Skip to main content

Full text of "Consiglio contro la pestilenza"

See other formats


Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibh'oteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Mogi. A.5.30 



^0 ■ 

BiBLIOTECA NAZIONALE 
CENTRALE - FIRENZE 



^ FRANCISCI ^ 

^ CAESARIS AVGVSTI ^ 

^ M VHIFICENTI A. ^ 



I 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



;02ato2iacarti0 fBpitomm.^inc £laac adconfuma/ 
m fpectant i02ato:cni : cj: antiquo iRbcto^: stmtialìo 
©icaidii fcnbcncliq3 bieuce rationcsrlBcc nò i apwa 
oRtimo c«iq5 viro timlas: KhIud -j gqsfaciUs nicmoiic 
artie mod"^f acobi l^ublicij ^Slozmini lucub:ationc 

in lucem edims.^oelici numlnc ^ncboat* 
j©2ato2i3e itiflimtionc0:C]c vcteru inftituto: pcr^aco 
bum ifbubUfWfn : adCY^ll""' cacfarcin foulhflimum 

oclectac. 

3 operi8 ofliscns ocamina 
ter infpicutr boc niente fccu facile 
cogiubii: 9?(vt DI3ard rulij lice/ 
roni9 oMt07upnncipcvbiso:na/ 
tilTimid vti vidcamur)non paru in 
(c babct fructuatcopia oiccndi ^ co 
moditas o:alion ts: 6i rccta intclU 
gciuiaacocrcrminata animi mode 
raiioncgubanctur. Ouasob rea 
Illa que cgicri inanis arroganti^ ca 

fibiafiljmpfcrerdinquimu0.11am 

illi ne parQ multa fcifle vidcreiuorica conqueficrutiqug nibil atti 
ncbant: vt are oifftcilio: cognita putaref .llos vero ea qu? ad rati 
onem oiccndi pertincre videbanf fumpfimas-.lìon cnim fpc qug/ 
rtD0autslo:iamoti:adfcribendii venimus.6edvt induftriano 
lira ftodiofom voluntatibus nw:a gaam^.Tliic ne nimiuin lon / 
ga fùmatur o:atio:oe re oiccre incipicmae.6t id vnum cr te £yril 
ìomiz ftndiofos ceteros monuerim • :artcni fine alTiduitate.oicen 
di:nó multu iuuarc.vt intdligai banc raiionc p:scq)tionie ad c%/ 
ercitationcm comodari oporterc . 3wj5 ^^^cui bac outionc molta 
vt'nccefl'aria:qu§ a IX^arco Xiceronc: que p:sdpuc in boc opere 
»niiramur:nccnó a gabio ni3;cimo Ouintilisno e^cerpfimudicom/ 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




picxi fumtt3.Qu§ fi tu Cfrftlc ? quiUbct ilUs cruditus cxcrcttatio/ 
ni accomodaucrif.plorimu in me oiccndi fc profccific intcUigcf . 
tbrgterca ite retl^ojicct; oisnitarc et occcllcntii fUcrio p:grcrcain 
2)l3ard ciceroni^ teftimoiuum affcraiiiusnn p:iii^o oc owtoic ita 
inquicntio.-Quid eli cnim tamadinirabilc ^ cjc infinita multitu/ 
dine boininujn vnuni ejciftcrc: qui id quod omnibus natura oay 
tum fu vcl folus vcl cum papaucis faccrc polTit: Sul tam iocun/ 
dum cojnitu atq5 auditu ^ cj: fapicntibua fcntcntijargrauibnfqj 
vcrbii3:cxo:nata o:atio atqj polita.aut quid clfc potell in odo io 
cundiusav fermo faceius et iwlla in re rudis.boc enim pt^flani^ 
vel maxime ferie qpcolloquimurinter nos-.etqjcxpnmcre inter 
no3 fcnfata polTom^. Db quam rem quis boc iure miretur fum/ 
incqj in eo labowndu elTc arbitref : irt quo vno boinincs madame 
bcftijs p?glìent:in boc bominib^ ipfis antecdlaitarte z vfu qui 0/ 
mnium magiftroiii pigcepta fupcrat.ac ne plura qug pene fut in / 
nomerabilia cófcc emur b^eui comp:gbcndam''. Sic cnim (ìatui/ 
mus perfecti o:ato:ii? moderationc z fapientia non folij ipfiue oi 
gnitaiem fcd ? pnuatoni z plurimo:ij t vniuerfg reipub. falutem 
niajcimc contineri.Scd nunc inlìituii noftri fumanms init iunn 

Ocraticu lucrate baie appofifgqs 
Dic:re*fNbao:icà:pontifiaj vero ci/ 
uilifq^ HJris itcrp:gte0O:atricé 0)ìi 
ktticà oixi!Te:loaiple0:papiri^ au / 
ero: cft.fft cui duilia fcientig para 
qua cum aflenfione auditojuj fcòm. 
no:ed i iilituta patrie bene ,p viri/ 
bus oicemue. 3nftci:;li nìqyxócio/ 
nali:fanctionahq5 lìaiu fojcnfes.pu 
olicgq5 caufs bene in duUibus que/ 
iltonibus oicaido coinp:obantur* 




z 




Xiuiltó kro qucftio oicitur: cum fcóm mojcs: t inftfrura patria 
oiccre potcrimus. 

De £iuilitt Z2ugltioii5:fùie £auf3?2[i5cncribn9. 

3ntltuin qogilionum genera tria funt. £ondonaIc« 
6ennocinatinu:« fo:eiifc. ^o:ciifc ed gcn^qaod in 
tadtcio accufatons oefenfo2Ì6Ve parte fequir. 6cr/ 
mocinatiutt eli quod in laude vf ignominia verfa/ 

lor. lotidonalc ed qò in Deliberando quid fequi 

opo2tet l'uadct. bom fpccies fcjc funt.bonaiio:? oeboitatio: laus 
% vitapcratiotaccufatiot^ oefenfio. Defenfio cft qua oelictum vel 
ocbitum a nobia reniouemu^. accufatio dì qua crimcn vel alieni» 
aes in aducrfariii impingiinu^. Debo:iatio di nó ageiidg rei oi/ 
fuafio. bonario eft ajcndg rei fuafio. Uitupcraiio eli rerum ma/ 
larnmexpofitio. lauselt rerum bonarum amplifìcatio. 

De carundé Xiuiliij qugllionu §inibu8* 

0:um fines tres funt.£ondonaUs.pro auditoium 
qualitate: IStilitas vd boncllas. Sermocin atiui 
boii07is oignitas. ^ojenfis gquita». Scquitas na 
turali «fingulari iure confluere credit. £uiu8 non 
modo bomiiic3.ve;j etia cgrcra animalia perita cen 
faitur. bondlas perpctuus cllbonoz adaliquéfauo:e populi 
odatu3.£a babct p:udcniià:iullitia:foitirudinc:z tcmperaniia. 
23 tilitas animi co:po:i0 «fojtung comoda aduocat. « incomoda 
pjopulfac. bo8 fincs in Dicendo fcmpcr mcnrctcnus babcrc ocbc 
musmè erratid veluti % vagi pjgter caufg nollrg oignitarcm con/ 
traria fectemur. £ommuni0 omnium gcnerum finis eli appofite 
oicendi poteilas: vt in fequenti figura facile cernere eli. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



3 





tK XtolUom qugftiomim dcmcntis c partibaa. 

3uilium qugftionum dcmciua 1 partcstfme quib^ 
ovìtoì nulluiJ maUo oici ocbct :trc8 funt.3nucmio 
folicct:Difpofitio:« fiocutto.Dugrcliciuarum ta/ 
cDltaiu coiiiiniiiico «a natura parum coairiburg. 

r)|3cmo:ia vidclicj:? ■p>:onandano.3"w^'"wau/ 

lem otfpoiuio « flocutio fola arte pcrapianf . 3»«c""o di ver/ 
boiDm:^ rerum apta ncgocija occogitutio. Difpolitto di bo:nm 
tondccme collocatio. f locuiio coiundcm cft vcnafta cxojnatto. 

acc natura :"p«5ccpti8 itnttaiionc: i f jccrcirationc 
facile còfcquemur.Tlatura <ft mscnita vis:« vna cu 
anima cuiqj Donata oifpofitio. V^igccptio di rccta 
agcndt ratio, ynmiioett giiolatio qugdà adbc/ 
ne appoiitgqj oucuduui. £>ercitaUo di iugie oicc/ 
diQnfuaudo. 

3nucntionfó in foaa partcd otuifto 
duilm qu^ionn parte j^a. 
Tluentio :in qu.ittuoipotitTima»OMtion{9partes 
[l rcfoluitur: i£):o:diu.11arrationc.£onfirinationc« 
Xondufioné. "p>artitio cnimrqug piope iiarrationé 
pcrc)cpofitionc:vdenumcrationcpoi»»f:« Xonfu/ 

ratio confirmationiG méb» funt :6ine bis cni con / 

firmationé nullam vim babcrc ccrtii di: £j:oidmm di quo audi/ 
tottó animoe pnuf$ rcjn noucrit ad caufà ptgparaf . Tlarratio cft 
idonea rerum cxpofitio. £onfimiatio di oillincta locomni com/ 
piobatto. £onduftocftpjincipaliumloco:umcomplcxio. 

De Xiuiliom qngllionum Oualitatibu»* 
3ufliii qugfKonu qualiiaa quadripartita dl.ìlnccps 
cnt:3dmirabit:bondl3:bumiUfq5 cfle pót, anccpa 
(i quo p:incipiij a beniuolétia t?ucim'^)e turpi bone / 
lloq3 còmiftà C'M foiti'a (ami vxo:é vicini tradc. 

a 4 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



a(imirdbiIc:{nnitiiatioiic pucleiid'.ed quod fine inkmn refendi 
nequif.vt 6extu aducrfum lucrctia ocfciidi. boncftum (fatis per 
fc apud boii06 viros i7alcii6)oicirur:cu laude ree agitor. ' bumile 
(altcnrum auditoié r£qaircn8)cft cu perparui rea agitur. Igtc/ 
rum:quoni3 in cócione nónun^ « omnigcnu boniinu coiona oi / 
cendueft: Si quando exoidirivolemusibonelìatcrei velbicui/ 
bus quid oicturi fumus exponcmus:6in apud bonos viro3 oicc 
mus: valida locoium compjobaiione:teftium:fcripturg % legis af/ 
fertionevtemur» 

De principio 7 tnrtnuatione:partibu8 exo:dio^. 

Xo:dtn:in p2incipiu:« in infinuationé oiniditur.3n 
principio Clara beniuolcntig c3ptatio:3n 3nfinua/ 
tione furrepene:^ occulta indaganda ed. £ù caufg 
tnrpitudo inell : aut cum andito: di infcftusrpfua/ 

fu8 vt'ocfeffiwirem pio rc;« bominé qui oiligittpio 

co qui Igdit ponemu9.£u enì inuidiofeirceicaufig ? perfong eriìt: 
ad alias confugcre o:3toiitt eli. 

Di 23eninolcntif captatone, 
Um fola 25eniuolenti5 captatione:principiu:« ititi/ 
nuatio oifcrepentiqua ratione eam elicere poHunus 
oocendu dt. Ouinq5 ante e locis oeducitur a per/ 
fona fciliC3:lttigatoris:actoris:iudicid:aduerfari) :z 
abipfare. Bq bcniuolenriatrabemud:6ipartib^ 
turtstrem noftra gqoamtaduerfariom iniqua oltendem^ Sb ad/ 
oerfario;;perfona beniuolnm e(Ticiemu8 audit02é:6i eos in odia 
in inuidiam: in contemptioné adduccmus. 3n odium rapiemos 
Si turpes.ac nocentcs cxponenius.3" i^nidià trabemus: Si po 
tenteslactiofosrnobilefq) oiccnms: « bis rebus magis ^ verità/ 
te eoe confifod aperìem^.3n contemptioné fi bomilesrabtectos: 
bdìdc8:ignauos:inertes:reco»]efq5 oemonilrabimus. jBudito:é 






concilìabimus nobi8:5i laude cius ad Mime caufg tiortrg ftótn 
mo«:9 ipfiustvi Icinstafpcr-.iocondusrtriftisvc fit conucrtemos. 
abacto:ispcrfona:6ipauca pjomeritis ocfcipfooicet; lice 
adoocati ofTiciu:fed tcftis Mia i rei public g caufam fc agerc fi/ 
gnificibit. a pcrfona Utigatoits bcniuolcinià irabemu8:6i qua/ 
li8itialio3fueritoenionftrabimu8:incomodap:ofercmu8:6extt 
ft3tcm;conditioiTemq5apcriemu8» 

De Docilitatc^ atrentìonccaptancb. 
fsDBagng: admirabiles-.inauditcmoug : ocquib' 
no8 vcrba facturos otccmus: vcl ad religione: rem 
publicapnu9tamq5 fpccrantes: oocilem:atteniuq5 
auditojem: Si etiam: vt animaduertat:orabimu8: 
, isidcnu 

De cxo2dio?2 vitij's : 1 quando ej:o2dio fuperfedcndij fit. 

Xo:dium:quo pluribus in m(\Q nulla vel leot coni 
mutarionc vti polTumusrvel quod nimium longuj 
feparatum:9C nimiu oinatum: vitiofum eli. £o fu/ 
pcrfedenduni oucimus: cum caufa turpisj-.auditoi: 
, firafus vel ocfcflua £rit:3nl'inu9iione tamen vti po 

terimus: aliter atcg parati fuerimus firmilTìmis aducrfano:uni ar 
gumentis piimum nos rcfponfuros oicemus: ac irrifionc feflfuni 
auditojem recrc^im^.Tlatura vcro:occafio:locus:tcmpufq5 fcn/ 
tentiarperfoiwi continciitiacacbinni:ridiculumridicutoiac men/ 
dacium mendbcio notare:rifam (tberaUm excitat. 

ÌDc£lementis«legibu8cjco:dioium. 
Xoidinm non e pcrfonis « caufi8:fed eam adiunctfe 
in e)cpofitioncm:ratiouemrcompK)baiioné: ac iùa/ 
tionem ocdnci folet^ "Perfoni^ veroadinncta oicuf 
„ aflfinitatcs: amiciti5:regionc8: ciniiatcs: p:f opto/ 
Ì|res;oifciplin£:« artes. adiuncta caufg oicunr:tem/ 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




pas:babitu0:opniio:fam3 : rmimtocpcctatio'.vulsi . ad potcn/ 
tifliinas vero qugftionc9auduo:an in cjcoklijf^ caursp:£para / 
i bitnu0. 

' De Tlarratioitc inucfltionis parte Secuiida. 
arrationum gaiera tna fuiu.Bnom quod m iudi/ 
ciò 6c6m re gcfta.Icriiu cxcrciiio cópiobar. 

Tlarratiocxcrritatiua 
XercitatiM negodo:um: ?pcrlbnaruclT. Ilcgocfa 
vero argumcnta: biftoiig: vcl fabulg oicordur, ^a/ 
buia nil ventati confonù babct. Srgomaitù verità 
titonfonuelTeoebct. biftoTiarcruvcraruc. tUr 
ratio pfonis aitributa:Diuerf09: j:iatù :códiciionù : 
: fexufiq) aftecrusircfcrre ocbcr. bi(ìo:ica narrato 
1\eni0 cric iiarratiornó qug minu8:IC5 qug nó plus 
^adfuadendumqcpediat oicii;Ou? factum elTe 
non qnemadmodu factum fitgencraUier exponcn» 
quod ettam non oictuj eli per ca qug cxpofita funt 






intclligi polTit. apertam Vero rerum geftarum:oìdo:« expofitio 
rcddat. 11arratio3udiaaUa 
arratio qug ad veritatcm pcrtinct:quid quoqs loco 
piofit odendae oebet 2713axim§ p:cbabilt8 ctTe po 
ierit;6i qu? ventati tnc(Te:« fide facae folcnt:com 
plcrtetor.Si pcrfona:f2 oignitatcs;? canfgfactO!um 
cjttabunt: 6i ad eomm qui fgertni naturi: ad volgi t eo:um qui 
audiét opinione refer^r.Oi occartone:o:dine f p:obattonu femi/ 
nib" coirobo:anf . De elcmcntie narrationis 

arratio a pcrfona:ciufa:loco: ^ icmpoie initiu co/ 
cet. Ca vcl tota p:o nobietaut cétra nos : aui qc bid- 
compofita erir. I^ro nobis cu ratione.contra nos 
fine rationc qcponctur:? ante rem vel poft rem: vel 
a re ipfa p:o noftrg Qufg ccmodo incipcrc poteri/ 





mos.finciti fojcrtfi dna iiiitium q't^fKoiifó oJlciidct: 

tx ionfmtutìonc $ojcnft.inucntioiii9 parte Icrtia 

abondc fatis bacrcnus ftijciffc video: qiif ratio cnar 
randi:i cxo:dicndi in caufiscimlibos fcctanda fit. 
Ilunc iatn ad confìrmationcm fojcnftmn caufaruin 
omnis p:gceptio conacrtatur.Tlarratiotic igiiur cy / 
pofita quc nobis coin aduerfarifs coimcniantiquid 
\\\ controucfiia reUiiquacur:qoibofq3 locis qiiod intendimus p:o 
bare vclimus: tic oftcndcnms.*l\ciu ab tnuito cornino fubtracta 
«flc'.conuèmt cum aducrfanjò: burroni netan pccolatu cóniilTum 
Oicamusridcftincontroucrlia: -pccolatus ante (rimine rcuni te/ 
iieri^tribns rebus bac luce clarius olìcndam. Sd eant ante rem 
compiobanda: cum nil ^uc ac ftatus cognitio pjofit: oc co pjin/ 
cipiooicendudl:. 

De Statu fine jConftitutionc. 
„]6t aut £aufe Status:qni cjc piima cóflicrfone na / 
fcitur:vi legiftircmfacramtnonlegi. Utoqìiam 
" pars bic conftftit ac ftat : vndc i ftatus oict u9 clt. 
6unt auiem ftatue generalee tre8.3»ftciaU9:cù fta 
l| tim quod obicitur negatur.Oualitatis cum factum 




conftat: fcd fecti qualitas igno:atur. legalis cum e fcripto con / 
trouerfianafcttur. 

De Statu 3"fìciali:fioc coniécturali. 
Tlficialis llatu9:21rgumenta reni i pcrfonarn funt. 

É! T\erumcomp:obatio:£aufg:Iempojte:loci;5pa/' 
1 ìr \ cij:3"ftruni<^l»''^^"*fW"if<13C>*''fur:'p)crfon3/ 
1 tra ró-^^"0s:Tlatio:patria:6exu9:Iiita:stae:Tlo/ 
. Lj^S men:f docatio:babitu9;$o:funa:JCondktio: Ila/ 



tura:23icni8:9todium:3tfcctio:ac coniiliom di. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




DcStatuqualttatfo'; 
Ualitatis (tatua ouobusmodfecompjobar.cam 
partibus vd fine partibus turis:factum aiTcnmue. 
3nri3 parrcs funt ou§: Tlaturg fcilicct:? confueto/ 
dinte: llaturg tua cft quod natura omnia animalia 
oocuit. bui^ partcs fii t obfcruantia: Vindicra: veri 
tasireligioi-z pietas. Pietas eft per qua fanguine cóiunctisrpa/ 
trig: t beniuoli9;'officiil t oiligens tr.buitor cultus. T^cligio eli 
qugfupcrio^is cuiufdam naturgCquà Diuinam vocant)ccrinioni9 
affcri. 25ei itaseli per qua immutata ca:qug funt aulfiuerut aut 
futura funtroicunt . 23indicia eft qua omne quod obfuturii é oc/ 
fendendo pwpulfaiur. Obferuantiaeftpcrquabomines aliqua 
oignitate anteeedentestcultu quoda i bono:e ofgnant. jConfuc/ 
tudinis iu6 eft quod in mozcm: vfus vulgiqj vetoftas appwbatio 
ne piodu)cit.£ius partes funt par:factnm:iudicatij:« lex. par eft 
quodinomnesgqualeeft. factum eft quodinteraliquos con/ 
uenit. 3udicatnm eft oe quo fenrentia lata eft. Xcgcius eft quod 
i eo fcripto:quod populo cxpofitum eft n obfcruef :coniineiur. 
Sine partibus iuriequalita0:pcrconcelTioné:tranflattonc:com/ 
parationcm:retnotionéq5 criminis compiobat. XoncelTio eft qua 
per t)ep:ccationé vel purgationé nobis ignofci poftulamus.'pjur / 
gatio necelTitate:fonuna vd imp:udcntia:baud confulto:factiJ cf / 
fe arguir. Depiccatio licet confulto factiì conftat: p:o piiftinis ta 
mé bcncfìd)6:comparatióc:tranfiatione:aut criminis remotionc 
ignofo poftulat:Dep3gcatione vtemur:cij «fi confulto factU) eflc 
Oicimus;tamcn pio p:iftinis baieficijs ignofci nobis poftulam^: 
£a oftìciojii raiionc:« rcbusiudicatis ignofccndi caufam querat: 
Vt fi plura aut maioia of\ìcm ^ maleficia vidcbunt conftarc: Si 
nobilitate: ofi^icio:Viriutc fctucbit:6iea Virtutc.qua in fc vtcndii 
oicitti alios vfus fuerit:6t alijs quoqj fili i cà ignolii oemóftrabi 
mììs: 6i nulla ignominia iudex: fi cum abfolucrit: notabitur: 61 




non nouiim aut inCquum esempla crtaie aut poftcrtó ftatucm^ 
§o:iu!w: iiccclTitate: « imp:udciuiaqugmf:an culpa iit eain tcn/ 
ra ftttOuomodo via illa Vitari 1 1cinri potucrit: Xótccturìs qug/ 
rem'- :an quid centra faccrcpotucritcxpcrtus fiinicc foKuita aut 
ticcclTariotfed confulro factum ociiionftrabfcnus.-Qood fi fo:tuna 
aut HccclYitatc ad idvciuujfit^anfatia idonea caafg e^cufaUoné 
oifcrre vidcat inqniranus.Qui motu animi fe fugiflc rationc cdi/ 
cecanimi vitio nó inipzudcttaniccdììtatc : aut fonuna odiquilTe 
oicctur.ft oftcndctur non fatis p:gfidi j in fonungtnccefTitatie: « 
iinpiudcntie cxcufationc ocbcre dTc:bgc pwb.ìiionu fcmmib'':la 
co rationc:« tcmpoictin mediu adducto-.oolo ctià scita ciTe coin/ 
p:obabijntur. jComparationcc(U5rctur:vtruinfatiusfucri£ agcrc 
id quod rem kci'Xc oicci: vrm vcnuftiueifaciliiie: conducibilius: 
an fibi d'arci vindicadg porcftas fucrit. flcinotionc qugiaf :i9 ne 
in qucin caufa confcrr quantum ipfc rcuo ocmonltrabii potucrit. 
Quovc modo i?oncftc fine periculo rcfiilere potuerit apericmus: 
an quod alieno inductu fccerit concedendu vidar.Dctnde conie/ 
cturfe? p:o?2io cófilio factum ciTe ollcndcmus. Xu qug oc fo:tun3 
« nccelìuatc Dieta funt ad comp:obandiì vcl oiluendii afFereniur. 
Iranflationc qugraiur: iure ne crimcn in cu tranftcrator: an §4uc 
ma^num fit: atq5 id quod reus fccilìc oicaturtvtrum in ea re pec/ 
candum foerii in qua alius ante peccarit.Opoueat ne oc ea re iu/ 
diciiim ficri-.qug in iiidicium noi) vcnerit. iccufato: interrogabic 
quid fuiurttm fit: fi coterie idem concedatur: e rem.locum: tem/ 
puB:ad augendt minuendive crimini^ caufa adducemus. Concef 
fioiic rcus fe ^ oeUqiiilTc oicet:« fc purgationis partib^ Icuare ni/ 
tetur.aiiud cnim imp:udcnfcr: aliud necclTario: aliudfone factij 
erte ocrnoiiltrarc occupata^ eiTe ocbCv>it. De 6taiu legali. 



£gaU9 ftatus ratioiiit k% partcs oiftributa cft.6CTÌ 
piuiir.i: femciuia8:Oi)fiftcntc6 kgcs-.ambiguum: 
iranftationc-.ratiocinationc:? oiftiiiitioné ^cripti 
1 volaniatte cóiroucrfia cfttfum fcripto:is mais : 

cum fcriproipfooi(Tida:vilc)caii liberi parctca 3 

lantraut viiiciaiitur:£uni nò aluit infausibmufccinodi cau fa oii/ 
ctunUcruin qui fe fcripto luiabitur.Xomoditarcin bjcuitatcmqs 
fcripti cum laude ciiodabit: ^q50ciciìandain cpericulofumfit 
a fcripto recedere: fjccmpUs: rationibus: «auctojitatc cuoluet. 
jQui vero fcript02is voluntatem feruandam oiccf.aducrfarij feri/ 
ptum: cu partibus ium alicinì fit:imp:obabit:3niqauq3 cftc oi/ 
ccf.fcriptum ? littcrae fcqui:fcripto:i3 autcm mcntcm negUgcrc. 
i)bfiflcntib^ legibua lis 02irur:cum alraa Icy vetat:alrera pmit/ 
tit quippià fieri: vi lcx.D15ulierc accufarc non pon'c. et k%:Ovz 
vltionem « mone fili) piofcquif cum fe ma:rcm p:obaucrir ad ac/ 
cufationcm admitti certu eft.Scd in bis confideraiiduiii an altera 
meliu3:atq5 gquius iubeat:vctct:viiici:permitiatvc:quippià fic/ 
ri: Obfilkutc legcm ocindc cnodamue :càq5 ad noflrg caufg co/ 
modii :iuri3 partibus trabcnms. èj: ambiguis ontur t cii i» ouas 
autpluresfcntcmias fcripiuintcrp:5tanpotcft:vi Iitiu0:bcrc0 
mcas:fcmp:onig vxoamcgàuuloaoccàquoscleseriioato. Q6 
ijiambiguis: inicrprstabimurpartibuoiurie gquij:adoerfario:u 
iniquum oftaidcm''. Ex tranflationc caufa conrtat:cu5 aut quod 
immutandum: quod indignum accufatoic tiudicem : actiojiem : 
aiit tcinpU3 afrcrimu9:n non oebca apud p:eto:ein: fed apud có 
fulan fidcicomnunbm pcicrc:maio: anm prgtoiia cognitionc 
fummac. £xratiocinaiionc controucrfiaconltat:cup:op:i3lc)C 
non reppcritur:? fimili vicmur.Ium cnim oc ca re nibil faipiu é 
ratione p:onunciandu ouciin'':Oua qacrif an quod in vnonn più 
ribuìcquod feaid fepiusiquod ante poftcarquod in parte in toto 
p:onancjudiì. £y*oiflìiniiionc caufa cóft3t:CU3 qucrir :quo nonji 




ne fictii appcllcnir-.vt fi reni piìuata e loco facro [fublcscrit. XDif/ 
fiuitioiic quercrtdu C'.furtù ne a» facrilcgiu admilTi» oicamuo-.l^sc 
omnia f^e occidunngquis tcftibus-.rcligiofo iurciurando: fisnuj 
taboU8:fan)j:acqu^ionibuiT. Deccftimonija. 

X frcqucns z pwjfus nccelTarius teflium vfosteo/ 
rum maxime aitcftationib*' comp:obat :quib^ p j£/ 
clanim gcnusrfpcctata auctoUtae -.egregia oignitaa 
pj§d9rafama;mo:ce:probitaG:fic!e8:conditio:foj 
tuhj:t graoitasiomnib^ exanplo ■z oinamento cf/ 




fe confucuit Icftes autcni-.aut voluntarij :aut elccticif crcdoiupr. 
HoUintari^: Vt timidu6:incóftà8:cupidu)?:m\ll5q5 palTionb^7 af/ 
fcctib'p:spcdit^:rcfcllerur. 2)l5ulta tgit oe ante.ictieunfecutis:!©/ 
co;tcmpo:e z rei qualiratc infcrrogabintu8.£ofq5 odio-.graiiajpc 
fonia: pacano illectas confirmabim'\£ius auteni rei:nuntcru8:« 
tcftium qu3Uta0:argumcro eé potcrir. 6i enim iuraiuili comp:o 
barna numcrus tefttn oecrii:paudtatc:ncc vt fpecratos teftee ad/ 
mtttcmastScd vt inconlìantcsrt cupidos bis argumctis refclle/ 
mus.Si eiiim tcftis fiipcrabundabit taaioné i confpirationé oi/ 
cemu8. Si bumiles pwducaic i abicctitautgratia : aut metu:aot 
pecunia coiniptioicentur.Sipoientes gratiam opo:tetincdTerc 
Stultum crebns intcrrogationibua-.vt adacrfus fidcm fu? attcfta 
tionia v9Cillat:occ»picm'':3racundi» vt cupide oicat:irrifione yro/ 
nia:vclconuicioconcitabimu3: ambiciofum.m3io:um pwp:i)Tqj 
meriti0:bono:e i glojia: inflammabiiu'. prudcns rationibue re/ 
futandnsrvcl aliquo vrbano oicio rcfrigcrandus eft. 

De iurifiurandi ventate. 
"Rgdare iurifiurjndi religione ejccogitaruntmaio/ 
ree noftri:PI3aiu8 enim ad oecidendaa litee reme/ 
iium babet « auctojitaté ftrmio:em:$ res iudicatg . 
Quod vcl liiigantiij pactioiie.vcl tudicis auciouta/ 
te litem exercentib' tndif .3d ante retjcimua.olTcrimiie.exigimua 




rcdpiimifq5. f\eceptnvu (c oto nulla aducr farlojuni interpel/ 
latipne iniprobu c rufpUione plenu c(l: '{baratod cui oc canfa Tua 
Pìonmcixc irrcl giofc ticicurtnifi vita:fama:^ mo:ib^ fc tucatur 
Qui ta\dct a mpltis coiircmm iurifiuraitdi religione oifer:£um 
eiiim £picuru8 ncgarec ceum rerum buinanarunt curambabere 
Tlec tlla batum pafTionc affici. Qui ocferr modeffe agir: cum tao 
fup aducrfariii iudicem facit.rui ocfertur fi iprare nó vult:oicct 
iimidc ab aducrfario qugri: vt i qua caufa Sincere nó potcff :qa g / 
ri polite qui a caufa cudcK rcfugit iufiurandii nunquà ocfcrac. 

i^elabulis. 

ì T^CTMTTa s abulaa accufare ? refellere ac fcelus f tgnatoiuni im / 
piobare confu etii é.bic autem ignountià allegati/ 
mue.fi atiqué fignatoté oefuinfe Dicemu8.2ut p:ius 
teHatoié auttedemocfunaitoftcndemu?. 
De 5igni8 

i ! 3s"*^ qnapluribus rem infecta factantq5 cóp:oba / 
biniu9:bt9 plus ^ tefftbus credendti oicanus.Xc 
ffc>? eni:graiia:pcario:precio:metu:6imultate f$/ 
pammero coiniptas olYendetnus.6igna co pacco 
rcm:vt gefta eft:e)cponere compiobabim^.aducr / 
fariuscconucrfo nibil eiTeexemplo offender :g>malignu9 inier/ 
pres fignis t cóiccturis oepMuarc no polTit.Si cni in loco admif / 
fi cnminisocp:ebcnfuserubuerìt:&xpalucrit:ritubauerit: incon/ 
ffanrer locutusj fueriticoiKiderittaliquid pollicitua fumt:£onfcia 
mnlcficiom boc factum affcratrfi nibil bo:um fecerit v(qy adeo ad 
maleficia p:£meditatu accdltlTcoicet: q?quoitidianovfu ^cogi/ 
catione confirmatus quid polTct fibi accidcrc: nulla Icfg confrien/ 
tig figna Dcmonftraucri;: Ouarefinctelìibus indigtm effe Tigna 
vim aliqua p!obationi3 babcrc. Oc Ixunioje et fama . 




23mo:c8 p2imuli fcmionce in populo fine certo ao 
ctoic oi'pcrfi oicuntur. Jama incrcbefccntcs.i i.im 
adauciojrac p:oinulsato3 rumo:ciJ appcllamus . 
Qui rumo:ibu3 % famg fidcm adbibcnda oicct:pu/ 
jlicum confciifu3 ciuuatis: % cóniutic omniii tcfti/ 
moiuuni Clic cain afferai;qug nun^ ni fubfit aliquid cjcoiiri c^cm 
pli9 0<nnon(lrabitur.-Qò li Virente clarusjrcnsiam babitua fuc/ 
rit.accufatoi facta non iniquam bominu gaftimationc fpcctanda 
alTcrartScrmoné enim fine aucio:c oifperfum: eam oiccf.cui ina/ 
lignitas initiij-.ausumcntii crcdulitas oedcrif.quod eiia iimocen/ 
titTimo cuiqs fraude in imicoju accidere polTe falfa vulganiiii ex/ 
empio ocmonrtrabimus. De Oucftionibus 

Oimcntis nulla fidein adbibenda oicemus: ^ re/ 
tentiO2e0 alij alijs funi in ooloje: Z2uare confiderà 
dum e(l:quomó:^ quid toitus fican credibilia oi^c 
rit:an conftantcr perfeucraucnt.accufaio: maiozea 
noftros toJinentis:ccrudatuco2£is oicct voluilTc 
boitUncs cogi: vt infami£:« niojiis mcm cóticcfccrét; ooloie fa 
tcri cogerent :vniufq5 nojcij p^na coterie ejcemplu : « rationé bene 
beateq3 viucdi afferaf.baud ab re igif fanctiflìmarii Icgu intapjg 
tes qugiìioni fide nó fcmg ncc rame nunqp babcndà ftatuerc.T^é 
eni fragile z pcnculofa:qu§ ffpe ventate fallat rati:qua ratione oj 
diné:qualiiaté:modu:temp^: i perfonà confideranda efie cenfue/ 
re.6i eni vniu0 criminis no^ij plurimi audiendi funt a iimidio:c 
in ooloje:? gtate recciio:c incipicndii e. lice in orni tamé caufa ni 
fi cu capitalia «z atrocio:a malcficia-.qug nó aliter nifi tojmétis zp 
ploiari polTunt. "P:iu9 eni vcrifimilibus argumcti8:,pbationiiq5 
feminib^òm cfonaru condictioné ad qugflioné ocucniendi» pu/ 
tant.p:iino qualis vo^ accufaii:fcrmo:conftàtia:trcpidatio i opi 
niotfinem qugftioni:cognitioni9 fubtilitateafferre folet , Emeriti 
« veterani miliics cmincntilTimoajqj viroium filij % pionepotes 





qugaiontno fubijcionf. Qmctiàftiicaccufatojib^iiuuftodi'am 
recepii funtiqiigftioinb^cogaidi noti ccnkm.bie ts»r rimilibufq5 
IwtófojcnfesQufas cópjobarcic infirmare confuctomcft.6cr/ 
mocinatiug:'! cócionalce plurimiB vari jfq5 argumcnratiouib^ fpc 
ctandg irclrcfcllcndgfunt:ocqoibu8 biocpnncipiooucto piene 
pcrfcacq5 oiccrc incipicmus; 

De gcncrc.£oncionaU 1 Sermocinati'uo; 
Uoniam bactcn^oe pnmo gcneric ciuilitt qn^ftionu 
cófìrmationernarratione:? cyoidio oictu cft.Dc co 
Clonali genere tam oicendu videf .£ui tamen pluri/ 
ma cu fermocinatiuo cóia fut:De bis Vna otcemus 
Ouib*^ vtrii potiusiaut quid potiflfinm qagrir. pii 




mo enim an facicndti ftt Deliberare confuctum eft. Ob li oug res 
^na intercidane quid pottus fcctandu:^ ex plurìmia in oifquifitio 
ne concionis incidétibuetquid potilTimii fugiefidiì fequendumve 
Ut bonari: oeboitari ve:oe bonefti vtilis « luti rationc confucui/ 
mu6. Xutii in vim:« oolu oiuidir:qn§ p còmoda:^ incomoda a/ 
«imi coipo2i9 ^ foitung cópiobanf : boncfta fola animi bonis id 
c virtute compiobanr, 23irtn8 aut eft animi babitus naiurg mo/ 
do rationi confentane^.babitos vero abfoluta:? conftans eli ani 
mi pcrfectio:qu§ per frequétes z volutarias opcrationes ftt. bni^ 
parrcs quattuoi funt."p)rpdcti3:3uftitia: $oniiudo:Xcm£)antia. 
£ft autc piudcntia bonaru ? malarij rerum:aut vtraruq5 fcieiitia. 
pmce cius mcmo:i3 qua qu§ fuerunt anim^ repetii.3nrclligen/ 
tia qup fut pcrcipit.p:ouidentia qug are^ Tic quod futurii ed: p:^ 
nidetur , 3uftitia eft animi babitus pjo oignirate cuiq5 ^^^^ tri/ 
buens.fiud initium a natura psofectumUcgum mctu:rcligione:t 
cófuctudiiie adauctucft.llaturglexcqóquedam innata vis in/ 
feruii vt relisionc:pietatem:graiiam:vindicationc:obfcruaniiam 
« veritaien/Keligio é quf fuperioris cuiufdam naturg-.quam oiul 
nm vocant:cerimonià alfcrct^ictas eli per quani fanguinccon/ 



ianc«3:p3trig:« bciiiuo!te:oflricmm : c oiliscns tribuìtur cuUng. 
i5ratia ii» qua amidcwmtt orVicio:u alicrius incino:ia: « altcrms 
rcinuncrandi voluios corttitict.Uindicatio cft per quam ^is:aut 
iiiiuria:« oninc quod obtiituru cft ocfcndcdo piopolfat. Obfcr/ 
uantia eli per quain bomiiica aliqua Diaintate antccedaucs cuUu 
quodà 1 bonoK oigiiantur. Hcritas cft per quam iinutata ca qus 
futiaot fucrunttaw futura fuut oicunf . jConfuctudinc iu3 eft qo 
aui laiitcr a natura iractu-.aluit mai^ fecit vfu8:vt quod in mo/ 
rcinvetuftasvulsipwdujcif.quod genusc: paaù:par:iudicatii 
tbactu eft quod inier aliquoa coiiucnit-tbar quod in omnc9 gqua 
bile cft.3udiC3lu oe quo fcntentia lata cft. Icgc iua cft quod i co 
fcripio quod populo cjcpofUu cft vt obfcructur cótinctW^ojtitu 
do c confidcrata paiculoai fuficptio:^ labo:u pcrpc(Tio.£i par/ 
tcef ^fiasnificaia:ftdcti3:paticntia:« pcrfcucràtia. DOagnificcn 
tia cft rerum magnaru:^ cxcclfarum ampia mentis adminiftratio. 
^identia cft per qua magnis t boncftis in rebus muUum ìpfc ani 
mus in fc fiducia certa (um fpe collocauit. -parientia cft boncfta/ 
tijaut vtilitaiis caufa:rcrum arduarii « oiffcilifi volutaria:^ oiu/ 
ruma poftèlTio.'pcrfcucrantia cft in rationc bene confidcrata fta/ 
bilia « perpetua pcrmanfio. Icmpcrantia cft rationis in libidine 
atq5 alioa non rectos impetus animi firmata moderata twmina/ 
lio.£iuspartC3 £ontincntia:clcmcntia:t modeftia oicunr.Xon/ 
tincntia cft per qua cupidiias confilij gubcrnationc rcgitur . £lc/ 
mcniia cft per qua animus temere in odiu alicuius concitatus: co 
mitate retinctur:PI3odeftia c per qua pudoi boncftu6:cba:am et 
ftabilé comparar auctozitaté. Tlunc vude oigrcll i funi" ad villi/ 
tatem rcuerramur. 23tilifa8 in ciuili ocUbcratióe bipartita cft.65 
multo majcima pars ad comodum cojpons raicrtiiur. Quarc vti 
litatis ong partes vidcnrur fcilicct : 3ncolumitas : 1 potenti^ . 
3iicolumitas cft falutis tuta : atq5 integra conferuario . poicn/ 
tia ad fua confcruauda: i altcrius obiincnda rerum facultas. 

25 * 



bis igitur partibus ad oilucitduin ^cl compjobaiidu locoa funi/ 
mcndos arbitramur. laudes vero z vitupcrationcstcj: bis locis 
quos pcrfonis attributos.i.ainmi co2po:tó « fojtmi^ oi)Cim^.£p/ 
tcrum animi bona iam c^pofità reni confirmare «confutare porc 
rint. ^ojfung quoq5 comoda pio affectu mentis m laudcm: vcl i/ 
gnominia trabcnf . £oh>ojìs autem comoda non naturatfed oili 
gcntia nolìra paria:velocii3tctviribu8:foim3:oisnitate:membio 
rij^5 pjoccriiate z oifpofitioncivobis auxilio criit. lomparatio/ 
ne.item pifftantiu viro:u laus pigclara efFicietur.6ummg quoqj 
res-aur magnitudine pjgftantcs: aut nouitare pnmp : aui genere 
ipfo fingularcstfummà nobis laudem vendicabnt, 
_3»jCÓ£ionali ocmfatiuoq, gene exojdicdi « cnarradi ratio; 

TI bis autem ouobusgeneribus ciuilium qugftio/ 
num. piincipium a natura reii'3udii02ifq5 perfona 
aut a re ipfa trabcmus. Ilarrationc ^o a rebus c%/ 
ternis: i animi rande honis ejcquirem^ . Oug locis 
fuperiojibus caute confirmari vel oilui poterit. 

Deargumentatione. 
X>cos ex arte cóparatos argumto co«oboiabtmu8 
£ft aut argumentu inucntu aliquod ejc genere rem 
p:obabiliierautnecelTario oemonftrans . Omnia 
auté argumentatioraut per appodofin: aut per in/ 

, pductionemtaut per raiiocinntionem trnctanda eft . 

boc eli per plcnam argumentationé per impcrfccLim ratiocinano 
ncm:per impcrfccram inductioné. £(t autem indtjctio o:a! io qug 
Dc rebus oubijs captai affenfioné.Dicif ai5t (vt focraticisplacet ) 
imperfectil epicerrema fine medio oiationé claudc£?; xt Oocrates 
apnd Senofonte: c afpafia vfus c. ìlppodofis euidcs pjobatio oi 
citivi furtu factij ab eo qui in oomo fuit. "Ratiocinatio é oiatio ex 
ipfa re aliqd probabile clicics. fa quicupartita ef^.fcj <£xporitio/ 
nc:expofitioniscópjobationc:ratióccópiob3tiói8:j6xo:nationc: 





iPott 



miai 



)PC(fOltì 

\éostp 



1 fllatióc vcl c6ple)cione. £)cpofitio c qua fumatitn oftcdimus q6 
fumati piobare volutn''.£ópiobatio cft cà qu^ oiìdii vcrù c(Tc qò 
inteiidun^.T^atio cópjobationis c omo rationc cxpofuionie cot 
robow». f xoinatio cft qua vtunur rei boncftaiidg vi collocuplc/ 
tandgcaufa. bgc:£)ccniplo: fimiU:*Reb^iudicaii6:ampliticatio/ 
nib^' 1 exoinatiomb^ cóftat, Cópkjio cft qug bicuic concludcn^ 
cjcpcditc partcs ar^iumétationis cóplcciif.Bcrij fi cjcpofitio gfpi/ 
cua c cópiobatióc i ratióc fuefedcmMit Si fiiniOEC fapiétia pc/ 
tenda c-.ftuUicia vitàda c:vebcmcnt aure fapientia pctcdac: ma/ 
jcimo igitur ogc ftuUicia vitanda c . -Quod fi caufa paru locuplca 
erit qcoinationc rclimqucmus. 23itia ante bgc in cxpofitióe vi 
landa funi: ne qò ab aliquo fittab omnib^ fieri oicamus. lìcu qó 
raro ftt nun$ fieri oftédam'^:1ìeu aliqoid rebus omittai: ncu ad/ 
dat. •Ratioucs nó cóucuienrc^ ejcpofitioni viiiofs oicunr :qug no 
neceffarig piobabilcfqs: qug idc oicut quod in cjcpoftlióc oictii cft 
vd alteri caufg cóuctiiunt vitaudg fuiit. Omnie auté argume/ 
ratio vcl ncccflaria vcl pwbabilis ciTc ocbct: "probabile id cft q6 
fere folce ftcri:aut in opinione iti pofuii cft; Sui quod babct in fc 
fimilitudiné quandà veri vcl falfiivt fi maicr cft oiligit fiiu. Si/ 
militudo conirarijs « partib^ maxime fpcctaiur. 3" cótrarije fi 
bis quipiudcnierlgfcriJtnóignofcicóuenit. bie quinccdlario 
p:gfuerijt baberc graiià nó opo:iet.' parib- lalie c:bomo in/ 
docf US vt equus mdomitus. Tlà ille nec babcnis-.llcc bic rationì 
obicmpcrare vult. -Omne p:obabile aut fignii cft :aut credibile. 
Signuoicimus cu fub aliquo fcnfu cadere poteft: Xredibile qó 
fola opinione auditojis cópjobafvt nemo cft qui nó libcros fuos 
incolumes cupiat. Bel indicato allcrir id cft ic auctoitatctaui iu 
dicio comp:obat3.3cl iri*'^ geucribus fpectat religiofo.f.cómu 
ni«app:obato. 'Rcligiofu cft qò turati lcgib%dicare. Xòmung 
e qòomne8fequùf«p:obci:vtmaiojib''iiatualTurgam^. Xlppjo 
batii eft qò cu oubiu cWc « quale babcri opouciifua bomines con 

B 5 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



ftitucrnnt mctoiMe, jComparabilc ed qood i rebus Dincrfis U/ 
milcni aliqua rarioncnmaginc:coUoQtionc:vd cxcmplotcónncr. 
301350 di omninoDcmóftran8Co:po:ùautnaturnmfinulitudi/ 
né. jCollariodloiatiorccumrefiimliiudinecófcrcne. fjc^mplu 
reni auctontatctaut cafu alieni^ boniinisivcl ncgocij firmai aut in 
firmar: TlccdTaria argumcntatto p cópIcxionc:cnumcratioiic:auC 
fimplicé condufionc tractaf .£ópkxio cft in qua vtrii cócdTcris re 
ptgbcndir.vt fi imp:ob'' é cut Vtcris:6i pwb'^cur accufas. £nu/ 
mcratio cft iti qua plunb^ cxpofitis. « cgtcris ifirmaiis vtia rdin / 
quiftquincfdTarioconfìrmaf. XóclufiofimplcxcxncccfTaria có 
fccoiióc couftcir.vt 2306 me boc fccillc oicitis ego rune trae mare 
fui rdinquif ergo vt no mó nó fcccri: fcd ne quidc facerc potucri 
bis igir fimilibufqj locia omuis uccellarla ■? pwbabilis ar^uiucii 
tatiodiciendaeil. 

Deg.np ltficatioue « piima fua parte Xobojtatione. 

plificatio iu £obo:iationc:^ cóqucftionc oiuidi 
rur . Xobonatto di o:atio auditond aniir.um ad 
iudiguariouem coudtaud. 'primueloaisfunur at> 
aucro:itatc cu oUcudit quanrg curg a ree fuerii oi|3 
imoitaiib*^: qui locus fumit cj: So:rib^:02aculu:V3 
ticmijò rcipóut>:oftcti^?:p2odi3ij8:regibu6. fapiciilTimis boiniuiy 
bu6:fenatu:popuIo: legii fcripto:ib^. 6eciidu9 ad quos pcnincat 
qiigvc boua aitingat: cómemoiat. lerrius.quid fi idé omnib\ó/ 
cedar tmuUod eiufdé audad^ fururos e^cplo apcriec. Ouarto mul 
toù etpecrare quid Haiuar vt iilms esemplo audado:c0 ^ impune 
ad maleficia acccdàr. Ouiuto cgrerao ree cófilio ctià vbi acctderit 
co:rigi pofl'c:boc nifi p:ouidear neaccidat: fruftra aujcilia implo/ 
r»tbun^. 6cxto volutane facino:i band venia cóinbucda:ip:udc/ 
tignónuu^cócedi cóucnirc. 6cpriomalcftctó:tctru: uepbariii: 
CTudde:firanicij;vi c maiw gdliV^b gqualitiure alieuu oftédcm''. 
.Octauo ab iiuaniiTimis barbarif t bdUis remotilTiinilicii faaii 01 




tinct, 



mki 



cctur in maioiea natanti bofpitcsn vicinosiln amicos-.i'n q/ 
bus cu Vitam sgcrisun moitaos:cl3roe:nobilc6:bono:c vfosrm 
C03 qui ncq3 alicnu l?dCTe:ncq5 fc ocfcndcrc potucrut.llono co/ 
pavaiionc hoc atrociu3 ocinonrtrat. Decimo qug ante rem in re z 
poft rem (unt cplUgim^. Bndccimo oftcndimus ab co faciu a quo 
fi alius fccilTct pwbibcndu erat. Duodecùno Indigncinur q? no/ 
bis piinm accidcrir ncq5 ante alicoi cótiscrit. latiodcamo h»ui 
rie cómmcltà iunctà ocmórtrabim^ -Quartodecimo oiam"^ q au/ 
diut: VI iniurias noftrae ad rcs fuas rcfcrat. Oointodecimo oia/ 
mu8 inimicis ctia:« boftib^ nolìria qug nobia accidcnnt indigna 
Sideri. De cóqueftioncampUficatióis parte fccunda. ^ 
lOnqugTlio cft o»tio audito:i3 mifericoidià captai 
tMiin^ loc'' cft p qué quib^ in bonis fucrint:? quib' 
ili malie fini oftédir.Sccundo in tcpo:a oiftribuif g 
qug qnib^ in malie fuerint:^ futuri fint cófidcratur. 

■ — I xcttio carptim vnuquodq?, ocplo:at incòmoda vt i 

noitctiU):pucrin5:odcctatio:indolc9:amo::folatium:cducalio. 
Quarto ice lurpcarbumilce:^ illiberalea ^fcrunt . Ouito pigtcr 
fpem i mifcrije oemóftrat dTc. Scyto pj^tcr merita in luctu pofi 
tu apcricm^: 6cptimo o:am^vt oc bie i ebari funt cu voe vidcnt 
recoidcnf . Ociauo moda quo crime admilTu e oeclaranr. Ilono 
Qb opoitncritmó clVc factii:vt nò qctrcmu fpiritu oT acccpi:no fc 
pulcbui códidi. Decimo ad mutas.-z ejcptcs animi ree oio retercr 
23ndccimoinopi3:infirmita0:folitudo:oemonllraiur.Duodeci/ 

mo !ibcroju:aut parcniiitaut fepcliendi coipone fui comendatio 
fit Xerciodccimo oifiunctio cius quo cu libétilTime Viterie oeplo 
ratur. Ouartodccimo q» ab bis quib^ minime cóucniat male tra/ 
cteinur. iSuitodecio bumili ? fupplici oione owm^: vt noftri mi/ 
fereanr .Sejtodccio nó noftra f5 rei p.-z co?2 q nobis (bm fut in/ 
comoda oeplojam^. Dedofeptimo animiì noftrn i alios miferi/ 
C02dcni:3mplii:excelfu: « paticnic incómodo:u:fifiniftcamue. 

75 4 





£)e Xon dpftone ^nucntionistpartc quarta « vlrtitia. 

Onclufio id cft cxitus;^ ocrcrminatio totius ov,t\o 
nis tripartita eft.riam coiiibt cnuincrationeaitdi/ 
gnationcr'j conqugitione. fnunteratio cfl: per qui 
colliginius: « ozdine cóinonanus quibue oe rebus 

vcrba fcccrimos:3« qua a confìrmatione fummcm^ 

initium. bg vane citabuntvt artifici) forpicionc! tgdiu «facictatc 
effugcre:? manojià rcficereiquod artificiofius cft:£r quid centra 
aduerfarium oixerisrquidve centra afFeratur oilédemus: tt cófir/ 
mationi8;« repjgbcfionisitcrationemgmojia reintegref. £nume 
rare aurcin potejiin^ ex noftra perfona: lum vero perfonataut ré 
aliqna ijiduccrc: vt quid quoque loco oixcris admoneas.Ium etià 
perfona :aut rem aliqua inducere cui tota enumerationé còdonea. 
alias autcm argumctationcs fisillatim tranfire.aiias ad partitio 
nie fingula genera referre.aiias ab auditor qug ocfideret qugre/ 
rcaiias bgc facere per comparaiioné fuarij -z contrariaru argumc 
tationu:3n enumerationé aut id eligat quod erit grauilTimii. 3n/ 
Cignatione:? cóquglìione animu audito:i8:mitc mifcricojdemq5: 
aut afperu et imitem oltédemns. quo facilina ad indignationcm: 
conqugftioné eoii» animos ejcfufcitarc pofTimus: 

£>eD ifpofitione ciuiliij qu^flionii parte fccunda. 
^ 1 23perefl n oc fccùda parte rbeto:icg id e oc oifpo/ 
J fitionc oicam^.£a cft qug certo in loco inuenta t>U 
gerir. /Difpofitio quippc ouplcjc é.aitera naqs ar/ 
ti9 pigccpta:aitera caffi tépoJis fcquif .Ut fi a nar/ 

J ratione:aot ab aliqua firma argumentatione.2i[el fi 

fcijm piinctpin a cóiiirmatione incipiam": £ui narrationé fi ratio 
poflulat fubdarnuB. Si ca noftra magna Videbit babere oilficul/ 
tate: vt ncmo gquo alo pjindpiu audire polTit: a narratióe inciptc 
mus: « ad piuicipij fentétià: fi comodii vidcbif niox reucrtemur. 
Si narratio parii ^abilis crit ab aliqua firma argumctationc ejc/ 






otdìcmur: 3n cófirmatióe i cófutationc firmae argumcntationcs 
tu mciocrca nupcrrimc firmilTimas addiican^.^^ug auic ab in/ 
ftifntioiic artis pioficifcit partili oiationis z argumctatióia oidi/ 
ne rauabit.partcs itcm c^oidij:? fingulaqu^qj mcbubuius ar/ 
ttsrationcoiserct. 

De £locotione ciuiliii qugftionu parte tcrtia 1 vltima. 

£rum nijc ia ad vliima bui^ artis partc.i.clocutio/ 
ni9 pccpta bine noe coucrtam^.Oiationii cbaracte 
ree oiccdi:figurg ac foinig trc&(iji. J^jams.f.qug 
ctià:matcria:Efon3ra qualitatcrgraui z magna coti 
nmctióc numcris modulis:anipUficanonib'':« cjc/ 
owatiomb^ cóftar. 2)l3ediocri3 qug butniliow:n6 tn infima in/ 
ferii, actaiuata qug vfq5 ad pu:?? c quottidianu ocfccndit fermo/ 
nem: Onib^gcncrib^ clocutiona-.matcria-.fentcije-.Bfonia-.^ fiii/ 
mcrs etia vatcs libws fuos oiftin^cre. £etcnì piopma viiia vi/ 
taoda flit Sulfulta cn'i inrgidatc oitTolota:^ fluitane cicangnie ac 
arida ojatiobcfcftanda credici zSugbisrebua fuserepoicrfmua 
qo£ grauitate':fidem:t)igmiaté omiioni: pigniiate-.Xompòfuio/ 
ne: « £le£antia accomodare folcnr. 

Icgantia:qu5factt vrvnuqaodq5Purc« latine oici 
vidc3r:3rt latuiiatc t £j:plan3tionc oiftributaéft. 
laiinitas fcrmoné piolatione z fcripmraporu: con 
grua ftractora cóferaat.25arbarifmn enim « folco/ 
I cifmii vitarc/Docer. 0olcron vcrbaconfcqucnti vel 
fnpcrioji: aut vtriqs non accoinodat. 25arbarifmum verbii vitiofe 
cflfcrt. je^qjlanatio Vfitati8verbi9:«^p:ii8aetà« Dilucida reddit 
OKitioncm. 23fifaia oiunrurtqog qnottidiano fermone:t trita 60 
ct02umconfueindinenofcnutur. piopiia oicòntur: qug eius rei 
vcrba funt: aut elle pojìnnt qua oe loquimtr. 




Ompofitio.c qttg byatu t traicctione ^itatte omiiw 
partes docuttonio gqlcs:"; gpolitaa facit.Cug qdc 
cópofitóinifi Diligcnt (il r.b oiacoic obfcruata omis 
pene fplcndo2Ìt)o:5:q5Coiic'unta3iota intereatne/ 
cefleé-Oindcni finccópofUóc degantia:aut^bo?2 
lna??q$ 02din3tióc8 valcantinó fatis imclligo. 63 qm bgc cópofi/ 
onis pars in tris apud owtojcs rcpgiar oiuifa parresioidinc-.iun/ 
cturail nume?: 3" pmis inncturà:qui3 circa lirrcrastcófiftit 7 (p 
labas:ouxi cjcpcdicndam. De 3unctura 
ti iunctura igit :qug apta qupdàtatqs concinna Ulte/ 
raru ffllabaruqj i contcytu verbo:?: cft coUocatiorab 
omni oft'cnfionc auriu p:ocul rcniota:moUa funt 

lia fusiatda:quf a Socrate « a Ibcopompo fumo 

(Indio fut Vitata: a £iccrone aut « oentoftbencmó nifi cum nimis 
frequent in ojationé incidunt, 6ppe etià fi modcftc intercnrrant: 
oiationc nuc mollto:c:nuc gr3Uio:c cfficiut. Ila vt i fapoiib^^ìug/ 
da interdu fuauit amara fiif.fic tn oioncaliqua afpcritatis interfo 
nanlia magis grata cft.Bnde fi vcl fcntentia?; nccclTitas cxigcrct 
Qut puctis quibufda curfus oiftinguCTctur vocaliu nec fpiritu vno 
ncc eodem pwfcrrcturrmodo id raro « modello fiacf.non modo 
hoc non rcpj^dendu cffct : fcd quandoqs ctiam laodandum; 
C primii igitur ejc o:dine pjgccptu eft tale.£auendu c(Te:ne ere/ 
ber vocaliu concurfusiqui biantem inconfonà atqj infuauem cjc/ 
pjimcndi fonoiitaté parcat:incidat in oiatione : quod fit fi p2£ce/ 
dens in vocali tcrminet oictio:? fubfequcns ab eadc aut alia inà/ 
piat vocaliiquod majrtmc in a £ x X) vocaUbusiquia maio:em ba 
bcnt fonumtcrit enitandu. vt amo amante t)euni. Bcftram lau/ 
do amicidam.£gredere ejc oomo aliena, fgrcdae e% vrbc elata. 
23ocale8Vero qug magisexilcm babent fonu:nnno:cm faciunt 
biatij.Vt bonoia illulìres vixoeS%co[itc virtuol'os bomincs.Tló 
tamcn magis inconcinne vocalcs fcfe rccipiunt: ^ fi cgdem cócur 





/ 



^^^^^ 

% 

Villini 

Un 

inpofa 

m 



/3 



mtM oolHdta aufoniam rf^ariam.jeiige g^rcstos bclIatoic3. 
Xonijcni r, ritaJUfó ad oifcozdiam ciucs. Xojdu viiicom iit cartrtó 
c)ccat.CL6ecuudu dì pi^'ccptu: muUaruj fimiUrcr Uttcraru có/ 
curfioiicm cftugcrc ocbcinu5:qug quandaiii vcl [egcndo vcl pjo/ 
nuticiaiido oitìicuUatc affcrrc vidcnf .vt 3acob bonus « 3ob bea/ 
tua:oci IcjcG oiUsdiucr obfcruaront . Daoid oiinnos ocdit pfal/ 
ni03.3i)fcpb tuie pbaraonis intrcrpics a fratribus facii»o:oic vé/ 
dirui<,ai;uiiaducrrai Iiius tirannua quf pcrpeirauit:^ pj:nitcbit 
tandem tatitg tiraiiniratis . Semiuocaliù vero Uiterarù coucurfia 
nesj p:eicr.):.inodicain vidciuor vel legcndi vel pjonunciandi oif 
fìcuUatem aftcrrc.vt £b:lftun» oominuni iioftrun» maximum noa 
omnca bomuice lummoperc ocbcmus cjccolcrcX vero quia oua 
rum in k littcrarum vim i fonom complcctif :oitTicilem ac biantc 
in concurfionc vidcmr alTcrrcpjonunciationc.vt £bartagincnfiii 
oux Xaniippu3 trujcif^lix Xcrjces:^ viriutie lux Xenopbon fui»-; 
Similifcr.x.«.s.ineptanipionunaationé reddunt. vtDcceptua 
Xerxcd gr^cisbellum uituUt.Iinde non foluin in verbis oiuifis; 
fed etiam m compofitia .%.z.e, Utteraru virandus cft concurfus, 
Ouare fi fo:te accidat: ve bgc p:5Pofino ex cum oictionc ab e inci 
piente componaf.s.Uriera oc medio eft abijfciendatvt exur^oiex/ 
Dito z fimilia.llec folum in bi3 ouabuó Uttcri^J magna eft afperi/ 
taatfcd f\ ctiam « I fi creb:e concurrant:iunctura oefojmcm cau 
fant.vt lìunc fuauiffime fuadebatmunc vero taribilis tuto:ibu3 
fui3 fati0 grauis erat . Omniu itaq5 Utterarii fiuc vocaliii fiuc con 
fonaniium nimi^concurfiones vcl alliduitatc*? cuitandf funtrqug 
fnfnauem p:ofccto fo»io:itatc reddcrc folcnt. (L Icma p:gcepiij; 
Ouod fillabarii fimilitcr carundc i confimiliu concurfiones « ni/ 
mie alliduitatC9 funt cuitàdg: quonià nó ta infuaué cp inci; tà red 
duntoutionc.vt£a(Tiu0Cura8 cullodirc comune commoditaté 
« cgteri Ctiam oc re certa ccrtantes refarcm cgpcrunr . 3^^'" n^<^S 
mcii8 nicmoìis modij ita ipona: vi litcg mcdiiatiois me minime 



pgniteat. yé poct§ potcntia poncntes iti polTibilibus et bone/ 
ftr6rcbti6laudaiitur.3té£iuiras qug arcsibusrcsiiuriregio a/ 
moie (odiji ed. Similitcr Ile idem fit oictionii immediate le fc/ 
queiuiu exituscaueiidum eft.vi 3Uo:umbeUaio:i3 ac imperatola 
fonuna laudatur:qoo2om pjobitas ciuium optimojó faluii inieti/ 
ta e(t.3tcm <^oitunatoju imperato^ , optimo:ijq5 rcaoium vir/ 
tu8 ma^is § fojtuna laudatur. Similit ne fcqucns oictio ab ea/ 
dcm incipiat fyllaba in qua pigccdens terminaiur perfpice. ve 3llc 
legit.amo: monalis in te intera eft.Ouod quidem vitiom non/ 
nulli £iccroni obieccrunt:fed boc vilium non eft attribuendum fi 
grauitatis caufa fiattnifi cum boc oiceiidi genere crebio vtamur. 
COuartum p:gceptum:q> etiam oictionum nimia concurfio « af 
fiduirae oiligenrcr c(i euitanda.vt non dì rationis ratio ratioiiem 
illi adbiberc:qui in feiuentijs3 fcrendis rationc non ^titur . TIemo 
quidem ita gloquentie ignarus efttcuius animus non faftidio aK/ 
quo afficiatur fi quod buiufcemodi audierit.nifi omatue caufa: vt 
fepetitione:coniple)ione:traductione:conduplicationc:contmua 
tionc 1 buiufmodi in oiationem cadane. Dictionibus cquide^ c% 
omnibus grànaticg oiationis partib'' fumpiis vti ocbemus:lon / 
gi8:ru3uib'':oilucidi9:fonàtib^:clecti9:idoneis:cómodi6:^p:ij8 
agtie:cócinnis:Vfuati8Ìvt o:atio ita fplendés:idonea:« refoiiaus 
e% ipfis cflficiar.q? aliqua verbo:u obfcuritas: aut oiaiióis oifficul 
tas in oiccdo nó cómittar :qug vel audito:^ auree vel legentiu ani 
mosaliquado otTcnde:e polTit.COuintij pjgcepiu:Ouod nimia 
Verbojii fufpéfio « ^lijcitas in o:atióe cft viriofa; qug ree ram erfi 
in iberni js interdi! coiicedaf nn c^rcris tamc ozaiióis partib^ rep 
bcdi rolct.GScxtii pigfcpitì :Q6 figura quc ibemafis oicit in firn 
plicib'^nó mnurrnec i cópofitis nifi i qb^ apud auctoics id pmi/ 
rfu fit:vt poftea q? ^ipofteaqp vo.3nq5 Ticé:^iuiccq5.feptcq5 
trionee:p:o fcptcnirionefq5. fatis boni viri officio fecit: ^ fatif/ 
fecii.^t qugdà ad bue modiì a nobs oiuidiìr propterca nó repre/ 




b£nduntiir:q) a fummis poctfe z ojatojibus font rcccpm. 
Cecptimum ptgccpiu.boc intcr cuin z rum rcfcrt:« tum oupli/ 
catuin. Vt multislocisadmonct Xiccroi-QDcapanicijlaojatio/ 
ins'.coi bgc coniiiuctio cuin antcfertur: vcl caufam: vcl conconiiiai» 
tiam: Vcl id quod apcrtiue ed ceriiulVc fignificat: vcl tcmpoiie po 
ritatcm:vcl maioium rerum oi^nitaté. lum vero aut olficium ait 
tcccdcnti0 caufgtaui altcrnationc:aut rem miims nofam : aut rem 
p02c poftcrioicm impoitatiaut mino:é oia:iitaté ac momcntu af/ 
fernnifi aliquid fcquatur^quod buie ratiom aducrfeiur. vt poiius 
multomasis ftudiolius:^ qug funi buiufinodi. f^cmplum piimj 
jCum tuo in me amoje fummo:tum beneficio fempcr tui mcmoiia 
pig me feram.£)ccmplu fccundi.£um mutuo imer nos amoict tu 
reipub.caufa ppctua rerum omniiì focictaic ocuincti luinui?. £%/ 
cmplum teriij..Cu tuis in omnes benefia|s:tuin voluntate in po 
(lerum pjona ad omnia viri officia pater patrig iure opiimeoicc 
ri6-£)Lcmplum quarti.£um oiciì tempojis piioiitatcm. £un\ oli 
in parentcm pictaté infigné animaduertimusttum in patria noi» 
mino:c lludio futuram fperamus.£):cmplu quinti. £u5 vitam p 
tua falutcuum opes omnee profondere nun^ oubiiabo . Oaod 
fi tum in cadem catione geminetur aut in oiuerfistconcoinitan/ 
tiam fine oifferentia fignat-Vt £icero tum naturattum confuetudi 
ne ad omnes ree boneftas fiammato ftudio rapicbar .Sepenumc 
ro tamcn nimia obeundi ncgoci) oponuna cclcritatc opp:efli:9ut 
occupationibus alijs oiUractiraut parua adbibita oiligcntiaunca 
fuire m concurfioné ^ alìiduiratcm: vcl litterarnin-.vel fillabarum 
vcl Dictionu vcl vtrariiq5 inci'dimus.Ouod etiam apud £iccroné 
cum eloquentie p:incipcm:tum etiam barii compofiiionie ratio/ 
num 1 p:2cepto:n optimum artiftcé aliquando compcriemus-.fed 
tamcn eft curandu oiligenterit quoad fieri ponìi:vt ipfa concurfi 
oim *i wmià alTiduiiatis viiia oeclincmus. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



DcOidinc. 

