus  efi  f  ubi  videmus  quam  ingenti 
noftro  vaforum  Arteriofofum  &  Venofo- 
rum  cor  conftet,  &  qui  hos  conatus  vult 
perfequi,  cor  coquat,  fanguine  orbet ,  pin- 
guedinem  auferat,  fufpendat  tum  in  aqua 
tepida  &  aquam  renovet  continuo  $  hoccg 
modo  pergat  per  aliquot  feptimanas;  tum5 
fit  glorner  vaforrim ,  pinguedo  enim  fen^ 
fim  tollitur  &  fibrae  extricantur  a  fe  mu- 
tuojtmde  clariffima  &  diftin<aiffima  cor- 
dis  oritur  idea. 

Abfolvi  jam  hoc  eaputY  &  eertus  fum 
quod  ex  hifce  tribus  Au&oribus  omnia 


De  Gfrefofo 


Non  poffuMus  re<9£  Cerebrum  pro  vif* 
cfcre  fed  pro  motore  ad  vifcera  tantum 
Rabere  ,  non  etitei  ka  togtiinem  mutat , 
quarrt  qiridfcfti"  liqliida  promovet  ad  totwn 
corpus :  V&ruft  qtria  Atfi5fcotfe$  otiirtes  acf 

vif* 


Medicmam.  $2  3 

fifcera  retulere;  hinc  licuit  nobis  ad  eandtm 
claffem  revocare. 

§.  38.  Cerebrum  voco  omnem  m&sfam/i* 
mul  ftimptdm^  cjud  ititra  cranium  &  ver- 
tebrarum  thecabt  cominetur.  Utor  hac  vo- 
ce  cerebri  ,  quum  vocem  aliquam  habere 
debeo,  qua  hoc  vifctis  exprimam  ttimhoc 
totum  quod  di*i  intclligo,  Jedquando  ce- 
rebrum  diftinfte  contrn  cerebellum  dicere 
volo,  tum  vocabultim  quoddam  addimm, 
ut  Cerebmm  animale  ,  Cerebrum  Virale 
pro  Cerebelld. 

Si  dicimus  Encephalon^  rllud  vocabu- 
lum  eft  orhhium  commodiffimum ,  eoque 
ufi  funt  antea  vetercs,  quia  deftgnat  quid- 
cjuid  intra  cranium  feu  caput  contincturt 
Verum  debeo  jafm  rromine  Cerebri ,  omnem 
apperidicem ,  qtiae  a  CerebVo  orta  eft  fi- 
mul  intelligere,  tum  appendicem,  quaeper 
thecam  vertebralem  iifque  ad  os  coccy- 
gis  penetrat. 

§.  59.  Ut  cbgriofci  poflit  quam  exa- 
diffrme  Cerebri  defcripta  fabrica,  conci- 
piendum  eft  cranium  &  vertebrae;  tum 
utraeqtie  meriinges,  tum  cerebrum  &  ce- 
rebellum  cortices  &  inedultautrmfque,  me- 
dutla  colle&a,  mediirlla  oblongdta,  mcdulla 
fpirfalis  t  nervoruni  egrHTbs'  &  nervorum 
diftributio  debet  intellrgr,  nihil  horum  eft 

X  i  omit- 


324  Methodus  difcendi 
omittendum,  nam  omnia  haec  faciunt  ad 
intelle&um  cerebri  hic  allegati,  &  qui  a- 
liquid  horum  omittit,  nunquam  perfefte 
fcire  poterit,  quid  Cerebrum  fit.  Nunc 
legatur  ab  unoquoque  qui  de  his  inftitui 
vult. 

i.  Ratione  cranii  &  vertebrarum  accu- 
ratiffim£  fcribens  Dominus  le  Clerc  in  fua 
OJleoIogia ,  ille  quippe  accuratiffima  enume- 
rationc  omnia,  quae  de  cranio  &  verte- 
bris  in  minima  particula  accidunt  quatenus 
ad  arterias,  nervos  cerebri  ejusque  undas 
faciunt,  exponit;  hinc  primis  quatuorde- 
cim  diebus  hunc  traftatum  debet  legi  , 
quantum  exponit  cranium  &  vertebras,nam 
licet  ante  annum  intelle&us  fuerit ,  jam  non 
ita  in  memoria  haerebit;  hinc  tres  quatuor- 
ve  diebus  recapitulationi  ille  folus  fufficit, 
nifi  adjungere  quis  voluerit  Johannem  Pal- 
jynum ,  quantum  etiam  exquifite  ad  calva- 
ria  fcribit,quando  haec  tibiincidunt  animo, 
tum  legatur  Thomas  Willifius  de  Anatomt 
Cerebri ,  maxime^ditio  Londinenfis  anno  i6jo, 
fi  acquiri  poffit,  illa  enim  optima  eftquo 
ad  textum :  prius  jam  editns  fuit  ille  liber 
Londinianno  1664.  fedin  eaeditione  in  tex- 
tu  aliquid  hinc  inde  deficit,  qucd  poftea 
additum  fuit :  fed  utriufque  editionis  figu- 
tx  tam  vivx  funt  cujuscunque  partis,  ut 

nul- 


Medicinam.  32$ 
isullus  liber  in  figuris  tam  egregius  fit, 
nam  Dominus  Chriftophorus  WRen  Jummus 
in  Anglia  Mathematicus  &  Regim  Britan- 
nidt  ArchiteElus>  dejignavit  ipfe  fua  manupar- 
tes  AnatomiA  $  cjuas  vidit  apud  Loiverum  & 
Wdlifium^  in  editionibus  hujus  libri ;  qu<e'in 
Batavia  excuffzfunt ,  textus  quidem  valet, 
fed  mire  mutatae  funt  figurae,  ita  ut  omni- 
no  decipiant,  fednotandum,  quod  de  pri- 
ma  parte  hujus  libri  ha&enus  tantumlocu- 
ti  fumus,  nam  ibi  tantum  de  hoc  materia 
agitur. 

2.  Quando  quis  legerit  accurate  praece- 
dentes ;  tum  adjungat  Rajmundi  Vteuffenfii 
Neurographiam  Vniverfalem>  qui  liber  edi- 
tus  Lugduni  in  Galliis  anno  1685  in  folio 
&  haec  editio  licet  triplo  carior  illa ,  quas 
eft  in  4.  tum  ematur  potius,  quia  eam  pro 
curavit  Auctor  praefentibus  cadaveribus  in 
Academia  Monfpelienfi ,  certe  in  Anatomia 
&  Botanica  praeferre  debeamus  editiones 
ipforum  Au&orum,  quia  poftea  aemulantur 
Ggurae  ficut  poffunt,  &  non  percipiunt 
aepius  mentem  Au&oris;  hinc  depravan^ 
ur  illae  editiones. 

Hi  funt  duo  Auftores  primo  legendi , 
um  legat  Medicus,  nec  eo  carere  poteft 
llarijjimi  Ridei  Anatomiam  cerebriy  editam 
^ondini  in  8.  anno  1695. 

X  3  Noo 


326       Methodus  difcendi 

Non  poffum  pulchrius  dare  confilium , 
ut  res  intricatiffima  intelligatur,  quam  ut 
legantur  hi  Auftores ,  quia  in  hifce  figu- 
ris  tam  vivae  iunt;  ac  in  tillo  cadavere  vi- 
deri  poflunt ,  ordo  in  his  libris  eft  etjam 
quam  optimus. 

WillifiHS  prxcedit  VteuJ[ensy  hinc  Vteuffens 
nonnulia   obfervavit  ,    quae   Wtllijius  non 
habet  v:  g:  quod  fanguis  a  cerehro  redux, 
non  tantum  in  quinque  finus  acferatur  ve- 1 
nofos,  fed  quod  tota  bafis  cranii,  tot  fi- 
nus  infculptos  habeat  ,    quae  vafa  venofa 
recipiebat ,  ita  ut  quatuordecim  finus  ve-j 
nofQS  diftin£tos  exhiberet,dedecurfu  fibra-i| 
rum  in  dura  Matre,  quas  non  WUliJius  ad ; 
nervos  magis  feftinans   defcripfit ,  habet! 
Vkuffcm  &  Ridkus;  prasterea  Vkuffens  cert- 
brum  difle&um  variis  modis  egregie  in  fi- 
guris  repraefentnt,  adeo  ua  pigritia  fit  tan- 
tum,  fi  Anatomici  hodierni  ncn  benc  de- 
monftrent  hanc  pirtem.    Wtllijius  in  figuris 
integris  cerebrum  non  difle&um  exhibet, 
fed  Clarisfimus  Vimffens  dum  Cerebrum 
exhibet  diffeftum  fecundum  longitudincm 
oblique  &c.  tantum  etiam  involutum  cere- 
brum  repraefentat  in  figuris:  NzxwmVicuf 
Jens  adhuc  naftus  eft  Cenforem  Ridleum* 
nempe  qui  fuffultus  obfervationibus  WiiiiX 
fii  &  Vienjfens  addidit  egregia;  nempe  fi- 


Medicinam.  327 
bras  durae  matris,  vafa  lymphatica  in  plexn 
choroideo  &  mirificos  duftus  per  ceram 
repletos  in  eo  plexu;  ergo  ab  his  Au&o- 
ribus  diflTe6tionem  de  cnnio,  miningibus 
cerebri,  horum  arteriis,  venis ,  finubus, 
qux  nofci  pofTunt,  Ivbere  pofliimus:  2. 
difcemus  apud  eos  omnia ,  qu«  de  appara- 
tu  mirifico  vaforum  arteriarum  &c:  ad 
cerebrum  vadentium  habentur,  videbimus 
ibi  quomodo  ille  apparatus  antc  ingreflum 
extra  cranium,  quomodo  intra  cranium  fe 
habeatj  Ridlem  praefertim  demonftrat  ,quo- 
modo  in  ingrefTu  hasc  fe  habeant,  Vieuf 
fem  etiam ,  fed  praefertim  quomodo  intra 
fe  habeant,  habetur  apud  Ridleum:  tum  i- 
terum  de  egreflu  horum  apud  Wdlifinm  vir 
deamus. 

5.  Defcriptionem  figurarum,  fitus,  mo* 
lis  partium ,  diftributionis  appendicum  cor- 
ticis,  medullae,  medullae  oblongatx,  me- 
dullae  fpinalis ,  cerebri  atque  cerebelli  &  o- 
riginis  nervorum  habebimus:  &  haec  om- 
nia  in  demonftrationibus  Anatomicis  horum 
virorum  obfcrvari  poflunt. 

Dico  fitus  cerebri  6c  cerebelli  difcatur  ex 
Ridleo  &  WtiUfio:  nam  quaefo,  quare  ex- 
tra  cranium  glabrum  eft,  interne  verd  ru- 
pibus  &  eminentiis  fcatet  ,  ut  eminentise 
Crift^  Galli,  cui  bon#  miremur  ad  bafin 

X  4  cel- 


328  Methodus  difcendi 
cellam  Turcicam ,  ad  latera  cavitates  vide*  !  h 
mus,  ad  pofteriora  quafi  cornua  reperiun-  n 
tur :  tota  bafis  cranii  horrefcit  ubique  qua-  ,  0 
fi  praerupta  rupes ;  videamus  modo  os  cu-  h 
neiforme  fcabrum,  vel  hoc  unum  quo-  lii 
modo  fe  habeat,  ignorabimus  femper  nifi  i 
horum  trium  Au£lorum  obfervata  perle-  /1 
gamus :  neceftitatem  harum  cavernarum  in  i 
quibus  reconditur  fanguis  refluus>  ne  com-  r 
primat  vafa  cerebri  ,  non  intelligeremus.  ( 
Quis  nos  docebit ;  cur  dura  matertanquam  t 
velum  pendulum  ad  has  eminentias  cranii  t 
affigatur  uti  videmus  ad  ingreffum  arte-  1 
ria^Carotidis  ad  celhm  turcicam  ubi  haearte- 
rias  ingrediuntur ;  hinc  fufpenditur  hoc  velo  1 
cerebrum ,  necomprimaturfuisvafisarteriofis.  i 

4.  Quartum  fcilicet  quod  indedifcimus 
eft,  quod  hi  viri  habeant  commenta  egre- 
gia  de  ufu  enumeratorum ,  qui  nifi  intel-  j 
Hgatur,  nihil  boni  intelligemus  de  natura 
horum  vifcerum ,  &  notandum  quod  ul- 
tima  corre&io  &  major  femper  fit  &  prio- 
rem  fuperet.  2.  Jim  alterum  quod  confi- 
dero  de  cerebro.  Ubi  quis  fuo  intelle&ui 
impreffit  accuratam  fpeciem  feu  ideam  hu- 
jus  apparatus  cerebri  &  cerebelli  ad  hoc 
fpefhntem ;  hifce  cognitis  fuperaddet  do- 
(jirinam  ipfius  ftruiturs  in  fubftantia  ce- 
rebrj  compertae*    etenim  tres  praecedentes 


Medicinam.  325} 
Au&ores  omnia  externa  docent,  fed  quae- 
nam  ftru&ura  fit  intimae  fubftantiae  fer£ 
nihil  vel  quae  de  hac  dicunt,  fcripfere  ex 
laudandis  Auctoribu*.  Hinc  duo  fequentes 
fuperaddantur.  1.  Fredericus  Ruyfchius  in 
obfervatior.ibus  fuis  fparfm  editis  tam  Ana- 
tomicis  quam  Chirurgicis  fed  praefertim  in 
thefauris  fui> ,  ubi  hinc  inde  figuras  praepa- 
ratorum  partium  &  membranarum ,  partis 
corticalis  &c :  ut  &  modum  diftributio- 
nis  vaforum  fanguiferorum  per  hafce  par- 
tes  exhibet.  2.  Sed  nemofpecie  rationisca- 
rere  poteft  Malphigio  ,  qui  viiendus  erit 
I .  in  traUatu  de  natura  glandularum  z 
in  trattatu  de  Cerebro,  ubi  naturam  fiftiu 
larum  nervofarum ,  qu£  medullofe  vocan- 
tur  exhibet. 

Ubi  quis  hos  binos  Iegerit,  poteritdif- 
cernere  cum  judicio,  quid  co^itandum  fit 
de  medulla  &  cortice  cerebri. 

§.  40.  Quicunque  edodus  praecedentia 
jimpreffit  fibi  accuratiflime,  doitrinnm  il- 
jlam   intelligendis  nervis  horum  fubftantiae 
originis,  egretfus  ex  cerebro,  diftributio- 
nis  intra  cranium  &  thecam  vertebnlem, 
egreflus  ex  cranio,    &  commifTurae  verte- 
brarum  diftributionis  deinde  per  mufculos, 
ivifcera  &  loca  fententia  indagare  debet. 

En  haec  debet  efle  ftudii  ratio ,  ut  ac- 
X  5  cu- 


330  Methodus  difcendl 
curate  difcere  &  retinere  hmc  do&rinm 
quis  pollir,  fic  agendum  eft,  Primo  lut* 
ftantia  addifcenda  eft  medullae  cercbri ,  cq^ 
rebelli,  &  medullae  quae  prolongatur  in 
mos  laterales;  hinc  fubftantia  horum  ner-> 
vorum  in  cerebro,  hoc  eft  in  fubftantia 
cerebri  eft  ubique  aequalis  mollis,  verum 
ubi  ad  exitum  venit ,  acquirit  duram  matrem; 
undedurior  fit  ab  abfcita  membrana  callofa: 
verum  tum  decurrit  illa  propago  in  cerer 
brum,  non  acquirit  duram  matrem,  nam 
recurrens  Wdlifii  non  accipit  dijram  ma^ 
trem ,  fed  ubi  nervi  tranfeunt  foramina, 
ut  cranium  exeant ,  ubi  accipunt  vaginam 
durx  matris,  &  cum  ea  progrediuntur; 
verum  ubi  ingrediuntur  mufculos,  vifce- 
ra  vel  organa,  tum  deponunt  duram  ma- 
trem,  &  pergunt  cum  pia  matre,  fedubi 
nervus  vadit  ad  loca  fentientia ;  eo  perven- 
tus  deponit  membranas  fuas,  &  fefe  expli- 
cat  in  pulpofum  quoddam  corpus.  Si  ner- 
vi  redeant  ad  cerebrum ,  tum  irerum  depo- 
nunt  membranas,  &  fit  mollis  fubftantia. 
incepimus  dare  methodum  facillirnam  ad- 
difcendam  ea  omnia,  quae  ad  nervos  fpe- 
ftant  5  confiderabam  ibi  primo  unumquem- 
que  debere  prius  fibi  formare  ideam  fub- 
flantiae  nervofae;  quod  fcilicet  onmis  fub- 
ftantia  nervoft  in  cerebro  fit  ejus  medulla, 


Medicinam.  331 
egrediens    recipiac    membranam  ,  quod 
illud     nihil  habeat    quam    hoc,   ita  ut 
ibi  duriffimum    &   in    cerebro  mollifli- 
mum  fit  corpus,  quod  tum  etiam  ubihic- 
ce  nervus  ex  commifTuris  cranii  &  verte- 
brarum  exit,  femper  tranfeat  ubi  dura  ma- 
ter,  &  ejus  produ&io  eft,  &  cumhacdu- 
ra  matre  pergit  ,    &  defendit  illa  moliem 
nervum ,  ut  tuto  perveniat  ad  locum.Du- 
plex  vero  eft  locus  ubi  vergit  nervus 
vel  ubi  |fentirc  debet,    ibi  deponit  vagi- 
nam,    quam  acquifivit  in  tranfitu  oflis, 
&  iterum  mollior  &  tenerior  fit ,   &  ex- 
plicat  fe ,  quafi  in  corpus  mucofum,  id 
ubiqufc  advertitur,   videamus  nervos  olfa- 
florios ,  poftquam  os  cribrofum  tranfivere, 
&  diftribuuntur  per  finus  nafi  &  mem- 
branam  pituitariam ,  tam  molles  funt,  ut  fi 
ftimulentur  parum,  ftatim  ftemutatio  obo- 
riatur,    videantur  etiam  nervi  optici  &c : 
&  ipfi  deponant  piam  matrem ,  &  faciunt 
choroideam  &  uveam ,  tum  eorum  fubftan- 
tia  medullofa  diftribuitur,  ac  fi  eflet  mu- 
cus,  fub  epidermide  reperitur  corpus  muco- 
fum  Malphigii  ,  quod  uihil  efi  qiuvn  papiL 
U  perfctle  ncrvoft  pia  &  dura  maire  orba- 
t&y  difpojitdt  ita  ad  recipicndum  motum  ob- 
jetlomm.  /3  Vel  motus  inferviunt ,   fed  hi 
non  videntur  deponere  piam  mauem ;  hinc 


33^  Methodus  difcendi 
in  mufculis  duriores  funt  nervi  quam  ubi 
diftribuuntur  ad  quinque  fenfus.  Alterum 
qtrod  obfervandum  dicebam,erat  origoner- 
vi ,  qus  in  genere  incerebro ,  cerebello  &  me- 
dulla  fpinali  htet.  Jam  quaenam  fint  di- 
ftributiones ,  feparationes,  conjunftiones , 
recurfus  nervorum  &  iter  ad  vifcera,  vi- 
deantur  fequentes  Au&ores. 

Wdlifim  in  parte  pofleriore  ejtts  trattatu 
de  Cerebri  Anatome >  cui  fubjungitur  nova 
nervorum  defcriptio. 

Haec  eft  ea  pars  in  quaorigo,  diftribu* 
tio  modus  feparandi ,    coeundi ,  &  finis 
nervorum  optime  defcribitur:  ira  ut  Gale- 
nus  nunquam  neque  Sylvius  qui  ita  de  fuis 
tabulis  quibus  etiam  meruit  nequealii  pof- 
fint  fuas  figuras  comparare  cum  hifce,  ut- 
cunque  etiam  Riolanus  ja&er  de  fuis :  Ve- 
rum  haec  fcripta  Willifii  inferviunt  ad  def- 
cribendos  nervos,  ad  fenfus,  ad  vifcer3,& 
3.  qux   circa  collum  diftribuuntur.  Plus 
ex  Wdlifio  non  debet  difcere,  fed  in  hifce 
eft  optimus,  ille  enim  fere  tantum  defcrip- 
fit  ex  cranio  ortos  nervos  &  hi  ad  loca 
hxc  diftabuuntur,  hinc  ille  fufficit. 

Verum  fi  nervos;  qui  ad  mufculos  pe- 
dum  ,  Brachiorum  &c :  diftribuuntur  fcire 
quis  cupit,  tum  amplificandus  erat  trafta- 
tus  V/dUfii;  multum  hoc  etiam  jam  praefti- 

tit 


Medicinam.  333 

tit  Rajmnndus  f^ieuffens  in  illo  libro  in  folio 
jam  commendato  de  Neurologia ,  ille  frequcn- 
ti  diffe&ione  invenit  &  depinxit  accuratif- 
fime  nervos,  qui  ex  medulla  fpinali  ortos 
vadunt  ad  fingulos  mufculos  corporis,  ille 
quippe  cum  tentarct  hos  omnes  ncrvosdek 
cribere,  debuit  affequi  omnes  nervos  accu- 
ratiffime,  &  fic  hac  occafione  ad  ultimos 
fines  ubique  perventum  fere  eft;  hinccer- 
te  huic  ab  accuratiflimis  hodie  anatomicis ,  hoc 
budis  datumvidi,  ut  fi  perfequerentur  a- 
liquem  nervumfecundumejus  defcriptionem, 
nunquam  decepti  fuerint;  cum  jam  figurae 
ejus  egregiae  fint,  &  fyftema  breviffimum; 
hinc  eft  quod  contenti  hifce  duobus  de- 
beamus  e(fe,  ex  his  enim  difcemusomnia, 
quae  per  compendium  prius  recenfui. 

§.41.  Poftquam  nunc  nervi  fic  accu- 
ratiffime  funt  defcripti,  quatenus  propagi- 
nes  funt  cerebri  ,quid  reftat.  Sumamus  vif- 
cera  v:  g:  Fauces  quae  maxime  merentur 
hic  recenferi  propter  admirabilem  ftru&u- 
ram.  \\  ■  i<>  iqo!3\  ,  nridbfUA  t  muii  n 
•bdisl  De  Faucibus. 

I  .  i  •    rron  n         fxinluil  rn  . 

Agimus  hic  ordine  de  ftru&tir* faucium3 
quo  nomine  intelligo  velum  PaUtinum,  fci- 
mus  enim  hoc  duplex  elfe  Palatinumnem- 
pe  pars  oflea  rugofa*  &  ad  pofteriora  ve- 

lum 


334*        Methodus  difcendi 
lum  cft  expanfile  &  contrsdile ,  in  ch]ui 
medio  eft  uvula,  &  ad  latera  funt  Ton- 
fillae ,  &  deinde  explicatur  hxc  pars  in  fuos 
quatuor  mufculos,  quos  defcripfit  Fallopiusy 
&  deinde  alios  Palati  quos  Valjalva  inve- 
nit.  Hinc  fi  quis  velit  fcire,  quid  admi- 
rabile  in  hac  parte  fit ,    tum  legat  prius 
Valfalvam^  de  *s£fophagOi  de  mufculis  faU 
pmgojlaphilinis  (crol&jpf  enim  cji  tuba,  & 
gtoQvXti  dicitur  graece  uvula  ob  fimilitudi- 
ncm  cnm  raccmo  uvnrum)  hoc  eft  cujus 
tendo  unus  cJr  extremitas  uvuU>  altera  tu* 
btz  EuftachianX)    qu&  ex  cavo  auris  ad  pa- 
latum  vergit  afftgitur ;  ergo  primo  infpi- 
ciendus  Valjalva.    Videatur  tum  pratere^ 
de  hifce  partibus  Conradus  Vitlor  Schneide- 
rus  de  catharris  liber  editus  WtttcbergU  anna 
1660;  iHe  tfa<9:atus  primo  emifTus  eft,cui  acce- 
dit  traftatus  fecundus,  tertius,  quartus ,  hinc 
illa  editio  tum  incepit  armo  citato ;  illud  o* 
pus  difFufe  ftfu&urasabundantem  doftrinam 
continet.    Videmus  ibi  totam  membranam 
narium  ,  faucium  ,  iEfophagi  eflTe  menabra- 
nam  repletam  glaridulis  qtte  mucum  lubri- 
cantem  ftillant  &  rationem  difcemus  fimul 
tot  moYborufti  ibi,    eflet  ifrfeprehenftbilis 
tra&atus,  fi   non  eflfet  tantae   eruditionis , 
nam  quod  duobus  foliis  potuiflet  exponere, 
tot  voluminibus  in  4.  conferipfit,  fed  ta- 

meri 


Medkinam. 
men  qu^  de  Anatomia  horum  partium  ha- 
bet  funt  egregia. 

Dc  Pulmonc. 

§.  42.  Pulmo  quid  fit ,  rite  qui  fciref 
rult,  incipit  femper  ^  Larynge  mirificum 
aput,  quod  eft  afperae  arreri^  mufculis  in- 
ftruffumi  tk  nfiHi  in  corpore  tam  parvapars 
ad*  tot  motm  deftinetur  fi  de  ejus  Cartilagi- 
nibus,  &  ligamentislegere  quis  velit ,  fumat 
librum  m  fdlid  ^fulii  Cajferii ,  excellehtis- 
flrnis  figuris  ornutum ,  &  truditionis  maximoe, 
explicat  hanc  fabricam  in  corpore  humano, 
&  omni  fere  genere  brutorum ,  nobilis  fid 
farus  efl  traSlatus  y  cujus  bona  nttlla  efl  edi- 
tio  niji  Itala  Patavii;  nam  reliquas  habent 
figuras  peflimas,  hxc  editio  efl  in  folio  reli- 
qua?  non  funt  in  folio  fed  contra&a?. 

Poftquam  qurs  legerit  de  Larjnge,  debet 
novas  eas  addere  obfervationes ,  qua  in  penul- 
Hmo  &  ultimo  tomo  monamentorum  Academi* 
RegidtPariJin*  habentur,ibi  defaonftrantur  muf- 
iulrglottididerti  claudentes  &  aperientes  noh 
effe  rtiufculos  carneos,  lignmenta  alba,  & 
optime  dertronftratur  illud.  Venrm  ubi  Pul- 
ffio  quot  bronchiis,  arteriis  puImonalibus# 
arteriis,  venis,  plexu  vaforum  &  veficula-' 
rtrtii  conftatf.  Videatur  tum  Thomas  Bartho^ 

li- 


336       Methodus  difcendi 

linus  de  Jubftantia pulmonum  ejus  qut  motu  edi- 
tus  HafnU  anno  166$  .*  aut  aliter  Lugduni 
Batavorum  anno  1672  in  12.  in  eo  tra<5htu 
accuratiffimus  ille  Anatomicus  profecutus 
eft  omnia ,  quae  alii  fcripfere  de  Pulmone^ 
Poftquam  hoc  evolutum  erit  fcriptum  ,ad- 
datur  Marcellus  Malphigius^  cujus  epiftoU- 
proftat  de  Pulmone  in  operibus  Pofthumis :  do- 
lendurn  quod  Britanni  non  addiderunt  figu- 
ras  quae  in  Lugdunenft  editione  reperiuntur, 
quod  mirum. 

Tum  etiam  addendus  eft  Rujfchius  pro 
Bronchiis  Arteriis  de  qua  fcripfit  exiguum 
trafhtum. 

Et  fuppleri  debet  quod  ab  omnibus  au- 
Soribuj  omiflTum  eft,  quod  venae  Bronchia- 
les  non  in  auriculam  dextram  >  fed  in  venam 
cc^vyov  redeant  ex  Ravio. 

§.  43.  De  yentriculo  ,inteftinis,  illisque 
qux  eo  fpe&ant,  fi  quis  velit  ordine  tra<5ta- 
re ,  fic  incipiat. 

I.  Glijfonius  de  Fentriculo  £r.  Inteftinis  in 
4.  Londini anno  1 678.  fedetiam  in  12.  verum 
xnultum  differt  a  praecedend.in  eo  tracftatu 
ille  vir ,  qui  omium  Anatomicorum  fuit  e- 
xa&iffimus,  ut  incomporabilis  traclatus  de 
hepate  nobis  perfuadet ,  omnia  quse  de  aefo- 
•  phago  &  ventriculo  eo  tempore  nota  erant 
optimo  ordine  &  abfque  confufione  defcribit* 

z*  Tum 


Medicinam.  337 
2.  Tum  Conradus  Pcycrus ,  quo  caiere 
non  pofTimus,  fi  !eg  ndaalicujus  fint  ope- 
ra,  licet  aliis  diftradtus  negotiis  Anatomiam 
deferuiffct,  cert£  ille  ent  lcgendus  ;  qux 
Giijf>nius  non  habuit ,  poffumus  confidere, 
quod  in  eo  traftatu  repericmus  Traftatus  efi 
in  8.  diflus  exerci-atio  medica  dc  Glandulis  in- 
tefimorum  editus  ScbajfUjte  in  Ihlvetiu  fcd 
hxc  editioevanuir ;  verum  imprcffus  eft  in  Pa- 
rcrgis  ejus  Anatomicis ,  elegantiffimx  fumob- 
fervationum  e^rcgiarum  collecftiones  in  A- 
natomia  brevi  ffimo  fty*o  &  nervofo  contcrip- 
tx>  tdita  Amfielodami  apud  iVefiein  in  8. 
anno  1082. 

Huic  traftatui  addendus  efi  ejus  trattatus 
de  Ruminantibus  <>  Bafili<z  in  4.  anno  i<58^  in 
hoc  libro  omnia  fere,  quae  rarillinia  poffu- 
mus  optare  de  iEfophago,  ventriculo  &in- 
teftinis  fide  optima  reperiuntur. 

Hifce  addendus  eft  etiam  Hieronimus 
fabricius  ab  acjuapendente  Tratlatus  de  ventriculo 
gr  varietate  Inte/linorum ,  qui  tra&atus  egre- 
gius  eft,  &  eximio  ftylo  \  profcffore  illo 
Patavino  confcriptus ,  non  modo  hurmnum 
ventriculum^fedetiam^liorum  animalium  de- 
fcribit,ut  Anatomiam  nnferisanatis  &c:  infolio 
editHseflLipfi&anno  titulus  eft  optima  Atta* 
tomia  &  PhyfiologiaH eronymi  Fabricii  ab  acjua- 
fendente  cHmprafationeCUriffim  Bohnii  in  eo  li- 

Y  bro 


338       Methodus  difcendi 
broreperitur  citatus  tra&atus  quo  carerenofi 
poflumus. 

4.  Unus  poteft  addi  nempe  ThomasWiU 
lifitts  in  Pharmacia  Rationali ,  edita  Londini 
&  Oxoniain  8.ubi  antequam purgantia praef- 
cribat,  hiftoriam  prius  ventriculi  &Inteftino- 
rum  defcribit. 

5.  Tum  Ruyfchii  obfervationes ,  in  cpiftolis 
&  Thefaxris  ubi  de  lymphaticis  vafis  arte* 
riofis  &  venis  ventriculi  egregia  habet. 

De  Splene. 

§.  44*  Ad  naturam  fplenis  intelligendam 
legere  debemus. 

1.  The/is  Inauguralis  maximi  Mcdici  Ca- 
roli  Drelincurtii ,  filii  magni  iflius  jinatomici 
Caroli  Drelincurtii ,  cjui  Lugduni  Batavorum 
Medicina  fuit  Profeffor  laudatiffimns ,  titulus 
eft  de  Lienofis  in  8.  Lugduni  Batavorum  edi- 
tus  habetur  in  ea  quidquid  in  anatomiae  Pra- 
ticae  obfervationibus  ab  omni  tempore  ufque 
in  illum  diem  circa  illud  negotium  reperiri 
poteft,  eft  ingens  &  egregius  tra&atusfum- 
mi  &  fenilis  ingenii  opus ,  &  videtur  pater 
fuum  filium  in  hoc  opere  adjuvafle.  Huic 
addatur  Pelthuyfen  de  liene  editus  Vltrajetti  in 
ii.  anno  1675.  in  quotradhtuliendefcrip- 
fit  in  imitationem  Gliffonii  dc  Hepate.  Hifce 


Medtcinam.  339 
evolutis  addamus  Adarcellum  jMalphigiHm^ 
qui  colophonem  imponit,  &  ulcimam  (truo 
turam  explicar.  Tum  cbfervationes  Clarif* 
(imi  Rujjchii  de  Splme^qux  iterum  tribus  diver- 
fislocis  qu3?rendas,dolendum  quodnoncon- 
junxerit  omnia,  habet  enimplurima  ,&  qua? 
extracrifin;  non  dico  in  ratiociniis  de  fi- 
bris,  vafis,  cellulis  Addpighi,  in  objervatio- 
nibus  Anatomico-Chirurgicis  in  litteris  proble- 
maticis  &  in  juis  thefauris. 

De  Pancreate. 

§.  45.  Pancreas  fequitur  ordine  indagare* 
de  hac  re  fperandum  eflet,  quod  traftatum 
haberemus  tirfungii  ,c\u\  eum  promiferat ,  fed 
abinfamifcelere  fica  fuit  percuflus  ex  homi- 
hum  invidia,  quod  ducctum  illum  Pancrea- 
ticum  invenerat.  Sed  habemus  Regneri  de 
Graaf  Thefin  hic  loci  defenfam ,  tunc  ineju$ 
operibus  habemus  traftatnm  de  Pancreatis  na+ 
tura  &  uju. 

Tum  qua2  Malphigius  circa  Pancreas  Ani- 
malium  infetlorum  obfervavit,  &  tradidic 
in fuis  operibus  Pofthumis,  pro  illuftratione  Pan- 
creatis  in  hominibus  dedit  obfervationes  de 
Pancreate  animalium. 

Tum  legatur  Conradus  Brunnerus  de  Ex~ 
primentis  circa  Pancreas  injiitutis. 