Yldo Cd qugdam vcrbo:uni o!3tioiu1q5 Inter fcttcl 
itaniralis vcl artifictalis oifpoftrio. £irca qué obfcr/ 
uattdu c:c fit boc octauu in o:dinc noftro p:§ccptu. 
Ouod fcinpcr oiatio crefcat z augcatur: vt quod fc/ 

quit magis eo fii quod aiucccdit: vt llobilis ? egre 

giU8*2)l3agnificu3 « illu(ìri3.£ruddi3 « inwnanid . Jur « facrilc/ 
gus.aogcri quidcm vuli oiatio i infurgactnon minui. boc vera 
cu vcrba ad candc fiiu rcirt rdm.Qód ad o;ucrfa6:fauIlu admit/ 
tit vitium:qui ab bac oidiim mionc oifccóirtvt cum alium facri/ 
Icgum pjins oixcris: alium ocbinc furc appdlas £>-augaidg au / 
tem ac multiplicandg oiationis rario: rripicx rcpcrìrur apud o:aro 
rcs.Una que pcriinct ad vnid oiationc mulris vcrbis coadoina 
tam.aircra qng ad plurcs multis partibus gràmaticg o:atiói3 
amplificandis . Icrtia qug di accomodata cpiftolis t o:aiionib' 
atq5 coterie o:ato:u oiccndi rationtbus^mon folum vcrboiu copia 
cjcaggcrandisivcrum cria ncgocijs rcrij locuplctadis.'P^rima ergo 
(oaugmcntandgotationisanimaducrfio cft i vt in nollra o:aiióc 
coaccrucmusmiulta nomina fubllaniiuavl'p:op:i3 vdappdlaii 
uaiaut ctiam adicctiuarpofitiuaicompatiua:? fuplariua:aut Vcrba 
pcrfonalia aut impcrfonaliaraut parttcipia in omnib'^rcmponbus 
pofita:autgerundia Vd fupinaiaui ^nomina pjimiiiua aut neri/ 
03tiua:aut aducrbia pofitiua compaiiua ? fupcrlatiua:que oictio/ 
ncs buiufccmodi ita gradaiim colloccnt: vt aircram altera c aliam 
alia fubfequar :qug maiojem vim « cfficacio:é vcbcmcntià unpoi/ 
tet:et o:ationi9 fententia magie adaucta cf)idet.23t in boc excm 
plo.£um iulìitia5 eam ipfam apertilTimc conllarc videamus:[cx q 
oppida:duitatee:p:ouind5:nationc8:rcgna:atq3 imperia guber/ 
flantiir:confcruani^:ampliftcanf :omnem igitur cogitationan: cili 
gcnii3m:acfione6:fo2tunafq5 noftrasmoo ocniqj lotoi^liba c%/ 
ponete od?em"';vt ca ipfa ium giuiias oiligentcr e;ccolatwr. De 





fcdicLi conusmctandg o:ati5is fpc de cxcmplu tollc. vt £go p!0/ 
ptcrmaauu Ciccroms inmcamo:c:ip:opiar irtrigiicsciusvir/ 
tatco:atq5p:optcr masiwc multa fiiabciiancrita cumplurim» 
0iU50.3tcm £go cmm cam pjoptcr niapum Xiccronis in me a/ 
mo:em:qucm fcmpcr optimum fuiflc cognouiuum ctiam fua crg3 
me benemerita: qu§ ab ipfoquidc multa «magna recepi:c6 pio/ 
fecto mirifice oiligo.£cce quomodo o:atio pigcedens cj: relatiuis 
mtcrpofitis multiplicatur.Sic cnini cj: omnibus owtionia parti/ 
bus oiatio muUiplicari potcft:5:d oe omnibus ponete esempla; 
itan et oetertia augmentandg o:ationis fpeciemon tam piolijaij 
eli § labo:iofum.Dc boc autem rclatiuoiu esemplo « alijs ojatio 
num partibustcirca muUiplicandas ojationesrquomodo oponu/ 
ne concurrant in fuis p:op:ij8 oicctur locis. Ilonum pigccptii: 
Xìoodoignitas rerum attendi ocbet acnaiurg: viqug ineodem 
genere oignitate naturg p:g(lani:ea minus oignis in oiatione ail 
leferantur: vt viri f^minisroitus ocafui; oies noeti; fecundg res 
ftduerfisiboneftg turpibus.'Z multa ad bunc naturg modum fimi 
lia^ boc verum'cum aliqua verba fefe immediate fequnutur; 
Tlibil cnim impedif.fi a fe oiftantia fumnt:^ in oiuerfa oiationis 
polita partecaut ad oiuerfum tempus oidincq5 relatatqug mino/ 
rem oignitatc babeant poflc oignionb^ anteferri.vt in boc ejccm/ 
plo.£um ingcna ajmcn piius mulieru:oe bine viro:u in manus 
boftium perucnilTef.fccuta cft fubito cunctis in rebus capiiuitas. 
3dcm in feparatis Videri multo facitius] cft. Decima pigicptu 
jCauendum eli ne verba in o:ationc ociofa fint: ne fuperuacua: ne 
nibil ageniia.quod vicium qui euitare volcttfemp genus fug fpe/ 
dei antcponet.vt £aftoj « polluj::fratres gemini cii fmitimis bd 
lum gcrcbat.SuEuacue igif i mepte oiceret gemini fratrcs.llà ci 
omés gemini fratres fmimibil op^ erattdi gemini oijciffet fratrea 
adiìcere.GXj -Qà verba reb^oe quib*' loquimur fint accomodata 
ne plus minufve ^ oignitas rei poHnlabit fignificare videantor; 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Tlam qui agricola itiuftrcraut rcgcm parcu intcr laudandu appd/ 
Littnon mcdiocritcr vicium iiiciirritiquonia ilUc adicctiuo amplio 
ri:bic angufKo:i ^ rei natura pofcat vratur.CDuodccimU): 
non abutamur ^nios verbi fignificarionc p:o altcroiin qmb'^nul 
la fimilitudo rcluccat.vt fi fundu erudita appcUcs: aut milite fine 
armis inftrnctum incedere ad bcllum oicas.Opus ttaq3 erii pjo/ 
p:iam fignificationcm vcrbojum a grammaticis rcpctcre: « rerum 
naturas confulere:qui9 omatus rebus oc quib^ fit accommodan/ 
dus. CDecimumicriiii :Q6 ima adicctiuii « fubftantiuum ali/ 
qug interponant oictionesiqug p:ofcao cj: omnibus partib^ grà 
maticg o:ationi9 cómodilTimc fammi polTunt.vt amplilTimam. 
2)n.I.£.facultafcm rationéq5 oiccndi ingcnio ftudio atqj ooctri 
na confecutus cft. 3tcm 6ummà equidé X)l5aria Ijiticiam fufcepit 
<um fibi ab angelo filium oci fc paritura nunciaiu elt^^^^"^'^^"* 
multa legifti lib:o2U5 Volumina q? in Virnm tandem peritillìmum 
aiafifti.3fem.PI3agnum fupia vircs onus oefumpii: qui oe rcb' 
oiuinis oicturui? furn. Xauendu tamen ne ntmium abinuican fc/ 
parentur; q? o:ationc obfcuram faciant. vt in boc ejccmplo.llulla 
faiis pjobata apud ciues fuos virtus elt. Ilon tomcn fcmper có/ 
cinnii elTc vidcturrq? adicctiuù a fubftàtiuo interntediamu6:fi me 
Itoicm pigfertim fonoiitatc babere videatur vt continuo colloceii 
tur.quod eucnit potitTimu:fi adtectiutì ? fubf^antiuu m gcniriuo 
pofitii :alind adicctiuu z fubftantiuu cui fubo:dinaf : fucrii ima/ 
locatum. aut cnm adicctiuu comparatiui; vna cu fubftanriuo fac 
rit in gcnitiuo pofitii.aut cum aliquà magnani alicums rei vebc 
nicntiain impoifet.fi etiam aliquando adicctiui) pofitiuù vel fu/ 
pcrlatiuu in omnibus cafibus pofiin oecentcr cótiguc tractari po 
teft.Scd potilìimii participia omnis tcmpoiis cum in concomita 
tia Vel fubfequctia coniinenturifmc inrcrmediationccollocari fo/ 
leni. £xcmplu oc adicctiuo z fubftantiuo in gcnitiuo pofito. vt 
cximia pztllini nolìri amo:is magnitudo me vcbcmctcr adb02tac 



I 

Éun. 



par mutui bcncfìcii rctributio a me libi rcfcratur .'Stm ijitclr 
IciiiJ tug fa.niUg oisiutas:^ p:§cUru3 fpccpig virtutiij Iplciidoi: 

cjcardciccitij rruciidg virrutis ocftdcrium ad rtudiu te plurimum 
incitare ocbcut. jejccnplum vbi adicciiuu cofiiparaiiau cum fub/ 
ftantmo iu gcniiiuo pointur.vt ncmiiieni video calUdioiiiJ ingc/ 
mi :pcrfpicatio:i3 micUigcnripaccuratioiia C)ccogiratioui9:ingcii4 
Ofio:i3fcicnti5:lludiolìo:i3 oiligcnngtatnphoù» ooctrmg: pig^i 
tioiis cloqucntigrcp. PfS .!.£ .cjctiiilt'c, jejccmplu vbi magna ve/ 
bcncntià impojtat-.quod contingit in ablaiiuo.vt. -Qui s^rcgias 
bonamn» ariium oifctplinas fumma voluntatctaccurattiUma con 
tcmplatiortc:^ quoi ridiano rtudio completi luniicas quas cj^indc 
fpcrarunt cnio!imano:u rationes facilitcr confccuti fucront , £%/ 
cmplnin vbi adiccttuii pofitiuuiii ponitur cuin fubftantioo in 0/ 
mnibua cafib^ fmc intermcdiatióc. vt 2)l3arcu3 Surcliua vir of/ 
ficiofus p«jdcns:cuiu8 virrua ranrg cft midligcntssttantg intc/ 
griratiariantf conftanrie:i3nt5q5 inodcftis :vi ei lan.^ fido ioao 
« bomini fapiaui plurimu oebcam:3lluni igiiur ad te pwftcifccn 
tem vt boniinem rccrum « ingeniofum artUiccm:ita tibi conimen 
do vt mcum affincm t gratam bommé.llain 1 ego ipfo darò ge/ 
nere nato:^ infignibus moJibua c)q?olito:aiq5 alijs magnis Virm 
tibu» p:£Ìito in omnibus mci3 ncgo ija faiuiliaritcr frcms fum 
J£)ccinplumocadicctiuofupcrlatiuo.vtluciu0 CralTus virpentif 
fimaaicui^ vt boirtinia inicgarimi ftdcs mibi cjcploiata eft: a me 
plnnmn oiligitor.nanitfibitanc^ bomini amialTimotpiocura 
lon vigilanriilimo raiioncB mcas agenda^ libentcr cómittae fo/ 
Icorncc vutp ipfum opiimum amicn oercUnquam: qucmadmodii 
cgoipfo lucioXralìovirooiftcìofilTimovroi familiarinimc: ita 
ctiam a te peto: vt caufg fog tan§ fi mea res agcr«ur:rc ma^mo/ 
pere accomodare velie: quo graiiusmibi nibilcfticac potms. 
^jconpliun vbi adicciina pariicipia omnia tempojis fine inierme/ 
dianone poountur.vt JCuin in 6cnatu coufom tua agere cgpidej: 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Salaftk) manmteimMbas nudicnt^mi pì^kais fcgationi 
bu0:cgtcri8 magiftratibus faotoiibastfenat^ cft oimilTus ; obmif 
fìs ctiam alijs crcandis magiftratib09:3t3q5 rcs in aliam oic oc / 
lata cft:oc qua quicquid acto5 factit te ccrtioictn rcddam. C.Dc/ 
cUnnmquarta pjgceptam . Qnod oiatioiics ab adkaiuie ff pius 
# a fubftantiuis mtìpcrc ocbcamus: « boc a pofinuis comparati 
ni8 « fopcrlatiui0:finiplkib^ i conipofitw. 3tcm a rdatiuis fub/ 
ftantig c 3ccidcnti8.3t^ a partidpijs in ans vd iti roa vd in ooa 
Vd in tu8 ocfincniibiJ3.3^cfn a pjononunibus pjimitiuis z ocri/ 
oatiuis.oc quiboa omnibus ejcempla per ojdmcm fcquuntur. 
JExempIn oe adicctioo pofitiuo. DBagim ego a re beneftciu me re 
cq)iffepiofiteoi:p:o quo vniuerfam mcam tibi operam o^fero. 
3tem 3mmo2tali3 enimin me benemerita UberalilTime piofccta 
funt:qoj: nulla vncp mea oelebit oblioio. £j:cmp[a oe compara/ 
tiuo. Ì)f3aius mibi ofTiciti p:gl>arc non potuiffes: ^ illud quo ta 
me bodierua Die amiciffimc pcro:nafti. jejccmplu oe fuperlati/ 
uo.2)f5aximnm piofecto illud tuum erga mepiomertóu: quo ego 
a te cumulattflime exoznatue fum:reputo mibi fummu fummope 
rcgratiflìmu. £xcmplnm ceadiectiuiscompofiiie: vt permul/ 
f a:permagna:pcrcl.ira : permaioia : perdanola : qpmaxima: ^iocuii 
dilTima: ^ampliflima. £j:emplu oe rdatiuo fublìantig. i2ui ti/ 
bicjinic fiuctus ocbentur: cum idonea mibt facultas ofYercr * eoa 
piofecto Q^vberìojearufcipice. fxemplu oerelatiuoaccidcntta 
jQualia enim ab alija oflicia receptmu8:ralia picrunqs rcddcre fo 
lemua. £xemplu oe participio in ana. vt 3»uiS»f3ntC8 virtutib' 
bominea i bonaru ariiu5 ftudija iugiter infudantea: maxima feni 
per fili beniuolentia p^ofecutua. fx^^mplnm oe participio in roa. 
vt Daturum operam virtutibuaBibertum nolìrum <$ fcribia: mi 
rum in modum gaudco. £)ccmpluoc participio in ona.vt £%/ 
c o4endua ab omni bominum genere penitua eli Xbiiiìua: qui 0/ 



toni 
hi 

E 



mniam bominu cft condito! « bonoiom darsitoi . £)ccmplum 
oc participio in tuo. vt Xonfccutum fc opaa mea commoditatca 
cpplurimas jCiccronétitHretiulilTcvcbcmcntcr Igto:. fjccmplS 
oc p:onoimnc piimltiao.f go fcmpcr tibiaiwciflimua effe volui: 
quia tu me fcmpcr plurimiim peranwfti .3tein,DI5c quidcm in a/ 
micitia fi aliquando cjcpcriri volucristamicum pwfccio tibi com/ 
pcrice optimum atq5 paratUTimu. £)ccmplo5 oc pwnominc oc/ 
riuaiiuo. 2)nca quidcm oiligcniia tibi fcmpcr futura cft paratici/ 
matquia tua in me bcniuolcntia cognoui mibi fcmp ^piomptilTi 
ma. GDccimuquintu p:§ccptum.Ouan(y ab adicctiuo appofito 
tei fuppofito paincipium fumnicrc owtionis commodilTimum fit 
quia tamc aliquando accidit xt oictionca aU§ multipbaric nó mi/ 
n08 in o:ationis principio optimc iaccrc « puld5:c rcfonarc viden 
turmon incommodum vifnm cfl ab cis piincipium o^tionis c5/ 
(litui polTc : qug pioferto oictioncs c% omni genere arq5 maneric 
octopartium grammatica oationiscommodilTime fumi pome/ 
rum: vbi adicctiuationcs non tibi commodc foecedcnt: quod per 
plura videre exempla pnlcbwm iudiabis. JÉjccmpln oc nomine 
pjopiio in piincipio oiationis pofito.Brutus quem in bis tibi Ut 
feria commendo:cum mibi fit omnium amicilTimusttnm etiam 
majcimis eft virtutibus cxomatus. èjicmplmn oc nomincappd 
latiuo.bomines enim illos quo3 ouplices cflTe cognoui: n vnum 
tcrbis oicantialterum autem re fentianttnifi ipfi aliqua piobabili 
fo2falTe ratione ad banc fictionem compellantur : apud me km/ 
per pani valere ocbcrc cóftitui. £%mp\a oc verbo actiuo.ama/ 
bo te femp atq5 fummoge oiligà:quonia tu omìa ^ me liberalitei 
dfecifti. eyempltt oc palTtuo. Mideoi enr te videre cu me lego 
litteras: fed ooleo cu appello: immerito a te negligene: cum feri/ 
bendi facultatcm non babuerim. J^x^mplu oc verbo inter eli:, vt 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



3titerdtpIur{mnmv{ro:up!adcAtùimfnremofccre qag adcoiu 
rcmpub.rccte gubemandam pertinerc videanrnr: £%€wp\m\ oc 
verbo placet «fimùibus.'piacnitfcmpcr'ac libuit maximopÉre 
p^inctpibud fapicntibu9accurati(Ttnie pcrrautan:qnid fupcrion/ 
bDs ali|9 pim(iptbu9 acciderìr: vt fuppcdiiet ci? quid cuenict aut 
C08 aserc oponeat. £xcmplu oc gcrundio.^scndom eli afìftdoo 
vt oÀTiciofom aliquidconfequamur. j8xcntpldoerupino.*}\ela/ 
tD multouim nobi6 fignificatum di inajciina officiofuiit re vinitn 
elTe factum: quo plunmii certe gaudcmu9. De participio fupia 
in p:o)imo oirtii cft pifccpto. fxeniplum oe p:fpofitionc. ad. 
jc.cal.l?I3aij ad vrbeni cum vcniflcm vt oc multis ac varijs rebus 
recum cómcntarcritc rq;>crire non potuta quae igitur rc9 te co:atn 
agcrc volcbijintper Iittcra0abfcn3b:cuitcr fignificabo .'itmc%/ 
Ira iocum funt ea pìofaap qug tibi fatborqup certe funt a te cili/ 
gentilTimcconridèranda.3tcm.'Poft ocumnoilrum omnipoten 
tem 1 parente^ qui megenucrunt ncminc babco.: quem magis te 
0ili$am:magi9 e;ccolcm:magid obfcruem:neq3 maioii te beni/ 
oolentia complcctar.3ion vfq5quo fpiriitj pcrduccrc poterò non 
cdTabo me tibi grattfl'tmum ocmonftrarc.3tcm.ab omnibus bo 
minibus binicrito oeridcnturrqui clarilTimas bonarum artiu oi/ 
fciplinas viUpcndunt.3retn,£oiam te cum atTucro ea tibi occla/ 
rabo:qup ? gratilTima (o:e t cómodilTtma tibi vidcbuntnr.3té.t)e 
omnibus rebus qup ad te pertincnt:quarq5 mibi curandas p:^ce/ 
pilli quid ggeriin ex bis litterie cognofccs: qujs tibi jSafparinug 
meo nomine confignauit. £%cmplù oc aducrbio.bcri Ittcras ad 
te fcripfi-.bodic Vero atq5 nunc oc te cogiiorcras criam mcis te lit 
ceris vtiitabo:oiUgcntcrq5 res tuas pertractabo:Tt aliquando in/ 
tclli^as me femper i iam olim;oc tuis 02namct(s ? cómodis ma/ 
jrimopere cogitare. 3rcm 23erij cnimucro nifi tandem mcho:cm 
viuciidi conllitotionc ocfumpfcrisiconipicio te maxima fubiturii 
incótnoda.3tf • So:fitan paraa bf c incòmoda quib^ imp:2fciitia^ 



ifficcrisiiii m3)cimu5 tibi cmoUmciita5 in poftcru5 rcdundabunt. 
3tc Uiy. fere me coniineo quiii ad te aduolent:^ ea tibi fiijinficé: 
qug fi feceria tibi plurimu conduccnt. èjicmj^^lmn oe ititcricctio/ 
ne. beu mibi cor ego tuie omnibus incómodis non aftucri . nam 
m^Ximis te piofeao cnns atq5 molcftijs fojtalTc libaalTcm. 3te5 
bcm bone 3efu «a «xo» vt nobis perpetuo fis adiumento.Jem 
•papg ita ne k ree babet vt narrarti DHarce lulli. '^tc Stat quas 
buie noftrg reipu.f iituras imincntcs calamitatcs narrai Scmp:o/ 
niu6. yc^Mb^i ita ne ab bis oecipiendus ego fcmpcr fumiquo/ 
rum rationibus plurimu5 me accomodare Coleo. £jim\?\a^ oe co 
iunctlone.£i tecom libcntcr adelVcm-.i me tibi UbenrtfTimc acco/ 
modarem:fi magn^ mcg atq5 alTiduf cogitationes ac occopatióoj 
boc mibi pcrmitterent.3tem.6i ili boc meo negocio adiumcntu5 
mibi tuu3 pigftitcris'.pcrftciam piofecto qj te bencficiuj mibi pjg 
ftuilTe [^tàbcxi&,ycm, 3gitur cum tu plurimuj mibi fempcr ob/ 
fuiftimoli ejcpeciare vt p:o bis tuis in me iniurijs oebea5 raagnia 
remeisbeneficijsepjnarc. 3tcm.nun# alluni fiiittcmpus in 
quo non maxima) atq3 ftrmilTimastuojominmc benemeritoiu5 
mano:iam coininue complejcus foerim:p:o qulbus cquidem iam 
tibi cumulate latilfccilTem-.fi idoneam tibi fatiffaciendi facultatetn 
mibi comparare poiuitTcin. 3tcm.an tibi ego vn$ nulla in re c6 
tradicturus ftm:qui te mibi fempa omnibus in rebus $faciUimii 
pi^uifti. 3tem . 6altcm verbis te mibi comodare vclis te obfe/ 
cro;fi re ipfa adiumcnto mibi clTe non polTis aut non vdis. £1 qp 
plurima ad bunc modum oe omnibus partibus omiionis potè/ 
rie escogitare esempla. (lDecimufextu3 p:scepti5.0ood oiftri/ 
butiuis 1 partitiuis nominib^ cómodilTime vti polTumus :(a aut 
alicutus negocij partitione5 quanda^ faccre volumasraut certa5 3/ 
Uquaj animi oeterminaiione) oeclarare nitimur . De qua ratione 
boc eyempluj confptcerc potcs.-Quod.£aibo Xlodius a me 



■ ■• * ,i - » c i 



1 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



pluriinu5 oiligunrnr :'ncct5 ehi3 Imaito eos majcìmi facio : llam 
rum alter niibi ooctrinam minirtrauerit : alter vero magnai mibi 
rauin facuUatcspigftiterit: non polTum abduci quUi cum alteri^ 
virtutc adauctus finr.altcrius :utm copijo adiutus exiftain: alte 
ri maxime oebcamialtcrum cttam admoduj oiligam: quo:n5 viro 
magie gaudcam aut magie vti velijn non facile oiiudico. piqic/ 
rea fgpcnmncro cuenire videmus-.vt in comparaitone reroj mul/ 
taru3:aut aliud alio laudabiliue vel turpius oemonlìrarciaut coni 
modiiis-.aut oeierius perfuadcre:aot iuftins vel iniquiue fignifica 
revolumu8:tunccomparatiu3Vidcntur omninonecelTaria . De 
qno boc tibi C)cemplu5 trado.6i ey omnibus bominibue qui ma/ 
jrimam libi bcniuolentif coniunctionem p:ofirentur.vnu5 tibi po 
tilTimn5 adoptaftirqiu oignitatcm tua) maximopcrc tueretur.nc/ 
mincm piofccro cómodiozcm Diligere potuilTeeiqp poinponiuj: 
cuiue lìudmm p:o auctozitare lua coUuIlranda tatn maxinm exti/ 
tilTc conftattvt neqj maioiem opcram.ncqj lìudiofioiem curain: 
nec ardentio:em beniuolentiam: nec p!omptio:em quidem oiligé 
tiam qui quam pì£(ìm tibi potuilTer. 3"fuper id quidem concin 
tium efi :(i in omni pene modo oicendi trequcntemus (uperlatiua 
nominali! vel participalia aut aduerbialia . quod multis ex caufie 
a nobis fieri idoneum e(Te videtur.llam cum in piimie ipfa fupcr 
tatiua piopter magnam rcru) refonantiam magie fplendida red/ 
dant ojationanituni etia efficiuntivt oicentie fcntcntia lotige ve 
rio: 7 efficacio: elle vidcatur. "^rgrerca ipfa fuperlaiiu.! oicèdi fti 
lumredduntmagid amplii : magie longumtmagie opiniti. Ouod 
cum ita fi.t:apte fatie foperlatiua qu^: vfui tuo fc accómodabut ar/ 
bttratu tuo pcrtractare potee. De quibue boc exemplwu tibi pa/ 
tefacio.Oó Antonio tamfamiliarilTimc icmper fretuefum ; tam 
fiimoperc eiì oiligam.vt ego fumma cii iplo fini familioritatc có/ 
iunctue:non c(l p^ofecto mi Xcntulg:^ vlla moucri ocbcad admi 




ntionc.nain cu i3 1 fummo mibi fcmper amojc pi§(titcrit: «vigi 
lantilVunà p:o rebus mci3 oiUgcntiain oeclaraucrit:^ ampUlTimà 
mibi libcrtatis bcncficeutià patcfcccrit vt nullum fummu borni/ 
ms amantilVimi libcralilTimiq, ofiK»u5 pjgtcm»ifcntt ucq^ vUum 
majtimu', p jo falutc mca pcnculu fubtcrfugcrc wlucrit : imquum 
clic oup ini= cjo cciam virom me fibi ^sraiilTinmm : « ommbuff 
fuis cóinodie « o:uamciui3 »j>piomptilTmui oemonftrarc . Grxs 
cimumfcptimu pifccptuj cft:Qó o:atio ducuta obliqua fii:id 
cft a poftertoubus \\\ rccta conftmciionc inapiai:fiue id quod v« 
boìupponif.vcrbum ipfu antcccdat fwc poftponatur. ^^cmplii 
piinii. vt nanincm polTc ad cloqucntiam accedere Cralìus inquit 
nifi qui muUaru rerum pjius fcientia inftructus fit . fjccmpluj fc 
cundi.lDanc vnam effe ad bene \>m(% viucndum compendiojuj 
Viam iuquit.eocraics: vt talee fimus quales iudicari apud alioa 
volumue. GDccisnumoctauiipigceptum. £)uomàgeniliuusiti 
o:ationc rbctojica igpcuumero occumt ncccnario tractand^:du3 
igit pertraciàdi ratio crit oiligétcr cófideràda. ixuitiu^ ergo p:f / 
poftere collocef :VI ìllis oictionib"' quib^ fubo:dinatus e pxponar 
còcinnà ^fectofonontatéipo«at:« maguoowHói dari^iutelligc 
di adiuméto effe videe .De quo boc tibi eyemplu ocfcribo.Xu £i/ 
ccroiUs fcripta quo^z iuumcrabiles conllàt cómoditatis oponuni 
iate8:cos femp plurimii obleciarijtrquoìu auim^ officiofis rebus 
femp fuit expofit^.uó igit miru c:fi ei^.»l3ard.X.volumia a me/ 
ipo accoratiiTimo quide rtudio fuerit Etractata.3fc.£bnfti pccpta 
q oilijctcr obferuàt:f terna 5lo2ià optime pfequunf .3t^^Jatons 
fimi pcepta a multis uia^imoge celeb:anf . oatiuWos in có/ 
pofitiÓ£ omàdc o:atiów ppoitcre pofii^ bona rcddit fono:iratc, 
vt £b:Uto qui fe traduni:oprimam vtucndi raiioncm eligunt. 
3icm.Pl >aio:i quldcm curg oignitas tua mibi eflc non poiuilTet: 
orni altud nibil oies noctelq5:^ oc rationibus tuie cxcogucm. 

£ 4 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



C£)cctmumnonu5 p:5Ccptu5.Quod cafus tcmpowles qui a pie/ 
nfq5 in ablariuo cafo collocar! folcbantrab oiatoiibus in accufati/ 
DO confucucrunt iractari: vt t niello: ftcrct rcfonanria: 7 cfticacto? 
(onUarct o:3tio. £i boc fit cclcbcrrinm fcqocns vidcrc potcs 
excmplum.fgocnimmultodannodcxcogitani qua ranonc boc 
fieri pofTct: cp omncs cbiiftianoiuj pjinapcs atq5 poieftates: in/ 
iuri)8:odij9:acfimaltatibu8 obmilTi9:tanta dTcnt amons ebari/ 
catc coniuncti : Vt cjc omnibus ipfis tam validiflìmus ficrct excr/ 
iitusicp ipfi maxima poientta fretiiinfidas gcntes arq5 barbaras 
oppugnare polTentiQug buiufcanodi cogitatio mcaiquia tam bo 
nella « optabili9 elle conflat: non celTabo oies noctefq3 mccii ani/ 
mo pcnioluerc:fi quid fojtalTe conducibile c% bac re poiTct elici. 
jQuod fi aliqnando fecrumraut conftitutuj eflc vidcre^: rune vitg 
cómuiatio (vr mibi videoOmolcfta mibi accidcre non poiTct: 
'fioteritfimiUteraccufatiuus^inon tempoialisrin cópofitioncoia/ 
tionis p:§pofter€pom.23t.jCbnftu5 qui vere oiligDnt:eo2U5 ani/ 
mas f tcrng beatitudini confeci^nt. 3tc5« Studiofos §quide5 bo 
mincs nitoj immitari : vt virum me oocium reddcre pòiTim. 
C23igerimu5pi^eptum. Bblatiuusin concomitantia pofitus: 
tumositiones plurimum Dilucidare vidcturtlumaiam narra/ 
tionom bieuiiatt potilTimu eli accommodatusiqui ablaiiuus bu/ 
iufmoditfgpenumero oeducitur: aut a nominib*' p:op}ijd borni/ 
num locoium ? p20uinciarn;aut ab appellatiuis nominibus t ver 
baltbus 7 participi j9:at)t ab adiccttuis oiUrìbutiuie:; c^rcrìs cti/ 
iam pofitiuis com{>atiui8 1 fupcrlatiuia: atq; pionominibue p2i/ 
mittuis « oeriuatiuis coniunctie cum nomintbus appeltatiuis co 
gnominibus ? Verbalibus atq5 participi|&. De quibus i^gc pau/ 
a esempla confpice. ve eupcrio:ibu8 iam piifcis temponbus Ho 
rentc T\oina tluma Pompilio rcge:refpublica tunc rccte guber/ 
nabaturi^erum flucntibus annis. lucio 6illa ciucio Viòu/ 




ibo 



UIK08' 
(SU 



reità confuUbud-.intcrcumbante Zm POario nouo coufulc ocfi/ 
gnatoiciuiUa oifco:dia crudcUtcr infaitirc cgpit: qua in longuin ni 
mis Dcducta communi faloa ciuUatis accrbilTimum cft palTa oc/ 
trimentum. ocindc paocis poft annfó potcntiojibus rerum poti/ 
tis: Dominante lujcuria : ntnjia ejcoita iam ambitioiienmpcrandi 
cupidità^ coiwalcfccrc cgpiiifed auaoie £icCTOiie:fapicntia in co 
uenicndia magirtrattbus:^ confiUjs adminiftrandis fuftrasanie: 
rcfpublica a oireptionibus liberata cft : ej^pulfo pigfcrtim.l. £a/ 
tbelina:-? foci je oppx(Ti8.3tem.3mperante Octauiano augufto; 
auctox oeo p3tre:Duce 3eru cbriftotadiuuante fpirimifanctoun/ 
tcrcedciuc virgine I>r3ana: faucntibus C5I02U5 conftcllationibus: 
omnibus etiani oiuinis laiie confeiuicntibus: falutifera claritatia 
lux oiuinitus nobis cpita cftrqua ouce animas noftras rationi/ 
bus mundang vif§ recte conftitutiargtcrne fallatati confccrare va 
le3mu3.3tcin.£bnfto omniu5 bono:D5 amplilTimo largitole qui 
grati3iu5 adiumenta pctunt: vt recte id cgerunt aliquando confe/ 
qui poterunt.3tem.6tudiofi3 equidem virta fedulo ftudio liben/ 
ter vfu0 fum:f t illuftratus coium virtutibos epggerari valeam. 
CBigefimuinprfmu) pjgccptum quod cft generale arca nomen « 
omnce o:ationnm partcsrvidelicet.Si fubttantiua nobis tractati 
da contigerint fiue p:opna fiue appellatiua tam bominuj q3 mu/ 
lierum omnium animaliuj atq5 loco:u5:reriìq5 cgterarum tam cg/ 
leftiu5 # terrcfìriii -.oiUgenter infpicere % accurate confiderare oc/ 
bcmu3:q85 fit illoium natura fubftaniiuomjrqus visrqup oigni/ 
ta9:qu5 pi^antiarqug nobis cum recte perfpccta z p:udtnter co/ 
gnita fuerint : ca nos faciUtcr adinonebunt : vt fubftantiuis illia 
idoneas conuenientes p:op2ia8 comodai % condignas nominum 
velLparticipiouimadieciiuationes pofiiiuascompatiuas fiue fu/ 
perlatiuas adiungcre oebeamus-.qug rect<: % concinne x rei contra 
eie effe videantur:? etià fubftantiuia in genitiuopofitis; qu^aUj^ 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



ctiam fubftantiuis in regimine fubojdinanturtaddjmBO alia fub/ 
ftantioa qug fibi còmode t congrue addere valcamu3. addo ctià 
cp alif cgtere oiclioncs aliam partium owtionis cade^ rationc Vt 
nomina vel parttcipia oebent elTe rei oe qua agitut conucnicinca. 
/3u§ omnia Vt darius pcrcipi poiTint in icqucnti patene exanplo 
X3uonià in. PI3.X.£icerone fummo t celeberrimo quidé ojato»: 
tanta crat okendi Viaieloquenrig facuUasiagendi r3tio:tantgq$ ci 
m eóftabat oiatióis oiuiiig.vi fibi elTet infiiii a natura: q? in ipfo 
cdct acutii ingeniumtgraued fententigiinienta memona arq5 ge/ 
iìuQ oiatouus:omnia poterat animo pcrcipcre:memona cuflodi/ 
fc:rempub.adininiftrare:« alia cgtera gnbernare.jerat etia eius .Ci 
ccronis-.fapicntcr fuu in rebus agcndiseonfiUu3 cxplicare: mente 
p:ouidere:o2atione perfuadererauctoiitate piobare:qui etiam ami 
coium falutt confulebatitnuliojum infoienti^ refiftebat: bomini/ 
bus virtute pigditis familiarirer Vtcbaturtbonos mirifìce Dilige/ 
bat: vitijs oeditos odiofe fugiebatromnia eriam iprtus Xiceronis 
in rcmpub.p:ouira prndentertrerponfa acute:Ubiata accurate: in/ 
cepia libenterrperfeaaoiligenter: gubernata moderate:acta con/ 
ftanter: adminiftrara fapienier efl'e conftabant : Omnia pieterea 
benedicédi p:gcepta:ab ipfo caUidilTime animaduerfa: verbis oe/ 
fignata:gencribu8 illuftrata:? pariibus oiftributa fueruntromncs 
t)cniq5 p:gftante8 pbilofopbig rationesiad bme beatgqj viuendii 
optime perfinentcerab eodem jCicc.fuerunt p:udcniilTime excogi 
latf icómodiflìmc oefcriprg:? oiuinitus illuflrafe.f rgo ipfe lice/ 
ro'oiuina pnidentia inftructusrexcellcri mgenio pjeditus:pcrfpi/ 
caciffima animi fo:titudine munitus: incredibili tcmperantia oe/ 
contusrmaxima inte^ritate conditusrfingulari modeftia illuftra/ 
tuBiintegra fide infignitusrgrauiflima bumamrate nobilttat*':cla/ 
riffimis moiibutj ejcpoUr nstomni recta viuendi inftitutióe cumu 
latus:7 ceteris p:^ftantibu6 virtutibus eyaggcraius: « buinfmo/ 



di fnmmis cjcccUciitib'^ oiumifq5 vìrtutibus dm: ^ omiitó totius 
o:bi8 rcrraru rcgioncs aiq5 partcs: clarilTimà iiominte glonam « 
ainpUlViinà virtum cxtcriuinationc-.ftbicclcbcniinc comparauir. 
Cnigct'imumfecundtt p:^'ccptumcft circa pwiiomina: Qmm 
p:oiiomma « p:op:ictarctn quandànominuiu fubiiiteUigoni :« 
pjompiitudific magnani iniponant: « ocnionftrationé rem ? ani 
ni02um.£t buiufniodi adicciiua elTc conftai: qng per fc in multia 
ac van)e oicendi gencrib"^ locuni babcnt. e% quibus cquidé pio/ 
nominibua quan^ multai in Dicendo cóniodasrationcs elicere 
poilemusitanicn aliquas video pigter fstcras oiligentius clVc no 
landae. Bna cnl bgc ratio cóiideràda crt:^ iftis gaUtiuia quin/ 
pjonommii niei:toi:fui:noftri:« veltri minime Vii ocbeamus: 
nifi cuin ejcpielTum fubftantiuu5 baberc non videantur:qai p:ofc 
cto buiulìnodi gcnitiui abfq, fubftantiuo cxpKlTc polito tunc re/ 
guntar ab buiulccinodi adiectiui3:qui aut copiofam quandà abuti 
àmim impo:tant:aut pjomptum amo:cm vel odium fignificat 
aut cffuaccm aliquam cupiditaié oemonftranf.vt in boc patet c%/ 
cmplo.-Cum DI3anfrcdu8 Qoncienfis fidci amoie plenuijzmei ftu 
diofilVimu3 1 tui amantilTiinus : cuius oignitatis ego fum magis 
auldua # fui attmesiper meas tibi lirtcras cupiat fe plunmus co 
mmdari.ego autcm amo:c fai maioia facercm.boc a te pcto.vt i/ 
pitt Dl^anfredu tuabaiignitatisgratia recipia3ejco:nandfi:boc 
tibi pcrfuadens? nemincm te tui amantio:ein e(ìc babiturum. 31 / 
teraeltconfidcranda nionitio:i3òbgcquinq50criuatiua^nonii 
na:meu8:tuus:fuu0:nofter « vcftcr: quanq^ p fe conftét elTe adie 
ctiua:alu ni eie adicctiua fibi idonea addenda fut: qug lUo^z adie 
ciiuo? fubftatiua ita adiuuct: vt cof fubftàtiuo^: pieftàtià «ut oi 
gnitaté aui àpluudinc,aut natura aut pueniétià magis OJmórtrét 
ac longe clarioic z magia ^mptain o:ationie fniam cxpUcent./De 
quo boc ic cxpcdict cjtemploni.Optinw eniin mea erga te tuofqs 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



omnce bcniuolentig coniunctio: « dariffim? tu§ tuo:uq5 tirtiitc» 
ac ctiam ampUlTima tua in me nicofqj benemerita eft'iciunt: vt of / 
ficiofa noftra beneficiojum recepto:um memo:ia : immojtalibus 
nortris in noe offici jo mutuo cojrefpondcre teneatur . £% quibua 
quidem ouabus confiderationibus babesiq? pjonomina piimiti/ 
ua atq5 oeriuatiua ad muttiplicandas o^tionee plurimum valét: 
1 commodc rbeiozieam .ejcaugent elocutionem. De quo eiiam fez 
qucns folle exemplum.jèximia gquidcm illa tu? liberalitatis am/ 
pliiudo:e)c qua me plurimum ejcaggerafUUure ipfo a me Deporta 
lare vidctur: vt non folum rcs omnes meas : fed etiam meipfum 
totump:o omnibus tui3Commodiff« 07namcntiseyponeretc/ 
near. pr^taa ej: relatiuis fubftantig i accidentis: noftras aut 
muUiplicare : aut continuare ; aui variare commodilTime o:aiio/ 
nes polTumustqug licet ojationcs fine rclatiuo p:oferri [fimplici/ 
ter poflcnt : adiuncto tamcn fibi rclatiuo longe fiunt copiofiojes 
longeq; apertioiea . poiTemus enim fine relatiuie nude ^ae fim / 
pliciter o^itionem in bunc esplicare modum. j6go p:opter ma / 
gnum £iceroni0 in me amo»nn:? p:optcr infignes eius vututeei 
atq5piopter multa « magna fua benemerita eum plurimum oili/ 
go. Sedejc relatiuie fubltantig interpofitisi'icmultipUcaripo/ 
teli. £go enim cum p^opter masnum liceronis in me amciem: 
quem fempcr optimum fuiiTe cognouiitum p:opter eius vinutes 
quas celcberrìmaB equidem % (nfignee elle confpicio : tum etiam 
fua erga me bencmerita:qug ab ipfo multa quidem « magna rece/ 
pi:eum p:ofecto mirifìce oiligo. l^i>^<^ relaiiuid acridentis nu/ 
de ac fimplicitcr fic oid polTet.ilum D/3arcu8 £ato p:o falutc fug 
patrig multa qntdaiiggerit: nonigitur immerito ipfumbonum 
fempcr ciuemt fuiiTe oictmoa. .Qugoiatio e^relattuisacciden/ 
tie fic mulfiplicatur:jCum talcm Pnarcu9:£ato raiionc rcipu/ 
blicc . feciueni femper p:2rtiterif : qualcm benemaitg retpubiicg 



21 



vm. 



polTiclcrc oeric!erant:t3ntaq5 benemerita in patriam foam contu/ 
Icrif.quanta rcaos ciui3 iure ipfo confcrrc oebetuoiq^ p:o cómu 
ni falute paicula pcrpcfìus fuif.quot alius quiui» foliius eflèt'fu / 
ftincre-.non igitur iinmeriio omues latoncm ipfum bonum vim 
« optimum iudicarc polTunt. Hclatioa etia acàdcnti8:vt fuitt ta 
Iis:iantu3 :tot:'? bi9 fimilia:niuUiplicant oiationes cum poft il/ 
tas oiationcs ej buiufccmodi relaiiuis confectastneccnfario feqaa 
tur illa coniunctio inliiutans: vt vel g>:aut fua coirefpondentia q 
Ii3:qaantU3;quot i fimilia'.qug coninnctionee vel relatiua fiiu al/ 
teriU9 feqocntis o:ationi55 pwìcipium:« fint <aufa:qp aot vna alia 
oiatio:aut pluteo ettam oiaiionc&fubfcquanf .vt in bi9 pata tp 
emplia.Tluma pompiUus T\omanoiu rcjc officiofilTimusualcm 
Ce rcipub.5Ubernato:cm p:sftitit:taniu T^omang pairig adiunjcit 
totqj 'Ro.ciuibos beneficia coniulif.g? vniuerfa *Komanom pa/ 
tria immojialcs fibi gratiaa rcfcrre tenciur.3fcm ^n.enim poni 
peius talea a.2)l5.£icaonc patrocini) fructue recepii : tantas eli 
cf. ipfo laudes confecutusitoiqj immo:ialibus cius bcneficij» ex/ 
aggregatus effe videtunVt nifi ipfe pompcius beneficio:um im/ 
memo: babcri velit: perpetua oebcat ipfum £ice. baiiuolcntia co 
plecti: 1 pari fibi meritom vicilTuudine refpondcre. limili eiia 
modo oc relatiui3 fubrtaniig esempla fumere polTestqof pioptec 
bieuUaté nolo enarwre:? poiuilTon tot tibi ocduVc p:^ ceptarquot 
confpicis confiderationea.G 23igefimiJteriium ergo pigceptu fi/ 
militer circa p:Onomina fumé :videlicei Oòboc relaiiuum Oui 
quf :quod:non conftmatur immediate cu fuo antecedete: fed in/ 
ter relatiuum « fuum antecedens verbn intcrponatur aliquod , vi 
bomines Diligo qui paci i ftudio vacant.3lia9:qui paci i ocio ftu/ 
dent.£icero cloquenitiTimns fuit:qoi ceteris in Dicendo pjgftitit 
tblatonem omnes in piimis laudanttqni raum oiuinaru cogni/ 
tiO!ic ante alios aperuit. lìontianq? ciiam omatus canfa relati/ 
oum fuo antecedenti p:^poniiur. vi ^uoe in vrbe tumoltus exci 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



tafti :multaninj fcditionfi piincipium « caufa cftitcmnt. 6tm( / 
lircr intcrdum a rdattuo tnciptmus o^attoncm nullo antecedente 
cxp:clTo.Tt Ou5 tua bumaniras cflimaioiem bcneficionim ratio 
ncnt $ iniuriarum bnbcbis.Oug tua modeftia cft: :fcrcnda gquo 
animo coinumeliam banc iudtcabis. TIec folum in cafu recto.fcd 
inablatiuoetiam bacoicendirationenonnuni|^^iri gloquentilTl 
mi vfi imtMiQM animi piudentia fempcr ejctitifti mn^ oubi/ 
tatur:omnia te p:ndentcr confultoqs ^^cturu. Idoc auté relatiuó 
33 ea id immediate poft fuum anteccdcns collocctur.vt.'p.afri/ 
canu9:isqui £bartasincm magna fpcrantem:lege8 "Romanotuj 
cocgit accipere:omnc6 fummoa bellozum ouccs laude gl02i4q5 an 
tecelTit. CBigefimnmquartu pjgceptu £irca vcrba erit neceflànu 
£lnimaduertt efitm qpplurimum in compofitione oilucidandi ili/ 
li boc pigfeptnm effe biligcnter obfcruanduy. vi fini ojationie no 
ftrg vcrbum aliquod perfonale vcl impcrfonale:fiuc finiium: fiue 
infinitumraut actionem aut paffionem fignificans fit collocandu 
tìam quemadmodum ms facienstcum multum ambulauerit 01/ 
oerronumvideattbiitinerìsfinem ^quafilabons fuiterminum 
effe intelligii plurimu recreatnr:ita etiam cjc terbie in fine ojatio/ 
ni3 tcrminaiis: cum fententia ilUus totius oiationie ante tactg a/ 
pertius e)cplicetur:fit vt legentie animus nielioii quidé intelltgé/ 
tia acquiefcat.j^t Ci illud verbu3 longum fuerit aut plurimu5 refo/ 
nan9:concinnio2em piofecto fi in fine o:ationid terminatur: fi 
In media aut alia oiatioina ipfius parte collocar: fonoiitaré p:g/ 
ftabir. oe quibus esempla per o:dincm vidcre pulcbm iudicabis 
quibua fcihcet modisiquibufqj rationibua ipfa vcrba fiue fingu/ 
larfiue plura in fine ojationis collocentur . fxcmplii vbi vnu ver 
bum finitum actioncm fignificans vnicg ojationi infcruiens in fi 
ne oMtionis tcrmtnatur.vtfgocni bomtnesclaris viriotibas 
p:gditos tantopcrc Diligo : Vt nulla rcs tam maxima clTe poflet: 
quam non ego pio illie libcnter perficcran. ^x^mplu vbi ver/ 




ni; 

m 



Bl 



bum finitum ft) fìtic pofitum:t5Dabu3 iftfcraft oi'ctìonib'.vt Tao 
fam pwfccto ma-y im facilitcr impctralTcmifi amo:: fi gratitudo 
mquiòufdabominibuscjctitiffet. jE^cmpltt Vbi ouabusojatio/ 
nibus vcrbil infcruft: vt ego qmdcin id fempcr ggi: vt « me tibi a 
micilTimom cjctìti(Te:« rnis omnibus me nun^ ocfoiffc intelligc/ 
rcs. jgodcm quoq, modo verbii in fine pofitumitribustquattuoi 
vel plnribus ftuc oictionibusifiuc outionibos poffet accomoda / 
ri. £>cpluribuaoictionibasC)cempln5toUc.Tl09Cum piudentig 
com iuftitic:cum tempcranusinuigilaucrimusivitam equidé of/ 
ficiofam facilirer pcrduccmue.De pluribus oiationibus boc fit ti/ 
bi cxcmplu5.Pl3iroi cnim plurimu3 cur mibi aduerferisrcum ego 
fcinpcr tibi plurimu5 infcruireuiftìnibus fedulo fauere: atqs ami/ 
cistutavcbemeniilTimeopitnIariftuducrim. JEyemplS vbiouo 
vcrba finitaiquomj quodlibet vnic§ o:ationi inferuiat in fine oa 
tionis contigua tcrminantur.f go cnim ratioiies omiieB.cj: quib' 
pio ma^imis tuia in me olf icijs merito tibi gratiftcari polTim: ejc 
quiro. £xemplum vbitriaverbafinitarquowmfingulii fingulg 
owtioni inferuiat in fine o:ationi9 terminamr.vi -Qnonia ea qui/ 
dem ratione ad ftudiii fcientiaru acccITimusrtt bonarii artiii vir / 
tutem confequamur-.oanda cft igitut opera oiligésme t% ipfis (la 
dijs nifi poft^ virtutc illam qua aiTequi oefideram^: adepti fucri 
mu8:reccdam^. fyemplii vbi verba finita cria numero vnic§ o:a 
tioni inferuienita in fine oionis colloant-.qug fcntentià cófirma/ 
Uojé eificiat.vt ego qdé tanto^e te Diligo:colo:magnifico:^ tota 
caufà tua libétilTimc fufcepi:curaui fifcci. t^ót etia ante verbu fi/ 
niiii vnu vel plura verba infinita collocati: vt fup:a ejc aliquib^ ba 
bea C]ccmpli0.£i ina nijc tibi fobnectere curaboivt oméa eni bo/ 
mwea q rccte viuere volut:ocij in pmis colere oebà:« oiuina pcc 
pta feruare tenent .3té. Singnlaria cnim tua in me officia merito 
clTiciunt: vt babeam memoiian» tue oignitatis : quam oiligcnter 
obfauari (tudco.ym Pi3arcum cui Xiceroné ex magna eiua fa/ 



coltatc tantu hcae po((€Ì<^ mcm faufam diJ0 ^Mm opera « DiK 
gciitia me afl'cqui polTc confido. Simili ctià per omnia ratione 
vcrba palTioné fignificantia in fine oiationts commodc tnnt collo 
canda.Dc quibue panca pjoptcr confoOTiiatc actiuo:um tibi cp 
empia trado. vt Uli p:ofcao tiri ab omnibsjs faci lùtie oiliguinur: 
quozum virtutes claritTimg confpiciunf .3rcm litterg a te inibi fg 
penumcro mtttnntur.e^c qnibus omne^ tug virg rationes optimg 
Occlarantur.3tcm a nobis fgpidime nona mreiligunf rqug cnm oc 
bono ftatu fignificentur-.maj^ima pio'ecto cum iocunditate^udi/ 
unf . 23crba itcm ncutralia:ocponeniia:cómuni3: impcnona'ia 
tam acriog:^ palline vocis:? plora alia vcrba in fme owtióie po/ 
fitaielegantià rcddere folcnt. £xemplfi oe neutrali verbo.fft eni 
vtro:um boho2u 9tq5 piudenrnmrvt omnibus faueant ? inferuiat 
nemini noceant:? ofticiofis rebus inuigilcnt . £xempló oe ocpo/ 
ncnti.vi tam ?fi ob fummas occupationes meas: vcl frequenti fa 
tiiiliahtate nolìra:Vel lirierarum vifiutione minime vtOKiuo^um 
tamen beneficiom reco:do}:quo:um nuUis quidem tempo:ib^ 0/ 
blioifco:. £ ycmplii oe có.nuni . vt "prsftantiflfimas bonaru arti» 
Difcipliiias i\\\i<h3 fludcndi cxerciratione complectaru^: ma^cimo/ 
pae re bo:toi:quoniam bg funt e% qmbns bomines plurima ve/ 
ncranf .fjccmplù oe verbo impcrfonali actiug vocia.£a me opi/ 
nione arqj viuendi ratione fpero fo:e: vt nun^ me pf nitear. ép 
cmplum oe verbo imperfonali palTing vocis. Df jibi qmdan cuitt 
nibtl perfcribas a nobis alicnum elle factum in omnibus ultimar 
« tunni remilTum fcnbcndi oftìcium plurimn coarguitnr: % vebe/ 
tnenter etiam accuratur.3tem 3b amicia equidé luis itur quotti/ 
die:veni(ur: vigilatur:atq5 contenditur : vt quo oefideras peruc/ 
ntatnr. £)cemplùvbi vcrba bencfir:malefit:fati(fit infineoman 
dg oiationis còmode renninaniur: vt Xu vir'c magni inrer nos 
xmctht arq5 rcfcral': vbi enim aftìnibus tuis arq5 amicis p:o lui» 
n le ofTiCijó malclU:a iiobia bcniuoUs nollrid plurimum baiefit 



ttq5 fcmpcr cnmulatilTunc fatilTit.ClSiscftmomquinfS pjgcepffi 
cft:g^ ficm vcrba finita m fmc o:atioiìi8 pofitategrcgià qaojidam 
babcrc rcfonantia gratam alTerrc folcic iinelligciiilg terminalo 
um conftat:fic infinita ctià vcrba cam fint in fine pigfcrtitn o»ii 
oni9£Óinodc collocata: kgcntiiì anres adniodti obleaant:? aper 
(9 piofccto fcntauiarà « animo? explicationc repjgfanàf.anim 
aducrtao igitarquarationet qoovcojdincipfa infinita perfona/ 
lia aut iini)fonalia:fiuc finguLT.liuc bina:fiuc trina:vd ptiguatvcl 
intenncdia in fine owtionis colloccnt : De quib^ bgc pauca qag fc 
qunntejccmplaoabo. £tp2imofitcxcmplii oc verbo infinito irt 
fine pofito:vnics ojaiioni inferuicnti. vi 6i viri boni volumne ef 
fcmon Dcbcmus aliqoid cómircerctquod alijs boininibua noftra 
culpa polTit obciTc: £%cmplù vbi ouabus infcruit oiatìonib^: vt 
cu pigfcns vira bumana admodii bjcuilTima cóilct:x alia qua 
anima fcquitur fit futura fcmpitenia: fi animg noftrg confultu iri 
ocfidcramus. viilius cft nobi3 a oeo $ bominibus adamari. 
empiii vbi ouo vcrba infinita in fine pofita ouabus oiationib^ in/ 
feruiunt: vt cum tu femper oiligcntiiTimus extiteriemon foli) falò 
tem meà:fed etia omntu mcoiu incolumitaté velie qu^rcre : mibi 
ego etià vidcor.vllum non modo officiu:fcd vllà etia in tuo^ oili 
gentil fine maxima culpa polTepigtaire. £xcmplu vbitriaver/ 
ba infinita in fine oationis contigue pofita vnicg oiationi infcr/ 
uinnt: vt jCum nibil bominibua optatius eucnire oebeat ^ oiut/ 
nam fibi gratià velie poflfe comgare:certe vt ea bomines fibi adi/ 
pifcerentur omnia vellét ftudcre agere oeberc . £%emp[tt vbi più 
ra verba infinita ab vno verbo finito oependct:vt 3" fugioiib'' te 
littCTie admonui:quid te agere opo:teret:quid cóftiiucre: quid cp 
raretquidve in omni raiióe Deliberare. jÉjccmplu vbi verbii iufìni 
tu foie ab antiquo verbo fuo futa quod nuc nò eli in vfu:q6 femg 
cófequés fignat fcj futuru effe: vt « nullo mó temp^ pigfens figni 
ficarcfoletiit) fine oiatióid còmode collocanvt 27l3arc'^eni £ice. 



qui maxfmìs a U offi[dj0 fe cjcoinatu etTc pjofìtctiamplilTimas ti/ 
bt grati36 agtt:ocfidcratq5 aliqaado fo:c: vi cumuIattlTimc libi fa 
tiffadat.idcuim agct hbctilT(mc:quoni3 ipfom gratilTimu effe co 
gnouiibocigir cxploiatu babas vdtm:£iccroncftmgtu5 dTc fo 
re. "tbarricipia pigtcra-.gCTudù:? fnpina i fine ire otatióis aptif/ 
fimc poni polTunt:6cd oc bis cxempU vidcrc poteris infra i pig 
ccpto:vbi oiccmua oc participio.CL23igcfimijfc)cm ptgccptuiOé 
ante verbi» vcl partirtpiu in fine owtionis collocata gfepe aliqua 
oictio Ioga ponanque ^li^a oictio p!§tcr egregia illà fonoritatc 
qua afFcrt Vcrbu vel parricipiu polìiii in fine: cfticit etià o:atiófò 
ftilu magie extcnfij magifqj opimu Oa^ oictionee ejc omnib^par 
tibus gràmaticg ojationis oednci poffuntioe qua ratione panca ti 
bi esempla pioiionaireliqoa tu facillime cófide.rabia . £xcntplu5 
vbi nome ndiectiuu fuperlatiuu ante vcrbu in fine OHtionie ter/ 
minati! cótigue locarvi fi bonaru ariiìi oifciplinis opera accuratif 
fima 3dbibucri8:fructu8 oc tpfis ^ampliflimoa cófeqneris. £%/ 
emplu vbi aduerbiu fiipcrlatiuii iuxta vabu in fine o:ationis po/ 
ntrar«Vt llullti eni5 agédi ant cogitadi locu p^^termittés ree tuas 
oiligétilTime corani . £%anp\a vbi participiu ante Verbi! cótigue 
locar: Vt Ouiniu enim §abiu ita pjo oignitate tua vidi labountc: 
Vt eum virij equidé oiligenté cxiliimc. £>:emplù oc gcrùdio an/ 
te verbn collocato: vt £ù bonaru artiù oifciplinas necclTarias cfTe 
ad bene beat$q5 viucndii extftimérea igit ratione virtntib^ nobis 
inuigilandu elì:vt oum ipfi9 rccte frucmur adnerfg fo:rung min' 
fuccumbcndu fir, f jcemplu oc fupino in^ta verbu pofiio:vt ego 
oiim bac femp opinione ouctue fui: vt in vero ingcnio veraq5 oo 
rtrina plurimi! oignitatis « emoluméti conftitutu potan.CLUigc 
fimufeptimij p:f cepti! eli circa boc vcrbum 6um e^ cft : quod ita 
verbi! cómodinìnm elTe cóftat t nccelTarii! : vt in omnibus ci'' mo 
di3:temE;ibu8:numeri8 1 pfonie tantas aflfcrat oponunitates ad 
muUas 7 variai oiatióce iì\ dicedo gtraaàda?: vtloainium pene 



verboiu pater c adminiculu merito iudicsxi pofTit.Tla prcrea tcm 
pow vcrboiu p3iViuo:u:ocponcntw:cóinunm « ncutrom ocfcai/ 
U02a;tu etià inflnita:partiapia:gcrùdta:i fopinaripfo verbo 
pilTime tantu indigét: vi aUqn vim fui còmode qdé qcpnmeie nò 
pdTcni-.nifi vcrbu ipfum òum es èicis ipfis adnuniculcc:^ ui oi 
oiatióte parte fuu pigltaret adinnamctu.ft omittcdo e^ccmpla ili 
quibus oictio eft:aUqn pertmciitià ipo:tat:aliqaàdo oftidù figiri/ 
fìcat:«aliqn ^p:ietaiéocmóftrat.£)Ccmplii poiiam^vbioiciioieft 
poli participiii in fmc oiatióia còmode locari folctivt DI3arc''eni 
25ruius in caufa noftra ita Dilisca crt:^ omée ,pfccto ratiócs qug 
nobia ^clTc polTiu rtudiofilTime {jiractàs eft.3té lanta ein ope 
ram X^uint^boitcfiu^ cloquciig ftudij^ adbibitur' c:q> owt02 q'/ 
dé celeberrtm^piopcdié furarua cft. je^emplii vbi oi«io:eft:po(l 
gcrandiii collocar. vi boc a nobis oiligéter obferaandii é: Vi bona 
ru arriii ftudiu oftìciofuVimc a nobis pcrtractandù é:aut (ludcndi 
officiu enitédu é. £j:c«iplii vbi oictio é polì fupiim ponir.vt Q6 
a te mibi madatu é ifudiofnTimc quidé gfectn c.3tcboc eni e faci/ 
le oictu:fed nó facile facm é. Tlotaui etia ^ pod iniìnitiuu efl'e a/ 
pte collocar participia otU3 tépom:quf z elegante bnt pfonantià: 
« grata itcUigciig tenninaiioiic relinquut: vt bgc qog fequuf ejccni 
pia occlaràt vt accuratiiTima illa quidé agédi cura qua vidun^ la 
rione ^tcdTcfuftinenictlatisnoaadmonacvidcr vt ipfum £u« 
in rcb"^ tuis iudiccm^ elTc oiligcntc.3té Ouid mibi oe rcb^ tuia cu 
randii madafti vclim tibi ^uadeas id me libitcr e(Te facrurum.£e 
multa ad biic modi» fimilia excmpla.CX)cviij.p:fccptii.X2uan^ 
in rbctonca oiatione flruéda boc fit pigcepiii p:i:tcr estera oiligcy 
ter obfcruandij:vt in fmc oiatióis vabii aliqucd collocet:qó oja/ 
tionem fplendida:p:giìantc: ac plurtmu refoftantéetìiciat: pfgpe 
tn ptingit: vt verba illa qu§ i o:atóe cócurrui collocàda:aut bicuia 
finttaut parti efficacia :aur qfi muta:aut pa^ rcfonàtiaiar.t fuaint 
ddicctiuii aliqó 1 fubllatioiì còmode itcrfecatia:? oUc mite oictio/ 



nesiquj longfows vd còcinnioiee eflc conftent: in fine oiarto 
nis longc apiius vidcantur terminali ; non erit incómodum li a/ 
Uas cómodio2cs oictioncs in fine outiome colloccmueiquas cq/ 
dein oiciioncs c% omnib^ partib^ gramaiicg oiaiióis verbis « in/ 
teriectionib''cxcepti9:vt in fequétibus oefcnptia ejccmplis vidcre 
potesiaprc quidc oefumcre poicris. £%cmp\tt oc nomine ^pno 
in fine omàd^ oiationis terminato: vt litteras tuas ad me oetu/ 
lit 3t)toniug:qua9 tuo nomine mibi atTignadadiftbi cófignaucrat 
DB.IulU". £jccmplii oc appdlatioo: vt pigdanlTimas equidé vir 
ttttce adamarijt fcmp p^gftaniiflimi viri « ofticioli bomines . 
cmplu oc appdlatiuia in tua i in tio terminaiid qug sfregia do/ 
cutionis fuauiraté eif iciùtivt tanta quidé erat 0afpanni 3arri3i} 
ggamen.in legcdo docotióis fonontas:? in cómutando bumani 
m:vt neminé vn^ offendere potuifl'et.illa eius oicédi ac conuer/ 
fandi cómunicatio:quonià ex ei^ ^nunciatione mdle ouldoi fluc 
.bat o:atio. £,f€mp\à oe nomine pztmitiuo in fine poftto. Ina q/ 
dem erga me officia gpetuo cómemoiatu oigna id cfficiut: vt non 
minus te Diliga ac fi mibi ^piius ciVes fraier . £xemplù oe oeri/ 
oatmo. J^fiaximo^ te femp adamabo:quonià amo:e me fcp ob/ 
feruaffi cófraterno. f^emplii oe compatino in fine pofito . lìoit 
potuilTem in reb^ tuis fieri oiligcttoi:^ quib'^ equidé tanta adbt/ 
bui cura: vt nulla a me potuiffet adi>iberi maio:, èjiéiplà oe foper 
latiuo.Omnib^ i reb^fedulo me tibi compiei paraiiffimiìiquonia 
in onmib^etia meis cognoui te mibi fcm^ obfequcnttffimii.3tQ 
pompcius vir in omnib^ rebus fubtiliter confideràdie fuit pru/ 
dentiffim^.3f^'" Dl^unnsbocrcfcpiatefuauiffimu. £xempln5 
tbi o»tio in nome aliquod cgrcgiù z infignc tcrminaiur: vt Ì2ug 
ad me fcribis fant egregia: ? boc opcpi^u laudar. 6imiliter la» 
datur fi ozatio oicttonc babcat vniuerfaté ncgatiuà in fine: vt nul 
lu9 7 nemo.vel affirmatiua:vt omnis ? quilibct. £xcmplu oc ne 
satiua.Ouc te magii^ Diliga babeo iieminc. Bjxmp'M oc affirma 



tiiB.Oag Kit bon** faa't hudit omncs, f x^mplu oc pmitiuo t\o 
mine in fine pofito:vt boju qug inibì p:opofuifti vcìlè neutra: fj 
tamé fi dabozandu é in alternerò: vt nobis omnino fufcipicdu (it 
Qltc^:placct niagis fngius'.cu pigfcrti nccclTario coiu a nobis in/ 
grcdiendn fit altq;. j6)ccmpln oc ^nomine pjimictuo in fine om 
tionig pofito: vt QaaliQ erga te fcmg extitcri cgoifucili^ lógc po/ 
(es iudicare tu:^ tibi gfuadere poterle ille:qut optic noltri con 
uctiont plurimu l^udet ctTe octractu. £%cmp\a oc ^nomine oc/ 
riuatiuo.O m tibi ^mpiilW^ atq5 omnib^ i reb^ obfeqactilTim' 
anim^ fucrit me'':boc relinqua aio iudicandu tuo. £;cpltt oc par 
ticipio i fine 02atiói8 terminato: vt 6u ^pedié ad te véiur^ ^plu 
ra tecu ad vtriufqj noltrii cónioditaté gtinétia cómentatur^. k%/ 
empiii oc icmdio in fine pofito. De tuis reb'' a me nulla ^fecto 
temp^p:efermittit «ag^ndi'jcogitadi. j£;:empliioefupino: vt 
Onatogctc oiligaclTct^fectopoilficilcoictu. De quo:p partici/ 
pio^: gcriidio^ 1 fupino:? róne:infr9 i pcepto oc participije oicc/ 
mus lati^. Uidcda nuc fiit nónuUa oc aducrbijs esempla in fine 
ojnàdg owtióis collocati9:£t p:imo oc aduerbio tcpo2i8.6£io te 
mibi amicilTirau fuilTc femp.3tc.J6x ampliflimis tuie ^tutib' ma 
gni» te vi^? exiftimaui fcmg.3tc fiun^ potni quiccp agcrciquin tu 
mibi fueris cótrari^ femp. £xcntplu5 oc aduerbio loci.Opiic co/ 
gnouifti me nó folu amicii tibi e;ctitifl'c int^ « fons:fed etia me ti/ 
bi oefuilTc nufqu3:aut qc^ me tibi ocncgafl'e iiuf^. fx^mplum 
oc aduerbio optadi.banibal "Romani» imperins plurimii oefaii/ 
gauit:g? '^t^lé nunqp attigiflct vtina. fjccmplii oc aduer-bio ne/ 
gàdi.r)l3uUa cni mala nug cóflata « agitata faide oicir:fcd pluri/ 
mu5 gaudeo bo^ te aliigilTc nibiU fxcmplij oc aduerbio aftirma 
di.Jta res e vt nobis narralìi pfato. ^xcmpluj oc aduabio ou 
bitandi.Ou^ nobis futura oicebas fonatTc nobis euenire polTcnr 
fo:tuitu. JÉxcmplii oc aduerbio iuràdi.TlófaciàmediulM^ ne/ 
(0 oica baclc:qu^ mibi p:obabilit non vidcbunr. jg^cmplum oc 

^ 5 



adocrbio qnaUtatia.Iua i me bnmcrira no folu rctribua fùignla / 
tini:fcd cnà nbi fatiffacia comularim ac multibparià.3r^ Qaonii 
co fato natus fum:« tale mcà fonunà cflc intelUgo: Vt ncttio mibi 
quic§ cófulatrnifi quod iti magmi fou emolimeiufi rcdùdarc ar/ 
bitrojicóftinii igif mccu velie oei'nceps viuere matim.yé. luas 
lirterao Icgi ltbcntcr:« aadiui tabcllanu oiUgéterrqui ftatu tuu mi 
bi narrar ^polite atq3 fuauitCT:? cócs ctià cafu6 cp ferree foMita « 
moderate. i:xemplu5 oc aduerbio odinis. Z)l3ulta fom p lucras 
meas nbi fignificarur^ oeinccps « te femp amatur'' magna in te bc 
neficia collatur" pjgterea: vn mca in te voluntaté qng optima e b^ 
ficioni loco fufcipicB iiereo: fx^mplu oe aduerbio rcmilTiuo.£« 
lanrg mibi nó foppcdiict faculiatea tibi fatiffacia paulatim:? qua 
ratióc id mcli^ fieri polTit pedetctim. £)cemplu oc aduerbio iute/ 
fiuo.£xopto qjplurimuivt ad me venias penit^ quod op^ è oìno. 
£]ccmplu oc iiducrbio fimilitodinis. Sicuti optima fide te admo/ 
nuiivclim facias ita. ^ntcr cg rera auic aduabia cógatiua i fu^la/ 
tiua in fine o:atiói8 pofita:co»idnnà faciijt fono:itaic. iyempluj 
te aduerbio comparino, vi Oò rogas vt negociu tuii curare vclim 
t>iltgenti'':boc tibi pfuadeas vcUmmuUa quidc ratióe agi poluilTe 
ftudiofiut^ :ncc curari amanti^^ cft acti5:ncc pftci accurati"' . £%/ 
cmplu oc aduerbio fuplatiuo.Bideo cni te vita agcrc piudeniilTi 
inc'.cuoiaqugadbn viucndu pcrtincat pfcrutaris accuratilVimc: 
flrq5 ^fcqucns oiligcntilTimc. 3tc.Oup mibi màdafti confai oia 
cumulatiiTimc. Tliic poncnda funt ppofitionu esempla, -e pjimo 
t>e ppofitionc antc.vt Ejc boc macinio tuo in me bnfiao te pluri / 
mum Diligo:quod c% amplilTimis tuis ctià virtutib'' fecerà multo 
ante. £)ceinplu oe p:gpofitione citra . Scribo frcquenter amicis 
noflris-.quod non feccram muUos onnos citra . f jcempln oc p:c 
pofitionccontra.Ianto enim omniii bominu confcnfu Xicero ro 
ntanom conful creatuo fuit : vt in ipfo magiftratu creando nani/ 
ncm babucrit conira. j^jccmplum oc p:s?ofitionc vltra . Tlcccpi 



ouas a te Uttcras ? trcs rationcs nc( vltra . £):cmplam oc p:£p* 
fitionc coiani. 6cd bgc inulra cjcpUcaiurus fum apcrtiuó ilio co/ 
nm, jexcmpluin oe pif pofitione clam . Oug agcrc coiiftitui ita 
piobabUia cflc coiilìant: vt nibil fum facurua cUm . £jtcmpluin 
oc p:g?ofitioiic palain.Omnia pioitito qug officiofc rcctcqj fiut 
poiTonr omnibus fisnifican palam. poliremo pauca vide oc co 
luncriouc cxcmpla.£t pnmo oc coiuuuciioiic appjobatiua in fwc 
o:iiaiids ozatioiiis tenniiiata.ut Qaod mibi mandarti oiligcnicr 
pcrftcìam-.nain ita mcruilti quidcm. i:xcinplum oc coniunciio/ 
ne collcctiuatrationali: vcl Ulaiiua. Ouid faciam ergo : occeptua^ 
fum igitur.*Kcliquum cft itaq? : n oeinccpsjacairatilìinie mecuin 
confidercin,quibus crcdam :quorq5 fauejc ocbcam. £xemplum 
oc conianaiopc oubiianua.6tudcbia wc:ociof inarcdlis ne. £%/ 
cinplu.n oc coniuricfioflc oimiiiutiua: -Ouod fi tu ad me accedere 
non potC8:litrcra3 mibi tuaa qug oc bi3 rcbue quas fcirc oefidcro 
me admoncant vdim mifrad faltcm. Jui pwUxioj in bac qua có/ 
fkiiucrm pì^ccptionc: (ed mulritudo excii»plo:unv-« quidem 00/ 
mc(lico2Dm circa omncs grammaricg oiaiioniapartcu imidm/ 
tiumibuiufcciiiodi m caufa fucrunt pioli]rttati9. CLUigcrimumna 
num pi^cptum.Ouod verbo fubtuncttuo intcrdum p:o indiati 
uq vtamor. vt 3ll«d a te vclim:p:o volo.£t irte eft trcqucos ? eie 
gans apud 02aro:cs mod.3l^"<^ feccris p:o facic9.6imilitcr fu/ 
turo infiniti verbi in iri ocfincntiB interdii pio picfcnti ciufdc vti 
mur.vt ùaatn iri:p:o ficri:« bgc cft clccti(Timap!sccptio:ncnuni 
oubiumcfl. C Irigefimijpieccptum ed circa multipl^candamc^ 
vcrbis o:aiionc.Tlam qoan^ vcrba fiue in pjincipio fine in me/ 
dio fiuc in fine o:ationÌ£t collocata: tanta in oiccndo oponunitaté 
babeài vt cjc vnico verbo o:atio gfici pofiìi lUurtrariiiamc mul/ 
to magia e% plurib^ multiplicatis vcrbis « angetur t maxime rcful 
tat ozatio. Cum igitur aliquando vcbcmcnté aliqucm mctia cóce/ 
ptU5 explicar^ cupimud : aut rem magis claram i mogid ^pcrtain 

D 4 



cemóftrarc volom'imultiplicatfe ^bi's id cffkcrc poterim^. £%/ 
cmplani vbi fnia ex mbie fimpUcitcr c%p\mM Om littcrarum 
Wtotcs taics clic conliat: vt tot^ mund' cjc ipf is gubcrncr : re boi 
t02 atqj rogo: vi ad caa cibi comparadas cures: vt vtru ex ipfis re 
pigftantifl itno5 reddas. Oog quidé fnia fic ex ^crbis multiplicari 
pót.Om Uttmy viriutcs talcs efle conftar:9rq5 bumfccmói km 
per extircruni:vt ex ipfis vniucrfus terrai o:bis gubcrncr.adiuue 
tur:? cófcruaf :nó folum te plurimu adbojtoi atq5 moneo: vcru e/ 
tià ^ fuma noftra familiaritatis cóiunctióe maxiniogc te rogoiex/ 
O2o:obtcftoi:atq5 te vcbemcntilTime còlendo: vt ;v ipfis litteram 
oinamétis cumulatiflimc tibi com{>andi3:tantopc curca: Jaboics 
Infadesiinuigilcs atq5 incubes: vt vi^' ex ipfis te reddas pigftatif / 
fimfi . 3k aliud exemplu De noftra rcpu .bona e quidé fpcm con / 
cipio.na qua ratióe rea omés a5erent:aijdiui:intcllexi:ifei?fui; vi/ 
di:co5noui.3t3q5 a nobis fedulo excogitar : tener :^uider:oclibe/ 
rat :agif « nibil pjgtmirrinvr cóis falusoetriméti nibil patiar at/ 
q5 oiutiflìme cófcruer.CIIricefimijp:imiì p!eccptu5 eft circa par/ 
ticipia:gerudi3 ? fupina in cópofitióe o:atióis arriftciofe tractàda: 
qug quidé participia gcrundia ^ fupina ea ratióe a verbis deduca/ 
tur: vt tàipfo?2Verbo:?2 ^eti3nominuadicctiuo:}2Vim:cfficada 
« rationc magna cópicctanf . polTum^ ergo noftrti oicédi ftilii e% 
participijs in omnib^ eonim tépoiibus atq5 cafib^:? in piincipio 
« in medio ac in fine oiatióis collocatispjnate degatcrq5 cótcfc/ 
re:3tq5 negocioju fnias:qu§ expiolixa nimis oicédi rationc fgpc 
numero cótractanf :ex ipfi? participifs cóplccti:tum etia ex gerun 
dijs atq5 fupinis in omni co^ terminattóc oiatiotic rbeto:ic9 pof 
fumus aptjlTime cóponere . De quib^ omnib*' ex ondine excmpla 
fubfequuni^. £xemplum oe participio p^efcntis rcpojis.lomple 
ctenscgo amplilTunatuainmebnmcrita:beniuolenti mcmoiia 
fum quoitidie perfcnita9:qua ratione parib^ibi otTicifs coiiefpon 
dac poflìmincc eft tamé in p2ffentiaru5 poteltas mei fcdulo oc te 



2^ 



cogit5tis:« tua (ti me bnfìcia cótittua cu rccozdatióc rcpctcntistvt 
quod ego in ic ticri oefidac: cjcfciuctia Eficcrc valcà. £ xcmplutn 
oc parricipio p:etcriti tcpon0.3'"ii3t^ ego libcnter iUo:j2 p«fco:« 
vitiiqm viri babiti funi ofticiofiifccut"'' fum libétcr mo:c8 licero 
I)i9:lltudi3 bona^ atttu fcdulo imitàtis.Tla ^fccro Ciceroni omni 
bus rtudi]8 a pucricia ocdito ita omnes cómodillimc docutionis 
oiuirig:^ officioftlTiincbn viucndi rationcs fuccclTcriit: vr oce bo 
mime tanta cu cloqucntià cófccutii die cófpiciai'.q' cu cumulatii 
cqìiidc omoic facilitcr cóp:obant. £)ccmplu5 oc^participio futuri 
tépo:i8 in rusiiu piincipio i medio i in fuie o:atióis pofito.Du/ 
bitatur^ fum tadiu oc ncgocio noftroicpdiu rccepcro Iittcra8.2)5 
;S:uli:mibi fignificaturiquid oc re ipfa factu fucrituui ;23ruro ^ 
nobi0 mj^imogc labo:àti cam ipfam mcà ca fpc cómifi:« cornai/ 
^ Ili/ daui:vtfpcrcipfumcambancnoftràoiligcntcrcuraturu:coigni/ 
ì^tàk! tatcnoftràtandccófcruaturij. £xcmplu oc partidpio futuri icm 
1/ pone in ous. Uitupanda ree vt fcribis tibi odata é rqug nullo q/ 
dcmpacto cxfenrcniiatuafucritattingcda.cp Dionffmqucmul 
tis vitio]? criminib^ coinquinatij effe oidsimcis ofFidjs compie/ 
ctcndu fufccpcrimrcui^ rei càm rectc intdligas vdim.nam m mi/ 
bi accrbilTimie molcffijs aftcctorac ctia maioiib^ aftkicdo; majà/ 
mo mibi Dioufl'i^ ipfc adiumcto fuerif.iuftu dTe iudicani vt ma/ 
tui9 fibi offici j8 rcfponderc.3taq3 ipfum Diony fiu ca quidc vati/ 
onc mea fide reccpi ocfcndcndu .3niquu cnim nimis cjctitiflct : fi 
mcà ocbita fibi opera ocnegaficm. jp^cmplum oc geriidio in oi. 
Quod ad te fcripfi:.illud cjìacédi poii^:^ olìctandi ingcnij caufa 
fcùit amàdi tui occafióe mibi p:opofitij dl;vt nibil qb tibi códu/ 
cere cxiftimc oifficile mibi vidcri polTet:^ vtinà ca cffct mibi agc/ 
di oblata facultastvt aut cófolandi aut iuuandi rationé aliqua pof 
fidcrciqj fi boc clTct nullu ^fccto locii omàdi pjgtcrmittcrc. £%/ 
empia oc gerundio in oo, -Qui rdpub.gubcrnationcm fufcipinnt 
facilitatcm in audiendo:bumanitaté in agendo : ^mptitudinc5 in 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



fiìti^ACicnào (cmtc ocbcnt.ncq5 cnim rdp.Dcftccrc oebcrcnt:oi/ 
cendo:confulciido:argumcntando:pcrfuadendo:c5inoncndo:m 
uandotncc fi opus fucrit mone ciTugcrc ocbcnt iu pcricuUs com/ 
monndo. £j:mvi>\mn oc gerundio in oum.£um ca qnidc ratio/ 
ne mti fumus vtaliquid fcnipcr oignum tiro a nobis tracranduj 
fitrnon cfl ergo iiobia ncgligcndu fcd oiligcntcr potius p:ocurati 
dumtvr ofFiciofuin fe;nper aliquid fit agcudumcc tamen cétra na 
ruram eli pugnanduifcd iti redo quidcm p:opofito fcmpcr eli j^/ 
manéia:«Crt fapiciitis mos eft)tcmpoiib''cft alTentieudu. £%/ 
cmplu oe fupino in rum taminato in omióc rbcrojica commode 
tractando.Iii fgpenumcro a me qugfitu effet quid apud maio:c3 
noftrosfapieiucs viros vfitam fuilTet:intelligebà ab ipfis rcipu. 
in piimis cflc fatifliactuifcd poftcp ab ipfis ex nimia eoiii arrogati 
ria z iinollerabiii potentta itum eli ad armaiab ipfis polìea ocfuu 
cft: remp.rccte gubemareroptimc igitur ab iUi8 vrbibua actum c 
c fapiciui(Timcconftiiutij:qu5 tales? ciues baberc voluut: vt alius 
flliumpotetmafuperarenonpolììt. j^jccmplumoc Topino m tu. 
PBagna fuit oifccptatio inter.O.£iceronem t Z)13.Iullium du3 
fratré. li trum eloqaentia co pacto a natura bominibos clTct infi/ 
ta:vt oicendi p:gceptione opus non e(Tet:an are oc oicédo aliqna 
oari polTit.O .cnim £icero oicebat cloquauiam *ca ratiouc a na / 
tura ciTc bominibus oatam: vt ipfi bomincs naiuraliter fc cxcrccti 
tco:quicqnid vcllét pfuadcre polTcnt.Pnarc'' aut ratiócs offende 
bai ex quib^ cómodillimij cflc cxtabat oiccdi arte fuiflc inucntam 
ma)àine nccciTarià « optimà elTc factoiqj bomines ipfam oifccrét 
flc Btractarct: qnonià oia funr ex arre ipfa faciliOD oicto z degan/ 
tioiaquidéinflructu.Glncefinujfecundii pigceplii eft.quo na pa 
CIO participia omiìócd amplificai ? reru fcntcìuià bjcuiicr compie 
ciunf .pariicipia enim tu mulias in oiccdo nobie!afì:crui commo 
diiaict>tium eriam funi optimc accommodara: vt owtoiia oicendt 
ratio admodum augcatur:? rerum fcntentig qu§ amploin vcibo / 



^9 



Ni 

pio. 



rum copiarli Cjdpctcrciu:b2cuibus qindcm vcrbis ex l'plTs partid/ 
pijs ìntcrccdcnbua comp:ebcncbnr :ficut boc loco i nudi cxcin/ 
pla:t «là q. participijs amplificata confpicia. jEjccniplu v-bi fcn/ 
lentia ejc participi) s bieuitcr compjgbendif .6cipio african'^ T\o 
ma»a0 confai creatosi vrbc T\onià a barbarla oppicflam in pnfti 
nam libcrtaré védicaait.bgc quidc ojatio ex participijs fic multi/ 
plicaturrt nibilominus oMtioncs ex eifdc participi ja b:cuitet co/ 
p:d?e»dunf .publius ibcipio atricanoa amo«: rapub.confcruati 
dg vcbciiicter incitatus: vna omniu fcn3t02a5 voce atq^ confenfa 
confulcrcatua. bannibalé3taliàcrudcliterocu3ft3tc pwfugauit* 
JCaribaginé nimìs pniciofc ciuitaté cucriif.numantia *flomano« 
molcftifliime oefatigantcm fupcraoit:? ruma accrbilTuna bcllo:u5 
calamitate cóp:cnkim:a rnrpilUma barbarom obftdioiie liberauit: 
c in p:i(lina libertatis Disnitaté vendicauit. iym^Xxx vbi eadem 
oiatio ex multia participija augmentatnr.DDarcialia 23al(ri'* vir 
cquidejn vigilansantelliscnerpiouideneiatqj fapicns: amicia cò 
fulenaifuccurraisrfauenatgratificana:? bcnefacicns: cuiiw fidea: 
virtua:'! amicicia lamdiu mibi animaducrfaiperfpecta: cognita ac 
exploiata eli :cum ad te p:ofecru9 1 tibi co:ain iudicio tuo eiua ra 
tionea fit oeclaraturua: o:dinaturu8:aauroa:atq5 comnientatu/ 
rua : te rogo vt eum recipiaa tua bcnijnitaic amanter adbojtan/ 
dum:iooandum;acocfendendu5. ^xcniplumvbi gerundiaatqj 
fopina rbeto:iam elocuiioncm exaugcnt. Ouoniam a pigccpio/ 
ribes nobia eft oata ratio ftudcndiicogitandiaiitclligendudilcert 
di;fcribendi:agendi:commcntandi.f II igitur nobia oiligcntcra/ 
nimaiuertendnm:curandom:arq5pcragendu/i:Svfcólulcndo:coti 
folàdoraiqj iuuàdoicumulatc ipfia noltria .dmonitonb" fanffa/ 
ciam^ivt qui boc a nobia fic actii ac vfitaiiì clTe mtclligàt:tid opti/ 
mum cognitu factu aiqj vfitatu effe oiuidicét . G Iricefimuuuer/ 
tiom p:p:cptum cft circa aduerbiarqug vt te minime fugit ni Dice/ 
do funi idonea % quodammò necclVarta:ad ampUficandi] oiattóia 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



ftilom ad modum awómodata. Tlam qucmadmodu adiéctina no/ 
mina funt coiuj fubftantiuisnta còmoda i fibi famulàtia: « ipfo;2 
fubftatiuo? vi natura ac ^piictaté cxpUcàt « apcriut3t3 ^tia ad/ 
ocrbia fnt optie intcrptantiatqualc ctfiacià.qualc facuUatc: quale 
fubltatià:qualé<p Vcbcméiià:vel wrba vcl participia fccu appoi/ 
tct.6i igit vcrbie ac parrtcipifs cuiufcùqj tcpo:i6 conftéi i noftra 
oiatióe rbetouca tractatistidonca quidc aducrbia fine pofirtoa fi/ 
«c compatiua fine fuplatiua adiuxcnm^:o»tionc ^fccto noftram 
cómodilTimà cfficicm^:? ipfi'Vjaiióis fcntcniià rcddcm*^ cxpUca 
tioìd 23t boc tibi móftrabit gccmplii.PI3.eni Xiccro vfq5 ab ado 
lefccria accurate quidc aductics: qug rcs bomincs potiflinm p:^/ 
ftatifTimos cfficcrc folcrct: i vi magno animo infignitue plurimii 
fpcràs "Romana rempu.aliqn fe rcctc gubcrnatu;?:pnotauit egre 
Stas bona:^ artiu oifciplinasicas illaa potilVimi) celiare qug ciui/ 
tates atq5 ^uincias optimc gubcrnarct.Statuit ergo fcnrcrias il/ 
las ab co effe penit'' obfcruàdae atqj fummo^e cclcbjàdasiq cum 
ftudio cflct accurati^ inuigilàs ^ cetcriitaia fibi fcicntia:;^ ojnamé 
ta cumulatiflìmc nact^ ed: q> ipfc fuin^ o:at02 copiofilTime factus. 
"Romana remp.pigftàtinTimc gubernauitit multa libjo:^ Volumi/ 
na cgtcris futuris bominib^ crudicdie commodiflimc ocfcripfit:« 
nome fuiì imojtalitatioiuinitus cómendauit. Clriccfimiiquartu 
p!gccptn5 e fingulare.Oò f§pc loco aducrbij ponim^ adicctiuij cfi 
rubdàtiuo in ablatiuo cafuioiìmodo aliquà magna animi vel alte 
rius rei Vebemétià adiectiuu5 cu5 fubUàtiuo impo:tet: i tmediate 
ante vcrbu5 vel participiiì collocef: qug quidc pieccptio oiarione5 
cificit rplcndida:-? fniam rcddit efficace. Ut in l?oc intucberis cp 
emplo.Dllarc^ eni .Cicero vfq5 ab adolefcctia ad cgregias bona^ 
artiU) oifciplinas cjcardefcéti aio confpiràeimajcie fpcràs ainplifli 
mas fe chiude commoditates accuratillimo du9 ingenio confccu/ 
turu:ita crat iprts fcicittia;? ftudijB alTidua oiligeiia ocdit^: q> ipfe 
tà fuma (ludio^ omamcta fuit cótinua c;cercitatione cófccut'^vt e; 



tcroe omiYtò outOKQ celcbcrrìmos ^tute faperatift. fUrtccfima 
quinti) p2gccp(u.ODaUqi)aiido pzopter inmm animi affcciiì ? ve 
bementtà oupUcam'':^ dcganccr quidé boc aducrbii):j£tia. vt Xc 
etia atq5 eiu rogo. De aduerbi|t$ auté £um i tum:quo na pacto 
cuin gcncralitacc fij^nilicaf.f tum fpccialitaté impo2(at: i qua tari 
one in clocutione rbcto:tta fint rractada:quani|> o:dinatiud boc i 
loco oc ci8 traaandi) cflci: vidini^fupja in fcpiuno in ojdmc p2g/ 
cepto. Glnccfimiìfcxtù p:gccpti)*Òuod aducrbta pofiriua com/ 
paraiiua ^fupcrlatiua rbct02ica clocutione plurima epugcncvt 
in boc Qccmplo patct.Xautc ctià pzudcnter còmode libcralttcì ac/ 
qj magnificc in oignitaic pigtojia te fcmp babuiftì: neqj cria accn 
ratius aut vinlius vel cóniodius a te fieri potuiH ct: ^ efl actum : 
t>e iullicia:^eririiTime recrilTime atq5 magnificcttlfinie guberna/ 
(ÌL Quo aure pacto aduerbia oiationed multiplicét: quonià illud 
rinecontunaionu inpnmis^rclattuoutadiumento cificerenon 
polTuntnnfra in piqccpto oicam oe coniunctionib'^quod oe mut/ 
ttpUcationecnt.CLlnccfimixfcptimù p2gccptum circa cóiunctio/ 
nesfequir.lljmconiunctiones multiec^ccaufistn noilrooicédi 
genere acctdanr necelTang.31^ p2imia entm coniungunt oictiones 
nominii vcrbom participiom pionominii p^gpofitionù t adua/ 
bi02u.£ontongùt ctià outioncd atq5 fcntentiad. 23alent infnper 
pluriinu ad oznandu atq3 ampUficandu osirionid MùM quan^ 
cóionctiones omnes in cócinna Dicendicópofitionelocà babent: 
quia tamen copulatine oifiunaioe i adncrfatine: cóiuiKtiones in 
Catione oaio2ia crcbjiua ac aptius ^ cgterg pcrrractanf : aliquid 
ergo oe iplis potilVimu tidcf clFe cómeinojandn. Bude copula/ 
tiug coniunciionc8atq5 oifiunciiug f^penumcro in owiionc rbe/ 
to:ica intcrfcrunt :qao vetDftaié eiià 3tq5 vcfccinentià non paruà 
impojtani: VI apud omnia orjtojti volumina rcfertiflime ocmon 
ftratnr. De quo boc tibi cjcemplii erit indejc.Xum inecum Dilige/ 
ter animaduerta mi 3obane8:? quanta bonom opoitunitatéiltbc 



tàim artiu fcientigbonunibus afìférre coitfucuerut : t quanta Ut 
cclcbcrritiii ingcnij lui fuaoitaanllud mibi occurrcbat: vt ad ipfa» 
littcraru virtutca te vebcntétcr adboitarcr ; in quas fi accuratilti/ 
me incumbcrcs t maltas « niagnaa cmolimcntoy oponunitatca 
tibi comgarce.lìam fine oblcciationc due adniirationé fiue animi 
requie oefidcreB:aut bonoK aut laude aut glona cjcpetae: vcl oiui 
tùm coptas:vel bono:j:opouunitate0: vel rerum faculiatea ado/ 
ptao: b^ omnia p:ofecto:fcientia:p emoliméta fuppedttare còfue/ 
Derijt.*^ccta ergo aiq5 pcómoda yiucndi rationctn imitabcris: fi 
ipfa ftudiom owamcta vigilàtilTimà oiligétia piofcqueris. Tlunc 
t>e aduerfattuid còiunctionib^ noder erit fernio.llam cóiunctiócs 
aduerfatiu^ bg conl^are vidennlicet §uisquan^:tft:tametfi:etil 
fi:? iametfi.t>equib^.2)n.£icero nnnquà vfus eli bac Dictióe Ile; 
pio cóiunaioneiquonia oictto ed; ambigua qu§ verbu etià figniiii / 
at.lDpc lamé ipfa oictio Ucct ab ipfo Xicerone vfurpata cft ^ ver/ 
bo fignificanic licitu eft.23l in boc exemplo. Ouonia epetis iam 
bdl02u calanntatibus:optata pace nòbis frui licet:mibi ergo tKriit 
ceps pltiteraatediiocarilicct. "Karoetiavelrarinimcpotiusa/ 
pud enndé £iceroné bgi oidio $ui9 repcrta eil.3li§ vero videli/ 
cet quan^ cfi rametfi ctiàfi ? iametfi funt in ipfiue liceronis 
luminib^ frequctilTime.De quibus boc libi c)cemplij adduco. £tfi 
qnas outoiia faculiad oponuniiatis acceiTionea parere valeat mi 
Iflupertemó foli) explicaretfed etià vi)C tibi connumerare pofTem: 
quia lamé ea me femp mto^ oelectauit tt magna idi facultati 0/ 
peram adbibucrim:? non paruàetiam ex ipfa opoitunitaiis com 
moditaté mibi com^uerim: cóftitui te ad eam capcùcndà pluri/ 
mum adboiiari oebcrciqug quan^ tibi viro admodij pcntilTimo 
maxime nota iam effe oebeaf.qui multa piofato pcrtractalh: ta/ 
men te b02tot q^fummogctvt ad eam tibi cumulattffimc compatì 
dam fummia virib'' incumbaaitametfi bgc mea apnd te adboua/ 
tio minime nccelTana vidcatur : qui vt a ^pluribua audiui ad 0/ 



I 

I 



mnes bona:?? artin cifciphnas ardàllTimus effe f udicarie.pge fgfr 
n cgpifti: « bàc bene oicédi rationc ita Vi Cffcrau agis ftodioy tir 
iute8:fac oiee nocrcfq5 cóplcctaris.CL Iricefiniùoctauu pigcepiij. 
<06tnterdu cóiuiKtióeeiXu fut fimi(edpol1;ponunr Dictiont/ 
bu3:quib'' pigponi cóiter cófueucrut.ti Ornò? cu bonclb facùn*' 
nibtl cft qood vereainur.ad hos fi tépcftiue acceffiffes-.omia nuc 
trafacta cffcnt. prgtcrea cóiunctio copulatiua;^ nnterdu clegater 
^pnjs intcrponif iiomiiub'^ in OMtióe landis: tt ^ £ato ? licere 
3dé in vitugio auédi pót. 3"fug inicrda fugfedcre folcm^ab bis 
ouab'^ cóiunctionib^: VI « q?.vt i boc e)cemplo.2)noneo qu§ te oi/ 
gna funt facia^jiBbi tamctfi vcl vt irelUgar : in cómittif qp non 
c)cp:imat.Glricefimunonu pjgccpm é dm muUiplicandà e% có/ 
iunaionib^: ex aduerbije: z qc rclatiuia omionc .Ila aduerbia t 
cóiunctionea atq5 rclartua fubflàtig i accidétie vna cu ipfis adnes 
bija t cóiuncttonibua cóiractata:plurima8 fimul owtiones multi 
pUcando coniungijt. aduerbia enim iftattam tantu tantogc tanti 
fper adeo vfq5jdco ita landiu totiés catenos « cófimilia: ea quidc 
rationc multiplicàt omtiòc&zc^ poft vna ojationé aut plures cjti/ 
pfia aduerbijs cófectasineccflario fuccedit irta cóiuctio inftnitàs: 
VI vel g):aut fequif aliquid bo^ aduerbio^z quoad quantopc ^diB 
quoiics z cófiiniliuiqnari] equidé oictioniiiqu^libci ojatioes mul 
tiplicat. Ut in fequcti oeclarabif cjcemplo.Oug tua in me biìmeri 
ta cóiuliftiteo^ tanta Video cóftare magnitudiné:vt pare officio^ 
gratia merito libi referre ocbea.bgc quidé fcntétia c% irib^ vt vi/ 
dea eli oiationib^ fabiicata.bac poreria ad.xij.Vfq3 omtóes mol 
tiplicarc:^ aduerbia cóiunciioneB « rdatiua.Ouotiés aiji vcl ad/ 
uerbiù vel cóiunctio Vel relaiiuiì repetir uotiens vnain libi fugaci 
dit o:ationc .vt fic.Oug tu in me bnmerita cóiulifti:eo:j2 tanta vi 
deo collare magnitudinéiejc quibus ita commodiffime qcaggera/ 
tU3 fumrqj rea omncs meas ea quidé ratione cóHabiliui: vt nulla 
calamiiaiis mutationéiq Duratura fif.rccific poffc vidcant:vt nifi 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



bÉficficiojn imemo: babcri vdimiquod ego fcmpcr tantppcrc cf/ 
fugcrc conarus fum : vt nibil vit^ magis cuuandù eiTc ouxcruti: 
tale offiiciom gratià merito libi rctcrre ocbeà: vt tuie me bciicme/ 
ritisiqug memoiia pjofccto cóplccioz fempitcrna: condignu cyii/ 
tilTe faciliter indicare polTis.COuadragcfimij pigccptu circa pj? / 
pofitioncs confiftit. pzcpofitiones cni eo in piimis neccflari^ 01/ 
cuntunt)? bis vabis qug aut funi impfcctaiaut non fatis potétia: 
n fentcniià per fe perfecià cfficere polTint:ad eam perftctcndam c 
c longiojc pduccnda plorimu adminiculanr. buie accedit ipfg 
p2f pofitiócs pofl ut in piincipio in medio z in fine ozaiióis còrno 
dilTime collocati. 65 omniu pjgpofitionu b^ ou§:£rg9 1 in:pi5/ 
ter cgteras in ozatione rbcto:ica locii babéi:qu§ 1 ad o:nàdas o:a 
tioncs c bieuiandas fentcntias optime fiit accómodatg.lìa fgpe/ 
numero totiens verbu in ojatione concinne taceri poteft: quotiéa 
barn Guarii pigpofitionu:erga c in: aliqua fucrii in oiatione tra/ 
ctata :nifi foitaffe quod ffpiflime fieri videm^ vim apponaret ba/ 
rum ouarii pjgpofitionii pio z contra . De qua ratione esempla 
fequunt.6i tanta Solonis i fna rempub.atbenienfé bnmerita fue 
runt:quantà p.africani erga rcmpub TNbomana extitilTe legim^ 
certe quemadmodii africano rbomani €% imoìtalib^cius in ipfos 
benefici)» perpetua oeditione tenent :3ta etiam Stbcnicnfes ipfi 
Soloni ob inumcrabilia ipftus erga eos officiai fempitcrnis gqui 
dem oemeritis aftringunt .3n boc ergo oiccndi genere quod ejcpo 
fui:ille oug pigpofitionesan z erga:fnftincnt vice buius p:gpofi/ 
tionis pio.aitg vero oug piepofitiones poftea fequétcs fc5 in -z a 
ga verbom locii tcnentiqug nifi in oiationib^ interpofirg fuiflent: 
necdTitQs owtioniapoftulabatiVt in locoipfarum p:gpofitionu5 
ejcpxffa verba fuilTent inierpofita. CLQuadragcfimupiimu pjfcc 
pium.-Qb interdu pigpofitiones qug cómunitcr pigponi confue/ 
aeri]t:po(lponanr iquales funt 3n fub od apud piopter pig gc ob 
? fimiles.vt in bis exempUs.Ominb^ in rebus bonelias appiimc 



placet. Tlcmo c cjui n5 oiuina fub potctia cólTitutue fit. attica ad 
vrbcpolt^ accctìj loitc inibì Socrate^ occurrit. lìolana apud mg 
nia baiubal a z)/3arccllo i fuga vcrfuj? c. lui ^pt caufà ocs care/ 
mu3 patria.OiJiés cótra boitcs rcip.fcme iiifcftus ocfcnfto/ 
né Ut>CTtntis noftrg fuit. Ucftra ^ bciuuolétia lubil tà iiiibi oiffici 
U c quod nó libctcr fufcipià,3u«»oiiio c pbano multa figna ercpra 
fut.Tloftris ex agrie pcc^ omne abactù c,£iuilé ob cam multa» có 
Krttióesfufcepi.'Regeabopulétoexccpt'^fum. 3<J^>tell>senduc 
De aduerbijs 02dinis:qlia funt ZDebinc oeidc ociiiccps intcrdu in/ 
terea ptcrp z ité.vt Xua ocbic erit cura ne quid octriméti accipia. 
^'•K' 1 ad bue modu reliqua. bac ratióc latina owtionc i bis 1 fiinilib' 
•^w modelle fi vtimur còciunioié dìicim^:mó ea fint ab illuftrib'' ou/ 
tojib^^poctisrcccpia. XófucuiiaiìtXiccronónii^bacppofitio 
né m baie ablatioo quo poftponere:vt quo cu:^ cii quorqó male 
m. fófonatig ca ea fecilTe arbitro:: no3 vero in mecii tecii fecij nobif/ 
cii t'obifd cófuctudmc bacrctinem'^:fed in qui cu pndé iftemo/ 
du8 loquédi abolcuii.SimiUter bfc ppofitio oc inierdii a £ic.fuo 
cafui pollponinvt in.if.ad bercnnin cii inquit.23tru enim ea res 
fit fimilis ci rei qua oc agir :quod ite a nolìro vfu oifcelTit.C Oua 
drajefimiifccundu pceptii é dm pKpofitióc^ qug oiatióc3 multi 
plicat.pjgpofiiiócs equidc qtii ad owtiócs fimuf adiungcdas fg 
penume:© vias apcriut ne aliqn fine ipfis nortru mentis cóccpiii 
còmode pficere polTcm^.id circo ipfe p2$,pofitiócs criit a nobis in 
cóiungcdis multiplic3dirq5 o^tionib"^ plurimi} cófideradg . £%/ 
empia vbi fnia Tuie prgpofitionib^ fitnplicirer cxplicat. £a pjgtoj 
trban^ crcatua fu: tua mibi pjgfentia neccflarià efl'e duco: vt ipfà 
pjgturà meli^ gubcrnarc polTim.Oue fic ex pjgpofitionib^ multi 
plicat fnia.£u ^)ptcr ejcimia rcipub.negociom magnitudinem ad 
vrbé acceiTilTc aiq5 in fenatu me cótuliflrcm:ibi a fenatoitb^ contra 
volutaté mcà:« p:ster opinione pigtoi vrban^ creat^ fum: in quo 
equidé gubernàdg p:gturg magitlratu puidétia mibi tua necefVa/ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



riam die puto.CXIiif.pJgccptu fit circa intcricctioncs: qug ram/ 
ffi crcb:ins apud poctas ^ apud o:ato:c8 comcctcm : aUqsado 
tamen cum aut altqua l^tictà inagna:aut aun inolc(^ia:aot admi/ 
rat!onc:aut indignationéiaDt fpcm.aDt timoKi^iut aliquae boiof/ 
modi animi pafl'ionc» ffgiiifìcarc volum^:ca8 ctia iti noiìia oiccn 
di rationc polVumus tractarc.boc fcilicj modo; ptob bov,c 3bcfo 
clancntia tuam tmplowm^ tahtas bea taqj accrbiflimae arq^ itol 
lerabiles bdloiii ^ pcnurig calamitatcs fcp ita p:opi(icninr. ZJab 
^ infelici cgloium conftcllatioiie nati fumii9:fi lam grauibus nio 
Icftijs fcmpcrcxcruciari ocbcamusrSed bcu bcnignifTimc ocus 
tua t)eniq5 clcmania confifi vniucrfam tue miferfico:die bonita/ 
tcm fumis p:gcib^obfe(ramu8 vt t3Bt02u noe malom iiìcómodia 
libcrcs:? in tranquilla no3 (latus códitione ftabilias.CXliiij .p:g 
ccpiil.Oó intcrdù polì cum o:ationi8 fenfumtqui pcrfcaus c gra 
Hius aliquid addatonquod affirmando exo:nct: « auditonb^ rem 
gratam cfficict. vt in boc cxcniplo: 25ir fonia omnia pio rcpub; 
odibit pcrinila:^ id quidcm impigrc.£ómoucnf cmm audito:um 
animi vcbcnicntius ^ fi oixilTct.lSir fonis omnia pjo rcpub.im 
pigre adibit pericola: Ouanqj varictatie caufa boc citcndi genere 
Uncxda ovìtoi vtetnr. '^[lud autc placet vt cii in Dicendo co pio/ 
uecti crimus; xt rebus oc quibus loquimur faiis a nobis favtii fit 
1 altquo egregio fcnfu oiatio fit conclufa:^ non vlterius p:oucba 
murme grana illatquà bencdiccdo nacti fumus:ampUficatióc ni/ 
mia grani amittatur.3n qnod vitium plcriq5 tncidunt infctria po 
tius quadajn aut ncgligentia:^ rerum oicendaru inopta.C -Qua 
dragcfunumquiniu psgccptu.Quod ficut in mediocri figura ma/ 
gii3 conucnit rem piiug rudcm atq5 inojnatam affcrrciocbinc ver 
bi3 idonei^ « graui02ibu8 illà c^oaiare: 3ra i grani figura fiuc in 
laude fiuc in vituperio verfetur oiatio: ab omatu initium fumar. 
£xcmplump:imivt pompcius factle omnia romanoium rum 
armis tum confilio magnuaclirilTimnfq^fuitpuncep?, £jim/ 



più fcojndi.Ut Orniti (mpcrjtoiu in rebus p.id8 ac belli: mari 
tcrraq, gcftia glOìia.£.£§farantacn'ir. GQu.ìdragciìmurcxtuj 
pjgccpw.Ouod in u l?ta vcit)i3 tnlìib^:aut m miVi verbi» Igtia 
minime vtonmr.Biiiofuin anm cft cu in re funerea ifiinilHudmi/ 
bua aut cjcéplia quib^ m voluptatib^ aut in oclitiis vtimur : nfoa 
aftcc[^ainplilican»^.23clui fi quia in ocploiatióc fiUj c;ccniplu atfc 
rar parentu-.quonia cj: nuptijsj fiUo:ij cgtcnfqs rebus fecudis ma 
jcimà conccperiji volupraté.na cóirarioai com'^aiione acerbio: zo 
loì infurbir. Xauendu é etlà:ne in re irifti niinió lafciiiiac oimo: 
aut in re Igra i culia fit t bomda.lìa n in reb'' curia ille Vcrboiii 
cxqnifu^ apparai^ fngicnd'' é:iu m kiCìdixi ac fcUctbu3 obfcruatio 
oilijéò eli babcda.!o3iiuj cni eft prurbau pori^ ,put oolojis m/ 
pet'^ luadcf cp liinàtà nimi3 atq} expolwa cópofuionc vii.lló eq/ 
de natura ipfa patir :vt cu graui aliquo mcroK pmiinur: vcrbo:u5 
cópofitiói vaare póilct anim^. 23iiat ifup ilìa ab outoìib^ acculi 
ta verboju cópofit io:qn cloqueniià auditoub^ fufpecta ciTe iteUi 
gini^.iijc cni pigcepta cópoiuióis ncóligéia funiiquod p:o.lcIi4 
Damici^ apber oc iduftna fccit:nó tnUnado auiioné i vcrbii dH 
iquit.apud iudicé gicliiat Idu.Jugicda quidé é tenera niniis ac 
celiata moduladi voluptao nónucp. 6i vero nortra owiio ad a/ 
liqua cóciiaiionc anfenom qug fit vebeméa icUnabit cómodifTime 
in vcr'>u aliquod finict.msgi^ cni auditoiii anùntj fi in verbo W 
mf:o:atioatft5if. lapat autcomniii qugadetocuiióispigcepu 
atfinér id vifum é:vt oia ad reru oe quib'^ loquimor oign irate ac/ 
comodata fint.re.le itaq5 W^ecenaris illa minime landat cópofi/ 
rio:cu inqoii £?ole t anroia rnbét plurima.lla verba rcb'^illó rcs 
verbta accomodare fole* n^. GOuadragefimij fcptimu p:gccptui 
jQó iterdó poft oiaiioné icboatà piiuf«| ad verbù piicipale ^mc/ 
niaf '.iterponat oro impfecta vim babcs parctbefia.Bt m boc 
emplo.Òmne3 qui ambitioni ? gloiig ftudcf (id quod ignojat ne 
ino)opinwne inagis # re ducuntur: t bis funilia. vt £so vero i9 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



fum Cita me ocValuu Vclit fi vere « no ftftc loquo2)i3 inqaa (u (J 
facras littcras omni fcripturam generi lóge aniepon3.3t^ lega/ 
le tibi fapictia a lenerisC^ aiut)vnguiculi8 cui frequcs infodaftì 
fijmogc oedicafti.^fcm Ouid eni tnlìius vi cos cómeinojaré qui 
trias fu39 coltiti quid mifcrabilius Domi fug agerc^ « ira agere: 
vt tocundioiem aliquaiido § vicani inottem optes. 

DcTlumcro. ♦ 

23nc fugelTct vt rationé numero?: w'cerem^: z hoc ti 
bi.)tlviij .cóftiruo i ojdic pjpceptu:qo§ quidc oe nu/ 
mcri9 ratio apud 3focratc tato ftudio vel inuéra vcl 
aucta reppcrif : vt nulla ex ónib^ clocutiói» partib' 
T - buie antcponat.Scd cu buiufcernói oifcipling pjgce 

pra varia fini;ne< latini anctores: n £icero:Quintilian^: « Z)f3ar/ 
<ialiB iti hoc grecom ooctrina femg fecuti fueriniic magna fit iter 
cos conictio:in boc fiinbiias nó oilatabo mcaa.Sed illud fcias ve 
limtcp in bac pjf ccprióe illud obferuare ftudcm^ivt fi in monafyl/ 
labà terminar owiioiquod raro fu vbi pcrfectua fcnfus ab o:ato2c 
feruar icófiderandij cfl vtrii ea Ioga fit an bieuis. Si léga cft:cam 
ptgire trod^e^ oeb5:qui ouab'' ffUabie cóftaf.lóga fcj ac bjcui: vt i 
boc £icc.cxemplo-lcgu in rempu.p:ima \o%.Qò fi talis mona/ 
ffllaba oiaio b:cui8 fucritrtuc rette 33mb^ qui e pcs ex piima bie 
ui et vltima Ioga conftàsrante illa collocar .6ic ergo qn bjcué b:c 
Bis ffllabaiaut longà Ioga antcccdir.iurc id rcpiebcndif .Ut fi oi/ 
as.Jlta res mea é.£u aijt bilTf llabii in fine o.aióis collocar ;ca / 
ucndfi c ne quattuo: bicucs i fine fyllabe ponanf . 3n quod tiriu5 
xnààit qui ait .gdidi bona mea . £t plurcs alig a plurib^ in mafc/ 
ria numero:u ponunf ooctring.Sed certe rcfcréda cfl ratio nume 
ronì : tu ad Varios animo» affectusutj eiià ad oignitaté ^ modii 
fentenrianl .Ha qug iraciida eft oiatio bjeuioiib'^rqug vero Icra ac 
iocif da longiojib^ numeris gaudrt.nóuibil cria efonarfi oianiias 
caufai-uq3 ac tcmponl varicras momenti afìert. Scdquontam ab 




' baf obfcruattonc f^iae acinduftriarcccdcttduc: tei graoitaffa 
taufa: vd vt varietale aliquatcmpercfo2atio:fplcdoB ilknumc/ 
roìà iiwermittcnd''e(l. Xapot cui omniu pj^ccptom illud tifnm 
<:vi rebus oc quib^ oicendu ciliare quidcin nunicria fcruiat t nò 
TC0 arti:a qua rationc qui oifccdct omnis fanc clocntóis oiijnitatè 
gturbabiL De Z)l3odo punciandi. 

(mf^^^^Txcccpm.Ouadragcfimùnonu.circa modii puHcrI 
M iio:atiouc6tibiirado.£>utautcgeiicrale0punctart 
va iifpcdesapudmodcrno30cto:vidclic5 Virgolare 

[a ^^ffll ta;vtfic.!.lO£ocui''m0:cp:ifcomexiguopuctovtt/ 
bEL^^SI mur:ftc • IJirgula iaccs quc fic c / Jiirgula cóuexa 
quf Jic ftt c planuiJ q fic c . i5anipuct''q fic fit 3ntcrro3atiu^q* 
ficpingit i £omaqófictadm^fcbmimitat02C3pwfco:ÌJ02atoy : 
•pcriodua qui fic e. 023irgula rccra loco cui 'uunc punctii epgufi 
facini^ fit iter fubftatiua vcl adiectiua: vcl ine verba modi finiti vi' 
infiniti:vel iter pigpofitiócs quàdo nulla é copul3:3ta tamc q? V/ 
na nò veniat ad octerminationé alteri^: $ir ctià quàdo orario in/ 
cipit a oiftinctióc: qug per fc nó pòi alTignari fcquéti fuppofito z 
verbo principali .tue eni ante fuppofitu piincipalis verbi ponitur 
Virgula recta vcl puna^cjciguua. 33CC8 vero virgula fcmp ocbet i 
fine linc5 fituari.vbi oictio nó fit cópleta:23nij illud aniinaduerié 
du é ne ffllaba vn^ oiuidat in fine lincg: ita q> altera pars fjilabj 
dnfdéfit iphncipiofequciis.Tlàficnt ffllaba vnofpiritoc indi/ 
ftanter ^fcrendarita ctià indiulfibiliter cft fituada. Uirgula auté 
cóueya poni t)ebet z i principio % i fine oiatióis qn poiiif intcr par 
tes owtionis piincipalcs p pareiubefini. Coma vero fit poft oia 
tioné qu^ oe fc ^fecta elTc pót.cgtcrii alia fibi annectif inipfccta oi 
ftinctaundpiés a rdatiuoimó quo fuii antcccdcs no imcdiatc pig 
ccdat:quonià nibil tue poni ocbet.prgtcrca fi fcquat oij vcl conce 
vd cu cóiunctio z fic oc alifs-.qug impcdiiit verbii. 3ntcrrogatiu9 
ouob^ pót fieri modi8.aUcro poft impcrfecta owtionc et; puncto 



«Xlguo ftc ! altero polt perfetta ftc f phnm ^ero ponct^fit l fìtte 
ojationi8gfectg:tamcifi oictatoìisanim'^adfcquentc vlterio?cq5 
fcntentià pendeat. ^ciriipunct^aut fieri folct quotici piopiiu vi 
ri tei molieris nome isiioiaf.velut in fuefcriptionib^ pi^latonim 
fgpcnumero cótingit. paiodus vo in fine toti^o:atióis fieri oc/ 
bct:quado nil aliud in ea materia feqnir , 6cd cft notandii <$ fi in 
cade epiftola oiucrfg faibont matcrig in fine culurtibet earij tema 
da eft periodus. Omniu boiu eyépla owiióe in fcqucti fubijciur. 
Ouoniam impwboai indiesmagisinualcrcitncquiciaCnce mi/ 
reris quia piincipca fauent fceleri) bine nibil miru cftlinnoccntes 
akarircii potaiteo trafcant ipuniti.Ouis cni pót elTe mod'' faci/ 
noli ! laiiguentc iuftitialinflagràte ncquicialm tirtutis loci» fentcn 
tia conftitutafnó iiaq5 ambigendtj eft fpectabilé ? oflfictofum vi/ 
rum oominu • • abbatem noflru fummo ooloze confido 
De Dignitate ilocutionie parte tertia i vltima 

3s»it3s ornata oiationé i verbom « fniaru luce bi/ 
ftincta reddit. 6ententia:}j aiit cxo:natio cft qup oc 
reb^ ipfi3 oignitaré qoandà comgat veiboiiiq) ipfi' 
fermonis ppolita continef grauitate.Ou3ri5 prima 

epbebafis.i.verbi itcraiio in octo partcs oirtributa 

c.inrepetitionc:cÓHcrfionem:cóplexioncm:fubicctionc:iradocti/ 
oncmicondupllcationemigradationcm ^ cónmtationcm. 
£petitio verbu p:incipio iteraf.vt Ouis vebementer tulliiia 
•claruit:qui6 vebementer amoiib^ ejrarfrtiquis bdcna rar uit: 
qui8 igne ferroq5 cadente troia oeleuit.aiejàdcr p:ofccto qui pa/ 
ria oicitur. 

Otiuerfio fine verbij repetit: vt Atalia bannibal armis vicit : 
ingcnio vicit: oolis vicit. 

Omplcxiopnctpiotfinc verbtutcrai: ttXSuiecartbaslnc 
rOelcuit:'populu3 romamw: quia nùmantià cucrtit:fpopulu3 
romanua: quiscorintbu fuftulù: populuaromanus: quisfocios 




quia! 
ria oi 

G 

a 



3S 



fouaoft popula3 romanos: quaiitg t'sit vi'rtutó cjctitcrit qui « a/ 
micos fouii c boftes pcrfrcgii confidcratc. 

TT\aductio candc oictionc vagc collocar: X2ui nibil babct 
in vita iocundius vita;i3 cu virtute vira nó poicft ouccre. 

aOndopUcatio c vni^t plurimo:? iterarlo cii rótic amplifica 
tióis-.vt vrurc fcipiói» vtnrc.t bui^v:bi8 gloiia cómcó:at. 

aOmmutaiio c cii ou£ oiuafg fnig ita cffaiir vr a poii polle 
rio! pria piion ^ficifcat :vt effe 03 vt viuas n vluc vr cdas. 

6T\adatio ed qug nó ante ad cófcqucns verbii oefccndit ^ ad 
fupius reuerfu eli: vt llibil laudia 1 gloiig nolìris ciuib^reli 
qou é:/i boftibus quod Ubet licct: 1 qò licet poHunt: t qó polTunt 
fludent :l q55 audét faciut : c qò faciùt nobie moleftu non eft. 
^^Bbieaio eft cii quid aducrfuni no3aduCTfariofq5 noftros 01 
5^ ci pót qugrim^'? quod Dici opojtct fic fubijcim^. £um ne tu 
bominé appdlca qui fi fuiiTet bomo: non fic viram boniinie infc/ 
ctarerur. 

1 23nt reliqug exc^inatióes feptc:quft>^ nó vcrba eade 
fed vcrbo^ vis effcrnaur catbacretice verbii^ ver/ 
bo ponir £ari5 p:ima agnotninario oicirur. 
Qf ionomiatio oiflimilib^rcb^ fimilia verba acco 

JJ modat:Vt Deligere 05 § velie oiligae. 6u(Ti 

cir eni g cafuiì mutarioné qó o:naiu oariói accomodar: vt Scipio 
numantiafuftulit: fcipióiapaidéria cartbaginécuerrit: 6cipioné 
glo2ià z laudem buie vrbc comparalTe commcmo:ant. 

TlterpclLuio nó iterar fed reintegrar vabu: vr Dllpiia radicit' 
-oeijecit:murosfolo 3dcquir:p3ricte8bui-vrbi8 fiidit^eucrtir. 
^Ominario eft qug mln^idonco verbo nominar id cuius no/ 
'minis nó reco:dat:vt PI5ugire:binnire:vagire:murmurare; 
,ir)*|\onominario eft qu^ cognomine quodant cjcrranco oicir 
*-*^fuo nomine appellar» nó ocber:vr 6i graccboa apb:iC3iii ne/ 
poteenomincr. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



y^£nomùiatio eft qo? arebuspiopinquis ^ fìniti'mfe tr^bit 
OKitioiiie Olitine :qug potcft intclligt rea non fuo nomine 
oppclliitaivi p:o libero viniì :p20 cerere frugati : aut cbur aura or/ 
$entumq5 pio otuicije. 

X|~Sufio p:o Cerro p:opinquo z funili abutit : vt pio o:are:ob/ 
fecrare:fuppUcare:anibire. 

T'Raiiflatio cft e» vcrbu in qoanda rem tranOFcrr e% alia re q6 
fiinilitudine recfc vidcbif poflfc fieri, vt lumuU^italià c>per 
gcfecii. ^it bieoiratiscaufa.vc vrbein octin^it fobito: Obkenita/ 
ti8 coiiande gratia.tt quorridianis nuprijs oelatanaogendi cu/ 
piditate vt nullius vrbis calamitas ifiiua e,rplcrc potuit inimicici/ 
a8:2)l5inuendi animo. vt paululti in rebus oifFicilUnUs afpirauit: 
OiJiandi ardore: VI qugmalitianocenmm cprucruntopiimatu 
^utcrcDircfccnt. 
i3nc iani oe tredcci exo:nationib'' qug fimplices fi/ 
ucadniijctionc fentcìiaru ? fogionb'^oiucrfis fup/ 
funt.oicendn vider jCaru piima Sniculus fe no/ 
bis obrulir. 

"tj"*l\ticulu3 fingula vcrbacgfaoiationeoiftinguii: Vt amiis 
'-*-cruoic:cadaueribu8:? lociu:omnia compleniur. 
^^3*tiilifcrcaden9 fimilibuscafibus outionem oi(Timiliu in/ 
^ tcrpofitionc exojnat:vt 23irtutcm ingitcr cjcplojantcm t af / 
fidufs curis ejctollcnrcm collaudai. 

^in<^^^ verbosa eptus fimilea olfrimili medio ba 
*^ bct: vt IKiuia glojiofc odinqaid ambitiofe. 

aOirectio eft qug tollit qnod oictu5 cft t p:o co quod magis 
idoneum videtur reponir.fic Tlifi boc feciflcr.imo q:cogitaf/ 
fet nullam fufpitioncm ret)ccinet. 
'ìr^yimKtio oiucrfa oiuerfo verbo concludit: vt popnln^ ro/ 
manna nummantiam oclcoit: cartbagincm fultulit: cojìh/ 
tbomoifiiccit. 




aOniuftcrto: intcj-pofcrióc Verbi Mojc3 pmcscóplcctiU 
inktiOYCQ'M 5o:m^ oigintag « niojbo ocfto:cfcit ? vauììal 
^diunctio:aut piiiicipio aiit tiiic vcrbmn collocar. te. 
T^3lToUuu cft quod fine coniunciionc p:ofcrtor : vt Xlamoii/ 

bu8:vllulatibus:locru:gdes rcfoiiabanr. 
#^3rcuitio:rcin fimpUccitJ.-aiTompta circijfcribit docutionc:Vt 
^"^Sdpionis virtus cartl^aginis opcs pcrfrcgir. 
fri -KaiirgrclVio c qog gturbai vbo?z ojdtnc: i^t 3nftabili8 i iftu 
plurinm tonuna Valuit:'? boc arbitro: fccidc tuo i cu ^> aio; 
Hebtio é oiatio m^cvidi mimcndxH caofa fupcras verità / 
tcm vt 6crmo mcUc oulcior.cojp^ niueùugneij ardoicm. 
"]riltcllc£tio:cft m res tota pania oc parte aut oc roto pars co/ 
gnofcit: vt llum illg te fibi^- niiptialca a kdac arccbat t ofté/ 
tas nifi oiaitias tpas cij annoia im olkntao « anbclans ab imis 
pulinonibus (piutue oaccbatnr. 

frinutatio dì 020 aliad vcrbis aliud fnia ocmóftrae.^it a fi/ 
militudinc: vt lupus e i fabula:3ut d argumctii vt iDraccbii: 
rurfum tmmitoié oiccm^:aut p contrarili vt cii pjodigu « lujcnno/ 
fom parcum « oiliscntcnt appdlainus. 

£Uqug exoinationes multitudinc vcrboju conilant 
carwu piima "ftaiiocinaiio oicitur. 

Baciodnatio c cìj ipfi a nobis raltonem cuiufq} 
expofttióis pofcimus: vt 3» re militari 1 ir cdi 

ca Vt itidem fc rc9 babet .-cjd tta:quo cui oujc z me/ 

dicus antiquio: eo mdio: credit :qd itarvfu eni « cófuetudinc qug 
Victoria ? falotc parere cófucoerunt opf ime noumt. 
£ntèiia quid fit vel elTe opo:ieat i vita ejcpofitióc fola vel ra/ 
tionc « cópwbatióe ctiam olìcndit vt oomai oia virtus: 
(Contrarili aiterà ejc rebus cóirarijsfic facile cófirmatvt qui 

mfuis boftibns quomodo alienis confulet. 
£mbJÌJ res e bieuitcr abfoluta fine fnic ^fectióc l alio me / 







b;o owtioins C)cdpi3tur:vt Xai'3 oolontaliaiis ludibii'o-.tlbiipfì 
©cdccoji craatciufdé fciifus conpk^io periodai et coininuaiio ap 
pdlatur:bg£:fcntcncig contrario et coiiclufiói tmta coiiuctiil. 
Ompar incbu babj pari falté qiuritare fj-llabaru tt audacia 
aUcjcandro glo:M cópanuii 6apia platoni laude védicauit. 
C¥ Iclanutio e qug -rcru ac pfonara cónicmojatióe in figmficati 
^ oiié ?>olo:i3 ^rupit:fi<.6i parietes noftri loq polTcì vd redi 
U03 parrei nfoa ituaeinur oicut vrbé preclara qua gctiu ooniina 
tffccinws V03 oppjelTain i fubicctam rcdidifti. 

aOnteiitio cóirarijs feiuctijs oiationem confidt vt 23trt06 « 
liitera;? ftadia oilficilcs adiius.exit^ vero fadllinios alTcrut. 

Occuparlo é cu oicim^ noa pterirc aut no fdre-.auc noUe Dice/ 
re id qó maxie oidni^ibac cxomatióe vtcmor cu ree plana fiie 
ri n5pót:vd ad no3nógtinct:vdlonga aut ignobile ré ctfuscrc 
tolum^; vt non Dica te vrbis nrc bofté.ocs bono3 ifcciari. f t qó 
ad te n attlnct pteribo téplu te rdigióia « vrbia b'' caput cucriilTc 
ìTJfrmilTioécuoicédoaUquàré totialicui'' volutati pdouarc 
Vidciuur Xu pì£Ì anima nibil rdiciu fitrca vii libet vtanitni. 
yr\ !3bitatio e cii qrcrc videe o:ato: .quid potine aut potilTimii 

oicaf.vt -Quo te inoiibus tuis appcUcni nomine. 
jT^ f tfinitio eft qng ^lias alicuiua cópleciit potcftates vt Jri 

di motna animi ad cobcrccda peccata. 
rp'Kanfirioéqucciibieuiter ondatqoodoictufit paud9ctta5 
qó fequif oemóftrativt DI3cà in cgfaré fide c03nouilhs:nijc 
cius in me perfidiom acdpttr. 

eXpcditiociqug rónib^plurib*'cnumcraf(£t qoib^aliqiiarea 
fieri vi* nó fieri potuerit cgtcrg tolUìf vna rdmquir : vt Si ncc 
ab v%oìc qug amojc t pictarc ppcdita erar .ncc a ncpcic q imbd/ 
Ii0 iterfect'' oomi c a crudcUlTimo liberto nio:£t illata di. 
Y) "igeino e di Diala aliqb'^qD cóceptii e in aio audictiri v 'inqf 
vt lu bgc audca oiccrctqug nug alicng ooiuui nó ainu;» okc 




23nc il oc coI02ib^ fnùru oiccrc tcmpus fiìtiul c rea 
pjicipio a oiftnbutioiic fumpto cómonucrc. 

O3rtributio eli cum rea i j^fon? i iicgocia certa 
oifpartiunnvt -Quib''rctpub.bonoi. corccft: 

pjcntia vinati:pf 1138 federi ftatotas repcndite. 

Y j 3cciuia eli cu apud eoe quos vcrcri oebcm^aliquid aodaciua 
-■-^ p:ofcrim^:rt zió omiiib'- ludibiio eftis nó ab re caifeo gquif 
fimi pf C6(cgtcrij ne cjuc tn olf endam^lìati fDbiDgim'')bic fapiètia 
vcftra iiiquiro: audcntia reputo: fouiiudinérccosUo: ^tutémecu 
niente volato. 

O3nuimtio c:cu aliqd incflc nobi9:iiaturg:foituiig:aBt famg: 
indulirig róne Icuam'': vt Xii fuma tigilautia fonuu^ còrno 
d) animiq; bona a parcutib^ mibi z m ferme códoiiata cófcqui z 
tueri (ludueri: inedtocrit cji bis ne nimiu oijccrim aflTccutos fum; 
*ir\ f fcriprio é que rcru cófequeutiii cótinct gfpicua « lucida ca 
grauitate expofitioncivt Tli iftii iudices capiiis reii oànabi/ 
tis: VI fera % truculenta vrfa vrbé ac ciucs vartabif.Ouare iudices 
faluci ommij bono:i veftro confulite. /bominis iuafir. 

7^3uifio é qug re femoués ab re vtraq5 abfoluit ofone fubiecta 
fic Sul veneno aut ferro Ugno: ant lapidib'' vcl alia re vita/ 

BT^cquéiario è cii rcs i tota cà oifpfg \ vn6 locu cogur quo gra 
uioi acrio: i criminofio: 020 fit: vt £u biic iudices cupitis li/ 
bcrare imp:ob^ ci petulàs ifeftus impi^:fupb'« intollerabilis eft.' 

eXpolifio é i\x \ eodè loco manem^^ aliud atq5 aliud oicc vide 
mar:£andé cut rem aut c-c eadé cómutado p:on unciado vel 
tractando oicinius:p:o cade re piopofitiouem ratiouent compio/ 
bationem:coutrariti:fimilc ac conclufioué afferimus. 
I^Ommoatio cft có i loco firmilTimo quo tota ca cótinef imo/ 
ree oiutius % \ code rcdit fgpiusiqiJ é boni o:atoji8 ^p«u# 

03militudoé ozaiiotradocésadréquépia aliqd cjc re oif pari 
fimilc. Sit 3Dt g p:ió vr imgio adminiftràdo % palcftri ludo 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



còmxic kk babct. 5i't è ncgationé Vt nò fic i amidda ^ T certamic 
currcdirnou^ vctcnb^ pipponcd^ c. 3tc fit g collationc pocticg 
ferme compntioncs fut §it g bieuitatc vt tu audicinìmi cuinfdà fa 
ctu rcpicbédcre outoiie nitimur bzcuibus ornato fcd mcoucinno 
« malo Cftbaredo comparamus. 

eXcmplù é alicui - facti aut oicti cu certi aucto!i0 noie p:opòfi 
tio:3jfdem quippc modis quibus fimilitudo fumif ur. 

Imago é foims cu fojma quadà fimilitudinc collaudattotlaii/ 
di0:ant Vitueatióis cà facta 3bai i pidiu cojpc tbauri va/ 
UMimi impctulconi8:titupcrijfic:Xan§fcraVrfa autimania 
©racopcrfojumferpit. 

egfictio c cu facies cojjjfe tcrbis ocfcribif quoad fatis fit itd/ 
ligcndu:vt erecta firóte lodibudis oculis aduncie narib^ fpar 
}r\ Omio c cu alicuius natura certis oefcribic fo oic geftit. 
*-^fignis:vrputa cumgloziofimilitisiactantia cómemoiatar: 



f rmocinatio cft cum alicui fermo cum ratioiic oigniratis at/ 



tribpiturf quo feucs paratati «grauitatiUoco.iludoiuue/ 
ncB ac rerum piofufioni oedtti commattoiantur; 

aOnfoimatio cft cum aliqua qu^ non adeft gfona fingir qua/ 
fi affli vcl ree muta t info:mi3 eloquens « bua foima fit: vt 
Scipio fi rcuiuifcat oiccf.cgo vrbi pace pegi vos bella cócitaftis, 

O£monlìratio ed cum ita re^j verbia ejcpjimitur vt gcri nego/ 
cium:? res ante oculos aft'crri vidcar : Vt "pila emittunt:fdc 
vmbone contegut:gladi]9 cominus certanc. 




fACuitascUcum restmneceffarijòvcrbis q:pcditat>icitat 
vt piindpio buius operis babitum cft. 



aOndufio é qug bjgui argumctatióe c% bis q antebabita funt 
ondit nccelTario cófequar.boc mó babcs a me £yTille Cf / 
far:qug oe ratióc t>kédi copia oignitaté « grauitatc ci» laudc:tibf 
cóparare potuerucft afVidua exercitatione maioiibus tuta parctn 
in oiccndo fppcrio:cmq3 te rcddi curabis. 




cipcm larantinum bifpanie Duccin.3ncipit Rodiota-. 




qaamu « oiictìs i infoienti^ qx^xJ 
mationi9(vt tibl moie gcrac) bui^ 
libelli gditionf \\\ me vcrtcrùn. Uè 
(j> grauiu atq5 ooctom iudiciii per/ 
paruitaut nullws nodroy bominS 
auctoniaié fecerim:6cd vt pcipui» 
in me oft'icijs: affidinfqs mentis: « 
noug pierati tug:antmo falté aliqufli 
do tandem co:refpondere vidcrcr . 

Qoas ob res cum non nuUoa male 

potiU8 oe fludi/smasfcniirc: §parumergate g:atus Viderì 
malucrim:11oua bec littera?: p:sccpia:tuo nomini oicat3:3am ia 
confcribcre incipiam.6i vnuni boc pTgpofucro.artem fine aflidua 
eycrdtationcmibil aur pa?z opi8 afferre:vt curàioperamivigilan / 
ti3;ftudiii oeniqjtomncq, oiligcntià: ab bui^ libelli pjgceptio ad 
cxercitationéocriuandamcognofcas. Diuerfifqj interfegcnem: 
fpedemq5fmibus:«iucniaidamrera pieceptis^plurimis co/ 
gnitie-.nó nibil fupn legitiimas epiftolg parte^ adi)ccre. fi nona 
qoadà oierum obferuantia tempus maioiij noftroium auctontatc 
li ttcris nectcre coufucfcas. . De officio i genere epilTolarii . 

piftolari» otftciij(vt maior.bue noftrio vifum cft ) 
oicitor quo abfentes bis oe rebus qug animo extrin 
fecufvegeruntcertio:esfadmns. ba;? genera tria 
funt quo^ 23nu ooctring aitcrii ioco: Icrtiij grani 
I tati accomodar. Doctnne genns amplilTimii e oy 
mnibns eiff oe rebus abfentes edocere poteft. 3<'fofii fcribendi 
genus eft:quo multo lepoje: multaq5 oicacitate \i venuftatc: res 

a 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



X 




oomdltc^ t (amitiarcd perdpi pofTut. 0raue quo futiiie oc rebas 
pmtii rìdkulo ammoto confcribtinoa. De fpccicbud geitera . 

T^uni gaicris fpccicd ^pc J6ruditw:ar5?:« oifcipUna 
5ccudilepo0:vcnofta6:vrb3mta0:oicacita6:falco: 
facccigtUpptomia.Icrtij T^digio:rc;2 tónta:*! rcf po 
bllca:oictr* j6roditio imaturu iculTu 7 inculcù ani/ 
mis iioftrtó oocmncntu cótiner, ars a tcucris alt / 
ni0 imbibita cóniutabilé factibiliu rationé babct. Difcipltita ne/ 
cdTarià babct obfcruàtia:? caijz oiar.qi g -li se baberc itó polìBt. 
lcpo:c:faccdas: vcnnftatc:falci>:Vrbfliiiuiit : oicaciià^^^^ 
tos iocos « vbi9 cócitatos appellanti; vcf Oicac»iaa i ptinuatióe 
fcmioni0. §3cccis bieoib^ acuiifcó ^ pene pruricntib'' oictis ac fa / 
<ti3 ad rifum concifandu cóp:pbanf .Ucnuftaa clì qua cu gratta « 
vrbanitarc quada intiera p:ofcmnr.lipptoni!a ni a'naritudinc ri 
funiCvt gìgci fcn:iui).iuùclri'.plic;c concitar. tboa;ia.£aricnti'.'mo 
©arcofino antifmo. r.niitinos oiccf qnicqnid rullicana liuiplici / 
tate caretta faceta fatis vrbanitatc cxpoiìin cft. Sarcofmos piena 
rdio atq5 boftilis irrifio. £ariciifinos oura oictu gratius piofcrf . 
pocniaéaccomodatii rebVonis lcp02ibufq5pionctbiu. T^eli/ 
gio é qua vnu ? vcru cieu colere edocemur. £cóira Sopftitio pUi/ 
tc& z falfos vcnerari admonet.T\eligio eni ver\uU^ fanctimonia 
« tjei maieftaBttii illa qua babcm^.i oeu pietas « reuerciitia:a quo 
bomice religiofi appellati fut -.credit. Ooi vo piiuatu « nouu ocu 
Vt:C3birum3cedone9,vrantàpoeni.faunn latini, quirimi romani 
niinerua atbcnicfee: iunoncfanioa: venere pauoe: libem n.ixo0 
apponine Delpbostcoluere.bifupftitiofioicti funt. T^c:j2fumma 
vni^tin piincipatil vtpuia regale un ipcrifi i monarcbicà oitioitc 
fpectat.'kes publica cómiiiB ree oicit q omniii vita bonoi « falus 
Dc^inibu^gcnerom. vnacótincf. 
t^iftolarù finee:gcnc$; rationc oignofcunf-lbrimu 
cui gcnuo-.cum ita fc babeat: vt reliqua duo geite/ 
ra vcluti cius fpccies credanr:oiucrrod fonief fincs 

I 




poi 
nel 




llll 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




due tn pjopjiu c vtilita9:6ccadi oblccta«o:Sajcri c gMuia bo/ 
noris oigiiitas. ad qoos oinnis ratto i orario «olirà accomoda/ 
da clinic pjocul a finibu» vagì i erratici.noftrg §p2imu mentis i/ 
gnari 1 imcmo:cs oicamur. De inuaitioiic « oifpofitioiie. 

rjonia bactcn'^oc cpiftolarii gcncrib'':caruq5 fpccie 
bus babiide fatis oictu opino::11uc q via bgc ad c% 
crcitjtioiic accomodcnt oicam^. Ole buiufcc rei ró 
icntcìia^j oiciionuq5 iuentiòc:« oiftribntióe cópara 
da c. 3»i^«io c rcru « vcrbom idonea ncgocijs cp 
cogitatio. piipofttio cft carundcm rationi cófcntanca cellocatio. 

Bc oifpofitione iucntionis z partibus cpirtoI§. 
i nvgM. ^i lgtcru qm oi9 inuéiionis sns:piicipi) rationé potiffi 
i^^M me fpccrat:occa accurati^iccdu ccufuim*^: 3nucn/ 
tioipncipiu:cnuciaiionc:caufa:cóplcxioiiéq5CÓfu/ 
. mir . principia c lifterarii initiu ad audiàiu mente i 

fcnteniiànortraallicicndà. jeniiciaiionortric con/ 




ccptoa qcpofifio. £au{a é qiig animu ad agendo impclUt. JCom / 
plejcto bjcuibuiJ oicta mcnion? rcficìédg graiia rccolligif . 
GOuan^ gratiaru aciionc a te nó ocfidcrarétpp bnficia mca in re 
coUocatarcu te re ipfa atq5 animo fciré elTe gratilTimu : $atcoj tn q> 
nubi fuit giocuda:6ic cni vidi:qfi ea qug oculia cernunr :mc a te a/ 
mari.lf s tug mirabiUter gratg font fenatuiuu rcb*^ ipfis qog crani 
giauiflìmg:c marcie foitiflfimi ai:fijm{q3 pfilijttij ctià granitatc fé» 
tentiaru atqj verbo:ii.65 mi.Tl. incube vt belli cxtrema cóficias: i 
hoc ertt fnma i gfa « gloiia. facile cni boc facicdu erit:com t antea 
ma virtarc rcb'^ bi'lUcie clarilViinà:inimici nouerit:« bojiibité mul/ 
to?2 moitaliu ftr igé:pauci8 an oieb% once foitiflìme facta:an oca/ 
los volutét.i^D cu ita fit:ni vt monui pga» faccrcinullis vn$ tcm/ 
poubustlans tantatbonostatqjOignftasinteconferetnr, 23alc c 
me Confucio pwfcquereamo:c. 

a 1 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



I Katiop:mcipijcxcdi5itandf. 
P[3ni0 inucntionis ratiomoftrtó foitunaruqj com/ 
modi8:gciicris vcl fpccici pigfidio: vtilitaiis bone/ 
ftatis turi « Toluptatis gratta cuncta metitur: quod 
vt facilius iinclUgerc polTis: a pjimo quoqj cpifto/ 
larum genere reperendum ccnfuimus: vt inuenttonis initii ab ar/ 
tcproficifccntia: viamfaalio:cm quottidiano vfu « excrcitationc 
iiobts prgbcant . <Qui De rebus Dubijs confultare : aut rcd ardu/ 
as edoccre grauabit :fufficicti gcncycnumeratióe boc tei iió pof/ 
fe littcri» fignificari vt" ipfo2U qui ea inucncrc excinplorauctonratc 
iinitattóe: vel e^iquifita fcntcriatfubterlijgicndu cxplicabit.Socra/ 
tcm cnim pbilofopbom parerne cglo t aftria fainiliarifl imu : fcieit 
tiam « ooctrinà omnc e medioimoiali im ocmpta-.fuftulilTe cóme 
mo:abitn'':Opinationé cui fola in alijs artib^ cH e voluii:qua in/ 
certi eé:fcicnnà certi aflcruit. £mpedoclcs l ocniocritVriratc 
i altttTimo fudo tacere otmerfa ot^cre. bmc oioerfa oc o:bid fita 
ptokm^^z póponi^mella opinati fot. DiiTonatia fndiinion ita 
CU8 '^i>mh atlas oc 07tu t obitu fide:?: fenfere. T\cpugnatia 60 
ló o:acó ó funi crimìe:repugnaci'^ggtpttj 1 6abini:ouplict eni alij 
p^atcapitis fuppltcio alijtfurc puniédii cenfuac:aii)s furadt 
laudabil' p cxercitio ? oifciplia militari fuit. Cótrarìa oc reltgióe 
£rctcfe8:a(Tirij babtloncs latini atqs ggtptij opinati fut. Diuerfa 
oc re pnblip.'Plaro Bri(Yotelc9:DI3arcud Varrò z Xicero oc fum/ 
mo bomints bono cxcogitaucrùt. £ttà tilt qui o:aculo appollinis 
fapicntcd oictifunt:iudicioetta(lulto:iiinfipicntea cognofcanr. 
Quod cititafit non mó ree onbias nóedoccre.6edbo:ue)cem/ 
pio moti: oc bis qo^ esteri certa oicuntiiamoubitarc figmitcabi/ 
mus: (ofq5 (Mabtmti8 vt quid bi9 oc rebus Xcntiamus :reqDircre 
ómittàttcii fummi cgrcgtj viri:p}^lari 7 e^cccllauis ingenij :extem 
po:c aut incoitfulto :ctia eadein oc re: aut oc niino:i:oicerc ocne/ 
garint:qi}id noe bgbeti quadà et obtufa acic incntid:nifi ad coopta 






tom filcnrium ocbo:rajidt fuinustq' fi qnostbfe oc qoibas rcbm 
a3iiur:cciiio:c» faccrc volcmue arcbcfilau5 ignoTantig magiftru 
ncc quiC(^ le nibil fcirc aftìrmalTc oiccmii6:qui cui inbil fc fare oi 
cit:aliquod cognita p:ofitcf:cum omninoaliquid fciripolTcnc/ 
gat'.icl p:o:rua fctrì quod noit Tetri polle aicbacfigntficat . Quave 
ne eadcm cuin arcbcfilai fenrentia accufandus vidcari8:oc rebus 
licer noutd et oifTiciliiniid : non modo ipfo:uin: fed noftrg etiam 
taufa inducros fcribere Dicein^:vi ipfi iiupiu^j noftras iniquo ani 
mo fcraitesrqd fcnferint rcfcribcre compulfi: noiJ erudire nó ne/ 
glisant."|breclarà etiam otficiofo2ù bominu percómodàq^ fenté/ 
riam collaudabimud: qui cómunis rei caufa fé quippiam igno:are 
confingunt vt Tuia po(lcrirq5 lume eruditioné z ooctrìuà perfcro/ 
tatioiie relinquere valeant. 

^ecundi generts ratto. 
SI 23i rilu concitare ftudet:bf c noutlTe oecet: eios rei 
iÌp:gceptioné i liptomià 2 faceciaa oilYnbutà clTe.<^4 
1 ciciàò vo tutis oiaifq5 conftare. 23eru oe facto a/ 
lia^toe bid nunc qug tin oicto rifum concitàttoica 
nu j.ì\ti'ua cu iocunditate omntu vd alicui'^ ama/ 
ritudiuc ciiaiuf . amarirudo autc vcl animi: vcl co2po:i8:aut foj/ 
rung còmodi icómodiq? ratione cócipif :vt cralTus oe lamiaioyo/ 
gcnej 1 Slejrander inter fe cauillati funt. ^acectg vero vafre Dieta 
ejc facto e:iam nomen oipflfe cómemownt: vt papiri) biftona £0/ 
mica argumentartbirefig iudiciu:appoIogetici fermones 'pbngtjf 
gfopi.owtionis inucrlìo: vcritatis ejcupcratio: vafuum recitatto: 
nfum modeftiì « grauc p:ouocare folent.6ufpicto ctià:7 Dubita/ 
tio idem eflficif :vi iultam apud parente dc voluptate fecilTe com/ 
metnoi3nt.3dem 3»ductio operabit-.vt inter afpafià « xenofon/ 
tem cum rnbo:e rifutii concitane acccpimus^donea loci tempo/ 
ri9 rei 1 bominis opo:tunitad:iocu p:ouocabi[:OD^ focraté no/ 
uiHe cómeino:àt:cum in conuiuio ro^atus vt aliquid oe fuie lìu/ 

a 5 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



oiccrctiqiig loco i tcpoii cóueniut.fgo nó calicò q ego calicò 
ncqj loco ncq5 rcRi cógriiut iqt. 3Ut cni coctù pLionàalit giauc 
£ atonc:ridtculu Ofogcnc: turpe cjucdu: c niollc Icucippu facicn/ 
te vcrba iducctce.aUrcr i loco facrouilitcr i ^banovBUtcr fune/ 
fto:alircr ^oluptuofo ^ gcinali tpc agcndu :c loqucndu Du^unue. 
Ouib^ pirtc c locie:ioci c rifus argumcma ouccnr . £% opp<?fiii8 1 
teucri z grauie indagabuiitur. 

Trailo tcrtij generis mucm'cndi. 
T^incipiù autc a tnaioiib'' iractu oftendcm^ q Vibcs 
1 oppida:vt cyrus p,fa^ rc)c in afia:c laccdcmonce in 
grgcia pdidcrcJ Siatuas mox i limulacra ccnfmxc/ 
rijt: t'tbiJanitatisc virtutiscxcmplH: pofteris ctia 
ocrcliqucréf.£aresloitgi^p:otrarta^oijd vota z 
facra foiucrcadcgit :3t bn viucdì cupiditatc illcxit.L^inc antilìbciic 
multos cxcogitaflc ocos:*l\omani cudé:<p ptàtc variò cóftnxerc. 
3oué fupcnl rcriiq) 0ÌU5 patré:pifto:c « pdatoic venerati lut.bìc 
ipfumq5 VQcani'' in patré pJgdàq5 iouc : vt poetf nolìri oiciat fnia 
jCalua virile imberbe barbata femincaq} venere oixerc.bio fimilì/ 
bufq5 locis ree ^ còmodo fnia nolìra piìcipij rarióe ejcogitan/ 
das onjtim^: Vt bo:^ exemplo:pjincipin facilius indagari polVit. 
OuaHdo piincipio fnperfedendum fit. 
23onià bacta» t>e re:jj iuentióc c partili oifpofìtio/ 
ne olctii é:11unc qn pjicipio vtendij ftt Dicain'':11ó 
eni femp bi6partib''epiftola;?oninib^:f5 cu rea lo/ 
cue 1 pfona exigit Vtcndil cSn ad incognitos pjj/ 
claro3 nouos z fummos viros:quibu3 cu nulla vcl 
leuis familiarità^ cófìata étpiincipio vteuttir.Sut cij pieclaris fiì/ 
mifqs oe rebus abfentcs certio:etJ faciéndi enlf.omnib partibus 
vtemur. ^àc in appologis'.paragonaicatbologia-.apocrifi: xeno/, 
do^ia:? pbilogiapbia agcndum cfl. 

£)c ^ nunciationc z eiuo Taufa. 





TI ornili genere cpirtobnì pìincipioic^ bi3 fimili/ 
bufq5 locis oucro: vi' e genere fpecie fiiiibiifq, exco 
gitato.f nunàitio in mediu atfercda c:f a fùnple>: 
vel mnltiplex ciTc pót. 6imptc)c UmpUci onpUdq5 

caufa conterà erit.Pl^ultiplejt nonnun^ fine caufe 

appiobnttóc piofcref . 3" rcb*^ csxi Miais t>vb\]e ? anxijs tm cp 
poMoìm affcrim^: pjgfcrii cu oc re fumarnó fine capitis piculo 
fcribem - nulla cà maio? ejcéplo cóftrnubim^:ant madata nuncijs 
cómittem"': vt fine picnlo ree nouas fignlficarc pcrfTim^. 3" ''^ '^^z 
miliari i Domeftica:ad aniicos mapc cófcribéfcstVna oiirajcat vel 
nulla caufa-.cnuciaiio cópiobabir.Bc:f2 1 ani epiftola feucra « gra 
uitnó mó C3ufa:f5 cria auctoiitatcrcxcpio c fimili:córrarioq5 cnu/ 
I ciationé noftra cóp:obare:« aducrfario:u otlncre potaiin*^.3nrer 
du enunciatióce plurimas fine ca indoccm'':quoufq5 « ad cà qu5 
intendim''pedetcti acccdam^:accam afteram^:qog darà: Dilucida 
p:obabili3:autnaelTariacnt: vt virosbono3:religioné: «rcpu/ 
bltca colere: -zbominé ^ptignécalefccreoicemu^.lNationespara 
vd^enientes l obfcuras: qiig ran potius aftu c colo occultare 
iniqua purgare vidcnf :effugiendas i euitandas commonemus. 
DeXomplexionc. 
Ontplexio e fimplici aiuciationc:? ci educta : nifi 
arttfidj oflcntadi gratia cófiiciar rfupuacania oicif . 
Ilunqna eni neccfl^iria epftiinat : nifi cu enudatio 
aut confa niultiplex pccffcnt: vt fic 3sif nec monis 
incru:necfgdio Virp :foitnn5; incó.nodis:€t3re oe'/ 
crepita:3ut nio2bo cóCca'^ i'tcri)t: f5 boiu5 inalignis facino:ib^ gc/ 
liner" occabuit:£a aut fgpc i pctitioné quanda ^ re c fnia iwftra 
refolucre potcrimus: vt 06 cayita fit:abs te peto farte opinioni 
bomintj fcntcntigmcgùdaa. Scceditndnun^biepartib^noua 
ferttenti3:cxpofitt04ic tm: z mh vna plurifvccontcU:modii c fi 
né pfo:fu6 epiflole fadena, 

Diiicrlìiijodeinoiucrfisfpcdcbusfcribéndum. a 4 






1 




|Oft$ Viiuq6q5 gcn^ oiuerfofq) finca loca tega ^ro 
I nas ac rcs confidcrauiin^iad f peclca: vaga oiucrtcr 
l|OHrid.£u cnt i oolons miti^atióe:ad Wadu t liete 
rarii inflamatioiicobicciojii purgatióciaut iwtom 
I mittédi3 3mici3:aat in agcdis gratijsraut re gcfta 
enarratióe: cpiftola Vcrfabif rincptà vitaigdilofq) iiio:ca:? inane 
ooctrina repellere nttemur:Diaerfa ratione e^ccogicàda eli. 
De PrSitigatione ooloiis. 
j23adruplicitcr polTum^ confolarttboc ed: quattuor 
ejc locia confolatio conlìat. primo nanqj oflcndi/ 




I mus noateius ad qucnt fcribimus caufa doIcjc: vcl 
noftri : vcl ipfius caufa : vel viriufq5 . Saundo 
I mcniinerìmud noe a lege nacos: vt omnibus fo: / 
rung telia pwpofita fit vita nollra.Iertio ne grauiter fcramus ca 
fua quos nullo confilio vitare licebir. Ouario n atioi'm euentt/ 
bus niemoiia repetcndis nibil accidilTe puremus. fjccnipla quo/ 
q5 genttltum fi videbttur gmifccre licebit vt ex ea gentiUtate quod 
dain piodeat argumentum . £j:cmp\um. 
Ct^olìquà mibi oe obitu filig tug rcnunciatu erat valde tndolni. 
Ilcfcio tu an inagts tut caufa an mei.quinimo magts vtriufq) no 
llru.potcras nanqs eà buius vrbis nobihonb'' fili|s nwtrinionio 
copulari : ac ai antiquis familijs cótìituere famiUarttatc: qup do/ 
tnui tug ac familig velìrg fummu bono:é glo:taq} allatura.'Pigt^ 
rea qDoiienfcuq5 aut in mdicio aut i fcnatu iuris nolTri .f fequédi 
vel bnfioj impetràdi grafia cóparaidu fuerat q nobis auplio c có 
filio dTc potuiiTet nufij> ^fccto ocfuUTent. -Quia nàq$ é ejc fenato 
rib^ cui ntjc cam niea tute cóntittere pollini £nivo etia ea qug iant 
otu mibi te u erat famiIiaritas:affcctio q in otes auget faat vt tui 
caufa mato:i meroje cólìdoi.frat naq^ ipfa ftlia laboju {uo^ fub/ 
leuatrijcac i aducrfitaiib''tui8 folatiù fingulare.Gcd quia re ea ce/ 
(ìitmu animaducrtoimeipfumomifolatio Ddhtuiu ccarbitror 



J12. 



X\ct cnì minoiismolcfttg advfitafce mg qj mcg mibi facrcXófo 
lari tu tufi mcrojc pòi g> illc cafus nó tibi vni accidie i filta tua:qs 
cnì nai" bactcn^c-.qui nó poft aliquot Dica Vita Dduct^cai:2)no:/. 
talitatécni oiiimoitaics cnaturarbominib^imocuctisaiaimb^ 
tribucrut.quo?? volutali ncnio c q potTit rcfiftcrc.Qua gp ca qug 
ncq-, culpa noftra ncq5 ncgligciia pj^ccdcic accidut:« q ncq5 p:u/ 
dctia valct puidcrirgquo aio fcrrc fcmp fapiciis babttii c. Ilunqd 
filiu3 regia bilpanig occdYit q toti^rcgni fpca vnica fuit. Da<:^it 
ite ptona noftn ftli^ v»ic^:cui iicq5 fratrca ncq3 iKpo:cs:ncq5 ne 
ptcerncc agnati fupfunt: in quib"^ familig nome valat confcruari. 
lice etia vicino tuo cuctg oiutti? fue opirulari porcrat vt ftlij fui fu 
Cftitcs rcliquercnt :q oiuitijsj fuis lungcrenfrqs nuc ad exirancos 
Cucnirc vidcbit.^ quia ncpotii tuo:u atcrua multipliata c:inul 
tiplicafqs in Diesa quib^ « familig tu§ nomé:« maioy tuoiu itna/ 
gines cófcruabuf :q « pfidio tuo egcni « fubftàtiatnó babcd ca có 
iriftadi Cam :qnà illi babuerucT^cpcUe igif obfecro bas ai palTio 
nc0 atq5 filig tug obiiu obliuioni tradaa. fxcmpla qiioci5 gcntiliu 
imitari ftudcaa.c quib^ focratcs cu filiu ejclinctu pccpiiìei:nó mó 
^00 tiic aiorvcru ctta nucio nit:nil noni altera* Qx> it gctilcs boc 
facerc cófucucrijt in quib'^ncc aliqd ivìci lume eraf.^romagie nou 
cb:iftiani ca qug otuina ejc volò tate p:oucncre:i melio:é parte no/ 
bis acctdilTe perruadcaniud:opo:tet. 

£)c*Kerum bona^ inl^ammationc. 
Ilterdu ncc ^ nobis ncc x> tcrtia pfona pctim^ 65 
^ co ouraxat ad qué fcribtin^;« quicqd pctim'' dm 
ci petim'^.boc ante gen^ adboitatio appellar :qò fic 
poterim^ ejcerccrc.t^Jnmo cni oftcdcm" nos fiducia 
bcniuolctiaq5 ci'' ad quc fcnbini"'iinotoa adbo:f alio 
ne ad buiufremodi rea oe quib^ fcribini'^ faccre.Dcinde icomoda/ 
p2oferim^:vt fi «ó feccrit rem ad qua bo:taniur.vel fi nó fcccrit 11/ 
lam a qua t)clD0:£2niur. "I^oftea comoda adducimi q fequut vel e% 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



gcrctidarc qtó boitamurvd c%nò gcrcuda aquatjcbóitamur. 
tboftrco cóclufioné fabijdcm^rq bzcuit rogabim'^vt qó bonamnr 
fi iió comoda fattattcdcnìffaltcbciimoléii? caufaidfaccrevelit 
CDGcmini me patrc tuu miru in modu coluilTc:^ clariiTimo viro 
fuma amojis nccclTirudiric cóiunctu fuilTc :cp vir roin inferno da 
ros:tu animi masnitudinc pftanhlTim^clTcr. prgtcrcamcmini 
me àb3 te obfcroatia quada fingulari cóplcjcu vt inWl fic qb ego a 
te petere oubitc:p:efern cu aliqd pctitur^ firn: id omne ad re vim 
piincat. £)c quomnda enì cómuniii ainicom fcrmonib" i tcllexi te 
Oifciplifià rei militaris: qua a me potilTimu pfuaf fcqui iccperas 
ocrcUquilTe.bgc nó qdc pfoadcrc iatia mibi poterà :nifi tug quoqj 
accelTiiTcnt Ifgtqug fcrmones quos ac(fepcra piane cof irmarét.^j: 
quib^ nó mediocre moUftià fufccpirtc eni fpcraba viri» rei milita/ 
ri3 pftarniflimii fo:c:qiK di imgat02écxcrcit^vd legionis p:§fcetii 
cófpiccrétcgo miriftcc gl02iarcr:q tibi ciufmodi capiédo:j2 lìudio^ 
ca fuiiTcm. Spcrabà te « amicis cómodilTimiì:'* patng glo2iofu:« 
tibi vtililTimù fo2e:atq3 ita ^ecto fuillcs. Subeàt eni iìudionj mi 
litariil piti virili ciuitatu i pncipu potétiflimoiil familiaritatesia 
quib'' fgpr-* oppida i cartella munitidìma mcreàf :ftipi:dijfq) vber 
rimi9 ab illia códucunt qò ma^irnij é imojtalitatc slo:i| pfcquu 
tur:« gpetua apud polleros noinis fui monuméta rcHquut.Si igi 
tur fic iccpta ftudia oeferuerismudu te 0105 ^baiilTimarii artiu in 
uenie6:lleq5 coi mercatura actib^lìuduiftì ncqj Ins opera ocdilìi 
f5 militari tm oifcipline pmas ^miù tue pte>5 ocuouif^i.1\"rfufq5 
fequctca ànoe cóplurcs? i ipdi cófiipfifti : Ouarc toiij boc oc rép^ a 
niilìu iuciiies z oilTicilioics ià cri5t anni quos facile bonis aliquib^ 
cómittas.Sccojdie atqj isttaui^ cóciues tui ocs te oaiiabunt q ejc 
crcitationc armo:u abs te ia oudù fufceptà ime temere neglcxcris 
3taq5 fi quid apud me amicicie paterne fi quid necclTitudia fratria 
tui rclinqui r.te ro^o atq5 obfecro ne me vanu tibi fuiffe gfuafojé 
paciarii?.6ed vel tui vcl mei caufa oimifla nnnc ali cpoiu militaria 
Itwdia magno animo fufcipias. De ;5ratia^' actione. 



^3 




Omaae Xolopboni^ o^Wàoif rcctcqj facto:?: oluy. 
genera tri.i cóniCìno2at.6aptc:oiuitp:|;:T pulcbnru 



i diiU£!:<Qi!gcóniuiato vocabulo f>lato:viuj:6inccr 
i 1 icorruptù.fcD3 vcluptatis ^ CD^ruptilTunc màis. 
J Ieri liic^ bis mixtù cóiitcnjowj.boc ^ipaibcticiv/ 
fitatio:i vo;at)ulo boncftu vtilc c volt^t.iriù oixc. btc poeta pig/ 
cbr^.bgc gr.njis cógmctù noia band icpte cxcosirami:aslga: iba 
lia:c copbioffna.'jMo bis cni bn rccteq5 factie.borra fatte f cctaqj 
Vcrba locùdc lypiiiniì babcda fiit.i^uarc iunctis m.inib''in co:o/ 
na ridetesi -z nndas pucUiUaiJ hnjìcrc: £a qppc «nmcrij plcnii gfc 
ctuq, bono;2 ctia ratióc c)cifti"iarui.23nà eni a'ioraltcrà C07pt:tcr 
tia fouune cóniodis cógriiercificto nonne rati fut.fac ante i coìo 
na iucti3 inanib*^ ftatnere.bnficiu enibis t€b%kaù:$fro i co:ona 
circuductu ad oantii? nian^ auctn reuerti ^quu c. agros cni( vt bc 
fìod^pocta oictitat)feraces imitare occef.q lógc plus 9? acceperint 
rcddiu:métccni 1 aio oatisinó recepiis munerib^igratig cópcnfa 
dg ftit/f\idctcs aiìt gratias band ab:e cómemoiàt: bilari nàq5 fo/ 
cic:vt befcbmo focrarc repédifle feriitigratigbabédg « rcddcde fiit 
lludas vero iore fecere:11il nàq3 tectfitfiaù « fucatii apud eas clic 
Dcbef.qs icoiruptas 1 pucllulas aiTcrim^: ^lìficin cni apud nos 
cojrupi 1 cófenefcerc iniquum c):iftimauim'':qs ob rcs ne biìfacta 
male collocata vidcanf: bgc oia comoda bocvnobnficiocòplexa 
ad oatis maii"^$p2imi» rcuocada:fijma bflaritaic: fumoq? gaudio 
c^bflaratos oicem'': vt bnfacto recte collocaio:fmc ncgligétig noie 
re « aio co:rcfpódc crcdain^. De laude ^a c ali cna . 

£, cuiufq5 bominis laude caute cófcribcndiì é ne:aut 
afTctariraut adulari:res noftrascbantate ^p:ia oe/ 
ccpti:fmc pudoje aliquo comemojare oicamnr.ftc/ 
nim ^piimu id audientib^ ea fenecg fnia in oie elt. 
6o2defcii in oic pjopiio lausraut td tritu vulgo ver 
bu in p:ompto é: 3» qni oc virtutc fua frctus é nuncp ^lias lau 
àc9 i media afferre cogitabit.^i noe ergo fine crimie: rcq5 uoiìrà 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



laudare veleni Acuite g t»ilTimulationé oiminutionc occupationé 
n pcrnulTionc ciiarrabiinu9:iii locu rem bomiitca atq5 fonunam 
^nam magnàq) partem cófercmus.6i vero ainicoiu aut cuiufmói 
gaicris bominu res cu virtute geftas cxplicarc veleni^. lantà vir 
tuti3 vim elle cómemoiabim^-.vt nò inó aiitojc i necc(TitDdine co 
uict09.veru accrrinios cria inimicos quofq5 ad loquendù ipcllere 
^ colere polTiticu inuidiaetia mot^ vidcaf :qui ci^mapa facia có/ 
nieniouretaut audire refogit. 2)Bio:u ctia f pollerò;? gratia nos 
facere oiccm^: vt ipfi eom et cjcéplo moti-.fiàma c amoie recre fa/ 
cto:?: iceitdanf . 2)l3aiojc3 nf os et fan^ilTc oiccm*(ìrenue pclareqj 
agérib'' pmia « inaila rependédaiOuarc ftatug monumcta:po:/ 
ticus pbana pjtuatg i publicg gdes: Ouationeeitropbea-.triupbi 
i vrbibp3.3i» bello co2on^:annuli vejcilla balìg:lo:qne0:armills 
foitit agentib^ reddebanr.Iriumpbalc^ quippe corong aurcg ob 
triumpbi bono:é miitunnXiuicaiquercina ci q ciuc locuq5 cófcr/ 
ualìet códonabir, Oualis mirtea vt fcruili bello cu iicqs ntc ncqj 
(u iuiio: fed cti onmi burniti nominie bolìeamulìa bella gereban 
tur vt malTuno fabino iurifcófuUo placuit reddcbaf .Xóuiuia mo 
die « cantuitibiciiias cjiomm i celebwre cófuciii cjxitit. biuc a/ 
c illes ilxtidis 1 iopas óidonis cóuiuio aurata plouat lyra."p>oc/ 
tis biftoiiograpbi» fculptoiib" atq3 piCfo:ib^:licctia Data eft alie/ 
na Vel fua factatpofteris pjofutura:Utteri9:fcnlptura:aut pictura 
c6mendare;vtintuériiiaudientmq5méfes ad virtute capcfcenda 
eoucitarct.laccdcmoncs eni ^pterea oicere folitoa cómemoiant 
llil magna re oiguu ab eo expcctàdiì qui nec laude neq5 ignomi/ 
na afficercr . Ouibua rationibùs motos nó (criplilTe oicemusinc 
vel ipfow beucf.Kti9 vel pofteris noftris oefuiflc videamuri £03 
vero nó modo fed etià parétea quos ignoam^ ex illis laudabinv^ 
Duidi^ oe iiarciflfo.Oui te genuere beiti Virgili'' pnmo eneioiq 
tanti tale genuere parcfes.£t a futuro tcpoje collaudat:9éE bo/ 
no9 nomcq3 tuil laudefq5 manebut.3tc cu vocài lerrg 2)l3aio/ 
re9 ifeno2C9 «pp^ije nonnnib^ aut meritom voQbulià appelUnr. 