Y  x  Tum 


540       Methodus  difcendi 

Tum  iterum  Pejerum  in  Parergis  Anato* 
mkis  fuis. 

Ex  hifce  nimirum  quodcunque  ha&cnus 
notum  eft  de  Pancreate,expilcaripoterimus. 
Sed  non  poffum  omittere  unum  Audorem 
nempe  Thomam  TVhartonum ,  qui  in  tratiatn 
mox  laudando  ufque  ad  pondus  &  minimum 
nervum  examinavit. 

De  Omento. 

§.  46.  De  Omenti  natura  pro  rudiori  in- 
telle&u  Anatomige  legatur  1.  Hieronimus  Fa- 
bricius  ab  Aquapendente. 

Tum  Thomas  Bartholinusy  in  editioneejus 
Lugduni  Batavorum  apud  Hackium.  Sed  de- 
inde  iterum  legidebetilluftris  Marcellus  MaL 
phigius  in  epiftola  de  Omento  &  adipojts  du£ii- 
bus  &  ufu>  de  quare  litigaturapud  alios. 

De  Mefenterio. 

§.  47.  Circa  hanc  remnonpoteftbrevius 
abfolvi  negotium  ,quam  legendo  Hieronjmus 
Fabricius  ab  Aquapendente  >  qui  de  vifceribus 
abdominalibus  fcripfit. 

Legatur  pariter  Bartholinus  in  trattatu  de 
Vafis  Lymphaticis. 

Tum  Gafpar  Afellius  in  traRatu  de  va* 


Medicinam.  341 

JIs  laBeis  tot  editionum  evulgato^  addatur  Cla- 
rijfimus  Wharton  de  glandulis  unitis  £r  vagis  in 
Jldefenterio. 

Hi  funt  primarii,  quiquidquid  in  hacre 
ebfervatum  eft  tradidere. 

De  Hepate. 

§.  48.  Hujus  vifceris  ftrudura  difFert  a 
fabrica  omnium  reliquorum  vifcerum ,  quum 
enim  reliqua  omnia  vifcera  fanguinem, 
quemmutant,  recipiunt  per  arterias,  hepar 
illum  recipit  ex  venis. 

Hoc  ita  animadverfum  fuft  ab  omnibus 
anatomicis  fed  r.  Francifcus  Glijfonius  nobilis 
ille  Britannicus  Anatomidtprofeffor ,  ftrufluram 
illam  defcripfit  nitide  in  nobiliffimo  illo  &  in- 
comparabili  trattatu  de  Hepate^   cui  praemit- 
tuntur  quxdam  generalia  ad  Anatomiamfpe- 
6tantia,  &  ad  finem  adjungitur  tratlatus  de 
vajis  Ijmphaticis  itaque  plurima  continet,  & 
etiam  prodeft  illis  qui  publice  rebus  Anato- 
micis  operam  dant ,  editio  optima  efl  Londini 
anno  1654  /«      fed&  Amfielodami  fuit  im- 
prejfus  anno  166*5  in  12.  quas  editio  etiam 
valde  accurata  eft  ;  qui  hoc  fcriptum  evol- 
vit,  nam  melior  Anatomicus  non  fcripfit, 
nihil  ratiocinii  inveniet,  &  definit,  ubi  A- 

Y  3  na- 


3  4-3        Methadus  difcendi 
natomia  definit,non  ujtra  pergit,hifce  perceptis 
inrelligetur  heparin  majoribus  partibus. 

Tum  adjungatur  Malphigius  de  Hepate^ 
ubi  fatetur ,  quod  cum  nefciret  ,ubitandem, 
&  quid  inter  du&us  biliofos  eflet ,  detexit 
efle  acinos  glandulofos:  verum  etiam  'm  ope- 
ribus  Juis  Pofthttmis  impreflum  hoc  eft ,  & 
ibi  plura  contra  Sylvium  habentur;  nairt 
cum  Aialphigim  fcribebat  de  Hcpate  ,  natae  funt 
plures  objefHones  &  hifce  per  cgregiaAna* 
tomica  refpondet. 

Tum  legatur  Clarijftmi  Frederici  Ruyfchii 
sbfervationes  Anatomicce  quas  dedit ,  ubi  ten- 
tat  demonftrare ,  quod  illtixd  quod  Malphigius 
acinos  vocat,t3ntum  fit ftruttura  vajorum: 
verum  hac  occafione  dedit  egregia  dehepate 
experimenta. 

Tam  efiet  fplanchnologia  abfoluta,  nifi 
quis  vellet  ad  vifcera  referre  organa  genera- 
tioni  infervientia^poffunt  etiam  revpcari  ad 
Adenographiam  hoc  eft  defcriptionem  glandu- 
laxum :  verum  nos  ea  hic  tantum  vilceribus; 
adjungemus. 

DE  VASIS  SPERMATICIS, 

i.  ^De  Virorum  Qrganis, 

|.  49,,  J>e  Vafis  genitalibus,  viri^  folis 

fer& 


Medicinam.  343 

fere  propriis ,  horum  orgine  prima  circa 
Jumbos,  horum  exitu  ultimo  circa  lumbos* 
&  in  Viris  in  Urethram,  in  fxminis  in  va- 
ginam,  de  horum  vaforum  indole,  diftri- 
butione  ,  decurfu ,  eff e£tu ,  optime  fcripfere 
fequentes.  Primo  legendus  eft  Regnerus  de 
Graaf  Delfmfts  Sylvii  Difcipulus  dexterrimus, 
qui  promiferat  plurimum  emolumenti  rebus 
Anatomicis  nifi  fatali  pefte  tam  fubito  con- 
fumptus  nobis  abreptus  fuiffet  omnia  ejus 
opera  edita  funt  latine  Lugduni  Batavorum 
tn  8.  anno  1677:  cum  figuris  elegantiffimis9 
de  generatione ,  ejuscjue  organis ;  traftatus  BeU 
gice  etiam  in  8.  proflatj  ubi  figurae  plus 
laudantur,  ibi  videbuntur  Organa  maris& 
faeminae  egregie  demonftrata,ille  enimmul- 
ta  detexit  prius,  &  plura  nova  explanavit. 

Tum  hocce  cognito  legendus  eft^Or- 
gams  Virilibus  Profiffor  ille  patavinus  Leal 
Lealis,  cujusrariffmustrattatus  Pataviiedi- 
tuse(\  titulo  TreptTuvfTrsppuTi^ovTM  opyctvw  > 
libellus  ille,  qui  egregia  experimenta  Ana- 
tomica  continet  &  fingulatim  obfervata  ,& 
venalis  amplius  non  erat  de  novo  impref- 
fus  eft  mea  Cura  Lugduni  Batavorum  an~ 
no  1707.  apud  van  der  Lindcny  &  inveni- 
tur  pofi  opera  Eutacbii  eodcm  anno  de  novo 
edita. 

Tum  praeterea  circa  hanc  rem  habemus 

Y  4  Guil- 


344  Methodus  difcendi 
(jinilelmum  Lowerum ,  ejus  nempe  bina  o- 
pujcula  (de  organis  virilibus  loquor)  unum 
reperitur  in  Mjographia  ejus  rcforntat a  ,  ubi 
ad  finem  plura  de  ftruftura  membri  virilis 
&  cjus  glafidula  habet. 

Tum  habemus  ejus  tratlatum  de  glatidu- 
lis  tn  4.  Londini  cdiium,c\\\\  rarus  utcun- 
que  eft,  ibi  enam  de  glandulishuc  fpe&an- 
tibus  etiam  obfervationes  habentur,  nec 
non  ethm  obrervariones  iftius  viri  circa 
hanc  rem  inveniuntur  in  attts  Societatis  An- 
glicana. 

Poft  hunc  legi  meretur  Morgagni  ille 
Clariffimus  Romanus  Anatomiam  edidit  li- 
ber  in  4.  Patavii  (ft  editus  1719  duobus 
voluminibus  cum  figuris  titulus  efi  adverja- 
ria  Anatomica,  ubi  multa  continentur  nra 
&  p^aetermifTa  ahis  Anatomicis  de  novo 
impreflus  eft  ille  liber  Lugduni  Batavorum 
in  4.  anno  »725. 

Tum  videatur  etinm  Oanjfimus  Ruyfchius 
in  fuis  obfervationibusi  nam  ibi  1.  repertum 
fuiti  quod  caput  penis  fit  tantum  produc- 
tio  fDon^iofa  Urerhra?,  ibi  videmusquod 
caput  nihil  communicat.  Cum  corporepe- 
nis,  fed  quod  urethra  produ<5h  ad  ^nem 
corporum  nervoforum  reflexa ,  tum  &  ex- 
panfa  faciat  caput,  nobile  eft  inventum  & 


Medicinam.  34? 
7pfi  viro  foli  debitum  habet  etiam  in  fiiti 
thejauris  egregia  circa  hanc  rem. 

De  Teftibus. 

Scripfit  t.  Dominus  CUrius  Datyrius  de 
Teftibus ,  in  Aprugno  in  Italia ,  in  Aula  He- 
trufca\  huic  fi  addantur  Lealis  Lealis  ope- 
ra ;  perfeda  habebitur  defcriptio  harum  par- 
tium. 

2 .  De  forminarum  Organis. 

Primo  Regnerus  de  Graaf^  ille  enimop- 
timam  dedit  ideam  de  partibus  illis  oculo 
non  denudatis. 

2.  Sed  praeterea  multa  egregia  circa  ftrn- 
dhiram  vaginas,  uteri ,  utriusque  oris  tuba- 
rum  Fuliopianarum  jam  habemus  apud  Pe- 
falium.  Tum  Tubirum  uteri  apud  Faliopium 
egregia  habentur  in  objervationibus  Anato- 
micis. 

Hifce  addatur  traftatus  Swammerdam<i 
Clariffimo  Tuipio  dicatum  Aiiraculnm  natu- 
r<£.  Tum  Hieronimus  Fredericus  ab  Aqua- 
pendente  in  traclatu  de  pullo  incubatoy  & 
Cgregia,  qux  eo  fpechnt  habet,  ibi  enim 
plus  invenietur  quam  a  tam  Antiquo  Au- 
ftore  fpeiaretur. 

Y  5  Hifc 


Methodus  dtfcendi 

Hi fce  rite  perfe&is  legatur  Guillelmul 
Harvaus,  in  ullo  nulli  unquam  comparando 
trattatu  de  generatione  Animalium ,  li  Caro~ 
lus  Primusdmuus  vixiflet,  &  Anatomico 
fuo  Harv<zo  fumptus  fuppeditaflet,  ut  jam 
inceperat,  egregia  habuiflemus,  faltem  ita 
conft.it, ut  melius  opus  non  habeamus,quam 
egregios  duos  trafhtus  ejus,  fed  fatali  bel- 
lo  civili,  omnia  combufta  &  perdita  fue- 
re.  Unde  caremus  hoc  dono,  gaudemus 
tamen  quod  hoc  poffideamus,  hinc  Harvei 
libello  non  poteft  carere,  qui  praeceden* 
tes  Auftores  pertraftavir. 

Poft  hunc  addamus  Carolum  Drelincur- 
tium  de  f<zminarum  ovis  ,  de  f&tus  tunicisy 
de  Dmbilico ;  de  humore  fietus ,  atqne  Priar- 
chas  feu  conceptus  de  conceptu ,  Audiorihinc 
poffumus  confidere,  obfervationes  etiam  e- 
gregiae  funr,  quemcunque  tra&atum  ho- 
rum ,  ubi  quis  poterit  acquirerere,  emat. 

Poft  hunc  addendus  eft  Raymundus  Vieuf 
fens  in  hbello  illo  in  8.  de  Vaforum  in  cor* 
pore  humano  ftruclura. 

Tum  Antonii  JVuckii  defcriptionem  ZJteri 
editam  Lugduni  Batavorum  in  8.  anno 
1697.  Pro  colophone  debet  addi  Marcelli 
Afalphigii  epiflola  de  ZJtero,  tum  in  pofthu- 
mis  de  TJteri  ftruttura  &  generatione ,  & 
in  binis  epiftolis  de  ovo  incubato. 


Medicinam,  $U 


De  Renibus. 


Renes  jam  referimns  ad  hocce  capitulum 
proprer  magnum  nexum  &  exortum  vafo- 
rum  fpermaticorum ,  de  iis  itaqtie  primo 
legendus  erit  magnus  ille  &  il'uftiiflimus 
Romanus  fcriptor  Bartholomcus  Eufiach.us, 
intcr  ejus  nempe  opujcula  Anatomica  nihil 
plus  eminet  quam  traliatus  de  Renibus,  at 
ille  liber  ita  latuit,  ut  quindecim  &  viqin- 
ti  florenis  conftiterit,  fed  edendum  illum 
curavi  optima  editio  in  8.  anno  1707  rubi 
fimul  adduntur  figurar  ameae,  quas  latue- 
rant  in  bibliotheca  Principis  in  Ita!ia,hic 
etiam  Auftor  eft  incompnrabilis ,  &  habet 
jam  ea  omnia  de  Renibus ,  quae  pro  no- 
vis  nunc  a  Neotericis  traduntur,  eftetiam 
antiquus  Au6tor,  vixit  enim  cum  Vejalw. 

Tum  Laurentius  Bellini  traftatus  exi^uus 
dc  Renibus ,  editus  Fiorentia  ,  jed  hic  iterum 
elrpjo  nuper  anno  Lugduni  Batavorum  recujns 
ejl^licet  Bellmus  multa  habeat ,  quae  Eujla- 
chius  jnm  habuit,  nam  hinc  fe  ornaverunt 
plurimi  quod  ita  latuerat  ille  liber  ,  nam 
clam  fubduxerunt  illum  ^loriofi  anatomici, 
quod  publice  edere  aliquid  ex  eo  hanftum 
vellens  ,  tamen  habet  quaedarn  egrcgia,  ca> 
terum  continet  certe  fere  tantum  qu^  Eu- 

Jia- 


348       Methodus  difcendi 
Jtacbius  dixir  ,  neque  rationem  video,  cun 
Bellwus  eum  librum  ediderit,  nifi  quia  Eu- 
ftachius  non  amplius  reperiebatur. 

Tum  etiam  videatur  Aiarcellus  Mal- 
pighius  de  Renibus. 

Deinde  Frcdericum  Rajfchium  tam  in  ob~ 
fervationibus  quam  in  thefauris  diverfts  locis.  , 

ADENOGRAPHIA. 

Seu  Glandularum  defcrifttio. 

§.  50.  Hiftoriam  de  Glandulis  poftpofuii 
vifcenbus  ex  hac  ratione,quiainventioglan- 
dularum  Veterior  eft  ea  vifcerum ,  quoe  tan-i 
tum  ut  plurimum  glandulis  conftant. 

Haec  hiftoria  vocarur  Adcnographia,  quia:, 
aJ^graece  Cign\dcd.tglandula  &yfu<pu  fcriboy\ 
de  qiandulis  etiam  leqendi  funt. 

Primo  Eminentisjimus  ille  Anatomicus\ 
Thomas  Wharton  graviffimae  au&oriratis  inj 
Anatomia  &  bonse  fidei  optimae  laudis ,  & 
non  multum  ratiocinans  ,  fed  valde  cultro: 
anatomico  fidens  ,    fcripfit  Adcnographiam- 
qui  liber  edituseji  in  oElavo  Londini  anno  1  654. 
qu&  editio  optima  eft  propter  figuras  ,  editus 
deinde  efi  Amftelodami  12.  anno  1650.  quae 
editio  tamen  fatis  bona  eft  *  nifi  quod  figu- 
rae  non  tam  bene  exaratae  fint  ,  nullibi  plus 


Medicinam.  349 
ie  generatione  animalium  de  teftibus ,  vefi- 
:ulis  femmalibus  &  proftatis  quam  apud 
rum  ;  hinc  qui  de  iis  publice  &  cum  laude 
dicere  &  fcribere  vult,  meliorem  non  poteft 
confuiere  auctorem. 

Poft  hunc  de  glandulis  videte  traBatum 
de  glandulis  congtobatis  ad  focietatem  Britanni- 
cam  marceili  Malpighii  ,  in  ea  epiftola  c\ux 
omnium  maxime  egregia  eft  earum  ,  qux 
feorfim  editx  funt  afth  Londinenfbus,cx- 
actiffima  habctur  defcriptio  ,  &  puto  plus- 
quam  decies  editam  effe. 

Poft  hxc  legatur  Adenographia  Antonii 
Nucki}  edita  Lugduni  Batavorum  in  8-  anno 
1692.  non  quod  putem  Nuckmm  praefti- 
tifle  aliquid  ,  cum  tentat  refutare  Malpig- 
hium  :  verum  hac  occafione  nova  detegit , 
qux  a  Wharton  &  Malpighio  omifta  erant. 

Tum  Malpighii  cafligatio  adNuckiumpo- 
teft  videri. 

Tum  etiam  laudatus  tradhtus  Guillelmi 
Cowperi  de  glandtilis  Londini  editus. 

Denique  Fredericus  Rujfchius  in  fuis  obfcr- 
vationibus  Chirurgicis,7loefauris  &  Eptftolis. 

Glandulx  vero  nonnullarum  partium  ut 
Palati  ad  loca  illa  ,  ubi  membrana  Schneideri 
eft,  videri  poflunt  apud  Schneiderum ,  glan- 
duU  uteri  apud Malpightum  &  eos  qui  de  utero 
fcripfere,  inveniuntur ;  hinc  non  opus  eft,  ut 

de 


3  fo       Mefhodus  difcendi 

de  his  feorfim  agamus :  GlandnU  intejlinornrd 
apud  Peyerum  &  il!os  ,  qui  de  illis  partibus 
fcripfere^taqueiterumabfolvi  hunc  traftatum. 

A  N  A  T  O  M  I  & 

Pars  Quarta. 
C  A  U  T.  IV- 

ANGIOLOGIA 

Sive  vaforum  proprie  Jic  diftoruM 
defcriptio. 

§.  if/TTAfa  corporis  proprie  vocantur 
V  Canales.  r.  Qui  ducunt  humo- 
re^  a  corde  acceptos  ad  quodlibet  internum 
&  externum  pun&um  corporis  &c.  i.Qui 
liqtiores  referuntab  hifce  pun&is  iterum  ver- 
fus  cdr  ;  &  tum>  3.  Qui  humores  ibi  & 
delatos  &  fecretos  in  fe  ftaenantes  aliquam- 
diu  continent ,  uti  quidim  finus ,  veficulas ; 
folUculos  vocant  nihil  referr.  Ergd  conti- 
hent  vafa ,  omne  Arteriarum  ,  omne  vena- 
rum,  veficularumj  folliculorum  *  finuuiri 
&c.  genus. 

De  Arteriarum  dmi ,  n3tura,difixibutio- 
ne$  &  ufu  duo  qu«ri  pollunt  >  %.  in  ufunl 

Chi- 


Medicinam. 
Chirurgirum  nempe  ,  /3.  in  ufum  Theore- 
ticum,  Chirurgis  enim  magnae  Arterise  no- 
tx  efTe  debent  ad  eas  vitandas  cum  alicubi 
fecant  ,  &  ad  curandas  eas  in  vulneri- 
bus. 

Qui  nofTe  vult  Arterias  per  totum  corpus 
diftributas  infpiciat  i.labulas  Vejalii  libro 
tertio  pagina  483.  ibidem  ,  quippe  eft  Ta- 
bula  fidiliftima  omnium  ,  quae  editae  funt, 
non  eft  quidem  perfedta  ,  hoc  fperari  ab  eo 
tempore  non  poteft  3  fed  tamen  uti  eft, 
eft  bona. 

Verum  poft  hanc  Tabulam  adjungenda 
eft  tabula  tertia  Guillelmi  Cowperi  in  appendice 
ad  Bidloianum  opus  magnum  in  editione  Lon- 
dini,  ibi  enim  ex  foetu  cera  inje&o ,  totum 
fyftema  Arteriarum  habetur  accuratiflime. 

Clarijjimus  Ruyfchius  per  partes  etiam  hu- 
jusmodi  edidit  tabulas. 

Hi  tres  Au&ores  optime  fatisfaciunt  ad 
hoc  quaefitum  ,  fperandum  quoque  foret, 
utfioura  Coivperi  ederentur  in  ufus  commu- 
nes  proillis  nempequi  ejus  opus  nonhabent, 
conftat  enim  ingenti  pretio. 

Praeter  hos  etiam  legatur  Antonius  Leoven- 
hoehius  in  tomo  tertio  obfervationum  fkarum^ 
ubi  optime  fines  &  exitus  arteriarum  in  ve- 
nas  delineabit. 

Dixi  de  contemplatione  niture  arterias 

legen- 


3  f  2       Methodtis  difcendi 

legendum  efle  librum  Frtdcrici  Ruyfchii,  qui 
nempe  lmplevir  Arterias  cera  ,  quae  frige- 
fadta  praebuir  fincs  anrea  incognitos. 

Sed  ethm  commendavi  Leewenhoek  inom- 
nibus  fuis  quidem  operibus  dtpirgit  vafa 
fanguine  diflenta,  ita  ur  ibi  videamus  quo- 
modo  in  ipfis  anin  alibus  vivis  fe  habeant. 

Pariter  ad  titulum  de  microjcopiis  in  aBis 
focietatis  Londinenfis  fupra  hac  re  conrinentur 
plurima  in  Appendice  etiam  ad  opera  Bid* 
lotana. 

Si  diftributionem  arteriarum  ultimarum 
cognofcere  quis  velit  ,  videatur  ^Bedinus  in 
opujrulis  pojiremis  fen  Epijiola  ad  Pitcar~ 
nium. 

In  his  habetur  quidquid  ad  hoc  negotium 
defiderari  potefh 

Si  diftributionem  venarum  cognofcere 
quis  velit,tum  videat  apud  Vejalium  pagina 
450.  libro  tertw,  ibi  haberur  Tabula  quae  ex- 
hibet  omnium  in  corpore  venarum  diflribu- 
tionem,nec  meliorem  novi  apud  Audores  : 
verum  fiarteriarum  venarum  conjunftionem 
jfimul,  uc  per  corpus  decurrunt  videre  veli- 
mus,  tam  accurare  ac  in  cadaverereperiri  po- 
teft,  tum  illud  haberur  iterum  apud  Veja- 
jium  pagina  505.  libro  tertio.  Cx  illis  unus 
quisque  quatenus  fans  fidei  hx  tabulae  funr, 
poterunt  ideam  infculpere  fat  claram. 

Sed 


Medicinam*  3  f$ 

Sed  fi  Valvulas  accume  defignatasin  ve« 
nis  qais  cupiat ,  tum  videat  HUronimns  Fa~ 
bricins  ab  Acpnapendente  capite  de  venarnm  val* 
vnlis. 

Abfolvi  hoc  Thema  ,  &  certus  fum  fi 
praefcriptos  Au&ores  hoc  ordine  quis  legat 
quod  invcniec  fupra  eo  haec  omnia  necef* 
faria. 

*De  vafis  Lymphaticis* 

AnUoris  fententia. 

§.  52.  Qui  Confillum  dabir  optimum 
de  addifcendis  vafis  Lymphaticis?  verum  in 
hac  re  opus  eft  prius  aliquid dicere  de  fententia 
quam  fuper  hac  re  foveo  ,  &  quam  credo 
omnibus  placituram  ,  quid  Medici  vocant 
vafa  Lymphatica  ;  vafcnla  ocnlo  nudo  confpi* 
cua  y  in  cjHibns  liqnor  limpidm  deprehendi- 
tnr. 

Scimus  enim  quod  omnia  Vafa  haftenus 
defcripta  apud  Au&ores  vocantur  ea,  <jha 
ecnlo  nudo  difcerni  pojfnnt  ,  fi  fufficeret  fcru* 
tatori  Anatomes  haec  fcire  promptum  opus 
foret  ex  fequentibus  au&oribus  e*addifcere, 
fed  nihil  nos  docent  ,  nifi  quod  in  corpore 
finc  qusdam  vafa  fatis  magna  *  quae  talem 

Z  lym« 


g  54        Methodus  dtfcendi 
Jympham  ferant  :    verurn  funt  haec  omnia 
iantum  venae  ,  quod  demonftrabo. 

Vma  enim  ejl  Canaiis  licjuorem  motum  con- 
iinens ,  cjui  movetnr  iterum  verfus  majores  ve~ 
nas  &  Cor  adeocjue  ferunt  tiquidum  redeuns  a 
communi  fonte  verjus  cor* 

Jam  dico  omnia  Vafa  Lymphatica  ha&e- 
nus  ab  Anatomicis  defcripta  funt  merae 
venae. 

Demonflratur  fic  i.  omnis  canalis  incor- 
pore  qui  ex  Anguftiis  deducit  verfus  ampliora 
jpatia  eji  vena  :  jam  omnia  vafa  lymphatica^ 
(  videantur  omnes  figurae ,  legantur  omnes 
Auftores)  funt  vafa  ,  cpua  ex  minoribus 
ramis  in  ampliora  ducunt>  talia  funt  omnia 
vafa  fymphatica  ha&enus  defcripta. 

Verum  2.  vena  eftqua  per  laterales  canales 
recipit  liquidum  feu  canalis  in  quem  alii  canales 
minores  fe  exonerant  1  nam  omnis  vena  gracilis 
accipiens  \  ramufculo  grandior  fit  per  no- 
vum  canakm  ad  latus  infertum :  fed  cerna- 
tnus  omnia  vafalymphatica  haftenus  defcrip- 
ta  ,  omnia  \  radicibus  invifibilibus  graci- 
lefcunt ,  &  majoraque  tandem  fiunt  accer- 
fione  lateralium  vaforum  ,  quae  fe  in  majus 
exonerant:  verum  ex  iis  e  majori  trunco  in 
kteralia  vafa  nihil  omnino  poteft  derivari ; 
ergo  omnia  vafa  lymphatica  ha&enus  ab  A- 
naromicis  defoipca  ,    quae  nobis  apparent, 

funt 


Medicinatn, 
funt  merx  venae ,  &  nobis  tantum  apparent* 
qaando  plures  graciles  in  unum  magnum  vas 
fe  evacuerunt.  . 

3.  Omnia  vafa  lymphatica  habent  valvu- 
la  (  loquor  de  illis  hadienus  defcriptis)  ve- 
rum  nullibi  in  corpore  in  arteriis  valvulae  re- 
periuntur  nifi  in  arteria  aorra  &  artenae  Pul~ 
fnonalis  initio,  quas  fi  fedulo  intueri  lubue- 
rit,conftabit  eas  nonproprie  pertincre  adfub- 
fhntiam  harum  arteriam,  ied  cordis ;  ergo  in 
arteriis  noa  funt  valvulae  fed  in  venis,&ubi  me- 
tus  eft ;  ne  praecedens  fanguis  impediret  H- 
berum  tranfitum  fubfequentis  ,  ibi  maximas 
funt  valvulae ,  &  eft  haec  ratio  omnium  val- 
vularum  in  corpore  ;  venae  enim  in  initio 
tenuiffimae  funt,  pofteamajores  fiunt ;  de- 
monftrant  Mathematici  ,  quod  fi  liquidum 
perpendiculariter  afcendere  debeat ,  tum  to- 
ta  feries  perpendiculariter  obftat  motui  infe- 
rioris ;  hinc  cum  comprimantur  facile  venae, 
non  tranfiret  fanguis  ;  hinc  ne  liquidum 
preffum,  ubi  major  eft  vena  ,  omnes  mino- 
res  impediret  ,  ibj  funt  valvulae ,  videatur 
Ruyfchiusi  in  venis  ubiquefunt  valvulae,&  vix 
progredimur  ,  quin  valvulas  inveniamus  ob 
neceffitatem  mox  dicendam  :  verum  4.  ve- 
na  eft  vas  cjttod  ab  extremis  liquidum  in  ma- 
jus  infufiim  vtrftis  eor  reddit  ;  arteria  contra 
vide  arteriam  &  omnia  lymphatica  vaia 
ifc  Z  z  ko 


3  $6       Methodus  difcendi 

leo  in  cerebro  ,  videantur  omnia  lymphatica 
vafa  a  Lvwero  dete&a  in  externo  &  interno 
capite,  quae  ^d  glandulampituitariam  reddunt 
fuum  liquidum  venis  jugularibus,  videantur 
omnia  vafilymphaticaThoracis,quaefe  exo- 
nerant  in  Du&um  Pecquetianum ,  in  venam 
fubclaviam,  in  finum  venofum  ,  in  venam 
a^vyouy  videantur  Bartholinus,  Lowerus ,  AiaU 
pighius  de  vafis  Ijmphaticis  abdominis  ,  om- 
nis  ea  lympha  fertur  &  verfus  Cifternam ; 
hinc  in  Duftum  Pecquetianum  ad  originem 
cjus  ,  videatur  Nuchius  de  vafis  lymphaticis 
femoris  ,  ea  ad  fuperiora  in  venas  ladteas  ma- 
jores  fe  evacuant,  &  fic  videmus,quod  haec 
omnia  vafa  lymphatica  mediantibus  vafis  ma- 
jus  cordi  reddunt,  ergo  concludimus  omnia 
vafa  lymphatica  ha&enus  exarata  &  defcrip- 
ta  meras  elTe  venas. 

Sed  nulla  eft  vena  ,  quin  debeat  habere 
fuam  arteriam  hoc  eft  nullum  vas  poteft  de- 
ferre  verfus  cor  ,  quin  ab  alio  vafe  hoc  li- 
quidum  deferendum  receperit  ,  nam  quod 
verfus  oor  movebitur  liquidum  ,debet  prius 
a  corde  accepifle  liquidum  ;  ergo  debet  ve- 
na  ab  aliis  vafis  fuum  liquidum  habere  ,  fic 
vafa  lymphatica,quae  verfus  cor  reducunt, 
debent  ab  aliis  vafis  fuum  liquidum  accepifie, 
&  non  pofTunt  illa  vafa  effe  venae  ,  nam  ve- 
nx  recipiunt  a  vafis  lycnphaticis  ha&enus 


Medicinam.  3  57 

ab  Au&ore  nullo  defcriptis  ;    ergo  debent 
accipere  a  quibusdam  arteriis  ,  uti  omnes 
venae  ab  arteriis  recipiunt  ;    hinc  uti  vide- 
mus  venas  lymphaticas  effe,  fic  etiam  funt 
lymphaticae  arteriae,  &c.    hx  fi  a  nobis  ita 
confiderentur  ,  tum  arreriae  cruentx  erunt 
itidem ,  dico  hoc  fieri  nequit ,  nam  fi  hoc 
dicas  y  jungis  tum  arteriam  lymphaticam 
trunco  ,  dico  ubi  incipit  vena  lymphatica* 
ibi  non  poteft,  (ed  ubi  eam  vides  ibi  major  eft, 
quam  ultim^  lymphatica  vena,  nam  Micros- 
copia  demonftrant  ,   quod  infinities  mino- 
res  dentur,  &  facile  ratio  inflitui  poteft  in- 
ter  venam  lymphaticam  vifibilem  oculo,  & 
ultimam  vifibilem  Microfcopio,  fed  illacum 
micofcopio  videtttr  ultima  adhuc  efie  ne- 
quit ;  ergo  ex  alio  vafe  invifibili  adhuc  ori- 
ri  debet :  verum  unde  oritur  ergo  illa  mini- 
ma  vena  lymphatica  ?  an  ex  fanguinea  arte- 
ria  ?  non,  nam  tum  ferretur  in  eam  liquor 
craffior  fanguinc  ,  qui  femper  ruber  eft  do- 
cente  microfcopio  ;  ergo  vas  illud  unde  pri* 
ma  vena  lymphatica  oritur,  debet  elTe  va^, 
quod  ex  arteria  cruenta  recipiat  liquidum 
tenuius  quam  eft  fan^uis  ;  ergo  debet  e(Te 
vas  minus  arteria  cruenra  hoc  eft  lymphatica 
arteria  ,  fed  ubi  cruenta  arteria  ultimo  defi<- 
nit,  ibi  non  eft  confpicua;  ergo  minus  hxc 
3rteria  lymphatica  erit  conipicua  >  fed  fi  ro- 

Z  5  ges, 


558  Methodtis  difcendi 
ges,  cur  ramen  arteria  illalymphatica  non  efl 
microfcopio  confpicua  ?  quia  funt  pellucida 
ilfa  vafa  non  minus  ac  in  Pediculo  %  ubi  a 
pofteriore  novimus  infinita  effe  vafa ,  tamem 
ob  pelluciditatem  nobis  haud  licet  videre ; 
ergohaeceft  fententia  noftra,  adomnemlocum 
ubi  transmittitur  fanguis  ruber  ex  artetia  in 
venam  ,  ibi  oriunttir  canales  infiniti  ad  mi- 
nimum  dccuplo  minores  diametro  arteria- 
rum  rubrarum  eo  lo<  i  ;  docent  hoc  globuK 
jiquidomm  per  microfcopia  infpe£H  nam 
globuli  fangtiinis  rubri  non  intrantin  i!la  va- 
fa  lateralia  dc  fi  comparentnr  cum  globulis 
lymphaticis  ;  ingens  erit  difFerentia  ,  nam 
dum  applicatur  fanguis  ad  vafa  ea  lateralia, 
premit  in  illis  liquidiffimum  ,  quo  orbato 
tranfit  re&a  in  venam,  in  hanc  verro  arterio- 
lam^nquamjtranfit  liquidiffimapars,voco  ar- 
teriam  lymphaticam  ,  &  certum  eft  >  quod 
feratur  per  hanc  liquidum  motu  arteriofo, 
hoc  eft  ex  lato  in  dnguftum ,  non  aggregat  ex 
minoribus  in  majus  vas  ,  fed  ex  majoribus 
fert  in  minora  ,  tum  definit  prolongatum 
in  venam  lymphaticam  ,  quae  non  confpi- 
cua  ,  fed  aggregata  ex  minoribus  confprcua 
fit,  tum  ibi  demum  incipit  initium  vena- 
rum  lymphaticarum  ;  &  puto  porro  quod 
arterias  lymphatieae  ubi  in  venas  tranfibunt, 
dent  laterales  canales  tanto  minores  fibi, 

quam 


Medicinam.  3  f  9 

qusm  ipfi  minores  erant  ultima  arteria  rubra, 
unde  oriebantur  ,  funrque  hxc  nobis  vafa 
lymphatica  fecundi  generis ,  &  tic  pon*o  quo- 
usque  etiam  hoc  pertingat  ,  ignoranrjs,  fed 
eo  usque  hoc  pertingit,  ut  vafa:  lymphatics 
fint  omnium  nainima,  hoc  cerre  novimus. 