Uirsili^pnmo enció. %cok niq^ libi inquit, TXÌinoxe maioics 
iionunib''oigiutatu vocàt: Virgili'' code loco'.^olii imonc alloquc/ 
tcs bis vcrbis cómcnioiattgolus bcc contra o regina quod 0/ 
pres qcplowre labo:.libcri parctcs pictatis nomine fic appellar, 
qug te genito: fentcìia vertit^ra^ics ^pno noie appellani oc3 
^iro8:23irgili^:vcftra8 JÉure oomos:Ieréti^: ego te in piirtinunt 
twue oeda. Smicos « leuea tea 02amn8.DI3aioKs maioiaq^ ne/ 
godaambimus:fuppUc3mo9 : implowmoerqu^bominemrem/ 
q5 multum oco:n3nt:rerum:perfonarnm:vocabulo:om:« fentcn/ 
tiarnm :qnalitate z oignitate fcruatatplurinmin e)coinaìir.3»^ vi/ 
tupcrando:eadéb§ccóucrteiiJU3. lìon eni nominib"p:op:ii9:aot 
oignitatu'.fed inalcdtaia nominibus c03 vocabimua. èie Xu ne 
0U03 vna fgoilTima vippcra cenù:flu ne ouos^ 
Z5ccpillolts £óniendatiti)3. 
n eadé nominisappclIaiioneuKgepiltoIg venitJt q 
bus qui nobis ebari fut apud amicos nolìros com/ 
mirtunr aut qui aliquo amo:is % necelTitudinis viti 
culo nobis cóinncti rnnt:noti9 amicis vel afFuiibus 

conmendantur. epilìolg «fi bjeues admodu e/ 

rut: arte tn refcrie credur:£puld):e tiì callideqj aniaduertédu é vt 
;p bis faibct eos cómcdare Ihs nfis videomur q bcniuoléiia ob/ 
fcruatia amo:e altìnitatc tribù virtute vtcinitateq3 nobts cbart 
fe oebét; 23n Xerenti^.ii j .comedta:bic etta beniuolàia bis eticcre 
?crbi8 tonar. lii vi' virtue tua me vel vicinitas qua ego in ^pin/ 
quam parré amtciri^ puto facir : vt te audactcr moiiea et fiimiUaric 
23el ecóuerfo 3o<unda ojatione:etia integritate ingenij :« verbo/ 
rum comitate pencs amicos noilros cómiiTos facimus.6tc ckero 
;p lentulo valcrio.gayo appio rcribit.3tcm olìendendiì eli virum 
qué cómiflum faeimus.aut genere auf maiowm auctojitaic nobi/ 
litate z oignirate.bgc ctiatn piope! ipfoii» iure vendicare ocbuilVc 
£^Vrbariitateettae(atfabilitate:comitatgq3 fennonis eospcib^ 




aut cÓiniiTioncUitcraru itoltraru oisno9CÓp:obabima8:bomÌ/ 
ne maxime omiiiugratiiTùnu collaudabimnsillec cui ebara fa/ 
cere uitimur veluti ingratu a fefc ^ bencfictoiu inmcmoié rcijciat: 
Tlibilenùn abfurdiui^i^ppwiiigrattóigrati nomine laboie confi 
ci'.nibil intquius ^ bcncficiom inmcmoii beneficia conferre.Tli / 
bil iniquiua qp pjo parum gquis gqua ctiam peterc. XgteromCvt 
b:eutbus oicam) ut buiufcemodi epidolis curanda e(ì : vt a quo 
petimus rem cófequi valeamu9:*Rcm boncfta finità facilcmq^tnó 
fme blandimento:}: iUccebns:cum rcmuncraiionis fpc: exponam^ 
bine pjedarc a Icrentio illa egregia cómendatio cófcripta c.XHl i 
tbampbilcbuiuafoimaatqjgtatem videa llccclamte cft:^ ilU 
nunc vtrgq3 rea inuriles 6t ad pudicitia ? ad retn tutandam fieni: 
jQuod ego te per banc ©extra 0:0 «ingeniùtuurtl^ertuamftdé. 
perq5 ei" folicitudiné:Ie obtdlo2:ne abs te bac fegregesmcu oe/ 
feras.Si te in germani fratrie oilexi locoiSiue te bgc folu fég fccit 
maximiirSeu tibi moiigera fuit i rebus omnib^Xe ifti viru 00:9/ 
micij tuto:c patrc:25on3 bgc nolìra tibi cómiito « tue mado fidei. 
Cllonpotui oulcilTime.n.eflìicerevtnmicadtc non pcrfcriberc 
quanto feruo:e:quanto rtudio:quanta oeniqj iocunditate.Tl.tuus 
facris Icgibus opaam bactenuj oedcrit.cp fi in ea facuUate:vii 
perpulcbrc inceperattpergcrcitpaueispoftoiebusfummum le/ 
gum apice adipifceretur: -Quia vero bcfterno vefpcri quéadmo/ 
dum pccumjs oeficere incepilTet mibi rcitulitiadmoduj vercoi ne 
ftudiùfuii oefererc poftponcreq5Cogatur:quodquidéimpedie3 
fi exredditibu3tnis:quo0 bocannovberiojes Eccpilìi:fibifug<^ 
cgeftati fubuenia6:fo:fatTjs frata iu^qui(vtaudio)9p:imi5 ex a/ 
fia ad te veniat (nam negociatiói foituna plurimi» arrifit) lucri fui 
quod ingftimabili cft confccutusite faciei participcm: potiflinm fi 
ne potis fui viriutca « fcientias q>plurce:ab omnib*^ piedicari: te/ 
q5 inopie fug occurrere velie perfenfcrit: Ouid amabilius:qd 
mclius.aui quid optaciua polTit accidcrc.q? film Utterarii peritif/ 



fimu: monbus-.doqoattfa ac pjudcntia: magnopcrc pigdttlj ba/ 
bere:quiooniui tuguiobifqj familiaritati» « afFinitatis vinculis co 
iunctisraupUo coulilio bonon « glo:i5 ciYe poicrit.3raq5 bgc oia 
tcconi mane f ac rcooluas; pccuniae ^p«mu ad coni traiifmitta» 
boc rame te fcirc vdimJnifi cum tanta cgdlatc laboiarc vidiiTcm: 
atq5 cas inipcnfao quas facies lam nccelìarùs z fregi faturaemi/ 
bil boc tanpoìc ad te fcripfilTcm. ^uotiaifcuqj cni aliquid per/ 
cepi quod bono:i atq; fo:tuni9 tuis potutt códucac aut octrabc/ 
re: nò potui fupcriedcre quin redderé te ccrti02C. 
£liq!ie ired fpecics fiit:quib^etia epiftolg inodtt 
exccdcic licer. 3iiliniiJlatiói0 enim rei coiufpiàrac/ 
cufaiionc: octcniionéiTxcruqj gelìa?: cxpofitioné: 
ut ToluinuHd magnitudine interdi! crefcere videm^ 
boc folu lirterari» « rtudio:ii incitjmentij:inira cpiftolg fincscó/ 
tiiicrc potcrimu j:quod fupcriui? pbUogwpbia oi^inius: bui'' rei 
aucto:ed:vired ? còmoda: cu admiratioueigiccia: bonotc: ? lau/ 
de:exponeinus:JCómuni omniii viiUtate:bone(late:maio:^ ejcctn 
pIo:nieriti9 ? oignitate:cóp:obabiinud : ad virtuté fapientià 00/ 
ctrinam 1 cómoditateni conrequciidaUcgenttu eiiam audientium 
mcntes iam p:iu8 concitatas inliimabimus-.vt niaio:ii esemplo: 
publicam p:iuatàq5 rein:bene regere-.fanctifliimii confilium: fan/ 
ctin'iniafq5 leges nobis:polleri0:patrig:etià nollrfenmponereac 
omnibus bene viuendi tmtationeni pigliare polTimos. 
Dcobferuantiaartis. 
gterij.fermonis oignitastfcribendi cófuetodo:con/ 
cinna compofitio: deganiig piopjictas. niunditia 
verbo? boc é lux apud oocto^ decta bgc tibi bone 
ftarc z exoinare potcrijt. Ilem fi quottidiano vfu.-z 
cycrcitatione bgc pjgccpia nò modo feroare:fed iu/ 
gi tectionctcura-.vigilantia-.'j (tudio:oocio? iiiuiationeexcolcre: i 
mdius vertere:? aogcre conaberisivt trito quottidianoqs elt vfo: 
te matonbus tuistparem gqualéq}:? noftria fupcrioiein redde^. 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



•fjanagcridtim 3acobi.tb.ad 3Ua(lriltimu t^jìncipé larantinfi 
3"f^pitfoclkitcr. 



jOAnuUos fojc ^crcoi 3llD<*rilTìme '|i)jntccps: qui 
boncfto labori meo arrogantie nome temere inferi/ 
[bere non ouWtabunt. T^em enim pjorfos arduam 
piocliné ae Difficilem:3n primis fupia tngeni) mei 

vires ad cjccogitandiiunduftrie adinueniendu :zi»/ 

dici) ad tnfcarnendu:Omdcuiq5 nomì9:p:o meritis cuiufq5:tDre 
cóucniat me mibi vendicalTe Dicent.llibil quippe ineptins obfur 
dius 9ttt indtgnius videncp vi oiuing mentis moitales vfurparc 
pfampfiflTe.tlibil oifficilius:^ quid vai nomini9:glorie:tiiuU: z 
Iaudi6:pj§dara cuiufqs facinow: egregia virtus: l p:gftanti(Tim3 
merita: fuo iure oepofcanf.legem efcribcre. T\cctc eni perperaqj 
facta 9tq5 ipfa Virtu6:qu^ tota in actionc confiftitianimo nó rerii 
(uentu Ditudicari cognofeiq3 oebettquare cii tot ftnt animi incer/ 
ti motus: tot tamqj mentis varij anguftiq) aditus: vagi erro:e8: 
beoij recc(Tud:abdifg iacceflìbilefq5 mentis noftr^ lateb:^: oiuing 
mentis ocolis: eà abftrufam nollri co7poris parte: nónulU band 
Qb re perfcrutandà rcliqucre.Di3e ^o impcnu luu : quod audacie 
meg animu tribuit:facile:vt fpero:benigneq5 tutabif .Durius eni 
0iftkiliufq5:tibiquic$ negare: q>iulTa tua capefcere:mibi fcmg 
gfuafu babui. £que enim tibi falutc:fi non fupja: qua patri5:pa/ 
rentibus:^ mibi ipfi:oebere cogtioui.llec adeo tamé a rjiióc Di/ 
ucrfus agoj: vt quid veri nominis ? tiiuU:euiufq5 fibi menta €%/ 
quirant ad vnguem cjcploìare.Scd qup app:obata cófuetudinc lit 
terarij cjcitu principioq5:in laude nomenqj conducat: in bunc li/ 
belili cógerere conftitui.23t tibi cui nil oaiegarc aufim moie gc/ 
rcns: qua ratione cuiqj mo7taliu 02dini:p:o confuctudine falicm 
fcribendu :binc principio bucto tibi ounti apcrìrc incipiam. 





aioiù imike: pjgftaiucfqj tituloa:^ dari(Tui)3 no 
mm infcrionb'^iiciui^ coiKcdcrcinuijrQaib^aut 
infcrioics boncftannmaiojcs ctia collaudàdas £i 
ccroitis esemplo oucctn^:qui p rcgc Ofatbaro 3a 

iiu Cffarem bis vcrbislaUocatus.Omiice font in / 

quit in ilio icge virtutes quaa te cgfarc ignozare nó arbitro2.5cd 
p:gcipuc fingolaria adn wandaq^ fragahtas.f t fi boc vcrt)0 lauda 
re regcm non folco.fcio frugi bominc oici:non nwltum bqbct lau 
dis in regc "^aWa Scucru ioraué magnanimii bcncflcum liberale 
be funt regie laudeanlla piiuata ertivi volct qulfq^ acdpict. £go 
lamcn frugaUtatc.i-modcrtiam t temEantiam cp majcinià virtuté 
ludico. litulo^ 1 laudu oiftinctio quo ad etaté. 

^ 3tuli:p:gconia:« laudee rerum « perfonaru:adole/ 
fcentig vcl inaiojÌ3 gtaiis Dicunt: veni Vbi facta nó 
inuenumc fpcm collocanda. £icero in oialogfs edo 
cult bine apud lerentiii fimo in andria.Ouid mi/ 
bi faciet patri inquit.ft oe afcanio pn'mo eneidum 
£?in abfumpta falos et te pater optimc tencrum-.ponias babct li^ 
btgmcc fpes iam reftat iuli.Dc mancllo quoqj octaujc filio ado/ 
(cfcente pigftanttflimo fcjao encidii 3dem legmtus. Cum cni res 
cias gcrtas cóniein02are nequeat fpem i indolem fic laudat.3tq5 
bie aeneaa.vna nanq? ire videbat.£gregium fomia iuuenem t fui 
gentibud armi8.6ed frone Igta paru tKijecto lumina vulfu Quis 
pater ille viruni qni fic comirat euntem. ^liusran ne aliquis ma/ 
gna oc rtirpe nepotn.Ouia rtrcpitus circa corniti»: quantii inrtar 
in ipfo eft.Scd no^ atra caput erti circumuolat vmb2a:Ium pater 
sncbtfes lad:>rfmi9 ingrelTusabouid . O nate ingente luctum ne 
qu§re tuo2um.bea puer 3li3C3 quifqua oe gente latinos in tanta 
fpe tollat acodtnecrumula quondam vlla fe tantam tellus iactabit 
slomno beupietaì?:beup:ifca fidesinuictaq; bello Denterà, ben 

b 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




wiiferaiidc pucr fi qaa fata sfpm runipeo. lu marcdius erte ma/ 
mbo8t>afcWiapcni3. 

Xaudcsipm o cógrcflu nó,clTc (màaid^ ^ paulatì oi'gcrcndg. 

On omnia in laude conducccia vno t^nta loco com 
pkacmur.Scd ^rarie rationc g omiic vita oigclla 
paulatim laudescil grate crcfccrc ocmóftrabimiw 
Oua rem egregie ^ ludo arcbio Xiccro ooeoitibiic 
in buecoUci» fccnt^ virgilius: pari grate « lande fa/ 
loniim bis verbis crefcentc indudt.at tibi p:ima puer nullo ma/ 
nufcuLi cultu. frrarcsbgdcras palTim cu baccarc tcllus.Dflijctaqj 
ridèti coUocafia funda 3cbanto.£t ftatim ad maioic actarc veni/ 
ens ait.at fimul beroum laudes t facta pareniis ià Icgcre : ? quj 
fit potcris cognofcerc virtus.DlSolli paulatim flauefcct camp'' ari 
fìa.2tccc(Ta igitur acratts:qug ftt cuiq5 partis bnmane vite virtad 
tymonftrabirur. De laudibu» fummia. 

Kertantiffimu laudis gcnus cft laudatos cj:fu^re 
binc.DG.JC.fcÓo oc oiatoie.f II t cà cgtcris p:gftaii 
rib^ viri9 compatione in landatióe p:gclara,bmc O 
uidius oe leocotboe.q? marcr cuaas tam marre ftlta 
vi(it.£t 0 mater pulcl):a filia puUbjio2.£t maro pH 
mo cncio.Ouarùq3 fo:ma pulcberrima ociopeia. lonnubio tuit 
ga (labili ^pnaq3 oicabo.6umg aure laudes crur:aut nugnitudi 
ne pi^àte8:aut nouitate pnmgraut genere ipfo fingularcs vt co/ 
dém hbio Xiceronis cófcriptii e. vn 3una[ ire iugis qoa nulla piio 
ria cailalia molli Diuertitur o:bita diuo. 

lausapcrfonis. 
'Dducunr quoqj laudes a pfonis ejcimijsveligno/ 
I tis: VI boc pjiami gedame aat:fic etià omat^ argi/ 
. uebelen^.'PrgtCTeafccprrij 3lione qógdTerat oli 
; maxima natarii pn3mi:3trick qui gcnucre beati £t 
: mater fi^li;^ ? fonunata a^fccio fi tibi qua ro:o2 eiì.« 





4> 





i|Uf ocdcnt xbm mtrij:.ecd mnctte lonzec\i bcatio: cris.ft qoa 
libi fpoiifa cft.? qug ic facici pjiinum pucUa viroium. 

laos 3 tcmpoic fumpta. 
jPmpo2idquoq5 ratioiK laudationcs cxqDifitas Icgi 
inu3:bi»c p:gtlara illa Dieta ab egrcgiopocta in la» 
dcm fappbiw O nisnuì iglix qug te iani vidcrit ae/ 
cai?:$uiKiaq5 colloquio cft iclbi puclla luo.Z)13e mi 
, l| fera q? nó nafci mibi contigit ilio Xèpoìc quo Icibt 

nata pocUa fuit:Hidin*cm vultue audillèm vcrba loquctis O bc/ 
ne tcmpoiib' fpculanatafuis.Sic aia a futuro tcpo:c oucit, £icc 
to in laude cgfaria-.lìcc vUa vnq^ f las oc tuis laudib'' coiniccfcct. 
Iaudc3 ab aiTima atq5 C02p02C fuinprg. 

frani budco pnmg crcdunf intra naturam gdicriff 
fui fe cótijicrc i co vfu quoquo magni» intcr mona/ 
lc9 fu ncmini cedere, animo paritcr «r coipoic.^/ 
omncs anicccllere pulcbiiiudinis ac roboiis fpecic 

I n xcbcmctia c^tcroB me ire: Sut ccóuerfo cn man 

fpaudiiié rcquirim^filucftrè animu ejcuilTe oicem^rocià rcijecif/ 
fe.roiuu afpecttt itractabilcQ) imamtatc ocpofuiffc oitcm- .•p:imt 
cjcéplu virgilif erit tcrtio gco:gico:ii .lu fi q fonu ^col arma ocdd 
re ftare loco ncfcit;micat aurib^ i tremtt art*':£olUciijqj frcmcn» 
toluit fub narib^ ignc.fxépln fcòi,mar.jerit oc Catella pnbli) .ipfa 
c biadici onrnib'^ puellis . £oIoì vdocitafq5 i animalib^cómcda 
tionc tribuit. Vfi illud quoqj a poeta gite pofitii é,Q\ii cando:c nf 
oca aiì irci curfib'auraa. £02^10 vcl igis eqlitae:« numeri mnlti 
tadim frcqucnria: omamèiii « admirationc i laude affcrt.23irg. 
piimo cucii) .£ciuii ali? tottidcq? parca gtate miniflri . Sic illud 
Oictu c.Icrccnta niuci londct oumcta iuucci.£t mill? mcg ficulia 
crrat mótib'^agnc: loca itidé egli flucntia : acrifqj temperie falu/ 
b:ia:populof3:paci9bclliq5 ftudijf c!ara:ponuofa:opim3 froctuó 
varietate; magnitudine % moltitudine pafcionis :earijq5 reni qiv 

b z 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



?.d tiftum fpectant abnndanti'atlaudis tiam Mcuntur. 6cd ^ / 
de oigrclTi fumus ad noftrt generis rationcin rciiertainur. Ilata/ 
litio loco celeba copiofo ac nobili: litteri $ ftudi jg « bonio artib' 
cclcbuto nomine nobi0 laudcmvendicamua. bincjenonéftoi/ 
CDtntrium rerum caufaimoìtaliocofc gratiaa babirumm oixiffe 
eommcmoiantipjimum cp in optima ciuttatc natus.Ium cp gtg/ 
CU8 nó barbarus.Dcinde cp ooctuss non ignaruo clTet parcntum 
nobilitas virtutibns adequaraiBd generis bumilitaa nieritis no 
ftris celeberrima effecta bominom ejcpcctatio pigfentium exfupe/ 
rata vitia perdomira:non modo laude fcd immoìtalipte. nos Di/ 
gnos oemonlìrant. 

laudes a rebus rulTicis fumpte . 
38 qaoq5 pjgclara DHaronis laudario i rem runica 
ne fola bgc oeeffe buie operi ridcatur accedar. £ni' 
cultoies :ouros inuictofq) l9bo2c:agricola8 oiligcn 
tes afTiduofq^ rei publife ci;lro2C3 ciccm^. T\em ve/ 
i rVriw^ Jjl ro ipfam rulìicamifationali confiro pafcuo:flo:eoq5 
rure collaudabimns. bine gelidos amnestpifcofos: viuofq5 lacus: 
nitida3:iUime9:falicntes:« riguos fontes violarifs lateqj olentib** 
berbis:? fuo femper gramine viuaci icinctos :ruri9laudi plurimi! 
conduccre arbitramur.bis fionda p:at3:armcntis gr§gi apibufqj 
grnratferaces ferrilerq5 agri aeris:faltus arduiq$ monics:bumiles 
mineru^ cgreri ^ bacbo Dicati calles opacg c ecbo refonàtes vallea 
budéafferrepotertjt: vmbiifcranemo:a: frondofgfiluetDijsma/ 
nibus Dicari Incitami naq5 antra folijs filuc(tribulq5 baccis vcfti/ 
fta: auiiì concentu palTiinauiaria rcfonaiitia: fcrarii luflraifaltus: 
indagmd"q5.non minus vtilitaris qua iocunditaris atVcrunt Qui/ 
bus oc rebas laudesircrum picconia:-! lirtcrarum titulos inquirc 
mus. Ouos ncambagibusvmbja t tencb:is conteytos credas: 
principio a oiuinis perfonis Ducto iamiam Diccrc incipiam. 




ad llbomanam pino -pontificcm 



f^Onrificcm mapmuiiumnuV.rbomanuq): Dominici grcgis 
-ti pa(ìo2tin:6aao2u antiltitem:£biirtiani.culiut5 inodcrdto:é 
£briftiani nominis vejcilUfcrum.paireni Diaum:clem£inirt\mut 
fanctilYimum:bc3tiiTimum:amplilVimu: picntillimuqj oiccmus: 
£oi talem in Ittterarum tergo tiiuluin oarc liccbii. Dino paulo fc 
cundo: oo.nijuci grcgie partoji picntflimo : rbomangq) bafilicg 
pontifici mapmo optimoq5- 3" cpiftola? fronte fic cxo:dicmnr. 
3obannc8 lacilius bippodamus belb:onncfi6 Dino paulo fccon 
do facromm aniiftitr.fummo ma):imoq5 foclicitaicm Sunimue 
aut pontifc)C minojcs quofcunqj pontificcs §ratrcs T\cliquo8 au 
tcm^ilios pcrlittcraspubUcasappdlabir. Bnde adponlificc9 
fcribcns infcrioiC6:fic m littcrarum fronte p:ofatur: pmiae fccu 
dus oiuino Dei nutu:ouiU9 Dominici cuftos oefignat^.oilcciis fra 
tribus germani8 epifcopis Salutcm i apoftoUcam bencdiciionc» 
jCgfarcm vao fic aggredietur.paulus fccundus oioina Difpofiiio 
ne cb:iftiani cultus moderato: oilccto filio ^oedcrico lertio rbo/ 
mano2um imperatoli augufto faulìoq5 Salutcm i apoftoUcà bc/ 
nedictionem. Sctfmaticos ante geniilclq5 boiofmodi titolo falu 
tat.'Paulus fecondus oei graiia cb:iftiane plebis aiuiftcs X)|3abu 
mcto tcucrom majcimo fanio:i6 mentis fpiritnm:rectiufq3 confi/ 
liijcxoptat. adminojes pontificcs. 
{ 'lOntificcsminoicsiXardinalem.patriarcbaj: arcbiepifcopii 



titnlos adijciemos.'pontificé nanq3 nuiJ02cm:3n partem oomi / 
nici grigia cuftodem afiitum:amplilTimu:venerandilVimù:obfer 
U3ndilìunum:pientiflìmuq3 oicentce: lalem in cpiftolarum ter/ 
go.fi Xardmalifcnbendumcrit litulumanìgnamus.t^etrofu/ 
fcaro titolo oioi nieoleo cardinali pontifici: patri picntiflimo:ob/ 
feru3ndtnimoq5.3n fronte vero cpiftolg.X^obannes lucili'' bip 
podamu9 bclb2onnenfi@ petro fufcaroicardinali pontifici ampltf 




b 5 




fimoSalttton.Sipatriarcbg autonarcbicpifcopo Tautepifcopo 
fffibcrc V0liicrìinud.6ic in Utreraram tago oiccinus. laurentio 
yani antiocbcno tMrfriarcb^ obfcroandiiTirTio patri non mina» pié 
tilTimo cp yencmdo.^n fronte tcto fic C):o:clicinur.£ .^<À>3ne& 
iDCiliusbippodamua bclbwnncnfislaurétiojani aiuiocbcnopa 
trùrcbg tam pjobilTimo ^ integerrimo Salotcm. protonorariu 
pigtcra ili litfcrarurn tergo fic aggrcdictnur 2)/33rco(oniareiio. 
rbomanj bafilicg p:otonotario non miiios accurarilTimo cp fideli 
3n fronte autcm ficValutare foleinus 3ob3nnc8 locilius bip/ 
podamos bdb:onnc»fia.yi5arco contarcno cbnftiang rei piibli / 
cg gellozumpiofonotario tain oiligcnliiTimo q> fidcUnuno £alu/ 
tem. abbarca tao z reliqai faccrdotcs? tali i epiftola^ tergo font 
titulooecoiandi. petrocoinclio.oiui ^rantìfcic^nobiia^zantifti 
ti « religiofo ? optimo. 3k Pctro nigro.oioo 3aliano oicat? ^/ 
di8 ainilìiti: flamini pientilTimo optiinoq5. 3i» fròtc ani lfa:jj fic 
cxo2diri licebit.£ ^^''^^nee luciluis bippodam%clbj5iicfiB.'P>c>' 
Hro co:ticIio:paupcru monacboiu antilhtitta ooctilTimo 9 ino/ 
iato licitate. 3tidc. £ . 3ob3nea lucilius bippodam^ belb:ó»cn . 
I^etro nigro fljmiim oeco:i.6. ad £5farem. 

RbomanoMJ 3"H'CTato:em: Diuu£gfarcm £5farcammaic/ 
ftatem £biiftiaii5 reip.tutoic: ve)cUifcrijq5 Inumpbatoiem 
patretn patrig augurtu:3nuictilìiinn:faulìilTimii:piauilTimuq5 
oicenwo. £oi tales i epiftola:?? tergo titufi tnbuunf.^oedcrico ter 
tiotoioino afflante Ipiritu rbonianoiù 3niperato:i rg fariqs augp/ 
ftifltimo:fauftilTimoq5.3n fronte ko littera:^ bis occoiand'^c ^cr/ 
bi9.£.3obanc0luciliu0blppodani''beib;ónéri3 Dino ^jdcrico 
renio cBrifliane rei public^ vepllUcro: faulhffimo inuictUfimoqj 

Bff lidinté. ad >\cgc vcl niino:c piincipem; 
£geni: jDuccm:p:indpé quoq5 ac fonntcrTNegig vel Do/ 
c.Uie cclfitndinia fine DignitafiG oecoo: iDcroicaru cultoretn virtù/ 
tu:pnucipatuB o:uanicntij:ì^cgi) culmini^ fplcndo:é 1 tnicum 



finnamcntom. £bi(llianilTimu: t^ottntiffimum: tJRagmfttt»/ 
tilTimam:Z)f3asna»iinDm.foitiffimuin inclytom:foeUdffunu :6c 
rcniCrimum:3UurtrilTimuq5 appdlabimus. £ui lalcs in cpiftola/ 
rum tergo tiiuloe adi)cicmu9. £arolo triplids gallig regi cbnftia 
ni{fitno:rc3ijq5 culmuns fplédon fcratittiino illuftnffimoq^ . 3^ 
fronte autcni fic oiccndum ont.t,^obmnce lucilius bippodain' 
belbJoniienftó Xarolorcgigoigmtatiaoccon^vmco ftmiamcn/ 
to.^oclicitatcm. ad jeqmtcm aurarum. 

0Ouitcnr,£qucftns oxlinis vinr.Z)!^»!^!^ oecus:'Rei publi/ 
t$ coluincn: patn$ fpcin ajnpU(ftmà:fidiffimàq3:6plcndt/ 
diffimu : 6cncrofuin:£ jccdlcniiffinju:£larilTimu:>clytu: P15a/ 
gtiaiUmiKtbotcntc: §oitcin:6ircnuiflunuq5 oiccmus. Cui i Ifay 
tergo bos litulos triDocm'^. ^arnardo 3urtu)iano 6plcndidilTi/ 
mo i'qucftris oidiniavito pamcio Venero: miUtisoccoiirrciqj 
public^ tirniamcnto . 3" fronte aat fic exoidienmr. £.3ob3ne3 
lualiuò bippodaniì?db2Óncfi9 Sarnardo i ftUiiano: equiti ftrc/ 
nuiffmioOaloté. ad'patricium. 

fiatricul ecnatoji o:dini3 virum Scnatom DI33gnifìcum: 
SpeaaiilTimu.11obilem:i3cncrofain:OwaiaTimu:£larif 
fimuq^unfigncrSpcctabilem-^ntcgerrimutprudcntiffimu-.Sa/ 
pientifftmuq5 Dicemu»;£ui in cpiftolarum tago bos titulos oa/ 
re Itccbit.antonio badoario patricio veneto: 6cnaiouj oidinis vi 
ro integerrimo oprimoq5. 3" ^ontc auteni fic tncboandum erir. 
£.3obanneo lucilina bippodamttó belb:onnéfi3 antonto badua 
rio: patricio veneto o:natiffimo:fpccfatiffimoq5 6alutem. 3^ ^ 
ludquoq5 annotatione oignu ccnfemns: nó tm patricios vern c 
£onfularciJ quofcunqj virotJ:V2bm p25feao8:£onfulc9:'p):ocon 
fole3:p:$to:e3bonoratu3fafabuBoe<:oratos:Tlecnó 1 cgicro» 
magiftratu8:bis plcrunq? litolis nó abfurdc falutandos. . 



Icbeios viro8 tripartitos repcrim^: aut eni m9io:e6 ftil aot 





mediojAmi:mmìnoìC9, 2)l5ai02cpIcbciu.Spcctabilc: 6apieti/ 
té: ■p):gftanté: prfcipuuteingularéiOrìiciofu: lonfuniaiù viru 
3ntc5errimu: Oinatiffimu: 25cncficentiffunù; Spcctatifl'unuqj 
oicemus.£ui in cpiftolam tergo talee titulos adijcicmus 3awbo 
pbilciio: plebei ojdinis viro p:^ipao ac fingulari. 3n fronte ant 
fic incboandù erit .£ .3obannc8 Incilius bippodam" bclbiónen. 
3acobo pbilctio viro cófumatiffimo o:n3iiffiinoq5 Saint. Vile/ 
diojciniìj plcbciu : ^grcgiu -.prudente : bumaniflìmu : benigniffimu 
probiffimijq5 Dicemus, £ui in tergo Utterarn bos oare titulos pia 
cebit.bieronjmo malateno plebei oidinis viro bumaniflimop:©/ 
biffimoq$.3'' fronte vero fic ejcoidicndii crit.£.3obannc8 lucili^ 
bippodamus belb:onnenfi8 iDieronfnio malateno viro pmdcniif 
fimo benigniirimoq5 6aluté. 2)f3inoié aut plebciu.Difcretu.mo 
ratum:influllriii:folertére)n?crtéq3 oiligeniiffimii virii: obfcquen 
tem:accuratu:fideli(Timijq5 appellamus.Iui in epiftolarum tergo 
talea adijdunf tituli.f rbardo *Ratdolt germano auguftenfijviro 
tam induftrio cp acci3rato.3n fronte vero fic falutand^ erit.£. '^o 
bannee lucilius bippodamusbelb:onncn.£rbardoratdoltger/ 
mano auguftenfi viro folcrtiffimoexpcrtiffimoqj Saluiem. 
ad6tudiofo0Viro8. 
ludiofos viros omnes appellanms quos cuicnnq3 fcicntig 
oediios videm^:quor titulos p oidiné fuis locis locabim'. 
adibcologom. 

Tbeologii Diuinaru bunjan3??q5 reru interpjctcrSacraru lite 
rarfi culfo:é 6acr§ paging piofcffo:c. Diurni cult^ modera/ 
t0Jem:Diuing voUìtatis e)cporito:é.6apicniiff!mii cximiu: excel/ 
IcntilTimij oiuinuq5 oiccm'-'. £ui talee in litetarii tergo oabim'' ti/ 
rulo9. pMo pcrgulcfi facrg paging ^fcffoii tam fapiétiflimo ^ 
oiuiniffimo.3n fronte autc fic iucboabim^.£.3obanncs,lpcilin6 
bippodam'^bclb2onncnfi0. paolo pergulenfi: oiuiniculius mo/ 
dcrat02i esimio fapictiffimoq3 Soclicitaié. 




2ltl3urifconfultom: 
i;rifconfultum:Dioi5arum bDnwnaruq5 Icgum interpictc: 
pontificir vd cefarci iuris oociojc.Diuini vt bomani iprts 




jCpì in epiftolaril tergo talee limlos alìignamus: Sllcpiidrone/ 
HO:oiuitiaru bumaii3yq3 Icgil iiifcrp:cti tam cxccllciuilTimo § g/ 
qoilTimo. 3t»fronrcaotcm ficcxo:dicmur.£.3obannes.iuciliua. 
bippodainos.bclbwtincn aicjcanclro ncuo Diuinibumaniqs iu/ 
ii8 modcrato:i cjamio optimoqs Salutcm. 

^Tw f difum. bumang faluti0auxiHafo:cm:modcr3toic:turo/ 

Df3ojbo2um curatoicmiacgritodinii p:opulfatoicin:accurati(Ti/ 
mum:p:omptilTimum:cxpcrtilTimii;n:oiU3ciufn*imuq5 oiccmua 
£oi talcs iti Utfcrarum tergo tituli tribuuntur. iScrbardo vero/ 
ncnfiimedicgartia piofclTo:i:tam accuraiilTimo ^ ooailTiino'3»t 
fronte autem fic incboandu crit.£.3ob3nnc8.luciltu6.bippoda/ 
mas bdb:onncn >6erbardoveronenfi.buman§faliitt8.modcra/' 
to:i cjcecUcntilTimo .6. ad "jbbilofopbu Dialccticaqj 

Gbilofophu. 6opbÌ5 Vira.Tlatur5cxplo:aio:é Xaufaru fpccu 
lato:c:6apienri5 3mato:c:filinmq5: 6apicnii(Timn:niodc/ 
ftilTimum: cxedlenti(Tiinu:5r3uilllmu:fpcci]l3tilTinmq5 oke 
jCui talee i!t littcraru tergo tituli adijciDnr.antonio Cornelio pbi/ 
lofopbo cxcdlcntilTimoinatnrg ejcploiaton nó mintis accurato cp 
cxcellcti(Timo.3n ffonrc aiit fic incipicni'^. £ .3obanckJ lunli^ip/ 
podamo3 bdbiónen.antoniocoindio pbilofopbo integerrimo 
f3pienti(Timoq5 .9. ad PBatbcniaticum. 

matbcmaricii aritbmeticf vf geometri^ vel fidcralis fcicntig 
^pfdTo:é:§atoiu:expoi^it02C Diuini nu.iiinis cófcm:5idcrii 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



fpccularo:cm.pbactotitei curTas CTcplontcnemMcì uiiobflis ma/ 
gintudinis mctito:cm. 23d oifcrctg quaniirattò fuppurat02ctn.a / 
f utifliinu :fubtiIilTimù ; accuratiITimu ; pMidcinilTimu : pcrfpf caccm 
Oiuiim(apiaiti(Ttmuq5 oiccmus. £«i ralcs in cpiftolaru tergo ti/ 
tuli tribuuntur.potmnico biagackiio inatbcinaticg anta p:ofclTa 
ri no» minusiaccoratilTiinó (|> ooctiflìmo. 3«» fronte autcsn fic fa/ 
lutamus.£ .3obannc9 Iwilius bippodamua bclb:cnncnfi9 Do/ 
niinicob:agadcno fidcrali^ fcienti§p«)f<|floafapu:ntiflinK> acu/ 
ti(Tunoq5 Salutcm. ad PI "Snficani lìatcmqj. 

Bficum Ziatcmqj cifdan forme tituUs Decoramu6.£flcftw 
barmonigimitatojcmappcllantcs. pferidujn fiUu.DI3ufa 
ru alumnu. Spollini facratom. Xbefpiadu cbo:o o.caiQ. bippo/ 
crcntdu cb020 fscratu-tbegafidii amicu.Ubctridu cultoi^.^cgafco 
liquore faturatii:lauro in(igné: 'p>alUda oecoiatu i:)gdcra:pfrcneo 
fonte potij.£aftalif fontis oomefticu. parmilTi fluminia nò igna/ 
m Xepbifi gurgitis nò ejcpcrtemibcliconig rupie accolàiparnafil 
nemo:i8 explOMto^rmzXfrrbgi iagi nó ùUcnuraonij inontio babi 
iato,é:pbgbci numinis interpielétleftodineg Ifrg modcratoian. 
lìoucnna:;? fo:om Decantatole: t^arnafi^gdid ciué. 6aau:Dlutni} 
dcgantiffimuifacondilTiinu rfuauilTimii :iocudi(Timu: omatilTimii: 
can o:um : fonoioni : argutum : oeccniiflimu : cclebwt ilTimij : c)T?oli/ 
tilTimuq5 oicemus .£ui iti cpiftola;: tergo talea mento litulos tri 
buema9.3obanni PI3anio pbilepbo. mufarum cultoji tam ojna/ 
tifliino ^ eleganti. 3» fronte nati fic ejcozdicmnr .£.3obannnc9 
Iudliu9 bippodamua bdbionncnfis. Jobanni 2)(5ario pbildpbo 
pbgbei numinis interpoli cxpolttilTimo o:natilTiinoq5 Salnié. 

adO:ato:cm 

O*ftatoié ^orcnfin cwfaru tuto:c. latini doquij moderato», 
pedeftrie 02oni9 oeaw patrig lingug vnicii fplédojc *Kcip. 
f6fulfo:é:6anctarij lega a(Tcueratoic:£anoia inuris tubà.T\bo/ 
mansqj lingug oecue: ^acondilTinuì : oifcniflimù :doquctiffimói 




Si 



d(r5atilTimu;ltmti(Tiinu:cxpolìti(rimu:om3rilTunu:cop(oft^^ 
grauilTùnuq) appcllabim''.£ui talcs in cpiltolaru rcrgo tUuli ad/ 
ijcicnf .^aicdicto biognolo oiatoii facódilVimo rbotiiang ^15 Un/ 
gog moderatori oilVcrrilTuno cloquciuilTinioqj . 3" fronte autcm 
fic incboabtma9.£. 3ol>aimcd luciiiudbtppoda<uu0 bdb:onnctf 
fia Bcncdicto bio^nolo: pcdcftris outionid occori ^lutan. 

adiDratiMiuticum. 

61^ammattcu: l^cipab.littaart^columcn. latini fcnnonid 
ejcplo2ato:é:biiiiiani ftndij principcm. littcrarigoifciplins 
modcracoicm: 3uao:u poetaruq3 mtcrp:etcm: bumanicodicid 
cxpofiioxi latina ori5ini0cyplo:ato:c.bununilTimij acuratilTi/ 
mom: oilTcriilTiiimìoinatiflintij ;copiofilTimù : ooctilTimilqj oicc/ 
mua: £ui talcs 1 Ifam tergo tiiulos oabim^.^rancifco nigro vtri 
ufq5 lingua moderatori tà bumanilTimo omatiiTtmo. 3ii froti / 
ce auté fic mcipiemn0.£i 3obaneé luctlius btppodain^belb:onn 
$ranctfco ttigro Utterarig oifcipltng intcrpxtetioifcrtilTimo aco 
raiilYimoq, .6. Sd Scbolallicó. 

£bolafticum qucttqjtDc vinate bene moitu. litreraric oi^ 
tcipUne oicatu.ISiriofq) vtrtutid floribuo exoinotam. lltte/ 
rariì baad ejcperté 3oiiaru artiiì iYudiofiiTimu.£radita 3n pmis 
ooctu.6tudifq5oecu8bumanioicemu8. £ui talee in epiiloUrit 
tcr;50 litulod tribDimud. PQarttno bippodaino vtriufq) virtutis 
tà rtudiofilTimo q^ acuratiffimo.3n fróte aut fic incboàdu crit.£, 
3obànea lacili^ bippodam^ bclbionn.PHartino btppodamo lit/ 
terarigoifapiinpDccori.6. ad £ognato9. 

ater ftiiu vdnepotécbanflìnm: oulcilTimu:piciiti(Timii:tJi/ 
lectiiIvnu:leptdi(Timii: ruauilVimi)q5appdlat* ^iltusaiitpa 
tré vd patrou.bonoianda:obfcruàdifTmm:picntiffiinó:optimij: 
p:obifrimu:bumanin'tmii:9cneràdu colédii oicit.Ouib'^taled t 
epiflolaru tergo tituUtribuunf. ^lUusadpatrébdnricobippo. 
bdb:onnefiViro patri ruauiffimopientifrimoq3:23d pater ad 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



fiUum.£.3obannìlurtliobjppocIamo bdb:onncnfi filio cbarif/ 
fimo fuauilTimoq) . J^n fronte auicm fic tiliutì patreiu lalurat 
3oi3ancs lucili^ bippodam^ bclbionncnfe bciimco bippodamo 
bclbioiincn.viro patri tam bomamlìimo ^ obfcruandiflìmo 6a 
lotc.vcl pf ad ftUu.Dcinric^bippodamus UibiownchMrXS^o 
banni lucilio bippodamo bdb^óncri.filto tà piàilVimo ^ Tuauif/ 
fimo. Sd Joeminao 

BOcmina.£aftit9t{8 occus.pudicitig cycmplu l30ncltatifq5 
fpcculu : pudicilTimàicaftilTimanmcgcrrimà: boncftilTimà: 
pnmariaci5 oiccmus. £ui talcs i cpiftolaru tergo tiiulos aifigna/ 
mas.lucrciig rcomcligifocmins piim3rig:it£5crrimgq5.3n frótc 
autc fic incipicin^. £ . 3obancB lucili^ bippodam^ bclbionncn . la 
cretis'.cojndis'.boncftatis pudicitifq5 esemplo 6aluié:3llud au/ 
té fcieiidu ed focmin^ viroiu fuoiii titulid oecoiadg funt.'pro/ 
inde cj: fupcriojib'' feconda rei pfon^qj gLigcntia-.nó laniu in boc 
fcjxi'ycm t in altero:vir accuraiilìunu;5 quifq) ex fe potcrit condc 
cctestitulos allignare. 

a£Uqu3 ppaucula erijtiqug Diuturno vfu:a(Tiduaq5 cofuetudi 
ne « maioiu auctoiitàtc apte escogitate oponeat.Oug tfi z 
rationi cófentancg:? bominu opinioni collidere poterijt.Si pmo 
qDfqj legcndo boi^ te p:5Ccpto:p obferoàtiflimu rcddc ^curabi». 
litterarii cjim bis limilibufqj Verbie claudcre vfitaiilTimiì é. 

Oaieoccua fsculinoftri:fi!5ffli): noftriq5 memtft. 23akti/ 
biq3 perfuadeas te m.bi cbaridimii elle per qood tibi d^arif/ 
m u m ed rogatns aucto.Uale meq? tibi cornmendatum babeas. 
£ura Vt rate valeas . Da opera vi valeas Tacete vale c nos mu/ 
tuooilige. Ualitudiné tua cura oiligcnttT bene vale. Balef^'lijc: 
oiuqj viuasmoftriq) memoi non oiligas 020 fed amae Baie mi/ 
litig Decas.buncq5 nouu laudationit ac p^gceptow libcUii tuo no 
mine confcriptii commiiTu:dParu:gratu z acccptiimouitate faltem 
rei te babitunim Spero. Ualc lectoj. 



> 1 



« primo p:;(auo« 




Bod ab re fox arbitroiifi ptgt^ ma/ 
low confuctodinéiqiif pUtrunie / 
calie e moitolia vfa rodTac in me/ 
dia nane Inoqs refcmm.tlà fi m<n/ 
tid adca animiq5 vie.bts tareois ar 
tubuD ocftitnta:iHtdleaa9 admoda 
Toluntatts t m<niO)if lamine darne 
ricbac tainé iovpom mole conca^ 
ne « obfcuro carcere mafa.nooia p/ 
ceptts mcdic^^artid adminicolts 
mdisend cH. 23t qò cadaci fragUtT/ 
<15 coipufcnli coniunccionc td (uminie ei adempia dlmcuis pjg/ 
ccpris t cxcrcitarionc coiifucta luce pMftiiioqj iubarc longc Iatcq5 
fplcndcfcat.llou cilm fibi foluni omamenro tcrum ctiam p-^Ja 
ria ftudijs z bonis artibos l:oncftamcnto:fplendoji z occoii die 
potCTit.banc nàq5 faculratum onmiij « artiom oioino bumanoqs 
hodio ©ignara: cómonc vri parente « fidiflimà feruatricc: oiuini 
c bumani ingcnij arsumcnm « glo:iam:mufarum matré vatetj no 
flri oixerc.buius fa^acitatc moto i ccleritaie cjaa cucia ambii fcn 
tit z mouet mota fcmpitcrno p?5diia: oiuing mentis rim intucrf 
tdmtrari « tcncrari Mcct.Qu^ fuma nos cbaritatc completa din 
gues mafofq5(vi fabiim;calainom)Dircrro3 cloquetefqj rcddat. 
Jijnarum tardum imincmo:éq5 bene memoiem etticit. Óag a na 
turaqj tolùi(vt Ibamltodi:oiu5q5 mcria fenoni)mcniininc:oa/ 
tu cft anis ejccrciiiu z tardis memejig p:2ccpt3 comparauerit.lló 
enim tm nobis(vt platonia fenientia oictiiai)naii fumus: fedno 
ftris patrie z polìcrio quo perbcati illi dTe tidentmr qui fumo in / 
(Olio pigdiii non rui8modo:rcdminoubu9 e poilaie mcmo:ia 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



c oefidcrin fui rdiqucrut.Oufd cni pcbtìus quid glojfa qd lande 
qd admiratóc oistn*'<^ aiantia natarg boiiitatc:igcuio aiueirc bo 
mirtcjj.nó mó monalce natura ipfani (Iodio i vigilatia caccile/ 
rc.rgfCTu cu omie boi^ pclanlTim^ vcl poii''oiuin£ artis fruct^ in 
o:dim0 oifpofttionc recóditos nó ignojem'^oabinius opera vt oc 
bis pb!coc z ^ abfolotifl imc oiam'^. Ila ? Q'imonidc poeta bui' 
ce rei auctoié oifpofitióe i ojdine meniojic raiioiié ^icipio ejcco/ 
giraffe cópaiu cft.£u apud fcopa tbdTaligeij in cóuiuio oifcum/ 
bcnté ouo egregi^ fo:mg iuuencs accirét. Quotò tandé cuocatióc 
ocfagitat^ ou ad fojcs gctnalis ooit»^ vii latos erat uó inucnilTct. 
to& omni Vrbc Vagus qugrcrcf.cóoiuij iterca oom^in ruinà verfa: 
miferàda cóuiuas cladc opp^clTit.Ouos cu afFutea fcpulcbio ma/ 
dare vcllct:iicc cos mifcrade monis genere « moUbns attritos co 
gnofccréi:Diuin^ illc fjnnonides qoé qutfq5 oifpóe ^ ojdic locnm 
fo2tit^ focrat tacite voluée:! l?aros parétib^ libcros oulccrq5 càia 
gib^'virou « matrii amplcjcib^ac lacbiymis natoe reftituit.£ui''cx/ 
empio illccti nos quoqj ab o:dic iniiiii oiccdi fumemus: Si pau/ 
ci6 pno9 ce ingenita memo:i$ vi oifcrcntcs prop:iam cius potc/ 
ftatcmcomplcctcmur. 

/Diuifiomcmon^. 
[ara omné biiani animi vim:p(lanti(Timaq5 no 
iì:ri cojgi9 mente in vticc veluti in arce fagay naiwa 
pftituit'.ISt fenfibTinitima gtbcreo cglo^pptnqoioi 
1 imoitli oco vicinioucglu oé fidcreaq5 plaga igneo 

vig02é z liquida gtbcra liberi^ pluftraret.»(3aria rcj 

ras -z it'ra fe pofitas nbcs vt imjnofa t feucra niodcratrijc ab cjccd 
fo ocfpiccret. £l^ vim ac virruic rcru gcrudarij qlitatc triplice Di/ 
)Ccre.lD13emo2ia igic ab uellcctu « fantafia preclare illi quidc fegre 
garut. pii^nàq5 abditae nobi» res ba^q5 latitante Vim t nàm in / 
dagarc « cognofccre cp mcnuniflc oatii é.bac vo abfolutilTima bo 
maniingcni) vim i mcino:ià i rciiiinifcciià oiftinjccre. f afq5 tm 




^3 



\m\d oiftarcanimadamutVt 0^3 ^olumiiii papiro ^libioaltc/ 
rataltcrà fono ,pnunciatiói « voci coinpnnnu.Xóftaiuis d me»/ 
ti0 abfoUitcq5 Efectionid babitu:rcnìinifcc!)iià ^ frcciucntià oc^iti 
onu actu incmona pene Diurna pisdicat. lìos vtriufqj vim coi vo 
cablilo iiuexCTc cupiétctj bàc mcims bipartirà comodiate memo/ 
rig im nomine nuc cóplcjci fum^.lló vt illom auctojitati *i fapieii 
tis arrogantcr quicg^ octrabam'' fcd Docto:u atqj graaiii latino^ 
aucto:itaté fceuti :qi) ab illis bipartito iroditii eli: facili^ fiinplicic 
cuoluain''.Z)l3ctis Uaq5 noftrg i mcmoiig còmoda ouplicia fòt: a 
Ma naturg.f.alia ab inftitutióc artis p:ofecta. Ilaturalis inemo:ig: 
Vis qugdà eft noftris anìmis z cositationib''vt bn mcminilTc pof 
firn' infita.bgc no locis fj vcria fictifqj imagìnib^ indigct. Biti/ 
cuiq? eni ooctom atq5 grauió fniam agcre inaiuniflc i inrcUiserc 
cupicti pfuUo 1 meditato op"' eft.biimanà qppc natura fcnfitiua 
VI vcbcmctio: c:nulli'\oi£C5 finnlitudie adininido fimpliccs ree 
vel no concile vd mox cóceptas amiticre ccriii cft.Xgtcrii ci» me/ 
mo:ia ipfa vel mo:bo vel grate cófccta langiicfcat: pccptis medica 
q5 mano cxcrciraiióe eius? iinpedimcta piopulfanda funt."tbueri 
tif anm fcnectutiqs oblioionia x leiargis matri vfu % arte fuccurrc 
dum piatone oocuilTe after cóftantume auctoi eft.Bi enim aiiimi 
noftri bonatingenij quoq3 ooiee a natura nobi3 concclTaa perfc/ 
ctionem quandà confuetudiiie % cxercitio pcrcipere videmus. Sic 
mcmo2ia %\\ nibil commodi a natura fibi vendicarti arte tamen et 
viu naturg còmoda augeri c incòmoda comminui tenari % rctundi 
Vidcm^.3u5ia quippe vfua « Diuturna confuetudo reru magiftra 
cft .£adncc iguur fragiliq) nature Diuturna meditatione i aflidua 
cxcrcitatione occurrcndum eft.fa veris còmentici)fq5 loci3 cóftat 
adiunctione littcrifq5 Icuat imaginibua fignis.figuriG i infignoa 
anger: fcd oc bia aliaa nunc ad ojdinan: vndc oigrcffi fumus re/ 
ucrpmur. c>eo2dineloco:um. 

C £ 



"'hi: 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



23m (nomnfarttonc eifciplina «arte modns re/ 
ruq5 Olio 1 oifpofinoCvi in luiuah lUilitaif rofii<>i 
f publica rc)fummo adiuincnto mo:calibuo fit.I3 
in bac m momenti t ncuowm babct vt omnia m/ 
_____ genio t mcmojig confcrcntia bis fine inrA>u velati 
obfcoro carcere « alta caligine mcrfa longe a fcnfibos vaga i Hai/ 
tanria latitafit.Tló ab re igif aitine rcpctcndù ccnfuimus: vt omì3 
buiufce rei ntio « ooctnna fupia § nccctTc vidct:cyo:dicndo bac 
luce clarioi Dilncefcat. Oido eft rccta rcru cirpolìiio qua fingula 
fuutn teneant locunt.bic rerum « verbosi oiciiur. -Qug eni otgnì 
Dte aur natura p:^ (Vaniio:a verba oicuntur cgìcris p^gfcrcnda fuc 
23irgiUu3 fcxto principio cdum i tcrram càpofqj liqucntcs lu/ 
centéq3 globuni lung iitaneaq5 aftra.Spintus miua alit bine bo/ 
minu n pecudijq5 gcnue virgq} volantum . Sic viros z muUcrea 
Bicrrici ocjctra fubegit.Salullius in caiilina5 còntemoiatis viria 
qui in ea confpiraiione fnere mulieres eiiam aliqood atfuiflc fibi. 
inquit. natura vt oitus z occafue:oie0 1 nojc Xrifpue Omnia ab 
o:ru ad occafum oomira armis parcrent. S notionbua nó impe/ 
Tiri lìttcrarum incboani vt Brbie romge}ctcraruq5 gcntium 23a/ 
Icrius maximusiEt vrbem roma5 fìcuii ego accepi condidcrc atq5 
babnercinitiolrotani Saluftins.ft vrbem quamDicuntroma5 
mdibeg putaui JlirgiU^. finita infìniti9, sqoale in2qndU.virtud 
tici)9.certuro tncerto.fixnf" mobilt.balMtue p2iuaaoni . « eccitati 
ihfus anteferatur. Xontrarioai oppofitio babitos f piiuaiionia 
nownam fequefur:Vialbedo bflbttu^:nigredo p«uatio oicatur. 
T^crum oido continuata eft feritentiarum piogreiriofaicmoi/ 
ftinctionemq5 feruana.fa eli nriplejc continuationé partiu o»tto 
nis.i locom. a validifVimic eni i nccclTarijd ì Diluendo incboan 
dum DHarooocet.SolDltecoKti metuin teucri fcclnuue curaa 
TKee oura ei regni nouitae me calia cognnt moUri ? late fincs cu/ 
ftodc tueri. £contiì» in cowftmuiHlo «gcndosu die Jabiug quin/ 



t(Hanu9 z 2)narca0 cicero a(Terunr.^9itc9 itou oiationum okIi/ 
non faam cxqmrunt vt in ojatonjs inftimrionibue oocuim^.Jlo 
couim o:do cft ouplcjc fcdium arsumentom i imaginam. Oidi/ 
non itiargumcniis pcrpartes commtpmitm oifpoùtionan 
cjcQDlremue. 6cdiotn oxloimaginumranonccttreaa locowni 
ferie» vel in coiona conncrribiUs comm oifpofiiio. Ucrom ©xlo 
in locis eifpofiiio in partibos oiaiionis vdimasimboaeonccr/ 
mror.OoefUdcafumtempons veUnfulfcabimperttis »ifpo/ 
nnntnr cosniiu oura « nicmoiacu oiftìcilioia crunr. locoratn \€% 
ptjccprtonc qualltareiinucntionc oiffimilitudinc.nomCTO tmpjcf 
fione: mcmongcoirobOKitioncnmaginumaboluionc: noraiione 
c)cercicationc:9c ingcnio confcrcniium z vi mentis cognitionc-.có 
mcnticiffq3 loct9:plene pcrfcrtcq3 conftat. De quibus p:inapio a 
pj^eptiene onao in boc pjimo Ubio oicemua. 

Xocoium "Pigceptlo. 
iNgccptio cft rccta agendi ratio qua naturj comoda 
confirmata « ingeni) bona adauaa longc laicq3 oi/ 
iocdcunt.bic vt ne qoid lanerc adiciamus .ncu qd 
pCT incoriam obnuttamus femandnm cft. Quod ef 
fhgere qui voler buiiw arti« obfCToaniiflìmus « p:g 
ceptouim cOTlorifTimus indagato: i fcroatoz etit. 

locoium iSualitaa. 
23alita8 eft condicio certa locis infcripra vt medio/ 
J cri luce mediocriq5 oiftantia:lirma:iniaginum capa 
ci3:ac folo in loco fitarre aut nomine imaginumira/ 
rione co:relpódentia epciilTime cogitentur.aditua 
tni % rcdttU6:pcruag3tio t frequens bommii con/ 
curfatio cogitaiioné noftrà oclodit: £)rtrenw imaginatius virtort 
obelTe rei militaris:ocBlo:oni -J aurinm argumento compercfi eft. 
litterc eni nimiom concalcatg % fyUabg nimiom ejcp^flis vd com 
pjdTg labOJe ntmto fenfiis mcmeqj aftligont. lunedio igif mode 






oc moddìia ingema excitentur.TlenimtumDnamta fofaac Tagd 
incerta anceps ^ ignara mcns nofìra flnctuet. 3 meridie igitur 
in fcptétrioncm vcrfa a occcm in vigtnri palTou oiftantia: opaca: 
ilabiliatoefcno in loco:quinq5 pcdom ambitu contenta fant. 

3nucntio locojum: 
Ompanjndojfi locoium triplcjc eft ratio. Tlam ant 
natura con(lituuntDr:aut cuiufq^ ingenio excogitait 
tur Vel bi8 cópofita cóficiuntur. Tlatura cóltttuta Di 
cuntur qu§ non ingenio ejccogitatatnec cómentatio 
ne noftra cflPicta videniur. 3"gcnio comparane quj 
nolìra fagaciiatc fimilantur.M^ixta oicuntur qugcii natura t ma 
nu bominiì lum calliditate conftituuntur.Ouod i ejcpediens « có 
ducibile magis atq; magis eile arbitramur. Omnia enim a natu/ 
ra conftituta reperire eli impoflibjle:? ftctie omnibus vti ourom 
^ periculofiflìmnm ouco. 

DilTimilitudo locoinm. 
'Ocoium fimilitudo moite magie enitanda eft.Tlaj 
jirti ca compofitu ita bgc coniunctii refoluit . 23ilem 
j bominé facittmentem animijq5 memoii^ imbecilli/ 
tate bumi oeij[c)t tarditate « infamia aut fempiter/ 
L'na ani certe tsiuturna noe inficit. jQuas ob ree colo 
re.opere t altitudine:figura:ac oiucrfa materia cuitare potcrim^. 
23el fi non locis optatis « arte comparatis lapidibue faltem: ar/ 
bo:ibu3 tumulisraris monumenti0biremibus:aflri8:infuU0: na 
Dibu9 ac p2ocliuibu0 pontibus varie eflfigentur. 

Tlumeru8loco:um. 
fliquum iam effe videiur n locojum legibus ejcpo 
fiti9 infmita pene nobis loca:o2dine:qualitate:luce: 
oiflantia mediocriq5fpacio:Deferto in loco Oabilis 
ac DiiTimilia excogitemua.Iit fi qd e metnoiia baad 
evadere fedoiu imp:c(rum tenacità inbercrcveli/ 





must? alta itcm memo:{^ cómcndarc ftudcniDs tMucrfìs in lods 
aft'igamud. £(\ cnim tu pcrtctilorain tam ridtculum ouoe cadcm 
in re cobcrcdcs in folidum conlìitiicrc. XiJu^qut fine labo:e niul/ 
tiplicarc volucrit.Oaadrati iiowam ©equo fccundolvoluiniiic 
agenda di jcquecur. £en(umetiam confuta ammalia litterarum 
€ alpbabeti o:dinc cjcquiret ac vntcutq^ ft3urgquinq5 tnajcima oif 
fonnia anlmalia acconwnodabit Bel res aliquaa aniinalibus com 
mifccrc porcrit vt oiucrfitate bac finnius manoiig imp^fTa inbc/ 
reat.3» quibus p:o eo:ii magnitudine plurimas ac oiuerfas ima/ 
ginum fedes p:o fententia noftra (latuere poterimus. 
3mpjertioloco2om. 
Oco9 arte compatos oiuturna mcditatióc i tagi tfi 
crcitio mcmo:is adco imptiitiemns vi non alita te/ 
nere coUigere « manoiiier redderc ^ que nobis no 
tilTima funt polTumus. Diftrabitur enim memoria 
atq5 omnis animi vis effeminatur fi in colUgendid 
(maginb}a@ o:dinc i loco outaxat vno aberraucritnos. 

£oirobo:atio niemoii'?. 
cR5i^n|D eam autem fummopere muniendant % vebemeii 
tifftmumlabo:c5 oiff idcniiam vd ocfperationcpa 
^^4^1^ ^'"^ pjopulfanda.llon cmnis in fìmul fed carptim 
^^^^^ oifpofiias imagincs *i o-vòxxic quinario numero oi/ 
Jl^^^Jjflincta loca oidine z numero *i imaginibue compie 
btmu0.23namquàq5 vero quinquieg nobifcum animo noftro re/ 
uoluemus mojc omnia in ftmul tacite repetenms.llouiflime qui/ 
nari) pjog:dTu omni metu abacto memo:itcr reddemus ."Keftci/ 
tur enim memo:i3«bbo:ispars mapmaoetrabiturfinonvno 
fpiritu locis mandata indiftinae explicabimns.eed veluii afper / 
rimi a iuga arduofq5 faltus fupcrantes aut molles ibdlce quoqj 
grate pucros infcriptis lapidiboa fpacijs: muncribns : blindicifa 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuestLLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



ìm 




ac b!cui3 it(ncri« e%3Ctm fpaciu rrefpicicntea. I)f5ciitcm^3 acko 
bis ai¥irmabimu9 vt nec ab 02dine ncc ab re cadere polle pcrfua/ 
fu>Ttnobt8babeamu8. 

3niaginum aboliti©. 
jEoiotumoiugtq5 labore tocoium indagine nouo / 
rum mmrcm anim«q5 confiaainus.Xonfcrtos i3\n 
notidinouarnnt rerum adiunctione confundemtfe. 
vt inde memojig.binc obliuioni fuccurrcre polVim' 
tcjnpoium inicrdum curriculis piio^a qogqj obfcu 
rari oebilitari ? refrùigi fmemuìs.ant veluti c fedibus p:ocella etia 
aduerfa lempertare eijceta.vacuas Cam oomus factas mentem in/ 
duccmus. lotowm1ìotc5t:o 

Oconim nota ouplejc dt:numcro:um alteraraltcra 
rerum, numeri fignumoicirurnumerus quinto/ 
quoq5 infcriptuoicbicautaritbmetica figura vel 
ralinotaturi^alxquippe manu.?autpC5? quinta . 
Xrujc occiinu £>émuiata vigefimit fignificabit 23e/ 
rum bcrmippus loca fuigula notanda cómcmo:at vtad eum cum 
tenerìd rertt loeum t loci numerum tcneae. lìec tantum re verum 
etiam numero cómemo^ato mcmonain faciline e^ccrccre valeamus 
Albertus cecimuquéq5 ^abiue qutntilianus ? marcue cicero quin 
tumqDcq5 notandum cómanojant. iNcrum nota oicitur rcru ad/ 
ditio locis inferta.Xum cnim fuperio:ibu8 legibue locua carebit: 
ne mentem tardam etftciat re aliqua munietur. 6i mi vaflus mo/ 
bilia aut nimium lucidua videbitur exedra.ctauo ^ tedudine con/ 
firmabimua. £j:crdi3t\o\ocomm 

llm vfna z cófuetudo Doctrin§ t mie magidra Di 
catur: oe ea oicendum cenfuimua. infirma eli eni 
bniua artta pigceptio nifi indufìria vigilantia qxx/ 
i^jy^ citatlone compiobet.f lì aut eyercitatio affiduna v/ 
^^^^ fua cótmuaq3 memorandi confuctudo.^ é euplere 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



\ 



naturg fdlicct % artte.Tlaturg via non locfe : feci fignis noniiun^ 
ttuur. anis opu5 locp còpofiiis z inwgirn'b^ inttitur-.bfc ocm/ 
pria locia iiidcni tractat. £um cntin mcminilTc cupia 25i0 carfim 
Icctitaiido Kjram pcrcorrcs:o:dtncm ociiide ipffi ftrucmus:fc»/ 
tcnriam cuiofcuq3 incmbii mox iiidagabinma: lìouilììnie oniniu 
fenteinidvna compiext mediocri fono zmurinure vocia adaucto 
memojtg « loda facile cómendabimua:fi qog oe mcmoiig cojro/ 
boMrionep!?ccprafuntl'eruabiniua. locaoituurna meditationc 
nobifcu cxacnHìmc repctcmua.Signa i imaainca fi incnioii? cele 
riraté ooinen z tenacitatc cupimua luieraru ozdiuc confcribcinua. 
£§(crum fi qaando rea locis cóincndarg tncinouam iioiìran» fub/ 
tcrfiisicnt vel inobferuaniia p:5Ccproiuni vcl naturalia ntcìnong 
Silucrfa valitudme % iinpotentia jiobia acciderc exploutilTimu et 
ccnilTiinum babcaniua.5f"P0iribUc cft quippcbuma artia obfer 
uanriffimi mcmoziam falli. 

3ngcnioconfcrcnt{a. 
flbinua 3wc<^»»fó qui bippocratia lib:08 cómcnta/ 
tua eli incinta «nicmo:?sfedc iriplicifcroiflinxif. 
3nter puppim eni z\^v>\m pineà media fccii: qug 
cum memo:ta quippiam rcpctere tnlìamua patefa/ 
co a p2o:a ad puppim fptritoi animali adituin p:^ 
ftar . bine pjoclum mcdirg artia p:ofclTo:em oixiirc cómcmownt 
ventriculum puppia nobiliojeni.llunqp enim ad cu animalia fpi 
ritna nifi ferenua % clama pertranftt.bic frigiditate immo 
diaobtufu» memoJiam noftrà cbetemtlanguidamreddit.fri/ 
gidiraai vero bumditaiem rei ftccitatc fibì accilTere Videtur: pie/ 
runq5 fimplex frigiditaa cu3 bumiditate coniuncta Ictarguin :cuni 
ficcitateinfomnia « vigili^ia immodicaa vt inpueriatfcnibuapa 
ret.l3inc oiuinna ille platotfcnectotem letargig matrcm appellar. 
Sriftarcoa paeroa % fenes focile in moiboaioblioionc z moitent 
odabi cómemoMt.ad qug px>pulfanda bgc bomang faluti confc 








Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



rcntù excogitanint ejccrdrium balncum:pota:cibuni:coUu«:mo / 
dcratuin fomnum. 6piritu3 cnim z naturalis calo: fcginog z ve/ 
coidia « turpi odo confopiti. £xercitio ante cibu a fcnfibua rcuo/ 
candì t c%cimdi fiint-.balnds cibo i potu ab cxcrcitio rcmiticndl 
n rdaxandi funt. Xriftitia nonnun*^ ToUiptatc p20puUanda é coi 
tu Igticia rcuocanda . 3nfomnia t immodicus Ibinuue nocturno 
modcratoqj fopoic rdeuanda funt. D13cridianu8 aurem fomnus 
(nò confuctie p:§fcriì) coitandus cft. Qùod fi Diuturna confuc/ 
tudinc ooyr.icndii c)ciftimabi3 pcdib^oico nudis fomnu capica. 
Z)(3cb:i3 etti fopo:c z alto fomno folutis.ad oculos z ccrcb:u no 
cuos pcdi5 V3po:cs cojei oaifitas rcflcctit £aput mediocrità tan 
polis ratióc pannia córcctu fcruabie. IZt cui imcnfa frigiditas fìc 
intodica calidtas mente ftupoic obiundir. *Rcfupin3 oo:mitionc 
renea fupia bouu ^uùq5 calcfaciauc vt méiis noftrg infeftiflima 
boftc vitabimu3:£acni muliebri animo gratilTima nocturnifq) 
clufionibus z pollutionibus apta. 3" latus facicq5 viros quicreiti 
carpcre admonct.antc luccm furiere z pbilofopbig z fanitati con 
fcrrc.etragiritcs auctoi cft.loco fame z tcntpoiis infcruicndii cf / 
k 6ocrai€8 cdoccttìbbiftcg z medica ariis p:ofclTo:cs tcftàt.£g/ 
li igitur regione infecta folis confpectum cubantes opcrirc p:£fta 
bit.£um vero niuc concreta aqua z cana pjuina terra obdncia erit 
Jrigiditatem omné a nobis piopulfanda, veluti letargie z memo 
rie pcftem mcmincriinus.lDaud p:ocul igiiur ab igne rerum cali/ 
darum z odo:ifcrarum cozpoia amicicnrur.Md in pigdufa cdlu/ 
la ab aere z vano feclufa nos coutincbimus 2)l3catua omnes coj 
polis purgabimu0:fpiritus l fcnfus eycreatu z moiu excitabima» 
jeburneo inde pectme pjeduro afpcroq5 panno caput confricabi/ 
mus.tlum manibus z facie lotis fex vuas palTas z totidem iuni/ 
peri baccas oeguftabimus .luin oemum leni c^ercitio naturali ca 
loie cycìtato fine gentaculo'tcmpelìiuu pjandm maturabimnejiu 
iu9 p2imoadftomad>umundandij appctituqs e)ccitandii 'rebus 



fubacctoftórfincm oulcibue vrcmur.lcuio» pjfmo ttna vcl aqua 
mixta apponatnr.ne vcng bwntes vini vcbcmciitia fanguiné ejii 
rat.Xibarijs calidis « fkcts boc ozdiuc vrcndii cft.vt cUjcis cxcm 
pta fame alTaiiu pjaiidioCpigtcr bifpanoy confuctodinOftncm fa 
ciamus. *^cbus natoralitcr vcl artificio itipicts oa ftomad^i clau 
dcmoa: ne fumofitas e llotnad)! cibi cbolitione cuapoiane mente 
c ingenifi obfcurans fomrm c):citet.1ìamra vero ftipticaimala cot 
ionia :piram mcfpilij foibe, artificio nuccstbafigpjgneftingbafi 
licg iijglandes molulìsiaucllangipincs caiioibe: alVateqj caftaneg 
ficus 1 baucig ac pjeparaiij coìiandrii oicont. 3 frigidis i bumi/ 
dis cibarija « cercbjo mcdolUs petafonc ? aratojio « vctufto bo/ 
uc abftinédtt Duces. *fles acuias « ftimofas vt rapl^anu allea cepc 
poirii ni igne oigcftu vt mcmojig boilé pjopulfabis. Input % pe/ 
dei3 ciì oeeoctione aqn^ i qua mellitYa laurifolia fetucoU % camomil 
canng ferbucrint mundillimos feruabis.Bb imodico coitu pita 
goreoy fentaitia abftinebis.llojiios odojes ccrebm Igdentes eoi 
tabid Bromatias res veluti ingenio conferctee nobis graraij cba 
ras babemue. j6xcrctiationè noctumo crepufculo pictag02io:am 
mo2e celeb:atam macinio adiumento memon'^ mo:raliq3 ^^^'^^ ^ 
ingenio clTe pemofces. Snialdus % tibcridcs lingua vppupg fog 
obliuiofum impofità mcmojia rcftaurare aflcriit. DI3enti3 obtu/ 
fio fiiiappi piperis cafto2ciq3 fternur aride Ongani ftapbifagire ac 
radicis capparis madttione leuatur Xatbaplafina aniitodum vn/ 
ctiones.'pillulas fané mentis medicis relinqucndas nó inturia 
bibent.ètcmutamcntu e felle grais i olco fambuco letargica fa/ 
narc.Ionftantinus afFcr aneto: eft.iSaudium moderatum mode 
rataqj oblectatio memoiig plurimum opis affert. Democritosar 
cbigene8:9lexandcr:penpatbeticufq3 andromicus plurima menti 
confercntia monumentis litterarum tradidere qu? liiteris cómen 
dare nó graoarer nifi indultria. i confilio pwbati medici indigcrc 
coguofccrctn. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Xognitiomcntte. 
£fttis ftoftrj vim ingcnij « oiutumam memori^ te 
[nacitatcm vcloti pigfi^cntn meniis tcrminum nofft 
lopoimnacft'.ad quccumvcnm focrlt qugftnni/ 
ter impicffa tenere cppimos iugiter memona rcpe> 

_ ^ tcffltts.Tlon cnlm naturam artiftcio nec arrcm «a/ 

turs pigliare ejcplowtiffimnm babemas.Tlam « qo? naturali me 
itwaa percepimus t ca qug arte memoite commendamus ni pif / 
f ijco fp itio repetita teaint fiaxA velitti t caiduca e]ccidcnt« 




ii 



Xommcntidaloca: 
■ On nlbil opis cómeniicia ciià loca aflferre tfu com/ 
pcrtDm cft:6i oiftincto oidine fediam rationc cjcco 
gitata crunt.nc fulgida fpkiidcfcàt vcl obfcura opa 
citate obtccta p:o:fu8 laiitcut . 6cd Diftincta i darà 
vt fcqucnti figura ciiidcnscft.locoiumultirudinc 



apcrtaiij nobte p:cbcant.£$tcn)m quoniam t>c oidinc Icge pjgcc 
pitene qualitate (nucntione Difiìmilitudinc numero locoiuni im 
pxflTiongtmcmoiiscojrobOMtióetaboUtionctcjcaatationcUnge/ 

nio coftfercntium « cómcnticioium locosim cogniiionc oicentee. 
Satiobuiue pumilibdli magnitudo crcult: cómoditw rdiqotf 
oc rebue in fcqucnii volumine oicendum cenfuimo». 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Jacob! puWtcij T^a'ium Utrcra? cgtcrarS qaoqj fìgurarot». 
liberfccundas. 



agnam nobia immcii m « pene otninam corno/ 
dìiMcm rerum ? litrcraru adiunctioncm affcrrc pc/ 
rkalo iam compcrtum cft.Xum afit imago i» bo/ 
«iiinc: Qut obliqua linea fcnfim ouctai aat littcra ^ 
ojbw cardiuibus vcrfa nouas pnmi0 adi jciet figa 
ras.lJcl cii rc9 integre iractim Duag cónuiiuf5q3 per fcnbcndari 
partium additamcnium noble fuppcditabuinrSasaci cnim c%qm 
fitaq5 arrj vcrfg oiuifg iracri- et adiuncrg litreraa litteris coimcetet 
cxitum rerum apericnt atq, figtiifkabuin.Si enim ad folis o:tnm 
terrgceHtrum litrcram vcrtca.B.adoccafum vcl celuin.£. ad Die 
mcdtum.P.ad feptéirioncm.'j.fib': iunjit Vociis . £onfoiia co/ 
dem ojdine fcroato.vocales Uqi,idarq5annecter.£aput obliqua 
linea circiiductu variabimuB figura q'jadrati. Diuidc per al / 
tum.s.longfiq5 per.r.Xrujc.t. oiftinsuit.l.m.n. co:on3 variabir. 
£omplice» idmtidt Z)/3edia oiucrfa 3C varia fin jes 2lrgolico3 cn/ 
fcs bib<raq5 tela. 2Diuerfarn qnoq5 narionu et gentiu littcrj: vclu 
ti nouf nobia « ignotg figurj ami plurimum manem in reco:da/ 
tìonc eiccitanr. Iot^as bmc Uttcras bic fubi jcerc confiUum fuit vt 
oiuerfarum figararum ration4t mentcm fadl ma teuare polTimua. 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 





L. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



3acobi pubUciI imaamunt libcr tcrtius « vltiiiwa; 

Bmlocojumconiaticrtonifq) tUttcrarum rattonc 
fupa-ioiibu8librisapcrucrimu8:rcliquu elTc vide/ 
torve oc imaginibue boc tatio Ub:o oifcrainue. 
5implicc6cnimfpiritoalcfq$ iiitcntioncd nulla co 
po:ca fimiUtudinc adiut^ c mcmoiia $pnmu da/ 
biiiic:^a.u »od iamnc fignis infigniilq, commodiiatcm nobia 
comparabim^£ll auicm imago foims cum fo:nta figins figm vcl 
infignii ftmilitadinc quada collatio.bsc ridicuU motosttnirabiUa 
gclìusrtrucia crudcUfqj valiusiftupona tnfticis z fgucritatie pie/ 
na elTe ocbct. yfSagita quippc inacdibiUa-.wuila-.iioua rara mau/ 
diia:flcbiUa:cgrc5i3:tDrpia:fitigolaria, ac Eocnufta meti memo / 
rie noftrf ac recoidationì plurimu conferont , Bebemcntms citi 
bumaiio» fcnfus bumanaqj meniem estrema ^ media ej:citant. 
jeius rei ratio muUipkjc eft. Signom cni ouodccim partibos re/ 
foloitur. i2uaru puma £ffictio oicitur.fa eft cum cojpons faci/ 
C6 catidoefcribiturfi5«tis.23t fic fcnembic artisgratiactfmga/ 
mo3.Irenwlom mcuruu: gementé-.bbijs oimiffis i» cane mcn/ 
to iam mucidi! nafum tergenrem ^contrario Igra iuucmus excogi 
tabitur.£o:po:i8 noftri pulcb:itudo i feditaa fu indagabiiur.23c 
£olli lòngitudo capiUo:um oigito2oni t lotiuiJ corpoiis pjoceri/ 
tas admirationc nobis 1 ftupoiem pi^ftant llaris oiìb; aurium: 
mamillarum vcniria peduq, bieuitas bis o:nameutum pigflanr. 
fi qualatcnt meliow putes groinis ocolo:um pecio2ifq3 amplilo/ 
do 2 oignitas eia booellamcrito accedat.vox fexui cotrefpondcat 
£ollom % leretes oigUi venuftaicm z lougioia biacbia oignitatej 
afferotit.bis robicundolf maxill? 1 ou vernantia rofiaipunicca/ 
q5 labia addaiuor. PBattuompecto:i9[colU «o:i8 candoirfu/ 
percilij ocoloium; toiquis ? vertium ingredo: modeftud iiiceflìis 
p!SClara fama z pigltans virtus. bis coipoàs bonia addator. 




bincaffcrpoetstirginétitapCTana Txulfam ccfiamtfparfo ok: 
adttticis manibua contcmnir.bis fi;nilibufq5 commcntanonit>iiS 
latente» rcruiniasmeslatcntiaqsuana iugi cxcrciiatiouc noUi5 
vcndiQbuiius . 

'■nr £adit fccnnda figni fpccics nobis quoq5 TIotatio -Qua m/ 
forale» affeciuB in medium afteriiiujs.éic eimn cutufqs gra 
tis « aiiimaUe cuiufq5 pad touce cuoluamuv^.Bo:a.ati lapumui/ 
midas oàmas timidoiq-j lcpo:c8:fap:afq5 fugacea.lgia iuuci^:tri/ 
(hsfaiectU9:pwdig3 adolefcentiatauàniTMngmuUcres: liberale^ 
viri okontur. buie rei oiJVmitiouuin ratio pluriinum opiiulabi/ 
cur.fice minus poeticg ocfcriptioncs.Si quis auicin famss qualità 
tetti ignoiat boa pcrpaucul>j« t;afoni9 verfmi Icctitcì. Oc^Mm/ 
q, famam lapidofo inucnii ut agro.vtiguibus x ratti? vdicnic^ va/ 
dicibus bgrbas. Dura cu.ie per qua fpecpri vifccra polTmt OlTa 
fubincuruis cxtabunt srida lumbia 25atiri6crat pio ventre lo/ 
CU9 pédcrc putaree pcctua ? a fpiuc taiitómodo cratc tcnal. Su 
jxrat jarticulos maciee gcnuuQj lumcbat. O*t0 1 imtnodico pio 
dibaut cutig tuberc tali..-Quod fi qné fartig tittago latuat 23irgiliii 
«(uarto^neidu 70aidiumoctauolecttta.j6ampedibu8 celcrcm 
« panicibus alis. £ui quot funt co:po:$ plum^.tot vigilcs ocuUs 
tot liufsuc toiidem oja fonatit tot furrigit aure». 3uuidia inf^Ux. 
fic a lìafonc ocfcribitur.^t Imiant robisiiic oeiuca.tippera^ gc/ 
odit carncs. lìuf^ recta fit ocolo:u5 aciee. rifus abeft mfi quetn a 
li) fefcre nierendo.Comnij effigicni egregig cycogiiaDit.Donmm 
cnim ciobfeuraccnfceit aqualatratuecmnioeauuntvtgil quo/ 
q5alc0 abeft:oaurfu8 fonufq^aquarti raucus pap.iucra «leciiid 
eicebcno comp3Ctitó:ipruocutnp:ocumbcnicn; adfonwum m/ 
citant.Ouibuc rebus? fgpe laritaiitia ligna boxin cycmplo cj:cogi 
tare z adinucntre facile poicnmua. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




0TfmoIogi5CO3nitio plarimum titquircndis imagitiibus t 
fijnie coniCTt pbilippue fi iniajiiiaa fiiain oorc nobió pig 
beat stfmolosis i nomini^ fui ouciu funilUDvltnc fatile accornino 
dàbit.flpbUo^cni.i.amoicbippcKJcquoa Ducrum babct bocé 
•maio: 5qaoajm.bicronfntU8 fancta lei "^c^sbae coUuaaioi in/ 
tcrpjgiarur.^rons a fo:aminibu8 : Oculas ab oculcndo ab iniu/ 
n)d oDCiotn baberc varrò alTerit. Xalaniitas ab c^cufTtoiic calamo 
ró.Pi3uhcr a molUcic: §f mina ab abflrufa foi coipoiis paricvri/ 
de 1 fcininalia incta fui.Iiir a vinotc.bomo ab bomoC quod cria 
ontiquom ibcolojia pioiiietbci raiionc compwbat) onguié od/ 
cit paopcr rebos fuis conitnrns non cft.I^'iifCT nibil babet. ige 
ftae co:um eft qug opcj fuaa fine rationc selTcrijr.pcnuna quod 
003 pene vrat.3nops otnni opac arci . £conuerfo [bccaniofu» 
pcco:ibD3.1ocuplcs locisioiues pccuniis : Opulenrus opcribus 
afftuit ^jrlix fcóo fidcrc narus ad quc coiMkliaiione bona pjoac/ 
ncrc.Scaros baritudinc « oiuina p:ouidàla auaua f onutiarus 
cafu z fonutia bonu? adauctUi?.-Qua oc re oiccrc non grauarcniur 
nifi alio Ubio ocducto a nobio oictuni ciTct. 