Sum  ergo  airteriae  lymphatrca?  &  ven#  !ym- 
pharicae  ,  ftintr  arterrc  lymphatfcas  irteri  v- 
rium  lymphacicarufn  &  harum  irerum  stfiae, 
uti  jam  fangnis  redit  in  fanguinem  fic  lym- 
pha  primi  generis  redit  in  vemm  lymphati- 
cam  prrrni  gerveris  *  fympha  fecundi  generis 
in  venam  lymphaticam  fecundi  generrs  ,  & 
fic  porro,hacque  rarione  omnia  derivantur  ex 
arteriis  aCordein  venas,  &  redeunt  inCor, 

Dicet  quis  ,  eft  ne  hoc  necefiarium  fci 
corpore?  omnind,  advertat  ad  cutim ,  ten- 
dinem,  membranam  ,  offa,  loca  glandulofa, 
vix  fanguinis  rubrf  aliquid  in  venis  adeff:  , 
tamen  crefcit  hujusmodi  pnrs  ur  pars  rubni, 
imo  quod  plus  eft  ,  in  inirio  cmnino  non 
reperitur  fanguis  ruber  in  il!is  ,  &  tamen 
tum  plusquam  in  alio  termino  crefcunr;  cr- 
go  primd  debent  illae  parres  hoc  eft  vafi 
quibus  conftant  impleri,  fcd  2.  debenr  nutriri 
hoceftdebent  repleri & applicari ex  eoliquido 
tantum  quantum  f nir  perditum,quocJ  noh  fieri 
poteft,quin  ad  omnia  punfta  corporis  appli- 
cetur  hoc  liquidum:  verum  docent  raicrof- 
Z  4  copia, 


%6o  Methodus  difcendi 
copia ,  quod  maxima  corporis  pars  fanguine 
careat ,  fi  enim  pes  ranae  ad  microfcopium 
inftar  grani  fabuli  magnus  applicetur ,  inme- 
diis  locis  non  reperitur  fanguis  ruber ,  tamen 
ibi  nutritur  illa  pars  vafis  ;  ergo  ibi  effe  de- 
bent  vafa  ,  quae  recipiunt  ,  receptum  pro- 
pellunt,  fed  haec  vafa  tantum  poffunt  efle 
arteriae  ,  hoc  eft  conferunt  ex  lato  in  angus~ 
tum;  ergoarteriae  lymphaticae  requiruntnr. 
Sed  debet  corpus  fle&i ,  nec  flexibile  ma- 
nere  nifi  ex  partibus  infinite  parvis  conftet, 
fed  vafa  quae  fanguinem  rubrum  ferunt,  non 
funt  partes  infinitse  minimse  ,  fed  illa  qux 
liquidum  tenuius  quam  fanguinem  ferunt, 
videamus  v.g,  ad  cutim,  quae  omnium  ma* 
xime  flexilis  pars  efl:  >  ibi  vix  vafa  fangui- 
fera  ,  fed  minora  reperiuntur  ;  fi  haberem 
corpus,quod  corfftaret  ex  partibus  tam  mag- 
nis  ac  quinque  digiti  mei  fimul  fumpti, 
non  poffet  fle<5H  hujusmodi  corpus  absque 
feparatione  partium  quarundam  hoc  efi  rup- 
tura  ,  fed  fi  conftaret  illud  corpus  ex  parti* 
bus  tam  tenuibus ,  ac  unus  meus  digitus  efl, 
tum  poffent  partes  adhuc  in  contadtu  mane- 
re ,  licet  fle&eretur  corpus ;  hinc  quo  vafa 
ad  majorem  tenuitatem  reducuntur,  ed  faci- 
Iius  flecti  poffunt ;  hinc  requiruntur  vafa  , 
quorum  membranae  infinite  tenuiores  funt, 

quam 


Medicinam.  361 
quam  membranae  arteriarum  ;  hujusmodi 
etiam  funt  vafa  lymphatica. 

Ex  his  verd  vafis  jam  totum  corpus  con- 
ftat  ,  nam  memhranas  majores  funt  flexiles, 
quia  membranis  minoribus  conftanr  ,  &  hae 
membranae  funr  flexiles  ,  quia  ex  minoribus 
canalibus  conflantur,  &  illi  canales  funt  fle- 
xiles  ,  quia  ex  minoribus  adhuc  canalibus 
componuntur.  [am  quceritur  quotuplicia 
hxc  vafafmt,  hoc  ignoramus,  tamen  puto 
majorem  e(Te  fubdivifionem  ,  quam  imagi- 
nemur. 

Ha&enus  Anatomici  dixere  corpus  ex 
arteriis  &  venis  conftat  ,  nihil  de  lympha- 
ticis  dixere :  verum  jnm  arteria  &  vcna  lym- 
pharica  fubfiftit,  fed  pergit  divifio  ;  donec 
omnes  partes  aequaliter  parvae  ,  &  liquida 
xqualirer  divifa  fint  ,•  hinc  puto  hxc  omnh 
tandem  definere  in  vafatnm  parva  ac  origo 
nervi  eft ,  nam  tenuiora  liquida  ,  nec  vafa 
haberi  pofTunr. 

Hinc  hoc  fenfu  nervi  ubique  funt ,  &  o- 
riuntur  non  ex  cerebro  tantum ,  fed  ex  ulti* 
mis  arteriolis  ubique  ,  &  a  quibusdam  lym- 
phaticis  nafcunrur  etiam  lymphatica  ubiquc 
ubi  plexus  vaforum  reperiuntur  hoc  eft  ubi 
arteriae  fiunt  venx. 

Hasc  premitrenda  putabam  antequam  de 
Au&oribus  dicamus ,  quia  apud  eos  lllanul- 
Z  5  libi 


%6i       Methodus  difcendi 
libi  inveniuntur  ,  fed  jam  eomelius  nos  eo- 
rum  inventis  uti  poterimus.    Jam  ubinam 
uttima  arteria  lymphatica  definit  duplici  !o- ) 
co.  a.  Partim  extra  corpus  in  vacua  ,  /3.  par- 
tim  in  vems  corporis;  in  vacua  fe  exonerat, 
ut  extra  ad  cutim  ,  &  in  cavitates  corporis 
intus,  illa  iterum  ,  quae  in  cavitates  effun 
ditur  lympha,ubinam  manet?  Pono  ubique 
vafa  effe  abforbentia  uti  Bellinus  demonftrat, 
&  quomodo  tota  cutis  perfpirat  juxta  Sanfio- 
rium,  fic  tota  cutis  perfpirat  juxta  iHitis  ex- 
perimenta  :  verum  ficut  tn  cute  ,  fic  isi 
omnibus  membranis  interioribus  ubique. 

§.  53.  Jam  reftat  agere  de  Au&oribus, 
qui  de  vafis  lymphaticis  quae  nos  jure  me- 
rito  venas  lymphaticas  vocamus  ,  fcrip- 
fere. 

Ludovicus  de  Bils  Dominus  de  Koppcndamy 
qui  nobili  ftirpe  natus  a  primis  fane  ephs> 
bistotum  fe  dedit  ftudio  Anatomico  partim 
animalium  vivorum  ,  fed  hoc  ei  obfuit, 
quod  operam  neque  litteris  ,  neque  le&ioni 
au&orum  dederat ,  edidit  anno  1661.  &  ite- 
rum  1669.  Rotterodami  traElatus  cxi^uos  de 
labjrintho  atque  duElu  fuo  rorifero  ditto  ,  & 
dedit  figuras  aeneas  ,  prout  Moloffi  vivi  a-< 
natome  ipfi  dederat  ,  liber  eft  rard  acquifi- 
tu,  tamen  aliquando  invenitur,  defcribitbe- 
ne  vafa  lymphatica  thoracis ,  piuabat  illa  da- 

ti 


Medicinam.  36$ 
re  rorem  ,  originemque  effe  du&us  chyli- 
fcri ,  &  ex  eo  per  totum  corpus  ,  ut  &  ad 
mammas  vafa  tranfire  ,  &  fic  pofteachylum 
in  fin^uinem  5  verum  in  eo  deceptus  fui*, 
ut  poftea  demonftratumeft,alter,inquam,qui 
benefcripfit,  fi  absque  parte  laus  dari  poffit, 
eft  Olaus  Rutbechius  Suecus  Upfalenfis  fuit, 
ejus  quatuor  opufcula  de  vafis  lymphaticis 
habemus ,  primum  opufculum  eft  nova  cxer- 
citatio  anatomica  duclus  aquaticos  hepaticos 
txhibens  tabulis  tredecim  delincatos>  fic  fcripftt 
titulum  y  liber  hic  efi  editus  Lugduni  Batavo- 
rum  anno  1654.  in  12. 

j4ltertratlaius  licet  crkicus  fttantum  cum 
Thoma  Bartholino  ,  &  inde  dedit  titulum 
quia  Thomas  Bartholinus  ctim  eo  contendebat 
egregius  etiam  eft  ,  &  vocatur  Inftdi&  (irn- 
ft<z  dc  DuEiibus  A^uofis  Hepatis  a  Th.  Bar- 
tholino ,  cditus  efl  etiam  Lugduni  Batavorum 
anno  1654.  partim  in  8.  partim  m  12.  Ter- 
tius  traBatns  vocatttr  pro  Dutlibus  Hepatis 
contra  Thomam  Bartholmum  ,  ctiam  Lttgduni 
Batavorum  anno  1654.  m  oclavo. 

Ouartus  vocatur  Epijhla  ad  Thomam  Bar- 
tholmum  dc  vafts  ferofis  ,  e a  eft  omnium  opti- 
ma  ZJpfalia  cdita  anno  1657.  in  12. 

Hi  funt  hi  egregii  tra&atus  qui  tam  rard 
hatentur  ,  in  quibus  tamen  optime  fciip- 
fit. 

Sed 


364       Methodus  difcendi 

Sed  emendus  eft  liber  di&us  Mejfis  Aurea 
Anatomica  colle&a  ab  Heemfterhuys  in  4.  in 
co  etiam  libro  quod  minus  exfpe&aretur  illa 
Kntbeckiana  habentur  ,  ut  &  Bartholiniana, 
&  Bilftana  ,  ad  eo  ut  fi  hic  liber  habeatur, 
non  indigeamus  hifce  opufculis  anteceden- 
tibus. 

Sequitur  Thomas  Bartholtnus  >  habettir  nem- 
pe  in  cjus  iibello  de  va/is  latfeis  &  Ijmphaticis 
apudBlaeww  Amftelodami  ediro  anno  1^164 
in  8.  opujculum  quod  vocatur  vaja  lymphatica 
nuper  HafnU  in  homine  inventa  c  verurn  quo- 
niam  &  ille  liber  non  ita  oroftat  ,  ematur 
iterum  Mejfis  Aurea  Heemjierhujs  ,  nam 
in  eo  libello  etiim  invenirur. 

Legendus  eft  Princeps  in  hac  re  Glijfonius 
anno  1654.  editus  in  eo  nempe  traBatu  de  he- 
fate  ad  finem  habetur  traHatus  de  vajis  lym- 
phaticis. 

Prseter  hunc  Au&orem  de  his  Ijmphaticis 
eriam  fcripfit  egregie  praefmim  contra  BiU 
Jium.  Joannes  Jocobus  Pauli  titulus  eft ,  Ana- 
tomia  Biljtana,  circa  vaja  mejeraica ,  Duflus 
Biljianos  roriferos  Argemorati  jeu  Strasburgia 
anno  16^5.  funt  rara  opufcula  &  fcripta  eo' 
tempore  fervore  Anatomico. 

Videndus  eft  pmrer  Clarijfimi  Frederici 
JRuyfchit  nunquam  fani  <atis  laudandi ,  liber 
de  lymphaticorttm  vaforum  valvulis. 

Glo-p 


Medicindm*  365 
Gloria  illi  debetur  ejus  inventionis,  eduus 

tft  Haga  comitum  anno  166$.  fuit  primum 

opus  ejus  Anatomicum. 

Hi  funt  Au£tores  primarii  ,  qui  diferte 

fcripfere  de  vafis  lymphaticis  ,  &  quidquid 

hodiefciturde  hifce  vafis,  hoc  illis  debetur, 

hxc  omnia  colle&a  habentur  apud  Heemfier* 

hujs  in  ejus  Meffe  Aurea. 

Aiarcellus  Malpighius  de  glandulis  conglo- 

batis ,  &  in  operibus  pofihumis  pariter  plurima 

detexit. 

Tum  Clarijjimus  Nuckiusyimprimis  in  tra- 
Uatu  de  Anatomia  utert  ,  &  in  Adenographia 
plura  de  vafis  lymphaticis  habet. 

Hi  funt  ,  qui  de  hac  re  primarii ,  fed  ni- 
hil  inveniemus ,  nifi  venas  lymphaticas  quo- 
modo  ferantur  ad  glandulas,  an  exiis  orian- 
tur,  &  quae  plura  fcitu  necefTaria,  fed  nihil 
habent  de  arteriis  lymphaticis. 

§.  54.  Primo  dicam  quinam  Au&ores 
rx  iis ,  qui  generalem  fcripferunt  Anatomiam 
rommendandi  funt,nam  non  omnibus  con- 
/enit  omnes  emere. 

1.  Andreas  PefaHus  ,  quo  nemo  carere 
>oteft. 

2.  Realdus  Columbus. 

3.  Spigelius  in  folio  charta  regia* 

4.  jfohannes  RioLtnus. 

5 .  Barthoiomaui  Eufiachius  Roma  editus. 

6.  Tho« 


$66       Methodus  difcendi 

6.  Thomas  Bartholinus  ejus  Anatomc^  opus 
in  ottavo  Lugduni  Batavorum  cditum  anno 
16S6. 

7.  FhilippmVerheyen  anno  12 10.  Bruxellis 
duobus  volmninibus  in  4..  ubi  omnia  compi- 
fcra  recentiorum  habemus  familiari  fermone 
expofita. 

Enumerandi  jam  reftafnt  auftores,  qui  de 
fingulis  partibus  fcripfere  ut  . 

*De  Oculo. 

Plempii  Ophtalmographia  quae  habetur,  & 
in  operibus  ejus ,  &  feorjim  edita  Lovanii  in~ 
folio  anno  1655).  trattatus  ille  eji  bcnus. 

Tum  Nuckii  obfervationcs  de  Duttibus  a- 
quofis  &  humoribus  oculi  Lugduni  Batavo" 
rum  1686.  in  12. 

Tum  Clariffimus  Hovius  in  differtatione  in- 
augurali  ultrajetli  habita  de  oculoy  ubi  plura  e- 
gregia  habet^quamvis  nonomnia  admittuntur. 

Fredericus  Ruyfchius  in  obfervatiombus  fuist 
&  in  thefauris  plura,  &  egregia  nullibi  cer- 
te  reperiunda  habet  de  oculorum  tunicis. 

Tum  etiam  Clariffimus  Brigs  Opthalmogra- 
phia  in  12. 

Hi  funt  principes  ,  qui  de  hac  parte  vi- 1 
dendi  ,  nam  reliqua  apud  colleftores  ftcile 
inveniuntur. 

Dc 


Medicinam.  367 


*De  Aure. 

$.55.  Merentur  duo  Legi. 

Bartholom&us  Eujiachius  Lugduni  Batavo- 
rum  in  ottavo  17 17. 

Tum  Clarifjimus  Jofephus  duVerney  in  fuo 
traciatu  de  Louyey  edito  in  8.  j  ,  in  Ger- 
mania  verd  inlinguam  larinam  translatuseft ; 
verum  quoad  figuras  peffime  defcivit  ,  & 
quoad  textum  etiam  non  omnino  affequitur, 
hinc  emenda  eft  illa  editio  Parifina  ,  perfec- 
tiffimus  eft  ille  libellus  de  Duciu  Fallopii  & 
diftributione  nervorum  in  aure,  unum  & 
alterum  vitium  habet  ,  caeterum  optimus 
eft,  Vir  enim  fuit  confumraatus  in  Anatomia 
&  dolendum  eft  ,  quod  invidia  adverfario- 
rum  fupprefla  fuerint  ea  fcripta,  quas  de  re- 
liquis  organis  fenfuum  digeflerat ,  dixit  enim 
ipfe  fc  de  quinque  organis  fenfuum  icrip- 
fiffe. 

Poflumus  adjungere  Iralum  illum  Anto- 
nium  Mariam  dt  Palfalva ,  fed  nihil  fcripfit 
de  Aure  ,  quod  non  antea  duFerney  fcripfe- 
rat ,  nam  poflent  duodecim  paginx  contine- 
ri  quod  praeter  Duverneyana  habet,  fed  ta- 
men  propter  egregias  quasdam  obfervationes 
poteft  comparare  fibi  iUum  tyro  Mcdi- 
eus. 


368       Methodus  diftendi 

Schelhamerus  poreft  addi,fed  qui  Duver- 
ney  &  Euftachiutnt  habent  facilc  reliquis  carc* 
re  poffunr. 

De  Lingua, 

§.  56»  Duo  funt  notiflimi* 

Nimirum  CldriJJimus  Laurentius  Bellini  dt 
guflus  orga.no  Lugduni  Batavorum  17:1. 

Sed  nihil  habet  ille  fi  conferarur  cum  MaU 
pighio  de  lingua ,  quae  accurate  illam  defcrip* 
Cr, 

Quae  Fraccajfatus  addidit,  multunn  molis 
fed  parum  nervorum  habenr. 

Abfolvi  quidem  omnes  fcriptores  Anato-  i 
micos ,  qui  ita  fcripfere  ,  ut  fides  &  honos; 
illis  habeatur. 

Verum  quaerere  jam  poffumus  quinam  fint,  | 
qui  oprimam  Encheirefin,  hoc  eft  dijfettic*  \ 
vem  cadaveris  docuerunt  ,  five  quinam  op-i 
timi  fint ,  qui  docent  in  diffe&ione  ,  quo-i 
modo  profequendum  fit,  ut  prior  fe&io  non 
obftet. 

§.  57.  Demonftratores  funt  tres : 
i;  Michael  Ljjerus  ,  incultro  fuo  Jinato* 
mico  edito  in  8.  Auftor  ille  per  totam  fere 
Europnm  peregrinarus  erat  ,  &r  in  omnibus 
fere  locis  ftipendium  meruerat,  ut  profe&or 
Anatomicus,  Domurn  tandem  redux  fcrip- 


Medicinam.  369 
fit  illum  libellum  de  difle&ionibus  anato- 
tomicis  cadaverum. 

2.  MagnmVefalim  poft  fingula  capitafua 
docet,  quomodo  demonftranda  &  exponen- 
da  finr  omnia,  &  nullus  eft  fcriptor  cum  eo 
comparandus;  hinc  illa  in  uno  cspitulode- 
fcribcnda  eiTent  a  Tyronibus  in  eorum  u- 
fum. 

\.  Verum  qui  lingnam  Britannicam  ca]- 
lenr,  legant  Cowpcrum  in  demonftrationibus 
fuis  in  Myotomia  reformata  ,  qui  etiam  ad- 
junxit  ex  Fallopio  ,  aliisque  &  etiam  Du- 
verney  inventa. 

Nunc  dixi  de  toto  ftudio  Anatomico  di- 
rigendo  ,  qui  nihil  nifi  his  inftruftus  per- 
git,  non  tam  cito  fatcor  ,  fed  tuto  progre- 
di  poterit  ,  nec  facile  in  errores  incidet. 

Hinc  omnia  ,  quae  requiruntur  in  medico 
abfolvi ;  fed  duo  reftanr ,  ut  fcilicet  de  Theo- 
ria  &  Praxi  dicamus ,  vocabula  illa  ita  in  ufu 
funt ,  aliter  diceremus  de  fpeculatione  & 
de  facienda  medicina ,  fi  ita  loqui  liceat. 

Circa  duo  haec  quaedam  erant  obfervanda, 
ne  decidarous  in  errores  ;  ergo  novumopus 
aggredior. 


Aa  CAPUT 


370       Methodus  dtfcendt 


C  A  P  U  T  h 

USU  PARTIUM, 

Sive 

Theoria  Medica. 

USus  denotat  nihil  aliud  ,  <j#4w  effeBum 
quem  praftat  unacjHtcjue  res  ad  utilita- 
tem  &  ad  bonum  alicjuod  ;  itaque  dicere  de 
ufu  partium  noftri  corporis  eft  proprih  expli- 
care  funftiones  jeu  aUiones  noflri  corporis  par* 
tiftm  j  nam  omnes  corporis  aftiones  exercen- 
tur  per  fuas  caufas  &  inftrumenta ,  quae  par- 
tes  corpus  conftituenres  funt;  ergo  qui  fcic 
ufum  partium,  fcietTheoriam  Medicam  de 
hac  re. 

§.  xi  Qui  ex  Mathemsticis  ,  Phyficis 
Chemicis ,  Botanicis  &  Pharmaceuticis  di-* 
dicit  aftiones  nnturse ,  quse  obtinent  in  om- 
ni  corporum  genere  ,  &  quae  exercentur 
legibus  naturae  omni  corpori  communibus, 
ille  inftru&us  eft  primo  generali  fcientiaad 
Medicinam  requifita. 


Medicinam.  37 1 

1.  Inftru&us  eft  &  aprus  ad  explicandas 
a&iones,  quae  in  corpore  humano  fiunt,hoc 
clarillime  intelligitur. 

Hocprimum  rarum  efTe  debet,  quidenim 
jarn  eft  aftio  ?  motus  ,  cjui  exercetur  k  parte 
tali  ,  cju<z  concurrit  ad  conjiituendnm  corpits , 
fed  omnes  illas  a&ionas  fiunt  ex  iis  ,  quae 
primo  communia  funt  omnibus  cotporibus, 
fecundo  ex  illis  ,  quas  noftro  cbrpori  fingu- 
laria  funt. 

Prima  illa  petuntur  ex  Mathematicis,Phy- 
ficis',  Chemicis,  Botanicis,  &  Pharmaccu- 
ticis,  quia  illa  nos  docent  in  genere,  quid  in 
natura  continsat. 

Si  nunc  quis  fimul  noverit  corporis  hu* 
mani  ideam,  &  fabricam,quoad  omnes  par- 
tes  &  harc  conferat  cum  generalibus  illis 
fcientiis  ille  fcire  poteft  ,  quid  corpus  hu- 
manum  &  ejus  partes  agant ,  &  dicere  po- 
teft  aliis.  Qui  praeter  haec  duo  aliquid  ad- 
vehit,femper  errabit ;  quod  enim  fummi  Viri 
erraverint ,  eft  quod  difcefferint  ab  his  duo- 
bus  regulis  ita  v.  g.  Clarijjimus  Borellusy  nobi- 
lis  Bellinus  ,  &  Johannes  Bernouilli  ,  tum 
magnus  Mathematicus  KejHus ,  hi  viri  tam 
bene  gnari  methodi  de  detegenda  veritate 
nonerrant  ,  quamdiu  fua  propria  affumunt, 
led  fi  quid  aflumant,  quod  non  demonftra- 
tum  cft ,  ut  terra  &  falia  oppofita  in  fan- 
Aa  z  guine. 


37*        Methodus  difcendi 

guine  ,  ftatim  miferrime  errant  ,  v.  g.  Bo- 
rellus  omnia  egregie  demonftrat  de  mufcu- 
lis  eorumque  adione  ,  fed  reliqua  de  caufa, 
qua  agunt  vana  certe  funt ,  uti  de  omnibus 
au&oribus  qui  de  hac  caufa  fcripfere,  verum 
eft  nequidem  fyftemate  Geometrico  Ste- 
noniano  excepro. 

Sed  Borellus  vidit  mufculum  tumefcere, 
pallefcere  &  mole  augeri  quum  agebat ,  ergo 
dicit ,  aliquid  adferri  ,  &  propria  fubftantia 
expandi  debet ,  aliquid  adferri  nefcivit,  er- 
go  dicit,  expanditur  fubftantiamufculi,quo- 
modo  etiam  hoc  fit ,  affumit  ex  generalibus 
fcientiis  oleum  vitrioli  quae  falia  funt  appo- 
fita  ,  fi  mifceantur  fibi  invicem  ,  eflferves- 
centiam  excitant  ,  &  fi  vafe  flexili  conti- 
neantur,  illud  inflant ;  ergo  in  natura  eft  ali- 
quid  ,  quod  ftatim  ac  alteri  corpori  admis- 
cetur,  motum  facit  ,  ergo  dicit  in  mufcu- 
lo  hoc  fit;  quali  fequela  quaefo  ?  cognitum 
effe6ium  in  natura  affumit,  &  applicatcau- 
fae  incognitae  Phaenomeni  cogniti  ;  ideo  e- 
tiam  hic  nihil  boni  affert  ;  hinc  totus  error 
hic  oritur ,  quia  tantum  ab  anatomia  defci- 
vit ,  &  affumit  aliquid  ,quod  in  ea  non  in- 
venitur. 

Videatur  Bernouilli  in  trattattt  de  mufcu- 
lorum  motu  >  qui  in  nova  editione  Borelli  re- 
peritur ,  aflumit  pro  poftulato  in  mufculis 

fuc- 


Medicinam.  373 
fuccum  nervofum  ,  &  arteriofum  conjun- 
gi,fed  certe  hoc  eft fupponere  aliquid, quod 
nullibi  demonftratur ,  nam  ubi  arteria  effun- 
dit  fuum  liquidum,non  poteft  nervus  fuum 
liquidum  infunderc  ,  nam  arteria  eft  caufa, 
cur  etiam  nervus  prematur ;  ergo  preffio  in 
vafe  arteriofo  major  eft  quam  in  nervofo  , 
ergo  nervus  non  poteft  premere  in  arteriam» 
igitur  nimia  licentia  eft  hoc  afTumrjtum  hu- 
jus  Viri  poftulatum. 

2.  AfTumit  fpiritus  fic  attenuare  fangui- 
nem,  ut  terra  tum  libereturex  fanguine,  fic- 
que  fe  expandat  certe  ingens  Lemma  ;  nam 
quomodo  illud  demonftrabit  ,  certe  nullus 
Mathematicus  hoc  intelliget  ,  ergo  puto 
quod  illi  Viri  errant ,  quia  plus  aflumunt, 
quam  demonftrari  poflunt. 

Sic  etiam  Keylins  ubi  explicavit  motum 
mufculorum  afTumit  partes  liquidorum  fe 
mutuo  attrahere  tumque  terram  inter  partes 
minus  premi,  &  fe  expandere,  eft  certe  in- 
gens  poftulatum  quod  nullibi  demonftatum 
puto  neque  demonftrari  pofte  ;  ergo  in  ftu- 
dio  Theoretico  condendo  femper  tuto  aflu- 
mere  debemus  argumentum  ,  unde  ratioci- 
nemur ,  femper  clare  demonftratum  efle  de- 
bet  in  Mechsnicis ,  Phyficis ,  Chemicis, 
quid  fit,  &  ibi  fit,  ubi  quaeftio  eft  (v. 
Borellns  debet  demonftrare  quod  tales  fales 
Aa  3  oppo- 


3  74       Metkodus  difcendi 
oppofiti  in  fanguinc  fint  ,  tum  fides  ei  ad- 
hibetur  non  prius)  &  demonftratum  ex  Bo- 
tanicis  &  ex  Medicamentis  ,  &  ex  Anato- 
mia  folidorum  &  fluidorum  patere  debet. 

Quae  ubi  affumimus,modo  bene  argumen- 
temur  ,  nunquam  errabimus.  Ergo  juxta 
hxc  fei  capitaCMathefin,  Phyficam,Che- 
micam,  Botanicam  ,  Pharmaceuticam  ,  & 
tandem  Anatomiam  puto  )  duigendum  erit 
ftudium  Medicum.  Theoreticum  de  ufu 
partium  co^pori^  humani. 

Perventum  eft  ut  dicamus  ,  quinam  auc- 
tores  legimnentur  pro  nobisexplicandis  ac- 
tionibus  animalium. 

Dixi  enm  partem  Medicinx quae  hoc  expli- 
cat  a  multis  vocari  Theoria  Aiedtca,  quod nomcn 
tamen  convenit  cmnibus  partibm  Inflitutionum 
AledScarum  vocatur  etiam  Phjftologia^hoc  eji 
feymo  de  natura  *  feu  uaturalis ,  expofttio  cjtw- 
rundam  Ph<momenon  in  natura  conflituentium, 
fed  n^c  hocce  nomen  etiam  tam  accuratum 
eft  i  quia  non  ftrifte  Phaenomena  corporis 
human?  fpcdbt  ;  hinc  cnm  Galeno  vocabi- 
mus  hanc  partem  ,  tratlatum  de  ufu  par- 
tium. 

Dicendum  jamquinam  aufiores  fic  fcrip- 
ferint  ,  ut  cx  veriscaufis  atque  indubiratos 
proprios  effectus  bene  cognitos  defcripfe- 
rint. 

Diffi- 


Medicinam.  $yf 

Difficile  non  erir  magnam  Biblicthecam 
eorum  colligere  ,  qui  fibi  fufceperint  expo- 
nere  aftiones  naturales  &  vitates,  fed  paucos 
enumcremus  ,  qui  fidem  meruerinr. 

Ratio  cur  aberrarunr  plurimi  eft  hxc; 
omnesqui  ante  annum  1618.  a  Chrifto  na- 
to  aliquid  in  his  egerunt  nullibi  bene  fcrip- 
fere  ;  five  confuletur  m;ignus  ipfe  Hippocra- 
tes  CweGalentts  five  Jchoia  Graca>  five  Jchi- 
UArabica^  nihilboni  in  hocnegocio  prxfti* 
tere  ,  ratio  hujus  eft  ,  quod  circulatio  Har- 
v^ana  nondum  erat  detedh  ;  hinc  eam  igno- 
rabant  ,  atque  illa  eft  una  caufa  princeps, 
unde  defumendi  funt  illi  eflfe&us  ,  quid  e- 
nim  juvabit  me  fcire  ftrufhiram  parth,  nifi 
fciam  perpetuo  &  indubitato  ordine  ,  eo 
perpetuo  deferri  liquida  ,  atque  hoc  tantum 
cognitum  fuit,  cum  Harv&vcs  circulationem 
demonftravit,  quod  modo  ille  anno  citato 
fuit  ,  fumamirs  ante  Harvaum  optimum 
Phyficum  &  Theoreticum  puta  Danie- 
lem  Sennertum  ,  videamus  quomodo  ex- 
plicat  ufum  pnrtium  &  mirabimur  quam 
frivolae  caufae  afferantur  effechmm  notifli- 
morum. 

Verum  altera  eft  ratio  non  deploranda  fa- 
tis  in  medicina  ,  quod  nempe  adjumenta, 
perquae  poterant  demergere,  detrimento  fue- 
rint ,  nam  requirebatur  fabricx  liquidorum, 
A  z  4  quoad 


%j6  Methodus  difcendi 
quond  naturam  cognirio  :  verum  tum  tem- 
poris  emerfere  Ghemici  ,  qui  omnem  a£Ho- 
nem  a  Chemica  a&ione  putarant  pendere, 
unde  omnes  libri  ab  Harvai  tempore  vacil- 
lant  ab  hac  parte.  Sumarur  enim  optimus 
ex  his  Auftoribus  dicet  hxc  fieri  &  per  ef- 
fervefcentiam  &  per  fermentationem ,  &per 
prascipitationem,  ad  haec  tria  capita  referunt 
omnem  a&ionem ,  atque  fi  demonftrari  pos- 
fit  uno  experimento  ,  fermentationem  non 
dari  in  fanguine ;  ergo  fupra  hoc  aedificatum 
opus  ni-llius  eft  momenti. 

Tertius  ordo  fupereft  qui  fubnixi  anato- 
micis  affumptis  propriismechanicam  voluere 
•  aftionem  explicare  ,  fed  illi  plerumque  funt 
Carrefiani  &  omnes  confifi  huic  viro  totarn 
Phyfiologiam  ejus  methodo  explicuere. 

Sed  videamus  quid  ille  procreavit,  voluit 
totum  hominem  explicare  in  illo  libro ,  quem 
fcripjit  de  homine  ,  fed  fi  comparetur  ille 
traclatm  de  homine  editus  cum  notis  Domini 
U  Forge  ,  videmus  quod  affumat  bullulam 
fermento  plenam,  qux  ex  virga  Viri  effun- 
ditur  in  uterum  faeminae,  &  demonftrat  to- 
tum  hominem  inde  fieri  ex  fermentoaffidue 
enaro  ex  propria  fubftantia  ,  nemo  non  po- 
teft  non  mirari,  quomodo  homo ,  qui  prae- 
luxeratin  Mathematicis  uti  certe  ille,afTump- 
ferit  pro  dato  hujusmodi  ,  quae  reptfdiaffet 

antea 


Medtcinam.  377 
antea  &  fcholaftica  ipfa  fefta  ;  videamus  e- 
nim  illum  explicare  fun&ionem  v.  g.  cordis, 
illud  confiderat  ,  ur  ollam  &  lebetem  igni, 
impofitum  ,  cui  inftillatur  una  gutta  fer- 
menti  ,  unde  tum  expanfio  &  rarefa&io  0« 
ririniebet,  unde  ejus  dilatatio  diciti,  &  ex- 
pulfio  fanguinis  ex  corde  ,  &  fecufrdum  il- 
lum  caufaeomnium  motuum  per  corpus ;  ve- 
rum  cum  videbant  nihil  inde  effici  poffe  ad 
fecretiones  &  mutationes  humorum  aflump- 
fere  poros  ,  fed  non  ita  in  mcdicina  argu- 
mentandum  eft  de  poris,  nifi  fint  demon- 
ftrati  pori ,  fed  demonftravit  Archibaldus  Pit- 
carnius  ex  hoc  loco  quod  pori  fint  ubique 
iidem  ,  fed  ftexiles  fiinc  >  hinc  eorum  figu- 
ra  nihi!  f*  :tad  fecretionem,  quae  non  tan- 
tum  fit  pro  una  particula  femper  fimul,  fed 
fic  fecretio  liquidi  a  liquido  hoc  eft  plures 
tranfeunt  fimul  ,  adeoque  fecreto  non  pen- 
det  a  poris,  fed  pori  fe  accommodant  tran- 
feunti  liquido  ,  nam  idem  cannliculus,  po- 
rus  vocerur  idem  eft  ,  qui  hodie  transmittit 
tantum  urinam  ,  cras  poterit  accedente  reli- 
qua  caufa  transmittere  fanguinem. 

Veriim  praererea  ftatuere  ^theremhoceft 
materiem  fubtilem,  fed  omnes  rogati  curiEther 
vocatur,  femperloca  tranfit  ubicogitur,&cur 
nonpotius  vagaturad  loca,ubi  facile  tranfire 
poteft ,  relpondere  nihil ,  fed  ftatuere  caufas 
Aa  5  & 


378       Methddus  diftendi 

&  attnfhentes  &  determinantes  co  verfus 

quas  probare  non  poterant. 

Itaque  anre  Harv&um  nihil  fperare  poflu- 
rmis  in  hac  parte ,  poft  hunc  habemus  Che- 
micos  &  Cartefinnos  fed  utrique  affumpferc 
principia,  quae  ftatim  explofa  fuere.  • 

§.  2.  Proinde  ad  commendandos  Au&o- 
res  circa  hanc  Medicinae  partem  ,  hac  opus 
prudentia  eft,  ut  eos  folos  dignos  habeamus 
&  leftu  &  perfcrutatu,qui  prp  datis  afTump- 
fere  nihil  nifi,  quod  fenfibus  certo  expiora- 
tum  effet  ,  &  pro  principiis  argumentandi 
nihil  omnino  nifi  quod  a  Mathematicis 
Phyficamexplicantibus  demonftratum  fuit. 

Nunc  etiam  jam  praemonui,  quod  lenfus 
nos  doceant  vires  corporum  Phyfyrorum  in 
genere  &  corporis  in  fpecie,quidquid  nunc 
ex  Phyficis ,  quae  expofui,  nec  non  ex  Ana- 
tomicis,  Chemicis  ,  Botanicis  ,  &c.  expo- 
fitis  a  me  demonftratum  fit  femper  obtinere, 
hoc  datinpa  fit,  hoc  aftumatur  libere  ,  vel 
quod  continetur  in  illis ,  ita  ut  ftatim  indc 
fiuat ,  affumatur  pro  dato  ;  ergo  in  expli- 
cando  quodam  Phoenomeno  ,  femper  affu- 
menda  pro  dato  ea  funt  ,  &  quae  primo 
data  funt,  &  qu$  in  propofitione  continen- 
tur,  ita  ut  fi  bene  confideretur  ,  ftatim  fe- 
quatur.  Hinc  fi  Phifiplogiam  quis  velit 
condere ,  colligat  ftdtim  ea  ,  quae  in  natura 

demon- 


Medicinam.  379 

dcmonftratae  funt  femper  &  indubitato  con- 
tineri,  fed  cum  tanta  res  fit,  quashocex- 
ponat,  hinc  colligat  fibi  ha?c  omnia  in  ad- 
verfarii*,  quod  ut  facilius  perficiat ,  kgat 
modo  Clariffimum  Ldckium  dc  adverjariis  con- 
fcribendisy  efi  Amfielodami  nunc  editus  cum 
Callico  Auclore. 

Pro  Exemplis  etiam  hujusmodi  col!e<5tio- 
num  legatur  fcrulamium  m  tratxatn  deven- 
tis  &  calore^  &  fjlva  fylvarum  feucollcciio- 
ne  experimentorum^  invenietur  in  his  duo- 
bus  traftatibus  modulus  fecundum  quem 
poftunt  dirigi  colle&iones. 

Alterum  quod  requirebatur  in  his  Au- 
dtoribus,  qui  Phyfiologiam  condunt,eft,  • 
ttt  cum  ^rgumentantur,  nihi/affiimant,  nifi 
de  his,.de  quibus  fcrutatores  optimi  nun- 
quam  dubitarunt  atque  hxc  funt  principia 
jnechanica ;  ad  mechanicam  nunc  quae  per- 
tinent  &  hydrofticam  funt  Auflores,  qui 
demonftrationes  tantum  adeo  claras  dedere » 
ut  fidem  unusquifque  qui  modo  intelli- 
git  ,   adhibere  necefhrio  debear. 

Ergo  qui  explicabit  fun&iones ,  debet 
primd  hujus  corporis  fnbricam  non  finge- 
re,  fed  ex  Anaromia  defcribere  ,  deinde 
dkbct  motum  liquidorum  defcribere  adeam 
partem  non  fingere,  fed  ex  An -tomicisex- 
perimentis  &  inje&ionibus  partim  vivo- 

rum 


380       Methodus  difcendi 
rum  animalium,  ex  histum  fi  deducerecau- 
fas  abdicas  voluerit,  poteft  adhibere,  quae 
Mathematici  &  Mechanici  demonftrarunt. 

Et  fic  liberepoflunt  argumentari&  appli- 
cando  hxc  generalia  ad  fpecialia  non  errabunr. 

Pro  exemplo  demonftrat  Anatomiaquod 
arteria  fit  conica  &  quo  remotior  fit  £ 
corde,  eo  anguftior  fiat,  quod  elaftica  fit 
hoc  efi  extenfa^  fe  retrotrahat,  quod  con- 
tinuo  det  arterias  laterales,  quae  eodemmo- 
do  fe  habent  ,  quod  liquidum  per  eas  ar- 
terias  fluat  continuo  ex  latiore  in  anguftum, 
de  illis  nemo  dubitat,  qui  tantum  Anato- 
miam  novit  :    demonftrat  enim  Anatomia 
quod  fanguis  pellatur  per  arterias  ex  motu 
cordis  accepto :  Jam  erit  hoc  datum ,  fi 
jam  medicus  velit  expandere,  quidexhoc 
liquido  in  tale  vas  propulfo  fequatur,  debet 
jam  aflumere  quid   Geometrae  demonftra- 
runt,   quod  nempe  unum  quodque  pun- 
€tum  vafis  iftius  tantum  virtutis  recipiat, 
quantum  momentum  eft  lineae  liquidi  in 
hoc  arterias  punftum  ruentis,  &  quod  ita 
fit  in  omni  pundo  iftius  arteriae,  quum 
abfolute  plena  fit,  &  quum  arteriailla  fit 
elaftica  ;  ergo  eadem  virtute  illud  liquidum 
retropellit  omni  momento,  hincque  dedu- 
cunt  nullam  partem  fanguinis  manere  pofle 
in  eodem  fitu,  fed  omnia  continuo  vario 

motu 


Medicinam.  381 
itioro  intcr  fc  moveri ,  quum  varia  arteriae 
punfta  vario  modo  retropellant  ,  &  hinc 
ipfa  liquida  vario  modo  in  fe  mutuo  rue- 
re  faciant.  Hincque  tum  deducunt  li- 
quorem  in  noftris  arteriis  fanis  non  pofle  con- 
crefcere ,  fed  e  contra  fluidiorem  reddi ;  hinc 
jam  errare  non  poffunt,  nam  licet  Ceome- 
trae  motum  hujus  liquidi  generaliter  aflu- 
mant  hoc  eft  ex  quacunque  caufaortum, 
idem  eft,  tamen  movetur  illud  liquidum 
per  hujusmodi  vas ,  &  interim  vas  erit ,  quod 
in  arteria  linea  liquidi  in  hoc  pun&um 
ruensretropellaturabeohocexemplo  videmus 
firmatas  leges  fecundum  quas  fcribere  debet, 
quo  fun&iones  corporis  humani  defcribere 
vult,  quinamfunt  jam  qui  dehifce  fcripfere? 

Vir  ille  Neapolitanus  ^fohannes  jilphonfus 
Borellus  in  opere  illo  elaboratijjimo  de  motti 
animalitirn  ad  quod  opus  Auftor  tot  annos 
omnes  vires  impendit,  jam  alibi  diximus 
de  hocce  trafhtu  ad  calcem  hujus  adje&ae 
funt  ^ohannes  Bernouilli  meditationes  Ma*> 
thematica  de  motu  mufculorum  hoc  ejl  ine* 
ditione  Lugduni  Batavorum  anno  17 10. 

Commendare  non  poffum  Au&oreshos, 
ac  fi  non  contra  has  duas  leges  praemiflas 
peccaflent,  peccarunt  enim,  fed  tamen  ha- 
ftenus  funt  optimi. 

Peccavit  enim  Borellus  contra  pnmam 
quando  affumit  plus  quam  Anatomia  de- 

mon- 


382        Mefkodtis  difcendi 
monftrat,  nempe  affumit  fpiritum  acidum 
cffe  &  effervefcere  cum  fanguine. 

Bernowlli  affumit,  quod  nullibi  demon- 
ftratum  eft ,  quod  fcilicet  fpiritus  &  fan- 
guis  in  unum  vas  effunderentur.  Hocfup- 
pofitum  ergo  non  affumendum  eft,  quia1 
nullibidatum  aflumcndum  cft,quindemon- 
ftratum  fir. 

Poft  hunc  fcquitur  Laurentius  Bellinide 
ttririis  &  pulfibus^  &  mijjione  fanguinis  &c( 
editio  ejl  in  4.  BononU  anno  1684.  qmop- 
tima*  ejl :  verum  ea ,  qua  Francofurti  &  Lip- 
fidt  per  Bohnium  ejt  edita  dnno  1685.  <cc]ua-  \ 
lis  bona  eft ,  nifi  quod  Charta  non  tam  bona 
Jit ,  hic  Audor  difcipulus  Malphigiim  A- 
natomia ,  Borelii  in  Mechanica,  &  Mathe- 
matica  caftitlimus  eft  au&or  &  raro  con- 
tra  has  binas  leges  peccat,  raro  affumitea, 
quae  in  Anatomia  non  demonftrata  funt: 
verumtamen  &   in  eo  funt  nonnulla  ubi 
his  legibus  defcivit,  \  lege  prima  quando  I 
expanfiones  &  rarefaciiones  in  motu  mus- 
culorum  aflumit,  nam  certe  hoc  nulla  de- 
monftratione  Anatomica  conftat ;  fi  vero 
affumpfiflet  vir  ille,  quod  clare  Anatomia  : 
docet  nempe  fanguinem  &  liquidutii  ner-A 
vcfum  ad  mufculum  ferri,  licet  perdiver-  ! 
fa  vafa,  tamen  tumor  oriatur  per  aggrega-  ' 
tioncm  fanguinis,atque  hoc  non  fecit  \  hinc 

cr- 


Medicinam.  3S3 
frravit;  verum  pauca  hujusmodi  in  eoAu- 
ftore  fnnt  loca,  &  video  quod  ipfumhoc 
praenotuit  in  lemmatibus  quae  habet  in  0- 
peribus  ad  Pitcarnimm:  verum  rard  palino- 
dhm-  cantant  eruditi  viri;  hinc  credo  ip- 
fum  tractatum  inta&um  illum  religuifle. 
Legantur  accurat^  ejus  Lemmata ,  quae  opti- 
itie  pra^mirtuntnr  hoc  eft  antequam  ad  tex- 
tum  veniar,fcribit  breviflimc  ea ,  quxfpe- 
<5tant  ad  motum  mufculorum  refpirationis, 
cordis  &:c:  ea  enim  exponit  laconico  tex- 
tu  leflu  digniflima,  quae  faepe  aliter  prx- 
tervideri  folent.  Deinde  legatur  ejvs  ra- 
rijjimus  tratlatus  de  motu  refpirationis ,  cjuam 
fcripfit  ad  Ferdinandum  Alagnum  Ducem 
Hetruria  efi  epiflola  exiguaedita  anno  1670 
nec  nullibi  apparens  nifi  in  atlis  feu  cphcmc- 
redis  Germanicis  anno  1671  tomo  fecundo. 

Legantur  poftea  ejus  viri  opujcula  alicjua 
de  motu  cordis  &c:  ad  Pitcarnium  fcripta, 
tdita  anno  1696  in  4.  apud  Bouteflein ,  eft 
cygneus  cantus  ejus  Au&oris;  unde  priva- 
mur  fpe  alicujus  operis  promifli  Anato- 
mici,  nam  ex  Rhedio  &  Alalphigio  com- 
pofuerat  opus,  quo  expliquabat  adionem 
partium  quod  opus  fuiflet  certe  defecatis- 
fimum,  quantum  paret  ex  operibus  ejus  ad 
Pttcarnium,  naiH  ibi  non  peccat  contra  le- 


g?s  ftatim  datas. 


384       Methodus  difcendi 

Seqmitur  tum  Archibaldus  Pttcarnius  in 
dijfertationibus  Medtcinalibus  collellim  editis 
in  4.  Rotterdami  anno  1701.  fcripta  haec 
optima  funt,  &  perfe&a  partim  de  motu 
fanguinis  per  pulmones,  in  aliis  opufculis; 
hinc  inde  etiam  egregia  adhuc  habet  par- 
tim  %in  ultimo  traVtatu  de  Opio. 

Praeter  hanc  habemus  Matthedt  G?orgii 
Elementa  fcientU  naturalis ,  Luca  (Lwques) 
in  Italia  cdita  anno  1707  in  4.  ubi  prin- 
cipiis  fatis  certis  theorematacondit ,  quaepro- 
defle  pofTunt  in  Phyfiologia  condenda. 

Tum  fi  quis  intelligat  Italicam  linguam, 
videat  alterum  tractatum  quem  ille  etiam 
edidit,  Della  ratione  vera  &  temeritate  in 
Medicina^  editus  efi  Geneva  anno  1709  in 
8.  fcitiffimus  eft  fane  libellus  &  ad  finem 
perduftus. 

Huic  addatur  ejus  Phlebotomia  edita  in 
4.  Geneva  169 7,  fi  libelli  ponderatim  fcrip- 
ti  funt,  &  quidem  libertate  Philofophica 
ex  Anatomia  &  principiis  mechanicis  fed 
tum  non  plus  attribuit  qu^m  ex  efFedu 
conftat. 

Poft  hunc  fequitur  Jlfcanius  Maria-Baz,- 
Tukallibe  ,  cujus  liber  editus  cfi  Parm<e  in 
Italia  anno  1701  titulus  efi ,  novum  Jyfte- 
ma  Phy/icum  ,  rnechanicum  de  Tumortbus^ 
Difcipulus  fuit  Borelli  &  T}elliniy  ut  patet, 


Medieinam.  38^ 
habent&r  ibi  expofiti  effe&us  vlolentse  cir- 
culationis  &  majoris  attritus,  hanc  fenten- 
tiam  jam  docui,fed  nefcivi  tam  egregiuna 
tra&atum  fupra  hanc  rem  fcriptum  efle  ni- 
£  ante  aliquot  menfes, 

Tum  Guillelmus  CockJpuM  in  &£conotma 
rinimalium  in  8.  edita  Londinij  ante  aliquoc 
annos  in  litteris  promifit  alteram  editio- 
nem. 

Verum  propter  hunc  omnino  his,  qui 
felicius  verfati  funt  in  Mathematicis,com- 
mendo  Clarijjimum  Johannem  Keylium  dt 
Jecretione  animalium  Lingua  Brittannica ,  qui 
liber  continet  pulchrius  quid  quam  in  Ma- 
thematicis  unquam  vidi,  peccavittamen 
contra  primam  regulam  ,  fed  non  obftat* 
quin  in  hoc  libello  duo  incomparabilia  de- 
dederit  nempedemonftrationem ,  quod  ex  Lo- 
garithmetica  Calculo  fanguiois  tardiratem  ia 
vafis  fupputare  pofTumus,  &  tum  dedic 
cxplicationem  ponderum,  quibus  premitur 
fanguis  in  pulmonibus. 

Addantur  jam  GlariJJimus  Bernouilli  me~ 
ditationes  Mathematiu  de  motu  mufculorum, 
<ju<e  in  attis  lifficnfibus  &  etiam  in  ultima 
editwne  Borelli  Lugduni  Batavorum  17 10. 
at  quidem  alibi  diximus,proftat.  Pbftenar* 
ratqs.  &  jim  notates  Au&ores  fequitur 
aobitts  iHe  GtHus Fereault  in  tentaminibus 

B  b  fuit 


3 86       Mefhodtis  difcendi 

fuis  Phyficis ,  EJfays  de  Phyjique  valuit  inge- 
nio,  excultus  erat  ftudio  Mathematico,  in 
Chemia  verfatiflimus ,  &  ufus  confuetu- 
dine  &  demonftratione  maximorum  viro- 
rum  ut  PEmery  ,  Duverney  ,  Petit , 
ii3C  occafione  haec  fcripfit  utidequinque 
fenfibus  &c:  omnia  ejus  opera  Phyjica  & 
Mechanica  edita  funt  duobus  voluminibus 
in  4.  Lugduni  Batavorum  anno  172,1, 
qut  editio  elegantijjima  ejt. 

Pertinent  huc  diflertationes  Anatomioe 
una  cum  litteris  &  Annotationibus  fuper 
hac  re  habitis  Domini  V  Amy  Paris  titulus  \ 
efi  dijfertations  Anatomiques par  1'AmiDofteur 
de  la  faculte  de  Paris  anno  1685.  illa  edi~\ 
tio  optima  ejf,  &  ultima. 

Hunc  libellum  compofuit  omninoquod 
probare  non  poflum  in  hac  occafione  nem-  j 
pe,  cum  Medicus  *7/<?  /'yA»i,quem  Rexin-j 
ftituerat,  plures  difle&iones  inftituebat,j 
poftea  hxcce  confcripfit,  liber  ille  in  par-i 
te  pofteriori  defenfionem  habet ,  furrexit) 
enim  Duverney  contra  hunc  librum  efi  in  8*  \ 
tditus  Bruxellisy  eft  liber  fatis  rarus.,Recen- 
feri  hic  quoque  meretur  Guilielmus  Koohjk 

fecretione  animalium  Tentamen  editus  OxonU 
in  iz.  anno  1674.  iterum  imprejfus  Haga~\ 

'  Comitum  1 684  /012.  funt  hi  Au&ores,; 

'  qui  lectu  digni,  &  fatis  fidi  funt,  quan-j  1 

do«! 


Medkinam.  3  8  7 

doquisvult  ftudere  de  \:xi onih'.^  vtrniibus 
aaimalium,  adeoque  totum  opus  Ph) ■  fiologi- 
cum  non  poteft  addifcere  nifi  ex  his. 

Ne  quis  etiam  miretur,  qu  >d  Phyfulo- 
giarrt  GaUni  hic  non  recenfeam,  rarionem 
anrea  dedi,  cum  nempe  fun&iones  tan- 
tum  fint  aftiones  circulantis  liquidi  ,  & 
cum  ille  ignoraverit  lymphatica  liquida  ho- 
rum^ue  vafa;  hinc  hifce  lamfacere  noa 
poruit.  Nunc  fun&iones  quaedam  in  Phy- 
fioiogia  \  nonnulhs  fingulatim  exponuncur 
ut«. 


2?*  ttfu. 


§.  5. Deobjefto Vifus, radiorumque^  co« 
iorum  proprietatum  uno  moJo  beqe  fcrinfit 
ut  nimc  p.atet  princep^  n:m~>e  ille  Philoio* 
phorum  Ifaacns  N  w  on  in  traft itu  de  co* 
IpribuS)  &  cjuidem  in  ultima  editione  >  cju€ 
lin^ua  latina  projiat ,  in  priore  editione  'in- 
gua  Brittannica  non  funt  ea,  quaeabAu- 
dore  fuperaddita  funt  ;  ille  folus  in  his 
fufficit,  nam  quae  alii  dixere,  demon(Ht> 
quod  non  in  re,  fed.in  imaginatione  tan* 
tum  confiftant. 

Veruro  Chrijlaphori  Schein°ri  ocubts  feti 
fundamentumopticum ■  edtfum  O  m.wnti  (W<:~ 
terg)  in  4,  anno  16 19  &  tVutebergi*  1660* 

Bb  >  m 


g8S  Methodus  difcendi 
infervit,  fi  quis  velit  applicare  hosradios 
oculo  ;  rarus  eft  liber ,  fed  fatis  egregifc  ex- 
plicat  Phaenomena  vifus  plum  quam  fotem- 
pore  expe&aremus.  Huc  pertxnet  Catoptri* 
ca  Cartefii  &  Dioptrica  Hugenii.  Illi  pro  hoc 
capite  fufficiunt. 


D  E   A  U  D  I  T  U. 


: 


feu 


FunBione  aurisl 

§.  4.  De  natura fani  ejusque  proprietatibus 
fi  qtiis  velit  legere,  legendus  mtjithana- 
fms  Kirchertts  in  folio  titulo  Phanourgia  & 
addere  duos  egregtos  traBatus  ejus  de  mujicisy 
omnia  ejus  opera  Rom£  edita  funt. 

Poftquam  etiam  fic  natura  auditus  in- 
telleda  erit  ,  funt  nonnulla  experimenta 
addenda,quae  inveniuntur  apud  Bercenum. 
Tum  fuper  hac  re  egit  egregie  Newton  in 
PhilofophU  fua  admirabilis  principiis  Mathe* 
maticisj  quibus  experimentis  determinatur 
quantum  tempus  \  pun&o  fonoro  ufque  ad 
organum  auditus  intercedat. 

Ubi  attente  jaftum  eft  hoc  fundamen- 
tum  ex  Mathematicis  illis,  ut  applicetur, 
ttim  ftruftur»  auris  legamtir  hi  qiiatuor. 

*  J^  1. 


Medicinam. 

1.  U  Amidiffertatwnes  An<ztomk<£> 

2.  Pereault  de  Ejfays  Phyfique. 

3#  Tum  imprimis  illuftris  Jojephus  duVerney. 

4.  Tumque  imp.rimis  tandem  Clariffimus 
Valjalva  cujus  liber  m  eo  eft  libro  DuVer- 
«yadhucanteferendus  tantum  ,  quantum  de 
Theoria  auditus  agit  accurate,  quomodo 
fcilicet  fonus  laminae  fpiralis  applicetur. 

§.  5.  Legendi imprimis  tres  Auctores  nempe 
Carolus  Fracajfatus  Medicin&  Profejfor  Ita- 
lus  in  epiftola  de  lingua  ad  Malpighium  ha- 
betur  ea  in  operibus  Malphigiiy  continet  pro- 
prie  naturam  eorum  corporum,  qux  pro- 
prie  fapida  funt,  &  nullus  Auftor  meHo- 
ra  experimenta  fuper  hac  re  habet,  expli- 
cuit  etiam  hoc  in  ea  epiftola. 

Tum  fi  hxc  ad  organum  guftus  agpli- 
care  velimus,  legatur  MarcellusAIalphigius 
de  Lingua. 

Tum  fuperaddatur  his  Bellini  nova  ex- 
perimenta  de  guflu  nunc  Lugdmi  Batavo- 
rum  nuper  edita. 

Ex  hifce  Au&oribus  omnia  intelligen- 
tur,  fed  addi  poteft  illuftrijfimus  Robertus 
Boyle  in  traBatu  de  faporum  produttionibus  <> 
ctt  fere  ultimum  ejus  opusretiaminMecha- 

Bb  5  nt- 


55>o        Methodus  difcendi 
niqs  de  illis  quantatibus  faporum  haec ha< 
benttir  ibi. 


De  OlfaEin. 


§.  <5\  Vileitur  (fiW?  ^  Oflcologia , 
ubi  "haber.ur  id  quod  Mvfirijfimus  dufcrney 
invenir,  dat  enim  prsertim  ftru&uram 
oTJs  narium, 

Poft  hunc  pfo  -infetlig^nda  memhranafu- 
pri  hanc  pffeam  fabricam  tenfa  aptus  eft 
Schir<:Jerus  de  Gvhdtiis  ^  &  deinde  Mecha- 
ni.miimoptimum  olfaftus,  Hifce  addaturj^- 
bahnes  PafjK  in.  rioya  defcriptione  offium  % 
qiwm'  ideo  hic  commendo,  quia  Duyer- 
neyanamy  Mahodum  ibi  invenremus, 

§.  7.  Qua  ranone  hicce  fiat,  lertendus 

foiMS  M.ircelltis  Malfoiqius  in  tratlatu  de 
CprjmbnSy,  organo  tafins ,  de,  lingua ,  de  cute. 

Enumeravi  Aufeo^es  qui  de  fiffi&?oni- 
%m  Phyfiologicis  omnium  op:im£  tradide- 
re  &7cafte  diiTeruere.,  hoc  eft  manferunt 
intra  fcges  Anaromiae. 

•R.eftat  iit  de  generatione  quinam  optU 
me  fcripferint,  agamus, 


Medicinam.  gpi 

De  Hifloria  Generationis* 


§.  8.  Quomodo  mirabilis  illa  propagatio 
fiat  per  qux  inftrumenta^  per  quas  a£Ho- 
nes,  per  quam  materiem ,  quomodo  mute* 
tur  illa,  nunc  egregia  dici  poffunt  veteribus 
incognita. 

Hinc  fi  accurate  Kpc  negotium  quis  ve- 
lit  intelligere,  legendi  funt  citati  Auflores 
Anatomici  de  Organis  generationis  v:  g:  de 
ovi  in  fieminis  ,  origine  ,  fabrica  ,  materte  ,  ma~ 
turationty  difceptione ,  &  decerptu,  tranfitu 
in  tubas  Fallopianas ,  tranfitu  per  bafceTubas 
ingrejfu  in  uterum^  mutatione  in  uteroy  ex~ 
clujione  ex  utero;  de  hifce  omnibus  (quot 
capita  fingularia  fint)  legi  meretur  maxime 
Carolus  Drelincurtius  in  libello  in  n.  Lug- 
duni  Batavorum  apttd  Bouteflein  edito ,.  titulo 
conceptus  de  conceptu,  vir  enim  ille  tota  vita  con- 
geflit ,  digeffit ,  expolivit  hunc  libellum  ,  vir 
certe  eruditiflimus,  perfpicax  &  candidus 
circa  finem  vitae  tradidit  libellum  hunc. 

De  feminis  in  viro  ortu ,  fecretione ,  collec- 
tione ,  maturatione,  facundatione ;  expulju^ 
legi  debent,  fnon  ut  Anatomico  confide- 
re,  fed  ut  Phyfiologico)  Clariffimus  Leal 
£ealis. 

TwnClariffimusGttillelmus  Co7Vj>erus9zu\n 
B  b  4  Cla, 


$9$       Methodus  dtfcendi 

Clariffimus  Fredencus  Rujfcbius^  atquc  tan- 
dem  Leewenhoeckius ,  illi  nempe  habent  ele- 
gantiffima  fupra.hac  re  ubiqueexperimenta, 
Ideoque  palmam  praeripuere  fereomnibus. 

De  Conjuntlione ,  mutatione^  maturatioHe 
feminis  mafculini  cum  ovo  f&mineo  legendi 
funt  CUriJJimus  Hieronimus  Fabrictm  abAqua- 
fendente  in  trattatu  fuo  de  Pulli  ex  ovoge- 
neratione  Patavii  edito  in  folio  itftfp.Tum 
Marcellus  Malpbigim  in  egregio  tra&atu 
de  Bombyce ,  idem  in  dmbus  trattatibus  prae- 
ferendis  omnibus  de  hac  re,  epiftolis  nem* 
fe  binis  de  obfervatwne  circa  ovum  incuba- 
tum,  ita  mihi  vifum  fuit  cum  has  lege* 
rim,  me  vidifle  ultimum  terminum,quo 
conftans  obfervatio  hominum  pervenire  po* 
teft,  eft  fimplex  tantum  narratio  ac  fi  o- 
culus  videret,  fed  taedio  nulli  intelligenti 
erit,  propria  manupinxerat  figuras  &fimula- 
cra  quae  per  microscopium  viderat,  &tan- 
tum  laboris  his  impendit,  ut  totus  exhauf* 
tus  emarcuerit  fuis  obfervationibus. 

Sed  addendus  eft  Gmllelmus  Harveus ,  de 
jinimalium generatione^  qnem  librnm  jam  com- 
mendavi  in  Anatomia:  verum  majoremlon* 
ge  hudem  in  Phyfiologicis  meruit,  vire- 
tiarn  ille  ctii  natura  dederat  fublime  inge- 
nium ,  &  ardorem  tribuendi  aliis  quae  in^ 
venerat,  tomm  fe  dederat  difledioni  equo^ 

rum3 


Medicinam.  393 
rum,  damarum  &c:  Tum  animalia  illa  1. 
diiobus  poft  coitum  diebus  vel  ukra  ape- 
riebat,  ficque  abfolviftet  rem  cgregiam  om- 
nino  cum  exom  calamitate  regni  omniae- 
verfa  &  combuftae  chartx  fuerinr  ,  unde- 
tantum  parvum  illud  ppus  quod  fuper^ft, 
fed  maxime  egregium  &  incomparabile  ha- 
bemus,  nam  ex  eo  tantum  novimus  ova- 
ria  efTe,  -luod  veteres  teftes  appellare  fole- 
bant,  illud  opus  per  experimenra  tantum, 
non  ratiociniis  Philofophicis  rem  traftat, 
ideoque  eft  pretiofiftimum;  obfervationes 
circa  genituram,    &  omnia  qu<£  ha&enus 
diximus  habentur  congefta  in  biftoria  Aca- 
demiae  Regi<z  Parijtn* ,  nunc  enim  l%Emerj, 
nunc  Dtivemey,  jam  aliorum  habentur  ob- 
fervatjones   foetuum   hic  &  ibi  deprehen- 
Tofum ,  nunc  accretorum  ad  Teftes  feu  O- 
varia ,  nunc  deprehendens  in  media  tuba, 
denique  in  Hernia  fafta  Uteri,  ubi  tuba 
Fallopiana  ingreditur  adeoque,  quae  poffunt 
circa  hoc  negorium  requiri  antea  incogni- 
ta,  reperiuntur  ibi. 

En  Scherm  Au&orum  quos,  fi  Phvfio- 
logiam  Medicam  intelligere  vult  ty  ro  Me- 
dicus,  emat  &  legat. 


C  A 


394*      Methodus  dtfcendi 
CAPUT  SECUNDUM. 

Tathologia. 

§.  iT)Atho!ogia  apud  Medicos  figni- 
JL  ficat  eam  partem  Medicim  ge- 
tteralis ,  docet  generalia,  qu&  fpeElant  ad 
cognitionem  morborum ,  horum  prajentiam  ,  ^/^-1 
ferentias  ,  caufas  ^ejfectus.  Illa  nunc  pars ,  gw<€i 
?norborum  naturam  explicat  in  Pathologia\ 
dicitur  Nofologia  hoc  ejl  defcriptio  morborum 
tantum. 

Quae  differentiam  morborum  explicat  e-| 
tiam  ad  Nofologiam  refertur:  Verum  qm 
caufas  explicat  dicitur  Aitiologia^  qua?  vox' 
occurrit  apud  bonos  Au&ores,  ejusquej 
pars  quae  generales  caufas  exponit. 

Veriim  pars  qu^  ejfctlus  explicat  ejl  Jymp-\ 
tomatologia  feu  defcriptio  Jymptomatum* 

Hifce  praemiflis  nunc  requiritur»  utenar- 
rem  Medicinae  fcriptores,  qui  hanc  partem 
jta  bonx  fide  excoluere,  ut  mereanturlegi,i 
&  ex  eorum  verbis  fiat  fententia  noftra: 
verum  admodum  pauci  funt,  ita  ut  per-> 
feflum  fere  nullum  nominare  poffim.  Et 
quamvi*  in  inftitutionibus  meis  ,  Patholo-i 
giam  poft  Phyfiologiam  pofuerim  neuti- 
^uana  mihi  placere  hoc  potuit  j  nam  ut  be-l 


Medicinam.  39  f 

ne  haec  digfrantur ,  dcbet  Pathologia  alicu- 
jas  partis  poft  iftius  partis  Phyfiologiam  fe- 
qui/  '  -     ^         \  '\  ^ 

Nec  Medico  plus  laudis  redundare  pof- 
fet  quim  ut  veteres  Pathologiam  redigeret 
ad  Neotoricorum  Phyfiologiam ,  debet  e- 
nim  fequi  Pathologiam  ex  Phyfiologia  & 
hoc  oi  dine  poni  debet ,  atque  nullibi  ad- 
huc  faCtum  hoceft. 