OOnntbil ciiam ad banc rem ogie onamatbopcya nobis af/ 
feri id eft cognitio verbi e fono voci» oucia. 6ic cnnioe ta/ 
raiantara oijat.fqm bynnitos.mugiiufq) boom . balantuq5 grg/ 
jcm.Smjc nocruma i vcrfpcrnlio rtridciii..Sóbuudap«u5. giù* 
gruit.craftmar cojuua . tu coinu voce notaiur . Sarriius a barro, 
lilolant vlulg.pipani accipitrcs.c alia qug plurima fuut: vfu i co 
fccruditic VOC10 fonilo imagines pigbcbont. 
fi f rum cffccrus nonnun^ notare t celligcrc p:gclarum eft. 
*^£uiu8 0pc plurima mcntetcnoocómcndarcvaleamuo. Sic 
ìnenfui nomina colligcmus vr DI3aricm bello ocdiiii Spuli mcn 
fe omnia apcriuntur tpollulent. c gcmmae eicpliccnt ftoies « vu 
le8.3?naiu8 flo:iboj rcdundabat.3«niu*^ bcrbie « frondibua. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



bine 23frgttiB8. lune fomftf tmkce oei)fgq5 in montibiw tmbij 
omnia nunc floicnt 3uliu9 fcgctibus o:i»ciur.bùic Omdme Sta 
bat nuda cftaa « fpiaa feria gercbat. augodo omnc» adbuc fru / 
ctu0 accrcfcont.6cptcmbcr oolccs babct vuas oulccfq) affert fra/ 
ctHs.l-October foibcs « ncfpulas. Iloucnibcr olcg baccaB crocntg 
qj mirtj fructus colligtt.33nuariu9 bifrons p:5tcrita fururaqj có 
ternit.f ebioarius a fcb:uo « plutonc ftojcu5 ver rcuocai.Sic oic/ 
rum rationc cxquirimu3.6oli8 cium oics coiona ouodccim geni 
marum iiotabiturvcl alcbinitiìarum vocabults exquiritur:Dotm/ 
nko cnim oieaurum. lunsargcntum.marii fcrrum. mercurio ar/ 
gcntumi^iuum 3<>ui^3nnum veneri gd.Tarurnoplumbum ap/ 
pUcauere. 

023a raiufqj artis arma cinftromcnta officia aucrojcs oiftiii 
gucrc potcrunt vt "Pila romanos.SarilTas maccdonea.'Pel 
ra bfberoa . Sic etiam cuiufqj officine arma fuos opificca often/ 
dent.vt 2?f3ola fubuncuU.onoferum olerà radri. ^ qu^ bi0 fimi/ 
lia fune. 

eadem actu ejccogitabimus long5q5 mcUas mofn parte coi/ 
polis indagare pocerimus. Singulas cnim coipoiia partes 
numinibus ocdtaront. pedit cui articulos faltu i velocitati: ge/ 
nua mifericoidig: oigttos pectine iunctos ooloii.Xaput impofttii 
vc\ reijectum in pectus concelTioni.3«» ceruiccm verfum negatiói. 
3n bumcrii oeilcctù bippocrifi.Icrga fiigf Quieti ? ocio natca. 
jCapilli oiuicijs.vngues crudelitati. oentesoifcoidi^ oigitos^mi/ 
ncruf .^rontcm fupcrbieiaures mcmojig oedicarunt. 

Oppofimm fgpenumero ad mcmojiam reficiendam fpcaat vt 
rcftudo p:o vclociiateJggrotum 1 valitudinariu pio bene fa/ 
no 7 plurima qug per ironiam psoferuntur. 



H£cidcn8 « pjoprfum fubiecto notabir.23t nfgrcdo in man/ 
ro.fufcedo in arabi0.rubcdo in oalmatis.aibcdo in gaUici9 




l^ifibile in bomine-.binnfbflc in gquo.barrittis tn dcpbanfe ce / 
mooftrabitur. 

aSufeco^nitio rcminifantia creare in nobisfolct. §urti cni 
caufam auancià oicimtts.Hndc cgregius vatcs verfib^ me/ 
mo2if pigccpia complcxu8 inquit.£aafa vel oppofitum fimul \\M 
^rumenta vd actus-.Confimilis fartene te mcminiiTe rei. 
C\ \ ini)cpm fubftaniiaj memo:arc cupiB.epigramata: aul fpc 
dc9 refoluta cnocUbit.jCeiuauros enim « cbimeratn.fpccie» 
nobtsfadleeuolueni. 

23m p:im3 baiiis libdli pars piope modum a no / 
bis abfoluta fif.ian* ad ftgorà oeucnicndii clTc pu/ 
iauimus.23t eniin fignum cognilionis femineC pai 
loK albedine rubedine)Iefg cófcientig indicia oftcn/ 
dit.fic figura reni realium fo:nià imagtncq3 vc^òaì^i 
bit.Xuios ope facile Carmine condofg rcs apericntor.lDinc nò in/ 
iuria canullom iunfconfultom omnis bumani iuris rubiicas per/ 
panculisverfiboscomplexum memoiig cómendalTcaccepi.Di/ 
uifìone rcriiiUrteraru i fyllabarii cóuerfione latiiates figuras inda 
gabimosrfic rcbns fubcr.nabo bona laudabilis lauda bili infccta. 
nemus fumen rcfact.liticrarum adiunciione cóminuciionc:oc/ 
tractione «jalicri adiunctione memojia exdtabitur. Vt iftam ipfani 
impfam eni oetrabendo piimg parti.m. « iungendo feqocnti fa/ 
demus "Priina autcm mdins litierarum paudtate confcribitur fie 
H.fignificat ifta. £pinni tei pjincipium aut ttruq5 verbis fimilc 
cjcquiremos vi innocentes ignofcenres.T^es fcnfuiua ad fcnfum 
feferatur.23t vifusiandilusiodowtustquod fi afpecius olfactus 
cixero fcnfu cómorato oiftingoamrvt fimeg capellg piomolìide. 
J6adé ite effe poterit Ira licet fnia oiuerfa ani varia fit 23ir.nó igna 
ra mali nuferis fuccnrrc oifto; \ ara mali pomi vV nauat Ugni ima 
go fit nil?tl refcit.23crba noie ffpe rcfcriit ^ ecóucrfo vt oifco amo 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



aducrtjinm itìdm kconébm loco quondam. Uniahtttn pto/ 
rcf rcfcrrc pcipolcbMjm cft vt quodcunqj.T^.pcrfolTa a parte coi 
poa» locaur nmea mbumqj variai ti mi^atftgnra paieuii. 



jCtofdc nominfs reaHs «gora mcmo:t5 qpptortmu cófcrt mapcq5 
n ita voci oer Vt cius oictiois voce qua memong cómcndarc cupi 
mo9 crpifÌTum ociiiit vt mclcs fspc: qó fi fieri necìt ad alta oiucr 
tamuo . 3n fenf» z no i fignificatione gqmuoca indagabunu». vt 
Siftnini caniB fgoe arma t qug bis fimilia noacrimae. 

npercft vf oc qrta boi'^eictrcmi voluiniinie ia par/ 
te oicam^3nfi5nia cm cutufq5 rei p:opiiù vocabo/ 
lum ex^^mfuu refcrut.f a tripartita fiit reru .f.pcrfo / 
Haru t loco:{::vcra i fiera oicunf .t^crf ona:?: fiit bgc / 
3mperatoiistrigoma:co:ona rcsie.pjgtoiis t p:^fc 
cn fceptru .confuta fafccs, « fccnrie. 6umi pontificie tyara: ardi/ 
naliu pbjrciniceua pilcua.cpifcopo^ mitra, aurea Qlcariamilitaré 
©ijnitflté.aurei annuii jongqj margarits «J gém^ medicò. vndc nó 
Iniuria apoctaoiaiJarbiiroi^tS^l'*^"^*^^"*^ onerarne 
« auro telato fccu peditc trabit anftotclé.lcomarc^e.aquila 3©/ 
banee.vitulus lucc.angdos matbci. catbenc Iconarui.pecnnca ba 
filif .pdliebariolomsi. cianca pari, rctia Siidrc^. cock^ « gak)' 
ros 3acobi.1boiccllu0 lactcus ìlntonij mfignia rcfcrt. 

I' I Ocom owint aitufcnq5 loci piinata bona ; bine 13 irii.p:im« 
gco:gico:ij .iDic fc etc^ illic vcniut fjlicius vu? arbo::^! fg: u» 
• ^aiibi .3tq5 ininlTa vircfcut grammi . Tlónc vide*» crocco* ctfmg^^ 




tuo odo:ef.3ndia mitttr ebmr DHolle^ fua tbura fabjt.St caltbce 
nuA farn:vjrofa poiu'' catìoicai^Uadu palmca:^ cpfru3 cquarft 
*6tc caudia 5a8ara:fto«cniia pupurà.ZJalcnria rifurntinittcn» (no 
p:opnoq5 bono ocnota'aftur. 

O £ruin infignia fur,cnris iufticf^.cqnitatis lib:a. bcrcnka da 
*^ oa fouiiudim'woinctrig circinna.iftrolabitt aftrologic.£t 
ca qus ftip:a oc ;anibua noftri co:poH8 còtiicinoiauim^.n Dif / 
coidis ociUcs:mcmo:i5aDtcni: appofttamaniw fronti totnlia 
oblimonio olsUom ? vnguiu ino:d(aiw: t qiig bis fimiUa font; 
Boni nónolla qa^ «fi fifiwUa funt ornai fuii aucto:c fequuntor n 
fonda balcarc9:arcu9 angluosibalilìa bi!pano0.6ut qug gcom/ 
parationcin irabunrw xt paapcriOT jCodw: oitioi jCralfo : pul/ 
cbiiozIìarcrtTo. 

fHqoom cftttDc eamcmoils parte oi<ami»qB5 
ozatoium pw>pìia cft id cft oc fcntcniii» : t qng bt^ 
congiuunt.JÉft ante fcntcntia non ca qnarn tolgua 
indocioium acdit.fcdoi qag plurima Iconfcripta 
pcrpauci» bene viucndi rationem explicat :J,n qua 
gcHoa.locus.tenipus.pcrfona « fcntcntig ^is oiftinacttotanrer 
jeandent rationem filogifmi c argomenta fibi tendicabnni. vemj 
bic medium vcl maioicm extranitate m « minoxm lods coUocabf 
mo8 .babitts enim pisauiTis intcUecios ey fefe inCcrt conclufio/ 
nem quc non coWtgtfuf ^ «"aion « min«:i ejttreroitate.PDe/ 
diom autem in pjopofito caufam conclufioiiis iUatg oicunt in qua 
tirtualiter cflfcctoa induditur«nonc iam oc bis qog animom oble 
ctam : ingcnium aduni:? mcmonp bene fané figna expiimijt oi/ 
eamua-Dcquibuatabulamouplitìrerocpictam in medium af/ 
fcram n fectUo: exitus buie operi octw .labo: omnibus oetraba 
rur 2 ioamàm com laude (ruaom auditojca noflri inde confc / 
qui7i}ic3tC« 





Jttar<jc £(ioc8 23tr con llc^c Tf^gùia 23ir con f quc0 S^t^^*'? 

anrat' fularia fulari«auran- 
£olon*Sabcr Scripun Ibcfaorari^2)l3cdiaJ* Xaupo Kolotiari* 

lofoi 





il 














^ i 








i 




xj 








■ 




■ 


■ 




m 




■ 






■ 




■ 




■ 


■ 




■ 




■ 








T 




T 










T 




i 

T 




T 

1 A 




1^ 



Ou; adconfumatu fpc(uii(o%ito2c:c)cannquorbaomgfmna/ 
fio:DUcncli:fcnbcndiq5 wrionesinccnon ^ aptus oprutio catq5 H 
ro iitulu9:memo:ig quoq5 modus purtlts:3acobi pubitcij ^loica 
tiui lucubiaiionc in (iKcm gditua foclici nomine cxpUctta funt. 
.Érbarduaratdoltauguiicn i^. i4Sz.p2idKCMlci'i.occcrob:i$ 
impKlitt23cncii)0« 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



/ 



§raiicifci D^atarattj tbcrufi'tii viri vtraq5 lingua fruditifìTiini ad 
•pctrum paalum Xomclium jgraditum % ingcmmm adolcfccnté 
oe contponcndis verfibus bqcametro % 'pentamcrro opufculum 

«pnmopiobcmmm. 

Octicam arte vetcres prima quan / 
dam pbilofopbiamelTcvolucrunt 
quf ad rimwàx rationcm ab ineu»/ 
te grate adduccrctiOug mo:c8:qu5 
affcctiones noa ooccrct: qug ree gc 
rcndas cum iocunditatc pigcipcrct. 
poftcri02C8 vero (olum poetam fa 
pientcm e(ìea(Terucrunt. fcgr^ci 
quidcmliberosfuospoeticis eru/ 
dire oifciplinió ab ipfi9 in cunabu/ 
li9 fconfuencrunt:11on nudg volu/ 
ptatis : fcd caftg moderationi9 gratia ; quod auctor grauilìimu». 
6irabo fcribir . Oucni sVero fìnein ipfi fpectent poetg : com alij 
pcrmulti vt is qucm modo nominauittutn fcite bis verfibus 5lac 
cusBenufinus oftcndit.aut piodelTc voluni: aut Delcciarc poc/ 
t g:aut fimuU iocunda:« idonea oicere virg. Ouid oicam ^oiui/ 
no9 a piatone ifanctos ab £nnio poetas appcllari-.quafi oeoni 
aliquo oonoacmunereriobis commendati videanturvt £icero 
tradir . ZDicttur bgc oe admirabili % pulcbarimo artificio fatis at/ 
ligilTevifameftmifuauUTime petrc panie omnispcrufingno/ 
bilitaiis fplendoi: « 3llurtri3 £o:nelio2om familig oecus: qug a/ 
pud no8 patritia eft:? fcmp ff ojuit:ac nunc parcns tui petri pbi 
lippi viri piobati(Timi:t iuris confultow iuris cófuUilTimi virtù/ 
tt % glo2ia maxime lìoief.vi intcUigas nó fine caufa cupere te atqs 




a » 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



optare cóponcitdi carminis bcxamctri i pentametri rationem ac 
Viam per nos potilTimu Ubi patefieri. Ouod i fi ca oc re permul/ 
ta tum a vcteribus rum a noftrg eratis bomiiiibus accurate i lucu 
lenter fcripta fuiuifacimus nò inuiii:ne fi rcfragati fuerimu^: aut 
fugilTe laboic- :aut tibi cui omnia ocbcmua noluilTe induftria no 
ftra:quàtulaciiq5 e moicgerere vidcamur.£t q te ad Uccdi fludiii 
cjcciiauim^ atqj ad rberoiica nidimcta pcrduyimus ad Dnlcedinc5 
quoqj mufica qjtu in nobie é nolle ducere exiftimemur. 3'^ 
magia (Iodio tuoac tuoji» ^ recto i legittimo oocédi officio ? no 
Itrg volutati fatilYecim''.-p>ar eni fueratCquod nemovf mediocri/ 
ter ooctus ignowrc potert) vt tener adbuc z rudis amim^ tu^ poe 
Cica pnu3 lectióe imbucrcnz fabulofis narrationib'' ejccrcerer . Sj 
cu b!eai in cóponendis epiftolis fic ^feceria Vt alieni^ adtumento 
ad id amplius ià non egeasifatis arbitro: foie fi animu vt inftitui 
iti intéderi3:« ardo: irte tuus quo accenfum te cófpicimus nó re/ 
cederit: vt nó minua pjopedicm vcrfu ^ foluta oiaiione valeas. 
Qm in re « boitari te ? impellere ^tu alTidug occupationes mcg 
conceder tcpoiis non oefiftà.Sed ià ad ea qug tradì tibi a me tait 
topere cfrtagitafti apericda pcrgamua atqj a pedibus quibus ver 
(us ipfc conftituitur inicium capiamus. 

De pedibus verfus bc)timetri z pentametri, 
lijnt aut omés quib^-'viimur duo oc trigitaifj cjc bis 
fepté outaxat verfum bejcameirij i pentametru5:b€ 
qnib%ox pccpturi fum^ingrediunr . !3pondgn£ì vt 
iuctateo vcntos iépe(latefq5 fonous. Irocbc^'vt ita 
XA fato ^fuguo Iauinaq3 venlt. 3amb'^vt liminaq5i 
laurufq3 oei, Dactil^ vt pandif iterea bom^ omipotétie olimpi, 
flnapell^vt fluuio:ii re;c cridan^ ilribracos vt abdidii t nate tu/ 
niq5 canit bimgueoa. t>roceleamaticV genua labat:« boc quidé 
pede trib^ i regionib^ verfus beroici virgiliu vfum effe cóperio:iii 
pma Vt arietat i po:ra3:in fecuda vt bgrct parictib'^fcals.in quin / 





riutcìii/ 



ti n hb3t ariete crcb:o Janna : t Xitnc psXccntce a fluminc rei]u 

CL6pond:o8Conrt3tcxODabu8lon3i3:tcmpom cftqnattuo: xt 
niurg-fic oia^cfpa Tey otto^Ah^ qa boc pcdc qugda in tcpUs 
cif o\;Aoytea boc cft lìbaiires anilina ocantabàt.lluma poni 
piHu3 pontificiù appcllauit. 33nibu8 conftat ex bicui « longa vt 
0ic3 TfdtpdTóicuxjSi'iiiy boc a nulcdiccdo:fic vocat^: c cni ^crfai 
maledico babilis; vel ab lotif Tcò quod è noceo quia pes inncnt^ ad 
noccndu;23cl a iàbes pucllg nomine qug c^lei i menalin? fanwla 
cerere ad coò oclatà:cij piolcrpinà qugrerct cónitiiis quibufdà in/ 
nafit ac male iractauit:tradunr t alig nonnullg nonnnis oJiginee. 
Xrocbe'^ Ioga « b:eui e: vt roma tempom triu iicut ianib^a Dller/ 
curio repertu ferùt irtìpot To TpG)^èiv boc e accurrcdo nominata: 
q> elTct oecurfioiub^apiiìftm^:lDuc aruci italig populi rutilii appel 
lauerut. Dactil^cólìat ex pina ló^a z cuab^^bieuib^iicpo;: é quat/ 
tuor.vt romul'^ra tracia oigiti-.fic vocac^ q grgce AcìkTvAòot 01/ 
cif : Vt cni i Digito pmua articul^ longio: e duo fcquctes b:cDioje3 
Ita oaail'^qoidé pma fyllaba Ioga éionab^vcro fcquajtib^ b:cuib^. 
Tlomis tn ^ al:g traduf càg-f} no3 vulgatiorcaii i boc tu i alif 0 fe 
qui maluim*^. ilnapcftus oactilo prias c.pftat ci ooab%:cuib9 z 
longavt nM^.-vrctpà'Xòàydiiitiiiyid CTfótpàTòòtyctTróAliy 
vpàò^oy AótKTvAòu qa rccorrcndo regcaiii oactilu fono rcci/ 
p:oco. Iribiacu9 0icif o5iTpliéjSpS^giàe)^6iMin latine tri/ 
b2cui0 appellar .qda biacbiffllabù:plcriq5 cbo:cu oijceriit.qm cbo 
rcisboi^cópofuio cóuenitcóliatirib^ffflabis biCDib^vtbelcna. 
•pwccleumaiic^qtaoi bieuib^ft^it ffllabis c tpa totidc b5: vt pbs 
cui nome é. waTu irf6Keì<i<Jèi\j boc e ab bo:tàdo « foadaido 
qò ci rei ob nùtua celentaté apiilTim'^ videaf .X3uida a nautay da 
moie nome inditi» pedi malaerattqó veni clTe Df3ariiali0 caaticti 
fiitt videri:Xé(os tigitia ad ccleuma rcmod:Tló nautas poto vos 

a 5 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the BibNoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




f5 argonautas.cft cnì cdcuma clamo: quo pari tcnoK oc cdcnfaK 
fc inoicc nautg ad impelicndu rcmos cobo:tantur. 
Pc 1bcde arfi Xbcfi. 
eecftfublatioac pofitio ouarmn ampHufvcfflla/ 
barum cum certa tcmpomrn obferuationc.ncc pcs 
oifitur nifi ouc plurcfvc facrint fyllabg: quf arfim 
« Ibcfim boc eli fublcuaiionem « pofuioncm faci/ 

. Jane. Bnacnim ffllabalonga cflTiccrepedcm non 

talee lice gemino tanpo:c:fcd ouobos icijbus arfis « ibefio per/ 
Quiruntur. £t pes quidem in tcrfu a fimjlitudihc pcdnm covpo/ 
tis appcUatur . ficut enim pcdibus co:poj3 moiicniur : ita vcrfu» 
ipfi cum fcanduntur quibufdam quafi pcdibus inccdunt: 

Pcdam alij legittimiralij noibitlegiitimi p:op:i) z naturales 
cuiufqs metri funt. Ilotbl prò legittimis ponuntur ? i» eoo rcfol/ 
ounturrattonctcmpojum. flequaaurcmpedisoiutfio cW.qao/ 
ticns pcdi3 fublatio lemponbus pofitioni par eft: vt in Dactilo t 
anapefto. 3rcm 6poiideo -pfrrbicbto quoium arfia tantu bi 
bet quantum « tbcfi9:bcroici verfue legittimi pedc8 funt. 6pon 
dcusc Dactilus.Tlotbi reliqui . £t Xrocbcum quidem admitti 
nunq» volunt-.q? cuiufqj verfue vltima fyllaba fu indilfercne:*? p 
lónga cenfcatur vt in bexametro Spondeus potiua fit: ne fi Irò 
cbeum malidivno tcmpox a Spondeo fuperctur:fol»iq5 in eom 
non polTit. 

jQnot accidant t^edi. 
£di accidunt fex.arfis : Ibcfis illomerae fyllaba/ 
rum:Iempu9:T\efolntio: figura. 

flrfis « Ibefis:quoniam in p:onunda«do t fca/ 
dendo verfuquedam fti fublatio t pofUioin ipfis 
pcdibus velpedum fjfllabie. ~25rcuc9 nanq5 ffltib^ oepiimim/ 
cor..longeattolluntDr. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



3 



mi 

iDaoilot 
.òpon 



tlumcrus ffllabanim tqtna cum ouo oc nriginta pedcs fint : vi 
oiyimus quibus iu oiucrfw nictria Vtimur quattoo: oilTyllabi fot 
trifyl abi octo.quadriff llabi fc^dccim. 

Xcmpoij fyllab5 accidit graiia pedi», eli aurcm moia qua fylla/ 
ba cffcnnr. lonsaaotéfyllaba oiioicnipow:^:coi3Vnumba / 
bdt. Xantucnim tcmpojwabfumiturouabnsbicoibus enuncia/ 
dia quantum vna longa p:ofCTcnda:£um cclCTrime % vno pcng i/ 
rtu bieuistlon^ maio:e moia pioferatur. 

T^cfoluiio ett eom fyllaba vna pio ouabus vd oug pio vnatant 
pc8 p«5 pcdc ponitur. £t vna quidc fyllaba pio Duabus per Die/ 
refun boc cft oiuifionem oipbibongi poni confucuit: vt fpartang: 
vcl qualis equoa tbrcilTa fatigat Srpalice pio trgfla.^aulai in me 
diolibabant poculabaccbi; t oioes cquumoiues picraivcflis z 
auri pioauls cpicts:funt cnim grgci oipbtbongtai.iftautcm 
0iercfi9 oiuifio vnius fyllabs i ouasiDus ffUabg altera bicuis: al 
cera longa-.t centra altera longa.alterabxuiy.pio vna ponunti» 
«in fcandendowvnamcocunt pcrfyncrefim qugcftconiunctio 
ouarwn fyllabarum invnam, £j«inplópiijmcftapudOuidiu. 
non erat bic Srlea villo fpcctabilie aureo.fi apud Birgiliii pcn/ 
dent Ifcbni laqucaribu^ aurcia.-: cum refugit filuia: « cum fe con 
didit alueo. £)ccmplu fecnndi ^iyxxxi eripcdem ceroam : licet pio 
acripcdem pes pio pedc ponitur vi ^ódeue pio Dactilo in q» 
ta regione quf piopiia oactili efl vt apud Birgilium Xoinua ve/ 
laiarum obueriimus antcmnarum : i lucanum aitus cgfoioj pa 
uit cruoi armento??. 6cd ante fpondeu cum in quinta fede fucrit: 
locarioaciilumocbcre quidam voluerunt iquod tamcn Hirgili^ 
contcmpfiffc videturivt cum ait llacidum matri % neptuno ggeo 
jglrgci poetf Diltgcniius curtodlijt vt iDomcrus oi'diTrcxvijXEptói 
Aohi^ eióv ìMKòyTò befiod'^yAotf'ót U (J4Hot$5 AìckTo / 
figura qug 3cci4it pedi-.ffUabg quantìtaté /f>óó ayei'<ì>ovT»<* 

a 4 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Man t ofrtóaquidem linea ffc.^.producfc. Scmidrculus fic. 
V coircprg fignntn eft'.£ ómunis fi b:coi8 pio lóga accipitur bgc 
nota erit.-*^ .ft longa p20 bmi bgc. i 

De Bcrfu. 

!£rfus eli partiam legittima oifpofitio z pcdum cui/ 

ta copulaiio confonaiJti fpecic meiricà.ejcbibcns re 
gulam: toaudincpteficquidem vocatu exiftimauc 
runt;quod tam oiu veni oebeat quoad rcctc coniti 
ruatur.3dcm « meirum c:ficq5 DilTitiitur. Piretri» 
eli pcdul iunctura numero modoq3 finita. Diftat a rf tbmo q> boc 
eerta éjuantitatc ac numero ffllabarnm tcrnponiqs conllat ccrtifcp 
pedib^confiftit:? clauditur: 3Hud metri imago cft nuniirrum fcr/ 
aans ffllaba;? pofitionc fgpe fubl3tionéq5 cóiinés lege pcdii: « ccr 
ta ffllaba:j2 quantitale contempta. 

linetro acddont fey. j6enu9:6pecie8:cópofitio:i:gfura:$igttra: 
Depofitio. 

i6enns metri intelligimus cum piinctpalc é « vnifo:me:nec aliud 
metru adnejcu babet vt arma <^iruq5 cano troie qui p2im%b 03i3 
j6encralia metra oecé funtiDactilicfi: 3napclliV.3ambicij: Irò/ 
ebaicu:£bo:iambicu:'tbgomicij:3onicu a maioji:ionicii a mino/ 
ri:Sntipallicu: anacreoutiu: 6oIct auté oiuerfom metroni iun/ 
ctura fieriiTt cactilici t anapcftici:l:exametri t pentametri. 
Species eli qlitas metri qu§ folet efle otucrfa i quibufdà gcnerib^ 
fob cbojiàbico afclepiadca:ariffcpbama:anacreótia:6appbica; 
iCompofitio eli cum vcrfua cj: oiucrfìs metro?: gcncrib^ompofiti 
fnnt.Qualca apud Ifricos inucnim^ ex oiucrfie ini^toa: vt ex oa/ 
etilicis ? iambicis ficut apudUaccum. Bcribcrevcrficulosamoic 
gculfum graui.f 11 an femiqninaria pentimemerie iambica cu oi/ 
metro iambico. bcroicus fimplex eli cópofitione quia ex pedi/ 
bu3 vniua fpeciei componitur.llec tainc funilia ed pcdibua quia 




4 



I 

Knsrt 



Mi 

Ito/ 



caliod 
)oa9 

•.Iw/ 



in/ 



amox 
óoi/ 

1/ 



oactitos rdfpondcospoitcrc Ucctffexta regione cjccepta ifiqoa 
nun^ oactilus: z qumta in qua per raro fpondeus locatur . 
jC^fura cftperqoam in bcroico: bc):anietro:oedeco:a: manfio feo 
terminatio vocum hvXomm gigcc okiior.aUj ejc noftria fectio 
ncmvocanr. 

Sani ante rgfore qoattuoi. prima eft t^entimemcris fioc femi 
quinaria vbi polì ouoa pedes piimos fupcrans fyllaba inucnitur 
qu§ partem owtionis tcrminai.ftc DefccilTc vidct fe fignari oca/ 
Ii8 . ^dcoq^ ■p>cntinicmcri8 appcUatur gp polì quintam fyllabam 
pcdan oiuidi:nu3 iTw:am quandain p:onunciando factentcstcum 
o:ationi3 pars lUe c;n?lcarur . Secunda cft bcptimcmcris qog 
femi feptenaria latine oiatur^quia fcptcm oiuidit i cominci fcpte 
narif mcdictatem, 3" ''^c polì rrcs pedcs fyllaba fupcrans in/ 
uenitnr : 3tali3m fato profugu». Icnia ciì Irocbaica fine 
tòta tpiTov/ £um polì ouos pedes li ocbcus o^ationcm per/ 
fìcii VI mi nolìri mifercrc . Quarta eli letrapodia « 25uccoli/ 
C3:cum poftquattuozpedesffllabafuperat inpariem owiionis 
oefinens: VI non omnc3 artjulìa viuunt bumilefq$ mirice. 

£§fara . 3remantfimple):dì : autcompofita:3uiconiuncta. 
Simplex cum vna tm in verfo inuenitnr in cifio vt pandilur in/ 
lerca oomus omnipoicntis olimpi. 
jCompofiia cum Due: vt eli: 3nfanduin T^egina iubes rcnouarc 
t)olo2em. £onTuncta cum tres vt dì lalibos 3lioneu0 cun / 
cti fimul o:e fremebàt.Jft tei vnam vel ouaa inueniri in verfn ne/ 
celTe elì.Ires in eodem verfu ranflìme rcperiuiitor. Tlam fi femi 
quinariam babet Irocbaicam raro babere porclì.nifi quando mo 
noffllaba interfit oidio vi munera darà oedit : oat cidem oebita 
pater:. £tcontra fi tertia irocbaica babet: femiquinarià raro babef 
re potclì. 3llud etià animadoertaidii eli ì cgfura femiquinarià nó 
obliare q? plurcs fyllabg fiit cp quinq5 % oimidia:modo polì ouos 



pedo ffltaba inndiiatnr fopcranerqu^ partem éjcplcat otatlonis: 
vt arma viruq5 cano:iicq5 moucrc ocbct irt fcmifcptcnaria:fipUi 
Ks fepian fyllabj oum poft tree pcdcs fyUaba fapactiir: vt 3ta/ 
tia fato ^fugus ."nomta cni ab co frcqoctius accidie acccpcrut. 

figura cft oifpofitio pcdom: « vis cos in metro varianditc mt 
bercici vcrfua figurj irigiiita ouf :quaru funt modi trf s. prim 
eli D5onofd?cm3tica0 id cft vnios figurgrcu fuiit aut quinqj J 
ctiliiaut quinqj fpondei:? babcs figura» ouas. Sccundus mod 
cft pcntafdjcmaticua boc cft figoraru quinq5:ciJm fu"r quattooi 
oaaili « vnus fpoiidcu0.£ontraq5 quattuoi fpondci « vn^ cacti/ 
lo9:i babcs occcm. vnue cnim intcr quartuo: mutans loca quin/ 
facit figuraa. Icrtius modua cft Dccafdjcmaticoa id cft occé 
fìgorarumicum duo fpondci funi inta trcs oactilos:i ouo oaciili 
intcr trcs 6pondco9:ouo cnim « trc« cernutati ocnae faciunt fi/ 
guras:? babcs ftguraa.xx.colligc fingularcm numcrii : i crunt 0/ 
mncs.xxj^i j : p>oft'umu9 1 alia raitonc figuras in omni metro co/ 
giiofccrcrfi computauerùnus quot pcdcs fmgula loca accipiunt n 
numcrum muliiplicaucrimustquc accipiunt fmgula loca pMo:a ad 
numcru5 pcdum quo3 accipiunt loca fcqucntia: vt in baoico pii/ 
n]us I0CU8 accipit ouos pcdcs boc cft Daailiì 6pondcum .funi 
litcr fecundus ouojibis ouo quatuoi fìunt.tcrtius fimilitcr ouog 
bis quatuo: fiunt oaotquarius quom Ouos bis ocio faciunt fcxde 
cim:quintu8 ouos bis fcxdccim.xxjuj. 

De Dcpofitione. 
'£pofitio c cuiufqj metri ocfmctia: fijt aut quattuoi 
acatalcct3:£atdccra:bfpcrcatalccta:^racbicaralc 
£ta:acatalf etici funt fiuguU vcrfus integri quib^ in 
fine nibil occft: vt foio: touatis boc cnim folu mi/ 
bi.£ft cni fenari*' lambicus pcrfectus. Xatbclcctic i 
funt quib' outajcai ffUaba occft: vt pcrfccti tinf.qualis é apud bq 




ratio Wcci rcuidct in domo lacnmv: £ft etti fcnariiiB (ambicus. 
viia fflUto niifioi.bipicatalcctici quious abundat vna vcl duo 
labs'.vt omnc bominó gcims in tcrns . fft cni aicmani'' irimctcr 
Vna fugante ffllaba. 23racbtcatalaticuscft cui vt fit efccme occft 
integcr pcs: vcl qui pcdc plus ÌD5 ^ pofcic vcrfuo oifpofitio. 

De 6canfionc. 

^^pTCsjif rro p^gtcrea occidit Icanfioiqag fic fìnitur.Scalìo 
ll^i^^^ i l^it^i^^ '"^^i^i P^^^^ fingulod oiOinctio 1 ed 
P^v^i 1 '^"^'i^^^i^^* •'^^S^ nominis quia per pcdea ipfos 
B^^^ 1 ^^^"^^ ^^'^"^ gradus fcandciea uiccdim". 3" oiniii 
K^^i^ji :>ud ante mctris p:ptcr ^ in citilo pcdcs oaoe có 
binare:-? códuplicarc fcadcndo folcmus:? fub vno quafi ictu effe/ 
rctcG p vno cóputare.boc mó 6OJ02 tonati^, boc cni foUi mibi. 
bine pnonomctru vocanius quod ooob^pedibus conftat.Dimc 
tru quod quattuoj. Irimetrii quod fejc.Ieiramctrii q6 octo.Da/ 
ailicum idcirco ejccipimus qi cii omce inffllabos babcat binis pc 
dib" fcàdi nó pót. Scàfioni duo ac£idunt:ffnalepba 1 cd)lipfis. 
Sfnalcpba é per intcranpiioné cócurrcniiu intcr fc vocalium 1« 
bjia qugda lenifq5 coUifio . f ccblipfia confonantiii cii vocalibua 
afpcre cócurrcntib^ oifFicilis ac t>ura coUifio:3taq5 illa piscedàis 
t>ictiói0 vocalis cii fcquéiid oictionis vocali m fcàdcncio coiirbac 
m.c ci adiucta vocalis cu fcquctia oiciióis vocaliiUiriufqj exem/ 
più in boc vcrfu c.littoia muliii illc « tetri» wciai^ « alto.fic cnis 
fcandit:liitoia:multil:let tcrrrif iatctatns t:alio.e.«.m.fequenii 
bus vocalib^oino fuppjimonr:£t ^ois i vni'oictióis fine t alte/ 
rio9 initio ffnalcpba % cccblipfis folcài ficit. eft quàdo aia in me 
dia oictióc g bàc on£ ffUabg ì vnà cocat vt fcrreiqj curacnidii tbsi 
!ami:^ emù grd claudiit vcacs: i ferrei t srei.c.pcnultiiru fca/ 
dédo eycludtr.fs boc prarn é.lìa i ilio on>bei calWopearlino foj/ 
mofus Spollo.Datitt^ grgcus è p f^ngrcfim. ifo KOi éf^é 



3n5cnUiutóciuoq5nominum qagapuclgr5C08tn éKÌà apu<J 
laiinosincusDcfinuntivt eHdgucJ Ibcfca» f^pc com ver/ 
fu8 tondirur ou^vocaks in Vuam cocont: vt apud Ouidiam. 
Tlotus amo: pbcdrg nota cft ùuuria tbcfd: t apud Birgtliù :U5r/ 
tumq5p:omctbci. 3dé accidie in accufatioo Vt 2)l3irat c bifnwrua 
orpbca: ^iuntpigtcrcaicxituvcrfusffnalgpbateclipfis quoti/ 
cna fn^abundanic ffllaba fcqucs verfus a vocali incboat: Vi fece 
furcns animi9 adcrat Xirf ntbius omncq5 accclTum luftràs: « aot 
Dolcis mufti vnlcatio occoquit bumo2c.aut foli js viida tepidi oc 
fpumat abcni.buiufinodi aiit vcrfog vna fyllaba amplioics.Dfpcr 
metri appdlanf. 3llnd ite aducrtendueft invocai» cócurfunoii 
fcjng vlttma pjpcedctis ffllabg vi oictu é abin folerc vt apud 23ir/ 
gtliu.JÉi longu ^omok vale vale inquii iolla : 1 clamarent vt liit 
bfla bfla oinne fonarct:^ polì babita coluilTe famo:bic illi^ arma: 
« fub ilio alto.£i crcdim'^ a» qui amai ipfi fibi fomnia fingiit:? in 
fulg ionio i magno 3dc apud alios poeias freqiictcr contpcries:« 
g:ecoiufuimitaiionequiincócurfa vocaliii vocale nó c;:cludunt 
pjsccdentem:fedvcl natura vcl oipbibongo pioductam infc/ 
qucntia coiripiut vt \oomcx^ayj\p(tjx.ói eyyèTré jCLóOca iroXJ 
Tpo-rroy 06 oxttAà iròATtó « Ibcocritus éi irejixo; 0» Kof»i A«>\i 
id « noi tri nonnun^ faciut quod in fugioubos UirgiUj" ejccmplia 
cognofcitur vt in vale.vbi eft natura longum: vt in byla: (ecundo. 
Vbi zipii a natura longum quoniam: nominaftuue di a nomina 
tino iu 30 id eft in oictione qui cojiipit : 3n bis compofiiis aduei 
bijs Debinc oeindc otìnccps proinde collifio in fcandendo fieri 
frequcnter folct 3uuenalta.Debinc clamo:c pari concurrttur « vi/ 
ce tdi.23irgiliu0. 6ic oeinde effatus fronderui tempora laoro f 
£lenea9 quo oeinde ruis:? experiar tu oeindc iubcro vt cerici 3/ 
myntba0.£t icipc oameta tu onde fcqucrc I)f5cnalc3.3f^ ^ inde 
tona doquio foUtu Ubi., bo»»^ reddc agc^q odccps rifilai pmia 



aiiquando nulla fit colUfto vt apud cundcm poctam . JCogitat vt 
lochine Ipcciofa miracula p:om3t.23irgiU^:oona ocbinc auro. 3^ 
dcin accidie iti bi9 Vcrbis:occft occrit occrat:lucanu8 llon occft 
pio lato iciunus vendilo: auro.3d£ni quiq3 fluat multo non oc/ 
critvulncrcfangui3 3"ncnah8 patbicus nun^tibi occrit ami/ 
cus £>uidiu9:occrat adbuc. 3dc:bocc20 quod voci occrat pian/ 
gcrcrcplcbam. 1Tominatiuoquoq5 oij.ioatiuo «ablarino oijs 
alrenim i fcandcntceqccludinmsrvtoijquibusimpcriunìbocfte 
tcrat c oijs alitcr vifuni cft.£i cum focijs natoq^ pcnatibue:^ ma 
gni3 oi|6. £ui c buie monofyllaba intcrdum funt: vt cui pater in/ 
racram ocdcrat:£t buie coniunjc ficbcus crat : ^it^rdum non;vt 
O regina nouam cui condcre 3npp»tcr vrbcni. bcu quoq5 mona 
fyllabampjooilTillabopofiiuni inucniturapud Uirgiliumibcu 
pingui maccr cft mibi taurus ì aruo, B.c% oictioniapiincipio 
cum vcrfus fcanditur fgpe cjccluditur: vt apud lucanumtXcrga fc 
dcni crcb:o maculis oilìiiicta fina ragdo.'Z apud bo:tatiu:linqui/ 
mu3infaniridcntcsp:smiafcribc:«apud libullum O qptij eli 
auri pcrejt potiufqs fnuràgdi. 3rem cadcm littcra in fine oictio/ 
nis.i vna adiuncta vocMs ca fcquena oictio a vocali incipit quan 
doq3 cxcludirur-.vt apud virgilium:3nfer fe coijiTe viros c occcr/ 
nere ferro. 3'l"d quoq3 aduertendum eft.v.pofitii poft.s.fcqué 
te vocali in cadem ffllaba amittere vim litrerg t fcandendo cjcclu/ 
di ut in fuadeo « fuefus BirgiU''.6u3det cui vcfana fames « qb'' 
acer crix in piglia fuci'. 3^',"^ quoq3 no te fugiat .m. feque'te vo 
cali apud vctultilVimos no femp escuti cófucuilTc.f nnius infigni 
la fere tum milia militu octo.3dc t apud iunioies vfurpatti rcpc 
ricsafpirata pjecipucfcquentc vocali Vtapud3uuen3lé viuen/ 
di5 eft rectettum pwpfcr plurima cii bis : Xicet boc rarilTinm fir. 
Tlec illud admonuilTe ab re fuerii folitos elle vetcresiaddcre ali/ 
quid vel oetraberc oictionibus vt in reliquia i religiotnam cnm.l 
fimplici fcnbaiur fitq3.c.vocaU3 cojrepta natura vcrius tn gratta 



l.gcminat Birgtli^ Xroas rclHqui'as oanaum^dé rdligioitc pa/ 
tru5 a 3i»uenaU indupcrato: p:o imperato: oicif :11auita vero ^ 
nsara.PI33uo20 pio ntars per cpcntbcfim qu§ cft pofitio qo5da5 
in media oictione lirrcrg vcl fillabf frequcntlllimum cft. Detrabi 
tur per fincopem qug eli abli7tio oe media oictione litterg vcl fflla 
bg vt ouxti P20 ou;cirti piopertius:^ quotiens raro ouxti fufpiria 
motu: 6cd iam oe poieftatc litterarum qpbieuilTimc oilTcramus. 
De potedatibus litterarum. 

" ytcrm alig vocaleeialig cófonantcs.Bocales fiat 

numero quinqj.a.e.i.o.u.vtimur etiam.y.grgcoiii 
caufa nominò. £t vocales quidem oicunf q? per k 
VOCC0 perficiunt: vel fine quibus Vojc litteralis eflc 
non potcft.vn 1 nome boc pigcipue fibi oefendiit 
£>r§ci quoq5 ^yìi ÈvTà Ho Trta ^ujyAa boc é a voce nomiauc 
rut.£f terg eni qug cij bis ;pferunt cófonantcs appellanr. Omcs 
9ut apud latinos f unt ancipites vcl liqutdg boc eft : qug facile mó 
^uci mó coiripi po(Tinr.6icut etia apud antiquiffimos erat grg 
co:;2 ante i uentioné.À.^.w.quib^inuentis'.È.'r.o.qug ante ancipites 
crai remsnfere perpetuo b:eue6 cumcarii p:oductalocapolTc(Ta 
fint a fupadictis vocalibus fcmp longis, 

De a vocali. 

^WR^Itiocalis vbiq5 fola Ioga efttcófonantibVro addita 
anceps c:vt fama fatigo.cóis fi muta m liquida feq 
pi^AMS tur vt patres pafius.boe pueris monit'^paircs in / 
fundcrc lippoa Birgili^ T\dligione patrum apud 
K^^Sm-a l grgcos quoqj ofVxpyoy boc e bitépoicu a: -e i bac 
oictione troades modo cojripitur St pjocul m fola fecrete.troa/ 
dc9 acta.f t troades in video modo pioducitur "pcrfius non mi/ 
bi polfdamas ? troades labeoncm p:gtulcrint. 





lidie 



freni 
lini'' 



3M 



apud greco6 fcmpcr bjcuiatur:apud tìos pa fe pio 
diicicur fcmpcr:aiij3 iuncta artccps cft vt Icgi Icges 
(cgo.3ti g:gci3 oiciionibus in quibus.b.fuerit fiuc 
illud in .a.Uuc in.c.vcrtemcs mutaummus pjodu 
jccrc fcmper folcmus vt OhJSh ibf bg icmi^ p:icne 




jiXiArttotf milcnis ©juLa^o bomcrus. 

De .3. 

6ola longa cft:coniuncta vero cubia vt audi pbilli: 
fcqucntc muta cu liquida mó pioducir mó C02ripif : 
vt in bac cictióc vurc*' pcrfi^ lurgcfcii vitrea bilis 
■juucnat: vitreo bibit ille p:iapo:« quia Aixpoy^o 
^ I cft apud grgcosudeo in oiaionib^ grgcis variari có 

tingit nónun#:vi in critic^ibouti^vt critici oicutOnuenal criticc 
pcllucce3n maria coiripif.i.pcnultimu apud Ilaudianii . maria 
angelo Vifo % fcis maria multi ejc iunioiib^ ^du):crut.lil3ó ettà ^ 
fimplici mó ^ Duplici accipir:^ fimplici.qn ab eo icipit fyllaba in 
p:incipio oictióis fequétc Vocali in eadé fillaba: vt inno iuppiter; 
vn « pofitioné facii fi ancedés oictio ocfinit i cófonantc.^ oupli/ 
ci qn \ nicdio oictióis ab co icipit ffllaba poft voalé an fc pofità: 
fequétc quoq5 vocali i eadé fyllaba.^p fimplici in iuenit i mcdu oi 
ctione:f3 in cópofitis tm vt biiug^ quadriiug^ reijcio. Virgili^ tity 
re pafcétcs a flumie reijcc capellasté bic i quita regióe. proccleu/ 
matic^ p oactilo pofit^nnibi vidct rcijcio % fubiicio aliqn fimplici 
i.aliquando Duplici fcribi. 1 p:optcrca fyllabà variari: nam vt in/ 
fupcrioje cjccmplo cognofcitur co:ripmi.I5irsi[iu83dcm fame ^ 
dujcif libio.^.lNCijciunt parmas % cquos ad menta vertunt. Oui 
dius.T\ci)ce libatos illi^ 0:3 cibO0:3té pcdibufqj rota:p:fubijciut 
lapfus ^ucte ait 23irgili^.6iatiU0 vero co:rcptc fubicu gauifus 
vlixes. £ft qn.i.iier vocalci? claufa vocal e ci! ffllabg Diercfto vt in 
oictóc naiadcG Birg.acglc Tlaiadii pulcberria.Ouib^llaiadijq} 
tener crimie rapt'' bylas-^^uams boc ^ptcrea fo:talTe fii q? qdri/ 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



ffllabu cft apud grgf03 \MiàJ\ec plckdcs tmc ^ eicrcfim pfcCy 
fldcs Qiamue.Ovidiue plciadce inciptcnt bomcros rdcuarc pa/ 
cerft06.3clem 3uii5jf(Vt fama c)plciadc(q3 paritttnoxgtgcoium 
qui tH'crcfim faciont ci oipbtbongu ^.l.in.ff.conucrtonf.ut iDcfio/ 
due TrKHiéf\(fì\t dTActygyofcòy èfnTeMojXEydcS^. 

apud grgco9 fcmpcr com'piturrquonia ci contrarie 
.tSifcmpcr pioducitar:^ vocamis quidc adocrbium 
fine cxdamantis vox fcmpcr p joducir ctiam voca / 
Ufubfcqucntc rOoidi^ O ego quantum pgt.boza/ 

tiU8:o ego inf^lix quoti tu fugta.IiirgiU^ro regina 

nou35.£o:ripit tamé i ilio virgilij.tc coifdon o alejci .addita ali js 
cubia ed'M l^omulus toga: t i bis qug Mjaéyd babuerint aptid 
g:gco8 ferme fempcr pioducitur. 

r>c.23. 

P^^^Si Tlullam p fc babet ftgnificationé: cu alije anceps cft 
K^^E^I ut futnus fuga. 3" pnncipio oictióia fequéte vocali 
S^^^^l in cade ffllaba vim babct Timplicid cófonantie ut ve 
ll^ffi^ j tu6 vcn^ vagus.3dcni accidtt ? cu poftponit voca f 
^^^^35^; |i:t al pigccdit in medio ut viuus auidus.itcm cuin 
i fine c ut foluo voluo roluciboc ita ce inde cognofcif qp nò per fe 
fcd vna cìj adiuncta vocali voce pcrficit.jSft quando in media oi/ 
ctionu oiercfis fit:c.v.pio co:repta vocali inucnit : vt apud boia 
tium niuefq5 oeducunt ioucm nunc mare nunc filiig £it enij oi/ 
mctru:iambicu:coniunctiì pcntimcmeri bcroicf ftarc non pof/ 
fct nifi filue trifyllabu accipcrcf . 6imilif apud latullù quod jona 
foluii ligntàtfft cnim inter cndccaffllabon pbalcutios Ouidiua 
qnomficaittnunc quoqj te (alno perfolucnda nubi. 3nud quoqj 
non te fugiat.u.poft.q.s.T.g. fequcnte vocali vim litTcrc amittc/ 
re ut fuaui6 lingua aquntnam cum ffllabà perfe nó efticiat elTe uo 
calie nó poteft: i:óf4iii^ ideo non cric quia pofuioné nò facit vi i 





aqti.i na biaie cft a.qaod p:odnccrcf fequcntibua.q.f.u.fì.t.vo/ 
aliv» circi : voi iickj cojrcptg «iugula obtincnt tcmpo:a : p^oducig 
bina: ócd bactcnus oc vocalib^ ad aliae Uttcrae tranfcaiiius. 
Dc jConfonantibU9. 
Onfonanriu alij fcmiuocalestalic maj.Bcntuoca 
Ice fut icpic.f.l.m.n.r.f.y. cputó.f.mura cfk poti' 
muUis rationib^ oftcduur.:)i3ut $ funt noa£.b.c.d 
t.k.p.q.t. £)C bi8.k.c.q.#uis figura t nomine 
c idcanr babcrc aliquà oiffcrcniiàtcij .c.tanic oxiàÀ 
tam m loiio vocu iii metro coiuinct potevate. £i k quidc peni 
WS fopcruacua cft.nulLi cni ratio vidct cor.a.fcquctc.k.fcribj oc/ 
beat.Xartbagocnit caput fiuep.c.fiucp k.fcribant nulla faciunt 
ncc in fono ncc in potevate ciofdc cófonantiu oift*crc»à.Oua ^/ 
pt mbil almd vidct fcribcndamifi vt olkndat fcqucs:v.antc alte/ 
ram vocale in eadé fylbba pofiiu pdcrc vim liTterg in metro quod 
fupradiciu é.Duplices funt.jc.t.j.nam on^ eas a g:f cis accipae 
mue loco.x.c.«.0. poncbam'' loco vo.j.ouo.ir.t.j.qdc ficni.f. 
gjgcoiu nommu caufa vtimur.ancipites in cófonaniib^ vel liqui/ 
dg funt.l.c.r.quf mó longa mó bieuc polt inuras politg i cade oi 
ctióc t oiuerfa faciùt ffllabà.bts quidc addiii.m. xm. qi ipfc quo 
q5 coca faciiit ffHabaa poft mutas pofu?: Vt apud Omdiu3 lib.jc. 
p)ifcofamq5 guidon grauidàcg bamatbuca meiaUieiqos fequcnti 
bu0 g.i.n.^uci oeboilTeiinificni liquida cflct « muts lucta fylla 
bà antecedcnié Variandi etià in oiuafa oictióc poieftatc tcneret, 
S.i metro apad vctuftilTimod vi fnà frequctcr amutcbat Birgili^ 
.cneió.-ponitc fpca fibi quifqj fuaa :3dc.)ri) .intcr fe coi jlTc vi/ 
ro9 % oeccrncrc fcrro.aliq.e.liquidis adnumcraiìe tradunr .b.afpi 
ratióis nota c % nibil aliud babct Uttcr^ nifi fijuram: « q? in ver/ 
fo fcribitur inter alias liticraa.jert tamen quado confonàa « pofi/ 
tioncm facit vt apud virgtlium Icrga fatigamus bafta. SinguU 
confonantesoimiditimponiuknttcmpoJto^licibiie cjKcpig. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Scd lam be ffUabis cjc qufijus pcdcs couftituonturun vniuerf«in 
pjgcipiamus. Dcffllabis. 

Yllabacft cópigbéfialitteram lab vno uccéru:? vno 
fpiritii pjobta.£)iat auic óif o toO dvAActiiBót/ 
ygiy boc cft ab acccptióc Uitcraru.3'n^P"^t» 
fingolam vocalm fonoo fyllabas nominam^: « qof 
ffllabg cy fingulis conftat liitcria nó plures funt ^ 




ipfe vocales oe quibue fiutia fingulis auté incipic)^ nó plua ^ ad 
fey litteras afccndcrc pót ffllaba iu latino fermonc: v^i a aba maru 
ftana lìirpe. Omnes ante ffllabg a vocalibui^ cjco:diu capiut. flaj 
qug pjcccdpt cófonanics vt tcgo rcgo ipfi vocali inipuianf fine q 
fonare nó polVenr.vndc t confonàtce appdlanr : qug fcquont auc 
anrecedcti bareni vocali aut fequcnti in media oictionc m in coni/ 
paro in pjgccdcnti.p.fcqnatti vocali oatur: SfUabg accidiit quat 
tuo:. Icnou-jui triplc)cc:acutui«:3raf;i6:circumtic>.u3: Spini^q 
t»uo fune afpcr c lenta. Icmpn9.Tla;n onmis t fllaba:aut longa é: 
ani b:euia ant cómuni3:1ìuniems quia ab vita luterà vt oictiim é 
ad fcx potcfl afccndcrc. accidnnt ite ffllabg £ctali9 1 ci contraria 
fyftolg.£(l ante ectafis ffllabg cóira natura cxtenfio. 6fftolg vero 
ffllabg cóira natura co2repfio:quod nulla fit additionc aut cetra/ 
ctione liiter^ru.ft narurahtcr qutdc b:cu(B pioducir ut apud O / 
uidu3.Z3ita oederitis.tn vndis i vtilis beg arram fi oederttia crit 
1]a uralit vero longa coirtpif apud BirgUwiobrtupui ftcterutqj 
comg:£t matri lóga occc tulcrùt faftidia mcfee. 6y11aba;: alig p/ 
me alig mcdigtalig vltinig.ft piinig quidc omnifi parmj o:aiióia 
taro lògg q> b:cue8:modi8 fcptc cognofciir oipbtbógorpofitione 
copofitione: vocali ante alteram vocalem:rcgnla:e;xn)plo. 
DeDipbtbongo. 
3pbtbógo ffllaba fem^ lóga cft:£ovipi inucnir fez 
qucntc vocali in cópofitionc vt apud Birgiliu.Sti/ 
pitibus ouris agitur fudib^ve pjguftw.jité cù in Di/ 






«afa oicrtòc vocalia fcqoitur :Dt ittfulg ionio in magno. £t apu4 
iDomcrii òcjjApctja.déy^gTTéJOLoOdotTròAvtpÓTroy $it10f« 
rcfis oipbibongi ut Ir^ilìa p:oir§(Ta Scneus ^ gncuóiOuidiua 
latia polì tlià fuccdTit acnca pjolca.£t m gcnitiuis p:ims oecli/ 
naiióis ut aulai pictai ^)anle:l picrf.animai laquaiuarau^ ani/ 
mgiaqur- icrr^ apud lucrctiu.Scd bgc p:i^ annotauim^iOuat/ 
tuoi vero fuiu oipbtbons»:ac:oc:au:cu:ut acneas pocna audio 
curus: ei-.quoq, in g:gci3 oictionib^ocpicbcndit vtoipbei callio/ 
pcatlino fowofus apollo:?.v/i.ut arpfia; vna cni eli c% bis oipb/ 
tbógia quas imp:op:ia3 gr^ci babent'. 

Dc pofitionc. , 
Ofitio ffllaba fanp cjxcdU.m ante poStio cu voca 
em £o:rcpta:aui ougconfonantcs fcqimnf :aut vna 
^uplcx:Di arma apiJ.mcjctiusraut altera cófonas: 
i altera vocalis loco cófonatis pofira: ut al iuno 
. crnu .at vcn^ obfcuro.Iam ctu in oiucrfa oictóe 
i cade fequetc3 cófonarcs poìtioné faaut , £t oictio i vocale b:e/ 
aé ocfméa fcquéribue ouab^ fequétib'' igpc ^uci cófucuit ntapt> 
Mirg.^ontefq-, ftuuiofqj voco.Icrrafqs iractufq5 mane: Iribu/ 
laq5:trabcq5.3uucnaU9:6ibbn0 1 acre malu fgpe ftillantia ocel/ 
li:lDomcr^. Awtwtè ti^tòi^i 4>i^)òvódtg Avvcoxevh: Do 
toq5 piotoqj pbcrufaq^ oynamcncq5. 

De jCompofitioiir. 
Ompofitióc cognofcif pma ffllaba: ut fi ncfciae pi. 
quàta fit i otctióe pi^ ex ipius cópofiio cognofcis.fj 
in cópofiiis fyllab^ quatitaté accétus pcipuc oemó 
(Irai: antai ei fi cóponir ca ad adaniai media co:re/ 
^fcrr.foloj fi cóponar co. có media ^ucta con 
folo: enunciar. 3>i cópofitis fyllaba tara é quata fuerit i fimplicib^ 
£ótra tii é in nónullis vt nu.in nubo lóga c,Oui.6i q volee apre 
nubcrc nube pari.£o:ripit in bis innuba % ^nijba.^ui.Ierrita 





r 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




foitcodgopataa Innuba ffluas.Uir.pii'ma «rdlna ^pronaba 
3uno.in connubiu vari3turnu.2Jirgi.pcrcóiiubi3noftra per irt 
ceptod bfmeneod . 3<<< TIe pctc cunnubijd napin foctarc laiinis. 
3*1 luro i.Ionga c:\n ociao i pcicro bJcuia.Di ^xiucitur in Dico. 
Xojripir in bie caufidicus:fjlftdic'':malcdicu3: 3»'Cognitu8 quo « 
agniiue penultima bicois cft.llotat « fcmifopu^iOui.Ibcfea p 
fumic femifopita manu8:3ckm: Du petia amplc)tu8 fopttaq5 bja 
cbia tae(ans:.Contra in ambtens participio pcnoliima piodociiur 
cum in dm fimplici pnma co:ripiatur. 

DeprepofiiionCi 
"Rgpofitio ipfa quanta per fc fucrit tanta ctiam ifi / 
fcoinpofitiócelTc folet je.fcmperpio^uaf ncuado 
I Birgilius fuado ad fumi faiìigia culminis.De p/ 
I ducitur vtocpono:oeduco:occipioJ J^anustano 
Depone timo:é. 'papintua 6ed tota iuuené Deduce 
re trota.Ouidius Decipioi piudens ariia ab arte mea.£o:npit (i 
componat cu oictione incipiente a vocali vt oebifco. Birgtlias to 
Hìqj oebifciit. lucanud 6i terra oebifcat . "^^5 quoq5 pjoducitur 
femp nifi vocalis fequatur vt fubdibufve p:5U>ti0.3" 1*^? 'ó/ 
pofita non funt t oipbtbongù non babent : plcruq5 cojripuur vt 
pjecium:p:ccor.p:ece8:p:emo : p:5bendo . 6equoq5p:c)ducitur 
VI feparo:{epono:feduco:Ouidmd Separat aonios actca pbocia 
ab aruiarltbuUue Tluncindne velìcm fepoluani: perfiusi'Pan/ 
lum a turba feductio: audi:{i vocali^ feqnitur oe c ic b:euiari com 
pcrtHmcltvtinoiciionib^:Debinc:oeoH'um:fco:rum. Di eiiam 
p7oduar vt otduco:oiuido:otripo:Diligo.indtrcrtuo t oiriniocoi 
ripituri:>utdine:IulitannaDirertuB.BirgiliuB:jDi^itq5fp:elid 
voce oireniit. ab : fi componatur cii oictione incipiente a vocali 
femper b:cui6 eli vt abigo:abco:fi vero cum oictione incipiente a 
eonfonante pioducir vt abnuo:abruinpo. Sd b:euie eft fequen 
K vocali: vt odigo t^tniua bis adactU3 Icgtbue biaruifcquaite 



wco. 



t}/ 



coronante ^ucit manifedu ed c i eà vmi folcre 3 qua oictto in/ 
eboat cu qua cóponic: vt ex ad 1 nuo fit annuo: cf. ad ^ ligo alligo 
% quoq) femg Ioga eli i cópofitióetvt aui'^:amttto:23tr.3milTos 
IÓ50 focios fermóe requimt. Ob.« in.i cópofttióc fcquctc vocali 
compir vi'obcrro:obumb2o:obcdo:Deniq5 ad.in.fub.ob.cópo/ 
fitg cu co feing bieuianr.Vt adco:abeo:obco:tnco:rubco: £i) iacto 
vcro:flDt trifyllobii faciut vt adicio:inirio:fubicio:obicio:z in oif/ 
ferctcs ftinttaut letrafyllabù « ^diicunc: vt adijcio:inicio:fubicio: 
obicio. *l\e co:ripit vt repono:rcduco.notaf refcri nà ^ repijfcn 
to:rndeo:rcpoiro cojripit Bir.Oui te rantu o:c rcferrci. 3de la 
lia voce rcfcrt.cu ftsnai intcreft vcl oiftàtia cft:^ucif 3uuenali3 
Xiuid refert oictis.ignofcai muti^ an nò: indiffcrens e in rcifcio. 
23ir.1\ciciut parma8:« tiryre pafcctcs a ftumie rcijce capcUisibic 
coiripir re.é cni ^ccleumatic^. bui^ aut varietatis ea ratio vcriffi 
maclt qjficutoijani^iiiodotriffllabu rciciocftmóquadrifj'llabtt 
1 ouo.ij .in vnii abeut pJoductu:6tati^ quoq5 coiripuit lela ma/ 
no reicit:in rcppuli:rcffult:rcppcri: cófonàtcsgeminanr : io prò/ 
ducif re.aufóni^ tainé re in repperit «.p.geminado ^U)cii:« oc/ 
trabcdo coiripuit i boc tetrafticbo.^ni laqueu collo necrabat rep 
perii aorii:Ibcfauriq3 loco ocpofuit laaucii:at qui pdidcrat poft 
^ nó repperit aurii :aptauii collo qué repperit laqucii. prò nato 
ralitejctendic vt^pco:piouebo;^fcro falliti muUistvti prò/ 
cella:p2ofo3^:p:ofundus:piofundo,Oui.loa3 lacbifmas fcin£q5 
babeo fcmgq5 pjofundo:profuru3.3r^ <P^"r<> -Oui.T^ifit; 1 bis 
inquit faciio inea tela p:ocureB.p:ofell^:pioncpos:p2orcru^:p20/ 
fanij:p:opero:p2ofccto:piofiteo::p2ofeffus:p:opbeia: p2oficifcoi 
p2ofcct^ P20 C02r(piiit.3uncnali3 tamé inquit: 'tS2ofectura Domo: 
3n p2oficio ? el'' participio p2ofectur9 p2oducir Oui.Tló p20fectu 
ris litt02a bob''ara3:b2euiat fi cu oictione cóponif : q a vocali fn / 
cipiat.i ^ifcio ejctcdi folet róne qua oi^i.bo2a. ^ijcii ampullas. 

b li) 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



De vocali ante vocalcm 
Oalis ante vocalcm in piimtó ffllabia : t io lait 
tiis oiciiotiibu9 fcmpcr coiripiiur vt oeus : meusi 
luo: producitur i fio.fcd ounta^at biffUabo.itetu in 
0iu9.a.u.nir5iliu9 Dia Camilla pcrìiue.Qaid Dia . 

.poemata narrcni.fcd eft grgca oktio. nà « iDomcr : i 

3it JXiòO (JxiAeodf :bcro8 z cos p auro:a ^ucut pina qm 3:5/ 
cafunt nomina ^ficfcribunc HpwHpdjOOiciturtameit&aò vndc 
COU0 qiiancfoqj prima cojrcpta 23ir.pmo.6urscbat eoo. 

De ocrioationc 

ps^^^i£rlu3tióecosnofdt pmaffllabaqn ocriuatii pmiti/ 
I ni natura fapitvtamabil pnta compie qtn ab amo 

Sf(^l 1 • ^ ^"'^P"''' b^jciiiaf : £lamàfl ^0 .pdiKit nam l clamo 
r {^^^4^1 ^ ^ <pducit , S5 vt ff lldbe q)t\m co^nofci 1 oerioa 
!s2j^^^' tiuis podit a cibne VcntóF pzimitiuis aiadoertcndij 
é.t pinrtmfa cni tpcriti fallant .£t oeriuata quidé multa (ut q pmi 
linoijz ^titaié no fcruat lcgo:fcdeoivoco:rego:p:intà coucpta ba 
bét i lesetJifcdes: voccs'.rcgee .pducta ed c^is Dubitati fepe pót 
noia ne a vcrbistan a nominib^verba oeriuct :quod ip(a ftgnifica 
rione « rem naturis rimàti:.u9 facile erit cóptebcdere. 115 eni Dice 
re pofTurn'' rego mfipìi' fit q regattnec fcdeo nifi fcdes fueritraot 
loc^ vbi fedcas.Birea quoq5 cij pmiiiuo nó céueniiit fi ift ayireo 
ccfcéderc cenii é. qu? fequnnr a fuis oifTentiflt pmitioie: flato 
ras a ftatMncan t ftatura redit.idé bis afcripfit aqc quom (tata 
tpa flatne '^ocnda» a ioco:feciu3 a fec*'i3ir.11ó feci'^ac iulTi faciut. 
3dé nó fecius ac rotat enfem .Xegula a te jo luca. PàiXas ficanio 
tegir q carbo fepolcbw 3uue.Ouc tegula fola tuet . latema a la/ 
reo »I5ar.Dii)c latema vi§ clufis fetoi aurea flamis.luca.Oois la 
tet bic fope;:.*Ke3ula a rego 23ir.3lle regit oiais aioa.bow.llc 
gula peccatis qu§ penas irroget § quaa.piQ)c a Dico '^dc.Qui ca/ 
plot rifue bo'im famàqj oicacio,Oui.Dicite preiidcf .lucana a lo 




«0 >uc.23cHufma oigna loccma.Brilta ab arco. §cralie a fero 
Ttn-z ferale^ an cupxfTasinà faalia oics crai quo facra moiruotó 
ccIebMbant fic oictua a fcrcndis in fcpalcbia epulis auctoi vano. 
ì)r3olta p:etcrca oeriuata comgics-.qa? piimitiuoiu fuom f titaic 
nò retina ?$ oe bis particplarcs rcgulf iradcnt infcri^iSccidii ite: 
fcd n6 nvfi rariiTimc Vt mulatie piimUiui i ocriuaiiuo littcria:§rt 
tas quoq3 ffllabf varici mo i moueo coaripit -.axiucic imobais qm 
poft.o.nó.u.fecLb.k. 

DeKegula 

fgola cosnofcttbocpacto,Omcpi§tcritij bilTyila/ 
ba piimà ,pduat vt lesi: vidi, p ci bgc panca bibi:fi 
di:(cidi:tDli:t>cdi:ftai:« Vocale an vocale babctia vt 
fui:nui:rui:cu fotdcópofitie.i fidi quidé a ftiido pa 
ma coiripi e% cópoftro ocriuaro cognofcit .»a i qaa/ 
drifid^ pcnulria co»ipit liir.Ouadrifida quercó . jeietninata p7 
tenta piima coiripiiit vt pcpuli:fcfeUi:mo2moidi:pepcdi. aiiow 
pjgtcritoju tata cft pnia fyllaba «irta in coju pma pofitióe fucrit vt 
i amaui a b:cuiat qm in amo b:f uis é.falUt i bis rcftula. genuitpo 
fuitcocgitncc mirii q: piimc pefitóis fug litreratorà nó feruaf.rcp 
pDli:rcppcri:rcituli gcminat cófonantc cà vcrfus vi Dicin é . firn/ 
pUci tn fcribi oeberct.vn in rcetoet^ repnlfaqm.p. nó ouplicartt 
re bKuia é.Snpia bilTyllaba piimà ^ucut vt lufu5:boa.lufuM 
? PHecenas: notane quiiii a queotf^ bni^ cycmplii vi]c uienics.itn 
ab co.boc ex oeriuato cópoluo intelltgit pnnià co:ri^ Qui. 6ol 
addit^ qua qrie aii:fttu a fino. vn obfii^ pauptae obfita pani9:oa/ 
iij a ooiftatij a fto.rutu a roo.vn oirut'':Oui.oiJnt3 marte tuorra 
tn arco: Hir.TlosabijfTeraiitliti: alinobicìoblit^.ODl. Oblitus 
a onc cede libell^ crif.citu a (ico es.nà a «o cte quarte cóiug.^du 
citur lucanus. òtratifq, ejrcita inucnt . 3^^^ ps^tcxc^ gcncrnlis 
regula cft:tantam elTe piimam ffllabaro in omni pj^terito pfecto 
5 plufquapcrfccto:'Jinvno fotnromodi tm coniuoctiui-.quata 

b iiij 




fnerit i ptcrito idiatiaU^tm tga rationé fequont pfcfjtia l'dtort 
Di nifi fowc littcratura mutcr: vi acni^ miin quib^ oc ;pdudf cii p 
ma in^oo bìcakt qm murario litrcraru faaa c. participiiì piatevi/ 
ti 1 fatati in rostfupini rcgula (cquanf pigrcr ambit'^.a.umjw co 
tra piiniiriui narura penultima e^tcfaj b5. Oui.iuflfir z ambire cir 
cudarcIirroM tcrrjtambircrfubftanriou co:reptà.luca.lctiilifq5 
ambitcr vrbì. 23crbalia z qnicquid a fupino é rariói pfcntit fupinf 
•pigfcnris parriripiii futuri iouscgcmdia CD pjefcnti cógraunt. 
~^ Tempio cognofcit pima ffllaba quotiés ad appioba 

ti alieni^ poctg confugin^^ auctojitaté: vt fi oubttct 
quifpià ^ta fit ti in tit'^cjc ilio cnnci verfu bicuiari p 

Wi ^'P*^^ ^ f*^^ ^^^^ ^3^* tyrannc tDlifti3ré c% 

U t^^^l ilio POar.Iogit me tii^actitarc caufas.cft cni endé 
caffllab'^pbalcuti^ conftas ejc fpódco oactilo c trib^ trocbeis: 3" 
omnib^aiit oictioftib^poeta:? vfus requircd^c:? ^ptca kgcdi fuf 
omé0:f5 1 pjimis optimi « ^atilTimi vt Uir.-Oui.lucan.'papi. 
SilU.eoJu aui verfus memo»^ comédàdi ^plurimi:|fic fìct vt ne 
ipfis quidé regnlis op^ ftiturii fit.quib^ tri oia cóplccri pene infini 
Cu cITccnuDc quomodo nicdip fyllabg cognofci polTint oifcrcndii 

di. Demcdijdfyllabt9COgnofcendts; 

f dig quidc fyllabg fijt qugaiq5 iter pjimà « Vltimà 
fucrif :vt i trifyllabis « tetraffUabis ac etià poUfflla 
bis oictióib^:? fi raro iuenies q plnres fcjc ffllabas 
babcat « vcrfD5 bcroicii igrcdiaf .Oui.i pctametro 
bcptafyllabij pofuit infatiabilibus coipe riya lupi». 
Sex auté modis medif fyllabg cognofci poflunt:pofiti6e: oiptbò 
go: vocali m altera vocalc:accctD:regula:« cjcemplo. "pofitióe vt 
capili^ mctcll''. Dipbtbógo vt cewuniaicomf diattragocdia.Uo 
cali ante vocale media fyllaba vt p jima i latini^ oictióib'' fanp coi 
ripit;vtglo3ia:fi(iMlot3t bigenitiui vni'':ipfi9:nulli'':in quib^.i. 





^ocsAìb an.u.mó toga mò bienis c: 3n atius:? foli^ fép ;pdDdf :i 
alteri'' fcmg bieuiac.^cnitiui ite qoint^ occlinatióis.cpurà ^dtt 
cut vt rpci:rd:oici.Stati^ i Ifci^.i.an.c.^xiuau ^ptulitoiccs lem 
pia lyci^oabis .ic.tbcbaidos: JSrgca i ctìòtf anoib^'in. rt.vcnictia 
apó latinos ac oipb.babct, Vt a .OonBaioff ìAfl 'iJ\àló6 KOpiyi? 
Kupriydìó(j"r fiinilia boc é a tbcbc tbcbgus. ab ida idgus: a cf re/ 
ne Cfreneus :3tcm cum.sì.oipbtb.apnd gigcos ante.os.focrit.a 
vL^y^mó i.e.mó i.l.lóga a noto Xóucrtit i.c.longu vt Ciroy 
Àsiò^ Spóde^ òt?V4>éiótf Slpbcus &x»^£o* acbilc^KaAòi'irgici 
jOLéÀEict-rrAaTEitìtÀiliireia £alliopca:mcdca:plarca: oeiopc/ 
Ì3:3ti.i.longu vt Aa f féìa cpyeia Aàtju.ifg{a yiKóaièAeia 6à/ 
tsiia l3ngia:arsia:lampia:nicomcdia:tb3lia.z3ó aiit 23irgi. Oui 
tela tfpboca temnia co:repiii ^tuUt:ooncu é oojcs.H.'éi.oipbt.^ 
i.oetmbcre folct.£bo:cT.ncme3:malca:mó ;pducià mó coircptà 
penultima l?abét:c rame grgcceft xópéi'aygjaéiajióAéia liir. 
"pars pedib*^ cbojéas plaudut.3dé W ^alceqs fcquacibna vndis. 
luca.lóge flucros Donare malcg. 3dcm Hcmei pecto» monflri. 
XillxMó maratbon raura.menie§ fródofa Iconé^ acccius fylla 
ba:}2 mediarli cptilafé pcipue idicaf.c auié acceni^ qfi accatus oici^ 
co qj a vocis càiilaià noa faciai fyllabaa cognofcere-.fj ouo im ne 
celTarij ad boc fut.£oircptaa qui e quoiiéa fine vlla moia mediaa 
ffllabas enuciamua.vt T\omul^:iabula:poculu: "productua Vero 
quoitéa mediaa fyllabaa aliqua moia vocia exp:imim^ vt fouuna: 
naiura:Sic ant cófiderar i oictionib" trifyllabiattctraffllabis:^ po 
liiynabia vt fi querat amicilTi mo:u quib^fyllabia cóftet piimà ctia 
b2cué oicim^.excplo vt amidi oilejcii amic^ fccudà longà iuenim' 
accétu.tertia pofitióc.quartà bjeuc accéiuiq: cfi oicim^amicilTimo 
ru pcnnltimà fine vlla mow eiiuciam':quintà longa accétu : vltta 
^ta fit regulia colligir oc Vitimarij ^tirate. *Kegul5 quib^ mcdig 
ffllabg cognofci polTint iferi^ tradenr^H^ tri gcncralia regula eftj 
Supia oia irifyllaba qog a pterito fiwmant mutaiióe vi in lii fi mó 



V 



nibil addaf aut octrabat.-pcHultima ^cac vt madaui màatut 
mdmi audnn:3clc « i biffllabis fcruaf . Zjxmpìo oepxnben/ 
dir mcdU ffllaba qn ad p:obati alicoi^poet§ occorrit auctoaraté: 
Tluc oc cremerò Dtccnda é. Xrcmcnru i noib^ Ucn cticiin-rcu re 
«i a fu<3 obliqe fflloba aut ffllabia fiiganf . 3" vcrbtó aut quom 
f ncipalia a rcUqB q c% k gignurur pfonis ^ rpib' vinamf . fli£.o 
i oi aanéto noie ^mJucì iucitiunr.Tt Dnabusiofiarnioicru: oicb? 
ambo^ ambob^.3-^*o-f«ng coirìpith: vt rrib- :tnainb^:rribDbu9 
vcrub^:a krcnicro oim verbo:? fp lógar vr amam^:aàbf9:amabà 
amabas bar : amabo bis bitiatnamor amabamur:ainartd amare» 
Horar oo.cu (me cópofitia pmg oiugarióis tm n circudo: venti/ 
do i qbus.à.coiripif Vt oam'':circudam^:venudain''.c.femp ,pdu 
cit nifi.r.fcqtjaf:vr monem^imoncbam^imonebun*'. i fequcrcq/ 
dc.r.pns idicarim vcrbom fcòc cóiug.ac pina rpa oprariui z più/ 
ctiui ra acriui paHìui verbi cuiofcijq5 cóiuga.ué ifiintiua. fecadg 
e.^ocilt vt ooccris: ooceré : oocercf :moncris:moncrc: 'moncrer: 
amareris:amarcre:audtreri8:audircre:ooccic.lKdiq vo tpa coin 
piut vt nionucram^tis:33berl3:am3bere:ooccbcri9: t)occberc.3. 
fg cojripif vt Icgim'^upnti ìdicatiui qrte cóiug.?ab co oefccdcnti 
bas fp ^ducif .m.'Z.r.fcqBcrib^ vt audim^ audirc audircraudircr. 
3n ptcritisoim cóiugatioiw.i.an.m.bicuiat vi legim^: vtdimos 
mDnioim'^iqó vt fernet i pterìto verbi audio ciì alit compi nó pof 
fit fyìicopa fit 7audtjt:audicrà:audtcrìm:audicro. oicit ^audiuit 
atidiucrà:audtticrìm:audit}cro.O i qualibct cótugatióe i'p ^udt 
vt amatorc:legirotc:ooccroic:audirote.3n verbis fum « volo co/ 
riiq5 cópofiti3 vtnoloadfuinfpcjrtcdirvt vdim^inoUm^: adfi/ 
mu0.B.in ciidé vcrbis femp conipif : vt volum^:fum^adfum^:ba 
ctcn"' oc pcdib^ Vcrfus bcpinerri t pctamctri oc fcadi rónc oc bis 
q accidiìt metro :oc q»riratc pnmojij ac mediarli fyllabaytfatia mi 
•p.paulc in vniocriu arbitro: oictii. 6up eft vt qua Via verfps ipfi 
bcyamctcr «pciuaroct cóftitoifolétpatcfÌ3Ciam^:finiul «aliquid 




/5 




a6 ad carmintó bcroid 1 dcgiaci Icgc « ràrictatè portìHcat Uuif at/ 
tftigainu0:£t poftrcmo oe §titaic omniu fyllaba?? gcncratiut re/ 

aulasfubijclamua. 

De bcpmctro vcrfu witftitucndo. 
f rftts bc)caiuctcr fiucbcroic'' fic cóftituic fcj: regio/ 
nib^ quas obtinct oactyi^ fpódcufqs pedcs r«ipit: 
(5 oactyl^ graro « nó nifi omàdi pocmatis gfa quiii 
là regione fuà Ipódco cóccdit.6pódcue i polìrcma 

^ ^1 fyliaba nu^ oactfiu còfidcre patir .i reliqs regióib^ 

wctrloe 1 1póde^ fine vlU iter fe oifcretione f arianr.^uie fpóde^ 
i tcrria mdius petimemcrco f wayl' oiuidat: a.jaj .fyltobia i fez 
pté 1 oecé cytcdit :vltra nó póttbfcmetris ejcccpiiu quo:ó abunda 
tià fequétes verfus cxcipiunr :facta i fcàdendo eccblipfi vcl fynafj/ 
pba.6càdit ergo verfus bcxamet:i fejóeenta n i pini» fcdibus oa 
ctylus 1 fpódeus ^mifcue ponantù qnta ferme femp oaaylus: iti 
fejcta fcnip fpódeus colloca : vi troebeus.£t ficut Dijamus i oibrw 
meiria poftrema é idilìfcrée.quldà voliti ettà tribwcbo effe in boc 
verfn locij:£t frequct i tento iucniri vt apó I3ir,6i pereo manib- 
boim perijlTe inuabit;3té noftrom obroimur ortfc^ trtiferrima cg 
dceti apò lo£3.acibiopiiq5 tcrris alieno gurgitc càpo9:f5 fi ftna 
Ics ffUab^ natura b:eac8 in principio pedis ^ocipofTuntquod 
Scnuo gràmatico bonoiato plaeirittoactiplus erii nó tribjadjus: 
nam z Incannatura co:repiam in piincipio pcdis p20du)rti.Dum 
fangaie inerat oìj vie materna perggi. 

De pentamctto. 
i £rfu3 pentomcier conftai ouabos feiniquinariis id 
, vr porterioj coma onos oaciylos babeat t % feinì 
i pedem pao: ouoetvel ambos fpondeoó vt mixtos 
U fibi inuican ccdentca pK)ut fe fe oUulerint ac fe/ 
, jj mlpcdcm fit:£t tcneat culti iugcra magna foli. J6t 
tcnc:ai cului-.itigera.tnagna foili ♦ Q\s{àm vero fic otftingutmt 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 





(mdmtcs'M in piimfó OBab' te^ioniW* oacty lus z fponde*' in / 
tJilTcrctcr loccnr iti tmia fcmg fpódeusiqó fi piiojé fyllaba memo 
rati pcdis b:cuc lucncria pio Ioga pofita fcito ratióis c(Te:qi para 
illic 0201)10 fiinit: vt apud OaiM qua tu bibaie bac ego parte bi/ 
bam:ric eni fcandir.it quauu bibeiris bac:e0O parite bibà. quod 
fi ita fcquit iainbiJ in verfu pétametro iueniri nun^ polTc : ouob' 
auté anaped^ liinit.Ouidà volut tribiad^u quinta regione nóm^ 
occupare Vt vi% pjiam^ tanti toraq5 troia fuitifs fi vliia q6 pu^ oi/ 
yim'^ in orni metro indiflercns eft non erit tribKicbus fcd anapc/ 
ftu0. £)c23erfuberoi£o. 

f £rfij beroicó pytbio o:acuIo nos oebcre: -x an troia 
' nu bellu cgpilTe i naturali bifloiia pli.aucto: é:p20 
fa oro códita nódii fuerat:£adin^: pberccides: ffr^ 

1^^^ « becate^:cgteris omib^ pocticce gtib'^fcruatis me/ 
^^ggSii ini piimi folueriit: Qai oeidc poli illoo fucre fcmg 
aliqd adimétes ad m quo nuc vtiniur moda pcdelìré orationé«i. 
q abfqj metro é vcinti ab cxcelfiojc loco i planij oclapfa oeduxeft 
ZDiucrfis àt noib'' verf^ beroic^appellatifaiian'' vfbcjanict a nu/ 
mero pcdij.fe;: ei recipitiberoic^iq? bcrou boc é viro:p fonili ac fc 
midco?2 ree geftf boc vfu oefcrtbar : na « boaj.ait Tvee gcftf regij 
oucijq5 1 triiìia bella quo fcribi poflet numero móiìrauit bomcr'^ 
5llc 3t;pp5ie beroic^noiar i cui^poje loco fpóde^ponir i qno t i 
fexto vt apó 23ir.iDcfeci(Te videt fua niic ^miffa rcpofct. 'Pjtbiii 
^pta cngnomiatu cxiflimat:^ cii apollo pytbona oclpbie i mfia 
vUioiié nccalTet:accolg carme beroicù initio fcx fpódeis fcxucrut 
oeide foluta altera ffllaba fine oàno tgie oaciylii rccepiiii'io: cpi/ 
Ilio e meirù bcroicu apollinis ojaculo fuifle celeb^itiirt ex boc pf 
tbij nome fo:titij.3dé vcri^ et 23ucco.noiat quotics i qrta rcgióc 
t)actfl^finice pajté ofonis iuenir :qó Ibcoai.fcrc fp: vt àpxéXói 
iSovKóAiKao jxdì6ai^iì\aì S^x^Ta^' ctet Aao 23ir.n6 nifi gra/ 
ro tait:vt im patrig finca ? oulcia Uncim^aruaaioa patria £u. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



co titfrc lem» in <mib:a: Djqlicus tcrfi» di cum ùltimo cjxc/ 
pto oactfloa oimics babct vi apud bomcrum iàS Ai Aw irpd 
aLaj^cóKKèKófjOejùisyótf àieoifi yàTVKw ? apud I3ir5iUu$ paii 
ditur iittcrca oomod onwipot juib olympi. t't oact^io qu-.dc vti/ 
mur di impcrù l maioié rei vcbccncntià figniliicarc voluin'^:qood 
bomcrum facit frcqucnnlVunc vt cumait youc^oyòvd^pcjToy 
JSp<j8K0tKHvb?^éKovTò A£MóiBir3iU^quoq5 Ojrrciuc cqutt 
t alterno cruru replicato terrà £rcb:o pulfantem ocfcribncó-.bunc 
vforparcverfumfolecvt Quadropedàtepuiré fonituqoaiitvn/ 
jula campu.i ircinit omnc lolu:fomriiq5 rcfuliai: i g:aDi8 boiri/ 
bili ctrcudar vngula nymbo.puloeris.buiufmói autc vafus foiio/ 
ri appcllant quonia crepitai z font ^nunciationc fragofa atqj c%/ 
oltanti qualce materia ipfa portolat.Quib^ ite nimiù qoc uid lire 
piiuaut fonuumurmurve oifcnbim'^.t.litterà «.u.-c.o.t.r. fre/ 
qucntcr inferi.n^: vi at tuba terribile fonitii pcal gre canoio incrc 
pu(t.3té inde vbi darà oedit foniiu tuba.fiiub^ oniéa band moia 
fcd filucre fuiórfcni jtbera clamo: 11autic^:£i oai ftrepitu mòte» 
loto tonai stljcre vaitaa iniioloée fonitcr treniefacta g auia vocca 
3tc Olii p galea fi^o rtcìit bafta ccreb:o:£t refpófat cirai:« gemi 
tu ncm^omé remugit.3rc I^ma mimalloneia intiaf tibia bóbie: 
(3 talcs verfos.qm volubile 1 cobcrcic cóunuat oiciionc ctia lerc 
tes appellant.Spódaicus verlus é vel mololTic'': cii fpódci oméa 
occupai regione» vna ejccepta vt luctàtce véto0 tcpcftaidqj fono 
raa.boc vcrfo tijc p:gapuc viimur cii graocs pfonas « fiate ^oe/ 
cias loquele» iducim^ vi Diomede Ilirgilius latinoiu legato re/ 
fpondcntcOfonunatf gente» faturnia regna, antiqui aufonij 
rei tarditaii atqx oilTicultati « admiraiioni ocprimcndg plurimunt 
cóucnit vt apud liirgiliu.Oui oe fabiis liulcani» fic loquit . 311» 
inter fe fc mulia vi bnd^ia tolluut Oido fic ad acneà inquit ad/ 
miras.IuneilleaaieasquéDardanioancbirg: languida pigici 
rea re» comode boc metro cnarrant vi iuadui vrbé fomno vino^ • 



fepuUa.3tc«1uria;i iiymbo no% ititcpeUatencbat. Od? pcemart 
bcroKis vcrfiboa cotitcxto gratiatn z fpUndo;cm affaant. 

Ulta fut qug pocmati bcroicis verfib^ cotesto gra/ 
dà -r rplcdo:é atfcrui:63 ilUid i pmi9 fi twjo vt tre» 
jot ctià plurcs vcrfus iicjcu o:atfóis ^ cótc)ciu vclu 
ti catcnaquadi iitr fc cóiiccraiit fic £ft i fccciTu lon 
30 loc^'.ifula po:tu:£fricit obietto latcru:quib^ 010 
ab alto $rjngir inqy fin'' fcidii fcfe vtida rcducrcw. Delcctat più/ 
riinu:aiiadiplofi9:cu vltia pnons verfus Pictio i fcquctis pimi/ 
pio iterar vt 9cquit puldxrrim^aftur.aftnr equo fidca 1 ardétia 
lumia fruftrailuiniainà rcueraa arccbat vicula palmas. 23crbi in 
piicipio vcrfus pofiii l ciafdc fine cócinm e 1 clcgas repetitio vt 
VlMia fup pjiamo rogitae fup bccto.multa:? an etià fccptru 01 
ct§i rcgis « an .3^^ rcLiiio eiufdc verbi :aut fimilis p pncipia ver/ 
fuii plnrini02u vt nate meg viresrmca magna potcna folos: Ilare 
parris fijmi q' tela typboea tcmni^tc fpee tu nijc vna fencctg . lu 
requieamifer5:Dec*'impcriuq5 brini. Xepcne9 pulcb:ù cft nòna 
^ bomgotelcuton iverbiepifcipuefubiuaiuisvt T^itefecunda 
rét vifus o;nncq5 Icuarct:? illu 1 labcntc teucri 1 rifcrc nataiucin. 
Siinilitcr feinibomgoptoion vt Scnfit llcptun" c imis lìagna re 
fufa Vadi9. jCómendant qnq5 etià ilU verfus quo:p finnica fiit qi 
tasi vt (iàma media ipfa tencbat:3ngentè t fiima teucros ex arce 
VoQbat: Berfus quoq5 itcriect''occo2C alfert: vt illc fimul nianib'' 
tétatoiuidcrenodoe: pcrfufus fanie vitP8atroq> vcncno £la/ 
mo7e0 finiul bo:rcdo9 ad federa tolUt.incdio fublat 0 ttcger in re/ 
liqs fcnfus mancbit. £óiìcnit pcitatiói ci^dc oiciióis? i code vcrfu 
fine aliq oilatióe gemiatio vt DI3e me adfii q fcci^in me cóucriitc 
ferrij Q *Rutuli:§rcqué8 vocaliiì cócurfus plaiioic fgpc ? grauio 
ré cfficit verfu5:eiq5 clegàtig ^d\\(it plurimu pigfcrtiin fi ciufniói 
rea fucrit vt biatu quoda ofonis ad ea e;:p2inienda op^ fit 23irg. 




oc (bolfpb<mo:'2)nonftru bojrcftdu ifoimc iiigce coi lomc ade/ 
ptó:3llurtr»»t nó nibil poema adicciio rcpctcns cu ab ea oiciióc q 
fenfos fogio: rcrmnat ifcrio: icipit:ac ociccps quafi g grad^idc oi 
cedi o:do Icruat ut Xoiua legna lup» fcquit :lup^ ipfc capcllà'.flo/ 
f eiucm cyibifum fcquit lafciua capelli le jCojydon o aic)a:£)ui. 
rH3artf vidct bàc vifàq5 cupU'.potirq^ cupita. '^iUd quoqj nó Oi/ 
pUcct cu iìnjulia noibus cpubcta piQcta fui ut 1)1 iarfa nauis pc 
Ugna coboj^ fcllia viru vis. 3» cu cafou vana atc oro oiftigmf : 
ot littoia Uttoiib"' pria-.fluaib'' vndas ynpcov&rm armia pu/ 
gnci ipiq5 ncpotc» i berct pedi pcetoéiufqj Viro vir. 3té apó bo 
me. ttX5 <|)pHTpH 4>f>HtpHy àpH'yn 4>^A« Ae 4>iAai*f 23er / 
fus quoq^ plurib*^ piuctwnib'^ ncjc^ crebcr é ut r)Deandruq5:bs/ 
monaq^ipntaniiiq):'! tcaiiqjtlaréqj-.armaqj'.amfclciiqs tn:cref/ 
faq5 pbaretrà: ^amiliares aut f igurg poetie fiit Dnetapbo:a:Ì)ne 
tonfmia:by'pbolc:ailcgonii:3ronia.« l)I3erapboM quidc é rena 
verbof q5 tràflatio a ^pa fignwcaióe ad nó ;ppnà oeconeiaut ne 
cciVitaiieiaut tuU^:aut ampbafeoó gfa:£t tit qtoo: modis ab aia 
toadaniatui vtlipbim auriga cclcrcafcccrccaring Sb^guato^c 
ad gubcrnatOK trallauo c.Sb aiato ad inanimc:vi_^atlàii6 cictij af 
fiduc cuinubib^atns"|biniferu caput « vèto pulfaftibji : 2)1303 
cui aiam nò bj cui bol^ mcbutribuijt;3b itianitni ad inaiatu: ut 
ambo fto2Ctcs $iatib^:ab inanimiiad inaic vt 9equir cumulo pio 
pi^aqug mÓ3. i)(3eionymia é vcluti tràlnoiatio qdà: q fit multi» 
mó»8:aui et g id qó piinet id qò pimef ondii:ut lìiic pateras liba 
te ioaut Iglò gratin^unii amnit?:,aui p Xrateras magnos ftatuiic 
«vina co:onani : aut prò i;iucntoicrc0inucnt3Otvinumq5 pie 
camr : « contra ut jCcreremq^ caniftr is cjcpedinnt. byperbolc eft 
oictio ftdem cxccdcus minuatdi augendivccaufa . PBmucndi ut 
Surdioi fcopuli3:lcut02 folio Xardio: repudine .Jlugcndi ar ni/ 
uc candidici ^apud Birgilium.3ll^vchntac gfcgeusper fuma 
voiarcc Zjtraminana tencraecurfu latita a[Ula0:Bcl 2)l3are 



C mcdiù flocfu fDfpenfa tumcnti ferrei iter: celeres nee tinierct p 
quo:c platitj». ailcgojù aliod oicitiaiiud fignificai g (innUtudi/ 
nein:aut contraria vi apud Uirgilm.ft iam lunpus equu tpuma 
ria folucre colla:fign(ftcat eni finiendu carne cfle. ^xe\m a Z3ui 
Cilùno vocatur illufto: tncontrarmredditieniuBmbom pio/ 
nuttciattoiii8 graDitate vt £g:egiatn vero laudem: f fpoUa ampia 
rcfand:Iuq5 pucrq3 tuti9 :bk nifi pionanaationid grauitate vri 
fuerìmud:laudjnti8 videbir outio iió vi(uperaiiti&:^ cor.fitentis 
nó negati^, "parabola item « paradigma atqj alig pennulis fre 
quemilTime a poettó Tfarpantnr :t modis muliw fiunr. Ouod a/ 
pud gramaitcod Itcct cognofcere . lìon enim omnia perfequt no/ 
bis in animo liiicfcd monere te oùtapt quibus poeniata.ri quan 
do aliqmd fcribes quod cito arbitro: fo}c:ea ea ingenij boiiitate ve 
luminibue oiiìingni pon'tntifed in ptimis. peripbrafis tibt am/ 
plectcnda eli qnà noe circulocationé vocamua* bgc longio:c ver/ 
bo:um ambito rem.oefcribit qn^ b:euiter e)cp:imi potuit.aut 02nà 
cl§ rei caufa qug puUb:a ell:aa( vitanda qng tarpid e(ì.^ ornando 
quidem rei caufa;vt.£t iam p:ima nono ipargebat lumineterraa 
XiPni croceum Imquens auro:a (ubile.potuit enim Dici oies 01/ 
tas crat: vitandg vero vt placidiiq5 petiuit. loningio effiifus gre/ 
mio per mcmbn fopojem.3tcm nimio ne lup obiufioj vfu». 6it 
geniralis alno:? folcoe oblimet inertes.quo circuitu Dilficilcm fez 
ming concepii! poeta figniftcauit:6unt 1 vitia nónulla qn^ efiiige 
rcconucniai:? tamen apud piobatod auctoxs frequenter rcperiu 
rur.verum opere in tongo.in quo quandoq5 bonue ooimiiai bo 
nierua quod Jtaccua ait pleonafmos vt fic o:c locuta cft. PI 3a / 
crologia longa ntmium oefcriptio vt poftcra lux (umo fpargebat 
lumme terras.X^rta oiea cum pnmu alto fé gurgite folloni . 60 / 
\\9 equi luccq^ clatie naribus efflant.ampbibologia vi Sto te ja/ 
cidcin romano^ vincere polTe.bic fcnfod Viiio ambiguiratia p:o/ 
piieiatc catet: Xàiologia vt ipfe egoma vcnio folfictcbat m oiic 



ego knio.Xapuiofis cu kù magna bomiliter cxponif . appa/ 
rcnt rari iwtcs in gurgitc varto.gurgcij mi non niaris fcd fluniis 
cft.acfcbiologia vt eli oonca caftra.bcc; cnì ojatio min^ vcrccun 
da eft cópofitióis vitio: Xaccpbaton cu ite titio cópofitionia in/ 
verccuda gignir fufpttio vt.Bt rami) buciapcrit raniii qui vdle la 
tebat: 2Jitódu3eftcócurfu0Vocaliupi§fatica ffnalcpbanófit: 
Kt 6i porco bominil manibus pcrijlì'c iuu9biit« fub ilio alto; '^tc 
£3fto2i aniyclcoit amfclco poUiicitlaucndii pigerai ne in confi/ 
milcs cafus cycat oiucrfa vcrba n 2)f3ercrc6:ftcnlc3:l3cb:ym3tc3 
acmiferàtcdilótraneabcifclc litrcrie oiucrfa nomina aut vcrba 
mcipiàc ve O tftc tute tate ttbi quàta tiranne tnUlli 7 cafus cafan 
dra oincbat.cyiod tamc nonnii^ dì occo:c fli apud 13irgi . ^le 
faxa fonabat.e.enim littera quod z Ouintilian^ ait fibilu babet q 
murmur aqu^ fcopulis illifg q:piin\i vidct:3dem poeta artificio/ 
feir.litterà frequctauit.cu5 oe Oiontis nani temperate ob:uta lo 
quercf. Io:quefagenscircij « rapidusvotatgquoK V02tC)::rcm 
cui gcflà murmur verbojii imitari videtun l.quoqj crcbio oe a/ 
qua loqucns inculcauittVt £t lita oe fluuio labat vngula lapfa per 
alagas: bomerum fecutus qui ait.òi'AfitireAv/juLeyoyTòKdi 
eia ahQ Avjuuxdtta Hahòy animaduertendum etiam ne fit 
indccensftructuravcrbojumvt vcrlaq? iuucncum terga fatiga/ 
mu3 bada. §ugienda eli: « cacojelia boc cfl nimia oecons affcct a/ 
tio:per quam aut nimio tumo:e fcntentia cojrumpitur vt '^uppi/ 
ter 0 pigfens egli qui fiderà t02que8:-O:e tuo oiccda loquar^aut ni 
mio culiu: vt Surcus aps crat:tcmo aureusraurca fiimg £uru3ta 
ra roigiradioiij argcntcus o:do per iuga cbiffoUii pofireq5 gc oi 
dine gcmmg.piuruna funt pjgterca qug imitari:plurima qng vi/ 
lare te velim:9ed ca tu veterum « p:obat02um poetarum leciio/ 
ne cognofcea . Hiuim tamen ed quod te monete in piimis vtile 
vifum eft .£am tria omnino fint oicaidi genera bumilgiDOedio 
creifublime piopnje electie % cómodi9 vocabulis in quolibet ge/ 



nere vtefidum dTc Bfrgtìn qxmplo qoi ne in mediocri caracKrc 
locernam oiccrctrque bumiU conucuit: aot lycbnom qui grandilo 
quo rcftani ckgittoiccns teda cum ardente vidercnt fcintillare 0/ 
lcum.3dem in fublimi vulgaria vitaoit vocabula . 1 1fcbnom non 
luccriwm aut rcftamtccrcrcm non panem vfnrpauit.2)l3atcri^ cr/ 
go « pcrfonio verba accómodanda funt:quod opriinoaim fed vir 
gilij in piimis imitatione fcruarc gdifcea. 

t)e23erfu"|bcntametro; 
£rfus pcntanictcr fic a peduin numero nomen acce 
pit:Ouinq5 cnim conftat.3dcm vocatur elegiaca»: 
fcd cum cft iunctus bcj:ametro:fic autcm oicitur.a/ 
TT ó Tùu èAèyèi'^ Toud Té Ó^cò Tct<5 fere ocftin 
ctoni boc cannule laudes comp^gbcndebantur-.ft/ 
ne àvótov'è'héóòò id ed miferatione quod veturtilTimi mifc/ 
riam « lamentationes fuas elegis oecantabant, vtoit boxitios 
IScrfibns imparitcriunaia querimonia piimu.poft etiam inda 
fa eft ^oii fententia compos . Ilam qnicquid crat qood cjcpeditoj 
confecuK fuerant elegiaco cannine ocfcribebant : 6ed pentametri 
verfus inuentionc quidam in Icoclcm najcicum refcrunt-.qui cum 
per infaniam vocifcraretur cafu cum eft'ccu:obf uat autcm elegia/ 
cus vocatujj.cft quoniam éAeyeiyaelt in faniorambigi tamen a 
jDramaticis in arte poetica: ^laccus fcribit oicais Qaie tamen cy 
iguos dcgoa emiferit aucrot./D ramatici cenant: «adbuc fnb indi 
ce U9 cft.f legiam oecet effe verfu leni « minime a(Turgenti:in of/ 
fenfo vt pjodirc fua fponic c% oje nolìro videatnr.23ttandij cJt ne 
fonftructio ad tcrtium vcrfum fufpcndaturtt neercbra fiant com/ 
mata:fed in fingulis verfibus pcrfecta o:atio fii ad eptu vrq5 ver 
fu9 perduaatquod vidcr oiligenti(Time ferualVe libnllus Ouinti 
liani iudicio coterie qui elegia fcriptitaueriit pigfacndud.ft pen/ 
tametri) quickm femper teretem effe conuaiit: pnrum^argutotn: 




qnalem apud p?ob3t03 Icgtmnsrqoos fi fcqoi toluene non potè 
ri3 non coinmodc x cicsanrcr fcribcrc.Scd iam adgcncralcs fflU 
banijn rcgulaa inbcndaa pcrgamusuc priua occonimonibiw 
ptecipianms. 

Dc£ominumbu9 (fllabis. 

Ommuncs fyllabp modie ftunt fepté: 'Primus mo/ 
dus cft:fi coircpta vocalis a ou:.bU3 cjccipitur confo 
nantibus quaruni pno: mura fcqucno liqu'.da fit :c 
enim bicuis in boc.ljaftoq) a rupe Xfdopa^? :lon/ 
là in boc.at jcnus? c filuis cyclopum. 6ecund^ mo 
duò eli cuin fcqucnte vocali nulla inrerpoltta cófonantc long-i vo 
calis natura vel oipbtbongo in fine oictionis coiripitur vt le £o 
rfdon O ^\c)X:z inful? ionio in magno: capud boincrum.iipu/ 
Aètài avTidóHd HjaìvctTró Aóiyo^ étaxGytti: llam pioduci 
ferme fcmpcr iiiucniunr vt niuff aonide^.-z O ego quantum egi. 
Xertius modus cfl cum in fine pania o^itionis iwt ura bicuia pio 
ducitur fequcnte voaU:fcd vna inicrpofita confonantc vt llam ti 
bi Xfmbrc aput cuandiiua abftulit enfia: £ojripitur in boc g ca/ 
put boc iuro.Ouartus modus cft cum coireptà vocalem oug có/ 
fonante^ fcquunr quaruj p:ioi eft.s.qup p:gpofita muti9 vim ob 
tinct liquidf 1 p:§ccdente(n fyllabam modo p:oducit vt vnde fpif 
fa comamiodo coiripit vt t^onite fpee fibi quifq5 fuas . Ouiniua 
cuni co:reptam vocalem fcquitur .5. qug cum pjg cedcntcm qucat 
efficere:vim tamcn ouplicis nonnun»^ amittit: vi 11emo:a jacyn / 
i\ìo-3\i Df3c5cnitsouci3 ejcuuiae. 6exru3cum pronomcn i:ic 
Vocali9 fubfcquitur .modo enim cojnpitur vt m boc.bic vir bic é 
tibi qocm pjomittia fepius audis.producitur in bec. at puUbni 
cft bigito monftrari ^ oicier bic c|ì. Septimus cft com coircptam 
TOCalem.b.fcquitur vna confonanie media:eft enim bjcuis in boc 
Qu\i(\m bonoa tumuU:longa in boc:Icrga fatigamoa balìa. 




jDc'pjimiBffllabfoi 
mtcb.in piimiQ ffllabis pioducunt bfc fabulatfa/ 
bcll9:Iiballu9.b§c libi fabdlae refcrat. faboi ver/ 
bum:flabam a tìo:nabam a no.nabo:iabca:tabi: W 
bo:l qne fufit ab co vt rabidustpabulum: ftabam: 
laboi vcrbum:labc9:labilis:rtr3bo: carerà coivipat 
vtlìabulum. 

a ante.c.pioduaint bgc pads c qug inde fimt:pIaco: accr p:o fo: 
ti « VcbcmeBti:6racDlasaui9:Iracia:§.icundui?:Z)(3acl:ina: Da 
custcgtcra coiripiunt: vt gractlis;facili6:accr rarbojiaccrbus: aa/ 
fco:acctum:placco:baculus: bfacintbum p:oducit Birgihueoi/ 
cene £t pingiicm tilià « fcrrugineos biacyntbos. 
antcd.compiut gradus: vadam: vadis a vas nominatiuo: vado» 
ria : p«)ducunt radiy : cladcs : fuadco cam compofitisivado ois: 
gadce; 

Stitc.g.pjoducuntftragcstvasitustvaginatmagaliatftrasulatfa/ 
ga p:o vcncfìca:pagu9:f35U6.£o2ripiont ago-.fagajc: flagcllojifa 
guin p:o militari vclìctplaga p:o rctibas i regione. Ilam pio vul 
nere pioducit quia a grgco ed. 

ante.l.pjodocont bgc oilTyllabatmalus nauis arbo::'^ malus p:o 
pomormalo maaisralcs cum obliqui» . ycm inffllaba bgcibali / 
fta:alca:caiigo:fqu3lco:balena:co2npiunt alorisimalue mala ma 
lumtpalam aduerbium:pbalanx:pbalf turres lignegipaleeifaluj 
pjo mariikaUndg palilia.3f<^'" crefcunt In gcnitiuo vi fai fa/ 
lÌ8:palu9:falu6:faluto:(alco:faleb2c:calo nie variatur. 
ante.m.pwduoint pollfyllaba laminarlamcntumilamcntor.amc 
tum:amcntoi:3rcm oilTfllaba vt b3mn9:3uucHalis tamen inqijit 
Difpofitis pjsdiuesbamis : corripiunt oamus cum compoiìti»: 
fame9:dainfd:amo aercaminua* 

ante.n.pioducunt oifTfllaba: vanu6:mancs:maniu8 p:op:iu.coj 
ripiunt manud:cano:canis nomai:ana9:anu8:3nbdo:anabafni 




tanaiatganco pjodacitur. 

aiuc.p.tó:npiui»t oapi8:capio:vapidus:p:oàicunt papalio: ra/ 
p3:vapulo:pappo vcrbuin: pappai nomcn:3ppulus:vappa:niap 
anic.q.conipit aqua cutn ocriuatis. paigemitiant.p* 
arttc.r.co:ripiuiuariC0:barufpc)c:arilìa:paru:parupcr:par3clft^ 
parafims:p:oc!bdtcarc;::iiari8:parco:carica:gLirca:nantiu6:Va/ 
ru3 varillus:cbaru6 a ru:varua a uiniSra p:o altari: nain bara cu 
alpiratioiic coa-ipic vt bic cfduur c rcpida vtaima po:co3 bara. 
Hntc.e.pjoducuin oiflVllaba vt cafu^icafa t bafis ocitiur.poliffl/ 
laba quoq$ co:ripiut vt bafiUl'cusicxccpttóbafto ^ cafco. 
^ antc.t.co2ripiuntnalo:uatato::quatcr:f9tus:ftatio:ft3tim:latco 
laws boc:plato:platca:inatbcfit5:p«>ducunt va'C8:faturn^:latcr/ 
na:lat^.a.u:catbolic^:qltuo::faitt:qtcn^ata'.a.u:frat:aatcr:m3/ 
ter ideo ^)ducit qi g^gcc c pater co:ripit i recto qa grgce é. 
aiite.u.natoralit co:ripiijt grauis: làuusJ « cgtcra eiufmodi:ira/ 
trfu pjoduait nauu9:nauo:verbum:nauiB:igrtauus:auiu0:gaui/ 
fu3: maooj9:maui0 fecunda perlona verbi malo:pauo Dauu0:fua 
ui6ifuauiuni:fu3uioi:vcrbù:paou9:clauu0:claui8daiJ3. 

De.£. 

ante.b.i!i pjimis compit bcbcnus i fiMiliat'qug a/ 
pod grgcos babent.b.vt Ibebc:bebc:aui otpbtbó/ 
go fcnbuntur vt pbgbusirbfbus iionien p:opjiom 
l'equi apud UirgiUum: 3ic5 oebcotoebitoj: Debilito 
li agbdisinebìig p:oducant. 
ante.c.compiunt 6ccu3:pccus.producunt fsculumifccis:? reti/ 
qui eiu3 obliqui: fecuruj: cebo gr^ce ed hx^ù m^-cbus fj^cundus 
g^gcia cgcua pigco oipbtbongum babent:veco28 itcm pioduot fe 
cius Xbcca 1 compofita vt d5irotbeca:oi3tbeca:bypotbcc3, 
ante.f.cojripinni niult3:Vt refero:reftcio:rcfigo:epbcfu8 ciuitae. 
antcg.cojripiunt naturaliter lcgo:tcgo:rcgo:pioducu»t in obli 
quia kt:i fe:c.rcgina;rcgula:tegul3:Dcgo.ae2cr vero ggrotns: g/ 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Sfptu8:f5i9:ggidi8:5slocer08 oipbtbongo fcribuntur:p20ducut. 
ite lego asUcgat'' I5 fu a lego Icgis qa publice clcgir . Vt varrò air» 
anre.l.compiuni vdat:v-clini:vcli3:clegu8:gdoa8:gelo:nielu9: 
rcelu9:c q inde fut:cela:cbclt8:cbclg bracbie: ^ucut ite ipelaca 
bdua:ocUbut^tclcaiù:fpclcai j:lifiu.ocUtjg.oeliQtu8: odubjum. 
aine,m.p2odncunt ocmo.fcmita.riemo.i)i3emo2 veio nemus.fc 
mur.compiuiu.Irano: itcìn treinulus.-z cgrera qug inde (mt 05 
moit.bginus.oiptbongU) babcut.femis eli ab co quod grgce or. 
antc.n:pjoducunt.ler)a.peni8.vena « quf inde funr.23eno: ite3 
« qug ab eo-fcnio.feiiu8 a lyii. viidc binèi)u8.£o:npiunt fcncftra 
penu.pciiitU8.pe«C8.penctro.pcnaiC8.pb:cncfi3.benc.bcnedico 
fene]c.genu8.tcnais.venio.rgnaru8 oipbtbongo fcribit. Icneusé. 
Citò ToO Myóy qt> figtnficat tojcular quo Vug exp2imu»t . 
antc.p.co2ripiunr.nepa.rcperio.fcpelio.pjgpe8.p:gputium.p25 
poiio.fgpe oipbtbongo fcribpiitur.'Keppent.reppuUt.ouplicant 
p.producunt ccpa.fgpio.fgpcs. 

2nte.q.co:npiunt cquu8 animai neque p7oduciit ncquam.neqoic 
^.ncqua^.ncqmtia.gqu^aum.gquo2«q,indefiit.oipbtbó.fcri. 
antc.r.pioductmt bcru8.ber3.bcr08.nam grgce cft. 

fcrali8.cerulu8.mcri8 piopnum .23erus vera veru.ce/ 
ro.ceroma.fcria.ferio.ferus fera fcrutn . cruca.fcrcs quoniam cft 
CCTcs populua 23irgiliu8 . -Qui ccritc oomo. 
derus.a grfco cnim eft. pero pcronatua.per/ 

fius llauem fi pofcat fiiai pcronatus araiojiaercus.nif reo. bgrco. 
grumnam qugro oipbtbongum babent C02ripl»nt mcrco2 . vnde 
mcrctrix feric8 Vero Veruium vereo:. 
antc.8.co2ripit Ibcfis.Xgicra p2oducunr. 
ante.t.coiripiunt mctallum metus mctuo meto .frcium.bctcro/ 
dftum.geta gcticu8.3oucnah8 tamen oixit tancp oc gctis aliquid 
t02uifq5.fic amb2i8 pero vcto.Ibeti8 matcr acbillis. Ilam Ilxtis 
no2 occani:p2odudi frctus.item participm « ixbetia p:oducui. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



7 



tv. 



Lknoisl. 



aittc.ii.co:ripi«'.Jt.Scucrus bicuis.lcuo Xcm . quando oppOHt> 
tur gmui.lìam pio molli z polito p:oduciiur fguua fcguola oipb/ 
tboiigum babcin. Pc.3' 

aiue.b.coiripiuni byberus bybaiiia piopnum Iri 
bulustpioducuni libia.bfbem^Iribula. fibula feri 
bo .libcrlibcrtusUbertinus. 3bo ibis.libo.libn5 
vibcjc.quibo.aqueo.fibilo.ibisauis. 
ante.c.p:odocunt.Dico fpiculum mica.fpica.trica 




piC3.vicu9.vicuiU8.vicciiu0.triccnus.lfaa.piccn8.fiicu0.picus.fi/ 
ccdula:nicitcrium.co:ripiunt cica): oicacitas. 
ante.d.co:ripiunt.3dem.n.g.fidc9 fidclis.idoticus.bidcns. tr 
dens. video quidcni cfdonia:pjoducunt cgtcracVt idus idcni.m.g 
fidus.ftricco vtl ffrido idolum. 

Snte.f.vd.pb.pjoducunt:i5ripbc0.Ibipbi0.co2ripiunt . Xrifi/ 
du0.bifidus.tripbcrn0.cfpbus. 

antc.g,li50.fli):.« fìryx.in obliquis ftrigilis coiripiunt.bigg. tri 
g^.triginta. viginti-frigus. -z quf ab co funt pfga.pygargus auis. 
frigo.is (ìygo.vndc inlìigo pwducunt. 
anic.l.coiripiuni .CyUndrus. pbilomcna filijc.bilarus.cilicia.mi/ 
Uum.bilibrìs.pilus. pila qua ludinius.fikjcitiliapioduciit. nilus 
pila.pio columna.pilmn tclum romnnum. 
antc.m.coiripiuni.tbYmus.fiinu0.nimis.bjTiien.3tcmpolifflla 
ba rimta.tamen pioductt. 

anrc.n.compiunt.Iinea.Uno is finus.minoj nomcn cinis . mi/ 
noi vcrbum minc.cftcrapioducunt.Vtlinea.vinum.linum.finuj 
pio vafc linus piopiium variar. 

antc.p.^ducitur. vipcra.ripa.fìipo as.cgtcra coiripiut vt ftipcd 
antc.q.jxlucit.liquoi liquoiis verbi» Birgi.Iunc toro coipoic 
fudoi liquir.Xgtcra coiripiijt vt liqucoliquoi aris. liquoi nome, 
antc.r.coiripiunt vir in obliquis:lira.pf ra.tfrus pioducunt.ira 
irito.ftiria.pf rata pyramus. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




an.9.^)dudtfir.coiripiutnifloifm'ptifan9o:dci5oaom^^ 
antc.t.pioduaiiit itor ^ cópofita:« ambuur ambims. 3tcm orni 
qui noniinum lis i ois.pitboit.obliqoi nominis gUs.ntaii. mw 
ìoMe a fcio.pfitpcus gcinino.tt.fcnbitor,nito:.ritu3. ritc viM 
jCompiunt ita virulus.viidlus. virala vitaloi.3talus inmaen 

tcmbabcr. , - ^ . 

antc.n.cojripiut btaiu.trioium.cgtcra pwclucnt n ruiua. 

Dc.O. 

nrc.b.bec compiut .Obfes fccunda pcrfona vcrt>i 
obfD5.fobolc3.obcfu9 : ycm conipofua ab ob qug 
, .^.^^-^ . poft.b.confonantem iió amittunttvt obandio ob / 
k%^^ vmb:o.3téqugainc.o.babucimioupltccm confo/ 
jfe^^a^l iianicm vi p:obo. l'gtcra p:oducunt vr obcjciobij / 
Ciò pjoducir.fi fic ftribirur: fi vero ftc obicio coiripir. 
mtc.c.piodncmu^ocmàae: obliqui uomis vox:p:occni9.a.6 
ocioj venir cni ab. pboca pifcie. pbocis.ciuiras po 

culuociti:£odtu0gr5cc.cnimcft. Xgrcracom/ 

piur vt ioais.iocofus.iocoi.oculua. 

antc.d.^ducnr.Tlnd^ nodo noda8:?ircc5tcraoi(T)1laba compi 

onrunó aducrbiu.odo2:odoJO:rbodu9:modus:poUf)1laba co:ri/ 
piur vt tnodiue. 

Sti.f.pjoducut.ofdla topbus.rgtera coiripiut vr pjofarue ejccc/ 
pri9 cópofiiis ca p:gpofirione pio oc quib^ cfl fupiadicium. 
anrc.g.co:ripiunt.ro5a:togaru8:rogu8:rogo.vndc arralog**. cj 
tcra pjoducunr vr.cogo.cogiro. 

anrc.l.^uciir Sol l obUqui9:molc9 !9:ooUu:p20lc9:folo2 ari9. 
bolctus olim colipbium:folu9:folcm9:folcr9: polrpu9:p50li)tu9; 
nolo:cgrcra cojripiunr vt colo C0U9: Itola rmclio:. 
anrc.m.cojripiur bonto: ltomac^.oinafu9.romo9.oppidu.r3uri 
cg.vomo. comedo: oonnn''.oomu9-comoa9.sloinero38.comcs 
oomus.omiiro.ccrcra pjoducunt vr omcntnm.como i9. 




2^ 




flnrc.ft.pauca pjoducunt vt fton^tnonusa um . t qa$ antco.ba/ 
bct.c.vd.d.td.p.vi £ono:.oonu.pono,cgtcra compiìt vt bon' 
antc.p.pjodocut piopago pio vitc:fapto opilio: populus arboi 
« qag inde (untate qug babcnt.p .aiuc.o.vi £opu:ocmitor fco/ 
pulu3.£5tcra coiripiut vt fopo:.fopo:o.opo:tct.opo2tun*^p:odu 
cit.? a po:tu cft.oppido.oppidum:oppcrioi.p.ouplkant. 
3ttte.q.coirìpiut coquus. quoq5 in cópofitis p:odurif ^airo 
antc.r.piodocnnr co:ua vcms.o».? mos.iii obUqois viriufq5 nu 
mcri.corl.to:ax.mouu^.no»m.o20.o»t02.ow.regio.toMil''.tK>/ 
rus.oo:ius.t)o:i3.fcd bgc babcnt, 
apud gr^coo fo:cx.Omma ite qug antc.o.babcnt.l. vt lo:am vd. 
r. vt ro:i0.roro as.cgrcra coirjpiuiu vt coiaiiue.cowUia.nam clau 
dianus air mcrgit le lubito vdlitq5 cowUia doc. 
antc:3.co2ripiut ptofcua.rofa.pofuitpiofa.cgtcra ^ucunt. 
antc.t.cojripiut totidcm.quoioe.nota.noto . pjoducunt oos in 
obliquta.poto.totuB.notus.votus.votù.coain obliquia . 3tcm 
qog ouas cófonantce babci antc.o.vt ^Iinu8.1p;£t« piotcruus 3 
nm.quortidie gcmiuat.tt. 

ante.u,p2oducót pjouincìa ouu quia gr^fc di pioui 
du3 p20ucniu9 ^ucnio ^ujdco.Igtcracojripiat vt oufe. 

ante b.^>ducDnt lubèr.rubigo. fubar.rub'.vbcr. 
pubc0.3t^ babent.b.ante.u.vi bubo.vd.n. vi 
nubo.co:ripiùtrobulc^.25ubuUus.rubcas. 

I^^^gi^ ante.c.cojripiut luccrna.ouxi obliquis oucctinu 
l^aL»3| mcralc notnét 3féQugbabct.n.aut.c.aut.r.antc.n: 
nuo8.cucuUu0.cnici0.fgtcra ^ucunt vt ouco.lucco.luds. 
antc.d.coirfpiunt T\adctcs,rudo."p>crfiu8 tamc longuj ^toUt. 
findo! vt arcadig panaria rudere oicas. pndet.pudo:. pudibun/ 
dus.fudca.rndB.ftuditJ.ftudco.pioducunt c^cra vt irudo. 
antc.f.ft qua mucniunt p2oducuni vt T\ufu0. 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



anrc.g.co:riptunt Xu^aria: «babaitia.f.antc.u.vtfugio:fugiit 
vd.i.vt lusmnuugalis-.vd.p.vt pogil.bgc p:odocunl frugee: ia/ 
gcrum:iuai0:tusc « iogilcr.frugiifrusaliij.jCsrcra itcm pjoducut: 
tt lugco; 

antc.l.^cunt fuUgo:vUgo;co:ripiui fuUatmuliertgula. 
Siuc/iucompiuinbumili3.bum'':bumcru9:fumu0.a.om.3f^w 
fi.n.vd.t.vcl.c.fitai)tc.u. vt lloitia uumulus :cumulu0:cumcra: 
prgrcr boc numcfi cum§.ftrum3,£stera iicm ^docut vr buman''. 
anic.ii.omnia ^ducut vt lutiaiouo conipiut cuncus tunica, 
aiitc.p.oinina coiripiont ve lupus nifi.r.p:gccdat.u. vt fcrupuf : 
fcrupus:fcrupcu8:vd.p.vt pupula cuius cft oiminutiunin pupil/ 
Ia:pupillui5:pupi8:vd,n.tt nupcr vd.r.vt rupcailìuppa: « cup/ 
pa.pp.gcmiuaut. 

antc.r:cgtcra pjoducunt fed nurus.fur.i» oWiqm3:curulc0:mu/ 
ria:furo verbum cojripiunt. 

aucc.s.c^tera .pducutrfnfurrotpofillus cu cópofittó co:ripiunt. 
antc.t.oilTfllaba p:oducui vt lutue.coiripiut puio:cuti6:vnde cu 
ticula.3uucnali0 Tloftra bibit vcrrtù contracta cntkula folc.3tcm 
frutcx viidcfruticofastlutumitqugindefunt . poUfyllaba.itc.u; 
antc.t.compiunt vt putcusirutulusirutulatpigtcr bgc mutnus.a 
om.vt mutuo: glutto:gluto:put<0:putoj.lìJiili8: vi.lis: vtilitaa, 
^iris 1 puiriB indilTcrcnrcr poni poflfunt. 
anic.u.p:oducitur fcmpcr vt vua: fi pigccdit.i.brcuiar vr 3uno. 
De Z)l3cdi)d ffllabie boc ed vltimts i antcpcimltimid. 

Dc.a. 

Tltc-b.coiripif vt ffHaba.arabna qu? ocfinut in bi/ 
li0.a pioducijt autc.b.Vt amabili0.3t<^»" inbundus 
j tcrmiuara vt crrabondus,3" ^1"'" oy^occ^ vt vaia/ 
bulum : t intinabuli) :conciliabolum. 

, Jantc.c.p:oduciit opaaisidoaca: vcrnaculus liirgi. 

Oug tibi pofui tà# vcrnacuta poma vmbiaculu: estera conipiiit 




2f 



Sncc.d.p:oducut cicada.cgrcra coiripiunt. 
Snte.f. compir vt coUpbus. 

Sntc.g.pwducut imago-.iiidago tam vcrbu # nomc.Tlomtna fc/ 

cund; occlinatiotns vt mótiuagudiaruiragDs.pedagogua. 3(cm 

pclagus'.lalageiffnagosacompiunt. 

aiucl.coiripiut naturalucr ve iialud:rantal^:arcaIon.3" nomini 

bui? in alis tcrtig ve bOKalis: p:odacu,itcm in aliquibue p:opùj9 

vt font 3uuenaUs 2)f >aritaUd.3ccm in obliquis in alis nominu5 

ncatri gcncrtd v( ammalia. 

antc.m.p:oducun( cjccuntia in mcn vt folamen:cgtera compiur. 
vt tbaLiniu«3:calatnua. 

anie.n.compif vt dib3n^:libanu8:p:opjia piodocat ferme fcmg 
vt biano2 tratanud loci z gentid nomina vt mótanasitomita 
nDd:pbecarianus:alanu9:aranea:titan in obliquisivulcanos.gar/ 
gaitua:balanum co:ripit. 

Biuc.p.oia coiripiut vi catapulta, na pnapus finapi %ii^t funt» 
ame.r.ircm co:ripiunt omnia vt barbarne icgfarismccpris: fai/ 
lit in oclincntibus in rios vt temerarius oenanoB:camarium^ ar/ 
marmm.3cQ" m oommarciauxtliaretlgtarc i cgtcria boiufmodi; 
3iein m amarus in compofitis vt affare. 3^^^ oenominatiuie 
vt anpliarcipcculiare.falUt in tcnariud. 
antc.9-.co:ripitar vt carbafus : in oaiuatls pioducir vt agafo OJ 
mafuij:pamalTu8gcmmo.lT.fcribiiur. 
antc.t.co:ripiiur vt calatbua-.CfatbuiJtocfincntia in tee p:oducu£ 
ut acbaice.jc^ obliqui nonunn in aa ut abbaa abbati» : inaidlaa 
malc(Uti0 -.pubertà^ pubcrtatia.3t^tn oeriuata a fupinis nomi/ 
naut oominatua. 

Bnte.u.femg pioducir ut cadancr«antmadu<rterKla funt contpofi 
U oe quibua fupza locuti famua. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



antc.b.natDralttcr pioducit cojcbus tencbo £01/ 
ripitur bcUcbo:u6:crcbu8:cclcbcr tcncb:ofu8: la 
rcbiofustfalcbra falebjofus.iti tcncbJa laicb:a indif 
fercnscfl:. 

antc.c.p:odudtur fcinpcr nifi in fcncca. 

anrc.d.ifcm pioducitur vt bptcdio: cojjtpiiint dTcdó: nomina m 
ous vt tcncdns . '^tcm compofira a pedc vt commedie compcdc 
iim ficcdula 3uucnali9 niergcrc ficcdulas. 
Sntc.f.p:odadtur vt vcneficu8:£lcpba9 1 cdcpbus compiane, 
ante.g.co2ripiunt fame omnia:vt p:olego:£ctcso0 ^acit: 
antc.Lp:odDCit vt pbafclus.coinpitur in angelus. 
Sntc.m.p2oduciturvtb§rcmn8Vcrbu: co:rtpitur tnbisbcrcm' 
vcbcmcne potius bilTfllabum pjofcrtur.bojatius vcbcmcns z li 
quidu pnroq3 finiilliinne anni, in obliquis buius nominis 
bycmst in alcniania. 

antc.ti.piodocitur vt tfrrbcnus fcrcnosicoiripiunt bclcna bck/ 
nadiuucnid.bcbcnoa. 

antc.p.cojripiiur vt pjoncpoBipjodpcitur tn in pigfcpc; 
antc.r.coiripttnr iiaturalitcr vt tcrcrc:lc3crc:ccrbcru8:p:oduaf i 
galerus in ftatcra. in adiatiuis quoq5 in rus ra rum : vt fcucru8: 
9ufterus:£ratcraidcop:oducit quiagr^cccft. KptìTHy Dilige/ 
ra rbimcra oipbibongum babct pioducit ctiani by bcrus triacris 
Die ? trictcricus .a.ii. pantbcra ^ niulicr in obliqui8:rdiqua coivi 
piunt vt altcriua altcrii vcicris vetcrum.Dcfincntia in rius vd in 
rium co:ripiunt vt canterine. 

ante.8.C02rìpiunt piotbefid cpbefua.'matbefia: ptoducunt poe/ 
fi8 in pbreneft8 indifTcrcntcr ponitur 3uuenali8 p:odudt:cuni fu 
roi band oubius cum fit manifdla pbrcnefi8:fcraiu8 coiripit: cf 
vitio capiti8 pbicnefio furiofa niouetur. 
antc.t.coirtpitur i amctidus amciidina vc(li8:p:oducut in obli/ 




quis mi)gnc9loctipIcxIcbcdqutc8:c^ea duefosm^coziipiuttr 
arie0:panc6:tcinctum bxuiai. 
antc.n.fi inuctutur fcmpcr piodacitur 

De.3. 

3nte.b.nataralitcr coirìpitur vt aphltbue.pxxla / 





citurin periboi9tt. 

antc.c.fimiliUT coiripitor vt ciliccm Vt amfcus pio 
pnum:pioducuni bgc apuciJ3:amicu0:vmbilic':foi 
imQ:pBdic'':lojica:lcaica:vefia:marica:oca:min/ 
torncnii<4:vrttca: mirica arbo::caicudtluuiad: mcdica6:^ocdcri/ 
cuo:po(tKU8:pcrfiu8:poftiC5:occurrit5:fannc:3inicu8 : ab ante. 
3tcm bgc in obliquis pcrnix:lodc)C';bombi3c vndc bombicinu» 
pbfni)cco2ripiDnr:faliy:C9li)c:maftix:piftn)c. 
aiitc.d.coKipitur nacuraliter vt cuptdus:p:oductint cupidoabf / 
du9: abydcnus: tbcfidc8fo:mido;ocfidcro: ocfidcrium: infidue: 
perftdue coirtpir. 

Bntc.f.vcl.pb.cum inucnitar.piodudtur vt colipbia. 
Bnrc.g.naturaliier coirtpttur vt collido p:odu(unt auriga :caIigo 
^fimilia. 

antc.l.coiripitur naturalità: vtagilistbilbilis: producunt tamcti 
cxiU8:afflum:cubilc:mantilc.« cgrcra buiufmodi.3tcni quintilie: 
fOCtilis:« fimilia a quibus oilTamunnfiitiUe.futilis a fuoimartia/ 
li8:fntili6aptaturcrinibu8rofa. 3tembumili8:parili8: oapfilie: 
flm3bili8:nubili6:lcgibili8.ifimilia. 
antc.m.b:cuiatur vt callimacbn8:p:oducut:opimo8:fubUmu0.« 
crcfcentia qnart5Coniug3tioni8 vi audimus. 
antc.n p:oducunt fclìmo:catninu8:m3riinu8: crfnni8:falinum: 
catinii: C!minu:mancinu8:caminu8: fdUiiud.-sbuiufmodioeriaa 
ta.vt quirinne'.rupino a8.num.p:ipino.itc ocHncntia in na. Vt cu 
Una:popin3:pJgter b§c f^'mina.pagina:macbina.pJofcrpina:lami 
na:trmina:rarcina:mutina:buccina. lìomina.itcm in in.i.ante.n 

d 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



piodufut.vt dcnftiinis:t)cfttiio mo cojrtpft Vt « me cdlinat arj 
^ucif indcftiiiat^ 3«o<^i3li8 « ofii gladifs iam ocftinata: co:ri/ 
pit ite p:otinii8:CTallin^:cópcrcndinu8:fCTOtinas:boinotm*': bjf 
finus: tnmundm^:olcaginu0:fasinB0:claiidcftinu: claodiaiiV^ 
nultima ;pdoaa piotulit.cctcra coiripiunt n acinum. 
Sntcp.bKiuiar.n amipuoi^pdudftobftipusrconftipo 9«» 
ante.q.pioduatar n (nic)uud antiquae co:rìpitar in bis filiqua: 
rdiqutt0;aliqui0. 

anrc.r.compitur. Vt martf ristpjoducir .vt papirus: fapbjros.bu 
rfm cc:ripit apud 23trgi.co ait.Xac niocom butyTuq3 nouum cu3 
mcUccomedic. 

aotc.9.pioducitur:^tocrifu8:gaoifu0:ancbifc0:cambyfc8: co:ri/ 
pi:aDt nuii§ aut rariiTime inucnirar, 
atitc.t.cojrìpinnt vt Icuipe ocfiiictia in ta.vt bércmira: anacbori 
ta:abdcrita:3ic mittctia genitiuu in tis.vt fanuiitis. ? nomia pii 
mg l tce.vt polctcs i^.yc cenfitusirccéfitueilaccfTùus.Sj ce fu/ 
pinis « participijs bui^inodi oicifi è.3tébermapb:odit'':co(ftU9 
flconitu.feruitue vcrointuttod.'zadacrbia i itUdCo:rìpiut:vt(eU 
tU9:ttem piruiiatpolfmtra veftis:kcfibu9 tas olcariil coinpit pe 
nultima.vt patet ef vafu bomcrico. /\,6Kfiv«Ai xP^àm éyM/ 
KudcS yjryyóy eAoh'òy 
Bnte.D.pioducitur vt rediuiuue. 
De.O, 

rrga^CJj l 'Bntc.b. compir ; vt niobctcjcceptiobiB ouobos am 

'/^^^M t>o^>i3-o^tober. 

i^^^l 3"t<^ < t>^^"i^fi"''vtfolocafum:antiIocu9 crcipiro 
k^ìql^^^ obliquo» noininiì in ox vt veloxifero^ qug piodu / 

tifagli! cunt piacer celox:genud nauia. 

anrc.d.bicuiar ivtcxod^ejcodiii ;pducut berodcsrojftodee. 

ante.g.coiripif : vt elogatpigter ca qug l>abent gjccc. w vi ovy3/ 

fw-fA ffnagoga. 



aftte.l.bJCuCatur vt fobole^; 

autc.m.bjcuutur.iré vi falomon:hcurra:tt amomum pjoducut. 
2Jir3i.al%ta.vul30 nafcetur amontum. 
Siue.n.naturalucr ^oarur:ficut in genitima nominu téri g in. 
o.vt XatoniB.ocmoine rame agamcnonietffndonis co:rìpiuiu. 
Tloiiiiita piopjia loco:u.vt bdicoiKcaUdon:ffdon.o.pjoducut in 
obliqols.cbalccdon ih co:ripit:f}'doiii'',o.prodocit ffdonis pairo 
nymicu compit-.fi qua foni alia poetarli Icaionc ocp:sbcndcnf . 
antcp-uaturalita cojripit vi calIiopc:stbiopis . t rcliqe obliq» 
ci'^nomia. ìk carop'^.fallit in bis canop'^igfopus-.europa.pyrop^ 
antc.r.pwdocir in bis.odoai3:fono:o'3:l5ono:u0:« fimilib^oc/ 
riuatis. '^U in pdoi^:^ in gcnitiuie[nominij in oi.vtcalojisiamo 
ri9:furons:pJf ter § in bis mcmoM^rbctoustcartoii^nmarmoiis 
jiuona. ? pjctcr # in obliquis piopaow vt bectoJi6:amjnron3 
3tan in egerie bKuialur. 

Snrc.u.longaf vbiqj.vr oolofuersrmnnofuatpilofua. 
antc.t.itcni longatur. vt amotu8:bcrodotu8:tbcodotu6:afotu8 
ptodtKirnr quia g:sa cft.fiekitòa 
antc.uifi quando inueniiur ferme fcmpcr coiripitnr.vt ludoui/ 
flj^.iompofiia fi qua funt rcgulam fcqupnmr piinutiuowmiad/ 
Bcrtcnda font qug a g:£Ci0 veniunr. 

anK.b.coiripitur natoraliter . vt co!ober:pwdocir 
ut faluber in nuba:p:onuba.co2ripiunt .in cónobia 
mdilfcrenseft. 

amc.c.pjoducitur i adiectiois pumg t fetóds'ec/ 
clinationid vt aducua.a.unt.Oambucus.fambua. 
nundoco :fiducia:polloj: in obliqoi8:3n c^tcm coiripitor.Vt re/ 
docia reduci reduccm . 

anie.g.natoraliter p:oducif tt fugo.id.io obliqui^ nomini^ co--' 
tonr « i» fanguifuga coiripiior. 




flnre.l.naturalitcr coirlpitur n pcruBluB:calcoIus:pjoduritur in 
gcntuiD J adaloi adulato:: curruli9:[b:euiar4jr in bis bcrculia fpc/ 
cula fpcculum;fpcculari3 ncbulo ncbulonisrpicfulis.exul is.foiu 
larrbibulua. 

ante.m.nnrnrafitcr p:oducirur vt albnmcntbgc coiripiunt incoia 
miercolumcnrcoinumat antutno. 
antc.n.pwdudiur vt lacuna. 

ante.r.naturalifcrpjodiidrur vtfilurns: crcipiturpurpura 3re5 
vcrba qii§ voanr aicditafiiia vt cfurio. itcìn qnc fo:mam babcnt 
mcditiitiuonì vt luTcnnot^ qiig fut inde:lcmurcs:ccnturio:mcrcu 
xme.'^icm obliqui notmnum in vr.vt fariur murmurucUuridob^ 
liqdi ptoducuntnr. K -^ ni ttn 

Sntc.s.piòdncitDrrto'eufarmcdufa. 
ante.UKmpjoducitur pi^puiin arbutus bicuiator intcrcus» 
perciiti3 pcrcutit, 

aittc.u.b2cuiatur rt d»uiè-3:coliouics. 
' DcBUiinisffllabis. 

'^inoìii} in nominattuis c accufatiui^ co:riplf vt mu 
fa tcpla monuméta: -©rgca nónun$ pwducui vt bf 
^mdlra rbea ncmca:tcgea:qui3 apud grecos c Odi 
di'^.PISittii bfgmcftra oc tot mó fratrib^ vni:c fgpc 
rbea qugfta é itc:f2 fccuda: papini^.nó tegca nó ipa 
oco vacat aliiciff lijc cilkn^: ^dé te plangcrct argos-.te ncmca tibì 
terna comae.larilTaVe fuplejc poncretrUocatiuus a nomine in 33 
tam tern'g pamg oeclinationis ptodudtnr vi ab eneae pìoi : a 
pallas palla Bir.§nea iugila 3dé nó bgc 0 palla ocdcras pioniif/ 
fa parenti.3tc ablatiuus fcmp pjoducitur.vi ab bac mufatllume 
ralia in ginta indiffercnter ponunf .vt Iriginta 23ir. Xriginta ca/ 
pitii foctutJ cnip iacebit. Juucnal.XSuadringentaocdit graccus 
fcrtertta ootcm.Berba in.a.piodncuniur vt ama voU.aduerbia 
itcin pioducuntur vt vltra .pigtcr ita quia. 





Pe,£* 

^m\Ì9 cojripitur m nominatiui's c ablatiois co 
bilc:inoinlcpUtonc.obliqu> iiOiiuini pjimg ocdia/ 
tioiiis. «iiomiiutiuipluralc:«.£. oipwbongofai/ 
bunf. nomina i.c.grirca Vt ibgbc p:odacunt qa gig 
cccft.vocatiuue cu agrgcis .Sa. vcl m.i5.ocfmcn/ 

tlbud frani iarusloiigaf. vc.5.óyx»^**<^«'''''"'''^'^^-'^'XP^°^* ® 
cbiifc: $ame p:oduat quia vcicxcs buiua fainci iió bui^ taintò oc/ 
clinabanr. 3nucmf iir aWartuiis m.c.altquaiido p:odoa: quonii 
cft a gr^co oatiuo ve Tw ev><f)potTH. ablatiuo cupbiatc . lucanus 
fignaq-, a^ cupbjatcìciiiu partbis capta fcqucic^. ablatmi quiiug 
fcmper pioduconf vt oic. Babà fccutidg cóiogaiióis m impali/ 
Dia.c.ptoducra babau vt Docc:Vadc:quod fcquciitc vocali co:ri/ 
pi inucnitur.apud Hirgi.in boc vcifu. £t longu fo^mofc vale in 
qait iolla.£auc quoqj frcquciucr coJripif .Oui.tu £aue oefcndaa 
bo:a.vadc vale cauc ne titubcs. pretina. lu cane noftra tuo có 
tcmnaa carmina faftu.tcrtig cui coningat.fiiit apud vctcrea: « ca/ 
DO nó cauco e& oiccbaf . DI 3onoffllaba me te fc oc.e. pjoducunt 
aducrbia fupcrlatiui gradus vt mmiinc omnia longant. Simili/ 
ter 1 ca qu§ vcniilt a nominib^ vt a oocto ooctc bene male b:cuia 
tur: « ifcm fpc quontà a nomine nó cft.llc cu alfirmat aut p:obi 
ber pjoducit :cum intcrrogat compir .jCompofua a Die p:oduiunr 
vt pndic:bodic: Bc p:o aut bjcuiaturrcu cft intericctio p:odocir. 
jQóconiunctiocojripif. Dc.3« 

"l^roducirur vt finapi-.Jn vocaiiuis a nominatiuo in 
is vcnicntibue co:ripu vt iri Iiirgi.3ri occus egli; 
;3mary1li :3dcm Dllirabar quid fta oeos amarylU 
vocàrc6.1fcaoni.tbcbai.oapbni.'£ fimUibu9.3n oa 
liuis quoqj a nommibue m as bieuiatur vt palladi 
papiniih '.palladi lirto:5.6olet.i.naturalongu b:cuiari aliquado 
fequcnte vocali vt apud iiir. Xrcdimue an qui amani ipfi fibi fo/ 

d itj 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



mHia fiitgunt. DO ibi tibi fibi qaafi nifi ibi vbi cum cópofitis Va/ 
riari folét:3n vcrbis knf^ pióducit vt Icgi. 

De.O, 

23ariat in nominibus vt virgo:23irgi.o ^rgo noua 
mi facies iiiopmave forgir.3uiicnaU8 Xonfcia ma/ 
tri virgo fuit.3icm Iato Birg.-Quis te magne £a 
f o.PI jariialis Si cato reddat cgfarianus erit.llomi 

na focminina in .0. « apud noe indcclinabilia pio/ 

ducuntur vt oido manto.nam grgcc c(ì.J\iJ\ò jULaytoi 
Datiui.item « ablatiui fcmp pioducunt vt populo. £go « ouo fcr 
me fcmp coiripiunt.23crba omnia vllimà indiffcrenté babcnt .Vt 
amo IcgorSirnilitcr « gerijdia: vt legende, eodé modo aducrbia . 
vt fubito modo fero cito. DcMi 
23 femperprodaciturvt£o2nugelu; 

De.£. 

3tc pjoducif Vt alec.lac compir naturaliter:£jc ad/ 
verbijs ncc 1 ooncc b:cuianf :bic indift'crens cft :bgc 
oipbtbongii babet:boc vero natura cojripi ocbcre* 
c% vcrbis piifciani cognofcit qni aii bocce vocali ab 
lata g Bynalgpba manctibUB ouobus.cc.folcrc pjo 
duci.virgi.bocccerat alma patene. 6i cni ouobus.cc.mancntib^ 
p2oducitur:fequitur vt remoto altero compiatur; 
D. finita coiripiuntDTVt ^uodquidfed. 
1. precedente qualib5 Vocali b:cuiatur vt bànibaUmcl: vigilrta/ 
naciuil:e)Cul:conful:6ol « nil p:oducunf .25arbara qooqj in.l.pio 
duci folent vt oaniclrmicbacfc 
X)f3. co:ripiturvtidem:tKimnom. 
TI. finita tam grgca ^ latina pioducnntur: vt psan-.falamin: pp 
racbmon . accufatiuiin a» « in in bjcuiantur.vt ^ncan:Oeidami/ 
an:ipbigcnian:capin:p:otrin:parin.3t^' greca in lleutra vt peli/ 
on.ilion.accufatiuuo in on grgcos.a nommatiuo iii os nominò. $ 





tn.f.«ròmuni0 vt nicttdaonifépodoiircatrapdon ^riat: fircqum 
ti00 tamcu b:cuùiri folci <p p:oducì.£o:ripiut. itcm nomina quo 
m genuini crcfccntes penultima bicui funt: vt TIomcn is. carmcn 
fe.an ,M fo:fan foifitan oictiócs. ite qug per apoftropben piofc/ 
runtur coiripi folent vt vldcniatimcgon. 
*R . babcniia in fine co:ripiuntur vi lucifcr :grgca in cr:ftber:acr: 
cratcr pjoduainf qnonia gigce babau.ocitHp k^cThp cnp £lau/ 
dmus lamé vltima nominis acr coiripuit oicens: lucidus vm/ 
bjofo mifccbitur acr aucrnotquod apud aliu IcgilTc non mcmini. 
£% monofyUabis bieuiantur fer cum compofitia vt confcr.3tcm 
pcr.vir.tcr, 

38 in fine oictionis pjoducftur vt oignitas mufas.grgca que gè/ 
nitiuu in 03 mittunt.3tcm accufatiui plurale^ coiripiunt vt pai/ 
rasioofilias aon33.Birsi.aonas in monica vt oujicrit vna (020 
lum cfcladga^^^»" cfdadas « crebzis Icgimus freta cócira vétis. 

£8 finita naturalitcr pioducunf vt d^rcmas bercs:ni02C8: ooces: 
nioncsiqug crcfcuin in genitiuo penultima b:cui co:ripiuntur vi 
milc8 ti8 eqijcs tis.bofpcs ti3. Oui.boftis vt bofpes iuicXgrcs 
zpco dicópofiti^ nófcruiuntrcgule.3fci"Q"Sbabcnt.i.antc.8 
vt p3rie8:aric8:i5rgca compiuntur;vt plcadee-.saramantea: arca 
dc8. 

36.co2ripitur tam in grga's iti latinie nominib'vt parisrcoUis. 
Datiuiablatiui« accufatiui mia pioducuntur.vt mufi8:populi8: 
omnis pio 0innc8. ycm ocfirkntia in.is. quf crcfcnni in geniti/ 
no penultimi longa vt famnis tis. XcrtisconiugationiGfecund§ 
pcrfong p:£feiui8 indicntiui modibreuiantur. quartg longantur; 
vt audi6. £t vmì anomali» velie cum compofitia Vt nolic maoie: 
qnauiorbis.Tlotantur id miB'.iie quis bi8 quia baroiantur» 
Oa finita tam grgcaq^ latina p:oducui)tur vtbero8:nepo8: 00/ 
«00. J^t^o, tainen neutra in où b:cuiantur.vi:6tpyò(5 nStóCar/ 




goa fgtos. 3fcm mafcultria vd fommatiin in .feO.babcntia geni / 
tiuu vt Tpo>^òe4) Aò(5<f)òd Irocl:ot^:1>bilofopl:u£?.09 olììs: 
(0:npitur compos c impoa vt qnidà volont.i5cnitiuDtJ qnoq^ in 
09 grgcus a noiiiittatiuo in as vt palltdossMrcadoe. 
230 compitar vi oisitustocmunt monoffllaba: vt pusmiustrue: 
fu3:tbu3.qu5 p:oducunt penultima gcnitiiii crcfccntis omnia p:ò 
ducuntur.vt falos tis.virtus tle.'jbaluB ab boia: io coiripiiur cu5 
ait ftcri!is:palu0 aptaq; rcmie.Birgilius tamcn c^rcndit qnc ma 
gts fcqui ocbcmus oiccns 6ty5iaq5 palue in amabilis vnda. 
^cnitini fingularca quarrg oeclinationis.nom natiuns.iiccufati/ 
BUS 1 vocatiuns plurale^ p:oducuntur.vt Plìanus manus ac 
ciifatiuo c vocatiuo manuet. 6rgca.itc5 vi pantu9:mclampus:oc/ 
dipuergcnitiu! g5gd:£alfpfu9:maoius loti janiur. 
I. compitur vt Xapuf.fmcipuiioccipur. 

finis opufculi 0€ cópofitionc Vcrfua bcpmctri ? pentametri f di/ 
ti a 5""f»f^o X)13atratio pcruftno viro darilTimo. 

TbSoò 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



33CObi Qcntini *Kicineiifi8 oc qbofd^ Ifricis C3rminft>u3 Iracta/ 

tiilus:^ piimo pzgfacio. 
3.icobu3 ocntttius "Riciiienfia iSafparis tirop:5ftati/ 
tilTimo t \ omni virtutil genere p:obanlTiino conciui fuo.Solutc. 

I5m oieb*^ p:$rcriti8 ^Mobe vix magnifìcc ad mcaa 
nian^oc cóponédtó beyamctjo « pctatnaro carmi/ 
nib^^ractfci maiaraci) tiri i vtraq5 lingua fjitilTim 
opufculu t>i'cni!Tct.3Uud cu ppt ffllaba:;: qua còti/ 
nel cjcactà noticiàttu vd nuxie q? ea qug ^ a grgcia 
« larims vatib'^ obfcruata fòt ilUc opigc rcferr.nf IJlìarinoangclo 
ìgcnno fìlio tuo q nó miiioia ^ pf m bucufq5 oié cótulc:ii bnftda 
fuo igcnio ac i'tuic i noftrà rép.c collaturof; niaxinm aditù jd oja 
rojià arte plta re poffc tudicui . 3'aq5 oedi opera vi Ului magna 
cu otUgctia ip limerer impfTuj ^d mati^ DHariniangcli Ijoncftif 
fimi fili) tui q'OciiVime pucniret: vt me nibil aliò oie noctuq5 ma/ 
gis cogitare i{dligcrc6:<^ id quo t tibi i pnmia « buie tug vniucr 
(g familig bono:i3:laudi9:o:namcntive m.]j:imi accelTionc aliqui 
fieri polTe C)ci(limc:at q: ^racifc^ outaj:at oe bcxametro i pelame 
tro carmimb"^:^ oe eoiu pedib"^ffllabie: nó min^oiferte ^ recte lo 
cntus fuerat: Vifti é mibi baud abfu:dij:bjenib^qug fentiebà oe q/ 
bufda IjTicis carniisiib^iq^g maioii i vfu bnr ^ cgtcrarpoft fuij o 
pufculij prcribcrcrq fi tibi z marinoangdo ftlio tuo q fua ^tuie to 
fa noflra remp.illurtrabit: grata fuilTe itelIgcero:ma)cimo ipfc gau 
dio afftdar.-z odceps quicqd in bac focultate qó màrinoan gdoa/ 
ditu ad doqoentià pltarc poflTit l'uenerotid oé n ad fuas man^ p/ 
ucniat pdiligérer curabo.àt bec nó ca ouct'' réne pftabo vt illi re 
bus bo\^cemói adnodii opusciTe e]cilìimé:On antoni'ijoittìni» 
ì vtraq5 lingua eruditilìlm^mc^'z pccptoi:^ pf optim^cui me fcmp 
plurintó oebere fatcboj'.nó bgc oat9)rat:f5 lógc pigftàtioja eij 00/ 
coerit t ooceat nó igno:o:f5 bac ouictus oiitaxat róne id agam : vt 
meu ire animij eu die q eft valeas ìtueri. Hate totius agripiccni: 




tt 




t itoftrg in pjimie ciuitatfó mjpmu c pr^dpuum omattwitam. 
DcXarmtnu Ifricoiu pcdibu» 
fdcsaui mctra oc qmb'^ Diciurt fum^ingrcdiuntur 
aliquOiJ oiirylaboB'.aliquoo trii,llabos:quadriffila 
bos oliquod ciTc iuttiio.DiniUabi qrtuo: fui:£>p6 
de^Irodx^.33'n'>"S'"Py*T4d?i^.6pódcu0quat/ 
_____ f U02 tcponbD3 OHlabas ooas longas coniplccrir: vt 
pbocbi.Oiu.taHomj tcrtio. 3a"0'J t"nc fC3»8 pofira virct arbo:c 
pbocbi.Xrocbcus ouabiis Ioga « b:cui fyUabiB t:ia rcpow rctinct 
w DHartisj.Ooi i ibin.Ie fera ncc quic^ placidu fpondctia mar 
ti9. 3ji»t>usj cria tcpoia « ouas ff llabasialtcrà b:cuc:longà alteri 
poffidct VI ocoe.pjTridJius duo rcmpow « btcuis ouae fyllaba» 
babctivr bcos.Iriffllabi font ireaiZDaciilusianapdìus « Iriba 
d>u0, Dactil''trt9 longà pnmàtf bicois oua» poltrcmas fy1laba9 
quattuo: cu tpibu8b5.vifocmina.Oui.li.ùr.ocarte.5j.minancc 
flamas: ncc fccuosexcuiit arcua. anapcH'-totidé tga c tris ff Ila/ 
bas b:cutd ouas t nouilTtmà longà polTidet^vt pictaa. Xribacb^ 
tribus bicuib^tria iga ffllabia cóplcctitur vt aquila. £% qdrifflla/ 
bis vnus otitapt carininib^ oc quibus oiccmu9 c nccclTarius qui 
£o:iambu8 oicir .bK (cja tcpou « ouas mcdiaa b:cui8 lógid Q^trc 
ntts Duabus ffllabis cóplc^ua ed. vt terfifiicane. 

O23oni3 nictraC ve in cétimetro inquit faui^)qusdà a pcdib^ 
a rebu9:qu^ qa^ fcribunr :qu^dà ab inQéto:ib^:a pedti nu 
mero qugdà nomia fouiunt. 6apbica ^ adonica.afd^lcpiodca 7 
pbeUucia carmina ob id ab tnuentoiib^ ftc Dieta ccnfemu9. 
jDc Carmine Sappbico. 

03ppbicu carme pedcs quinq5 polTidct.nà fede pma trcd^eis 
feciidi fpondeti :terti3 oacrilu :quarta trocbcii iquinta fpon/ 
dcfi vcl trocbcii ^ f^pifTiuic rccipit. De larmine adonico* 
'tXDonicii carme cy ouob'' oiìtajKJt pedib^.boc é oactilo z fpó/ 
deo fine trod^eo conficitur . 6appbicie adonica carmina ita 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



8 plcrifq5 cótutigfir vt poft tris fappbiVoa vcrfua xm «rmc fcqt 
adoiiicu: VI bowt.3i f^tis tcrris niuis atqj oirg: iSrandmis mifi 
pater ^ rubcti.Dcj:ccra cui^iaculat^arccs: lerrmt vrbétSappijica 
Ira fc3iiciur.3à fa-ti^ rcrtrie niui0:atq5:o<r5.-Ora(i».nif mi:fi par 
« ru:bcnri.Dcxrc:ra curius lacu-.latusrarci. adonicu carme qua 
rarionc fcadi oportcat.nemo qui oaailD pjimo: ocide pedéaltcvS 
fompfCTit fiuc trocbcue illc fiuc fpondcus focritngnowbir. 
£^ 6clq>t jdcu canné quatcuo: pcdib^córiarc tuacnio^lìa in pii 
ma regione fpondcu:3n fecuda i terna couàbu « in nooéli/ 
ma fpondeii fiuc pfrricbiu:fiuc trocbenm frcquctilTime tnoenics. 
bora.2)f5oecena0 aiauia edite regibus-Scandif ftc 2)l3oecg:na8 
atai}id:cdire rergibna. De £arminc pbeleocio. 



ÌDdeuciu arme exquinq5pedib^componif.Tl3i»pjimarc/ 



'gione fpondeu i nónunq?(licct raro)trocbea,3» Teaìda oa/ 
<tilu.3" f^"'^ ' quarta trocbeii fcmp : r vlrima Irocbeu vel fpon 
deii rcogc folet: vt ratullu0:"p)aITcr oclitig mcg pnellf .6càdi boc 
mó opoitet p>alTcr:ocIiti:5mc:5pu:dl§. 3»p-i.naciià regione 
quoJ rarù cft i fugiendu pfrrid^ius inucnir.vt bic.2?l3ca0 elTe a/ 
liquid patate nugae. De Xarmtne 3^nbico. 

ISmbicom Carmen ab 3')mbo fic oictu ab jBntiocbo p:tmfi fejc 
iambie cópofiiù é.Di3ox poetarti licania cfi'ccta ed vt rpon / 
deus in quauie bui^carminis regione raipi poHct oempta fccun/ 
da «quarta 3" ^^^^ niW poctaru licétia obftct:iambu8 perpetua 
locu polTidet.3ntcrdu in in pma fi fpódeo anapert^ii in fcóa re 
gióe p iabo trib:acb'^repenr:bm^ aiit ró eft qi anapeft^ fpódeo:^ 
tribiacb'^iàbo fuia gquanr tg02ib^.£armé tale é.tberfius.llcc fótc 
labia piolui caballino.Scandit aiii boc mó.llec fon:tcla:b:3 p:o: 
lui:cabal:lino.babes bicuib"'inaninc àgele quc oe bis Ifrtcis vcrfi 
bus fcnticba qug fi e^cerciiatiói accomodaueris nó vercoi quin pia 
rima in cóponcndis carminibus ^ficias i locij teneasbonclìilTi/ 
mum.Bale TNìcinenfiii adoicfceni» vnica occus « oaiamanij . 




3acobos Bcntinns f^icincnUs Icctojì.Salotè 
23crfus fcribere qui cupit (tquoic 
Imct08py«no:IbaUa vclquoa 
Dictat vatibus atmaiqui corfmbo 
JCingunt tempo:a fonte cunt biberunt 
23ndaa cornipedi volanti^ alrg 
puUi'.palegat apta fcripta palTùn 
^rancifci tinmeris viri oifcrti 

3cl<:in33fobu8 
Qaifqaie amas Catoni cantus: vd qaifquie snbelae 

lenderc pfaia Igtus in aftra Via 
bac fit itcr:fcript9 bgc francifci pcrlcgc oocti 

jCompos tu voti fi cupis cfìfc Cui. 