§.  2.  Optimus  vero  eft  in  hifce  Jo~ 
hannes  Bernclius,  egregirm  Iumen  Medici- 
nae,  Calius  erat  perrilTimus  Mathefeos:  at- 
que  inde  motus  ad  Medicinam  docendam 
incepit  excutere  Galeni  fententiam,  vidic 
'Hppocratem  optimum  effe  ad  fundamenta 
&  obfervationes,  Galenum  vero  errare  ra~ 
tiocinando,  lncepir  ille  rem  deducere  ad 
'fimplicitarem,  fed  caruit  lumine  Harv<ta- 
no,  hinc  cefpitaradhuc  pluribus  in  locis,& 
dicit  morbus enim  eft  tnnrnm  Ia?ra  a£tio  &  dif- 
pofirio  laedens  aflionem  ,fed  aftio  priusin- 
tegra  h^bcri  debet,  antequam  morbusintel- 
ligatur,  fed  illa  pendet  tantum  a  circula- 
tione  humorum  ad  ea  loca :  verum  hanc 
non  novcre  veteres;hinc  in  Pathologia  hoc 
in  cafu  errarunt ,  non  ad  obfervationes ,  fed 
cum  voluere  redigere'ad  aIiquod_fyftema : 
Editio  ejus  optima  eft  Genevenfis  anno  1697 
in  foliot  adeo  hicce  au&cr  excelluit  licetia 


Methodus  difcendi 
Galenujn  fcripferat ,  quamvis  eo  tempor^ 
pro  Galeno  certarent  omnes,  ut  videritquod 
Hifpocrates  &  Bemelius  tantum  legerentur- 
vidit  fe  ciratum  ut  Hippocratesy  illius  libri 
de  Pathologia  funt  optimi,  vidimus  gene- 
ralem  hanc  doftrinam  Pathologiaeponereprius 
cognitionem  generalem  a&ionum  &  pauci  Au« 
dtoresdehacreoptime  fcripferunt. 

Inter  eos  qui  merentur  commendari,  eft 
Princeps  Daniel  Senncrtusy  Claiiffimus  ob 
fummum  ingenium ,  maximam  fcientiam  & 
deligentiam,  &  lecfcu  ideoque  digniffimus, 
gnarus  enim  veterum  &  Chemicorum  fen- 
tendarum  nomen  meruit  Galeni  Germanici; 
hinc    multoties  excuffus  eft,  optima  ejus 
editio  eji  in  folio  Lugduni  anno  i66y*  fex 
volx  ex  hoc  Auftore  poterimus  difcerc  in 
Pathologiaomnia,  quae  vetuftas  Graeca,Ro- 
mana,  Arabica  de  ejfentia  er  nattira  morbo-\ 
rumintimay  de  diverfis  morbis ,  de  clajfibus] 
diverjis  caufarum  &c:  pofuerant  adeo,  ut< 
hic  Auftor  le&ioni  &  attentioni  nunquam 
fatis  commendari  poffit. 

Verum  dolendum  quod  neque  rnagnus 
JBerneltus  neque  Sennertus  hic  fatis  fecerint,quia 
divifiones  tam  fubtiles  habent,  ut  funda- 
mentum  capere  non  poffimus  &  verboft 
nimis  firit  in  exponendis  his  omnibus : 

Hi  tamen  bini  vhi  tantum  poiTunt  com- 


/ 


Medhfoam*  397 

mendari  in  hoc  ftudio ,  nam  fi  neotericos 
commendo  ,  illi  levi  pede  tranfeunt  rem 
magni  momenti  innixi  fuis  hypothefibus  utSyl* 
Vius. 

CAPUT  TERTIUM 

Semeiotike* 

§.  T.  &  owhov  vocatur  Jignum  * 

c^sloca  defigno ,  per  fignum  doceo ,  c^mTiK^ 
ergo  fignum  in  Medicina  &  Medicina  per 
fignum  docens  feu  indicans  efl. 

In  evtptioTMvi  jam  traditur,  quomodo  pcr 
pr&fentia>  pr<eterita  &  futura  ?h<tnomena% 
prafentia ,  pr<zier'tta  ,  ejr  futura  vit<c  j*nitatiz 
am  morbi  fignapojjint  inveniri ,  &hxc  eftde- 
finitio;7^r7oT^^;feu  cognitionis  fymptomatum. 

Pro  exemplo ,  fi  fciam  hominem  fanum 
heri  fe  vioIentiiTime  taovifle,  &  nihilom- 
nino  bibiffe,  eft  praeteritum  Phaenomenon, 
quod  cognofco  (Ph<tnomenon  autem  Medi- 
cis  efl  omnis  mutatio  qttam  fenfus  externi  ob- 
fervant  in  homin*)  fequenti  die  licet  non  at- 
tingam  pulfum,  fcio,  quod  fit  durus  &ce- 
ler  *  quod  homo  anhelet ,  fitiat  fummo- 
pere  &c:  habeo  jam  praefentia  Phxnome- 
nico  unde  concludo,quod  laborat  Jnccpien- 
ti  inflammatione  :  verum  fi  hodie  audiam 
heri  contigifte  illud ,  dico  tum  illum  ho- 


3  9  &  Methodus  difcencti 
ininem  matutino  tempore  urinam  reddidif- 
fe  plane  rubram,  nec  failor,  ex  praeterito 
Phaenomeno  concludo  hoc  praefens,  fed 
fi  heri  cum  fe  ita  moverat ,  potuiffem  di- 
xifle*  cras  reddet  hujusmodi  urinam,  tum 
ita  ex  praefenri  Phaenomeno  concluderem  fu- 
turum,  &  fic  ex  praeterito  hodie  etiam 
poffum  concludere  futuriirtl,  &  praedicam 
hominem  illum  brevi  tenfiturum  dolorem 
per  totum  corpus  ac  fi  fuftibus  vehemen- 
ter  fuiflet  exceptus  &  fitim  habiturum  ma- 
gnam,  dixi  Phaenomenon  vitae  &c ;  inde- 
finitione,  ergo  c^im^m  habet  pro  objctlo^ 
&quatem  defcribere  conditionem  vitdt  prafentis 
&  Janitis  ,pr<tfentis  ipr<eterit<e  &  futurx  quam 
in  morbo^  quid  nunc  in  hac  definirione  eft: 
fignum !  illud  Phxncmcnon  pr<ejens>  prateri- 
tum  cjr  futurum  unde  concipio,  quodprae- 
fens  efle  debeat,  &  pmeritum  fuerit,  & 
futurum  adhuc  fit,  ergo  eft  PKaenortie- 
non  praefens  praeteritum  &  futurum 'ccgni* 
tum  fic,  ut  me  aliquid  ddceat  de  aliquo 
jam  non  apparente  forte,  quod  tamenadef» 
fe  debet  praeteritum ,  &  futurum  eft. 

Signatum  ergo  quid  eft  illud,  nempe, 
quod  Jic  ptr  prateritum  prafens  &  fitturum 
Cognofcitur:  Videmus  nunc  quod  nulla  pars 
inMedicina  fit ,  quae  prior  fmt  hac  parre; 
&  adhuc  omnium  maxime  neceffaria  cft  & 

pri* 


Medicinam.  399 

prima.  Nam  fi  accedamus  ad  aegrum  ,  pri- 
mum  quod  inquirimus  funt  figna  de  ftatu 
morbi,  an  plus  praevaleat  quam  vira  &:  mi- 
nusrverum  etiam  fuit  omniiimprima  pars, 
nam  Medici  primi  nefciebanc  qnid  eflet 
morbus,  videre  v:  g:  do!orem  lateris  cum 
difficili  refpiratione ,  puHu  celeri ,  liti  mag- 
na  &c:  hoc  omnia  erant  tantum  ligna, 
quid  etiam  effet  ipfe  morbus  internus ,  ig- 
norabant  adhuc;  videbant  poft  duos  & 
tres  dies  hujusmodi  homines  fpuere  fangui- 
nem,  reddere  urinam  craiTam,  &  fic  ite- 
rum  fanitatem  redire.  videbant  alterum  mo- 
ri,  fed  prius  latus  livefcere;  videre  tum  in 
cadavere,  quod  totum  latus  gangrxnatum 
&  fuppuratum  eflet,  tum  potuerunt  con- 
cludere,  qualis  effet  morbus  in  ea  mem- 
bran3  lateris  nempe  vehemens  inflammatio, 
quse  tum  illis  difh  fuit  Pleuritis. 

Hoc  adduxiut  oftenderem  quidoprimum 
in  Medicina  &  veteribusdefcriptumeft  certi 
eft ftfft&rjjeih  hodie omnium  minus  elucefc it, 
quia  fyftemata  tantum  finguntur,  &  noa 
ex  fignis  deducuntur,  nam  v:  g:  Chemi- 
ci  non  inquirunt  in  figna  ,fed  tantum  quo- 
modo  eft  curandum,  &  qimunt  Medi- 
cinam  univerfalem,  femperque  curare  vo- 
lunt. 

Ab  Uarvai  tempore  nulli  funt,quibe- 

ne 


4oa      Methodus  difcendi 

ne  de  wqQbn&mt  fcripfere  &  tamen  nihrl 

plus  certe  eft  neceflarium  ,  melius  efTettwn* 

nino  nil  de  Medicina  fcire  quam  iry/rfTohiH 

ignorare.  Huic  igrtur  parti  incumbere-  de* 

bet  Medicus  pra&icus  &  totum  fe  dede* 

re. 

§.  2.  Hi  ergo  fequentes  Au&ores  le* 
gendi  funt  in  hac  partc ,  &  femper  legen* 
di  erunt  per  totam  vitam ,  lieet  quis  ad 
centum  annos  perveniret  nunquam  paenite* 
bit. 

l«  Hippocratesy  qui  ita  legendus  eft  on 
dine  quem  praefcribam,  ut  fundamentum 
faciamus  firmiffimum  in  dignofcendis  mor- 
bis ,  non  enim  legendus  eft  absque  bono 
confilio,  nam  opera  ejus  ordine  debitonon 
ponuntur. 

ct.  Legendus  liber  qui  dicitur  Prognofti- 
cosy  qui  ita  eft  transUtus  de  Prtnotionibnt 
unus  tantum  liber  eft,  qui  tam  optima 
continet,  ut  nullus  certe  liber  ei  unquam 
fit  comparandus. 

(3.  Poft  hunc  legatur  liber  Trpoppvjrncw , 
&  qui  transfertur  d^  PrddiBionibtis :  funt 
libri  duo,  nulli  libri  melius  funt  confer- 
vati  quam  hi,  eft  aliud  quid  quam  pra?- 
notio,  nam  dicit  hic  quid  amicis  tkxgvis 
praedicendum  fit» 

y.  Tum 


Medicinarn.  401 

y.  Tum  3.  legere  debemus  wctxat;  npo- 
yvum$  ut  latine  vocant  Coacas  pranotiones 
eft  liber  mirificus  longe  alius  quam  praece- 
dentestres  fednon  intelligi  poteftnifi  prsece- 
dentibus  intelledtis,  hicce  Aphoriftice  non 
Dogmatice  eft  confcriptus ,  accurate  prsvi- 
fiones,  praenotiones  futurorum  exhibet  , 
prima  leftione  non  placebit,  fed  poftquam 
alios  Auftores  legerimus,  &  tum  illumad- 
diderimus ,  tum  mirabimur  quam  egregius 
fit ,  v:  g:  in  capite  de  Angina,  Pleuritidc 
&c :  videbimus  ibi  omnes  Jpecies  Angim. 

Tum  legemus  librum  ireft  npiTim ,  feu 
de  Judicationibus :  eft  liber  unicus,  fed  e- 
gregius,  hic  patet  quo  tempore  exquifite, 
&  quibus  Phaenomenis  mutationes  morbo- 
rum  fiant. 

e.  Tum  legatur  liber  7repi  Kpirtyw,  five 
de  diebus  judicatoriis. 

£.  Tnm  liber  feptimus  twv  h^lfiUk.  Seu 
de  morbis  populariter  graffkntibus.  Hic  exa- 
men  habemus  ftudii  Hippocratici  valde  com- 
modum  &  utile. 

Si  omnes  praecedentes  libros  hoc  ordine 
quis  legat ,  &  tum  Epidemicum  infpiciat , 
videbit  ibi  exempla  hujus  &  illius  morbi 
quorum  in  praecedentibus  libris  tra&avit. 

Hxc  eft  vera  Methodus  operam  dandi 
Hippocratico ,  &  credo,  quod  hoc  modo 
C  c  fruc* 


402        Methodus  difcendi 
fru&um  facile  ex  eo  acquirere  poterimus. 

2.  Tum  Claudius  Oalenus  in  Tomoquarto 
fuortim  operum  editionis  venetiarum  ,  anno 
1669*  apud  Juntas  ;       omniumoptimaefi , 
fed  duobus  malis  laborat  Gaienus. 

1.  Nimia  fubtilitate  divifionis,  nam  in- 
fpiciamus  modo  eum  de  Vrinis  &  Pulfibusy 
qtiae  omnia  fubtilitate  Peripatetica  divifit. 

2.  Alterum  vitium  eft  explicatio  figno- 
rum  ex  principiis  peripateticorum  ex  qua* 
tuor  humoribus ;  utinam  haec  omifHTet  & 
ordinatum  fchema  dediflet  textusHippocratici. 

3.  Ille  quem  commendo  &  quo  carere 
non  poflumus  eft  Ludovicus  Duretus  in  Coa~ 
Cas  Hippocratis  liber  in  folio  editus  Parifiisan- 
no  1658.  eft  optima  editio,  altera  tamen 
etiam  quidem  valet ,  habemus  hic  thefau- 
rum  aeftimabilem,  fparfa  enim  Hippocratis 
reducit  ad  unum  locum,  eo  certeminusca- 
rere  quis  poteft,  quam  binis  praecedenti- 
bus,  hoc  enim  habet  egregium,  quod  obfcu- 
ra  Hippocratis  explanaverit ,  utriufque  enim 
linguae,  latinae  fcilicet&graecaegnaruserat, 
&  manufcripta  legerat ,  unde  quafi  alter 
Hippocrates  explicat  Hippocratem  ;  verum 
ut  cognofcamus  libri  ufum,  fciamusnullibi 
meliorem  indicem  dari. 

Quartus  qui  commeodandus  eft,  efi  De- 
fiderius  Jacotius  ,  -qui  commentaria  in  coaca 

Hip- 


Medicinam.  403 
Hippocratis  fcripfit,  rarilumus  eft,  &  fin- 
gulis  diebus  non  proftat  ,  neque  fingulari- 
ter,  fed  latet  alio  titulo,  hinc  fi  quis  pof- 
fit  acquirere  Jacobum  Hollerium  in  Coacas 
Hippocratis  tum  habet  fimul  Defideriumja- 
cotium  eji  liber  editus  Lugduni  anno  157^. 

Lis  fuit  inter  filium  Dureti^  Scjacotium 
quod  patris  opera  ediderat,  nam  Jacotius 
prius  non  prodiit,  quia  D,tretus  prius  re- 
fufcitavit  Lettiones  Hippocraticas  &  Jacotius 
fuit  ejus  Difcipulus,  kA-Duretus  opera  fua 
in  vita  non  edidit,  verum  a  filio  fuerunt 
cdita. 

5 .  Projper  Alpinus  Lugduni  Batavorum  in 
4.  editus  anno  17 10.  de  prafagienda  vtta  & 
morte  arrrotorum^  utinam  etiam  haberemus 
ejus  opus  de  pr^Jagiendis  morbis  in  Janitate* 
fcripfiiffe  tamen  illum  librtim  conftat,  fed 
adhuc  non  potui  aflequi,  habetis  interimin 
hoc  opere  omnia  Hippocratica,  Galenica ,  Ara- 
bica,  quae  habentur  de  prsefagiendo  bo- 
na ,  itaque  diu  no&uque  legendus  audor. 

6.  Lmrentius  Bellini  de  TJrinis  &  puiji- 
buS)  qui  docet  jam  veram  methodum  ra- 
tiocinandi  circa  h;ec,  examinet  enim  uri- 
nam  intra  corpus  mutatam,  &  exrra  cor- 
pus  mutatam,  confert  caufas  utriufque,& 
tum  concludit. 

7.  Et  ultimo  Georgius  Bagliviusy  cujus 

Cc  z  opc- 


4©4       Methodus  dtfcendi 

opera  omnia  edita  funt  Lugduni  in  Galliis  an« 
no  1704.  non  quidem  accedit  hiccead  va- 
lorem  praecedentium  minime  ,  fed  tamen 
hoc  boni  habet,  quod  licet  figna  tumultua- 
rie  proponat,  habet  tamen  quaedam  quse 
nullibi  de  fignis  traduntur. 

CAPUT  QUARTUM 

vyitm  fett  de  DUtetica. 

JiltJ  WHl     \JiAil    '  Js»     ITlfJ  [  ■•'  N      ;  Jl      .  ^  J    \i^.t\\    h  i  k  «  ~IfJ^ 

1.  vyiswvi  graece  fignificat  Deam  fani- 
tatis  hinc  etiam  vocatur  ars  confervanda  fa- 
nitatis  bona>  Defcribit  autem  ,  quo  ufu 
rerum  intra  &  extra  nos  pofitarum  prasfen- 
tem  bonam  valetudinem  tueri  poffumus. 

1.  Hinc  omnia  quae  in  nosagunt  huc 
referri  debent.  Hinc  etiam  retulimus  1 .  ad 
ingefta.  2.  ad  gefta  &  in  animo  &  in  cor- 
pore.  3.  ad  excreta  &  retenta.  4.  ad  ap- 
plicata  extrinfece  ad  corpus.  Ergo  in  jufto 
regimine  horum  quatuor  hasret  totaHugiene. 
Vetuftas  dixit  quod  confiftat  in  fex  rebus 
non  naturalibus  &  fex  clafles  ut  notum  eft 
conftituerunt :  Verum  haec  quatuor  capita 
commodiflima  funt. 

§.  3.  Commendohic.  Hyeronimum  Car- 
danum  Bononienfem  Medicum ,  mirificum 

il- 


Medicinam.  40  f 

illum  fcriptorem  (quo  uti  dicit  eruditifli- 
mus  quidam  fcriptor,  fapientior  nemo,  ubi 
fapit ,  dementior  nullus  ubi  errat)  in  libro 
fcripto  de  fanitatetuenda  ,  qui  liber  rarus  eft, 
fed  fi  quis  habeat,  placebit  multum,  repe- 
ritur  etiam  tn  operibus  ejus  qu<&  edita  funt 
Lugduui  decem  tomis  in  folio  anno  i66$. 
una  cum  prafatione  de  vita  Cardani  quae 
certe  tam  jucunda  utplus  fapiat  quam  Co- 
maedia  &  Tragedia  unquam  fcripta. 

Johannes  Brujerinus  de  re  cibaria  funt  libri 
XXII,  Lugduni  in  gallia  editi  anno  1560. 
in  8.  Mekhior  Sebifius  (eft  enim  alcer  qui 
dicitur  Michael  Zeb)  egregiusfcriptor  fum- 
mx  eruditionis,  maximeoccupatusinPraxi, 
pervenit  ad  centum  fere  annos,  &  fanitate 
bonae  fruens  fcripfit  librum  in  8.  quem  ft 
quis  poflideat  ,  habet  quidquid  hic  defide- 
rat,  libri  funt  quinque  de  alimentorum  facuU 
tate  Argentoratieditianno  165  1.  vix  auHor 
datur,  cujus  major  diftantia  inter  tempora 
fcriptorum  habetur.  Cum  enim  vigefimo 
aetatis  anno  incepit  fcribere ,  &  nonagefi- 
mo  anno  adhuc  fcripfit ,  ergo  tantum  tem- 
pus  intercedit,  unde  fequitur,  quod  ejus 
opera  debeant  elle  polita. 

Scopus  meus  eft  hic  rariflimos  quofque 
dum  fimul  au&ores  utiles  funt  indicare , 
atque  ille  Brujerinus  nec  non  etiam  Sibifim 

Cc  3  funt  , 


406       Methodus  difcendt 
funt ,  qui  ex  eruditiftimis  totam  rem ,  quae 
ad  hoc  negotium  fpe6ht  abfolverunt  &  par- 
tim  Bruyerinus. 

Claudius  Galenus  in  libro  de  tuenda  fani- 
tate,  qui  libei  non  modo  de  re  cibaria  & 
potulenta  fed  &  repiminis  optimi  fexrerum 
non  naturalium  ideam  dat;  unde  de  FriZlio- 
ntbus  &c.  qux  Medici  agnofcebant  pro 
mediis  de  tuenda  fanitate  tra&at,tum&de 
aere  &c.  eft  unus  exejuseruditiffimisfcrip- 
tis  &  tra&atibus.  Nunquam  deferendus  Sanc- 
torius  in  Medicina  ftatica^  fi  libere  eft  di- 
cendum  ,  nulli  qui  ante  eum  fcripfere,  car- 
dinem  rei  ita  attigerunt,  ille  docet,  qua 
via  aflumpta  facile  per  vires  tranfmutentur 
in  indolem  fimillimam  noftri  corporis,  ille 
docet  quinam  cibi  ad  eam  fubtilitatem  redigi 
poffunt,  ut  exhalent  finefaecibus,  quinam 
cibi  in  debili  homine,  quinam  in  robufto 
conducant,  &  nullus  liber  in  re  medica  ad 
eam  perfectionem  fcriptus  eft.    Huc  perti- 
net  quoque  Cornarii ,  nobilis  veneti  rarus 
tra&atus  Lauda  della  fobrietate  Jeu  Laus  fo~ 
brietatisfeu  re-rtmen  perveniendi  ad  centum  an- 
nos  licet  corpns  debile  fit ,   Italico  fermonc 
confcriptus  eft  liber,    traftatus  verd  egre- 
gius  licet  ftylo  poetico,  tamen  in  abfceflu 
multa  recondita  habet  bona ,  multis  linguis 
iranflatus  cft< 

&e- 


Medicinam.  407 

Referemus  huc  quoque  illius  illuftrifti- 
mi  au&oris  Raconis  PeruLimii  aphor/fmos  de 
prolonganda  vita ,  ut  &  biftoriam  viu  er 
mortis  cerce  ibi  miribilia  habencut  pro  uc 
defiderari  pofTunt.  • 

Recens  in  Anglia  editus  eft  liber  anglica 
lingua  nempe  Defcriptio  vitarum  nonnullo- 
mm  hominum  ,  ejui  in  Brkannia  longiljimam 
&*  faniffimam  duxere  vitam\  cft.in  8.  tradit 
methodum  vivendi  horum  hominum :  huc 
quidem  non  fpeftat,  fed  tamen  IVledicus 
qui  haec  legit,  ex  iis  fingularibus  methodo 
Verulamiana  (peciem  conclufionis  univerfa- 
lis  deducere  poteft. 

Ulcimo  hic  commendo  Hyeronimum 
Mercurialem  de  arte  gjmnajiica  Feterum  funt 
libri  fex  editi  Varifiis  anno  1577.  /#4.  quse 
editio  optima  eft,  ille  Italus  Parifinus  Pro- 
feflbr  eruditiffimus  extricatexercitia,  quibus 
utebantur  Veteres  ad  roborandum  corpus 
ad  expellenda  morborum  initia,  &■  r,dpra> 
cavendos  morbos ,  psucis  nervofe ablque am- 
bagibus  rem  explicat ,  &  dat  ideam  claram 
omnium  exercitiorum  Veterum.  Abfolvi 
confilii  Medici  hanc  partem  &  hxc  faffi- 
ciunt ,  reliqui  qui  fcripfere,  fuere  feredefcrip- 
tores  horum  omnium ,  hinc  non  omnes  ci- 
tavi,  tantummodo  Principes. 

Sequitur  ut  hoc  fludium  concludamus 
Cc  4  ex- 


40  8      Methodus  difcendi 
exponendo  illam  Medicinae  partem,  qua& 
finis  eft  totius  noftr»  fcientiae. 

€   A    P   U   T  V. 

Therapeutike* 

§ .  i .  Efl  ea pars  inflitutionum  Medicarum^ 
qu&  docet  ex  agris  difcere ,  cjuibus  morbis  labo- 
rent ,  &  deinde  ex  his  pr<eceptis  dijcere  cjutnam 
requirantur  ad  curationem  remedta  ,  &  quo- 
modo  applicanda.  Re  vera  hxc  eft  Thera- 
peutike ,  qu&  docet  in  agris  cognofcere  cjuo 
morbo  afficiantur^  &  vocatur  hoc  tnvenire 
Indicantia  Indicationem  &  Remedia* 

Habet  imprimis  eas  partes,  ut  i.  Indi- 
cantia  Indicata  &  fic  porro  &deindeinftru- 
menta  explicet. 

Inftrumenta  Medicinae  funt  Mechanica 
Chirurgia  &  Remedia ,  quae  intusaffumun- 
tur.  De  materia  Medica ,  de  materia  Chi- 
rurgica  }  de.que  ejus  applicatione ,  dicemus 
quaedam  in  Praxi,  videatur  tamen  §.  10. 
in  Conciliis  Chemicis.  Optime  autem  de 
his  Inftrumentis  legi  poffunt. 

§.  2.  Fallopius. 

SamuelDaele,  LondiniinS.  Vharmacolo- 
gia.  Marcgravius ,  de  materia  Medica  contrac- 
ta.  Hi  ad  hanc  partem  fere  fufficiunt,  addan- 

tur 


Medicinam.  409 
tur  fimul  ea  quae  in  confiliisBotanicisdedi. 

§.  }•  Altera  pars  Therapeutices  verfatur 
in  explicatione  Methodum  Medendi. 

Methodus  Medendi  autem  eji  Dottrina9 
qu&  proponit  regulas  ,  quarum  indicio  A4edi- 
cus  apud  agros  prafens  Indicata,  Indkan- 
tia  ,  contraindicantia  contraindicata  ,  concor- 
dantia  &  repugnantia.  &c.  potefi  invemre. 

Sequitur  ut  dicamus  quinam  de  his  im- 
primis  merentur  legi,  &  certe  non  itafaci- 
le  eft  iliud  definire,  quia  ante  Harvaum 
omnis  methodus  innititur  deprehenfae  con- 
ftitutioni  bilis,  fanguinis,  atrabilis ,  facul- 
tatibus,  qravifati  elementorum  &c.  v.  g. 
fi  Galenicus  fcriptor  confulatur ,  quomodo 
quis  ap  ld  aegrum  praefens  indicationem  in- 
yenere  pqfli»-,  dicit  omnes  morbes  pendere 
I  quituor  eltmenns  humoribus  facultatibus 
&c  hinc  Medi  ovidendum,an  pradomi- 
lerur  terra,  aqua,  aer,  ienis,  an  peccet 
iqua,  pituita,  bilis,  ancalor,  frigus  &c. 
linc  dicit  fuoolendum  quod  deeft  8fe  tol- 
endum  quod  fupereft  ,  hinc  tota  Metho- 
lus  eft  in  eorum  facultaribus  indicantia  in- 
juirere,  Videamus  modo  Joannem  Argen- 
erium^  cujusopera  profiant  in  folio>  Venetiis 
tpud  Juntas  ,  fuit  fuo  tempore  maximus 
nter  Methodiftas,  fed  fuit  viromnium  in- 
elicifiimus  in  cognofcendis  &curandismor- 
Cc  5  bis: 


4«  io       Methodus  dtfcendi 
bis :  nempe  fuum  fyft:ma  expolivit  quam 
optime,  fed  cum  falfum  eflet  nihil  aliud 
fecit  quam  faceret  Mathematicus  qui  falfe 
affumeret,  &  inde  egregie  ratiocinaretur. 

§.  4.  Verum  qui  bene  incepit  fcribere 
de  hac  re,  eft  egregius  ille  idem  Melchior 
Sebifius  in  collegio  Ther^peutico  ex  Galeni  Me- 
thodo  Medendi  deprompto  ac  in  difputationes 
XXK  redaUo  argentorati.   1634.  *6$8.  in 
4.  melius  adhuc,  fed  compa&ius ,  &egre- 
gio  Romano  ftylo  fcripfit  de  hac  re  Bernar-  j 
dtis  Zivalve ,  difejuifitio  Therapeutica  genera-  \ 
Us ,  in  12.  Amflelodami  edita  anno  1657. 
adeoque  poft  circulationem  inventam  ,hinc  | 
pro  tyrone  non  eft  vituperandus  libellus. 

Scripfit  etiam  Fredericus  de  le  Boe  Sjlvius] 
vpus  omnium  eorttm ,  qu<z  edidit  optimnm  efi 
Mcthodus  Medendi  exiguus  efi  tratlatus  c*r  ad- 1 
huc  maxime  def<zcatus  ab  acido  &  alcali  ejl  \ 
tantum  in  ejus  operibus  in  4.  editis,  non  ini 
ejuspraxi,  qux  in  12.  proftat,  necinejus 
difputationibus ,  merettir  legi ,  nam  plura1 
bona  habet,fcripfit  ethm  de  hacre  WJlem\ 
hugduni  Batavorum  olim  Medicina  Profeffor^ 
Methodum  medendi  brevifjimam:  libellm  efi 
in  12.  editus  Auguf?£  Vmdelicorum  (Augs- 
bourg)  apud  Welfchium  anno  1619.  fHlt  v*r 
in  arte  fummus,  ut  patet  ex  duabus  epif- 
tolis  Anatomicis  ad  Banholinumy  fcripfit 

etiam 


Medicinam.  41 1 

etiam  praxin  &  MethodumMedendiillam, 
explolis  Galenicis  fecundum  circulationem 
Harvaanam  accommodatam  ,  fed  difficil£ 
acquiritur. 

Ultimo  Daniel  Sennertus. 

Sunt  nunc  ja&afundaroentadirigendi  to- 
tum  ftudium  Medicum,  reftatut  adpraxin 
addifcendam  citiffimam,  fideliffime  propo- 
nam. 

Itaque  au&ores ,  qui  in  M  edicina  facienda 
feu  praxi  mihi  occucurrertint,  ut  confilia  vera 
deprehendenda  apud  eos  viderim ,  enarrabo. 

C  A  P  U  T  VI. 

De  Praxi. 

§.  I .  r\  Vid  eft  Praxis  Medica ,  fm  quid 
eft  facere  Medicinaml  Eft  in 
quolibet  fingulo  agro  per  fingularia  figna  mor- 
bum  ejus  [ingularem  cognofcere ,  &  deinde  per 
fingulare  hic  remedium  £T  pcr fmgularem  Me- 
thodum  curare.  Differt  ergo  vocata  Exer- 
citatio  Medica  feu  praxis  ab  Inflirutionibus 
in  eo,  quod  medicus  in  Inftitutionibus 
generales  pronuntiet  regulas  c\ux  Medico, 
qui  nunc  faciendae  Medicinx  fe  dedit ,  in- 
h^reant,  &  obfervatse  fint ,  ut  his  uti 
queat.  , 

§.  2.  Hinc 


4 1  ^        Methodus  difcendi 

§.  i.  Hinc  praxis  eft  totius  Medicinae 
perfe&io  feu  pars  fumma ;  ergo  tota  praxis 
medica  in  binis  hifce  confiftit.  i.  In 
cognofcendis  in  ae^ro  fingula  per  fingularia 
figna  morborum  fingularium.  i.  In  cu- 
rando  fingulares  morbos  perremedia  fingu- 
laria  &  methodum  fingularem  quod  fem- 
per  attendendum :  nam  nulla  generalis  re- 
gula  de  Methodo  &  de  morbis  curandis 
datur. 

Uno  Exemplo  demonftratur ,  Video  ho- 
minem  deficere  animi  deliquio ,  dico  fi  a 
me  curetur,  non  confidero  in  genere  animi 
deliquium  *  fed  quid  hic  animi  deliquium 
fit,  nam  forfan  illud  patitur  a  re  horrenda 
vifa  ,  fi  vero  dicamin  genere  eftanimideli- 
quium;  hinc  poteft  effe,  &  a  defe&u  fan- 
guinis  &  a  defeftu  virium  cordis,  alterha- 
bebit  a  mofcho  fubolfa&o  &c.  fic  porro, 
fed  aliter  curo,  fi  a  defe&ufanguinisquam 
ii  a  mofcho  fubolfa&o  :  hinc  videmus 
quod  exercere  Medicinam  eft  tantum  fingu- 
larium  rimiri  caufis  morborum  ita  quidem 
ut  ^enenlis  in  animo  fit  Medicus ,  fed  ita 
ut  hic  fingulariflime  munus  obeat. 

Eft  ergo  praxis  Medica  cognofcere,  & 
deinde  cunre  Morbos. 

Hoc  pofito  dico  curatio  omnis  fit  per 

.  quae- 


Medicinam.  413 
quaedam  inftrumenta ,  quae  morbum&cau- 
fes  ejus  &  effe&us  debellare  valent. 

Verum  Hippocrates  &  Celfus  ad  haec  tria 
revocant  Medicamenta,  cjuod  omnis  Medela 
fiat,  &  Manu,  &  PiStu  &  Auxiliis. 

Hinc  tota  Medicina  ,  quae  clinica  feu 
pra&ica  eft  confiftit  in  Chirurgia,  Diaete- 
tica  &  Pharmaceutica  invenienda,  prae- 
fcribenda,  applicanda. 

§.  3.  Ita  tota  praxis  Medica  propri&  lo- 
quendo  duas  partes  habet.  1 .  Chimrgiamf 
qa<t  morbos  externos  comprehendendos  curat* 
2.  Morborum  internorum  curationem;  Chi-» 
rurgia  jam  vero  quid  eft  ?  Illa  pars  Medi- 
cinx  praftic* ,  qu&  docet  cognofcere  &  fanare 
eos  morbos  y  quos  manus  medlate  &  immedia- 
te  attingere  potefl.  De  hac  re  ergo  primo 
agere  debemus. 

C  A  P  U  T  VII. 

Conjliia  in  Chirurgiam. 