£iufdcm3acobi 
£amiina quifquia amat facro pcrtincta liquóre 

9cribcre:$randtIoquum perlegat iiìud opua* 

frbardug ratdolt ausuftcnfis pjobatilTimud libjarig artis ejca/ 
«02 fumma confccit oiligcutia.anno cbiifti.Dl3.ccccl)cvii j.vi) .ca 
lcn.Dcccmb2i8.23cnctij8. 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



i' 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibh'oteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Mogi. A.5.30 



CONSILIO DI MarfiUoficino fiorenti 
nof contro ia pcftilentia * 

A carità inucrfo la patria 
l mia tni muouc a fcriucr c 

qualche conùglio contro 
la pcftilcntia. K acciocbc 
ogni pctfona tbofcana la t 
tenda bC polii conelfo me 
dicarc pretermetterò le dilputationi fottili 
bL lunghe* ctiamdio fcriuerro in Ungua 
tbofcana^ baftì faperc che qualunque cola io 
aprouerro* benché per brcuita nó narri mol 
tOf niente dimeno . c approuata con molte 
ragioni Si auctorita di tuta cdoftori antichi 
c moderm* SCfperientie di molti* &Cfpetial 
mente del noftro padre macftro Beino me 
dico fmgulare^ilquale lamaggiorc parte de 
gli morbati fanaua * preghiamo iddio dona 
torc delia uita Si riuelatorc delle mediane 
ucrc et falutiferc ♦ checci riueli fuffìciéti ri 
mcdii contro alla pcfte* èCconfcrui anoi el 
dono fuo uitalc ad fua laude «gloria 
Che chofa e pcftilcnoa ♦ Capitolo primo ♦ 

l A peftitcntia e uno uaporc «clcnofo 
concreato ticllana imniico dello fpirì 



to uitalc I Inimico dico noti g qualità cicmé 
tale ; ma p ^ppricta fp;cifica fi come c ^ ami 
ca latiriaca. La quak nò e . ptoptio amica : g 
che fia calda o fredda / o fccca , o / bumida : 
ma pctcbc intuirla la compofitionc fua rifui 
ta una forma proportionata alla forma dello 
fpirito uitalc f Cofi quello uapore pcftilcntc 
non proprio per calidita * frigidità +ficcita<. 
Humidita , c* inimico : ma perche lapropor ✓ 
tione fua c quafi apunfto contraria alla f)poc 
tionc : nella quale confiftc lo fpirito uitalc 
del cuore* Et come interra nafcono continu 
amctc ueteni : coù nafcic qual che uolta que 
fto uclenofo uapore ncllaria Ma nò e ^ fi po 
tètc : p che ✓ e ^ più fparto + Nonfi può ferma 
re nellaria pura* perche tale aria e conforme 
alto fpirito t hi come il fuoco perche per fi a 
potcntia non piglia mixtionc cioè mefcolan 
2a daltra natura pero nonfi putrefa cofi lana 
pura non haucndo mixtionc non ha putrcfac 
toc* Ite lo dcfto uclenofo uapore nò fi apic 
ca Icorpo humano : fc nò uc homori apti ali ^ 
febbre : che fono homori difpofti a putrefar > 
Ci ; 8^ adifiamarfi* Se lo fjpito uitale ✓ e ✓ più . 
debole che lui : lo fpirito lofuggc come fuo 
€Òttmó *SzZy più potete lo rimuoiic dalle j 
Pero bifògnia corrcggicrc lana* purgate 



gti humoti } se fortificare il cbuorc ♦ Nota 
Che per intendere resamente quando dico 
quello uaporc cfTcre uelcnofo : tu non crcd^ 
lia proprio ucleno fecondo la forma 8C tucta 
natura fua * gcbe tutti gU buomini inferme 
rcbbono j ma / e / di qualità da diucntare fe 
cilmentc uckno : 8C diuenta ucleno proprio 
quando nel corpo bumano p elfo fi putrefai! 
no bC ribollono gli bomor! incerto grado * 
Il cbc fa comunemente nei terzo giorno SC 
qualcbc uolta prima : maxime ouc habbon ✓ 
dono bomori fuperflui fpetialmcntc fanguc 
SCcollcra. Et quado inuelenifcic piglia m * 
tura di calcina o darfcnico : 8C gli cifefti fw 
oi fono putrefarci rodere: ardere: di 
drcnto 8C di fuori*. Pero bifognia fempre rc 
fiftcrc aqueftì tre ertcfti maxime dréto 

Onde ftafcie la pcftilcntia et ouc regna* 
capitolo Sccundo ♦ • 

Vefto uaporc uelcnofo fi concrca nel 
lana nelle pcftilctie più generali dal 
le coftcllationi maligne* maxime dalle co 
iun^tioni di marte con Saturno negli fegnì 
bumanif et dagli eclipfi dcluminari come c 
la prcfeate pc'ftc del M*cccclxxYiii*ct del 

aii 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



M*cccclxxviiii*ct maxime offende gUhu 
omini* et luoghi li quali hanno la fcédétc in 
fortunato per dcftc conftellationi^ma nelle 
peftilcntic più patticulari clfopradccto uelc 
no nafcie da uèti et da uapori maligni + dalli 
laghi et patani* et da tetrcmuoti* il Da qua 
lunquc cagione proceda principalmente re 
gna nelle arie groffe et padulofe* et ncbulo 
fc* et fetide* et quàdo fi diftcde nellarie fot 
tili penetra* et uccide più prefto* M a prima 
et più fpeffo* et più lunghamente regna nel 
lane groffe calde et humide et fetide Alcu 
ni doSrori dicono che la putrefaftione pefti 
lentialc prima comincia nellaria fottile*ma 
dura più nella groffa* non fo come maproua 
re la prima parte* conciofia che la fpericntia 
ci monftri elcontrario* et oltre aquefto la ra 
gione ci deftache non fi potendo putrefare 
lo elemento puro ; ma el mixto : quanto me 
no mixto e +come e . laria fottile meno e ap 
to alla putrcfaftòe* Et pero noUa piglia fer . ó 
continuando hC crcfcendo la influentia pefti 
lentialc dcUe ftclle Ma larie groffe SCncbu 
lofc facilmente fi putrefanno chome lacqua 
grofia hi mixta hi ferma : R amondo da quc 
fta fententia j che quado lapeftc uiene difot 
to fi fugga allaria alta èCfottilc Ma quando 



m^ciz difopta fi fuggba due mcfi diprima 
aliarla balia grofletta ; et frigida et numida : 
f urc che nò lia comuncmctc inferma* Glial 
tri due mefi amc2:a piaggia Dipoi più alto ai 
lana fccca.licdda*. lottile fcmpre fuggudo 
lane calde et bumidc : et nebulofe * 
Nelle quali gli buoml fono tali quali cpcfci 
ncllacque torbide*. Et fappi cbellaria peftilé 
tiale ; e quali alli buoi come lacqua caligino 
fa apcfci* Ma quello cbe e ucleno alli buo 
mini / nò ^ e . necclfario cbefia fcpre uetcno 
aglialtri alali : perla diucrfita dclli fegni ce 
Icftì j et delle fpctie naturali Di qui nafcie : 
cbe io nò fo cbe mi dire della opinione dico 
loro : cquali dicono cbe quando el ueleno pc 
ftilentiale comicia dallana li uccielli confa 
ctiuolareinalto . uolano baffo et babitano 
nelle pianure* Ma qn comincia daHa terra c 
lombricbi*et ferpenti efcono delfcno della 
tetra* et li uccelli cófucti uolarc et babitarc 
albaffojuolonoalto: et amonti* Agiungbx» 
no cbe qualche uolta lialali fuggono dallo al 
to: albalTo^ct poi tornono aUalto : quando il 
ueleno faccende prima nellaria : et poi nel ✓ 
la tcrra*Di qui ba traete el uolgo :cbc nibbi 
fugbono laria pcflrilcntialc : et ouc ufano hib 
bi non. mala aridf Habbiamomtcfopiti 



uoltc dTcrfì apf)iccl:ato dagli Jjuomi a potei 
Può forfè cffcre 5 qualche fimilitudine nó 
dico di fpitriti ma di carnagione* Due uolte 
in qucftì giorni gatto* et cane ha portato ci 
morbo di cafa i cafa* bC nó fono malati detti 
atali* Et nonti marauigliarc che qualche uol 
ta la bcftia ✓ o ✓ huomo pigli dccto uapore 8i 
nò fia o?efo da dOTo* 8C offenda altri* gchc il 
ferro cadito infiama SCcòfuma la ftoppa* 8C 
la paglia* Sinófi confuma lui* Q^^ucfto ^pcc 
de pia difpofitione del fubiefto che riccuc+ 
nella quale confifte la maggiore parte dello 
cffe^fto fccódo ariftotJlc * Galieno : et auicc 
Jì3* Inmodo che ìqucfti giorni I uilla noto 
uno babino danni due tutto uno giorno ftet 
te ftrctto còuno morbato dani fette : et mol 
te noltc mangio de bocconi che lui mallica 
ua*non fappicco allui ma fi adaltri che ftaua 
no più difcofto* nò ti fidare po nel dire io n 
fono forfè difpofto ariccucre Tieni amentc 
quella regola phy fica : cheqn lamatcria c mo 
Ito difpofta la cagióe agétc p debole che fia 
adopera prefto* Cofi la fauilla accède la ftop 
pa SCilzolfo p cótrario lacagione potcntif 
fima adopera nella materia benché non pai^ 
difpofta : Sd bcchc ilzolfanello pigli elfuoco 
più prefto chcllegno i hC ili egno fccco 8C mi 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



fiuto più cheglialtf i j nictc dimeno lafornacc 
ardete accede fubito lelcgnc groITe hC uer di 
^cbc la Còma potctia dello agetc difponc hi 
forma prcftof £t moke uolte cluaporc pcfti 
Icntislc g. laforza delle caufc fuc . c / fortifii 
mo. et tu nò fai qii Ancota chi nò ^ e ^ difjo 
ito in uno tcpo / e / difpofto £ uno altro ♦ 
Come fi diftcnde la pcfte in 

quali j^.fone* Capitolo, iii* 
Vcfto uapore uelenofo molte uoltc C 
i modo fottile*chc nófi uedc * et qual 
che uolta fidifloluc^ Ma facilmcte fi tigenc 
ra durate la influètia difpofta aquefto Anco 
ta ^ poco che fia da prtcìpio molto più cbel 
zolfo qn faccèdc . fifpande di luogho in luo 
gbo : et corre ucloce bC f cza ccparatióc ^ c ^ 
piucótrario bC inimico allo fgitouitale del 
cuore* elquale / e , uapore di (angue fottitc* 
che nò e elzolfo alnafo* Eldefto uapore dal 
lana tfe<5l:a facccde folo ne corpi *cbc fono 
aqucfto molto difpofti ma dapoi che c / acce 
fo Icoftoro ficome itzolfo acccfo có mirabt 
le uclocita 8C fecilita fìdiUta dilungi molto 
più che prima fpetialmctc quàdo . c / acccfo 
ihomori fottiU. bC ncllaria fottile deliaftatc 
et fpargefi daluno corpo allaltto bC acccfi ^ 
dcfi maxime douc ttwoua gtaftdc fìmilitu ^ 

ziiii 



dine di natui-a et clcoi^po pieno dimbràtti et 
di uapori fetidi difuod* et didréto* et cibi* e 
bomori fu^flui*et apti adlftamatfi ♦ c putte 
farfi+ et ouc e / materia calda et bulda * et el 
cuote t dcbolito p coito et pafiioni dalo el 
corpo aTaticato alcalde fenza modo Vfato 
bangi arfit cpori troppo apti , o / molto oppi 
lati * Q^ueita / e / fctètia di gaHeno * et daui 
cena . Hfanciulli &<C femine fono molto fotte 
foftì aUapeftc^pcbc lamatcria tenera facil , 
mete piglia ^ n anfmutafi j Si fono pieni du 
midita putrcfcibilc* &C uiuono fensa ordine 
et mifura^ Et come ilucto caldo; èi grofib i 
torbida^ 8C fa cercone eluino.cofi decto ua 
porc uelcnofo intorbida* et ficirconifcc pri 
maglifpiritifPoi li bomori intorno alcuorc 
eguali putrefacti ribollono* &d quefto bollo 
re , e ^ la fcbrc la quale indi fi fp«rge p tutto 
Et più chelaltrc fcbri fa bolla . o ^ inBato p, 
che e / tato uelenofa materia *cbc lanatura fi 
fforza fubito rimuouerla guato può da mcn 
bri pricipali Può detto uaporc maculare qua 
lùqucliómorc*ma maxtc il figuc ♦ Secodo 
la colora + Tcrtio fléma* quarto melacolia* 
Si che cfaguigni fono più pericplofi EcoUc 
rici poco meno Poi flcmatici* Meno che tu 
tti cmclaolici ;gchc lomorc freddo 3C fccco 



no e afito a infumatfi Siputtcfarfi : maxime 
j)chc bino ic uie ftrcttc*^ ouc . a / apafiare ci 
uibiiD. Pero cucchi fono alquato più ftcud 
Benché la pefte di qucfto anno nò riguarda 
cuechi* forfè j:^chc oltre allaltre maligne có 
fteliationi* Saturno retrogrado fu fi gr.orc 
delIannoEt ■ e . gradc marauiglia che effcn 
do fuggito difirczc quafi tutto ci populo ne 
muore p di ceto cinquata* 
De fcgni della pefte* Capitolof Q^uarto 

m A quab fcgni dimoftri pcquali fi di 
fcerm prefto Si chiaro lafebhrc effe 
te peftilctiale neffunopuo bene dichiarare * 
Tato Cf accidètc diucrfo 8C fallace* e qucfto 
còfcffono tutti cdo fiori fpctialmctc Auczo 
ar et rafis I orina fata qualche uolta chiara.* 
IP che lomorc nò adera alfegato/Sara o appa 
rira poca febbre p che iluelcno nò farà inho 
mori caldi o / nò adra ifuori : 8^ lo infermo 
perirà* Parrà alleggerito, pchc la natura ha 

rimolTo dal cuore clprimo affalto delude 
no 'poco poi perirà Perche nò rimoucra ilfe 
cado aflalto <• cffendo ella afaticata nelprimo 
ce effendo ilucleno multiplicato o malingni 
ato o più apprelTaeo alcuoce che prima* quafi 
t;jtti fano qucfto primo miglioramcto*p.chc 
lanatora da principio robuife adopeta fubito 



tutte fue fotzc cotto atato inimico^ Ncllal 
tre malattie meno mabgrx no ^ c / tdocla a 
fare tato &C tato fubitc fibtzo* Ite jarta ro y 
bufto^f che detto udcno nó c / ^t^prio mimi 
co aprlcipio dcgUaltri mcbti cerne del cuo 
re*. bC quàdo graua quello pretto luccide Pc 
ro nó {idcbba Iqucftì tcpi mettere tèpo alca 
no mdifaminarc efegm delmale+gcbe efcx 
gni tmgànano^ hi la natura nonti afpeAa; fc 
non corri colli rimedii prefto*pla qua! coCi 
fubito j che fi fcnte fcbrc Idcdi tcfi ^fuppo 
ni o che fia o che pofli diuétarc pretto peftilè 
tiilc* et come tale lacura* ÌA axie gcbc duri 
te la infiuctia uelenofa nellaria ogni fcumorc 
fup.fluofecilmète lapiglia+Et qualùquc tfct 
mita ageuolmÉtc fipuo cóuettire i pcftilctia 
fpctialmcte lefebbri furiofe H continue* Di 
qui dipcdc che intcpi morbofi comunemctc 
nó apparifcono altre i fermita che motbuct 
fc multiplicono altre i fermita allora fcema 
lapeftilctia. SiceiTa .fono alcuni fegni difeb 
bre pcftilentiali cioè febbre continua fcnza 
ordinata àCmaifefta declinatóc* affino di fia 
to: àCpefto* 8ifubitadcbilita.dipolfo grata 
mèto ditutta la pfona* maxie di capo* farne 
ticof fchorticamcnti arfioni* fere* macchie 
di fangue i uarii luoghi^orina gro{& : tot 
bidaf et quad dibcttic*purc tiricotdo che fc 



giii ingSnano * Tieni allamftc chz qualu 
quc faciuUo I qucftì tèpi / ha male di migna 
tri ù può dire smorbato : j)cbc ^ e / materia 
difpofta alla pcftilctia come elzolfo alfuoco 
se molti ne fono ingànati : hC de fegni della 
pcftc jpptqua oltre allaria torbida bC abùdan 
tiadaiaiidiputrefactóc 8d principalmctc la 
multitudic dcmignatti bC uaiuoli : et rofolic 
se febbri cótinue: Si cóclufcài orine torbi 
d - roiTori doccbi 8i fcoriationi di palato : 
bC farneticbi bC uniucrfalmentc inqualùquc 
febbre fc lomore fpcffo ùdiriza uetfo ilcuo 
r iffignifica la cóplcxione bumana difporfi 
apzfticntia ^ Nota che quido ci uapote pe 
ftikntiale dura affai tépo nellaria chegU ma 
cala larquc bC frufti della terra, pia qualcofa 
c ' più ficurta cuocere lacqua 8i fare etiadio 
acqua ferrata, ctconcfia inacquare el uino + 
pcbe eluino fùmofo* bC ctia elumo puro tdc 
6ti tépi fecódo Auiccna Sirafis no fi conuic 
ne Bifogna acora laltre cofe cuocerle o eoe 
reggerle con odori buoni: SCfapori falfi bC 
acetofi* Maxime qn lapcftc nafcie dopo tre 
muoti* bC e più urite ufarc cofe di luogbi ari 
di : odoriferi mótuofi jcbc altre cofe cbabi 
tare e mòti bC l palco + 
Come fìconfcrua dàlia psitc 5 rcgc^a diuita 



Capitolo Q^uhito* 
Nota che mquefta o^ziph mcdofto più co 
fc fotto uno pcfo mcdclimo i lintèdc ana ci 
oc di ciafcuna cola digfc tato quàto inporta 
tufto quel pcfo * 

Él tempo della pcftc tidcbbi aftcnctc 
dalle cofc : che infiàmaix) : aprono 
molto* i^cbc fanno preflo pigharc il uelcno 
cbc fono clmolto caldo-di fuori* di fole : fuo 
co : ueftc* et drcto molto falc* molte fpctic 
rie* e medicine calde : et herbe molto calde 
SCfalf; mi potèti+e molti agrumi cxcepto ù 
poco di cipolla . o / diradice collaccto* ^chc 
fono cótro aueleni*. Dauini molto fummofi 
dallo cxercitio fopta elcibo et m tépo caldo 
et dal fudorc* pchc altera li homori : et nel 
laria infccta nófi cóuicnc pigliare molta ari 
3 ^ ne forte excrcitio allo fcogto : f cbc rilcal 
dando e apredo cpori ^ piglia Cubito molta a 
ria infecta* Itè debbi aftencrc dalle cofe che 
fanno opilatione et in ficmc putrefactionc * 
^chc dino materia alla febbre pcfìrilcntiale 
che fono cofc uifcofe et inficmc fredde et 
huide maxime qn pigliono clcaldo acadcta 
le* A ncora le cofe uifcofc et calde et humi 
de* oue lumido uincc ci caldo : et - cotto 
tiiale In Comma la humidita / e / madre 



di puttcfaftioiic Et lacofa cht hoti dinoi fi 
cófcrua poco infua natura difficitmctc fìcon 
ferua dréto anoi: Fuggi adunque cpcfci qua 
to puoi : intra cquali nuocono meno cpiccoli 
di fìunnc chiaro petrofo corrente iricti in 
olio con falina dipoi mefli inagrefto o aceto 
o mclarancic con fate hC un poco di pepe o 
cennamo* Ancora fcbifacllacl:e&C ricotte: 
fc lufi fia pel primo cibo tC poco c6 zu 
cheto Fuggi le fruAc excepto Icmandorlc* 
amarene ; pere* huiliachef pcfche cotognine 
nocciuolc* fufine afciutte prugnole* corgno 
le : ncfpole cotognie t Melagrane appiuole* 
malatefte Dellaltre firufte non ufare o uero 
di rado bC poco* Puoi ufare più ficuramentc 
le fracte 8^ herbe fredde Si fecche hC agre o 
uero alquanto amarette* M a fe ufi cofe cai 
de 8d humidc : come e fico : Vua Mora Ciri 
egia dolce fia poco 8i mangia inmedi ate me 
larancia con fale* Item fe ufi cofe fredde hC 
bumide come e popone Si pefche molli Site 
nere: Silìifìne grafie mangia inmediate fi ✓ 
iiocchio,8imelaranaa confale bccdo alquan 
to uino puro Si bùono Si odorifero* fuggi efù 
ghi Si lerbehumide Si porcellana Si zucche 
tCogni humidita Sicofa che poco fi cóferua 
Sifrufti Sicofc molto dolci Si humide Intra 




\ 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



itthz humidc ticòctdo lalattugha cortcggé 
doia có mèta . o / co cennamo* Puoi ancoia 
correggicrla có bafiilico garofiiato cioc mi 
fiutiffimo bC quali roffcggute hi. ha odore di 
garofani lelqualc / c /Cordialifumo Ccccdo 
ti laciccrbita^Cfclbaftreila : Etamomkoti 
che ildc^R:o dirafis nòti £gàniicltj[ualc ne té 
pi molto caldi fcccbi eccede ler be bC fruc 
te fredde bC huide ; j^bc lui Kabitaua nel cai 
1:0 ouc ^ c ^ ficcita extrema 8C tali cofc pelcal 
do extrcmo fono decotte dalla natura * Sia 
cauto di nò pigliare quefb licétia ipaefi cbc 
nò fieno fimiii alcairo*. Etnota cbclle co 
fe agre* afpre ; bC acetofe fono da ufare nel 
cóferuarc ; bC nel curare Perche limicolo y c 
nelcaldocollohumido bC nella putrefadóc 
che indi dipende : bC nella refolutione di fpi 
riti bC nel correre ilueleno inuerfo ilcuorc + 
Et le cofe di tale fapore focchorrono a tufti 
quefti mali*. Perche rinfrefcano difeccono: 
conferuono Fortificano Riftringono uni 
fchonof bC cetera* Nota chellc cofe molto 
agre ouc fi teme ftretteza di pe^o o ^ debi 
lita diftomaco fi tcperano con zuchcro falc 
lafte di mandorle^ ccnamo'f pcpCtfìnoccbio 
zafferano* huou3f bCm poco duntOf Conmc 
doti clp^nc della fpclda*.dimiglio5ipatuco 



Si dorzo». Si uiuàndc faftc di qucfli* Itcm 
bifcotti* Rifot paffulc* agrettCf Pane djbuó 
grano cotto bene alquanto falato Vfa fpcfiò 
capperi c6 aceto ài qualche uolta un poco di 
marzolino tépato Schifa clcacio molto gra 
fio o molto faifo clcauolo nòti lodo ne ciua 
ic cxccpto qualche lente + uituperoti fopra 
tutti efagiuoli ♦ nò lodo peto molto le tape 
8C li fpinaci + cóccdoti prezemoli Si paftric 
ciani Si uieto la ruchetta Si carote Si f apa Si 
f cnape e cidrioli melloni baccelli ceci fref 
chi e cocomeri e y ciriege dolci e tenere e * 
me et fichi et more dolci* nòti ricpierc tro 
ppo diurno carn** e uoua accio che nó multi 
plichi troppo f5guc et coUora e putrciaAóc 
et mflamatóc* V fa luoua có agrefto e aceto 
et melariaCf Le carni fieno leggieri et alci 
utte Polli uccelli cauretti : et caftrati pippio 
ni tortole et faluaggiumi* Se ufi carni humi 
de falle arrofto ma forale bene dréto empie 
dole p tutto di cedimenti agri Si alquato pC 
p3 o ccnamo et curiìdoli et fale Euini tor ✓ 
bidi f jno dannofi maxime e mofti * Ma 
già Si bei meno che lufato* El cibo fia alquà 
to più chelbere* N5 patire po grade fcte ne 
molta fame V Nò tenere loftomaco faftidito 
ripara col poco magiare et bere có cxcrcitó 



r 



et qualche digiuno ctuotagioiii apropmtc 
licua el colto clic f afliom dello animo eleo 
ito dico in quanto non ti fcnta perlabfcntia 
diqucfto molto grauarc : Pure abbi amemo 
ria il detto da uiccnna dcUibro tcrtio del ✓ 
li animali cbcUa fupctflua cuacuationc del 
fcme nclcoito nuoce più che fe ufciiTi qua y 
tanta uoltc tanto di (àngue* Dice bipoctatc 
clcoito cflcrc una certa fpetie dimotbo ca / 
duco : d Guardati dallaria ftrcc^a molto riti 
cbiufà èCbutda 8C fappicbeUaria laqualc ncfì 
muouc fpcffo àCrinuoua : bCout foiecò uéto 
afciufto non purga facilmente piglia ttiixti 
one SCputrefactionc uclcnofa come lacqua 
che fìa ferma * Guardati dallo andare fpeffo 
fuori &C maxime digiuno bC quàdo mene cai 
do fopra lumido bi bumido fopra caldo* Ite 
dallaria troppo calda gcbc apre indebolì ^ 
fce molto* Lana e babitatóc fia molto afcm 
ttafjmprc iC diftatcoltraqucftofiafrcfcai. 
Guardati quando fe molto caldo di non fcn 
tire freddo o bumido dalla nebbia Si dalucn 
to caldo bC bumido maxime ne luoghi infec 
ti SCancora fe mene da luoghi inferi* Et da 
ogni uento che uienc da dcSi luoghi fe non 
fono molto dalungi o rotti da poggi* El ucft 
to che fa laria fredda SCfcccba 5i ehm» / c ^ g 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



fua natuta falutifcro riccucdolo tcpcratamè 
te &C / c ' ilprLCipalc medico contro aque fto 
uelcno.Habbiti gtandc cura dauenti che uc 
gono daftagni / o / paduii : da acque oue fia 
betbs marce &d lino imaccro e / da qualùquc 
male odore Sta difcofto da luoghi padulofi 
da mali odori dallodotc de cauolu de noci* 
ruchette 1 8C herbe puzolenti ♦ Abftienti da 
bagni* dal fonno dimezo giorno*Dalla ftre 
tta cóucrfationc bC dalla turba^fuggi pretto 
SCdalungi: *: torna tardi * Perche lùgho te 
po rimane ci ucleno apto aoffendere più chi 
uc meno ufoi- Vfa elpiu chepuoi cibi afcì 
urti. Saporiti* Agri. Acetofu fuggendola 
broda elgralTo Si lunto: dolce uifcofoSC 
ammaccatOfVfauinifottili .chiari* odori 
feri* poco fummofi : hi nò dolci* Alquanto 
brufchi t bC annacquagli con acqua molto fo 
ttilc bC chiara * In fomma fchifa per ogni te 
po lecofe : che fanno fanguc / o ✓ troppo / o x 
acquidofo / o ^ focofo . o . groflb : hi torbido 
ÒC qualunque cofatoffendcloftomaco* 
Q^uefta ^ c fomma regola *. Infulic uiuS 
de , c / utile a Imio parere qucfta fpetictia ♦ 
Recipe Sàdoli rofli oncia meza* ccnamo fi 
ne darmc tre Si mczo* zafferano dramma 
mcza* Gètile dafuUgfto wfa qucfta fpcticria 

bi 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



in ogni tcpo* Recipe * Ccmia«fio t oncia me 
23+ Manna f dramma una Si mczo^Garofa 
ni : Bccn bianchi bCtoSd i dramma mcza * 
Coralli roITi dramma* una * Cardamomo ; 
dramme due* Zafcrano * dramma mcza : 
Ziuccbcro al pefo del tutto* Itcm : alcbuni 
danno qucfta riccpta : perle dramme * due* 
Coralli bianchi hC roffi* dramma meza* Ro 
fe * Spodio fcropulo* uno : Ccnnamo dram 
ma una: Zaferanofcropulouno* ItcmCcn 
liamo oncia mcza + Garofani : dramma me 
za* Coralli rofli fcropuli due* Zaferano drà 
ma mcza * Zucchero alpefo del tutto * Per 
primo Cibo / e y utile fe la catdcza nonti of ✓ 
fende* Bcho fecchojRuta jNoceèi fale ; 
maxime in tempi freddi ^ o ^ humidi : Nota 
chellefpetierie molto calde chome ✓ e^ la 
quarta : che narrai fono daufare folo luiuìde 
molto humide fredde: agre : jL altre per tut 
to^Dopo clcibo fono di gràde uirtu ccurian 
doli preparati et etia adigiuno fecódo auicé 
na : elquale molto gli loda i qucfto cafo Fa 
gualche fregagione adigiuno Si pettinati bn 
Si expurga ogni fupfl uita Si tieni tutta la g 
fona bene lauata Nò dimcticharc lamattina 
clfuocotcperato:S£ ^cora eldi : Si maxime 
ftctcpi tumidi* Afvimigalac;>f3fpeirocon 



buoni odorif Similmente Le ueftc* Tieni at> 
nafo ÒC in bocca douc più iporta della tiriaca i 
Lattrc uoitc fcotza diccdto / o / Zcttouariér 
o y inccnfo ♦ V fa tale pomo in mano > Rcci ; 
pc Laudano jdramma una* bcenbtancbo ì 
roflbf RoferoiTc; dramme due: Storace li 
guida : fcropulo uno * Mirra* menta ; Garofa 
nu dramma una* Sandali bianchi: &C roITi :^ 
Campbora dramma mcza ; Fa pomo con ac i 
qua rofa mofcadata* Porta cotno dunicorno ' 
8C Iacinto: èCtopatio: BC Smeraldo al collo 
che tocchi clpcfto : in boccha : Dice Auì 
ccnna che bifogniacbcl Iacinto bC fimili fi 
nfcaldino dal caldo noftro naturale : ci qua 
le defta la loro uirtu ad operare in noi : Por 
ta in mano per odorare pomi odorifcti 
maxime: Cedri: Limoni :Mclarancie8Ccc 
tera : Spcflb ti laua la boccha el uifo : 8C ma 
niconaccto: 8C qualche uolta con ulno potè 
te : Non dimctjcarc lodore della mèta : mei 
liflài Si querciuola: hCtutihC uiiuole rcflcj 
èimirto: SCufaliodorifrcfchiSCtéperacon 
cfli ccaldi i {modo chcl fircfco utca maxime 
netèpi caldi Impocbc lodore caldo gfe apre 
et Ifiama béche purghi laria Sq?ra tutt© me 
fcola pequale parte aceto rofato bilcho c ac 
qua rofa co poco di uino biàcbo &C fotftc iC 



cohù poco di zcttouatia / o / fcotza dictdto 
Di qucfto bei fpcflb qualche gocciolina* Spe 
ffo tcfidaua mani* SCuifo : ZC portane la fpu 
gnia in mano in Icgnio di frafTmo*. Con quc 
fto tiepido ti laua la mattina : 8i fera tutta la 
pcrfona*. Vfacxcrcitio temperato* Ncluo 
ghi infedi alcopcrto : 8C inluogbo fpatiofo* 
et adigiuno* NcUialtri luoghi allaria: &ipu 
re adigiuno * Configlerei eruttici bceffino 
aceto inacquato in luogo diuino* Configlio 
ogni pfona che abbi grande riguardo { al toc 
charc Iccofc* cbelTarecano da luoghi morba 
ti Si none mangi fe non fi cuocono ^ o . mon 
dinov o ^ lauino* Ho quafi uoglia di paflàrc 
confilentio che alchuni doftori danno bere 
fpeflb adigiuno orina calda di giouanctto fa 
no^Oy tannata * Datelo f rimedio accomo 
datoaruftici* 

Come fi conferua dalla pcftc pmodo me 
dicinalc Capitolo Scfto* 

A feptimana due uoltc ✓ e . nccc/Taria 
Q^uella regina di tutte Iccompofitio 
ni mandata da dio cioè Iatiriaca*la ucra tiri 
aca fa lungo faporc in bocca fetej hC ftiti 
co del ucntrc* Dcbbc palTarc anni quattro * 
ma non anni dodici* Dcbbafi prouarla £ ani 



mali auclcnati t la tltiaca clc^fla fecondo ga 
Ucno: ai Auicenna&i Aucroisfaiìcuroda 
ogmucicno: bC motbouelenofo: corrcc' 
doila ctiam nella febbre pcftitentlaic:Dic&i 
Galicno che prouo latiriaca fopra tutte Icco ■ 
fc elTerc diurna nel cófetuare bC nel curare*.'» 
Moyfe degipto dice : efTerfi faftc di qucfto 
pruouc mirabili nelle peftilentic dantiochia^: 
Honuoglio palTarc confilentio Lafigurat k 
che fa gabcno dacia pcfte > c ^ uno dragdfìtì 
c ó corpo daria t ci quale foSa uclcno cótro 
allubomo ♦ Et la tiriaca / c / uno purgatorio 
che purga il dcfto ueleno ZC doma el drago - 
ne.Pigliafi dopo clcibo bore* noue* &C inaiti 
zi borcfcttc . o / iku Chi non può pigliarla^ 
fc la pògba alaiore^itomacG : Sial nafo 8^^ 
apolfi fpcfib*. Daflcne una dramma agrandf 
Aglialtri mcza dramma ^o/ terza Lcpfo 
ne calde ne tempi caldi ui beano fopra uno 
terzo biccbieire dacqua rofa con un poco da ; 
ceto rdfato*dlaltri et inaltri tempi deluino 
biancbo conacqua difcabbiofa: bC mctifià t 
Et fc nò bai tiriaca - o , fcUa nò fi confà alla 
tiatora tua piglia clmitridato laltrc mattine 
piglia Icpitlolc contra morbo almeno bore J 
quattro/o /Ctquc : ianzi cibo una /O/ due 
o . più fccódoìacòplcxioiic bccndoui fopta 

bili 



uno poco di vdno bianco i coiiacgua di fcabbi 
ofa bC melifia ne tempi freddi ^ o . ucto dac 
^3 rofa con aceto rofato ne tempi caldi I. c 
pillole antiche fongueftc* Recipe mirra* c^a 
ferano* oncia una* Aloe : once* due* Ma per 
che aprono èirifcaldono hi rifoluono gli fpi 
riti molto y alcuni lauano laloe ; hC agiun ✓ 
gono <. Terra figillata y o ^ bolo armeno alpe , 
fo della mirra o / campbora perla terza par'; 
te della mirra*. El bolo ^ c < meglio ♦ Altri j 
compogono cofi Recipe Aloe dramme fei 
Mirra dramme tre* Z^ifcrano dramma una 
Reubarbaro dramme due* Agarico dràma 
uoa : fGarofani fcropulo uno ; Scorza di ce r r ? 
iko dran^a una : Seme di cedro* fcropulis: 
cloctTormcntilla dramma mcza i Sandaliì 
irofli dramma una: Seme dacctofa dramma, « 
una 8^ mezo* Coralli roflì : dramma una òt 
nac^os Bólaacmcno: dramme tre: Cam ^ , . 
pbbfa* grani * due* fa con firoppo di cedroj 
Aijic^nha U A uci-oi^ dicono : che chi ufa 
alpe 0)0 Mitra &C Xaittàm x non peri maid 
di pcftc t Le compofitioni deftc tempera / 5 
np:la qualità loro: S^auguhicntono la uir 
tvh Umoito meglio la Compofìtióne di Ni q 
choh^ fecondo il quale le uerc pillole fono 



•arminoi Catabc i Cotallo rofib : dramma 
una : Hmblici ♦dramme due * Aloe lauato 
al p:fo del tutto. Ta pillole con uino bianco 
odorifero * Credo farebbono più ucrc pillo 
le : K più al proposto : fe inluogbo dclU cm 
blici fimcttefiì terra fìgiliata : drammcduc 
: U el bolo armeno fuffi dramme tre * : a 
raccendo pillole con acctofita di cedro: hi 
pigliandole ♦ con uino biancho * Acqua rò 
fa* Aceto rofato. Intendi che nellaltrc co > 
fc fcgbuiti La cópofitione detta ♦ Fa chellò 
aloefiafplendido. leggieri* alquanto rofb 
feggiante. Dilicaro * Odorifero * Frangi > 
bile* gtafictto* 8i fiatandouifoprafi bagni 
la Mirra fia cbiara.El corallo dilicato* 
Sanza la tiriaca ctlc pjllole dette nófipuo 
bene confetuarfi Sicché fopra tutto ufà quc 
ftc due cofc J cioè la tiriaca due di diucrfi ♦ 
et le pillole tre di almeno* Perche difeccan 
do labumidita conferuono dalla putrefettio 
«e* Itcm fortificano clcuorc* Stringono le 
uie cbc nò paffi el udcno atcboore* et cima 
ouollo dallui*Parmi cbello aloe indette pit 
Iole negli tempi bumidi feC freddi* Sipct 
fonc f imili nonfi debbi lauarc : ma fi ifl al / 
tri tempi et bvomini* Pigliare / 

otiii 



lacòpofitioiie delle pillole infoluere* c*mc 
glio folo ouc fretta Pigliare àcora fjj izo 
manzi cena bore tre o quattro come itutvzi 
difmarc* Puoi la feptimana una uolta ^ o ^ 
due el più : quando Icpilble te oSendclTino 
benché non fieno da offendere pigliare di ^ 
uernoj hC itcpi huidi in luogbodellapillola 
un fico fecco:còuna meza noce* tre grumo 
li diruta c6 ùpoco difale ✓ bcendoui fopta un 
jpoco dàcqua rofa / o . aceto rofato j Et fe quc 
dfto toiTendciTi : ufa liuogho diquefto qu Adò 
iiòn pigli altro unpoco di pane bene arroftì 
to intimato £ uino biìcbo bC potente con me 
larancia bagmata inaceto rofato : bC intinfta 
incennamoi Alcuni danno qucHc pillole fe 
ra Si mattina una per uolta : Recipe i cgnio 
8lo£;dramame2a+ Tormctillafcropuli due 
Dittamo biaco fcropulo uno zettouaria dri 
ma meza :2afer3no drama una Berberi dri 
mamcza Corno diceruioarfo.:fcropuli due 
Sàndali rolli fcropulo uno : Semedacetofa 
Si coralli rofii : Bolo armeno dramma una 
Campbora fcropuli due : Geme delle qua 
lififa ellattouare di geme: dramma mcza: 
|)crlc dramma una* Giacito dramma meza 
Fa con firoppo dcribcis / o /- di limonio Io da 
tei iftogni tempo ctiam nccaldi qucftc pillo 



k* Recipe Zcttoaatia *Icghioaloc * Agri 
moma. /.afcrano* Anftologia ntonda* Dit 
tamo bianco* Gentiana. corteccia diccdtoj 
Seme diccdro : ana fctopiilo uno : Curiaiido 
li preparati* TormchtilJ a. Sandali rofi"!* Co 
talli rofli* Rote roffc* S podio * Emblici : 
dramma una* Terra ùgiUata * dramme due 
Bolo armeno dramme quattro . Ta pil 
Iole con acctofita dicedro* Da con uino bian 
co * Aceco rofato bianco acqua rofa* Ho 
fede grande inquefta noftra compofitione: 
Pigliandola quando non pigli le pillole con 
aloe compofte Si ctudio doppo loperationc 
delle pillòle dette fc agiungni alla dtciz co 
pofitióc ambra « Mufco . lacito . Smeraldo 
Tc^tio Perle. Corno dunicornofcropulo 
uno Sara meglio Ancora lodo molto adigiu 
no bere in uino acetofo / o , uero inaceto bi5 
co conacqua rofa Terra figiUata : hi. bolo ar 
meno ftacciati con unpoco difmeraldo: bC 
di Iacinto ài topatio . o . almeno conperle 

coralli Q^ueftecofe fono molto conmc 
datela Galieno: SC Auenzoar . Altri dan 
)io fcorza SCfcmi dicedri : bC limoni conui 
fio / o ^ aceto rofato hC acqua rofa : Io do quc 
fta noftra confeftione fcplicc efficacifiima 
Sicura più uoltc ci di con uino biancbo / o / 



aceto tofato : SC acqua rofa j Recipe bolo at 
meno : dramc due : Tetra figiHata t Coralli 
rolTi ; dramma una ; Scorza di cedro : Zetto 
uana : Zafferano drama meza : Zucbcro ro 
fato dirofc rolTe ^ candito*ócie fcif Acctotì 
ta di cedro oncic* x , fa lattouarct Ramcdo 
bC arnaldocompogono pillole Tinacaliin 
tre modi: Recipe bolo armeno dramme 
tre : barba di tormentila drame due i barba 
dcrba T unizi dramma uha^. Zucbcro alpe 
fo dd tutto. Fa pillole*. Item ambra dram ^ 
ma meza ^ Mufco+fcropulounof Campho 
ta grana feif Item* Smeraldo* ladnto. To 
patio per equatparte triti hC lauati come me 
fue laua lapietra lazula fanne pillole con fu 
go dacetofcHaf Dicono dette pietre chiama 
rii daUi antichi* Bczoar+ cioè liberatori del 
la morte* Siche auanzano La tiriaca in quc 
fto che la tiriaca caccia da fe ilueleno : bL nó 
lo tira ad fc ♦ Ma le dcfte pictte fanno luno 
Si laltro; Sipero fidebbono dare per bocca 
Si anchora porre macinate in fulla piaga et 
morfura et bolla uclenofa * Item uóno quc 
ftacompofitione^orofinef perle •• Setactu 
da trita ^Lodono ellattouare diambta^dc gè 
tnis et Chrcmcs di mefue»^ Lodono granati 
ctfubinif Carbunculif Zaffittr Pallad^i* 



Coralli* Là grana dz ttctori 3 et lapietira : che 
fi truoua ncL capo dello afpido corno 
fuo J hi il corno dello unicorno. Itcm illat 
touaro letifiCAte dal maforc ufando co qual 
che cofa frefca - Itcm ufarc cofe da clarifica 
re ilfanguc cioe*Lupoli mirabolani et fumo 
fterno * Credo chello ufare coccole di gmc 
prò con cocccic di mirto fia molto utile có 
tra qucfto «elcno * Itcm quello lattouarc + 
Recipe uno cedro intero* Macina tutto bc 
ne : et cuoci con zuchero ; et aqua rofa* Cuc 
non > e / cedro, fa con limoni y o / mclaràcia 
interi* Molti ufanolaberbenacioe la ber 
minaca : et fchiatea faluatica* Do apoueri or 
liccio di pane bene arroftitc intindo in buo 
no aceto con um poco di ruta : et qualche u 
uolta um poco di cipolla conclTo * bcendoui 
fopra alle uoltc um poco di buono uino pu ✓ 
ro* Item dcfto pane arroftito intinfto in 
a^cto rofato con um poco di cennamo : et al 
kuoltc foprellò con melarancia . bere • 
buono uino* Puoi dare di qucftc cofe ho 
ra luna i et hora laltra in quelli due di ? che 
non fi piglia tiriacha* et pillole ucrc ^ o / uc 
ro dopo uefpro ne di mcdefimi* Puoi an 
chora ufarc * La fera a digiuno um poco di 
gucfta noftra confezione + 



Recipe Zuchcm tofatoj diamarcfiato*-, 
oncCfUUfCoriandri preparati* Coralli loiiu 
dramma una* Ccnnamo*drame*duc* Ma 
nel caldo, drama una ♦ Sandali roffi» iiaftc 
irano* dramma mcza* Mancicaldo zafcrano 
fcropulo uno* Tépcra con acctjofita dicedto 
once quattro* bcui fopra un poco di buon ut 
tìoyo^ aceto rofato ♦ Puoi ancora ufarnc la j_ 
mattina qualche uoltam luogbo delle cofc 
prededCf-Ramondo dice cbè ne tcpi fuoi fi . 
cóiunfono*faturno* ioue* Marte nei diciaii 
noue grado dellaquario* Nel Al*ccc* xlv#.?t 
di marzo ♦ Laqualc coniunftionc fignifico 
cofc tetri bili maxime peftil cntie molte imi 
più uoltc per fpatio dani quaratactquc* PctX 
che fu L fegfìo hiìano fixo* cafa difaturno : im 
tra Icquali fi la pcftc del quaritotto* Onde 
cmedici di parigi ♦ di uingnonc* bL di pia ^ 
mòte compofono una nuoua tiriaca prouata i 
in loro; bC cóferuogli fcliccmctc* Arnaldo 
fcripfe laricetta* Ramódo fuo difccpolo la 
recita* co qucftc parole* Recipe feme di gì 
ncpro* dràme due cmezo* Garofeni* macc*. 
noce mofcada* Gcgiouo*2ettuana*drImc 
due*arifìolog(a lùgba òCtòda barba di gctia 
Ila* tormctiUa* barba dcrba tunizi+diptamo 
cUa campaiia* dramma una ♦ emczOf faluia* 



/ 



ma >■ Seme di balfamita Menta f peonia . pu 
IcggiOfCcruinOf dramaunaf coccole dallo 
ro* ironici tomani^Sctnc dacctofaiScmc 
di cedro : hC dibaJTiiico* Mafticc : inccnfo * ' 
bolo armeno i Tetra figiUata* Spodio joflb 
di dicuore diceruiOf Rafura dauorio: Si di 
corno dunicorno i Perle* zafiri* Smeraldi* 
coralli rofli* legno aloe+ Sandali rofli* lacin 
ti* topatio*drama meza^zucbero rofato Di 
abaraginato ♦ DiabuglofTato* Dianenufarato 
DiacetofcHato* polpa di tamerindi acetofi* 
Tiriaca dràma mcza ♦ zucHero libbre tre : 
Fa lattouare / o ^ morfcUetti co acqua di fca 
biofa ÒC rofata capborata alquanto : et còuino 
di corognie : bC mettiui foglie doro* xxxx* 
Chi . ha / gride fete fuori dicibo ufi tace 
tofo femplicc c5 un poco dacqua frcfca / o ^ 
uino dimclagrane agre có giulebbo rofato* 
o uino brufco*Puciflì pricmcre midollo di 
cedcrno / o / limoni / o / mclarlcie hC bere 
c5 acqua bC zucberof Ite. fugo di rofe : zu / 
cbcrorofato j diamarenato. Diaprunis:Di3 
citonitcn : diffoluto in acqua t colato i prema 
to bzzào co acqua frefca : Ite rofe* Mirabo 
lam Tamaridi: amarene jprune*pcfche fec 
che* cotognie trite* diffolute : colate : premu 
re; bei con acqua; Si zucchero; ponendo zu 



cbcto t>iu oirc c ^ meno caldcza meno 2U 
cfccro ouc X c ^ più ardore * Item fugo di ro 
co uino di mciagranc* Item loxizacbcra 
con acqua firefca ♦ Et utile eluino di coto 
gme m molte cofc* Item ufarc herbe cordi 
ali* Cloe borrana^ buglofia* McUi£ìa+ Endi ✓ 
uiaf ufìpoco dimcnta* Iti le fef te herbe con 
tra ucleni prima . c . Ipericon . cheCi chiama 
^forata. Secóda uincc tofiicon^ Tcrtia ctiu 
bf Cloe ella ♦ C^uarta raphano cioè radice* 
quinta diptamo, Scxta Ariftologia. Scpti 
ma lattuceila* Arnaldo bC tamódo agiungo 
no lerbatunizi* Non pretermettere iagri 
moni3f Lacctofclla ; bC radicchi* marrobbio 
ifopo> Scabbiofa^ Cinque foglie* Capperi* 
Limoni* Cedcrni hi mclarlcie : &C in fom 
ma qualunque chofa . e ^ agra bC afciutta ♦ 
Etfappicbel fiore della uitc ^c^utilc 
molto nel uino : bCm uiuande* bC m lattoua 
tri bC che lacqua della fcabbiofa: è^mcUiHa 
e / mirabile in tutte le cofc fi danno a fani : 
SCaglinfcrmi: Per che difecca lahomidita 
uelcnofa : bC ouc bifogna difeccando rin ^ 
frefcare molto , piglia più prefto acqua din 
diuia* di rofe ♦ dipiamagine* Aceto roùtot 
bC acqua ^ o ^ fugo dacctofc Ha ♦ di timoni* 
di cedro f dimclaraiKicj bC di radicchio i 
&^ pimpineUa > bC fumoftcmo ♦ ouc bifognia 



cordiali temperati acqua di borranaS^ bu » 
glofla^ In tU"ftc k decozioni metti dama ^ 
fccnc* mirabolani T amarindi * Et tieni 
a mente che inogni rimedio ftanno bene 
quattro cofe cioè uino bianco* Aceto rofa ^ 
to biancho: acqua rofa per cqiiale parte: 
hi minima parte di zafcrano + Cuc bifo 
gnia fare opcratione prefta : facile da el 
rimedio m forma fottile * 8i liquida / o . tu 
uida fopra bere le cofe dcftc* Ramondo di 
cecheoue il tempo afpcfta la compofitio 
ne delle pillole fopra deftc/C / meglio in 
pillole : che in polucrc* Prima per che > e * 
più fermentata perla quale fcrmentationc 
oltre aila uirtu complexionale contrabe uit 
tu fpecifica * Secondo perche più di moran 
do nello ftomaco più conferua: conforta 
ricerca meglio eluogbi remoti becndoui 
fopra qualche poco di cofa liquida i digiu 
nando affai j non fi uuolc pero chelle pillole 
fieno fccchiffimc : 8i fe fono molto fecchc 
dcbbonfi riformare : Conuienfi ai fangui 
gni laflcbbottomia cioè trarre clfanguc per 
confcruarglij fc già no aueffino altro fluxo 
difanguc: Sifaguigni Itcdo bucini cóucnic 
temete carnofi:roffi jpilofudiuene groffc 
robuili: Siche ufono cofe di gride nutrirne 
toi Twhi ci aguc della bafilica dextra \ idi 



a due mcfì della finifba* non faflarc lalibra 
per uoka* Trabi in tcpi tcpcrati ; Siche la iu 
na non fia Ifortunata* Elfanguc puto fitnco 
ue aUcuare del fole* elfanguc colìcirico amc 
20 di* elmclanconico guado ci fole fi pone 
ci flemmatico ameza ncftc * Pero ramon 
do fecondo lordine da uiccnna uuolc che! 
le quatro fpctie di fanguc dette fi ttagbmo 
fecódo quelle quattro hore* Q^uellc Ipetic 
prima fi conofcono per loro fegni ♦ Li 
tcgnono fecondo le quattro età j fucceden 
do collo ordine narrato : Et ouc non appare 
molta abondantia diiànguc / non uuolc 
fenetraggha ne per confcruare i ne per cura 
rcf Et quando lo trabi : fa cbel giorno dinan 
21 abbi facto argomcto: èddata qualche me 
dicina non folutiua* Non uoglio ptetermet 
terc : che oue ilfanguc pende molto in uerfo 
glialtri homori nò lo tragga* Ricordati che 
galieno 8iauicenna quanto più mcdicorcno 
più diuctoro timidi nella flebbottomia*pcr 
che trabc più del buono : bC delli fpiriti : che 
non fa la medicina : bC da meno tempo alla 
natura adifcerncre: el trifto dal buono* Co 
uicnfi afanciulti le cofe contra mignatti che 
in qucfti tempi fono pericolofilìimi* Da bc 
re lorolafcttimaha un» uolta dittamo 



dramaf una*coft uiho ftitico / o ^ uino incbc 
lia cotto alTcntio &C nigella . o / fcme fan^o 
ctùgiftomacotbcUico/ hi gola Spetto co 
ola amari &C herbe amare* hi cctera* Et da 
pillole di rcubarbero qualche uolta* ^pchc 
la complexione molto humida hC molto cai 
da , c / pcricolofa nella pcftc . c / ncccfiarjo 
rinfrekarc hi dif eccare 8C uotare fpeflb con 
modo ♦ Porta inful cuore queito faccbcc 
tOf Recipe Rofc rofic : dramme due* San x 
dali U coralli rofli ^ fpodio* dramma una* zc 
ttouaria : Lcgnio alocs* Cennamo / garofani 
Scorza diccdrof Zaferano dramma mcza* 
Sia diligente afpurgarc ogni fuperfluita 8Ca 
dapta che! ucntrc non ftia ftitico : 8£ fia tait 
do alriferrare Icconfuctc purgationi /O - £lu 
xi r bC fuperf luita 8i morici / rognic . fudorì 
naturali* piaghe àtiche aperte che fanza mo 
leftia gettino homore* lattimc* fangui di na 
fo ordinarli* gotte uniuerfali* perche dcftì 
ffogamcnti fanno più ficuto dal morbo* 

Ricordo fecondo tcxpcricntia dippoara 
te agoruernatori delle rcpubliche che fc ot 
dinaflino fi faccflino fuochi et profumini di 
gincpcro , mirto 8C trementina t ccnfo mac 
tina ÒC fera fuori alle porte diqualunchc cafi 
fi fpcgniacbbc la peftc fubitOf In luogo 



di ginepzto >- c > buono lalloro / Salma* Ra 
merino* SC tuftc herbe odorifere * Latrc^ 
mentina . e ^ mirabile* Molti doiftori dico 
no che fempre nella pelle elfuoco ✓ e ^ «titc 
perche diflblue ogni uapore* Ramondo di 
ce :confortarfi folo quando cuapori appari 
fcono grofli 8i bumidi* Ne tempi caldi gli 
odori ftefchi debbono fupcrarc glialtri* Ne 
tempi freddi 8i humidi per contrario ♦ le 
Rofc * Sandali * Mirto* Campbora * Bue 
eie di mele* Sd mclegranatc*tcmpcrono e 
caldi odori* Similmente aceto &C ucrzure 
frefcbc* E magi cófigliorono ^ ci Re diper 
fia per difendcrfi da ogni ueleno SC mcMrbo 
uelenofo faceflino fcolpire nella pietra cma 
thitt uno Huomo inginocbiato cinto di fer ^ 
pente* et tengba colla dcxtra elcapo delfcr 
pètc : et colla finiftra lacoda ^ SCmetteflìno 
^elb pietra t anello doro* et fofto lapietra 
la barba della ferpcntaria* èC portafiino dee 
to anello* Aucrois loda lodore dellorina 
del becco* Ricordoti cbe ufi rimcdii con ✓ 
tinui fVando i n luogbo infcfto / o ✓ prcflb + 
psrcbc la contagionc / e ^ fpefla 8d laria in y 
fefta continuamente o^cnde* Voglio tigu 
ardi bene quando laluna fi congiungnic col 
fole* U anco gwandofopponc ; cioè guanto 



c.^icna. Item* Q^^uatidoficohgiuiignic 
con Saturno y pm Q^uando fi congiun / 
gnic con Marte, item. Q uando fa quadra 
tura con dcdi pianeti. EtTappi chcl uekno 
pcftilcntc fi muoue fotte nclleuare del foie 
ncL porre* Nel mezo giorno è^mcza no 

ftc fecondo Rafis ♦ Per che ci fole queflc 
quattro uoltc fa mutationc nellaria. Rcgnia 
nella primauera \ più nella ftatc. PiuncUo 
autunno ♦ Nella primaucra , c / lana alda ^ 
se humida / muoucfi ci faftguc * Nella ^ 
ftatc riarde la collera, laria chalda apre 
forte Si penetra. Indcbolifcbonoecorpi* 
Empicnd di fruftc corruptibili cbe danno 
materia bumida al caldo dellària ♦ £1 quale 
cbaldo fc fuffi con ficcita di fuori et dentro 
vocerebbe pocbo . Si cbomc lumido quan 
do , e , con frigidità daria &C di complexio 
ne pocbo nuoce . ci pericolo / c . grande : 
oue fi congiungnic ci caldo coUumido / o ✓ 
difuori f o / drcnto . Habbiamo experimcft 
tato cbcUa ficcita lungba nel caldo minui ^ 
fcc U pcftc y 8C nel freddo la fpegnic. Bnal 
mcntc4icllo autùno crcfcic iapiencza delle 
fruftc &C debol ezza dicorpi* Laria ^ c / aflot 
tigliata perla fiate preterita cbe fecilmcntc 
pigUa «acori non rifolwc uapoti pel caldo 




diminuito* Onde / c y ncbulofa Si uariabilc 

Spcflcuoltcucntogroflb Si bumido* Si ci 
caldo fopra tumido* SifpdTo lopiUtionc de 
pori f laria fpcflb dopol caldo fredda* Sappi 
che pori troppo oppilati rinchiuggono la ma 
tcria putrcfcibilc in drcntro ♦ Si pcrcontra 
rio cpori troppo aperti pigliono troppo fubi 
to lana uelcnofa* Immodo che qual che uol 
tà fpctialmcntc doppo fudorc ^ o / coito uc 
ade in poche ore guafi come coitclio ♦ 

Della cura fecondo la phyfìca* 
Capitolo fcptimo* 

Ella febbre pellilentiate y fc non y e ✓ 
purgato el ueleno no ufarc cofe ne di 
fuori ne di drente che aprmo femplicemen 
te iepttrtidclpcftoper che danno lauiaal 
ueleno tucrfo ci cuore Si agli fpiriti ad cxa 
lare infuori*. Ma fubito nfa cofe che rinfrc ^ 
fchino alquanto Si difccchino molto per ob 
uiarc allinflammationc Siputrefa<fbbric* Ite 
fortifichino ci cuore Si ferrino le uie che ul 
fio inucrfo lui accio che ci ueleno non m cor 
ra* Si parte purga bene lomore Si ricrea con 
nutriménti fpcJfo gli fpiriti * Si continua y 
mente da cofe contra ueleno* cignale corre 




pct fua iiatuta i ucrfo et cuotc*. SCfc afpccti 
tanto uifia corfo molto ✓ forfè non fi conuct 
rcbbc molto rifcrtarc dcftc parti + Et forfè 
[aprirle potrebbe nuocere aflai : hC non mol 
to giouare* Adunque come prima alcuno 
fi fcnte inquefti tempi molto grauarc cica . 
po 8C tufti emembri 8C febbre ,^ nò cicrcatcì 
g fcgni che tingànano SCnon afpcftarc chci 
apparifcba ifìato o ^ bolla . ma quato prima 
puoi ungni fubito con olio difcorpioni Sicò 
tiriaca epolfi delle tempie * dcUc mani ^ de 
piedi* Le nari del nafo ^ lanuca+ Gola* Pec 
to* bC circa labolla : et poftcma ^ Se appari 
fcc* Lolio uero ^ e ^ quefto * Recipe* Clio 
danni* cinquanta* once* otto* fa bollire en 
tro fcorpioni * cinquanta * inmodo fi fondi 
no : fallo dittate : maxime dagofto* et fcrbsi- 
8C ungni , e / cofa mirabile contraluelcno*' 
Se lo ftomacho non . e ✓ uoto di cibo prouo 
ca el uomito facilmente con acqua tiepida : 
acetose olio* radice* 8^ tentando conpenna 
Et fubito fa argomento 8i rifanne ogni di* 
concocitura di malua : mammola ^ bietola : ' 
orzo* lattugHa: camomilla: mcleuiolato + 
zucchero rolTo : tuorlo duouo hC diafcna y 
o / cani3*oncie una* Sugo rofato folutiuo + 
dramme due* Sale* 8< olio uiolato ♦ 

c ni 



Giteato iatgomèto f>oni lapittima alcuorc 
dicofc cordiali frcfcc iprcdomimo Recipe 
Acqua trofa di buglofia Dacctofclla Dincnu 
fairc drame due Acqua dimelliira ♦ Sugo di 
maciani Acctofitadiccdro+dràma* una Su 
go dicotognic ócic una Sàdali biacbi àCrof 
fi e gialli dramc duc*fpodio rafura dauorio 
fcmc diccdro Scwic dacctofa drama meza 
Grana ditltori* grani fci*Caphora; dirama* 
mcza ; pcfta bene et rifcaida i uafo uctriato 
sepuro poi cópano di grana poni Iful pcfto 
téperatamctc caldo : rimutando ogni tre ho 
te* Itcm* Alloik>macho qu.c.ftacc!mpofid 
onc m faccbedo per uiuificarc uioiùùitcc 
fuoi rpiriti* Rccjpe AjOfentxo* Menta* Ma 
nipulo uno* Melbiraf acctofa* manipuio me ; 
5SO* RoferolFe^oncicuna* Cottccacdicc 
dro-rifo* dramme tre* Coriadri preparati* 
drimc due . coralliiroffi* mafticc fandal i ro 
ffi* drama una* M acc foghe di garofani dra 
ma meza * Noci diciprclTo numero quattro 
còponi cófugo dicotognic Ite Softo lebrac 
eia poni quefta Recipe* Rofe fior di camo 
milla . meliloto Fior dimirto* noce diciprcf 
fo se fandali : bolli i acqua Ifondi fpùgnic o s' 
ftoppe pricmi hi poni tcpatamcnte calde U r 
muta fpeflbf qucftoc/ mitabilc* Poftc che 



fcai queftc ttt cópofìtioiii a ttc mcbri ^ o ^ al 
meno quctcbc puoi: dipoi fcgia clfegnio nó 
fufli nelle gambe : ptcito poni quattro uèto 
fc*duc cicca alfcdcrc SC due alle cofce didd 
età* : Spiccbatc le ucntofe gUlticbi uogli 
ono Ctragga et (angue* Se non appatifce le 
gmo tralo della ucna comune dallato ritto* 
difcoftarc elueleno dai cuore* Se appari 
Ice tralo dalmedcfio lato acciocbe noli Ipar 
ga bC dilatifi elueleno ptufte Icuenc bC patti 
della ^fona cbello fuole fecilmttc fare Adù 
que ic^Cy dallurecbio o nel collo : tralo del 
la ucna della tefta preflb al dito grofTo della 
mano dallato medc£imo*.Scfodo eibraccio 
dalla ucna del fcgbato nel braccio da quello 
-lato Se ✓ e ' ncllaguinaia tralo della fapbena 
mcdcfimaciocfotto eltaUone Infomma do 
uiìcbe e dalia fontanella della gola infu ; trai 
dcUa ucna della tefta daquellato* Se e indi £ 
£ino albcUico o / dinàzi o di dricto trai del 
fcgbato fimilmcte<.Se ✓ e ^ dalbcllico ingiù 
dalle fapbenc come dicemo* Et trai elfan - 
gue almeno fubito cbe apparifce la poftcma 
et trai copiofamète fcgia nó c pouero di fan 
gue». Tracio cbenai circa oncic due* ferma 
tanto cbe conofcba fc / c ^ ttifto fangue ^ o ^ 
buonof Se ^ c ^ trifto j^wi tmn più quatita 

ciiiì 



Se ^ c ^ buono meno quantitaf Et nelle perfo 
ne debili ✓ o / dipoco fanguc / ballano leduc 
ondedcftc* Nello trarre in fui freddo del 
lafcbbre*- Q^^uado trai* da melarancia Si 
cofc agre per bocca àCaceto al nafo fronte 
8^ polfi delle tempie + Q_^uefto ^ c / comu 
ne modo di flebotomia * Gentile dafulin / 
gno loda molto quefto che diro come cola 
prouata *. Sei fegnio uiene a pie dell e fpallc ✓ 
poni uctofe oue Icfpalle ficbiuggono K trai 
clfangue dcUa ucna mediana y che fi chiama 
comune bC ncra^^ Se c ✓ nel collo o / capo dal 
la ucna della tcfta circa amcduni ledita grof 
fe * Se y e x foflo o ^ nei braccio deftro dalla 
ucna del polmone itra dito dimezo &Cildito 
dello anello dallato medefimo* Se * e / circa 
albraccioyo4atofinifìxoy dalla uena della 
milza nella mano dcxtra Itra dito dello anc 
ilo &<:j [mignolo + Se . e ^ neUanguinaia ^ o a 
lato fjnjftro dalla ucna paralitica del pie dal 
hto medcfimo inmczo del dito groflb ^ o ^ 
diquclla che glie prcflb ♦ Se/C^nellaglba 
dcxtra y o >"picdc dalla ucna chiamata uena 
delle donne* Edoftori fpagniuli bC catela 
ni elprimo di / o ^ ilfecùdo almeno fa6bo br 
gomento fanno la flebotomia in due uoltc + 
hC negli buomini fanguigni robufti SCdibuo 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



na età ÒC nel ptimo di fino cofi* Prima trag 
gono clfanguc dalla parte oppoUta*g che io 
more <.Cv ancora Inmouimcto 8C non / e ✓ an 
Cora fa5to uclcnofo + Sei fcgnio . e / fotto ci 
braccio. fmiftxo traggon luStto dalla dcxtra 
mano ócie fei ^ o. quattro , o ^ ucro della ca 
uilla4elpic.fjmftro*oncie tre ♦Indi a bore 
fci. Ov òtto ricreato linfcrmo 8Cripofato tra 
ggono dd braccio fìniftro onde fci ^ o / qua 
ttro y o > trc*fccondo la conprcflionc hC uir 
tu ' dalla uena più groffa. per che quella mo 
ftra hauere maggior bifognio di flebotomia 
: Sci fegnio / ncUanguinaia / fanno pel 
contrario ♦ prima del braccio daUato mede 
fimo* la fecundà uolta dalpie medcfimo del 
la làpbena * Ma fc linfermo non y c , molto 
robufto ne ripieno difangue * Pure , e / daf 
fai uigore naturale: Si la uirtu ^ e , collante 
o ^ ucro fi truoua nelfine del fecùdo / o ^ nel 
terzo quando la materia uerifimilmentc ✓ c 
già corfai-C fefta uelenofa y traggono oncic 
duo o> quattro* dalla parte medefima 8C ; 
dclluqgo più preflb alfegnio chefli può , 

Se / c / il fegnio dopo gliureccbi traggo 
daila uena della tefta dallato mcdefimo fc 
qucfta nò fì truoua bene della mediana cioc; 
uniuctfalc a tuttol corpo + fc qucfta non 



fi maftifcfta dalla ucfta della matto mcdefì > 
ma * che , c - m tra cldito groflb laltro ► H 
fanno cofi damczo il fecondo in la innanzi 

! farcbbono dalla parte oppoùta* 

Similmente da mezo il fccundo mia fcl 

, fcgno X e ^ fottol braccio ^ dalla ucna del tw:a 

ccio mcdefimo U della uena umuetiàlc / o / 

I almeno del fegato . o , della mano mcdcft ^ 

; maintraidito dimezo 8C laltro ♦ 

. Se elfegno ^ e . neUanguinaia nel mcHcfi * 

Ìmo tèpo decto traggon di fotto clgmocbio 
medeìimo ^ o . di quella che ^ c ^ iotto la a 
uiUadelpicmcdcùmo* Sci fcgno piega 
drieto in uerfo elfcderc , ttaggon ^ deUapiu 
I ; grolTa che apparifce in fui dolTo del pie me 

'™ dcfimo laloro regola /- e ✓ che damezo elfc ^ 

j I, cundo di mnanzi el più delle tolte comin y 

I Clono a fanguinare dallato oppofito* da indi 

: ingiù ^ per contrario ci più delle uoltc * 

' !ì Ma ucgniamo alle regole noftre comuni * 

i Per che quefto male ^ c ^ o. nel fenguc ^ 

O/' negli homorimixti col fangue peto tni 
j J>3rc da trarre fangue a tutti da anni* quatttw 

dicif a /fcxantaf Fo più ftima deluelenocbc 
f fiata pella ucna aperta che del (àngue pto / 
' ' priof Tr^Mrlo in due uoltc mcflctìdo» (et 



ore in mC20 > Arobufti hi molti fangui. 
g«i in tuélo libbra una ♦ A mediocri fan 
guigni *oncicoc^o * Adcboli ftante fermo 
ci poUo oncic guaaro . o ^ tre * o / due* o 
una almeno » Ouc collera predomina non 
pm che oncic due * Molti comandono fcnc 
traghi tanto che chi non y c > debole indebo 
lifca f Qiicfto amc non piace > per che dif 
foluc ghfpiriti ♦ Ouc uagilla ci poifo non 
ne trarre puncìo* Piaccmi che innanzi ap > 
parifca apoftema anche poi fi prouochmo 
le morici con frcghagioni con cofc afprc ÒC 
fugo di cipolle alluogo con uentofe U lance 
•t ttààimigniattc* Ouc abonda (angue lo fa 

tei doppo laltra flebotomia : Oue ne mol > 
to poco fereiqucfto almeno* Di poi che 
C/traftolaprima uolta ci fanguc + alchuni 
pongonla pittima* Maepiufapienti lapon . 
gono da principio* Sdfpeflb la rimutono *■ >' : 
cioc.ognt trc bore in panno di grana ♦ calda 
temperatamente ♦ Narramonc una di fopta 
laltra / e / qucfta* Recipe Acqua roft* 
Dcndiuia*Di Buglofla*Di McUilTa^Iibbra 
m C2a* Aceto oncic due* Sandali* Rofc* co 
talli* dramme* tre. Spodio dramme due 
Perle ♦GiKitttit Zaphid* fcropolo uno*r 



Becft biacbo &iro/To * ofib di cuore di ctt * 
uio +Scmc di cedro* dramma mcza* Mu * 
fco fcròpulo mezo^Gampbora* ILz^ttzXiO 
fcropolo unof Et fc ucdi caidcza mufitata 
ungi ci fegato 8i filo di reni coUungucnto 
fandalino due uolte clgiorno* Indi a bo ^ 
re quattro fecondo lordine antiche fi da api 
gliareconuifio biancbo 8C acqua dmdiuia*- 
isL acctofcila della polucre contra morbo ♦ 
drimauna ^ o , dramme due* H tiriacba* 
dramme due+o / una ..almenof Et doppo el 
bere aiuta con panni caldi SCcom profummi 
al fudarc^Cbi dcfiì la tiriacba fola non erre 
bebbe ^ ma e ^ più ufttato darla colla poluc 
re* Alcuni mcfcolano aceto 8C piaccmi*. 
Piacemi ancbora darla più uolte : 8C ouc > ; 
non e gram calde2:a / e / utile mcfcolarui 
acqua di fcabbiofa SC melliffa Là poluerc an 
dcba> e / quefta* Recipe dittamo biati^cfoot* 
CdrkiJ)! bianchi* Tormentilla* Bolo^rmc r ' 
no* Gctiana oncie un3*tcrr3 figill3t3*of^d«^ 
meza+^Lc polueri moderne fó qiicftc* Liwtìi l 
Rccipc+Barba di diptamo di tormétilla da 
grimonia* legnio aloe * bolo armcno*uatcti 
ana*lap3ccio * fàdali roflì g cqoal parte* bst ' 
ba difccabbiofa al pefo del tudo mcfcola ì 
có fanguc di toro fcccato ai fole &C ftil latOf 



Xattta Recipe Spodio ♦ Dinamo biancbo* 
Gcnriana.TormétiUaf fcmc di gmcpcro* 
Seme di ccderno. Carlina dramme quattro 
Foglie dalbatrooncic due* Latcrtia* Rcci 
pc Tormcntitla* diptamo bianco . corno di 
ccruio arfo* Zettouaria^ dramma una^ perle 
coraDi*rofli*fcropoli due * laquarta torme 
riUa diptamo biancbo*Bolio* armeno* Cam 
pbora* Perle* fidali rofij*corno diccruioar 
io Ariftologia ritonda* Zuchero biancbo , 
dramme due* La quinta* Recipe tormentjl 
la* diptamo* dramme due* Seme dacetofa : 
Seme di cedro drime tre*Gégiouo biacbo 
CcnamOf zaferano fcropulo uno* bolo arme 
fio* terra figillata*drame due cmc2o*2iicbc 
ro oncic due* CJ_.uefta ha gram fama centra 
ogni uelcfìo Si innanzi iC dopo* lafexta*. 
Recipe* Radice di Tormentilla* dramme 
due* Sandali rofll* diptamo biancbo frefco 
Corno di ceruioarfo* Margherite* boloar 
meno* Ariftologia ritonda dramma una*c5 
pbora dramma me2a*2ucbero bianco dram 
me due* Pampinella* Mirra* zettouaria dr5 
ma una * Sandati; terra figillata dramc due 
Seme di cedro* zarterano fercolo uno*cor 
«odunicorftO'òxuero Iacinto* dramma 
mcza* Q^ocftc polucri fottifìcano 



el cuore hCzdiutohio afcacciarc dafic ti ucic 
no* Difcccono lomorc putr cfcibilc* ftnngo 
Ho le UIC del cuore cbel ucleno non ui palìi * 
Sdfpcflb lo mandono per fudorc* Di quella 
prima che ficbiama àtica èCdiquefta modct 
na ultima fi fono fatì:e migliori pruoue<:be 
dellaltrc ♦ Alcbuni fafto eluomito fe bifo y 
gna Si fafto largomcnto SCuntionc dàno pri 
ma la potuere mfiemc ponédo la pittima do 
po el tcpo delia fua opetatione traggono el 
fanguCf fel fanguc abódaèC Éotfc nò errano 
Doue non fi può trarre fangue - o ^ doue no 
abonda (àngue , danno in luogo di qucfto la 



fudarc* Nonafpcftare la digeftione cfello. 
more* Percbc non ue tcpo aldigeftire* Non 
obferuatc cdiufitati+Percbe lancceflita nó 
fca Icggie + Non fperare in euacuatione cbc 
fecci la natura f Per cbc fono in regolari 
perla indigcftionc bC furia del ueleno ♦ Et 
la natura opprcITa fa più quello cbc può t cbc 
quello cbc debba ♦ Pero fubito doppo ci de 
Dito tempo del fudarc ^ o . tu trarrai fanguc 
fcl fanguc abonda ^ o / fe txMi abonda pitga 
nò dicoconcofe cbc foocttino loftomaco 
Pct d>c dUiomito woiciito ap*:ctido te vie 




del ptfto cotteti cluclctto foftilc'alcuo > 
ttbC aiKora lo tira al cctcbro i- Pero erra 
chidalacspraggmc 8i fimilicofcuomiti^ 
ue 8i udenofc ♦ Apcna può la natura refi ^ 
ftere a uno uclcno* Potrebbe qualcbuno 
o^pxù dicendo che ncgliauelenati fi fanno 
cuculiti^ Dico cbc non > c / pari conditionc 
Perche gUaltri fono uclcni più materiali ap 
ti arrjaoergli* pcic uomitoSi fono nello fto 
macoytx^ guefto/C/unouaporc ueleiiofo 
«elle pgrti del peélo ♦ Adun«5uc non fia me 
dicina cbc faca uomito uiolento. non dan > 
ncr ci pero cluomito quando non fulfj uiolc 
to* Ma più appnjouofio ci diuiare per le par 
ti di fo5to * Da la medicina ftcmperata in ■ 
uino biancho hC .acqua di fchabbiofa indimi 
rofa^piàtaginc^bugloffa Mellifla. aceto ro 
fatOfincbc fieno cotte* Damafcenc* Mira 
balani* Tamarindi* Ma fc el male giun 
gnic aftomaco pieno che faraitu Secódo lor 
dine modernov^ dc^)po luntione con olio di 
fcorpioni tiriacba* Fa uomitarc con fa 
cilita con acqua tiepida con aceto hC olio hC 
fugo diradicctctldocópcna làga*Poi fa ar 
gomcnto-^ Poi poni lapittima ÒC da la poluc 
rc^ poi altcpo ripesato lifermoSCricrcatofa 



la flebotomia fc / c . faftguigiio . fc no da U 
mediana t fcfaifj.ebotomiacbc pafii ✓ 
quattifo oncic di fanguc non dare U medici 
na fe non paflòno dipoi bore dodici* Si ben 
che facci flebotomia nonti fidare dilei fola 
maxime fc - c . corpo ripieno fatiguigno ro 
bufto : bC anche fe faceili negli altri poca flc 
botomia : pero da pure lamcdicina aitempo^ 
fecondo lacóplexione uutu* 8i fc dai me 
dicina prima ancora nontcne fidare ^ fe ^ c ✓ 
corpo ripieno / ma ftante la uirtu fa la flebo 
tomia a tempo bC modo i bC fa quella difhnc 
rione cioè che fecci luna cofa bC laltra Douù 
cbefìpuo bC conuiene t macbeoucabonda 
fanguc ♦ uadi innanzi la flebotomia bC fia 
più copiofa ;ouc non abonda uadi innanzi 1^ 
medicina j èCpoi la flebotomia Ala poca flc 
botomia ^ cioè più per cagione diffiatarc et 
uclcno che diminuire clfanguc j dalterzo di 
inla nófi debba trarre fanguc ^ fc già la ttop 
pa guarita nòti fforzafli^^ Q^ualùqucuol 
ta tu dai medicina ^o ^ fai flebotomia . o uo 
miti acoocbc per tale mouimcnto clueleno 
del fcgnio non torni indctro* Sci fegnio fc 
fcopcrto Éichc L tale mouimcto ponga inful 
fcgnio et di fotto ucntofc et migniattc» et t 
fui d)Uorcpitimc fircfcbc ^ et da per boccba 



jprima Sipoi cofc dadifcndae dalucletìo ciò 
c* utiicàt bolo armcno*Smcraldi + Iacinti* 
Topati! / o ^ almeno altre géme* Si coralli* 
cò lugbi dcrbc còtraucleiu Q wando pur 
gbi ^ da lamcdiona conun pocoS zaifcrano 
ticlla dccofbonc Cupra dcrta* laprmcipalc 
medicina ^ c y piu ùcura fecondo e medici g 
ùani bC mcfue ^ c ^ la tcifcta pcrfica^ ócc una 
conlattouarcamccb* dràmeduC/O ✓ alme 
no trifcra.ócia mcza^JLaftouarc amecb dri 
ma ima ^ o ^ drama mczSf Ma arobuftinimi 
fenc da onac una *con lattouare amccb del 
mentre, E pcrfiani lodanno con acqua frc - 
fcba ^ o / fugo di morella ^ o . didiuia Di quc 
fta bo mtefo ÒL fafto felici cxfpcrientie più 
uoltc ga* èCinqucfìo anno*Cue non e trifc 
ra ÒL lattouare amccb ; da ladiafcna inluogbo 
di Taf era ài diamanna . o , fugo rofato inlu 
ogbo di lattouare amecb : nel modo dcctos 
Ho prouata molto utile hL ficura quefta com 
poCidonc* Recipe ♦Trifera ^fica^ polpa di 
aSiìA* onda meza« Rcubarbaro* Diamanna 
o / lattouare amecb^ dràma una^ Ma oue : e 
tobufla natura ài uctre ftiticov do o ^ Diami 
tia ,o 4 ddlaftouarc amccb * drimc due* ftc 
pera tacqua dibc^fla ^endiuia colle decoti 
atiif^deftc; dCac^ ^edcdc * Tengo 



ci Rcubarbcro nel uino bianco ✓ acquai 
ditìdimi con unpoco difpigo p qualche bora- 
poi lodo mfubftltia mcicolando tufto infic 
me* Molte uoltc aggiungo poi mana. once 
unaXonuengonfjetiamdiolcpillolc difunjt: 
mofteirno: èCaggregatiuc ^ cgualparte aro 
bufti* dràma una ; intuir Agiialtri i tu<ìlo: 
drama mcza.Bccndoui fopraiuno biancfco 
con acqua dindiuja . o > rola / bC fcabbiofa * 
Anchora Icpillolc aggr cgatiuc fole : inogni 
tempo fpctialmentcìntòpi meno caldi* dra 
tnaunao/UCtodrimajiicaa hiotachcfc 
lafebbrc C / inbomGi:j fomli.òi caldi appari i 
fce granfcte arfioni digoia i lingua neta^dói 
tot dicapo acuto» farnetico^ ovfinaiii accidlì 
ri grandi* Se e £ homori più grolTi ÒC ^lenoJ 
furiofi lafebbrc pare lenta; qucftì accideip 
ti fono minori* Confiderà e fegni dcdi y hC 
lappi che inqualuncbc homore fia ficouicnc 
!atrifera coIJsgari^jèC pillole aggrcgatiucl 
é> folcv o-^ co pillole di fumoftcrno elfirogri 
po fòkitiuo che difofto diremo*^Sc e > ncglj> 
|}omori furiofi ctiàdio > c> conuemctc diàfcr; 
na cólattouarc amccb . o ^ con fugo rofato v ^ 
Ite* Cafiia con reubarbcro* Ite* Manna con 
diiamina mdccotioni frefcbc * Se / c ^ negli 
fx>mori groffi freddi hi humidi /fi coniiicnci 
arobufb pillole aggregatiuc^ fcropuU cjuc* 



Pillole dagatigo fcrojjulo uno Adcboli die 
Catoiiconronccuna.condia&nicon^dràmc* 
due ^ o / co agarjgo ttocifcatot drama* una o 
dramamczalté pillole cètra morbo dedc 
difopra dcama una.o* dramttia nicza 8C foc 
f e quelle pillole fono utili mqualuncbc ho , 
more* Nota cbellagarigo bene ifcclto 8C 
troafcato ^ e y fmgulate ì qucfto cafo i ogni 
bomorc se membro^ Et pero quàdofufii cet 
to della fua prcparatióe fcptc ladoperrei cq 
ogni medicina ne darcudràme due+o* dea 
ma una , o ^ dràma meza di fuoi trocifci fc 
condolaforza delia medicina 8^ fecondo U 
CQplcìaoc dcUhuomo Et doue dubitafli del 
lapccpajrationcgliiaactterei tinfufionc nello 
owoielifquilmcon ialgemmo* Dipoi coti 
do mfefteteiinfuGa medicina nòprcmctìdo 
làpeza^ Ite* Nota cbellc pillole aggregatiuc 
fono^pptopri^e? &C inluogo di qucftedeb 
bi dare le pillòk finequibus aglibuol meno 
robuft'i Et fappi che dare lamedicina c me ^ 
gliotbéLtpiUolenelcafo Si ouc puoibaucrc 
diamanna / e ^ meglio cbel fugo rofatoSi; ^ 
% ; più forte* EUattouarc amccb / c / meglio 
cbe amcduni finalmcte logni bomote e mi 
tabilequcfto firuppo folutiuoj in luogo di 
medicina^ oncicynaelmcfto/ 8C d«ccli?to 



cò acqua rofa hC uino bianche* Recipe Scor 
^ di cedro* Radice di capperi* berberi* Sa 
dali roiTi* Spodio* dramme due* Garofiiaca 
bugickilà* Mellifla*Borran3 Radiccbio* ma 
mpulouno* Acctofa* epatica* Praffiomani 
pillo unoSi mezo Scariota faluadca*drimc 
due* Semi di zuccba di popone* dicidriuolo 
di cocomero* uiuoic * manipolo uno * Ti 
mo * epitimo* agarigo* Rcubarbero* Se 
iia* polipodio» dramc due* Sugo daflicntio: 
di fumofterno* eboli òC dipiantaginc dràme 
fci* Mirabolani cbebuli drima una * Mira 
bolaniatrini* dràmamcza* Diagridiidri 
me due* Zucchero bianche libbre due* Fa fi 
ruppo conaccto dicotogmc* Q_uello firup^ 
po dadoiftori ^ e / chiamato diurno nel cófcr 
«are iC nclcurarc : pche fubito difccca lumo 
re putrcfcile* Cóforta emèbri prtcifolrmi 
daeluclcno iXuori èifonfene faftc molte ex 
periétic Intraglialtri* Piero datofìgnanoS^ ' 
gctilc dafulignio lo cómcdotìo mirabilmc 
te Ammc pare fìa facto alia itetóc della tri 
fera ^ica* Ma c ^ più folutiuo Sipiacemi fin 
gularmctc nelle pfonc che nófono debolilTi 
me 8Cchc nò hàno cUientrc molto lubrico ♦ 
Pigti^fi lafcptimana una uolta pc fani Siper 
gii infermi* Et notacbe dopo lopcrationc 



della medicina U fcnò dai medicina dopo ci 
trarre dcL fanguc laltro di ùda latiriaca* dra 
ma una cóacqua rofa oncic tre* bC unpoco da 
ceto rofato* Et nó temere la caldcza della ti 
naca gcbc fipocba quatita può poco ri£calda 
rCf Im^ che lacuali ta clemétalc quale . c >i 
lacaldeza bC ftmili elFendo molto materiale 
nó adopera molto £c non co molta materia* 
Malauirtufpccjficaeirèdodono cclcftialc 
et quafi fpiritU3le*3dopcra molto etùdio có 
poca materia fecondo Galicno* 8C la tixiocA 
adopera cótralucteno p uirtu fpccifica Et ol 
traqucfto apcna cpic ci fecundo grado di cai 
deza ; et pero . e molto più potè te acacciarc 
eueleni che arrifcaldare Et ia febbre pcftitc 
tiale ' e ^ molto più ucknofa che calda* Ma 
debbafi date cóacqua rofa : hC nellaltrc cofc 
pendere inuerfo elfirefcho * Acciocbc pofii 
ufare quefta* PuolTi dare clmitridato in luo 
go di tiriaca: Ma della tiriaca fifono ucdutc 
maggior pruoue* Pero moyfc dcgipto dice 
che uno fapictc medico glidixc che medica» 
cb neUa pcftc dantiocbia ^puo tutte laltre co 
fe elTerc debili Ma folo quegli cbe ptefotxj 
latiriaca p fuo tóf jgtio fi cófctuocono : nóft 
glialtri 8C folo quegli cbe nelmale làptefofto 
furono libetati tutti i «glialtri jpkoiio* Par 

diif 



gucffco fi cófcrma cidccto ài galictto ncUi 
bro delia tidaca adcefarc cbclla tiriaca c co 
trana atufti euclcni* 8C c y potete ouc laltrc 
incdicjnc Ìon deboli» bC qucfto ha da uurtu 
miracolofa > Sono alcuni che dano orina y o 
rinata Ite* fugo diclpoUc biachc có aceto ♦ 
Nó foche mcncdirc Tieni améte che pur > 
ghato che hai lonfermo bC migliorato che tu 
uó tene fidi . Maqntiparcbearicrcatonel 
terzo di o quarto dopo lapurgagionc» fe abó 
da elfanguc àcor molto ritragli «poco difan 
guc^i ridagli lamedicinamedcfima* Seno 
^borida el fangue trop^ripurghalo almeno 
toUa poluerc &C medicina accio nó ricaggi + 
Alcuni danno ieuforbio colia maftice èC 
CoU^ gòma elcmi* Recipe Euforbio drame 
ciquc hi fcropolo uno* gòma elcmi ócie due 
JViafticc* once una hi mezo Dànonc dràma 
una arobuftì* adcboli fcropulo uno có acqua 
didima di difcabbiofa* E picolofa hi nófi có 
uicrte fe nó arobuftiffimi hC nel pricipio * Di • 
cono alchuni chella góma clemi c ✓ Ugómif^ 
dcJlalbero delccdro* Sappi che i qucflo ca 
fonò fiuuolcf la prima medicina darla imo 
do debile che facci poca otìcrationc pchc la 
uatuta nó afpetì:» lafctuncfa» Se laprima nott 
Éijbttooa opera A«(Cor^ Opfi^ouici^c fglucriÉt 



có molta forzai gcbc firifoluono gli fpiriti * 
Et qucfto male cófiftc più in qualità uekno 
fa:cbcinquantita dimatcriaf Gcntikda full 
gnio dice baucr faftc molte cxpcriétic coU^ 
fopradcda polucrc^Daiiala dapticipio coli? 
Recipe Euforbio dtàma mcza Maiticc del 
ma una* dauane fcropuU duc+ Ht nella giatifv 
.pieticzadramaima Piaccmt molto più la 
garigo > gcbc fecondo dcmoccito Galieno*. 
Amccna / tua datuftì cmcbri qualùcbc bo 
more òCba uirtu di tiriaca eontta tuftì cuclc 
ni hC fortifica et cuore bC purgalo da ogni uc 
leno* Purga ìprincipalmcntcglicmoti grò 
ffi : se nó lafcia adricto efottili . Ma bifognia 
fia agarigo tondof biàco*potofo lieue^fràgi 
bile dolce co poca amaritudine bC ftipticit? 
bè macinato òCmixto colla terza parte diùl 
gemo* Et coù fia corredo col falgémo hC ro 
fato colato 8i oximel f quilitico . 8C uino nel 
quale fia infufo gcngiouo &i fia t rocifcato . 

^ c . più ficurta darlo adebili có molte al 
tre cofe cbe folo Et indecotionc più prefto 
cbc infubftantia ♦Perche fpefib fa tungbi uo 
miti /O/ dolori diucntrc * fc non ne bene 
ifccttoKpreparato 8i fc/C/ ifcclto &C ptc 
parato , c ^ medicina fanda SCfamiliatc icy 
condof DcmoceitodCMcfuCf . . 



Co ouefto habbiamo fa<f^c felici pruouc nel 
mo4o dedo* Ma circa leuforbio + Noi bab 
biamo prouato che fa qualche uolta gram bc 
«e* ma fpcfib grà male ♦ In fom ma uota 
prcfto hi fpeffo conmodo* hi fpcflb ricrea g 
cheglifpiriti firifoluono bC non dare cofc 
o y medicinali / o / cibali che folamcntc mot 
Ijfìchino* Ma mcfcola có cofe che nnfrdchi 
no et difecchino fortificbino clcoorei rcfiftì 
noalueleno* 

Del cibare bC goucrno dello infermo* 
Capitolo 4 C^tauo* 

1 cibo (la fecondo rafìs bC auicenna ♦. 

nel quarto . fpelTopo cho per uolta* I cg 
gicri bi di molto bC humido nutrimento ief 
fb*condito<:on cofe agre Sdfrefchc* Confe 
mi communi lattuga*cndiuia*iacetofella ♦ 
aceto* agrcfto melagrane * melarancieJiy 
moni, amarene* fufine* Hi cibo e . pollo ftar 
na* fagiano pelto Confumato ftillatohuoua 
frefche* bC / e ^caurctri non ti uieto * In fó 
tft» nutrica di cofe li<5uide frcfchc di gra m 
trimcto* inmodo pure che fi fopporti * bC nò 
multiplichi la febbre* In qucfto cafo faJbon 
da più affai in nutrimento che neglialtri * di 
ceauicenna nel quarto che la piencxa delle 
wcnc di nutrimento* rcfiftc al ttapafiarc del 



2V 



uaporc uelcnofo dcUatia bC dcilomorc * 8C 
che quegli più fi liberano cquaii faiucono ui 
uamctc coaummcnti* Et nota che facto che 
ha iargomtto folutiuocbc diccmo difof a le 
bifogma più riftoco diqucllo piglia pboccba 
Debbi o ^ co càna dargomcto / o ' co fh:2.a 
tojo mettergli pdifoifìo indi a ore quattro 
dcnutrimcnti cquaii narramo poco dilopra ^ 
Elumo biàcbo fottilc hi odorifero, annac 
«fuaro ai mzno p cqual parte cóacqua ferrata 
frcfcha . lacqua dorata incbc fia fpento oro af 
focato farebbe meglio* puofTì acora fpcgnc 
re loro nel uino* Non gmeftere foftègba la 
fcte / o X bocca fccca* macontinuo fa garga 
rizare co umo biaco bene Inacquato . tieni 
1 bocca cofe frefcbc 8ifpeflb da bere acetofi 
, ta di cedro et luleb rofato p cqual gte co ui 
no dimclagrane et acqua . o > fugo dacetofel 
Uy c y utile lacetofo fcmplicc có acqua ferra 
ta ^ c ' uti le fugo di cedro . o . di limoni / o ✓ 
di mclaracia premuti cóacqua et zucbcro fi 
ne forfè cóacqua dorzo^ c meglio/ O/CÓ 
ferrata. Ite zuchero rofato *o x diamarenato 
o y diaprunis et diacitonitcn diflbluto inac / 
qua colato et premuto* Oucro rofc / amare 
ne y mirabolani* tamaridi* prunc* cotognic 
peftbc fcccbc trite et iniiiftifìoiic in acqua ♦ 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Di poi colaec Siptcmote ticò zucbero hi ac 
qua frcfcba ✓ c . utile* còmcnù etiàdio aceto 
faiackocóacqua ferratale zucberopllfami 
8C fanu cóuicfi loxizacbara cbc fi con acc 
to buco fugo di mclagtanc agrcSCzucbcro 
Con&fli fugo di mclagtane di mczo fapote 
o / fugo dcilagtc ^ o y uino dellagrc có poco 
tzucbcfo ^ ancora acqua dotzo có uino dime 
lagranc^c ^ buono fregare ucrgbc doro inde 
fta aqua tato cbe tofcggi * Ité bollire acqua 
còoroSCadoparc quella ncUcuiuàdc abc 
re Ite puofli forfè fare oro tforma dabcrc co 
fi fecondo gentile da fiiligno* Recipe oro* 
oncic una * Aricnto uiuo oncic due Alcfco 
la Sitato ftieno infieme cbc loro lidifiblua* 
poi poni inlembicco a fuoco lento tanto cbc 
laricnto uiuo efca pel foro dellembicco* Poi 
togli loro nel fondo dellembicco ♦ A ggiun 
gni aqua di buglofia oncie quaranta lette . 
poni ncUenabicco di uetro betn turato*Tic 
tii fofto el fuoco tre di hi tre nofti bcne;p > 
pórtionato i- In fine fe tu fapcrrai ] arte tro ^ 
uerai lacqua no cófumata bC loro liquefarlo 
Et qucfto . t ^ loro dabere cordialillimo hi 
puoffi digeftircf Loro laltra forma e - poco 
©tilc» perche nò fi digeftifcc Da«ldtduc 
volte sdigiuno di qucfti firoppi cioc daccto 



(ita dictitQiMitxionu di cicorca ♦ di fum ^ 
motenp/PiìCia- tnezaf con acqua di m^uiu 
Ktugo d.icctpfcilaf pncia una + Ite firoppo 
da^ccAa^ dctibcs rob di berberi di coro ^ 
gfuc dijgpiaciani* di melagrane có acqua din 
diuia&idi biaglofla* Ite firoppo dindiuia có 
acqua.dindmia conacctofita di cedro + fugo 
dacctofclla aCuino di melagrane agre* Itcm 
iugo dilimoni o / di cedcrm o / dunciaràcia 
premuti có acqua ài zuchero ♦ Nò mi d ifpia 
ccrebbc i luogo dacqua la peuerada del poi 
lo o xftarna cotta có agr cfto &i co idiuia . poi 
colata òCagmtoui qualcuno didcftì lugbi có 
zucbcro tépcrido d dolce collagro come fa 
lanatura ncUc melagrane dimezo fapore* an 
Cora lamclagrana agi;a i fugo o / £ uino fuo e 
Colo SCcoglialtti fughi ^ o / có zuchero codi 
fcc bcnc+ Ite fugo dirofc mirabolani tamari 
di zucbero rofato / 8i diamarenato» diapru ^ 
nis* diacitonitcn difToluti iacqua Succiati et 
premuti becdo có acqua frcfca Ite loxizachc 
ira* có iulcb rofato et acqua ferrata * Ite fugo 
di rofe et acctofìta diccdro ♦ có uinodi mela 
grane* Nota cbcllacctofo fcmplicc in qualiì 
que firoppo y eguale ♦ oucnon /cacetofita 
diccdro pricmi limoni / o ^ mdaracic hC tcm 
f eraccnisuchaco è< ouC/ C/ piucaldczafi* 



più iagifo i oue mciio fia mcfto i out fto t ice 
tofo ; da aceto hC acqua 8i zucbero inlictnc i 
iaccto bucho ^ c ^ migliotc cbcllaltro* Ité fi 
toppo optimof Recipe Sugo dimcUifla* Di 
borrana Oi buglolla oipurato òcie tre» acqua 
rofa X aceto buco once una èimczo* Accto^^ 
fita diccdn bC dilimoni oncia mcza^ sajcche 
ro buco libbra una Danc óac due có acqua 
di bugloflà&C dacctofellaonccuriactmezo 
Da diquefti quale ti fate cócCb due troci 
fci di ciipboraf Alcuni fapiètidàno £ luogfco 
di fci'oppo qucfta potionc Recipe Acqua to 
là libbra una* Vino bianco odorifero libbra- 
mcza Bolo armeno be pcftoèiftacciato on 
eia meza* Dannoncpuoltaoncieduc U-t 
rimedio antico SC potete* Gli fperimètatori 
ufono duecofe^clfugo defioràa coluino nel 
cafo e liiazi alcafo : e àcora dàno clfeme del 
cardo fancto con umo* pcHc lanno ^uato f o 
tcte n ciuci cno de funghi Efapiéti dàno quel 
lo dlccmo Icora fugo difcabbiofa ccie tre 
Terra figi Uara dràma una Co unpoco diurno 
Ite * fcme diccdro dràmeduc có uino buono 
Ite ambra bC carabc có uino . Item le fpetie 
de coagoli dram ma una con uino* c coagoU 
fono muccKagini che fono in certe uefacl^t 
appiccate nelle ìtetiori dccaurcéli et lepri ♦ 



Itcm radice della palma cbtifti con uino* 
C^ucfte cofe de fapienti rimuouono elude 
no datcuore» Conuengonfi alconfctuare bi 
alcuraic; fimilmentc qucfte confeftionu 
ho gr^dc fede inquefta noftracompofitionc 
femplice :citicaciffjma ficura* Recipe Bolo 
armeno* dramme due» Terra fìgiilata ♦ Co 
ralIiroJ[Ii*dramauna> Scorza di cedro* Ze 
touaria* Zafferano dramameza* Zucbero 
rofato di rofc rofTe candito»oncie fei * Ace 
toTita di cedro oneie dicci * Dolla con uino 
faiancboSiacquarofafemfreèt gualche uol 
tauaggiungho aceto tofatOfUnpocho* Puof 
fi farne pillole merendo in luogo di zuc 
chero rofato ^ rofc roffc* oncia mezà» Facce 
do pillole con acetofita di cedro quanto ba 
fta* Alcbuni danno qocfte compoCtioni ♦ 
Recipe Zucbero rofato* Triafandali * Die 
draganti * oncie quattro * Foglie doro die 
ci*Pcrlc* Iacinti * GjlTo di cuore di ceruio ♦ 
dramme una * Item Recipe perle fcropulo 
uno ^Zapbiri * Iacinti * Smeraldi dramme 
due* Terra figillata* grani tre* Seta cruda 
trita dramma meza ♦ Smeraldi dramma 
una* Manufcbrifto rofato quanto uuogli * 
Acqua rofa nellaqualc fi freghi pezzi doro 
aflài quanto bafta* Item acqua rofa* zucbero 



faianco4ibbt:a*ufta*SafidalitofiÌ bianchi 
CoralJi f Rofc* Spodio dtrima meza* Perle 
dramma una ^ Iacinti* Smeraldi* 2afiri+ ofTo 
d i cuore di ceruio+ fcropulo uno * Nota 
che tuAc le cofc aromatiche fi coftuengono 
nei conferuarc nel curare / maxime lefirc 
fcbe* scie calde etiàdio bemcbc nófi coftué 
gbmo al caldo dcUa febbre / conucngofìo al 
ueicno di quella * A\akime temjperandolc 
inmodo colle frefcbc che pendino tuerfo ci 
frefcbo bC molto più ui pendino ftantc la cai 
dcza de tempi - o ^ complexionc ^ o ^ acuta 
febbre* Itcm Nota che intra laterrafigil 
lata bC Bolo armeno^ e. quefb diÉfercntia 
che ben che amenduni fi conuengbino auclò 
ni a al morbo niente dimeno efapienti aé^ 
pcrano più quella che qucfìo ncglialtri vele 
ni ^ ma nel ueleno peftilendale adoperano 
più qucfto che quella ♦ tu<Fti facccrdcnoctc 
ncglialtri ucleni ^ nulla , c ^ fopra la terra fi 
gillata f maxime dandola con umpoco di bo 
lo armeno bC granelli di gine|)ro bC aceto a 
nacquato feccdo lordine di galieno* perche 
fubito ferra le uie del pcfto inmodo chcl uc 
leno non ui pafia. àCgitta eluclcno pctuomi 
to etiamdio etueleno de foiudui* Cofi dan /■ 
dola poi come inanzi* mainnan7:i aluclctio 



C ; più ficutta r Similmente tufti cóieiitono 
cbc alcòfcruarc della peitcòCamcdicatla cL 
baio armeno iiincc ogni altra cofa f empl ice 
maxime con nino bianco bC acqua roia fccó 
do lordine di galieno S^ferapionc auiccn 
na* cquaii dicono baucrc cxperimcntato nel 
£c pcitilcntic gradi cffcre co qucfto gli buo. 
mini felicemente confcruati bi fanati*cibo 
Io armeno fia rolTo Si alquato giallo ^ dilica 
to fr agibile* La terra fìgiUata {la ù poco rof 
fcggiante agretta bC afciuttaalguftoumpo 
<Jo uifi^ofa / ma nò fapiccbl alle dita ♦ Sap 
pi cbe alcbuna uolta el morbo comincia con 
^uto di fanguc copiofo* In quefto cafo non 
fi da 4 bolo ne altra cofa laqualc riftringba 
dcttafangueuclenofo+anzi faiuta expurga 
re con cofe pcAora^li bi trafi fanguc damen 
due le {afene ; fecondo la conp! exionc* bC fc 
e ✓ molto fanguigno . di poi deL'a mediana > 
Nó prctcrmcftere le fregagioni adigiu 
fiOf fa cbc tenga la fpugna al nafo Itida lac 
qua rofa Si aceto rofato òCcò uino odorifero 
SCfpclTo fcnelaui tufti cpolfi bC ci uifo*ouc 
fofpccli di farnetico poni alla frótc qualcbc 
uolta acqua rofa con aceto rofato» bC fc non 
temi fonnoléntia agiùgniun poco di capbo 
r»,Nó lafciarc profondare lifetmo nclfónò 



Bafb hott fci / o / cinque intra didi hi dimoc 
te* eldormirc molto ritira cluclcno mdcn y 
tro*Lapiccarc ucntofc didricto Siórc frega 
gioni bC legature allcxtrcmita giout alfatnc 
tico bC alia iomnolentia.^ Ite gioua la foppo 
fta difapone duro con un poco di ialgcmmo 
El poco dormire nciprincipio dclmalc e utj 
le» Ma nóf p tata uigilia che fi rifoluino gii 
fpiritulacamera iia exalata ò^rpenòccapti 
re et aroftare firimuoui iaria *■ Nòuó ^ cbc 
iinfcrmo fenta freddo» Tendi intorno aiiet 
to lenzuola bagniate in aceto ^ et %argi del 
lacero anacquato pie muraKperlo ipazo^^ 
£mpi lacamera dipampani: canne Saki R(^- 
fe* Qtriuoli U aire ucrzure bC doti èC pomi - 
odoriferi» Fa profiimmi difandali bC txì^* et 
mortine : et camfixjra : et trementifia ; Incè 
fo; buccie di cedro» Scorze dimclagtanc ♦ 
et buccic dimcle con unpoco digar<^no bC 
zafcrano Nota fopra tuttoché muti allin 
fermo ogni fci bore epanni del dofioj et icn 
zuola bC profommale col profummo dect04> 
Se puoi mutagli ogni* uétiquattroorc letto 
à^chamera: bC innanzi lorimecta nella cba 
mera di prima purghala bene 8Cp£d|AnaU* 
Altrimenti elueihre bC lecto Uiiabitatione 
còtmuamète laudcna^ Hon uoglio pairai:^ 



con fìlcfttio che ouc ap^ifcc caldcza imù 
tata ac forte ftomaco bC intcftinc rimofic da 
dolori^ Rafis lobannitio danno bere una 
uolta acqua frcfcba ingtandc quantità* Io da 
rei per più ficurta acqua dorzo ficefcba^Ub 
brc tre* con zucchero* onae tre* forfè fu 
go dum buono cocomero libbra meza bene 
mefcolato con zucchero*, oncieuna Dipoi 
fugo dinaclaranda , o ^ di melagrana* onac 
una con iwccbero dramma una * Vno huo > 
mo robufto dei pacfe noftro fubito che quc 
fto morbo loprefe fi miflc inuno pelago dac 
qua frcfca per ifpatio di due bore 8i fu libera 
tOf Ma / c/ expcrientia fallaciiTima* Forfè fa 
rebbc più ficuro tenere braccia bC gambe 
federe in acqua tiepida ;laquale non toccafls 
teparti del pefto: perche nonfì debba aprire 
quelle ne adqueUe prouocare gliomori * 
Q^ualcbc uno inquefto cafo ha prcfo ueleni 
maxime dmatura fredda : 8i forfè ancora di 
calda : bC prima / o ^ poi Tiriaca ^ o . terra fi 
gillata :con bolo armeno* bC aceto anacqua 
to* bC fimilicofccontrauclcni* intra quali 
uno medico fii liberato* Farmi cofa pcrico 
loGflima « 

JU cura 1^ ciruiiiaf Capitolo Nono^- 

ci 



>. On afpciftatc tanto che apparifca infia 
^ to / o X bolla* Ma fafta la purgagionc - 
O y flebotomia * prefto fafti inàzi tu atrarrc 
food clucleno Saponi fermento co càtcrcllc 
o X qualche altro roftoro diquelli che difoc 
ta ti narrerò Almufcolo dei braccio rifto«. 
fofto ci góbbito di dentro/o^uero douefi 
toccba ci polfo Ma non m fui polfo hC ùmil 
mente fopra cltallone della gamba dcftra * 
quattro dita di dentro 8i fa uefcica èC apri 8C * 
ticnla aperta* Etfeapparifccfegnio&C fc 
labreuita del tempo S^mcommodita non ti. 
^difcc lordine trai el fangue bl purga bi poi 
poni fad^ lapurgagione > o . almeno fa<f^:a la j 
flebotomia elroftoro dallato medefimo fo 
fto el fegnio* fci dita ♦ Sono alchuni cbc 
non ficon&dcrcbbono nel tempo òCCarebbo 
no erimcdii &C prima 8C poi quafi in fiemc 
con modo come potefTino* £t forfè nò erre 
tcbbonof Lordine moderno dalcbuni oue fi 
potcffi ^ che purghi prima con argomenti 
polucre flebotomia medicina* 8i poi facci 
coftori etiam che fegnio non apparifca co v 
mcdiccmomapiu ficurta/Cx porre prefto 
croftori Si altre cofc appropriate x o ^ appari 
(ira ^ o / no» Si fe apparifcc facci in quello 
modo ♦ ciò / c /fc/ appatifòc citcalorccchio 



fubito t'Olii nel collo didrieto dallato mede 
fimo ♦ Se apparifcf Ibfto ci braccio foni nel 
mutcolo di dcdo braccio / o ^ ucro ouc fi to 
cca ci polfo / ma non mful {«Ifo * Se appa ^> 
tilcc ncilanguinaia poni prclTo alla cauiUa: i 
Cloe fopra ci tallone dal mcdcfimo lato* Se 
cfcic altrouc poni focto ci male fci dita ^ o ^ 
una fpanna : pure che non pongba inful pcG 
to<-Et fc uicnc nella gola dinanzi poni dat )■ 
lato 8C di dricto . Se uicne di dricto nò pot 
re dinàzi anzi difetto Tato uiftia cbc facci 
ucfdcba et aprila : et poi poni infulla ucfcica 
Bituro : et foglie di cbauolo * Itcm una fpi 
gnia intinta mqucfta dccoctione ♦ 
Recipe Camomilla* Brctonica. Mcliloto ♦ 
Scabbiofa * Manipolo uno* bolli in Ubra 
mcza dacqua tanto torni alla meta + Ticnue 
la in fino alfine della cura rinnouandola per 
che tira elueleno > 

Rocftori femplici , Capitolo * Decimo * r 

Roftori fon qucfti VincctoCcoft Ve 
muoio fior di rame Noce ràcida+cot 
dumcnii ♦ Arfenicof Calcina uiua* A nti> 
fàrmaco* Hammula* Calcina con Capone d| 
panni A Baurac* berba lingua canc*^ 

Cii 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



Ili; 



f crmcftto cott ranno * Galbano calda. Equi 
ftai Euforbio* Stecco dicolombo : di fparuic 
tiidochc: danitrc: Nafturtio: lumaca uiua 
o , pcfta con fua fcorza* Ranocchio fcortica 
to 8C arroftito* Calamcnto* Paleggio Ccrui 
no* Ariftologia* Rafano» V cruifco* Cento 
nodi* Collo : pepe : bl pietra di fpugnia mari 
iia*Rammula trita: Ortica*. Senape* Vital 
ba* Mcntaftro* Scabbiofa* Canape Canapac 
ciò* Canterelle SCfalgemmo* Grano mafti 
acto* Piretro* Tuorlo duouo có molto falc 
Lacófolida maggiore àilafcabbiofa trita tra 
due falTi . e . mirabile* Edccti roctori fi^f 
fono bC debbonfi prefto porre come io dixi 
^forfe fimilmente inful fcgnio : Secondo 
alcuni quando nonfi medica per altra uia* la 
quale altra uolta diremo* Conquefta difcrip 
eionc che e y nelle pfone dilicatc fufino cpiu 
dolci i hi ncglialtri epiu forti et che ✓ e . più 
ficuro porgli fotto ilfegnio che fuui / o / fu 
ui / C . più doler et difotto c più fotti ♦ 

Di guàtc ragioni . c « ilapoftcma + C xi 

L qual fegniofi chiama poftcma yty 
- . quàdo uiene [nanzi alla febbre fignifi 
ca clcuorc eflcrc forte acacciarc dallungi el 



L ÈLià 



udcno: ella febbre / e / allota accidéte dellt 
poiicma : qn mene dopo &C g cótrario* Q_^ue 
fta poftcma . e ✓ di due gcnerationi : luna ✓ e 
bolla che (icbiama Antrace Sicarbunculo* 
Laltro / c / infiato che ùcbiama Bubone Si 
grandula * Labolia comuncméte mene fuori 
degli cmùtorii aoc acquai* quàto ^ c ^ ^ 
diLùgi damcbri pruiapali tato oicno ^icdo 
fà Lancra , c ^ pcllima dituftc Nel fecùdo lo 
Ggo ✓ e laucrdcfiid. terzo La gialla Nel qaat 
to la rofia : K quato più / e y arida tato peggi 
ore* Imfiato cómuncméte uicnc negli ernun 
torli ♦ Cloe purgatori! de mébri priapalicbc 
fono infa liioghi^cioe dopo gliurcccbi* foe 
to le braccia, nelle anguinaie* clcerebro gct 
ta cluclcno dapo gli orecchi nel collo* El 
cuore fotto Icbraccia* elfegato dalligulnaic 
o . circa. Pero Itfiato e peggiore che bolla g 
cbe fignifica eflcrc corfo molto ueleno amc 
bri pricipali* 8C Ufiato quàto più prcfib alai 
ore tato peggiore: la cura delle bolieèidd 
infiato ^ e ^ quafi fimilc Sono alcuni cquaii 
qiì fi fcnte la doglia inizi aUa febre . e / dilù 
gi dalcuore* Sifubito LtraldoloreèCelcuotc 
Fino legature &C pógon cofc fredde Si fechc 
p ripercuotere t ma infutdolote pógono cofc 
calde 4 -SChumidercfolutiuc : Altrtfubito 

eiii 



che àp^rifce lapoftcma Siifìficmc pongono 
ftiui hi difcofto come diccmo ucntofc bC roc 
ftorii dando fubito qucfta medicina ♦ Reci 
Elleboro nero preparato : Sena. Cenarne 
drama meza^Diagridii fcropulo mezo* In 
fódi luino dimclagranc ócic quattro SCzuc. 
cbcro once una* poi cola bC pricmi U ftando 
infufionc parecchi bore ✓ e . meglio Danola 
quando apparifce la poftema prima che dor 
tna / 8C preparano Icllcboro cofi diuidcdolo 
p lùgo i pczi minuti* Mcdólo in una mela 
dolce Luolta iftoppe bagniate dacqua rofa; c 
~ cuocóla fofto lacencre calda Q^uàdo > c ^ 
cocto gettò lamela 6C ricuocó Iclleboro inu 
tia altra mela fimilmctc Cóferuono Icllcbo 
rodi^fe dalpomo. Ht da no arobuihlTimi ci 
leboro có fua cópagnla nelmodo defto * 
Aglialtri dano fol depomo fecódo* prepara 
no la fcamonca coctdo £ mela cotognia ^ o ✓ 
inpafta difarina dorzo fafta cóuino dicoto / 
gnic* Non ripruouo larcgola dicolloro» ma 
torno alia noto t 

ia regola del porre eroclori* Capitolo* xii 

Ve nò / c / mòdo difanguinare cóucn 
c tofcòCmigmattc&CincèdcrecIfcgnio 



lì debba fccódo alcuni porui fu / o / di focto 
o . iniiemc de roftori dcftì bC dKjUCgb che 
diro nelle fcquenticompofìtionii- U^ni ic 
dcftc cofe £e credi uilia tempo * Di 
poi cbc bai tratto cifangue &C ripofato un po 
co iinfermo , o ^ almeno data lamedicina 
compiuta ia fua opcrationc* Et fc non hai in 
ordine cibarbiere da la polucre^ fé nonlat 
da la medicina / fc nonlai poni lenza alpe 
ctarc eroctori inful fegnio et fuor dclfegiio 
condifcretionc come dicemmof Ancora fc 
credi ;cbe lifermo non afpecti tempo bauea 
do tu dapurgbare bC daporrc eroctori purga 
mfiemc ÒC poni roctori . et mai non ceiTatc 
difare rimedii : nonti confidando difare col 
fempof Guardatii cbe non pongba inful ic 
gnio cofe inrtrodo fredde ÒC ititicbe cbe rip 
cuota eluelcno indentro * Poni cofe da trac 
re bC rifoluerc ✓ lequali fono calde ; ma tem 
perale fc lai acontinouarc qualche uolta al 
quanto colle cofe frcfcbe aedo non linfiam 
mi troppo». Non pero inmodo cbc rifìringa 
Non tcxncrc molto elduolo perche tira cluc 
Icno alla poftema* No uoglio pero fia cxcef 
fiuo pcbc malignerebbe clucleno bC febbre 
bC ftraccbcrebbc la natura * Non faldarc 
intuao per arte fc non paflano tre tncCi*- 



S^ripurgalo quando faldi* Vno noftro fìoti 
tino notaio tqucfta primauera cffcndo da tal 
male mmodo rilcuato che non era dittctctc 
dafani dfaldo infuna la piagha* In capo di 
xxxx^di onde peri in due giorni ^ maxime 
per che non fi ripurgo quando riftrinfc ♦ 
Sappi che chi pcrifce doppo elfcptimo di pc 
rifce più per mala cura* che per natura di tal 
tnalc ♦ Sappi che poi cbel uclcno ^ c r tan 
eo corfo alla poftcma che mcbri prlcipali fo 
no alleggeriti* Se tu non tiri bene fuori con 
tinuamctc bC re<R:ificbi òl purghi dentro che 
clucleno della poftema continuo più fi mali 
gnia hC doppo el migliorarne to uapora £ dcn 
tro ÒC uccide* Pero continuo fottific» ci cuo 
re ftttngncndo le fue uie per diiùori òC dea 
ero* uota fpeflb lomorc*purga Si tedifica ci 
oekno delia piagha*Non ti fidare uno punc 
to di loro miglioramento maxime fc nò p-af 
là d feptimo giorno* 
'-- BiOftori comporti bC impiaftri forti ♦ 
fn-ii Capitolo tcrtio decimo» ^ 

Roftori comporti forti da tiràrc ci 
ueleno infuori fono in moltemanictc 
Narrcronnc molti ^ accio che otic nò fi può 
o . Aò fi còuienc luno fi&cci kkro* Recipe 



fichi hC yrcos cioè barba di gichcro gmo 
pcfto per cqual parte* Q_^ucfto matura prc 
ito ÒC ronpc* Itcm Fcrmèto con olio òC (aie* 
Ite Pece conuuc paflulc&imclc» Itcm colo 
bina con aceto* Itcm opoponaco con ferme 
to bC mie paflulc» Itcm ftcrco di paffete con 
fugna di porco* Itcm uctro pefto con tremé 
dna * Itcm fi: non fufli faffadiofo lo ftercbo 
bumanpualc arrompcrcèC doppo la roiftiita 
Aggiungnendouifopra midollaidipaae ini 
tinta in olio bollente ♦ Itcm olio bolli 
tp con cenere ♦ Ite canterelle * x* uue pafTu 
le once una * Fermento* oncic una emezo * 
Scabbipfa* berba lingua cane* Gófolida ma 
ggioircAntifarmaco oncieuna^Inicorpora 
c<5n oliodi gigli* bC{z uuogli piu fortc ag a 
giungni.fale+colombina* Ruta dramme 
due* Itcm Nafturtio con olio hi fale ♦ Itcm 
orpimento pepe drame due t Fichi fccchi ♦ 
X* Fa impiaftro con mele quanto bafta * Ite 
Bautac* Salcàrmoniaco*Scabbiofa Antifar 
macp* Aglio Pepe, per equal parte* Fa inpia 
ftro con fugo difcabbiofa * Itcm Galbano* 
Radice di gigli bianchi Sterco humano con 
folida maggiore tritaintca due faffi* Itcm 
fermento onde quattro Senape* Ruta Scab^ 
biofa* AJTcntio ♦ manipulo uno* Radice di 



gigli biàcbi jpla tctza ^ttc^uemuolo dram 
me due* Canterelle cliecuGalbano*ofìcic*t 
noa tdcidc tre * Olio di gigli bianchi* ^uan 
to bafta fa mpiaftro cocédo in olio lerbc bC 
te radia* 8C aggiungncndo laltrc ccfcfccoa 
do iartc ♦ Itcm càterellc con olio di iaponc 
Icem cenere di quercia lacuale uiàno etmto 
ri parti quattro* calcina parti fci*meicolaSC 
éoprapohifoprakmpiaitro prederò ♦ Ma 
{a queito impiailtoconolioduiiuc nere ^ 
c . più forte le dcdo olio bolle colla cenere 
ite fermento+ortica. Gtafio dicarne lecca* 
barba dimaluauiiìco^ Maina per equal parte 
Nota cbecl^ucberbc ii conucégonologm 
ìnpiaftro ihqucfto cafo &dancora,.pet bocca* 
Pee che rctòonoaiuelcno detrq icori 
fono quaii temperate doe ♦corioiida* hcab 
biolAf Agrimoniav Br ctonica* Atiftclcgia 

£m(iaÌlci(tèpa3d«c:>.Capii»ksNr;i «3^^ 

no:) • Soprade^li roélorifii impiaftri fono J 
I molto forti arrompcre pretto bC tirare 
fiiori cluetcno* Ma nonìì debbono contino 
garcpcrchciofiammcrcbbono troppo ♦ M« 



\ 



gotrcboftfi^iu ufaif e oue non fufii colore 
molto uttdz ' o y roflb ^ o / nero Si cortofia 
ne che impigUaflì ♦ Narrcronne alcbunì 
più temperati che fi conucngono più ouc te 
meflì di grande inflammationc + Recipe 
Barbadi maiuauifco+oncic.due* Vlitó-ca/, 
po di gigli biancbi* Farina di iimCcmèfpnx: 
eia ► una ài meza > Fa boUire i acqua comune? 
hL pelta co fermento Si fugna ucccbia &C po 
ni caldo * Itcm Crufca con fcmola Manipu 
li due ♦ cuoci ncUacctQ* Itemcolóbina con ; 
aceto olio rofato* Itcm Farina dorzo con? 
fugbo ^ o y di Brc5tonicba > o ^ di ctololidfe 
Itcm Cipolla coftacom birurq+ F;cbi jfcc>-! 
cbi aggiunti di poi 6i fermento con olio di 
camomilla ♦ Se bifògnia adolcillo per ca , 
gione di gram doglia ^ aggiungni mela cot 
ta / o X m2uamfco c / matuaf hi lord mucel 
lagini- Si fe bifogna più dolce togli cipolla 
cottasi mela cotta combituro Si olio di 
momilla* Itcm Maluaf Barba di ma^luaui /ii 
fco * Scabbiofa-iVlanipulp uno* Farina di £163 
grccbo*farina dorzo* oncic una*Fa bollire \ 
tcrbc in acqua commune Si poi pcfta Icrbc j 
&i coneH*» ac^ fondile fidine 

>CJE 
A QS2m 



et condifci con graffo dt gallina et olio dica 
momiila oncic una^ Zafcrano dritnatncza 
Q^ucfto . c . diUcatiffimo Ipiaftto Ite Scab 
biofa* pie colóbino*Cicorca*Con£olidami 
tìotc* Dopo queitì ù cóuiene unpiaf^to* dap 
pio i di brettomca &C farina di orobo cofugbi 
ddltrbe fopradc^c y bC ciciaca fecódo alcu 
ni Ite limpjaftto dipoponaco trito cópalTulc 
Ité Affa ruta bC nitro có mele^qualcbc uolta 
cftato utile ùgnerc cótiriaca bC porre cipolla 
cotta bC malua cotta Alcuni pogon fioranci 
cò foglie peffe co fugniaé^malua^ Ma de £i 
òli della tiriaca dicono alcbxmi che ncfi deb 
ba porui fu • ^chc manda eludeno dentro*. 

Etnpiàftri tcpcratifiì mi ♦ Capitalo* xv ^ 

' Tquando labolla ✓ c / molto nera U co 
cete foprà modo molto prcfto impt 
gtìacortodcdo bC dilatafi* Sappi che Iccoft 
che póni debbono effereancora più tcperatc 
nfcUacaldcia et fieno difeccatiue có alqwn 
tótìnfrtfcamcto et tefolutiuc c6 caldea» ti 
pcrata Vert)i gratia* Recipe Piatagine Gal 
le cotte cóàcf to* ItemXcnti cópane nufctì 
ato confìacciatura* Ite melagrane agre et di 
mczo fapore tagliate Iquattro parti et cucci 

1 aceto 



V 



V 



tanto fi diflbluino poi pcfta et poni* Conuic 
fi dal principio mimo alla dccimationc* quc 
fto altro cmpiaftro ficonuicnc innanzi aliul 
ccrationc fafta per tale bolla* Recipe acacia 
draganti* oppio corteccie dimelagrane* dra 
ma una* Rori de riffa / o / ucro uerdcramc ♦ 
lufquiamo biacbo*fa impiaftro con uino et 
fcrba per ufarc* Q^uando uedi fafta lui 
ccrationc y poni qucfto che difecca alquàto 
Recipe cfdra con uino et rob di melagrane 
et fimili cofc* Habbi cura chele parti circfi 
ftanti alfcgnio non fi putrefaccino ^ difendi 
te col bolo armeno &d acqua rofa olio rofato 
et aceto rofato et cetera * Q_^uando fi parte 
linflammatione Si rimane lulceratione poni 
impiaftro dilitargiroetcofc conuenienti al 
le piaghe malingnc et corrofiuc + cioè cofc 
che rifrefcbino* difeccbino et ripercuotino 
che no defte di fopra alcbunc* Ma poni tcm 
pcratamentc et ripurga dentro* 

Per mitigare el dolore circa la poftema ♦ 
Capitolo fexto decimo ♦ 

Vcfto capitolo difopra fintcndc delle 
■ boUe nere molto et corofiue ♦ ma nel 
(altre che non fono di tanta arfionc procedi 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



più temperato nel ripctcuotcte^Sc uuoi mi 
tigare lardotc dolore che procede parté 
dal male ^ parte darodori ^ o > dallmccdcrc 
poni intorno alfegnio midolla di pane firc ✓ 
ìcho caldo come cfcic del forno* mtinéto t 



ci lèti coUamidolla prcoèftataccto Saponi 
bC fpcffo muta bC acciocbc nonù difeccfci It 
piaitro di fubito fopra poni foglie dipiatagt 
ne* Q_^uàdo Ucui iipiaftro lana cóuino bru 
fco o acctofo Poi poni ferma dorzo còmcie 
Sépte intèdédo che nó pcga deftc cofc iful 
(a piagba ma intorno Bemcbc dcftc cofc nò 
cuotono molto* fccódo Piero da tofigni 
ano ÒC altri doftì hC praticbiMa fpcngono la 
caldeza bL confortano cUuogbo Si con certo 
caldo temperato rifoluono*lapiaga che uiri 
mane y curai a colle cofc appartenuti alle pia 
gbc corrofiuc i>C uclenof e* 
Per fare cadere la carne trifta dalla poftcma 



Vando uct» la piagba già mortificata 
ordina fubito cbcila cbarne morta cag 
già * Recipe Brancba orfina^ barba dimalua 
uifcof erba uinca* foglia di malua^oncie una 
cuoci SCpcfta bnèCmcfcolacófugfìiadipoc 
co nò itifalata 8C bituro Àtico : bC lafcia ilare 





tre dù Poi cola pticmi hC agg i ùgm alla co 
làtuica ù paco diccraSi maftice bC lerba guia 
re * Et acciocbc lapiaga facci crofta ragione 
uoie bC gettila bene Vfato che arai cldcdo £ 
piaftro ungnerai cóbituroSioIio Non tirare 
la crofta p forza pcbe noccrefti forte j afpcc 
ta cbcUa natura lagitti aiutandola colle cofc 



lene nò rodi hi corra pie parti fané foccorri 
t qucfto moda Intaccba Itorno alfcgnio Igi 
ro laparte fana che tocba ilfegnio bC ttaccba 
p còtJnuata linea circuiate fopra poni una uc 
tofa gtade p trarre dal f)fondo el fangue uc\ 
lencfo* accio cbe indentro nò ritorni^ 

Per modificare la piaga Capitolo* xviii 
otto cbe e lapoftcmaàCtraftalamate 
ria uelenofa } poni cofe cbe aftergbino 
et módificbino* Recipe Farina dorzo còme 
le Uà poco difale fopra poni foglie dicauolo 
ItcSarcocolla poluerizata 8C mclcp cqual 
parte 8i fe louuoi più forte prima cuoci elmc 
le* Poi aggiùgni lafarcocolla / e / cofa folen 
ftc*fcc6do gctile da fulignoSi Tofigniano 
Impo cbe mondiftca ogni ferita Si piagba fa 
niofa* Cernendo àcora cldiaquilon ♦ 
Per rigenerare lacarne buona C xix 




Iv' I! 



ili 



Vando harai mondificato accio cht fi 
rigeneri la carne buona poni foglie di 
bajOTilico bcm pcfto* ltem*.Kccipc Anteos 
Centaurca maggiore Pentafbylon* Confoli 
da maggiore per equalc parte bC fa acqua &ti 
lata per iembicco tprimauera ^o^ uero fa fu 
go dìqucftì ^ èCiafcia far lafofatura * Poi ag 
giungni iaccjua ulte la^umta parte èCferba p 
ufarc<> Perche quefto / e ^ mirabile arrigcnc 
rare iacarnc Itcm gioua labarba dellafcidilo 
Cloe lappa cotta cò feccia diurno* Item Lim 
piaftro faclo di curiandoli firefcbi con mete 
^uuc palTulc* 

Dello Intaccare ^ Sanguinare* Incendere ♦ 
Capitolo Vigcfimo ♦ i 

Vfta la cura predella circa al fcgniochc 
fi fa có roftori femplici SCcópofti cerne 
habiamo narrato ✓fi farebbe molto meglio 
fecódo tucti edoctori italiani* nclmodo che 
narrerò alprcfente ^ lafdàdo eroctori indri 
ctoàC faccende i talmodo. Poni eroctori di 
fcofto dalfcgnio ✓ come già dicemmo* Ma 
infiemc inful fegnio poni una uentofa gran 
de fpiccbata laucntofa intaccalo mpiu luo y 
gU c6 rafoio / o / làcetta* poiripooi lauètofa 



SCconella tirarci fanguc* Q^uando nctira 
più fpicca* fcpuoi appiccba tre migniattc 
bc purgate Q^uando tono piene le migniat 
te bC fpiccbate / poni galleftì . o ^ pippioni ^ . 
o / colombi aperti pel mczo del dolio caldi 
luno dopo laltro* Voi fecondo alcuni ungni 
contiriaca lafcia un poco ripofarc * Al 
cuni mluogo diqucfto pclono clgropponc a 
uno gallo^toggono faponc alquanto bigio 
óce una* Cppio fcropulo mezo* èipcftó bc 
neSCconfalina£»nno unafoppofta algallo 
8C tufto inficmc pongono inful fegnio * 

Fado quefto ricrea linfermo bC f oi lince 
di dolccméte ^ nò dico co cera ne con olio 
bolliti . ^ che oppila J ma co oro aitocato . o 
atiéto ' o . ferro* Linftrumcnto babbia nella 
fommitaun piano tódo aforma dun quattri 
no groflb* net mczo dclpiano fia appuntato 
aforma didiamante baffo non molto acuto* 
Doppo linccndere ungni com bituroèicuo 
pri con foglie di cauolo hC lafcia alquanto ri 
pofarc : (Quefto / c . molto meglio che fare 
con roftori : perche opera più pretto * Spc . 
gnie meglio ilueleno SC lafcia migliore qua 
tita nclmcmbro^Doppo quefto fufono lece 
fe infuUa piagha 8^ intorno . le quaU dilopra 
dicemmo douerfì ufare doppo erodori / K 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



nel modo mcdcfìmof Alcuni peftilcntia 
ti flon fanno altro fcgnio cbc macchie di fan 
guc perla pcrfona come rofolia * Coftoro fi 
debbono tenere mpanni di grana caldi* Gu 
ardargli dal freddo* Porre loro due fpugnic 
grandi aldoflb et reni et pecto+calde tuffate 
nella decoctionc di meliloto Camomilla et 
lenti* bene premute* Speflb mutate adigiu 
Ho* Da bere decoctione di fìcbi fccchi* ien 
ti* grana di tintori* zafferano * 

Della cura fccòdo gli fpagniuoli et catelani 
Capitolo* xxi* 

Abbiamo trattato della cura fecondo 
lintentione di dottori greci* Salatini 
Si barbari maxte fecódo lufo detaliani.ho 
ra tracterenio certe cofcfecòdo lufo de me 
dici fpagniuoli bCchatclani* Secondo cofto 
ro fifa fubito argomcto * U fe abóda fangue 
fitrac dipoi ci fangue : fc non abóda dino al 
tra medicina fecondo lomore peccante* Pó 
ghono da principio la pittima , bC facta qual 
che cuacuatione almeno co argomento atte 
dono alla poftema* Secondo coftoro non 
fi dcbbc porre infuUa poftema cofe che riar 
dino ^ perche fanno 1q fpafimo . accendono 



la febbre hi fanno eludcno f>iu maligno ; ma 
ximc fc la poftcma / c / negli cmuntorii * 
itcm^ Nonfi debba porre 3a principio cofc 
che maturino Si macerino molto per che in 
mfcono < opilanoèC putrefanno* ribollono et 
mandono ci ueleno indentro - ne etiamdio 
porre cofe fredde * Nonfì dcbbe porre con 
ipugnia ^cbe difeccba* Ne copino pcbe fet 
ra euapori indetto ♦ Ma co lana nccta / e . a 
fciutt» X o . cóiftoppa fpctialmcte di canape 
Q^uefta decozione ^ c < femiliare maxime 
adiiicati bC negli emuntorii* Recipe Fior di 
camomilla * Meliloto . capeluencro / bolli 
inacqua TufEa lalana y o y ftoppa* priemi. po 
jii tiepida y o . poco calda*.Muta dora m ora 
tanto che rifolua / o / apra* Doppo laptura x 
dal quinto inla ufa cofe damaturare . mondi 
Ccare rigenerare* Infulle bolle per romp, 
le fi pone ficuramcntc fcabbiola pefta . fola 
o . confugnia diporco infalata antica ♦ Se la 
bolla . e . nera . o . uerdc 8C non ^ e ^negli e 
mùtorii aprila fubito inpiu luoghi co lancet 
ta . o ^ rafoio* acciocb'c etucteno cfca prefto 
poi laua fpeffo con acqua infalata y accio cbc 
nòui rimaga fangue rapprefo / o / gàgolofo 
èCappicca migniattc* Poi quando / e . rotta 
et ifuelenata dalquito inla p^ni da maturare 

fii 



mofldifìcat c rcgcncrarc + Dcbbafi fc già 
tìòyc / età molto tenera oltta qucftc cofc fu 
bito dapricipio porre nò l£ul fcgno y ma fot 
fo al fegnio fpctialmétc fe ✓ c / negli emuto 
rii* Porre dico difcofto fei dita dai fegnio u 
na uitofa gràdc Poi có lancetta ✓ o ✓ rafoio i 
taccar e* Poi riporre ucntofa per tirare fan ✓ 
guc oncic due / o . tre ^ ov più fecondo cibi 
fognio bC la uirtu ♦ Guardati che fcl fegnio 
t. y tìtoli cmuntorii tu non intacchi in lui fe 
gnio proprio ne taglilo ne troppo lomolefti 
fpclTcggiando uentofc p che fi crefcc lofpa 
fimo* Tironfi molti bomori caldi* diucnta 
ui peggiore iLueleno bC molti diqueftopc 
tifcono * Ma fel fegnio > e / dallorcccbiov o 
nella gola ^ in tacca alcoUo drieto ^ non fo 
pra . ma fotto gli fpondili del collo • o ^ net 
le fpaUc + Se e . fotto le braccia in tacca di 
fotto dallato pendendo uerfo ildofib ♦ Se , e 
nellanguinaic intacca nella cofcia ^o^ dric ✓ 
to nel federe* bC inqualunque di qucffci caCi 
fa coli * poni fci dita difcofto dal fegnio co 
me dilTi la ucntofa Si intaccando tira ci fan 
guc* èiua|?lo lungo i quattro gradi pone do 
uentofc intaccido ^ c ^ tirando el fangue có 
uentofc Si con migniatte : Ma in fui fegnio 
l^oni la dcccf^ionc fopra dec^a per dolcie 



temperatamente U tifoluccc * Se puoi po 
111 concffa qualche pietra da titarc ci uclc , 
no / o poluer czata / o ^intera :cbe fono ♦ 
Ifmeraldo . Giacinto . Topatio* Pure fc 
condo alcbuni di lorof fipuo porre inful le ^ 
gmo migniattc 8i poi qualche uoita uentola 
bcmcbc fia negli cmuntorii non illorzando 
molto / poi lauace con acqua falfa ^ Qjjcfto 
ù fa quando el fcgmo / e . molto enfiato . o 
di mal colore* Et quando, e. aperto .dal 
quinto inla maturare * «cetera* Ht fe ladcc 
ta dccoftione nonfa etfefto faUa informa di 
doccia ♦ Q_^uando lapoftcma fa infiato 
ifmifurato fuori del confucto + Alchuni dop 
po il terzo tagUono forte per lunghe delmc 
bro righuardando leuene « arterie / bCid 
fangueufciffi troppo ^ "parano con iftoppa 
bagniata intuorlo duouo Si olio rofatox 8C 
non ncUalbume perche . e . freddo SC uilco 
fo , Et in quel tempo confortano lin fermo 
con cordiali dentro 8C fuori* Ma . e più faui 
intra loro non confentono quefto taglio gm 
dicandolo di pericolo grandiOimo * maxy 
me negU emuntorrii . Dal quinto mia fc 
la febbre non . e , grande . hi, fc ilfcgnio no 
e . molto uclenofo W nero / o . uccde Si le 



uittit aroftura 8C fdcorfo ^ c . ben purgato 
comicia cotnaturatiui ma nó prima* per ma 
turare» Recipe Barba di maluauifco* Digi ✓ 
gli* dilelia campana di coccomcro afinino* 
cipolla libbra mcza Fichi feccbi gralTi ucnti 
Seme di fìen greco * Seme di lino ♦ oncia 
una * Foglie di malua hC di maluauifco* Bra 
cbaorfina* Erbauiolaria Manipulouno ♦ 
cuoci forte in acqua * Pefta bene* Se uuol > 
gli pcdilicati qucfto maturatiuo più dolce* 
cola dcde cofe cofte U pefte bC pricmi ♦ 
Poi aggiungni fugna di porco frefca liquc 
fefta bC colata libbra una*o^ quanto bafta*. 
Alcbuni aggungono lumache colla fcorza 



(apellc molto denlà * Come ✓ e ✓ ncUangui 
naie Si doppo gliorecchi ♦ Altri aggiungo 
fio fermento dipane grcffo once due o piu 
o meno per tirare et rompere* Ilche e 
più conucmcntc nelle bolle che negli enfia 
ti degli cmuntorii* Sono altri maturati 
ui piu leggieri cioè farina di grano olioac 
qua * Infiemc bolliti tanto diuentino tegnic 
ti X o con midolla dipanc di crufca 8i Sebi 
fecchi graffi cotti infìemc Si poi pefti* 
Puoffi aggiugncrc olio duliua / o / dimane 



bem pcftc ♦ 




dorlc dolci / O y fugnia diporco frcfca^Sc ta 
le fugnia fufii Ifalata ucccbia farebbe tale 
ipiattro utile arrópcrc le bolle dolccmétc 
♦ Ancbor fi può aggiungnerc graffo di galli 
na fcefco .Se cotale graffo/ et ^ fugnia frc 
fca bituro frefco ♦ olio uiolato * Barbe digi 
gli cotte fi fa ipiaftro / c / grato maturatiuo 
pcdilicati* Q^ucfti maturatiui come dixi 
li fanno doppo le purgagioni calata la fcb/ 
bre hC quando el fcgmo ^ e . aperto U bc > 
ne ifuclcnito dal quinto inla * Poi fufono 
cofc damondificate * poi da rigenerare* 
Poi da faldare. Sella bolU . e . nera . o . uct 
de bC corrofìua 8C nonfia negli emuntorii 
intacraui fu profondamente con rafoio / o y 
lancetta* Poi doccia con acqua infalata cai 
dcfta per che el fangue non fi rapigli come 
difli * poi poni uentofa . o / tnigniatte . o ^ 
groppone di gallo pelato* Alcuni pon^ 
gono lumacba uiua ♦ altri ranocchio uiuo ♦ 
Q uefto ù può fare quido ilfegnio no ^ c / 
negli emùtorrii* Poi (ipuo porre roctoro fa 
die quale pofi di fopra* Et àcbc quefto^Rc 
cipc Tuorlo duouo có poco falc* U nò più 
forte roftoro p nò malignare laboUa * Mu 
ta fpcffo eldcdo roftorof Se cócffo laboUa 

^ Ci ti à 



fi malingnà ♦ adopera la fcabbiofa fola trita 
o y fugna di porco ucccbia infalata ^ o ^ amc 
duni inficmc ♦ Sono alcbuni roftori forti 
che non fi debbono porre in fugli emùtorii 
ne oue ✓ c ' gram febbre : Si porgli folamcn 
treouCx cmcno forti no uagliono*. Recipe 
Fichi fecchi crudi K fermento» Item fe quc 
ilo non ualc fanno quefto più forte pure col 
le conditioni defte* Recipe canterelle tri ✓ 
te bene 8C laterza parte difugnia di porco ♦ 
Póni in fulla bolla malignata tre ^ o ✓ quatto 
uolte* Dicono ecerufichi qucfto elTere mol 
to experimcntato» quando lo uogliono forti 
fìcare aggiungono la quarta parte di {apone 
da panni* Ilche nella bolla malignia SChuo . 
mo di dura pcUe dicono fare opera mirabile 
Item unaltro forte per Icbolle* Recipe Poi 
ucre di uetro bene poluerizato oncia meza 
Grano pcfto / o / mafticato oncia una * tuor 
,'iduouodue* Ziafcrano dramma una* Tre 
mentina oncia una + Mefcolabcne 8i poni 
foconiftoppe monde ^ Altri pongono quid 
uauioa con fapone da panni* Ma per che 
quelli 8C tali roftori chcflbno ardenti Si uio 
lenti fpeflb fanno la poftcma Si la febbre più 
malingna pero . c / più finirà uia innanzi al 
lulccrationc attendere Siche lamatcria non 



fottìi in dentro 8C ancbora chclla non fi facci 
arrabbiare con quelle cofc acute* fpctialmé 
te nelle cópleirioni o y deboli y p / molto col 
lericbc pero aquefte mtcntioni / e y utile por 
re impiaftro di galicno fopra tutto el mcn . 
bro* Recipe Piantagine* lenti* Pane di cru 
fcaper equal parte cuoci in acqua tato torni 
fòdo poni fopra luogo 8C intorno per buono 
ifpatio ♦ Auicenna aggiungne le galle ouc 
appatifce fangue fottile più che groffo * 
Itcm * aquefto y e y utile limpiaftro di mela 
grane dolci &C forti cotte inaccto hi acqua* 
fpetialmente oue apparifce materia focofa * 
Dipoi che / e / quafi fpcnta larficne ficonuie 
ne limpiaftro dauicéna* di hchi grafiì* pafTu 
le* Noci* Farina dorzo cotti infieme per ma 
turare Si rompere» Poi fafto la roftura mon 
difica con fugbo dappio / daffentio - di pian 
tagine y mele rofato*farina cotti con unpo / 
co di Trementina lauata * Poi fi falda fecó 
do lordine dcllaltre piaghe . Ponfi intorno 
[unguento del bolo armeno Scolio rofato ♦ 
AtcHuni da principio per tirare forte pon 
gono nel mczo demufcoli della ghamba . o 
del braccio . o ^ alle fpaUe lerba flamula tri 
ta*LaqualefaccendoefcharaSCulceratione 

tira alfe gli bomori degli emuntorii ^ &C de 



membri principali* O "cfto rimedio aro 
bufti , douc nò / c / febbre > c ✓ utile altro 
ue ^ no ♦ A Icbuni fanno ci cbautcrio aftu 
ale infulfcgnio con ferro affochato ^cl <jua 
le fi conuiene più arobuftì 8C doue non > c 
gram febbre ♦ Ramondo dice chclla tiri 
acha &C Bolo armeno fpingbono daffe ci uc 
Icno noUo tirono affé * Pero dice non fi die 
no per boccHa dal fccundo x o ^ dal terzo in 
la * Q^uando la materia ✓ c ✓ già fecta uelc 
nofa aggiunta già alcuore fella non . c v 
bem uota ✓ o / correfta ♦ Item non uuole fi 
pongbino mai inful fcgnio ♦ 8C uuole fi pcn 
gbino quando clfcgnio c ^ fuori degli emù 
torli ♦ Etinanzi al terzo di 8Cnon fuux ^ ma 
intorno ♦ Puoffi bene adoperare ci bolo an 
cbor dal feptimo inla quando la piagba , c ✓ 
ifuclcnata ugnendo intorno ♦ Si che conuic 
ne innanzi al terzo * prima che fia la^iagba 
ucknofa ♦ Et doppo il feptimo quando . e ^ 
già ifuclenita / Madico intorno ccn olio ro 
fato / aceto rofato . acqua rofa - per difende 
re el membro. Habbiamo narrate le oppini 
oni degli ifpagniuoli fcicatbelamcoUccor 
reftioni darnaldo ^ 8i di Ramondo fìfici fin 
gulari* Vera cofa ^ c / cbc Ramondov c 
doppinionc di non purgbarc con flebotomi* 




o / medicina . o / uomito / quando lapoftc / 
ma >C/moltopicna Si inudcnita: cioè dal 
fccódo inta , accio che duclcno pet tale mo 
uimcnto non tocni indcnti:o+ Q_ucfta oppi 
moncmiparcdacotrcggierla iccondo gli 
altri . cofi cioc che fipurghi fe bifongnia ne 
modi dc<fti ctiam dal fecundo inla. Ma che 
incflapuirghagioncfappiccbiucntofc Si mi 
gniattcmfulfcgnioSd fotto 8i difendafi ci 
cuote difuori concotdiali freddi Si fimilmé 
te di dentro* Et quello ancbota nonfi difco 
fta dalla intcntionc del dccto Ramondo 

Della confcruationc di chi gouerna glinfcr 
mi*»Capitolo+ xxii*. 

Valùquc gli gtjoucrna oltre alle cofc 
dccte dalprincipio al cóferuarc > cioè 
TiriacbaSi pillole 8C cofc fimili^ Se non. 
e^moltopoucro di fangucfcnctraggbaal / 
quanto della uena communc ♦ F acta buona 
purgbagionc con dectc pillole dramma una 
o/almcno dràmamcza* E. utile* pigli la 
polucrc più uoltc . Si medicina da morbati 
« ftia clpiu difcofto che può / maxime fc y 
e X digiuno * Apri fpeflb labitationi « tao 
ci ^fummi dicofe dedc / nò diincnticando 




^ ^^ ^ 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Biblioteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



mai la Trementina f Porti in mano gran ✓ 
de lumiera / o y molta brade bene accefa 
fumigante di buoni odori y Lauifi tudo con 
aceto tiepido due uolte ci giorno da madi ✓ 
na Si fera ♦ Mutifi cpanni del doffo fpeflb 
se fpeffogli profummi maxime con incea 
fo8C trementina se Ginepro ^Myrto^ San 
daii y Rofe SC Campbora ^ o ^ Kamerino ✓ 
o / Alloro ^ o / cole limiti : Tengba inma / 
no Melarande SCuno mazo di Ruta ✓ o ^ di 
querciuola SC di Menta SC meUiffa con mir 
to se ùori frefcbi dinanzi * Stia bcm purgba 
to daogni fuperEuo cibo Se bomorc* Ancbo 
ra tireplico quello (alutifero odore * Acqua 
rofa aceto rofatoSCcó maluagia* SCcon zc 
toaria / o ✓ fcorza di cedro* Sopra tuif^o fi la 
ui fpejOfo con quello mani Si uifo Se beane al 
quanto: SC tengane una fpugniabagniata al 
nafo : legbata mlegnio di frafiino* Pcrcbe el . 
fralTmo ba tanta potentia contrai uclcno cbc 
nclTuno animale uelenofo faccofta alla fua ó 
bra se fuo odore* Se prima fi gittcrcbbc 
nel fuoco cbe faccoftafli aqucfìo* Facci fpcf 
fo fuocbi gradi ptutta lacafa maxime dicofc 
odorifere Et no dicba cbc cbie liberato d^l 
morbo una uotta nòoc pofia più perire* ^ cbc 
uno noftco fìorétino in qucfto anno tre Lchc 



amorbo . le due uoltc filibcco i tufto* la m 
za oolta no potè li bcraclì Ancora inqucfto 
anno nel mcfc di fcptctnbtc io Uberai una 
donna dal morbo ♦poi fendo fana come qua 
làchc altra petfona conucrfo eoa amorbati 
èCrammorbo'doppo giorni diciofto Si peri 
non baucndo le medicine a tempo* NclTuno 
fi ùdi dcllefrer e più fàno Si forte che gUaltri 
Perche ci ueleno uccide e forti come cdebo 
li Si queik) ueleno più o^endc quegli che fo 
no fanguigni* Si robufti * Per che hanno le 
uie delpefto aperte^ Elcuore molto caldo af 
fai fangue caldo Si humido * Pero lacaldeza 
del cuore tiraaflai aria trifta pie uie larghe 
Si tira fubito prima chefli temperi per uia * 
ì.a caldcza del fangue prefto piglia Si infi a 
mali . lumiditafubitofi putrefa Sicoucrtefi 
in dcfto ueleno*Et come quanto più umo > 
Si più potente ^ e ^ nei uafo . tanto più et pm 
potente aceto fa. Cofi quanto più fangue et 
più potete ^c.nelpcctotantopiu abondan 
te : et più forte ueleno diucnta. Q uando Q 
Lconucrtc inueleno et facilmente ficonucrte 
et per poco ueleno che fi pigi i bafta alcon 
ucttire* per che fi fa di parte inparte . et poi 
luna parte conucrte laitra. Ancora un poco 
dacctO/O/di fiele tranfmuta di fapore 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



molta matcriaf Tu che goucrtìi lifetmo 
lappi cbc quanto più gli fc propinquo di fan 
gU6 X o / più firaiie di compldionc hC coftc 
1 ationc . più porti pericolo di contagionc y. 
Per che da fugetto fimiic alfimilc agcuol ^ 
mente fi diftendc iaqualita ^ come da fuoco 
in aria* darla tacqua* dacqua intetta « Et qua 
do due cithar e o / due corde fono tfulla me 
dcfima tcpcra / et mouimcnto &C fuono del 
luna rifpcndc ncUaltra ♦ Se tu mi dimari 
di per quali uic entra quefto uelcno rifpon 
do* g. ludi epori del corpo / maxime pe più 
aprrti acquando entra per bocca hC mio ÒC 
polfi o&ndc prefto* Spetiaimcntc tròuan ^ 
do le UIC aperte drente ♦ gliomori caldi hC 
humidi foftiii 8i fe mene da bumcri fimi 
li coUinfluentia di Matte* Ma quando vi 
cnc per contrario modo 8C con influentia di 
faturno fi ditnoftra più tardi* Molte uoltc 
fa lunga dimoranza ne panni y Si circa la 
pelle delia pcrfonaSi UIC communi bC ucnc 
di lungi dal cuore* 8C non pare che iui graui 
pche . e , poco uaporc - e . leggiere 8i nó ha 
quella contrarietà allaltrc patti che ha alcuo 
re* Ma fubito che naggiungnc pùfto al cuo 
te offende manifcftamcntc * Similmente 
cluelcno del cane tabbiofoSC altri udcni do 



^oluttgo tCmjjo dimofttano laloro olendo 
ne* t^inatmcntc tieni atncntc chclla per 
Ibna tiene ci ucicno due mcfi^ Icmura ice 
n bC Icgniami fcnon fi corrcgono conlauan 
de profummi hC fuochi per tuda labitatio 
ne lo tengono uno anno * E panni fpetial^ 
mente elani fe non fi fciorinono hi fuffumi 
gano fpeKb SClauinfi ^ o . ponghinfi alfuoco 
àiucnto bC fole/ tengono eiueleno più che 
tre anni * Tu bai prouato che una calTa tie , 
ne lodorc duna melaràcia muffata molti an 
ni* Similmente la bambagia del mufco* 
Sa^i che la lana / c / nutrimento di qucfto 
ueleno . come lolio del fooco : inmodo che 
nò folamcnte lo conferua , ma ctiamdio lau 
gumcnta se fortifica * Nonfi dcbbe mangia 
re ^ o / bere con uafi da motbati ne toccbarc 
cofa che tocchino loro* Debbefi uiuer lieto 
perche lalctitia fortifica lofpirito uitale* Yi 
ucre continente Si fobrio . perche la fobric 
ta se continentia del uiuere / e / di tanto ua 
lore che Socrate philofopho con qucftafola 
fi confcruo in molte pcfblentie extrcmc ^ 
che furono nella citta dathenc * Pero Ari ^ 
ftotitc hC Galicno dicono che corpi puri fo 
no tali che quafix c /imponibile fcntino 



pcftc y 8^ lucro fdJa fchtotio almeno iioiiiic 
pcnfcoiio*. Due cofc finguUri do per con 
icruarc* A ricebi Io fmeraldo per bere* per 
toccbare &i per tenere inboccbaèC atcollo* 
Lauirtu del quale ^ c ^ tata centra ueleni cbc 
Aué2oar+ Rafis ^ 8C Serapionc dicono ct:c 
fe leboctc Tin loueggono caggiono lo 
ro gli occbi* Apoucti do ekafano laluatico. 
aoc radice faluatica un poco pct uolta accio 
cbc non infiammi el lànguc dje ^ e ^ di tanta 
uirtu contrai uclcno cbe IWis dice cbel fu 
go fa fcoppiarc lofcorpione fello toccba. Et 
Diafcoridc dice cbe cbi ftlaua lemanicol fe 
me fuo pefto con aceto toccbcra ferpenti %L 
non gli noceranno* Cbi trouafii la pietra be 
zaar barebbc el principale rimedio fopra tu 
ttif BemcbcgUanticbi cbiamino in lingua 
perfica bezaar / ogni cofa laqual per fua prò 
prieta ficontr apone &i libera da ueleni méte 
dimeno fecondo Scrapione 8i Rafìs prin 
cipalmctc ficbiama bezaar una pietra la qua 
le refiftc atucti e ueleni caldi freddi 8i 
morfi 8^ ferite uelcnofe gioua pigliando 
la dentro et foncdola difuori diportandola 
alcoUo et mectendola imboccba* la fua mi 
nera ^ e ✓ infuria &i india SCpcrloricntc ^ c ^ 
di tre colori A Icura ^ e . giaUctta feCfufcha* 



Alcuna tiene conducilo del ucrdc . Alcuna 
c y bianca giallcda aoc di colore di uino 
biancbo bcm chiaro ♦ Qjjcfta . e y loptima 
se / e / leggiere èCdilicata . molle fàza fapo 
re Splédida come lume*Laprcfa fua .e y gra 
ni *xii«. Sctapioftc &C rafisfaccordoijo che 
fefafta cxpccientiacbelauincc ogni altra 
medicina IcmpUce 8C ancor le tinacbe con 
pofte^Habamed dice che ùmctìam an4 
lò èCfcolpifcafi in cfia limagine dcUofcor . 
pione quando la luna / e . mfcorpione* t\ 
fguardi lafcédcnte * Dipoi fi fuggclli concf 
£a Imcenfo quando la luna . e / in Icorpionc 
Impero che dcdo mccnfo dandolo bete tri 
togioua aueleni come decta pietra* A bdal 
labanarach drcecheuide deda pietra bczaajf 
SCcbeunofìgliuolodamamari prepofto del 
la legge conpero quefta pietra Si defte 
prezo ci palazo dicorduba nel principio del 
la guerra Scrapione dice cbc due fono lepru 
oue diquefta pietra nelle bcftie y oltra lepru 
ouecbefenefanelluomo * Vna cbetoccan 
do concfla le punftc dellofcorpione gU leua 
la potentia del pungnere* laltra che tritado 
la se meftcndola con acqua in bocca alerpi 
ucknofe fubito luccide* 




Fuggi ptcfto Si diluftgi hCtom tardi, 
Capitolo ♦ V igcfimo terzo*., 



O ^ to fcrbata hclfìnc dcllibro ladicbi 
tatione delle regole principali in quc 
fta materia ♦cioè che tu fugga le conuerlatì 
oni maxime adigiunoy bC quando conuerfi 
ftia difcofto dal conpagnio due braccia al > 
meno hC altuogo aperto / bC quando . e ^ di 
fofpcftoftiaetiampiu dilungi almeno fci 
braccia 8C allo fcoper to ^ hC fa cbel ucnto no 
facnga dàllui in uerfo re» Intra te iC lui fia fo 
le* fuoco^ odori* . o y uento cbefoffi muerfo 
lui* Lamcnfa SC elicevo SC luoghi ftrccti 
se molti fiati infieme fonodigram pcricbo 
lo* Ancora ti dichiaro che ouc / c . procinto 
di mura ^ o / cafe còtinuate multiplica la co 
tagionc ♦ Sopra tufto fuggi dalluogo pc 
Ibicfttialcprcfto Si dilungn Si torna tardi 
Prefto dico ipfo fafto che apparifcono efc 
gni di pefte* che fono laria quando efcie fuo 
ti del fuo naturale di tale luogo pendendo i 
uerfo caldo Si bumido Si nebbie Si nugoli 
fpclTi Sipoluerii Si urti gtofli tiepidi come 
Cy aucnotoinqucfti tempi preteriti^ Anco 
ta tuando tacque Si campi fumigano fpcfla 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 



èCrendono odore non buono: Epefci non 
banno buono iaporc odore: bC abondano 
ammali nati di putrctactióc*fungacci Kber 
bacac puzok h £tuca della tetra 8C ammali 
fonoinlipidi&C confccuonfipoco : cmmdi 
ucntono torbidi^ Molti ammali di terra U 
aria dacflb luogo fi dilungono : Nafcono in 
f crmita difebbri in ufitatc continue . Nalco 
ftc tutiolc* Fallaci conafanno di pefto cadi 
mèro di polfofiC farnetico èCorinc torbide* 
Scorticamenti di palato bC dinteftinc . rof 
fon doccbi. Migmatti uaiuoU> bC roloUc bC 
fconciaturc di donne affai * Ire bC riXIctab 
biofe bi guerre crudeli Miraculi di natura 
o. di dio molto nuoui* Neilanno innanzi 
alproximo preterito cioè ^NcUanno* M ♦ 
ecce. Ixx* vii. nelle fcfte di natale le rcli ^ 
quie di fan Piero apoftolo dinuouo trouatc 
inuoltcrra dimofttorono in uno mefc dicci 
ftupendi miracoli mamfcftì atucto ci popu 
lo* Onde io : prediffi apiu fiorcntim crede 
te a MarùUo Ficmo che faf^areccbia extr c 
matribjlationediguerra&Cdipefte. L)poi 
clfequcnte aprile . addi * xxvi* nacque la y 
crudeltà della ferocie gbuccra più che mai 
fuflì ♦ Poi la Gofto nacijuc la x 



pcftc tale quale honhi già fa più di cento àia 
Q^uefU bC fimiU fono fegni di pcftc prò 
pinqua* Allora fuggi inprima che lia elpri y 
mode dodici niilia fegniatu Imperocbc fc 
afpeéti tanto ne fia fcgniati molti* ctiam fc 
tu nò farai fegniato indccto luogo ^ quando 
ti partirai farai forfè fegniato poco poi j per 
due modi > o ^ jcbe già barai prefo gualcfcc 
eontagionc dagliamorbati / o - percbe barai 
prefo laqualita diquclla aria» fi apoco apoco 
cbc ti farà fafta quafi familiare ^ qualche te 
^ imodo che lanatura nó ifurgcra córro ac 
ffa ne effa córra lanatura» Ma andado tu co 
ftelTa aliarla aliena fuggédo . qìi barai prefa- 
laltra aria noti farà più familiare la prima 
Pero lanatura ifurgcra cótta cifzibC cfTa co^ 
tra la natura * ode nafcie elmorbo ♦ A nco ' 
ra ti dicocbe fugga dilùgi / cioè iluogo cbc 
fie pfona necofe ditale luogo pcruèga atc bl 
fialuogo oue ftofifi oda ne fuono ne roftiorc- 
atlcunodclluògomorbato* SCcbeuifia mon- 
ti alti i«mczo cbe inpedifcbino cbcl uaporc 
iiclcncfo ^ o ' per uento cbe dila fdti ^ o / ptr 
re per dilatatione hi amplificatione nóui ag 
giuftgba* Confiderà cbe luogo oue fuggi nò 
fi cóuenga có pcftilcte inmodo cbc fia fimi 
tcincafdo' Trcddo» Secco bum ido* nebbie 



piouc y ucftti* Ponti intuogo che quando fof 
£ia ucnto caldo &i humido nonti uengha dal 
luogo motrbato: Si che Icncbbic didcdo lu 
050 nonfi dilatino infino adtc : Si cbclle pi<^ 
u; nonlì muomno dila* Sappi che lafcendca 
te duna cjtta . o , caftello morbato fpcffo di 
ftcnde la pcftc mtuftì cluogbi da principio 
fottopoftì aquella che hanno conformità 
conde^co afccndcntc ♦ Tertio tidico tor 
na tardi y perche p poca mfcclionc che reitt; 
baftaamacuaiai-elubito quelli che pertem 
po fene fono fafbi alieni* Pero chi dopol fu- 
ggire fpcfib uifita clluogopcftilétc ^mcor 
re più pencolo che chi uifta fermo con cau 
tela ♦ Perche mal fopporta la natura el nuo 
ooSCfubito accidcte . hi oltra qucfto , rima 
ne lamala qualità perlungo tempo ; come di 
fopra dicemmo nelle mura : legniami : pani 
eccetera Inquanto alla qualità delJaria bafta 
tre mefuelqualc fpatJo ^ e ^ una delle quarte 
dcIJannox in modo che oue nefluno per tre 
meli , c / morbato lana fintende purghata * 
Purché fia cautiffimo del tocchare laltre co 
fc che tégono più el ueleno chelariaSicomc 
le mura della fornace tengono più el caldo 
chele legnie* Ma ufando le punficationi al 
tre uoltc dcctc la ]^fona fi purifica in quator 



dici giotmVLabitatiotic^Lcgnjami* Sicetc 
ra*in ucmuno* cpanni in uentc^lo* Inqucfti 
tempi tieni hC potta uafi fepatati da bete bC 
mangiare 8^ panni dilefto almeno lenzuola 
hi fc non puoi laua alm eno le detì:e cofc / o 
tu le profumma + la caualcatura&C pecunia 
Si ogni bcftia hi mafferitia ti può fcrbare ci 
uelcno fe nonfe molto cauto * Concbiu ^ 
dendo preghiamo iddio donatore della uita 
8C riuelatore delle medicine uere bC falutifc 
rc^ cbecci riueli fuiticienti rimediicontra 
la pifte y Siconfctuici el dono fuo mtale ad 
£ua laude gloria* AMEN* 

*HNIS* 

Impreffum Tlorenticapucl 
San^lum lacobù de 
Ripolis*M* 
cccc+lxxxi* 



Lsusdco ^gloriofcuifgim Marie 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




r i ... 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30 





a 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Bibhoteca Nazionale Centrale di 

Firenze. 

Magi. A.5.30