§.  1.  ^Hirurgia  quum  vocetur  illapars 
cju&  manus  applicatione  morbiscu- 
randis  infervit ,  patet  ergo  quod  Chirurgia 
pro  objefto  fuo  eos  tantum  morboshabeat, 
quas  ab  applicatione  manus  pofluntfufcipere 
fanationem,  hos  jamomnes  vocabimus  Chi- 
rurgicos.  Sun: 


414       Methodus  difcendi 

Sunt  jam  plurimi ;  fi  v.  g.  quis  in  ex- 
tremo  corporis  inflammationem  habuerit, 
quae  in  tumorem  album  tranfierit,  debebit 
curari  apertione  hujus  tumoris ,  qui  tum 
pus  effundet;  ita  pariter  luxatum  os  hume-- 
ri  ex  eminentia  fcapulce,  fi  quis  habuerit, 
crit  morbus  iterum  externus ,  nam  Medica- ! 
menta  interna  hoc  nihil  reftituerent,  fed 
debemus  tantum  ipfi  bene  extendere  bra- 
hium ,  &  elevare ,  ut  refpondeat  cum  cavita- 1 
te,  undeexcidit,  tumfiillud  fibipermitta-i 
mus ,  retrotrahitur  a  mufculis  in  fuum  locum.  1 

Ergo  hi  proprie  morbi  vocantur  Chirurgi-  j 
ci ,  eju<e  applicatione  manm  tantum ,  &  non 
per  DUteticam  Pharmaceuticam  curantur.  ; 

§.  2.  IllajamChimrgiaquatenusdifcimusj 
ex  fcriptis  eft  quadruplex  ,  nonloquorde  In<-! 
ftitutionibus  Chirurgicis ,  fed  ut  Au&ores 
fcripfere.  1 .  &  Sy ftematica.  2 .  &  de  nonnullis j 
morbis  fingularibusagens.      &  operationes  j 
folas  defcribens.  4.  &  obfervationes  rerum ; 
fafitarum  coIligens.Omnes  fcripferehona  mala 
promifcue ,  ut  jam  quidquid  in  hanc  horam  1 
ufque  fcriptum  eft,  fed  debeoomnesfcrip- 
tores  etiam  in  quatuor  colligere  claffes. 

ct.  In  Syftematicos  hoc  eft  lege  Dottrimt  I 
fcribentes. 

&.  In  eos ,  qui  de  certa  definita  parte  1 
tantum  quidem  fcripfere*  &  meliorin  ea  par-  : 
te*  quam  fyftematici  fuere.  y.  Et  i 


Medicinam.        41 7 
y.  Et  in  alios  ,  qui  omnia  omittentes 

operationes  tantum  hoc  eft  opus  manus  feu 

methodum  fua  dextra  utendi  feripferunt. 
3.  In  clafles  eorumChirurgorum,  quide- 

fcripfere  cafus  Chirurgicos ,  qui  fibi  obve- 

nerunt. 

Prima  Claffis  Chirurgorum. 

§.  2.  Sjflematici  vocantur ,  qui  generalia 
omnium  Morborum  ,  Chirurgicorum ,  horum 
naturarH ,  differentiam ,  canfas ,  ejfettusyfigna> 
&  remedia,  quot  fpettant  abfolutepertraftant. 
Horum  autem  illos  tantum  commendabo , 
non  qui  fuere  compilarores ,  &  forte  non 
vifis  morbis  nihilominus  in  mufeo  eos  de- 
fcripfere :  Verum  qui  annos  l  praxi  excel- 
luere  dum  vivebant,  &  fimul  Anatomes 
periti  fuere. 

§.  3.  In  hac  parte  Syftematicorum  ft- 
cundum  praefcriptas  conditiones  princeps 
omnium  eft  Hippocrates  in  feftione fexta  ope- 
rum,  pro  ut  Phoefius  edidit  ,  fateor  eft  ali- 
quando  obfcurus  propter  vetuftatem  ,  & 
quia  imprefla  manufcripta  tamdiu  fperata 
fuere ,  hinc  tandem  apparuere,  &  fupplere 
nonnulla  debuere,  aliter  eft  egregium  opus 
illud,  &  videtur  Hippocrates  mzximusfiiiffc 
in  Chirurgia. 

Ve- 


4*6        Methodus  difcendi 

Verum  inter  iegendum  hunc  fi  quis  ve- 
lit  eruditionemfummam ,  adderedebet  Com- 
mentaria  Galleni  Chirurgti  Hippocratic<e,rmo 
quod  hoc  fuadeam,  eft  quia  Gatenus  fuic 
Graecus,  Scfeptimi  fevertfab  imperio  vixit ; 
hinc  diftat  1500.  annos,  a  tempore  Hippo- 
cratis  tamen  eo  tempore  adhtic  manufcrip- 
ta  HippocratU  apparebant  ubique  allegat, 
fed  fi  quis  unum  legat  abfque  altero  vix 
emerget  ex  difficultate. 

Aurelius  Cornelius  omniumVeterum 
Princeps  &  etiam  hodiernorum  in  Chirur- 
gia  :  quae  enim  jam  pro  novis  traduntur , 
apud  eum  inveniuntur,  vixit  fub  Cajo  Ti- 
berio  ,  fumamus  ejus  opera  de  calculo>  de 
fiflula  Ucrymali)  tantasmanus  &  Inftrumen- 
torum  invenientur  ibi  fubtilitates,  uthodie 
meliora  non  tradantur  ,  &  fic  per  totum 
ejus  opus;ejus  praeterea  fcripta  eleganti ,  & 
puriffimo  fermone  fcripta  funt. 

Poft  hunc  fequitur  Gabriel  Fallopius  in 
fuis  Chirurgicis  operibus  graviffimus  vir 
dexterrimus ,  Anatomicus,  AnatomesPro- 
feflbr  &  Chirurgus  folertiffimus.  Deinde 
jfohannes  Andreas  a  Cruce9  non  ita  plu- 
ribus  notus,  fed  pro  complemento  totius 
artis  habetur,  cui  innotefcit,  fuit  Italus  & 
Venetus  &  Chirurgus  Claffiarius  tandemque 

Pro- 


Medmnam.  417 
Profeflbr  publicus,  apud  eum  cum  fummo 
candore&  fine  faftu  habentur  omnia,editus 
efi  Penetiis  Italico  fermone  fed  tranflatns  in 
Unguam  Latinam^  Gcrmanicam,  Gallicam 
quod  tamen  mirum  hodie  vix  cognofcitur 
Au£fc>r5  egregia  tamen  habet  quo  ad  ratio- 
cinia,  quo  ad  partes  Anatomicasde  Inftru- 
mentis  excogitandis ,  liber  eft  in  folio  gal- 
lice   dicitur   °fean   de  la  Croix   (  crocc 
voce  Itriica)  fed  editio  Venetiarum  optimaeft, 
rditus  cfi  bic  Uber  f^enetiis  apud'  Robertum 
Mcjcttum  1596.  in  folio.     Pariter  inter 
Principes  recenfendus  eft  Hieronimus  Fa- 
bricius  ab  Acjuavcndcnte'y  jUe  fuperavit  om- 
nes  &  nemo  illi  hanc  difputat  gloriam,  cdi~ 
th  Patavina  infolio  efl  optima^  fed  Virfujt, 
quipertotam  Italiam  fuo  tempore  ita  inch- 
ruit ,  ut  incredibile  fit  imprimis  in  Chiruiy 
gia,  omnes  morbos  Chirurgicos  ponderat, 
horum  originem,  fpeculationem ,  &  eventuru 
praedicit,  in  inftrumcntis  eft  incornparabilis 
&  in  Fulcimentis,per  plures  cafus  omnibus 
potius  quam  hocce  carere  pofTumus,  par- 
tim  ubi  magna  operatio  Chirurgica  eft  in- 
ftitucnda  ,  fi  tum  aliqiiern  cohfulcre  veli- 
mus,  hunc  perpendere  iupra  hacredebemu^. 
editus  cfi  Patavii  anno  1666.  Lu<tdtthk 
Batavorum   anno    1725.     Huic  addatur* 
Marcus  Aurelius  Scverintts  ,  JVMpotitanup 

D  d  Pro- 


4i  8      Methodus  difcendi 

Profejfor  egregius,  de  quo  nonnulli  dixerej 
quod  fuerit  Machaon  &  Podaliritis  horum 
temporum,  Bartbolinus  dicit  fe  ftupidum 
fuifTe,  cum  viderit  Operationesejus,fuit  peri- 
tiffimus  in  Anatomicis  &  Medicis,  pariter 
fummus  Philofophus  &  abephaebisChirur- 
gica  manu  operans  ,  ejus  opu s  de  Tri- 
membri  Chirurgia  editttm  efl  Francofurti 
1653.  in  4.  alterum  opus  de  ChirurgU  effi- 
eacia  Francofurti  editum  1646.  infolio.  Hi 
bini  traftatus  faepius  legendi  partim  Medico 
verfanti  in  praxi ,  ultimum  docet  quomodo 
igne  &  ferro ,  alterum  quomodo  Medica- 
mentis  &  vi&u  curentur  vulnera,  hocce  1 
difficulter  acquiritur;  alter  etiam  impref- 
fus  eft  bono  cum  fruftu  pofi  obfervationes 
Chirurgicas  Fabricii  Hildani.  Hifce  adda- 
mus  Ambrojium  Pareum  in  folio  Parijiis  edi* 
tum  anno  1582.  Gallico  fermone ,  fed  etiam  j 
jam  in  linguam  Latinam,  Belgicam  &c.  tranf- 
latus  eft ,  illa  autem  editio  ab  ipfo  fuit  per- 
fe&a  &  a  Domino  Du  Puy  edita ,  &  idem 
opus  eodem  tempore  latine  fuit  editum; 
mirum  eft ,  quod  trium  Regum  a  corpore 
Medicus  in  Gallia  huic  operi  potuit  vacare 
hicce  Au&or  Johanms  Riolanm  licet  om-  j  j 
©ium  fcriptorum  verus  cenfor  narrat ,  quod  , 
in  favore  trium  Regum  fuiffet ,  &  inexpe- 
ditionibus  femper  ufus  fit  hac  au&oxitate,  ;  | 

b  a  ut 


Medicinam;,  415 
ut  perfuaderet  &  cogeret  alios  Medicos  fpc 
remunerauonis  apudRegem  ,  ut  cafus  ex- 
quifitiflimos  colligerent,  qui  tum  fuppreflb 
eorum  nomin?  exirent*  in  fuum  nomen ,  & 
lic  egregium  iHud  opus  confecit ,  fed  ipfis: 
etiam  Vir  fuit  erudiriflimus  ,  qui  plura  vi- 
dit,cum  Caftra,  faspius  fecutus  fifi. 

Sequitur  Jhbannej  a  Vigo  ItaltfS ,  fed  de« 
bemus  fateri  &  alii  etiam  peccarunt  in  ep 
quod  omnia  fine  ferro  &  igne  yoluerit  fa- 
nare,  uti  alit  contra  ferro  &  igne  voluc- 
runt,  fed  fallit  fape,  cumcorvfulir,  m  (rne 
ferro  &  igne  illud  traftetur. ,  &  ut  hoc  &  iU 
hid  Medicamentum  Chemicum  appliceturj 
opus  eft  in  4.  pluribus  editionibus. 

f^idus  Fidius  olim  tum  Profejfir  notu% 
fcripfit  4.  libros  de  Chirurgiain  folio ,  editi* 
Francofurti  anno  1667.  ibi  Videntur  uno 
au6tore  col]edte,quae  fparfim  apud  alios  in- 
veniuntur. 

Pro  compendio  autcm  habebatur  Sjftema 
Chimrgicum  Johamjis  Horniiy  cjui  Lugdmi 
Batavorumfuit  Profeffor  ante  Drelincurtium. 
hic  liber  Lipfta  e[i  editm  1708.  Pariterhuc 
fpe&at  Paulus,zs£gineta  de  rebus  Chi/urgi- 
cis. 

Hi  fufficiunt  pro  fyftematicis  fcriptori- 
bus, 

Dd  z  Se~ 


42  o      Methodus  difcendi 


Secunda  CUjJis  Chirurgorum. 

§.  4.  Chirurgi  fequuntur  ,  qui  de  fin- 
gulis  morbis  fingulatim  fcripfere ,  qui  plu- 
ris  faciendi  funt  quam  fyftematici  faepe. 
Multum  hic  laudatur  Jacobus  Berengarius 
Carpus  de  FraUura  Cranii^  elogia  ejus  plus 
quam  centies  vidi  ,  eft  idem  ille ,  qui  in 
Italia  fuit  primus  omnium  inftaurator  Ana- 
tomes ,  idem  gloriabarur  ingentem  maflam 
Auri  ex  Mercurio  produxiAe ,  nam  primus 
fuit  qui  luem  veneream  inunffcionibus  ex 
Mercurio  faneret,  editus  hic  liber  Lugduni 
ab  Hermanno  Conringio.     Marcus  Aurelius 
Severinus  de  abfce(fuum  natura  hoc  efi  de 
Jidiris  collettionibus  humidorum  &  naturalium 
&  pr&ternaturalium  in  certa  qu&dam  loca , 
nam  ille  abfceffum  vocat  uri  Hippocrates 
recejfum  materut  in  quendam  locum\  adeo- 
que  ibi  reperiuntur  de  Scirrhofis,  Cancrofis 
&  omnibus  humoribus  ,  editus  efi  hic  liber 
Neapoli  1632.  in  4.  Francofurti  1643.  & 
Lugduni  Batavorum  1724.     D*  Gangrana 
Scjphacelo  legatur  Fabricius  Hildanus  qui 
iingulares  tra&atus  perfedos  de  gangrana 
gr '  fphacelo  fcripfit. 

De  Combufiione  per  igmm  &  fclopetarium 

.  & 


Medicinam.  42 1 

&  Chemieum  &  Culinarium  &c.  vidatur  i- 
dem  Fabricius  Hildanus. 

De  Meliceria  feu  Stillicidio  molejlo  in  ulce- 
ribus  ,  etiam  traftatulum  fcripfit  Fabricim 
Hildanus  optimum. 

De  Tumoribns  in  genere  optimus  trattatut 
ejl  Gondelii  ;  Schelhamer  Oncologia  parva  feu 
de  tumoribus  corporis  humani  Jendt  edita  anno 
1695.  ibi  fine  ullo  temporis  difpendio  haec 
inveniuntur. 

De  moribus  Oculorum  unus  Au&or  eft 
emendus  Maitre  Jean  traiie  des  Maladies  d$ 
Voeil  Parif  anno  1707. 

De  Aure  optime  omnium  fcripfit  Claris- 
fimus  yojephus  DuPlrney  in  traUatu  Phylogi- 
co-Therapeutico  de  Auditn  Gallice  confcripto  & 
edito  Parifiis  1683. 

De  morbis  offium  omnibus  prxripuit 
palmam  famofus  Parifinus  Petit  in  eo  trafia- 
tu  i'art  de  guerir  les  maladies  des  os  edito  Lug- 
duniBatavorum  apudHaak^  anno  1709-nunc 
adeft  nova  editio  muko  auftior  duobus  vo- 
luminibus  in  8.  Parifiis  anno  iyi^.tradatus 
hic  nunquam  fibi  paiem  habuit,omnia  quae 
ad  fra&uras  &  dislocationes  fpe&ant  ,  &  ne 
quidem  mutationes  mufculorum  tum  omit- 
tuntur,  fed  fcriptus  tantum  eft  pro  eruditis, 
nam  omnia  quae  ad  rupturas  luxationes  pof- 
Dd  3  func 


4:2 1        Methodvs  difcendi 

liirit  occurrefe  aH  Vafa  fanguifera  ,  ligameii- 

ta  &c.  addidit. 

TertiaClaJ/is  ChirurgGfum. 

§.5.  Chirurgici  obfervatores  funt  'fittfyui 
erta.ihra.nt  fingulares  hiftorias  cajkftin  Jinguttf- 
rium ,  cjui  ipjis  occurrerant. 

r.  Eft  VabriciusHdddnus  liber  in  jvlio  ob- 
fervationum  Chirurgicarum  centnrfa  plurim<zy 
cpus  letlu  dignijftmum. 

2.  Torejius  in  libro  Chirurgico  primo  enim 
exnonit  hiftoriam  ,  fed  fn  ftholiis  adjungit 
lefrittties  Auftorum  fupra  fhiinc  &  illum 
mcfbutn. 

5 .  Domihici  de  Marchette  Nobilijjimi  Pa- 
tavini  opera  Chirurgica.  ' 

4.  Koonhujfcn  Chirurgia  belgice  confcrrpta 
ittulus  eft  Chirurgicale  Acnmtrkingcn. 

5.  Schuttetus  qui  plurima  fingularra  hab& 
*ih  armamentariojuo  Chirurgico  in  8. 

6.  Fredcricus  Rujfth  in  yuarto  obfervaticnum 
Anatoniico Chirurgicarum  Centuria  ,   ibi  au- 
"daciffimas  operationes  Chirurgicae  invenierr- 
*tur  \  fimofo  Boekelmanno  &  Petro  Adriano  in- 
jtitut*  3  liber  in  Jquarto  editus  AmfteladaMi 

J.  Stalptft  vdn  derWtek  obftrvationes  Chi- 

rurgi- 


Medicinam.  423 

rurgfCA  Latine  &  Belgich  conjcripta  duobus  vo- 
luminibus  in  8. 

Suncque  hi  praecipui  ,  qui  circa  obferva- 
tiones  merentur  legi  ,  funt  quidem  plurimi, 
fed  eadem  recantant ;  hinc  primarios  tantum 
allegavi. 

Quarta  ClaJJis  Chirurgorum. 

§.  6.  Annumerantur  hk  Chirurgi  ,  qui 
tanrum  folas  encheirefes  feu  operationes  ma- 
nuales  ctefcripfere. 

Primo  commendandus  eft  JohannesPalfyn 
Gandarvenfis  Chirurgus  1iber  ejt  quarto  cditus 
Lugduni  Batavorum  amo  1713«  fid  belgico 
fermone  confcriptum  nunc  galice  editum  Parifis 
duobus  voluminibus  in  8.  anno  172,6.  ibi  ha- 
betur  imprimisaccurattfljmi  zJoJephiDu  vemey 
Methodus  ficut  in  cadavere  quotannis  ab- 
folvebar. 

Tum  tra&atus  ille  operationum  Chirurgi 
galli  Dionijiij  qui  operationes  annuales ,  qux 
in  ufum  Chirurgorum  ju(Tu  Regis  Ludovici 
XlK  quotannis  fiebam  ,  continet,  nun- 
quam  liber  editus  eft  ,  qui  tantum  nominis 
&clogii  in  hac  re  meruerit  ,  ibi  invenimus 
omnia,  qnae  Chirurgi  Parifini  invenere  no- 
va.  Titulus  efl  Cours  d'Operations  de  Chirur- 
gie ,  demonflrees  au  jardin  RojaL  k  Paris  1716. 

Dd  4  in 


424       Methodtis  difcendi 

in  8.  Deinde  Cornelius  van  Solingen  ,  opera- 
tiones  Chimrgic&  Lugduni  Batavorum  edite 
annt>  1714. 

Tum  AntoniusyNuckius  qui  etiam  fcripjlt 
cperationes  Chirurgicas  Lugduni  Batavorum 
editas  anno  1714» 

D«  calculi  fe&ione  videatur  Tolletus  qui 
ab  aliquot  annis  edidit  libellum  f  :pra  hac  re> 
utebanrur  antea  Chirurgi  Parifini  alia  me- 
thodo  :  verum  fic  recentiffima  habetur  me- 
thodus* 

De  extirpationibus  Dionifius  itetum  opti- 
mns  eft. 

CAPUT  OCTAVUM 
Altera  pars  'Praxeos, 

...  Qijae 
^Ditetetica  dicitur. 

§.  r.  AicaTij  quidam  proprie  Regulam  vlc- 
tus  defignat ,  fed  hodie  Jtgnificat  totum  regimcn 
agri  circa  fex  res  non  naturales. 

§1  2.  Pauci  etiam  in  hac  re  funt  bbni,  & 
funt  tantum  Hippocrates  in  traftatu  de  viEluy 
idem  in  tra&atu  de  vitlu  in  acutis. 

Huic  addatur  Galenns  de  vittu  dgrorum 
forfan  nullibi  melius  quam  in  hac  parte  fe 
praeftitit. 

Tum  videtur  Petrus  Girardet  Parifinus,  efi 

t>  b  CI  Hber 


Medicinam.  42  5* 

liber  in  o&avo  ^  Parijiis  editus  anno  163  1.  r/- 
*/?  Commentaria  m  T>mtam  acutorum 
liippocratis* 

Arnoldus  de  Villa  nova,  famofiflimus  Ita- 
lus  Medicus  huc  quoque  referri  debet,  fuit 
Medicus  Pontificis  fcripfit  opus  de  modo  pr&- 
parandi  cibos  &  potusinfirmorum  in  acutis^ha- 
bctur  hic  trafiatus  in  operibus  cjus  rn  folio 
tribus  tomis  editis. 

,  Hifce  unicum  addo  Thomam  Sydenham, 
ubique  totius  fere  hujus  confitii  fruftus  ex- 
ponendus  reftat  nempe  Auftores  j  qui  opti- 
mam  navarunt  operam  in  defcrihenda  cura- 
tione  morborum  internorum. 

C  A  P  U  T  I. 

Vv/v4%  r.vv,      D  E  ^   •  v 

STUDIO  PRACTICO. 

*De  Confilio  faciend^  Medic'r,i£, 

T"  Tlcimprimis  follicitus  commendaboauc- 
X  L  rores,nam  errores  hic  erunt  lethales 
jaut  pericubfij  hinc  quos  ipfetanquam  opti- 

Dd  j  mos 


425       Methodtts  difcendi 
mosexcuffi,  &  qui  communi  fuff-agio  lau- 
dantur,commendaho;inhac  re  non  lio*  pro- 
gredi  nifi  pede  fixo, 

§.  i.  Omnes  Auftores,  qui  pertra&are 
morbus  internos  docent.,  dividuntur  in  tres 
CtafTes  &  in  Bibliotheca  etiarn  fic  difponi- 
debent  in  commodiflTimum  ufum.    i.  Sunt 
Syftematici.  2.  Qui  fingulares  morbos  def-: 
cripfcre.  3 .  Denique  qui  obfervationes  defcrip-| 
fere,  de  hifce  pauca  quazdam  praefari  debeo.! 

ct.  Syflemata  vocantur  ab  eruditis  ,  compa- , 
ges  qu&dam  integra ,  digejia  ,  rjr  ordinata  cu-  \ 
jusdam  artis  ^in  qua  inJiruUio  omnium  eorum,\ 
qu&  necejpiria  funt  ,  ut  morbi  cognojcantur  &\ 
curentur^reperitur  ;  ergo  autlores  cjui  talestrac- 
tatus  Jcripjerint  ,  in  qnibus  inveniuntur  ea* 
requiruntur  in  quocumque  morbo  Jingulari 
&  objervatione  cujufCumcjue  cafus  Jjjtematici 
vocantur.    Au&ores  nullibi  plures  quam  in| 
hac  parte  ,  iifpeclemus  pronrifTa,  &  nullibi 
pauciores  fiexpendamus  verum  meritum,  &i 
an  fteterint  promiflTis. 

/3.  Defcriptores  qtii  in  quocunque  mor- 
bo  quidquid  eo  fpeftant,  enarrant ,  &  trac- 
tant  il]ummorbum,cujus  defcri-ptionera  tra- 
dunt,  itaut  nihilde  eiusmorbi  naturanihildej 
ejus  origtne  -prxgrefla  eveatu  &c.  -dicendum, 
reftet. 

Ergo  quidquidpritni  boni  habent,tantum 

ex 


Medicinam.  427 
ex  hifce  fecundae  claffis  habent,  twm  exhis, 
fi  generalia  excerpantur  ,  fitfyftema. 

3.  Claffis  horum  au<5torum  complefH- 
tur,  dico  obfervatores  ,  qui  nempe  non 
-hunc  illumve  morbum  ,  fed  quemcumque 
-obvium  in  fuo  a<ftu  ,  progrefTu ,  eventu  re- 
rmediis ,  pertinacia  contra  remedia  mutatio- 
*nes  varias  defcribunt,  ut  in  fingulo  cafu  con- 
tingit. 

Illi  ut  fhtim  videbimus  ,  &  fuere  obfer- 
vatores  eorum  quae  contigerunt  in  vita  ,  & 
eorum  ,  quae  deprehenfa  funt  poft  mortem  ; 
qui  omnium  optimi  funt  ,  qui  obfervayerc 
ea,  quae  in  vita  contingunt,  funt  v.g.  Hippo- 
crates  ,  fed  qui  examinavere  cadavera  poft 
•morbum ,  hi  optime  meruere  ;  explicandum 
jam  venit ,  quinam  in  finguk  parte  merire- 
rint  palmam. 

C  A  P  U  T  II. 

Medictfyftematici^  &  primoGraci. 

§.  z.Primusomnium  cftHippocmtes  inhif- 
ce  fuis  fcriptis  (vaftum  autem  hoc  opus  legi 
quodam  ordine  debet  ,  non  uti  digeftum 
habemus. )  1.  In  j4phorismis  fuis ,  ibi  enim 
habemus  axiomata  .pra&ica  ad  quae  omnes 
ftiedici  ha&enusprovocavere  certantes  inter 

fe 


428  Methodns  difcendi 
fe,  nonnullas  Aphorismos  excludimus  forte 
intrufos  &  depravatos  ,  fed  alitfcr  nonnullis 
exclufis  continent  indifputabilia  hoc  eft-cafns, 
Medicos  femper  obtinentes ,'  non  ratiocinatur, 
fed  pro  ut  natura  exhibet,  Ka  defcribit;  ve- 
rum  fcripfit  Hippocrates  ftylo  tali,  quem  vix 
quis  intelligit,  quod  videbit ,  qui  textum 
Gracum  expendet  ,  qui  eum  in  linguam 
Romanam  tranftulere  ,  fecere  hoc  pro  fuo 
captu  ,  fed  qui  eum  graca  lingua  legunt, 
illi  difficultatem  habent  in  affequendo  fen-i 
fum  auftoris ;  hinc  aphorismorum  horumi 
commentatores  debent  eligi ,  qui  primo  ver-l 
fatiffimi  Medici  fuere  ,  non  qui  in  rnufaeo' 
excogitaverunt  ,  fed  apud  a*gros  omnia  vi-1 
derunt,  tum  qui  linguae  Grcecae  peritiffimi 
funt  ,  tertip  verfatiffimi  le&ione  auctorum 
antiquorum ,  non  debemus  habere  commen- 
tatores  nifi  his  tribus  conditionibus  praediti 
fint >  qui  fcilicet  Graecam  linguam  optime1 
intelligunf  ,  qui  itluftrent  textum  Hippocra-) 
tis  proprus  obfervationibus,  &  citent  auclo- 
res  qui  vixere  cum  Afclepiade  familik  adhuc 
viguir.  Hi  fequentes  viri  (unt  omnium  fane 
Principes. 

I.  Galmns  ,  qui  in  Aphorismos  Hippocratis 
commentatus  cft  ,  &  ita  ut  impleverit  tres 
hos  praecedentes  titulos. 

z,  Jacobus  Hollerim  Pariftnus  Profejfor  & 


Medicinam.  42$* 

/Medicus  reflaurator  medic'm<z* 
.  5.  Francifci  ValUjii  commentaria  in  Hippo- 
cratem. 

Hos  ubi  quishabebitfacile  &  fine  damno 
carebit  reliquis.  Nam  recenciores  omnes 
fcribunt  ex  fua  hypothefi,  nos  verp  tantum 
laudamus  eos ,  qui  ex  obfervatione  ipfa  ex- 
plicant  fenfum  auSoris,  noteturquod  Vak- 
fii  opus  eft  infoltoy  fuit  etiam  Archiater  Rex 
Hifpaniae. 

r>*&.  Legendus  eft  pariter  Hippocrates  inPr<t- 
:eptionibus  Mcdicis ,  ubi  generalia  quae  unus 
quisque  Medicus  in  curatione  morborum 
:>b(ervare  debet  exponit,  tum  tertio  infeftio- 
ne  quarta  editionis  Phoejtan*  ubi  enim  agit  pri- 
mo  de  vttlti  fanarnm  in  fenere  ,  i.  &grorumy 
5.  acutorum  ,  4.  de  mfimnis  ,  5.  alimentisy 
S.  officio  medici.  Hinc  fe&io  hxc  quarta 
egi  &  perlegi  debetabnnoquoque,antequam 
nedicinam  faciat ,  format  enim  animum  me- 
iici ,  ut  femper  praefto  generalia  optima  ha- 
Deat  ,  &  femper  per  animum  praefentem  a- 
Dud  aegros  habeat. 

Secundus  hic  fyftematicus  Pra&icus  eft. 

Aretaus  Cappadox  quem  credo  proximum 
Wpvocrati ,  cujus  opera  habemus  in  folio  apud 
Stephanum  1  567.  Quantum  cnim  apparet  ex 
monumentis  hiftorix  non  fuit  diu  poft 
HippocrMrm*  Scripfit  de  morfcs  acutisydc  alte- 

rum 


4*£o  Methodus  difcendi 
rum  tra£tatum  de  morbis  lentis.  In  utroque 
fane  aggreffus  morbum  ,  dogmata  ,  medica- 
menta  tradit  ,  fed  partim  ,  qii£  Hippoerates 
per  obfevationestumultuariecQngeflferat ,  or- 
cfinatim  digeffit  ,  hinc  fere  omnes  morbos 
fyfte-matice  abfolvit. 

Hujus  ergo  Viri  Au&oritatem  Hippocrati 
aequalem  habemus ,  in  hoc  etiam  elicuit  fu- 
pra  Hippocratem  quod  ad  fuas  claffes  &  capi- 
ta  fparfa  Hippocratis  redegerit  ;  Auftor  hic 
«iifficile  acquiritur  ,  omnium  editio  eji  optima 
illain  ottavo  Gr<zce  edita  ex  typographia  Regia* 
Parijiis  $  edito  etiam  ejl  in  folio  Ausgujia  Vin- 
delicorum  i6o$.qu<e  rarior  adhuc ,  ibihaben* 
tur  Cappadocis  opera  omnia  ,  ibi  habetur^ 
cammendatiffimus  textus  Jecundum  omnes  co~ 
dkes. 

Reliqui  jam  omnes  hos  fere  defcripfere 
terrius  fyftematicus  eft  Aurelius  CorneUus* 
Celfusy  qui  vixit  fub  Augujlo  &  Tiherio ,  Sc 
hinc  auftorum  proximus  Hippocrati  poft  A- 
reteum  (nempe  de  Prafticis  hic  loquor  & 
fyftematicis  quidem  nam  RuffiEpbe/ii  opus& 
parva  Epijioia  Dioclis  Carijlii  hic  non  facit 
ad  rem  )  fi  careremus  hoc  au&ore  millefies 
deberemus  cefpitare  in  fcriptis  Hipptcratis  fedj 
Virille  Romanus  &  Aulicus  graca  didicit, 
fuit  AlexandrU  ,  ubi  egregia  fcripta  adhuc* 
Hippocratis  erant ,  pulcherrimo  tum  Roma- 

no 


Medicinam,  43 1 

iio  ftylo  fcripfit ,  hinc  fi  quis  latin^  deberet 
diflerere  de  rebus  medicis ,  hunc  debet  affe- 
qui;  omnia  Hippocratis  &  Areui  collegit,& 
breviffim^  &  nervociffime  egregioque  ftylo 
tradidit  ,  utitur  fummo  judicio  in  omnibus 
morbis,  &  eft  unicusex  quo  videmus,quo- 
modo  curare  morbos  veteres  folebant  ,  pau- 
ca  medicamenta  videmus  interna  ,  fed  f rie- 
tiones,  Exercitia,  &c. 

Optima  eft  editio  Eheviriana  anno  1657. 
tn  12.  AuElore  Johanne  van  der  Linden  Lug- 
duni  Batavormn  Profeff^re  ,  laudatur  etiam 
editio  in  folio  Antiquiilima  ,  fed  hoc  eft 
antiquitatem  nimis  venari  ,  nam  cert£  ibi 
quod  bonum  erat,  collegit  van  der  Linden  & 
addidit  etiam,  quid  ex  codice  Parifinas  Bi- 
bliothecae  Regiae  excerpere  potuit. 

Quartus  eft  Paulus  Agineta  fcriptor  Gra?- 
:us,  longe  pofterior  Galeno^  nam  vixit  cir- 
citer  anno  300.  poft  Chrijium  natum  ;  ergo 
tnte  eum  fuit  Galenus  ,  &  ante  eum  Aure- 
Uus  Cornelitts  Celfus. 

tAigineta  fcripjit  librtimy  cui  titulum  dedit  de 
M  medica  libri  Jeptem,  fed  fcripfit  mere  galenice, 
ideoque  non  multa  de  ratiociniis  Peripateti- 
:orumomifit,  &  Galeni  diflFufiffima  conges- 
at ,  confufa  fidiffiine  digeflit,  fed  adhoeret 
:antum  adhuc  femper  dogmatibus  Galenicis, 
Editio  omnmm  optima.  ejl  gr#ca  in  foi-o  apud 

Aldftm 


43  2       Methodus  difcendi 
Aldum  anno  1538.  fed  hodie  vix  acquiren- 
cttcum  ubique  in  Bibliothecis  Britannicis 
Iateat. 

Quintus  &  fextus  fi  Galenum  loco  quarto 
ponere  volimus ,  eft  Aetius  Amidenm ,  Trepi 
■T5Tpot&i&ho$  iftxptWG  y  hoc  eft  fcripjit  tetrabi- 
blon  Jcu  cjuatuor  libros  Medicos,  quoties  quis 
vult  de  morbo  quocunque  fcribere ,  femper 
in  indice  prius  evolvat  Aetium  ,  nullus  e- 
iiim  eft  fcriptor  ,  ex  quo  poflumus  difcere 
quid  ITippocrates  &  Galemts  de  morbis  cen- 
fuere  ,  quam  exAetio^  nam  uti  Juftinianus 
cum  Pande&as  juris  peritorum  colligeret, 
juffitprius  evolvi  omnes  fcriptores,ficetiam 
lecit  AetmSy  nam  in  illo  infinitos  invenimus 
Auctores  ,  quos  ignoraremus ,  fed  habetur 
hic  Auftor  rariffimus ,  optima  autem  editio 
cjl  lingua  graca  Venetiis  apud  Aldum  in  folio 
jinno  1534.  P°fi  Chriflum  natum. 

Supereft  adhuc  AlcxanderTraiiiamts  fcrip- 
tor  grsecus  fequens  ^tate  priores  memoraros, 
cujus  fcripta  innituntur  partim  Galenica 
Au&oiitati  ;  quamvis  tamen  plura  egregia 
ipfe  habeat  ,  editus  eft  typts  regiis  Parijiis  in 
folw  tantum  Graeco  textu  ,  fed  faciliime  in- 
telligibili  >•  vcrum  aliter  in  ufum  eorum  ,  qui 
non  ita  in  lingua  graeca  verfati  funt,  editus 
tft  etiam  Bajili&  in  oElavo  anno  1556.  grace 
&  lattne.   De  eo  Au6tore  poffumus  notare 

quod 


Medicinam.  43$ 
quod  in  remediis  praefcribendis  ad  unum 
quemque  morbum  fit  omnium  optimus,  ha- 
bet  enim  fimpliciffima  &  egregia  ,  habet  e- 
tiam  tractatum  de  Lumbricis*  editum  Venetih 
I  5  70.  in  8. 

Tum  Oribaflus  fcriptor  fequentis  fzculi  & 
2l4edicus  ^fuliani  Apoftata  Imperatons  col- 
lexit  omnia,  quae  fparfim  fcripta  funt  apud 
omnes  Medicos  de  omnibus  morbis ;  hinc 
pretium  intelligitur  libri  ,  dedit  enim  ope* 
ram  Imperator ,  ut  unum  Volumen  confcri* 
beret ,  ut  ex  quocunque  optimo  medico  ex- 
poneretur  fententia  ,  editus  eft  Bafilia  in  o£la- 
vo  anno  1557.  tY*bus  voluminibus ,  eft  fcrip- 
tor  omni  occafione  comparandus,  quia  apud 
eum  commodifiime  fententiae  veterum  Me- 
dicorum  ,  &  placita  de  quocunque  morbo 
invenientur  ;  hinc  meditanti  opportunitatem 
dat ,  &r  medicamenta  fingularia  ,  optimus 
etiam  eft  in  materia  Jidedica. 

Sunt  hi  Au&ores  Graeci  quortrm  mefita 
talia  funt  ,  ut  le&ioni  &  Bibliothecae  Me- 
dicorum  fint  commandandi  ,  &  habebunc 
Au&ores  fufficientes  in  praxi  *  partim  fi  edi* 
tiones  citatas  acquirere  poffint. 
.  Definit  hic  Grasca  Schola,  nam  ea,  qu« 
Arcularius  &  alii  habent  ,  nefcio  an  com- 
mendare  auderem  :  non  memorabo  nunc  exi- 
guos  Au&ores ,  hinc  inde  citatos,  nam  ci- 

E  c  tavi 


43+        Methodus  difcendi 

tavi  Aetium  Amidennm ,  &  in  eo  omnia  grai* 
ca  invenientur. 

Quurn  Au&ores  hi  rariflfime  venales  fint, 
&  cum  grxca  plurimis  Medicis  (  quod  do- 
lendum  )  raro  legantur  utrique  huic  fuppe* 
tias  tulit  ,  quae  potuit  Henrkm  Stephanus , 
qui  vir  magnas  fuas  perfudit  opes  &  ad  ino- 
piam  fe  ipfum  redegit  pro  republica  ,  ille 
Principes  Medicorum  poft  Htppocratem  & 
Galtnum  ,  uno  &  altero  VoJumine  dedit,  ibi 
enim  hos  omnes  jam  citatos  Auftores  ,  ex- 
ceptis  Htppccrate  &  Galeno  ,  &  plures  etiam 
alios  auttores  habemus  ,  ut  Marceihem  Em- 
pyricum  &  alios  ,  fed  prseterea  habet  Indi- 
cem  incomparabilem  ,  ita  ut  nullibi  exiftat 
medico  Thefaurus  melior  quam  in  hoc  In- 
dice  aliquando  exftat  duobus  tcmis. 

II.  Rommu 

§.  3 .  Tnter  latinos  habetur  Aurelius  Cor- 
mlius  Celfus ,  fed  hic  etiam  Cajus  Plinms  me- 
retur  memorari,  quamvis  Medicus  non  fue- 
rit  ,  tamen  ex  iooo  aliquot  Voluminibus 
tempore  fuo  nempe  Pefpafiani  collegit,  quae 
potuit  &  redegit  in  hiftoria  fua  naturali,  ch~ 
pis  editio  optima  eft  Daleschampii  Medicin* 
profejforis  &  Botanices  Galli  ,  non  poffumus 
carere  eo  Au&ore  ideo  quia  memorat  plura, 

quac 


Medicinam.  43  f 

qude  reliqui  non  habent,&  cum  parum  poft 
Dio/coridem  vixerit  ;  hinc  habet  adhuc  plu- 
ra  ,  quas  ille  omiferar.  Definunt  hic  Ro- 
mani.  Poft  hos  certe  vix  fcio  fyftemacicos, 
quos  commendare  adhuc  debeam,  antea  jam 
Ballonium  &  Hollerium  commendavi,caeterum 
omnes  funt  mere  Gallenici  ,  adeoque  ver* 
fantur  tantum  in  demonftrajida  philofophia 
peripatetica,  quod  fcilicet  utilis  fic  in  me- 
dicina. 

Alii  qui  paulo  inferiores  xtate  ,  omnes 
funt  Arabes  ,  poftquam  nempe  Vandales 
eruptione  fa£h  per  totam  Europam  litteras 
omnes  deleverant ,  &  Mauri  in  Hifpaniam 
irruperant>&  ibi  fpoliaverant  omnesBiblio- 
theca^,  qu*  tum  tantum  ibi  co\kd;x  erant, 
&  fpoiia  detulerant  in  Africam  in  Urbem 
Memphim  ,  quod  contigit  fsculo  feptimo, 
o&avo  &  nono  ,  tum  tota  fcientia  tantum 
in  Africa  fuit ,  ubi  nempe  Maroko  Acade- 
m\x  exftructae  funt ,  &  cum  hi  populi  fint 
aftutiffimi  docuere  ex  Au&oribus,  quos  ex 
Europa  detukrant  ,  unde  tum  ibi  magni 
Viri  furrexcre,  ut  Averroes,  Almanfor^  Rba- 
fis,  &  etiam  tranftulere  epera  Hippocratis  & 
Galeni  iu  Aralncam  linguam  ;   &  hinc  tota 
medicina  fuit  fafta  Arabica,  &  cum  omnes 
hi  dediti  effent  Philofophi^  Ariftotelis,  quem 
mftar  numiiris  colebant  *  &  Gdenm  totut 

Ee  2  Arift* 


43  6       Methodus  dtftendi 
slriftotelicus  erat  ,  hinc  tota  medicina  purfc 
Gjlenica  fafta  fuit. 

Hinc  qui  a  (aeculo  fexto  poft  Oribafum 
ad  faeculum  decimum  quintum  vixere  me- 
dici  ,  omnes  Arabes  fuere ;  hinc  jam  eft 
quod  poft  Graecos  tantum  fere  duos  latinos 
medicos  habeamus. 

Reliqui  ergo  funt  Arabes ,  oportet  tamen 
ut  unum  auftorem  ex  Arabibus  habeamus 
.  optimum  ,  ille  eft  autem  Hieronimm  Capi- 
vaccius  feuKapo  di  lrak^a  Medicus  famige- 
raciffimus  per  totam  Italiam  ,  qui  mox  no- 
minandos  fecit  difcipulos  ,  fcripfit  de  Me- 
dicina  praftica  libros  feptem  qui  liber  anno 
1549.  Francofurti  editus  efi ,  omnium  mor- 
borum  fyftema  ,  ut  &  curationem  ac- 
curate  defcribit  ,  &  omnium  minime 
philofophatur :  fuit  ille  Vir  3  qui  tot  ho- 
nores  meritis  fuis  conciliavit  ,  fuit  ille  qui 
docuit  per  indicantia  figna  praefentia  in  aegro 
cognofcere  ,  &  ex  indicantibus  quomodoj 
&  quo  ordine  deberet  agere  medicus. 

Msgis  fyftematicus  hic  laudari  poteft  Fe- 
lix  Platerus  \  fcripftt  librum  titulo  Praxeos 
Afedict,  in  quo  vix  aliquid  habemus,  quod 
defiderare  poffimus  ,  nifi  quod  nimisabun- 
det  remediis,  c^terum  in  morbis  defcriben- 
dis  palmam  meretur  ,  opera  ejus  profiant  tri- 
hus  Foluminibui  in  quarto,  BafilU  anno  1656. 


Medicinam.  437 
hxc  editio  eft  optima  ,  filius  nempe  aufto- 
ris  poftea  opera  paterna  revifit  ,  in  eo  etiam 
aui-4ore  Arabica  commenta  vix  inveni- 
mus, 

Huc  pertinet  praeterea  NicoUus  Pifb  pater 
ejus  Nobiltffimi  Caroli  Pijonis  trattatum 
fcripfit  de  cognofcendis  &  curandis  prxcipue  in- 
ternis  humani  corporis  morbis  ,  quae  editio  eft 
Francofwti  apui  Wechelmni  in  folio  anno 
1 580.  &  1585.  in  8. 

Syftematici  nunc  fequuntur  rurfus  fcrip- 
tores  ,  nam  exfurgit  iterum  Graeca  Medici- 
na  quoe  nempe  in  Gallia  refufcitata  fuit,  vi- 
derunc  nempe  Galenum  multa  dixiffe  ,  fed 
pauca  bona  ,  hinc  iterum  fe  converterunt 
ad  graecam  medicinam  ,  qux  pura  erat. 

III.  Grteco-Galli. 

§.  4.  Jacobus  Hollerius  hic  primd  nomi- 
mndus  qui  librnm  (criplit  hoc  titulo  ,  opera 
Pratlica  cum  notis  Ludovici  Dureti ,  Nobilis 
&  Aureus  eft  liber ,  eftque  opus  abfolutum, 
fuit  nempe  Vir  eruditiffimus,  omnium  lin- 
guarum  fere  peritilfimus  ,  fcripfit  gravis 
aetate,  confummatus  exoerimentis  fummafi- 

r 

de  ,  opus  efl  editum  Genev<z  in  4.  anno  Ttf2$. 
&  1635.    Reliqui  Galli  tantum  in  'Wpf** 
Ee  3  cratem 


43 1        Methodus  difcendi 

CYAtem  commentati  funt  ;  hinc  omnes  jarrt 

citavi  in  femeiotice. 

Sunt  nunc  nonnulli  adhuc  auctores  ,  qui 

ad  fy  ftematicos  referendi  funt,  &  nonnulorum 
Populorum  propriam  fcripfere  medicinam , 
dixit  merito  Philofophus  quidam  nihil  plus 
polire  ingenium  ,  quam  peregrinari  apud 
omnes  populos ;    hinc  malum  judicium  de 
bono  &  malo  non  tam  facile  ferret,  qui  plu- 
res  vidit  mores  ,  quam  qui  tantum  patriae 
fuae  mores  folos  viderit  ,  fic  pariter  in  me- 
dicina  non  fcio,  quam  fi  variam  medicinam 
ut  Gr&corum ,  Italorum  ,  Indorum  ,  Per- 
ferum  &c.  legamus. 

^De  Medicina  ty&gyptiorum. 

5.  Scripfit  Profper  Alpinns  Italus  na* 
tione  ,  qui  ut  addifceret  primam  medicinae 
fedem  ,  quae  non  eft  Graecia  ,  fed  iEgyp* 
tus,  unde  eam  Hippocrates  ipfe  haufit,e>4?- 
£yptttm  petiit  ,  dogmata  eorum  populorum 
collexit  ,  &  inde  hoc  opus  condidit,  &  ex 
eo  videmus  quid  Hippocrates  pluribus  locis 
Valuerit,^>^i  efiin  cjuarto  Parifiis  anno  i6/\6, 
&  Lugdnm  Batavortim. 

*De  Medicina  Inditf  Orientalis. 

§.-6Scripfit;  JacobmBonum  Medicm  Lug-> 

dum 


Medicinam.  439 

duni  Batavorum^o^x  fufcepto  ingenti  itinere 
ad  Indias  Orientales  &  Perfiam  addidicit, 
veram  fententiam  Sinenjium  Perfmim  &  In- 
dorum  de  omnibus  morbis  ibi  occur- 
rentibirs  ,  &  non  videmus  au&orem,  qui 
per  fimpliciora  remedia  majores  morbos  cu- 
rare  docet  ,  edttus  eft  etiam  in  12.  Lugduni 
Batavorum  titulo  Adedictna  Indorum^  verurn 
etiam  cum  Projpcrw  Alpmo  edittts  eft. 

^De  Medicina  Indi£  Occidentalis* 

7.  Scripfit  Guilltelmus  Pifo  ,  Medicus 
jimftelodamenfts  Batavus  Itbrum  cujus  titu- 
lus  efl  de  medicina  Brajilienji ,  invenietur  hic 
trattattts  in  ejus  opertbtts  ommbus  editis  Amfte» 
lodami  anno  1648.  tn  folto. 

Ubi  pariter  reperientur  Georgii  Marcgra* 
vii  de  Liebftad  opera  quae  confcripfitin  itine 
re  Brafilienfi  cum  Pifone,  Medicus  fuitPrin- 
cinis  Manritii  &  cum  eo  Brafiliam  petiit, 
ubiomnia  accurate  examinavit. 

*De  Medicina  Sinenjium. 

Scripraoptimainveniuntur  Medici  Ten 
Reyn  Batavi  ;  qui  fucepto  itinere  per  plures 
armos  ibi  Praxin  exercuit ,  &  arcana  rima- 
tus  eft  eorum  populorum. 

Ee  4  En 


44Q       Methodus  difcendi 

En  Bibliotheca  inftructa  optimis  au&ori* 

bus  fyftematicis. 

Sequitur  jam  fecunda  ckflis  Medicorum 

Pra&icorum  ,  qui  nempe  de  his  nonnullis 

inorbis  fcripfere  ,  ira  ut  legi  mereantur, 

C  A  P  U  T,  IH, 

M    E     D    I    C  I, 

Qui  de  morhis  quibusdam  fingula* 
ribus  fcrigfere. 

§.9,  Hippocrates. 

I.  In  fuis  libris  de  affeUionihus  ,  2.  inter* 
nis*  3.  morbis  ,  4.  internis^  Galenus  ,  Are^ 
teus  Cappodox  ,  Cdius  Aurelianus ,  fcriptor 
de  quo  dubitatur  quamplurimum  quisnarr) 
fuerit  ;  ftylus  ejus  ignoratur,  faltem  vix  in-r 
telligitur:  fcripfir  lingua  latina,  fed  ita  bar-f 
bara,  ut  vix  aftequ^mur  ,  tamen  ejus  ma^ 
teria  eft  optima  ,  fcripfit  de  paflionibus  ce-  \ 
leribus  &  de  paffionibus  tardis  :  fcripfit  ad- 
huc  plurima  Cnirurgica  &  Medica  ,  quas 
peidita  funt  >  fed  Dominus  Ammannus  Ale- 
dicus  Helvetus  edidit  nuper  ejus  opera  dePaflio* 
nibus  Amflelod^mi  apud  Wttjlenium  anno  1711 
&  hinc  jaoi  facile  ha^etyr  $  fepius  hunc 

Aucfte^ 


Medicinam.  44 1 

Au&orem  hsbui  pro  jorano  Efhejio  ,  quam- 
vis  nonnullas  rationes  obftent  ,  fed  rere 
crediderim  Boranum  Ephefium  hxc  fcripfif- 
fe  in  Africa  ,&  CW/##z  Aurelianum  ea  trans» 
tulifie  >  fed  dehoc  certus  non  fum  omnino 
adhuc. 

Ille  faltem  omnium  Au&orum  graecorum 
&  latinorum  fcripta  accuratiffime  examina- 
ta  laudabili  ordine  congeffit  ad  unum  ca- 
put,  meruit  hoc  nomen ,  quod  nemo  om- 
nia  figna  morborum,  loci  aff^cti  >  atquee* 
ventus  futuri  eorum  moiborum,  quos  def- 
cribit ,  accuratius  fcripferit. 
-   Poft  hunc  Au&orem  fequitur  ille  ma* 
ximus  in  Medicina  Vir  GuiltelmHs  Ballo- 
nius,  cujus  opera  edtta  habentur  Parifiis  an* 
no  1643.  qwuor  volumibus  in  4.  quotquot 
funt,  qui  hunc  legerunt  &  Medicinam  in- 
tellexerunt,   laudaverunt  eum  unanimiter, 
&:  nullum  Au&orem  inveniemus  m  Me-> 
dicina  qui  floridiori   &    e'egantiori  ftylo 
Komano  fua  fcripferit,  &  etmm  brevius  & 
iccuratius  Hippocratica  redegerit ,    vir  fuit 
ronfummatiffimus  in  praxi,.cqi  nihil  ncce-» 
lit  in  vita  quam  gegrorum  leftp  adeffe ,  & 
n  mufaeo  federe,  fcripfit  &z  morbi*  virgi^ 
tum  muiierum  &  de  Epidemicis  eft  liber 
juocunque  prctio  r^oderato  fi.bi  comparan-» 
ilusa 

E  J  Tres 


44 1        Methodus  difcendi 

Tres  fequuntur  Britanniri  Medici  Com- 
mendandi ,  Richardm  Aiorton ,  Harris ,  Li- 
fterm ;  i!!i  tres  uno  volumine  in  4.  in  An- 
glia  inveniuntur, 

Primus  eft  fcriptor,  qui  plura  vidit ,  ac 
curate  obfervavit,  &  candidiffime  tradidit. 
Harris  fcrip/it  tratlatum  de  morbis  infantum 
editum  Amflelodami  1715,  in  12.  cujus  fi- 
miHs  in  fub  genere  non  invenitur  ut  de- 
monftrat,  quod  pendeant  imprimis  eorum 
morbi  ex  indig^fto  durefcente  cafeo  la&is. 

Tum  fequitur  Thomas  S^denham^  illc 
depofira  omni  opinione  &  fyftemate  mor- 
borum  videtur  obfervaffe  Merhodum  grae- 
corum,  nempe  attendebat,  quid  continge- 
bar  in  aegris  five  medicamenta  fumpfifferrt 
five  non  aftumpfiflTent ,  &  raro  confilium 
etiam  interponebat  nifi  prius  bene  nora 
ipfi  effet  natura  morbi ;  Merhodus,  inqua 
occupatus  ita  erat,  ut  morborumira  trade- 
rer  naturam,  &  nullum  ratiocinium,  nul- 
lum  auftorem  de  eo  Je&um  admifceret  ,fed 
tantum  ipfe  annotabat,  quid  obfervabat, 
nempe  quid  roorbum  praecefferit  quid  fe- 
cutum  fit,  quid  adeffet,  &  tum  ex  iis 
defcribebat  narnram  fic  v:  g.  morbus  in- 
cepit  tali  tempore  cum  illis  fymptomati- 
bus ,  factum  fuit  hoc ,  &  fecutum  eft  hoc 
&c:  ipfe  tantum  fimpliciter  narrat,  hoc 

fafto 


Medicinam.  443 
hQto  fequitur  illud,  rum  hujus  tnorbi  ob- 
fervat  exitus,  qui  primo  funt  in  fanitate 
&  mortem  &  alium  morbum,  videaturv; 
g:  egregium  exemplum  in  traZlatn  de  va- 
riolis;  hxc  exadHtudo  poft  Hippocratem 
nemini  quam  a  Sjdenhamo  obfervata  fuit, 
&  hoc  quia  alii  Medici  femper  praeoccu- 
pationem  habuere:  fic  etiam  eventus  mor- 
borum  in  alios  morbos,  &  fanitatem  pari- 
tei ,  nulla  circumftantia  omifla  hic  defcri- 
bit. 

Non  modo  hi  tribus  eminet  Sydenham, 
&  certe  rariflim&  Medici  charaftcrem  u- 
Jem  inveniemus  ,    ille  primo  agebat  nihil, 
aut  fi  quid  agebat,  perdebat  plerumqueae- 
£ros,  ut  ipfe  fatetur;  hinc  ait  fi  nova  fe~ 
bris  exoriatur  confifus  praecedenti  curatio* 
jni  non  poffum  cavere  quin  unurn  &  ?lte- 
rum  perdam:fed  poftquam  audierat  aliquem 
jnorbum  ex  iis  caufis  antecedentibus  01- 
.tum;  &  hoc  &  hoc  fa&um  fuifle,  tum- 
que   hoc  illudve   fecutum  fuiflfe  ex  illis 
tum  excogitavit  curam  ,   tum  obfervavit 
quoenam   fafta  &  omifTa  reddidiffent  moi> 
bum  tutiflimum  &  vehementiorem ,  atque 
hac  ratione  ejus  Methodus  vix  fallit.  Hoc 
mali  tamen  habet,    quod  indigeamus  lon- 
go  tempore  antequam  aliquid  cognofcamus 
<te  roorbo  ,    hiac  quis  objiciet,  ergo  tum 

noa 


444  Methodus  difcendi 
non  juvo  aegrum  :  vertim  eft  ,  fed  etiam 
hanc  Methodum  in  omni  morbo  fequi  non 
debemus,  fed  fane  plures  funr  generales  mor- 
bi,  ubi  femper  eadem  Merhodus  obferva- 
tur  ut  v:  g:  perfe&a  inflammario  ut  ipfe 
farerur  jafri  ab  Hippocratey  quomodo  curatur 
feftione  venae  larga  ,  clyfmate,  &  vef- 
peri  compefTatione  per  anodyna,  &  ficom- 
nis  perfecta  inflammario  curatur:  adeoque 
non  debemus  fane  ram  rigide  adhaerere  il- 
li  Mahodo,  ut  omnes  morbos  fic  inqui^ 
ramus,  fed  licet  generalia  in  ufum  advoca- 
re,  faepiflime  videtur  etiam  epiftoU  menito- 
ria  Sydenhamy  quam  circa  vitae  finemcon- 
fcripfit,  non  cogitemus  etiam  quod  tamen 
non  liceit  nobis  legere  alios  auftores,  ille 
quidem  dicit,  tempus  quod  slii  impendunt 
le&ioni  Au&orum  propriis  ego  obfervatio- 
nibus  transegi ,  fed  tamen  funt  egregii 
Au3bores  qui  etiam  opime  de  morbis  fcrip- 
fere,  ut  v:  g:  videmus  in  Pleuritide,  li- 
cet  fit  morbus  ad  quaruordecim  aliquando 
dies  fe  extendens  ,  tamen  sccurate  omnia 
quae  occurrunt,  defcribit,  fed  non  de  exi- 
tu,  non  de  fignis  ejus  aliquid  habet,  fed 
funt  cene  egregii  Au&ores  etiam  alii,  & 
fic  debemus  conferre  obfervriones  ejuscum 
aliis  bonis  &  etiam  ille  bene  feciffet,  fi 
ita  feciflet  ,   fed  tamum  bis  &  ter  fecit 

in 


Medkinam.  44  f 

in  Pefte,  quia  ab  alus  Medicis  accufaretur 
quod  alios  Au&ores  non  noverat ,  hinc 
ibi  unum  &  alrerum  egregie  citat. 

Hinc  Methodus  ejus  quidem  effet  bo- 
na,  fi  tantum  inciperet  Medicina,  fed 
cum  &  alios  Au&ores  &  generales  etiam 
curationes  habeamus  itaque  illis  uti  licet. 

Ergo  non  ita  eum  imitari  debemus,  ut 
totam  vitam  noftris  propriis  obfervationi- 
bus  teramus,  &  non  cogitemus,  quodalii 
boni  ante  eum  non  fuiffent. 

Poft  hunc  certe  heteroclitum  comroen- 
dabo  fcriptorem  nempe  Cbriflophorum  Ben- 
net)  Londinenfem  J\4edicum>  edidit  libellum 
in  8.  Londini  anno  1654.  tteYum  Lon- 
dmi  biennio  pofl  editm  eji  &  iterum  recufut 
Francofurti,  &  Lugduni  Batavorum  1714» 
in  12.  fuis  libris  primo  Londini  editus 
titulum  dedit  Veftibulum  ad  Tbeatrum  ta- 
bidorum.  Londinenfes  qui  imprefferant  fe- 
cuti  funt,  ejus  titulum,  Germaniquidam, 
ut  confulerent  fibi ,  fcripfere  TbeatrumBa* 
bidorum%  fed  certe  ille  libellus  ex  eo  Au- 
ftore  nondum  apparuit ,  promiferat  qui- 
dem  fed  non  edidit,  Germani  tamen  fpe 
lucri  hoc  ita  fecerunt ,  fed  eft  idem  li- 
bellus;  de  Chara&ere  hujus  libelli  hoc  ad- 
do;  fcripfit  de  Phtyfi  ,  fed  plus  fcribic 
quam  promifit,  nam  defcribit  ille  morbos 
Pulmonum  eorumque  originem ,  naturam  % 

{> 


44*6       Methodus  difcendi 
fecretionem  fputi,    ille  urius  bene  defcrip* 
fit:  confideravit  vir  ille  attentione  fumma 
quidnam  ciborum  genus  inqualitate,  inco*  j 
pia,  in  corporibus  relinqueret  materiam  quas 
non   poflet   in   pcrfpirabilem  fanguinem 
converti ,  &  quum  hoc  abfolvit ,  demon-  i 
ftrat  quod  partes  fanguini  ingeftae,nec  fu*  1 
perabiles   haererent    hinc    inde    in  cor- 
pore,  ut  facerent  morbos  fux  naturae,  ut 
ArtHritidem,  Nephritidem  &c:  fi  in  pul*  ; 
monibus  tum  aggeftionem,  refpirationem 
Isefam  atque  inde  &  inflammationes  &  tuf-  1 
fes  perpetuas ,  &  in  vomicas  inciderent  ,  un-  1 
de  confumprio,  &  in  omne  fputorum  ge^  I 
nus,  certe  fi  quis  bene  in  Phtyfi  fcripfit, 
fuit  ille,  nam  Phtyfis  partim,  ut  demon- 
ftrat,  nunquam  curatur,  fed  quamdiu  col-  I 
ligitur,   curari  debet,   nam  unitis  viribus  i 
non  profligatur:   diftin&ionem  etkm  egre-  j 
giam  dat,  quomodo  fi  iac  hunc  Phtyficum  I 
fanet ,  quomodo  perdat  illum ,  ipfe  laborabat ,  i 
Pthyfi ,  hinc  incidit  in  defcriptionem  hu-  | 
jus  libri,  htinc  autem  libellum  quis  pote-  i 
rit  facile  intelligere,  fi  modo  velitadquem-  ii 
cunque  periodum  aliquantulum  haerere  &  i 
medrari.  k 
Poft  illum  aequalis  Heteroclitus  in  ftylo  i 
commendabo  Hcrmannum  van  der  Heyden  ,  lai 
qui  Wallonnka  lingua  fcripfit,  fed  eft  eo- 

(km 


Medicinam.  447 

cJem  ftylo  ac  Dominus  A4ontagni  (notarur 
autem  quod  non  fit  ille  qui  de  Thermis 
fcrinfit)  etiam  hic  Auftor  miras  cbferva- 
tiones  fuper  quofdam  morbos,  utde^#- 
tnatijmo,  de  Diarb<ta  &c  :  &  demonftrat 
morbos  illos  melius  rcfrigerantibus  quam  ca- 
lidis  fanari  ,  fcripfit  etiam  mmfica  virtute 
aqu&  frigidx  intus  &  extus ,  hic  libellus  edi~ 
tus  eji  Gandava  in  4.  fed  etiam  editus  ejl 
libellus  per  frujla  in  parvoS.  &  magno  12. 
non  eji  autem  ille  van  der  Hejden  qui  dc 
metallicis  Jcripfit. 

Huc  etiam  pertinet  Conradus ViBor Schnei- 
derus  de  morbis  Catharrojts. 

Sequitur  Johannes  Baptijla  Helmontius ^ 
qui  de  nonnullis  morbis  etiam  fatis  bene 
fcripfit  &  nemintm  inveni  ,    qui  fidelius 
de  Lithiaji  fcripferit  ,fed  cum  prudentia  & 
judicio  kgendus  eft,  praxin  ejusvixcom- 
mendo  quia  nimirum  fifus  eft  Chemicis, 
fcquitur  tandem  BeUinus,  qui  de  morbisca- 
oititis,  peEtoris,  &  de  frbribus  fcripfit,non 
autem  de  Methodo  curandi  ,    fed  optime 
Je  Diagnofticis  &  Prognofticis  horum  mor- 
x>rum,  non  dat  nifi  morbi  definitionemt 
:um  enumerat  antecedentia,  concomitan- 
ia,  &  fubfequentia  ,    hifce  fa^tis  advocat 
l  uxilia  Anatomica,  ergo  in  tali  parte  eft, 


4+8  Methodus  difcmdi 
inquit ,  talis  materiae  &  talis  efficaciae  mor* 
bus  ut  fic  de  vero  ratiocinio  in  curandis 
&  cognofcendis  morbis  advocando  recen* 
fendus  eft.  PotuifTem  in  Semeiotike  de  illo 
tra&are,  fed  melior  eft  ubi  tradtandi  ipfi 
aegri  funt  fequentes  jam  Au&ores  commen- 
dandi  etiam  funt* 

I>  Lue  Venerea* 

§.  10.  Et  de  omnibus  morbis  eo  fpefhn- 
tibus  fcripfere  multi  viri  ,  quae  omnia  A- 
lojfins  Luifms  in  libro  ditto  Afhrodi* 
Jiaeo  five  de  lue  venera  in  duos  to- 
mos  bipartito  edidit  in  folio  venetiis  1566 
eft  opus  egregium  a  viris  peritillimis  col- 
le&um,  habet  antiquilTimos  &  recentilli- 
mos  au&ores  ufque  ad  tempus  editionis* 
qui  fcripf^re  de  Medicamentis  venereis; 
rarus  eft  admodum  liber ,  fed  integram 
Bibliothecam  fupplet  in  hifce  morbis. 

Hifce  pofitis  fequuntur  qui  fcripfere* 

De  Merbis  Mulierem* 

§,  ii.Ubi  nimirum  omnium  1.  commen- 

da 


Medicinatn.  449 

dabitur  Guillelmus  Ballonius  qui  de  Parthe- 
niacis  fcripfit  optime  &  nervofiflime. 

2.  Meretur  fupra  hac  re  etiam  legi  Lh- 
dovictis  Mcrcattis  de  morbis  Virginum^  chjhs  uni- 
ca  tantum  efl  editio.  Egregius  efl  Morifaus(Mau- 
riceau )  in  duplici  opere ,  cjuod  edidit  1 .  egre- 
gio  opere  de  morbis  gravidarum  &  parturien* 
tium^  deinde  altero  plemffimo  obfervationibus 
optimis  de  morbis  Gravidarum  parturientium 
&  PuerperarMn  fcripti  funt  fine eruditione, 
fed  poft  annofilTircnm  experienriam  niille- 
norum  certe  cafuum  &  experimentorum, 
en  igiiur  iterum  Index  defignan^  Aufto- 
res,  qui  compnari  merentur ,  &digni  funt 
qui  legantur  ,  fidemque  meruere ,  ut  eos 
fbqui  nobis  liceat. 

Sequitur  jam  tertia  Claffis  Auctorum 
Prafticorum,  qui  nempeobfervationesfcrip- 
fere. 

C  A  P  U  T  tVi 
Medici. 
Oui  obfervationes  fcripfere. 


§,  iz,  Nctum  efl:  obfervationem  tantum 
F  f  efle 


4fo  Methodus  difcendi 
efle  fimplicem ,  naturalem ,  veram  enarratio* 
nem  eorum  omnium,  quae  in  aegro  quo* 
dam  fenfibus  externis  potuere  cognita  red- 
di ;  putat  quisque  facilius  nihil  efle  quam 
hujusmodi  obfervationes  facere:  verum  ni- 
hil  facilius  eft,  fed  etiam  difficilius  nihil, 
&  hinc  cum  commendabo  obfervatores,  eos 
citabo,  qui  poft  longam  experimentiam  no- 
runt,  quaenam  in  morbis  fcribi  &  non  fcri- 
bi  queant,  non  vero  eos  qui  eventus  ad- 
fcribere  folent  fuis  medicamentis,  nam  hi  to- 
tam  hiftoriam  turbant,  fed  tantum  eos,  qui 
fimpliciter  hiftoriam  exponunt. 

Videamus  autem  fepe  infinitas  obferva- 
tiones  Medicas  &  Chirurgicas  fcribi  in 
hunc  finem,ut  fubfecuta  obfervatio  often- 
dat  curationis  alicujus  &medicamenti  prae- 
ftantiam,  fed  hi  noftro  fcopo  non  fa- 
tisfaciunt :  verum  tantum  hos  debemus 
habere,  qui  licet  medicamentum  fuerit  ap- 
plicatum  &  non  tamen  defcribuntmorbum 
fic  &  fic  terminatum  fuifle. 

13.  Occurit  1.  Carolus  Pifo  illufiris 
Medicus  Lotharingius ,  qui  fcripfit  jam  an- 
.te  Harvaum  >(cr\pGt  traftatum  de  morbis  a 
colluvie  ferofa  oriundis  ,  qui  liber  kattenus 
pratervifus  editus  efl  anno  161 8.  /?/- 
pontio  (Deuxponts)  e/i  una  tantum  editio  in 


Medieinam.  471 

4.  hane  AuUor  recenjuit ,  prodiitque  elegan- 
tior  cwn  latcrali  indice  anno  1650.  in  8# 
Lugduni  Batavorum  &  tterum  17 14. 
in  4.  de  ejus  charaftere  oportet  ut 
difcamus  $  fuit  Au&or  eruditiffimus  latina 
graeca  Arabica  lingua  a  primis  annis  me- 
dicinae  applicatus  fuit,  nam  filius  erat  Ni- 
colai  Pifonis,  deinde  ipfe  peregrinationibus 
fere  perfectus  fuit  in  Medicina,  atque  dein- 
de  propria  experientia  inftrucius  incepitco- 
gitare  de  libro,  eft  candidus  Audlor  ,  & 
nugarum  deftru&or  ,  ita  ut  Galenum  8c 
Arabes  expugnat,  licet  eo  tempore  fcripfe- 
rit ,  eft  Modulator  fecundem  quem ,  qui  ob- 
fervationes  fcribet,  fe  gerere  debet. 

Ordo  ejus  eft  hic  ,  annotat  primo  eo 
omnia  quae  antecedunt  morbum,  tam  ea, 
qux  in  aegro  quam  circa  aegrum  contin- 
gunt ,  tum  attendunt,  quomodo  morbus 
incipiat,  quomodo  pergat,  quomodo  fana- 
tus  fueric ,  fi  moriantur  v;  g:  tum  exa&is- 
fime  defcribit  ea,  quae  in  cadavere  reperiun- 
tur,  &  tum  de  natura  hujus  morbi  con- 
clufionem  fert,  fcripta  ejus  non  tantum  me- 
dice  erudita  funt,  fed  etiam  ad  litteratu- 
ram  egregia. 

Poft  eum  fequitur  Petrus  Foreftus^  fed 
taraen  nori  cum  eo  adhuc  comparandus, 

Ff  2  vir 


tfi  Methedus  difcendi 
vir  hic  fuit,  qui  primd  medicinam  intro- 
duxit  Lugduni  Batavorum^  cum  primus  in 
hac  Academia  prgelediones  publicas  dede- 
rit  medicas  ,  poftquam  jam  quinquaginta 
annos  Medicus  fuerat,  artem  in  Gallia  in 
Italia ,  Lovanii  &c :  didicerat  &  exercuerat, 
tandem  Lugduni  Batavorum^AlkmarU^DeU 
fhis  &  per  totam  Hollandiam  praxin  mag- 
nam  habuerat,  fcriplit  obfervationes  magna 
cum  fide,  &  poftea  cuilibet  obfervationi 
fcholia  adjunxit ,  quibus  proponitquidquid 
veteres  Graeci  &  Romani  Arabes  boni 
dixere  de  illo  morbo ,  cujus  cafus  tra&atur, 
ita  ut  fane  hoc  opus  completiffimum  fit, 
in  quo  etiam  diflertatio  quaedam  egregia  ha- 
betur.  Ejus  opera  omnia  in  folio  edita  funt 
Rotomagi  (Rouen)  anno  1653,  eft  optima 
editio  reliquae  quidem  bonae  funt ,  fed  haec 
omnium  eft  puriffima. 

Sequitur  Theophilus  Bonnetus  in  fuo  fe- 
pulchreto  Anatomico  duobm  &  tribus  vola- 
minibus  in  folio  Geneva  1700.  quo  certe 
carere  non  poffumus ,  nam  diligentia 
incomparabili  ex  omnibus  audtoribus,  qui 
obfervationes  fcripferant  de  Cadaveribus  poji  j 
morbum  apertis ,  optima  collegit  &  redegic 
ad  capita,ita  ut  hic  liber  index  fit  ingen- 
tis  Bibliothecae  &  narrationem  hiftoriarum, 
qux  in  indice  continentur ,  femper  praemit- 

tit 

4  <Mkl 


Medicinam.  4f5 

tit  brevem  hiftoriam  fymptomatum,&tum 
cadaveris  praebet  hiftoriam  exadam. 

Johannes  Schen^ius  firipjit  obfervationes 
Medicas  in  folio  rariores ,  ibi  omnium  gene- 
rum  obfervationes  Mcdicas  Chirurgicas  A- 
natomicas  habemus ,  editus  liber  hicce  Lugdu- 
ni  T(?43.  in  folio.  Nicolaus  Peclinus ,  cujus 
proflant  obfervationes  Medica  Anatomic& 
in  4.  editde  &  deinde  in  Germania,  multa 
bona  continet,  plura  latinitate  &  fide  con- 
fcripta. 

Nicolai  Tulpii  obfervationes ,  confuljfuit 
Amftelodamenfis  ampliffimus,  &  medi- 
cus  annofus  qui  fupra  octoginta  annos 
implevit  ,  fcripfit  ad  filium  fuum 
Petrum  Tulpium  obfervationes  quas  vi- 
derat  ,  &  excerpfit  tantum  memorabilia 
Exempla ,  editiones  fiint  vari&>  nempe  in  8. 
1672.  apud  Elz,evier  Amfielodami,  fed  ul- 
iima  efl  optima  in  8.  Lugduni  Batavorum 
1715,  nam  in  aliis  editionibus  non  funt  tot 
centurias  obfervationum  ,  fed  in  hac  ad- 
funt,  &  adhuc  adjunguntur  monita  medi- 
dica  &  loca  Hippocratis  citata. 

Felicis  Plateri  obfervationes  etiam  commen- 
dandae  funt,  vir  fuit ,  qui  ad  maximam 
astatam  pervenit,  fed  filiuspoftejusmortem 
perfecit  hoc  opus,  optimi  funt  libri  tres 
in  8*  Bafilet  i<?o8. 

Ff  3  Hi 


4f4        Methodus  difcendi 

Hi  funt  proprie  Auftores,  qui  obferva- 
tiones  fcripferunt  &  privati  Medici  fuere. 

§.  14.  Sed  ad  hoc  caput  etiam  referun- 
tur,  qui  undique  colle&as  obfervationes 
fcripfere;  hinc  commendo  Mifcellanea  Cu- 
criofa  feu  Ephcmeridcs  Eruditorum  Germania 
Acadcmia  Leopoldiw,  inftituit  nempe  Impe- 
rator  Leopoldus  Academiam  cui  nomen  de- 
dit  Academiam  Curioforum  >  mifereejus  mem- 
bra  difperfa  per  Europam ,  Afiam,  Africam, 
&  qtiae  obftriftae  erant  legibus  ad  Praefi- 
dem  mittere  omnia ,  quae  obfervabant  qus 
^unque  digna  erant  notatu.  Hocque  quo- 
tannis  in  4.  tum  emittebatur  &  quidem 
partim  IVledica ,  Chemica,  etfetii  naturalia, 
multae  quidem  infunt  nugae,  tamen  hoc 
tempore,  nemo  qui  fcire  cupit  quo  ufque 
Medicina  prove&a  fit  ,  hoc  libro  carere 
poteft,  defiit  tamen  ab  aliquot  annis  ejus 
editio,  quod  dolendum,  nam  communica- 
tionfcm  habebant  egregiam,  ita  ut  quid- 
quid  in  minimo  angulo  Europae  fiebat 
hifce  patefieret. 

Tum    Zodiacus    Medico-Gallus,  Ni- 
coUi    dz     Blegni  ,    Chirurgus    fuit  & 
Medicus ,  qui  ad  ad  aliquot  volumina  quae 
in  4.  confcripfit  hunc  librum  editus  Pari- 
Jiis  anno  165)5.  ^e  nemPe  v^r  wmlejour- 


Medicinam.  4ff 

nal  des  Scavants  componebatur ,  collegit 
omnes  obfervariones  Parifiis  contingentes ,  & 
eommercium  habebat  cum  ertiditis  ficque 
digeffit  hoc  opus.  Hi  funt  qui  merentur 
quam  maxime  hicce  legi. 

Sunt  adhuc  centeni  qui  obfervationes 
fcripfere,  fed  vix  p!acuere.«Dicit  Sjdenham, 
nihil  plus  pefTundare  Medicinam,  quam 
obfervationes  fcribere,  nam  medicus  plures 
cafus  videt,  fed  fequenti  anno  alter  alios 
videt  cafus  •  hos  emittct  &  fic  obruitur 
fcientia  tantum.Reftant  au&ores  qui  fcrip- 
fere  de  confilio  Medico. 


C  A  P  U  T  V. 

Ati&ores. 
Qui  de  confliis  Medicis  fcripfernnt. 

§•  t.  jyjulti  in  Medicina  Au&ores 
fibi  idem  ac  ego  dederunt 
negotium,  ut  indicarent  per  fcripta  medi- 
ca  cogitata  fua  de  dirigendo  ftudio  Medi- 
co.   Verum  cc  nonnulli  defcripferc  Aufto- 

Ff  4  rcs 


4f6       Methodus  difcendi 

rcs  /3  alii  tantum  dedcre  confiiia  urendi  hif- 

ce  Au&oribus.   De  binis  hifce  dicendum 

erir.    De  ftudio  Medico  dirigendo  fcrip- 

fit.' 

Johannes  Georgius  jValtherm  in  libro  diclo 
Sylva  Adedica  ,  edito  Buda  in  4.  anno 
I  ",79.  Hermanns  Conrinqius,  vir  inconjparabilis 
eruditillimus  fint  Germanus,  qui  cumplu- 
ribus  mtionibus  unus  certabat  de  palma: 
&  pauci  funt,  qui  plus  excelluerunt ,  tku- 
lus  eft,  IntroduBio  in  univerjam  Aiedicinam Jin- 
gulascjue  ejus  partes  Helmafladice  anno  1 6  5  4. 
in  4.  de  hoc  libro  quasdam  funt  dicenda ,  vir 
iile  qui  in  Academia  Lugduni  Batavorum 
fundamentum  fuorum  f;udiorum  jeceratin- 
comparabili  diligentia,  non  modo  multum 
le^erat,  fed  etiam  in  memoria  omnes  Au- 
<5tores  retinueraf,  &  tanti  fuit  ingenii ,  ut 
a  Profefforis  munere  quod  mirum  fueritj 
vocatus  ad  maxima  negotia  Politica  Ger- 
manias,  ira  ut  a  noftro  ftudio  fueritdiftra- 
dhis,  hunc  etiam  librum  cum  notis  edidic 
in  4,  Spirx  Gualtems  Chriflophorus  Schelha* 
mer  cum  notis  egregiis^  &  deinde  depve- 
hend  nuis  3,  in  eo  libro. 

0ajjparum  Bartholinum  de  Jludio  Medico 
itidem  Petrum  Caflellum  Romflnum  ejui  fuit 
fumm^s  Mtdicus  in  Skilia  Meffant  nempe 

Pro- 


Medicinam.  457 

FrofijfoT)  docet  quinam  Au&ores  in  quali- 
bet  parte  optimi  fncrint,  continet  turn  etiam 
5.  Johannis  van  der  Linden  manuducliO- 
nem  ad  A4cdicinam  &  6.  Johamem  Rho- 
diumy  qui  etiam  fcripfit  ImroduBioncm  ad 
Medicinam  qui  liber  alias  nullibi  habetur. 
In  eo  nunc  Hbro  ubi  fimul  habebimus  fex 
Audores ,  habemus  fere  compendium  om- 
nium  Audorum,  qui  bene  de  confiliisMe- 
dicis  fcripfere. 

Ultimo  hic  recenferi  debet  liberille  nem- 
pe  Gualterus  Chriftophorus  Schelhamer  edi- 
dit  viam  Rcgiam  ad  artem  medicam  HeU 
mzftadii  i68r.  in  4.  in  hoc  libello  aperit 
candide  confilia  fua  de  derigendo  ftudio 
medico  ,  &  gaudeo  quod  hunc  librum 
huic  noftro  operi  adjungerepoffent  tyrones 
Medici. 

Hi  ntinc  funt  Auctores  qui  de  confiliis 
&  hbris  fimul  fcripferunt. 

§.  2.  Sed  alii  integrum  profpeftnm  om- 
nium  Au&orum  dedere. 

Huc  pertinet  Johannes  van  dtr  Unden 
de  fcriptis  medicis  editus  Luqdnni  Batavorum^ 
jed  iterum  in  Germania^  a$U  editio  melior 
tftm  Alter  eft  Lipperi  Bibllotheca  medica  in 
folio  nbi  Aucior  pluribus  adjutis  fumpfir 

Ff  5  tm* 


4  f  8  Methodus  difcendi 
tantum  morbos  funftionis  cujuscunque  & 
ad  hunc  titulum  omnes  optimos  Au&ores 
enarrat,  fed  inter  lineas  relinquit  fpatia,ut 
fi  novi  Au<5toresprodierint,adjungipofTunt 
a  le&oribus. 


F  I  N  I  S 


/ 


I  N  D  E  X 

CAPITUM 

ET 

SECTIONUM. 

§!u£  in  hac  methodo  continentur. 


§.  i.  1T\£  Medicina  in  genere  &c.  7 
U  i.  Defimtio  Medici.  9 

3.  Quanam  Medico  cognofcenda  funt.  10 

4.  Quid  prius  nojfe  debeat  Medicus.  idem 

5 .  In  medico  requiritur  cognitio  generalis 

corporis.  I  z 

6.  Cognitio  corporum  in  genere  redigitur  ad 

tria  capita  &       fat.  idem 

7.  Quomodo  formetur  idea  corporis  in  gc- 

nere.  14 

8.  Quomodo  id  fiatamente  humana.  15 

9.  Quid  primo  examinare  debet  Philojdphus 

&  Medicus.  16 

10.  Ouatuor  proprU  corporis  in  genere  qua- 

litates.  1 7 

11.  Quid Jit proprie  corpus.  19 

12.  Ovid 


I    N    D   E  X. 

§.  1 2.  Quid  vocatur  natura  corporea  & pro- 
prietates  corpore*.  2  1 

1 3 .  Vera  corporis  in  genere  defbritio.     2  5 

14.  Caput  tertium  de  Extenfione>  quid  ftt. 

24 

1 5-  Quid  fit  Impenetrabilitas.  id. 
1 6 .  Dijferentia  extenji  &  impenetrabilis  3  I 
1 J*  Omne  impenetrabile  eji  menjurabile 

proinde  divfbi/e.  3  2 

1 8.  Omne  impenetrabile  divifbile  in  infini- 

tum.  3  3 

153.  Omne  corpus  eget  aliqua  caufa  ad  co- 

hdcfwnem.  idem 
2  o.  Quomodo  vocatur  caufa  in  cognitiffima 

coh<zfionis.  3  7 

2 1„  Quid  vocatur  Durities.  3  8 

21.  Quid  vocatur  Atomus  £r  elcmentum 

corporeum.  39 
%Z.  Quid  vocatur  perfeclum  folidum  42 
24.  Quid  vocatur  ejus  Porofum.  44 
%  5 .  Materia  Corporea  in  quocunque  fpatio 
habet  eam  proportionem  ut  pondus  ejl 
iVius  molis  ponderata.  46 
z6.  Y^xipja  natura  corporum  habetur  idea 

diverftatis.  50 
27.  Primum  quod  quidem  Medicus  clare 
difiinEle  difiinguere  debet  ex  Phi- 

lofephicis.  5 1 

2  3.  Qnare  recapitulanturhdtc  concepta.  53 


I   N    D   E  X. 

2p.  Auttores  ad  hoc  ftudium  fcilicet  corpo* 
ris  in  genere.  idcm 

3  o.  Ex  cognitione  natura  generalis  &  com  - 
munis  corporum  fequitur  corpora  finita 
ejfe.  55 

3  I .  MedicHS  cognofcere  debet  fuperficies  & 
quare.  5  9 

3  2 .  Contemplatio  figurarum  necejfaria  me~ 
dico,  £r  quid  jit  figura.  60 

3  3  •  Quomcdo  cogncfcantur  omnes  fuperficies 

idem, 

Geometria, 

Quid  confideret  Geometrta.  61 
34«  Auffores  legendi  ad  Geometriam.  69 
3    Quomodo  intelligantur  figur<t  &  fuper~ 

ficies  corporum  curva  &  non  regu* 

lares.  71 
3  6.  Quid  requiritur  ad  tmnfuranda  ccr- 

pcra.  j6 

Trigonometria. 

3  7.  Ouid  fit  j  &  in  quo  confiftit.  7S 
3  8.  Ex  Angelorum  proportione  orttnr  cogm- 
tio  rationis  inter  latera  per  traBatum 
de  finibus  tangentibus  &  fecantibus 
auttores  in  hanc  rem*  80 

3£.  Ouid 


I   N   D   E  X. 

§•  ?9-  Ouidfecjuitur  ex  propriis  pr*mtjjis$i 

40.  His  cognitis  pr&cedentibus  debent  cognof* 
ci  mutationes  quam  maxime  pojfibiles.  87 

4  T .  Ouid  Jit  unum  corpus  proprie  dittuih.  89 

41.  In  uno  corpore  fimul  accepto  'ut  uno^ 
nullapoteji  accidere  mutatio^nifi locus  to- 
tius  &figura&  unitasfunt  mutata.  91 

^.Prima  proprietas  motus  localis  ejl primum 
genus  mutationum.  9 » 

qd.Secunda.  94 
qj.Tertia.  idem 
45.  Ouarta.  96 
47.  Quinta.  idem 
qS.Sexta.  97 
49.  Septima.  idem 
jo.  Divijio  corporum  Jive  Jecundum  genus 
mutationum.  99 
5 1  •  Pars  non  attaEla  requirit  caufam  Jis- 
tentem       retropellentem  faltem  ma- 
jorem  dbfoluta  quiete.  100 
J  2 .  H<e  bim  caufe  quo  majori  nifu  feu  vi 
Jibi  opponuntur  eo  violentior  fit  fepara- 
tio parfium  hoc  efi  deftruBio  totius.  10$ 

5  5 .  Tertium  genus  mutationum.  105 

54.  Ergo  pars  veteris  cohajionis  Jupererit, 
&  P°fi  fepArationem  cohajionis  nova 
introduBa  erit>  idem 

55.  Ouidnam  corpus  vocatur  fiexile ,  107 
5    Qnid  Jit  mollities.  idem 

§<57« 


I  N  D   E  X. 

§•     •  Quid  vocatur  corpus  elafticum.  idera 

5  8.  Ouomodo  fiat  vis  motusy  qui  inrerum 

natura  eft.  i  j  8 

59.  Ouidfit  mechanica.  110 

Prima  Pars  Mechanices. 

60.  Ouid  dicitur  corporis  cujusdam  vis. 

11  r. 

6 1.  Ouotuplex  fit  illa  vis ,  nempe  duplexy 

quomodo  vocatur  a  Newtono.  idem 
61 .  Sex  requiruntur  demonftranda  ad  in- 
veniendam  relationem  impetum  facien- 
tis  &  relationem  refiftentis.         1 1  y 

6  3 .  jfaftores  legendi  in  hanc  rem.       n  8 

64.  Secunda  Pars  Mechanices  ha  fex  pro- 
prietates  deinde  demonftrande  funt  in 
corporibus  perfette  elafticis.  119 

65.  Oui  f^iri  y  &  quomodo  invenere  has 
lcges.  121 

66.  Hac  edotlus  addifcat  gravium  porpo- 
rum  leges  in  perfette  elafticisy  125 

Quinam  auUores  legendi  Junt  adhocftu- 
dium.  idem 
6j.  Pojiea  dicendum  quid  valeat figura feu 
inftrumenti  motum  communicantis  in 
aliud  cui  motus  communicatur.  1 2  f 
6%.Quid  fit  hydroftatica  qut  fequitur  ad*> 
difcenda.  128 

§.6p. 


I    N    D    E  X. 

§.  69.  Auftores  legendi  in  hanc  partem.  150 


Hydraulica, 


70.  Ouid  fit  Hydraulicaque  fequitur  ad~ 
difcenda.  132 

7 1 .  Auftorees  legendi  in  banc  partem.  134 

72.  Septima  Pars  Mechanices  qn<z  fit^eam 
difcere  debet  Medicus.  155 

1 .  Ouid  fit  Phyfica.  1^9 

2 .  Ouomodo  acquiratur  hac  fcientia  &  di- 

vidatur.  140 

3.  Qutd  fit  hiftoria  naturalis  feu  experi- 

mentalis  Phyfica.  idem 

4.  Ouid  proprie  Qr  tantum  defcribat  h<zc 

Pars  Phjfices.  idem 

5.  Ouid  fit  altera  pars  Phyfices  nempe  Phy» 

fica  rationatrix.  141 

6.  Auclores  legendi  fupra  hac  parte.  141 

7.  Hifloria  Philofophorum  illuftrium  a  de~ 

cimo  fexto  fizculo  &  primo  de  Bacone 
Verulamio  ejus  operibus ,  r 45 

8.  De  Robert  Boylaco  ejusque  operibus* 

146 

5).  Pracipui  alii  Phyfici  auBores  Phjfici  qui 
fequendi funt  fecundum  feriem  temporis.  1 47 
10.  Methodus  utendi  hifce  omnibus  pr<z- 
diElis  auBoribus.  160 
1  i .  Auttores  in  hanc  partem  legendi.  \6z 

§.  1. 


I    N    D    E  X. 

1.  Definitio  Chemic*  &  quid  exhibeat. 

168 

2.  Ould  indagat  primo  Chemia.  i6p 

3.  Quid  dejcribat.  iyi 

4.  Ouid  tandem  indagat  in  genere.  lyz 

5.  Ouid  primo  debet  doceri  Aledicus  in  hac 

fcientia.  174 

6.  Auciores  cjtti  optime  docuere  pertratla- 

tiones  Chemicas.  idem 

7.  Auttores  qui  experimenta  Chemica  in* 

ftituerunt.  \  7  j 

8.  Auttores  legendi  quipartem  alicjuam  Che~ 

mi<z   Medicin*  infervUntem  tratta* 
vere.  178 
5.  Auttores  optimi  in  Pharmacia  Chemica 
&  primo  quid  Jit  Pharmacia.       1 8  6 
X.  Medicus  omnibus  pracedentibus  inftruc- 
tus  debet  addifcere  Jimpltcia,  unde  peti* 
tur  materies  Medicamentorum.    2  00 
1.  AuElores  optimi  de  materia  jimplicium. 
primo  pro  tyronibus  ,  &  fecundo  pro* 
vettioribus.  2  o  j 

3.  Hi  auftores  fufftciunt  Ji  leganfur  ordint 

ditto  ,  &  fi  ex  his  excerpamus  omne 
quod  attinet  ad  ftudium  medicum. 

20S 

4.  Confilia  ad  Botanicam  propriam^  &  pri- 

mum  confilium  maxime  utile.  207 
Magi/ier  indicans  Plantas  non  Jit  op- 
G  timus 


I    N   D    E  X. 

timus  quid  faciendum.  zx 
§.6.  Quomodo  vocatur methodus  doElrimplan- 
taruw.   .  211 

7.  cognofcenda  methodus  [ohannis  Raji.2 16 
2.0ptimi  au&ores  de  hiftoria  antiquitatis 

plantarum.  2  8 

j>.  Jiu&ores  digniffimi  ut  brevi  fiudio  & 
minoribus  impenfis  cognofcantur  vires 
Plantarum.  2  21 

1.  Medicus  praditlis  fcientiis  infirnttmpo- 

tefi  aggredi  fuum  proprium  Jludium. 

2 .  Iftde.  fiqttitur  quod  his  inftruEltiS  Aiedi- 

cus  primum  debet  incipere  ab  anatome^ 
quomodo  h*c  vocatur,  &  quid  Jit.  li^ 

3.  Ouasnam  partes   AnMome  feu  fe£lio 

artificiofa  aetegat  in  toto  corpore.  116 
.  4.  Quomodo  fi  ipfam  difiribmt  anatomia. 

227 

5 .  Ouid  detegat  primd  pars  anatemije.  218 

6.  Quid  faciendum  ut  nofcatur  tota  natu- 

ra  harum  firmarum  partium.  250 
j.  De  partibus  filidis  cjuot  Jint  h&  partes 
cjn*  funt  prima  clementa  mfiri  corpo» 
ris.  231 

8.  Nulli  adhuc  fcripfere  de  natura  harum 

pariium  ultimarum.  2$<!> 
Tum  debet  addifiere  tyro  cjuid  fit  fibra 
mmima  pmmm  firmarum^  qua  non 

potcfi 


I    N   D    E  X. 

potefi  alterius  refolvi  nifi  in  elementa 
dcfcripta,  (6.*}.&  8.)  idem 

I  o.  Ex  quibus  confiet  h*c  ulnma fibra.  1 5  7 

1 1 .  Supra  hac  re  nulli  haUtnus  (quantum 
notnm  eft  )  firipfere.  238 

ll.Pofiea  docendus  eft  tyro  Medicus  cana- 
Uum  minimorum 10.)  defirip^ 
torum  texturam.  idem 

13.  Vafcula  minima  corporis  nec  oculisnu- 
dis  nec  per  Microjcopia  vifibilia  reddi 
pojfunt  &  quomodo  poffunt  cognojci. 

241 

*4*  Qttomodo  fciri  potuit  dari  talia  vafiu- 
la  proinde  repetenda  paucis  hifioria 
Microfiopiorum.  •  242 

1 5 .  His  cognitis  rebus  debet  Medicus  dige- 

rere  fuum  ftudium  Anatomicum  quid 
in  eo  addifcet.  247 

1 6.  De  qua  re  debet  agere  prima  pflrs  Ana- 

tomia.  2.19 

17.  Altera  pars  Anatomia  agit  de  mufculis 

dicitur  Mjologia  &  qaare.  "  2-50 
\%.Tertia  pars  agit  de  vifieribus  &  voca- 
tur  Splancnologia  quidfit  proprie  vifcus. 

19.  Qnarta  pars  agit  de  Vafis>  &  dicitur 
Angiologia  cjuid  jit  vas.  idem 

G  2  Osteo- 


I   N    D    E  X. 

OsTEOLOGIA,  ET  PRIMO  OsTEOGENESIA. 

§.  20.  Ouid jit  Ofteogenejia.  253 
21.  Recapitulantur  jam  difta  de  Ofteoge- 

nefia.  257 
2  2,  His  explicatis  quid  ulterius  videndum 

fit.  259 
33.  Diffcile  efl  hanc  Ofteogenejiam  ex  auc- 

torihus  difcere  &  quare  ,  auttores  e~ 

tiam  legendi  ut  optimi  in  hac.  2  64 
24.  Poftquam  Medicus  h<ec  nozitydebet  dis- 

cere  fabricam  ojflum  &  cjuid  adhec  fit 

requirendum  &  auBores  legendi.  16 7 
1 5 .  Omnia  jam  difia  de  offibus  vera  funt 

de  omnibus  ojfibus  &  qua  lege  tamen. 

285 

%  6.  Deinde  addifcat  Medicus  Syncfteologiam^ 
quid  hac  Jit  &  auSlores  legendi.  287 

17.  Dcjunfturis  iplis  offmm.  191 

Tum  demum  primarii  Au&ores  legendi 
de  osfihus  in  genere, 

18.  Ordo  agit  ut  Medicus  jam  addifcat 
Jkfyologiam ,  cjuare  ita  vocatury  302 

4p.  Eft  M)ographia ,  quid  h&c  Jit,  &  quid 
defignet  prima  ejt$s pars*  505 

§.  50. 


I   N   D    E  X. 

§.  30.  AuBores  legendi  de  firuBura  mufculo- 
rum.  305 
3  1 .  Secunda  pars  MyographU  quid  docent 
auttores  de  hac  re.  30  6 

^z.Tertia  pars  MjographU  quid  explicet 
optimi  de  hac  re  auttores.  3  1  Z 

33.  AuU:ores  qui  optime  de  Myotomia  fcrip- 
ferunt.  3  1 4 

34.  Indigemustabulis  pro  cognofcendis  muf 
culis^cjitando  non  funt  pr&fto  cadavera* 
quomodo  tunc  tabulis  ufendum.    3  1  5 

l^yam  intelligere  debet  tyro  &  addifcere 
Splancnologeam*  3  17 

36.  Ouid  intelligatur  nomine  vifceris,  idem 
3  7.  De  cordej  cor  meretur  potius  numerari 
inter  mufcuL  auB.  legendi  de  hoc.  3  15) 
3  8.  De  Cerebro  quid  hoc  fit.  323 
19'Quid  agendum  ut  optime  nofcatur  cere- 
brum  auttores  legendi.  idem 

40.  Ouid  agere  debet  is  qui  hac  prtceden- 
tia  eft  edoclus,  329 

4 1 .  De  Faucibus  yjuftorcs.  3  3  3 

42.  Z><?  Pulmone  quid fit.  3  3  5 

43 .  DeVentriculo  &  lnteftinis  auclores.  J  5  6 

44.  Z>  auttores  legendi.  3  3  8 
4  5 .      Pancreate  auftores.  339 

46.  A>  omento  auttores.  340 
47-  C<?  Mefenttrio  auftorcs.  idem 
Zfc  ftruttura  hujus  pif- 

G  3  ot/j 


I   N    D    E  X. 

ttris  ab  aliis  vifceribns  auUores  de 
hoc  legendi.  3^.1 
§.  49.  De  vafis  fpcrmaticis  primo  dt  virorum 
organis  auttores  legendi,  342, 
De  Teflibus.  idem 
2 .  De  foeminarum  organis  auffor.  345 
DeRenibus  qui  huc  referuntur  autl.  347 

50.  Adenograpkia  feu  glandularum  de~ 
fcriptio  auctores.  34.8 

5 1.  De  vafk  corporis.  3  50 
Ouotuplica  funt.  *  idem 
AuBores  legendi.  351 

fi.De  vafis  Ijmphat.  auEl*  fententia.  353 

53.  AuBorcs  optimi  qui  de  vajis  lympha- 
ticis  fcripfere.       1  362 

54,  De  oculo  auttores.  3  66 
5  <j .  I>£  auElotes.  3  67 
5  6.  .Ete  Ifagua  auUores.  368 
57 .  Anatomici  generales  hoc  efl  cjui  de  om- 

nibus  partibus  in  genire  a?unt  &  pri- 
marii  in  hac  rcm.  idem 

i.  Quibus  rebus  inftrufltus  e(i  cjni  praceden- 
tia  ( fcil.  Mathematicam  ,  Phyficam> 
Botanicam  &  Pharmaceuticam  )  eft 
edoEius.  370 

i.  Opus  eft  prudentia  ad  commendandos 
autlores  de  hac  re,  &  cur  quinam  ve- 
ro  fint  eligendi.  378 

3,  De  vifu  au£lores0  587 

§•  4- 


I   N    D    E  X. 

4.  De  auditu  auBores.  5  S  3 

5.  De  guftu  au&ores.  389 

6.  T>e  olfaUu  autlores.  390 

7.  taffz*  auttores.  idem 

8.  De  hithria  generationis.  391 

1.  0///W  yft  Pathologia.  394 

2 .  Opttmi  aufloris  in  hifce.  395 
I.  6J#/W  yfr  Semtiotike  &  uade  fic  voca- 

tnr.  397 
Auilores  legendi  in  hacparte.  400 
quomodo  legendi  fint  libri  Hippoc.  id. 

1.  JSiomen  &  definitio  Hjgieines.  404 

2.  Divifio  Hygieines.  idem 

3 .  AuElores  legendi  in  hac  parte.  idem 
I  •  j2«/W      Therapeutica  prima  ejus  pars. 

408 

2.  AuElores  optimi  in  hac  parte.  idem 
^.Altera  pars  Therapeutices  cju*  fit.  409 
q.AuElores  in  hac  fecunda  parte  legendi^  \  o 
I  •  Ouid  fit  Praxis  Medica.  4  H 

2.  Praxis  Mediciu*  efi  perfeUio.        41  z 

Praxeos  divifio  generalis.  idem 

3 .  Dua  partes  prvprU  praxeos  Afedic<ey  413 
i.Ouid  vvcatur  Chirwgia  &  quot  fint  mor- 

bi  Chirurgia.  idem 
2.  Quotuplex  eft  Cbirurgia  quatenus  difci- 

tur  ex  fcriptis.  414 
PrimaClaffisChirurg.fyftematicorum.  415 
j.  Prtcipui  inhacparte  fyft&ruaich  idem 

J.  4- 


I   N   D   E  X* 

§.  4.  AuElores  prtcipuifecuncL  CUffis  Chirur* 
gorum.  4 20 

5 .  Tertia  Claffis  Chirurgorum.  42  z 

6.0uartaClaffis.  4 1 5 

1 .  ^Quidfit  proprie  DUtica.  42-4 

2.  Prtcipui  in  hac  parte  Auttores.  idem 

1.  DiviJw  auBorum  in  tres  Clajfes  cjui  per- 

traBare  docent  morbos.  425 

2 .  Medici  Syftematici  &  primoGrtci.  427 

3.  Romani.  454 

4.  Graco-Galli*  457  ; 

5 .  AuBores  de  MedicinaJEgyptiorum.  458 
<5.      Medicina  India  Orientalis.  idem 

7 .  Medicina  Indi*  Occidentalis.     4  ?  9 

8.  De  Medicina  Sinenfmm.  •idem 
Medicide  morbis  quibufdamfingular.  440 

5>.  AuBores  pracipui.  *dem 
1  o.  AuBores  de  lue  venera.  44° 

11.  jD*  mulierum.  idaa 
Obfervatores.  449 

1 2 .  y?r  /?r^r/^  obfervatio,&  qui  aufto- 
res  optim.fint  eligendi  in  hac  parte.  id. 

i^.Enumeratio practpuorumobftrvat.  450 
14.  Auttorescjui  undique  colleBas  obferva- 
tiones  fcnpfere.  4? 4 

Auflores  cjui  de  Confd.  Med.fcripfere./tf  5 

1 .  Auctores  cjui  de  Conjil.  &  libris  JimuL  id. 

2.  AuElores  cjui  integrum  profpettum  cm* 

nium  AuBorum  dedere.  457 
F    I    N    I  S. 


V 


4